-- MySQL dump 9.11 -- -- Host: localhost Database: eowikibooks -- ------------------------------------------------------ -- Server version 4.0.22-log -- -- Table structure for table `cur` -- CREATE TABLE cur ( cur_id int(8) unsigned NOT NULL auto_increment, cur_namespace tinyint(2) unsigned NOT NULL default '0', cur_title varchar(255) binary NOT NULL default '', cur_text mediumtext NOT NULL, cur_comment tinyblob NOT NULL, cur_user int(5) unsigned NOT NULL default '0', cur_user_text varchar(255) binary NOT NULL default '', cur_timestamp varchar(14) binary NOT NULL default '', cur_restrictions tinyblob NOT NULL, cur_counter bigint(20) unsigned NOT NULL default '0', cur_is_redirect tinyint(1) unsigned NOT NULL default '0', cur_minor_edit tinyint(1) unsigned NOT NULL default '0', cur_is_new tinyint(1) unsigned NOT NULL default '0', cur_random double unsigned NOT NULL default '0', cur_touched varchar(14) binary NOT NULL default '', inverse_timestamp varchar(14) binary NOT NULL default '', UNIQUE KEY cur_id (cur_id), KEY cur_title (cur_title(20)), KEY cur_timestamp (cur_timestamp), KEY cur_random (cur_random), KEY name_title_timestamp (cur_namespace,cur_title,inverse_timestamp), KEY user_timestamp (cur_user,inverse_timestamp), KEY usertext_timestamp (cur_user_text,inverse_timestamp), KEY namespace_redirect_timestamp (cur_namespace,cur_is_redirect,cur_timestamp), KEY jamesspecialpages (cur_is_redirect,cur_namespace,cur_title,cur_timestamp), KEY qry_checktouched (cur_id,cur_is_redirect,cur_namespace,cur_title,cur_touched) ) TYPE=InnoDB PACK_KEYS=1; -- -- Dumping data for table `cur` -- INSERT INTO cur VALUES (1,0,'Main_Page','#REDIRECT [[Ĉefpaĝo]]','Redirektis al ĉefpaĝon.',2,'Rick MILLER','20040806140928','',0,1,0,0,0.873865413886,'20040806140928','79959193859071'); INSERT INTO cur VALUES (2,4,'Ĉiu_paĝo_laŭ_titolo','\n\n
Komensanta Motivo ĝis Ĉefpaĝo
\n','',0,'24.29.135.164','20040813130025','sysop',0,0,0,0,0.37945139164054,'20040813130025','79959186869974'); INSERT INTO cur VALUES (3,2,'Rick_MILLER','#REDIRECT [[w:Vikipediisto:Rick MILLER]]','',2,'Rick MILLER','20040806192723','',0,1,0,0,0.731978663119,'20040806192723','79959193807276'); INSERT INTO cur VALUES (4,0,'Ĉefpaĝo','== Tiu ĉi subregno estas tenata por krei Vikilibrojn en la lingvo [http://eo.wikipedia.org/wiki/Esperanto Esperanto]. ==\n\nSe vi parolas tiun ĉi lingvon, \'\'\'vi\'\'\' povas ĝin fari.\n\nTradukoj:\n* [[Drakulo]]\n* Dr. Johannes Scherr: [[Ĝenerala historio de la literaturo]]\n* [[Raporto de la 9/11-a Komisiono]]\n* [[TaoTeĈing]]\n* [[Lenolibro pri Rubeno]] (Por programistoj)\n\nOriginaloj:\n* [[Kuirlibro]]\n* [[La Alaska Stafeto]]\n* [[Aventuroj de Antonio]]\n* [[Kaptitoj de Glacirokoj]]\n* [[Magalhaes]]\n\nManlibroj de lingvoj:\n* [[Kataluna]]\n\nTie ĉi estas ideoj por libroj:\n* [[Esperanto por komencantoj]]\n* [[Esperanto por progresintoj]]\n* [[Esperantlingva konversacio]]\n* [[Manlibro pri tradukado]]\n* [[Skizo de la Historio de Eŭropo]]\n\n\n\nPliaj ideoj estas bonvenaj!\n\n
\n\n\'\'\'Aliaj vikioj\'\'\'\n [http://sep11.wikipedia.org September 11 memorial wiki/Viki memoro de la 11a de septembro] | [http://meta.wikipedia.org Meta-Wikipedia/Meta-Vikipedio] | [http://eo.wikipedia.org Wikipedia/Vikipedio] | [http://eo.wiktionary.org Wiktionary/Vikivortaro] | [http://eo.wikiquote.org Wikiquote/Vikicitaro] | [http://wikisource.org Wikisource/Vikifonto] | [http://wikitravel.org Wikitravel/Vikivojaĝado] \n
\n\n[[aa:]]\n[[af:]]\n[[als:]]\n[[ar:]]\n[[de:]]\n[[en:]]\n[[as:]]\n[[ast:]] \n[[ay:]]\n[[az:]]\n[[be:]]\n[[bg:]]\n[[bn:]]\n[[bo:]]\n[[bs:]]\n[[cs:]]\n[[co:]]\n[[cs:]]\n[[cy:]]\n[[da:]]\n[[el:]]\n[[es:]]\n[[et:]]\n[[eu:]]\n[[fa:]]\n[[fi:]]\n[[fr:]]\n[[fy:]]\n[[ga:]]\n[[gl:]]\n[[gn:]]\n[[gu:]]\n[[he:]]\n[[hi:]]\n[[hr:]]\n[[hy:]]\n[[ia:]]\n[[id:]]\n[[is:]]\n[[it:]]\n[[ja:]]\n[[ka:]]\n[[kk:]]\n[[km:]]\n[[kn:]]\n[[ko:]]\n[[ks:]]\n[[ku:]]\n[[ky:]]\n[[la:]]\n[[ln:]] \n[[lo:]]\n[[lt:]]\n[[lv:]]\n[[hu:]]\n[[mi:]]\n[[mk:]]\n[[ml:]]\n[[mn:]]\n[[mr:]]\n[[ms:]]\n[[mt:]] \n[[my:]]\n[[na:]]\n[[nah:]]\n[[nds:]]\n[[ne:]]\n[[nl:]]\n[[no:]]\n[[oc:]]\n[[om:]]\n[[pa:]]\n[[pl:]]\n[[ps:]]\n[[pt:]]\n[[qu:]]\n[[ro:]]\n[[ru:]]\n[[sa:]]\n[[si:]]\n[[sk:]]\n[[sl:]]\n[[sq:]]\n[[sr:]]\n[[sv:]]\n[[sw:]]\n[[ta:]]\n[[te:]]\n[[tg:]]\n[[th:]]\n[[tk:]]\n[[tl:]]\n[[tr:]]\n[[tt:]]\n[[ug:]]\n[[uk:]]\n[[ur:]]\n[[uz:]]\n[[vi:]]\n[[vo:]]\n[[xh:]]\n[[yo:]]\n[[za:]]\n[[zh:]]\n[[zu:]]','',0,'195.35.129.223','20050314190833','',0,0,0,0,0.900093801739,'20050314190833','79949685809166'); INSERT INTO cur VALUES (5,6,'Rick_MILLER_vizagxo.jpg','Vizaĝo de Rick MILLER','',2,'Rick MILLER','20040806155345','',0,0,1,0,0.423325332275895,'20040806155557','79959193844654'); INSERT INTO cur VALUES (6,4,'Loglibro_de_alŝutaĵoj','','alŝutis \"Rick_MILLER_vizagxo.jpg\": Vizagxo de Rick MILLER',2,'Rick MILLER','20040806155308','sysop',0,0,0,0,0.9782725171915,'20040806155308','79959193844691'); INSERT INTO cur VALUES (7,0,'La_Esperanto_Komensanta','\'\'La Esperanto komencanta\'\' povus esti la fonto el kiu ĉiu alilingva redakto kreiĝos per traduki kaj aldonetadi.\n\n: \'\'\'\'\'[[Komencanta motivo|Kial havi libron por lerni lingvon en la lingvo mem?]]\'\'\'\'\'\n\n==Enkonduko==\n# [[Komencanta Enkonduko Kio|Kio estas Esperanto?]]\n# [[Komencanta Enkonduko Kial|Kial mi devus lerni Esperanton?]]\n# [[Komencanta Enkonduko PorKio|Por kio mi povas uzi Esperanton?]]\n# [[Komencanta Enkonduko PorKiu|Por kiu estas tiu ĉi libro?]]\n# [[Komencanta Enkonduko Kiel|Kiel studi tiun ĉin lernolibron.]]\n\n==Sintakso==\n# [[Komencanta Sintakso Literoj|La alfabeto kaj numeraloj]]\n# [[Komencanta Sintakso Vortfinaĵoj|Gramatikaj vortfinaĵoj]]\n# [[Komencanta Sintakso Afiksoj|Prefiksoj kaj sufiksoj]]\n# [[Komencanta Sintakso Korelativoj|Korelativaj vortoj]]\n\n==Baza Gramatiko==\n# [[Komencanta BazaGramatiko Akuzativo|Enkonduko pri la akuzativo]]\n# [[Komencanta BazaGramatiko Vortordo|Vortordo]]\n\n==Aldono==\n# [[Komencanta Aldono Mallongigoj|Komunaj mallongigoj]]\n# [[Komencanta Aldono Malregataj|Ekster la reguloj]]\n\n[[en:Esperanto]]','senerarigo kaj minuskligo',0,'213.184.231.5','20041001152753','',0,0,0,0,0.978301804968,'20041001152753','79958998847246'); INSERT INTO cur VALUES (8,0,'Komensanta_Motivo','==Kial verki lernolibron pri la lingvo Esperanto \'\'en Esperanto\'\'?==\n\n[[La Esperanto Komencanta]] estas tia libro. Tamen, kreiĝis ĝi kun motivo.\n\n: Esperanto estas \'\'inter\'\'lingvo. Uzu ni ĝin tiel.\n\nSe ni verkas ĝeneralan lernolibron en Esperanto, tiam aliaj esperantistoj povas traduki ĝin en siajn denaskajn lingvojn multe pli bone ol tradukante el, ekzemple, la angla lingvo. Do, malgraŭ tio ke neniu povas uzi tiun ĉi libron \'\'rekte\'\' por lerni la lingvon, ĝi povus servi kiel bazo por sekvontaj tradukoj.','/* Kial verki lernolibron pri la lingvo Esperanto \'\'en Esperanto\'\'? */',0,'200.126.73.193','20040918210720','',0,0,0,0,0.081004335583,'20040918210720','79959081789279'); INSERT INTO cur VALUES (9,1,'Komensanta_Motivo','Se ni deziras krei universalan lernolibron de esperanto, ni nepre komencu lerni la lingvon! Tre dubinda estos la frukto se la semo nomiĝas \"Esperanto komensanta\", eble \"komencanta\", sed prefere \"esperanto por komencantoj\" aŭ io simila.','',0,'201.135.133.132','20040814233722','',0,0,0,1,0.579139524409,'20040814233722','79959185766277'); INSERT INTO cur VALUES (10,1,'La_Esperanto_Komensanta','Kial \"Komensanta\"? Ĉu tajperaro por \"Komencanta\"? Se ne, pri kio temas? Se jes - nu, ni tre baldaŭ movu la paĝon al nova titolo.\nMi pensas, ke \"Komenca Esperanto\" aŭ \"Esperanto de Komenco\" estus pli taŭgaj titoloj por baza lernolibro. -- [[w:Vikipediisto:Jim Henry|Jim Henry]]','kial \"komensanta\"?',0,'66.150.59.2','20040827222300','',0,0,0,1,0.728289758194,'20040827222300','79959172777699'); INSERT INTO cur VALUES (11,0,'Raporto_de_la_9/11-a_Komisiono','== ENHAVO ==\n
\n\'\'[[9/11:Listo de la Bildoj kaj Tabuloj|Listo de la Bildoj kaj Tabuloj]] ix\'\'\n\n\'\'[[9/11:Listo de la Membroj|Listo de la Membroj]] xi\'\'\n\n\'\'[[9/11:Listo de la Oficistoj|Listo de la Oficistoj]] xiii-xiv\'\'\n\n\'\'[[9/11:Antaŭparolo|Antaŭparolo]] xv\'\'


\n\n1. \"[[9/11:Ni Havas Kelkajn Flugmaŝinojn|NI HAVAS KELKAJN FLUGMAŜINOJN]]\" 1\n\n:1.1 [[9/11:Ene de la kvar flugmaŝinoj|Ene de la kvar flugmaŝinoj]] 1\n:1.2 [[9/11:Improvizante patrujan defendon|Improvizante patrujan defendon]] 14\n:1.3 [[9/11:Nacia regado de la krizo|Nacia regado de la krizo]] 35\n\n2. [[9/11:Starigo de Nova Terorismo|STARIGO DE NOVA TERORISMO]] 47\n\n:2.1 [[9/11:Deklaracio de Milito|Deklaracio de milito]] 47\n:2.2 [[9/11:Alvoko de Bin Ladin al la Islama Mondo|Alvoko de Bin Ladin al la Islama Mondo]] 48\n:2.3 [[9/11:La kresko de Bin Ladin kaj Al Qaeda (1988-1992)|La kresko de Bin Ladin kaj Al Qaeda (1988-1992)]] 55\n:2.4 [[9/11:Starigo de organizacio, deklaro de milito al Usono (1992-1996)|Starigo de organizacio, deklaro de milito al Usono (1992-1996)]] 59\n:2.5 [[9/11:Renoviĝo de Al Qaeda en Afganio (1996-1998)|Renoviĝo de Al Qaeda en Afganio (1996-1998)]] 63\n\n3. [[9/11:Kontraŭterorismo Evoluas|KONTRAŬTERORISMO EVOLUAS]] 71\n\n:3.1 De la malnova terorismo al la nova: La unua bombado de l\' World Trade Center 71\n:3.2 Adaptiĝo - kaj neadaptiĝo - en la \"Law Enforcement Community\" 73\n:3.3 ... kaj en la \"Federal Aviation Administration\" 82\n:3.4 ... kaj en la \"Intelligence Community\" 86','pligrandigis flugilojn al flugmaŝinoj',0,'82.83.200.162','20041121223134','',0,0,0,0,0.267660481514,'20041121223134','79958878776865'); INSERT INTO cur VALUES (12,0,'9/11:Antaŭparolo','Ni prezentas la rakonton de ĉi tiu raporto kaj la konsilojn kiuj fluas el ĝi al la Prezidento, la Kongreso, kaj la Usona Popolo por iliaj konsiliĝoj. Dek komisiistoj - kvin respublikanoj kaj kvin demokratoj elektitaj per elektitaj gvidistoj kunvenas por prezenti ĉi tiun raporton sen malakordo.\n\nNi iris kune kun unueco de celo, ĉar nia nacio postulas ĝin. La 11-a de septembro 2001 estis tago de neantaŭvidita ŝoko kaj sufero en la historio de Usono. La nacio ne estis preta. Kiel okazis tio, kaj kiel ni povos eviti tian tragedion denove?\n\nPor respondi al tiuj demandoj, la Kongreso kaj la Prezidento kreis la Nacian Komisionon pri Teroristaj Atakoj sur Usono. (Publika leĝo 107-306, la 27-an de novembro 2002).\n\nNia mandato estis grandampleksa. La leĝo direktis nin enketi \"faktojn kaj cirkonstancojn rilate al la teroristaj atakoj de la 11-a de septembro 2001,\" inkluzive de tiuj rilate al informaj instancoj, leĝdevigfakoj, diplomatio, enmigradaj aferoj kaj landlima rego, la fluo de rimedoj al teroristaj organizoj, komerca aviado, la rolo de kongresa superrigardo kaj distribuo de rimedoj, kaj aliaj temoj kiujn la komisiono taksis rilataj.\n\nPersekutante nian mandaton, ni reekzamenis pli ol 2,5 milionojn da paĝoj de dokumentoj kaj intervjuis pli ol 1 200 individuojn el dek nacioj. Ĉi tiu inkluzivis preskaŭ ĉiujn superrangajn instancojn el la nuna kaj pasintaj administracioj kiuj havis respondecojn pri temoj ampleksataj de nia mandato.\n\nNi penis esti memstara, senpartia, plena kaj nepartizana. Ekde la komenco, ni sindediĉiĝis distribui kiel eble plej multe de nia enketo kun la Usona Popolo. Al tiu celo, ni starigis 19 tagojn de aŭdiencoj kaj prenis publikan ateston el 160 atestantoj.\n\nNia trafo ne estis asigni kulpon. Nia trafo estis doni la plej plenan raporton de la eventoj koncerne la 11-a de septembro kaj identigi la lecionojn lernitajn.\n\nNi lernis pri malamiko kiu estas kompleksa, pacienca, disciplina kaj pereiga. La malamiko kunvenigas larĝan aprobon en la araba kaj islama mondo per postulado de reĝustigo de politikaj plendoj, sed ĝia malamikeco pri ni kaj niaj kredoj estas senlima. Ĝia celo estas forigi el la mondo religian kaj politikan pluralecon kaj egalajn rajtojn por virinoj. Ĝi ne distingas inter militaj kaj civilaj celoj. Flankdifekto ne estas en ĝia vortaro.\n\nNi lernis ke la institucioj ŝarĝataj kun la protekto de nia landlimoj, civila aviado kaj nacia sekureco ne komprenis kiel grava tiu minaco povas esti, kaj ili ne alĝustigis iliajn politikojn, planojn kaj praktikojn por malinstigi aŭ venkigi ĝin. Ni lernis pri la difektlinioj ene de nia registaro - inter fremdaj kaj internaj informoj, interne kaj ene de agentejoj. Ni lernis pri la trapenetremaj problemoj koncernante regi kaj distribui informon tra la granda kaj nemanipulebla registaro kiu estis konstruata dum malsama epoko alfrontante malsamajn danĝerojn.\n\nĈe al komenco de nia laboro, ni diris ke ni rigardis malsupren por rigardi supren. Ni esperas ke la teruraj perdoj kronikligitaj en ĉi tiu raporto povos krei ion pozitivan - Usono kiu estas pli sekura, forta kaj sageca. Tiun septembran tagon, ni kunvenis kiel nacio. La provo antaŭ ni estas daŭrigi tiun unuecon de intenco kaj renkonti la postulojn kiujn nun ni alfrontas.\n\nNi devas designi ekvilibran strategion por la daŭrigo, por ataki teroristojn kaj malhelpi la ŝvelon de iliaj vicoj, dum samtempe protekti nian landon kontraŭ venontaj atakoj. Ni estis devigataj pensi pri kiel nia registaro organiziĝas. La grandegaj departmentoj kaj agencioj kiuj venkis dum la grandaj luktoj en la dekdua jarcento devas kunlabori laŭ novaj vojoj, tiel ke ĉiuj instrumentoj de naciaj potenco povas kombiniĝi. Ankaŭ, Kongreso bezonas dramajn ŝanĝojn por plifortigi superrigardon kaj fokusi responcecon.\n\nDum ni kompletis nian finan raporton, ni volas komenci per danko de nia kunkomisiistoj, kies dediĉeco al ĉi tiu tasko estis profunda. Ni estis rezoniganta pri ĉiuj paĝoj, kaj la raporto estis pliadvanĝigata per tiu rimarkenda diologo. Ni volas eksprimi nian konsideran respekton por la intelekto kaj juĝo de nia kolegoj, kune kun nia granda afekto por ili.\n\nNi volas danki la Komisian oficistaron. La dediĉa profesia oficistaro, gvidita de Philip Zelikow, kontribuis nenomereblajn horojn al la kompletigo de ĉi tiu raporto, flankenmetante aliajn klopodojn por enterpreni ĉi tiun ĉi konsumiĝan devon. Ili konduktis la postuleman enketan laboron sur kiu la Komisio estis konstruinta, kaj fideme pritraktis nian gvidon. Ili estis superbaj.\n\nNi dankas la Kongreson, kaj la Prezidenton. Ekzekutiva branĉa agencioj serĉis dosierojn kaj produktis multon de dokumentojn por ni. Ni dankas oficialulojn, pasintajn kaj venontajn, kiuj estas sindonaj el sia tempo, kaj provizis nin kun perceptivo. La PENTTBOM teamo ĉe la FBI, la Direktora Rincenza Grupo ĉe la CIA, kaj la Ĝenerala Inspektoro ĉe la Departmento de Justeco kaj la CIA provizis grandan helpon. Ni ŝuldas grandan ŝuldon al iliaj enketaj laboroj, diligentaj atentoj al detaloj, kaj preteco distribui tion kion ili lernis. Ni konstruis sur la laboro de kelkaj antaŭaj Komisionoj, kaj ni dankas la Kongresan Kunan Demandon, kies fajna laboro helpis nin komenciĝi.\n\nNi dankas la Urbon de Novjorko pro helpo kun dokumentoj kaj atestantoj, kaj la Registara Presado Fako (Government Printing Office) kaj W.W.Norton & Company pro helpi distribui ĉi tiun libron al la ĝenerala publiko.\n\nNi fermas ĉi tiun dankliston irante plenronde: Ni dankas la familiojn de 9/11-a, kies persisteco kaj dediĉeco helpis krei la Komisionon. Ili kunvojaĝis kun ni ĉiupaŝe, kiel partneroj kaj atestantoj. Ili scias, pli bone ol iu ajn de ni, la gravecon de la laboro kiun ni entreprenis.\n\nNi volas rimarki tion kion ni faris kaj ne faris. Ni klopodis provizii kiel eble plej kompletan raporton de la eventoj de la 11-a de Septembro, kio okazis kaj kial. Ĉi tiu fina raporto nur estas resumo de tion, kion ni faris, citante nur onon el la fontoj kiujn ni konsultis. Sed pri evento de tiom grandeco, tuŝante tiom multajn aferojn kaj organizojn, ni konscias niajn limojn. Ni ne intervjuis ĉiujn sciplenajn personojn aŭ trovis ĉiujn rilatajn papereron. Nova informo neeviteble enlumiĝos. Ni prezentas ĉi tiun raporton kiel fundiĝo por pli bona kompreno de gvidosigna evento en la historio de nia nacio.\n\nNi aŭskultis dekojn de superverŝantajn proprajn tragediojn kaj miregajn agojn de heroeco kaj braveco. Ni ekzamenis la konsternantajn ekfrapon de la eventoj de 9/11 je la usona popolo kaj ilia mirenda resaltemo kaj kuraĝo dum ili kontraŭbatalis. Ni admiris ilian rezolucion por fari kiel eble plej bone malebligi alian tragedion, preparante respondi se tiu necesos. Ni eliras el tiu enketo kun enorma simpatio por la viktimoj kaj iliaj amatoj, kaj kun pliboniga respekto por la usona popolo. Ni rekonas la timigajn malfacilaĵojn kiujn ni renkontos.\n\nNi ankaŭ aliras la taskon de rekomendado kun humileco. Ni faris malmultajn el ili. Ni decidis konsciante celigi je la rekomendoj kies efektivigo povas fari la plej grandan diferencon. Ni venas al ĉi tiu procezo kun fortaj opinioj pri tio, kio povas efektiviĝi. Ĉiuj el ni devis paŭzi, pensi, kaj iame ŝanĝi la opiniojn dum nia studado de la problemoj, kaj konsiderado de la pensoj de aliaj. Ni esperas ke nia raporto kuraĝigos nian kuncivitanojn studi, reflekti - kaj agi.\n\nThomas H. Kean
\nPrezidanto
\nLee H. Hamilton
\nVic-Prezidanto
','',0,'66.42.121.157','20041114225552','',0,0,0,0,0.130968844113,'20041114225552','79958885774447'); INSERT INTO cur VALUES (13,0,'9/11:Deklaracio_de_Milito','2\n\nLA BAZO DE LA NOVA TERORISMO\n\n\n2.1 DEKLARO DE MILITO\n\nEn februaro 1998, la 40-jaraĝa saud-arabia ekzilito Usama Bin Ladin kaj fuĝinta egipta kuracisto, Ayman al Zawahiri, aranĝis de sia afgania estrejo, ke arablingva ĵurnalo en Londono publikigu, kion ili nomis fatwa, eldonita nome de “Tutmonda Islama Fronto”. Fatwa estas kutime interpreto de la islama leĝo fare de respektata islama aŭtoritatulo, sed nek Bin Ladin, nek Zawahiri, nek la tri aliaj kiuj subskribis tiun diron estis erudiciuloj pri la islama leĝo. Pretendante ke Usono deklaris militon kontraŭ Dion kaj lian mesaĝiston, ili rekomendis la murdon de iu ajn usonano, ie ajn sur la tero, kiel la “individuan devon por ĉiu islamano, kiu povas ĝin fari en iu ajn lando, en kiu estas eble fari ĝin”. (1)\n\nTri monatojn poste, intervjuate en Afganio de ABC-TV, Bin Ladin detalis pri tiuj temoj. (2) Li pretendis, ke estas pli grave al islamanoj mortigi usonanojn ol mortigi aliajn nekredantojn. “Estas multe pli bone por iu mortigi unuopan usonan soldaton, ol malŝpari siajn penojn en aliaj agadoj”, li diris. Demandite, ĉu li aprobas terorismon kaj atakojn al civiluloj, li respondis: “Ni kredas, ke la plej malbonaj ŝtelistoj en la mondo hodiaŭ kaj la plej malbonaj teroristoj estas la usonanoj. Nenio povus vin halti krom eble samspeca reprezalio. Ni ne devas diferencigi inter militisto aŭ civilulo. Laŭ ni, ili estas ĉiuj celoj.”\n\nNotu: Islamaj nomoj ofte ne sekvas la okcidentan kutimon de la konsekvenca uzo de familiaj nomoj. Pro la diverseco de la nomoj kiujn ni mencias, ni elektis nomi individuojn per la lasta vorto en la nomoj, per kiuj ili estas konataj: Nawaf al Hazmi kiel Hazmi, ekzemple, ellasante la artikolon “al”, kiu estus parto de ilia nomo en iliaj propraj societoj. Ni generale faras ekcepton por la pli familiara angla uzo de “Bin” kiel parto de familia nomo, kiel en Bin Ladin. Plue, estas nenia universale akceptita maniero transskribi arabajn vortojn kaj nomojn en la anglan. Ni estas fidintaj miksaĵon de ordinara prudento, la sono de la nomo en la araba, kaj la komuna uzado en fontaj materialoj, la gazetaro, aŭ registaraj dokumentoj. Kiam ni citas el fonta dokumento, ni uzas ĝian transliteraĵon, ekz. “al Qida” [prononcata angle “al Kajda”] anstataŭ al Qaeda.\n\nKvankam noveca pro ĝia malkaŝa subtenado de sendistinga mortigado, la 1998-a deklaro de Bin Ladin estis nur la plej lasta en la longa serio de liaj publikaj kaj privataj alvokoj de post 1992, kiuj elelektis Usonon por atako.\n\nEn aŭgusto 1996, Bin Ladin eldonis sian propran memnomitan fatwa-n, petantan Islamanojn elpeli usonajn soldatojn el Saud-Arabio. La longa, nesekva dokumento kondamnis la saud-arabian monarkion pro tio, ke ĝi permesis la ĉeeston de armeo de nekredantoj en lando kun lokoj plej sanktaj al Islamo, kaj ĝoje laŭdis lastatempajn suicidbombadojn de usonaj armeaj instalaĵoj en la regno. Ĝi laŭdis la 1992-an suicidbombadon en Bejruto, kiu mortigis 241 usonajn marsoldatojn, la 1992-an bombadon en Adeno, kaj precipe la 1993-an pafbatalon en Somalio, post kiu Usono “forlasis la regionon, kunportante desaponton, humiligon, malvenkon, kaj viajn mortajn kun vi”. (3)\n\nBin Ladin diris en sia ABC-a intervjuo, ke li kaj liaj disĉiploj estis preparantaj en Somalio por alia longa lukto, kiel tiu kontraŭ la sovetianoj en Afganio, sed “Usono elhastis el Somalio en honto kaj malhonoro”. Menciante la retiriĝo el Afganio de la sovetia armeo kiel pruvo, ke ĉifona armeo de fervoraj islamanoj povas venki superpotencon, li diris al la intervjuisto: “Ni estas certaj ke ni—kun la graco de Alaho—superfortos la usonanojn.” Li daŭrigis per averto, ke, “se la nuntempa nejusteco daŭras . . . , ĝi neeviteble movos la batalon al la usona tero”. (4)\n\nPlanoj ataki Usonon estis prilaborataj kun neŝanceliĝa unuceleco tra la tutaj 90-aj jaroj. Bin Ladin vidis sin kiel vokitan “sekvi en la paŝoj de la Mesaĝisto kaj komuniki lian mesaĝon al ĉiuj nacioj”, (5) kaj servi kiel la solidariĝa punkto kaj organizanto de nova speco de milito por detrui Usonon kaj alporti la mondon al Islamo.\n\n2.2 LA ALLOGO DE BIN LADIN EN LA ISLAMA MONDO\n\nĜi estas la historio de strangaj kaj violentaj ideoj ĝermantaj en la fekunda grundo de politika kaj socia tumulto. Ĝi estas la historio de organizo ekvilibrigita kapti ĝian momenton en la mondhistorio. Kiel do Bin Ladin—per sia alvoko al la sendistinga mortigado de usonanoj—gajnis milojn da disĉiploj kaj iomgradan aprobon de milionoj pli?\n\nLa historio, kulturo, kaj kredaroj, el kiuj Bin Ladin formis kaj disvastigis sian mesaĝon, estas grandparte nesciataj al multaj usonanoj. Ekutiligante simbolojn de la estinteca grandeco de Islamo, li promesas restaŭri fieron al homoj, kiuj rigardas sin la viktimoj de sinsekvaj fremdaj mastroj. Li uzas kulturajn kaj religiajn aludojn al la sankta Korano kaj kelkaj ĝiaj interpretistoj. Li logas homojn konfuzitajn de la ciklonecaj ŝanĝiĝoj observataj, kiam ili alfrontas modernecon kaj tutmondiĝadon. Lia retoriko elekteme ĉerpas el multaj fontoj—Islamo, la historio, kaj la politika kaj ekonomia malsano de la regiono. Li ankaŭ substrekas plendojn kontraŭ Usono, vaste dividitajn\n\n[Foto de Bin Ladin]\n\nUsama Bin Ladin ĉe novaĵkonferenco en Afganio en 1998\n\nen la islama mondo. Li denuncis la ĉeeston de usonaj soldatoj en Saud-Arabio, la hejmo de la plej sanktaj lokoj de Islamo. Li parolis pri la suferado de la iraka popolo rezulte de sankcioj altruditaj post la Golfa Milito, kaj li protestis la usonan subtenadon de Israelo.\n\nIslamo\nIslamo (vorto, kiu litere signifas “cedo al la volo de Dio”) ekestis en Arabio per tio, kion la islamanoj kredas esti serio da revelacioj al la Profeto Mohamedo disde la ununura Dio, la Dio de Abraham kaj de Jesuo. Ĉi tiuj revelacioj, transdiritaj de la anĝelo Gabrielo, estas registritaj en la Korano. Islamanoj kredas, ke ĉi tiuj revelacioj, donitaj al la plej granda kaj lasta en ĉeno da profetoj etendiĝanta de Abraham ĝis Jesuo, kompletigas la mesaĝo de Dio al la homaro. La Hadith, kiuj rakontas la dirojn kaj farojn de Mohamedo kiel registritajn de liaj samepokuloj, estas alia fundamenta fonto. Tria ĉefa elemento estas la Sharia, la kodo de leĝo derivita de la Korano kaj la Hadith.\n\nIslamo estas dividita en du ĉefajn branĉojn, Sunni kaj Shia. Baldaŭ post la morto de la Profeto, la demando de elektado de nova estro, aŭ kalifo, por la islama komunumo, aŭ Ummah, estiĝis. Komence, liaj sukcedantoj povis esti ĉerpataj el la samepokuloj de la Profeto, sed kun la tempo, tio ne plu estis ebla. Tiuj, kiuj iĝis la Shia, asertis ke ia estro de la Ummah devas esti rekta deveninto de la Profeto; tiuj, kiuj iĝis la Sunni, argumentis, ke linia deveno ne estas bezona, se la kandidato plenumas aliajn normojn de kredo kaj scio. Post sangaj luktoj, la Sunni iĝis (kaj restas) la sekto plimulta. (La Shia estas superregaj en Irano.) La Kalifeco—la instituciigita estreco de la Ummah—tiel estis Sunni-a institucio, kiu daŭris ĝis 1924, unue sub la araba kaj fine sub la otoman-turka regado.\n\nMultaj islamanoj retrorigardas al la jarcento post la revelacioj al la Profeto Mohamedo kiel al ora epoko. Ĝia memoro estas plej forta inter la Araboj. Tio, kio tiam okazis—la disvastigo de Islamo de la araba duoninsulo tra Mez-Oriento, Nord-Afriko, kaj eĉ en Eŭropon interne de malmulte ol jarcento—ŝajnis, kaj ŝajnas mirakla. (6) Nostalgio por la pasinta gloro de Islamo restas potenca forto.\n\nIslamo estas kaj religio kaj kodo de konduto por ĉiuj aspektoj de la vivo. Al multaj islamanoj, bona registaro estus iu, gvidata de la moralaj principoj de ilia religio. Ĉi tio ne nepre tradukiĝas en deziron por klerika regado kaj la abolicio de sekulara ŝtato. Ĝi ja signifas, ke kelkaj islamanoj emas esti malkomfortaj kun distingoj inter la religio kaj la ŝtato, kvankam islamaj regantoj tra la historio facile apartigis la du.\n\nAl ekstremistoj, tamen, tiaj dividoj, aldone al la ekzisto de parlamentoj kaj leĝfarado, nur pruvas, ke ĉi tiuj regantoj estas falsaj islamanoj, uzurpantaj la aŭtoritaton de Dio super ĉiuj aspektoj de la vivo. Periode, la islama mondo vidis ekkreskojn de tio, kio, pro manko de pli bona termino, estas ofte etikedata “fundamentismo”. (7) Kondamnante erarvagemon inter la fidemaj, kelkaj klerikoj apelaciis pri reveno al observado de la literaj instruoj de la Korano kaj Hadith. Unu erudiciulo de la dek-kvara jarcento, el kiu Bin Ladin elekte citas, Ibn Taimiyyah, kondamnis kaj koruptitajn regantojn kaj la klerikojn, kiuj ne kritikis ilin. Li urĝis islamanojn legi la Koranon kaj la Hadith-on por si mem, ne dependi sole de kleraj interpretistoj kiel li mem, sed teni unu alian respondeca pri la kvalito de sia religia observado. (8)\n\nLa ekstrem-islamista versio de la historio kulpigas por la degenerado disde la ora epoko de Islamo la regantojn kaj la homojn kiuj deflankiĝis de la vera vojo de sia religio, tiel lasante la islamanojn atakeblaj de sintrudaj fremdaj potencoj, avidaj ŝteli ilian teron, riĉon, kaj eĉ iliajn animojn.\n\nLa Mondrigardo de Bin Ladin\nMalgraŭ siaj pretendoj al universala estreco, Bin Ladin ofertas ekstreman vidon de la islama historio, celitan logi precipe arabojn kaj Sunni-ojn. Li varbas fundamentistojn, kiuj kulpigas pri la fina detruo de la Kalifeco estrojn, kiuj forlasis la puran vojon de religia devoteco. (9) Li petadas siajn disĉiplojn decide elekti martiriĝon, ĉar “la muroj de opresado kaj humiligo ne povas esti detruataj, krom en pluvo da kugloj”. (10) Por tiuj sopirantaj perditan senton de ordo en pli malnova, pli trankvila mondo, li ofertas sian “Kalifecon” kiel imagatan alternativon al la sencerteco de hodiaŭ. Por aliaj, li ofertas naive konceptitajn konspirojn por ekspliki ilian mondon.','',4,'Hektor','20041118030516','',0,0,1,0,0.860443307953,'20041118030516','79958881969483'); INSERT INTO cur VALUES (14,0,'TaoTeĈing','== LA TAO ==\n\n\n\'\'\'Ĉapitro 1.\'\'\'\n\nKoncerne la Tao, la Tao pri kiu oni povas paroli ne estas la eterna Tao.\nKoncerne nomoj, la nomo kiu povas esti nomata ne estas la eterna nomo.\nLa sennoma estas la komenco de la dekmilo da objektoj.\nLa nomita estas la patrino de la dekmilo da objektoj.\n\nPro tio, ili, kiuj estas eterne sen deziro, observos ĝian subtilecon.\nIli, kiuj estas eterne kun deziroj, nur vidos tiun, kiun ili deziras kaj\nal kiun ili strebas.\n\nĈi tiuj du aperas kune.\nIli havas apartajn nomojn, tamen ili estas nomataj la samaj.\nĈi tio, kio estas pli profunda ol la profundo.\nLa pordego de ĉiuj subtilecoj.\n\n\'\'\'Ĉapitro 2.\'\'\'\n\nKiam ĉiu en la mondo konas la belecon kiel beleca, estiĝas la malbeleco.\nKiam ĉiu konas la bonecon, estiĝas la malboneco.\nLa reciproka nasko de estado kaj malestado.\nLa reciproka perfektigo de malfacile kaj facile.\nLa reciproka formiĝo de longe kaj mallonge.\nLa reciproka kompletigo de alte kaj malalte.\nLa reciproka harmonio de tono kaj voĉo.\nLa reciproka sekvado de antaŭe kaj malantaŭe.\nĈi tiuj estas konstantoj.\n\nPro tio, la Saĝulo rezidas en malagantaj cirkonstancoj kaj praktikas\nla senvortan instruadon.\nLa dekmilo da objektoj emerĝas sed li ne komencas ilin.\nLi agas nome de ili sed li ne farigas ilin dependatajn.\nLi kompletigas siajn taskojn, sed li ne haltas ĉe ili.\nEstas nur pro tio ke li ne haltas ĉe ili, ke ili ne forlasas lin.\n\n\'\'\'Ĉapitro 3.\'\'\'\n\nFare de ne plialtigi la respektindulojn, vi efektivigas ke la homoj ne rivalas.\nFare de ne valori rarajn posedaĵojn, vi efektivigas ke la homoj ne agas kiel ŝtelistoj.\nFare de ne montri la deziratan, vi efektivigas ke la homoj ne konfuziĝas.\n\nPro tio, en la regado de la Saĝulo,\nli malplenas ilian menson,\nli plenas ilian ventron,\nli malfortigas ilian ambicion,\nkaj li fortigas iliajn ostojn.\n\nLi kaŭzas kontinue ke la homoj estas sen sciado kaj sen deziroj.\nSe li povas efektivigi ke tiuj, kiuj havas sciadon ne kuraĝas agi\ntiam nenio povas esti kio ne estas konsentita.\n\n\'\'\'Ĉapitro 4.\'\'\'\n\nLa Tao estas malplena.\nSed,se vi uzas ĝin, vi neniam devos plenigi ĝin.\nKiel abismo! Ĝi aperas la prapatro de la dekmilo da objektoj. \n\nĜi fajlas la eĝojn.\nĜi malimplikas la nodojn.\nĜi moderigas la brilon.\nKaj malsuprenigas la polvon.\n\nMalaperita! Ĝi ŝajnas eble ekzista.\nMi ne scias kies infano ĝi estas.\nĜi aperas eĉ antaŭirinta je Dio.\n\n\'\'\'Ĉapitro 5.\'\'\'\n\nĈielo kaj Tero ne estas homamaj.\nIli konsideras la dekmilo da objektoj kiel pajlaj hundoj.\nLa Saĝulo ne estas homama.\nLi konsideras la ordinarajn homojn kiel pajlaj hundoj.\n\nĈu, la spaco inter ĉielo kaj tero - ĝi ne estas kiel blovilo?\nĜi estas malplena kaj tamen ne malplenigita.\nMovigas ĝin kaj multaj aperas.\nMulte lerni signifas plurfoje esti elĉerpita.\nEstas ne tiel bone kiel teni la mezan vojon.\n\n\'\'\'Ĉapitro 6.\'\'\'\n\nLa spirito de la valo neniam mortas.\nNi nomas ĉi tion la mistera virineco.\nLa pordegoj de la mistera virineco.\nĈi tiuj estas nomitaj la radikoj de Ĉielo kaj Tero.\nPlisubtiliga kaj tamen senmorta! Ĝi ŝajnas ekzisti.\nUzi ĝin ne elĉerpigos ĝin.\n\n\'\'\'Ĉapitro 7.\'\'\'\n\nLa Ĉielo daŭras, la Tero longe daŭras.\nLa kialo pro kio la Ĉielo kaj la Tero daŭras estas ke\nili ne vivas por si mem.\nPro tio ili daŭras.\n\nPro tio estas ke la Saĝulo:\nMetas sin je la fono kaj samtempe estas je la antaŭo.\nEkzilas memengaĝitecon el siajn pensojn kaj tamen trovas memengaĝitecon antaŭe.\nEkzilas memengaĝitecon kaj tamen trovas memengaĝitecon firmtenitan\nĈu, estas ne ĉar li ne havas propran intereson, ke li estas kapabli realigi propran intereson?\n\n\'\'\'Ĉapitro 8.\'\'\'\n\nLa plej altvalora posedaĵo estas kiel akvo.\nAkvo estas bona por la dekmilo da objektoj kaj tamen ne rivalas kun ili.\nĜi restas je lokoj kiujn la ordinaraj homoj antipatias.\nPro tio ĝi estas apud la Tao.\n\nKoncerne la restado, la bona posedaĵo estas la Tero.\nKoncerne la menso, la bona posedaĵo estas la fondo.\nKoncerne doni, la bona propreco estas esti kiel la Ĉielo.\nKoncerne paroli, la bona propreco estas sincereco.\nKoncerne regi, la bona fenomeno estas ordeno.\nKoncerne aferoj, la bona propreco estas kapableco.\nKoncerne agi, la bona fenomeno estas la ĝusta momento.\n\nEstas nur ĝi ne rivalas, ĝi estas sen neperfekteco.\n\n\'\'\'Ĉapitro 9.\'\'\'\n\nHirtigi kaj plenigi estas malpli bone ol halti ĝustatempe.\nSe vi bategas kaj pintigas ĝin, ĝi ne daŭros longe.\nSe oro kaj jado plenigas viajn ĉambrojn, vi neniam kapablos protekti ilin.\nAroganteco kaj fiero kune kun riĉeco kaj rango,\nalportiĝos katastrofon.\nKiam la ago estas kompleta, retiru vin.\nTiamaniera agas la Tao de Ĉielo.\n\n\'\'\'Ĉapitro 10.\'\'\'\n\nKoncerne la nutrado de la animo kaj brakumi la Unuon - ĉu, vi povas tion sen malteni ĝin?\nKoncerne la koncentriĝo de la spirado kaj mildigi ĝin - ĉu, vi povas fari ĝin kiel ĉe la infano?\nKoncerne la plibonigo kaj purigado de la spegulo - ĉu, vi povas fari tion tiamaniere sen\nlasi makulon?\nKoncerne ami la homojn kaj doni la vivon al la ŝtato - ĉu, vi povas fari tion sen uzi scion?\nKoncerne fermi kaj malfermi la pordegon de la Ĉielo - ĉu, vi povas ludi la rolon de la \nvirinecon?\nKoncerne kompreni ĉion kio estas interne de la kvar kompasdirektoj - ĉu, vi povas kompreni tion\nsen uzi scion?\n\nDonacu ilin la vivon kaj nutru ilin.\nDonacu ilin la vivon sed ne provas posedi ilin.\nHelpu ilin kreskas sed ne dominas ilin.\nĈi tio estas nomita la Profunda Virto.\n\n\'\'\'Ĉapitro 11.\'\'\'\n\nTrideko da radradioj unuiĝas en unu nabo.\nEstas precize tie, kie estas nenio, ke ni trovas la uzeblecon de la rado.\nNi bakas argilon kaj kreas ujojn.\nEstas precize tie, kie ne estas substanco, ke ni trovas la uzeblecon de ujoj.\nNi ĉizas pordojn kaj fenestrojn.\nEstas precize en ĉi tiuj malplenaj spacoj, kie ni trovas la uzeblecon de la ĉambro.\nPro tio ni konsideras posedi ion utile.\nSed posedi nenion uzeble.\n\n\'\'\'Ĉapitro 12.\'\'\'\n\nLa kvin koloroj kaŭzas blindigi ies okulojn.\nĈevalvetkurado kaj ĉaso kaŭzas la frenezon de ies menso.\nPosedaĵoj kiuj estas malfacile ekkaptantaj, ĝenas dum ies vojaĝo.\nLa kvin gustumoj konfuzas ies palaton.\nLa kvin tonoj kaŭzas la surdecon de ies oreloj.\n\nPro tio, en la regado de Saĝulo:\nli valoras la ventron kaj ne la okulojn.\nTiamaniere li malakceptas tion kaj akceptas ĉi tion.\n\n\'\'\'Ĉapitro 13.\'\'\'\n\nRigardu favoron kaj malfavoron kun timo.\nRespektu grandan suferon kiel vi respektas vin mem.\nKion mi celas se mi diras: \"Rigardu favoron kaj malfavoron kun timo?\"\nFavoro estas malalta.\nSe vi ricevas ĝin - estu avertita!\nSe vi perdas ĝin - estu avertita!\nTion mi celas se mi diras: \"Rigardu favoron kaj malfavoron kun timo.\"\nKion mi celas se mi diras: \"Respektu grandan suferon kiel vi respektas vin mem?\"\nLa kialo ke mi havas grandan suferon\nestas ĉar mi havas korpon.\nSe mi ne havus korpon, kiu suferon mi havus tiam?\nTial vi povas al iun, kiu taksas agi por sin mem pli alte ol agi por la mondo,\nkonfidi la mondon.\nKaj al iun, kiu modere taksas sin mem egali kiel la mondo, vi povas translacii la mondon.\n\n\'\'\'Ĉapitro 14.\'\'\'\n\nNi rigardas tion sed ni ne vidas tion.\nNi nomas ĉi tion \"la vantecan\".\nNi aŭskultas tion sed ni ne aŭdas tion. \nNi nomas ĉi tion \"la maldensan\".\nNi tuŝas ĉi tion sed ni ne tenas tion.\nNi nomas ĉi tion \"la ebenan kaj la glatan\".\n\nĈi tiu trio ne povas esti esplorata ekstremen.\nTiel ili kunfandiĝas kiel unuo.\nUnuo - nenio ekzistas pli ampleksanta supre.\nKaj nenio malsupre.\nSenlima, senforma! Ne estas eble nomanta ĝin.\nĜi reiras en la stato de mal-objekto.\n\nĜi tio estas nomata la senforma formo.\nLa senmateria imago.\nĈi tio estas nomata la profundsenca kaj la malklara.\nSekvas ĝin kaj vi ne povas vidi ĝian dorson.\nSalutas ĝin kaj vi ne povas vidi ĝian kapon.\nTenas la nuntempan Taon.\nPor tenas la nuntempajn objektojn.\nPor koni la praan komencon.\nĈi tio estas nomata la komenco de la fadeno de la Tao.\n\n\'\'\'Ĉapitro 15.\'\'\'\n\nLa homo kiu estis kapabla praktiki la Taon dum la pratempo,\nestis profundsenca kaj nesondebla, mistera kaj acerba saĝa.\nSia profundo ne povas esti konata.\nEstas nur ĉar li ne povas esti konata\nmi estas devigata priskribi lin tiamaniere:\n\nHezitanta li estis! Kiel iu kiu trapasas riveron en la vintro.\nNecerta li estis! Kiel iu kiu timas siajn najbarojn de la kvar flankoj.\nSolena kaj ĝentila li estis! Kiel gasto.\nDisa kaj distriĝema li estis! Kiel glacio kiam ĝi fandiĝas.\nPura, senformita li estis! Kiel netranĉita ligno.\nMergita, malegala li estis! Kiel malklara akvo.\nLarĝa kaj vasta li estis! Kiel valo.\n\nSe vi prenas malklaran akvon kaj vi haltas ĝin, ĝi klariĝos laŭgrade.\nSe vi kvietigas ion por ke ĝi komencas moviĝi, ĝi viviĝos laŭgrade.\nLi, kiu tenas la Taon, ne deziras por esti plenigota.\nPro tio li povas eluziĝi sen la deziron renovigi.\n\n\'\'\'Ĉapitro 16.\'\'\'\n\nAlportu malplenecon al ĝian plej malproksiman limon.\nFirmtenu trankvilecon en la mezo.\n\nLa dekmilo da objektoj - flanke ili aperas.\nKaj pro ĉi tio mi vidas ilian revenon.\nLa objektoj aperas multoble.\nĈiu el ili revenas al sian radikon.\nĈi tio estas nomita trankvileco.\nTrankvileco - ĉi tio signifas revenas al vian destinon.\nReveni al vian destinon estas esti eterna.\nKonate la eternecon estas esti saĝa.\nNe konate la eternecon estas esti troriskema kaj sovaĝa.\nSe vi estas troriskema kaj sovaĝa, viaj agadoj kondukos al malprosperon.\n\nKonate la eternecon estas esti ampleksanta.\nEsti ampleksanta estas esti senantaŭjuĝa.\nEsti senantaŭjuĝa estas esti reĝa.\nEsti reĝa estas esti kiel la Ĉielo.\nEsti kiel la Ĉielo estas esti unuo kun la Tao.\nSe vi estas unuo kun la Tao, vi ne spertos malbonon je la fino de viaj tagoj.\n\n\'\'\'Ĉapitro 17.\'\'\'\n\nĈe la plej altaj regantoj, la regatoj ne scias alie ke ili ekzistas.\nĈe tiuj kiuj estas unu grado malaltaj - la regatoj amas kaj laŭdas ilin.\nĈe tiuj kiuj estas ankoraŭ unu grado malaltaj - la regatoj timas ilin.\nĈe tiuj kiuj estas plej malaltaj - la regatoj mokas kaj mokinsultas ilin.\n\nSe la konfidenco estas malsufiĉa, ne ekzistos reciproka konfidenco.\nHezitanta, ŝanceliĝema! Tiel estas lia respekto por la parolado.\nLi finfaras siajn taskojn kaj finfaras siajn okupojn.\nSed la ordinaraj homoj diras: \"Ĉi tiuj aĵoj okazis per si mem\".\n\n\'\'\'Ĉapitro 18.\'\'\'\n\nPro tio, se la granda Tao estas malakceptita, tiam ni havas virtojn\nde homamo kaj justeco.\nSe scio kaj saĝo aperas, tiam ekzistas granda hipokriteco.\nSe la ses rilatoj ne estas harmonie, ni havas infanan respekton kaj kompaton.\nKaj se la nacio estas kaosa kaj malorda, ekzistas virtaj registristoj.\n\n\'\'\'Ĉapitro 19.\'\'\'\n\nEkzilu saĝon, ekzilu scion.\nKaj la homoj profitos centoblaj.\nEkzilu homamon kaj forĵetu justecon.\nKaj la homoj revenos al infana respekto kaj kompato.\nEkzilu malican ruzecon kaj forĵetu profiton.\nNi ne havos rabistojn kaj ŝtelistojn.\n\nĈi tiuj tri deklaroj -\nRigardinta kiel teksto, ili ne estas kompletaj.\nPro tio ni devas esti atenta aldonanta la sekvanta:\n\nEvidentigu klarecon kaj brakumas la puran;\nmalgrandigu propran intereson kaj faras viajn dezirojn malgrandajn;\nekzilu la lernadon kaj ne faru al si zorgojn.\n\n\'\'\'Ĉapitro 20.\'\'\'\n\nAkordo kaj kolera rifuzo.\nKiel granda la diferenco inter ili?\nBeleco kaj malbeleco;\nKio estas tio - la diferenco inter ili?\nKiu estas timanta per aliaj,\ndevas timi aliajn homojn.\nSovaĝa, senbrida! Ĝi neniam finiĝos!\n\nLa amasoj estas pacaj kaj feliĉaj.\nKiel la grimpado de teraso en la printempo por celebri\nla t\'ai-lao oferfeston.\nSed mi estas trankvila kaj silenta - nun mi ankoraŭ ne donis signon.\nKiel infano kiu ankoraŭ neniam ridetis.\nLaca kaj elĉerpita - se mi ne havas lokon por reveni.\nLa amasoj havas tro multe.\nNur mi ŝajnas havi malabundon.\nMia menso estas tia kia de la malsaĝulo - senscia kaj stulta.\nLa ordinaraj homoj klare vidas la objektojn.\nSed mi troviĝas en la malklaro.\nLa ordinaraj homoj estas akurataj kaj alportas subtilecojn.\nSed mi estas ebrieta kaj konfuzita.\nSenforma mi estas! Kiel la maro;\nSenformita mi estas! Kiel mi havas nenion kie mi povas trankviliĝi.\nLa amaso havas kialojn por agi;\nsed mi estas stulta kaj obstina kiel kamparano.\nSed nur miaj deziroj diferencas de tiuj de aliaj -\nĉar mi aprecas esti nutrata fare de la patrino.\n\n\'\'\'Ĉapitro 21.\'\'\'\n\nLa propreco de la granda virto sekvas nur el la Tao.\nKoncerne la esenco de la Tao - ĝi estas senformita kaj senforma.\nSenforma! Senformita! Interne de ĝi ekzistas imagoj.\nSenformita! Senforma! Interne de ĝi ekzistas objektoj.\nKaŝita! Malklara! Interne de ĝi ekzistas realecoj.\nĈi tiuj realecoj estas tre realaj.\nInterne de ili ekzistas la pruvo.\n\nDe la estanteco al la estintecon.\nĜia nomo neniam foriris.\nPro tio ni obeas la patrinon de la amaso da objektoj.\nKiamaniere mi scias ke la patrino de la amaso estas tian?\nPro tio.\n\n\'\'\'Ĉapitro 22.\'\'\'\n\nKurbiĝinta vi restos kompleta.\nSe vi estas kurbiĝinta, vi staras rekte.\nSe vi estas malplena, vi pleniĝos.\nSe vi estas elĉerpita, vi renoviĝos.\nSe vi havas malmulte, vi ekhavos multe.\nKun multe vi estos konfuzita.\n\nPro tio la Saĝulo tenas la Unuon kaj tiamaniere fariĝos paŝtisto de la mondo.\nLi ne paradas kun si mem, pro tio li estos fama.\nLi ne distrumpetas pri si mem, pro tio li brilas.\nLi ne fanfaronas pri si mem, pro tio li ricevos honoron.\nLi ne trolaŭdas siajn agadojn; pro tio li firmtenos longetempe.\n\nEstas nur ĉar li ne rivalas, tial neniu povas rivali kun li.\nLa esprimo \'Kurbiĝinta vi restos kompleta\' de la olduloj,\nestis esprimo kiu proksimis al tion.\nVere, \'kompletecon\' apartenas al li.\n\n\'\'\'Ĉapitro 23.\'\'\'\n\nMalofte parolas - tiamaniere estas la Tao de Naturo.\nAkraj ventoj ne daŭras dum la tuta mateno;\nPluvegoj ne daŭras dum la tuta tago;\nKiu kreas ĉi tiujn fenomenojn?\nSe eĉ la Ĉielo kaj la Tero ne daŭrigas ĉi tiujn longe,\nkiel ĉi tio estas vera por la homo?\n\nPro tio, kiu dediĉas al la Tao, estas unuo kun la Tao.\nKiu dediĉas al la Virto, estas unuo kun la Virto.\nKiu dediĉas al la perdado, estas unuo kun la ĉi tiu perdado.\nKiu estas unuo kun la Virto, donas la Taon ankaŭ Virton.\nDum kiu estas unuo kun la perdado, ankaŭ estas malatentota fare de la Tao.\n\n\'\'\'Ĉapitro 24.\'\'\'\n\nKiu fanfaronas, ne kreas reputacion.\nKiu paradas kun si mem, ne estos konata.\nKiu distrumpetas pri si mem, ne brilas klare.\nKiu fanfaronas pri si mem, ne ekhavos honoron.\nKiu trolaŭdas sin mem, ne firmtenas longetempe.\n\nEn la Tao ĉi tiuj fenomenoj estas nomitaj;\n\'Tro multe da nutraĵo kaj superfluaj agadoj\'.\nKaj koncerne objektoj - ekzistas tiuj kiuj malamas ĉi tiujn.\nPro tio, kiu estas kun la Tao, ne restas en tiuj.\n\n\'\'\'Ĉapitro 25.\'\'\'\n\nEkzistis ion formita el kaoso.\nĈi tio estis naskiĝinta antaŭe la Ĉielo kaj la Tero.\nTrankvila kaj silenta! Pura kaj profunda!\nĜi estas memstara kaj ne ŝanĝiĝas.\nKonsiderantu ĝin kiel la patrino de la Ĉielo kaj Tero.\nMi ne scias ankoraŭ ĝian nomon:\nMi nomas ĝin la Tao.\nSe mi estus devigita nomigas ĝin, mi nomigus ĝin \'la Grandan\'.\n\n\'Granda\' signifas \'foriri\'.\n\'Foriri\' signifas \'esti fore\'.\n\'Esti fore\' signifas \'reveni\'.\n\nLa Tao estas granda.\nLa Ĉielo estas granda.\nLa Tero estas granda.\nKaj la reĝo estas granda.\nEn la nacio estas kvar grandaj kaj la reĝo okupas unu el ĉi tiuj lokoj.\n\nLa homo sekvas la ekzemplon de la Tero.\nLa Tero sekvas la ekzemplon de la Ĉielo.\nLa Ĉielo sekvas la ekzemplon de la Tao.\nKaj la Tao sekvas la ekzemplon de tio, kio estas de si mem.\n\n\'\'\'Ĉapitro 26.\'\'\'\n\nLa peza estas la radiko de la malpeza;\nTrankvileco estas la reĝo de la maltrankvileco.\n\nPro tio, la nobelo iras, ĉiutage vojaĝanta, ne fore de siaj pakvagonoj.\nSe li estas sekura interne de enmurigita taverno kaj satripozas komforte -\nnur tiam li eliras supren siajn zorgojn.\nKiel povas la reĝo de dekmilo da vagonoj pritrakti sin mem pli senpena ol la tuta nacio?\n\nSe vi konsideras la aferojn tro senpenajn , vi perdas la bazon.\nSe vi estas maltrankvila, vi perdas la \'reĝo\'.\n\n\'\'\'Ĉapitro 27.\'\'\'\n\nLa bona vojaĝulo ne postlasas sporojn.\nLa bona parolanto parolas sen eraroj.\nLa bona kalkulisto ne uzas noĉbastonon aŭ disketojn.\nLa bona fermanto de la pordoj faras tion sen fermilo aŭ ŝnuro, \ntamen estas ne eble malimpliki liajn nodojn.\n\nPro tio, la Saĝulo senĉese estas kapabla liberigi la homojn kaj \nneniam li rifuzas iun.\nKaj koncerne la objektoj, neniam li forĵetas uzeblajn posedaĵojn.\nĈi tio estas nomita Duobla Klara.\n\nPro tio la bona homo estas la instruisto de la malbona.\nKaj la malbona homo estas la krudmaterialo por la bona.\nNe apreci sian instruiston kaj ne ami la krudmaterialojn -\nSe iu havas multe da scio, li tamen estus konfuzita.\nĈi tio estas nomita la Esenco de la Plialtigita.\n\n\'\'\'Ĉapitro 28.\'\'\'\n\nSe vi konas la viran kaj tamen tenas la virinan,\nvi estos la ravino de la nacio.\nSe vi estas la ravino de la nacio,\nla eterna virto ne forlasos vin.\nKaj se la eterna virto ne forlasas vin,\nvi revenos al la stato de novnaskinta.\n\nSe vi konas la puran kaj tamen tenas la malpuran,\nvi estos la valo de la nacio.\nSe vi estas la valo de la nacio,\nvia eterna virto estas kompleta.\nKaj se via eterna virto estas kompleta,\nvi revenos al la stato de netranĉita ligno.\n\nSe vi konas la blankan kaj tamen tenas la nigran,\nvi estos la ekzemplo por la nacio.\nKaj se vi estas la ekzemplo por la nacio,\nvia eterna virto ne erarvojaĝos.\nKaj se via eterna virto ne erarvojaĝas,\nvi revenos al la senlima stato.\n\nKiam kruda ligno estas segata, ĝi estas formata je bareloj.\nKiam la Saĝulo estas uzata, li iĝas la Estro de la statregistristaro.\nVere, tre bone lignoĉizi estas farate sen dissplitigi.\n\n\'\'\'Ĉapitro 29.\'\'\'\n\nKoncerne tiuj kiuj volas transpreni la ordonpovon de la mondo kaj volas\ninflui ĝin -\nMi vidas ke ili simple ne sukcesos.\nLa mondo estas sankta ujo.\nĜi ne estas io kio povas esti influata.\nKiu influas ĝin, tiu detruas ĝin.\nKiu tenas ĝin, tiu perdas ĝin.\n\nKoncerne la objektoj, kelkaj antaŭeniras, kelkaj sekvas;\nkelkaj estas varmegaj, kelkaj estas submetitaj kaj malfortaj;\nkelkaj plialtiĝas, kelkaj falas.\nTial estas tiel, ke la Saĝulo:\nforĵetas la eksterordinaran, la ekstreman kaj la ekstravagancan.\n\n\'\'\'Ĉapitro 30.\'\'\'\n\nTiuj, kiuj asistas iliajn reĝojn kun la Tao,\nne uzas armiloj por krei perforton en la mondo.\n\nTiaj agadoj facile reflektiĝas.\nSur lokoj kie restas armeoj, kreskos dornarbustoj kaj rubusarbetoj.\nLa bona generalo atingas sian rezulton kaj tio estas ĉio;\nli ne uzas la okazon por ĉerpi el ĝi forton.\n\nLi atingas sian rezulton sed ne fariĝos aroganta.\nLi atingas sian rezulton sed ne trolaŭdas siajn agadojn.\nLi atingas sian rezulton sed tamen li ne fanfaronas.\nLi atingas sian rezulton sed tamen li haltas ĉe sia rezulto ĉar li ne havas alternativon.\nĈi tio estas nomita, atingi sian rezulton sen uzi perforton.\n\nSe la objektoj atingas ilian apogeon, ili maljuniĝos.\nNi nomas tion \'ne la Tao\'.\nTio kio ne estas la Tao atingas fruan finon.\n\n\'\'\'Ĉapitro 31.\'\'\'\n\nKoncerne armiloj - tiuj estas iloj kiuj aŭguras katastrofon.\nKaj inter objektoj ekzistas kelkaj kiuj estas malamata.\nPro tio, tiu kiu posedas la Taon ne restas inter ili.\nSe la nobelo estas hejme, li honoros la maldekstran flankon.\nSe li estas en la milito, li honoros la dekstran flankon.\nPro tio, armiloj ne estas la iloj de la nobelo -\narmiloj estas iloj kiuj aŭguras katastrofon.\nSe vi ne havas alian alternativon ol uzi ilin, estas la plej bona restu \ntrankvila kaj kvieta.\nVi neniam devas konsideri ilin kiel objektoj de beleco.\nSe vi konsideras ilin kiel objektoj de beleco, ĉi tio estas kiel ŝati mortigi homojn.\nKaj se vi ŝatas mortigi homojn vi neniam efektivigas vian celon en la lando.\n\nPro tio, ni honoros ĉe ĝojaj okazoj la maldekstran flankon,\nsed dumtempe la funebro la dekstran flankon.\nPro tio, la vicgeneralo staras al la maldekstra flanko,\nkaj la ĉefgeneralo al la dekstra flanko.\nTio estas, ili envicigas sin mem kiel ili envicigus sin mem ĉe enterigo.\nSe multe da homoj estas mortigitaj, ni staras antaŭe ilin kun funebro kaj ĉagreno.\nSe ni triumfas en la batalo, ni konsideras la okazon kiel enterigceremonio.\n\n\'\'\'Ĉapitro 32.\'\'\'\n\nLa Tao estas eterna sennoma.\nKvankam ĝi aperas malgranda en ĝia natura stato, neniu en la mondo kuraĝas\ntrakti ĝin kiel regato.\nSe markezoj kaj reĝoj estas kapablaj firmteni ĝin, tiam la dekmilo da objektoj\nsubmetus sin mem sub ĝin.\nKaj la Ĉielo kaj la Tero kunlaborus por sendi dolĉan roson.\nNature ĉi tiu falus egale al ĉiuj objektoj, dum neniu inter la homoj ordonas tion.\n\nTuj kiam ni komencas establi sistemon, ni havas nomojn.\nKaj tuj kiam ni havas certajn nomojn, vi devas scii ke la tempo venas por halti.\nPer scii kiel halti - tiamaniere vi ne spertos malbonon.\nLa ĉeesto de la Tao en la mondo estas kiel la interrilato inter malgrandaj fluoj\nen valoj kaj riveroj kaj maroj.\n\n\'\'\'Ĉapitro 33.\'\'\'\n\nKompreni aliajn estas kiel esti informita;\nKompreni sin mem estas kiel esti saĝa;\nVenki aliajn estas kiel havi forton.\nVenki sin mem estas kiel esti forta.\nScii kiam vi havas sufiĉe estas kiel esti riĉa.\nForte antaŭeniri estas kiel havi ambicion.\nNe perdi vian lokon estas kiel firmteni.\nMortiĝi sed ne esti forgesita estas vere vivi longetempe.\n\n\'\'\'Ĉapitro 34.\'\'\'\n\nLa Tao drivas kaj vagadas.\nĜi povas iri maldekstren kaj dekstren.\nĜi plenigas ĝiajn taskojn kaj finas ĝiajn aferojn kaj tamen ĝi ne ricevis nomon \npor tio.\nLa dekmilo da objektoj konfidas ilian vivon al ĝi kaj tamen ĝi ne agas kiel\nilia mastro.\nKaj tiamaniere ĝi estas ĉiam sen deziroj.\nĜi povas esti nomata ĉe la malgrandaj objektoj.\nLa dekmilo da objektoj konfidas ilian vivon al ĝi kaj tamen ĝi ne agas kiel\nilia mastro.\nĜi povas esti nomata ĉe la grandaj objektoj.\n\nPro tio fluas la talento de la Saĝulo, por efektivigi la grandan, el sia rifuzo\nludi la rolon de la granda.\nPro tio li estas kapabla efektivigi la grandan.\n\n\'\'\'Ĉapitro 35.\'\'\'\n\nFirmtenu la Grandan Imagon kaj la tuta mondo alvenos al vin.\nAlveni al vin kaj ne spertas malbonon sed koni sekurecon kaj pacon.\nMuziko kaj nutraĵo - por tiuj haltas preterirantaj vojaĝantoj.\nPro tio ni diras pri la parolado de la Tao:\nSensprita ĝi estas! Ĝi estas sengusta.\nSe vi rigardas ĝin, ne estas sufiĉe por esti rigardata .\nSe vi aŭskultas ĝin, ne estas sufiĉe por esti aŭdacata.\nSed kiam vi uzas ĝin, ĝi estas neelĉerpita.\n\n\'\'\'Ĉapitro 36.\'\'\'\n\nSe vi volas malplilongigi ĝin,\nvi nepre devas plilongigi ĝin.\nSe vi volas malfortigi ĝin,\nvi nepre devas fortigi ĝin.\nSe vi volas forlasi ĝin,\nvi nepre devas kunlabori kun ĝi.\nSe vi volas forpreni ion fore de ĝin,\nvi nepre devas doni ion al ĝin.\nĈi tio estas nomita la Subtila Lumo.\nLa humilaj kaj malfortaj venkas la fortajn.\n\nFiŝo ne devas esti venigata el la abismo.\nLa akraj armiloj de la stato ne devas esti montrata al la homoj.\n\n\'\'\'Ĉapitro 37.\'\'\'\n\nLa Tao estas eterna sennoma.\nSe markezoj kaj reĝoj estas kapablaj firmteni ĝin,\nla dekmilo da objektoj ŝanĝiĝis per si mem.\nSe ili estus ŝanĝiĝitaj kaj iliaj deziroj aktiviĝus,\nmi bridus ilin kun la sennoma simpleco.\nSe mi bridis ilin kun la sennoma simpleco,\nmi ne malhonorus ilin.\nFare de ne esti malhonoritaj , ili estos trankvilaj.\nKaj la Ĉielo kaj la Tero estos bonaj kaj ĝusta per si mem.\n\n\n== LA TE ==\n\n\'\'\'Ĉapitro 38.\'\'\'\n\nLa plej alta virto ne estas virta; pro tio ĝi havas veran virtecon.\nLa plej malalta virto neniam perdas la vidon je sia virteco; pro tio ĝi ne havas veran virtecon.\n\nLa plej alta virto ne agas, tamen ĝi ne havas kialon por agi tiamaniere.\nLa plej alta homeco agas, tamen ĝi ne havas kialon por agi tiamaniere.\nLa plej alta justeco agas kaj ĝi havas kialon por agi tiamaniere.\nLa plej alta dececo agas kaj kiam neniu obeas, ĝi minacas kaj devigas la homojn obei.\n\nPro tio, nur se la Tao estas perdita ni havas virton.\nNur se la virto estas perdita ni havas homecon.\nNur se la homeco estas perdita ni havas justecon.\nKaj nur se la justeco estas perdita ni havas dececon.\n\nKoncerne dececo, ĝi estas nur la maldika bordero de fideleco kaj sincereco kaj la komenco de malordo.\n\nPro tio, la granda homo,\nrestas en la dika kaj ne restas en la maldika;\nrestas en la frukto kaj ne en la floro.\n\nPro tio li forĵetas tion kaj prenas ĉi tion.\n\n\'\'\'Ĉapitro 39.\'\'\'\n\nPri tiuj el la estinteco kiuj atingis la Unuon -\nLa Ĉielo, atinginta la Unuon, klariĝis;\nLa Tero, atinginta la Unuon, daŭriĝis;\nDioj, atingintaj la Unuon, fariĝis diaj;\nValoj, atingintaj la Unuon, pleniĝis;\nMarkezoj kaj reĝoj, atingintaj la Unuon, faris la tutan landon ordan kaj sekuran.\n\nSe mi kondukas tion al sian logikan konkludon, ni dirus -\nSe la Ĉielo ne estis klara fare de tio, ĝi disfalus, mi timas.\nSe la Tero ne estis daŭra fare de tio, ĝi malfiksiĝus, mi timas.\nSe la dioj ne estis diaj fare de tio, ili estus senfortaj, mi timas.\nSe la valoj ne estis plenaj fare de tio, ili sekiĝus, mi timas.\nKaj se markezoj kaj reĝoj ne estis noblaj fare de tio, ili falus, mi timas.\n\nPro tio, devas esti tiel ke la nobelo havas la bazon kiel sia komenco.\nKaj devas esti tiel ke la alta havas la malalton kiel sia fundamento.\nDo pro tio, la markezoj kaj la reĝoj nomiĝas sin mem \'la Orfo\',\n\'la Vidvo\' kaj \'Tiu sen Greno\'.\nĈi tio estas preni la bazon kiel komenco, ĉu ne?\n\nPro tio ili konsideras ilian grandan nombron da kaleŝoj kiel ne havi kaleŝon.\nKaj pro tio ili ne deziras flagri kaj brili kiel jado,\nsed resti fiksa kaj forta kiel ŝtono.\n\n\'\'\'Ĉapitro 40.\'\'\'\n\n\'Inversiĝo\' estas la movado de la Tao;\n\'Malforteco\' estas la funkcio de la Tao.\n\nLa objektoj de la mondo trovas ilian komencon en la estado.\nKaj la estado trovas sian komencon en la malestado.\n\n\'\'\'Ĉapitro 41.\'\'\'\n\nSe la plej altaj homoj aŭdas pri la Tao, ili sindone kapablas praktiki ĝin.\nSe la mezaltaj homoj aŭdas pri la Tao, ili tenas kelkajn kaj perdas kelkajn.\nSe la plej malaltaj homoj aŭdas pri la Tao, ili ridegas kaj mokas ĝin.\nSe ili ne mokus ĝin, ĝi ne povus esti konsiderata kiel la Tao.\n\nPro tio ekzistas predikato pri tio, kiu tekstas:\nla luma Tao ŝajnas esti malluma;\nla Tao kiu antaŭeniras ŝajnas retiriĝi;\nla ebena Tao ŝajnas esti malebena;\nla plej alta virto estas malplena kiel valo;\nla plej pura blanko ŝajnas esti malpura;\nalta virto ŝajnas esti malsufiĉa;\nsolida virto ŝajnas esti maldika kaj malforta;\nla plej simpla realeco ŝajnas ŝanĝiĝi.\n\nLa Granda Kvadrato ne havas angulojn.\nLa Granda Ujo uzas multe da tempo elfini.\nLa Granda Tono ne havas multe da sono.\nLa Granda Imago ne havas formon.\n\nLa Tao estas granda sed ne havas nomon.\nNur la Tao bone komencas la objektojn kaj ankaŭ bone perfektigas ilin.\n\n\'\'\'Ĉapitro 42.\'\'\'\n\nLa Tao donis vivon al la Unuo;\nla Unuo donis vivon al la Duo;\nla Duo donis vivon al la Trio;\nkaj la Trio donis vivon al la dekmilo da objektoj.\nLa dekmilo da objektoj portas Yin sur la dorso kaj brakumas Yang.\nFare de miksi ch\'i ili atingas harmonian staton.\n\nLa fenomenoj kiuj la tuta mondo konsideras malbonajn estas,\nfariĝas orfon aŭ vidvon aŭ ne posedi grenon.\nTamen markezoj kaj reĝoj nomiĝas sin mem tiamaniere.\nKaj tiamaniere kun multe da fenomenoj - kelkaj pligrandiĝas fare de forpreni.\nKelkaj malpligrandiĝas fare de aldoni.\n\nPro tio, kion aliaj homoj instruas,\nmi ankaŭ konsideros kaj tiam instruas aliajn.\nPor tio, \'La fortaj kaj la perfortaj ne mortas nature\'.\nMi akceptos tion kiel la patro de miaj studadoj.\n\n\'\'\'Ĉapitro 43.\'\'\'\n\nLa plej mola , faldema en la mondo faras tion, kion ĝi volas kun la plej dura en la mondo.\nTio, kio ne havas konsistenco, rampas en tion, kion ne havas spacojn aŭ fendojn.\nPro tio mi scias, ke estas utile ne agi.\nLa senvortaj lecionoj, la utilo de ne agi -\nNur kelkaj en la mondo povas atingi ĉi tion!\n\n\'\'\'Ĉapitro 44.\'\'\'\n\nFamo aŭ via korpo - kiu estas la plej kara?\nVia korpo aŭ posedaĵoj - kiu estas la plej valora?\nProfito aŭ malprofito - en kiu ŝirmas sin la plej malbona?\nSe viaj deziroj estas grandaj, malŝparo ne povas forrestadi.\nSe vi multe konservas, granda malprofito ne povas forrestadi.\nPro tio, se vi konas kontentecon, vi ne malhonoros vin mem.\nSe vi scias kiam vi devas halti, vi ne spertos malbonan.\nKaj tiamaniere vi povas daŭri longetempe.\n\n\'\'\'Ĉapitro 45.\'\'\'\n\nGranda finpretigo ŝajnas nefinita.\nTamen ĝia uzebleco neniam elĉerpiĝas .\nGranda pleneco ŝajnas malplena.\nTamen ĝia uzebleco neniam estas finita.\nGranda rekteco ŝajnas malrekta.\nGranda kapableco ŝajnas mallerta.\nGranda eksceso ŝajnas balbuti.\nAktiveco venkas malvarmon.\nTrankvileco venkas varmegon.\nSe vi estas silenta kaj trankvileca, vi povos fariĝi reĝo de la mondo.\n\n\'\'\'Ĉapitro 46.\'\'\'\n\nKiam la mondo havas la Taon, libere irantajn ĉevalojn estas retiri por sterki la kampojn.\nKiam la mondo malhavas la Taon, batalĉevalojn estas bredataj en la suburboj.\n\nKoncerne krimoj - ne ekzistas pli granda ol posedi la objektojn kiujn oni deziras.\nKoncerne katastrofo - ne ekzistas pli granda ol ne scii kiam oni havas sufiĉe.\nKoncerne mankoj - neniu alportas pli suferon ol la deziro ekhavi.\nPro tio, la kontentecon kiu iu havas kiam li scias ke li havas sufiĉe estas vera restanta kontenteco.\n\n\'\'\'Ĉapitro 47.\'\'\'\n\nEstas ne necese, iri tra la pordo por koni la tutan mondon.\nEstas ne necese, rigardi tra la fenestroj por koni la Taon de la Ĉielo.\nju pli fore vi iras, des malpli vi scias.\n\nPro tio la Saĝulo scias sen iri, \nnomas sen vidi\nkaj finfaras sen agi.\n\n\'\'\'Ĉapitro 48.\'\'\'\n\nIli, kiuj studas, pligrandiĝas ĉiutage.\nIli, kiuj aŭdas pri la Tao, malpligrandiĝas ĉiutage.\nIli malpligrandiĝas kaj malpligrandiĝas ĝis ili atingas la momenton kiam ili ne agas.\nIli faras nenion kaj tamen nenio ekzistas kio ne estas farata.\nSe iu volas havi la forton por regi la mondon, li devas ĉiam esti ne engaĝata en aferoj.\nĈar en la okazo se li estas engaĝata en aferoj li ankaŭ estas maldigna havas la forton\npor regi la mondon.\n\n\'\'\'Ĉapitro 49.\'\'\'\n\nLa Saĝulo daŭre ne havas daŭran menson.\nLi konsideras la menson de ordinaraj homoj kiel sia menso.\nTiuj, kiuj estas bonaj, li konsideras kiel bonaj.\nTiuj, kiuj estas malbonaj, li ankaŭ konsideras kiel bonaj.\nTiamaniere li atingas bonecon.\nTiuj, kiuj estas fidindaj li konfidas.\nTiamaniere li ricevas ilian konfidecon.\nKoncerne la ĉeesto de la Saĝulo en la mondo - \nli estas unuo kun ĝi.\nKaj kun la mondo li kunfandigas sian menson.\nLa ordinaraj homoj direktas iliajn orelojn kaj okulojn al lin.\nKaj la Saĝulo traktas ilin same kiel siaj infanoj.\n\n\'\'\'Ĉapitro 50.\'\'\'\n\nNi aperas en la vivo kaj revenas al la morto.\nKompaniuloj de la vivo estas dek tri.\nKompaniuloj de la morto estas dek tri.\nKaj tamen la homoj venas, ĉar ili konsideras, agantaj, la vivon kiel la vivo \nkiel la dek tri de la morto.\nNun, pro kio estas ĉi tio?\nEstas ĉar ili konsideras la vivon kiel la vivon.\n\nSendube vi aŭdis pri ili kiuj bone firmtenas la vivon.\nKiam ili iras tra la montetaro, ili ne evitas rinocerojn kaj tigrojn.\nKiam ili batalas, ili ne uzas armilojn aŭ ŝildojn\nLa rinocero ne trovas lokon kie li povas penetri sian kornon.\nLa tigro ne trovas lokon kie li povas enfrapi siajn ungegojn.\nKaj armiloj ne trovas lokon kie siaj klingoj firmtenas.\nNun, pro kio estas ĉi tio?\nĈar ili interne ne havas lokon por la morto.\n\n\'\'\'Ĉapitro 51.\'\'\'\n\nLa Tao donas ilin la vivon kaj la Te nutras ilin.\nLa materio donas ilin formon kaj iliaj unikaj kapablecoj perfektigas ilin.\nPro tio, la dekmilo da objektoj honoras la Taon kaj estimas la Ten.\nKoncerne ilia honorado de la Tao kaj iliaj estimo de la Te -\nNeniu rekompencas ilin por tio; estas ĉiam tiamaniere, proprainiciate.\n\nLa Tao donas ilin la vivon, nutras ilin, maturigas ilin, perfektigas ilin,\ndonas ilin trankvilon, edukas ilin, subtenas ilin kaj protektas ilin.\nĜi donas ilin la vivon sed ne provas posedi ilin.\nĜi agas nome de ili sed ne faras ilin dependata.\nĜi maturigas ilin sed ne dominas ilin.\nNi nomas ĉi tion, Profunda Te.\n\n\'\'\'Ĉapitro 52.\'\'\'\n\nLa mondo havis komencon.\nKiu povas esti konsiderata kiel la patrino de la mondo.\nKiam vi atingas la patrinon, por ke vi konas siajn infanojn,\nkiam vi revenas al la patrino kaj firmtenas ŝin, vi ne spertos malbonan\nĝis la fino de viaj tagoj.\n\nFermu la aperturojn.\nFermu la pordojn.\nKaj ĝis la fino de via vivo vi ne laboregos.\nMalfermu la aperturojn.\nEngaĝiĝu en aferoj.\nKaj ĝis la fino de via vivo vi ne estos savita.\n\nObservi la malgrandan estas nomita distingokapablo.\nFirmteni la flekseblan estas nomita forto.\nSe vi uzas la radiojn por reveni al la klara lumo,\nvi ne estos elmetita al danĝero.\nĈi tio estas nomita la Sekvado de la Eterna.\n\n\'\'\'Ĉapitro 53.\'\'\'\n\nSe mi nur havas la plej etan scion, irante sur Granda Vojo mi nur timas vojerari.\nLa Granda Vojo estas tre ebena.\nSed al homoj plaĉas kurbiĝadajn vojetojn.\n\nLa kortoj estas puregaj.\nDum la kampoj estas pleniĝitaj kun fiherboj.\nKaj la grenejo estas malplenegaj.\nIli vestoj - riĉaj broditaj kaj koloritaj.\nDum ili portas akrajn glavojn.\nIli englutegas nutraĵon kaj ili havas multe da posedaĵoj kaj propraĵoj.\n\nĈi tio estas nomita ŝtelo!\nKaj ŝtelo vere ne estas la Vojo!\n\n\'\'\'Ĉapitro 54.\'\'\'\n\nKiu firme estas hirtigita ne povas faligi.\nKiu firme estas brakumita ne povas malfiksiĝi.\nKaj viaj filoj kaj nepoj, sekve, alportos oferojn.\n\nSe vi nobligas ĝin interne, tiam via virto estos vera.\nSe vi nobligas ĝin interne de via familio, tiam via virto inundos vin.\nSe vi nobliĝas ĝin interne de via vilaĝo, tiam via virto daŭros logetempe.\nSe vi nobliĝas ĝin interne de via nacio, tiam via virto estos abunda.\nKaj se vi nobliĝas ĝin en la tuta mondo, tiam via virto estos disvastigita.\n\nUzu la individuon por esplori la individuon.\nUzu la familion por esplori la familion.\nUzu la vilaĝon por esplori la vilaĝon.\nUzu la nacion por esplori la nacion.\nKaj uzu la mondon por esplori la mondon.\nKiel mi scias ke la mondo estas tia?\nFare de tio.\n\n\'\'\'Ĉapitro 55.\'\'\'\n\nTiu, kiu brakumas la plenecon de la Te,\nestas kiel novnaskinta infaneto.\nVespoj kaj skorpioj, serpentoj kaj vipuroj ne pikas lin.\nRabbirdoj kaj sovaĝaj bestoj ne kaptas lin.\nliaj ostoj kaj muskuloj estas molaj kaj flekseblaj, tamen lia manpleno estas firma.\nLi ankoraŭ ne scias pri la kunveno inter viro kaj virino, tamen sia organo`estas ekscitita.\nEstas ĉar sia estaĵo kulminas.\nLi povas kriaĉi la tuta tago, tamen sia voĉo ne raŭkos.\nĈi tio estas ĉar sia harmonio kulminas.\n\nKoni harmonion estas nomita \'la eterna\'.\nKoni la eternan estas nomita \'esti saĝa\'.\nAldoni al la vivo estas nomita \'malbona antaŭsigno\'.\nPor ke la menso regas la spiradon - estas nomita \'perforti fenomenojn\'.\n\nSe la objektoj atingas ilian plejaltgradan perfektecon, ili starigas.\nĈi tio estas nomita \'ne la Tao\'.\nTiu, kiu estas ne la Tao finiĝos baldaŭ.\n\n\'\'\'Ĉapitro 56.\'\'\'\n\nTiuj, kiuj scias ne parolas pri tio; tiuj, kiuj parolas ne scias.\n\nLi fermas la aperturojn,\nfermas siajn pordojn,\nmalheligas la klaran lumon,\nfaligas la polvon,\nfajlas eĝojn,\nkaj malimplikas la nodojn.\nĈi tio estas nomita Profunda Interkonsento.\n\nPro tio, ne ekzistas maniero intimas kun li.\nSed ankaŭ ne ekzistas maniero eviti lin.\nNe ekzistas maniero kiu bonigas lin.\nSed ankaŭ ne ekzistas maniero malbonigas lin.\nNe ekzistas maniero nobeligas lin.\nSed ankaŭ ne ekzistas maniero malplialtigas lin.\nĜuste pro tio, li estas la plej nobela kreaĵo en la mondo.\n\n\'\'\'Ĉapitro 57.\'\'\'\n\nUzu la sinceran kaj la ĝustan por ordigi la imperion.\nUzu surpriztaktikojn se vi uzas trupojn.\nUzu indiferentecon ĉe ŝtataferoj por regi la mondon.\n\nKiel mi scias ke tio estas tiamaniere?\nNu, ju pli da tabuoj kaj malpermesoj en la mondo, des pli malriĉa la popolo.\nJu pli da akrajn armilojn la popolo posedas, des pli da neordinaraj fenomenoj aperas.\nJu pli scia kaj lerta la popolo, des pli konfuzaj la ŝtatoj.\nJu pli da leĝaj disputoj, des pli da rabistoj kaj ŝtelistoj.\n\nPro tio, la vortoj de la Saĝulo tekstas:\nMi faras nenion kaj la popolo estas transformita per si mem.\nMi ŝatas trankvilecon kaj la popolo estas sincera per si mem.\nMi estas indiferenta koncerne ŝtataferoj kaj la popolo estas riĉa per si mem.\nMi ne deziras deziri kaj la popolo estas kiel netranĉita ligno per si mem.\n\n\'\'\'Ĉapitro 58.\'\'\'\n\nKiam la registaro estas konfuza kaj senorda,\nla popolo estas sincera kaj honesta.\nKiam la registaro estas akurata kaj neta,\nla ŝtato estas malsincera kaj malice ruza.\n\nKatastrofo, la prospero dependas de tiu.\nProspero, la katastrofo kaŝas en ĝi.\nKiu scias kie tio finiĝos?\nĈar ne firme ekzistas \'tiamaniere tio devas esti\'.\n\'Tiamaniere tio devas esti\' ŝanĝiĝas je \'tiamaniere tio estas deviante\'.\nKaj la bona transformas je la malbona.\nLa konfuzo de homoj certe ekzistas jam longetempe. \nPro tio, estu ĝusta sed ne lezu.\nEstu akra sed ne piku.\nEstu rekta sed ne estu malinhibicia.\nRadiu sed ne blindigu.\n\n\'\'\'Ĉapitro 59.\'\'\'\n\nJe regi la homaron kaj servi la Ĉielon, nenio estas pli bone ol modereco.\nĈar nur se vi estas modereca vi povas vin frutempe transdoni al la Tao.\nFrutempa transdono - ĉi tio estas nomita ĉiufoje kolekti Te.\nSe vi ĉiufoje kolektas Te, nenio ekzistas kion vi ne povas venki.\nSe nenio ekzistas kion vi ne povas venki, neniu scias kie tio finiĝos.\nSe neniu scias kie tio finiĝos, vi povas posedi la ŝtaton.\nKaj se vi posedas la patrinon de la ŝtato, vi povas daŭri longetempe.\nĈi tio estas nomita havi profundajn radikojn kaj firman portan surfacaĵon.\nEstas la Tao de longe vivi kaj longetempa kompreno.\n\n\'\'\'Ĉapitro 60.\'\'\'\n\nRegi grandan ŝtaton estas kiel boli malgrandajn fiŝojn.\n\nSe vi uzas la Taon por regi la mondon, malbonaj spiritoj ne havas dian forton.\nEstas tiamaniere ke ilia forto ne suferigos la homojn.\nSed estas ne nur ke ilia forto ne suferigos la homojn ,\nankaŭ la Saĝulo ne suferigos ilin.\nĈar ĉi tiu duo ne suferigas aliajn,\niliaj Virtoj kunfluas kaj revenas al ili.\n\n\'\'\'Ĉapitro 61.\'\'\'\n\nGranda ŝtato estas kiel la subfluo de rivero.\nĜi estas la virineco de la mondo.\nĜi estas la renkontejo de la mondo.\nLa virina venkas ĉiam la viran fare de trankvileco.\nĈar ŝi estas trankvila, ĵus pro tio ĝi estas sube.\n\nLa granda ŝtato - se ĝi estas sube la malgranda ŝtato, ĝi transprenas la malgrandan ŝtaton.\nLa malgranda ŝtato - se ĝi estas sube la granda ŝtato, ĝi estas transprenita fare de granda ŝtato.\nPro tio kelkaj transprenas fare de esti sube.\nKaj aliaj estas transprenitaj fare de esti sube.\n\nPro tio, la granda ŝtato nur deziras unuigiti kaj eduki aliajn.\nDum la malgranda ŝtato nur deziras eniri kaj servi aliajn.\nSe ambaŭ ricevas tiun, kiun ili deziras,\ntiam estas ĝusta ke la granda ŝtato estas sube.\n\n\'\'\'Ĉapitro 62.\'\'\'\n\nLa Tao estas tio kien ĉiuj objektoj fluas.\nĜi estas la trezoro de la bona homo.\nKaj tiu, kiu protektas la malbona homo.\n\nBelaj vortoj povas esti aĉetitaj kaj venditaj.\nHonorplenaj agoj povas esti donitaj al aliaj kiel donacoj.\nTiamaniere kun objektoj kiujn la homoj konsideras malbonajn - ĉu, ili estas malakceptataj?\nPro tio, se la Filo de Ĉielo supreniras al la trono, aŭ la Tri Ministroj estas inaŭgurataj,\nEĉ se vi povas bonvenigi ilin kun disketoj de jado, antaŭiritaj fare de kvadrigoj,\ntio ne estas tiel bone kiel sidi senmove kaj oferi ĉi tion.\nLa kialo tial la olduloj aprecis ĉi tion - kiu estas tiu?\nĈu, ni ne diris: \'Ili, kiuj serĉas, ekhavos kun ĉi tio kaj ili, kiuj faras faŭlojn eskapos kun ĉi tio?\'\nPro tio, ĝi estas la plej grandvalora objekto en la mondo.\n\n\'\'\'Ĉapitro 63.\'\'\'\n\nAgu sen agi.\nServu sen zorgoj pri cirkonstancoj.\nTrovu bonguston en tio, kio ne havas bonguston.\n\nKonsideru la malgrandan kiel grandan kaj la malmultan kiel multan,\nkaj respondu koleron kun boneco.\nFaru planojn por la malfacila dum ĝi estas facila.\nLaboru la grandan dum ĝi estas malgrandegan.\nLa malfacilaj fenomenoj en la mondo komencas kiel facilaj fenomenoj.\nLa plejgrandaj fenomenoj en la mondo estiĝas el la etaj.\nPro tio, la Saĝulo klopodas ĝis la fino ne fari la grandan,\nkaj tiamaniere li estas kapabla fari la grandan.\nIli, kiuj tro facile konsentas estos neeviteble konfidita fare de malmultaj,\nkaj ili, kiuj konsideros multe da fenomenoj kiel facilaj neeviteble finiĝos kun\nmulte da malfacilaĵoj.\nPro tio, eĉ la Saĝulo konsideras fenomenojn kiel malfacilaj,\nkaj tiamaniere li finfine ne havas problemojn.\n\n\'\'\'Ĉapitro 64.\'\'\'\n\nTio, kio estas trankvila, povas esti facile firmtenita.\nVi povas esti preparita je tio, kio ankoraŭ ne donas signon.\nLa facilrompan povas facile dissplitigi.\nLa etan povas facile dispeligi.\nPrilaboru ĝin antaŭ ol ĝi estiĝis.\nOrdu ĝin antaŭ ol ĝi estos kaosa.\n\nLa arbo kiu estas tiel granda ke vi bezonas ambaŭ brakoj por brakumi ĝin,\nkomencas kiel eta kreskaĵeto.\nTeraso de naŭ etaĝoj estiĝis el korbo kun koto.\nAlta ejo de cent, mil futoj estas sube viaj piedoj.\n\nIli, kiuj prilaboras ĝin, detruas ĝin.\nIli, kiuj firmtenas ĝin, perdas ĝin.\nPro tio, la Saĝulo ne agas,\nkaj tiamaniere li ne detruas.\nLi ne firmtenas,\nkaj tiamaniere li ne perdas.\nEn la interrilato kun objektoj, la homoj ĉiam detruas objektojn ĝuste kiam\nili estos perfektaj.\nPro tio, ni diras: \'Se vi estas je la fino tiel singarda kiel je la komenco, vi\nne spertos fiaskon\'.\nPro tio, la Saĝulo deziras ne deziri kaj ne valoras posedaĵon kiuj estas\nmalfacile ekhavitaj.\nLi lernas ne lerni kaj revenas al tio, kion la amaso preterpasas.\nLi povus helpi ĉiujn objektojn esti nature, sed li ne kuraĝas fari tion.\n\n\'\'\'Ĉapitro 65.\'\'\'\n\nIli, kiuj praktikis la Taon estintece,\nne uzis ĝin por lumigi la homojn.\nIli uzis ĝin por tenas ilin malspritaj.\nLa kialo pro tio estas malfacile regi la homojn estas ilia scio.\nSekve, uzi scion por regi la ŝtaton estas ŝtelo de la ŝtato.\nUzi malscion por regi la ŝtaton estas afableco por la ŝtato.\nIu kiu ĉiam komprenas ĉi tiun duon ankaŭ komprenas la principon.\nKompreni ĉiam la principon -\nĈI tio estas nomita Profunda Te.\nProfunda Te estas ĝisfunda kaj sekvoriĉa.\nKaj kune kun objektoj ĝi revenas.\nTiamaniere ni venas al la Granda Harmonio.\n\n\'\'\'Ĉapitro 66.\'\'\'\n\nLa kialo tial riveroj kaj maroj estas kapablaj esti la reĝoj de cent valoj,\nestas kaj ili superas stari sube de ili.\nPro ĉi tiu kialo ili estas kapablaj esti la reĝoj de cent valoj.\n\nPro tio, la Saĝulo devas, en sia deziro stari super la popolo,\nen siaj elparoladoj esti sube de ili.\nKaj en sia deziro stari antaŭe la popolo,\nli devas stari persone malantaŭe la popolo.\nTiamaniere li staras ĉe la supro, tamen la popolo ne konsideras lin peza.\nKaj se li staras ĉe la supro, tamen la popolo ne konsideras lin kiel minaco.\nAl la tuta mondo plaĉas lian gloron kaj neniam ĝi malŝatas lin.\nĈu, estas ne, ĉar li ne estas batalema, ke, sekvante, neniu en la mondo povas batali kun li?\n\n\'\'\'Ĉapitro 67.\'\'\'\n\nLa tuta mondo diras: \'mi estas granda\'.\nGranda, sed diference de aliaj.\nSed estas nur ke mi estas diference de aliaj, ke mi, pro tio, estas kapabla esti granda.\nSe mi estas same kiel aliaj, mi nun longetempe estus negrava kaj malgranda.\n\nMi ĉiam havas tri tezorojn:\nFirmtenu ĉi tiujn kaj konservu ĉi tiujn.\nLa unua estas kompato.\nLa dua estas sobreco.\nKaj la tria estas ne arogante pensi ke mi estas eminenta en la mondo.\nNu, ĉar mi estas kompata, mi estas kuraĝa.\nKaj ĉar mi estas sobreca, mi povas esti neprofitema.\nKaj ĉar mi pensas ke mi ne estas eminenta en la mondo, mi povas ĉefi\nilin, kiuj havas perfektan talenton.\nNu, se vi abdikas ĉi tiun kompaton kaj tamen provas esti kuraĝa,\nkaj se vi abdikas ĉi tiun sobrecon kaj tamen provas esti neprofitema,\nkaj se vi abdikas ĉi tiun postrestadon kaj tamen antaŭeniras,\nvi mortos.\nSe vi atakas kun kompato, vi gajnos.\nSe vi defendas, vi firmtenos.\n\nSe la Ĉielo estas preta por establi lin,\nestas kiel ĝi brakumas lin kun la ŝirmanta muro de kompato.\n\n\'\'\'Ĉapitro 68.\'\'\'\n\nPro tio, tiu, kiu povas bone batali ne demonstracias sian povon.\nTiu, kiu estas bone en la batalo ne furioziĝas.\nTiu, kiu bone venkas la malamikon, ne komencas batali kun li.\nKaj tiu, kiu bone utiligas homojn, metiĝas sin sub ili.\nĈi tio estas nomita la virto de ne konkuri.\nĈi tio estas nomita ĝuste utiligi homojn.\nĈi tio estas nomita akordi kun la Ĉielo.\nEstas la apogeo de la estinteco.\n\n\'\'\'Ĉapitro 69.\'\'\'\n\nIli kiuj uzas armilojn havas diraĵon kiu tekstas:\n\'Mi ne arogante pensas agi kiel gastiganto kaj anstataŭe ludas la rolon de gasto.\nMi ne antaŭeniras unu colo, sed prefere revenas unu futo\'.\nĈI tio estas nomita antaŭeniras sen antaŭeniri.\nRulvolvi viajn manikojn sen nudigi la brakojn.\nFirme firmteni sen firmteni armilon.\nKaj persvadi je batalo sen ekzistado de kontraŭulo.\nPri katastrofo, neniu estas pli granda ol pensi ke vi ne havas rivalon.\nPensi ke vi ne havas rivalon, estas stari apud la perdado de miaj trezoroj.\nPro tio, se la armiloj estas uzataj kaj la kontraŭuloj estas samfortaj,\ntiu, kiu sentas malĝojon estas la gajninto.\n\n\'\'\'Ĉapitro 70.\'\'\'\n\nMiaj vortoj estas facile komprenitaj.\nKaj facile praktikitaj.\nTamen neniu en la mondo povas kompreni ilin.\nKaj neniu povas praktiki ilin.\nNun miaj vortoj havas prapatron kaj miaj agoj havas mastron.\nKaj estas simple ke la homoj ne konas ilin ke la homoj ne komprenas min.\nSed kiam ili kiuj komprenas min estas malpli multnombraj mi havas grandan valoran.\nPro tio, la Saĝulo surhavas malglatan lanan veston, sed sub ĝi li firmtenas jadon.\n\n\'\'\'Ĉapitro 71.\'\'\'\n\nScii ke vi ne scias estas la plejbona.\nNe scii ke vi ne scias estas makulo.\nPro tio, ke la Saĝulo ne havas makulojn devenas de sia rekono\nde makulo kiel makulo.\nPro tio, li estas senmakula.\n\n\'\'\'Ĉapitro 72.\'\'\'\n\nSe la homoj ne havas respekton por ili kiuj regas ilin, tiam tion kion ili timas \npovas alproksimiĝi ĉiumomente.\n\nNe pligrandigu la amplekson de iliaj loĝlokoj.\nNe opresu iliajn vivrimedojn.\nEstas simple ke vi ne opresas ilin, ili ne estas tedataj.\nPro tio, la Saĝulo scias sin mem, sed ne montras sin mem.\nLi prizorgas sin mem sed ne valoras sin mem.\nPro tio, li forĵetas tion kaj prenas ĉi tion.\n\n\'\'\'Ĉapitro 73.\'\'\'\n\nSe vi kuraĝe troriskemas, vi estos mortigita.\nSe vi kuraĝe ne troriskemas, vi restos vivanta.\nKun ĉi tiuj du fenomenoj ekzistas en unu okazo profito kaj en la alia malprofito.\nLa fenomenojn kiujn la Ĉielo antipatias - kiu scias kial?\nLa Tao de la Ĉielo estas ne batali kaj tamen bone venki -\nne paroli kaj tamen kapable respondi -\nneniu alvokas ĝin sed tamen ĝi venas proprainiciate -\nesti kvieta kaj tamen preparas sin min.\nLa araneaĵo de la Ĉielo estas granda kaj nemezurebla.\nĜiaj maŝoj povas esti grandaj sed nenion ekglitas tra ili.\n\n\'\'\'Ĉapitro 74.\'\'\'\n\nSe la homoj estus senfleksiaj kaj ne timus la morton,\nkiel vi povas uzi ekzekutojn por timi ĝin?\nSe vi farigus ke la homoj estus senfleksiaj kaj krom tio timus la morton,\nkaj ni mortigus ilin kiuj nenormale kondutas sin - kiu kuraĝus agi tiamaniere?\nSe la homoj estas senfleksiaj kaj krom tio necese timas la morton, ni havas daŭre iun\nkiu estas respondeca por ekzekutoj.\nNu, mortigi la homojn anstataŭ igas tion fare de tiu kiu estas respondeca por\nekzekutoj estas kiel haki lignon anstataŭ igas tion fare de la ĉarpentistestro.\nKaj el tiuj kiuj hakas la lignon anstataŭ igas tion fare de la ĉarpentistestro nur\nkelkaj ne vundas sin mem.\n\n\'\'\'Ĉapitro 75.\'\'\'\n\nLa kialo pro tio la homoj malsatas,\nestas ĉar ili impostas grenon.\nPro tio ili malsatas.\nLa kialo pro tio la ordinara popolo ne povas esti regata,\nestas ĉar ĝiaj superuloj ne havas kialojn por agi.\nPro tio ĝi ne povas esti regata.\n\nLa kialo pro tio la homoj facile eksentas la morton,\nestas ĉar ili tiel avide serĉas la vivon.\nPro tio ili facile eksentas la morton.\nNur tiuj, kiuj ne agas pro la vivo -\nNur tiuj estas la superuloj de tiuj kiuj valoras la vivon.\n\n\'\'\'Ĉapitro 76.\'\'\'\n\nKiam la homoj naskiĝas, ili estas suplaj kaj molaj.\nKiam ili mortas, ili kuŝas dure kaj nefleksiĝeme.\nKiam la dekmilo da objektoj kaj la herbo kaj la arboj vivas,\nili estas suplaj kaj fleksiĝemaj.\nKiam ili estas mortintaj, ili estas ŝrumpitaj kaj sekiĝitaj.\nPro tio ni diras ke la dura kaj la nefleksiĝema estas kompaniuloj de la morto,\nkaj la supla, la mola kaj la delikataj estas kompaniuloj de la vivo.\nSe la soldato estas nefleksiĝema, li ne venkas.\nNefleksiĝemeco kaj povo okupas la plej malaltan pozicion.\nSupleco, moleco kaj delikateco okupas la plej altan pozicion.','',0,'212.123.206.71','20041220062807','',0,0,0,0,0.562139673886,'20041220062807','79958779937192'); INSERT INTO cur VALUES (15,0,'Kataluna','Kataluna estas lingvo parolata en la t.n. Katalunaj Landoj. Ili enhavas nordorienton de iberio, la balearaj insuloj, kaj en regiono de la insulo Sardinio. Do, estas katalunparolantoj en nuntempa nordorienta kaj insula Hispanio, suda Francio, kaj insula Italio.\n\n== Enkonduko ==\n\nLa kataluna lingvo estas latinida, kaj ĝi similas al ties plej proksimaj parencoj: franca, hispana, itala kaj, ĉefe, okcitana. La baza frazostrukturo estas la plej tipa en Eŭropo: Subjekto + Verbo + Predikato. Do, ĝi similas ankaŭ al Esperanto sintakse.\n\nLa morfologio estas tia, ke nur la finaĵoj de la vortoj ŝanĝiĝas. Ili ŝanĝiĝas por atentigi nur pri du ecoj: nombro kaj genro. Estas du nombraj formoj: plurala kaj singulara. Ekzistas ankaŭ nur du genroj: malina kaj ina.\n\nLa verbaj paradigmoj estas kompleksaj, ĉar morfologio de la verbo utilas por precipe sciigi temposituacion, perfektecon kaj kondiĉecon (subjunktivo), kaj rilatas al subjekto laŭ ties genro kaj nombro.\n\nEn la kataluna lingvo estas ankaŭ kompleksa pronoma sistemo. Estas pronomoj laŭ genro, nombro, kaj frazofunkcio. Kaj tiuj pronomoj tute ŝanĝiĝas laŭ tiuj ecoj.\n\n== Prononcado kaj skribado ==\n\nEstas 28 literoj en la kataluna lingvo. Kvin estas vokaloj, tamen prononce estas ok. Per bazaj reguloj pri surstreketoj, oni povas scii preskaŭ ĉiam la prononcmanieron de ĉiu vorto, ĉar per surstreketoj klariĝas kiu vokala sono prononcindas. La nomoj de la ok vokalaj sonoj rilatas al la skribitaj vokaloj, aldonante al kelkaj econ de vasteco.\n\nKelkaj konsonantoj ŝanĝas ties prononcon laŭ la apudaj literoj (ĉefe rilate al venontaj vokaloj \'\'e\'\' kaj \'\'i\'\'). Simile al aliaj eŭropaj lingvoj, kelkaj malvoĉaj konsonantaj sonoj voĉiĝas inter vokaloj, kaj voĉaj konsonantoj malvoĉiĝas inter aliaj konsonantoj. Kelkaj plosivaj konsonantoj eĉ iĝas \'\'proksimecaj\'\' (frikativaj) inter vokaloj.\n\n=== Alfabeto ===\n\nLa kataluna alfabeto konsistas el kvin vokaloj kaj 22 konsonantoj. Jen ĝi: a,b,c,ç,d,e,f,g,h,i,j,k,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u,v,w,x,y,z\n==== Vokaloj ====\n\nNoto: ekzistas kvin normaj dialektoj, ĉiuj same validaj kaj oficialaj. Eble iliaj plej frapaj diferencoj (tamen ne grandaj) estas en la prononco de la vokaloj, ĉefe la neakcentitaj. Ĉi tie ni klarigas nur la prononcon de la t.n. \"centra dialekto\", parolata i.a. en la urbo Barcelono (kaj, pli precize, en la tuta orienta parto de la kontinenta lando, de Tarragona ĝis Pireneoj).\n\n
\n
a\n
Ekzistas du sonoj por la vokalo \'\'a\'\':\n* Akcentita [a]: ĝi similas al esperanta, sed oni prononcas ĝin per pli malfermita buŝo. En kataluna lingvo estas nur unu akcentita \'\'a\'\': vasta. Ekzemploj: \'\'\'a\'\'\'vi (avo), pat\'\'\'a\'\'\'ta (terpomo), b\'\'\'a\'\'\'rca (boato)\n* Ne akcentita [ə]: oni nomas tiun sonon \"vocal neutra\" (neŭtra vokalo). Ekzemploj: p\'\'\'a\'\'\'tat\'\'\'a\'\'\', barc\'\'\'a\'\'\'\n\n
e\n
Ekzistas tri sonoj por la vokalo \'\'e\'\', du el ili okazas kiam ĝi estas akcentita:\n* Malvasta [e]: egalas al esperanta \'\'e\'\'. Ekzemploj: des\'\'\'e\'\'\'mbre (decembro), p\'\'\'e\'\'\'dra (roketo)\n* Vasta [ɛ]. Ekzemploj: c\'\'\'e\'\'\'ndra (cindro), p\'\'\'è\'\'\'rdua (perdo)\n* Ne akcentita [ə]: same kiel neakcentita a. La sono estas tiu \"vocal neutra\". Ekzemploj: d\'\'\'e\'\'\'sembr\'\'\'e\'\'\', sign\'\'\'e\'\'\' (signo)\n\n
i\n
[i]. Tiu ĉi sono tute egalas al esperanta \'\'i\'\', tamen ĝi partoprenas ankaŭ en diftongoj, agante kiel esperanta \'\'j\'\'. Kiam ĝi agas kiel tiu esperanta \'\'j\'\', oni opinias ke ĝi estas konsonanto (kvankam oni skribas ĝin ĉiam per la signo \'\'\'i\'\'\'). Pri vokala \'\'\'i\'\'\', oni ĉiam opinias ke ĝi estas malvasta. Ekzemploj vokalaj: \'\'\'í\'\'\'nd\'\'\'i\'\'\' (hindo), p\'\'\'i\'\'\'ntar (kolorigi).\n\nĜi ankaŭ povas ŝanĝi la sonon de iuj konsonantoj. Tamen oni konsideras ilin kiel apartajn literkombinojn. Ekzemploj estas: \'\'\'ig\'\'\' je la fino de la vorto, kaj \'\'\'ix\'\'\'.\n\n
o\n
Ekzistas tri sonoj por tiu ĉi vokalo, du el ili okazas kiam ĝi estas akcentita:\n* Malvasta [o]: egalas al esperanta \'\'o\'\'. Ekzemploj: \'\'\'o\'\'\'mbra (ombro), salm\'\'\'ó\'\'\' (salmo)\n* Vasta [ɔ]. Ekzemploj: per\'\'\'ò\'\'\' (sed), t\'\'\'o\'\'\'ga (togo)\n* Ne akcentita [u]: egalas al esperanta \'\'u\'\'. Ekzemploj: d\'\'\'o\'\'\'rmir (dormi), s\'\'\'o\'\'\'rtir (eliri)\n\n
u\n
[u]. Tiu ĉi sono tute egalas al esperanta \'\'u\'\', tamen ĝi partoprenas ankaŭ en diftongoj, agante kiel esperanta \'\'ŭ\'\'. Same kiel \'\'\'i\'\'\', se ĝi agas kiel \'\'ŭ\'\', oni opinias ĝin konsonanta. Kaj ankaŭ same kiel ĝi, oni ĉiam konsideras, ke vokale ĝi estas malvasta. Ekzemploj vokalaj: s\'\'\'u\'\'\'ma (sumo), s\'\'\'u\'\'\'cre (sukero)\n\nPost \'\'\'g\'\'\' kaj \'\'\'q\'\'\' ĝi havas specialan rolon, kie fojfoje ĝi ne prononcatas. Estas klarigoj en la ekspliko pri tiuj ĉi konsonantoj.\n
\n\n==== Konsonantoj ====\n\nEstas malpli da literoj ol da konsonantaj sonoj. Oni konsideras literojn nur la signojn sendependajn, per kiu oni skribas tiujn sonojn. Do, en kelkaj situacioj tiuj signoj rilatas al malsimilaj sonoj, kaj krome eĉ estas duliteraj kombinoj por priskribi unu sonon.\n\nJen la konsonantoj:\n\n
\n
b\n
La sonoj de tiu ĉi vokalo klarigendas per almenaŭ tri reguletoj:\n* Ploziva [b]: kiel la esperanta. Tio okazas je komenco de fonetika ĉeno, aŭ post konsonanto. Se tiu \'\'\'b\'\'\' okazas inter vokalo kaj \'\'\'l\'\'\', oni duoblas la sonon [b]. Ekzemploj: \'\'\'b\'\'\'arca /\'barkə/ (boato), \'\'\'b\'\'\'om\'\'\'b\'\'\'a /\'bombə/ (bombo).\n* Frikativa [β]: sen plene fermi la buŝon. Tio okazas inter vokaloj, eĉ se inter ili estas iu \'\'\'r\'\'\'. Ekzemploj: ro\'\'\'b\'\'\'a /\'rɔβə/ (vestaĵoj), aca\'\'\'b\'\'\'ar /əkə\'βa/ (fini), so\'\'\'b\'\'\'re /soβrə/ (sur), òr\'\'\'b\'\'\'ita /\'ɔrβitə/ (orbito)\n* Senvoĉa [p]: kiel esperanta \'\'p\'\'. Ĝi okazas antaŭ senvoĉa konsonanto, aŭ je fino de la vorto. Ekzemploj: so\'\'\'b\'\'\'te /\'soptə/ (subite).\n\n
c\n
Tiu ĉi konsonanto havas du sonojn, dependaj de la tuj sekvaj literoj:\n* Sono [s]: esperanta \'\'s\'\'. Antaŭ vokaloj \'\'\'e\'\'\' kaj \'\'\'i\'\'\'. Ekzemploj: \'\'\'c\'\'\'iment /si\'men/ (cemento), en\'\'\'c\'\'\'ert /ən\'sɛr/ (trafo)\n* Sono [k]: esperanta \'\'k\'\'. Alikaze. Ekzemploj: \'\'\'c\'\'\'asa /\'kazə/ (domo), a\'\'\'c\'\'\'abar /əkə\'βa/ (fini),\n\nFojfoje aperas \'\'\'cc\'\'\' antaŭ \'\'\'e\'\'\' kaj \'\'\'i\'\'\', kiun oni legas [ks]. Ekzemploj: a\'\'\'cc\'\'\'ió /əksi\'o/ (ago), \n\n
ç\n
Tiu ĉi konsonanto skribeblas nur antaŭ la vokaloj \'\'\'a\'\'\', \'\'\'o\'\'\' aŭ \'\'\'u\'\'\', aŭ je la fino de vorto. Ties sono estas ĉiam [s], kiel la esperanta \'\'s\'\'. Ekzemploj: bra\'\'\'ç\'\'\' /bras/ (brako), can\'\'\'ç\'\'\'ó /kən\'so/ (kanto)\n\n
d\n
Tiu ĉi ekspliko similas al \'\'\'b\'\'\'. Reguletoj pri tri kazoj:\n* Ploziva [d]: kiel la esperanta. Tio okazas je komenco de fonetika ĉeno, aŭ post konsonanto. Ekzemploj: \'\'\'d\'\'\'eure (devo), al\'\'\'d\'\'\'arull (tumulto), cen\'\'\'d\'\'\'ra (cindro)\n* Frikativa [ð]: lango estas sub la dentoj, kaj voĉe oni blovas. Tio okazas inter vokaloj, aŭ inter iu \'\'\'r\'\'\': or\'\'\'d\'\'\'re (ordono, ordo), a\'\'\'d\'\'\'éu (adiaŭ)\n* Senvoĉa [t]: kiel la esperanta \'\'t\'\'. Ĝi okazas fine de vorto. Ekzemploj: altitu\'\'\'d\'\'\' (altitudo).\n\n
f\n
Same kiel la esperanta \'\'f\'\'. Ekzemploj: \'\'\'f\'\'\'àbrica (fabriko), or\'\'\'f\'\'\'e (orfo)\n\n
g\n
Oni prononcas ĝin per pluraj sonoj ĉefe laŭ la venonta vokalo. Jen la situacioj:\n* Sono [g]: esperanta \'\'g\'\'. Antaŭ vokaloj \'\'\'a\'\'\', \'\'\'o\'\'\' kaj \'\'\'u\'\'\', kaj en litergrupoj \'\'\'gue\'\'\' (prononcu: ge) kaj \'\'\'gui\'\'\' (prononcu: gi). Ankaŭ je la fino de la vorto, se ili finas per (a,e,o,u) + \'\'\'g\'\'\'.\n* Sono [ʒ]: esperanta \'\'ĵ\'\'. Antaŭ vokaloj \'\'\'e\'\'\' kaj \'\'\'i\'\'\'.\n* Sono [dʒ]: esperanta \'\'ĝ\'\'. Se antaŭe estas \'\'\'t\'\'\' aŭ \'\'\'d\'\'\'. Ekzemplo: fetge /\'fedʒə/ (hepato)\n* Sono [k]: esperanta \'\'k\'\'. Fine de vorto, se ne estas antaŭ la vokalo \'\'\'i\'\'\'.\n* Sono [ʧ]: esperanta \'\'ĉ\'\'. Fine de vorto, antaŭ vokalo \'\'\'i\'\'\'. (Tiukaze \'\'\'i\'\'\' ne estas pronocata). Ekzemplo: puig /puʧ/ (monteto)\n* Sono [ɣ]: same kiel pri \'\'\'b\'\'\' kaj \'\'\'d\'\'\', la sono [g] fariĝas frikativa inter vokalaj sonoj.\n\nPor skribi sonon [g] antaŭ \'\'\'e\'\'\' kaj \'\'\'i\'\'\', oni uzas la esceptajn litergrupojn \'\'\'gue\'\'\' kaj \'\'\'gui\'\'\', kie \'\'\'gu\'\'\' havas sonon [g].\nSe oni volas ke tiu \'\'\'u\'\'\' aŭdeblu (kiel [w], do kiel esperanta ŭ), oni devas rimarkigi tiun sonon, per tremao sur la litero \'\'\'u\'\'\'. Do, \'\'\'güe\'\'\' [gwe] kaj \'\'\'güi\'\'\' [gwi].\n\n
h\n
Tiu ĉi konsonanto havas neniun sonon.\n
j\n
Tiu ĉi havas sonon [ʒ], kiel la esperanta \'\'ĵ\'\'. Se estas \'\'\'t\'\'\' antaŭ ĝi, ĝi fariĝas [ʤ], do, la esperanta \'\'ĝ\'\'.\n
k\n
Ĝi havas sonon [k], same kiel esperanta \'\'k\'\'. Tamen, tiu ĉi konsonanto estas nur uzata en pruntitaj vortoj. Ekzemple, ĝi ofte uzatas por afikso \'\'kilo\'\', kiu estas tiom akceptita kiom \'\'quilo\'\'.\n
l\n
Simila al esperanta \'l\', sed ŝajne ĝi estas flanka kaj alveola. Ties sono estas [l].\n\nEkzistas duliteraĵo \'\'\'ll\'\'\', kiu havas apartan sonon flankan kaj palatalan [ʎ]. Similas al rusa mola \'\'l\'\' ль.\n\nEkzistas ankaŭ duobla \'\'\'l\'\'\', nomata \"el·la geminada\", kiu skribiĝas \'\'\'l·l\'\'\'. Oni prononcas ĝin kiel duobla \'\'\'l\'\'\', do [ll], same kiel esperante \'\'ll\'\'. Oni nepre devas aldoni tiun centran malkunigan punkton, por ke ĝi ne estu konfuzita kun \'\'\'ll\'\'\'. (Legu ankaŭ sub litero \'\'\'t\'\'\')\n\n
m\n
Sono [m], same kiel la esperanta \'\'m\'\'.\n
n\n
Sono [n], same kiel la esperanta \'\'n\'\'. Tamen, antaŭ konsonanto \'g\', la litero \'\'\'n\'\'\' fariĝas [ŋ]. Se tiu \'\'\'ng\'\'\' okazas je la fino de la vorto, nur sono [ŋ] prononcatas.\n\nSe vorto finas per \'\'\'nt\'\'\', ĝenerale tiu \'\'\'t\'\'\' ne legendas.\n\nEkzistas duliteraĵo \'\'\'ny\'\'\', kiu havas sonon [ɲ].\n\n
p\n
Sono [p], same kiel la esperanta \'\'p\'\'.\n\n
q\n
Sono [k], kiel la esperanta \'\'k\'\'. Tamen, tiu ĉi litero nur skribeblas antaŭ \'\'\'u\'\'\' + vokalo. Se tiu vokalo estas \'\'\'e\'\'\' aŭ \'\'\'i\'\'\', litero \'\'\'u\'\'\' ne legendas. Do, \'\'\'que\'\'\' [ke] kaj \'\'\'qui\'\'\' [ki]. Se tiu vokalo estas \'\'\'a\'\'\' aŭ \'\'\'o\'\'\', tiu \'\'\'u\'\'\' legendas [w] kiel esperanta ŭ. Do, \'\'\'qua\'\'\' [kwa] kaj \'\'\'quo\'\'\' [kwo]. Ne eblas, ke tiu venonta vokalo estu \'\'\'u\'\'\'.\n\nTamen, se oni volas aŭdigi tiun sonon \'\'\'u\'\'\' inter \'\'\'q\'\'\' kaj \'\'\'e\'\'\' aŭ \'\'\'i\'\'\', same per sono [w], oni devas aldoni tremaon sur la \'\'\'u\'\'\'. Same, kiel en \'\'\'g\'\'\', restas: \'\'\'qüe\'\'\' [kwe] kaj \'\'\'qüi\'\'\' [kwi].\n\n
r\n
Estas du sonoj rilate al tiu ĉi litero:\n* Sono [ɾ]: unubata esperanta \'\'r\'\'. Tio okazas inter vokaloj, aŭ inter konsonanto kaj vokalo. \n* Sono vibranta [r]: plurbata esperanta \'\'r\'\'. Tiel legindas, se ĝi estas je komenco de vorto, aŭ je finaĵoj de vortoj. Ankaŭ se oni skribas la duliteraĵon \'\'\'rr\'\'\'.\n\nPor skribi sonon [r] inter vokaloj, oni uzas duliteraĵon \'\'\'rr\'\'\', kiu ĉiam legendas [r].\n\nFojfoje, litero \'\'\'r\'\'\' je la fino de la vortoj simple ne legendas. Ekzemple, oni ne legas finan \'\'\'r\'\'\' de verbaj infinitivoj en ĉiuj dialektoj krom en la valencia. Rilate al ĉiu dialekto, ekzistas listo pri la prononcado aŭ neprononcado de tiu fina \'\'\'r\'\'\', ĉar tio okazas en malsamaj vortoj laŭ dialektoj.\n\n
s\n
Estas du sonoj rilate al tiu ĉi litero:\n* Sono [s]: esperanta \'\'s\'\'. Je komenco de vorto, je fino, aŭ apud konsonanto. Ankaŭ se oni skribas duliteraĵon \'\'\'ss\'\'\'.\n* Sono [z]: voĉiĝo, esperanta \'\'z\'\'. Inter vokaloj.\n\nPor uzi sonon [s] inter vokaloj, oni devas nepre uzi la duliteraĵon \'\'\'ss\'\'\'. Por skribi sonon [z] je komenco de vortoj, je finoj, aŭ apud konsonanto, oni devas uzi literon \'\'\'z\'\'\'.\n\nSe la vorto finas per \'\'\'nys\'\'\', tiu \'\'\'s\'\'\' havas sonon [ʃ], kiel esperanta \'\'ŝ\'\'.\n\nAntaŭ /r/, foje /s/ ne estas prononcata. Ekzemplo: Israel /ira\'ɛl/ (Israelo)\n\n
t\n
Sono [t], kiel esperanta \'\'t\'\'. \n\nSe la vorto finas per \'\'\'nt\'\'\', oni ne legas tiun lastan \'\'\'t\'\'\'.\n\nNecesas atentigi la literarojn: \'\'\'tl\'\'\', \'\'\'tll\'\'\' kaj \'\'\'tm\'\'\'. En ili litero \'\'\'t\'\'\' ne estas prononcata kaj la sekva fonemo estas duobligita. Ekzemploj: Atlàntic /ə\'llantik/ (Atlantiko), batlle /\'baʎʎə/ (urbestro), setmana /sə\'mmanə/ (semajno).\n\n
v\n
En la centra kaj nordaj dialektoj, oni prononcas ĝin kiel litero \'\'\'b\'\'\'. Antaŭe, ĝi estis prononcita kiel esperanta \'\'v\'\' ĉie. La valencia kaj baleara dialektoj ankoraŭ uzas sonon [v] por ĝi.\n\n
w\n
Sono [w], same kiel esperanta \'\'ŭ\'\'. Tiu ĉi litero estas uzata nur en fremdaj neasimilitaj vortoj.\n\n
x\n
Tiu ĉi litero havas du sonojn, laŭ apudaj literoj:\n* Sono [ʃ]: kiel la esperanta \'\'ŝ\'\'. Je la komenco de vorto kaj post konsonanto. Ankaŭ post litero \'\'\'i\'\'\', kaj tiukaze plene \'\'\'ix\'\'\' iĝas [ʃ], aŭ post konsonanta \'\'\'u\'\'\'. Ekzemploj: eix (akso), eixam (abelaro), raŭa (eksplodo fig).\n* Sono [ks]: kiel la esperantaj \'\'ks\'\'. Inter vokaloj. Ekzemploj: axioma (aksiomo), òxid (oksido), excès (eksceso)\n\n
y\n
Sono [j], same kiel esperanta \'\'j\'\'. Tiu ĉi litero estas uzata nur en fremdaj neasimilitaj vortoj aŭ en la duliteraĵo \'\'\'ny\'\'\', kiu havas sonon [ɲ].\n\n
z\n
Sono [z], kiel la esperanta \'\'z\'\'. Ĝi utilas por skribi sonon [z] inter konsonanto kaj vokalo, aŭ je komenco aŭ fino de vorto.\n\n
\n\n=== Silaboj ===\n\nKatalune la silaboj similas al la esperantaj. Ĉiu silabo havas nur unu vokalan sonon. Se du vokalaj sonoj havas neniun konsonanton inter ili, tiu kazo nomiĝas \'\'hiat\'\'. \'\'Hiat\'\' okazas inter du silaboj. Se du vokalaj signoj estas kunaj, sed unu el ili havas konsonantan rolon (kiel esperantaj \'\'j\'\' kaj \'\'ŭ\'\'), tio nomiĝas \'\'diftong\'\' (diftongo), kaj tio okazas en \'\'nur unu\'\' silabo.\n\nĜenerale estas nur unu akcentita silabo en ĉiu vorto. Tamen, pro kunigo de akcentitaj radikoj, vortoj povas havi du akcentitajn silabojn. Ja ĉiu el tiuj radikoj havas propran fortan silabon, kiu ĝenerale ne perdiĝas kiam per ili kreiĝis nova vorto.\n\nEkzistas reguloj, per kiuj oni povas scii, kie falas la akcento en ĉiu vorto. Ili rilatas ne al la komenco de la vorto, sed al ties fino.\n\n==== Korno, akcentita silabo ====\nLa kornoj estas uzataj por klarigi, kiu estas la akcentita silabo de ĉiu vorto. La celo estas ĉiam indiki ĝin. Tamen, por eviti la amasigon de kornoj dum skribado, oni supersignigas nur tiujn vortojn, kiuj ne sekvas la plej oftan vorprozodion de la lingvo.\n\nJen la reguloj:\n* La akcentita silabo estas la antaŭlasta se vorto finas per:\n** Vokalo (vokala sono)\n** Vokalo + \'\'\'s\'\'\'\n** \'\'\'en\'\'\' aŭ \'\'\'in\'\'\'\n* La akcentita silabo estas la lasta, se temas pri la inversaj finaĵoj.\n\nAlikaze, se la forta silabo ne tiel rilatas kun la finaĵo, oni devas atentigi la esceptecon de la akcento per korno super la silabvokalo. Ekzemple, se vorto finiĝas per vokalo, kaj la akcento falas sur la lasta silabo, oni devas surstreketi tiun ĉi vokalon. Aliekzemple, oni devas surstreketi ĉiujn akcentitajn silabojn, kiuj ne estas la lasta aŭ la antaŭlasta (do, ĉiujn proparoksitonajn vortojn - vortoj kun pli antaŭa akcento en la vorto mankas en la kataluna).\n\nEstas specifaj adjektivoj por la vortoj, per kiuj oni klarigas pri la forta silabo de la vorto:\n\n{| border=1\n|+Adjektivoj pri loko de forta silabo en vorto\n!Akcentita silabo\n!Kataluna adjektivo\n|-\n|lasta\n|\'\'agut\'\'/\'\'aguda\'\'\n|-\n|antaŭlasta\n|\'\'pla\'\'/\'\'plana\'\'\n|-\n|antaŭantaŭlasta\n|\'\'esdrúixol\'\'/\'\'esdrúixola\'\'\n|}\n\n===== Klarigo pri fermeco =====\n\nEkzistas du kornoj en la kataluna: dekstra kaj maldekstra. Per ili oni klarigas, ĉu la vokalon oni prononcas malvaste, respektive vaste (rimarku, ke oni nur distingas vokalvastecon, nur se ili estas akcentitaj). Tial estas tiu rilato inter la korno kaj vasteco.\n\nLa eblecoj estas, laŭ klarigo de vokaloj: à, è, é, í, ò, ó, ú\n\nKlarigon pri ties ĝustaj sonoj oni trovos ĉe [[Kataluna#Vokaloj|Vokaloj]]\n\n==== Unusilabaj vortoj ====\n\nKornoj estas foje uzataj ankaŭ por unusilabaj vortoj. Ekzistas tiaj vortoj principe skribendaj per la samaj literoj, tamen malsame pronocataj pro malsama vasteco de la vokalo. En tiuj okazoj oni aldonas kornon al unu el la du vortoj (preskaŭ ĉiam tiu kun malvasta vokalo). Krome en kelkaj okazoj ekzistas veraj homonimoj, kiujn oni skribe distingas per aldono de korno al unu el ili. Tiuj vortoj estas neregulaj kaj parkerigendaj. Katalune oni tian kornouzadon: \'\'accent diacrític\'\'.\n\n{| border=\"1\"\n|+ Ekzempliga listeto de unusilabaj vortoj akcentitaj (\'\'accent diacrític\'\')\n! Katalune\n! Esperante\n|-\n| mes [mes]\n| monato\n|-\n| més [mes]\n| pli / plu\n|-\n| dona [dɔna]\n| virino\n|-\n| dóna [dona]\n| donas (li/ŝi), donu (vi)\n|}\n\n==== Diftongoj ====\n\nLa diftongoj tre similas al esperanto, ĉar ili rilatas al konsonantoj \'\'j\'\' kaj \'\'ŭ\'\', kiu rilatas al vokalaj sonoj, sed agas konsonante. Katalune oni skribas tiujn \'\'j\'\' kaj \'\'ŭ\'\' per la parencaj vokaloj \'\'\'i\'\'\' kaj \'\'\'u\'\'\'. Katalune oni nomas tiujn konsonantajn vokalojn \'\'vocals graduals\'\'.\n\nLaŭ ĝeneralaj reguloj, ekzistas kombinoj de vokaloj (\'\'a\'\', \'\'e\'\', \'\'i\'\', \'\'o\'\', \'\'u\'\') kiuj rezultiĝas en diftongo: la \'\'\'i\'\'\' aŭ la \'\'\'u\'\'\' estas vokaloj, kiujn oni prononcas kiel la esperantaj konsonantaj vokaloj.\n\nEkzistas regulaj kombinoj de duvokaloj, kiuj rezultiĝas en diftongo se oni ilin trovas sen alia teksta marko. \n* Kreskantaj: tiuj, rilataj al \'\'\'gu\'\'\' kaj \'\'\'qu\'\'\': \'\'\'gua\'\'\', \'\'\'güe\'\'\', \'\'\'güi\'\'\', \'\'\'guo\'\'\', \'\'\'qua\'\'\', \'\'\'qüe\'\'\', \'\'\'qüi\'\'\', \'\'\'quo\'\'\'. Plia informo en [[Kataluna#Konsonantoj|Konsonantoj]]\n* Malkreskantaj: \'\'\'ai\'\'\', \'\'\'ei\'\'\', \'\'\'oi\'\'\', \'\'\'iu\'\'\', \'\'\'au\'\'\', \'\'\'eu\'\'\', \'\'\'ou\'\'\', \'\'\'uu\'\'\'\n\nTio okazas ankaŭ trilitere, en la t.n. \'\'triftongs\'\'. Ekzemploj estas: \'\'\'iei\'\'\', \'\'\'iau\'\'\', \'\'\'uai\'\'\'\n\nEn kreskantaj, la dua vokalo estas la vokala sono. Male en la malkreskantaj. Do, se oni trovas iun el tiuj vokalaj kombinoj sen teksta marko, ĝi \'\'fariĝas diftongo\'\'. Do, unu el tiuj vokaloj (\'\'\'i\'\'\' aŭ \'\'\'u\'\'\') fariĝas konsonanta.\n\n{|\n|\n{| border = 1\n|+Ekzemplaj kazoj pri diftongoj kaj \'\'triftongs\'\'\n! Vorto\n! Silaboj\n! Esperante\n|-\n| feina\n| fei-na\n| laboro\n|-\n| sauna\n| sau-na\n| saŭno\n|-\n| pingüí\n| pin-güí\n| pingvino\n|-\n| creieu\n| cre-ieu\n| kredas (vi)\n|}\n|\n{| border = 1\n|+Ekzemplaj kazoj pri kombinoj, kiuj ne estas diftongoj\n! Vorto !! Silaboj !! Esperante\n|-\n| piano || pi-a-no || piano\n|-\n| riera || ri-e-ra || rivereto\n|}\n|}\n\nSe iam okazas unu el tiuj vokalkombinoj prezentitaj, sed oni ne prononcas ĝin diftonge, bezonatas rimarki tion per teksta marko: \'\'la dièresi\'\' (dierezo per tremao: \'\'\'ï\'\'\' kaj \'\'\'ü\'\'\') aŭ surstreketo. Oni skribas surstreketon sur \'\'\'i\'\'\' aŭ \'\'\'u\'\'\' se oni povas tion fari laŭ reguloj pri surstrekado. Alie, oni skribas la tremaon. En la tabeloj videblas kelkaj ekzemploj.\n\nLaŭ tiu regulo, oni devus tre ofte skribi la \'\'dièresi\'\'. Sed estas kromaj reguloj, kiuj klarigas ke je kelkaj vortoj - pro derivaĵoj, pro latinaj radikoj, k.s. Tiujn regulojn oni povas trovi ĉe:\n* [http://www.cult.gva.es/salt/salt_asse_grama_dieresi.htm Assessorament de la Generalitat Valenciana sobre la dièresi].\n* Plia informo pri diftongiĝo en [http://www.iecat.net/institucio/seccions/Filologica/gramatica/Fonetica/05Diftongstriftongshiats.pdf Diftongs, triftongs i hiats (IECAT)]\n\nRimarku ke la \'\'dièresi\'\' havas apartan uzon sur \'\'\'u\'\'\' post konsonantoj \'\'\'g\'\'\' kaj \'\'\'q\'\'\'. Tie ĝi ne rompas diftongon. \n\n{| border = 1\n|+Ekzemplaj kazoj pri rompitaj diftongoj\n! Vorto\n! Silaboj\n! Esperante\n|-\n| país\n| pa-ís\n| lando\n|-\n| països\n| pa-ï-sos\n| landoj\n|-\n| Raül\n| Ra-ül\n| Raulo (propra nomo)\n|}\n\n=== Eksteraj ligiloj ===\nKatalunaj:\n* [http://www.iecat.net/institucio/seccions/Filologica/pdf/Aplicaci%F3normesAFI.pdf Aplicació de les normes AFI]\n\n== Sintakso ==\n\nSame kiel esperante, oni esprimas sin per frazoj. La frazoj estas kreita per vortoj. Estas diversaj specoj de vortoj, kaj ili tre similas al la esperanta.\n\n{| border = 1\n|+Ekvivalentaj vortospecoj\n! Katalune \n! Esperante\n|-\n| Paraula\n| Vorto\n|-\n| Substantiu\n| Substantivo (-o finaĵo)\n|-\n| Nom\n| Nomo (-o finaĵo, alivorte)\n|- \n| Adjectiu\n| Adjektivo (-a finaĵo)\n|-\n| Determinant\n| Determinilo: Kelkakaze tabelvortoj, artikolo\n|-\n| Article\n| Artikolo\n|-\n| Pronom\n| Pronomoj: Personaj pronomoj, kelkkaze tabelvortoj\n|-\n| Adverbi\n| Adverbo (-e finaĵo)\n|-\n| Verb\n| Verbo\n|-\n| Preposició\n| Prepozicio\n|-\n| Conjunció\n| Konjunkcio\n|-\n|}\n\nĈiu simpla frazo havas du gravajn partojn: subjekton kaj predikaton. Subjekto estas kreita per \'\'noma frazo\'\' (\'\'sintagma nominal\'\'), kaj predikato estas kreita per \'\'verba frazo\'\' (\'\'sintagma verbal\'\').\n\nLa bazo de noma frazo estas substantiva: substantivo aŭ pronomo. Tiu bazo povas esti pliklarigita per adjektivoj, kaj determiniloj (ĝenerale, eĉ nepre bezonas almenaŭ unu determinilon). La adjektivoj povas esti pliklarigitaj per adverboj. Ankaŭ prepozicio \'\'de\'\' utilas por aldoni klarigon al tiu subjekto (rilatigas ĝin kun alia noma frazo).\n\nLa bazo de la verba frazo estas la verbo. Tiu bazo povas esti pliklarigita per adverboj, kaj verbaj objektoj (\'\'Complements del verb\'\'). Ĉiu frazo postulas subjekton, kaj kelkaj verboj (transitivaj) postulas rektan objekton. La rekta objekto estas la nura objekto, kiu enkondukiĝas sen prepozicio. La aliaj objektoj (komplementoj, \'\'complements\'\') enkondukiĝas per adekvata prepozicio.\n\nEkzistas nur listoj de pronomoj, determiniloj, prepozicioj kaj konjunkcioj. Krome, substantivoj, adjektivoj, kaj adverboj havas neniun specifan morfologian formon. Oni ĝenerale ne povas scii per morfologio ĉu vorto estas substantivo, adjektivo aŭ adverbo. Verboj havas tipajn morfologiajn finaĵojn.\n\n=== Substantivoj ===\n\nEkzistas du genroj, vira (\'\'masculí\'\') kaj ina (\'\'femení\'\'). Ĉefe, se la vorto rilatas al iu vivaĵo, kiu havas sekson, la genro estos la sama ol la sekso. Se la substantivo ne rilatas al vivaĵo, ĝi havas ankaŭ genron (gramatikan). Tiu genro rilatas al nenio, kaj estas specifa de ĉiu substantivo.\n\nMorfologie, viraj substantivoj havas neniun specifan finaĵon. Tamen inaj substantivoj ĝenerale finas per vokalo \'\'\'-a\'\'\'. Estas ja esceptoj: \'\'la perdiu\'\', \'\'l\'anàlisi\'\', \'\'la oració\'\', ...\n\nPri kelkaj substantivoj, ekzistas du versioj: viraj, kaj inaj. Ekzemple, \'\'conductor\'\' kaj \'\'conductora\'\' (stiristo kaj stiristino). Estas pluraj morfologiaĵoj por iri de la vira formo al la ina, tute ne tiom simplaj kiel la esperanta \'\'-in-\'\'.\n\nMorfologie, substantivoj havas ankaŭ nombrecon. Estas nur du specoj de nombreco: unueco (\'\'singular\'\'), kaj pluraleco (\'\'plural\'\'). Ĝenerale, viraj substantivoj unuecaj aldonas \'\'\'-s\'\'\' (ĝenerale) aŭ \'\'\'-os\'\'\' (ĝenerale, kiam substantivoj finas per akcentita silabo -\'\'aguts\'\'-, kaj konsonanto \'\'\'-s\'\'\', \'\'\'ç\'\'\', \'\'\'x\'\'\') al si por krei la pluralecan version, kaj inaj substantivoj ŝanĝas \'\'\'-a\'\'\' al \'\'\'-es\'\'\'. Estas tamen multaj esceptoj.\n\n{| border=1\n|+Tabelo de ĝenerala noma morfologio\n!\n!\'\'Masculí\'\'\n!\'\'Femení\'\'\n|-\n!\'\'Singular\'\'\n|(radiko)\n|\'\'\'-a\'\'\'\n|-\n!\'\'Plural\'\'\n|\'\'\'-s\'\'\'/\'\'\'-os\'\'\'\n|\'\'\'-es\'\'\'\n|}\n\nĜenerale, ĉiu substantivo en frazo bezonas ian determinilon. La determiniloj devas montri ankaŭ tiujn ĉi ecojn, eĉ tion ili faras multe pli regule. Do, per legado oni povas scii facile pri la ineco kaj la pluraleco de la substantivoj, sciinte la determinilojn.\n\n=== Adjektivoj ===\n\nAdjektivoj egalas al la esperantaj \'\'a-vortoj\'\' sintakse. Ili simple pliprecizigas la substantivon. Ĝenerale adjekvitoj estas vortoj, kies radiko estas ankaŭ adjektiva. Do ĝenerale oni ne kreas adjektivojn de substantivo.\n\nĜenerale la adjektivoj troviĝas post la substantivo. Poezie oni povas trovi ilin antaŭ ĝin.\n\nLa adjektivoj havas ankaŭ finaĵojn montrantajn \'\'nombrecon\'\' kaj \'\'genron\'\'. Morfologie, ili sekvas la samajn regulojn, ol la substantivoj. Tamen, ili men ne enhavas tiujn ecojn, sed la akompananta substantivo elektas ilin. Do, ekzemple, se la substantivo estas ununombra kaj ina, la adjektivo devas havi finaĵon montrante ununombrecon kaj inecon.\n\nKelkaj adjektivoj havas nuran formon por viraj kaj inaj substantivoj.\n\n{|\n|\n{| border=1\n|+Ekzemploj kun adjektivo \'\'gran\'\' (nura formo pri ineco) kaj substantivo \'\'nen\'\' (kaj ine kaj maline)\n!Katalune\n!Esperante\n|-\n| El nen gran\n| La granda infano\n|-\n| La nena gran\n| La granda infanino\n|-\n| Els nens grans\n| La grandaj infanoj\n|-\n| Les nenes grans\n| La grandaj infaninoj\n|-\n|}\n|\n{| border=1\n|+Ekzemploj kun adjektivo \'\'petit\'\' kaj substantivo \'\'gos\'\'\n!Katalune\n!Esperante\n|-\n| El gos petit\n| La malgranda hundo\n|-\n| La gossa petita\n| La malgranda hundino\n|-\n| Els gossos petits\n| La malgrandaj hundoj\n|-\n| Les gosses petites\n| La malgrandaj hundinoj\n|}\n|}\n\nRimarku ke en la ekzemploj uzitas substantivoj, kiuj rilatas al vivaĵoj, kaj ili havas formon kaj inan kaj viran. Memoru tion, ke ĝenerale substantivojj havas nur unu eblan genron; ni uzis tiajn substantivojn ĉi tie por montri pli klare la adjektivan morfologion.\n\nOni fojfoje substantivigas la adjektivojn (oni faras, ke ili estu substantivoj). Tio signifas, ke oni povas uzi la adjektivojn solajn, sen substantivo. Ekzemple: \'\'El català canta\'\' (la kataluna (homo) kantas), \'\'El malalt dorm\'\' (La malsana (homo) dormas). Tiuj adjektivoj povas do krei noman frazon (\'\'sintagma nominal\'\') sen vera substantivo.\n\n=== Determiniloj ===\n\nLa determiniloj similegas al adjektivoj, sed ili montras klarajn ecojn pri la akompananta substantivo. Ili sciigas determinecon, lokon, posedanton, kvantecon, ktp.\n\nPor krei noman frazon (\'\'sintagma nominal\'\'), substantivo bezonas almenaŭ akompanantan determinilon. Katalune oni ne povas uzi sole nomon; se oni intencas plej malmulte klarigi pri la nomo, ekzistas eĉ determiniloj, por sciigi la plej malmulton.\n\nĜenerale la determinilo estas la unua vorto de la noma frazo. Ĝenerale, oni povas uzi nur unu determinilon por ĉiu noma frazo.\n\n==== Artikolo determina ====\n\nArtikolo estas la plej simpla determinilo, kiuj sciigas nur pri la determineco de la substantivoj. Ĝi devas harmonie havi la morfologian formon postulatan de la substantivo, laŭ nombreco kaj ineco.\n\nLa artikolo egalas al esperanta artikolo \'\'\'la\'\'\'.\n\nLa senco de la determineco montras ke la parolanto parolas pri konkreta objekto, pri kiu la aŭskultanto jam scias aŭ scios.\n\n{|border=1\n|+Determinaj artikoloj\n!\n!Masculí\n!Femení\n|-\n!Singular\n|El\n|La\n|-\n!Plural\n|Els\n|Les\n|}\n\nJe kelkaj kazoj, oni \'\'devas\'\' mallongigi la artikolon per \'\'\'l\' \'\'\' (apostrofo = \'\'apòstrof\'\'). Tio okazas se la sekvanta vorto (ĝenerale substantivo):\n* Komenciĝas per \'\'\'a\'\'\', \'\'\'e\'\'\', \'\'\'o\'\'\', \'\'\'ha\'\'\', \'\'\'he\'\'\', aŭ \'\'\'ho\'\'\'.\n* Komenciĝas per \'\'\'i\'\'\', \'\'\'u\'\'\', \'\'\'hi\'\'\' aŭ \'\'\'hu\'\'\' \'\'nepre\'\' akcentitaj (la unua silabo estas la forta).\n\nEkzemple, jen kelkaj ĝustaj nomaj frazoj: el cotxe (la aŭto), una bicicleta (biciklo), unes sabates (ŝuoj), els remordiments (la rimorsoj), l\'ossa (la ursino), l\'Índia (Hindio), la història (la historio), la universitat (la universitato).\n\nPost kelkaj prepozicioj, la artikolo kuniĝas kun ili por krei novajn vortojn. Tio nomiĝas \'\'article contracte\'\' (artikolo kontrakta).\n\n{|border=1\n|+Article contracte\n!Konstruaĵo\n!Skribendas\n|-\n|a + el\n|al\n|-\n|a + els\n|als\n|-\n|de + el\n|del\n|-\n|de + els\n|dels\n|-\n|per + el\n|pel\n|-\n|per + els\n|pels\n|}\n\n{|border=1\n|+Ekzemploj pri nedeterminaj artikoloj\n!Katalune !! Esperante\n|-\n| \'\'El gos del meu veí\'\' és blanc. || \'\'La hundo de mia najbaro\'\' estas blanka.\n|-\n| Has vist \'\'la nova pel·lícula del cinema\'\'? || Ĉu vi vidis \'\'la novan filmon de la kinejo\'\'?\n|-\n| \'\'Les patates\'\' són molt cares || \'\'La terpomoj\'\' estas tre multekostaj\n|}\n\n==== Artikolo nedetermina ====\n\nIli donas la malan informon al la determinita artikolo pri la venonta substantivo. Ĝi klarigas ke oni ne parolas pri konata afero, sed pri iu ajn afero, tiel nomita. En esperanto, por tion klarigi, oni simple nenion skribas antaŭ la substantivo.\n\n{|border=1\n|+Nedeterminaj artikoloj\n!\n!Masculí\n!Femení\n|-\n!Singular\n|Un\n|Una\n|-\n!Plural\n|Uns\n|Unes\n|}\n\n{|border=1\n|+Ekzemploj pri nedeterminaj artikoloj\n!Katalune !! Esperante\n|-\n| Avui he vist \'\'una casa vermella\'\'. || Hodiaŭ mi vidis \'\'ruĝan domon\'\'.\n|-\n| M\'he comprat \'\'unes sabates\'\'. || Mi aĉetis por mi \'\'ŝuojn\'\'.\n|}\n\n==== Artikolo persona ====\n\nAntaŭ nomoj de homoj, oni uzas artikolojn tre similajn al la determinaj. Tamen, oni ne uzas ilin se ni parolas pri fama homo.\n\n{|border=1\n|+Personaj artikoloj\n!\n!Masculí\n!Femení\n|-\n!Singular\n|En (nordkatalune) aŭ El (alie)\n|La\n|-\n!Plural\n|Els\n|Les\n|}\n\n{|border=1\n|+Ekzemploj pri personaj artikoloj\n!Katalune !! Esperante\n|-\n| \'\'En Pere\'\' m\'ha donat les claus || \'\'Petro\'\' donis al mi la ŝlosilojn\n|-\n| Que has vist \'\'la Maria\'\' al matí? || Ĉu vi vidis \'\'Marion\'\' matene?\n|-\n| \'\'Dalí\'\' és un pintor excel·lent || \'\'Dalio\'\' estas bonega pentristo\n|}\n\n==== Demonstrativaj ====\n\nLa demonstrativaj artikoloj klarigas pri prokismeco (laŭ tempo kaj spaco) al la parolantoj:\n{|\n|\n{| border=1\n|+Demonstrativoj proksimaj\n! !! Masculí !! Femení\n|-\n! Singular\n| aquest || aquesta\n|-\n! Plural \n| aquests || aquestes\n|}\n|\n{| border=1\n|+Demonstrativoj malproksimaj\n! !! Masculí !! Femení\n|-\n! Singular \n| aquell || aquella\n|-\n! Plural \n| aquells || aquelles\n|}\n|}\n\nOni ne prononcas la unuan \'\'\'s\'\'\' de \'\'aquest\'\', se la venonta vorto komenciĝas per konsonanto. Norde oni ne prononcas la unuan \'\'\'s\'\'\' de \'\'aquests\'\', kaj sude oni diras \'\'aquestos\'\'.\n\n==== Posesivaj ====\n==== Numeralaj ====\n==== Kvantaj ====\n==== Nedifinitaj ====\n\n=== Pronomoj ===\n\nEn la kataluna lingvo estas ses pronomoj. Ili dividiĝas inter la personoj (unua, dua, aŭ tria), kaj la nombro (ununombraj, aŭ plurnombraj). Jen korespondado kun la esperantaj:\n\n{| border=\"1\"\n!Kataluna\n!Esperanta\n!Persono\n|-\n|jo\n|mi\n|1a persono singulara\n|-\n|tu\n|vi (nepre ununombra)\n|2a persono singulara\n|-\n|ell, ella\n|li, ŝi\n|3a persono singulara malina, ina\n|-\n|nosaltres\n|ni\n|1a persono plurala\n|-\n|vosaltres\n|vi (nepre plurnombra)\n|2a persono plurala\n|-\n|ells, elles\n|ili (malinaj aŭ plurgenraj), ili (nepre inaj)\n|3a persono plurala malina, ina\n|}\n\n===Verboj===\n==== Indikativo ====\n\nIndikativo utilas por paroli simple pri faktoj, pri aferoj, kiuj okazis, okazas\naŭ okazos. Estas pluraj formoj, por klarigi pri la tempa ordo, laŭ kiu ili\nokazis/-as/-os.\n\n
\n\n
Present - prezenco\n
Ĝi priskribas nuntempan aŭ agon, aŭ daŭre kutiman agon.\n\n
Pretèrit indefinit - preterita perfekto\n
Ĝi priskribas pasintan agon, kiu komenciĝis kaj finiĝis \'\'\'en difinita kvanto de tempo\'\'\'. En normala konversacio (sen kunteksto), oni subkomprenas \'\'finiĝo hodiaŭ\'\'.\n\n
Pretèrit imperfet - preterita imperfekto\n
Ĝi priskribas pasintan agon, kiun ni volas rilatigi kun alia ago, kiu okazis\nsamtempe. Ĝi utilas ankaŭ por priskribi pasintan agon, kiu estis kutima.\n\n
Pretèrit plusquamperfet - preterita pluskvamperfekto\n
Ĝi priskribas agon, kiu okazis en pasitenco, antaŭ iu alia pasinta ago.\n\n
Pretèrit perfet - perfekto simpla\n
Nur en literaturo. Sama kiel la \'\'Pretèrit perfet perifràstic\'\'.\n\n
Pretèrit anterior - preterito antaŭa\n
Nur en literaturo. Sama kiel la \'\'Pretèrit anterior perifràstic\'\'.\n\n
Pretèrit perfet perifràstic - perfekto simpla (kun verba kompono)\n
Ĝi priskribas pasintan agon, kiu komenciĝis kaj finiĝis \'\'\'en ne difinita kvanto de tempo\'\'\'. En normala konversacio (sen kunteksto), oni subkomprenas \'\'komenciĝo kaj finiĝo antaŭ hodiaŭ\'\'.\n\n
Pretèrit anterior perifràstic - preterito antaŭa (kun verba kompono)\n
Simila al la \'\'Pretèrit plusquamperfet\'\' (?). Ĝi preskaŭ ne uzatas.\n\n
Futur simple - futuro simpla\n
Ĝi montras ke ago okazos en futuro, estonteco.\n\n
Futur compost - futuro komponita\n
Ĝi montras ke ago finiĝis en futuro, estonteco.\n\n
\n\n{| border=1\n|+Esperantaj ekvivalentoj\n!Temps verbal\n!Esperanta ekvivalento\n!Exemple català\n!Esperanta ekzemplo\n|-\n|Present\n| -as\n|canto\n|mi kantas\n|-\n|Pretèrit indefinit\n|estas -inta (hodiaŭaj agoj)\n|he cantat\n|mi estas kantinta\n|-\n|Pretèrit imperfet\n| -is / estis -anta\n|cantava\n|mi kantis / estis kantanta\n|-\n|Pretèrit plusquamperfet\n|estis -inta\n|havia cantat\n|mi estis kantinta\n|-\n|Pretèrit perfet\n| -is / estis -anta (antaŭhodiaŭaj agoj)\n|cantí\n|mi kantis / estis kantanta\n|-\n|Pretèrit anterior\n| estis -inta\n|haguí cantat\n| mi estis kantinta\n|-\n|Pretèrit perfet perifràstic\n| -is / estis -anta (antaŭhodiaŭaj agoj)\n|vaig cantar\n|mi kantis / estis kantanta\n|-\n|Pretèrit anterior perifràstic\n| estis -inta\n|vaig haver cantat\n|mi estis kantinta\n|-\n|Futur simple\n| -os\n|cantaré\n|mi kantos\n|-\n|Futur compost\n| estos -inta\n|hauré cantat\n|mi estos kantinta\n|}\n\n==== Kondiĉa kaj Subjunktivo ====\n\nFojfoje agoj dependas de aliaj agoj. Do, kelkaj agoj estas kondiĉaj, dubaj, kaj estos tiaj aŭ aliaj laŭ sukceso de kondiĉo.\n\nEn ĉiu frazo kondiĉa, estas \'\'kondiĉo\'\' kaj \'\'rezulto laŭ kondiĉo\'\'. La \'\'kondiĉon\'\' oni povas skribi per \'\'prezenco\'\' kaj \'\'subjunktiva(neperfekta aŭ pluskvamperfekta)\'\' formo. La \'\'rezulton\'\' oni povas skribi per \'\'prezenco\'\', \'\'futuro\'\' aŭ \'\'kondiĉa\'\'.\n\nJen ekzemploj de la uzataj konstruoj:\n{| border=1\n|+Ekzemploj de kondiĉaj frazoj\n!Katalune\n!Esperante\n!Eksplikoj\n|-\n| Si cantes, plourà\n| Se vi kantas, pluvos\n| prezenco + futuro(simpla)\n|-\n| Si volgués, ens pagaria\n| Se li volus, li pagus nin\n| subjunktivo(pasinta) + kondiĉa\n|-\n| Si hagués volgut, ens hauria pagat\n| Se li volintus, li pagintus nin\n| subjunktivo(pasinta perfekta) + kondiĉa(pasinta perfekta - komponita)\n|-\n| Si et donen diners, calles.\n| Se oni donas al vi monon, vi silentas.\n| prezenco + prezenco (laŭ ĝenerala senco, ne pri nuntempo)\n|-\n| Si vols, vine\n| Se vi volas, venu\n| prezenco (nuntempa) + imperativo\n|}\n\n\'\'\'Noto:\'\'\' Katalune, vorteto \'\'\'si\'\'\' havas du tradukojn esperanten: \'\'\'se\'\'\' kaj \'\'\'ĉu\'\'\', en frazoj kiel \'\'Mi ne scias ĉu li venos morgaŭ - No sé si vindrà demà\'\'. Ni parolis nur pri la kazo \'\'\'se\'\'\'.\n\nLa subjunktivon oni ofte uzas ankaŭ en subfrazoj. Plia informo estos en parto pri subfrazoj. \nLa subjunktivo(prezenco) uzatas ankaŭ por neaj imperativoj. Ekzemploj troviĝas en la sekcio pri imperativo.\n\n==== Imperativo ====\n\nNi uzas imperativon, kiam ni celas ion ordoni. Esperante, oni uzas la \'\'\'u\'\'\'-finaĵon de verboj. Tamen, rimarku ke ne en ĉiuj kazoj de esperanta \'\'\'u\'\'\'-finaĵo ni uzas imperativan verboformon. Ekzemple, pri komponitaj frazoj, ni uzas subjunktivon (vidu en la ekzemploj). Krome, se oni volas ordoni, sed \'\'\'neante\'\'\', oni ne uzas la imperativan verboformon, sed la subjunktivan. Jen la ekzemploj\n\n{|\n|\n{|border=1\n|+Ekzemploj pri imperativa verboformo\n! Katalune\n! Esperante\n|-\n|Vine a les sis\n|Venu je la sesa\n|-\n|Canta\'m una cançó\n|Kantu al mi kanton\n|}\n|\n{|border=1\n|+Ekzemploj pri \'\'\'u\'\'\'-finaĵo, kie ni ne uzas imperativan verboformon\n! Katalune\n! Esperante\n|-\n| No arribis més tard de les deu\n| Ne alvenu pli malfrue ol la deka\n|-\n| Voldria que vinguessis\n| Mi volus ke vi venu\n|-\n| Vull que vinguis\n| Mi volas ke vi venu\n|}\n|}\n\n=== Verbaj objektoj ===\n\n== Ligiloj ==\nKatalunaj:\n* [http://www.ub.es/slc/autoaprenentatge/gramatik/ Resum de gramàtica bàsica]\n* [http://www.iecat.net/institucio/seccions/Filologica/gramatica/default.asp Gramàtica Normativa del IECAT]\nAnglaj:\n* [http://www.catalunya-lliure.com/curs/tut.html A brief catalan tutorial]\nVortaroj esperanto-català:\n* [http://www.esperanto-ct.org/vortaro/vortaro.pdf Diccionari essencial esperanto-català]\n* [http://www.esperanto-ct.org/vilanova/vocabulari-eo.html Vocabulari esperanto-català]\nEsperanto kaj kataluna:\n* [http://www.esperanto-ct.org/ Kataluna Esperanto-Asocio]\n\n[[es:Catalán_para_castellanoparlantes]]\n[[de:Katalanisch]]\n[[en:Catalan]]','/* Kondiĉa kaj Subjunktivo */',8,'Viriketo','20050226200016','',0,0,0,0,0.255727317303,'20050226200016','79949773799983'); INSERT INTO cur VALUES (16,1,'TaoTeĈing','Interese, kiel ĉinoj mem prononcas tion en la ĉina? Mi kutimas al la sonigo \'\'\'Dao De Czin\'\'\' (kie la lasta \'\'\'n\'\'\' estas nazalo; se estus \'\'\'Zin\'\'\', estus \'\'\'Czinj\'\'\').\nEble, ankaŭ taŭgas la uzo de Tao Te Czin: ĉinoj intervenu kaj klarigu. Eble estas diverse en diversaj dialektoj?','',10,'Oĉjo','20041219130435','',0,0,0,0,0.932556739511,'20041219130435','79958780869564'); INSERT INTO cur VALUES (17,8,'1movedto2','$1 moved to $2','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (18,8,'1movedto2_redir','$1 moved to $2 over redirect','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (19,8,'Monobook.css','/* edit this file to customize the monobook skin for the entire site */','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (20,8,'Monobook.js','/* tooltips and access keys */\nta = new Object();\nta[\'pt-userpage\'] = new Array(\'.\',\'My user page\');\nta[\'pt-anonuserpage\'] = new Array(\'.\',\'The user page for the ip you\\\'re editing as\');\nta[\'pt-mytalk\'] = new Array(\'n\',\'My talk page\');\nta[\'pt-anontalk\'] = new Array(\'n\',\'Discussion about edits from this ip address\');\nta[\'pt-preferences\'] = new Array(\'\',\'My preferences\');\nta[\'pt-watchlist\'] = new Array(\'l\',\'The list of pages you\\\'re monitoring for changes.\');\nta[\'pt-mycontris\'] = new Array(\'y\',\'List of my contributions\');\nta[\'pt-login\'] = new Array(\'o\',\'You are encouraged to log in, it is not mandatory however.\');\nta[\'pt-anonlogin\'] = new Array(\'o\',\'You are encouraged to log in, it is not mandatory however.\');\nta[\'pt-logout\'] = new Array(\'o\',\'Log out\');\nta[\'ca-talk\'] = new Array(\'t\',\'Discussion about the content page\');\nta[\'ca-edit\'] = new Array(\'e\',\'You can edit this page. Please use the preview button before saving.\');\nta[\'ca-addsection\'] = new Array(\'+\',\'Add a comment to this discussion.\');\nta[\'ca-viewsource\'] = new Array(\'e\',\'This page is protected. You can view its source.\');\nta[\'ca-history\'] = new Array(\'h\',\'Past versions of this page.\');\nta[\'ca-protect\'] = new Array(\'=\',\'Protect this page\');\nta[\'ca-delete\'] = new Array(\'d\',\'Delete this page\');\nta[\'ca-undelete\'] = new Array(\'d\',\'Restore the edits done to this page before it was deleted\');\nta[\'ca-move\'] = new Array(\'m\',\'Move this page\');\nta[\'ca-nomove\'] = new Array(\'\',\'You don\\\'t have the permissions to move this page\');\nta[\'ca-watch\'] = new Array(\'w\',\'Add this page to your watchlist\');\nta[\'ca-unwatch\'] = new Array(\'w\',\'Remove this page from your watchlist\');\nta[\'search\'] = new Array(\'f\',\'Search this wiki\');\nta[\'p-logo\'] = new Array(\'\',\'Main Page\');\nta[\'n-mainpage\'] = new Array(\'z\',\'Visit the Main Page\');\nta[\'n-portal\'] = new Array(\'\',\'About the project, what you can do, where to find things\');\nta[\'n-currentevents\'] = new Array(\'\',\'Find background information on current events\');\nta[\'n-recentchanges\'] = new Array(\'r\',\'The list of recent changes in the wiki.\');\nta[\'n-randompage\'] = new Array(\'x\',\'Load a random page\');\nta[\'n-help\'] = new Array(\'\',\'The place to find out.\');\nta[\'n-sitesupport\'] = new Array(\'\',\'Support us\');\nta[\'t-whatlinkshere\'] = new Array(\'j\',\'List of all wiki pages that link here\');\nta[\'t-recentchangeslinked\'] = new Array(\'k\',\'Recent changes in pages linked from this page\');\nta[\'feed-rss\'] = new Array(\'\',\'RSS feed for this page\');\nta[\'feed-atom\'] = new Array(\'\',\'Atom feed for this page\');\nta[\'t-contributions\'] = new Array(\'\',\'View the list of contributions of this user\');\nta[\'t-emailuser\'] = new Array(\'\',\'Send a mail to this user\');\nta[\'t-upload\'] = new Array(\'u\',\'Upload images or media files\');\nta[\'t-specialpages\'] = new Array(\'q\',\'List of all special pages\');\nta[\'ca-nstab-main\'] = new Array(\'c\',\'View the content page\');\nta[\'ca-nstab-user\'] = new Array(\'c\',\'View the user page\');\nta[\'ca-nstab-media\'] = new Array(\'c\',\'View the media page\');\nta[\'ca-nstab-special\'] = new Array(\'\',\'This is a special page, you can\\\'t edit the page itself.\');\nta[\'ca-nstab-wp\'] = new Array(\'a\',\'View the project page\');\nta[\'ca-nstab-image\'] = new Array(\'c\',\'View the image page\');\nta[\'ca-nstab-mediawiki\'] = new Array(\'c\',\'View the system message\');\nta[\'ca-nstab-template\'] = new Array(\'c\',\'View the template\');\nta[\'ca-nstab-help\'] = new Array(\'c\',\'View the help page\');\nta[\'ca-nstab-category\'] = new Array(\'c\',\'View the category page\');\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (21,8,'About','Enkonduko','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (22,8,'Aboutpage','{{ns:4}}:Enkonduko','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (23,8,'Aboutsite','Pri {{SITENAME}}','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (24,8,'Accesskey-compareselectedversions','v','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (25,8,'Accesskey-minoredit','i','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (26,8,'Accesskey-preview','p','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (27,8,'Accesskey-save','s','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (28,8,'Accesskey-search','f','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (29,8,'Accmailtext','The Password for \'$1\' has been sent to $2.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (30,8,'Accmailtitle','Password sent.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (31,8,'Acct_creation_throttle_hit','Sorry, you have already created $1 accounts. You can\'t make any more.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (32,8,'Actioncomplete','Ago farita','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (33,8,'Addedwatch','Aldonis al atentaro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (34,8,'Addedwatchtext','La paĝo \"[[$1]]\" estis aldonita al via [[Special:Watchlist|atentaro]].\nEstontaj ŝanĝoj al tiu paĝo aperos en \'\'\'grasa tiparo\'\'\' en la\n[[Special:Recentchanges|listo de Lastaj Ŝanĝoj]],\nkaj estos kalkulitaj en la listo de via atentaro.\n\nSe vi poste volos eksigi la paĝon el via atentaro, alklaku \"Malatentu paĝon\" en la ilobreto.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (35,8,'Addgroup','Add Group','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (36,8,'Addsection','+','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (37,8,'Administrators','{{ns:4}}:Administrantoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (38,8,'Affirmation','Mi asertas, ke la laŭleĝa posedanto de la kopirajto\nde ĉi tiu dosiero konsentas eldoni ĝin laŭ la $1.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (39,8,'All','ĉiuj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (40,8,'Allarticles','All articles','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (41,8,'Alllogstext','Combined display of upload, deletion, protection, blocking, and sysop logs.\nYou can narrow down the view by selecting a log type, the user name, or the affected page.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (42,8,'Allmessages','All system messages','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (43,8,'AllmessagesnotsupportedDB','Special:AllMessages not supported because wgUseDatabaseMessages is off.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (44,8,'AllmessagesnotsupportedUI','Your current interface language $1 is not supported by Special:AllMessages at this site. ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (45,8,'Allmessagestext','This is a list of all system messages available in the MediaWiki: namespace.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (46,8,'Allpages','Ĉiuj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (47,8,'Allpagesformtext1','Display pages starting at: $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (48,8,'Allpagesformtext2','Choose namespace: $1 $2','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (49,8,'Allpagesnamespace','All pages ($1 namespace)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (50,8,'Allpagesnext','Next','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (51,8,'Allpagesprev','Previous','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (52,8,'Allpagessubmit','Go','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (53,8,'Alphaindexline','$1 ĝis $2','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (54,8,'Alreadyloggedin','Uzulo $1, vi jam estas ensalutinta!
\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (55,8,'Alreadyrolled','Neeblas restarigi lastan redakton al [[$1]]\nde [[Vikipediisto:$2|$2]] ([[Vikipediista diskuto:$2|diskuto]]) pro tio,\nke oni intertempe redaktis la paĝon.\n\nLasta redaktinto estas [[Vikipediisto:$3|$3]] ([[Vikipediista diskuto:$3|diskuto]]). ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (56,8,'Ancientpages','Oldest pages','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (57,8,'And','and','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (58,8,'Anontalk','Talk for this IP','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (59,8,'Anontalkpagetext','---- \'\'Jen diskutopaĝo por iu anonima kontribuanto kiu ne jam kreis\nkonton aŭ ne uzas ĝin. Ni tial devas uzi la cifran [[IP-adreso]] por tiun identigi.\nTia IA-adreso povas kundividiĝi de pluraj uzuloj. Se vi estas anonimulo kaj preferus\neviti tiajn maltrafajn komentojn kaj konfuziĝon kun aliaj anonimuloj ĉe via retero,\nbonvolu [[Special:Userlogin|kreu konton aŭ ensalutu]].','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (60,8,'Anonymous','Anonymous user(s) of Wikibooks','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (61,8,'Apr','Apr','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (62,8,'April','aprilo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (63,8,'Article','Artikolo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (64,8,'Articleexists','Paĝo kun tiu nomo jam ekzistas, aŭ la nomo kiun vi elektis ne validas.\nBonvolu elekti alian nomon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (65,8,'Articlenamespace','(articles)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (66,8,'Articlepage','Vidu la artikolon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (67,8,'Asksql','SQL-informpeto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (68,8,'Asksqlpheading','asksql level','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (69,8,'Asksqltext','Per la jena formulo vi povas rekte peti la datumbazon\nper informpeto SQL-a.\nTio povas ege ŝarĝi la servilon, do bonvolu uzi tiun eblon ŝpare kaj singarde.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (70,8,'Aug','Aŭg','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (71,8,'August','aŭgusto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (72,8,'Autoblocker','Provizore forbarita aŭtomate pro tio, ke vi uzas saman IP-adreson kiel \"$1\", kiu estis blokita pro tio: \"$2\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (73,8,'Badarticleerror','Tiu ago ne povas esti aplikata al tiu artikolo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (74,8,'Badfilename','Dosiernomo estis ŝanĝita al \"$1\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (75,8,'Badfiletype','\".$1\" estas dosiertipo malrekomendata.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (76,8,'Badipaddress','Neniu uzanto, aŭ la IP-adreso estas misformita.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (77,8,'Badquery','Misformita serĉmendo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (78,8,'Badquerytext','Via serĉmendo ne estis plenumebla.\nEble vi provis serĉi vorton malpli longan ol tri literoj. \nTion la programo ne jam povas fari. Ankaŭ eblas, ke vi mistajpis la\nesprimon. Bonvolu reserĉi per alia mendo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (79,8,'Badretype','La pasvortoj kiujn vi tajpis ne egalas.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (80,8,'Badtitle','Nevalida titolo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (81,8,'Badtitletext','La petita paĝotitolo estas nevalida, malplena, aŭ\nmalĝuste ligita interlingva aŭ intervikia titolo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (82,8,'Blanknamespace','(Artikoloj)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (83,8,'Block_compress_delete','Can\'t delete this article because it contains block-compressed revisions. \nThis is a temporary situation which the developers are well aware of, and should be fixed within a month or two. \nPlease mark the article for deletion and wait for a developer to fix our buggy software.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (84,8,'Blockedtext','Via konto aŭ IP-adreso estis forbarita fare de $1,\nkiu priskribis la kialon jene:
$2\n

Vi rajtas kontakti tiun administranton por pridiskuti la forbaradon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (85,8,'Blockedtitle','Uzulo forbarita','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (86,8,'Blockip','Forbaru IP-adreson/nomon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (87,8,'Blockipsuccesssub','Sukcesis forbari','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (88,8,'Blockipsuccesstext','\"$1\" estas forbarita.\n
Vidu la [[Special:Ipblocklist|liston de IP-forbaroj]].','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (89,8,'Blockiptext','Per la jena formularo vi povas forbari iun nomon aŭ\nIP-adreson de la rajto enskribiĝi en la vikion.\nOni tion faru \'\'nur\'\' por eviti vandalismon, kaj sekvante la\n[[{{ns:4}}:Reguloj pri forbarado|regulojn pri forbarado]].\nKlarigu la precizan kialon malsupre (ekzemple, citu paĝojn, kiuj estis\nvandalumitaj).','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (90,8,'Blocklink','forbaru','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (91,8,'Blocklistline','Je $1, $2 forbaris $3','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (92,8,'Blocklogentry','blocked \"$1\" with an expiry time of $2','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (93,8,'Blocklogpage','Block_log','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (94,8,'Blocklogtext','This is a log of user blocking and unblocking actions. Automatically\nblocked IP addresses are not listed. See the [[Special:Ipblocklist|IP block list]] for\nthe list of currently operational bans and blocks.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (95,8,'Blockpheading','block level','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (96,8,'Bold_sample','Bold text','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (97,8,'Bold_tip','Bold text','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (98,8,'Booksources','Libroservoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (99,8,'Booksourcetext','Jen ligilaro al aliaj TTT-ejoj, kiuj vendas librojn,\nkaj/aŭ informumos pri la libro ligita.\nLa {{SITENAME}} ne estas komerce ligita al tiuj vendejoj, kaj la listo ne estu\nkomprenata kiel rekomendo aŭ reklamo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (100,8,'Brokenredirects','Rompitaj alidirektadoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (101,8,'Brokenredirectstext','La jenaj alidirektadoj ligas al neekzistantaj artikoloj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (102,8,'Bugreports','Raportu cimojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (103,8,'Bugreportspage','{{ns:4}}:Raportu_cimojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (104,8,'Bureaucratlog','Bureaucrat_log','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (105,8,'Bureaucratlogentry','Rights for user \"$1\" set \"$2\"','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (106,8,'Bureaucrattext','The action you have requested can only be\nperformed by sysops with \"bureaucrat\" status.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (107,8,'Bureaucrattitle','Bureaucrat access required','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (108,8,'Bydate','dato','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (109,8,'Byname','nomo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (110,8,'Bysize','grandeco','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (111,8,'Cachederror','Intertempe, jen konservita kopio de la petita paĝo (ĝi eble ne estas ĝisdata).','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (112,8,'Cancel','Nuligu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (113,8,'Cannotdelete','Neeblis forigi la elektitan paĝon aŭ dosieron.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (114,8,'Cantrollback','Neeblas restarigi antaŭan redakton; la redaktinto lasta estas la sola de la paĝo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (115,8,'Categories','Kategorioj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (116,8,'Categoriespagetext','The following categories exists in the wiki.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (117,8,'Category','kategorio','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (118,8,'Category_header','Artikoloj en kategorio \"$1\"','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (119,8,'Categoryarticlecount','There are $1 articles in this category.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (120,8,'Categoryarticlecount1','There is $1 article in this category.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (121,8,'Changepassword','Ŝanĝu pasvorton','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (122,8,'Changes','ŝanĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (123,8,'Clearyourcache','\'\'\'Note:\'\'\' After saving, you have to clear your browser cache to see the changes: \'\'\'Mozilla:\'\'\' click \'\'Reload\'\' (or \'\'Ctrl-R\'\'), \'\'\'IE / Opera:\'\'\' \'\'Ctrl-F5\'\', \'\'\'Safari:\'\'\' \'\'Cmd-R\'\', \'\'\'Konqueror\'\'\' \'\'Ctrl-R\'\'.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (124,8,'Columns','Kolumnoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (125,8,'Compareselectedversions','Compare selected versions','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (126,8,'Confirm','Konfirmu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (127,8,'Confirmcheck','Jes, mi tutkore certas ke mi volas forigi tiun artikolon/dosieron.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (128,8,'Confirmdelete','Konfirmu forigadon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (129,8,'Confirmdeletetext','Vi forigos la artikolon aŭ dosieron kaj\nforviŝos ĝian tutan historion el la datumaro.
\nBonvolu konfirmi, ke vi vere intencas tion, kaj ke vi komprenas\nla sekvojn, kaj ke vi ja sekvas la [[{{ns:4}}:Reguloj pri forigado|regulojn pri forigado]].','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (130,8,'Confirmprotect','Confirm protection','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (131,8,'Confirmprotecttext','Do you really want to protect this page?','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (132,8,'Confirmunprotect','Confirm unprotection','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (133,8,'Confirmunprotecttext','Do you really want to unprotect this page?','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (134,8,'Contextchars','Montru literojn el linioj ĝis po','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (135,8,'Contextlines','Montru liniojn el paĝoj po','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (136,8,'Contribslink','kontribuoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (137,8,'Contribsub','De $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (138,8,'Contributions','Kontribuoj de Vikipediisto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (139,8,'Copyright','Content is available under $1.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (140,8,'Copyrightpage','{{ns:4}}:Kopirajto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (141,8,'Copyrightpagename','permesilo GFDL uzata por la {{SITENAME}}','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (142,8,'Copyrightwarning','Bonvolu noti, ke ĉiu kontribuaĵo al la {{SITENAME}}\nestu rigardata kiel eldonita laŭ la GNU Free Documentation License (vidu je $1).\nSe vi volas, ke via verkaĵo ne estu redaktota senkompate kaj disvastigota\nlaŭvole, ne alklaku \"Konservu\".\nVi ankaŭ ĵuras, ke vi mem verkis la tekston, aŭ ke vi kopiis ĝin el\nfonto senkopirajta. NE UZU KOPIRAJTAJN VERKOJN SENPERMESE!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (143,8,'Copyrightwarning2','Please note that all contributions to {{SITENAME}}\nmay be edited, altered, or removed by other contributors.\nIf you don\'t want your writing to be edited mercilessly, then don\'t submit it here.
\nYou are also promising us that you wrote this yourself, or copied it from a\npublic domain or similar free resource (see $1 for details).\nDO NOT SUBMIT COPYRIGHTED WORK WITHOUT PERMISSION!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (144,8,'Couldntremove','Neeblas forigi titolon \'$1\'...','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (145,8,'Createaccount','Kreu novan konton','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (146,8,'Createaccountmail','by email','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (147,8,'Createaccountpheading','createaccount level','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (148,8,'Creditspage','Page credits','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (149,8,'Cur','nun','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (150,8,'Currentevents','Aktualaĵoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (151,8,'Currentevents-url','Current events','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (152,8,'Currentrev','Aktuala versio','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (153,8,'Currentrevisionlink','view current revision','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (154,8,'Data','Data','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (155,8,'Databaseerror','Datumbaza eraro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (156,8,'Dateformat','Date format','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (157,8,'Dberrortext','Sintakseraro okazis en informpeto al la datumaro.\nJen la plej laste provita informmendo:\n

$1
\nel la funkcio \"$2\". \nMySQL redonis eraron \"$3: $4\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (158,8,'Dberrortextcl','A database query syntax error has occurred.\nThe last attempted database query was:\n\"$1\"\nfrom within function \"$2\".\nMySQL returned error \"$3: $4\".\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (159,8,'Deadendpages','Dead-end pages','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (160,8,'Debug','Kontraŭcima','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (161,8,'Dec','Dec','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (162,8,'December','decembro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (163,8,'Default','default','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (164,8,'Defaultns','Serĉu la jenajn sekciojn:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (165,8,'Defemailsubject','{{SITENAME}} e-mail','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (166,8,'Delete','Delete','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (167,8,'Deletecomment','Kialo por forigo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (168,8,'Deletedarticle','forigis \"$1\"','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (169,8,'Deletedrevision','Deleted old revision $1.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (170,8,'Deletedtext','\"$1\" estas forigita.\nVidu la paĝon $2 por registro de lastatempaj forigoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (171,8,'Deleteimg','for','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (172,8,'Deleteimgcompletely','for','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (173,8,'Deletepage','Forigu paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (174,8,'Deletepheading','delete level','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (175,8,'Deletesub','(Forigas \"$1\")','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (176,8,'Deletethispage','Forigu la paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (177,8,'Deletionlog','listo de forigoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (178,8,'Dellogpage','Loglibro_de_forigoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (179,8,'Dellogpagetext','Jen listo de la plej lastaj forigoj el la datumaro.\nĈiuj tempoj sekvas la horzonon UTC.\n\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (180,8,'Developertext','Nur tiuj kiuj havas la staton, \"programisto\", povas fari tiun agon.\nVidu $1.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (181,8,'Developertitle','Sistemestra konto nepras','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (182,8,'Diff','malsamoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (183,8,'Difference','(Malsamoj inter versioj)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (184,8,'Disambiguations','Misligitaj apartigiloj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (185,8,'Disambiguationspage','{{ns:4}}:Apartigiloj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (186,8,'Disambiguationstext','La jenaj paĝoj alligas paĝon-apartigilon. Ili devus anstataŭe alligi la ĝustan temon.
Oni konsideras tiujn paĝojn, kiujn alligas $1 apartigiloj.
Ligado el ne-artikolaj sekcioj ne listiĝas ĉi tie.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (187,8,'Disclaimerpage','Project:General_disclaimer','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (188,8,'Disclaimers','Disclaimers','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (189,8,'Doubleredirects','Duoblaj alidirektadoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (190,8,'Doubleredirectstext','Atentu: Eblas, ke la jena listo enhavas falsajn rezultojn. Ĝenerale, tio signifas, ke estas plua teksto kun ligiloj post la #REDIRECT.
\nĈiu linio montras ligilojn ĉe la unua kaj dua alidirektadoj, kaj la unua linio de la teksto de la dua alidirektado, kiu ĝenerale montras la \"veran\" artikolon, kiu devus celi la unuan alidirektadon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (191,8,'Edit','Edit','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (192,8,'Editcomment','La komento estis: \'$1\'.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (193,8,'Editconflict','Redakta konflikto: $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (194,8,'Editcurrent','Redaktu la nunan version de la paĝo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (195,8,'Editgroup','Edit Group','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (196,8,'Edithelp','Helpo pri redaktado','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (197,8,'Edithelppage','{{ns:4}}:Kiel_redakti_paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (198,8,'Editing','Redaktante $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (199,8,'Editingcomment','Redaktante $1 (komenton)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (200,8,'Editingold','AVERTO: Vi nun redaktas malnovan version de tiu ĉi artikolo.\nSe vi konservos vian redakton, ĉiuj ŝanĝoj faritaj post tiu versio perdiĝos.\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (201,8,'Editingsection','Redaktante $1 (sekcion)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (202,8,'Editsection','redaktu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (203,8,'Editthispage','Redaktu la paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (204,8,'Editusergroup','Edit User Groups','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (205,8,'Emailflag','Malakceptu retmesaĝojn de aliaj vikipediistoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (206,8,'Emailforlost','Se vi forgesos vian pasvorton, vi povas peti ke ni sendu novan al via retpoŝtadreso.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (207,8,'Emailfrom','El','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (208,8,'Emailmessage','Mesaĝo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (209,8,'Emailpage','Retpoŝtu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (210,8,'Emailpagetext','Se la alsendota vikipediisto donis validan retpoŝtadreson\nen la preferoj, vi povas sendi unu mesaĝon per la jena formulo.\nLa retpoŝtadreso, kiun vi metis en la preferoj, aperos kiel \"El\"-adreso\nde la poŝto, por ke la alsendonto povos respondi.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (211,8,'Emailsend','Sendu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (212,8,'Emailsent','Retmesaĝo sendita','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (213,8,'Emailsenttext','Via retmesaĝo estas sendita.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (214,8,'Emailsubject','Subjekto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (215,8,'Emailto','Al','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (216,8,'Emailuser','Retpoŝtu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (217,8,'Emptyfile','The file you uploaded seems to be empty. This might be due to a typo in the file name. Please check whether you really want to upload this file.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (218,8,'Enterlockreason','Bonvolu klarigi, kial oni ŝlosas la datumaron, kaj\nla estimatan tempon de malŝlosado.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (219,8,'Error','Eraro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (220,8,'Errorpagetitle','Eraro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (221,8,'Exbeforeblank','antaŭ malplenigo enhavis:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (222,8,'Exblank','estis malplena','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (223,8,'Excontent','enhavis:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (224,8,'Explainconflict','Iu alia ŝanĝis la paĝon post kiam vi ekredaktis.\nLa supra tekstujo enhavas la aktualan tekston de la artikolo.\nViaj ŝanĝoj estas en la malsupra tekstujo.\nVi devas mem kunfandi viajn ŝanĝojn kaj la jaman tekston.\nNur la teksto en la supra tekstujo estos konservita kiam\nvi alklakos \"Konservu\".\n

','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (225,8,'Export','Export pages','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (226,8,'Exportcuronly','Include only the current revision, not the full history','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (227,8,'Exporttext','You can export the text and editing history of a particular page or\nset of pages wrapped in some XML. In the future, this may then be imported into another\nwiki running MediaWiki software, although there is no support for this feature in the\ncurrent version.\n\nTo export article pages, enter the titles in the text box below, one title per line, and\nselect whether you want the current version as well as all old versions, with the page\nhistory lines, or just the current version with the info about the last edit.\n\nIn the latter case you can also use a link, e.g. [[{{ns:Special}}:Export/Train]] for the\narticle [[Train]].\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (228,8,'Extlink_sample','http://www.example.com link title','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (229,8,'Extlink_tip','External link (remember http:// prefix)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (230,8,'Faq','Oftaj demandoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (231,8,'Faqpage','{{ns:4}}:Oftaj demandoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (232,8,'Feb','Feb','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (233,8,'February','februaro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (234,8,'Feedlinks','Feed:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (235,8,'Filecopyerror','Neeblis kopii dosieron \"$1\" al \"$2\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (236,8,'Filedeleteerror','Neeblis forigi dosieron \"$1\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (237,8,'Filedesc','Priskribo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (238,8,'Fileexists','A file with this name exists already, please check $1 if you are not sure if you want to change it.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (239,8,'Filemissing','File missing','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (240,8,'Filename','Dosiernomo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (241,8,'Filenotfound','Neeblis trovi dosieron \"$1\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (242,8,'Filerenameerror','Neeblis alinomi dosieron \"$1\" al \"$2\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (243,8,'Filesource','Source','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (244,8,'Filestatus','Copyright status','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (245,8,'Fileuploaded','Vi sukcese alŝutis dosieron \"$1\".\nBonvolu sekvi la jenan ligilo: ($2) al la priskrib-paĝo kaj\nverki iom da informo pri la dosiero. Ekzemple, de kie ĝi devenas;\nkiam ĝi estis kreita, kaj kiu kreis ĝin; kaj ion ajn, kion vi scias pri ĝi.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (246,8,'Formerror','Eraro: neeblis liveri formulon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (247,8,'Friday','vendredo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (248,8,'Geo','GEO coordinates','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (249,8,'Getimagelist','akiras dosierliston','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (250,8,'Go','Ek!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (251,8,'Googlesearch','\n

\n\n
\n\n\"Google\"\n\n\n\n\n
TTT http://eo.wikibooks.org
\n\n\n\n
\n
\n\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (252,8,'Guesstimezone','Fill in from browser','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (253,8,'Headline_sample','Headline text','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (254,8,'Headline_tip','Level 2 headline','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (255,8,'Help','Helpo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (256,8,'Helppage','{{ns:4}}:Helpo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (257,8,'Hide','kaŝu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (258,8,'Hidetoc','kaŝu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (259,8,'Hist','historio','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (260,8,'Histlegend','Klarigo: (nun) = vidu malsamojn kompare kun la nuna versio,\n(ant) = malsamojn kompare kun la antaŭa versio, M = malgranda redakteto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (261,8,'History','Malnovaj versioj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (262,8,'History_copyright','-','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (263,8,'History_short','Historio','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (264,8,'Historywarning','Averto: la forigota paĝo havas historion: ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (265,8,'Hr_tip','Horizontal line (use sparingly)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (266,8,'Ignorewarning','Malatentu averton kaj tamen konservu la dosieron.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (267,8,'Illegalfilename','The filename \"$1\" contains characters that are not allowed in page titles. Please rename the file and try uploading it again.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (268,8,'Ilshowmatch','Montru tiujn dosierojn kies nomoj trafas','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (269,8,'Ilsubmit','Trovu!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (270,8,'Image_sample','Example.jpg','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (271,8,'Image_tip','Embedded image','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (272,8,'Imagelinks','Ligiloj al la dosiero','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (273,8,'Imagelist','Listo de alŝutitaj dosieroj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (274,8,'Imagelisttext','Jen listo de $1 alŝutaĵoj, ordigitaj laŭ $2.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (275,8,'Imagemaxsize','Limit images on image description pages to: ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (276,8,'Imagepage','Vidu dosieropaĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (277,8,'Imagereverted','Restarigo de antaŭa versio sukcesis.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (278,8,'Imgdelete','forigu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (279,8,'Imgdesc','pri','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (280,8,'Imghistlegend','(nun) = ĉi tiu estas la nuna versio de la dosiero, (for) = forigu\nĉi tiun malnovan version, (res) = restarigu ĉi tiun malnovan version.\n
Por vidi la dosieron laŭdate, alklaku la daton.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (281,8,'Imghistory','Historio de alŝutoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (282,8,'Imglegend','(pri) = montru/redaktu priskribon de dosiero.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (283,8,'Import','Import pages','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (284,8,'Importfailed','Import failed: $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (285,8,'Importhistoryconflict','Conflicting history revision exists (may have imported this page before)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (286,8,'Importnotext','Empty or no text','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (287,8,'Importsuccess','Import succeeded!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (288,8,'Importtext','Please export the file from the source wiki using the Special:Export utility, save it to your disk and upload it here.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (289,8,'Info_short','Information','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (290,8,'Infobox','Click a button to get an example text','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (291,8,'Infobox_alert','Please enter the text you want to be formatted.\\n It will be shown in the infobox for copy and pasting.\\nExample:\\n$1\\nwill become:\\n$2','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (292,8,'Infosubtitle','Information for page','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (293,8,'Internalerror','Interna eraro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (294,8,'Intl','Interlanguage links','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (295,8,'Ip_range_invalid','Invalid IP range.\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (296,8,'Ipaddress','IP-adreso/nomo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (297,8,'Ipb_expiry_invalid','Expiry time invalid.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (298,8,'Ipbexpiry','Expiry','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (299,8,'Ipblocklist','Listo de forbaritaj IP-adresoj/nomoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (300,8,'Ipbreason','Kialo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (301,8,'Ipbsubmit','Forbaru la adreson','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (302,8,'Ipusubmit','Malforbaru la adreson','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (303,8,'Ipusuccess','\"$1\" estas malforbarita','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (304,8,'Isbn','ISBN','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (305,8,'Isredirect','alidirekto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (306,8,'Italic_sample','Italic text','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (307,8,'Italic_tip','Italic text','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (308,8,'Iteminvalidname','Ia eraro pri \'$1\', nevalida titolo...','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (309,8,'Jan','Jan','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (310,8,'January','januaro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (311,8,'Jul','Jul','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (312,8,'July','julio','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (313,8,'Jun','Jun','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (314,8,'June','junio','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (315,8,'Largefile','Oni rekomendas, ke dosieroj ne superu grandon de 100 kilobitoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (316,8,'Last','ant','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (317,8,'Lastmodified','Laste redaktita je $1.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (318,8,'Lastmodifiedby','This page was last modified $1 by $2.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (319,8,'Lineno','Linio $1:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (320,8,'Link_sample','Link title','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (321,8,'Link_tip','Internal link','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (322,8,'Linklistsub','(Listo de ligiloj)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (323,8,'Linkshere','La jenaj paĝoj ligas ĉi tien:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (324,8,'Linkstoimage','La jenaj paĝoj ligas al ĉi tiu dosiero:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (325,8,'Linktrail','/^([a-z]+)(.*)$/sD','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (326,8,'Listadmins','Admins list','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (327,8,'Listform','listo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (328,8,'Listingcontinuesabbrev',' cont.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (329,8,'Listusers','Uzularo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (330,8,'Loadhist','Ŝarĝas redaktohistorion','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (331,8,'Loadingrev','ŝarĝas version por malsamoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (332,8,'Localtime','Loka horzono','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (333,8,'Lockbtn','Ŝlosi datumaron','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (334,8,'Lockconfirm','Jes, mi vere volas ŝlosi la datumaron.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (335,8,'Lockdb','Ŝlosi datumaron','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (336,8,'Lockdbsuccesssub','Datumaro ŝlosita','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (337,8,'Lockdbsuccesstext','La datumaro de {{SITENAME}} estas ŝlosita.\n
Ne forgesu malŝlosi ĝin post kiam vi finos la riparadon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (338,8,'Lockdbtext','Se vi ŝlosos la datumaron, tio malebligos al ĉiuj uzuloj\nredakti paĝojn, ŝanĝi preferojn, priumi atentarojn, kaj fari diversajn aliajn\naferojn, por kiuj nepras ŝanĝi la datumaron.\nBonvolu certigu, ke vi efektive intencas tion fari, kaj ke vi ja malŝlosos\nla datumaron post ol vi finos vian riparadon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (339,8,'Locknoconfirm','Vi ne konfirmis.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (340,8,'Log','Logs','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (341,8,'Login','Ensalutu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (342,8,'Loginend',' ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (343,8,'Loginerror','Ensaluta eraro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (344,8,'Loginpagetitle','Ensalutu / enskribu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (345,8,'Loginproblem','Okazis problemo pri via ensalutado.
Bonvolu reprovi!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (346,8,'Loginprompt','You must have cookies enabled to log in to {{SITENAME}}.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (347,8,'Loginreqtext','You must [[special:Userlogin|login]] to view other pages.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (348,8,'Loginreqtitle','Login Required','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (349,8,'Loginsuccess','Vi nun estas en la {{SITENAME}} kiel uzulo \"$1\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (350,8,'Loginsuccesstitle','Ensalutado sukcesis','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (351,8,'Logout','Elsalutu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (352,8,'Logouttext','Vi elsalutis kaj finis vian seancon.\nVi rajtas daŭre Vikipediumi sennome, aŭ vi povas reensaluti\nkiel la sama aŭ kiel alia uzulo.\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (353,8,'Logouttitle','Elsalutu!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (354,8,'Lonelypages','Neligitaj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (355,8,'Longpages','Paĝegoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (356,8,'Longpagewarning','AVERTO: Tiu ĉi paĝo longas $1 kilobitokojn; kelkaj retumiloj\npovas fuŝi redaktante paĝojn je longo proksime aŭ preter 32kb.\nSe eble, bonvolu disigi la paĝon al malpli grandajn paĝerojn.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (357,8,'Mailerror','Error sending mail: $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (358,8,'Mailmypassword','Retpoŝtu al mi novan pasvorton','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (359,8,'Mailnologin','Neniu alsendota adreso','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (360,8,'Mailnologintext','Vi nepre estu salutanta\nkaj havanta validan retpoŝtadreson en viaj preferoj\npor retpoŝti al aliaj Vikipediistoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (361,8,'Mainpage','Ĉefpaĝo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (362,8,'Mainpagedocfooter','Please see [http://meta.wikipedia.org/wiki/MediaWiki_i18n documentation on customizing the interface]\nand the [http://meta.wikipedia.org/wiki/MediaWiki_User%27s_Guide User\'s Guide] for usage and configuration help.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (363,8,'Mainpagetext','Wiki software successfully installed.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (364,8,'Maintenance','Ripariloj kaj zorgiloj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (365,8,'Maintenancebacklink','Revenu al la ilaro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (366,8,'Maintnancepagetext','Jen diversaj iloj por riparado kaj ĝenerala zorgado de la datumaro.\nKelkaj funkcioj povas streĉi la datumbazon, do bonvolu ne reŝuti post ĉiu riparita ero!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (367,8,'Makesysop','Make a user into a sysop','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (368,8,'Makesysopfail','User \"$1\" could not be made into a sysop. (Did you enter the name correctly?)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (369,8,'Makesysopname','Name of the user:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (370,8,'Makesysopok','User \"$1\" is now a sysop','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (371,8,'Makesysopsubmit','Make this user into a sysop','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (372,8,'Makesysoptext','This form is used by bureaucrats to turn ordinary users into administrators.\nType the name of the user in the box and press the button to make the user an administrator','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (373,8,'Makesysoptitle','Make a user into a sysop','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (374,8,'Mar','Mar','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (375,8,'March','marto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (376,8,'Markaspatrolleddiff','Mark as patrolled','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (377,8,'Markaspatrolledlink','
[$1]
','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (378,8,'Markaspatrolledtext','Mark this article as patrolled','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (379,8,'Markedaspatrolled','Marked as patrolled','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (380,8,'Markedaspatrolledtext','The selected revision has been marked as patrolled.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (381,8,'Matchtotals','La serĉmendo \"$1\" liveris $2 artikolojn laŭ titolo\nkaj $3 artikolojn laŭ enhavo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (382,8,'Math','Tradukas matematikaĵon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (383,8,'Math_bad_output','Can\'t write to or create math output directory','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (384,8,'Math_bad_tmpdir','Can\'t write to or create math temp directory','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (385,8,'Math_failure','Malsukcesis analizi formulon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (386,8,'Math_image_error','PNG conversion failed; check for correct installation of latex, dvips, gs, and convert','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (387,8,'Math_lexing_error','Leksika analizo malsukcesis','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (388,8,'Math_notexvc','Missing texvc executable; please see math/README to configure.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (389,8,'Math_sample','Insert formula here','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (390,8,'Math_syntax_error','Eraro de sintakso','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (391,8,'Math_tip','Mathematical formula (LaTeX)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (392,8,'Math_unknown_error','Nekonata eraro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (393,8,'Math_unknown_function','Nekonata funkcio','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (394,8,'May','Maj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (395,8,'May_long','majo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (396,8,'Media_sample','Example.mp3','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (397,8,'Media_tip','Media file link','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (398,8,'Minlength','Dosiernomo devas havi pli ol du literojn.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (399,8,'Minoredit','Ĉi tiu ŝanĝo estas redakteto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (400,8,'Minoreditletter','M','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (401,8,'Mispeelings','Paĝoj kun misliterumoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (402,8,'Mispeelingspage','Listo de oftaj misliterumoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (403,8,'Mispeelingstext','La jenaj paĝoj enhavas unu el la oftaj misliterumadoj listitaj en $1. La ĝusta literumo montriĝos (ĉi tiel).','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (404,8,'Missingarticle','La datumbazo ne trovis la tekston de\nartikolo, kiun ĝi devus trovi, nomita \"$1\".\nĈi tio ne estas eraro de la datumbazo, sed probable cimo en la programo.\nBonvolu raporti ĉi tion al iu sistemestro, kaj rimarkigi la retadreson (URL).','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (405,8,'Missingimage','Missing image
$1\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (406,8,'Missinglanguagelinks','Mankantaj interlingvaj ligiloj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (407,8,'Missinglanguagelinksbutton','Montru mankajn interlingvajn ligilojn por','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (408,8,'Missinglanguagelinkstext','La jenaj artikoloj ne ligas al sia versio en la lingvo $1. Alidirektadoj kaj subpaĝoj ne montriĝas.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (409,8,'Monday','lundo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (410,8,'Moredotdotdot','Pli...','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (411,8,'Move','Move','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (412,8,'Movearticle','Movu paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (413,8,'Movedto','movis al','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (414,8,'Movenologin','Ne ensalutinta','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (415,8,'Movenologintext','Vi nepre estu registrita uzulo kaj ensalutu\npor rajti movi paĝojn.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (416,8,'Movepage','Movu paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (417,8,'Movepagebtn','Movu paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (418,8,'Movepagetalktext','La movo aŭtomate kunportos la diskuto-paĝon, se tia ekzistas, \'\'\'krom se:\'\'\'\n*Vi movas la paĝon tra sekcioj (ekz de \'\'Nomo\'\' je \'\'Vikipediisto:Nomo\'\'),\n*Ne malplena diskuto-paĝo jam ekzistas je la nova nomo, aŭ\n*Vi malelektas la suban ŝaltilon.\n\nTiujokaze, vi nepre permane kunigu la diskuto-paĝojn se vi tion deziras.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (419,8,'Movepagetext','Per la jena formulo vi povas ŝanĝi la nomon de iu paĝo, kunportante\nĝian historion de redaktoj je la nova nomo.\nLa antaŭa titolo fariĝos alidirektilo al la nova titolo.\nLigiloj al la antaŭa titolo ne estos ŝanĝitaj; uzu\nla [[Special:Maintenance|riparilojn kaj zorgilojn]] por certigi,\nke ne restos duoblaj aŭ fuŝitaj alidirektiloj.\nKiel movanto, vi respondecas pri ĝustigado de fuŝitaj ligiloj.\n\nNotu, ke la paĝo \'\'\'ne\'\'\' estos movita se jam ekzistas paĝo\nĉe la nova titolo, krom se ĝi estas malplena aŭ alidirektilo\nal ĉi tiu paĝo, kaj sen antaŭa redaktohistorio. Pro tio, vi ja\npovos removi la paĝon je la antaŭa titolo se vi mistajpus, kaj\nneeblas ke vi neintence forviŝus ekzistantan paĝon per movo.\n\nAVERTO!\nTio povas esti drasta kaj neatendita ŝanĝo por populara paĝo;\nbonvolu certigi vin, ke vi komprenas ties konsekvencojn antaŭ\nol vi antaŭeniru.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (420,8,'Movetalk','Movu ankaŭ la \"diskuto\"-paĝon, se ĝi ekzistas.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (421,8,'Movethispage','Movu la paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (422,8,'Mw_math_html','HTMLigu se eble, aŭ PNG','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (423,8,'Mw_math_mathml','MathML seeble (provizora)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (424,8,'Mw_math_modern','Rekomendita por modernaj foliumiloj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (425,8,'Mw_math_png','Ĉiam krei PNG-bildon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (426,8,'Mw_math_simple','HTMLigu se simple, aŭ PNG','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (427,8,'Mw_math_source','Lasu TeX-fonton (por tekstfoliumiloj)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (428,8,'Mycontris','Miaj kontribuoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (429,8,'Mypage','Mia paĝo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (430,8,'Mytalk','Mia diskuto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (431,8,'Navigation','Navigation','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (432,8,'Nbytes','$1 bitokoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (433,8,'Nchanges','$1 ŝanĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (434,8,'Newarticle','(Nova)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (435,8,'Newarticletext','Vi sekvis ligilon al paĝo jam ne ekzistanta.\nSe vi volas krei ĝin, ektajpu sube (vidu la [[{{ns:4}}:Helpo|helpopaĝo]] por klarigoj.)\nSe vi malintence alvenis ĉi tien, simple alklaku la \"reen\" butonon de via retumilo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (436,8,'Newbies','newbies','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (437,8,'Newimages','New images gallery','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (438,8,'Newmessages','Jen $1 por vi.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (439,8,'Newmessageslink','nova mesaĝo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (440,8,'Newpage','Nova paĝo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (441,8,'Newpageletter','N','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (442,8,'Newpages','Novaj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (443,8,'Newpassword','Nova pasvorto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (444,8,'Newtitle','Al nova titolo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (445,8,'Newusersonly',' (nur novaj uzuloj)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (446,8,'Newwindow','(en nova fenestro)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (447,8,'Next','sekv','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (448,8,'Nextdiff','Go to next diff →','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (449,8,'Nextn','$1 sekvajn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (450,8,'Nextpage','Next page ($1)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (451,8,'Nextrevision','Newer revision→','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (452,8,'Nlinks','$1 ligiloj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (453,8,'Noaffirmation','Vi nepre devas aserti, ke via alŝutaĵo ne malobeas la leĝojn de kopirajto.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (454,8,'Noarticletext','(La paĝo nun estas malplena)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (455,8,'Noblockreason','Vi nepre klarigu kialon pri la forbaro.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (456,8,'Noconnect','Neeblis konekti al la datumbazo; estas ia erarao aŭ oni riparadas la servilon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (457,8,'Nocontribs','Trovis neniajn redaktojn laŭ tiu kriterio.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (458,8,'Nocookieslogin','{{SITENAME}} uses cookies to log in users. You have cookies disabled. Please enable them and try again.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (459,8,'Nocookiesnew','The user account was created, but you are not logged in. {{SITENAME}} uses cookies to log in users. You have cookies disabled. Please enable them, then log in with your new username and password.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (460,8,'Nocreativecommons','Creative Commons RDF metadata disabled for this server.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (461,8,'Nocredits','There is no credits info available for this page.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (462,8,'Nodb','Neeblis elekti datumaron $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (463,8,'Nodublincore','Dublin Core RDF metadata disabled for this server.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (464,8,'Noemail','Retpoŝtadreso ne estas registrita por uzulo \"$1\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (465,8,'Noemailtext','Ĉi tiuj vikipediistoj aŭ ne donis validan retpoŝtadreson\naŭ elektis ne ricevi retpoŝton de aliaj vikipediistoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (466,8,'Noemailtitle','Neniu retpoŝtadreso','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (467,8,'Nogomatch','Neniu paĝo havas precize la titolon; provas tekstoserĉon... ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (468,8,'Nohistory','Ne ekzistas historio de redaktoj por ĉi tiu paĝo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (469,8,'Noimages','Nothing to see.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (470,8,'Nolinkshere','Neniu paĝo ligas ĉi tien.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (471,8,'Nolinkstoimage','Neniu paĝo ligas al ĉi tiu dosiero.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (472,8,'Noname','Vi ne enmetis validan salutnomon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (473,8,'Nonefound','Noto: malsukcesaj serĉoj ofte\nokazas ĉar oni serĉas tro da ofte uzataj vortoj, kiujn ne enhavas la indekso,\naŭ ĉar oni petas tro da serĉvortoj (nur paĝoj kiuj enhavas ĉiun serĉvorton\nmontriĝos en la rezulto).','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (474,8,'Nonunicodebrowser','WARNING: Your browser is not unicode compliant, please change it before editing an article.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (475,8,'Nospecialpagetext','Vi petis specialan paĝon kiun\nne agnoskas la programaro de {{SITENAME}}','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (476,8,'Nosuchaction','Ne ekzistas tia ago','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (477,8,'Nosuchactiontext','La agon (\'action\') nomitan de la URL\nne agnoskas la programaro de {{SITENAME}}','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (478,8,'Nosuchspecialpage','Ne ekzistas tia speciala paĝo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (479,8,'Nosuchuser','Neniu uzulo nomiĝas \"$1\".\nBonvolu kontroli vian literumadon, aŭ uzu la malsupran formularon por krei novan konton.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (480,8,'Nosuchusershort','There is no user by the name \"$1\". Check your spelling.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (481,8,'Notacceptable','The wiki server can\'t provide data in a format your client can read.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (482,8,'Notanarticle','Ne estas artikolo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (483,8,'Notargettext','Vi ne precizigis, kiun paĝon aŭ uzulon priumi.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (484,8,'Notargettitle','Sen celpaĝo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (485,8,'Note','Noto: ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (486,8,'Notextmatches','Neniu trovita laŭ enhavo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (487,8,'Notitlematches','Neniu trovita laŭ titolo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (488,8,'Notloggedin','Ne ensalutinta','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (489,8,'Nov','Nov','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (490,8,'November','novembro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (491,8,'Nowatchlist','Vi ne jam elektis priatenti iun ajn paĝon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (492,8,'Nowiki_sample','Insert non-formatted text here','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (493,8,'Nowiki_tip','Ignore wiki formatting','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (494,8,'Nstab-category','Category','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (495,8,'Nstab-help','Help','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (496,8,'Nstab-image','Image','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (497,8,'Nstab-main','Article','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (498,8,'Nstab-media','Media','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (499,8,'Nstab-mediawiki','Message','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (500,8,'Nstab-special','Special','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (501,8,'Nstab-template','Template','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (502,8,'Nstab-user','User page','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (503,8,'Nstab-wp','About','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (504,8,'Numauthors','Number of distinct authors (article): $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (505,8,'Numedits','Number of edits (article): $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (506,8,'Numtalkauthors','Number of distinct authors (discussion page): $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (507,8,'Numtalkedits','Number of edits (discussion page): $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (508,8,'Numwatchers','Number of watchers: $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (509,8,'Nviews','$1-foje','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (510,8,'Oct','Okt','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (511,8,'October','oktobro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (512,8,'Ok','Ek!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (513,8,'Oldpassword','Malnova pasvorto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (514,8,'Orig','orig','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (515,8,'Orphans','Neligitaj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (516,8,'Othercontribs','Based on work by $1.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (517,8,'Otherlanguages','Aliaj lingvoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (518,8,'Others','others','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (519,8,'Pagemovedsub','Sukcesis movi','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (520,8,'Pagemovedtext','Paĝo \"[[$1]]\" estas movita al \"[[$2]]\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (521,8,'Pagetitle','$1 - {{SITENAME}}','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (522,8,'Passwordremindertext','Iu (probable vi, el IP-adreso $1)\npetis, ke ni sendu al vi novan pasvorton por ensaluti {{SITENAME}}n.\nLa pasvorto por uzulo \"$2\" nun estas \"$3\".\nNi rekomendas, ke vi nun ensalutu kaj ŝanĝu vian pasvorton.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (523,8,'Passwordremindertitle','Rememorigo el {{SITENAME}} pri perdita pasvorto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (524,8,'Passwordsent','Oni sendis novan pasvorton al la retpoŝtadreso\nregistrita por \"$1\".\nBonvolu saluti denove ricevinte ĝin.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (525,8,'Perfcached','The following data is cached and may not be completely up to date:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (526,8,'Perfdisabled','Ni petas pardonon! La petita funkcio estas malebligita\nprovizore por konservi la rapidecon de la servilo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (527,8,'Perfdisabledsub','Jen konservita kopio laŭ $1:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (528,8,'Personaltools','Personal tools','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (529,8,'Popularpages','Plej vizitataj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (530,8,'Portal','Community portal','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (531,8,'Portal-url','Project:Community Portal','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (532,8,'Postcomment','Afiŝu komenton','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (533,8,'Poweredby','{{SITENAME}} is powered by [http://www.mediawiki.org/ MediaWiki], an open source wiki engine.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (534,8,'Powersearch','Trovu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (535,8,'Powersearchtext','\nSerĉu en sekcioj: :
\n$1
\n$2 Kun alidirektiloj Serĉu $3 $9','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (536,8,'Preferences','Preferoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (537,8,'Prefs-help-userdata','* Real name (optional): if you choose to provide it this will be used for giving you attribution for your work.
\n* Email (optional): Enables people to contact you through the website without you having to reveal your\nemail address to them, and it can be used to send you a new password if you forget it.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (538,8,'Prefs-misc','Miksitaĵoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (539,8,'Prefs-personal','Idento','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (540,8,'Prefs-rc','Lastaj Ŝanĝoj kaj elmontro de stumpoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (541,8,'Prefslogintext','Vi ensalutis kiel \"$1\".\nVia interna identeconumero estas $2.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (542,8,'Prefsnologin','Ne jam salutis!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (543,8,'Prefsnologintext','Ensalutu\nkaj vi povos ŝanĝi viajn preferojn.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (544,8,'Prefsreset','Preferoj reprenitaj el la registro.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (545,8,'Preview','Antaŭrigardo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (546,8,'Previewconflict','La jena antaŭrigardo montras la tekston el la supra tekstujo,\nkiel ĝi aperos se vi elektos konservi la paĝon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (547,8,'Previewnote','Memoru, ke ĉi tio estas nur antaŭrigardo kaj ne jam konservita!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (548,8,'Previousdiff','← Go to previous diff','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (549,8,'Previousrevision','←Older revision','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (550,8,'Prevn','$1 antaŭajn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (551,8,'Printableversion','Presebla versio','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (552,8,'Printsubtitle','(El http://eo.wikipedia.org)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (553,8,'Protect','Protect','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (554,8,'Protectcomment','Reason for protecting','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (555,8,'Protectedarticle','protected $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (556,8,'Protectedpage','Protektita paĝo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (557,8,'Protectedpagewarning','AVERTO: Tiu ĉi paĝo estas ŝlosita kontraŭ redaktado\nkrom per administrantoj (t.e., vi). Bv certiĝi, ke vi sekvas la normojn de\nla komunumo per via redaktado. Vidu [[{{ns:4}}:Ŝlositaj paĝoj]].','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (558,8,'Protectedtext','Tiu ĉi paĝon estas ŝlosita kontraŭ redaktado;\nestas diversaj eblaj kialoj por tio.\nBv legi [[{{ns:4}}:Ŝlositaj paĝoj]].\n\nVi ja rajtas vidi kaj kopii la fontotekston de la vikipaĝo:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (559,8,'Protectlogpage','Protection_log','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (560,8,'Protectlogtext','Below is a list of page locks/unlocks.\nSee [[Project:Protected page]] for more information.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (561,8,'Protectmoveonly','Protect from moves only','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (562,8,'Protectpage','Protektu paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (563,8,'Protectreason','(give a reason)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (564,8,'Protectsub','(Protecting \"$1\")','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (565,8,'Protectthispage','Protektu la paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (566,8,'Proxyblocker','Proxy blocker','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (567,8,'Proxyblockreason','Your IP address has been blocked because it is an open proxy. Please contact your Internet service provider or tech support and inform them of this serious security problem.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (568,8,'Proxyblocksuccess','Done.\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (569,8,'Pubmedurl','http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=$1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (570,8,'Qbbrowse','Foliumado','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (571,8,'Qbedit','Redaktado','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (572,8,'Qbfind','Trovu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (573,8,'Qbmyoptions','Personaĵoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (574,8,'Qbpageinfo','Paĝinformoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (575,8,'Qbpageoptions','Paĝagado','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (576,8,'Qbsettings','Preferoj pri ilaro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (577,8,'Qbsettingsnote','This preference only works in the \'Standard\' and the \'CologneBlue\' skin.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (578,8,'Qbspecialpages','Specialaj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (579,8,'Querybtn','Petu!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (580,8,'Querysuccessful','Informpeto sukcesis','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (581,8,'Randompage','Hazarda paĝo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (582,8,'Randompage-url','Special:Randompage','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (583,8,'Range_block_disabled','The sysop ability to create range blocks is disabled.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (584,8,'Rchide','in $4 form; $1 minor edits; $2 secondary namespaces; $3 multiple edits.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (585,8,'Rclinks','Montru $1 lastajn ŝanĝojn; montru la ŝanĝojn dum la $2 lastaj tagoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (586,8,'Rclistfrom','Montru novajn ŝanĝojn ekde $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (587,8,'Rcliu','; $1 edits from logged in users','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (588,8,'Rcloaderr','Ŝarĝas lastajn ŝanĝojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (589,8,'Rclsub','(al paĝoj ligitaj de \"$1\")','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (590,8,'Rcnote','Jen la plej lastaj $1 ŝanĝoj en la lastaj $2 tagoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (591,8,'Rcnotefrom','Jen la ŝanĝoj ekde $2 (lastaj ĝis $1).','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (592,8,'Rcpatroldisabled','Recent Changes Patrol disabled','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (593,8,'Rcpatroldisabledtext','The Recent Changes Patrol feature is currently disabled.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (594,8,'Readonly','Datumaro ŝlosita, nurlega','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (595,8,'Readonlytext','La datumaro de {{SITENAME}} estas nun ŝlosita kontraŭ\nnovaj aldonaj kaj aliaj ŝanĝoj, probable pro laŭkutima flegado de la datumaro.\nBonvolu reprovu post iom da tempo.\n\nLa ŝlosinto lasis la jenan mesaĝon:\n

$1

\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (596,8,'Readonlywarning','AVERTO: La datumbazo estas ŝlosita por teknika laboro;\npro tio neeblas nun konservi vian redaktadon. Vi povas elkopii kaj englui\nla tekston al tekstdosiero por poste reenmeti ĝin al la vikio.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (597,8,'Recentchanges','Lastaj ŝanĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (598,8,'Recentchanges-url','Special:Recentchanges','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (599,8,'Recentchangescount','Montru kiom da titoloj en \'Lastaj ŝanĝoj\'','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (600,8,'Recentchangeslinked','Rilataj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (601,8,'Recentchangestext','Sekvu la plej lastajn ŝanĝojn al la vikio per ĉi tiu paĝo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (602,8,'Redirectedfrom','(Alidirektita el $1)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (603,8,'Remembermypassword','Rememoru mian pasvorton.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (604,8,'Removechecked','Forprenu elektitajn el la listo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (605,8,'Removedwatch','Forigis el atentaro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (606,8,'Removedwatchtext','La paĝo \"[[$1]]\" estas forigita el via atentaro.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (607,8,'Removingchecked','Forprenas elektitajn...','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (608,8,'Resetprefs','Restarigi antaŭajn preferojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (609,8,'Restorelink','$1 forigita(j)n versio(j)n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (610,8,'Resultsperpage','Montru trovitajn po','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (611,8,'Retrievedfrom','Citita el \"$1\"','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (612,8,'Returnto','Revenu al $1.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (613,8,'Retypenew','Retajpu novan pasvorton','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (614,8,'Reupload','Realŝutu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (615,8,'Reuploaddesc','Revenu al la alŝuta formularo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (616,8,'Reverted','Restarigis antaŭan version','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (617,8,'Revertimg','res','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (618,8,'Revertpage','Restarigis lastan redakton de $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (619,8,'Revhistory','Historio de redaktoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (620,8,'Revisionasof','Kiel registrite je $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (621,8,'Revisionasofwithlink','Revision as of $1; $2
$3 | $4','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (622,8,'Revnotfound','Ne ekzistas malnova versio de la artikolo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (623,8,'Revnotfoundtext','Ne eblis trovi malnovan version de la artikolo kiun vi petis.\nBonvolu kontroli la retadreson (URL) kiun vi uzis por atingi la paĝon.\\b','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (624,8,'Rfcurl','http://www.faqs.org/rfcs/rfc$1.html','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (625,8,'Rights','Rights:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (626,8,'Rollback','Restarigu antaŭan redakton','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (627,8,'Rollback_short','Rollback','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (628,8,'Rollbackfailed','Restarigo malsukcesis','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (629,8,'Rollbacklink','restarigu antaŭan','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (630,8,'Rows','Linioj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (631,8,'Saturday','sabato','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (632,8,'Savearticle','Konservu ŝanĝojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (633,8,'Savedprefs','Viaj preferoj estas konservitaj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (634,8,'Savefile','Konservu dosieron','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (635,8,'Savegroup','Save Group','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (636,8,'Saveprefs','Konservu preferojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (637,8,'Saveusergroups','Save User Groups','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (638,8,'Search','Serĉu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (639,8,'Searchdisabled','

Oni provizore malŝaltis serĉadon per la plenteksta\nindekso pro troŝarĝita servilo. Intertempe, vi povas serĉi per google:

\n \n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (640,8,'Searchquery','Serĉmendo \"$1\"','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (641,8,'Searchresults','Serĉrezultoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (642,8,'Searchresultshead','Agordaĵoj pri serĉorezulto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (643,8,'Searchresulttext','Por pliaj informoj kiel priserĉi la {{SITENAME}}n, vidu [[Project:Serĉado|Priserĉante la {{SITENAME}}n]].','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (644,8,'Sectionlink','→','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (645,8,'Selectnewerversionfordiff','Select a newer version for comparison','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (646,8,'Selectolderversionfordiff','Select an older version for comparison','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (647,8,'Selectonly','Informpetojn krom \"SELECT\" estas limigitaj je\n{{SITENAME}}-programistoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (648,8,'Selflinks','Paĝoj memligantaj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (649,8,'Selflinkstext','La jenaj paĝoj enhavas ligilon al si mem, kiuj neutilas.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (650,8,'Sep','Sep','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (651,8,'September','septembro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (652,8,'Seriousxhtmlerrors','There were serious xhtml markup errors detected by tidy.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (653,8,'Servertime','Norma tempo aktuale','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (654,8,'Set_rights_fail','User rights for \"$1\" could not be set. (Did you enter the name correctly?)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (655,8,'Set_user_rights','Set user rights','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (656,8,'Setbureaucratflag','Set bureaucrat flag','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (657,8,'Sharedupload','This file is a shared upload and may be used by other projects.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (658,8,'Shortpages','Paĝetoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (659,8,'Show','montru','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (660,8,'Showbigimage','Download high resolution version ($1x$2, $3 KB)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (661,8,'Showhideminor','$1 minor edits | $2 bots | $3 logged in users | $4 patrolled edits ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (662,8,'Showingresults','Montras $1 trovitajn ekde la $2-a.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (663,8,'Showingresultsnum','Montras $3 trovitajn ekde la $2-a.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (664,8,'Showlast','Montru la $1 lastajn bildojn laŭ $2.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (665,8,'Showpreview','Antaŭrigardu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (666,8,'Showtoc','montru','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (667,8,'Sig_tip','Your signature with timestamp','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (668,8,'Siteadminpheading','siteadmin level','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (669,8,'Sitenotice','','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (670,8,'Sitesettings','Site Settings','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (671,8,'Sitesettings-caching','Page caching','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (672,8,'Sitesettings-cookies','Cookies','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (673,8,'Sitesettings-debugging','Debugging','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (674,8,'Sitesettings-features','Features','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (675,8,'Sitesettings-images','Images','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (676,8,'Sitesettings-memcached','Memcache Daemon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (677,8,'Sitesettings-performance','Performance','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (678,8,'Sitesettings-permissions','Permissions','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (679,8,'Sitesettings-permissions-banning','User banning','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (680,8,'Sitesettings-permissions-miser','Performance settings','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (681,8,'Sitesettings-permissions-readonly','Maintenance mode: Disable write access','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (682,8,'Sitesettings-permissions-whitelist','Whitelist mode','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (683,8,'Sitesettings-wgAllowExternalImages','Allow to include external images into articles','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (684,8,'Sitesettings-wgDefaultBlockExpiry','By default, blocks expire after:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (685,8,'Sitesettings-wgDisableQueryPages','When in miser mode, disable all query pages, not only \"expensive\" ones','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (686,8,'Sitesettings-wgHitcounterUpdateFreq','Hit counter update frequency','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (687,8,'Sitesettings-wgMiserMode','Enable miser mode, which disables most \"expensive\" features','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (688,8,'Sitesettings-wgReadOnly','Readonly mode','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (689,8,'Sitesettings-wgReadOnlyFile','Readonly message file','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (690,8,'Sitesettings-wgShowIPinHeader','Show IP in header (for non-logged in users)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (691,8,'Sitesettings-wgSysopRangeBans','Sysops may block IP-ranges','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (692,8,'Sitesettings-wgSysopUserBans','Sysops may block logged-in users','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (693,8,'Sitesettings-wgUseCategoryBrowser','Enable experimental dmoz-like category browsing. Outputs things like: Encyclopedia > Music > Style of Music > Jazz','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (694,8,'Sitesettings-wgUseCategoryMagic','Enable categories','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (695,8,'Sitesettings-wgUseDatabaseMessages','Use database messages for user interface labels','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (696,8,'Sitesettings-wgUseWatchlistCache','Generate a watchlist once every hour or so','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (697,8,'Sitesettings-wgWLCacheTimeout','The hour or so mentioned above (in seconds):','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (698,8,'Sitesettings-wgWhitelistAccount-developer','Developers may create accounts for users','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (699,8,'Sitesettings-wgWhitelistAccount-sysop','Sysops may create accounts for users','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (700,8,'Sitesettings-wgWhitelistAccount-user','Users may create accounts themself','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (701,8,'Sitesettings-wgWhitelistEdit','Users must be logged in to edit','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (702,8,'Sitesettings-wgWhitelistRead','Anonymous users may only read these pages:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (703,8,'Sitestats','Pri la retejo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (704,8,'Sitestatstext','Troviĝas en nia datumaro sume \'\'\'$1\'\'\' paĝoj.\nTiu nombro enhavas \"diskutpaĝojn\", paĝojn pri {{SITENAME}}, \"artikoletetojn\", alidirektilojn, kaj aliajn, kiuj eble ne vere estas artikoloj. Malatentante ilin, oni povas nombri \'\'\'$2\'\'\' probablajn ĝustajn\nartikolojn.\n\nOni vidis sume \'\'\'$3\'\'\' paĝojn, kaj redaktis sume \'\'\'$4\'\'\' paĝojn\nekde la starigo de la nuna vikiprogramo (novembro 2002).\nTio estas meznombre po unu paĝo por \'\'\'$5\'\'\' paĝoj viditaj, kaj por \'\'\'$6\'\'\' redaktoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (705,8,'Sitesubtitle','La Libera Enciklopedio','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (706,8,'Sitesupport','Subteno','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (707,8,'Sitesupport-url','Project:Site support','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (708,8,'Sitetitle','{{SITENAME}}','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (709,8,'Siteuser','Wikibooks user $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (710,8,'Siteusers','Wikibooks user(s) $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (711,8,'Skin','Aspekto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (712,8,'Spamprotectionmatch','The following text is what triggered our spam filter: $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (713,8,'Spamprotectiontext','The page you wanted to save was blocked by the spam filter. This is probably caused by a link to an external site.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (714,8,'Spamprotectiontitle','Spam protection filter','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (715,8,'Special_version_postfix','','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (716,8,'Special_version_prefix','','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (717,8,'Specialpage','Special Page','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (718,8,'Specialpages','Specialaj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (719,8,'Spheading','Specialaj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (720,8,'Sqlislogged','Please note that all queries are logged.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (721,8,'Sqlquery','Tajpu informpeton','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (722,8,'Statistics','Statistiko','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (723,8,'Storedversion','Registrita versio','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (724,8,'Stubthreshold','Indiku paĝojn malpli grandajn ol','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (725,8,'Subcategories','Subkategorioj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (726,8,'Subcategorycount','There are $1 subcategories to this category.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (727,8,'Subcategorycount1','There is $1 subcategory to this category.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (728,8,'Subject','Subject/headline','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (729,8,'Subjectpage','Vidu la artikolon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (730,8,'Successfulupload','Alŝuto sukcesis!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (731,8,'Summary','Resumo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (732,8,'Sunday','dimanĉo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (733,8,'Sysoptext','La ago kiun vi petis fari estas\nfarebla nur de uzuloj agnoskitaj kiel \"sistemestroj\".\nBonvolu legi $1.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (734,8,'Sysoptitle','Konto de administranto bezonatas','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (735,8,'Tableform','tabelo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (736,8,'Tagline','El {{SITENAME}}, la libera enciklopedio.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (737,8,'Talk','Diskuto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (738,8,'Talkexists','Oni ja sukcesis movi la paĝon mem, sed\nne movis la diskuto-paĝon ĉar jam ekzistas tia ĉe la nova titolo.\nBonvolu permane kunigi ilin.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (739,8,'Talkpage','Diskutu la paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (740,8,'Talkpagemoved','Ankaŭ la diskutpaĝo estas movita.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (741,8,'Talkpagenotmoved','La diskutpaĝo ne estas movita.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (742,8,'Talkpagetext','','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (743,8,'Templatesused','Templates used on this page:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (744,8,'Textboxsize','Grandeco de redakta tekstujo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (745,8,'Textmatches','Trovitaj laŭ enhavo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (746,8,'Thisisdeleted','Vidu aŭ restarigu $1?','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (747,8,'Thumbnail-more','Enlarge','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (748,8,'Thursday','ĵaŭdo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (749,8,'Timezonelegend','Horzono','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (750,8,'Timezoneoffset','Malsamo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (751,8,'Timezonetext','Indiku je kiom da horoj via\nloka horzono malsamas disde tiu de la servilo (UTC).\nEkzemple, por la Centra Eŭropa Horzono, indiku \"1\" vintre aŭ \"2\" dum somertempo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (752,8,'Titlematches','Trovitaj laŭ titolo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (753,8,'Toc','Enhavo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (754,8,'Tog-editondblclick','Redaktu per duobla alklako (JavaScript)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (755,8,'Tog-editsection','Montru [redaktu]-ligiloj por sekcioj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (756,8,'Tog-editsectiononrightclick','Redaktu sekciojn per dekstra musklako','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (757,8,'Tog-editwidth','Redaktilo estu plenlarĝa','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (758,8,'Tog-hideminor','Kaŝu malgrandajn redaktetojn ĉe Lastaj ŝanĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (759,8,'Tog-highlightbroken','Ruĝigu ligilojn al neekzistantaj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (760,8,'Tog-hover','Montru helpilon super viki-ligiloj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (761,8,'Tog-justify','Alkadrigu liniojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (762,8,'Tog-minordefault','Marku ĉiujn redaktojn malgrandaj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (763,8,'Tog-nocache','Disable page caching','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (764,8,'Tog-numberheadings','Aŭtomate numeru sekciojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (765,8,'Tog-previewonfirst','Show preview on first edit','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (766,8,'Tog-previewontop','Montru antaŭrigardon antaŭ redaktilo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (767,8,'Tog-rememberpassword','Memoru mian pasvorton','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (768,8,'Tog-showtoc','Montru liston de enhavoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (769,8,'Tog-showtoolbar','Show edit toolbar','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (770,8,'Tog-underline','Substreku ligilojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (771,8,'Tog-usenewrc','Novstila Lastaj Ŝanĝoj (bezonas JavaSkripton)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (772,8,'Tog-watchdefault','Priatentu paĝojn de vi redaktintajn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (773,8,'Toolbox','Iloj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (774,8,'Tooltip-compareselectedversions','See the differences between the two selected versions of this page. [alt-v]','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (775,8,'Tooltip-minoredit','Mark this as a minor edit [alt-i]','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (776,8,'Tooltip-preview','Preview your changes, please use this before saving! [alt-p]','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (777,8,'Tooltip-save','Save your changes [alt-s]','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (778,8,'Tooltip-search','Search this wiki [alt-f]','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (779,8,'Tuesday','mardo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (780,8,'Uclinks','Montru la $1 lastajn redaktojn; montru la $2 lastajn tagojn.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (781,8,'Ucnote','Jen la $1 lastaj redaktoj de tiu Vikipediisto dum la $2 lastaj tagoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (782,8,'Uctop',' (lasta)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (783,8,'Unblockip','Malforbaru IP-adreson/nomon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (784,8,'Unblockiptext','Per la jena formulo vi povas repovigi al iu\nforbarita IP-adreso/nomo la povon enskribi en la vikio.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (785,8,'Unblocklink','malforbaru','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (786,8,'Unblocklogentry','unblocked \"$1\"','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (787,8,'Uncategorizedcategories','Uncategorized categories','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (788,8,'Uncategorizedpages','Uncategorized pages','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (789,8,'Undelete','Restarigu forigitan paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (790,8,'Undelete_short','Undelete $1 edits','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (791,8,'Undeletearticle','Restarigu forigitan artikolon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (792,8,'Undeletebtn','Restarigu!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (793,8,'Undeletedarticle','restarigis \"$1\"','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (794,8,'Undeletedrevisions','$1 revisions restored','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (795,8,'Undeletedtext','La artikolo [[$1]] estas sukcese restarigita.\nVidu [[{{ns:4}}:Loglibro de forigoj]] por registro de lastatempaj forigoj kaj restarigoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (796,8,'Undeletehistory','Se vi restarigos la paĝon, ĉiuj versioj estos restarigitaj\nen la historio. Se nova paĝo kun la sama nomo estis kreita post la forigo, la restarigitaj\nversioj aperos antaŭe en la historio, kaj la aktuala versio ne estos anstataŭigita.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (797,8,'Undeletepage','Montru kaj restarigu forigitajn paĝojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (798,8,'Undeletepagetext','La jenaj paĝoj estis forigitaj, sed ankoraŭ restas arkivitaj,\nkaj oni povas restarigi ilin. La arkivo povas esti malplenigita periode.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (799,8,'Undeleterevision','Forigita versio de $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (800,8,'Undeleterevisions','$1 versioj arkivitaj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (801,8,'Unexpected','Neatendita valuto: \"$1\"=\"$2\".','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (802,8,'Unlockbtn','Malŝlosi datumaron','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (803,8,'Unlockconfirm','Jes, mi vere volas malŝlosi la datumaron.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (804,8,'Unlockdb','Malŝlosi datumaron','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (805,8,'Unlockdbsuccesssub','Datumaro malŝlosita','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (806,8,'Unlockdbsuccesstext','La datumaro de {{SITENAME}} estas malŝlosita.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (807,8,'Unlockdbtext','Se vi malŝlosos la datumaron, tio reebligos al ĉiuj uzuloj\nredakti paĝojn, ŝanĝi preferojn, priumi la atentaron, kaj fari aliajn aferojn,\npor kiuj nepras ŝanĝi al la datumaro.\nBonvolu certigu, ke vi efektive intencas tion fari.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (808,8,'Unprotect','Unprotect','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (809,8,'Unprotectcomment','Reason for unprotecting','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (810,8,'Unprotectedarticle','unprotected $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (811,8,'Unprotectsub','(Unprotecting \"$1\")','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (812,8,'Unprotectthispage','Malprotektu la paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (813,8,'Unusedimages','Neuzataj bildoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (814,8,'Unusedimagestext','Notu, ke aliaj TTT-ejoj, ekzemple\nla alilingvaj {{SITENAME}}j, povas rekte ligi al dosiero per URL.\nTio ne estus enkalkutita en la jena listo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (815,8,'Unwatch','Unwatch','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (816,8,'Unwatchthispage','Malatentu paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (817,8,'Updated','(Ŝanĝo registrita)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (818,8,'Upload','Alŝutu dosieron','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (819,8,'Uploadbtn','Alŝutu dosieron','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (820,8,'Uploadcorrupt','The file is corrupt or has an incorrect extension. Please check the file and upload again.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (821,8,'Uploaddisabled','Ni petas pardonon, sed oni malebligis alŝutadon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (822,8,'Uploadedfiles','Alŝutitaj dosieroj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (823,8,'Uploadedimage','alŝutis \"$1\"','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (824,8,'Uploaderror','Eraro okazis dum alŝuto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (825,8,'Uploadfile','Alŝutu dosieron','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (826,8,'Uploadlink','Alŝutu bildon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (827,8,'Uploadlog','loglibro de alŝutaĵoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (828,8,'Uploadlogpage','Loglibro_de_alŝutaĵoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (829,8,'Uploadlogpagetext','Jen la plej laste alŝutitaj dosieroj.\nĈiuj tempoj montriĝas laŭ la horzono UTC.\n\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (830,8,'Uploadnologin','Ne ensalutinta','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (831,8,'Uploadnologintext','Se vi volas alŝuti dosierojn, vi devas ensaluti.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (832,8,'Uploadtext','Por okulumi aŭ serĉi jam alŝutitajn dosierojn,\naliru la [[Special:Imagelist|liston de alŝutaĵoj]].\nĈiuj alŝutoj kaj forigoj estas registrataj en la\n[[Project:Loglibro de alŝutaĵoj|alŝuta loglibro]].\n\nUzu ĉi tiun formularon por alŝuti novajn bildojn kaj aliajn dosierojn\npor ilustrado de viaj artikoloj.\nĈe kutimaj retumiloj, vi vidos ĉi-sube butonon \"Foliumi...\" aŭ simile;\ntiu malfermas la dosierelektilon de via operaciumo.\nKiam vi elektos dosieron, ĝia nomo plenigos la tekstujon apud la butono.\nVi ankaŭ nepre devas klakjesi la skatolon por aserti, ke vi ne\nmalobeas la leĝan kopirajton de aliuloj per alŝuto de la dosiero.\nPor plenumi la alŝutadon, alklaku la butono \"Alŝutu\".\nTio ĉi eble iomete longe daŭros, se estas granda dosiero kaj se via interreta konekto malrapidas.\n\nLa dosiertipoj preferataj ĉe {{SITENAME}} estas JPEG por fotografaĵoj,\nPNG por grafikaĵoj, diagramoj, ktp; kaj OGG por sonregistraĵoj.\nBonvolu doni al via dosiero nomon informan, por eviti konfuzon.\nPor enmeti la dosieron en artikolon, skribu ligilon laŭ la formo\n\'\'\'[[dosiero:dosiero.jpg]]\'\'\' aŭ\n\'\'\'[[dosiero:bildo.png|teksto por retumiloj negrafikaj]]\'\'\', aŭ\n\'\'\'[[dosiero:dosiero.ogg]]\'\'\' por sono.\n\nBonvolu rimarki, ke same kiel artikoloj en la {{SITENAME}}, aliaj Vikipediistoj\nrajtas redakti, anstataŭigi, aŭ forigi viajn alŝutaĵojn se ili pensas, ke\ntio servus la enciklopedion. Se vi aĉe misuzas la sistemon, eblas ke vi estos\nforbarita.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (833,8,'Uploadwarning','Averto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (834,8,'Usenewcategorypage','1\n\nSet first character to \"0\" to disable the new category page layout.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (835,8,'User_rights_set','User rights for \"$1\" updated','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (836,8,'Usercssjsyoucanpreview','Tip: Use the \'Show preview\' button to test your new CSS/JS before saving.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (837,8,'Usercsspreview','\'\'\'Remember that you are only previewing your user CSS, it has not yet been saved!\'\'\'','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (838,8,'Userexists','Jam estas uzulo kun la nomo kiun vi elektis. Bonvolu elekti alian nomon.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (839,8,'Userjspreview','\'\'\'Remember that you are only testing/previewing your user JavaScript, it has not yet been saved!\'\'\'','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (840,8,'Userlevels','User levels management','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (841,8,'Userlevels-addgroup','Add group','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (842,8,'Userlevels-editgroup','Edit group','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (843,8,'Userlevels-editgroup-description','Group description (max 255 characters):
','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (844,8,'Userlevels-editgroup-name','Group name: ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (845,8,'Userlevels-editusergroup','Edit user groups','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (846,8,'Userlevels-group-edit','Existent groups: ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (847,8,'Userlevels-groupsavailable','Available groups:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (848,8,'Userlevels-groupshelp','Select groups you want the user to be removed from or added to.\nUnselected groups will not be changed. You can unselect a group by using CTRL + Left Click','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (849,8,'Userlevels-groupsmember','Member of:','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (850,8,'Userlevels-lookup-group','Manage group rights','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (851,8,'Userlevels-lookup-user','Manage user groups','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (852,8,'Userlevels-user-editname','Enter a username: ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (853,8,'Userlogin','Ensalutu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (854,8,'Userlogout','Elsalutu','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (855,8,'Usermailererror','Mail object returned error: ','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (856,8,'Userpage','Vidu personan paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (857,8,'Userrightspheading','userrights level','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (858,8,'Userstats','Pri la uzularo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (859,8,'Userstatstext','Enskribiĝis \'\'\'$1\'\'\' uzuloj. El tiuj, \'\'\'$2\'\'\' estas administrantoj (vidu $3).','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (860,8,'Val_article_lists','List of validated articles','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (861,8,'Val_clear_old','Clear my other validation data for $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (862,8,'Val_form_note','Hint: Merging your data means that for the article\nrevision you select, all options where you have specified no opinion\nwill be set to the value and comment of the most recent revision for which you\nhave expressed an opinion. For example, if you want to change a single option\nfor a newer revision, but also keep your other settings for this article in\nthis revision, just select which option you intend to change, and\nmerging will fill in the other options with your previous settings.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (863,8,'Val_merge_old','Use my previous assessment where selected \'No opinion\'','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (864,8,'Val_no_anon_validation','You have to be logged in to validate an article.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (865,8,'Val_noop','No opinion','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (866,8,'Val_page_validation_statistics','Page validation statistics for $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (867,8,'Val_percent','$1%
($2 of $3 points
by $4 users)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (868,8,'Val_percent_single','$1%
($2 of $3 points
by one user)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (869,8,'Val_stat_link_text','Validation statistics for this article','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (870,8,'Val_tab','Validate','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (871,8,'Val_table_header','Class$1Opinion$1Comment\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (872,8,'Val_this_is_current_version','this is the latest version','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (873,8,'Val_total','Total','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (874,8,'Val_user_validations','This user has validated $1 pages.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (875,8,'Val_validate_article_namespace_only','Only articles can be validated. This page is not in the article namespace.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (876,8,'Val_validate_version','Validate this version','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (877,8,'Val_validated','Validation done.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (878,8,'Val_version','Version','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (879,8,'Val_version_of','Version of $1','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (880,8,'Val_view_version','View this version','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (881,8,'Validate','Validate page','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (882,8,'Variantname-zh','zh','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (883,8,'Variantname-zh-cn','cn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (884,8,'Variantname-zh-hk','hk','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (885,8,'Variantname-zh-sg','sg','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (886,8,'Variantname-zh-tw','tw','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (887,8,'Version','Version','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (888,8,'Viewcount','Montrita $1-foje.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (889,8,'Viewprevnext','Montru ($1) ($2) ($3).','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (890,8,'Viewsource','Vidu vikitekston','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (891,8,'Viewtalkpage','Vidu diskutopaĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (892,8,'Wantedpages','Dezirataj paĝoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (893,8,'Watch','Watch','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (894,8,'Watchdetails','(Vi priatentas $1 paĝojn [krom diskutopaĝoj];\nlaste $2 paĝoj entute redaktiĝis en la vikio; $3...\nredaktu vian atentaron.)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (895,8,'Watcheditlist','Jen listo de ĉiu paĝtitolo en via atentaro.\nElektu forigotajn paĝojn kaj alklaku \'forprenu elektitajn\' sube.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (896,8,'Watchlist','Atentaro','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (897,8,'Watchlistcontains','Via atentaro enhavas $1 paĝojn.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (898,8,'Watchlistsub','(de uzulo \"$1\")','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (899,8,'Watchmethod-list','traserĉas priatentitajn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (900,8,'Watchmethod-recent','traserĉas lastajn redaktojn','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (901,8,'Watchnochange','Neniu artikolo en via atentaro redaktiĝis dum la prispektita tempoperiodo.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (902,8,'Watchnologin','Ne salutinta','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (903,8,'Watchnologintext','Nepras saluti\npor ŝanĝi vian atentaron.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (904,8,'Watchthis','Atentadu la artikolon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (905,8,'Watchthispage','Priatentu paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (906,8,'Wednesday','merkredo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (907,8,'Welcomecreation','

Bonvenon, $1!

Via konto estas kreita.\nNe forgesu fari viajn {{SITENAME}}-preferojn!','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (908,8,'Whatlinkshere','Ligiloj ĉi tien','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (909,8,'Whitelistacctext','To be allowed to create accounts in this Wiki you have to [[Special:Userlogin|log]] in and have the appropriate permissions.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (910,8,'Whitelistacctitle','You are not allowed to create an account','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (911,8,'Whitelistedittext','You have to [[Special:Userlogin|login]] to edit pages.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (912,8,'Whitelistedittitle','Login required to edit','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (913,8,'Whitelistreadtext','You have to [[Special:Userlogin|login]] to read pages.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (914,8,'Whitelistreadtitle','Login required to read','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (915,8,'Wikipediapage','Vidu meta-paĝon','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (916,8,'Wikititlesuffix','{{SITENAME}}','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (917,8,'Wlnote','Jen la lastaj $1 redaktoj de la lastaj $2 horoj.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (918,8,'Wlsaved','This is a saved version of your watchlist.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (919,8,'Wlshowlast','Montru el lastaj $1 horoj $2 tagoj $3','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (920,8,'Wrong_wfQuery_params','Incorrect parameters to wfQuery()
\nFunction: $1
\nQuery: $2\n','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (921,8,'Wrongpassword','Vi tajpis malĝustan pasvorton. Bonvolu provi denove.','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (922,8,'Yourdiff','Malsamoj','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (923,8,'Youremail','Via retpoŝtadreso','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (924,8,'Yourlanguage','Interface language','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (925,8,'Yourname','Via salutnomo','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (926,8,'Yournick','Via kaŝnomo (por subskriboj)','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (927,8,'Yourpassword','Via pasvorto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (928,8,'Yourpasswordagain','Retajpu pasvorton','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (929,8,'Yourrealname','Your real name*','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (930,8,'Yourtext','Via teksto','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (931,8,'Yourvariant','Language variant','',0,'MediaWiki default','20041221075752','sysop',0,0,0,1,0,'20041221075752','79958778924247'); INSERT INTO cur VALUES (932,0,'Drakulo','Drakulo: eldonita 1897. aŭtoro: Bram Stoker.\n\n[[Drakulo:ĉapitro 1]]','ĉapitro unu',11,'Duomillia','20041226152052','',0,0,1,1,0.010216804226,'20041226152214','79958773847947'); INSERT INTO cur VALUES (933,0,'Drakulo:ĉapitro_1','Ĉapitro 1\n\nTaglibro de Jonathan Harper (skribata stenografie)\n\n‎3-a majo. Bistrico. – Eliris Munkeno je 8:35 p.t.m., je la 1-a de majo, alveninte Vienen frue la sekvan matenon; devis alveni je 6:46, sed la trajno estis malfrua je unu horo. Budapeŝto ŝajnas mirinda loko, laŭ ekvido el la trajno kaj malgranda ĉirkaŭmarŝo, kiun mi povis fari, inter la stratoj. Mi timis iri tre foren de la stacidomo, ĉar ni estis alvenintaj malfrue kaj foriros tiel proksimume al la ĝusta horo kiel eble. La impreso, kiun mi havis, estis ke ni eliris la Okcidenton kaj eniris la Orienton; la pli okcidenta de la grandiozaj pontoj trans la Danubo, kiu ĉi-tie estas noble larĝa kaj profunda, prenis nin inter la tradicioj de la turka rego.‎\n\nNi foriris je sufiĉe bona horo, kaj alvenis post la noktiĝo al Klaŭsenburgo1. Tie, mi haltis dum la nokto ĉe la „Hotel Royale“. Kiel posttagmanĝo, aŭ pli ĝuste, vespermanĝo, mi manĝis kokinaĵon kuiritan iel per kajena pipro, kiu estis ege bona sed tre soifiga. (notu: akiru la recepton por Minjo)‎ Mi demandis al la servisto, kaj li diris ke ĝi nomiĝas „paprika hendl”, kaj ĉar ĝi estas nacia plado, mi eblus havi ĝin ie ajn laŭ la Karpata Montaro. Mi trovis mian iometan scion de la germana esti tre utila, mi ja nescias kiel mi povus klopondi sen ĝi.‎\n\nEstinte havinta iomon da tempo senokupa kiam en Londono, mi estis vizitinta la Britan Muzeon, kaj farinta traserĉon de la libroj kaj mapoj pritraktantaj Transilvanion; estis veninta al mi en la kapo ke iom da scio pri la lando nepre gravos dum trakto kun nobelo de tiu lando.‎Mi trovis la distrikton menciitan de li, en la forega oriento de la lando, ĝuste apud la landlimoj de tri ŝtatoj: Transilvanio, Moldavio, kaj Bukovino, en la mezo de la Karpata Montaro - unu el la pli sovaĝaj kaj malkonataj regionoj de Eŭropo. Mi ne povis ektrovi iun ajn mapon, aŭ verkon, kiu malkaŝas la ekzaktan lokon de la Kastelo Drakula, ĉar ne estas mapo de tiu lando kiun komparu kun nia propra ‎„Armegeografaraj Ekspertizaj Mapoj”; sed mi trovis ke la urbo Bistrico, poŝta urbo menciita de la Grafo, estas sufiĉe bone konata loko.‎ Mi enskribos tie iujn el miaj notoj, ĉar ili eble refreŝigos mian memoron kiam mi priparolos mian vojaĝon kun Minjo. \n\nEn la popolo de Transilvanio, estas kvar distingaj naciecoj: la Saksoj, en la suda, kaj miksinte kun ili la Valaĥoj kiu estas la idoj de la Dacianoj; la Madjaroj en la Okcidento,; kaj Ŝekelioj en la oriento kaj nordo. Mi estas iranta ĉe la ĉi-lasta, kiuj pretendas estis la idoj de Atilo kaj la Hunnoj. Tiu ja eblas, ĉar kiam la Madjaroj venkis tiun landon en la ‎11-a jarcento, ili trovas la Hunnojn koloniintajn tie. Mi legis, ke ĉiu konata superstiĉo en la mondo estas kunlokita en la regiono de la Karpataj Montaro, kvazaŭ tie estis la centro de kirlakvo de imagaĵo; se vera, tiu farigus eble mian vojaĝon tre interesa. (notu: me devas demandi al la Grafo tute pri ili.)‎\n\nMi ne estas dorminta bone, kvamkvam mia lito estis sufiĉe komforta, ĉar mi spertis ĉiajn bizarajn sonĝojn. Estis hundo ekster mia fenestro, kiu eble rolis iel en tiu; aŭ eble estis la papriko, ĉar mi devis eltrinki ĉiom da akvo el mia karafo, kaj mi ankoraŭ soifis. Ĝis la mateno mi dormis kaj ekvekis min la daŭra frapado ĉe la pordo, do mi supozas ke mi dormegis tiam.‎Kiel matenmanĝo, mi manĝis pli da papriko, kaj ian kaĉon de maiza faruno, kiun ili diris esti nomata „mamaliga”, kaj melongelon farĉitan, tre bonega plado kiun ili nomas „impletata” (notu: akiru ankaŭ la recepton por ĉi-tiu.)‎Mi devis hastigi la matenmanĝo, ĉar la trajno eliris je iom antaŭ la 8-a, aŭ almenaŭ devis, ĉar post rapidinte al la stacidomo je 7:30 a.t.m. mi devis sidi en la vagono dum pli ol unu horo antaŭ ni komencis movi. Ŝajnas ke, ju pli oni movas orienten, des pli malakurata estas la trajnoj. Kiel devas esti‎ili en Ĥinio?‎\n\nDum la tuta tago ni ŝajnis pasumi trans lando plena je beleco ĉia. Foje ni vidis etajn‎arbojn aŭ kastelojn sur la pinto de krutaj montetoj, tiel kiel oni vidas en malnovaj meslibroj; foje ni‎kuris laŭ riveroj kaj riveretoj, kiu aspektis pro la larĝaj, ŝtonaj bordoj, kiel ili ofte inundiĝas. Ĉe ĉiu stacidomo, estis grupoj de homoj, foje homamasoj, kaj en ĉiaj vestaĵoj. Iuj estis tute kiel la kamparanoj hejme, aŭ tiuj, kiujn mi vidis transirante Francion kaj Germanion, kun mallongaj ĵaketoj kaj rundaj ĉapeloj, kaj hejmtekstitaj pantalonoj, sed aliaj estis tre pitoreskaj. La virinoj aspektis tre bele, krom se on proksimumus al ili, sed ili estis tre malordema‎ĉirkaŭ la talio. Ili ĉiuj havis plenajn blankajn ĉiajn manikojn, kaj la plimulto havis grandajn zonojn kun multo da stioj de io flugetanta post ili kiel la jupoj en la baleto, sed kompreneble estis subjupoj sub ili.‎La pli strangaj figuroj, kiujn ni vidis, estis la Slovakoj, kiuj estis pli barbaraj ol la aliaj, kun iliaj grandaj ĉapeloj de vakero, grandega malstriktaj, malpurblankaj pantalonoj, blanka ĉemisoj linaĵaj, kaj grandegaj pezaj ledaj zonoj, preskaŭ larĝa unu futon, ĉie najlizita per brasaj najloj. Ili surportis altajn botojn, iliaj pantalonoj enfaldite en ili, kaj ili havis longajn, nigrajn hararojn kaj dikajn lipharojn. Ili estas tre piktureskaj, sed ne aspektas invitaj. Sur sceno on dirus ilin tuj iu malnova bando de Orientaj banditoj. Ili tamen estas, oni diras al mi, tre sendanĝeraj kaj fakte mankante naturan sintrudon.‎\n\nJam estis malhele, post la noktiĝo, kiam ni ekalvenis al Bistrico, kiu estas interesa malnova loko. Trovante sin preskaŭ sur la landlimo - ĉar la montpasejo de Borgo dukas el tie en Bukovinon - kaj ĝi estas spertinta tre ŝturman eston, kaj certe vidigas la markojn de tiu. Antaŭ kvindek jaroj, okazis serio de egaj incendioj, kiuj faris teruran destruegon en kvin okazoj. En la komenco de la deksepa jarcento, ĝi subiris sieĝo de tri semajnoj ka perdis 13.000 homojn, la viktiman kiomon de milito mem helpis malsatego kaj malsanego. \n\nLa Grafo Drakulo instrukciis min iri al la Hotelo „Ora Korono“, kiun me trovis, je mia ravo, ĝisfunde malnovmoda, ĉar kompreneble mi volis vidi ĉion eblan de la manieroj de la lando. Evidentis, ke oni atendis min, ĉar kiam mi alproksimiĝis al la pordo mi renkontis gajaspektan maljunulinon en la kutima kamparana vestaĵo - blanka subvestaĵo kun longa, duobla antaŭtuko preskaŭ tro strikta por modesteco. Kiam mi venis proksimen ŝi riverencis kaj diris, „La Herro Brito?“‎„Jes,“ mi diris. „Johnathan Harker. “Ŝi ridetis, kaj donis iun mesaĝon al maljuna viro en blanka ĉemizo, kiu estis sekvinta ŝin al la pordo. Li foriris, sed tuj revenis kun leteron:‎\n\n\'\'\n‎„Mia amiko. - bonvenon al la Karpatoj. Mi dezire antendas vin. Dormu bone ĉi-nokte. Morgaŭ je la tria diliĝenco ekiros al Bukovino; seĝo por vi estas gardata. Ĉe la montpasejo de Borgo, mia kaleŝo vin atendos kaj vin aldukos al mi. Mi esperas ke via vojaĝo el Londono estis feliĉa; kaj ke vi ĝuos vian viziton en mia bela lando.\n- via amiko, \nDrakulo.”‎\'\'\n\n‎4-a de Majo. Mi trovis ke mia domproprietanto estis recivinta leteron de la grafo, instrukciante lin havigi por mi la plej bonan lokon en la kaleŝo; sed farinte demandojn pri detaloj li ŝajnis iome hezita, kaj pretekstis ne povi kompreni mian germanan. Tio ne eblis esti vera, ĉar ĝis nun, ĉiam li komprenis ĝin perfekte; almenaŭ, li respondis al miajn demandojn precise kvazaŭ li povas kompreni.‎Li kaj lia edzino, la maljunulino kiu salutis min, rigardis unu la alian per ia timigita maniero. Li murmuris ke la mono estis sendita en letero, kaj tiu estis ĉion, kiun li scias. Kiam mi demandis al li, se li konas Grafon Drakulon, kaj se li povas diri al mi ion pri lia kastelo, kaj li kaj lia edzino krucosignis kaj, dirante ke ili sciis tute nenion, simple rifuzis paroli plu. Estis tiel proksime al la ekira horo ke mi havis nenion tempon por demandi al iu ajn alia, ĉar estis tute tre misteria kaj neniel komfortiga. \n\nMomentoj antaŭ ol foriri, la maljunulino venis al mia ĉambro kaj histerie diris: \n\n„Ĉu vi devas iri? Ho! Juna Herro, ĉu vi devas iri? “ Ŝi estis en tiel ekcitata ŝtato, ke ŝi ŝajne perdis ŝian tenon de tiu germana kiun ŝi konis, kaj tute miksis ĝin kun io alia lingvo, kiun mi tute nesciis. Mi nur povis sekvi ŝin per demandi multon da demandoj. Kiam mi diris, ke mi devas tuj foriri, kaj ke mi estas enterpreninta tre gravan aferon, ŝi demandis denove:‎\n\n‎„Ĉu vi scias, kiu tago hodiaŭ estas?” Mi respondis, ke estas la kvara de majo.‎„Ho, jes! Mi scias tion! Mi scias tion, se ĉu vi scias, kiu tago hodiaŭ estas?“‎Kiam mi diris, ke mi ne komprenas, ŝi daŭris:‎‎„Estas la antaŭvespero de la Tago de Sanktulo Georgo! Ĉu vi nescias ke, ĉi-nokte, kiam sonoras la horloĝo je meznokto, ĉiu malbona aĵo en la mondo havos plenan povon? Ĉu vi scias, kien vi iras, kaj tion, al kiu vi iras?” Ŝi estis evidente tiel mizerigita, ke mi penis komforti ŝin, sed sen efiko. Fine, ŝi genufleksis, kaj petegis min ne iri; almenaŭ atendi unu aŭ du tagoj antaŭ ol ekiri.‎Estis tute tre ridinda sed mi ne sentis min komforta. Tamen, estis negoco farenda, kaj mi povis permesi nenion interefiki.‎\n\nMi penas levi ŝin, kaj diris, tiel gravaspekte, kiel mi povis, ke mi dankas ŝin, sed mia devo estas imperativa kaj ke mi devas foriri.‎Ŝi tiam leviĝis kaj sekigis ŝiajn okulojn, kaj prenante krucifikson elde ŝia kolo ŝi ofertis ĝin al mi.‎Mi nesciis kiun mi faru, ĉar, kiel Angla Ekleziano mi estas intruita konsideri tiajn aĵon iugrade kiel idolismaĵoj, sed tamen ŝajnis tiel maldankeme rifuzi maljunulinon intenciantan tiel bone kaj en tia mensoŝtato. Ŝi vidis, mi supozas, la dubon en mia vizaĝo, ĉar ŝi metis la rozarion ĉirkaŭ mia kolo, kaj diris, „por via patrino“, kaj eliris la ĉambron. Mi skribas tion sekcion de la taglibro dum mi atendas la kaleŝon, kiu estas, nature, malfrua; kaj la krucifikso estas ankoraŭ ĉirkaŭ mia kolo. \n\nMi nescias, ĉu estas la timo de la maljunulino, aŭ la multo da fantomaj tradicioj de tiu loko, aŭ la krucifikso mem, sed me ne sentas min en la menso tute tiel ripoza kiel kutime.‎Se tiu libro alvenus al Minjo antaŭ ol mi, ke ĝi alportu mian adiaŭon. Jen la kaleŝo!\n\n\n\n\n‎5-a de majo. La kastelo\n\nLa grizo de la mateno estas pasinta kaj la suno estas alta super la malapuda horizonto, kiu ŝajnas akreĝa, ĉu pro arboj aŭ per montetoj, mi nescias ĉar ĝi estas tiel malapuda ke grandaj kaj malgradaj aĵoj estas kunmiksataj. Mi ne estas dormema, kaj, ĉar mi estas ne vokenda ĝis ke mi vekas, nature mi skribas ĝis la veno de dormo. Estas multe da malkutimaj skribindaj okazoj, kaj, por ke iu ajn leganta ne supozu ke mi tro bone vespermanĝis antaŭ ol eliri Bistricon, mi enskribu ekzakte mian vespermanĝon.‎\n\nMi manĝis tion, kion oni nomas „bifsteko de l’rabisto“ – pecoj de lardo, cebo, kaj bovaĵo, spicita per kajena pipro, kaj enseriigita en bastonetoj, kaj rostita super la fajro, en la simpla maniero de Londona katviando2.‎La vino estis Ora Mediaŝ, kiu produkas strangan pikon sur la lango, kiu tamen estas ne malagrabla. Mi havis nur duopon da trinkujoj da tiu, kaj nenion pli. \n\nKiam mi envagoniĝis, la kondukisto ne estis jam preninta sian seĝon, kaj mi vidis lin parolantan kun la domproprietantino.‎Evidentis, ke ili parolis pri mi, ĉar fojfoje ili rigardis min kaj iuj el la homoj kiuj estis sidantaj sur la benko ekster la pordo – kiun ili nomas ion, kiu signifas signifantan „portanto de vorto“ - venis kaj aŭskultis, kaj tiam rigardis min, plimulte kompate. Mi povis aŭskulti multon da vortoj ofte redirataj, ĉar estis multaj naciecoj en la homamaso, do mi diskrete eltiris mian poliglotan voratron kaj elserĉis ilin. Mi devas diri, ke ili ne estis gajiga al mi, ĉar intier ilie estis „Ordog“ – Satano; „pokol “ – inferno; „stregoika“ – sorĉistinaĉo; „vroloko“ kaj „vlkoslak“ – ambaŭ signifas same, la unu estante slovaka kaj la alia serba por iu, kiu estas aŭ lupfantomo aŭ vampiro. ‎(notu: mi devas demandi al la grafo pri tiuj superstiĉoj.)‎\n\nKiam ni ekiris, la homoj amasinte ĉirkaŭ la pordo de la gastejo, jam ŝvelinte al konsiderinda grando, ĉiuj krucosignis kaj celis du fingrojn al mi. Post iom malfacilo, mi dirigis kunvojaĝanton al mi, kion ili signifis. Li ne volis respondi al mi komence, sed lerniĝinte ke mi estas anglo, li klarigis ke tiu estis talismana aŭ ŝirma gesto kontraŭ malbeno de la malbona okulo. Tiu ne estis tre agrabla por mi, ĵus ekalirante al nekonata loko por renkonti nekonantan viron; sed ĉiuj ŝajnis tiel ĝentilkoraj, kaj tiel malĝojaj, kaj tiel kompataj, ke mi ne povis ne senti kortuŝata. Mi neniam forgesos mian lastan ekvidon de la korto de la gastejo kaj ties homamaso de piktureskaj figuroj, ĉiuj krucosignante, starante ĉirkaŭ la larĝa arkado, kun ĝia densa foliaro de oleandro kaj oranĝujoj, en verdaj arbingoj kunamasitaj en la mezo de la korto.‎Tiam, nia kondukisto, kies larĝa, linaĵa, pantalonoj kovris la tutan antaŭon de la skatolseĝo – ili nomas tiujn „goca“ – vipegis lian kvar malgrandaj ĉevalojn, kiuj kuris flankon ĉe flanko, kaj ni ekforiris al nia vojaĝo.‎\n\nMi baldaŭ perdis la vidon kaj memoron de fantomaj timoj, en la beleco de la scenoj dum ni preteveturis, kvamkvam se mi estus koninta la lingvon, aŭ pli ĝuste, la lingvojn, kiujn parolis miajn kunvojaĝantoj, mi eble ne povus tiel facile forĵeti tiujn. Antaŭ ni estis verda dekliva kamparo plena je arbaregoj kaj arbaretoj, foje kun krutaj montetoj, ĉapelitaj kun amasetoj de arboj aŭ farmodomoj, kies blankaj gabloj frontis la straton. Estis ĉie konfuzega amaso de fruktofloraroj – pomo, pruno, persiko, ĉerizo. Preteveturante, mi povis vidi la verdan herbon sub la arboj asperge kovritan per la falintaj petaloj. Serpante inter tiuj verdaj montetoj, kiujn oni nomas la „Mitel Land“, la ŝoseo perdiĝis kurbante preter herbaj kurboj, aŭ kaŝiĝante en la maldensiĝantaj finoj de pinaj arbaroj, kiuj en iuj lokoj tegis la monetojn kiel langoj de flamoj. La vojo estis malglata, sed ni ŝajne transrapidis per febra hasto. Mi ne povis kompreni, kion signifas tiu hasto, sed la kondukisto evidente nepre volis alveni la Borgo Prund sen perdo de tempo. Oni diris al mi, ke tio ŝoseo en la somero estas bonega, sed oni ne estas riparinta ĝin post la neĝoj de la vintero. Tiurilate, ĝi malsamas de la kutima stato de la vojoj en la Karpatoj, ĉar estas malnova tradicio ke oni ne konservu ilin en tro bona kondicio. Delonge, la Haspardoj rifuzas ripari ilin, por ke la turkoj ne kredu ke ili pretigas envenigi eksterlandajn soldatojn, kaj tiel hastigi la militon, kiu estis, vere, ĉe la punkto de ŝarĝado. \n\nTrans la verdaj, leviĝa montetoj de la Mittel Land, leviĝas fortegaj deklivoj de arbaroj ĝis la altegaj krutegaĵoj de ka Karpataj Montoj mem. Ĉe nia dekstero kaj maldekstero ili staris alte, dum la posttagmeza suno falis plene sur ili kaj videbligis ĉiun gloran koloron de tiu bela montaro, profunda bluo kaj purpuro en la ombroj de la pintoj, verdo kaj bruno kie la herbo kaj la roko miksis, kaj senfina vidaĵo de akreĝaj rokoj, kaj akrapintaj apikaĵoj, ĝis ol ili mem perdiĝas en la malapudo, kie la neĝaj pintoj leviĝis grandioze. Unu el miaj kunuloj tuŝis mian brakon, dum ni ĉirkaŭiris la bazon de monteto, kaj ekvidis la altegan, neĝkovritan pinton de monto, kiu ŝajnis, dum ni procedis en nia serpenta vojo, esti senpere antaŭ ni.\n\n„Rigardu! Isten ŝek!“ – „la seĝo de Dio!“ – kaj li krucosignis sin respektoplene. \n\nDum ni procedis en nia senfina vojo, kaj la suno subiris pli kaj pli malalten malantaŭ ni, la umbroj de la verspero ekrampis ĉirkaŭ ni. Tiu emfaziĝis pro e la neĝa montopinto ankoraŭ tenis la lumon de la noktiĝo, kaj ŝajnis ardi delikatan, malpezan roson. Fojfoje ni pasis ĉekojn kaj slovakojn, ĉiuj en pitoreskajn vestaĵon, sed mi rimarkis ke strumo estis dolore ĝenerala. Ĉe la flanko de la vojo estis multaj krucoj, kaj dum ni preterpasis, miaj kunuloj ĉiuj krucosignis. Foje estis gekamparano surgenua antaŭ altaro, kiu ne eĉ turnis sin kiam ne alvenis, sed ŝajnis esti tiel en la sincedo de preĝo, kiel li aŭ ŝi ne havis nek okulojn nek orelojn por la ekstera mondo. Estis multe da novaĵoj por mi. Ekzemple, fojnstako en la arboj, kaj foje tre belaj amasoj de pendulaj betuloj, kies blankaj trunketoj brilis kiel arĝento tra la delikata verdo de la folio. Foje ni pasis singvidvagonon – la ordinara ĉaro de la kamparano – kun ĝiaj longaj, serpentoformaj vertebroj, designitaj por taŭgi al la neglatecoj de la vojo. En tiu sidis nepre kia grupo de hejmen irantaj kamparanoj, la ĉekoj en iliaj blankaj, kaj la slovakoj en iliaj koloraj ŝafofeloj, la lasta portanta illian bastonegon kun hakilo ĉe la fino, kiel lanco. Noktiĝante, ekestis tre malvarme, kaj la kreskanta krepusko ŝajnis miksiĝi en unu malhelan nebuleton la malluma melankolio de la arboj, la kverko, betulo, kaj pino, kvamkvam en la valoj kiu kuris profunde inter la pedoj de la montetoj, dum ni supereniris tra la montpasejo, iuj malhelaj abioj elstaris kontraŭ la fondaĵo de malfrue fondinta neĝo. Foje, ĉar la vojo estis kuĉata tra la pina arbaro, kiu ŝajnis en la mallumo ĉirkaŭbari nin, grandaj amasoj de grizo, kiuj iuloke surŝutis la arbojn, produkis aparte strangan kaj solenan efikon, kiu daŭrigis la pensojn kaj minacajn imagojn estigitaj pli frue en la vespero, kiam la falanta suno reliefigis strange la fantomemajn nubojn kiuj inter la Karpataj Montoj ŝajnis serpenti senĉese tra la valoj.\n\nFoje la montetoj estis tiel dekliva, ke malgraŭ la hasto de nia kondukisto, la ĉevaloj nur povis iri malrapide. Mi deziris eliri kaj marŝi trans ili, kiel ni faras hejme, sed la kondukisto ne volis permisi tion. „Ne, ne,“ li diris. „Vi ne devas marŝi ĉi-tie. La hundoj estas tro ferocaj.“ Kaj tiam, li aldone diris, evidente intencante mortteman humuron – ĉar li ĉirkaŭrigardis por ekvidi la aprobajn ridetojn de la aliaj – „Kaj vi eble havos sufiĉan da tiaj aferoj antaŭ ol vi dormas.“ La nura halto, kiun li faris, estis momenta paŭzo por lumigi siajn lampojn. \n\nKiam malheliĝis, ŝajnis estis iom ekcito inter la pasaĝeroj, kaj ili senĉese parolis al li, unu post la alia, kvazaŭ ili instigis al li pluan rapidecon. Li vipfrapis la ĉevalojn senkompate per sia longa vipo, kaj per furiozaj krioj de instigo, li antaŭenpuŝis ilin ĝis plia ekcerto. Tiam, tra la mallumo mi povis vidi ian makulon de griza lumo antaŭ ni, kvazaŭ estis fendo en la montetoj. La ekcito de la pasaĝero pliiĝis. La freneza kaleŝo balancis en sia grandaj ledaj risortoj, kaj ŝancelis kiel ŝipo skuata en ŝtorma maro. Mi devis tenadi. La ŝoseo pliniveliĝis kaj ni ŝajnis esti flugantaj. Tiam la montoj ŝajnis pliapudiĝi al ni ĉe ambaŭ flanko kaj severe rigardi nin. Ni eniris la Borgan Montpasejon. Unu post unu pluraj el la pasaĝeroj ofertis donacojn al mi, kiujn ili insiste donis al mi, kun dediĉo kiu tolerus nenion malakcepton. Ili certe estis strangaj kaj variaj sed ĉiuj estis donataj en simpla, bona fido, kun ĝentilaj vortoj, kaj beno, kaj la sama kunmeto de timsignifaj movoj, kiujn mi estis vidinta ekster la hotel ĉe Bistrico – la krucosigno kaj la ŝirmo kontraŭ la malbona okulo. Tiam, dum ni rapidis, la kondukisto klinis sin antaŭen, kaj ĉe ambaŭ flanko la pasaĝeroj elmetis la kolon por rigardadi avide en la mallumo. Estis evidente ke io tre ekcitiga aŭ nun okazis aŭ estis atendata, sed kvamkvam mi demandis al ĉiu pasaĝero, neniu volis doni al mi eĉ la pli etan klarigon. Tiu stato de ekcito daŭris dum malgranda tempo; kaj fine, ni vidis la pasejon malkaŝiĝinte ĉe la orienta flanko. Estis malhelaj, ondformaj nuboj supre, kaj en la aero la peza, prema sento de tondro. Ŝajnis ke la montaro estis disiginta du atmosferojn, kaj nun ni estis eniranta tiu, kiu estis tondra. Mi mem nun elserĉis la transporton, kiun prenos min al la grafo. En ĉiu momento, mi atendis vidi la brilegon de lampojn tra la mallumo, sed ĉio estis mahelega. La nura lumo estis la flagretantaj radioj de niaj propraj lampoj, el kiu la vaporo de nia forte laborigataj ĉevaloj leviĝis en blanka nubo. Ni nun povis vidi la sablan ŝoseon, kuŝantan blanke antaŭ ni, sed sur ĝi estis nenio signo de veturilo. La pasaĝero malantaŭen klinis kun suspiro ĝoja, ŝajne mokante mian malkontentiĝo. Mi jam estis pripensanta tion, kion mi faru, kiam la kondukisto rigardante sian brakholoĝon, diris al la aliaj ion, kion mi apenaŭ povis aŭdi; ĝi estis tiel mallaŭta kaj malalta je tono, ke mi pensis ke li diras, „unu horo pli frue ol la tempo“. Tiam turninte al mi, li diris en germana pli malbona ol la mia:\n\n„Estas nenio kaleŝo ĉi-tie. Oni ne atendas la Herron malgraŭ ĉio. Li nun trairos al Bukovino, kaj revenos morgaŭ, aŭ la tagon postan, pli bone, la tagon postan.“ Dum li parolis, la ĉevaloj ekis heni kaj snufegi. Kaj, inter ĥoro de kriegoj el la kamparanoj, ĉiu krucosignante, kaleŝo kun kvar ĉevaloj, ĝisveturis malantaŭ ni, preterpasis nin, kaj haltis apud ni. Mi povis vidi, per la ekbrilo de niaj lampoj kiam la radioj falis sur ili, ke la ĉevaloj estis karbonigrakoloraj kaj belegaj animaloj. Ili estis kondukata de alta viro, kun longa, bruna barbo kaj nigra ĉapelego, kiuj ŝajnis kaŝi lian vizaĝon. Mi nur povis vidi la brileto de duopo de tre helaj okuloj, kiuj aspektis ruĝaj en la lamplumo, dum li turnis al ni. Li diris al la kondukisto:\n\n„Vi estas tre frua ĉi-nokta, mia amiko.“ La viro balbutis responde, „La angla Herro havis haston.“ Al kiu la nekonata replikis, \n\n„Tial, mi supozas, vi deziris sendi lin al Bukovino. Vi ne povas trompi min, mia amiko. Mi scias tro, kaj miaj ĉevaloj estas rapidaj.“\n\nParolante li ridetis, kaj la lamplumo falis sur malmolaspekta buŝo, kun tre ruĝaj lipoj kaj akraspektaj dentoj, tiel blanka kiel eburo. Unu el miaj kunulo flustris al alia verso el „Lenore“ de Bürger:\n\n„Denn die Todten reiten Schnell.“ \n\n(„Ĉar la mortintaj vojaĝas rapide“)\n\n\n\n\nLa strange kondukisto evidente aŭdis tiujn vortoj, ĉar li superenrigardis kun brileta rideto. La pasaĝero forturnis sian vizaĝon, samptempe elmetante siajn du fingrojn kaj krucosignante. „Donu al mi la pakaĵon de la Herro“ diris la kondukisto, kaj kun treega rapideco miaj valizoj estis tradonataj kaj metataj en la kaleŝo. Tiam mi deiris el la flanko de la diliĝenco, ĉar la kaleŝo estis proksime apuda, kun la helpo de la kondukisto, kies mano kaptis mian brakon en ŝtala teno. Li devis havi monstran forton.\n\nSen vorto, li skuis la bridojn, la ĉevaloj turnis, kaj ni rapidis en la mallumon de la pasejo. Antaŭenrigardante mi vidis la vaporon de la ĉevaloj de la diliĝenco per la lumo de la lampoj, kaj projekciataj kontraŭ ĝi la figurojn de miaj eksaj kunuloj krucosignante. Tiam, la kondukisto vipumis kaj vokis al la ĉevaloj kaj ili forrapidis Bukovinen. Dum ili malaperis en la malumon, mi sentis malvarmon, kaj sento de soleco venis super mi. Sed mantelo estis ĵetata super mia ŝultro, kaj tapiŝo super miaj genuoj, kaj la kondukisto diris en bonega german –\n\n„La nokto estas malvarma, kaj mia mastro ordonis min zorgi pri ci. Estas flakono de ŝlivovico (la prunbrando de la lando) sub la seĝo, se ve bezonus ĝin.“ Mi ne prenis iom, sed estis komfortiga, scii ke estas tie. Mi sentis iome strange, kaj ne malmulte timigita. Mi pensas ke, se estus iu ajna alternativa, mi estus preninte ĝin anstataŭ daŭrigi tiun malkonatan noktan vojaĝon. La kaleŝo procedis je hasta veturrapido, kaj tiam ni turnis plene kaj laŭiris alian rektan vojon. Ŝajnis al mi ke ni simple reiris super la sama tereno denove kaj denove, do mi notis ion elstaran punkton kaj trovis ke ja estis tiel. Mi volis demandi al al kondukisto, kion tio intencis, sed mi vere timis fari tion, ĉar mi pensis ke, en la pozicio en kiu mi estis, io ajn protesto havus nenion efikon kaze ke estas intenco de prokrasto. Tamen, ĉar mi estis baldaŭ sciovola pri kiom da tempo estas pasinta, mi lumigis alumeton, kaj per ĝia flamo mi rigardis mian brakholoĝon. Estis nur kellkaj minutoj antaŭ meznokto. Tio estis por mi ia ŝoko, ĉar mi supozas ke la ĝenerala superstiĉo pri meznokto estis pliigita de miaj lastatempaj spertoj. Mi atendis, kun malsana sento de necerteco. \n\nTiam, hundo ekhurlis ie en farmdomo pli for laŭ la ŝoseo, longa, angoriga kriegado, tiel, kiel de timo. Aŭdante la unuan kriegon, la ĉevaloj ekekzercis sin kaj ekbaŭmis, sed la kondukisto parolis al ili mildige, kaj ili kvietigis, sed ili tremis kaj ŝvitis, kiel en forfugo post ektimigo. Tiam, malapude en la malproksimo, el la montoj en ĉiu flanko de ni, komencis pli laŭta kaj pli akra hurloado, tio de lupoj, kiu afektis kaj la ĉevalojn kaj min sammaniere. Ĉar mi pretis elsalti de la kaleŝo kaj forkuri, dum ili rebaŭmis kaj subenrevenis tiel freneze, ke la kondukisto devis uzi lian tutan fortegecon por neebligi ke ili forkuregu. Post nemultaj minutoj, miaj propraj oreloj kutimiĝis al la sono, kaj la ĉevaloj ĝis tiam kvietiĝis, kaj la kondukisto povis eliri kaj stari antaŭ ili.Li karesis kaj kvietigis ilin, kaj flustris en iliaj oreloj, kiel la ĉevalkvietigistoj, pri kiu mi estas aŭdinte, faras, kaj per eksterordinara efiko, ĉar karesite de li, ili denove direktebliĝis, kvamkvam ili ankoraŭ tremetis. Denove la kondukisto sidis kaj, skuante la bridojn, ekiris rapide. Tiufoje, irinte al la malapuda flanko de la pasejo, li subite turnis laŭ mallarĝa vojo kiu laŭiris akre dekstren.\n\nBaldaŭ, ni estis orlata de arboj, kiu iuloke tiel arkis super la vojo, ke estis kiel pasante tra tunelo. Kaj denove, grandaj, malĝojaj rokoj gardis nin kuraĝe ambaŭflanke. Kvamkam ni estis en ŝirmejo, ni povis aŭdi la kreskantan venton, ĉar ĝi ĝemis kaj fajfis tra la rokoj, kaj la branĉoj de arboj kunkrakegis, dum ni laŭrapidis. Fariĝis pli kaj eĉ pli malvarme, kaj subtila, polvora neĝo ekfalis, tiom ke ni, kaj ĉio ĉirkaŭ ni, estis kovrata de blanka kovrilo. La fervora vento ankoraŭ portis la hurladon de la hundoj, kvamkvam ili plimalfortiĝis dum ni laŭiris nian vojon. La bojado de la lupoj ŝajnis pli kaj pli apuda, kvazaŭ ili ĉirkaŭproksimiĝis el ĉiu flanko. Mi iĝis terure tima, kaj la ĉevaloj partoprenis en mia timo. La kondukisto, tamen, estis tute ne perturbata. Li daŭre turnis lian kapon maldeksteren kaj deksteren, sed mi ne povis vidi ion ajn en en la mallumo.\n\nSubite, fore ĉe nia maldekstro mi vidis palan, bluan, flamon. La kondukisto vidis ĝin sammomente. Li tuj haltigis la ĉevalojn, kaj, saltinte al la tero, li malaperis en la mallumon. Mi nesciis, kion mi faru, des malpli, ju pli la hurlado de la lupoj proksimiĝis. Sed dum mi scivolis, la kondukisto subite reaperis kaj senvorte residis, kaj ni rekomencis nian vojaĝon. Mi pensas, ke mi devis esti ekdormiĝinta, kaj daŭre revante pri la incidento, ĉar ŝajnis reokazi senĉese, kaj repripensante ĝin, ĝi estas kiel terura inkubsonĝo. Unufoje, la flamo aperis tiel promksime al la vojo, ke eĉ en la mallumo ĉirkaŭ ni mi povis rigardi la agojn de la kondukisto. Li rapide iris tien, kie la flamo leviĝis – ĝi devis esti tre pala ĉar ĝi ne ŝajnis lumigi la ĉirkaŭan lokon – kaj kunmetinte malmulton da ŝtonoj, li formigis per ili ian devizon. Unufoje, aperis stranga efiko. Kiam li staris inter mi kaj la flamo, li ne obstrukcis ĝin, ĉar mi povis vidi ĝian fantoman flagreton malgraŭ tio. Tiu konsternis min, sed ĉar la ekfiko estis nur dumtempa, mi decidis ke miaj oreloj trompis min pro la mallumo. Tiam, dumtempe estis neniuj bluaj flamoj, kaj ni trarapidis tra la mallumo kun la hurlado de la lupoj ĉirkaŭ ni kiel ili sekvus nin en movanta cirklo. \n\nFine, venis tempo kiam la kondukisto foriris pli malproksimume ol iam ajn ĝis nun, kaj dum lia foresto, la ĉevaloj ektremetis pli terure ol iam ajn, kaj snufegis kaj kriis per timego. Mi ne povis vidi kialo, ĉar la hurlado de la lupoj estis tute ĉesinta. Sed ĝuste tiam, la luno, traflugante la nigraj nuboj, aperis post la akreĝa pinto de superelstaranta, pin-vestata roko, kaj per ĝia lumo mi vidis ĉirkaŭ nin ringon de lupoj kun longa, tendena membroj kaj vila hararo. Ili estis centoble pli terura en la minaca silento kiu tenis ilin eĉ kiam ili hurlis. Koncerne mi, mi sentis ian timparalizon. Nur kiam homo sentas sin fronte al tiaj hororaĵoj, li povas kompreni ilian veran gravecon.\n\nĈiuj samtempe, la lupoj komencis hurli, kvazaŭ la lunlumo havis ian strangan efikon super ili. La ĉevaloj saltis kaj baŭmis, kaj senpove ĉirkaŭrigardis kun okuloj antaŭruliĝinte en maniero, kiun estis dolore rigardi. Sed la viva ringo de teruro ĉirkaŭis ilin ĉe ĉiu flanko, kaj ili estis devigitaj resti ene de ĝi. Mi elvokis al la kondukisto, ke li venu, ĉar ŝajnis al mi, ke nia nura ebleco estis peni elrompi tra la ringo kaj por helpi lian alvenon, mi kriegis kaj batis la flankon de la kaleŝon, esperante timigi la lupoj for de la flanko, por doni al li eblon de alveni al la kaleŝo. Kiel li venis tien, mi nescias, sed mi aŭdis lian voĉon laŭtigata en tono de imperia ordono, kaj rigardante al la sono, mi vidis lin starantan en la vojo. Dum li svingis liajn longajn brakojn, kiel forbrosanta iun nepalpeblan obstaklon, la lupoj retiriĝis, foren kaj ankoraŭ pli foren. Ĵus tiam, densa nubo pasis fronte de la luno kaj ne estis denove en mallumo.\n\nKiam mi repovis vidi, la kondukisto reeniris la kaleŝon kaj la lupoj malaperis. Tio estis tute tiel stranga kaj mistera ke terura timo venis super mi, kaj mi timis movi aŭ paroli. La tempo ŝajnis senfina dum ni rapidis laŭ la vojo, nun en preskaŭ tuta mallumo, ĉar la ondformaj nuboj kaŝis la lunon. Ni \n\nDaŭre alteniris, kun fojaj, rapidaj, subeniroj, sed ĉefe ĉiam altenirante. Subite, mi konstatis ke la kondukisto estis dukante la ĉevalojn en la korton de egan, ruinita kastelon, el kies altaj, nigraj fenestroj venis nenio radio de lumo, kaj kies rompitaj kreneloj montris akreĝan linion kontraŭ la ĉielo.','Mi simpligis frazon en la unua paragrafo...',0,'193.251.94.68','20050203164133','',0,0,0,0,0.32209581257,'20050203164133','79949796835866'); INSERT INTO cur VALUES (934,0,'Magalhaes','František Omelka\n\nMAGALHAES, LA GRANDA ADMIRALO \n\nUnua vojaĝo ĉirkaŭ la mondo\n\n \nEnhavo\n\n\n1. [[Amikoj]] \n2. [[En paĝia lernejo]] \n3. [[Vasko da Gama]]\n4. [[La konkerantoj]]\n5. [[Revoj kaj realeco]]\n6. [[Ruy Faleiro]] \n7. [[Triumvirato]]\n8. [[En Hispanujo]]\n9. [[Preparoj]] \n10. [[Tra Atlantiko]] \n11. [[Laŭlonge de amerikaj bordoj]] \n12. [[Ribelo]]\n13. [[Trapasejo]]\n14. [[Trans Pacifikon]]\n15. [[Inter indiĝenoj]]\n16. [[Batalo sur Maktano]] \n17. [[Victoria]]\n18. [[La faro de Magalhaes]]','',0,'62.245.121.214','20041231141739','',0,0,0,1,0.137700433031,'20041231150046','79958768858260'); INSERT INTO cur VALUES (935,0,'Amikoj','[[Magalhaes]]\n\nI\n\nAmikoj \n\n:La jaro 1494. \n:Vilaĝeto Sabrosa en portugala provinco Traz-os- Montes vivis trankvile en tute normala tago. \n:Nur en malgranda bieno de Magalhaes estis vigle. \n:Sinjorino Magalhaes, tute ruĝigita de kuiro, ĉiumomente kuris en la kuirejo kaj ordonis kiel generalo al siaj filinoj:\n:\"Isabella, alportu fruktojn kaj metu ilin sur la tablon!\" \n:\"Jes, panjo.\" \n:\"Ginebra, purigu ankoraŭ unufoje tablojn kaj seĝojn!\"\n:\"Jes, panjo.\" \n:\"Kaj vi, Teresa, prenu el la kesteto pokalojn kaj poluru ilin!\":\n:\"Jes, panjo.\" \n:La knabinoj kompleze plenumis ordonojn de la patrino. Ankaŭ ili ruĝiĝis pro rapida laboro, sed precipe pro emocio. Kaj kial miri pri tio? Ilia domo estas honorigita per eminenta vizito!\n:Lastfoje estis gastoj ĉe ili antaŭ unu jaro. Sed tiam estis ĉio malgaja, ĉar parencoj kaj konatoj alvenis por akompani ilian patron al la tombejo. \n:De tiu tempo la domo de la malriĉa nobelo fariĝis ankoraŭ pli malriĉa. Sinjorino Magalhaes nur pene gvidis la mastrumadon kaj la filinoj apogis ŝin en siaj zorgoj. Finsonis jam iliaj gajaj kantoj kaj rido, kaj se ili ne havus du pli junajn fratojn, dekkvarjaran Fernaon kaj dekdujaran Diegon, ilia domo fariĝus triste malgaja. \n:Ĉio ŝanĝiĝis nur tiam, kiam antaŭ la kverka pordego de la bieno, super kiu estis skulptita blazono de la familio Magalhaes - en arĝenta kampo tri ruĝaj strioj - aperis kuriero kaj donis al sinjorino Magalhaes leteron de sinjoro Serrao, kiu estis malnova amiko de ŝia edzo. La nobelo sciigis al ŝi, ke li post nelonga tempo forveturigos sian filon Franciskon en Lisbonon. Li vizitos paĝian lernejon, kiu estas ĉe reĝa kortego por knaboj de la nobeloj. Fernao Magalhaes certe ankaŭ vizitos tiun lernejon. Ĉar la vojaĝo al Lisbono estas longa kaj ne sendanĝera, familio de Serrao proponas kunpreni Fernaon. \n:Sinjorino Magalhaes, finleginte la leteron, subite plivigliĝis. La zorgoj pri mastrumado ĉesis ŝin ĝeni. Tute ne gravas, ke ili malriĉiĝis. Ŝia filo vivos ĉe la kortego. Li havos do la samajn rajtojn kiel filoj de aliaj nobeloj. Li fariĝos fama kaj potenca. Li suprenlevos la familion de Magalhaes al la estinta brilo, honoro kaj estimo!\n:Ŝi tuj kunvokis ĉiujn siajn infanojn kaj plena de ĝojo kaj fiero legis al ili la leteron.\n:La okuloj de la knabinoj ekbrilis. Se Fernao estos en Lisbono, certe ankaŭ ili povos iam forlasi la flanke kuŝantan Sabrosan. \n:La ununura, kiu ne sentis ĝojon, estis Fernao. Kelkajn momentojn li rigardis la patrinon senvorte, kvazaŭ li ne komprenus, ke temas pri li. Poste li diris mallaŭte, sed decide:\n:\"Mi ne iros tien, panjo.\"\n:\"Kial?\" embarasiĝis la patrino. \n:\"Al mi plaĉas hejme. En la arbaroj. En la montaro. Sur la kampoj,\" diris rapide la knabo, aliokaze ne tro parolema. \n:\"Do. . . vi ne volas viziti la lernejon?\" demandis la patrino seniluziiĝinte. \n:\"Ne! Centfoje pli volonte mi restos -,\" sed Fernao ne finparolis. Energia Ginebra vidis, kiel la patrino paliĝis, kiel peze ŝi spiras kaj kiel ŝia vizaĝo kovriĝas per griza vualo de amareco. Ŝi stariĝis tiamaniere, ke la patrino ne vidu ŝin, kaj kolerplene ŝi rigardis al la frato. \n:Fernao komprenis. La kompato premis lian gorĝon. Li paŝis al la patrino kaj kisis ŝian manon. \n:\"Nome, . . panjo -,\" li diris kun paŭzoj, \"mi . . . iros. . . tien.., certe mi tien iros, sed vi scias... ĉio venis tiel neatendite. . . mi estis nur surprizita. . .\"\n:Sinjorino Magalhaes pli malpeze elspiris.\n:Ŝi dankis al sinjoro Serrao pro lia afableco kaj komencis prepari ĉion, kion ŝia filo bezonos. \n:Fernao jam neniam menciis pri tio, ke li ne volas foriri en la lernejon. Li strebis eluzi ĉiun liberan tempon, kiu ankoraŭ restis al li. Apenaŭ li vekiĝis, li tuj forlasis kun Diego la domon kaj ludis kun vilaĝaj knaboj ĝis vespere. Iam li vagadis sola tra abruptaj montoj, kiuj allogis lin per sia sovaĝeco, trankvilo kaj miloj da danĝeroj. Imago de la paĝia lernejo vekis en li timegon kaj reziston. Amare li observis la preparojn por lia forveturo. Li ne ĉesis esperi, ke la panjo eble en la lasta momento ŝanĝos sian intencon, ke ŝi lasos lin hejme, en la amata Sabrosa. \n:Sinjorino Magalhaes tute ne sciis, kion travivas ŝia knabo, al kiu ŝi fiksis ĉiujn siajn esperojn. Brave ŝi venkis la malĝojon, kiu kaptis ŝin ĉiam, kiam ŝi komencis pensi pri la adiaŭo. Kaj ju pli alproksimiĝis la forveturo, per des pli helaj koloroj ŝi pentris al si la estontan vivon de Fernao. . . \n:Jam hodiaŭ venos sinjoro Serrao por forveturigi Fernaon en Lisbonon. Kiam la knabinoj finis ĉiujn preparojn, kiam la tuta domo brilis kaj la kuirejo bonodoris per preparitaj bongustaĵoj, diris sinjorino Magalhaes: \n:\"Kaj nun vestigu vin, knabinoj. Familio de sinjoro Serrao povas alveturi en ĉiu momento.\"\n:\"Jes, panjo,\" respondis fratinoj kiel per unu buŝo kaj ili volis forkuri. \n:\"Atendu momenton,\" ŝi haltigis ilin, \"Kio okazas kun Fernao? Ĉu li estas jam preta? Kaj Diego?\"\n:\"Ili ambaŭ estas jam vestitaj kaj atendas en la ĉambro,\" respondis Isabella.\n:\"Venigu ilin! Mi ŝatus ankoraŭ paroli kun ili.\"\n:Teresa foriris por venigi ambaŭ knabojn. Sed ŝi tuj revenis kun esprimo de timo en la vizaĝo. \n:\"Panjo, ili ne estas tie!\"\n:\"Kion vi diras? Serraoj alveturos kaj Fernao ne bonvenigos ilin. Ki on ili pensos pri ni?\"\n:\"Ni rigardos, kie ili estas, panjo,\" trankviligis ŝin la filinoj. \n\"Ili ja ne povis malproksimen -\"\n:En tiu momento ili aŭdis laŭtan krion, kiu sonis el la proksima arbareto. Aro da knaboj ĵus finis sovaĝan reciprokan postkuradon kaj nun revenis en la vilaĝon. Fernao kaj Diego troviĝis inter ili. \n:Ginebra rapide alkondukis ilin hejmen. \n:\"Kion vi nur pensas!\" konsterniĝis la patrino rigardante la malpurigitajn vestaĵojn de la knaboj. . . Knabinetoj, ordigu ĉion rapide!\" \n:Estis jam ekstrema tempo. Apenaŭ ili estis kombitaj kaj alivestitaj, aŭdiĝis antaŭ la domo kraksono de iu veturilo. \n:Sinjorino Magalhaes rigardis eksteren, ŝi volis ankoraŭ voki: \"Ili jam estas ĉi tie!\" - sed la voĉo restis en la gorĝo. Ja Serraoj - tiuj potencaj Serraoj! - ne hontas pri siaj malriĉiĝintaj kunuloj kaj ili vizitis ilin! Ili ja eĉ tranoktos ĉe Magalhaes!\n:Ŝi malsupreniris kun la infanoj de la unua etaĝo en la teretaĝon kaj poste ili direktis siajn paŝojn tra la korto al la pordego. \n:Serraoj alveturis per du veturiloj. La unua estis granda kaj ŝirmita. En tiu veturos sinjoro Serrao venontan tagon en Lisbonon. La dua veturilo estis malpligranda, ornamita per blazono de Serraoj. Per ĝi revenos sinjorino Serrao post la vizito ĉe Magalhaes hejmen. \n:Fernao ne povis fortiri siajn okulojn de la fortstaturaj ĉevaloj. Ili interesis lin pli ol la vizitantoj. Li tuj iris al unu nigra\nĉevalo kaj komencis ĝin karesi. \n:\"Sed - Fernao!\" admonis lin Ginebra. \n:Nur nun li ekatentis pri la gastoj. Sinjoro Serrao estis altstatura viro, maldika, preskaŭ malgrasa, kun longforma vizaĝo kaj nigraj okuloj. Li ĝoje rigardis Fernaon kaj evidente li ne koleris, ke la knabo tiom interesiĝas pri liaj ĉevaloj. \n:Sinjorino Serrao estis multe pli malalta ol ŝia edzo, vervoplena kaj moviĝema kiel hidrargo. Ŝi preskaŭ ne lasis Magalhaesojn paroli. \n:\"Ĉu tio estas Ginebra? Kaj jen Teresa! Kaj Isabella? Tiu nigra koloro eksterordinare konvenas al vi, infaneto! Kaj ĉu vi ĝojatendas alvenon en Lisbonon, Fernao? Ho, Diego! Kiel aminda knabeto!\" \n:Poste forglitis la rigardo de Fernao al Francisko, lia estonta kunlernanto. Fernao senvole malsereniĝis. Li vidis antaŭ si altkreskan knabon, kiu superis lin almenaŭ je duonkapo. La okuloj de Francisko estis plenaj de serena ridetemo. Li salutis la gastigantojn tre bonmaniere, li faris ĉiuflanken graciajn komplimentojn kaj pro tio li tuj gajnis favoron ĉe familio Magalhaes. \n:Kaj apud li imagis al si Fernao sin mem. Astataŭ ĝentilaj ridetoj nur rigide scivolaj rigardoj. Anstataŭ graciaj komplimentoj nur mallertaj kaj malelastaj movoj. Li sentis, ke lia konduto kompare al Francisko devas impresi malagrablege. . \n:Dum solena tagmanĝo li estis malparolema. Al demandoj de Francisko li respondis vortavare, per unu aŭ du vortoj. Sed la gasto malatentis tion. Li parolis senĉese per tiu facila, laŭtsona, gaje kolorita voĉo, kiu rapide gajnis al li simpatiojn de la homoj, kun kiuj li kontaktiĝis. \n:Sinjorino Magalhaes kaj ankaŭ la gepatroj de Francisko bone rimarkis la barilon, kiu dividis ambaŭ knabojn. La patrino de Fernao ĉagreniĝis pro tio, sinjoro Serrao pripensis, kiamaniere li povus la knabojn amikigi. \n:Post la solenmanĝado li diris:\n:\"Eble ni povus rigardi iomete viajn stalojn, sinjorino Magalhaes. La knaboj intertempe amuziĝos bone sen ni.\"\n:Ankaŭ Ginebra ekkomprenis, ke sinjoro Serrao intencas lasi ambaŭ knabojn solaj, por ke ili pli bone interkonatiĝu. Tial ŝi prenis Diegon kun si.\n:Fernao kun Francisko restis solaj. \n:\"Ĉu vi ĝojas, ke vi vizitos la lernejon?\" demandis vigle Francisko.\n:\"Ne.\"\n:\"Ne? Kial? Mi tiom ĝojas! Nur imagu, kiom da novaj homoj ni ekkonos! Mi tre ŝatas ekkoni novajn homojn. Kaj vi?\"\n:\"Ne.\"\n:\"Sed - per tio vi malprofitas, Fernao. Ja de ĉiu homo ni povas lerni ion novan.\" \n:Fernao ekmeditis. Vere, li povus de Francisko lerni almenaŭ la arton, kiamaniere konduti dum la kontakto kun homoj, kion paroli, kiel paroli, kiel fari komplimentojn kaj similajn aferojn. Sed kion povus lerni Francisko de li? Jam, jam li volis demandi lin pri tio, sed poste, li kunmetis siajn meditojn kaj ankaŭ demandon en unu nuran vorton: \n:\"Hm-!\"\n:\"Kaj pli -,\" entuziasmiĝis Francisko, \"ni vivos en granda urbo, ni vidos belajn domojn, havenon, ŝipojn, barkojn, korvetojn, maristojn, kapitanojn, admiralojn - kaj la maron, Fernao! Maron! Oceanon! Ĉu vi jam vidis maron?\"\n:\"Ne! \"\n:\"Jen do! Nun mi jam komprenas vin, ke vi ne sopiras je ĝi. Mi vidis maron nur unu fojon. Sed ĝi ravis min tiom, ke mi ĝis mia morto ne forgesos ĝin. \n:Fernao silentis. Maro! Kion li scias pri maro? Cetere - kio povas esti pli bela ol iliaj montoj? Kaj entute - kial ĉi tiu fremda knabo instruas lin? \n:Iomete sengustigita li alpaŝis la fenestron kaj rigardis al la montaro. \n:Sed Francisko estis nelacigebla. \n:\"Nu, verdire, via regiono estas ankaŭ bela. Altaj montoj, abruptaj deklivoj, laŭlongaj valoj - nur mankas ruinoj de iu kastelo!\"\n:\"Ja ĝi estas ĉi tie!\" plivigliĝis Fernao. \n:\"Ĉu vere?\" okuloj de Francisko brilis pro plezuro: \"Domaĝe, ka ni jam morgaŭ forveturos!\"\n:\"Kial?\" En la demando de Fernao kuŝis malkaŝita scivolo. \n:\"Nu, kial. . . Ni ludus kun la knaboj ataki la kastelon!\" \n:Fernao ĝojige turniĝis de la fenestro. Li tuj forgesis ĉion, kio malproksimigis lin de Francisko. \n:\"Ĉu vi scipovas kiel ataki la kastelon?\" li demandis. \n:\"Kompreneble.\"\n:\"Belege!\" ĝojekkriis Fernao. \"Ni iru!\"\n:\"Kien?\"\n:\"Ataki la kastelon! Tuj malantaŭ nia vilaĝo estas ruino - la knabojn mi kunvokos en kelkaj momentoj -!\"\n:\"Ni iru!\" Francisko estis forte allogata per tiu ĉi propono. \"Sed ni diros pri la afero al la gepatroj, ke ili ne timu pri ni.\"\n:Ili sciigis la gepatrojn, ke ili ludos kun knaboj el la vilaĝo. Sinjorino Magalhaes kaj la gepatroj de Francisko estis ĝojigitaj, ke iliaj infanoj tiel baldaŭ interkompreniĝis. \n:Fernao forkuris en la garbejon, kie estis lia \"armilejo\". Por si li prenis ponardon, al Francisko li donis mallongan glaveton. \n:\"Ni povus doni al vi ankaŭ longan glavon,\" li klarigis, \"sed kun tia vi malfacile surgrimpus la montojn.\"\n:\"Mi scias,\" konsentis Francisko. \"Ja ĉi tiu glaveto estas por atako kvazaŭ kreita.\"\n:Diego kunvokis knabojn kaj post nelonge ili troviĝis sub la ruinoj de la kastelo. \n:\"Ni dividos nin je du grupoj,\" decidis Fernao. \"Unuj ludos rolon de defendantoj, aliaj de atakantoj. Estro de unu grupo estos mi, la duan gvidos Francisko.\" \n:Per lotumado oni decidis, ke la grupo de Fernao estos la defendantoj. \n:\"Vi atendos ĉi tie sub la kastelo ĝis tiu momento, kiam ni grimpante atingos la supron,\" diris Fernao. \"Kiam mi ekfajfos, vi povos ataki. Sed atenton, Francisko! La muroj jam disfalas, min ĝenus, se io malagrabla okazus al vi. Vi ja ne konas ĉi tieajn cirkonstancojn!\"\n:\"Ne timu, Fernao! Cetere, kiam oni atakas en la milito, la atakantoj ankaŭ ne konas ĉion.\"\n:La grupo de Fernao malaperis en arbareto. Post kelke da tempo eksonis longdaŭra fajfo. \n:Francisko ekmarŝis antaŭen. Kaj ju pli supren li progresis, des pli grandan admiron li vekis ĉe defendantoj kaj atakantoj. Ili jam ne vidis en li nur orname vestitan figureton, sed bravan batalanton. Li grimpis lerte kiel sciuro, li saltis rapidmove kiel ĉamo, li traŝoviĝis elaste kiel linko.\n:Fernao milde ridetis. Li estis ĝojigita, ke lia gasto scipovas fari ion pli ol ceteraj knaboj. Sed 1in, Fernaon, li ne venkos! Kiam ili batalrenkontiĝos, oni vidos, kiu estas pli bona!\n:Kaj jam staris Francisko antaŭ la muroj. Li rapide ordigis sian grupon, donis komandojn al la atako de tri flankoj - kaj ili komencis atakkonkeron. \n:Kiam Francisko atingis randon de la roko, sur kiu staris defendantoj de la kastelo, Fernao per fortega eksvingo de sia \"bastonego\" elmanigis al li glaveton. Intertempe grimpis supren ankaŭ la ceteraj kaj komencis vera interbatado. Kiu el atakantoj sukcesis atingi la plej supran pinton de la roko, tiun la defendantoj ne rajtis plu ataki.\n:Provizore la venko klinis al la grupo de Fernao. Sed la atakantoj estis senlacaj. Ili komencis denove kaj denove, tamen ĉiuj iliaj atakoj estis forpuŝitaj. \n:Subite Francisko malaperis post la kruta roko, el kiu konsistis la malantaŭa, neatingebla muro de la kastelruino. Dumvoje li levis sian glaveton.\n:\"Francisko, tien vi ne iru!\" avertis lin Fernao. \"Vi povus falegi!\" \n:\"Supren mi ne falos!\" sonis gaja respondo. \"Kaj vin mi tamen atingos!\" \n:La batalantoj interrompis sian lukton kaj streĉe sekvis vivoriskan faron de la kuraĝa knabo. La rokmuro, sur kiu li grimpis, havis neniun elstaraĵon. Iuloke estis nur kavaĵoj, kreitaj per dispecetiĝo de la rokoj kaj tiuj estis la ununura apogo por la grimpanta atakanto.\n:\"Li tragrimpis jam proksimume du trionojn de la danĝera vojo, kiam ili aŭdis lian ĝojigan krion:\n:\"Knaboj, ĉi tie estas vivantaj idoj!\"\n:\"Kiaj?\"\n:\"Mi ne scias - momenton -!\"\n:Li etendis manon en la malfermaĵon kaj post nelonge mirigitaj knaboj vidis grandan idon. \n:\"Ĝi estas juna aglo!\" vokis Diego. \n:\"Kaj ili estas ĉi tie du aŭ tri!\" \n:\"Francisko, metu ĝin reen, por ke vi ne falu!\" avertis denove Fernao.\n:\"Tuj! Mi nur rigardos, kiom da ili -\"\n:Francisko ne finparolis, Li ekaŭdis multajn konfuzitajn ekkriojn. Kaj ĉiujn superis akra voĉo de Fernao:\n:\"Francisko, rapide supren! \"\n:\"Kial?\" vokis surprizite Francisko. Ĉu mondo tion iam vidis, ke defendantoj favorigu atakantojn?\n:Sed li ne estis devigata atendi, kiam la knaboj respondos al li. PIi frue, ol li povis fari unu paŝon supren, mallumiĝis antaŭ liaj okuloj; per flugiloj bategis lin kolerigita aglo, kiu alrapidis defendi siajn idojn.\n:Francisko ne perdis aŭdacon. Per libera mano li elingis la glaveton kaj komencis svingi per ĝi kontraŭ la atakanta rabobirdo.\n:Timegigitaj knaboj kuregis malsupren, sub la ruinon.\n:Fernao restis sur la roko.\n:\"Knaboj, ĵetu kontraŭ la aglo ŝtonojn!\" li kriis. \"Sed atentu, ke vi ne trafu Franciskon!\"\n:Li mem ankaŭ ĵetis al la insisteganta rabobirdo grandajn ŝtonojn, sed li ne sukcesis trafi ĝin. \n:Lukto daŭris jam sufiĉe longe. Francisko elĉerpiĝis. Grandaj ŝvitgutoj defluis sur lia vizaĝo. Liaj batoj fariĝis malpli rapidaj kaj malpli fortaj. \n:Fernao rimarkis la senpovon de Francisko kaj antaŭvidis, kiamaniere ĉio finiĝos. Kaj li mem devas observi ĉi tiun senesperan lukton kiel apatia rigardanto, ĉar la aglo ĉiujn ŝtonojn lerte evitas.\n:Subite li ekkriis:\n:\"Francisko, persistu ankoraŭ momenton! Persistu!\"\n:Kaj tuj poste li vokis al knaboj sub la kastelo:\n:\"Diego, venu rapide supren! Sed rapide! Rapide!\"\n:Post kelkaj mallongaj - kaj tamen tiom longaj! - momentoj estis Diego apud la frato. \n:\"Donu al mi ŝnuregon!\" diris Fernao. \n:\"Jen ĝi estas.\"\n:Diego disvolvis ŝnuregon, kiun li havis volvita ĉirkaŭ la talio, kaj donis ĝin al Fernao. Tiu faris el ĝi banton, firmigis ĝin ĉirkaŭ granda ŝtonego, la liberan ŝnuron volvis ĉirkaŭ sia talio kaj ordonis al Diego:\n:\"Gardu la banton, ke ĝi ne elglitu!\"\n:\"Bone. Kaj kion -?\"\n:\"Vi vidos!\"\n:Fernao malsupreniĝis. Kiam la aglo ekvidis lin, ĝi flugis iomete for de la roko kaj momenton ĝi ŝajnis mediti, kontraŭ kiu el la malamikoj ĵeti sin. Fost du-tri sekundoj ĝi kun nova rapideco ekatakis denove Franciskon. La malfortigita knabo svingis per mano por defendi sin, sed li tuŝetis nur per la glaveto unu flugilon, ĉar lia mano jam estis tro malforta. Eta puŝo sufiĉis - kaj la glaveto elmaniĝis.\n:La knaboj malsupre ekkriis pro teruro. \n:La aglo triumfe grakis kaj faris lastan atakon. Nun ĝi celdirektias al la kapo de la malfeliĉa knabo. \n:Francisko instinkte levis manon por ŝirmi la verton. La aglo enhakis sian fortan bekegon en lian surtuton, sed ĝi restis enigita. en leda borderaĵo de la maniko. Ĝi komencis fortege skui per la neatendita malhelaĵo -\n:Sed jam estis ĉi tie Fernao. En la momento, kiam la aglo liberiĝis, li trafis ĝin per mortiga bato en la bruston. La rabobirdo renversiĝis kaj falis sub la ruinojn. Ĝi falis inter la knabojn, kiuj diskuris, kvazaŭ iu pafus kontraŭ ili.\n:Fernao trovis apogon por la piedoj, malfirmigis la ŝnuregon kaj alligis sin al la talio de la malfortigita Francisko. \n:\"Kaj vi -?\" demandis lacigite la savita knabo. \n:\"Mi suprengrimpos unue sola, sen ŝnurego, kaj poste mi suprentiros vin. - Dieĝo, atentu!\"\n:\"Jes!\"\n:Fernao grimpis supren. Franciskon jam forlasis lastaj fortoj. La mano, per kiu li firme tenis sin ĉe la roko, sinkis. Lia senforta korpo libere balancis super la abismo. \n:Post nelonge Fernao estis supre. Helpe de Diego li tiris Franciskon al si. \n:Francisko estis elĉerpita per la lukto kaj ekscito. Kiam li iomete trankviliĝis, li rigardis Fernaon. Io profunda kuŝis en liaj okuloj, kiam li diris:\n:\"Fernao. . . ni estu amikoj!\"\n:\"Kion do! Ĉu vi opinias, ke mi ludus kun vi, se vi ne estus mia amiko?\" \n:Tiam eksonis el malsupre ĝojigaj krioj:\n:\"La aglo estas morta! Ĝi jam ne moviĝas. Vivu Fernao!\"\n:Fernao kliniĝis trans la randon de la roko demandante: \n:\"Kaj Francisko? Ĉu vi jam vidis iun batalataki tiom belege kiel li faris?\"\n:Kaj eĥo redonis gajajn kriojn:\n:\"Vivu Fernao! Vivu Francisko!\"\n:Ambaŭ knaboj rigardis sin reciproke kaj ridetis. Poste unu prenis la manon de la alia kaj ili rapidis en la valon.','',0,'62.245.121.214','20041231143508','',0,0,0,0,0.172593598712,'20041231143508','79958768856491'); INSERT INTO cur VALUES (936,0,'En_paĝia_lernejo','[[Magalhaes]]\n\nII.\n\nE n p a ĝ i a l e r n e j o\n\n:Fernao Magalhaes sentis sin en paĝia lernejo ĉe la reĝa korto en Lisbono kiel malliberigita birdo en mallarĝa kaĝo. Kie estis libereco inter liaj denaskaj montoj kaj arbaroj? Kien perdiĝis gajaj ludoj kun vilaĝaj kamaradoj? Kiamaniere vi povas ĉi tie pruvi, ke en viaj vejnoj cirkulas kuraĝa, aŭdaca sango? \n:Ĉe la korto, estis ĉio rigida, afekta, oficialeca. Preskaŭ ĉiu movo estis ĉi tie ordigita per severaj reguloj. Oni preskaŭ antaŭfiksis ĉiun frazon, kiun vi rajtas aŭ ne rajtas diri. \n:La pensoj de Fernao estis daŭre en lia hejmo, inter la denaska Sabrosa. Li rememoris patrinon, Diegon, Isabellon kaj Tereson. Ankaŭ Ginebron li rememoris nun ofte kaj kun amo, malgraŭ tio, ke ŝiaj energiaj manoj tiomfoje bridis lian troan viglecon. \n:Ho, kiel malvolonte li forveturis el sia hejmo! Li sidis en la kaleŝo apud Francisko, kiu sensukcese klopodis veki lian intereson pri la regionoj, kiujn ili traveturis. Fernao komparis ilin kun la denaska regiono, kiu ŝajnis al li des pli bela, ju pli li malprokŝimiĝis de ĝi. \n:Sed poste aperis antaŭ ili la maro. Fernao tuj vekiĝis el sia letargio. Lia brusto ektremis de emocio, kian li ankoraŭ neniam sentis. Li kliniĝis el la kaleŝo kaj surprizege observis la vastan akvospegulon de Atlantika oceano, kiu ŝajnis bruli en la brilo de la subiranta suno. \n:Li ne povis rekonsciiĝi el sia raviĝo. Li jam ne rememoris Sabroson, eĉ ne aŭdis la entuziasmajn kriojn de Francisko. Li nur rigardis kaj rigardis. \n:Post kelktaga veturo ili ekvidis Lisbonon. Ĝi prezentis unu el la plej belaj pejzaĝaspektoj, kiujn Fernao vidis dum la tuta vojaĝo. Li povis lasi okulojn sur pitoreska miksaĵo de domoj, kies blankeco okulfrapante elstaris el kadro de verdaj ĝardenoj. Tiuj malsupreniĝis terasforme ĝis 1a haveno, kie ankris multaj ŝipoj. La domojn superis temploturoj, monaĥejoj kaj palacoj. \n:Sed tio estis ankaŭ ĉio, kio ĉarmis lin. De kiam li alveturis Lisbonon, atendis lin jam nur malagrablaĵoj. La simpla, segracia kaj iom embarasita vilaĝa knabo malkaŝis je ĉiu paŝo mankojn, pri kiuj li mem ĝis nun ne sciis. Kio estis natura en Sabrosa, tio estis grava eraro kontraŭ societaj reguloj en Lisbono. Kiu estis en Sabrosa la unua, tiu estis en Lisbono unu el la lastaj. Pro tio ju pli premis lin la rigidaj muroj de la reĝa palaco, des pli potence aŭdiĝis en li sopiro je libereco, kiun promesis la malproksimaj horizontoj de la vasta oceano. \n:Iam li denove profundiĝis en malgajan meditadon. Li eĉ ne rimarkis, ke la lerneja ĉambro malpleniĝis. Li rigardis la belan urbon, sed li ne perceptis ĝian ĉarmon. \n:Subite malfermiĝis pordo kaj en la lernejan ĉambron rapide eniris Francisko.\n:\"Do mi tamen ne eraris!\" li vokis spirmanke. \"Mi serĉas vin en ĉiuj anguloj - kaj vi estas netrovebla! Kaj kiam mi jam preskaŭ malesperas, venas al mi ideo, ke vi estas eble denove ĉi tie sola! Fernao, lasu jam rememorojn! Ni devos iri antaŭen, ĉiam supren, ĉiam pli supren! Sed ne - tiamaniere!\"\n:\"Ja...ĉe vi estas ĉio tiel alia,\" kontraŭdiris Fernao enpense. \"Mi dirus - pli facila.\"\n:\"Kion vi opinias per tio?\"\n:\"Vi scipovas elegante moviĝi, vi scipovas bele paroli, kun ĉiu vi tuj amikiĝas, ĉiu konas vin - vi atingos ĉe la kortego certe sukceson. Sed mi?\" \n:\"Sensencaĵo!\" diris abrupte Francisko. \"Pardonu, ke mi tion diras tiel malmilde, sed mi ripetas: sensencaĵo!\"\n:\"Kial?\"\n:\"Ĉu vi opinias, ke mi restos ĉi tie?\"\n:Fernao preskaŭ mutiĝis per surprizego. Nur post momento li demandis: \n:\"Kaj kion vi faros?\"\n:\"La maro estas mia sopiro! \n:\"Ĉu vere?\"\n:\"Jes. Mi intencis surprizi vin per tio nur pli poste, sed vidante kiel vi ĉi tie tute sen kaŭzo turmentas vin, mi diras tion al vi tuj. Kaj venu! Antaŭ ni kuŝas libera posttagmezo - ni iros al la haveno.\"\n:La knaboj malsupreniris al la kajo. Kun intereso ili observis kolorabundan aron da ŝipoj. Unuj alveturis, aliaj fornaĝis. La tuta haveno estis ununura tumulto de viglaj krioj, vera bildo de homa formikejo.\n:Malgraŭ tio, ke atento de Fernao estis plenplene altirata al la belega spektaklo, tamen liaj pensoj senĉese revenis al la interparolo kun Francisko. Fine li demandis:\n:\"Francisko, kiam vi decidiĝis pri tio?\"\n:\"Pri la maro? Ho, amiko, tion mi scias jam post du monatoj de restado ĉi tie.\"\n:\"Kiel vi kaptis tiun ideon?\"\n:\"Ĉu vi scias, kiu estas Pinto Zilhao?\" \n:\"Certe. Li estas tiu altstatura buklohara knabo, kun kiu vi amikiĝis!\"\n:\"Li venis en Lisbonon du jarojn pli frue ol ni. Li jam konas ĉion ĉi tie. Li diris al mi, ke ĉe la korto valoras ion nur tiu, kiu havas influajn konatulojn. Alie vi restos en oficejo kaj ĝi estas fino kun viaj revoj. Vi fariĝos unu el tiuj sensignifaj figuretoj, da kiaj estas ĉi tie centoj. Kaj tio ne allogas min.\"\n:\"Min ankaŭ ne,\" diris Fernao. \"Sed kiel realigi tion?\"\n:\"Kiel? Unue ni devos instruiĝi. Ni lernos hispanan kaj latinan lingvojn. Ni studos matematikon. Ni lernos priservi ŝipon kaj mezuraparatojn. Ni lernos koni astronomion kaj geografion. Kaj poste - poste en la mondon por realigi niajn revojn.\"\n:Magalhaes rigardis al la amiko plena de admiro. Kiom li superas lin ankaŭ en ĉi tiu rilato! Li estas ĉi tie ankaŭ malkontenta, malgraŭ tio, ke li povus facile akomodiĝi kaj fariĝi sukcesplena kortegano. Li ankaŭ sopiras malaperi de ĉi tie. Sed kiom alie li agas ol Fernao! Kiom pli saĝe kaj pli ĝuste! Nenia senutila revado kaj sopirado, sed celkonscia laboro!\n:\"Francisko, \" li diris per plivigligita voĉo, \"mi opinias, ke mi faros la samon.\"\n:Ekde tiu tago komencis la knaboj obstine studi. Fremdaj lingvoj plifaciligos al ili kontakton kun anoj de aliaj popoloj, kiujn ili renkontos dum siaj vojaĝoj. Matematiko, naŭtiko kaj geografio estos ilia alfabeto dum navigado en nekonataj maroj. Kono de astra ĉielo estos por ili la sekura direktilo. \n:Fernao trankviliĝis. Penso, ke iam li forlasos ĉi tiun atmosferon, helpis al li rompi pikilojn de ĉiuj malagrablaĵoj, per kiuj estis la vivo ĉe reĝa kortego superplenigita. La studado tiom ekinteresis lin, ke finante duan klason li estis laŭ prospero inter la plej bonaj lernantoj. Li superis eĉ Franciskon.\n:Kiam ili havis liberan tempon, ambaŭ amikoj celis al la haveno. Tie ili konstruis kuraĝajn revojn kaj faris planojn por estonto.\n:En tiu tempo vekis grandan intereson ekspedicioj de Kristoforo Kolumbo. Li estis ĵus reveninta el sia dua vojaĝo kaj eĥo de lia famo trapenetris rapide el Hispanujo en Portugalujon. Kolumbo asertis ke li malkovris okcidentan vojon al Hindujo, la lando de fabela riĉeco, de multekostaj perloj kaj valorega spico. \n:Sed baldaŭ aŭdiĝis skeptikaj voĉoj, ke la nove malkovrita lando ne estas Hindujo. Reĝaj paĝioj en Lisabono dupartiĝis. Unuj diris, ke Kolumbo vere estis en Hindujo, aliaj neis tion. Inter ĉi tiuj lastaj estis Fernao kaj ankaŭ Francisko.\n:En ilian konflikton intermetis sin ankaŭ preceptoro Martin Behaim, unu el la plej famaj geografoj de tiama epoko. En dokta mondo li estis konata sub la latina nomo Martin Bohemus, tio signifas Martin Ĉeĥo (el Bohemio). Liaj gepatroj devenis nome el ĉeĥa urbo Krumlov kaj translokiĝis Nurnbergon. Tieaj loĝantoj nomis Martinon germane \"Behaim\". Riĉajn geografajn konojn li ĉerpis ne nur el libroj, sed ankaŭ el siaj propraj spertoj, kiujn li kolektis dum vojaĝoj en malproksimajn landojn. En la jaro 1488 li partoprenis je portugala ekspedicio en Afrikon, kiun gvidis Diego Kao. \n:Ĉi tiu ekspedicio atingis riveron Kongo. Sur la riverego ĝi trapenetris en internan Afrikon. Tie Kao kaptis kelkajn negrojn, kiujn li alveturigis por portugala reĝo Johano II. \n:Martin Behaim tre diferenciĝis de aliaj preceptoroj en la paĝia lernejo. Tiuj ordinare nur prelegis siajn lekciojn kaj ne toleris, ke la disĉiploj elparolu kontraŭdirojn aŭ dubojn pri tio, kion ili estis aŭdintaj. Kontraste al tio Martin Behaim ofte instigis la paĝiojn, ke ili demandu pri ĉio, kion ili ne komprenas aŭ pri kio ili opinias alie. Li kompleze respondis eĉ je tiuj demandoj, kiuj ne koncernis la instruatan temon. \n:Iam post vespermanĝo la paĝioj komencis polemikon pri tio, kian formon havas la Tero. La klaso denove dugrupiĝis. Unu gruoo certigis, ke la Tero estas ebena kiel tabulo, la dua, ke ĝi estas kugloforma.\n:Kiam el la diskuto fariĝis disputo, intervenis Francisko:\n:\"Kial ni disputas pri la afero? Morgaŭ ni estos instruataj en naŭtiko. Ni demandos majstron Behaim kaj li decidu!\"\n:Kaj Martin Behaim decidis.\n:\"Mi intencis prelegi ion alian.\" li komencis, kiam li estis aŭdinta iliajn demandon kaj peton. \"Sed ĉi tiu temo estas tiom multsignifa, ke mi ne hezitas paroli pli volonte pri ĝi. Bonvolu nur permesi, ke mi ne respondu rekte. Mi komencos per mallonga antaŭparolo el historio, kiu mian eksplikon pli klarigos kaj apogos.\"\n:Okuloj de la knaboj ekbrilis. \n:La scienculo parolis pri tio, kiel la demando pri formo de Tero vekis intereson de homaro jam en malproksimaj tempoj. Homoj jam en antikva tempo supozis, ke 1a landoj tiam konataj - Eŭropo, sudokcidenta Azio, kaj norda Afriko - estas nur parto de la tuta mondo. Sed ili vane klopodis diveni kiaj landoj kuŝas orienten de Hindujo, kien trapenetris armeo de Aleksandro la Granda. Kie finiĝas la oceano, en kiun oni ŝipveturas el Mediteranea maro apud kolonoj de Heraklo? Kaj kio troviĝas en suda direkto de nordafrika bordregiono? \n:Kelkaj grekaj sciencistoj, ekzemple Eratosthenes, Pythagoras, Aristoteles kaj Ptolemaios, estis konvinkitaj, ke la Tero similas al kuglo. Ili kalkultrovis eĉ longecon de tera radio kaj de perimetro. Ili enkondukis sistemon de paraleloj kaj meridianoj, kieshelpe oni povas determini geografian pozicion de ĉiu loko. \n:En frua mezepoko, kiam sur la ruinoj de Romana imperio estis fondataj novaj ŝtataj formacioj kun feŭdala organizo, la ideoj de antikvaj scienculoj estis forgesitaj. Ĉirkaŭ la jaro 550 laŭ nia jarindiko publikigis aleksandria komercisto Kosmas popularan libron titolitan \"La Kristana topografio\". Laŭ tio, kio estas skribita en Biblio, li imagis la Teron kiel ebenaĵon. Super ĝi estas firmamento kun steloj kaj super ili troviĝas ĉielo. \n:Tiu ĉi supozo regis poste dum multaj jarcentoj. \n:\"En dekunua ĝis dektria jarcentoj estis organizataj krucekspedicioj kontraŭ Turkoj, \" daŭrigis sian klarigon Martin Behaim, \"Eŭropanoj konatiĝis kun novaj landoj, kun novaj popoloj, kun novaj produktoj. Ili kutimiĝis al pipro, al cinamo, al kariofilburĝono kaj al aliaj specoj de spico, kiuj estis importataj el Hindujo tra malnovaj karavanvojoj al Mediteraneo, de kie alveturigis ilin Venecianoj kaj Ĝenovanoj per siaj ŝipoj. En la jaro 1453 Turkoj militakiris Konstantinoplon. Ĉiuj komercaj vojoj, troviĝis en sfero de ilia hegemonio. Turkoj postulis de komercistoj altajn impostojn. La prezoj de importataj produktoj rapide plialtiĝis. Pro tiu kaŭzo Eŭropanoj serĉis tian vojon, kiu ne kondukus tra teritorioj regataj de Turkoj. Tio estis la impulso al malkovraj navigadekspedicioj.\n:En Portugalujo interesiĝis pri la marvojaĝoj precipe princo Henriko Naviganto, filo de reĝo Johano II. Li loksidiĝis en kastelo en Sagrés, de kie li havis belan rigardon al la maro. Tie li fondis unuan portugalan astronomian observejon kaj geografian lernejon. Li invitis al si ĉiun homon, kiu scipovis diri ion interesan pri la maro. Li studis kiun ajn vojaĝpriskribon. El libroj li eksciis, ke Fenikoj ŝipveturis ĉirkaŭ Afriko en la direkto de oriento. Li kredis, ke liaj maristoj sukcesos atingi la saman celon de okcidento. Li ne ĝisvivis tion. Dum lia vivo estis malkovritaj nur Kapverd-insuloj, Azoroj kaj Madeiro.\n:Esplornavigadon daŭrigis ankaŭ reĝo Johano II. Oni efektivigis la ekspedicion de Kao al la rivero Kongo kaj kuraĝan ŝipveturon de Bartolomeo Diaz, kiu atingis la plej sudan kabon de Afriko. La reĝo nomis ĝin la kabo de Dona espero, ĉar li kredis, ke per ĉi tiu direkto oni povas atingi Hindujon.\"\n:\"Kaj tion provas nun Vasko da Gama?\" demandis Francisko. \n:\"Jes. Li elnaĝos kun kvar ŝipoj al la kabo de Bona espero. Se li sukcesos ĝin ĉirkaŭnaĝi, antaŭ li estos libera vojo en Hindujon.\"\n:\"Ĉu li povas esperi, ke li sukcesos en tio?\"\n:\"Certe,\" respondis Behaim kaj paĝioj estis surprizitaj per firmeco de lia voĉo. \"Sed ni revenu al tio, kian formon havas nia Tero. El nuntempaj scienculoj eminentas precipe florenca kuracisto Faolo Toscanelli, kiu firme kredas, ke la Tero estas kugloforma. Lian ideon sekvis Kristoforo Kolumbo, kiu solvis enigmon de la Atlantika oceano.\"\n:\"Majstro Behaim,\" prenis la vorton Magalhaes, \"ĉu la lando, kiun Kolumbo malkovris, estas vere Hindujo?\"\n:\"Laŭ mia firma konvinko ĝi ne estas Hindujo,\" diris decide Behaim. \"El la landoj, kiujn li malkovris, oni alportis en Eŭropon nenion el tio, kion oni alportadis al ni el Hindujo: nek perlojn, nek spicon, nek eburon, nek multvaloran silkon. Eble ekzistas iaj grandaj insuloj, pri kiuj ni ĝis nun nenion sciis. -Do, ni trairis en rapideco evoluon de opinioj pri formo de la Tero de la plej malnovaj tempoj ĝis nunaj tagoj. Kaj hodiaŭ -\"\n:La preceptoro silentis momenton kaj li ŝajnis penege pripensi ion. La aŭskultantoj streĉe observis lin. Fine iu demandis.\n:\"Majstro Behaim, ĉu vi povas diri al ni vian opinion pri formo de la Tero?\"\n:\"Mi?\" respondis enpensigita Behaim. \"Eble ĝi kaŭzos al mi malagrablaĵojn, sed mi ne volas kaŝi antaŭ vi mian opinion. Atendu momenton,\" li diris kaj rapide eliris el la lernejĉambro. \n:Fost nelonga tempo li revenis. Li alportis strangan kuglon kun la piedestalo. \n:Li starigis ĝin sur la tablon kaj nekutime ruĝiĝinte li diris mallaŭte:\n:\"Vi volis koni mian opinion pri la formo de la Tero. Do. - jen ĝi estas.\"\n:La disĉiploj rigardis la kuglon kaj la preceptoron miregigitaj, embarasitaj. \n:Finfine iu el ili ekflustris: \n:\"Ĉu tio prezentas la Teron?\"\n:\"Jes. Tiamaniere mi imagas ĝin. Mi nomas tiun ĉi kuglon la globuso. Kaj laŭ mia scio ĝi estas la unua globuso, kiu estis ĝis nun konstruita.\" \n:La paĝioj ekkomprenis, kial majstro Behaim menciis pri eventualaj malagrablaĵoj. Lia opinio ja staras en akra kontrasto al doktrino de eklezio. Laŭ ĉi tiu doktrino Tero similas al ebenaĵo; ĝi estas firma centro, ĉirkaŭ kiu rotacias astroĉielaj korpoj - Suno, Luno kaj planedoj. Kaj la doktrino de la eklezio egalas al dogmo. Dogmo estas aserto, pri kiu oni ne rajtas dubi. Se iu provas negacii la dogmon, li malgravigas aŭtoritaton de eklezio. Per tio li skuus ankaŭ fundamentojn de la tuta feŭdala sistemo en homa societo, kiujn eklezio strebas ĉiuforte konservi. Homaro estas dividita en du taĉmentojn. En unu estas reĝoj, nobeloj kaj potencaj ekleziaj altranguloj - en la dua obeemaj, laboremaj kaj humilaj servutuloj. Kiu atakas la eklezian doktrinon pri Universo, tiu detruas ankaŭ ĝian spritan instruon pri la aranĝo de homa societo. Kaj pro tio la riskema kuraĝulo estu pelata antaŭ la eklezian tribunalon, li estu proklamata kiel herezulo, li pentu pro sia kulpo en subteraj turmentejoj, li sufokiĝu per la fumo kaj estu konsumata de flamoj sur brulŝtiparo. \n:Martin Behaim venis al la firma konvinko, ke la Tero havas formon de la kuglo. En sia laborejo li donis al sia ideo eĉ palpeblan formon - kaj nun li montras al la paĝioj rezulton de sia scienca serĉado. \n:Ege surprizitaj per aŭdacu de la maljuniĝanta scienculo, kortuŝitaj per lia konfido kaj plenaj de scivolo junuloj rapide paŝis al la modelo. \n:Ĝi estas la kuglo, kies diametro mezuris ĉirkaŭ duonmetron. Ĝi prezentis Teron laŭ imago de la granda geografo. Liajn aŭskultantojn interestas precipe mondspacoj inter okcidenta marbordo de Eŭropo kaj Afriko kaj inter la landoj, per kiuj finis la orienta parto de la mondo: Cathaya, India, Cipango. Tiujn spacojn plenigis senfinaj maroj - Oceanus Meridionalis, Oceanus Orientalis Indicus - kaj multaj insuloj:\n:\"Eble ili estas grandaj insuloj, pri kiuj ni ĝis nun nenion sciis,\" ripetis Fernao senvole la frazon de Behaim, fikse rigardante aron da insuloj apud Cipango. \"Ĉi tiu globuso pravigas opinion, ke Kolumbo ne estis en Hindujo. Dumvoje li tamen devus ekvidi almenaŭ iun el ili.\"\n:Samtempe li montris al la insuloj, kiuj troviĝis en triangulo farita per surskriboj Oceanus. Orientalis Indicus, Oceanus Indicus Superioris, Candy. \n:\"Sed en tiu kazo la lando, kiun malkovis Kolumbo, devus kuŝi oriente de Cipango?\" diris Francisko. \n:\"Vi pravas,\" kapjesis Behaim. \"Mi opinias, ke mia globuso ĝuste en ĉi tiuj lokoj estos baldaŭ funde kompletigita.\"\n:Kiam ili ĉion detale trarigardis kaj Behaim donis al ili apartajn klarigojn, petis vorton denove Fernao Magalhaes:\n:\"Majstro Behaim, mi pensas, ke nun jam ni ĉiuj konsentas kun via opinio pri formo de la Tero. Sed se iu postulus pruvojn pri kugla formo de la Tero ... ĉu ekzistas tiuj pruvoj?\"\n:\"Ekzistas nur hipotezoj,\" respondis la scienculo. \"Vi certe jam rimarkis, ke observante sur horizonto ŝipon veturantan al ni, ni vidas unue mastojn kaj nur poste ŝiptrunkon.\"\n:\"Jes, tion ni vidis jam ofte,\" jesis ĉiuj vigle. \n:\"El tio sekvas, ke nia Tero havas kurban surfacon. Kaj - ĉar akvo estas elasta - ĉi tiu kurbiĝo povas havi nur la formon de la kuglo.\"\n:\"Ĉu ekzistas ankoraŭ io, kio pruvus la kuglan formon de la Tero?\" klopodis sciiĝi pli Fernao. \n:\"Ombro, kiun ĵetas Tero dum mallumiĝo de la Luno, estas rondforma. Ankaŭ el tio ni povas konkludi, ke ĝi estas kugloforma.\"\n:\"Do. . . senpera pruvo ne ekzistas?\"\n:\"Mi ripetas: ekzistas nur hipotezoj.\"\n:\"Kaj ĉu estus eble doni ian senperan pruvon?\" demandis Fernao kaj liaj vangoj brulis de emocio. \n:\"Jes, tio estus ebla,\" respondis malrapide scienculo, akcentante ĉiun vorton. \"La plej bona pruvo estus - ŝipveturo ĉirkaŭ la terglobon de Oriento al Okcidento, aŭ de Okcidento orienten. Vi estas junaj, la vivo kuŝas antaŭ vi. Mi estus feliĉa, se tion sukcesus fari iu el vi.\"\n:En la klaso estis tombeja silento. \n:Martin Behaim prenis singarde globuson - la unuan globuson en la mondo - kaj forlasis la lernejĉambron.','',0,'62.245.121.214','20041231143430','',0,0,0,0,0.918522372421,'20041231143430','79958768856569'); INSERT INTO cur VALUES (937,0,'Vasko_da_Gama','[[Magalhaes]]\n\nIII. \n\nV a s c o d a G a m a\n\n:La 18-an de septembro 1499 tuta Lisabono muĝis. En la haveno premiĝis netravideblaj popolamasoj, kiuj alvenis bonvenigi Vaskon da Gama, la malkovrinton de marvojo en Hindujon. \n:\"Honorajn lokojn okupis reprezentantoj de Hispanujo, Italujo, Germanujo, Francujo kaj Nederlando. Tuj malantaŭ ili troviĝis aroj da riĉaj komercistoj, kiuj antaŭvidis profundajn ŝanĝojn en ekonomia vivo de la tuta Eŭropo, kaŭzitajn per ĉi tiu fama malkovro. \n:Reĝo de Portugalujo Manuelo la Granda venis kun ĉiu pompo de sia kortego. Malgarŭ tio, ke li klopodis aspekti trankvila kaj dignoplena, li ne povis subpremi signojn de forta emocio. Li ja ekspedis Vaskon da Gama al malproksima vojo ĉirkaŭ Afriko, kiun realigi provis Portugaloj jam tutajn jardekojn! Ne nur Vasko da Gama, sed ankaŭ li, Manuelo la Granda, estos enskribita en la historio kiel venkinto super la oceano!\n:Apud la reĝa sekvantaro staris paĝioj en modele ordigitaj vicoj. Inter ili estis ankaŭ Fernao Magalhaes.\n:Li estis jam deknaŭjara. La kortega vivo ne ŝanĝis lin. Ĉiam li estis serioza, malparolema, homevitema. Ĉiam li pensis nur pri studo kaj pri sia revo - veturi trans la maron kaj malkovri novajn landojn. \n:Lia malserena izolemo malaperis nur tiam, kiam li kontaktis kun du homoj: kun Francisko Serrao kaj kun scienculo Martin Behaim. La sperta kaj sprita preceptoro baldaŭ ekkonis, kial Fernao tiom interesiĝas pri liaj prelegoj. Li konis el propra sperto la ĉarmon de tiuj strangaj momentoj, kiam homon kaptas sopiro fari ion grandan, ion senliman. Kiam oni ŝatus vaste svingi la manon por katenkapti ĉion, kio de homo forkuras. Li bone konis la ardan flameton en la okuloj, kiu ekbruliĝas pro la sopiro kaj decidemo. Tian flameton li vidis en okuloj de Fernao ofte, kiam li rakontis pri la maro. Kaj Martin Behaim nutris sin, subtenis, stimulis: Fernao bone tion sentis kaj li estis pro tio tre dankema al sia instruisto. \n:Kaj kun Francisko ligis lin la malnova amikeco. Ambaŭ junuloj bone komprenis unu la alian kaj faris ĉion en harmonia konkordo.\n:Ankaŭ hodiaŭ ili staris kune kaj malpacience rigardis al observa turo. Tuj matene alveturis rapida karavelo de komercisto Artur Rodriguez, kiu hazarde renkontis la ŝipojn de Vasko da Gama. Rodriguez alportis informon, ke la ekspedicio tagmeze atingos Lisabonon. Nun estis jam la dua posttagmeze kaj ĉiuj komencis fariĝi malpaciencaj. \n:Finfine ektondris kanonoj. \n:Observantoj ekvidis en malproksimo pintojn de ŝipoj kaj donis signon al la artileristoj. Tri kanonpafoj komunikis al Lisabono, ke la ekspedicio de Vasko da Gama alveturas. \n:La ariĝintaj popolamasoj nepriskribeble entuziasmiĝis. Homoj bravokriis, ridis, ploris, ĉirkaŭbrakis unu la alian, starigis sin sur la pintojn, saltetis alten -\n:Malproksime sur la horizonto aperis malhelaj punktoj, kvazaŭ el ondoj de oceano elgrimpus strangaj skaraboj. Ili alproksimiĝis malrapide, tre malrapide, estis jam preskaŭ vespero, kiam la ŝipoj albordiĝis kaj ĵetis ankrojn. En tiu momento eksonis ĉiuj sonoriloj en Lisabono. En la ĝojkrion de la popolamasoj miksiĝis surdigantaj pafoj de la bombkanonoj. Lisabono tremis sub pafado. \n:Reĝo Manuelo la Granda sendis sian orumitan ŝipeton renkonte al la karavelo de la admiralo. Vasko da Gama malsupreniras en ĝin per ŝnurega ŝtupetaro, li albordiĝas, venas antaŭ la reĝon kaj faras profundan komplimenton. Li volas ion diri, sed li ne povas. La kruda maristo, kiu regis ŝipojn, homojn kaj oceanojn, ne estas kapabla regi sian kortuŝon.\n:Ankaŭ la amasoj fariĝas senmovaj, senvortaj. Sed kiam la rego ĉirkaŭbrakas Vaskon da Gama, ili vekiĝas el sia raviĝsilento kaj la haveno denove bruegas.\n:Vasko da Gama turnas sin al siaj karaveloj. Li mansignas al la maristoj, kvazaŭ li volus doni al la popolo signon, ke la meritoj pri ĉi tiu granda venko de Portugalujo ne apartenas nur al li. Nova torento de ĝojego, novaj salvoj el bombkanonoj. Ankaŭ la karaveloj tondrobruas. La artileristoj staras apud siaj kanonoj kaj pafegas. Ceteraj maristoj rigardas en mirego la neviditan aperaĵon. Ili ja antaŭvidis, ke oni bonvenigos ilin glore. Sed ĉi tiu pompo superis ĉiujn iliajn imagojn. Kion signifas ĉiuj suferoj de la senfina vojaĝo? Ilian admiralon ĉirkaŭbrakas mem la reĝo! Kaj ĉi tiu ĉirkaŭbrako apartenas ankaŭ al ili! Sekvas ordono elŝipiĝi kaj aranĝi triumfan marŝon tra la urbo en la reĝan palacon al riĉa festena regalo.\n:La stratoj, tra kiuj marŝas la maristoj, ondiĝas per sennombraj aroj da homoj. Frontoj de domoj, fenestroj kaj tegmentoj estas plenplenigitaj de alrigardantoj, knaboj trapenetras inter maturaj homoj antaŭen por pli bone vidi - Kaj oni povis ja ion vidi! \n:En la frunto de la marŝtaĉmento iris maristoj en strangaj vestaĵoj, kiujn ili akiris en malproksimaj fremdaj landoj. Iliaj vizaĝoj, brunigitaj de sunradioj, sulkigitaj de marakvoj kaj ventegoj, maldikigitaj de suferado kaj malsato, rakontis sufiĉe pri la travivitaj turmentoj.\n:En la momento, kiam ili alpaŝis la stratojn de Lisabono, iliaj animoj estis superplenaj ne nur per ekzalta ĝojo. Krom senfina feliĉo kuŝiĝis sur ilin peza vualo - rememoroj je dekoj da fidelaj kamaradoj, kiuj pereis dumvoje.\n:Ili iras inter ĝojkriantaj popolamasoj, sed iliaj okuloj estas direktitaj ien en malproksimon. Ili vidas en ĉi tiuj neforgeseblaj momentoj denove la kabon de Bona espero, Mozambikon, Melindon, Koĥinon kaj Kalikuton, ili luktas kun la ondoj de Hinda oceano, ili entombigas en ondojn siajn kamaradojn, kiuj ne estis kapablaj rezisti al teruraj malsanoj. Ili iras kaj pli volonte ne rigardas al entuziasmigitaj amasoj, sed malproksimen antaŭen. Eble ĉiu en la maro de kapoj ekvidus tiun plej karan, je kiu li sopiris plej multe, la kapon de sia patrino, de patro, de edzino, de infano - sed eble li ekvidus ankaŭ larĝe malfermitajn kaj konsternitajn okulojn de tiuj, kiuj vane serĉis en la vicoj da maristoj sian familianon. Ja - ju pli proksimiĝas la marŝtaĉmento al la reĝa palaco, des pli ofte oni aŭdas inter la ĝojego malesperajn ekkriojn de tiuj, kiuj jam kun absoluta certeco konvinkiĝis, ke ilia edzo, fianĉo, patro, filo aŭ frato ne revenis... \n:Aparta grupo de maristoj portis sur veluraj kusenoj multekostajn donacojn, kiujn sendis al portugala reĝo la regnestroj de malkovritaj landoj. La rigardantoj admiris ponardojn kun oraj manteniloj ornamitaj per briliantoj, orientajn sabrojn kaj glavojn, orajn juvelojn, gemojn kaj ŝnurojn da perloj, artajn kestetojn el eburo, delikatajn ŝtofojn, sed plej scivole ili observis Hindojn, kiujn alveturigis la maristoj en Eŭropon kiel trofeon de la venko...\n:Nur poste vidiĝis Vasko da Gama. Li paŝis flanke de la reĝo, ĉirkaŭita de noblaj korteganoj, altrangaj oficiroj, episkopoj kaj ĉefepiskopoj. Li aspektis serioze kaj nepre ne ridetis. \n:\"Kial li estas tiom serioza?\" oni aŭdis mirigitajn voĉojn.\n:\"Eble pro tio, ke al li mortis dumvoje tiom da maristoj.\" \n:\"Laŭdire ankaŭ lia frato Paolo pereis.\"\n:\"Kiom da maristoj forlasis Lisabonon?\"\n:\"Cent kvindek.\"\n:\"Kaj jen - terure! - mi kalkulis ilin - jen marŝas nur kvindek kvin da ili!\"\n:\"Kvar ŝipoj forveturis kaj revenis nur du!\"\n:\"Nova pruvo, ke la kajon de nia haveno ni ne nomas ,La kaĵo de larmoj kaj de la ĝojo\' senkaŭze! . . . \"\n:Tuta Lisabono parolis nur pri la ekspedicio de Vasko da Gama. Eble plej vigla diskuto estis en paĝia lernejo. Ĉiujn ravis la brila kaj impona bonvenigo. \n:Preceptoroj vole nevole ĉesis instrui kaj parolis pri la venkinta malkovrinto. Ili ne bezonis devigi sin al tio, ĉar ankaŭ ili estis plenaj da sincera admiro al lia faro. \n:Tiamaniere kreskis la fama marnaviganto en okuloj de entuziasmigita junularo al heroa modelo de perfekteco. En la paĝia lernejo troviĝis en tiuj tagoj ne eĉ unu junulo, kiu ne sopirus fari ion ĝuste tiel grandiozan kiel Vasko da Gama. Inter la plej entuziasmigitaj admirantoj estis Fernao kaj Francisko. \n:Kelkajn tagojn post alveturo de Vasko da Gama diris majstro Behaim al la dinĉiploj:\n:\"Mi devas informi vin, ke morgaŭ antaŭtagmeze anstataŭ normala instruado oni aranĝos por vi prelegon.\"\n:\"Pri kio?\" ili demandis avide. \n:\"Pri la vojaĝo en Hindujon.\"\n:\"Kaj kiu - kiu prelegos?\" la junuloj preskaŭ ĉesis spiri.\" :\"Vasko da Gama.\"\n:Estis feliĉo, ke la lernejĉambro troviĝis en konstruaĵo kun fortaj muroj, kiuj obtuzigis ĉiujn sonojn. Ĉar la junuloj post ĉi tiu sciigo subite forgesis ĉiujn regulojn de disciplinita konduto...\n:La sekvantan tagon la junuloj ariĝis en la plej granda lernejĉambro. La katedro estis solene ornamita. Antaŭe staris vico da brakseĝoj. Sur ilin sidiĝis la reĝo kun korteganoj kaj preceptoroj.\n:La junaj aŭskultantoj salutis la reĝon kaj poste ilia intereso tute koncentriĝis al la fama marnaviganto.\n:Li estis ankoraŭ relative juna. Ĉiu lia movo malkaŝis memkonfidan homon. Eĉ ĉi tie, malantaŭ la katedro, en la medio, kiu estis por li tute fremda li ne embarasiĝis. Li faris profundan komplimenton al la reĝo kaj komencis prelegi:\n:\"Lia Moŝto reĝo Manuelo la Granda invitis min, ke mi rakontu al vi, junaj amikoj, ion pri mia vojaĝo. Kompreneble mi ne estas Cicero nek Demosthenes kaj pli bone mi scipovas regi la oceanojn ol vortojn. Malgraŭ tio mi volonte plenumas la deziron de lia Reĝa Moŝto, al kiu mi tiom ŝuldas por ĉiu helpo. Estas antaŭ ĉio lia merito, ke mi sukcesis realigi la malnovan sopiron de nia popolo - ĉirkaŭveturon de Afriko.\"\n:Post ĉi tiu enkonduko ekparolis Vasko da Gama pri tio, kio okazis antaŭ lia ekspedicio: subigo de surteraj vojoj al Hindujo de Turkoj, manko de orientaj varoj en Eŭropo, serĉado de nova vojo al Hindujo tra la maro. Provoj de Henriko Naviganto kaj de Johano la Dua, Vojaĝo de Bartolomeo Diaz, kiu en la jaro 1486 atingis la plej sudan kabon de Afriko kaj revenis nur pro tiu kaŭzo, ke liaj maristoj rifuzis ŝipveturi pluen. \n:Novan vojon al Hindujo ne serĉis kompreneble nur Portugaloj, sed ankaŭ Hispanoj. Dume Portugaloj celdirektis orienten, Hispanoj klopodis atingi Hindujon en direkto okcidenta. Inter ambaŭ landoj ekestis konkurado. Ĉiu volis alveturi Hindujon kiel unua. Ĉiu volis konkeri komercon kun multekosta spico por si. Ĉi tiu konkurado ŝanĝiĝis al malkaŝa malamikeco. Hispanaj kaj portugalaj ŝipoj renkontiĝanto nur la vasta maro senrespekte dronigi unu la alian. Tiam la papo dividis la mondon en du duonojn: okcidentan kaj orientan. Ĉiuj landoj en okcidenta parto, kiuj ĝis nun ne estis regataj de kristanaj regnestroj, devis aparteni al Hispanujo. Portugalujo estis rajtigita okupi tiajn landojn en zono orienta. Limo inter ambaŭ partoj direktis de nordo al sudo kaj troviĝis en distanco de 370 leguoj okcidenten de Kapverdaj insuloj. \n:Dum ĉi tiu stato oni aranĝis ekspedicion de Vasko da Gama. Li gvidis kvar ŝipojn, kiuj estis ekipitaj kun granda zorgemo. Kiam li rakontis, kiuj personoj helpis al li efektivigi la grandan plenon, li dediĉis dankajn vortojn al Bartolomeo Diaz:\n:\"Por ke vi povu kompreni la grandecon de lia koro, vi devas konscii, kio okazis. Diaz ŝipveturis Hindujon. Li ja malkovris novajn landojn, sed la celon de sia vojaĝo li ne atingis. Li estis pro tio certe ĉagrenita. Kaj jen post jaroj - li eksciis, ke iu alia volas provi tion, en kio li malsukcesis. Diaz povis ĵaluzi je la nova ekspedicio. Li povis deziri al ĝi malsukceson. Li povis sekretigi ĉion kio al la nova ekspedicio helpus. Sed Bartolomeo Diaz? Apenaŭ li eksciis pri mia vojaĝo, li tuj vizitis min kaj prezentis al mi ĉiujn siajn riĉajn spertojn. Li atentigis min pri ĉiuj malhelpaĵoj, kiujn mi devos venki. Li donis al mi konsilon, kiamaniere pliperfektigi konstruon de la ŝipoj, ke ili rezistu al ĉiuj uraganoj. Li rekomendis al mi ŝipdirektilistojn, kiuj gvidus min sekure al la kabo de Bona espero.\n:Mi scipovis tuj valorigi, kion signifas por mi la konsiloj de Diaz. Sed nur dumvoje mi ekkonis, kiel mi veturus sen ili. Ne estis eĉ unu tago, en kiu mi ne rememorus kum profunda dankemo tiun bravan marnaviganton kaj noblan homon. \n:Kaj kiel Bartolomeo Diaz - tiel devas agi ĉiu homo, kiu pensas pri prospero de ĉiuj, ne nur pri propra profito. Tiel, mi esperas, agos en la vivo ankaŭ vi. . . \"\n:Ĉirkaŭveturinte la kabon de Bona espero, la ekspedicio ekveturis nordorienten. Vasko da Gama nomis lokojn, kiujn ili vizitis: Delago, Zambezi, Mozambik, Mombasa, Melinda. El Melinda ili naĝis ankoraŭ dudek tagojn tra la Hinda oceano sub gvido de kristana ŝipdirektilisto. Finfine ili atingis Kalikuton - Ili troviĝis en Hindujo. \n:Du monatojn ili komercis kun indiĝenoj. Dum tiu tuta tempo Vasko da Gama pro singardo ne elŝipiĝis. \n:\"Sed la tempo de nia restado proksimiĝis al la fino. Mi komprenis, ke mi jam ne povas plu prokrasti nian viziton al la reĝo. Mi komunikis, kiam mi vizitos lin. \n:La reĝo akceptis nin ŝajne amike. Li evidente intencis blindigi nin per sia lukso. Liaj vestaĵoj estis ornamitaj per multekostaj juveloj. Sur la manoj li havis braceletojn, sur kiuj brilis grandaj diamantoj. Ĉirkaŭ la kolo li havis volvitan ŝnuron da perloj. En liaj orelaŭrikloj estis grandaj truoj, el kiuj pendis oraj orelringoj kun perlaj ornamaĵoj.\n:Apud reĝo staris liaj paĝioj, vestitaj en silko. Unu knabo tenis super la reĝo ruĝan sunombrelon, kies firmaj partoj estis faritaj el oro kaj juveloj. Aliflanke staris paĝio tenanta ujon, kiu estis ankaŭ el oro. La reĝo sputis en ĝin. Li senĉese maĉis ian verdan folion. La sukon li elsuĉis kaj reston elsputis. Per tiu maĉado liaj dentoj kaj lipoj fariĝis fajre ruĝaj.\n:Helpe de interpretisto mi parolis kun la reĝo sufiĉe longan tempon.\n:Poste ni adiaŭis kaj volis forlasi palacon. Reĝaj servistoj kondukis nin tra komplikitaj koridoroj en apartan ejon, kie ili neatendite forlasis nin. Ilia malĝentileco mirigis nin, sed tro baldaŭ ni estis instruitaj. Venis sendito de la reĝo kaj li diris al ni, ke ni estas kaptitoj.\n:Mi postulis lin, ke li diru al Samorino - tiel nomiĝis la reĝo - pri kio mi interkonsentis kun mia frato Paolo: se mi ne revenos en la termino, kiun mi antaŭe fiksis, niaj karaveloj forveturos en Portugalujon kaj ili revenos kun grandega ŝiparo, kiu terniveligos Kalikuton.\n:La reĝon timigis la minaco kaj post kelkaj tagoj li ordonis al siaj armitoj, ke ili akompanu nin en plena sekureco al la bordo. Tuj poste ni forlasis Kalikuton kaj ŝipveturis reen. Dum la reveturo okazis nenio eksterordinara. \n:Tiamaniere estis la unuan fojon ĉirkaŭveturita Afriko de portugalaj maristoj. La vojo al Hindujo estas konata. Nia komerco povos flori po senfinaj eblaĵoj. Kaj nun vi eble opinias, amikoj, ke ĉiuj taskoj estas plenumitaj. Ĝi estus kompreneble granda eraro. Kion faris ni, tio estis nur komenco. La ĉefaj laboroj nur atendas nin.\"\n:Kaj ĉi tie parolis Vasko da Gama pri tio, kiamaniere estas necese sekurigi la navigadon al Hindujo. Arabaj komercistoj, kiuj ĝis nun peris la komercan trafikon inter Hindujo kaj mediteraneaj teritorioj, klopodos melebligi la portugalan penetradon en Azion. La indiĝena loĝantaro ne estas favora al Portugaloj; ĝi devos esti akirita vole nevole. Kaj multaj aliaj taskoj estas plenumotaj.\n:\"Mi estas feliĉa,\" finis sian prelegon Vasko da Gama, \"ke mi ricevis honoron paroli al reĝaj paĝioj. En vi kuŝas estonteco de nia popolo. Vi devos plenumi la taskojn, kiujn mi menciis. Se iu volas fariĝi maristo, estas necese, ke li estu tuta viro. Li devas havi spinon pli firman ol estas masto, vidpovon pli akran ol falko kaj forton pli grandan ol leono. Li devas sukcese moki furiozon de la oceano, ne plendi, kiam ventego disŝiras velojn. Li devas scipovi kunpremi la dentojn kaj stariĝi pli firme, kiam iu kamarado estas antaŭ liaj okuloj malsuprenĵetita en embuskajn ondojn. Li devas scipovi suferi malsaton, soifon, laciĝon, varmegon kaj froston, skorbuton. Li devas senŝancele kredi al sia komandanto ankaŭ se ŝajne ĉio estas perdita. Li devas daŭre naĝi al sia celo, ankaŭ se lin teruras nekonataj malproksimoj kaj premas arda sopiro al la hejmo.\n:Tion ĉion devas scipovi ĉiu ordinara maristo. Sed ĉi tiuj kvalitoj devas esti dekobligitaj en persono de tiu, kiu volas esti la kapitano, la admiralo. Kaj vi, junaj amikoj, fariĝos iam la komandantoj.\"\n:La okuloj de junuloj ekflamis de entuziasmo. Ektondris surdiga aplaŭdo.\n:Ankaŭ reĝo Manuel la Granda kontente ridetis. Bone tion diris Vasko da Gama al liaj paĝioj. Estis necese entuziasmigi ilin por grandaj faroj, vipveki ilian aventuremon. Ĉiu venka batalo de portugalaj maristoj signifos ja subigon de nova lando por Lia Reĝa Moŝto. Ĉiu el ĉi tiuj junaj vivoj, perdita en malproksimaj oceanoj kaj nekonataj kontinentoj, signifos pluan pliriĉigon de portugala regno.\n:Post la prelego iris Francisko kun Fernao al la haveno. Ili havis impreson, kvazaŭ la spiro de malproksimaj landoj estus hodiaŭ pli arda ol alifoje. Ili silentis.\n:\"Kredu al mi, Fernao,\" diris fine Francisko, \"eble estus pli bone, se mi ne aŭdus Vaskon da Gama.\"\n:\"Kial?\" rigardis al li mirigite Fernao.\n:\"Ĉu ne estas sensenca flamigi la sopiron, kiu estas ĉiam ne plenumita kaj provizore - kiel ŝajnas - ne plenumebla?\"\n:\"Ni ne malesperu. Prelego de Vasko da Gama instruis min, ke ili bezonos nin.\"\n:\"Sed kiam venos nia vico? Estas ĉi tie filoj de pli nobelaj hidalgoj, kaj ili estos preferataj. Ni povos ĉe la kortego senutile pasigi nian tempon, sufoki niajn sopirojn. Kaj intertempe la ŝipoj alnaĝas kaj fornaĝas - ho, povi enpenetri iun el ili kaj veturi en malproksimojn!\"\n:\"Ni devas atendi, Francisko. Eble unu jaron, eble kvin jarojn - \"\n:\"Atendi, atendi - kaj ĉiam nur atendi! Kaj dume estos ĉio malkovrita kaj por ni restos nenio. Madeiro, Azoroj, Kapverdaj insuloj, vojaĝoj de Kolumbo - kaj nun krom ĉio ankoraŭ Hindujo! Ĉu vi pensas, ke la mondo estas senfina?\"\n:\"Ne timu, Francisko,\" diris Fernao kaj lia voĉo estis malmola kaj firma. \"La mondo estas sufiĉe granda, ankaŭ por ni io restos.\"','',0,'62.245.121.214','20041231143357','',0,0,0,0,0.912312782762,'20041231143357','79958768856642'); INSERT INTO cur VALUES (938,0,'La_konkerantoj','[[Magalhaes]]\n\nIV.\n\nL a k o n k e r a n t o j\n\n:Post du jaroj gvidis Vasko da Gama duan ekspedicion en Hindujon. Li volis kromalie puni Samorinon kaj liajn subigitojn por sia kaptiteco dum la unua vizito en Kalikuto. Reĝo Manuel ordonis konstrui por ĉi tiu ekspedicio dudek ŝipegojn, kiuj estis plenplenaj da portugalaj soldatoj ...\n:Vasko da Gama venĝis sin per tiom malhoma maniero, ke lia pionira kaj fakte heroa malkovra faro estis neforviŝeble makulita. Pri la kruelaĵoj de Gama rakontis detale Gaspar Korrea (Correa), unu el la plej bonaj konantoj de lia vivo.\n:Apenaŭ ili alŝipiĝis al la trankvila Kalikuto, Vasko da Gama ordonis bombardi la urbon. Ĉiuj portugalaj kanonoj pafegis tutan tagon kaj tutan nokton kaj dissemis en la kvieta hinda urbo detruon kaj morton. Parto da terurigita loĝantaro, kiu ne scipovis defendi sin kontraŭ ĉi tiu unua pereiga saluto de la eŭropa civilizacio, fuĝis en sovaĝa konfuzo kaj nepriskribebla teruro en landinternon. Poste ordonis la senkompata venĝanto kapti kaj neniigi kelkajn ŝipojn, kiuj alveturis en la havenon. Laŭ ordono de Gama oni forhakis al la maristoj manojn, orelojn kaj nazojn kaj tiamaniere kripligitaj indiĝenoj estis senditaj en veloŝipo al la bordo. La venkintoj de Hinda oceano kontente observis, kun kiaj terurego kaj ploro akceptis la Hindoj ĉi tiun fantoman ekspedaĵon... \n:Kaj same barbare kondutis Vasko da Gama al aliaj kaptitoj. Unujn li ordonis pendigi sur la mastojn kaj dispafi per la bombardiloj. Al aliaj li ordonis verŝi sur la haŭton brulvarmegan oleon por devigi ilin malkaŝi gravajn sciigojn. La neŭtralan maŭran ŝipon li tute senkaŭze elrabis kaj ties maristojn li lasis droni en ondoj de oceano.\n:Apenaŭ Vasco da Gama forlasis Hindujon, en la subigitaj regionoj aperadis simptomoj de la ribelo. La indiĝena loĝantaro bone antaŭsentis, ke nun oni decidiĝas pri ĝia libereco aŭ sklaveco por tutaj jarcentoj. Pro tio ĝi defendis sin kontraŭ portugala penetrado per ĉiuj fortoj.\n:Kiam Hindoj - dezirante liberigi sin - ruinigis unu el la fortikaĵoj, kiujn konstruis portugalaj konkerantoj sur la hinda kajo, reĝo Manuel aranĝis novan ekspedicion.\n:La volontuloj estis elektataj tre zorgeme. Kiu volas partopreni la ekspedicion, devas havi spertojn. Se li ne estas sperta, li devas esti almenaŭ kuraĝa.\n:\"Fernao, ĉu ni veturos?\"\n:\"Ni veturu, Frascisko!\"\n:Kiel estus eble ne veturi! Ili ja atendis jam pli ol sufiĉe! \n:El junuloj fariĝis junaj viroj. Kiaj ŝanĝoj okazis intertempe! Fernao vizitis kelkfoje sian hejmon, Sabroson. La fratinoj edziniĝis kaj forlasis la gepatran domon. Diego prizorgis la malgrandan bienon, la patrino tro frue maljuniĝis. Kiam Fernao post la lasta vizito adiaŭis ŝin, li havis impreson, ke li jam neniam vidos ŝin.\n:Baldaŭ post lia vizito ŝi mortis. Tiam Fernao ekkomprenis, ke la hejmo estas patrino, ĉar post ŝia morto jam nenio tiris lin hejmen.\n:En Lisabono li sentis sin ĉiam pli kaj pli mallibera. La rigidiĝinta kortego naŭzis lin. De jaro al jaro plikreskis lia sopiro je nekonataj malproksimoj.\n:Kaj jen - vojaĝo en Hindujon! Kiel estas eble ne aliĝi!\n:\"Sed ni povos partopreni la ekspedicion nur kiel simplaj, senrangaj maristoj,\" diris iom trompite Francisko.\n:\"Ne gravas,\" respondis trankvile Fernao. \"Almenaŭ ni komprenos ĉion pli bone ol tiuj, kiuj veturos tuj kiel komandantoj.\"\n:\"Vi pravas, Fernao,\" ekridis Francisko, kiu scipovis kun ĉio rapide konformiĝi.\n:Gvidanto de la ekspedicio estis admiralo Francisko de Almeida. Manuelo la Granda rangaltigis lin kiel vicreĝon de Hindujo. Per tio li malkaŝis, ke li konsideras Hindujon jam daŭre por portugala kolonio.\n:Magalhaes kaj Serrao estis servontaj sur la sama ŝipo.\n:Kun sento de liberiĝo ili staris sur ferdeko de forte armitae karavelo. Do - finfine!\n:Ĝi estis la plej impona ŝiparo el ĉiuj, kiujn ĝis tiu tempo Portugalujo sendis por konkeri: dudekdu karaveloj, kelkaj ŝipoj komercaj, mil kvin cent viroj. Ĉi tiu forto respondis al la konkeraj taskoj, plenumotaj de la vicreĝo. Li devis konstrui sur la orienta bordo de Afriko kaj en Hindujo novajn fortikaĵojn, kiuj estus la bazoj por ĉiuj venontaj ekspedicioj el Portugalujo, okupi gravajn markolojn, kiuj estis la arterioj de maraj komercvojoj.\n:Li celis frakasi la potencon de arabaj komercistoj, pereigi mahometanajn urbojn en Afriko kaj en Hindujo kaj disvastigi en subigitaj landoj kristanecon.\n:Ektondris la kanonoj - kaj longa vico da ŝipoj celdirektis al vesta Atlantiko. \n:Fernao kaj Francisko ne turmentis sin pro tio, ke la realo estis alia ol junulaj reroj. Ili vidadis sin sur kapitana ponteto, de kie vastiĝis iliaj ordonoj. Nun ili efektive frotlevis la ferdekon. Ili revis pri grandamplekas kajuto, kie kuŝas sur la tablo kartoj de la maroj kaj ili kun oficiroj determinas pozicion de la ŝipo kaj direkto de la plua navigado. Nun efektive ili devis surgrimpi mastojn, kunvolvi kaj disvolvi velojn, ĝis iliaj manoj sangis. Aŭ ili opiniis, ke ili staros ĉe la direktilo kaj gvidos kurson de la karavelo. Anstataŭ tio ili portadis lignerojn en la kuirejon kaj faris penigan laboron apud ĉerpiloj.\n:Tio ĉio estis tolerebla. Sed kio vunddoloris, estis malkonfido de la maristoj. Tiuj ne povis kompreni, ke la filoj de hidalgoj faras la plej maldelikatajn laborojn. En tio certe estas io kaŝita! Ili estis tien senditaj eble de la reĝo por spioni, kion la maristoj parolas, kion ili diras pri siaj kapitanoj, pri la oficiroj, pri admiralo, pri la reĝo. Tial la maristoj estis tre singardaj kaj parolante kun ili, ili parolis nur mokeme aŭ ofendeme. Same iliaj konatoj al paĝia lernejo evitis ilin. Ĉi tiuj estis filoj de la pli noblaj hidalgoj, pro tio ili ricevis postenojn de la oficiroj. La normalajn maristojn, kiaj estis nun ankaŭ Francisko kaj Fernao, ili malestimis. \n:Ambaŭ amikoj havis sur la ŝipo ununuran avantaĝon; ili loĝis en komuna kajuto. Ĝi estis malgranda ĉambreto, en kiu estis tre malfacile eĉ moviĝi. Ofte tie estis tre sufoke. Sed ili troviĝis kune kaj povis plendi unu al la alia kaj reciproke kuraĝigi sin, se io malagrabla okazis al ili.\n:Cetere la malagrablaĵoj fariĝis iom post iom pli maloftaj. Maristoj vidis, ke neniu el iliaj rimarkoj, diritaj antaŭ Francisko kaj Fernao, estis perfidita tie, kie ĝi povus kaŭzi malutilon al ili. Ilia malkonfido malrapide perdiĝis.\n:Intertempe ili ĉirkaŭveturis Afrikon kaj atingis Mombason. Tie okazis unua batalo kun la araba ŝiparo. Ĝi ne daŭris unu tutan horon kaj Araboj malaperis. \n:La kunpuŝiĝo apud Mombasa estis komenco de multaj surmaraj bataloj, kiuj atendis la portugalan ekspedicion en Hinda oceano. Arabaj komercistoj kaj indiĝenoj faris ĉion eblan por forigi la maloportunajn fremdlandanojn. La regionoj, kiuj vivis tutajn jarojn kviete, subite ekskuiĝis per eksplodo de rezisto kontraŭ Portugaloj. La ŝiparo de Almeida devis ofte dividiĝi, se ĝi volis sufiĉi por ĉiuj taskoj. Apenaŭ estis subpremita revolucio en Kananoro, jam venis informo pri nova sur orienta bordo de Afriko. Tuj poste sekvis batalo apud hinda urbo Diu.\n:Intertempe el maldikaj fadenetoj de la tagoj kunplektiĝis semajnoj, el semajnoj monatoj, el monatoj jaroj.\n:Iam alveturis Hindujon novaj portugalaj ŝipoj kun speciala destino. Ili devis daŭrigi veturon plua al oriento por atingi duoninsulon Malakka. Estro de ĉi tiu eskadro bezonis spertajn maristojn kaj ŝipgvidantojn.\n:Vicreĝo Almeida longe ne hezitis, kiun li rekomendu. Dum tiuj kelkaj jaroj, kiam oni batalis en ĉiuj partoj de Hinda oceano, li havis sutiĉe da okazoj bone ekkoni Franciskon kaj Fernaon. Ili scipovis taksi ilian pretecon. Li ŝatis ilian aŭdacon. \n:Ambaŭ amikoj veturis kun ekspedicio de kapitano Sekveira al Malakka, centojn kaj centojn da leguoj orientan. \n:En Malakka ili vidis eksterordinare viglan komercon. Miloj da malgrandaj barkoj svarmis en la haveno kaj antaŭ ĝi. Kaj kia aspekto prezentiĝis nur en la urbo! Komercistoj ofertis al ili tiajn kvantojn da spico, pri kiaj en Hindujo ne estis eble eĉ revi. \n:La loĝantaro estis miksaĵo de diversaj naciecoj. Tie vivis Malajoj, Hindoj, Araboj, Persoj, Siamanoj, Ĉinoj.\n:Fernao iradis ofte sur la bordon kaj observis vivon de ĉi tiu stranga lando. Iam li parolis sur la foirejo kun ĉina silkkomercisto. Lia nomo estis Siu Chung. La Ĉino konis el sia propra sperto Hindujon kaj Afrikon kaj tio ambaŭ virojn tre alproksimigis. \n:Siu Chung havis en Malakka bele konstruitan domon. Li insultis Magalhaenon kaj prezentis lin al siaj familio kaj konatoj. \n:Post ĉi tiu unua renkonto Fernao jam dum ĉiu vizito de la bordo iris al sia ĉina amiko. Kaj de tiu li aŭdadis aferojn, kiuj forprenis al li spiron. Li sciiĝis, ke Portugaloj estas ĉie malamataj pro siaj konkeremo kaj brutaleco. Sciigoj pri iliaj kruelaĵoj penetris Malakkon jam longe antaŭ ilia alveno. Ofte li aŭdis ankaŭ avertojn, ke ili ne estu tiom senzorgaj, ke Maŭroj, Ĉinoj kaj Malajoj faras iajn sekretajn preparojn, Fernao meditis, ĉu li atentigu komandanton Sekveira, ĉu ne. Li konsiliĝis pri la afero kun Francisko.\n:\"Vi rigardas tion tre nigre,\" respondis al li Fernao. \"Se ni devus kredi ĉion, kion ni ĉi tie aŭdas, ni ne povus forlasi la ferdekon eĉ por unu paŝo. Ĉinoj versimile intencas timigi nin por konservi la komercon al si. Komprenu la aferon: por ili malaperus unu konkuranto.\"\n:\"Eble vi pravas,\" aldonis hezite Fernao. \"Sed mi opinias, ke Siu Chung parolas kun mi sincere.\"\n:\"Mi ne konfidas la indiĝenojn,\" diris Francisko ruze.\n:Ŝajnis, ke Fernao timetis vere senkaŭze. La havenurbo bolis en viveco kaj nenio suspektinda estis rimarkebla.\n:Post kelkaj tagoj venis Francisko kun radianta vizaĝo.\n:\"Jen vidu, Fernao! Ĉiam ni aĉetadis nur de malgrandaj komercistoj - kaj nun ofertas al ni varojn mem raĵo!\"\n:\"Vere stranga, ke li subite tiel ŝanĝis sian decidon. Sehveira tamen proponis al li amikan kontrakton tuj post nia alveturo, sed li senĉese nur singarde elturniĝis.\"\n:\"Nenio stranga en tio kuŝas,\" dispelis liajn nubojn Francisko. \"Morgaŭ oni surŝipigos la varojn kaj poste ni forveturos. Kaj imagu al vi, ke la spico kostos bagatelaĵon!\" \n:\"Ĉu vere!\" miro de Fernao kreskis.\n:\"Jes! Sekveira nur radias pro feliĉo, kiel grandioze li aĉetis!\" \n:\"Nu -!\" murmuris Fernao kaj li denove ekmeditis. Premata de ia malserena antaŭsento li tamen volis serĉi sian komandanton por averti lin. Sed antaŭ kio li avertos lin? Antaŭ la bone farita komerca kontrakto, kiu alportos ankaŭ al Sekveira mem grandan profiton? Ĉu li ne fariĝus ridinda? Jam eĉ Francisko komencas prirideti lin! \n:Tadata de si mem kaj de la tuta mondo li foriris en urbon. Li vagis tra la stratoj kaj klopodis malkovri en konduto de indiĝenoj ion eksterordinaran kaj misteran. Ion, al kio oni povus juĝi, ke proksimiĝis tempesto.\n:Sed la stratoj aspektis same kiel aliokaze. Komercistoj allogis per kriego preterirantojn kaj invitis ilin aĉeti oferatan varon. La aĉetantoj marĉandis. Ĉie tumulto, homsvarmado, bruo, krio, rido, babilado - nur tio, kion li supozis, ne estis rimarkebla. Nenia suspekta konduto, nenia minaca rigardo.\n:Do - tamen nur vanaj babilaĵoj? Jam li estis konvinkita, ke li konas sufiĉa bone homajn karakterojn. Siu Chung ŝajnis esti homo, al kiu oni povas konfidi. Kaj -! \n:Li decidiĝis viziti lin. Eble Siu Chung scias ion pri la interesa oferto de radĵo. \n:Li estis tre surprizita trovante la domon de Siu Chung ŝlosfermita kaj evidente malplena. Kion ĝi signifas?\n:Nekomprenante li skuis la kapon. Ĵus kiam li estis ekironta al la haveno, aperis antaŭ li altstatura Malajo.\n:\"Pardonu,\" li diris, \"ĉu vi estas sinjoro Magalhaes?\"\n:\"Jes,\" respondis surprizita Fernao. \"Kion vi deziras!\"\n:\"Mi estis sklavo de sinjoro Siu Chung,\" klarigis Malajo, \"Mi laboris en lia magazeno. Antaŭ unu horo mia sinjoro forvojaĝis. Li ordonis al mi elserĉi vin, estu vi kie ajn. Mi devas komuniki al vi, ke mia sinjoro tre alte taksas vian amikecon. Kiel pruvon de sia estimo li sendas al vi sian sklavon.\"\n:\"Sklavon? Ĉu eble vin?\"\n:\"Jes, sinjoro. Mia nomo estas Henriko. Mi naskiĝis en Sumatra kaj mi estas kristano. De ĉi tiu momento mi estas via sklavo.\" \n:Magalhaes ekĝojis. Jam preskaŭ ĉiu Portugalo havis sian sklavon. \n:\"Kaj kien forvojaĝis via sinjoro?\"\n:\"Mi ne scias. Versimile tre malproksimen. Li diris, ke post lia reveno vi jam ne estos ĉi tie. Li sciigas vin, ke vi estu morgaŭ kun viaj samlandanoj singardaj.\"\n:Magalhaes ektremis. Morgaŭ! Do tamen! \n:Tuj decidita li revenis sur la ŝipon. Li loĝigis la sklavon kaj vizitis komandanton Sekveira. \n:\"Sinjoro kapitano, mi estis avertita. Ni devas esti singardaj.\"\n:\"Kiu avertis vin?\"\n:\"Mia ĉina amiko el urbo.\"\n:\"Ĉu li diris ion pli precizan?\"\n:\"Ne. Preciza estis nur la tago.\"\n:\"Nu?\"\n:\"Morgaŭ.\"\n:\"Eh, morgaŭ ni malplenigos magazenojn de radĵo. Li ĝojas pro bone farita komerco. Kaj se iu volus malhelpi nin dum la surŝipigo de varo, la radĵo certe kapablus fari ordon.\"\n:\"Kaj se tiu, antaŭ kiu ni estas avertitaj, estus mem radĵo?\" :\"Kion vi diras! Ĝu vi scias ion certan?\"\n:\"Ne.\"\n:\"Vi estas konscienca homo, sinjoro Magalhaes. Sed tiajn neprecizajn avertojn ni ne povas rigardi serioze. Morgaŭ ni ŝarĝos ŝipojn per spico.\"\n:Duan tagon, kiam oni komencis surŝipigi la varojn, estis sur la bordo proksimume tri kvinonoj da maristoj. Sur la ŝipoj restis nur patroloj, kuiristoj kaj la plej necesa nombro da viroj, kiuj preparis la magazenojn en subferdekoj. \n:Oni laboris jam kelkajn horojn. La barkoj, ŝarĝitaj per multekosta varo, alnaĝis al karaveloj kaj revenadis al la kaĵo.\n:Subite el golfo malantaŭ la haveno elveturis multaj mallarĝaj malajaj barkoj. Sur ĉiu sidis kelkaj viroj, kiuj trankvile remis. La barkoj celdirektis unue al la vasta maro, poste ili turniĝis kaj naĝis en la spacon inter la eskadro kaj bordo. Poste ili komencis dividiĝi. Unuaj deflankis al la bordo, kie laboris Portugaloj, aliaj al duone malplenigita ŝiparo. \n:La manovro estis lerte preparita. Malgraŭ tio, ke malajaj barkoj estis kelke da centoj. Ilia ĉeesto vekis neniun atenton. Haveno en Malakka estis ĉiam la rodejo de plej diversaj barkoj malajaj, ĉinaj kaj arabaj. Sed ĉiam la vico da barkoj dividiĝis en du direktojn, patroloj sur karaveloj atentiĝis kaj trumpetis alarmon. \n:Sekveira elkuris sur la ferdekon kaj li tuj komprenis la situacion. Li donis kelkajn ordonojn. La muĝa sono de signaltrumpeto tratranĉis aeron kaj atentigis Portugalojn laborantajn sur la bordo pri proksimiĝanta danĝero. Tuj poste sekvis kelkaj kanonsalvoj, kiuj disĵetegis la vicon de malajaj barkoj rapidegantaj al la karaveloj. La barkoj, kiuj ne estis trafitaj, revenis al la bordo. \n:Tie komencis intertempe sovaĝa batalo. En la momento, kiam la unuaj malajaj barkoj albordiĝis, elkuregis el urbaj stratoj netravideblaj aroj da indiĝenoj. Ilia militkrio kvazaŭ esprimus ĉiun malamon, kiun ili sentis al eŭropaj konkerantoj. \n:Ambaŭ flankoj luktis kun eksterordinara aŭdaco. Portugaloj sciis, ke ili batalas pro sia vivo. Malaĵoj batalis pro sia libereco, ĉar libereco estas pli valora ol vivo mem, ilin timigis neniuj oferoj. \n:Ekde unua momento oni ne povis dubi, kiu venkos. Portugaloj ne havis sur la bordo siajn kirasojn kaj pezajn glavojn kaj muskedojn, kiuj alportadis al ili tiel facile venkojn en pli fruaj bataloj kun indiĝenoj de la plej diversaj landoj. Iliaj ekstermaj kanonoj troviĝis tro malproksime, ol ke ili povu helpi. Cetere ne estis eble doni ordonon al pafado, ĉar oni povis trafi ankaŭ iliajn proprajn homojn.\n:Grupoj de portugalaj maristoj rapide maldensiĝis.\n:Tiuj, kiuj troviĝis en la momento de la atako sur karaveloj, rigardis senpove al la bordo. \n:Ankaŭ Fernao Magalhaes fiksis sian rigardon al la borto. Li aŭdis krakon de armiloj, li vidis senesperan batalon, sur lia frunto vidiĝis vejnoj. Li estis ekscitita, ĉar timis. Li timis pri Francisko. Li sciis, ke lia plej bona amiko inspekciis sur la bordo ĉe la surŝipigo de varoj, Kio okazis kun li? \n:Subite Fernao ekkriis pro teruro. Unu el portugalaj ŝipetoj ĵetis sin kontraŭ tumulto da malajaj dĵunkoj, Inter batalantaj Portugaloj Fernao rekonis Franciskon.\n:\"Henriko, en la boaton!\"\n:Kaj jam ili impetis al la bordo. La boato de Fernao, garnita per dika tero, distranĉis aron da malajaj barkoj kiel fulmo. Estis jam ekstrema tempo. Francisko jam apenaŭ povis stari, ĉar li sangis el kelkaj vundoj.\n:Magalhaes kaj Henriko renversis kelkajn malajajn barkojn. Boato de Francisko eluzis ĥaoson kaj trapuŝis sin per aperturo, kiu estiĝis inter atakantaj boatoj. Tiuj jam ne riskis persekuti la fuĝintojn. Ili ja elpafis tutan nubon da sagoj, sed tiuj jam neniun trafis.\n:Kiam la rifuĝintoj alveturis al karaveloj, la batalo sur la bordo estis finita. Maristoj, kiuj tie restis, estis aŭ mortigitaj aŭ kaptitaj. \n:Fernao tuj zorgis pri Francisko. Liaj vundoj estis ja dolorigaj, sed ne mortigaj. Kiam Fernao metis lin sur la liton, Francisko faris signon, ke lia amiko kliniĝu super lin. Li volis ion diri. Sed li estis tiom malfortigita de la travivita batalo kaj kortuŝita per ofero kaj aŭdaco de Fernao, ke nek unu vorto sonis el lia buŝo. Senvorte li ĉirkaŭbrakis amikon.\n:Dume karaveloj levis ankrojn kaĵ forlasis Malakkon.','',0,'62.245.121.214','20041231144429','',0,0,0,1,0.377728772222,'20041231144429','79958768855570'); INSERT INTO cur VALUES (939,0,'Revoj_kaj_realeco','[[Magalhaes]]\n\n V. \n\n\nRevoj kaj realeco\n\n\n:La karaveloj trankvile balancis sur la ondoj de Hinda oceano. Favora vento pelis ilin al Hindujo. \n:Fernao kun Francisko, kiu jam iomete resaniĝis, staris sur antaŭkilo de la ŝipo. Enpensiĝitaj ili rigardis la bluetajn akvojn. Ili enspiris ties salan odoron kaj raviĝis per ties nemezurebla vasteco. Kaj ili revis. \n:\"Mi opinias, ke Sekveira post alveturo en Hindujon informos pri vi la vicreĝon,\" diris Francisko. \"Kaj tiu - vi ja konas lin - scipovas puni, sed ankaŭ rekompenci.\"\n:\"Eĥ,\" refutis Magalhaes. \"Sed por diri la veron ... mi ja volus esti kapitano. Jen. . . havi disciplinitan, aŭdacan, obstinan ŝipanaron, bone konstruitan, firman ŝipon -\"\n:\"Kaj Franciskon Serraon ŝipgvidiston - mi ja almenaŭ esperas, ke vi akceptus min?\" ridis Francisko.\n:\"Tute ne! Vi tamen estus kapitano sur alia ŝipo kaj ni veturus kune malkovri novajn landojn. Ekkoni novajn regionojn! Mondo estas ja tiom vastega! Sed kial paroli pri tio. Ĝis nun ni faris ankoraŭ tro malmulte.\"\n:\"Vi estas ĉiam la modesta Fernao el Traz-os-Montes. Vi vidos, ke post reveno en Hindujon oni rangaltigos vin. Vicreĝo Almeida ne apartenas al tiuj, kiuj malatentas grandajn farojn.\"\n:Sed en Hindujo okazis dum ilia foresto grandaj ŝanĝoj. Almeida estis kalumniita ĉe la reĝa kortego kaj senigita de sia ofico. La vicreĝo fariĝis duko Albukerk, homo malmilda, venĝema kaj senrespekta. \n:Fernao ne estis rangaltigita, ja eĉ laŭdon li ne ricevis. La nova vicreĝo forigis ĉiujn homojn, kiuj sub gvidado de Almeida montris sin bonaj kaj lertaj. Kaj tia montriĝis ankaŭ Magalhaes. Pro tiu kaŭzo li estis forsendita kun ŝipoj en Lisabonon. \n:Ordono por forveturo venis tute neatendite. Francisko petis ankoraŭ en lasta monento aŭdiencon ĉe la vicreĝo. Li volis veturi kun Fernao, sed lia peto ne estis plenumita. \n:Kaj tamen ŝajnis, ke Magalhaes restos en Hindujo. La ŝipo, sur kiu li veturis, enmarĉiĝis sur malprofundejo. Minacis danĝaro, ke ĝi dronos kun la tuta ŝipŝarĝo kaj kun la homoj. Al oficiroj tute na venis ideo komenci savlaborojn. Sehezite ili rapidegis al boatoĵ por lokigi sin tie la unuaj. Maristoj okupis alvenon al la boatoj kaj stariĝis minace kontraŭ la egoistaj komandantoj.\n:Magalhaes tuj ekkomprenis, ke konflikto sur la dronanta ŝipo signifus plenan katastrofon. Malatentante la terurigitajn oficirojn li aliĝis - mem hidalgo - al la maristoj.\n:\"La ŝipo dronos nur post kelkaj horoj,\" li trankviligis ŝipanaron. \"Ni lasu oficirojn forveturi al la bordo. Ili resendos al ni boatojn kaj ni tamen havos sufiĉe da tempo por saviĝi.\"\n:Kaj jam sonis sur la ferdeko liaj koncizaj kaj precizaj ordonoj. El ili oni rekonis ne nur subigan energion, sed ankaŭ trankviligan certecon kaj memkonfidon.\n:Estis merito de Magalhaes, ke neniu dronis. Oni sukcesis ankaŭ savi tutan ŝipŝarĝon.\n:Pli frue, ol ĝi estis ekster danĝero, ceteraj ŝipoj estis jam malaperintaj post la horizonto.\n:En ĉi tiuj dangeraj horoj montriĝis, kiom pli proksime staras Magalhaes al ordinaraj homoj ol al parvenua kasto de hidalgoj. Neniel li estimis ĉi tiujn fieregajn homojn, kiu kun malŝato rigardis \"plebon\". Li malrespektis la orumon de ilia ĝentile cizelita parolo, eleganta konduto kaj entuta ekstera ĝentileco, per kiu ili ofte kaŝis internan povrecon, vantecon kaj mankon de memestimo.\n:Nek por ĉi tiu faro estis Magalhaes laŭdita. Vicreĝo ege ŝatus forsendi lin denove Portugalujon, sed ĉiujn restintajn ŝipojn li bezonis por novaj konkeroj.\n:Li faris preparojn por batalo kontraŭ hinda urbo Goa.\n:La tagon antaŭ forveturo alkuris Francisko tute radianta: :\"Mi gratulav vin, Fernao!\"\n:\"Pro kio?\"\n:\"Pro via, nome ankaŭ pro mia - mallonge dirite pro nia rangaltigo!\"\n:\"Ĉu ni estas rangaltigitaj?\" demandis malkonfide Magalhaes.\n:\"Jes!\" ĝojis Francisko. \"Ĉu vi rememoras, kion mi deziris al vi, kiam ni veturis el Malakka! Kaj jam ĝi estas fakto! Vi estas kapitano kaj mi via unua oficiro!\"\n:Farnao ne kredis siajn orelojn. Kio okazis? Ĉu vicreĝo ŝanĝis sian opinion? Aŭ ĉu tio estas unu el ŝercoj de eterne gaja Francisko?\n:\"Kiu diris tion al vi?\" li demandis.\n:\"Legu!\" haltigis lin anstataŭ respondo feliĉa Francisko kaj disvolvis antaŭ mirigita amiko pergamenrulaĵon subskribitan de vicreĝo. Fernao kaptis ĝin avide. Francisko ne ŝercis. Magalhaes estas nomita la kapitano de ŝipo Salvador kaj Francisko Serrao estis lia unua oficiro.\n:Amikoj ĉirkaŭbrakis unu la alian. \n:Sed ilia entuziasmo baldaŭ malvarmiĝis. Ankoraŭ la saman vesperon ili eksciis, ke vicreĝo faris multe da tiaj rangaltigoj. Li ne faris tion kun intenco honorigi iun, sed nur pro tio, ke li ne havis sufiĉe da spertaj kapitanoj kaj oficiroj por sia aventura entrepreno.\n:En la batalo apud Goa Portugaloj venkis.\n:Post kelkaj monatoj indiĝenoj denove ribelis kontraŭ okupantoj.\n:Tiam ankris la portugala ŝiparo en mallarĝa kaj longa golfo. Akvo estis tie malprofunda, elveturo al la golfo estis sufiĉe malfacila.\n:Ĉi tiun cirkonstancon eluzis la indiĝenoj. Ĉe alveturejo ili dronigis multajn boatojn ŝarĝitajn per ŝtonoj. Elveturo al vasta maro estis preskaŭ neebla. Ŝipoj de la konkerantoj estis kiel en kaptilo.\n:La indiĝenoj volis pereigi ilin per fajro. De sur ambaŭ bordoj ili ĵetegis al lignaj karaveloj nubojn da fajraj sagoj. Laŭ fluo de la rivero, kiu fluis en la golfon, ili sendis brulantajn pramboatojn. \n:Portugaloj moviĝis al elveturejo paŝon post paŝo. Nur post kelkaj semajnoj ili sukcesis elgliti el terura faŭko de danĝero.\n:Vicreĝo Albukerk volis venĝi sin je la urbo. Por tiu celo li arigis portugalan ŝiparon el tuta Hinda oceano en havenon de Coĥin, kie li amikiĝis kun radĵo. \n:Li kunvokis militan konferencon de kapitanoj kaj oficiroj. Li komunikis al ili sian decidon: oni tuj veturos al Goa. La urbo devas esti konkerota je ĉiu prezo. Hindoj devas senti, ke portugala potenco estas nekadukigebla, malgraŭ unuopaj malsukcesoj. \n:Li demandis kapitanojn. kion ili opinias pri la afero.\n:La kapitanoj sciis. ke ĝi estas entrepreno tre danĝera. La ŝipanaro estas elĉerpita kaj maltortigita pro travivintaj suferoj dum batalo en golfo. Ŝipoj estas plenaj de vunditoj. Sed kiamaniere tion diri al la ĉefkomandanto, se li ne toleras kontraŭdirojn? Vicreĝo estas ja kiel ciklono: li furioziĝos kaj neniigos ĉiun, kiu stariĝos sin en lian vojon. La demando, kion opinias pri la atero kapitanoj, estis prezentite nur por ŝajnigi ĝentilecon.\n:Albukerk ĉirkaŭrigardis la kunvenintajn virojn kaj sur lia vizaĝo aperis kontenta rideto. Jes, tion li ŝatis: blindan obeemon sen kontraŭdiroj.\n:Subite la ĉeestantaro rigidiĝis. Ĉiuj rigardis al la kuraĝulo, kiu anoncis sin por paroli. Kiu estas tiom kuraĝa, tiom stulte kuraĝa?\n:Estis Fernao Magalhaes.\n:Li ne scipovis subpremi sian opinion, se ĝi estis alia ol tiu de la estro. Li ne scipovis kaŝi sian konvinkon. Ĉu li parolis malmulte? Jes. Sed se li ion diris, ĉiu sciis, ke malantaŭ liaj vortoj staras firma kaj neskuebla konvinko da prudenta viro.\n:\"Kion vi deziras, kapitano?\" mezuris lin per detruiga rigardo vicreĝo.\n:\"Mi ne povas konsenti pri via propono, sinjoro vicreĝo,\" diris malrapide kun akcento je ĉiu vorto Magalhaes.\n:La kapitanoj ektremiĝis, atendante eksplodon.\n:Albukerk ruĝiĝis.\n:\"Pri kio vi ne povas konsenti?\" li kriis furioze.\n:\"Pri la tuja atako kontraŭ Goa,\" diris trankvile Fernao.\n:\"Kaŭzoj!\" la voĉo de vicreĝo siblis kiel svingo de vipo.\n:\"La ŝipanaro bezonas pli longdaŭran ripozon.\"\n:\"Ĉu tio estas ĉio?\"\n:\"Jes!\"\n:\"Kapitano,\" kriegis vicreĝo, \"kaj ĉu vi ne opinias, ke vi ion kaŝis antaŭ mi!\"\n:\"Mi diris mian opinion. Mi ne scias, kion mi aldonu.\" \n:\"Kaj kial vi ne diras rekte, ke vi timas?\"\n:Post ĉi tiuj vortoj Magalhaes rigardis sian komandanton, sed li ne vidis lin. Antaŭ liaj okuloj subite reviviĝis ĉiuj bataloj, kiujn li partoprenis. La ĉeestantoj scias, kiamaniere li kondutis en ili. Scias tion ankaŭ la vicreĝo. Ĉu li rememorigu tion al li?\n:Pro tio li silentis. En lia silento estis fiereco de brava homo kaj profunda malestimo pri eldirita arogantaĵo.\n:Tio ekscitis la vicreĝon ankoraŭ pli. Li sentis preskaŭ elementan neceson faligi ĉi tiun homon en polvon, humiligi lin, ridindigi, ofendi. En lia voĉo tremis senmezura malamo:\n:\"Cetere, en la batalo mi bezonos nur bravajn maristojn. Malkuraĝuloj povas resti en Coĥin.\"\n:Fernao iomete paliĝis, sed li devigis sin resti trankvila:\n:\"Vi mem scias plej bone, ke inter niaj vicoj ne ekzistas malkuraĝuloj. Ni havas nur multajn malfortigitajn kaj malsanajn maristojn.\"\n:Post fino de konferenco venis kelkaj kapitanoj al Magalhaes kaj avertis lin antaŭ similaj scenoj. Ili ankaŭ ne konsentas kun la vicreĝo, sed kial inciti lin kontraŭ si, se li tamen faros, kion li volas?\n:F\'ernao silentis. Sed li sciis, ke ankaŭ en estonteco li ne agos alimaniere.\n:Kaj ili veturis al Goa.\n:Albukerk pelis militistaron en batalon kun neaŭdita brutaleco kaj - li venkis.\n:Tuj poste li kondukis ŝiparon al Malakka. Ĝi estis revenĝo por malvenko, kiun tie suferis Sekveira.\n:Li malatentis superforton de malaja radĵo. Li ĵetis sur la bordon siajn armitojn en kunpremitaj batallinioj. Oni batalis senkompate kaj longe.\n:Ankaŭ Malakka estis venkita per frakasiga sturmo de Portugaloj. \n:Per ĉi tiuj venkoj fariĝis Albukerk la plej timata konkeranto de sudaziaj landoj.\n:Ŝajnis, ke meze de neaŭdata potenco kaj famo li forgesis Magalhaeson kaj lian kontraŭstaron en Coĥin. Neniam li eĉ per unu vorto menciis la kapitanon, kiu kuraĝus publike kontraŭstari lin. Ĉu eble sufiĉis al li, ke batalo apud Goa pravigis lin? Aŭ ĉu li estis tiom grandanima?\n:Sed la vicreĝo ne forgesis.\n:Post kiam li ordigis cirkonstancojn en Malakka, li preparis grandan ekspedicion de komerca ŝiparo kun donacoj por reĝo Manuelo. Kun ĝi estis forveturontaj multaj homoj, kiuj estis por li salo en okuloj.\n:Inter tiuj entis ankaŭ Fernao Magalhaes.\n:Vsnperon antaŭ forveturo promenis Fernao kun Francisko sur la kaĵo. Ili parolis malmulte. Eble ĝuste pro tio, ke ili volis diria al si tro multe. Ili antaŭsentis, ke ilia disigo daŭros tre longa.\n:Jaroj de la fidela amikeco defilis en iliaj rememoroj. Sabrono, Lisabono, Hindujo, Malakko. Esperoj kaj disreviĝoj. Revoj kaj realo. La tuta vivo estis kiel tiuj ondoj, kiuj murmuretis en la haveno. Ĝi ŝanĝiĝis, ŝvelis, rompiĝis kaj ondetiĝis. Estis la tagoj de la feliĉo kaj ankaŭ tiuj de la malespero. Kaj super ĉio tiriĝis arĝenta fadeno de ilia fidela amikeco. Ĉu ĝi estos nun disŝirita per kruda tuŝo de fremda mano? Ne, tio ne okazos. Ili estu malproksimigitaj kiom ajn, ili ĉiam estos kune.\n:Francisko ŝatus diri al Fernao, ke li prezentis peton pro li al la vicreĝo. Sed kial tion diri, se li nenion sukcesis?\n:\"Ne zorgu pri fremdaj sortoj, kapitano Serrao,\" diris al li vicreĝo. \n:\"Mi ne estas kapitano, sinjoro admiralo,\" korektis lin Francisko.\n:\"Se mi diras \'kapitano\', do vi estas kapitano,\" provis rideti Albukerk. \"Hodiaŭ mi subskribis dekreton, per kiu vi estas rangaltigita je kapitano. Kaj kio vian peton koncernas, mi ne povas plenumi ĝin.\"\n:\"Sinjoro admiralo, de la infaneco ni estas la plej bonaj amikoj,\" insistis Francisko. \"Vi farus por ni ambaŭ grandan afablaĵon, se vi lasus Magalhaeson ĉi tie.\"\n:\"Nepensebla! La pli altaj interesoj postulas, ke kapitano Magalhaes forveturu en Lisabonon. Lia Reĝa Moŝto jam scios, kiamaniere okupi lin, ke tio servu al prospero de la patrujo.\"\n:Francisko foriris de la vicreĝo kun pikiga doloro en la animo. Dum aliaj cirkonatancoj li havus grandan ĝojon pro sia rangaltigo. Sed nun malserenigis lin Albukerk per la malafabla decido, kontraŭ kiu ne ekzistis ia kontraŭdiro.\n:Amikoj haltis apud la haveno, kie ankris komercaj ŝipoj.\n:\"Kion vi entreprenos en Lisabono, Fernao?\" \n:\"Mi ankoraŭ ne scias.\"\n:\"Sed apud la kortego vi ne restos?\"\n:\"Francisko!\"\n:Kiel povus resti apud reĝa kortego tiu, kiu konatiĝis kun libereco de vastaj spacoj! Kaj kiel povus tie resti Fernao, kies animo estis forbruligata da la sopiro ekkoni novajn regionojn, malkovri landojn, kien piedo de Eŭropano ĝis nun ne enpaŝis!\n:\"Mi skribos al vi,\" diras denove post momento Francisko. \"Kaj vi ankaŭ skribu al mi! Kaj revenu ĉi tien kiel eble plej baldaŭ!\"\n:\"Mi revenos, Francisko. Ankoraŭ mi ne scias, kiam ĉi tio okazos, sed mi certe revenos. Vi mankos al mi ĉe ĉiu paŝo.\"\n:Ili denove longe kaj senvorte rigardis malhelajn ondojn. Ĉiam ili sciis, kion signifas unu por la alia. Sed plene konsciiĝis ili pri tio nur nun, en la momento de la adiaŭo.\n:El ŝipoj aŭdiĝis signalo, ke la ŝipanaro devas reveni.\n:La amikoj ĉirkaŭbrakis unu la alian, premis al si reciproke manojn kaj Fernao malsupreniris al la boato.\n:\"Adiaŭ, Francisko!\" li vokis duonsufokite, kiam kelkaj remiloj tuŝis la akonivelon.\n:\"Adiaŭ, Fernao! Kaj - ĝis la revido!\"\n:Dum la matenkrepusko ŝipoj forlasis Malakkon.\n:Fernao ne estis troige sentema. Li vidis kaj travivis tro multe. Sed tamen la adiaŭo kun Francisko postlasis en lia animo impreson, kvazaŭ iu kara mortus al li. Li sciis, ke tian amikon li jam ne trovos. \n:Iam - ĵus ili estis traveturintaj danĝerajn lokojn apud kabo de Bona espero - venis al li sur ferdeko ofkiro, kun kiu li loĝis en komuna kabino.\n:\"Mi ricevis sciigon,\" li komencis, \"ke la gvidanta kapitano sur flaga ŝipo portas de vicreĝo leterojn, kiuj estas destinitaj por la reĝo. Inter ili estas laŭdire ankaŭ leteroj pri ni.\"\n:\"Pri kiu?\"\n:\"Pri vi, pri mi, nu - ankoraŭ pri kelkaj, kiujn li volis forigi. Unuaj opinias, ke pro ĝoĵo el siaj venkoj li laŭdas nin, aliaj timas, ke li nigrigis nin.\"\n:\"Nu, ni vidos. Baldaŭ ni estos en Lisabono,\" diris Magalhaes trankvile.\n:Tiu \"baldaŭ\" daŭris ja semajnojn, sad fine ili tamen ekvidis la havenon, kiun Fernao forlasis antaŭ sep jaroj.\n:Kiom Lisabono intertempe ŝanĝiĝis!\n:Jam apud alveturejo en la havenon oni rimarkas, kial ĝi pli kreskis kaj akomodiĝis al la grava rolo, kiun ĝi komencas ludi en eŭropa kaj tutmonda historio de ĝis nun malatentata Portugalujo. La ŝiphaltejo estas plenplenigita de ŝipoj. Sed ili jam ne estas nur ŝipoj portugalaj, kiel tio estis antaŭe. Sur unuj flirtas flagoj anglaj, sur aliaj germanaj, ĉi tie vi vidas denove la holandajn. Jes, Eŭropo migras en Lisabonon, dume Venecio nur timigite alrigardas ĉi tiun ne atenditan kaj por ĝi tiom pereigan ŝanĝon. Kaj se vi eniras la urbon, eĉ via spiro preskaŭ haltiĝas kaj vi brilblindiĝas rigardante grandegajn azenojn, kiuj estas plenigataj per alveturigata varo. Kaj kia varo ĝi estas! La hindaj ŝtofoj kaj silko, kotono, eburo, ora polvo, perloj, sukero, vino, sudaj fruktoj, salo - kaj super ĉio spico, sakoj, aroj da sakoj plenaj de multekosta spico!\n:Ĉu vi opinias, Fernao, ke Lisabono malfermas siajn brakojn por bonvenigi kaj ĉirkaŭbraki unun el tiuj, kiuj per sia propra sango preparis ĝian ekfloron kaj kapturniĝe kreskantan famon? Ĉu vi opinias, ke la kanonsalvoj, kiuj tondras super la urbo kaj haveno, estas pafataj por honorigi tiujn, kiuj riskis siajn vivojn por Portugalujo? Vi stulta! Kion signifas por reĝo Manuelo kaj por enlandaj kaj eksterlandaj komercistoj la vivoj de maristoj? Por ili estas ĉefa, ke karaveloj estas plenaj de multekosta varo kaj belegaj donacoj, kiujn sendas al Lia Reĝa Moŝto nobla kaj meritplena vicreĝo de Hindujo! Delegitojn kaj senditojn kun informoj pri la nove malkovritaj, konkeritaj kaj sklavigitaj landoj akceptas Manuelo la Granda kua malfermitaj brakoj. Sed vi, kapitano Magalhaes, atendu, ĝis venos via vico. Lia majesto ja akceptas al aŭdienco ĉiun hidalgon, kiu revenas el malproksimaj vojaĝoj, sed vi devas atendi kelkajn semajnojn, ĝis vi estos invitata en reĝan salonon ...\n:Vi ne estas ĉi tie sola. Vi ĉiuj staras en longa vico, unu kun peto, dua kun postulo, tiu por prezenti sin, alia por danki -\n:Kaj jam proksimiĝaa reĝo Manuelo la Granda al vi. Jen faru profundan komplimenton, nun la ceremoniestro laŭte vokas vian nomon - kapitano Fernao Magalhaes! - ĉu vi aŭdas, kiel ĝi sonas en la grandampleksa salono? Kaj kio okazos en sekvanta momento? Kion diros Lia Majesto? Streĉu orelojn kaj bone memoru, kion vi aŭdos! Ĝi estas granda, grava, multsignifa momento, eble ĝi decidos pri via tuta vivo!\n:\"Magalhaes!\" ripetas la reĝo post ceremoniestro kaj sur lia vizaĝo aperas ombro de indigno kaj esprimo de malrespekto. \"Magalhaes? Jes, mi rememoras. La raporto de vicreĝo pri lia konduto estis tre klara. Li estas la kapitano, kiu ĉiam montris malmulte da kuraĝo kaj aŭdaco. Ni ne haltigu nin - daŭrigu!\"\n:Fernao ne sciis, kiamaniere li ŝancelforlasis la aŭdiencan salonon.','',0,'62.245.121.214','20041231144524','',0,0,0,1,0.079653922902,'20041231144524','79958768855475'); INSERT INTO cur VALUES (940,0,'Ruy_Faleiro','[[Magalhaes]]\n\nVI.\n\nRuy Faleiro\n\n:Tagoj, kiujn travivis Fernao post aŭdienco antaŭ reĝo. Estis amaraj-maldolĉaj kiel absinto.\n:Li loĝis kun Henriko en duonkaŝita flanko de la palaco en malgranda loĝejeto, kiu estis al li kompateme disponigita. En ĝi li sidadis nenion farante kaj kun doloro en la koro li rememoris Franciskon kaj la gloron de la forflugintaj tagoj.\n:Magalhaes ne apartenis al homoj, kiuj falas sub la unua sortobato. Malmilda vivo instruis lin toleri humiligon kaj maljustaĵojn. Se estis necese, li scipovis doni por unu bato du, sed oni devis lukti honeste kaj malkaŝe. Oni devis lukti rekte, sen intrigoj. Sed ĉi tie? \n:Kiam li revenis patrujon, li ne atendis multon el la raporto de Albukerk. Sed ke tiu ĵetegus lin direkte en la polvon, tion li tamen ne supozis.\n:Li vagadis tra Lisabono kiel ombro. Li ne plu estis tiu trankvila Fernao. Li fariĝis malafabla, ekscitiĝema. Sen kaŭzo li abrupte alparolis Henrikon, kiu ne komprenis la ŝanĝon en konduto de sia sinjoro.\n:Kun sento da malĝojo li rigardosekvis en la haveno forveturantajn ŝipojn. Ofte li decidiĝis, ke li ne plu iros tien. Sed li ne sukcesis tion por longe. La maro vokis lin, malproksimoj allogis.\n:Iam li estis surprizita en urbo per ĝojkrio, kiu estis neniom malpli granda ol tiu dum la fama reveno de Vasko da Gama. Kio okazis?\n:Multekostan spicon oni alveturigis en Eŭropon el Hindujo. En Hindujon oni alveturigis ĝin el Molukkoj. Sed kie troviĝas Molukkoj, la vera patrujo de spico? Kiom da marnavigantoj sensukcese klopodis trovi la vojon al ili! Kaj nun, nun fine ili estas malkovritaj! Malkovris ilin Portugaloj. Vivu la heroo, kiu penetris al mistera lando en ekstrema Oriento! Vivu - Francisko Serrao! \n:Magalhaes ne kredis siajn orelojn. Francisko Serrao? Ĉu ekzistas du marnavigantoj, kiuj havas egalan nomon? Aŭ ĉu tio estas vere lia Francisko? \n:Li ne estis longe en necerteco.\n:Iun vesperon frapis al la pordo de lia ĉambreto nekonata maristo.\n:\"Ĉu vi estas kapitano Fernao Magalhaes, sinjoro?\"\n:\"Jes. Ekskapitano,\" respondis Fernao kun amara rideto.\n:\"Do - finfine!\" diris nespire la maristo. \"Mi jam longe serĉas vin!\"\n:\"Kion mi povas fari por vi?\"\n:\"Mi estas el fregato, kiu revenis antaŭ kelkaj tagoj el Hindujo. Ĝia komandanto sendas al vi ĉi tiun leteron.\"\n:\"Al mi? Komandanto de iu fregato?\"\n:\"Bonvolu kompreni,\" daŭrigis la maristo klarigante sian mision, \"ĝin ne sendas al vi mia komandanto. LiI devis nur enmanigi ĝin al vi.\"\n:\"Do kiu?\"\n:\"De kapitano Serrao, la malkovrinto de Molukkoj.\"\n:Fernao emociite ekprenis ampleksan rulaĵon. Francisko skribas! Superŝutita per laŭroj de sia malkovra gloro li ne forgesis sian kamaradon! \n:Li dankis la mariston, donis al li kelkajn maravedojn kaj komencis avide legi. \n:Francisko detale priskribis sian vivon post ilia disiĝo. Kiom malgaje estis al li, kiel malfacile li alkutimiĝis. Poste li estis sendita kiel kapitano de unu ŝipo por serĉi Molukkojn.\n:Ili naĝis ĉirkaŭ Borneo kaj atingis embuskajn koralinsulojn. Apud unu el tiaj insuloj ilia ŝipo frakasiĝis. Restinte sur nudaj rokoj ili estis minacataj de morto per malsato. Unu vesperon elveturis al la rokaĵo malaja boato. La ŝipruiniĝintoj ruze ekposedis ĝin kaj devigis Malajojn montri al ili la vojon al Molukkoj. Post longa veturo ĉirkaŭ Celebeso ili ekvidis fine la misteran grupon de insuloj, kie kreskis la multekosta spico.\n:\"Kara Fernao, se vi almenaŭ povus imagi al vi, kiel bele ĉi tie estas!\" skribis Francisko. \"Malakka plaĉis al ni - ĉu vi rememoras? Sed kion signifas Malakka kompare al ĉi tiu ĉarma lando! Kreskaĵo estas ĉi tie abunda, aero ebriige odoras de kariofilo, makato, cinamo kaj vanilo. Sur branĉoj kveras turtoj, krias strangaj birdoj kun flava kvasto, balancas diverskoloraj papagoj. \n:Homoj estas ĉi tie afablaj kaj ĉi tiea reĝo estas plej ĝentila el ĉiuj, kiujn mi dum miaj vojaĝoj renkontis. En la nomo de portugala reĝo mi faris kun li kontrakton por eterna amikeco.\n:Sed kial mi tion skribu al vi. La vortoj estas kompatinde ombro de la realeco. Plej bone, se vi veturos al mi. Estu vi en Lisabono, en Sabroso, sur maro: mi kredas, ke ĉi tiu letero trovos vin. Kaj poste alveturu! Nenie en la mondo vidos tiom da beleco, kiom da ĝi estas ĉi tie. Nenie en la mondo vi estos akceptata kun tia amo, kun kia mi akceptos vin.\n:Do - por longa vojaĝo favoran venton en ls velojn! \nFrancisko Serrao.\"\n:\n:Fernao finlegis. Lia mano malleviĝis, letero falis sur la plankon. En la kapo li sentis strangan bruon.\n:Francisko absolute ne scias, kiel oni akceptis lian amikon en Lisabono! Li ne scias, ke tiu, kiu volis per agla flugo ĉirkaŭpreni la mondon, havas forhakitajn ambaŭ flugilojn! \n:For el Lisabono! For el Portugalujo! For el ĉi tiuj lokoj, kie rigardo al ĉiu forfluganta ŝipo ŝirvundas la koron kaj rememorigas mizeran, humiligan senpovon! \n:En grizlumajn tagojn de senespero penetris liberiganta radio. Oni veturos Afrikon! Portugalaj kolonioj, fonditaj antaŭ unu jarcento sur la norda bordo, komencas ribeli. Estas necese akiri multajn volontulojn.\n:Aliĝis ankaŭ Fernao kaj li estis akceptita.\n:Sed Afriko ne alportis al Magalhaes feliĉon. En batalo li estis vundita je genuo kaj restis por ĉiam lama. Krom tio li estis kulpigita pri tio, ke li sekrete vendis al indiĝenoj parton de militakirita brutaro. Komencis longa juĝa esplorado. Laŭ fina verdikto li estis proklamita senkulpa kej plene purigita, sed la akra pinto de la malhonorigo tamen eniĝis profunden en lian animon.\n:Reveno el Afriko estis ankoraŭ pli malĝojiga kaj pli senespera ol la reveno el Hindujo. Tiam li povis almenaŭ esperi, ke oni ankoraŭ uzos liajn servojn. Sed nun? La reĝo emeritigis lin kun ridinde malgranda pensio. Kiu havus intereson pri la lama veterano? \n:Li bezonis multe da fortoj por ne malesperi. Kiom da esperoj li jam havis kaj kiom da dispecigitaj revoj li entombigis!\n:Denove li vagadis tra stratoj de Lisabono, precipe tra tiuj, kiuj kondukis el la haveno. Sed ankaŭ ĉi tiuj regulaj promenoj fariĝis pli maloftaj. Li komencis danĝere izoliĝi. Li rekonsciiĝis pri la ŝarĝo de sia izoleco. Francisko estis malproksime kaj jam estis neniu espero, ke ili ankoraŭ iam renkontiĝos. Ĉe la reĝa kortego Fernao kelkfoje postulis, ke li estu denove akceptate al maristaj servoj, sed sensukcese. Kio restis? Ĉu malĝojo? Ĉu senespero! \n:Por malforta homo eble vere restus nur malgajaj pensoj. Sed Magalhaes estis persistema. Neniu abismo estis tiom profunda, ke li el ĝia fundo ne atingu la supraĵon. Ankaŭ ĉi tiun fojon li rekonsciiĝis.\n:Hodiaŭ oni malŝatas liajn servojn. Sed ĉu estas certe, ke oni jam neniam bezonos lin? Kaj ĉu li devas ĝis tiu tempo, kiam li estos revokata, turmentiĝi per senpova kolero, ke li en nenio sukcesas? Ĉu li ne povus travivi tiun tempon pli utile? \n:Kaj Fernao komencis studi. Subite lin ekposedis stranga kredo, ke ankoraŭ venos momentoj, kiam vivi havos valoron. Li preparos sin por tiam.\n :Malgranda ĉambreto komencis plenumiĝi per libroj. Ili estis ampleksaj volumoj pri marnavigado, astronomio, pri femdaj landoj, pri matematiko. Vivo de Fernao sereniĝis, ĝi fariĝis pli ĝoja. Henriko kun mirego observis la admirindan paciencon de sia sinjoro, kiu sukcesis trasidi ĉe misteraj libroj tutajn tagojn. Kiom foje li devis rememorigi lin, ke jam estas tempo por manĝi!\n:Fernao kompletigis siajn riĉajn spertojn, kiujn li akiris dum siaj vojaĝoj en Hinda oceano kaj en Afriko. Kaj nur nun fariĝis al li klaraj multaj aferoj, kiujn li pli frue ne komprenis. \n:Kiam li legis intormojn pri fremdaj landoj, li zorgeme komparis ilin kun siaj spertoj. Per liniilo kaj cirkelo li mezuris la distancojn, kaj se io ne konsentis, li ĉion denove trakalkulis. Li faris al si elskribojn el la tralegitaj libroj por pli bone memori la plej gravajn indikojn.\n:Fine lin plej multe interesigis problemo, kian formon havas Tero. Li rememorigis al si majstron Behaimon kaj lian globuson. Kio ŝanĝiĝis de tiu tempo? Estis ja malkovritaj novaj landoj, sed pri formo de la Tero oni senĉene sciis nenion. Ankoraŭ ĉiam ekzistis du opinioj: Tero estas aŭ ebena tabulo - aŭ kuglo.\n:\"Ĉu neniu trovos radion, kiu solvus ĉi tiun enigmon! Fernao serĉis respondon en la libroj, sed vane. Krom tio, kion ili aŭdis jam en paĝia lernejo, li trovis nenion novan. Kaj tamen iam ankaŭ ĉi tiu problemo devos esti solvita! La Tero ne povas eterne rezisti al sopiro de homo - ekkoni!\n:Kion ni konas? En plej malproksima oriento kuŝas Molukkoj, tie estas Francisko. Plej malproksimen en okcidenta direkto alveturis Kolumbo. Hodiaŭ oni jam scias, ke li ne estis en Hindujo. Li malkovris novan landon Terra Nova - oni komencas nomi ĝin Ameriko laŭ itala maristo Amerigo Vespuĉi, kiu ĝin tre interese kaj alloge priskribis.\n:Sed kio estas malantaŭ Molukkoj orienten! \n:Kio estas malantaŭ Ameriko okcidenten! \n:\"Ĉu ne estas inter Molukkoj kaj Ameriko nur mallarĝa strio de oceano?\n:Kiu trapenetros ĉi tiun spacon, tiu solvos la enigmon pri la\nformo de Tero! \n:La kapo al Fernao eĉ turniĝis, kiam li konsciiĝis pri grandiozeco de ĉi tiu ideo. Li devas iomete promeni, por malvarmigi brulantan kapon.\n:Henrikon li lasis hejme. Li volis esti sola kun siaj pensoj. Estis kvieta somera vespero. Steloj hele brilis super la tero kaj super la oceano. Tumulto en la haveno trankviliĝis.\n:Fernao promenis sur la kajo. La maro milde murmuris.\n:Li meditis. La ondoj de la oceano estas pli riĉaj ol homoj. Se ili povus rakonti pri tio, kion ili dum sia senfina vagado vidis, ni scius ĉion. La sekreto estus solvita. \n:Li haltripozis kaj kelkajn momentojn li aŭskultis la mildan murmuron de la maro. Subite li ektremiĝis pro nokta malvarmo. Li revenis hejmen, al siaj libroj. La ondoj malkaŝos al li nenion. La libroj - eble ankaŭ jam nenion. Sed - kiu scias? Eble li ĵus trovos en ili iun rimarkon, kiu almenaŭ ion malkaŝetos.\n:Enpensiĝinta li tute ne rimarkis, tra kie li iras. Nur iu akra voĉo, kiu eliĝis tra malfermita fenestro de malgranda gastejo, vekis lian atenton.\n:\"Hodiaŭ vi povas jam naĝi, kien vi volas, kaj tamen vi scias en ĉiu momento, kie vi troviĝas,\" aŭdis Fernao.\n:\"Ĥa-ĥa-ĥa-ĥa!\" eĥis mokeme kiel respondo.\n:\"Nur ridu, vi senbarbuloj!\" koleris la parolanto. \"Kion vi scias pri sekstanto!\"\n:\"Pri kio?\"\n:\"Pri sekstanto! Cetere - estas tre malfacile paroli kun vi! Tio aspektas kvazaŭ homo parolus al arboj en la arbaro!\"\n:\"Ho-ho-ho-ho!\" eksonis gaje. \"Tio estas vere amuziga! Gastejmastro, verŝu al li vinon, por ke li rakontu pri la seksano!\"\n:\"Jen vidu, kio vi estas! Tiu instrumento nomiĝas sekstanto, homo, sekstanto!\"\n:\"Al mi estas tio tute egala, sekstanto aŭ seksano!\" ridis iu. \"Mi ŝatas nur aŭskulti vin, kiel vi rakontas. Do, mi petas, rakontu! Ĝis vi fintrinkos, ni ordonos verŝi al vi denove!\"\n:\"Do, ke vi sciu, kial maristoj pli frue ne povis veturi malproksimen de la firma tero,\" komencis denove tiu unua. \"Por determini pozicion de la ŝipo ili uzis instrumenton, kiu nomiĝas astrolabo.\"\n:\"Kiel!\"\n:\"Astrolabo. Per ĝi oni determinas pozicion de la steloj kaj helpe de kalkulo oni fiksas situon de la ŝipo. Ĉi tiu instrumento havas unu grandan malavantaĝon; dum mezuro ĝi devas esti lokigita nur firma tero. Pro tiu kaŭzo pli frue neniu kuraĝis veturi sur la vastan maron.\"\n:\"Kaj hodiaŭ?\"\n:\"Hodiaŭ oni uzas jam la sekstanton. Helpe de ĝi oni determinas pozicion de la ŝipo ankaŭ dum la veturo, tial vi povas naĝi kien ajn kaj vi ne bezonas timi, ke vi vojeraros -\"\n:Pluajn vortojn Fernao jam ne aŭdis. Lia scivolo estis vekita al plej supra grado. Kiu ja prelegas ĉi tie pri sciencaj aferoj al simplaj maristoj?\n:Li eniris.\n:Preskaŭ ĉiuj tabloj estis okupitaj. Maristoj trinkis kaj amuziĝis kun viro, kiu sidis apud bufedo.\n:Li estis malgrasa maljunulo, nur ostoj kaj haŭto. Flirtanta, nekombita hartufo estis tute griza. Liaj okuloj estis akraj kaj plenaj de vigleco, la parolo malkaŝis kulturitan homon.\n:Magalhaes sidiĝis al du maristoj kaj aŭskultis plue la interesan prelegon de nekonata viro.\n:Tiu parolis pri ĉio ebla. De astrolabo kaj sekstanto li foriris al busolo, poste al Poluso kaj aliaj steloj. Li prelegis pri Suno, pri Luno kaj Tero. La aŭskultantoj aŭ ne komprenis, aŭ ne kredis lin. Ilin simple ĝojigis la fakto, ke li ekscitiĝis, se li konstatis iliajn nesciojn.\n:Sed Magalhaes komprenis lin. Li havis impreson, kvazaŭ malfermiĝus iu el liaj ampleksaj libroj kaj ĉi tiu homo legus el ĝi.\n:\"Kiu li estas?\" li demandis unun el maristoj.\n:\"Ia strangulo!\" levis ŝultron la demandito. \"Vi povas demandi lin pri kio ajn vi volas, ĉion li scipovas respondi.\"\n:\"Do scienculo?\"\n:\"Jes. Sed li scipovas eĉ antaŭdiri estontecon! Vi diras al li daton de via naskiĝo - kaj li tuj superŝutas vin per informoj: Kiel longe vi vivos, kiom da malsanoj vin turmentos, kie okazos al vi iu akcidento - mallonge dirite: strangulo.\"\n:\"Laŭ mia opinio li estas fireprezentanto de la infero,\" aldonis duonflustre la dua maristo. \"Kun tia estas pli bone ne ŝerci.\"\n:\"Kaj ĉu li sidadas ĉi tie ofte?\" klopodis ekscii Fernao, kiun interesis la nekonata viro ĉiam pli multe.\n:\"Ne. Hodiaŭ li amuziĝas kun ni, morgaŭ li estas inter hidalgoj, alifoje vi vidos lin en la haveno aŭ sur la foirejo. Sed homoj ĉie ŝatas aŭskulti lin, ĉar ĉiu volas ekscii ion pri sia estonteco.\"\n:\"Kaj vi?\"\n:\"For de tiaj aferoj!\" diris rapide la maristo. \"Mi estas tre kontenta aŭskultante lin, ĉar al mi plaĉas, kiel li scipovas ekscitiĝi kaj disputegi. Sed paroli kun li - Dio min gardu! Nur atentu liajn okulojn! Se li rigardas vin, kvazaŭ iu pikvundus vin per tranĉilo!\"\n:Fernao ĉesis aŭskulti la superstiĉan mariston. Io alloge tiris lin al mistera viro.\n:Post nelonge li leviĝis kaj iris al lia tablo. Li mem ne sciis, kion li volas. Li sentis nur fortan sopiron interŝanĝi kun li almenaŭ kelkajn vortojn.\n:\"Mi estas Fernao Magalhaes, eksmaristo,\" li prezentis sin. \"Ĉu vi permesos, ke mi alsidiĝu?\"\n:\"Certe,\" faris ceremonielan komplimenton la scienculo. \"Kaj ĉar al mi ŝajnas, ke vi estas ĉi tie unusola homo, kiu scias, kio decas kaj necesas - ne ridu, vi malkleruloj! - ankaŭ mi prezentos min al vi. Mi estas Ruy Faleiro, astronomo.\"\n:Magalhaes aĉetis botelon da vino. Li tostis kun nova konato je sano.','',0,'62.245.121.214','20041231144612','',0,0,0,1,0.123719040314,'20041231144612','79958768855387'); INSERT INTO cur VALUES (941,0,'Triumvirato','[[Magalhaes]]\n\nVII.\nT r i u m v i r a t o\n\n:Ruy Faleiro kaj Fernao Magalhaes baldaŭ leviĝis kaj forlasis la bruantan gastejon. El kelkaj frazoj, kiujn ili interŝanĝis, ili ekkonis, ke estas multaj aferoj, kiuj ilin ambaŭ interesas. Kaj la vivoplena gastejeto ne estis medio, kiu estus taŭga por ilia konversacio.\n:\"Hodiaŭ estas iom malvarme,\" diris Magalhaes, kiam ili eliris eksteren, \"Se tio estos al vi agrabla, ni povas iri en mian loĝejon.\"\n:\"Tre volonte,\" konsentis la astronomo. \"Nur se ne ĝenos vin la fakto, ke estas jam tro malfrue.\"\n:\"Tute ne gravas. Mi estos tre ĝojigita per via vizito.\"\n:Henriko kun mirego observis nekutiman noktan viziton. Kaj ankoraŭ pli multe li miris pri subita ŝanĝo, kiu okazis rilate al lia sinjoro. Fernao, alie tiom malparolema, parolis tre vigle. Li trovis homon, kiu lin komprenis, kiu pri ĉio ege interesiĝis, kiu scipovis instrui, sed ankaŭ akcepti instruon.\n:La temo de ilia debato ne estis nur astrolabo aŭ sekstanto. Ili parolis pri orientiĝo sur la vasta maro laŭ steloj. Ili studis stelan ĉielon sur norda kaj suda parto de la firmamento. Ili mezuris distancojn inter unuopaj landoj kaj komparis rezultojn kun tio, kio estis trovebla en libroj. Kio mankas al Faleiro je spertoj, tion kompletigis Magalhaes. Kion ne sciis Magalhaes, pri tio instruis lin Faleiro.\n:Horo post horo forpasis, la nokton anstataŭis la tago, sed la viroj ne rimarkis tion. En ĉiu horo kreskis ilia reciproka respekto.\n:Faleiro ĝis nun disdonadis siajn sciojn al publiko, kiu aŭ priridis ilin, aŭ konsideris ilin kiel infanajn stultaĵojn. Magalhaes sidadis ĉiam izolita en sia ĉambreto kaj studadis. Libroj scipovis instrui. Sed ili estis tamen nur trankvilaj kaj obeemaj amikoj. Se vi ne konsentas kun tio, pri kio vi legas, vi fermas simple la libron kaj la malamiko estas silentigita. Sed Faleiro? Nur provu silentigi ĉi tiun akran voĉon, se vi diras ideon, kiun li konsideras malĝusta! Li ektondras kontraŭ vi kiel bruego de la tempesto, lia voĉo tremegas de ekscitiĝo kaj pasia abrupteco, liaj okuloj brilas - ĉu li ne trankviliĝos? Jes, li estos trankvila. Sed nur tiam, ĝis vi sukcesos pruvi, ke vi pravas.\n:Henriko kelkfoje timigita malfermis iom la pordon de ĉambro de sia sinjoro. Tumulto en la ĉambro rememorigis lin pri Malakko kaj Afriko. Eble li devos interveni por savi sian sinjoron. Sed kiam li vidis, ke ambaŭ viroj sidas sur siaj lokoj kaj neniu montras signojn de atakemo, li ekskuis nekomprenante la kapon kaj fermis senbrue la pordon.\n:\"Ŝajnas, ke jam estas mateno,\" diris Faleiro, kiam fluo de taglumo penetris en la ĉambron.\n:\"Tio estis bela nokto,\" ridetis Fernao.\n:Kelkajn momentojn ili silentis. Subite Faleiro demandis:\n:\"Aŭskultu, sinjoro Magalhaes - kaj kial vi cetere estas ĉi tie? Kial vi ne estas sur la maro?\"\n:\"Ĉar ili ne bezonas min.\"\n:\"Kiu diris tion al vi?\" eksaltis abrupte de sur la seĝo Faleiro.\n:\"Multaj el tiuj, kiuj povas tion diri. Ankaŭ Lia Reĝa Moŝto.\"\n:\"Tion ili certe ne opiniis serioze!\"\n:\"Bedaŭrinde - jes.\"\n:\"Kaj ĉu iu diris al ili, kion ĉion vi konas kaj scipova?\"\n:\"Ili ricevis informon, ke mi estas kuraĝulo,\" amae ridetis Magalhaes.\n:\"Ho -!\"\n:\"Mem vicreĝo tiel taksis miajn servojn. Sed tio jam ne gravas.\"\n:El vizaĝo de Fernao malaperis signo de amareco kaj aperis tie severa decidemo.\n:\"Tio jam ne gravas. Lasta batalo ankoraŭ ne okazis. Kaj en ĝi, mi esperas, mi sukcesos pruvi al Lia Majesto, ke malaŭdaco ne troviĝas en aro de miaj ecoj.\"\n:\"Kion vi entreprenos?\" demandis vigle Faleiro.\n:\"Mi mem ankoraŭ ne scias. Sed en ĉiu kazo mi devos min purigi de la humiligo, kiun mi suferis. Kaj mi sukcesos en tio,\" diris firme Fernao kaj la astronomo preskaŭ ektremis antaŭ la nebridebla forto, per kiu ĝi estis dirita. \n:\"Mi deziras al vi tutkore, ke vi atingu viajn celojn. Kaj mi tre volonte ĉian helpos al vi.\"\n:\"Dankon, sinjoro Faleiro. Sed nun estas jam tempo por matenmanĝi, ĉu ne?\"\n:Henriko preparia matenmanĝon.\n:De tiu renkonto ili kuvenadis preskaŭ ĉiutage. Ili entreprenis en la animo malproksimajn ŝipveturojn. Ili serĉadis kaj trovadis neatenditajn malhelpaĵojn kaj per unuigitaj fortoj ilin forigadis. Ili ambaŭ estis en sia medio.\n:Ĉu revuloj! \n:Eble.\n:Sed iliaj revoj estis apogitaj per sciencaj konoj. Nur tie, kie ne sufiĉis scienco, venis la vico al hipotezoj.\n:Iam Fernao ekparolis pri Serrao, de kiu li ricevis jam duan leteron.\n:\"Li invitas min, ke mi sekvu lin al Molukkoj. Tia vojaĝo jam havus signifon.\"\n:\"Mi ne opinias,\" diris Faleiro.\n:\"Kial?\"\n:\"Se Molukkojn atingis Serrao, kion povus malkovri tie ankoraŭ vi?\" Magalhaes ridetis.\n:\"Mi opinias vojaĝon ĉirkaŭ Afrikon, Hindujon kaj Malakkon, ĉu ne? Sed ne, Francisko ne opinias tion - ĝi vere estus nenio kromordinara.\"\n:\"Kiel do?\"\n:\"Li skribas, ke Molukkoj ne povas situi malproksime de Ameriko. Do mi povus tion pruvi vojaĝante okcidenten.\"\n:\"Ĉirkaŭ Ameriko?\"\n:\"Eble. Aŭ traveturi Amerikon. - Simple - malkovri tie ian traveturejon kaj per plua vojaĝo okcidenten atingi Molukkojn.\"\n:\"Ĉu traveturejon? Traveturejon en Ameriko?\" ripetis ekscitita Faleiro. \"Traveturejo en Ameriko? Atendu - kie mi nur tion - -\"\n:Li premis kapon per manplatoj kaj penege rememoris. Subite li ekkriis: \"Bonege! Mi jam scias!\"\n:Li rapide leviĝis kaj kuris eksteren.\n:\"Sinjoro Faleiro!\" vokis al li komfuzita Magalhaes. \"Kio okazis al vi? Atendu tamen!\"\n:Sed la scienculo ne rigardis returnen. Li kuris tra la stratoj kiel knabo. Lia densa hartufo flirtis en la vento.\n:\"Strangulo!\" grumblis Magalhaes. \"Kio povis lin tiom emocii!\" \n:Tede li sidiĝis al la tablo kaj rigardis el la fenestro. Ĵus hodiaŭ li ŝatus paroli kun li - kaj li forkuras.\n:Li malfermis libron, sed la vortoj kaj numeroj dancis antaŭ liaj okuloj. Li ne povis koncentriĝi. Liaj pensoj ĉiam revenis al Faleiro.\n:Subite aŭdiĝis rapidaj paŝoj.\n:En la pordo staris astronomo kun radianta vizaĝo. En la mano li tenis ian kunvolvaĵon.\n:\"Mi estas tre ĝojigita, ke mi rememoris pri tio,\" li diris rapidege. \"Kiam vi faris mencion pri la traveturejo, tuj venis al mi ideo, ke mi vidis ĝin ie - \"\n:Fernao observis la astronomon per esplora rigerdo. Kiel povus vidi la traveturejon en Ameriko Faleiro, kiu konis maron nur el libroj? Fernao maltrankviliĝis. Li malsereniĝis.\n:\"Nome, bonvolu kompreni,\" klarigis rapide la astronomo,\"mi ne vidis la traveturejon en realo -\"\n:Magalhaes kontente respiris.\n:\"-sed sur landkarto.\"\n:Fernao denove malsereniĝis. Ĉu Faleiro volas hodiaŭ malkonvene ŝerci? Ŝajnas, ke jes. Ĉar kiel povas esti la traveturejo sur la landkarto, se ĝi ne estis malkovrita? Kaj se oni eĉ ne scias, ĉu entute ia travetureblo en Ameriko ekzistas? \n:\"Jes, sur landkarto!\" malatentis liajn dubojn la radianta scienculo. \"Sed mi ne estis kapabla tuj remori, sur kiu landkarto ĝi estis. Pro tio mi tiom ekĝojis, kiam mi rememoriĝis pri tio! Jen mi portas ĝin!\"\n:Magalhaes estis ĉiam malkonfida kaj kontuzita. Kian sensencan ŝmirdesegnaĵon li ekvidos?\n:Sed jam ĉe unua rigardo li plivigliĝis. Ĉi tiujn konturojn de la landoj li jam ie vidis! Sed kie kaj kiam?\n:\"Kiu desegnis la landkarton? Kaj de kie vi havas ĝin?\"\n:\"Ĝi estas preciza kopio da la landkarto, kiun desegnis eminenta geografisto. La originalo perdiĝis.\"\n:En la pensoj de Magalhaes subite ĉio evidentiĝis. Li jam rememoras, kie li vidis ĉi tiujn strangajn konturojn de la Tero -\n:\"Sinjoro Faleiro, ĉu ne desegnis tion -\"\n:\"Martin Behaim!\" interrompis lin rapide la astronomo.\n:Do tamen! Kompreneble, li jam scias tion tute precize. Ĝusto tian formon havis la landoj sur la globo, kiun montris el ili la fama scienculo en la paĝia lernejo! Nur Ameriko ne estis tiam desegnita tiel precize kiel ĉi tie. \n:Martin Behaim! La ombro de la mortinta scienculo vivas plu! Eĉ el tombo ĝi parolas al la vivantoj kaj instruas ilin. Kaj montras la vojon!\n:\"Permesu, sinjoro Faleiro ... ho, jen la travetureblo! Francisko, vi estas vere sperta homo! Via hipotezo tute konformiĝas kun la imago de majstro Behaim! Molukkoj estas tute proksime malantaŭ Ameriko! Ni navigados per traveturejo kaj post nelonga tempo ni troviĝos sur Molukkoj! Ni veturos, sinjoro Faleiro, ni veturos al Francisko!\"\n:La astronomo estis feliĉa, ke li scipovis tiom emociigi la konsidereman Magalhaeson. Sed nun venis lia vico por reveni en realon. \n:\"Se ni volus veturi, por tiu celo ni bezonus ŝipojn kaj maristojn,\" li diris ridetante. \n:\"Vi pravas,\" Magalhaes subite ekhontis pro sia entuziasmo. \"Kaj ... ĉiun honoron al majstro Behaim, sed kiel li povis desegni la travetureblon, se li - nek iu alia - ne vidis ĝin!\" :\"Majstro Behaim ne vidis ĝin, pri tio mi konsentas. Sed li estis estis scienculo tiom mondkonata, ke li ne estus desegninta la traveturejon, sa li ne havus ĉiujn supozojn, ke tiu traveturejo efektive ekzistas, ke ĝi devas ekzisti,\" defendis Behaimon Faleiro.\n:\"Eble tio estas ĝusta,\" komencis forlasi siajn dubojn Magalhaes.\n:\"Majstro Behaim ĉiam pravis. Sed ĝis kien etendas sin la amerika kontinento okcidenten?\"\n:\"Tion oni jam ankaŭ scias,\" diris triumfe Faleiro.\n:\"Ĉu vere?\"\n:\"Jes! Ĉu vi nenion aŭdis pri malkovro de Balboa?\"\n:Magalhaes rapide senkulpigis sin:\n:\"En lasta tempo mi vivis izolece, kun neniu mi parolis -\"\n:\"Sciigo pri lia vojaĝo venig al ni nur antaŭ nelonge.\"\n:\"Kaj kion li malkovris?\"\n:\"Li transiris la amerikan kontinenton kaj ekvidis sudan maron.\"\n:\"Rakontu al mi pri tio, sinjoro Faleiro, mi petas vin -\"\n:\"Ne koleru, sed ĉifoje mi diros al vi nenion. Mi konas unu homon, kiu priskribos al vi ĉion pli bone kaj pli profunde ol mi.\"\n:\"Ĉu eble mem Balboon?\"\n:\"Ne, tiu vivas ankoraŭ en Ameriko. Mi konas iun alian.\"\n:\"Ĉu mariston?\"\n:\"Lasu vin surprizi. Mi venigos lin. Kaj mi esperas, ke baldaŭ.\" \n:Faleiro plenumis sian promeson.\n:Post kelkaj tagoj li aperis antaŭ Magalhaes akompanata de iu nekonata viro.\n:\"Mi venigis al vi mian amikon,\" li diris jam sur la sojlo de la pordo. Kaj li tuj prezentis: \"Sinjoro Fernao Magalhaes, kapitano - sinjoro Ĥristobal de Haro, nederlanda komercisto.\"\n:Dio, kiun ankoraŭ venigos Faleiro! Se tio estus maristo, instruita geografo aŭ astronomo - sed komercisto? Kiel povas interesiĝi pri malkovraj vojaĝoj homo, kiu estas alforĝita al butiko? \n:La vizitanto ekrimarkis, ke li ne venas konvene. Li tuj klarigis:\n:\"Sinjoro Faleiro ne diris tion tute precize - parolante pri komercisto. Nome mi estas reprezentanto de holanda komerca asocio, kiu aranĝas ŝip-ekspediciojn.\"\n:\"Ankaŭ en Amerikon, ĉu ne, sinjoro Haro?\" interrompis lin Faleiro.\n:\"Jes, ankaŭ en Amerikon.\"\n:\"Mi kaj sinjoro Magalhaes interesiĝas pri vojaĝoj en Amerikon, precipe pri tiuj lastaj,\" daŭrigis li astronomo. \"Ĉu vi povas diri al ni ion pri Balboa kaj Solis? Precipe sinjoro Magalhaes ŝatus tion aŭdi - mi jam aŭdis vin en la domo de burĝo Coelho.\"\n:\"Tre volonte, kial ne? - Balboa, kiel vi eble scias, estis en Dario, tio estas en lokoj, kie estas Ameriko plej mallarĝa. Iam rakontis al li Indianoj, ke sur la dua parto de amerika kontinento troviĝas tiaj trezoroj da oro kaj perloj, pri kiuj Hispanoj eĉ ne revis. Kiam Balboa demandis pri pli detala situo da lando de la trezoroj, oni diris al li, ke ĝi situas apud alia maro. Ĉi tiu sciigo emociis Balboon. Parte pro mencio pri la trezoroj, parte pro surpriziga komuniko pri alia maro.\n:Ne hezitante li aranĝis aventuroplenan vojaĝon tra la amerika kontinento. Li havis 190 armitojn, Indianojn kiel portistojn kaj aron da sovaĝaj hundoj. La hundoj estis helpantoj de Hispanoj en bataloj kontraŭ Indianoj. Ili estis ĝis tia grado ekzercitaj, ke ofte ili eĉ mem kaptis malamikojn. Ili ekpremis Indianon je la mano kaj tiris lin kune kun si. Se li faris provon forkuri aŭ defendi sin, ili tuj disŝiris lin.\n:Ekspedicio de Balboa ekvojaĝis la 1-an de septembro en jaro 1513. Ĝi baldaŭ venis en montaron, kie etendis ĝin grandaj malhelpaĵoj kaj suferoj: netolerebla varmego, tropikaj insektoj kaj sovaĝa bestaro, abismoj, netrapenetreblaj praarbaroj, Indianoj. Iam alkuregis indiĝenoj en grandega superforto. Ili estis armitaj per pafarkoj kaj bastonegoj al palma ligno, kiuj estis tiom pezaj, kvvzaŭ ili estus faritaj al tero. Sed apenaŭ aŭdiĝis unuaj pafoj, ekestis en vicoj de Indianoj nepriskribebla konfuzo. Pli frue ili neniam vidis pafilon kaj aŭdis pafojn. Ili ne estis kapablaj klarigi al si, kial falas iliaj kunuloj teren, se ili ja estis da neniu batitaj. Ili kredis, ke kontraŭ ili batalas malbonaj fantomoj, pro tio ili komencis malespere forkuregi. Sur la batalkampo restis kuŝi 600 mortaj Indianoj.\n:Poste la ekspedicio daŭrigis sian vojaĝon. \n:La 21-an de septembro komencis la tropika praarbaro subite maldensiĝi kaj antaŭ okuloj de Hispanoj aperis nudaj pintoj. Indianaj akompanantoj informis Balboon, ke de sur ĉi tiuj pintoj estas jam videbla maro, al kiu la ekspedicio celis.\n:Balboa ordonis al ĉiuj, ke ili restu ĉe montopiedo. Li sola supreniris la pinton de la monto. Panoramo, kiu al li vidiĝis, estis sufiĉa rekompenco por ĉiuj suferoj de la longa kaj peniga vojaĝo. Sub li kuŝis belaj arbaroj, sovaĝaj rokoj, paŝtejoj dense kovritaj per altkreska herbo kaj en malproksimo, ĝis kien la okuloj povis vidis etendis sin senfina oceano.\n:Balboa estis profunde kortuŝita. Li surgenuiĝis kaj dankis al Dio pro la favoro, ke li kiel unua Eŭropano havis feliĉon ekvidi ĉi tiun ravan panoramon.\n:Poste li venigis siajn homojn kaj klarigis al ili, kiel grava estas ĉi tiu tago por la tuta homaro. Hispanoj ĉirkaŭbrakis lin kaj kun larmoj en okuloj ili promesis, ke ili sekvos lin, li konduku ilin kien ajn.\n:Daŭris kelkajn tagojn, antaŭ ol ili penetris al la maro. Ĵus estis malfluso kaj akvo estis en la distanco de duonmejlo de la bordo. Balboa lokigis sian akompanantaron en ombro de la arbaro. Li atendis fluson. Kiam post kelkaj momentoj la akvo alrapidegis, Balboa prenis flageton, sur ŝultrojn li pendigis ŝildon, elingigis glavon kaj paŝis en la akvon. Li haltis nur en la momento, kiam akvo atingis liajn genuojn. Poste li svingis per la flageto kaj proklamis, ke li okupas ĉi tiujn regionojn kiel hispanajn - sed atendu momenton,\" interrompis subite sian rakonton komercisto Haro. \"Mi havas ĉi tie leteron, kiun sendis al mi unu el miaj kapitanoj. En ĝi estas skribite laŭvorte, kion tiam Balboa diris.\"\n:Faleiro kaj Magalhaes rigardis kun intereso dense skribitan volumeton da papero, kiun la komercisto transdonis al ili. Fernao disvolvis ĝin legis proklamon de Balboa diritan ĉe la Suda maro:\n:\"Longe vivu noblaj kaj potencaj geregnestroj. Don Ferdinando kaj Donna Juana, suverenaj regantoj de Kastilio, Leono kaj Aragonio, en kies nomo mi okupas por la reĝa krono de Kastilio vere, korpe kaj efektive ĉi tiujn sudajn marojn, landojn, bordojn kaj havenojn kaj ĉion, kio estas kua ili kunligita; same la regnojn kaj regionojn, kiuj al ili apartenas aŭ povus aparteni en tempoj pasintaj, estantaj kaj estontaj. Kaj se kiu ajn princo aŭ reĝo - egale ĉu kristano ĉu pagano, apartenanta al kiu ajn leĝo, klaso aŭ homa tavolo - pretendus povon super ĉi tiuj landoj kaj maroj, mi estas preta kaj preparita zorgi pri ili kaj defendi ilin en la nomo de regnestroj de Kastilio, de tiuj nunaj kaj ankaŭ estontaj, al kiuj apartenas regado super ĉi tiuj Hindujoj, insuloj kaj kontinentoj suda kaj norda, kun ĉiuj ties maroj ĉirkaŭ la norda kaj suda polusoj, ambaŭflanka de ekvatoro, interne kaj eksterne de tropikoj de Kankro kaj de Kaprikorno, nun kaj por ĉiam, ĝis kiam la mondo ekzistos, ĝis la lasta tago de la juĝo super tuta homaro.\"\n:\"Tre interesa,\" rimarkis Magalhaes, redonante la volumeton al Haro. \"De kie prenis tion via kapitano?\"\n:\"Li renkontis iun mariston, kiu partoprenis la ekspedicion de Balboa. La maristo konis tiun proklamon parkere. Li ankaŭ rakontis al mia kapitano, ke Balboa alvokis ĉiujn ĉeestantojn, ke ili estu atestantoj de tiu subiga akto. Ili ĉiuj per siaj subskriboj proklamis, ke ili estas preparitaj defendi la okupitajn landojn kiel fidelaj subigitoj de kastiliaj regnestroj. Poste Balboa kaj liaj kunuloj eltranĉis sur ĉirkaŭstarantaj arboj multajn krucojn kiel signojn, ke ĉi tiuj landoj estas okupitaj.\"\n:\"Kion vi diras al la fakto, sinjoro Magalhaes?\" ridis triumfe Faleiro.\n:\"Ĝi estas pruvo, ke amerika kontinento estas en certaj lokoj tre mallarĝa,\" diris enpensita Fernao. \"Sed tio ankoraŭ ne signifas, ke ĝi estas trahahita per iu markolo.\"\n:\"Certe,\" respondis Haro. \"Balboa ne malkovris markolon. Sed la markolo ekzistas.\"\n:Magalhaes rigardis lin kun mirego. Kion ĉion tiu homo scias?\n:\"Ĉu vi havas pruvojn?\" li demandis.\n:\"Komenco de la traveturejo estis jam malkovrita.\"\n:\"De kiu?\" miregis Magalhaes.\n:\"Kiam venis Hispanujon sciigo pri la malkovro de Balboa, estis ekspeditaj du ŝipoj sub gvido de Diaz de Solis, kiuj havis taskon provi traveturi amerikan kontinenton aŭ ĉirkaŭveturi ĝin. Solis naĝis laŭlonge de sudamerikaj bordoj, ĝis li atingis grandegan golfon. Unu ŝipon li lasis sur la vasta maro, kun la dua li veturis internen. Post kelka tempo vidiĝis sur la bordo Indianoj. Ŝajnis, ke ili havas amikajn intencojn. Ili alportis al la bordo diversajn objektojn kaj per mansignoj ili instigis maristojn, ke ili prenu ĉion. De Solis volis interkonatiĝi kun ĉi tiu indiana gento, tial li sidiĝis kun kelkaj maristoj en la boaton kaj ili celdirektis al la bordo. Sed apenaŭ ili surteriĝis, Indianoj atakis kaj mortbatis ilin. Al kadavroj ili fortranĉis kapojn, manojn kaj krurojn, restaĵojn de homaj korpoj ili bakis kaj formanĝis. Hispanoj, kiuj restis sur la ŝipo en la golfo, observis la tutan scenon kaj ili estis tiom terurigitaj, ke ili jam ne havis kuraĝon veturi plu. Pro tio la ekspedicio revenis Hispanujon.\"\n:\"Kaj la traveturejo?\" demandis Magalhaes.\n:\"Laŭ mia konvinko de Solis estis en la traveturejo. Se la ekspedicio ne estus reveninta, la sekreto de amerika kontinento povus esti solvita.\"\n:Magalhaes maltrankvile promenis tra la ĉambro. De ekscitiĝo ŝvelia al li vejnoj sur la tempioj. Vetureblo tra Ameriko! Nova vojo al Molukkoj! Kaj pli mallonga, pli profitiga, ol estas tiu, kiun sekvis Francisko Serrao! Li havas spertojn, nun li konas eĉ vojon. Sed al li mankas la ĉefa afero: ŝipoj kaj ŝipanaro.\n:Li haltiĝis apud la fenestro kaj rigardis eksteren. En ĉi tiu urbo vivas homo, kiu povus disponigi al li ĉion, kion li bezonas. Sufiĉus unu nura subskribo. Sed tiu homo opinias lin malkuraĝulo.\n:\"Ĝi estas senespera!\" li diris duonlaŭte.\n:\"Kion vi pripensas? \" demandis tuj Haro, kiu streĉe observis ĉiun movon de Magalhaes.\n:\"Ne havas sencon paroli pri tio,\" diria Fernao amare.\n:\"Rigardu, sinjoro Magalhaes,\" insistis la komercisto. \"Via amiko Faleiro rakontis al mi multe pri vi. El liaj vortoj mi ekkonis, ke vi estus kapabla malkovri la traveturejon tra amerika kontinento.\"\n:\"Jes, mi estus kapabla tion fari!\" vokis erupte Fernao. \"Se aliaj malkovris Amerikon, ĉirkaŭveturis Afrikon, malkovris vojon al Hindujo, al Malakko, al Molukkoj - mi povus malkovri la traveturejon tra Ameriko, alnaĝi el okcidenta direkto al Molukkoj kaj tiamaniere ĉirkaŭveturi la mondon! Jes, mi estus kapabla tion fari! Mi scias tion! Sed diru mem, kion mi povas malkovri kun malplenaj manoj? Kion mi povas entrepreni sen ŝipoj?\"\n:\"Kaj se iu havigus ilin al vi?\" interrompis lin rekte Haro. \n:La demando efikis kiel fulmo. Fernao tuj ekkomprenis. Komercisto! Sed kia komercisto! Reprezentanto de la asocio, kiu aranĝas ekspediciojn en malproksimajn marojn! Pro tio invitis lin Faleiro!\n:Nur nun rigardis Fernao la vizitanton pli atente.\n:Li estis viro mezatatura, iom dika, sed kromordinare moviĝema. Precipe liaj okuloj glitetis de sur unu objekto al alia, de Magalhaes al Faleiro. Li kondutis hejmece, kvazaŭ li konus Fernaon de ĉiam. Se li troviĝus en la propra domo, li ne povus konduti pli nature.\n:Kaj komercisto Haro el Antverpeno estis vere ĉie kvazaŭ hejme. Hodiaŭ li estas en Portugalujo, en venonta monato li faros mendojn en Parizo. Post nelonge li estos vidita en Venecio, en Ĝenovo, en Hispanujo. Holanda mono komencis penetri en tutan sudokcidentan Eŭropon. Ĝi pligrandigis pezon de kestoj kaj sakoj, sub kiuj ĝemis havenportistoj en Lisabono. Ĝi pelis hispanajn veloŝipojn al malproksimaj kontinentoj. Riĉeco de asocio, kiun Haro reprezentis, malfermis al li pordojn de nobelaj salonoj kaj reĝaj palacoj. Li pruntedonis monon en Sicilio same kompleze kiel en Germanujo ...\n:La internacia penetrado de kapitalo, kiu estis akumulita en la manoj de unuopuloj, fariĝis en tiu tempo tute normala fakto. Ne malofte riĉaj komercistoj faris decidojn pri cirkonstancoj en propra lando kaj en fremdaj ŝtatoj per tio, ke ili tien pruntis monon. Tiel ekzemple en la manoj de aŭgsburgaj komercistoj Fuggeroj fariĝis nobeluloj, korteganoj, ja eĉ mem reĝoj nuraj marionetoj. Pri memkonfido de Fuggaroj atestas eble plej bone letero, kiun sendis unu el ili al hispana reĝo Karolo antaŭ ol li estis elektita kiel imperiestro germana:\n:\"Estas ĝenerale konate, ke sen mia helpo Via imperiestra Moŝto ne povus akiri la imperiestran tronon. Mi povas tion pruvi per korespondaĵoj kun komisiitoj de Via imperiestra Moŝto.\"\n:Sed ĉar la riĉuloj kondutis laŭ proverbo \"mano lavas manon\", ili scipovis esti rilate al siaj ŝuldantoj en konvena momento eĉ grandanimaj. Imperiestro Karolo prunteprenis iam de Antonio Fuggar grandegan monsumon. Rekompence li rangaltigis sian kreditoron en la grafan klason. Kiam li poste traveturis Aŭgsburgon, Fugger invitis lin en sian palacon. Meze de festeno la gastiganto subite leviĝis de la tablo, iris al itala fajrujo kaj en ĝi - kun aparta dozo da teatreco - bruligis ciaman lignon. Poste li montris al la imperiestro lian ŝuldateston kaj kun la vortoj: Mi ne volus, ke Via imperisetra Moŝto ŝarĝu la kapon per tiaj bagatelaĵoj - li ĵetis ĝin en la flamojn. La ŝuldo estis likvidita. Imperiestro dankeme ridetis. Ankaŭ Fuggar estis kontenta. Li sciis, ke tiu ĉi \"grandanimeco\" centfoje plivaloriĝos por li. En Hispanujo troviĝis senlima riĉeco de mineraloj kaj li jam de longe sopiris gajni iajn minejojn por sia familio ...\n:Post vortoj de Haro la koro dd Fernao ekbategis.\n:\"Sinjoro Haro, ĉu vi volas per tio diri, ke la ŝipojn por mi prizorgus vi?\"\n:\"Jes, ĝuste tion mi opinis,\" respondis la komercisto. \"Vi lernus koni novajn landojn kaj fariĝus la malkovrinto de vetureblo tra Ameriko, por mi tio estus profita entrepreno. Lia Moŝto reĝo Manuelo la Granda, sub kies flago ni naĝus, certe volonte pagus parton da elspezoj por la ekspedicio. Reĝa trezorejo ja ankaŭ profitus per malkovro de pli mallonga vojo al Molukkoj.\"\n:Vizaĝo de Fernao kovriĝis per ombro.\n:\"Mia pozicio apud kortego estas malbona. Mi dubas, ke la reĝo nomigus min admiralo.\"\n:\"En tiu kazo mi traktus kun Hispanoj,\" diris Haro, al kiu estir egale, ĉu li gajnas monon sub flago portugala aŭ hispana.\n:\"Tion mi ne povus fari,\" diris Magalhaes firme. \"Mi estas subulo de Lia Moŝto Manuelo la Granda, tial mi entreprenos ĉiujn miajn marvojaĝojn nur en liaj servoj.\" \n:Haro indulge ridis.\n:\"Ni komercistoj malatentas tiajn aferojn. Sed se vi volas - ĝi estu. Mi jam zorgos pri tio, ke la reĝo nomigu vin gvidanto de la ekspedicio.\"\n:\"Mi dankas al vi, sinjoro Haro,\" Magalhaes premis dankeme lian manon. Poste li turniĝis al la astranomo kaj diris kortuŝite: \"Ankaŭ al vi, amiko.\"\n:Faleiro ridis:\n:\"Laŭ mia opinio ni interkonsentiĝis.\"\n:\"Jes,\" respondis Haro. \"Ĉio cetera estas nur detaloj. Mi esperas, ke nia triumvirato ja kapablos fari ion rimarkindan. Kaj ni povus ien iri por festi tion - kion vi opinias?\"\n:Faleiro entuziasme konsentis.\n:\"Atentu - nur momenton!\" retenis ilin Fernao. \"Mi ankoraŭ ŝatus rigardi vian landkarton, sinjoro Faleiro - ĉu vi permesos?\"\n:La astronomo turniĝis al la komercisto kaj signifoplene ridis.\n:\"Jen li!\" li vokis. \"Apenaŭ vi starigas lin antaŭ iun taskon, li tuj eklaboras kaj pensas pri pri alia!\"\n:\"Tio estas ĝusta,\" diris Haro. \"Nur tiaj homoj kapablas ion fari.\"\n:Magalhaes rigardis la strangan landkarton. Li travivas gravan momanton de sia vivo. Li atendis ĝin de paĝiaj jaroj. Ĝi meritus esti iamaniere festata, kiel proponis Haro. Sed kion signifas por li festo ĉe glaso da vino? Ĉu por li ne estas la plej bela festo en pensoj absolvi la vojon al malproksimigita Francisko? La vojon, kiun li traveturis jam tiomfoje navigante orienten kaj ankaŭ okcidenten - en siaj revoj! \n:Li rigardis Atlantikan oceanon, Amerikon, Molukkojn. Denove li mezuris distancojn. Subite li maltrankviliĝis.\n:\"Sinjoro Faleiro, ĉu vi permesos, ke mi faru snr la landkarto signon?\"\n:\"Kompreneble. Pri kio temas?\"\n:\"Mi volas nur marki linion, kiu dividas mondon en parton hispanan kaj portugalan.\"\n:\"Kial do?\"\n:Magalhaes ne respondis. La mezurado tiom kaptis lian atenton kaj li estis tiom ekscitita, ke li ne aŭdis la demandon.\n:Ambaŭ vizitantoj alpaŝis al li kaj scivole observis, kion li faras. \n:Subite elglitis al Magalhaes liniilo el la mano. Li rigardis konsternita la numerojn, kiujn li skizis sur paperon. Ĉu la tuta mondo konspiris kontraŭ li?\n:\"Kio okazas? Kion vi konstatis?\" demandis senpacience liaj amikoj. La vizaĝo de Farmeo estis cindre griza. Ĉiuj trajtoj estis streĉitaj pro ekscitiĝo.\n:\"Sinjoroj, tiu - ŝipveturo - ne efektiviĝos.\"\n:\"Nu, nu - kion tio signifas?\" trankviligis lin Haro kun malplaĉo, kiun li malfacile subpremis.\n:\"Farante planojn ni forgesis unu gravan aferon.\"\n:\"Kiun?\"\n:\"La dividon de la mondo inter Hispanujon kaj Portugalujon.\"\n:\"Kiamaniere tio rilatas nian vojaĝon?\"\n:\"Ĵus mi konstatis per mezuro, ke laŭ ĉi tiu landkarto Molukkoj troviĝas nur hispana duono de la tero.\"\n:Kaj kiam la vizitantoj silentis. Magalhaes daŭrigis:\n:\"Hodiaŭ regas Molukkojn Portugalujo. Se ni atingus ilin naĝinte en la direkto okcidenta kaj se ni mezurus la faritan vojon, tuta mondo ekkonus, ke Molukkoj troviĝas sur la hispana duonsfero. Ka ĝi apartenas al Hispanoj.\"\n:\"Sed tio estas por nia ŝipveturo tute sensignifa,\" oponis Haro. \"Vi tute superflue maltrankviliĝas per tio. Kaj se mi estu sincera, mi miras pri via emocio. Mi ne komprenas ĝin.\"\n:\"Do ... vi ne komprenas?\" provis rideti Magalhaes, sed lia rido estis amara. \"Mi kredas al vi, ĉar vi estas fremdlandano. Sed mi ne povas tiun ŝipveturon efektivigi, ĉar mia patrujo perdus riĉajn insulojn. Kaj tion mi ja ne faros. Mi esperas, sinjoroj, ke nun vi jam komprenas min.\"\n:En la ĉambro de Magalhaes ekregis profunda silento.\n:La unua, kiu rekonsciiĝis, estis Haro.\n\n:\"Oni devas rigardi ĉion reale,\" li diris. \"Por ĉiuj maljustaĵoj,\nkiujn al vi faris la reĝo, vi ne bezonas senti al Portugalujo ian ajn respekton. Rigardu: vi estas juna, kapabla, instruita, sperta, vi scipovus realigi tion, en kiu malsukcesus centoj kaj centoj da maristoj kaj ĉu vi pro tia bagatelaĵo preferus vegeti ĝis la morto?\"\n:\"Kaj ne temus nur pri la traveturojo aŭ pri Molukkoj!\" koleris Faleiro. \"Sed vi mem scias, ke per vojo okcidenten vi pruvis tion, pri kio vi revis ĉiam, kiam mi kune parolis: rondecon de la Tero!\"\n:Magalhaes klinis la kapon en manplatojn. Li travivis la plej malfacilan lukton de sia vivo. La sopiro koni luktis kun imago pri malriĉigo de la patrujo.\n:\"Mi ne faros tion,\" li finis la interparolon kun peza respiro.\n:\"Domaĝe,\" diris seke la komercisto. \"Ĝi estas grandioza ideo kaj mi ne supozis, ke vi tiel facile forlasos ĝin.\"\n:\"Sinjoro Magalhaes,\" diris preskaŭ peteme la astronomo, \"ne diru vian lastan vorton. Konsideru ankoraŭ, kio estas pli grava. Ĉu la demando, al kiu apartenas Molukkoj, aŭ malkovro, kiu pliriĉigus tutan mondon.\"\n:Fernao fine promesis, ke li ankoraŭ ĉion pripensos kaj post unu semajno diros al la amikoj, al kia decido li venis.\n:Ĝi estis la plej malbona semajno de lia ĝisnuna vivo. Dum tagoj li iradis al la haceno kaj rigardo al la forveturantaj ŝipoj rompadis lian reziston. Dum sensonĝaj noktoj denove venkis ideo pri la devoĵ al la patrujo. \n:Finfine li trovis solvon. La aferon decidu reĝo Manuelo la Granda. \n:Li skribis sian biografion. Li prisjribis en ĝi ĉion, kio povus havi ian signifon por lia reakcepto en servojm de la reĝo. Li notis. ke lia pensio estas tiom eta, ke li vegetas en mizeraj cirkonstancoj. Poste kun granda abnegacio li petis pri aŭdienco, \nkiu devis redoni al li ekvilibron. Al li estis klare: se la reĝo plenumos lian deziron kaj ebligos al li dignan vivon, li oferos sian revon pri ĉirkaŭveturo de la Tero kaj en servoj de Manuelo li iros tien, kien la reĝo sendos lin.\n:Febre emociigita li atendis apud aŭdienca salono. Fine malfermiĝis la pordo kaj li estis invitita.\n:La reĝo staris meze de aŭdienca salono kaj liaj rigidaj okuloj vagis de unu surmura pentraĵo al la alia.\n:Magalhaes alpaŝis kaj profunden kliniĝis. \n:\"Kion vi deziras?\" demandis la reĝo malvarme.\n:\"Mi petas vian Moŝton pri permeso reveni sur la maron. Mi iros volonte eĉ kiel simpla maristo.\"\n:\"Sur la maro vi ne montriĝis taŭga. Do mi ne povas sendi vin tien denove.\"\n:Fernao ĉesis preskaŭ spiri.\n:\"En tiu kazo mi petas Viam Moŝton pri permeso servi en surtera armeo.\" \n:\"Ne!\"\n:Fernao paliĝis. Sed ankoraŭ li rekolektis siajn fortojn al tria peto: \n:\"Via Moŝto, mi kuraĝas peti almenaŭ pri plialtigo de la pensio. Tio, kion mi ricevas, sufiĉas al mi apenaŭ por vivteni min.\"\n:\"Tute superflua peto,\" respondis malpacience la reĝo. \"Pension ni plialtigas nur al homoj, kiuj havas meritojn pri la patrujo. Kaj viaj meritoj ne estas de tia speco, ke vi estu iel eksterordinare rekompencata.\"\n:Brusto de Magalhaes kunpremiĝis pro forta emocio. En unua momento li apenaŭ povis elspiri.\n:Esti trideksepjara, havi la kapon plenan da aŭdacaj revoj, senti en ĉiu nervo sopiron ion fari, scii, ke la mondo ĵus en ĉi tiu mireginda tempo bezonas ĉiun kapablan homon - kaj esti kondamnita al iom-post-ioma mortado? Esti forigita el la vivo kaj kadukiĝi kiel malnova, foruzita kaj al detruo destinita barko en kvieta kaj forgesita golfo?\n:Ne!\n:Se la reĝo ne bezonas liajn servojn, li foriros Hispanujon. Tiu lando akceptis Italon Kolumbon, ĝi akceptos ankaŭ Portugalon Magalhaeson. Kaj la traveturejo tra Ameriko estos malkovrita! La globuso de Martin Behaim ĉesos esti la nura fantaziaĵo de la scienculo!\n:Magalhaes levis klinitan kapon kaj kun firma decidemo rigardis al la reĝo:\n:\"Kaj ĉu estos al mi permesite, ke mi turnu min en alian landon? Ke mi prezentu miajn fortojn je dispono tie, kie mi trovos pli da kompreno?\"\n:\"Kun ĝojo!\" respondis la reĝo kaj li faris signon, ke la aŭdienco estas finita.\n:Magalhaes senvorte kliniĝis kaj forlasis aŭdiencsalonon.','',0,'62.245.121.214','20041231144717','',0,0,0,1,0.424628198035,'20041231144717','79958768855282'); INSERT INTO cur VALUES (942,0,'En_Hispanujo','[[Magalhaes]]\n\n VIII.\nEn Hispanujo \n\n\n:Reĝo Manuelo la Granda decidis.\n:Magalhaes forlasis Portugalujon kaj foriris en Hispanujon. Ĝi estas ankaŭ la lando de marnavigantoj kaj eble tie li povos realigi sian grandan revon. Ĥristobal de Haro kaj Ruy Faleiro venos tien post li, nur kiam ili aranĝos diversajn aferojn en Portugalujo.\n:Komerca trafiko de Hispanujo koncentriĝis en domo de Hinda ofico en Sevillo. Ĝi estis potenca domo. Ĉiu, kiu interesiĝis pri transmara komercado aŭ pri marvojaĝoj malproksimen, serĉis la vojon al ĝi. Kapitanoj kaj admiraloj alportadis tien siajn informojn pri la plej novaj spertoj. Komercistoj faris en ĝi kontraktojn. Reĝaj oficistoj inspektis, ke ĉiu komerca entrepreno signifu profiton ankaŭ por trezorejo de la reĝo. Kaj marnavigantoj, kiuj intencis malkovri novajn landojn, klopodis ravi la oficistojn de la Hinda oficko per siaj proponoj.\n:Tiun matenon, kiun eniris Fernao en la Hindan oficion, kvazaŭ ŝiriĝus la sako kun la malkovrintoj. Iliaj planoj estis plej parte fantaziaj kaj nerealigeblaj. Kiam Magalhaes diris, ke li venas ankaŭ kun la malkovra ideo, oficisto klakfrapis manojn kaj malespere vokis:\n:\"Seňoro, mi petas, lasu nin jam trankvilaj kun tiaj fiaskproponoj!\"\n:Fernao estis afliktita, sed li ne intencis cedi.\n:\"Sed mia plano estas tute nova, sinjoro -\"\n:\"Mi scias!\" kriis la oficisto. \"Tute nova, bela, facile realigebla! Vi malkovros novajn landojn. Hispamujo ege profitos, ĉio marŝos glate, sen peno, neniu risko ekzistas! Nur doni al vi ŝipojn kaj ŝipanaron, vi jam aranĝos ĉion - seňoro, tiel vi parolas ĉiuj, precize tiel, unu kiel la alia! Lasu nin trankvilaj!\"\n:Magalhaes malsereniĝis. Li ne intencis malkaŝi sian tutan planon. Li volis nur sondi, kia sinteno ekzistas ĉi tie rilate al la malkovraj naĝvojoj - sed ĉi tiu bonvenigo malbonhumorigis kaj incitis lin.\n:Tedigita li eliris. \n:Se li povus penetri al la direktoro de la Hinda ofico! Tiu certe rigardus lian ideon tute alimaniere ol tia suboficisto en akcepta kancelario! Sed kiamanire ekinterrilati kun li? Fernao estas ĉi tie fremda kaj nekonata, li ne havas influajn amikojn kaj neniun, kiu pripetus por li ...\n:Li staris antaŭ Hinda ofico profunde enpensita. Subite li aŭdis ĝojan vokon:\n:\"Fernao!\"\n:Surprizita li levis kapon.\n:Antaŭ li staris altstatura, ĉirkaŭ kvindekjara viro kaj amike ridetis. \n:Pensoj de Magalhaes haltiĝis. Poste ili subite transsaltis kelkajn jarojn kaj milojn da mejloj kaj Fernao vidis sin en Hindujo. Li ŝipveturas el Malakka, por la unuan fojon kiel komandanto de la ŝipo. Li havas ŝipgvidiston, al kiu egalan oni ne trovas tiel facile. Fortstatura, rutina, preciza. En batalo evidentiĝis, ke li estis ankaŭ agpreta kaj kuraĝa. Li estis Hispano kaj nomiĝis Diego Barbosa.\n:\"Diego!\"\n:Malnovaj konatoj ĉirkaŭbrakis sin reciproke. \n:\"De kie vi venas, amiko?\" demandis mirigita Barbosa. \"Mi jam kelkfoje demandis pri vi, sed vi kvazaŭ malaperis de sur la tero!\"\n:\"Mi havis ian traktadon ĉe Hinda ofico,\" respondis Fernao eviteme.\n:\"Kaj ĉu vi estas jam ie loĝigita?\"\n:\"Jes. En la gastejo Apud la ora cigno.\"\n:\"Nu, vi estas ŝercemulo! Vi havas ĉi tie malnovan kamaradon el Hindujo kaj vi loĝas en la gastejo. Ĉu por mi ne estus hontinde?\"\n:Kaj Diego amike manfrapis lin sur la ŝultron.\n:\"Kiel mi povis scii, ke vi jam ne estas en Hindujo? Kaj kiam vi fakte foriris?\"\n:\"Baldaŭ post vi. Dum la tempo, kiam nin komandis Almeida, mi troviĝis en mia medio. Sed kiam komencis komandi Albukerk, mi estis baldaŭ sata de ĉio.\"\n:\"Kaj nun?\"\n:\"Mi estas administranto de la reĝa palaco.\"\n\n:\"Do el ŝipgvidisto la guvernero? Mi gratulas!\"\n:\"Dankon, Fernao,\" ridetis kontenta Barbosa. \"Ĝi estas bona posteno, komforta kaj profita. Sed venas momentoj, kiam mi plej volonte forlasus ĉion kaj forkurus al la maro. Se salaj vaporaĵoj de la oceanoj trapenetris la homon, li estas jam por ĉiam perdita. Estas feliĉo, ke almenaŭ Duarto scipovas rakonti al mi pri Hindujo kaj pri tiuj landoj, kie ni vagadis.\"\n:\"Duarte?\"\n:\"Li estas mia filo. Antaŭ nelonge li revenis el pli longa vojaĝo en Hinda oceano - sed kion mi ĉi tie rakontos. De hodiaŭ vi estas mia gasto. Ni transportos viajn valizojn kaj vi loĝos ĉe ni.\"\n:\"Sed kiel mi povus ĝeni vin?\" rezistis Fernao.\n:\"Kia ĝeno? Vi eĉ ne scias, kiel feliĉa mi estas, ke mi vin denove vidas! Ni almenaŭ laŭplaĉe debatos. Ni ja havas kion rememorigi, ĉu ne?\"\n:Kaj ili rememoris ...\n:Fernao tuj sentis sin en la domo de Barbona hejmece. Meriton pri tio havis Diego, kiu havis je Magalhaes la plej belajn rememorojn. Ankaŭ Duarto klopodis atingi la samon, ĉar li jam antaŭ longa tempo aŭdis pri la aŭdaca kapitano. Sed plej granda merito pri tio apartenis al Beatrice, filino de Barbosa. Ŝia zorgema mano scipovis elsorĉi admirinde mildan atmosferon, kian Fernao ne sentis de sia infanaĝo.\n:Vespere ili sidadis sur la teraso. Kiam estis jam malvarme, ili foriris en ĉambron kaj rakontis. Malnovaj amikoj revivigis komunajn marveturojn. Duarto kompletigis iliajn sciojn per plej novaj ekkonoj. Beatrice brodis kaj kun intereso aŭskultis. Ŝia rigardo ofte leviĝis kaj ĝi ĉiam renkontis rigardon de Fernao.\n:En familio da Barbosa baldaŭ degelis singardo, kiun vidigis Magalhaes dum la unua renkonto kun Diego antaŭ Hinda ofico.\n:Unu vesperon, kiam humoro estis precipe kora kaj amika, Magalhaes komencis paroli pri sia plano. Kia estis lia ĝojo, kiam anstataŭ duboj kaj malkonfido lia ideo vekis veran entuziasmon!\n:Tiam ili revenis ĉiu en nian ĉambron en malfrua nokto. Antaŭ adiaŭo diris Diego!\n:\"Mi ĉiam diris al vi, infanoj, ke Magalhaes estas brarulo. Hodiaŭ vi vidas, ke mi ne troigis. Kaj mi garantias al vi, ke li efktivigos sian planon. Kun la Hinda ofico mi parolos.\"\n:Barbosa plenumis sian promeson. Tuj sekvantan tagon li invitis al si Arandon, unu el plej influaj oficistoj en Hinda ofico.\n:Magalhaes informis lin pri sia plano, kiun li jam bone pripensis kun ĉiuj detaloj.\n:Kiam li finis sian raporton, diris Arando trankvile:\n:\"Ĉi tiun planon mi jam konas.\"\n:\"De kie?\" demandis rapide Magalhaes.\n:\"Al nia ofico prezentis ĝin maristo Gomez.\"\n:La sciigo konsternigis ĉiujn.\n:Nur post kelkaj momentoj Aranda aldonis:\n:\"Sed Gomez ne sukcesis kun ĝi.\"\n:\"Kial?\" demandis Fernao kun korpremo.\n:\"Ĉar ni opinias, ke li ne taŭgas por ĝia efektivigo. Kaj ni ne kredas, ke lia plano meritus seriozan pripenson. Ĉio estas konstruita sur la sablo. Kaj ni aranĝas nur tiajn entreprenojn, kiaj ne povas malsukcesi.\"\n:\"Do Gomezon vi rifuzis?\" demandis Barbosa.\n:\"Jes. Sed li ne ĉesis ĝeni kun tio. Li havas ĉe ni iajn konatojn kaj li ĉiam esperas, ke li sukcesos efektivigi sian frenezan ideon.\"\n:Magalhaes estis emociita. Lia plano entis minacata! Iu Gomez provas ricevis permeson por naĝvreturo! Sed Fernao ne cedos!\n:Li bone konis siajn kapablojn. Li scipovis taksi, kion li rajtas kuraĝi kaj kion li povas atingi. Li konis siajn necedemon, harditecon, persistemon kaj feran volon. Kaj tamen li mem estis surprizita per fanatike insista tono de sia parolo, kiam li komencis argumenti al Aranda, ke tiu tuta afero ne estas sensencaĵo, sed entrepreno realigebla.\n:Ju pli longe li parolis, des pli multe li entuziasmiĝis. Kvazaŭ li antaŭsentus, ke ĉi tiuj momentoj povas decidi pri ĉio. Li parolis ne nur per la buŝo, sed ankaŭ per la manoj, per la okuloj, li parolis kaj konvinkigis per ĉiuj muskoloj kaj nervoj de sia korpo. Li vidis, ke iu malproksima ekprenas lian ideon. Li luktegis kun li.\n:La familio de Barbosa rigardis al Fernao kun sincera admiro. Ne, tian ili ankoraŭ na vidis lin! Kia kredo kaj kiom da fortoj radias el lia tuta estaĵo! Kia vulkano estas kaŝita en lia koro, se ĝi scipovas malkatenigi tian uraganon!\n:Aranda oponis. Li eldiris novajn kaj novajn dubojn kaj ne kaŝis sian malfidon. Sed Fernao saltia je ĉiu kontraŭdiro kiel leono kaj nuligis ĝin pli frue, ol ĝi estis tute eldirita.\n:La altranga oficisto el Hinda ofico havis sufiĉe da okazoj por ekkoni karakterojn de homoj. Lian oficejon trairis ĉiujare centoj kaj centoj da homoj, kiuj havis plej diversajn okupojn, inklinojn, pasiojn kaj kapablojn. Dum longaj jaroj li akiris tiajn spertojn, ke al li sufiĉis paroli kun fremda vizitanto nur kelkajn vortojn kaj li jam sciis, kiu staras antaŭ li.\n:Kiam li aŭdis Fernaon, li ekkonis, ke ĉi tiu viro scipovas iri senŝancele al starigita celo. Kaj se li asertas, ke li atingos Molukkojn veturante okcidenten, li certe tion sukcesos. Malgraŭ tio li senĉese donis demandojn plenajn de duboj kaj insidoj. Sed per tio li volis jam nur elprovi la memfidon de Fernao, lian firmecon kaj certecon. \n:Neniu el ĉeestantoj rimarkis la ŝanĝon, kiu okazis kun Aranda en la daŭro de vespero. Ekstere li estis ĉiam dubema, malkonfidema, rifuzema. Pro tio des pli multe surprizis frazo, kiun li diris forirante:\n:\"Mi estos feliĉa, seňoro Magalhaes, se vi sukcesos kun via plano. Kio min koncernas, mi faros ĉion, ke vi estu akceptita en aŭdienco ĉa Lia reĝa Moŝto.\"\n:Intertempe alveturis en Sevillon Ruy Faleiro. Li vekis tie multe da atento per siaj instruiteco, antaŭdiro de estonteco kaj disputemo.\n:Semajnoj pasis. Maltrankvilaj semajnoj, plenaj de malpacienca atendado je venontaj okazontaĵoj.\n:Aranda agis. \n:Ne estis facile prepari por nekonata homo el fremda lando la vojeton al la reĝo. Aranda parolis, konvinkigis. Li iradis de unu altrangulo al la alia. Ili ĉirkaŭis junan reĝon kiel severa gvardio. Ili volis scii detalojn pri Magalhaes. Kiam li foriris el Portugalujo? Kian postenon li tie okupis? Kial li foriris? Kiaj estas liaj planoj? Kiu garantias honestecon de liaj intencoj?\n:\"Mi kaj Diego Barbosa,\" respondis senhezite Aranda.\n:Ĉi tiuj traktadoj okazis en Valladolido, kie ĵus troviĝis la reĝa kortego. Kun Aranda alveturis tien ankaŭ Magalhaes, Barbosa kaj Faleiro. Nur Haro mankis. Ĉu li rezignis partopreni la projektatan marveturon? \n:Unu tagon Aranda venis kun radianta vizaĝo kaj komunikis, ke morgaŭ ili estos akceptitaj de Lia reĝa Moŝto Karolo.\n:Fernao preskaŭ ne dormis pro emocio kaj almenaŭ krepuskiĝis, li ellitiĝis. Hodiaŭ oni definitive decidos pri ĉio! Portugalujo estas por li fermita. Se li ne sukcesos ankaŭ en Hispanujo, li devos por ĉiam adiaŭi sian revon. Komercisto Haro ja menciis, ke lia merkatora asocio provus aranĝi la ekspedicion sola, se estus necese. Sed kie estas Haro? Cetere ankaŭ en tiu kazo, se li ĉeestus, la afero estus nerealigebla. Hispanujo kaj Portugalujo estas du solaj potencoj, kiuj hodiaŭ regas vastajn oceanojn. Kiamaniere povus entrudiĝi inter ilin iu alia? Ĉiuj korvetoj estus mergiĝitaj, apenaŭ ili elnaĝus sur vastan oceanon.\n:Kia estos fino de ĉi tiu aŭdienco? Ĉu la reĝo Karolo estos pli konvinkebla ol Manuelo la Granda? \n:Kun batantaj koroj eniris Fernao Magalhaes kaj Ruy Faleiro en halon de la kastelo.\n:Tuj sur ĝia sojlo atendis ilin granda surprizo. \n:\"Kia ĝojo, ke vi fine venas!\" bonvenigis ilin konata voĉo. Mi atendas vin minimume unu horon!\"\n:Ĥristobalo de Haro! \n:\"Kiamaniera vi venis ĉi tien?\" demandis Farnao, kiam ili salutis unu la alian.\n:\"Ĉu vi eble ne kredis, ke mi lasos vin senhelpaj en la decida momento? Mi havas ĉi tie konatojn, kiuj regule informis min, kiel progresis nia afero. Kiam ŝajnis al mi, ke ĉio maturiĝis, mi ekvojaĝis.\"\n:Ne estis tempo por longe interparoli. La ceremoniulo malfermis la pordon kaj per plialtigita voĉo komunikis, ke la reĝo atendas la gastojn.\n:La unua paŝis Magalhaes. Liaj kunuloj tiamaniere malkaŝis, ke li estas spirita kapo de la tuta entrepreno.\n:Fernao vidis jam kelkfoje aŭdiencon ĉe la reĝa kortego. Sed ĉifoje li restis tamen iomete en embarasoj. La akcepta salono estis plena da homoj. Plejparte ili estis anoj de la reĝa sekvantaro al Nederlando, kie estis la nuna regnestro de Hispanujo edukita. Regni en ĉi tiu lando li komencis nur antaŭ nelonge, tial li tute ne konas hispanan lingvon. Dum la aŭdienco interpretos favorulo de Karlo Ĥevr; li tiom influas sian regnestron, ke li estas ĉi tie ĝenerale nomata \"alter rex\" (dua reĝo). Apud li staras edukisto de reĝo Hadriano, kiu estas nun episkopo en Tortosa. Kaj krom multaj aliaj nederlandaj konsilantoj troviĝas ĉi tie ankaŭ hispanaj korteganoj, scienculoj, fakuloj por maraj problemoj, altrangaj oficistoj. \n:Ĉu antaŭ ĉiuj devos Magalhaes detale klarigi sian planon? Jes, Fernao, kaj ne nur detale klarigi! Vi devos lukti pri ĝi! Se vi volas konvinki la reĝon kaj lian sekvantaron, vi devos superi vin mem. Ĉar dume vi atendis en velladolida gastejo je akcepto apud kortego, via plano fariĝis ĉi tie objekto de akra luktado. Ĝi ŝanĝis vivon en la kastelo en nevidatan torenton. Plejparte ĝi estis rifuzata kiel stulta kaj nerealigebla. Nur kelkaj homoj aprobis ĝin. Ili estis amikoj de Aranda.\n:La reĝo ne estis decidita. Li nur ekinteresiĝis. Kaj ĝuste pro tiuj diferencoj en la opinioj oni invitis vin. Vi mem devos informi ilin pri via projekto. Vi devos konvinkigi ilin. Ĉu vi estas preparita por tio? Ĉu vi scipovos venki ĉi tiun lastan, sed plej grandan malhelpaĵon? \n:Fernao ĉirkaŭrigardis la ĉeestantaron en la salono kaj komprenis ĉion. Li subpremis ĉiujn embarasojn kaj per trankvila voĉo, el kiu spiris forto kaj certeco, parolis pri sia vojaĝo el \"traveturejo\".\n:Reĝo kaj lia sekvantaro atente aŭskultis.\n:\"Se Via reĝa Moŝto disponigos al mi ŝipojn kaj ŝipanaron, mi malkovros vetureblon tra amerika kontinento kaj mi atingos Molukkojn veturante okcidenten. Hispanujo estus per ĉi tiu vojaĝo centfoje rekompencita, ĉar patrujo de spicoj kuŝas sur via duono de la mondo,\" finis sian ampleksan parolon Fernao.\n:La reĝo silentis.\n:Sed lia sekvantaro superŝutis Magalhaeson per demandoj.\n:Fernao respondis ĉion tuj, serioze, konvinkinflue. Ĉiun reziston li rompis per siaj argumentoj. La sekvantaro komencis favore rigardi lian projekton.\n:Kaj la reĝo? \n:La reĝo senĉese silentis. Fernao, ankaŭ se li respondis al la korteganoj kaj fakuloj, pensis pri la regnestro. Kion intencas ĉi tiu juna, deksepjara reĝo? Ĉu li estas influata de sia sekvantaro ĝis tiu grado, ke li ne kuraĝas malkaŝi sian opinion, eldiri la decidan vorton? Estas malfacile diri tion. Lia rigardo vagas de sur sekvantaro al triumvirato, de nur triumvirato al sekvantaro. \n:Li silentas kaj - kalkulas.\n:Li taksas altecon de elspezoj por tia ekspedicio en transmarajn landojn. Ĝi kostos milionojn da maravedoj. Sed kiomfoje ili povos esti al li redonataj, se Magalhaes sukcesos! Karolo bezonas monon pli urĝe ol salon. Lia regno estas la plej potenca el ĉiuj eŭropaj ŝtatoj. Li regas Habsburgajn landojn en Germanujo, estas estro de duklando Burgunda, li heredis Nederlandon, Hispanujon, regnon de Neapolo kaj senfinajn teritoriojn an Ameriko. Ne senkaŭze oni diras, ke super lia regno la suno ne subiras. Sed por firme regi ĉi tiujn mondspacojn, li bezonas oron. Multe da oro. Ĝis kiam mortos lia avo Maksmiliano I., Karolo intencas fariĝi kandidato por la titolo de imperiestro. Se li volas sukcesi en tio, li devos subaĉeti kurfirstojn. Alie ili povus elekti lian rivalon francan reĝon Franciskon I. La monon por subaĉeto - kaj ĝi kostos almenaŭ cent milojn da maravedoj! - li devos pruntepreni de Fuggeroj, ĉar hispanaj kortesoj rifuzas pagi plialtigitajn impostojn. Pro tio estas inter ili kaj la reĝo sufokiga streĉo. Sed kiam venos lia momento, li repagos al la kortesoj! Ili ekkonos lian malmolan manpugnon! Li subigos ilin, disĵetos, pulvorigos! Li Kreos armeon - - - sed la dungitaj soldatoj kostas multe da mono. La reĝa trezorejo estas preskaŭ malplena. La himnoj de Kristoforo Kolumbo pri trovlokoj de oro en malkovritaj landoj montriĝis trograndigitaj. Sed - ĉu la spico ne estas same multekosta kiel oro? Kaj se Magalhaes malkovros la okcidentan vojon el Molukkoj kaj lia veturo pruvos, ke la patrujo de spicoj kuŝas sur la hispana mondduono - ĉu tio ne estos fonto de kapturniĝaj enspezoj?\n:La reĝo pensas pri oro, spico kaj pri - kortesoj. Li konsideras, taksas, valorigas, kalkulas. Kaj li silentas.\n:\"Kaj se vi dumvoje erarveturus kaj troviĝus en portugalaj akvoj?\" aŭdiĝis unu el korteganoj, kiu kun eksterordinara obstino senĉese demandis por konfuzi Magalhaeson. \"Portugaloj estus rajtigitaj subakvigi niajn ŝipojn - kaj ni absolute ne povus protesti.\"\n:En tiu ĉi momento intermetis sin Faleiro:\n:\"Nenio simila povas okazi al ni, sinjoroj,\" li diris memkonfide.\n:\"Vojerari sur la maro? Kaj krom tio en nekonataj akvoj?\" vortatakis lin maljuna admiralo. \"Seňoro, pardonu al mi mian sincerecon, sed ĉi tion povas diri nur nefakulo! Kiomfoje perdis vojon eĉ la plej famaj marnavigantoj!\"\n:\"Jes, ili perdis vojon!\" ekflamis Faleiro, kiu jam sentis sin ĝenata per tio, ke li devis tiel longe silenti. \"Sed kial ili perdis vojon, sinjoroj? Ĉar ili ne konis mian formulon!\"\n:\"Kian?\"\n:\"Matematikan!\"\n:\"Parolu pli precize, sinjoro!\"\n:\"Ĝi estas formulo, kiu ebligas al mi determini kiam ajn precizan pozicion de la ŝipo kaj per tio eviti la vojeraron. Ĝi estas mia eltrovo kaj provizore ankaŭ sekreto,\" diris kun triumfa rido la astronomo.\n:Korteganoj kaj fakuloj interŝanĝis signifoplenajn rigardojn. Se ili akceptus proponon de Magalhaes, ili akirus samtempe ankaŭ eltrovon de la astronomo!\n:Ili rigardis la junan reĝon. Kion diras al tio Lia Moŝto? \n:Sed la reĝo lasis ilin paroli kaj silentis plu.\n:Haro sentis, ke la sekvantaro ekŝancelis. Pro tio li tuj aldonis prete:\n:\"Se eble devus kaŭzi iajn malhelpaĵojn financaj problemoj, nia komerca asocio povus kontribui por granda komandito por kovri la elspezojn.\"\n:En tiu momento ekparolis la reĝo. Ĥevr lerte tradukis.\n:\"Mi dankas vin, sinjoro Haro, pro via oferto. Mi kredas, ke ĝi ne estos bezona.\"\n:Ĉiuj retenis spiron pro streĉa etento. \n:Haro momente perdis maskon de ĝentila, oferema kaj neprofitema bonfaranto. Lia vizaĝo subite paliĝis, la trajtoj rigidiĝis, lipoj dense kunfermiĝis. La bonkora esprimo de liaj okuloj, per kiu li tiom majstre kaŝis siajn profitemajn planojn, subite malaperis. Lia rigardo havis en si ion rabobestan. Kion signifas vortoj de la reĝo? Ĉu li akceptis proponon de Magalhaes kaj volas kovri ĉiujn elspezojn el la ŝtata trezorejo? Aŭ ĉu li decidiĝis rifuzi la planon? \n:\"Mi dankas ankaŭ vin, sinjoro Faleiro, pro la sciigo pri via eltrovaĵo. Mi estas konvinkita, ke kapitano Magalhaes ne vojerarus eĉ en tiu kazo, se via formulo ne ekzistus.\"\n:La koro de Fernao ekbategis. Ĉu tio signifas antaŭpromeson? \n:\"Sed ĉefe kaj plej multe mi dankas al vi, sinjoro Magalhaes. Mi dankas al vi pro tio, ke vi volas doni en miajn servojn ĉiujn viajn spertojn, vian fidon, vian aŭdacon, vian pionirecon. Via plano - \"\n:Fernao devis kolekti ĉiujn siajn fortojn, por teni sin sur la piedoj. Senvole li kaptis sian gorĝon, ĉar io sufokis lin -\n:Via plano plaĉas al mi. Mi kredas, ke la ekspedicio atingos sian celon. Mi disponigos por vi sufiĉan nombron da ŝipoj kaj vi ricevos tiom da maristoj, kiom da ili vi bezonos.\"\n:Fernao senkonscie faris paŝon antaŭen al la reĝo.\n:\"Via Moŝto - \" li volis ion diri, sed la vortoj restis en la gorĝo.\n:\"Kapitanoj de ceteraj ŝipoj estos suordigitaj al vi,\" daŭrigis la reĝo. \"Mi nomas vin admiralo de la ekspedicio.\"\n:La salono ekmurmuris.\n:Ĉiuj ariĝis ĉirkaŭ Magalhaes por gratuli al li.\n:Sed Fernao ne vidis kaj ne aŭdis ilin.\n:Kiel narkotita li rigardis la junan reĝon, la junulon, kiu en kelkaj sekundoj decidis pri lia revo.\n:Li liberiĝis el la rondo de gratulantoj kaj iris al la reĝo. Vivo instruis Fernaon esti hardita. Li scipovis kiel viro toleri maljustaĵojn, humiligon, batojn kaj li ne sciis, kio estas larmoj.\n:Sed ĉi tie subite falis en lian vojon feliĉo. Li estis konfuzita per ĝia senmezurebla kvanto. Liaj okuloj malsekiĝis. \n:\"Via reĝa Moŝto,\" li denove provis esprimi iel dankemon, kiu plenigis lian internon. Sed li estis tiom kortuŝita, ke li diris nur kvar vortojn:\n:\"Mi dankas al vi.\"\n:Poste li rapide kliniĝis kaj kisis manon de la reĝo.','',0,'62.245.121.214','20041231144812','',0,0,0,1,0.267502013254,'20041231144812','79958768855187'); INSERT INTO cur VALUES (943,0,'Preparoj','[[Magalhaes]]\n\nIX.\n\nP r e p a r o j\n\n\n:Ŝajnis, ke aŭdienco ĉe reĝo signifis gravan ŝanĝon en vivo de Magalhaes. \n:La unua hela kaj varmiga radio estis kontrakto, \"kiun faris Lia reĝa Moŝto kun Magalhaes kaj Faleiro pri malkovro de insuloj, sur kiuj kreskas spico\". Haro ne estis en la kontrakto eĉ menciita. La reĝo volis kovri ĉiujn elspezojn al hispana ŝtata trezorejo, tial la nederlanda komercisto foriris el scenejo de la dramatika ludo kaj nur sekreta kaj kun intereso observis, kiamaniere la aferoj evoluos plu. Ambaŭ amikojn li certigis per sia helppreteco, se ili eble iam bezonus ĝin.\n:Kopio de la kontrakto estis enmanigita al Magalhaes kaj Faleiro.\n:Fernao komencis tuj legi. La liniojn, kiuj lin precipe interesigis, li legis kelkfoje:\n:\"... Ĉar vi, Ruy Faleiro kaj Farnao Magalhaes, kavaliroj portugalaj, intencas eniri miajn servojn, mi ordonas al vi, ke vi en teritorioj, kiuj estas sub Nia suvereneco, en oceano serĉu insulojn, kontinenton, multekostan spicon kaj aliajn objektojn, el kiuj Ni kaj Nia lando profitus.\n:... Feliĉe sur oceano naĝu kaj en limoj de Niaj teritorioj diligente malkovradu. Ĉar estus maljusta, se aliaj vian vojon krucigus kaj Vi penus vane ĉi tiun entreprenon efektivigi, estas Mia volo kaj Mi promesas, ke Mi al neniu en venontaj dek jaroj permesos per la sama vojo kaj en la samaj teritorioj aranĝi esploran ekspedicion.\n:. . . Por la servoj, kiujn Vi al Ni faros, por pligrandigo de la reĝa potenco, per penoj kaj danĝeroj, kiujn Vi travivos. Vi ricevos rekompence dudekonon da enspezoj kaj profitoj el ĉiuj landoj kaj insuloj, kiujn Vi malkovros, kaj krom tio rangon de regentoj en ĉi tiuj landoj kaj insuloj por Vi kaj por Viaj filoj kaj heredontoj por eternaj tempoj.\n:. . . Kaj por ke Vi povu supre diritajn aferojn pli bone fari kaj por ke la entrepreno estu pli bone certigita. Ni diras al Vi, ke Ni disponigos al vi kvin ŝipojn: du po 130 tunoj, du po 90 kaj unu po 60 tunoj. La ŝipanaron, nutraĵojn kaj kanonojn ekipitajn por du jaroj. 234 personojn, kapitanojn, ŝipgvidistojn kaj marajn objektojn, kiujn oni bezonos por ripari ŝiparon, kaj homojn ankoraŭ alie bezonajn.\n:. . . Tion Ni promesas al Vi kaj donas Nian reĝan vorton, ke Ni Vin protektos laŭ tio, kio estis supre dirite, kaj kun tio Ni donas al Vi ĉi tiun leteron en Valladolido la 22-an de marto 1518.\"\n:Fernao kontente ridetis. Oni memoris ĉion: celon de la vojaĝo, forigon da la eventualaj rivaloj, kunmetiĝon de Ia ekspedicio.\n:Ankaŭ la rekompencon oni ne forgesis. La kontrakto garantias al Magalhaes kaj al liaj heredontoj riĉecon kaj belsonan titolon. Fernao scias, ke ĉi tiu punkto de la kontrakto estas vualita per nebulo de la necerteco ankaŭ en tiu kazo, ke li finigos la naĝon sukcese. Ĉu ne havis similan kontrakton kun regnestroj de Hispanujo ankaŭ Kristoforo Kolumbo? Kaj ĉu ne estas ĝuste Valladolido, kiu estis atestanto de la mizera fino de lia vivo? La granda malkovrinto revenis el unu el siaj vojaĝoj en katenoj, kiujn li pli poste pendigis sur la muron de sia malriĉega loĝejo. Li mortis en mizero, forpuŝita de reĝo Ferdinando kaj preskaŭ forgesita de la mondo.\n:Favoro de la reĝoj estas malcerta kaj ŝanceliĝema kaj ĝi povas perdiĝi kiel matena roso. La favoron de reĝoj oni ne povas rigardi kiel firme validan, eĉ se ĝi estus centfoje enkorpigita en la kontrakton!\n:Kaj tamen Fernao ridetis.\n:La skribaĵo enhavas precizajn indikojn pri la ekspedicio - kaj ĉi tiun certecon jam neniu nuligos! Magalhaes denove ekveturos sur la maron! \n:Kiam estis kontrakto subskribita, alportis reĝa oficisto al Magalhaes sufiĉe grandan monsumon. Tiu samtempe komunikis al Magalhaes, ke li ekde nun ricevados regule salajron de admiralo.\n:La sciigo venis kiel vokita, ĉar Fernao estis laŭ financa flanko jam preskaŭ elĉerpita. \n:Baldaŭ poste estis Magalhaes kaj Faleiro invititaj al Saragosa, kien translokiĝis la reĝa kortego.\n:\"Kion ili volas de ni?\" demandis Faleiro.\n:\"Eble temas ankoraŭ pri ia aldono de la kontrakto,\" opiniis Magalhaes.\n:Neniu aldono de la kontrakto nek io simila. La reĝo nur volis montri al hispana popolo, kiel firme li kredas la sukceson de la grandioza vojaĝo. Kiom neskueble li konfidas al la viroj, kiujn li komisiis per ĉi tiu tasko. Ĉu ili estas nekonataj fremdlandanoj? Ili ne estos tiaj! \n:Kun nevidata pompo ŝatis Magalhaes kaj Faleiro proklamitaj kiel hispanaj kavaliroj. Kavalirigis ilin mem reĝo.\n:Kio mankis al Fernao por plena feliĉo? Lia plano estis aprobita kaj akceptita. Materialaj zorgoj estis forigitaj. Sensignifa enmigrinto fariĝis hispana kavaliro.\n:Kaj tamen io mankis al li por plena feliĉo: Beatrice. De tago al tago kreskis lia amo al ŝi. Natura fiereco retenis lin ĝis nun peti pri ŝia mano. Kion li povis alporti al ŝi por pliagrabligo de ŝia vivo? Sed nun - kiel admiralo -\n:Beatrice malatentis riĉecon kaj ankaŭ titolon. Fernao gajnis ŝiajn simpatiojn ekde la unua renkontiĝo. Li estis tute alia ol ŝiaj ceteraj konatoj. Ŝi estimis lin pro lia instruiteco. Al ni plaĉis liaj modesteco kaj simpleco. Ŝi admiris lian persistemon. Pro tio ŝi volonte fariĝis lia edzino.\n:Sed jam komencis aperi ankaŭ malagrablaĵoj.\n:Al hispana kortego venis ambasadoro el Portugalujo. Li baldaŭ aŭdis pri Magalhaes kaj li ne intencis pasive kaj senfare akcepti la fakton, ke Hispanujo volas priŝteli Portugalujon pri ĝia profitema komerco kun spicoj.\n:Estis lerta kaj sperta ambasadoro. Li scipovis esti perfida, flatruza, mistera, minaca, danĝera. Li scipovis sekvi sian celon.\n:Ĉu vi aŭdas, Fernao, kiel li kalumnias vin apud reĝa kortego? Kun kia troigo li disvastigas ĉiujn klaĉaĵojn, kiuj cirkulis pri vi en Lisbono? Kiel li avertas altrangajn oficistojn antaŭ la konfido, kiu estis al vi ĝis nun dediĉita? \n:Agu rapide, Fernao! Vi estas plene ĉirkaŭita de envio. Ĉu vi rememoras Gomezon? Ĉu vi rimarkas la rigardojn, per kiuj sekvas vin diversaj altranguloj? Jes, ankaŭ la plej superaj oficistoj envias al vi gloron kaj riĉecon, kiujn garantias al vi la reĝa kontrakto! Agu rapide, Fernao, via ekspedicio povus esti malebligita per ia malhonesta perfido! \n:Sed la reĝo jam plenumis unuan parton de sia promeso. Li sendis en la havenon de Sevilla tri karavelojn, kiuj estis riparotaj por ekspedicio de Magalhaes.\n:Fernao kontrolis ilin kaj li konsterniĝis pro ties mizera stato. Ili estis malnovaj kaj kadukaj ŝipetaĉoj, kun kiuj povus veturi sur la maron nur homo ne respondeca aŭ frenezulo. \n:Li informis pri tio la reĝon. Respondo venis baldaŭ. La reĝa oficejo komunikis al li, ke nun oni ne povas eĉ pensi pri konstruo de novaj ŝipoj. Li riparu tion, kio estas al lia dispono.\n:Hinda ofico dungis metiistojn, kiuj komencis ripari. Truoj estis zorgeme ŝtopataj, direktitaj kaj putrokadukaj lignotabuloj anstataŭigitaj per novaj, ĉiuj ŝipoj solide paĉumataj. Laboroj rapide progresis. Magalhaes povis esti kontenta, ĉar li travivis tumulton, kiun li tiom ŝatis.\n:Jen nova malhelpaĵo. Lia kunulo Faleiro, kiu devis esti por li apoganto, konsilanto kaj helpanto, fariĝis por li ŝarĝo. Ekde tiu tempo, kiam ilia propono estis akceptita, fariĝis kun li granda ŝanĝo. Ĉie li proklamis, ke komandanto de la ekspedicio estas li. Li intermetis sin en rajtojn de Magalhaes kaj komencis ĉie ordoni.\n:Ĝis kiam lia memkonfido estis sendanĝera kaj lia gloravideco limiĝis je nuraj vortoj kaj je bagatela plialtiĝo de propra persono, Fernao silentis. Sed kiam laborintoj laŭ ordonoj de Faleiro plenumis malbone kelkajn laborojn, li tuj intervenis. Akcente li rememorigis la astronomon, ke tio estas aferoj, kiujn li ne povas kompreni, tial li lasu agi Fernaon.\n:\"Neniam!\" eruptis ofendite Faleiro. \"Neniam mi submetiĝos al vi! Tion mi scias: vi volus forŝovi min flanken por enpoŝigi ĉiun profiton kaj gloron sola! Sed mi ne permesos, ke vi priŝtelu min! La unua komandanto estas mi kaj vi faros, kion mi ordonos! \"\n:Magalhaes atente rigardis la astronomon. Ĉu estus iom da vero en la paroloj, kiujn li aŭdis pri li en Lisabono? Ĉu li estus tamen iom perpleksigita? Faleiro ja estis ĉe la aŭdienco kaj aŭdis, kiu estis komisiita per supera komando super la ekspedicio! \n:Fernao kapablis kompreni malfeliĉon de aliaj homoj. Kaj pro tio ankaŭ nun, kiam al li ŝajnis, ke Faleiro ne estas tute en la ordo, li retenis akrajn vortojn, kiuj jam jam volis elsalti el lia buŝo. Anstataŭ tio li diris milde:\n:\"Ni ne disputos, sinjoro Faleiro. Vi prizorgos la ĉielon, mi la maron. Kaj kio la priŝtelon koncernas - vi havas ja tion en la kontrakto skribita nigre sur la blanka tiel kiel mi.\" \n:Sed Faleiro iradis plu inter laboristojn, diskreditigis aŭtoritecon de Fernao kaj pligrandigis siajn meritojn pri la tuta entrepreno.\n:Magalhaes povis sendanĝerigi lin. Li povis skribi al la reĝo, ke la astronomo estu revokata al la reĝa kortego aŭ ien, nur ke li ne prokrastu la preparojn. Sed li ne volis ĝeni la reĝon kaj tiamaniere malkaŝi, ke inter projektantoj de la ekspedicio estas miskomprenoj.\n:Cetere laboristoj baldaŭ ekkomprenis, kiu estas vera komandanto. Kelkaj ordonoj de Faleiro sufiĉis por konvinkigi laboristojn, ke tiel ordoni povas nur homo, kiu absolute ne komprenas konstruojn de la ŝipoj. Tial, se li denove ordonis ion fari, ili kompleze kapjesis, sed ili laboris laŭ deziro de Magalhaes. Tio estis la ĉefa kaŭzo, kial Magalhaes ne intervenis. \n:Plej multe da zorgoj havis Magalhaes akceptante maristojn. Se li estus veturonta al Azoroj aŭ ien en Afrikon, li havus baldaŭ la bezonatan nombron. Sed kien veturos ĉi tiu ekspedicio? Laŭdire al Molukkoj. Kiamaniere ĝi volas atingi ilin, se Molukkoj estas okupataj de Portugaloj? Kaj kiel povas havi intereson pri ekfloro de Hispanujo fremdlandano? Ĉu liaj intencoj estas honestaj? Ĉu li ne volas nur ellogi la hispanajn ŝipojn kaj maristojn en fremdajn akvojn kaj tie transdoni ilin kiel oferojn al portugalaj militŝipoj?\n:Simillaj voĉoj de malkonfido aŭdiĝis ne nur en Sevilla, kie estis la ŝipoj riparataj, sed ankaŭ en Hinda ofico, ja eĉ apud reĝa korto. \n:Magalhaes mem ekaŭdis multon en haveno, ceteron oni diris al li en familio de Barbosa. \n:Malbonhumorigita, sed des pli necedema li daŭrigis preparajn laborojn. \n:Dum dungado de maristoj aperis plua malfacilaĵo: inter petantoj estis multaj fremdlandanoj, precipe Portugaloj.\n:Fernao estis ĉe elekto tre severa. Li konsideris korpan hardecon kaj maristan spertecon. La naciecon li malatentis. Tiel okazis, ke krom Hispanoj troviĝis en la ŝipanaro Portugaloj, Italoj, Francoj, Holandanoj kaj aliaj.\n:Tio kaŭzis novan ondon da suspekto. Komandanto de 1a ekspedicio certe havas malpurajn inteccojn, se li akceptis tiom da siaj samlandanoj! \n:Fernao sciis, ke nun traktas pri ĉiio. Li estis decidita batali kaj venki. Kaj pro tio li estis laŭ neceso komandanto, oficisto, ĉarpentisto. \n:Unu vesperon, kiam li sidis en akcepta oficejo kaj kontrolis liston de maristoj, iu ekfrapis. \n:\"Pardonu, sinjoro Magalhaes, \"aŭdiĝis la alveninto kaj dolĉete ridetis. \"Mi ne sciis, ke vi ankoraŭ laboras. Alie mi ne kuraĝus -\"\n:\"Kion vi deziras?\" interrompis lin Fernao. \n:\"Permesu, ke mi prezentu min al vi. Mi estas Alvarez, ambasadoro de la reĝo Manuelo la Granda. Kaj mi venas rilate certan aferon ... vi espereble antaŭsentas, kion mi opinias.\"\n:\"Ne.\"\n:\"Temas pri via vojaĝo, sinjoro Magalhaes.\"\n:\"Mi ne komprenas, kian intereson vi povus havi.\"\n:\"Ho, elementan intereson, kredu tion! Kaj ne nur mi, sed ankaŭ Lia Moŝto - via reĝo Manuelo la Granda.\"\n:\"Mia reĝo?\" rediris Magalhaes. \" Tio estas eraro, sinjoro. Se vi havas nenion alian, ni povas finigi la debaton.\" \n:\"Pardonu - permesu nur momenton,\" ne lasis sin rifuzi la ambasadoro. \"Vi certe scias, kian domaĝon por Portugalujo kaŭzus via sukcesa vojaĝo. Kaj ĉu vi almenaŭ iomete ne bedaŭras la priŝtelitan patrujon?\"\n:\"Vi uzas tro fortajn vortojn, sinjoro ambasadoro. Do antaŭ ĉio: temas pri neniu ŝtelo -\"\n:\"Nu bone,\" konsentis kompleze la ambasadoro. \"Kaj poste?\"\n:\"Kaj poste? Vi menciis la patrujon. Vi scias, ke mi ĝin perdis. Kaj vi certe scias tre bone, dum kiaj cirkonstancoj tio okazis.\"\n:\"Jes, oni parolis pri tio. Sed, mi petas vin, eble vi ne volus el momenta kaprico de Lia Moŝto konkludi tiel gravegajn rezultojn?\"\n:\"Tiu kaprico daŭris jarojn.\"\n:\"Ĉion oni povas rebonigi,\" aldonis vigle Alvarez. \"Se vi rezignos ĉi tie la komandon kaj revenos Portugalujon, Lia reĝa Moŝto jam trovos rimedojn, kiel rekompenci ĉiujn viajn suferojn.\"\n:\"Mi havas sufiĉe da fantazio por imagi al mi, kio atendus min en Portugalujo.\"\n:\"Ne estu tiom necedema kaj malkonfidema kontraŭ Lia Moŝto, kiu volonte bonvenigos vin en siaj servoj.\"\n:\"Portugala kortego preparis por mi jam tro multajn trompojn. Plua persvado estas superflua.\"\n:Sed la ambasadoro estis bonega servulo de sia regnestro. Li faris mienon, kvazaŭ li ne eatua aŭdinta la frazon de Magalhaea, kaj komencis denove:\n:\"Mi zorgas nur pri via bono, sinjoro Magalhaes. Vi absolute ne scias, kiom minacota estas via ekspedicio. \" -\n:\"Pro kio?\" eruptis Fernao. \n:\"Pro ĉio! Flanke de la naturo kaj ankaŭ fare de homoj! Vi ĵetas vin en entreprenon, kiu estas predestinata al pereo. Vi veturas en nekonaton, kie vin atendas multaj danĝeroj. Vi volas veturi plue, ol veturis Kristoforo Kolumbo. Ĉu vi forgesis liajn suferojn? Kaj kion signifis liaj suferoj kompare al tio, kio atendus vin!\"\n:Fernao silentis. La ambasodoro vidis en tio unuan paŝon al sia venko. Li fervore daŭrigis:\n:\"Kaj jen - kiajn ŝipojn oni donis al via dispono! Oni rakontas, ke ili taŭgas nepre al nenio! Kaj maristoj estas suspektemaj kontraŭ vi. Mi mem aŭdis kelkajn debatojn, kiuj estus kapablaj timigi eĉ la plej kuraĝan komandanton. Mi scis, ke vi estas aŭdaca. Sed komprenu: Kiom valoras aŭdaco kontraŭ perfido?\"\n:\"Mi estas preparita al ĉio. Kaj mi scipovas likvidi tion. \" \n:\"Hm ... sed tamen ekzistas aferoj, kiujn vi ne sukcesos likvidi!\"\n:\"Ekzemple?\"\n:\"Ekzemple ... ni diru ... tia surpriza atako sur la maro -\"\n:\"Ĉu tio signifas minacon?\"\n:\"Gardu Dio!\" forpelis suspekton Alvarez. \"Tion mi diris nur tiel - simple - nu, venis ideo al mi!\"\n:\"Ankaŭ kun tio mi kalkulas, sinjoro ambasadoro,\" diris Fernao kaj li elbuŝigis la vortojn malrapide, kun okulfrapanta akcento. \"Vi povas komuniki, ke mi preparos min por ĉio.\"\n:\"Sed kion mi komuniku? Al kiu?\" mienis konsternite Alvarez. \"Mi volis nur atentigi vin je ĉiuj eventualaĵoj.\"\n:\"Koran dankon por via afablaĵo. Sed nun vi certe pardonos min, mi devas ankoraŭ daŭrigi mian-laboron.\"\n:Alvarez ekkomprenis, ke antaŭ li staras granita roko. Li kolere forlasis oficejon de Magalhaes kaj rapidis en la urbon.\n:Malamikaj elementoj daŭrigis senlace. Paroloj pri perfidemaj intencoj de Magalhaes akiris komprenon.\n:Preparaj laboroj progresis en sufokiga atmosfero.\n:Kiam estis riparata flaga ŝipo, Magalhaes ordonis pentriston, ke li ornamu ĝin per lia familia erbo kaj per hispana flago.\n:Scivoluloj observis la arĝentan kampon kun tri ruĝaj strioj kaj mirigite damandis:\n:\"Kion vi pentras, sinjoro?\"\n:\"Vi ja vidas! Erbojn!\"\n:\"Kiajn erbojn?\"\n:Neniu sciis. Ili komencis konjekti:\n:\"Tio estas versimile io el Portugalujo!\"\n:\"Povas esti, ke ni oni vidis nenion similan.\"\n:\"Ĝi estas certe el Portugalujo! Vi ja scias, ke admiralo estas Portugalo!\"\n:\"Tiu aroganteco! Li estas ankoraŭ en Hispanujo, kaj jam li malkovras kartojn!\"\n:\"For kun la entrudinto!\" aŭdiĝis sibla voĉo.\n:Magalhaes aŭdis la emociitajn ekkriojn. Li rapidis al la ŝipo.\n:\"Kion vi deziras?\" li ektondris. \n:Kolerigita amaso por momento ŝanceliĝis. Sed tujsekve eksonis el la aro da homoj:\n:\"For kun ĉi tiuj erboj!\"\n:\"Ili estas erboj de mia familio. Neniu rajtas ordoni al mi ĉi tie!\" \n:\"Jen rigardu lin, friponon! For kun li!\" akre kriis denove tiu sibla voĉo.\n:Magalhaes ruĝiĝis.\n:\"Kiu estas fripono?\"\n:En tiu momento intervenis havenooficisto.\n:\"Sinjoro, forigu la erbojn!\" li postulis.\n:\"Kiarajte vi kuraĝas postuli de mi ion similan?\"\n:\"Laŭ rajto de reĝa oficisto.\"\n:\"Tia estas ankaŭ mi!\"\n:\"Ne ŝajnas -!\" \n:\"Sinjoro -!\"\n:\"Superfluaj paroloj! Mi ordonas al vi, ke vi forigu la erbojn!\"\n:\"Al mi ordonas nur la reĝo!\"\n:\"Do vi ne obeos?\"\n:\"Ne!\"\n:\"Bone! Respondeca por sekvoj estas vi mem!\"\n:La oficisto fajfis. Alkuris helpantoj, kiuj volis plenumi ordonon de sia estro.\n:Magalhaes kun parto da maristoj baris al ili vojon al ŝipo. Sed la aro da Hiapanoj ĵetegis sin kontraŭ lia grupo kun sovaĝaj krioj de kolero kaj malamego.\n:\"Senarmigu ilin!\" kriis la oficisto.\n:Plejmulto da maristoj lasis sin senreziste senarmigi. Nur kelkaj defendis sin. Unu estis grave vundita.\n:Furiozaj atakantoj enpenetris la ŝipon kaj neniigis la erbojn. Ekscitita Magalhaes foriris en Hindan oficon. Tie jam oni sciis pri la incidento. Ili bonvenigis lin rigide kaj sindetene.\n:\"Tion vi ne devis fari, sinjoro!\"\n:\"Mi rajtis,\" respondis en la sama tono Magalhaes. \"Mi ne venis ĉi tien por aŭskulti viajn riproĉojn. Mi skribos pri ĉi tiu afero al Lia reĝa Moŝto mem. Sed mi venas por atentigi vin, ke dum tiaj cirkonstancoj ni devos la entreprenon plirapidigi.\"\n:\"Ni faras ĉion, kio estas en niaj fortoj. Kaj kio estas al ni ordonita.\"\n:\"Tio ne estas vero!\"\n:\"Sinjoro, moderiĝu!\"\n:\"Al vi estis ordonite, ke vi ekspedu kvin ŝipojn - kaj mi havas nur tri!\"\n :\"Certe, certe,\" ridetis altranga oficisto. \"Tio estis al ni ordonita, vi pravas. Bedaŭrinde ekzistas dekretoj kaj ordonoj, kiuj ne estas plenumeblaj.\"\n:\"Kaj ĉu scias pri tio Lia Moŝto?\"\n:\"Kompreneble! Sed en ĉi tiu afero li ankaŭ ne povas ion fari!\"\n:\"Tion mi ne komprenas,\" diris embarasita Fernao. \"Laŭ mia scio en ĉiuj landoj ordonoj de la reĝo estas plenumataj fidele kaj konscie ... Ĉi tio, kion mi aŭdas, estas por mi novaĵo.\"\n:\"Ankaŭ ĉe ni oni plenumas la ordonojn de Lia reĝa Moŝto fidele kaj konscie, sinjoro,\" la rideto de oficisto fariĝis netolerebla, \"sed nur tiam, kiam estas - en la ŝtata trezorejo mono.\"\n:\"Per aliaj vortoj - la pluaj ŝipoj ne estos al mi disponigitaj?\"\n:\"Mi tre bedaŭras, sinjoro admiralo, sed vi divenis ĉion.\" \n:La kapo de Fernao turniĝis. Do tiel aspektas la afero! Hispanujo jam ne posedas sufiĉe da mono por povi realigi lian ekspedicion! Pro tiu kaŭzo estis al li donitaj nur tri ŝipoj! Pro tiu kaŭzo estas salajroj pagataj tiom malregule! Pro tiu kaŭzo li devis tiom klopodi, se li volis ricevi permeson por ĉiu pli granda riparo! \n:Ĉu li falos antaŭ la celo? \n:Kun pezaj pensoj li forlasis la Hindan oficon.\n:Apud la enirejo staris grupo da soldatoj. Ilia komandanto celdirektis al Magalhaes.\n:Fernao rememoriĝis pri Kolumbo kaj liaj katenoj. Ĉu la historio ripetiĝas? Ĉu la soldatoj iras aresti ankaŭ lin? \n:La oficiro salutis Magalhaeson kaj diris:\n:\"Sinjoro admiralo, mi prezentas min kiel komandanto de via persona gardo.\"\n:\"Ĉu mia - persona gardo?\" ne komprenis Magalhaes.\n:\"Jes. Lia Moŝto ordonis fari gardon, kiu garantios vian sekurecon.\"\n:Sur la vizaĝo de Fernao aperis stranga rideto. Se la reĝo estus jam informata pri la hodiaŭa okazintaĵo, bone, li povus kompreni tion. Sed la reĝo estas en Barcelono -\n:La oficiro vidis, ke li devos klarigi la aferon:\n:\"Lia reĝa Moŝto ricevis sciigon, ke vi estas - mortigota.\"\n:\"Mi? Kial? Kaj de kiu?\"\n:\"Detalojn mi ne konas. Mi plenumas nur la ordonon.\"\n:\"Nu, bone ...,\" respondis malrapide Magalhaes. Ne estis por li malfacile diveni, kie povis naskiĝi tiaj fiintencoj.\n:Ekde tiu tago li aperis sur la strato ĉiam en akompano de soldatoj. Komence li ne povis konformiĝi kun tio. Sed poste li konsciiĝis, ke la reĝo tiamaniere montras sian zorgon pri li. Do nur akompanu lin la gardo! Tiuj eternaj klaĉemuloj almenaŭ vidos, al kiu estas favora ilia regnestro! \n:Sed kion fari kun neriparitaj ŝipoj?\n:La malhelpaĵoj estis tiom grandaj, ke la entrepreno versimile ne sukcesus, se ne intervenus Haro.\n:La holanda komercisto post aŭdienco apud la reĝo malaperis sen postsignoj, sed ne entute. Li ne intencis lasi elmanigi al si grasan predon, kiun li antaŭsentis en la ekspedicio de Magalhaes. La reĝo ja proklamis, ke Hispanujo pagos ĉiujn elspezojn, sed tio ne erarigis Haron. Li konis la ekonomian situacion de Hispanujo kaj ĝuste supozis, ke venos la tempo, kiam oni bezonos lin. En ĉiuj signifaj urboj de Pirenea duoninsulo li havis komercagentojn, kiuj sendadis al li rapidajn kaj seriozajn informojn. Kun kreskanta intereso li atente sekvis financajn malfacilaĵojn de juna hispana reĝo. Kaj ju pli grandaj ili estis, des pli ĝojigite Haro frotis al si la manojn, des pli fervore li kalkulis, kion li povos per la ekspedicio profiti. Li estis spekulaciema, se li scipovis ne entrudiĝi. Kaj kiel plej grandan sian preferon li taksis tiun, ke li konis arton agi en la ĝusta tempo.\n:Li aperis apud reĝa kortego ĝentile, kun hejmeca memkomprenebleco. Laŭdire li aŭdis, ke riparo de ŝipoj destinitaj por la ekspedicio ne povas esti finita pro la neantaŭvidata manko de mono. Li komprenas la situacion kaj volonte helpos. Holandaj dukatoj estas por la hispana regnestro je libera dispono.\n:La helpo de Haro estis danke akceptita.\n:Rapide estis havigitaj mankantaj karaveloj. La ekspedicio estis kunmetita jene: La flaga ŝipo, sur kiu veturos Magalhaes, ricevis nomon Trinidad. Ĝi ja ne estis plej granda, sed plej rapida. Ceteraj ŝipoj nomiĝis San Antonio, Concepcion, Viktoria kaj Santiago.\n:En la haveno ekregis denove vigla vivo. La ŝipoj estis provizitaj per nutraĵoj, ekipaĵoj kaj varoj destinitaj por interŝanĝado. \n:La ĉefa nutraĵo konsistis el longdaŭraj biskvitoj, da kiuj oni surŝipigis preskaŭ 300 tunojn. Da vino kunprenis la ekspedicio 417 sakojn, 253 barelojn kaj 508 botelojn. Krom tio estis deponitaj en la subferdeko 200 bareloj da sardeloj, pli ol 20 centkilogramoj da sekigitaj fiŝoj, 57 centkilogramoj da saligita viando, pli ol 11 tunoj kilogramoj da fromaĝo, 21 centkilogramoj da sukero, 20 tunoj da vinagro, 250 faskojn da ajlo, 100 faskojn da bulbo, 20 centkilogramoj da vinberaro, 54 centkilogramoj da mielo, 3 centkilogramoj da rizo, provizoj da faruno, da faboj, da pizo, da lento, da salo, da mustardo, da figoj kaj migdaloj. En unu ŝipon estis alportataj eĉ sep vivantaj bovinoj kaj tri porkoj.\n:Krom tio kompreneble kupraj kaldronoj, potoj, tranĉiloj, 50 centkilogramoj da kandeloj, 89 lucernoj, 40 ŝarĝveturiloj da ligno, marteloj, pendŝlosiloj, fero kaj ŝtalo, hakiloj, tenajloj, boriloj, hakfosiloj, landkartoj, medikamentoj, papero, matoj, dekkvin puraj libroj por enskriboj -\n:Riĉe oni memoris ankaŭ je milita ekipo. Provizoj da militista materiralo plej bone atestis pri la konkeremaj celoj de Hispanoj. La ekspedicio posedis pli ol 60 kanonojn, 50 centkilogramojn da pulvo, ferajn kaj ŝtonajn kuglojn por kanonoj, 100 kirasojn kun helmoj, 100 surbrustajn kirasojn, 60 ŝtonĵetilojn kaj 4 300 sagojn, 200 rondajn ŝildojn, 1 140 lancojn, 120 ĵetlancojn, 1 000 halebardojn, 200 piklancojn, 50 kornojn, en kiujn oni donadis pulvon por kanonoj, 150 ulnojn da meĉo kaj katenojn por manoj kaj kruroj -\n:Oni elspezis por la tuta ekspedicio preskaŭ 9 milionojn da maravedoj. El ĉi tiu sumo estis aĉetita por 1,600 000 maravedoj la varoj servontaj por intermanĝo kun indiĝenoj: montoj da kotonŝtofoj en la plej okulfrapaj koloroj, tolaĵoj, ĉapoj, tabako, vitraj kugletoj kun koraloj, speguletoj kaj kombiloj, sonoriletoj, fiŝhokoj, tranĉiloj -\n:Magalhaes otte ne sciis, kion fari pli frue. El la tempo, kiam li vivis sur la maro, li sciis, ke kiu ajn forgesita bagatelaĵo povus signifi minacigon de la ekspedicio. Li estis tro konscia kaj tro singarda ol komisii per kontrolo de deponataj provizoj iun alian. De la frua mateno ĝis la nokto li estis en la haveno. Li kontrolis la ricevitajn varojn kun la listoj, denove kaj denove li sumigis kolorojn da ciferoj, hazardelekte li malfermis sakojn kaj pakaĵojn, li esploris kvaliton, li gustumi - - -\n:Ankaŭ la ŝipanaro estis ankoraŭ kompletigata.\n:Iam aliĝis por servi sur la ŝipoj du maristoj. La pli juna estis al Magalhaes iomete konata. Sed li povis peni kiel ajn, li ne estis kapabla rememorigi al si, kie li vidis lin.\n:Fernao volis post malagrablaj spertoj malebligi la superfluajn kalumniojn kaj eternan suspektadon, pro tio li limigis nombron de fremdlandanoj al mininuma nombro. Tial lia unua demando estis:\n:\"Ĉu vi estas Hispano?\"\n:\"Ne, Portagalo,\" respondis la pli juna. \n:Denove Portugalo! Estas vero, ke ili estas la plej kapablaj maristoj kaj estas eble konfidi ilin. Sed li akceptis jam tridek da ili! Ĉu li ankoraŭ pligrandigu nombron da ili?\n:\"Via nomo?\"\n:\"Juan Serrao.\"\n:Fernao rapide leviĝis de sur la seĝo. \n:\"Ĉu vi estas eble - la frato - ?\" \n:\"Jes, sinjoro admiralo,\" ridetis la maristo. \"Francisko al ni ofte rakontis pri vi.\"\n:\"Ho! Tial vi ŝajnis al mi iel konata! Bonvolu sidiĝi! Kaj rakontu! Ĉu vi scias ion novan pri Francisko?\"\n:\"Li vivas ankoraŭ ĉiam sur Molukkoj kaj fartas tre bone. Mi estus tre feliĉa, se mi sukcesus helpe de via ekspedicio viziti lin.\"\n:\"Tio estas memkomprenebla!\"\n:Juan Serrao estis ja juna, sed li havis grandajn maristajn spertojn. Sur la ŝipoj li estis oficiro. Magalhaes estis tre ĝojigita, ke li gajnis lin. Li havos almenaŭ iun, kiun li povos senrezerve konfidi.\n:Nur poste li turniĝis al la dua maristo.\n:\"Kaj vi, sinjoro?\"\n:\"Oni nomas min Garcia, sinjoro admiralo,\" ektondris en malgranda oficejo respondo, dirita per forta baritono. Ĉiu vorto eksonis, kvazaŭ en vasta kaj duonmalplena magazeno falus pezega kesto. \"Mi estas Hispano kaj mi vivis surmare kun Juano. Mi ankaŭ tre volonte aliĝus.\"\n:Magalhaes kritikeme rigardis lin. Garcia estis iomete pli maljuna ol Serrao kaj ankaŭ je kapo superigis lin. Grandega, larĝa staturo, netrapenetrebla praarbaro da densaj haroj, bronze sunbrunigita vizaĝo, anstataŭ okuloj ardaj kaj lumbrilantaj karbetoj, manoj kiel ŝoveliloj. Kun ĉi tiu ekstera bildo de kruda forto estis en akra kontraŭstaro milda kaj bonkora, kvazaŭ infana rido, kiu malkaŝis du vicojn du sanaj kaj blanke brilantaj dentoj.\n:\"Kio vi estis sur la maro, sinjoro Garcia?\"\n:\"Mi laboris en la magazeno. Transporti kaj ordigi la kestojn, tio ne kaŭzas al mi malhelpaĵojn.\"\n:\"Tion mi volonte kredas,\" ridetis Magalhaes kaj li denove rapide taksis ursan forton de Garcia. \"Vi estas akceptita.\"\n:Apenaŭ Magalhaes adiaŭis ambaŭ novajn anojn de la ekspedicio, venis en la oficejon lia bofrato Duarte Barbosa.\n:\"Fernao, intervenu kontraŭ Faleiro pli frue, ol estos malfrue!\" li vokis ekscitita.\n:\"Kial? Ĉu io okazis?\"\n:\"Fernao, li sendube jam tute freneziĝis. Li sidas en la gastejo kun la maristoj kaj rakontas al ili, ke vi estas tute nekapabla kaj ke sen lia helpo la ekspedicio certe fiaskus. Li asertas, ke nur li konas la pozicion de vetureblo tra amerika kontinento kaj se li ne alkondukos vin tien, tuta ŝipanaro mizere pereos. Maristoj kredas lin kaj komencas timi pri la vojaĝo. Se la afero progresos tiamaniere plue, almenaŭ duono de la ŝipanaro rifuzos veturi.\"\n:Magalhaes malsereniĝis. Li sciis jam de longe, ke Faleiro fariĝis lia mortinsida malamiko, ke la gloravido malheligis lian cerbon. Ĉu li ekvojaĝu kun frenezulo, kiu povus demoraligi la ŝipanaron per siaj terurigaj profetaĵoj? Ĉu li minacigu la ekspedicion per sia netaŭga respektemo? \n:Li energie decidiĝis. Li skribis al la reĝo pri la diskreditema agado de Faleiro kaj postulis lin, ke al astronomo estu malpermesata partopreno en la ekspedicio.\n:La reĝo tuj plenumis lian peton.\n:En ĉi tiujn tempestajn tagojn eklumis radio de milda feliĉo. Al geedzoj de Magalhaes naskiĝis filo Rodrigo. Fernao tre ŝatus dediĉi sin pli multe al la famillo, sed tio ne estis ebla. En lian vojon stariĝis novaj kaj novaj malhelpaĵoj, kiuj ne permesis eĉ momenton de trankvilo kaj ripozo.\n:La Hinda ofico cedis al kalumnioj de la portugala ambasadoro, kiu nigrigis Magalhaeson, kie li nur povis. La malkonfido kaj suspekto fariĝis pli forta. Ne, ne estas eble kredi tiun enmigrintan Portugalon! Estas necese ĉirkaŭigi lin per homoj fidindaj kaj sindonaj al la reĝo! \n:Pro tio laŭ konsiloj de Hinda ofico la reĝo dekretis kapitanojn de la ŝipoj sen informi Magalhaeson. Ili estas hispanaj hidalgoj, kiuj ne amas admiralon. La kapitano de San Antonio estas Cartagena, de Concepcion Queseda, Mendoza gvidos Viktorion. Kiel oficiro de Antonio estas destinita Gomez, homo, kiu havis la saman planon kiel Magalhaes.\n:La ŝipo Santiago restis dume sen la komandanto. Tiamaniere volis la Hinda ofico la ekspedicion kiel eble plej malproksimigi. Estas bona ĉiu tago, kiun ili akiros. Eble Magalhaes faros ion senpripensitan kaj li estos senigita je la rango de admiralo!\n:Jam estis fiksita la tago por forveturo, sed la kapitano ankoraŭ ne estis nomita. Anstataŭ tio la Hinda ofico invitis Magalhaeson kaj superŝutis lin per riproĉoj.\n:\"Sinjoro Magalhaes, kial vi ne sekvis la ordonon de la reĝo?\" vortatakis lin la oficisto.\n:\"Bonvolu paroli konkrete,\" respondis Magalhaes. \"Kiun ordonon?\"\n:\"Jen vi havas skribite klare, ke vi rajtas akcepti maksimume kvin eksterlandanojn, sed vi havas ilin okdek du! Kiel vi klarigos tion?\"\n:\"Mi konsideris sukceson de la ekspedicio. Pro tio mi elektis nur bravajn maristojn, malatentante ties naciecon.\"\n:\"Strange, ke ĝuste tiom da Portugaloj estis bravaj!\" ridetis malice la oficisto.\n:\"Partugalujo estas lando de maristoj, sinjoro!\"\n:\"Do laŭ via opinio Hispanujo ne estas surmara potenco?\" rigardis lin la oficisto de sub duonfermitaj palpebroj kaj liaj mokemaj okuloj diris: Jam vi estas, friponeto, en la kaptilo!\n:Sed Magalhaes ne lasis sin koleriĝi. Trankvile kaj decide li respondis: \"Jam dum unua aŭdienco apud la reĝo Karolo mi diris, ke mi volas servi per ĉiuj miaj fortoj al Hispanujo. Mi kredas, ke tio estas sufiĉa respondo je ĉiuj viaj duboj. Laŭ mia opinio estas multe pli grava mia demando: Ĉu estas al Hinda ofico konate, ke ni estas morgaŭ forveturontaj?\"\n:\"Mirinda demando!\" ekridis afekte la oficisto. \"Hinda ofico ja mem fiksis la daton de la forveturo!\"\n:\"Se estas la afero tia - do kial ne estis ĝis nun nomita kapitano de la ŝipo Santiago?\"\n:\"Hm ... ĝi ne estas tiel simpla, sinjoro!\" respondis la oficisto kaj en liaj okuloj denove ekbrulis flameto de malica moko. \"Estas eĉ tre malfacile trovi fidindan kapitanon. Ni faras, kion ni povas, sed la aftero iel ne progresas ...\"\n:Fernao ekkomprenis. La Hinda ofico volas ankoraŭ en la lasta momento malebligi la ekspedicion! Sed en ĉi tiu rilato ili erarmiskalkulos!\n:Magalhaes jam nenion demandis kaj el la Hinda ofico rapidis rekte en la havenon. Li ordonis tujan vicordiĝon de la tuta ŝipanaro.\n:En kelkaj minutoj estis la ordono plenumita. Magalhaes paŝis malrapide preter la vicoj. Meze li haltis.\n:\"Maristoj!\" li alparolis la ariĝintojn per forta voĉo. \"Kiel vi scias, ankoraŭ ne estis nomita komandanto de ŝipo Santiago. Tial oni komencis disaŭdigi, ke ni ankoraŭ ne forveturos. Al tio mi proklamas : La forveturo estas fiksita je la morgaŭa tago - kaj en tio nenio ŝanĝiĝos!\" \n\n:\"Bonege! Vivu admiralo Magalhaes!\" vokis la maristoj.\n:\"Komandanto de Santiago estas kapitano Juan Serrao!\" komunikis sian decidon Fermao.\n:\"Vivu kapitano Serrao!\" aŭdiĝis la ŝipanaro de Santiago. \n:\"Kiel oficiron sur flaga ŝipo mi dekretas Duarte Barboson. Per tio ĉiuj ŝipoj ricevis bezonatan gvidantaron. Morgaŭ vi venos kun viaj kapitanoj al diservoj en la preĝejo de Santa Maria.\" finis sian ordonon admiralo. \n:Novaj vivukrioj. Disiro. Maristoj rapidis al siaj familioj, al konatoj. Ĉiu volis ankoraŭ lastfoje ĝojiĝi kun siaj karuloj. Morgaŭ post diservoj oni iros rekte sur la ŝipojn. \n:Ankaŭ Magalhaes iris hejmen pli frue ol alifoje.\n:Kaj jam vesperiĝas. La lasta vespero en la familio ...\n:Ĉe riĉe per manĝoj kovrita tablo sidas plejproksimuloj de Fernao: Beatrice, Diego kaj Duarte Barbosoj, Juan Serrao, Aranda. En lulilo kontente murmuretas malgranda Rodrigo. Estis invitita ankaŭ Haro, sed li devis neatendite forvojaĝi.\n:Fernao kaj kun li ĉiuj estas iomete angorigitaj. Super la kvieta domo ŝvebas fantomo de la longa foresto. \n:Oni parolas pri ĉio ebla, nur ne pri la veturo. Neniu volas rememorigi doloran adiaŭon.\n:Fine komencas Aranda:\n:\"Sinjoro admiralo, vi devus esti -,\" sed subite li ĉesas paroli, ĉar li konsciiĝas pri la ĉeesto de Beatrica.\n:Edzino de Fernao elsentis, ke Aranda silentiĝis pro ŝi. \n:\"Sinjoro Aranda, vi povas paroli senĝene,\" ŝi trankviligas lin. \"Egale mi scias, kion vi volas diri.\"\n:\"Se vi opinias ... Do, vi devus esti dumvoje singarda rilate al viaj homoj,\" eldiris sian averton Aranda.\n:Magalhaes senvorte kapjesas. Li antaŭsentis tion jam de longe. \n:\"Kaj ĉefe rilate al kapitanoj,\" daŭrigas Aranda. \"Antaŭ nelonge ili laŭdire esprimiĝis, ke ili mortigos vin, se vi agos tro suverene.\"\n:\"Estas bone, se oni konas danĝeron antaŭe,\" opinias Magalhaes kaj sulkoj sur lia vizaĝo ne estas pli akraj.\n:\"Vasko da Gama havis ĉion multe pli facilan,\" diras zorgeme Diego Barbosa. \"Li staris nur kontraŭ nekonateco kaj oceanoj. La ŝipojn li havis senriproĉaj. Kaj la homojn li povis konfidi.\"\n:La staturo de la portugala malkovrinto fariĝas helkontura antaŭ okuloj de Fernao. Ili estas en paĝia lernejo. Vasko da Gama prelegas al ili. Kion li tiam diris?\" ... Se iu volas fariĝi la maristo, estas necese, ke li estu la tuta viro. Li devas havi spinon pli firman, ol estas masto, la vidpovon pli akran ol falko kaj forton pli grandan ol leono. Li devas scipovi moki furiozon de la oceano, ne plendi, kiam krevas stangoj kaj ventego disŝiregas velojn. Li devas scipovi kunpremi la dentojn kaj stariĝi pli firme, kiam iu kamarado estas antaŭ liaj okuloj malsuprenĵetita en embuskajn ondojn. Li devas scipovi suferi malsaton, soifon, laciĝon, varmegon kaj froston, skorbuton. Li devas senŝancele kredi al sia komandanto, ankaŭ se ŝajne ĉio estas perdita. Li devas daŭre naĝi al sia celo, ankaŭ se lin terurigas nekonataj malproksimoj kaj premas arda sopiro je la hejmo ...\n:Tia viro Fernao ĉiam estis. Tia li ankaŭ estos. Li ne timas oceanojn, li ne timas perfidon. Sed la hejmo ... Beatrice ... Rodrigo ...\n:Fernao perforte subpremis la deprimon.\n:Ĉu la hejmo? Unu aŭ du jaroj baldaŭ forpasos. Poste li revenos. Rodrigo intertempe jam komencos kuradi kaj Beatrice kondukos lin al la haveno, ŝi montros la ŝipojn kaj fiere diros:\n:Ĉu vi scias, Rodrigo, kiu alveturas? Jen via paĉjo, knabeto. Vi ja rememoras, kiel mi rakontadis al vi pri li en tiuj senfinaj monatoj, kiam ni ne vidis lin! Vi plene malfermis al mi viajn nigrajn okulojn kaj vi tute ne komprenis, pri kio mi parolas kun vi. Kaj kiam mi kliniĝis super vin kaj ia larmo elsaltis el mia okulo kaj glitis sur vian vangon, vi ĉiam komencis ridi. Vi eĉ ne scias, kia medikamento estis por mi ĉi tiu rido. Ĝi redonis al mi esperon kaj fidon, kiam mi malesperis kaj dubis pri la feliĉa reveturo de via patro. Kaj jen - via rido pravis. Ĉio finiĝis bone kaj paĉjo revenis. Kion li devis suferi! Cetere li rakontos al ni pri tio, nur ĝis kiam li estos iomete ripozinta post la longa vojaĝo, kiu faris el li faman malkovrinton. Nun bele bonvenigu lin: pendiĝu sur lian kolon, kisu lin - kaj ne timu lian sovaĝan barbon! - kaj ridetante diru: Mi tiom ĝojatendis vin - - -! \n:Sed Rodrigo ne aŭskultos, kion la patrino parolas. Liaj okuloj estos celdirektitaj al la maro. Kia tenereco kaj kiaj vortoj, se la kanonoj tondras kaj bombkanonoj bruegas! Kiel li estos brilblindigita rigardante al aroj da maristoj, viciĝantaj por triumfa marŝo en urbon! Kiel li saltetos, kiam eksonos gaja muziko kaj amasoj komencos vivukrii al tiuj, kiuj venkis la oceanojn! En liaj vejnoj jam ŝaŭmos la maltrankvilega sango de marnavigantoj...\n:Fernao staras klinita super lulilo de sia filo. \n:Iu prenis lian manon.\n:Beatrice.\n:\"Fernao, estu tie singarda!\"\n:\"Ne timu, mia karulino! Mi ja havas nun, por kiu mi vivu!\" :Ĉirkaŭ duonnokto la gastoj disiĝis.\n:La sekvantan tagon estis la adiaŭfesto en la preĝejo de Santa Maria. La diservojn partoprenis ĉiuj maristoj, iliaj familioj, parencoj kaj konatoj. Multnombraj rigardantoj plenumis la preĝejon ĝis la lasta loko. Ili scivole observis la kuraĝulojn, kiuj entreprenas la danĝeran veturon. Kaj plej ofte ili rigardas al la viro, kiu genuas antaŭ la altaro. Ĉu tio ne estas kiel en fabelo? Li venis ĉi tien kiel sensignifa fremdlandano. Post nelonge li fariĝis la hispana kavaliro kaj admiralo de la ekspedicio, da kiuj Hispanujo aranĝis nur negrandan nombron.\n:La fumo de incensujo disvastiĝis tra la spacoj de templo. En tomba trankvilo diris Magalhaes la admiralan ĵuron. Ĉu vi aŭdas bone, vi neplibonigeblaj dubemuloj? Li ĵuras fidelon al via reĝo, al via lando, al via popolo! Li trovis en Hispanujo komprenon kaj li estas dankema al ĉi tiu lando. Kaj vi devus lin koni kaj scii, ke la vortoj de lia ĵuro estos plenumitaj! \n:Poste iris al la altaro kapitanoj. Ankaŭ ili ĵuris, ke ili estos fidelaj al sia admiralo, ke ili obeos liajn ordonojn, ke ili forlasos lin en neniu danĝero.\n:Ĉu ankaŭ ili plenumos sian ĵuron?\n:Sed nun jam fino kun la larmoj, kiuj defluas de sur la vizaĝoj de virinoj, viroj, maljunuloj kaj infanoj! La momento venis. Kio estis nur fantomo kaj neatingebla revo, tio fariĝis la realo.\n:Fernao staras sur la admirala ŝipo kaj kontente observas la precize donitajn kaj plenumatajn ordonojn de siaj oficiroj.\n:Nova komando.\n:Oni hisas reĝan flagon. Apude flirtas flago de Magalhaes.\n:Kanonpafoj anoncas komencon de la veturo.\n:Lastaj mansvingoj por adiaŭi.\n:Ĉu vi komprenas la grandiozecon de la momento, vi ĉiuj, kiuj malhelpadis ĉi tiun homon je ĉiu paŝo? \n:Kliniĝu antaŭ lia persistemo, forto de la volo kaj antaŭ lia aŭdaco!\n:Kliniĝu antaŭ li en profunda estimo, Hispanujo!\n:Ĉar li - vilaĝa knabo, paĝio, maristo, kapitano, kavaliro kaj admiralo - Fernao Magalhaes en viaj servoj veturas malkovri la mondon!','',0,'62.245.121.214','20041231145000','',0,0,0,0,0.180327615389,'20041231145000','79958768854999'); INSERT INTO cur VALUES (944,0,'Tra_Atlantiko','[[Magalhaes]]\n\nX.\n\n T r a A t l a n t i k o\n\n\n:Fernao Magalhaes staras sur la ferdeko de admirala ŝipo kaj atente sekvas regulan veturon de siaj karaveloj. Post Trinidado veturas Viktorio, Concepcion, San Antonio, Santiago. \n:En kapo de Fernao kirliĝas miloj da pensoj kaj zorgoj kaj tamen li estas kontenta. \n:Post jaroj de maljustaĵoj kaj batalado li fine denove enspiras puran kaj freŝan maraeron. Kun malproksimiĝanta marbordo kvazaŭ restus malproksime malantaŭ li ankaŭ fortaj impresoj de la lastaj semajnoj. Alvarez, Ruy Faleiro, oficistoj de Hinda ofico, Aranda, reĝo Karolo, Barbaroso, Beatrice kaj Rodrigo. . . \n:Sed ĉi tio apartenas jam al la pasinteco. La bordo jam tute malaperis el horizonto. La firmamento ĉe ĉiuj mondflankoj kunfandiĝas kun la akvoj. Ie malproksime restis ĉiuj malhelaj fortoj, kiuj klopodis malebligi la ekspedicion. \n:Ĉi tie estas kvin ŝipoj kaj 265 maristoj. Iliaj vivoj dependas de kapabloj de Magalhaes, de lia arto gvidi la veturon tra nekonataj akvoj, de lia aŭdaco kaj persistemo. \n:Fernao sentas, kiel granda estas la ŝarĝo, kiun li surprenis. Sed li neniam timis antaŭ la respondeco, ĝi estu kiom ajn granda. Nek nun li timas ĝin. Male - lia brusto fortege plilarĝiĝas de ĝojiga sento. Li pruvos al la maristoj kaj ankaŭ al Hispanujo, ke oni ne donis al li fidon vane!\n:Stranga forto trapenetris lian tutan estaĵon. La jaroj de la revoj kaj preparoj finiĝis - nun li donos la pruvon, ke el grandaj revoj fariĝas grandaj faroj.\n:La pensojn de Magalhaes interrompis energiaj paŝoj.\n:Li rigardis returnen.\n:Antaŭ li staris juna, sendube dudekokjara viro. Nigraj brilantaj okuloj estis fiksitaj al admiralo kun preskaŭ knabeta scivolo. Bruna, sunbruligita vizaĝo kaj viglaj movoj malkaŝas Italon.\n:Antonio Pigafetta! \n:Magalhaes ridetis ĉe subita rememoro . . . \n:Ĝi okazis tuj antaŭ la forveturo, kiam Pigafetta aperis apud li unuan fojon. \n:\"Vi estas sendube surprizita, sinjoro admiralo,\" diris li salutante. \"Nur mi ne ŝatus, ke ĝi estu surprizo malagrabla.\"\n:\"Kion vi deziras!\" demandis Magalhaes kaj subite, ne sciante kial, li sentis al la alveninto mirindan simpation.\n:\"Mi estas Kavaliro Antonio Pigafetta kaj devenas el itala Vicenzo,\" prezentis sin la vizitanto. \"Mi akompanis papan legaton al Hispanujo. Kiam mi eksciis pri via admirinda ekspedicio, kaptis min sopiro veturi kun vi.\"\n:\"Kiel maristo?\"\n:\"Kiel ... eble kiel maristo. Kiel kio ajn.\"\n:\"Kiel kio ajn?\" Magalhaeson mirigis la stranga respondo.\n:\"Bonvolu kompreni, sinjoro admiralo. Min ne allogas ia profito, ia riĉeco - mi volas nur vidi parton de nova mondo kaj travivi kromordinarajn okazintaĵojn.\"\n:\"Kaj se nia veturo estos tute malinteresa?\"\n:\"Tion mi ne timas, sinjoro admiralo. Mi estas konvinkita, ke vi travivos pli multe ol mem Kolumbo!\" \n:\"Nur ke vi ne trompiĝu!\" moderigis lian entuziasmon Magalhaes. \"Nu - mi konsentas kun via prartopreno. Sed konsidere al tio, ke temus pri stranga pozicio sur la ŝipo, estas necese ricevi konsenton de Hinda ofico.\"\n:\"Pri tio vi ne bezonas zorgi, sinjoro admiralo,\" diris Pigafetta. Li elpoŝigis ian paperon kaj donis ĝin al Magalhaes. \"Ĉi tiujn aferojn mi jam ordigis.\"\n:Magalhaes legis leteron de la reĝo, kiu varmege rekomendis al li Italion. Intereso de Pigafetta pri longdaŭra vojaĝo, lia entuziasmo, energio kaj prepariteco, kun kia li prizorgis la partoprenon en la ekspedicio - tio ĉio al Magalhaes ĉiam pli multe plaĉis.\n:\"Vi diris ion pri la surprizo, sinjoro Pigafetta,\" li diris fine.\n\"Mi estas vere surprizita. Kaj mi diros al vi rekte, ke ĝi estas agrabla surprizo.\"\n:Tiel kreskis la ŝipanaro de Magalhaes je unu ano, kun kiu komence neniu kalkulis. Je la homo, kiu ekvojaĝis malproksimen sen iaj ajn profitemaj intencoj, kiu estis gvidata per ununura sopiro: multe vidi, multe travivi - kaj ĉion priskribi. . . \n:Nun li staris apud la admiralo kaj demandis, kion opinias la gvidanto de la ekspedicio pri la vento.\n:\"Ĝi estas favora,\" respondis Magalhaes. \"Se ĝi daŭros, post ses tagoj ni povos atingi Kanariajn insulojn.\"\n:\"Ĉu ni restos tie pli longan tempon?\"\n:\"Sendube unu semajnon. Ni enŝipigos provizojn da trinkakvo kaj freŝa viando, atendos la ŝipon el Hispanujo, kiu ankoraŭ alveturigos al ni suplementojn da nutraĵoj - kaj poste ni jam celdirektos al la vasta oceano.\"\n:\"Unu aferon mi ne povas kompreni, sinjoro admiralo. Mi iomete konas navigacion kaj mi scias, ke karaveloj de diversa tonaĵo havas regule ankaŭ diversan rapidecon. Estos certe granda arto kunteni la eskadron, kiu estas kunmetita el ŝipoj tiom malsimilaj, kiel estas viaj karaveloj. Dumtage vi signalizas viajn ordonojn, tion mi jam rimarkis. Sed kio okazos nokte?\"\n:\"Por nokto ni havas interkonsentitajn signalojn. Kiam krepuskiĝos, ni bruligos sur la postkilo de Trlnidad lignan torĉon, kiu estos por ceteraj ŝipoj videbla gvidilo.\" \n:\"Kaj kiamaniere vi scios, ke la ceteraj ŝipoj vere sekvas vin?\"\n:\"Dum normalaj cirkonstancoj oni povas supozi tion. Sed se mi volos konvinkiĝi pri tio, mi ordonos bruligi krom la torĉo ankoraŭ unu lucernon - kaj ĉiuj ŝipoj devos respondi al mi ankaŭ per luma signo.\"\n:\"Tre interesa,\" ridetis Pigafetta kaj li tuj enskribis tion. \"Sed\nse vi volus ekzemple plimalrapidigi la veturon de tuta eskadro - se minacus malprofundejoj aŭ io simila - kiamaniere vi tion aranĝus.\"\n:\"Ni estas interkonsentitaj, ke en tia kazo sur la postkilo de admirala ŝipo brulos du lumigiloj. La saman signalon mi uzos ankaŭ tiam, se mi volos ŝanĝi direkton de la veturo.\"\n:Kaj Magalhaes detale informis la scivoleman Pigafetton pri pluaj misteroj de sia signalsistemo: tri lumigiloj atentigos, ke proksimiĝas tempesto kaj estas necese kuntiri malsupren velon. Se aperos kvar lumoj, oni devas kunvolvi ĉiujn velojn. Se la ŝipo atingos danĝerajn malprofundaĵojn aŭ se ĝi alproksimiĝos al la tero, aŭdiĝos kelkaj kanonpafoj.\n:Por ĉiu antaŭvidata kazo estis alia signalo. La tutan komplikitan sistemon ellaboris Magalhaes kun fakuloj por navigacio el Hinda ofico kaj aprobis ĝin reĝo.\n:Dum Pigafetta ĉion zorgeme enskribis, krepuskiĝis. Al admirala ŝipo alveturia Viktoria. Sur kapitana ponteto staris Mendoza kaj per voĉfortiga tubo li vokis:\n:\"Mi salutas vin, sinjoro admiralo! Sur Viktoria ĉio en ordo. Kapitano Mendoza petas ordonojn por nokta patrolo.\"\n:Magalhaes dankis por la saluto kaj mallonge rememorigis kelkajn instrukciojn por servo dum nokto.\n:Poste alveturis Concepcion, San Antonio, Santiago. Ties kapitanoj salutis per simila maniero kiel Mendoza.\n:\"Ĝi estas kutimo ĉe la hispana ŝipanaro,\" klarigis Magalhaes al Pigafetta. \"Mi opinias tion prudenta, ĉar tiamaniere oni konservas unuecon de eskadro kaj plidisciplinigas ĉiujn ŝipanarojn.\"\n:Pigafetta adiaŭis admiralon kaj foriris en sian kuŝejon. Li lumigis kandelon kaj ĝis malfrua nokto li enskribis impresojn kaj ekkonojn el la unua tago de la veturo. Li sentis kulminon de sia feliĉo. Kiam li vivis hejme, en Vicenzo, li tre ŝatis legi priskribojn pri nove malkovritaj landoj. Precipe lin interesis la vojaĝpriskribo de Amerigo Vespucci, lia samlandano. Ho, ke li havu ankaŭ la feliĉon veni en landon. Kiu estus ĝis tiu tempo nekonata al eŭropaj popoloj! Kiel li ĝuus ĉiun ĝojon el tia ekkono! Kiel konscience li priskribus ĉion, kion li tie vidus kaj travivus!\n:Kaj poste li venis Hispanujon, kie li aŭdis pri la grandioza ekspedicio al Molukkoj . . . \n:Do - la unua riĉa enskribo estas preta. Ĉu al li estos ebligite priskribi okazintaĵojn de ĉiu tago ĝis la feliĉa reveno? \n:Pigafetta estis denaska reportero. Dum la tago li eĉ momenton ne sidis, li estis ĉie. Li laboris kun maristoj en magazeno, helpis al kuiristoj en kuirejo, kunvolvis velojn, observis ŝipgvidiston, amuziĝis kun astronomo Martin, partoprenis konsilajn kunvenojn de la oficistoj. Li estis plena de viveco, energio, gajeco. Koron li havis sinceran kaj senteman. Li scipovis entuziasmiĝi kaj ĝoji. Li kompleze helpis ĉiun, kiu helpon bezonis. Pro tio ĉiuj ŝatis lin. -\n:Post ses tagoj atingis la ekspedicio Kanariajn insulojn.\n:Tie ili surŝipigis provizojn da trinkakvo kaj freŝa viando. Mankoj sur ŝipoj, kiujn oni konstatis dum la navigado, estis forigitaj. La kvaran tagon post albordiĝo alveturis ŝipo el Hispanujo, kiu alveturigis suplementojn de diversaj materialoj kaj nutraĵoj.\n:Kaj ankoraŭ ion alveturigis ĉi tiu ŝipo: Lastajn salutojn el Hispanujo por partoprenantoj de la ekspedicio kaj precipe por la admiralo. Beatrice sendis lastajn kisojn siajn kaj tiujn de sia filo kaj rememorigis singardon. Barbosa denove avertis Magalhaeson antaŭ la danĝero, kiu atendos lin survoje. Post forveturo de la ekspedicio li aŭdis multajn malagrablajn parolojn. Neniu kredas je feliĉa fino de la veturo. Ili eĉ dubas, ke iu el maristoj revenos. Ĉiujn atendas miloj da danĝeroj. Kaj plej multe minacata estas la admiralo, ĉar li estas malamata de siaj kapitanoj. Tiuj laŭdire ricevis apartajn instrukciojn, laŭ kiuj ili estas devigataj atentobservi la admiralon . . .\n:Magalhaes finlegis la leteron kaj enpensiĝis. Li estas ĉirkaŭata de la malkonfido. Krom kelkaj fideluloj, kiujn li povus kunkalkuli sur la fingroj de unu mano, li ne havas sindonajn maristojn. Ĉu ne estas frenezeco entrepreni tiom danĝeran veturon dum tiaj minacaj antaŭsignoj? \n:Fernao rektiĝis. Ne, lian decidon - atingi Molukkojn - nenio ŝanceligos! Kaj estas bone, ke li scias, de kie li povas atendi subitan atakon. Li rigardas al ĉiuj embuskoj rekte en la vizaĝon. Li estas preparita.\n:Kaj trankvile, egalanime li respondis Hispanujon, ke li obeos la kontrakton, kiun li faris kun la reĝo. Li konservos la ĵuron, per kiu li promesis la fidelecon al Hispanujo. Neniu danĝero estas tiom forta, ke ĝi detenu lin de liaj intencoj.\n:Li donis la leteron al kapitano de la hispana ŝipo.\n:Kelkaj ordonoj por kunligi la velojn, por levi la ankrojn - kaj la tero malaperis al kuraĝaj maristoj el la okuloj.\n:Kelkajn tagojn veturis la eskadro sudokcidenten. La instrukcioj de Magalhaes kaj ordonoj de oficiroj estis precize plenumataj. La ŝipoj veturis en la rekta linio unu post la alia, la signala kontakto inter ili montriĝis tre taŭga. La ŝipanaro estis disciplinita, al komando de la ekspedicio oni raportis neniun pli gravan delikton. Maro estis kvieta kaj blovis favora vento.\n:Trankvilo. Bona vetero. Entuta harmonio.\n:Kaj tamen admiralo skuiĝis per duboj. La avertaj voĉoj el Hispanujo ne restis ĉe li sen eĥo. Ĉu estas vero, ke la hispanaj kapitanoj intencas ataki sian komandanton sur la vasta maro? Kiam kaj dum kiaj cirkonstancoj ili tion faros? Ĝis nun ili faris nenion, kio subtenus antaŭtimon de Magalhaes. Sed ĉu tio ne estas nura masko, per kiu ili klopodas kaŝi siajn verajn intencojn? Ĉu ili ne volas nur luldormigi la admiralon, por ke ilia atako estu pli malatendata kaj pli efika? \n:Veneno de malkonfido penetris en koron de Fernao kaj ĉirkaŭpakis ĝin per malmola krusto.\n:Kaj alia, pli malbona afero. Ankoraŭ dum restado en Hispanujo disvastiĝis sciigo, ke Portugaloj post malsukcesaj provoj malebligi vojaĝon de Magalhaes entreprenos ion alian. Ili sendos sur la oceanon fortan eskadron, kiu havos ununuran celon: dronigi ĉiujn ŝipojn de Magalhaes, neniigi karavelojn kaj ties ŝipanaron, ke restu neniu atestanto de la embuska atako.\n:Magalhaes havis impreson, ke li estas grenero inter du muelŝtonoj. Unu muelŝtono - la hispanaj nobeluloj. Dua muelŝtono - Manuelo kaj lia ŝiparo. Ĉu li senvorte kaj rezigne atentu, ĝis li ricevos unuan baton?\n:Malkonfido. Antaŭtimoj. Ĉu estas eble veturi tiamaniere en nekonatecon? \n:De kie minacas pli granda danĝero? Kiu el ili estan pli proksima? Kiun muelŝtonon forĵeti unuavice?\n:Eskadro veturas sudokcidenten. En tiu direkto, kien regule veturadas la ŝipoj naĝantaj en Amerikon. Se Portugaloj efektive intencas ataki ilin, en tiu kazo ilia ŝiparo krozados en ĉi tiuj akvoj.\n:Tiamaniere meditante Magalhaes faris subitan decidon: sen antaŭa konsilo kun la kapitanoj li devojiĝos de la origina direkto. Li gvidos siajn ŝipojn tien, kie la eskadro de Manuelo tute ne serĉus ilin!\n:De sur admirala ŝipo vidiĝis signaloj:\n:\"Ŝanĝi la direkton!\"\n:La flaga ŝipo turniĝis kaj veturis en direkto - sudorienta! En direkto al Afriko! En direkto al akvoj, kiujn suverene hegemoniis Portugaloj! \n:La ceteraj karaveloj obeeme sekvis la flagan ŝipon.\n:Sed jam aperis vicadmiralo Cartagena. \n:Li stariĝis antaŭ admiralo rekta, svelta, je la kapo pli altkreska ol lia komandanto kaj je kelkaj jaroj pli juna, kun rigidaj trajtoj en la vizaĝo. \n:\"Sinjoro admiralo, kion signifas ĉi tiu ŝanĝo en la direkto?\" li demantis ĝentile. Sed la tono de lia voĉo malkaŝis, kiel li estas ofendita, ke admiralo tute ne konsiliĝis kun li. \n:Cartagena havis plenan rajton demandi pri la afero. Kaj eble ĉiuj pli postaj okazintaĵoj evoluus tute alie, se Magalhaes en ĉi tiu momento respondus trankvile kaj objektive.\n:Sed Magalhaes estis tro premata per rigida cirklo de la malkonfido kaj li ne povis montri iom da afableco.\n:\"Ĉion mi serioze pripensis, sekvu la flagan ŝipon!\" sonis la respondo. Kaj ĝi estis elparolita kun ĉiu krudeco, kiun Magalhaes kapablis uzi. \n:Post ĉi tiuj vortoj la ofendita Cartagena revenis al San Antonio. Estis evidente, ke la konflikto inter admiralo kaj hispanaj nobeluloj eksplodis, eĉ se laŭ ekstero ŝajnis, ke ĉio marŝas bone.\n:La eskadro ĉiam sekvis la flagan ŝipon, ordonoj de admiralo estis plenumataj ankaŭ en sekvantaj tagoj. Kapitanoj de ĉiuj karaveloj veturadis antaŭ vesperiĝo el Trinidad kaj salutis sian komandanton laŭ regula maniero. \n:Kaj tamen io malbonsigne bruletis sur la ferdekoj kaj en kuŝejoj de la ŝipanaro. Kien do ni propre navigacias? Ni proksimiĝas al Atriko - kaj ĝin regas Portugaloj! Ĉu la admiralo ne volas peli la ekspedicion al bordo de Quineo kaj enmanigi hispanajn ŝipojn al siaj samlandanoj? \n:Kaj ankoraŭ pli rapide kaj pli embuske komencis bruli la danĝera flameto, kiam la ekspedicio atingis senventan trankvilejon, kie ĝi estis devigata resti kelkajn semajnojn. Intertempe ĝi celdirektis jam denove sudokcidenten kaj la bordon de Afriko ĝi lasis malproksime malantaŭ si - sed ĉu ne estas la senmova trankvilo sur la vasta oceano pli malbona ol albordiĝo ĉe portugala teritorio? Ĉu tiu homo taŭgas esti la admiralo, se li ne estas kapabla atingi sen akcidento nure Brazilion, kien veturadas ŝipoj jam kvazaŭ ili farus malgrandan ekskurson? Ĉu ne estus multe pli bona komandanto Cartagena, kiu intervenis tuj post la unua ordono pri la ŝanĝo de la direkto kaj estis tiom malĝentile silentigita? \n:La streĉo sur la ŝipoj fariĝis ankoraŭ pli sufoka, kiam la firmarmento kovriĝis per grizaj nuboj, kiuj pendis en la aero kiel muta minaco. \n:Admiralo ordonis kunvolvi velojn. Apenaŭ la ordono estis plenumita, fulmotondris kaj en sekvanta monento ferdekoj estis superŝutitaj per torentpluvo. Fulmoj kruciĝis sur la malheligita firmamento, la ventego muĝis kaj la ŝipoj ĝemis ankaŭ en fundamentoj.\n:Maristoj teruriĝis. La forto de la ŝtormo ŝajnis al ili kiel averto antaŭ plua veturo. La naturo mem konfirmas tuj en la komenco iliajn plej nigrajn antaŭtimojn. Ili prefere reveturu hejmen, kiam estas ankoraŭ konvena tempo por tio!\n:La ŝtormo ĉesis kaj anstataŭ ĝi venas trankvila pluveto. Pluvas unu tagon, du tagojn, tri tagojn - pluvas semajnon, du semajnojn - pluvas kviete. Kaj sen vento. La veloj estas malstreĉitaj kaj karaveloj staras preskaŭ sur unu loko... Maristoj estas lacaj, malbonhumoraj, nekomplezaj, en iliaj okuloj kuŝas malboneco kaj malamo, ili estas koleremaj, ili estas kapablaj fari kion ajn, nur ke ili povu reveturi hejmen. Malbonaj kaj minacaj paroloj disvastiĝas sur la karaveloj. Fernao multon aŭdas mem dum siaj rondiroj, kiam li trarigardas patrolojn, kiam li iras kontroli provizojn en la magazeno kaj ordon en kuŝejoj de la ŝipanaro. Antaŭ lia malserena rigardo ja vortoj frostiĝas sur la lipoj kaj malamegaj fulmoj de la koleriĝintaj okuloj glitas sendanĝere al la planko, sed al li sufiĉas ankaŭ tio, kio restas ne dirita.\n:La tuta ekspedicio ŝanceliĝas en deprimiga kapteco de la tomba trankvilo, rigidiĝinta senmoveco de la ne ĉesanta pluvo kaj kaŝata malamo. La kumulita elektro devas esti iamaniere kvietigita. Cetere jam komencas sur la ŝipoj disputoj kaj konfliktoj inter la ŝipanaro, ĉiam pli ofte estas necese puni gravajn deliktojn kontraŭ la disciplino. Sed ĉi tio ĉio ne sufiĉas, la sufokecon oni devos forigi per ia subita, blindiga fulmo -\n:Poste la fulmo ekfrapis.\n:Ĝi okazis unufoje antaŭ la vespero.\n:La ŝipoj alveturis al Trinidad kaj unuopaj kapitanoj salutis admiralon. Jam alveturis ĉiuj, nun proksimiĝis San Antonio.\n:La vualo de pluvgutoj estas trapenetrata per malrapida voĉkrio:\n:\"Bonan vesperon, sinjoro ka-pi-ta-no! Sur San Antonio estas ĉio en ordo. Kapitano Cartagena petas ordonojn!\"\n:Magalhaes restia stari kiel alfrostiĝinta. Kion signifas ĉi tiu\nmalkaŝa ofendo? Kial Cartagena ne alparolas lin per lia vera titolo? Kaj krome - tio ja ne estis la voĉo de Cartagena! Kaj la instrukcioj klare ordonas, ke la saluton devas diri ĉiu komandanto persone! \n:Fernao ne volis kredi siajn orelojn.\n:\"Ĉu tio estis kapitano Cartagena?\" li demandis Henrikon, kiu staris apud la kapitana ponteto.\n:\"Ne estis li,\" respondia certe la sklavo.\n:\"Stranga afero,\" diris Pigafetta, kiu rapide proksimiĝis. \"Mi ĵurus, ke hodiaŭ salutis vin iu alia ol kapitano Gartagena. Kion ĝi signifus?\"\n:Magalhaes silentis, sed liaj malserena vizaĝo kaj malhela rigardo elparolis la saman demandon: Kion ĝi signifus! \n:Ĉu tio estas komenco de la ribelo? \n:Pupiloj de okuloj de Fernao strange mallarĝiĝis. Du cent ses dek maristoj aŭdis la vokon de sur San Antonio. Du cent sesdek maristoj estis la atestantoj de humiligo de sia admiralo. Ĉu li kviete alrigardu, kiamaniere la veneno de ribelo fluas en vicojn de la ŝipanaro?\n:Li ordonis venigi la ŝipoficiron.\n:\"Vi veturos kun du viroj al kapitano Cartagena,\" li ordonis. \"Vi diros al li, ke mi postulas klarigon de lia hodiaŭa konduto. Kaj por venonte mi senkondiĉe ordonas al li, ke li salutu min persone!\"\n:\"Laŭ via ordono, sinjoro admiralo!\"\n:La oficiro surŝipiĝis. Kiam li revenis, li estis pala de ekscitiĝo.\n:Cartagena sciigis, ke li konas instrukciojn kaj ke li ne estas kompleza toleri similajn ordonojn. Hodiaŭ li lasis saluti Magalhaeson per plej bona viro sur la ŝipo, estonte li komisios tion al la lasta marista lernanto.\n:Fernao Magalhaes kliniĝis antaŭen, kvazaŭ li volus saltleviĝi kaj per saltego forigi la distancon, kiu kuŝis inter li kaj aroganta Cartagena. Sur lia frunto aperis akra sulko.\n:Kion li faros! \n:La horoj pasas, ili ŝanĝiĝas en la tagojn ...\n:Nenio okazas.\n:Nur la pluvgutoj monotone plaŭdas sur mastojn. En subferdekoj, en kuŝejoj de la ŝipanaro komencas danĝera bolado. Laŭdira - admiralo! Kaj ni permesis, ke tia malkuraĝulo, kiu eĉ ne kuraĝas interveni kontraŭ sia subalternulo, gvidu niajn vivojn? Ni faris eraron, fatalan eraregon! Cartagena estus tute alia admiralo! \n:Magalhaes aspektia kvazaŭ li ne aŭdus. Kvazaŭ li ne sentus centojn da rigardoj. kiuj lin trapikis per malamo, malestimo.\n:Li lamiris sur la ferdeko, li staris sur la kapitana ponteto, li donia ordonojn al la ŝipgvidisto - sed alie li estis silentema.\n:La eskadron de Manuelo li evitis. Ĉu lin ĵetegis teren ĉi tiu unua bato de hispanaj hidalgoj? \n:Ĉu li ne rimarkis, kiel alten elkreskis dume la aroganteco kaj fiereco de lia vicadmiralo? Tiu ja ĉesis jam entute saluti! Dume ceteraj ŝipoj regule alproksimiĝis al Trinidad laŭ malnova kutimo kaj ties kapitanoj normale honorigis la admiralon. San Antonio balanciĝis sur la ondoj kaj ties kapitano obstine silentis.\n:Unua tago, dua tago, tria tago. Kaj Cartagena silentas...\n:Magalhaes scipovis atendi. Li neniam trorapidis, kaj dum tiaspeca ekspedicio la komandanto devas esti speciale prudenta. Li devas serĉi tion, kio kunligas homojn. Kaj li devas havi komprenon por iliaj mankoj. La vojaĝo daŭras longe. Oni facile perdas nervojn kaj poste la homo bedaŭras tion. Eble ankaŭ Cartagena rekonnciiĝos. \n:Sed kiam forpasis tri tagoj, Fernao komencis agi. \n:\"Komuniku, ke mi kunvokas sur la flagan ŝipon konsilon de ĉiuj kapitanoj,\" li diris al signalisto.\n:Pri la ordono de admiralo sciis tuj la tuta eskadro. \n:\"Ni komprenas!\" respondis la flagoj de unuopaj ŝipoj. Fernao staris sur la ponteto kaj fiksrigarde observis San Antonion. Ĉu ĝi respondos? Aŭ ĉu ĝi daŭrigos sian spitecon?\n:\"Ni komprenas!\" respondis ankaŭ flago de Cartagena.\n:Post duonhoro estis ĉiuj kapitanoj sur ferdeko de Trinidad. La ŝipoficiro kondukis ilin en kabinon de la admiralo.\n:Magalhaes sidis ĉe la tablo kaj kontrolis iajn listojn. Kiam eniris la kapitanoj, li salutis ilin per kapklino. Cartagenan li tro ne atentis. Sed ankaŭ preterfluga rigardo instruis lin, ke la obstinega kapitano perdis nenion de sia fiereco.\n:\"Mi kunvokis vin en la afero iomete hontiga, sinjoroj,\" komencis rekte Magalhaes. \"Mi volas nome rememorigi vin, ke en la intereso de la disciplino vi devas plenumi ĉiujn instrukciojn.\"\n:Serrao rigardis rekte en la okulojn de Magalhaes. Ceteraj estis iomete embarasitaj. Nur Cartagena malrespekte ridetis.\n:\"Estas certaj reguloj, kiujn vi devas konservi interrilatante kun via admiralo,\" daŭrigis Fernao. \"Vi plenumas ilin entute bone kaj mi ne bezonas plendi je via konduto. Nur en lastaj tagoj okazia io, kio surprizis min. Kapitano Cartagena forgesis saluti min.\"\n:En la kabino estis sufokiga atmosfero. Cartagena spite levis la kapon.\n:\"Surprizas min, ke li kiel nobelulo, kiu devus havi la ĝentilecon en la sango -,\" daŭrigis admiralo kaj liaj okuloj enpikiĝis en tiujn de Cartagena. \n:\"Mi malpermesas, ke vi tiamaniere parolu kun mi!\" interrompis lin rapide la vicadmiralo. \"Mi estas nobelulo kaj mi scias, kion mi devas fari!\"\n:\"Jes, vi estas nobelulo!\" Magalhaes subite leviĝis de sur la brakseĝo kaj rimarkis Cartagenan per neniiga rigardo. \"Sed se mi juĝas laŭ via konduto, Hispanujo devus honti pri vi!\"\n:\"Vi ofendas min! Kaj se ĝis nun neniu diris al vi, kion signifas ofendi veran hidalgon, mi diros tion al vi!\" kriis Cartagena ruĝigita de kolero kaj ekprenis glavon.\n:En la kabino ekestis tumulto kaj bruo. Konsternitaj kapitanoj volis reteni la ekscititan kamaradon.\n:Magalhaes per du saltpaŝoj troviĝis ĉe Cartagena. Li elmanigis al li la glavon kaj skuis lin kiel knabeton.\n:\"Jen ni rigardu la sinjoron hidalgon!\" lia voĉo raŭkis de ekscitiĝo. \"Do ne nur manko de ĝentileco, sed ankaŭ ribelo kontraŭ sia komandanto! Bonege, sinjoro Cartagena, tion vi faris brilege! Vi estas arestita!\"\n:Energie li malfermis la pordon. \n:\"Patrolo!\"\n:Alkuris oficiro kun kelkaj viroj.\n:\"Kion vi ordonas, sinjoro admiralo?\"\n:\"Kapitano Cartagena estas arestita! Katenu lin - kaj en malliberejon kun li!\"\n:\"Mi protestas!\" erupte vokis pala Cartagena. Li rigardis kapitanojn kaj kriis: \"Amikoj, rekonsciiĝu! Defendu min! Eble vi ne lasos tiamaniere malhonorigi min!\"\n:Sed li vokis vane. \n:Kapitanoj estis konsternitaj per rapida atako de admiralo. Al neniu venis ideo batalprepari armilojn. \n:Nur Mendoza paŝis antaŭ Magalhaeson kaj per ĝentila, humila voĉo diris:\n:\"Sinjoro admiralo, ni diras nenion kontraŭ via ordono. Sed nur pri unu mi petas vin: Ne donu al sinjoro Cartagena katenojn. Li ja estas nobelulo. Konsideru, kiamaniere tio efikus je la ŝipanaro. Donu lin eble en malliberejon sur mian ŝipon kaj mi garantias per mia hidalga honoro, ke mi alkondukos lin al vi en ĉiu momento, kiam vi deziros tion.\"\n:Magalhaes, jam denove trankvila kaj rigida, konsentis. Poste li turniĝis al ceteraj kapitanoj, kiuj staris kiel senmovaj kolonoj:\n:\"Sinjoro Cartagena estas senigita pri sia rango. La kapitano sur San Antonio estos de ĉi tiu momento Coca, unua oficiro el Trinidad.\"\n:Senmezure konfuzitaj rigardis kapitanoj sian komandanton. Nur okuloj de Serrao brilis de entuziasmo. Ĉiuj silentis.\n:\"La kunveno estas finita,\" diris Magalhaes kaj donis signon por disiro. Cartagena estis forveturigita en malliberejon sur la ŝipon de Mendoza. Kaj kio estos nun, Fernao? Vi lampaŝas sur la ferdeko, en subferdeko, vi staras sur la kapitana ponteto, vi donas ordonojn al ŝipgvidistoj. Centoj da okuloj diligente atento-sekvas vin. Ĉu en ili kuŝas ankoraŭ malamo, malestimo? \n:Se vi vidus tiujn okulojn el proksimo, kion vi malkovrus en ili? Vi ekkonus, kiel rapide povas ŝanĝi opinio de homoj. Kiam estis la kunveno de kapitanoj, ĉiuj atente rigardis al Trinidad. Maristoj sciis, ke tie okazos duelo, kiu eble decidos pri la tuta ekspedicio. Se venkos Cartagena, oni veturos hejmen. Tiamaniere estos plenumita deziro de la plejmulto de maristoj. La ĝojo pro reveturo ekregos sur ĉiuj ŝipoj.\n:Strangaj estas homaj koroj kaj ties sentoj estas nediveneblaj. La venko apartenas al vi, Fernao. Ilia sopiro pri reveturo ne plenumiĝis. Kaj tamen ili ne sentas sin seniluziigitaj. La sciigo pri via energia kaj admirinda interveno disvastiĝis fulmrapide sur ĉiuj ŝipoj. La maldelikataj maristoj amas forton. Vi donis pruvon al ili, ke vi scipovas rompi eĉ feron. Per via faro vi konvinkis ilin, ke vi estas kapabla rezisti ne nur al ventegoj, sed ankaŭ al homoj. Ili nun scias, ke vi havas manon firman kaj koron de la viro.\n:Ĉu ili observas ĝin? Jes. Ili atente observas ĉiun vian paŝon. Sed tio jam ne estas rigardoj, por kiuj ili estus trapiki vin. Ili volas koni vin, Fernao. \n:Ĉesas pluvi, la veloj malrapide blovŝveliĝas.\n:La suno ridas kaj karaveloj gaje ekveturas.\n:Kaj unu decembran tagon - post la marveturo, daŭranta dekunu semajnojn - aŭdiĝas de sur Trinidad ĝojekkrio:\n:\"Tero!\"\n:Ĉiuj ferdekoj subite plivigliĝis. \n:En malproksimo montriĝis blueta strio, malhela kaj malklara, kvazaŭ ĝi estus nura nubo, pendanta tuŝapude super la horizonto.\n:La ekspedicio estis en Brazilio.','',0,'62.245.121.214','20041231145100','',0,0,0,1,0.172752400104,'20041231145100','79958768854899'); INSERT INTO cur VALUES (945,0,'Laŭlonge_de_amerikaj_bordoj','[[Magalhaes]]\n\nXI.\n\nLaŭlonge de amerikaj bordoj\n\n:Alveturo en Brazilion ŝanĝis subite ĉion. Anstataŭ la ploranta oceano bonvenigis maristojn ridetanta tero superŝutata de sunradioj. Anstataŭ ŝancelinta ferdeko ili sentis sub la piedoj denove firman teron. Anstataŭ malvasta spaco en malgrandaj kuŝejoj ili havis antaŭ si vastan liberan regionon. Kaj krom tio: anstataŭ precize mezuritaj kvantoj de manĝaĵoj ili povis manĝi kaj trinki, kiom ili volis. Ili fritis kokidojn, bakis anserojn kaj bongustan viandon de tapiroj - kiu pensus nun pri tio, kion ili travivis, aŭ kio ankoraŭ atendas ilin? \n:Braziliaj Indianoj akceptis ekspedicion kun malfermitaj brakoj. Jam longan tempon en ilia regiono ne pluvis. Apenaŭ aperis sur la maro ne vidataj ŝipegoj, komencis abunde pluvi. La indiĝenoj kredis, ke la pluvon alportis al ili la blankuloj. Pro tio ili kompleze ofertis al alvenintoj por aĉeti ĉion, per kio abundis ilia tero: ananasojn, terpomojn, sukerkanon, anserojn, kokidojn, tapirojn.\n:La kajo baldaŭ ŝanĝiĝis en bruantan foirejon. Sur la karaveloj restadis nur la plej necesaj patroloj. La cetera ŝipanaro ĉiutage rapidis eksteren por ĝui la bonvenigatan paŭzon en 1a veturo.\n:Magalhaes iradis sur la bordo kaj kun kontento li observis bruoriĉan vivon. Li permesis al ŝipanaro multe da libereco, por rekompenci ties penojn de ĝisnuna navigado. Nur ke ili ĉiuj kiel eble plej multe fortigu sin al plua veturo! Kun indiĝenoj li faris kontrakton pri riĉaj liveroj de nutraĵoj. Kiu scias ja, kiam ili havos denove tian okazon por kompletigi siajn provizojn! \n:Ĉiutage li renkontis Pigafetton. La juna Italo estis en sia elemento. Ĉion li volis scii, pri ĉio aŭdi, ĉion ekkoni. Li atente rigardis homojn, iliajn loĝejojn, vivmanieron. Li observis naturon, ties fruktojn, bestaron. Ĉiu nova ekkono entuziasmigis lin.\n:Iam vidis lin Magalhaes meze de grupo da Indianoj, kun kiuj Pigafetta interkompreniĝis. Kaj ĝi estis interkompreniĝo, kiu estis vidinda! Pigafetta esprimis siajn pensojn per la manoj, per la kruroj, per la okuloj, per la tuta vizaĝo, li rastis en la sablo, li kalkulis striojn kaj desegnis strangajn formojn, nur ke la indiĝenoj komprenu, kion oni postulas de ili. Ĉi tie li povis uzi ĉiun sian viglecon kaj inventemon. Li ridis kaj radiis, kiam la indiĝenoj komprenis lin, li fariĝis ruĝa, malsereniĝis kaj maltrankvile baraktis, kiam ili ne komprenis.\n:Apenaŭ li ekvidis Magalhaeson, li kuris al li. Laŭ radianta rido sur la vizaĝo li ĵus fartis eksterordinare bone. \n:\"Sinjoro admiralo!\" li vokis jam el malproksimo. \"Tiuj Indianoj estas fabelaj!\"\n:\"Laŭ kio vi juĝas tiel?\" ridetis Fernao. \n:\"Nur imagu al vi! Mi ofertis al ili kombilon, tute malgrandan, normalan kombilon - kaj ĉu vi kredas, ke mi ricevis por ĝi du anserojn?\" \n:\"Vi aĉetis vere malkare!\"\n:\"Kaj ne nur tio!\" vokis pluen Pigafetta. \"Por poŝtranĉilo ili donis al mi kvin kokidojn! Aŭ - rigardu, sinjoro admiralo,\" li elpoŝigis ludkartojn, \"ĉi tiuj bildetoj sorĉinfluas ilin! Vi eble ne kredos al mi, sed mi diras nur veron: por kora reĝo mi aĉetis ses kokidojn!\"\n:\"Sed vi devis sendube multe marĉandi?\"\n:\"Tute ne! Estas la plej bela afero, ke Indianoj estas kontentaj same kiel ni!\"\n:Kaj ĝojiĝinta Pigafetta rakontis al Magalhaes pri aliaj interŝanĝoj, kiujn li vidis: por eta fiŝkaptilo ricevis maristoj ses kokidojn, por malgranda speguleto dek belege kolorajn papagojn. Kiam oni ofertis al indiĝenoj tondilon, ili alportis tiom da fiŝoj, ke oni povis satigi per la kvanto dekdu virojn. Por malgranda sonorileto - infana ludilo - ili alportis grandegan korbon da belegaj fruktoj. \n:Magalhaes ridetis. Li trovis plaĉon en ĉi tiu vigla viro, kiu pri ĉio ne laciĝeme interesiĝis. Plej multe plaĉis al li, ke Pigafetta neniam perdis bonan humoron. Ja eĉ tiam, kiam sur Atlantika oceano tedis ilin daŭraj pluvoj, kiam ĉiuj iradis preter si kiel ekscititaj krabroj. Pigafetta havis por ĉiu sendanĝeran spritaĵon, gajan rakonton, edifan vorton, afablan ridon. Suna homo! ekpensis Magalhaes kaj li denove rememorigis al si Franciskon. Ankaŭ li estis tia gaja, ĝoja, optimista ... \n:Francisko! Kiam li vidos lin? Kaj dum kiaj cirkonstancoj? Ili forlasu la brazilajn bordojn, malgraŭ tio, ke ili vivas ĉi tie kiel en paradizo!\n:Ĝi ne estis nur sopiro je Francisko, kio plirapidigis la forveturon el Brazilio. \n:Post kelkaj tagoj de restado en la ĉarma lando Magalhaes rimarkis, ke disciplino sur la ŝipoj fariĝis tro libera. Per superfluo fariĝis maristoj komfortemaj. La senzorga vivo tiom plaĉis al ili, ke ili nur tro malvolonte faris pli malfacilajn laborojn sur la ŝipoj. Ankaŭ kiel patroloj ili deĵoris maldiligente kaj kun evidenta malŝato. \n:La incidento kun kapitano Coca estis la lasta guto, kiu superplenigis ujon de pacienco de Magalhaes.\n:Iam alkuris Henriko evidente ege kolerita. \n:\"Sinjoro admiralo, vi devos interveni!\" li diris rapide, ekscitite.\n:\"Kial? Kio okazis?\"\n:\"La maristoj, kiuj surŝipigas la nutraĵojn, ne volas obei.\" \n:\"Kiun?\"\n:\"La kapitanon Coca!\"\n:Ombro de indigno aperis sur vizaĝo de Magalhaes. Coca! Denove tiu Coca! Kiom da malagrablaĵoj li jam kaŭzis dum tiu mallonga tempo! Estas vero, tuj kiam Fernao nomis lin kapitano sur San Antonio anstataŭ ribelema Cartagena, li sentis ian antaŭtimon. Li sciis, ke la kapabloj de Coca ne estas tiaj, kiajn oni postulas de komandanto de la ŝipo. Sed ke li estus tiom nekapabla, kiel montriĝis post lia nomigo, tion li tamen ne supozis.\n:Coca apartenis al tiuj homoj, kiuj scipovas nur obei. Kiam li ricevis ordonon kaj oni montris al li, kiamaniere plenumi ĝin, li faris sian devon bone. Sed kiam li fariĝis komandanto kaj havis taskon uzi sian ordonpovon, li montriĝis tute nekapabla. Magalhaes toleris lin kiel kapitanon nur pro tio, ke mankis aliaj taŭgaj personoj. Li ne volis, ke la personoj en postenoj de komandantoj ofte ŝanĝiĝu. En tiu kazo la ŝipanaro ĉesas konfidi al iliaj kapablecoj, ĉar ĉiu marista lernanto facile divenas, ke ŝipkomandanto ne forlasas sian lokon sen grava kaŭzo.\n:Do - sur la maro Coca ne montris kvalitojn de bona komandanto. Kaj nun denove io? \n:Magalhaes kaj Henriko rapidis al amaso da provizoj, kiuj estis transportataj per ŝalupoj de sur la bordo al karaveloj.\n:Maristoj sidis sur la kestoj. Kapitano Coca, ruĝa de kolero kaj ekscitiĝo, kriis kaj senpove svingis per la manoj. Li ordonis, petis, insultis, ĵurpetis. Lastan frazon, diritan per preskaŭ plorema voĉo, aŭdis ankaŭ Magalhas.\n:\"Homoj, mi petas vin, ne sidu ĉi tie! Tiun amason da varoj ni devos surŝipigi antaŭ vespero! Komencu labori, kion diros al ni admiralo!\"\n:Maristoj ne moviĝis. Iuj malsereniĝis, aliaj ridis.\n:\"Kion tio signifas?\" demandis akre Magalhaes, kiam li venis pli proksimen. En lia voĉo tremis subpremata kolero. \n:Coca, kiu sidis ĝis nun tiamaniere, ke li ne povis vidi la alvenantan komandanton, timigite turniĝis. Li rapide salutis kaj konfuze balbutis:\n:\"Sinjoro admiralo - ili - ili ne volas labori!\"\n:Rigardo de Magalhaes glitis al maristoj. Ili staris respekte kaj trankvile observis sian plej supran komandanton.\n:Post vortoj de Coca unu maristo paŝis antaŭen. \n:\"Kapitano Coca ne diris ĉion, sinjoro admiralo. Li forgesis aldoni, ke ni ne volas labori nur sub lia komando.\"\n:\"Kiel mi komprenu tion?\" demandis rapide Magalhaes.\n:\"Kapitano Coca ne scias, kion li volas!\"\n:\"Kiel vi kuraĝas diri tion?\" atakis lin la kulpigito. \n:\"Nur lasu lin, sinjoro - kapitano,\" intervenis Magalhaes kaj el akcento, kiun li donis sur la vorton \"kapitano\", ne estis malfacile senti lian malestimon. \"Mi volas aŭdi opinion de ambaŭ frakcioj. Daŭrigu, Eloriago!\" li turnis sin al la maristo.\n:\"Kapitano Coca ne scias, kion li volas,\" ripetis Eloriago. \"Tuj li ordonas fari la aferon tiamaniere, tuj alimaniere, tute kontraŭe. Kiam la ŝalupo estis jam duonŝarĝita, li decidiĝis por io alia kaj ĉesigis la laborojn. Ni devis forporti ĉiujn kestojn sur la bordon, por ke la ŝalupo - kiel li diris - ne renversiĝu. Kaj tio ripetiĝas de la mateno. Post nelonge estos tagmezo, kaj ni preskaŭ nenion faris. Anstataŭ tiamaniere labori, prefere ni faras nenion.\"\n:La parolinta maristo rigardis al la ceteraj. Ĉu 1i tion diris bone? Ĉiuj kontente kapjesis. \n:\"Jen vi vidas!\" aldonis Eloriago kaj rigardis venkoplene al ruinigita kapitano. \n:\"Ĉu vi povas klarigi tion al mi?\" demandis Magalhaes al Coca. \n:\"Mi, nome - - - tio okazis jene - - - mi origine volis - nu, kiel mi tion diru - tie. . . malsupre devis esti pli grandaj kestoj, sed poste mi diris al mi, ke estus pli bone, se tie troviĝus la pli pezaj, eĉ se ili estas pli malgrandaj - \"\n:\"Kaj vi ordonis retransporti ilin?\"\n:\"Jea!\" diris rapide Coca, kiu opiniis, ke Magalhaes konsentas kun li.\n:\"Kaj vi perdis per tio duontagon!\"\n:\"Mi - nome - jes, sed ĝi ne daŭris tutan duontagon! Mi opinias, ke tio ne daŭris pli ol kvar horojn!\"\n:\"Vi iros kun mi,\" diris rapide Magalhaes. \"Kaj vi,\" li turniĝis al la Maristoj, \"eklaboru! Anstataŭ kapitano Coca inspektos ĉi tie sinjoro Alvar Masquita. Li montros al vi, kiamaniere oni devas aranĝi la kestojn.\"\n:Alvar Mesquita estis oficiro sur Trinidad.\n:Magalhaes kun Coca foriris. Dumvoje la kapitano klopodis kulpigi kelkajn maristojn. \n:\"Silentu!\" interrompis lin Magalhaes. \"Estas aferoj, kiujn ne estas eble pardoni. Kaj se la komandanto donas nepripensitan ordonon, li ne povas esti komandanto.\"\n:Tiun saman tagon antaŭ la vespero vicordiĝis la ŝipanaro sur la bordo. Ĉiuj estis scivolaj, kio okazis. \n:Magalhaes komunikis, ke kapitano Coca estas senigita pri sia rango kaj lian postenon okupos Alvar Mesquita. Ĉiujn laborojn oni devos finigi en du tagoj. La trian tagon matene karaveloj daŭrigos sian pluan veturon.\n:La unua komuniko ne surprizis tro, ĉar jam posttagmeze sciis tuta ekspedicio, kio okazis inter Coca kaj maristoj. Sed la sciigo pri neatendita forveturo efikis kiel fulmo. Ili jam tiom alkutimiĝis al novaj belegaj vivcirkonstancoj, ke ili tute ne pripensis la demandon de plua navigado.\n:La neatendita ordono kolerigis ilin. La kunigitajn vicojn traflugis malkontenta murmuro, sed energio de Magalhaes efikis tiom, ke disiro kaj reveno sur ŝipojn okazis en absoluta ordo. \n:Nur kiam la maristoj restis solaj sur ferdekoj kaj en magazenoj, ili komencis denove murmuri. \n:\"Kien kondukas nin admiralo? Kial li ne estas kontenta pri tio, ke ni atingis Brazilion?\"\n:\"Pli bone estus, se ni aĉetus varojn kaj revenus hejmen!\"\n:\"Kiu scias, kio atendas nin ie en nekonata medio?\"\n:Eloriago aŭskultis la plendojn, poste li subite ekparolis:\n:\"Hontu, viraĉoj!\" li tondris. \"La vera maristo volas vidi ĉiutage ion novan, kaj ne navigadi tien, kien povas veturi jam preskaŭ ĉiu marista lernanto. Kaj nia admiralo havas certe grandan planon. Atingi Molukkojn de oriento - ĉu vi scias, kion tio signifas? Ni devus esti fieraj, ke li elektis ĝuste nin al tia vojaĝo! Ĉu vi ne scias, kiom da maristoj li malakceptis? Kaj nin li kunprenis. Kial? Ĉar li kredis, ke ni helpos al li. Kaj vi - tiamaniere? Apenaŭ vi faris kelkajn paŝojn el nia patrujo, jam vi ĝemsopiras je jupoj de viaj patrinoj. Mi ripetas - hontu!\"\n:\"Atingi Molukkojn de oriento! Kiu ja aŭdis tion iam? Ni alveturos al la fino de la mondo kaj falegos en abismon,\" murmuris fortstatura, ĉirkaŭ kvardekjara maristo. Lia nomo estis Poveda. \n:\"Jen fabeloj!\" trankviligis lin Eloriago. \"Kaj - eĉ se ekzistus ie tia abismo, nia admiralo jam scipovus eviti ĝin. Li scias, kion li faras - pri tio mi estas jam delonge firme konvinkita.\"\n:\"Nu - mi ja ne diras, ke li estas malbona,\" cedis Poveda. \n:\"Al mi plaĉas, ke li estas justa,\" aliĝis al Eloriago alia maristo.\n:\"Ezemple kun tiu Coca. Alia admiralo favorus la kapitanon, eĉ se tiu estus plej malbona. Sed li? Ni ja vidis tion!\"\n:\"Mi konas kapitanojn,\" diris bronze sunigita maristo, pri kiu ĉiuj sciis, ke li estis partopreninta multajn ekspediciojn transmaren en servoj hispanaj kaj portugalaj. \"Iuj el ili havas por normala maristo nur insulton aŭ piedbaton. Sed nia admiralo? Se oficiro estas kulpa, li riproĉas lin. Se faras ion bonan simpla maristo, li laŭdas lin. Por li ni ĉiuj estas egalaj homoj. Kaj tio estas bela.\"\n:Simile oni parolis ankaŭ sur aliaj ŝipoj, kaj sur ĉiu troviĝis iu Eloriago, kiu scipovis ekkompreni Magalhaeson kaj konsentigi la ceterajn.\n:Kaj tiamaniere okazis, ke la sekvantan tagon maristoj komencis fervore ŝarĝigi la ŝipojn per varoj kaj ili komencis eĉ ĝoji pro la plua navigado.\n:Kiam alproksimiĝis la tago de forveturo kaj karaveloj forlasis la gastigeman landon. Fernao Magalhaes staris sur la ponteto de la komandanto kaj rigardis al la kontinento. Li rememoris Beatricon kaj malgrandan Rodrigon. Li denove malproksimiĝas de ili. Ĉu malproksimiĝas? Jes. Sed samtempe alproksimiĝas. Li proksimiĝas ankaŭ al Francisko Serrao. Li proksimiĝas al Molukkoj, misteraj insuloj de spicoj. Li proksimiĝas al la solvo de grava demando: Kian formon havas la Tero? \n:Kion signifas ĉiuj malhelpaĵoj kompare al ĉi tiu alta celo! Li venkos ilin - ankaŭ se ili postulos ĉiun lian energion.\n:Li rememoras, kiel li kelkfoje renkontis Gomezon sur la brazila bordo. Ĉu Gomez paciĝis kun tio, ke Magalhaes realigas la planon, kiun realigi intencis li? Ĉu li rekonas superecon de sia pli feliĉa rivalo? Ĉiujn ordonojn li plenumas sen murmuro kaj konscience. Sed kelkaj rigardoj en okulojn de Gomez konvinkis Magalhaeson, ke tiu ne paciĝis. Lia rigardo estis tro necerta kaj vagema. Tiamaniere ne rigardas tiu, kiu havas puran konsciencon. Kion li sendube intencas? Kian nigran planon forĝas lia ofendita honoravido? \n:Nek tromemfidaj kapitanoj, hispanaj hidalgoj, paciĝis kun la fakto, ke ili estas subordigitaj al Magalhaes. Admiralo sentas je ĉiu paŝo, kiel malfacile ili toleras lian komandon. Ili ja ne kuraĝas rompi la disciplinon, sed Magalhaes bone konas iliajn pensojn. La incidento kun Cartagena estis instruo kaj averto.\n:Ankaŭ inter la ŝipanaro estas multaj malkontentuloj. La Hispanoj kaj ili estas en granda plimulto - malkonfidas lin. Multaj ĉiam ankoraŭ suspektas lin, ke li kiel Portugalo havas perfidajn intencojn. La malkonfido de la maristoj ĝenis lin. Sed li gardis sin malkaŝi tion. Kiam li aŭdis ian avertan rimarkon de Henriko aŭ Serrao - krom Pigafetta, Barbosa, ĉefŝipisto Spinoza kaj astronomo Martino - ili estis kunuloj, kiujn li povis plej multe fidi - tiam li pli volonte kunpremis lipojn kaj li fariĝis des pli izolita.\n:Kaj unu el malplej atendotaj malhelpaĵoj estis disreviĝo pri la formulo de Faleiro, per kiu ili intencis determini geografian pozicion. La astronomo Martino jam dumvoje sur la maro kelkfoje provis determini pozicion de la ŝipo helpe de eltrovaĵo de Faleiro. Sensukcese. Li esperis, ke almenaŭ sur la firma tero, ĝis li havos pli favorajn kondiĉojn por laboro, li solvos la aferon. Kaj li solvis ĝin. Li konstatis, ke Faleiro jam en la tempo, kiam li kreis la formulon, estis duonfreneza. Lia eltrovaĵo taŭgis por nenio. Magalhaes, malgraŭ tio, ke li adiaŭis Faleiron en disharmonio kaj jam antaŭ longa tempo sekvis liajn sciencajn ekzegezojn tre kritike, tamen kredis, ke la formulo estas ĝusta kaj ke ĝi donos al ilia veturo necesan certecon, senton de sekureco. Des pli vundiga bato estis por li la sciigo de Martino. Do ili devas determini pozicion de lokoj per malnova maniero, kiu estas longdaŭra kaj malpreciza. Ununura feliĉo, ke Martino estas sperta astronomo kaj sian aferon tre bone komprenas.\n:Estis multaj malhelpaĵoj. Kaj ili estis grandaj. Estis tiom da ili, ke plej multaj homoj starante sur la loko de Magalhaes jam antaŭ longe perdus la fidon je sukceso de tiel necerta entrepreno. Sed Magalhaes ne cedis.\n:Karaveloj veturis malrapide, sed daŭre. Ili balancis sur la ondoj kaj glitis laŭlonge de amerikaj bordoj. Horon post horo, tagon post tago ili veturis antaŭen, senĉeae antaŭen, senĉese al sudo, al la serĉata markolo.\n:Kelkfoje jam ŝajnis, ke la kontinento esperige malfermiĝas, kvazaŭ la markolo estus jam jam atingebla. Sed ĉiam montriĝis, ke ĝi estas nur enfluo de iu rivero.\n:Kiam ni atingos la traveturejon? - demandis terurigitaj okuloj de la maristoj, el kiuj multaj timis ĝuste kiel Poveda, ke ili alveturos al la fino de la tero. Tie embuskas ilin grimacanta abismo, en kiun ili falegos ...\n:Kiam ni atingos la trapasejon? - demandis mokemaj grimacoj de oficiroj kaj kapitanoj, kiuj komencis antaŭvidi, ke Magalhaes scias nenion certan pri ties situo. \n:\"Kiam ni atingos la trapasejon?\" demandis rekte unu tagon Pigafetta, kiu jam sopiris skribi en sian taglibron ion signifan.\n:\"Espereble jam baldaŭ,\" respondis malragide, kun ŝajnigata trankvilo Magalhaes. Sed poste li jam ne scipovis bridi sian emocion kaj rapide aldonis: \"Eble pli frue, ol ni supozas, sinjoro Pigafetta.\"\n:Li nome ekvidis en tiu momento senfinan akvoebenaĵon, kiu tratranĉis amerikan kontinenton kaj etendiĝis al vidneatingebla malproksimo. Magalhaes kromordinare plivigliĝis. Li rapide trapaŝis ferdekon kaj en la aero siblis liaj ordonoj. La eskadro ankros ĉe la bordo! Poste ĝi dividiĝos - tri ŝipoj veturos en la markolon esplori ĝin - kaj admiralo intertempe mezuros ties larĝecon!\n:La ferdekoj transformiĝis en homan formikejon. Ĉiu volis rigardi komencon de tiom longe serĉata trapasejo. Kaj vere, ĝi valoris la rigardon. Ĝis kien okuloj povis vidi, akvo kaj akvo. Vi rigardas suden - akvo. Vi rigardas norden - akvo. Kaj se vi rigardas al la okcidento, nenie vi vidas eĉ peceton de firma tero. Finfine ĉe la markolo! \n:La esploraj ŝipoj ekveturis ĝojigite okcidenten. Ili trahakos kontinenton, malkovros oceanon, kiun ekvidis Balboa, ili revenos kun ebriiga sciigo al admiralo - kaj poste antaŭen al Molukkoj!\n:Intertempe Magalhaes mezuris larĝecon de la malkovrita enfluo. Ĉio atestis pri tio, ke ili atingis trapasejon.\n:Forpasis multaj tagoj, sed la elsenditaj ŝipoj ne revenis. Nur post du semajnoj ili aperis sur la horizonto. Magalhaes staris sur Trinidado kiel statuo kaj per fiksa rigardo li klopodis diveni eĉ el malproksimo, kian sciigon ili alportas. Ĉu tio estas vere la serĉata markolo? Ĉu ili atingis oceanon de Balboa? \n:Kial ne bruegas kanonpafiloj? \n:Kial ne estas sur mastoj la flagoj anoncantaj venkon? \n:La koro de Fernao batas kiel sonorilo. La trajtoj de lia vizaĝo estas rigidaj kiel ŝtono.\n:Kial -?\n:\"Sinjoro admiralo,\" komunikas Mesquita en tomba trankvilo, \"de la certa loko bordoj de la golfo mallarĝiĝas. Kiam ni post kelktaga veturo gustumis la akvon, ni konstatis, ke ĝi estas dolĉa. Ĝi ne estas traveturejo, sed granda rivero.\"\n:Fernao, ekprenu firme barieron de la kapitana ponteto! Kunpremu firme lipojn, por ke el ili ne forglitu senespera ĝemo, kiu malkaŝus la senmezuran grandecon de via trompiĝo! Kelkfoje rapide kaj forte palpebrumu, por ke vi forpelu larmojn, kiuj entrudiĝas en viajn okulojn!\n:Rigardoj de ĉiuj maristoj estis en tiu momento fiksitaj al Trinidado, al admiralo, al lia barbokovrita, senmova, rigidita vizaĝo. Ĉiuj okuloj sekvis streĉe lian rigardon, kiu de sur vizaĝo de Mesquita malrapide, malrapide deglitis al akvoj de perfida riverego. Ĉu finfine aŭdiĝos nun, post tiom frakasiga malvenko, post tiel klara pruvo, ke ĉi tiu tuta veturo estas konstruita sur nuraj hipotezoj, post tia ŝoko, kiu malkovris malfirmecon de supozoj de Magalhaes - ĉu nun finfine aŭdiĝos la liberiga ordono \"Streĉu velojn! Ek al Hispanujo!\"-? \n:Magalhaes staras kiel roko, en lia vizaĝo moviĝas nek unu muskolo. Li sentas, ke vicoj de maristoj estas preparitaj aŭ voki al li \"Vivat!\", se li ordonos reveturi, aŭ superŝuti lin per frostiga torento de mallaŭtaj kaj obtuzataj malbenoj, se li volos daŭrigi la veturon.\n:Li rapide decidiĝas. Ĉu ne ekzistas la trapasejo? Ĉu eraris Behaim kaj Haro kaj Faleiro kaj aŭtoroj de strangaj landkartoj, kiujn li vidis kaj trastudis? Jes, ili eraris fiksante la situon de la traveturejo, tion Fernao jam scias hodiaŭ. Sed kiu povas garantii, ke la traveturejo ne troviĝas je du, je tri, je kvin gradoj de geografia larĝeco pli suden? \n:Malkredemuloj! Ĉu perdas kuraĝon tiu, kiu kredas per la tuta koro? \n:\"Streĉu velojn! \" sonas metala ordono el Trinidad. \"Direkto - sud-sudokcidenten!\"\n:Sur ŝipoj mirego kaj konsterniĝo. Kien ili estas ankoraŭ veturontaj? \n:Du cent sesdek rigardoj malamege pikiĝas en vizaĝo de la admiralo. Ili esperis revidi la sunan Brazilion, malfermitan ĉirkaŭbrakon de siaj patrolandoj. Sed tio -? \n:Kaj tamen la veloj streĉiĝas kaj karaveloj malproksimiĝas mejlon post mejlo, leguon post leguo de allogaj hejmoj. Ili veturas renkonten al frostaj ventoj, al neĝaj ventegoj, al furiozantaj uraganoj. Tagon post tago estas ĉio pli malmilda, en malvarma ventego la veloj disŝiriĝas, ŝnuregoj volvekovriĝas per tavolo da glacio, la frostorigidiĝantaj manoj ruĝiĝas kaj haŭto sur ili krevas, la bordo jam antaŭ longe perdis sian gajan tropikan aspekton kaj ĉie estas nur nudaj rokoj aŭ dezertaj sablaĵoj aŭ pigmeecaj arbaroj, iun beston aŭ homan loĝejon vi ĉi tie tute ne vidas, nur malvarmo, rigido, ventego kaj frosto. Jam estis marto, komenco de la vintro sur la suda duonglobo. Magalhaes devis konfesi al si, ke la vintro estis pli rapida ol li. Dum ilin retenadis ventoj sur Atlantika oceano, dum ili ĝuis ĝojigan restadon en Brazilio, dum ili vane serĉis trapasejon apud rivero La Plata - belaj tagoj de la someraj kaj aŭtunaj monatoj forflugis kaj kun ili perdiĝis ankaŭ ebleco traveturi la sudamerikan kontinenton en bela vetero. . .\n:Kun obstina necedemo li atente rigardis la bordon de sur ferdeko de Trinidad. Li malatentis frostan venton, kiu penetris ĝis al ostoj. Li malatentis pikajn neĝflokojn, kiuj vundis frostiĝintan vizaĝon. Kvazaŭ hipnotita li rigardis al la bordo. Kiam li fine ekvidos la trapasejon? \n:Kaj denove kelkfoje ŝajnis, ke la feliĉo ridas je li. Aperis nova granda entranĉo en la kontinento kaj ne estis eble vidi ĝian finon. Esplori ĝin! Unu aŭ du esplorŝipoj veturos en la golfon, la ceteraj restos dume sur la oceano. . .\n:Denove nur trompiĝo. Amara, vundiga. Poste duan fojon, trian fojon, kvaran fojon. . .\n:La frosta vento penetris ankaŭ en la animojn. Ili veturas, veturas - kaj kien ili veturas? Kion ili ankoraŭ sekvas? Nun ja estas nediskuteble pruvita, ke admiralo scias pri la trapasejo nenion, ke li nur blindpalpas kaj serĉas! Li kredas je iu hazardo! \n:\"Mi diras al vi, ke li scias nenion!\" aŭdiĝis laŭte el subferdeko. \n:\"Li estas normala mensogulo! Li avidas nur sian gloron, riĉecon!\"\n:\"Kaj nin li volas pereigi!\"\n:\"Nutraĵojn li ĉiam limigas, kvazaŭ ni devus navigacii ankoraŭ du jarojn!\"\n:\"Nia kulpo! Kial ni lasas komandon al li?\"\n:La voĉoj penetris al Fernao. Li kuntiris ankoraŭ pli firme sian mantelon kaj denove li fikse rigardis al la bordo.\n:Li staris sur la ferdeko de la admirala ŝipo kiel fantomo. La sarkasmaj rimarkoj kaj ne kaŝataj mokridoj pikis lin. Kion fari, se ĉio estas tiom komplikata? Se li faros konfeson, ke li fariĝis la viktimo de eraro, en tiu momento la sorto de la ekspedicio estos decidita: La hispanaj hidalgoj transprenos komandon, ordonos direkton returnen kaj la problemo de la trapasejo estos por la tuta estonteco de Magalhaes forŝovita. Kaj kio atendas lin en Hispanujo? \n:Ne, por li ne ekzistas alia vojo, krom tiu, kiun li sekvas: antaŭen, antaŭen, antaŭen! \n:Li estis turmentata de necerteco, duboj, malespero, terura izoleco. Nur rilate al ununura afero li estis kvazaŭ el granito: Okazu kio ajn, la maristoj sopiru reveni minimume en Brazilion, tie travivi tiujn kelkajn malmildajn monatojn de la antarktida vintro kaj poste eble denove ekveturi en suda direkto - por li estas ununura ĝusta devizo: Antaŭen!\n:Iam antaŭ vespero - estis jam fino de marto - aperis en oriento malhelaj nuboj. La spertaj maristoj sciis, ke post kelkaj horoj alrapidegos sovaĝa ventego. \n:Ili povis elekti. Aŭ forveturi malproksimen de la bordo, ke ili ne estu ĵetitaj al rokaro, aŭ kuntiriĝi en iun golfon, kie ili estus almenaŭ iomete ŝirmitaj antaŭ ondegofrapado. \n:Magalhaes maltrankvile observis la bordon. Li ekvidis iun golfon, sed en krepusko li ne estis kapabla taksi, ĉu ĝi estos por ili sendanĝera rifuĝejo. Ĉu ĝi estas sufiĉe vasta? Ĉu la fundo estas sufiĉe profunda? \n:Li sendis tien ŝalupon el San Antonio. La maristoj esploros ĉion kaj la ekspedicio aranĝos ĉion laŭ iliaj informoj.\n:Sed la ventego alrapidegis pli frue, ol la maristoj revenis. Por sovaĝaj ventoatakoj mastoj ekĝemis, ferdekoj ekkrevis, karaveloj nur per iu miraklo ne renversiĝis. Altegaj ondoj transsaltis ferdekojn kaj kunbalais en la maron ĉion, kio ne estis alligita. La ventego muĝis, siblis, la ĝemaj sonoj surdigis, la fajraj fulmoj blindigis. Terurigitaj maristoj falis sur genuojn, ili preĝis aŭ ploregis.\n:Tondrobruego kaj bategoj de la ondoj frakasiĝantaj en furiozaj ekfrapoj kontraŭ la bordo estis tiom surdigaj, ke ne estis eble doni ordonojn. Eĉ la plej forta voĉo malaperis sensone. Tial donis Magalhaes ordonon al ceteraj karaveloj per lumsignalo:\n:\"Sur la maron!\"\n:Eskadro disfalis. Ĝi ĉesis ekzisti kiel unuo. Ĉiu karavelo batalis por sia propra saviĝo. Ĉiu havis nur unu celon - transvivi la ventegon. Post kiam la danĝero malaperos, ili eble retrovos unu la alian kaj poste oni povos daŭrigi la vojaĝon.\n:Unu ŝipo post alia celdirektis al maro, renkonten al grandegaj akvomontoj. Estis malmulte da espero, ke la karaveloj povus saviĝi sur la furiozanta oceano. Kaj ili tamen direktis tien, ĉar apud la bordo atendis ilin terura certeco: la frakasiĝo.\n:Magalhaes firme premis la maston, por ke ondoj ne debalau lin, kaj li fikse rigardis en mallumon. Li tremis pri la sorto de maristoj, kiuj veturis esplori la golfon. Li pensis pri Antonio, Concepcion, Santiago kaj Viktoria, kiuj malaperis en mallumo kaj pri kies ekzistado atestis nur sporadaj radioj de lucernoj, aperantaj de tempo al tempo inter akvomasoj.\n:Subite iu tiris lin je la maniko. En blindiga brilo de la fulmo li vidis ekscititan Pigafetton. Akvo fluis en torentoj de sur lia vizaĝo. Liaj haroj estis algluitaj sur la frunto kaj sur la kranioj. Okuloj malkaŝis emocion kaj streĉon, sed en ili troviĝis nek konsterniĝo nek timo. \n:Magalhaes pli bone antaŭsentis ol aŭdis la vortojn de Pigafetta:\n:\"Sinjoro admiralo, rigardu!\"\n:La streĉita brako de itala kronikisto montris al la bordo, en direkto al la golfo. \n:Magalhaes rigardis tien kaj konsterniĝis. Flagretanta flamo de lucerno komunikis al admiralo kaj liaj kunuloj, ke la ŝalupo frakasiĝis kaj vokas helpon. \n:La admiralo donas al la buŝo voĉportan tubon kaj provas superbrui la furiozantajn elementojn:\n:\"Maristoj, al admirala ponteto!\"\n:Samtempe forkuras en subferdekon Pigafetta, por alkonduki kelkajn virojn. \n:Maristoj traŝoviĝas al sia komandanto. Iliaj piedoj forglitas, fluegoj de la akvo blindigas ilin. Ili falas, ili tenas sin je la ŝnuregoj kaj relingo, kun peno ili releviĝas.\n:\"Tie -!\" tondras admiralo kaj montras al la golfo. \"Ilia boato\nfrakasiĝis! Ni devas savi ilin!\"\n:La maristoj konsterniĝas. Ĉu la admiralo perdis ĉiun prudenton? Ĉu estas eble sendi sur la maron etan savboaton, se la ondoj ĵetas la pezan karavelon kiel ŝelon? \n:Admiralo sentas iliajn pensojn, sed li ne ŝanceliĝas en sia decido eĉ unu sekundon. Li fikse rigardas la maristojn kaj diras firme:\n:\"Kiu proklamas sin preta propradecide?\"\n:La aretoj da maristoj staras senmove. Akvo fluas de sur iliaj vestoj en densaj fluoj, ili estas frostiĝintaj, malfortigitaj, malesperaj. Iliaj kamaradoj restis ie sur la rokaro kaj eble post kelkaj momentoj ili estos forbalaitaj en la ondojn kaj englutitaj de la maro. Sed ĉu havas sencon iri renkonten al simila sorto? Savŝalupo ja renversiĝus, apenaŭ ĝi forlasus Trinidadon!\n:La aretoj de maristoj staras ĉirkaŭ sia admiralo kaj ili mallevas okulojn. Pli volonte ne vidi, ne pensi, ne senti. Nek unu mano leviĝas. Magalhaes rigardas al sia ŝipanaro. Do - neniu!\n:Sed tamen! \n:\"Ni provos tion!\" superbruis ventegon la forta baritono de Garcia. \n:La miregigitaj maristoj turniĝas laŭ la voĉo. Ĉu ankaŭ Garcia freneziĝis? \n:Sed jam lamtreniĝas Pigafetta el subferdeko. Li proksimiĝas al admirala ponteto, li vidas grupojn de embarasitaj maristoj, li aŭdas du vortojn de Garcia kaj li tuj divenas, pri kio temas. \n:\"Mi ankaŭ iros!\" li vokas simple.\n:\"Mi ankaŭ!\" aliĝas Spinoza kaj lian decidon sekvas kvin pluaj. Post nelonge estas la ŝalupo lanĉita. Trinidad restas en proksimo de la bordo spite al danĝero, ke ĝi estos frakasita de fortega ondofrapado.\n:Gigantaj muskoloj de Garcia streĉiĝas ĝis la krevo, Pigafetta faras ĉion, kio estas en liaj fortoj, ĉiuj maristoj enigas remilojn en ŝancelantajn ondojn. La ŝalupo dancas sur la pintoj de ondoj kiel infana ludilo kaj abrupte falegas en profundajn abismojn, de tempo al tempo ĝi estas superakvigita, granda forto elĵetas remilojn el spasme kunpremitaj manoj - kaj tamen ree kaj ree tondras la voĉo de Garcia!\n:\"Antaŭen! Antaŭen! Antaŭen!\"\n:De tempo al tempo ili vidas flagretantan lumeton de la lucerno, per kiu la ŝaluprompiĝuloj donas signalojn. Tio donas al la savantoj novajn kaj novajn fortojn. \n:Post kelkaj horoj ili atingas la dezertan rokon. Ili estas bonvenataj per kelkaj ĝojkrioj de tiuj, kiuj jam tute ĉesis esperi sian saviĝon. \n:La reveturo el golfo estas ankoraŭ pli peniga. Oni bezonas preskaŭ superhoman forton por trapuŝi sin sur vastan oceanon.\n:Garcia svingas per lumigita lucerno. Sinjoro admiralo, ni veturas al Trinidad!\n:Kaj ili alveturis. Magalhaes senvorte premas la manojn de savintoj kaj savitoj.\n:Antaŭ la mateno ventego trankviliĝis. Ĝemado de la vento ĉesis. Nur la ondoj ruliĝis sur senlinaj spacoj de la oceano kun ne malpligrandigita fortego. \n:Kiam fine la maro fariĝis tute kvieta kaj karaveloj denove renkontiĝis. Magalhaes konsterniĝis pro la domaĝoj, kiuj estis kaŭzitaj de la tempesto. La ŝnuregoj traŝiritaj, veloj ĉifonitaj, mastoj difektitaj. En subferdekojn fluis akvo per grandaj truoj. \n:Kun ĉi tiuj ŝipruinoj ne estis eble daŭrigi la veturon. Pro tio admiralo decidis, ke ili en iu plej proksima taŭga golfo trapasos vintron. Ili riparos la ŝipojn, ripozos iomete kaj nur poste ili veturos plue al sudo. \n:Post nelonge ili malkovris tian golfon. Ili nomigis ĝin San Juliano. Ĝi estis sufiĉe vasta por sendanĝere kaŝi ĉiujn karavelojn. Al ĝi alfluis montaraj fluetoj, do la trinhakvo estas prizorgita. Krom tio ili baldaŭ konstatis, ke en la golfo estas sufiĉe da fiŝoj. \n:La 31-an de marto 1520 donis admiralo ordonon por vintra restado. \n:La ŝipanaro konsterniĝis. Ĉi tie, en tia dezerto, kie la suno radias nur kelkajn horojn en la tago, se ĝi ne estas vualita per pezaj nuboj - ĉi tie ili devos travivi kelkajn monatojn? En la regiono, kiu jam ĉe unua rigardo aspektas senesperige dezerta, malfekunda, senprodukta, malviva, kie kvazaŭ ĉiu vivo malaperus? En mizeraj lignaj kabanoj, kiujn la ekspedicio devos antaŭe konstrui? Kaj ĉion tion ili devas fari sciante, ke estus eble tute facile eviti la teruraĵojn de la vintro per forveturo en Brazilion? \n:Apenaŭ la ŝipanaro surteriĝis kaj rekognoskis la tristan lokon de la venonta travintrado, jen nova ordono de admiralo:\n:\"La ĉiutagaj kvantoj de la nutraĵoj kaj vino estos tuj limigitaj!\" \n:Kiel! La ambaŭ vivrimedojn ricevadis maristoj jam longan tempon en tro modesta kvanto kaj nun denove plua limigo? Ne, sinjoro admiralo! Ni jam sufiĉe suferis per via kulpo! Vi evidente forgesis, ke estas certaj limoj, kiujn oni ne rajtas malatenti! \n:Je la pordo de kajuto de Magalhaes ekfrapis Henriko.\n:\"Sinjoro admiralo, venis maristoj.\"\n:\"Kiuj?\"\n:\"Reprezentantoj de ĉiuj ŝipoj, krom tiuj de Trinidad. Ili estas gvidataj de ŝipoficiro.\"\n:\"Ili eniru!\" diris admiralo. \n:La deputacio eniris. Rigardoj de maristoj por momento maltrankviliĝis, kiam ili renkontiĝis kun okuloj de Magalhaes. Ili preskaŭ perdis la memkonfidon, kun kiu ili eniris al sia supera komandanto. Sed tio daŭris nur momenton. Ilin fortigis la ideo, ke du cent maristoj volas la samon kiel ili. \n:\"Kion vi deziras?\" demandis Magalhaes.\n:\"Sinjoro admiralo,\" komencis la oficiro, \"ni venas kiel senditoj de oficiroj kaj ŝipanaro. Ni devas informi vin, ke ni ĉiuj havas ununuran kaj la saman deziron: reveturi en Hispanujon.\"\n:Magalhaes eĉ ne palpebrumis.\n:\"Sidiĝu,\" li diris trankvile. Nur kiam ili sidiĝis, li demandis:\n\"Kaj kio estas la kaŭzo de via deziro?\"\n:\"Ni estas lacaj, sinjoro admiralo,\" respondis konfideme la oficiro, surprizita per afableco de la supera komandanto. \"La ŝipanaro estas elĉerpita kaj nun oni intencis kvantojn de la nutraĵoj ankoraŭ plimalgrandigi. Ni timas, ke pluajn suferojn ni ne plu sukcesus toleri.\"\n:\"En kies nomo vi parolas?\" demandis mallonge admiralo.\n:\"En la nomo de ĉiuj oficiroj kaj de la tuta ŝipanaro. Nu, parolu vi mem,\" la oficiro turniĝis al maristoj. \n:Tiuj vigle konfirmis veron de liaj vortoj. \n:Magalhaes silentis, pripensis, meditis.\n:\"Kaj ĉu tio vin tute ne ĉagrenus - reveturi, kiam ni jam estas atingintaj tiom malproksimajn landojn?\"\n:\"Nenio okazus, sinjoro admiralo,\" daŭrigis vigle la oficiro. \"Post reveno en Hispanujon oni aranĝus novan ekspedicion. Ĝi jam ne bezonus traserĉi ĉiun golfon, kiel ni devis tion fari. Ĝi celdirektus rekte al golfo San Julian kaj de ĉi tie ĝi komencus pluan esploradon.\" \n:\"Rigardu,\" diris admirinde milde Magalhaes, \"via vidpunkto ne estas ĝusta. Mi mem scias plej bone, kiom da penado oni bezonis por aranĝo de ĉi tiu ekspedicio. Kiu garantias al ni, ke oni vere forsendus novan ekspedicion? kaj - eĉ se tio okazus - kiom da jaroj estus perditaj!\"\n:\"La perditaj jaroj signifas nenion en tiu kazo, se temas pri vivo de homoj,\" oponis energie la oficiro.\n:\"Kion vi volas per tio diri?\"\n:\"Vi mem scias, sinjoro admiralo, kiom da viroj jam mortis kaŭze de suferoj. Kaj vi povas imagi al vi, kio atendus nin dum plua veturo.\"\n:\"Mi scias tion. Kaj ĵus pro tio mi ordonis la dumvintran restadon. Ĉi tie ni pasigos la plej malbonajn monatojn, kaj ĝis venos pli varma vetero, ni veturoa antaŭen.\"\n:\"Tio ne estas ebla, sinjoro admiralo,\" rezistis la oficiro. \"Ni venas por peti vin, ke vi ordonu reveturon.\"\n:Magalhaes kun peno superregis sin.\n:\"Cetere,\" aŭdiĝis unu el la maristoj, \"ni alveturis tiom malproksimen, kien ankoraŭ neniu Hispano sukcesis alveni. Via merito estos de Lia Reĝa Moŝto certe juste rekompencita.\"\n:\"Ne temas pri rekompenco,\" admiralo estis ĉiam ankoraŭ ŝajne trankvila, \"sed pri atingo de la starigita celo. Mi ĵuris al la reĝo, ke mi faros ĉion por malkovri novan vojon al Molukkoj. Vi ĵuris kun mi. Diru mem: ĉu ni faris ĉion, kio estis en niaj fortoj?\"\n:La maristoj embarasiĝis, sed oficiro diris rapide:\n:\"Nian devon ni plenumis. Sed vi devigas nin plenumi tiajn aferojn, kiuj ne estas plenumeblaj.\"\n:Magalhaes sulkigis brovojn.\n:\"Kaj kiam ni estis dungataj,\" aldonis al vortoj de la oficiro plua maristo kaj li sentime rigardis en okulojn de Magalhaes, \"oni diris al ni, ke ni veturos en varmajn regionojn, sed ne al glaciaj maroj.\"\n:Fernao peze leviĝis. \n:\"Mi esperis, ke mi trovos ĉe miaj maristoj pli da kuraĝo kaj aŭdaco por venki la malfacilaĵojn. Nu ... Diru al tiuj, kiuj sendis vin, ke mi prefere mortus, ol ordoni la reveturon. La instrukcioj, kiujn mi donis, tute ne ŝanĝiĝos: Ni dumvintre restos ĉi tie kaj poste ni veturos plue al sudo, ĝis tiu tempo, kiam ni malkovros la trapasejon. Poste ni ekvojaĝos al Molukkoj.\"\n:La deputacio rapide foriris.\n:Magalhaes profunde enpensiĝis. Ĉi tiu delegitaro, ĉi tiu deputacio - ĝi estas certe la faro de hispanaj hidalgoj. Kaj precipe de Cartagena. Li faris malbone allasinte, ke vicadmiralo vivu kun Mendoza sur la sama ŝipo. Henriko jam kelkfoje atentigis lin, ke Viktoria estas komandata propre de Cartagena, malgraŭ tio, ke li devas tie vivi kiel arestito.\n:El pensoj de Fernao naskiĝis energia decido. Post kelkaj momentoj veturis de Trinidad al Victoria ŝalupo kun ordono de admiralo:\n:\"La arestiton Cartagenan tuj translokigi al Concepcion, al kapitano Queseda!\"\n:Queseda ja estas ankaŭ Hispano, sed per subita translokiĝo de Cartagena al Victoria la hidalgoj estos almenaŭ tre akcente atentigitaj, ke admiralo ne intencas pasive toleri iliajn intrigojn.\n:Ĉiuj ŝipanaroj transportis sur la bordon platojn, trabojn, hakilojn, rabotilojn kaj aliajn instrumentojn. Post nelonge staris sur la kajo kelkaj lignaj kabanoj, en kiujn estis transportataj provizoj da nutraĵoj por sekura vintra depono. Magalhaes zorgeme kontrolis ĉiun laboron. Apud la magazeno devas stari fidela, sindona patrolo. Kiu alia povus esti ties komandanto ol Serrao? \n:Malgraŭ tio, ke Sernao havis multajn zorgojn, kien kaj kiamaniere ĉion lokigi, liaj pensoj ĉiam revenadis al deputacio de ŝipanaro kaj oficiroj. Kiel li povos efektivigi la veturon, kiu daŭros certe ankoraŭ longan tempon, kun la ŝipanaro malkontenta, pensanta nur pri la reveturo? Kiu kulpas pri tio, ke li ne scipovis entuziasmigi la partoprenantojn de la ekspedicio por sia grandioza plano? Ĉu li ne kulpas pri tio mem pro sia izolemo? Ĉu li agis ĝuste malrespektante kapitanojn de la ceteraj ŝipoj? Eble ili havis iajn malhelajn planojn tuj kiam li forlasis Hispanujon. Sed ĉu ili ne ŝanĝiĝus vidante, ke admiralo kondutas al ili tiamaniere, kiel oni devas konduti al kapitanoj? Se li informus ilin detale pri la celo kaj antaŭvidata procedo de la veturo - se kompreneble oni povus ion antaŭvidi? Se li antaŭ ĉiu grava decido konsiliĝus kun ili? \n:Tro multe da malkonfido estis semita en koron de Magalhaes antaŭ forveturo sur vastan oceanon. Kaj kion li faris por liberigi sin de ĝi? Li fermiĝis en sian izolecon kiel en firman konkon. Sola, sola, sola. . . Ĉu tio estis ĝusta? \n:Vermo de duboj boris en pensoj de Fernao. Cetere - ĉu estas jam malfrue por ĉio? Kun Cartagena estas fino, tio estas vero. La vicadmiralo neniam pardonos al li pro tio, ke li estis arestita. Sed krom Cartagena estas ĉi tie Queseda, Mendoza kaj finfine ankaŭ degradita Cota. Ĉu vere estas malfrue? \n:Kaj kio okazus, se -? \n:Subita ideo heligis vizaĝon de Fernao. Jes, li faros tion! Nova sciigo al ĉiuj ŝipoj: \"Morgaŭ - la Paskan Dimanĉon - oni celebros sur la bordo solenan meson. Poste sekvos revizia parado, kiun partoprenos ĉiuj maristoj, oficiroj kaj kapitanoj.\"\n:Kaj krom tio aparta sendito al komandantoj: \"Admiralo invitas kapitanojn al solena tagmanĝo post finita revizia parado.\"\n:Tiun vesperon enlitiĝis Magalhaes kun stranga paco en la koro. Jes, tiel estos ĉio en ordo. Ili ja vivos kune ankoraŭ longan tempon. Ilin atendas ankoraŭ momentoj de novaj kaj novaj suferadoj. Kaj ĉion oni pli facile toleros, se ili kondutos unu al la alia pli konfideme, pli malkaŝe, pli sincere kaj pli afable.\n:Li, admiralo de la ekspedicio, etendas al hidalgoj manon por amikiĝo. Ĉio sekvonta dependos jam de ili.\n:Kaj jam alproksimiĝis mateno de la unua aprilo 1520. . .\n:Sur la bordo estis konstruita simpla ligna altaro, ĉe kiu la pastro celebris meson. Maristoj kaj oficiroj surmetis siajn plej bonajn vestojn. Post la celebra ceremonio ili viciĝis kaj admiralo faris revizian paradon. Jam longe li ne vidis ilin tiel kune. Estu kiel estu, ili estas bravuloj, se ili tiel parade vestas sin, li ne bezonus honti pro ili eĉ apud la reĝa kortego.\n:Li paŝis malrapide laŭ longa vico. Maristoj staris kiel statuoj. Li rigardis iliajn vizaĝojn, kvazaŭ li volus trapenetri en iliajn animojn. Ili travivis kune jam multajn momentojn, el kiuj nur malmultaj estis ĝojigaj. Hieraŭ ili sendis la deputacion, hodiaŭ ili disciplinite obeis ordonon de sia admiralo. Ne, ĉi tie ne estas necese malesperi. Kun tiaj maristoj oni jam povas veturi!\n:La fluso ĵetis sur la bordon ondojn kaj frakasis ilin kun malhela bruo. Krom tio estis trankvile. La birdo ne ekkantis, la arbo ne ekmoviĝis, ĉar ĉi tie ne estis arboj, kaj ankaŭ homoj silentis.\n:Magalhaes finis la revizian paradon. Jam li venis al la loko, kie estis envicigitaj oficiroj kaj kapitanoj. \n:Kapitanoj? \n:Kie ili estas? \n:En la vico staras nur Serrao kaj Mesquita! \n:Frosta tremiĝo trakuris korpon de Magalhaes. \n:\"Kapitano Serrao, kie estas la ceteraj komandantoj?\"\n:\"Sur la ŝipoj, sinjoro admiralo!\"\n:\"Kial ili ne venis?\"\n:\"Mi ne scias.\"\n:\"Ĉu ili estas informitaj pri mia ordono?\"\n:\"Jes, sinjoro admiralo.\"\n:\"Ĉu ili senkulpigis sin?\"\n:\"Ne.\"\n:\"Jen. . . !\"\n:La vorteto \"Jen!\" estis elparolita kun nuanco de amareco. Sed Fernao Magalhaes estis forĝita el malmola ŝtalo. Apenaŭ li konsciiĝis pri la monstra grandeco de nova disreviĝo, li tuj fariĝis la estinta Fernao. Malmola, decidema, necedema. Li tuj rekonsciiĝis, kaj tiel okazis, ke la vorto \"Jen!\" sonis kvazaŭ malhela minaco.\n:La kapitanoj rifuzis obei. Ili rifuzis tion dum tiaj cirkonstancoj, ke ne estas eble dubi pri iliaj intencoj. Al ŝipanaroj estis hieraŭ komunikita la ordono de admiralo pri la deviga partopreno ĉe diservoj. Ĉiuj ŝipanoj vidas, ke tri komandantoj ne obeis.\n:Ĉu ribelo? \n:Estu! Eble estas pli bone tiel, se oni batalas kun malfermita viziero. Ĝi ja kuŝis sur la ekspedicio kiel premeganta inkubo tuj de la komenco - de la kolerigitaj homamasoj en Sevilla ĝis la hieraŭa deputacio. Estos bone, se ĉio klariĝos.\n:\"Ordonu disiron!\" Magalhaes turniĝis al kapitano Serrao. \"Vi mem restu sur la bordo kaj gardu provizojn!\"\n:\"Laŭ ordono, sinjoro admiralo!\"\n:Fernao paŝis al sia ŝalupo, kiu forveturigis lin al Trinidad.\n:Spirito de la ribelo pendis en la aero.\n:Kaj ribelo en ĉi tiu dezerto povas finiĝi per neniigo kaj ruinigo de la tuta ekspedicio.','',0,'62.245.121.214','20041231145244','',0,0,0,1,0.079846942556,'20041231145244','79958768854755'); INSERT INTO cur VALUES (946,0,'Ribelo','[[Magalhaes]]\n\nXII. \nRibelo\n\n\n:La golfo de San Julian estis vualita en nokta mallumo. \n:En kajuto de admiralo sur Trinidad sidis Fernao Magalhaes kun kapitano Alvar Mesquita. Lokoj por ceteraj gastoj restis ne okupitaj.\n:Magalhaes esperis ĝis lasta momento, ke la hispanaj hidalgoj prudentiĝos kaj akceptos lian inviton. Sed kiam vesperiĝis kaj la kapitanoj ne alvenis, li diris al Henriko, ke li alportu manĝaĵojn.\n:\"Nur se ni scius, kion ili intencas,\" esprimis laŭte siajn pensojn Mesquita. \"Ĉi tiu necerteco estas pli malbona ol malkaŝa atako.\"\n:\"Ĝi ne daŭros longe. Morgaŭ ĉio solviĝos.\"\n:Kaj denove estis en kajuto malafabla silento.\n:Mesquita pensis pri sia ŝipanaro sur San Antonio. Li ja estis kapitano nur ekde la restado en Brazilio, sed dum tiu tempo li lernis koni sian ŝipanaron ĝis tia grado, ke li povu taksi, kiun li povas konfidi, kiun li devas malkonfidi. La plej sindona estas certe Eloriago. La malmilda maristo, kiu plenumas ĉiujn taskojn kun modela konscienco. Se ceteraj murmuras pro io, li ĉiam scipovas trankviligi ilin. Kaj ne per longaj paroloj. Iam li nur svingas per la mano kaj eklaboras, aliokaze li diras trafan spritaĵon - maristoj ekridas kaj sekvas lin. Estas tie kelkaj viroj, kiujn li povus konfidi en kazo de eventuala konflikto. Sed la plejmulto? \n:Magalhaes reviziis en la animo tutan eskadron. Unu ŝipo post la alia defilis antaŭ liaj okuloj kun ĉiuj apartenaĵoj: kun bombardiloj, kun provizoj, kun maristoj, kun oficiroj, kun kapitano. . . \n:Victorion komandas Mendoza. Li tro submetiĝis al influo de Cartagena. Per tio, ke li ne partoprenis la revizian paradon, li malkaŝis ĉion. Kaj tamen - la situacio en lia ŝipo ne estas la plej malbona. Maristoj apartenas plejparte al portugala nacieco kaj Magalhaes scias, ke portugaloj estas sindonaj al li.\n:Multe pli danĝera estas Concepcion. Ĝi estas propra centro de la ribelo. Tie troviĝas Queseda kaj Cartagena. Ĝi estas granda. firme konstruita ŝipo, kun plej granda nombro da kanonoj kaj provizoj da nutraĵoj.\n:Do, ĉi tio estus unu parto, meditas Fernao. La duan parton faras lia Trinidad. Santiago de Serrao kaj San Antonio de Mesquita.\n:Tri kontraŭ du, finas sian revizion admiralo. Eĉ se Santiago kaj San Antonio estas pli malgrandaj karaveloj, finfine ĉi tie decidas la nombro, la kapableco de pli moviĝema manovrado. Do situacio ne aspektas iel senesperige. Eble eĉ nenio okazos. Povas esti, ke la hidalgoj en dormo forgesos sian malpraviĝon kaj matene venos por peti senkulpigon.\n:Antaŭ duonnokto akompanis admiralo Mesquitan al relingo, kie li kore adiaŭis lin. Momenton li aŭskultis, kiel remiloj de la forveturanta ŝalupo monotone plaŭdtuŝis akvonivelon de la trankvila golfo. Li atentrigardis la noktan mallumon, ĉu li ne ekvidos ion suspektan.\n:Sed karaveloj staris senmove. Profunda trankvilo estis ankaŭ sur la bordo, kie gardis la deponitajn proziciojn fidela Serrao.\n:Magalhaes ne eraris, kiam li en siaj meditoj indikis centron de la ribelo al Concepcion. Apeneŭ estis tien transportita Cartagena el Victoria, li tuj interkonsentiĝis kun Queseda. Ili jam ne toleros plu la ordoneman konduton de admiralo. La maristoj estas lacaj per longa navigado kaj sopiras reveturi hejmen. La ordono de Magalhaes pri limigo de la nutraĵoj kaj trinkaĵoj ribeligis ilin. Eskadro similas al barelo da pulvo. Sufiĉas fajrero. Kaj restado en golfo de San Julian estas kiel kreita por bruligi la ribelon. La ŝipanaroj ĉiutage kontaktiĝos dum laboroj sur la bordo - kiom da okazoj gajni ĉiujn maristojn en kontraŭadmiralan tendaron! Kaj kun tiuj, kiuj malgraŭ ĉio restos fidelaj al Magalhaes, ili jam scipovos fari mallongan procedon! \n:La neatendita ordono al surbordiĝo kaj invito al komuna tagmanĝo estis la fajrero, kiu bruligis la ribelon. \n:\"Nun, kiam li ne scias, kion fari, li estas subite respektplena kaj afabla!\" bruegis Cartagena. \"Tiamaniere vi ne aĉetos nin, sinjoro admiralo!\"\n:\"Ni devus honti, se ni akceptus la inviton!\" konsentis kun vicadmiralo Queseda. \"Nun - post tiom da monatoj de ignorado!\"\n:\"Kaj ne nur al regalo!\" decidis energie Cartagena. \"Eĉ la paradon vi ne partoprenos! Vi nek Mendoza!\"\n:\"Sed tio signifos malobeon de la ordono, per aliaj vortoj - malkaŝan ribelon!\"\n:\"Jes! Ni jam nenion prokrastos. La admiralo mem decidis pri sia sorto!\"\n:Ŝalupo de Concepcion veturis al Victoria. Queseda informis Mendozon, pri kio li interkonsentiĝis kun vicadmiralo Cartagena. Mendoza senhezite aliĝis al ili. \n:Post reveno el revizia parado kunvokis Queseda sian ŝipanaron en subferdekon.\n:\"Bravaj maristoj! \" li alparolis ilin flate. \"Mi volas danki al vi por ĉiu laboro, kiun vi ĝis nun faris en servoj de la reĝo, kaj ankaŭ por ĉiuj penoj, kiujn vi suferis. Veturante suden vi atingis tiel malproksimajn landojn, kiujn atingi sukcesis neniu hispana ŝipo. Ĝis ni revenos hejmen, la reĝo certe laŭ merito rekompencos viajn heroajn farojn. Vi faris jam pli ol vian devon kaj nun venis tempo por reveturi hejmen.\"\n:La maristoj nekompreneme rigardis unu la alian. Ĉu tio estas ebla? Hejmen? Tio, pri kio ili revis, kion ili sopiris kaj postulegis - ĉu tio nun efektiviĝu? Post ĉi tiuj frostoj kaj veteraĉoj denove lasi sin sunbruniĝi de arda suno de Hispanujo? \n:Kunfalditaj trajtoj de la vizaĝoj, kiuj rigidiĝis dum la parado sur malvarma kajo de golfo San Julian, malrapide moliĝis. Sed ankoraŭ estis ĉi tie duboj: Kion diros pri la afero la admiralo? Aŭ - ĉu tio estas lia deziro? \n:\"La admiralo volas veturi plue al la sudo,\" daŭrigis Queseda, kvazaŭ li legus iliajn pensojn, \"sed ni, kapitanoj, jam ne submetiĝos al liaj humoroj. Ni decidis reveturi Hispanujon - kaj tio okazos tuj!\"\n:\"Huraaa!\" sonegis la subferdeko de ĝojiga perspektivo. Sed ĉiuj maristoj ne ĝojkriis. Sur la maldekstra flanko aŭdiĝis akra \nvoĉo:\n:\"Kiuj kapitanoj interkonsentiĝis tiel, sinjoro Queseda?\" \n:La voĉo apartenis al dua ŝipoficiro Lopez, kiu klare komprenis, pri kio ĉi tie temas.\n:\"Mi, vicadmiralo Cartagena kaj kapitano Mendoza!\" sonis glacia respondo, en kiu kuŝis malhela minaco.\n:Queseda tute ne dubis, ke li sukcesos loginstigi la ŝipanaron kontraŭ la admiralo. Pro tio li rektiĝis ankoraŭ pli multe kaj kun batala provokemo li elpaŝis al maldekstra flanko.\n:\"Kaj kial vi demandas, Lopez?\"\n:\"Ĉar vi loginstigas nin al ribelo!\" respondis kuraĝe Lopez. \"Vi volas, ke ni perfidu admiralon - sed tion ni neniam faros!\" Kelkaj portugalaj maristoj per malhela bruo malkaŝis sian konsenton kun Lopez.\n:Queseda sentis, ke li devos agi rapide.\n:\"Neniu devigas vin, Lopez,\" li komencis ŝajne bonkore, sed kun ne kaŝata moko, \"nek vin nek tiujn, kiuj konsentus kun vi. Se vi ne volas reveni en Hispanujon, bonvolu resti ĉi tie kun admiralo en tendaro sur la bordo, frostu tie en lignaj kabanoj, manĝu vermajn biskvitojn kaj trinku el malplenaj vinbareloj, tromanĝigu vin per ĉiam malpligrandigataj nutraĵdozoj - kaj poste, ĝis la vintro finiĝos, veturu plue en dezertajn regionojn, kiuj estas absolute senvivaj, kiel ni rimarkas tion jam nun. Ne, ne, ne timu - neniu devigos vin, ke vi revenu kun ni en florantan Brazilion kaj poste en patrujon.\"\n:\"Mi ja eĉ ne permesus, ke iu devigu min,\" diris energie Lopez. \n:En okuloj de Queseda ekfulmis malbonsigna flamo, sed la kapitano superregis sin. \n:\"Ne aŭskultu lin!\" li diris al ceteraj maristoj. \"Tro baldaŭ li konos, kiel li eraris. Mi sciigas al vi, ke en plena konfido je feliĉa reveturo mi permesas hodiaŭ al la tuta ŝipanaro formanĝi tiom da nutraĵoj kaj eltririki tiom da vino, kiom al ĉiu plaĉas!\"\n:\"Huraaa! Vivat kapitano Queseda!\"\n:Plejmulto da maristoj subiĝis al allogoj de sia komandanto. Ili estis lacaj per longa navigado. Ili sentis dolore foreston de varmega suno. Ili suferis per limigitaj kvantoj da nutraĵoj kaj trinkaĵoj kaj timis la perspektivon, ke iliaj suferoj estas ankoraŭ pligrandigotaj. Fantomo de rapida finiĝo kun ĉiu suferado ravis ilin. \n:Avertoj de Lopez perdiĝis en ĝenerala ĝojkrio sen eĥo.\n:Cetere Queseda observis ĉi tiun grupon tre singarde. Kiam vesperiĝis, li ordonis al kelkaj plej fidelaj maristoj, ke ili Lopezon kaj liajn amikojn katenu kaj arestu.\n:La surprizita atako estis tiel neatendita, embuska, ke malgranda areto da honestuloj ne havis eĉ tempon por defendi sin. \n:Similaj scenoj okazis ankaŭ sur ŝipo de Mendoza. \n:Patroloj el ambaŭ karaveloj de ribelantoj - el Concepcion kaj Victoria - zorgeme atentrigardis ŝipojn de admiralo. Sed krom reveno de kapitano Mesquita al San Antonio ili rimarkis nenion strangan. Ĉiuhore ili donis raporton al bonhumorigitaj kapitanoj.\n:Post duonnokto ekveturis de Concepcion ŝalupo, kiu estis plenplena de ribelantoj. En frunto de tridek maristoj estis Cartagena, Queseda kaj degradita Coca.\n:Ili veturis ataki San Antonion, ŝipon de Mesquita.\n:Queseda ja konsilis al vicadmiralo, ke li restu sur Concepcion, sed Cartagena rifuzis:\n:\"Atakon ni devos fari en absoluta trankvilo, por ke oni sur Trinidad nenion rimarku, kaj mi konas sur la ŝipo ĉiun ŝtupeton, ĉiun pordon - ĝi ja estas mia ŝipo!\"\n:\"Mi povas tie ankaŭ orientiĝi!\" brulis batalavide Coca. \"Mi kredas, ke mi estos ĉe tiu amuzo ankaŭ iomete utila.\"\n:Pli frue, ol patrolo sur San Antonio povis fari alarmon, ĝi estis silentigita. Poste la konspirantoj sen malhelpaĵoj penetris en subferdekon. \n:Cartagena kaj Coca atakis dormantan Mesquiton. Ankaŭ ceteraj maristoj, kiujn Coca indikis nefidindaj, estis facile katenitaj. Plejmulto da ŝipanaro aliĝis al ribelantoj. \n:La tuta atako okazis rapide kaj senbrue. Ununura, kiu volis defendi sin, estis Eloriago.\n:Piedfrapado kaj brueto en subferdeko vekis lin. En flagranta lumo de laterno li ekvidis Quesedon, malantaŭ lin Cocan kaj areton da armitaj maristoj el Concepcion. Li tuj divenis, kio okazas. Per raŭka voĉo li kriis:\n:\"Kion vi serĉas ĉi tie?\"\n:\"Silentu!\" siblis Queseda. Per du saltoj li troviĝis ĉe duondormanta maristo kaj per ponardo li mortigis lin. \n:Cartagena ordonis ariĝi tutan ŝipanaron kaj per obtuza voĉo li komunikis, kio okazis hodiaŭ en San Julian. Morgaŭ oni informos admiralon, ke ĉiuj estas jam sataj de ĉi tiu sensenca veturo. Samtempe li diris, ke la kapitano de San Antonio estas ekde ĉi tiu momento Elcano.\n:Elcano estis simpla maristo, sed navigadarton li komprenis kiel sperta kapitano.\n:Li estis energia, ĉiam preta, senrespekta.\n:Ĉiu dormemo de maristoj, vekitaj per tia stranga maniero, subite malaperis. La imago, ke ili baldaŭ adiaŭos la malafablan regionon kaj revenos hejmen, plenigis ilin per ebriiga ĝojo. Kaj ilia entuziasmo kulminis, kiam laŭ ordono de Cartagena ankaŭ al ili estis malfermita magazeno kaj ĉiu povis preni kion ajn laŭplaĉe.\n:\"Kapitano Elcano,\" adiaŭis vicadmiralo, \"ni konfidas vian kuraĝon. Se estos necese, ni ekbatalos kontraŭ la admiralo.\"\n:\"Kiel mi konas lin,\" respondis Elcano, \"li ne rezignos sen batalo. Laŭ mia opinio estus pli bone ne atendi, sed komenci tuj.\"\n:\"En ĉi tiu momento estas admiralo egale jam senpova,\" ridis Cartagena. \"Ni superas lin. Kaj Magalhaes estas tro sperta, ol entrepreni ion dum tiaj cirkonstancoj.\"\n:Ĝuste tiel senbrue, kiel ili alveturis, revenis la ribelantoj al\nConcepcion. Ili estis pli multe ol nur kontentaj. Netuta horo ŝanĝigis subite situacion por ilia prospero. \n:Komencis malserena, nebula mateno.\n:Magalhaes staris ekde la unua krepusko sur ferdeko de Trinidad kaj klopodis penetri per sia rigardo tra la grizlumo al ĉiuj ŝipoj. Nenie okazis io okulfrapanta. La karaveloj staris sur siaj lokoj senmove, same kiel hieraŭ.\n:Kaj tamen! San Antonio ankras multe pli proksime al Concepcion! Kial faris tion Mesquita?\n:Ĵus li volis sendi ŝalupon al San Antonio, kiam de Concepcion forveturis boato kun kelkaj maristoj. Ĝi celdirektis al Trinidad.\n:Magalhaes streĉe atendis la proksimiĝantajn senditojn.\n:\"Sinjoro admiralo,\" diris komandanto de la patrolo, \"ni portas al vi leteron de vicadmiralo.\"\n:\"Venu supren!\" instigis ilin Magalhaes.\n:La viroj en boato necerte rigardis unu la alian, momenton ili flustre parolis, ned poste ili grimpis helpe de malsuprenĵetita ŝtupetaro sur la ferdekon de Trinidad.\n:Ili transdonis leteron al admiralo kaj volis foriri.\n:\"Atendu,\" postulis ilin Fernao. \"Mi tralegos ĝin kaj mi tuj donos respondon al vi.\"\n:La letero estis skribita per mano de Queseda.\n:Ribelantaj kapitanoj komunikis al admiralo, pri kio ili decidiĝis kaj kio dumnokte okazis. Kio kapitanon Mesquita koncermas, li povas esti senzorga, ĉar tiu estas bone sekurita. La admiralo povos resti en sia rango, sed venonte li devos agi laŭ deziro de plejmulto da oficiroj kaj kapitanoj. La decido de ŝipanaro estas firma: reveno hejmen. La supereco de kapitanoj estas tiom granda, ke estus tute sensenca komensi fratomurdan batalon, kapitanoj esperas, ke admiralo komprenos iliajn farojn kaj agos laŭ ilia deziro.\n:Magalhaes tralegis la leteron kaj turniĝis al la enmaniginto:\n:\"Kiu gvidis la noktan atakon?\"\n:\"Kapitanoj Queseda, Coca kaj vicadmiralo.\"\n:\"Ĉu iu perdis vivon?\"\n:\"Eloriago.\"\n:\"Kiel okazis tio?\"\n:La sendito priskribis atakon kontraŭ San Antonio.\n:\"Do - tiel aspektas la afero!\" diris kvazaŭ por si Magalhaes, \"Nu - jen la malkaŝa ribelo.\"\n:Li donis signon al Spinoza kaj kelkaj maristoj, kiuj ĉeestis lian intertraktadon kun la delegitaro.\n:\"Ĉi tiujn virojn sekurigu,\" li diris. \"Kaj ilian boaton alligu al Trinidad.\"\n:La ordono estia tuj plenumita.\n\n:Poste li invitis Spinozon, Barboson kaj kelkajn oficirojn al konsilo en sian kajuton. Li parolis kun ili longan tempon.\n:Kiam ili fine leviĝis, diris Spinoza firme: \n:\"Ĝi estas kuraĝa ideo, sinjoro admiralo. Sed ni realigos ĝin.\"\n:Magalhaes skribis leteron por kapitano Mendoza kaj donis ĝin al Spinoza, kiu akompanata de kvin maristoj enboatiĝis kaj veturis al Victoria. \n:\"Sinjoro kapitano, jen letero de la admiralo,\" komunikis Spinoza, kiam ili estis alproksimiĝantaj al Victoria.\n:\"Sendu ĝin supren!\" respondis Mendoza, kiu ne sopiris renkontiĝi kun ŝipgvidisto de admiralo.\n:\"Mi devas enmanigi ĝin persone. Mi devas interkonsentiĝi kun vi pri kelkaj detalaĵoj.\"\n:\"Do venu! Sed sola!\"\n:Finaĵo de ŝnurega ŝtupetaro falis en la boaton.\n:Spinoza lerte grimpis supren. Samtempe li kaŝeme rigardis al la bordo. Neniu atentrigardis ŝalupon el Trinidad, plene okupitan de maristoj sub komando de Barbosa, kiu proksimiĝis al Victoria.\n:Kaj jam estis Spinoza sur la ferdeko. Li transdonis letron de admiralo al Mendoza, kiu tuj komencis legi. La admiralo invitis lin sur Trinidadon al konsilo. Laŭskribe li kunvokis ĉiujn kapitanojn kaj tie ili interkompreniĝos. \n:Subite la ŝipgvidisto de Magalhaes eligis ponardon, kiun li havis zorgeme kasitan en la maniko, kaj per unu pikbato li mortigis Mendozon. Sur la ferdeko troviĝis grupo da maristoj. Kiam ili vidis falantan kapitanon, ili restis kvazaŭ rigidaj. Iliaj vizaĝoj cindriĝis de ektimo. Iliaj membroj kvazaŭ ligniĝis. \n:Nur kiam ili ekvidis akompanantojn de Spinoza, kiuj surgrimpis sekvante sian komandanton, ili batalpreparis armilojn. Sed en tiu momento jam kuregis el kontraŭa flanko sur la ferdekon Barbosa kun siaj armitoj.\n\n:\"Submetiĝu!\" li tondris al terurigitaj maristoj.\n:Ankaŭ ĉi tiu dua atako estis tiom neatendita, ke la maristoj tuj perdis ĉiun kuraĝon. Ili rapide forĵetis armilojn kaj falis sur genuojn. Post kelkaj momentoj ili estis katenitaj.\n:En sekvanta momento bruegis super la golfo tondra ĝojkrio de tiuj, kiuj restis fidelaj al admiralo. La flagetoj heroldantaj venkon estis suprentirataj. La ankro estis levita kaj Victoria celdirektis al Trinidad.\n:Admiralo ordonis siajn fidelajn ŝipojn forveturi al fino de golfo kaj tiamaniere malebligi forkuron de Concepcion kaj San Antonio.\n:Sed la ŝipoj de ribelantoj faras nek plej etan movon. La kapitanoj kaj ceteraj maristoj, kiuj jam vidis admiralon sur genuoj, estas mortpalaj. Lia nekredebla aŭdaco, kiun li montris atakinte dum hela tago, plenumis ilin per konsterniĝo. Senmove kiel statuoj ili observis lertan manovradon de admiralaj ŝipoj. Konfuzita Cartagena forsendis Quesedon sur San Antonion, ke li tie helpu al Elcano gvidi la batalon. \n:La ribelantoj ne estis kapablaj kontraŭbatali eĉ en tiu momento, kiam Magalhaes donis ordonon al rekta atako kontraŭ San Antonio. Nur kiam Trinidad kaj Victoria kunpremis la ŝipon de Elcano kvazaŭ en prenilon kaj admiralo en frunto de siaj maristoj transsaltis sur ferdekon de San Antonio. Queseda rekonsciiĝis. \n:Li elŝovis glavon kaj instigis maristojn, ke ili defendu sin. Areto da plej fidelaj heziteme prenis armilojn. Sed la plejmulto rigardegis la laman admiralon kun senlima mirego. Kiam li elpuŝegis glavon al Queseda kaj ordonis kateni lin, la ribelanta ŝiganaro ĵetis sin sur genuojn kaj kun kunmetitaj manoj ĝi petis pardonon.\n:La lasta ŝipo de ribelintoj jam tute ne defendis sin. Cartagena estis militkaptita kaj Mesquita liberigita. \n:Poste sekvis la juĝo.\n:Tri kapitanoj kaj kvindek maristoj, kiuj subiĝis al iliaj allogoj, atendis en katenoj verdikton. Ili sciis, ke ĝi estos senkomapata. La leĝoj de oceanoj, kie interrilatoj de homoj estas multe pli respondecaj ol tiuj sur la kontinento, estas malmildaj. La ribelon sur la maro oni punis per la morto - tion sciis ĉiu marista lernanto. Ĉu admiralo ordonos senkapigi ĉiujn ribelintojn, tio signifas kvinonon de la ekspedicio? \n:La procesa debato daŭris kelkajn tagojn. Magalhaes ordonis enskribi ĉiujn okazintaĵojn, kiuj estis decidaj por eldiro de la verdikto.\n:Kaj denove estis donita ordono ekmarŝi sur la teron.\n:Tiun tagon - la 7-an de aprilo 1520 - prezentis golfo de San Julian malĝojigan bildon. La ribelintoj marŝis kun ĉenoj sur la manoj kaj sur la piedoj. En frunto Cartagena, Queseda, Coca kaj pastro, kiu - kiel oni konstatis dum demandesplorado - sisteme instigis la ŝipanaron al la ribelo.\n:Ceteraj maristoj estis vicigitaj tiamaniere, ke ĉiu bone vidu la liberan lokon, kie oni verdiktojn tralegos kaj plenumos.\n:Queseda estis kondamnita al puno de la morto kaj tuj ekzekutita. Kadavro de Mendoza estis kvarontranĉita.\n:Cartagena kaj la ribelinta pastro estis punitaj plej kruele. Ĝis finiĝos la dumvintra restado kaj ekspedicio estas preparita por forveturi, ili estos transportitaj sur la bordon kaj lasitaj en la dezerta regiono por malrapide morti.\n:Maristoj estis punitaj malpli severe. Admiralo rigardis ilin kiel delogitajn viktimojn. Dum tiu tempo, kiam la ekspedicio restos en la haveno, ili laboros en la ĉenoj. La katenoj estos al ili demetitaj nur tiam, kiam la ekspedicio daŭrigos pluan veturon.','',0,'62.245.121.214','20041231145421','',0,0,0,1,0.047947877616,'20041231145421','79958768854578'); INSERT INTO cur VALUES (947,0,'Trapasejo','[[Magalhaes]]\n\nXIII. \n\nTrapasejo\n\n:Kiam la ribelo estis subpremita, ĉiuj ŝipanaroj eklaboris. Estis multe da laboro. Ŝipoj estis post longdaŭra veturo tiom difektitaj, ke estis necese tiri ilin sur la bordon kaj tie fari la riparojn. La putriĝintaj lignotabuloj estis anstataŭigataj per novaj. Truoj, tra kiuj penetris internen akvo, estis ŝtopataj per stupo. Malfirmigitaj hokoj estis firmigataj. Tra la tuta golfo aŭdiĝis batoj de marteloj, grincado de segiloj, frapoj de hakiloj.\n:Tiaspeca ĝenerala ŝipriparo estas peniga laboro, ankaŭ se oni faras ĝin en normalaj ŝipkonstruejoj, kiuj estas ekipitaj per ĉiu necesa ilaro.\n:Des pli peniga ĝi estis por ekspedicio de Magalhaes, kiu faris ĝin en libera naturo, sen ŝipkonstruejoj, nur per la plej necesa ilaro. Kaj ĝi estis des pli peniga pro la kruelaj frostoj kaj sovaĝaj neĝblovadoj. Al viroj frostis la manoj dun la laboro. Akraj glacipingloj pikis ilin en vizaĝon. Grandaj neĝflokoj blindigis iliajn okulojn.\n:Magalhaes kontrolis la riparojn. Li denove aplikis siajn riĉajn spertojn, kiujn li akiris sur la maro en pasintaj jaroj. Nenio restis kaŝita al lia akra vidpovo. Al li sufiĉis ununura esplorema rigardo kaj li tuj malkovris mankon, kiun ne rimarkis oficiroj nek kapitanoj.\n:Ĉi tie, en sudamerika golfo de San Julian, la ŝipanaro vidis bone, ke en frunto de ekspedicio staras viro, kiu estas eminenta spertulo sur la maro kaj pri ĉio, kio koncernas la vivon sur ĝi. Homoj sur Trinidad sciis tion jam longe. Sed ceteraj maristoj komencis valorigi liajn kapablecojn nur nun, kiam ili havis eblon vidi lin ĉiutage laboranta. Neniu ordono de admiralo devis esti pli poste ŝanĝata aŭ revokata. Ĉiu estis klara, fiksa kaj preciza, kvazaŭ li pripensus ĝin duontagon, kaj tamen li donadis ilin tuj sur la loko, laŭ la bezono.\n:Tiel la ŝipanaro malrapide konvinkiĝis, ke admiralo estas la komandanto de la ekspedicio meritite. Ne nur pro tio, ke lin dekretis la reĝo, sed ankaŭ pro liaj fakaj konoj, scioj kaj kapabloj. Kaj de ĉi tiu ekkono estis jam nur malgranda paŝeto al aŭtoritato kaj estimo.\n:Kaj ankoraŭ alia afero vekis ilian admiron: la justeco de la admiralo. Ili bone memoris tiun malhelan tagon, kiam ili staris sur la bordo de golfo kaj timegante atendis juĝon de Magalhaes. Ĝi estis malmilda kaj severa - sed ĉiuj sentis, ke ĝi estas justa. Sur la maro ili ne estis novuloj. Ĉiuj kvindek ribelintoj, kiuj estis indikitaj kiel ĉefaj partianoj de hispanaj hidalgoj, atendis morton. Anstataŭ ekzekuto ili ricevis pardonon - escepte inspirantoj de la ribelo. Ke ili devas nun labori en katenoj? Estas vero, la ĉenoj tintas kaj bruegas ĉe ĉiu movo, katenoj pezigas kaj tiras al la tero, malhelpas dum iro. Malfacila vivo. Sed tamen - vivo! Vi povas spiri, moviĝi de loko al loko, manĝi kaj trinki, vi povas esperi kaj kredi, ke iam ĉi tiu mizero finiĝos, ke oni fartos denove pli bone, vi povas en fantazio pentri bildojn de la feliĉa reveno el ĉi tiu senfina kaj danĝera navigado. \n:Kaj la mizero de nunaj momentoj estas des pli tolerebla, ke admiralo jam je neniu nubmienas. La ribelintojn li rigardas per la samaj okuloj kiel la fidelajn. Ĉu ili ribelis? Ili estis punitaj kaj al ili certe jam ne venos ideo je similaj aventuroj. Ĝis ili forpentos la punon, ĉio estos forgesita. Ili ja ricevadas eĉ egalajn porciojn da nutraĵoj!\n:Jes, la admiralo estas justa. Ĉu tio gravas, ke li estas neparolema? Cetere, se estas necese, li scipovas paroli. Li diras nur kelkajn vortojn, sed ĉiu penetros en vian cerbon kiel ardigita pinglo. \n:De tago al tago plifrostiĝis. Maristoj bruligis sur la bordo fajrojn, ke ili povu labori. Magalhaes iradis inter ili, konsilis, edifis, kaj li pensis pri trapasejo. \n:Se nur jam finiĝus la vintra restado! Ĝi estas deteniĝo, kiun li ne enkalkulis en sian veturplanon. Kie ili povis jam intertempe esti! Kiom da aliaj golfoj ili povis jam esplori! La tagoj forflugas, jam ses semajnojn ili estas en la golfo ...\n:Subita decido maturiĝis en Fernao. Ĉu estas necese, ke la tuta ekspedicio restu en kaptiteco? Ĉu almenaŭ unu ŝipo ne povus veturi plue? Dume la cetaraj atendos en San Julian venon de printempo, tiu ŝipo esploros ĉiujn golfojn kuŝantajn en suda direkto de ĉi tie - kaj kiam veturos la tuta eskadro, ĝi ne estos devigata deteniĝi per trarigardo de lokoj, kiuj estas sensignifaj. \n:Por ĉi tiu veturo estis destinita Serrao kun sia ŝipo Santiago. Magalhaes konfidis lin plej multe el ĉiuj kapitanoj. \n:\"Vi veturos ĉiam suden, Juano,\" li donis al li lastajn instrukciojn. \"Se vi dum dekkvar tagoj malkovros nenion, vi revenos. Komence de junio mi atendas vin.\"\n:\"Laŭ ordono, sinjoro admiralo!\"\n:Al Fernao kvazaŭ falus ŝtono de sur la koro. Finiĝu la ekspedicio de Serrao kiel ajn, ĝi estas tamen paŝo antaŭen. \n:Baldaŭ post forveturo de Serrao neatendita okazintaĵo vekis grandan intereson en la vintra tendaro. \n:La ĉirkaŭaĵo de golfo estis dezerta, negastema. Tie ne estis arboj nek bestaro nek homoj. Nur malaltaj embuskoj tiriĝis en senfinan malproksimon. Maristoj kelkfoje provis penetri en tiun dezerton. Eble ili malkovros tie iajn bestojn aŭ indiĝenojn. Sed ili ĉiam revenis ne sukcesinte. Fine ili komencis kredi, ke ĉi tiuj regionoj estas ne loĝeblaj.\n:Iun tagon alvenis Pigafetta al admiralo tute emociita.\n:\"Sinjoro admiralo, okazia io ... io ... nu, mallonge dirite io grandioza!\"\n:\"Kio do?\" ridetis Magalhaes.\n:\"Maristoj malkovris postsignojn!\"\n:\"Kie?\"\n:\"Proksime ĉe la haveno!\"\n:\"Ĉu homajn postsignojn?\"\n:\"Jes!\"\n:\"Tio estas stranga,\" skuis per kapo admiralo. \"Kiomfoje ni jam serĉis indiĝenojn, sed ĉiun fojon sen sukceso. Ĉu la maristoj ne eraris? Ĉu ĝi ne estas postsigno de iu el niaj homoj, kiu tien erariris?\"\n:\"Nepenseble, sinjoro admiralo!\"\n:\"Laŭ kio vi opinias tiel?\"\n:\"Ĝi propre ne estas postsigno de iu normala homo, li devas esti ia giganto.\"\n:\"Sinjoro Pigafetta!\" bridis lian fantazion admiralo. \"Eble vi fine diros, ke ĉi tie vivas supernaturaj estaĵoj?\"\n:\"Mi preskaŭ kredus tion. La postsigno estas nome minimume dufoje pli granda ol postsignoj de aliaj homoj. Cetere, venu rigardi! Ni ĉiuj estas kiel en ekstazo.\"\n:\"Mi estas vere scivola,\" diria Magalhaes kaj iris kun Pigafetta rigardi la interesan postsignon. Li ne dubis, ke entuziasmema Italo ĉion pligrandigis.\n:Sed kiam li venis al la loko, li ĉesis ridi. La postsigno estis vere tiom granda, ke similan li ankoraŭ neniam vidis. \n:\"Kion vi diras, sinjoro admiralo?\" kun ĝuo observis lian miregon Pigafetta.\n:\"Estas vere abnormala longeco de piedo,\" diris medite admiralo. \"Mi ŝatus vidi tiun viregon. Kaj pli da postsignoj vi ne trovis?\"\n:\"Ne,\" respondis ĥore maristoj, kiuj intertempe ĉi tie ariĝis. Sed jam la sekvantan tagon ili malkovris pluajn postsignojn. Kaj ĉiuj estis tiel abnormalaj, grandegaj.\n:\"Ili estas iuj patagonianoj*,\" babtis ilin memvole admiralo. \"Versimile ili timas nin, pro tio ili kaŝas sin.\"\n:(* patagonio - longpieda)\n:Baldaŭ poste la tuta tendaro estis sur la piedoj. Maristoj, oficistoj, kapitanoj, admiralo - ĉiuj rigardis miregante strangan estaĵon, kiu saltetis sur malproksima loko. \n:Patagono!\n:Li dancis sur la loko kaj samtempe li superŝutis siajn harojn per la sablo. Magalhaes ekkomprenis, ke la indiĝeno montras tiamaniere sian deziron interkonatiĝi kun maristoj.\n:\"Garcia, iru al li kaj faru la samajn movojn kiel li,\" li diris.\n\"Tiel li scios, ke vi venas kiel amiko.\"\n:Garcia ne lasis sin dufoje instigi. Li malgracie saltetis kaj per fortega baritono li kantis ian kanteton. La maristoj ridis pri liaj groteskaj movoj ĝis ili larmis.\n:Patagono komprenis. Kaj Garcia ne bezonis tro peni por alkonduki lin en la havenon.\n:Tie ariĝis ĉirkaŭ la timema sovaĝulo preskaŭ ĉiuj maristoj. Ili observrigardis lin de ĉiuj flankoj. Li estis vere grandegulo, li superigis ilin pli ol je la kapo - sed Pigafetta tamen skuis la kapon.\n:\"Mi imagis lin al mi multe pli grandan,\" li grumblis trompite. \"Se mi konkludas laŭ la postsignoj, li devus esti almenaŭ dufoje pli granda ol ni!\"\n:Li alproksimiĝis al la Patagoniano kaj rigardis liajn piedojn. Kaj momente eksonis lia gaja rido.\n:\"Sinjoro admiralo, rigardu!\" li vokis. \"Ja tiu homo havas sur la piedoj tutajn boatojn! Nun mi jam komprenas!\"\n:Patagoniano havis piedojn en dikaj feloj, kiuj postlasis la enigmajn grandegajn postsignojn ...\n:\"Do ni nomiĝis lin Patagoniano maljuste,\" diris Magalhaes. \"Sed povas esti, ke la nomo estas tute bela kaj al ni restos almenaŭ la rememoro je ĉi tieaj homoj kaj regiono.\"\n:\"Jes, la rememoro je - Pategonio!\" vokis vigle Pigafetta. \"Mi tuj notos tion!\"\n:La alveno de la Patagoniano estis por monotona vivo en la tendaro multsignita okazintaĵo. Maristoj miregante rigardobservis lian grandegan staturon. Ili montris al 1i diversajn ludilojn kaj ĝojis pro liaj entuziasmaj ekkrioj.\n:Kiam Spinoza metis antaŭ liajn okulojn speguleton. Patagoniano rigardante sian vizaĝon terurege ektimis. Li saltis malantaŭen tiom fortege, ke li faligis teren kvar maristojn starantajn en lia proksimo. Kaj la ridantaj marnavigantoj devis multe penegi, ol ili sukcesis konvinki sian gaston, ke la speguleto estas nepre sendanĝera, ja male tre utila objekto.\n:Ilia mirego pligrandiĝis, kiam Patagoniano komencis manĝi kaj trinki. Per unu trinko - kiel rimarkas Pigafetta - li trinkis duonsitelon da akvo kaj dum unu manĝo en li malaperis duonkorbo da biskvitoj.\n:Sed la plej granda surprizo nur atendis ilin. Manĝinte la indiĝeno sidiĝis sur benketon antaŭ la magazeno kaj li kontente ĉirkaŭrigardis. Subite li ekvidis raton, kiu flugaperis inter la pordo. Li rapidege elsaltis kaj en momento li tenis ĝin en sia granda manplato. Li ekpremis ĝian kapon, kaj malgraŭ tio, ke ĝi ankoraŭ moviĝis, li formanĝis ĝin en natura stato - kun haŭto kaj hararo. Poste duan, trian kaj kvaran ...\n:Kiam ili adiaŭis lin, admiralo donis al li kelkajn sonoriletojn kaj montrosciigis lin, ke li alkonduku ankaŭ niajn kunulojn.\n:La sekvantan tagon ili alvenis kaj kondutis tute amike. Sed interŝanĝo da varoj estis preskaŭ senvalora, ĉar krom hejmaj bestoj, kiujn ili nomis guanakoj, ili havis por vendo preskaŭ nenion.\n:Poste venadis indiĝenoj ĉiutage en la tendaron kaj rigardis laborojn de maristoj. Ili alkondukis guanakojn kaj forportis diversajn ludilojn. \n:Ĉi tiu bona humoro estis subite interrompita per sciigo, kiu efikis kiel batego de la tondro.\n:La ŝipo de Serrao forveturis antaŭ tri semajnoj. Fernao komencis pensi pri ĝi ĉiam pli ofte. Ĉu ili malkovros ion? Aŭ ĉu ili revenos denove malsukcesinte? Li staris ĉiutage sur Trinidad kaj iomete maltrankviligita li rigardis al la sudo. Li sciis, ke li ne bezonas maltranhviliĝi. Li ja diris al Serrao malimplicitite, ke li veturu suden dekkvar tagojn. Dekkvar tagojn tien, dekkvar tagojn reen - do ankoraŭ restas unu semajno. Kaj tamen io faris lin maltrankvila.\n:Sed la informo pri Santiago ne venis de sur la maro.\n:Iun tagon rimarkis patrolo du staturojn, kiuj treniĝis sur la bordo. Ili paŝis malrapide, malrapidege al la golfo. Ĉiumomente ili haltiĝis.\n:Kiuj povas ili esti? Patagonianoj tio ne estas - kaj de kie venus en ĉi tiun forgesitan landon aliaj homoj? \n:Gvardio vokis admiralon. Kun li venis kelkaj maristoj. \n:Magalhaes rigardis la proksimiĝantajn homojn. Lia vizaĝo subite plilongiĝis de mirego.\n:\"Estas ja la niaj el Santiago!\" li vokis per duonsufokita voĉo. \"Iru renkonten al ili!\"\n:Sed li mem tuj rapidis al la venantaj maristoj. Kaj jam ili estis tiom proksime, ke li distingis ilin: la dua ŝipoficiro Lopez kaj ŝipgvidisto Barnolas. \n:Magalhaes kaj grupo da maristoj svingis manojn por saluti ilin. La viroj volis respondi, sed ili estis tiom elĉerpitaj, ke ili nur suprenlevis la manojn kaj lasis ilin senpove sinki. Poste Lopez ruinigis en neĝamason kaj restis kuŝi senmova. Barnolas volis levi lin, sed liaj fortoj jam ne sufiĉis por tio. \n:Kaj jam alrapidegis Magalhaes.\n:\"Barnolas, kio okazis? Kaj kie estas la ceteraj?\"\n:\"Nia ŝipo averiis, sinjoro admiralo,\" diris per malforta voĉo Barnolas.\n:\"Kaj maristoj?\"\n\n:\"Savitaj.\"\n:\"Ĉu ĉiuj?\"\n:\"Jes.\"\n:\"Dank\' al dio!\" respiris admiralo, kiu jam komencis timi la plej malbonon. \n:Du maristoj prenis Lopezon kaj portis lin en la tendaron. Lia kunulo marŝis ankoraŭ mem.\n:Nur kiam ili plifortiĝis, Barnolas daŭrigis siajn informojn.\n:\"Ni veturis laŭlonge de la bordo kaj trarigardis golfojn,\" li diris. \"Post kelktaga veturo atakis nin tempesto. Ĝi deŝiregis al ni direktilon kaj ni estis ĵetitaj kontraŭ la roko. La fundo estis feliĉe malprofunda. Alie ni estus mortintaj. Kiam la tempesto ĉesis, ni eltiris la ŝipruinojn sur la bordon. Ni savis preskaŭ ĉiujn provizojn. La kapitano ordonis al ni iri al vi.\"\n:\"Kiel longe vi iris?\"\n:\"Dekunu tagojn.\"\n:Dekunu tagojn! Dekunu tagojn tra la dezerta kaj nepriloĝata regiono! Dekunu senfinajn noktojn en frostaj neĝamasoj! \n:Magalhaes leviĝis kaj senvorte premis manojn de ambaŭ viroj. Ĉiuj sciis, ke ĉi tiu rekono signifas pli multe ol la plej entuziasmaj dank-vortoj.\n:\"Kaj golfoj?\" demandis post momento admiralo.\n:\"Ni esploris multajn,\" respondis Barnolas hezite.\n:Kaj -?\"\n:\"Ĉiuj estis fermitaj.\"\n:Nek muskuleto moviĝis en la vizaĝo de Fernao. Cetere, kial li demandis? Se ili estus ion trovintaj, ili certe dirus tion al li kiel unuan informon! \n:Jam sekvantan tagon estis sendita al Serrao multnombra grupo da maristoj. Ili devis helpi la averiintojn dum forportado de provizoj kaj gravaj partoj de Santiago en la tendaron.\n:Estis tiom da provizoj, ke ili devis ilin transportadi preskaŭ du monatojn. Serrao kun parto de ŝipanaro restadis apud averiinta ŝipo por gardi ĉion, la ceteraj maristoj transportadis. Ĝi estis superhoma peno, ĉar frostoj kaj ventegoj malfaciligis iradon. Kaj transporto surmara estis tute neebla. \n:Fine estis ĉio tranaportita. Kun lasta ekapedicio revenis kapitano Serrao. Li estis malgrasiĝinta. maldikega. sed el liaj okuloj radiia gojo. ke li denove vidas kamaradojn kaj la admiralon.\n:Magalhaes rapide repaciĝis kun perdo de Santiago. La ŝipanaro estas savita, provizoj ankaŭ, la priservado de restantaj ŝipoj estos pli facila - kaj la tuta eskadro estos almenaŭ pli moviĝema. \n:En aŭgusto la vintro malaperis. Blovegoj ĉesis, la neĝo degelis. Nur antaŭ la mateno estis ankoraŭ malfortaj frostetoj. \n:Plej suprema tempo, ke ili jam ekveturu! La superstiĉa ŝipanaro vidis en frakasiĝo de Santiago malbonan antaŭsignon. Ĉu ĝi ne estas lasta admono, ke ili turniĝu kaj veturu hejmen? \n:Kaj io ankoraŭ pli malbona - kelkaj maristoj ekmalsaniĝis. Kaŭze de manko de legomo iliaj dentoj komencis ŝanceliĝi, iliaj dentkarnoj kaj tutaj buŝoj ŝvelis. Manĝado signifis por ili neimageblajn suferojn. Kelkaj maristoj jam mortis. \n:Fernao bone sentis, kia laciĝo kaptas la ŝipanarojn. Nur ke li jam povu ekveturi! Eble ili ie malkovros marbordon, kie estos bestaro kaj fruktoj. Ŝipanaroj rekonsciiĝos kaj forgesos la travivintajn suferojn. \n:Iam alkuris Henriko forte spiregante. En mano li tenis ampleksan pakaĵon. \n:\"Sinjoro admiralo, ĉi tion mi malkovris sur la kajo!\" \n:Li disvolvis haŭton, en kiu estis io enpakigita. Admiralo ekvidis kelkajn faskojn da sagoj.\n:\"Kie ili kuŝis?\"\n:\"En densaĵo malantaŭ la tendaro. La pintoj estas venenigitaj.\"\n:\"Al mi ankaŭ ŝajnas,\" rimarkis Magalhaes.\n:\"Ĉio estis klara. Patagonianoj preparas sin ataki la tendaron. La ekspedicio ja estas sufiĉe forta por repuŝi ilin. Sed ĉu admiralo allasu, ke tute superflue mortu kelkaj maristoj? Ne, li intencis egale jam baldaŭ forveturi, ĉi tio estas la lasta instigo.\n:Sed li tamen devos renkonti la Patagonianojn ankoraŭ unufoje. Li estas promesinta, ke li alveturigos Hispanujon ne nur produktojn el nove malkovritaj landoj, sed ankaŭ homojn. Ĉi tiujn indiĝenojn li kompreneble ne kunprenos multajn, ĉar ilia abnormala apetito signifus novan, jam ne tolereblan limigon de nutraĵoj. Tial li kaptos almenaŭ unu aŭ du.\n:Sed la maristoj ne kuraĝis kateni tiajn grandegulojn. Pro tiu kaŭzo ili kaptis Patagonianojn per fia ruzo.\n:Ili allogis du indiĝenojn al la kabano, kie estis deponitaj provizoj. Tie ili komencis ilin pridonaci. La indiĝenoj ricevis tiom da ludiloj, ke ili havis plenajn manbrakojn da ili. Iliaj okuloj radiis kaj blankaj dentoj brilis de feliĉaj ridoj. \n:Poste la maristoj montris al ili brilajn katenojn, du larĝajn ringojn kunligitaj per tintsona ĉeneto. La indiĝenoj avide rigardis la novan ludilon.\n:Ĉu vi ŝatus havi tion? demandis la maristoj per mansignoj. Kompreneble! kapjesis Patagonianoj. Sed kien doni ilin, se ni havas plenajn manojn? \n:Nu, kaj ĉu ni provu doni ilin ĉi tien, sur la piedojn? montris embuske la maristoj.\n:Jes! Jes! ridis feliĉe grandeguloj. \n:Du maristoj singarde proksimiĝis kun katenoj al siaj viktimoj. Unu klako, la dua - kaj la konfidemaj infanoj de la naturo estis katenitaj. \n:Nun jam havas ekspedicio ĉion, kion ĝi bezonis: printempan veteron, riparitajn ŝipojn, sudamerikajn indiĝenojn.\n:Sur Trinidad oni faris konsilon. Ĉirkaŭ Magalhaes sidis Serrao, Barbosa kaj Mesquita.\n:\"Post ĉiuj okazintaĵoj, kiujn ni travivis en golfo de San Julian,\" diris admiralo, \"ni devos alie aranĝi la komandon de la ŝipoj. Kapitano Serrao komandos Concepcion, Barbosa Victorion kaj Mesquita San Antonion. Ni ekveturas al decida parto de nia navigado, kie mi bezonos virojn fidelajn kaj hardajn. Kun via helpo mi venkos.\"\n:La kapitanoj disiris al siaj ŝipoj kun mienoj seriozaj, malserenaj. Ili bone konsciis, kia tasko ilin atendas.\n:La 24-an de aŭgusto ekveturis la malgrandigita eskadro suden. La saman tagon estis ribelintoj liberigitaj de katenoj kaj ribelemaj Cartagena kaj pastro postlasitaj sur la bordo. Neniu jam plu vidis ilin ...\n:Komence ili ne retenis sin per esplorado de la bordo, ĉar tion faris jam Serrao dum sia malfeliĉa veturo kun Santiago. Sed ju pli ili proksimiĝis al la sudo, des pli maltrankvila estis admiralo. Ĉu tiu ĉi kontinento estas senfina? Ili povis veturi en kiun ajn golfon, ĉie ili vidis novan bordon, kiu stariĝis en ilian vojon kaj baris liberan ekveturon en oceanon, je kiu Fernao tiom sopiris.\n:Karaveloj ŝoviĝis suden malrapide, sed persiste. Ĉu nenie aperos regiono, kiu promesus almenaŭ iomete da refreŝiĝo? Ĉie nur nuda bordo, rokoj kaj dezertoj!\n:Io peza faladis sur la karavelojn. Ombro de la morto, kiu ne ĉesis falĉi la mizerigitajn maristojn, timigis kaj terurigis. La malespero kuŝis en iliaj okuloj, en iliaj movoj, en iliaj vortoj.\n:Magalhaes denove fariĝis malparolema kaj malserena. Li kapablis stari sur la ferdeko tutajn horojn kaj necedeme observi la rokan bordon. Kiomfoje jam trompis lin golfoj? \n:Jam forpasis du monatoj de tiu tempo, kiam ili forlasis vintran tendaron. Antaŭ ili nun tre alten leviĝas rokoj, kiuj iomete elkuras en la maron. Kio estas malantaŭ ili? Ĉu malgranda golfo? Ĉu pli vasta golfo? \n:Ĉu ili devas allasi, ke ili estu denove trompitaj, kiel jam tiomfoje? Ĉu ne estus pli bone veturi pluen kaj ne sin deteni ĉi tie? Ja ĉi tie estas nur rokoj, nuraj rokoj, pri ia golfo evidente oni ne povas paroli -\n:\"En la golfon!\" komandas al ĝenerala surprizo admiralo kaj rigardas la rokaron. \"Ni ankros.\"\n:Levilaj radoj sur la ferdekoj bruegas, ĉenoj grincas, ankroj malleviĝas sub la akvonivelon. La levitaj radoj rotacias plue, la ĉenoj estas jam plene streĉitaj - kaj ĉiam ankoraŭ ne aŭdiĝis la knara sono, kiu donas signon, ke ankro malleviĝis ĝis la fundo. Ili estas tute proksime de la bordo - kaj la ankroj flugpendas en la akvoj tute libere! Maristoj estas devigataj salti sur la bordon kaj tie la ankrojn alfiksi.\n:Concepcion kaj San Antonio ricevas ordonon esplori la golfon. Ne estas necese tiri tien tutan eskadron, se por tio sufiĉas nur du ŝipoj. Tiamaniere ili kutimis tion fari, ke pli vastan golfon esploris unu aŭ du karaveloj, dume la ceteraj atendis ilin apud la elveturejo.\n:Apenau ili ekveturis antaŭen, komencis sovaĝa tempesto. Tridek ses horojn kruciĝis la fulmoj kaj tondro bruegis en la rokaro per milfoja eĥo. La ŝipoj dancis sur la ondoj kiel pajleroj. Ne estis eble gvidi la direkton de la navigado. Ĉiuj klopodoj devis celdirekti nur al tio, ke la ondoj ne renversu ŝipojn aŭ ke ili ne ĵetu ilin sur la rokojn. Fine la tempesto ĉesis. \n:Concepcion kaj San Antonio volis veturi laŭ sia plano. Subite ekblovis ventego, kuntiris ambaŭ ŝipojn, pelis ilin antaŭen, rabe, nereteneble.\n:Kaj rekte kontraŭ rokojn! \n:Maristoj faris ĉion eblan por haltigi la rapide veturantajn ŝipegojn. Almenaŭ malrapidigi ilian sovaĝan flugon kaj mildigi puŝegon, kiu estas jam neevitebla! \n:Vane! \n:La konsternitaj homoj ĵetiĝis sur genuojn. Ili adiaŭis la vivon. Serrao staris sur la ferdeko de Concepcion kaj konsternite rigardis antaŭen. Li estis iomete paliĝinta, sed trankvila, kvieta. Li ne apartenis al homoj, kiujn danĝero povas skui. Ĉu ili pereos? Li faris ĉion, kio kuŝis el liaj fortoj, por savi la ŝipon. Admiralo malĝojos pro liaj servoj. Unue Santiago, nun Concepcion. Kio Santiago koncernas, tie li savis almenaŭ ŝipanaron kaj provizojn. Ĉi tie li jam ne sukcesos la samon. La rokoj elstaras vertikale el profundaj akvoj, ili suprenleviĝas en vidneatingeblan altecon. Puŝego - kaj estos fino.\n:Kun malvarma decidemo li rigardis renkonten al la certa pereo. Sed subite - ĉu tio ne estas iluzio? \n:Serrao ektremis kaj akre kriis:\n:\"Lopez - atenton!\"\n:Post averio de Santiago estis Lopez la ŝipgvidisto sur Concepcion.\n:Ne estis necese admoni lin. Ankaŭ li jam ekvidis la trairejon, kiu tiel neatendite, kiel per miraklo malfermiĝis inter du rokoj! \n:Li rapide direktis la ŝipgvidilon kaj traveturis la mallarĝan interkrutejon. San Antonio enveturis ĝin jam tute sendanĝere.\n:Ambaŭ ŝipoj troviĝis en nova golfo. Ĝi estis ankaŭ ĉirkaŭita de grandegaj rokoj. La suba fluo ĉesis kaj kontraŭ ilin ekblovis forta vento. Ĉu vento? La golfo estas tamen ŝirmata de rokoj, kiuj sekure enfermas ĝin! De kie venas tiu vento? \n:Antauen! \n:Serrao subiĝis al febra streĉo.\n:Ambaŭ ŝipoj trapuŝis sin al kontraŭa flanko de golfo nur paŝon post paŝo. Kiam ili estis en duono de la vojo, maristoj ekvidis novan interkrutejon, kiu versimile kondukos ilin en novan golfon! \n:Ili ne trompis sin. Baldaŭ ili vidis golfon trian, kvaran kaj kvinan.\n:Serrao haltigis sian ŝipon kaj atendis San Antonion.\n:\"Kion vi opinias pri la afero, sinjoro Mesquita?\"\n:\"Mi kredas, ke ni estas en la trapasejo,\" respondis la emociita kapitano. \n:\"Al mi ŝajnas la samo. Do - reen al admiralo!\"\n:Bombardiloj tondras, flagoj flirtas, ŝipanaro jubilas ... Magalhaes akceptas ambaŭ kapitanojn, li streĉe aŭskultas ilian sciigon kaj poste la tuta eskadro veturas en la golfon.\n:Ili veturas tage kaj nokte. Post nelonge ili atingas lokon, kie la golfo dividiĝas en du partojn. Unu direktas dekstren al sudokcidento, dua maldekstren al sudoriento.\n:Kien do nun? Kiu el ili estas la trapasejo? \n:Nova ordono. Concepcion kaj San Antonio esploros la sudorientan kanalon. Admiralo atendos ilin apud komenco de la sudokcidenta kanalo.\n:Antaŭ la forveturo de ambaŭ ŝipoj Magalhaes kunvokis kapitanojn kaj oficirojn por konsiliĝi sur Trinidad. Li volis aŭdi iliajn raportojn pri stato de provizoj kaj li ankaŭ ŝatus aŭdi, kion ili opinias pri la plua veturo.\n:\"La provizoj konsiderinde malgrandiĝis,\" diris Mesquita. \"En la plej bona kazo ni eltenos tri monatojn.\"\n:La informoj el aliaj ŝipoj estis neniel pli ĝojigaj.\n:\"La afero estas pli malbona, ol ni povis supozi en komenco de la veturo,\" konsentis admiralo. \"Atendas nin ankoraŭ grandaj malhelpaĵoj kaj ni devos venki multajn danĝerojn. Ni povas elekti: aŭ reveni hejmen jam nun, aŭ navigadi ĝis al Molukkoj, kiel mi promesis al la reĝo. Al mi estas ĉio klara. Kaj kia estas via opinio?\"\n:Kapitanoj kaj oficiroj silentis. Nur Gomez energie diris:\n:\"Dum nunaj cirkonstancoj estos pli bone, se ni revenos. La trapasejo estas malkovrita. Ŝipoj estas kadukaj, ŝipanaro malsatigita, malfortigita, laca. Se ni revenos, ni aranĝos novan ekspedicion. Se ni ne revenos, ni enveturos oceanon, kies distancojn neniu konas. Se la veturo daŭros longe, ni pereos!\"\n:Admiralo rigardis la ceterajn. Ili silentis, sed ne estis malfacile diveni, ke la plejmulto konsentas kun Gomez.\n:La vizaĝo de Magalhaes fariĝis iomete pli malserena kaj malmola, kiam li diris: \"Mi volis aŭdi vian opinion, sinjoroj, kaj estas bone, ke mi konas ĝin. Kio min koncernas, mi ne intencas nuligi la promeson, kiun mi donis. Mi scias, ke ni devos multe moderigi nin. Sed ankaŭ se mi scius, ke mi devos nutriĝi per haŭtoj, per kiuj estas ĉirkaŭvolvitaj velstangoj, mi rigardas tion mia devo veturi ĝis al Molukkoj. Informu la ŝipanarojn, ke post atingo de oceano ni daŭrigos la veturon!\"\n:Kiam kapitanoj revenis sur ŝipojn, Concepcion kaj San Antonio entreprenis la esplorveturon.\n:Ili jam estis du tagojn for. Admiralon konsumis malpacienco. Ho, se li havus flugilojn de aglo kaj povus traflugi ambaŭ markolojn kiel birdo por trapenetri iliajn misterojn kaj sekretojn! Kaj - ĉu ne estas ebla intertempe, ol revenos ambaŭ esplorŝipoj, elsendi en sudokcidentan markolon rapidan ŝalupon? \n:Maristoj sidiĝas en la ŝalupon, streĉas malgrandan velon, premas remilojn. Post nelonge malaperas la ŝalupo inter la rokoj.\n:Kelkajn tagojn atendis admiralo kun Trinidad kaj Victoria revenon de esplorŝipoj. Fine reveturas Concepcion. Serrao salutas admiralon, lia vizaĝo aspektas serioze, pale.\n:\"Sinjoro admiralo, la sudorienta golfo post unutaga veturo turniĝas al okcidento, poste denove al nordo. Mi konstatis, ke ĝi kuniĝas kun la sudokcidenta golfo.\"\n:\"Dankon, Serrao, mi estas feliĉa, ke ni povis tion konstati. Ni atendos San Antonion kaj ekveturos.\"\n:\"San Antonio, sinjoro admiralo -\"\n:\"Kio okazis kun ĝi?\"\n:\"San Antonio jam sendube ne revenos.\"\n:\"Ĉu ili averiis?\"\n:\"Mi timas, ke okazis io pli malbona. Tuj la unuan tagon restis la ŝipo malantaŭe. Baldaŭ ĝi perdiĝis al niaj okuloj - kaj ekde tiu tempo ni ne vidis ĝin.\"\n:\"Sed - Mesquita tamen ...!\" diris peze Magalhaes.\n:\"Jes. Meaquita estas konfidinda. Sed sur la ŝipo estis ankaŭ aliaj. Tie estis ankaŭ Gomez.\"\n:Magalhaes devis kolekti ĉiujn fortojn por resti trankvila. Gomez! Ĉu estas eble kredi, ke li estus kapabla fari tian abomenindaĵon kaj perfidi admiralon? Kaj ĵus en tiu momento, kiam estis necese kolekti penadon de ĉiuj por malkovri depratempajn sekretojn de la tero? \n :Magalhaes ordonis traserĉi ĉiujn apudajn golfetojn. Sensukcese. San Antonio malaperis. \n:Kaj jam revenis la ŝalupo, kiu estis forveturinta esplori sudokcidentan markolon.\n:Kiel mienas la maristoj? Ili salutsvingas - sed tio nenion signisas. Maristoj ofte salutsvingas, kiam ili adiaŭas aŭ revenas. \n:Nun ili jam trankviliĝas. Kaj en la silenton aŭdiĝas la voĉo de oficiro, kiu tremas de emocio:\n:\"Sinjoro admiralo, ni veturis ĉiam okcidenten. Ni esploris ĉiun branĉeton de ĉi tiu golfo. La vojo estas ĉie libera. Ni veturis tiom longe, ĝis ni ekvidis vastan oceanon.\"\n:Fernao, kion signifas ĉiuj batoj, per kiuj la vivo tiom riĉege donacigis vin, kompare kun raviga beleco de ĉi tiu momento? Ĉio estas subite forgesita. La vivo fine riĉe rekompencis vian fidon, vian aŭdacon, vian persistemon. Kial do miri, ke vi ne kapablas ekparoli? Aŭ ĉu kapo de unu homo estis iam superŝutita per tiom da tristo kaj feliĉo, kiom da ili travivas vi? \n\n:Ne hontu, Fernao, pro la larmoj, kiuj fluas de sur via vizaĝo, vipita de ventoj kaj sulkigita! Rigardu viajn maristojn! Ili estas maldelikataj viroj - kaj ili tamen staras kiel alforĝitaj. Ili tre ŝatus voki al vi \"Vivat!\", sed ili ne povas. \n:Ja ankaŭ ili antaŭsentas, kion vi scias: ke vi travivas grandan momenton en historio de la tuta homaro.','',0,'62.245.121.214','20041231145520','',0,0,0,1,0.014244164553,'20041231145520','79958768854479'); INSERT INTO cur VALUES (948,0,'Trans_Pacifikon','[[Magalhaes]]\n\nXIV.\nTrans Pacifikon\n\n:La regiono ĉirkaŭ la golfo prezentis mirbelan, sed samtempe tristan aspekton. Ĉirkaŭ en rondo leviĝis ĉielatingaj rokoj, kies pintoj estis kovritaj per neĝo. Sur deklivoj de la montoj gluglis riveretoj kaj ĝi estis ununura sono, kiu vivigis la regionon. Nenie postsigno pri homaj loĝejoj. Larĝeco de traveturejo estis tre malsama. Ĉe marbordoj distanco ĝis tridek kilometroj, alie ili alproksimiĝis je kvar kilometroj. En mallarĝigitaj lokoj ĵetis abruptaj rokmuroj malhelajn ombrojn, tiel ke la ekspedicio veturis en deprimanta duonkrepusko.\n:Strangan fenomenon vidis maristoj dumnokte. Sur malproksimaj montoj flamis fajroj, kies devenon ili komence ne sciis klarigi al si. Nur pli poste ili ekkonis, ke la regiono ĉirkaŭ trapasejo ne estas neloĝata. Tie vivis primitivaj indiĝenoj, kiuj konservadis ankoraŭ eternan fajron. Magalhaes nomigis ĉi tiun regionon Fajrolando.\n:La veturo tra la trapasejo estis peniga kaj longdaŭra. Profundo de la akvo estis sur iuj lokoj tiom granda, ke ne estis eble atingi fundon eĉ per plumbilo alligita per plej longa pendoŝnuro, alie estis embuska rokaro kaŝita tuj sub akvonivelo. Tie aŭ tie elstaris insuletoj. Pro tio Magalhaes ordonis, ke oni antaŭe esploru ĉiun paŝeton de la vojo, kiun la eskadro sekvos. Grupo da maristoj en ŝalupo mezuris ĉiam profundon de la fundo sur certa vojparto kaj nur poste karaveloj iom antaŭenveturis.\n:Malgraŭ tio, ke admiralo estis konsumata de malpacienco kaj sopiro ekvidi kiel eble plej baldaŭ oceanon, pri kiu li tiom da jaroj revis, li restis dum la tuta tempo de la veturo en trapasejo tre singarda.\n:La ŝipoj progresis antaŭen tre marapide, paŝon post paŝo. Malgraŭ tio, ke oni veturis tage kaj nokte, ili faris en dudek kvar horoj vojon de nuraj dudek kilometroj. Detenis ilin ankaŭ la vento, kiu blovis daŭre kontraŭ direkto de ilia veturo.\n:Unu tagon ankris la ekspedicio apud riverenfluo. Maristoj surbordiĝis. Post nelonge aŭdiĝis en la golfeto iliaj ĝojkrioj. La rivero svarmis per fiŝoj, kiuj estis similaj al sardinoj. \n:\"Rivero de sardinoj!\" vokis maristoj kaptante fiŝojn per la manoj, ĉapoj kaj bastonoj. \"Sardinrivero!\"\n:Post momento estis sur la bordo kelkaj fajroj. Maristoj ne atendis, ĝis la ŝipkuiristo pretigos al ili manĝaĵon. Ili konstruis rostpikilojn kaj jam oni rostis bongustajn fiŝojn.\n:\"Nur ankoraŭ spici tion per io!\" vokis frandeme Garcia, kun ĝuo manĝante rostaĵon.\n:\"Provu ĉi tion!\" lia kamarado prezentis al li ian radiketon. La kreskaĵo estis tre simila al celerio. La maristoj manĝis ĝin kiel la plej bonan frandaĵon. Kaj kial miri? Ja de tiu tempo, kiam ili forlasis Brazilion, ili havis en buŝo nek peceton da freŝa legomo. Jen la kaŭzo de malsanoj! \n:Iu komencis hispanan popolan kanton. Ceteraj aliĝis kaj jam aŭdiĝis en la trapasejo gajaj melodioj.\n:Maristoj kaptis multegajn sardinojn por havi provizon, ŝirkolektis \"celeriojn\" kaj tre refreŝigitaj daŭrigis vojon en malafabla kaj senfina trapasejo.\n:Iun vesperon, kiam Fernao sidis en sia kabino klinita super landkartoj, frapis je la pordo Henriko.\n:\"Sinjoro admiralo,\" li diris, \"venis ses maristoj. Ili volas paroli kun vi.\"\n:\"Kion ili deziras?\"\n:\"Mi ne scias,\" respondis Henriko kaj iel misteroplene li ridis. \n:\"Ili eniru!\"\n:Henriko malfermis pordon kaj maristoj paŝis internen. Magalhaes atente rigardis ilin. Li konis jam ĉiujn virojn de sia ekspedicio persone. Pri ĉiu li sciis, sur kiu ŝipo li laboras.\n:Li tuj konsciiĝis, ke el ĉiu karavelo venas du. Kaj inter ili troviĝas ankaŭ homoj el Trinidad! Ankaŭ la fidela Garcia! Tio aspektas kiel deputacio. Ĉu ili venas por plendi? Aŭ peti pri io? Li rememorigis al si la deputacion en San Julian kaj eksentis malagrablan frostotremon tra la dorso.\n:Garcia paŝis antaŭen. Li ĉifis ĉapon en la manoj kaj staris alterne levante piedojn kaj embarasite ektusis.\n:\"Do, Garcia, kion vi deziras?\" klopodis forigi liajn embarasojn Magalhaes.\n:\"Sinjoro admiralo, ni estas delegitoj de ŝipanaro ...\"\n:\"Al mi?\" demandis lakone admiralo.\n:\"Jes, al vi, sinjoro admiralo. Ni devas informi vin, ke ni jam interkonsentiĝis. \"\n:Fernao malkurbiĝis kaj fikse rigardis la mariston.\n:\"Nome ... ke vi sciu, pri kio temas, sinjoro admiralo,\" Giarcia jam tute venkis la komencajn embarasojn, \"ni diros tion al vi laŭvice. Ni sur ĉiuj ŝipoj jam ekde hieraŭ kverelas!\"\n:\"Kial?\" demandis Magalhaes kaj en lia demando kuŝis minacanta tono.\n:\"Ni ne scias - nome ni ne scias, kiamaniere ni nomigus ĉi tiun trapasejon,\" daŭrigis vigle Garcia.\n:Fernao ekridis. Laŭte, sincere, el la koro. Tiel vidis lin maristoj ankoraŭ neniam. \n\n:Kaj kiel li ne ĝojradiu! Li atendis novan ribelon aŭ minimume novajn plendojn, ke ili reveturu hejmen - kaj liaj maristoj polemikas pri nomo de la trapasejo! Nur nun li komprenis la misteroplenan ridon sur la vizaĝo de Henriko! \n:\"Do vi ne povas trovi taŭgan nomon?\" demandis jam gaje la admiralo. \"Nu - ni havis sufiĉe da nomoj ...\"\n:\"Ekzemple?\"\n:\"Trinidadanoj proponis \'Suda trapasejo\', en Victoria \'Amerika trapasejo\', tiuj el Concepcion havis eĉ du nomojn: \'Trapasejo de Virgulinoj\' kaj \'Kanalo de ĉiuj sanktuloj\'. Al sinjoro Pigafetta plaĉis nomo \'Patagonia trapasejo\' -\"\n:\"Kaj nun vi venas al mi, ke mi decidu la aferon, ĉu ne?\"\n:\"Ne, sinjoro admiralo. Ni jam interkonsentiĝis. Ĉiuj. Maristoj, oficiroj kaj ankaŭ kapitanoj.\"\n:Magalhaes demande rigardis lin.\n:\"Ni eĉ ne scias, kiu havis tiun ideon,\" daŭrigis Garcia. \"Sed la nomo ekplaĉis al ni tiom, ke por unufojo ĉesis ĉiuj disputoj. Ni venas por sciigi al vi tion.\"\n:\"Do?\"\n:\"Ĉi tiu markolo nomiĝas ekde hodiaŭa tago - trapasejo de Magalhaes.\"\n:\"Ho!\" vokis surprizite admiralo. Ĉio estis tiom neatendita, ke li embarasite silentiĝis. Nur post momento li diris mole: \"Mi dankas al vi, amikoj. Vi eble tro rapidis. Sed se la nomo estis kapabla unuigi vin, ĝi estu, mi akceptas vian honorigon.\"\n:La tutan nokton - Magalhaes tiam preskaŭ ne dormadis - li pensis pri la maristoj. Ili estas maturaj viroj, malmolaj, maldelikataj, iam preskaŭ brutmoraj, sed ili kapablas ŝanĝi humorojn kiel infanoj. En San Julian ili estus pretaj neniigi vin, en trapasejo ili honorigas vin ...\n:Kvar longajn semajnojn daŭris navigado en trapasejo. Dum tiu tempo eskadro faris vojon de ses cent kilometroj. Poste ankoraŭ lasta kabo - ili nomigis ĝin Eldezirata - kaj antaŭ ili malfermiĝis senfina oceano.\n:Kanonsalvo de sur Trinidad. Flagojn supren! \n :Estu salutata oceano misteroplena, enigma, ne esplorita, senfina! Estu salutata, oceano, kiun ne vidis krom Balboa kaj ties akompanantoj eĉ unu Eŭropano! Vi kondukos nin al Molukkoj, de kie estas jam nur salteto al Molukko, en Hindujon kaj Eŭropon! Fino de ĉiuj hipotezoj, preceptoro Behaim, doktaj majstroj en universitatoj, kosmografoj, geografoj, astronomoj! La homa spirito ekflugos libere kaj ne katenita tra ĉiuj spacoj de la mondo, ekipita per solidaj scioj! \n:Kanonoj tondras ankaŭ sur Concepcion, flagetoj ĝoje flirtas. :Estu salutata, maro de malproksimaj horizontoj, maro de mil kuraĝaj esperoj! Jam post nelonge ni atingos riĉajn landojn, kiuj abundos per ĉio - per bongustaj manĝaĵoj, freŝa akvo, refreŝigaj trinkaĵoj kaj spicoj kaj oro! Jes, ni atingos ilin baldaŭ, admiralo ja diris jam tiomfoje, ke sur la alia flanko de trapasejo ni atingos la insulojn de multekostaj spicoj, kiujn ni promesis malkovri navigante okcidenten! \n:Pro kanonsalvoj forte tremas ankaŭ Victoria, kiu fermas la eskadron. Venkaj flagoj ridetas ankaŭ sur ĝiaj mastoj.\n:Adiaŭ, trapasejo! Adiaŭ, danĝeraj rokoj! Adiaŭ, embuskaj akvoturniĝoj kaj vojerarigaj golfetoj! Adiaŭ, trista malgajeco de senesperaj semajnoj! Estu salutata, libereco de vastaj spacoj, kie estas eble ĝoje elspiri, ĝoji pri heleco de tago, ĝui de la frua mateno ĝis la malfrua nokto orajn sunradiojn!\n:Kaj antaŭ ĉio estu salutata vi, homa aŭdaco! Nur vi venkas malhelpaĵojn, kiuj estas laŭ rigida pensado nevenkeblaj! \n:Fernao staris sur ferdeko de Trinidad forte kortuŝita. Li pensis je Francisko kaj iliajn komunajn revojn. Li pensis pri liaj amike varmaj leteroj, per kiuj li invitis Fernaon al si. Ĉu Francisko atendas lin? Certe! Eble li staras ĉiutage sur bordo de la insulo kaj rigardas orienten. Do, flugu al li, kvietaj ondetoj de la Suda maro! Diru al li, ke Fernao alveturas! Ke li malkovris trapasejon kaj nun vojaĝas al Molukkoj.\n:Sed Magalhaes ne estis nur revulo. Li havis tro evoluintan sencon por realeco, ol ke li ne pripensu ĉiujn eblojn. Ekde forveturo el golfo de San Julian la ŝipoj estis denove tre difektitaj. En trapasejo ne estis eble ripari ilin. Provizoj de manĝaĵoj post perfido de Gomez malgrandiĝis tiom, ke ili sufiĉos apenaŭ por du monatoj. La ŝipanaro estas nun jam denove lacigita de longa veturo, precipe de elĉerpiga navigado en trapasejo, kie ili ĉiuj troviĝis en senĉesa streĉo kaj ne povis trankvile dormi. Kaj la nombro de pacientoj ĉiam kreskis ...\n:Tial en lian ĝojon miksiĝis ankaŭ malgaja sento de necerteco. Se la markartoj ne mensogas, la ekspedicio atingos Molukkojn tre baldaŭ.\n:Sed Magalhaes jam ĉesis kredi landkartojn. Ili estis desegnitaj el fantazio, el hipotezoj. Ĉu ili ne trompis lin jam kun lokigo de la trapasejo? \n:Ŝipoj celdirektis laŭlonge de sudamerikaj bordoj al nordokcidento. Post kelkaj tagoj ili deflankiĝis sur la vastan maron. Blovis favora vento kaj tiel la kontinento baldaŭ malaperis en malproksimo. Unu tago similis al dua kiel ovo al ovo. Matene elsaltis super horizonton fajra suno. Ĝi inundis oceanon per ora, blindiga brilo. Poste ĝi komencis brulradii. Tago estas longa, monotona, senfina. \n:Kaj ŝipoj veturas kaj veturas. Ĉu ili veturas? Se vi rigardas al horizonto, vi havas impreson, ke ili staras. Mankas ia firma punkto, laŭ kiu vi povus sekvi movon de karavelo. Horizonto estas ĉiam egala. Nur se vi rigardas malsupren, vi vidas, ke etaj ondoj restas malantaŭe. Do oni tamen veturas!\n:Semajnon, du semajnojn, tri semajnojn.\n:Monaton! \n:Magalhaes vidas, ke landkartoj ankaŭ nun ruztrompis lin. Se ili dirua veron. ili jam estua atingintaj Molukkojn l\n:Nutraĵoj rapide malaperas. Ĉu estas eble ankoraŭ limigi porciojn, kiuj jam de longe ne sufiĉas por satigi, apenaŭ vivtenante homon? Ĝi estas kruela, sed nenio alia restas. Nun neniu kverelas. Ĉiuj komprenas, ke la limigo povas signifi savon.\n:Neniu lando sur horizonto! Nek pruvsigno, ke ili al firma tero proksimiĝus!\n:Kaj tamen!\n:Unu tagon vokis patrolo en ŝipkorbo, ke li vidas insulon. Ĉiuj rapidegis sur la ferdekojn. Freŝa akvo, manĝaĵoj, ripozo sur firma tero ...\n:Ĝi estis unu el koralinsuloj, kiuj kreskas super la nivelon de oceano kaj restas nuraj rokoj. Sen kreskaĵoj, sen bestoj, sen homoj. Kaj sen akvo.\n:Maristoj havis impreson, kvazaŭ ili falus en abismon. La trompiĝo ankoraŭ pligrandigis ilian sopiron je tio, kio mankis al ili. La sopiro jam antaŭ longe ŝanĝiĝis en insistan bezonon. Skorbuto furiozis ĉiam pli sovaĝe. Dentkarnoj ŝvelis, dentoj malfirmiĝis, ŝanceliĝis kaj elfalis. Palatoj en buŝoj ŝvelis. Tri mortintajn maristojn jam englutis profundaĵoj de oceano. Mortis ankaŭ Patagonianoj.\n:Kaj nova ĝojo, nova espero - nova insulo!\n:Kaj nova, ĉi tiun fojon ankoraŭ pli granda trompiĝo. Nek homoj, nek nutraĵoj, nek gluteto de trinkakvo!\n:\"Insuloj de malfeliĉo,\" diris amare admiralo. Kaj tiel ili ankaŭ nomigis la insulojn. \n:Post du monatoj estis provizoj de viando elĉerpitaj. Restis nur biskvitoj. Sed kiaj biskvitoj ili estis! Malbonodorantaj, maldolĉaj, traboritaj de vermoj! \n:Ĉu ili malbonodoras? Se oni nur havus ilin! Oni ricevas malgrandan manplaton da ili, ĝi sufiĉas por dufoje trifoje en la buŝon - ĉu ne estus eble pligrandigi ĉi tiun ridindan porcion? \n:Ili miksis en biskvitojn lignerojn kaj tiamaniere trompis siajn malsatajn stomakojn. \n:La trinkakvo en bareloj jam putriĝis. Ĝi tiom malbonodoris, ke ili trinkante ŝtopis al si nazojn, ke ili sukcesu ĝin engluti. \n:Dek semajnoj! \n:La ekspedicio ŝanĝiĝas al lazareto, kaj la oceano, kiun ili tiel solene bonvenigis, fariĝas tombejo. Preskaŭ ĉiuj estas malsanaj. Helpkuracistoj havas multege da laboro, ili faras ĉion, kion ili kapablas, sed en tiu ĉefa punkto ili estas senpovaj. Cetere, ili apenaŭ tenas sin sur la piedoj. \n:Tiuj, kiuj ne malsaniĝis grave, ne fartas multe pli bone. Vizaĝoj malgrasiĝintaj, okuloj profunde en okulkavaĵoj, korpo nur ostoj kaj haŭto. Kaj fortoj estas for. Ili sidadas sur ferdekoj, kuŝadas en subferdekoj por eviti brulantajn sunradiojn. Ili estas nerazitaj kaj similas al ombroj. \n:Jam dek maristoj mortis dumvoje de la trapasejo. Kaj kelkaj pluaj ŝanceliĝas inter vivo kaj morto. \n:Kaj admiralo? \n:Li estas sana. Ĝi aspektas, kvazaŭ li estus pli forta ol la naturo. Li manĝas la saman nutraĵon kiel ŝipanaro, kaj tamen li estas ĉie, kie ĵus oni bezonaa lian helpon. Se li vidas, ke elĉerpita maristo sensukcese kaj pene streĉas la ŝnuregon, per kiu li devas altiri velon, li alsaltas kaj streĉas la ŝnuregon sola. Nun li troviĝas denove en kuirejo. Ĉu li eble volas preni al si ion pli bonan? Ne. Li gustumas la supon kaj konsilas al kuiristoj, kiamaniere fari ĝin pli bongusta. Li kontrolas kabinojn, kie kuŝas malsanuloj. Maristo kuŝas en doloroj, la premkontuzita korpo brulas kaj flamas. Kie estas helpkuracisto? En apuda kabino - li jam ne sufiĉas fari ĉiun laboron. Admiralo kliniĝas al la malsanulo kaj delikate levas lin. La malsanulo ne parolas, lia buŝo estas duonfermita de doloro, sed lia dankema rigardo diras ĉion. Alia mortas pro soifo. Admiralo ne hezitas kaj donas al li trinkgluton el sia botelo. Maristo rigardas al Magalhaes - kaj subite lia vizaĝo kurbiĝas kaj li ploras.\n:\"Ho, kio admiralon koncernas!\" li aŭdas debaton el komuna kabino por ŝipanaro. \"Tiaj homoj estas malmultaj!\"\n:Magalhaes volis rapide foriri. Li estus malfeliĉa, se iu hazarde malfermus la pordon kaj opinius, ke li spionaŭskultas. Sed tiu voĉo alfrostigis lin al planko. Ĉu estas eble, ke tiamaniere parolu -? \n:Jes, ĝi estis li! Elcano, unu el 1a plej grandaj ribelantoj en San Julian! \n:\"Mi diras al vi, ke tiaj admiraloj ne estas multaj! Mi jam lernis koni kelkajn komandantojn, sed neniu el ili estis tiom oferema kiel li. Ja tiu homo zorgas pri ni kiel patro! Li kiel unua ellitiĝas - dormi li iras la lasta - mi ne komprenas, kiel li povas tion sukcesi! Li estas vere - granda admiralo!\"\n:La veturo ne havis finon. Ili estis sur la maro jam tri monatojn. Frovizoj estis elĉerpitaj. Oni finmanĝis la reston de la biskvitoj. Sur la karaveloj furiozis malsato.\n:En kabino de maristoj regis silento. Homoj kuŝis sur la kuŝbretoj kiel kadavroj. La paroloj lacigas, pli bone silenti. Kaj tamen! En angulo de kabino obtuze parolas du maristoj.\n:\"Venu kun mi en kuirejon!\"\n:\"Ĝi ne havas sencon.\"\n:\"Se vi ne volas iri, bone. Sed vi bedaŭros.\"\n:\"Eble vi tie havas bakitan anseron?\"\n:\"Ansero ĝi ne estas, sed la bakaĵo jes.\"\n:Maristo kun peno leviĝis kaj malfermigis enfalintajn okulojn:\n:\"Ĉu bakaĵo?\"\n:\"Mi jam diris.\"\n:\"Do ne streĉu min kaj diru, kion vi havas!\"\n:La dua maristo kliniĝis al li kaj klarigis:\n:\"Mi kaptis apud la magazeno du ratojn. Kuiristo promesis, ke li bakos ilin por mi. Unu raton mi kompreneble devis donaci al li.\"\n:\"Ratoj!\" ekĝemis la najbaro kaj peze falegis sur la kuŝbreton. \"Ratoj! Ne! Pli volonte morti!\"\n:\"Kiel vi volas!\" viro levis la ŝultron kaj foriris en kuirejon. Kuiristo plenumis la donitan vorton. Li prezentis al maristo bakitan raton kaj tiu komencis avide manĝi.\n:Apenaŭ li formanĝis kelkajn pecetojn, la pordo malfermiĝis. Li rapide ŝovis bakaĵon sub la tablon. Ŝipreguloj ne permesis, ke maristoj restadu en kuirejo. \n:Sed ĝi estis nur la malsanulo, kiu antaŭ kelkaj momentoj rifuzis la inviton. \n:\"Mi decidiĝis alie,\" li diris kvazaŭ li senkulpigus sin. \"Ĉu vi povas doni al mi peceton, kamarado?\"\n:\"Kompreneble. Ĝi estas tute bongusta. Apud magazeno mi jam preparis kaptilon. Kiam mi kaptos ion, mi bakos denove.\"\n:La bonodoro de bakita viando penetris en subferdekon. Post nelonge sciis ĉiuj ŝipanaroj, per kio estas ebla almenaŭ por momento forigi teruran malsaton.\n:Je ŝipratoj estis aranĝita sovaĝa ĉasado. Post nelonge estis ratoj preskaŭ ekstermitaj. Ju pli malmultaj, des pli multekostaj ili estis. Se iu havis pli grandan sukceson, li vendis ilin. Por unu rato oni ricevis eĉ hispanan dukaton.\n:Kiam ili estis survoje tra Suda maro dum cent tagoj, plimalfortiĝis eĉ sanaj maristoj tiagrade, ke ili ne estis kapablaj priservi la ŝipojn. Tiuj veturis sur kvietaj ondoj de la oceano solaj, sen homa helpo.\n:La malsato ŝanĝiĝis al furiozo. Sur la ŝipoj troviĝis jam nenio, kion oni povus manĝi.\n:Nenio? Sed tamen -!\n:Per kio estas ĉirkaŭvolvitaj mastoj, ke sur ili ne trafrostiĝu ŝnuregoj? Ĝi estas ja haŭto - ĉu ni estis trafitaj per blindeco, ke ni iradis tiom longe preter ili kun dolorantaj stomakoj? La haŭto, kiun ni dismaĉos, kaj se ni iom fermetos la okulojn, ni imagos al ni eĉ bovinon, aŭ ne, pli volonte junan bovideton, bovidan rostaĵon -\n:Ili ĵetis sin al la malkovraĵo kun novaj esperoj. Sed kiel povus mordi iliaj malsanaj, ŝanceliĝantaj dentoj la malnovan haŭton, kiu ŝanĝiĝis dum la jaroj al fera kiraso? \n:Ankaŭ ĉi tie ili trovis elirvojon. Ili donis haŭton en akvon, lasis ĝin tiel kelkajn tagojn kaj poste bakis ĝin en arda cindro.\n:Jam ili estis en Suda maro tri monatojn kaj dudek tagojn! \n:Admiralo staris sur kapitana ponteto kaj trarigardis ruinojn de sia ŝipanaro. Fakte, nun ili estis nuraj ruinoj. Kiam ili elveturis el Hispanujo, ili estis du cent sesdek kvin. Kaŭze de perfido de Gomez kaj mortoj en trapasejo malpligrandiĝis la nombro al cent sepdek. Kaj nun, dumvoje de la trapasejo, pereis denove deknaŭ kamaradoj. \n:Ruinoj. Sur fingroj vi povus kalkuli tiujn, kiuj restis sanaj. Kaj ĉu estas nepre eble diri pri iu, ke li estas sana? Ĉiuj pretermoviĝas sur la ferdeko kiel ĥimeraj ombroj. Ja ili jam eĉ ne pretermoviĝas, sed indiferente, apatie sidas kaj kuŝas. Iuj havas fermitajn okulojn, aliaj en malespera rezigno fikse rigardas antaŭen.\n:Fernao faris ĉion, kio estis en lia povo. Sed plua veturo superas jam homajn fortojn. La ŝipmagazenoj estas kiel elbalaitaj. La ratoj estas ekstermitaj. La haŭto de sur mastoj malaperis. Sur la ŝipoj estas jam nur ligno - kaj malsanaj, malsataj homoj. \n:Kiu estas ankoraŭ tiel forta, ke li trenas sin el subferdeko supren? Pigafetta! Unu el tiuj malmultaj feliĉuloj, kiuj rezistis al ĉiuj malsanoj. Li iris al admiralo. \n:\"Do, sinjoro Pigafetta, ĉu vi ankoraŭ skribas vian tagolibron?\" bonvenigis lin Magalhaes.\n:\"Jes, sinjoro admiralo. Mi ja ne scias, se iu legos ĝin, sed mi notas ĉion.\"\n:\"Ni esperu,\" diris admiralo. \n:Ili silentiĝis. Varmego faris ferdekon simila al infera fajrujo. \n:\"Ĝi estis grandioza veturo, sinjoro admiralo,\" ekparolis post momento denove Pigafetta. \"Dum cent dek tagoj nek unu ventego! Ĝi estas vere neaŭdita!\"\n:\"Ĝi estis ankaŭ nia feliĉo. Se venus eĉ la plej eta tempesto, ĝi neniigus nin ĉiujn. Balboa nomigis ĉi tiujn akvojn la Suda maro. Sed ni donis al ili nomon, kiu rememorigos homojn pri nia navigado.\"\n:\"Kia estos la nomo?\"\n:\"Pacifiko.\"\n:\"Bonege, sinjoro admiralo - Pacifiko! Trankvila oceano! Mi tuj enskribos tion. Brilega ideo! Cent dek tagoj, neniu tempesto - kiel memkomprenebla: Pacifiko! Pardonu, sinjoro admiralo, mi iros en kajuton enakribi ĝin kaj revenos sur la ferdekon.\"\n:Magalhaes ridetis. Admirinda homo estas tiu Pigafetta! Post unu du tagoj povas esti la ekspedicio unu grandega tombejo - kaj li volas skribi en sian taglibron! \n:Sed apenaŭ faris Pigafetta kelkajn paŝojn, li haltis kaj rigardis la admiralon. Liaj okuloj estis malfermigitaj pro nepriskribebla mirego. Ĉu li aŭdis ion? Aŭ ĉu ĝi estis nura trompiĝo de la sentoj? \n:Ankaŭ Magalhaes havis senton, kvazaŭ lin kaptus abrupta kapturniĝo. Lia koro ekbategis. \n:Ĉu ĝi estos grako de iu nevidebla birdo? \n:Kaj denove tiu raŭka, knara voĉo. Dio - ĉu vere ekkriis la patrolo sur la masto? \n:Ili ambaŭ rigardis supren. \n:La maristo elkliniĝis el ŝipkorbo. Li estis pala kiel kreto. Liaj okuloj estis malfermigitaj. Li svingis per manoj, montris al okcidento kaj vokis ree kaj ree:\n:\"Tierra! Tierra! Tierra!\"\n:La ferdekoj subite vigliĝis. Maristoj klopodis leviĝi. Iuj sukcesis tion fari, aliaj renversiĝis kaj restis kuŝi senmovaj.\n:Kiu povis, tiu celis al rando de la ferdeko. Ĉu estus ebla, ke ekzistu ankoraŭ io alia ol akvo? \n:Ili ne trompiĝas!\n:En malproksimo videblas blueta strio. Ili konas tian bildon. Tiamaniere ĉiam ilin bonvenigis firma tero, kiam ili reveturis el malproksimaj landoj! \n:\"Tierra!\" tondris la ferdekoj\n:\"Tierra!\" barelsonis la subferdekoj. \n:\"Tierra!\" ĝemis la malsanuloj. \n:Tierra! Tierra! Tierra! \n:Ĉiuj moviĝis sur la ferdekon. Ili apogis sin je relingoj kaj rigardis antaŭen. Ili vidis la ĉarman strion de la tero. Ne, ne, tio ne estas fantomo! -\n:Poste ili singulte ekploris kaj ĉirkaŭbrakis unu alian.','',0,'62.245.121.214','20041231145613','',0,0,0,1,0.32594893845,'20041231145613','79958768854386'); INSERT INTO cur VALUES (949,0,'Inter_indiĝenoj','[[Magalhaes]]\n\nXV. \n\nInter indiĝenoj\n\n:La tero malrapide proksimiĝis. Maristoj komencis distingi kolorojn kaj formojn. \n:Jen aperis sur la bordo unu homo. Poste dua, tria, deka. Jam vidiĝas tie cent, du cent, kvin cent homoj - kaj ĉiam alkuras novaj. Ili vigle gestas, poste saltas en malgrandajn boatojn kaj post nelonge tuta ĉirkaŭaĵo de karaveloj svarmas per la alveturintoj.\n:Ho ve, se ili venas kiel malamikoj! Malfortigitaj ŝipanaroj estos venkitaj dum unua atako! \n:Sed en okuloj de indiĝenoj oni ne vidas koleron. En ili estas nur surprizo, mirego kaj scivolo.\n:\"Levpontetojn, ŝtupetarojn kaj ŝnuregojn malsupren!\" tondras voĉo de la admiralo de sur Trinidad.\n:Post nelonge la karaveloj similas al formikejo. Indiĝenoj kuretas sur la ferdekoj de unu objekto al alia, ĉion ili palptuŝas. ĉion esploras kaj samtempe entuziasme ĝojkrias. Iuj kuras en subferdekojn, penetras en kabinojn de ŝipanaro kaj oficiroj, en kuirejon, en magazenojn. Ili prenas ĉion, kion ili vidas: ĉapojn, surtutojn, lampojn, hakilojn, tranĉilojn, potojn, martelojn, kolorŝtofojn - kaj tion ili faras kun absoluta memkompreneblo, malkaŝe, antaŭ okuloj de konsternitaj maristoj!\n:La marnavigantoj rigardas la vizitantojn kiel fantomojn. Ili tute ne komprenas, kion devas signifi tiu stranga konduto. La indiĝenoj venas tamen kiel amikoj, pri tio atestas almenaŭ iliaj ridantaj, ĝojantaj vizaĝoj. Estas vero, ke ili havas iajn primitivajn armilojn - lignajn stangojn finitajn per fiŝostoj - sed ili neniun ĝenas. Sed ili ŝtelas! Ili forprenas ĉion, kio ne estas alfiksita! Kiam iliaj manoj estas jam plenaj, ili ĵetas la objektojn sur la ŝultrojn, pendigas ilin ĉirkaŭ la kolojn, enplektas ilin en densajn hararojn ... \n:La ekspedicio tute ne scias, ke ĝi atingis insulon, kies loĝantoj ĝis tiu tempo ne vidis aliajn homojn. Ili vivis kaj mortis sur sia insulo de pratempo firme kredante, ke ili estas unusolaj estaĵoj en la tuta mondo. La tuta mondo - tio estia ilia insulo kaj kelkaj pli malgrandaj insuletoj en ties proksimo. La tuta mondo - tio estis palmoj kaj kabanoj kaj sabla bordo kaj plue jam nur akvo kaj akvo kaj akvo. Fajra suno super la kapoj, varma klimato, malavara naturo. Abundeco kaj superfluo. Kion vi vidas, ĉion vi povas preni. Al neniu vi kaŭzos malutilon, ĉar ĉiu vivas en bonfarto. \n:Kaj jen subite aperas apud ilia insulo tri miraklaj kaj nekompreneble grandaj ŝipegoj. Kiu ja alveturas en ili? Li estu kiu ajn, li certe alportas novan ĝojon al ili. Tial ili rapidegas sur la ferdekojn sen eĉ plej eta esprimo de timo kaj kun infana ĝojo ili prenas ĉion, kion ili vidas. \n:La Eŭropanoj rigardas ilian konduton senmove. Ĉu ili estos prirabitaj pri ĉio? La indiĝenoj penetris jam eĉ en kabinon de admiralo kaj forportas landkartojn kaj mezuraparatojn! Kion diras al la afero la komandanto? \n:Magalhaes staras sur kapitana ponteto kaj indignite observas la konduton de la indiĝenoj. Jam kelkfoje li intencis voki al maristoj, ke ili defendu sin, sed li ĉiam rekonsciiĝis. La rigardo al ŝancelirantaj viroj, kiuj estis tute senpovaj, se la indiĝenoj eĉ nur puŝetis ilin, estis por li sufiĉe klara averto. Se ĉi tiu vizito ŝanĝiĝus al batalo, ĝi signifus finon de la ekspedicio. \n:Dum li meditis, alkuris Henriko.\n:\"Sinjoro admiralo, ili ŝtelis nian ŝalupon!\" li komunikis kolerigita. \n:Magalhaes rigardis al postkilo de Trinidad. \n:Savboato, la lasta rifuĝejo en kazo, ke la ŝipo averius, estis jam detranĉita de Trinidad kaj indiĝenoj en ĝi gaje veturis al la bordo! \n:\"Levi ankrojn, altiri velojn!\" vokis admiralo.\n:La ĉenoj ektintis, ankroj flugis alten. Karaveloj ekmoviĝis. En indiĝenojn kvazaŭ oni pafus. Ili rapidkuris al ŝtupoj kaj ŝnuregoj. Tie ekestis paniko, ĉar ĉiuj volis esti tuj malsupre. Ili forĵetis ŝtelitajn objektojn kaj ĵetiĝis en la maron. Post nelonge la ferdekoj estis liberigitaj. \n:Eskadro forveturis al vasta maro. \n:Magalhaes kunvokis konsilan kunvenon de kapitanoj. Estis interkonsentite, ke ili aranĝos dumnokte ekspedicion al la insulo por ree ekposedi la forŝtelitan boaton kaj havigi al si akvon kaj nutraĵojn. \n:\"Kiu sentas sin sufiĉe forta por teni en la mano muskedon aŭ glavon?\" demandis admiralo. \n:\"Mi, sinjoro admiralo! Mi! Mi! Mi!\" eksonis batalavide el ĉiuj flankoj. Ankaŭ kelkaj malsanuloj leviĝis sur la kuŝejoj. Iliaj vizaĝoj kuntiriĝas de doloro, la fingroj konvulsie fermiĝas, sed iliaj okuloj flagras en stranga febro kaj tra la ŝvelitaj buŝoj trapuŝiĝas dolora ĝemo: \"Mi, mi -!\"\n :Magalhaes elektis nur la plej kapablajn.\n:Antaŭ la mateno ili alveturis en du ŝalupoj al la insulo. En malgranda golfo ili vidis la savboaton de Trinidad.\n:Silente ili surbordiĝis kaj kuŝiĝis en herbon. Magalhaes donis signon al Spinoza, ke tiu singarde proksimiĝu al li.\n:\"Elektu kelkajn virojn,\" sonis la flustre donita ordono. \"Dume ni atakos la vilaĝon, malatentu la batalon, sed zorgu, kiel havigi por ni iajn provizojn. Alportu ilin en ŝalupon kaj forveturu al Trinidad!\"\n:\"Laŭ ordono, sinjoro admiralo!\"\n:Ne rimarkitaj ili penetris en vilaĝon.\n:Komencis tagiĝi. \n:Akra sono de trumpeto kaj tondraj krioj de maristoj estis signaloj por komenci la atakon. Surprizitaj kaj terurigitaj indiĝenoj elkuris el la kabanoj. Ili aŭdis pafojn de muskedoj. Ili vidis kelkajn kamaradojn, kiuj estis trafitaj kaj kaŭriĝis en doloroj. Ili ariĝis en grupojn kaj kuris en mezon de la vilaĝo.\n:\"Bruligu kabanojn!\" ordonis admiralo.\n:Li konis ĉi tiun batalrimedon ankoraŭ el la tempo, kiam li servis sub Albukerk. Se trompis ĉiuj rimedoj, tiam helpis la brulantaj kabanoj.\n:Tiel ankaŭ nun.\n:Apenaŭ ekflagris sur kelkaj flankoj la flamoj, indiĝenoj diskuris. En la vilaĝo restis kuŝantaj ok mortintoj - la unua imposto de la insulo post interkonatiĝo kun eŭropa civilizacio. \n:Magalhaes donia ordonon al reveno. Dumvoje ili kolektis en rapideco ĉion, kion oni povis manĝi: korbojn kun kokosoj, bananojn, kortbirdaron. Kiam ili alkuris al la bordo, ŝalupo sub gvido de Spinoza ĵus debordiĝis. Ĝi estis ŝarĝita per amasoj da nutraĵoj. Kelkaj sakoj estis plenigitaj per trinkakvo. Kaj inter ĉio, firme kunpremata de du viroj, baraktis senpove kaptita - belega porko!\n:Ili enŝalupiĝis kaj rapide veturis al karaveloj. \n:Apenaŭ ili grimpante atingis la ferdekojn kaj suprenlevis la ŝalupojn, aŭdiĝis de la insulo sovaĝaj krioj. Samtempe debordiĝis multaj malgrandaj boatoj.\n:La indignitaj indiĝenoj alveturis kiel uragano. Iuj ĵetis sur la ferdekojn ŝtonojn, aliaj puŝegis ŝipmurojn.\n:\"Streĉi ĉiujn velojn!\" ordonis admiralo. \n:La vento ekblovis, karaveloj ekveturis. Post mallonga tempo restis la boatoj tre malproksime.\n:La malkovritajn insulojn nomigis admiralo \'Ladrones\' - Ŝtelistaj insuloj.\n:Kaj denove komenciĝis veturo, kiu fariĝis la turmento. La provizoj estis rapide konsumitaj kaj revenis malsato. Nur post dekkvartaga veturo ili vidis denove grandan insulon. \n:Jam el malproksimo ĝi allogis al ripozo. Kokospalmoj promesis riĉajn fruktojn. \n:La insulo estis ŝajne neloĝata. Nenie estis videblaj homaj kabanoj nek indiĝenoj. \n:Post alteriĝo maristoj forlasis la karavelojn. Ĉiuj rapidis sur\nbordon. Jen ili trovis unuajn allogajn kokosojn. La maristoj ridis kiel infanoj. Gustumu, sinjoro admiralo, ili estas bonegaj! Ĉu vi ne povas? Kien vi denove rapidas? Ĉu vi ne ripozos eĉ momenton? Ho, vi rapidas al malsanuloj, kompreneble, vi estas nia admiralo, pastro kaj kuracisto, ĉion vi vidas, ĉion vi memoras - -\n:Subite aperis indiĝenoj. Kelkaj boatoj veturis en la golfon, kiu troviĝis malproksime de karaveloj.\n:Magalhaes donis signon al maristoj, ke ili kaŝu sin en densaĵoj. Poste akompanate de Pigafetta li iris al ili renkonten. Kun kiaj intencoj ili venas? \n:La ekspedicio havis feliĉon. La alveturintoj estis kvietaj fiŝkaptistoj, kiuj veturis por ĉasi fiŝojn.\n:Admiralo invitis ilin sur la ŝipon. \n:Ili interkompreniĝis per gestoj. Pigafetta estis ankaŭ ĉifoje tre inventema. Oni trovis nek unu ideon, kiun li ne kapablus esprimi.\n:Lerte li desegnis bildon de porko. Li montris ĝin al la indiĝenoj. Ĉu vi havas tiajn bestetojn? \n:Tiuj observas miregante ĉiun tiron de lia mano. La sorĉisto! Ĉu ni havas porkojn? Iliaj vizaĝoj radias. Kompreneble! Kaj kiajn porkojn! Ili estas grasaj, ili apenaŭ povas teni sin sur la kruroj, ili iras rigardi, tiamaniere - kaj unu indiĝeno iras sur la kvar, li groteske balancas, la ceteraj ridas - estas sufiĉe da porkoj, nur venu rigardi - Pigafetta kokerikas. Ĉu vi havas ankaŭ kokojn? \n:La indiĝenoj estas ravitaj de lia kapableco. Ili kapjesas - jes, ĉi tion ĉion ni havas, ankaŭ rizo estas en niaj hejmoj, nur venu kaj vi vidos!\n:Ĉu viaj kabanoj estas malproksime? \n:Tute ne! Jen vi vidas palman arbareton, vi trairos ĝin, poste vi vidos valon trafluatan de rivero, tiun vi travados - kaj jam vi estos en la vilaĝo.\n:Se ni jam iros tien, ĉu vi vendus al ni ion por manĝi? Nuksojn ni havas ĉi tie en sufiĉa kvanto, sed ion de la viando, ĉu vi komprenas? Se vi donos al ni porkojn kaj kortbirdaron, jen ĉio estos via! Kaj Pigafetta montras tukojn, ĉapojn, ŝtofojn, tranĉilojn, ludkartojn. La fiŝkaptistoj haltigas spiron, iliaj okuloj estas preskaŭ elkavigitaj. Ni donos al vi ĉion en sufiĉa kvanto, amikoj, nur venu kaj kunprenu tiujn sorĉajn objektojn, niaj virinoj estos entuziasmigitaj ... \n:Admiralo estas kontenta. Poste li kondukas la gastojn en la magazenon. Tie li havas belaspektajn ŝranketojn, en kiuj estas specimenoj de multekostaj spicoj: zingibro, cipro, kariofilburĝonoj -\n:Ĉu vi havas ankaŭ tiajn aĵojn? \n:Magalhaes kaj Pigafetta observas la indiĝenojn tre streĉe. Ja se estos la respondo jesa, tio signifos, ke ili troviĝas sur Molukkoj!\n:Ne, nenio simila kreskas sur nia insulo, respondas la alvenintoj. Tuj poste ili aldonas: Sed ni konas sufiĉe da homoj. kiuj negocas kun tio. De tempo al tempo ili venas ankaŭ al ni. Reciproke ili aĉetas de ni aliajn varojn.\n:De kie ili venas al vi? demandas Magalhaes kaj li estas pala de emocio.\n:La indiĝenoj montras al la okcidento!\n:Fernao sentas sekecon en la buŝo, en lia kapo bruas sovaĝa torento. Pigafetta fartas neniom pli bone.\n:Ni venos al vi, ili adiaŭas, jes, ankaŭ la objektojn ni alportos. Ili diras tion kun forestantaj animoj, ĉar en ĉi tiu momento ili ne pensas pri la komercaj aferoj, ili ne pensas pri kokoj, porkoj, rizo kaj aliaj gravaj nutraĵoj, sed pri io tute, tute alia. Ili volas esti solaj, por ke ili reciproke asertu unu la alian pri ideo, kiu ebriigis ilin.\n:\"Do - de okcidento!\" elspiras Pigafetta. \n:\"Jes, de okcidento. . . . \" ripetas mallaŭte admiralo kaj la sovaĝa akvofalo en lia kapo fariĝas ĉiam pli brua. \n:\"Versimile Ĉinoj,\" flustras Pigafetta. \"Ili de okcidento, ni de oriento. Sinjoro admiralo, mi gratulas vin!\"\n:Magalhaes premas manon de fidela kunulo kaj sindona amiko. Fine, finfine apud la celo! \n:Kia konfuzo naskiĝos inter sciencistoj! Kiel ĝojos tiuj, kiuj kredis, ke la Tero havas formon de kuglo! Kiel furiozos la malprogresemuloj, kiuj kredis, ke Tero estas ebena kiel tabulo! Sed ili faru kion ajn, la fakton ili ne ŝanĝos.\n:Ĉu estis tempestoj? Ĉu muĝis ventegoj? Ĉu furiozis frostoj? Ĉu mortigis malsato? Ĉu brulis flamoj de ribelo? Ĉu terenfaligis malespero? \n:Tio ĉio devis okazi, ke venu la hodiaŭa tago! Magalhaes kredis, ke ĝi venos, per tuta forto de sia koro. Certecon li ne havis, ĉar li nur veturis malkovri ĝin, sed li havis firman fidon.\n:Kiomfoje boriĝis en liajn pensojn la vermo de duboj, malkonfido, senaŭdaco! Se ĝi estis apud orientaj bordoj de Suda Ameriko, kie miloj da golfoj mokis lian revon pri la trapasejo, se ĝi estis sur senmezuraj akvoj de Pacifiko, kie senfinaj semajnoj kaj monatoj ruinigis en cindron ĉiujn liajn kalkulojn kaj hipotezojn pri pozicio de Molukkoj - ĉiam tio estis lia neskuebla fido, kiu venkis ĉion! \n:Fernao staris sur la ferdeko kaj en liaj rememoroj defilis homoj, kiuj ebliĝis alvenon de ĉi tiu neforgesebla momento: preceptoro Behaim, Francisko, komercisto Haro, freneza astronomo Faleiro, reĝo Karolo, Aranda, maljuna Barbosa, edzino Beatrice - kaj precipe kompreneble liaj maristoj, kiuj nun ludetas sur la sablo kiel infanoj.\n:El ili fariĝis homaj ruinoj. Ili similas pli multe al skeletoj ol al homoj. Sed en la fabela lando, kiun ili nun atingis, ili baldaŭ resaniĝos. Ili forgesos ĉion, kion ili devis travivi. Poste ili fariĝos historiaj personoj. Iliaj nomoj estos eble forgesitaj, sed ilia faro restos en memoro de la homaro por eterne.\n:Fernao Magalahes la unuan fojon post dek naŭ monatoj, kiuj forpasis de lia forveturo el Hispanujo, elspiris facile, sen premo, libere. Nun jam nenio angorigis lin. Li plenumis ĉion, kion li volis plenumi. Li malkovris trapasejon kaj pruvis, ke la Tero estas kugloforma. Molukkoj estas proksime -\n:Ridetante li iris kun Pigafetta sur la kajon. Malavara naturo abundis per riĉaj donacoj. La indiĝenoj jam alportis unuajn bestojn por vendi ilin. Ĉie estis multe da suno, ĉio ridetis.\n:Tie ili ripozis unu semajnon. Dum tiu tempo ili sufiĉe refreŝiĝis. La pacientoj, kiuj estis malsanaj nur ne grave, komencis jam promeni. Nur kelkaj gravaj pacientoj kuŝis sur siaj kuŝbretoj senmove kaj triste ridetante ili aŭskultis gajan rakontadon de siaj pli feliĉaj kamaradoj. Iliaj malfortigitaj stomakoj jam ne toleris nutraĵojn. Ĉiuj sentis, ke proksimiĝas neevitebla fino. Kaj tio estis ununura peza ombro, kiu pendis super la ekspedicio.\n:Post unu semajno admiralo ordonis forveturon. Ili veturos al pluaj insuloj.\n:Pigafetta staris ĉe relingo tenante en la mano longan fiŝkaptilstangon. Li kaptis fiŝojn. La ŝipo ĵus preterveturis vastan golfon.\n:Li sentis subite puŝegon. Karavelo surveturis koralajn rifojn, kiuj kuŝis sub la akvonivelo.\n:Pigafetta perdis ekvilibron. La fiŝkaptilo falis el lia mano. Li volis ĝin rekapti, lia piedo forglitis - kaj malfeliĉa Italo falis en la maron.\n:Kiam li elnaĝis al akvonivelo kaj ĉirkaŭrigardis, li ekvidis aron da ŝarkoj, kiuj proksime de li kruele luktis. Ili batalis pri grasa viandopeco, kiu falis en la maron de sur la ŝipo. La akvo forte ondiĝis, naĝiloj ĉiumomente aperis super la akvonivelo.\n:Pigafetta malespere rigardis al Trinidad. La ŝipo veturetis iomete malantaŭe. Pigafettan neniu rimarkis. Ili ne povis vidi lin, ĉar li estis ĵus ĉe la malantaŭa kilo.\n:\"Helpon!\" aŭdiĝis super la golfo.\n:Sur la ferdeko regis ĥaoso. Ĉiuj maristoj estis okupataj per liberigo de la ŝipo. La ĉenoj tintis, levilaj radoj bruegis, kaj en ĉi tiu tumulto neniu aŭdis vokon de la malfeliĉulo.\n:Pigafetta palptuŝis flankojn de la ŝipo, li serĉis iajn truetojn.\nen kiujn li povus bori siajn fingrojn, grimpi iamaniere supren, almenaŭ super la akvon, ĉar - jen! - la lukto de ŝarkoj fariĝas ĉiam pli furioza, akvo jam farbiĝas de ilia sango! - sed vane.\n:\"Helpon! Helpon!\" li vokis ĝeminsiste. \n:Sed la ferdeko tondris de sennombraj paŝoj kaj de laborbruo. Fine oni sukcesis dank\' al komuna peno de tuta ŝipanaro liberigi la minacatan ŝipon. Ĝi malrapide ekveturia. . .\n:\"Helpon! Helpon! Helpon!\" ĝemis Pigafetta.\n:La ŝipo jam veturis pli rapide, ol li naĝis. Ĝi antaŭveturis lin.\n:Kaj jam li restis kelkajn metrojn malantaŭe! Li ĉesis naĝi por enspiri al lasta krio:\n:\"Hel -!\"\n:Meze de la vorto io frapia lian vizaĝon. Kio okazis? Ĉu la ŝarkoj rimarkis jam novan kaptaĵon kaj persekutas lin? Ĉu ĝi estis eble naĝilo de iu el tiuj rabfiŝoj de oceano?\n:Ne. Malantaŭ la ŝipo treniĝis la velŝnurego. Ĝia libera finaĵo tuĝis vizaĝon de Pigafetta, flugaperis antaŭ liaj okuloj - kaj jam ĝi saltetis sur la ondoj antaŭ li. \n:Pigafetta suprenĵetiĝis kiel fluganta fiŝo. Li atendis la brakon - kaj en sekvanta momento li konvulsie kunpremis la lastan eblon de la saviĝo!\n:Dume karavelo ekveturis sufiĉe rapide. Korpo de Pigafetta kuŝis sur la ondoj preskaŭ akvonivele. De tempo al tempo li kriis, sed neniu aŭdis lin.\n:Nur kiam maristo iris kunvolvi la ŝnuregon, li ekvidis en la akvo elĉerpitan Italon. Ili rapide mallevis savboaton. Post nelonge Pigafetta troviĝis sur la ferdeko.\n:Li estis iomete pala - la rememoro pri ŝarkoj estis teruriga - sed baldaŭ revenis lia bonhumoro.\n:\"Cetere min tedis, ke mi estis devigata skribi en mian taglibron nur pri okazintaĵoj de aliaj homoj,\" li finis sian rakonton al ariĝintaj maristoj. \"Nun fine mi povos skribi ankaŭ ion pri mi.\"\n:Post kelkaj tagoj ili atingis novan insulon. Ĝia nomo estis Massava. Sur la bordo staris sennombraj amasoj da indiĝenoj. Mallarĝa ŝipeto kun kelkaj loĝantoj de la insulo veturis renkonten al ili.\n:\"Nun, sinjoro Pigafetta,\" diris admiralo signifoplene, \"ni faros punkton post niaj hipotezoj. Ni atestos ilin.\"\n:\"Kiamaniere, sinjoro admiralo?\"\n:\"Henriko devenas el Sumatro. Se ni fakte ĉirkaŭveturis la Teron, Sumatro ne povas esti malproksime de ĉi tie. El tio sekvas, ke ĉitieaj indiĝenoj devas paroli aŭ per la sama aŭ almenaŭ per tre simila lingvo, per kiu oni parolas en patrujo de Henriko.\"\n:\"En tiu kazo. . . Henriko devus kompreni ilin?\"\n:\"Kompreneble.\"\n:Admiralo vokis la serviston kaj instruis lin pri lia venonta tasko. Pigafetta zorgis pri tio, ke ĉiuj ŝipanaroj sciu, pri kio temas. Ĉiuj streĉe atendis la rezulton. \n:Kiam la ŝipeto kun indiĝenoj alveturis al Trinidad, Henriko vokis malaje:\n:\"Kion vi deziras?\"\n:La demando sonia kiel pafo, post kiu sekvis trankvilo. Ĉu ili ne komprenis?\n:Sed post momento flugis supren la respondo:\n:\"Reĝo Kolambu, sinjoro de ĉi tiu insulo, demandas, ĉu vi venas kiel amikoj aŭ malamikoj.\"\n:Henriko donis manon al oreloj, ke li pli bone aŭdu. Okuloj de la tuta ŝipanaro estis fiksitaj al li. Henriko havas en la vizaĝo strange koncentritan, streĉan esprimon. Sed lia koncentriĝo subite malaperas kaj liaj okuloj ĝoje brilas.\n:Li komprenis!\n:Per balbuta, interrompata voĉo li tradukis al admiralo demandon de indiĝenoj. \n:Sur Trinidad eksonis ĝojkrioj. Plenaj da admiro rigardis ĉiuj la ridetantan Magalhaeson. \n:\"Diru al ili, ke ni alportas mision de paco kaj amikeco de la hispana reĝo, kiu estas plej potenca el ĉiuj regnestroj en la mondo.\"\n:La indiĝenoj estis evidente kontentaj.\n:Kiel pruvon de amikeco Magalhaes sendis al reĝo kelkajn donacojn: tranĉiletojn, koraletojn, kombilojn, ĉapojn. Kaj li komisiis la delegitojn inviti la reĝon al admirala ŝipo. \n:Sur Trinidad oni faris fervorajn preparojn por bonvenigo de gastoj. Kaj apenaŭ estis ĉio preta, la reĝo alveturis. \n:Kiam Henriko transdonis al admiralo donacojn de la reĝo - rizon kaj fiŝojn -, Kolambu esprimis ĝojon pri propono de admiralo fari kontrakton. Li jam de longe sopiras havi fortan aliancanon. \"Vi neniam bedaŭros tion,\" certigis lin Magalhaes. \"La hispanan reĝon obeas ankaŭ regnestroj, kies lando estas kelkfoje pli granda ol tuta Massava.\"\n:La reĝo ŝatus scii, kiamaniere eskadro atingis ilian landon. Henriko tradukis rakonton de Magalhaes pri la veturo al trapasejo, tra markolo de Magalhaes, tra Pacifiko.\n:\"Sed kiel estas ebla veturi tiom da monatoj kaj ne vojerari, se ĉie oni vidas nur akvon?\" miris la reĝo.\n:Magalhaes kondukis reĝon kaj lian akompanantaron en sian kabinon. Tie li montris al ili markartojn, kompasojn, astronomajn instrumentojn kaj klarigis, kiel oni uzas ilin.\n:Poste li invitis ilin en magazenon. Dumvoje ili renkontis maristojn. Jen unu, jen du, baldaŭ tutan grupon, el unu kabino soniĝis laŭtega debato minimume de dudek viroj, tie denove novaj kaj novaj. La reĝo miregis. Li ne sciis, ke multaj el maristoj montriĝis al li kelkfoje. \n:En magazenoj kuŝis en longaj vicoj kestoj kun la varoj. Tie estis amasoj da koloritaj ŝtofoj, koraletoj, speguletoj, vitraj ornamaĵoj, ludkartoj, tranĉiloj, hakiloj, segiloj -\n:Magalhaes donacis al la reĝo kelkajn objektojn, kiujn li aĉetis en Eŭropo ridinde malmultekoste. La indiĝena reĝo radiis.\n:Admiralo tamen volis montri ne nur riĉecon, sed ankaŭ forton de la hispana reĝo kaj ties delegitoj. Li kondukis la gastojn en armilejon. Dumvoje nur kvazaŭ senintence li instigis Spinozon, ke sur la ferdekon alvenu armitoj. \n:La armilejo blindigis reĝon ankoraŭ pli multe ol magazeno. Sur longaj etaĵeroj estis apogitaj muskedoj, malantaŭ ili pendis ponardoj, rapiroj, pezaj glavoj, kurbigitaj sabroj, plue estis tie kestoj kun kanonkugloj, bareloj kun pulvo, feraj helmoj.\n:Poste ili revenis sur la ferdekon.\n:Tie staris en modelaj vidoj tridek armitaj maristoj. Sur la kapoj ili havis metalajn helmojn, brustojn kaj dorsojn kovris kirasoj, ĉiu havis en la mano ŝildon garnitan per fero, en dekstraj manoj ili havis pezajn glavojn. En subiranta suno ĉio brilis kvazaŭ en la fajro kaj elvokis impreson de teruraj batalantoj el regno de demonoj. Magalhaes informis sian gaston, ke li intencas montri al li, kiel oni luktas en lia patrujo.\n:Post ordono kaj signalo - Antauen! - alkuris grupo da maristoj, kiuj ĝis tiu momento staris sur alia flanko de la ferdeko. Fulmrapide ili elŝovis ponardojn kaj mallongajn glavetojn kaj metis sin kontraŭ la armitoj. Ili furioze pikis kontraŭ iliaj brustoj, dorsoj, ili celdirektis al la kapoj, sed la armiloj forpuŝiĝis kaj deglitis farinte neniun domaĝon. La armitoj staris kiel roko, ili ne movis eĉ per muskuleto en la vizaĝoj - kion ili ja saman posttagmezon prov-ekzerciis!\n:La reĝo ne povis kompreni tion. Admiralo kondukis lin al la armitoj, li denove klarigis, instruis. Fine li prezentis al la reĝo aian rapiron.\n:\"Por kiu celo?\" demandis la indiĝeno. \n:\"La maristoj ekatakos ankoraŭ unufoje. Se vi deziras, vi povas ataki ankaŭ.\"\n:La reĝo kuregis kun ceteraj atakantoj, li pikis per ĉiuj siaj fortoj, sed la kirasoj estis netrapenetreblaj.\n:Li redonis rapiron kaj diris rekone:\n:\"Tia armito valoras kiel cent aliaj soldatoj.\"\n:\"Ankoraŭ pli multe,\" diris serioze Magalhaes. \n:\"Kaj kiom da ili vi havas?\"\n:\"Sur ĉiu ŝipo du cent,\" respondis admiralo, kiu volis akiri respekton por la ekspedicio. \n:La indiĝeno rapide kalkulis. Tri ŝipegoj, sur ĉiu du cent - ĝi povas esti, ja en subferdeko ili ŝajnis abundegaj -\n:Nova energia ordono - la armitoj faris kelkajn ekzercaĵojn kun armiloj. Ĉiufoje ĝi eksonis kiel malhela tamburbatego.\n:Lasta numero estis kulmina punkto de la tuta teatraĵo. \n:Magalhaes iris kun la reĝo kaj ties sekvantaro al kapitana ponteto. Post kelkaj paŝoj, li donis apenaŭ rimarkeblan mansignon. En tiu momento la tuta karavelo skuiĝis de tondra bruego. El ĉiuj kanonoj oni pafis samtempe. El pafiltuboj ruliĝis fumo -\n:Reĝo kaj lia sekvantaro ege teruriĝis. Sed Magalhaes trankviligis ilin dirante, ke ĝi apartenis nur al montro de la lukto.\n:La hispana reĝo elkreskis en okuloj de indiĝena regnestro en supernaturan estaĵon. Bone, ke li sekurigis por si favoron de tiaj homoj! La sekvantan tagon estis fermita alianco kun reĝo de Massava.\n:Kaj denove komencis por maristoj vivo, kiu superis ĉiujn iliajn revojn. La indiĝenoj kondutis afable kaj amike kaj la naturo abundis pri riĉeco de fruktoj. La sekvoj de grandegaj suferoj sur Pacifiko malrapide malaperis. Sed estis ĉiam ankoraŭ sufiĉe da maristoj, kiuj ne povis moviĝi. Al tiuj volis Magalhaes doni kiel eble plej multe da kvieto, komforto kaj senriproĉa flegado. Tial li prokrastis la forveturon, malgraŭ tio, ke Molukkoj tiris lin.\n:Kaj ankoraŭ pro unu kaŭzo li ne rapidis kun forveturo. Li volis esti certa, ke la okupado de Massava por Hispanujo ne estos renversita per iu okazintaĵo post forveturo de lia ekspedicio. Tial li volis firmigi la reĝon Kolambu kaj regnestrojn de apudaj insuloj en konvinko, ke ilia alianco kun Hispanujo estas fermita por eterne. Ili ĉiutage konvinkiĝu, kia avantaĝo por ili kuŝas en tio, ke ili kunligis sian sorton kun tiu de la hispana regno.\"\n:Sed forveturo de la ekspedicio estis plirapidigita pro neatendita okazintaĵo.\n:El najbara insulo alveturis kiel vizitantoj tieaj loĝantoj. Maristoj interkompreniĝis kun ili. Ili volis interŝanĝi varojn. Kia estis ilia mirego, kiam ili ekvidis ĉe indiĝenoj oron! Kiel ekbrilis iliaj okuloj, kiam ili vidis la flavan metalon, pri kiu ili tiom revis! Por normala speguleto vi ricevas tiom da oro, ke vi hejme povos aĉeti milojn da tiaj ludiloj! Por kuireja tranĉilo aŭ rapiro vi ricevas tutan bulon da oro! Por hakilo tiom da oro, kiom ĝi mem pezas!\n:Ili perdis intereson pri ĉio, kio ne estis kunligita kun la oro. Fantomo de la brila metalo difektis al ili ĉiun prudenton. Ili amase vendadis armilojn kaj vestaĵojn. Por kio servas al ili armiloj? Se la admiralo alkondukis ilin ĝis ĉi tien, li alkondukos ilin facile ankaŭ hejmen, kaj vestaĵoj kaj tolaĵoj, kiujn ili havis kiel feran provizon? Ho, ĉio estos denove bona - ili alveturos en landojn, kie floras komercado, tie ili aĉetos novajn kaj pli bonajn aĵojn! Ĉi tie valoras ununura intereso, ununura sopiro: Oro! Oro! Oro! \n:Danĝera febro ekkaptis la eskadron. Maristoj vivis kiel en sonĝoj. Ankaŭ oficiroj kaj kapitanoj.\n:Nur admiralo staris super ĉi tiu frenezado kun sana prudento. \n:Li antaŭsentis grandecon de la danĝero, kiu penetris en karavelojn. Se la afero tiamaniere progresos, maristoj havos ja amasojn da oro, sed dum plua veturo eble ĉifonitajn vestaĵojn, senarmitajn manojn kaj malplenajn stomakojn. Aŭ ankoraŭ pli malbone: li ne sukcesos devigi ilin al forveturo, ĉar ili ŝanĝiĝos en avarulojn.\n:Jam nun kelkaj el ili kondutas kiel senraciaj. La admonan rigardon ili malatentas, la avertan vorton kvazaŭ ili ne aŭdus.\n:Ĉu ili pro tio aranĝis ĉi tiun veturon, ke ili ĉi tie senespere finiĝu? \n:Li kunvokis konsilon de kapitanoj.\n:\"Ni devos ĉesigi tiun frenezadon,\" li diris.\n:\"Kial?\" miris la kapitanoj.\n:Admiralo komunikis al ili, kion li timas. Ili ne konsentis. La avideco je oro kaptis ankaŭ ilin.\n:Magalhaes vidis, ke nepre devos interveni li mem. Li malpermesis vendadi al indiĝenoj objektojn por oro. Kiu agus kontraŭ tiu ordono, tiu estos ekzekutita.\n:Baldaŭ poste la eskadro forlasis Massavon. \n:Reĝo Kolambu ja ne konis vojon al insuloj de multekostaj spicoj, sed komercistoj rakontadis al li pri ĝi. Oni veturas al insulo Zebu - kaj de tie jam rekte al Molukkoj!. \n:La ŝipgvidanto dumvoje al Zebu fariĝis Kolambu mem. Ili alveturis tien post tri tagoj de kvieta vojaĝo. \n:En Zebu ili estis akceptitaj kun rigida sindeteno. Ties regnestro Humabon havis evidente pli klarajn imagojn pri eŭropaj \'aliancanoj\' ol reĝo de Massava. Ankaŭ merkaton li komprenis. Li postulis, ke Hispanoj pagu al li doganon por la varoj, kiujn ili aĉetos. Nur kiam Henriko kaj Kolambu klarigis al li forton de la eskadro, li revokis sian postulon pri la dogano.\n:Kiam Magalhaes konstatis, ke ĉiu insulo havas sian propran reĝon, li decidiĝis, ke li nomigos unun el ili la plej supera regnestro. La ceteraj reĝoj devos rekoni ties hegemonion.\n:Kolambu bone taŭgus al ĉi tiu rango, sed Massava estas tro malproksima. Tial li faros pli bone, se li komisios tiun rangon al Humabon.\n:Magalhaes ordonis servi celebran meson. Ĝin partoprenis ĉiuj indiĝenoj ankaŭ kun sia reĝo. Regnestroj de ĉirkaŭaj insuloj estis postulataj, ke ili ankaŭ venu.\n:En ĉeesto de nesupervideblaj amasoj pasis la reĝoj unu post alia antaŭ sian samlandanon, kiu hegemonios ilin post forveturo de Hispanoj. Kun longaj ceremonioj ili promesis al li fidelecon. Kiel pruvon de sia sindono ili kisis liajn manojn.\n:Poste la eminentigita indiĝeno en profunda trankvilo ĵuris fidelon al hispana reĝo.\n:Magalhaes kontente observis realigon de sia ideo. Nun li jam povas trankvile forveturi. Zebu kaj ceteraj insuloj restos por ĉiam la hispanaj kolonioj ...\n:Sur karaveloj oni faris lastajn preparojn por forveturo. Aĉetitaj nutraĵoj estis forveturigataj el surborda magazeno en internon de la ŝipoj.\n:Sed iun tagon alveturis al Trinidad reĝa ŝipeto.\n:Admiralo afable bonvenigis reĝon Humabonon. Li vidis, ke tiu estas iom ekscitita.\n:\"Zilapulapu sciigis min, ke li min ne obeos!\" gestis kolere per la manoj la vizitanto.\n:\"Zilapulapu? Kiu estas 1i?\" demandis Magalhaes kun sulkigitaj brovoj.\n\n:\"Reĝo de Maktano.\"\n:Maktano estis malgranda najbara insulo.\n:Malhela rigardo de admiralo traflugis markolon, per kiu estis ambaŭ insuloj dividitaj.\n:\"Kion fari?\" insistis Humabon.\n:\"Ni reordigos la aferon,\" trankviligis lin Magalhaes. \"Mi sendos al Maktano miajn armitojn.\"\n:\"Ni helpos vin,\" proponis la reĝo. \"Mi sendos en batalon milon da soldatoj.\"\n:\"Ne, dankon. Ĝi ne estos necesa,\" rifuzia memkonfide admiralo. \"Niaj armitoj estas nevenkeblaj. Zilapulapu konvinkiĝos pri tio.\"\n:\"Kiam vi ekveturos, sinjoro admiralo?\"\n:\"Hodiaŭ post duonnokto.\"\n:\"Ĉu ni povus rigardi la batalon almenaŭ el malproksimo, se vi rifuzas nian helpon?\"\n:\"Memkompreneble!\" konsentis volonte Magalhaes. \"Viaj homoj almenaŭ vidos, kion scipovas Hispanoj.\"','',0,'62.245.121.214','20041231145715','',0,0,0,1,0.005980223677,'20041231145715','79958768854284'); INSERT INTO cur VALUES (950,0,'Batalo_sur_Maktano','[[Magalhaes]]\n\nXVI. \n\nBatalo sur Maktano\n\n:Post adiaŭo kun reĝo Humabon restis la admiralo peze enpensiĝinta sur la ferdeko. En kian aferon li denove implikiĝis? Francisko sur Molukkoj atendas, por forveturo estas ĉio jam preparita - kaj li tute superflue aranĝas militekspedicion. Ankaŭ se liaj maristoj venkos - pri tio li estis neskueble konvinkita - kelkaj estos certe vunditaj. Iuj eble eĉ mortaj. Kaj ĉu li rajtas oferi vivojn de la homoj, kiuj helpis al li realigi revon de lia tuta vivo? Ĉu li rajtas minacigi vivon eĉ de unu el tiuj, kiuj de San Julian ĝis Zebu travivis tiom da superhomaj suferoj? \n:Superflua, superflua batalo! \n:Jam li ekbedaŭris sian decidon. Sian devon li tamen faris. Li malkovris novajn insulojn, li okupis ilin por Hispanujo. Li alveturos en Hispanujon, montros landkartojn kun nove tien desegnitaj insuloj kaj diros: Jen estas Ŝtelistaj insuloj, tie ni longe ne restis - ĉi tie estas Massava kun fidela reĝo Kolambu - jen troviĝas Zebu, kie vivas reĝo Humabon, la supera regnestro de najbaraj insuloj - apude ni vidas Maktanon . . .\n:Kion li diros pri Maktano? \n:Ĉu li ne malkaŝos la lastan epizodon kun reĝo Zilapulapu? Ili ja demandos lin, kiamaniere li estis tie akceptita, kiel rigardas aliancon kun Hispanujo la reĝo de Maktano -\n:Nova maltrankviliĝo. Ĉu malkaŝi ion? Li konas sin mem tre bone. Pri nenio li silentos. Do kion li diros? Ke Zilapulapu ĉesis obei ankoraŭ dum la ĉeesto de ekspedicio? Vi estas stranga konkistadoro, sinjoro admiralo! Tiel ni ne imagis al ni viajn servojn! \n:Ne, ne, ĉi tie oni ne povas heziti! La kontrakto estas tute klara: subigi - kaj por ĉiam! \n:Cetere - batalo. Kia batalo? Malgranda interbataleto, kaj ĉio estos en ordo. Kelkaj dekoj da armitoj sur ŝalupoj - la ŝipegoj restos sur siaj lokoj - kelkaj muskedpafoj, por pli granda surprizo ili kunprenos ankaŭ du tri kanonojn, kaj ĉio estos finita. La indiĝenoj diskuros kaj Zilapulapu kapitulacos.\n:Firme decidita li kunvokis konsilon de kapitanoj. Li klarigis al ili sian planon.\n:\"Ĉu vi volas aldoni ion?\" li demandis finante la konsilon.\n:\"Plej bone estus,\" aŭdiĝis Serrao, \"se ni senprokraste ekveturus al Molukkoj.\"\n:Admiralo ridetis.\n:\"Mi komprenas vian sopiron je via frato, Juano. Mi sentas la samon. Sed per ekspedicio al Maktano ni perdos nur du tagojn.\"\n:\"Tiamaniere mi ne opiniis tion,\" defendis sin Serrao. \"Kion signifas du tagoj, se ni vojaĝas jam pli ol jaron kaj duonon. Sed mi rigardas ĉi tiun batalon tute superflua.\"\n:Magalhaes senvole ektremis. Superflua batalo! Ankaŭ Serrao opinias ĝin superflua! Ĉu la meditoj de Fernao estis tamen ĝustaj? \n:\"Mi konsentas kun kapitano Serrao,\" diris Barbosa. \"Kial deteniĝi?\" \n:Nur kiam admiralo rememorigis ilin pri la reĝa kontrakto kaj devoj, kiuj sekvis el ĝi, ili rekonis, kvankam nevole, liajn argumentojn.\n:\"Kiu gvidos la ekspedicion?\" demandis objektive Spinoza. :\"Mi,\" respondis Magalhaes.\n:Ĉiuj saltis de sur siaj lokoj. \n:\"Neniam, sinjoro admiralo!\" vokis flame Serrao. \n:\"Tion ni ne permesos!\" aŭdiĝis ankaŭ serioza astronomo Marteno.\n:\"Sur Ŝtelistaj insuloj ni silentis, kiam vi stariĝis en frunton de la ekspedicio,\" diris unua oficiro Carvalho. \"Sed tiam ĉio aspektis tute alie. Vi estis unusola sana komandanto. Sed hodiaŭ?\"\n:\"Sinjoro admiralo, ne forgesu pri la reĝaj instrukcioj,\" diris Pigafetta. \"Tiuj tute klare ordonas, ke en kazo de batalo vi ne rajtas forlasi karavelojn.\"\n:Magalhaes ridetis. La zorgemo de lia komandantaro ĝojigis lin.\n:\"Mi estimas la inatrukciojn de la reĝo. Sed mi scias, ke ili estas kunmetitaj en komforta oficejo. La oficejo kaj oceano - ili estas iomete antitezaj aferoj, ĉu vi ne opinias?\"\n:\"Mi petas, ke vi komisiu la komandon al mi,\" insistis Spinoza. \n:\"La prerogativon havas mi!\" defendis sin Serrao.\n:\"Mi estus malbona komandanto, se mi ne troviĝus en vicoj de miaj maristoj en momento de la danĝero,\" finis konsilon admiralo. \"Do - mi komandos. Ceteraj taskoj estos dividitaj jene ...\"\n:Kapitanoj kaj oficiroj silentiĝis kaj atente sekvis pluajn instrukciojn.\n:Antaŭ duonnokto regis sur karaveloj vigla vivo. Sesdek maristoj enŝalupiĝis. Ĉiu kunprenis la plej bonajn armilojn. La ekspedicio kunveturigis ankaŭ kelkajn kanonojn.\n:Antaŭ forveturo alproksimiĝis al karaveloj ĉirkaŭ kvindek boatoj, en kiuj sidis batalantoj de reĝo Humabon.\n:\"Mi tamen kunprenus ilin en la batalon,\" konsilis Serrao al admiralo.\n:\"Malgraŭ tio, ke iliaj armiloj estas preskaŭ senvaloraj, ili tamen helpus nin per sia nombro.\"\n:\"Ne. Kun taĉmento de miaj maristoj mi ne timas eĉ tutan armeon de indiĝenoj,\" respondis Magalhaes.\n:En lasta momento alveturis reĝo Humabon. Li kondukis al admiralo araban komerciston.\n:\"Li konas lingvon de loĝantoj de Maktano. Eble li povos esti al vi iamaniere utila.\"\n:La komercisto sidiĝis en ŝalupon de Magalhaes.\n:En nokta kvieto aŭdiĝis mallongaj ordonoj. La ekspedicio ekveturis.\n:Fernao sidis apud Serrao. Proksime de ili estis Henriko. Pigafetta amuziĝis kun maristoj.\n:Varmeta nokto trankvile spiris. La maro estis kvieta. Remiloj egaltempe plaŭdis je la akvonivelo. \n:\"Mi havas impreson, kvazaŭ ni tute ne veturus por batali,\" Magalhaes kliniĝis al Serrao.\n:\"Estas vere belega nokto,\" diris Serrao.\n:\"Kaj ĝi forte rememorigas min pri tiu nokto en Malakka, kiam ni estis kun Francisko lastfoje. Ho, kiom da jaroj forpasis jam de tiu tempo!\"\n:Ili silentiĝis, pensante pri Francisko. Kiel strange, ke lia veturo donis impulson al ekspedicio de Magalhaes! \n:Fine aperis sur malhela horizonto siluetoj de malalta insulo. :Maktano!\n:Subite la ŝalupo ekkrakis. Ĉu ili puŝiĝis je la fundo? Ili ja troviĝas ankoraŭ tiom malproksime de la insulo!\n:\"Malfavora okazintaĵo, sinjoro admiralo,\" diris Serrao. \"Ĝuste en ĉi tiuj lokoj estas la maro tre malprofunda.\"\n:\"Kaj estas ĉi tie koralaj rifoj,\" aldonis trompite Henriko. \n:Kion fari? \n:Salti en akvon kaj vadi al la bordo? Ili ja ne povas atendi fluson kelkajn horojn kaj fariĝi la objekto de mokado de indiĝenoj!\n:En matena krepusko maristoj rigardas la admiralon. Ili atendas lian ordonon, energian, mallongan, kiel kutime -\n:Sed stranga afero - admiralo silentas. Li hezitas. Li rigardas siajn maristojn, poste Maktanon. Li ne povas decidiĝi. Li, kiu neniam hezitis, estas subite konfuzita.\n:Denove li konsciiĝas pri la sensenco de ĉi tiu batalo. Kial invadi insulon de trankvilaj homoj, kiuj neniel domaĝis al Hispanoj? Kial tiel superflue verŝi sangon de la maristoj, kun kiuj li kunkreskis kaj kiujn li alkondukis tra la vojoj bonaj kaj ankaŭ dornoplenaj ĝis ĉi tien, al Maktano? \n:Kaj la granda admiralo subite decidiĝas al la faro, kiu ĉiujn miregas.\n:Li vokas al si la araban komerciston.\n:\"Iru sur la insulon,\" li instigas tiun. \"Diru al la reĝo, ke mi donas al li ankoraŭ eblecon ĉion plibonigi kaj ordigi. Se li estos kompleza publike diri, ke li rekonas Humabonon kiel sian plej superan estron, ni ne kurbigos al li eĉ hareton sur la kapo. Alie li memkompreneble lernos koni hardecon de niaj armiloj.\"\n:\"Jes, sinjoro,\" diras kompleze la sendito. Li saltas en akvon, kiu atingas lian talion, li vadas al la insulo kaj malaperas en surbordaj densaĵoj ....\n:Post unu horo li revenas. Lia vizaĝo estas pala de emocio. \n:\"Indiĝenoj estas preparitaj, ili atendas vin,\" li informas per tremanta voĉo la admiralon.\n:\"Kaj mia komuniko?\"\n:\"Mi devas sciigi al vi, ke ili regis sur ĉi tiu insulo ĉiam mem kaj ili neniam obeos la reĝon de insulo Zebu. Kaj se vi volas veni kun pafiloj, ili bonvenigos vin per sagoj kaj ĵetlancoj, kiuj estas ankaŭ kapablaj mortigi homon.\" \n:\"Do - jen klaraj vortoj,\" diras la admiralo kaj li rektiĝas.\n:\"Kaj ankoraŭ ion, sinjoro admiralo. Apud la bordo estas multaj kavaĵoj superkovritaj per branĉoj.\"\n:\"Por ke ni falu malsupren kaj poste trapikiĝu,\" diris Serrao. \"Ne, tiun ĝojon ni ne faros al ili.\"\n:\"Ĉu ili estas multaj?\" demandis ankoraŭ la admiralo.\n:\"Malfacile diri tion,\" respondis la komercisto. \"Mi mem vidis nur kelkajn grupojn. Sed mi havis impreson, kvazaŭ moviĝus ĉiuj densaĵoj.\"\n:Admiralo donis ordonojn.\n:\"Bombardiloj devas resti sur la ŝalupoj. Sur ĉiu ŝalupo estos du viroj.\"\n:\"Domaĝe!\" ĝemetis Serrao. \"Nia malgranda nombro estos per tio ankoraŭ plimalgrandigita kaj ni restos sen la kanonoj, kiuj devis esti la plej granda surprizo.\"\n:\"Ni devos helpi al ni ankaŭ sen ili,\" respondis admiralo kaj kiel unua li saltis en marondojn.\n:Ili progresis antaŭen nur malrapide. El sabla profundaĵo elstaris glitaj ŝtonegoj kaj akraj rifoj. La maristoj paŝis singarde. Ili devis zorgi pri tio, ke ili ne malsekigu pulvon kaj muskedojn. \n:La reĝo de la insulo Zebu restis kun siaj batalantoj malproksime sur la maro. \n:Pigafetta priskribis la batalon sur Maktano jene:\n:\"Ni saltis en akvon, kiu atingis ĝis niaj talioj, kaj ni devis vadi al bordo certe tiom malproksimen, ĝis kien oni povus pafi el pafarko, dume niaj ŝalupoj ne povis sekvi nin, ĉar tie estis koralaj rifoj. Sur la bordo ni trovis mil kvin cent indiĝenojn, kiuj estis dividitaj en tri grupoj. Terure kriante ili ekatakis nin. Du grupoj atakis el flankoj, unu grupo el antaŭe. Nia admiralo dividis ŝipanaron en du grupojn. Muskedistoj kaj sagpafistoj pafis de sur boatoj duonhoron, sed senrezulte, ĉar iliaj kugloj kaj sagoj kaj ĵetlancoj ĵetataj el tia distanco jam ne estis kapablaj trapenetri la lignajn ŝildojn kaj maksimume ili vundis brakojn de la malamikoj. La admiralo donis laŭtvoĉe ordonon, ke ili jam ĉesu pafi (versimile por ŝpari municion al lastaj momentoj de la batalo, sed ili ne obeis lin. Kiam insulanoj vidis, ke niaj pafaĵoj kaŭzas al ili nur etan aŭ tute nenian domaĝon, ili cedis nek unu paŝeton. Ili nur ĉiam pli laŭte batalkriis, transsaltante de unu flanko al alia, por eviti la pafaĵojn. Samtempe ili senĉese alproksimiĝis, ŝirmante sin per siaj ŝildoj. Ili ĵetis al ni sagojn kaj lancojn en fajro harditajn, lignajn ĵetlancojn, ŝtonaron kaj marĉon, tiel ke ni nur malfacile defendis nin. Iuj el ili ĵetis al nia admiralo eĉ lancojn ekipitajn per metalaj pintoj.\n:Volante fortimigi ilin, sendis admiralo kelkajn niajn homojn por bruligi loĝejojn de la insulanoj. Sed tio kolerigis ilin ankoraŭ pli multe. Iuj el ili forkuris al la fajro, kiu konsumis dudek aŭ tridek kabanojn, kaj mortigis tie du el niaj homoj. La restantaj ekatakis nin des pli furioze. Kaj kiam ili ekrimarkis, ke niaj kruroj ne estas ŝirmataj per la ŝildoj, ili celdirektis precipe al ili. Al admiralo traboris dekstran kruron venenigita sago, post kio li ordonis, ke ni paŝon post paŝo cedu. Sed preskaŭ ĉiuj niaj homoj komencis en tiu momento senpripense forkuri, tiel ke el ni restis kun li apenaŭ ses aŭ ok (kaj li, estante jam jarojn lama, evidente plimalrapidigis la cedon).\n:Tiam ruliĝis al ni el ĉiuj flankoj sagoj kaj ŝtonoj, kiujn la malamiko ĵetis al ni, kaj ni ne estis kapablaj rezisti. La bombardiloj, kiujn ni havis en boatoj, ne povis helpi al ni, ĉar malprofunda akvo detenis ilin en troa malproksimo. Tiel ni cedis ĝis la maro. Ni klopodis cedi kiel eble plej malproksimen de la bordo. Senĉese batalante ni cedis paŝon post paŝo kaj ni jam estis je pafdistanco de la bordo kaj akvo atingis niajn genuojn. Sed la insulanoj persekutis nin tro obstine kaj ili ĉasis ĉiam la ĵetlancojn, kiujn ili ĵetis al ni antaŭe, tiel ke ili povis uzi la saman ĵetlancon kvinfoje aŭ sesfoje. Kaj ĉar ili distingis la admiralon, ili pafcelis precipe al li: ili jam dufoje batfaligis al li helmon de sur la kapo. Sed li persistis kun kelkaj malmultaj el ni kiel brava kavaliro sur la loko, ne provante cedi plu. Tiel ni batalis pli longe ol unu horon, ol unu el insulanoj sukcesis ĵeti en vizaĝon de la admiralo pafaĵon el kano. En sekvanta momento la koleriĝinta admiralo trapuŝis bruston de la atakinto per sia propra lanco, sed ĝi restis fiksita en korpo de la mortigito. Kiam nun admiralo provis elingi glavon, li sukcesis tion fari nur duone, ĉar bato de la ĵetlanco lamigis lian dekstran brakon. Kiam la malamikoj observis tion, ili ĵetis sin kune kontraŭ li. Unu el ili donis al li per sabro tian baton en maldekstran kruron, ke li sinkis kaj falis sur la vizaĝon. Ili tuj ĵetiĝis al li kaj trapikis lin per lancoj kaj per ĉiuj arrniloj, kiujn ili havis. Tiel ili senvivigis nian spegulon, nian lumon, nian konsolon, nian fidelan estron.\"','',0,'62.245.121.214','20041231145813','',0,0,0,1,0.076326701608,'20041231145813','79958768854186'); INSERT INTO cur VALUES (951,0,'Victoria','\n[[Magalhaes]]\n\nXVII.\n\nVictoria\n\n\n:Maristoj sur la ŝalupoj rigardis al la bordo kaj ne povis kredi tion, kio okazis. Ĉu estas eble, ke ilia admiralo estu morta? Ke li forlasu ilin en la momento, kiam li kondukis ilin tra la plej malbona parto de la grandioza vojo? \n:Teruregiĝinte ili rigardis la lokon, kie li malaperis. Eble tio estas nur malbona sonĝo. Eble la admiralo elstaros el kvietaj ondoj, kiuj forlavos al li postsignojn de la akceptitaj vundoj. Kiu ja kondukus la ekspedicion al Molukkoj kaj hejmen, en Hispanujon? \n:Sed la oceano estis trankvila kaj ondetoj senkulpe balanciĝis, kvazaŭ en ilia sino ne troviĝus homo, sur kies ŝultro kuŝis grandeĝa ŝarĝo de la plej aŭdaca kaj plej fama ekspedicio de ĉiuj tempoj kaj de ĉiuj popoloj. . . \n:Kaj ili tamen ankoraŭ unufoje ekvidis lin. \n:La insulanoj tiras el akvo kadavron de la admiralo, ili portas ĝin sur la bordon, ili ĝojkrias, dancas, ĵetas lancojn alten. Malfortigitaj, sangomakulitaj maristoj prenas siajn armilojn. Ili\nliberigos almenaŭ kadavron de la admiralo. \n:Ĉiuj rigardas Serraon. Ili atendas lian ordonon. \n:Serrao komprenas ilin. Ankaŭ li ŝatus doni sian vivon por tio, ke la korpo de lia komandanto ne estu malestimita. \n:Sed la prudento venkas. Admiralo mortis, sed ni devas finigi lian verkon. La vojo hejmen estas ankoraŭ longa kaj tie embuskas nin centoj da danĝeroj. Oni bezonos ĉiun viron. \n:La okuloj de la maristoj pendas sur Serrao.\n:\"Ĉu ni ekatakos?\" demandas iuj malpacience. \n:\"Ne,\" respondas Serrao. \n:Ili rigardas lin ne komprenante. \n:\"Ni sendos tien tradukiston. Ni ofertos al ili varojn aŭ armilojn, ke ili redonu al ni korpon de la admiralo.\"\n:Ĉiuj sekvas per okuloj la komerciston-tradukanton retenante spiradon. Sed la kolero de la venkintaj batalantoj por libereco estis pli granda ol ilia avideco je armiloj. Ili respondis, ke ili ne redonos la kadavron de sia plej granda malamiko eĉ por ĉiuj trezoroj de la mondo.\n:Serrao kun peza koro donis ordonon por reveturo al karaveloj. Tie ekregis konsterniĝo. Neniu atendis tian malvenkon. Neniu povis kredi, ke admiralo estas morta.\n:Ruinigita Pigafetta foriras en sian kajuton kaj tie li skribas en sian taglibron:\n:\". . . Tiel ili senvivigis nian spegulon, nian lumon, nian konsolon, nian fidelan estron. Kiam ili vundis lin, li turniĝis ankoraŭ kelkfoje al ni por vidi, ĉu ni ĉiuj atingis la boatojn.\n:Lia ĉefa virto estis memkonfido kaj persistemo eĉ en la plej malbonaj momentoj de la vivo. Ekzemple malsaton li toleris pli bone ol ni ĉiuj kune. Bonege li konis legi marmapojn kaj li scipovis gvidi ŝipojn pli majstre ol ĉiuj liaj ŝipgvidistoj. La plej bona pruvo, kiajn kapablojn havis ĉi tiu viro, estas fakto, ke li ĉirkaŭveturis Teron - ĉar en la momento, kiam li mortis, ĝi estis kvazaŭ ĉirkaŭveturita malgraŭ tio, ke li ne havis en tio iun antaŭulon.\"\n:Kaj dume ferdekoj de ŝipoj de Magalhaes tremegas de kolero, bedaŭro kaj antaŭtimo. Kio sekvos? Kiu gvidos la ekspedicion dum plua navigado? \n:Post interkonsilo estis elektita kiel komandanto Duarte Barbosa, bofrato de Magalhaes.\n:La restado sur insulo Zebu fariĝis danĝera. Indiĝenoj malkaŝis multajn signojn, ke Eŭropanoj estas ne bonvenataj gastoj. Pro tio la ekspedicio faris rapide preparojn por forveturo.\n:Ĉiuj laboris en febra rapideco. Nur malsanuloj alrigardis la plilongan labortempon nenion farante. Ili estis multaj, preskaŭ ĉiuj partoprenintoj de la ekspedicio al Maktano, inter ili ankaŭ Pigafetta. Sago trafis lin rekte en la frunton. Ĝi estis pafita el granda distanco, tiel ke Pigafetta estis nur malgrave gratvundita. Sed ĉar la sago estis venenigita, minacis danĝero, ke la veneno penetros en tutan korpon.\n:Ankaŭ Henriko estis vundita. Li kuŝis apud admirala estra ponteto kaj malgaje rigardis al la firmamento. La morto de admiralo dolorigis lin pli multe ol propra vundo. Li luktis ĉe flanko de sia sinjoro kiel leono. Vane. Lia sinjoro kaj komandanto ne vivas plu. Kia sinjoro li estis! Li kondutis al sia sklavo ĉiam afable, neniam batis lin neniam tro ŝarĝis lin per laboro. Kaj dumvoje sur Pacifiko li promesis al Henriko, ke reveninte hejmen, li nuligos lian sklavecon. Henriko estos denove libera kaj nekatenita, kiel en sia infanaĝo. Se li volos, li povos resti en familio de Magalhaes, sed se estos lia sopiro, li povos reveni en sian patrujon. Kaj nun - la morto de Magalhaes ruinigis ĉion. Kiu ja kredas lin, ke oni promesis al li liberecon? \n:Suno brulegis. La vundo en flanko doloregis. En cerbo de Henriko estis ununura demando: \"Kio nun estos kun mi?\"\n:Sur la ferdeko paŝis Barbosa. Nova rango ebriigis lin. Ĉie li estis videbla kaj aŭdebla. Ĉien disvastiĝis liaj arogantaj ordonoj.\n:Kiam li vidis la kuŝantan sklavon, li kriis:\n:\"Kial vi ĉi tie kuŝripozas?\"\n:\"Mi estas vundita, sinjoro kapitano,\" respondis Henriko. \"Vundita! Vundita!\" kriegis Barbosa. \"Niaj homoj povus morti de la laboro, kaj vi kuŝripozos! Eble vi opinias, ke post morto de la admiralo vi jam ne bezonos labori?\"\n:\"Ne, sinjoro kapitano.\"\n:\"Ĉesu kun tiu kapitano, vi ja devas jam scii, ke mi estas vicadmiralo!\"\n:\"Al mi forfluis multe da sango, sinjoro vicadmiralo.\"\n:\"Jam estu en magazeno, vi maldiligentulo!\"\n:\"Mi vere ne povas, sinjoro vicadmiralo!\"\n:\"Vi mallaboremulo!\" ekkriis Barbosa kaj saltis al li. \"Do vi vere opinias, ke vi ne obeos? Sed pri tio ne eraru, vi hundo!\"\n:La korpo de Henriko ektremis de la piedbato, kiun donis al li Barbosa por akcenti siajn vortojn.\n:La vundita sklavo kun granda peno leviĝis. Li treniĝis al la relingo. Poste li sidiĝis en ŝalupon, kiu veturis al la bordo por varoj. Li volis rektiĝi, sed li ekĝemis. Doloris lin la vundo el batalo kaj ankaŭ piedbato de Barbosa. Tiu bruligis la korpon, sed ankoraŭ pli multe la animon.\n:La piedbaton por ĉio, kion li faris por la admiralo. Kompatinda admiralo! Se li scius, kio okazis kun lia sklavo! Li jam scipovus bridi la sovaĝan Barbosan! Sed nun? Kiu defendos la sklavon, kiu ne havas sinjoron? Ĉiuj ordonos lin, ĉiuj donos al li laboron, ĉiuj batos lin. Plena da kontuzmakuloj kaj malfermitaj vundoj li veturos kun ili en Hispanujon renkonten al la plej malhela estonteco.\n:Ne! Li ne veturos kun ili! La admiralo estas morta, ĉu koncernas lin iu alia? Li saltos sur la bordon, malaperos en la densaĵoj, atendos ĝis forveturo de la karaveloj kaj poste li prezentos sin antaŭ reĝo de Zebu. Iun tempon li vivos sur la insulo kaj poste li jam iamaniere atingos Sumatron.\n:Sed la piedbato brulis kaj flamigis en la animo danĝeran fajron. La vicadmiralo devos penti pro sia brutaleco! \n:Henriko elboatiĝis kaj iris en loĝejon de la reĝo. Tie ili interkonsentiĝis pri la plano, kiamaniere venĝi sin je la Hispanoj. \n:Sekvantan tagon li aperis apud la vicadmiralo.\n:\"Kion vi volas ĉi tie denove?\" malamike ektraktis lin Barbosa. \"Mi ordonis al vi labori en la magazeno!\"\n:\"Jes, sinjoro vicadmiralo,\" respondis humile la sklavo. \"Mi laboras tie. Sed mi alportas al vi sciigon de la reĝo.\"\n:\"Kion li volas ankoraŭ?\"\n:\"Li sciigas al vi, ke li sendos al hispana reĝo riĉajn donacojn. Bonvolu veni por ili sur la insulon. La reĝo preparis por ĉiuj sinjoroj kapitanoj kaj oficiroj solenan tagmanĝon por adiaŭo.\"\n:\"Kiam?\"\n:\"Hodiaŭ.\"\n:Duarte Barbosa kontente ridis. Bone komenciĝas lia kariero. Apenaŭ li fariĝis la vicadmiralo, jam li kolektas riĉaĵojn! \n:\"Sciigu la reĝon, ke ni dankas pro lia invito. A1 la tagmanĝo ni venos.\"\n:Henriko faris profundan komplimenton kaj malaperis.\n:Dum konsilo de oficiroj aŭdiĝis voĉoj de malkonfido. Estas strange, ke la reĝo invitas ĉiujn oficirojn. \n:Ankaŭ Serrao ne konsentis kun la propono viziti la reĝon. Sed kiam Barbosa kulpigis lin pro la malkuraĝo, li ĉesis protesti.\n:Dudek naŭ oficiroj enŝalupiĝis. Ili iris tiamaniere, kiel oni kutimis iradi al festenaj regaloj. En festaj vestoj, sen armiloj. Kelkaj havis malpezajn spadetojn. \n:En frunto de la procesio iris Serrao kun Barbosa. Malantaŭ ili ceteraj oficiroj. La procesion fermis Spinoza kaj Carvalho. \n:Kelkajn momentojn ili iris tra stratoj de la urbo ne rimarkinte ion okulfrapantan. Sed subite viviĝis ĉiuj kabanoj, dometoj, stratoj, el ĉiuj flankoj kuregis al malgranda procesio indiĝenoj kun armiloj en la manoj.\n:La ekatako estis tiom rapida, ke Hispanoj ne havis tempon por forkuri, kaj por defendo ili havis neniujn armilojn. La komandantaro de la ekspedicio de Magalhaes estis falĉata kiel herbo.\n:Nur du viroj sukcesis kursavi sin. Ili estis Carvalho kaj Spinoza, kiuj deteniĝis per alligo de la ŝalupo. Kiam ili ekvidis la armitajn indiĝenojn, ili forkuris, surŝalupiĝis kaj feliĉe atingis karavelojn. \n:Carvalho transprenis komandon sur la ŝipoj. Karaveloj proksimiĝis al firma tero kaj bombardistoj komencis pafegi sur la bordon.\n:La kanonpafaĵoj konfuzigis vicojn da insulanoj. Ilia kriego plifortiĝis. Kelkaj kabanoj ruiniĝis.\n:\"Fajron!\" komandis ree kaj ree Carvalho. \n:Novaj bategoj, nova kriego. \n:Subite ĉio silentiĝis. \n:Sur la bordo aperis procesio de indiĝenoj. Ili kondukis unu oficiron. La maristoj el karaveloj vidis, ke lia blanka vesto estas tute makulita de sango.\n:\"Jen Serrao!\" vokis Pigafetta, kiu ne povis partopreni la viziton de la urbo pro sia vundiĝo. \n:Estis li. \n:\"Ne pafu!\" li vokis per malforta voĉo. \n:Sur karaveloj neniu eĉ spiris. \n:\"Carvalho, savu min! Se vi donos al ili bombardilojn, ili forlasos min libera!\"\n:\"Kio okazis kun la ceteraj?\"\n:\"Ili estas mortaj!\"\n:En ĉi tiu momento Carvalho konsciiĝis, ke post murdiĝo de la oficiroj li povos fariĝi la admiralo. \n:Rapide decidita li respondis:\n:\"Kun la sovaĝuloj ni jam ne povas trakti! Ni ne kredas al ili!\"\n:\"Carvalho, eble vi ne lasos min ĉi tie perei!\" ekĝemis vundita Serrao. \n:\"Mi bedaŭras, sed mi ne povas helpi vin,\" respondis kun senkompata apatio Carvalho. Kaj turniĝinte al la maristoj li komandis:\n:\"Streĉu velojn!\"\n:Neniu moviĝis. \n:\"Ĉu vi ne komprenis?\" kriegis Carvalho kaj li tute ruĝiĝis. Elcano stariĝis antaŭ li. Li rigardis rigide la novan komandanton. Lia rigardo estis plena de malestimo, kiam li diris:\n:\"Sed tion vi ne opinias serioze, sinjoro Carvalho?\"\n:\"Kial ne? Eble vi volas, ke mi ĵetu en pereon tutan ekspedicion pro unu homo?\"\n:\"Admiralo Magalhaes agus sur via loko tute alie,\" respondis Elcano. \"Se vi mem ne estas sufiĉe kuraĝa, ni batalos eĉ sen vi - ĉu vi komprenas?\"\n:\"Bonege!\" grimacis Carvalho. \"Se iu post Maktano kaj post hodiaŭa murdiĝo havas inklinon perei, mi tute ne kontraŭataras!\"\n:\"Kiu iros memvole kun mi?\" demandis Elcano kaj lia rigardo hardiĝis de aŭdaco kaj decido. \n:\"Mi!\" diris senhezite Pigafetta. \n:\"Mi!\" decidiĝis ankaŭ Spinoza. \n:\"Mi!\" ekĝemis Garcia, venkante grandan doloron en la tuta korpo. En batalo sur Maktano li ricevis kelkajn gravajn vundojn. Li estis unu el tiuj, kiuj defendis la cedon de Magalhaes ĝis la lasta momento. Nun skuegis lin altgrada febro. \n:Tio estis ĉio.\n:Tri viroj. \n:La ceteraj estis terurigitaj kaj silentis. Ili klinis kapojn, ne volante renkonti rigardojn de la bravaj kunuloj.\n:\"Hontu!\" vokis indigne Elcano.\n:\"Mi ja diris tion al vi!\" ĝojis pro sia venko Carvalho. \"Streĉu velojn!\"\n:La maristoj malrapide disiris.\n:Veloj streĉiĝis. La karaveloj forveturis.\n:De la bordo ili aŭdis senesperegan krion. Jen forlasita kaj perfidita Serrao falis sub la batoj de kolerigitaj indiĝenoj. \n:Ĝi estis malgaja veturo de insulo Zebu. Ĉiuj maristoj estis kvazaŭ lamigitaj. Ili sentis, ke jam ne estas ĉi tie forta mano, kiu tiom majstre gvidis ilin.\n:Novan admiralon ili malestimis. Ili malamegis lin pro lia fieco, kiun li montris al Serrao. Ili hontis antaŭ si mem. Ili ja devis iri en malegalan batalon. Pli volonte morti en batalo, ol vivi tiamaniere.\n:Baldaŭ montriĝis, ke la nombro de maristoj ne sufiĉas por priservi tri ŝipojn. Ili ja restis jam nur cent ok. Inter ili estis multaj vunditoj.\n:Ili decidiĝis neniigi unu ŝipon. Kiun? Concepcion estis la plej kaduka. Ili transportis provizojn kaj ĉion, kio iel valoris, en du restantajn karavelojn. Concepcion ili forbruligis.\n:El la tuta ekspedicio restis jam nur Victoria kaj Trinidad... \n:Ili veturis - kien ili veturis? Kiu sciis, kien ili veturas? Jen\nili veturas okcidenten, jen suden, tuj denove orienten. :Konsterniĝo kaj teruro falis sur la karavelojn. Ili baraktiĝas en ĉi tiuj malproksimaj maroj senpove, ili similas al du sableroj en la dezerto, denove aperas tiu minaca fantomo el Pacifiko - malsato - malsanoj - - -\n:Konsterniĝo kaj teruro falis sur la karavelojn. Do tiaj estos finoj de la ekspedicio, kiu ekveturis kun tiom da esperoj? \n:Kiam ŝajnis, ke jam estas ĉio perdita, ili veturis al Borneo. Ili estis akceptitaj de la indiĝena loĝantaro afable kaj amike. \n:Tie ili restis sufiĉe longan tempon. Ili aĉetis nutraĵojn kaj riparis ŝipojn. Precipe Trinidad estis jam kaduka.\n:Iam ili vidis grandan nombron de indiĝenaj boatoj, kiuj veturis el la haveno. Carvalho, terurigita jam per batalo sur Maktano kaj malkonfida per atako en Zebu, kredis, ke boatoj intencas ataki la karavelojn. Por malebligi tion, li mem donis ordonon al atako.\n:Hispanoj sukcesis atingi la vastan maron. Nur de la kaptitoj ili estis informitaj, ke la batalo estis superflua, ĉar indiĝenoj ne havis militistajn planojn. \n:En tiu batalo pereis kelkaj Hispanoj - inter ili ankaŭ Carvalho. Kiu nun gvidos la ekspedicion? Kiu alia ol Elcano, kiu montris plej multe da aŭdaco kaj energio el ĉiuj maristoj kaj estas ankaŭ plej sperta! Kaj plie - jen homo, kiu eliris el vicoj de ŝipanaro, li certe komprenos la ĝeneralan sopiron reveni kiel eble plej baldaŭ en Hispanujon. \n:Ĉiuj jam volis hejmen. Ili sopiris je tio pli akre kaj pli elemente ol en San Julian kaj en la trapasejo. Tiam ili nur antaŭsentis la danĝeron, al kiu ili iras renkonten. Sed nun ili jam sciis, kion ili povos atendi, kaj tial for, for de ĉi tiuj lokoj, kie ĉe ĉiu paŝo embuskas la morto!\n:Sopirante reveni ĉiuj estis pretaj forgesi la originan planon de la veturo de Magalhaes. \n:Ĉiuj - nur ununura ne.\n:Elcano! \n:Li kunvokis la maristojn.\n:\"Kamaradoj,\" li diris, \"mi konas vian sopiron. Ankaŭ mi jam ŝatus esti en Hispanujo. Sed vi ne rajtas forgesi, kion intencis nia granda admiralo: atingi Molukkojn. Ĉu ni perfidu liajn planojn? Ĉu ni malkuraĝe rezignu pri tio, je kio li tiom sopiris - kiam ni venkis jam tiom da malhelpaĵoj?\"\n:La maristoj embarasite silentis. \n:Elcano daŭrigis:\n:\"La granda admiralo oferis por sia ideo vivon. Ĉu vi ne opinias, ke estas nia devo daŭrigi lian verkon, finigi ĝin? Ni ofte agis maljuste kontraŭ li. Ankaŭ mi estis inter la erariĝintoj, kiuj ne komprenis lin. Mi bedaŭras tion. Ni devos reĝustigi la maljustaĵojn, kiujn ni faris kontraŭ li dum lia vivo. Rememoru, kiel li kondutis al ni dumvoje sur Pacifiko! Rememoru Maktanon! Li ja povis resti en Trinidad kaj sendi en la batalon nur nin! Kaj kia estis la fakto! Ĉu vi rememoras, kiel aŭdace li batalis? Kiel li ŝirmis nian cedon, vidante, ke la batalo estas jam perdita?\"\n:La partoprenintoj de la ekspedicio al Maktano kapjesis. La staturo de admiralo subite aperis antaŭ ili. -\n:Elcano entuziasmiĝis:\n:\"Kamaradoj, granda admiralo vivis kaj batalis kune kun ni ĝis lasta spiro. Li oferis vivon por sia ideo kaj por ni. Do - fidelecon por fideleco! Mi proklamas al vi, ke mi dediĉos ĉiujn miajn fortojn al ununura celo: plenumi testamenton de la admiralo. Ĉi tiu testamneto signifas - veturon al Molukkoj kaj poste hejmen, en Hispanujon!\"\n:Elcano sukcesis gajni ĉiujn maristojn por plenumo de la testamento de Magalhaes. \n:Sed - kie troviĝas Molukkoj? \n:Ĉi tie estas tia miksaĵo da insuloj, ke du karaveloj veturas inter ili kiel du vaglumoj. Neniu konas la vojon al Molukkoj. \n:Post kelkmonata vaga veturo ili atingis malgrandan insuleton. Areto da Hispanoj sub gvido de Elcano penetris en apudmaran vilaĝon. Malajoj forkuris, sed du kaptitoj estis tamen alkondukitaj sur la ŝipon. \n:Elcano alparolis ilin rekte:\n:\"Kie estas Molukkoj?\"\n:La kaptitoj silentis. Ĉu ili ne komprenis? Elcano ripetis la demandon ankoraŭ pli akcente. \n:Subite unu indiĝeno plivigliĝs:\n:\"Moloko?\"\n:\"Jes. Moloko!\" ripetis Elcano ĝojigite. \n:La indiĝeno montris al la sudo kaj promesis, ke li alkondukos tien la ekspedicion. Ili navigadis unu semajnon, sed Molukkoj ĉiam ne aperis. Nur la sepan tagon ili ekvidis kelkajn kanusformajn insulojn. \n:\"Moloko!\" ekkriis Malajo.\n:Molukkoj, la celo de ilia veturo! Sopiro de Magalhaes! Lando de Francisko Serrao!\n:Kiamaniere bonvenigos ilin la amiko de admiralo? Kaj kiel li estos sendube ruinigita, ĝis ili diros al li pri morto de la granda admiralo kaj de Juano Serrao!\n:Sed Francisko Serrao ne bonvenigis ilin. Li jam estis unu duonjaron - morta!\n:Li mortis kiel viktimo de rivaleco kaj ekspansio de Portugalujo kaj Hispanujo. \n:Portugaloj volis malebligi la ekspedicion de Magalhaes tuj de la komenco. Unue ili intervenis pere de sia ambasadoro Alvarez, poste ili sendis sur la maron sian ŝiparon, antaŭ kiu la ekspedicio forflugis sendube nur pro tio, ke Magalhaes gvidis la karavelojn el vasta oceano al Afriko.\n:Forpasis monatoj kaj pri heroaj marnavigantoj estis nenio aŭdebla. Poste alveturis en Hispanujon perfida Gomez kun San Antonio. Li ja ne ricevis rekompencon, kiun li atendis, male li estis arestita, sed la nomon de Magalhaes li tamen makulis per fiaj kalumnioj. Ambasadoroj de Manuelo tiel eksciis, ke la ekspedicio jam atingis sudan promontoron de Ameriko, kaj nun ĝi certe veturas rekte al Molukkoj! \n:Ĉu Portugalujo permesu ŝtelon de la insuloj, kie kreskas multekostaj spicoj? \n:Novan militŝiparon al Molukkoj!\n:Sensukcese. Pri karaveloj de Magalhaes absolute neniu postsigno. . . Sed ili certe baldaŭ alveturos. Kaj Serrao konatigos Magalhaeson, sian amikon de infaneco, kun ĉiuj komercaj sekretoj. Tion oni devas malebligi!\n:Al Molukkoj alveturis portugala ambasadoro. Li vizitis Franciskon Serraon kaj dum la traktado li verŝis en trinkaĵon de nenion antaŭvidanta malkovrinto de Molukkoj fortefikan venenon. . . \n:Tiel pereis Francisko Serrao. Ĝi okazis en la sama tempo, kiam Magalhaes troviĝis sur la insulo Zebu. \n:Molukkoj ravis maristojn per sia beleco kaj precipe per malkareco de multekosta spico. Por bagatelaĵo vi aĉetas ĉi tie centkilogramon da kariofilo, hejme vi vendos ĝin kaj vi fariĝos riĉulo. Vere. Molukkoj estis indaj de tiel longa veturo! \n:Ili restis sur la insuloj ĉirkaŭ ses semajnojn. Dum la tuta tempo ili interŝanĝis ŝtofojn kaj aliajn varojn por multekosta spico. \n:Kiam ili volis finfine en decembro 1521 ekveturi, ili konstatis, ke ŝipo Trinidad havas en suba parto grandan truon, per kiu penetris en ĝin senĉese akvo. Estis necese fari ĝeneralan riparon.\n:Elcano insistis reveturi hejmen. Ĉiumomente povis aperi apud Molukkoj portugalaj ŝipoj, kiuj havus kun hispanaj konkurantoj neniun kompaton. \n:Tial estis decidite, ke ili veturos en du direktojn: Elcano kun Victoria daŭrigos la veturon okcidenten, Spinoza kun Trinidad elektos pli mallongan vojon al meza parto de Ameriko, al tiuj lokoj, kiujn atingis Balboa kun siaj homoj. Tie li ekrilatos kun aliaj hispanaj ŝipoj, kiuj estas en orienta parto de Dario, li sendos al ili varojn trans terkolon de Dario kaj mem sen ŝarĝo li ĉirkaŭveturos Sudan Amerikon. \n:Maristoj estis dividitaj egalnombre al ambaŭ ŝipoj. \n:Ĉiuj estis profunde kortuŝitaj, kiam Victoria streĉis velojn kaj ekveturis okcidenten. \n:La karavelo Trinidad post finiĝo de riparoj celdirektis orienten. Sed ĝi ne havis feliĉon. Distanco al meza parto de amerika kontinento estis multe pli granda, ol la kapitanoj supozis. La provizoj malaperis. La veloj disŝiriĝis. Ŝnuregoj traŝiriĝis. La maristoj estis turmentataj de skorbuto. Multaj el ili mortis de malsato.\n:Spinoza vidis, ke li ne atingos celon. Tial li decidiĝis veturi returnen al Molukkoj.\n:Li alveturis tien en la tempo, kiam apud la insuloj ankris portugala ŝipanaro. Pezaj militkrozoŝipoj rapidegis al Trinidad, por ke la karavelo ne malaperu al ili. Sed la kaduka ŝipo jam droniĝis. Apenaŭ Portugaloj forportis ĝian valoran ŝarĝon, ĝi subakviĝis.\n:La ŝipanaro de Trinidad estis kaptita kaj arestita. Hispana registaro intervenis pli poste en Lisabono, ke ili estu liberigitaj. La intertraktado daŭris kelkajn jarojn. Dume multaj el la kaptitaj maristoj mortis en malliberejo sekve de neaŭdataj suferoj. Kiam ili estis firifine en la jaro 1527 liberigitaj, restis vivantaj nur tri viroj. Unu el ili estis komandanto de la malfeliĉa ŝipo Spinoza, la dua maristo Garcia, kies forta korpo rezistis ĉiujn suferojn.\n:El kvin ŝipoj de Magalhaes restis unusola: Victoria.\n:Ĉu ĝi sukcesos plenumi testamenton de Magalhaes? Ĉu ĝi atingos sian celon? \n:Elcano tion firme intencis. La vojo de Molukkoj estis al li jam konata. Li sciis, ke li devos veturi ĉiam okcidenten, eventuale sudokcidenten. Ĝis li atingos Afrikon, tiam li sentos sin kiel hejme.\n:Do iun vojeraron li ne timis.\n:Sed Victorion kaj ties ŝipanaron embuskis alia danĝero: Portugaloj. La ŝipo veturis tra la duonmondo, kiu laŭ divido de papo apartenis al Portugaloj. Ve al Victoria, se ĝin vidos iu malamika ŝipo!\n:Elcano devis veturi tra vasta Hinda oceano, eviti la portugalajn ŝipojn kaj koloniojn, veturi sen albordiĝo, ĉiam antaŭen -\n:Pli longe ol kvaronjaron daŭris ĉi tiu heroa veturo de Molukkoj al kabo de Bona espero. Sur la ŝipo denove furiozis malsato, venis malsanoj. Apud kabo de Bona espero trafis ilin akra tempesto. Trans la ferdekon ruliĝis tiom grandaj ondoj, ke maristoj devis esti alligitaj per ŝnuregoj, por ne esti forprenitaj en la maron. La ŝipo krevis, ĝemis, jam estis rompita eĉ la masto, maristoj malesperiĝis, sed Elcano ne rezignis. \n:Kiel facila estus reveturi iomete returnen, viziti iun havenon kaj aĉeti nutraĵojn kaj medikamentojn, kies manko estis tiom urĝa! Sed Elcano ne volis ĵeti la ŝipon kun maristoj en ankoraŭ pli malbonan danĝeron, ol estis tempestoj kaj rokaro. Ja en la haveno ili renkontus Portugalojn kaj tio signifus finon por Victoria, por la ŝipanaro, por la multekosta ŝarĝo de spicoj, por ĉiuj ferdeklibroj, kiujn tiom zorgeme skribas Francisko Albo, por la taglibro, en kiu tiom interese priskribas ĉiun tagon de la veturo Pigafetta - tio signifus finon por testamento de admiralo.\n:Kaj tial elteni - antaŭen en Hispanion!\n:Du monatojn ili luktis apud kabo de Bona espero. Poste la maro kompatis ilin.\n:Nepriskribeble suferante ili veturis norden laŭlonge de Afriko. Ili formanĝis provizojn da rizo.\n:Fine Elcano vidis, ke ili ne ĝisveturos. Maristoj estis nuraj\nostoj kaj haŭtoj. La morto ŝvebis en la aero.\n:Ĉu jam ekzistas neniu ebleco por savi nin? \n:Post nelonge ili veturos ĉirkaŭ Kapverdinsuloj. Ĉi tiuj insuloj apartenas ja al Portugaloj - sed ĉu ne estus eble akiri nutraĵojn per ia ruzo? \n:Elcano decidiĝis al danĝera entrepreno. Kelkaj ordonoj kaj Victoria ŝanĝis direkton. Ĝi veturis al Santiago.\n:Ili ankris antaŭ la haveno. Elcano kunvokis ĉiujn sanajn virojn;\n:\"Ni ne devas malkaŝi nin,\" li diris al ili. \"Se ili demandos vin, de kie ni veturas, diru, ke ni veturis al Ameriko, tempesto rompis nian ĉefstabon, tial ni revenas hejmen. Neniu malkaŝu, ke ni estas resto de ekspedicio de Magalhaes!\"\n:La boato de Victoria veturis en la havenon, kie ankris portugalaj krozoŝipoj. Inter maristoj estis ankaŭ Pigafetta.\n:Hispanoj rakontis, pri kio instruis ilin Elcano. La Portugaloj kredis tion ...\n:Kaj jam oni veturigis al Victoria necesajn provizojn, rizon, viandon, freŝan akvon.\n:Pigafetta parolis kun oficisto. Dum la parolo li eksciis, ke estas ĵaŭdo.\n:\"Eble vi eraras, sinjoro,\" diris Pigafetta ridetante\". Hodiaŭ estas merkredo.\"\n:\"Ne mi, sed vi eraras, sinjoro. Hodiaŭ estas ĵaŭdo.\"\n:\"Tio ne estas ebla!\" ne povis kompreni la aferon Pigafetta. Li ja ĉiutage skribis en sian taglibron kaj scias certe, ke estas merkredo. \n:\"Jen vi dormoforgesis unu tagon,\" ekridis la oficisto. \"Demandu kiun ajn vi volas. Ĉu diros al vi, ke estas jaŭdo.\"\n:Pigafetta ne povis klarigi al si ĉi tiun enigmon.\n:Elcano estis kun aĉeto kontenta. Li gaje rigardis la maristojn. Iliaj okuloj brilis, sed la movoj estis malrapidaj, senvivaj. Kiajn ruinojn li alveturigos en Hispanujon! Kaj kiom ili devos ankoraŭ labori, antaŭ ol ili atingos sian hejmon! Victoria bezonas ĝeneralajn riparojn. Tra multaj truoj fluas en ĝin akvo. Kelkaj maristoj devas seninterrompe, tage kaj nokte, stari apud ĉerpiloj por elĉerpi akvon! \n:Rigardo al ruinigaj maristoj vekis en Elcano novan ideon. Se ili tiom bone sukcesis aĉeti nutraĵojn, ĉu ne estus eble aĉeti ankaŭ kelkajn sklavojn? Li ja ne havas sufiĉe da mono, sed ĉu ili ne havas superflue da pagiloj en varoj? \n:Ŝalupo kun dek tri maristoj veturis denove en la havenon. \n:\"Ĉu vi deziras ankoraŭ ion, sinjoroj?\" bonvenigis ilin oficisto kun afabla rido. Li estis ĝojigita, ke li faris kun Hispanoj bonegan komercaĵon.\n:\"Ĉu vi povas vendi al ni kelkajn sklavojn? En nian ŝipon fluas akvo, ni jam estas malfortigitaj de senĉesa ĉerpado.\"\n:\"Volonte, sinjoroj!\" ridetis kompleze la oficisto. \"Ni havas fortajn negrojn. La prezoj estas kompreneble iomete pli altaj ol via hejmlando.\"\n:\"Ni pagos bone.\"\n:La oficisto venigis kelkajn negrojn.\n:Prezo estis baldaŭ interkonsentita. Hispanoj ne marĉandis.\n:\"Eble ne ĝenos vin,\" diris la maristo, kiu estis komisiita fari\naĉeton, \"se ni pagos per varoj.\" \n:\"Tute ne. La varoj estas egalvaloraj kiel mono. Kaj kion vi havas?\" \n:\"Venu kun ni al la ŝalupo!\"\n:\"Volonte, sinjoroj.\"\n:Ili venis al la ŝalupo. Sur ĝia fundo kuŝis tri sakoj da kariofilo kaj muskataj nuksoj.\n:La oficisto palpis en la sakon, eltiris manplaton da kariofilo, alflaris ĝin - kaj malfermegis okulojn. Jen la plej bela varo, kiun alveturigas portugalaj ŝipoj el Molukkoj! \n:Li apenaŭ regis sin. \n:\"Pardonu, sinjoroj, mi venos tuj.\" Li diris rapide kaj malaperis en gvardia dometo.\n:\"Oni ŝajnas, ke li ion antaŭsentas,\" ektimis unu el la maristoj. \"Ĝi aspektas tiel!\"\n:\" Ni forkuru!\"\n:Ili enŝalupiĝis.\n:Sed jam estis malfrue. El la dometo kuregis patrolo.\n:Hispanoj estis tuj kaptitaj. Kelkaj soldatoj kuris al krozoŝipoj. \n:La gvidanta oficisto rapidis al la loko, kie ankris Victoria.\n:\"Mi instigas vin en la nomo de Portugalujo pri eldono de via ŝipo!\" li vokis al Elcano. \n:Tiu jam kelkajn momentojn maltrankvile observis, kio okazas sur la bordo. Kiam li vidis strangan malkvieton, li ordonis prepari velojn.\n:\"Ĉu mi rajtas demandi, kial?\"\n:\"Ĉar vi alveturas el portugalaj kolonioj kaj veturigas spicojn!\" Elcano vidis, ke ĉio estas malkaŝita.\n:Li turniĝis al la oficisto per dorso kaj ordonis:\n:\"Streĉu velojn! Antaŭen!\"\n:La maristojn sur la insulo li jam devas oferi. Cetere hispana registaro insistos pri ties liberigo.\n:Ĉio dependis nun de la rapideco.\n:En streĉitajn velojn ekblovis vento. Victoria ekveturis.\n:Kaj jam komencis persekuti ĝin pezaj krozoŝipoj.\n:Komencis sovaĝa vetveturo. Ĉu Victoria estos venkita? Ĉu ĝi fariĝos kaptaĵo de Portugaloj? Aŭ ĉu ĝi estos dronigita? \n:Maristoj sciis, pri kio temas. Ili subite perdis ĉiun lacecon, senfortecon. Ĉiu laboris per ĉiuj siaj fortoj.\n:Victoria flugis kiel grandega birdo. Eble ankoraŭ neniam ĝi veturis tiom rapide. Distanco inter ĝi kaj krozoŝipoj ĉiam pligrandiĝis.\n:Victoria forkuras kaj - kursavas sin! Ĝi perdiĝas sur bluetaj akvoj de Atlantika oceano kiel malgranda punkto. Ĝi malaperas el vidatingo de senpovaj Portugaloj -\n:\"Tio estis veturo, ĉu, sinjoro kapitano?\" diris Pigafetta kaj viŝis sian ŝvitintan frunton. \n:\"Vi pravas,\" ridetis feliĉa Elcano. \"Ili ja pellacigis nin rimarkinde, sed ĉefa afero, ke ni tamen forkuris. Nun, mi esperas, ni jam venkis.\"\n:\"Kiel ili povis diveni, ke ni ne veturas el Ameriko?\"\n:\"Versimile laŭ la spicoj. Ĝi estis malsingardemo - nu, kion fari. Domaĝe pri niaj knaboj! Ili estas arestitaj kaj ni devos labori ankoraŭ pli multe.\n:Ili silentiĝis.\n:Post momento diris Pigafetta:\n:\"Sed unu aferon mi ne povas kompreni, sinjoro kapitano. Tiuj homoj sur Kapverdoj asertis, ke estas ĵaŭdo!\"\n:\"Kaj?\"\n:\"Laŭ miaj enskriboj devus esti merkredo.\"\n:\"Unu tago - nu, oni povas facile erari. Eble vi iun tagon ne enskribis.\"\n:\"Mi scias tute precize, ke mi skribis en taglibron ĉiutage!\"\n:\"En tiu kazo mi ne komrerenas tion.\"\n:\"Mi ankaŭ ne,\" miris Pigafetta kaj foriris en subferdekon. Li volis reordigi siajn enskribojn. Sed li povis reordigi ilin kiel ajn li volis, diferenco de unu tago restis ĉiam.\n:Pigafetta ne konis gravan fakton, kiu klarigus al li defirencon en la dato.\n:La Tero rotacias ĉirkaŭ sia akso en direkto de okcidento al oriento. Ĉi tiun movon ĝi faras dum unu tago, tio estas dum 24 horoj. Se iu ŝipo ĉirkaŭveturas terglobon en direkto de ĝia movo, tio signifas de okcidento al oriento, ĝi rotacias ĉirkaŭ la terakso unuoble pli ol la Tero mem. Kiam ĝi atingas lokojn, el kiuj ĝi, iam forveturis, ĝi konstatas, ke ĝi estas je unu tago antaŭe: ĝia ŝipanaro havas ekzemple dimanĉon, sed ceteraj loĝantoj nur sabaton.\n:Se la ŝipo veturas en kontraŭa direkto, ol la Tero rotacias, tio estas de oriento al okcidento - kaj tio okazis al ekspedicio de Magalhaes - ĝi turniĝas ĉirkaŭ la terakso unuoble malpli ol la Tero. Post alveturo al elirloko ĝi konstatas, ke ĝi estas je unu tago malantaŭe: sur Kapverdaj insuloj oni havis ĵaŭdon, Pigafetta havis merkredon.\n:Por eviti ĉi tiun diferencon en la datoj, estas fiksita tiel nomata limo de la dato. Ĝi estas idea linio, kiu tiriĝas proksimume laŭlonĝe de 180-a meridiano. Ŝipoj, kiuj transveturas ĉi tiun linion, ŝanĝas sian daton je unu tago. Tiuj, kiuj veturas de oriento al okcidento, unu tagon ellasas kaj havas ekzemple post dimanĉo tuj mardon. Kiuj veturas de okcidento al oriento, havas dufoje la saman tagon: post dimanĉo ili havas ankoraŭ unufoje dimanĉon.\n:Victoria rapidegis al hispanaj bordoj. Elcano instigis maristojn al ĉiam pli granda rapideco.\n:Iliaj suferoj tute ne estis finitaj. Eĉ se ili havis nutraĵojn, ilia nombro estis tro malgranda por fari ĉiujn laborojn, precipe por ĉerpi akvon el interno de Victoria. Ili sentis tre urĝe mankon de dektri homoj, kiujn ili devis postlasi sur Kapverdaj insuloj. \n:Fine ili atingis - post dumonata veturo - la hejman teron. La 6-an de septembro 1522 ili enveturis Sanlucaron. Du tagojn pli\nposte Sevillon, de kie ili forveturis antaŭ tri jaroj.\n:Ilia vojaĝo superis ĉion, kio ĝis tiu tempo estis farita rilate\nal malkovraj navigadveturoj.\n:Ĉu Bartolomeo Diaz atingis kabon de Bona espero? Ĉu Kristoforo Kolumbo malkovris Amerikon? Ĉu Vasco da Gama ĉirkaŭveturis Afrikon kaj naĝante sur maro atingis Hindujon? Ĉu Balboa vidis Sudan maron? Ĉu Francisko Serrao trovis Molukkojn? \n:Jes, ili atingis, malkovris, vidis, trovis. \n:Sed la ekspedicio de Magalhaes ĉirkaŭveturis tutan terglobon! Ĝi alportis nediskuteblan pruvon, ke la Tero estas kugloforma! Ĝi forigis ĉiujn fabelojn, ke la Tero estas ebena tabulo, sur kies fino estas eble falegi en abismon! Ĝi kuraĝigis marnavigantojn al pluaj malkovroj! Ĝi kaŭzis neantaŭvidatan ekfloradon de geografio! \n:La ekspedicio atingis ĉion, kion Fernao Magalhaes atendis de ĝi. \n:Tuj post alveturo de Victoria en Senlucaron flugis la venka sciigo tra tuta Hispanujo. Homamasoj rapidis en Sevilon, kien estis la ekspedicio alveturonta.\n:Kie estas la kvin ŝipoj, kiuj forveturis de ĉi tie antaŭ tri jaroj? Santiago estas frakasita apud la bordoj de Suda Ameriko. Antonio sekrete forkuris de trapasejo de Magalhaes.\n:Concepcion ili devis bruligi post batalo sur Maktano kaj perfido en Zebu. \n:Trinidad ripozas ĉe bordoj de ĉarma lando de multekostaj spicoj. \n:Unusola Victoria veturas en la havenon. \n:Kaj kie estas la 265 maristoj, kiuj forveturis de ĉi tie antaŭ tri jaroj kun tiom kuraĝaj esperoj? \n:La tuta vojo ĉirkaŭ la mondon estas borderita per ili: ili estas en Brazilio, en San Julian, en Pacifiko, sur Maktano, en Zebu, sur Borneo; sur Molukkoj en Hinda oceano, apud kabo de Bona espero, en Atlantika oceano. Kelkaj estas ankoraŭ nun arestitaj sur Molukkoj kaj sur Kapverdaj insuloj.\n:Kaj ĉi tiu grupeto - jen ĉiuj, kiuj revenis? \n:Jes, ĉi tiuj dek ok mizeruloj, palaj, malfortigitaj, elĉerpitaj,\nmalsanaj, kiuj iras en la preĝejon nudpiedaj, en la ĉemizoj, kun longaj kandeloj en la manoj - jen tuta restaĵo de la ekapedicio! Kaj jam venas senditoj de la reĝo. Kapitano Elcano iru tuj al la\nkortego - Lia Reĝa Moŝto atendas lin. \n:La reĝo Karolo - intertempe li fariĝis la imperiestro de Germanujo - aŭskultis raporton de Elcano kaj kontente skuis la kapon. Vere, jen sukceso! La tuta mondo parolas kaj longe parolos pri hispanaj marnavigantoj. Scienculoj estos devigataj klini la kapojn antaŭ homoj, kiuj realigis ĉi tiun ŝipveturon. Por multekostaj spicoj, kiujn alveturigis Victoria, oni enspezos tiom da mono, ke per ĝi estos kovritaj ĉiuj elspezoj kaŭzitaj de la ekspedicio, sinjoro Haro ricevos ĉion, kio apartenas al li, kaj krom tio ankoraŭ grandega monsumo fariĝos la havaĵo de la reĝa trezorejo. Molukkoj kuŝas sur nia parto de la terglobo. Portugaloj havas kaŭzon por plendi. Cetere, se ili volos, ni vendos Molukkojn al ili, ni ricevos de ili grandan kompenspagon kaj ili veturadu tien ankaŭ estonte.\n:Kapitano Elcano, vi faris por nia lando kaj por nia reĝa trezorejo netakseblajn servojn, do vi meritas ankaŭ rekompencon! \n:Kaj feliĉa Elcano estis superŝutata per honoroj de ĉiuj flankoj. Li fariĝis la hispana hidalgo. Lia nobela blazono portis oran ŝlosilon en ruĝa kampo, sub ĝi signojn de la spicoj: muskatajn nuksojn, kariofilon kaj cinamon. Sur la blazono serpentumis rubando kun surskribo: Vi unua ĉirkaŭveturis min. - Krom tio li ricevis grandan dumvivan renton.\n:Ankaŭ ceteraj maristoj kaj familioj de postvivantoj estis riĉe rekompecitaj.\n:Portugalujo lasis por si hegemonion super Molukkoj, sed ĉar ili kuŝis sur tiu parto de la terglobo, kiu laŭ divido de papo apartenis al Hispanoj, ili devis pagi al hispana reĝo multajn milionojn da kronoj. Pli poste oni konstatis, ke tiu mono estis pagita malprave: sciencistoj nome elkalkulis, ke Molukkoj kuŝas sur la parto portugala!\n:Ĉie regis ĝojo, emocio, entuziasmo. Ĉien trapenetris la nekredebla sciigo, ke la Tero estis ĉirkaŭveturita. Ĉie oni devis ekkredi, ke la Tero havas formon de kuglo. Ĉie oni laŭdis kuraĝon, aŭdacon kaj persistemon de tiuj, kiuj realigis tiel miregindan ekspedicion.\n:Kaj meze de tiu ĝenerala gloro nur unu nomon preskaŭ neniu rememorigis. Nur unu nomo kvazaŭ ne ekzistus:\n:Fernao Magalhaes.','',0,'62.245.121.214','20041231145918','',0,0,0,1,0.605979517018,'20041231145918','79958768854081'); INSERT INTO cur VALUES (952,0,'La_faro_de_Magalhaes','\n[[Magalhaes]]\n\nXVIII\n\nLa faro de Magalhaes\n\n\n:Sed la historio estas justa.\n:Por mallonga tempo estis eble forgesi la meritojn de la granda malkovrinto. Estis eble malpurigi rememoron pri li. Estis eble ofende trakti lian vidviniĝantan edzinon kaj malgrandan Rodrigon, gardi ilin kiel krimulojn kaj fine lasi ilin morti en malhonesto kaj humiligo.\n:Sed kiam aperis presita tagolibro de Pigafetta - \"La unua vojaĝo ĉirkaŭ la terglobo\" - ĝi malfermis okulojn al tuta kultura mondo. Nur tiam montriĝis, ke admiron meritas ne nur Elcano, reĝo Karolo kaj aliaj, kiuj rikoltis la gloron por la historia ŝipveturo, sed precipe kaj antaŭ ĉio Fernao Magalhaes kaj centoj da maristoj, kiuj oferis siajn vivojn por realigi la grandiozan ideon. \n:Kaj tiam estis donita al granda admiralo la loko, kiu plenrajte apartenas al li en la ŝtorma epoko de renversiĝo en historio de la homaro. La faro de Magalhaes fariĝis unu el fundamentaj pilastroj, pri kiuj apogis sin nova epoko, la epoko de neantaŭvidata progreso en homa scio. \n:Ĝi estis epoko, super kiu pli gloran ni malfacile serĉus en la pasinta historio de la homaro. Post la epoko daŭranta pli ol unu miljaron, kiam la sole rekonataj aŭtoritatoj en scienco estis verkoj de greka filozofo Aristotelo kaj la Biblio, kiam plej multaj universitatoj papage ripetis ĝis tediĝo doktrinojn, kiuj jam antaŭ longe malnoviĝis - post ĉi tiu epoko la homa spirito ekrezistis kontraŭ la subpremado kaj serĉis novajn, progresajn, revoluciajn vojojn. La grandioza eltrovo de Gutenberg kunligis homajn spiritojn sen atento pri distancoj de spaco kaj tempo. Pola astronomo Nikolao Kopernik, samtempulo de Magalhaes, venis kun sia revolucia doktrino, ke la Tero ne estas centro de la Universo, sed ke ĝi turniĝas ĉirkaŭ Suno kune kun aliaj planedoj. Lian renversitan doktrinon defendis kaj pliriĉigis germana astronomo Johano Kepler. Por la sama ideo aŭdace batalis Giordano Bruno, itala filozofo. Scion pri Universo senmezure pliriĉigis Italo Galileo Galilei, kiu per sia teleskopo malkovris kvar satelitojn de Jupitero. Inter ĉi tiujn pionirojn apartenas ankaŭ la universalulo Leonardo da Vinci, plue malkovrinto de la leĝo pri graviteco Isak Newton kaj aliaj kaj aliaj, kiuj bruligis kaj alte portis torĉon de la lumo, de la scio kaj progreso kaj kondukis homaron el mucidaj mezepokaj ĉeloj al la suno.\n:Same kiel Fernao Magalhaes, ankaŭ ĉi tiuj famaj sciencistoj devis multe suferi dum sia vojo al ekkono. La eklezio malpermesadis disvastigadon de la novaj ideoj kaj persekutis ties aŭtorojn. Ĝi timis, ke ĝia aŭtoriteco malgrandiĝos, se ne plu validos ideoj, kiujn ĝi proklamis kaj defendis longajn jarcentojn. Ĝi defendis sin kontraŭ progreso ĉiamaniere. Ĝiaj reprezentantoj eĉ rifuzis inviton de Galilei, ke ili rigardu la firmamenton per la teleskopo kaj tiamaniere je propraj okuloj konvinkiĝu pri ĝusteco de lia doktrino. Ili oferlasis la kadukan maljunulon al terura eklezia tribunalo - inkvizicio - kaj devigis lin sub minaco de turmentego kaj morto, ke li dementu sian doktrinon pri la stela ĉielo. Giordanon Brunon ili brulmortigis nur pro tio, ke li ne volis dementi sian ideon pri turniĝado de la Tero ĉirkaŭ la Suno. \n:Kaj la herooj de la scienco tamen persistis.\n:Fine ĉiam venkas tio, kio estas ĝusta kaj vera, kio alportas efektivan progreson. Pro tiu kaŭzo ankaŭ tiam - en la dekkvina deksesa kaj deksepa jarcentoj - venkis ideoj de la homoj, kiuj volis ekkoni kaj la sciojn komunikadis al tuta homa societo.\n:Kian lokon okupas Fernao Magalhaes inter tiuj progresemaj homoj? \n:Se ni volas konstrui domon, plej frue ni devas konstrui fundamentojn. \n:Se ni volas esti kapablaj legi, unue ni devas ekkoni literojn. :Kaj se iu volas ekkoni Universon, unuavice li devas havi firman bazon sub la piedoj - li devas koni Teron, sur kiu li vivas. Li devas havi certecon.\n:Meritoj pri tiu certeco apartenas al senmezuraj vicoj de tiuj homoj, kiuj de praaj tempoj akiradis kaj disvastigadis konojn pri la Tero paŝon post paŝo. \n:Kaj lastan punkton malantaŭ ĉiuj hipotezoj kaj malcertecoj pri formo de la Tero signifis la nemortebla faro de Fernao Magalhaes kaj ties kamaradoj - la unua vojaĝo ĉirkaŭ la mondon.','',0,'62.245.121.214','20041231150045','',0,0,0,1,0.724644508149,'20041231150045','79958768849954'); INSERT INTO cur VALUES (953,0,'Aventuroj_de_Antonio','F. OMELKA\n\nAventuroj de Antonio\n\n\nTiun ĉi verketon mi dediĉas al DOLFA BARTOŠÍK,\nmia instruisto de esperanto.\n:::F. Omelka.\n\n\n==FORVETURO==\n\n:La tuta familio akompanis Antonion al la stacidomo. Ĉiuj silentis. La patrino sensukcese klopodis kaŝi abundajn larmojn. Eĉ liaj du pli aĝaj fratinoj, kiuj ĉiam nur ridis kaj kantis, iris apude: serioze, kvazaŭ ili akompanus lin en la militon, kie ĉe ĉiu paŝo atendas la morto.\n:Nur Antonio iris fiere, plenigita de ĝojo kaj feliĉo. Kaj kial li ne estus feliĉa, se hodiaŭ komencas plenumiĝi lia malnova revo! Li veturos en la mondon! Ne en Brno-n aŭ Praĝo-n, sed en veran fremdlandon, en Afrikon! Kiom bele estas, ke la sorto efektivigas lian plej ardan revon! \n:Lia tuta ĝisnuna vivo traflugis liajn pensojn dum tiuj mallongaj momentoj antaŭ la forveturo de la vagonaro. Kiam li eksopiris vojaĝi? Ho, li bone memoras tiun belan vesperon, kiam li prenis en la manon la vojaĝpriskribon el Meza Azio! Li jam ne plu scias, kiel ĝi estis surskribita. Sed ĝis nun li sentas tiun emocion, kiu ekkaptis lin, kiam li legis pri danĝera ekspedicio en la Himalajon, la plej altan montaron de la mondo. Eĉ nun li vidas antaŭ la okuloj la tirbestojn, terenfalantajn pro laciĝo, kaj homojn pereantajn pro frosto kaj nekutima klimato. Ankoraŭ nun li admiras la energian komandanton de la ekspedicio, kiu iris antaŭen malgraŭ malhelpoj, decidinte riski la vivon por atingi sian celon. Kiom bela, danĝera kaj heroa estis tio! Kaj Antonio rememoras, kiel li tiam ĉesis legi kaj duonlaŭte li ekflustris: \"Tia komandanto mi volus esti!\"\n:La patro ekaŭdis tion. \n:Kio vi volus esti?\"\n:\"Tia komandanto de ekspedicio, vojaĝanto, pri kia mi ĵus legis.\"\n:\"Pri tio vi, fileto, ne pensu! Vi havas antaŭ vi aliajn aferojn,\" mallonge diris la patro kaj li daŭrigis sian laboron.\n:Jes, li havis antaŭ si aliajn aferojn. Li vizitis la unuan klason de la burĝa lernejo. Li devis studi historion, geografion, matematikon, naturhistorion ktp. Multe da lernado. Sed liaj pensoj revenadis al la bela libro. Li baldaŭ prunteprenis alian vojaĝpriskribon, ne malpli belan. Kaj poste li legis la librojn de la plej famaj vojaĝantoj, Hedin, Vraz kaj aliaj - kaj la sopiro al la fremdaj landoj kreskis kiel lavango. Li povis legi tutan posttagmezon kaj vesperon - ofte li enlitiĝis nur meznokte. Kiomfoje la patrino devis lin forpeli en la liton - super la libro li maldormus eĉ tutan nokton.\n:Kaj malrapide el lia sopiro fariĝis firma decido: li fariĝos vojaĝanto! Kaj ĉar kiel vojaĝanto li devos koni multajn fremdajn lingvojn, li komencis studi germanan lingvon tiel fervore, ke li baldaŭ atingis la unuan rangon en la klaso. Krom tio li studis francan lingvon. Lia instruisto estis juna homo, kiu tre ofte entuziasme parolis pri nova internacia lingvo, esperanto. Antonio aĉetis ankaŭ esperantan lernolibron - kaj kiam li forlasis la burĝan lernejon, li jam tiom konis ĉi tiujn lingvojn, ke li ilin jam sufiĉe bone parolis.\n:Sed, se li opiniis, ke estos tiel facile fariĝi vojaĝanto, li eraris. Kiam li komunikis al la patra siajn planojn, ĉi tiu ekridis.\n:\"Kion vi pensas, knabeto-vojaĝanto! Ĉu vi pensas, ke estas facile fariĝi vojaĝanto? Kiu volas veturadi en fremdajn landojn, bezonas monon, multe da mono! Vi ne povas eĉ imagi, kiom da mono kostas tia ekspedicio! Kaj vi bone scias, ke ni ne havas superfluan monon. Forigu tiajn pensojn! Vi lernos, vi fariĝos bona komercisto kaj tio estos por vi pli utila ol ia vagado tra la mondo!\"\n:Oni facile diras: \"Forgesu tion!\" - sed kiamaniere li tion povus fari? Li ja okupis sin pri tio tutajn jarojn, li tion pripensis ĉiam kaj ĉiam!\n:Li komencis la patron peti, persvadi, li klarigis, ke por tio tamen ne estas necese tiom da mono - sed sensukcese. La patro ne volis aŭdi pri liaj planoj. Antonio devas iri en la lernadon. \n:Tial li decidis agi energie. Se li devos fariĝi lernanto, bone. Sed tamen li estos en fremdlando. Lia onklo estis komercisto en Genovo. Li ja skribis al ili malofte, sed kun la letero li sendis ĉiam grandan keston da sudaj fruktoj. Eble li - - -\n :Antonio elserĉis la adreson de la onklo kaj, ne dirante unu vorton al familianoj, li skribis al li. Li petegis la onklon, por ke li akceptu lin en la lernadon kaj en sia letero li promesis, ke li ĉiam obeos.\n:Kaj la onklo tuj respondis. Nun li ja ne bezonas lernanton, sed post unu jaro li akceptos Antonion.\n:La patro ŝajne iomete koleris, ke Antonio al li nenion diris pri sia letero, sed efektive li ĝojis, ke \"tiu bubo estas tiom energia,\" kaj ke li scipovas helpi al si mem. Tiun tagon, kiam li ricevis de la patro permeson iri en la lernadon al la onklo, Antonio saltis pro ĝojo ĝis la plafono.\n:Li tuj aĉetis lernolibron de la itala lingvo kaj komencis lerni ĝin. Komence tio estis malfacila, sed Antonio ne cedis. Kion ĉion homo kapablas, se li havas antaŭ la okuloj grandan celon! Post duonjaro de diligenta studado li komencis legi librojn en itala lingvo.\n:Sed subite venis de la onklo sciigo, kiu efikis kiel fulmo. Nuntempe li ne povas akcepti Antonion, ĉar li ĵus entreprenas grandan komercvojaĝon en Afrikon. Unue li veturos en Trieston kaj poste rekte en Afrikon. La ekspedico vojaĝos ankaŭ tra Saharo, tial tuta komercvojaĝo daŭros proksimume duonjaron. Tuj post reveno de la onklo povos Antonio veturi al Genovo.\n:Nun Antonio ridetante rememoras, kiom li devis klopodi, antaŭ ol li sukcesis persvadi siajn onklon kaj patron, sed precipe la patron, por ke li povu partopreni la ekspedicion de la onklo en Afrikon.\n:Post longa pripensado la patro donis sian permeson, kaj hodiaŭ - hodiaŭ Antonio jam veturas en Trieston, kie lin la onklo jam atendas.\n:Iomete fiere li rigardas la tutan mondon. Ho, kiom liaj kamaradoj miregos, kiam li rakontos al ili pri nekredeblaj aventuroj, kiujn li travivos en sovaĝa Afriko! Kiom miros sinjoro instruisto, kiam li reveninte alportos al li por kabineto multajn ekzotikajn strangaĵojn!\n:Sed - jam ili atingis la stacidomon. En la malproksimo aperis la fumo - lia vagonaro alveturis. Kaj en fiu momento, kiam lin ĉirkaŭis kaj lastfoje adiaŭis liaj gepatroj kaj fratinoj, premis la koron de Antonio granda bedaŭro kaj li ekploris. kiel infano. Sed la vagonaro jam staris en la stacidomo. Rapide ili metis liajn pakaĵojn en la vagonaron. La patro ankoraŭ per mallaŭta voĉo rememorigis lin, ke li bone gardu sian monon. En tiu momento ekspedoficisto donis signon - kaj la vagonaro ekflugis tra la fekunda ebenaĵo de la slovaka regiono . . . \n:Tiun saman tagon vespere, kiam Antonio estis jam malproksime en Aŭstrio, alkuris en la domon de sinjoro Ratajsky leterportisto kvazaŭ sen animo kaj tute konsternite li ekkriis:\n:\"Kio estas kun Antonio? Ĉu li jam forveturis?\"\n:\"Jes - hodiaŭ -,\" sinjorino Ratajsky volis ankoraŭ ion diri, sed ŝia voĉo rompiĝis en la gorĝo, ŝi antaŭsentis ion malbonan.\n:\"Ĵus alvenis por vi telegramo. . . de la onklo.\" La manoj de la patro tremegis, kiam li malfermis tiun malgrandan papereton. Kaj kiam li komencis legi, la vortoj ne volis elgorĝiĝi:\n:\"Neantaŭvideblaj cirkonstancoj devigis min forveturi jam hodiaŭ tagmeze. Antonion ne forsendu. Jozefo Ratajsky.\"\n:En la ĉambro ekregis minaca silento. Neniu ekparolis. Nur kvar paroj de konsternitaj okuloj estis fiksitaj al la malbona sciigo.\n\n==EN TRIESTO==\n\n:Al Antonio pasis la tempo rapide. Komence li sentis angoron. Adiaŭo de la gepatroj kaj fratinoj lasis en lia animo profundan impreson. Sed vico da novaj aferoj baldaŭ forigis la malgajajn pensojn.\n:Post duhora veturo li atingis Aŭstrion. La vojaĝantoj parolis germane. Li aŭskultis la fremdan lingvon kaj klopodis ekkompreni tion, pri kio oni parolis. Li estis sufiĉe surprizita. Tiu germanlingvo aspektis iomete alie ol li ellernis ĝin. Anstataŭ la ĝusta esprimo \"ich habe\" li aŭdis strangajn vortojn \"i hob\" ktp. Sed malgraŭ tio li kompremis sufiĉe. Post kelka tempo li havis okazon paroli germane. Maljuna, parolema sinjoro demandis lin, ĉu li veturas Vienon. Li respondis, ke li vojaĝas Afrikon. Tiam la sinjoro eksaltis for de sia loko, ekprenis sian nazumon, frotis ĝin per naztuko, denove surnazigis ĝin kaj fikse rigardis Antonion. En lia rigardo estis tiom da malkonfido, scivolemo, surprizo kaj mirego, ke tio estis preskaŭ ridinda. Kaj kvazaŭ li ne kredus al siaj oreloj, li demandis ankoraŭ unufoje:\n:\"Kien vi veturas?\"\n:\"En Afrikon,\" memfide respondis Antonio. \n:\"Kaj ĉu sola?\" la fremdulo ankoraŭ ne kredis.\n:\"Kun mia onklo. Li atendas min en Triesto.\" \n:La maljuna sinjoro ĉiam miris kaj miris. Dio bona, kiom kuraĝa estas la hodiaŭa junularo! Tiu bubo ne estas pli aĝa ol dekkvinjara, kaj ekveturas sola Trieston kaj volas vojaĝi en Afrikon!\"\n:\"Kaj kien: en Alĝerion aŭ en Tunizion?\"\n:\"En Tunizion.\"\n:\"Kaj poste reen?\"\n:\"Ne, en Saharon.\"\n:\"Kion vi diras?\" la sinjoro komencis iomete koleriĝi. Li opiniis, ke tiu knabo mensoge babilas.\n:\"Kaj kion vi tie farus?\"\n:Antonio, kiel eble, klarigis al li la aferon. Li ĝojis, ke li povas paroli germane. Kaj li mem estis surprizita, kiom bone li en tio sukcesis. Antaŭ ol li finparolis, konduktoro komunikis, ke ili estas en Vieno. \n:Dum la plua vojaĝo li ne povis deŝiri siajn okulojn de la belega panoramo, kiun prezentis la Alpoj. Ankaŭ en Moravia Slovakujo, kie li travivis sian infanaĝon, estas montoj, sed kio estas ekzemple tia Buĥlov kompare al ĉi tiuj kolosaj grandeguloj?\n:Malrapide alproksimiĝis la nokto. Antonio bedaŭris, ke li devas travojaĝi tiom belan regionon dumnokte. Sed kion fari? Interrompi la vojaĝon kaj daŭrigi ĝin morgaŭ - tio ne estas ebla. La onklo atendus lin kaj kiajn pensojn li havus, se li ne alveturus? Li certe ektimus, ke al Antonio okazis dumvoje io malbona.\n:Li elpakigis libron kaj komencis legi. Ĉirkaŭ noktmezo li iĝis tre dormema. Li forte luktis kontraŭ la dormo, ĉar li timis, ke iu malbona homo povus ŝteli lian monon. Sed la naturo estis pli forta ol la bona intenco. Post kelkaj momentoj lia kapo kliniĝis sur la bruston, liaj okuloj fermiĝis kaj nur kvazaŭ el malproksimo li aŭdis la kontraŭfrapojn de la vagonradoj: ta-ta-ta, ta-ta-ta, ta-ta-ta - - -\n:Li ekdormis.\n:La suno staris jam alte super la horizonto, kiam iu perforte skuis lin. Ektimigite li eksaltis. En la unua momento li ne povis rekonsciiĝi. Kie li troviĝas? Kion deziras tiu nekonata homo? Kaj per kia stranga lingvo li parolas ? Kion devas tio ĉio signifi? Fine li ĉion rememorigis al si. Li ekkomprenis, ke tiu nekonata viro estas la konduktoro kaj postulas de li veturbileton. Sed - kiel tio estas ebla? Li ja montris ĝin jam! Ho, li jam scias. . . li estas jam en Italujo! Li montris la veturbileton kaj komencis trarigardi siajn pakaĵojn: ĉio estis en ordo.\n:Kiom li ĝojis, kiam li finfine alveturis en Trieston! Kiam la vagonaro haltis, Antonio elkliniĝis el la fenestro kaj svingis per la poŝtuko. Ili tiel interkonsentis kun la onklo, por ke ili baldaŭ trovu unu la alian. Ili ja certe ne ekkonus sin reciproke, ĉar la onklo vizitis lian familion lastfoje antaŭ dek jaroj. La okuloj de Antonio vagis tra la perono. Ho, kia granda amaso da homoj! La onklo estas vere sperta viro, ke li proponis tiun aferon kun la poŝtuko. Kiamaniere estus eble trovi unu la alian en tiu ĉi maro de homoj?\n:Homoj elvagoniĝis kaj rapidis en la urbon. La vagonaro rapide malpleniĝas. Kie estas la onklo? Li sendube atendas, ĝis tiuj mulfaj homoj foriros... Sed jam li povus esti ĉi tie, ĉar Antonio estas en la tuta vagonaro preskaŭ sola. Sed vidu, tie staras grupo da sinjoroj. . . kiu el ili estas eble la onklo? Ĉu tiu alta sinjoro en nigra vesto? Ne, li ne estas la onklo, ĉar la onklo estas pli malalta. . . tiu apudstaranta eble. . . ankaŭ ne, ĉar ĵus li bonvenigas sinjorinon. Ho, Antonio estas stultulo, eble ĉi tie estas la kutimo, ke neniu, kiu ne intencas veturi, rajtas promeni sur la perono. Eble la onklo staras antaŭ la stacidomo kaj tie atendas lin !\n:Subite li eksentis grandan ĝojon. Iu viro kuris rekte al lia vagono kaj de malproksime li donis al li iun signon, sed li ne povis ekkompreni ĝin. La onklo! Sed - la onklo tio ne estis. La viro alkuris ĝis li kaj tre kolere li ion kriis. Embarasita Antonio komprenis nur unu vorton: \"Eksteren! Eksteren!\"\n:Do li ekprenis siajn pakaĵojn kaj malfacile elvagoniĝis. Apenaŭ li staris sur la tero, la vagonaro ekveturis. Nur nun li ekkomprenis, kial la viro koleriĝis. Sed kie estas la onklo?\n:Antonio forlasis la stacidomon.\n:La onklo ne estis videbla.\n:La sento de terura soleco ekkaptis lin. Ion similan li neniam antaŭvidis. Kio povis okazi? Kion li nun faros en fremda urbo, sola kaj sola ---\n:Cetere, kiaj plendoj! Eble la onklo ekmalsaniĝis aŭ dumvoje al la stacidomo io neantaŭvidebla okazis al li - ja kiom da plej etaj aferoj kaj hazardoj estas en la vivo, kiuj povas reteni nin! :Kaj Antonio kuraĝe alpaŝis policiston, kiu staris apud la stacidomo. En la notlibreto li havis adreson de la komerca firmo, ĉe kiu estis la onklo dum sia restado en Triesto.\n:\"Sinjoro, mi petas vin, kie estas la domo de tiu ĉi firmo?\"\n:La itala policisto tre kompleze klarigis al li, laŭ kiu vojo li iru por atingi la menciitan domon. Antonio aŭskultis, aŭskultis - sed kiam la policisto estis finparolinta, li diris malespere:\n:\"Mi ne komprenas.\"\n:Kiel en Aŭstrio, ankaŭ ĉi tie li eksciis, kia granda diferenco estas inter la literaturlingvo, per kiu oni verkas la librojn, kaj la dialektoj.\n:La policisto kompatis la malgrandan knabon. Li pripensis, kiamaniere li povus helpi al li. En tiu momento preterpasis ilin unu el liaj konatoj. La policisto vokis lin kaj parolis kun li pri la afero. La viro kapjesis, ekprenis la kofron de Antonio kaj mallonge li diris: \"Ni iru!\"\n:Li alvenigis Aatonion al grandega konstruaĵo, sur kiu estis skribita per grandaj literoj la adreso, kiun havis Antonio. Li starigis la kofron al la pordo, amike ekridetis kaj foriris.\n:Antonio eniris. Li haltigis la unuan homon, kiun li renkontis. Li forgesis, ke li estas en fremda, lando, kaj demandis ĉeĥe:\n:\"Pardonu afable, sinjoro, ĉu vi ne scias, kie estas sinjoro Ratajsky?\"\n:La viro neis per la kapo, komprenigante Antonion, ke li ne komprenas. Antonio komencis germane. Tiam la viro ekkomprenis.\n:\"Ratajsky? Jes, mi scias. . . hieraŭ posttagmeze li forveturis per la ŝipo en Afrikon, en Tunizion.\n:Antonio ekpaliĝis. Ho, li eble ne komprenis! Tiuj fremdaj lingvoj!\n:\"Mi petas ?\"\n:\"Sinjoro Ratajsky forveturis hieraŭ posttagmeze per la ŝipo en Afrikon, en Tunizion!\" la respondo estis klara kaj komprenebla, sed jam iomete malpacienca.\n:\"Tio ne estas ebla...\" nur kiel por si diris Antonio.\n:Tiam la viro forturniĝis kaj rapidis al sia laboro, lasinte Antonion al liaj malgajaj meditoj.\n:La sciigo konsternis lin. Li jam preskaŭ atingis la celon de siaj klopodoj kaj nun - la forveturo de la onklo subite ĉion neniigis. Kial do la onklo tion faris ? Ĉu li volis liberigi sin. de li? Ĉu li diris al si, ke dum danĝera ekspedicio Antonio estus por li nur granda malhelpo? Ĉu li en la lasta momento tiel decidis?\n:Pripensante tion, Antonio preskaŭ ekploris. Ankoraŭ feliĉe, ke la patro donis al li por ĉiuj kazoj sufiĉe da mono! Sed kio estus la kaŭzo, ke la onklo devis decidi nur en la lasta momento? Certe okazis io stranga - cetere li konvinkiĝos. Li alpaŝis oficiston kaj demandis lin, ĉu li ne scias, kial sinjoro Ratajsky forveturis en Afrikon jam hieraŭ,\n:\"La ŝipo estis forveturonta nur morgaŭ,\" sonis la respondo. \"Sed subite la direktoro de nia kompanio, kies kompaniano estas ankaŭ sinjoro Ratajsky, ŝanĝis la programon kaj ordonis, ke la ŝipo forveturu du tagojn pli frue.\"\n:Kaj la oficisto daŭrigis sian laboron, ĉar en tiel granda komerca domo ne estas tempo por longaj paroloj.\n:Tiu ĉi sciigo redonis al Antonio trankvilon kaj pripenson. Do la onklo ne volis liberigi sin de li kaj li forveturis nur pro tio, ke li obeis la pli superan ordonon! Ho, se la afero estas tia, kara onklo, ni kunvenos!\n:Li energie ekprenis siajn pezajn pakaĵojn kaj ekiris en homplenajn stratojn. Forgesita estis ĉia malkuraĝeco kaj malespero! Li atingos la onklon!\n:Li partoprenos kun li la voĵaĝon tra la Saharo! Li realigos siajn planojn, ĉar li bone scias, ke por dua fojo la patro certe ne donus permeson iri en la mondon!\n:Post nelonga serĉado li trovis \"Transport-Oficejon.\" Tie li informiĝis, kiam en plej proksima tempo veturos la ŝipo al Afriko. Je la tria posttagmeze.\n:Li aĉetis veturbileton por la tria klaso. Post la pago de la bileto restis al li nur kelkaj liroj. Tio ne gravas, En Tunizio li atingos la onklon kaj tiam li ne plu bezonos monon.\n:Antaŭ ol li enŝipiĝis, li aĉetis bildkarton kaj skribis hejmen:\n:\"Karaj gepatroj kaj fratinoj! Kiam mi alvenis en Trieston, la onklo jam estis for. Li devis forveturi du tagojn pli frue. Mi sekvas lin. En Tunizio mi atingos lin. Mi fartas bonege.\n:Kisas vin :::::::via Antonio,\"\n\n==SUR LA MARO==\n\n:La maro entuziasmigis Antonion. Apenaŭ li estis deponinta siajn pakaĵojn en malgranda kajuto en subferdeko, en kiu kunloĝis ankoraŭ kvin vojaĝantoj, li iris sur ferdekon kaj ĝuis la belegan maraspekton. La maro estis trankvila. Malforta venteto delikate movetis ĝian surfacon, kies horizonto perdiĝis en senfina malproksimo: Nur nun li ekkonsciis, kion signifas la vortoj \"senfina maro\". Li rememoris pri la rivero Moravio. Ankaŭ ĝi de tempo al tempo disrompis la digojn kaj subakvigis vastajn herbejojn apud Uherské Hradiště. Tiam Antonio persistis eĉ kelkajn horojn stari sur la ponto kaj observi la malklaran akvon, kiu kun granda bruego ruliĝis kaj sovaĝe puŝegis pontkolonojn. Li povis longe tiel stari plena de admiro kaj entuziasmo, kun larĝe mafermitaj okuloj, kaj unusola ideo turniĝis en lia kapo: \"Tiel sendube aspektas maro!\"\n:Sed kia diferenco estas inter tiu rivero kaj tio, kion li vidas ĉi tie! Tie estis la akvo malpura, abomena - kontraŭe la maro estis pura, helblua, kaj kio estis ĉefa, nenie estis videblaj vilaĝoj kaj urboj, nenie estis arboj kaj krom kelkaj izolitaj birdoj, kiuj ĉirkaŭflugante sekvis la ŝipon, sur tiu tuta grandega marsurfaco estis absolute neniu postsigno de la vivo.\n:La suno majeste naĝis tra la sennuba firmamento kaj ĝiaj radioj, baniĝantaj en ondoj, ŝanĝis la maron en disfanditan oron! :Post vespermanĝo li revenis sur la ferdekon. La nokto estis varma kaj trankvila. Sur la ferdeko muzikis marista kapelo. Al Antonio tre plaĉis la kostumoj de la muzikistoj. Ili estis vestitaj en tolaj ŝuoj, blankaj pantalonoj, bluaj surtutoj kaj ĉapoj kun ora brodaĵo. Ili muzikis fremdajn kantojn. Antonio ne komprenis ilin, sed malgraŭ tio ili tre plaĉis al li. Sed kia estis lia surprizo, kiam la muzikistoj verve komencis ĉeĥan kanton \"Kial nune ni ne ĝoju?\" Li preskaŭ forgesis, ke li troviĝas en fremdlando. Tiuj kelkaj karaj tonoj efikis, ke li subite sentis sin sur la ŝipo kiel hejme. Estis jam preskaŭ duonnokto, kiam la pasaĝeroj komencis forlasi la ferdekon.\n:En tiu nokto li dormis maltrankvile. Lia kajuto estis en proksimo de maŝinejo kaj bruego de maŝinoj penetris en la kajuton, ĉar ties muroj estis tre maldikaj. Krom tio la ŝipo iomete ŝanceliĝis.\n:La duan tagon posttagmeze li estis denove sur la ferdeko. Apogita je balustrado li observis la ludon de ondoj kaj profundan sulkon, kiun postlasis la rapidanta ŝipo. Malproksime de li staris knabineto, sendube dekdujara. Ceteraj vojaĝantoj kaj maristoj estis en tiu momento sur konfraŭa parto de la vasta ferdeko.\n:Ankaŭ la knabineto rigardis la maron. Sed la balustrado malhelpis ŝin en ĉirkaŭrigardado kaj tial ŝi stariĝis sur la piedpintojn. Ĉar eĉ tio ne sufiĉis, ŝi surgrimpis la balustradon kaj elkliniĝis. Subite ŝi perdis ekvilibron - kaj pli frue ol Antonio povis alsalti kaj antaŭiri la katastrofon, ŝi falegis en danĝerajn ondojn.\n:La tutan okazintaĵon rimarkis nur Antonio. Li ne perdis sian spiritĉeeston. Pli rapide ol vi povus diri unu-du, li jam estis sen surtuto kaj pretiĝis ĵeti sin en la maron. Li povis bonege naĝi, kiel ĉiuj knaboj el lia vilaĝo. Lastmomente, kiam li jam staris sur la balustrado, li turnis sin al la maristoj kaj laŭtege li ekkriis: \"Helpu!\" Post tio li kurage saltis de sur la alta ferdeko. \n:Li malleviĝis profunden sub la surfacon. Kiam li reaperis, li ĉirkaŭrigardis. La knabineto estis en distanco de kelkaj metroj de li. Ŝi malespere svingis per la manoj kaj tenis sin sur la surfaco nur kun la plej granda peno. La fortoj jam forlasis ŝin. Antonio direktis sin al ŝi. Li ekprenos ŝin kaj naĝos kun ŝi al la ŝipo, se kompreneble ili ekaŭdis lian ekkrion.\n:Sed laŭŝajne lia peno estos sensukcesa. Kiam li estis jam tute proksime de la malfortiĝinta knabineto, ŝi malaperis sub la surfacon. Antonio atendis momenton, kiam reaperos ŝiaj manoj, sed vane. Tial li profunde enspiris, ĵetis sin sub la surfacon kaj palpis per la manoj ĉiuflanken. Subite li ektuŝis ŝian manon. Li fortege ekprenis ĝin kaj naĝis supren. En la lasta momento! La spiro jam ne sufiĉis al li kaj kiam li estis tute proksime sub la surfaco, li ekglutis malbongustegan marakvon.\n:La knabineto jam senkonsciiĝis. Tio estis por Antonio feliĉo, ĉar alie ili ambaŭ versimile dronus. Li ĉirkaŭrigardis, kie estas la ŝipo. Ĵus oni demetis la savboaton kaj kvar maristoj rapide remis al la loko de la akcidento.\n:Nur ke ili estu jam ĉi tie!\" ekpensis Antonio. \"Mi jam ne eltenos longe.\"\n:Kaj vere - liaj manoj jam treege laciĝis. Se la boato alveturus kelkajn sekundojn pli poste, ĉio estus finita.\n:Oni tiris ilin feliĉe en la savboaton, kiu rapidis al la ŝipo. Tie jam ĉiuj estis alarmitaj. Ĉiuj vojaĝantoj estis sur la ferdeko, premiĝante ĉirkaŭ la balustrado. Sur iliaj vizagoj oni povis rimarki grandan eksciton. Precipe plendis iu sinjoro en sportvesto.\n:Kiam oni transportis ilin sur la ferdekon, al la senkonscia knabineto alpaŝis ŝipkuracisto. Ŝajne ŝi ne plu vivis. La kuracisto kliniĝis super ŝin kaj atente aŭskultis. Ĉiuj eksilentis en streĉa atento. La sinjoro en sportvesto - patro de la knabineto - estis pala kiel muro kaj fikse rigardis la kuraciston, kvazaŭ li atendus el lia buŝo verdikton pri sia propra vivo aŭ morto.\n:La kuracisto rektiĝis kaj skuis la kapon. Poste li ekprenis malgrandan speguleton kaj alproksimigis ĝin al la buŝo de la knabino. Apenaŭ rimarkeble ĝi ekrosiĝis.\n:\"Ŝi vivas!\" li proklamis mallonge kaj tuj eklaboris. Helpe de sia asistanto li komencis artefaritan spiradon. Post nelonge la knabineto malfermis la okulojn. Nekomprene ŝi ĉirkaŭrigardis. Ŝi ekvidis multajn homojn, inter ili la neordinare palan patron kun larmoj en la okuloj. Subite ŝi rememorigis ĉion al si.\n:Ŝi rapide ekstaris kaj, kurante al la patro, ŝi ekvokis: \n:\"Mein Vaterlein!\"\n:Al ĉeestantoj ekrosiĝis la okuloj.\n:Kaj nur nun, kiam la danĝero estis forigita kaj la ŝipo daŭrigis sian pluan vojon, ili ekinteresiĝis pri la malgranda savinto. Sed Antonio nenie estis videbla. Apenaŭ li surgrimpis la ferdekon, li kuris en sian kajuton, por ke li vestu sin en sekan veston. Li decidis, ke li hodiaŭ ne plu iros sur la ferdekon, por ke li evitu longajn dankparolojn.\n:Sed baldaŭ oni trovis lin tie. Ŝipservisto en subferdeko montris al la ŝipestro lian kajuton. La ŝipestro kun la patro de la savita knabineto eniris la kajuton kaj kore dankis al li. Ili demandis lin pri la celo de lia vojaĝo. Ili ambaŭ scipovis paroli germane - la patro estis naskita Germano - kaj invitis lin, por ke li iru kun ili sur la ferdekon. Antonio ne volis, sed fine li iris.\n :Kaj tie la ŝipestro antaŭ ĉiuj vojaĝantoj laŭdis la senekzemplan kuraĝon de la dekkvinjara knabo, kiu povas esti la ekzemplo al multaj maturaj viroj. Kaj kiam li rakontis al ili pri liaj travivaĵoj, admiro kaj laŭdo de la vojaĝantoj ne havis finon.\n:Dum la plua vojaĝo al Afriko estis Antonio la centro de la ĝenerala atento. Ĉiu klopodis iamaniere rekompenci lian vere heroan agon.\n:La savita Gerto kaj ŝia patro, Karlo Meyer, germana komercisto, loĝanta en Tunizio, fariĝis liaj nedisigeblaj gekunuloj.\n \n==EN TUNIZIO==\n\n:Kiam ili fine alvenis en Tunizion, atendis tie Antonion nova surprizo.\n:Sinjoro Meyer iris kun li en transportoficejon. Tie oni plej bone scios, kie la onklo nun troviĝas. La oficisto en la transportoficejo tre kompleze informis ilin: sinjoro Ratajsky foriris hieraŭ kun granda komerca karavano, kies vojaĝocelo estis Timbuktu. Pri tio, ke ĉi tien venos iu knabo, li diris nenion. Kompreneble. Kiel li povus paroli pri tio! Li ja estis konvinkita, ke Antonio estas hejme!\n:Angoro ekkaptis Antonion.\n:Kion fari?\n:Li firme kredis, ke li certe atingos la onklon ĉi tie. Nur pro tio aĉetis por la lasta mono la ŝipveturbileton. Se li estus antaŭsentinta, ke la onklo estos jam for, li estus aĉetinta veturbileton de Triesto al sia hejmo. Nun li jam estus hejme!\n:Sed kion li faru nun, sola en fremda urbo kaj krom tio eĉ sen mono? Sekvi la onklon de ĉi tie li ne plu povas. Li certe mortus en senfina dezerto. Sed kiel li veturos hejmen sen mono? :Li preskaŭ ekbedaŭris, ke li komencis tiel longdaŭran vojaĝon sola. Sed li bedaŭris nur unu momenton. Ĉu li ne estas sana? Ĉu li ne akiros vivrimedojn per laboro de siaj manoj? Ĉu li ne estas kapabla perlabori en haveno almenaŭ tiom da mono, kiom li bezonos por tie vivi ĝis reveno de la onklo? Aŭ . . . eble li povos aliĝi al iu alia karavano, vojaĝanta ankaŭ en Timbuktun, sub la kondiĉo, ke li faros diversajn laborojn. Jes, li faros ion similan!\n:Ne, vere, neniu kontraŭo estis sufiĉe forta por embarasi Antonion!\n:Dum li tion pripensis, sinjoro Meyer staris apud li kaj trafoliumis iun gazeton, kvazaŭ li serĉus ian sciigon. Sed tion li faris nur ŝajne. Tiu ĉi kuraĝa kaj entreprenema knabo plaĉis al li. Kaj nun, kiam li estis en tiom neenviinda situacio, sinjoro Meyer estis scivola, kion li decidos entrepreni.\n:Kiam Antonio per trankvila voĉo komunikis al li sian decidon, sinjoro Meyer kontente ekridetis. Jen la knabo, kiu en la mondo ne perdiĝos.\n:\"Bone, Antonio! Plaĉas al mi, ke vi ne plendas. Kaj rilate vian situacion estu trankvila! Mi diris al vi, ke mia familio loĝas ĉi tie. Mi volas iel rekompenci, kion vi faris por ni. Ĝis la reveno do via onklo vi povos resti ĉe ni. Vi promenados kun Gerto kaj nia Karlo. La tempo pasos al vi tre rapide, ĉar ĉi tie estas multaj rimarkindaĵoj, kiujn vi ankoraŭ neniam kaj nenie vidis.\n:Dume mi esfos for. Ankaŭ mi ekspedas grandan karavanon, kiu vojaĝos en Timbuktun. Mi mem devos partopreni ĝin. Eble mi renkontos. la karavanon de via onklo. Mi rakontos al li pri vi. Kaj nun ni iru al niaj!\" Antonio estis tiom surprizita per la afabla invito, ke li eĉ forgesis danki.\n:Sed survoje al la domo de sinjoro Meyer li estis tre silentema. En lia animo komencis kreski nova ideo, sed li timis komuniki ĝin al sia bonfaranto.\n:Kiam ili alvenis al ge-Meyeroj, la sinjorino dankis al Antonio kun larmoj en la okuloj. Ŝia filo Karlo, samaĝa kiel Antonio, ekpremis senvorte lian manon. Sed tiu manpremo diris, ke ili restos ĝis la morto sinceraj amikoj. Kiam la sinjorino ekaŭdis de sia edzo, ke Antonio restos ĉe ili ĝis la reveno de sia onklo, ŝi tre ekĝojis. Ŝi tuj kondukis lin en belan, komfortan ĉambreton kaj diris al li, ke tiu ĉambro estos nur por li. Samtempe ŝi diris al li, ke li sentu sin ĉe ili kiel hejme. \n:Li povis esti feliĉa.\n:Kaj tamen li ne estis kontenta. La ideo, kiu ekkaptis lin posttagmeze, kuŝis senĉese sur lia koro.\n:Fine ankaŭ sinjoro Meyer rimarkis, ke li estas rimarkinde silentema.\n:\"Ĉu okazis al vi io malagrabla? Se io vin ĝenas, diru tion al m! Mi plenumos ĉiun vian deziron\".\n:\"Al mi tre plaĉas ĉe vi, sinjoro Meyer, sed. . .\" \n:Li eksilentis.\n:\"Nu, nur finparolu!\"\n:Antonio silentis,\n:Sinjoro Meyer subite ekridis. Ho, ke li tuj ne divenis tion!\n:\"Mi jam scias, kio ĝenas vin, Antonio! Kaj tio estas ja tiom memkomprenebla! Vi ŝatus veturi hejmem, ĉu ne? Se tio estas vere via deziro, mi plenumos ĝin -\"\n:\"Ne, ne, sinjoro Meyer\", vigle interrompis lin Antonio. \"Mi pripensas ion alian. Sed mi timas, ke mi kolerigos vin per mia peto -\"\n:\"Nur diru tion! Se mi povos tion fari, mi cerfe plenumos tion al vi.\"\n:\"Mi ŝatus partopreni vian ekspedicion en Timbuktun,\" hezite diris Antonio kaj angorplena li ekrigardis sinjoron Meyer.\n:\"Vivu Antonio!\" ekkriis post liaj vortoj Karlo. \"Patro, jam tutan monaton mi pripensas tiun saman aferon! Paĉjo, ni povos partopreni ambaŭ, ĉu ne?\"\n:La vizaĝo de sinjoro Meyer iomete ekmalheliĝis.\n:\"Antonio, tio, pri kio vi petas min, estas tre malfacila. Vi ne povas eĉ imagi, kiom peniga estas marŝado tra Saharo. Kaj cetere, kio la penon kaj suferon koncernas, ili estas venkeblaj - sed kiom da danĝeroj embuskas tie homon! Imagu, en kia situacio mi estus, se io okazus tie al vi!\" \n:\"Sinjoro Meyer,\" malkuraĝe rezistis Antonio, \"kun la onklo min atendus ja la samaj danĝeroj kaj tamen miaj gepatroj donis al mi permeson! Kaj mi tiom ĝojatendis tion!\"\n:Post longa pripensado donis sinjoro Meyer permeson, ke ambaŭ knaboj partoprenu lian ekspedicion. Li estos ja kun ili kaj gardos ilin.\n:La ĝojo de la knaboj estis senfina.\n:Tuj oni komencis la preparojn por la ekspedicio. En grandega magazeno de sinjoro Meyer ekregis vigla vivo. Pakaĵoj kun eŭropaj varoj estis malpakataj, la varoj trarigardataj, malbonaj pecoj forigataj kaj anstataŭigataj per varoj pli bonkvalitaj.\n:La du knaboj ĝojatendis la interesan vojaĝon. Ili vidos Saharon, tiun teruran dezerton, pri kiu ili jam tiom aŭdis kaj legis! Ili veturos sur kameloj kaj ĉiu posedos pafilon! Tion aĉetis por ili sinjoro Meyer. Li venigis ilin al pafilejo kaj tie li klarigis al ili, kiel oni manipulas la pafilon. Lia lerteco en pafado miregis ilin. Post kelktaga ekzercado ili manipulis la pafilojn sufiĉe bone.\nIutage sinjoro Meyer venis hejmen kun radianta vizaĝo.\n:\"Do, knaboj, post tri tagoj ni ekvojaĝos! Mi ŝanĝis mian planon. Ni ne vojaĝos kiel kamelkaravano, sed kiel aŭtomobil-ekspedicio, per raŭpradaj aŭtomobiloj.\"\n:\"Hura!\" ekkriis gaja Karlo. \"Ĉu nun povas iu diri, ke nia patro ne estas la plej bona el ĉiuj patroj en la mondo?\"\n:Ankaŭ Antonio estis entuziasmigita per la nova plano, sed li kondutis iomete pli mallaŭte ol Karlo.\n:\"Mi opinias, Antonio, ke ni baldaŭ atingos vian onklon, ĉar la distancon, kiun faras karavano dum unu semajno, ni faros dum unu tago.\"\n:La sekvintan tagon estis finitaj la lastaj preparoj. La varoj estis metitaj sur aŭtomobilojn, kiuj staris sur la korto kvazaŭ ses gigantaj monstroj.\n\n==TRA SAHARO== \n\n:Sinjoro Meyer ne estis novulo en vojaĝado tra la dezerto - vojagon tra Saharo li faris jam trifoje - sed hodiaŭ li forlasas la ekstremajn pintojn de la civilizita mondo kun sia filo kaj fremda knabo, por kiu li fakte estas nun ankaŭ patro. Kaj krom tio - kia granda diferenco estas inter la antaŭaj karavanekspedicioj kaj la nuna aŭtomobilekspedicio! En karavano estis kompaniigitaj multaj komercistoj, sed nun li entreprenas la ekspedicion sola! Ĉe la karavano oni precize sciis, kiom persistos kameloj, kiam oni atingos tiun aŭ tiun oazon - sed rilate aŭtomobiloj li ne havas eĉ la plej malgrandajn spertojn.\n:Kaj tamen li provos tion, ĉar en favora kazo tio signifos grandan sukceson kaj profiton por liaj komercaferoj. La vojo, kiu daŭris alifoje tutajn monatojn, estos finita dum unu monato.\n:Sinjoro Meyer donis signon kaj ĉiuj enaŭtiĝis.\n:Sinjoro Meyer kun Karlo, Antonio kaj meĥanikistoj sidiĝis en lastan aŭtomobilon.\n:Karlo kaj Antonio ekinteresiĝis pri la meĥanismo de aŭtomobiloj. Meĥanikisto donis al ili mallongan klarigon. \n:Nun, dum veturo sur malmola vojo, la aspekto de la aŭtomobiloj neniel diferencas de la normalaj aŭtoj. Sed kiam ili alveturos en la dezerton kaj precipe sur la lokojn kovritajn de mola sablo, en kiun la radoj penetriĝus, pro kio la veturo estus malebligata, tiam helpe de aparta meĥanismo oni metos sur la radojn grandajn zonojn, sur kiuj estas malgrandaj elstaraĵoj - aspektantaj kiel mallongaj ŝoveliloj - kaj tiuj zonoj kunigos la antaŭajn kaj malantaŭajn radojn. La elstaraĵoj eniĝos en la sablon kaj tial la zonoj ne povos gliti, la rapideco de la aŭtomobiloj per tio memkopreneble iom malpligrandiĝos. \n:Antonio demandis:\n:\"Kaj kio okazus, sinjoro Meyer, se nia aŭtomobilo difektiĝus? Ja la aŭtomobilo, kiu estas antaŭ ni, estas en distanco almenaŭ de duonkilometro de ni. Ĉu ĝi veturus plu kun la ceteraj aŭtomobiloj?\" \n:\"Ne, kara Antonio. La distanco inter la aŭtomobiloj estas pro tio tiel granda, ke ĉiu aŭtomobilo postlasas grandajn nubojn. de polvo. La afero estas aranĝita jene: en ĉiu aŭtomobilo sidas krom aliaj viroj unu homo, kiu senĉese observas sekvantan aŭtomobilon. Se li rimarkas, ke ĝi haltas, li devas tuj atentigi sian ŝoforon, kaj tiu tuj haltigas. Tiamaniere en kelkaj sekundoj ekhaltiĝos ĉiuj aŭtomobiloj.\"\n:\"Ankoraŭ ion mi ne komprenas. Karlo diris, ke en Saharo ne estas signitaj vojoj. Kiel estas eble, ke ni ne erariros?\"\n:\"Se vi estus nia kondukanto, Antonio, ni certe erarirus. Kaj ni certe erarirus ankaŭ tiam, se mi estus gvidanto de la ekspedicio, malgraŭ tio, ke mi travojaĝis Saharon jam trifoje.\n:Vi certe rimarkis, ke, parolante kun nia kondukanto, mi parolas arabe. Li naskiĝis ĉi tie. Kaj tiu ĉi senfina dezerto estas al li tiel konata kiel al vi Uherské Hradiště kaj al mi Tunizio aŭ Berlino. Tia Arabo havas eksterordinare akran vidpovon. Liaj okuloj rigardas jam de la infaneco en grandajn malproksimojn. Se li ne volis devojiĝi dum sia ekskurso el sia hejmo - el oazo - li devis atente observi eĉ la plej etajn signojn en la naturo. Li ne povis fidi, ke li, sekvante la postsignojn de sia kamelo, revenos hejmen. Apenaŭ li forveturis kelkajn metrojn, la postsignoj malaperis. Vento glatigis ilin per sablo. Pro tio li bonege fiksis en la memoron iun malgrandan rokpinton, arbetaĵon, apenaŭ videblan monteton - kaj laŭ tiuj signoj, kiujn ni tute ne rimarkas, li trovis reirvojon. Per ekzercado li sukcesis enmemorigi la signojn sur tuta vojo, kiun ni traveturos. Li fariĝis kondukanto de karavanoj kaj tiun ĉi vojon li faris jam multfoje. Li akiras per tio sufiĉe da mono. En karavano, kies migrado dependas de lia kapableco, li ĝuas grandan respekton. Nia nuna gvidanto estas unu el la plej bonaj. Mi mem faris sub lia gvidado du vojaĝojn kaj mi devas konfesi, ke li gvidis nin bonege.\"\n:Dume la varmego fariĝis netolerebla.\n:Sinjoro Meyer elpoŝigis poŝhorloĝon.\n:\"Post kvin minutoj ni haltos,\" li diris.\n:\"Ĉu nia aŭtomobilo?\" demandis Karlo.\n:\"Ne nur nia aŭto, sed ĉiuj.\"\n:\"Kaj kiamaniere vi komunikos tion al ili, patro?\"\n:\"Ili tion scias.\"\n:Ankaŭ Antonio elpoŝigis poŝhorloĝon kaj riĝardis antaŭen.\n:Vere! Precize post kvin minutoj haltis la unua aŭtomobilo. La dua alveturis al ĝi, la tria al la dua ktp. Fine ĉiuj aŭtomobiloj staris en unu grupo. Ŝoforoj kaj aliaj viroj elaŭtiĝis kaj amasiĝis ĉirkaŭ sinjoro Meyer. Ili komunikis al li siajn impresojn kaj ekkonojn. La motoroj funkciis nedifektite, la aŭtomobiloj veturis tre bele.\n:Dum la kvar horoj ili faris sufiĉe grandan parton de la vojo sen eĉ unu difekto.\n:Dum tagmezo ili ripozis. En la aŭtomobiloj estis sufiĉe da loko. Ĉiu grupo dismetis super sia aŭto grandan tukon, por ke ĝi ŝirmu ilin kontraŭ la varmegaj sunradioj.\n:Posttagmeze ili atingis la dezerton. La varmego estis terura. La tagmezajn paŭzojn oni devis ĉiam plilongigi. Dumtage la varmego estis netolerebla. Homoj ekmalfreŝiĝis, neniu volis eĉ paroli. Ĉiu kuŝis senmove en la ombro de la tuko.\n:Ili daŭrigis la vojaĝon ĝis vespere, kiam la varmego iomete ĉesis,\n:Kaj kio Antonion plej multe mirigis, tio estis la saharaj noktoj. Apenaŭ la suno subiris, la temperaturo rapide ŝanĝiĝis. Unue ekestis agrabla malvarmeto, kiu estis bonvenigata refreŝigo post tuttagaj suferoj. Sed la malvarmeto fariĝis pli kaj pli sentebla, ĝis ĝi ŝanĝiĝis en malmildan malvarmon. Nur nun Antonio ekkomprenis, kial sinjoro Meyer antaŭ forveturo kelkfoje demandis, ĉu en la aŭtomobiloj estas pakitaj ankaŭ la kovriloj.\n:Iun tagon, post matenveturo, ili haltis apud ne tro granda rokaro.\n:Manĝinte, kelkaj restis en la aŭtomobiloj, aliaj iris trarigardi la rokojn. Inter ĉi tiuj troviĝis ankaŭ Antonio.\n:Li promenis sola preskaŭ unu horon. Kiam li estis jam tre lacigita, li kuŝiĝis en la ombron de roko kaj ekdormis.\n:Vekis lin obtuzaj voĉoj de du viroj. Ili sidis en ombro de alia roko, tre proksime de Antonio. Antonio volis stariĝi kaj algrupiĝi al ili, sed tio, kion li ekaŭdis, alfrostigis lin al la tero.\n:Ili parolis germane.\n:Antonio komprenis preskaŭ ĉiun vorton.\n:\"Mi diras al vi: hodiaŭ aŭ - neniam!\"\n:\"Tion mi ne kredas.\"\n:\"Kial vi estas tiom obstina? Estas ja preskaŭ certe, ke plej malfrue morgaŭ vespere ni atinĝos oazon. Kaj tiam estus jam malfrue!\"\n:La dua silentis.\n:\"Rigardu, Eriko!\" denove komencis la unua.\n:Ĉe tiuj vortoj Antonio nur per ia miraklo ne ekkriis - tiom li estis mirigita. Li komencis timi, ke ĉi tie temas pri io malbona. Kaj ĉu li aŭdis bone - \"Eriko?\" Ke volus fari ion malbonan Eriko, unu el plej malnovaj servistoj de sinjoro Meyer? Sed pluaj vortoj ĉesigis liajn meditojn.\n:\"Hodiaŭ nokte mi gardos \'benzinaŭton\'. Ĉirkaŭ la deka horo vi irus kelkajn paŝojn de via aŭtomobilo kaj vi ekpafus en la mallumon. Ĉiuj saltos el la aŭtomobiloj kaj rapidos al vi. Neniu pensos pri la aŭtomobiloj. Vi rakontus al ili fabelon pri homsilueto, kiu subite al vi aperis kaj poste mistere malaperis. Kaj tiun ĉi momenton mi eluzos. Mi alproksimigos brulantan alumeton al la brulŝnuro kaj fulmrapide mi perdiĝos en la noktmallumo. La benzino ekbrulos kaj eksplodos. La provizoj, kiuj estas en rezervujoj, ne sufiĉos eĉ por unu duontago. La fajro estos videbla tre malproksime. Dume mi alkuros al niaj kaj mi sciigos ilin, kiam ili devos ataki la malfortan tendaron. En niaj manoj troviĝos riĉa rabaĵo kaj imagu, preskaŭ senpene!\"\n:\"Hm, tute senpene tio ne estos,\" kontraŭdiris Eriko.\n:\"Eh, vi estas malnova sentaŭgulo. Al vi ĉiam io ne plaĉas. Do, mi volas aŭdi la lastan vorton: ĉu vi konsentas?\"\n:Eriko hezitis.,\n:\"Rapide, la tempo ne atendas!\"\n:\"Do, mi konsentas. Sed tion mi diras al vi Othrnan: kiam la rabaĵo estos disdividata, mi volas ricevi mian parton -\"\n:\"Ne cerbumu! Kaj nun ni iru, por ke ne estu okulfrapante, ke ni estis ĉi tie tiel longe!\"\n:La friponoj leviĝis.\n:Antonio timerne alkaŭriĝis al la varmega roko. Ho, kio okazus, se ili hazarde renkontus lin! Li fermis la okulojn. Se ili trovos lin, ŝajnigos, ke li dormas.\n:Kiel li ekĝojis, kiam li ekaŭdis malproksimiĝantajn paŝojn! :Ho, tiuj friponoj! Tiamaniere ili volas rekompenci al sinjoro Meyer, ke li traktas ilin kiel siajn kolegojn, ke li ne vidas en ili siajn servistojn, sed siajn amikojn! Al ili ne sufiĉas iliaj salajroj, kiuj kompare al salajroj ĉe aliaj labordonantoj estas preskaŭ reĝaj!\n:Kaj per kia diabla maniero ili intencas neniigi la ekspedicion! Ili volas eksplodigi la \"benzinaŭton\", la aŭtomobilon, en kiu estas konservata tio plej valora, sen kio ili estus perditaj en la sovaĝa dezerfo - la benzinprovizoj! Kaj poste ili kunvokos rabajn indiĝenojn, atakos la ekspedicion kaj - mortigos ĉiujn ties partoprenantojn!\n:Sed ne, nenio simila okazos! La sorto mem aranĝis la aferon tiel, ke Antonio aŭdis tutan interparolon de perfiduloj. Li jam scias, kion fari.\n:Li singarde leviĝis kaj klinita iris ĉirkaŭ la rokaro. Li eliris en kontraŭa flanko. Post kelkaj minutoj li alproksimiĝis al la aŭtomobiloj. Karlo jam serĉis lin.\n:\"Kie vi estis? Mi serĉis vin jam antaŭ unu horo, sed vi estis nenie trovebla.\"\n:Antonio ekridetis.\n:\"Mi ekdormis en tiuj rokoj. Kie estas sinjoro Meyer?\"\n:\"Li kuŝas en aŭtomobilo. Mi pensas, ke li dormas.\"\n:\"Ni iru al li! Mi volas diri al li ion tre gravan.\"\n:\"Ĉu vi trovis en la dezerto iun leonon?\"\n:\"Ion multe pli gravan.\"\n:Karlo ekrigardis Antonion, ĉu li ne ŝercas. Sed kiam li vidis, ke tiu aspektas tute serioze, li eksilentis.\n:Sinjoro Meyer estis sola en la aŭtomobilo. Ili vekis lin.\n:\"Patro, Antonio volas diri ion al vi. Kaj li diras, ke tio estas tre grava.\"\n:\"Mi estas vere scivola. Do, rakontu, Antonio, vi almenaŭ forpelos mian dormemon!\" diris ŝerce sinjoro Meyer.\n:Sed la milda rido, kiu estis nedisigebla kunulo de sinjoro Meyer, malaperis for de lia vizaĝo tuj ĉe la unuaj vortoj de Antonio, Kaj ju pli parolis Antonio, des pli severe rigardis sinjoro Meyer. Kiam Antonio finis, sinjoro Meyer ekprenis lian\ndekstran manon kaj amike ekpremis ĝin.\n:\"Tio estas jam duafoje, ke vi faras por mi netakseblajn servojn,\" li diris mallaŭte kun videbla kortuŝo. \"Mi neniam forgesos tion. Kaj nun ni faros preparojn por tiuj friponoj. Venigu ĉi tien Knopp, Keller, ambaŭ meĥanikistojn kaj nian kondukanton! Sed faru tion nerimarkate! Sendu ilin ĉi tien unu post la alia.\"\n:La knaboj foriris. Post nelonga tempo estis ĉiuj ĉe sinjoro Meyer. Li koncize sciigis ilin pri tio, kion rakontis al li Antonio. Kaj fine li diris:\n:\"Antonio kaj Karlo, iru eksteren kaj tie amuziĝu. Se iu irus preter nian aŭtomobilon, enrigardu internen. Mi devas komuniki al ĉi tiuj sinjoroj ion tre gravan kaj mi ne ŝatus, ke iu el niaj malamikoj aŭdu nin.\"\n:Kaj per mallaŭta voĉo, preskaŭ flustre, li donis al ĉiu unuopulo instrukciojn, kio estos lia tasko hodiaŭ vespere. . .\n:Kaj poste la motoroj ekmuĝis kaj la karavano daŭrigis sian vojon. \n\n==VESPERO==\n\n:Post la vespermanĝo sinjoro Meyer inspektis, kiel kutime, la dislokon de la gardistoj. Tiun ĉi Iaboron faris kondukanto. Kiam li estis preta, sinjoro Meyer turnis sin al Othman:\n:\"Othman, vi ĉe la benzinaŭto estu eksterordinare singarda, Ni esias en danĝera regiono, kie jam ofte karavanoj estis atakataj, iliaj varoj rabataj, partoprenantoj kelkfoje eĉ mortigitaj. Se ili sukcesus neniigi nian benzinaŭton, ni estus perditaj.\"\n:\"Mi certigas vin pri mia singardemo, sinjoro Meyer,\" ĝentile respondis Othman. Iomete li ekmaltrankviliĝis. Kion tio signifas? Sed kiam li vidis, ke sinjoro Meyer donas la saman instrukcion ankaŭ al aliaj gardistoj, li denove ektrankviliĝis.\n:La gardistoj disiris al siaj postenoj, la ceteraj ekkuŝis por dormi.\n:Ne pasis eĉ dek minutoj, kiam sinjoro Meyer ordonis, ke ĉiuj viroj kolektiĝu apud lia aŭtomobilo. Ankaŭ gardistoj venu.\n:Dum ĉiuj scivolplenaj rapidis al la destinita loko, ambaŭ meĥanikistoj kun kondukanto foriris nerimarkeble al benzinaŭto kaj kaŝiĝis sub ĝi tiel, ke ili ne estis videblaj. Malhela nokto faciligis tion al ili.\n:\"Ĉu vi aŭdis nenion?\" demandis sinjoro Meyer la kolektiĝintajn virojn.\n:\"Ne!\" respondis ĉiuj kaj mirigitaj rigardis unu la alian. Kion li -?\n:\"Al mi ŝajnis, ke mi ekaŭdis strangan fajfadon. Kvazaŭ iuj homoj en la dezerto interkompreniĝus. Ĉu vi vere aŭdis nenion similan?\"\n:\"Ne vere!\"\n:Ce la taglumo sinjoro Meyer ekvidus sur multaj vangoj strangan ekrideton.\n:\"Do, tio estis nur fantomo. Tio ne gravas. Gardistoj, estu tre singardaj! Bonan nokton!\" Li sciis, ke dum ĉi tiuj momentoj liaj kunhelpantoj estas jam kaŝitaj.\n:\"Bonan nokton!\" respondis la kolektaro kaj multaj disiris kun strangaj sentoj. Kiuj ne sciis, pri kio temas, opiniis, ke kun sinjoro Meyer ne ĉio estas en ordo.\n:Othman rapide revenis al la benzinaŭto. Li preparis la brulŝnuron kaj afendis panikon, kiun kaŭzos Eriko. La viroj sub la aŭtomobilo preskaŭ ne spiris.\n:Eriko komencis efektivigi sian planon. Li ekprenis pafilon kaj forlasis sian aŭtomobilon. Sed tiun ĉi perfidulon gardis Knapp kaj Keller.\n:Apenaŭ li faris dek paŝojn, Knapp ekkriis laŭte:\n:\"Kien tiel malfrue, Eriko?\"\n:Eriko ekembarasiĝis.\n:\"Eh - nur ĉi tien -\"\n:\"Kaj kion vi volas fari per la pafilo?\" insistis Keller.\n:\"Mi iras - promeri -\" konfuzite respondis Eriko.\n:\"Eriko ne povas dormi! Nokte li irados promenadi!\" malice kriis Knopp kaj li kun Keller sekvis Erikon.\n:\"Tio estas mia afero!\" kolere diris Eriko. \"Kaj lasu min trankvila! Se tio vin ĝenas, iru en la liton!\"\n:\"Ni iros, amiko, ni iros tuj,\" Knopp kaj Keller jam staris apud li, \"sed vi iros kun ni!\"\n:Kaj pli frue, ol Eriko povis defendi sin, ili ĵetis sin sur lin, elmanigis al li pafilon kaj rapide katenis lin.\n:Preskaŭ en tiu sama momento okazis sovaĝa lukto apud la benzinaŭto.\n:Othman aŭdis la rimarkojn de Knop kaj Keller kaj ankaŭ la kolerajn respondojn de Eriko. Li ekkomprenis, ke ilia plano komencas detruiĝi.\n:Kaj tamen - nun jam ne estas eble forĵeti ĝin! La benzino devos eksplodi, estu kiel estu! Li ekbruligos kaj malaperos en malhela nokto. . .\n:Li elpoŝigis alumetojn kaj intencis ekbruligi. Sed en tiu momento, kiam la alumeto ekflamiĝis, okazis io neatendita.\n:Antaŭ li, preskaŭ ĉe liaj piedoj, rektiĝis ia malhela korpo kaj en sekvanta sekundo li eksentis sur la dekstra mano, en kiu li tenis la brulantan alumeton, fortan frapon. Oni frapis lin unu sekundon pli frue ol povis esti efektivigita la krima plano.\n:Othman vidis, ke oni perfidis ilin. Li plenforte frapegis nekonatan atakanton en la bruston kaj volis forkuri. Sed tion malebligis al li du novaj staturoj, kaj kvar manoj ekprenis lin kiel per prenilo.\n:Oni alkondukis ambaŭ friponojn al la aŭtomobilo de sinjoro Meyer. Tie jam estis kolektiĝintaj ĉiuj viroj, ekscititaj per la eksterordinaraj okazintaĵoj de tiu vespero. Sinjoro Meyer klarigis ĉion al ili:\n:\"Tiuj du sentaŭguloj, estos transportataj en Timbuktu-n kiel kaptitoj en katenoj. Tie oni starigos ilin antaŭ la oficialan juĝistaron kaj ili estos laŭmerite punitaj. La reston de la vojaĝo unu viro ĉiam gardos ilin.\"\n:Kaj fine li diris, kies merito tio estas. Al Antonio flugis dankaj rigardoj de la tuta ekspedicio.\n:Ĉiuj komprenis, el kia danĝero li savis ilin. Ankaŭ Eriko kaj Othman rigardis Antonion. Sed se ili povus elĵeti tiom da sagoj, kiom ili elsendis da malamikaj rigardoj, sur lia korpo ne restus eĉ unu nevundita loketo.\n:Tiun nokton neniu plu dormis. Tenante pafilon en la manoj, ĉiuj atendis, ĉu alvenos malamikoj. Sed dum la tuta nokto nenio okazis.\n:Frumatene ili forlasis tiun lokon, kiu povis esti la komenco de ilia pereo.\n\nLA SAMUMO\n\n:La tago estis eksterordinare varmega. El la dezerto spiris infera varmego.\n:Posttagmeze la tuta tendaro subite ekvigliĝis. Ĉiuj rigardis en la sama direkto. Ankaŭ Antonio ekrigardis tien kaj ekkriis pro entuziasmo. Sur la dezerto kuris granda struto. Ĉu ĝi kuris aŭ flugis? Antonio ne povus diri. Li vidis nur, ke kruroj de la birdo moviĝas fulmrapide. Li vidis rapidecon, kiu miregigis lin. La struto malaperis malantaŭ proksima monteto.\n:Antonio rekonsciiĝis el sia mirego. Ho, kiel bela estus tio, se li povus alporti en ilian lernejon la strutplumojn kaj doni ilin al sinjoro instruisto, dirante: \"Sinjoro instruisto, kiam mi vojaĝis tra Saharo, mi pafmortigis la struton. Mi alportis al vi ĝiajn plumojn.\"\n:Kaj pli frue, ol iu povis malhelpi lin, li ekprenis pafilon, saltis el la aŭtomobilo kaj ekkuris al la monteto, malantaŭ kiu malaperis la rapida birdo.\n:Sinjoro Meyer ekvokis: \"Antonio, revenu! Ne kuru malproksimen!\"\n:Sed Antonio ne aŭdis.\n:Jam li estis sur la monteto. La viroj de sur la aŭtomobiloj observis lin. Li ĉirkaŭrigardis kaj ekvidis la struton sufiĉe proksime. Ĝi staris kun rektigita kapo, kvazaŭ ĝi pripensus, en kiun direkton ĝi ekkuru.\n:Antonio denove ekkuris al ĝi. Sed post unu momento la struto ekdaŭrigis sian kuradon. Pli frue estis la rapideco de la birdo tre granda. Sed nun ĝi estis fabela. La birdo fariĝis pli kaj pli malgranda, ĝis ĝi ŝanĝiĝis en la eta punkto sur horizonto. Ankaŭ tiu fine malaperis.\n:Antonio decidis reiri.\n:La afero iomete malkontentigis lin. Li ĝojis, ke li alveturigos iun memoraĵon de sia vojaĝo tra Saharo - kaj tio tiel trompis lin. Cetere, ankoraŭ ne estas finitaj ĉiuj tagoj.\n:Subite li ekrimarkis tre videblan ŝanĝiĝon en la naturo. La aero fariĝis nespirebla, ĝi estis trosatigita de malpeza sablo. La videbleco malpligrandiĝis. Miliardoj da sableroj ekleviĝis kaj komencis kaŭzi neimiteblan sonon, altan kaj senĉese sonantan tonon. \n:Li ekiris pli rapide.\n:En tiu momento nigra nubo kovris la sunon kaj terure rapide ruliĝis al li. Ekestis mallumo, Antonio ekpaliĝis.\n:Sinjoro Meyer bone klarigis al li, kion signifas tiaj ŝanĝiĝoj en la naturo.\n:Proksimiĝas la samumo!\n:Terura sabloventego, kiun timegas ĉiuj karavanoj en Saharo! :Li volis ekkuregi. Sed ankoraŭ li ne atingis la monteton, kiam la samumo atingis lin! Li rapide demetis sian malpezan surtuteton, volvis per ĝi sian tutan kapon kaj ĵetis sin teren. Estis ja ankaŭ jam tempo! Se li ne farus tion, la forta ektuŝego de la uragano faligus lin teren.\n:Kaj la momentoj, kiuj sekvis, estis la plej teruraj el lia tuta vivo. La ventego siblis, la varmega sablo penetris tra la surtuto en la okulojn, en la nazon, inter forte fermitaj lipoj en la buŝon kaj senspirigis lin. Antonio sentis, kiel la sablo sur lia korpo amasiĝas! Li rememoris tiujn malfeliĉulojn, kiuj estis de samumo entombigitaj kaj pereis per sufokiĝo. Rapidmove li senigis sian korpon de la ĉiam kreskanta tavolo de sablo kaj denove li alpremiĝis teren, por ŝirmi sin kontraŭ la ventego.\n:De momento al momento la forto de la ventego ŝajne ĉesis. Sed tuj alflugis nova ondo, pli terura ol tiuj jam malaperintaj, kaj per sovaĝaj ekfrapoj ĝi vipis la teron.\n:Fine - post kelkaj horoj - la uragano ĉesis. Antonio ne faris eĉ unu movon. Li timis ekmoviĝi. Li timis konvinki sin, ĉu li estas superŝutita aŭ ne.\n:Fine li ekkuraĝiĝis kaj levis sin. Li liberigis sin de la sufiĉe granda sablotavolo kaj malfermis la okulojn. Sed en tiu momento ekkaptis lin terura ektimo.\n:Dum furiozis la ventego, ekestis la nokto! La tuta ĉirkaŭaĵo kuŝis en profunda mallumo.\n:Antonio volis ekkrii, sed lia gorĝo estis tro seka. Li volis ekkuri, sed liaj rigidiĝintaj kruroj estis kvazaŭ el plumbo.\n:Post kelkaj momentoj li tamen ekiris. Fine li eĉ ekkuris. Ho, kiel bone, ke li almenaŭ memoras la direkton al la loko, kie staras la aŭtomobiloj!\n:Tiel li kuris kelkajn momentojn. Poste li ekvokis: \"Sinjoro Meyer!\"\n:Silento.\n:Ĉu li devojiĝis? Ho, certe, li devos deflankiĝi iomete dekstren! Do li ekkuris dekstren kaj post ĉiu paŝo li senespere vokis sinjoron Meyer.\n:Sed la dezerto estis muta kiel tombo. \n:Antonio ŝanĝis la direkton de sia kurado en ĉiu momento. Tuj ŝajnis al li, ke li devos iri maldekstren, tuj dekstren, tuj li revenis - kaj tiel li rapide kuris ĝuste en mala direkto ol staris aŭtomobiloj. . .\n:Lia voĉo plimalfortiĝis, liaj kruroj malleviĝis pro laciĝo. :Kaj la senkompata dezerto avide englutis liajn kavajn, kordisŝirajn ekkriojn, kiuj fine ŝanĝiĝis en kortuŝantan ĝemadon:\n:\"Sinjoro Meyer! Sinjoro Meyer!\"\n \n\n==FATAMORGANO==\n\n:Fine li elĉerpita falis teren,\n:Kaj nur nun li eksentis, kia malvarmo estas. La maldika vesto tute ne ŝirmis lin. Li komencis tiom tremi pro la malvarmo, ke li denove ekstaris kaj kun la lastaj rezervoj de la fortoj li ekiris plu.\n:Kien? Li ne sciis.\n:Sed li iris, li klopodis varmigi sin. Sensukcese.\n:Poste li falis teren ankoraŭ unufoje kaj ne plu levigis. Li sentis, kiel la frosto penetras lian korpon, sed li ne plu havis forton fari eĉ la plej malgrandan movon. Li fariĝis indiferenta al ĉio. . .\n:I.i dankis al Dio, kiam li ekvidis la unuajn sunradiojn. La aero tuj ekvarmiĝis. \n:En la tuta ĉirkaŭaĵo estis nur sablo kaj ŝtonoj. La aŭtomobiloj estis nenie videblaj!\n:Li estas sola en senfina dezerto. Li aĉe pereos ĉi tie! Pro la varmego, malvarmo, malsato kaj soifo. . . \n:Li kuŝiĝis sur la varman sablon. Kiel agrabla tio estis post frosta nokto! Sed post unu momento li devis ekstari. La sablo komencis trovarmigi.\n:Per laciĝintaj okuloj li rigardis antaŭ sin en la ekvarmiĝintan dezerton. Li jam tute perdis la esperon, ke li povos savi sin.\n:Sed subite ekkaptis lin granda ĝojo. Ĉu lin ne trompas vidsento? Ĉu ĝi estas fantomo de la elĉerpitaj nervoj? Ne, li vidas ja tion tute klare, kaj ĝi estas tiel proksime! Li vidas oazon, altajn palmojn, domojn kaj homojn! Lividas - kion li vidas? La vivon, la saviĝon, la sanon! Li vidas akvon, agrablan ombron!\n:Kaj Antonio ekkuris ĝojigita pro sia saviĝo. Sed - kion tio signifas? Li kuras, li kuras ja sufiĉe rapide - kio estas kun tiu oazo? Kial ĝi cedas antaŭ li? Sed kiel tio estus ebla? Aŭ li ĉu jam tute freneziĝis? Ŝajnas, ke tiuj suferoj senraciigis lin . . .\n:Kaj kiam li ekrigardis ankoraŭ unufoje, la oazo estis for. En tiu momento li ekrememoris, kion li lernis iam en la lernejo . . . ke sur la dezertoj la rompiĝo de lumradioj kaŭzas fantomon - fatamorganon - kaj tiu ĉi fantomo nun ankaŭ al li alportis por unu momento la bildon de la terparadizo . . .\n:Li klopodis iri plu, sed post kelkaj paŝoj li eksidis sur la varmegan teron. Lia kapo kliniĝis en la manplatojn.\n:En liaj okuloj ekbrilis bedaŭraj larmoj.\n:Li pereos ĉi tie sola, neniu ekscios pri lia terura suferado . . . . Almenaŭ se estus al li ebligita lastfoje adiaŭi kun la gepatroj kaj fratinoj. . . kaj danki al sinjoro Meyer pro lia afableco. . .\n:Sed ĉu vere estas ĉio perdita? Ĉu li devas ĉi tie perei?\n:Li suprenlevis la kapon.\n:Al li proksimiĝis nova aperaĵo. Nun tio ne estis la trompa fatamorgano, sed araba virino.\n:Li ekkuris al ŝi.\n:\"Donu al mi akvon!\" li petis per ĉiuj lingvoj, kiujn li konis.\n:Ŝi ne komprenis. Ŝi montris antaŭ sin kaj komprenigis lin, ke li sekvu ŝin.\n:Li iris ĉe ŝia flanko. Kiam li falis teren, ŝi levis lin, ekprenis lian manon kaj preskaŭ portis lin.\n:Post kelkaj momentoj, kiuj estis por Antonio la tuta eterneco, en la valeto antaŭ ili aperis la oazo. Apenaŭ ili eniris ĝin, Antonio ekprenis akvujon kaj komencis avide trinki. Poste li svenis. Kiam li rekonsciiĝis, la virino alportis al li daktilojn.\n:Manĝinte li tuj profunde ekdormis.\n \n\n==OTHMAN==\n\n:Vespere oni vekis lin.\n:La virino, kiu venigis lin en la oazon, preparis por li kuŝejon sur la tero en sia kabano. Apenaŭ li iom manĝis, li daŭrigis la dolĉan dormon. \n:Kiam li vekiĝis, estis hela tago.\n:Post matenmanĝo li eliris por trarigardi la oazon. Li ja ne povos resti ĉi tie. Li devos havigi al si informojn, kion oni povas fari en tiu ĉi situacio.\n:Ĵus kiam li forlasis la kabanon, alveturis en la oazon longa procesio de armitaj viroj. Virinoj, infanoj kaj maljunuloj ĝojkriante kuris renkonte al ili. Sed kiam la armeestro diris al ili kelkajn vortojn, iliaj ĝojkrioj ŝanĝiĝis en kortuŝan ploradon.\n:Viroj saltis de sur siaj kameloj kaj eksidis kun eraj la ceteraj oazanoj. Unusola estro restis staranta. Antonio tuj ekkomprenis, ke ili estas la rajdantoj, ĵus revenintaj el rabekspedicio. La malhelaj vizaĝoj de la viroj kaj malĝojigaj ekkrioj de la virinoj, de la maljunuloj kaj infanoj estis la evidenta pruvo, ke la ekspedicio malsukcesis.\n:La estro parolis versimile pri la procedo de la ekspedicio. Li akompanis sian parolon per vigla gestado kaj tiel Antonio, malgraŭ tio, ke li ne komprenis, povis imagi en la fantazio la tutan ekspedicion.\n:Kaj ju plu parolis la estro, des pli certe ekkomprenis Antonio, ke li falis en leonkavon. Ke li troviĝas en la oazo de tiuj rabistoj, kiuj intencis ataki ilian ekspedicion - kion malebligis al ili nur li. La estro ĵus parolis pri la sorto de Othman. Kiu scias, kiamaniere li eksciis tion, sed estas vere, ke li priskribis lian arestiĝon tre fidele. Post tiu ĉi sciigo ĉiuj ĉeestantoj komencis eldiri la nomon de Othman kaj laŭte plori.\n:Antonio jam pripensis, kiameniere li povus forkuri. Li timis, ke ili ekscios, ke li estas tiu perfidulo, kiu kaŭzis ilian tutan malfeliĉon.\n:La estro ankoraŭ ne finis sian parolon, kiam maljunulo subite ekstaris kaj montrante per la mano al la suda enirejo en la oazon, ĝoje li ekkriis: \"Othman!\" \n:Ĉiuj malkonfide ekrigardis tien.\n:Vere! Proksimiĝis Othman!\n:Dum la terura samumo, kiam ĉiu havis sufiĉe da laboro kun si mem, Othman disŝiris la rimenojn, per kiuj li estis katenita, kaj forkuris.\n:Antonio vidis, ke fulmotondro proksimiĝas. Dum la atento de la tuta vilaĝo estis fiksita al la revenanta Othman, Antonio surgrimpis kamelon kaj galope li ekrajdis en la vastan dezerton. Antaŭ ol ili ekrimarkis lin, li estis en distanco de unu kilometro.\n:Unuamomente ili ne komprenis, kion tio signifas. Sed Othman, kiu havis tre akran vidsenton, ekkonis lin,\n:\"Ni persekutu lin!\" li ekkriis rabie. \"Ni ekkaptu lin, eĉ se la kameloj devus perei! Li estas tiu, kiu perfidis min!\"\n:Komencis furioza persekuto,\n:Antonio ja estis sufiĉe malproksime, sed li rajdis sur la kamelo unuafoje, dum liaj persekutantoj estis eminentaj rajdantoj. Antonion pelis la timo antaŭ la aĉa morto, liajn malamikojn la venĝosopiro.\n:Kiu venkos?\n:Laŭŝajne la Araboj. Ili flugas sur siaj kameloj ventrapide. Ili faras grandegan cirklon, kies mezpunkto estas Antonio. La duoncirklo mallarĝiĝas. Tio ne povos daŭri longe, kiam Antonio estos kaptita.\n:Sed - kio aperis ĉe la horizonto?\n:Kia stranga procesio? Kameloj, aŭtomobiloj - Antonio ekĝojegis!\n:Sinjoro Meyer fine atingis la ekspedicion de la onklo kaj nun ili kune tendaras! Kaj jam ili ekvidis lin kaj rapidas renkonte al li! Ĉu ili alveturos ĝustatempe? Antonion forlasas la fortoj, kaj liaj malamikoj estas jam tute proksime. Ili jam ekkomencis pafi!\n:Ho, la onklo kaj sinjoro Meyer kun siaj viroj venos tro malfrue! Ankoraŭ du-tri minutojn - kaj li estus savita!\n:Antaŭ li aperis granda abismo. Tiom larĝa, ke li ne povus transsalti ĝin. Tiom profunda, ke li trovus sur ĝia fundo la morton.\n:Kio restis? Aŭ morti en la manoj de la Araboj, aŭ ĵeti sin en la abismon kaj tie perei. . .\n:Li ne povis longe pripensi.\n:Antonio instigis la kamelon, kiu per granda arko suprensaltis kaj poste rapide malleviĝis al la fundo. . . \n:La abismo malice grimacis . . .\n\n==KONKLUDO==\n\n:Sed ĝisfunde li tamen ne falis.\n:El la kontraŭa rokmuro de la profunda abismo elstaris granda rokaĵo. Antonio ekkaptiĝis sur ĝi, sed per la forta ekpuŝego li senkonsciiĝis. . .\n:Kiam li malfermis la okulojn, klinigis super li du viroj: sinjoro Meyer kaj la onklo.\n:\"Dank al Dio!\" ili ekflustris samtempe. \"Savita!\"\n:Antonio iom post iom rememoris pri ĉio.\n:\"Kaj kie estas la persekutantoj?\" li demandis per malforfa voĉo.\n:\"Kiarn ili ekvidis, ke vi falas en la abismon, ili forkuris,\" respondis sinjoro Meyer.\n:Kaj nur nun Antonio vere ekĝojis pro tio, ke li revidis sian onklon. Li rapide refortiĝis. Tiam ĝisnokte ili rakontis al si reciproke pri siaj travivaĵoj. La onklo estis fiera je Antonio, ĉar tio, kion rakontis pri li sinjoro Meyer, esperigis, ke li fariĝos perfekta viro.\n:Antonio restis ĉe la ekspedicio de la onklo. Antaŭ la adiaŭo kun sinjoro Meyer li devis promesi al li, ke li dum la revojaĝo vizitos lian familion en Tunizio.\n:Dum plua vojaĝo li eksciis, kiamaniere oni vojaĝas en karavano. Ofte, kiam la dezerto estis varmega kiel brulvarmigita forno kaj en terura varmego la kameloj iris antaŭen nur tre malrapide, paŝon post paŝo - li eksopiris denove vojaĝi en komfortaj aŭtomobiloj. Sed baldaŭ li tamen alkutimiĝis al tio, precipe kiam la onklo promesis al li, ke - kiam li estos fininta sian lernadon - ili entreprenados longajn komercvojaĝojn en diversajn regionojn.\n:La restvojaĝo pasis sen eksterordinaraj okazintaĵoj.\n:Tuj post reveno la onklo anoncis Antonion kiel la lernanton. :Ĉi tiu fariĝis lerta, entreprenema komercisto. Li faris ofte diversajn komercvojaĝojn, komence kune kun la onklo, pli poste tute memstare.\n:Liaj sopiroj plenumiĝis. Li ja ne fariĝis vojaĝanto, sed ankaŭ kiel komercisto li ekvidis multajn novajn landojn, li ekkonis diversajn popolojn kaj ankaŭ aventurojn li travivis.\n:Sed neniam plu li travivis tiom da aventuraj okazintaĵoj, kiom dum sia unua vojaĝo, kiam li serĉis sian onklon.','korektetoj',0,'62.245.121.214','20041231162314','',0,0,0,0,0.111760517084,'20041231162314','79958768837685'); INSERT INTO cur VALUES (954,0,'Kaptitoj_de_Glacirokoj','František Omelka\n\n=Kaptitoj de la Glacirokoj=\n \nĈapitro 1\n==La Patrujo bilancas==\n\n:\"Izvestija! Moskevská Pravda! Times! Evening Standard! Popolo d\'Italia! Paris Soir!\"\n:La voĉo de gazet-vendisto eĉ superis la bruon de la Roma strato. Aŭtomobiloj trumpetis, tramoj tintis, ŝarĝaŭtomobiloj peze ruliĝis, hufoferoj de ĉevaloj sonoris sur la malmola pavimo, surstrataj vendistoj de vinoj, legomoj, kaj cigaredoj kriis ne alie, ol se ili persekutus forkurantan ŝteliston - sed la vigla knabo malatentis ĉion. Li haltigis sian veturileton, prenis en la manojn ĵurnalojn kaj lia penetra voĉo denove venkis la surdigan inundon de la voĉoj:\n:\"Izvestija! Moskevská Pravda! Times! Evening Standard! Popolo d\'Itatia! Paris Soir!\"\n:Preterirantoj haltadis. Kiel plimalgrandiĝis la nombro de la ĵurnaloj en la manoj de la agema gazetvendisto tiel kreskis la aro da moneroj sur lia pladeto.\n:\"Ĉu vi havas ankaŭ Petit Parisien?\" demandis viro proksimume tridekjara. Li diris tion en itala lingvo, sed la saĝa vendisto divenis laŭ la akcento, ke antaŭ li staras Franco.\n:\"Ne, sinjoro,\" li respondis france. \"Petit Parisien mi intertempe ne havas. Sed mi certigas vin, ke en Paris Soir vi trovos ĉion. Ankaŭ tion, kion vi sensukcese serĉus en Petit Parisien.\"\n:La viro ridetis. Li prenis Paris Soir kaj donis al la vendisto bankbileton, kies valoro duoble superis la prezon de la aĉetita ĵurnalo. La knabo volis redoni al li monerojn, sed la aĉetanto svingis per la mano kaj malrapide forpaŝis.\n:\"Mi dankas vin, sinjoro!\" vokis post li la vendisto. \"Mi deziras al vi agrablan legadon - vi ekvidos, ke la Paris Soir vin ne trompos\". Kaj ĉar dume la loko ĉirkaŭ lia veturilo denove iomete malpleniĝis, li komencis ankoraŭ pli atakeme: \"Izvestija! Moskevská Pravda! Times....!\"\n:La viro, kiu aĉetis francan ĵurnalon, iris al la parko. Li ridetis. Ĉio estis tiom bela.... Blindige blua firmamento de la itala ĉielo. Kapturna trafiko kaj vigla vivo de la Eterna Urbo: Aŭtomobiloj, tramoj, veturiloj, vendistoj. Ankaŭ tiu gazetisto kaj Paris Soir.\n:Paris Soir.. Estas vero, li ofte havis okazon legi francan ĵurnalon. Sed tiuj ĵurnaloj havis ĉiam malnovan daton de antaŭ semajno, dek kvar tagoj, monato kaj ankoraŭ pli. Tiu ĉi Paris Soir estas tute freŝa, ankoraŭ hieraŭ ĝi estis en Parizo.\n:En la parko estis trankvile. La tumulto de la strato alflugis ĉi tien kiel el granda malproksimo. Sur la benketoj sidis kelkaj maljunaj homoj. Kelkaj legis libron aŭ gazeton, aliaj rigardis arbojn kaj arbetaĵojn kaj silentis.\n:La viro eksidis sur la liberan benketon kaj komencis legi. Lia rigardo glitis sur grandaj surskriboj. Enkonduk-artikolo, sciigoj politikaj, kultura rubriko, sporto. . . . Kiom mirinda estas ĉio! Li sidas en la parko, li legas ĵurnalon, li aŭskultas la kanton de la birdoj. Kaj li scias, ke ne ekzistas forto, kiu povus ĝeni lin. Neniu sireno. Neniu alarmo. Neniu batalo, atako, retiriĝo. Ja eĉ neniu ekzerco. Li estas libera. Li estas sinjoro de sia tempo.\n:La leganto ridetis. Vere, nur nun homo fariĝas denove -homo.\n:\"El la societo.\" Anonco pri edziĝfesto, naskiĝo de filo, morto de iu maljuna sinjoro, avanco, gratulo al ora edziĝfesto. . . . Nur kelkaj mallongaj jaroj, kaj kiom da penetraj ŝanĝoj!\n:Kaj ĉi tie \"Juĝa halo\". Tio estas certe denove tiuj ĉiutagaj okazintaĵoj de etaj homoj: ŝtelita kokino, elrabita loĝejo vagabondeco, almozpetado, sed ne, ĉi tie estas io alia, io pli grava. Jam tiu surskribo!\n:La viro ĉesis rideti. Ĝis tiu ĉi momento li pli multe ĝurigardis la francan tekston ol perceptis ĝian enhavon. Sed li jam koncentriĝis kaj legis:\n:\"P a t r u j o b i l a n c a s !\n:En la proceso kontraŭ tiuj, kiuj kondukis Francujon en la jaro 1940 al la rando de la pereo, eksidis hodiaŭ sur la benko de la akuzatoj meĥanikisto Jean Daumal. Forta viro en la aĝo de kvindek jaroj kun klaraj okuloj kaj griziĝantaj haroj li kondutas entute nature kaj trankvile. Iam kondutas tiamaniere homoj senkulpaj. Sed pli ofte ruzegaj friponoj, kiuj volas per sia trankvilo konfuzi la juĝistaron.\n:Jean Daumal estis antaŭ la milito gvidanto de la laborejo en iu armila fabrikejo proksime de Parizo. Li estis sperta fakano se ni povas juĝi el liaj kelkaj patentoj por perfektigo kaj plirapidigo de fabrikado de pafiloj.\n:Antaŭ la eksplodo de la milito Jean Daumal sendis al la aviadministerio sian novan proponon por fabriki specialajn aŭtomat-pafilojn por aeroplanoj. Lia propono estis trastudita, rifuzita kaj resendita. Per tio la tuta afero ŝajne estis finita.\n:Kiam oni komencis je la dua fronto, anglo-amerikanaj armeoj kaptis en Normandujo nedifektitajn germanajn aeroplanojn. Militaferaj fakanoj trastudis ilin kaj ĉiuj estis mirigitaj de la unika konstruo de la ferdekaj aŭtomatpafiloj. Post fino de la milito estis trovitaj en unu aviadil-fabrikejo en Germanujo planoj por fabrikado de tiuj ĉi efikaj armiloj. La planoj estis fotografe multkopiitaj. Subskribo de la eltrovinto estis tute legebla - Jean Daumal.\n:La akuzo kulpigas Jean Daumal pri perfido de la patrujo. La afero estas tute klara: ofendita eltrovinto serĉis novajn vojojn. Kaj li trovis la plej malbonan.\n:Estas memkompreneble, ke Jean Daumal defendas sin. Tion ja faras ĉiuj kunlaborintoj kaj perfiduloj. Je la demando, kion li povos diri pri sia eltrovaĵo, li respondis:\n:\"La planojn mi forbruligis.\"\n:\"Kiam?\"\n:\"La tagon antaŭ la alveno de la Germanoj\".\n:\"Kial vi ilin forbruligis?\"\n:\"Por ke ili ne falu en la manojn de la Germanoj.\"\n:\"Kaj kial vi tion faris tiom malfrue?\"\n:\"Neniu povis atendi, ke la Germanoj venos tiom baldaŭ.\"\n:\"Nu, tio estas vero. . .\" konsentas juĝisto. Sed tuj li demandis denove: \"Kaj kial vi ilin pli volonte ne kaŝis? Vi ja povis ilin ie enterigi.\"\n:\"Neniun kaŝejon mi opiniis sufiĉe sekura,\" klarigas la akuzato. \"Cetere, por Francujo la planoj estis tute senvaloraj, se ili estis rifuzitaj de la ministerio.\"\n:\"Pro tio vi transdonis ilin tien, kie ili povis havi ian valoron.\"\n:\"Sinjoro prezidanto, mi protestas kontraŭ tia agado!\"\n:\"Mi scias. . . . ,\" prezidanto de la juĝistaro svingas per la mano.\n:\"Viaspecaj homoj ĝenerale volas protesti. Neniun ili perfidis, neniun ili malutilis, pri nenio ili scias - eble vi volas, ke ni kredu la fabelon pri forbruligo de la planoj? Kiamaniere vi povus - kiel la eltrovinto - detrui la verkon, pri kiu vi certe laboris tre longan tempon? Tio ja kontraŭstaras al ĉiuj aksiomoj de la sana racio. Ĉu vi povas tion klarigi?\"\n:\"Jes.\"\n:\"Kiamaniere?\"\n:\"Mi ne volis malutili Francujon, se la planoj falus en la malamikajn manojn.\"\n:\"Kaj ĉu ne per tio, ke vi ilin bruligus, ĉu ne per tio vi ĝin ja malutilus?\"\n:\"Ne. Mi konis la tutan procedon parkere.\"\n:\"Ĉu. . . Supozante, ke ni kredus je la vero de via aserto: Ĉu vi povus pruvi, ke vi forbruligis vian projekton?\"\n:\"Ne.\"\n:\"Nu, rigardu. Do vi ne havas atestanton?\"\n:\"Ne. Efektive-\"\n:Ĉi tie Daumal eksilentis, sed la prezidanto lin tuj kuraĝigis::\"Daŭrigu, mi petas! Efektive -?\"\n:\"Mi havis atestanton, sed li jam ne vivas.\"\n:\"Memkompreneble,\" rimarkis glacie la prezidanto. \"Gravaj atestantoj ofte ne vivas.\"\n:\"Mi havis atestanton,\" persistis aserti Jean Daumal. \"Mi forbruligis la paperojn post konferenco kun li. Li estis mia kunlaboranto, inĝeniero Marcel Payen.\"\n:\"Kia estis lia nomo?\"\n:\"Marcel Payen. Nobla homo. Honesta, pura karaktero-\"\n:\"La juĝistaro ne havas intereson pri viaj personaj impresoj,\" interrompas Daumal-on la prezidanto. \"Vi diris, ke la sola atestanto de via faro jam ne vivas. Ĉu vi povas diri al ni, kio okazis al li?\"\n:\"Kiam ni kuris el Parizo, li estis mortpafita.\"\n:\"De kiu?\"\n:\"De la germanaj aviadistoj.\"\n:\"Kiu diris tion al vi?\"\n:\"Mi mem tion vidis.\"\n:La prezidanto demandis la protokolistojn, ĉu ili ĉion notis. Poste li interrompis la kunsidon, en kiu oni daŭrigos morgaŭ.\n:La tuta proceso, en kiun estas miksitaj ankoraŭ kelkaj personoj, daŭros ĉirkaŭ ok tagojn.\n:Ni ne volas antaŭkuri la okazantaĵojn, sed ĉio atestas pri tio, ke Daumal vere perfidis la patrujon. Ni ne dubas, ke la juĝistaro ankaŭ en tiu ĉi kazo progresos kun ĉiu necesa severeco. Pro tia perfido de la patrujo ekzistas nur unu speco de puno - la puno de morto. Nur per ekzempla malmoleco ni atingos tion, ke la katastrofo el la jaro 1940, kiam la \"kvina kolono\" kaŭzis kapitulacon de Francujo, neniam ripetiĝu.\n:Liberigita patrujo antaŭmetas siajn fakturojn. Kaj estas la tasko de niaj juĝistaroj, klopodi ke tiuj ĉi fakturoj estu pagataj ĝis la lasta cendo.\"-\n:Tuj ĉe la unuaj linioj malaperis la senzorga rideto de sur la vizaĝo de la leganta viro. Kaj kiam li finlegis li suprensaltis, la ĉifitan ĵurnalon li ŝovis en la poŝon kaj komencis maltrankvile marŝi tra la parko. Sur lia frunto troviĝis akraj sulkoj. De sur liaj lipoj deglitis duonlaŭtaj vortoj:\n:\"Tio ne estas ebla! Tio ja ne estas ebla!\"\n:Maljunaj homoj, sidantaj sur benketoj, kun intereso observis lian konduton. Ili ne komprenis, kio okazis ĉe tiu juna viro, kiu venis tien antaŭ momento kun ridetanta vizaĝo.\n:Ili eĉ ne povis tion kompreni. Ili ja ne sciis, ke antaŭ ili promenas - Marcel Payen.\n\nĈapitro 2\n==La atestanto==\n\n:\"TIO ne estas ebla!\" ripetis denove kaj denove Marcel Payen. \"Jean Daumal, modelo de la neprofitema patrioto - kaj perfidulo de la patrujo! Kiom malhonorige, humilige, ofende!\"\n:La rememoroj pri la malfeliĉa jaro 1940 en li dolore reviviĝis. . . .\n:Estis sufoka somera antaŭvespero. Payen kaj Daumal sidis en la oficejo. En tiu momento ili ne volonte parolis. La sciigoj el la batalkampoj pikis per sia krudeco. Malvenko de Francujo ŝajnis neevitebla.\n:\"Oni lasis nin hejme kiel gravajn por industrio,\" interrompis la silenton Daumal. \"Sed kredu, Payen, centoble pli volonte mi estus sur la fronto.\"\n:\"Mi komprenas vin, Daumal. Sed ni devas kredi, ke ankoraŭ ne estas la fino.\"\n:\"Mi scias. Sed ĉu estis necese, ke ni falu tiom profunden? Jam de Munĥeno ni falegas en la abismon. Ni falegas kaj kuntiras ankaŭ aliajn. Rememoru nur pri Ĉeĥoslovakujo! Kiel konfide ĝi rigardis nin - kaj kiel ni ĝin trompis! Ĉu estas eble, ke honesta Franco ne ruĝiĝu pro honto?\"\n:Payen levis la ŝultrojn. Estis pli bone ne pensi, ne rememori. En tiu momento eksonoris telefono. Daumal levis la aŭdilon. Estis aŭdeblaj kelkaj raŭkaj vortoj.\n:\"Kion vi diras. . . ?\" Daumal ne povis kredi. \"Kvindek kilometrojn antaŭ Parizo? Tio ja estas - allo! allo!\"\n:Li vokis vane. La voĉo en la telefono silentis.\n:Payen demande rigardis sian pli maljunan kunulon.\n:\"Ĉio estas finita,\" diris Daumal. \"La Germanoj rapidegas al Parizo. Niaj armeoj estas frakasitaj.\"\n:Mortiga silento denove inundis la oficejon.\n:\"Ni devas tre rapidi, por ke ni povu forkuri,\" rimarkis Payen.\n:\"Mi iros eĉ ne unu paŝon!\" eksplodis Daumal.\n:\"Kaj viaj planoj?\"\n:\"Mi forbruligos ilin!\"\n:\"Daumal. . . !\"\n:\"Mi konas ilin parkere, estu senzorga! Se la patrujo ankoraŭ iam bezonos ilin, facile mi ĉion skribos.\"\n:Flamoj avide englutis la valorajn paperojn. Daumal restis senmova, malgraŭ tio, ke li ĵetis en la fajron laboron de multaj senfinaj noktoj.\n:\"Nun ili venu. La forkuro egale neniel helpos nin.\"\n:Sed la duan tagon matene, kiam la tondrado de la kanonoj alproksimiĝis, ambaŭ viroj kuniĝis kun la forkurantaj popolamasoj. Ĉu ne povas okazi miraklo kaj la fronto ekhaltos? Ĉu ne estus eble organizi ie en la sudo novajn formaciojn kaj denove efike ekbatali? La vojo, laŭ kiu ili forkuris, estis la vojo de la morto. Aŭtomobiloj kaj veturiloj rapidegis antaŭen en egoista, senrespekta vetveturo. Patrinoj veturigis en kaleŝetoj kusenojn kaj vivrimedojn; malgrandajn infanojn ili havis sur la dorso aŭ en la manoj. La plej malgrandaj infanoj ploris. Ankaŭ maljunuloj larmis. Certe ankaŭ pro sia propra mizero, sed ĉefe, ĉefe pro la mizero de Francujo.\n:Daumal kun Payen iris ioman tempon kune, sed post nelonge ili estis disigitaj. Payen restis kelkajn dekojn da metroj malantaŭe kaj malgraŭ siaj klopodoj ne povis atingi sian kunulon.\n:El la konfuzo sur la strato fariĝis tuta ĥaoso, kiam en la malproksimo ektondris kelkaj aviadil-motoroj.\n:\"Ĉu niaj?\"\n:\"Ne! Boŝoj!\"\n:Boŝoj! Boŝoj! Boŝoj!\n:Timego kaj teruro. Iu oficiro antaŭe klopodis regi la malesperantajn popolamasojn.\n:\"Liberigu la vojon! En la fosaĵojn, sur la kampojn! Al la tero!\" \n:Kelkaj disciplinitaj unuopuloj obeis. Sed la aro ruliĝis antaŭen kun la okuloj pligrandigitaj, kun la gorĝoj premitaj, kun unu vorto sur sekaj lipoj:\n:Boŝoj!\n:Oni diris pri ili, ke ili mortpafis ankaŭ la civilajn personojn. Eble tio estis nur mensogo. Eble ili mem faris tian propagandon, por ke la moralo de la malamika lando estu ruinigita. Estas ja leĝoj. Ne nur tiuj internaciaj, de ĉiuj rekonataj kaj por ĉiuj devigaj, sed ankaŭ tiuj aliaj, ne skribitaj - la leĝoj de humaneco.:Ta-ta-ta-ta-ta-ta-ta-ta-. . . . !\n:Novaj kaj novaj dozoj. Mallongaj kaj pli longaj. Kaj ankaŭ plenaj. Germanaj aeroplanoj flugis preskaŭ super la kapoj de la forkurantoj. Dekoj da mortintoj kaj vunditoj falis sur la teron.\n:Kelkaj manovroj en la aero kaj - nova flugatako! Ankoraŭ pli profunda, ankoraŭ pli efika.\n:Ta-ta-ta-ta-ta-ta-ta-ta-. . . . !\n:Post ĉiu dozo la popolamaso leviĝis kaj en blinda teruro kuregis pluen. Kelkaj ĵetis sin en la fosaĵojn, aliaj kuris sur la kampojn, kiel eble plej malproksimen de la ŝoseo. Tie ili premis sin al la humo, enboris siajn kapojn en la argilon kaj per kunigitaj manoj ŝirmis al si la vertojn.\n:Sed tio neniel helpis. Jam venis denove la germanaj aeroplanoj kaj la aviadistoj klopodis neniigi ĉion, kio povus humanecon eĉ nur rememorigi.\n:Kien oni povis ĵeti sian rigardon, tie kuŝis mortintoj kaj vunditoj: sur la ŝoŝeo, en la fosaĵoj, sur la kampoj.\n:Ĉe la lasta atakondo Daumal rigardis returne. Li volis scii, kio okazis al Payen. Tiu el malproksimo svingis la manon, donante signon, ke ĉio estas en ordo. En tiu momento krakis germana aŭtomat-pafilo. Payen renversiĝis. Dum la falo li kontraŭfrapis per la kapo akson de la kaleŝo, kiun li ĵus preterpaŝis. Li restis kuŝanta sur la loko senkonscia.\n:La aviadiloj apenaŭ malaperis en la malproksimo, kiam la terurigitaj homoj amasiĝis denove sur la ŝoseo. Oni daŭrigis la forkuregon. Ankoraŭ pli rapide, pli sovaĝe, pli egoiste, pli malespere.\n:Daumal returnis sin kontraŭ la torenton de la homoj. Li volis rigardi, kio estas al Payen. Forkurantoj malrespekte kaj malamege tuŝegis lin, sed Daumal malatentis tion.\n:Subite li aŭdis akran krion:\n:\"Allo - vi tie! Turnu vin!\"\n:Sur la rando de la ŝoseo rajdis oficiro. Unu el tiuj, kiuj provis savi kio estis ankoraŭ savebla.\n:\"Mi ne povas! Tie falis mia amiko!\"\n:\"Tiun prizorgos ambulancgrupo! Returne!\"\n:\"Mi devas lin vidi!\"\n:\"Kaj per via kulpo estos piedpremataj dudek novaj viktimoj! Returne!\"\n:Daumal eksplodis.\n:\"Mi ne povas!\"\n:La oficiro, kiu ĝis tiu momento estis ruĝa de ekscito, subite paliĝis. Ĝi estas ja nehoma, nenatura, kaj tamen li povis fari nenion alian: li elujigis pistolon kaj ekkriis:\n:\"Returne - alie mi pafos!\"\n:Daumal faris grandajn okulojn. Ĉu eble? Franco kontraŭ Franco?\n:Sed li rapide ekkomprenis. Kion signifas unuopulo por oficiro, kiu klopodas savi la popolamasojn?\n:Cetere, eĉ se Daumal ne komprenus tion, por Payen li jam nenion povus fari. La vicoj de forkurantoj kuntiriĝis tiamaniere, ke ne estis eble progresi kontraŭ ilia lavango eĉ unu paŝon.\n:Payen kompreneble ne sciis, kion lia amiko volis fari por lia savo. Ĝis la krepusko li kuŝis senmove sur la vojeto apud la ŝoseo, kien lin lokis savgrupo, kiu opiniis lin mortinta viktimo de la flugatako. Efektive li tute ne estis trafita per la kuglo. Lia piedo hazarde glitis je la disko de la dika drato, kiu falis el iu veturilo. Falante li forte frapegis sin sur la kapon.\n:Kiam li malfermis la okulojn, kelkajn momentojn li ne povis rekonsciiĝi. La amasoj de forkurintoj jam malaperis kaj la Germanoj ankoraŭ ne venis. La regiono fariĝis dum mallonga tempo nenies tereno.\n:Payen leviĝis. La kapo doloris, sed pli multe turmentis soifo.\n:Li ĉirkaŭrigardis.\n:Sur la maldekstra flanko de la ŝoseo estis malgranda civila flugejo. Li direktis siajn paŝojn tien.\n:Akvon li baldaŭ trovis, sed de homoj restis neniu postsigno. Sur la flugejo kuŝis kelkaj aeroplanoj, neniigitaj per bombardado. En la magazeno li vidis benzinbarelojn, kiujn oni jam ne povis forveturigi dum la neorganizebla evakuo.\n:Payen momenton pripensis. Kion fari? Ĉu li sekvu la forkuriutojn? Aŭ ĉu li kaŝu sin ie kaj aperu nur post alveno de la malamiko?\n:En tiu momento li aŭdis bruon de aviadilmotoro. Ankoraŭ unu! La manoj de Payen minace pugniĝis. Ke li havu ĉi tie kontraŭaviadilan aŭtomatpafilon, por ke li povu repagi la Germanojn pro ilia barbareco kontraŭ la malpli fortaj kaj senhelpaj!\n:Sed - kion tio signifas? La aeroplano ĉirkaŭflugas super la flugejo, ĝi glitas al la tero, ĝi alteriĝas. Payen saltas en ejon. Se la Germanoj forlasos la aviadilon nur dum kelkaj momentoj, Payen scias, kion li devas fari.\n:Kia estis lia surprizo, kiam el la aeroplano elsaltis du - anglaj aviadistoj!\n:Payen ne povis kredi al siaj okuloj.\n:Li forlasis la kaŝejon kaj kuris renkonten al la soldatoj. Unu celdirektis al li pafilon kaj ekkriis:\n:\"Haltu! Manojn supren!\"\n:\"Mi estas Franco,\" respondis Payen angle. \"Via amiko.\"\n:Malgraŭ tio la aviadistoj ne fidis al li. Estis ja tiom da Francoj, pri kiuj oni ne povis diri, ke ili estas amikoj de la Angloj!\n:Nur kiam li mallonge rakontis al ili pri siaj okazintaĵoj, ili fariĝis pli komunikemaj. Ilia aeroplano estis sendita el Anglujo por ia esplora tasko en Francujon. Post plenumo de la tasko ĝi flugis reen. Dum la transflugo de la fronto ĝi estis atakita per pafado kaj unu kuglo traboris la benzinujon.\n:Antaŭ ol ili rimarkis tion kaj povis ŝtopi la malgrandan truon, la benzino plejparte elfluis. Ili estis devigitaj alteriĝi.\n:\"Se ni ne havigos al ni benzinon,\" diris la piloto, \"la aviadilo estos perdita.\"\n:\"Estu trankvilaj,\" diris Payen. \"Ĉi tie estas sufiĉe da benzino.\"\n:Per komunaj fortoj ili alrulis grandan barelon da valora fluido al la aeroplano. Meĥanikisto preparis fekseblan tubon kaj kontaktigis ĉerpan pumpilon.\n:\"Kia estas la situacio sur la fronto?\" demandis Payen. Li sciis la respondon jam antaŭe, sed li tamen devis demandi. Espero estas la lasta, kio homon forlasas.\n:\"Katastrofa,\" diris piloto.\n:La tri viroj rigardis sin senvorte. La ĉerpa pumpilo mallaŭte zumis. La horizonto sur la norda parto estis ruĝa. Sude minacis teruriga mallumo.\n:\"Ĉu vi opinias, ke Francujo estos venkita?\"\n:\"Ni vidis la germanan inundon kaj neimageblan teruron sur la ŝoseo. Tuta Francujo forkuras. Kien? Armeo estas malorganizita. La Maginot- linion, la fieron de via strategio, la Germanoj evitis. Mi tre bedaŭras devi tion diri al vi, sed niaj sentoj ne povas ŝanĝi la realon: Francujo jam estas venkita. Post kelkaj tagoj, eble post kelkaj horoj, ĝi kapitulacos.\"\n:Payen silentis. Tio ja estis super la fortoj de viro, kiu amas sian patrujon.\n:\"Ni faris eraron,\" provis lin konsoli la meĥanikisto, \"ni Angloj kaj ankaŭ vi Francoj. Ni suferas pro tio, ke ni ne sufiĉe taksis nian malamikon. Nu, ni bezonis. . . ian skuon. Ruiniĝo de Francujo estas la lasta batego. Ni rekonsciiĝis. Ni havas pruvon, ke temas pri ĉio. Ni rektiĝos. Ni ekbategos.\"\n:La pumpilo eksilentis.\n:La meĥanikisto rigardis la mezur-aparaton.\n:\"Preta!\" li diris.\n:Piloto donis al Payen la manon.\n:\"Ni dankas vin, sinjoro. Kaj kio estos nun - pri vi?\"\n:\"Pri mi?\" elspiris pene Payen. \"Do... vi opinias, ke ĉi tie ĉio estas finita?\"\n:\"Tio estas tiom certa, kiom ke mi estas Anglo.\"\n:\"Tiuokaze mi kompreneble... plej volus... flugi - kun vi.\"\n:Mallonga konsulto de la britaj aviadistoj. Estas ja vero, ke la tasko de esplor-aviadilo ne estas kolekti izolitajn, forlasitajn homojn. Sed eksterordinaraj cirkonstancoj povas influi ankaŭ severajn ordonojn. Kaj krom tio - tiu ĉi Franco eble savis por la brita aviado unu aeroplanon kaj tre valoran materialon pri situacioj sur batalkampoj, kelkajn filmojn kun dokumentaj fotografaĵoj.\n:Tiun saman vesperon Marcel Payen estis en Anglujo. Sekvis milit-odiseo tra norda Afriko en Azion. Kiam alproksimiĝis la fino de la milito, li estis kapitano en Sirio. Li malmobiliziĝis tie, ĉar li volis returnvoje ekkoni Italujon kaj Svisujon. Hejmen li ne rapidis. Gepatrojn li perdis kiel infano kaj edzigita li ne estis. Gefratojn li ne havis. Kaj por renkonti la malnovan kunlaboranton Jean Daumal restis sufiĉe da tempo. Cetere, kiu scias, kio okazis al li? Payen skribis al li tuj post la fino de la milito ankoraŭ el Sirio, sed respondo ne venis. Eble li mortis dum la forkuro. Eble li estis arestita de la Germanoj kaj turment-mortigita en koncentrejo kiel miloj da aliaj patriotaj Francoj. Kaj eble li estas ie en la eksterlanda armeo. Kiom da plej strangaj sortoj kreis la milito!\n:Payen estis jam dek kvar tagojn en Romo. Li vizitadis muzeojn kaj ekkonis la vivon de la urbo, kiu lin jam de studentaj jaroj allogis pro sia riĉa historio.\n:Kaj hodiaŭ. . . . . \n:Sciigo pri Daumal superŝutis la sunhelan tagon per pezaj nuboj. Marcel Payen malrapide trankviliĝis. Li direktis la paŝojn al la hotelo, en kiu li loĝis.\n:\"Lasu transporti miajn pakaĵojn sur la flugejon,\" li diris al la pordisto.\n:\"Tre volonte, sinjoro Payen.\"\n:\"Komuniku al la hotel-direktoro, ke mi petas la fakturon.\"\n:\"Ĉu vi jam volas nin forlasi?\" miris la pordisto, \"Vi ja volis resti ĉe ni ankoraŭ dek kvar tagojn.\"\n:\"Jes, mi volis. Sed neatendita sciigo plirapidigis mian forveturon.\" La pordisto nenion pli demandis. Tiaj aferoj ofte okazas. Marcel Payen iris al la flugejo. Ĉu estos malfacile ricevi lokon en aeroplano? Jes certe. Kaj tamen li ricevos ĝin. Li devas ĝin ricevi. Li devas iri sin prezenti kiel eble plej rapide ĉe la franca juĝistaro. Laŭ Paris Soir oni povas juĝi, ke la proceso verŝajne daŭros ok tagojn. La ĵurnalo havis hieraŭan daton. La hodiaŭa tago estas la dua. Restas do ankoraŭ ses tagoj.\n:Verdikton de la morto oni kutime plenumas tuj post ĝia eldiro. Marcel Payen plirapidigis siajn paŝojn. Jam li estu sur la flugejo! Jam li estu en Francujo! Jam li povu paroli kun la defendanto de Daumal! Li ja estas la unusola atestanto, kiu povas savi senkulpan homon!\n\nĈapitro 3\n==Super la Alpoj==\n\n:KIAM Marcel Payen alveturis al la flugejo, estis la dekunua horo. En la flugstacio la vivo viglis. Vojaĝantoj alvenadis kaj foriradis, reciproke sin bonvenigis kaj adiaŭis. Oni parolis tie itale, angle, france, hispane, ruse, pole kaj la dio scias per kiom da lingvoj krome.\n:Payen iris al la giĉeto, super kiu pendis granda, okulfrapa surskribo: Air France.\n:\"Ĉu vi havas linion Romo-Parizo?\" li demandis oficiston.\n:\"Jes, sinjoro.\"\n:\"Kiam forflugos la plej proksima aeroplano?\"\n:\"Jen la aeroplano. Ĉiutage je la dekdua. En Parizo ni estas je la deksepa.\"\n:\"Mi petas unu flugbileton.\"\n:\"Por kiu tago?\"\n:\"Por hodiaŭ.\"\n:\"Ĉiuj sidlokoj estas rezervitaj.\"\n:\"Do, por morgaŭ.\"\n:\"Mi bedaŭras, sinjoro, sed ĉiuj lokoj estas rezervitaj jam por kvin tagoj. Hodiaŭ estas la deksepa de Novembro, tial vi ne povas havi bileton por dato ĝis la dudekdua de Novembro.\"\n:\"Neeble! Mi devas flugi jam hodiaŭ. Temas pri grava afero.\"\n:\"Mi tre bedaŭras, sinjoro, sed tiurilate mi vere povas nenion fari por vi.\" La vizaĝo de Payen malheliĝis. Li komprenis, ke ĉiu vojaĝanto havas pretendon pri transporto nur se li havas pagitan flugbileton. Sed ĉu oni povus fari escepton! Ĉu li ne povus persvadi iun?\n:\"Ĉu mi povus paroli kun la direktoro de via asocio?\"\n:\"Certe, sinjoro. La Direktorejo estas tuj apud la kasejo.\" \n:Ĝi ja estis franca asocio, la direktoro certe komprenos ĉion. Kaj eble oni povos aranĝi la aferon tiel, ke la pakaĵoj, kiuj ne estas tre gravaj, restos ĉi tie.\n:La Direktoro havis viziton de iu angla generalo.\n:\"Kion vi deziras, sinjoro?\" li demandis post pardonpeto al la generalo. Marcel Payen prezentis sin kaj demandis, ĉu li povus jam hodiaŭ flugi al Parizo. La direktoro rigardis la anglan generalon. Ambaŭ ekridetis.\n:\"Vi havas feliĉon, sinjoro Payen. Jen sinjoro generalo. . . \"\n:\"Gibson,\" prezentis sin la anglo.\n:\"Sinjoro generalo Gibson mendis tri lokojn por la hodiaŭa flugo. En la lasta momento li sciigas nin, ke li bezonos nur du biletojn, ĉar lia filino devas resti en Romo. Li do flugos nur kun sia edzino. Novan vojaĝanton - jam estas duono antaŭ la dekdua - ni en tiuj malmultaj minutoj malfacile akirus. Pro tio sinjoro generalo estus devigata pagi la flugbileton, kiu ne estus uzata.\"\n:\"Bonege!\" kriis Payen. \"Mi dankas vin, sinjoro generalo!\"\n:\"Nedankinde,\" ridetis Gibson. \"Efektive, mi devus danki vin ĉar vi savis al mi kelkmilojn da liroj. Vi komprenas. . . . kiam homo havas filinon. . . . \"\n:Ankoraŭ feliĉe estis, ke Payen ĉe malmobilizo ricevis de sia regimento konfirmon, kiu lin rajtigis al libera traveturo en ĉiuj landoj de la aliancanoj. Se li devus prizorgi la vizon, tio certe okupus kelkajn tagojn.\n:Antaŭ la flugstacio staris grandega kvarmotora aviadilo de la tipo Amiot. Ĉiuj vojaĝantoj jam sidis sur siaj lokoj, krom Payen kaj Generalo Gibson kun la edzino. Post kiam ili sidigis sin, la piloto rigardis horloĝon. Ankoraŭ kelkajn minutojn.\n:Fine aperis oficisto el la flugoficejo. Li donis signon kaj la kvar motoroj ektondris. Kiam la aviadilo flugis alten la vojaĝantoj rigardis malsupren. Ili vidis ravan panoramon de tuta Romo. Ĉiu elserĉis konatajn historiajn lokojn kaj adiaŭis al ili. Oni flugis laŭlonge de la marbordo. Maldekstre brilis la Tirhena marebenaĵo, dekstre troviĝis la Apeninoj.\n:Sendube post unuhora flugo, kiam ili estos sataj de la bela panoramo, komenciĝos en la aeroplano vigla konversacio. La kajuto por vojaĝantoj estis tiel bone izolita, ke la motoroj ne faris surdigan bruon, kiel en aliaj tipoj de aviadilo.\n:Marcel Payen ekobservis la ceterajn vojaĝantojn. Krom Generalo Gibson, lia edzino kaj stevardino,* estis tie tri usonaj soldatoj kaj tri civiluloj. Antaŭ li sidis nederlanda vendisto, kiu jam diris, ke lia nomo estas Bakker.\n:\"Mi amas la aeroplanojn,\" li ĵus diris al siaj najbaroj, \"sed samtempe mi timas ilin.\"\n:\"Kial, sinjoro Bakker?\" demandis la stevardino, ridetante.\n:\"Tiu rapideco; ĉu vi scias, ke tio estas fabeleca,\" respondis la Nederlandano vigle. \"Imagu al vi la jenon: tagmeze en Romo, vespere en Parizo. La duan tagon en Amsterdam. Poste Praha, Beograd, Kahira, Kalkuto, Batavio, Tokio, San Francisco, New York! Kie restas la kompatinda Jules Verne kun sia Vojaĝo ĉirkaŭ la mondon en 80 tagoj? Sed kiam mi pensas, ke mi povus falegi de tiu alteco, brrr!\"\n:\"Ne timigu nin,\" haltigis la torenton de liaj timigaj vortoj la stevardino. \"Cetere, vi devus tiaokaze pensi pri malfeliĉo ĉtufoje, kiam vi eniras vagonaron.\"\n:\"Jes, ankaŭ tion mi faras,\" li kapjesis fervore. \"Pro tio mi ĉiam sidas apud la pordo.\"\n:\"Por ke vi povu elsalti, ĉu?\" ridis soldato, kaj gaje tuŝegis lin.\n:\"Jes. Elsalto estas la sola afero, pri kiu mi ĉiam kalkulas.\"\n:\"Ĉu ankaŭ en aeroplano?\"\n:\"Kompreneble. Kaj mi diru al vi: se mi ne ricevas lokon apud la pordo, mi ne flugas. Tion mi faris jam kelkfoje.\"\n:Li efektive sidis ĉe la pordo.\n:\"Kaj kion pri paraŝuto?\" incitis la soldato.\n:\"Tion mi havas preparita,\" diris Bakker kaj leviĝis por ke oni vidu, ke li vere havas paraŝuton fiksitan al la korpo.\n:La vojaĝantoj ridis, sed la vizaĝo de du aŭ tri ombretiĝis. La stevardino rimarkis tion.\n:\"Vi provas timigi nin, sinjoro Bakker,\" ŝi interdiris. \"Ni preferas aŭskulti pri viaj vojaĝoj.\"\n:\"Ho jes, pri tiuj mi volonte rakontos,\" li konsentis kompleze. \"Kompreneble, se tio ne maloportunos al la ceteraj.\" Kaj li rakontis. Li estis unu el tiuj globtrotuloj, al kiuj la mondo ŝajnas tro malgranda kaj kiuj sentas sin tute hejme ĉie. Li vidis kaj travivis multon. Li sciis akre observi, kompari, taksi, kaj tial la tuta societo kun intereso sekvis lian parolon pri la postmilitaj cirkonstancoj en diversaj landoj.\n:Payen nur duone aŭskultis. Jen kaj jen li elpoŝigis la Paris Soir kaj legis la artikolon pri Daumal. Kia feliĉo, ke li aĉetis tiun ĵurnalon! Jam hodiaŭ vespere li elserĉos la defendanton de Daumal kaj klarigos al li ĉion.\n:Ili alproksimiĝis al Svisujo.\n:\"Nun ni flugos pli alten,\" atentigis la stevardino. \"Preparu vin kontraŭ malvarmeto.\"\n:En la malproksimo staris alpa montegaro kontraŭ la firmamento kiel murego.\n:\"Je kia alto ni troviĝas fraŭlino?\" demandis Bakker.\n:\"Je dumil kvincent metroj, sinjoro,\" ŝi respondis senhezite. \"Post nelonge ni atingos kvarmil kvincent.\"\n:Payen estis kontenta, ke li povos rigardi la maron de montegoj en ilia pompa grandiozo, sed li estis seniluziigata. La Alpoj estis kaŝitaj de densa kovraĵo de nebulo.\n:La aeroplano flugis ĉiam pli alten.\n:\"Domaĝe,\" diris S-ino Gibson kaj rigardis sian edzon. Tiu senvorte levis la ŝultrojn. Nur post momento li diris: \"Tio ofte okazas super la Alpoj. Cetere, la nebulnuboj povos ankoraŭ disiĝi.\"\n:Ili ne disiĝis. Tute male. Ili leviĝis alten kaj ĉirkaŭis la aeroplanon. Oni povis rigardi maldekstren, dekstren, antaŭen aŭ malantaŭen; nenion oni povis vidi, krom blanko-grizo.\n:\"Kiel en tunelo,\" diris soldato, kiu sidis apud la Nederlandano.\n:\"Kaj jam komencis eĉ neĝi!\" kapjesis ĉagrene la komercisto. \"Ke ni ne travivu neĝoblovegon!\"\n:\"La meteorologiaj informoj estis favoraj,\" konsolis ilin la stevardino.\n:\"Ĉi tiu neĝbloveto verŝajne havas nur lokan karakteron, kaj certe ne daŭros longe ĝis ni havos ĝin malantaŭ ni.\"\n:Por forigi la enuon ŝi ekfunkciigis la radioaparaton, el kiu eksonis melodia muziko. Estis ja stranga sento esti forportata je rapido de 300 kilometroj en horo kaj vidi nenion krom rigidaj vizaĝoj. . . .\n:\"Kiom alte ni nun estas?\" denove demandis Bakker.\n:La stevardino rigardis tra vitra pordeto en la kajuton de la piloto kaj radiotelegrafisto.\n:\"Kvarmil metrojn. Kaj ni ĉiam flugas pli alten.\"\n:\"Oni ja povas tion senti,\" diris S-ino Gibson dum ŝi plialtiris sian vojaĝmantelon.\n:Dum kelka tempo ili flugis senparole. Nur la muziko mallaŭte sonis en la regula muĝado de la motoroj.\n:\"En tia nebulo mi flugis jam dufoje,\" komencis denove la Nederlandano, \"kaj ambaŭfoje mi diris al mi, ke neniam plu...\"\n:Li ne finparolis.\n:La aeroplano forte ŝanceliĝis kaj la vojaĝantoj estis elĵetitaj el siaj lokoj, kiel dum kunpuŝiĝo de vagonaro. La kajuto pleniĝis per doloraj kaj teruraj ekkrioj. La nederlanda komercisto malfermis la, pordon kaj elsaltis. Sed neniu atentis lin.\n:Nova puŝego, ankoraŭ pli granda skuo, kvazaŭ iu de malsupre frapegis per grandega martelo, kaj la aeroplano restis senmova. . . .\n\n:\nĈapitro 4\n==La akcidento==\n\n\n\n:KELKAJN sekundojn regis en la kajuto silento. Neniu moviĝis. Ĉiuj aspektis, kvazaŭ ili atendas ankoraŭ unu, la lastan frapegon.\n:Sinjorino Gibson rekonsciiĝis la unua. Ŝi tuŝis per la mano siajn vizaĝon kaj harojn, rigardis la manplatojn kaj kiam ŝi konstatis, ke nenio estas sanga, rektigis siajn membrojn. Tio ne estis facila. Ĉe la puŝego ŝi tuŝegis la manojn kaj piedojn; kofro batis ŝin forte sur la dorson kaj per la kapo ŝi frapis la plafonon de la malalta kajuto.\n:Rigardo al la ceteraj vojaĝantoj konvinkis ŝin, ke ŝia sufero estis evidente la plej negrava. Interne de la aeroplano oni povis vidi bildon de absoluta ruiniĝo. La homoj, ĵetitaj el siaj sidlokoj, kuŝis sur la seĝoj kaj sur la planko en la plej diversaj pozicioj.\n:Kaj jam estis aŭdeblaj la unuaj ĝemoj de la vunditoj.\n:Sinjorino Gibson rigardis tra la fenestro de la kajuto. Kie ili troviĝas? Kio okazis al ili? La duonblanka, malsimpatia grizo donis neniun respondon. Tra la malfermita pordeto blovis en la kajuton penetre malvarma vento, kiu ĵetis internen aron da neĝeroj.\n:Ŝi sukcesis atingi la pordon kaj fermis ĝin.\n:En tiu momento levis sin de la planko ankaŭ la stevardino. Ŝia ĉiam ridetanta vizaĝo estis kuntirita per doloraj sulketoj.\n:\"Kio okazis al vi, fraŭlino?\" Sinjorino Gibson klinis sin al ŝi.\n:\"Mi ne scias, S-ino Gibson,\" diris la brava knabino, venkante la doloron en ŝia tuta korpo. \"Mi esperas, ke estas nenio grava, nur ekfrapo. Sed kiel fartas la ceteraj?\"\n:Generalo Gibson jam sidis. Poŝtukon, ruĝan je sango, li tenis al la nazo.\n:\"Kio estas al vi, Roberto?\" ektimis lia edzino.\n:\"Nur bateto ĉe la nazo. . . eksangis. Ne atentu pri mi, zorgu pri la ceteraj.\"\n:Li estis soldato per korpo kaj animo. Kial teruri la virinojn per la sciigo, ke lia nazosto estas rompita?\n:La takso pri la akcidento estis timiga. Sen pli gravaj vundoj restis nur kvar personoj: S-ino Gibson, la stevardino, la radiotelegrafisto kaj Marcel Payen. Tiu lasta ja kuŝis senkonscia duonhoron, ĉar li puŝegis per la frunto kontraŭ metalan apogilon, sed alie li ne estis vundita. Ĉiuj ceteraj estis vunditaj. Kelkaj ŝirvundoj sur la vizaĝoj kaj sur la kapoj, tri rompitaj aŭ manoj aŭ piedoj. Unu vojaĝanto plendis pri doloro en la ŝultra osto. Plejmulte suferis sendube la piloto. Liaj premitaj lipoj ne ellasis eĉ la plej etan ĝemon, sed oni bone konstatis, kiom li suferas. Li verŝajne havis gravan internan vundon, ĉar ĉe la puŝego li estis ĵetita sur la gvidilon de la aeroplano.\n:Sinjorino Gibson kaj la stevardino kaj la du sanaj viroj havis multe da laboro ĝis kiam ili prizorgis ĉiujn vunditojn.\n:Nur poste ili komencis interesiĝi pri la ĉirkaŭaĵo. Marcel Payen malfermis la pordeton de la kajuto. Denove penetris internen frostiga ventblovo.\n:\"Malvarmege!\" kunfrapis la dentojn la vojaĝanto kun la rompita piedo. Payen rapide fermis. La virinoj kovris la vunditon per du kovriloj.\n:\"Ĉu vi vidis ion?\" demandis la generalo al Payen.\n:\"Nur neĝon kaj nebulon.\"\n:\"Jen bela situacio. Ni estas kiel pereintoj ĉe la norda poluso.\" \n:Eble ankoraŭ pli malbone, pensis Payen.\n:\"Sed kio okazis al S-ro Bakker?\" rimarkigis la stevardino. \"Pli estis konvinkita, ke pri tiuj pordo kaj paraŝuto li nur fanfaronis, sed jen. . . . \"\n:\"Ni esperu, ke li savis sin,\" diris konsole S-ino Gibson. La ceteraj silentis. Ĉiu havis proprajn dolorojn, ili estis dankaj al la oferema virino pro tio, ke ŝi klopodis konsoli ilin. Sed ili kredis, ke la nederlanda komercisto pereis en la ventego.\n:\"Kaj nun,\" diris post kelkaj momentoj la radiotelegrafisto, \"ni provu, kion ni povos fari. Mi trarigardu la Ĉirkaŭaĵon de la aeroplano por konstati, ĉu ni povos orienti nin. Poste mi esploros la elsendaparaton. Se ĝi estos en ordo mi komunikos, kio okazis. ĉu vi bonvolos akompani min, S-ro Payen?\"\n:\"Kompreneble!\"\n:\"Ankaŭ mi iros,\" proponis sin la stevardino.\n:\"Vi devas resti kun la vunditoj, fraŭlino,\"diris Payen. \"Oni bezonos vin ĉi tie senĉese.\"\n:La du viroj bone vestis sin kaj eliris en la furiozantan ventegon. Ekstere ili falis en la neĝon ĝis la zono. Ili ŝanreliĝis kiam la vento blovegis kontraŭ ilin. Akraj neĝeroj pikis ilian vizaĝon kaj blindigis ilin.\n:\"Ĉu vi vidas ion?\" kriis la radiotelegrafisto al Payen, kiu ĉirkaŭiris la aeroplanon kaj staris ĉe la kontraŭa flanko.\n:\"Nebulon kaj neĝon! Ne dek paŝojn for oni povas vidi!\" Ili kunvenis antaŭ la aviadilo.\n:\"Per ĝi ni ne plu flugos,\" diris Bernier. \"La helicoj estas frakasitaj, la malsupraĵo rompita kaj la flugiloj derompitaj.\"\n:\"Ni iru esplori la terenon,\" diris Payen, \"alie ni frostiĝos ĉi tie.\" \n:Ili faris ĉirkaŭ tridek paŝojn.\n:\"Ĉu vi rimarkas ion strangan?\" ekkriis Payen en la ventegon.\n:\"Sub la neĝo estas glata glacio!\"\n:\"Tio signifas, ke ni troviĝas sur la glaciroko!\"\n:\"Ni povas esti feliĉaj, ke neĝas. La neĝo almenaŭ mildigis nian kunpuŝiĝon. Alie la aeroplano estus tute frakasita.\"\n:\"Kaj ni kun ĝi!\"\n:Post kelkaj paŝoj ili haltis. Ili rerigardis. La aeroplano malaperis en blanka maro.\n:\"Ni reiru,\" decidis Payen. \"En tia neĝventego nenio estas videbla.\"\n:\"Kaj ni facile povus ien falegi. La tereno abrupte deklivas.\"\nIli reiris laŭ siaj postsignoj al la aeroplano. Subite ili haltis kaj rigardis unu la alian.\n:\"Ĉu vi aŭdis?\" demandis Payen.\n:\"Jes, aŭskultu!\"\n:Ili aŭskultis. Denove ili aŭdis malfortan vokadon, kiu venis de la direkto de la aeroplano.\n:\"Helpon!\"\n:\"Ni rapidu! Io okazis tie!\"\n:Ili klopodis iri tra la altaj neĝblovaĵoj kiel eble plej rapide. Fine ili atingis la celon. Payen malfermis la pordeton kaj ambaŭ rapidÉ englitis internen.\n:\"Kio okazis?\" ili demandis kvazaŭ per unu buŝo.\n:Ambaŭ virinoj kaj ankaŭ la pacientoj rigardis ilin kun surprizo.\n:\"Kial?\" nekomprene diris S-ino Gibson.\n:\"Kiu vokis ĉi tie pri helpo?\"\n:\"Neniu.\"\n:\"Dum la tempo, kiam vi forestis, neniu eĉ ĝemetis,\" komunikis la stevardino. \"Ĉu vi aŭdis ion?\"\n:\"Jes, iu dufoje vokis helpon.\"\n:\"En la aeroplano vokis neniu,\" diris S-ino Gibson. \"Do tio povas esti nur. .. \"\n:\"S-ro Bakker!\" ekkomprenis Payen. \"Ni aŭdis la alvokon tre klare.\"\n:Ili denove eliris en la neĝventegon. Momenton ili aŭskultis.\n:\"Heeelpooon!\" aŭdiĝis denove. Nun jam pli mallaŭte, pli longe, pli malespere.\n:Ili sekvis la direkton de la voĉo. De tempo al tempo ili haltis kaj aŭskultis. La vokado ne ĉesis.\n:Fine ili trovis lin. Li kuŝis en neĝblovaĵo, en kiun li penetris ĝis la kolo. La manoj plektiĝis malantaŭ la dorso. Li tiregis per ili, ŝiris, movegis sin, sed sensukcese. Li jam estis preskaŭ blua pro la malvarmo. Liaj malfermegitaj okuloj estis elokventaj atestantoj de la terurego, kiun li travivis.\n:Nur en la aeroplano li plerte rekonsciiĝis.\n:\". . . ĉiam mi diris al mi, ke mi neniam denove flugos super nebulitan montaron,\" li daŭrigis sian nefinparolitan frazon. \"Sed nun mi volas tion ĵuri!\"\n:\"Do, kio okazis al vi, S-ro Bakker?\" demandis la stevardino.\n:\"Mi kredis, ke ni estas sufiĉe altaj. Mi saltis. Mi volis delasi la paraŝuton, kaj en tiu momento mi konstatis, ke mi kuŝis en la neĝo. Bele, dorsflanke, enborite ĝis la ŝultroj, manojn sub la dorso kaj plektitajn kun la ŝnuregoj. Mi ŝiris per la tuta korpo, mi eniĝis ĉiam pli profunden, la neĝo jam atingis mian mentonon, kaj tiam mi komencis vokadi. Por diri la veron, mi ne\nesperis, ke iu aŭdos min. Mi supozis, ke vi aŭ daŭrigis la flugon, aŭ estis ie frakasitaj.\"\n:\"Nu, vi travivis pli ol sufiĉe,\" diris S-ino Gibson. \"Kiel ankaŭ ni.\"\n:Payen kaj la radiisto donis raporton pri la rezulto de sia esploro. Ili decidis esplori la aparatojn, fiksi la geografian pozicion kaj provi elsendi.\n:\"Pri ĉiu kulpas la mezurilo de alteco,\" diris mallante la piloto. \"Ĝi trompis min je kvincent ĝis mil metroj. Ĝi montris kvarmil kvincent.\"\n:La radiisto kalkulis ion dum kelkaj momentoj ĉe la kompaso. Poste li iris al la piloto kaj diris:\n:\"Laŭ mia kalkulo ni troviĝas sur la kvardeksesa grado norde kaj kvina rado oriente. Ĉu tio akordas kun via kombino?\"\n:La piloto enpensiĝis.\n:\"Laŭ la flugtempo ni devus esti jam pli malproksimen, Sed.... tiu nebulo kaj vento. .. estas ja vere malfacile fari precizajn konkludojn. Tio povas esti.\"\n:\"Ĉu mi do elsendu tion?\"\n:\"Nenio alia restas al ni. Ni ja konvinkiĝis, ke ni jam ne povas fidi niajn aparatojn, sed kion alian ni povas fari?\"\n:Dum la radiisto notis sur la paperon raporton por sia elsendo, generalo Gibson dismetis sur la sidlokon detalan landkarton de Svisujo. Ĉiuj, kiuj povis movi sin, ariĝis ĉirkaŭ lin.\n:\"Do, kie ni troviĝas, sinjoro generalo?\"\n:\"Se S-ro Bernier bone taksis la situacion, ni estas sur iu glaciroko inter montoj Combin kaj Collon en la Penin-Alpoj.\"\n:Dume la radiisto jam klopodis kontaktiĝi kun la mondo.\n:\"MAYDAY el aviadilo F-AKCS!\"\n:\"MAYDAY el aviadilo F-AKCS!\"\n:\"Mi petas, estu silentaj!\" S-ino Gibson admonis la aron ĉirkaŭ sia edzo. \"Oni jam elsendas!\"\n:Radiisto Berniers aŭskultis. Post nelonge aŭdiĝis mallaŭte:\n:\"F-AKCS, flugejo en Berno!\"\n:\"F-AKCS, flugejo en Berno!\"\n:\"Oni aŭdis nin !\" kriis entuziasme Bakker. \"Ni venkis, ĉar . . . \"\n:Suprenlevita fingro de S-ino Gibson ĉesigis pliajn esprimojn de entuziasmo. En profunda silento Berniers elsendis:\n:\"MAYDAY! MAYDAY! MAYDAY! La aviadilo F-ACKS, kiu ekflugis je la dekdua horo en Romo por Parizo frakasiĝis je la dektria horo kvardek kvin minutoj en nebulo super la Alpoj. El la tuta nombro de dek du personoj, ok estas vunditaj. Aviadilo frakasita. Ni troviĝas sur glaciroko kovrita de dika neĝtavolo. Geografia pozicio proksimume kvardeksesa grado norda latitudo, kvina grado orienta longitudo. Mi komutas!\"\n:Ĉiuj rigardis la ruĝan lumon, preskaŭ nespirante.\n:\"ANSWERING! ROGER MAYDAY!\"\n:Danke al Dio! Berno konfirmis, ke ili aŭdis la vokon pri helpo.\n:\"Ankoraŭ ĉi tion!\" S-ino Gibson donis al la radiisto papereton kun rapide skribita aldono:\n:\"Provizoj de nutraĵoj por nur du tagoj!\"\n:Kaj jam venis ankaŭ Payen kun plia sciigo. Li transdonis al Bernier kelkajn frazojn: \"Sendu al redakcio de Paris Soir! Marcel Payen, atestanto en proceso pri Jean Daumal, revenas Parizon. Haltigu la proceson. Marcel Payen.\"\n:La radiisto vokis trian fojon.\n:\"F-AKCS! Sendu al redakcio. . . .\"\n:En tiu momento estingiĝis la ruĝa lumo en la sendaparato. Bernier eksilentis.\n:\"Kial vi ne elsendas?\" elspiras Payen.\n:La radiisto ne respondis. Momenton li esploris la aparaton. Poste li peze suprenlevis sin kaj per raŭka voĉo komunikis:\n:\"Nia izoliĝo de la cetera mondo estas perfekta. Ĉiuj baterioj estas eluzitaj.\"\n:Payen devis ekpreni la apogilon, por ke li ne falu.\n\n\n\nĈapitro 5\n==Sur la glaciroko==\n\n\n:S-INO GIBSON agis kiel lerta kuracisto. Ŝi neniam supozis, ke ŝi uzos la spertojn, akiritajn dum la kelkaj unua-helpaj kursoj, en tiom eksterordinaraj cirkonstancoj. Ankaŭ la konoj, kiujn ŝi akiris kiel flegistino dum la milito, estis al ŝi tre utilaj.\n:Tutan nokton ŝi ne fermis la okulojn. La stevardino tre kompleze helpis ŝin. Ili ambaŭ havis la manojn plenaj de laboro. Jen ili devis ree purigi la vundojn, jen doni novan bandaĝon, jen denove kuiri teon. Ĉiuj vunditoj kondutis brave. Malgraŭ tio, ke ili suferis de netolereblaj doloroj, multaj bezonis kvietigajn injektojn, kaj ĉiuj fartus pli bone se ili povus komforte etendi siajn membrojn sur libera lito, sed ĉi tie ili estis devigataj kaŭri sur primitivaj kuŝejoj, kunmetitaj el sidtabuloj - tamen neniu eĉ plendetis.\n:Ambaŭ donis al la pacientoj ĉiun eblan flegon. Kun anĝela pacienco ili trairadis la malgrandan spacon inter la du vicoj de kuŝejoj. Al ĉio ili respondis kun afabla rideto kaj neniel montris, ke ankaŭ ili estas lacaj.\n:\"Vi devas dormeti, S-ino Gibson,\" diris la stevardino je la matena krepusko, kiam ŝajnis, ke la malsanuloj jam iomete kvietiĝis.\n:\"Vi tion bezonas pli, fraŭlino,\" ridetis la maljuna sinjorino. \"En mia aĝo dormo jam ne estas tiom altvalora.\"\n:Kaj malgraŭ tio, ke la stevardino defendis sin, S-ino Gibson devigis ŝin iri dormi. Se oni povus nomi dormo la sidadon en malkomforta pozicio, kun la kapo plena de teruraj bildoj kaj maltrankviligaj sonĝoj. . . .\n:S-ino Gibson estis ne nur la kuracistino de la tuta ekspedicio, ŝi estis ankaŭ mastrumistino. Tuj antaŭ vespero ŝi detale kontrolis ĉiujn nutraĵojn en la aeroplano. Ili ja estis malesperige malmultaj; kelkaj panbuletoj, iom da salmo, pasteĉ-konservoj, ĉirkaŭ du kilogramoj da ĉokolado, sukero kaj teo. Oni neniel povis miri, ĉar neniu volis kunpreni provizon da nutraĵoj por tiom mallonbedaŭra flugo, precipe se por ĉiu paketo oni devis pagi altan pagon. Sed kiom ajn ŝi klopodis, ŝi ne povis fari alian konkludon ol tiun, kiun ŝi lasis elsendi en la eteron: provizojn da nutraĵoj por nur du tagoj.\n:Por du tagoj! Kaj poste. . .?\n:Denove kaj denove ŝi pripensis la tutan provizplanon. Sed ŝi apenaŭ konsoliĝis per la esperiga penso, ke al sanuloj estos eble iom rezigni pri porcioj, kiam ŝi denove konsteriĝis. Estas ja ĝuste, ke la sanaj estu pli modestaj; sed tion, kion ŝi tiamaniere gajnos, ŝi devos ja doni al la malsanaj!\n:Tio ĉi, espero kaj duboj, fido kaj malespero, interluktis nur interne. Ekstere S-ino Gibson estis nur kompleza, servema, preta helpi, afabla. Ŝi kovradis la malsanulojn, kiam ili tremis de malvarmo, ordigis al ili la kusenojn, konsoladis ilin per afablaj, patrinaj vortoj kaj kuraĝigaj ridetoj.\n:Tutan nokton tondris la sovaĝa ventego. Ĝi plenforte puŝegis la aviadilon, kiu krakis, ĝemis kaj tremegis. La neĝo, pelate je neimagebla rapido, frapegis la tegmenton de la aeroplano kaj gluiĝis sur la fenestroj de la kajuto.\n:Payen kun la radiisto kaj Bakker premiĝis en la pilotkajuto. Se S-ino Gibson bezonis ilin por iu malfacila tasko, ekzemple se estis necese turni malsanulon aliflanken, ili volonte helpis. Sed alie ili ne miksis sin en ŝian laboron.\n:Ili sidis senvorte kaj senmove rigardis en la densan mallumon. Eĉ Bakker, kiu alitempe estis tiom parolema, gaja kaj vivoplena, ne inklinis paroli. Li ne pensis pri la komerc-profitoj, kiujn li perdos, se li ne estos en Parizo. Li estis skuita pro la proksimo de la Morto, kies vizaĝon li posttagmeze de proksime rigardis kaj kiu, eble, ĉirkaŭiras la areton da malfeliĉuloj.\n:Marcel Payen ne povis rekonsciiĝi de la granda bato, kiun li ricevis dum la elsendo. Kiom malmulte mankis, por ke la sciigo por la redakcio de Paris Soir estu elsendata kaj transdonata! Kaj Daumal, lia fidela kunulo Daumal, povu esti savata! Li estus povinta senigi sin de la turmentaj imagoj kaj angoro, kiuj lin certe en la nunaj tagoj kaj noktoj obsedas. Kio ja konspiris kontraŭ li? Sed tamen eble ili estos savataj. Sed ĉu oni trovos ilin ĝustatempe?\n:Amaraj riproĉoj pikis lin. Kial li ne forsendis telegramon el Romo? Li havis sufiĉe da tempo. Sufiĉus nur kelkaj minutoj, dum li estis en la flughaveno. La oficisto certe volonte aranĝus la aferon. . . . Li ne povis antaŭvidi pereon. Cedate. Sed tio ne estis senkulpigo. Prudenta homo devas pensi pri ĉio; li devas antaŭvidi ankaŭ tion, kio ŝajnas neverŝajna. . .\n:\"Sinjoro Payen,\" eltiris lin el la malĝojigaj pensoj la radiisto. \"Ektagiĝas. Ĉu ni denove iru iom promeni en la ĉirkaŭaĵo?\"\n:Ili tamen revenis post nur kelkaj paŝoj. La ventego furiozis ankoraŭ pli sovaĝe kaj pli ŝtorme ol hieraŭ.\n:Sekvis longa, senfine longa tago. La tuta konversacio turniĝis ĉirkaŭ unusola penso: ĉu oni sendos aviadilon por serĉi ilin!\n:\"En ĉi tia vetero, certe ne,\" diris Generalo Gibson, ne suprenlevante la kapon de la landkarto, kiun li ankoraŭ kun intereso studis. \"Ĝis la ventego ĉesos kaj la nebulo suprenleviĝos, ni ne povos esperi, ke oni povus trovi nin.\"\n:\"Kiel longe tio povos daŭri?\" Bakker demandis la radiiston.\n:\"Unu, du aŭ plurajn tagojn.\"\n:\"La duan, jam estos en ordo,\" provis rideti S-ino Gibson. \"Ni esperu, ke la naturo faros al ni komplezon.\"\n:Ĉiu uzis la tempon laŭ sia povo. Iuj legis jam kelkajn fojojn la malnovajn sciigojn en ĵurnaloj, aliaj ludis kartojn, S-ro Bakker fine ĉesis esti melankolia kaj rakontis novajn historietojn. Generalo Gibson estis ĉiam klinita super la detala landkarto de Svislando kaj ion mezuris kaj kalkulis.\n:Payen kun la radiisto provis ankoraŭ kelkfoje trairi la ĉirkaŭan regionon, sed la ventego ĉiufoje repelis ilin.\n:La dua nokto en la aeroplano estis ankoraŭ pli malfacila, ol la unua. S-ino Gibson paliĝis, ŝiaj okuloj perdis sian brilon kaj ili kvazaŭ iomete enkapiĝis, sed la ridetoj, per kiuj ŝi kuracis pli efike ol per bandaĝoj, estis ĉiam la samaj; plenaj de kuraĝigo kaj kredo, ke ĉio finiĝos bone.\n:Matene la ventego subite ĉesis. La nebuloj suprenleviĝis kaj al la mirigitaj okuloj de la perditoj prezentis sin ĉarma, sed malkonsola panoramo. Kien ajn la okulo rigardis, ĉie troviĝis glacirokoj aŭ elstaris krutaĵoj de la montegoj. Nenie eĉ signo de la valoj kun dornetoj de la svisaj montanoj aŭ signo de vilaĝeto aŭ urbo.\n:La perditoj antaŭe konsolis sin, ke ili eble troviĝas sur unu el tiuj glacirokoj, kiuj jam proksimis de la valoj, ke ili ekvidos, eĉ se en malproksimo, homan loĝejon; ke sufiĉos doni nokte lumsignalon kaj ili estos savitaj. . .\n:Nenio tia. Nur ondeca maro de la montegaj pintoj kaj glacirokoj. Kelkaj ankoraŭ estis kaŝitaj de la nebulo kaj malpeze fluganta neĝo; aliaj jam brilis en la matena suno. Ĝi estis panoramo, kiu turiston ravus. La perditojn ĝi plenigis per teruro kaj malespero.\n:Marcel Payen kaj la radiisto, armitaj per ŝtalaj stangoj, fine eliris por rigardi la ĉirkaŭaĵon.\n:\"S-ro Bernier, ĉu mi rajtas rigardi viajn mezuraparatojn?\" vokis Generalo Gibson al la foriranta radiisto.\n:\"Kompreneble, sinjoro Generalo.\"\n:Payen kaj Bernier supreniris sur neabrupta deklivo. Ili konstatis, ke la vojo estas libera ĝis tiu loko, kie eksuprenleviĝas la kruta, nuda kaj neatingebla pinto.\n:Tie ili haltis. Ili ĉirkaŭrigardis. Klifoj, glacirokoj, neĝo. Ili malsupreniris al la aeroplano.\n:\"Ĉu vi vidis ion?\" bonvenigis ilin la ceteraj.\n:\"Nenion,\" diris Bernier.\n:\"Ni nun rigardu malsupren. Eble tie. . . \" diris Payen. \n:Kiam ili iris sur la deklivo malsupren, ilia perspektivo estis malebligita per la alta neĝblovaĵo. Preteririnte ĝin, ili ekkriis de mirego. Ili staris sur la rando de kruta rokmuro, kiu falis vertikale en la profundon de minimume dek kvin metroj. Malsupre ĝi ŝanĝiĝis en novan neabruptan deklivon, kiu subite kondukis maldekstren malantaŭ ankoraŭ unu rokmuron.\n:Kio troviĝis malantaŭ ĝi?\n:Certe ankoraŭ novaj krutaĵoj, deklivoj, ĝis tie en la malproksimo estas malsuprenira vojo en la valon. . . .\n:Ambaŭ viroj senparole rigardis sin.\n:Malantaŭ ili staris krutaj klifoj; antaŭ ili vertikala rokmuro. Estis certe, ke per propraj fortoj ili neniarn foriros de sur la glaciroko.\n:La pasaĝeroj akceptis la raporton de la du viroj kvazaŭ tute trankvile.\n:Neniu malkaŝis, kiom malgrandiĝis la flameto de espero en la koro. Sian tutan restantan fidon ili direktis al la blua firmamento. Nur de tie povas veni la savo.\n:Ili decidis, ke sanaj viroj alternos tage kaj vespere en patrolado. Se ili ekvidos tage aviadilon, ili elpafos kolorajn raketojn. En la mallumo ili bruligos benzinon, kiun ili tiucele lokis je sekura distanco de la aviadilo.\n:La tria tago pasis en febra streĉo. Ankoraŭ nenio. La ĉielo estis pura kaj silenta. La vento jam tute ĉesis. Ĉio estis bela, sed malĝojiga. Kiam vesperiĝis, la radiisto Bernier, kiu ĵus deĵoris, komunikis, ke al li ŝajnis, ke li aŭdas bruon de motoro. Kiu povis, kuris eksteren. Vere! Ili vidis nenion, sed tute klare distingis la regulan muĝadon de la motoroj.\n:Bernier pafis ruĝan raketon. Poste la duan, trian, kvaran, kvinan...\n:La muĝado malplifortiĝis, ĝis ĝi tute silentis.\n:La perditoj, palaj pro ekscitiĝo, preskaŭ ne spiris. Nur post momento Bakker diris:\n:\"Domaĝe. Ĝi certe estis aeroplano serĉante nin.\"\n:\"Mi ne samopinias,\" diris Generalo Gibson.\n:\"Kial, sinjoro Generalo?\"\n:\"Ĉar.. \" la generalo eksilentis. Nur poste li daŭrigis: \"Mi ne intencis diri tion al vi. Sed cetere estas pli bone koni la realon, eĉ se ĝi estas kruda.\"\n:Ĉiuj streĉe rigardis lin.\n:\"Mi konstatis, ke la kunpuŝiĝo difektis ankaŭ la aparatojn por mezuri geografian pozicion. Tio, kion elsendis S-ro Bernier, ege diferencas de la realo. Pro tio, oni ne serĉas nin ĉi tie.\"\n:\"Kaj kie do ni troviĝas?\"\n:\"Minimume cent kilometrojn nordoriente de la loko, kiun ni komunikis al la Berna stacio!\"\n \nĈapitro 6\n==La serĉo==\n\n:LA viro, deĵoranta en la Berna radiostacio sur la flugejo, havis multe da laboro, kiel ĉiam. Komunikoj el ĉiuj direktoj kruciĝis rapidege.\n:Subite li aŭdis la vokon MAYDAY. Ĉiuj sendstacioj eksilentis antaŭ la grava komuniko.\n:\"MAYDAY el aviadilo F-AKCS. . . .!\"\n:La radiisto rapide notis la raporton de Bernier. Poste dua komuniko, pri la nutraĵoj. Kaj aldono: \"Sendu al redakcio. . . . \"\n:Fino.\n:\"Daŭrigu!\" vokis la radiisto. \"Ni aŭdis bone, daŭrigu!\":Nenio aŭdiĝis.\n:\"Flugejo en Berno!\" Li ne volis cedi. \"Elsendu konstante, ni atentigos ĉiujn staciojn!\"\n:Li vokis vane. Li jam sciis, ke oni ne aŭdas lin, sed li tamen ne ĉesis. Nur kiam li estis certa, ke la kontakto estis tute rompita, li komunikis la sciigon al ĉiuj svisaj radiostacioj. Post horo sciis pri la frakasiĝo ankaŭ ĉirkaŭaj landoj: Francujo, Italujo, Aŭstrujo, Germanujo. La komuniko rapide disvastiĝis okcidenten kaj orienten, norden kaj suden, kaj vespere la deksepan de Novembro raportis preskaŭ ĉiuj eŭropaj sendstacioj:\n:\"En la Alpoj frakasiĝis aeroplano de tipo Amiot F-AKCS dum flugo de Romo al Parizo. El la tuta nombro de dek du personoj, estas ok vunditaj. Pri savaj laboroj oni ankoraŭ ne povas komenci, ĉar en la Alpoj furiozas neĝventegoj.\"\n:La savajn laborojn oni ankoraŭ ne entreprenis, sed ili estis jam preparitaj. En Svisujo, Italujo, Francujo kaj Anglujo interkonsiliĝis pilotoj. Kaj ne nur pilotoj. Ankaŭ aviadsekcioj de la kuniĝintaj staboj konstruis planojn por savi la perditojn. En oficejo tio aspektis kiel antaŭ la komenco de ofensivo. Militaj fakanoj estis klinitaj super detalaj landkartoj de la Alpa montar-masivo; ili mezuris distancojn, notis altojn de la montoj kaj klopodis diveni, sur kiu glaciroko la tragedio povis okazi.\n:Al ĉiuj estis klare, ke la helpo devos veni plej eble rapide, se la viktimoj de la katastrofo ne devos perei de frosto, malsato kaj manko de kuraciloj.\n:Ĵurnaloj en okulfrapa aranĝo alportis la sciigon pri la malfeliĉo. Denove oni pridebatis la demandon, kiom danĝera estas vojaĝado en aeroplano. Al iuj skribistaĉoj, kiuj dum la tuta vivo eĉ ne proksimiĝis al aeroplano, ĉar ili sentis preskaŭ prahistorian teruron pri la bluetaj altoj, la alpa tragedio estis akvo por ilia muelilo. Ili memorigis ĉiujn grandajn katastrofojn, kiuj okazis en la historio de la aviado. Ili klopodis pruvi, ke la vojaĝado per la vagonaro estas multe pli sekura, kaj avertis kontraŭ uzado de la aeroplano.\n:Sed kontraŭ ili elsvarmis la armeo de la bravaj agloj. Ili estis tiuj, kiuj sentis sin kiel hejme en la aero, amikoj kaj sindonaj adorantoj de la aera sporto. Trankvile, sen vana kriado, ili arigis senfinajn vicojn de ciferoj, kiuj mem parolis. Ili citis per nefanfarona parolo la faktojn. Objektivaj legantoj konkludis, ke la nombro de viktimoj rilate al la nombro de faritaj flugoj estas neniel malpli bona ol ĉe aliaj transportiloj.\n:Estu kiel ajn, ĉi tiu polemiko vekis tiom grandan intereson pri la viktimoj en la Alpoj, ke el ĉiuj mondpartoj venis proponoj, kiel savi ilin. Ĉar ĉiuj artikoloj - egale, ĉu la skribintoj estis por la aviado aŭ kontraŭ ĝi - finiĝis per tiu sama konkludo: Sur la glaciroko en la Alpoj pereas dek du malfeliĉuloj. Savu ilin!\n:Ĝi sonis el ĉiuj landoj kiel petego kaj samtempe kiel severa ordono. Ĝi estis ankaŭ pruvo, ke la homaro ne lasis sin finbatiĝi de la kelkjara regado de mallumo. Ke homo restis homo malgraŭ ĉiuj teruraj scenoj en koncentrejoj, ke homo ne ĉesis ami la homon kaj ne perdis intereson pri la vivo de sia proksimulo malgraŭ sciigoj pri hekatomboj de mortintoj en gaskameroj, sur batalkampoj, en bombarditaj urboj, sur ekzekutejoj. Ĝi sonis kiel kanto, per kiu la homaro volis sonigi ĉiun sian ardan kredon, ke en la mondo estas ne nur kolero kaj malamo, seg ankaŭ la amo.\n:Ekheliĝis la dua tago kaj Svislando elsendis la saman komunikon:\n:\"La neĝventego furiozas egalforte. Alpoj kaŝitaj de nebulo, la flugado neebla.\"\n:Des pli fervore oni daŭrigis la preparojn por savaj laboroj. Ĉu estos eble alteriĝi al la glaciroko? Kaj se ne, kiamaniere oni savos ilin? Oni malsuprenĵetu al ili nutraĵojn. Bone, sed kio poste?\n:Kaj jen oni sendis jenan proponon. Alveturigu el Anglujo la usonajn helikopterojn, tiujn aviadilojn de admirinda konstruo, kiuj povas alteriĝi kaj suprenleviĝi en kiu ajn loko, vertikale malsupren kaj vertikale supren, sen kiu ajn veturiga surfaco. Per tio oni savu perditojn, eĉ se ili estu tuj sub krutega montfaco!\n:Samtempe sin anoncis grandega legio de volontuloj el la vicoj de la svisaj montgrimpuloj, kunigitaj en Savsindikato de la svisaj alpistoj. Tiuj ĉi viroj ne inklinis multe paroli. Ĉiu esploris sian ekipaĵon - ŝnuregon, montgrimpajn botojn, stangojn, krampojn, hakileton dorsosakon - kaj rigardis la ĉielon. Kaj la vizaĝo malheliĝis, kiam li vidis la montegojn nebulitaj kaj poste reiris en la kabanon. Ili kuŝigis sin sur lignan liton tiaj, kiaj ili estis: vestitaj, kun botoj pretaj por en kiu ajn momento eliri al la frostaj pintoj. Dekoj da tiaj savgrupoj atendis en turistaj kabanoj en la Alpoj la komandon.\n:Fine heliĝis.\n:La Alpoj ektondris per muĝado de motoroj. Aviadiloj de la plej diversaj tipoj, aviadiloj svisaj, francaj, anglaj, usonaj kaj italaj flugis super la suda parto de la Alpoj kaj serĉis la perditojn. Ne ekzistis unu granda glaciroko en larĝa cirklo ĉirkaŭ la montoj Collon kaj Combin, kiu ne estis zorgeme esplorita. Ĉar la aviadistoj ĝuste supozis, ke la aeroplano estos superŝutita de neĝo kaj pro tio malmulte videbla, ili flugis en danĝera proksimo de la tero por ke ili nenion malatentu. Sed ĉiuj grupoj de la savaj aeroplanoj reflugis al siaj flugejoj kaj la pilotoj raportis per la mallonga parolo de aviadistoj:\n:Nenion!\n:Iiaj simile fartis ankaŭ la svisaj montgrimpuloj, kiuj faris verajn miraklojn de bravo. Ili malatentis tion, ke la freŝe falinta neĝo komencis rulfali en la abismojn en la formo de lavango, kiu povus ilin en ĉiu momento superŝuti. Ili silentis dum danĝera suprengrimpado, ili ne parolis dum malsuprenirado. Nur post reveno en la kabanon ili raportis al sia centro:\n:Ankoraŭ nenion!\n:Io sufoka penetris en la kabanojn, en kiuj sidis la pilotoj kaj observistoj. Ĝi penetris en la oficejojn, kie oni organizis novajn kaj ankoraŭ novajn flugojn. Ĝi ŝvebis interne de la muroj de la turistaj kabanoj. La perditoj komunikis, ke ili havas nutraĵojn por du tagoj. De ilia elsendo jam pasis la tria tago.\n:Kiom longe ankoraŭ....?\n:En ĉi tiun malbonan humoron ĵetis kelkajn sunradiojn la komuniko de la franca parto. Montanoj en alte situanta vilaĝo asertis, ke ili en tiu fatala tago aŭdis tre klare la krakon, kiu povis deveni nur de aviadil-frakasiĝo.\n:Oni alidirektis la ĉefan ondon de la serĉado okcidenten. Nu, kial ne la radiotelegrafisto el Amiot F-AKCS sciigis, ke li fiksis la geografian pozicion nur proksimume.\n:Sed la dudeka de Novembro proksimiĝis al la fino kaj raportoj de ĉiuj ekspedicioj sonis konsente:\n:Ĉiam ankoraŭ nenion!\n:Tiun saman vesperon vibris telefondratoj en ĉiuj turistaj kabanoj laŭ la tuta longo kaj larĝo de la Alpoj. La Savsindikato de la svisaj alpistoj eldonis ĉi tiun ordonon:\n:\"Al ĉiuj savgrupoj! Disvastigu la serĉon tra la tuta Alpregiono! Uzu ĉiujn rezervojn!\"\n:Tio estis la lasta, kiun povis ĉi tiu nobla asocio fari por savi la perditojn.\n\nĈapitro 7\n==La decido de Payen==\n\n\n\n:VESPERO venis sur la glaciroko. Jam la trian vesperon, kiun travivis la malfeliĉuloj kiel kaptitoj de la montegaro.\n:Ĝi estis trankvila sed senkonsola. Neniu en la aeroplano inklinis paroli. La sciigo de Generalo Gibson, kies veron la radiisto facile atestis, kreis humoron paralelan nur al la grado de frosto.\n:Centoj kaj centoj da novaj pensoj naskiĝis en la kapoj de la trafrostiĝintaj malfeliĉuloj. Eble oni sendos aviadilojn traserĉi la tutajn Alpojn, sen atento pri la ricevita komuniko? Eble atingos la glacirokon iuj montgrimpuloj, persistemaj kaj harditaj alpistoj? Ke ĉie estas amasegoj de la falinta neĝo, la bravaj homoj ne timas! Ju pli granda la danĝero, des pli kuraĝe ili volas venki! Eble. . . .\n:Sed ĉi tiuj pensoj naskiĝis nur pro tio, ke ili sentis, ke en la sekvontaj minutoj ili mortos. Neniu ja fosis la tombon por ili memvole kaj laŭte. Sed apenaŭ ili per nova ideo ekĝojis, varmiĝis, tuj ili komencis ĝin senvorte analizi. Ili estis al si reciproke plenaj de respekto kaj atento, precipe la sanaj al la malsanaj. Ili ne volis vundi unu la alian. Ili ne volis inciti la vundojn kaj starigi antaŭ la okulojn la abomenan spegulon de la realo. . Almenaŭ la ceteraj kredu, ke tiu aŭ alia revo estas realigebla. . . .\n:Kaj ĉar ĉiuj pensis same, regis tie humoro kiel post enterigo. Krome komencis turmenti ilin malsato. S-ino Gibson disdonis kun la lastaj porcioj la kuraĝigajn ridetojn. Ŝi ja sciis ke tio estis la sola, pri kio ŝi ne estis devigata ŝpari. Feran provizon ŝi lasis por la morgaŭo. Kaj poste . . . ?\n:La vunditoj kondutis tre brave. La vundoj ja doloris, pikis, jukis, sed neniu plendis. Kiam la posttagmeza suno komencis varmegi oni elportis la pacientojn eksteren. Iiaj denove estis la brava kaj senlaca S-ino Gibson, kiu kontrolis la transportadon de ĉiu vundito kaj zorgeme atentis, ke la vundo per la moviĝo ne suferu, ke la portantoj en la mallarĝa pordeto ne tuŝu ion. Dum ĉi tiuj kelkaj tagoj ŝi fariĝis por ili patrino.\n:La stevardino ĉiel helpis ŝin, sed malgraŭ tio, ke ŝi estis komplezema, la malsanuloj turnis sin kun siaj suferoj al S-ino Gibson.\n:\"Mi nenion valoras ĉi tie\", koleretis la juna knabino, kiam ŝi denove volis servi unu pacienton kaj tiu vokis S-inon Gibson.\n:\"Ne koleru, fraŭlino,\" li kvietigis ŝin. \"Al mi ŝajnas, ke anstataŭ S-ino Gibson, flegas min mia panjo.\"\n:\"Nu, mi scias. . . . sed mi tiom volas helpi ŝin. Ŝi ja tion. . . . \" \n:Ŝi volis diri \"ne eltenos\", sed subite ŝi silentis. Kial rememorigi la malsanulojn, ke S-ino Gibson proksimiĝas al la fino?\n:\"Ne estu tiom modesta, fraŭlino,\" trankviligis ŝin la sinjoro. \"Vi helpas min super viaj fortoj. Mi ne scias, kion mi farus ĉi tie sen vi.\"\n:Malfrue vespere ili endormiĝis.\n:Ĉu ili dormis? Ili apenaŭ fermis okulojn, kiam ili sonĝe vidis aeroplanon, kiu zorge malsuprenleviĝas al la glaciroko. Piloto salutas ilin kaj postulas de ili signon, kie li povas plej bone alteriĝi. Ili elkuras sur la glacion, montras, svingas, ĉirkaŭbrakas unu la alian, aplaŭdas, ridas, ploras, saltetas kiel malgrandaj infanoj... En tiu momento puŝo de malmola apogilo, akra doloro en la piedo aŭ en la mano, malfermitaj okuloj, mallumo, maltrankvila spirado de la kunsuferantoj. . . . kaj tie antaŭe, klinita apud tremanta flamo de estingiĝanta kandelo super malfermita libro, sidas S-ino Gibson, kiu demandas per mallaŭta voĉo:\n:\"Ĉu vi deziras ion?\"\n:\"Ne, mi dankas, S-ino Gibson. Mi fartas bone.\"\n:Poste tio estis ia sava ekspedicio. Ĝi alveturegas sur skioj kiel aro de fantomoj. Ĝi kunportas nutraĵojn, varman lakton, varmegan teon, dikajn lanajn kovrilojn, komfortajn portilojn. Ili veturas de sur la glaciroko, returnas sin por lastan fojon vidi la lokon, kiu facile povus fariĝi tombo, kaj oni jam rapidegas malsupren en la valon, renkonten al la homoj, renkonten al nova vivo.... Subite la glaciroko malmilde kliniĝas, la portilo sur la skioj ekveturas, la savantoj vane klopodas reteni ĝin.... oni falegas ĉiam pli rapide pli plenforte, pli sovaĝe .... antane troviĝas terura abismo kun nevidebla fundo ... angorplena krio... .mortiga falo. . . \n:Mallumo kaj S-ino Gibson.\n:\"Ĉu al vi doloras?\"\n:\"Nenio, S-ino Gibson. ... \"\n:Kaj poste la situacio estas alia. Bakker sidas en la rondo de sia familio.\n:Vespermanĝo estas finita. En la forno agrable krakas la brulligno. Ekstere fajfas la ventego kaj li rakontas. La familio estas kvazaŭ en ekstazo. Ankaŭ la konatoj venis por rigardi lin. Ili premas lian manon kaj ne povas kredi, ke li vere revenis. Scivolaj demandoj. Kiam tio okazis? Kiom da personoj flugis? Kiu trovis vin? Kiel vi malsupreniris? Kio okazis al la ceteraj? Bakker ridetas; li havas ĝojon pro tiu intereso kaj nur nun li konstatas, ke li travivis ion eksterordinaran. Li faras gravan mienon kaj rakontas per sia kutima humoro, gaje kaj simple, ĉion kiel heroo en kortuŝa tragedio. Li finas. Familianoj kaj amikoj ĉirkaŭbrakas lin. Ili ĵetas lin alten pro la ĝojo, ke li estas savita, poste ili balancigas lin iom pli, Bakker flugas alten, puŝego kontraŭ la plafonon - aŭ! -\n:\"Ĉu vi batis vin?\" karesas lin la silka voĉo de sinjorino Gibson.\n:\"Momenton, mi ordigos al vi la kusenon.\" -\n:Payen alteriĝas en Parizo.\n:Ĉe la elirejo el la flugejo staras policisto. Li observas la vojaĝantojn kaj kaŝe komparas ilin kun la fotografaĵo, kiun li havas en la maldekstra manplato.\n:\"Ĉu sinjoro Payen?\" li demandas. - \"Jes.\" - \"Mi arestas vin en la nomo de la leĝo.\" - \"Pardonu. . . . tio estas miskompreno.\" - \"La miskompreno ne estas ebla.\" - \"Sed - kial?\" \"Tion vi ekscios ĉe la juĝistaro. Cetere, tion ja scias la tuta Francujo. . . . kial mi ne diru tion al vi? Daumal estis kondamnita al la morto. Li estis ekzekutita hieraŭ. Antaŭ sia morto li konfesis ĉion: li vendis siajn planojn al la Germanoj kaj vi helpis lin.\" \"Permesu. . . . !\" - \"Kiaj paroloj! Ni iru!\" - Li paŝas flanke de la policisto kaj ekkrioj de gazetvendisto penetras en liajn orelojn: \"Paris Soir! Paris Soir! Ankoraŭ unu fakturo pagita! La perfidulo Daumal ekzekutita, pri lia kunulo Payen eldonita la arestordono! Paris Soir! Paris Soir. . . . !\" La bubo krias el la tuta gorĝo, kvazaŭ oni minacas lin per tranĉiloj. Payen ŝtopas siajn orelojn, sed la voĉo estas ĉiam pli akra, pli tondra, el la vortoj \"perfidulo\" kaj \"Payen\" fariĝas la ardiĝintaj ŝtaldratoj, kiuj pikas la oreltimpanojn, la bruado en la kapo ŝanĝiĝas al la fulmotondro, Payen ŝanceliras, altaj domoj ŝancelegiĝas, poste ia krako kaj terura, surdiga frapego -\n:Payen elsaltis.\n:Samtempe kun li ekstaris ĉiuj sanuloj. La pacientoj, kiuj povis, levis sin sur siaj kuŝejoj. Malfermegitaj okuloj estis direktataj al sinjorino Gibson.\n:\"Kio okazis?\"\n:\"Mi ne scias,\" ŝi respondis necerte.\n:\"Lavango!\" opiniis Bakker.\n:\"Mi konas la bruadon de la lavangoj,\" neis per la kapo sinjorino Gibson.\n:\"Ĝi estus ja pli longa, ni aŭdus ĝin ankoraŭ nun. Tio estis frapego. Nur la frapego, nenio plu.\"\n:\"Silentu!\" vokis vundita civilulo. \"Ĉu ne ĉirkaŭflugas super ni iu aviadilo? Eble ili pafis por atentigi nin, ke ni devas doni signon al ili, kie ni estas?\"\n:Payen kaj la stevardino eliris el la aeroplano kaj atente aŭskultis. Silento.\n:\"Kio ĝi povis esti?\" demandis denove la maltrankviligitaj pasaĝeroj.\n:\"Se tio ne estis lavango - kaj tio ne estis -\" diris malrapide Generalo Gibson, \"tio povis esti nur -\"\n:En tiu momento rigardis lin sinjorino Gibson. Ĝi estis nur mallonga, fulma rigardo - sed kiom signifas tia rigardo ĉe homoj, kiuj vivis kune preskaŭ kvardek jarojn! Kiom ĝi povas sciigi!\n:Generalo Gibson ekkomprenis. Li silentis kaj rapide ordetigis la bandaĝon sur la vundita nazo.\n:\"Kio do povus ĝi esti?\" instigis lin ĉiuj.\n:\"Nu. . ,\" li ne povis tuj elembarasiĝi. \"Tio povus esti nur fantomo. . .\"\n:\"Neeble! Ni ja ĉiuj estis per tio vekitaj.\"\n:\"Kompreneble. . . . ankaŭ mi ne kredas nuran fantomon. Sufiĉus ekzemple, ke pro la frosto kraku iu muro de la aeroplano. Malforta frapo ĉi tie bruas kiel tondro, precipe se homo dormas.\"\n:\"Sed sinjorino Gibson maldormis!\"\n:\"Mi iomete dormetis, amikoj. Mi opinias, ke ni ĉiuj faris la samon.\"\n:Ankoraŭ longe ili parolis pri la stranga okazintaĵo. Nur preskaŭ je mateno ili denove endormiĝis.\n:Generalo Gibson kaj lia edzino iris dum kelkaj momentoj eksteren.\n:Ili foriris kelkajn paŝojn de la aviadilo.\n:\"Ĉu vi opinias, ke ĝi estis la glaciroko?\" demandis Generalo Gibson.\n:\"Mi scias tion. Mi maldormis.\"\n:\"Ĉu nia glaciroko?\"\n:\"Jes. La tuta aeroplano ektremis.\"\n:\"Tio ja estus tre malbona....\"\n:\"Pro tio mi avertis vin.\"\n:\"Dankon. Mi volas ĉion solvi tuj, soldatmaniere, kaj mi forgesas, ke ĉi tie... .\"\n:\"Estos pli bone, se ni pri tio silentos. Egale ni povas nenion fari kontraŭ tio.\"\n:\"Bedaŭrinde.\"\n:La frosto tremigis ilin. Ili reiris.\n:Sed ankoraŭ unu homo sciis, ke ĝi estis la glaciroko. Marcel Payen.\n:Kiel studento li vizitis kelkfoje en kristnaskaj libertagoj Savoj-Alpojn por montgrimpi. Li konis tiun strangan krakon, kiu sonas kiel kanonpafo.\n:Krom tio li vidis la avertan rigardon de sinjorino Gibson, post kiu la Generalo tuj silentis.\n:Matene, kiam iomete plivarmiĝis, li iris promeni. Sola. Atente li observis la glacirokon, sed li nenion trovis. Fine li atingis la okcidentan randon de la glaciroko, kie malegale ondigitaj neĝblovaĵoj malebligis la antaŭenrigardon.\n:Li supreniris al unu el la plej altaj pintoj kaj staris kvazaŭ frostigita. Antaŭ li etendiĝis laŭlonge de la glaciroko profunda krevaĵo.\n:Li staris kiel ensorĉita.\n:\"Kion vi diras pri tio, sinjoro Payen?\" aŭdiĝis malantaŭ li.\n:Al la pli alta loko proksimiĝis sinjorino Gibson. De la loko, kie ŝi ĵus troviĝis, ŝi ankoraŭ ne povis vidi la krevaĵon.\n:\"Pri kio, sinjorino Gibson?\" li faris nekomprenan mienon kaj rapide malsupreniris, por delogi ŝian atenton.\n:\"Nu, pri tiu truo! Restu tie!\"\n:La rigardo de Payen estis plena de admiro. Kiom da braveco montris ĉi tiu edzino de la Generalo!\n:\"Ĉu vi scias pri tio?\"\n:\"Kompreneble, tuj hieraŭ. Mi vidis ĝin posttagmeze, kiam mi iris dum kelkaj momentoj por spiri.\"\n:\"Kaj vi diris pri tio al neniu!\" La frazo enhavis riproĉon kaj ankaŭ rekonon.\n:\"Estus ja sensence atentigi pri la danĝero, kontraŭ kiu ni povas nenion fari. Ho- !\"\n:Ŝi supreniris la pinton kaj vidis la truon.\n:\"Tion mi timis,\" ŝi diris pene. Ŝia kutime trankvila vizaĝo montris ŝian malserenon. \"La truo plilongiĝis certe kvindek metrojn. Kiel vi vidas, ĝi estas rekta kiel ŝnuro. Kaj ĝi celas rekte al la aeroplano.\"\n:\"Tio signifas -\"\n:\"Tio signifas, ke sufiĉas nur kelkaj tiaj frapoj, kian ni aŭdis nokte - kaj ni devos transloĝiĝi sur la glacirokon. Movi la enborintan aeroplanon, pri tio ni ne povas eĉ pensi. Kaj eĉ se ni sukcesus movi ĝin, kiu garantius al ni, ke la fendo ne turniĝos ĝuste al tiu loko, kien ni translokus la aeroplanon?\"\n:Ili observis senvorte la minacan cikatron de la glaciroko.\n:\"Antaŭ la malsanuloj mi ne parolos pri la afero, sinjoro Payen,\" komencis post momento sinjorino Gibson. \"Sed al vi mi tion diros: nia situacio estas senespera. Temas ne nur pri la truo. Minacas ankaŭ la malsato. La hieraŭa deserto, kiun mi disdonis, ja estis nenia manĝaĵo. Por hodiaŭ ni havas nur po unu biskvito kaj peceto da ĉokolado, sed nur por la pacientoj. Ni, sanaj, devos ankoraŭ resti sen manĝaĵo.\"\n:\"Ni devas esperi,\" li povis konsoli ŝin.\n:Ŝi ridetis. Sed ĝi estis alia rideto ol tiu, kiun kutimis vidi la malsanuloj.\n:\"Esperi? Mi ankaŭ esperis. Sed en tiu momento, en kiu mi eksciis, ke la mondo ne scias la lokon de nia alteriĝo, mi perdis la esperon. Ne temas pri ni. Ni eĉ sen manĝaĵoj povus elteni tri, eble kvar tagojn. Kompreneble, se ni estus devigataj forlasi la aeroplanon, dumnokte ni certe frostiĝus. Sed temas pri la vunditoj.\"\n:\"Tiujn vi flegis tiom zorge, ke vi ne bezonas timi.\"\n:\"La flegado ne sufiĉas. Ili bezonas kuracilojn. Mi timas, sinjoro Payen,\" ŝia voĉo rompiĝis, \"mi ege timas. . . . \"\n:\"Ĉio estos denove bona,\" li konsolis ŝin.\n:\"Do mi diros tion al vi malkaŝe. . . . \" ŝi decidiĝis subite. \"Mi jam ne povas sole porti tiun respondecon. Du rompaĵoj komencas kunpusiĝi. La piloto tute ne plaĉas al mi. Li estas heroo, li eĉ ne ĝemetas - sed tio min ne trompas. Kaj mia edzo-\"\n:\"Kio estas al la sinjoro Generalo?\"\n:\"Li estis ĉiam tiel malmola,\" ŝi flustris. \"Komprenu, malmola al si. Ankaŭ ĉifoje li ne permesis, ke mi zorgu pri lia vundo tiom, kiom ĝi meritis. Ĉiam li diras, ke tio estas nenio-\"\n:\"Li ja diras, ke la vundo bele resaniĝas.\"\n:\"Resaniĝas, resaniĝas. . . . Ankaŭ al mi li tion diras, malfeliĉulo. Kaj dume - li ricevis la sangveneniĝon.\"\n:\"Ho -!\"\n:\"Se tiuj plej gravaj pacientoj ne ricevos helpon de la kuracisto en kvardek ok horoj, ili estos perditaj.\"\n:Payen senvole pugnigis la manojn. Kvazaŭ li volus kontraŭ iun ĵeti sin kaj lukti kun li. Kiom hontige, humilige, malinde al sana viro ĝi estas! Senpove rigardi, kiel la maljuna virino heroe batalas kontraŭ la malsanoj kaj kontraŭ la proksimiĝanta morto! Vidi, kiel la homoj pereas, kaj ne povi eĉ fingron movi pro ili! Scii, ke ie en la malproksimo estas fidela kamarado, kiu angorplene kalkulas la horojn, kiuj mezuras la distancon inter li kaj la eldiro de la verdikto! Laŭ Paris Soir oni povis facile diveni, kio Daumalon atendas. Kaj neniel mirigas, ĉar pri la perfiduloj kaj koruptuloj oni devas vere severe agi. Daumal - kaj perfidulo! Kaj sufiĉus kelkaj vortoj, kelkaj vortoj de Payen....\n:La montegaro kunpremis lin per glacia roko, de kiu li neniel povis foriĝi.\n:Jes, batali, lukti, interbatali kaj venki! Eble ankaŭ malvenkita fali, nur ne tiel malfare-\n:Naiva homo! Batali, lukti, interbatali! Nu, interbatalu, stultulo, interbatulu, se vi havas kontraŭulon! La kontraŭulo estas ja nur glaciroko -\n:Se necese, ankaŭ kun la glaciroko!\n:\"Ĉe la frakasiĝo ni havis feliĉon,\" finis siajn pensojn sinjorino Gibson. \"Sed ni saviĝis nur por ke ni nun....mortu. Se ne okazos miraklo, ĉio estos finita.\"\n:Se necese, ankaŭ kun la glaciroko! Subita ideo, aŭdaca, kuraĝa....\n:\"Ne estos sinjorino Gibson!\" li vokis memkonfide. \"Ni faros ĉion, por savi niajn kunulojn!\"\n:Ŝi rigardis lin malkomprene.\n:\"Kaj ĉu ni ankoraŭ ne faris?\"\n:\"Vi faris ĉion, pardonu,\" li senkulpigis ŝin. \"Sed ni, nome mi, ankoraŭ ne.\"\n:\"Kion vi povus fari, sinjoro Payen,\" ŝi diris malĝoje. \"Mi opinias, ke al ni restas jam nenio.\"\n:\"Ankoraŭ io,\" diris firme Payen.\n:\"Mi ne komprenas.\"\n:\"Al ni restas la lasta.\"\n:\"Tio estas?\"\n:\"Provi la malsupreniron en la valon.\"\n\nĈapitro 8\n==La malsupreniro==\n\n\n\n:LA sciigo pri la decido de Payen estis akceptata kun malfido. La perditoj ne kredis, ke tiom kolrompa entrepreno povus sukcesi.\n:\"Unue la vertikala rokmuro, pri kiu vi rakontis al ni,\" diris la vojaĝanto kun rompita piedo. \"Mi mem ja ne estas montgrimpulo, sed mi havas amikon, kiu komprenas tiujn aferojn. Mi scias, kiom multe estas necesa por tia malsupreniro. Kaj kion ni havas ĉi tie? Vi ja ne havas eĉ la fundamentan objekton, sen kiu tia malsupreniro estas tute neebla.\"\n:\"Pri kio vi pensas?\"\n:\"Ŝnurego!\"\n:Ili rigardis Payen plenaj de streĉa atento.\n:\"Tion mi ne havas,\" li respondis trankvile, \"sed mi havos ĝin. La ideo trafis min antaŭ momento. Se ĉi tiu ideo venus en mian kapon hieraŭ, nun mi jam estus malsupre. Ĉu vi memoras, sinjoro Bernier, kiel malfacile ni liberigis sinjoron Bakker de la paraŝutŝnuroj, kiam ni trovis lin en la neĝblovaĵo?\"\n:\"Tre bone.\"\n:\"Nu, ni pretigos la ŝnuregon el la paraŝuto.\"\n:\"Tiu ne tenos vin!\"\n:\"Vi falos en la abismon!\"\n:El tio, kiel ili persvadis lin kaj avertis, estis videble kaj senteble, kiom amikaj ili dum tiuj kelkaj tagoj fariĝis.\n:\"Ni faros ĝin tiom firma, ke ĝi eltenos -- ĉu ne, fraŭlino?\" li turnis sin al la stevardino, kiu prenis la paraŝuton kaj esplore ĝin palpis.\n:\"Mi opinias, ke ĝi estos sufiĉe forta,\" ŝi respondis. \"Ni faros tion zorge.\"\n:\"Sed se vi sukcesus malsuprengrimpi tiun rokmuron,\" avertis plua vundito, \"vi vojerarus en la montaro. Precipe se malleviĝus la nebulo. En nebulitaj montoj estas fremdulo eĉ sperta montgrimpulo, kiu alitempe sentas sin tie kiel hejme. La montoj estas tiom ŝanĝitaj, ke ili aspektas tute alie ol normale. Kaj se tio trafus ĝuste vin?\"\n:\"Tio ja estus malbona,\" konsentis Payen. \"Sed ŝajnas, ke bela vetero ankoraŭ daŭros.\"\n:Ili provis persvadi lin, ke li restu sur la glaciroko. En ĉiu momento povas aperi la sava aeroplano aŭ grupo de montgrimpuloj - kaj en tiu kazo kial peni aŭ eĉ oferi sin?\n:Sed Payen persistis ĉe sia decido.\n:Kiam ili ekkomprenis, ke lin nenio detenos, ili proponis sin al li kiel kunulojn. La radiotelegrafisto, Bakker, la stevardino. Kaj fine aliĝis ankaŭ la maljuna, vundita Generalo Gibson.\n:\"Ne,\" rifuzis ilin energie Payen. \"Vi ĉiuj devas resti ĉi tie. Fraŭlino kiel helpantino de sinjorino Gibson, la ceteraj pro la vunditoj. Ni ja ne povas lasi la pacientojn ĉi tie sen protekto.\"\n:Ili protestis, ke por tio sufiĉas unu viro.\n:Payen restis necedema.\n:Dume la stevardino kaj sinjorino Gibson ekpreparis la paraŝutaĵon kaj komencis kunplekti la ŝnuregon. La laboro rapide progresis.\n:Kelkfoje ili havis la impreson, ke ili aŭdas bruon de aeroplano. Ili lasis ĉion kaj esplorrigardis la firmamenton. Vane.\n:\"Aŭ ni estas jam tiom incititaj,\" rimarkis ĉagrene la Generalo, \"ke ni aŭdas tion, kio ne ekzistas - aŭ ni malsukcesadas.\"\n:Li estis prava pri ambaŭ. Ili estis jam efektive incititaj per daŭra streĉo; sed ili ankaŭ malsukcesis. La bruo, kiun ili aŭdis, ne estis nura fantomo. La esploraviadiloj kelkfoje dum sia serĉado alflugis tiom proksime de la perditoj, ke ili vere ilin aŭdis.\n:Malfrue posttagmeze la ŝnurego estis preta. Ĝi mezuris dek ok metrojn.\n:Payen maltrankviliĝis.\n:\"Mi iros provi ĝin,\" li diris. Kiu povis moviĝi, iris kun li.\nSur la rando de la abismo li ĵetis ĝin, kunmetitan en du partoj. La ŝnurego atingis apenaŭ duonon de la rokmuro.\n:\"Kion nun?\" demandis Bakker.\n:\"Ĉi tie ĝi ne malhelpos,\" diris Payen kvazaŭ al si mem kaj lia rigardo vagis sur la neĝkampoj, kiuj etendiĝis sur la deklivo apud la vertikala rokmuro. \"Vi tenos unu finon de la ŝnurego ĉi tie, aŭ ni ligos ĝin per la krampo, kaj poste, kiam mi estos malsupre, vi ĵetos ĝin al mi. Per tio, ke mi uzos ĝin unuoble sed ne duoble, kiel mi devus fari, la ŝnurego atingos ĝis la fundo. Sed en aliaj lokoj -?\"\n:Cetere ŝajnis, ke malsupre tiaj krudaj, vertikalaj rokmuroj ne ekzistas. Ili ja vidas ĉion nur de malproksimo kaj el alto, kaj de tie la blanka maro ŝajnis unu kontinua surfaco. Sed kio atendas la bravulon post lia malsupreniro?\n:\"Nur ke la ŝnurego ne ŝirdifektiĝu, estante nur unuopa,\" diris la radiotelegrafisto.\n:Ili faris kelkajn pezo-provojn. La ŝnurego ne difektiĝis.\n:Poste ili forbalais la neĝon kaj iom malproksime de la rando englaciigis la ŝtalstangon. Tie ili morgaŭ matene alligos la ŝnuregon....\n:Ili revenis al la aeroplano. La dorsosakon pretigis al li ambaŭ virinoj el la valizo, en kiu la radiotelegrafisto havis diversajn ilojn. Krom tio li preparis al si martelon, hakileton, kelkajn ŝtalajn stangojn, alumetojn, bandaĝojn....\n:Fine ĉio estis preta. Ree kaj ree ili konsiliĝis, ĉu ili nenion forgesis.\n:Neniu pensis pri dormo. Malsato komencis ilin ege turmenti. La sanaj pasaĝeroj ne manĝis jam de la hieraŭa vespero. Dum la tuta tempo ili trinkis nur iom da varmega teo. Sed ĝuste pro tio, ke ĉiuj pensis pri la manĝaĵo, neniu pri ĝi parolis.\n:Payen devis al ili denove rakonti la tutan historion pri Daumal. Pri tiu li pensis pli multe ol pri la vojo, kiu lin atendas.\n:\"Do kiom da tagoj restas ĝis la fino de la proceso?\" demandis sinjorino Gibson.\n:\"Se la antaŭdiro de Paris Soir estas ĝusta,\" respondis Payen,\" la verdikto estos dirita post tri tagoj.\"\n:Frosto trakuris iliajn dorsojn. Pri ili eble jam estis dirita la verdikto. Diris ĝin senkompataj rnontegoj. Kaj ilia morto estos oble pli malbona ol tiu de Daumal. Pli malbona, ĉar pli longedaŭra. Sed tio estis alia afero. Ili flugis, ili frakasiĝis. Akcidento, malfeliĉo. Tragedio. Sed tie.... tie temas pri terura eraro. Kaj ĝi estas pli ol nura eraro. Ĝi estas ja perforto, kiun faros homoj al homo. Kaj plej malbone estas, ke oni faras tion ne pro malbona volo....\n:Ĉio estis tiom stranga.... La malsataj pasaĝeroj sciis, kio atendas ilin, se ili ne estos trovitaj ĝustatempe. Kiel longe ili tiel eltenos? Eble ĝuste ĝis tiu momento, kiam Daumal estos ekzekutata. Ili mortos unu post la alia, turmentataj de la malsato, de la doloroj en vunditaj membroj, de la frosto - sed precipe de la malsato, kies fantomo jam ĉirkaŭflugas super ili.\n:Ili povis imagi al si, kion signifas tia mortado. Kiomfoje ili jam legis pri la blanka morto en priskriboj pri polus-ekspedicioj!\nKaj tamen - afero stranga kaj kortuŝe homa - tiun vesperon ili ne pensis pri tio, kio atendas ilin. Ili ne pensis pri tio, ke sukceso de la malsupreniro de Payen signifos liberigon, savon kaj vivon por ili. Ĉiuj iliaj pensoj estis direktataj al la malfeliĉa Daumal. Ĉu venos Payen ĝustatempe? Kaj ĉu li fakte venos?\n:Ili denove pensis pri tio, kiel mizere li estas preparita por sia vojo. Kun ekipo, kiun ĉiu montgrimpulo sincere priridus. Kun malsata stomako. Kiamaniere kutimas tion fari la montgrimpuloj? Matene abundan matenmanĝon, en la dorsosako pecojn de lardo kaj pano, krom tio paketon da ĉokolado. Kaj ĉio tio post la dormo, kiu fortigis la korpon por eksterordinaraj agoj. Payen estas malfortigita. Ja kiaj estis noktoj sur la glaciroko!\n:\"Ni dormu, amikoj,\" diris sinjorino Gibson. \"Sinjoro Payen iomete ripozu.\"\n:La \"bonan nokton\", kiu sonis ĥore post ŝiaj vortoj, estis pli varma kaj pli mola ol iam.\n:La sola, kion povis al ili la kruela naturo en tiu nokto prezenti, estis trankvilo. Ankaŭ ĝi estis al ili rifuzita. Dufoje ili estis vekataj de malhelaj frapoj.\n:Ili vekiĝis tuj je la krepusko. Scivole ili elrigardis. Kian seniluziiĝon preparis al ili denove la montegoj? Ho - ili tamen scipovas ankaŭ karesi! La suno leviĝis super la horizonton kaj inundis per sia oro la blankajn pintojn. Kia panoramo ĝi estus dum aliaj cirkonstancoj!\n:Payen rapide preparis sin. Li ne volis perdi eĉ unu minuton. La tago, kiu eble decidos pri ĉio, komenciĝas. Kiel ĝi finiĝos?\n:Li adiaŭis la malsanulojn. Neniu multe parolis. Palaj vizaĝoj provis rideti, sed ne sukcesis. Nur la okuloj parolis.\n:Al la loko de malsupreniro iris kun li ĉiuj sanaj kaj Generalo Gibson. Li tenis per la mano la bandaĝon sur la nazo kaj kuraĝe vadis tra la neĝo kun la aliaj. Sinjorino Gibson lin vane persvadis, ke li restu en la aviadilo.\n:La lasta manpremo. Ĉu ili havis preparitaj kuraĝigajn vortojn por la viro, kiu veturos sur la maron en la barko? Ili ne estis kapablaj eldiri ilin. Ĝi estis tro granda momento en ilia vivo.\n:Ili provis la stangon. Ĝi eĉ ne moviĝis. Poste ili alligis al ĝi la ŝnuregon, kiu jam atingis ĝis la fundo.\n:Marcel Payen lokis ĝin sub la maldekstran kruron, liberan parton li superĵetis trans la ŝultron kaj tie li ĝin prenis per la dekstra mano. Per la maldekstra mano li tenis la streĉitan parton, kiu pendis de la stango ĝis lia kruro.\n:Poste li komencis malsuprenlevi sin. La dekstran manon li ŝovis iomete malsupren, per tio la ŝnurego liberiĝis kaj la korpo per sia pezo glitis iom pli malsupren. En la sekvanta momento li liberigis la maldekstran manon - kaj tiamaniere ĝi progresis senĉese. Li konis tiun manieron de la malsuprenirado el la junaj jaroj. Li sciis, ke se li sin malsuprenlevus libere pendante, li bruletigus al si la manojn.\n:Post kelkaj minutoj li estis malsupre.\n:\"Kia estas la neĝo tie?\" ili demandis lin, singarde kliniĝante super la randon.\n:\"Tute bona!\"\n:Ili ĵetis al li la ŝnuregon. La lasta ligilo inter Payen kaj la ceteraj pasaĝeroj estis rompita.\n:\"Feliĉan vojaĝon!\" ili vokis al li. \"Kaj ĝis la revido!\"\n:\"Ĝis la revido!\" aŭdiĝis mallaŭte el la profundo.\n:Ili sekvis lian iron paŝon post paŝo. Ili vidis, ke li vadis sur kelkaj lokoj ĝis la zono, sed li progresis. La milda deklivo plifaciligis al li la iron.\n:Jam li paŝis proksimume tricent metrojn. En tiu momento vokis Generalo Gibson:\n:\"Sinjoro Payen!\"\n:Payen haltis.\n:\"Mi volas nur diri al vi, ke en la poŝo de la dorsosako vi havas unu biskviton!\"\n:\"Sinjoro Generalo -!\"\n:\"Ĝi restis al mi de la hieraŭa tago, ĝi ne estas ŝtelita, estu trankvila! Feliĉan vojaĝon!\"\n:Kiel delikate dirite: Ĝi restis. . . . !\n:Por reveni li ne povis eĉ pensi. En la afero estis io nobla.:Payen jam silentis. Li svingis per la stango kaj daŭrigis la iradon. Post ĉirkaŭ horo li venis al la loko, kie la deklivo turniĝis maldekstren. Li turnis sin. Liaj amikoj staris ankoraŭ apud la rando de la abismo kaj svingis por adiaŭi.\n:Ankaŭ Payen svingis. Poste ankoraŭ kelkajn paŝojn - kaj li estis sola. Antaŭ li etendiĝis senfina deklivo. Ie en kapturna malproksimo, profunde sub la loko, sur kiu li staris, etendiĝis la valo. Tie certe kuŝas vilaĝeto aŭ urbo. Aŭ almenaŭ turista kabano.\n:Singarde li malsupreniris. La stango faris al li bonegajn servojn. Kiam li iris al la lokoj, kie la neĝtavolo estis tre maldika, li devis esti ankoraŭ pli singarda. Liaj piedoj ofte forglitis, li ŝanceliĝis, kelkfoje li falis - kaj unufole li falegis sur la deklivo almenaŭ du cent metrojn kiel sur glitrelvojo.\n:Kelkajn tiajn lokojn kaj mi estus tuj malsupre li pensis kontentige, kiam li konstatis, ke li estas sendifekta kaj nenion perdis.\n:Poste lin haltigis neatendita malhelpo. En la glaciroko estis profunda kaj sufiĉe larĝa krevaĵo. Ĝi etendiĝis dekstren kaj maldekstren, kiom la okulo povis vidi.\n:Li ne longe pripensis. El la dorsosako li eltiris ŝtalan krampon, englaciigis ĝin, pendigis sur ĝin la ŝnuregon kaj sin malsuprenlevis. Ĝi sukcesis multe pli facile ol la antaŭa malsuprenleviĝo, ĉar la muroj de la krevaĵo estis oblikvaj.\n:Pli malbona estis la vojo supren. Li devis serĉi elstaraĵojn, sur kiuj li povus reteni sin. La elstaraĵoj estis glataj kaj kelkfoje li preskaŭ falegis malsupren denove.\n:Fine li respiris. La danĝera loko kuŝis malantaŭ li.\n:Li paŝis jam ĉirkaŭ tri horojn. La suno komencis agrable varmigi.\n:Malgraŭ tio, ke li estis jam tre laca, li ne kuraĝis dum momento halti kaj ripozi. Ĝis tie malsupre.\n:Li iris jam sufiĉe senzorge. Ŝajnis, ke la deklivo formis ĉi tie seninterrompan neĝkampon.\n:Preskaŭ senpense li pikis per la stango en la neĝon antaŭ si. Subite li haltis. La stango trapenetris la neĝtavolon kaj poste ĝi glitis malsupren tute libere, kvazaŭ ĝi penetris en la malplenan spacon!\n:Li rapide retiriĝis. Kion tio signifas?\n:Li ĉirkaŭrigardis. La neĝkampo estis ondigita. La vojon de Payen krucigis profundaĵeto, je la unua rigardo apenaŭ videbla.\n: Kelkajn paŝojn li foriris dekstren kaj singarde proksimiĝis al la profundaĵeto. La stango ĉiam tuŝis firman fundon. Kaj poste ĝi ree penetris en la malplenan spacon sub la surfaco!\n: Li provis tion ankoraŭ kelkfoje sur aliaj lokoj. . La rezulto estis ĉiam la sama.\n: Ĉio estis al li klara. Li atingis krevaĵon, kies surfaco estis superblovita per la neĝo kaj tiamaniere estiĝis tiel nomata ponteto. Unu el la plej grandaj danĝeroj, kiuj atendas la montgrimpulon! Kiu malatentas la mildan profundaĵeton kaj ekpaŝas sur la ponteton per la tuto de sia korpo, tiu trafalas malsupren, en nekonatan profundaĵon. . . .\n: Payen jam transiradis tiajn pontetojn. Sed tio okazis ĉiam nur en pli granda societo, kiun gvidis sperta gvidanto.\n:Hodiaŭ li estas ĉi tie sola. . . .\n:Li iris sufiĉe longe laŭ la krevaĵo. Eble li malkaŝos ĝian finon. Sensukcese.\n:Restis nenio alia, ol provi transiri la krevaĵon sur la malcerta ponteto. Li enpikis la stangon ree kaj ree. Li provis, en kiuj lokoj la ponteto estas plej dika.\n: Fine li havis la impreson, ke li trovis la plej firman lokon. Unue li certigis sin. Li forgratis neĝon kaj en la firman fundon li batis krampon, al kiu li alligis la ŝnuregon. Ĝian liberan finon li alligis al la korpo. Se li trafalus, li povus suprengrimpi helpe de la ŝnurego.\n:Poste li kuŝigis sin sur la ventron, dismetis manojn kaj krurojn, kaj malrapide, tre malrapide li rampis antaŭen. Li sciis, ke tiamaniere la pezo de lia korpo estas dividita sur la larĝa surfaco. Se li irus per normala maniero, la pezo koncentriĝus sur du plandoj kaj estus multe pli granda danĝero, ke li trafalos.\n:Retenante la spiron, decimetron post decimetro li klopodis venki la plej grandan malhelpaĵon. Li transrampis jam trionon, duonon, tri kvaronojn - jam restis nur peceto -\n:Ekkrio, svingo per la manoj, falo kaj poste nur bruo de la falanta neĝo. . . .\n: Marcel Payen kuŝis sur la fundo de la krevaĵo, kies plafonon li ĵus trarompis. En la dekstra piedo ĉe la maleolo li sentis teruran doloron, en la kapo estis sovaĝa turniĝo.\n: Post mallonga tempo li rekonsciiĝis. Dekstre kaj maldekstre de li kuŝis densa mallumo, kiu nur en iuj lokoj ŝanĝiĝis en duonkrepuskon. Tra la granda truo super li la taglumo penetris en la kavaĵon.\n: Fluga rigardo konvinkis lin, ke ne estos facile suprengrimpi. La krevaĵo havis formon de kruĉo. Supre kaj malsupre ĝi estis plej mallarĝa, meze plej larĝa tiel, ke la supraj partoj de la muroj estis tute superpendaj. Kia feliĉo, ke li certigis sin per la ŝnurego!\n:Li liberigis sin el amaso da malmola neĝo, kiu sur kelkaj lokoj ruĝiĝis per lia sango. Payen ektimis. Ĉu li estas vundita? Li tuŝis per la mano la vizaĝon - la tuta manplato estis ruĝa. Dank\' al Dio! Ili estas nur supraĵaj difektoj!\n:Li streĉis la ŝnuregon kaj rigardis la murojn. Li ne sukcesos alie, ol per grimpo rekte supren, sen apogo per la piedoj!\n:Kelkfoje li forte tiris por konvinkiĝi, ĉu la ŝnurego estas bone fiksita. Poste li saltis kaj volis fari la unuan grimpon.\n:Sed en la sekvanta momento li alteriĝis kaj ĝemis. Akra doloro en la maleolo faligis lin al la tero. Ĉu ĝi estas rompaĵo? Ĉu nur elartikiĝo?\n:Estu kiel ajn, li devos eksteren. Ĉi tie estas pika frosto, liaj manoj komencas rigidiĝi -\n:Denove li kroĉis sin al la ŝnuro kaj metis en la maŝon siajn piedojn. Kaj denove tordiĝis lia vizaĝo pro la doloro kaj li falis.\n:Bone, li provos tion sen helpo de la piedoj. Li ja ofte grimpis tiamaniere en la gimnastikejo!\n:Li prenis la ŝnuregon nur per la manoj. La krurojn li lasis libere pendi. Unu, du - kaj sufiĉe. Li restis pendanta kaj ne povis pluen. Li streĉis ĉiujn fortojn kaj progresis ankoraŭ dudek centimetrojn supren. Poste li falis malsupren.\n:La korpo, malfortigite de la malbonfarto de la lastaj tagoj, de la malsato kaj nova vundiĝo, ĉesis servi.\n:Marcel Payen paliĝis. Ĉu tiamaniere devas finiĝi lia sava vojo? Iomete li ripozis. Li manĝis la biskviton de la generalo kaj klopodis varmigi la frostigitajn manojn per la spirado.\n:Li ĵetis sin sur la ŝnuregon, kunpremis la dentojn kaj flugis supren. Per superhoma klopodo li grimpis preskaŭ ĝis la duono. Tie lin forlasis la fortoj. Li povis fari kion ajn, sed pli alten li ne povis progresi.\n:Li provis meti la piedojn en maŝon kaj reteniĝi supre. Iomete li respiros kaj poste -\n:Doloro akra kiel razilo penetris denove la maleolon. La senpova korpo falegis malsupren. . . .\n:Malvigle li rigardis momenton en la mallumon.\n:Ĉu la fino? Kaj kion pri Daumal? Kaj kion pri la forlasitoj? Ne, li ne cedos!\n:Ree kaj ree li ĵetis sin sur la ŝnuregon. Sensukcese. Li sentis, ke la fortoj lin forlasas, ke li komencas tremi de malvarmo -\n:\"Helpon! - Helpon! - Helpon! - Helpon! - Helpon! - Helpon!\" \n:Tiel instruis lin la spertaj montgrimpuloj. Se oni vojeraras en la montoj, aŭ se oni kuŝas ie vundita kaj ne povas sin movi de la loko, donu kiun ajn signon sesfoje dum unu minuto, en egalaj tempintervaloj.\n:Sesfoje dum unu minuto. Li ridis. Kia frenezaĵo - kredi, ke iu povos lin aŭdi ĉi tie! En la regiono, en kies ĉirkaŭaĵo estas nenio alia ol glacio kaj neĝo, neĝo kaj glacio, glacio kaj neĝo.\n:Kaj silento.\n:Ĉu frenezaĵo? Eble. Ne, tute certe. Sed kio alia restas - li jam sentas, kiel li frostiĝas -\n:\"Helpon! - Helpon! - Helpon! - Helpon! - Helpon! - Helpon!\"\n:Sesfoje dum unu minuto. En regulaj tempintervaloj.\n:Ankoraŭfoje li volis provi grimpi, sed li nur pene stariĝis kaj tuj refalegis.\n:Li turnis la kapon al la truo. La firmamento estis pura, sen unusola nubo. Suno, la bruliga montar-suno, disdonas al la homoj ridetojn. Al la homoj? Kie estas la homoj? Tie, sur la glaciroko. Kaj plue.... tie en la malproksimo.... en Parizo.... en la karcero -\n:Kia kruelo!\n:Kaj poste li nur mallaŭte, mallaŭte ĝemis:\n:\"Helpon! - Helpon! - Helpon! - Helpon! - Helpon! - Helpon!\"\n:Sesfoje dum unu minuto, atentu kamarado, por ke vi ne eraru!\n:Sesfoje-\n:Firmamento! Suno! Daumal!\n:En la truo de la krevaĵo aperis barbokovrita vizaĝo de viro. Li rigardis internen kaj per tondra voĉo vokis:\n:\"Do kial vi ne aŭdigas vin, homo? Ni vokis vin, kaj vi -\"\n:Sed tio jam estis super la fortoj de Payen.\n:Li fermis la okulojn kaj senkonsciiĝis.\n\nĈapitro 9\n==La verdikto==\n\n:LA blanka ĉambro de la malsanulejo en Interlaken dronis en inundo de sunradioj.\n:Kelkaj pacientoj legis ĵurnalojn, aliaj kune duonlaŭte interbabilis.\n:La kuracisto staris apud la lito, super kiu pendis tabuleto kun la surskribo:\n:MARCEL PAYEN, 33-jara.\n:\"Ĉu li ankoraŭ ne rekonsciiĝis?\" li demandis la flegistinon.\n:\"Ne, sinjoro Doktoro.\"\n:\"Ĝis li vekiĝos, li devos havi absolutan kvieton.\"\n:\"Jes, sinjoro doktoro.\"\n:Kiam vesperiĝis, li fine malfermis la okulojn. Li kuŝis en la malsanulejo jam la trian tagon. Elartikigita maleolo, cerbo-skuo, elĉerpiĝo. Vundo en la vizaĝo.\n:Flegistino donis al li teon. Li trinkis avide, senvorte. Poste li fermis la okulojn kaj dormis denove tutan nokton.\n:Li matene vekiĝis la unua el la pacientoj en la ĉambro.\n:Kie li estas? Kio okazis al li?\n:Li rememoris. En la kapo estis morta silento. Silento kaj malpleno.\n:Li sidiĝis sur la lito. Li rigardis sian tabuleton. Marcel Payen?\n:Li frotis la okulojn. Do kio estas? Ĉu li vivas?\n:Poste li turniĝis.\n:\"Sinjoro Payen!\" aŭdiĝis apud li.\n:La bandaĝita nazo, arĝentaj haroj, ridema vizaĝo.\n:\"Sinjoro generalo!\"\n:\"Silentu! Ne tiom laŭte!\" admonis lin generalo Gibson. \"La\nflegistino koleros!\"\n:Kaj jam estis ĉi tie la ceteraj pasaĝeroj, kiuj povis piediri. Ili ĉirkaŭstaris Payen, premis al li la manojn.\n:\"Kiamaniere vi ĉi tien.... kaj precipe, kiamaniere mi venis en la malsanulejon?\"\n:General Gibson al li ĉion mallonge klarigis.\n:La grupo de \"Sav-sindikato de svisaj alpinistoj\", kiu konsistis el dudek viroj, havis la taskon serĉi la perditojn en la Bern-Alpoj en la ĉirkaŭaĵo de Interlaken. Survoje ĝi aŭdis help-vokon. Ĝi iris laŭ la voĉo, ekvidis la truon kaj trovis tie Payen. Puŝbatitan, sangantan, duonfrostigitan. Ili eltiris lin sur la surfacon kaj dividiĝis. Kvar viroj transportis Payen en Interlaken-on, la resto iris laŭ liaj freŝaj postsignoj. Kun la ekspedicio iris\nankaŭ la kuracisto. Li flegis sur la loko la vunditojn kaj tuj oni ekvojaĝis reen. Ili devis marŝi ankaŭ dumnokte, ĉar la vundoj de iuj pacientoj bezonis tujan intervenon.\n:\"Se oni venus nur unu tagon pli malfrue, kelkaj el ni jam ne vivus,\" finis sian klarigon Generalo Gibson. \"Almenaŭ tute certe ne mi. Mi jam ricevis tiom da injektoj!\"\n:Dum lia rakontado Marcel Payen tute rekonsciiĝis.\n:Subite li rapide leviĝis:\n:\"Amikoj.... kiun daton ni havas hodiaŭ?\"\n:\"Dudekkvaran de novembro.\"\n:Payen renversiĝis sur la kusenon kaj senvorte rigardis al la plafono.\n:\"Sinjoro Payen, kio okazis al vi?\" ili demandis kompate.\n:\"Daumal....!\" li elspiris peze.\n:\"Trankviliĝu,\" diris Generalo Gibson. \"Jen mi havas la hieraŭan Paris Soir. Ĉi tie estas ankaŭ la artikolo pri la proceso kun sinjoro Daumal. Mi tralegos ĝin al vi.\"\n:\"Ne, ne, dankon.... mi mem!\"\n:Payen prenis la ĵurnalon kaj legis:\n:\"Aparta komuniko de Paris Soir! SENSACIA TURNIĜO EN LA PROCESO KUN DAUMAL! La atestanto Marcel Payen vivas! La proceso prokrastita ĝis alveno de la ĉefatestanto!\"\n:Marcel Payen apenaŭ finlegis tiun ĉi komunikon kaj fermis la okulojn.\n:Li ne povis legi pro emocio.\n:Nur post kelkaj momentoj li demandis:\n:\"Kaj kiamaniere ili eksciis tion, sinjoro Generalo?\"\n:\"Ni aranĝis la aferon tuj post alveno en la malsanulejo.\"\n:\"Mi dankas vin, amikoj. Kaj vin, sinjoro Generalo, mi devas danki aparte.... pro tiu biskvito.\"\n:\"Nu.... vi al mi pro la biskvito, mi al vi pro la vivo. Mi opinias, ke vi malgajnas, Payen!\"\n\n* * *\n\n:La elartikigita maleolo estis jam en ordo. La laciĝo iom post iom malaperis.\n:\"Post kelkaj tagoj ni liberlasos vin,\" diris la kuracisto dum la vizito. \"Kaj vi ceteraj povas esti ankaŭ kontentaj.\"\n:\"Kaj la piloto?\" ili demandis.\n:\"Liaj vundoj estas pli gravaj,\" respondis la kuracisto, \"sed danĝero jam ne estas.\"\n:Alproksimiĝis la tempo de la vizitoj. Sinjorino Gibson, la stevardino, Bakker, la radiotelegrafisto Bernier. Bukedoj kaj ridetoj. . . .\n:\"Mi adoras la aviadilojn kaj - mi ne timas ilin!\" komencis gaje la nederlanda komercisto.\n:\"Kiel tio estas ebla, sinjoro Bakker?\" ridis Payen.\n:\"Mi pensas tute logike,\" interrompis lin Bakker. \"Post tia frakasiĝo ni povus atendi, ke ni estos absolute pereigitaj. Sed ni restas tutaj. El tio ni povas fari nur konkludon: ke la plej grandan malbonon ni jam travivis.\"\n:\"Kaj kion vi diras al la - morto?\"\n:\"Oni diras, ke la morto mem ne estas tiom malbona. La plej malbona estas laŭdire la mortado - kaj tion ni jam travivis. Brrr! Kiam mi rememoras, kiel mi balanciĝis en tu neĝblovaĵo!\"\n:Post kelkaj tagoj ili disveturis. Ili interŝanĝis reciproke adresojn kaj promesis al si, ke ili korespondos kune. Tiuj kelkaj tagoj sur la glaciroko neniam malaperos el ilia memoro ---.\n\n* * *\n\n:Kiam venis Marcel Payen al la juĝistaro kiel atestanto, la juĝhalo estis plenplenigita.\n:Dum lia eldiro la homoj preskaŭ ne spiris. Ĉiuj sciis, kion li faris por savi amikon.\n:\"Tio ja estas eldiro tiom grava,\" diris la prezidanto de la juĝistaro \"ke la proceson kontraŭ la akuzito ni povas tuj fini. Sed permesu al mi ankoraŭ unu demandon. Se vi forbruligis la originalon, poste estas klare, ke iu faris fotografajn kopiojn. Kiu?\"\n:\"Ĉi tiun demandon povas respondi mi,\" anoncis la defendanto de Daumal. \"Nome la nova atestanto, kies allason mi petas.\"\n:La juĝistaro plenumis lian peton.\n:La defendanto mansignis al juĝeja servisto. Tiu malfermis pordon kaj en la juĝhalon venis germana oficiro. Ia kaptito.\n:\"Ĉu vi scias, kial vi estas vokita?\"\n:\"Jes, sinjoro prezidanto,\" aŭdiĝis pura franca lingvo.\n:La oficiro estis ano de spion-servo apud la germana general-stabo. Kiam la planoj de Daumal estis ĉe la ministerio, li sukcesis subaĉeti influan oficiston, kiu ebligis al li fotografi ilin....\n:Liberiga verdikto estis eldirita la saman posttagmezon.\n:Unu horon poste kuris tra la stratoj gazetvendistoj kaj kriis:\n\n:\"Paris Soir! La proceso kontraŭ Jean Daumal finita! Juĝhalo ĝojkrias post eldiro de la verdikto! La atestanto Marcel Payen salutata de la publiko! Paris Soir! Paris Soir!\"\n:La ĵurnalo alportis fotografaĵon de Jean Daumal kaj Marcel Payen, kiam ili forlasis la juĝhalon. Kvankam estis tiom da aferoj, pri kiuj oni povus paroli, ambaŭ amikoj silentis.\n\n\n\n:* speco de kelnerino, servistino, kun ĝeneralaj devoj.','',0,'62.245.121.214','20041231155032','',0,0,0,0,0.737427590321,'20041231155032','79958768844967'); INSERT INTO cur VALUES (955,0,'La_Alaska_Stafeto','František Omelka\n\n=LA ALASKA STAFETO=\n\n\n\nLa manuskripton zorge korektis S-ro Mason Stuttard, al kiu mi esprimas mian plej koran dankon.\n F.O.\n\n\n==Iom pri la aŭtoro==\n\n\n:Opiniante ke multaj legantoj volas iom scii pri la aŭtoro de la legata libro, ni petis biografajn informojn de S-ro Omelka. Plej bone ni citu el lia responda letero.\n::::Gottwaldov-Otrokovice, 27.X.1951.\n\n:Mi naskiĝis en la jaro 1904 en Staré Město-Uherské Hradiště, Ĉeĥoslovakujo. Post studoj en gimnazio mi fariĝis instruisto. En tiu ĉi okupo mi trovis plenan feliĉon; kiam estis al mi donitaj pli altrangaj postenoj, mi post mallonga tempo revenis en la klason, ĉar laboro kun la vivanta materialo estas por mi la plej interesa.\n:Dum libertempo mi verkas librojn. Plej multaj estas dediĉitaj al la infanoj. Mi preferas aventurajn motivojn, sed mi ĉiam klopodas per aventuraj verkoj samtempe eduki al solidareco, kamaradeco, aŭdaco, sinoferemo kaj aliaj similaj ecoj. Mi uzas nur tiajn temojn, kiujn donas la vivo mem.\n:La plej granda aventuro de mia propra vivo estis la tago, kiam mi eklernis Esperanton. Tio okazis en la jaro 1932. La bone konata Cseh-instruisto, Dolfa Bartoŝik, gvidis la kurson, kiun mi vizitis. Tiam mi kompreneble ne povis scii, kiom pliriĉigos mian vivon la internacia lingvo. Tuj en la unua jaro de mia Esperantiĝo mi korespondis kun Lidia Zamenhof, petante ŝin pri rajto traduki ŝiajn Esperantlingvajn rakontojn Halinjo kaj Araneo en Ĉeĥan lingvon. Baldaŭ mi komencis verki en Esperanto. Kelkaj rakontoj en antaŭmilita Heroldo, Esperanto-prelegoj en Ĉeĥoslovakaj radiostacioj, libreto por infanoj Aventuro de Antonio, k.t.p. Gvidanto de multaj Esperanto-kursoj, prezidanto de du kluboj mi fariĝis. Sekvis vico da eksterlandaj gesamideanoj, kiuj vizitis mian patrujon (J. R. Scherer, geedzoj Seppik, Hadzi Mustafa Raden, s-ino Alamö el Svedulo kaj aliaj) - iliaj prelegoj estis ne nur por mi, sed ankaŭ por vasta publiko la pruvo, ke Esperanto ne estas ia nebula fantomo aŭ ludilo, sed grava faktoro por interkompreniĝo de la popoloj.\n:Multajn bonajn amikojn donis al mi Esperanto. Kiel ne rememori ĉi tie precipe du Kanadajn amikojn W. H. Fenton kaj Jack Scrivener, kiuj donis al mi tre valorajn informojn antaŭ ol mi komencis verki la Stafeton!\n:Vi demandas ankaŭ pri mia familio. Mia edzino lernis Esperanton samtempe kun mi. Ŝi estas ĉiam la unua legantino de miaj manuskriptoj. Ŝiaj trafaj kritikoj ege helpas min. Mia filino studas - ankaŭ ŝi estas Esperantistino.\n:Esperanton mi rigardas kiel tre taŭgan kaj valoran helpanton en batalo por la tutmonda paco. Malgraŭ ĉiuj malfacilaĵoj de la nuna tempo mi firme kredas, ke la nobla ideo de L. L. Zamenhof fine efektiviĝos.\n:Pardonu afable, kara amiko Goldsmith, ke mi tiom babilis pri mi mem. Sed la kulpulo en tiu ĉi afero estas vi.\nSincere vin salutas via Ĉeĥoslovaka amiko. F. Omelka.\n\n\n\n=Antaŭparolo=\n\n\nA L A S K O - malproksima lando en amerika nordo. Malmilda lando de kruelaj frostaj kaj neĝblovadoj. La lando de longa vintro kaj mallonga somero. La lando de senfinaj kaj dezertaj ebenaĵoj, de ĉielatingaj montoj kaj rabaj fluoj de riveroj. La lando, kiu en la fino de la pasinta jarcento fortege spiregis pro la alfluo de orministoj, kiujn tien allogis febraj fantomoj de oraj vejnoj kaj flave brilantaj montriveretoj. La lando, kiu - kiel neniu alia - estis la atestanto de kapturne rapida kresko de fieraj urboj kaj ilia mnlgaja bankroto. La lando preskaŭ senhoma, ĉar por unu homo - blankulo, Eskimo aŭ Indiano - estas spaco da 25-kilometra kvadrato. . . .\n\n:Kaj al tiu ĉi malproksima angulo de nia terglobo estis direktataj antaŭ malmultaj jaroj la okuloj de la tuta mondo. Milionoj da koroj batis pli rapide ol kutime. Tio ne estis sciigo pri iaj novaj trovaĵoj de multekosta metalo, kio vigligis la loĝantojn de ĉiuj regionoj, kien penetris la civilizo. Ne tio estis io alia. Delikataj koroj estis premataj de doloriga kompato pro la tragedio, per kiu estis trafita la urbo Nome. La tuta mondo kliniĝis en humila respekto kaj senlima admiro antaŭ la heroeco de viroj de la Nordo. En tiuj momentoj, kiam oni perdis la spiron pro ekscitiĝo, multaj homoj ekkonsciis kiel bele estas - esti homo. Kaj ĉiuj atendis en angora streĉo, ĉu atingos ĝustatempe sian celon - la alaska stafeto.\n \n\n\n\nĈapitro 1\n==Epidemio==\n\n:JANUARA vespero 1925.\n:Malvarma norda vento blovis rekte de la poluso. Ĝi kuregis tra la stratoj de la urbeto Nome kiel furioza ĉevalo. Ĝi fajfis, bruegis, ĝemis. Ĝi kolere atakis dikajn fenestrotabulojn kaj penetris en varmigitajn loĝejojn.\n:Post la sesa horo la vento ankoraŭ plifortiĝis. Ĝi suprenlevis de sur la tero freŝan neĝon, portis ĝin alten kaj pefis ĝin antaŭ sin. El malproksimo aŭdiĝis malserena bruado de grandegaj glaciblokoj, kiuj puŝis unu la alian, kuniĝis kaj denove rompiĝis, ĝis la tero tremis.\n:Malgraŭ la malbona vetero, ĉirkaŭ la sepa horo la pordoj de la domoj malfermiĝis kaj en la neĝblovadon eliris gepatroj kun sial infanoj. Ili apenaŭ transpaŝis la sojlon de la domo, kiam la vento atakis ilin, ĝi ekpikis iliajn vizaĝojn kaj penetris ĝis la ostoj. La irantoj ektremis pro la malvarmo, entiriĝis en siajn peltajn mantelojn, patrinoj altiris al la infanoj ŝalojn kaj iliajn ĉapojn malsuprentiris ĝis la okuloj, sed nenio helpis. La vento haltigis ilin, pikis, sufokis, pelis larmojn en la okulojn.\n:\"Terure !\" ĝemis plenaĝuloj kaj la infanoj singultis.\n:Sed neniu revenis hejmen. Ĉiuj rapidis al la hotelo, kies hele lumigitaj fenestroj altiris ilin, kiel per magneta forto.\n:En la vasta salono de la hotelo estis tre vigle. Antaŭe apud la scenejo svarmis infanoj. Malantaŭe sidis plenaĝuloj, kiuj ridante observis la svarmadon de siaj infanoj.\n:\"Mi diras al vi, ke fraŭlino Elias devas havi nervojn kiel ŝnurojn, por ebligi al ŝi vivi kun ili tutajn tagojn,\" diris maljuna Davison al sia najbarino.\n:\"Mi opinias, ke ŝi jam alkutimiĝis,\" respondis la sinjorino.\n:\"Sed tamen. . . . Almenaŭ por mi tio estus super la fortoj.\"\n:\"En la lernejo ili certe ne estas tiom sovaĝaj,\" defendis la infanojn alia sinjorino. \"Sed hodiaŭ - kiu ja mirus? Infana teatraĵo! Nia Tommy jam tutan semajnon parolas pri nenio alia.\"\n:\"Vi pravas, sinjorino,\" konsentis Davison. \"Nia Karlo lernis sian rolon en ĉiu libera momento. Mi mem konas ĝin jam parkere.\"\n:\"Kaj la teatraĵo estas versimile tre interesa. El tio, kion mi aŭdis de nia Mary, mi komprenis, ke la teatraĵo prezentas la vivon en nia urbo de la unuaj tempoj de ĝia ekfloro,\" daŭrigis la konversacion plua sinjorino.\n:\"Plej multe plaĉis al mi tiu okazintaĵo kun iu orministo,\" diris Davison.\n:\"Kiu ? Pri tio mi ne aŭdis,\" devigis atenton maljuna sinjoro, kiu ĝis tiu momento silentis.\n:\"La afero okazis jene,\" ekparolis lia komunikema najbarino. \"En la fino de la pasinta jarcento venadis en Alaskon multaj aventuremaj homoj kaj tiuj, kiuj sopiris je oro. Ĵurnaloj skribis pri la riveroj plenaj de oro, pri la fabelaj orŝtonoj, kiuj estas troveblaj je ĉiu paŝo. Ĉu mirinde, ke la homoj alvenadis ĉi tien amase? Nomoj kiaj Yukon, Klondike, Dawson City estis aŭdeblaj de la mateno ĝis la nokto. Ĉiu sciis, ke tiuj nomoj signifas oron kaj riĉecon. Kaj post nelonge oni povis aŭdi nomon novan, kiun pli frue neniu aŭdis. Nome, Nome aŭdiĝis el ĉiuj flankoj.\"\n:\"Kiamaniere estis tiu nomo kreita?\" la maljuna sinjoro interrompis la rakontantan virinon.\n:\"Tion mi scias el la rolo de nia Karlo,\" klarigis kompleze sinjoro Davison. \"Kiam oni eksciis pri la nova regiono plena de oro, ĉiu orministo sciis, ke tiu ĉi regiono troviĝas en la ekstrema okcidento de Alasko, proksime de Behring-markolo kaj do jam malproksime de la polusa cirklo. Sed se iu demandis, kiel la loko nomiĝas, neniu tion sciis. Oni diris, ke la regiono estas sen nomo - no name. (anglalingvaj vortoj = neniu nomo.) La esprimon no name mallongigis la orministoj je Nome kaj tiu ĉi nomo jam restas por nia urbo.\"\n:\"Tio estas tre interesa,\" kapjesis maljuna sinjoro. \"Kaj kio okazis poste, sinjorino?\" li turnis sin denove al sia najbarino.\n:\"En la urbon Nome venadis la orministoj amase. Plej multaj el ili serĉis la valoran metalon individue, sed post sia laboro ili kunvenadis kaj amuziĝis kune. Nur unu neniam vizitis iliajn rondojn. Li loĝis sola en ligna barako, li sola laboris, li sola sin nutris. Neniu sciis, kiel li fartas, kaj iorn post iom oni perdis intereson pri li. Atenton de la orministoj li vekis nur tiam, kiam li en kelkaj sinsekvaj tagoj ne estis videbla en sia laborloko. Kio okazis al Sam? - oni demandis unu la alian. Neniu sciis. Kiam li ne estis videbla ankaŭ en la sekvantaj tagoj, orministoj eniris lian barakon. Kaj tie ili ekvidis malgajan spektaklon.\"\n:\"Kion?\"\n:\"Sam kuŝis en la lito, mortinta. Ili tuj divenis, ke li mortis elĉerpita pro la malsato. La afero estis des pli tragika pro tio, ke apud li kuŝis kelkaj saketoj kaj en ili la plej belaj orpecoj. . . .\"\n:\"Do Sam estis riĉegulo?\"\n:\"Li povus esti, se li estus sukcesinta forveturigi la oron en civilizitan mondon. Ĉi tie la tuta riĉaĵo havis por li neniun valoron. Li mortis de malsato, kiel la plej malfeliĉa malriĉulo.\"\n:\"Ĝi estis vera tragedio,\" diris enpense juna ĵurnalisto Hilton, kiu venis en Nome nur por scii, kiel aspektas arkta vintro. \"Tiamaniere morti sur la sojlo de sia feliĉo, tio estas iom kruela.\"\n:\"Jes,\" konsentis Davison. \"Kaj oni rakontas ke similaj aferoj okazis ĉi tie pli ofte. Sed tio estas jam pasinta historio. Hodiaŭ -\"\n:\"Hodiaŭ ni aŭskultas tion, kiel fabelon,\" rimarkigis sinjorino Hastings.\n:\"Kaj la infanoj, kiuj hodiaŭ ludos aŭ rigardos la teatraĵon, certe opinios, ke ĝi estas fabela de la komenco ĝis la fino.\"\n:\"Fraŭlino Elias certe havis malfacilan laboron, kiam ŝi verkis la teatraĵon.\"\n:\"Ni havas lertan instruistinon. Estas ĝojo rigardi ŝin, kiam ŝi parolas kun la infanoj. Ĉiuj geknaboj estas en siajn rolojn enamiĝintaj.\"\n:\"Kaj kiom malfeliĉaj estis tiuj, kiuj ne ludos!\"\n:\"Mi volas vidi, kiel fieraj ili estos, se la hodiaŭa vespero sukcesos.\"\n:\"Kaj la publiko komencas jam esti malpacienca, rigardu!\":Vere! En la salono aŭdiĝis aplaŭdo. Komence ĝi estis nur malkuraĝa ja nur kelkaj plej kuraĝaj knaboj aplaŭdis kvazaŭ ili provus kion diros pri tio maturaj homoj. Sed kiam ili ekvidis nur indulgemajn ridetojn, en kiuj kuŝis la sincera kompreno por infana malpacienco, la salono ektondris per plifortigita aplaŭdo kaj laŭtaj krioj.\n:Subite eksonis sonorilo. En tiu momento la malpaciencaj infanoj trankviliĝis kaj streĉe rigardis al la scenejo.\n:Sed la kurteno restis mallevita. Nur pli vigla vivo malantaŭ ĝi malkaŝis, ke tie oni finas la lastajn preparojn por la granda debuto.\n:Ĵus eniris la salonon kuracisto Welch kun sia dektrijara knabo Georgo. Ĉiuj ĝentile salutis la estimatan viron, kies kapableco kaj lerteco estis bone konataj.\n:La kuracisto kun afabla rideto respondis la salutojn kaj sidiĝis kun la civitanoj. Georgo iris inter la geknabojn.\n:\"Ni jam timis, ke ni venos malfrue,\" diris la kuracisto. \"Sed, kiel mi vidas, la komenco estas prokrastita.\"\n:\"La infanoj jam ribelas,\" sinjorino Hastings rigardis al la unuaj benkoj.\n:\"Kiu povus miri!\" ridetis la kuracisto. \"Ĉu ni kondutis alie, kiam ni estis junaj?\"\n:Post nova tondra aplaŭdo aŭdiĝis la akra voĉo de sonorilo. Kaj en la trankviliĝintan salonon penetris el la scenejo konfuzitaj ekkrioj:\n:\"Kie estas Roberto? Kio okazis al li? Ĉu vi ne vidis lin?\"\n:\"Kaj kie restas Karlo?\" koleris fraŭlino Elias. \"Ili faris tion belege! La publiko estas jam malpacienca kaj la aktoroj restas hejme!\"\n:\"Sinjorino instruistino, mi venigos ilin!\" proponis iu knabo.\n:\"La ventego vin forportus - ĉu vi ne aŭdas, kiel ĝi tondras? Sed. . . . ne gravas, infanoj! Kelkajn momentojn min atendu, mi mem venigos ilin.\"\n:Kaj la instruistino rapide foriris.\n:\"Se tio estus iu alia. . . .!\" koleretis ĉarme vestita knabineto. \"Sed ĝuste Roberto, kiu ludas la ĉefan rolon!\"\n:\"Kaj sen Karlo ni ankaŭ ne povas ludi,\" aliĝis knaba voĉo.:Dume la malpacienco ĉiam kreskis. La infanoj sidantaj sur la unuaj benkoj ekaŭdis, ke Roberto kaj Karlo ne alvenis, kaj la neatendita sciigo rapide disvastiĝis tra la tuta salono.\n:\"Ĉu vi ne scias, kial ili ne alvenis? Kio retenis ilin? Eble ili forgesis, ke oni ludas hodiaŭ!\"\n:Panikaj demandoj flugis laŭ la salono. Neniu scipovis respondi ilin. Ĉiuj akorde interkonsentis, ke ili estas malordemaj lernantoj kaj oni devus puni ilin.\n:Kiam la koleriĝo kontraŭ la malakurataj knaboj kulminis, antaŭ la kurteno aperis la instruistino. Momente ĉiuj silentiĝis kaj rigardis ŝian ekscititan vizaĝon.\n:\"Estimataj ĉeestantoj! Kun granda bedaŭro mi devas komuniki al vi, ke la teatroludon, pri kiu ni ĉiuj tiom ĝojis, ni ne povas hodiaŭ efektivigi.\"\n:\"Kial?\" elspiris trompigite ĉiuj infanoj.\n:\"Ĉar Roberto kaj Karlo, kiuj ludas ĉefajn rolojn, subite ekmalsaniĝis,\" diris rapide la instruistino kaj estis feliĉa, ke ŝi jam plenumis sian malagrablan taskon. \"La enirbiletojn bonvolu teni. Ni ludos la teatraĵon, kiam ambaŭ knaboj resaniĝos.\"\n:Tio estis dirita klare, sed tamen neniu leviĝis. Ĉiuj bedaŭris, ke la afero tiel malfefiĉe malsukcesis. La infanoj preskaŭ ploris. Ili ja tiom ĝojis je la hodiaŭa tago!\n:Fine ekparolis Davison: \"Nu, kion fari! Almenaŭ restos al ni ĝojo post kelkaj pluaj tagoj. Kaj ĉu vi ne scias, sinjoro doktoro, kio okazis al ili?\" li turnis sin al kuracisto Welch.\n:\"Mi ne scias. Neniu vizitis min. Eble ia malvarmumiĝo. Infano elkuras el la varma hejmo malbone vestita-\"\n:Li ankoraŭ ne finparolis, kiam aperis ĉe la pordo la patrino de Karlo.\n:\"Mi petas vin, ĉu estas ĉi tie sinjoro doktoro Welch?\" ŝi ekscitite demandis kelkajn homojn, kiuj jam volis forlasi la salonon.\n:\"Jes, tie-,\" ili montris en la mezon de la salono.\n:Doktoro Welch iris al ŝi renkonte.\n:\"Kio okazis, sinjorino Brown?\"\n:\"Mi venas rekte de via domo, sinjoro doktoro. Via edzino diris al mi, ke vi estas ĉi tie. Nia Karlo subite malsaniĝis,\" ŝi komunikis rapide, ekscitite.\n:\"Eble la malsano ne estas tre malbona. Kio okazis al li?\"\n:\"Mi ne scias. Hieraŭ li kuradis kiel sovaĝulo, kaj hodiaŭ li nur brulas. Mi opiniis, ke pro la ekscitiĝo pri la hodiaŭa teatraĵo. Li ja tiom ĝojis je tio - sed vespere li komencis vomi, li ekhavis febron kaj nun li plendas, ke li sentas dolorojn en la gorĝo. Mi tiom timas, sinjoro doktoro!\"\n:\"Mi tuj vizitos vin. Sed unue mi devas iri hejmen por la kofreto,\" diris la kuracisto kaj li rapidis al la elirejo.\n:En la pordo li renkontis la patrinon de Roberto.\n:\"Sinjoro doktoro, mi petas vin, venu rigardi nian Roberton!\" Denove la sama afero. Hieraŭ ĉio estis en ordo, kaj hodiaŭ vomado, febro, gorĝo.\n:Homoj, kiuj ĉion aŭdis, maltrankviliĝis. Kion tio signifas? Kio trafis la infanojn en Nome?\n:La salono rapide malpleniĝis. Neniu jam pensis pri la teatraĵo. Ĉiuj pensoj estis direktitaj al la malsano, kiu tiom neatendite aperis.\n:Doktoro Welch vizitis ambaŭ pacientojn, funde trarigardis ilin, donis al ili injektojn kaj diris, ke morgaŭ matene li venos denove. Je la demandoj, pri kiu malsano temas, li respondis elturniĝeme.\n:Kaj kiam li revenis hejmen, atendis lin tie ankoraŭ du virinoj. Li estu tiel afabla kaj iru al iliaj infanoj. . . .\n:Post la dudekdua horo li revenis. Sinjorino Welch atendis lin malpacience.\n:\"Kio okazis tiom subite?\" ŝi demandis.\n:\"Difterio,\" diris la kuracisto malrapide kaj peze li sidiĝis en la fotelon.\n:\"Ĉe ĉiuj kvar?\"\n:\"Jes. Kaj mi timas, ke ili ne restos solaj. Almenaŭ oni diris al mi, ke en ankoraŭ kelkaj domoj estas malsanaj infanoj.\"\n:\"Ĉu vi havas sufiĉe da kontraŭ-difteria sero?\"\n:\"Jes, mi havas, sed. . . . sed mi timas-\"\n:\"Kion?\"\n:\"Mi timas, ke ĝi estas jam tro malnova kaj efikos nur malforte.\"\n:\"Ho !\"\n:\"Mi ne kulpas pri tio. Novan mendon mi faris somere, kiel mi faras ĉiujare. Eble ĝi survoje perdiĝis, eble la ŝipo ne povis veturi pluen - kaj nun -\"\n:\"Kion nun?\" ripetis lian vorton la paliĝinta sinjorino.\n:\"La seron mi devas havi je ĉiu prezo!\"\n:\"Sed kiamaniere vi povas ĝin akiri? La plej proksima bakteriologia instituto estas en Seattle, tio signifas distancon de kvin mil kilometroj - kaj vi devas ĝin havi tre baldaŭ, tre rapide, ĉu ne?\"\n:\"Jes, tre rapide. Ĉar se eksplodos epidemio ĉi tie en la nordo, tiam ĝi estas multe pli kruda ol en civilizitaj regionoj. Se estus somero, oni alveturigus la seron per aviadilo. Sed nun - en tiu ĉi terura vintro-\"\n:En la ĉambro regis profunda silento.\n:La kuracisto subite leviĝis.\n:\"Kien vi volas iri?\" demandis lin sinjorino Welch.\n:\"Al la poŝtoficejo. Mi faros ĉion, kio estos en miaj fortoj.\":Li surmetis pezan pelton kaj eliris en la bruantan ventegon.\n\n\nĈapitro 2\n==Ĝemantaj dratoj==\n\n:DOKTORO WELCH rapidis tra la senhomaj stratoj al la poŝtoficejo. La senkompata frosto penetris ankaŭ sub lian dikan peltmantelon, sed la kuracisto malatentis tion. Li ja eĉ ne sentis ĝin. Ĉiuj liaj pensoj estis fiksitaj al la unusola: havigi la seron kaj transportigi ĝin kiel eble plej baldaŭ al Nome.\n:Fine li atingis la poŝtoficejon. Li frapegis la masivajn fenestrokovrilojn kaj aŭsktultis. Momenton nenio moviĝis. Sed poste knaris la ŝtuparo, ŝlosilo grincis kaj la oficisto iom malfermis la pordon.\n:\"Hallo, kiu estas?\" li ekvokis en la mallumon.\n:\"Welch,\" sonis la konciza respondo.\n:\"Ho, jen vi, sinjoro doktoro! Bonvolu eniri, ĉar la vento estas kapabla forporti la homon.\"\n:\"Sinjoro Smith, mi devas forsendi ekspres-telegramon al Seattle,\" diris la kuracisto.\n:\"Tre simpla afero, sinjoro doktoro!\"\n:La kuracisto eniris la oficejon kaj sidiĝis sur la seĝon. La poŝtoficisto preparis al si krajonon kaj paperon.\n:\"Nu - ni povas komenci!\"\n:Kaj doktoro Welch diktis:\n:\"Al bakteriologia instituto en Scattle. Nome, la 25-an de januaro. Difteri-epidemio, ni ne posedas freŝan seron. Sendu tuj. Doktoro Welch.\"\n:La oficisto apenaŭ finskribis, kiam li demandis timigite:\n:\"Ĉu en nia urbo estas difterio?\"\n:\"Bedaŭrinde.\"\n:\"Kiom da pacientoj?\"\n:\"Ĉis nun kvar. Sed mi timas, ke ili estos pli multaj.\"\n:\"Tio estas malbona. Tre malbona. Ĉar alportigi la seron el Seattle en tiu ĉi sezono - tio ja estus vera miraklo.\"\n:\"Mi scias. Sed se la infanoj devas vivi, tiu ĉi miraklo devas okazi.\"\n:Sinjoro Smith sidiĝis al la telegraf-aparato kaj frapetis per ŝlosilo ŝajne sensignifajn, sed vere tiom gravajn streketojn kaj punktojn.\n:\"Ĝi progresos rapide. Ĉiuj linioj estas malokupitaj,\" li diris post forsendo de la telegramo.\n:\"Mi dankas vin. Se la respondo venos ankoraŭ nun dum la nokto, sendu ĝin per iu, mi petas, al mia domo. Se venos nenio, matene mi vizitos vin.\"\n:\"Restu momenton por varmiĝi ĉe mi, sinjoro doktoro!\"\n:\"Dankon! Mi estas maltrankvila. Kiu scias, ĉu ne atendas min hejme denove iu malfeliĉa patrino.\"\n:Doktoro Welch revenis hejmen. Sinjorino Welch atendis lin.\n\"Ĉu vi sukcesis?\" ŝi demandis tuj en la pordo.\n:\"Jes. La telegramo estas jam forsendita. Nur ke en Seattle oni agu rapide. Sed kredu al mi-,\" li volis ankoraŭ ion aldoni, sed subite li eksilentis kaj mediteme rigardis al la estingiĝanta fajreto en la forno.\n:\"Ĉu vi volis ion diri?\" ekrigardis lin sinjorino Welch kaj ŝia kunsenta rigardo atestis, ke ŝi travivas kun sia edzo ĉiujn dubojn, luktojn kaj esperojn.\n:\"Jes. . . . efektive. . . . ĝi ja estas malfacila afero, Silvio! Kiel ajn mi pripensas tion, mi tamen ne povas imagi al mi, ke ili estos kapablaj alveturigi la seron alimaniere ol per aeroplano. Kaj mi dubas, ĉu aeroplano kuraĝus ĉi tien nun, en la frostoj, kiajn ni jam longan tempon ne travivis.\"\n:Sinjorino Welch ne respondis. Ankaŭ ŝi konkludis la samon, sed tamen ŝi ne povis kaj ne volis kredi, ke la infanoj de Nome devos en la venontaj tagoj morti sen helpo.\n:La geedzoj Welch ne povis pro turmentaj pensoj eĉ dormi. Ili ambaŭ meditis kaj ĉe ĉiu brueto mildigis la spiradon, por ke ili aŭdu eventualan frapadon de iu patrino aŭ de la sendito el la poŝtoficejo.\n:Fine antaŭ la tagiĝo aŭdiĝis energia frapado je la pordo. Doktoro Welch saltis el la lito kaj rapidis malfermi.\n:\"Jen la telegramo, sinjoro,\" donis al li folieton maljuna Jim.\n:\"Mi dankas vin, Jim,\" diris la kuracisto kaj iris kun la telegramo en la dormoĉambron.\n:\"Ĉu nova paciento?\" demandis sinjorino Welch.\n:\"Ne. Telegramo el Seattle.\"\n:\"Jam? Legu, mi petas vin!\"\n:\"Al doktoro welch nome punkto seattle la dukdeksesan de januaro punkto ni forsendis la seron per aeroplano al anchorage punkto pluen la aeroplano ne povas riski pro la veteraj malhelpaĵoj punkto la pluan alporton aranĝu mem punkto doktoro jenkins.\'\n:Anchorage-Nome!\n:Nur ĉi tiuj vortoj traflugis la pensojn de la kuracisto, kiam li finlegis la telegramon. Du mallongaj vortoj, sed kio kuŝas efektive inter ili! Kiom da glaciaj ebenaĵoj, neĝmontoj kaj perfidaj abismoj! Kiom da ventegoj kaj frostoj! Kiom da senkonsola polusa mallumo, kaj kiom da sporadaj, grizaj radioj de taglumo!\n:Sed la alvoko estis konciza kaj klara. La pluan alporton aranĝu mem! Neniu demandas, kiaj transport-ebloj ekzistas en tiu ĉi dezerta lando. Kaj ĉu mirinde? Kiu ja devas ĉi tie koni ĉion pli bone ol li, doktoro Welch, kiu vivas en Alasko pli ol dudek jarojn? Jes, doktoro Jenkins pravas. Seattle-Anchorage, tio estis lia devo. Sed Anchorage-Nome, tio estas afero de doktoro Welch.\n:La zorg-elĉerpita kuracisto malrapide rektiĝis. Subite li sentis, kvazaŭ li liberigus sin de ĉiu laciĝo, senpovo kaj timo antaŭ la fantomo de la epidemio. Li apartenis al tiuj homoj, kiuj ne evitas respondecon. Kiuj ĝojas, se antaŭ ilin estas starigitaj tiaj taskoj, kiaj ŝajnas al la plimulto de la homoj nevenkeblaj. Li estis unu el tiuj, kiuj trovas la sencon de la vivo en la plenumo de siaj devoj.\n:Rapide decidiĝinte, li foriris al la poŝtoficejo.\n:\"Bonan tagon, sinjoro Smith! Do--vi jam scias. . . \"\n:\"Jes, sinjoro doktoro. Sed kion ni faru nun?\"\n:\"Ĉu mi povas fari telefonan komunikon al Anchorage?\"\n:\"Espereble. Almenaŭ post noktomezo mi estis sciigita, ke ĉiuj linioj estas nedifektitaj.\"\n:\"Bonege! Kontaktigu min kun la stacidoma oficejo!\"\n:La alvoko al la stacidoma oficejo en Anchorage flugis per zumantaj dratoj tra la dezertaj tundroj, frostiĝintaj riveroj kaj vastaj praarbaroj pli rapide ol la plej sovaĝa uragano.\n:Post nelonge ili estis en kontakto.\n:Doktoro Welch prenis aŭdilon.\n:\"Tie ĉi Nome, doktoro Welch. Kiu estas ĉe la aparato?\"\n:\"Staciestro de Anchorage.\"\n:\"Sinjoro staciestro, hodiaŭ estos al vi transdonata la sero-\"\n:\"El Seattle por Nome, jes, mi scias pri la afero,\" interrompis lin la staciestro. \"Ni atendas ĝin antaŭ la vespero.\"\n:\"Ĉu funkcias fervoja servo al Nenana?\"\n:\"Ĝis nun jes. Sur kelkaj lokoj estiĝis ja iom grandaj neĝamasoj, sed ĝi denove sukcesis liberigi la fervojon.\"\n:\"Bone! Post ricevo de la sero forsendu ĝin per la plej proksima vagonaro al Nenana!\"\n:\"Ili aranĝos tion, sinjoro doktoro! Cetere - restu momenton ĉe la aparato, mi parolos kun nia lokomotivejo.\"\n:\"Mi atendas.\" .\n:Doktoro Welch tenis la aŭdilon. Post nelonge aŭdiĝis la staciestro denove.\n:\"Hallo - ĉu vi estas ĉe la aparato?\"\n:\"Jes.\"\n:\"Sinjoro doktoro, la seron ni forsendos al Nenana per ekstra lokomotivo.\"\n:\"Bonege, sinjoro! Ili dankas vin!\"\n:\"Kaj kiamaniere vi alveturigos ĝin el Nenana?\"\n:Doktoro Welch embarasite eksilentis. Se li scius tion!\n:Pli frue ol li povis respondi, enkuris en la poŝtoficejon ploranta virino.\n:Ŝi estis Eskimino.\n:\"Sinjoro doktoro, mi petas vin venu tuj al ni! Nia Kudlago estas malsana, li estas tiom varmega, li malfacile spiras-\"\n:\"Atendu patrino, tuj mi estos preta,\" li diris al ŝi. Kaj klinite al la telefon-aparato, li vokis:\n:\"Hallo!?\"\n:\"Jes!\"\n:\"Komuniku al Nenana, ke la pluan alveturigon de la sero aranĝos mi mem! Ili atendu miajn instrukciojn!\"\n:\"Jes, mi sciigos ilin. Persistu!\"\n:\"Dankon!\"\n:Doktoro Welch pendigis la aŭdilon, adiaŭis al Smith kaj iris kun la Eskimino en ŝian loĝejon. Ĝi estis kompatinda kabanaĉo, konstruita el miksaĵo de ligno, argilo, musko kaj ŝtonaro. En la angulo sur la ligna kuŝbreto, kovrita per senharigitaj feloj, kuŝis dekjara knabo. Li eruptis konfuzajn, nekompreneblajn kriojn. Sur lia frunto ŝvito perlis.\n:La kuracisto eksciis tuj ĉe la unua rigardo, ke li venas malfrue.\n:\"Kiam li ekmalsaniĝis?\" li demandis la malfeliĉan patrinon, kiu ne ĉesis korŝire plendi.\n:\"Antaŭ....du....tagoj,\" ŝi singultis.\n:\"Jam antaŭ tri,\" aŭdiĝis murmura voĉo el alia angulo de la malforte prilumita ĉambro.\n:Doktoro Welch rigardis tien. Nur nun li ekrimarkis, ke tie kuŝas amaseto da feloj, en ĝi ia amaso da grasaĵo, ostoj kaj malpureco, kiu kune reprezentis la malafablan kapon de la eskima familio.\n:\"Kaj kial vi ne alvokis min pli frue?\" -\n:\"Kiu ja pensus, ke la malsano povas esti tiom malbona! Ho, sinjoro doktoro, savu lin!\" per ploranta voĉo petegis la virino.\n:\"Ĝi aspektas tre serioza. Sed eble ni sukcesos savi lin,\" diris la kuracisto.\n:Per siaj vortoj li volis nur konsoli kaj plifortigi. Li sciis, ke ĉi tie ĉio estas jam senespera.\n:El la eskima kabano li iris rekte al la ŝerifo.\n:Post nelonge la tuta urbo sciis, kio okazis. Estis malpermesite amase kunveni. Ankaŭ hoteloj estis fermataj, ĉar epidemio ne limiĝas nur je la infanoj. Dum la tago montriĝis, ke malsaniĝis ankaŭ kelkaj plenkreskaj personoj.\n:Doktoro Welch havis la manojn plenaj de laboro. Li mern jam ne sciis, en kiom da domoj li vizitis la malsanulojn. Kaj ĉiu injekto, kiun li donis, pikis lin pli multe ol la pacienton. Li ja konsciis, ke li povas nur malproksimigi la katastrofon, sed ke li ne povos ĝin haltigi por ĉiam.\n:En la malfrua posttagmezo li ricevis la sciigon, ke Kudlago mortis.\n:Kiam li fine vespere reiris al sia hejmo, li estis ĝismorte lacigita. Dum la tuta tago li ne manĝis eĉ unu manĝopeceton. Kaj la doloro de ĉiuj pacientoj koncentriĝis en lia animo. Li suferis kun ĉiuj, kaj pro ĉiuj.\n:Antaŭ noktomezo iu ekfrapis je la pordo. Doktoro Welch iris malfermi. Sur la strato staris sendito el la poŝtoficejo. Li alportis telegrafan sciigon el Nenana:\n:\"Al doktoro Welch, Nome. La fervojstacio Anchorage sciigis nin, ke ĝi forsendas la seron per ekstra lokomotivo. Sur la fervojo estas novaj neĝblovaĵoj, sed laboristoj jam forigas ilin. Tagmeze la sero povas esti en Nenana. Komuniku, kion pri ĝi!\"\n\nĈapitro 3\n==Propono==\n\n:DOKTORO WELCH iris al la fenestro kaj fikse rigardis en la malluman nokton. Liaj fingroj maltrankvile tamburetis sur la fenestrotabulon.\n:El lia pala vizaĝo oni povis scii, kiel febre li ion pripensas.:Komuniku, kion pri ĝi.\n:Kiel kruela ĝi estas kaj kompatinda samtempe! Je distanco de kelkcent kilometroj kuŝas la paketo, kiu por ilia urbo signifas vivon. Se oni ne alveturigos ĝin ĝustatempe, dekoj da homoj - infanoj kaj plenkreskuloj senpove pereos. Kaj li vizitados unu pacienton post la alia, li rigardos en iliajn brilantajn okulojn, li donados al ili injektojn, kies efiko rapide malaperos, kaj je ĉiuj demandoj li devos nur levi la ŝultrojn kaj per rompita voĉo respondi:\n:\"Sed jes. . . . estas sufiĉe da sero. . . kompreneble. . . . ĝi estas en Nenana. Kion pri ĝi?\"\n:Por kio estas ĉiuj eltrovaĵoj de la moderna tekniko, se ili ne povas helpi tie, kie temas pri savo de homaj vivoj? Por kio estas aŭtomobiloj en tiu ĉi terura lando? Por kio estas la aeroplanoj meze de polusa vintro?\n:Kaj en liajn pensojn komencis ŝteliĝi io kiel amara riproĉo. Kial li loĝiĝis en tiu ĉi lando forgesita de Dio kaj homoj, en tiu ĉi mizera urbo, kiu estas la lasta civilizita loko sur la amerika kontinento. Kiel facilan kaj komfortan vivon havas homoj vivantaj en la sudo! Tie sufiĉus nur voki per la telefono kaj post kelkaj horoj estus la sero en la manoj de la kuracisto. Kaj ĉi tie. . . . ?\n:Sed subite li rekonsciiĝis. Li ekhontis pri tiu ĉi momenta malforteco. Ne, ne - la vera viro ne parolas tiamaniere. Plendi povas nur malbravuloj. Riproĉi la sorton pro ĝiaj malfavoro kaj malico povas nur homoj de etaj koroj. La vera viro ektimas neniun malhelpaĵon. Kaj ju pli da ili li - renkontos survoje, des pli kuraĝe li ekmarŝas, li batalas kaj venkas!\n:Li forpaŝis de la fenestro kaj lia rigardo glitis al la biblioteko. Li malfermis la tirkeston kun geografiaj libroj kaj momenton li serĉis ion en ĝi, sed sensukcese. .\n:\"Silvio, ĉu vi prenis de ĉi tie landkartaron?\"\n:\"Mi havas ĝin, patro,\" diris Georgo.\n:\"Ho - vi ankoraŭ maldormas? Iru jam dormi, kaj ankaŭ vi, Silvio!\"\n:\"Kaj kion vi respondos al ili?\" demandis sinjorino Welch, kiu intertempe tralegis la telegramon kaj nun kune kun Georgo studis landkarton de Alasko.\n:\"Mi ankoraŭ ne scias,\" respondis la kuracisto. \"Sed mi devas solvi la problemon, kaj tuj. Permesu, Georgo!\"\n:Li ja konis detale la landkarton de Alasko, sed li tamen volis plivigligi la memoron per rigardo en la landkartaron.\n:Momenton li atente rigardis la cirkletojn, kiuj indikis la urbojn kaj vilaĝojn situantajn inter Nome kaj Nenana. Poste li prenis la cirkelon kaj liniilon kaj mezuris distancojn inter la unuopaj lokoj. Sed li ne povis solvi la problemon kiel ajn; senĉese li skuis la kapon.\n:\"Ĉu ne estus eble aranĝi iun ekspedicion el Nome, kiu veturu tien?\" ekhavis ideon sinjorino Welch. \"Eble ni trovus kelkajn virojn, kiuj provus tion.\"\n:\"Neeble! Ke ni trovus tiajn virojn, pri tio mi ne dubas. Sed kiel longe daŭrus la veturo? Kaj dume. . . . kiom da homoj mortus!\"\n\n:\"Aŭ. . . se oni forsendus el Nenana la motor-sledon!\" ekbrilis la okuloj de Georgo.\n:La kuracisto ekridis kaj karesis la filon per amplena rigardo.\n:\"Vi ja ankoraŭ ne scias, Georgo, kio estas Alasko. Jes, se ĝi estus bela ebenaĵo, sur kiu troviĝus neniu malhelpaĵo - kial ne? La motor-sledo certe estus ĉi tie plej baldaŭ. Sed ĉu vi povas imagi al vi, kio atendas la veturanton en tiuj ĉi dezertaj kaj perfidaj regionoj? Se ne estas eble uzi la aeroplanon, tiam restas nur unu komunikilo. Kal tio estas-\"\n:\"La hunda kunjungaĵo!\" interrompis lin Georgo.\n:\"Jes. Kaj tiu, kiu gvidos ĝin, devos havi nervojn kiel el ŝtalo, okulojn viglajn kiel ĉe falko, li devos esti elasta kiel ligno kaj rapidmova kiel cervo. Kaj li devos tre bone koni la regionon, ĉar alie li certe vojeraros kaj pereos.\"\n:Ĉiuj eksilentis. En la ĉambro regis premanta silento. Nur la pendolo de la horloĝo en egalaj intervaloj forkalkulis la sekundojn, kiuj rapide ŝanĝiĝis en minutojn, el kiuj ĉiu rememorigis al ili la krudan realon.\n:Georgo suprenlevis la kapon kaj rigardis al la patro. Li vidis lian zorgoplenan vizaĝon, lacajn okulojn - kaj subite li eksentis tiom da kompato pri la patro, ke li ne povis resti sur unu loko. Li leviĝis kaj iris tra la ĉambro tren kaj reen. Ĉu estas vere nenia helpo? La malbenita paketo! Ĝi restos en Nenana - kaj poste iu ankoraŭ povos riproĉi la patron, ke li ne scipovis aranĝi la transporton!\n:Pri la transporto entute eĉ ne temas. Ja ekspedicion, kiun proponis la patrino, oni povus forsendi rekte el Nenana - oni ja ŝparus unu vojon. Sed grava estas rapideco kaj tempo! Kio helpus al la patro, se li ricevus la seron nur post unu monato! Nun estas necese agi rapide. Kun la paketo oni devas veturi kiel en vetveturo, kaj - se necese - transdonadi ĝin unu al la alia, sen ia paŭzo, sen ia ripozo, tiel, kiel ili faris antaŭ nelonge en gimnastika horo - kaj tiumomente Georgo subite haltis.\n:Li saltis al la patro, pendigis sin ĉirkaŭ lia kolo kaj ĝoje ekkriis:\n:\"Paĉjo, mi jam scias. . . !\"\n:\"Kion?\"\n:\"Mi scias, kion ni faros kun la paketo! Bonege! Bonege! Ĝi certe sukcesos!\"\n:\"Do - kion?\" la patro ne komprenis.\n:Ankaŭ la patrino scivole rigardis la knabon, kies vizaĝo radiis pro ĝojo.\n:\"Ili aranĝu stafeton!\" ekkriis Georgo kaj triumfe rigardis la surprizitajn gepatrojn.\n:\"Stafeton? Kiel?\"\n:\"Nu, rigardu!\" Georgo montris la landkarton kaj vigle klarigis sian ideon: \"Unu kunjungaĵo veturos el Nenana, ĉu ne. Ĝi alveturos al Tolovana kaj tie atendos alia viro kun nova kunjungaĵo. La tria estos en Hot Springs, la kvara denove aliloke - mallonge dirite ĉie, kie survoje el Nenana kun ni ekzistas telefona komunikiĝo. Ĝi estas stafet-veturo en granda mezuro -\nfaru tion, paĉjo!\"\n:Doktoro Welch subite plivigliĝis. Ĉiu laciĝo estis for. Unue li ĵetis longan rigardon al sia edzino. Poste li rapide leviĝis, ĉirkaŭbrakis la filon kaj kisis lin.\n:\"Jen, Georgo... tion oni nomas - doni konsilon ĝustatempe. Do, stafeto... Ke mi ne ekhavis tuj la saman ideon! Ĝi ja estas vere la sola ebleco....\"\n:Li surmetis la peltmantelon.\n:\"Kien vi iros?\" demandis sinjorino Welch.\n:\"Al la poŝtoficejo. Mi devas sciigi ilin pri mia decido.\"\n:\"Sed ĉu ne estus eble fari tion morgaŭ matene? Denove vi ne dormos.\"\n:\"Nenio alia restas. Morgaŭ matene ĉiuj lokoj devos esti sciigitaj, pri kio temas.\" \n:\"Ĉu ĝi sukcesos, paĉjo?\" ĝojkriis Georgo.\n:\"Certe! Mi kredas, ke ni trovos la homojn, kiuj konas sian devon. Kaj se ĝi sukcesos, ni estos savitaj!\"\n:La horloĝo jam antaŭ longe finbatis noktomezon, kiam la kuracisto ekiris al la poŝto. Sed li iris facile, kvazaŭ li ne estus travivinta tagon plenan de tulmulto, laboro kaj zorgoj. \n:Smith maldormis.\n:\"Mi supozis, ke vi venos ankoraŭ dumnokte, sinjoro doktoro,\" li bonvenigis la malfruan vizitanton.\n:\"Nevolonte mi ĝenas vin, sinjoro Smith, sed-\"\n:\"Nenia ĝeno! Mi faros kompleze ĉion por havi la seron ĉi tie kiel eble plej baldaŭ. Kompreneble, se tio estos nepre ebla.\"\n:\"Ĝi sukcesos, sinjoro Smith, ĝi certe sukcesos,\" diris la kuracisto ĝojplene.\n:Kaj post duonhoro flugis en ĉiujn pli grandajn lokojn inter Nome kaj Nenana la alarmanta alvoko:\n:\"Aranĝu stafeton, kiu alveturigos la seron en minacitan Nome. La raporton pri la aliĝintaj viroj sendu tuj al Nome kaj al Nenana. Doktoro Welch.\"\n:Kiam la kuracisto forlasis la poŝtoficejon, ĉirkaŭis lin la nepenetrebla mallumo. Ĝi estis la mallumo, el kiu grimacas la morto. Sed nun li jam ne timis ĝin.\n:Ĉu venkos la vivo?\n:Vere, malfacile respondi, kiam la decida lukto ankoraŭ ne komenciĝis. Sed sufiĉas, ke estis donita ordono al la atako. Jam en ĝi estas la vivo kaj la forto.\n:Kaj sur la vizaĝo de doktoro Welch aperis esprimo de firma decidemo.\n \n:Ĉapitro 4\n==La volontuloj==\n::La malgranda hotelo en Unalaklik estis plenplena. Kaj ĉiam ankoraŭ venadis novaj viroj. Iuj staris ĉirkaŭ la ardigita forno, la aliaj sidis ĉe la tabloj. Ili atendis, ĝis venos la ŝerifo, kaj vigle interparolis.\n:\"Mi estas vere scivola, kial li kunvokis nin,\" diris la ĉasisto Finke.\n:\"Eble aperis nova dekreto pri la plialtiĝo de la impostoj,\" aŭdiĝis la tajloro Stilding, la eta vireto, kiu estis ĝusta malo de fortkorpulo Finke.\n:\"Ne ĝenu min pri la irnpostoj,\" grumblis la gastejestro. \"Jam nun ili estas tiom altaj, ke mi ne scias, kie staras mia kapo.\"\n:\"Nu nu, nur malrapide, Sam,\" incitetis lin la tajloro. \"Kiu fartas vere malbone, tiu ordinare ne plendas.\"\n:\"Nur staru por unu duonjaro sur mia loko!\" faris zorgoplenan mienon la gastejestro. \"Poste vi parolus alimaniere.\"\n:\"Eh, ĉiu el ni havas sufiĉe da propraj turmentaj zorgoj,\" svingis per la mano Finke. \"Kaj - ke mi ne forgesu - mia edzino alportis el vendejo ian panikan sciigon el Nome. Ĉu vi aŭdis pri la afero?\"\n:\"Laŭdire furiozas tie ia epidemio,\" informis kompleze la tajloro.\n:\"Kompreneble - mi ne scias, kio estas vero. Tio povas esti nur nova blufo. Vi ja scias. . . . ni ĉiuj estas fermitaj inter kvar muroj, solidan laboron oni ne havas - kaj pro tio homoj fikcias diversajn sensaciajn informojn, por ke ni per ili amuziĝu.\"\n:\"Sed ne,\" neis per la kapo la gastejestro, \"io estos vero. La poŝtestro eĉ diris, ke tie mankas medikamentoj - aŭ io simila.\"\n:\"Nu, tio estus malbona,\" diris pripenseme Finke.\n:La tajloro Stilding volis ekparoli pri ĉiuj malsanoj, kiujn li travivis, kiam malfermiĝis la pordo kaj en la ejon venis la ŝerifo de Unalaklik, brue salutata de la kunvenintaj viroj.\n:Li ekstaris antaŭ la bufedo, kaj kiam ĉiuj silentis, li komencis:\n:\"Viroj! Eble vi estas surprizitaj, ke mi kunvenigis vin tiom neatendite. Sed la afero estas tiom grava kaj urĝa, ke mi ne povas prokrasti ĝin.\"\n:La ĉeestantoj fariĝis pli atentemaj.\n:\"Eble vi jam aŭdis, ke en Nome aperis difterio. Doktoro Welch bezonas kiel eble plej baldaŭ freŝan seron. Li mendis ĝin en Seattle. La aeroplano alportis ĝin al Anchorage, sed pluen ĝi ne povis flugi. En tiu ĉi momento la paketo estas survoje al Nenana, klen ĝi verŝajne estos alportata hodiaŭ tagmeze. Sed temas pri tio, kiamaniere transporti ĝin el Nenana al Nome.\"\n:La ŝerifo rigardis la virojn, kvazaŭ li atendus ilian proponon. \n:Ĉiuj silentis. Nur de la tablo, kiu estis ĉe la forno, aŭdiĝis malkuraĝa voĉo: \n:\"Malfacila afero!\"\n:\"Doktoro Welch pripensis ĉiujn cirkonstancojn,\" daŭrigis la ŝerifo.\n:\"Kaj fine li konstatis, ke estos necese aranĝi stafet-veturon. Hodiaŭ mi ricevis de li telegramon.\"\n :Kiam li finlegis ĝin, la salono silentis. Sed nur momenton. Ĉar tuj poste aŭdiĝis kelkaj ekkrioj:\n:\"Tio estas neebla!\"\n:\"En tiu ĉi vetero, kiam ni eĉ hundon ne elpelus - en Nome n?\"\n:\"Absoluta frenezeco!\"\n:\"Oni facile diras: aranĝu stafeton! Sed kiu veturos?\"\n:\"Tio estus certa mortveturo!\"\n:La salono bruis kiel vespa nesto.\n:La ŝerifo staris ĉe la bufedo kaj li observis per rigida rigardo la ŝtormon de indigno, kiun vekis lia komuniko. Post kelkaj momentoj li tintigis la glasojn. La kunvenintoj denove trankviliĝis.\n:\"Vi pravas, amikoj,\" kaj li elparolis la vorton, \"amikoj\" kun tiom malvarma akcento, ke ĉiuj tuj divenis, kion la ŝerifo sentas. \"Ĝi aspektas vere kvazaŭ absoluta frenezeco, kaj kiu partoprenos la stafetveturon, tiu devos esti preparita por ĉio. Sed ĝuste pro tio neniu estas devigata. La aliĝoj estas memvolaj.\"\n:\"Feliĉe!\" respiris iu duonlaŭte.\n :La ŝerifo ne lasis sin ĝeni kaj daŭrigis:\n:\"Kaj tial mi demandis vin: kiu memvole aliĝas por veturigi la paketon da sero el Unalaklik al Nome?\"\n :La silento, kiu ekregis post tiu ĉi demando, ne estis interrompita eĉ per unu vorto. Kelkaj viroj klinis la kapon, ĉar ili volis eviti la esploran rigardon de la ŝerifo. La aliaj scivole ĉirkaŭrigardis tra la superplenigita salono. Sur kelkaj vizaĝoj aperis malrespektaj ridetoj.\n:Kaj en tiu hontiga silento aŭdiĝis de malantaŭe la klara, kvazaŭ metala voĉo:\n:\"Mi!\"\n:Ĉiuj surprizite rigardis malantaŭen.\n :Kiel? Ĉu Gunnard Kasson? Tiu longstatura viro kun malgrasa vizaĝo kaj severe kuntiritaj trajtoj, kiu alvenis ĉi tien kun edzino kaj du infanoj antaŭ kelkaj jaroj el Finnlando?\n:Jes, estis li. Dum la tuta agado li ne parolis eĉ unu vorton. Ĉiujn rimarkojn li per unu orelo aŭdis kaj per la dua ellasis. Li staris en la angulo neparolema kaj profunde meditanta. Li aŭdiĝis nur tiam, kiam oni devis paroli koncize kaj reale.\n :Ili atakis lin kvazaŭ vespoj.\n :\"Vi... ! Ĉu vi scias, kion tio signifas - veturi en tiu ĉi vetero al Nome?\"\n:\"Mi scias.\"\n:\"Kaj ĉu vi scias, ke vi devos atendi pli facile morton, ol revenon hejmen?\"\n:\"Jes.\"\n:\"Vi forgesas vian familion!\"\n:\"Ne.\"\n:\"Kion faros ĉi tie viaj infanoj sen vi? Videble, kiom vi amas ilin! La bona patro zorgas antaŭ ĉio pri sia propra familio!\"\n:\"Jes, kaj li pensas pri siaj infanoj!\" insistegis alia.\n:Sed tio estis jam ankaŭ por la trankvileca Gunnard Kasson tro multe. Li paŝis antaŭen kaj stariĝis apud la ŝerifo. En liaj okuloj ekbrulis stranga fajreto.\n:\"Vi memorigis min pri miaj infanoj. Nu, ĝuste je ili mi pensis la tutan tempon kiam la ŝerifo rakontis al ni pri la tragedio en Nome. Kaj se mi aliĝas al la veturo, mi faras tion nur pro tio, ke mi amas miajn infanojn. Mi povas imagi al mi, kion ni ĉiuj sentus, se la epidemio furiozus ĉe ni, kaj se ni estus devigataj - same kiel nun la Nomeanoj - atendi la helpon de aliaj homoj. Tiam mi ŝatus aŭdi viajn rimarkojn pri la bravaj viroj kiuj timante pri sia propra vivo pasive alrigardis, kiel dekoj da infanoj balanciĝas inter la vivo kaj morto! Sed nun mi volas aŭdi jam nenion - kaj precipe ne pri mia familio. Mi aliĝis kaj mi veturos.\"\n:La ĉeestantoj eksilentis. La viroj embarasite ĉifis siajn ĉapojn. Ili klinis la kapojn kaj nekompreneble murmuris. Gunnard Kasson donis al ili fortan baton.\n:Kaj denove ekparolis la ŝerifo:\n:\"Kiu volas veturi kun Kasson?\"\n:Preskaŭ ĉiuj manoj leviĝis alten.\n:La ŝerifo ridetis. Kaj el lia voĉo perdiĝis ĉia malvarmo, kiam li daŭrigis:\n:\"Ĝi estis nur malgranda ruzo mia, amikoj, kaj vi certe pardonos min. Efektive - Kasson veturos sola. Mi volis nur konvinkiĝi, ĉu antaŭ mi staras viroj aŭ malbravuloj. Mi ja en la animo jam decidiĝis, ke mi rezignos mian oficon kaj mem veturos. Ĉar ne estus tre granda honoro gvidi komunumon, kies viroj ne scias sian devon.\"\n:Kaj sin turninte al Kasson, li aldonis:\n:\"Mi dankas vin, Kasson! Mi dankas vin nome de la infanoj el Nome. Kaj nome de la infanoj de la tuta mondo.\"\n:Kiam li premis la manon de Kasson, en la salono eksonis aplaŭdo. Fine ekestis preskaŭ konflikto pri tio, kiu veturu. - Sed ĉar Kasson aliĝis la unua, estis interkonsentite, ke li veturos.\n:Ĉiuj ariĝis ĉirkaŭ li kaj donis al li la manon. Ili ekhontis pro tio, ke ili havis tiom malmulte da kompreno pri la suferado de siaj proksimuloj. Ilin turmentis la riproĉoj de la konscienco pro la egoismo, kiu kaptis ilin dum kelkaj momentoj. Ili klopodis rebonigi sian eraron almenaŭ per tio, ke ili konsilis al Kasson, kiamamere li devos prepari sin por la danĝera veturo.\n:Intertempe la ŝerifo rapidis al la poŝtoficejo.\n:Kaj post kelkaj minutoj flugis al Nome la ĝojiga raporto. Ĝi estis ja konciza, sed en ĝi kuŝis la tuta beleco kaj fiereco de la homo:\n:\"Unalaklik preparita. Veturos Gunuard Kasson.\"\n:La saman tagon akceptis Nome ankoraŭ kvar telegrafajn depeŝojn:\n:\"Ruby - preta. Leonard Seppala.\"\n:\"Hot Springs - preparita. Emil Erikson.\"\n:\"Tolovana. Iras Wurd Kalland.\"\n:\"Nenana. La kontakto kun Tolovana funkcias. Veturas Will Shannon. Li ekvojaĝis hodiaŭ tagmeze.\"\n:Doktoro Welch iris antaŭ vespero al la poŝtoficejo. Denove li travivis tagon de streĉa laboro. La epidemio disvastiĝis per nekredebla rapideco. En ĉiu horo estis anoncataj novaj kaj novaj malsanuloj. Krom Kudlago jam mortis ankoraŭ du pacientoj.\n:Li venis al la poŝto en tiu momento kiam la oficisto Smith transskribis la lastajn signojn de la Mors-alfabeto. Doktoro Welch malpacience ekprenis la telegramon el Nenana kaj legis ĝin. Post finlego ekbrilis en liaj okuloj varmegaj larmoj. La larmoj de admiro kaj dankemo.\n:Ili jam veturas!\n:Ili jam venigas la savon! Ili venigas la vivon por dekoj da minacataj infanoj! Ke ili alvenu ĝustatempe!\n:Li rigardis al la urbo.\n:Al li ŝajnis, kvazaŭ la nigra ombro de la morto fariĝas pli hela pli malforta, kvazaŭ ĝi leviĝas super la tegmentojn de la domoj. Sed poste ĝi restis staranta kaj kvazaŭ fiksita ĝi pendis super la urbo.\n:Doktoro Welch ektremis. Li konsciiĝis, ke la danĝero estis plimalgrandigita, sed tute ne forigita. La sorto de la urbo Nome kuŝas en la manoj de kelkaj kuraĝaj viroj.\n:En la manoj de stafeto.\n:Ĉu ĝi alvenos?\n\nĈapitro 5 \n==La stafeto==\n\n:DOKTORO WELCH ne estis la sola homo, kiu kelkfoje dum la tago vizitis la poŝtoficejon en Nome. La dua viro, kiu senĉese forsendis la telegrafajn depeŝojn en la civilizitan mondon, estis la ĵurnalisto Hilton. \n:Jam de la unua interparolo kun la kuracisto estis al li klare, ke temas pri okazo tre grava, kaj li, kiel ĵurnalisto, tuj decidiĝis, ke li eluzos tion. Li apenaŭ eksciis pri la epidemio, kiam li tuj forsendis al sia ĵurnalo detalan raporton, en kiu li priskribis la malesperan situacion en la plej norda urbo de la amerika kontinento. La ĵurnalo represis ĝin en okulfrapa aranĝo sur la fronta paĝo. Kaj ĉar la sciigon prete disvastigis ankaŭ la radio, post nelonge sciis pri la afero la tuta kultura mondo.\n:Nome kaj ĝiaj trafitaj loĝantoj fariĝis la centro de la universala atento. Ne estis homo, kiu ne interesiĝis pri la dramo en la dezerta nordo.\n:Ĉiu nova depeŝo de Hilton estis sensacio. Ĵurnaloj presis apartajn eldonojn en centmilaj eldonkvantoj. La redakcioj estis superŝutataj per demandoj. Ariĝis sennombraj proponoj, kiamaniere oni povus transporti la seron el Nenana al Nome. Sed ĉiuj estis destinitaj al pereo nur pro tiu simpla kaŭzo, ke ili estis nerealigeblaj.\n:La aviadistoj, kiuj vidis en transporto de la sero unuavice aferon de sia profesia honoro, superŝutis per telefonaj demandoj la meteorologiajn staciojn. Inter ili estis ankaŭ tiuj, kiuj volonte riskus eĉ sian vivon, nur ke ili povu helpi la malfeliĉan urbon. Sed la informoj de la meteorologiaj stacioj estis tiom malfavoraj, ke ne estis eble doni permeson pri ekiro.\n:Kaj kiel proksimiĝis la paketo al Nenana, tiel kreskis la sufoka streĉo. Kio sekvos?\n:En la laborejoj, en la vendejoj, sur la stratoj, en la vagonaroj, en la oficejoj, en la kafejoj, ja eĉ en la lernejoj oni parolis pri nenio alia ol pri Nome. Ĉu la paketo restos en Nenana? Aŭ ĉu okazos ia miraklo, kiu ebligos transporti la seron al la destinita loko?\n:Tiuj estis momentoj, kiam la malfeliĉo vekis en la homoj la plej noblajn sentojn: kompaton al la suferantoj kaj klopodon helpi ilin.\n:Ĉefan vorton en la diskutoj havis kompreneble tiuj, kiuj konis Alaskon el propra sperto. Tiuj estis precipe la eks-orministoj, al kiuj prezentiĝis la alloga okazo por plivigligi la rememorojn pri la malkvietaj jaroj de sia vivo. Ili rakontis pri kruelaj frostoj kaj teruraj ventegoj, pri la netraireblaj montpasejoj, el kiuj precipe la Chilcoota pereigis centojn da kuraĝaj aventuruloj, pri la krutaj glacirokoj kaj perfidaj abismoj, pri la bestaro, kiu en vintro fariĝas tre danĝera - kaj per ĉiuj rakontoj ili vekis grandan intereson ĉe siaj aŭskultantoj - sed ili ne scipovis per ili konsoli.\n:Ju pli klare la homoj konstatis, ke en tiu ĉi lukto kun la senkompata naturo la homo estas senpova, kaj al malsanaj infanoj restas nenio alia ol la morto, des pli granda korpremiĝo kaptis ilin.\n:Tiu ĉi nubo de la sufoka streĉo estis subite distranĉita per blindiga fulmo:\n:Veturos stafeto!\n:Tiel, kiel en la naturo post ekflamo de la fulmo estas momento de tomba trankvilo, kiun en la sekvanta momento anstataŭas surdiga tondrobruego - ankaŭ la homoj legante la grandajn literojn pri la alaska stafeto restis kvazaŭ senkonsciigitaj. Sed poste ili ĝojegis kvazaŭ infanoj, kaj renkontiĝante, homoj ĉirkaŭbrakis nekonatojn, en la vagonaroj kaj ĉie, kie la homoj interrilatas, ekregis admirinda komplezo, komunikemo, ĝentileco kaj afableco - ĉar ĉiuj konsciiĝis, ke en tiuj ĉi emociaj momentoj la homaro donis sian plej belan frukton.:La stafeto fariĝis la devizo de la tago. La infanoj aranĝis stafetkurojn de la mateno ĝis la vespero: en la gimnastikejo, survoje al la lernejo kaj de la lernejo, sur la glitejo kaj dum la glitkurado. La plenkreskuloj rigardis ilin - kaj strange! - nun tute ne ĝenis ilin, ke la infanoj malhelpas ilian iron, ke ili krias kaj bruas. La plenkreskuloj rigardis ilin kun aprobaj ridetoj, ĉar ili ne vidis antaŭ si la ludantajn infanojn, sed kelkajn kuraĝajn heroojn, kiuj ĵus entreprenis neviditan vetveturon kun la morto.\n:Will Shannon, Wurd Kalland, Emil Erikson, Leonard Seppala, Gunnard Kasson!\n:La kvin nomoj, kiuj vigligis la mondon! La kvin nomoj, al kiuj estis fiksitaj esperoj ne nur de tiu unu milo da loĝantoj en Nome, sed esperoj de la centmiloj kaj milionoj da homoj en la tuta mondo! La kvin nomoj, kiuj vekis respekton kaj admiron, apenaŭ ili estis elparolitaj.\n:Io tamen bremsis la ĝojegon kaj entuziasmon. Tio estis la penso; kiel ili fartos dum la longa kaj danĝera veturo.\n:Al ĉiu el la kvin herooj, kies nomoj ĝis tiu tempo nenie estis legeblaj, estis direktitaj la esperoj de la mondo egalgrade. Ĉar ĉiu estis la kolono, la pilastro, kiu devas ne krevi. Ĉiu estis la ĉenero, kiu devas ne esti traŝirita. Sur ĉiu el ili kuŝis la sama kvanto de la respondeco. Se unu malsukcesos, la stafeto ne sukcesos.\n:La tuta mondo tremetis pri la sukceso de la plej kuraĝa veturo, kiun la historio konis.\n: Nur tiuj, kiuj estis la ĉefaj personoj en tiu ĉi grandioza lukto estis trankvilaj. Ili ne pensis pri tio, ke ili faras ion eksterordinaran. En la senkompata lukto pri la taga pano ili lernis simplecon. Pro tio la taskon, kiun ili surprenis, ili taksis kvazaŭ ion memkompreneblan. Ie en la dezerto mortas homoj kaj estas en ilia povo savi ilin. Ĉu ili mem pereos plenumante ilian taskon? Eble. Sed okazu kio ajn, ili faros ĉion, kio estos en iliaj\nfortoj. Ja, kiel ili povus ankoraŭ unufoje en la vivo rigardi en la okulojn de homo, se ili dum tiaj cirkonstancoj restus hejme, en la komforto, en la varmo, apud la varmigita forno? Ĉu estas io pli simpla kaj pli komprenebla ol tio, ke ili veturas?\n:Kaj se iu montrus al ili la sensaciajn artikolojn en la ĵurnaloj, se iu dirus al ili, ke ili estas taksataj kiel la plej grandaj herooj de la nunaj tagoj, ili svingus per la manoj, kvazaŭ ili volus diri: \"Eh, lasu nin trankvilaj. Tiaj bagateloj!\"\n:Ĉiu ja ankaŭ erarus, kiu supozus, ke la stafeto ekveturis kun iaj ceremonioj.\n:Will Shannon alvenis kun sia sledo kaj kunjungaĵo de dek du hundoj al la stacidomo en Nenana; li anoncis sin ĉe la staciestro kaj atendis la alveturon de la lokomotivo.\n:Akompanis lin kelkaj amikoj, kiuj helpis al li kontroli la kunjungaĵon kaj premligi la rimenojn.\n:Kaj jam aŭdiĝis la fajfo. La lokomotivo ruliĝis al la stacidomo. La lokomotivestro rapide desaltis kaj transdonis al la staciestro malgrandan paketon.\n:\"Jen la sero,\" li diris.\n:\"Kaj ĉu tio estas ĉio?\" miris la ĉirkaŭstarantoj pri la malgranda dimensio de la paketo, kiu pezis ne pli ol duonkilogramon. Ili he povis kompreni, ke la vivo de multaj homoj povas dependi de io tiom malgranda.\n:\"Jes,\" ridetis la lokomotivestro. \"Kaj kiamaniere vi forsendos ĝin pluen?\"\n:Ne estis necese klarigi tion al li. Ĉar intertempe la staciestro transdonis la paketon al Shannon. Tiu metis ĝin en dikan felon, ĉirkaŭligis ĝin per fortikaj rimenoj kaj fiksis ĝin al la sledo.\n:Poste li adiaŭis per manpremo la lokomotivestron, la staciestron kaj amikojn, saltis sur la glitveturilon, eksvingis la vipon kaj - la stafeto ekveturis.\n:\"Sukceson!\" kriis ĉiuj.\n:Sed la unua viro de la stafeto tion jam ne aŭdis. Ne estis tempo por longa prokrasto. La konscio, ke ĉiu horo, eble ĉiu minuto povas signifi la savon de homa vivo, devigis rapidon.\n:Ĉio estis tiom simpla kaj tamen en tiu simpleco kuŝis tiom da vireco kaj hardeco, sed ankaŭ tiom da delikateco kaj amo!\n:La vojo al Tolovana kondukis tra la vasta arbaro sur la maldekstra bordo de Tanana, kiu enfluas en la plej grandan riveron Yukon. Sed ĝi estis tiom neĝblovita, ke Will Shannon estis devigata veturi tra la vojo-nevojo.\n:Kiam la stafeto forlasis Nenana, la barometro montris -35 °C. Sed blovis tiom forta vento, ke la frosto estis duoble sentata. Will Shannon surhavis pezan peltmantelon, peltan ĉapon, altajn botojn kaj varmajn mufogantojn. Kaj li tamen veturinte kelkajn horojn frostotremis. De tempo al tempo li kuris apud la kunjungaĵo por iomete plirapidigi la cirkuladon de la sango.\n:Antaŭ la vespero la vento ĉesis. Will Shannon eluzis la trankvilajn momentojn por nutri la hundojn. Kaj poste daŭrigis la veturon.\n:En la mallumo li progresis multe malpli rapide ol tage. La kunjungaĵo kelkfoje renkontis altan neĝamason, la glitveturilo multfoje preskaŭ renversiĝis koliziinte kontraŭ falintan arbon. La hundoj elĉerpiĝis, kaj ankaŭ Will Shannon sentis lacon en la tuta korpo. Sed eĉ ne unufoje li sentis tenton ripozi. Li bone konsciis, ke la savo de multaj homoj kuŝas en liaj manoj kaj laŭ tio li agis.\n:En Tolovana oni atendis lin jam en la vesperaj horoj. La satnutrita kunjungaĵo de Wurd Kalland dormetis en la stacidomo. Wurd Kalland kun siaj amikoj malpacicnce rigardis la horloĝ-montrileton. Ĉu Will Shannon alvenos?\n:Li alvenis nur iom antaŭ noktomezo. Malgraŭ tio, ke li estis tre lacigita, li ridetis.\n:\"Feliĉan vojaĝon!\" li deziris al Kalland, transdonante al li la paketon da sero.\n:Wurd Kalland metis la seron sur la sledon, svingis manon je saluto kaj ekveturis. Tuj poste flugis al Nenana, al Hot Springs kaj al Nome la telegrafa depeŝo, ke Will Shannon feliĉe alvenis kaj Wurd Kalland daŭrigas la veturon.\n:Wurd Kalland havis antan si ĉirkaŭ okdek kilometrojn da veturo. La plej danĝera estis la transveturo trans riveron Tanana. Ĝi estis frostiĝinta unu metron kaj ankoraŭ pli profunden, sed en la lokoj, kie estis rapidftuo, troviĝis nur maldika glacia tegaĵo. Sufiĉus surveturi tian lokon kaj. . . .\n:En la mateno la temperaturo okulfrape malaltiĝis. Sur la firmamento aperis nuboj, kiuj anoncis proksimiĝantan neĝventegon.\n:Wurd Kalland instigis la hundojn al pli granda kaj ĉiam pli granda rapideco. Kaj kiam li fine, duonfrostiĝinta ekvidis la domojn de Hot Springs, aperis sur lia frostorigida vizaĝo kontenta rideto.\n:Kaj denove la sama bildo kiel en Tolovana: nova kunjungaĵo, nova viro kaj nova ĝojplena telegramo pri la venko de Kalland.\n:Emil Erikson veturis el Hot Springs al Ruby. La distanco, inter tiuj ĉi du lokoj, estis pligrandigita per tio, ke li devis dufoje traveturi la riveregon Yukon.\n:Kiam li forlasis Hot Springs, la ĉielo estis malserena per pezaj nuboj kaj la vento eĉ ne blovetis. Emil Erikson konis tian trankvilon. Li sciis, ke post ĝi kutime venas ventego, en kiun eĉ la plej kuraĝa nordulo ne kuraĝas iri. Kaj li tamen ekveturis. La malesperanta Nome atendis.\n:La ventego ekfuriozis tuj post tagmezo. Samtempe kun ĝi falegis el la plumba ĉielo tuta torento da neĝo. La ventego pelis ĝin antaŭ sin, ĝi muĝis, fajfegis, rompis la arbojn, blindigis la veturanton kaj hundojn. De tempo al tempo tiel mallumis, ke oni ne povis vidi eĉ unu paŝon antaŭe.\n:La hundoj jam nur sin trenis. Emil Erikson nur per streĉo de ĉiuj fortoj ne falis. Sed la stafeto veturis. La posttagmezon, la tutan nokton kaj ankoraŭ unu tutan tagon. Tridek tri horojn da seninterrompa veturo. Tridek tri horojn da superhoma sufero. La 29-an de januaro je la naŭa vespere Emil Erikson atingis duonmorta sian celon - Ruby.\n:Tie jam atendis lin viro, kiu estis traveturonta la plej longan kaj plej danĝeran parton de la tuta stafeta veturo - Leonard Seppala.\n\nĈapitro 6\n==Leonard Seppala==\n\n\n\n:NENiU alia povis entrepreni tiom danĝeran vojaĝon, kiom estis el Ruby al Unalaklik ol Leonard Seppala. Kiel Gunnard Kasson ankaŭ li devenis de Finnlando. Jam de sia infanaĝo li vivis en malvarma klimato kaj tial alkutimiĝis al la malmilda Alasko multe pli frue ol miloj da aliaj enmigrintoj. Lia staturo estis alta, li estis maldika. Li havis blondajn, ondajn harojn kaj bluajn okulojn, el kiuj elradiis infana ludemo kaj fera volo.\n:Lia kunjungaĵo estis la plej bela en la tuta Ruby. La terkulturistoj en aliaj landoj fieras pri la belaj ĉevaloj. En Alasko la viroj fieras pri siaj hundoj. Precipe la gvidanta hundo Balto, kiu ricevis la nomon laŭ la Balta maro, ĉar Seppala volis havi daŭran kaj vivan rememorigon je sia malproksima patrujo, distingiĝis per belega kresko, forto, kuraĝo kaj inteligento. Ĝi ja ne saltis laŭ ordono super bastonon, nek prezentis diversajn figuretojn, nek \"petis\". Sed sufiĉis, ke ĝia sinjoro diris al ĝi kelkajn vortojn kaj la hundo tuj komprenis, kion li postulas de ĝi.\n:De tempo al tempo okazis, ke aro da hundoj komencis interbatali. Unu signo de Seppala - kaj Balto troviĝis inter ili. Se la hundoj konkorde ĵetus sin kontraŭ ĝi, ili certe disŝirus ĝin. Sed estis preskaŭ mirinde, kiom la ĉeesto de la fortstatura luphundo efikis al ĉiuj. Sufiĉis, ke ĝi al unu aŭ du ribelantoj mordetu la orelon, ke ĝi mallonge boju, ke ĝi montru siajn dentojn kaj ĉirkaŭrigardu kiel reĝo - kaj jam estis trankvilo. La hundoj ekmurmuris kaj konfuzite retiriĝis en siajn budojn, aŭ ili komencis flati al Balto.\n:Komence Seppala veturis laŭ la fluo de Yukon. La vojo kondukis tra la arbaro, kiu iomete mildigis la akrecon de la ventego. Malgraŭ tio la kunjunĝaĵo iris nur tre malrapide antaŭen, ĉar ofte troviĝis sur la vojo elradikiĝinta arbo, kiun li devis ĉirkaŭveturi.\n:Matene li transveturis Yukon-on kaj baldaŭ atingis la ebenaĵon. Ĉi tie la danĝero kulminis. La ventego, nekatenita per la baro de la arbaro, ekfuriozis kvazaŭ freneza. La frosto plifortiĝis tiom, ke Seppala povis mezuri 60°C sub nulo. Kaj krom tio li veturis sur tia surfaco de la tero, ke ĉiu paŝo povus rezultigi teruran falon en la profundon.\n:Seppala konis tiajn marĉajn regionojn, kie nur la maldika surfaca tavolo estis frostiĝinta. Tia loko facile rompiĝus sub la pezo de unu hundo, tiom pli de la tuta kunjungaĵo! Pro tio li veturis tre singarde, grandparte fidante la naturan instinkton de Balto.\n:Horo post horo pasis kaj la monotona regiono daŭris. La hundoj estis elĉerpitaj de laco kaj de malsato, ĉar sur la vasta ebenaĵo ne estis unu loketo ŝirmita kontraŭ la ventego, kie Seppala povis nutri la kunjungaĵon. Kiam li vidis, ke li vane atendas tian monteton, li decidiĝis pri mallonga ripozo en la malferma regiono. Li haltigis la kunjungaĵon kaj disdonis al la hundoj la frostiĝintajn fiŝojn. La hundoj avide ĵetis sin al ili. Pli frue, ol Seppala venis al Balto, la duopo ĉe la glitveturilo jam pretis por pli kaj postulis per mallonga murmuro aldonon. Seppala ĵetis al ili ankoraŭ kelkajn fiŝojn kaj karesis ilin per la mano. Samtempe li rigardis al la neĝo, kie videblis kelkaj ruĝaj makuloj. Li konsterniĝis. De kio ili devenis? En tiu momento unu hundo levis la piedon kaj Seppala ekvidis sange ŝirvunditan plandon. Kompato premis lian gorĝon. Sed li tuj venkis ĝin. En Nome mortas infanoj. Ili atendas savon. Ne konvenas ĝemi kaj perdi tempon pro kelkaj ŝirvundoj.\n:Ankoraŭ unufoje li mankaresis la hundojn kaj li kliniĝis por preni la konduk-rimenojn.\n:La hundoj je la antaŭo rigardis al li. Kiam li kliniĝis, ili ŝajne supozis, ke li volas doni al ili novan porcion da fiŝo. Ili rapide ariĝis ĉirkaŭ li. Ĉiu volis esti la unua.\n:Kaj en tiu momento okazis io neatendita.\n:Eksonis mallonga, seka krako. Seppala tuj divenis, kio okazis. Sed antaŭ ol li povis forsalti, la glacio sub li rompiĝis kaj Seppala kun la glitveturilo troviĝis en la marĉaĵo.\n:La timigitaj hundoj saltis sur la firman glacion kaj volis forkuri. Sed Balto revenis per arka flankvojo por sia sinjoro.\n:\"Antaŭen, Balto! Tiru!\" kriis Seppala kaj klopodis suriri sur la firman glacion, sed tiu sub lia pezo ĉiam rompiĝis.\n:La saĝa hundo komprenis. Ĝi kuregis denove al sia gvida loko kaj streĉis ĉiujn fortojn. Tiamaniere la ceteraj hundoj estis devigataj kuntiri.\n:Feliĉe estis ke la kondukrimenoj estis faritaj el tre solida felo. Ili alie certe traŝiriĝus, ĉar la sledo kojnumiĝis kaj ne povis elgliti.\n:Fine Seppala sukcesis kuŝiĝi sur la glacion. Li kliniĝis super la perfida marĉaĵo, levetis iom la glitotrabojn kaj - la sledo ekflugis sur la firma glacio.\n:\"Balto, haltu!\" kriis Seppala kaj li pene levis sin. Li ja havis peltan veston, kiu estis taŭgigita por tiaj akcidentoj, sed tamen kelkaj gutoj penetris sub ĝin ĝis la nuda korpo kaj nun senkompate malvarmigis.\n:La kunjungaĵo obee haltis. Seppala atingis la sledon kaj lia unua penso estis al la paketo da sero. La pelto, en kiu ĝi estis envolvita, estis surface malsekigita, sed la interno estis absolute seka. Trankviligita li sursaltis la sledon kaj la kunjungaĵo denove ekveturis.\n:La ventego furiozis senĉese. Seppala sentis, ke liaj kruroj komencas rigidiĝi. Tuj kiam li konsciiĝis pri tio, li saltis de sur la sledo kaj kuris apude. Tio iomete helpis. La sango en la vejnoj komencis cirkuli pli rapide kaj lia dorso eksentis agrablan varmon. Sed samtempe kun ĝi aperis tia laciĝo, ke li devis vole nevole sursalti la sledon.\n:Intertempe la regiono ekŝanĝiĝis. Anstataŭ la vastaj ebenaĵoj aperis montetoj. Unue malaltaj, sed ĉiam pli kaj pli altaj, ĝis ili ŝanĝiĝis al kontinuaj montarĉenoj.\n:Se la vojo tra la tundro estis danĝera, ĉi tie ĝi ne estis pli sekura, ĉar malantaŭ ĉiu monteto povis neatendite troviĝi perfida abismo.\n:Estis jam malfrua posttagmezo, kiam li traveturis longan valon. Ambaŭflanke etendiĝis alten grandegaj montegoj, sur kiuj estis videbla neniu arbetaro. La ventego okulfrape malplifortiĝis, kaj tial la kunjungaĵo veturis pli rapide.\n:Subite eksonis obtuza bruego, kvazaŭ en la malproksimo ektondrus. Seppala maltrankvile ĉirkaŭrigardis. Kiam lia rigardo trafis sur la deklivon, kiu etendiĝis je la dekstra flanko altegen, li ekkomprenis kaj paliĝis.\n:Lavango!\n:La grandegaj amasoj da neĝo, kiuj liberiĝis per la propra pezo, ruliĝis en la mallarĝan valon, kiun li traveturas!\n:Kien forkuri? Per unu rigardo li konvinkiĝis, ke la lavango ruliĝas je tia larĝeco, ke ne estas eble saviĝi antaŭ ĝi.\n:Li rapide direktis sin al la kontraŭa deklivo. Li svingis la vipon kaj per laŭta ekkrio instigis la hundojn al pli rapida kuro. Sed ne estis necese fari tion. La bestoj antaŭsentis la danĝeron kaj streĉis ĉiujn fortojn por forkuri antaŭ la pereiga elemento.\n:Sed la lavango estis pli rapida.\n:Balto apenaŭ atingis la piedon de la kontraŭa deklivo, kiam tremis la tuta valo per barelsona bruego. La neĝamasoj ruliĝis en la valon kaj neatendite silentigis la ekkrion de Seppala kaj angorplenan bojadon de liaj hundoj.\n:La stafeto estis entombigita!\n:La valo trankviliĝis. Finsonis la bruego de la lavango, ĉesis la obstina lukto de la homo kun la naturo. Nur en la alto ekhurlis nova atako de la ventego.\n:La senmovo daŭris unu sekundon, du sekundojn, poste jam kelkajn minutojn.\n:Kaj subite la neĝo moviĝis. Poste denove kaj denove. Kaj jen aperis super la neĝo la kapo de Balto.\n:La hundo rigardis antaŭen; poste ĝi turnis sin. Ĝiaj okuloj estis plenaj de mirego. Kelkaj momentoj pasis antaŭ ol ĝi komprenis. Sed poste ĝi puŝis la piedojn en la neĝon kaj rastis kaj rastis.\n:Post nelonge aperis la kapoj de la unua entombigita duopo. Tiumomente Balto ĝoje ekbojis kaj komencis rasti ankoraŭ pli obstine. La du liberigitaj hundoj skuis sin kaj tuj komencis helpi Balton. Neĝo forflugis dekstren kaj maldekstren kaj novaj kaj novaj duopoj de la hundoj estis liberigataj!\n:Finfine aperis la sledo kaj apud ĝi Seppala. Li estis trafita per la lavango tiom malfeliĉe, ke li puŝegis per la kapo la sledon kaj senkonsciiĝis.\n:La hundoj ariĝis ĉirkaŭ li ĝoje bojante, sed ili tuj silentis. Ilia sinjoro ne moviĝis.\n:La bestoj staris konfuzite. Neniu eĉ moviĝis. Kaj eble la tuta kunjungaĵo frostiĝus en tiu pozicio, se ne ĉeestus Balto.\n:Kiu scias, kial ĝi tion faris. Eble ĝi volis esprimi la amon al sia sinjoro, eble vekiĝis en ĝi la sama sento, kiun ĝi havis por siaj suferantaj idoj, eble bedaŭro kaj kompato devigis ĝin al tio, ke ĝi alproksimiĝis ĝis sia sinjoro kaj. . . . komencis ĉirkaŭleki lian vizaĝon.\n:Kaj tio helpis. La vundito palpebrumis kaj post momento li malfermis la okulojn. Balto ankoraŭ kelkfoje lekis lin kaj poste ĝoje ekbojis.\n:Seppala ĉirkaŭrigardis. La tuta kunjungaĵo kuŝis en la neĝo kvazaŭ en tombo. Dum Balto por atingi la surfacon devis tralukti nur kelkajn decimetrojn, ĉirkaŭ Seppala etendiĝis la neĝamasoj pli alten ol du metrojn. Eĉ se li ne estus vundita, el tiu ĉi tombo li neniam liberigus sin per propraj fortoj.\n:Li dankeme rigardis Balton kaj ankaŭ la ceterajn hundojn. Li dankis la bestojn pro si, siaj edzino kaj infanoj, kiuj streĉe atendas lian revenon, kaj pro tiuj en Nome, kiuj sopire atendas la savan seron.\n:La seron!\n:Ĝi ja devis esti kiel eble plej baldaŭ en Nome! Kaj li kuŝas ĉi tie en la neĝo, kvazaŭ li havus sufiĉe da tempo-\n:Li provis leviĝi, sed ne sukcesis. Lia kapo zumis, liaj okuloj nubiĝis. La tuta korpo estis kvazaŭ bruligata.\n:Li ekkonsciis, kiel terura estas lia situacio. Li kuŝas tie ĉi sola en la dezerto, super li bruegas la ventego, kiu senĉese ŝutas novajn kaj novajn neĝtavolojn - kaj malproksime li estas atendata kun firma fido. Li trompos iliajn atendon kaj esperojn. La paketo, kiu jam veturis milojn da kilometroj, kiun tenis tiom da manoj de oferemaj homoj, haltos ĉe li. Seppala ne alvenos.\n:La turmentaj pensoj kaŭzis al li pli grandajn dolorojn ol la vundita kaj frostigita korpo. Kaj nur la dolorigaj pikoj de tiuj pensoj devigis lin denove leviĝi. Li ŝanceliĝis kaj falis denove en la neĝon. Tion li ripetis kelkfoje, ĝis li fine sukcesis rampi sur la sledon.\n:\"Veturu, Balto!\" li diris senenergie kaj senkonsciiĝis.\n:Balto tiris la sledon el la tranĉeo, kiun ĝi kun la hundoj elfosis, kaj veturis sur la deklivo tiom longe, ĝis ili preterveturis la falegintan lavangon. Poste ĝi malsuprenveturis en la liberan valon kaj sur la ebena surfaco ili ekveturis pli rapide. De tempo al tempo li rigardis malantaŭen por konvinkiĝi, ĉu Seppala kuŝas ankoraŭ sur la sledo.\n:La kuranta stafeto prezentis neesprimeble malgajan bildon. Seppala kuŝis sur la sledo sen moviĝo. La hundoj, kvazaŭ ili scius, ke ĉi tie okazas io eksterordinara, veturis serioze kaj trankvile.\n:Subite la sledo puŝiĝis je ia malmola elstaraĵo. Ĝi suprensaltetis, ŝanceliĝis kaj tuj sekve Seppala kuŝis sur la malmola neĝo. Falante li puŝiĝis per la kapo al la tero tiom forte, ke la doloro vekis lin el la senkonscio.\n:Li sidiĝis sur la tero kaj konfuzite ĉirkaŭrigardis. La sledo estis jam kelkajn metrojn antaŭ li kaj veturegis pluen.\n:\"Balto! Balto!\" li vokis ekscitite.\n:La hundo rigardis malantaŭen kaj revenis al sia sinjoro. Ĝi kelkfoje ekbojis kaj komencis froti sin ĉe la kruroj de Seppala.\n:\"Vi estas bonkora, Balto,\" karesis ĝin Seppala. Kaj rigardinte la kompason li aldonis: \"Vi kondukas nin bone.\"\n:Dua nokto vualkovris la neĝblovitan regionon. Kaj la ventego ne ĉesis.\n:Seppala nutris la hundojn kaj daŭrigis la veturon la tutan nokton. De tempo al tempo li veturis kun plena konscio, sed jen kaj jen li senpove dormetis. Kaj tiam la sekureco de la veturo restis nur ĉe Balto.\n:La duan tagon la stafeto jam nur treniĝis. Ĉiuj hundoj havis la piedojn tiom ŝirvunditaj, ke post la kunjungaĵo restis strio de ruĝa sango. La korpojn de la bestoj kaj de la elĉerpita homo skuis febro.\n:En kompatinda stato la stafeto atingis Unalaklik-on. Ĝi veturis pli ol 250 kilometrojn, estis survoje kvardek kvin horojn kaj travivis neesprimeblan suferadon.\n:La Unalaklikanoj, kiuj vivis jam kelkajn horojn en atmosfero de timo kaj espero, veturis renkonten al Seppala. Ili volis premi lian manon, danki lin, doni al li refreŝigaĵon.\n:Seppala ĉirkaŭis ilin per malforta rigardo, senvorte montris al la paketo da sero kaj preskaŭ neaŭdeble flustris:\n:\"Flegu la hundojn!\"\n:Poste li renversiĝis kaj senkonsciiĝis.\n:En tiu momento jam Gunnard Kasson alfiksis la paketon al sia sledo.\n:Kaj dum oni forkondukis la hundojn kaj forportis la senmovan korpon de Seppala, por redoni al li la vivon, la lasta, la decida ero de la stafeto direktis sin al la maro.\n\nĈapitro 7\n==Inter vivo kaj morto==\n\n:JAM de tiu momento, kiam venis al Nome la sciigo, ke la stafeto ekveturis, la loĝantoj de la urbo respiris. Ili sciis, ke oni ankoraŭ ne venkis. Ili sciis, ke la ĉefa lukto kun la mortinsida malsano nur ekestas. Sed tamen la malespero cedis al la espero.\n:Doktoro Welch maljuniĝis en tiuj kelkaj tagoj almenaŭ je dek jaroj. Ja ne estis facila tasko vizitadi la pacientojn, kiuj rigardis al li kun senfina fido, kaj ne povi doni al ili la efikan medikamenton.\n:La poŝtejo estis ĉiutage sieĝata. La depeŝojn pri la proksimiĝanta savo jam atendis kun malpacienco ne nur doktoro Welch kaj la ĵurnalisto Hilton. La gepatroj de la malsanaj infanoj, ankaŭ tiuj, en kies domo la malsano ankoraŭ ne aperis, rapidis kelkfoje dum la tago al la poŝtejo por demandi, kio estas nova.\n:Ĉiu parto de la stafeto estis sekvata kun senspira streĉo. La nomojn de la veturantoj oni elparolis kun admiro kaj respekto. Kaj post ĉiu depeŝo sciiganta, ke ankoraŭ unu viro ekveturis, granda ŝtonego falis de sur la koro.\n:Tiun tagon, kiam el Ruby ekveturis Seppala, la vivo en Nome estis neordinare vigla. Neniel gravis la malpermeso pri amas-kunvenado. La homoj estis tiom impresitaj per tiu granda sciigo kaj ili devis komuniki al iu siajn sentojn.\n:\"Ĉu vi jam aŭdis?\" demandis unu la alian renkontiĝinte.\n:\"Pri kio?\"\n:\"Nu, pri Seppala!\"\n:\"Ho, Seppala! Bonega homo. . . !\"\n:\"Kaj kion vi opinias - ĉu li sukcesos?\"\n:\"Li sukcesos. Seppala alvenos. Certe!\"\n:\"Sed la vojo estas tiom longa kaj -\"\n:\"- kaj danĝera, mi scias. Sed iu diris, ke li konas Seppala-n. Laŭdire li estas viro kvazaŭ el ŝtalo. Kaj mi - mi mem ne scias, kial mi tiom fidas lin. Sed io senĉese diras al mi, ke Seppala alvenos.\"\n:\"Nur ke . . . !\"\n:Ju pli longe la telegraf-oficejo en Unalaklik silentis, des pli multe kreskis la fido al Seppala. Neniu volis malesperi. Neniu havis sufiĉe da forto por allasi la penson, ke Seppala povus perei en la dezerto. Ili vidis la teruran polusan ventegon, kiu eĉ en ilia lando estis supernormale akra. Ili sciis, ke la regiono, kiun traveturas Seppala, estas plena de danĝeroj. Ke tie troviĝas perfidaj marĉaĵoj kaj montoj kun abismoj. Ke tie vivas malsata kaj danĝera bestaro.\n:Kaj tamen ili kredis. Ili kredis kun tiu stranga kredo, kiun la homo kapablas havi nur tiam, kiam al li jam nenio alia restas. Ili krome ja bezonis ĝin, ĉar nur tiamaniere ili povis forpeli la ombrojn de la malespero kaj dubo, kiuj en iu kaŝita anguleto de iliaj animoj neforpeleble nigris.\n:Sed kiam venis la depeŝo pri la alveno de Seppala en Unalaklik, kiam la tutan vesperon kaj longe tra la nokto estis aŭdebla neniu alia frazo ol \"Seppala alvenis!\", kiun ili elparolis kun malsekiĝintaj okuloj kaj tremantaj lipoj - nur tiam ili senvorte konfesis, kiom bazita sur espero estis ilia kredo. . .\n:La ekscito kulminis, kiam Unalaklik komunikis, ke Gunnard Kasson estas survoje.\n:Gunnard Kasson!\n:Pri li pensis doktoro Welch tage kaj nokte. Kaj ne nur doktoro Welch. Ankaŭ aliaj viroj en Nome kaj, sekve de la komunikoj de Hilton, en la tuta mondo. Kaj kompreneble precipe la patrinojn, kiuj kun rideto sur la vizaĝo, sed kun la koro sanganta, kliniĝis super malsanaj infanoj kaj ilin konsolis, ĝojigis kaj kuraĝigis la nuraj du vortoj: Gunnard Kasson. . .\n:Jam la sono de la fiera nomo povis plifortigi. Ne estis necese koni Gunnard Kasson. Sufiĉis elparoli lian nomon, malmolan kaj koncizan, kaj jam oni vidis antaŭ si la viron, kiu povis kuraĝe vizaĝ-al-vizaĝe starigi sin kontraŭ eĉ la plej granda danĝero.\n:Gunnard Kasson estas survoje.\n:Ĉu li venkos?\n\nĈapitro 8\n==Gunnard Kasson==\n\n:GUNNARD KASSON povis elekti: li povis veturi aŭ sur la firma tero, aŭ sur la maro. La vojo sur la bordo estis ja pli sekura, sed tre longa.\n:La rekta vojo tra la frostita golfo Norton estis tre malcerta, sed multe malpli longa.\n:Ĉiu horo havis grandan valoron. En Unalaklik venis telegramo el Nome pri la unuaj viktimoj de la difterio. Pro tio Kasson decidis, ke li veturos sur la maro.\n:Li sciis, ke la plej malfacila tasko sur la maro estos orientado. Se lumus steloj, li facile povus trovi la direkton de la veturo. Sed la ventego daŭris per neniel malpligrandigita forto. Ĝi malebligis antaŭenrigardon kaj blindigis. Nenie estis videblaj firmaj punktoj, kiuj plifaciligus la orientadon. Tial li kunprenis perfektan fosforeskan kompason, laŭ kiu li povis tre precize konstati la direkton de la veturo. Nokte li estis devigata rigardi ĝin preskaŭ seninterrompe.\n:Kiam ekkrepuskis la norda tago, la veturo estis jam pli bona. Sed ju pli - li malproksimiĝis de la firma tero, des pli multal danĝeroj atendis lin survoje. Ne temis nur pri oftaj fendoj en la glacio, kiuj faris la veturon tiom danĝera. Tre ofte malhelpis la veturon glaciblokoj, kiuj tre alte elstaris. Iuj estis tiom altaj, ke li devis ĉirkaŭveturi ilin. Sed se la glaci-monto estis tre alta kaj krom tio etendiĝis tre malproksimen, tiel ke la ĉirkaŭveturo daŭrus tro longe, tiam Kasson pli volonte transveturis ĝin.\n:Tio estis tre malfacila, ĉar la antaŭaj hundoj devis grimpi al la pinto, surrampi ĝin, veturi sur la deklivo malsupren kaj tiri post si la restantajn hundojn kaj sledon.\n:Kaj malgraŭ tio Kasson pli volonte elektis ĉi tiun vojon, ĉar li ne volis senbezone perdi eĉ unu minuton.\n:Kiam vesperiĝis, la ventego ĉesis.\n:Kasson nutris la hundojn kaj post mallonga ripozo li daŭrigis la veturon.\n:Pasis trankvila nokto, en kiu nur de tempo al tempo bruis la maro per la krakado de la glacio.\n:La sekvantan tagon la hundoj metis la krurojn antaŭen nur kun la plej granda fortostreĉo. Kiel la jungaĵo de Seppala - ankaŭ ili sangis el multaj vundoj.\n:Kasson supozis, ke li atingos Nome matene la 2-an de februaro. Sed kiam jam proksimiĝis tagmezo kaj la firma tero ankoraŭ ne estis videbla, li maltrankviliĝis. Ĉu li eble tro deviis de la difinita direkto? Ĉu li ne erariris kaj nun veturas al la vasta Pacifika Oceano?\n:Je tiu ĉi penso li ektremis, ĉar tio signifus, ke liaj hundoj fariĝus sovaĝaj pro malsato kaj ke li mortus; sed tio signifus ankaŭ katastrofon por Nome kaj kia ironio de la sorto kuŝus en tio, ke la stafeto trompis ĉiujn esperojn nur en la lasta stadio!\n:Li akre ĉirkaŭrigardis. Ĉu ne videblas antaŭe aŭ dekstre strio de firma tero? Sed ĉie, kien lia rigardo povis trapenetri, kuŝis nur la frostinta maro, sur kelkaj lokoj ondigita per glacirokoj aŭ neĝmontoj.\n:Subite li ekvidis malproksime antaŭ si, iomete dekstre, kelkajn malhelajn punktojn, kiuj frape reliefiĝis kontraŭ la blanka kovrilo de la maro.\n:Lupoj!\n:Kasson ne eksentis timon. Kontraŭe, li estis preskaŭ ĝoja, ĉar kie estas lupoj, tie la firma tero ne povas esti tre malproksima!\n:Kun novaj fortoj li instigis la hundojn.\n:Nur ke la lupoj ne ekvidu ilin! Kasson ja estas preparita por ĉio, li havas bonegan ripet-pafilon kaj sufiĉan provizon da kartoĉoj - sed nun, kiam li estas jam tiel proksima de la celo, estus domaĝe, se li estus retenita!\n:Li veturis kun la jungitaĵo malantaŭ unu altan glaciblokon kaj tie kaŝis sin.\n:Poste li singarde ekrigardis sur la glacian ebenaĵon. Li ekĝojis. La lupoj kuris laŭ la malproksima horizonto kaj ili celis tiudirekten, de kie Kasson alveturis. Ili kuregis kiel la vento. Post kelkaj momentoj ili malaperis.\n:Li libere respiris kaj kun novaj fortoj, kiujn al li donis la penso, ke la celo ne povas esti jam tro malproksima, li instigis la hundojn al pli rapida veturo.\n:Ne longe ili veturis trankvile.\n:Subite la hundoj maltrankviliĝis. Sen tio, ke Kasson instigis ilin, ili plirapidigis la kuron tiel ke la sledo preskaŭ flugis.\n:Kion tio povas signifi? Ĉu la hundoj sentas novan aron da lupoj? Aŭ ĉu ekestas jam nova danĝero en la formo de glaci-urso?\n:Kasson maltrankvile ĉirkaŭrigardis. Kiam li rigardis malantaŭen, li tuj komprenis la ekscitiĝon de la hundoj.\n:La jungaĵo estis persekutata de aro da lupoj. Ili estis la samaj, kiujn li ekvidis pli frue. Survoje ili ekvidis la freŝajn postsignojn de la sledo de Kasson kaj nun sekvas ilin.\n:Li svingis la vipon, ekkriis al la hundoj - kaj tiuj ekkuregis sur la ebenaĵo kiel rapida ventego. La timo antaŭ la malsataj lupoj donis al ili nekredeblajn fortojn.\n:Gunnard Kasson renkontis lupojn jam kelkfoje dum sia vivo. Li konis ilin bone jam en Finnlando. Ankaŭ ĉi tie, en Alasko, li partoprenis kelkajn ekspediciojn kontraŭ tiuj ĉi rabaj bestoj, kiam ili vintre fariĝis pli atakemaj kaj minacis la sendanĝerecon de la vilaĝo.\n:Sed li neniam renkontis ilin en tiaj cirkonstancoj kiaj nun, kiam sur li kuŝas la respondeco por la savado de tiom da vivoj! Kaj ĝuste tio estis la kaŭzo, pro kiu lia mano ektremis, kiam li celdirektis la pafilon al unu granda lupo, kiu antaŭkuris la tutan aron je kelkaj metroj. Sed li tuj regis sin.\n:Eksonis mallonga pafo. La lupo saltegis alten kaj restis kuŝanta sur la loko. La ceteraj ĵetis sin al la vundita kunulo.\n:Tiu ĉi momento sufiĉis al Kasson por gajni grandan distancon. Sed jam proksimiĝis la aro denove! Kaj ankoraŭ pli rapide kaj pli rabe, ĉar la odoro de la freŝa sango pligrandigis ilian furiozon.\n:Ankoraŭ kelkfoje pafis Kasson. Ĉiufoje restis unu lupo sur la glacio kaj la aro englutis la neatenditan pecon. Malgraŭ tio la distanco inter la jungaĵo kaj lupoj senĉese malpligrandiĝis.\n:Nur la rapideco de la hundoj ne ŝanĝiĝis. Ili sentis la danĝeron tuj ĉe la malantaŭo, tial Kasson ne bezonis ilin instigi.\n:Subite la sledo surveturis malgrandan glaciblokon. Ĝi saltetis pli alten, kaj antaŭ ol Kasson povis tion malebligi, falis el ĝi la skatolo kun la kartoĉoj!\n:Kasson ektremis. \n:Nun li estas preskaŭ senarma. En la pafilo li havas ja ankoraŭ tri aŭ kvar kartoĉojn, sed kio estas tio kontraŭ la malsata aro, en kiu troviĝas ankoraŭ nun pli ol dudek lupoj!\n:La unusola savo kuŝas nun en la rapideco de la hundoj. Sed kiel longe povos daŭri tiu ĉi freneza kurego?\n:En la lasta momento Kasson ekhavis feliĉan ideon. Li kaptis sakon kun la viando, kiun li havis kiel nutraĵon por la hundoj. Li komencis ĵeti pecon post peco al la lupoj. Komence ili haltis ĉe ĉiu peco, ili batalis pri ĝi - kaj Kasson gajnis kelkajn valoregajn sekundojn. Sed kiam la afero plurfoje ripetiĝis, la lupoj eksciis, ke la malgranda peceto ne sufiĉos por ili ĉiuj. Pro tio ili lasis la viandon al la unua, kiu ekmordis ĝin, kaj kuregis pluen.\n:Poste Kasson malfermis la tutan sakon kaj dismetis ĝian enhavon sur la teron. Tiun ĉi fojon ĉiuj lupoj haltis kaj dum kelkaj momentoj ili estis denove tenitaj.\n:Kasson turnis sian tutan atenton al la jungaĵo kaj al la vojo antaŭe.\n:Kiel priskribi lian ektimon, kiam anstataŭ la firma tero, kies proksimecon li jam antaŭvidis, li rimarkis antaŭ si altan glacimonton, etendiĝantan longan distancon dekstren kaj maldekstren!\n:Per unu rigardo li konvinkiĝis, ke surgrimpi ĝin ne estas eble. Kaj ĉirkaŭveturi ĝin - por tio estis jam tro malfrue. . .\n:Li ekkomprenis, ke tio signifas la finon. . .\n:Li haltis ĉe la glacimonto. Rapide li tratranĉis la rimenojn, per kiuj la hundoj estis jungitaj. Unua li liberigis la gvidantan hundon Fulmon.\n:\"Fulmo, ek al ili!\" li ekkriis.\n:La hundo obeis. Kuraĝe ĝi ekkuris kontraŭ la aro, kiu rapide proksimiĝis.\n:La ceteraj hundoj ekhezitis, kvazaŭ ili volus diskuri. Sed finfine ili tamen altiriĝis per la kuraĝo de la gvidanto.\n:Komenciĝis malespera batalo.\n:Kasson pafis per la restantaj kartoĉoj. Poste li alsaltis al la hundoj kaj helpis ilin per fortaj bategoj de sia pafilo.\n:La lupoj momenton ŝanceliĝis. Sed nur momenton. Ilia superforto estis tro granda. Malgraŭ tio, ke la hundoj batalis kun admirinda kuraĝo, tamen ilia nombro malpligrandiĝis.\n:Subite la plej granda lupo ĵetis sin sur Fulmon. Kasson ekvidis tion. Li alsaltis al la atakanto kaj volis doni al ĝi mortigan baton.\n:La lupo liberlasis Fulmon; ĝi rapide flankiĝis kaj ekmordegis la pafilon, kiu trafis la malmolan glacion. Per forta tirego ĝi elmanigis al Kasson la pafilon kaj forkuris kun ĝi kelkajn paŝojn, kie ĝi komencis bategi per ĝi.\n:Kasson forsaltis al la sledo. Li serĉis objekton, per kiu li povos defendi sin. Sed krom la paketo kun sero kaj kelkaj kovriloj la sledo estis malplena. . .\n:Li rapide demetis la kovrilojn kaj levis la pezan sledon alten. Li svingos per ĝi kaj defendos sin ĝis la lasta spiro.\n:La hundoj jam komencis retiriĝi. Ili kuris al sia sinjoro, kvazaŭ ili serĉus ĉe li defendon.\n\nĈapitro 9\n==En la lasta momento==\n\n:Tiun tagon vivis Nome kvazaŭ en febro.\n:Ĉiumomente elkuradis homoj el siaj domoj por rigardi, ĉu la savo jam alproksimiĝas. La poŝtoficejo estis superŝutata per telegrafaj demandoj el ĉiuj partoj de la mondo: \"Ĉu Gunnard Kasson jam alvenis?\" Kaj ĉiam la sama frostiga respondo:\n:\"Li ankoraŭ ne alvenis.\"\n:Dum la tago pasis, kreskis la ekscito, ĉar la epidemio ne malfortiĝis. Doktoro Welch ne havis sufiĉe da tempo por desinfekti la injektilon kaj plenigi ĝin per la sero, kiu montriĝis tiel neefika. . . .\n:Li povis eniri kiun ajn domon; ĉie li aŭdis la saman parolon, la saman nomon:\n:Gunnard Kasson !\n:Ankaŭ malsanuloj elparoladis ĝin, kvankam multaj en alta febro eĉ ne sciis, pri kio temas. Sed la lignaj dometoj estis tiel plenplenigitaj per tiu ĉi nomo, ke la voĉoj de la malsanuloj estis la nura eĥo.\n:\"Ĉu li ankoraŭ ne alvenis, sinjoro doktoro?\" bonvenigis lin.\n:\"Ankoraŭ ne.\"\n:\"Kaj kion vi pensas. . . ĉu li alvenos?\"\n:\"Ni devas esperi, amikoj! Nur tio restas al ni.\"\n:Antaŭ tagmezo la ŝerifo vizitis la poŝtoficejon.\n:\"Sinjoro Smith, kontaktigu min kun Unalakliko!\"\n:\"Volonte. . . tuj! - Preta!\"\n:La ŝerifo enmanigis la aŭdilon.\n:\"Halo, ĉi tie ŝerifo de Nome. Ĉu vi scias nenion pri Kasson? - Ne? Kaj vi diras, ke li devus esti ĉi tie jam matene? - Ne, ni scias tute nenion. Jes, mi aranĝos tion. Mi ankaŭ havis similan ideon, pro tio mi vokis vin. Mi dankas - jes, dankon!\" La ŝerifo demetis la aŭdilon kaj eliris sur la placon, kie staris kelkaj viroj en vigla debato. Kiam ili ekvidis lin, ili rapidis al li.\n:\"Ŝerifo, ĵus ni parolis pri tio, ke ni devus ion entrepreni. .\":\"Rilate Kasson?\"\n:\"Jes.\"\n:\"Bonege, amikoj! Mi almenaŭ ne estas devigata longe rakonti al vi, se vi mem venas kun tiu propono. Mi ĵus interkonsentis kun Unalakliko, ke ni serĉos lin. Ni kaj ankaŭ ili.\"\n:\"Tio estos la plej bona,\" kapjesis Davison. \"Nia devo estas malebligi, ke la stafeto fiasku en la lasta momento.\"\n:\"Amikoj,\" diris la ŝerifo, \"disiru hejmen, preparu viajn sledojn kaj hundojn kaj post kvaronhoro ni forveturos.\"\n:La viroj volonte diskuris hejmen. Post dek minutoj staris antaŭ la hotelo dek kvin veturantoj kun siaj jungaĵoj.\n:\"Kien vi veturos?\" demandis ilin tiuj, kiuj hazarde preterpasis sur la strato.\n:\"Serĉi Kasson.\"\n:La sciigo flugis de buŝo al buŝo kaj post nelonge la tuta urbo sciis, ke oni aranĝas ekspedicion, kiu veturos serĉi Kasson. Ĉiu volis akompani la savontojn. Ĉiu volis ŝanĝi la horojn de doloriga atendo en energian faron.\n:Estis ja malgranda espero, ke ili renkontos lin - la maro estas vasta kaj glaciblokoj malebligas ĉirkaŭrigardon! - sed tio estis tamen miloble pli bona ol senfara irado sur la bordo kun la unusola penso: Ĉu li alvenos ? Ĉu li ne alvenos?\n:Kaj tiamaniere la ekspedicio duobliĝis.\n:Tiuj, kiuj eksciis pri la afero poste, rapidege sekvis la forveturantojn.\n:Sur la bordo de Norton-golfo ĉiuj haltis.\n:\"Ni faros tri grupojn,\" diris la ŝerifo. \"Unu, sub la gvido de Davison, veturos laŭ la bordo. La duan gvidos Friman. Tiu veturos per granda arko dekstren. Kun la tria grupo veturos mi; ni veturos en la mezo.\n:\"Estos bone, se la grupoj etendos sin je unuopuloj, por ke ni ĉion vidu,\" proponis Friman.\n:Ĉiuj konsentis.\n:\"Kaj ankoraŭ ion,\" rememorigis Davison. \"Se iu grupo trovos Kasson, ĝi tuj donu signon al la ceteraj per trifoje ripetata pafo.\"\n:\"Ĝuste,\" konsentis la ŝerifo.\n:\"Multan sukceson!\" kriis viroj kaj la tri grupoj ekveturis antaŭen.\n:Ĵurnalisto Hilton aliĝis al la grupo de la ŝerifo.\n:Ili veturis ĉirkaŭ duonhoron, kiam la ŝerifo donis signon por halto.\n:\"Ĉu vi aŭdis?\" vokis li.\n:\"Jes.\"\n:\"Oni pafas tie!\"\n:\"Kaj tio estas rekte antaŭ ni!\"\n:\"Antaŭen!\" ordonis mallonge la ŝerifo.\n:Ho, kia veturo ĝi estis!\n:Kaj denove - aŭdu!\n:Krak! Krak!\n:Nenia dubo. Gunnard Kasson - kiu alia ĝi povus esti? - estis en danĝero!\n:Kaj subite la pafoj ĉesis. . .\n:La viroj embarasite rigardis unu la alian. Kaj poste, kvazaŭ per komuna penso, instigis la hundojn. La sledoj ekveturis pli rapide.\n:Post nelonge ili atingis la glaciblokon, kiu malebligis al ili la rigardon antaŭen. La hundoj ekkuregis al la sovaĝa atako sur la pinton de la glacia malhelpaĵo.\n:La plej multaj glitis sensukcese returne. Sed kelkaj veturantoj sukcesis atingi la pinton je la unua fojo. Inter ĉi tiuj estis ankaŭ la ŝerifo.\n:Tio, kion ili ekvidis de la pinto de la glacibloko, plenigis ilin per teruro.\n:Malsupre, ĝuste sub ili, staris kun larĝe dismetitaj kruroj Kasson. En la manoj li tenis la sledon kaj plenforte svingis per ĝi. Apud liaj kruroj kuŝis kelkaj kadavroj, sed pluaj bestoj atakis ĉiam pli sovaĝe.\n:\"Pafu!\" ekkriis la ŝerifo. \"Sed atentu la hundojn!\"\n:Super la glacia ebenaĵo krakis pafoj. Kelkaj lupoj restis kuŝantaj. Kaj nova pafaro duonigis la nombron de la atakantoj.\nLa ceteraj lupoj unue bataleme ĉirkaŭrigardis por konstati de kie venas la neatendita katastrofo kaj kiam ili ekvidis la homojn, ili forkuris.\n:La surprizitaj hundoj komencis ilin persekuti, sed kiam vokis ilin Kasson, ili tuj obeeme revenis. El dek du hundoj restis vivantaj nur kvin. Kaj ĉiuj estis malbele morditaj, plej multe Fulmo.\n:Gunnard Kasson rigardis siajn liberigintojn kaj ridetis. Poste li demetis la vilan ĉapon kaj viŝis sian ŝvitplenan frunton. Nur nun li sentis, ke liaj fortoj estas ĉe la fino.\n:\"Kasson -\" alparolis lin la ŝerifo, sed pluaj vortoj restis en la gorĝo.\n:Li estis kortuŝita, kiel neniam antaŭe en sia tuta vivo.\n:Ankaŭ la ceteraj viroj silentis. Ili sentis la grandecon de tiu ĉi momento kaj ne volis ĝin rompi per vanaj vortoj. Ili dankeme rigardis la heroan viron, kiu riskis sian vivon por savi ilian urbon.\n:\"Mi scias,\" ekridis Kasson kaj sincere premis iliajn manojn. La ŝerifo elpoŝigis botelon, en kiu estis refreŝiga trinkaĵo. Kasson longe trinkis.\n:\"Kaj - por la hundoj...vi havas ion?\" li demandis.\n:Kelkaj viroj kompleze malfermis valizojn kun viando. La vunditaj hundoj avide ekmanĝis.\n:Nur nun Kasson rimarkis, kiel malbone ili aspektas. La viroj helpis al li flegi ilin kaj poste metis ilin sur siajn sledojn.\n:Poste ĉiuj rigardis en senvorta admiro la malgrandan paketon. Tiu ĉi rigardo rememorigis ilin, kiel malpacience ili estas hejme atendataj.\n:Al la sledo de Kasson ili jungis kelkajn el siaj hundoj - kaj trifoje ripetita pafo sciigis la ceterajn grupojn, ke la savita sero estas survoje al la urbo.\n\n\nĈapitro 10\n==Atingita celo==\n\n:TUTAN semajnon gepatroj retenis siajn infanojn hejme por ŝirmi ilin kontraŭ la malsano. Sed hodiaŭ ĉiuj estis tiom ekscititaj, ke ili forgesis ĉiun singardon. Knaboj tuj eluzis la ekscitiĝon de la maturaj homoj kaj elkuris eksteren. Plej volonte ili partoprenus la ekspedicion serĉantan Kasson, sed ili bone sciis, ke la maturaĝuloj ne permesus tion. Pro tio ili sekvis la forveturantajn virojn almenaŭ per siaj rigardoj kaj post ilia forveturo ili pacience atendis sur la bordo de la maro.\n:\"Brr! Tio estas malvarmego! Ludu ni ion!\" proponis Georgo Welch.\n:\"Kion?\"\n:\"Ni aranĝu stafeton!\"\n:\"Hura! Bonega ideo!\"\n:La knaboj faris rondon kaj jam ili kuris.\n:\"Sed tio estas nenio - kuradi tiel en la rondo,\" malplaĉis la afero al malgranda Eskimo.\n:\"Kiel vi tion volus?\"\n:\"Ni faru tion kiel maturaj homoj, unu post la alia!\"\n:\"Sed kien ni kuros?\"\n:\"Eble en la urbon kaj poste denove reen.\"\n:La nova propono plaĉis al ĉiuj. Ili tuj ekokupis siajn lokojn. La unua stariĝis Georgo kaj tiuj sekvantaj ĉiam post tricent metroj. La lasta estis la malgranda Eskimo. Li staris kelkajn metrojn antaŭ la unua domo de Nome.\n:Kiam ĉiuj estis sur siaj lokoj, la Eskimo levis poŝtukon kiel signon, ke li estas preta. Apenaŭ tion ekvidis la knabo, kiu staris antaŭ li, kiam li levis la sian. Tiamaniere progresis la signo ĝis Georgo.\n:En la momento, kiam Georgo volis ekkuri, li ekaŭdis strangan tumulton.\n:Li rigardis al la maro kaj ne kredis al siaj okuloj. Ĉiuj grupoj reveturis.\n:Kaj ili ne estis solaj! Inter ili estis Gunnard Kasson!\n:Georgo pro ekscitiĝo forgesis svingi per sia poŝtuko kaj ekkuris al la urbo.\n:\"Gunnard Kasson!\" li kriis el la tuta gorĝo al la plej proksima knabo.\n:\"Kio estas?\"\n:\"Gunnard Kasson!\"\n:La knabo ekkomprenis.\n:Li saltetis sur sia loko, kvazaŭ apud li iu pafegis. Kaj jam li kuregis pluen.\n:Kaj tiel okazis, ke la sciigo pri la alveturanta Kasson atingis la urbon dum kelkaj minutoj.\n:La lasta knabo kuris tra la stratetoj de la urbo kaj kriis la konatan, milfoje elparolitan nomon.\n:Homoj forlasis siajn hejmojn kaj konfuzite ĉirkaŭrigardis. Ankaŭ la telegrafisto elkuris el sia oficejo. Kiam li ekaŭdis la krion de la knabo, li ekhavis ideon, ĉu tio eble estas nur ŝerco. Ĝi estus ja iom barbara kaj kruela ŝerco sed! Sed malgraŭ tio li estis venkita per la ĝenerala ekscitiĝo kaj kun multaj aliaj kuris al la maro.\n:Li apenaŭ forlasis la urbon, kiam li ekvidis alveturi longan vicon de viroj. El iliaj brilantaj vizaĝoj li facile legis la ĝojegan kaj tiom longe atenditan sciigon.\n:Kvankam scivolemo pelis lin renkonten al la veturantoj, li tamen venkis ĝin kaj rapidis al sia oficejo. Kaj post kelkaj momentoj li sidis ĉe sia aparato kaj per tremanta mano li elfrapis la finan raporton:\n:\"Nome, la 2-an de februaro 1925. La stafeto alvenis!\"\n:Apenaŭ li faris tion, li denove kuris eksteren. . .\n:Doktoro Welch estis tiam ĉe la tagmanĝo. Sed eĉ hejme li ne estis trankvila. Li pensis pri la malsanuloj kaj precipe pri Kasson. Ĉu li alvenos? Ĉiumomente li iris de la tablo al la fenestro. Li devus jam esti ĉi tie. . .\n:Kaj tamen kiam li ekaŭdis la liberigan ekkrion, li restis kiel frostigita. Li paliĝis, liaj kruroj ŝtoniĝas kaj li ne povis moviĝi de la loko.\n:\"Silvio, ĉu vi aŭdis?\" li flustris kaj lia voĉo tremis pro ekscito.\n:\"Dank\' al Dio! Do - tamen. . . !\"\n:Kaj ankaŭ ŝia emocio, kiun ŝi kaŝis en si tiom da tagoj kaj noktoj, esprimiĝis per varmegaj larmoj.\n:Doktoro Welch rapide venkis la fortan impreson, ĵetis sur sin surtuton kaj rapidis eksteren.\n:Li alkuris inter ĝojkriantan aron da homoj en ĝusta tempo, por ke li povu bonvenigi la lastan anon de la stafeto.\n:Li ĉirkaŭbrakis la malbonege aspektantan Kasson kaj forte manpremis lin. En tiu momento ĉiuj okuloj malsekiĝis.\n:Kaj en tiu ĉi solena momento ekparolis la ŝerifo. Per simplaj, sed koraj vortoj li dankis al Kasson pro la senekzempla sinoferemo. Kaj kiam Kasson rifuzis la dankon, menciante la aliajn partoprenantojn de la stafeto, la ŝerifo daŭrigis:\n:\"Jes, vi ĉiuj havas egalajn meritojn, mi scias. Kaj per tio ĉi mi dankas al ĉiuj herooj, kiuj batalis por savi nian urbon. Via heroeco eterne vivos en la koroj de ni ĉiuj kaj en la memoro de tiuj, kiuj venos post ni. Mi dankas vin.\"\n:La homoj ariĝis ĉirkaŭ Kasson.\n:Pasis longa tempo antaŭ ol ili komencis disiri. Ili ne povis kredi al la miraklo, kiu fariĝis fakto.\n:Ili estas savitaj!\n:Dume doktoro Welch rapidis kun paketo da sero en sian kabineton. Post kelkaj momentoj li komencos ĉirkaŭviziti siajn malsanulojn. Hodiaŭ li veturos longe, longe tra la nokto. . .\n:Kaj ĉien, kien li enpaŝos, li kunportos la helecon de la suno.:Li kunportos la vivon.\n\nĈapitro 11\n==Fino==\n\n:PASIS unu jaro.\n:Kaj denove fajfis malvarma norda vento de la poluso.\n:Loĝantoj de la urbo Nome sidis en la varmigita salono de la hotelo kaj atendis komencon de la infana teatraĵo.\n:\"Do, la infanoj tamen ĝisatendis la aferon!\" diris Davison.\n:\"Espereble ĝi ne estos denove tiel malfeliĉe prokrastata, kiel pasintjare!\" diris kun ekĝemo sinjorino Hastings. \"Kredu al mi, mi ne volas eĉ rememori tion.\"\n:\"Ni ĉiuj suferis sufiĉe,\" kapjesis Davison. \"Sed via situacio estis tamen la plej malbona, sinjoro doktoro!\" li turnis sin al doktoro Welch.\n:\"Nu, tio estas jam for. . .\"\n:\"Sed kiam venis la sero, la morto versimile tre ekkoleris kontraŭ ni,\" ŝercis la ŝerifo. \"Ja jam de tiu momento kiel en fabelo: fino de la mortado, fino de plua disvastiĝado de la difterio.\"\n:\"La tuta malfeliĉo alportis tamen ankaŭ ion bonan,\" diris maljuna sinjoro.\n:\"Ion bonan? Kiel do?\" Ili ne komprenis kaj demande rigardis la homon, kiu diris tiom strangajn vortojn.\n:\"Ĉu vi ne rimarkis, kiel la malfeliĉo kunigis nin ĉiujn? Kiel ni estas de tiu tempo iel aliformigitaj?\"\n:\"Nu, tio estas vero. Dum la tuta jaro ĉi tie ne estis eĉ unu konflikto. La advokato ĉi tie baldaŭ mortos pro malsato.\"\n:\"Mi opinias, ke krom la malsano, kunigis nin ankoraŭ io alia,\" diris enpense Davison.\n:\"Kio?\"\n:\"La stafeto.\"\n:\"Ho, la stafeto. . . ! Eĉ hodiaŭ homo preskaŭ ĉesas spiri pripensante la heroecon de tiuj kuraĝuloj!\"\n:\"Mi bedaŭras nur tion ke krom Kasson ni vidis neniun el ili. Rigardu, la afero estas vere stranga: kelkaj viroj batalegas, ili riskas sian vivon - kaj ni neniam eĉ ekscios, kiel ili aspektas.\"\n:\"Ni povus inviti ilin al Nome, sed, imagu, tia malproksimeco!\" En tiu momento oni sonorigis la trian fojon kaj la prezento komenciĝis. Infanoj prezentis la teatraĵon, kiun ili konis jam antaŭ unu jaro. Kiam la epidemio estis forpelita, apenaŭ restis sufiĉe da tempo nur por la ekzamenoj, tial ili prokrastis ĉion ĝis la vintro. Ĉiu akto estis rekompencita per meritita aplaŭdo. \n:Kiam la teatraĵo estis finita, la ŝerifo stariĝis antaŭ la publiko kaj diris:\n:\"Karaj amikoj, restu ankoraŭ momenton sur viaj lokoj. Mi havas por vi malgrandan surprizon.\"\n:Ĉiuj denove sidiĝis kaj scivoleme rigardis al la scenejo. La ŝerifo mansignis al la knaboj, por ke ili montru ekranan tolon. Projekciisto foriris en sian kabaneton.\n:La scivolemo de la vizitantoj kreskis duoble.\n:La aparato ekzumis, lampoj estingiĝis. Kaj sur la blanka tolo aperis la surskribo: La Alaska stafeto.\n:En la salono ekmuĝis, sed denove trankviliĝis.\n:Aperis stacidomo en Nenana. Tuj poste Will Shannon kun siaj hundoj. En tiu momento kvazaŭ iu donis signon, la vizitantoj stariĝis sur siaj lokoj, aplaŭdis, ĝojkriis, premis reciproke la manojn, larmis.\n:Kaj jam defilis la ceteraj herooj: Wurd Kalland, Emil Erikson, Leonard Seppala, Gunnard Kasson. Ĉiu kun sia kunjungaĵo. Gunnard Kasson kun kvin hundoj.\n:La salono subite pleniĝis per brilo de blindiga lumo.\n:Kaj kun tiu ĉi lumo en la animoj disiris la Nomanoj en siajn hejmojn. . .\n\nFino','',0,'62.245.121.214','20041231160154','',0,0,0,1,0.874608898508,'20041231160154','79958768839845'); INSERT INTO cur VALUES (956,0,'Hebrea','== Enkonduko ==\n\n== La skribsistemo ==\n\n=== Alfabeto ===\n\nEstas 22 literoj en la hebrea lingvo:\n{| border=\"1\" cellpadding=\"2\"\n|-\n! formo !! fine
de
vorto !! nomo !! sono !! karigoj\n|-\n|colspan=\"2\"| א || alef || glota halto (silenta) / a / e / i / o ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ב || bet || b ||fine de silabo: v\n|-\n|colspan=\"2\"| ג || gimel || g ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ד || dalet || d ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ה || he || h ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ו || vav || v / o / u ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ז || zajin || z ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ח || het || gorĝa ĥ ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ט || tet || t ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| י || jud || j / i / e ||  \n|-\n| כ || ך || kaf || k || fine de silabo: ĥ\n|-\n|colspan=\"2\"| ל || lamed || l ||  \n|-\n| מ || ם || mem || m ||  \n|-\n| נ || ן || nun || n ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ס || sameĥ || s ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ע || ajin || gorĝa halto ||  \n|-\n| פ || ף || pe || p || fine de silabo: f\n|-\n| צ || ץ || cadi || c ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ק || kuf || k ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ר || reŝ || r ||  \n|-\n|colspan=\"2\"| ש || ŝin / sin || ŝ / s || Ŝin kaj sin estas du samformaj
literoj (Sin estas malofta)\n|-\n|colspan=\"2\"| ת || tav || t ||  \n|}','/* Alfabeto */',0,'85.250.98.102','20050209120944','',0,0,0,0,0.073142074925,'20050209120944','79949790879055'); INSERT INTO cur VALUES (957,0,'Ĝenerala_historio_de_la_literaturo','----\n\n
\'\'\'Ĝenerala\'\'\'
\n\n\n
Historio de la literaturo
\n\n
- manlibro en du volumoj -\n\nde\n\n\'\'\'Dr. Johannes Scherr\'\'\'
\n- profesoro pri historio, Schweizerisches Polytechnikum en Zuriko -\n\n______\n\n\'\'\'Sesa, reprilaborita kaj konsiderinde ampleksigita eldono\'\'\'\n\n______\n\n\'\'\'Unua volumo\'\'\'\n\n___________\n\n\'\'\'Stuttgart\'\'\'\n\nEldonejo de Carl Conradi\n\n1880\n \n
\n----','titolpaĝo',0,'213.73.76.148','20050216132004','',0,0,0,1,0.281744869454,'20050216132004','79949783867995'); INSERT INTO cur VALUES (958,0,'Kuirlibro','
Vikimedia Kuirlibro
\n\n===Enhavo===\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Receptoj]]\n\n[[Kuirlibro:Kuirteknikoj|Kuirteknikoj]]\n\n[[Kuirlibro:Ingrediencoj|Ingrediencoj]]\n\n[[Kuirlibro:Kuirvortaro|Kuirvortaro]]\n\n[[Kuirlibro:Kunlabori|Kunlabori]], [[Kuirlibro:Receptŝablono|Receptŝablono]]\n\n[[Kuirlibro:Kuirado en esperantlingva interreto|Kuirado en esperantlingva interreto]]\n\n\n\n[[bg:Готварска книга]]\n[[de:Kochbuch]]\n[[en:Cookbook]]\n[[es:Artes culinarias]]\n[[fr:Livre de Cuisine]]\n[[it:Ricettario]]\n[[nl:Kookboek]]\n[[pl:Książka kucharska]]\n[[pt:Livro_de_Receitas]]\n[[sv:Kokboken]]','',0,'195.35.129.152','20050311184019','',0,0,0,0,0.27390634261,'20050311184019','79949688815980'); INSERT INTO cur VALUES (959,0,'Kuirlibro:Receptŝablono','[[Kuirlibro]]\n{| width=\"300px\" align=\"right\" border=\"1\" cellpadding=\"2\" cellspacing=\"1\" bgcolor=\"#FFEECC\"\n!align=\"center\" colspan=\"2\"|Superrigardo\n|-align-\"center\"\n|-----\n||Kvanto de recepto:\n||4 Personoj\n|----- \n||Energio:\n||?? kJ (?? kcal)\n|----- \n||Tempo:\n||15 minutoj\n|----- \n||Facileco:\n||tre facila / facila / meza / malfacila / tre malfacila\n|}\n\'\'\'Nomo de Recepto\'\'\'\n\nMallonga enkonduko kun historiaj, kulturaj kaj aliaj klarigaj detaloj.\n\n\n\n== Ingrediencoj ==\n* Ingredienco 1\n* Ingredienco 2\n* :\n\n== Kuirado ==\n\n* Paŝo 1\n* Paŝo 2\n* : \n\n== Konsiloj ==\n* Konsilo 1\n* Konsilo 2\n* :\n\n== Avertoj ==\n* Averto 1 \n* Averto 2\n* :\n\n== Eksteraj ligoj ==\n* Al Vikipedio\n* Aliaj','',16,'Marcos','20050219224616','',0,0,0,0,0.102584319034,'20050219224616','79949780775383'); INSERT INTO cur VALUES (960,0,'Kuirlibro:Kunlabori','[[Kuirlibro]]\n\nĈi tiu estas [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vikio vikio], do ĉiu homo povas facile kunlabori. Ĝi uzas la saman teknikon kiel la [http://eo.wikipedia.org/ Vikipedio], do rigardu la tiean paĝon pri [http://eo.wikipedia.org/wiki/Helpo:Kiel_redakti_pa%C4%9Don kiel redakti paĝon].\n\nPor krei recepton, listigu ĝin sub [[Kuirlibro:Receptoj|Receptoj]] uzante ligilon (same kiel por la aliaj receptoj), kaj poste alklaku tiun ligilon por ekverki la recepton. Ni konsilas al vi uzi la [[Kuirlibro:Receptŝablono|receptŝablonon]]. \n\nSimile faru por [[Kuirlibro:Kuirteknikoj|Kuirteknikoj]] kaj [[Kuirlibro:Ingrediencoj|Ingrediencoj]].\n\nNi havas la permeson de Donjo kopii ŝiajn receptojn de cezarkulturo ĉi tien. Por rapide kreskigi la Kuirlibron, ni do komence kopiu tiujn receptojn:\n\n*[http://www.cezarkulturo.de/4790.html Kuirreceptoj de Donjo 1]\n*[http://www.cezarkulturo.de/116585.html Kuirreceptoj de Donjo 2]\n*[http://www.cezarkulturo.de/241085.html Kuirreceptoj de Donjo 3]\n*[http://www.cezarkulturo.de/333939.html Kuirreceptoj de Donjo 4]\n*[http://www.cezarkulturo.de/326839.html Vegetaraj Kuirreceptoj]','',0,'163.1.209.241','20050223000507','',0,0,0,0,0.169579704967,'20050226185627','79949776999492'); INSERT INTO cur VALUES (961,0,'Kuirlibro:Receptoj','[[Kuirlibro]]\n----\n=diversaj viandoj=\n\n==\'\'\'Viando\'\'\'==\n* [[Reĝa kuskuso]]\n* [[Kuirlibro:Fritbuletoj por franduloj|Fritbuletoj por franduloj]]\n* [[Kuirlibro:Farĉitaj tomatoj laŭ persa maniero|Farĉitaj tomatoj laŭ persa maniero]]\n* [[Kuirlibro:Toss Kebab plado el Irano|Toss Kebab plado el Irano]]\n* [[Kuirlibro:Parfumita hakitaĵo el Irano|Parfumita hakitaĵo el Irano]]\n* [[Kuirlibro:Kapsika gulaŝo kun bovaĵo|Kapsika gulaŝo kun bovaĵo]]\n* [[Kuirlibro:Kolbasa salato|Kolbasa salato]]\n* [[Kuirlibro:Patoterpomoj|Patoterpomoj]]\n* [[Kuirlibro:Rostaĵo laŭ Turingujo|Rostaĵo laŭ Turingujo]]\n* [[Kuirlibro:Raguo en spica saŭco|Raguo en spica saŭco]]\n* [[Kuirlibro:Viandbuletoj laŭ Koenigsberg|Viandbuletoj laŭ Koenigsberg]]\n* [[Kuirlibro:NASI GORENG (fritita rizo laŭ azia recepto)|Nasi Goreng (fritita rizo laŭ azia recepto)]]\n* [[Kuirlibro:Porkaĵo lante kuiri kun kaporoj kaj kukumetoj| Porkaĵo lante kuiri kun kaporoj kaj kukumetoj]]\n* [[Kuirlibro:Maroka raguo de viando kun fenkoloj kaj karotoj| Maroka raguo de viando kun fenkoloj kaj karotoj]]\n* [[Kuirlibro:Gulaŝo kun Bovaĵo kaj Hordeo| Gulaŝo kun Bovaĵo kaj Hordeo]]\n\n==\'\'\'Birdaĵo\'\'\'==\n* [[Kuirlibro:Anasorostaĵo laŭ Donjo|Anasorostaĵo laŭ Donjo]]\n* [[Kuirlibro:Kokina frikasaĵo kun fungosaŭco|Kokina frikasaĵo kun fungosaŭco]]\n* [[Kuirlibro:Fajreca kokidaĵo kun legomoj|Fajreca kokidaĵo kun legomoj]]\n\n==\'\'\'Stufaĵoj\'\'\'==\n* [[Kuirlibro: Hepatogulaŝo | Hepatogulaŝo]]\n\n==\'\'\'Fiŝaĵo\'\'\'==\n* [[Kuirlibro: En salo enmetita juna haringofileo laŭ la maniero de l\' mastrino | En salo enmetita juna haringofileo laŭ la maniero de l\' mastrino]]\n* [[Kuirlibro: Karpo blua | Karpo blua]]\n* [[Kuirlibro: Salmofileoj kun legomkrusto| Salmofileoj kun legomkrusto]]\n* [[Kuirlibro: Angilo-Lenta Supeto | Angilo-Lenta Supeto]]\n* [[Kuirlibro: Trutoj laŭ muelistino | Trutoj laŭ muelistino]]\n\n=\'\'\'Salatoj\'\'\'=\n* [[Kuirlibro: Cigana salato | Cigana salato]]\n* [[Kuirlibro: Fruktosalato Chaplin | Fruktosalato Chaplin]]\n* [[Kuirlibro: Acida brasikosalato | Acida brasikosalato]]\n* [[Kuirlibro: Salato el grapfruktoj kaj cepoj | Salato el grapfruktoj kaj cepoj]]\n* [[Kuirlibro: Tavolsalato | Tavolsalato]]\n* [[Kuirlibro: Terpoma salato | Terpoma salato]]\n\n=\'\'\'Supoj\'\'\'=\n* [[Kuirlibro: Magia fulmsupo|Magia fulmsupo]]\n* [[Kuirlibro: Minestrono|Minestrono]]\n* [[Kuirlibro: Kukurbosupo|Kukurbosupo]]\n\n=\'\'\'Pastoj\'\'\'=\n* [[Kuirlibro: Makaronioj kun ŝampinjona kremsaŭco|Makaronioj kun ŝampinjona kremsaŭco]]\n* [[Kuirlibro: Spagetoj kun kantareloj|Spagetoj kun kantareloj]]\n* [[Kuirlibro: Spagetoj kun tomatosaŭco|Spagetoj kun tomatosaŭco]]\n* [[Kuirlibro: BAMI GORENG (frititaj nudeloj laŭ azia recepto)|Bami Goreng (frititaj nudeloj laŭ azia recepto)]]\n\n\n=\'\'\'Legomoj\'\'\'=\n* [[Kuirlibro:Bone spicita legoma gratenaĵo|Bone spicita legoma gratenaĵo]]\n* [[Kuirlibro:Florbrasiko-brokolo-flanoj| Florbrasiko-brokolo-flanoj]]\n* [[Kuirlibro:Lentoj laŭ bangala recepto|Lentoj laŭ bengala recepto]]\n* [[Kuirlibro:Melongenoj de norda Irano|Melongenoj de norda Irano]]\n* [[Kuirlibro:Terpomoj laŭ sindha recepto|Terpomoj laŭ sindha recepto]]\n* [[Kuirlibro: Ajlosupo | Ajlosupo]]\n* [[Kuirlibro: Cepa Pakora | Cepa Pakora]]\n* [[Kuirlibro: Melongenoj kun Fromaĝo en Tomatosaŭco| Melongenoj kun Fromaĝo en Tomatosaŭco]]\n* [[Kuirlibro: Nederlandeska Kasuleto | Nederlandeska Kasuleto]]\n\n=\'\'\'Desertoj\'\'\'=\n* [[Kuirlibro:Juglandkuketoj laŭ irana maniero|Juglandkuketoj laŭ irana maniero]]\n* [[Kuirlibro:Sohan-e-Asali persa kuko|Sohan-e-Asali persa kuko]]\n* [[Kuirlibro:Lunokeksoj kun nuksofarĉo|Lunokeksoj kun nuksofarĉo]]\n* [[Kuirlibro:Prunkuko|Prunkuko]]\n\n=\'\'\'Aliaj\'\'\'=\n* [[Kuirlibro:Konfitaĵo el karotoj|Konfitaĵo el karotoj]]\n* [[kuirlibro:Porka Rijeto|Porka Rijeto]]','',18,'Rbwtexan','20050313033330','',0,0,0,0,0.149178348076,'20050313041627','79949686966669'); INSERT INTO cur VALUES (962,0,'Kuirlibro:Anasorostaĵo_laŭ_Donjo','[[dosiero:Anasorostajho.jpg|right]]\n\n[[Kuirlibro]]\n\n\'\'\'Anasorostaĵo laŭ Donjo\'\'\'\n\n== Ingrediencoj ==\n* 1 anaso\n* 20g da salo\n* nigra pipro\n* 1 cepo\n* 1 karoto\n* 1 peco da celerio\n* 1 laŭrofolio\n* 4 pimentgrajnoj\n* 2 pometoj\n* 1-2 kuleretoj da amelfaruno\n* 1/2 l da akvo\n* iom da ruĝa vino\n\n== Kuirado ==\n\nLavu la anason kaj bone sekigu ĝin ene kaj ekstere. Fortranĉu la kolon kaj la flugilojn.\n\nSalu forte la anason kaj pipru ĝin malforte. Enŝtopu la du pomojn kun ŝelo kaj kunkudru la malfermon.\n\nVerŝu akvon en grandan profundan paton. Enmetu la anason, la legomojn, la cepon, la laŭran folion kaj la pimentgrajnojn kaj stufu la tuton dum du horoj.\n\nElprenu la anason kaj ŝovu ĝin sur rostkrado en bakfornon, (ne forgesu antaŭe sube de ĝi enmeti la laŭan ujon por kapti la grasan akvon). Rostu la anason ĝis bruneco dum 1horo ĝis 1,5 horoj. Plurfoje surverŝu salan akvon sur la anason, por ke ĝi ne nigriĝu.\n\nElprenu la rostaĵon kaj metu ĝin sur viandpladon kaj tenu ĝin varma ĝis la saŭco pretas.\n\nPrenu la kaptitan grasan akvon el la bakforna ujo kaj kribru ĝin. Kirlu la amelfarunon en akvon kaj verŝu ĝin en la kribritan saŭcon. Reboligu la saŭcon kaj poste spicu ĝin gustume per salo, pipro kaj la ruĝa vino.\n\nServu la anason kaj la saŭcon apartigitaj. Plej bone kun salitaj terpomoj.\n\n== Konsiloj ==\nNi manĝas la anason en Turingujo kun la famaj turingiaj buloj kaj kun ruĝa brasiko. La fortranĉitan kolon, la flugilojn kaj la internaĵo mi uzas poste por nudelsupo.\n\n== Eksteraj ligoj ==\n* [http://eo.wikipedia.org/wiki/Anaso Vikipedio pri anasoj]','',16,'Marcos','20050219232002','',0,0,0,0,0.134108044358,'20050219232002','79949780767997'); INSERT INTO cur VALUES (963,6,'Anasorostajxo.jpg','','',16,'Marcos','20050219231142','',0,0,0,1,0,'20050219231142','79949780768857'); INSERT INTO cur VALUES (964,6,'Haringo.jpg','','',16,'Marcos','20050219231611','',0,0,0,1,0,'20050219231611','79949780768388'); INSERT INTO cur VALUES (965,6,'Anasorostajho.jpg','','',16,'Marcos','20050219231720','',0,0,0,1,0,'20050220203239','79949780768279'); INSERT INTO cur VALUES (966,0,'Kuirlibro:Kuirvortaro','[[Kuirlibro]]\n\n{| border=\"1\" cellpadding=\"2\" cellspacing=\"1\" \n|-----\n||\'\'\'Termino\'\'\'\n||\'\'\'Klarigo\'\'\'\n||\'\'\'Tradukoj\'\'\'\n|----- \n||Legomo\n||Manĝebla parto de planto (escepte de dolĉaj fruktoj kaj spicoj)\n||de:Gemüse; en:vegetable; es:verdura\n|----- \n||Tripo\n||Manĝebla organo de besto (ekz-e reno aŭ hepato)\n||de:Eingeweide; en:tripe\n|----- \n||Viando\n||Manĝebla parto de besto (nur la karno; ne la tripo)\n||de:Fleisch; en:meat; es:carne; sw:nyama\n|}','',0,'163.1.209.241','20050220121834','',0,0,0,0,0.226090480964,'20050220121834','79949779878165'); INSERT INTO cur VALUES (967,0,'Kuirlibro:Bone_spicita_legoma_gratenaĵo','[[dosiero:graten-legomoj.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Bone spicita legoma gratenaĵo \'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\n\n== Ingrediencoj ==\n*750 g da terpomoj\n* 500g da brokolo\n* 300g da poreo\n* 350g da karotoj\n* 1 cepeto\n* 40g da butero\n* 40g da faruno\n* salo\n* blanka pipro\n* pinĉaĵo da sukero\n* 200g da kremo\n* 50g da raspita fromaĝo (ekz. el Gouda)\n* 1 kulereto da citronsuko\n* petroselo\n\n\n== Kuirado ==\n\nKuiru la terpomojn kun ŝelo en akvo dum 20 minutoj.\n\nDetranĉu de la brokolo la rozecajn kapetojn, senŝeligu la terpomojn kaj tranĉu ilin en kubetojn, poste tranĉu la karotojn en diskojn, la poreon en ringojn, la cepeton en kubetojn.\n\nKuiru la brokolajn kapojn en kovrita poto kun 3/4 l da salita bolanta akvo sur malgranda flamo. Post kvin mintuoj aldonu la karotojn kaj la poreon, kuiru ĉion ankoraŭ dum dek minutoj.\n\nMetu la kuiritajn legomojn en kribrilon kaj retenu 1/2 l de la legoma akvo.\n\nFandu la buteron en alia poto kaj stufu la cepeton ĝis vitreco, polvokovru ĝin per faruno kaj daŭre turnmovu ĉion. Nun verŝu la legomakvon en tiun poton, aldonu la dolĉan kremon kaj duonon de la fromaĝo. Boligu la saŭcon kaj daŭre kirlu ĝin. Spicu ĉion per salo, pipro, sukero kaj citronsuko.\n\nMetu la terpomojn kaj la legomon en bakfornrezistan ujon ŝmiritan kun butero. Surverŝu la saŭcon kaj la alian duonon de la fromaĝo.\n\n\nBaku ĉion en antaŭhejtita bakforno ĉe 200 °C (gradoj de Celsio) dum 15 ĝis 20 minutoj.\n\nGarnu per petroselo.\n\n== Konsilo ==\n\nTiu gratenaĵo tre bone gustas kun frideta hela ĉeĥa plzena biero.\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050220223447','',0,0,0,0,0.25687302721,'20050220223447','79949779776552'); INSERT INTO cur VALUES (968,6,'Legoma~gratenajxo.jpg','foto por \"kuirlibro:spicita legoma gratenaĵo','foto por \"kuirlibro:spicita legoma gratenaĵo',18,'Rbwtexan','20050220211057','',0,0,0,1,0,'20050220211057','79949779788942'); INSERT INTO cur VALUES (969,6,'Legoma-gratenajxo.jpg','foto por \"kuirlibro:spicita legoma gratenaĵo','foto por \"kuirlibro:spicita legoma gratenaĵo',18,'Rbwtexan','20050220211726','',0,0,0,1,0,'20050220211726','79949779788273'); INSERT INTO cur VALUES (970,6,'Legoma-gratenajo.jpg','foto por \"kuirlibro:spicita legoma gratenaĵo','foto por \"kuirlibro:spicita legoma gratenaĵo',18,'Rbwtexan','20050220211951','',0,0,0,1,0,'20050220220545','79949779788048'); INSERT INTO cur VALUES (971,6,'Graten-legomoj.jpg','foto por \"kuirlibro:spicita legoma gratenaĵo','foto por \"kuirlibro:spicita legoma gratenaĵo',18,'Rbwtexan','20050220220641','',0,0,0,1,0,'20050220223447','79949779779358'); INSERT INTO cur VALUES (972,6,'Hepatogulasokunciganasalato.jpg','kuirlibro: foto por Cigana Salato','kuirlibro: foto por Cigana Salato',18,'Rbwtexan','20050220223222','',0,0,0,1,0,'20050227020936','79949779776777'); INSERT INTO cur VALUES (973,0,'Kuirlibro:_Cigana_salato','[[Dosiero:Hepatogulasokunciganasalato.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Cigana salato \'\'\'
\n(por tri personoj)\n\n\n== Ingrediencoj ==\n* 200g da blanka brasiko \n* salo \n* 75g da ruĝa paprikguŝo \n* 50g da karotoj \n* 25g da cepoj \n* 50g da peklitaj kukumoj \n* petroselo \n* aneto \n* ŝenoprazo\n\nmarinaĵo: \n* po 1kul. da acida kremo, salata kremo, vinagro, citronsuko, sukero \n* 1/2 kul. da salo \n* pipro \n* 1 supkul. da oleo\n\n\n== Kuirado ==\n\nDistranĉu la brasikon en delikatajn maldikajn striojn, aldonu salon, bone knedu per la mano ĝis moliĝo. Distranĉu la paprikguŝon en striojn, la cepon en kubutetojn. Raspu la karotojn. Laŭlonge duonigu la kukumojn kaj poste distranĉu la duonaĵojn en pecetojn. Haku la petroselon, la aneton kaj la ŝenoprazon. Miksu ĉion. Preparu la marinaĵon kaj donu ĝin al la salato.\n\nBonan apetiton!\n\naperis en \"Kontakto\"\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050220225243','',0,0,0,0,0.077065700726,'20050220225243','79949779774756'); INSERT INTO cur VALUES (974,6,'Ensalo-enmetita-haringo.jpg','kuirlibro: foto por Ensalita haringo','kuirlibro: foto por Ensalita haringo',18,'Rbwtexan','20050220223607','',0,0,0,1,0,'20050220223607','79949779776392'); INSERT INTO cur VALUES (975,0,'Kuirlibro:_En_salo_enmetita_juna_haringofileo_laŭ_la_maniero_de_l\'_mastrino','[[Dosiero:En-salo-enmetita-haringo.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'En salo enmetita juna haringofileo laŭ la maniero de l\' mastrino\'\'\'
\n\n== Ingrediencoj ==\n\n* 8 salitaj junaj haringaj fileoj \n* 3 cepoj \n* 2 acidetaj pomoj \n* 3 malgrandaj peklitaj kukumoj \n* 1/4 litro da lakto \n* 1/4 litro da acida kremo \n* 4 supkuleroj da natura jahurto \n* 1 kulereto da juniperoberoj \n* suko de unu citrono \n* 2 supkuleroj da oleo \n* 1 pinĉaĵo da sukero \n* 1 fasketo da petroselo, aneto kaj ŝenoprazo \n* salo kaj blanka pipro.\n\n== Kuirado ==\nMetu la haringojn kun la lakto en pelvon, lasu stari ilin dum 60 minutoj, elprenu la haringojn el la pelvo, fordabu la lakton per suĉpapero kaj tranĉu ilin en pecojn.\n\nSenŝeligu la cepojn kaj tranĉu ilin kaj la pomojn en pecetojn.\n\nMetu en grandan pelvon alterne tavolon post tavolo la haringojn, la cepojn,  la pomojn kaj la kukumajn pecetojn.\n\nAldonu juniperoberojn, fajne hakitan petroselon, aneton kaj ŝenoprazon.\n\nKirlu la acidan kremon kun jahurto, oleo kaj kun citronsuko. Spicu per salo, pipro kaj sukero. Miksu ĉion forte kaj verŝu la marinaĵon sur la pelvoenhavon.\n\nFinfine metu la pelvon en fridujon dum kvar ĝis kvin horoj.\n\n== Konsilo ==\nAl tio gustas ŝelkuiritaj terpomoj.\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227015458','',0,0,0,0,0.123811844528,'20050227015458','79949772984541'); INSERT INTO cur VALUES (976,0,'Kuirlibro:Florbrasiko-brokolo-flanoj','[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n[[Dosiero:Florbrasikobrokoloflanoj.jpg|right]]\n\'\'\'Florbrasiko-brokolo-flanoj\'\'\'
\n\n== Ingrediencoj ==\n\n* 750 g da farunece kuireblaj terpomoj \n*  1 florbrasiko (ĉirkaŭ 800 g) \n* 500 g da brokolo \n* salo \n* 125 g da faruno kaj plia supkulero da faruno \n* 1 ovo * blanka pipro \n* raspita muskatnukso \n* 2 supkuleroj da oleo \n* 1 malgranda cepo \n* 1 kulereto da butero \n* 1 ĝis 2 kuleretoj da kareo \n* 100 g da kremo \n* 1 ĝis du kuleretoj da legomosaŭco \n* ŝenoprazo\n\n\n== Kuirado ==\nLavu la terpomojn kaj kuiru ilin kun ŝelo en akvo dum 20 minutoj.\n\nLavu kaj purigu la legomojn kaj detranĉu de la brokolo kaj de la florbrasiko la rozecajn kapetojn.\n\nKuiru la distranĉitan florbrasikon en salita bolanta akvo dum 10 minutoj sur flameto. Post 5 minutoj aldonu la brokolon.\n\nMetu la kuiritajn legomon kaj terpomojn en du kribrilojn.\n\nLasu malvarmiĝi la terpomojn kaj la legomon.\n\nNun senŝeligu la terpomojn kaj kaĉigu ilin en pelvo. \n\nAldonu 125 g da faruno kaj ovo kaj spicu per salo, pipro kaj muskatnukso.\n\nKvaronon de la legomo metu flanken kaj tenu ĝin varma, la restantajn tri kvaronojn da legomo tranĉu en pecetojn kaj miksu ilin en la terpomkaĉon.\n\nFormu el la kaĉo flanojn.\n\nVarmegigu oleon en la pato kaj fritu la flanojn ambaŭflanke dum 6 minutoj ĝis ekbruniĝo. Tenu la flanojn varma (ekz.sub du teleroj)\n\nŜeligu la cepon kaj tranĉu ĝin en kubetojn. Fandu la buteron en la pato kaj stufu la cepetojn ĝis vitreco. Polvokovru ilin per supkulero da faruno kaj kareo kaj turnmovadu ĉion. Nun verŝu 200 ml da akvo, la dolĉan kremon kaj la legomsaŭcon sur la cepetojn.\n\nBoligu ĉion kaj kuiru ĝin sur flameto dum 5 minutoj. Spicu per salo kaj pipro.\n\nFinfine surtabligu la flanojn, la legomon kaj la saŭcon kaj garnu ĉion per ŝenprazo.\n\n\n== Konsilo ==\nAnkaŭ karotoj, tigobrasiko aŭ pizoj taŭgas por la fritendaj flanoj.\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227020239','',0,0,0,0,0.2999547633,'20050227020239','79949772979760'); INSERT INTO cur VALUES (977,0,'Kuirlibro:Fritbuletoj_por_franduloj','[[Dosiero:Fritbuletoj.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Fritbuletoj por franduloj\'\'\'
\n\n== Ingrediencoj ==\n\n*1 malfreŝa bulko (ne pli olda ol du tagojn)\n*ĉ. 1/8 da lakto\n*500g da vianda haketaĵo \n*1 ovo\n*1 cepo\n*2 ĝis 3 ajlobulberoj\n*2 supkuleroj da butero\n*1 fasketo da petroselo\n*1 kulereto da mustardo\n*kelkaj ŝprucoj da Vorcester-saŭco\n*salo\n*nigra pipro\n*dolĉa papriko\n*kajena pipro (Cayenne-p. el ruĝa kapsiko)\n*oleo aŭ likva butera graso\n\n\n== Kuirado ==\nTrempu la bulkon en varmegan lakton.\n\nElpremu bone la lakton el la bulko.\n\nDonu la elpremitan bulkon, la ovon kaj la viandan haketaĵon en pelvon.\n\nStufu en butero la haketitajn cepon kaj ajlobulberojn en pato.\n\nAldonu la freŝe haketitan petroselon (per lultranĉilo) kaj stufu ĉion ĝis moliĝo.\n\nDonu nun la tuton al la vianda haketaĵo en la pelvon kaj spicu ĉion intensive per mustardo, vorcestersaŭco, salo, pipro, papriko kaj kajena pipro. Per la manoj bone knedu ĉion.\n\nFormu fritbuletojn (kiel tablotenisajn pilkojn)\n\nFritu ilin en varmega oleo aŭ likva butero dum kvin ĝis 8 minutoj.\n\nTurnu ofte la buletojn, ĝis ili ambaŭflanke bruniĝas.\n\n\n== Konsilo ==\n\nManĝu la buletojn varmaj. Sed la restintaj buletoj ankaŭ fridaj plu bone gustas. Kompletigu la manĝon per terpoma salato aŭ terpoma kaĉo aŭ vespere per pano.\n\nDorothea Kaiser, Altenburg, Germanio\nProponita al \"Komencanto\"\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227020527','',0,0,0,0,0.761768774512,'20050227020527','79949772979472'); INSERT INTO cur VALUES (978,0,'Kuirlibro:_Fruktosalato_Chaplin','[[Dosiero:Obstsalat.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Fruktosalato Chaplin\'\'\'
\n(por du personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 1 malgranda konservujo kun persikoj\n* 1 banano\n* 1 oranĝo\n* 1 kivio\n* 8 vinberoj\n* 4 sekigitaj daktiloj\n* 1/2 pomo aŭ 1/2 mango aŭ kvar abrikotoj\n* unu manpleno da juglandkernoj\n\n== Kuirado ==\n\nDistranĉu la persikojn, la aliajn fruktojn, kaj ankaŭ la daktilojn, en pecetojn kaj duonigu la vinberojn.\n\nMetu ĉion kune en pelvon kaj verŝu iom de la persika suko sur la fruktajn erojn  kaj mikŝu ĉion.\n\nFine surmetu la hakitajn juglandkernojn.\n\nSe vi ne timas kaloriojn, garnu ĝin per dolĉa kremo.\n\n== Konsilo ==\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227020726','',0,0,0,0,0.144586887765,'20050227020726','79949772979273'); INSERT INTO cur VALUES (979,0,'Kuirlibro:_Hepatogulaŝo_por_tri_personoj','[[Dosiero:Hepatogulasokunciganasalato.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Hepatogulaŝo\'\'\'
\n(por tri personoj)\n\n\n== Ingrediencoj ==\n* 400-500g da hepato\n* 1 supkulero da faruno\n* 40g da butergraso\n* 100g da cepoj\n* 1/4l da buljono\n* 125g da kremo\n* 1-2 da glasoj ŝampinjonoj\n* 20g da butero\n* je 1/2kul. da salo kaj nigra pipro.\n\n== Kuirado ==\nDistranĉu la hepaton en kubutojn, metu kaj turnu ĝin en faruno sur telero. \n\nVarmegigu la buteran grason kaj rostu daŭre turnmove la hepaton ĝis bruneco. \n\nAldonu la cepopecetojn kaj kunrostigu ilin ĝis orflavo. \n\nEnverŝu la duonon de la buljono kaj kuiru ĝin du ĝis tri minutojn. Poste enverŝu la dolĉan kremon. \n\nKunbrezu mallonge la kremon, tiam enverŝu la buljonan restaĵon, kuiru ĉion sur malgranda flamo.\n\nNun rostu la pecetigitajn ŝampinjonojn en butero, donu la fungojn al la gulaŝo. Spicu per salo kaj pipro.\n\n== Konsilo ==\n\nAl tio gustas terpomkaĉo, buternudeloj, rizo kaj cigana salato.\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050220233657','',0,0,0,1,0.382209025755,'20050220233657','79949779766342'); INSERT INTO cur VALUES (980,0,'Kuirlibro:_Hepatogulaŝo','[[Dosiero:Hepatogulasokunciganasalato.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Hepatogulaŝo\'\'\'
\n(por tri personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n*400-500g da hepato\n*1 supk. da faruno\n*40g da butergraso\n*100g da cepoj\n*1/4 litro da buljono\n*125g da kremo\n*1-2 da glasoj ŝampinjonoj\n*20g da butero\n*je 1/2kul. da salo kaj nigra pipro.\n\n\n== Kuirado ==\nDistranĉu la hepaton en kubutojn, metu kaj turnu ĝin en faruno sur telero.\n\n Varmegigu la buteran grason kaj rostu daŭre turnmove la hepaton ĝis bruneco. \n\nAldonu la cepopecetojn kaj kunrostigu ilin ĝis orflavo. Enverŝu la duonon de la buljono kaj kuiru ĝin du ĝis tri minutojn. Poste enverŝu la dolĉan kremon. \n\nKunbrezu mallonge la kremon, tiam enverŝu la buljonan restaĵon, kuiru ĉion sur malgranda flamo.\n\nNun rostu la pecetigitajn ŝampinjonojn en butero, donu la fungojn al la gulaŝo. Spicu per salo kaj pipro.\n\n== Konsilo ==\n\nAl tio gustas terpomkaĉo, buternudeloj, rizo kaj cigana salato.\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227020921','',0,0,0,0,0.010094134103,'20050227020921','79949772979078'); INSERT INTO cur VALUES (981,0,'Kuirlibro:Kuirado_en_esperantlingva_interreto','[[Kuirlibro]]\n\nJam ekzistas bona retpaĝaro pri kuirado en Esperanto: Temas pri paĝoj de Dorothea Kaiser (Donjo) en la paĝaro cezarkulturo.de. Jenaj kvin paĝoj enhavas kuirreceptojn:\n*[http://www.cezarkulturo.de/4790.html Kuirreceptoj de Donjo 1]\n*[http://www.cezarkulturo.de/116585.html Kuirreceptoj de Donjo 2]\n*[http://www.cezarkulturo.de/241085.html Kuirreceptoj de Donjo 3]\n*[http://www.cezarkulturo.de/333939.html Kuirreceptoj de Donjo 4]\n*[http://www.cezarkulturo.de/326839.html Vegetaraj Kuirreceptoj]\n\nDonjo permesis al ni uzi ŝiajn receptojn por ĉi tiu kuirlibro, do ne hezitu kopii kaj vikiigi la tieajn receptojn por plibonigi ĉi tiun kuirlibron.\n\nReceptoj de JEFO:\n*[http://fagot.alain.free.fr/kuirado Receptoj de JEFO]\n\nĈinaj Receptoj: \n*[http://www.chinareport.com.cn/12k/12k-03/pengtiao3.htm Ĉinaj Receptoj]\n\nHindia Kuirarto:\n*[http://eo.wikipedia.org/wiki/Hindia_kuirarto Hindia Kuirarto]\n\nMezepoka Kuirarto:\n*[http://www.geocities.com/Paris/8059/tajlvent.html Mezepoka Kuirarto]\n\nRusaj Receptoj:\n*[http://www.internacia-festivalo.de/20a-recept-interret.html Rusaj Receptoj]\n\nAnkaŭ ekzistas jahu-dissendolisto \"Kuirklubo\", kie oni diskutas pri receptoj, kuirarto, tradukado de receptoj, fakvortoj kaj similaj aferoj:\n*[http://groups.yahoo.com/group/kuirklubo/ Kuirklubo]\n*Rekte aliĝu per sendo de malplena mesaĝo al kuirklubo-subscribe@yahoogroups.com','',0,'195.35.129.223','20050314183442','',0,0,0,0,0.014750958536,'20050314183442','79949685816557'); INSERT INTO cur VALUES (982,4,'Community_Portal','#REDIRECT [[Redakta subportalo]]','',0,'195.35.130.55','20050301190901','',0,1,0,0,0.560489808767,'20050301191104','79949698809098'); INSERT INTO cur VALUES (983,1,'Ĉefpaĝo','bonana Tagon\nchu estas iu chi tie?','hola??',0,'83.113.124.94','20050225073737','',0,0,0,1,0.096856716794,'20050225073737','79949774926262'); INSERT INTO cur VALUES (984,3,'80.8.17.20','Laŭ mi la recepto de Reĝa Kuskuso devas esti sub la Receptoj kaj ne sub Kuirlibro. \n(EZK)','',0,'195.35.129.11','20050225120501','',0,0,0,1,0.644173253822,'20050225120501','79949774879498'); INSERT INTO cur VALUES (985,3,'195.35.129.11','La recepto de Reĝa kuskuso estas je la malbona loko ĉu la aŭtoro povas korekti tion?\nAmike verdulo.','',19,'Verdulo','20050225140152','',0,0,0,0,0.258995787834,'20050225140152','79949774859847'); INSERT INTO cur VALUES (986,0,'Kuirlibro:Lentoj_laŭ_bangala_recepto','\'\'\'Lentoj kuiritaj laŭ recepto bengala\'\'\'\n\nLentoj ( bengale দাল , hindie दाल ) estas kerna parto en ĉiu bengala manĝo\n\nMaterialoj :\n\nĉana dâl (lentovario) – 2 bolplenoj\nkurkumo – 1/2 kafekulerpleno\nkuminosemoj – 1 kafekulerpleno\nkumino-pulvoro – 1 + ½ kafekulerpleno\nsalo - 1 + ½ kafekulerpleno\nsukero - du kafekulerplenoj\nverdaj pimentoj – du aŭ tri\nkokoso – unu\nlaŭrofolioj – tri aŭ kvar\ndishakita zingibro – el peco du-tri centimetrojn longa\nanizosemoj - 1/2 kafekulerpleno\nceposemoj – 1 kafekulerpleno\nsekitaj pimentoj – unu\nkardamomoj – dek semoj pulvoritaj\ncinamo – sep bastonetoj pulvoritaj\n\nPreparado :\n\nLavu la lentoj (dâl) en granda poto pere de varmega akvo, degutu ĝin, plenigu la poto per malvarma akvo dum kaj lasu la \'\'dâl\'\'’ trempi du horojn.\nKuiri la lentoj en bolanta akvo en kaserolo dum tri kvaronoj da horo. Aldonu salon kaj miksu.\nAldonu la kurkumon kumino-pulvoron kaj sukeron. Fendi du verdajn pimentojn laŭlonge, ilin aldonu al la \'\'dâl\'\'.\nLa kokoson fendu, forigu ties karno, haku ĝin kube kaj friti aparte, aldonu ilin kiam ili iĝis brunaj.\nEn alia kaserolo pretigu la aliajn spicojn : fote varmigu om da oleo, tamen ne fumigante ĝin, enmetu la sekitajn pimentojn kaj laŭrofoliojn, post iomete da fritado aldonu la kuminon, anizosemojn, ceposemojn kaj dishakita zigimbron. Forigu la kaserolon el la fajro kaj tuj enverŝu la lentoj de la unua kaserolo. Atentu la ekplodeman miksaĵon ! \nNun remetu sur la fajron kaj varmigu milde. Nun aldonu la kardamomon kaj cinamon, ankaŭ iom da butero. Plukuiri dek minutojn.\nLa \'\'dâl\'\' pretas, tamen ĝi estos eĉ pi bona se oni ĝin revarmigas la postan tagon.\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'62.147.104.119','20050225190711','',0,0,0,0,0.180769105148,'20050225190711','79949774809288'); INSERT INTO cur VALUES (987,0,'Kuirlibro:Terpomoj_laŭ_sindha_recepto','िदलपसंद आलू \n=Dilpasand alu ( korplaĉaj terpomoj ) estas plado ĉe popularega festo Divali (2-7 novembro) – de kuirĉefo el Sindhio\n\nMaterialoj :\n\njunaj terpomoj bolkuiritaj – 500 gramoj\ndishakita ajlo – du bulberoj\ndishakita zingibro – el peco du-tri centimetrojn longa\ntomat-saŭco – kvarono da taspleno\nsojo-saŭco – du kafekulerplenoj\npimento-saŭco - du kafekulerplenoj\nsalo kaj pulvora nigra-pipro – laŭplaĉe\noleo – tri kafekulerplenoj\nrostitaj sezamsemoj - du kafekulerplenoj\nŝenoprazo – du kafekulerplenoj\n\nPretigado :\n\nVarmigu la oleon en pato, friti la zingibron kaj ajlon kelkajn sekundojn, aldonu la terpomojn, la tomat-saŭcon, la sojo-saŭcon, la pimento-saŭcon kaj iom da salo kaj pipro laŭplaĉe, elmiksi, kuiri sur milda fajro dum kin minutoj, post forigo disde la fajro superŝutu per ŝenoprazo kaj sezamsemoj. \nSurtabligu varmegan.\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'62.147.104.119','20050225190716','',0,0,0,0,0.484186541081,'20050225190716','79949774809283'); INSERT INTO cur VALUES (988,0,'Kuirlibro:Farĉitaj_tomatoj_laŭ_persa_maniero','DOLMEH-YEH GOJEH FARANGI \n\n\nMaterialoj (po 4 personoj)\n\n4 larĝaj tomatoj\n250g da hakita ŝafidaĵo aŭ bovaĵo\n100g da longgrajna rizo \n2 mezgrandaj cepoj fajne hakitaj\noleo\n3-4 te-kulerplenoj da tomatkaĉo\n2-3 te-kulerplenoj da citronsuko\n2-3 te-kulerplenoj da sukero\nsalo\npipro\n1/3 de taspleno da petroselo fajne hakita\n1/3 de taspleno da mento fajne hakita\n1/2 de taspleno da ŝenoprazo fajne hakita\n1/3 de taspleno da ajlo fajne hakita\n1/3 de taspleno da drakunkolo fajne hakita\n\nPretigado\n\nFritu mezvarme la cepojn en oleo, ĝis ili blondiĝos, aldonu la viandon, kaj plu friti, ĝis ties koloro ŝanĝiĝos. Aldonu ½ tason da akvo, salon, pipron kaj tomatkaĉon. Miksu kaj plu kuiri ĝis la akvo forbolos.\nFritu la legomojn en oleo. Kuiru la rizon en sala akvo. Elgutigu kaj lasu malvarmiĝi.\nFortranĉu la verton de la tomatoj, malplenigu ilin. Saligu ties internon.\nMiksu la viando, la legomojn kaj rizon ; per tiu miksaĵo plenigi la tomatojn kaj remetu la ĉapojn de la tomatoj.\nMetu 2-3 kulerojn da oleo en ujon bakujotaŭgan kaj enloku la tomatojn (ne stakante ilin), ne aldonu akvon, kaj kuiri en bakujo je malgranda temperaturo 15-20 minutojn.\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'62.147.104.119','20050225190847','',0,0,0,1,0.023448644211,'20050225190847','79949774809152'); INSERT INTO cur VALUES (989,0,'Kuirlibro:Toss_Kebab_plado_el_Irano','TOSS KEBAB \n\nMaterialoj (po 4 personoj):\n\n500g da hakita ŝafidaĵo aŭ bovaĵo\n400g da terpomoj\n400g da karotoj\n4 grandaj cepoj\n3-4 kulerplenoj da tomatkaĉo\noleo\nsalo\npipro\n\nelfarado:\n\nsenŝeligu kaj distranĉu la cepojn. Fritu en oleo ĝis ili blodiĝos. Aldonu la viandon kaj plu fritu ĝis ĝia koloro sanĝiĝos. Aldonu 2-3 glasojn da akvo kaj boligu. Kuiru je mezgrada varmo 45 minutojn, aldonante plian akvon kiam necesiĝos.\nLavu kaj senŝeligu la terpomojn kaj karotojn. Aldonu ilin al la viando, poste la tomatkaĉon, salo kaj pipro. Kuiru je mezgrada varmo 20 minutojn, poste surtabligu.\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'62.147.104.119','20050225191129','',0,0,0,1,0.608348158064,'20050225191129','79949774808870'); INSERT INTO cur VALUES (990,0,'Kuirlibro:Juglandkuketoj_laŭ_irana_maniero','[[Kuirlibro]]\n{| width=\"300px\" align=\"right\" border=\"1\" cellpadding=\"2\" cellspacing=\"1\" bgcolor=\"#FFEECC\"\n!align=\"center\" colspan=\"2\"|Superrigardo\n|-align-\"center\"\n|-----\n||Kvanto de recepto:\n||4 Personoj\n|----- \n||Energio:\n||\n|----- \n||Tempo:\n||30 minutoj\n|----- \n||Facileco:\n|| facila \n|}\n\'\'\'NAN-GERDUI\'\'\'\n\nEl Irano\n\n== Ingrediencoj ==\n* 6 flavaĵoj de ovoj\n* 1 te-kulerpleno da vanilo\n* 6 te-kulerplenoj da sukero\n* 300 g da pistitaj juglandoj\n\n\n== Kuirado ==\n\n* Miksu la ovoflavaĵojn, sukeron kaj vanilon, kaj solide kirligu, ĝis la mikso iĝos tute densa kaj blanka. Aldonu la pistitajn juglandojn, kaj zorge miksu. Prenu malgrandajn pecojn da per te-kulero, kaj igu ilin globaj. Meti sur bakpapero en bakujon, kaj baku je 160°C 20 minutojn.\n\n== Konsiloj ==\n(tiuj kiuj faros ĝin metu !)\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'62.147.104.119','20050225191937','',0,0,0,1,0.194992796983,'20050225191937','79949774808062'); INSERT INTO cur VALUES (991,0,'Kuirlibro:Sohan-e-Asali_persa_kuko','[[Kuirlibro]]\n{| width=\"300px\" align=\"right\" border=\"1\" cellpadding=\"2\" cellspacing=\"1\" bgcolor=\"#FFEECC\"\n!align=\"center\" colspan=\"2\"|Superrigardo\n|-align-\"center\"\n|-----\n||Kvanto de recepto:\n||4 Personoj\n|----- \n||Energio:\n|\n|----- \n||Tempo:\n||\n|----- \n||Facileco:\n||tre facila / facila / meza / malfacila / tre malfacila\n|}\n\'\'\'Sohan-e-Asali\'\'\'\n\n\n\n== Ingrediencoj ==\n* 150g da pulvora sukero\n* 3-4 sup-kulerplenoj da malfluida mielo\n* 100g da oleo\n* unu te-kulerpleno da safrano\n* 150g da amigdaloj\n* 100g da pistakoj\n\n== Kuirado ==\n* lavu kaj fajne distranĉu la amigdalojn. Fajne distranĉu la pistakojn. Miksu la sukeron, mielon kaj oleo, kaj kuiru sur arda fajro pofoje kirlante, ĝis la sukero fandos kaj iĝos orkolora.\nAldonu la amigdalojn kaj plu kuiru pofoje kirlante, ĝis ankaŭ la amigdaloj iĝos orkoloraj. *Ne tro kirlu la miksaĵon. Solvu la safranon en iom da varmega akvo, kaj aldonu al la miksaĵo.\nverŝu iom da oleo sur pleton, kaj ŝmiru la tutan surfacon. Verŝu iometo el la miksaĵon sur la pleton ; se ĝi solidiĝos rapide, do la miksaĵo pretas ; tre mildigu la fajron.\n*Per te-kulero surmetu malgrandajn pecojn el la miksaĵo sur lapleton, tiamaniere ke la pecoj ne intertuŝas. Jus verŝinte ĉiun pecon sur la pleton, metu kelkajn fajnajn tranĉaĵojn el pistakoj sur ĝin. Lasu malvarmiĝi.\n*Disigu la SOHAN disde la pleto per tranĉilo, kaj konservu en fermita ujo.\n\n\n\n== Konsiloj ==\n* (tion plenigos tiujn kiuj provos fari la recepton !)\n\n== Avertoj ==\n\n* (idem)\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'62.147.104.119','20050225192753','',0,0,0,1,0.140471654784,'20050225192753','79949774807246'); INSERT INTO cur VALUES (992,0,'Kuirlibro:Melongenoj_de_norda_Irano','[[Kuirlibro]]\n{| width=\"300px\" align=\"right\" border=\"1\" cellpadding=\"2\" cellspacing=\"1\" bgcolor=\"#FFEECC\"\n!align=\"center\" colspan=\"2\"|Superrigardo\n|-align-\"center\"\n|-----\n||Kvanto de recepto:\n||4 Personoj\n|----- \n||Energio:\n||?? kJ (?? kcal)\n|----- \n||Tempo:\n||15 minutoj\n|----- \n||Facileco:\n||tre facila / facila / meza / malfacila / tre malfacila\n|}\n\'\'\'\nMIRZA GHASEMI\'\'\'\n \n\nTiu frandinda plado devenas de iu regiono de norda Irano ĉe la [[Kaspia Maro]]\n\n== Ingrediencoj ==\n* 8 malgrandaj melongenoj\n* 4 bulberoj de ajlo fajne hakitaj\n* 4 ovoj\n* 2 mezgrandaj tomatoj\n* oleo\n* salo\n* pipro\n\n\n== Kuirado ==\n\n* Finbaku la melongenojn, t. e. ĝis ili ŝvelos kaj la ŝelo ekkrevos. Lasu ilin malmiĝi iomete. Senŝeligu ilin kaj fortranĉu la malmolaj ekstremaĵojn. distranĉu en malgrandajn pecojn.\n* Boligu akvon en malgranda poto, kaj kuiri ene la tomatojn 2-3 minutojn. Senakvigu, lasu malvarmigi iomete, senŝeligu ilin kaj distranĉu en malgrandajn pecojn.\n* Fritu la ajlon en oleo ĝis ĝi blondiĝos. Aldonu la melongenojn, kaj plu Fritu 3-4 minutojn. Aldonu la tomatojn, salon kaj pipron kaj plu fritu, gis la akvo estos for.\n* Kirligu la ovojn, kaj ilin fritu en aparta pato, ĝis ili estos duone kuiritaj. Tiam ilin aldonu je la miksaĵo, kaj plu fritu 1-2 minutojn.\nSurtabligu kun rizo aŭ pano.\n\n\n== Konsiloj ==\n* \n\n== Avertoj ==\n* \n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'62.147.105.36','20050225193422','',0,0,0,1,0.098983472199,'20050225193422','79949774806577'); INSERT INTO cur VALUES (993,0,'Kuirlibro:Parfumita_hakitaĵo_el_Irano','[[Kuirlibro]]\n{| width=\"300px\" align=\"right\" border=\"1\" cellpadding=\"2\" cellspacing=\"1\" bgcolor=\"#FFEECC\"\n!align=\"center\" colspan=\"2\"|Superrigardo\n|-align-\"center\"\n|-----\n||Kvanto de recepto:\n||4 Personoj\n|----- \n||Energio:\n||?? kJ (?? kcal)\n|----- \n||Tempo:\n||15 minutoj\n|----- \n||Facileco:\n||tre facila / facila / meza / malfacila / tre malfacila\n|}\n\'\'\'ASH-E ALU\'\'\'\n\nTreparfumita hakitaĵo kun prunoj odorherboj kaj cepoj! \n\n== Ingrediencoj ==\n* 100g da longgrajna rizo\n* 500g da herboj (petroselo, minto, koriandro, ŝenoprazo) \n* 250g da hakita ŝafidaĵo aŭ bovaĵo\n* 300g da sekigitaj prunoj\n* 4 grandaj cepoj\n* oleo\n* salo\n* pipro\n\n== Kuirado ==\n* Trempi la sekigitajn prunojn en varma akvo du horojn. Senŝeligu kaj distranĉu la cepojn, kaj ilin fritu en oleo ĝis blondaj, modli la hakitan viandon en 2cm diametrajn globojn, kaj ilin fritu kun la cepoj ĝis ilia koloro ŝanĝigos. Aldonu 3-4 glasojn da akvo kaj boligu.\n* Fajne haku la herbojn. Aldonu la herbojn, prunojn (inkluzive de la akvo en kiu ili estis trempataj), salo kaj pipro al la globoj el viando. Zorge miksu, kaj kuiru mezvarme 20 minutojn.\n\n\n== Konsiloj ==\n* \n\n== Avertoj ==\n* \n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'62.147.105.36','20050225195554','',0,0,0,1,0.095615216561,'20050225195554','79949774804445'); INSERT INTO cur VALUES (994,0,'Kuirlibro:Konfitaĵo_el_karotoj','MORABA-YEH-HAVIĜ (Persa konfitaĵo el karotoj ! )\n\n\nMaterialoj: \n\n*1kg da malgrandaj karotoj\n*1kg da sukero\n*¼ de taspleno da roz-akvo\n*1/6 de taspleno da citronsuko\n\nElfarado:\n\nLavu kaj ilin fajne distranĉu. Plu dispecigu la tranĉaĵoj laŭlonge kaj laŭlarĝe.\nŜutu en alteniĝo-imunan poton. Aldonu la sukeron kaj 4 glasojn da varmega akvo. Boligu sur forta fajro, forigante la ŝaŭmon kiam necese.\nKuiru sur forta fajro 30 minutojn gis la miksaĵo estos tre malfluida Aldonu la roz-akvon kaj citronsukon, kaj zorge miksu. Plukuiru 2-3 minutojn.\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'62.147.105.36','20050225200001','',0,0,0,1,0.776179176531,'20050225200001','79949774799998'); INSERT INTO cur VALUES (995,0,'Reĝa_kuskuso','[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]
\n\n\'\'\' REĜA KUSKUSO \'\'\' \'\'\'laŭ ĵan-ĵak\'\'\'\n[[Dosiero:couscous.jpeg|right]]\n\n
Kuskuso estas laŭ NPIV :
1. speco de malfajna semolo vaporkuirita kaj\n
2. Magrebdevena manĝaĵo, preparita el kuskuso, ŝaf-bov- aŭ kok-viando k diversaj spicoj, ofte kun legomoj k saŭco.\n\n\n== Ingrediencoj ==\n\npor 6/8 personoj :\n\n*750 g da ŝafŝultraĵo ( 6/7 pecoj ).\n*1 kokido ( 1 Kg ) ( 6/7 pecoj ).\n*eventuale : 6 mergesoj kaj 6 stangetoj de ŝafido ( kradkuiritaj sur ĝardena kradrostilo ). La mergesoj estas magrebaj pimentitaj kolbasoj ( t.e.SEN porkaĵo, sed KUN spicoj ).\n*120 cl da olivoleo.\n*en pecoj : 3 kukurbetoj, 4 karotoj, 4 napoj, 1 celeria branĉo, 3 paprikofruktoj.\n*1 skatoleto de senŝeligitaj tomatoj.\n*1 skatoleto de kikeroj.\n*1 granda cepo.\n*2 elpremitaj ajlobulberoj.\n*1 g da safrano.\n*7 g da « ras el hanout » ( estas miksado de 40 spicoj ! ). \n*( Se oni ne havas ĝin? vi metas viajn spicojn kiuj NE estas SUKERAJ : ekz : kajena pipro (Cayenne-p. el ruĝa kapsiko)\n*1 kafkulero da hariso.( « harissa » ): nordafrika spiĉajo el ruĝaj sekigitaj paprikoj k oleo laŭ NPIV afrika spicaĵo el.\n*750 g da kuskuso. (grajno )\n*salo, nigra pipro laŭ via persona gusto.\n\nSe vi havas premmarmito, vi gajnas 1 horon.\nSe vi ne havas, vi perdas 1 horon !\n\n\n== Kuirado ==\n1 – En la premmarmito, antaŭkuire subrostu la viandojn kun 3 supkuleroj da oleo, aldonu la cepon kaj la ajlobulberon, aldonu la «ras-el-hanout ».\n\n2 – Elverŝu la tomatojn kun ilia suko. Aldonu la karotojn, napojn, celerion, paprikofrutojn (paprikofruktojn) kaj akvon : spicu laŭ via gustumo.\n\n3 – Fermu la premmarmiton..\n\n4 – Tuj kiam la vaporo ekeskapas, reduktu la fajron kaj kuiru 16 mn.\n\n5 – Dum la vaporkuirado, miksu la kuskusan grajnon kun 5 supkuleroj da oleo kaj 50 cl da sala akvo.\n\n6 – Lasu ŝveligi la grajnon de kuskuso. ( movu de tempo en (al) tempo ).\n\n7 – Malfermu la premmarmiton. Aldonu la kukurbetojn kaj la kikerojn. Fermu la premmarmiton.\n\n8 – Tuj kiam la vaporo ekeskapas, reduktu la fajron kaj kuiru 5 mn.\n\n9 – Malfermu la premmarmiton. Reprenu la viandojn, la legumojn kaj la sukon. Metu ilin aparte.\n\n10 – En la premmarmito, metu 75 cl da akvo. Metu la kuskusan grajnon en la korbo ( alta pozicio ). Fermu la premmarmiton.\n\n11 – Tuj kiam la vaporo ekeskapas, reduktu la fajron kaj kuiru 5 mn.\n\n12 – Pretigu forta saŭcon en saŭcujo: miksu 1 kuleregon da buljono kun\nla kafokulero da hariso\n\n== Konsilo ==\n\nPrezentu aparte la viandojn kaj legumojn, la grajnon kaj saŭon. (saŭcon)\nServu tre varma. (varme)\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',20,'Tournebelles','20050306194906','',0,0,0,0,0.283121141575,'20050306194906','79949693805093'); INSERT INTO cur VALUES (996,0,'Kuirlibro:Kuirteknikoj','[[Kuirlibro]]\n\n==\'\'\'Kuiri\'\'\'==\n \'\'\'Kuiri\'\'\' estas prepari nutraĵon en bolanta akvo (aŭ en alia likvo) ĝis ĝi estas manĝebla.\n\n==\'\'\'Friti\'\'\'==\n \'\'\'Friti\'\'\' estas prepari nutraĵon en bolanta oleo (aŭ en alia graso) ĝis ĝi estas manĝebla.\n\n==\'\'\'Kirlofriti\'\'\'==\n \'\'\'Kirlofriti\'\'\' estas mallonge friti je tre alta temperaturo en iom da oleo, graso aŭ alia \n likvo, uzante volbopaton (aŭ uakon) kaj trulon (aŭ spatelon), daŭre kirlante la nutraĵon. \n La tekniko estas ofte uzata en Azio kaj speciale en Ĉinio.\n\n==\'\'\'Baki\'\'\'==\n *\n\n==\'\'\'Boligi\'\'\'==\n *\n\n==\'\'\'Rosti\'\'\'==\n *\n\n==\'\'\'Vaporumi\'\'\'==\n *\n\n==\'\'\'Poĉi\'\'\'==\n *\n\n==\'\'\'Fumaĵi\'\'\'==\n *\n\n==\'\'\'Brezi\'\'\'==\n *\n\n==\'\'\'Stufi\'\'\'==\n *\n\n==\'\'\'Cindrorosti\'\'\'==\n *\n\n[[Kuirlibro]]','',0,'195.35.130.55','20050301180509','',0,0,0,0,0.208208403395,'20050302173453','79949698819490'); INSERT INTO cur VALUES (997,6,'En-salo-enmetita-haringo.jpg','foto por \"en-salo-enmeita-haringo\"','foto por \"en-salo-enmeita-haringo\"',18,'Rbwtexan','20050227015245','',0,0,0,1,0,'20050227015511','79949772984754'); INSERT INTO cur VALUES (998,6,'Florbrasikobrokoloflanoj.jpg','foto por \"Florbrasiko-brokolo-flanoj\"\n','foto por \"Florbrasiko-brokolo-flanoj\"\n',18,'Rbwtexan','20050227015938','',0,0,0,1,0,'20050227020254','79949772984061'); INSERT INTO cur VALUES (999,6,'Fritbuletoj.jpg','foto por \"Fritbuletoj por franduloj\"\n','foto por \"Fritbuletoj por franduloj\"\n',18,'Rbwtexan','20050227020407','',0,0,0,1,0,'20050227020542','79949772979592'); INSERT INTO cur VALUES (1000,6,'Obstsalat.jpg','foto por \"Fruktosalato Chaplin\"\n','foto por \"Fruktosalato Chaplin\"\n',18,'Rbwtexan','20050227020641','',0,0,0,1,0,'20050227020741','79949772979358'); INSERT INTO cur VALUES (1001,6,'Karpobluanova.jpg','foto por \"karpo blua\"','foto por \"karpo blua\"',18,'Rbwtexan','20050227021447','',0,0,0,1,0,'20050227021744','79949772978552'); INSERT INTO cur VALUES (1002,0,'Kuirlibro:_Karpo_blua','[[Dosiero:Karpobluanova.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Karpo blua\'\'\'
\npor du personoj\n\n== Ingrediencoj ==\n* Karpo sen internaĵoj (ĉirkaŭ 1kg ĝis 1,5kg) \n* multe da salo \n* 1/8l da bolanta vinagro \n* 1 cepo \n* pecetoj de radiklegomo el celerio, karotoj, brasika rapo, poreo, petroselo \n* 1/4l da dolĉa kremo \n* 2 supkul. da kreno \n* 1 kulereto da citronsuko \n* 1 kulereto da sukero \n* 1 laŭrofolio\n* 4 pimentgrajnoj \n* 1 kulereto da sinapaj semetoj\n\n== Kuirado ==\nPurigu la karpon, sed ne senskvamigu ĝin! Enfrotu ĝin interne per salo.\n\nMetu la karpon en platan ujon, verŝu sur la kuŝantan karpon bolantan vinagron.\n\nLasu tie kuŝi la karpon dek minutojn. Li tiam bluiĝas.\n\nPlenigu en grandan paton tiom da akvo, por ke la enmetota karpo povos kovriĝi per ĝi. Aldonu la pecetojn da radiklegomo, tutan cepon kaj multe da salo ( tiom da, ke vi devas elsputi ĝin post gustumprovo). Ĉion tion kuiru dekkvin minutojn.\n\nNun enmetu la bluiĝintan karpon kaj kuiretu ĝin sur flameto, ĉirkaŭ 45 minutojn.\n\nElprenu la fiŝon memgarde, por ke ĝi ne disfalu kaj metu ĝin sur pladon.\n\nPor fajnigo de la karpogusto miksu la dolĉan kremon kaj la krenon en pelvo, spicu per iom da citronsuko kaj sukero. (Sufiĉus ankaŭ simpla varmega butersauco.)\n\nPreparu kiel aldonaĵo la terpomojn kaj ruĝan brasikon laŭ via plaĉo.\n\n== Konsilo ==\nĈar fiŝo devas naĝi, ne forgesu la blankan vinon!\n\nDorothea Kaiser, Altenburg, Germanio\npublikigita en \"Komencanto\"\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227021729','',0,0,0,1,0.068448816202,'20050227021729','79949772978270'); INSERT INTO cur VALUES (1003,6,'Kokina-frikasajo.jpg','foto por \"kokino frikasajo\"','foto por \"kokino frikasajo\"',18,'Rbwtexan','20050227022432','',0,0,0,1,0,'20050227023303','79949772977567'); INSERT INTO cur VALUES (1004,0,'Kuirlibro:Kokina_frikasaĵo_kun_fungosaŭco','[[Dosiero:Kokina-frikasajo.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Kokina frikasaĵo kun fungosaŭco\'\'\'
\n\n== Ingrediencoj ==\npor la kokina buljono:\n\n* 1 juna kokino (aŭ koketo)\n* fasko de radiklegomo (el celerio, florbrasiko, brasikrapo)\n* 3 karotoj\n* 1 cepo\n* 1 poreo\n* 1 laŭrofolio\n* 10 blankaj piprograjnoj\n* 1 branĉeto timiano aŭ 1/2 kul. da sekigita timiano\n* 1 supkul. da salo\n* 1,5 l da akvo\n\n\npor la frikasaĵa saŭco:\n* 750 g da fungoj (miksfungoj aŭ ĉampinjonoj) \n* 2 askalonoj\n* 1,5 supkul. da butero\n* salo\n* nigra pipro el la muelilo\n* 1/8 l da ruĝa vino\n* kaj 1/8 l da buljono\n\n== Kuirado ==\nPurigu la kokinon kaj elprenu la tripojn.\n\nVerŝu la akvon en grandan poton kaj aldonu la purigitajn legomojn, la tripojn kaj la spicojn.\n\nKuiru la akvon kaj poste aldonu la kokinon.\n\nNun kuiru ĉion kun surmetita kovrilo sur malgranda flamo dum 35 ĝis 40 minutoj.\n\nElprenu la kokinon, senhaŭtigu kaj senostigu ĝin.\n\nMetu la viandon en pelvon kaj verŝu sur ĝin iomete da buljono, por ke la viando ne elsekiĝu.\n\nKuiru la haŭton kaj la ostojn en la restinta buljono. La buljono estos tiel pli intensa.\n\nNun preparu la frikasaĵan saŭcon. Mi elektis por tio:\n\nFungosauco kun ruĝa vino:\nPurigu kaj distranĉu la fungojn en pecetojn.\n\nVarmegigu la buteron en pato kaj stufu la fajne hakitajn askalonojn.\n\nAldonu la fungojn kaj fritu ilin sur flamego.\n\nSpicu kun salo kaj pipro el la muelilo kaj enverŝu 1/8 l da ruĝa vino kaj 1/8 l da buljono.\n\nKuiru sen kovrilo dum 30 minutoj.\n\nNun metu la viandopecetojn en la saŭcon. Se la saŭco ne sufiĉas, postverŝu buljonon aŭ aldonu kremon laŭ via gusto.\n\nGarnu per hakita petroselo. Kompletigu la manĝon per rizo aŭ nudeloj.\n\n\n== Konsilo ==\n\nLa bona kvalito de la juna kokaĵo tre gravas.\n\nBonan apetiton!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227023245','',0,0,0,1,0.345326114768,'20050227023245','79949772976754'); INSERT INTO cur VALUES (1005,6,'Kolbassalato.jpg','foto por \"kolbasa salato\"','foto por \"kolbasa salato\"',18,'Rbwtexan','20050227023720','',0,0,0,1,0,'20050227024244','79949772976279'); INSERT INTO cur VALUES (1006,0,'Kuirlibro:Kolbasa_salato','[[Dosiero:Kolbassalato.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Kolbasa salato\'\'\'
\n(por tri personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n\n* 250-300g da diversaj kolbasaj tranĉaĵoj \n* 50g da tranĉita fromaĝo \n* 1/2 de cepeto \n* 75g da kukumoj \n* 1/2 de malgranda pomo\n\nmarinaĵo: \n* po supk. da salatkremo, keĉupo, kafkremo \n* 1/2 kul. da mustardo \n* sukero.\n\n== Kuirado ==\nDistranĉu la tranĉaĵojn de kolbasoj kaj fromaĝoj en striojn, \ndistranĉu la cepon, kukumojn kaj pomon en malgrandajn kubutojn. \nPoste ĉion miksu.\nKirlu la marinaĵon kaj donu ĝin al la salato, denove miksu ĉion. \nFine prove gustumu la salaton kaj spicu per sukero.\n\n== Konsilo ==\nBonan apetiton!\n\nDorothea Kaiser\n\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227024232','',0,0,0,1,0.777821672949,'20050227024232','79949772975767'); INSERT INTO cur VALUES (1007,6,'Lunkeksoj.jpg','foto por \"lunkeksoj\"','foto por \"lunkeksoj\"',18,'Rbwtexan','20050227030432','',0,0,0,1,0,'20050227031103','79949772969567'); INSERT INTO cur VALUES (1008,0,'Kuirlibro:Lunokeksoj_kun_nuksofarĉo','[[Dosiero:Lunkeksoj.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Lunokeksoj kun nuksofarĉo\'\'\'
\n\n== Ingrediencoj ==\n* 110 g da pulvorsukero \n* 1 kulereto da rumo \n* 160 g da faruno \n* 40 g da hakitaj nuksoj \n* 1 ovo \n* 30 g da butero\n\nfarĉo: \n* 250 g da butero \n* 300 g da pulvorsukero \n* 3 supk. da faruno \n* 1 ovo \n* 3 supk da kakakopulvoro \n* 100 g da hakitaj nuksoj \n* 100 g da sekvinberoj \n* 150 g da keksopecetoj \n* 50g da ĉokolado\n\n== Kuirado ==\nKnedu la pastajn ingrediencojn, lasu kuŝi ĝin en frideta loko dum 30 minutoj, platruligu ĝin poste ĝis la dikeco de du 2 aŭ 3 milimetroj, elpiku lunecajn pecetojn, baku la keksojn dum ses minutoj en bakforno ĉe 180 gradoj laŭ Celsio.\n\nFandu la buteron, enmiksu la pulvorsukeron, la farunon kaj ovon, poste aldonu la \nkakaopulvoron, la nuksojn, sekvinberojn kaj la kekspecetojn.\n\nSurŝmiru en dikeco de kvar milimetroj la paston sur tabulo kun bakpapero. Malvarmigu ĝin en frideta loko dum 1 horo. Tiam elpiku el la pasto lunojn kaj metu ilin inter po du jam malvarmetajn keksojn.\n\nLaŭplaĉe garnu la lunkeksojn per fandita ĉokolado.\n\n== Konsilon ==\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\naperis en Sennaciulo\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227031051','',0,0,0,1,0.440427984715,'20050227031051','79949772968948'); INSERT INTO cur VALUES (1009,6,'Magia-fulmsupo.jpg','foto por \"magia fulmsupo\"','foto por \"magia fulmsupo\"',18,'Rbwtexan','20050227031214','',0,0,0,1,0,'20050227032527','79949772968785'); INSERT INTO cur VALUES (1010,0,'Kuirlibro:_Magia_fulmsupo','[[Dosiero:Magia-fulmsupo.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Magia fulmsupo\'\'\'
\n(Ĉu la nova dietmiraklo?)\n\nSveltigaj piloloj aŭ trinkaĵoj? Disiga manĝo? Malsatado? Komplikaj manĝoplanoj? Forgesu ĉion tion! Vi perdos tamen ok kilogramojn en dekkvar tagoj- kaj por ĉiam! \n\nMadonna, Tom Hanks, kaj nun ankaŭ eŭropaj steluloj, estas tute konvinkitaj de la nova dietmiraklo- la magia \"fulmsupo\". Ju pli de tiu supo vi manĝas despli foriĝas via graso, precipe je la problemzonoj koksoj, femuroj, ventro kaj postaĵo! \n\nEĉ pli bone: la supo ankaŭ sanigas, ĉar ĝi fortigas vian imunan sistemon, pro la sekretoj de la brasiko: ĝi havas nur tre malmultajn kaloriojn, ĝi bruligas grason per la vitamino C, ĝi senvenenigas la korpon pro la kalio kaj \nakcelas la energikonsumon. \n\nSed plej bone: Por transformi la brasikon, la korpo bezonas pli da energio, ol ĝi povas gajni. La rezulto: Ĝi degelas la grason en freneze mallonga tempo!\n\nKiel tio funkcias? Simple kuiru la supon en granda poto laŭ la suba recepto, fridete konservu ĝin kaj ĉe malsato tuj ekmanĝu! Al tio ĉiutage trinku tri litrojn da minerala akvo kaj manĝu diversajn fruktojn, kaj jam vi komencas \nperdi funtojn. \n\nLa miraklo ĉe tiu dieto estas, ke ĝi efektive okazas!\n\n== Ingrediencoj ==\n* 2 verdaj paprikoj\n* 1 kg da karotoj\n* 6 grandaj junaj (printempaj)cepoj\n* 1 fasko da ripocelerio (folicelerio)\n* 1-2 kuleretoj da legomsauĉa grajnekstrakto\n* 1-2 konservujoj kun tomatoj\n\n== Kuirado ==\nPurigu kaj tranĉu la legomojn en pecetojn.\n\nMetu ilin en grandan poton kaj plenigu ĝin per akvo.\n\nKuiru unue per granda flamo ĝis boliĝo.\n\nKuiru plu sur meza flamo ĝis moliĝo.\n\nSpicu laŭplaĉe, sed ne salu!\n\n\n== Konsilo ==\n\n* diversajn fruktojn (krom bananoj)\n* selaktan trinkaĵon\n* multajn teojn el drogherboj kaj el fruktoj\n* vespere 1 terpomon kun iom da butero\n* naturan rizon\n* verdan salaton\n* senkreman lakton \n \nDorothea Kaiser, Altenburg, Germanio\nProponita al \"Komencanto\"\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227032515','',0,0,0,1,0.53566356385,'20050227032515','79949772967484'); INSERT INTO cur VALUES (1011,6,'Penne.jpg','foto por \"Makaronioj kun ŝampinjona kremsaŭco\"','foto por \"Makaronioj kun ŝampinjona kremsaŭco\"',18,'Rbwtexan','20050227061946','',0,0,0,1,0,'20050227062215','79949772938053'); INSERT INTO cur VALUES (1012,0,'Kuirlibro:_Makaronioj_kun_ŝampinjona_kremsaŭco','[[Dosiero:Penne.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Makaronioj kun ŝampinjona kremsaŭco\'\'\'
\n(por du personoj?)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 200g da ŝampinjonoj \n* 300g kuiritaj makaronioj \n* 60g da butero \n* 2 tomatoj \n* 2 kuleretoj da citronsuko \n* iom da blanka vino \n* 150g da kremo \n* salo \n* nigra pipro el la muelilo \n* 1 kulereto da hakita petroselo \n* 30g da raspita fromaĝo \n\n\n== Kuirado ==\nFandu 20g da butero en pato kaj enmetu la diskigitajn ŝampinjonojn. Surverŝu la citronsukon, iom da blanka vino, salo kaj pipro, tiam stufu kun surmetita kovrilo dum 8 minutoj.\n\nAldonu dolĉan kremon kaj reboligu la ekestintan saŭcon sur malgranda flamo.\n\nTranĉu la tomatojn en pecetojn, salu kaj pipru ilin, stufu la tomatojn en alia pato kun 15g da butero dum 5 minutoj. Poste metu ilin en la saŭcon.\n\nVarmigu turnmove la kuiritajn makaroniojn en la cetera butero.\n\nLaste miksu la varmajn makaroniojn kun la saŭco. Garnu per hakita petroselo. Disipu sur ĝin la raspitan fromaĝon.\n\n\n\n== Konsilo ==\n\nAl tio gustas ruĝa seka vino, aŭ ĉeriza suko por infanoj.\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227062203','',0,0,0,1,0.407701917082,'20050227062203','79949772937796'); INSERT INTO cur VALUES (1013,6,'Minestrono.jpg','foto por \"Ministrono\"','foto por \"Ministrono\"',18,'Rbwtexan','20050227062406','',0,0,0,1,0,'20050305153503','79949772937593'); INSERT INTO cur VALUES (1014,0,'Kuirlibro:_Minestrono','[[Dosiero:Minestrono.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Minestrono- la granda supo\'\'\'
\n(Por kvar personoj)\n\nMinestrono estas granda itala legomosupo el la regiono Lombardio. Oni uzas la legomon kreskantan en ĝardeno aŭ aĉeteblan en bazaro. Jupli da legomoj enestas des pli bone la supo gustas. Tipa por Minestrono estas, ke ĝi ĉiam entenas ankaŭ pastaĵojn, rizon aŭ senŝeligitajn hordeojn.\n\n\n== Ingrediencoj ==\n* 2 terpomoj \n* 2 karotoj \n* 3 stangoj da celerio \n* 2 italaj kukurboj (Zucchini) \n* 100g da pizoj \n* 2 stangoj da poreo \n* 3 blankaj brasikfolioj \n* 2 paprikoj \n* 2 tomatoj \n* 100g da kuirita ŝinko aŭ fumaĵita viando \n* granda cepo \n* 100g da fazeolaj faboj (moligitaj kaj kuiritaj) \n* 2 bulberoj de ajlo \n* 3 supkuleroj da oleo \n* 1,5 litr. da vianda aŭ legoma aŭ kokina buljono \n* 500g da kuirita bovaĵo aŭ kuirita kok(in)aĵo \n* 1 fasketo da drogherboj (el laŭrofolio, petroselo, bazilio, timiano kaj rosmareno) \n* salo \n* nigra pipro\n\n== Kuirado ==\nLavu, purigu kaj senŝeligu ĉiujn legomojn.\n\nDistranĉu la legomojn kaj la kuiritan ŝinkon en pecojn.\n\nHaku la grandan cepon kaj la ajlobulberojn en tre malgrandajn pecetojn.\n\nDistranĉu la kuiritan ŝinkon aŭ la fumaĵitan viandon en malgrandajn kubojn.\n\nVarmegigu la oleon en granda poto.\n\nFritu la kuiritan ŝinkon aŭ la fumaĵitan viandon kun la dispecigitaj cepo kaj ajlo.\n\nBrezu turnmove unue la pli malmolajn legomojn dum kvin minutoj, poste la pli  molajn. Ĉe tio enmetu la fazeolajn fabojn.\n\nBrezu plu tri minutojn kaj enverŝu la varmegan buljonon.\n\nEkboligu la supon kaj enmetu la fasketon da drogherboj.\n(Aŭ spicu per la samaj sekaj spicaĵoj.)\n\nLasu kuiri la supon dum 20 minutoj sur malgranda flamo.\n\nNe forgesu kelkfoje turnmovi ĝin. Intertempe sufiĉe frue kuiru la pastaĵojn, aŭ la rizon aŭ la senŝeligitajn hordeojn.\n\nEnmetu kvin minutojn antaŭ la kuirfino la viandon kaj la pastaĵojn aŭ la aliajn aldonaĵojn.\n\nElprenu je la fino la fasketon de drogherboj, spicu per salo kaj pipro, kaj garnu per petroselo.\n\n== Konsilo ==\nMi aldonas bovaĵon aŭ kok(in)aĵon. Sed tio ne devas esti.\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','/* Ingrediencoj */',0,'195.35.129.76','20050305153445','',0,0,0,0,0.647626173536,'20050305153445','79949694846554'); INSERT INTO cur VALUES (1015,6,'Patoterpomoj.jpg','foto por \"Patoterpomoj\"','foto por \"Patoterpomoj\"',18,'Rbwtexan','20050227064433','',0,0,0,1,0,'20050227070338','79949772935566'); INSERT INTO cur VALUES (1016,0,'Kuirlibro:Patoterpomoj','[[Dosiero:Patoterpomoj.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Patoterpomoj\'\'\'
\n(rapide farita por tri personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 600 g da terpomoj\n* 4 supkul. da oleo\n* pipro el la muelilo\n* 1 kul. da salo\n* 1-2 kul. da majorano\n* 2 cepoj\n* 1 malgranda pomo\n* 350 g da hakaĵo rostita aŭ ŝinko kuirita\n* 300 g da frostigitaj pizoj\n* ŝenoprazo.\n\n== Kuirado ==\nSenŝeligu la terpomojn kaj distranĉu ilin en kubetojn. \n\nVarmegigu la oleon en pato kaj fritu la terpomojn dum ĉ. 5 minutoj ĝis bruniĝo. Spicu per salo, pipro kaj majorano. \n\nAldonu la pomajn kaj cepajn pecetojn. Fritu daŭre turnmove ĉion dum 5 minutoj. \n\nNun kuiru kun surmetita kovrilo dum 10 minutoj. \n\nAldonu la frostigitajn pizojn kaj la malgrandajn rostitajn pecojn de la hakaĵo. Miksu ĉion kaj kuiretu sur malgranda flamo dum 10 minutoj. Garnu per ŝenoprazo.\n\n\n== Konsilo ==\n\nKun tio gustas acida [[Kuirlibro: Acida brasikosalato|brasikosalato]]\n\nDorothea Kaiser, Germanio\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227070322','',0,0,0,0,0.07933838052,'20050227070322','79949772929677'); INSERT INTO cur VALUES (1017,0,'Kuirlibro:_Acida_brasikosalato','[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Acida brasikosalato\'\'\'
\n(por tri personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 25O g da nekuirita acida brasiko\n* 75 g da karotoj, duono de pomo (75 g)\n* 25 g da cepo\n* 1/2 kul. da sukero\n* 1/2 kul. da salo, nigra pipro el la muelilo\n* 1 supkul. da oleo.\n\n== Kuirado ==\n\nKunpremu iom la acidan brasikon, ke ĝi ne plu gutas kaj mildiĝas. Poste distranĉu iomete la fadenojn. Raspu malfajne la pomduonon kaj la karotojn. Distranĉu cepon en kubetojn. Miksu ĉion. Spicu per sukero, salo, kaj pipro kaj lasu guti la oleon sur la salaton. Miksu ĉion per du forkoj.\n\n\n== Konsilo ==\nBonan apetiton!\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227065509','',0,0,0,1,0.077486917466,'20050227065509','79949772934490'); INSERT INTO cur VALUES (1018,6,'Prunkuko.jpg','foto por \"prunkuko\"','foto por \"prunkuko\"',18,'Rbwtexan','20050227065554','',0,0,0,1,0,'20050227070113','79949772934445'); INSERT INTO cur VALUES (1019,0,'Kuirlibro:Prunkuko','[[Dosiero:Prunkuko.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Prunkuko\'\'\'
\n\n== Ingrediencoj ==\n* panfermenta pasto \n* 2 kg da prunoj \n* butero \n* sukero\n* cinamo\n\n== Kuirado ==\nKnedu la paston kaj lasu kuŝi ĝin en varma loko dum 15 minutoj. Senkernigu la prunojn kaj duonigu ilin.\n\nPlatrulu la paston kaj aranĝu ĝin poste sur grasumita bakpleto. Surmetu la prunojn kun la haŭtflanko malsupren. Baku la kukon en antaŭhejtita bakforno dum 40 minutoj ĉe 200 gradoj de Celsius. Laste ŝmiru buteron sur la varman bakitaĵon kaj tuj surŝutetu sukeron kaj cinamon. \n\n== Konsilon ==\nBonan apetiton deziras, via Donjo!\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227070058','',0,0,0,1,0.216464935178,'20050227070058','79949772929941'); INSERT INTO cur VALUES (1020,6,'RostajolauTuringujo.jpg','foto por \"Rostaĵo laŭ Turingujo\"','foto por \"Rostaĵo laŭ Turingujo\"',18,'Rbwtexan','20050227151714','',0,0,0,1,0,'20050227153203','79949772848285'); INSERT INTO cur VALUES (1021,0,'Kuirlibro:Rostaĵo_laŭ_Turingujo','[[Dosiero:RostajolauTuringujo.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Rostaĵo laŭ Turingujo\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\nTipa specialaĵo el Turingio en Germanio.\n\n== Ingrediencoj ==\n* 800g da nukoviando de porko\n* 30g da porkograso\n* 1/2l da hela biero\n* 400g da cepoj\n* 400g da acidaj kukumoj\n* salo\n* nigra pipro\n* majorano\n* karvio\n* mustardo\n\n== Kuirado ==\nTranĉu la nukoviandon en dikajn stekojn kaj iom frapu ilin.\n\nFaru marinaĵon el biero, mustardo kaj el la spicoj.\n\nMetu la stekojn en la marinaĵon kaj lasu ilin stari dum kvin horoj.\n\nFordabu iom la marinaĵon per mola sorbema papero.\n\nVarmegigu la grason en pato kaj rostu la stekojn (plej bone sur rostkrado) ĝis ili estas brunaj sur ambaŭ flankoj, fine iom rostu la cepojn.\n\nMetu la rostitajn cepojn sur la stekojn kaj garnu ilin per acidaj kukumoj.\n\n\n== Konsilo ==\nAl tio gustas freŝa pano aŭ terpoma salato.\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227153144','',0,0,0,1,0.036860663417,'20050227153144','79949772846855'); INSERT INTO cur VALUES (1022,6,'Zwiebelgrape.jpg','foto por \"Salato el grapfruktoj kaj cepoj\"','foto por \"Salato el grapfruktoj kaj cepoj\"',18,'Rbwtexan','20050227153808','',0,0,0,1,0,'20050227153949','79949772846191'); INSERT INTO cur VALUES (1023,0,'Kuirlibro:_Salato_el_grapfruktoj_kaj_cepoj','[[Dosiero:Zwiebelgrape.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Salato el grapfruktoj kaj cepoj\'\'\'
\n\nRegiona salato el la urbo Vimaro, kie vivis Goeto.\n\n== Ingrediencoj ==\n* 4 grapfruktojn\n* 4 grandajn cepojn\n* 2 kiel eble plej firmajn kapojn de verda salato\n* 1 endivio\n* salatsaŭcon\n\n== Kuirado ==\nSenŝeligu 4 grapfruktojn, distranĉu ilin en pecetojn, forigu ĉe tio la interhaŭtojn. \n\nDistranĉu kvar grandajn cepojn en maldikajn diskojn. \n\nMetu ĉion en fridetan lokon.\n\nIntertempe disŝiru 2 kiel eble plej firmajn kapojn de verda salato kaj 1 endivio tiel, ke ili bone manĝeblas, trempu la disŝiritajn pecojn en salatsaŭcon. \n\nLaste – mallonge antaŭ la servado – aldonu la grapfruktajn pecetojn kaj cepodiskojn. \n\n== Konsilo ==\nAtentu: miksu la salaton tiel, ke la cepodiskoj ne tro disfalas!\n\nBonan apetiton, Donjo!\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227153933','',0,0,0,1,0.258589757752,'20050227153933','79949772846066'); INSERT INTO cur VALUES (1024,6,'Fajreca-koko.jpg','foto por \"Fajreca kokidaĵo kun legomoj\"','foto por \"Fajreca kokidaĵo kun legomoj\"',18,'Rbwtexan','20050227154726','',0,0,0,1,0,'20050227155146','79949772845273'); INSERT INTO cur VALUES (1025,0,'Kuirlibro:Fajreca_kokidaĵo_kun_legomoj','[[Dosiero:Fajreca-koko.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Fajreca kokidaĵo kun legomoj\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 4 pecoj da kokidaĵo (kokobrustoj aŭ kokogamboj) \n* 1 ruĝa kaj verda kapsikoj neakraj \n* 2 ruĝaj cepoj \n* 2 tre malgrandaj akraj kapsikoj \n* 1 itala kukurbo (Zuccini) \n* 1 kulereto da timiano \n* 10 malgrandaj tomatoj \n* 1 supkulero da dolĉa ruĝa papriko\n* kajena pipro \n* salo \n* 450 ml da legoma buljono \n* 2 supkuleroj da olivoleo \n* 1/2 fasketo da petroselo \n\n\n== Kuirado ==\nDuonigu la kokidaĵon kaj spicu la pecojn per salo kaj kajena pipro. Tranĉu en pecojn la kapsikojn kaj la kukurbon.\n\nFritu la kokidaĵon en varmega oleo dum 10 minutoj. Turnu ofte la pecojn ĝis ili ambaŭflanke aspektas orobrunaj.\n\nEllevu la kokidaĵojn kaj tenu ilin varmaj. Brezu la cepopecojn dum 5 minutoj; elprenu ilin kaj tenu ankaŭ ilin varmaj.\n\nBrezu la ruĝan kaj verdan neakrajn kapsikojn, la kukurbon kaj la akrajn kapsiketojn dum 5 minutoj.\n\nAlverŝu al la legomoj la buljonon kaj kuiru ĉion sur malgranda flamo kun surmetita kovrilo dum 10 minutoj.\n\nFinfine aldonu la kokidaĵon, la cepopecojn, la tomatojn kaj la timianon. Kuiru ĉion sur malgranda flamo kun kovrilo dum 20 ĝis 30 minutoj. Garnu per petroselo.\n\nManĝu la fajran kokidaĵon prefere kun rizo aŭ nudeloj.\n\n\n== Konsilo ==\nAnstataŭ akraj kapsiketoj vi povas preni ankaŭ tabaskosaŭcon. Al tio gustas freŝa tropika fruktosalato kaj blanka vino.\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227154932','',0,0,0,1,0.068575851344,'20050227154932','79949772845067'); INSERT INTO cur VALUES (1026,6,'Lentosupo.jpg','foto por \"Angilo-Lenta Supeto\"','foto por \"Angilo-Lenta Supeto\"',18,'Rbwtexan','20050227155746','',0,0,0,1,0,'20050227160145','79949772844253'); INSERT INTO cur VALUES (1027,0,'Kuirlibro:_Angilo-Lenta_Supeto','[[Dosiero:Lentosupo.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Angilo-Lenta Supeto\'\'\'
\n(por kvar ĝis ses personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 200g da lentoj\n* 1 karoto\n* 1 poreo\n* 1/4 da celerio\n* 1malgranda cepo\n* 1-2 ajlobulberoj\n*  1-2 supkuleroj da olivoleo\n* 2 laŭraj folioj\n* 1 malgranda kapsiko\n* 1 litro da buljono\n* salo\n* nigra pipro\n* 100 g da kremo\n* citronsuko\n* 300-400 g da angilo fumaĵita\n\n\n== Kuirado ==\nMoligu en akvo la lentojn dum la nokto, post tio forverŝu la akvon.\n\nPrenu supopoton kaj brezu en ĝi la kubigitan legomon, la haketitan cepon kaj ajlobulberojn en olivoleo.\n\nAldonu la lentojn, la buljonon, la laŭrajn foliojn kaj la kapsikon. Salu kaj pipru kaj kuiru la supon sur malgranda flamo dum 20 ĝis 60 minutoj. La lentoj devas esti molaj.\n\nElprenu la laŭrajn foliojn kaj la kapsikon.\n\nMiksu la supon per miksilo kaj aldonu la dolĉan kremon kaj la citronsukon (laŭ via gusto).\n\nNun senhaŭtigu la angilon kaj elprenu la mezan fiŝoston.\n\nTranĉu  la fileon en fingrodikajn pecojn kaj metu ilin sur  telerojn. Finfine verŝu la varmegan supon sur ĝin.\n\n\n== Konsilo ==\nTiu manĝo gustas ankaŭ kun truto fumaĵita aŭ kun lango fumaĵita. Se vi spicas la supon kun vinagro anstataŭ de la citronsuko, bone gustas al tio delikataj brogitaj kolbasetoj laŭ Vieno.\n\nBonan apetiton\ndeziras Donjo!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227160010','',0,0,0,1,0.312061255395,'20050227160010','79949772839989'); INSERT INTO cur VALUES (1028,6,'Ragoutfin.jpg','foto por \"Raguo en spica saŭco\"','foto por \"Raguo en spica saŭco\"',18,'Rbwtexan','20050227160116','',0,0,0,1,0,'20050227160744','79949772839883'); INSERT INTO cur VALUES (1029,0,'Kuirlibro:Raguo_en_spica_saŭco','[[Dosiero:Ragoutfin.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Raguo en spica saŭco\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 500g da kuirita blanka viando\n* 3-4 supkuleroj da butero\n* 2 supkuleroj da faruno\n* taso da buljono\n* 2 ovoflavoj\n* 3 supkuleroj da blanka vino\n* 3 supkuleroj da kremo\n* salo, nigra pipro\n* citronsuko\n* raspita fromaĝo\n* Vorcester-saŭco\n\n== Kuirado ==\nDistranĉu la viandon en pecetojn kaj brezu ĝin en butero dum 3 minutoj.\n\nAldonu la farunon, turnmovu rapide ĉion, surverŝu varmegan buljonon, miksu bone kaj kuiru ĉion dum 5 minutoj.\n\nNe plu kuiru, kirlu la ovoflavojn kun blanka vino kaj dolĉa kremo, verŝu ĝin al la raguo , spicu forte per salo kaj pipro. \n\nMetu la raguon en kvar malgrandajn bakformrezistajn ujojn, surverŝu la fromaĝon.\n\nBaku ĝin en antaŭhejtita bakforno ĉe 220-240 °C dum 15 minutoj.\n\nNun kompletigu la raguon per citronsuko, Vorcester-sauĉo, toastoj aŭ blanka pano. \n\n== Konsilo ==\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227160634','',0,0,0,1,0.684383795471,'20050227160634','79949772839365'); INSERT INTO cur VALUES (1030,6,'Salmokunlegomkrusto.jpg','foto por \"Salmofileoj kun legomkrusto\"','foto por \"Salmofileoj kun legomkrusto\"',18,'Rbwtexan','20050227160720','',0,0,0,1,0,'20050227161327','79949772839279'); INSERT INTO cur VALUES (1031,0,'Kuirlibro:_Salmofileoj_kun_legomkrusto','[[Dosiero:Salmokunlegomkrusto.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Salmofileoj kun legomkrusto\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 500g da salmofileoj\n* 400g da terpomoj\n* 1 itala kukurbo\n* 2 grandaj tomatoj\n* 1/8l da fiŝbuljono aŭ alia buljono\n* 1 supk. da citronsuko\n* 100g da raspita fromaĝo („Gouda“ el Holando)\n* salo\n* blanka pipro el la muelilo\n* fasketo da aneto\n* butero\n\n\n== Kuirado ==\nKuiru la terpomojn kun ŝelo dum 20 minutoj.\n\nPurigu la italan kukurbon kaj la tomatojn kaj distranĉu ilin en diskojn.\n\nPurigu la fileojn, fordabu la akvon per suĉpapero kaj spicu la fileojn per salo kaj pipro kaj gutigu la citronsukon sur la fileojn.\n\nSenŝeligu la terpomojn kaj distranĉu ilin en diskojn.\n\nMetu la salmfileojn en bakformrezistan ujon ŝmiritan kun butero kaj metu sur ĝin tavolon post tavolo la terpomojn, la italan kukurbon kaj la tomatojn. Verŝu la buljonon sur la tavolojn.\n\nHaku la aneton kaj miksu ĝin kun la fromaĝo, poste metu la miksaĵon sur la lastan tavolon.\n\nBaku ĉion en antaŭhejtita forno je 180 °C (celsiaj gradoj) dum 15 ĝis 20 minutoj.\n\n== Konsilo ==\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227161311','',0,0,0,1,0.242113954282,'20050227161311','79949772838688'); INSERT INTO cur VALUES (1032,6,'Spagetojkunkantareloj.jpg','foto por \"Spagetoj kun kantareloj\"','foto por \"Spagetoj kun kantareloj\"',18,'Rbwtexan','20050227161751','',0,0,0,1,0,'20050227162223','79949772838248'); INSERT INTO cur VALUES (1033,0,'Kuirlibro:_Spagetoj_kun_kantareloj','[[Dosiero:Spagetojkunkantareloj.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Spagetoj kun kantareloj\'\'\'
\n(rapide farita por tri personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 50g da butero\n* 400g da spagetoj\n* 1 ajlobulbero\n* 1 cepo\n* 500g da kantareloj\n* salo\n* nigra pipro el la muelilo\n* petroselo\n* 4 litro da akvo\n\n== Kuirado ==\nSenŝeligu kaj distranĉu la cepon en kubetojn.\n\nFandu buteron en pato kaj stufu la cepon, ĝis ĝi aspektas vitreca.\n\nPurigu la kantarelojn kaj distranĉu ilin en grandan pecojn.\n\nMetu la fungojn en la paton kaj iom rostu ilin.\n\nSpicu per salo, pipro kaj la dispremita ajlo.\n\nNun aldonu 2 supkul da akvo kaj finstufu ĉion kun kovrilo sur malgranda flamo.\n\nŜutu la spagetojn en grandan poton kun 4 l da salita bolanta akvo kaj kuiru ilin nur tiom, ke ili ankoraŭ sufiĉe firmas ĉe la mordoprovo. (\"al dente\").\n\nMetu la kuiritajn spagetojn en grandan kribrilon, por ke trafluu la akvo.\n\nMiksu la spagetojn kun la kantareloj kaj la petroselo.\n\n\n== Konsilo ==\nAl tiu manĝo mi rekomendas sekan blankan vinon.\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\naperis en Sennaciulo\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227162206','',0,0,0,1,0.276218692712,'20050227162206','79949772837793'); INSERT INTO cur VALUES (1034,6,'SpagetojKunTomatosauco.jpg','foto por \"Spagetoj kun tomatosaŭco\"','foto por \"Spagetoj kun tomatosaŭco\"',18,'Rbwtexan','20050227162357','',0,0,0,1,0,'20050227163728','79949772837642'); INSERT INTO cur VALUES (1035,0,'Kuirlibro:_Spagetoj_kun_tomatosaŭco','[[Dosiero:SpagetojKunTomatosauco.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Spagetoj kun tomatosaŭco\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\npor la spagetoj:\n* 500g da spagetoj \n* 2 supkuleroj da butero \n* 1 kulereto da salo \n* raspita fromaĝo\n\npor la tomatosaŭco:\n* 1 cepo \n* ajlobulbero \n* supkuleroj da olivoleo \n* 1 kg da maturaj tomatoj aŭ konservujon kun ŝeltomatoj \n* 1 kulereto da bazilio \n* salo \n* nigra pipro\n\n\n== Kuirado ==\n\'\'\'Antaŭe:\'\'\'
\nSenŝeligu la cepon kaj la ajlobulberon kaj tranĉu ilin en malgrandajn pecojn.\n\nLavu kaj distranĉu la tomatojn.\n\n\n\'\'\'Preparoj de la tomatosaŭco:\'\'\'
\nBrezu la cepon kaj la ajlobulberon en olivoleo.\n\nAldonu la tomatojn kaj kuiru ĉion dum kelkaj sekundoj.\n\nStufetu per milda flamo dum 45 minutoj.\n\nVerŝu ĉion tra kribrilo kaj spicu per bazilio, salo kaj pipro.\n\nStufetu plu sur milda flamo ankoraŭ 10 minutojn.\n\n\n\'\'\'Preparoj de la spagetoj:\'\'\'
\nŜutu la spagetojn en grandan poton kun 4 ĝis 5 litroj da salita bolanta akvo kaj tuj iomete turnmovu ilin.\n\nPlu kuiru la spagetojn per meza flamo kaj de tempo al tempo turnmovu ilin.\n\nŜutu la spagetojn post 8 ĝis 10 minutoj en grandan krib rilon kaj lasu traflui la akvon. \n\nDonu 2 supkuleron da butero en la ankoraŭ varmegan poton, enmetu la spagetojn kaj miksu ĉion.\n\nMetu la varmegajn spagetojn sur profundan teleron kaj\naldonu la tomatosaŭcon kaj la raspitan fromaĝon.\n\n== Konsilo ==\naperis en \"Komencanto\"\n\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227163712','',0,0,0,0,0.193359732354,'20050227163712','79949772836287'); INSERT INTO cur VALUES (1036,6,'Tavolsalato.jpg','foto por \"Tavolsalato\"','foto por \"Tavolsalato\"',18,'Rbwtexan','20050227164220','',0,0,0,1,0,'20050227164947','79949772835779'); INSERT INTO cur VALUES (1037,0,'Kuirlibro:_Tavolsalato','[[Dosiero:Tavolsalato.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Tavolsalato\'\'\'
\n(por 10 ĝis 12 personoj)\n\nĜi estas delikata salato el la nuna tempo, bone digestebla, freŝa, milda kaj manĝebla en ĉiu jarsezono. En Germanio ĝi estas tre ŝatata ĉe familaj festoj aŭ ĉe kradrosta rondo.\n\n== Ingrediencoj ==\n* 1 glaso da raspita celerisalato\n* 1 skatolo da maizo\n* 2 maldikaj stangoj da poreo (150-200g)\n* 3 pomoj\n* 1 skatoleto da ananaso\n* 5 ovoj\n* 200g da tranĉita fromaĝo\n* 400-500g da striigita kuirita ŝinko aŭ ŝinkokolbaso\n* 1/2 glaso da salatkremo (sen herboj)\n* 0,1 l da kremo aŭ kafkremo\n\n\n== Kuirado ==\nMetu la tavolon da celerio en grandan pelvon kaj sur ĝin, tavolon sur tavolo, la maizon, la maldike tranĉitajn poreajn ringojn, la kubetigitajn pomojn, la ananasajn pecojn, la ovojn, la raspitan aŭ tranĉitan fromaĝon kaj la striigitan ŝinkon aŭ la ŝinkokolbason.\n\nKirlu la dolĉan kremon kaj la salatkremon kaj verŝu la miksaĵon sur la tavolojn en la pelvo.\n\nLasu stari la salaton kelkajn horojn aŭ dum nokto.\n\n\n== Konsilo ==\nNe turnmovu je la fino la tutan salaton, kiel oni farus kun aliaj salatoj, sed elprenu la porciojn per eltranĉo, kvazaŭ kiel tortopecojn. La salato en tiu kazo aspektas sur via manĝotelero pli bela.\n\nDorothea Kaiser\naperis en \"Komencanto\"\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227164506','',0,0,0,1,0.064334144642,'20050227164506','79949772835493'); INSERT INTO cur VALUES (1038,6,'Terpomasalato.jpg','foto por \"Terpoma salato\"','foto por \"Terpoma salato\"',18,'Rbwtexan','20050227164925','',0,0,0,1,0,'20050227170220','79949772835074'); INSERT INTO cur VALUES (1039,0,'Kuirlibro:_Terpoma_salato','[[Dosiero:Terpomasalato.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Terpoma salato\'\'\'
\n\n== Ingrediencoj ==\n* 500g da terpomoj, kiuj ne estu tro firmaj\n* 1 verda kukumo\n* 4 acidaj kukumoj\n* 3 malmole kuiritaj ovoj\n* 500g da tomatoj\n* 1 fasko da delikataj junaj cepoj\n* 1 fasko da rafanetoj\n* 1 ruĝa papriko\n* 1 faskoj da petroselo\n* 400g da majonezo aŭ 1/4l da jahurto aŭ 400g da vianda salato\n* 2 supkuleroj da fajngusta vinagro\n* 2 tekuleroj da mustardo\n* 4 supkuleroj da varmega akvo\n* salo\n* nigra pipro\n* iom da sukero\n* eventuale papriko\n\n\n== Kuirado ==\nKuiru la terpomojn kun ŝelo 20 ĝis 25 minutojn.\n\nSenŝeligu la terpomojn ankoraŭ varmaj kaj distranĉu ilin en pecetojn.\n\nDistranĉu la verdan kukumon, acidajn kukumojn,toamtojn, paprikon, rafanetojn,cepojn kaj la malmole kuiritajn ovojn.\n\nHaku la petroselon.\n\nMiksu ĉiujn ingrediencojn en granda pelvo.\n\nAldonu la vinagron, la mustardon, varmegan akvon kaj iomete da sukero.\n\nSpicu kun salo, pipro kaj papriko.\n\nFinfine aldonu laŭguste aŭ majonezon, aŭ jahurton aŭ viandosalaton.\n\nMiksu singarde kaj lasu stari la salaton almenaŭ dum horo.\n\n\n== Konsilo ==\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\naperis en \"Komencanto\"\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227170052','',0,0,0,1,0.333488866493,'20050227170052','79949772829947'); INSERT INTO cur VALUES (1040,6,'Terpomflanoj.jpg','foto por \"Terpomflanoj\"','foto por \"Terpomflanoj\"',18,'Rbwtexan','20050227170408','',0,0,0,1,0,'20050227170626','79949772829591'); INSERT INTO cur VALUES (1041,0,'Kuirlibro:Terpomflanoj','[[Dosiero:Terpomflanoj.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Terpomflanoj\'\'\'
\n(por 2 personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 750g da grandaj terpomoj \n* malgranda cepo \n* ovo \n* supkulero da faruno \n* salo \n* butergraso \n* sukero\n\n== Kuirado ==\nLavu, senŝeligu kaj poste raspu la terpomojn kaj la cepon. Aldonu la ovon, la farunon kaj iomete da salo kaj miksu ĉion al kaĉo.\n\nVarmegigu la butergrason en pato kaj enmetu dekstre kaj maldekstre po 1 supkulero da kaĉo. Fritu la platajn flanojn ambaŭflanke dum tri minutoj ĝis ekbruniĝo.\n\nLasu forguti iom la grason sur sorba papero kaj tuj varmege surtabligu la flanojn.\n\n\n== Konsilo ==\nLaŭ gusto iom sukerumu kaj surŝmiru pomokaĉon, aŭ aldonu mirtelojn aŭ ruĝajn vakciniojn.\n\nBonan apetiton!\n\nDorothea Kaiser\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227170610','',0,0,0,1,0.03068309824,'20050227170610','79949772829389'); INSERT INTO cur VALUES (1042,6,'Konigsberger~klops.jpg','foto por \"Viandbuletoj laŭ Koenigsberg\"','foto por \"Viandbuletoj laŭ Koenigsberg\"',18,'Rbwtexan','20050227171915','',0,0,0,1,0,'20050306153612','79949772828084'); INSERT INTO cur VALUES (1043,0,'Kuirlibro:Viandbuletoj laŭ_Koenigsberg','[[Dosiero:Konigsberger~klops.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Viandbuletoj laŭ Koenigsberg\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\nKönigsberg estas iama prusa urbo, en kiu vivis la filozofo Kant, nun Kaliningrado, en ekstera teritorio de Rusio.\n\n== Ingrediencoj ==\n\'\'\'por la viandbuletoj:\'\'\'
\n* 1 malfreŝa senkrusta bulko \n* 3-4 supkuleroj da dolĉa kremo \n* 1-2 sardeloj \n* 1 granda cepo \n* 2 supkuleroj da butero \n* 1 fasketo da petroselo \n* 500 g da vianda haketaĵo \n* salo\n* nigra pipro \n* 1 pinĉaĵo da kajena pipro aŭ kapsikosaŭco \n* 1 ŝpruco da Vorcester-Saŭco \n* 1 pinĉaĵo da muskato \n* 1 pinĉaĵo da muelita kariofilo \n* 1 ovo *\n\n\'\'\'por la saŭco:\'\'\'
\n* 1 litro da buljono \n* 1/4 litro da dolĉa kremo \n* 2 ovoflavoj \n* 3-4 supkuleroj da kaporetoj \n* raspita citronŝelo \n* pipro \n* kajena pipro\n\n\n== Kuirado ==\nDistranĉu la bulkon en kubutojn kaj pogute verŝu la kremon sur ĝin.\n\nBrezu en butero la fajne haketitan cepon ĝis moliĝo.\n\nMiksu la malvarmigitan cepon kun la bulko kaj kun la ovo, aldonu la fajne haketitan petroselon kaj la fajne haketitajn sardelojn sen fiŝaj ostetoj.\n\nMiksu ĉion forte, spicu per la menciitaj spicoj kaj prove gustumu la miksaĵon.\n\nFormu fritbuletojn ( kiel tablotenisajn pilkojn ) kaj metu ilin en bolantan buljonon, ne bolu, nur kuiru sur malgranda flamo dum dek minutoj.\n\nEllevu la viandbuletojn per senŝaumiga kulero kaj tenu ilin varmaj.\n\nVerŝu la buljonon tra kribrilo kaj retenu ĝin en poto, aldonu la kremon ( 4 supkuleroj da kremo   postrestu ) kaj kuiru la buljonon sur grandega flamo ĝis forbolis duono.\n\nNun kirlu la ovoflavojn kun la restinta kremo kaj verŝu ĝin en la buljonon, turnmovadu  ĝis la buljono varmegas, sed ne kuiru ĝin!\n\nAldonu la citronŝelon kaj la kaporetojn, spicu per pipro.\n\nMetu la buletojn en la varmegan saŭcon dum 10 minutoj.\n\nManĝu la viandbuletojn  haketaĵajn laŭ Koenigsberg kun salitaj terpomoj.\n\n\n== Konsilo ==\nTiu manĝo tre bone gustas kun frideta hela biero.\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227172609','',0,0,0,1,0.698160261655,'20050227172609','79949772827390'); INSERT INTO cur VALUES (1044,0,'Esperanto_por_komencantoj','','',0,'80.58.39.174','20050306003514','',0,0,0,0,0.163761665808,'20050306003514','79949693996485'); INSERT INTO cur VALUES (1045,2,'YouShow','Saluton!
\nMia namo estas YouShow /* juːʃou */.
\nVidu ankaŭ [[:ja:利用者:YouShow|ja:userpage]].Dankon!\n\n==Ĉefago==\n\n\n==alternativoj==\n*[[/monobook.css]]\n*[[/monobook.js]]\n\n==Mia kontoj==\nVidu [[w:Vikipediisto:YouShow#Mia kontoj|pedio]].\n\n\n[[ja:利用者:YouShow]]','',12,'YouShow','20050227203358','',0,0,1,1,0.056735182922,'20050227203439','79949772796641'); INSERT INTO cur VALUES (1046,2,'YouShow/monobook.css','@import \"http://meta.wikimedia.org/w/wiki.phtml?title=User:YouShow/monobook.css&action=raw&ctype=text/css\";','',12,'YouShow','20050227203420','',0,0,1,1,0.662060025715,'20050227203420','79949772796579'); INSERT INTO cur VALUES (1047,6,'Bami~Goreng.jpg','foto por \"Bami Goreng\"','foto por \"Bami Goreng\"',18,'Rbwtexan','20050227214859','',0,0,0,1,0,'20050302175106','79949772785140'); INSERT INTO cur VALUES (1048,0,'Kuirlibro:_BAMI_GORENG_(frititaj_nudeloj_laŭ_azia_recepto)','[[Dosiero:Bami~Goreng.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'BAMI GORENG (frititaj nudeloj laŭ azia recepto)\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\njuna kuko laŭ NPIV = kokido = juna ne matura virkoko\n\nBami Goreng estas indonezia manĝaĵo kaj tre konata en Eŭropo. Bami Goreng signifas en Esperanto frititaj nudeloj, laŭ Jano Snoek eĉ: frititaj porkaĵaj nudeloj. Li mencias ankaŭ, ke la recepto origine devenu el Ĉinio.\n\n== Ingrediencoj ==\n* 400g da brusta fileo de juna koko\n* 250g da aziaj ovonudeloj\n* 300g da ĉina braziko\n* 150g da kuiritaj pizoj\n* 150g da poreo\n* 2 cepoj\n* 2 ajlobulberoj\n* 75g da sojaj ŝosoj\n* 6 supkuleroj da soja saŭco\n* 5 supkuleroj da oleo\n* salo\n\n== Kuirado ==\nLavu la viandon kaj la ĉinan brazikon sub flua akvo, fordabu la akvon per suĉpapero kaj tranĉu la viandon kaj la brazikon en mallarĝajn striojn.\n\nKuiru la nudelojn en salita bolanta akvo, sed nur tiom, ke ili ankoraŭ estas sufiĉe firmaj ĉe la mordoprovo.(al dente)\n\nElverŝu la nudelan akvon.\n\nPurigu la poreon, senŝeligu la cepon kaj distranĉu la legomojn en pecetojn.\n\nSenŝeligu kaj elpremu la ajlobulberojn.\n\nVarmegigu la oleon en uoko (ĉina pato) kaj rostu la viandon dum kelkaj minutoj sur granda flamo.\n\nAldonu la cepojn kaj la ajlon kaj kunrostu ilin 2 minutojn.\n\nAldonu la ĉinan brazikon kaj la poreon kaj kunrostu ilin dum 1 minuto, poste kunrostu la pizojn dum 1 minuto.\n\nFinfine aldonu la sojajn ŝosojn kaj la nudelojn kaj kunrostu ĉion dum1 minuto.\n\nSpicu per soja saŭco kaj en okazo de bezono per salo kaj nigra pipro el la muelilo. \n\n\n== Konsilo ==\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'195.35.129.37','20050302175043','',0,0,0,0,0.91278716169,'20050302175043','79949697824956'); INSERT INTO cur VALUES (1049,6,'Nasi~Goreng.jpg','foto por \"Nasi Goreng\"','foto por \"Nasi Goreng\"',18,'Rbwtexan','20050227215846','',0,0,0,1,0,'20050227220716','79949772784153'); INSERT INTO cur VALUES (1050,0,'Kuirlibro:NASI_GORENG_(fritita_rizo_laŭ_azia_recepto)','[[Dosiero:Nasi~Goreng.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'NASI GORENG (fritita rizo laŭ azia recepto)\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\nNasi Goreng estas indonezia manĝaĵo kaj tre konata en Eŭropo. Nasi Goreng signifas en Esperanto fritita rizo.\n\n== Ingrediencoj ==\n* 500g da brusta fileo de juna koko\n* 250g da bonkvalita rizo\n* 150g da kuiritaj pizoj\n* 150 g da salikokoj\n* 1 ruĝa kapsiko\n* 1 ajlobulbero\n* 1 cepo\n* 4 supkuleroj da oleo\n* soja saŭco\n* 1 kulereto da kurkumo\n* salo\n* nigra pipro\n\n== Kuirado ==\nKuiru la rizon kun la kurkumo en facile salita akvo nur tiom, ke la rizo restas ankoraŭ    sufiĉe firma ĉe la mordoprovo.(al dente)\n\nElverŝu la akvon de la rizo.\n\nLavu la viandon sub fluanta akvo, fordabu la akvon kaj tranĉu la viandon en striojn.\n\nLavu la kapsikon, senkernigu kaj distranĉu ĝin en kubutojn.\n\nSenŝeligu kaj distranĉu la cepon en pecetojn.\n\nSenŝeligu kaj elpremu la ajlobulberon.\n\nVarmegigu la oleon en uoko kaj rostu la viandon dum kelkaj minutoj.\n\nAldonu la cepon kaj la ajlon, kunrostu ambaŭ dum 2 minutoj; aldonu la kapsikon, la pizojn, kunrostu ilin dum 7 minutoj; aldonu la rizon kaj  rostu ĉion ankoraŭ dum 1 minuto.\n\nAldonu la salikokojn, miksu ĉion kaj spicu per soja saŭco, salo kaj nigra pipro.\n\nTuj surtabligu la manĝon Nasi Goreng.\n\n\n== Konsilo ==\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227220701','',0,0,0,1,0.382742987424,'20050227220701','79949772779298'); INSERT INTO cur VALUES (1051,6,'Truto.jpg','foto por \"Trutoj laŭ muelistino\"','foto por \"Trutoj laŭ muelistino\"',18,'Rbwtexan','20050227221117','',0,0,0,1,0,'20050227221633','79949772778882'); INSERT INTO cur VALUES (1052,0,'Kuirlibro:_Trutoj_laŭ_muelistino','[[Dosiero:Truto.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Trutoj laŭ muelistino\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\niu fiŝrecepto estas en Germanio tre ŝatata. Se ni migras, ni serĉas gastejon, kie ili havas tiun recepton. Se la vojo kondukas preter rivereton kun trutoj apud muelilo, oni bonŝancas. En la valo de mueliloj ĉe Eisenberg estas ankoraŭ ok mueliloj, unu apud la alia.\n\nhttp://pferdeseminare.de/kultur_htm/fahr06.htm  \n\nLa plej bela muelilo estas la arbarhotelo Pfarr-muelilo (Pfarrmühle): \n\nhttp://www.zugast.de/pfarrmuehle/    \n\n== Ingrediencoj ==\n* 4 purigitaj trutoj\n* 750g da malgrandaj terpomoj\n* 100g da butero\n* salo* nigra pipro\n* 2 supkuleroj da hakita petroselo\n* 1-2 citronoj\n* iom da tritika faruno*\n\n== Kuirado ==\nKuiru la terpomojn kun ŝelo en akvo dum 20 minutoj, senŝeligu la terpomojn kaj tenu ilin varmaj.\n\nSpicu la trutojn interne kaj ekstere per salo kaj pipro kaj turnrulu la fiŝojn en la faruno.\n\nAntaŭhejtu la bakfornon ĉe 100 C°.\n\nVarmigu po 1 ĝis 2 supkuleroj da butero en du patoj.\n\nFritu la trutojn en la du patoj ambaŭflanke ĉe meza varmego dum 10 minutoj.\n\nElprenu la fiŝojn, prigutigu ilin per la fritita butero kaj metu ilin en bakfornon, tenu la fiŝojn varmaj.\n\nDonu la restintan buteron en unu el la patoj, aldonu la terpomojn kaj la petroselon kaj fritu ĉion mallonge.\n\nMetu la fiŝojn sur la telerojn kaj garnu ilin per citrondiskoj, fine aldonu laterpomojn.\n\n\n== Konsilo ==\nAl tio gustas blanka vino, ne tro seka, sed acideta. \n\nBonan apetiton deziras Donjo!     \n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227221615','',0,0,0,1,0.257286113134,'20050227221615','79949772778384'); INSERT INTO cur VALUES (1053,6,'Knobi.jpg','foto por \"AJLOSUPO\"','foto por \"AJLOSUPO\"',18,'Rbwtexan','20050227222326','',0,0,0,1,0,'20050227223314','79949772777673'); INSERT INTO cur VALUES (1054,0,'Kuirlibro:_Ajlosupo','[[Dosiero:Knobi.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Ajlosupo\'\'\'
\n\n== Ingrediencoj ==\n* 250 g da malfreŝa blanka pano\n* 6 supkuleroj da olivoleo\n* 6 – 8 ajlobulberoj (ethakitaj)\n* 1 tekulero da dolĉa paprikopolvoro\n* 1 tekulero da akra paprikopulvoro\n* iom da salo\n* 1 litro da vegetaĵa buljono\n* 4 ovoj\n\n(tekulero = 3 ml   supkulero= 15 ml)\n\n\n== Kuirado ==\nTranĉu la panon en kubetojn kaj fritu ilin en la olivoleo ĝis orbruniĝo.\nAldonu la ajlon kaj fritu ĝin ĝis orflaviĝo.\nLaŭguste aldonu paprikopulvoron kaj salon.\nVerŝu  la buljonon sur la miksaĵon kaj boletu la tuton dum 15 minutoj.\nDividu la supon en kvar fajrorezistaj argilaj supbovloj.\nAldonu en ĉiun bovlon krudan ovon (sen ŝelo).\nMetu la bovlojn proks. dum 10 minutoj en antaŭvarmigitan\nfornon je 200 gradoj celsiaj ĝis la ovoj ekfirmiĝas.\n\nServu la supon varmega.\n\n== Konsilo ==\nBonan apetiton, Jano!\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227223211','',0,0,0,1,0.023804148861,'20050227223211','79949772776788'); INSERT INTO cur VALUES (1055,0,'Kuirlibro:_Cepa_Pakora','[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Cepa Pakoro\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\nEn la nordo de Hindio (kaj la sudo de Nepalo) ĉia nutraĵo el kiu oni povas fari bulon estas nomata \"pakora\". La origina vorto en Sanskrito estas \"puspa\" kio signifas farunon. Mi esperantigis la vorton per la finaĵo o anstataŭ a. Laŭ mi tio estas iomete komparebla kun la japana \"tempuro\".\nLa recepton instigis mia nevino, kiu nomiĝas Ĉanda Bulens-Karki (Chanda Boelens-Karki). Ŝi estas la bofilino de mia bofratino, do fakte mia bobonevino. \n\n\n== Ingrediencoj ==\n* 1 kg da cepoj\n* 12 supkuleroj da kikerfaruno\n* 6 supkuleroj da tritikfaruno\n* 2 supkuleroj da ruĝaj lentoj\n* 1 tekulero da salo\n* 1 tekulero da kuminsemoj\n* 20 koriandrofolioj (opcia)\n* 1 litro da oleo\n\n(tekulero = 3 ml kaj supkulero 15 ml) \n\n== Kuirado ==\n1. Duonigu la cepojn kaj tranĉu ilin en longajn tre mallarĝajn striojn.\n \n2. Miksu la cepojn kun la salo.\n \n3. Lasu ĝin 2 horojn en fridujo.\n\n4. Aldonu la ceterajn ingrediencojn kaj bone miksu per la mano.\n\n5. Varmigu la oleon en volbopato (uako) ĝis 180 gradoj (Celsiaj).\n\n6. Faru el la miksaĵo buleton kun diametro de 2 ĝis 3 centimetroj.\n\n7. Singarde metu la buleton en la varmegan oleon.\n\n8. Zorgu ke ambaŭ flankoj de la buleto estas orbrunaj.\n\n9. Ripetu la paŝojn 6 ,7 kaj 8 ĝis la miksaĵo estas elĉerpita.\n\n10. Vi povas uzi tomatokeĉupon kiel trempsaŭcon.\n\n== Konsilo ==\nBonan apetiton, Jano!\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'195.35.129.136','20050310180713','',0,0,0,0,0.484777945758,'20050310180713','79949689819286'); INSERT INTO cur VALUES (1056,0,'Kuirlibro:_Melongenoj_kun_Fromaĝo_en_Tomatosaŭco','[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Melongenoj kun Fromaĝo en Tomatosaŭco\'\'\'
\n\nĈefmanĝaĵo por 2 – 3 personoj\nKrommanĝaĵo por 4 – 5 personoj\n\n== Ingrediencoj ==\n* 2 mezgrandaj melongenoj\n* iom da salo\n* 150 ml da olivoleo\n* 1 granda ethakita cepo\n* 2 elpremitaj ajlobulberoj\n* 400 ml da kribritaj tomatoj\n* 300 ml da ruĝa vino\n* 1 tigo da freŝa timiano\n* 1 tigo da freŝa rosmareno\n* 1 laŭrofolio (dispecigita)\n* 6 tigoj da petroselo (krudtranĉitaj)\n* iom da pipro\n* iom da sukero\n* 3 supkuleroj (21 g) da kribrita tritika faruno\n* 200 g da etraspita parmezano\n* 150g da mocarelo\n\n== Kuirado ==\nLavu la melongenojn sub malvarma akvo.\nForigu la finaĵojn kaj faru diskajn tranĉaĵojn el ili,\nproks. 1 cm-on dikajn.\nSurŝutu iom da salo je ambaŭ flankoj.\nElgutigu la tranĉaĵojn, unu horon, por forpreni la\niom amaran guston.\nIntertempe preparu la tomatosaŭcon: Varmigu 2\nsupkulerojn  (30 ml) da olivoleo en kaseroleto.\nAldonu la cepon kaj milde fritu ĝin 3 minutojn.\nAldonu la ajlon kaj post  minuto, la kribritajn\ntomatojn kaj la ruĝan vinon.\nVarmigu ĉion ĝis ekbolo kaj aldonu timianon,\nrosmarenon, laŭrofolion kaj petroselon.\nBoletu la tuton ĝis restas nur duono de la kvanto.\nKribru la nun akiritan saŭcon kaj frotu kiom eble\nplej multe da ĝi tra la kribrilo.\nSpicu laŭ gusto per salo, nigra pipro kaj sukero.\nLavu la melongentranĉaĵojn, sekigu ilin kaj turnrulu\nilin en la faruno.\nVarmigu la restintan oleon en pato kaj fritu la\nmelongenajn tranĉaĵojn ambaŭflanke ĝis ili estas\norobrunaj.\nElgutigu ilin sur kuirejpapero.\nElŝmiru interne fornobovlon per iom da oleo.\nMetu tavolon da melongentranĉaĵoj sur la fundon,\nkovru ilin per iom de la saŭco kaj surŝutu\nparmezanon.\nPlenigu tiel la tutan bovlon.\nFine kovru la tuton per la tranĉaĵoj de la mocarelo\nkaj kovru ĉion per la restinta tomatosaŭco.\nMetu la bovlon en antaŭvarmigitan fornon ĉe temperaturo ĝis 220 °C (celsiaj gradoj).dum baktempo de 16 – 18 minutoj.\n\n\n== Konsilo ==\nServu la manĝaĵon en la fornobovlo.\nDisdonu la manĝaĵon ĉetable laŭ la dezirataj\nporcioj.\nAldonu tranĉaĵojn da itala pantoflopano (Ciabatta).\n\nBonan apetiton, Jano!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227224146','',0,0,0,1,0.130879813518,'20050227224146','79949772775853'); INSERT INTO cur VALUES (1057,0,'Kuirlibro:_Nederlandeska_Kasuleto','[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Patoterpomoj\'\'\'
\n(Vegetara ĉefmangaĵo por 2-3 personoj)\n\n(de Jan Snoek)\n\n* Gouda-fromaĝo estas fromaĝo el la nederlanda urbo Gouda (prononcu Ĥaŭda). Imitaĵo estas akirebla en aliaj landoj kelkfoje sub la nomo Guda- fromaĝo.\nKompreneble la vera Gouda-fromaĝo estas la plej bongusta!\nMatura fromaĝo maturiĝis 4 monatojn kaj maljuna 10 monatojn. \n\n\n== Ingrediencoj ==\n* 350 g da blankaj kuiritaj fazeolsemoj el ladskatolo aŭ el vitrokonservujo\n* 2 supkuleroj da tradicia olivoleo\n* 1 granda hakita cepo\n* 2 ethakitaj ajlobulberoj\n* 1 laŭrofolio\n* 1 granda ruĝa papriko\n* salo\n* pipro\n* 2-3 grandaj senŝeligitaj tomatoj\n* 200-250 gr da matura Gouda* el dikaj fromaĝotranĉaĵoj, etaj kuboj aŭ krude raspita\n* 1 tekulereto da ethakita timianfolioj\n* 2 supkuleroj da krudhakita petroselo\n* 4 supkuleroj da seka blanka vino aŭ legombuljono\n* 2 supkuleroj da sekaj paneroj de blanka pano\n* 2 supkuleroj da maljuna etraspita Gouda* fromaĝo\n* 30 gr da butero\n\n== Kuirado ==\nElgutigu la fazeolsemojn kaj tralavu ilin per malvarma akvo kaj poste denove elgutigu ilin kaj    lasu ilin denove sekiĝi.\nVarmigu la oleon en kaserolo aŭ marmito. Aldonu la hakitan cepon kaj daŭre kirlante, milde fritu ĝin.\nDuonigu la paprikon kaj forigu la pedunklon kaj la semaĵojn kaj tranĉu ĝin en mallarĝajn striojn.\nMiksu ĉion kun la ajlo kaj la cepo kaj milde fritu 3 minutojn.\nAldonu la fazeolsemojn kaj daŭre kirlante bone varmigu la miksaĵon. Aldonu la laŭrofolion.\nDuonigu la tomatojn kaj forigu la kernojn, la semojn kaj la malsekaĵon kaj tranĉu ilin en mallarĝajn striojn.\nButerumu fornotaŭgan bovlon.\nLeĝere miksu, en alia bovleto, la panerojn kaj la raspitan fromaĝon.\nMiksu la tomatojn, la fromaĝon kaj la vinon aŭ buljonon per forko kun la fazeolmiksaĵo.\nSpicu per salo, pipro, timiano kaj petroselo. Ankoraŭfoje bone miksu la tuton kaj metu ĝin en fornotaŭgan bovlon.\nGlatigu la surfacon kaj kovru ĝin per la panero-fromaĝomiksaĵo. Metu diversloke skrapaĵon da butero.\nMetu la bovlon en antaŭe varmigitan fornon ĉe 200 gradoj da Celzio.\nBaku dum 20 minutoj, ĝis ekestas orbruna krusto sur la manĝaĵo.\n\n== Konsilo ==\nPrezentu la manĝaĵon en la fornobovlo.\nAldonu freŝan miksitan verdan salaton aŭ branpanon surŝmiritan per butero.\n\nBonan apetiton, Jano!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050227224649','',0,0,0,1,0.054277834029,'20050227224649','79949772775350'); INSERT INTO cur VALUES (1058,0,'Redakta_subportalo','Redakta subportalo','',0,'195.35.130.55','20050301191045','',0,0,0,1,0.123069540931,'20050301191045','79949698808954'); INSERT INTO cur VALUES (1059,1,'Kuirlibro:Kuirteknikoj','[[Kuirlibro]]\n\nSe iu scias pli da difinoj aŭ havas aldonojn bonvolu senhezite faru tion.\n\nVerdulo','',0,'195.35.129.37','20050302174016','',0,0,0,0,0.386416377116,'20050302174016','79949697825983'); INSERT INTO cur VALUES (1060,0,'Kuirlibro:Porkaĵo_lante_kuiri_kun_kaporoj_kaj_kukumetoj','[[Dosiero:saute.jpeg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Porkaĵo lante kuiri kun kaporoj kaj kukumetoj laŭ ĵan-ĵak\'\'\'
\n\n\n== Ingrediencoj ==\n* 1,5 kg da porkŝultraĵo,\n* 1 granda cepo,\n* 1 celeria branĉo,\n* 1 supkulero da olivoleo,\n* 30 g da butero,\n* 5 salvifolioj,\n* 1 timianero,\n* 2 laŭrfolioj,\n* 2 supkuleroj da faruno,\n* 2 dl da blanka vino,\n* 2 supkuleroj da kaporoj,\n* 2 aŭ 3 kukumetoj,\n* 2 ovoflavaĵoj,\n* salo kaj pipro.\n\n\n== Kuirado ==\n# – Tranĉu la porkŝultraĵon en grandajn kubojn ( 12/15 pecoj )\n# –  Senseliĝu kaj haku ( en pecetojn) la cepon. Maldike tranĉu la celerion. \n# – Varmigu la oleon kaj la buteron en marmito, kaj antaŭkuire subrostu la viandpecojn. Salu, pipru poste aldonu la hakitan cepon, la celerion, la foliojn de salvio, laŭron kaj timianon. Miksu ĉiujn tiujn ingrediencojn per ligna kulero kaj lasu iomete malrapide subrosti. Pulvoru poste kun faruno, denove movu kaj miksu kun la blanka vino ( kaj eventuale kun akvo ).\n# – Kovru la marmiton kaj lasu ĝin lante kuiri. \n# – Post 1 h 30 mn, reprenu la viandon, metu ĝin aparte en varma loko. \n# – En la marmito aldonu la kaporojn kaj la kukumetojn ( eltranĉaĵojn ).\n# – Ekster la fajro, miksu la saŭcon kun la ovoflavaĵoj. Korektu la spicadon.\n# – Tegu la viandajn pecojn per saŭco kaj servu varmege.\n\n== Konsilo ==\n\nTiu plado povas esti akompanata kun kuiritaj terpomoj, \nnudeloj ktp..\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',20,'Tournebelles','20050306201217','',0,0,0,0,0.315912862332,'20050306201217','79949693798782'); INSERT INTO cur VALUES (1061,0,'Kuirlibro:_Kukurbosupo','[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n{| width=\"300px\" align=\"right\" border=\"1\" cellpadding=\"2\" cellspacing=\"1\" bgcolor=\"#FFEECC\"\n!align=\"center\" colspan=\"2\"|Superrigardo\n|-align-\"center\"\n|-----\n||Kvanto da porcioj:\n||4 Personoj\n|----- \n||Energio:\n||?? kJ (?? kkal)\n|----- \n||Tempo:\n||30 minutoj\n|----- \n||Facileco:\n||tre facila / \'\'\'facila\'\'\' / meza / malfacila / tre malfacila\n|}\nKukurbosupo estas ĉefmanĝa supo, farita el kukurbo kaj laŭ elekto aliaj legomoj, kiel poreo, tubercelerio, spinaco, ktp. \n\n==Ingrediencoj==\n*1 oranĝa kukurbo\n*1/2 litro da boligita akvo\n*legoma buljono (kubetoj aŭ pulvoro por 1/2 litro)\n*2 dolĉaj pomoj\n*200 g da fromaĵo\n\n==Preparo==\n#Bone lavu la kukurbon.\n#Duonigu la kukurbon kaj forigu la semojn. (Ne forigu la ŝelon!)\n#Tranĉu la kukurbon en pecoj kaj metu ĝin en granda marmito.\n#Bone miksu la boligitan akvon kun la buljono.\n#Miksu la buljonon kun la kukurbo kaj boletigu dum 10 ĝis 15 minutoj ĝis la kukurbopecoj moliĝis.\n#Dum la boligado de la kukurbo senŝeligu la pomojn kaj tranĉu en pecoj poste raspu aŭ skrapu la fromaĝon. La fromaĝo estas servata aparte kaj oni povas ĉetable aldoni ĝin laŭguste.\n#Kiam la kukurbo estas bone boligita, per miksilo bone miksu. Vi nun ekhavas dikan oranĝkoloran feĉon.\n#Aldonu la pomojn kaj ankoraŭfoje boletigu la supon dum iom da tempo.\n\n==Rimarkoj==\n*Servu krom la fromaĝo ankaŭ iom da pomkompoto, freŝa kremo aŭ semoj kaj nuksoj kiel: kukurbosemoj, akaĵunuksoj, sunflorsemoj, ktp.\n*Krom la kukurbo vi ankaŭ povas aldoni spinacon (ekz. frostigitan). Faru tion post la miksado.\n*Vi povas boligi poreon kun la kukurbo. \n*Vi povas boligi kuskuson kun la kukurbo.\n*Aldono de iom da pomvinagro plifortigas la guston.\n*Se vi konservas la supon dum unu tago en la fridujo la gusto de la kukurbo estas iom pli bona.\n*Kukurbosupo ankaŭ estas uzata kiel saŭco ĉe aliaj manĝoj.\n\n==Avertoj==\n*La varmega supo povas ŝpruceti.\n*La supo manĝeblas dum kelkaj tagoj.\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',0,'195.35.129.70','20050308144234','',0,0,0,0,0.759310852445,'20050308144234','79949691855765'); INSERT INTO cur VALUES (1062,0,'Kuirlibro:Kapsika_gulaŝo','\'\'\'Kapsika gulaŝo kun bovaĵo\'\'\'\n\n[[http://www.cezarkulturo.de/333939.html]]','',0,'217.226.179.209','20050306112420','',0,0,0,0,0.157288314508,'20050306112420','79949693887579'); INSERT INTO cur VALUES (1063,0,'Kuirlibro:Viandbuletoj_laŭ_Koenigsberg','[[Dosiero:konigsberger~klops.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Viandbuletoj laŭ Koenigsberg\'\'\'
\n(por kvar personoj)\n\nKönigsberg estas iama prusa urbo, en kiu vivis la filozofo Kant, nun Kaliningrado, en ekstera teritorio de Rusio.\n\n== Ingrediencoj ==\n* 1 malfreŝa senkrusta bulko \n* 3-4 supkuleroj da dolĉa kremo \n* 1-2 sardeloj \n* 1 granda cepo \n* 2 supkuleroj da butero \n* 1 fasketo da petroselo \n* 500 g da vianda haketaĵo \n* salo\n* nigra pipro \n* 1 pinĉaĵo da kajena pipro aŭ kapsikosaŭco \n* 1 ŝpruco da Vorcester-Saŭco \n* 1 pinĉaĵo da muskato \n* 1 pinĉaĵo da muelita kariofilo \n* 1 ovo \n\nIngrediencoj por la saŭco:\n\n* 1 litro da buljono \n* 1/4 litro da dolĉa kremo \n* 2 ovoflavoj \n* 3-4 supkuleroj da kaporetoj \n* raspita citronŝelo \n* pipro \n* kajena pipro \n\n== Kuirado ==\nDistranĉu la bulkon en kubutojn kaj pogute verŝu la kremon sur ĝin.\n\nBrezu en butero la fajne haketitan cepon ĝis moliĝo.\n\nMiksu la malvarmigitan cepon kun la bulko kaj kun la ovo, aldonu la fajne haketitan petroselon kaj la fajne haketitajn sardelojn sen fiŝaj ostetoj.\n\nMiksu ĉion forte, spicu per la menciitaj spicoj kaj prove gustumu la miksaĵon.\n\nFormu fritbuletojn ( kiel tablotenisajn pilkojn ) kaj metu ilin en bolantan buljonon, ne bolu, nur kuiru sur malgranda flamo dum dek minutoj.\n\nEllevu la viandbuletojn per senŝaumiga kulero kaj tenu ilin varmaj.\n\nVerŝu la buljonon tra kribrilo kaj retenu ĝin en poto, aldonu la kremon ( 4 supkuleroj da kremo   postrestu ) kaj kuiru la buljonon sur grandega flamo ĝis forbolis duono.\n\nNun kirlu la ovoflavojn kun la restinta kremo kaj verŝu ĝin en la buljonon, turnmovadu  ĝis la buljono varmegas, sed ne kuiru ĝin!\n\nAldonu la citronŝelon kaj la kaporetojn, spicu per pipro.\n\nMetu la buletojn en la varmegan saŭcon dum 10 minutoj.\n\nManĝu la viandbuletojn  haketaĵajn laŭ Koenigsberg kun salitaj terpomoj.\n\n\n== Konsilo ==\nTiu manĝo tre bone gustas kun frideta hela biero.\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050306153525','',0,0,0,1,0.318428152664,'20050306153525','79949693846474'); INSERT INTO cur VALUES (1064,6,'Kapsika-gulasho.jpg','foto por \"gulaŝo de kapsikoj kaj bovaĵo\"','foto por \"gulaŝo de kapsikoj kaj bovaĵo\"',18,'Rbwtexan','20050306155737','',0,0,0,1,0,'20050306155900','79949693844262'); INSERT INTO cur VALUES (1065,0,'Kuirlibro:Kapsika_gulaŝo_kun_bovaĵo','[[Dosiero:Kapsika-gulasho.jpg|right]]\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Kapsika gulaŝo kun bovaĵo\'\'\'
\n(por ok personoj)\n\n== Ingrediencoj ==\n* 1 kg da ŝultroviando de bovo\n* 2 ruĝaj kapsikoj\n* 1 oranĝkolora kapsiko\n* 1 flava kapsiko\n* 3 ajlobulberoj\n* 3 supkuleroj da porka graso\n* 300 g da cepoj\n* 3 supkuleroj da neakra papriko\n* salo\n*  nigra pipro\n* 1 supkulero da kuminosemoj\n* 3 supkuleroj da  tomata pulpo\n* 1 litro da buljono\n* 8 terpomoj\n* 1 fasketo da petroselo\n\n== Kuirado ==\nDistranĉu la cepojn kaj ajlobulberojn en pecetojn.\n\nVarmigu 1 supkuleron da porka graso en poto kaj brezu la cepojn kaj ajlobulberojn ĝis ili aspektas vitrecaj.\n\nPurigu la viandon, fordabu la akvon kaj tranĉu ĝin en kubutojn.\n\nVarmigu 2 supkulerojn da porka graso en granda kaserolo kaj rostu la viandon ĝis bruneco.\n\nAldonu la cepojn kaj ajlobulberojn, la paprikon, la tomatan pulpon kaj la kuminosemojn. Spicu per salo kaj pipro kaj surverŝu la buljonon. Kovru la kaserolon kun\nkovrilo. Stufu ĉion dum 60 minutoj.\n\nSenŝeligu la terpomojn kaj distranĉu ilin en malgrandajn kubutojn. Kuiru la terpomojn en sala akvo dum 15 minutoj.\n\nPurigu la kapsikojn kaj distranĉu ilin en striojn. Aldonu ilin al la viando kaj stufu ĉion ankoraŭfoje  dum 30 minutoj.\n\nFinfine aldonu la terpompecetojn , spicu kun salo kaj pipro, boletu ĉion dum 1 ĝis 2 minutoj.\n\nGarnu la gulaŝon per petroselo.\n\n\n== Konsilo ==\nTio estas bongustega, sed simpla manĝo por multaj malsataj gastoj, ekzemple en Silvestro aŭ en naskiĝtago. Kiu ŝatas ĝin tre akra kiel mi, povas kunkuiri 1 akregan kapsiketon.\n\nBonan apetiton deziras Donjo!\n\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',18,'Rbwtexan','20050306155814','',0,0,0,1,0.009534737939,'20050306155814','79949693844185'); INSERT INTO cur VALUES (1066,6,'Couscous.jpg','Kuskuso','Kuskuso',20,'Tournebelles','20050306160852','',0,0,0,1,0,'20050306160852','79949693839147'); INSERT INTO cur VALUES (1067,6,'Couscous.jpeg','Kuskuso','Kuskuso',20,'Tournebelles','20050306162303','',0,0,0,1,0,'20050306194918','79949693837696'); INSERT INTO cur VALUES (1068,0,'Kuirlibro:Maroka_raguo_de_viando_kun_fenkoloj_kaj_karotoj','[[Dosiero:tajine.jpeg|right]]\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]\n\n\'\'\'Maroka raguo de viando kun fenkoloj kaj karotoj laŭ ĵan-ĵak\'\'\'
\n( en Maroko \"Taĵino\" : rigardu la foton )\n\n== Ingrediencoj por 6/8 personoj==\n* 1,5 kg da viando : ŝafaŝultraĵo aŭ bovidapoplitaĵo\n* 1 kg da fenkoloj ( sen folioj, nur la bulboj )\n* 1 kg da karotoj\n* 15 cl da oleo\n* 15 cl da citronsuko\n* 12 olivoj konfititaj ( eventuale )\n* 1 citrono konfititaj ( eventuale )\n* 1 g da safrano ( aŭ anstataŭe : kurkumo )\n* 1 kafekulero da faruno\n* 1 ajlero dispremita, salo, pipro.\n\n== Kuirado ==\n# - Formetu la unuaj foliaj de la fenkoloj. Tranĉu ilin laŭ longe.\n# - Tranĉu la karotojn kiel kuboj.\n# - Lavu kaj elgutigu la legomojn ; poste, metu ilin en vinagritan akvon ; atendu.\n# - Distranĉu la viandon laŭ pecoj da 150g ĉirkaŭe ; lavu, metu en gismarmito ( aŭ premmarmito ) ; salu, pipru, aldonu la safranon, la ajleron, kaj la oleon : kovru per akvo..\n# - Post 3/4 horo ( la kovrilon sur la marmiton ! ) movu por miksi la spicojn kaj forprenu la viandon se ĝi estas kuirita.\n# - Metu la legomojn en la sama gismarmito ; ree kovru per akvo ; kuiru ( lasu la kovrilon ).\n# - Tuj kiam la legomoj finkuiris, remetu la viandon, aldonu la konfititajn olivojn kaj citronon, fine la citronsukon.\n# - Ligu la saŭcon per la faruno por densiĝi. ( malrapide kuiri )\n# - Gustumu, kontrolu la spicaĵon kaj eltiru el fajro.\n# - Aranĝu la viandopecojn en ronda plado. Kovru ilin per la legomoj. Ornamu per olivoj. Elverŝu supre la saŭcon kaj servu varmega.\n\n== Konsilo ==\nBonan apetiton !\n\n\n[[Kuirlibro:Receptoj|Reiru al la kuirlibro-indekso]]
\n[[Kuirlibro|Reiru al la kuirlibro-ĉefpaĝo]]','',20,'Tournebelles','20050306173653','',0,0,0,0,0.43722999197,'20050306173653','79949693826346'); INSERT INTO cur VALUES (1069,6,'Tajine.jpeg','Tajine','Tajine',20,'Tournebelles','20050306173445','',0,0,0,1,0,'20050306173708','79949693826554'); INSERT INTO cur VALUES (1070,6,'Saute.jpeg','saute','saute',20,'Tournebelles','20050306200156','',0,0,0,1,0,'20050306201232','79949693799843'); INSERT INTO cur VALUES (1071,0,'Lernolibro_pri_Rubeno','===Ni studas Rubenon===\n\n====Lernolibro pri programado per Rubeno====\n(Estis: Learning Ruby (Rubeno=Ruby))\n\n* Lernolibro angle: http://www.math.umd.edu/~dcarrera/ruby/0.3/\n* Pri Rubeno esperante: http://eo.wikipedia.org/wiki/Ruby_komputillingvo\n* Copyright © 2003 Daniel Carrera\n* [[Free Documentation License]]\n* [[Kie oni povas trovi helpon?]]\n* [[Kiel oni povas instali Rubenon]]\n\n \n# Bazo (Informo pri la unua ĉapitro)\n## [[Unuaj paŝoj]]\n## [[Ĉenoj]] (Strings)\n## [[Novaj nomoj por malnovaj objektoj]]\n## [[Variabloj]]\n## [[Via unua programo]]\n## [[Ni skribas bonajn programojn]]\n \n# Flow Control (About this chapter)\n## Loops\n## Getting user input\n## Conditionals\n## While loops\n## Writing good programs\n \n# Data structures About this chapter\n## Arrays\n## What can arrays do?\n## Iterators\n## Hashes\n## Example: Addressbook\n## Printing the addressbook\n## Sorting the addressbook\n## Writing good programs\n \n# Defining your own classes and methods About this chapter\n## Functions\n## Classes and methods\n## More on classes\n## Implementing AddressBook\n## Writing iterators\n## More features\n## Writing good programs\n \n# Graphical User Interfaces (GUI) with Tk About this chapter\n## Why Tk?','',0,'81.25.33.202','20050308132937','',0,0,0,0,0.016547249522,'20050308182356','79949691867062'); INSERT INTO cur VALUES (1072,0,'Unuaj_paŝoj','==Unuaj paŝoj==\n\nNi komencas studi Rubenon per Interaga RuBena ŝelo (irb). Startigu terminalo (konzolo) kaj klavu: \n\n* Por Linukso: irb --simple-prompt\n* Por Vindozo: C:\\vojo\\al\\rubeno\\ruby.exe irb --simple-prompt\n\nCertiĝu vin, ke *irb* laboras.\n\n===Rubeno kiel kalkulilo===\n\nEn la plej simpla nivelo vi povas uzi Rubenon kiel kalkulilo. Provu tion:\n\n irb --simple-prompt\n >> 1 + 2\n => 3\n >> 4 - 3\n => 1\n \nRubeno komprenas ĉiujn bazajn aritmetikajn operatorojn, kiujn vi volas:\n\n\n\n\n\n\n\n
SimboloSenco
+ adicio
- subtraho
* multipliko
/ divido
\n\nPor eliri el irb, tajpu exit.\n\nLudu tiel dum iom da tempo. Provu tion:\n\n \nMemor-fiksu:\n\n \nKion okazis? Rubeno komprenas 2 tipojn de variabloj:\n\nEntjeraj (ekzemplo: 55; -13; 7; sen punkto). \nGlit-punktaj (ekzemplo: 2.3; 2.0; 13.1307; punkto ĉeestas).\n\n===Nombroj en Rubeno===\n\n====Entjeraj nombroj====\n\nEntjeroj (angle:integer) estas numeroj kiel 1, 2, -5, k.t.p.\n\n3/2 estas 1.5, sed tiu nombro ne estas entjero, tial Rubeno eligis 1.\n\n====Glitpunktaj nombroj====\nGlitpunktaj (angle:float) nombroj estas nombroj kun decimalaj frakcioj: 3.14, 1.5, 3.0, k.t.p. Se vi operacias per glitpunktaj nombroj - Rubeno eligas la glitpunktajn rezultojn:\n\n \n===Aliaj operatoroj===\nAntaŭ ni finigos tiun ĉi ĉapitron, ni rigardu du aliajn operatorojn: \n\n\n\n\n\n
SimboloSenco
** Eksponencialo
% Resto (de divido)
\n

\n\n \nSciu, kiel resto \'%\' kondutas kun decimalaj. En ĉi tiu ekzemplo oni povas dividi 5.1 per 2 kaj ricevi 2 kaj resto estos 1.1.\n\n===Tre grandaj kaj tre malgrandaj nombroj===\nRubeno estas bona ilo por laboro kun tre grandaj kaj tre malgrandaj nombroj. Supozu, ke vi volas konservi nombron 192349562563447.\n\nTiu nombro estas malfacile legebla. En Esperanto vi povas skribi tiel: \"192,349,562,563,447\". Rubeno uzas similajn disigilojn:\n\n \nKion vi volas skribi 17_000_000_000_000_000_000 aŭ 0.000_000_000_000_321? Kutime oni skribas tion tiel: 1.7 x 1019 kaj 3.21 x 10-13. Rubeno ree donas alternativon al vi:\n\n \n==Ekzercoj==\n\n* Kiom da horojn enhavas jaro?\n* Kiom da sekundojn enhavas monato?\n* Kiom da sekundoj vi travivis?\n* Kiom estas 3.24 * ((34/2) - 54)/33.4 * 3.4?\n\nMemoru, ke vi povas uzi krampojn.\n\nKeiel vi pensas, kio okazos se vi integros entjeraj nombroj kaj glitpunktaj nombroj? Provu kalkuli tion:\n\n3.0 / 2 \n3 / 2.0 \n4 ** 2.0 \n4.1 % 2 \n\nĈu la rezulto estas entjera nombro aŭ glitpunkta nombro?','/* Rubeno kiel kalkulilo */',0,'81.25.34.210','20050309072145','',0,0,0,0,0.304745054814,'20050309072145','79949690927854'); INSERT INTO cur VALUES (1073,0,'Ĉenoj','==Ĉenoj==\n\n

Konklude, tio estis nombroj, sed kio konata pri leteroj, vortoj, tekstoj?

\n \n

Vorto, kiun ni uzos por aroj de literoj, estas ĉeno.\nJen iom da ĉenoj:

\n\n\n\n===Iom da agoj, kiuj vi povas fari kun ĉenoj===\n\n

Rubeno premesas fari iom da spritaj agoj kun ĉenoj.

\n\n\n\n

Memoru tion: \'\"hi \" * 3\' estas samo kiel \'\"hi \" + \"hi \" + \"hi \"\',\ndo ĝi donas \"hi hi hi \" al mi.

\n\n

Sed jen kion okazos se mi forgesos spaceto en \"hi \":

\n\n\n

Rigardu kion okazis ĉi tie:

\n\n\n\n

Kiam Rubeno vidas \"1\", ĝi vidas la ĉeno sed ne nombro!

\n\n\n===Aliaj agoj, kiuj vi povas fari kun teksto===\n\n

Jen pli spritaj agoj (metodoj), kiuj vi ankaŭ povas uzi:

\n\n\n\n===Ekzercoj===\n\n
    \n

  1. Kion vi atendas de sekva kodo:

    \n \n \n \n \n \n
    \n 
    \n\n>> \'hello\'.length + \'world\'.length   \n
    \n\n
    \n

    Nur provu tion.

    \n
    2. \n
  2. Ludu kun ĉenoj dum iom da tempo por memorfiksi sciojn.
    3. \n
','necesas aldoni tabelojn kaj bildojn... baldaŭ mi faros tion...',21,'Antono','20050307164027','',0,0,0,1,0.010199675505,'20050307164027','79949692835972'); INSERT INTO cur VALUES (1074,0,'Novaj_nomoj_por_malnovaj_objektoj','==Novaj nomoj por malnovaj objektoj==\n\n

Rubeno uzas novajn nomojn por aĵoj, kiujn ni jam konas. Ekzemple, ĝi \nuzas vorton glit-punktaj nombroj (Float) por decimalaj frakcioj.\nJen iom da difinoj:

\n\n\n\n

Jen Rubenaj klasoj por aĵoj, kiujn vi jam konas:

\n\n\n\n\n \n\n\n \n\n\n \n\n
Malnova nomoRubena klaso
integer Integer (entjero)
decimalsFloat (glitpunktaĵo)
text String (ĉeno)
\n\n

Jen iom da aliaj metodoj:

\n\n\n\n\n \n\n\n \n\n\n \n\n
Klaso Kelkaj metodoj
Integer (entjero) + - / * % **
Float (glitpunktaĵo - decimala frakcio) + - / * % **
String (ĉeno)capitalize, reverse,
length, upcase
\n \n

\ncapitalize = ĉef-liter-ig-u
\nreverse = revers-u
\nlenght = long-o
\nupcase = majuskl-ig-u
\n

\n\n\n===Klasoj kontraŭ objektoj===\n\n

Certiĝu ke vi komprenas diferencon inter la klasoj kaj objektoj.\nObjekto estas peco de datumo. Klaso estas kvalito de la datumo.

\n\n

Ekzemple, 3 kaj 5 estas diferencaj nombroj. Ili ne estas unu objekto.\nSed tiuj nombroj estas entjeroj, tial ili apartenas al unu klaso. Jen aliaj\nekzemploj:

\n\n\n\n\n \n\n \n\n \n\n \n\n \n\n \n
ObjektoKlaso
   2Integer (entjero)\n
-5 Integer (entjero)\n
7.2 Float (glitpunktaĵo)\n
3.14Float (glitpunktaĵo)\n
\'hello\'String (ĉeno)\n
\'world\'String (ĉeno)\n
\n\n\n===Klaso#metodo notacio===\n\n

Memorfiksu, ke diversaj klasoj havas diversajn metodoj:

\n\n