Portada

Wikibooks http://gl.wikibooks.org/wiki/Portada MediaWiki 1.7alpha first-letter Media Special Talk User User talk Wikibooks Wikibooks talk Image Image talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk Portada 1 5620 2006-04-07T06:52:36Z Lmbuga 18 +foto {| cellpadding="0" cellspacing="0" border="0" |- valign="top" ! style="background-color: #e2e2ff; border: 2px solid #e2e2ff; border-bottom: none; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.3em; font-size: large;" align="center" width="53%" | ''' Benvida ''' !   ! style="background-color: #faf9b2; border: 2px solid #faf9b2; border-bottom: none; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.3em; font-size: large;" align="center" | ''' Navegar e colaborar en Galilibros ''' |- valign="top" | style="background-color: #f8f8ff; border: 2px solid #e2e2ff; border-top: none; border-bottom: none; padding: 0.6em; padding-top: none;" | [[Image:Cartelgalego11eue.jpg|160px|right]]Benvido ós [[Wikibooks/Que é wikibooks?/Que son os Galilibros?|Galilibros]], unha colección de libros que poden ser escritos en conxunto polos visitantes deste sitio e que está aberto á colaboración de todos, especialmente da túa. Desexamos compartir o que sabemos con outros, e gustaríanos que tamén contribuíses co teu coñecemento. Ti podes [[wikibooks/axuda/Guía para compoñer un wikilibro|empezar un novo libro]], ou atopar un libro xa existente e engadir un capítulo ou sección completamente novo. Non te preocupes demasiado pola posibilidade de cometer erros. Se escribes algo incorrecto, pode ser arranxado máis adiante ben por ti mesmo ou por calquera outro. '''Nota:''' Se non queres que o teu escrito sexa editado sen piedade e redistribuído a vontade, non o poñas en Wikibooks. Tódalas contribucións son consideradas como liberadas baixo licenza GNU GFDL (ver [[w:GNU Free Documentation License|GNU Free Documentation License (Wikipedia)]] (GFDL) para máis detalles). Está licenza asegura que Wikilibros permanecerá libremente distribuído para sempre. Non inclúas traballos con copyright a menos que teñas permiso explícito do autor ou autores para distribuílo baixo GFDL. Podes atopar máis información en: [[w:Wikipedia:Copyrights|Wikipedia:Copyrights]]. Temos unhas poucas políticas e indicacións que debes considerar (ver [[w:Wikipedia:políticas e orientacións|wikipedia:políticas e orientacións]]. En particular, por favor, escribe textos dende unha '''perspectiva neutral''' (ver [[w:Wikipedia:Punto_de_vista_neutral|Wikipedia:Punto de vista neutral]]). Isto significa que os módulos e libros (Wikilibros), ata de temas controvertidos, deberían ser imparciais e non arbitrarios. O proxecto ten como meta crear un conxunto de libros de texto, e material relacionado. Polo tanto, hai moitas cousas que non deberían incluírse (véxase [[Wikibooks/O que Wikilibros non é|O que Wikilibros non é]] para máis información). [[Image:Galicia Catedral.jpg|center|260px]] | | style="background: #ffffec; border: 2px solid #faf9b2; border-top: 2px; padding: 0.6em; padding-top: none;" | <center>''' Para empezares '''</center> *[[Wikibooks/Que é wikibooks?|Que é wikibooks?]] *[[Wikibooks/Navegar por Wikibooks|Navegar por Wikibooks]] *[[Wikibooks/Rexistrarse como usuario|Rexistrarse como usuario]] *[[Wikibooks/Editar unha páxina|Editar unha páxina]] *[[Wikibooks/Como Escribir comentarios?|Escribir comentarios?]] *[[Wikibooks/Asinar|Asinar os comentarios]] *[[Wikibooks/A Taberna|Editar, preguntar, participar, escribir nas páxinas da Taberna]] *[[Wikibooks/Guía para compoñer un Wikilibro|Guía breve para compoñer un Wikilibro]] *[[Wikibooks/axuda/índice|Índice da axuda de Wikibooks]] <center>''' Outras páxinas de axuda '''</center> *[[Wikibooks/Listado de templates|Listado de templates]] <center>''' Libros '''</center> *[[Administración do tempo]] *[[Airsoft]] *[[Alemán|Alemán, manual da lingua alemá]] *[[Álxebra lineal]] *[[Blender 3D: de novato a profesional]] *[[Comentarios literarios de poesía]] *[[Curso de lingua galega]] *[[Esquizofrenia]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega]] *[[Exercicios de ortografía en lingua galega]] *[[Historia da lingua|Historia da lingua galega]] *[[Introdución á programación]] *[[Introdución á Química]] *[[Linguas románicas]] *[[Normas de estilo e ortográficas]] para a escrita en lingua galega *[[Novela]] *[[Adverbio|O adverbio]] *[[Nome|O nome: Substantivo e adxectivo]] *[[Persoal|O pronome persoal]] *[[Perífrases verbais]] *[[Preguntas de Física e Química]] *[[Receitas de filloas]] *[[Termodinámica|Termodinámica. Curso de termodinámica]] *[[Tradución de programas ó galego]] *[[Wikibooks]]: Galilibro de axuda para navegar e colaborar * [[Receitas de Cociña Galega]] |} __NOTOC__ {{Wikiproxectos}} [[aa:]] [[af:]] [[als:]] [[ar:]] [[as:]] [[ast:]]  [[ay:]] [[az:]] [[be:]] [[bg:]] [[bn:]] [[bo:]] [[bs:]] [[co:]] [[cs:]] [[cy:]] [[da:]] [[de:]] [[el:]] [[en:]] [[eo:]] [[es:]] [[et:]] [[eu:]] [[fa:]] [[fi:]] [[fr:]] [[fy:]] [[ga:]] [[gn:]] [[gu:]] [[he:]] [[hi:]] [[hr:]] [[hu:]] [[hy:]] [[ia:]] [[id:]] [[is:]] [[it:]] [[ja:]] [[ka:]] [[kk:]] [[km:]] [[kn:]] [[ko:]] [[ks:]] [[ku:]] [[ky:]] [[la:]] [[ln:]]  [[lo:]] [[lt:]] [[lv:]] [[mi:]] [[mk:]] [[ml:]] [[mn:]] [[mr:]] [[ms:]] [[mt:]]  [[my:]] [[na:]] [[nah:]] [[nds:]] [[ne:]] [[nl:]] [[no:]] [[oc:]] [[om:]] [[pa:]] [[pl:]] [[ps:]] [[pt:]] [[qu:]] [[ro:]] [[ru:]] [[sa:]] [[si:]] [[sk:]] [[sl:]] [[sq:]] [[sr:]] [[sv:]] [[sw:]] [[ta:]] [[te:]] [[tg:]] [[th:]] [[tk:]] [[tl:]] [[tr:]] [[tt:]] [[ug:]] [[uk:]] [[ur:]] [[uz:]] [[vi:]] [[vo:]] [[xh:]] [[yo:]] [[za:]] [[zh:]] [[zu:]] Wikibooks:Broken/ 2 sysop 1024 2004-08-13T13:00:43Z 24.29.135.164 <table> <tr><td align="right"><a href="/w/wiki.phtml?title=Special:Allpages&from=Main_Page" title ="Special:Allpages">Main Page</a></td><td> to </td><td align="left">Main Page</td></tr> </table> User:Agremon 3 5142 2006-01-24T23:46:44Z Agremon 2 <center>Antonio Gregorio Montes "un máis, un menos, pero un" [[Ribadeo]] ([[Lugo]]) - [[España]] agremon2001/pon eiquí a arroba/yahoo.es</center> ---- [http://ribadeando.blogspot.com weblog sobre Ribadeo, 'Ribadeando'] [http://agremon.pitas.com weblog vello] [http://gl.wikipedia.org portada_da_Galipedia] [http://personal.redestb.es/agremon/marina/index_m2.html vella_páxina_web] ---- Comentarios doutros visitantes: mellor na páxina de charla de [http://gl.wikipedia.org/wiki/User_talk:agremon Galipedia] Lista de libros na wikilibros 4 4427 2005-12-13T00:02:56Z Lmbuga 18 Engado libro que estano inicio ([[Química]] *[[Blender 3D: de novato a profesional]] *[[Introducción á Química]] *[[Preguntas de Física e Química]] *[[Introdución á programación]] *[[Tradución de programas ó galego]] *[[Química]] Introdución á Química 5 1027 2004-10-10T16:39:34Z Agremon 2 1.[[Teoría atómica]] Apéndice I: [[Formulación e Nomenclatura]] Formulación e Nomenclatura 6 1028 2005-04-12T18:16:43Z Xosé 14 /* INTRODUCION */ =Linguaxe química= --- Aprender unha linguaxe non é sinxelo, pero os frutos son únicos: Permite que nos comuniquemos. A linguaxe química permítenos traballar dun xeito moito máis doado cos productos químicos. De aí a súa importancia. Neste capítulo tratamos de ver as normas [[http://gl.wikipedia.org/IUPAC IUPAC]] e o que é unha ecuación química, extensión da linguaxe ós cambios químicos. Outros contidos, procedimentais e actitudinais que se pretenden con esta UD son coller a técnica de representación gráfica de fórmulas químicas, coa correspondente manipulación da formulación, ecuacións químicas e cambios estequiométricos sinxelos. FORMULACION QUIMICA é a técnica de representación simbólica de compostos químicos. O composto formado a partir de dous átomos de hidróximo e un de osíxeno formúlase como H2O. NOMENCLATURA QUIMICA é a técnica de nombrar sustancias químicas. H2O = auga, agua, water, wasser, eau, acqua, ... óxido de hidróxeno ... ==NOMENCLATURA E FORMULACION / QUIMICA INORGANICA== ===INTRODUCION=== ====Definicións:==== Valencia é o número de átomos de Hidróxeno que se combina cun átomo do elemento. Caso de non combinarse co H, o doble de átomos de O que se combinan con el. O H asígnaselle valencia un. Os átomos poden ser polivalentes, é dicir, ter varias valencias diferentes, e con elas, a posibilidade de combinarse con outro elemento en varias proporcións. Número de oxidacióndun elemento é a carga que tería un átomo do mesmo se os electróns usados no enlace estiveran sempre no átomo máis electronegativo. Os números de oxidación dun elemento en estado neutro son 0. Nun ión, son igual á súa carga. Nun composto neutro, a suma dos números de oxidación é 0, e nun ión poliatómico, a carga recoñecida do mesmo. A valencia de oxidación dun átomo coincide co valor absoluto do número de oxidación1 0.- Chámase química inorgánica á que se encarga do estudio dos compostos sinxelos, mentras que a orgánica ou do carbono estudia os compostos complexos, estructurados a partir de átomos de carbono. 1.- Nun composto neutro, a suma de números de oxidación + e - de tódolos átomos é 0, é dicir, son cedidos tantos e- por uns átomos como gañados por outros. (Na realidade, poden tamén ser compartidos, pero identificativamente, utilizaremos sempre a cesión e ganancia electrónica). Isto danos a forma de averigua-la valencia ou número de oxidación e polo tanto, o nome dun composto a partir da sua fórmula, ou viceversa. 2.- Nunha fórmula (agrupación de símbolos atómicos que identifican unha molécula), o número de átomos (ou grupos dos mesmos) de cada tipo exprésase mediante subíndices: H2O 3.- Nunha fórmula, os átomos ou grupos de átomos mais metálicos (polo tanto, menos electronegativos) póñense a esquerda; así, +metal,B,Si,C,As,P,N,H,Te,Se,S,At,I,Br,Cl,O,F (notar que o orden corresponde a unha posición na táboa periódica, indicativo da súa afinidade electrónica). estarán situados á dereita, e así temos un xeito de identificación de diferentes valencias (+ ou -) nun átomo segundo o lugar que ocupe na molécula, cando isto é posible. 4.- Existen varios sistemas de nomes. En xeral, a nomenclatura máis usada é a da IUPAC (International Union of Pure and Applied Chemistry), sistemática ou con notación de Stock. De calquera xeito, como son usados aínda moitos nomes tradicionales ou funcionais, recurriremos a istos, ben por ser de uso común ditos nomes ou por simplificación da notación da IUPAC. As sustancias sinxelas nótanse polo seu símbolo e noméanse segundo o seu nome atómico respectivamente. Excepcións: Os gases biatómicos, con fórmulas H2, N2, O2, Cl2, F2. Tamén, o O3 (ozono), e as formas alotrópicas2 como S2, S6, S8, Sn, e P4, que deben sinalarse como xofre, xofre romboédrico, rómbico e monoclínico, amorfo, e fósforo branco. Cando un elemento que se presenta de xeito normal como agrupación de varios átomos vai por sí só, engádeselle a palabra atómico. Así, o osíxeno atómico será notado O, mentras o osíxeno molecular (osíxeno “a secas”) será O2. ==COMPOSTOS BINARIOS== Son os compostos de dous elementos. Formúlanse segundo a introducción (na práctica, os subíndices dun elemento son a valencia do outro, simplificando a ser posible)3. Nome: Se levan O, óxido de (elemento + valencia en nos. romanos entre paréntese, se tivese varias) - En caso contrario, (raiz do nome do non metal)+uro (nome mais metal+ precisión de valencia). Ex.:Fe2O3 óxido de ferro (III). Vexamo-la suma de números de oxidación: (+3).2+(-2).3 =0 (o nome na forma -uro sería: “oxiduro” de ferro (III)). CaH2 Hidruro de calcio...(+2).1+(-1).2=0 Ca2F Fluoruro de calcio CuBr2 Bromuro de cobre (II) Tamén se poden nomear sen expresar con números románs a valencia, antepoñendo só prefixos numerais (mono, di, tri, tetra, penta, hexa, hepta), segundo o número de átomos de cada tipo: Fe2O3 Trióxido de diferro PbCl4, Tetracloruro de chumbo ou Cloruro de chumbo (IV) N2O5, Pentóxido de dinitróxeno ou Oxido de nitróxeno (V) PCl5 Pentacloruro de fósforo * Nomes tradicionais arraigados son: H2O auga, BH3 borano, CH4metano, SiH4 silano, NH3 amoníaco, PH3 fosfina, AsH3 arsina, SbH3 estibina, BiH3 bismutina (en cursiva, os que están xa en franca decadencia) * Chámanse hidrácidos os compostos binarios do H nos que éste é o elemento mais metálico, cando están en disolución. En disolución, fórmase a partir deles ións positivos co H (H+), mentras o resto da molécula forma ións negativos. Neste caso, pódeselles nomear como ácidos: Acido (raiz do nome do non metal)-hídrico. Ex.: HCl ácido clorhídrico (se non estivera en disolución, cloruro de hidróxeno) * Existen compostos de O que conteñen o grupo O2 actuando con valencia -2 (i.e., -O-O-), chamándoselles peróxidos: H2O2, auga osixenada, ou peróxido de hidróxeno. CaO2, peróxido de calcio. Exercicios: - Escribe (fórmula e nome) 10 compostos binarios con subíndices atómicos diferentes entre si. - Nomea (coa notación de Stock e tamén de xeito sistemático) e/ou formula: Óxido de sodio FeCl2 Óxido de carbono< CaBr2 Heptaóxido de dicloro Trióxido de azufre K2O2 Cu2O2 CuH NH3 Monohidruro de cobre Sulfuro de hidróxeno Ácido bromhídrico ==COMPOSTOS TERNARIOS== ===HIDRÓXIDOS=== Son compostos de metal e o grupo (OH)-, ión hidróxido, que actúa con número de oxidación -1. A formulación é similar á dos óxidos, xa vistos, considerando o grupo OH como se fose un único átomo (na realidade e un anión) que actúe collendo un electrón ó metal (catión). Nomenclatura: Segue a mesma normativa que no caso dos óxidos, pero co prefixo hidr-. No caso de ter varios grupos OH, a nomenclatura sistemática fai que leven prefixo. Hidróxido de calcio Ca(OH)2 Hidróxido de manganeso (II) Mn(OH)2 Hidróxido de chumbo (IV) Pb(OH)4 Exercicios: - Nomea e formula moléculas de hidróxidos que teñan 1, 2, ...7 grupos OH. - Nomea / formula: CuOH NaOH Hidróxido de estaño(IV) ===IÓNS=== Un ión é un átomo ou conxunto de átomos cargados eléctricamente. Os ións monoatómicos noméanse, se son metais (catións), antepoñéndo a palabra ión ó nome do metal, seguido, en caso necesario, da valencia entre paréntese. Se son non metais (anións), Ión ven seguido do nome do non metal rematado en -uro. Os ións poliatómicos son anións da forma XnOmv-, é dicir, n átomos do elemento X (normalmente un non metal), m átomos de osíxeno e unha carga de v electróns. Para a súa nomenclatura, se hai un único átomo diferente do osíxeno e só pode actuar cunha valencia, o nome é “ión +nome do non metal-ato”. Caso de poder ter varias valencias, “ión +numeral+oxo+nome do non metal”, ou, alternativamente, especificando a valencia. Admítense nomes tradicionais cos prefixos (hipo-, per-) e sufixos (-ito, -ato) para indicar as valencias mínima (hipo- -ito), menor (-ito), maior (-ato) e máxima. Exercicios: Mira os seguintes nomes e fórmulas e compáraos coas reglas expresadas para a súa formación: Ion sodio Na+ Ión ferro (III) Fe3+ Ión nitruro N3- Ión yoduro I- Ión nitrato NO3- Ión nitrito NO2- Ión permanganato MnO4- Ión hidróxenocarbonato HCO3- Ión hidróxido OH- Ión cianuro CN- Ión sulfato SO42- Ión sulfito SO32- Ión carbonato CO32- Ión cromato CrO42- Ión dicromato Cr2O72- Ión fosfito PO33- Ión fosfato PO43- Ión amonio NH4+ ===OXÁCIDOS OU OXOÁCIDOS=== Son combinacións de hidróxeno, non metal e osíxeno, nos que H e non metal funcionan con valencia positiva (logo hai que excluir o F como posibilidade para formar compostos deste tipo). Prodúcense engadindo auga a moléculas de óxidos non metálicos. (Mn, Cr e V poden formar tamén oxácidos traballando como non metais) Como a xeralidade dos ácidos, caracterízanse porque, disoltos en auga, forman ións positivos co H. Formúlanse antepoñendo o H por forma-los ións positivos, seguidos do grupo negativo (anión), dentro do cal o osíxeno vai á dereita. Nomenclatura: ácido numeral4</A>-oxo-numeral-raiz_non_metal-ico (val.n_m), aínda que normalmente non é necesario poñer o número de átomos de non metal por ter só 1, e pódense facer outras simplificacións. Tamén admiten a formulación como sales de hidróxeno: numeral-oxo-numeral-raiz_non_metal-ato (valencia n_m) de hidróxeno. Ex.:Ácido trioxonítrico (V) ou trioxonitrato (V) de hidróxeno: HNO3 (=ácido nítrico). H2SO4, ácido sulfúrico (tetra-oxo-sulfúrico), etc. Tetraoxovanadato (V) de hidrógeno ou Acido tetraoxovanádico (V): H3VO4 Heptaoxodiantimoniato (V) de hidróxeno ou Acido heptaoxodiantimónico (V): H4Sb2O7< Hai ácidos ternarios coñecidos de forma antigua e sinxela: ácido sulfúrico, H2SO4; ácido nítrico, HNO3 ..., coincidindo normalmente coa nomenclatura funcional, onde se nomean co xenérico ácido e a palabra específica para nomear o non metal cos prefixos e sufixos hipo- -oso, -oso, -ico, per- -ico para indicar as valencias mínima, menor, normal-maior, máxima. Antepóñense os prefixos orto- meta- ou para- se se constrúen engadindo 3 (ou 2) ou 1 moléculas de auga ó óxido de non metal. Normalmente, ademais, o prefixo orto non se utiliza, presupoñéndoo para os constituídos por elementos dos grupos 14, 15 ou 16. Así, un dos casos anteriores sería: Ex.: H3PO4 Acido (orto)fosfórico H2B4O7 Acido tetrabórico H2Cr2O7 Acido dicrómico Heptaoxodivanadato de hidróxeno H4V2O7 Chámase peroxoácidos a aqueles que teñen no seu interior o grupo peroxo5</A> en lugar dun átomo de osíxeno. Noméanse do mesmo xeito, antepoñendo per (nom. funcional) ou peroxo (sistemática) ó nome do ácido: Acido pernítrico, peroxonítrico HNO4. a súa estructura sería pois: <IMG SRC="Ud9FQ_rtf_2f001f71.jpg" NAME="Imagen1" ALIGN=BOTTOM WIDTH=120 HEIGHT=84 BORDER=0> Ácido persulfúrico, peroxosulfúrico H2SO5 Ácido peroxodifosfórico H4P2O8 tamén: HIO5 ou HIO3(O2) trioxo peroxoiodato (VII) de hidróxeno ou ácido trioxoperoxoiódico (VII) H2CrO6 ou H2CrO2(O2)2 dioxodiperoxocromato (VI) de hidróxeno ou ácido dioxodiperoxocrómico (VI) Chámase tioácidos ós derivado dos oxácidos consistentes en sustituir un ou máis átomos de osíxeno por xofre: Ácido tiosulfuroso H2SO2S ou H2S2O2 Na nomenclatura funcional, no caso de seren sustituídos tódolos osíxenos, ponse sulfo-: Ácido sulfocarbónico (tritiocarbónico) H2CS3 O selenio e teluro tamén forman derivados deste tipo: Ácido diselenocarbónico H2COSe2< O mesmo pode pasar cos halóxenos, ó sustituir os átomos de O a razón de un de O por 2 de halóxeno: Ácido cloroplatinoso H2PtCl4 Ácido fluosilícico, hexafluosilícico (IV) ou hexafluorosilicato (IV) de hidróxeno H2SiF6 HAuCl4 Ácido tetracloroáurico (III) ou tetracloroaurato (III) de hidróxeno Exercicios: Dioxonitrato (III) de hidróxeno Tetraoxofosfato (V) de hidróxeno Monoxoclorato (I) de hidróxeno ===OXISAIS (SAIS Ternarias)=== Son moléculas combinación de non metal, metal e osíxeno. Os ácidos oxácidos son un tipo particular de sales, nas que o metal é o H. Poden considerarse derivadas en xeral dos oxácidos, por sustitución de H por metal. Nomenclatura: nº_grupos-numeral-oxo-numeral-raiz_non_metal-ato (val. n_m) de metal (Val.metal). É dicir, o nome do catión seguido do que corresponde ó anión. Exemplos e exercicios: Na4V2O7 Divanadato (V) de tetrasodio (HEPTA OXO) KReO4 Tetraoxorenato de potasio (formado por dous metais, un deles actuando en troques dun non metal) Ni2(SO4)3 Sulfato de niquel (III) Na2S2O8 Peroxodisulfato de sodio Ca3(PO4)2 bisfosfato de tricalcio Fe(VO3)2 Trioxovanadato (V) de ferro (II) Tetraoxoclorato de hidróxeno HClO4 Tetraoxoclorato de ferro (III) Fe(ClO4)3 Tetraoxoclorato de magnesio Mg(ClO4)2 (Tetraoxo)Clorato potásico Trioxoclorato de potasio Silicato de aluminio Nitrato de plata Sulfato de escandio Sc2(SO4)3 Dicromato potásico Heptaoxodicromato (VI) de potasio Tetraoxomanganato sódico Seleniato de berilio Seleniuro de berilio Cu(SO3) Fe(PO4) NaNO3 H(IO4) Fe(IO4)3 Fe2(SO4)3 Hipoclorito cálcico Carbonato cálcico Nitrato cuproso Tris(trioxovanadato) de ferro ou trioxovanadato (V) de ferro (III) Sulfato de ferro (III) Peroxodisulfato de sodio Bis(fosfato) de tricalcio ===SAIS DOBLES E TRIPLES=== Son as que están constituídas por agrupacións de anións e catións diversos: KNa(CO3) Al(NO3)(SO4) CaNa(NO3)3 Nitrato de calcio e sodio ou nitrato doble de calcio e sodio Na6ClF(SO4)2 Cloruro fluorurobis(sulfato) de sodio CdFeSiO4 Ortosilicato de cadmio e ferro (II) Fluorurotris(fosfato) de pentacalcio ===SAIS ÁCIDAS E BÁSICAS=== Chámanse ácidas as sais que non teñen todos os átomos de H sustituídos por catións. Son sais básicas as que conteñen ademais os anións O2- e/ou OH- na molécula. Hidróxenosulfuro de bario Ba(HS)2 Dihidróxenofosfato de ferro (III) Fe(H2PO4)3 Oxicloruro de bismuto BiClO Hidroxicloruro de magnesio MgCl(OH) Ca(HCO3)2 Hidróxenocarbonato de calcio (T: bicarbonato cálcico) Hidróxenosulfuro de chumbo (IV) Pb(HS)4 (T: bisulfuro chúmbico) ==EXERCICIOS MISTURADOS== Oxido de litio Oxido de cloro (VII) Oxido de calcio Nitruro de litio Nitruro de calcio Nitruro de ferro (II) Sulfuro de ferro (III) Sulfuro de niquel (II) Cloruro de sodio Dióxido de carbono Monóxido de chumbo Óxido de chumbo (IV) Ioduro de rubidio Ioduro de hidróxeno Ácido iodhídrico Ácido clorhídrico Cloruro potásico Tetracloruro de chumbo Hidróxido de potasio Sulfato de sodio Hidróxido de potasio Carbonato cálcico (trioxo-) Hidróxido de ferro (III) Sulfato de cobre (II) Hidróxido de níquel Nomea os ións: SO42- NO3- PO43- ===OUTROS=== Cas anteriores normas non se agota a formulación de inorgánica. Existen outros grupos, como os ións, sales de varios non metais, sales ácidas ou básicas, etc., que extenden as reglas xa vistas a outros casos non contemplados aquí. Pero, sobre todo, hai que considerar que se coñecen bastantes máis compostos derivados do carbono e que entran na química orgánica, en cantidade superior ó millón, cunha nomenclatura totalmente diferenciada e unha formulación tamén diferente ó caso da inorgánica. =NOMENCLATURA E FORMULACIÓN / QUÍMICA ORGÁNICA= Non se pretende aquí facer un compendio de formulación de orgánica, xa que hai moita variedade de compostos, e ademais, comercialmente, utilízanse nomes non mui ben catalogados. Nembargantes, hai conxuntos de sustancias sinxelas que teñen nomes normativizados e usados con profusión. É a iste conxunto ó que nos referimos, tendo conta que o número de sustancias orgánicas coñecidas crece día a día e xa sobrepasa longamente o millón. Ista variación de ompostos da lugar a que a sistematización das fórmulas non sexa completamente aceptada. Exercicios: - Busca e trae alomenos 5 nomes de sustancias que aparezan na medicación e outros tres na alimentación. Aquí tes varios exemplos: Maleato de difenilamida. Picosulfato sódico. Cloruro amónico. Citrato potásico. Bifosfato cálcico. Fosfato tricálcico. Citrato sódico. Guayacolato de glicerol. ===BASES DE FORMULACION E NOMENCLATURA=== A química orgánica está principalmente constituída polos derivados do carbono e outros 3 elementos, que por orden de importancia poden forma-lo seguinte acrónimo: CHON, extendéndose con menor asiduidade ó S, P, halóxenos... O gran número de compostos do carbono débese á propiedade de iste de formar cadeas con átomos entrelazados de C. O carbono adopta sempre valencia IV en Q. orgánica, compartindo 4 electróns para formar a estructura eléctrónica de gas noble (no seu caso, o neón). A gran variedade de compostos orgánicos inclúe algo que non se da en inorgánica: unha soa fórmula empírica (ou condensada), onde só se indica o número de átomos de cada tipo pode desenvolverse en varias fórmulas 'desenroladas', que corresponden a compostos químicos con diferentes propiedades, que inclúen diferentes 'funcións'. ===ANOTACIÓNS SOBRE OS ENLACES DO CARBONO=== Na moderna teoría do enlace, supónse que o iste fórmase cando os átomos achéganse abondo como para lograr unha superposición dos orbitais externos. En moitos casos, o uso de orbitais atómicos puros non está dacordo cos feitos experimentais. En moitos compostos é necesario supoñer unha mezcla de orbitais atómicos, o que se chama unha hibridación ou mezcla de orbitais puros s e p. Nos enlaces máis normal do carbono, notamos que os catro átomos unidos a el son diferentes e están unidos a el de xito parello. Esto implica que non pode estr funcionando con 2electróns en orbitais s e outros 2 en orbitais p. O que pasa é que compóñense as funcións de onda para formal 4 orbitais sp3 equivalentes. é o que pasa, por exemplo, no caso do metano: <IMG SRC="Ud9FQ_rtf_223eb138.jpg" NAME="Imagen2" ALIGN=BOTTOM WIDTH=323 HEIGHT=344 BORDER=0><IMG SRC="Ud9FQ_rtf_m138fb662.jpg" NAME="Imagen3" ALIGN=BOTTOM WIDTH=278 HEIGHT=340 BORDER=0> Noutros casos, obsérvase un doble enlace do carbono con un átomo en particular. Nesta estructura, temos tres electróns nunha hibridación sp2, e outro que se enlaza a partir dun orbital p. Iste, o ter unha simetría respecto a un plano, impide o xiro da molécula sobre si mesma ó formar os enlaces de tipo p. É o caso do eteno. Aínda en outros, cando temos un enlace triple, ocurre unha hibridación sp (2 electróns), mentras outros dous están nun estado p. É o caso que ocorre no etino. Existen outros tipos de hibridacións, pero non se usan nos enlaces do carbono pola propia constituación deste. ==HIDROCARBUROS== Chámanse hidrocarburos ós compostos nos que intervén o carbono máis o H. Dícense de cadea lineal ou H. alifáticos cando non forman bucles. ALCANOS Chámase alcanos ou hidrocarburos saturados ós (hidrocarburos) que só teñen enlaces sinxelos entre carbonos. Dinse saturados porque non admiten<A CLASS="sdfootnoteanc" NAME="sdfootnote6anc" HREF="#sdfootnote6sym">6</A> a posibilidade de ter máis hidróxenos. Noménase mediante un prefixo numeral e a terminación -ano. Os de cadea lineal aberta son: Metano CH4 e, en forma semidesenvolta: CH4 de xeito desenvolto: <IMG SRC="Ud9FQ_rtf_m976ead1.jpg" NAME="Imagen4" ALIGN=BOTTOM WIDTH=78 HEIGHT=82 BORDER=0> Etano C2H6 CH3-CH3 ; desenvolto: <IMG SRC="Ud9FQ_rtf_7ec86add.jpg" NAME="Imagen5" ALIGN=BOTTOM WIDTH=94 HEIGHT=75 BORDER=0> Propano C3H8 CH3-CH2-CH3 Butano C4H10 CH3-CH2-CH2-CH3 CH3-(CH2)2-CH3 Pentano C5H12 CH3-CH2-CH2-CH2-CH3 Hexano C6H14 CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH3 Heptano C7H16 CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-CH3 Octano C8H18 CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-CH2-CH3 Nonano<A CLASS="sdfootnoteanc" NAME="sdfootnote7anc" HREF="#sdfootnote7sym">7</A>... A fórmula xeral, empírica<A CLASS="sdfootnoteanc" NAME="sdfootnote8anc" HREF="#sdfootnote8sym">8</A>, é CnH2n+2 Estas cadeas poden ter ramificacións, chamadas radicais ou grupos. Os radicais alquilo, derivados deste tipo de compostos, noméanse igual, pero ca terminación -ilo: Metilo CH3- Etilo CH3-CH2- Propilo CH3-CH2-CH2- Para determina-la posición do radical, emprégase o localizador, un número que determina a que carbono da cadea principal vai unido. Para iso, numérase a cadea máis longa dun a outro extremo, asignando o número máis baixo ós carbonos con cadeas laterais, non enganándonos sobre cal é a cadea máis longa, a principal, que a veces pode estar formando un debuxo que de lugar a erro. Así, 2-metilheptano, 3-metilheptano, 4-metilheptano, 2,6,7,8-tetrametilundecano, 4-etil-5-propilundecano, 5-propilnonano... son correctos, non séndoo 5-propilheptano, 1-metilheptano, 3,4,5,9 tetrametildecano ou 4-butiloctano. (¿Por que?. aconséllase poñer a fórmula para velos). Vemos, cos nomes anteriores, que se antepoñen prefixos numerais cando van varios radicais iguais. Nomes admitidos son isobutano, isopentano ou isoexano, que corresponden a sustitución dun metilo no 2º carbono dunha cadea cun átomo menos; o 1º correspondería ó metilpropano (¡non fai falta especificar número porque só pode ir no 2º carbono!). O Dimetilpropano admite ser chamado neopentano. Os radicais sinxelos cítanse nun orden que non ten conta os prefixos numerais. Se hai radicais de radicais, chamados radicais complexos, noméanse segundo a primeira letra do radical, aínda que sexa un numeral. Exemplos: 4-etil-3-metil-7-propilundecano 4-etil-5-isopropil-3-metil-7-propilundecano (<A CLASS="sdfootnoteanc" NAME="sdfootnote9anc" HREF="#sdfootnote9sym">9</A>) 4-etil-5-isopropil-3,4-dimetil-7-propilundecano 5-(1,1-dimetilpropil)-4-etil-3-metilnonano En caso de que os números a asignar teñan doble interpretación, asígnase o máis baixo ó primerio citado: 4-etil-5-propiloctano, e non 5-etil-4-propiloctano En caso de varias cadeas de igual lonxitude, a cadea principal considérase, por orden, a que maior número de cadeas laterais teña, a que teña radicais con localizadores máis baixos e a que teña o máximo número de carbonos. ALCANOS CICLICOS OU CICLOALCANOS Noméanse engadindo ciclo-: Ciclopropano C3H6 Ciclohexano C6H12 Tamén son representados dun xeito máis desenvolto ou máis esquemático respectivamente polas súas figuras xeométricas características: Obsérvase que teñen de fórmula xeral CnH2n Se teñen radicais sustituídos lineais, esquemáticamente pódense utilizar xunto cas formas xeométicas os indicativos Me, Et, Pr, Pri, etc. Exemplos: 1,1,2-trimetilciclopentano <IMG SRC="Ud9FQ_rtf_4f15c3aa.jpg" NAME="Imagen6" ALIGN=BOTTOM WIDTH=173 HEIGHT=140 BORDER=0> ou <IMG SRC="Ud9FQ_rtf_4c4c031d.jpg" NAME="Imagen7" ALIGN=BOTTOM WIDTH=169 HEIGHT=150 BORDER=0> 1-etil-2,2-diisopropil-1-metilciclopropano Hemos ter en conta a conveniencia de nomear a cadea principal cíclica ou non. Poden ir varios ciclos unidos uns ós outros, como o biciclopropano, terciclobutano, etc. HIDROCARBUROS CON PONTE E ESPIRANOS A fórmula soe esquematizarse, se cabe, en perspectiva: Os hidrocarburos con ponte, como os anteriores,son aqueles que teñen unha cadea cunha unión doble a un ciclo. Os espiranos son varios ciclos que teñen carbonos en común. Os primeiros noméanse co prefixo biciclo antes do nome do alcano, indicando entre corchetes o número de átomos de carbono entre as cabezas de ponte. ALQUENOS Son hidrocarburos insaturados (é dicir, que os enlaces non están completamente adicados ós hidróxenos, senon que entre carbonos hai varios enlaces) con enlaces dobles. Noméanse poñendo a teminación -eno, antecedida se é preciso por un numeral: eteno CH2=CH2 (C2H4) propeno CH2=CH-CH3 propadieno CH2=C=CH2 1-buteno CH2=CH-CH2-CH3 (hai que decatarse que se nomeáramos o 3-buteno sería igual ó 1-buteno) 2-buteno CH3-CH=CH-CH3 4,5-dimetil-1-hepteno 3-etil-6-metil-2-hepteno (fixarse no orde de numeración preferente) 5-etil-3-hepteno 5,6-dimetil-3-hepteno Como os dobles enlaces non permiten virar parte da molécula por un eixo, podemos atoparnos co que se chama isomería (=mesma forma de dous compostos que varían en algunha propiedade), coma no caso dos dous butenos seguintes: Os alquenos cíclicos noméanse segundo as reglas dos alcanos, tendo conta que os C 1 e 2 son a ambos lados do doble enlace. Cando existen varios dobles enlaces, teremos as terminacións -dieno, -trieno, ...Ex: 1,2-butadieno 1,2,3-butatrieno Ciclohexeno 3,3-dimetilciclopenteno 4-etil-4,5-dimetilciclohexeno ALQUINOS Son hidrocarburos con enlaces triples. Seguen o sistema de nomenclatura dos alquenos, ca terminación -ino.<IMG SRC="Ud9FQ_rtf_18b7fb25.jpg" NAME="Imagen8" ALIGN=BOTTOM WIDTH=11 HEIGHT=14 BORDER=0> Etino (acetileno) HC<IMG SRC="Ud9FQ_rtf_18b7fb25.jpg" NAME="Imagen9" ALIGN=BOTTOM WIDTH=11 HEIGHT=14 BORDER=0>CH propino CH3-C<IMG SRC="Ud9FQ_rtf_18b7fb25.jpg" NAME="Imagen10" ALIGN=BOTTOM WIDTH=11 HEIGHT=14 BORDER=0>CH 1-butino CH3-CH2-C<IMG SRC="Ud9FQ_rtf_18b7fb25.jpg" NAME="Imagen11" ALIGN=BOTTOM WIDTH=11 HEIGHT=14 BORDER=0>CH 2-butino CH3-C<IMG SRC="Ud9FQ_rtf_18b7fb25.jpg" NAME="Imagen12" ALIGN=BOTTOM WIDTH=11 HEIGHT=14 BORDER=0>C-CH3 Se houbera enlaces dobles e triples, xúntanse as dúas nomenclaturas, procurando que recaigan os números máis baixos nas insaturacións, e, en caso de coincidir, tendo preferencia os enlaces dobles sobre os triples: 3-octen-1,7-diino 5,7-decadien-2-ino [formular e correxir o nome] 1-buten-3-ino (non 3-buten-1-ino) 8-etil-1,2,8-nonatrien-4-ino 4,9,9-trimetil-3-deceno-5,7-diino (non 2,2,7-trimetil-7-deceno-3,5-diino) Busca e nomea dous compostos isómeros de: pentano, penteno, pentino. ENOS E INOS COMPLEXOS Elíxese como cadea principal a que ten maior número de enlaces 'non sinxelos', a que ten maior número de átomos de carbono, ou, no seu caso, o que ten o máximo número de dobles enlaces. H. AROMATICOS OU ARENOS Chámanse así ós derivados do benceno. Teñen importancia porque a estructura deste composto non corresponde coas propiedades que se lle asignan ós ciclopolienos. O seu forte aroma en xeral propicia o nome de aromáticos para estes hidrocarburos. Son compostos máis estables do que a súa estructura daba a entender nun principio. O descubrimento da auténtica estructura do benceno (Kekulé) veu da idea de que os electróns están delocalizados en todo o ciclo, por eso as seguintes representacións: <IMG SRC="Ud9FQ_rtf_m4ae3e5fb.jpg" NAME="Imagen13" ALIGN=BOTTOM WIDTH=518 HEIGHT=131 BORDER=0> Os radicais derivados son chamados arilos: <IMG SRC="Ud9FQ_rtf_m43d1e5dc.jpg" NAME="Imagen14" ALIGN=BOTTOM WIDTH=470 HEIGHT=162 BORDER=0> Vemos que a nomenclatura consiste en engadirlle -benceno ó nome do radical. Cando son varios radicais, as posicións poden indicarse de dous xeitos: Sendo o = orto, m = meta e p = para. Se hai máis sustituíntes, procúrase que reciban os números máis baixos posibles: 2-etil-1-metil-4-propilbenceno 5-alil-1-isopropil-2,3-dimetilbenceno (alil=propil con doble enlace no extremo) Son nomes comúns: Tolueno = metilbenceno Xileno = dimetilbenceno (xa sexa o, m ou p) Estireno = etenilbenceno ... Tamén existen hidrocarburos policíclicos condensados; como os seguintes: onde podemos observar a ordenación de carbonos pensando en sustitucións. No caso do antraceno, esta ordenación non é sistemática, pero é aceptada así. Este tipo de hidrocarburos tamén forma radicais, como o fenilo (C6H5-), os tolilos (CH3-C6H4-), o bencilo (C6H5-CH2-) ou o feniletilo (fenetilo, C6H5-CH2-CH2-). DERIVADOS HALOXENADOS Son os que teñen algún átomo de halóxenos sustituíndo o H no seu posto. Noméanse co nome do halóxeno precedendo á molécula carbonada ou como haluros de alquilo: 1-cloropropano / cloruro de propilo CH3-CH2-CH2Cl 2,3-diclorobutano CH3-CHCl-CHCl-CH3 2-cloro-2-metilpropano / cloruro de terc-butilo (CH3)3C-Cl 1,2-dibromoetano / dibromuro de etileno CH2Br-CH2Br 4-cloro-2-penteno CH3-CH=CH-CHCl-CH3 1,1,2,3-tetrabromo-2,4-dicloropentano CH3-CHCl-CHBr-CBrCl-CHBr2 Os compostos nos que todos os hidróxenos son sustituídos por halóxenos noméanse antepoñendo per-: Perfluoropropano CF3-CF2-CF3 Perclorobenceno <IMG SRC="Ud9FQ_rtf_3366c60c.jpg" NAME="Imagen15" ALIGN=BOTTOM WIDTH=91 HEIGHT=95 BORDER=0> Perclorociclohexano 2,3-dibromoperfluoropentano Consérvanse algúns nomes: Cloroformo, CHCl3 (=triclorometano), ... ALCOHOLES Consideremos as fórmulas xenéricas seguintes: H-O-H R-O-H Ar-O-H onde R denota un radical alquilo, -enilo, ou -inilo e Ar un radical arenilo. Teremos respectivamente auga, un alcohol ou un fenol. O -O-H chámase grupo Hidroxilo Vexamos os nomes de algúns dos primeiros alcoholes en canto a número de carbonos implicados na cadea: Metanol ou alcohol metílico Metanodiol Etanol ou alcohol etílico CH3-CH2OH 1-Propanol ou alcohol propílico CH3-CH2-CH2OH 2-Propanol ou alcohol isopropílico CH3-CH2OH-CH3 1-butanol ou alcohol butílico 2-butanol ou alcohol sec-butílico ... 3-hexen-1-ol 3-hexen-5-in-1-ol 4-metilciclohexanol 1,3-propanodiol CH2OH-CH2-CH2OH observando que a funciol alcohol ten preferencia de nome frente a insaturacións e radicais: o grupo OH leva o número máis baixo posible, e o sufixo -ol é o derradeiro en citarse por pertencer ó grupo principal. Cando outro grupo actúa como función principal, sendo o OH considerado como sustituínte, entón utilízase o prefixo hidroxi-: ácido 3-hidroxihexanoico CH3-CH2-CH2-CHOH-CH2-COOH Consérvanse como triviais os nomes: Alcohol bencílico, C6H5-CH2OH HOCH2-CH2OH, etilenglicol, glicerol, HOCH2-CHOH-CH2OH (=1,2,3-propanotriol = glicerina)... Os fenoles teñen a mesma nomenclatura, conservando moitos nomes triviais: fenol (=hidroxibenceno ou bencenol) C6H5OH hidroquinona (=1,4-dihidroxibenceno) 3,4-xilenol 2-naftol 1-antrol 5-etil-1,2,4-bencenotriol ... RADICAIS E SAIS (de alcohol) Noméanse engadindo a terminación -oxi ó nome do radical, como: pentiloxi CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-O- aliloxi CH2=CH-CH2-O- permítese a contracción nos casos: metoxi, etoxi, propoxi, butoxi e fenoxi. Así, os derivados de alcoholes e fenoles pódense nomear de diferentes xeitos: metanolato de sodio = metóxido de sodio = metilato de sodio = (CH3O-) + (Na+) fenolato de potasio = fenóxido de potasio = C6H5O-K+ 2-propanolato de Al = isopropóxido de Al = isopropilato de Al = [(CH3)2CHO-]3Al3+ (expresados todos os anteriores en fórmula como suma de ións). ETERES Son a unión de un radical -oxi e un radical hidrocarburo: metoxietano = etil metil éter = éter etílico-metílico = CH3-O-CH2-CH3 etoxietileno = etil vinil éter = CH2=CH-O-CH2-CH3 Naturalmente, existen éteres máis complexos con outros sistemas de nomenclatura, como os epoxi- (osíxeno unido a 2 átomos de carbono dunha mesma cadea): 2,3-epoxipentano. ALDEHIDOS E CETONAS Caracterízanse polo doble enlace carbono-osíxeno (grupo carbonilo) na súa estrcutura. Os aldehídos teñen o grupo carbonilo nun extremo da cadea (nun carbono primario) e as cetonas, nun carbono secundario. Os aldehídos noméanse empregando a terminación -al: metanal (formaldehído) H-CHO<IMG SRC="Ud9FQ_rtf_6ba89075.jpg" NAME="Imagen16" ALIGN=BOTTOM WIDTH=94 HEIGHT=60 BORDER=0> etanal (acetaldehído) CH3-CHO propanal (propionaldehído) etanodial ... notando que non é necesario utilizar numeración para indicar onde se atopa o grupo carbonilo, xa que se comeza a numerar por el, incluso habendo o grupo OH na cadea. As cetonas teñen unha doble nomenclatura: propanona / dimetilcetona (=acetona) butanona / metil etil cetona 2-pentanona / metil propil cetona 3-pentanona / dietil cetona ACIDOS CARBOXILICOS E DERIVADOS Chámanse ácidos carboxílicos a aqueles compostos que unen un radical alquilo (-enilo, -inilo) a un grupo -COOH (grupo oxhidrilo) A súa nomenclatura consiste en aplicar a terminación -oico: ácido propanoico CH3-CH2-COOH, aínda que tamén se lle pode chamar ácido etanocarboxílico, en referencia ó radical ó que se une o grupo carboxílico. Subsisten algúns nomes triviais: A. metanoico = A. fórmico HCOOH A. etanoico = A. acético CH3-COOH A. propanoico = A. propiónico CH3-CH2-COOH A. butanoico = A. butírico A. pentanoico = A. valérico A. hexadecanoico = A. palmítico A. octadecanoico = A. esteárico A. propenoico = A. acrílico A. bencenocarboxílico = A. benzoico ... A. etanodioico = A. oxálico A. propanodioico = A. malónico A. butanodioico = A. succínico A. pentanodioico = A. glutárico A. cis-2-butenodioico = A. maleico A. trans-2-butenodioico = A. fumárico A. o-bencenodicarboxílico = A. ftálico Busca, por exemplo, o ácido acetil salicílico. Derivados dos ácidos carboxílicos son as sais: CH3-COOH (AcOOH), A. acético => CH3-COO- (AcOO-), ion acetato => CH3-COONa (AcOONa), acetato de sodio que, en caso de ter sustituído o H pòr un radical orgánico en vez dun metal chámanse ésteres: HCOOCH3 metanoato de metilo / formiato de metilo CH3COOCH3 etanoato de metilo / acetato de metilo CH3CH2COOC6H5 propanoato de fenilo ademais, se facemos perder unha molécula de auga entre 2 grupos carboxílicos, teremos os anhídridos: (CH3-CO)2O [=> CH3-CO-O-CO-CH3] anhídrido acético COMPOSTOS NITROXENADOS Son os compostos que teñen nitróxeno na súa molécula. Na química orgánica hay moitos tipos de compostos nitroxenados. Nestes apuntes veremos tan só aminas, amidas, nitrilos e compostos nitroderivados. AMINAS Poden considerarse derivados do amoníaco: NH3 amoníaco NH4Cl cloruro de amonio CH3-NH2 metilamina CH3-NH3Cl cloruro de metilamonio (ou hidrocloruro de metilamina) CH3-NH-CH3 dimetilamina (CH3)2NH2Cl cloruro de dimetilamonio (ou hidroclururo de dimetilamina) (CH3)3-N trimetilamina (CH3)3NHCl cloruro de trimetilamonio (ou hidrocloruro de trimetilamina) Como vemos, noméanse coa terminación amina antecedida do radical hidrocarbonado que levan. Podemos facer a distinción entre aminas primarias, secundarias ou terciarias segundo o número de radicais que leve conectados o nitróxeno. Algúns nomes complexos poden ser: fenilamina (anilina) C6H5-NH2 CH3-CH2-CH2-NH2 propilamina CH2=CH-NH2 vinilamina NH2-CH2-CH2-CH2-NH2 1,3-propanodiamina (trimetilenodiamina) (C6H5)3N trifenilamina 1,3,5-pentanotriamina ou 3-aminopentametilenodiamina As hidrazinas son derivados da hidrazina, H2N-NH2: CH3-NH-NH2 AMIDAS As amidas podemos considerar que proceden de sustituir OH dun ácido por un grupo NH2: R-COOH ácido ; R-CONH2 amida As amidas poden ser primarias (unha sustitución de OH), secundarias (2 sustitucións de OH por un só NH) ou terciarias: CH3-CONH2 acetamida C6H5-CONH2 benzamida CH3-CONH-CH3 metilacetamida (CH3-CO)3N triacetamida NITRILOS Os nitrilos (tamén chamados cianuros) son compostos orgánicos análogos ó cianuro de hidróxeno ou ácido cianhídrico, H-C<IMG SRC="Ud9FQ_rtf_18b7fb25.jpg" NAME="Imagen17" ALIGN=BOTTOM WIDTH=11 HEIGHT=14 BORDER=0>N. Hai varios sistemas de nomeclatura: CH3-C<IMG SRC="Ud9FQ_rtf_18b7fb25.jpg" NAME="Imagen18" ALIGN=BOTTOM WIDTH=11 HEIGHT=14 BORDER=0>N etanonitrilo, cianuro de metilo ou acetonitrilo CH3-CH2-C<IMG SRC="Ud9FQ_rtf_18b7fb25.jpg" NAME="Imagen19" ALIGN=BOTTOM WIDTH=11 HEIGHT=14 BORDER=0>N propanonitrilo, cianuro de etilo ou propiononitrilo C6H5-C<IMG SRC="Ud9FQ_rtf_18b7fb25.jpg" NAME="Imagen20" ALIGN=BOTTOM WIDTH=11 HEIGHT=14 BORDER=0>N cianuro de fenilo ou benzonitrilo NITRODERIVADOS Son compostos que conteñen o grupo NO2, designándose polo prefixo nitro, e sendo considerados sempre como grupo derivado: nitrometano CH3-NO2 1-nitropropano CH3-CH2-CH2-NO2 AZODERIVADOS Compostos que conteñen dous átomos de nitróxeno unidos por un doble enlace. Como fórmula xeral, R-N=N-R' CH3-CH2-N=N-CH2-CH3 azoetano <DIV ID="sdfootnote1"> <A CLASS="sdfootnotesym-western" NAME="sdfootnote1sym" HREF="#sdfootnote1anc">1</A> Consideraremos de agora en diante valencia como número de oxidación. </DIV> <DIV ID="sdfootnote2"> <A CLASS="sdfootnotesym-western" NAME="sdfootnote2sym" HREF="#sdfootnote2anc">2</A> alotrópicas: de formas diversas pero da mesma composición </DIV> <DIV ID="sdfootnote3"> <A CLASS="sdfootnotesym-western" NAME="sdfootnote3sym" HREF="#sdfootnote3anc">3</A> Ó ser compostos de un metal e un non metal (relativamente), se ambos teñen características que den lugar a enlace iónico ou covalente polar, en disolución acuosa dan lugar a ións de signo contrario, que é unha característica das sales. Chámanse sales ós compostos de metal e un átomo ou grupo que en disolución da lugar a ións opostos. Os compostos binarios poden chamarse por tanto, moitas veces, sales binarias (ou ácidos binarios se o metal é H). </DIV> <DIV ID="sdfootnote4"> <A CLASS="sdfootnotesym-western" NAME="sdfootnote4sym" HREF="#sdfootnote4anc">4</A> Indicando o número de osíxenos </DIV> <DIV ID="sdfootnote5"> <A CLASS="sdfootnotesym-western" NAME="sdfootnote5sym" HREF="#sdfootnote5anc">5</A> -O-O- ou (O2)2-. </DIV> <DIV ID="sdfootnote6"> <A CLASS="sdfootnotesym-western" NAME="sdfootnote6sym" HREF="#sdfootnote6anc">6</A> “están saturados de” </DIV> <DIV ID="sdfootnote7"> <A CLASS="sdfootnotesym-western" NAME="sdfootnote7sym" HREF="#sdfootnote7anc">7</A> para ve-la forma desenvolta, ter conta que, por xemplo, o butano é: </DIV> <DIV ID="sdfootnote8"> <A CLASS="sdfootnotesym-western" NAME="sdfootnote8sym" HREF="#sdfootnote8anc">8</A> Empírico: experimental. As outras formas que se usan son desenvolta (ver o butano) e semidesenvolta ou semiempírica. </DIV> <DIV ID="sdfootnote9"> <A CLASS="sdfootnotesym-western" NAME="sdfootnote9sym" HREF="#sdfootnote9anc">9</A> Iso é un prefixo que indica que o enlace á cadea principal está no centro da cadea secundaria. </DIV> <DIV TYPE=FOOTER> UD9.Linguaxe química - p. <SDFIELD TYPE=PAGE SUBTYPE=RANDOM FORMAT=ARABIC>21</SDFIELD> Teoría atómica 7 1029 2004-10-10T17:03:13Z Agremon 2 Cargadopara traballar na edición --- Os primeiros balbuceos danse sós, pero só teñen un sentido se cerca hai alguén para escoitalos e dirixilos. 1.TEORIA ATOMICA DE DALTON. ELEMENTOS E COMPOSTOS Os gregos adicaron os primeiros pensamentos que podemos chamar puramente filosóficos, entre os que os houbo adicados á constitución da materia, destacando os continuistas, defensores do contínuo da materia, e os atomistas, como Demócrito, que defendía unha constitución a partir de partículas, que chamaban 'átomos', duns poucos elementos (terra, aire, auga e lume). En 1803 John Dalton propuxo unha teoría sobre a constitución da materia, basada nuns poucos postulados, que se poden condensar como segue: - A materia está formada por unidades mui pequenas chamadas átomos, indivisibles e inalterables (a - tomo = a - tomos = indivisible). - Os átomos dun elemento son todos iguais, coa mesma masa e propiedades. - Os átomos de elementos distintos diferéncianse en masa e propiedades. - Os compostos fórmanse por unión de de átomos dos elementos correspondentes, en relación numérica constante e sinxela. - As unidades mínimas de composto ('moléculas') son tamén idénticos en masa e propiedades. Así, temos como base para a materia os átomos dos elementos e as moléculas de compostos. Os compostos poden sintetizarse a partir dos elementos, o analizarse dando lugar a istos, mediante métodos químicos, isto é, que varían a natureza das sustancias. 2.MEZCLAS E DISOLUCIONS Unha mezcla é un conxunto de unidades mínimas (moléculas ou átomos) en contacto íntimo. Si un grupo desas unidades teñen un tamaño suficientemente pequeno, a mezcla chámase homoxénea ou disolución. Hai que ter conta que as mezclas sepáranse por métodos físicos, pois os seus constituíntes non teñen relación de constitución dunha sustancia. P. O aire, ¿crees que é unha mezcla ou un composto? ¿por que?. 3.HIPOTESE DE AVOGADRO Amadeo Avogadro (1776-1856) atopou unha hipótese para a explicación da constitución dos gases: - A igual volume e condicións idénticas de presión e temperatura, dous gases diferentes teñen o mesmo número de partículas constituíntes. Isas partículas constituíntes son moléculas. 4.MOL O manexo de átomos é dificil, e o das súas unidades, como a masa, tamén representa dificultade pola súa pequenez. Aproveitando a hipótese de Avogadro, collendo 2g de hidróxeno (molecular, H2) en condicións normais de presión e temperatura (c.n.= 1at, 0ºC), púidose deducir que contiña 6,023x1023 partículas, chamándolle a iste número 'de Avogadro'. posteriormente xeralizouse, de tal xeito que podemos definir o Mol como a cantidade de sustancia que contén un número de partículas igual ó numero de Avogadro, NA. Diste xeito conicide que 1 mol de calquera sustancia contén un número de gramos igual á cantidade de uma que contén unha molécula da mesma. Calcula o valor en g do mol de H2SO4, HCl, NH3, SO3, e calcula a masa de 1l de cada unha desas sustancias. 5.MASA ATÓMICA E MOLECULAR A masa dos átomos e das moléculas mídese en uma, podendo, unha vez visto o que é un mol e o NA, definila como 1g/NA. O seu valor é aproximadamente equivalente á masa que lle corresponde a un protón ou un neutrón (1/12 da masa do C12). As masas atómicas e molecuars teñen a súa correspondencia nos moles, coa definición de masa molar como a masa do NA de partículas. Do mesmo xeito podemos definir volume molar como o volume dun mol. En condicións normais (c.n. = 1at e 0ºC) 1 mol de gas de calquera sustancia ocupa 22,4l aprox. P. Calcula a masa dunha molécula de cada unha das sustancias seguintes: H2SO4, HCl, NH3, SO3, e calcula a porcentaxe de H (en masa) que hai en cada un deles. 6.TABOA PERIODICA Tras varios intentos de ordenación dos elementos, un ruso, Mendeleiev, aunando esforzos previos, ordenou os elementos polo peso, tratando de situar nunha táboa uns debaixo dos outros se correspondían as propiedades. Tivo que deixar ocos por non haber correspondencia en algúns casos, predecindo entón que se descubrirían elementos que ocuparaían eses ocos, e dando dun xeito aproximado as súas propiedades. Asemade, en algún caso, ó non corresponder masa atómica e propiedades, variou de orden algún elemento. Así naceu a actual táboa periódica, que houbo que encher cos novos elementos descubertos, que nas súas propiedades aproximadamente correspondían ó predito por Mendeleiev, e cambiar o orden respecto ás masas polo orden respecto ó chamado número atómico, que coincide co número de protóns no núcleo atómico. Cada cadro ten información dun elemento, comezando polo seu número atómico e símbolo. Soen ter informacións tamén sobre outras propiedades, como o número de oxidación ou valencia iónica, a masa en uma e o número de lectróns en cada capa. Outras táboas teñen outras características expresadas nelas. Na táboa aparecen zonas definidas: Os metais, na zona esquerda, incluíndo alcalinos (1ª columna), alcalino-térreos (2ª columna) e elementos de transición, cos subconxuntos de de lantánidos e actínidos ou elementos de transición larga. Os non metais, na parte dereita e cara arriba da táboa, incluíndo a columna (grupo) 17, halóxenos, e a 16, anfíxenos. Tamén, o grupo 18, que corresponde ós gases nobles. Como características, os metais tenden a combinarse perdendo electróns, polo que teñen valencias +; os non metais, que poden ter valencias negativas, isto é, ganar electróns nas combinacións químicas, e os gases nobles que non se combinan químicamente. Entre as características periódicas, a básica, que da orixe ás demais, é o número de electróns que o átomo neutro ten na derradeira capa (a máis externa). Naturalmente, ó ser o átomo neutro, este número correspóndese con número atómico Z, o número de protóns no núcleo atómico. Esto fai que dun xeito regular, a cada elemento lle corresponda debaixo outro con características químicas parellas e o mesmo número de electróns na capa máis externa, vertebrando o concepto de grupo. A ordenación da táboa periódica pode construírse dun xeito exacto (salvo casos mui concretos) mediante a chamada táboa de Hund, onde ademais poden encadrarse os electróns nos tipos de orbitais que lle corresponda: 1 s2 2 s2 p6 3 s2 p6 d10 4 s2 p6 d10 f14 5 s2 p6 d10 f14 ... ... onde as letras representan os tipos de orbitais nos que están situados os electróns nos átomos sen excitar, e os números, o número máximo de electróns que aceptan (o 1º nº de cada línea é o da capa). En cada capa, o número máximo de electróns coincide co que nos da a expresión 2n2, como podemos comprobar por exemplo, na 4ª: 2*42 = 2 + 6+ 10 + 14 = 32. A configuración enerxética áchase contando os electróns necesarios para cada átomo. Así, o nº 84, Polonio, ten a configuración: 1 s2 2 s2 p6 3 s2 p6 d10 4 s2 p6 d10 f14 5 s2 p6 d10 f14 6 s2 p4 d10 f14 7 s2 p6 d10 f14 na que notamos que o subnivel 6p só ten 4 electróns. A configuración é: 1s2 2s2p6 3s2p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f14 5d10 6p4, se o ordenamos segundo imos contando (en diagonal) os electróns necesarios. O período corresponde ca capa máis externa ocupada por algún electrón, habendo 7 períodos. Canto máis cara á esquerda e abaixo da táboa, os elementos teñen máis características metálicas. Canto máis á derita e arriba (exceptuando o grupo 18), máis caraterísticas de elemento non metálico. A actividade química aumenta ó aumentar a metalicidade ou a non metalicidade dos elementos. De xeito parello, o potencial de ionización, isto é, a enerxía necesaria para quitarlle un e- a un átomo, a afinidade electrónica, enerxía desprendida cando un átomo capta un electrón, e a electronegatividade, media de ambalasdúas anteriores, disminúen coa metalicidade. Outra característica que varía dun xeito periódico é o radio atómico, que, se ben aumenta ó aumentar o período, xa que eso significa aumentar capas de electróns, dentro de cada período disminúe nos elementos de transición, aumentando ó principio por razóns de apantallamento da carga eléctrica do núcleo polos electróns máis internos. Existen máis característacas a estudiar diste xeito, como a densidade (masa/volume) ou os puntos de fusión. P. Calcula a distribución electrónica do 62Sm. 7.HIPOTESE DE THOMSON E MODELO ATOMICO DE RUTHERFORD Dende os gregos, poucos avances houbo na teoría dos átomos ata chegar a Dalton. O electrón foi descuberto por Thomson en 1897, e isto deu motico á un modelo de átomo chamado de Thomson. Iste basábase en considerar o átomo como unha masa informe positiva, na que estarían inmersas as partículas con carga negativa recién descubertas, a modo de sementes nunha sandía. Posteriormente, Rutherford realizou o seu célebre experimento de bombardear laminiñas de diferentes metais con partículas alfa, , pequenos proxectís de carga positiva e tamaño atómico, que logo se manifestarían como núcleos de helio, 2He4, é dicir, un conxunto de dous protóns e dous neutróns. Ista experiencia deu lugar a que Rutherford retomara cara a 1911 unha vella idea (1904) do francés Jean Perrin: o átomo ten un núcleo positivo, con cáseque toda a masa atómica, ó que orbitan electróns a modo de planetas arredor do núcleo-sol, equilibrando a carga eléctrica nuclear e sendo atraídos polo núcleo en base á forza eléctrica. Máis adiante descubreuse que o núcleo está composto por protóns (descuberto en 1909) e neutróns (1932). Dende entón houbo novos descubrimentos de partículas subatómicas, como neutrinos, ou máis elementais, como quarks e gluóns, a estudiar máis adiante. Nembargantes, as básicas son as anteditas, coas características seguintes: electrón e- 9,109x10-31kg -1,602x10-19C protón p+ 1,6725x10-27kg +1,602x10-19C neutrón n 1,6748x10-27kg sen carga (ter conta que 1uma= 6,022601-26kg, o que fai que a masa do protón e o neutrón sexa aprox. 1uma, e a do e-, 0,00055uma. O C é o Culombio, unidade de carga eléctrica). 8.ESPECTROS ATOMICOS E MODELO DE BOHR O átomo de Rutherford atopouse cunha dificultade práctica: toda carga acelerada emite radiación, e os electróns 'dando voltas' teñen necesidade dunha aceleración centrípeta. Iso dignificaría que o átomo perdería enerxía dun xeito contínuo e con gran rapidez, de tal xeito que: a) o mundo deixaría de existir ó pouco de haber nacido tal como o coñecemos. b) todos os átomos emitirían luz dun xeito contínuo. Ningunha das dúas cousas ocurre, habéndose descuberto ademais que os espectros (luz emitida polos átomos) son discontínuos, isto é, os átomos emiten determinadas cores e non outras. Os espectros deron lugar a que se fixera unha serie de relacións entre as raias que aparecían iluminadas (as frecuencias de emisión ou de absorción) e constantes ou números naturais. Por aquel entón, xa Max Plank (Alemania) introduxera o concepto de quanta, ou enerxías discretas que resultan sser emitidas polos átomos: a luz emítese en cantidades discretas, cuantos, que dependen da frecuencia de emisión. E = h . f onde h é a constante de Plank, 6,6256.10-34Js e f a frecuencia da radiación (a frecuencia da onda). E é a enerxía emitida. Un danés, Niels Bohr, incorporou estas ideas e algúns cálculos teóricos feitos por Balmer (Suiza) que relacionaban a inversa da lonxitude de onda (proporcional á frecuencia) ca resta de inversos dos cadrados de números enteiros, postulando un novo modelo cos seguintes postulados: 1.- Os electróns xiran en órbitas estacionarias arredor do núcleo, sin emitir enerxía. O anterior vai en contra dos principios do electromagnetismo clásico, e establece órbitas estabilizadas. 2.- Só son posibles aquelas órbitas que cumplen que o momento angular do electrón (masa electrón x velocidade x radio da órbita) é un múltiplo de h/2p = h/(2mv): me.v.r = n.h/(2) = nž n é un número natural, que corresponde co número de órbita considerado. É un número cuántico, discontínuo, que introduce no modelo as órbitas cuantizadas. O signo ž introdúcese comoo valo h/(2) 3.- Cando un electrón cambia de órbita, a diferencia de enerxía entre ambas é emitida (ou absorbida) como radiación electromagnética de xeito que E2 - E1 = h.f [Ter conta que iste derradeiro postulado entra en contradicción co primeiro]. Dos postulados anteriores poden deducirse o tamaño das órbitas, a velocidade do electrón, a súa enerxía e a variación enerxética ó cambiar entre órbitas diversas, que coincide co estudiado por Balmer: * Usando que forza centrípeta = forza electrostática, temos: me.v2/r = (Z.qe)qe/4r2 (no S.I., a salvo da cte. K = 9x109Nm2/C2, en sustitución do 1/4) * 2º postulado de Bohr me.v.r = n.h/2 ... onde v2/r é a aceleración centrípeta, Z.qe a carga do núcleo atómico, 1/4 a constante de atracción electrostática ou constante de Coulomb, e r o radio da órbita, que se pode deducir dos anteriores valores. P. ¿Serías capaz de acha-lo r no caso do H? (Z=1). A pesar das contradiccións do modelo (e- nunha órbita fixa, e logo, pódese cambiar de órbita), iste modelo é a base da moderna teoría atómica, explicando as composicións matemáticas que achou Balmer en relación coas frecuencias de emisión. Foi perfeccionado por Sommerfeld para introducir órbitas elípticas e así correxilo para adecualo ó resultado de observacións máis finas que as de Balmer, e posteriormente foi desbancado pola teoría mecánica cuántica e o seu modelo, conceptualmente máis complicado, que sustitúe as órbitas xeométricas por orbitais, ou lugares de posible estancia do electrón. 10.TEORÍA MECANOCUÁNTICA DA ESTRUCTURA ATÓMICA A estructura atómica parte da base do estudio do átomo en conxunto, de xeito que non considera os electróns por separado, senon o átomo integrado. As teorías anteriores proporcionaron unha explicación de como está estructurado o átomo cada vez máis exacta e con maior poder de predicción. Nembargantes, dende o cambio de século sábese que as partículas constituíntes da materia compórtanse dun xeito diferente das macroscópicas, e seguen o que se veu a chamar reglas mecánico-cuánticas, en alusión á derivación mecánica das mesmas e á importancia que toman as reglas de cuantización esbozadas a partir de Max Plank. Luis de Broglie fixo patente que o electrón describe un movemento orbital cun tamaño de circunferencia que se corresponde coa lonxitude de onda (ou un múltiplo dela) do electrón considerado como partícula independente. Einstein, xa en 1905, estableceu que os raios de luz poden ser considerados como partículas (fotóns). Deste xeito foise aceptando a idea de dualidade onda-corpúsculo, é dicir, a consideración de algo como partícula (ou como onda) nun caso concreto non implica que noutras circunstancias teña de xeito obrigado a mesma consideración. A materia ten propiedades de partícula e propiedades de onda, de xeito simultaneado e non contradictorio, manifestándose dun xeito ou outro segundo as circunstancias de observación. Coa teoría mecanocuántica, cadapartícula considérase asociada a unha onda, descrita de xeito matemático pola chamada función de onda, que nos da a probabilidade de atopar certas configuracións ou medidas de magnitudes, como a posición, a cantidade de movemento ou a enerxía. Consecuencias dela son: 1) Principio de Indeterminación de Heisenberg: non podemos saber a posición e a cantiade de movemento dunha partícula cunha indeterminación menor que a que se desprende da relación xpxž. a anterior expresión liga a indeterminación dunha componente da posición e da cantidade de movemento, de tal xeito que se temos con moita aproximación coñecemento da posición, teremos un erro grande na cantidade de movemento. este principio, en relación coas cantidades do orde das que se manexan en mecánica macroscópica, da uns erros inapreciables, pero son determinantes en física atómica, cos ordes de magnitude que se manexan. 2) Principio de Exclusión de Pauli:Non pode haber dúas partículas exactamente no mesmo estado. É aplicable ós fermións, clase de partículas que inclúe a electróns, protóns ou neutróns. 3) Principio de superposición. É un principio de mecánica condulatoria que di que se superpoñemos dúas ondas obtemos outra nova onda. Aplicado á mecánica cuántica, da como resultado que a solución dunha función de onda pode expresarse como superposición (suma ponderada) de solucións sinxelas. isto é, un estado dunha partícula pode ser superposición (mezcla) doutros estados sinxelos. Aplicando estes principios, o átomo toma a imaxe de algo indeterminado, sen unha representación clara como na teoría de Bohr. Así, aparece como un volume cunha masa móbil máis ou menos centrada e unha nube electrónica movéndose rápidamente arredor. O termo “nube” representa o mesmo que no uso coloquial:algo algodonoso, sen límites claros, impregnándoo todo. Xa non se consideran órbitas ó estilo de Bohr, senon orbitais, cos electróns movéndose por calquera lado en troques de facelo nunha órbita. O principio de exclusión, xunto co feito de que as solucións da ecuación de onda veñan dadas por números enteiros (os chamados números cuánticos), fai quese poda dicir que nun átomo non pode haber dous electróns cos catro números cuánticos iguais. Os números cuánticos son chamados primario, designado por n, secundario (l), terciario (ml) e de spin (ms). n da conta do tamaño do orbital, determinando a súa enerxía a grandes rasgos. l da forma (tipo) do orbital co que estamos a tratar. Tamén inflúe na enerxía, pero menos que n. ml da conta da orientación, manifestada polo comportamento en campos magnéticos. O actuar istes, tamén se manifestan pequenas variacións enerxéticas. ms non depende do conxunto do átomo, senon tan só do electrón. Tamén presenta a diferencia respecto dos anteriores de que o seu valor non é enteiro, senon semienteiro. Respecto ó rango de valores que poden tomar, n toma valores do conxunto de números naturais (sen o 0), correspondendo co número de capa. l toma valores enteiros entre 0 e n-1 en cada capa. ml toma valores enteiros entre -l e +l. ms só pode ser +1/2 ou -1/2. Deste xeito obténñense os electróns correspondentes a cada capa seguindo a sinxela norma de 2n2, como vemos exemplificado a continuación coas posibilidades para n=2. SIGNIFICADO:2-capa; 1-subcapa; -1-orientación; 1/2 orientación electrónica. Pola súa parte, o principio de superposición permite saltar a contradicciónde Bohr no sentido de que as órbitas teñen que se estable ó tempo que poderse cambiar de órbita: se cada estado é na realidade unha superposición de estados sinxelos, poderemos observar no átomo un ou outro segundo o manifesten as circunstancias. 9.ENLACE IONICO Os enlaces químicos son unións entre átomos. Prodúcense por forzas eléctricas entre os 'cores' (corazóns, isto é, núcleos e capas internas) dos átomos e os electróns de uns e outros. Este proceso, segundo foi estudiado por Lewis, básase na perda, ganancia ou compartición de e-. Así, preséntase a estructura de Lewis como a representación do símbolo do átomo rodeado dos electróns da derradeira capa (electróns de valencia) representados por ·. O enlace prodúcese de tal xeito que cada símbolo tende a estar representado por 8 ·, os oito electróns da última capa. O enlace iónico prodúcese cando un átomo cede electróns a outro. Entón, cada un deles atráese eléctricamente, co que se manteñen xuntos, enlazados. (Represéntase coa notación de Lewis por unha frecha que indica a cesión do electrón que corresponda) Co enlace iónico non se forman auténticas moléculas, senon máis ben cristais, xa que cada átomo atrae a tódolos que ó seu arredor presenten signo contrario con forza proporcional inversamente ó cadrado de distancia de separación. Nembargantes, considéranse para moitas cousas, por comodidade, as 'moléculas iónicas', como no caso do NaCl, que, repito, non teñen entidade na realidade dun grao sólido de cloruro sódico. 10.ELECTROLISE E DISOCIACION IONICA Electro-lise: ruptura eléctrica. Di-sociación iónica: sin asociación dos ións. Cando un cristal iónico se achega a outro medio tamén iónico ou polar (que presenta polos eléctricos nas moléculas que o constitúen), cada ión do cristal é atraído por un ou outro polo da molécula (o H métese entre as unións), podendo desfacerse. Iste fenómeno é o que pasa ó disolverse NaCl en auga, H2O, molécula que, por non estar o O exactamente en medio dos H (os enlaces de ambos co O forman un ángulo de 104,5º) presenta unha polaridade negativa nas inmediacións do átomo de O, e positiva entre os átomos de H. Entón, o Cl e o Na sepáranse, quedando a distribución electrónica inicial no cristal, isto é, Na+ e Cl-. A iste fenómeno chámaselle disociación iónica, epode aproveitarse para producir fenómenso de tipo de conducción eléctrica nunha disolución, por exemplo acuosa, tais como a electrolise. 11.IONS GASEOSOS O enlace iónico ou a disolución non son os únicos xeitos dos que podemos atopar ions. Tamén podemos atopar ións gaseosos. Neste caso, atopámonos con partículas ionizadas que non "aproveitan" a ionización para combinarse químicamente, senon que están sen enlazar entre eles, e todos son do mesmo signo, cos electróns vagando de xeito separado. Pódese facer esto en estado gaseoso debido á gran separación relativa entre partículas. Para obter os ións, os átomos ou moléculas deben ionizarse aumentando a súa enerxía, ganando a enerxía de ionización. Naturalmente, conducen a corrente eléctrica, xa que están os átomos ionizados positivamente e os electróns. O plasma considérase que é un novo estado da materia, e está constituído por ións totalmente ionizados, asimilable a un tipo de estado gaseoso. 11.ESTRUCTURA MOLECULAR. ENLACE COVALENTE Para lograr unha estructura de molécula hai que acadar antes que a unión de un determinado grupo de átomos sexa abondo máis forte que a unión de ese grupo con outros similares. Isto lógrase mediante o enlace covalente, no que se comparten pares de electróns polos átomos dun grupo para lograr o estado de mínima enerxía con 8 electróns na capa máis externa. Así acádanse encher os grupos s2p2. A idea deste enlace foi proposta por Lewis en 1916 (mesmo ano no que Einstein propuxo a Teoría da Relatividade Xeral). Os enlaces covalentes só son puros no caso de estar unidos átomos iguais. En outro caso, teñen unha certa polaridade, que, se a molécula non é simétrica, crea unha polaridade molecular, isto é, un composto polar. En caso de haber simetría, as cargas en direccións opostas anúlanse, de tal xeito que non aparece unha carga neta en ningún lugar da molécula. 12.SOLIDOS VITREOS (atención, non cristalinos) Son aqueles que non teñen constituído un enlace que estructure o sólido, estando por tanto os seus compoñentes desordenados, como están os dos líquidos, pero cunha forza mutua de unión que non lles permite moverse ás partículas. Os vidros comerciais están realizados a partir de derivados silicatados (SiO4)2-. 13.METAIS Os metais son sustancias con átomos que desprenden electróns con certa facilidade. Isos electróns pasan a pertencer a un conxunto mui grande de átomos, que os comparten dun xeito delocalizado, pasando a ser como unha nube (de xeito chámaselle nube electrónica) que mantén no seu sitio os átomos o ser atraída por igual por todos eles. Deste xeito, compréndese a facilidade conque os metais perden electróns ou conducen. Os átomos dun metal teñen distribución xeométrica, formando unha rede a modo de rede cristalina. A clasificación típica divídeos en ferrosos e non ferrosos, máis é unha clasificación de tipo utilitario, debido o gran nivel de emprego na industria dos derivados do ferro. De xeito semellante, os non ferrosos clasifícanse segundo a súa densidade. 14.PROPIEDADES DOS DIVERSOS TIPOS DE COMPOSTOS. REPRESENTACIÓN DE LEWIS C. iónicos: - Sólidos cristalinos. Elevada temperatura de fusión (é necesaria moita enerxía para romper os enlaces iónicos) - Son duros debido á mesma intensidade da atracción. - Sólidos non conducen. Fundidos ou en disolución conducen ben a electricidade debido a que toda partícula é un ión. De xeito semellante, sólidos tampouco conducen ben o calor. - Són fráxiles: un pequeno desplazamento dunha ringleira de átomos respecto a outra enfrenta a átomos da mesma carga e destrúe a estructura cristalina. - Solubles en disolventes polares, como a auga. As moléculas de disolvente interfieren coas atraccións entre ións do soluto, co que consiguen separar os ións, desprendendo unha enerxía chamada de solvatación (hidratación no caso da auga), coa que se pode producir un aumento de temperatura, se é maior que a enerxía reticular, ou enerxía do cristal. C. moleculares: - Non forman cristais cáseque nunca, tendo pouca forza de enlace entre moléculas, polo que o punto de fusión, en xeral, é baixo. - Non soen ser duros (hai casos como o diamante que sí o é, cunha estructura tetraédrica e átomos moi próximos). - Son solubles en disolventes covalentes, dependendo a maior ou menor facilidade de disolución da relación de polaridade de ambos, disolvente e soluto. - Xeralmente non conducen a menos que exista ruptura de enlaces polares, con producción de ións (como ácidos e bases). Nembargantes, o grafito (forma alotrópica do C, con estructura formada a base de prismas de base hexagonal), por exemplo, sí o fai. - En caso de formar redes, son duros e fráxiles, por razóns semellantes ós cristais iónicos. - Son cáseque sempre gases ou líquidos, xa que interaccionan pouco unhas moléculas con outras. Metais: - Forman estructura reticular. - Punto de fusión medio. - Conducen ben debido ós electróns de valencia soltos que teñen na súa estructura. Por iso mesmo tamén poden emitir electróns con facilidade. (é dicir, efectos termoiónico e fotoeléctrico). - Tamén conducen térmicamente, xa que o aumento de temperatura aumenta a movilidade dos electróns, que se transmite a outros por choques. - Solubles en outros metais, formando as aleacións, que se atopan a cabalo entre o que é un enlace químico e unha disolución iónica. Aleacións típicas son o bronce (Cu+Sn) ou o latón (Cu+Zn). - Son brilantes xa que reemiten a práctica totalidade das frecuencias luminosas recibidas (Cu e Au non reemiten parte do azul, por eso presentan color amarelo). - Teñen densidade elevada, debido ó gran número de átomos que se poden empaquetar nun pequeno volume, ó poder estar rodeados cada ún deles de bastantes outros sen dificultades de forzas de Coulomb repulsivas. Esto é debio ó aparellamento e a diminución de volume ó perder a capa máis externa. - Son moi deformables (dúctiles e maleables), debido a que unha traslación na rede non varía nada a apariencia da mesma nin as propiedades que ten, polo caracter da nube de electróns. A representación dos enlaces dos diversos tipos pode facerse mediante as estructuras de Lewis, que poden expresarse por exemplo como veñen detalladas a continuación: 15.REACCIÓN QUÍMICA. ECUACIÓN QUÍMICA As unións interatómicas son abondo estables polo xeral como para que nos podamos recoñece-la existencia de compostos químicos. Nembargantes, esas ligaduras rachan debido a diversas causas, que se poden asimilar a que as partículas dispoñen de enerxía abonda como para afastarse un átomo do outro, saltando fora do pozo de potencial que as empuxa unha contra a outra. A orixe desa enerxía extra pode atoparse no calor que se lles comunica, na luz incidente, choque con outras moléculas, ... . Unha vez que o enlace rompe, os átomos poden recombinarse. adoitando a mesma estructura ou outra. Neste derradeiro caso, teremos unha reacción química: Unhas sustancias convértense en outras por reordenación dos átomos presentes. As reaccións químicas especifícanse, a partir da formulación, mediante as ecuacións químicas, nas que se especifican as sustancias que interveñen e os números de moléculas que participan de cada unha delas. Ex: CaCl2 + 2NaOH -> 2NaCl + Ca(OH)2 O anterior significa que unha molécula de cloruro de calcio reacciona con dúas de hidróxido de sodio formando dúas moléculas de cloruro de sodio e unha de hidróxido de calcio. Esta expresión serve para identificar a reacción, aínda en caso de que as cantidades sexan moito maiores, como ocorre normalmente na realidade, na que se traballa con moles e non conmoléculas, e non cunha cantidade enteira deles. As cantidades indicadas son entón referencias para indicar as proporcións de combinación dunhas e outras sustancias na reacción química. 16.CONSERVACIÓN DA MASA A conservación da masa nunha reacción química é debida á conservación do número de partículas que interveñen na mesma. Esta conservación foi descuberta por antoine-Laurent de Lavoisier, debido ó que selle chama lei de conservación da masa ou lei de Lavoisier. Na realidade, hai diferencias de masa, pero son despreciables, entre os reactivos e os productos de reacción. Istas pequenas diferencias son debidas á producción ou consumo enerxético da reacción, vindo relacionada unha e outra cousa a partir da lei debida a Einstein que describe a equivalencia masa enerxía e que ves especificada matemáticamente como E = mc2. 17.RELACIÓNS PONDERAIS E VOLUMÉTRICAS Ponderal signfica relacionado co peso (pondus-ponderis en latín), e volumétrica, de medida de volume. Xa vimos que as ecuacións químicas nos daban a relación na que reaccionaban sustancias. Nas fórmulas químicas, tamén establecemos proporcións fixas entre o número de átomos que participan na consitución dun tipo de moléculas. Asemade, tamén sabemos que combinando sustancias podemos obter diferentes compostos, a partir de diferentes proporcións delas. Eses coñecementos anteriores foron descubertos e estudiados de xeito científico no século pasado, tomando forma de leis ou relacións. Así, atopámonos con leis que son referidas normalmente a masas/pesos (leis ponderais) ou a volumes, no caso dos gases (leis volumétricas): I- Leis ponderais. I.I Lei das proporcións definidas ou de Proust: Varias sustancias combínanse sempre nas mesmas proporcións para dar un mesmo novo composto. Explicación: sempre se combinan na mesma proporción atómica, e como cada clase atómica ten parella masa... I.II Lei das proporcións múltiples ou de Dalton: Varias sustancias poden combinarse en diferentes proporcións para formar diferentes compostos. As relacións entre as proporcións son cocientes entre números enteiros sinxelos. II- Leis volumétricas. As mesmas leis ponderais admiten a súa formulación como volumétricas, pero tendo conta que os volúmenes de gas son proporcionais ó número de moléculas, simplifícanse na súa formulación. A lei de Proust resulta así: As proporcións entre volumes de gases que se combinan para dar un novo gas son constantes, así como a relación entre o volume de sustancias reaccionantes e productos. A lei de Dalton: Os gases poden combinarse en distintas proporcións para dar novas sustancias, pero os volumes que participan de cada sustancia gardan entre sí relacións sinxelas. 18.CALOR DE REACCIÓN Nas reaccións químicas intervén dun xeito decisivo a enerxía. De feito, unha das claves para o estudio das reaccións é precisamente esa. O estudio dos intercambios enerxéticos que conlevan pode facerse a través de diversas funcións, como a enerxía interna ou a entalpía. A enerxía interna U mide a densidade enerxética dunha sustancia, sendo básica para as reaccións a volume constante, onde non intervén o traballo. A entalpía indica o balance da suma de U + pV, considérase básica para o estudio das reaccións a presións constante, nas que se realiza un traballo de expansión. 19.PROBLEMAS 1. Acha a estructura electrónica do Xermanio. 2. Investiga as propiedades do Xermanio, e a partir delas, describe de xeito aproximado as dos elementos que limitan con el na táboa periódica. 3. Explica que tipo de enlace terán as moléculas binarias formadas a partir dos seguintes elementos: Fr, Cs, K, Mg, V, Cr, Fe, Al, Si, S, Cl, O, F. 4. Tira unha canica a) contra un balón, b) contra unha rede, alomenos 25 veces contra cada un, e explica os resultados. ¿Pode compararse algún deles a algún modelo atómico?. 5. Calcula que "n" (nº cuántico primario) debería ter a órbita de Bohr do H para medir de radio 1mm. 6. Traballo: Describe a concepción moderna da estrutura do átomo buscando na biblioteca (>5 folios a máquina). Preguntas de Física e Química 8 5120 2006-01-22T17:06:17Z Agremon 2 O presente libro naceu da idea de ir deixando en internet a disposición de tódolos alunos as preguntas dos exames realizados no IES Porta da Auga de [http://gl.wikipedia.org/wiki/Ribadeo Ribadeo] por [http://gl.wikipedia.org/wiki/user:Agremon Antonio Gregorio], para a súa orientación e formación. A idea de deixalo aberto implica a aceptación de colaboracións para mellorar, coidando entre unha comunidade máis numerosa da bondade do conxunto. As preguntas están estructuradas por niveis e temas, de xeito aproximado, correspondendo ás idades de bacharelato (3), 2ºciclo ESO (2) e anteriores (1). * [[EPFQ1|(1)]] * [[EPFQ2|(2)]] * [[EPFQ3|(3)]] {{en progreso}} Química 9 1031 2004-11-16T10:33:26Z Agremon 2 [[Leis Ponderais e volumétricas]] [[Táboa Periódica]] [[Formulación e nomenclatura]] Leis Ponderais e volumétricas 10 1032 2004-11-16T10:34:54Z Agremon 2 5.Calcula o número de átomos que hai en 10g de H2 6.Un gas cerrado duplica o seu volume a presión constante. Calcula a temperatura final se inicialmente estaba a 23ºC 8.Cánto volume ocupan (en c.n.) 35g de Ar? EPFQ3 11 5173 2006-02-01T20:40:36Z Agremon 2 dous apartados [[Preguntas de Física e Química|Volta á portada]] * [[EPFQ3 Teoría atómica]] * [[EPFQ3 Táboa Periódica]] * [[EPFQ3 Leis ponderais e volumétricas]] (e leis dos gases) * [[EPFQ3 Estructura molecular]] (enlaces...) * [[EPFQ3 Energética química]] * [[EPFQ3 Química orgánica]] * [[EPFQ3 Gravitación]] * [[EPFQ3 Ondas]] EPFQ3 Táboa Periódica 12 1034 2004-11-23T06:57:19Z Agremon 2 corrección [[EPFQ3|Volta ó título da sección]] * Sen usar a Táboa Periódica (máis que como comprobación) di todo o que podas sobre o elemento nº53 Poñemos a táboa de Hund: 1s2 2s2 p6 3s2 p6 d10 4s2 p6 d10 f14 5s2 p5 d10 f14 6s2 p6 d10 f14 Ten ocupadas 5 capas, logo pertence ó 5º período. Ten, na capa máis externa, 7 electróns, pertencendo entón ó grupo 17. É dicir, é un halóxeno e polo tanto, illante en situación normal, e terá moita tendencia a reaccionar químicamente. O seu número de oxidación máis probable será -1, co que tenderá a coller un electrón ó combinarse químicamente (alta electronegatividade), podendo ter ademáis cargas positivas impares ata +7. Tenderá a combinarse con metais para formar sais binarias (ligazón iónica), e tamén poderá formar ácidos e sais ternarias como parte do anión (ligazón covalente co osíxeno, o mesmo que no caso de outros compostos con elementos non metálicos). Terá 53 protóns, 53 electróns e un número de neutróns maior de 53, co que a súa masa atómica non baixará de 110 * Ordea por orde crecente do tamaño atómico (e explica a causa de dita ordeación) os seguintes elementos: S, Cl, Mg, Na. Dentro dun período, os elementos diminúen de tamaño ó aumentar o número atómico, logode esquerda a dereita na Táboa Periódica. Así, temos que en tamaño, Na>Mg>S>Cl, e polo tanto a ordeación pedida é Cl, S, Mg, Na * Sen usar a táboa periódica, di todo o que podas sobre o elemento nº37. Poñemos a táboa de Hund: 1s2 2s2 p6 3s2 p6 d10 4s1 p6 d10 f14 5s2 p5 d10 f14 6s2 p6 d10 f14 Ten ocupadas 4 capas, logo pertence ó 4º período. Ten, na capa máis externa, 1 electrón, pertencendo entón ó grupo 1. É dicir, é un metal alcalino e polo tanto, conductor (eléctrico e térmico), e terá moita tendencia a reaccionar químicamente cedendo electróns. O seu número de oxidación será +1, co que tenderá a ceder un electrón ó combinarse químicamente (baixa enerxía de ionización). Tenderá a combinarse con metais para formar aleacións (ligazón metálica), e tamén poderá formar sais (binarias ou ternarias) como catión (ligazón iónica co non metal ou o osíxeno do anión). Terá 37 protóns, 37 electróns en estado neutro e un número de neutróns maior de 37, co que a súa masa atómica non baixará de 75. Un gas non se pode disolver en auga, non conduce e está constituído por un só elemento. Di todo o que podas sobre a súa estructura. Se non é soluble en auga non é un composto de tipo iónico. Se non conduce, será covalente. É dicir, terá unha estructura de moléculas con pouca interacción mutua, con p.f. e punto de fervenza baixos, ... * Ordea por orde creciente de electronegatividades Ru, Ba, Si, S. Na táboa periódica, os elementos aumentan a súa electronegatividade cara ó F, é dicir, cara á dereita e arriba. Logo teremos Ba, Ru, Si, S EPFQ3 Teoría atómica 13 1035 2004-11-22T22:30:51Z Agremon 2 aumento exame 19/11/04 [[EPFQ3|Volta ó título da sección]] * Calcula o número de átomos que hai en 10g de H2 Un mol de Hidróxeno (molecular) equivale a 2g. Logo 10g son 5mol, é dicir, 5*NA ou cinco veces o número de Avogadro. Polo tanto, nos 10g haberá 5*6,023*1023 moléculas = 3,125*1024 moléculas. Como cada átomo son dúas moléculas, temos 6,023*1024 átomos. * Cal é a contradicción dos postulados de Bohr? Que o electrón pode e non pode cambiar de capa, segundo os postulados 1º (pois os niveis enerxéticos son estables) e 3º (pois emite e recibe enerxía) * Segundo postulado de Bohr. As órbitas están cuantizadas de xeito que o momento angular do electrón (m.v.r) é un múltiplo de h/2π. * Calcula o número de átomos que hai en 1kg de átomos. Depende do tipo de átomos, pois estamos comparando un dato de masa (que depende do tipo de átomos para cada átomo) con outro de cantidade de materia (número de átomos). EPFQ3 Leis ponderais e volumétricas 14 1036 2004-11-23T06:56:16Z Agremon 2 engadido [[EPFQ3|Volta ó título da sección]] * Un gas encerrado duplica o seu volume a presión constante. Calcula a temperatura final se inicialmente estaba a 23ºC O Volume dun gas encerrado, se a p se mantén constante, é proporcional á temperatura (absoluta). Así, se duplica o volume, duplicará tamén a temperatura. T0 = 23ºC = 296ºK logo, T pedida = 2*296ºK = 592ºK (= 319ºC) * Cánto volume ocupan (en c.n.) 35g de Ar? O Argón é un gas. En c.n., de xeito ideal, un mol de calquer gas ocupa 22,4L. Como o Ar é un gas nobre, e polo tanto, monoatómico, e ten unha masa atómica de 40u (redondeando), 35g de Ar son 35/40 mol = 0,875mol, e ocupan (22,4L/mol)*0,875mol = 19,6L (= 0,0196m3) * Cánto pesan 2L de Ar en c.n.? PM do Ar = 40u, logo 1mol de Ar son 40g. En c.n., 1mol de calquera gas ocupa 22,4L, co que 2L serán x mol = 1mol*2L/22,4L = 0,089mol e, en peso, 0,089mol*40g/mol = 3,57g = 3,57*10-3kg * Un gas encerrado duplica o seu volume a presión constante. Calcula a temperatura final se inicialmente estaba a 23ºC O Volume dun gas encerrado, se a p se mantén constante, é proporcional á temperatura (absoluta). Así, se duplica o volume, duplicará tamén a temperatura. T0 = 23ºC = 296ºK logo, T pedida = 2*296ºK = 592ºK (= 319ºC) EPFQ3 Estructura molecular 15 1037 2004-11-23T06:58:48Z Agremon 2 engadido [[EPFQ3|Volta ó título de sección]] * Unha molécula ten de fórmula H2SO4. Que porcentaxe de O ten? A súa masa molecular é: 2*H+1*S+4*O = 2*1+1*32+4*16 = 98u deles, son de Osíxeno: 4*16 = 64u co que a porcentaxe de Osíxeno é 100*64/98 = 65,31% * Un sólido non é soluble en auga e conduce. Explica todo o que podas sobre a súa estructura. Se non é soluble en auga non é un composto de tipo iónico. Se conduce, non é covalente, logo é metálico. É dicir, terá unha estructura de rede metálica, conducirá a electricidade e o calor, será brilante, punto de fusión entre medio e elevado, ... * Calcula o número de átomos que hai en 1kg de átomos. Depende do tipo de átomos, pois estamos comparando un dato de masa (que depende do tipo de átomos para cada átomo) con outro de cantidade de materia (número de átomos) * Que porcentaxe de Osíxeno ten a molécula de HNO3? A súa masa molecular é: 1+H+1*N+3*O = 1*1+1*14+3*16 = 63u deles, son de Osíxeno: 3*16 = 48u co que a porcentaxe de Osíxeno é 100*48/63 = 76,196% Template:Ciencias listado 16 1038 2004-11-24T16:18:41Z Agremon 2 {{listados}} EPFQ3 Gravitación 17 1039 2004-11-26T14:18:41Z Agremon 2 - - Sen formatear. En traballos - - P1.Calcula a enerxía necesaria para que un satélite de 1.000kg pase dunha órbita de 1.500km de altura a outra xeoestacionaria. A enerxía dunha órbita arredor da Terra a 1500km de altura é (empregando ten todo caso unidades do S.I.) EM= -Gmtm/[2(Rt+h)] = -6,67*10-11*5,98*1024*1000/[2(6,37*106+1,5*106)] = -2,534*1010J Nunha órbita xeoestacionaria, GMtm/R2 = mv2/R e tamén v=2p R/T), e entón, R= (GMT2/4p 2) = 6,67*10-11*5,98*1024*864002/(4p 2)(1/3) = 4,225*107m Aplicando a mesma relación que antes, EM= -GMtm/2R = -6,67*10-11*5,98*1024*1000/2*4,225*107 = -4,72*109J E, restando, obtemos que o incremento da enerxía necesario é = 2,062*1010J P2.Calcula a velocidade de escape da Lúa, se ten un radio de 1,74*106m e unha masa de 7,47*1022kg. A velocidade de escape é aquela que fai igualar a enerxía potencial á cinética que proporciona, é dicir, a que comunica ó corpo unha enerxía mecánica nula. Así, EM= -GMm/R + mv2/2 = 0 ; polo tanto, v = (2 GM/R)(1/2) e substituíndo os datos da Lúa (en unidades S.I.), v = (2*6,67*10-11*7,47*1022/1,74*106)(1/2) = 2393,12ms-1 C1.O incremento de velocidade que debemos comunicar a un corpo que está en órbita circular a velocidade v para que logre situarse nunha órbita tamén circular de radio triple é: a) 3v. b) 2v. c) Outra O incremento enerxético necesario para o cambio de órbita ven dado pola enerxía cinética subministrada: GMm/2(3R) -GMm/2R = mv2/2 , é dicir, v = [GM(1/3R -1/R)](1/2) Como a velocidade nunha órbita circular é v = [GM/R)](1/2) vemos que ambas non gardan unha relación enteira, logo a resposta é a c) * Nota: Cunha profundidade superior poderia facerse unha análise que descartara opcións non consideradas, cun resultado semellante. Así, se notamos que só con duplicar a v, a Ec' = 4Ec, obteríamos que a E total sería > 0, logo xa non podería ser unha órbita circular. C2.A intensidade gravitatoria no exterior dunha cortiza esférica de materia é a) dirixida cara a fóra b) dirixida cara ó centro da esfera c) nula. É dirixida cara ó centro da esfera, centro de masas da cortiza. Resposta b) C3.Un corpo en órbita nun momento dado ten unha enerxía potencial que é a terceira parte (en valor absoluto) da cinética. A súa órbita é a) hiperbólica b) parabólica c) elíptica. Ep < 0 ; Ec > 0 ; EM = Ep + Ec = -|Ec/3| + Ec = 2Ec/3 > 0, logo o corpo non está ligado; é dicir, órbita hiperbólica (resp. a) Opción 2. P1.¿Que enerxía cinética ten un satélite con órbita circular de radio 7.000km e masa 250kg (arredor da Terra, R= 6,37*106m , M= 5,98*1024kg)? A enerxía cinética nunha órbita circular é a metade do valor absoluto da potencial, isto é, Ec = GMm/2R = 6,67*10-11*5,98*1024*250/2*7*106 = 7,122*109 J P2.Catro masas de 4kg están nos vértices dun cadrado de 1m de lado. Calcula a velocidade necesaria para levar unha das masas ó infinito. A velocidade necesaria é a que subministra a enerxía necesaria para compensar a enerxía potencial negativa debido a estar no campo gravitatorio das outras tres masas: -2GMm/R -Gmm/(21/2R) + mv2/2 = 0; despexando, v = ..., unha vez substituído. C1.A forza de atracción nun punto xusto a medio camiño entre o polo norte e o centro da Terra é a) dirixida hacia o polo norte. b) dirixida cara ó polo sur. c) outra resposta (especificar). A forza gravitatoria está dirixida cara ó centro de gravidade, logo cara ó centro da Terra. Como o punto considerado está ente o centro terrestre e o Polo Norte, a forza está dirixida cara ó Polo Sur; Resposta b) C2.Sexan tres corpos de masas A, B=2A, e C=3A. Se os dispoñemos C-A-B; ¿poderemos lograr que A esté en equilibrio? a)Si, en equilibrio estable. b)Non. c)Si, en equilibrio inestable. Ó estar unha masa entre outras dúas, sempre podemos lograr un punto no que as forzas de atracción contrarias se anulen (punto que estará máis preto da masa máis pequena), e polo tanto, a masa estará en equilibrio. Dito equilibrio será inestable, pois se achegamos a masa central a algunha das outras dúas, será esa a que predomine na atracción e polo tanto, a masa tenderá a dirixirse a ela. Resp. c) C3.Coméntese a frase "Tódolos puntos dun mesmo meridiano terrestre e a mesma altura non teñen igual valor da intensidade da gravidade" a) Falso. b) Verdadeiro. c) Depende de que meridiano sexa. Tódolos puntos á mesma altura teñen a mesma atracción. Nembargantes, a gravidade aparente varía coa latitude (é dicir, co punto do meridiano que esteñamos a considerar) pois á gravidade real hai que descontarlle a forza centrípeta, co que a gravidade aparente varía co radio de xiro (a distancia ó eixe de xiro). É dicir, segundo como se razoe e considere podemos ter a resposta a) ou b) como verdadeira. MediaWiki:1movedto2 18 sysop 3320 2005-12-10T23:27:40Z Lmbuga 18 $1 movida a $2 MediaWiki:1movedto2 redir 19 sysop 4434 2005-12-13T21:12:43Z Lmbuga 18 $1 movida a $2 sobre unha redirección MediaWiki:Monobook.css 20 sysop 3321 2005-12-11T00:34:45Z Lmbuga 18 /* editar este ficheiro para modificar o aspecto de monobook no conxunto do wiki */ /* Para cambiar o indicar de novo artigo na lista de cambios recentes [[MediaWiki:newpageletter]] */ .newpage { color: black; background-color: yellow; } /* Visualizar "No Galilibros, o wikibooks en galego." [[MediaWiki:tagline]]*/ #siteSub { display: inline; font-size: 90%; font-weight: normal; } /*Para situar unha ligazón ás coordenadas nun mapa*/ #coordenadas { position:absolute; z-index:1; border: none; background: none; right:12px; top:0.3em; width:45.0em; float:right; margin: 0.0em; padding:0.0em; line-height: 1.5em; text-align:right; text-indent:0; font-size:85%; text-transform: none; white-space:normal; } #coordenadas a[href ^="http://"] { background: url(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/gl/d/d4/Gnome-globe.png) center right no-repeat; padding-right: 18px; !important; } MediaWiki:Monobook.js 21 sysop 3322 2005-12-11T02:44:09Z Xelo2004 21 /* <pre> */ /* pistas e teclas de acceso */ ta = new Object(); ta['pt-userpage'] = new Array('.','A miña páxina de usuario'); ta['pt-anonuserpage'] = new Array('.','A páxina de usuario para a IP desde a que está editando'); ta['pt-mytalk'] = new Array('n','A miña páxina de discusión'); ta['pt-anontalk'] = new Array('n','A discusión acerca das edicións feitas desde este enderezo IP'); ta['pt-preferences'] = new Array('','As miñas preferencias'); ta['pt-watchlist'] = new Array('l','A lista de páxinas que está a vixilar para ver os seus cambios.'); ta['pt-mycontris'] = new Array('y','A lista das miñas contribucións'); ta['pt-login'] = new Array('o','Sería bo que entrara no sistema, porén non é obrigatorio.'); ta['pt-anonlogin'] = new Array('o','Sería bo que entrara no sistema, porén non é obrigatorio.'); ta['pt-logout'] = new Array('o','Saír do sistema'); ta['ca-talk'] = new Array('t','Discusión acerca da páxina de contido'); ta['ca-edit'] = new Array('e','Pode editar esta páxina. Por favor use o botón de vista previa entes de grabar.'); ta['ca-addsection'] = new Array('+','Engadir un comentario a esta discusión.'); ta['ca-viewsource'] = new Array('e','Esta páxina está protexida. Pode ver a súa fonte.'); ta['ca-history'] = new Array('h','As versións pasadas desta páxina.'); ta['ca-protect'] = new Array('=','Protexer esta páxina'); ta['ca-delete'] = new Array('d','Borrar esta páxina'); ta['ca-undelete'] = new Array('d','Restaurar as edicións feitas a esta páxina antes de ser borrada'); ta['ca-move'] = new Array('m','Mover esta páxina'); ta['ca-nomove'] = new Array('','Non tne permisos para mover esta páxina'); ta['ca-watch'] = new Array('w','Engadir esta páxina á súa lista de vixilancia'); ta['ca-unwatch'] = new Array('w','Quitar esta páxina da súa lista de vixilancia'); ta['search'] = new Array('f','Procurar este wiki'); ta['p-logo'] = new Array('','Páxina Principal'); ta['n-mainpage'] = new Array('z','Visitar a Páxina Principal'); ta['n-portal'] = new Array('','Acerca do proxecto, qué pode facer, onde dar atopadas cousas'); ta['n-currentevents'] = new Array('','Dar atopada información sobre os eventos actuais'); ta['n-recentchanges'] = new Array('r','A lista de cambios recentes no wiki'); ta['n-randompage'] = new Array('x','Cargar unha páxina ao chou'); ta['n-help'] = new Array('','O lugar para dar atopada axuda.'); ta['n-sitesupport'] = new Array('','Bótenos unha mán'); ta['t-whatlinkshere'] = new Array('j','Lista de todas as páxinas wiki que ligan cara aquí'); ta['t-recentchangeslinked'] = new Array('k','Cambios recentes nas páxinas que son ligadas desde ésta'); ta['feed-rss'] = new Array('','Alimentador RSS para esta páxina'); ta['feed-atom'] = new Array('','Alimentador Atom para esta páxin'); ta['t-contributions'] = new Array('','Ver a lista de contribución deste usuario'); ta['t-emailuser'] = new Array('','Enviar un correo-e a este usuario'); ta['t-upload'] = new Array('u','Cargar ficheiros de imaxes ou sons'); ta['t-specialpages'] = new Array('q','Listar todas as páxinas especiais'); ta['ca-nstab-main'] = new Array('c','Ver a páxina de contido'); ta['ca-nstab-user'] = new Array('c','Ver a páxina de usuario'); ta['ca-nstab-media'] = new Array('c','View the media page'); ta['ca-nstab-special'] = new Array('','This is a special page, you can\'t edit the page itself.'); ta['ca-nstab-wp'] = new Array('a','Ver a páxina do proxecto'); ta['ca-nstab-image'] = new Array('c','Ver a páxina de imaxes'); ta['ca-nstab-mediawiki'] = new Array('c','Ver a mensaxe do sistema'); ta['ca-nstab-template'] = new Array('c','Ver o modelo'); ta['ca-nstab-help'] = new Array('c','Ver a páxina de axuda'); ta['ca-nstab-category'] = new Array('c','Ver a páxina de categoría'); /* </pre> */ MediaWiki:About 22 sysop 3319 2005-12-10T23:26:06Z Lmbuga 18 Acerca de MediaWiki:Aboutpage 23 sysop 3415 2005-12-11T04:05:00Z Xelo2004 21 Wikibooks:Acerca_de MediaWiki:Aboutsite 24 sysop 3324 2005-12-11T02:50:38Z Xelo2004 21 Acerca de {{SITENAME}} MediaWiki:Accesskey-compareselectedversions 25 sysop 1047 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default v MediaWiki:Accesskey-minoredit 26 sysop 1048 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default i MediaWiki:Accesskey-preview 27 sysop 1049 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default p MediaWiki:Accesskey-save 28 sysop 1050 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default s MediaWiki:Accesskey-search 29 sysop 1051 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default f MediaWiki:Accmailtext 30 sysop 3325 2005-12-11T02:54:18Z Xelo2004 21 O contrasinal para '$1' foi enviado a $2. MediaWiki:Accmailtitle 31 sysop 3326 2005-12-11T02:55:04Z Xelo2004 21 O contrasinal foi enviado. MediaWiki:Acct creation throttle hit 32 sysop 3327 2005-12-11T02:55:45Z Xelo2004 21 Sentímolo, pero xa ten creadas $1 contas Non pode crear máis. MediaWiki:Actioncomplete 33 sysop 3328 2005-12-11T02:56:27Z Xelo2004 21 A acción foi completada MediaWiki:Addedwatch 34 sysop 3329 2005-12-11T02:57:11Z Xelo2004 21 Engadido á lista de vixilancia. MediaWiki:Addedwatchtext 35 sysop 3330 2005-12-11T02:57:53Z Xelo2004 21 A páxina "$1" foi engadida á súa [[Special:Watchlist|lista de vixilancia]]. Os cambios futuros nesta páxina e na súa páxina de discusión asociada serán listados aquí, e a páxina aparecerá en '''negriña''' na [[Special:Recentchanges|lista de cambios recentes]] para facer máis sinxela a súa sinalización. Se quere eliminar esta páxina da súa lista de vixilancia, prema en "Finalizar vixiancia" na barra lateral. MediaWiki:Addgroup 36 sysop 3331 2005-12-11T02:58:37Z Xelo2004 21 Engadir Grupo MediaWiki:Addsection 37 sysop 1059 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default + MediaWiki:Administrators 38 sysop 4280 2005-12-12T03:09:44Z Xelo2004 21 Special:Listadmins|Wikibooks:Administradores MediaWiki:Affirmation 39 sysop 1061 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default I affirm that the copyright holder of this file agrees to license it under the terms of the $1. MediaWiki:All 40 sysop 1062 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default all MediaWiki:Allarticles 41 sysop 3334 2005-12-11T03:01:12Z Xelo2004 21 Todos os artigos MediaWiki:Alllogstext 42 sysop 3336 2005-12-11T03:02:42Z Xelo2004 21 Vista combinada dos rexistros de carga de ficheiros, borrado, protección, bloqueo e sysop. Pode empequenecer a vista seleccionando o tipo de rexistro, o nome de usuario ou a páxina afectada. MediaWiki:Allmessages 43 sysop 3337 2005-12-11T03:03:18Z Xelo2004 21 Todas as mensaxes do sistema MediaWiki:AllmessagesnotsupportedDB 44 sysop 3341 2005-12-11T03:06:07Z Xelo2004 21 Special:AllMessages non pode ser usado porque wgUseDatabaseMessages está apagado. MediaWiki:AllmessagesnotsupportedUI 45 sysop 3342 2005-12-11T03:06:45Z Xelo2004 21 O seu idioma de interface actual $1 non pode ser amosado por Special:AllMessages neste sitio. MediaWiki:Allmessagestext 46 sysop 3343 2005-12-11T03:07:27Z Xelo2004 21 Esta é unha lista de todas as mensaxes dispoñíbeis no espazo de nomes MediaWiki MediaWiki:Allpages 47 sysop 3346 2005-12-11T03:10:47Z Xelo2004 21 Todas as páxinas MediaWiki:Allpagesformtext1 48 sysop 1070 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Display pages starting at: $1 MediaWiki:Allpagesformtext2 49 sysop 1071 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Choose namespace: $1 $2 MediaWiki:Allpagesnamespace 50 sysop 1072 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default All pages ($1 namespace) MediaWiki:Allpagesnext 51 sysop 3348 2005-12-11T03:12:25Z Xelo2004 21 Seguinte MediaWiki:Allpagesprev 52 sysop 3350 2005-12-11T03:13:44Z Xelo2004 21 Anterior MediaWiki:Allpagessubmit 53 sysop 3351 2005-12-11T03:14:23Z Xelo2004 21 Ir MediaWiki:Alphaindexline 54 sysop 3352 2005-12-11T03:15:01Z Xelo2004 21 $1 a $2 MediaWiki:Alreadyloggedin 55 sysop 3356 2005-12-11T03:17:47Z Xelo2004 21 Xa está dentro do sistema usuario $1! MediaWiki:Alreadyrolled 56 sysop 3357 2005-12-11T03:18:33Z Xelo2004 21 Non pode desfacer a última edicion de [[$1]] feita por [[User:$2|$2]] ([[User talk:$2|Charlar]]); alguén máis editou ou desfixo os cambios desta páxina. A última edición fíxoa [[User:$3|$3]] ([[User talk:$3|Charlar]]). MediaWiki:Ancientpages 57 sysop 3358 2005-12-11T03:19:10Z Xelo2004 21 Artigos máis vellos MediaWiki:And 58 sysop 3359 2005-12-11T03:19:52Z Xelo2004 21 e MediaWiki:Anontalk 59 sysop 3360 2005-12-11T03:20:35Z Xelo2004 21 Discusión para este enderezo IP MediaWiki:Anontalkpagetext 60 sysop 3361 2005-12-11T03:21:23Z Xelo2004 21 ---- ''Esta é a páxina de discusión dun usuario anónimo que non creou unha conta aínda ou que non a usa. Polo tanto, usamos o [[enderezo IP]] para a súa identificación. Dito enderezo IP pode ser usado por varios usuarios diferentes. Se vostede é un usuario anónimo e sente que foron dirixidos na súa contra comentarios inadecuados, por favor [[Special:Userlogin|cree unha conta]] para evitar futuras confusións con outros usuarios anónimos.'' MediaWiki:Anonymous 61 sysop 4281 2005-12-12T03:10:27Z Xelo2004 21 Usuario(s) anónimo(s) da Wikibooks MediaWiki:Apr 62 sysop 3363 2005-12-11T03:23:01Z Xelo2004 21 Abr MediaWiki:April 63 sysop 3364 2005-12-11T03:23:36Z Xelo2004 21 abril MediaWiki:Article 64 sysop 3365 2005-12-11T03:24:19Z Xelo2004 21 Artigo MediaWiki:Articleexists 65 sysop 3366 2005-12-11T03:25:00Z Xelo2004 21 Xa existe unha páxina con ese nome, ou o nome que escolleu non é válido. Por favor escolla outro nome. MediaWiki:Articlenamespace 66 sysop 1088 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default (articles) MediaWiki:Articlepage 67 sysop 3367 2005-12-11T03:25:53Z Xelo2004 21 Ver artigo MediaWiki:Asksql 68 sysop 1090 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default SQL query MediaWiki:Asksqlpheading 69 sysop 1091 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default asksql level MediaWiki:Asksqltext 70 sysop 1092 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Use the form below to make a direct query of the database. Use single quotes ('like this') to delimit string literals. This can often add considerable load to the server, so please use this function sparingly. MediaWiki:Aug 71 sysop 3368 2005-12-11T03:26:36Z Xelo2004 21 Ago MediaWiki:August 72 sysop 3369 2005-12-11T03:27:18Z Xelo2004 21 agosto MediaWiki:Autoblocker 73 sysop 3370 2005-12-11T03:27:59Z Xelo2004 21 Autobloqueado porque vostede comparte un enderezo IP con "$1". Razón "$2". MediaWiki:Badarticleerror 74 sysop 3373 2005-12-11T03:30:00Z Xelo2004 21 Non pode efectuarse esta acción nesta páxina. MediaWiki:Badfilename 75 sysop 3374 2005-12-11T03:30:52Z Xelo2004 21 O nome desta imaxe cambiouse a "$1". MediaWiki:Badfiletype 76 sysop 3375 2005-12-11T03:31:35Z Xelo2004 21 ".$1" non é un formato de ficheiro de imaxe recomendado. MediaWiki:Badipaddress 77 sysop 3376 2005-12-11T03:32:12Z Xelo2004 21 O enderezo IP non é válido. MediaWiki:Badquery 78 sysop 3377 2005-12-11T03:32:54Z Xelo2004 21 A consulta de procura non tén un formato válido. MediaWiki:Badquerytext 79 sysop 3378 2005-12-11T03:33:42Z Xelo2004 21 Non dimos procesada a súa procura. Se cadra isto é porque intentou procurar unha palabra con menos de tres letras, o que aínda non é posíbel. Tamén pode ser que haxa un erro tipográfico un erro na expresión, por exemplo "peixe e e escaleiras" Por favor intente con outra procura. MediaWiki:Badretype 80 sysop 3379 2005-12-11T03:34:22Z Xelo2004 21 Os contrasinais que inseriu non son iguais. MediaWiki:Badtitle 81 sysop 3380 2005-12-11T03:35:33Z Xelo2004 21 Título non válido MediaWiki:Badtitletext 82 sysop 3381 2005-12-11T03:36:07Z Xelo2004 21 O título da páxina pedida non era válido, era baleiro ou proviña dunha ligazón inter-lingua ou inter-wiki incorrecta. MediaWiki:Blanknamespace 83 sysop 3382 2005-12-11T03:36:47Z Xelo2004 21 (Principal) MediaWiki:Block compress delete 84 sysop 1106 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Can't delete this article because it contains block-compressed revisions. This is a temporary situation which the developers are well aware of, and should be fixed within a month or two. Please mark the article for deletion and wait for a developer to fix our buggy software. MediaWiki:Blockedtext 85 sysop 3383 2005-12-11T03:37:35Z Xelo2004 21 O seu nome de usuario ou enderezo IP foi bloqueado por $1. A razón dada foi esta: ''$2''Pode contactar a $1 ou a un dos outros [[Project:Administrators|administratores]] para discutir o bloqueo. Decátese de que non por usar a funcionalidade "enviar correo-e a este usuario" agás que teña un enderezo de correo válido rexistado nas súas [[Special:Preferences|preferencias de usuario]]. O seu enderezo IP é $3. Por favor inclúa este enderezo nas consultas que faga. MediaWiki:Blockedtitle 86 sysop 3384 2005-12-11T03:38:14Z Xelo2004 21 O usuario está bloqueado MediaWiki:Blockip 87 sysop 3385 2005-12-11T03:38:50Z Xelo2004 21 Bloqueo de usuario MediaWiki:Blockipsuccesssub 88 sysop 3386 2005-12-11T03:39:28Z Xelo2004 21 Bloqueo exitoso MediaWiki:Blockipsuccesstext 89 sysop 3387 2005-12-11T03:40:16Z Xelo2004 21 O enderezo IP "$1" foi bloqueado. Olle [[Special:Ipblocklist|a lista de IPs bloqueadas]] para revisar bloqueos. MediaWiki:Blockiptext 90 sysop 3416 2005-12-11T04:06:00Z Xelo2004 21 Use o seguinte formulario para bloquear o acceso de escritura desde un enderezo IP ou un usuario específico. Isto debería facerse só para previr vandalismo, e seguindo a [[Wikibooks:Política e normas|política]] de Wikibooks. Explique a razón específica do bloqueo (por exemplo, citando as páxinas en particular que sufriron vandalismo). MediaWiki:Blocklink 91 sysop 3389 2005-12-11T03:42:05Z Xelo2004 21 bloquear MediaWiki:Blocklistline 92 sysop 3390 2005-12-11T03:42:47Z Xelo2004 21 $1, $2 bloqueou $3 (expira en $4) MediaWiki:Blocklogentry 93 sysop 3391 2005-12-11T03:43:23Z Xelo2004 21 "$1" bloqueado con un tempo de expiración de $2 MediaWiki:Blocklogpage 94 sysop 3392 2005-12-11T03:44:02Z Xelo2004 21 Rexistro_de_bloqueos MediaWiki:Blocklogtext 95 sysop 3393 2005-12-11T03:44:46Z Xelo2004 21 Esta é o rexistro para as accións de bloqueos e desbloqueos de usuarios. Os enderezos IP bloqueados automáticamente non están listados. Olle a [[Special:Ipblocklist|lista de IP bloqueados]] para ver a lista de bloqueos actualmente operativos. MediaWiki:Blockpheading 96 sysop 1118 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default block level MediaWiki:Bold sample 97 sysop 3402 2005-12-11T03:50:53Z Xelo2004 21 Negriña MediaWiki:Bold tip 98 sysop 3403 2005-12-11T03:51:29Z Xelo2004 21 Negriña MediaWiki:Booksources 99 sysop 3404 2005-12-11T03:52:25Z Xelo2004 21 Fontes dos libros MediaWiki:Booksourcetext 100 sysop 3405 2005-12-11T03:53:24Z Xelo2004 21 Máis abaixo hai unha lista de ligazóns a outros sitios que venden libros novos e usados, e poden ter máis información acerca dos libros que está a procurar. {{SITENAME}} non está relacionado con ningún destes negocios, e esta lista non debe ser tomada coma un apoio. MediaWiki:Brokenredirects 101 sysop 3406 2005-12-11T03:54:16Z Xelo2004 21 Redireccións rachadas MediaWiki:Brokenredirectstext 102 sysop 3407 2005-12-11T03:54:57Z Xelo2004 21 As seguintes redireccións ligan cara a unha páxina que non existe. MediaWiki:Bugreports 103 sysop 3408 2005-12-11T03:55:41Z Xelo2004 21 Informes de erro MediaWiki:Bugreportspage 104 sysop 3409 2005-12-11T03:58:01Z Xelo2004 21 Wikibooks:Informe de erros MediaWiki:Bureaucratlog 105 sysop 3410 2005-12-11T03:59:18Z Xelo2004 21 Rexistro_de_burócrata MediaWiki:Bureaucratlogentry 106 sysop 3411 2005-12-11T04:00:51Z Xelo2004 21 Dereitos para o usuario "$1" posto "$2" MediaWiki:Bureaucrattext 107 sysop 1129 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default The action you have requested can only be performed by sysops with "bureaucrat" status. MediaWiki:Bureaucrattitle 108 sysop 1130 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Bureaucrat access required MediaWiki:Bydate 109 sysop 3412 2005-12-11T04:01:23Z Xelo2004 21 por data MediaWiki:Byname 110 sysop 3413 2005-12-11T04:02:01Z Xelo2004 21 por nome MediaWiki:Bysize 111 sysop 3414 2005-12-11T04:02:38Z Xelo2004 21 por tamaño MediaWiki:Cachederror 112 sysop 3581 2005-12-11T19:29:51Z Lmbuga 18 A seguinte é unha copia gardada da páxina requerida, e pode non estar ao día. MediaWiki:Cancel 113 sysop 3582 2005-12-11T19:30:20Z Lmbuga 18 Cancelar MediaWiki:Cannotdelete 114 sysop 3583 2005-12-11T19:30:49Z Lmbuga 18 Non se pode borrar a páxina ou imaxe especificada. (Pode ter sido xa borrada por alguén) MediaWiki:Cantrollback 115 sysop 3584 2005-12-11T19:31:13Z Lmbuga 18 Non se pode desfacer a edición; o último contribuínte é o único autor desta páxina. MediaWiki:Categories 116 sysop 3585 2005-12-11T19:31:36Z Lmbuga 18 Categorías MediaWiki:Categoriespagetext 117 sysop 3586 2005-12-11T19:32:33Z Lmbuga 18 No wiki existen as seguintes categorías. MediaWiki:Category 118 sysop 3587 2005-12-11T19:33:58Z Lmbuga 18 categoría MediaWiki:Category header 119 sysop 3588 2005-12-11T19:35:17Z Lmbuga 18 Artigos na categoría "$1" MediaWiki:Categoryarticlecount 120 sysop 3589 2005-12-11T19:35:49Z Lmbuga 18 Hai $1 artigos nesta categoría. MediaWiki:Categoryarticlecount1 121 sysop 3590 2005-12-11T19:36:10Z Lmbuga 18 Hai $1 artigo nesta categoría. MediaWiki:Changepassword 122 sysop 3591 2005-12-11T19:37:29Z Lmbuga 18 Cambiar contrasinal MediaWiki:Changes 123 sysop 3592 2005-12-11T19:38:14Z Lmbuga 18 cambios MediaWiki:Clearyourcache 124 sysop 3601 2005-12-11T19:57:10Z Lmbuga 18 '''Nota:''' Despois de gravar, cómpre limpar a memoria ''caché'' do seu navegador para ver os cambios: '''Mozilla/Safari/Konqueror:''' prema ''Shift'' á vez que en ''Recargar'' (ou ''Ctrl-Shift-R''), '''IE:''' ''Ctrl-F5'', '''Opera:''' prema ''F5''. MediaWiki:Columns 125 sysop 3602 2005-12-11T19:57:29Z Lmbuga 18 Columnas MediaWiki:Compareselectedversions 126 sysop 3603 2005-12-11T19:57:49Z Lmbuga 18 Comparar as versións seleccionadas MediaWiki:Confirm 127 sysop 3604 2005-12-11T19:58:08Z Lmbuga 18 Confirmar MediaWiki:Confirmcheck 128 sysop 1150 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Yes, I really want to delete this. MediaWiki:Confirmdelete 129 sysop 3607 2005-12-11T19:59:08Z Lmbuga 18 Confirmar borrado MediaWiki:Confirmdeletetext 130 sysop 3608 2005-12-11T19:59:56Z Lmbuga 18 Está a piques de borrar de xeito permanente unha páxina ou imaxe con toda a súa historia na base de datos. Por favor, confirme que é realmente a súa intención, que comprende as consecuencias e que está obrando de acordo coas regras de Wikibooks [[Wikibooks:Política e normas]]. MediaWiki:Confirmprotect 131 sysop 3616 2005-12-11T20:05:15Z Lmbuga 18 Confirmar protección MediaWiki:Confirmprotecttext 132 sysop 3617 2005-12-11T20:05:34Z Lmbuga 18 Realmente quere protexer esta páxina? MediaWiki:Confirmunprotect 133 sysop 3619 2005-12-11T20:06:18Z Lmbuga 18 Confirmar desprotección MediaWiki:Confirmunprotecttext 134 sysop 3620 2005-12-11T20:06:36Z Lmbuga 18 Realmente quere desprotexer esta páxina? MediaWiki:Contextchars 135 sysop 3625 2005-12-11T20:07:47Z Lmbuga 18 Caracteres de contexto por liña MediaWiki:Contextlines 136 sysop 3622 2005-12-11T20:07:22Z Lmbuga 18 Cantidade de liñas a amosar por resultado MediaWiki:Contribslink 137 sysop 3626 2005-12-11T20:08:29Z Lmbuga 18 contribucións MediaWiki:Contribsub 138 sysop 3627 2005-12-11T20:08:57Z Lmbuga 18 Para $1 MediaWiki:Contributions 139 sysop 3628 2005-12-11T20:09:19Z Lmbuga 18 Contribucións do usuario MediaWiki:Copyright 140 sysop 3629 2005-12-11T20:09:57Z Lmbuga 18 O contido está dispoñíbel baixo $1. MediaWiki:Copyrightpage 141 sysop 3672 2005-12-11T20:40:15Z Lmbuga 18 Wikibooks:Copyrights MediaWiki:Copyrightpagename 142 sysop 3671 2005-12-11T20:39:38Z Lmbuga 18 Dereitos de autor de {{SITENAME}} MediaWiki:Copyrightwarning 143 sysop 4432 2005-12-13T03:10:13Z Xelo2004 21 feito unhas probas fallidas previas recupero texto orixinal <div class="plainlinks" style="margin-top:1px;border-width:1px;border-style:solid;border-color:#aaaaaa;padding:2px;"> Caracteres especiais: <charinsert> Á á É é Í í Ó ó Ú ú Ý ý </charinsert> · <charinsert> À à È è Â â Ê ê </charinsert> · <charinsert> Ä ä Ö ö Ü ü Ù ù </charinsert> · <charinsert> € Ç ç Ñ ñ ß </charinsert> · <charinsert> Ð ð Þ þ Æ æ Œ œ </charinsert> · <charinsert> „“ ¹ ² ³ ½ € † </charinsert> · <charinsert> ç Ç </charinsert> · <charinsert> «+» {{+}} [+] [[+]]</charinsert> · <charinsert> — – ’ | ° … ~ </charinsert> </div> '''Os seus cambios serán visíbeis inmediatamente.''' Se o que quere é facer probas ou experimentar, por favor use a [[Wikibooks:Zona de probas|zona de probas]]. Animámolo a que cree, amplíe e mellore os artigos; porén, as edicións incorrectas e os erros son vistos por todos, e son eliminados. Por favor, tome nota de que todas as contribucións á Wikibooks son consideradas liberadas baixo a "Licenza Libre GNU para Documentación" ("GNU Free Documentation License") (ver $1 para detalles). Así pois, se non quere que o seu escrito sexa reeditado e redistribuído libremente no futuro, entón non o envíe. Do mesmo xeito, comprométese a que o que vostede escriba é da súa autoría ou foi copiado dunha fonte de dominio público ou recurso público semellante. ¡NON ENVÍE SEN PERMISO TRABALLOS CON DEREITOS DE COPIA! MediaWiki:Copyrightwarning2 144 sysop 3675 2005-12-11T20:43:50Z Lmbuga 18 Decátese que todas as súas contribucións a {{SITENAME}} poden ser editadas, alteradas, ou removidas por outras persoas. Se non quere que os seus escritos sexan editados sen piedade, non os envíe. Do mesmo xeito, compromése a que o que vostede escriba é da súa autoría ou foi copiado dunha fonte de dominio público ou recurso público semellante. (ver $1 para detalles). NON ENVÍE SEN PERMISO TRABALLOS CON DEREITOS DE COPIA! MediaWiki:Couldntremove 145 sysop 3676 2005-12-11T20:44:15Z Lmbuga 18 Non se pudo borrar o ítem '$1'... MediaWiki:Createaccount 146 sysop 3677 2005-12-11T20:45:09Z Lmbuga 18 Crea unha conta nova MediaWiki:Createaccountmail 147 sysop 3678 2005-12-11T20:45:31Z Lmbuga 18 por correo-e MediaWiki:Createaccountpheading 148 sysop 1170 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default createaccount level MediaWiki:Creditspage 149 sysop 3681 2005-12-11T20:46:40Z Lmbuga 18 Páxina de créditos MediaWiki:Cur 150 sysop 3684 2005-12-11T20:48:06Z Lmbuga 18 actual MediaWiki:Currentevents 151 sysop 3685 2005-12-11T20:48:23Z Lmbuga 18 Actualidade MediaWiki:Currentevents-url 152 sysop 4005 2005-12-11T23:18:42Z Lmbuga 18 Wikibooks:Actualidade MediaWiki:Currentrev 153 sysop 3687 2005-12-11T20:49:50Z Lmbuga 18 Revisión actual MediaWiki:Currentrevisionlink 154 sysop 3688 2005-12-11T20:50:03Z Lmbuga 18 ver revisión actual MediaWiki:Data 155 sysop 1177 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Data MediaWiki:Databaseerror 156 sysop 3689 2005-12-11T20:50:40Z Lmbuga 18 Erro na base de datos MediaWiki:Dateformat 157 sysop 3692 2005-12-11T20:52:05Z Lmbuga 18 Formato de data MediaWiki:Dberrortext 158 sysop 3731 2005-12-11T21:40:37Z Lmbuga 18 Ocorreu un erro de sintaxe na consulta á base de datos. Isto pode ser por un erro no programa. A última consulta á base de datos foi: <blockquote><tt>$1</tt></blockquote> desde a función "<tt>$2</tt>". MySQL retornou o erro "<tt>$3: $4</tt>". MediaWiki:Dberrortextcl 159 sysop 3732 2005-12-11T21:41:58Z Lmbuga 18 Ocorreu un erro de sintaxe na consulta. A última consulta á base de datos foi: "$1" desde a función "$2". MySQL retornou o erro "$3: $4". MediaWiki:Deadendpages 160 sysop 3733 2005-12-11T21:42:12Z Lmbuga 18 Páxinas 'sen saída' (sen ligazóns cara a outras) MediaWiki:Debug 161 sysop 3734 2005-12-11T21:42:28Z Lmbuga 18 Corrección de erros MediaWiki:Dec 162 sysop 1184 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Dec MediaWiki:December 163 sysop 3735 2005-12-11T21:42:59Z Lmbuga 18 decembro MediaWiki:Default 164 sysop 3736 2005-12-11T21:43:16Z Lmbuga 18 por omisión MediaWiki:Defaultns 165 sysop 3741 2005-12-11T21:43:37Z Lmbuga 18 Procurar por omisión nestes espazos de nomes: MediaWiki:Defemailsubject 166 sysop 3742 2005-12-11T21:44:17Z Lmbuga 18 Correo-e de {{SITENAME}} MediaWiki:Delete 167 sysop 3744 2005-12-11T21:44:33Z Lmbuga 18 Borrar MediaWiki:Deletecomment 168 sysop 3748 2005-12-11T21:46:43Z Lmbuga 18 Razón para o borrado MediaWiki:Deletedarticle 169 sysop 3749 2005-12-11T21:46:57Z Lmbuga 18 "$1" foi borrado MediaWiki:Deletedrevision 170 sysop 3752 2005-12-11T21:47:25Z Lmbuga 18 A revisión vella $1 foi borrada. MediaWiki:Deletedtext 171 sysop 3753 2005-12-11T21:47:58Z Lmbuga 18 $1" foi borrado. En $2 pode ver unha lista dos borrados recentes. MediaWiki:Deleteimg 172 sysop 3757 2005-12-11T21:48:36Z Lmbuga 18 borrar MediaWiki:Deleteimgcompletely 173 sysop 3758 2005-12-11T21:48:51Z Lmbuga 18 Borrar todas as revisións MediaWiki:Deletepage 174 sysop 3760 2005-12-11T21:49:22Z Lmbuga 18 Borrar unha páxina MediaWiki:Deletepheading 175 sysop 1197 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default delete level MediaWiki:Deletesub 176 sysop 3761 2005-12-11T21:49:35Z Lmbuga 18 (Borrando "$1") MediaWiki:Deletethispage 177 sysop 3762 2005-12-11T21:49:47Z Lmbuga 18 Borrar esta páxina MediaWiki:Deletionlog 178 sysop 3769 2005-12-11T21:53:31Z Lmbuga 18 rexistro de borrado MediaWiki:Dellogpage 179 sysop 3770 2005-12-11T21:54:13Z Lmbuga 18 Rexistro_de_borrado MediaWiki:Dellogpagetext 180 sysop 3771 2005-12-11T21:54:33Z Lmbuga 18 Abaixo está a lista dos borrados máis recentes. MediaWiki:Developertext 181 sysop 3773 2005-12-11T21:55:05Z Lmbuga 18 A acción requerida só pode ser feita por usuarios que teñan estatus de desenvolvedor. Ver $1. MediaWiki:Developertitle 182 sysop 3777 2005-12-11T21:55:40Z Lmbuga 18 Cómpre ter acceso de desenvolvedor MediaWiki:Diff 183 sysop 3778 2005-12-11T21:55:53Z Lmbuga 18 dif MediaWiki:Difference 184 sysop 3779 2005-12-11T21:56:08Z Lmbuga 18 (Diferencias entre revisións) MediaWiki:Disambiguations 185 sysop 3780 2005-12-11T21:56:22Z Lmbuga 18 Páxinas de homónimos MediaWiki:Disambiguationspage 186 sysop 3781 2005-12-11T21:57:04Z Lmbuga 18 Wikibooks:Homónimos MediaWiki:Disambiguationstext 187 sysop 3782 2005-12-11T21:57:38Z Lmbuga 18 As seguintes páxinas ligan cara a páxina de homónimos. Deberían ligar cara á páxina axeitada. Unha páxina é tratado como de homónimos se é ligada desde $1. As ligazóns desde outros espazos de nomes non están listados aquí. MediaWiki:Disclaimerpage 188 sysop 3783 2005-12-11T21:58:04Z Lmbuga 18 Wikibooks:Advertencia_xeral MediaWiki:Disclaimers 189 sysop 3787 2005-12-11T21:58:16Z Lmbuga 18 Advertencias MediaWiki:Doubleredirects 190 sysop 3792 2005-12-11T22:00:39Z Lmbuga 18 Redireccións dobres MediaWiki:Doubleredirectstext 191 sysop 3793 2005-12-11T22:01:40Z Lmbuga 18 Atención: Esta lista por ter positivos falsos. Isto usualmente quere dicir que hai máis texto con ligazóns baixo o primeiro #REDIRECT. Cada fileira contén ligazóns cara á primeira e segunda redirección, e tamén á primeira liña da segunda redirección, usualmente dando a páxina obxectivo "real", á que a primeira redirección debería apuntar. MediaWiki:Edit 192 sysop 3795 2005-12-11T22:02:26Z Lmbuga 18 Editar MediaWiki:Editcomment 193 sysop 3802 2005-12-11T22:04:52Z Lmbuga 18 O comentario da edición era: "$1". MediaWiki:Editconflict 194 sysop 3803 2005-12-11T22:05:07Z Lmbuga 18 Conflito de edición: $1 MediaWiki:Editcurrent 195 sysop 3804 2005-12-11T22:05:21Z Lmbuga 18 Editar a versión actual desta páxina MediaWiki:Editgroup 196 sysop 3805 2005-12-11T22:05:37Z Lmbuga 18 Editar Grupo MediaWiki:Edithelp 197 sysop 3806 2005-12-11T22:06:07Z Lmbuga 18 Axuda para a edición MediaWiki:Edithelppage 198 sysop 3807 2005-12-11T22:06:33Z Lmbuga 18 Wikibooks:Como_ se_pode_editar_unha_páxina MediaWiki:Editing 199 sysop 3808 2005-12-11T22:06:55Z Lmbuga 18 Editando $1 MediaWiki:Editingcomment 200 sysop 3809 2005-12-11T22:07:09Z Lmbuga 18 Editando $1 (comentario) MediaWiki:Editingold 201 sysop 3810 2005-12-11T22:07:42Z Lmbuga 18 ATENCIÓN: Está editando unha revisión non actualizada desta páxina. Se a garda, perderánse os cambios realizados tras esta revisión. MediaWiki:Editingsection 202 sysop 3811 2005-12-11T22:07:56Z Lmbuga 18 Editando $1 (sección) MediaWiki:Editsection 203 sysop 3812 2005-12-11T22:08:09Z Lmbuga 18 editar MediaWiki:Editthispage 204 sysop 3813 2005-12-11T22:08:22Z Lmbuga 18 Editar esta páxina MediaWiki:Editusergroup 205 sysop 3820 2005-12-11T22:09:34Z Lmbuga 18 Editar os Grupos de Usuarios MediaWiki:Emailflag 206 sysop 1228 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Disable e-mail from other users MediaWiki:Emailforlost 207 sysop 3832 2005-12-11T22:21:28Z Lmbuga 18 Os campos marcados cunha estrela (*) son opcionais. Gardar un enderezo de correo-e permite que a xente contacte con vostede sen ter que revelarlles o seu enderezo de correo-e, e pode ser usado para enviarlle un novo contrasinal se o esquece. O seu nome real, se o quere dar, vai ser usado para darlle crédito polo seu traballo. MediaWiki:Emailfrom 208 sysop 3833 2005-12-11T22:21:43Z Lmbuga 18 Dende MediaWiki:Emailmessage 209 sysop 3834 2005-12-11T22:21:55Z Lmbuga 18 Mensaxe MediaWiki:Emailpage 210 sysop 3836 2005-12-11T22:22:59Z Lmbuga 18 Enviar correo-e a un usuario MediaWiki:Emailpagetext 211 sysop 3840 2005-12-11T22:23:36Z Lmbuga 18 Se este usuario inseriu un enderezo de correo-e válido nas súas preferencias de usuario, o seguinte formulario vai enviar unha única mensaxe. O enderezo de correo-e que vostede inseriu nas súas preferencias de usuario vai aparecer como o enderezo "Desde" do correo-e, de xeito que o receptor poida responder. MediaWiki:Emailsend 212 sysop 3841 2005-12-11T22:23:51Z Lmbuga 18 Enviar MediaWiki:Emailsent 213 sysop 3843 2005-12-11T22:24:42Z Lmbuga 18 A túa mensaxe de correo-e foi enviada MediaWiki:Emailsenttext 214 sysop 3851 2005-12-11T22:26:16Z Lmbuga 18 A túa mensaxe de correo-e foi enviada MediaWiki:Emailsubject 215 sysop 3844 2005-12-11T22:24:57Z Lmbuga 18 Asunto MediaWiki:Emailto 216 sysop 3845 2005-12-11T22:25:14Z Lmbuga 18 Para MediaWiki:Emailuser 217 sysop 3847 2005-12-11T22:25:33Z Lmbuga 18 Envíar un correo-e a este usuario MediaWiki:Emptyfile 218 sysop 3852 2005-12-11T22:27:16Z Lmbuga 18 O ficheiro que cargou semella estar baleiro. Isto pode ser por un erro ortográfico no seu nome. Por favor verifique se realmente quere cargar este ficheiro. MediaWiki:Enterlockreason 219 sysop 3859 2005-12-11T22:29:14Z Lmbuga 18 Dea unha razón para o fechamento, incluíndo unha estimación de até cando se manterá. MediaWiki:Error 220 sysop 3863 2005-12-11T22:29:25Z Lmbuga 18 Erro MediaWiki:Errorpagetitle 221 sysop 3865 2005-12-11T22:29:38Z Lmbuga 18 Erro MediaWiki:Exbeforeblank 222 sysop 3866 2005-12-11T22:30:12Z Lmbuga 18 o contido antes do baleiramento era: MediaWiki:Exblank 223 sysop 3867 2005-12-11T22:30:26Z Lmbuga 18 a páxina estaba baleira MediaWiki:Excontent 224 sysop 3868 2005-12-11T22:30:38Z Lmbuga 18 o contido era: MediaWiki:Explainconflict 225 sysop 3972 2005-12-11T23:02:31Z Lmbuga 18 Alguén cambiou esta páxina desde que comezou a editala. A área de texto superior contén o texto da páxina como existe na actualidade. Os seus cambios son amosados na área inferior. Pode mesturar os seus cambios no texto existente. Só o texto na área superior serán gardados cando prema "Gardar a páxina". MediaWiki:Export 226 sysop 3973 2005-12-11T23:02:48Z Lmbuga 18 Exportar páxinas MediaWiki:Exportcuronly 227 sysop 3974 2005-12-11T23:03:08Z Lmbuga 18 Incluír só a revisión actual, non a historia completa MediaWiki:Exporttext 228 sysop 4417 2005-12-12T21:44:41Z Lmbuga 18 Pode exportar o texto e a historia de edición dunha páxina calquera ou un conxunto de páxinas agrupadas nalgún ficheiro XML. No futuro, poderá ser importado noutro wiki que utilice o programa MediaWiki, aínda que non se ten esta funcionalidade na versión actual. Para exportar páxinas, insira os títulos na caixa de texto que está máis abaixo, poñendo un título por liña, e se quere seleccione a versión actual e todas as versións vellas, coas liñas de historia da páxina, ou só a versión actual con información sobre a última edición. No último caso, por usar tamén unha ligazón, por exemplo [[{{ns:Special}}:Export/Tren]] para a páxina [[Tren]]. MediaWiki:Extlink sample 229 sysop 3982 2005-12-11T23:04:55Z Lmbuga 18 http://www.exemplo.com título de ligazón MediaWiki:Extlink tip 230 sysop 3991 2005-12-11T23:11:48Z Lmbuga 18 Ligazón externa (lembra o prefixo http:// ) MediaWiki:Faq 231 sysop 3992 2005-12-11T23:12:47Z Lmbuga 18 PMF MediaWiki:Faqpage 232 sysop 3993 2005-12-11T23:13:09Z Lmbuga 18 Wikibooks:PMF MediaWiki:Feb 233 sysop 1255 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Feb MediaWiki:February 234 sysop 3994 2005-12-11T23:14:08Z Lmbuga 18 febreiro MediaWiki:Feedlinks 235 sysop 3995 2005-12-11T23:14:25Z Lmbuga 18 Sindicalización: MediaWiki:Filecopyerror 236 sysop 3996 2005-12-11T23:14:45Z Lmbuga 18 Non se deu copiado o ficheiro "$1" a "$2". MediaWiki:Filedeleteerror 237 sysop 3997 2005-12-11T23:15:01Z Lmbuga 18 Non se deu borrado o ficheiro "$1". MediaWiki:Filedesc 238 sysop 3998 2005-12-11T23:15:13Z Lmbuga 18 Resumo MediaWiki:Fileexists 239 sysop 3999 2005-12-11T23:15:58Z Lmbuga 18 Xa existe un ficheiro con ese nome, por favor verifique $1 se non está seguro que quere cambialo. MediaWiki:Filemissing 240 sysop 4002 2005-12-11T23:17:15Z Lmbuga 18 O ficheiro non se dá atopado MediaWiki:Filename 241 sysop 4003 2005-12-11T23:17:34Z Lmbuga 18 Nome do ficheiro MediaWiki:Filenotfound 242 sysop 4004 2005-12-11T23:17:49Z Lmbuga 18 Non se deu atopado o ficheiro "$1". MediaWiki:Filerenameerror 243 sysop 4006 2005-12-11T23:19:52Z Lmbuga 18 Non se pode cambiar o nome do ficheiro "$1" a "$2". MediaWiki:Filesource 244 sysop 4008 2005-12-11T23:20:23Z Lmbuga 18 Fonte MediaWiki:Filestatus 245 sysop 4009 2005-12-11T23:20:38Z Lmbuga 18 Estado do Dereito de Autor MediaWiki:Fileuploaded 246 sysop 4010 2005-12-11T23:22:01Z Lmbuga 18 O ficheiro $1 foi cargado con éxito. Por favor, siga esta ligazón: $2 cara á páxina de descrición e encha a información sobre o ficheiro, indicando de onde vén, cando foi creado e por quén, e calquera cousa que poida saber sobre el. Se o ficheiro é unha imaxe, . pode inserila deste xeito: <tt><nowiki>[[Image:$1|thumb|Descrición]]</nowiki></tt> MediaWiki:Formerror 247 sysop 4012 2005-12-11T23:22:30Z Lmbuga 18 Erro: non se pode enviar o formulario MediaWiki:Friday 248 sysop 4013 2005-12-11T23:22:43Z Lmbuga 18 Venres MediaWiki:Geo 249 sysop 1271 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default GEO coordinates MediaWiki:Getimagelist 250 sysop 4014 2005-12-11T23:23:18Z Lmbuga 18 obtendo a lista de imaxes MediaWiki:Go 251 sysop 4015 2005-12-11T23:23:31Z Lmbuga 18 Artigo MediaWiki:Googlesearch 252 sysop 4017 2005-12-11T23:24:19Z Lmbuga 18  <FORM method=GET action="http://www.google.com/search"> <TABLE bgcolor="#FFFFFF"><tr><td> <A HREF="http://www.google.com/"> <IMG SRC="http://www.google.com/logos/Logo_40wht.gif" border="0" ALT="Google"></A> </td> <td> <INPUT TYPE=text name=q size=31 maxlength=255 value="$1"> <INPUT type=submit name=btnG VALUE="Procurar en Google"> <input type=hidden name=domains value="{{SERVER}}"> <input type=radio name=sitesearch value=""> WWW <input type=radio name=sitesearch value="{{SERVER}}" checked> {{SERVER}} <input type='hidden' name='ie' value='$2'> <input type='hidden' name='oe' value='$2'> </td></tr></TABLE> </FORM>  MediaWiki:Guesstimezone 253 sysop 4029 2005-12-11T23:28:08Z Lmbuga 18 Encher desde o navegador MediaWiki:Headline sample 254 sysop 4030 2005-12-11T23:28:53Z Lmbuga 18 Texto da Cabeceira MediaWiki:Headline tip 255 sysop 4031 2005-12-11T23:29:06Z Lmbuga 18 Cabeceira de nivel 2 MediaWiki:Help 256 sysop 4032 2005-12-11T23:29:19Z Lmbuga 18 Axuda MediaWiki:Helppage 257 sysop 4033 2005-12-11T23:30:00Z Lmbuga 18 Wikibooks:Axuda MediaWiki:Hide 258 sysop 4034 2005-12-11T23:30:11Z Lmbuga 18 Agochar MediaWiki:Hidetoc 259 sysop 4035 2005-12-11T23:30:33Z Lmbuga 18 agochar MediaWiki:Hist 260 sysop 1282 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default hist MediaWiki:Histlegend 261 sysop 4038 2005-12-11T23:31:40Z Lmbuga 18 Selección de diferenzas: marque as versións para comparalas e prema o botón ao final. Lenda: (actual) = diferenza coa versión actual, (última) = diferenza coa versión precedente, m = edición pequena. MediaWiki:History 262 sysop 4039 2005-12-11T23:31:52Z Lmbuga 18 Historial da páxina MediaWiki:History copyright 263 sysop 1285 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default - MediaWiki:History short 264 sysop 4045 2005-12-11T23:32:34Z Lmbuga 18 Historial MediaWiki:Historywarning 265 sysop 4046 2005-12-11T23:32:51Z Lmbuga 18 Atención: A páxina que está a borrar ten un historial: MediaWiki:Hr tip 266 sysop 4047 2005-12-11T23:33:08Z Lmbuga 18 Liña horizontal (usar de xeito comedido) MediaWiki:Ignorewarning 267 sysop 4048 2005-12-11T23:33:23Z Lmbuga 18 Ignorar a advertencia e gardar o ficheiro de calquera xeito. MediaWiki:Illegalfilename 268 sysop 4050 2005-12-11T23:34:25Z Lmbuga 18 O nome de ficheiro "$1" contén caracteres que non son permitidos nos títulos das páxinas. Por favor cambie o nome do ficheiro e intente cargalo outra vez. MediaWiki:Ilshowmatch 269 sysop 1291 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Show all images with names matching MediaWiki:Ilsubmit 270 sysop 4051 2005-12-11T23:34:37Z Lmbuga 18 Procurar MediaWiki:Image sample 271 sysop 4052 2005-12-11T23:34:49Z Lmbuga 18 Exemplo.jpg MediaWiki:Image tip 272 sysop 4053 2005-12-11T23:35:02Z Lmbuga 18 Imaxe embebida MediaWiki:Imagelinks 273 sysop 4054 2005-12-11T23:35:16Z Lmbuga 18 Ligazóns de imaxe MediaWiki:Imagelist 274 sysop 4060 2005-12-11T23:36:00Z Lmbuga 18 Lista de imaxes MediaWiki:Imagelisttext 275 sysop 4062 2005-12-11T23:36:38Z Lmbuga 18 Abaixo amósase unha lista de $1 imaxes ordenadas $2. MediaWiki:Imagemaxsize 276 sysop 4063 2005-12-11T23:37:47Z Lmbuga 18 Limitar a cantidade de imaxes nas páxinas de descrición de imaxes a: MediaWiki:Imagepage 277 sysop 4064 2005-12-11T23:38:15Z Lmbuga 18 Ver a páxina de imaxes MediaWiki:Imagereverted 278 sysop 4065 2005-12-11T23:38:28Z Lmbuga 18 A volta á versión anterior foi exitosa. MediaWiki:Imgdelete 279 sysop 4066 2005-12-11T23:38:38Z Lmbuga 18 borrar MediaWiki:Imgdesc 280 sysop 1302 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default desc MediaWiki:Imghistlegend 281 sysop 4067 2005-12-11T23:39:03Z Lmbuga 18 Lenda: (actual) = esta é a imaxe actual, (borrar) = borrar esta versión vella, (rev) = voltar a esta versión vella. Prema na data para ver as imaxes cargadas nesa data.. MediaWiki:Imghistory 282 sysop 4068 2005-12-11T23:39:48Z Lmbuga 18 Historial da imaxe MediaWiki:Imglegend 283 sysop 4069 2005-12-11T23:40:04Z Lmbuga 18 Lenda: (desc) = amosar/editar a descrición da imaxe. MediaWiki:Import 284 sysop 4072 2005-12-11T23:40:35Z Lmbuga 18 Importar páxinas MediaWiki:Importfailed 285 sysop 4077 2005-12-11T23:41:02Z Lmbuga 18 A importación fallou: $1 MediaWiki:Importhistoryconflict 286 sysop 4079 2005-12-11T23:41:20Z Lmbuga 18 Existe un conflito no historial de revisións (por ter importado esta páxina antes) MediaWiki:Importnotext 287 sysop 4080 2005-12-11T23:41:53Z Lmbuga 18 Texto baleiro ou inexistente MediaWiki:Importsuccess 288 sysop 4082 2005-12-11T23:42:08Z Lmbuga 18 A importación foi un éxito! MediaWiki:Importtext 289 sysop 4083 2005-12-11T23:43:26Z Lmbuga 18 Por favor exporte o ficheiro do wiki fonte usando a ferramenta Special:Export, gráveo ao seu disco e cárgueo aquí. MediaWiki:Info short 290 sysop 4084 2005-12-11T23:44:18Z Lmbuga 18 Información MediaWiki:Infobox 291 sysop 1313 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Click a button to get an example text MediaWiki:Infobox alert 292 sysop 1314 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Please enter the text you want to be formatted.\n It will be shown in the infobox for copy and pasting.\nExample:\n$1\nwill become:\n$2 MediaWiki:Infosubtitle 293 sysop 4085 2005-12-11T23:44:34Z Lmbuga 18 Información da páxina MediaWiki:Internalerror 294 sysop 4086 2005-12-11T23:44:47Z Lmbuga 18 Erro interno MediaWiki:Intl 295 sysop 4087 2005-12-11T23:45:00Z Lmbuga 18 Ligazóns interlingua MediaWiki:Ip range invalid 296 sysop 4092 2005-12-11T23:45:44Z Lmbuga 18 Rango IP non válido. MediaWiki:Ipaddress 297 sysop 4095 2005-12-11T23:46:01Z Lmbuga 18 Enderezo IP/nome de usuario MediaWiki:Ipb expiry invalid 298 sysop 4097 2005-12-11T23:46:50Z Lmbuga 18 Tempo de expiración non válido. MediaWiki:Ipbexpiry 299 sysop 4098 2005-12-11T23:47:01Z Lmbuga 18 Expiración MediaWiki:Ipblocklist 300 sysop 4099 2005-12-11T23:47:15Z Lmbuga 18 Lista de enderezos IP e usuarios bloqueados MediaWiki:Ipbreason 301 sysop 4109 2005-12-11T23:48:48Z Lmbuga 18 Razón MediaWiki:Ipbsubmit 302 sysop 4110 2005-12-11T23:49:13Z Lmbuga 18 Bloquear este usuario MediaWiki:Ipusubmit 303 sysop 4111 2005-12-11T23:49:28Z Lmbuga 18 Desbloquear este enderezo MediaWiki:Ipusuccess 304 sysop 4112 2005-12-11T23:49:59Z Lmbuga 18 "$1" desbloqueado MediaWiki:Isbn 305 sysop 1327 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default ISBN MediaWiki:Isredirect 306 sysop 4113 2005-12-11T23:50:48Z Lmbuga 18 Páxina redirixida MediaWiki:Italic sample 307 sysop 4114 2005-12-11T23:51:13Z Lmbuga 18 Texto en cursiva MediaWiki:Italic tip 308 sysop 4115 2005-12-11T23:51:32Z Lmbuga 18 Texto en cursiva MediaWiki:Iteminvalidname 309 sysop 4121 2005-12-11T23:51:50Z Lmbuga 18 Hai un problema co ítem '$1', nome non válido... MediaWiki:Jan 310 sysop 4288 2005-12-12T20:24:14Z Lmbuga 18 Xan MediaWiki:January 311 sysop 4289 2005-12-12T20:24:59Z Lmbuga 18 xaneiro MediaWiki:Jul 312 sysop 4290 2005-12-12T20:25:14Z Lmbuga 18 Xul MediaWiki:July 313 sysop 4291 2005-12-12T20:25:30Z Lmbuga 18 xullo MediaWiki:Jun 314 sysop 4292 2005-12-12T20:25:58Z Lmbuga 18 Xuñ MediaWiki:June 315 sysop 4293 2005-12-12T20:35:20Z Lmbuga 18 xuño MediaWiki:Largefile 316 sysop 4295 2005-12-12T20:36:30Z Lmbuga 18 Recoméndase que as imaxes non sexan máis grandes ca 100k. MediaWiki:Last 317 sysop 4297 2005-12-12T20:38:01Z Lmbuga 18 última MediaWiki:Lastmodified 318 sysop 4298 2005-12-12T20:38:34Z Lmbuga 18 Esta páxina foi modificada por última vez o $1. MediaWiki:Lastmodifiedby 319 sysop 4299 2005-12-12T20:38:51Z Lmbuga 18 Esta páxina foi modificada por última vez ás $1 por $2. MediaWiki:Lineno 320 sysop 4301 2005-12-12T20:39:18Z Lmbuga 18 Liña $1: MediaWiki:Link sample 321 sysop 4305 2005-12-12T20:41:01Z Lmbuga 18 Título de ligazón MediaWiki:Link tip 322 sysop 4304 2005-12-12T20:40:39Z Lmbuga 18 Ligazón interna MediaWiki:Linklistsub 323 sysop 4306 2005-12-12T20:41:12Z Lmbuga 18 (Lista de ligazóns) MediaWiki:Linkshere 324 sysop 4307 2005-12-12T20:41:58Z Lmbuga 18 As seguintes páxinas ligan con esta: MediaWiki:Linkstoimage 325 sysop 4308 2005-12-12T20:42:12Z Lmbuga 18 As seguintes páxinas ligan con esta imaxe: MediaWiki:Linktrail 326 sysop 1348 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default /^([a-z]+)(.*)$/sD MediaWiki:Listadmins 327 sysop 1349 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Admins list MediaWiki:Listform 328 sysop 4309 2005-12-12T20:42:28Z Lmbuga 18 lista MediaWiki:Listingcontinuesabbrev 329 sysop 1351 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default cont. MediaWiki:Listusers 330 sysop 4310 2005-12-12T20:42:58Z Lmbuga 18 Lista de usuarios MediaWiki:Loadhist 331 sysop 4311 2005-12-12T20:43:17Z Lmbuga 18 Cargando o historial da páxina MediaWiki:Loadingrev 332 sysop 4312 2005-12-12T20:43:32Z Lmbuga 18 cargando revisión para dif MediaWiki:Localtime 333 sysop 4313 2005-12-12T20:43:46Z Lmbuga 18 Visualización da hora local MediaWiki:Lockbtn 334 sysop 4314 2005-12-12T20:44:14Z Lmbuga 18 Fechar base de datos MediaWiki:Lockconfirm 335 sysop 4315 2005-12-12T20:44:29Z Lmbuga 18 Si, realmente quero fechar a base de datos. MediaWiki:Lockdb 336 sysop 4316 2005-12-12T20:44:45Z Lmbuga 18 Fechar base de datos MediaWiki:Lockdbsuccesssub 337 sysop 4317 2005-12-12T20:44:57Z Lmbuga 18 A base de datos foi fechada con éxito MediaWiki:Lockdbsuccesstext 338 sysop 4318 2005-12-12T20:45:34Z Lmbuga 18 A base de datos foi bloqueada. Lembre quitar a fechadura unha vez que completado o seu mantemento. MediaWiki:Lockdbtext 339 sysop 4319 2005-12-12T20:46:01Z Lmbuga 18 Fechar a base de datos vai quitarlles aos usuarios a posibilidade de editar páxinas, cambiar as súas preferencias, editar as súas listas de vixilancia, e outras cousas que requiren cambios na base de datos. Por favor confirme que é o que realmente quere facer, e que vai quitar o fechamento da base de datos cando o mentemento estea rematado. MediaWiki:Locknoconfirm 340 sysop 4320 2005-12-12T20:46:16Z Lmbuga 18 Vostede non marcou o sinal de confirmación. MediaWiki:Log 341 sysop 4321 2005-12-12T20:46:30Z Lmbuga 18 Rexistros (logs) MediaWiki:Login 342 sysop 4322 2005-12-12T20:46:58Z Lmbuga 18 Acceder ao Sistema MediaWiki:Loginend 343 sysop 3107 2005-12-02T02:16:50Z MediaWiki default MediaWiki:Loginerror 344 sysop 4323 2005-12-12T20:47:17Z Lmbuga 18 Erro ao entrar ao sistema MediaWiki:Loginpagetitle 345 sysop 4324 2005-12-12T20:47:30Z Lmbuga 18 Acceso de Usuario MediaWiki:Loginproblem 346 sysop 4325 2005-12-12T20:47:58Z Lmbuga 18 Houbo algún problema co seu acceso. Inténteo de novo! MediaWiki:Loginprompt 347 sysop 4326 2005-12-12T20:48:13Z Lmbuga 18 Debe permitir as cookies para acceder a {{SITENAME}}. MediaWiki:Loginreqtext 348 sysop 1370 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default You must [[special:Userlogin|login]] to view other pages. MediaWiki:Loginreqtitle 349 sysop 4327 2005-12-12T20:49:31Z Lmbuga 18 Cómpre Acceder ao Sistema MediaWiki:Loginsuccess 350 sysop 4328 2005-12-12T20:50:17Z Lmbuga 18 Accedeu ao sistema {{SITENAME}} como "$1". MediaWiki:Loginsuccesstitle 351 sysop 4329 2005-12-12T20:50:30Z Lmbuga 18 Acceso Exitoso. MediaWiki:Logout 352 sysop 4330 2005-12-12T20:50:44Z Lmbuga 18 Saír do sistema. MediaWiki:Logouttext 353 sysop 4331 2005-12-12T20:51:02Z Lmbuga 18 Agora está fóra do sistema e é un usuario anónimo. Pode continuar usando {{SITENAME}} de xeito anónimo, ou pode acceder de novo co mesmo usuario ou con outro. Note que mentras se limpa a memoria caché do navegador, algunhas páxinas poden continuar a ser amosadas como se estivera aínda dentro do sistema. MediaWiki:Logouttitle 354 sysop 4332 2005-12-12T20:51:42Z Lmbuga 18 Saída de usuario a anónimo MediaWiki:Lonelypages 355 sysop 4333 2005-12-12T20:51:53Z Lmbuga 18 Páxinas orfas MediaWiki:Longpages 356 sysop 4334 2005-12-12T20:52:11Z Lmbuga 18 Páxinas longas MediaWiki:Longpagewarning 357 sysop 4335 2005-12-12T20:52:36Z Lmbuga 18 ATENCIÓN: Esta páxina ten $1 kilobytes; algúns navegadores poden ter problemas editando páxinas de 32kb ou máis. Por favor, considera partir a páxina en seccións máis pequenas. MediaWiki:Mailerror 358 sysop 4337 2005-12-12T20:53:37Z Lmbuga 18 Produciuse un erro ao enviar un correo-e: $1 MediaWiki:Mailmypassword 359 sysop 4338 2005-12-12T20:53:52Z Lmbuga 18 Envíame un contrasinal novo MediaWiki:Mailnologin 360 sysop 4339 2005-12-12T20:54:05Z Lmbuga 18 Non existe enderezo para o envío MediaWiki:Mailnologintext 361 sysop 4340 2005-12-12T20:54:39Z Lmbuga 18 Debe estar <a href="{{localurl:Special:Userlogin">dentro do sistema</a> e ter un enderezo de correo-e válido nas súas <a href="{{localurl:Special:Preferences}}">preferencias</a> para enviar correo-e a outros usuarios. MediaWiki:Mainpage 362 sysop 4341 2005-12-12T20:54:53Z Lmbuga 18 Portada MediaWiki:Mainpagedocfooter 363 sysop 4342 2005-12-12T20:55:10Z Lmbuga 18 Por favor mire [http://meta.wikipedia.org/wiki/MediaWiki_i18n a documentación sobre axeitar a interface] e a [http://meta.wikipedia.org/wiki/MediaWiki_User%27s_Guide guía do usuario] para obter axuda sobre o uso e a configuración do sistema. MediaWiki:Mainpagetext 364 sysop 4343 2005-12-12T20:55:23Z Lmbuga 18 Programa Wiki instalado con éxito. MediaWiki:Maintenance 365 sysop 4344 2005-12-12T20:55:47Z Lmbuga 18 Páxina de mantemento MediaWiki:Maintenancebacklink 366 sysop 4345 2005-12-12T20:56:08Z Lmbuga 18 Voltar á Páxina de Mantemento MediaWiki:Maintnancepagetext 367 sysop 4346 2005-12-12T20:56:28Z Lmbuga 18 Esta páxina ten ferramentas útiles para o mantemento diario. Algunhas destas funcións poden usar moito a base de datos logo, non prema recargar cada vez que arranxe un ítem ;-) MediaWiki:Makesysop 368 sysop 4347 2005-12-12T20:56:45Z Lmbuga 18 Facer que un usuario sexa sysop MediaWiki:Makesysopfail 369 sysop 4348 2005-12-12T20:57:20Z Lmbuga 18 O usuario "$1" non pode ser feito sysop. (Inseriu o nome correctamente?) MediaWiki:Makesysopname 370 sysop 4349 2005-12-12T20:57:32Z Lmbuga 18 Nome do usuario: MediaWiki:Makesysopok 371 sysop 4350 2005-12-12T20:57:51Z Lmbuga 18 O usuario "$1" é agora un sysop MediaWiki:Makesysopsubmit 372 sysop 4351 2005-12-12T20:58:36Z Lmbuga 18 O usuario "$1" é agora un sysop MediaWiki:Makesysoptext 373 sysop 4352 2005-12-12T20:59:33Z Lmbuga 18 Este formulario é usado polos burócratas para converter aos usuarios normais en administradores. Insira o nome do usuario e prema o botón para facelo administrador. MediaWiki:Makesysoptitle 374 sysop 4353 2005-12-12T21:00:04Z Lmbuga 18 Facer sysop a un usuario MediaWiki:Mar 375 sysop 1397 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Mar MediaWiki:March 376 sysop 5562 2006-03-17T13:07:35Z Prevert 4 marzo MediaWiki:Markaspatrolleddiff 377 sysop 4357 2005-12-12T21:01:39Z Lmbuga 18 Marcar como patrullado MediaWiki:Markaspatrolledlink 378 sysop 2330 2005-07-03T11:24:42Z MediaWiki default [$1] MediaWiki:Markaspatrolledtext 379 sysop 4356 2005-12-12T21:01:05Z Lmbuga 18 Marcar este artigo coma revisado MediaWiki:Markedaspatrolled 380 sysop 4358 2005-12-12T21:02:05Z Lmbuga 18 Marcar coma revisado MediaWiki:Markedaspatrolledtext 381 sysop 4359 2005-12-12T21:02:19Z Lmbuga 18 A revisión seleccionada foi marcada como revisada. MediaWiki:Matchtotals 382 sysop 4360 2005-12-12T21:02:35Z Lmbuga 18 A consulta "$1" correspondeuse con $2 títulos de páxina e co texto de $3 páxinas. MediaWiki:Math 383 sysop 4361 2005-12-12T21:02:53Z Lmbuga 18 Fórmulas matemáticas MediaWiki:Math bad output 384 sysop 1406 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Can't write to or create math output directory MediaWiki:Math bad tmpdir 385 sysop 1407 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Can't write to or create math temp directory MediaWiki:Math failure 386 sysop 1408 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Failed to parse MediaWiki:Math image error 387 sysop 1409 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default PNG conversion failed; check for correct installation of latex, dvips, gs, and convert MediaWiki:Math lexing error 388 sysop 1410 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default lexing error MediaWiki:Math notexvc 389 sysop 1411 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Missing texvc executable; please see math/README to configure. MediaWiki:Math sample 390 sysop 4362 2005-12-12T21:03:43Z Lmbuga 18 Insira unha fórmula aquí MediaWiki:Math syntax error 391 sysop 4363 2005-12-12T21:04:00Z Lmbuga 18 erro de sintaxe MediaWiki:Math tip 392 sysop 4364 2005-12-12T21:04:15Z Lmbuga 18 Fórmula matemática (LaTeX) MediaWiki:Math unknown error 393 sysop 4365 2005-12-12T21:04:29Z Lmbuga 18 erro descoñecido MediaWiki:Math unknown function 394 sysop 4366 2005-12-12T21:05:03Z Lmbuga 18 función descoñecida MediaWiki:May 395 sysop 4367 2005-12-12T21:05:13Z Lmbuga 18 maio MediaWiki:May long 396 sysop 4368 2005-12-12T21:05:33Z Lmbuga 18 maio MediaWiki:Media sample 397 sysop 4369 2005-12-12T21:05:47Z Lmbuga 18 Exemplo.mp3 MediaWiki:Media tip 398 sysop 4370 2005-12-12T21:06:12Z Lmbuga 18 Ligazón a ficheiro multimedia MediaWiki:Minlength 399 sysop 4379 2005-12-12T21:09:12Z Lmbuga 18 Os nomes de imaxe han ter polo menos tres letras. MediaWiki:Minoredit 400 sysop 4380 2005-12-12T21:09:25Z Lmbuga 18 Esta é unha edición pequena MediaWiki:Minoreditletter 401 sysop 1423 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default m MediaWiki:Mispeelings 402 sysop 4381 2005-12-12T21:10:02Z Lmbuga 18 Páxinas con erros ortográficos MediaWiki:Mispeelingspage 403 sysop 4382 2005-12-12T21:10:22Z Lmbuga 18 Lista de erros ortográficos comúns MediaWiki:Mispeelingstext 404 sysop 4383 2005-12-12T21:10:41Z Lmbuga 18 As seguintes páxinas teñen erros ortográficos comúns, que están listados en $1. A forma correcta de escribir pode ser dada (deste xeito). MediaWiki:Missingarticle 405 sysop 4384 2005-12-12T21:11:08Z Lmbuga 18 A base de datos non deu atopado o texto dunha páxina que debería dar atopado, nomeada "$1". Xeralmente isto é causado por seguir unha ligazón cara a un dif vello ou a unha páxina que foi borrada. Se non é o caso, pode ter atopado un erro no programa. Por favor, infórmeo ao administrador, tomando nota do URL. MediaWiki:Missingimage 406 sysop 4385 2005-12-12T21:11:42Z Lmbuga 18 Imaxe faltante $1 MediaWiki:Missinglanguagelinks 407 sysop 4386 2005-12-12T21:12:03Z Lmbuga 18 Ligazóns de Linguaxe Faltante MediaWiki:Missinglanguagelinksbutton 408 sysop 4387 2005-12-12T21:12:16Z Lmbuga 18 Atopar ligazóns de lingua perdidas para MediaWiki:Missinglanguagelinkstext 409 sysop 4388 2005-12-12T21:12:36Z Lmbuga 18 Estas páxinas non ligan coas súas contrapartidas en $1. As redireccións e as subpáxinas non son amosadas. MediaWiki:Monday 410 sysop 4389 2005-12-12T21:12:59Z Lmbuga 18 Luns MediaWiki:Moredotdotdot 411 sysop 4390 2005-12-12T21:13:10Z Lmbuga 18 Máis... MediaWiki:Move 412 sysop 4396 2005-12-12T21:14:41Z Lmbuga 18 Mover MediaWiki:Movearticle 413 sysop 4397 2005-12-12T21:15:10Z Lmbuga 18 Mover esta páxina MediaWiki:Movedto 414 sysop 4398 2005-12-12T21:15:26Z Lmbuga 18 movido a MediaWiki:Movenologin 415 sysop 4401 2005-12-12T21:17:02Z Lmbuga 18 Non está dentro do sistema MediaWiki:Movenologintext 416 sysop 4402 2005-12-12T21:17:20Z Lmbuga 18 Vostede ha ser un usuario rexistrado e estar [[Special:Userlogin|dentro do sistema]] para mover unha páxina. MediaWiki:Movepage 417 sysop 4403 2005-12-12T21:17:32Z Lmbuga 18 Mover páxina MediaWiki:Movepagebtn 418 sysop 4404 2005-12-12T21:17:46Z Lmbuga 18 Mover páxina MediaWiki:Movepagetalktext 419 sysop 4406 2005-12-12T21:36:54Z Lmbuga 18 A páxina de discusión asociada, se existe, será automaticamente movida con esta '''agás que''': *Esté a mover a páxina empregando espazos de nomes, *Xa exista unha páxina de discusión con ese nome, ou *Desactive a opción de abaixo. Nestes casos, terá que mover o mesturar a páxina manualmente se o desexa. MediaWiki:Movepagetext 420 sysop 4407 2005-12-12T21:37:32Z Lmbuga 18 Ao usar o formulario de embaixo vai cambiar o nome da páxina, movendo toda o seu historial ao novo nome. O título vello vaise converter nunha páxina de redirección ao novo título. As ligazóns cara á vella páxina non van ser cambiadas; asegúrese de [[Special:Maintenance|verficar]] se hai redireccións dobres ou crebadas. Vostede é responsábel de asegurarse que as ligazóns continúan a apuntar cara a onde se supón que deberían. Note que a páxina '''non''' vai ser movida se xa existe unha páxina co novo título, a menos que estea baleira ou sexa unha redirección e que non teña historial de edición. Isto significa que pode volver a renomear unha páxina ao seu nome antigo se comete un erro, e que non pode sobreescribir unha páxina que xa existe. ATENCIÓN! Este cambio nunha páxina popular pode ser drástico e inesperado; por favor asegúrese de que entende as consecuencias disto antes de seguir. MediaWiki:Movetalk 421 sysop 4410 2005-12-12T21:38:17Z Lmbuga 18 Mover tamén a páxina de "discusión", se cómpre. MediaWiki:Movethispage 422 sysop 4411 2005-12-12T21:38:30Z Lmbuga 18 Mover esta páxina MediaWiki:Mw math html 423 sysop 4412 2005-12-12T21:38:48Z Lmbuga 18 Se é posible HTML, se non PNG MediaWiki:Mw math mathml 424 sysop 4413 2005-12-12T21:39:01Z Lmbuga 18 MathML se é posible (experimental) MediaWiki:Mw math modern 425 sysop 4414 2005-12-12T21:39:39Z Lmbuga 18 Recomendado para as versións recentes dos navegadores MediaWiki:Mw math png 426 sysop 4415 2005-12-12T21:40:11Z Lmbuga 18 Orixinar sempre unha imaxe PNG MediaWiki:Mw math simple 427 sysop 4416 2005-12-12T21:40:33Z Lmbuga 18 HTML se é moi simple, en caso contrario PNG MediaWiki:Mw math source 428 sysop 4276 2005-12-12T02:54:18Z Xelo2004 21 Deixalo como TeX (para navegadores de texto) MediaWiki:Mycontris 429 sysop 4275 2005-12-12T02:53:40Z Xelo2004 21 As miñas contribucións MediaWiki:Mypage 430 sysop 4274 2005-12-12T02:53:23Z Xelo2004 21 A miña páxina MediaWiki:Mytalk 431 sysop 4273 2005-12-12T02:52:53Z Xelo2004 21 As miñas discusións MediaWiki:Navigation 432 sysop 4270 2005-12-12T02:51:20Z Xelo2004 21 Navegación MediaWiki:Nbytes 433 sysop 5754 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 {{PLURAL:$1|byte|bytes}} MediaWiki:Nchanges 434 sysop 4268 2005-12-12T02:50:15Z Xelo2004 21 $1 cambios MediaWiki:Newarticle 435 sysop 4267 2005-12-12T02:50:01Z Xelo2004 21 (Novo) MediaWiki:Newarticletext 436 sysop 4265 2005-12-12T02:46:37Z Xelo2004 21 <div id=newarticletext style="border: 1px solid #ccc; padding: 7px; font-size:95%;">'''O Galilibros aínda non ten ningunha páxina chamada {{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}.''' Quere vostede [[Special:Search/{{PAGENAMEE}}|procurar no Galilibros por {{PAGENAME}}]]? * '''Para comezar a páxina, comece escribindo na caixa de abaixo.''' Cando remate, prema en "Gardar a páxina". Os seus cambios serán visibles inmediatamente. * '''Se vostede é novo na Wikibooks, por favor lea primeiro [[Wikibooks:Axuda|Axuda]] e [[Wikibooks:Como editar unha páxina|Como editar unha páxina]], para asegurase de que o novo artigo non se borra.''' Por favor use a [[Wikibooks:Zona de probas|Zona de probas]] para facer experimentos de edición. * Se vostede creou esta páxina hai uns minutos e non se amosa todavía, pode ocorrir que haxa un retardo na actualización da base de datos, ou pode que se [[Wikibooks:Eliminación rápida|borrara]]. Espere uns minutos e probe a actualizar a páxina no seu navegador, ou revise [http://gl.wikibooks.org/w/index.php?title=Special%3ALog&type=delete&user=&page={{PAGENAMEE}} o rexistro de páxinas borradas] antes de intentar crear o artigo de novo. </div> MediaWiki:Newbies 437 sysop 4264 2005-12-12T02:40:17Z Xelo2004 21 usuarios noviños MediaWiki:Newimages 438 sysop 4263 2005-12-12T02:40:01Z Xelo2004 21 Galería de imaxes novas MediaWiki:Newmessages 439 sysop 4262 2005-12-12T02:39:45Z Xelo2004 21 Ten $1. MediaWiki:Newmessageslink 440 sysop 4261 2005-12-12T02:39:31Z Xelo2004 21 mensaxes novas MediaWiki:Newpage 441 sysop 4260 2005-12-12T02:39:12Z Xelo2004 21 Páxina nova MediaWiki:Newpageletter 442 sysop 1464 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default N MediaWiki:Newpages 443 sysop 4259 2005-12-12T02:38:10Z Xelo2004 21 Páxinas novas MediaWiki:Newpassword 444 sysop 4258 2005-12-12T02:37:54Z Xelo2004 21 Contrasinal novo: MediaWiki:Newtitle 445 sysop 4257 2005-12-12T02:37:33Z Xelo2004 21 Ao novo título MediaWiki:Newusersonly 446 sysop 4253 2005-12-12T02:27:13Z Xelo2004 21 (só novos usuarios) MediaWiki:Newwindow 447 sysop 4252 2005-12-12T02:26:28Z Xelo2004 21 (abre unha xanela nova) MediaWiki:Next 448 sysop 4251 2005-12-12T02:25:35Z Xelo2004 21 seguinte MediaWiki:Nextdiff 449 sysop 4250 2005-12-12T02:25:18Z Xelo2004 21 Ir ao seguinte dif → MediaWiki:Nextn 450 sysop 4249 2005-12-12T02:24:56Z Xelo2004 21 $1 seguintes MediaWiki:Nextpage 451 sysop 4248 2005-12-12T02:24:30Z Xelo2004 21 Páxina seguinte ($1) MediaWiki:Nextrevision 452 sysop 4247 2005-12-12T02:24:11Z Xelo2004 21 Revisión máis nova→ MediaWiki:Nlinks 453 sysop 4246 2005-12-12T02:14:11Z Xelo2004 21 $1 ligazóns MediaWiki:Noaffirmation 454 sysop 1476 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default You must affirm that your upload does not violate any copyrights. MediaWiki:Noarticletext 455 sysop 4421 2005-12-12T22:17:39Z Lmbuga 18 <div style="border: 1px solid #ccc; padding: 7px; background-color: #fff; color: #000">'''Galilibros non ten ningún artigo con este mesmo nome.''' * '''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} Comezar o artigo {{PAGENAME}}]'''. * [[{{ns:special}}:Search/{{PAGENAMEE}}|Buscar {{PAGENAME}}]] noutros artigos. * [[wikt:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|Buscar {{PAGENAME}}]] na Galipedia, o noso proxecto principal de enciclopedia. * [[wikt:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|Buscar {{PAGENAME}}]] no Galizionario, o noso proxecto irmán de dicionario. * [[Commons:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|Buscar {{PAGENAME}}]] en Commons, o noso almacén de imaxes, música, sons e vídeo. * [[Special:Whatlinkshere/{{NAMESPACE}}:{{PAGENAMEE}}|Buscar páxinas que enlacen con este título]]. ---- * '''Se vostede creou esta páxina hai uns minutos e non se amosa todavía, pode ocorrir que haxa un retardo na actualización da base de datos.''' Probe [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=purge}} purgar] para baleirar a memoria caché do navegador, se non espere un pouco antes de intentar crear a páxina de novo, por favor. * Se vostede creou a artigo co mesmo título con anterioridade, pode ocorrir que se borrara. Vexa [[Wikibooks:Eliminación rápida]] para comprobar os posibles motivos. </div> MediaWiki:Noblockreason 456 sysop 1478 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default You must supply a reason for the block. MediaWiki:Noconnect 457 sysop 4243 2005-12-12T02:10:13Z Xelo2004 21 Sentímolo! A wiki está experimentando algunhas dificultades técnicas, e non se pode contactar o servidor de base de datos. $1 MediaWiki:Nocontribs 458 sysop 4242 2005-12-12T02:09:56Z Xelo2004 21 Non se deron atopados cambios con eses criterios. MediaWiki:Nocookieslogin 459 sysop 4241 2005-12-12T02:09:51Z Xelo2004 21 {{SITENAME}} usa cookies para rexistrar aos usuarios. Ten as cookies deshabilitadas. Por favor, habilíteas e inténteo de novo. MediaWiki:Nocookiesnew 460 sysop 4240 2005-12-12T02:09:44Z Xelo2004 21 A conta de usuario foi creada, pero non está rexistrado. {{SITENAME}} usa cookies para o rexistro. Ten deshabilitadas as cookies. Por favor, habilíteas, e logo rexístrese co seu novo nome de usuario e contrasinal. MediaWiki:Nocreativecommons 461 sysop 4235 2005-12-12T02:00:49Z Xelo2004 21 A opción de metadatos Creative Commons RDF está desactivada neste servidor. MediaWiki:Nocredits 462 sysop 4236 2005-12-12T02:00:51Z Xelo2004 21 Non hai información de créditos dispoñíbel para esta páxina. MediaWiki:Nodb 463 sysop 4237 2005-12-12T02:00:54Z Xelo2004 21 Non se pode seleccionar a base de datos $1 MediaWiki:Nodublincore 464 sysop 4238 2005-12-12T02:01:11Z Xelo2004 21 A opción de metadatos Dublin Core RDF está desactivada neste servidor. MediaWiki:Noemail 465 sysop 4226 2005-12-12T01:46:42Z Xelo2004 21 Non hai enderezo de correo-e rexistrado para o usuario "$1". MediaWiki:Noemailtext 466 sysop 4228 2005-12-12T01:46:50Z Xelo2004 21 Este usuario non rexistrou un enderezo de correo-e válido, ou elixiu non recibir correo-e doutros usuarios. MediaWiki:Noemailtitle 467 sysop 4229 2005-12-12T01:46:53Z Xelo2004 21 Sen enderezo de correo electrónico MediaWiki:Nogomatch 468 sysop 4230 2005-12-12T01:47:03Z Xelo2004 21 Non existe unha páxina con este título exacto, probe facer unha procura en todo o texto. MediaWiki:Nohistory 469 sysop 4231 2005-12-12T01:47:14Z Xelo2004 21 Non existe un historial de edicións para esta páxina. MediaWiki:Noimages 470 sysop 4234 2005-12-12T01:47:24Z Xelo2004 21 Non hai imaxes para ver. MediaWiki:Nolinkshere 471 sysop 4221 2005-12-12T01:40:07Z Xelo2004 21 Ningunha páxina liga con esta. MediaWiki:Nolinkstoimage 472 sysop 4222 2005-12-12T01:40:12Z Xelo2004 21 Ningunha páxina liga con esta imaxe. MediaWiki:Noname 473 sysop 4225 2005-12-12T01:40:23Z Xelo2004 21 Non especificou un nome de usuario válido. MediaWiki:Nonefound 474 sysop 4216 2005-12-12T01:34:52Z Xelo2004 21 '''Nota''': as procuras sen éxito son causadas usualmente por procurar usando palabras usuais como "ter" e "desde", que non están indizadas, ou por especificar máis dunha palabra de procura (só as páxinas que teñan todas as palabras van aparecer no resultado). MediaWiki:Nonunicodebrowser 475 sysop 4215 2005-12-12T01:34:48Z Xelo2004 21 <ATENCIÓN: O seu navegador non soporta Unicode, por favor cámbieo antes de editar un artigo. MediaWiki:Nospecialpagetext 476 sysop 4217 2005-12-12T01:35:01Z Xelo2004 21 Pediu unha páxina especial que non está recoñecida pola wiki. MediaWiki:Nosuchaction 477 sysop 4218 2005-12-12T01:35:06Z Xelo2004 21 Non existe esa acción MediaWiki:Nosuchactiontext 478 sysop 4219 2005-12-12T01:35:06Z Xelo2004 21 A acción especificada pola URL non é recoñecida polo wiki MediaWiki:Nosuchspecialpage 479 sysop 4209 2005-12-12T01:28:24Z Xelo2004 21 Non existe esa páxina especial MediaWiki:Nosuchuser 480 sysop 4210 2005-12-12T01:28:27Z Xelo2004 21 Non hai ningún usuario co nome "$1". Verifique a sintaxe, ou use o formulario a continuación para crear unha nova conta de usuario. MediaWiki:Nosuchusershort 481 sysop 4211 2005-12-12T01:28:45Z Xelo2004 21 Non hai un usuario co nome "$1". Verifique o nome que inseriu. MediaWiki:Notacceptable 482 sysop 4212 2005-12-12T01:28:49Z Xelo2004 21 O servidor wiki non pode fornecer datos nun formato que o seu cliente poda ler. MediaWiki:Notanarticle 483 sysop 4213 2005-12-12T01:29:02Z Xelo2004 21 Non é unha páxina de contido MediaWiki:Notargettext 484 sysop 4214 2005-12-12T01:29:03Z Xelo2004 21 Non especificou a páxina ou o usuario no cal facer esta función. MediaWiki:Notargettitle 485 sysop 4208 2005-12-12T01:23:46Z Xelo2004 21 Sen obxectivo MediaWiki:Note 486 sysop 4207 2005-12-12T01:23:39Z Xelo2004 21 Nota: MediaWiki:Notextmatches 487 sysop 4206 2005-12-12T01:23:36Z Xelo2004 21 Non coincide ningún texto de páxina MediaWiki:Notitlematches 488 sysop 4205 2005-12-12T01:23:33Z Xelo2004 21 Non coincide ningún título de páxina MediaWiki:Notloggedin 489 sysop 4204 2005-12-12T01:23:31Z Xelo2004 21 Fóra do sistema MediaWiki:Nov 490 sysop 1512 2005-06-25T11:05:03Z MediaWiki default Nov MediaWiki:November 491 sysop 4198 2005-12-12T01:15:18Z Xelo2004 21 novembro MediaWiki:Nowatchlist 492 sysop 4199 2005-12-12T01:15:19Z Xelo2004 21 Non ten ítems na súa lista de vixilancia. MediaWiki:Nowiki sample 493 sysop 4200 2005-12-12T01:15:22Z Xelo2004 21 Insira aquí un texto non formatado MediaWiki:Nowiki tip 494 sysop 4201 2005-12-12T01:15:23Z Xelo2004 21 Ignorar o formato wiki MediaWiki:Nstab-category 495 sysop 4202 2005-12-12T01:15:35Z Xelo2004 21 Categoría MediaWiki:Nstab-help 496 sysop 4193 2005-12-12T01:04:41Z Xelo2004 21 Axuda MediaWiki:Nstab-image 497 sysop 4194 2005-12-12T01:04:44Z Xelo2004 21 Imaxe MediaWiki:Nstab-main 498 sysop 4195 2005-12-12T01:04:45Z Xelo2004 21 Artigo MediaWiki:Nstab-media 499 sysop 2536 2005-07-29T10:38:36Z MediaWiki default Media page MediaWiki:Nstab-mediawiki 500 sysop 4196 2005-12-12T01:04:46Z Xelo2004 21 Mensaxe MediaWiki:Nstab-special 501 sysop 4197 2005-12-12T01:04:49Z Xelo2004 21 Especial MediaWiki:Nstab-template 502 sysop 4189 2005-12-12T01:01:25Z Xelo2004 21 Modelo MediaWiki:Nstab-user 503 sysop 4190 2005-12-12T01:01:27Z Xelo2004 21 Páxina de usuario MediaWiki:Nstab-wp 504 sysop 4191 2005-12-12T01:01:28Z Xelo2004 21 Acerca de MediaWiki:Numauthors 505 sysop 4192 2005-12-12T01:01:29Z Xelo2004 21 Número de autores distintos (artigo): $1 MediaWiki:Numedits 506 sysop 4185 2005-12-12T00:57:52Z Xelo2004 21 Número de edicións (artigo): $1 MediaWiki:Numtalkauthors 507 sysop 4186 2005-12-12T00:57:53Z Xelo2004 21 Número de autores distintos (páxina de discusión): $1 MediaWiki:Numtalkedits 508 sysop 4187 2005-12-12T00:57:55Z Xelo2004 21 Número de edicións (páxina de discusión): $1 MediaWiki:Numwatchers 509 sysop 4188 2005-12-12T00:57:56Z Xelo2004 21 Número de vixiladores: $1 MediaWiki:Nviews 510 sysop 4181 2005-12-12T00:55:21Z Xelo2004 21 $1 vistas MediaWiki:Oct 511 sysop 4182 2005-12-12T00:55:23Z Xelo2004 21 Out MediaWiki:October 512 sysop 4183 2005-12-12T00:55:30Z Xelo2004 21 outubro MediaWiki:Ok 513 sysop 4184 2005-12-12T00:55:32Z Xelo2004 21 Aceptar MediaWiki:Oldpassword 514 sysop 4177 2005-12-12T00:45:35Z Xelo2004 21 Contrasinal vello MediaWiki:Orig 515 sysop 4178 2005-12-12T00:45:38Z Xelo2004 21 orix MediaWiki:Orphans 516 sysop 4179 2005-12-12T00:45:40Z Xelo2004 21 Páxinas orfas MediaWiki:Othercontribs 517 sysop 4180 2005-12-12T00:45:46Z Xelo2004 21 Baseado no traballo de $1. MediaWiki:Otherlanguages 518 sysop 4173 2005-12-12T00:42:52Z Xelo2004 21 Outras linguas MediaWiki:Others 519 sysop 4174 2005-12-12T00:42:55Z Xelo2004 21 outros MediaWiki:Pagemovedsub 520 sysop 4175 2005-12-12T00:42:56Z Xelo2004 21 O movemento foi un éxito MediaWiki:Pagemovedtext 521 sysop 4176 2005-12-12T00:43:01Z Xelo2004 21 A páxina "[[$1]]" foi movida a "[[$2]]". MediaWiki:Pagetitle 522 sysop 1544 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default $1 - {{SITENAME}} MediaWiki:Passwordremindertext 523 sysop 4170 2005-12-12T00:39:20Z Xelo2004 21 Alguén (probablemente vostede, desde o enderezo IP $1) pediu que lle enviáramos un novo contrasinal para entrar en {{SITENAME}}. O contrasinal de "$2" é agora "$3". Pode entrar no sistema e cambiar o seu contrasinal agora. MediaWiki:Passwordremindertitle 524 sysop 4169 2005-12-12T00:39:19Z Xelo2004 21 Recordatorio do contrasinal de {{SITENAME}} MediaWiki:Passwordsent 525 sysop 4171 2005-12-12T00:39:30Z Xelo2004 21 Un contrasinal novo foi enviado ao enderezo de correo-e rexistrado para "$1". Por favor, rexístrese de novo após recibilo. MediaWiki:Perfcached 526 sysop 4164 2005-12-12T00:34:49Z Xelo2004 21 A información seguinte é da memoria caché e pode ser que non estea completamente actualizada: MediaWiki:Perfdisabled 527 sysop 4165 2005-12-12T00:34:51Z Xelo2004 21 Sentímolo! Esta funcionalidade foi desabilitada temporalmente porque fai moi lenta a base de datos até o punto no que non se pode usar o wiki. MediaWiki:Perfdisabledsub 528 sysop 4166 2005-12-12T00:34:55Z Xelo2004 21 Aquí hai unha copia almacenada de $1: MediaWiki:Personaltools 529 sysop 4168 2005-12-12T00:35:01Z Xelo2004 21 Ferramentas personais MediaWiki:Popularpages 530 sysop 4159 2005-12-12T00:31:08Z Xelo2004 21 Páxinas populares MediaWiki:Portal 531 sysop 4160 2005-12-12T00:31:08Z Xelo2004 21 Portal da comunidade MediaWiki:Portal-url 532 sysop 4161 2005-12-12T00:31:20Z Xelo2004 21 Wikibooks:Portal da comunidade MediaWiki:Postcomment 533 sysop 4162 2005-12-12T00:31:23Z Xelo2004 21 Pór un comentario MediaWiki:Poweredby 534 sysop 4163 2005-12-12T00:31:32Z Xelo2004 21 {{SITENAME}} utiliza [http://www.mediawiki.org/ MediaWiki], un motor wiki de código aberto. MediaWiki:Powersearch 535 sysop 4154 2005-12-12T00:25:46Z Xelo2004 21 Procurar MediaWiki:Powersearchtext 536 sysop 4155 2005-12-12T00:25:47Z Xelo2004 21 Procurar nos espazos de nomes : $1 $2 Lista de redireccións   Procurar $3 $9 MediaWiki:Preferences 537 sysop 4156 2005-12-12T00:25:49Z Xelo2004 21 Preferencias MediaWiki:Prefs-help-userdata 538 sysop 1560 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default * Real name (optional): if you choose to provide it this will be used for giving you attribution for your work. * Email (optional): Enables people to contact you through the website without you having to reveal your email address to them, and it can be used to send you a new password if you forget it. MediaWiki:Prefs-misc 539 sysop 4147 2005-12-12T00:21:12Z Xelo2004 21 Preferencias varias MediaWiki:Prefs-personal 540 sysop 4148 2005-12-12T00:21:13Z Xelo2004 21 Información do usuario MediaWiki:Prefs-rc 541 sysop 4149 2005-12-12T00:21:18Z Xelo2004 21 Cambios recentes e visualización de stubs MediaWiki:Prefslogintext 542 sysop 1564 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default You are logged in as "$1". Your internal ID number is $2. See [[Project:User preferences help]] for help deciphering the options. MediaWiki:Prefsnologin 543 sysop 4150 2005-12-12T00:21:20Z Xelo2004 21 Non está dentro do sistema MediaWiki:Prefsnologintext 544 sysop 4151 2005-12-12T00:21:26Z Xelo2004 21 Debe estar <a href="{{localurl:Special:Userlogin}}">dentro do sistema</a> para modificar as preferencias de usuario. MediaWiki:Prefsreset 545 sysop 4153 2005-12-12T00:21:29Z Xelo2004 21 As preferencias foron postas cos valores orixinais. MediaWiki:Preview 546 sysop 4140 2005-12-12T00:16:54Z Xelo2004 21 Visión previa MediaWiki:Previewconflict 547 sysop 4141 2005-12-12T00:16:57Z Xelo2004 21 Esta vista previa amosa o texto na área superior tal e como aparecerá se escolle gardar. MediaWiki:Previewnote 548 sysop 4143 2005-12-12T00:17:01Z Xelo2004 21 Lembre que esta é só unha vista previa e que non foi gardada aínda! MediaWiki:Previousdiff 549 sysop 4144 2005-12-12T00:17:04Z Xelo2004 21 ← Ir ao dif anterior MediaWiki:Previousrevision 550 sysop 4145 2005-12-12T00:17:08Z Xelo2004 21 ←Revisión máis vella MediaWiki:Prevn 551 sysop 4142 2005-12-12T00:17:01Z Xelo2004 21 $1 previos MediaWiki:Printableversion 552 sysop 4136 2005-12-12T00:07:38Z Xelo2004 21 Versión para imprimir MediaWiki:Printsubtitle 553 sysop 4133 2005-12-12T00:07:29Z Xelo2004 21 (Desde {{SERVER}}) MediaWiki:Protect 554 sysop 4128 2005-12-12T00:00:44Z Xelo2004 21 Protexer MediaWiki:Protectcomment 555 sysop 4129 2005-12-12T00:00:48Z Xelo2004 21 Razón para protexelo MediaWiki:Protectedarticle 556 sysop 4130 2005-12-12T00:00:49Z Xelo2004 21 $1 foi protexido MediaWiki:Protectedpage 557 sysop 4131 2005-12-12T00:00:51Z Xelo2004 21 Páxina protexida MediaWiki:Protectedpagewarning 558 sysop 4132 2005-12-12T00:01:12Z Xelo2004 21 ATENCIÓN: Esta páxina foi pechada de xeito que só os usuarios con privilexios de administrador do sistema pode editala. Asegúrese que está a seguir a [[Wikibooks:Protected_page_guidelines|guía das páxinas protexidas]]. MediaWiki:Protectedtext 559 sysop 4122 2005-12-11T23:55:57Z Xelo2004 21 Esta páxina foi bloqueada para previr a súa edición; hai diversas razóns que apoian esta decisión. Ver [[Wikibooks:Protected page]]. Podes ver e copiar o código fonte desta páxina: MediaWiki:Protectlogpage 560 sysop 4123 2005-12-11T23:55:57Z Xelo2004 21 Rexistro_de_protección MediaWiki:Protectlogtext 561 sysop 4127 2005-12-11T23:56:29Z Xelo2004 21 Abaixo amosamos unha lista dos bloqueos e desbloqueos de páxinas. Vexa [[Project:Páxina protexida]] para máis información. MediaWiki:Protectmoveonly 562 sysop 4124 2005-12-11T23:55:58Z Xelo2004 21 Protexer só dos movementos MediaWiki:Protectpage 563 sysop 4125 2005-12-11T23:56:22Z Xelo2004 21 Páxina protexida MediaWiki:Protectreason 564 sysop 1586 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default (give a reason) MediaWiki:Protectsub 565 sysop 4126 2005-12-11T23:56:26Z Xelo2004 21 (Protexendo "$1") MediaWiki:Protectthispage 566 sysop 4116 2005-12-11T23:51:33Z Xelo2004 21 Protexer esta páxina MediaWiki:Proxyblocker 567 sysop 4117 2005-12-11T23:51:37Z Xelo2004 21 Bloqueador de proxy MediaWiki:Proxyblockreason 568 sysop 4119 2005-12-11T23:51:44Z Xelo2004 21 O seu enderezo de IP foi bloqueado porque é un proxy aberto. Por favor contacte ao seu fornecedor de acceso a internet ou ao seu soporte técnico e infórmeslle deste grave problema de seguridade. MediaWiki:Proxyblocksuccess 569 sysop 4118 2005-12-11T23:51:44Z Xelo2004 21 Feito. MediaWiki:Pubmedurl 570 sysop 1592 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=$1 MediaWiki:Qbbrowse 571 sysop 4120 2005-12-11T23:51:46Z Xelo2004 21 Navegar MediaWiki:Qbedit 572 sysop 4103 2005-12-11T23:48:33Z Xelo2004 21 Editar MediaWiki:Qbfind 573 sysop 4104 2005-12-11T23:48:35Z Xelo2004 21 Procurar MediaWiki:Qbmyoptions 574 sysop 4105 2005-12-11T23:48:36Z Xelo2004 21 As miñas páxinas MediaWiki:Qbpageinfo 575 sysop 4106 2005-12-11T23:48:38Z Xelo2004 21 Contexto MediaWiki:Qbpageoptions 576 sysop 4108 2005-12-11T23:48:40Z Xelo2004 21 Esta páxina MediaWiki:Qbsettings 577 sysop 4089 2005-12-11T23:45:42Z Xelo2004 21 Opcións da barra rápida MediaWiki:Qbsettingsnote 578 sysop 1600 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default This preference only works in the 'Standard' and the 'CologneBlue' skin. MediaWiki:Qbspecialpages 579 sysop 4090 2005-12-11T23:45:43Z Xelo2004 21 Páxinas especiais MediaWiki:Querybtn 580 sysop 1602 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Submit query MediaWiki:Querysuccessful 581 sysop 1603 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Query successful MediaWiki:Randompage 582 sysop 4091 2005-12-11T23:45:44Z Xelo2004 21 Páxina aleatoria MediaWiki:Randompage-url 583 sysop 2364 2005-07-03T11:24:42Z MediaWiki default Special:Random MediaWiki:Range block disabled 584 sysop 4093 2005-12-11T23:45:45Z Xelo2004 21 La funcionalidade de sysop de crear rangos de bloqueos está deshabilitada. MediaWiki:Rchide 585 sysop 4094 2005-12-11T23:45:47Z Xelo2004 21 no formulario $4; $1 edicións pequenas; $2 espazos de nomes secundarios; $3 edicións múltiples. MediaWiki:Rclinks 586 sysop 4081 2005-12-11T23:41:55Z Xelo2004 21 Amosar os últimos $1 cambios dos últimos $2 días. $3 MediaWiki:Rclistfrom 587 sysop 4078 2005-12-11T23:41:02Z Xelo2004 21 Amosar os cambios novos desde $1. MediaWiki:Rcliu 588 sysop 4076 2005-12-11T23:41:00Z Xelo2004 21 ; $1 edicións de usuarios que non estaban dentro do sistema MediaWiki:Rcloaderr 589 sysop 4075 2005-12-11T23:40:58Z Xelo2004 21 Cargando os cambios recentes MediaWiki:Rclsub 590 sysop 4074 2005-12-11T23:40:52Z Xelo2004 21 (para páxinas enlazadas dende "$1") MediaWiki:Rcnote 591 sysop 4073 2005-12-11T23:40:52Z Xelo2004 21 Abaixo amósanse os últimos $1 cambios nos últimos $2 días. MediaWiki:Rcnotefrom 592 sysop 4055 2005-12-11T23:35:34Z Xelo2004 21 Abaixo amósanse os cambios desde $2 (amósanse até $1). MediaWiki:Rcpatroldisabled 593 sysop 4056 2005-12-11T23:35:40Z Xelo2004 21 Patrulla de Cambios Recentes deshabilitada MediaWiki:Rcpatroldisabledtext 594 sysop 4057 2005-12-11T23:35:42Z Xelo2004 21 A funcionalidade de Patrulla de Cambios Recentes está deshabilitada actualmente MediaWiki:Readonly 595 sysop 4058 2005-12-11T23:35:47Z Xelo2004 21 Base de datos pechada MediaWiki:Readonlytext 596 sysop 4059 2005-12-11T23:35:53Z Xelo2004 21 A base de datos na actualidade está pechada a novas entradas e outras modificacións, probablemente debido a rutinas de mantemento da base de datos, tras as que voltará a normalidade. O administrador que a fechou deu esta explicación: $1 MediaWiki:Readonlywarning 597 sysop 4044 2005-12-11T23:32:09Z Xelo2004 21 ATENCIÓN: A base de datos foi fechada para facer mantemento, polo que non vai poder gardar as súas edicións por agora. Se cadra pode cortar e pegar o texto nun ficheiro de texto e gardalo para despois. MediaWiki:Recentchanges 598 sysop 4043 2005-12-11T23:31:56Z Xelo2004 21 Cambios recentes MediaWiki:Recentchanges-url 599 sysop 1621 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Special:Recentchanges MediaWiki:Recentchangescount 600 sysop 4041 2005-12-11T23:31:55Z Xelo2004 21 Número de títulos en cambios recentes MediaWiki:Recentchangeslinked 601 sysop 4040 2005-12-11T23:31:53Z Xelo2004 21 Cambios relacionados MediaWiki:Recentchangestext 602 sysop 4597 2005-12-28T19:33:46Z Prevert 4 <div style="font-size:90%; font-spacing:1pt; border: #cccccc 1px solid; padding: 10px;"> '''Proxectos''': [[meta:Special:Recentchanges|Meta]] - [[w:Special:Recentchanges|Galipedia]] - [[wikt:Special:Recentchanges|Galizionario]] - [[s:Special:Recentchanges|Wikisource]] - [[commons:Special:Recentchanges|Commons]] - [[Wikispecies:Special:Recentchanges|Wikispecies]] - [[:en:n:Special:Recentchanges|Wikinews]] - [[q:Special:Recentchanges|Wikiquote]] '''Galilibros''': [[Wikibooks:Mantemento|Mantemento]] - [[Wikibooks:Wikiproxecto|Wikiproxecto]] - [[Wikibooks:Lista de modelos|Modelos]] - [[Wikibooks:Política e normas|Política e normas]] - [[Wikibooks:Marcadores de licenza de imaxe|Marcadores de imaxe]] || [[Wikibooks:Zona de probas|Zona de probas]] '''Usuarios''': [[Wikibooks:A Taberna|A Taberna]] || [[Wikibooks:Wikiproxecto Categorías|Debate Categorías]] '''Artigos solicitados''': [[Wikibooks:Libros Destacados]]. '''Estatísticas''': [[Special:Statistics|O Galilibros ten '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' artigos de librería na actualidade]] </div> Nesta páxina pode seguir os cambios máis recentes no wiki.  [[an:Special:Recentchanges]] [[ast:Especial:Recentchanges]] [[bg:Special:Recentchanges]] [[ca:Especial:Recentchanges]] [[da:Speciel:Recentchanges]] [[de:Spezial:Recentchanges]] [[en:Special:Recentchanges]] [[es:Especial:Recentchanges]] [[et:Special:Recentchanges]] [[fi:Toiminnot:Recentchanges]] [[fr:Special:Recentchanges]] [[it:Speciale:Recentchanges]] [[ja:特別:Recentchanges]] [[mi:Special:Recentchanges]] [[nl:Speciaal:Recentchanges]] [[no:Spesial:Recentchanges]] [[nn:Special:Recentchanges]] [[pl:Specjalna:Recentchanges]] [[pt:Especial:Recentchanges]] [[ru:Special:Recentchanges]] [[sv:Special:Recentchanges]] [[zh:Special:Recentchanges]] MediaWiki:Redirectedfrom 603 sysop 3989 2005-12-11T23:10:20Z Xelo2004 21 (Redirixido dende $1) MediaWiki:Remembermypassword 604 sysop 3985 2005-12-11T23:06:54Z Xelo2004 21 Lembrar o meu contrasinal entre sesións. MediaWiki:Removechecked 605 sysop 3986 2005-12-11T23:06:58Z Xelo2004 21 Quitar da lista de vixilancia os ítems seleccionados MediaWiki:Removedwatch 606 sysop 3987 2005-12-11T23:06:59Z Xelo2004 21 Quitado da lista de vixilancia MediaWiki:Removedwatchtext 607 sysop 3988 2005-12-11T23:07:01Z Xelo2004 21 A páxina "$1" foi quitada da súa lista de vixilancia MediaWiki:Removingchecked 608 sysop 3975 2005-12-11T23:03:28Z Xelo2004 21 Quitando os ítems pedidos da lista de vixilancia... MediaWiki:Resetprefs 609 sysop 3930 2005-12-11T22:46:41Z Xelo2004 21 Voltar as preferencias ao inicio MediaWiki:Restorelink 610 sysop 3912 2005-12-11T22:43:53Z Xelo2004 21 $1 edicións borradas MediaWiki:Resultsperpage 611 sysop 3915 2005-12-11T22:44:03Z Xelo2004 21 Cantidade de peticións a amosar por páxina MediaWiki:Retrievedfrom 612 sysop 3916 2005-12-11T22:44:05Z Xelo2004 21 Traído desde "$1" MediaWiki:Returnto 613 sysop 3900 2005-12-11T22:39:32Z Xelo2004 21 Voltar a $1. MediaWiki:Retypenew 614 sysop 3898 2005-12-11T22:39:23Z Xelo2004 21 Inserir outra vez o novo contrasinal MediaWiki:Reupload 615 sysop 3901 2005-12-11T22:39:34Z Xelo2004 21 Volver a cagar MediaWiki:Reuploaddesc 616 sysop 3899 2005-12-11T22:39:32Z Xelo2004 21 Voltar ao formulario de carga. MediaWiki:Reverted 617 sysop 3902 2005-12-11T22:39:41Z Xelo2004 21 Voltado a unha versión anterior MediaWiki:Revertimg 618 sysop 1640 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default rev MediaWiki:Revertpage 619 sysop 3888 2005-12-11T22:35:45Z Xelo2004 21 Desfíxose a edición de $2, cambiado á última versión feita por $1 MediaWiki:Revhistory 620 sysop 3889 2005-12-11T22:35:50Z Xelo2004 21 Historial de revisións MediaWiki:Revisionasof 621 sysop 3891 2005-12-11T22:35:58Z Xelo2004 21 Revisión como estaba o $1 MediaWiki:Revisionasofwithlink 622 sysop 3880 2005-12-11T22:33:58Z Xelo2004 21 Revisión do $1; $2 $3 | $4 MediaWiki:Revnotfound 623 sysop 3881 2005-12-11T22:33:58Z Xelo2004 21 A revisión non foi atopada MediaWiki:Revnotfoundtext 624 sysop 3882 2005-12-11T22:34:01Z Xelo2004 21 A revisión vella que pediu non se deu atopada. Por favor verifique o URL que utilizou para acceder a esta páxina. MediaWiki:Rfcurl 625 sysop 2545 2005-07-29T10:38:36Z MediaWiki default http://www.ietf.org/rfc/rfc$1.txt MediaWiki:Rights 626 sysop 3872 2005-12-11T22:31:49Z Xelo2004 21 Permisos: MediaWiki:Rollback 627 sysop 3874 2005-12-11T22:31:53Z Xelo2004 21 Desfacer edicións MediaWiki:Rollback short 628 sysop 3860 2005-12-11T22:29:18Z Xelo2004 21 Desfacer MediaWiki:Rollbackfailed 629 sysop 3861 2005-12-11T22:29:20Z Xelo2004 21 Houbo un fallo ao desfacer edicións MediaWiki:Rollbacklink 630 sysop 3862 2005-12-11T22:29:21Z Xelo2004 21 desfacer MediaWiki:Rows 631 sysop 3864 2005-12-11T22:29:26Z Xelo2004 21 Filas MediaWiki:Saturday 632 sysop 3850 2005-12-11T22:26:14Z Xelo2004 21 Sábado MediaWiki:Savearticle 633 sysop 3849 2005-12-11T22:25:36Z Xelo2004 21 Gardar a páxina MediaWiki:Savedprefs 634 sysop 3848 2005-12-11T22:25:34Z Xelo2004 21 As súas preferencias foron gardadas. MediaWiki:Savefile 635 sysop 3846 2005-12-11T22:25:31Z Xelo2004 21 Garda o ficheiro MediaWiki:Savegroup 636 sysop 3837 2005-12-11T22:23:13Z Xelo2004 21 Gardar o Grupo MediaWiki:Saveprefs 637 sysop 3838 2005-12-11T22:23:14Z Xelo2004 21 Gardar as preferencias MediaWiki:Saveusergroups 638 sysop 3839 2005-12-11T22:23:19Z Xelo2004 21 Gardar Grupos de Usuarios MediaWiki:Search 639 sysop 3827 2005-12-11T22:14:52Z Xelo2004 21 Procura MediaWiki:Searchdisabled 640 sysop 3828 2005-12-11T22:14:54Z Xelo2004 21 As procuras en {{SITENAME}} están deshabilitadas por cuestións de performance. Mentras tanto pode procurar usando Google. Note que os seus índices do contido de {{SITENAME}} poden estar desactualizados. MediaWiki:Searchquery 641 sysop 3814 2005-12-11T22:09:04Z Xelo2004 21 Para a consulta "$1" MediaWiki:Searchresults 642 sysop 3815 2005-12-11T22:09:06Z Xelo2004 21 Resultados da procura MediaWiki:Searchresultshead 643 sysop 3816 2005-12-11T22:09:08Z Xelo2004 21 Opcións dos resultados da procura MediaWiki:Searchresulttext 644 sysop 3817 2005-12-11T22:09:12Z Xelo2004 21 Para máis información debe ir a [[{{SITENAME}}:Procura|Procuras na {{SITENAME}}]]. MediaWiki:Sectionlink 645 sysop 2646 2005-08-19T23:13:13Z MediaWiki default → MediaWiki:Selectnewerversionfordiff 646 sysop 3797 2005-12-11T22:02:58Z Xelo2004 21 Seleccione unha versión máis nova para a comparación MediaWiki:Selectolderversionfordiff 647 sysop 3798 2005-12-11T22:03:00Z Xelo2004 21 Seleccione unha versión máis vella para a comparación MediaWiki:Selectonly 648 sysop 1670 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Only read-only queries are allowed. MediaWiki:Selflinks 649 sysop 3799 2005-12-11T22:03:01Z Xelo2004 21 Páxinas con auto-ligazóns MediaWiki:Selflinkstext 650 sysop 3801 2005-12-11T22:03:03Z Xelo2004 21 As seguintes páxinas teñen unha ligazón cara se mismas, e iso non debe pasar. MediaWiki:Sep 651 sysop 3789 2005-12-11T22:00:25Z Xelo2004 21 Set MediaWiki:September 652 sysop 3790 2005-12-11T22:00:27Z Xelo2004 21 setembro MediaWiki:Seriousxhtmlerrors 653 sysop 1675 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default There were serious xhtml markup errors detected by tidy. MediaWiki:Servertime 654 sysop 3791 2005-12-11T22:00:29Z Xelo2004 21 A hora do servidor agora é MediaWiki:Set rights fail 655 sysop 3786 2005-12-11T21:58:11Z Xelo2004 21 Os permisos de usuario para "$1" non poden ser cambiados. (Escribiu o nome correctamente?) MediaWiki:Set user rights 656 sysop 3785 2005-12-11T21:58:10Z Xelo2004 21 Dar permisos de usuario MediaWiki:Setbureaucratflag 657 sysop 3784 2005-12-11T21:58:08Z Xelo2004 21 Pór a opción de burócrata MediaWiki:Sharedupload 658 sysop 3774 2005-12-11T21:55:21Z Xelo2004 21 {| align=center border=0 cellpadding=3 cellspacing=3 style="border: solid #aaa 1px; background: #f9f9f9; font-size: 100%;" |- | [[Image:Commons-logo.svg|20px|Wikimedia Commons Logo]] |Este ficheiro procede de [[Commons:Main Page|Wikimedia Commons]]. Por favor vexa a páxina coa '''[[Commons:Image:{{PAGENAME}}|información da licenza de uso]]''' en Commons. |} MediaWiki:Shortpages 659 sysop 3768 2005-12-11T21:53:02Z Xelo2004 21 Páxinas curtas MediaWiki:Show 660 sysop 3767 2005-12-11T21:53:00Z Xelo2004 21 Amosar MediaWiki:Showbigimage 661 sysop 3766 2005-12-11T21:52:59Z Xelo2004 21 Descargar a versión de alta resolución ($1x$2, $3 KB) MediaWiki:Showhideminor 662 sysop 3759 2005-12-11T21:48:53Z Xelo2004 21 $1 as edicións pequenas | $2 os bots | $3 os usuarios dentro do sistema | $4 edicións revisadas. MediaWiki:Showingresults 663 sysop 3756 2005-12-11T21:48:29Z Xelo2004 21 Amosando $1 resultados comezando co número $2. MediaWiki:Showingresultsnum 664 sysop 3754 2005-12-11T21:48:05Z Xelo2004 21 Amosando $3 resultados comezando co número $2. MediaWiki:Showlast 665 sysop 3750 2005-12-11T21:47:05Z Xelo2004 21 Amosar as últimas $1 imaxes ordenadas $2. MediaWiki:Showpreview 666 sysop 3747 2005-12-11T21:46:33Z Xelo2004 21 Amosar vista previa MediaWiki:Showtoc 667 sysop 3746 2005-12-11T21:46:21Z Xelo2004 21 amosar MediaWiki:Sig tip 668 sysop 3737 2005-12-11T21:43:26Z Xelo2004 21 A súa sinatura con selo temporal MediaWiki:Siteadminpheading 669 sysop 1691 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default siteadmin level MediaWiki:Sitenotice 670 sysop 5088 2006-01-17T23:37:28Z Agremon 2 correción data de comezo Noraboa a todos os colaboradores de [[Galilibros]], o ''16 de novembro do 2004''; escomenzamos a andar en galego. Grazas. MediaWiki:Sitesettings 671 sysop 1693 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Site Settings MediaWiki:Sitesettings-caching 672 sysop 1694 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Page caching MediaWiki:Sitesettings-cookies 673 sysop 1695 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Cookies MediaWiki:Sitesettings-debugging 674 sysop 1696 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Debugging MediaWiki:Sitesettings-features 675 sysop 1697 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Features MediaWiki:Sitesettings-images 676 sysop 1698 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Images MediaWiki:Sitesettings-memcached 677 sysop 1699 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Memcache Daemon MediaWiki:Sitesettings-performance 678 sysop 1700 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Performance MediaWiki:Sitesettings-permissions 679 sysop 1701 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Permissions MediaWiki:Sitesettings-permissions-banning 680 sysop 1702 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default User banning MediaWiki:Sitesettings-permissions-miser 681 sysop 1703 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Performance settings MediaWiki:Sitesettings-permissions-readonly 682 sysop 1704 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Maintenance mode: Disable write access MediaWiki:Sitesettings-permissions-whitelist 683 sysop 1705 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Whitelist mode MediaWiki:Sitesettings-wgAllowExternalImages 684 sysop 1706 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Allow to include external images into articles MediaWiki:Sitesettings-wgDefaultBlockExpiry 685 sysop 1707 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default By default, blocks expire after: MediaWiki:Sitesettings-wgDisableQueryPages 686 sysop 1708 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default When in miser mode, disable all query pages, not only "expensive" ones MediaWiki:Sitesettings-wgHitcounterUpdateFreq 687 sysop 1709 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Hit counter update frequency MediaWiki:Sitesettings-wgMiserMode 688 sysop 1710 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Enable miser mode, which disables most "expensive" features MediaWiki:Sitesettings-wgReadOnly 689 sysop 1711 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Readonly mode MediaWiki:Sitesettings-wgReadOnlyFile 690 sysop 1712 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Readonly message file MediaWiki:Sitesettings-wgShowIPinHeader 691 sysop 1713 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Show IP in header (for non-logged in users) MediaWiki:Sitesettings-wgSysopRangeBans 692 sysop 1714 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Sysops may block IP-ranges MediaWiki:Sitesettings-wgSysopUserBans 693 sysop 1715 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Sysops may block logged-in users MediaWiki:Sitesettings-wgUseCategoryBrowser 694 sysop 1716 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Enable experimental dmoz-like category browsing. Outputs things like: Encyclopedia > Music > Style of Music > Jazz MediaWiki:Sitesettings-wgUseCategoryMagic 695 sysop 1717 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Enable categories MediaWiki:Sitesettings-wgUseDatabaseMessages 696 sysop 1718 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Use database messages for user interface labels MediaWiki:Sitesettings-wgUseWatchlistCache 697 sysop 1719 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Generate a watchlist once every hour or so MediaWiki:Sitesettings-wgWLCacheTimeout 698 sysop 1720 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default The hour or so mentioned above (in seconds): MediaWiki:Sitesettings-wgWhitelistAccount-developer 699 sysop 1721 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Developers may create accounts for users MediaWiki:Sitesettings-wgWhitelistAccount-sysop 700 sysop 1722 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Sysops may create accounts for users MediaWiki:Sitesettings-wgWhitelistAccount-user 701 sysop 1723 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Users may create accounts themself MediaWiki:Sitesettings-wgWhitelistEdit 702 sysop 1724 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Users must be logged in to edit MediaWiki:Sitesettings-wgWhitelistRead 703 sysop 1725 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Anonymous users may only read these pages: MediaWiki:Sitestats 704 sysop 3740 2005-12-11T21:43:32Z Xelo2004 21 Estatísticas do sitio MediaWiki:Sitestatstext 705 sysop 4282 2005-12-12T03:11:29Z Xelo2004 21 Actualmente hai '''$2''' artigos na base de datos da Wikibooks (Galilibros). Sen contar as redireccións, as páxinas de discusión, as páxinas de descrición das imaxes, as páxinas de usuario, os modelos, as páxinas de axuda, os artigos sen enlaces a outros artigos, e as páxinas acerca da Wikibooks. Contando con elas hai '''$1''' páxinas. Os colaboradores fixeron '''$4''' edicións desde o 10 de decembro de 2005; isto supón '''$5''' edicións por termo medio por páxina. Máis información en [[Wikibooks:Estatísticas]]. MediaWiki:Sitesubtitle 706 sysop 4283 2005-12-12T03:11:47Z Xelo2004 21 O Galilibros en galego MediaWiki:Sitesupport 707 sysop 3728 2005-12-11T21:39:14Z Xelo2004 21 Doazóns MediaWiki:Sitesupport-url 708 sysop 3727 2005-12-11T21:39:12Z Xelo2004 21 http://wikimediafoundation.org/wiki/Fundraising MediaWiki:Sitetitle 709 sysop 1731 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default {{SITENAME}} MediaWiki:Siteuser 710 sysop 3723 2005-12-11T21:33:06Z Xelo2004 21 Usuario da Wikibooks $1 MediaWiki:Siteusers 711 sysop 3724 2005-12-11T21:33:07Z Xelo2004 21 Usuario(s) da Wikibooks $1 MediaWiki:Skin 712 sysop 3725 2005-12-11T21:33:10Z Xelo2004 21 Apariencia MediaWiki:Spamprotectionmatch 713 sysop 3720 2005-12-11T21:29:39Z Xelo2004 21 O seguinte texto foi o que activou o noso filtor de correo-e non solicitado (spam): $1 MediaWiki:Spamprotectiontext 714 sysop 3721 2005-12-11T21:29:42Z Xelo2004 21 A páxina que quixo gardar foi bloqueada polo filtor de correo-e non solicitado. Esto é probablemente causado por unha ligazñon cara a un sitio externo. MediaWiki:Spamprotectiontitle 715 sysop 3722 2005-12-11T21:29:44Z Xelo2004 21 Filtro de protección de correo-e non solicitado (spam) MediaWiki:Special version postfix 716 sysop 1738 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default   MediaWiki:Special version prefix 717 sysop 1739 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default   MediaWiki:Specialpage 718 sysop 3715 2005-12-11T21:18:48Z Xelo2004 21 Páxina especial MediaWiki:Specialpages 719 sysop 3716 2005-12-11T21:18:50Z Xelo2004 21 Páxinas especiais MediaWiki:Spheading 720 sysop 3717 2005-12-11T21:18:51Z Xelo2004 21 Páxinas especiais para todos os usuarios MediaWiki:Sqlislogged 721 sysop 1743 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Please note that all queries are logged. MediaWiki:Sqlquery 722 sysop 1744 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Enter query MediaWiki:Statistics 723 sysop 3710 2005-12-11T21:15:24Z Xelo2004 21 Estatísticas MediaWiki:Storedversion 724 sysop 3711 2005-12-11T21:15:27Z Xelo2004 21 Versión gardada MediaWiki:Stubthreshold 725 sysop 3712 2005-12-11T21:15:28Z Xelo2004 21 Límite para amosar mensaxe stub MediaWiki:Subcategories 726 sysop 3713 2005-12-11T21:15:31Z Xelo2004 21 Subcategorías MediaWiki:Subcategorycount 727 sysop 3704 2005-12-11T21:12:38Z Xelo2004 21 Hai $1 subcategorías desta categoría. MediaWiki:Subcategorycount1 728 sysop 3705 2005-12-11T21:12:39Z Xelo2004 21 Hai $1 subcategoría desta categoría. MediaWiki:Subject 729 sysop 3706 2005-12-11T21:12:44Z Xelo2004 21 Asunto/cabeceira MediaWiki:Subjectpage 730 sysop 3707 2005-12-11T21:12:47Z Xelo2004 21 Ver tema MediaWiki:Successfulupload 731 sysop 3708 2005-12-11T21:12:49Z Xelo2004 21 Carga exitosa MediaWiki:Summary 732 sysop 3709 2005-12-11T21:12:51Z Xelo2004 21 Resumo MediaWiki:Sunday 733 sysop 3703 2005-12-11T21:09:04Z Xelo2004 21 Domingo MediaWiki:Sysoptext 734 sysop 3702 2005-12-11T21:08:58Z Xelo2004 21 A acción requerida só pode ser realizada por usuarios con estatus de "administrador". Ver $1. MediaWiki:Sysoptitle 735 sysop 3701 2005-12-11T21:08:56Z Xelo2004 21 Requerido acceso do Operador do sistema MediaWiki:Tableform 736 sysop 3700 2005-12-11T21:08:52Z Xelo2004 21 táboa MediaWiki:Tagline 737 sysop 4277 2005-12-12T03:03:58Z Xelo2004 21 En Wikibooks, o Galilibros en galego. MediaWiki:Talk 738 sysop 3698 2005-12-11T21:02:57Z Xelo2004 21 Discusión MediaWiki:Talkexists 739 sysop 3697 2005-12-11T21:02:53Z Xelo2004 21 Só foi movida con éxito a páxina, pero a páxina de discusión non pudo ser movida porque xa existe unha co novo título. Por favor, mixtúreas de xeito manual. MediaWiki:Talkpage 740 sysop 3696 2005-12-11T21:02:52Z Xelo2004 21 Discutir acerca desta páxina MediaWiki:Talkpagemoved 741 sysop 3695 2005-12-11T21:02:50Z Xelo2004 21 A páxina de charla correspondente foi movida tamén. MediaWiki:Talkpagenotmoved 742 sysop 3694 2005-12-11T21:02:43Z Xelo2004 21 xa voltei A páxina de discusión correspondente non foi movida. MediaWiki:Talkpagetext 743 sysop 1765 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default  MediaWiki:Templatesused 744 sysop 3669 2005-12-11T20:39:09Z Xelo2004 21 e vou cear, logo volvo Modelos usados nesta páxina: MediaWiki:Textboxsize 745 sysop 3668 2005-12-11T20:38:49Z Xelo2004 21 Edición MediaWiki:Textmatches 746 sysop 3667 2005-12-11T20:38:48Z Xelo2004 21 O texto da páxina coincide MediaWiki:Thisisdeleted 747 sysop 3666 2005-12-11T20:38:44Z Xelo2004 21 Ver ou restaurar $1? MediaWiki:Thumbnail-more 748 sysop 3665 2005-12-11T20:38:41Z Xelo2004 21 Agrandado MediaWiki:Thursday 749 sysop 3663 2005-12-11T20:34:52Z Xelo2004 21 Xoves MediaWiki:Timezonelegend 750 sysop 3662 2005-12-11T20:34:41Z Xelo2004 21 Zona horaria MediaWiki:Timezoneoffset 751 sysop 3661 2005-12-11T20:34:41Z Xelo2004 21 Desprazamento MediaWiki:Timezonetext 752 sysop 3660 2005-12-11T20:34:39Z Xelo2004 21 Insira o número de horas de diferenza entre a súa hora local e a do servidor (UTC). MediaWiki:Titlematches 753 sysop 3659 2005-12-11T20:34:38Z Xelo2004 21 O título do artigo coincide MediaWiki:Toc 754 sysop 3654 2005-12-11T20:30:58Z Xelo2004 21 Índice MediaWiki:Tog-editondblclick 755 sysop 3655 2005-12-11T20:31:01Z Xelo2004 21 Editar as páxinas logo de clic dobre (JavaScript) MediaWiki:Tog-editsection 756 sysop 3656 2005-12-11T20:31:03Z Xelo2004 21 Permitir a edición de seccións via as ligazóns [editar] MediaWiki:Tog-editsectiononrightclick 757 sysop 3657 2005-12-11T20:31:04Z Xelo2004 21 Permitir a edición de seccións premendo co botón dereito nos títulos das seccións (JavaScript) MediaWiki:Tog-editwidth 758 sysop 3658 2005-12-11T20:31:09Z Xelo2004 21 A caixa de edición ten largo total MediaWiki:Tog-hideminor 759 sysop 3649 2005-12-11T20:25:48Z Xelo2004 21 Agochar as edicións pequenas na páxina de cambios recentes MediaWiki:Tog-highlightbroken 760 sysop 3648 2005-12-11T20:25:47Z Xelo2004 21 Formatar as ligazóns crebadas <a href="" class="new">deste xeito</a> (alternativa: así<a href="" class="internal">?</a>). MediaWiki:Tog-hover 761 sysop 1783 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Show hoverbox over wiki links MediaWiki:Tog-justify 762 sysop 3650 2005-12-11T20:25:50Z Xelo2004 21 Xustificar parágrafos MediaWiki:Tog-minordefault 763 sysop 3651 2005-12-11T20:25:52Z Xelo2004 21 Marcar por omisión todas as edicións como pequenas MediaWiki:Tog-nocache 764 sysop 3643 2005-12-11T20:23:01Z Xelo2004 21 Deshabilitar memoria caché de páxinas MediaWiki:Tog-numberheadings 765 sysop 3645 2005-12-11T20:23:07Z Xelo2004 21 Numerar automáticamente as cabeceiras MediaWiki:Tog-previewonfirst 766 sysop 3644 2005-12-11T20:23:04Z Xelo2004 21 Amosar a vista previa na primeira edición MediaWiki:Tog-previewontop 767 sysop 3646 2005-12-11T20:23:07Z Xelo2004 21 Amosar botón de vista previa antes da caixa de edición e non despois dela MediaWiki:Tog-rememberpassword 768 sysop 3647 2005-12-11T20:23:10Z Xelo2004 21 Lembrar o contrasinal entre sesións MediaWiki:Tog-showtoc 769 sysop 3638 2005-12-11T20:19:16Z Xelo2004 21 Amosar a táboa de contidos (para páxinas con máis de tres cabeceiras) MediaWiki:Tog-showtoolbar 770 sysop 3639 2005-12-11T20:19:18Z Xelo2004 21 Amosar caixa de ferramentas de edición MediaWiki:Tog-underline 771 sysop 3640 2005-12-11T20:19:28Z Xelo2004 21 Subliñar ligazóns MediaWiki:Tog-usenewrc 772 sysop 3641 2005-12-11T20:19:28Z Xelo2004 21 Cambios recentes avanzados (non funciona en todos os navegadores) MediaWiki:Tog-watchdefault 773 sysop 3642 2005-12-11T20:19:29Z Xelo2004 21 Engadir as páxinas que edite á súa lista de vixilancia MediaWiki:Toolbox 774 sysop 3633 2005-12-11T20:16:36Z Xelo2004 21 Caixa de ferramentas MediaWiki:Tooltip-compareselectedversions 775 sysop 3634 2005-12-11T20:16:40Z Xelo2004 21 Ver as diferenzas entre dos versións seleccionadas desta páxina. [alt-v] MediaWiki:Tooltip-minoredit 776 sysop 3636 2005-12-11T20:16:42Z Xelo2004 21 Marcar isto coma unha edición pequena [alt-i] MediaWiki:Tooltip-preview 777 sysop 3637 2005-12-11T20:16:45Z Xelo2004 21 Vista previa dos seus cambios, por favor úseo antes de grabar! [alt-p] MediaWiki:Tooltip-save 778 sysop 3632 2005-12-11T20:14:14Z Xelo2004 21 Grabar os seus cambios [alt-s] MediaWiki:Tooltip-search 779 sysop 3631 2005-12-11T20:14:13Z Xelo2004 21 Procurar neste wiki [alt-f] MediaWiki:Tuesday 780 sysop 3580 2005-12-11T16:18:05Z Xelo2004 21 fago stop e descanso, logo volvo mais tarde Martes MediaWiki:Uclinks 781 sysop 3579 2005-12-11T16:17:19Z Xelo2004 21 Visualizar os últimos $1 cambios; visualizar os últimos $2 días. MediaWiki:Ucnote 782 sysop 3578 2005-12-11T16:17:02Z Xelo2004 21 Abaixo están os últimos $1 cambios realizados por este usuario nos $2 días. MediaWiki:Uctop 783 sysop 3577 2005-12-11T16:16:34Z Xelo2004 21 (arriba) MediaWiki:Unblockip 784 sysop 3576 2005-12-11T16:14:31Z Xelo2004 21 Desbloquear usuario MediaWiki:Unblockiptext 785 sysop 3575 2005-12-11T16:13:54Z Xelo2004 21 Use o seguinte formulario para dar de novo acceso de escritura a un enderezo IP ou usuario que estea bloqueado. MediaWiki:Unblocklink 786 sysop 3573 2005-12-11T16:13:03Z Xelo2004 21 desbloqueado MediaWiki:Unblocklogentry 787 sysop 3574 2005-12-11T16:13:22Z Xelo2004 21 "$1" desbloqueado MediaWiki:Uncategorizedcategories 788 sysop 3572 2005-12-11T16:12:32Z Xelo2004 21 Categorías sen categoría MediaWiki:Uncategorizedpages 789 sysop 3571 2005-12-11T16:12:09Z Xelo2004 21 Páxinas sen categoría MediaWiki:Undelete 790 sysop 3569 2005-12-11T16:10:01Z Xelo2004 21 Restaurar unha edición MediaWiki:Undelete short 791 sysop 3570 2005-12-11T16:10:16Z Xelo2004 21 Restaurar unha edición MediaWiki:Undeletearticle 792 sysop 3567 2005-12-11T16:09:12Z Xelo2004 21 Repoñer artigo borrado MediaWiki:Undeletebtn 793 sysop 3563 2005-12-11T16:06:11Z Xelo2004 21 Restaurar! MediaWiki:Undeletedarticle 794 sysop 3566 2005-12-11T16:08:01Z Xelo2004 21 "$1" restaurado MediaWiki:Undeletedrevisions 795 sysop 3565 2005-12-11T16:07:11Z Xelo2004 21 $1 revisións restauradas MediaWiki:Undeletedtext 796 sysop 3564 2005-12-11T16:06:52Z Xelo2004 21 [[$1]] foi restaurada con éxito. Mire [[Special:Log/delete]] para ver o rexistro dos borrados e restauracións recentes. MediaWiki:Undeletehistory 797 sysop 3562 2005-12-11T16:05:08Z Xelo2004 21 Se restaura a páxina, todas as revisións van ser restauradas no istorial. Se unha páxina nova co mesmo nome foi creada desde o seu borrado, as revisións restauradas van aparecer no historial anterior, e a revisión actual da páxina viva non vai ser reemplazada automáticamente. MediaWiki:Undeletepage 798 sysop 3561 2005-12-11T16:02:50Z Xelo2004 21 Ver e restaurar páxinas borradas MediaWiki:Undeletepagetext 799 sysop 3558 2005-12-11T16:01:41Z Xelo2004 21 As seguintes páxinas foron borradas pero aínda están no arquivo e poden ser restauradas. O arquivo vai ser limpado periódicamente. MediaWiki:Undeleterevision 800 sysop 3560 2005-12-11T16:02:18Z Xelo2004 21 Revisión borrada até $1 MediaWiki:Undeleterevisions 801 sysop 3559 2005-12-11T16:02:02Z Xelo2004 21 $1 revisións arquivadas MediaWiki:Unexpected 802 sysop 3555 2005-12-11T15:57:42Z Xelo2004 21 Valor inesperado: "$1"="$2". MediaWiki:Unlockbtn 803 sysop 3554 2005-12-11T15:57:21Z Xelo2004 21 Desbloquear base de datos MediaWiki:Unlockconfirm 804 sysop 3553 2005-12-11T15:57:05Z Xelo2004 21 Si, realmente quero desbloquear a base de datos. MediaWiki:Unlockdb 805 sysop 3552 2005-12-11T15:56:37Z Xelo2004 21 Desbloquear base de datos MediaWiki:Unlockdbsuccesssub 806 sysop 3551 2005-12-11T15:54:44Z Xelo2004 21 Quitouse a protección da base de datos MediaWiki:Unlockdbsuccesstext 807 sysop 3550 2005-12-11T15:54:26Z Xelo2004 21 A base de datos foi desbloqueada. MediaWiki:Unlockdbtext 808 sysop 3549 2005-12-11T15:53:55Z Xelo2004 21 O desbloqueo da base de datos vai permitir que os usuarios podan editar páxinas, cambiar as súas preferencias, editar as súas listas de vixilancia, e outras accións que requiran cambios na base de datos. Por favor confirme que isto é o que quere facer. MediaWiki:Unprotect 809 sysop 3548 2005-12-11T15:53:28Z Xelo2004 21 Desprotexer MediaWiki:Unprotectcomment 810 sysop 3545 2005-12-11T15:49:10Z Xelo2004 21 Razón para desprotexer MediaWiki:Unprotectedarticle 811 sysop 3547 2005-12-11T15:52:30Z Xelo2004 21 desprotexido [[$1]] MediaWiki:Unprotectsub 812 sysop 3546 2005-12-11T15:52:01Z Xelo2004 21 (Desprotexendo "$1") MediaWiki:Unprotectthispage 813 sysop 3544 2005-12-11T15:48:48Z Xelo2004 21 Desprotexer esta páxina MediaWiki:Unusedimages 814 sysop 3541 2005-12-11T15:43:23Z Xelo2004 21 Imaxes non usadas MediaWiki:Unusedimagestext 815 sysop 4284 2005-12-12T03:13:14Z Xelo2004 21 Por favor, teña en conta que outros sitios web, como outros Wikibooks (Galilibros), poden ligar a unha imaxe cun URL directo, e así estar listadas aquí pese a estar en uso activo. MediaWiki:Unwatch 816 sysop 3540 2005-12-11T15:42:43Z Xelo2004 21 Deixar de vixiar MediaWiki:Unwatchthispage 817 sysop 3536 2005-12-11T15:38:52Z Xelo2004 21 Deixar de vixiar MediaWiki:Updated 818 sysop 3537 2005-12-11T15:39:30Z Xelo2004 21 (Actualizado) MediaWiki:Upload 819 sysop 3539 2005-12-11T15:40:16Z Xelo2004 21 Cargar un ficheiro MediaWiki:Uploadbtn 820 sysop 3535 2005-12-11T15:35:56Z Xelo2004 21 Cargar un ficheiro MediaWiki:Uploadcorrupt 821 sysop 3534 2005-12-11T15:35:16Z Xelo2004 21 O ficheiro está corrompido ou ten unha extensión incorrecta. Por favor verifique o ficheiro e súbao de novo. MediaWiki:Uploaddisabled 822 sysop 3533 2005-12-11T15:34:47Z Xelo2004 21 Sentímolo, a subida de ficheiros está desactivada. MediaWiki:Uploadedfiles 823 sysop 4285 2005-12-12T03:13:35Z Xelo2004 21 Ficheiros cargados en Galilibros MediaWiki:Uploadedimage 824 sysop 3528 2005-12-11T15:31:10Z Xelo2004 21 "$1" cargado MediaWiki:Uploaderror 825 sysop 3529 2005-12-11T15:31:33Z Xelo2004 21 Erro ao cargar MediaWiki:Uploadfile 826 sysop 1848 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Upload images, sounds, documents etc. MediaWiki:Uploadlink 827 sysop 3530 2005-12-11T15:32:02Z Xelo2004 21 Cargar imaxes MediaWiki:Uploadlog 828 sysop 3531 2005-12-11T15:32:18Z Xelo2004 21 rexistro de carga MediaWiki:Uploadlogpage 829 sysop 3527 2005-12-11T15:28:18Z Xelo2004 21 Rexistro_de_carga MediaWiki:Uploadlogpagetext 830 sysop 3526 2005-12-11T15:27:54Z Xelo2004 21 Abaixo hai unha lista cos ficheiros subidos máis recentemente. MediaWiki:Uploadnologin 831 sysop 3523 2005-12-11T15:25:05Z Xelo2004 21 Non está dentro do sistema MediaWiki:Uploadnologintext 832 sysop 3524 2005-12-11T15:25:29Z Xelo2004 21 Ha de [[Special:Userlogin|entrar no sistema]] para poder subir ficheiros. MediaWiki:Uploadtext 833 sysop 3522 2005-12-11T15:23:04Z Xelo2004 21 ALTO! Antes de cargar o ficheiro aquí, asegúrese de ler e seguir a [[Wikibooks:Política de uso de imaxes|política de uso de imaxes]]. Se un ficheiro co nome que especifica existe con anterioridade na wiki, será remprazado sen advertencia. Así, a menos que queira actualizar un ficheiro, é unha boa idea ver primeiro se existe. Para ver ou procurar imaxes cargadas de xeito previo, vaia á [[Special:Imagelist|lista de imaxes cargadas]]. As cargas e borrados están aloxadas en [[Wikibooks:Upload log|rexistro de carga]]. Use o formulario de abaixo para cargar novos ficheiros de imaxe para usalas como ilustracións. Na maioría dos navegadores, podes ver un botón "Seleccionar..." , o que abrirá o cadro de diálogo normalizado no seu sistema operativo. Tras elixir un ficheiro, insira o seu nome no campo de texto próximo ao botón. Debe tamén premer a opción que afirma que non está a violar dereitos de copia por subir o ficheiro. Prema o botón de "Carga" para finalizar a carga. Esto pode tomar algún tempo se ten unha conexión a internet lenta. Os formatos preferidos son JPEG para fotos, PNG pare debuxos e outras imaxes, e OGG para sons. Por favor, nomee os teus ficheiros dun xeito descritivo para evitar confusións. Para incluír a imaxe nunha páxina, use unha ligazón do xeito '''<nowiki>[[Image:file.jpg]]</nowiki>''' ou '''<nowiki>[[Image:file.png|alt text]]</nowiki>''' ou '''<nowiki>[[Media:file.ogg]]</nowiki>''' para sons. Por favor, teña en conta que igual cas páxinas wiki, outras persoas poden editar ou borrar as súas páxinas cargadas, e que pode ser bloqueado se abusa do sistema. MediaWiki:Uploadwarning 834 sysop 3520 2005-12-11T15:20:47Z Xelo2004 21 Advertencia da carga MediaWiki:Usenewcategorypage 835 sysop 3518 2005-12-11T15:17:56Z Xelo2004 21 1 Poña o primeiro caracter a "0" para deshabilitar o novo deseño da páxina de categoría. MediaWiki:User rights set 836 sysop 3517 2005-12-11T15:17:46Z Xelo2004 21 Os dereitos de usuario para "$1" foron actualizados MediaWiki:Usercssjsyoucanpreview 837 sysop 3516 2005-12-11T15:17:03Z Xelo2004 21 Nota: Use o botón de 'Vista previa' para verificar o novo css/js antes de gardalo. MediaWiki:Usercsspreview 838 sysop 3515 2005-12-11T15:16:45Z Xelo2004 21 '''Lembre que só está avaliando o uso do css, non foi aínda gardado!''' MediaWiki:Userexists 839 sysop 3514 2005-12-11T15:14:53Z Xelo2004 21 O nome de usuario que pretendes está xa en uso. Por favor, elixe un diferente. MediaWiki:Userjspreview 840 sysop 3513 2005-12-11T15:12:41Z Xelo2004 21 '''Lembre que só está testando/previsualizando o seu javascript de usuario, non foi aínda gardado!''' MediaWiki:Userlevels 841 sysop 1863 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default User levels management MediaWiki:Userlevels-addgroup 842 sysop 1864 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Add group MediaWiki:Userlevels-editgroup 843 sysop 1865 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Edit group MediaWiki:Userlevels-editgroup-description 844 sysop 1866 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Group description (max 255 characters): MediaWiki:Userlevels-editgroup-name 845 sysop 1867 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Group name: MediaWiki:Userlevels-editusergroup 846 sysop 1868 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Edit user groups MediaWiki:Userlevels-group-edit 847 sysop 1869 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Existent groups: MediaWiki:Userlevels-groupsavailable 848 sysop 1870 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Available groups: MediaWiki:Userlevels-groupshelp 849 sysop 1871 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Select groups you want the user to be removed from or added to. Unselected groups will not be changed. You can unselect a group by using CTRL + Left Click MediaWiki:Userlevels-groupsmember 850 sysop 1872 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Member of: MediaWiki:Userlevels-lookup-group 851 sysop 1873 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Manage group rights MediaWiki:Userlevels-lookup-user 852 sysop 1874 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Manage user groups MediaWiki:Userlevels-user-editname 853 sysop 1875 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Enter a username: MediaWiki:Userlogin 854 sysop 3512 2005-12-11T15:12:21Z Xelo2004 21 Rexistro MediaWiki:Userlogout 855 sysop 3511 2005-12-11T15:11:31Z Xelo2004 21 Saír a anónimo MediaWiki:Usermailererror 856 sysop 3510 2005-12-11T15:11:14Z Xelo2004 21 O obxecto mail deu un erro: MediaWiki:Userpage 857 sysop 3509 2005-12-11T15:10:47Z Xelo2004 21 Ver páxina de usuario MediaWiki:Userrightspheading 858 sysop 1880 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default userrights level MediaWiki:Userstats 859 sysop 3508 2005-12-11T14:53:52Z Xelo2004 21 Estatísticas do usuario MediaWiki:Userstatstext 860 sysop 3507 2005-12-11T14:53:34Z Xelo2004 21 Hai $1 usuarios rexistrados. $2 deles son administradores (ver $3). MediaWiki:Val article lists 861 sysop 3505 2005-12-11T14:50:49Z Xelo2004 21 Lista de artigos validados MediaWiki:Val clear old 862 sysop 3504 2005-12-11T14:50:14Z Xelo2004 21 Limpar os meus outros datos de validación para $1 MediaWiki:Val form note 863 sysop 3501 2005-12-11T14:47:13Z Xelo2004 21 Pista: Mesturar os seus datos significa que para unha revisión seleccionada dun artigo, todas as opcións onde vostede especificou sen opinión van ser postas ao valor e comentario da súa revisión máis recente para a que vostede deu unha opinión. Por exemplo, se quere cambiar unha única opción dunha revisión máis nova, pero ademais manter as outras opcións para este artigo nesta revisión, só seleccione que opción intenou cambiar, e o programa vai encher todas as outras opcións coas opcións anteriores. MediaWiki:Val merge old 864 sysop 3500 2005-12-11T14:45:47Z Xelo2004 21 Usar a miña avaliación anterior cando selecciono 'Sen opinión' MediaWiki:Val no anon validation 865 sysop 3498 2005-12-11T14:44:41Z Xelo2004 21 Cómpre estar dentro do sistema para validar un artigo. MediaWiki:Val noop 866 sysop 3497 2005-12-11T14:42:36Z Xelo2004 21 Sen opinión MediaWiki:Val page validation statistics 867 sysop 3496 2005-12-11T14:42:19Z Xelo2004 21 Estatísticas de validación para $1 MediaWiki:Val percent 868 sysop 3495 2005-12-11T14:41:52Z Xelo2004 21 $1% ($2 de $3 puntos de $4 usuarios) MediaWiki:Val percent single 869 sysop 3494 2005-12-11T14:41:25Z Xelo2004 21 $1% ($2 de $3 puntos por un usuario) MediaWiki:Val stat link text 870 sysop 3485 2005-12-11T14:33:50Z Xelo2004 21 Estatísticas de validación para este artigo MediaWiki:Val tab 871 sysop 3484 2005-12-11T14:33:21Z Xelo2004 21 Validar MediaWiki:Val table header 872 sysop 3486 2005-12-11T14:34:09Z Xelo2004 21 <tr><th>Clase</th>$1<th colspan=4>Opinión</th>$1<th>Comentario</th></tr> MediaWiki:Val this is current version 873 sysop 3483 2005-12-11T14:32:58Z Xelo2004 21 esta é a última versión MediaWiki:Val total 874 sysop 1896 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default Total MediaWiki:Val user validations 875 sysop 3482 2005-12-11T14:30:27Z Xelo2004 21 Este usuario validou $1 páxinas. MediaWiki:Val validate article namespace only 876 sysop 3481 2005-12-11T14:30:13Z Xelo2004 21 Só os artigos poden ser validados. Esta páxina non está no espazo de nomes dos artigos. MediaWiki:Val validate version 877 sysop 3479 2005-12-11T14:29:31Z Xelo2004 21 Validar esta versión MediaWiki:Val validated 878 sysop 3480 2005-12-11T14:29:48Z Xelo2004 21 Validación feita. MediaWiki:Val version 879 sysop 3476 2005-12-11T14:25:10Z Xelo2004 21 Versión MediaWiki:Val version of 880 sysop 3477 2005-12-11T14:25:28Z Xelo2004 21 Versión do $1 MediaWiki:Val view version 881 sysop 3475 2005-12-11T14:24:37Z Xelo2004 21 Ver esta versión MediaWiki:Validate 882 sysop 3473 2005-12-11T14:21:58Z Xelo2004 21 Validar páxina MediaWiki:Variantname-zh 883 sysop 1905 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default zh MediaWiki:Variantname-zh-cn 884 sysop 1906 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default cn MediaWiki:Variantname-zh-hk 885 sysop 1907 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default hk MediaWiki:Variantname-zh-sg 886 sysop 1908 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default sg MediaWiki:Variantname-zh-tw 887 sysop 1909 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default tw MediaWiki:Version 888 sysop 3468 2005-12-11T13:59:33Z Xelo2004 21 Versión MediaWiki:Viewcount 889 sysop 3470 2005-12-11T14:19:35Z Xelo2004 21 A esta páxina accedeuse $1 veces. MediaWiki:Viewprevnext 890 sysop 3466 2005-12-11T13:58:04Z Xelo2004 21 Ver ($1) ($2) ($3). MediaWiki:Viewsource 891 sysop 3462 2005-12-11T13:54:49Z Xelo2004 21 Ver código fonte MediaWiki:Viewtalkpage 892 sysop 3465 2005-12-11T13:54:55Z Xelo2004 21 Ver discusión MediaWiki:Wantedpages 893 sysop 3463 2005-12-11T13:54:52Z Xelo2004 21 Páxinas buscadas MediaWiki:Watch 894 sysop 3464 2005-12-11T13:54:53Z Xelo2004 21 Vixiar MediaWiki:Watchdetails 895 sysop 3461 2005-12-11T13:50:50Z Xelo2004 21 $1 páxinas vixiadas sen contar as de discusión; $2 páxinas totais editadas desde o corte; $3... [$4 amosar e editar a lista completa] MediaWiki:Watcheditlist 896 sysop 3460 2005-12-11T13:50:42Z Xelo2004 21 Esta é a lista alfabética das súas páxinas vixiladas. Sinale as páxinas que quere quitar da súa lista de vixilancia e prema o botón 'borra sinaladas' ao final da pantalla. MediaWiki:Watchlist 897 sysop 3459 2005-12-11T13:50:39Z Xelo2004 21 A miña lista de vixilancia MediaWiki:Watchlistcontains 898 sysop 3458 2005-12-11T13:50:37Z Xelo2004 21 A túa lista de vixiancia ten $1 páxinas. MediaWiki:Watchlistsub 899 sysop 3450 2005-12-11T13:26:37Z Xelo2004 21 (para o usuario "$1") MediaWiki:Watchmethod-list 900 sysop 3451 2005-12-11T13:26:40Z Xelo2004 21 buscando nas páxinas vixiadas por edicións recentes MediaWiki:Watchmethod-recent 901 sysop 3452 2005-12-11T13:26:43Z Xelo2004 21 buscando edicións recentes de páxinas vixiadas MediaWiki:Watchnochange 902 sysop 3453 2005-12-11T13:26:52Z Xelo2004 21 Ningún dos elementos baixo vixiancia foi editado no período de tempo amosado. MediaWiki:Watchnologin 903 sysop 3454 2005-12-11T13:26:55Z Xelo2004 21 Non rexistrado MediaWiki:Watchnologintext 904 sysop 3455 2005-12-11T13:27:00Z Xelo2004 21 Para modificar a túa lista de vixiancia debes estar <a href="/wiki/Special:Userlogin">rexistrado</a>. MediaWiki:Watchthis 905 sysop 3444 2005-12-11T13:20:33Z Xelo2004 21 Vixiar esta páxina MediaWiki:Watchthispage 906 sysop 3449 2005-12-11T13:21:20Z Xelo2004 21 Vixiar esta páxina MediaWiki:Wednesday 907 sysop 3445 2005-12-11T13:20:42Z Xelo2004 21 Mércores MediaWiki:Welcomecreation 908 sysop 4278 2005-12-12T03:06:56Z Xelo2004 21 <h2>Benvido (ou benvida...), $1!</h2>A túa conta foi creada. Non esquezas persoalizar as túas preferencias en Galilibros (Wikibooks galego). MediaWiki:Whatlinkshere 909 sysop 3447 2005-12-11T13:20:58Z Xelo2004 21 Páxinas que ligan con esta MediaWiki:Whitelistacctext 910 sysop 3448 2005-12-11T13:21:10Z Xelo2004 21 Para permitir crear contas nesta Wiki necesitas [[Special:Userlogin|rexistro]] e ter os premisos apropiados. MediaWiki:Whitelistacctitle 911 sysop 3439 2005-12-11T13:14:30Z Xelo2004 21 Non se che permite crear unha conta MediaWiki:Whitelistedittext 912 sysop 3440 2005-12-11T13:14:33Z Xelo2004 21 Tes que [[Special:Userlogin|rexistrarte]] para editar artigos. MediaWiki:Whitelistedittitle 913 sysop 3441 2005-12-11T13:14:35Z Xelo2004 21 É requerido rexistrarse para poder editar MediaWiki:Whitelistreadtext 914 sysop 3442 2005-12-11T13:14:38Z Xelo2004 21 Tes que [[Special:Userlogin|rexistrarte]] para ler artigos. MediaWiki:Whitelistreadtitle 915 sysop 3443 2005-12-11T13:14:50Z Xelo2004 21 É requerido rexistrarse para ler MediaWiki:Wikipediapage 916 sysop 3436 2005-12-11T13:09:54Z Xelo2004 21 Ver meta páxina MediaWiki:Wikititlesuffix 917 sysop 1939 2005-06-25T11:05:04Z MediaWiki default {{SITENAME}} MediaWiki:Wlnote 918 sysop 3434 2005-12-11T13:06:37Z Xelo2004 21 Abaixo están os $1 cambios nas derradeiras $2 horas. MediaWiki:Wlsaved 919 sysop 3435 2005-12-11T13:06:38Z Xelo2004 21 Esta é unha versión gardada da túa lista de vixiancia. MediaWiki:Wlshowlast 920 sysop 3430 2005-12-11T12:19:27Z Xelo2004 21 Amosa as últimas $1 horas $2 días $3 MediaWiki:Wrong wfQuery params 921 sysop 3429 2005-12-11T12:19:27Z Xelo2004 21 Parámetros Incorrectos para wfQuery() Función: $1 Procura: $2 MediaWiki:Wrongpassword 922 sysop 3428 2005-12-11T12:19:27Z Xelo2004 21 O contrasinal escrito é incorrecto. Por favor, insira outro. MediaWiki:Yourdiff 923 sysop 3426 2005-12-11T12:15:00Z Xelo2004 21 Diferencias MediaWiki:Youremail 924 sysop 3425 2005-12-11T12:14:58Z Xelo2004 21 O seu correo-e* MediaWiki:Yourlanguage 925 sysop 3424 2005-12-11T12:14:55Z Xelo2004 21 Lingua da interface MediaWiki:Yourname 926 sysop 3423 2005-12-11T12:14:51Z Xelo2004 21 O seu nome de usuario MediaWiki:Yournick 927 sysop 3422 2005-12-11T12:14:48Z Xelo2004 21 O seu alcume (para sinaturas) MediaWiki:Yourpassword 928 sysop 3421 2005-12-11T12:11:17Z Xelo2004 21 O seu contrasinal MediaWiki:Yourpasswordagain 929 sysop 3420 2005-12-11T12:11:13Z Xelo2004 21 Insira o seu contrasinal outra vez MediaWiki:Yourrealname 930 sysop 3419 2005-12-11T12:11:10Z Xelo2004 21 O seu nome real * MediaWiki:Yourtext 931 sysop 3418 2005-12-11T12:11:06Z Xelo2004 21 O seu texto MediaWiki:Yourvariant 932 sysop 3417 2005-12-11T12:11:01Z Xelo2004 21 Variante de idioma EPFQ1 933 1955 2005-04-11T18:12:26Z 200.138.255.60 O que é velocidade? Template:Wikiproxectos 937 5686 2006-06-11T16:56:37Z 217.225.100.25 [[Wikibooks]] é xestionada pola [[w:Wikimedia|Fundación Wikimedia]] sen fins lucrativos, que tamén xestiona outros proxectos en varias linguas de contido libre: {| style="background-color:#FFFFFF;" align="center" width="100%" |- | colspan="8" align="center" bgcolor="#CAD2ff" | Outros Proxectos da [[w:Wikimedia|Fundación Wikimedia]] |- align="center" | width="70" | [[Image:Wikipedia-logo-en.png|50px]] | width="70" | [[Image:Wiktionary-logo-gl.png|50px]] | width="70" | [[Image:Wikiquote-logo.svg|50px]] | width="70" | [[Image:Wikisource-logo.png|50px]] | width="70" | [[Image:Wikimedia-logo.svg|50px]] | width="70" | [[Image:Commons-logo.svg|50px]] | width="70" | [[Image:Wikispecies-logo.png|50px]] | width="70" | [[Image:Wikinews-logo.png|50px]] |- bgcolor="#CAD2ff" align="center" | [[w:|Wikipedia]] A Galipedia, a wikipedia en galego | [[wikt:|Wikcionario]] O Galizionario, un dicionario galego. | [[q:|Wikiquote]] Unha colección de citas. | [[s:|Wikisource]] Documentos de dominio público. | [[meta:Gl/Portada|Meta-Wiki]] Coordinación de todos os proxetos Wikimedia. | [[commons:Portada galega|Commons]] Depósito compartido de imaxes, música e sons. | [[wikispecies:Portada galega|Wikispecies]] Directorio de especies de seres vivos. | [http://en.wikinews.org Wikinovas] Novas do mundo (polo momento, en inglés). |} Image:Galizionario.png 938 1958 2005-05-05T19:00:17Z Agremon 2 Imaxe do galizionario Imaxe do galizionario Template:Wikimediairmáns 939 1959 2005-05-06T06:10:48Z Agremon 2 Template:Wikimediairmáns moved to Template:Wikiproxectos #REDIRECT [[Template:Wikiproxectos]] Introdución á programación 940 5688 2006-06-13T10:48:55Z 85.91.80.132 /* Programación estruturada */ == Limiar == De consultarmos nun manual de matemáticas o que é o algoritmo, deducimos que é un conxunto de finito de instrucións que permite atopar a solución dun problema. Cada microprocesador contén un conxunto de instrucións que realizan certas operacións sobre unha ou máis palabras de bits, e as instrucións van tamén codificadas en bits. Enténdese que escribir con só dúas teclas, o '''0''' e mais o '''1''', é incómodo. Ao primeiro para deseñar un algoritmo que executase o computador, escribiase por medio dunhas etiquetas mnemotécticas; este foi a orixe da linguaxe ensamblador. Sobre desta linguaxe ensambladora fóronse construíndo outras linguaxes de programación de máis alto nivel, no que se produce unha abstracción de datos, os textos nos que se condifican os algoritmos coñécense como códigos fonte e seguen as regras sintácticas de cada linguaxe de programación Tras escribirmos o algoritmo, un compilador ou intérprete (outro programa) transformará o texto en código máquina que o procesador será capaz de executar. ==Historia== === Evolución da programación === Ao primeiro os programas seguían unha execución semellante á do código ensamblador, o que implicaba que houbese un control sobre que liña de instrución tiña que se executar a continuación, que se podía cambiar mediante certas redireccións (GOTO e GOSUB en BASIC, por exemplo). Malia a iso, aos poucos tendeuse cara o que se chama programación estruturada. ===Programación estruturada=== A programación estruturada segue tres regras: a secuencia, a iteración e a decisión. A primeira indica que as instrucións do código leranse de principio a fin; a segunda indica que, segundo determinada condición, un número de instrucións poderían repetirse un número determinado de veces, e a tercerira indique que segundo unhas certas condicións executaranse o non un conxunto de instrucións. No seguinte exemplo, un algoritmo para limpar pratos, aprecianse estas tres características. A identación das instrucións indican cales se engloban e cales non nas súas predecesoras. mentres haxa pratos coller prato mentres haxa sucidade botar xabón pasar a freguxe polo prato se prato é azul poñelo cos azuis En código non estruturado, quedaría máis enleado. 1 coller prato 2 botan xabón 3 pasar a estropallo polo prato 4 se hai sucidade ir á instrución 2 5 se o prato non é azul ir á instrución 7 6 poñelo cos azuis 7 se hai máis pratos ir á instrución 1 == Antes de comezar un programa == ===Estrutura dun programa=== Na programación estruturada hai un principio e un fin perfectamente ben definidos de acordo ao diagrama de fluxo realizado ao formular a idea do programa. Un programa ben estruturado debería ter algún subprograma que capture calquera erro dentro do programa principal ou de calquera subprograma dentro da aplicación de tal xeito que o subprograma que captura os erros xere un rexistro de datos que describa o erro xerado e/ou procurar o subprograma no que está a orixe do erro coa finalidade de corrixilo. Para facilitar a corrección destes erros faise uso dos comentarios engadidos no código fonte. == Variables e constantes == Como vimos, o computador segue unha serie de instrucións. Pero esas instrucións teñen que operar sobre unha serie de datos. O computador típico só procesa unha instrución á vez, polo que precisa espazos de memoria onde gardar ou depositar os datos cos que se traballa. Aquí é onde entran en xogo as variables e constantes. Ao primeiro, co ensamblador, podiase dicir ao computador, por exemplo: 'Executa a instrución desa posición da memoria' ou tamén 'Nesa posición de memoria gárdase a miña idade, imprímea na pantalla'. Todo isto derívase do feito de que os programas tamén son datos. Esta ambigüidade presenta numerosos atrancos cando se producen erros, por iso que, a medida que as linguaxes evolucionan cara niveis superiores, impídese o tratamento indistinto dos datos. Quizais semelle máis complicado do que é, poñamos un exemplo, queremos sumar dous números. O noso programa terá que ter tres caixóns, un para cada número e outro para o resultado. Cada caixón ten un nome no canto dunha posición de memoria, de xeito que só hai que o nomear: Preciso caixóns A, B e Resultado Le un número e gárdao en A Le un número e gárdao en B Suma A e B e gárdao en Resultado Imprime o contido de Resultado As posicións de memoria A e B son variables. Se o queremos ler e escribir podemos facelo. Tipicamente, existirán datos que non pensamos modificar, non queremos que o usuario teña que introducilos de cada vez, ao ser de natureza máis constante que outros (como pode ser o valor Pi para calcular o perímetro). Para evitar modificalos por erro, podemos pedir ao sistema variables especiais, que non poden ser reescritas, son as constantes. Un exemplo: Comentario: Este programa calcula a área dun círculo Constante PI = 3'14159265 Variable R Variable Resultado Ler número e gardar en R Calcular PI * (R * R) e gardar en Resultado Imprimir Resultado == Comentarios == Os comentarios son liñas de texto que o compilador ou o intérprete non consideran como parte do código, co que non están suxeitas ás restricións de sintaxe e serven para aclarar partes do código en lecturas posteriores e, en xeral, para anotar calquera cousa que o programador considere oportuno. Os programadores adoitan documentar os programas con cabezallos de texto onde describe a función que vai realizar o programa, a data de creación, o nome do autor e nalgúns casos as datas de revisión e o nome do revisor. Nos casos de programas que requiran facer uso de chamadas a subprogramas dentro da mesma aplicación, co que cada subprograma debera estar documentado, describindo a función que realiza cada un dos subprogramas dentro da aplicación. == Estruturas de datos e de control == ===Estruturas de control=== As estruturas de control divídense en dúas clases: Estruturas de control condicional e estructuras de control repetitivo. As estruturas de control condicional son as que inclúen alternativas de selección baseándose no resultado dunha operación booleana, como por exemplo, unha comparación (A=B). Segundo a expresión sexa certa ou falsa, executarase unha parte do código ou outro. É o caso da sentencia IF THEN ELSE de Pascal ou Basic: IF A=0 THEN PRINT "A ten o valor 0" ELSE PRINT "A non ten o valor 0" Outra sentenza de control son as de tipo SWITCH CASE. Neste tipo de sentenzas especifícase a variable a comparar e a lista de valores con que comparar. O que sexa verdadeiro executarase: SWITCH A CASE 0: PRINT "A ten o valor 0" CASE 1: PRINT "A ten o valor 1" Outras ferramentas imprescindibles do control da execución do noso código son os bucles ou ciclos. Consisten nun método que permite repetir un anaco de código varias veces. Hai basicamente dous tipos: * Bucle FOR: O bucle FOR consiste nunha sentenza que engloba un grupo de instrucións e ten unha variable no que o valor se vai modificando de cada volta. FOR A=0 TO 10 ''Especificamos neste caso que A variará dende 0 ata 10, co que repetiremos o bucle PRINT "Estamos no bucle" ''10 veces. NEXT A ''Con isto pechamos o bucle e indicamos o final do bloque de instrucións que se repiten *Bucle WHILE: O bucle WHILE consiste nun bucle no que o código se repite ata que se cumpra algunha condición booleana (que dea como resultado verdadeiro ou falso). Hai variacións, como o REPEAT...UNTIL, que se diferencia no momento de comprabar se se fai verdadeira ou non a condición. WHILE A<>(B*2) DO '' Aquí especificamos a expresión que evaluamos e aquí se comproba A=A+1 '' Incrementamos o valor de A ata que sexa igual a B*2 DONE '' Como no FOR, precisamos especificar onde remata o bucle e o código. == Estruturas de datos == creo a como enteiro. creo b como enteiro. creo suma como enteiro. a=2. b=1. suma = a + b. imprimir suma Calquera programa que se realice debe de levar unha estrutura para diminuír a tarefa de depuración xa que este labor leva máis tempo do estimado. De seres principiante na área da programación debes definir o programa a relizar, documentar cada un dos pasos que realizas no teu programa, debes aplicar algún método de captura de erros... o pseudocódigo é a escrita dun algoritmo nunha linguaxe máis cercana á natural, isto é a orde na linguaxe Javascript repetiría o proceso de quitar lixo engadindo auga e xabrón mentres se refrega sería a seguinte: <pre> function refregar(canto){ var veces = 0; for (veces = 0; lixo = 0, veces = canto ; veces++){ lixo = lixo - (auga + xabrón); } } </pre> Mentres que o algoritmo ou pseudocódigo quedaría así: <pre> función refregar (cantasvecesofago) variable vecesquelevo = 0 repetir (desde que vecesquelevo = 0 ata que o lixo = 0 ou vecesquelevo = cantasvecesofago; aumentar vecesquelevo de unha en unha) lixo = lixo - (auga + xabrón) fin repetir fin función </pre> En primeiro lugar, é moi recomendable facer un esquema sobre o papel con toda clase de datos que se vaian utilizar. Por exemplo, de querermos facer un programa para controlar unha empresa dedicada ao alugueiro de coches, poderiamos precisar: * Marca do coche * Modelo do coche * Cor do coche * Estado do coche (se está alugado, en reparación ou dispoñible) * Situación do coche (en que lugar do garaxe ou en que localidade está) * Quilometraxe do coche * Prezo por hora do coche por unha banda, e: * Nome do cliente * Apelidos do cliente * Dirección do cliente * DNI do cliente * Permiso de conducir do cliente * Número de conta do cliente ... etc. por outro Tradución de programas ó galego 941 5689 2006-06-13T22:18:18Z Alguén 16 Engado referencia a Guía de estilo e a referencia o grupo de tradución de Ubuntu. ==Limiar== O obxectivo de este ''Wiki'' é de servir de referencia a todas aquelas persoas que queran traducir programas ó galego. ==Por onde comezar== ===Vocabularios, dicionarios e glosarios=== *[[Dicionario inglés-galego de termos informáticos]] - Vocabulario actualizado baseado no do ''Proxecto Trasno''. *[http://www.mancomun.org/xesterm/xestermos.php Corpus do OpenOffice.org] - Buscador de termos empregados na tradución do ''OpenOffice.org 2.0'' ó galego. ===Gramática e guías de estilo=== *[[Guía de estilo para tradución de programas ó galego]] - Guía de estilo para empregar como refencia na tradución de programas e documentación ó galego. *[http://gl.wikipedia.org/wiki/Normativa_oficial_do_galego Normativa oficial do galego - Wikipedia] - Normativa oficial e actualizada do galego actual. *[http://www.trasno.net/axuda/estilo.php Proxecto Trasno - Recursos - Guía de Estilo] - Guía de estilo do ''Proxecto Trasno''. *[http://www.galego21.org/traballo/estilo.html Recomendacións lingüísticas] - Libro de estilo das traducións de [http://www.galego21.org/ Galego21] (''xa non está na Internet''). ===Guías e tutoriais=== *[[Guía de tradución con KBabel]] - Pequena guía para aprender a empregar KBabel, o programa máis empregado na tradución de programas ó galego. *[http://galician.mozdev.org/docs/tutoriais/tutorial_MT_indice.html Tutorial do MozillaTranslator] - Tutorial que ensina como empregar o ''MozillaTranslator'' para a tradución de programas de Mozilla. *[http://www.trasno.net/axuda/programas.php Proxecto Trasno - Axuda - Traducción de Programas] - Guía para novos tradutores do Proxecto Trasno. ==Ferramentas para a tradución de programas== *[http://i18n.kde.org/tools/kbabel/ KBabel] - Conxunto de utilidades para a edición de ficheiros ''gettext'' (PO), empregados en moitos programas para facilitar a tradución a multiples idiomas. *[http://i18n.kde.org/tools/kdedict/ Kdedict] - Base de datos para a xestión de traducións. *[http://i18n.kde.org/tools/kartouche/ Kartouche] - *[http://www.emacs.org/ GNU Emacs] - O versatil editor de texto do proxecto GNU tamén serve para editar ficheiros ''gettext''. Para iso so tes que empregar o ''PO mode''. *[http://www.geocities.com/paxtranslator Paxariña Translator] - Programa gratuito para traducir programas dun idioma a outro. Sirve para programas que empregen ficheiro de texto plano coma ficheiros de idioma. *[http://gtranslator.sourceforge.net/ gTranslator] - Programa para o ambiente de escritorio GNOME pensado para editar ficheiros ''gettext'' (PO). *[http://www.poedit.org/ poEdit] - Programa multiplataforma (ten versións para Windows, Linux e MacOS) para a tradución de ficheiros ''gettext'' (PO). *[http://sourceforge.net/projects/moztrans/ MozillaTranslator] - Programa creado para a tradución de ''Mozilla Firefox'', ''Thundebird'' e demais aplicacións baseadas nos proxectos da fundación Mozilla. É util tamén para traducir extensións (''plugins'') para os mesmos. ==Proxectos de tradución de programas ó galego== *[http://www.trasno.net Proxecto Trasno] - Grupo que se encarga da tradución de software libre ó galego. *[http://galician.mozdev.org/ mozdev.org - galician] - Grupo de tradución o galego das aplicacións da Mozilla Fundation. *[http://www.galego21.org/ galego21.org - o galego no terceiro milenio] - Organización sen fins de lucro que busca a normalizar o emprego do galego no eido da informática. *[http://www.mancomun.org/ mancomun.org - Iniciativa galega polo Software Libre] - Sitio creado pola ''Xunta de Galicia'' e o ''CESGA'' (Centro de Supercomputación de Galicia) para fomentar a creación de aplicacións informáticas en Galicia, achegar as novas tecnoloxías a sociedade galega e a promoción do emprego de programas en galego. *[https://launchpad.net/people/ubuntu-l10n-gl Ubuntu Galician Translators in Launchpad] - Sitio do grupo de tradución ó galego de ''Ubuntu'' (o propio ''Ubuntu'', derivados e aplicacións incluidas...) que emprega o sistema ''Rosetta'', unha aplicación de tradución en liña que permite traducir os programas sen necesidade baixar ningún ficheiro, nen empregar aplicación algunha agás o propio navegador. Dicionario inglés-galego de termos informáticos 942 4937 2006-01-07T17:20:04Z Alguén 16 Correción no formato. Glosario inglés-galego para a tradución de programas Esta é unha versión actualizada do [http://www.trasno.net/axuda/diccionario/ Dicionario do Proxecto Trasno]. O obxetivo buscado coa súa incorporación aquí e que se manteña actualizado e que serva de referencia a calquera persoa que o precise, permitindo que calquera o poda editar e modificar. Abreviaturas empregadas: *n.f. Nome feminino *n.m. Nome maculino *prep. Preposición *v.i. Verbo intransitivo ==A== *abort #v.i. abortar #v.i. cancelar *about #prep. acerca de #prep. sobre #verbo de *accelerator #n.m. atallo (de teclado) *access #n.m. acceso *account #n.f. conta *action #n.f. acción *activate #v.i. activar *add #v.t. engadir Non son correctos «añadir» nin «adicionar» *address #n.m. enderezo(recomendado) #n.f. dirección *address book #n.m. caderno de enderezos #n.f. axenda de enderezos #n.m. libro de Enderezos *advisor #n.m. asesor *alert #n.f. atención *alias #n.m. alcume #n.m. alcuño *align #v.t. aliñar *alignment #n.f. aliñación #n.f. aliñamento *allocate #v.t. asignar Evitar os barbarismos «alocar» ou «alocatar» *always on top #sempre visible *app #aplicación *appearance #n.f. aspecto #n.f. aparencia «Apariencia» é castelanismo *append #engadir #engadir ao final (se é necesaria a distinción)* *append mode #modo de adición *applet #n.f. applet (recomendado) #n.f. miniaplicación #n.f. aplicacionciña #n.f. aplique É preferible deixalo en inglés, con xénero feminino por vir de 'aplicación' *archive #n.m. arquivo *arrow #n.f. frecha 'Flecha' é incorrecto *attach #v.t. incluír (recomendado) #v.t. anexar #v.t. achegar Usar 'anexar' ou 'achegar' cando 'incluír' poida resultar ambigua *attachment #n.m. anexo #n.f. achega A palabra «adxunto» non está recomendada *attempt #v.i. tentar #v.i. intentar *audio mastering #creación do máster *authenticate #v.t. autenticar (recomendado) #v.t. autentificar «Autenticar» é a única opción que recolle o VOLG. *authentication #n.f. autenticación (recomendado) #n.f. autentificación *authoring #creación *autostart #autoinicio #comezo automático *axis #n.m. eixe «Eixe» é a forma recomendada pola RALG en vez de «eixo». ==B== *batch scaning #escaneado por lotes *background #n.m. fondo *backup #n.f. copia de seguridade (recomendado) #n.m. backup backup #v.t. facer (unha) copia de seguridade *bell #n.f. campá «campana» é castelanismo *bind #v.t. asociar *binding #n.f. asociación #n.f. asignación #n.m. atallo (de teclado) *blink #v.i. escintilar (recomendado) #v.i. pestanexar #v.i. palpebrexar *block #n.m. bloque Bloco' é lusismo *bold #adx. grosa #adx. negra *bookmark #n.m. marcador (recomendado) *boot #v.t. arrincar #v.t. iniciar #v.t. arrancar *border #n.m. bordo «Borde» é castelanismo *bottom #n.m. último #n.m. inferior *browse #v.t. buscar #v.t. procurar #v.t. examinar #v.t. navegar #v.t. explorar É unha palabra que aparece en moitos contextos. Pode servir para "browse a webpage/manpage" (navegar, explorar), "browse a list of entries" (examinar, explorar), "Browse..." (para atopar un ficheiro) (buscar, procurar, examinar, explorar) *browser #v.t. navegador #v.t. explorador *buffer #n.f. memoria intermedia #n.m. buffer Aínda que existan posibles traduccións como "memoria intermedia" ou "almacenamento temporal", recoméndase usa-lo termo en inglés para evitar confusións. *bug #n.m. erro (recomendado) #n.m. bug *bullet #n.m. viñeta *business card #n.f. tarxeta de visita *button #n.m. botón *byte #n.m. octeto (recomendado) #n.m. byte ==C== *cache #memoria de reserva #memoria caché #n.f. caché *calendar #n.f. axenda #n.m. calendario Moitos programas usan 'calendar' para se referir ó lugar onde se apuntan as cousas que hai que facer nun plano horario. Isto denomínase comunmente en galego, portugués e castelán como 'axenda', malia que algúns coñecidos programas de Microsoft usen 'calendario'. *cancel #anular #v.t. cancelar *card #n.f. tarxeta (recomendado) #n.f. placa *cartridge #n.m. cartucho *cell #n.f. cela «Celda» é castelanismo *change #trocar *channel #n.f. canle (recomendado) #n.m. canal Na maioría das situacións no contexto da informática pódese usar 'canle'. *character #carácter *chat #charla *check #v.t. verificar (cando fai referencia á ortografía) #v.t. comprobar #sinalar #marcar *choose #v.t. escoller #seleccionar #v.t. elixir 'Elexir' é castelanismo *clear #limpar #borrar *click #v.t. premer #v.t. calcar #v.t. facer clic Evítense os barbarismos 'clicar' ou 'cliquear'. Usar 'facer clic' cando sexa necesario (por exemplo, traducir 'double click' por 'facer dobre clic') *clipboard #n.m. portarretallos *clock #n.m. reloxo *close #v.t. pechar #v.t. fechar *cluster #n.m. cluster (recomendado) #n.m. bloque *compose #redactar #editar *computer #n.m. ordenador (recomendado) #n.m. computador *color #n.f. cor *column #n.f. columna *command #n.f. orde #n.m. comando Aconséllase 'comando' por ser 'orde' confusa, aínda que o seu significado sexa máis exacto *compress #comprimir *control #n.m. control 'controlo' é lusismo O plural irregular é 'controles', non 'controis' *convert #v.t. converter 'Convertir' é castelanismo *coockie #n.m. testemuño *copy shop #n.f. copisteria *core file #n.m. ficheiro core 'Núcleo' non é correcto neste contexto. *corrupt #corrompido *cryptography #n.m. cifrado #n.f. criptografía *cursor #n.m. cursor (Trasno) #n.m. apuntador (WinXP) *customize #v.t.personalizar 'Persoalizar' é pseudo-galeguismo. Evitar o barbarismo 'customizar' ==D== *daemon #n.m. daemon A palabra galega 'demo' equivale habitualmente en inglés a 'demon'. 'Daemon' é un latinismo empregado no mundo Unix como un acrónimo co significado de 'Disk And Execution MONitor'. Aínda que a escolla da palabra ten relación co seu significado orixinal de 'divindade adscrita ó destino dunha persoa' (que en calquera caso non se corresponde co máis habitual en galego), é aconsellable non traducila para así manter o termo coma un acrónimo. *damaged #danado *dangerous #perigoso *data #n.m. datos 'Data' en inglés é plural *date #n.f. data 'Fecha' é castelanismo. *debug #n.f depuración (recomendado) #n.m. debug *debug #v.t. depurar *decrease #reducir *decrypt #v.t. descifrar *default #adx. por omisión #adx. por defecto #adx. predeterminado #adx. predefinido *default #n.m. predefinición #suprimir *delete #v.t. borrar *deliver #v.t. entregar #v.t. enviar *description #n.f. descrición 'Descripción' é castelanismo *desktop #n.m. escritorio *develop #v.t. desenvolver Non se pode utilizar 'desenrolar' con este significado *developer #desenvolvedor *development #n.m. desenvolvemento *device #n.m. dispositivo *directory #n.m. directorio *disable #inhabilitar #v.t. desactivar #v.t. deshabilitar *diskette n.m. disquete n.m. disco Só usar disco cando non haxa confusión con outra clase de discos *display #v.t. amosar #v.t. mostrar #v.t. escribir #v.t. visualizar *display #n.f. pantalla #n.m. display *download #v.t. descargar (recomendado) #v.t. baixar #v.t. recibir *download #n.f. descarga *draft #n.m. borrador *drag #v.t. arrastrar *draw #v.t. debuxar 'Dibuxar' é castelanismo *drive #n.f. unidade *driver #n.m. controlador (recomendado) #n.m. driver Usar 'driver' só cando a forma 'controlador' sexa confusa. *drop #v.t. soltar *dump #v.t. envorcar 'Volcar' é castelanismo ==E== *edit #editar *edge #n.f. beira #n.m. límite #n.m. bordo *e-mail #n.m. correo #n.m. e-mail #n.m. correo electrónico Usar 'mensaxe' cando sexa contable (ver o comentario de 'mail') *embed #inserir *empty #adx. baleiro (recomendado) #adx. vacío *empty #v.t. baleirar *enable #v.t. activar #v.t. habilitar *encrypt #v.t. cifrar 'Encriptar' non é correcto (segundo as interpretacións, poderíase entender como 'meter nunha cripta') *encryption #n.m. cifrado *environment #n.m. ambiente (recomendado) #n.m. contorno 'Entorno' é castelanismo *enter #v.t. introducir 'Enter your name' = 'Introduza o seu nome' *enter #v.t. entrar 'Enter directory' = 'Entrar no cartafol' *entry #v.t. entrada *expire # v.t. caducar *extended partition #n.f. partición estendida 'Estendida' ven de 'estender', polo que se grafa con 's'. ==F== *fail #fallar #v.t. errar 'Faiar' é incorrecto *fail #n.f. falla (recomendado) #n.m. erro (recomendado) #n.m. fallo 'Fallo' non está aconsellado por algúns diccionarios, pero está admitido no da Real Academia. *fatal error #n.m. erro moi grave (recomendado) #n.m. erro fatal *feature #n.f. funcionalidade #n.f. característica #n.f. capacidade #n.f. función *feedback #retroalimentación *file #n.m. ficheiro (recomendado) #n.m. arquivo Recoméndase deixar 'arquivo' para 'archive', para poder traducir cousas do inglés como 'Compress files in an archive' 'Ficheiro' e 'fichero' son as formas ibéricas do portugués e o castelán. A presencia de 'arquivo' e 'archivo' débese á influencia sudamericana. As traduccións castelás son comúns e optan por 'archivo'. As traduccións portuguesas son distintas ás brasileiras, e manteñen por iso a forma 'ficheiro'. Nas outras linguas románicas, úsase sempre a forma con esa raíz: francés (fichier), catalán (fitxer), italiano (file), romanés (fisier), occitano (fiquier) valón (fitchî) *file #v.t. arquivar Non temos nada semellante a 'ficheirar', así que temos que usar 'arquivar'. É un verbo pouco habitual *filename #Nome do documento #Nome do ficheiro *fill #v.t. encher *find #procurar #v.t. buscar #v.t. atopar Depende do contexto. Os ingleses usan 'find' co senso de 'buscar' *finish #rematar #acabar *firewall #n.f. devasa *fix #fixar *flag #n.m. sinalador #n.f. bandeira #n.m. flag *floppy disk #n.m. disquete *folder #n.m. cartafol *font #n.m. tipo (de letra) #n.f. tipografía *footer #rodapé #pé de páxina *foreground #n.m. primeiro plano *format #n.m. formato *format #v.t. formatar #v.t. dar formato *forward #reenviar (mensaxe) #avanzar (canción) *found #atopado *frame #marco #fotograma ==G== *gateway #n.m. gateway #n.f. pasarela *glossy paper #n.m. papel brillante En galego non existe a palabra 'satinado' *grid #n.m. enreixado «Rexiña» e «relliña» non son correctos. ==H== *handbook #manual *handle #v.t. xestionar #v.t. manexar *handler #n.m. manexador *hard disk #n.m. disco duro (recomendado) #n.m. disco ríxido *hardware #soporte físico #equipamento informático *head #n.f. cabeceira #n.f. cabeza *header #n.f. cabeceira *heading #n.m. titulo *height #n.f. altura #alto* #altitude *help #n.m. axuda *hide #n.m. agochar (recomendado) #n.m. esconder #n.m. ocultar *highlighted #adx. destacado #adx. remarcado *history #historial *home #inicio #comezo *home page #páxina de inicio *hypertext #hipertexto *host #n.f. máquina #n.m. servidor 'Hóspede' non é correcto. ==I== *icon #n.f. icona Non son correctos 'icono' nin 'ícone'. *iconify #v.t. iconificar *image #imaxe *import #importar *improper #inapropiado #inaxeitado *inbox #caixa de correo de entrada *inch #n.f. polgada 'Pulgada' é castelanismo. *indent #sangrar *initializing #iniciando *inode #n.m. inode #n.m. inodo A palabra orixinal 'node' ten un significado difuso, polo que se lle asigna ó termo 'nodo'. *insert #v.t. inserir (recomendado) #v.t. insertar *interface #n.f. interface 'Interfaz' é castelanismo. *invert #v.t. inverter 'Invertir' é castelanismo *ISDN #RDSI *italic #adx. cursiva *item #n.m. elemento (recomendado) #n.m. ítem #n.m. obxecto ==K== *kernel #n.m. kernel (recomendado) #n.m. núcleo Usar 'núcleo' cando non haxa posibilidade de confusión *key #n.f. tecla #n.f. clave *key binding #n.m. atallo de teclado #n.f. asignación de teclas Véxase a traducción do verbo 'to bind' *keyboard #n.m. teclado #palabra (clave) *keyring #n.m. chaveiro #n.m. claveiro ==L== *label #n.f. etiqueta *launch #v.t. lanzar #v.t. executar *layer #n.f. capa #n.m. nivel *layout #n.f. disposición #n.m. formato *lenguage team #equipo de tradución *library #n.f. biblioteca #n.f. librería Non hai razón algunha para rexeitar unha palabra como 'librería', que pode ter o mesmo significado que 'biblioteca' *line #n.f. liña 'Línea' é castelanismo *link #n.f. ligazón (recomendado) #n.m. enlace *link #v.t. ligar (recomendado) #v.t. enlazar *load #n.f. carga *load # v.t. cargar 'Carregar' é lusismo. *log file #n.m. (ficheiro de) rexistro (recomendado) #n.m. (ficheiro de) log Deixar o termo inglés só cando 'rexistro' sexa confuso *log in #v.i. facer login, conectar #v.i. entrar no sistema *login #n.m. login #n.f. conexión *look and feel #n.m. aparencia ==M== *mail #n.m. correo #n.f. mensaxe Non usar 'mail' (só aceptable en e-mail) 'Correo' é un substantivo incontable, polo que as expresións 'un correo', 'dous correos', etc... non son correctas. Usar 'mensaxe' nesa situación. *mail #v.t. enviar (unha mensaxe) *mailbox #n.f. caixa de correo 'Buzón' é castelanismo. *manage #v.t. xestionar *manager #n.m. xestor *mantainer #n.m. mantedor *margin #n.f. marxe 'Marxe' é xénero feminino. *master #n.m. mestre #n.m. master 'Maestro' é castelanismo *match #coincidir *maximize #v.t. maximizar *menu #n.m. menú *message #n.f. mensaxe Como tódalas formas rematadas en -axe, é de xénero feminino *minimize #v.t. minimizar *mixer #n.m. mesturador 'Mezclador', 'mesclador' e 'mexturador' non son correctos. *monitor #n.m. monitor monitor #v.t. monitorizar Evitar a forma 'monitorear' *mount #v.t. montar *mount point #n.m. punto de montaxe Esta forma é compartida co portugués, castelán, catalán e francés *mouse #rato ==N== *network #rede *news #n.f. novas *newsgroups #grupos de novas *nick #n.m. alcume #n.m. sobrenome #n.m. nick *node #n.m. nó #n.m. nodo Se se está a falar dunha máquina ou outro elemento dunha rede, o significado corresponde ó de 'nó', e non ten ningún parecido con 'nodo' No caso de estar falando de sistemas de ficheiros, empréguese 'nodo' segundo se explica na traducción de 'inode' ==O== *offline #adx. desconectado *offset #n.m. desprazamento (recomendado) #n.m. offset Só deixar o termo inglés cando poida haber confusión *ok #v.t. aceptar (recomendado) #interx. ok *online #adx. conectado *on the fly #adx. directo/a *operating system #n.m. sistema operativo É válido e entendible traducir a abreviatura 'OS' por 'SO' *order #n.f. orde O xénero é sempre feminino *outbox #caixa de correo saínte *output #v.t. amosar #v.t. visualizar #v.t. mostrar #v.t. escribir *overwrite #v.t. sobrescribir ==P== *packet #n.m. paquete *package #n.m. paquete 'Pacote' é lusismo *package #v.t. empaquetar *page #páxina *panel #n.m. panel (recomendado) #n.m. cadro *paragraph #n.m. parágrafo 'Párrafo' é castelanismo *partition #n.f. partición *partition #v.t. particionar *password #chave de acceso #n.m. contrasinal (recomendado) #n.f. clave (de acceso) O xénero de 'contrasinal' é masculino, como o de 'sinal' *parse #v.t. analizar #v.t. procesar #v.t. interpretar Evita-lo barbarismo 'parsear' *paste #v.t. pegar (recomendado) #v.t. colar Evitar o barbarismo 'pastear' *path #n.m. camiño #n.f. ruta 'Rota', con este significado, está admitida nalgúns diccionarios, pero non polo da RALG. *percentage #n.f. porcentaxe Como case todas as formas rematadas en -axe, é feminino 'Percentaxe' non é correcto. *perform #facer #realizar *performance #n.m. rendemento O verbo é 'render', polo que 'rendimento' é castelanismo/lusismo *pixel #n.m. punto (recomendado) #n.m. píxel Hai que manter a palabra inglesa nalgunhas situacións, como no tema de impresión. *play #v.t. reproducir (recomendado) #v.t. tocar Recoméndase 'reproducir' por harmonía con 'reproductor' *player #n.m. reproductor *plot #n.f. gráfica *plot #v.t. trazar *plug and play #configuración automática *plugin #módulo de) extensión #n.m. plugin (recomendado) #n.m. extensión Traducir só cando non haxa posibilidade de confusión 'Extensión' gráfase con 'x' e non con 's' por ser cultismo *pointer #n.m. punteiro (recomendado) #n.m. apuntador *pop up menu #menú despregábel *port #n.m. porto (recomendado) #n.f. porta #conversión* *preferences #n.f. preferencias *preview #v.t. previsualizar *print #v.t. imprimir *print #v.t. amosar #v.t. mostrar #v.t. visualizar #v.t. escribir #v.t. imprimir Este verbo úsase moitas veces co senso de 'imprimir na pantalla' *printer #n.f. impresora *priority #prioridade *privacy #intimidade *profile #perfil *properties #n.f. propiedades *provide #v.t. fornecer #v.t. prover *provider #n.m. fornecedor #n.m. provedor *proxy #n.m. proxy Fágase o plural segundo as nosas regras como 'proxys' *publish #publicar ==Q== *query #v.t. consultar *query #n.f. consulta #n.f. petición *queue #n.f. fila 'Cola' é castelanismo *quote #cita ==R== *rate #n.f. taxa 'Tasa' é incorrecto *ready #preparado *reboot #v.t. rearrincar #v.t. reiniciar *recipient #n.m. destinatario *record #n.m. rexistro *record #v.t. gravar 'Grabar' é castelanismo gráfico. *redo #refacer *refresh #v.t. actualizar #v.t. refrescar *refuse #v.t. rexeitar *regexp #n.f. expresión regular #n.f. expr.reg. *remove #v.t. borrar #v.t. eliminar #v.t. quitar *replace #v.t. substituír 'Reemprazar' non é válido *report #informe *repeat #recuncar #repetir *reply #responder *request #solicitude *require #v.t. requirir 'Requerir' e 'requerer' non son correctos *resume #reanudar #continuar *retry #reintentar *reverse #v.t. inverter 'Invertir' é castelanismo *revert #v.t. reverter 'Revertir' é castelanismo *revoke #revogar #renunciar *root #raíz *router #n.m. encamiñador #n.m. router *row #n.f. ringleira (recomendado) #n.f. fileira (recomendado) #n.f. fila *run #v.t. executar #v.t. lanzar Tentar non traducir como 'correr' ==S== *sample #n.f. mostra *sample rate/frecuency #n.f. frecuencia de mostraxe *sampling #n.f. mostraxe 'Muestreo' é castelanismo. *save #v.t. gardar (recomendado) #v.t. salvar #v.t. gravar Evitar 'gravar' por confusión coa traducción de 'record' *schedule #planificar *screen #n.f. pantalla *screensaver #n.m. salvapantallas *script #aplicación #guión #n.m.script *scroll bars #barras de desplazamento *search #n.f. busca #n.f. procura 'Búsqueda' é castelanismo. *search #v.t. procurar #v.t. buscar (recomendado) *security #seguranza *seek #v.t. ir á posición #v.t. localizar Depende moito do contexto *select #v.t. seleccionar #v.t. escoller *sender #remitente *server #servidor *set #v.t. establecer #v.t. poñer/pór *setting #n.m. parámetro #n.f. configuración #n.f. propiedade #n.f. preferencia #n.f. opción *setup #configuración #instalación/instalador *shortcut #atallo *show #v.t. amosar *shutdown #apagar *signal #n.m. sinal *signature #n.f. sinatura *signed #asinado *skip #v.t. omitir #v.t. saltar #v.t. ignorar *slideshop #rolda *socket #n.m. zócolo *software #programa #aplicación *sort #v.t. ordenar 'Ordear' é hipergaleguismo *sound #n.m. son 'Sonido' é castelanismo *source (code) #n.m. código fonte #n.m. fontes *spelling #n.f. ortografía *standard #n.m. estándar #n.f. norma 'Estandard' e 'standard' son anglicismos *standard #adx. estándar #adx. normativo *standardize #v.t. estandarizar #v.t. normalizar *start #v.t. iniciar #v.t. executar #v.t. arrincar A traducción depende do contexto *strikeout #adx. riscado/a Refírese ó tipo de letra cunha liña horizontal no medio. *submit #enviar *subscribe #subscribir(se) a *swap #n.m. (espacio de) intercambio #n.m. swap *swich #conmutar #cambiar ==T== *table #táboa *tag #n.f. etiqueta #n.f. marca *template #modelo #patrón #plantel #molde A palabra "plantilla" é castelá. *technical details #información técnica *thread #fío *tip #consello #aviso #advertencia *timeout #n.m. tempo de expiración #n.m. tempo de espera #n.m. tempo de vencemento #n.m. tempo esgotado A traducción depende do contexto. Pódese falar do tempo en si (por exemplo, nunha configuración, 'tempo de expiración'), ou de que ese tempo xa pasou (por exemplo, 'tempo esgotado' para un comando ou transacción) *tool #n.f. ferramenta (recomendado) #n.f. utilidade *tooltip #rótulo (indicador) de función #n.m. tooltip *trash #n.m. lixo (recomendado) #n.f. papeleira No caso de que o contexto requira o uso do substantivo do contedor (ou para traducir 'trashcan'), empréguese a locución 'colector do lixo' *trasfer #transferencia *turn on #v.t. acender #v.t. prender ==U== *unavailable #Non está dispoñible *underline #v.t. subliñar 'Suliñar' non é correcto. *undo #v.t. desfacer *unlink #v.t. desligar *update #v.t. actualizar *url #n.m. url 'URL' significa 'Uniform Resource Locator', e 'URI' 'Universal Resource Identifier'. A traducción dos substantivos é 'localizador' e 'identificador' respectivamente, ambos de xénero masculino, que é polo tanto o que se debe empregar ao usar o acrónimo. *usage #n.m. uso *utility #n.f. utilidade ==V== *validate #validar *value #valor *verbatim copy #copia literal *view #n.f. vista *view #1. v.t. visualizar #v.t. ver *viewer #v.t. visualizador *violation #n.m.violación *volume #n.m. volume «Volumen» é castelanismo ==W== *wait #v.i. agardar #v.i. esperar *warning #n.m. aviso #n.m. ollo #n.f. advertencia *widhet #elemento *width #n.f. anchura #n.f. extensión #n.f. amplitude #n.f. largura *window #n.f. fiestra #n.f. ventá #n.f. xanela *wireless #sen fios *wizard #n.m. asistente #n.m. autopiloto *workspace #n.f. área de traballo (recomendado) #n.m. escritorio *wrap #v.t. axustar Template:En progreso 943 1963 2005-05-20T21:07:54Z Rocastelo 15 Galilibros <div style="width:85%; padding:3px; background:#f7f8ff; border:1px solid gray; margin:0 auto;">'''Traballo en progreso''': ''Este manual é, por agora, só un esbozo. [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} Traballa nel] e contribúe a que a [[Main Page|Galilibros]] mellore e medre.''</div> [[Category:Wikipedia:En progreso]] Category:Wikipedia:En progreso 944 1964 2005-05-24T20:49:10Z Rocastelo 15 [[Category:En progreso]] MediaWiki:Allmessagescurrent 945 sysop 3338 2005-12-11T03:03:52Z Xelo2004 21 Texto actual MediaWiki:Allmessagesdefault 946 sysop 3339 2005-12-11T03:04:29Z Xelo2004 21 Texto predeterminado MediaWiki:Allmessagesname 947 sysop 3340 2005-12-11T03:05:16Z Xelo2004 21 Nome MediaWiki:Bad image list 948 sysop 1968 2005-06-25T11:05:01Z MediaWiki default MediaWiki:Laggedslavemode 949 sysop 4294 2005-12-12T20:35:57Z Lmbuga 18 Aviso: A páxina '''non''' contén actualizacións recentes. MediaWiki:Readonly lag 950 sysop 1970 2005-06-25T11:05:01Z MediaWiki default The database has been automatically locked while the slave database servers catch up to the master MediaWiki:Rightslogtext 951 sysop 3873 2005-12-11T22:31:50Z Xelo2004 21 Este é un rexistro de permisos dos usuarios. MediaWiki:Sessionfailure 952 sysop 1972 2005-06-25T11:05:01Z MediaWiki default There seems to be a problem with your login session; this action has been canceled as a precaution against session hijacking. Please hit "back" and reload the page you came from, then try again. MediaWiki:Sorbs 953 sysop 1973 2005-06-25T11:05:01Z MediaWiki default SORBS DNSBL MediaWiki:Sorbs create account reason 954 sysop 1974 2005-06-25T11:05:01Z MediaWiki default Your IP address is listed as an open proxy in the [http://www.sorbs.net SORBS] DNSBL. You cannot create an account MediaWiki:Sorbsreason 955 sysop 1975 2005-06-25T11:05:01Z MediaWiki default Your IP address is listed as an open proxy in the [http://www.sorbs.net SORBS] DNSBL. MediaWiki:Speciallogtitlelabel 956 sysop 5509 2006-02-26T01:47:15Z MediaWiki default Title: MediaWiki:Specialloguserlabel 957 sysop 5510 2006-02-26T01:47:15Z MediaWiki default User: MediaWiki:Sqlhidden 958 sysop 1978 2005-06-25T11:05:01Z MediaWiki default (SQL query hidden) MediaWiki:Tog-fancysig 959 sysop 1979 2005-06-25T11:05:01Z MediaWiki default Raw signatures (without automatic link) MediaWiki:Tooltip-watch 960 sysop 3630 2005-12-11T20:14:11Z Xelo2004 21 Engadir esta páxina á súa lista de vixilancia [alt-w] MediaWiki:Undo 961 sysop 1981 2005-06-25T11:05:01Z MediaWiki default undo MediaWiki:Zhconversiontable 962 sysop 1982 2005-06-25T11:05:01Z MediaWiki default -{}- MediaWiki:Accesskey-diff 963 sysop 2627 2005-08-19T23:13:11Z MediaWiki default v MediaWiki:Addgrouplogentry 964 sysop 3332 2005-12-11T02:59:12Z Xelo2004 21 Engadir grupo $2 MediaWiki:Allinnamespace 965 sysop 3335 2005-12-11T03:01:53Z Xelo2004 21 Todas as páxinas (espazo de nomes $1) MediaWiki:Allnonarticles 966 sysop 4435 2005-12-13T21:13:55Z Lmbuga 18 Tódalas páxinas agás os artigos MediaWiki:Allnotinnamespace 967 sysop 3344 2005-12-11T03:09:21Z Xelo2004 21 Tódalas páxinas (que non están no espazo de nomes $1) MediaWiki:Allpagesfrom 968 sysop 3347 2005-12-11T03:11:40Z Xelo2004 21 Mostrar páxinas a partir de: MediaWiki:Already bureaucrat 969 sysop 3353 2005-12-11T03:15:44Z Xelo2004 21 Este usuario xa é ''bureaucrat'' MediaWiki:Already steward 970 sysop 3354 2005-12-11T03:16:25Z Xelo2004 21 Este usuario xa é ''steward'' MediaWiki:Already sysop 971 sysop 3355 2005-12-11T03:17:01Z Xelo2004 21 Este xa é administrador MediaWiki:Badaccess 972 sysop 3371 2005-12-11T03:28:46Z Xelo2004 21 Erro de permisos MediaWiki:Badaccesstext 973 sysop 3372 2005-12-11T03:29:23Z Xelo2004 21 A acción solicitada está restrinxida aos usuarios co estatus de "$2". Vexa $1. MediaWiki:Changed 974 sysop 1999 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default changed MediaWiki:Changegrouplogentry 975 sysop 2000 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Changed group $2 MediaWiki:Confirmemail 976 sysop 3609 2005-12-11T20:00:24Z Lmbuga 18 Confirmar enderezo de correo electrónico MediaWiki:Confirmemail body 977 sysop 4152 2005-12-12T00:21:26Z Lmbuga 18 Wikibooks por Wikipedia Someone, probably you from IP address $1, has registered an account "$2" with this e-mail address on Wikibooks. To confirm that this account really does belong to you and activate e-mail features on Wikibooks, open this link in your browser: $3 If this is *not* you, don't follow the link. This confirmation code will expire at $4. MediaWiki:Confirmemail error 978 sysop 3611 2005-12-11T20:01:44Z Lmbuga 18 Houbo un problema ao gardar a súa confirmación. MediaWiki:Confirmemail invalid 979 sysop 2004 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Invalid confirmation code. The code may have expired. MediaWiki:Confirmemail loggedin 980 sysop 3612 2005-12-11T20:02:51Z Lmbuga 18 O teu enderezo de correo foi agora confirmado MediaWiki:Confirmemail send 981 sysop 2006 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Mail a confirmation code MediaWiki:Confirmemail sendfailed 982 sysop 3613 2005-12-11T20:03:48Z Lmbuga 18 Non se puido enviar a mensaxe de correo de confirmación. Comprobe que no enderezo non haxa caracteres non válidos. MediaWiki:Confirmemail sent 983 sysop 3614 2005-12-11T20:04:26Z Lmbuga 18 E-mail de confirmación enviado. MediaWiki:Confirmemail subject 984 sysop 3615 2005-12-11T20:04:49Z Lmbuga 18 {{SITENAME}} - Verificación do enderezo de correo electrónico MediaWiki:Confirmemail success 985 sysop 2010 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Your e-mail address has been confirmed. You may now log in and enjoy the wiki. MediaWiki:Confirmemail text 986 sysop 2011 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default This wiki requires that you validate your e-mail address before using e-mail features. Activate the button below to send a confirmation mail to your address. The mail will include a link containing a code; load the link in your browser to confirm that your e-mail address is valid. MediaWiki:Contribs-showhideminor 987 sysop 2014 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default $1 minor edits MediaWiki:Contributionsall 988 sysop 2015 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default all MediaWiki:Createarticle 989 sysop 3679 2005-12-11T20:45:55Z Lmbuga 18 Crear artigo MediaWiki:Created 990 sysop 3680 2005-12-11T20:46:20Z Lmbuga 18 creado MediaWiki:Delete and move 991 sysop 3745 2005-12-11T21:44:46Z Lmbuga 18 Borrar e mover MediaWiki:Delete and move reason 992 sysop 2019 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Deleted to make way for move MediaWiki:Delete and move text 993 sysop 2020 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default ==Deletion required== The destination article "[[$1]]" already exists. Do you want to delete it to make way for the move? MediaWiki:Deletedrev 994 sysop 3751 2005-12-11T21:47:11Z Lmbuga 18 [borrado] MediaWiki:Destfilename 995 sysop 3772 2005-12-11T21:54:48Z Lmbuga 18 Nome do ficheiro de destino MediaWiki:Eauthentsent 996 sysop 3098 2005-12-02T02:16:49Z MediaWiki default A confirmation e-mail has been sent to the nominated e-mail address. Before any other mail is sent to the account, you will have to follow the instructions in the e-mail, to confirm that the account is actually yours. MediaWiki:Edit-externally 997 sysop 3796 2005-12-11T22:02:47Z Lmbuga 18 Editar este ficheiro cunha aplicación externa MediaWiki:Edit-externally-help 998 sysop 3800 2005-12-11T22:03:02Z Lmbuga 18 Vexa as seguintes [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:External_editors instrucións] (en inglés) para máis información. MediaWiki:Email 999 sysop 3099 2005-12-02T02:16:49Z MediaWiki default E-mail MediaWiki:Emailauthenticated 1000 sysop 3821 2005-12-11T22:09:49Z Lmbuga 18 O seu enderezo de email foi autentificado $1. MediaWiki:Emailconfirmlink 1001 sysop 3829 2005-12-11T22:20:39Z Lmbuga 18 Confirmar o enderezo de correo electrónico MediaWiki:Emailnotauthenticated 1002 sysop 3835 2005-12-11T22:22:44Z Lmbuga 18 O seu enderezo de correo electrónico aínda non foi autentificado. Non se enviou ningunha mensaxe por algunha das seguintes razóns. MediaWiki:Enotif body 1003 sysop 5712 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Dear $WATCHINGUSERNAME, the {{SITENAME}} page $PAGETITLE has been $CHANGEDORCREATED on $PAGEEDITDATE by $PAGEEDITOR, see $PAGETITLE_URL for the current version. $NEWPAGE Editor's summary: $PAGESUMMARY $PAGEMINOREDIT Contact the editor: mail: $PAGEEDITOR_EMAIL wiki: $PAGEEDITOR_WIKI There will be no other notifications in case of further changes unless you visit this page. You could also reset the notification flags for all your watched pages on your watchlist. Your friendly {{SITENAME}} notification system -- To change your watchlist settings, visit {{fullurl:{{ns:special}}:Watchlist/edit}} Feedback and further assistance: {{fullurl:{{ns:help}}:Contents}} MediaWiki:Enotif lastvisited 1004 sysop 3853 2005-12-11T22:27:40Z Lmbuga 18 Vexa $1 para comprobar todos os cambios desde a súa última visita. MediaWiki:Enotif mailer 1005 sysop 3854 2005-12-11T22:27:57Z Lmbuga 18 Correo de aviso da {{SITENAME}} MediaWiki:Enotif newpagetext 1006 sysop 3855 2005-12-11T22:28:11Z Lmbuga 18 Esta é unha páxina nova. MediaWiki:Enotif reset 1007 sysop 3856 2005-12-11T22:28:39Z Lmbuga 18 Marcar todas as páxinas como visitadas MediaWiki:Enotif subject 1008 sysop 3857 2005-12-11T22:28:57Z Lmbuga 18 A páxina da {{SITENAME}} co título $PAGETITLE foi $CHANGEDORCREATED por $PAGEEDITOR MediaWiki:Excontentauthor 1009 sysop 3869 2005-12-11T22:30:52Z Lmbuga 18 O texto puña: '$1' (e o único editor foi '$2') MediaWiki:Exif-aperturevalue 1010 sysop 3870 2005-12-11T22:31:05Z Lmbuga 18 Apertura MediaWiki:Exif-artist 1011 sysop 3871 2005-12-11T22:31:30Z Lmbuga 18 Autor MediaWiki:Exif-bitspersample 1012 sysop 3875 2005-12-11T22:32:08Z Lmbuga 18 Bits por compoñente MediaWiki:Exif-brightnessvalue 1013 sysop 3876 2005-12-11T22:32:20Z Lmbuga 18 Brillo MediaWiki:Exif-cfapattern 1014 sysop 2046 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default CFA pattern MediaWiki:Exif-colorspace 1015 sysop 3877 2005-12-11T22:32:42Z Lmbuga 18 Espazo de cor MediaWiki:Exif-colorspace-1 1016 sysop 2048 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default sRGB MediaWiki:Exif-colorspace-ffff.h 1017 sysop 2049 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default FFFF.H MediaWiki:Exif-componentsconfiguration 1018 sysop 3878 2005-12-11T22:33:22Z Lmbuga 18 Significado de cada compoñente MediaWiki:Exif-componentsconfiguration-0 1019 sysop 3879 2005-12-11T22:33:35Z Lmbuga 18 Non hai MediaWiki:Exif-componentsconfiguration-1 1020 sysop 2052 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Y MediaWiki:Exif-componentsconfiguration-2 1021 sysop 2053 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Cb MediaWiki:Exif-componentsconfiguration-3 1022 sysop 2054 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Cr MediaWiki:Exif-componentsconfiguration-4 1023 sysop 2055 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default R MediaWiki:Exif-componentsconfiguration-5 1024 sysop 2056 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default G MediaWiki:Exif-componentsconfiguration-6 1025 sysop 2057 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default B MediaWiki:Exif-compressedbitsperpixel 1026 sysop 2058 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Image compression mode MediaWiki:Exif-compression 1027 sysop 2059 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Compression scheme MediaWiki:Exif-compression-1 1028 sysop 3883 2005-12-11T22:34:11Z Lmbuga 18 Sen comprimir MediaWiki:Exif-compression-6 1029 sysop 2061 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default JPEG MediaWiki:Exif-contrast 1030 sysop 3884 2005-12-11T22:34:43Z Lmbuga 18 Contraste MediaWiki:Exif-contrast-0 1031 sysop 2063 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Normal MediaWiki:Exif-contrast-1 1032 sysop 2064 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Soft MediaWiki:Exif-contrast-2 1033 sysop 2065 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Hard MediaWiki:Exif-copyright 1034 sysop 3885 2005-12-11T22:35:01Z Lmbuga 18 Titular do copyright MediaWiki:Exif-customrendered 1035 sysop 2067 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Custom image processing MediaWiki:Exif-customrendered-0 1036 sysop 2068 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Normal process MediaWiki:Exif-customrendered-1 1037 sysop 2069 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Custom process MediaWiki:Exif-datetime 1038 sysop 3886 2005-12-11T22:35:27Z Lmbuga 18 Data e hora de modificación do ficheiro MediaWiki:Exif-datetimedigitized 1039 sysop 3887 2005-12-11T22:35:38Z Lmbuga 18 Data e hora de dixitalización MediaWiki:Exif-datetimeoriginal 1040 sysop 3890 2005-12-11T22:35:54Z Lmbuga 18 Data e hora de xeración do ficheiro MediaWiki:Exif-devicesettingdescription 1041 sysop 2073 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Device settings description MediaWiki:Exif-digitalzoomratio 1042 sysop 3892 2005-12-11T22:37:07Z Lmbuga 18 Valor do zoom dixital MediaWiki:Exif-exifversion 1043 sysop 3893 2005-12-11T22:37:24Z Lmbuga 18 Versión Exif MediaWiki:Exif-exposurebiasvalue 1044 sysop 2076 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Exposure bias MediaWiki:Exif-exposureindex 1045 sysop 2077 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Exposure index MediaWiki:Exif-exposuremode 1046 sysop 3894 2005-12-11T22:38:10Z Lmbuga 18 Modo de exposición MediaWiki:Exif-exposuremode-0 1047 sysop 3895 2005-12-11T22:38:32Z Lmbuga 18 Exposición automática MediaWiki:Exif-exposuremode-1 1048 sysop 3896 2005-12-11T22:38:46Z Lmbuga 18 Exposición manual MediaWiki:Exif-exposuremode-2 1049 sysop 2081 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Auto bracket MediaWiki:Exif-exposureprogram 1050 sysop 3897 2005-12-11T22:39:12Z Lmbuga 18 Programa de exposición MediaWiki:Exif-exposureprogram-0 1051 sysop 3903 2005-12-11T22:39:44Z Lmbuga 18 Sen definir MediaWiki:Exif-exposureprogram-1 1052 sysop 2084 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Manual MediaWiki:Exif-exposureprogram-2 1053 sysop 3904 2005-12-11T22:40:11Z Lmbuga 18 Programa normal MediaWiki:Exif-exposureprogram-3 1054 sysop 3905 2005-12-11T22:40:22Z Lmbuga 18 Prioridade da apertura MediaWiki:Exif-exposureprogram-4 1055 sysop 3906 2005-12-11T22:40:38Z Lmbuga 18 Prioridade da obturación electrónica (Shutter) MediaWiki:Exif-exposureprogram-5 1056 sysop 2088 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Creative program (biased toward depth of field) MediaWiki:Exif-exposureprogram-6 1057 sysop 2089 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Action program (biased toward fast shutter speed) MediaWiki:Exif-exposureprogram-7 1058 sysop 2090 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Portrait mode (for closeup photos with the background out of focus) MediaWiki:Exif-exposureprogram-8 1059 sysop 2091 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Landscape mode (for landscape photos with the background in focus) MediaWiki:Exif-exposuretime 1060 sysop 3907 2005-12-11T22:41:11Z Lmbuga 18 Tempo de exposición MediaWiki:Exif-filesource 1061 sysop 2093 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default File source MediaWiki:Exif-filesource-3 1062 sysop 2094 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default DSC MediaWiki:Exif-flash 1063 sysop 2095 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Flash MediaWiki:Exif-flashenergy 1064 sysop 2096 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Flash energy MediaWiki:Exif-flashpixversion 1065 sysop 2097 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Supported Flashpix version MediaWiki:Exif-fnumber 1066 sysop 3908 2005-12-11T22:41:49Z Lmbuga 18 Número f MediaWiki:Exif-focallength 1067 sysop 3909 2005-12-11T22:42:03Z Lmbuga 18 Lonxitude focal MediaWiki:Exif-focallengthin35mmfilm 1068 sysop 3910 2005-12-11T22:42:16Z Lmbuga 18 Lonxitude focal na película de 35 mm MediaWiki:Exif-focalplaneresolutionunit 1069 sysop 2101 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Focal plane resolution unit MediaWiki:Exif-focalplanexresolution 1070 sysop 2102 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Focal plane X resolution MediaWiki:Exif-focalplaneyresolution 1071 sysop 2103 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Focal plane Y resolution MediaWiki:Exif-gaincontrol 1072 sysop 2104 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Scene control MediaWiki:Exif-gaincontrol-0 1073 sysop 2105 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default None MediaWiki:Exif-gaincontrol-1 1074 sysop 2106 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Low gain up MediaWiki:Exif-gaincontrol-2 1075 sysop 2107 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default High gain up MediaWiki:Exif-gaincontrol-3 1076 sysop 2108 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Low gain down MediaWiki:Exif-gaincontrol-4 1077 sysop 2109 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default High gain down MediaWiki:Exif-gpsaltitude 1078 sysop 2110 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Altitude MediaWiki:Exif-gpsaltituderef 1079 sysop 2111 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Altitude reference MediaWiki:Exif-gpsareainformation 1080 sysop 2112 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default Name of GPS area MediaWiki:Exif-gpsdatestamp 1081 sysop 2113 2005-07-03T11:24:40Z MediaWiki default GPS date MediaWiki:Exif-gpsdestbearing 1082 sysop 2114 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Bearing of destination MediaWiki:Exif-gpsdestbearingref 1083 sysop 2115 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Reference for bearing of destination MediaWiki:Exif-gpsdestdistance 1084 sysop 2116 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Distance to destination MediaWiki:Exif-gpsdestdistanceref 1085 sysop 2117 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Reference for distance to destination MediaWiki:Exif-gpsdestlatitude 1086 sysop 2118 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Latitude destination MediaWiki:Exif-gpsdestlatituderef 1087 sysop 2119 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Reference for latitude of destination MediaWiki:Exif-gpsdestlongitude 1088 sysop 2120 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Longitude of destination MediaWiki:Exif-gpsdestlongituderef 1089 sysop 2121 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Reference for longitude of destination MediaWiki:Exif-gpsdifferential 1090 sysop 2122 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default GPS differential correction MediaWiki:Exif-gpsdirection-m 1091 sysop 2123 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Magnetic direction MediaWiki:Exif-gpsdirection-t 1092 sysop 2124 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default True direction MediaWiki:Exif-gpsdop 1093 sysop 2125 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Measurement precision MediaWiki:Exif-gpsimgdirection 1094 sysop 2126 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Direction of image MediaWiki:Exif-gpsimgdirectionref 1095 sysop 2127 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Reference for direction of image MediaWiki:Exif-gpslatitude 1096 sysop 2128 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Latitude MediaWiki:Exif-gpslatitude-n 1097 sysop 3917 2005-12-11T22:44:13Z Lmbuga 18 Latitude norte MediaWiki:Exif-gpslatitude-s 1098 sysop 3918 2005-12-11T22:44:25Z Lmbuga 18 Latitude sur MediaWiki:Exif-gpslatituderef 1099 sysop 4979 2006-01-10T22:59:16Z Prevert 4 Latitude Norte ou Sur MediaWiki:Exif-gpslongitude 1100 sysop 2132 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Longitude MediaWiki:Exif-gpslongitude-e 1101 sysop 3919 2005-12-11T22:44:39Z Lmbuga 18 Lonxitude leste MediaWiki:Exif-gpslongitude-w 1102 sysop 3920 2005-12-11T22:44:49Z Lmbuga 18 Lonxitude oeste MediaWiki:Exif-gpslongituderef 1103 sysop 2135 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default East or West Longitude MediaWiki:Exif-gpsmapdatum 1104 sysop 2136 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Geodetic survey data used MediaWiki:Exif-gpsmeasuremode 1105 sysop 2137 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Measurement mode MediaWiki:Exif-gpsmeasuremode-2 1106 sysop 2138 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default 2-dimensional measurement MediaWiki:Exif-gpsmeasuremode-3 1107 sysop 2139 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default 3-dimensional measurement MediaWiki:Exif-gpsprocessingmethod 1108 sysop 2140 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Name of GPS processing method MediaWiki:Exif-gpssatellites 1109 sysop 2141 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Satellites used for measurement MediaWiki:Exif-gpsspeed 1110 sysop 2142 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Speed of GPS receiver MediaWiki:Exif-gpsspeed-k 1111 sysop 3921 2005-12-11T22:45:15Z Lmbuga 18 Quilómetros por hora MediaWiki:Exif-gpsspeed-m 1112 sysop 3922 2005-12-11T22:45:26Z Lmbuga 18 Millas por hora MediaWiki:Exif-gpsspeed-n 1113 sysop 2145 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Knots MediaWiki:Exif-gpsspeedref 1114 sysop 3924 2005-12-11T22:45:50Z Lmbuga 18 Unidade de velocidade MediaWiki:Exif-gpsstatus 1115 sysop 2147 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Receiver status MediaWiki:Exif-gpsstatus-a 1116 sysop 2148 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Measurement in progress MediaWiki:Exif-gpsstatus-v 1117 sysop 2149 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Measurement interoperability MediaWiki:Exif-gpstimestamp 1118 sysop 2150 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default GPS time (atomic clock) MediaWiki:Exif-gpstrack 1119 sysop 2151 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Direction of movement MediaWiki:Exif-gpstrackref 1120 sysop 2152 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Reference for direction of movement MediaWiki:Exif-gpsversionid 1121 sysop 2153 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default GPS tag version MediaWiki:Exif-imagedescription 1122 sysop 2154 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Image title MediaWiki:Exif-imagelength 1123 sysop 3929 2005-12-11T22:46:29Z Lmbuga 18 Alto MediaWiki:Exif-imageuniqueid 1124 sysop 2156 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Unique image ID MediaWiki:Exif-imagewidth 1125 sysop 3932 2005-12-11T22:46:50Z Lmbuga 18 Ancho MediaWiki:Exif-isospeedratings 1126 sysop 2158 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default ISO speed rating MediaWiki:Exif-jpeginterchangeformat 1127 sysop 2159 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Offset to JPEG SOI MediaWiki:Exif-jpeginterchangeformatlength 1128 sysop 2160 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Bytes of JPEG data MediaWiki:Exif-lightsource 1129 sysop 3933 2005-12-11T22:48:17Z Lmbuga 18 Fonte da luz MediaWiki:Exif-lightsource-0 1130 sysop 3934 2005-12-11T22:48:33Z Lmbuga 18 Descoñecida MediaWiki:Exif-lightsource-1 1131 sysop 3935 2005-12-11T22:48:48Z Lmbuga 18 Luz do día MediaWiki:Exif-lightsource-10 1132 sysop 3936 2005-12-11T22:49:12Z Lmbuga 18 Anubado MediaWiki:Exif-lightsource-11 1133 sysop 2165 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Shade MediaWiki:Exif-lightsource-12 1134 sysop 2166 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Daylight fluorescent (D 5700 – 7100K) MediaWiki:Exif-lightsource-13 1135 sysop 2167 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Day white fluorescent (N 4600 – 5400K) MediaWiki:Exif-lightsource-14 1136 sysop 2168 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Cool white fluorescent (W 3900 – 4500K) MediaWiki:Exif-lightsource-15 1137 sysop 2169 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default White fluorescent (WW 3200 – 3700K) MediaWiki:Exif-lightsource-17 1138 sysop 2170 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Standard light A MediaWiki:Exif-lightsource-18 1139 sysop 2171 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Standard light B MediaWiki:Exif-lightsource-19 1140 sysop 2172 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Standard light C MediaWiki:Exif-lightsource-2 1141 sysop 3937 2005-12-11T22:49:53Z Lmbuga 18 Fluorescente MediaWiki:Exif-lightsource-20 1142 sysop 2174 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default D55 MediaWiki:Exif-lightsource-21 1143 sysop 2175 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default D65 MediaWiki:Exif-lightsource-22 1144 sysop 2176 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default D75 MediaWiki:Exif-lightsource-23 1145 sysop 2177 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default D50 MediaWiki:Exif-lightsource-24 1146 sysop 2178 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default ISO studio tungsten MediaWiki:Exif-lightsource-255 1147 sysop 4424 2005-12-12T23:30:52Z Xelo2004 21 Outra fonte de luz MediaWiki:Exif-lightsource-3 1148 sysop 4423 2005-12-12T23:29:29Z Xelo2004 21 Tungsteno (luz incandescente) MediaWiki:Exif-lightsource-4 1149 sysop 2181 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Flash MediaWiki:Exif-lightsource-9 1150 sysop 2182 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Fine weather MediaWiki:Exif-make 1151 sysop 3939 2005-12-11T22:50:44Z Lmbuga 18 Fabricante da cámara MediaWiki:Exif-make-value 1152 sysop 2184 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default $1 MediaWiki:Exif-makernote 1153 sysop 3941 2005-12-11T22:51:08Z Lmbuga 18 Notas do fabricante MediaWiki:Exif-maxaperturevalue 1154 sysop 2186 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Maximum land aperture MediaWiki:Exif-meteringmode 1155 sysop 3942 2005-12-11T22:51:25Z Lmbuga 18 Modo de medida da exposición MediaWiki:Exif-meteringmode-0 1156 sysop 3943 2005-12-11T22:51:38Z Lmbuga 18 Descoñecido MediaWiki:Exif-meteringmode-1 1157 sysop 2189 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Average MediaWiki:Exif-meteringmode-2 1158 sysop 2190 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default CenterWeightedAverage MediaWiki:Exif-meteringmode-255 1159 sysop 2191 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Other MediaWiki:Exif-meteringmode-3 1160 sysop 2192 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Spot MediaWiki:Exif-meteringmode-4 1161 sysop 2193 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default MultiSpot MediaWiki:Exif-meteringmode-5 1162 sysop 2194 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Pattern MediaWiki:Exif-meteringmode-6 1163 sysop 2195 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Partial MediaWiki:Exif-model 1164 sysop 3944 2005-12-11T22:51:58Z Lmbuga 18 Modelo de Cámara MediaWiki:Exif-model-value 1165 sysop 2197 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default $1 MediaWiki:Exif-oecf 1166 sysop 2198 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Optoelectronic conversion factor MediaWiki:Exif-orientation 1167 sysop 3945 2005-12-11T22:52:25Z Lmbuga 18 Orientación MediaWiki:Exif-orientation-1 1168 sysop 2200 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Normal MediaWiki:Exif-orientation-2 1169 sysop 2201 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Flipped horizontally MediaWiki:Exif-orientation-3 1170 sysop 2202 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Rotated 180° MediaWiki:Exif-orientation-4 1171 sysop 2203 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Flipped vertically MediaWiki:Exif-orientation-5 1172 sysop 2204 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Rotated 90° CCW and flipped vertically MediaWiki:Exif-orientation-6 1173 sysop 2519 2005-07-29T10:38:34Z MediaWiki default Rotated 90° CW MediaWiki:Exif-orientation-7 1174 sysop 2520 2005-07-29T10:38:34Z MediaWiki default Rotated 90° CW and flipped vertically MediaWiki:Exif-orientation-8 1175 sysop 2207 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Rotated 90° CCW MediaWiki:Exif-photometricinterpretation 1176 sysop 2208 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Pixel composition MediaWiki:Exif-photometricinterpretation-1 1177 sysop 2209 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default RGB MediaWiki:Exif-photometricinterpretation-6 1178 sysop 2210 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default YCbCr MediaWiki:Exif-pixelxdimension 1179 sysop 5713 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Valid image height MediaWiki:Exif-pixelydimension 1180 sysop 2212 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Valid image width MediaWiki:Exif-planarconfiguration 1181 sysop 2213 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Data arrangement MediaWiki:Exif-planarconfiguration-1 1182 sysop 2214 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default chunky format MediaWiki:Exif-planarconfiguration-2 1183 sysop 2215 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default planar format MediaWiki:Exif-primarychromaticities 1184 sysop 2216 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Chromaticities of primarities MediaWiki:Exif-referenceblackwhite 1185 sysop 2217 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Pair of black and white reference values MediaWiki:Exif-relatedsoundfile 1186 sysop 2218 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Related audio file MediaWiki:Exif-resolutionunit 1187 sysop 2219 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Unit of X and Y resolution MediaWiki:Exif-resolutionunit-2 1188 sysop 2220 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default inches MediaWiki:Exif-resolutionunit-3 1189 sysop 2221 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default centimetres MediaWiki:Exif-rowsperstrip 1190 sysop 2222 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Number of rows per strip MediaWiki:Exif-samplesperpixel 1191 sysop 3946 2005-12-11T22:53:10Z Lmbuga 18 Número de compoñentes MediaWiki:Exif-saturation 1192 sysop 3947 2005-12-11T22:53:21Z Lmbuga 18 Saturación MediaWiki:Exif-saturation-0 1193 sysop 2225 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Normal MediaWiki:Exif-saturation-1 1194 sysop 3950 2005-12-11T22:54:57Z Lmbuga 18 Saturación baixa MediaWiki:Exif-saturation-2 1195 sysop 3951 2005-12-11T22:55:39Z Lmbuga 18 Saturación alta MediaWiki:Exif-scenecapturetype 1196 sysop 2228 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Scene capture type MediaWiki:Exif-scenecapturetype-0 1197 sysop 2229 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Standard MediaWiki:Exif-scenecapturetype-1 1198 sysop 3952 2005-12-11T22:55:48Z Lmbuga 18 Paisaxe MediaWiki:Exif-scenecapturetype-2 1199 sysop 3953 2005-12-11T22:55:58Z Lmbuga 18 Retrato MediaWiki:Exif-scenecapturetype-3 1200 sysop 3954 2005-12-11T22:56:10Z Lmbuga 18 Escena nocturna MediaWiki:Exif-scenetype 1201 sysop 2233 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Scene type MediaWiki:Exif-scenetype-1 1202 sysop 2234 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default A directly photographed image MediaWiki:Exif-sensingmethod 1203 sysop 3948 2005-12-11T22:54:04Z Lmbuga 18 Tipo de sensor MediaWiki:Exif-sensingmethod-1 1204 sysop 3949 2005-12-11T22:54:15Z Lmbuga 18 Sen definir MediaWiki:Exif-sensingmethod-2 1205 sysop 2237 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default One-chip color area sensor MediaWiki:Exif-sensingmethod-3 1206 sysop 2238 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Two-chip color area sensor MediaWiki:Exif-sensingmethod-4 1207 sysop 2239 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Three-chip color area sensor MediaWiki:Exif-sensingmethod-5 1208 sysop 2240 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Color sequential area sensor MediaWiki:Exif-sensingmethod-7 1209 sysop 2241 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Trilinear sensor MediaWiki:Exif-sensingmethod-8 1210 sysop 2242 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Color sequential linear sensor MediaWiki:Exif-sharpness 1211 sysop 3955 2005-12-11T22:57:04Z Lmbuga 18 Nitidez MediaWiki:Exif-sharpness-0 1212 sysop 2244 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Normal MediaWiki:Exif-sharpness-1 1213 sysop 2245 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Soft MediaWiki:Exif-sharpness-2 1214 sysop 2246 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Hard MediaWiki:Exif-shutterspeedvalue 1215 sysop 3956 2005-12-11T22:57:28Z Lmbuga 18 Velocidade de obturación electrónica MediaWiki:Exif-software 1216 sysop 3957 2005-12-11T22:57:40Z Lmbuga 18 Software utilizado MediaWiki:Exif-software-value 1217 sysop 2249 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default $1 MediaWiki:Exif-spatialfrequencyresponse 1218 sysop 2250 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Spatial frequency response MediaWiki:Exif-spectralsensitivity 1219 sysop 2251 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Spectral sensitivity MediaWiki:Exif-stripbytecounts 1220 sysop 2252 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Bytes per compressed strip MediaWiki:Exif-stripoffsets 1221 sysop 2253 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Image data location MediaWiki:Exif-subjectarea 1222 sysop 2254 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Subject area MediaWiki:Exif-subjectdistance 1223 sysop 2255 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Subject distance MediaWiki:Exif-subjectdistancerange 1224 sysop 2256 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Subject distance range MediaWiki:Exif-subjectdistancerange-0 1225 sysop 3959 2005-12-11T22:58:17Z Lmbuga 18 Descoñecida MediaWiki:Exif-subjectdistancerange-1 1226 sysop 2258 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Macro MediaWiki:Exif-subjectdistancerange-2 1227 sysop 2259 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Close view MediaWiki:Exif-subjectdistancerange-3 1228 sysop 2260 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Distant view MediaWiki:Exif-subjectlocation 1229 sysop 2261 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Subject location MediaWiki:Exif-subsectime 1230 sysop 2262 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default DateTime subseconds MediaWiki:Exif-subsectimedigitized 1231 sysop 2263 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default DateTimeDigitized subseconds MediaWiki:Exif-subsectimeoriginal 1232 sysop 2264 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default DateTimeOriginal subseconds MediaWiki:Exif-transferfunction 1233 sysop 2265 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Transfer function MediaWiki:Exif-usercomment 1234 sysop 3964 2005-12-11T22:58:53Z Lmbuga 18 Comentarios do usuario MediaWiki:Exif-whitebalance 1235 sysop 3965 2005-12-11T22:59:05Z Lmbuga 18 Balance de brancos MediaWiki:Exif-whitebalance-0 1236 sysop 3966 2005-12-11T22:59:19Z Lmbuga 18 Balance de brancos automático MediaWiki:Exif-whitebalance-1 1237 sysop 3967 2005-12-11T22:59:32Z Lmbuga 18 Balance de brancos manual MediaWiki:Exif-whitepoint 1238 sysop 2270 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default White point chromaticity MediaWiki:Exif-xresolution 1239 sysop 3969 2005-12-11T22:59:56Z Lmbuga 18 Resolución horizontal MediaWiki:Exif-ycbcrcoefficients 1240 sysop 2272 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Color space transformation matrix coefficients MediaWiki:Exif-ycbcrpositioning 1241 sysop 2273 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Y and C positioning MediaWiki:Exif-ycbcrsubsampling 1242 sysop 2274 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Subsampling ratio of Y to C MediaWiki:Exif-yresolution 1243 sysop 3970 2005-12-11T23:01:20Z Lmbuga 18 Resolución vertical MediaWiki:Externaldberror 1244 sysop 2277 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default There was either an external authentication database error or you are not allowed to update your external account. MediaWiki:Fileinfo 1245 sysop 4001 2005-12-11T23:16:57Z Lmbuga 18 $1KB, Tipo MIME: <code>$2</code> MediaWiki:Files 1246 sysop 4007 2005-12-11T23:20:04Z Lmbuga 18 Ficheiros MediaWiki:Group-admin-desc 1247 sysop 2282 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Trusted users able to block users and delete articles MediaWiki:Group-admin-name 1248 sysop 4019 2005-12-11T23:25:03Z Lmbuga 18 Administrador MediaWiki:Group-anon-desc 1249 sysop 4020 2005-12-11T23:25:16Z Lmbuga 18 Usuarios anónimos MediaWiki:Group-anon-name 1250 sysop 4021 2005-12-11T23:25:33Z Lmbuga 18 Anónimo MediaWiki:Group-bureaucrat-desc 1251 sysop 2286 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default The bureaucrat group is able to make sysops MediaWiki:Group-bureaucrat-name 1252 sysop 2287 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Bureaucrat MediaWiki:Group-loggedin-desc 1253 sysop 2288 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default General logged in users MediaWiki:Group-loggedin-name 1254 sysop 2289 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default User MediaWiki:Group-steward-desc 1255 sysop 2290 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Full access MediaWiki:Group-steward-name 1256 sysop 2291 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Steward MediaWiki:Grouprightspheading 1257 sysop 2292 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default grouprights level MediaWiki:Groups 1258 sysop 2293 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default User groups MediaWiki:Groups-addgroup 1259 sysop 4023 2005-12-11T23:26:13Z Lmbuga 18 Engadir grupo MediaWiki:Groups-already-exists 1260 sysop 4024 2005-12-11T23:26:27Z Lmbuga 18 Xa existe un grupo con ese nome MediaWiki:Groups-editgroup 1261 sysop 4025 2005-12-11T23:26:41Z Lmbuga 18 Editar grupo MediaWiki:Groups-editgroup-description 1262 sysop 4026 2005-12-11T23:26:55Z Lmbuga 18 Descrición do grupo (max 255 caracteres): MediaWiki:Groups-editgroup-name 1263 sysop 4027 2005-12-11T23:27:19Z Lmbuga 18 Nome do grupo: MediaWiki:Groups-editgroup-preamble 1264 sysop 2299 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default If the name or description starts with a colon, the remainder will be treated as a message name, and hence the text will be localised using the MediaWiki namespace MediaWiki:Groups-existing 1265 sysop 2300 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Existing groups MediaWiki:Groups-group-edit 1266 sysop 2301 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Existing groups: MediaWiki:Groups-lookup-group 1267 sysop 2302 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Manage group rights MediaWiki:Groups-noname 1268 sysop 2303 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Please specify a valid group name MediaWiki:Groups-tableheader 1269 sysop 4028 2005-12-11T23:27:56Z Lmbuga 18 ID || Nome || Descrición || Permisos MediaWiki:Histfirst 1270 sysop 4036 2005-12-11T23:31:01Z Lmbuga 18 Primeiras MediaWiki:Histlast 1271 sysop 4037 2005-12-11T23:31:11Z Lmbuga 18 Últimas MediaWiki:Imagelistall 1272 sysop 4061 2005-12-11T23:36:21Z Lmbuga 18 todas MediaWiki:Immobile namespace 1273 sysop 4071 2005-12-11T23:40:21Z Lmbuga 18 O título de destino é dun tipo especial; non poden moverse as páxinas nese espazo de nomes. MediaWiki:Importinterwiki 1274 sysop 2314 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default Transwiki import MediaWiki:Importnosources 1275 sysop 2315 2005-07-03T11:24:41Z MediaWiki default No transwiki import sources have been defined and direct history uploads are disabled. MediaWiki:Invalidemailaddress 1276 sysop 3106 2005-12-02T02:16:50Z MediaWiki default The e-mail address cannot be accepted as it appears to have an invalid format. Please enter a well-formatted address or empty that field. MediaWiki:Invert 1277 sysop 4088 2005-12-11T23:45:30Z Lmbuga 18 Invertir selección MediaWiki:Ipadressorusername 1278 sysop 4096 2005-12-11T23:46:17Z Lmbuga 18 Enderezo IP ou nome do usuario MediaWiki:Ipboptions 1279 sysop 4101 2005-12-11T23:48:11Z Lmbuga 18 2 horas:2 hours,1 día:1 day,3 días:3 days,1 semana:1 week,2 semanas:2 weeks,1 mes:1 month,3 meses:3 months,6 meses:6 months,1 ano:1 year,para sempre:infinite MediaWiki:Ipbother 1280 sysop 4102 2005-12-11T23:48:25Z Lmbuga 18 Outro período de tempo MediaWiki:Ipbotheroption 1281 sysop 4107 2005-12-11T23:48:38Z Lmbuga 18 outra MediaWiki:Mediawarning 1282 sysop 4371 2005-12-12T21:06:39Z Lmbuga 18 '''Aviso''': Este ficheiro pode conter código malicioso, o seu sistema pode quedar comprometido se chega a executalo. <hr> MediaWiki:Metadata 1283 sysop 4373 2005-12-12T21:07:12Z Lmbuga 18 Metadata MediaWiki:Metadata page 1284 sysop 4418 2005-12-12T21:51:59Z Lmbuga 18 Wikibooks:Metadata MediaWiki:Movelogpage 1285 sysop 4399 2005-12-12T21:15:42Z Lmbuga 18 Rexistro de traslados MediaWiki:Movelogpagetext 1286 sysop 4400 2005-12-12T21:15:55Z Lmbuga 18 Abaixo amósase unha lista de páxinas trasladadas. MediaWiki:Movereason 1287 sysop 4408 2005-12-12T21:37:48Z Lmbuga 18 Motivo MediaWiki:Namespace 1288 sysop 4272 2005-12-12T02:52:20Z Xelo2004 21 Espazo de nomes: MediaWiki:Noemailprefs 1289 sysop 4227 2005-12-12T01:46:50Z Xelo2004 21 Especifique un enderezo de correo electrónico se quere que funcione esta opción. MediaWiki:Noimage 1290 sysop 4232 2005-12-12T01:47:16Z Xelo2004 21 Non existe ningún ficheiro con ese nome, vostede pode $1. MediaWiki:Number of watching users RCview 1291 sysop 2351 2005-07-03T11:24:42Z MediaWiki default [$1] MediaWiki:Number of watching users pageview 1292 sysop 2352 2005-07-03T11:24:42Z MediaWiki default [$1 watching user/s] MediaWiki:Passwordtooshort 1293 sysop 4172 2005-12-12T00:39:31Z Xelo2004 21 O seu contrasinal é demasiado curto. Debe conter alo menos $1 caracteres. MediaWiki:Prefs-help-email 1294 sysop 4158 2005-12-12T00:25:53Z Xelo2004 21 *Email (opcional): Permite que outras persoas entren en contacto con vostede sen que vexan o seu enderezo de e-mail MediaWiki:Prefs-help-email-enotif 1295 sysop 3117 2005-12-02T02:16:51Z MediaWiki default This address is also used to send you e-mail notifications if you enabled the options. MediaWiki:Prefs-help-realname 1296 sysop 2540 2005-07-29T10:38:36Z MediaWiki default * Real name (optional): if you choose to provide it this will be used for giving you attribution for your work. MediaWiki:Print 1297 sysop 4137 2005-12-12T00:07:40Z Xelo2004 21 Imprimir MediaWiki:Recentchangesall 1298 sysop 4042 2005-12-11T23:31:56Z Xelo2004 21 todos MediaWiki:Renamegrouplogentry 1299 sysop 3976 2005-12-11T23:03:30Z Xelo2004 21 Cambiar o nome do grupo de $2 a $3 MediaWiki:Restrictedpheading 1300 sysop 3914 2005-12-11T22:43:59Z Xelo2004 21 Páxinas especiais restrinxidas MediaWiki:Revertmove 1301 sysop 2374 2005-07-03T11:24:42Z MediaWiki default revert MediaWiki:Scarytranscludedisabled 1302 sysop 2376 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default [Interwiki transcluding is disabled] MediaWiki:Scarytranscludefailed 1303 sysop 2546 2005-07-29T10:38:36Z MediaWiki default [Template fetch failed for $1; sorry] MediaWiki:Scarytranscludetoolong 1304 sysop 2378 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default [URL is too long; sorry] MediaWiki:Searchfulltext 1305 sysop 2380 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default Search full text MediaWiki:Selfmove 1306 sysop 3788 2005-12-11T22:00:23Z Xelo2004 21 O título de orixe e o de destino é o mesmo; non se pode mover unha páxina sobre sí mesma. MediaWiki:Setstewardflag 1307 sysop 2384 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default Set steward flag MediaWiki:Shareduploadwiki 1308 sysop 3775 2005-12-11T21:55:24Z Xelo2004 21 Por favor vexa $1 para máis información. MediaWiki:Showdiff 1309 sysop 3765 2005-12-11T21:52:57Z Xelo2004 21 Amosar cambios MediaWiki:Sidebar 1310 sysop 3148 2005-12-02T03:54:07Z MediaWiki default * navigation ** mainpage|mainpage ** portal-url|portal ** currentevents-url|currentevents ** recentchanges-url|recentchanges ** randompage-url|randompage ** helppage|help ** sitesupport-url|sitesupport MediaWiki:Sourcefilename 1311 sysop 3719 2005-12-11T21:29:36Z Xelo2004 21 Nome do ficheiro a cargar MediaWiki:Thumbsize 1312 sysop 3664 2005-12-11T20:35:08Z Xelo2004 21 Tamaño da miniatura (Thumbnail): MediaWiki:Tog-enotifminoredits 1313 sysop 3121 2005-12-02T02:16:51Z MediaWiki default E-mail me also for minor edits of pages MediaWiki:Tog-enotifrevealaddr 1314 sysop 3122 2005-12-02T02:16:51Z MediaWiki default Reveal my e-mail address in notification mails MediaWiki:Tog-enotifusertalkpages 1315 sysop 3123 2005-12-02T02:16:51Z MediaWiki default E-mail me when my user talk page is changed MediaWiki:Tog-enotifwatchlistpages 1316 sysop 3653 2005-12-11T20:28:00Z Xelo2004 21 Enviarme un email cos cambios das páxinas. MediaWiki:Tog-externaldiff 1317 sysop 2400 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default Use external diff by default MediaWiki:Tog-externaleditor 1318 sysop 3652 2005-12-11T20:27:28Z Xelo2004 21 Usar un editor externo por omisión MediaWiki:Tog-shownumberswatching 1319 sysop 2404 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default Show the number of watching users MediaWiki:Tooltip-diff 1320 sysop 3635 2005-12-11T20:16:41Z Xelo2004 21 Amosar os cambios que fixo no texto. [alt-d] MediaWiki:Tryexact 1321 sysop 2408 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default Try exact match MediaWiki:Undelete short1 1322 sysop 3568 2005-12-11T16:09:27Z Xelo2004 21 Restaurar unha edición MediaWiki:Upload directory read only 1323 sysop 2413 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default The upload directory ($1) is not writable by the webserver. MediaWiki:Uploadnewversion 1324 sysop 3525 2005-12-11T15:26:58Z Xelo2004 21 [$1 Cargar unha versión nova deste ficheiro] MediaWiki:Uploadscripted 1325 sysop 3718 2005-12-11T21:21:35Z Xelo2004 21 Este ficheiro contén HTML ou código (script code) que pode producir erros ao ser interpretado polo navegador. MediaWiki:Uploadvirus 1326 sysop 3519 2005-12-11T15:20:33Z Xelo2004 21 O ficheiro contén un virus! Detalles: $1 MediaWiki:Userrights 1327 sysop 2420 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default User rights management MediaWiki:Userrights-editusergroup 1328 sysop 3624 2005-12-11T20:07:43Z Xelo2004 21 Editar grupos de usuarios MediaWiki:Userrights-groupsavailable 1329 sysop 3623 2005-12-11T20:07:23Z Xelo2004 21 Grupos dispoñibles: MediaWiki:Userrights-groupshelp 1330 sysop 2423 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default Select groups you want the user to be removed from or added to. Unselected groups will not be changed. You can deselect a group with CTRL + Left Click MediaWiki:Userrights-groupsmember 1331 sysop 3621 2005-12-11T20:06:55Z Xelo2004 21 Membro de: MediaWiki:Userrights-logcomment 1332 sysop 2425 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default Changed group membership from $1 to $2 MediaWiki:Userrights-lookup-user 1333 sysop 2426 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default Manage user groups MediaWiki:Userrights-user-editname 1334 sysop 4769 2006-01-01T12:55:29Z MediaWiki default Enter a username: MediaWiki:Val add 1335 sysop 3506 2005-12-11T14:53:20Z Xelo2004 21 Engadir MediaWiki:Val del 1336 sysop 3503 2005-12-11T14:49:46Z Xelo2004 21 Borrar MediaWiki:Val details th 1337 sysop 2432 2005-07-03T11:24:43Z MediaWiki default User \ Topic MediaWiki:Val details th user 1338 sysop 3502 2005-12-11T14:47:28Z Xelo2004 21 Usuario $1 MediaWiki:Val iamsure 1339 sysop 2435 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default Check this box if you really mean it! MediaWiki:Val list header 1340 sysop 2436 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default <th>#</th><th>Topic</th><th>Range</th><th>Action</th> MediaWiki:Val my stats title 1341 sysop 2437 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default My validation overview MediaWiki:Val no 1342 sysop 3499 2005-12-11T14:45:11Z Xelo2004 21 Non MediaWiki:Val of 1343 sysop 2439 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default $1 of $2 MediaWiki:Val rev for 1344 sysop 3493 2005-12-11T14:40:55Z Xelo2004 21 Revisións para $1 MediaWiki:Val rev stats link 1345 sysop 2441 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default See the validation statistics for "$1" <a href="$2">here</a> MediaWiki:Val revision 1346 sysop 3491 2005-12-11T14:39:43Z Xelo2004 21 Revisión MediaWiki:Val revision changes ok 1347 sysop 2443 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default Your ratings have been stored! MediaWiki:Val revision number 1348 sysop 3490 2005-12-11T14:36:43Z Xelo2004 21 Revisión #$1 MediaWiki:Val revision of 1349 sysop 3489 2005-12-11T14:36:27Z Xelo2004 21 Revisión de $1 MediaWiki:Val revision stats link 1350 sysop 3488 2005-12-11T14:36:08Z Xelo2004 21 detalles MediaWiki:Val show my ratings 1351 sysop 3487 2005-12-11T14:35:50Z Xelo2004 21 Amosar as miñas validacións MediaWiki:Val time 1352 sysop 2448 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default Time MediaWiki:Val topic desc page 1353 sysop 2449 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default Project:Validation topics MediaWiki:Val user stats title 1354 sysop 2450 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default Validation overview of user $1 MediaWiki:Val validation of 1355 sysop 3478 2005-12-11T14:27:59Z Xelo2004 21 Validación de "$1" MediaWiki:Val votepage intro 1356 sysop 2453 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default Change this text <a href="{{SERVER}}{{localurl:MediaWiki:Val_votepage_intro}}">here</a>! MediaWiki:Val warning 1357 sysop 2454 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default Never, ever, change something here without explicit community consensus! MediaWiki:Val yes 1358 sysop 3474 2005-12-11T14:22:05Z Xelo2004 21 Si MediaWiki:Variantname-is 1359 sysop 2456 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default is MediaWiki:Variantname-iz 1360 sysop 2457 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default iz MediaWiki:Versionrequired 1361 sysop 3472 2005-12-11T14:20:10Z Xelo2004 21 Necesítase a versión $1 de MediaWiki MediaWiki:Versionrequiredtext 1362 sysop 3471 2005-12-11T14:19:51Z Xelo2004 21 Necesítase a versión $1 de MediaWiki para utilizar esta páxina. Vexa [[Special:Version]] MediaWiki:Views 1363 sysop 2460 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default Views MediaWiki:Watchlistall1 1364 sysop 3456 2005-12-11T13:50:33Z Xelo2004 21 todo MediaWiki:Watchlistall2 1365 sysop 3457 2005-12-11T13:50:34Z Xelo2004 21 todo MediaWiki:Wlheader-enotif 1366 sysop 3437 2005-12-11T13:09:58Z Xelo2004 21 * Notificación por Email está dispoñible. MediaWiki:Wlheader-showupdated 1367 sysop 3438 2005-12-11T13:10:00Z Xelo2004 21 * As páxinas que cambiaron desde a súa última visita amósanse en '''negriña''' MediaWiki:Wlhide 1368 sysop 3432 2005-12-11T13:06:33Z Xelo2004 21 Agochar MediaWiki:Wlhideshowown 1369 sysop 3433 2005-12-11T13:06:35Z Xelo2004 21 $1 as miñas edicións. MediaWiki:Wlshow 1370 sysop 3431 2005-12-11T12:19:28Z Xelo2004 21 Amosar MediaWiki:Yourdomainname 1371 sysop 2472 2005-07-03T11:24:44Z MediaWiki default Your domain Fundamentos de programación 1372 2484 2005-07-15T21:46:20Z Rocastelo 15 [[Fundamentos de programación]] moved to [[Introdución á programación]]: Acaelle mellor este título #redirect [[Introdución á programación]] MediaWiki:Exif-focalplaneresolutionunit-2 1373 sysop 3911 2005-12-11T22:42:28Z Lmbuga 18 polgadas MediaWiki:Exif-subjectdistance-value 1374 sysop 3958 2005-12-11T22:58:06Z Lmbuga 18 $1 metros MediaWiki:Exif-xyresolution-c 1375 sysop 2523 2005-07-29T10:38:35Z MediaWiki default $1 dpc MediaWiki:Exif-xyresolution-i 1376 sysop 2524 2005-07-29T10:38:35Z MediaWiki default $1 dpi MediaWiki:Shareddescriptionfollows 1377 sysop 2547 2005-07-29T10:38:36Z MediaWiki default - MediaWiki:Skinpreview 1378 sysop 3726 2005-12-11T21:33:12Z Xelo2004 21 (Previo) MediaWiki:Trackback 1379 sysop 3150 2005-12-02T03:54:07Z MediaWiki default ; $4$5 : [$2 $1] MediaWiki:Trackbackbox 1380 sysop 4576 2005-12-22T07:12:16Z MediaWiki default <div id="mw_trackbacks"> Trackbacks for this article: $1 </div> MediaWiki:Trackbackdeleteok 1381 sysop 2559 2005-07-29T10:38:37Z MediaWiki default The trackback was successfully deleted. MediaWiki:Trackbackexcerpt 1382 sysop 3152 2005-12-02T03:54:07Z MediaWiki default ; $4$5 : [$2 $1]: <nowiki>$3</nowiki> MediaWiki:Trackbacklink 1383 sysop 2561 2005-07-29T10:38:37Z MediaWiki default Trackback MediaWiki:Trackbackremove 1384 sysop 2562 2005-07-29T10:38:37Z MediaWiki default ([$1 Delete]) MediaWiki:Underline-always 1385 sysop 3557 2005-12-11T16:00:56Z Xelo2004 21 Sempre MediaWiki:Underline-default 1386 sysop 2565 2005-07-29T10:38:37Z MediaWiki default Browser default MediaWiki:Underline-never 1387 sysop 3556 2005-12-11T15:58:02Z Xelo2004 21 Nunca MediaWiki:Unusedcategories 1388 sysop 3543 2005-12-11T15:47:53Z Xelo2004 21 Categorías sen uso MediaWiki:Unusedcategoriestext 1389 sysop 2569 2005-07-29T10:38:37Z MediaWiki default The following category pages exist although no other article or category make use of them. MediaWiki:Val rev stats 1390 sysop 3492 2005-12-11T14:40:17Z Xelo2004 21 Ver as estatísticas de validacións para "$1" <a href="$2">aquí</a> Blender 3D: de novato a profesional 1391 2657 2005-08-28T12:28:23Z 82.198.103.159 links Este libro é un método de aprendizaxe para Blender 3D, un sotware libre para o modelado 3D. == Principiantes == *[[Blender 3D: de novato a profesional/sintaxe|Sintaxe]] === Familiarización coa interface de Blender === *[[Blender 3D: de novato a profesional/Sistema de ventás de Blender|Sistema de ventás]] {{en progreso}} [[ca:Blender 3D: novell a professional]] [[de:Blender_Dokumentation]] [[en:Blender 3D: Noob to Pro]] [[es:Blender 3D: novato a profesional]] [[fr:Blender3D]] [[it:Blender_3D:_Noob_to_Pro]] Blender 3D: de novato a profesional/sintaxe 1392 4810 2006-01-01T13:55:59Z Lmbuga 18 + template {{Template:Blender 3D}} Neste libro atoparás a miúdo códigos crípticos. Estes códigos refírense a teclas que haberá que premer e botóns do rato que terás que presionar. Son estándares na comunidade blender. Quizais desexer imprimir esta páxina como referencia rápida. == Teclado == Teclas especiais: <div>'''TAB''' - o tabulador no teclado</div> <div>'''SHIFT''' - a tecla de maiúsculas no teclado</div> <div>'''CTRL''' - a tecla de control no teclado</div> <div>'''ALT''' - a tecla de ALT no teclado</div> <div>'''ESPAZO''' - a barra espaciadora no teclado</div> Alfanumérico: <div>'''TECLA_A''' - a letra A no taclado</div> <div>...etc...</div> <div>'''TECLA_Z''' - a letra Z no teclado</div> <div>Da '''TECLA_0''' á '''TECLA_9''' - o número correspondente no teclado (sobre as letrs), NON os que están no teclado numérico</div> <div>Do '''NUM0''' ao '''NUM9''' - o número que corresponda ao teclado numérico numberpad, NON sobre as letras.</div> <div>'''NUM+''' e '''NUM−''' - a tecla que corresponde no teclado numérico ''numberpad''</div > * En Blender, hai unha gran diferenza entre os números do teclado e os números do teclado numérico. * Os usuarios de ordenador portátial poden activar "Emulate Numpad" (Emular teclado numérico) de non teren teclado numérico. Atópase '''sobre''' "File", "Add", "Timeline", etc, ("Arquivo", "Engadir", "Liña de tempo", etc..., da barra de debaixo do "System and OpenGL" (ou "User Preferences") * Nos ordenadores portátiles Macintosh, a tecla F6 sen ningún modificar bloquea o teclado numérico, as teclas da dereita de alfa emulan un teclado numérico. O uso de novo de F6 restaura a opción normal do teclado. <div>De '''F1''' ao '''F12''' - F1 coas teclas de F12 do teclado</div> <div> <div> '''BDR''' - Botón dereito do rato</div> <div> '''BCR''' - Botón central do rato</div> <div> '''BIR''' - Botón esquerdo do rato</div> </div> Nun rato de roda, '''BMR''' quer dicir pulsar a roda. Se tes un rato de dous botóns podes empregar '''ALT+BIR''' que simula BMR <div>''Páxina seguinte: [[Blender 3D: de novato a profesional/Sistema de ventás de Blender|Sistema de ventás]]''</div> Sintaxe 1394 2595 2005-08-04T23:19:33Z Rocastelo 15 Sintaxe moved to Blender 3D: de novato a profesional/sintaxe: para que dependa da páxina principal #redirect [[Blender 3D: de novato a profesional/sintaxe]] Blender 3D: de novato a profesional/Sistema de ventás de Blender 1395 4811 2006-01-01T13:57:11Z Lmbuga 18 + template {{Template:Blender 3D}} Veña, a que esperas, de non teres aberto Blender faino agora. Verás que ocupa toda a ventá do ordenador e escurece a barra de tarefas. ---- == O Visor3D == [[Image:Blender3D 3D viewport.png]] Na parte de superior da pantalla está o Visor3D, que nos permite ver e manipular obxectos 3D das nosas escenas tridimensionais. As liñas da grella que ves están en Unidades Blender. Que canto mide unha unidade Blender? iso é o mellor, ti podes indicar o que queiras: 1 quilómetro ou 1 centímetro. Ti podes decidir a escala. == A ventá de botóns == [[Image:Blender3D buttons window.png]] A parte inferior coñécese como a ventá de botóns (Buttons Window), serve para realizar operacións con as túas mallas, cámaras, luces e moito máis. Xa verás o que podes facer con todos eses botóns. == Redimensionar as ventás == Mantén o teu rato sobre o borde entre as dúas xanelas, e o cursor mudará a unhas frechas cara arriba ou abaixo (ou unha man en Mac OS X). Preme en LMB e arrástrao, así conseguiras modificar o tamaño das ventás. == Preferencias do usuario == A terceira división, Preferencias do usuario, mantense agachada, xa que a maior parte do tempo non a precisarás. Para acceder a ela, cando está minimizada, move o rato cara o extremo superior do Visor3D ata que vexas o punteiro do rato cambiar ás xa coñecidas frechas arriba/abaixo. Entón simplemente premes LMB e arrástrao cara abaixo. Verás moitas opcións para a configuración de Blender, polo de agora péchaas, non as precisaremos. == Xuntar e xebrar ventás == Vai onde se xunta o Visor 3D e a venta de botóns, preme '''BDR''' e sairache un menú coas opcións Join (xuntar) e Split (xebrar), elixe split e aparecerache unha barra na ventá que poderás levar para onde queiras e con só premer '''BIR''' efectuarase a separación. Con Join volverase de novo a unha soa ventá. <div>''Páxina anterior:[[Blender 3D: de novato a profesional/sintaxe|Sintaxe]]''</div> {{en progreso}} Image:Blender3D 3D viewport.png 1396 2602 2005-08-08T20:22:21Z Rocastelo 15 Captura de Blender. Collida de en.Wikibooks Captura de Blender. Collida de en.Wikibooks Image:Blender3D buttons window.png 1397 2605 2005-08-09T18:48:12Z Rocastelo 15 en.wikibooks en.wikibooks Novela/A narración literaria 1398 5657 2006-05-06T08:10:35Z Lmbuga 18 /* Peculiaridade da narración literaria */ +imaxe {{Template:Novela}} == Introdución == O texto, salvo en casos excepcionais, non está illado na literatura, senón que, debido á súa función sígnica, pertence con outros signos a un conxunto, é dicir, a un xénero literario, o cal, por esta causa, debe configurarse como un espacio en que unha obra concreta se sitúa establecendo unha complexa rede de relacións con outras obras. Un xénero literario é, pois unha configuración histórica de constantes semióticas e retóricas que é coincidente cun conxunto de textos. Estas constantes forman un sistema con compoñentes intelixibles pola relación que establecen entre si, pero o xénero pode ser tamén definido dun modo non inmanente, colocándoo en presencia e oposición a outros xéneros. Lázaro Carreter refírese ó xénero como unha combinación de trazos (métricos, estilísticos, lingüísticos, enunciativos, temáticos, históricos ou sociolóxicos) que posteriormente se imitará. De todo isto pódese deducir que # O labor da xenoloxía, disciplina lingüística que estudia os xéneros literarios tanto histórica como tipoloxicamente, é arduo pois os xéneros teñen que ser concibidos como entidades que existen ou existiron, variables arbitrarias, sen límites tallantes e nalgúns casos de difícil delimitación, aínda que por razóns pedagóxicas e didácticas procuremos aportar unha delimitación # É moi difícil dar unha definición unívoca de ‘narrativa’, xénero literario que ordinariamente está circunscrito só á novela e ó conto. Hoxe en día, as metodoloxías estruturalistas estenden o concepto ‘narrativa’ a todas aquelas obras nas cales se describe un feito, dende a fábula ata o mito, dende o poema épico ata a novela curta. Dunha maneira moi elemental pode dicirse que un texto narrativo debe comprender unha ou varias secuencias que presenten no seu centro un personaxe caracterizado por determinadas calidades. Para que o relato exista, é preciso que haxa un proceso de transformación que modifique as calidades ou a situación do personaxe tal e como se presentaran na secuencia inicial. A disciplina que se ocupa do estudio da narrativa en sentido sincrónico e paradigmático, a narratoloxía, prescinde -non así a xenoloxía- dun exame diacrónico da orixe e evolución da narrativa, pero se preocupa, sen embargo, -así o fan Angelo Marchese e Joaquín Forradellas- por cómo xorde o relato e pola relación entre narrador e lector, insuficientemente estudiada: ''Probablemente o relato xorde da necesidade radical de fabulación ínsita no inconsciente do home; cada un de nós debe de inventar historias nas cales poida proxectarse como protagonista e escoitar outras en que reviva o seu alter ego, sublimado e heroicizado. O noso tempo de soño prolóngase nas películas, a notoriedade no tebeo, a mitopoiese individual e de masa na novela'' == Planos do proceso narrativo == Todo acto literario provén dun contexto, remite a unha realidade referencial que pode ser analizada atendendo a tres diferentes planos: # Plano literario: O obxecto artístico, o texto, portador dunha visión particular da realidade, que por se-lo único factor visible e analizable se presenta, como di Barthes, como obxecto autónomo. # Plano do creador: No mesmo prodúcese a conversión dunha suposta realidade psíquica nunha concreta realidade cultural # Plano contextual: Marco de referencias de onde proceden os asuntos e ideas que se integran no artellamento argumental da obra. Pártese dunha visión parcial e particular da realidade en función de aspectos educativos, sociolóxicos e culturais do autor (ficción 1) sobre os que o lector fará tamén unha recepción particular (Ficción 2). == Peculiaridade da narración literaria == A particularidade da linguaxe narrativa non é outra que contar, transmitir uns feitos verídicos ou inventados coa finalidade de que sexan cridos e asumidos por unha conciencia receptora. É por este motivo polo que nos atrevemos a afirmar que a situación básica que subxace nos textos narrativos é a de relator de historias. O texto narrativo consiste fundamentalmente * nunha historia narrada por alguén chamado frecuentemente narrador * nunha configuración verbal ficticia de espacio e tempo e figuras en situación de conflicto (historia narrativa). * nun intento de visión ou interpretación da realidade a través dun mundo posible. En resumo, o texto narrativo consiste na ficcionalidade. ¿Qué é ficcionalidade? A ficcionalidade presupón contar, supón artellar unha ficción (universo de feitos e experiencias) que é necesario comunicar, polo que se debe estruturar e aplicar recursos, pero non só consiste nunha ficción de sucesos, senón tamén nunha ficción de estruturas de pensamento, de universos de valores máis ou menos complementarios ós da realidade. A ficcionalidade será entón o que nos describa o modo en que o autor transforma os coñecementos que posúe, converténdoos en materia textual: unha nova realidade. A narración literaria presenta características específicas que a diferencian doutros tipos de textos narrativos: 1. O carácter ficcional dos acontecementos narrados. O mundo creado pola narración literaria ten entidade de seu e réxese por normas propias do plano da ficción; entre estas sobresae o criterio de verosimilitude, que afecta á coherencia e credibilidade dos sucesos narrados, por máis que poidan ser ou non ser explicados conforme ás leis que gobernan o mundo real. A separación entre o plano da realidade e o plano da ficción é unha condición necesaria para explica-la especificidade da narración literaria. PARTICIPANTES DA NARRACIÓN NON LITERARIA: *Mundo real: Emisor(autor), texto, Receptor (lector, oínte) PARTICIPANTES DA NARRACIÓN LITERARIA: * Mundo real: Autor real, texto, lector real. * Plano da ficción: Narrador, relato, narratario. 2. A importancia da distinción entre narración, historia e discurso. A narración: Narración e ficcionalidade explican o proceso de conversión do autor en narrador; estamos ante un factor, ante un plano sobre o que actúa sempre o autor que é quen impón os rexistros estilísticos segundo a ocasión. Tres son as técnicas máis empregadas: * Narración iniciada polo autor, normalmente realizada en prólogos ou preliminares, sendo frecuente xogar co lector). * Narración iniciada polo personaxe, que cumprirá funcións inherentes ó narrador ofrecendo unha visión moi parcializada que o lector sabe que debe ampliar. * Narración tradicional en 3ª persoa que ofrece informacións básicas caracterolóxicas, temporais, espaciais coa pretensión de logra-la obxectividade; neste plano o autor poderá estar sempre e formar parte da creación artística. A historia é unha serie de acontecementos ordenados nunha secuencia cronolóxica, protagonizada por personaxes encadrados nun marco espacial. Representa o plano do contido. O discurso (ou relato) é o proceso de contar unha historia elixindo o punto de vista, a ordenación temporal dos acontecementos e a duración dos mesmos. Unha historia pode dar pé a múltiplos discursos narrativos. Representa o plano da forma. [[Image:Narracion.Relato-Historia.jpg|right|500px]] En épocas de crise, a historia (o contido) é a máis suxeita a variacións, novos cambios sociais priman obras cargadas de argumento, mentres que en períodos de estabilidade se traballa con experimentacións (discurso, estructura). Segundo sexan os presupostos argumentais poderiamos face-la seguinte clasificación do concepto de historia: * Historias lineais: a historia implica a construcción do discurso e o acceso á narración. * Historias estructurais: O discurso organiza, desde variados puntos de vista, a historia. * Historias narrativas: A configuración lingüística é a creadora da realidade narrativa, chegando a desaparece-la trama argumental (‘Mazurca para dos muertos’). Obsérvese que a historia presupón o plano do contidomentres que o discurso implica o plano da forma. 3. Estructura argumental coas seguintes partes: *Situación inicial: Presentación do marco espacio-temporal e dos protagonistas. *Conflicto: Acción que fai que mude a situación inicial. *Accións: Serie de acontecementos encamiñados á consecución dun fin. *Resolución: Acción que vén resolve-lo conflicto. *Situación final: Situacións dos protagonistas ó final do relato. {{Template:Novela}} Novela 1399 5627 2006-04-23T00:47:54Z Lmbuga 18 + Foto [[Image:Don Quijote.GFDL2.JPG|thumb|Posuído pola lectura]] *[[Novela/A narración literaria|A narración literaria]] *[[Novela/Comunicación narrativa. Participantes|Comunicación narrativa. Participantes]] *[[Novela/O punto de vista|O punto de vista]] *[[Novela/A Temporalidade|A Temporalidade]] *[[Novela/Personaxes|Personaxes]] *[[Novela/O espazo|O espazo]] *[[Novela/As formas do épico|As formas do épico]] *[[Novela/Bibliografía|Bibliografía recomendada]] {{en progreso}} Novela/Comunicación narrativa. Participantes 1400 4999 2006-01-10T23:54:54Z Lmbuga 18 + template {{Template:Novela}} Nunha concepción semiolóxica da literatura, a obra defínese coma unha mensaxe inscrita nun proceso comunicativo específico, que ten como momentos terminais ó autor e ó público, é dicir, ó emisor e ó destinatario. O sistema literario, coas súas institucións e o seu código, é o espacio da comunicación da mensaxe e o seu desciframento. Precisemos: == Escritor, autor, narrador e narratario == En poucas palabras poderiamos distinguir ‘escritor’, ‘autor’ e ‘narrador’ dicindo que o escritor (autor real) é un elemento máis do universo textual, é o ser cargado de experiencias, saberes que nun momento presta os seus coñecementos ó autor (autor implícito) para monta-lo texto narrativo permitindo así que quen fale no relato sexa o narrador, mais esta secuencia precisa dunha maior aclaración. Para que unha historia poida ser contada, é imprescindible a presencia dun narrador que presente os personaxes, desenvolva o relato dos acontecementos e os sitúe nun marco espacio-temporal. A figura do narrador, pertencente ó plano da ficción literaria, non debe ser confundida coa do autor, que se sitúa no plano da realidade. No esquema da narrativa de ficción á figura do narrador correspóndelle un narratario, representación ideal do lector, que ten a función de darlle sentido á historia interpretando o que se conta nela e imaxinando o que non se di no texto. Este esquema da ficción narrativa non é aplicable á narración de feitos reais que se fai na fala cotiá, nas noticias xornalísticas, nunha autobiografía, nun libro de memorias ou nunha crónica histórica; neste caso non existen dous planos independentes, o da realidade e o da ficción. Polo tanto, o emisor coincide co autor real ou coa persoa que pronuncia oralmente o discurso. A complexidade do acto comunicativo queda de manifesto ó observar os participantes tanto da comunicación extratextual (plano da realidade) coma da comunicación intratextual (plano da ficción) == Participantes da comunicación extratextual == === Lector real === suxeito historicamente determinado que le o texto. === Lector virtual === Suposto polo autor segundo determinadas expectativas, categorías culturais, gusto, consonancia ideolóxica,... === Lector ideal === Aquel do que se presume que acadará a perfecta comprensión do texto na total complexidade da súa mensaxe. === Autor real === É o escritor. === Autor ideal === É o papel asumido polo escritor, a súa visión do autor perfecto, encanto se considera suxeito dos actos creativos lingüístico-literarios que van conforma-lo texto. === Autor virtual === Suposto polo lector segundo determinadas expectativas, categorías culturais, gusto, consonancia ideolóxica,... == Participantes da comunicación intratextual == === Narrador === É a instancia narrativa que regula a modalidade da información. Non podería haber relato se non houbese narración. O narrador non se identifica nin co autor real nin co ideal. Nin sequera o narrador-autor que aparece en tantas novelas é o autor real biograficamente caracterizado e individualizado, senón un tipo de narrador especial, unha invención -en verdade moi próxima a un alter ego- do autor ideal. Así pois, é o narrador, o que ás veces desde o relato dialoga co lector, quen recorre a enunciados metanarrativos, quen expresa reflexións, suxire relacións ou acontecementos. Cando hai un narrador secundario no discurso denomínase paranarrador. Ó paranarrador correspóndelle un paranarratario. === Narratario === É o destinatario interno da narración. Obsérvanse tres tipos: * En moitos casos, o narratario está representado, é un verdadeiro personaxe do relato, é intradiexético, escoita directamente o relato e pode substituír ó narrador na provisión de información. * O narrador diríxese a un narratario extradiexético que se converte en destinatario segundo ou paranarratario (Pénsese no caso dun escritor que escriba un conto a un narratario extradiexético que vai recibi-lo tal conto para incluílo nunha obra en que el compón o narrador intradiexético). * O narrador diríxese a un narratario extradiexético, non representado, remitindo a presuposicións comúns. Imaxinando, por exemplo, que está en disposición de comprender algunhas referencias circunstanciais de distintos tipos -localidades, usos, costumes, formas idiomáticas,...- coma se pertencese ó mundo da narración. === O autor implícito === É un aspecto controvertido da teoría do relato. Para Wayne Booth é a imaxe do escritor que o lector se constrúe, mentres que para Chatman o que determina o carácter do autor implícito son as normas, morais ou de calquera outro tipo, da obra tomada globalmente. Aínda que estas dúas definicións poidan ser compatibles, o certo é que o autor implícito é o suxeito interno da narración, ten unha conciencia superior á do narrador, porque domina o código ou sistema de regras de construcción do relato e, particularmente, as regras lingüísticas ou metalingüísticas. A pesar de non estar representado, é o autor implícito o que modela ó narrador, asumindo a función de quen ostenta a instancia máis profunda do relato === O destinatario === É o receptor no proceso da comunicación. Na comunicación literaria o destinatario é o lector ou, quizais, o público. Pódese entender como destinatario tamén un tipo de lector cara o que o narrador-autor implícito efectúa unha acción perlocutoria. {{Template:Novela}} Novela/O punto de vista 1401 5000 2006-01-10T23:55:53Z Lmbuga 18 + template {{Template:Novela}} Cando se presentan acontecementos sempre se fai desde unha certa perspectiva. Elíxese un punto de vista, unha forma específica de ve-las cousas, un certo ángulo. A focalización é, segundo Mieke Bal, a relación entre a 'visión', o 'axente' que ve, e o que se ve.Implica a elección dunha ou máis perspectivas desde as que abordar o conxunto da historia que se quere transformar nun discurso modalizado. O suxeito da focalización, o 'focalizador', constitúe o punto desde o que se contemplan os elementos e permítenos distinguir entre focalización interna (cando a focalización se corresponde a un personaxe que participa como actor) e focalización externa (un axente anónimo situado fóra da trama opera como focalizador). Máis coñecida é a perspectiva de Jean Pouillon que establece unha triple distinción: * A VISIÓN <POR DETRÁS>: O narrador sábeo todo sobre o personaxe; sepárase del para ver desde esta posición os resortes máis íntimos que o conducen a obrar, colocándonos en disposición de coñece-los seus segredos. Incluso interpreta e di cousas que os mesmos personaxes non ousan dicirse a si mesmos ou ós demais * A VISIÓN <CON>: O narrador sabe o mesmo cós personaxes, e sábeo con eles; non coñece con anticipación a explicación dos acontecementos. Esta visión <con> caracterízase pola elección dun personaxe como centro do relato. Pero unha novela pode varia-lo personaxe elixido producíndose o que Bajtin chama plurivocidade. Neste caso, aplicando a terminoloxía de Mieke Bal, o focalizador coincide cun personaxe, e este terá unha vantaxe técnica sobre os demais. O lector observa o presente polos ollos dese personaxe. Esta focalización, vinculada ós ollos dun personaxe, pode -como xa dixemos- variar, pode pasar dun personaxe a outro para se nos mostra-las diferencias coas que diversos personaxes contemplan os mesmos feitos. É unha técnica que pode dar lugar a unha neutralidade cara a tódolos personaxes, pero que sen embargo, non soe presentar dúbida á hora de percibir sobre qué personaxe debe recaer maior atención e apoio: habitualmente denomínase 'heroe' a aquel que focalice o primeiro e o último capítulo. * A VISIÓN <DESDE FÓRA>: O narrador sabe menos cós personaxes, porque se limita unicamente a ser testemuña ocular dos feitos. Segre, na súa obra Principios de análisis del texto literario, retomando tanto o dito por Mieke Bal como por Pouillon, perfecciona o concepto de focalización:✧. NARRACIÓN DE FOCALIZACIÓN CERO: Nunca se toma o punto de vista dos personaxes # NARRACIÓN DE FOCALIZACIÓN INTERNA: Cando a narración está dada polos personaxes. Pode ser: ## FIXA: Todo está visto por un personaxe ## VARIABLE: Segundo os episodios varía o personaxe focal ## MÚLTIPLE: Cando un mesmo acontecemento se presenta por máis dun personaxe # NARRACIÓN CON FOCALIZACIÓN EXTERNA: Os personaxes actúan ante o narrador, sen que este mostre coñece-los seus pensamentos ou sentimentos # NARRACIÓN CON FOCALIZACIÓN PROGRESIVA: O narrador pode empeza-lo seu relato en focalización cero -de modo enigmático- para achegarse despois, lentamente, a outro tipo de focalización == Narración con focalización cero == === Omnisciencia editorial === O autor goza dun ilimitado punto de vista, non só pode representar, senón tamén criticar tódolos acontecementos e tódalas reaccións, ideas e emocións dos seus personaxes. A nota característica desta omnisciencia editorial é pois a presencia da voz do autor que fala en primeira ou cuarta persoa verbal e que é a voz predominante, mesmo se permite facer frecuentes apelacións ó lector suxeríndolle ou impoñéndolle unha forma de lectura. A nota característica da omnisciencia editorial é a presencia da voz que narra en primeira persoa de singular ou de plural, o resto da narración aparece en terceira persoa. === Omnisciencia neutral === A única diferencia coa editorial radica precisamente na ausencia de intrusións en primeira persoa ou evidentes por parte do narrador, aínda que segue tratándose dun narrador que o sabe todo, pois o desenvolvemento da acción e os personaxes está visto por aquel e non por estes. Estes dous puntos de vista implican o uso da terceira persoa. === Omnisciencia selectiva === Mentres na omnisciencia neutral un narrador conta a interioridade dos personaxes, resumida a posteriori da súa evolución, aquí móstransenos esas mesmas interioridades no presente ficticio en que se ennovelan. Salvo nas direccións escénicas estes dous puntos de vista comparten a primeira persoa gramatical, se ben mediante o emprego do estilo indirecto libre cabe reflectir en terceira, de forma convincente, o pensamento dun personaxe sen prescindir polo mesmo da perspectiva. Na omnisciencia selectiva dáse con maior intensidade o emprego do estilo indirecto libre, forma de discurso que permite reflecti-lo pensamento do personaxe sen prescindir da terceira persoa do narrador. === Omnisciencia do autor como editor === Dáse cando o autor implícito quere finxir que non escribiu el o relato senón que o achou escrito, e limítase a editalo == Relato focalizado externamente == === Eu testemuña === A utilización deste tipo de narrador favorece a verosimilitude. É un punto de vista selectivo pois coñecémo-los feitos a través dun personaxe que os viu, e a focalización é externa porque todo o que conte viuno dende fóra, polo que encontramos unha ausencia de coñecemento do pensamento dos outros personaxes e do que ocorreu no pasado. Emprégase a primeira persoa. O narrador di menos do que saben os personaxes. === Modo dramático === Toda a novela queda limitada ó que fan os personaxes, prescindíndose do que pensan -que deberá de inferirse do seu comportamento- e a unhas direccións escénicas que fan progresa-la acción. Poden aparecer tódalas persoas, pero é a terceira persoa gramatical a presente nas direccións escénicas. O discurso é polo tanto puro diálogo. Hai similitude coas obras de teatro concibidas para ler e non para a escena. === Modo cinematográfico === Punto de vista propio dos novelistas que pretenden transmitir sen aparente selección nin ordenación un anaco de vida, de forma instantánea, sen mediación do aprazamento narrativo. Poden aparecer tódalas persoas gramaticais. O foco sitúase fóra de calquera personaxe, polo que non hai ningunha posibilidade de ofrecer información sobre o seu mundo interior. O narrador só informa do que capta por medio dos sentidos: palabras e actos == Relato focalizado internamente == === Eu protagonista === Esta fórmula reforza a verosimilitude do relato posto que se nos pon en contacto cuns feitos que o narrador afirma ter vivido. Chamamos narrador autodiexético a aquel que , coma no caso das autobiografías, refire as experiencias da súa propia vida. <div>''Capítulo anterior: [[Novela/Comunicación narrativa. Participantes|Comunicación narrativa. Participantes]]''</div> <div>''Capítulo seguinte: [[Novela/A Temporalidade|A temporalidade]]''</div> {{Template:Novela}} Novela/Personaxes 1402 5003 2006-01-10T23:57:21Z Lmbuga 18 + template {{Template:Novela}} O personaxe é o elemento motor da acción narrativa. Confundido inxenuamente coa persoa, da que é soamente unha representación inventiva, ou reducido a unha serie de caracterizacións psicolóxicas ou de atributos, o personaxe non se pode illar nin do universo que o rodea nin dos outros personaxes cos que entra en relación. A caracterización do personaxe pode ser directa ou indirecta. É directa cando narrador nos di cales son as calidades do personaxe a través dun retrato. É indirecta cando o lector é quen debe deduci-lo carácter do personaxe, partindo das acción en que está implicado, do xuízo que dan del outros personaxes, ou do seu modo individual de ve-la vida ou as relacións humanas. Frecuentemente a caracterización se obtén por sinécdoque, é dicir, mediante un detalle que lle concirne. Ese detalle, segundo Ducrot e Todorov, recibe o nome de 'emblema' e pode ser unha forma de vestir, de falar, un lugar, ligados ó personaxe tan estreitamente que a súa mera aparición supón a evocación, inda in absentia, do personaxe. A construcción do personaxe preténdese como resultado da intersección de: * Signos que integran a identidade do personaxe. * Signos que reflicten a súa conducta * Signos que expresan os seus vínculos cos demais personaxes. == Tipoloxía == A máis antiga tipoloxía substancial parece remontarse ás máscaras, por exemplo na commedia dell'Arte (ou en Os vellos non deben de namorarse), onde os papeis son fixos, como o son tamén os nomes (Arlequín, Pantalón, Polichinela,...). Pódense ofrecer distintas tipoloxías dos personaxes, tanto en sentido formal como substancial. Por exemplo, diferéncianse personaxes estáticos, que non varían no transcurso do relato e personaxes dinámicos, suxeitos a cambio e evolución; ou tamén entre principais e secundarios. Foster divide ós personaxes en planos (ou deseñados) e esféricos (tamén modelados ou redondos). Os personaxes planos defínense linealmente polo seu trato, por un elemento característico que os acompaña ó longo da novela. Tenden á caricatura e soen aparecer en novelas populares ou de tese. Unha variante do personaxe plano é o tipo, personaxe que non experimenta transformación e que representa a un grupo, a unha organización tribal ou a un modo de conducta. Polo contrario, os personaxes esféricos ofrecen unha complexidade moi acentuada. Experimentan ó longo da narración transformacións na súa psicoloxía e na súa conducta. Debe terse en conta ademais as narracións en que predomina o personaxe colectivo, que suplanta ó personaxe individual, facendo que o heroe perda relevancia, substituíndoo polo grupo ou clase social. Greimas distingue seis actantes: suxeito (ou protagonista, a súa acción está provocada por unha necesidade. É iniciador da acción e ten valores dramáticos), obxecto (o desexado, o buscado por sintetizar uns determinados aspectos morais, relixiosos ou sociais que son os que pon en xogo), destinador (o axente que influencia o destino do obxecto), destinatario (beneficiario do destinador ou do obxecto), opoñente (ou antagonista, determina o conflicto. Oponse ó suxeito), e axudante ó servicio do suxeito, mais tamén doutros personaxes). O seu esquema está aberto a moi variados recubrimentos semánticos. O axudante socorre ó suxeito nas probas que debe superar para consegui-lo obxecto anelado e nas que é obstaculizado polo opoñente; o destinador considera o obxecto como termo do desexo e de comunicación, mentres que o destinatario é o que se beneficia daquel == Funcións == No ámbito do relato, o personaxe pode desenvolver varias funcións, pode ser un elemento decorativo, un axente da acción, ou un portavoz do autor. O personaxe decorativo é practicamente inútil para a acción, pero serve ó autor para caracteriza-lo ambiente: é como un síntoma ou un indicio mediante o cal é posible percibi-lo xuízo do autor sobre unha realidade determinada. Se a acción narrativa consiste no desenvolvemento de situacións conflictivas nas cales os personaxes están involucrados hase comprender que as calidades destes han de emerxer da propia acción, de aí que cataloguemos os personaxes como axentes e pacientes. Os axentes poden ser influenciadores, modificadores -estes, á súa vez, perfeccionadores e degradadores-, e conservadores (protectores-frustratorios, seductores-intimidatorios ou asesores-disuasorios) O personaxe pode ser, finalmente, portavoz do autor. Para Lukács o significado dunha novela consiste no camiño do heroe problemático cara si mesmo, é dicir, na progresión dun personaxe desde unha situación familiar en loita coa realidade allea, falta de significado, ata chegar á autoconsciencia. ---- *PROSOPOGRAFÍA: Descrición física *ETOPEIA: Descrición moral *RETRATO: Descrición física e moral *IDEOLOXÍA: Descrición filosódica e política *ETOLOXÍA: Descrición comportamental ou conductista *HIPOTIPOSE: Descrición sensorial {{Template:Novela}} Novela/As formas do épico 1403 5004 2006-01-10T23:57:47Z Lmbuga 18 + template {{Template:Novela}} O primeiro criterio que podemos empregar para atender ás formas do épico permítenos diferenciar entre aquelas que aparecen en verso ou en prosa. == As formas en verso == === Epopeia === Forma literaria propia da antigüidade, composta en verso para ser recitada, a cal presenta un mundo mítico-heroico situado nun pasado ideal ou absoluto. A súa temática procede do mito e da lenda heroica, as súas figuras son como deuses contaminados de humanidade; primeiro existiron por fantasía popular. Presentan as seguintes características: * O heroe será figura nacional mítica ou histórica. * A historia tratará sobre fazañas heroicas. * O estilo será elevado e solemne. * A acción mesturará elementos e seres humanos e sobrenaturais. * O narrador intentará ser obxectivo (sen comentarios nin valoracións). Cun certo grao de acumulación preséntanse acumulativamente episodios sen estructuración lóxica; as figuras non están individualizadas, son tipos literarios cargados de temperamentos e cosmovisións distintas (reis, conselleiros, amigos, fieis vasalos, compañeiras, agoireiros,...) con características humanas esenciais á época (mínima caracterización psicolóxica) sen evolucionar, con capacidade de loita, pero predestinados a un final. Estamos ante un espacio e un tempo concreto e coñecido: mundo da época con elementos reais e fantásticos, con perigos coñecidos e fenómenos inexplicables, aconteceres dun pasado con vixencia de presente. O narrador preséntase, visible, como sobrio observador omnisciente e inxenuo, renunciando á reflexión, á ironía. === Poema épico === O seu significado orixinal en grego é o de narración. A poesía épica relata fazañas de heroes de xeito formalmente maxestoso e lento. Soe comezar cunha invocación a divindades para logo continuar co asunto nuclear sen abandonar a descrición contextual e de personaxes históricos ou lendarios. É frecuente que no asunto do poema interveña o sobrenatural e marabilloso. === Romance === é un xénero narrativo que emprega formas versificadas para contar unha historia. As súas orixes remóntanse á idade media e dúas teorías diferentes tratan de explica-lo seu nacemento. Menéndez pidal fainos derivar directamente dos cantares de xesta. Outros estudiosos propoñen un nacemento independente. A narración é máis rápida ca nos poemas épicos e con máis elementos líricos e diálogo. == as formas en prosa == === Novela === A novela é o reino da liberdade de contido e de forma: xénero proteico e aberto, tamén o máis cultivado e metamorfoseado con problemas de límite con outras formas verbais ou non verbais: [[ensaio]], [[reportaxe]], [[cine]], [[collage]],... Do dito, debe quedar claro que a novela é inesgotable en posibilidades, proteica en formas, presenta moi variados [[punto de vista|puntos de vista]] e é incansable na súa capacidade de suxestión e interpretación do mundo. Clasificar este xénero suporía amplitude, pois ademais os criterios de clasificación son moi diversos: # Polo ton que mantén a obra, fálase de novela satírica, humorística, didáctica... # Pola forma: [[autobiografía|autobiográfica]], [[epístola|epistolar]], dialogada,... # Segundo ó público ó que chegue e o modo de distribución fálase de novela trivial, [[folletín]], bestséller... # Atendendo ó contido, as novelas poden ser: ## de aventuras: Nela predomina o interese pola acción. Relata sucesos extraordinarios, accións perigosas, e emocionantes, xeralmente nun escenario insólito ou exótico. ## [[bizantina]]: narra viaxes nos cales se suceden aventuras complicadas, separacións e encontros de personaxes, recoñecementos casuais, cun ton de sucesos extraordinarios. ## [[costumista]]: Describe as formas de vida cotiá dun grupo social: costumes, personaxes típicos... ## [[histórica]]: Reflicte máis ou menos fielmente o ambiente, os caracteres, os acontecementos dunha época histórica, mesturando a ficción coa acontecementos históricos. ## [[pastoril]]: De forma convencional e artificiosa, reflicte a vida, idealizada e irreal, duns pastores, que pasan as súas horas nunha paisaxe tópica. ## [[picaresca]]: Con forma [[autobiografía|autobiográfica]], un [[narrador]] protagonista de orixe dubidosa relata a súa vida de adversidades, nun desexo continuo de saír da miseria. ## social: Diminúe no posible a descrición de vidas individuais, substituíndoas por unha colectividade. A súa actitude é crítica, con afán de denunciar situacións, ambientes e modos de vida dun grupo. Hai que engadir a esta lista a novela realista, naturalista, existencial, psicolóxica, policíaca, de tese,... ## de cabalerías: A que conta xestas dos cabaleiros andantes. ## de [[ciencia ficción]]: A que, inspirįndose nos progresos da técnica, narra cousas extraordinarias do futuro. ## [[policíaca]]: A que se basea nun crime e no seu esclarecemento. === Fábula === É un xénero literario breve e condensado. A narración esquematizada nas súas liñas fundamentais caracterízase porque vexetais ou animais son, a maioría das veces, seres humanizados que falan, reflexo dos vicios ou das virtudes humanas. Os mestres da fábula clásica foron esopo e fedro. == Apólogo e parábola == Constitúen as especies máis antigas do conto e son peculiares da narrativa oriental. O apólogo é a exemplificación dunha verdade moral, introducida nun conxunto maior. A parábola é un conto de carácter alegórico, destacando as do novo testamento. Ambas teñen intención moralizante. {{Template:Novela}} MediaWiki:Expiringblock 1404 sysop 3971 2005-12-11T23:01:42Z Lmbuga 18 expira $1 MediaWiki:Infiniteblock 1405 sysop 2635 2005-08-19T23:13:12Z MediaWiki default infinite MediaWiki:Ipblocklistempty 1406 sysop 4100 2005-12-11T23:47:27Z Lmbuga 18 A lista de bloqueos está baleira. MediaWiki:Linkprefix 1407 sysop 2637 2005-08-19T23:13:12Z MediaWiki default /^(.*?)([a-zA-Z\x80-\xff]+)$/sD MediaWiki:Mostlinked 1408 sysop 4393 2005-12-12T21:13:58Z Lmbuga 18 Páxinas máis enlazadas MediaWiki:Namespacesall 1409 sysop 4271 2005-12-12T02:51:45Z Xelo2004 21 Todos MediaWiki:Restorelink1 1410 sysop 3913 2005-12-11T22:43:56Z Xelo2004 21 unha edición borrada MediaWiki:Unit-pixel 1411 sysop 2652 2005-08-19T23:13:14Z MediaWiki default px MediaWiki:Confirmrecreate 1412 sysop 3618 2005-12-11T20:05:54Z Lmbuga 18 O usuario [[User:$1|$1]] ([[User talk:$1|talk]]) borrou este artigo despois de que vostede comezara a editalo, polo seguinte motivo: : ''$2'' Por favor confirme que realmente quere recrear o artigo. MediaWiki:Deletedwhileediting 1413 sysop 3755 2005-12-11T21:48:20Z Lmbuga 18 Aviso: Esta páxina foi borrada despois de que vostede comezara a editala! MediaWiki:Fileexists-forbidden 1414 sysop 4000 2005-12-11T23:16:17Z Lmbuga 18 Xa hai un ficheiro co mesmo nome; por favor retroceda e cargue o ficheiro cun novo nome. [[Image:$1|thumb|center|$1]] MediaWiki:Fileexists-shared-forbidden 1415 sysop 2668 2005-09-05T09:21:46Z MediaWiki default A file with this name exists already in the shared file repository; please go back and upload this file under a new name. [[Image:$1|thumb|center|$1]] MediaWiki:Fileuploadsummary 1416 sysop 4011 2005-12-11T23:22:13Z Lmbuga 18 Descrición MediaWiki:Largefileserver 1417 sysop 4296 2005-12-12T20:37:20Z Lmbuga 18 Este ficheiro é de maior tamaño co permitido pola configuración do servidor. MediaWiki:License 1418 sysop 4300 2005-12-12T20:39:04Z Lmbuga 18 Licenza MediaWiki:Loginreqlink 1419 sysop 5752 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default log in MediaWiki:Loginreqpagetext 1420 sysop 2673 2005-09-05T09:21:46Z MediaWiki default You must $1 to view other pages. MediaWiki:Noimage-linktext 1421 sysop 4233 2005-12-12T01:47:16Z Xelo2004 21 cargalo MediaWiki:Nolicense 1422 sysop 4220 2005-12-12T01:40:00Z Xelo2004 21 Ningunha MediaWiki:Permalink 1423 sysop 4167 2005-12-12T00:34:56Z Xelo2004 21 Ligazón permanente MediaWiki:Prefixindex 1424 sysop 4157 2005-12-12T00:25:50Z Xelo2004 21 Espazo de nomes - Índice MediaWiki:Recreate 1425 sysop 3990 2005-12-11T23:10:22Z Xelo2004 21 Recrear MediaWiki:Shareduploadwiki-linktext 1426 sysop 3776 2005-12-11T21:55:25Z Xelo2004 21 páxina de descrición do ficheiro MediaWiki:Showhidebots 1427 sysop 2690 2005-09-05T09:21:48Z MediaWiki default ($1 bots) MediaWiki:Tooltip-recreate 1428 sysop 5787 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Recreate the page despite it has been deleted MediaWiki:Undeletehistorynoadmin 1429 sysop 5513 2006-02-26T01:47:15Z MediaWiki default This article has been deleted. The reason for deletion is shown in the summary below, along with details of the users who had edited this page before deletion. The actual text of these deleted revisions is only available to administrators. MediaWiki:Updatedmarker 1430 sysop 3538 2005-12-11T15:39:54Z Xelo2004 21 actualizado desde a miña última visita MediaWiki:Viewdeleted 1431 sysop 3469 2005-12-11T14:00:06Z Xelo2004 21 Ver $1? MediaWiki:Viewdeletedpage 1432 sysop 3467 2005-12-11T13:58:35Z Xelo2004 21 Ver as páxinas borradas MediaWiki:Wlhideshowbots 1433 sysop 5809 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default $1 bot edits User:Xelo2004 1434 2712 2005-10-16T14:47:53Z Xelo2004 21 User my page [http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Xelo2004 xelo 2004] User talk:Xelo2004 1435 2713 2005-10-16T14:51:59Z Xelo2004 21 Talk my page [http://gl.wikipedia.org/wiki/User_talk:Xelo2004 Discution xelo2004] Filloa 1436 5555 2006-03-08T21:32:13Z Lmbuga 18 engado receita ===Variantes da receita primaria=== Na actualidade existen un bo número de receitas que utilizan o filloa coma composto base ou ben son a mesma con ingredientes variados, a continuación unha mostra das outras variantes no arte de face-las filloas. *[[Receitas de filloas/Filloas de anís|Filloas de anís]] *[[Receitas de filloas/Filloas de caldo|Filloas de caldo]] *[[Receitas de filloas/Filloas de centeo|Filloas de centeo]] *[[Receitas de filloas/Filloas de leite|Filloas de leite]] *[[Receitas de filloas/Filloas de sangue|Filloas de sangue]] *[[Receitas de filloas/Filloas de verdura o forno|Filloas de verdura ao forno]] *[[Receitas de filloas/Filloas gratinadas|Filloas gratinadas]] *[[Receitas de filloas/Filloas recheas|Filloas recheas]] *[[Receitas de filloas/Filloas recheas de grelos|Filloas recheas de grelos]] *[[Receitas de filloas/Filloas recheas de marisco|Filloas recheas de marisco]] *[[Receitas de filloas/Filloas recheas de millo|Filloas recheas de millo]] *[[Receitas de filloas/Filloas recheas de zamburiñas|Filloas recheas de zamburiñas]] *[[Receitas de filloas/Filloas recheas o licor|Filloas recheas de licor]] *[[Receitas de filloas/Filloas queimadas|Filloas queimadas]] Receitas con filloas *[[Receitas de filloas/Canelóns de filloas|Canelóns de filloas]] {{wikipedia}} Receitas de filloas/Filloas de anís 1437 4982 2006-01-10T23:29:01Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquer establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== * 3 ovos * media copa de anís * 12 culleradas de fariña (a culler a utilizar será das sopeiras) * medio vaso de auga * leite * manteiga de vaca (pingo) * mel ===Preparación e Presentación=== *Mestúrase batendo os [[ovo]]s co [[anís]], e engádeselle [[fariña]] pouco a pouco ata que se vaia formando unha pasta que, coa axuda dunha culler de madeira ou unha espátula, se vai amoando. Primeiro coa agua e logo co [[leite]] que admita, ata ter unha consistencia sinxela (na que non se quede pegada a [[culler]]). Unha vez coa [[tixola]] quente, nun punto próbase a estender a masa movendo da tixola con fin de favorecer que quede unha capa fina (para lograr este efecto, a masa pódese bater cunha batedora, pero deberá de deixarse repousar antes de utilizala uns minutos, xa que normalmente que cun pouco de escuma). Cun trapo de [[algodón]] ou liño atado ao [[garfo]] na forma dun guisopo úntase a tixola con manteiga derretida e aplícase na tixola en quente antes de botar a masa da filloa; cando comece a quedarse callada, agárrase por un extremo e dáse a volta cos dedos. Tense que engraxar a tixola para cada filloa. Pode botárselle [[mel]], canela ou azucre. Nalgunhas zonas substitúese o anís por [[auga de azar]] ou zume de [[laranxa]]. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Filloas de anís 1438 2719 2005-10-16T15:28:55Z Rocastelo 15 Filloas de anís moved to Receitas de filloas/Filloas de anís: Formato de libro #REDIRECT [[Receitas de filloas/Filloas de anís]] Receitas de filloas/Filloas de caldo 1439 4983 2006-01-10T23:29:19Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquer establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== * 1 pata de porco (xeralmente a zona do pezuño) * 1 óso de cana * 4 ovos * 750 Grs de fariña (máis ou menos) * 2 litros de auga * 100 Grs de touciño (para preparar a tixola) * sal ===Preparación e Presentación=== *Faise un [[caldo]] coa pata de [[porco]] (tamén se pode engadir [[tenreira]]) e o óso de cana nos 2 litros de [[auga]], déixase cocer lentamente. Sepárase e déixase enfriar. Batense os ovos coma se fose para facer unha [[tortilla]] e botáselle unha taza de caldo (xa previamente feito) e mestúrase [[fariña]] coa premisa de que non se formen grumos (de suceder isto, terase que pasar a masa por un coador chinés). Para facer as filloas prepárase a [[tixola]] untándoa de touciño que estará cravado nun [[garfo]]. Cando xa estea quente engádeselle a ollo (como dúas culleradas) de masa de modo que cubra xusto o fondo da tixola cunha capa moi fina; o sobrante pódese escorrer (hai que procurar que as filloas sexan o máis finas posible). Para voltar cando se vexa que medio quere dourarse, basta con arrimarlle a punta dun [[coitelo]] e cos dedos collela polas beiras e darlle a volta. Con caldo sobrante podese facer unha sopa de acompañamento para cando xa estean as filloas feitas. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas 1440 2722 2005-10-16T18:35:32Z Xelo2004 21 Receitas de filloas moved to Filloa #REDIRECT [[Filloa]] Receitas de filloas/Filloas de centeo 1441 4984 2006-01-10T23:29:34Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquer establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== * 4 ovos * 3 culleradas de fariña de centeo * 6 culleradas de fariña de trigo * 1 vaso de auga * 1 vaso de leite * 1 cullerada de canela (nunha culler das do café) * 1 nasco de touciño (no seu defecto, manteiga de vaca) * mel ===Preparación e Presentación=== *Mestúranse os [[ovo]]s, as fariñas e a [[canela]] a que se lle vai engadindo [[auga]] e [[leite]] (se é necesario na menor cantidade da indicada) ata facer unha pasta lixeira. Unha vez posta a tixola ao [[lume]] e untada con [[touciño]] ou [[manteiga]] de vaca, bótase un pouco de masa movendo a tixola para que se estenda nunha fina capa. Se sobra masa, escórrese por unha beira; cando comece a dourarse dáselle a volta agarrando cos dedos (hai quen utiliza unhas pinzas de [[madeira]]). Feitas as filloas, pódense aderezar con [[mel]] ou outro produto ao gusto da persoa que consome. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas de leite 1442 4985 2006-01-10T23:29:49Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} [[Image:Torre-filloas.jpg|thumb|right|200 px|Filloas brancas amontoadas antes de servirse no xantar; pódese utilizar o procedemento de requentalas que se indica nas [[Receitas de filloas/Filloas de sangue|filloas de sangue]].]] As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquera establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== * un cuarto de litro de leite * un cuarto de litro de auga * 4 ovos * 1 cullerada de canela (nunha culler das do café) * fariña * sal * zucre * touciño ===Preparación e Presentación=== *Batense os [[ovo]]s cun chisco de [[sal]] e a [[canela]], engádese despois o [[leite]] e a [[auga]]. Pouco a pouco vai engadíndoselle a [[fariña]] ata ter unha masa homoxénea e solta que de debe de deixar repousar un pouco e, se ten grumos, tense que coar. Ponse ao [[lume]] a [[tixola]] e quéntase, úntase cun ñasco de [[touciño]] e, seguidamente, bótase unha capa fina de masa. Segue o mesmo proceso que as anteriores receitas, cando estea dourada píllase pola beira e dáselle a volta ata que se doure polo outro lado. Sérvese cun pouco de [[azucre]]. A maiores hai quen lle bota zucre glass e prégaa en forma de cruz (ata que queda un cuarto de filloa), vólvea á tixola e deixa dourala completamente (sen queimarse); segue o mesmo proceso polo outro lado, logo sérvense en forma de [[sobremesa]] (neste caso dáselle o nome de [[crepe]]). '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas de sangue 1443 4986 2006-01-10T23:30:05Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquera establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== * 1 litro de leite * 4 ovos * 1 vaso de sangue de porco (preferentemente da máis recente a matanza) * 1 culleradiña de canela (algo de canela a maiores, para o remate) * 1 limón (a reladura) * fariña * manteiga de porco (no seu defecto, un chisco de touciño) * zucre ===Preparación e Presentación=== *Bátense os [[ovo]]s, aos que se lle engade [[leite]], [[sal]], reladura de [[limón]] e unha culleradiña de [[canela]]. Namentres se bate hai que ir agregándolle pouco a pouco a [[fariña]] (sen deixar de bater) ata formar unha pasta solta, engádeselle un vaso de [[sangue]] de [[porco]] e algo máis de fariña (se acaso se formaron grumos, débese de pasala masa polo coador). Ponse ao [[lume]] a [[tixola]] e úntase con [[manteiga]] (ou cun ñasco de [[touciño]] posto no garfo); unha vez engraxada, bótaselle un pouco de masa, de forma que quede unha fina capa no fondo da tixola. Deixase dourar e cóllese pola beira para voltala e que se doure polo outro lado. Se a tixola non te suficiente graxa débese de volver a untala. Despois de retiralas pódenselles engadir [[zucre]] e canela. Hai quen reserva unha torre e ao cabo dunhas horas (untado de novo en graxa a tixola) vólveas a requentar (a filloa neste caso xa ten outro sabor que invita moito mellor que na primeira vez). '''''Nota''''': Esta é a receita orixinal a cuxo nome se lle debe a que hoxe sexa coñecida coa denominación de '''Filloa''', polo que se debe de ter claro que a filloa leva sangue de porco (segundo a tradición), namentres que as filloas que carecen deste compoñente (o sangue) soen ser denominadas baixo o termo '''Freixó'''. Pero como se di no artigo principal, a tradición gastronómica popular xuntou as duas receitas orixinais ([[Filloas de leite]] e a filloas de sangue) baixo o mesmo termo co que hoxe é coñecido mundialmente: ''O termo de '''Filloa'''''. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas de verdura o forno 1444 4987 2006-01-10T23:30:22Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquer establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== * 12 filloas de caldo ou de leite * 1 quilo de verduras (grelos, verzas, repolo, etc. segundo os gustos) * 1 litro e medio de leite * 75 Grs de manteiga * 8 culleradas rasas de fariña * sal * pementa * noz moscada ===Preparación e Presentación=== *Cócese a [[verdura]] con [[auga]] (en cantidade) e [[sal]]; logo de escorrela unha primeira vez, córtase e afástase para un lado con nova auga para voltalo a ferver. Con metade da [[manteiga]], a [[fariña]], [[pementa]] e a [[noz]] moscada faise unha mestura (a modo de [[bexamel]]). Coa metade da mestura feito arrexúntase coa verdura facendo unha nova mestura á que se lle deixa dar unha fervedura. Unha vez que estea temperado o que estivemos a ferver, cóllese un pouco de mestura (que xa tería forma de crema) e vamos recheando as filloas, e seguidamente enrolándoas (facendo forma de canuto). Colócanse nunha fonte ou vaixela refractaria previamente untada de manteiga. Colocadas, recubrirémolo co resto da bexamel (a mestura primaria), ao que se porán unhas boliñas de manteiga e métese ao [[forno]]. Pódese botar un pouco de queixo relado se se prefire. Cando xa estéan douradas, pódese sacar e consumilas en quente ou temperadas; segundo os gustos. '''Proven do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas gratinadas 1445 4988 2006-01-10T23:30:39Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}}As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquer establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== * 30 filloas pequerrechas * 1 cebola picada * 1 tomate * 100 Grs de xamón * 200 Grs de carne picada (previamente frita) * 1 cullerada de foie-gras * salsa bexamel * aceite ===Preparación e Presentación=== *Nunha [[tixola]] ponse a dorar a [[cebola]] no [[aceite]] (que previamente estará picada), arrexúntase o [[tomate]] (que poder ser picado ou en salsa), a [[carne]] e o [[xamón]] (tamén picados). Segundo se vai facendo na tixola, engádeselle o [[foie-gras]] e, quizais un pouco máis [[graxa]] de fritir a carne; ata que se forme unha pasta. Co resultado recheamos as filloas, enrolándoas e colócanse nunha vaixela refractaria. Cóbrese con salsa bexamel e metense a gratinar no forno. Pódense comer detrás do xantar (a modo de postre) ou pola merenda. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas recheas 1446 4989 2006-01-10T23:31:03Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquer establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== '''Para a pasta''': * 3 ovos * 1 vaso de leite * 1 vaso de auga * 1 culleradiña de canela en po * 1 cullerada de reladura de limón * fariña * sal * touciño '''Para o recheo''' (''Crema''): * 3 ovos * 3 xemas (de ovo) * 200 Grs de zucre * 1 limón (só a cáscara) * 2 culleradas de maicena * medio litro de leite * zucre * canela ===Preparación e Presentación=== *Nunha ola bótanse os [[ovo]]s e bátense, segundo se vaia batendo agregaremos os demais ingredientes (os correspondentes ''para a pasta''), ata lograr unha mestura clariña que pasaremos polo "chino" para deixala ben fina. Nunha [[tixola]] quente (untada en [[touciño]]) botaremos a pasta a maneira de que cubra ben o fondo (só a xusta para que queden finas, como xa expresamos noutras receitas). Cando xa estea medio dourada, cóllese cos dedos pola beira e dáselle a volta. Por cada filloa teremos que engraxar de novo a tixola. *Para facer a crema bateremos os 3 ovos enteiros e as 3 [[xema]]s, segundo vaiamos no proceso agregaremoslle o [[azucre]] e a [[maicena]]. Seguimos batendo e agregaremos a casca de [[limón]] e o medio litro de [[leite]] (xa previamente fervido). A mestura tense que pasar por un coador a unha carerola poñéndoa ao [[lume]], a cal se debe remover constantemente ata que ferva. Cando comece a espesar retiramos a cacerola do lume e deixamos que arrefríe. Esténdese a filloa e aplícase a crema por enriba, a continuación enrólase (ou se se prefire, prégase a metade e logo en dúas partes). Pódense comer así ou fritas en [[aceite]]; con [[azucre]] e [[canela]] en po. Tamén hai quen prefire facer cambios na receita orixinal a modo de que o resultado sexa un recheo de [[nata]] montada ou crema de [[balocas]]. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas recheas de grelos 1447 4990 2006-01-10T23:31:15Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquer establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== * 12 filloas de caldo (ou de leite) * 1 mollo de grelos * 1 cebola * 2 dentes de allo * 50 Grs de piñóns * 2 ovos * aceite * sal * pementa * noz moscada ===Preparación e Presentación=== *Cócense os [[grelo]]s en abundante [[auga]] con un pouco de [[sal]] e destapados, logo escórrense e pícanse. Na [[tixola]] agregamos 6 culleradas de [[aceite]] e, unha vez quente, douraremos a [[cebola]] (que terá que estar moi picada). Agréganse máis tarde os dentes de [[allo]] (que estarán machacados), os grelos e os [[piñón]]s (sazonandos con [[pementa]] e [[noz]] moscada). Énchese cada filloa coa mestura de verdura e enrólase formando un canuto. Rebózanse nos [[ovo]]s (que previamente estarán batidos) e no [[pan relado]], logo pásanse á tixola onde se friten con abundante aceite. Sérvense en quente; pero tamén se poden tomar soas ou acompañadas de salsa de [[tomate]] ou ao gusto do consumidor. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas recheas de marisco 1448 4991 2006-01-10T23:31:32Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquer establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== '''Para as Filloas''': * 200 Grs de fariña * 4 ovos * 1 cullerada de aceite (ou pingo) * 1 vasiño de leite * auga de cocer o marisco * sal * pementa * aceite (para untar a tixola) '''Para o recheo''': * medio quilo de mexillóns * medio quilo de berberechos * 12 langostinos * 1 cebola (moi picada) * 50 Grs de manteiga * 3 culleradas de viño branco * 1 ovo cocido (picado) * 2 culleradas de pan relado '''Para a bexamel'''(''Crema''): * 2 culleradas de manteiga * 2 culleradas de fariña * 6 culleradas de auga de cocer o marisco * medio vaso de leite * pementa * 50 Grs de queixo relado ===Preparación e Presentación=== * '''''De entrada aclararemos que, aínda que a receita expón 3 tipos de marisco, xeralmente admite calquer tipo de marisco''''' (''o que se queira e máis guste''). *Fanse as filloas con [[fariña]], os [[ovo]]s, a [[manteiga]], [[sal]] e [[pementa]] todo mesturado (segue o mesmo proceso de fabricación que as demais receitas), á que se agregará (mesturando) o [[leite]] e a [[auga]] da cocción do [[marisco]] ata onde o admita; facer unhas 12 filloas duns 15 cms de diámetro e gardalas. *No recheo, despois de cocer o marisco por separado (ao que se lle bota unha ou doas follas de [[laurel]]), quitánselle as cunchas aos [[mexillón]]s e aos [[berberecho]]s; os [[langostino]]s límpanse ben deixando soamente a [[carne]]. Dóurase a [[cebola]] coa [[manteiga]] (previamente derretida) e arrexúntaselle o marisco e o [[viño]]; déixase cocer uns minutos e logo engádeselle o ovo cocido (previamente picado) e mailo [[pan relado]]. Se se ve que queda moi espeso, poóese engadir un pouco do [[caldo]] da cocción do marisco; coa mestura recheamos a filloas e préganse coma un sobre. *Para a [[bexamel]] ponse a fariña a tostar coa manteiga engadiídoselle [[leite]] e o caldo de marisco a modiño namentres se remove todo ata formar unha mestura lixeira. Sazoar con [[pementa]] e botala sobre as filloas recheas que, previamente estarán colocadas nunha vaixela para o forno. Botamos o [[queixo]] relado e metemos no forno a temperatura forte. Podese comer tras o [[xantar]], coma [[almorzo]], de sobremesa ou [[merenda]]. Tamén admite que se lle agrege algo doce por enriba. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas recheas de millo 1449 4992 2006-01-10T23:31:47Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquer establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== '''Para a masa''': * medio litro de leite cocido * 275 Grs de fariña de millo * 50 de manteiga * 3 ovos * 1 cullerada de azucre * 2 copas de anís (licor) * 1 culleradiña de auga de azahar * sal * touciño (ou no seu defecto, pingo) '''Para a crema''': * 500 Grs de balocas * un cuarto de litro de leite * 50 Grs de azucre glass * 100 Grs de manteiga * 1 barra de vainilla * 12 culleradas de coñac * 6 culleradas de augardente (preferentemente de anís) ===Preparación e Presentación=== *Bótanse nunha [[cazola]] os [[ovo]]s e bátense co [[zucre]] e a [[auga]] de [[azahar]], váiselle arrexuntando a [[fariña]], e logo bótaselle pouco a pouco o [[leite]] (se se forman grumos terémolo que pasar por un coador chinés). Agrégaselle unha chisca de [[sal]], o [[licor]] e a [[manteiga]] derretida mentres se segue a bater; logo déixase repousar media hora nun sitio temperado. Pasado o tempo ponse a [[tixola]] ao [[lume]], untada con [[touciño]] ou manteiga e bótanselle 2-3 culleradas da pasta (o suficiente para que cubra o fondo e que quede unha pasta fina); cando escomece a dourarse, cóllese pola beira cos dedos e dáselle a volta. Débese de engraxar a tixola para cada filloa. *Para preparar a crema de [[baloca]]s, hai que quitarlles a casca e a pel interior, bótanse nunha cazola con auga e déixase ferver (tamén se poden botar coa pel interior; xa que ao fervelas, axúdalles a que lles caia máis sinxelamente). Unha vez peladas, bótanse noutra cazola na que haberá [[leite]] e [[vainilla]] (tamén serve o [[fiúncho]]) e tápanse mentres se deixa a lume lento ata que o leite se evapore. Retírase a vainilla e as balocas pasanse polo tamiz formando un [[puré]], ao que se agrega a [[manteiga]] e o [[azucre]]; mestúrase ben ata formar unha masa compacta e déixase enfriar. As filloas recheanse con esta crema e enrólanse, colocándoas nunha fonte (vaixela), e salpicámoslles [[zucre glass]]. Póñense a quentar 12 culleradas de [[coñac]] e 6 de [[augardente]] (de anís) sen que cheguen a ferver. Régase o fondo da fonte e préndeselle lume. Sérvense ardendo (haberá que apagalas no momento de consumir ou antes de que queden torradas). '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas queimadas 1450 4995 2006-01-10T23:33:26Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquera establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== * 12 filloas recheas (ou sen recheo) * 12 culleradas de augardente * 12 culleradiñas de azucre * 1 culleradiña de zume de limón ===Preparación e Presentación=== *Colócanse as filloas nunha fonte (vaixela), se non esta recheas dobradas en dúas, botámoslles por arriba [[azucre]] e bótaselle parte de [[augardente]]. Nun caciño póñense 3 culleradiñas de azucre que serán molladas co [[zume]] dun [[limón]], logo énchese de augardente removendo a mestura e préndeselle [[lume]] (deixando arder un pouco) e vólcase sobre as filloas que se presentarán "ardendo". Pode flamearse tamén en cada prato (xa que así é máis sixelo graduar a cantidade de [[licor]]). O augardente pódese substituir por outro licor ([[ron]], [[coñac]], [[whisky]], etc..), pero o máis típico é que sexa augardente de cana ou de [[herba]]s. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas recheas ao licor 1451 4994 2006-01-10T23:32:23Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquera establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== '''Para as Filloas''': * medio litro de leite temperado * 250 Grs de fariña * 75 Grs de zucre * 2 culleradas de pingo * 2 culleradas de coñac * 3 ovos * aceite (ou touciño para engraxar a tixola) '''Para o recheo''': * 100 Grs de améndoas moídas * 100 Grs de manteiga * 50 Grs de avelás * 1 culleradiña de canela * 1 copa de coñac * 1 vaso de coñac (para queimar) ===Preparación e Presentación=== *Mestúranse os [[ovo]]s batidos co [[azucre]] e metade do [[leite]]. No caso de apareceren grumos, pásase polo coador "chinés" para desfacelos. Namentres seguimos mesturando, agrégaselle [[pingo]] (ou [[manteiga]]), [[sal]] e [[coñac]]; e deixamos a repousar media hora. Neste tempo aproveitaremos para engraxar a [[tixola]] na que se fan as filloas (o proceso de facelas é o mesmo que nas outras receitas). *Para o recheo bátese a manteiga e agrégaselle a metade das [[améndoa]]s e as [[avelá]]s (os dous produtos previamente tostados e moídos), xunto coa copa de coñac. A mestura ten que acadar a forma de pasta, coa que se rechearán as filloas. Colócanse nun recipiente e botámoslles por encima un pouco de azucre, [[canela]] e améndoa picada. Quéntase un pouco o recipiente e logo régase con coñac o fondo, plantándolle [[lume]] a continuación. Pódese cambiar o coñac por outro [[licor]] (calquera ao gusto do consumidor); pero soen quedar ricas con [[aguardente]] de [[herbas]]. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Receitas de filloas/Filloas recheas de zamburiñas 1452 4993 2006-01-10T23:31:58Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas de filloas}} As receitas aquí expostas serán de carácter sinxelo, a fin de favorecer unha rápida comprensión das mesmas. Os produtos pódense atopar en calquera establecemento adicado a alimentación. ===Ingredientes=== * 12 filloas de leite (ou de caldo) * tres cuartos de litro de leite * 3 culleradas de fariña * 2 culleradas de manteiga * 1 lata de 200 Grs de zamburiñas ===Preparación e Presentación=== *Facemos un [[bexamel]] coa [[manteiga]], a [[fariña]] e o [[leite]] (séguese o proceso xa explicado noutras receitas). A media cocción agréganselle as [[zamburiña]]s á [[salsa]]. Se queda moi solta, pódese espesar cunha cullerada de [[maicena]] disolta en leite frío ou en [[auga]] (se se necesita espesar máis, pódese xogar coa maicena ata acadar a espesura desexada). Despois recheamos as filloas coa crema de zamburiñas e servímolas nun recipiente formando unha [[flor]] cunha cuncha de [[vieira]] no centro (se se ten) ou un rebento de [[leituga]]. Para que non enfríen (se acaso non se serven no momento), pódense quentar un pouco no [[forno]] a temperatura frouxa. Outra forma sería cubrilas con bexamel e gratinalas no forno [[microondas]]. '''Provén do artigo principal da Galipedia''' [http://gl.wikipedia.org/wiki/Filloa Filloa] Image:Torre-filloas.jpg 1453 2742 2005-10-18T21:55:41Z Xelo2004 21 GFDL GFDL Index.php 1455 3185 2005-12-03T16:11:23Z Zigger 26 Blanked hidden link-spam by 81.177.9.27. MediaWiki:Allowemail 1456 sysop 3345 2005-12-11T03:10:01Z Xelo2004 21 Permitir mensaxes de correo electrónico doutros usuarios MediaWiki:Allpagesprefix 1457 sysop 3349 2005-12-11T03:13:10Z Xelo2004 21 Amosar páxinas no espazo de nomes: MediaWiki:Categories1 1458 sysop 2761 2005-11-09T22:22:26Z MediaWiki default Category MediaWiki:Confirm purge 1459 sysop 3605 2005-12-11T19:58:25Z Lmbuga 18 De certo desexa limpar a caché desta páxina?$1 MediaWiki:Confirm purge button 1460 sysop 3606 2005-12-11T19:58:48Z Lmbuga 18 Si MediaWiki:Datedefault 1461 sysop 4425 2005-12-12T23:33:36Z Xelo2004 21 Ningunha preferencia MediaWiki:Datetime 1462 sysop 3693 2005-12-11T20:52:18Z Lmbuga 18 Data e hora MediaWiki:Doubleredirectsarrow 1463 sysop 2771 2005-11-09T22:22:27Z MediaWiki default → MediaWiki:Download 1464 sysop 3794 2005-12-11T22:01:54Z Lmbuga 18 descargar MediaWiki:Exif-photometricinterpretation-2 1465 sysop 2774 2005-11-09T22:22:28Z MediaWiki default RGB MediaWiki:Ignorewarnings 1466 sysop 4049 2005-12-11T23:33:48Z Lmbuga 18 Ignorar os avisos MediaWiki:Importing 1467 sysop 2777 2005-11-09T22:22:29Z MediaWiki default Importing $1 MediaWiki:Importnofile 1468 sysop 2778 2005-11-09T22:22:29Z MediaWiki default No import file was uploaded. MediaWiki:Importuploaderror 1469 sysop 2779 2005-11-09T22:22:29Z MediaWiki default Upload of import file failed; perhaps the file is bigger than the allowed upload size. MediaWiki:Jumpto 1470 sysop 4964 2006-01-10T22:43:46Z Prevert 4 Ir a: MediaWiki:Jumptonavigation 1471 sysop 4978 2006-01-10T22:53:24Z Prevert 4 navegación MediaWiki:Jumptosearch 1472 sysop 2782 2005-11-09T22:22:29Z MediaWiki default search MediaWiki:Mimesearch 1473 sysop 4377 2005-12-12T21:08:48Z Lmbuga 18 Busca MIME MediaWiki:Mimetype 1474 sysop 4378 2005-12-12T21:09:01Z Lmbuga 18 Tipo MIME: MediaWiki:Mostcategories 1475 sysop 4391 2005-12-12T21:13:21Z Lmbuga 18 Artigos con máis categorías MediaWiki:Mostimages 1476 sysop 4392 2005-12-12T21:13:36Z Lmbuga 18 Imaxes máis enlazadas MediaWiki:Mostlinkedcategories 1477 sysop 4394 2005-12-12T21:14:12Z Lmbuga 18 Categorías máis enlazadas MediaWiki:Mostrevisions 1478 sysop 4395 2005-12-12T21:14:32Z Lmbuga 18 Artigos con máis revisións MediaWiki:Ncategories 1479 sysop 4269 2005-12-12T02:50:32Z Xelo2004 21 $1 categorías MediaWiki:Newarticletextanon 1480 sysop 4266 2005-12-12T02:46:39Z Xelo2004 21 <div id="newarticletext" style="border: 1px solid #ccc; padding: .2em 1em; margin-bottom: 1em"> <h2 style="font-size:130%;font-weight:bold;border:none;margin:0">'''Non temos ningún artigo chamado "{{PAGENAME}}"'''</h2> <ul style="margin: .6em 3em .3em"> <li>[[Special:Search/{{PAGENAMEE}}|Procurar en Galilibros por {{PAGENAME}}]]</li> </ul> <h2 style="font-size:130%;font-weight:bold;border:none;margin:0">...pero vostede pode escribilo!</h2> <ul style="margin: .5em 3em"> <li style="margin-bottom:.5em">'''Escriba na caixa que hai abaixo e prema en ''Gardar a páxina'' para comezar este artigo.'''<div style="font-size:90%;margin-top:-.2em">O artigo publícase inmediatamente.</div></li> <li>'''Novo en Wikibooks? Lea [[Wikibooks:Axuda]] e [[Wikibooks:Como editar unha páxina]] primeiro.'''<div style="font-size:90%;margin-top:-.2em">Se vostede quere facer probas, vaia a [[Wikibooks:Zona de probas|Zona de probas]].</div></li> </ul> Escribiu o artigo e non aparece? O Wikibooks pode estar experimentando un retardo, ou pode que se [[Wikibooks:Eliminación rápida|borrara]]. Espere uns minutos e probe a actualizar a páxina no seu navegador (prema CTRL+F5), ou revise [http://gl.wikibooks.org/w/index.php?title=Special%3ALog&type=delete&user=&page={{PAGENAMEE}} o rexistro de páxinas borradas]. </div> </div> __NOEDITSECTION__ MediaWiki:Noarticletextanon 1481 sysop 4244 2005-12-12T02:13:22Z Xelo2004 21 <h2 style="font-size:130%;font-weight:bold;border:none;margin:0">Non temos ningún artigo chamado "{{PAGENAME}}"</h2> <ul style="margin:.5em 2.5em;font-size:115%" class="plainlinks"> <li>'''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} Comezar o artigo]'''</li> </ul> <h3 style="font-size:100%;margin:0;padding:0">Procurar "{{PAGENAME}}" en...</h3> <ul style="margin:.5em 2em;list-style-image:none;list-style-type:none;padding:0"> <li>...[[{{ns:special}}:Search/{{PAGENAMEE}}|outros artigos do Galilibros]]</li> <li>...[[wikt:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|Galipedia]] (a nosa enciclopedia)</li> <li>...[[wikt:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|Galizionario]] (o noso dicionario)</li> <li>...[[Commons:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|Commons]] (imaxes, música, sons e vídeo)</li> </ul> <p style="font-size:85%;margin-top:1em MediaWiki:Nrevisions 1482 sysop 4203 2005-12-12T01:15:35Z Xelo2004 21 $1 revisións MediaWiki:Redirectingto 1483 sysop 3984 2005-12-11T23:06:52Z Xelo2004 21 Redirixindo a [[$1]]... MediaWiki:Redirectpagesub 1484 sysop 2803 2005-11-09T22:22:36Z MediaWiki default Redirect page MediaWiki:Session fail preview 1485 sysop 5504 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Sorry! We could not process your edit due to a loss of session data. Please try again. If it still doesn't work, try logging out and logging back in. MediaWiki:Tog-showjumplinks 1486 sysop 2814 2005-11-09T22:22:41Z MediaWiki default Enable "jump to" accessibility links MediaWiki:Uid 1487 sysop 4767 2006-01-01T12:55:29Z MediaWiki default User ID: MediaWiki:Unwatchedpages 1488 sysop 2821 2005-11-09T22:22:45Z MediaWiki default Unwatched pages MediaWiki:Username 1489 sysop 4768 2006-01-01T12:55:29Z MediaWiki default Username: MediaWiki:Val max topics 1490 sysop 2825 2005-11-09T22:22:46Z MediaWiki default Maximum number of $1 topics reached MediaWiki:Val no topics defined 1491 sysop 2826 2005-11-09T22:22:46Z MediaWiki default No topics defined MediaWiki:Val no topics defined text 1492 sysop 2827 2005-11-09T22:22:46Z MediaWiki default You have no topics defined which can be rated. Go to [[Special:Validate]], and have an administrator run the "Manage" function to add at least one topic and point range. MediaWiki:Wantedcategories 1493 sysop 2828 2005-11-09T22:22:46Z MediaWiki default Wanted categories MediaWiki:Widthheight 1494 sysop 5807 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default $1×$2 User:Prevert 1495 2837 2005-11-12T15:51:45Z Prevert 4 [[w:|gl.wikipedia.org]] Exercicios de léxico en lingua galega 1498 5679 2006-06-06T07:13:25Z Lmbuga 18 +páxina {{Template:Cursogalego}} [[Image:Galego.gif|right]] # '''Exercicios con''' ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Fraseoloxía|Expresións]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Refráns|Refráns]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Adxectivos pexorativos atribuíbles a persoas|Adxectivos pexorativos atribuíbles a persoas]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Castelanismos|Castelanismos]] # '''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados|Encrucillados]]''' para '''E.S.O.''' # '''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Sopas|Sopas de letras]]''' para '''E.S.O.''' #'''Semantica''' ##[[Exercicios de léxico en lingua galega/Sinónimos 1|Sinónimos]] ##[[Exercicios de léxico en lingua galega/Antónimos 1|Antónimos]] # '''Sufixos''' ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -al|-AL]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -dade|-DADE, -TADE]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -mento|-MENTO]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -nte|-NTE]] # '''Prefixos''' ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Prefixo in-|IN-]] # '''Exercicios varios''' ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Relaciona1|Relaciona as palabras coas definicións 1]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Relaciona2|Relaciona as palabras coas definicións 2]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Infinitivo1|Completa con infinitivos]] <big>'''Vocabulario'''</big> #[[Animais da terra]] #[[Animais da auga]] #[[Animais do ar]] #[[Froitas e hortalizas]] #[[As árbores e as plantas]] #[[O vestiario]] #[[Complementos do vestiario]] #[[Transportes e comunicacións]] #[[Accións físicas]] #[[O universo. A terra. O tempo.]] #[[O tempo atmosférico]] #[[Os accidentes xeográficos]] #[[Breve historia do idioma galego]] #[[Carne e peixe]] #[[Outros xantares]] #[[As bebidas]] #[[Utensilios domésticos]] #[[O corpo humano]] #[[Os sentimentos]] #[[A saúde]] #[[A casa]] #[[A familia]] #[[Actuacións e xuízos]] #[[As relacións sociais]] #[[Xeitos de ser. Estados de ánimo]] #[[Partes da casa]] #[[A educación]] #[[A relixión e as crenzas]] #[[Oficios e profisións]] #[[Os traballos do campo]] #[[Mecánicos, carpinteiros e pintores]] #[[Pesca e navegación]] #[[O comercio]] #[[A empresa]] #[[A informática]] #[[Os servizos]] #[[A información]] #[[A administración pública]] #[[A política]] #[[A banca]] #[[As forzas armadas]] #[[As artes plásticas]] #[[A música]] #[[A literatura e os libros]] #[[O cine]] #[[O teatro]] #[[Festas e celebracións]] #[[Os deportes]] #[[Pesos e medidas]] #[[Diccionarios e vocabularios]] #[[A polisemia]] #[[A sinonímia]] #[[A antonínia]] #[[Deridados usuais]] #[[Outros derivados]] #[[Palabras compostas]] #[[Os nomes cinetíficos e técnicos]] #[[As palabras estranxeiras]] #[[Algunhas expresións cultas]] #[[O galego hoxe]] Se houbese algún erro nos encrucillados '''agradezo que se me comuniquen''' para corrixilos--[[User:Lmbuga|Lmbuga]] 18:20, 31 decembro 2005 (UTC) {{Template:Cursogalego}} Exercicios de léxico en lingua galega/Fraseoloxía 1499 4832 2006-01-01T17:21:29Z Lmbuga 18 {{Template:Ex léxico lg}} ==Exercicios== === Exercicio 1 === '''Coloca no espazo que encabeza a segunda columna o número correspondente da primeira, de xeito que relacións as frases feitas sinónimas''' <table border="0" cellpadding="2" align="center"> <caption>'''''FRASES FEITAS'''''</caption> <tr><td>1.Nun chiscar de ollos<td>___ retroceder <tr><td>2.andar de cacho para cribo<td>___ andar sin medias <tr><td>3.andar ó rabo dun<td>___ enseguida <tr><td>4.con cara de ferreiro<td>___ andar coa mosca <tr><td>5.andar as apalpadelas<td>___ botar fume <tr><td>6.andar con díxomes-díxomes<td>___ outro que tal baila <tr><td>7.andar coma a gaita na festa<td>___ estar na boca da xente <tr><td>8.andar a ceacú<td>___ andar a paos <tr><td>9.andar con pes de la<td>___ ter coidado <tr><td>10.estar que fende nubes<td>___ estar nas patacas <tr><td>11.ser un fervello<td>___ ter un cu de mal asento <tr><td>12.non chegarlle á sola dos zapatos<td>___ seguir como á galiña os pitos <tr><td>13.andar ás agarradas<td>___ murmurar <tr><td>14.andar na verza<td>___ non ter un can <tr><td>15.outra vaca no millo<td>___ estar enfadado <tr><td>16.Andar coa area no zoco<td>___ sen comparación posible <tr><td>17.Con fundir allos con bugallos<td>___ leva-lo temón <tr><td>18.corta-lo bacallau<td>___ andar ós biosbardos <tr><td>19.andar en canelas<td>___ atoutiñar <tr><td>20.andar á miñoca<td>___ ir dun lado para outro </table> === Exercicio 2 === '''Coloca no espacio que encabeza a segunda columna o número correspondente da primeira, de xeito que relaciones as frases feitas sinónimas''' <table border="0" cellpadding="2" align="center"> <caption>'''''FRASES FEITAS'''''</caption> <tr><td>1.A gulapos<td>___ saber un o que lle doe <tr><td>2.Andar de zoco para cabazo<td>___ botar chispas <tr><td>3.Estar que fai chatolas cos dentes<td>___ con grandes sorbos <tr><td>4.Andar en bocas do mundo<td>___ Face-las cousas con intención <tr><td>5.Por falar morreu o mundo<td>___ estar que fende nubes <tr><td>6.Non dar palabra<td>___ face-las cousas ó revés <tr><td>7.Quedar en auga de fregar<td>___ acabar todo en nada <tr><td>8.Face-la rosca<td>___ andar en linguas <tr><td>9.Cachar nas patacas<td>___ adular <tr><td>10.Poñer pingando<td>___ a caer dun burro <tr><td>11.Abranda-las pedras<td>___ pola boca morre o peixe <tr><td>12.¡Meu can pillou unha mosca!<td>___ nin unha cousa, nin a outra <tr><td>13.Non se ter de pé<td>___ calado coma un peto <tr><td>14.Nin arre nin xo<td>___ por fin fai algo a dereitas <tr><td>15.Pó-lo carro dediante dos bois<td>___ resultar moi difícil <tr><td>16.Saber un con que bois ara<td>___ Ir dun lado a outro <tr><td>17.Custar ferro e fariña<td>___ non ter nin pés nin cabeza <tr><td>18.Estar a lume de biqueira<td>___ conmover <tr><td>19.Ir a fume de carozo<td>___ a toda velocidade <tr><td>20.Non dar puntada sen fío<td>___ coa man na masa </table> === Exercicio 3 === '''Coloca no espacio que encabeza a segunda columna o número correspondente da primeira, de xeito que relaciones as frases feitas sinónimas''' <table border="0" cellpadding="2" align="center"> <caption>'''''FRASES FEITAS'''''</caption> <tr><td>1.Molla-la palleta<td>___ buscarlle as voltas a alguén / buscarlle os folgos <tr><td>2.Unha no cravo e outra na ferradura<td>___ bótase de ver <tr><td>3.Coma quen oe chover<td>___ estar ata o nó da gorxa <tr><td>4.¡Bótalle terra!<td>___ unha a tortas e outra a dereitas <tr><td>5.¡Pouca la e polas silveiras!<td>___ sen facer caso <tr><td>6.Non dar puntada sen fío<td>___ Te-los pes xeados <tr><td>7.¡Morra o conto!<td>___ dar de ventre <tr><td>8.Quitala cobra da parede coa man do outro<td>___ relativizar un problema <tr><td>9.Estar feito un abril<td>___ Tira-la pedra e agacha-la man <tr><td>10.Vaillo contar ó abade<td>___ A outro con eses contos <tr><td>11.Face-lo seu agosto<td>___ botar unha pinga <tr><td>12.Revira-las tornas<td>___ face-las cousas con moita intención <tr><td>13.Quitarlle ferro<td>___ de bo ano <tr><td>14.Facer de corpo<td>___ esquécete diso <tr><td>15.Iso alumea ós cegos<td>___ con pés de lá <tr><td>16.Catarlle as pulgas<td>___ Non se fale máis <tr><td>17.Estar ata as orellas<td>___ eramos poucos e por riba <tr><td>18.Darlle sebo ás canelas<td>___ chamar ós pés compañeiros / bater cos pés no cu <tr><td>19.Ladra-los pes co frío<td>___ volver ó rego <tr><td>20.Con pés de manteiga<td>___ tirar proveito </table> == Solucións == ===Exercicio 1=== 8, 19, 1, 16, 10, 15, 7, 13, 9, 14, 11, 3, 6, 17, 4, 12, 18, 2, 5 ===Exercicio 2=== 20, 3, 1, 16, 18, 15, 7, 4, 8, 10, 5, 14, 6, 12, 17, 2, 13, 11, 19, 9 ===Exercicio 3=== 16, 15, 17, 2, 3, 19, 14, 13, 8, 10, 1, 6, 9, 4, 20, 7, 5, 18, 13, 12 <table border="0" cellpadding="1" align="right"> <tr><td> [[Exercicios de léxico en lingua galega|Páxina de inicio:]] <td> '''Exercicios de léxico''' <tr><td> [[Exercicios de léxico en lingua galega/Refráns|Páxina seguinte:]] <td> '''Refráns''' </table> User:Lmbuga 1500 5404 2006-02-20T13:31:54Z Lmbuga 18 [[Image:Santiago catedral GDFL050914 030.JPG|thumb|right|A catedral de Santiago]] [[Image:Retrato fotográfico Miguel Bugallo.jpg|thumb|right|Fotocomposición co feo de turno]] <big>'''Para te comunicares comigo accede á miña [[User talk:Lmbuga|páxina de discusión]]'''</big> Luis Miguel Bugallo Sánchez (Miguel Bugallo) Profesor de Lingua Galega e Literatura Traballos realizados e en realización en Wikibooks: :::* [[Novela]] :::* [[Exercicios de léxico en lingua galega]] :::* [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega]] :::* [[Perífrases verbais]] :::* [[Comentarios literarios de poesía]] :::* [[Adverbio]] :::* [[Exercicios de ortografía en lingua galega]] :::* [[Linguas románicas]] :::* [[nome]] [http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Páxina de usuario en Commons] [http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Páxina de usuario en Galipedia] ---- *[[Wikibooks/Listado de templates|Listado de templates]] *[[Wikibooks:A Taberna]] Exercicios de léxico en lingua galega/Refráns 1501 4882 2006-01-03T12:44:09Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} == Exercicios == === Exercicio 1 === '''Coloca no espacio que encabeza a segunda columna o número correspondente da primeira, de xeito que completes os refráns''' <table border="0" cellpadding="2" align="center"> <caption>'''''Divírtete con [[Refrán]]s'''''</caption> <tr><td>1. O que vaia mariscar...<td>__ ...e teña o meu fol fariña <tr><td>2. Quen do alacrán está picado...<td>__ ...caza pouco e caza mal <tr><td>3. Vello que fai voda...<td>__ ...ou está namorado ou para se namorar <tr><td>4. Cazador sen morral...<td>__ ...non desfága-lo teu niño <tr><td>5. Polo mal veciño...<td>__ ...tense que mollar <tr><td>6. Rían as miñas veciñas...<td>__ ...nin home nin nada <tr><td>7. Home con saia...<td>__ ...cava sen querer a súa cova <tr><td>8. Se quere o neno mamar...<td>__ ...cóidase medio enterrado <tr><td>9. Con augas pasadas...<td>__ ...non pode estar a ben cos veciños <tr><td>10. Tendo lingua e qué comer...<td>__ ...non moe o muíño <tr><td>11. Se es da aldea...<td>__ ...mestre de poucas sabencias <tr><td>12. Nos niños de antano...<td>__ ...pasou a romaría <tr><td>13. O que ha de ser casado...<td>__ ...non hai paxaros hogano <tr><td>14. Pasou o día...<td>__ ...a todo ha de estar preparado <tr><td>15. Aprendiz de moitas ciencias...<td>__ ...tarde ou cedo has de ensina-la orella <tr><td>16. O que ten cabras e fillos...<td>__ ...Vai o home a onde quixer <tr><td>17. Dime con quen vas...<td>__ ...e saír co pao na cabeza <tr><td>18. Ano de nevadas...<td>__ ...non quita a valentía <tr><td>19. Nunca choveu...<td>__ ...ca desexar <tr><td>20. Mais vale ter...<td>__ ...e chámame can <tr><td>21. A cortesía...<td>__ ...que non escampara <tr><td>22. Ir á devesa...<td>__ ...ano de fornadas <tr><td>23. A cabra co vizo<td>__ ...e direiche o que fas <tr><td>24. Dáme pan...<td>__ ...mete os cornos no cu <tr><td>25. Cada cal...<td>__ ...co seu igual </table> ====Apuntamento==== Este exercicio con 25 cuestións pode ser dividido en tres partes autónomas. Como se observará nas solucións, as cuestións que van da 1 a 8 non precisan para ser respondidas ningún dato das seguintes. Podería logo facerse un exercicio máis pequeno. O mesmo ocorre coas que van da 9 á 16 e coas que van da 17 á 25. ==Solucións== === Exercicio 1 === 6, 4, 8, 5, 1, 7, 3, 2, 16, 9, 15, 14, 12, 13, 11, 10, 22, 21, 20, 24, 19, 18, 17, 23, 25 <table border="0" cellpadding="1" align="right"> <tr><td> [[Exercicios de léxico en lingua galega|Páxina de inicio:]] <td> '''Exercicios de léxico''' <tr><td> [[Exercicios de léxico en lingua galega/Fraseoloxía|Páxina anterior:]] <td> '''Fraseoloxía''' <tr><td> [[Exercicios de léxico en lingua galega/Adxectivos pexorativos atribuíbles a persoas|Páxina seguinte:]] <td> '''Adxectivos pexorativos''' </table> Exercicios de léxico en lingua galega/Adxectivos pexorativos atribuíbles a persoas 1502 4833 2006-01-01T17:23:22Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} == Coloca as palabras con cadansúa definición == ===Exercicio 1=== CAMANDULEIRO, CHAPÓN, CACHARULO, BALDREU, CANCHÉS, CHARRAMANGUEIRO, BULEBULE, BARALLOCAS, CANELUDO, CHAFULLEIRO *Persoa que viste con cores moi vivas: *Persoa sucia, mal amañada: badanas, baldrogas, baltroeiro, bandallo, chocalleiro, choqueiro, cocho, fargalleiro, fargallón, farrapeiro, farrapento, galdracha, galdrán, galdrapo, galdrogas, galdrupas, goldracha, marrán, palafustrán, pingallo, porcallán, porco, zalapastrán: *Que fala en exceso ou sen sentido. Badúan, baralleiro, charlatán, deslinguado, falangueiro, lareta, lerchán, lercho, lingoreteiro, zaragateiro, zarangalleiro: *Que todo o toca e desordena. Que non ten parada. Bulideiro, inquieto, traveso: *Que ten grosas as nádegas: *Hipócrita: *Persoa que ten as pernas moi longas. Zancudo: *Persoa que ten as pernas torcidas para fóra e xunta os xeonllos. O contrario é Zopo: *Atrapallado, chafallas, chafalleiro, chafullas, farfalleiro, farfallón, mastalleiro, tranfullas, tranfulleiro, trapaceiro, trapalleiro, zaramalleiro, zarapalleiro: *Persoa que come con voracidade. Galdrumeiro: ===Exercicio 2=== FALANGUEIRO, FARFULLAS, CHOCALLEIRO, FEDELLO, FARFANTÓN, CHATO, FARFALLÓN, FAZAÑEIRO, FAZULEIRO, CHOSCO *Que alardea das súas fazañas: *Persoa co nariz esmagado. Nacho, ñato: *Persoa que ten moi carnosas as meixelas: *Que enreda moito, revoltoso inquedo. Fuchicas: *Que ten por costume dicir ou facer bromas ou chanzas de dubidoso gusto: *Que non ve ou ve por un só ollo ou, tamén, persoa rendida polo sono: *Que ten moi pouco coidado no seu traballo. Chafulleiro: *Fachendoso, farfallán, figurón, finchado, fanfarrón, fantasmón, fantoche, farfallán, farruco, galo, pantalleiro, pantasmón, presumido, presuntuoso, rufo, ufano: *Dise da persoa que fala moi de presa e que se atropela: *Persoa extrovertida e faladora: === Exercicio 3=== GARATUXEIRO, LANGRÁN, LORCHO, GARAFETEIRO, GORDEIRO, GALLOFEIRO, LARETA, LAMBISQUEIRO, LACAZÁN, LAMBECRICAS *Pándego. Amigo das festas e diversións: *Persoa de baixa condición: *Dise do que non quere traballar. Cubilón, folgazán, gandulo, lacaceiro, langrán, lerchán, lercho, loubán, nugallán, nugalleiro, palanquín, panqueiro, preguiceiro, vago: *Que gaba ós demais en exceso. Loamiñeiro: *Barrigudo, gordecho, panchés, panzudo: *Home que anda sempre entre mulleres. Faldeiro: *Persoa á que lle gustan as lambetadas ou andar a comer pouco e pouco: *Dise da persoa moi alta e desproporcionada: *Indiscreto que todo o divulga. Barallocas: *Persoa que tende a facer aloumiños ou ñáñaras: === Exercicio 4=== PAILÁN, PANDORCA, PÁNDEGO, LURPIO, MEXERIQUEIRO, MASTALLEIRO, MARULO, OSMÓN, ÑÁCARAS, MALFEITOR *Persoa remilgosa ou mimarralleira. Panximicas: *Dise do home pequeno, coitado, pouca cousa, ñoño, malpocado, xan, xirigaito, xornas: *Que mete o nariz en todo de xeito impertinente: *Ladrón (ladroa, ladrona, ladra), estafadora. Rapañeiro, raspiñeiro, raspuñeiro: *Que cometeu ou comete actos criminais: *Pailán. Terco, Testán: *Que traballa sen esmero. Chafulleiro: *Apalermado, babeco, babiolo, badoco, bobo, burrán, lelo, marulo, necio, paduán, paifoco, pailaroco, paizoco, paleto, panoco, palabea, palanquín, palurdo, pampo, ver papamoscas, parviolo, parvo, pimpín, pipiolo, zopenco, zoquete: *Dise da persoa amiga das farras e diversións. Canfurneiro, carallán, esmorgante, fandangueiro, farandoleiro, farrista, gallofeiro, parrandeiro, rexoubeiro, trouleiro: *Muller grosa e preguiceira. Muller desastrada e sen graza: === Exercicio 5=== RAPACEIRO, PANXOLAS, RABECHAS, RASPIÑEIRO, REXOUBEIRO, RAPOSEIRO, PROSMA, PAPALEISÓN, RAPATUNDAS, PANXIMICAS *Dise do que sabe capta-la vontade doutro con enganos e gabanzas: *Persoa que anda con demasiados remilgos. caprichoso, mexiriqueiro, panximiqueiro: *Rabechudo, rabión: *Dise do que rouba cousas de pouco valor: *Que fala mal doutras persoas. Dado ás troulas e diversións: *Persoa lenta, pesada, tardona. Cachazudo, indolente, pachán, pachorrento, pachorro, pancho, parsimonioso, pousafoles, pousón, sórneas, tardón: *Papainas, papafilloas, papalastrán, papamoscas, papán, paparón, papoio: *Persoa que gusta dos rapaces: *Dise do que por apoucado aguanta tundas de todos: *Astuto, malicioso, renarte, zamurdo: === Exercicio 6=== XIRICO, ZUNADO, TOLITATES, RIFEIRO, XOGANTÍN, RUFIÁN, TRAMPUZAS, XAN, ZOPO, RILLOTE, XURAFAZ, TRAMPULLEIRO, RINCHEIRO *Dise de quen é amigo de andar en liortas: *Afeccionado ó xogo de cartos: *Malintencionado: *Argalleiro, bribón, galopín, maroto, pícaro, pillabán, pillo, trangalleiro, traste, trasto, zaragalleiro: *Que ri con estridencia, ensinando os dentes: *Persoa perversa e despreciable: *Home de pouca personalidade que é manexado por todos. Ñácaras: *Rañán, rañón, rañoso, trampeiro, trampón, tramposo, trampullón: *Persoa involucrada en negocios sucios: *Dise da persoa de constitución feble: *Desasisado, louco, lunático: *Que xura ou blasfema moito: *Persoa que ten os pes metidos para dentro: {{Template:Ex léxico lg}} ==Solucións== === Exercicio 1=== *Persoa que viste con cores moi vivas: CHARRAMANGUEIRO *Persoa sucia, mal amañada: badanas, baldrogas, baltroeiro, bandallo, chocalleiro, choqueiro, cocho, fargalleiro, fargallón, farrapeiro, farrapento, galdracha, galdrán, galdrapo, galdrogas, galdrupas, goldracha, marrán, palafustrán, pingallo, porcallán, porco, zalapastrán: BALDREU *Que fala en exceso ou sen sentido. Badúan, baralleiro, charlatán, deslinguado, falangueiro, lareta, lerchán, lercho, lingoreteiro, zaragateiro, zarangalleiro: BARALLOCAS *Que todo o toca e desordena. Que non ten parada. Bulideiro, inquieto, traveso: BULEBULE *Que ten grosas as nádegas: CACHARULO *Hipócrita: CAMANDULEIRO *Persoa que ten as pernas moi longas. Zancudo: CANELUDO *Persoa que ten as pernas torcidas para fóra e xunta os xeonllos. O contrario é Zopo: CANCHÉS *Atrapallado, chafallas, chafalleiro, chafullas, farfalleiro, farfallón, mastalleiro, tranfullas, tranfulleiro, trapaceiro, trapalleiro, zaramalleiro, zarapalleiro: CHAFULLEIRO *Persoa que come con voracidade. Galdrumeiro: CHAPÓN === Exercicio 2=== *Que alardea das súas fazañas:FAZAÑEIRO *Persoa co nariz esmagado. Nacho, ñato: CHATO *Persoa que ten moi carnosas as meixelas: FAZULEIRO *Que enreda moito, revoltoso inquedo. Fuchicas: FEDELLO *Que ten por costume dicir ou facer bromas ou chanzas de dubidoso gusto: CHOCALLEIRO *Que non ve ou ve por un só ollo ou, tamén, persoa rendida polo sono: CHOSCO *Que ten moi pouco coidado no seu traballo. Chafulleiro: FARFALLÓN *Fachendoso, farfallán, figurón, finchado, fanfarrón, fantasmón, fantoche, farfallán, farruco, galo, pantalleiro, pantasmón, presumido, presuntuoso, rufo, ufano: FARFANTÓN *Dise da persoa que fala moi de presa e que se atropela:FARFULLAS *Persoa extrovertida e faladora:FALANGUEIRO === Exercicio 3=== *Pándego. Amigo das festas e diversións: GALLOFEIRO *Persoa de baixa condición: LORCHO *Dise do que non quere traballar. Cubilón, folgazán, gandulo, lacaceiro, langrán, lerchán, lercho, loubán, nugallán, nugalleiro, palanquín, panqueiro, preguiceiro, vago: LACAZÁN *Que gaba ós demais en exceso. Loamiñeiro: GARATUXEIRO *Barrigudo, gordecho, panchés, panzudo: GORDEIRO *Home que anda sempre entre mulleres. Faldeiro: LAMBECRICAS *Persoa á que lle gustan as lambetadas ou andar a comer pouco e pouco: LAMBISQUEIRO *Dise da persoa moi alta e desproporcionada: LANGRÁN *Indiscreto que todo o divulga. Barallocas: LARETA *Persoa que tende a facer aloumiños ou ñáñaras: GARAFETEIRO === Exercicio 4=== *Persoa remilgosa ou mimarralleira. Panximicas: MEXERIQUEIRO *Dise do home pequeno, coitado, pouca cousa, ñoño, malpocado, xan, xirigaito, xornas: ÑÁCARAS *Que mete o nariz en todo de xeito impertinente: OSMÓN *Ladrón (ladroa, ladrona, ladra), estafadora. Rapañeiro, raspiñeiro, raspuñeiro: LURPIO *Que cometeu ou comete actos criminais: MALFEITOR *Pailán. Terco, Testán: MARULO *Que traballa sen esmero. Chafulleiro: MASTALLEIRO *Apalermado, babeco, babiolo, badoco, bobo, burrán, lelo, marulo, necio, paduán, paifoco, pailaroco, paizoco, paleto, panoco, palabea, palanquín, palurdo, pampo, ver papamoscas, parviolo, parvo, pimpín, pipiolo, zopenco, zoquete: PAILÁN *Dise da persoa amiga das farras e diversións. Canfurneiro, carallán, esmorgante, fandangueiro, farandoleiro, farrista, gallofeiro, parrandeiro, rexoubeiro, trouleiro: PÁNDEGO *Muller grosa e preguiceira. Muller desastrada e sen graza: PANDORCA === Exercicio 5=== *Dise do que sabe capta-la vontade doutro con enganos e gabanzas: PANXOLAS *Persoa que anda con demasiados remilgos. caprichoso, mexiriqueiro, panximiqueiro: PANXIMICAS *Rabechudo, rabión: RABECHAS *Dise do que rouba cousas de pouco valor: RASPIÑEIRO *Que fala mal doutras persoas. Dado ás troulas e diversións: REXOUBEIRO *Persoa lenta, pesada, tardona. Cachazudo, indolente, pachán, pachorrento, pachorro, pancho, parsimonioso, pousafoles, pousón, sórneas, tardón: PROSMA *Papainas, papafilloas, papalastrán, papamoscas, papán, paparón, papoio: PAPALEISÓN *Persoa que gusta dos rapaces: RAPACEIRO *Dise do que por apoucado aguanta tundas de todos: RAPATUNDAS *Astuto, malicioso, renarte, zamurdo: RAPOSEIRO === Exercicio 6=== *Dise de quen é amigo de andar en liortas: RIFEIRO *Afeccionado ó xogo de cartos: XOGANTÍN *Malintencionado: ZUNADO *Argalleiro, bribón, galopín, maroto, pícaro, pillabán, pillo, trangalleiro, traste, trasto, zaragalleiro: RILLOTE *Que ri con estridencia, ensinando os dentes: RINCHEIRO *Persoa perversa e despreciable: RUFIÁN *Home de pouca personalidade que é manexado por todos. Ñácaras: XAN *Rañán, rañón, rañoso, trampeiro, trampón, tramposo, trampullón: TRAMPULLEIRO *Persoa involucrada en negocios sucios: TRAMPUZAS *Dise da persoa de constitución feble: XIRICO *Desasisado, louco, lunático: TOLITATES *Que xura ou blasfema moito: XURAFAZ *Persoa que ten os pes metidos para dentro: ZOPO <table border="0" cellpadding="1" align="right"> <tr><td> [[Exercicios de léxico en lingua galega|Páxina de inicio:]] <td> '''Exercicios de léxico''' <tr><td> [[Exercicios de léxico en lingua galega/Fraseoloxía|Páxina atrás:]] <td> '''Expresións''' <tr><td> [[Exercicios de léxico en lingua galega/Refráns|Páxina anterior:]] <td> '''Adxectivos pexorativos''' </table> Exercicios de léxico en lingua galega/Excercicios con refráns 1504 2859 2005-11-21T21:18:13Z Lmbuga 18 [[Exercicios de léxico en lingua galega/Excercicios con refráns]] moved to [[Exercicios de léxico en lingua galega/Refráns]]: Erro taquigrafía no título Repetición no título de vocabulario #REDIRECT [[Exercicios de léxico en lingua galega/Refráns]] Exercicios de léxico en lingua galega/Excercicios con expresións 1505 2861 2005-11-21T21:18:50Z Lmbuga 18 [[Exercicios de léxico en lingua galega/Excercicios con expresións]] moved to [[Exercicios de léxico en lingua galega/Fraseoloxía]]: Erro taquigrafía no título Repetición no título de vocabulario #REDIRECT [[Exercicios de léxico en lingua galega/Fraseoloxía]] Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -al 1507 4844 2006-01-01T17:33:57Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} ==Exercicios== ===Exercicio 1=== Completa as seguintes secuencias co sufixo -AL: :* De abismo: abismal :* De abadía: :* De aluvión: :* De anxo: :* De ápice: :* De base: :* De basílica: :* De bienio: :* De bispo: :* De boca: :* De café: :* De chuvia: ===Exercicio 2=== Completa as seguintes secuencias co sufixo -AL: :* De cónxuxe: :* De cortiza: :* De coxa: :* De crime: :* De cuadrienio: :* De dous: :* De eixo: :* De embigo: :* De éngoa: :* De escultura: :* De estame: :* De face: ===Exercicio 3=== Completa as seguintes secuencias co sufixo -AL: :* De estómago: :* De farinxe: :* De fémur: :* De fillo: :* De goberno: :* De grao: :* De gorxa: :* De hélice: :* De marzo: :* De mes: :* De negro: :* De nome: ===Exercicio 4=== Completa as seguintes secuencias co sufixo -AL: :* De orde: :* De outono: :* De padal: :* De paradoxo: :* De paixón: :* De peito: :* De porcentaxe: :* De raíz: :* De rito: :* De úmero: :* De vexiga: :* De abdome: ==SOLUCIÓNS== ===Exercicio 1=== De abismo: abismal, de abadía: abacial, de aluvión: aluvial, de anxo: anxelical, de ápice: apical, de base: basal, de basílica: basilical, de bienio: bianual, bienal, de bispo: episcopal, bispal, de boca: bucal, de café: cafeal, de chuvia: pluvial ===Exercicio 2=== De cónxuxe: conxugal, de cortiza: cortical, de coxa: crural, de crime: criminal, de cuadrienio: cuadrienal, de dous: dual, de eixo: axial, de embigo: umbilical, de éngoa: inguinal, de escultura: escultural, de estame: estaminal, de face: facial ===Exercicio 3=== De estómago: estomacal, de farinxe: faringal, de fémur: femoral, de fillo: filial, de goberno: gobernamental, de grao: gradual, de gorxa: gutural, de hélice: helicoidal, de marzo: marzal, de mes: mensual, de negro: negral, de nome: nominal ===Exercicio 4=== De orde: ordinal, de outono: autumnal, outonal, de padal: palatal, de paradoxo: paradoxal, de paixón: pasional, de peito: peitoral, de porcentaxe: porcentual, de raíz: radical, de rito: ritual, de úmero: umeral, de vexiga: vesical, de abdome: abdominal Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -dade 1508 4845 2006-01-01T17:34:12Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} ==Exercicio== '''Completa co sufixo correspondente seguindo o exemplo da primeira liña''' ::*actual > actualidade ::*agudo > ::*desleal > ::*contrario > ::*divino > ::*malo > ::*inimigo > ::*mortal > ::*nimio > ::*bo > ::*libre > ::*afable > ::*necio > ::*mesquiño > ::*sobrio > ::*afín > ::*ambigüo > ::*ameno > ::*orfo > ::*ancián > ::*animoso > ::*solidario > ::*ruín > ::*arbitrario > ::*leal > ::*amigo > ::*pío > ::*socio > ::*virxe > ::*cruel > ::*feo > ==Solución== actual > actualidade, agudo > acuidade, desleal > deslealdade, contrario > contrariedade, divino > divindade, malo > maldade, inimigo > inimizade, mortal > mortaldade, nimio > nimiedade, bo > bondade, libre > liberdade, afable > afabilidade, necio > necidade, mesquiño > mesquindade, sobrio > sobriedade, afín > afinidade, ambigüo > ambigüidade, ameno > amenidade, orfo > orfandade, ancián > ancianidade, animoso > animosidade, solidario > solidariedade, ruín > ruindade, arbitrario > arbitrariedade, leal > lealdade, amigo > amizade, pío > piedade, socio > sociedade, virxe > virxinidade, cruel > crueldade, feo > fealdade Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -mento 1509 4846 2006-01-01T17:34:28Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} ==Exercicio== '''Completa co sufixo correspondente seguindo o exemplo da primeira liña''' ::* apresar > apresamento ::* acender > ::* requirir > ::* abater > ::* cobrar > ::* quecer > ::* acorar > ::* acontecer > ::* investir > ::* vencer > ::* arrefriar > ::* adozar > ::* agrupar > ::* sufrir > ::* cerrar > ::* abotoar > ::* esquecer > ::* adiar > ::* rexer > ::* allear > ::* manter > ::* esvaer > ::* derreter > ::* pagar > ::* esparexer > ::* cruzar > ::* seguir > ::* manter > ::* pedir > ::* render > ::* suplir > ==Solución== apresar > apresamento, acender > acendemento, requirir > requirimento, abater > abatemento, cobrar > cobramento, quecer > quecemento, acorar > acoramento, acontecer > acontecemento, investir > investimento, vencer > vencemento, arrefriar > arrefriamento, adozar > adozamento, agrupar > agrupamento, sufrir > sufrimento, cerrar > cerramento, abotoar > abotoamento, esquecer > esquecemento, adiar > adiamento, rexer > rexemento, allear > alleamento, manter > mantemento, esvaer > esvaemento ou esvaecemento, derreter > derretemento, pagar > pagamento, esparexer > esparexemento, cruzar > cruzamento, seguir > seguimento, manter > mantemento, pedir > pedimento, render > rendemento, suplir > suplemento Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -nte 1510 4847 2006-01-01T17:34:54Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} ==Exercicio== '''Completa co sufixo correspondente seguindo o exemplo da primeira liña''' ::* absorber > absorbente ::* subseguir > ::* afluír > ::* convir > ::* lucir > ::* querelar > ::* consistir > ::* agoniar > ::* ater > ::* conseguir > ::* desobedecer > ::* expedir > ::* contradicir > ::* ameazar > ::* inconvir > ::* argüír > ::* nutrir > ::* obedecer > ::* producir > ::* malsoar > ::* vivir > ::* pacer > ::* seguir > ::* provir > ::* bater > ::* saír > ::* preitear > ::* tremelucir > ::* combater > ::* sobresaír > ::* dicir > ==Solución== absorber > absorvente, subseguir > subseguinte, afluír > afluente, convir > conveniente, lucir > lucente, querelar > querelante, consistir > consistente, agoniar > agoniante, ater > atinente, conseguir > conseguinte, desobedecer > desobediente, expedir > expediente, contradicir > contradicente, ameazar > ameazante, inconvir > inconveniente, argüír > argüente, nutrir > nutriente, obedecer > obediente, producir > producente, malsoar > malsoante, vivir > vivente, pacer > paciente, seguir > seguinte, provir > proveniente, bater > batente, saír > saliente, saínte, preitear > preiteante, tremelucir > tremelucente, combater > combatente, sobresaír > sobresaliente, dicir > dicente Exercicios de léxico en lingua galega/Castelanismos 1511 5645 2006-04-26T22:29:12Z Lmbuga 18 Desfíxose a edición de 80.58.8.170, cambiado á última versión feita por Lmbuga {{Template:Ex léxico lg}} ==Exercicios== ===Exercicio 1=== [[Image:Cartelgalego11eue.jpg|right|450px|]] '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*abanicar: ______________________ ::*abatir: ______________________ ::*abedul: ______________________ ::*abocinado: ______________________ ::*abolengo: ______________________ ::*abotonar: ______________________ ::*abuchear: ______________________ ::*acebo: ______________________ ::*acechar: ______________________ ::*acera: ______________________ ::*aceituna: ______________________ ::*acné: ______________________ ::*acobardado: ______________________ ::*acompasado: ______________________ ::*aconchado: ______________________ ::*acorazado: ______________________ ::*acorralado: ______________________ ::*acorralar: ______________________ ::*acortar: ______________________ ::*acribillar: ______________________ ::*Adefesio: ______________________ ::*adentrarse: ______________________ ::*adeudar: ______________________ ::*adjetivo: ______________________ ::*adjetivar: ______________________ ::*adoquín: ______________________ ::*adoquinado: ______________________ ::*aduana: ______________________ ::*aerosoles: ______________________ ::*afeminado: ______________________ ===Exercicio 2=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*affaire: ______________________ ::*afición: ______________________ ::*aforo: ______________________ ::*afrentoso: ______________________ ::*agobiado: ______________________ ::*agobiar: ______________________ ::*agotado: ______________________ ::*agotar: ______________________ ::*ahínco: ______________________ ::*airado: ______________________ ::*airar: ______________________ ::*aislar: ______________________ ::*alabar: ______________________ ::*alambrada: ______________________ ::*alambre: ______________________ ::*albañil: ______________________ ::*albarán: ______________________ ::*alcahuete: ______________________ ::*alcantarilla: ______________________ ::*aleación: ______________________ ::*Alemania: ______________________ ::*alero: ______________________ ::*alevosía: ______________________ ::*alfarero: ______________________ ::*alfiler: ______________________ ::*alfonsí: ______________________ ::*Alicante: ______________________ ::*alicantino: ______________________ ::*alineación: ______________________ ::*allanar: ______________________ ===Exercicio 3=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*almena: ______________________ ::*almidón: ______________________ ::*alquiler: ______________________ ::*alquitrán: ______________________ ::*altavoces: ______________________ ::*altavoz: ______________________ ::*alumbrar: ______________________ ::*amaestrar: ______________________ ::*amalgama: ______________________ ::*amamantar: ______________________ ::*amapola: ______________________ ::*amenazador: ______________________ ::*amenazar: ______________________ ::*amerizar: ______________________ ::*ametralladora: ______________________ ::*ametrallar: ______________________ ::*Amilanarse: ______________________ ::*amonestar: ______________________ ::*amontonado: ______________________ ::*amontonar: ______________________ ::*amortiguador: ______________________ ::*amortiguar: ______________________ ::*ampolla: ______________________ ::*andén: ______________________ ::*andén: ______________________ ::*anguila: ______________________ ::*angustia: ______________________ ::*anidar: ______________________ ::*antigualla: ______________________ ::*antidóping: ______________________ ===Exercicio 4=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*antifaz: ______________________ ::*antojo: ______________________ ::*antorcha: ______________________ ::*carnaval: ______________________ ::*anzuelo: ______________________ ::*apacible: ______________________ ::*apisonadora: ______________________ ::*aplastante: ______________________ ::*aplomo: ______________________ ::*apodar: ______________________ ::*apodo: ______________________ ::*apoteósico: ______________________ ::*apremio: ______________________ ::*arbotante: ______________________ ::*arcén: ______________________ ::*archipiélago: ______________________ ::*archivo: ______________________ ::*arcilla: ______________________ ::*arista: ______________________ ::*arrabal: ______________________ ::*arrea!: ______________________ ::*asamblea: ______________________ ::*asambleario: ______________________ ::*asequible: ______________________ ::*asesinar: ______________________ ::*asesinato: ______________________ ::*asqueroso: ______________________ ::*atareado: ______________________ ::*aterrizar: ______________________ ::*atestiguar: ______________________ ===Exercicio 5=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*atolón: ______________________ ::*aturdir: ______________________ ::*aupar: ______________________ ::*aureola: ______________________ ::*autopista: ______________________ ::*aventajar: ______________________ ::*averiguar: ______________________ ::*avispa: ______________________ ::*asfixia: ______________________ ::*ayunar: ______________________ ::*azabache: ______________________ ::*azote: ______________________ ::*azufre: ______________________ ::*azuzar: ______________________ ::*babada: ______________________ ::*babosas: ______________________ ::*bache: ______________________ ::*bachiller: ______________________ ::*badén: ______________________ ::*balar: ______________________ ::*ballesta: ______________________ ::*bayeta: ______________________ ::*baratija: ______________________ ::*batidora: ______________________ ::*beca: ______________________ ::*bechamel: ______________________ ::*bellota: ______________________ ::*bereber: ______________________ ::*berza: ______________________ ::*bisutería: ______________________ ===Exercicio 6=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*bizco: ______________________ ::*blanquecino: ______________________ ::*bocina: ______________________ ::*bofetada: ______________________ ::*bogar: ______________________ ::*bolchevique: ______________________ ::*boleto: ______________________ ::*borde: ______________________ ::*bordillo: ______________________ ::*borrico: ______________________ ::*borrón: ______________________ ::*brebaje: ______________________ ::*bufa: ______________________ ::*buhonería: ______________________ ::*buitre: ______________________ ::*buldog: ______________________ ::*bullanga: ______________________ ::*bulto: ______________________ ::*buñuelo: ______________________ ::*buril: ______________________ ::*bursátil: ______________________ ::*brújula: ______________________ ::*butifarra: ______________________ ::*buzo: ______________________ ::*caballar: ______________________ ::*cabaret: ______________________ ::*cabestrillo: ______________________ ::*cachemir: ______________________ ::*cachiporra: ______________________ ::*cachivache: ______________________ ===Exercicio 7=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*cachondo: ______________________ ::*cadente: ______________________ ::*cafetal: ______________________ ::*cajetilla: ______________________ ::*calambre: ______________________ ::*calaña: ______________________ ::*calavera: ______________________ ::*calderilla: ______________________ ::*calificación: ______________________ ::*calificado: ______________________ ::*calificar: ______________________ ::*calleja: ______________________ ::*callejero: ______________________ ::*caluroso: ______________________ ::*calzoncillo: ______________________ ::*camelar: ______________________ ::*camilla: ______________________ ::*campamento: ______________________ ::*canalón: ______________________ ::*canasta: ______________________ ::*canciller: ______________________ ::*cancillería: ______________________ ::*candado: ______________________ ::*canijo: ______________________ ::*canilla: ______________________ ::*canónigo: ______________________ ::*canutillo: ______________________ ::*cañaveral: ______________________ ::*cañonazo: ______________________ ::*caradura: ______________________ ===Exercicio 8=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*carraspear: ______________________ ::*cárcel: ______________________ ::*carcelero: ______________________ ::*carcoma: ______________________ ::*carroña: ______________________ ::*carroñero: ______________________ ::*cartílago: ______________________ ::*casilla: ______________________ ::*cautivar: ______________________ ::*cautivo: ______________________ ::*cecina: ______________________ ::*cejijunto: ______________________ ::*celda: ______________________ ::*cenagoso: ______________________ ::*cenefa: ______________________ ::*cerda: ______________________ ::*ceremonia: ______________________ ::*ceugma: ______________________ ::*chabacano: ______________________ ::*chafar: ______________________ ::*chaparrón: ______________________ ::*chimenea: ______________________ ::*chincheta: ______________________ ::*chino: ______________________ ::*choza: ______________________ ::*cíclope: ______________________ ::*cirujano: ______________________ ::*cirugía: ______________________ ::*claroscuro: ______________________ ::*clavija: ______________________ ===Exercicio 9=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*coaligar: ______________________ ::*cochinada: ______________________ ::*cochino: ______________________ ::*cocodrilos: ______________________ ::*codiciar: ______________________ ::*cofrade: ______________________ ::*cofradía: ______________________ ::*cojonudo: ______________________ ::*colindante: ______________________ ::*colindar: ______________________ ::*colmillo: ______________________ ::*comezón: ______________________ ::*compraventa: ______________________ ::*comulgar: ______________________ ::*comunión: ______________________ ::*concebir: ______________________ ::*confite: ______________________ ::*confitería: ______________________ ::*conminar: ______________________ ::*connivencia: ______________________ ::*contraseña: ______________________ ::*cónyuge: ______________________ ::*coraza: ______________________ ::*corbata: ______________________ ::*corcho: ______________________ ::*cordaje: ______________________ ::*cornisa: ______________________ ::*corral: ______________________ ::*corresponsal: ______________________ ::*costar: ______________________ ===Exercicio 10=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*costear: ______________________ ::*coyuntura: ______________________ ::*craneal: ______________________ ::*cráneo: ______________________ ::*cresta: ______________________ ::*crin: ______________________ ::*cruce: ______________________ ::*cuaderna: ______________________ ::*cuarentena: ______________________ ::*cuatrimestre: ______________________ ::*cucaracha: ______________________ ::*cucharón: ______________________ ::*cuna: ______________________ ::*cuneta: ______________________ ::*derogar: ______________________ ::*desayuno: ______________________ ::*desahuciar: ______________________ ::*desnudar: ______________________ ::*destellar: ______________________ ::*destello: ______________________ ::*deuda: ______________________ ::*disculpar: ______________________ ::*disfraz: ______________________ ::*disminución: ______________________ ::*doctrina: ______________________ ::*dormilón: ______________________ ::*duda: ______________________ ::*duelo: ______________________ ::*yelmo: ______________________ ::*embadurnar: ______________________ ::*empujar: ______________________ ===Exercicio 11=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*empujón: ______________________ ::*encandilar: ______________________ ::*encasillar: ______________________ ::*endecasílabo: ______________________ ::*eneágono: ______________________ ::*enemistar: ______________________ ::*enfrentar: ______________________ ::*enfriar: ______________________ ::*engranar: ______________________ ::*enjuiciar: ______________________ ::*entablar: ______________________ ::*escabullirse: ______________________ ::*escombro: ______________________ ::*esnifar: ______________________ ::*esquela: ______________________ ::*Establo: ______________________ ::*estornudar: ______________________ ::*estornudo: ______________________ ::*excavar: ______________________ ::*extraño: ______________________ ::*feligrés: ______________________ ::*fleco: ______________________ ::*fresa: ______________________ ::*frotar: ______________________ ::*gaseoso: ______________________ ::*gatear: ______________________ ::*gavilán: ______________________ ::*golondrina: ______________________ ::*grada: ______________________ ::*guardabarros: ______________________ ===Exercicio 12=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*guarismo: ______________________ ::*gubernamental: ______________________ ::*guirnalda: ______________________ ::*habanera: ______________________ ::*hachís: ______________________ ::*hallazgo: ______________________ ::*hilván: ______________________ ::*huella: ______________________ ::*húmero: ______________________ ::*icono: ______________________ ::*imponible: ______________________ ::*inmiscuir: ______________________ ::*insertar: ______________________ ::*insumergible: ______________________ ::*hermanarse: ______________________ ::*jarabe: ______________________ ::*hoquey: ______________________ ::*jota (baile): ______________________ ::*jota (letra): ______________________ ::*judo: ______________________ ::*judoka: ______________________ ::*kibutz: ______________________ ::*kilo: ______________________ ::*kilómetro: ______________________ ::*laberinto: ______________________ ::*lactancia: ______________________ ::*ladilla: ______________________ ::*lápiz: ______________________ ::*lavavajillas: ______________________ ::*lejía: ______________________ ===Exercicio 13=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*letrina: ______________________ ::*liderazgo: ______________________ ::*lidia: ______________________ ::*lidiar: ______________________ ::*linterna: ______________________ ::*llanta: ______________________ ::*llanura: ______________________ ::*madrastra: ______________________ ::*manillar: ______________________ ::*maniobra: ______________________ ::*manosear: ______________________ ::*marchita: ______________________ ::*masticar: ______________________ ::*masticar: ______________________ ::*mástil: ______________________ ::*matorral: ______________________ ::*mazmorra: ______________________ ::*menestra: ______________________ ::*mentar: ______________________ ::*meón: ______________________ ::*mercader: ______________________ ::*mercancía: ______________________ ::*merced: ______________________ ::*merino: ______________________ ::*merluza: ______________________ ::*mermar: ______________________ ::*mero: ______________________ ::*mezquino: ______________________ ::*milano: ______________________ ::*minué: ______________________ ===Exercicio 14=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*modélico: ______________________ ::*mora: ______________________ ::*mordisco: ______________________ ::*mordisquear: ______________________ ::*neumático: ______________________ ::*neumotórax: ______________________ ::*nudoso: ______________________ ::*obispado: ______________________ ::*obispo: ______________________ ::*oca: ______________________ ::*olvidar: ______________________ ::*olvido: ______________________ ::*ónice: ______________________ ::*ordeñadora: ______________________ ::*orejón: ______________________ ::*orfebre: ______________________ ::*orfebrería: ______________________ ::*orín: ______________________ ::*orina: ______________________ ::*orquesta: ______________________ ::*orugas: ______________________ ::*orzuelo: ______________________ ::*pachá: ______________________ ::*pandilla: ______________________ ::*pantera: ______________________ ::*párrafo: ______________________ ::*pegajoso: ______________________ ::*perejil: ______________________ ::*perentorio: ______________________ ::*pergamino: ______________________ ===Exercicio 15=== ‘‘‘Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos ‘‘‘ ::*peyorativo: ______________________ ::*pilar: ______________________ ::*pizarra: ______________________ ::*plancha: ______________________ ::*planteamiento: ______________________ ::*plantear: ______________________ ::*polilla: ______________________ ::*ponente: ______________________ ::*poniente: ______________________ ::*poseedor: ______________________ ::*primavera: ______________________ ::*pronóstico: ______________________ ::*sicoanálisis: ______________________ ::*púa: ______________________ ::*quiste: ______________________ ::*rábano: ______________________ ::*racimo: ______________________ ::*ranura: ______________________ ::*rapiña: ______________________ ::*rapsoda: ______________________ ::*rasgo: ______________________ ::*reacio: ______________________ ::*rearme: ______________________ ::*rebanada: ______________________ ::*rebaño: ______________________ ::*recelar: ______________________ ::*recopilación: ______________________ ::*récord: ______________________ ::*reemplazar: ______________________ ::*reinsertar: ______________________ ===Exercicio 16=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*relieve: ______________________ ::*rellano: ______________________ ::*remediar: ______________________ ::*remedio: ______________________ ::*rencor: ______________________ ::*renquear: ______________________ ::*resfriado: ______________________ ::*resfriar: ______________________ ::*revacunación: ______________________ ::*rezumar: ______________________ ::*riguroso: ______________________ ::*rincón: ______________________ ::*ronquera: ______________________ ::*roña: ______________________ ::*rutina: ______________________ ::*sabañón: ______________________ ::*sable: ______________________ ::*salsa: ______________________ ::*seísmo: ______________________ ::*serrín: ______________________ ::*servilleta: ______________________ ::*seudónimo: ______________________ ::*silla: ______________________ ::*siniestro: ______________________ ::*sitiar: ______________________ ::*sobornar: ______________________ ::*socarronería: ______________________ ::*sofocado: ______________________ ::*sofocar: ______________________ ::*solar: ______________________ ===Exercicio 17=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*soriasis: ______________________ ::*stress: ______________________ ::*sudista: ______________________ ::*sumergir: ______________________ ::*suministrar: ______________________ ::*suministro: ______________________ ::*sumiso: ______________________ ::*surco: ______________________ ::*taburete: ______________________ ::*tahúr: ______________________ ::*tambalear: ______________________ ::*tanda: ______________________ ::*tantear: ______________________ ::*tarta: ______________________ ::*temprano: ______________________ ::*tenazas: ______________________ ::*tenedor: ______________________ ::*testigo: ______________________ ::*testimonio: ______________________ ::*tiza: ______________________ ::*tomillo: ______________________ ::*tornillo: ______________________ ::*tragaluz: ______________________ ::*tramoya: ______________________ ::*trance: ______________________ ::*truhán: ______________________ ::*trozo: ______________________ ::*tuerca: ______________________ ::*tutear: ______________________ ::*tutor: ______________________ ===Exercicio 18=== '''Traduce para o galego as seguintes palabras. Ten ollo, pois podes incorrer en castelanismos''' ::*tutor: ______________________ ::*tutoría: ______________________ ::*ubicar: ______________________ ::*ultrajar: ______________________ ::*ultraje: ______________________ ::*vacuna: ______________________ ::*vacunación: ______________________ ::*vaina: ______________________ ::*veintena: ______________________ ::*ventaja: ______________________ ::*ventanilla: ______________________ ::*virutas: ______________________ ::*víspera: ______________________ ::*judía: ______________________ ::*zángano: ______________________ ::*zanja: ______________________ ::*cuatrienio: ______________________ ::*cuatrimestre: ______________________ ::*cubilete: ______________________ ::*clon: ______________________ ::*cartulina: ______________________ ::*grifo: ______________________ ::*masticado: ______________________ ::*tiovivo: ______________________ ::*libertad: ______________________ ::*solidaridad: ______________________ ::*gama: ______________________ ::*muestreo: ______________________ ::*cuatrimestrales: ______________________ ::*cobro: ______________________ ==Solucións== {{Template:Ex léxico lg}} ===Exercicio 1=== abanar (abanicar), abater, bidueiro, abucinado, avoengo, abotoar, apupar, acivro, asexar, beirarrúa, oliva, acne, acovardado, compasado, aconchado, acoirazado, acurralado, acurralar, acurtar, cribar, esperpento, adentrarse, adebedar, adxectivo, adxectivar, lastro, empedrado, aduana, aerosois, efeminado ===Exercicio 2=== asunto, afección, aforo, afrontoso, agoniado, agoniar, esgotado, esgotar, vehemencia, irado, irar, illar, gabar, aramado, arame, albanel, albará, alcaiote, sumidoiro, aliaxe, Alemaña, beiril, aleivosía, oleiro, alfinete, alfonsino, Alacante, alacantino, aliñación, achandar ===Exercicio 3=== amea, amidón, alugamento, alcatrán, altofalantes, altofalante, alumear, amestrar, amalgama, aleitar, papoula, ameazador, ameazar, amarar, metralladora, metrallar, apoucarse, amoestar, amontoado, amontoar, amortecedor, amortecer, bocha, ampola, plataforma, plataforma, anguía, angustia, aniñar, antigalla, antidoping ===Exercicio 4=== ::*antefaz, antollo, facho, entroido, anzol, apracible, apisoadora, apisoar, apromo, alcumar, alcume, apoteótico, prema, arcobotante, beiravía, arquipélago, arquivo, arxila, aresta, arrabalde, vaites!, asemblea, asembleario, accesible, asasinar, asasinato, noxento, atarefado, aterrar, testemuñar ===Exercicio 5=== ::*atol, atordar, upar, aureola, autoestrada, avantaxar, pescudar, avespa, asfixia, xaxuar, acibeche, azote, xofre, encirrar, perna, lesmas, fochanca, bacharel, rego, balar, bésta, baeta, lilaina, batedora, bolsa, bechamel, landra, berber, verza, bixutería ===Exercicio 6=== vesgo, esbrancuxado, bucina, labazada, vogar, bolxevique, boleto, bordo, bordo, burrico, borrancho, beberaxe, bufa, quincallada, voitre, bulldog, barafunda, vulto, chula, buril, bolsista, compás, botifarra, mergullador, cabalar, cabaré, estribeira, caxemira, moca (cachaba), cachifallo ===Exercicio 7=== cacheiro, cadencioso, cafeal, paquete, cambra, caste, caveira, descambiado, cualificación, cualificado, cualificar, quella, guía, caloroso, calzón, engadar, padiola, campamento, canle, canastra, chanceler, chancelería, cadeado, enganido (mirrado), canela, cóengo, canoto, canaval, canonazo, cara lavada ===Exercicio 8=== gargarexar, cárcere, carcereiro, couza (traza), prea, preeiro, cartilaxe, cuadrícula, cativar, cativo, chacina, celludo, cela, lamacento, orla (greca), porca - serda, cerimonia, ceugma, chocalleiro (choqueiro), chafar, ballón, cheminea, tachola (chincheta), chinés, casopa, ciclope, cirurxián, cirurxía, claroscuro, caravilla ===Exercicio 9=== coligar, cochada, cochino, crocodilos, cobizar, confrade, cofraría, colludo, lindante, lindar, cairo, comechón, compravenda, comungar, comuñón, concibir, confeito, confeitería, cominar, conivencia, contrasinal, cónxuxe, coiraza, gravata, rolla, cordame, cornixa, curral, correspondente, custar ===Exercicio 10=== custear, conxuntura, cranial, cranio, crista, crina, cruce, caderna, corentena, cuadrimestre, cascuda, garfelo, berce, foxo, derrogar, almorzo, desafiuzar, espir, escintilar, lampexo, débeda, desculpar, disfrace, diminución, doutrina, durmiñón, dúbida, dó, elmo, enzoufar, empuxar ===Exercicio 11=== empuxón, encandear, encuadricular, hendecasílabo, enneágono, inimigarse, enfrontar, arrefriar, engrenar, xulgar, principiar, escapulirse, entullo, nifrar, nota necrolóxica, cortello, esbirrar, esbirro, escavar, estraño, fregués, floco, morango, friccionar, esfregar, gasoso, gatear, gabián, andoriña, bancada, gardalamas ===Exercicio 12=== algarismo, gobernamental, grilanda, habanera, haxís, achado, ganduxo, pegada, úmero, icona, impoñible, inmiscir, inserir, insomerxible, irmandarse, xarope, carxa, jota (baile), iota (letra), judo, judoka, kibbutz, quilo, quilómetro, labirinto, lactación, piollo pato, lapis, lavalouza, lixivia ===Exercicio 13=== latrina, liderado, lida, lidar, lanterna, lamia, chaira, madrasta, guiador, manobra, apalpar (apaxar), murcha, mastigar, mastigar, mastro, matogueira, alxube, minestra, amentar, mexón, mercador, mercadoría, mercé, meiriño, pescada, minguar, cherna, mesquiño, miñato, minueto ===Exercicio 14=== exemplar, mora, dentada, adentar, pneumático, pneumotórax, nodoso, bispado, bispo, oca, esquecer, esquecemento, ónix, muxidoira, pela seca, ourive, ourivería, ferruxe, ouriños, orquestra, eirugas, orizó, paxá, cuadrilla (grupo), pantera, parágrafo, pegañento, perexil, perentorio, pergamiño ===Exercicio 15=== pexorativo, piar, lousa, prancha, planeamento, planear, couza, relator, poñente, posuidor, primavera, prognóstico, psicanálise, puga, ciste, ravo, acio, rañura, rapina, rapsodo, trazo, remiso, rearmamento, rebanda, rabaño, recear, recompilación, marca, substituír, reinserir ===Exercicio 16=== relevo, relanzo, remediar, remedio, rancor, ranquear, arrefriado, arrefriar, revacinación, zumegar, rigoroso, recuncho, rouquén, roña, rutina, frieira, sabre, salsa, sismo, serraduras, pano de mesa, pseudónimo, cadeira, sinistro, asediar, subornar, retranca, sufocado, sufocar, solar ===Exercicio 17=== psoríase, tensión, sudista, somerxer, subministrar, subministro, submiso, suco, tallo, tafur, cambalear, quenda, tentear, torta, cedo, tenaces, garfo, testemuña, testemuño, xiz, tomiño, parafuso, bufarda, tremoia, transo, truán, anaco, porca, atuar, titor ===Exercicio 18=== titor, titoría, situar, aldraxar, aldraxe, vacina, vacinación, vaíña, vintena, vantaxe, ventá, labras, véspera, feixón, abázcaro, gabia, cuadrienio, cuadrimestre, gobelete, clono, cartolina, billa, mastigado, carrusel, liberdade, solidariedade, gamma, mostraxe, cuadrimestrais, cobramento Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/fútbol 1512 4836 2006-01-01T17:30:01Z Lmbuga 18 ==Cuestións== {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado fútbol.jpg|center|420px|Encrucillado de Fútbol]] ===Horizontais=== '''Traduce e coloca o que está entre interrogantes''' *5. A (coyuntura) económica do equipo *7. Sinalar falta foi un (perjuicio) para o Ferrol *10. O (reglamento) é claro *12. O árbitro (extende) 5 minutos a primeira parte *15. Torceu o (tobillo) *16. O deportivista foi retirado en (camilla) *19. Rematou o tempo (reglamentario) *21. Estase a estudar o (financiación) da fichaxe *23. O (desarrollo) do partido *24. Ese xogador supuxo un (inversión) millonario *25. O defensa (recorre) todo o campo ata a liña de gol *28. A (suscripción) dos socios vai por bo camiño *29. A (Asamblea) da liga profesional *30. A crítica (otorga) o mérito ó dianteiro celeste *32. A afección vive o partido (apasionada) *36. A (edad) dos xogadores *37. A (dirección) social do club *38. Co golpe fracturou o (húmero) *39. O porteiro non se (lastima) nese momento ===Verticais=== '''Traduce e coloca o que está entre interrogantes''' *1. Armazón en forma de cama portátil, moi lixeira, para transportar feridos ou doentes. Sin. andas, padiola *2. (Enemistade) entre afeccións *3. O balón rozou o (travesaño) *4. Recibiu un pase (corto) *5. O (cese) do entrenador *6. Acordaron o (alquiler) do terreo de xogo *8. A decisión arbitral (perjudico) ó Compostela *9. Deulle unha patada nas (canillas) *11. A (antigüedad) do preparador físico *13. O labor de adestrar un equipo non é (tarea) doado *14. O número de (aficionados) diminúe con respecto ó partido anterior *17. Os xogadores (extranjeros) *18. O (presuposto) do Deportivo é dos maiores da categoría *20. É un xogador de (calidad) *22. (Recurriron) ó tribunal a tarxeta amarela *26. Un dos padioleiros (dislocó) un ombro *27. O árbitro (falló) a favor do equipo branco *29. A empresa (firma) un contrato co equipo *31. O dianteiro (dribló) tres adversarios *33. O (precio) das entradas ascende neste partido un 100% *34. A (deuda) do club *35. (Abona) por un xogador ==Solucións== {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado fútbol solucións.jpg|left|420px|Encrucillado de Fútbol]] ===Horizontais=== 5. conxuntura 7. prexuízo 10. regulamento 12. estende 15. nocello 16. padiola 19. regulamentario 21. financiamento 23. desenvolvemento 24. investimento 25. percorre 28. subscrición 29. asemblea 30. outorga 32. apaixonada 36. idade 37. enderezo 38. umero 39. manca ===Verticais=== 1. angarellas. 2. inimizade. 3. traveseiro. 4. curto. 5. cesamento. 6. alugamento. 8. prexudicou. 9. canelas. 11. antiguidade. 13. tarefa. 14. afeccionados. 17. estranxeiros. 18. orzamento. 20. calidade. 22. recorreron. 26. escordou. 27. ditaminou. 29. asina. 31. caneou. 33. prezo. 34. débeda. 35. aboa. Exercicios de léxico en lingua galega/Relaciona1 1513 4849 2006-01-01T17:35:34Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} ==Exercicio== '''Relaciona a definición e a palabra á que esta se refire.''' <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.parafuso grande coa cabeza redonda<td>____bidón <tr><td>2.pallaso<td>____bulón <tr><td>3.Recipiente hermético<td>____bufón </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Rodear cun valado<td>____Valar <tr><td>2.Valentía, coraxe<td>____Valor <tr><td>3.Mofo<td>____Balor </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Estar afeito a, acostumar<td>____Adoitar <tr><td>2.Afillar<td>____Adozar <tr><td>3.Azucrar<td>____Adoptar </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Entra en calor<td>____Quenta <tr><td>2.Fai que aumente temperatura dun corpo<td>____Quece <tr><td>3.Fermenta<td>____Requece </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.O que está ó final<td>____Último <tr><td>2.Que dura moito<td>____duradeiro <tr><td>3.Último elemento dunha serie sen posibilidade de continuación<td>____Derradeiro </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Condimento alimentario<td>____especie <tr><td>2.Conxunto de seres vivos con características comúns<td>____espazo <tr><td>3.Universo. Contén todo o existente<td>____especia </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Transgredo unha lei.<td>____inflixo <tr><td>2.Impoño un castigo<td>____influxo <tr><td>3.Influencia<td>____infrinxo </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.(Substantivo) Aquilo do que ninguén máis debe ter coñecemento<td>____segredo <tr><td>2.Grupo con sete integrantes<td>____secreto <tr><td>3.(Adxectivo) Aplícase ó coñecido por poucas persoas<td>____septeto </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Fago que outro durma ou que lle veña o sono. Adurmiñar<td>____adormezo <tr><td>2.Empezo a durmir, ir tendo sono<td>____adormento <tr><td>3.Chegada, aparición de algo<td>____advento </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Inclinación das curvas das estradas<td>____Peralte <tr><td>2.Diante de<td>____Perante <tr><td>3.Mentres transcorre algo<td>____Durante </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Insistir nunha idea<td>____abrandar <tr><td>2.Ser suficiente, chegar<td>____abondar <tr><td>3.Amolecer<td>____abundar </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Descender<td>____lecer <tr><td>2.Expresar con palabras, falar.<td>____decer <tr><td>3.Espazo de tempo para descansar<td>____dicir </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Fondeo unha embarcación<td>____encoro <tr><td>2.Fago que a auga se reteña nunha presa<td>____acoro <tr><td>3.Respiro con dificultade<td>____ancoro </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Afogo<td>____abalo <tr><td>2.Abaneo<td>____abano <tr><td>3.Instrumento para airearse un a si mesmo<td>____abafo </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Peixe aprezado na gastronomía<td>____cerna <tr><td>2.Miolo<td>____cherna <tr><td>3.Conxunto de tres persoas das que se ha escoller unha<td>____terna </table> <table border="1" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>1.Pau cravado que serve de colgadoiro<td>____morno <tr><td>2.Temperado<td>____piorno <tr><td>3.hórreo<td>____torno </table> ==Solucións== *bulón, bufón, bidón *valar, valor, balor *adoitar, adoptar, adozar *quece, quenta, requece *último, duradeiro, derradeiro *especia, especie, espazo *infrinxo, inflixo, influxo *segredo, septeto, secreto *adormento, adormezo, advento *peralte, perante, durante *abundar, abondar, abrandar *decer, dicir, lecer *ancoro, encoro, acoro *abafo, abalo, abano *cherna, cerna, terna *torno, morno, piorno Image:Encrucillado fútbol.jpg 1514 2884 2005-11-23T21:22:01Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_fútbol.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Migue == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_fútbol.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 23 de novembro de 2005 (23-11-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado fútbol solucións.jpg 1515 2885 2005-11-23T21:22:48Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_fútbol_solucións.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_fútbol_solucións.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 23 de novembro de 2005 (23-11-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Infinitivo1 1516 4851 2006-01-01T17:36:27Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} ==Exercicio== '''Completa as secuencias cos infinitivos que se che dan a continuación''' Acalentar, achandar, achar, acurtar, adormecer, adormentar, adozar, afastar, agachar, aledar, alentar, alegrar, alixeirar, amolecer, arranxar, arrequecer, arrequentar, arrimar, avellentar, baleirar, diminuír, embelecer, encrequenar, ensanchar, envellecer, enxugar, escurecer, espelir, estarricar, quecer, quentar, salgar, sandar, upar *O que está mollado pódese *O que está duro pódese *O que está duro pode *O que está avariado pódese *O que está longo pódese *O que está estreito pódese *O que está cheo pódese *O que está pesado pódese *O que está feo pódese *O que está engurrado pódese *O que é grande pode *O que está ergueito pódese *O que está cerca pódese *O que está eslamiado pódese *O que está agre pódese *O que está triste pódese *O que está claro pódese *O que caeu pódese *O que está esgrevio pódese *O que está adormecido pódese *O que está doente pódese *O que está separado pódese *O que está perdido pódese *O que está á vista pódese *O que non ten consolo pódese *O que non ten ánimo pódese *O que está frío pódese *O que está frío póde *O que non dorme pódese *O que está esperto pode *O que ten pouco pódese *O que é pobre pode *O que está novo pódese *O que está novo pode ==Solucións== O que está mollado pódese enxugar O que está duro pódese amolentar O que está duro pode amolecer O que está avariado pódese arranxar O que está longo pódese acurtar O que está estreito pódese ensanchar O que está cheo pódese baleirar O que está pesado pódese alixeirar O que está feo pódese embelecer O que está engurrado pódese estarricar O que é grande pode diminuír O que está ergueito pódese encrequenar O que está cerca pódese afastar O que está eslamiado pódese salgar O que está agre pódese adozar O que está triste pódese aledar, alegrar O que está claro pódese escurecer O que caeu pódese upar O que está esgrevio pódese achandar O que está adormecido pódese espelir O que está doente pódese sandar O que está separado pódese arrimar O que está á vista pódese agachar O que non ten consolo pódese acalentar O que non ten ánimo pódese alentar O que está frío pódese quentar O que está frío póde quecer O que non dorme pódese adormentar O que está esperto pode adormecer O que ten pouco pódese arrequentar O que é pobre pode arrequecer O que está novo pódese avellentar O que está novo pode envellecer Exercicios de léxico en lingua galega/Prefixo in- 1517 4848 2006-01-01T17:35:15Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} ==Exercicios== *'''Indica cal das seguintes palabras responde á cada unha das definicións que se che ofrecen.''' *'''¿Cales destas palabras non portan un prefixo -in?''' ===Exercicio 1=== '''''incongruente, incruento, indemne, indiviso, indolente, ineluctable, inepto, inerme, inesgotable, innato, inocuo, inodoro, inopinado, inquedo, insalubre, insólito, insomne, intempestivo''''' # Que non ten aptitudes para desenvolver unha actividade # Que non está dividido en partes # Que foi realizado sen verter sangue # Que é prexudicial para a saúde pois carece de condicións hixiénicas # Que non e ordinario, rarísimo, que é moi pouco habitual # Que non é quen de durmir # Que non ten sosego / Que ten moitas inquedanzas # Que acontece fóra de tempo # Que non é daniño # Que non actúa segundo o que di ou pensa. Incoherente # Que non se aprende pois nace con un # Falto de recendo ou cheiro # Que non se pode esgotar. Interminable # Que non recibiu dano. Ileso # Que non é esperado, imprevisto # Que non se pode loitar contra el # Que carece de armas # Que non ten ansia ou interese ningún ===Exercicio 2=== '''''incólume, incontrovertible, incrédulo, incrible, indeleble, indócil, indulxente, inefable, inenarrable, inequívoco, inerte, inexorable, ingrávido, inicuo, inmodesto, insoluble, insondable''''' # Que lle custa crer o que é evidente # Que non se pode crer ou é inverosímil # Carente ten vida # Carente de docilidade # Que non se pode disolver / Que carece de solución ou é difícilmente resolvible # Que non está suxeito á lei da gravidade # Que é contrario á xustiza / Que ten maldade. Maligno # Que non admite posible discusión, que ten lóxica de seu # Que non se pode explicar con palabras # Que non se pode chegar ó seu fondo # Que non se pode evitar # Que non admite dúbida ou confusión. Indiscutible # Que non se pode narrar # Que perdoa facilmente # Que carece de modestia # Que non é borrable # Sen lesión nin menoscabo ==Solucións== ===Exercicio 1=== # inepto # indiviso # incruento # insalubre # insólito # insomne # inquedo # intempestivo # inocuo # incongruente # innato # inodoro # inesgotable # indemne # inopinado # ineluctable # inerme # indolente ===Exercicio 2=== # incrédulo # incrible # inerte # indócil # insoluble # ingrávido # inicuo # incontrovertible # inefable # insondable # inexorable # inequívoco # inenarrable # indulxente # inmodesto # indeleble # incólume Exercicios de léxico en lingua galega/Sinónimos 1 1518 5652 2006-05-03T09:18:22Z Xoán Carlos Fraga 22 fragrante {{Template:Ex léxico lg}} ==Exercicios== '''Agrupa as seguintes palabras en parellas de sinónimos poñendo o número correspondente no espazo en branco''' <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 1. Verbos'''</caption> <tr><td>1.enfrontar<td>____guichar <tr><td>2.escorregar<td>____morder <tr><td>3.trabar<td>____bruar <tr><td>4.amorear<td>____arrostrar <tr><td>5.abanear<td>____empanicar <tr><td>6.envurullar<td>____ensarillar <tr><td>7.enguedellar<td>____acugular <tr><td>8.zoar<td>____cimbrar <tr><td>9.atreverse<td>____esvarar <tr><td>10.asexar<td>____ousar </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 2. Verbos'''</caption> <tr><td>1.tripar<td>____refugar <tr><td>2.mancar<td>____pisar <tr><td>3.sepultar<td>____acaroar <tr><td>4.achegar<td>____atinar <tr><td>5.acadar<td>____xogar <tr><td>6.rexeitar<td>____gabear <tr><td>7.soportar<td>____magoar <tr><td>8.acertar<td>____atinxir <tr><td>9.rubir<td>____encovar <tr><td>10.enredar<td>____aturar </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 3. Verbos'''</caption> <tr><td>1.garatuxar<td>____engaiolar <tr><td>2.rachar<td>____loamiñar <tr><td>3.cativar<td>____esgazar <tr><td>4.asubiar<td>____arredar <tr><td>5.cadrar<td>____chifrar <tr><td>6.cravar<td>____casar <tr><td>7.apisoar<td>____estremar <tr><td>8.lindar<td>____bradar <tr><td>9.berrar<td>____chantar <tr><td>10.afastar<td>____achandar </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 4. Substantivos'''</caption> <tr><td>1.lucecú<td>____clarividencia <tr><td>2.lucidez<td>____lumbalxia <tr><td>3.proveito<td>____luscofusco <tr><td>4.lumbago<td>____lóstrego <tr><td>5.lumbrigante<td>____macaco <tr><td>6.solpor<td>____brosa <tr><td>7.relampo<td>____mea <tr><td>8.monicreque<td>____cereixo <tr><td>9.machada<td>____lucro <tr><td>10.madeixa<td>____vagalume </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 5. Substantivos'''</caption> <tr><td>1.malaria<td>____pouso <tr><td>2.borra<td>____magnanimidade <tr><td>3.millo<td>____nugalla <tr><td>4.xenerosidade<td>____aversión <tr><td>5.preguiza<td>____xordeira <tr><td>6.feitizo<td>____xoldra <tr><td>7.antipatía<td>____croio <tr><td>8.callao<td>____meigallo <tr><td>9.troula<td>____paludismo <tr><td>10.xordén<td>____maínzo </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 6. Substantivos'''</caption> <tr><td>1.abelorio<td>____marusiña <tr><td>2.loanza<td>____xinete <tr><td>3.abesouro<td>____abigadoiro <tr><td>4.competición<td>____doa <tr><td>5.manchea<td>____abellón <tr><td>6.cabaleiro<td>____anciño <tr><td>7.esperma<td>____encomio <tr><td>8.abeiro<td>____contenda <tr><td>9.angazo<td>____seme <tr><td>10.xoaniña<td>____presada </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 7. Substantivos'''</caption> <tr><td>1.garabullo<td>____mergullador <tr><td>2.vicisitude<td>____reflexión <tr><td>3.rolada<td>____trapallada <tr><td>4.gargallada<td>____desacougo <tr><td>5.submarinista<td>____guizo <tr><td>6.risco<td>____aborixe <tr><td>7.nativo<td>____avatar <tr><td>8.trangallada<td>____risada <tr><td>9.inquietude<td>____trazo <tr><td>10.meditación<td>____rodeira </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 8. Adxectivos'''</caption> <tr><td>1.abafado<td>____laborioso <tr><td>2.arduo<td>____afogado <tr><td>3.fácil<td>____doado <tr><td>4.esgrevio<td>____encinta <tr><td>5.toleirán<td>____efémero <tr><td>6.atarefado<td>____fragrante <tr><td>7.recendente<td>____afastado <tr><td>8.remoto<td>____abrupto <tr><td>9.fuxidío<td>____enfaenado <tr><td>10.preñe<td>____tarambaina </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 9. Adxectivos'''</caption> <tr><td>1.vesga<td>____penosa <tr><td>2.mesta<td>____perplexa <tr><td>3.insubornable<td>____aparvada <tr><td>4.oufana<td>____incorruptible <tr><td>5.estupefacta<td>____birolla <tr><td>6.potestativa<td>____esbrancuxada <tr><td>7.pálida<td>____espesa <tr><td>8.fatigosa<td>____escorregadiza <tr><td>9.atordada<td>____fachendosa <tr><td>10.esvaradía<td>____facultativa </table> ==Solucións== ===Exercicio 1=== 10, 3, 8, 1, 6, 7, 4, 5, 2, 9 ===Exercicio 2=== 6, 1, 4, 8, 10, 9, 2, 5, 3, 7 ===Exercicio 3=== 3, 1, 2, 10, 4, 5, 8, 9, 6, 7 ===Exercicio 4=== 2, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 5, 3, 1 ===Exercicio 5=== 2, 4, 5, 7, 10, 9, 8, 6, 1, 3 ===Exercicio 6=== 10, 6, 8, 1, 3, 9, 2, 4, 7, 5 ===Exercicio 7=== 5, 10, 8, 9, 1, 7, 2, 4, 6, 3 ===Exercicio 8=== 2, 1, 3, 10, 9, 7, 8, 4, 6, 5 ===Exercicio 9=== 8, 5, 9, 3, 1, 7, 2, 10, 4, 6 Wikibooks:A Taberna 1520 4862 2006-01-01T20:50:11Z Prevert 4 /* Templates e axuda */ {|style="border:1px solid #aaaaaa;background-color:#f9f9f9;text-align:center" width="80%" align="center" |- |'''[[w:Wikipedia:A Taberna|A Taberna da Galipedia]]''' → [[w:Wikipedia:A Taberna (novas)|Novas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (políticas)|Políticas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (técnica)|Técnica]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (propostas)|Propostas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (axuda)|Axuda]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (xeral)|Xeral]] |- |'''[[wikt:Wiktionary:Taberna|A Taberna do Galizionario]]''' - '''[[commons:Commons:A Taberna|A Taberna de Commons]]''' - '''[[s:Wikisource:A Taberna|A Taberna de Wikisource]]''' - '''[[Wikibooks:A Taberna|A Taberna de Wikibooks]]''' - '''[[q:Wikiquote:A Taberna|A Taberna de Wikiquote]]''' |} ==Proposta de administradores-burócratas para Wikibooks== Desde hai tempo faíse necesario nomear algúns usuarios para levar a cabo as tarefas de administración neste wiki para evitar vandalismos, traducir a interfaz, organizalos contidos,etc. Propoño para admistradores-burócratas a [[User:Xelo2004|Xelo2004]] e a [[User:Lmbuga|Lmbuga]] que teñen demostrado ser persoas moi valiosas para os proxectos que compoñen a wikipedia en galego. Nas súas edicións pode constatarse o coñecemento do proxecto e a súa capacidade para levar adiante esa responsabilidade con éxito. Un cordial saúdo. --[[User:Prevert|Prevert]] 22:45, 28 November 2005 (UTC) *'''A favor de [[User:Xelo2004|Xelo2004]] como administrador-burócrata:''' :*--[[User:Prevert|Prevert]] 22:45, 28 November 2005 (UTC) :*--[[User:Xosé|Xosé]] 23:31, 28 November 2005 (UTC) :*--[[User:Agremon|Agremon]] 07:00, 29 November 2005 (UTC) :*--[[User:Alyssalover|Alyssalover]] 09:25, 29 November 2005 (UTC) :*--[[User:Rocastelo|Rocastelo]] 17:14, 29 November 2005 (UTC) :*--[[User:Lmbuga|Lmbuga]] 22:24, 2 December 2005 (UTC) *En contra de [[User:Xelo2004|Xelo2004]] como administrador-burócrata: *'''A favor de [[User:Lmbuga|Lmbuga]] como administrador-burócrata:''' :*--[[User:Prevert|Prevert]] 22:45, 28 November 2005 (UTC) :*--[[User:Xosé|Xosé]] 23:31, 28 November 2005 (UTC) :*--[[User:Xelo2004|Xelo2004]] 02:15, 29 November 2005 (UTC) :*--[[User:Agremon|Agremon]] 07:00, 29 November 2005 (UTC) :*--[[User:Alyssalover|Alyssalover]] 09:25, 29 November 2005 (UTC) :*--[[User:Rocastelo|Rocastelo]] 17:14, 29 November 2005 (UTC) *En contra de [[User:Lmbuga|Lmbuga]] como administrador-burócrata: ---- '''Con data 10 de decembro de 2005: Apróbase a elección de [[User:Xelo2004|Xelo2004]] e [[User:Lmbuga|Lmbuga]] como administradores-burócratas de Wikibooks.''' --[[User:Prevert|Prevert]] 13:12, 10 December 2005 (UTC) ==Axuda de Wikibooks== Estou pensando en elaborar a axuda dos Galilibros e ocórreseme como posibilidade facer unha variación con respecto á da Galipedia consistente en crear un galilibro coa axuda. Consistiría en crear un Galilibro '''wikibooks:axuda''' con páxinas subordinadas como '''Wikibooks:axuda/COMOs''' no canto de '''wikibooks:COMOs''' e converter '''wikibooks:COMOs''' nun redirect de '''Wikibooks:axuda/COMOs'''. ¿Que vos parece?--[[User:Lmbuga|Lmbuga]] 10:14, 18 decembro 2005 (UTC) *Paréceme ben --[[User:Alyssalover|Alyssalover]] 14:29, 18 decembro 2005 (UTC) ==Templates e axuda== *Creei a páxina [[Wikibooks/Listado de templates]] e procurei enchela con tódalas templates que hai en wikibooks. Algunha habería que borrala seguramente. *Agradezo que me fagades observacións e críticas ó Galilibro [[wikibooks]].Graciñas de antemán (fagades ou non)--[[User:Lmbuga|Lmbuga]] 18:27, 1 xaneiro 2006 (UTC) :*Penso ca portada de [[wikibooks]] podia servir para sustituir parte da portada actual que é provisoria. Un cordial saúdo. --[[User:Prevert|Prevert]] 20:50, 1 xaneiro 2006 (UTC) [[Category:Wikibooks|Taberna]] Wikibooks:Administradores 1521 3318 2005-12-10T13:31:41Z Prevert 4 ==List of administrators== Galician Wikibooks does not have any administrators. == Requests for Administrator - Bureaucrat rights == *[[User:Xelo2004|Xelo2004]] (elected 10 December 2005: Administrator/Bureaucrat, vote in [[Wikibooks:A Taberna#Proposta de administradores-burócratas para Wikibooks|Proposta de administradores-burócratas para Wikibooks]]) *[[User:Lmbuga|Lmbuga]] (elected 10 December 2005: Administrator/Bureaucrat, vote in [[Wikibooks:A Taberna#Proposta de administradores-burócratas para Wikibooks|Proposta de administradores-burócratas para Wikibooks]]) [[Category:Wikibooks|Administradores]] Wikibooks:Administrators 1522 2905 2005-11-28T22:57:42Z Prevert 4 [[Wikibooks:Administrators]] moved to [[Wikibooks:Administradores]] #REDIRECT [[Wikibooks:Administradores]] Category:Wikibooks 1523 2907 2005-11-28T22:59:09Z Prevert 4 - User talk:Lmbuga 1524 5575 2006-03-27T09:08:17Z 213.60.139.198 /* Curso de lingua galega */ '''Se desexas pórte en contacto comigo, escribe a continuación da presente liña e non esquezas asinar'''. --------- Vou move-lo bigote, pronto volvo para darlle a isto unha batida. Non te asustes dos cambios recentes, que cadanseu ten un truco. --[[User:Xelo2004|Xelo2004]] 20:42, 11 December 2005 (UTC) *que che pareceu o esbozo da mensaxe que tes enriba dando a noraboa? *Ola [[User:Lmbuga|Lmbuga]], estaba para editar o enlace Actualidade e atopei un erro en [[MediaWiki:Currentevents-url]], hai que cambiar Wikipedia por Wikibooks. Un cordial saúdo. --[[User:Prevert|Prevert]] 23:04, 11 decembro 2005 (UTC) Engadido: Limpei un pouco a portada polo de agora ata que se faga unha portada definitiva. --[[User:Prevert|Prevert]] 23:05, 11 decembro 2005 (UTC) *Cambiei a portada pola que fixeches para [[Wikibooks]] que é moito mellor, espero que che pareza ben. Un cordial saúdo. --[[User:Prevert|Prevert]] 12:58, 3 xaneiro 2006 (UTC) == Curso de lingua galega == Ola, Que che parece a idea de facer un curso de lingua galega? Poderiamos pór estas páxinas: # Exercicios de morfosintaxe en lingua galega # Exercicios de léxico en lingua galega # Exercicios de ortografía en lingua galega # O adverbio # O nome: Substantivo e adxectivo # O pronome persoal ... e mover cara aquí as que eu puxen na wikipedia: http://gl.wikipedia.org/wiki/Curso_de_lingua_galega Saúdos, --[[User:Rabalde|Rabalde]] 16:37, 3 xaneiro 2006 (UTC) Exercicios de léxico en lingua galega/Antónimos 1 1525 4843 2006-01-01T17:33:19Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 1. Verbos'''</caption> <tr><td>1.desenguedellar<td>____desempanar <tr><td>2.esparexer<td>____desprover <tr><td>3.fornecer<td>____arredar <tr><td>4.orballar<td>____somerxer <tr><td>5.emerxer<td>____ensarillar <tr><td>6.engadir<td>____lembrar <tr><td>7.desembazar<td>____apouvigar <tr><td>8.desacougar<td>____reunir <tr><td>9.esquecer<td>____suprimir <tr><td>10.acaroar<td>____chuviscar </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 2. Antónimos'''</caption> <tr><td>1.desabafar<td>____post merídiem <tr><td>2.segregar<td>____postergar <tr><td>3.cátodo<td>____preceptivo <tr><td>4.modestia<td>____sufocarse <tr><td>5.aparafusar<td>____átono <tr><td>6.potestativo<td>____xélido <tr><td>7.tórrido<td>____unificar <tr><td>8.ante merídiem<td>____xactancia <tr><td>9.tónico<td>____ánodo <tr><td>10.anticipar<td>____desaparafusar </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 3. Adxectivos'''</caption> <tr><td>1.pésima<td>____piadosa <tr><td>2.desmesurada<td>____esvelta <tr><td>3.díscola<td>____taciturna <tr><td>4.desapiadada<td>____medrosa <tr><td>5.perecedoira<td>____módica <tr><td>6.copiosa<td>____obscena <tr><td>7.falangueira<td>____óptima <tr><td>8.púdica<td>____inmorredoira <tr><td>9.repoluda<td>____parca <tr><td>10.afouta<td>____submisa </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''Exercicio 4. Antónimos'''</caption> <tr><td>1.tanxible<td>____intanxible <tr><td>2.deslea<td>____temperán <tr><td>3.choe<td>____cordura <tr><td>4.prolixa<td>____mingua <tr><td>5.desenguedella<td>____lía <tr><td>6.loucura<td>____ceiba <tr><td>7.recenda<td>____plácida <tr><td>8.desapracible<td>____encerella <tr><td>9.crecemento<td>____concisa <tr><td>10.serodia<td>____feda </table> ==Solucións== ===Exercicio 1=== 7, 3, 10, 5, 1, 9, 8, 2, 6, 4 ===Exercicio 2=== 8, 10, 6, 1, 9, 7, 2, 4, 3, 5 ===Exercicio 3=== 4, 9, 7, 10, 2, 8, 1, 5, 6, 3 ===Exercicio 4=== 1, 10, 6, 9, 2, 3, 8, 5, 7 MediaWiki:Badsig 1526 sysop 4942 2006-01-10T10:03:11Z Prevert 4 Sinatura non válida; comprobe o código HTML utilizado. MediaWiki:Exif-exposuretime-format 1527 sysop 2921 2005-11-29T00:50:06Z MediaWiki default $1 sec ($2) MediaWiki:Exif-fnumber-format 1528 sysop 2922 2005-11-29T00:50:06Z MediaWiki default f/$1 MediaWiki:Exif-focallength-format 1529 sysop 2923 2005-11-29T00:50:06Z MediaWiki default $1 mm MediaWiki:Metadata-collapse 1530 sysop 4374 2005-12-12T21:07:21Z Lmbuga 18 Agochar detalles MediaWiki:Metadata-expand 1531 sysop 4375 2005-12-12T21:07:46Z Lmbuga 18 Amosar detalles MediaWiki:Metadata-fields 1532 sysop 2928 2005-11-29T00:50:07Z MediaWiki default EXIF metadata fields listed in this message will be included on image page display when the metadata table is collapsed. Others will be hidden by default. * make * model * datetimeoriginal * exposuretime * fnumber * focallength MediaWiki:Metadata-help 1533 sysop 4376 2005-12-12T21:08:12Z Lmbuga 18 Este ficheiro contén información adicional, probablemente engadidos pola cámara dixital ou polo escáner usado para creala ou dixitalizala. Se o ficheiro orixinal foi modificado, pode que algúns detalles non se reflictan na imaxe modificada. User:Alyssalover 1534 2946 2005-11-29T09:26:26Z Alyssalover 25 [[w:User:Alyssalover|Eu na Galipedia]] User talk:Alyssalover 1535 2947 2005-11-29T09:26:37Z Alyssalover 25 '''Se desexas escribirme, por favor, faino [[w:User talk:Alyssalover|eiquí]]''' User:Rocastelo 1536 2948 2005-11-29T17:14:28Z Rocastelo 15 Ás veces traduzo algunha cousa para Wikilibros Administración do tempo 1537 2990 2005-11-30T01:08:25Z Lmbuga 18 [[Image:Wall clock.jpg|300px|right]] #[[/Introdución]] #[[/Tempo de calidade]] #[[/Desaproveitando o tempo]] #[[/Identificación de hábitos persoais]] ''Exercicio I'' #[[/Causas da morosidade]] #[[/O valor económico do tempo laborable persoa]] ''Exercicio II'' #[[/O uso do tempo]] ''Exercicio III'' #[[/Administración de actividades]] #[[/Organizar as actividades]] #[[/Establecer datas de seguimento]] #[[/Realizar as actividades planeadas sen descoidar os obxectivos]] #[[/O beneficio do planeamento]] #[[/Pondo prioridades]] #[[/Eficiencia na oficina]] #[[/Como ocupar "tempo morto"]] #[[/resumo e conclusións prácticas]] #[[/Avaliación periódica]] Contido orixinal por Juan Enrique Pérez de [http://www.capital-humano.com Capital Humano]. Posto en formato "Wiki" por Karl Wick para [http://es.wikibooks.org/wiki/Administraci%C3%B3n_de_tiempo wikilibros en español]. Traducido por [[User talk:Lmbuga|lmbuga]] MediaWiki:Privacy 1538 sysop 4135 2005-12-12T00:07:32Z Xelo2004 21 Política de Privacidade MediaWiki:Privacypage 1539 sysop 4134 2005-12-12T00:07:29Z Xelo2004 21 Wikibooks:Política de Privacidade Administración do tempo/Introdución 1540 4740 2006-01-01T12:20:55Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} = Este libro = == Metas xerais == *Adquirir conciencia de que a administración do tempo depende totalmente da administración que se faga dos propios hábitos. *Revisar e analizar diferentes metodoloxías de uso do tempo *Revisar conceptos de correcta aplicación do uso do tempo. *Identificar a través dun instrumento de auto avaliación, formas para mellorar o uso do tempo que fan actualmente os participantes. *Coñecer o uso de ferramentas complementarias de apoio para controlar o uso correcto do tempo. == Obxectivos == Os participantes, serán capaces de: *Reaccionar conscientemente en situacións frecuentes que implican risco de mal uso do tempo. *Identificar con precisión as súas causas particulares de desaproveitamento do recurso. *Elaborar listas “intelixentes” de prioridades de acción. *Distinguir efectivamente, e non só en teoría, a diferenza entre accións importantes e accións urxentes. *Avaliar con obxectividade o seu futuro uso do tempo para emprender as accións correctivas necesarias. == Competencias a desenvolver de maneira indirecta == *Capacidade de auto crítica. *Organización persoal. *Orientación a resultados. == Aprendizaxe clave == O tempo é unha simple medida. A percepción de non ter tempo débese a unha deficiente selección ou distribución das accións realizadas. Administrar o tempo realmente significa administrarse un mesmo, de tal maneira que se poida optimizar o rendemento do tempo de que se dispón. = O tempo = ==¿Que é o tempo?== “¿Para que é o tempo?. ¿Alguén pode explicalo doada e brevemente?. ¿Quen é quen de comprender mentalmente e de expresarse ó respecto?, e, así a todo, ¿que pode ser máis familiar e máis teimudamente amentado no noso discurso cotián có tempo?. Seguramente, entendemos suficientemente ben o que é cando falamos del; igualmente, entendemos cando, ó falar con outra persoa, o oímos nomear. ¿Que é entón o tempo?, mentres ninguén mo pregunte, semella que o sei; pero se quixese explicarllo a alguén, sinxelamente descoñézoo”. As cousas non cambiaron moito dende que San Agustín escribiu esas palabras; todos sabemos o que queremos expresar co termo tempo, pero non podemos dicir o que é. Os modernos dicionarios defíneno: “Relación que se establece entre dous ou máis fenómenos, acontecementos, corpos ou obxectos” (Enciclopedia Ilustrada Cumbre); “Duración dos fenómenos. . . época, século” (Dicionario Larousse); “Duración das cousas suxeitas a mudanza” (Dicionario. das Real Academia); “Aspecto mensurable da duración” (Dicionario. de Psicoloxía). A mellor definición, se ben non a máis clara para o lector moderno, segue sendo a antiquísima definición de Aristóteles: “O número, ou a medida, do movemento segundo antes e despois”. Para Aristóteles, como para a maioría dos filósofos antigos e medievais, a palabra movemento equivalía a cambio (dicían que todo o que cambiaba “se movía” da potencia ó acto, é dicir, da posibilidade á realidade)... O tempo é pois, a dimensión do cambio. Se nada cambiase, non habería tempo. Resulta daquela un corolario que sorprenderá a máis de un: O tempo en si non existe. Non existe porque é unha simple medida. Non existe o tempo como non existen nin o quilómetro nin o litro, senón unicamente as cousas que son medidas por tales padróns convencionais. == A administración do tempo == É a arte de facer que sirva para o beneficio das persoas e das sociedades. Como o tempo non existe en si, a administración do tempo é a administración de si mesmo; o emprego adecuado dos recursos en toda orde, xa que non hai unha soa realidade que se substraia ó tempo. O tempo é como unha pinga de auga que se evapora. Non podemos fisicamente, capturalo nin choelo para facelo noso. A administración do tempo é unha ilusión, porque ninguén pode realmente administrar o tempo. O tempo é unha constante. Unha medida de intervalos. Independentemente de quen somos, do que estamos tratando de lograr, o tempo continúa movéndose ó mesmo ritmo. Nós continuaremos usando a expresión “Administrar o tempo” para identificar os nosos esforzos, para usar os nosos momentos dispoñibles con algún significado. Administrar o tempo realmente significa administrarnos nós mesmos, de tal maneira que poidamos optimizar o tempo que temos. Significa conducir os nosos asuntos dentro do tempo dispoñible para que poidamos lograr resultados máis eficaces. Debe terse en conta que a eficacia é máis importante cá eficiencia. A meta debe ser o logro de obxectivos, non simplemente estar ocupado. Moita xente opera baixo a errónea crenza de que terían tempo para todo con só poder organizar as súas horas máis eficientemente. O resultado é a miúdo un intento por realizar as tarefas con máis rapidez, razoando que, se puidesen ser suficientemente rápidos, poderían ter tempo sobrante. Por suposto, isto raramente funciona e como estratexia para usar o tempo é moi pobre. Moi a miúdo, traballar con rapidez produce problemas. Traballando baixo presión cométense máis erros, hai menos tempo para pensar, planificar e reflexionar antes de tomar decisións para solucionar problemas. Como resultado, os días empezan a parecer frenéticos. Cando a presión non funciona, decote se adopta unha segunda estratexia: traballar máis horas. Todos facemos isto eventualmente, pero cando se converte en rutina, xéranse outros problemas: as horas semanais alónganse a 50, 60, 70, 80 ou máis. O tempo persoal vai desaparecendo a medida que se incrementa o tempo de traballo. O xuízo é menos claro e problemas que poderían ser resoltos en minutos por unha mente fresca, resólvense en horas. Traballar máis rápido e traballar máis horas son estratexias pobres para administrarnos a nós mesmos. Así a todo, moita xente continúa crendo que eses enfoques lles permitirán desenvolver tódalas cousas que necesitan ser realizadas. Non se dan conta de que non importa canto fagan, sempre hai máis por facer, e deben tomar duras decisións de prioridades e ter a coraxe de seguir as decisións con accións. O tempo é unha paradoxo. Seméllanos que non temos suficiente e, así a todo, temos todo o tempo que hai. Non importa canto fagamos, sempre hai alternativas interminables para investir o tempo. A solución a este paradoxo, entón, é enfocar primeiro as cousas máis importantes, coa seguridade de que sempre haberá tempo suficiente para as cousas que realmente é necesario facer. Unha vez que aceptemos o feito de que non podemos facer todo e deixemos de actuar coma se así fose, daremos un paso moi importante cara a unha efectiva administración do noso tempo. Identificar as prioridades converterase nun problema menor. Como un recurso, o tempo achéganos outro paradoxo: se non o usamos, de tódolos xeitos desaparece. En consecuencia, a calidade deste recurso depende do ben que o usemos. O coñecemento de que estamos desaproveitando este recurso tan persoal cando non o usamos debidamente, debería ser suficiente para decidirnos a investir o tempo de mellor maneira. Administración do tempo/Tempo de calidade 1541 4741 2006-01-01T12:22:16Z Lmbuga 18 {{Template:Administración do tempo}} ==Tempo de calidade == En vista de que non podemos incrementar a cantidade de tempo que recibimos, a calidade do tempo convértese na única variable. O teu tempo é teu e non pertence a ninguén máis. Só ti podes mellorar a calidade do teu tempo. En última instancia, usas o teu tempo como o desexas. A forma como usas o teu tempo define quen es, máis inda có que dis, o que vistes, os amigos que elixes, ou o que pensas. Moita xente expresa algo e fai o contrario, por exemplo: moita xente identifica á súa familia coma o aspecto máis importante na súa vida e, así a todo, inviste moi pouco tempo en actividades. O teu compromiso para administrar o teu tempo é realmente un compromiso contigo mesmo e co que é importante na túa vida. Un aproveitamento adecuado do tempo permite ó xerente disfrutar do seu traballo e do seu descanso. A autodisciplina significa forza de vontade para facer as cousas que deben facerse antes cás que queremos facer porque nos son máis fáciles ou agradables. Enfrontarnos ós asuntos en vez de pospoñelos, daranos máis tempo para facer cousas. Posto que é o noso tempo o que estamos gastando, somos nós quen debemos domealo, e non deixar que el nos domine. Ninguén poderá dominar o seu tempo mentres non estea primeiro disposto a dominarse a si mesmo. O uso do noso tempo é o resultado de centos de pequenas e grandes eleccións cada día, cada hora e inda cada minuto. == Mitos == '''O mito da actividade:''' “O executivo máis cheo de traballo é o máis eficiente”. Confúndense os resultados coa actividade... para non chegar a ningunha parte. '''O mito do home equipo:''' “Canto máis alto sexa o nivel en que se manexen os asuntos, tanto mellor”. Regatéase a delegación, e preténdese facer as cousas un mesmo “para estar en todo”: invadindo postos, esmagando personalidades e matando motivacións. '''O mito da decisión aprazada:''' “Hai que adiar as decisións ata recompilar tódolos datos”. O que sucede é que non se decide a tempo, ou non se decide. '''O mito do indispensable: ''' “Os resultados son directamente proporcionais ó volume de traballo investido, así que eu traballo 15 hrs. diarias”. Céntrase o interese en traballar máis, en vez de en traballar mellor. '''O mito de aforrar tempo:''' “Hai que aforrar tempo a través de solucións sinxelas e fáciles”. Regatéase o tempo que se debe empregar en asuntos difíciles, tratándoos de maneira superficial, de modo que se está condenando a repetir o que saíu mal. '''O mito de traballar contra o tempo:''' “O tempo presiona ó executivo: se lle bota enriba”. O máis precioso recurso queda convertido en estorbo e obxecto de xustificacións. Todo o mundo perde o tempo. É parte do ser humano. Certo tempo perdido pode ser construtivo porque axuda a relaxarse ou a reducir a tensión; sen embargo, ás veces isto pode ser algo frustrante, especialmente cando se perde o tempo por facer algo menos importante do que se podería estar facendo. '''Estragador de tempo''': É calquera cousa que impida que un executivo alcance os seus obxectivos da maneira máis efectiva posible. '''Estragadores de tempo Exteriores vs. Interiores.''' Os estragadores de tempo dividense en exteriores, se son provocados por outras persoas, ou interiores se son provocados por eles mesmos. Administración do tempo/Desaproveitando o tempo 1542 4742 2006-01-01T12:23:04Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == Estragadores de tempo exteriores == #Excesivo fluxo de papeis. #Teléfono. #Visitantes. #Reunións. #Fallas de comunicación. #Políticas e procedementos. #Información. (Falta / exceso) == Posibles solucións == === Axenda === *Citas. *Proxectos. *Actividades por realizar. *Marcar actividades en (A) Urxentes e Importantes, (B) Importantes Non Urxentes ou (c) Urxentes Non Importantes. === Uso do teléfono === *Antes de chamar, planifica a conversación. *Filtra e agrupa as chamadas por facer, trata de apartar un tempo específico para chamadas. *Trata de acurtar a parte social das conversación, vai directo ó gran e permanece nel. *Se a conversa se estende innecesariamente, busca escusas para cortala. *Establece períodos de tempo nos cales non recibirás chamadas senón só en casos de emerxencia. === Correspondencia === *Escribe menos, usa máis o teléfono. *Escribe respostas a cartas e memos, anotando as respostas á marxe e enviándoas de volta. *Emprega o reverso dunha carta ou memo como copia de respostas usando o papel carbón, elimina documentos e queda todo rexistrado na mesma folla. *Elimina palabras, frases e parágrafos innecesarios. *Pensa antes de escribir, planea o que queres expresar. *Usa o estilo claro, conciso e orientado a feitos. *Ó escribir usa palabras sinxelas. *Non revises unha e outra vez en nome da perfección, cando os beneficios son poucos ou inexistentes. === Interrupcións e visitantes inesperados === *Prevé un tempo diario para visitantes inesperados e interrupcións. *No permitas que certos visitantes inesperados tomen asento. *Recibe ós visitantes fóra da túa oficina. *Non contribúas a conversacións innecesarias. *Promove citas en vez de permitir visitas inesperadas. *Aprende a dicir non, especialmente cando che preguntan ¿Tes un minuto?. === Reunións === *Desalenta e prescinde das reunións innecesarias. *Pregúntate se a reunión é realmente necesaria. ¿Unha conversación telefónica tería o mesmo efecto? ¿É necesaria a miña presenza?. *Fíxate un límite de tempo e asústate a o. *Prepárate para a reunión, resiste ás interrupcións, mantente no tema. *Minimiza as conversacións intranscendentes. Non contribúas a conversacións innecesarias. == Estragadores de tempo interiores == *Falta de prioridades. *Falta de plans. *Obxectivos non claros. *Adiar o quefacer. *Intentar facer moitas cousas á vez. *Falta de autodisciplina. *Falta de habilidade e coñecementos. == Solucións == *Reflexión *Decisión *Disciplina *Non renderse ata ter desenvolvido novos hábitos Administración do tempo/Identificación de hábitos persoais 1543 4743 2006-01-01T12:23:25Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} Fai dúas listas identificando os teus propios “inimigos do tempo”, destacando os cinco principais. Xerarquiza por orde de perigosidade. (1 pouca gravidade, 5 máxima gravidade). Fai unha dos inimigos exteriores e outra lista dos inimigos interiores. Unha vez que xa lograches identificar os teus “inimigos”, compón unha relación coas posibles solucións para cada un deles. == Solucións == Agora, fai dúas listas máis, escribindo solucións de cada un dos problemas da lista anterior. Administración do tempo/Causas da morosidade 1544 4744 2006-01-01T12:23:43Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == Morosidade == A morosidade é a inimiga do éxito. O éxito chega cando se fan no momento preciso as cousas realmente importantes que conducen ós resultados desexados. Así a todo, son esas cousas importantes as que usualmente adiamos. Unha das razóns que nos inducen a pospoñer as cousas importantes é porque tendemos a confundir o importante co urxente, e os nosos días vense inzados de demandas e presións. As cousas importantes moi de raro en raro exercen esta clase de presión, ata que acadan o estado de crise. O responder ó urxente e pospoñer o importante, garántenos unha cada vez máis elevada situación crítica nos nosos traballos e nas nosas vidas. Para vencer á morosidade, necesitamos superar a inercia, a tendencia a non comezar unha determinada acción. Unha vez que demos inicio á acción, será máis doado continuala. O difícil é comezar. A morosidade conduce na maioría dos casos a carreiras de último minuto, resultados por debaixo da calidade esperada, datas tope non cumpridas, vendas perdidas, clientes insatisfeitos, lentitude mental e tensión, o cal se traduce en máis tempo improdutivo. Isto diminúe a nosa efectividade. O traballo mental das xerencias é tan importante como o facer as cousas eficiente e efectivamente. As principais causas de morosidade son: #Traballos non pracenteiros. #Traballos difíciles. #Indecisión. Administración do tempo/O valor económico do tempo laborable persoa 1545 4745 2006-01-01T12:24:07Z Lmbuga 18 {{Template:Administración do tempo}} == Unha preocupación para as empresas == Tódalas empresas empregan as súas finanzas a través de tempo: tempo de organizar, tempo de fabricar, tempo de comprar, tempo de vender... Eis un aspecto particularmente grave da incorrecta administración do tempo, e é impresionante a cantidade de persoas que non se concienciaron del: nas empresas e, en xeral, sempre que alguén ten empregados, tende a crer que se paga por “X” traballo; pero a realidade é que se paga por “X” tempo, e espérase que nese tempo se obteñan certos resultados: os salarios son quincenais ou mensuais, e outórganse ó cumprimento de determinadas xornadas de presenza. O tempo dos empregados é diñeiro da empresa. Se este tempo non está ben empregado, o patrón está pagando un diñeiro que se vai, unha e outra vez, ó bote das lixo. O tempo mal usado é diñeiro mal gastado. == Exercicio II == #Anote na seguinte táboa tódalas actividades que realiza nun día (media), dende que inicia as súas actividades ata que se retira, incluíndo ir ó baño, chamar por teléfono á mamá, etc. E así mesmo anote o tempo que destina para cada actividade. #Clasifique cada actividade cunha letra “A” para as indispensables, “B” para as necesarias e “C” para as desexables. #Debemos de considerar que as actividades “A” son aquelas que nos levan a resultados que a empresa espera, por exemplo, reportar operacións, facer balances, facer citas, etc. As actividades “B” son as que necesitamos para realizar algunhas actividades necesarias como ir ó baño, verificar o meu equipo e ferramentas, analizar recursos, revisar axenda, etc. E por último as actividades “C” son aquelas que ben podo eliminar e non afectan á miña produtividade, tales como: fumar un cigarro e pensar “que ocupado estou”, comentar a última película, falar coa mamá, comentar cos compañeiros calquera tema, etc. #Divida o que vostede gaña mensualmente entre 30 para sacar o estimado de soldo diario. #O soldo diario divídao entre 8 para sacar o soldo por hora, así mesmo pode dividir este último resultado entre 60 para sacar o seu soldo por minuto. #Agora ben, como a Empresa só espera de nós resultados, sume o tempo das actividades “A” e o das “B” e multiplíqueo polo soldo que ten por hora e minuto. O resultado será o que realmente vostede debería gañar. #Analicemos canto diñeiro e tempo mal gasta a Empresa en nós. Sexa honesto. Só vostede verá este documento. Administración do tempo/O uso do tempo 1546 4746 2006-01-01T12:24:39Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == Principios prácticos == Para coñecer que cousa en particular pode facer un executivo, que verdadeira e rapidamente o faga máis efectivo, e que o faga lograr máis e disfrutar do que está facendo, é necesario saber en que se lle vai o tempo. ¡Non dependa da memoria, pois é traizoeira!. Nós non podemos empregar o tempo pasado, pero si podemos examinar de forma obxectiva e realista como o manexamos. O resultado final da nosa análise non será unha técnica, ou unha serie de complicados formularios burocráticos que debamos seguir durante o resto dos nosos días. O resultado de examinar como gastamos o noso tempo debe ser un paso cara ó desenvolvemento dun sentido persoal do mesmo: en que se nos vai e en que debería írsenos. == 1 Auto análise do uso do tempo == Para quen sinceramente se propón mellorar a administración do seu propio tempo, o primeiro paso consistirá en pescudar como o está empregando. Neste punto pódese dividir a próxima semana en intervalos de quince ou trinta minutos, e ó final de cada hora se rexistra como se empregou esa hora. Requírese autodisciplina para comenzar e seguir adiante, pero, ó facelo, pode darse conta incluso de que o descanso de 15 minutos para o café, usualmente se converte en 30. == Exercicio III == O tempo é un recurso único. Día a día, todos gozamos da mesma cantidade e debe gastarse a razón de 60 segundos por minuto. Todos contamos con 168 horas á semana ¿Como usas as túas? A continuación hai trece afirmacións sobre emprego do tempo. Encerra nun círculo a que corresponda a cada punto. #Cada día dedico un tempo a planear o meu traballo. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre #Cada ano me fixo metas específicas e póñoas por escrito. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre #Diariamente fago unha lista de pendentes, xerarquízoos segundo a súa importancia e trato de desenvolvelos nesa orde. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre #Dedico o meu tempo a tarefas que son capaz de realizar, e non o dedico a cousas utópicas o improdutivas. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre #Levo unha axenda flexible para estar en condicións de actuar ante problemas, así como algo inesperado. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre #Delego satisfactoriamente boa parte das miñas actividades. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre #Trato de empregar unha soa vez a papelería que me chega, analizándoa de inmediato e decidindo sobre ela. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre #Teño unha estratexia deseñada para evitar as interrupcións. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre #Son capaz de dicir ”Non” cando se me require en cousas que interfiren co meu tempo destinado a asuntos pendentes. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre #En forma habitual practico a relaxación para reducir tensións. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre # Levo traballo a casa polas tardes ou as fins de semana. #*4) Case nunca 3) Ás veces 2) Frecuentemente 1) Case sempre #Chego a pospoñer as cousas difíciles, aburridas o desagradables do meu traballo. #*4) Case nunca 3) Ás veces 2) Frecuentemente 1) Case sempre #Sentes que tes un bo control sobre a forma en que utilizas o tempo. #*1) Case nunca 2) Ás veces 3) Frecuentemente 4) Case sempre == Puntuación == Suma os puntos obtidos nas respostas que marcaches, e o teu resultado será o seguinte: :Entre 13 e 28: Mal, debes preocuparte. :Entre 29 e 36: Ben, pero podes mellorar. :Entre 37 e 44: Moi ben. :Entre 45 e 52: Excelente, segue así. Administración do tempo/Administración de actividades 1547 4747 2006-01-01T12:25:04Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == 2 Planear as actividades == *Deseño de Obxectivos. *Plans de continxencia. O tempo para planear, prever continxencias e pensar en oportunidades a miúdo brilla pola súa ausencia, é espremido pola sobrecarga diaria ou se dilúe en actividades máis rutineiras. Se se prevé o inesperado, evítanse desagradables sorpresas e tense a capacidade de manterse un dono da situación. Para isto é indispensable planear as nosas actividades, co fin de optimizar o máis posible o tempo do que dispomos. Ter os obxectivos por escrito e revisalos periodicamente (por exemplo: diariamente, unha vez á semana, ou tan sequera cada mes), é fundamental para non perder a orientación e non malgastar tempo e enerxías en cousas secundarias ou en actividades innecesarias. Podo realizar unha planificación eficaz se: *Reviso as miñas metas e establezo tarefas diarias específicas. *Determino o tempo que tomará realizar cada tarefa. *Anticipo os obstáculos ós que me enfrontarei. *Organizo as miñas tarefas por orde de prioridade. Para establecer as miñas metas dunha maneira adecuada é necesario que: *Estean en liña cos meus valores. *Sexan de tempo definido. *Estean definidas clara e especificamente. *Sexan completamente miñas. *Sexan realistas. Administración do tempo/Organizar as actividades 1548 4748 2006-01-01T12:25:25Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == 3 Organizar as actividades == Serviranos para establecer prioridades ás actividades planeadas, debendo de clasificalas en tres categorías: * '''Prioridade A''' “Imprescindible de facerse”: estas son as actividades decisivas. Algunhas delas entrarán nesta categoría debido a ordes administrativas, requirimentos de clientes importantes, tempo límite significativo, ou oportunidades de éxito ou desenvolvemento. * '''Prioridade B''' “Debe facerse”: son actividades de valor medio; poden contribuír a mellorar o desempeño pero non son tan esenciais ou non requiren dun tempo límite. * '''Prioridade C''' “Desexable de facer”: é a categoría de menor valor. Ó incluír actividades tan só interesantes ou divertidas, poderían eliminarse, posporse ou realizarse en períodos de pouca presión. Dependendo da data en que elabore a súa lista, os seus A, B e C poden ser flexibles. As prioridades cambian co tempo. As B de hoxe poden converterse en A o día de mañá, ó achegarse algunha data importante. Asimesmo, as A de hoxe poden ser as C de mañá se non se realizaron a tempo e/ou se as circunstancias cambiaron. É obvio que non paga a pena pasar demasiado tempo nunha tarefa de baixo valor. Por outra banda, compensa investir tempo nun proxecto de valor alto. Só un planeamento coidadoso lle permitirá recoller os beneficios do tempo investido sabiamente. Nunha folla, escribe tres listas de actividades que vaias facer nunha semana: Prioridade A. Imprescindible de facer. ... Prioridade B. Debe facerse. ... Prioridade C. Desexable de facer. ... Para poder determinar estas prioridades necesitamos ter en conta os seguintes criterios: * '''Xuízo.''' Ti es quen pode xulgar mellor o que tes que facer. Permite que o remorso de conciencia que sentes por non realizar algo, faga o teu xuízo máis severo. * '''Relatividade.''' Ó comparar as túas actividades ou tarefas debería quedar ben claro que algunhas teñen maior prioridade ca outras. Sempre debes de guiarte coa pregunta “¿En que podo usar mellor o meu tempo neste momento?”. * '''Tempo.''' Establecer un límite de tempo é unha forma de determinar prioridades. Inda que con frecuencia non se toma en conta, tamén é importante establecer un momento para comezar, co obxecto de concluír un proxecto nun límite previamente fixado. Desta forma poderemos lograr os resultados esperados e a consecución dos obxectivos das maneira máis conveniente. As seguintes preguntas poden axudarnos a revisar como estamos organizando as nosas tarefas: * ¿As asignacións de tempo reflicten as miñas prioridades? ¿Estou empregando a maioría do meu tempo nas funciones claves ou nas responsabilidades esenciais do meu traballo? * ¿Cales son as cousas que absorben porcións significativas do meu tempo e que non contribúen a nada? ¿Que sucedería se definitivamente non se fixesen? * ¿Pode traballarse de xeito máis rápido o simplificado sen afectar adversamente outras funcións persoais ou dos meus colaboradores? Administración do tempo/Establecer datas de seguimento 1549 4749 2006-01-01T12:25:51Z Lmbuga 18 + {{Template:Administración do tempo}} == 4. Establecer datas de seguimento == Todo planeamento é pensar no tempo por vir. O que varía nos plans é ata onde se estenden no tempo e que tan precisos son. Existe sempre un límite temporal a partir do cal non é posible a planificación. Os prazos definidos forzan de xeito adecuado a acción. O impoñerse a si mesmo datas límite realistas facilita a autodisciplina e a toma de decisións e, deste modo, favorece a eficiencia persoal e profesional. Se un non sabe para onde vai, pode tomar calquera camiño. Administración do tempo/Realizar as actividades planeadas sen descoidar os obxectivos 1550 4750 2006-01-01T12:26:13Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == 5. Realizar as actividades planeadas sen descoidar os obxectivos == Tratar de optimizar o uso do tempo ó levar a cabo cada unha das actividades previamente planeadas, organizadas e priorizadas, con flexibilidade, pero sen perder nunca de vista o grao de avance cara a a consecución dos obxectivos. É necesario que nunca esquezamos os nosos obxectivos, pois se non os temos claros somos doadamente manexados por calquera evento que se presente; en cambio, se non os descoidamos sempre saberemos cara a onde dirixirnos. Administración do tempo/O beneficio do planeamento 1551 4751 2006-01-01T12:26:36Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == O principio de Pareto == Wilfredo Pareto, sociólogo e economista do século XIX postulou a teoría que orixinou o principio 80-20 o cal di que un 80% dos resultados se obteñen cun 20% do tempo empregado. O corolario é: un 80% do noso tempo gastámolo en producir soamente un 20% dos nosos resultados. Necesitamos identificar que 20% do noso tempo é máis construtivo e cal é usado en tarefas menos produtivas. Para facer isto temos primeiro que analizar cara a onde diriximos o noso tempo. == Eficiencia vs. efectividade == '''Eficiencia''' é facer as cousas rapidamente, ou facer ben as cousas. '''Efectividade''' é facer as cousas correctas. Nas nosas vidas é moito máis valioso lograr efectividade ca eficiencia. Noutras palabras a eficiencia busca lograr resultados... vai dereita ó obxectivo. A efectividade engloba á eficiencia. Xa que a efectividade é un '''equilibrio''' entre lograr os resultados desexados e facer sostible no tempo eses resultados. == Aspectos importantes a considerar == Cada hora empregada en planear aforrará tres ou catro máis á hora da execución, á parte de que os resultados serán mellores. Iniciar cada xornada cun plano a realizar de inmediato e preguntándose ”¿Que é o que teño -e quero- facer hoxe?”. Se se escribe unha lista de “pendentes” e se xerarquiza, desenvolverase un mellor. Coidar máis a efectividade cá eficiencia. Noutras palabras, evitar a realización demasiado correcta de tarefas... que non son as que se teñen que facer. Concentrarse en tarefas máis nobres, é dicir, naquelas en que con menores esforzos se producen maiores resultados. Ter presente o “principio do 80/20” o “Principio de Pareto”: Uns poucos esforzos críticos (20%, por pór un número redondo) producen a gran maioría dos resultados e viceversa. Evitar o emprego do tempo en cantidades inversamente proporcionais á importancia das tarefas. Non confundir a atención a problemas coa solución de problemas. Antes de buscar solucións cerciorarse de ter ben definido o problema. Tamén na medida do posible, sinalar no programa diario tempos de non interrupción para poder concentrarse. Alternar as “horas de dispoñibilidade” con “horas privadas”. Asegurar a boa comunicación dentro da institución. Afórrase moito tempo cando prevalecen a claridade, a concisión das mensaxes e a retroalimentación ou feedback. Concentrarse nas oportunidades, antes ca nos problemas. Lembrar que “aqueles que viven soterrados por problemas, deixan pasar de longo as oportunidades”: Ter a súa oficina, habitación ou escritorio ben ordenado, é como ter o seu barco disposto para a acción. Un pode comezar a traballar efectivamente. Un ten que ter claridade acerca do propósito, dos fins e obxectivos do traballo. Entón, a situación lle dirá cales son as prioridades en termos de importancia e urxencia, cousas que non son necesariamente o mesmo. Administración do tempo/Pondo prioridades 1552 4752 2006-01-01T12:26:56Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == Como planear o día == As axendas son ferramentas esenciais. Unha vez que teñas a axenda do ano seguinte, descarta os días festivos, os compromisos familiares e os eventos alleos ó traballo. Eses son os teus tempos comprometidos. Asegúrate de trasladar todos os teus compromisos de traballo á nova axenda. Agrega todo prazo importante no que teñan que cumprirse as actividades. Subitamente, o ano en branco empeza a verse cheo. Non obstante, inda é moito o tempo non comprometido, e empregalo ben debe ser a túa prioridade. == A lista diaria == Unha disciplina esencial é elaborar un programa para o día. Elabora unha lista do que tes que facer e tamén do que queres lograr no tempo libre do que dispós, pódelo facer na mesma axenda ou en follas por separado. Establece límites de tempo para tódalas tarefas. Habitúate a estimar sempre a cantdade de tempo requirida para cada traballo, como por exemplo levar a cabo unha visita ou realizar o informe. Verifica despois se a túa estimación foi realista. Logo establece as túas prioridades. Unha prioridade componse de dous elementos en variadas proporcións: urxencia e importancia. É urxente reparar unha lamia pinchada, pero non é importante. É importante empezar a pensar na estratexia de mercado para o próximo ano, pero non é urxente. Así a todo, convencer ó director executivo, na reunión das 16:00 horas, de autorizar as novas campañas de vendas, si é urxente e importante. Algunhas tarefas que carecen de importancia e urxencia pode convir realizalas primeiro. A razón de tempo-beneficio pode ser aquí unha boa guía. Se o beneficio é substancial e o tempo que se require é curto, faino. Incluso podemos clasificar as nosas actividades da seguinte maneira. :A: É indispensable facelo hoxe. :B: Debe facerse hoxe. :C: Podería facerse hoxe. Probablemente non atinxamos a realizar totalmente os listados de prioridades A e B, pero non permitas que iso te desanime. Se traballaches de acordo co teu sentido das prioridades, hoxe só farás cousas importantes, que é ó que se refire o emprego do tempo no traballo. Algunhas persoas gustan facer a planificación diaria ó comezar o día. Outras prefiren planear a noite anterior. Isto ten a vantaxe de que un pode consultalo coa almofada; en ocasións, despois do descanso nocturno, ocorreranseche outros apartados que agregar á lista, ou é posible que alteres as túas prioridades. Verifica integralmente o plano para o día, para ver se hai algún baleiro o algún tempo marxinal que poida encherse ou destinarse a un bo uso. Unha alerta: se te descobres traspasando un elemento da lista dun día para outro, pode ser sinal de que o estás adiando. Examina o punto coidadosamente para asegurar que non sexa ese o caso. Revisa cada día identificando os éxitos e analizando as razóns das fallas. Evita elaborar escusas para ti mesmo: explora ata achar razóns reais. == Un consello valioso == Charles M. Schwab, quen transformou a compañía Bethlehem Steel na máis grande produtora independente de aceiro no mundo, nunha ocasión planeou un desafío durante a comida a un consultor en xerencia chamado Ivy Lee: “Móstreme unha forma en que poida lograr facer máis cousas co meu tempo e pagareille os honorarios que queira, dentro do razoable”. Lee estendeulle unha folla de papel en branco. “Escriba cada noite as cousas que teña que facer mañá”, dixo, e numéreas por orde de importancia. Pola mañá, o primeiro que debe facer é empezar a traballar no número 1 da súa lista e continuar ata que o remate. Logo inicie co número 2..., o 3..., etc. Ó termo do día desbote a súa lista e elabore unha nova. Non se preocupe se non logra terminar tódalas actividades da súa lista. Se non pode con este método, non poderá facelo con ningún outro. Próbeo por uns días e logo págueme o que crea que vale este consello”. Pouco despois, Schwab lle enviou a Lee un cheque por $25,000 USD. Máis tarde dixo que esta era a lección máis rendible que puido aprender na súa carreira empresarial. A lista diaria de prioridades debe respectarse pero non debe converterse nun mandamento sagrado. É unha ferramenta para usar, non un ídolo para adorar. Para reflexionar un pouco acerca disto leamos unha pasaxe escrita polo doutor Jonathan Steinberg, historiador de Cambridge: “A persoa que chama inesperadamente, agradable ou desagradable, interrompe o seu patrón de tempo. Ese tempo xa está asignado. Consecuentemente, non hai tempo para axudar a alguén que o necesite, para relaxarse ou para disfrutar unha charla. O disfrute queda sempre para despois de despachar tódolos traballos dentro dos prazos determinados, as cartas por contestar, as chamadas por facer. Pero ese momento nunca chega. Sempre haberá máis cartas, máis vencementos, máis traballos, e así a vida vese posposta ata un indefinido despois: ata demasiado tarde. Un hámster na súa roda de gaiola ten máis o menos a mesma clase de liberdade”. Empregar o tempo efectivamente debe ser sempre o teu ideal pero nunca debe converterse nunha obsesión. Se se presenta unha finalidade superior, debes ser flexible. Unha das finalidades do emprego do tempo diario é precisamente ser libre dese xeito: ter tempo para dedicarllo ó inesperado. Iso implica facer o que se necesita facer da forma máis económica. Trata sempre de disfrutar o que esteas facendo e non desaproveites o tempo laiando por non ter realizado aquilo ó que non atribuíches tempo. Administración do tempo/Eficiencia na oficina 1553 4753 2006-01-01T12:27:14Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == Efectividade do tempo na oficina == Na nosa oficina regularmente encontramos traballando a outras persoas, as cales é moi posible que non utilicen o seu propio tempo efectivamente. Peor inda, é posible que malgasten o tempo dun e lle frustren os seus esforzos de diversas maneiras. É por isto que debemos de transformar a nosa oficina nunha plataforma para a acción efectiva. == Arranxo da oficina == O tempo pode desaproveitarse imperceptiblemente se a área de traballo non está ben organizada. A túa oficina debe estar organizada de acordo ás funciones que desempeñas. O equipo e os materiais que utilizas con frecuencia deben estar cerca de ti. A comodidade física e a satisfacción estética son factores importantes. Probablemente camiñases pola túa oficina e te sentises deprimido pola desorde: grandes pilas de papeis, cuncas de café sen lavar, po e lixo, deficiente iluminación, etc. ¡Cambia iso! É sorprendente o mellor que se senten todos cando a oficina se encontra arranxada e en orde. A boa iluminación é especialmente importante para evitar o cansazo ocular e as dores de cabeza. O escritorio debe encontrarse libre de papeis, agás o do traballo específico que teñas entre mans. Iso convídate a pensar nunha soa cousa á vez. A concentración é unha gran aforradora de tempo. Dá unha mirada obxectiva ó teu escritorio a próxima vez que te sentes ante el. ¿Hai enriba un revolto de papeis, cartas e cartafoles? Se un se desleixa, a desorde créache un sentimento de anguria, cuxo resultado é tensión e frustración. Como primeira medida, avía o escritorio e pon os cartafoles en orde, para reducir a cantidade de tempo necesaria para buscalos. Unha vez que o teu escritorio estea ordenado, verifica que estea organizado de tal maneira que non gastes tempo buscando cousas como bolígrafos, clips, regra, lapis, tesoiras, follas, etc. Lembra unha vez máis a sabia regra tradicional: un lugar para cada cousa e cada cousa no seu lugar. Ordenar o teu escritorio debe converterse nun hábito. Un escritorio ben ordenado é o alicerce para o traballo de mañá. == Interrupcións == As interrupcións non podemos eliminalas, moitas delas son esixencias. Non obstante un debe planear con miras a minimizar a cantidade de interrupcións indesexables. Unha hora de traballo concentrado brinda máis resultados ca catro horas fragmentadas debido a chamadas ou visitas inesperadas. O ser humano é unha criatura de ciclos, e en xeral é coherente nos períodos que constitúen o seu tempo óptimo. Algunhas persoas son “matutinas” e poden pensar mellor de seis a nove das mañá. Outras, son “aves nocturnas” e os seus cerebros non funcionan ata a saída das lúa. Non hai ningunha vantaxe entre ser unha cousa ou a outra, o importante é que cada un protexa ese tempo. Os proxectos e tarefas máis difíciles deben programarse de ser posible, durante o tempo óptimo persoal. Deste xeito atenderémolos durante os períodos de máxima eficiencia. Para isto nos podemos propoñer horarios nos cales non faremos nin recibiremos visitas, de modo que poidamos contar con horas de traballo ininterrompido. Estes horarios poden ser preferentemente pola mañá, ó iniciar os nosos labores, ou ó termo da nosa xornada, pois neses momentos as esixencias dos demais son mínimas. No caso do teléfono, podemos realizar as nosas chamadas por quenllas, a fin de dedicar ese tempo específico ó seu uso, un "tip" que pode axudarnos é o facer as nosas chamadas antes do xantar ou antes do final do día, xa que a xente soe ser menos faladora e vai directo ó gran. É importante resaltar que a persoa que máis interrompe o ritmo da túa xornada de traballo non é o teu xefe; es ti mesmo. Todos en ocasións desexamos vehementemente ser interrompidos. Usualmente cando estamos acometendo un traballo difícil ou desagradable, é un pracer ser interrompido. Un espera a que soe o teléfono, ou subitamente o tomamos para falarlle a un colega sobre un asunto que non ten importancia, e de paso interrompemos a outra persoa. “Non, non, nada urxente... só estou chamando para charlar”. Outras formas de interromperse persoalmente son: facendo café, deixando un proxecto e acometendo outro, parolando cos compañeiros de oficina, etc. É importante tomar en conta que ó recuperarse dunha interrupción toma máis tempo que a interrupción mesma. Administración do tempo/Como ocupar "tempo morto" 1554 4754 2006-01-01T12:27:37Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == Tempo comprometido == En moitas ocasións hai certo tempo no cal un realmente non está facendo aquilo para o cal comprometeu o seu tempo: minutos ou incluso horas de lecer cando se está esperando ou non totalmente ocupado. Para a maioría da xente o tempo de espera é tempo perdido. Así a todo, cun pouco de planificación e resolución, un pode realizar varias actividades dentro dos minutos que gasta esperando ó xefe ou ó médico. Podemos planear o traballo de mañá, escribir unha carta ou buscar solucións a algún problema que nos inquiete. Ross Webber coméntanos: “Un dos mellores administradores de tempo que coñezo sempre leva consigo tres cartafoles dentro do seu maletín: * Cartafoles beixes que conteñen asuntos pendentes, tales como cartas por contestar ou informes por revisar. * Cartafoles rosas que conteñen proxectos en vía de elaboración, como poden ser orzamentos, políticas, procedementos, ou plano de mercado, etc. * Cartafoles azuis que conteñen os soños dourados para o futuro; cando se ten unha idea luminosa, anótase na cartafol azul. Se o tempo de espera é longo estuda os cartafoles azuis para determinar cal de tódalas ideas se pode converter no próximo proxecto e así transferila á cartafol rosa. En cambio se a espera é breve dedícate a procesar os aspectos máis o menos rutineiros que encontres no cartafol beixe”. O anterior pode parecer esaxerado, pero se estamos preparados para darlle algún uso ó tempo que esperamos, poderemos ir eliminando tarefas pendentes que non requiren de moita atención e moito menos do noso tempo óptimo. Outra forma práctica de ocupar dito tempo é levar con nós un libro -delgado- ou revista do noso interese. Desa maneira aproveitamos cada "tempo morto" en aumentar os nosos coñecementos. Colocar unha tarxeta telefónica usada a modo de separador aforraranos tempo ó buscar a páxina para continuar a nosa lectura. Administración do tempo/resumo e conclusións prácticas 1555 4755 2006-01-01T12:27:59Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == En resumo == Case tódalas persoas teñen o potencial de aforrarse de cinco a dez horas á semana. Para facelo requírese disciplina e dedicación ós principios básicos deste manual. En resumo: necesitas identificar a porción de tempo sobre a que tes o control. Despois desenvolve procedementos para operacións repetitivas e/ou usa a tecnoloxía adecuada. Debes concentrarte nas actividades que máis te retribúan en termos de resultados. Asimesmo, identifica e fai uso do teu tempo óptimo. Utiliza a túa mellor hora para realizar o traballo que requira maior concentración. Se é posible, establece un período de tranquilidade para dedicar a túa mellor hora para cando haxa asuntos presionantes. Despois, establece obxectivos mensuais e desenvolve un plan para realizalos. Mantén certa flexibilidade para poder responder a situacións inesperadas. Determina, en orde de importancia, os pasos por seguir que se requiran para atinxir os teus obxectivos. Analiza a forma en que utilizas o teu tempo. Leva o rexistro dunha semana típica; despois examina as túas actividades. Con esta análise determina as causas principais no desaproveitamento do teu tempo. Finalmente, lembra que as ideas deste curso deben adaptarse á túa situación persoal. === Resumo escrito de Aprendizaxe === Agora, pódeche axudar escribir as cousas claves que aprendiches no libro. Unhas palabras claves: Tema, Obxectivos, Experiencias / Consideracións/ Aspectos Clave, Accións que Seguirei == Conclusións prácticas == O tempo é un recurso non renovable. Non se pode recuperar o tempo perdido. Para mellorar a administración do teu tempo, empeza descubrindo en que e como o estás gastando actualmente. Dende o momento en que te organizas, o tempo é un aliado. Para o xefe é un activo. A sabedoría popular di: “O tempo é ouro”. O tempo non voa. A escaseza de tempo é unha ilusión que resulta de administralo mal. O mellor xerador de tempo é a boa administración. Os peores ladróns de tempo son: falta de planeamento, desorde, indecisión, perder de vista os obxectivos e concentrarse nas actividades, confundir o importante co urxente. A persoa que máis interrompe a miña xornada de traballo son eu mesmo. A administración do tempo laboral é esencialmente un esforzo de grupo. O traballo en equipo implica coordinación de actividades, axuda mutua e sincronización. Administrar o tempo é moito máis sinxelo e efectivo cando se practica en toda a organización. Cada hora invertida planificando aforra varias horas na realización. Hai que preocuparse máis por traballar intelixentemente, que arduamente. O tempo que un executivo dedica a planear debe de ser maior na medida que aumenta o seu nivel xerárquico. Todo executivo debe planear períodos de concentración ininterrompida. Emprega os últimos minutos laborables do día en planear por escrito a seguinte xornada. Isto axudarache a avaliar diariamente o uso que fas do tempo, a avaliar a consecución de logros e a establecer obxectivos de mellora a curto prazo. == Administración do Tempo == * Reaccionar conscientemente fronte a ocasións frecuentes que implican risco de mal uso do tempo. * Identificar con precisión as súas causas particulares de desaproveitamento do recurso. * Elaborar listas “intelixentes” de prioridades de acción. * Distinguir efectivamente, e non só en teoría, a diferenza entre accións importantes e accións urxentes. * Avaliar con obxectividade o teu futuro uso do tempo para emprender as accións correctivas necesarias. * Investir o tempo en habilidades que nos aforren tempo. Por exemplo: aprender mecanografía, lectura rápida, etc. Administración do tempo/Avaliación periódica 1556 4756 2006-01-01T12:28:20Z Lmbuga 18 + template {{Template:Administración do tempo}} == Avaliación periódica == Dúas semanas despois de comezar a esforzarte por mellorar a administración do teu tempo, completa o seguinte exame. Este indicarache as áreas onde todo vai ben e onde inda necesitas prestar atención. Anota os seguinte puntos: sempre, 1; xeralmente, 2; ás veces, 3; rara vez, 4; nunca, 5; non se aplica, NA. # ¿Escribiches unha lista ben definida dos teus obxectivos? # ¿Planeas e rexistras o teu tempo de acordo cunha base diaria e semanal? # ¿Podes pasar longos anacos sen interrupcións cando o necesitas? # ¿Puideches diminuír ou eliminar crises repetitivas no teu traballo? # ¿Négaste a contestar chamadas telefónicas cando estás ocupado en actividades ou conversas importantes? # ¿Usas en forma produtiva o tempo en que esperas ou cando viaxas? # ¿Delegas todo o que é posible? # ¿Evitas que os teus subordinados che pasen os seus erros e dificultades? # ¿Tes un tempo tódolos días para pensar se estás facendo o correcto para lograr atinxir os teus obxectivos? # ¿Eliminas algunha causa pola cal desaproveitaches tempo a semana pasada? # ¿Cres ter un pleno control do teu tempo? # ¿A túa oficina e o teu escritorio están ben organizados e libres de papeis amontoados? # ¿Eliminaches ou reduciches algunha causa de perda de tempo durante as xuntas? # ¿Dominaches a túa tendencia a chegar tarde e adiar as cousas? # ¿Realizas o teu traballo de acordo coas túas prioridades? # ¿Resistes a tentación de meterte demasiado en actividades improdutivas? # ¿Controlas o teu horario para que outras persoas non perdan tempo esperándote? # ¿Cumpres coas túas datas límite? # ¿Podes identificar as tarefas decisivas que interviñeron na maioría dos teus resultados? # ¿Estás mellor organizado e estás logrando máis que fai seis semanas? # ¿Puideches reducir a cantidade de tempo que pasas atendendo ós visitantes inesperados? # ¿Controlas eficientemente as interrupcións e ós visitantes inesperados? # ¿Dominaches a habilidade de dicir “non” cando así debe ser? # ¿Estás ó día coas lecturas que máis che interesan? # ¿Contas con suficiente tempo para ti, diversións, estudo, servizo comunitario, familia? Suma os puntos asignados a cada pregunta. Mentres menos puntos, mellor. Observa especialmente as preguntas que cualificases con “4” ou “5”. Estes aspectos representan áreas de mellora. Sincérate, o único que se verá beneficiado ó contestar este cuestionario honestamente serás ti. Este exame pode aplicarse trimestralmente, mentres os vellos hábitos vaian presentándose, buscando reducir o total en cada aplicación. Airsoft/Introdución 1558 4760 2006-01-01T12:44:27Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} O nome do airsoft vén do inglés, que se traduciría como "aire lene". Isto fai referencia á forma na que a munición é disparada dende unha marcadora (paintball) ou unha réplica de airsoft. Esta actividade lúdico-deportiva busca a simulación de combates por medio de réplicas reais que disparan pequenas bólas de plástico de 6mm de diámetro, escenarios de xogo iguais ou similares aos que se combate en realidade, con equipamento de radiocomunicacións, visores nocturnos, lanternas adaptadas, punteiros láser, bólas trazadoras e indumentaria militares. Aínda que non existe unha indumentaria concreta, cada equipo prefire equiparse uniformemente para maior realismo. Pódese xogar igualmente de día ca de noite, coas evidentes diferenzas. As bólas empregadas, teñen unha velocidade de saída aproximada de 330 fps ó 100 m/s. O pouco peso das mesmas (0,20 gramos xeralmente) fai que o seu alcance efectivo non vaia máis alá dos 40-50 metros. Existe unha modalidade de xogador, o sniper ou francotirador, ao que se lle permite mais potencia e alcance, dado o rol que asume. En concentracións numerosas de xogadores, adoita identificarse aos diferentes bandos participantes, mediante brazais de cor para evitar o "fogo amigo". Aínda que existen moitas modalidades de xogo, o principal é eliminar aos equipos ou xogadores contrarios, disparando aos seus compoñentes. Do mesmo xeito ca no paintball, hai que levar certas proteccións como lentes, para non recibir un bolazo nos ollos. Este é o único risco físico na práctica do airsoft. Se algún participante non leva as lentes de protección postas, interrómpese a partida ou se lle convida abandonala. Actualmente existe en España un baleiro legal respecto da práctica deste xogo en lugares públicos, xa que a confusión que se pode crear entre a poboación pode crear alarma entre os descoñecedores do airsoft e levarlles a alertar ás forzas da orde pública. Recoméndase practicalo en leiras privadas ou lugares autorizados co correspondente permiso municipal para evitar estes problemas. Unha das bases do xogo é a confianza e honradez do xogador, xa que non hai xeito de comprobar se alguén recibiu un impacto. O xogador que o recibe ha de gritar "Morto!" ou dar coñecer aos demais que foi eliminado, retirándose a continuación do terreo de xogo. Os xogadores peor vistos nesta comunidade son os "inmortais", por razóns evidentes. Airsoft 1560 4759 2006-01-01T12:42:38Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} O airsoft é un xogo de guerra xurdido en Xapón nos anos oitenta que pronto se estendeu a Estados Unidos e actualmente florece por España e o resto de países europeos. :*[[Airsoft/Introdución|Introdución]] :*[[Airsoft/Equipo|Equipo]] :*[[Airsoft/Réplica|Réplica]] :*[[Airsoft/Accesorios|Accesorios]] :*[[Airsoft/Melloras|Melloras]] :*[[Airsoft/Outros elementos|Outros elementos]] :*[[Airsoft/Mantemento do equipo|Mantemento do equipo]] :*[[Airsoft/Consellos|Consellos]] :*[[Airsoft/Tácticas|Tácticas]] :*[[Airsoft/Comunicación|Comunicación]] == Ligazóns de interese == *[http://207.228.241.97/FAE/index.php Federación de Airsoft de España] *[http://feges.8m.net/fegesmenu.html Fomento do Electric Guns en España] Airsoft/Equipo 1561 4761 2006-01-01T12:44:52Z Lmbuga 18 {{Template:Airsoft}} == Equipo Básico para un xogador == O equipo básico necesario para xogar a Airsoft son as lentes de protección, unha réplica de arma e munición. Pero para facer o xogo máis excitante e variado o xogador debe obter un equipo decente. '''Protección''': A única protección necesaria son as lentes, con ou sen protección facial. A munición (BB) non fai tanto dano, pero se a arma foi mellorada ou a distancia entre o que dispara e o branco é pequena, a dor aumenta. Cotenos, orellas, beizos e lugares similares son moi sensibles e un impacto pode doer bastante. A roupa adoita ser unha protección suficiente, pero é habitual que a cara e as mans estean desprotegidas. As lentes de protección non deben verse afectadas por unha BB disparada a menos de 30 centímetros pola arma máis potente do arsenal. As lentes de protección tenden a embazarse, porque o aire húmido e quente entre as lentes e a cara non desaparece. Canto máis aire circule entre a cara e as lentes, menos embazadas quedarán. Existen lentes especiais que non se embazan. As lentes térmicas funcionan porque hai dúas lentes separadas e o aire contido entre as lentes prevén o embazamento das lentes interiores. O aire non transmite ben a calor. As lentes térmicas son bastante caras, aínda que existen outros métodos para reducir o embazamento. O método máis doado é usar un pano e restregar un pouco de xabón ou similar por dentro das lentes. Este método reduce o embazamento, pero non o elimina, e débese aplicar antes de cada partida. Existe outro tipo de lentes, chamadas lentes de malla. Estas lentes están fabricadas expresamente para o seu uso en Airsoft, e como non teñen lentes non se poden embazar. O seu único aspecto negativo é que en situacións con pouca luz é difícil ver a través delas. As lentes de lente amarela incrementan o contraste, polo que a visión á luz do día se mellora. En troques, en situacións de pouca luz, como poida ser á tardiña ou a noite, dificultan bastante a visión. == Roupa [Battle Dress Uniform - BDU] == Non practiques o Airsoft con roupa que non poida aguantar un trato duro. A roupa adecuada é unha chaqueta e uns pantalóns con trama de camuflaxe, e unhas boas botas. As tendas militares e as de acampada e montañismo son lugares idóneos para comprar o material. A roupa comprada nestas tendas é moi difícil de rachar e pode ser barata. Moitos petos son útiles, pero asegúrache que podes pechalos con botóns ou cremalleiras grandes, para que sexan fáciles de manexar con luvas ou se fai frío. E non esquezas asegurarte de que a roupa sexa cómoda. A camuflaje non é obrigatoria, a cor verde ou marrón adoita ser suficiente. Non compres roupa negra para usar en xogos nocturnos. Utiliza roupa de camuflaxe normal, ou a roupa será máis escura cá propia noite, e serás un branco fácil. A noite non é negra, simplemente, escura. === Camisetas, camisas e calcetíns === Se o día é caloroso, é preferible unha camisa ou unha camiseta de manga longa a unha chaqueta. Ata en días normais algo se ten que levar debaixo da chaqueta, e unha camisa ou unha camiseta é a opción máis común. Os calcetíns son máis importantes do que moita xente pensa, porque un bo par de calcetíns diminúen as rozaduras, e os pés fríos non son bos para a túa saúde. É mellor usar dous pares de calcetíns finos a un par de calcetíns grosos, porque dous calcetíns finos illan mellor. === Botas === Non é intelixente usar calzado deportivo para xogar a Airsoft. Unhas botas de verdade protexen os teus pés e nocellos mellor, e resisten máis á lama e á auga. Asegúrate de que as botas se axustaron correctamente aos teus pés antes de xogar con elas. Un truco é utilizar uns calcetíns de la mollados, e andar coas botas ata que sequen. Pódese considerar a un par de botas como adecuado cando as utilizaches para andar uns 10-15 quilómetros. Aínda que non sexa todo de vez. Para a xente á que non lle gustan as botas con adoites duras, existen unhas botas chamadas botas SWAT, feitas por Magnum, que teñen adoites e lados brandos. === Luvas === As luvas protexerán as túas mans de feridas, e reducirán a dor dun impacto nos cotenos e os dedos. As luvas sen dedos úsanse a miúdo, porque as luvas incrementan o agarre sobre a empuñadura, ou sobre obxectos. As luvas tamén quentan as mans cando vai frío. === Pezas na cabeza === Os chapeus e outras pezas úsanse normalmente. Chapeus de xungla, gorras e cascos son os máis comúns. A elección depende das preferencias persoais, o aspecto xeral e a protección contra BBs volantes. Os chapeus incrementan o realismo, e van moi ben se o tempo é malo e chove. === Chalecos e mochilas === Un bo chaleco é moi útil para transportar cargadores de respaldo, baterías, prismáticos e todo o resto de equipo que usa un xogador de Airsoft. Hai moitos tipos, de diferentes configuracións, co que debes escoller o que che conveña. Naquelas partidas calorosas, onde só se leva camisa, un chaleco é un investimento excelente. As mochilas non adoitan ser útiles para o xogador común de Airsoft, pero se tes que cargar moitísimo equipo ou comida, salvaranche o día. Unha mochila tamén é ideal para transportar o teu equipo de Airsoft cando non estás xogando. === Chalecos Portaequipos (Loade Bearing Vests, LBV) === Un LBV, ou un ALICE (All-purpose Lightweight Individual Carrying Equipment, equipo individual lixeiro de carga todo-propósito) é un arnés con petos soltos que colgan del. Os petos son intercambiables, co que se o usuario quere máis petos de munición, só debe intercambialos. Un LBV é perfecto para levar equipo variado de maneira que sexa doadamente accesible. Os LBV están dispoñibles en verde, negro e moitas tramas de camuflaxe. Hai unha milleira de modelos de chalecos portaequipos, trinchas portaequipos, combinacións de chaleco antibalas con peto...Elixe o que máis se adapte ao teu material, ou busca nos uniformes de dotación de diferentes nacionalidades. === Camuflaxe === No Airsoft é moi importante fundirse co terreo circundante, xa que se xoga a distancias moi curtas, e se non podes ser visto a menos de 30 metros as posibilidades de ser disparado diminúen. A camuflaxe é a clave se queres fundirte coa túa contorna. Hai centos de tramas de camuflaxes ao redor do mundo, polo que debes escoller aquela que corresponda á túa contorna. A camuflaxe con bordos redondeados é mellor para bosques con moitas árbores con follas, e as tramas con bordos afiados son mellores cando o bosque é de piñeiros. Unha persoa que use roupa de camuflaxe debe camuflar tamén o equipo para non expoñerse. Toda a roupa como chapeus, chaqueta e mochilas debe ter a mesma trama para incrementar a camuflaxe, e ter mellor aspecto. === Ghillie === É a frase máis común respecto dun humano camuflado é que aínda que camuflado, segue tendo a forma dun humano. Xa que logo, para fundir e camuflar mellor ao portador inventouse o traxe ghillie en Escocia, a principios do século XIX. Un bo ghillie fai ao seu portador case imposible de ver a dous metros de distancia, asumindo que o portador non se expoña. Un ghillie confecciónase para contornas específicas, e non se poden usar noutras contornas co mesmo nivel de efectividade. O ghillie consome moito tempo na súa confección, e realízase a man. Os francotiradores a miúdo usan un ghillie. Como se mencionou antes, no Airsoft xógase a distancias curtas, e un bo ghillie dá ao seu portador unha vantaxe. Os inconvenientes do ghillie son a excesiva calor que dan, e que son embarazosos. Se o portador corre o ghillie pódese rachar en anacos, e posiblemente enquedellarse. O ghillie é específico para francotiradores, e non é algo que o usuario normal deba considerar. Airsoft/Réplica 1562 4762 2006-01-01T12:45:49Z Lmbuga 18 {{Template:Airsoft}} A primeira cousa en que pensa a xente é probablemente a arma e os seus accesorios. É tamén a parte do Airsoft que custa máis, e xa que logo é esencial facer unha boa elección, para que o xogador estea satisfeito. == Información básica sobre réplica == Cando compres unha réplica asegúrate de que é de boa marca. Moitas das mellores réplicas de Airsoft se fabrican en Xapón, co que debes comprar algunha das marcas xaponesas, como Tokio Marui, Western Arms, TOP, KHC, KWC. Tanaka, Marushin, Maruzen, JAC ou Asahi. A réplica durará máis, será máis doado de ampliar e de atopar repostos, e por norma xeral teñen mellor pinta (máis reais). As réplicas de Airsoft usan aire ou gas para impulsar un proxectil redondo de seis milímetros de diámetro. A presión de aire créase mediante un pequeno pistón unido a un resorte, situado nun cilindro. Cando a arma se carga, o pistón retrocede e o resorte se comprime. O pistón retense nesa posición, e un proxectil sitúase no canón. Cando se pulsa o gatillo, libérase o pistón, e é lanzado cara adiante polo resorte comprimido. O pistón comprime o aire diante súa, e é ese aire o que impulsa o proxectil. As réplicas de Airsoft divídense en tres tipos principais: Resorte, Gas ou Eléctrica. Cada unha ten as súas vantaxes e os seus inconvenientes. Todas disparan, como se indicou anteriormente, proxectís redondos de seis milímetros de diámetro. Hainos de diferentes calidades e pesos. Os pesos son 0.12g, 0.15g, 0.20g, 0.30, 0.36g e 0,43g, sendo 0.20g e 0.25g os máis comúns. As bólas máis lixeiras desvíanse máis co vento, e perden antes a súa enerxía debido á resistencia do aire. Para limitar a velocidade de saída do proxectil, determinando así a legalidade da arma, calcúlase a enerxía do proxectil. unha réplica de arma padrón ten un máximo de 0.8 Xullos de enerxía, o que nun proxectil de 0.20g dános 90m/s. A enerxía do proxectil calcúlase coa seguinte fórmula: Ek=½mv2 Cada país ten as súas leis. En España, as réplicas de Airsoft considéranse de 4º categoría. En http://www.sermat.net/mwg/legislac.htm podes atopar a lexislación completa. Para poder posuílas en casa, é necesario ter un permiso expedido pola Garda Civil ou a Policía Municipal do municipio de residencia. Unha réplica de arma padrón con 0.8J ten un rango efectivo duns 30 metros. Con "rango efectivo" indícase a distancia máxima á cal o 90% dos disparos atinen nun branco de 30 centímetros. Isto quere dicir que o proxectil está dentro dos 0.15m da traxectoria óptima. == Resorte (Spring) == As pistolas de resorte son a arma máis común para a xente que empeza co Airsoft, e moitos xogadores teñen unha ou varias na súa casa. Existen multitude de marcas e versións. As mellores pistolas de resorte están fabricadas por Tokio Marui e KWC, pero hai máis fabricantes de calidade. As réplicas de Marui teñen unha vantaxe ao poder conter 25 BBs no seu cargador, en contraste coas KWC, que só poden almacenar 12. A principal vantaxe de calquera arma de resorte é que o seu mecanismo é simple, fiable, e preciso. Os mellores e máis fiables rifles de precisión son os de resorte. O maior defecto que teñen é que a arma debe ser martelada antes de cada disparo, co que o ratio de lume é baixo. Os verdadeiramente bos e bonitos rifles valen o mesmo ou máis ca unha AEG. Unha pistola de resorte non é cara e non tiras o diñeiro cando compras despois unha réplica de arma de gas ou unha AEG, xa que a pistola de resorte será un fiable e barato respaldo se a túa arma principal deixa de funcionar. Unha réplica de arma de resorte non se ve afectada pola auga, a menos que a cámara de aire se encha de auga. Xa que logo, debes baleirar de auga o canón antes de martelar a arma, e non disparar baixo a auga. == Gas == As réplicas de gas utilízanse dende fai moito tempo, sendo as primeiras desenvolvidas a principios dos anos oitenta. Dende entón houberon moitos adiantos, aínda que hoxe en día moitos rifles de gas foron substituídos por réplicas AEG. Aínda así, as réplicas de gas teñen o mercado asegurado cando falamos de pistolas e réplicas de Airsoft máis pequenas. As réplicas de gas que se usan hoxe en día son fiables e boas. As vantaxes dos sistemas de gas son: disparo semiautomático ou automático, gran velocidade do proxectil (aínda sendo réplicas compactas), e un alto grao de realismo, xa que as novas pistolas son case sempre versións Blowback, que produce retroceso e moven a corredeira. Os sistemas de gas teñen inconvenientes, como é o consumo de gas, máis mantemento necesario, e o arrefriamento que se produce cando se dispara moi rápido. O seu rendemento depende do tempo e a temperatura. Canta máis calor vai, máis velocidade se obtén. As pistolas de gas son como se dixo moi comúns, porque son as únicas pistolas que poden disparar en semiautomático, e ata en automático. O desenvolvemento das EBB (Blowback eléctrica) pode cambiar isto no futuro, pero hoxe as únicas réplicas do tamaño pistola con bo rendemento son as de gas. As réplicas de gas, como con calquera tipo de arma, teñen sistemas bos e malos, e hai enormes diferenzas de rendemento entre diferentes réplicas. As pistolas máis baratas son normalmente NBB (Non Blowback), pero unha NBB utiliza aproximadamente a metade de gas ca unha GBB. A maioría dos sistemas Blowback usados hoxe en día son bos, e as réplicas fiables. O sistema Magna Blowback é probablemente o mellor sistema. Os primeiros sistemas de gas utilizaban botellas exteriores conectadas á arma mediante unha mangueira, pero as pistolas modernas utilizan unha cámara exterior de gas no cargador. O rendemento das réplicas de gas é similar ou un pouco menor có dunha AEG padrón, pero son réplicas do tamaño dunha pistola, non son rifles. Poucas funcionan debaixo da auga, pero son mellores ca unha AEG nunha contorna húmida. == Eléctricas - AEG [Automatic Electric Gun] == As AEG introducíronse a finais dos oitenta, pero a súa calidade e fiabilidade non era demasiado boa, co que as réplicas de gas continuaron sendo as réplicas principais utilizadas. O sistema sempre está en continua mellora, e hoxe en día as AEG son as réplicas máis comúns no campo de batalla. O funcionamento do sistema baséase na utilización dun motor eléctrico para empuxar o pistón e soltalo. O ratio de lume pode ser xa que logo moi alto, e ata existe unha "minigun" capaz de disparar 100 BBs por segundo. As AEG padrón teñen un ratio máis económico e práctico de 12-18 BBs por segundo. Os cargadores habituais teñen unha capacidade de 50 a 80 BBs. A maioría de AEG teñen un selector de disparo que pode elixir disparo semiautomático (tiro a tiro) ou automático (múltiplo). Tokio Marui é o maior fabricante de AEG. As vantaxes das AEG son a súa capacidade de disparo, fiabilidade, e a gran dispoñibilidade de recambios e accesorios, como cargadores de alta capacidade (HiCap). O mantemento básico é doado, e a menos que te esquezas de cargar a batería a AEG funcionará de xeito correcto. As desvantaxes son que as AEG son caras de mellorar en prestacións, e que a caixa do motor é algo que a maioría da xente non debe trasfegar. Hai unha desvantaxe que é máis molesta. Debido ás engrenaxes utilizadas na caixa do motor, unha AEG ás veces non disparará cando se preme o gatillo, se o selector de lume está en modo semiautomático. Ocorre en raras ocasións, pero cando sucede, un disparo múltiplo en modo automático solucionará o problema. A finais de 1999 Tokio Marui presentou a súa nova pistola eléctrica. O sistema chámase Blowback Eléctrico, con siglas en inglés EBB. A primeira pistola que se presentou foi a Beretta M92. As vantaxes de utilizar electricidade como fonte de enerxía é obvia, xa que non existirán problemas relacionados co gas, e a pistola funcionará mentres teña baterías. Os inconvenientes son que unha EBB non ten suficiente espazo para albergar un sistema potente, co que a pistola ten pouca potencia, e que a empuñadura está ocupada por pilas, co que o cargador é de tipo lapis. O único motivo para comprar unha EBB é que son baratas comparadas cunha pistola de gas, e poden ser unhas razoables réplicas de respaldo. A choiva e as pingas de auga non son un gran problema para unha AEG, pero a arma non debe usarse se hai moita auga dentro, ou se o canón está sucio ou cheo de auga. Se por algún motivo o AEG se mergullou en auga, simplemente desconecta a batería e deixa que a arma seque antes de usala. Se a auga estaba sucia, será necesaria unha limpeza completa. == HopUp. O efecto Bernoulli == O efecto Bernoulli é unha lei física que menciona que se a un proxectil se lle aplíca un movemento circular, se forma un exceso de presión debaixo do proxectil, e unha falta de presión enriba. Estas presións afectan ao proxectil da mesma xeito que ás ás dun avión, para crear unha elevación. O proxectil é impulsado cara arriba. Se o efecto Bernoulli é igual á forza de gravidade, o proxectil viaxará máis lonxe e de xeito máis recto, ata que o proxectil perda enerxía e o efecto Bernoulli deixe de funcionar. Os técnicos de Tokio Marui desenvolveron este efecto, e chamáronlle HopUp. A principal diferenza que o usuario da arma nota é que os proxectís chegan máis lonxe. A desvantaxe co HopUp é que o efecto debe ser axustado ao peso do proxectil, a arma non pode inclinarse e que se rouba un pouco da enerxía do proxectil. Pero os inconvenientes compénsanse polo rango gañado, e é por iso que o HopUp é un padrón que case tódalas réplicas utilizan. Hai outro sistema para facer que o proxectil teña máis alcance ou máis precisión. O sistema Cyclone (ciclón) utiliza o feito de que se un proxectil vira ao redor do eixe da traxectoria se estabiliza o mesmo. O sistema Cyclone é basicamente un canón en espiral, e produce un agrupamento dos disparos, pero só a menos de 15 metros. Os disparos non chegarán máis aló dos 20 metros. O sistema Cyclone non pode combinarse co HopUp. Por iso, o HopUp é o sistema máis común. == Cargador HiCap [Cargador de alta capacidade] == Os cargadores padrón dunha AEG adoitan ter entre 15 e 80 disparos, pero non adoitan ser baratos, e é por iso que se desenvolveron os Cargadores HiCap. Estes cargadores só están dispoñibles para réplicas AEG. O cargador contén un espazo baleiro que se enche de bólas. No fondo do cargador hai un peirao que vira unha roda grande que fai chegar bólas ao tubo alimentador. Estes cargadores non custan moito máis ca un cargador normal, pero conteñen entre 200 e 600 bólas. Nalgúns cargadores non se poden disparar tódalas bólas nunha salva longa, debido ao pequeno tamaño do cargador, co que o peirao que vira a roda debe enrolarse aproximadamente cada 70 disparos. Os inconvenientes son que as bólas soan soltas dentro do cargador, e que é necesario máis traballo de mantemento ca co resto de cargadores. == Trazador == O trazador parece un silenciador, pero por dentro contén compoñentes electrónicos simples, que conforman un detector por infravermellos para detectar se unha bóla está pasando. Se se detecta unha bóla, actívase unha bombilla de flash e a bóla ilumínase. O efecto final é que a bóla brilla na escuridade, polo que se ve doadamente de noite. O inconveniente é que as bólas normais non absorben a luz e necesítanse bólas especiais de trazador, que valen unhas catro veces máis ca unha bóla normal. Moitos xogadores deixan o trazador enganchado á arma ata de día, porque parece un silenciador decente. Requírense 4 pilas pequenas ou o trazador non funcionará. {{Template:Airsoft}} == A elección da arma == A arma é probablemente o obxecto máis caro que compra un xogador de Airsoft, polo que unha boa elección é esencial. A primeira decisión debe ser onde e como usaremos a arma. En combates a curta distancia moitos xogadores utilizan unha réplica de arma curta ou compacta, pero a maioría de partidas fanse en bosques a longa distancia, co que o rango de disparo é importante. Se o bosque é moi denso, ata un MP5K pode ser demasiado grande en ocasións. Polo tanto, debes considerar a contorna en que vas utilizar a arma. As réplicas pódense dividir en catro grupos: * Pistolas e subfusís pequenos (SMG ? Sub Machine Gun) * Carabinas e rifles automáticos. * réplicas de soporte (LMG ? Light Machine Gun, metralladora lixeira) * Rifles e escopetas. Unha pistola ou un subfusil é unha réplica de arma pequena e compacta que se utiliza cando hai pouca distancia e unha réplica de arma grande é embarazosa. Unha pistola ou un subfusil son boas réplicas de respaldo. Exemplos de subfusís son o MP5, a UZI, o M10 e o TMP. Moitos xogadores compran primeiro unha destas réplicas e un MP5, como elección habitual. As carabinas e os rifles automáticos son as mellores réplicas para calquera propósito. Un canón máis longo incrementa o rango e a precisión, e estas réplicas adoitan ter unha capacidade de munición máis grande. Son deste tipo o M16, o G13, o AUG, o FA MAIS, a serie SiG550 e o AK47. Unha vantaxe destes rifles é que a miúdo aloxan unha batería grande, co que teñen máis capacidade ca unha réplica de arma pequena. Utilizando un cargador de caixa converte ao rifle nunha réplica de arma de apoio. Estas son as réplicas máis comúns e xa que logo é a opción recomendada para o principiante. As réplicas de soporte a miúdo chámanse LMG (Light Machine Gun, metralladora lixeira). En Airsoft unha réplica de arma de soporte ten unha capacidade de cargador enorme, entre 1000 e 4000 disparos, e poden facer disparos múltiplos longos. Unha LMG a miúdo ten un bípede de maneira para que o usuario non teña que aguantala por moito tempo. A M60, a M249 e a M63a1 son diferentes réplicas de soporte. En partidas normais estas réplicas úsanse para defender, ou para efectuar lume de supresión cando tropas amigas avanzan. Os rifles de Airsoft son réplicas especiais debido ao seu uso e requirimentos. O típico fusil de francotirador é só unha variante do rifle de caza común, aínda que a finalidade é diferente. O mecanismo é o mesmo. Un ferrollo utilízase para preparar o proxectil, e co mesmo movemento, o rifle. É por iso que case tódolos rifles son de acción de ferrollo. Non hai necesidade para utilizar lume semiautomático, e cun rifle totalmente automático non é doado de apuntar. En Airsoft isto é diferente. Non hai grandes retrocesos, a distancia é moito menor, e un segundo disparo a miúdo é importante. Un fusil de peirao mellorado pode ser difícil de martelar e moito movemento pode delatar ao francotirador, polo que moitos dos rifles de gran potencia utilizan sistemas de gas. O ferrollo aínda debe ser operado, pero a acción é máis rápida, lene, e non hai que facer grandes movementos. Unha escopeta en Airsoft tamén é unha réplica de arma especial. Hai escopetas de resorte e gas, sendo estas últimas semiautomáticas. As escopetas de gas utilizan cartuchos, e cada un almacena de 5 a 10 BBs, que se disparan todas dunha vez. As escopetas de resorte adoitan ter un cargador de bólas, e cada disparo utiliza 3 BBs. As escopetas de resorte deben martelarse entre disparos, para preparar novas BBs, e comprimir o resorte . As escopetas non se recomendan para principiantes. Hai xogadores que usan escopetas, pero levan xogando moito tempo. Gas ou eléctrica. Un principiante debe comprar un rifle ou carabina eléctrica. Son réplicas fiables e fáciles de usar e manter. unha réplica de arma de gas require gas, mentres que unha AEG só necesita que a batería estea cargada. As réplicas custan máis ou menos o mesmo, pero unha AEG é moito máis doada de comprar e hai moitos máis recambios. A AEG debe ser unha das réplicas padrón de Tokio Marui. É mellor que a batería sexa do tipo grande (1300mAh), xa que así durará máis, e como é o mesmo tipo de batería cós coches de radio control son fáciles de atopar. As baterías máis pequenas (600mAh) duran ata que se dispararon de 1000 a 1500 disparos, pero iso dependerá do tipo de lume realizado. O disparo completamente automático consome menos corrente có disparo tiro a tiro. A cantidade de disparos realizados dependerá do xogador e o seu estilo de xogo. Algúns xogadores disparan 20 veces se ven unha rama moverse, e outros só disparan un tiro se teñen a alguén na súa mira. A lonxitude do canón afecta á precisión e o rango da arma, pero unha réplica de arma cun canón longo adoita ser grande, e difícil de usar en terreo denso. Unha solución é usar unha réplica de arma de tipo Bullpup. Nun rifle automático padrón o mecanismo de lume e o cargador están diante da empuñadura. Nun deseño bullup o mecanismo e o cargador están situados detrás, na culata, co que o canón pode ser igual de longo ca nun rifle automático, sendo a arma do tamaño dunha carabina. O FA MAIS e o Steyr AUG son réplicas de tipo bullpup. As AEG de Marui utilizan tres tipos de motores: EG560, EG700 e EG1000. O EG560 é o motor máis antigo e frouxo. O EG1000 é o máis moderno, e máis potente. Non hai necesidade dun motor máis potente a menos que queiras ampliar a arma, pero sempre será preferible un EG700 a un EG560. Pregunta aos demais que consideran positivo e negativo das súas réplicas, e le críticas que outra xente escriba. É importante buscar información e obter tódalas opinións que poidas. Non confíes só nunha opinión. Evita no posible mandar mensaxes a foros de discusión preguntándolle á xente que arma debes escoller, porque esa pregunta foi preguntada moitas veces e a información está dispoñible en críticas e mensaxes de foros arquivados. Ao final só hai unha cousa que importe: que a persoa que deba usar a arma goce e estea contenta coa elección. E non deixes que o prezo inflúa na decisión. Mírao desta forma: é estúpido gastar moito diñeiro na arma que che gusta, cando por un pouco máis podes ter a que máis che gusta. Todo o demais é secundario. Confía en min. Cando decidas que arma debes comprar, mira diferentes distribuidores, e compara os seus prezos, pero non esquezas que algúns venden a arma con batería e cargador de batería, e outros non. Polo que non debes mirar só o prezo. Calcula o custo de todo o paquete (arma, batería, bólas, cargador de batería e outros accesorios), engade o prezo do transporte, e se fas o pedido ao estranxeiro, calcula o cargo de aduana. Recoméndoche cando empeces que compres no mesmo país en que vives. É máis barato e doado falar con alguén do mesmo país. Airsoft/Accesorios 1563 4763 2006-01-01T12:47:15Z Lmbuga 18 {{Template:Airsoft}} === Cargador de batería === Un cargador de batería é obrigatorio para poder utilizar unha AEG. Hai diferentes tipos de cargadores: rápidos, lentos e automáticos. É importante non sobrecargar a batería, xa que pode queimarse. Moitas baterías quéimanse se a súa temperatura interior supera os 50ºC. Unha batería queimada nunca funcionará igual de ben, e a súa capacidade estará moi minguada. A forma máis segura de cargar unha batería é cargala de forma lenta, nunhas 14-16 horas. Deste xeito a batería cárgase totalmente, e non se dana se a carga continúa por algunhas horas. Se a batería se descarga un pouco e despois se recarga, pódese desenvolver un efecto de memoria e non se poderá cargar a batería completamente, ata que se descargue totalmente e se volva a cargar. === A munición [BB] === Este é un dos accesorios obrigatorios. Se non tes munición, non poderás usar a túa réplica de Airsoft. Tódalas réplicas de Airsoft utilizan proxectís plásticos ou biolóxicos de 6.00 mm, aínda que hai variedade de pesos. Case tódalas pistolas de resorte de calidade, como as de Tokyo Marui ou KWC utilizan bólas de 0,25 gramos. As AEG con HopUp axustable poden usar bólas no rango de 0.12 a 0.30 gramos, aínda que o que se recomenda son 0.20 e 0.25 gramos. Nunca gardes as bólas soltas nun peto, xa que peluxes e outros materiais poden acabar dentro da arma ou do cargador, e non é recomendable. Garda as bólas nunha bolsa que se poida pechar. Os proxectís biodegradables son os mellores para usar no campo, porque se disolverán nun par de semanas é un ambiente húmido. Debaixo hai unha táboa que indica os pesos das bólas e o seu uso: *0.12g Úsase só en réplicas baratas de peirao e gas. Moita velocidade e pouca estabilidade. *0.15g Igual que 0.12g. *0.20g Peso padrón para a maioría das réplicas. As AEG usan estas, ou máis pesadas. *0.25g As máis pesadas para AEG padrón, e pistolas de gas blowback e resorte. *0.30g O padrón para moitos rifles de francotirador. *0.36g Proxectís pesados. Moi lentos, pero altamente estables. *0.43g Proxectís recubertos de metal, para tiro ao branco. Os proxectís biodegradables están dispoñibles en 0.20g e 0.25g. Os proxectís para trazador están dispoñibles en 0.15g, 0.20g e 0.25g. === Cargador de reserva [Clip] === É importante comprar un ou máis cargadores de reserva, xa que os utilizarás. Se utilizas unha AEG, podes comprar un HiCap en lugar de cargadores padrón. Un cargador baléirase moi rápido nunha confrontación. === Brida de cargador === Este é un invento intelixente. A brida suxeita dous cargadores xuntos, de maneira que cambiar os cargadores leva un ou dous segundos. Nas películas a miúdo aparecen cargadores unidos con cinta illante, un deles boca abaixo. Isto non é moi recomendable, xa que hai moitas posibilidades de ensuciar o cargador que está ao revés. E esa sucidade acabará na túa arma. É por iso que as bridas son un bo invento se non utilizas cargadores HiCap. Os cargadores dos fusís SIG55x pódense xuntar sen necesidade de bridas. === Batería de reposto === É recomendable ter unha batería de reposto, ata se non baleiras unha nun día completo. Unha batería pode deixar de funcionar ou descargarse completamente por un curtocircuíto. Investir nunha batería de reposto sempre é unha boa opción, pero podes esperar a que os teus fondos se recuperen. === Correa === Unha boa correa paga a pena. Podes levar a túa arma de xeito confortable sen o risco de que se caia. E unha correa non é cara ou difícil de atopar. Diferentes axudas ao apuntar: === Miras abertas ou Miras de Ferro === Miras abertas son miras metálicas habituais das réplicas. Funcionan na maioría de situacións, pero con poucas luz son inútiles. Pero un pouco de pintura luminosa ou tritio fai de miras abertas útiles en calquera condición. {{Template:Airsoft}} === Mira telescópica === Nunha réplica de arma de Airsoft unha mira telescópica non é moi útil xa que as distancias son pequenas, pero se cres que unha mira é útil, úsaa. As mellores miras para Airsoft son aquelas con poucos aumentos e un gran campo de visión. As miras de 4x32 ou 4x40 son as máis prácticas. Máis aumentos ca 4 non se recomenda. Os rifles de francotirador deben usar unha mira ou non terán bo aspecto. As miras son útiles con pouca luz porque a concentran, pero o diámetro do obxectivo debe ser o máis grande posible. === Punto vermello === Moitas miras de punto vermello non teñen aumentos, no seu lugar teñen unha cruz no medio do visor, cun punto vermello brillante. A diferenza está en que se disparas, alá onde estea o punto vermello será o impacto, polo tanto, un punto vermello é rápido de utilizar para apuntar. Miras de punto vermello pódense usar cos dous ollos abertos, co que se incrementa o campo de visión. Un tubo grande é importante. Non compres ningún máis pequeno que 25mm. === Punteiros láser === Os punteiros láser son divertidos e útiles, pero delatan ao usuario. A principal vantaxe dun punteiro láser radica na rapidez para apuntar. Ademais, o inimigo sabe que un proxectil seguirá ao láser cando o punto vermello pase por enriba dunha cabeza. O punteiro láser pode ser difícil de ver se hai moito sol (Os punteiros láser son perigosos se se apuntan aos ollos). === Lanternas === As lanternas son excelentes para usar en edificios escuros, á noitiña e de noite. Fan que sexa máis doado ver na escuridade, pero delatan a localización do usuario. Por iso debes usalas no momento adecuado. O principal inconveniente é que as lanternas destrúen a visión nocturna, tanto para o branco, como para calquera que vexa ben a luz. === Visores nocturnos ( Night Vision Gear, NVG) === Esta é a míra máis infrecuente nunha réplica de arma de Airsoft. Un visor nocturno incrementa a visión de noite, e o usuario pode ver coma se fose de día. Unha luz de infravermellos fai que o usuario sexa capaz de ver en total escuridade. Os visores nocturnos desenvolvéronse durante os sesenta e os actuais son moito mellores ca aqueles primeiros desenvolvementos. Un visor nocturno non é barato, e un de nova xeración pode custar varias veces máis ca un dos máis baratos, pero obviamente son mellores. ====Primeira xeración==== Mellora de luz: 1000x A xeración 1 é a miúdo grande e ten mal comportamento á luz das estrelas. A imaxe se distorsiona e está chea de estática. O tubo de mellora de luz dura unhas 2000 horas. ====Segunda xeración==== Mellora de luz: 20'000x Esta é unha clara mellora sobre a primeira xeración, e pode usarse á luz das estrelas. A xeración II é unha mellora cun contraste máis bo. O tubo ten unha esperanza de vida de 2500 a 4000 horas. ====Terceira xeración==== Mellora de luz: 30'000-50'000x Esta é a mellor das xeracións dispoñibles. A xeración III pode ver a luz do espectro infravermello mellor, co que a imaxe é mellor e máis clara. O tubo dura unhas 10000 horas. Airsoft/Melloras 1564 4764 2006-01-01T12:49:46Z Lmbuga 18 Tras un tempo moitos xogadores empezan a pensar en melloras para a súa arma. A primeira en que pensan probablemente é en incrementar a velocidade de saída para gañar distancia extra. Pero as únicas réplicas que necesitan incrementar o seu rango son os rifles como os de francotirador. Melloras importantes non aumentan o rendemento, senón que alargan a vida da arma e fana máis resistente. Moitos xogadores confórmanse con cambiar a batería a unha máis grande, e instalar un resorte lixeiramente máis forte. Cando unha réplica de arma de Airsoft se mellora para incrementar a velocidade de saída a esperanza de vida da arma reducirase. A potencia dunha réplica de arma de Airsoft depende de tres factores: a forza do resorte que empuxa cara adiante o pistón, a cantidade de aire que o pistón comprime e a precisión do canón. Cando unha réplica de arma se mellora moito convértese nunha ferramenta especializada para escaramuzas serias de Airsoft, e disparar en baleiro (sen bólas) forza moito máis as pezas. {{Template:Airsoft}} ==Resorte== Hai dúas formas de medir a forza dun resorte comparado cun resorte padrón: sistema porcentual e sistema de metros por segundo. Unha AEG padrón ten unha velocidade de saída de 90 m/s (100%) cunha bóla de 0.20g. Un resorte M100 incrementa esta velocidade a 100 m/s. O resorte correspondente en sistema porcentual sería un 110%. Hai resortes M100, M120, M130, M140, M150 e M160. Un resorte moi potente necesita que toda a caixa de engrenaxes se cambie. ==Chumaceiras e arandelas== Os eixes dentro da caixa de engrenaxes engánchanse á carcasa mediante pequenas chumaceiras de plástico, e estas acabarán rompéndose. Se estas chumaceiras se cambian por unhas de metal a vida da caixa do motor incrementarase (algúns xogadores din que ao dobre). As arandelas aseguran que as engrenaxes estean aliñadas de xeito preciso. Estas arandelas pódense cambiar a unhas sintéticas para reducir o rozamento, aínda que persoalmente confío máis nas de metal ca nas sintéticas. ==Canón== O canón é unha réplica de arma padrón de Airsoft ten un diámetro interior de 6,12mm. Se este canón se cambia por un canón de precisión cun diámetro interior de 6,04 mm, a cantidade de aire que se filtra polo espazo entre a bóla e o canón redúcese, e o beneficio é que se perde menos impulso. Gáñase aproximadamente un 5% extra de velocidade. A desvantaxe é que o canón sofre máis atascos. Un canón longo incrementa o rango, pero non pode ser moi longo porque senón teremos máis aire dentro do canón cá cantidade que pode aportar o pistón. Pódese crear un baleiro e retardar ao proxectil. Existe un método chamado corte de cráter. Provoca que xusto antes de que a bóla abandone o canón, o aire saia e provoque un buraco no muro de aire que se forma na boca da arma. Non é algo que use o xogador común e só se usa por xogadores que intentan incrementar a distancia o máis posible. ==Batería== Se a voltaxe dunha batería se incrementa, tamén o fan os disparos por minuto dun motor de AEG. Tódalas baterías padrón teñen un voltaxe de 8.4V e a única diferenza entre os diferentes tamaños é a capacidade. Unha batería grande ten unha capacidade de 1300 mAh, mentres que as outras baterías pequenas teñen 600 mAh. Isto significa que unha batería grande dará ao redor do dobre de disparos. Melloras na caixa de mecanismos reducen o ratio de disparo, polo que se usas unha batería cunha voltaxe máis alta, tal como 9.6V ou 10.8V non notarás unha redución, ou ata se pode incrementar a cadencia de disparo. Unha voltaxe máis alta desgasta máis rápido o motor, polo que se necesitará máis mantemento. É posible utilizar unha batería de 12V para alimentar unha AEG, pero non é recomendable debido a que se incrementa moito o desgaste, os contactos do gatillo quéimanse antes, e o tempo de servizo redúcese visiblemente. Unha batería con máis capacidade (máis mAh) pode ser usada durante máis tempo, e pode disparar máis veces. Unha réplica de arma mellor necesita máis corrente, e a cantidade de disparos que se poden facer reduciranse a menos que se use unha batería máis grande. As baterías comúns son de NiCd (níquel cadmio), pero existe outro tipo chamado NiMH (níquel metal hidruro). O NiMH ten normalmente máis capacidade (mAh), pero non poden proporcionar correntes moi altas, polo que non funcionarán ben coas réplicas de Airsoft, a menos que sexan moi grandes (sobre os 3000-5000 mAh). ==Engrenaxes== {{Template:Airsoft}} As engrenaxes dunha caixa de motor padrón teñen unha esperanza de vida duns 30.000 disparos. As engrenaxes de recambio durarán máis, ao estar feitas con mellor material. Hai xogos de engrenaxes que incrementan o ratio de disparo e reducen a potencia do motor, ou reducen o ratio de disparo e aumentan a potencia do motor. As engrenaxes de corte helicoidal son especiais, no sentido de que teñen mellor agarre entre elas, e non se enganchan tan doadamente coma os padrón. O maior provedor de melloras e repostos é Systema. ==Inxector== É un pequeno inxector de metal ou plástico que transfire o aire do cilindro ao proxectil. É unha mellora barata e a velocidade do proxectil increméntase lixeiramente. ==Motor== Moitas melloras reducen o ratio de fogo. Cambiando a un motor máis potente o ratio de fogo non se reduce tanto. Unha AEG mellorada debe ter polo menos un motor EG700. O motor máis potente é o EG1000. Tódolos novos modelos que lanza Tokyo Marui teñen motores EG1000, pero moitos dos modelos antigos teñen o EG700 ou ata o EG560. Non tódalas AEG poden mellorar o seu motor. Se o resorte non se substitúe por algo máis potente ca un M120 o motor EG560 pode funcionar, pero a batería deberá cambiarse a unha de 9,6V ou ata 10.8V. ==Pistón== Un pistón pode estar equipado cunha cabeza silenciosa ou unha anti-baleiro. A cabeza de pistón silenciosa reduce o impacto que o pistón fai no cilindro, e tamén reduce o ruído. A cabeza de pistón anti-baleiro prevén que se forme un baleiro no cilindro. ==Caixa de engrenaxes (Mechbox)== É unha nova caixa de engrenaxes con mellores engrenaxes, un resorte máis duro, inxector e outras melloras. Non é unha mellora barata, pero a resistencia e a esperanza de vida increméntanse, do mesmo xeito cá potencia de disparo e o rendemento xeral. Unha nova caixa de engrenaxes non está dispoñible para tódolos modelos, como o FA MAIS, que non dispón de melloras na caixa de engrenaxes. Hai diferentes versións das caixas de engrenaxes, xa que se usan en diferentes modelos de arma. Versión 1: úsase só no FA MAIS. Versión 2: é a máis común e úsase no M16, o G3 e a serie de MP5. Versión 3: úsase nos AK47, MP5K/MP5K PDW e Sig SG55x. Versión 4: úsase únicamente no PSG-1 e é semiautomático. Versión 5: úsase na UZI e ten sistema de retroceso. ==Corpo de metal== Esta mellora non é barata, pero a durabilidade e a resistencia ao dano incrementaranse, do mesmo xeito que o aspecto da arma. Os modelos antigos teñen a miúdo corpos de metal máis baratos cós novos. Airsoft/Outros elementos 1565 4770 2006-01-01T13:04:30Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Á parte do armamento, protección e roupa, hai outras cousas que os xogadores deben ter, coma un reloxo, unhas ferramentas, algo para comer e beber, e un kit de primeiros auxilios. ===Reloxo de pulseira=== Tódolos xogadores deben levar un reloxo de pulseira, xa que moitas partidas teñen límite tempo, e axudan a coordinar as accións co resto do equipo. ===Ferramentas=== Unha ferramenta multiusos como unha navalla suíza ou unha Leatherman é algo que moitos xogadores teñen e utilizan. Son útiles para realizar pequenas reparacións no campo, e son tamén útiles cando se cociña ou se fan outras actividades. Pero asegúrate de que a tes nun lugar seguro. Garda a ferramenta de maneira que ninguén, incluíndote ti, poida facerse dano. ===Comida e bebida=== Como calquera xogador con experiencia sabe, necesitas comida e algo de beber mentres xogas. Leva sempre contigo algún líquido para beber. Auga, zume ou similares son as mellores bebidas. NON bebas café, CocaCola ou té. Ata a comida se debe escoller coidadosamente. Froita, pastas ou similares son o mellor para comer durante a partida. Non comas barras de chocolate. Si, dan enerxía durante un período curto de tempo, pero entón a cantidade de azucre no sangue diminúe. E o chocolate vólvese pegañento cando fai calor. Non importa o que fagas, non tomes bebidas alcohólicas antes ou durante o xogo. ==Primeiros auxilios== Asegúrate que sempre haxa alguén que poida utilizar un kit de primeiros auxilios no campo de batalla, e que dispoña del. O Airsoft non é un deporte perigoso, pero poden suceder accidentes, e os primeiros auxilios poden ser a diferenza entre ter que descansar un par de días ou estar na cama semanas. Se os primeiros auxilios se dan de xeito incorrecto, pódese causar máis dano. E non esquezas que na maioría de accidentes que te sucedan, ti é o responsable. Airsoft/Mantemento do equipo 1566 4771 2006-01-01T13:06:18Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} ==Mantemento das réplicas== A arma é un forte investimento, e é importante revisala para que funcione correctamente sen perder rendemento. Antes de realizar calquera revisión á arma non esquezas quitar o cargador, baleirar os disparos que poidan quedar dentro dela (dispara algunhas veces para que non queden bólas no alimentador ou na cámara interior), e quita a batería ou o gas. Primeiro empeza coa limpeza, e procura non raiar a superficie. Utiliza papel lene ou un trapo e unha mestura de auga e xabón. Elimina calquera sucidade do mecanismo ou do canón. Logo de limpar a arma debes lubricala, e no Airsoft debes usar só lubricantes de silicona, como spray de silicona, ou graxa de silicona, xa que os lubricantes de aceite destruirán as xuntas de goma e similares. Os lubricantes de aceite poden esnaquizar tamén a superficie dalgunhas réplicas. ==réplicas de resorte== O mantemento destas réplicas é moi simple xa que son de simple construción. Os únicos problemas serios son cilindros e mecanismos danados ou gastados. Un canón obstruído débese a miúdo a bólas de baixa calidade e canóns mellorados. Un tubo de canón sucio causará un descenso de rendemento. A rutina básica para manter as túas réplicas en boas condicións son as seguintes: se a arma sepode desmontar, desmóntaa e límpaa de po e partículas antes de lubricar as pezas. Utiliza un spray para aplicar unha capa fina de lubricante nas pezas que deslizan unha sobre outra, e non esquezas lubricar o HopUp e o anel de goma que sostén a bóla para que non se sequen. Limpa o cargador, pero non o lubriques (ou lubrícao pouco), para que as bólas non estean pegañentas e haxa atascos. Logo de lubricar elimina o exceso de lubricante do exterior cun trapo lene. O HopUp funcionará un pouco inestable ata que o lubricante excesivo se elimine. ==réplicas de Gas== Estas réplicas son un pouco máis difíciles de manter, aínda que a súa construción é simple. Só fan falta uns toques para manter a arma de gas en bo estado. Basicamente, tódalas réplicas de gas teñen unha válvula, xa sexa no cargador ou na propia arma. Para manter estas válvulas en boas condicións, utiliza un desaparafusador (da medida adecuada) e con coidado retira a válvula. Pon unhas poucas pingas de aceite de silicona fino no depósito de gas, e volve colocar a válvula con coidado. Non apertes a válvula moi forte, simplemente deixa que se asente. Hai gas mesturado con aceite de silicona, co que esta operación pode evitarse. ==réplicas BlowBack de Gas== As réplicas de BlowBack son unhas das máis hostís cando falamos de mantemento, coa excepción da caixa de engrenaxes dunha AEG. Pero o principio básico é o mesmo que para outras réplicas, e coa axuda do sentido común e un pouco de información calquera pode revisar unha BlowBack. Tódalas réplicas de BlowBack se desmontan dalgún modo. Podes necesitar o manual para desmontar e montala correctamente. Aquí hai algúns consellos. Primeiro lubrica o depósito de gas como se explicou arriba, e logo de desmontar a arma localiza a xunta do BlowBack, que debe estar na parte superior, debaixo de míraa traseira. Lubrica o anel de goma. Non tires moi forte das pezas, porque algunha pode estar enganchada cun resorte, e non queres que ese resorte caia. Limpa e lubrica as superficies que se deslizan na parte superior e inferior. Só quedara montar a arma de novo e a revisión estará completa. ==réplicas Eléctricas - AEG== Non hai moito que un xogador común poida facer para manter unha AEG, agás limpar o canón e ocasionalmente lubricar o HopUp. Utiliza a ferramenta que vén coa arma para limpar o canón. Un extremo da barra está biselado, e úsase para quitar bólas atascadas no canón. Se unha bóla está atascada no canón, pon o seguro para quitar cargador. Suavemente introduce a barra co lado biselado cara a dentro. Tódalas bólas atascadas deben caer polo alimentador de bólas. O outro extremo da barra ten forma rectangular cun buraco. Utiliza un anaco rectangular de roupa ou papel lene, pono a través do buraco e enrólao suavemente ao redor da barra. Lubrica o trapo cunhas pingas de aceite e suavemente empuxa a barra polo canón ata que alcance as marcas vermellas (antes de atinxir o HopUp). Saca a barra, substitúe o trapo e repite o proceso ata que o trapo estea limpo. Este proceso de limpeza débese facer cada 2000 disparos, pero se a arma se usou nunha partida moi sucia, o canón débese limpar despois. Un canón limpo é importante para o rendemento. Á parte disto, a batería é a única cousa que necesita revisarse. Nunca sobrecargues unha batería, porque pode queimarse, e unha batería queimada nunca se comportará adecuadamente. A batería tampouco se ten que cargar pouco, xa que pode desenvolver un efecto de memoria e a capacidade diminuirá. A batería non se debe descargar totalmente, e a descarga debe deterse cando a voltaxe cae ao 70% aproximadamente (6V para unha batería de 8.4V). Cando o motor xa non ten potencia suficiente para mover as engrenaxes debes cargar a batería. Carga a batería en modo lento, para mantela nas mellores condicións. A carga rápida non é boa para as baterías, e a súa esperanza de vida diminúe. Non as cargues en menos de 15 minutos, e recorda que unha batería cargada de xeito rápido debe arrefriarse antes de usala e que non terá a mesma capacidade ca unha batería cargada de xeito lento. Os cargadores automáticos son os mellores xa que non poden sobrecargar unha batería. ==Cargadores HiCap== As AEG son as únicas réplicas que teñen a opción de utilizar cargadores de alta capacidade. Estes cargadores deben revisarse cada 5000 disparos aproximadamente, pero a medida que o cargador envelleza os requirimentos de revisión incrementaranse. De igual xeito que coas AEG, deixa a unha persoa experimentada a revisión do HiCap. Para evitar avarías e aumentar a vida útil do cargador, procura mantelo afastado do po, a graxa, anacos de follas e bólas rotas. <table border="0" cellpadding="3" align="right"> <tr><td>Capítulo anterior:<td>[[Airsoft/Outros elementos|Outros elementos]] <tr><td>Capítulo seguinte:<td>[[Airsoft/Consellos|Consellos]] </table> Airsoft/Consellos 1567 4772 2006-01-01T13:06:38Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} ==Preparativos== Cando vaias cara a unha partida, pensa antes de que saias de casa: *Que hai alí? *¿Canto tempo estarás no lugar da partida, e canta comida e auga necesitarás? (Leva sempre máis da que pensas). *¿Hai servizos e auga?¿Ou necesitas levar papel contigo? Recoméndoche que leves sempre algo de papel, para limpar as lentes e outras cousas. *¿Que tempo fará? ¿Como afectará ao xogo? O estado do tempo afecta á roupa que debes levar. Se o tempo é malo, recoméndoche que leves roupa extra, porque é estúpido deixar de xogar por esquecer roupa de recambio. ==Comprobacións antes dunha partida== * Pantalóns, camiseta, chaqueta, chapeu/casco/pano (o que sexa), luvas e botas. * Lentes, trapo para limpalas. * Réplicas, con gas e batería cargada. Realiza unha última comprobación de funcionamento. * Cargadores, BBs extra. Non esquezas o tubo de carga. * Comida e algo de beber. Un reloxo de pulseira e un kit de primeiros auxilios. * Radio, con baterías cargadas ou novas, ou equipo electrónico similar. * Ferramenta multiusos, e a barra de limpeza/desentupido. * Mochila para transportar todo o material. * E non esquezas os identificadores de equipo, e cousas como bandeiras para escenarios de Capturar a Bandeira. Airsoft/Comunicación 1568 4787 2006-01-01T13:11:34Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Para que un equipo funcione eficazmente require comunicarse. Polo tanto a comunicación debe establecerse e manterse durante unha operación. O teu compañeiro debe saber que estás facendo, e cando o estás facendo. O xeito máis doado de facelo é falando. O sentido común dinos que o falar non é adecuado se o sixilo é importante. Os sinais de man ou outra forma de comunicación empregaranse nestes casos. A comunicación por radio incrementa a coordinación do equipo en distancias longas e pode subir a moral. Algunhas ordes verbais axudan bastante, e os outros membros do equipo deben responder cando as entendan, de maneira que non haxa equívocos. ===Comunicación oral=== *'''¡Recargando!''': Dáse cando un membro necesita recargar a súa arma. Non debe comezar a recargar ata que o seu compañeiro confirmou con '''¡Cubrindo!''': Mentres recargas debes estar pendente da túa área de ameaza. *'''¡Cubrindo!''': Esta é a resposta da persoa que cobre cando o seu compañeiro está recargando. Con este procedemento a persoa que cobre debe manter os ángulos de fogo baixo a súa cortina de cobertura. *'''¡Cúbreme!''': Esta orde úsase cando necesitas lume de cobertura para poder moverte. Non empeces a moverte ata que o teu compañeiro confirme con ¡Cubrindo!. *'''¡Movendo!''': Esta fai saber ao teu compañeiro que te estás movendo e podes cruzar o seu campo de tiro. O outro membro do equipo debe baixar o seu canón e estar máis alerta. *'''¡Suspensión!''': Esta orde non só informa ao teu compañeiro que tes un problema, senón que lle indica tamén que debe cubrir ambos campos de visión, e que non terá respaldo ata que non arranxes o teu problema. *'''¡Ferido!''': Se impactan en ti debes dar esta orde, e é a responsabilidade dos demais o cubrirte e evacuarte. Debes manter a cobertura sobre o teu sector. Estas ordes deben especificarse para cada misión concreta, de maneira que se cubran necesidades específicas. Pode ser intelixente substituír estas ordes con palabras clave, para que o inimigo non entenda o que estás facendo. ===Sinais de man=== Os sinais de man úsanse para coordinar un equipo e comunicarse silenciosamente. O ideal é que cada equipo de xogadores invente o seu propio código para evitar que o contrario saiba o que significa. ===Fin=== Airsoft/Tácticas 1569 4773 2006-01-01T13:06:55Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Para mellorar a coordinación e o xogo do equipo, este capítulo describe as bases das tácticas. Manobras en equipo básicas: Para organizar un equipo, dividirase en dous pares de homes. Dous pares forman un grupo. Polo tanto un grupo está formado por catro persoas. Un grupo debe consistir en tres persoas con réplicas padrón, e unha cunha de soporte ou rifle de francotirador, pero non é obrigatorio. Nun grupo hai unha persoa que é o Xefe, e outra que é o Subxefe. Estas dúas persoas non están no mesmo par, polo que cada par ten un Xefe. As tácticas comentables son as seguintes: *[[Airsoft/Tácticas/Movemento xeral|Movemento xeral]] *[[Airsoft/Tácticas/Disparo e Movemento|Disparo e Movemento]] *[[Airsoft/Tácticas/Fume|Fume]] *[[Airsoft/Tácticas/Combate Urbano e Close Quarter Battle (CBQ)|Combate Urbano]] *[[Airsoft/Tácticas/Posicións de disparo|Posicións de disparo]] *[[Airsoft/Tácticas/Limpeza de habitacións|Limpeza de habitacións]] *[[Airsoft/Tácticas/Consellos xerais sobre o movemento|O movemento]] *[[Airsoft/Tácticas/O equipo de dous homes|O equipo de dous homes]] *[[Airsoft/Tácticas/Cobertura|Cobertura]] *[[Airsoft/Tácticas/Defensa estática e flexible|Defensa estática e flexible]] *[[Airsoft/Tácticas/Emboscar|Emboscar]] *[[Airsoft/Tácticas/Xogo nocturno|Xogo nocturno]] *[[Airsoft/Tácticas/Apuntar|Apuntar]] Airsoft/Tácticas/Xogo nocturno 1570 4785 2006-01-01T13:10:56Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} ==O xogo nocturno== O movemento pola noite é radicalmente diferente ao de día. A primeira cousa da que te darás conta será de que os teus sentidos están máis alerta ca durante o día. O oído é especialmente importante de noite. O teu movemento debe ser lento, e antes de poñer o teu pé no chan comproba a existencia de follas secas e pólas, para facer o teu movemento o máis silencioso posible. O outro gran problema é a liña do ceo. Como probablemente saberás a noite non é completamente escura e se deixas aos teus ollos o tempo suficiente para afacerse, verás bastante ben. Unha das primeiras cousas que notarás é o claro que podes ver obxectos contra o ceo brillante. Isto é a liña do ceo. Para facelo doado, se algo crea unha silueta contra o chan, e ese algo es ti, serás disparado. Polo tanto a segunda regra é evitar a liña do ceo. Se necesitas luz para ler mapas ou outra cousa, utiliza unha lanterna cun filtro vermello e mira ao obxecto iluminado, non á fonte de luz. A luz vermella non causa que perdas a visión nocturna. Leva uns 20 minutos afacer os ollos á pouca luz. Na escuridade os ollos funcionan de xeito diferente, e se miras directamente a un obxecto, aparecerá borroso e escuro. No seu lugar, mira ao redor do obxecto, e move o foco de visión ao redor del. Intenta mirar cun fondo brillante, como o ceo, e verás máis claro. Se hai lúa, verás mellor con ela ás costas. Os obxectos percíbense de xeito diferente pola noite e o día, e se é posible aprende o terreo durante o día, para que che sexa máis doado velo pola noite. Os prismáticos son útiles pola noite debido a que recollen a luz, pero usa só a parte baixa do seu campo de visión. De noite é difícil manter formacións e é doado perder o contacto cos teus compañeiros de equipo, pero as mesmas técnicas que se usan de día funcionan, aínda que quizabes queiras acurtar as distancias entre homes á metade. Isto significa que debes ser capaz de ver ao teu compañeiro cando se move, pero non cando está quedo. ==Combate nocturno== O primeiro problema co combate nocturno é que as miras abertas son inútiles, pero se están pintadas con pintura luminosa ou con tritio pódense usar de noite ou con pouca luz. Un punto na míra dianteira, e dous puntos na traseira é o mellor. E o máis importante de todo, comproba o obxectivo e o teu campo de tiro para que poidas identificar os brancos antes de disparar. ==Comunicacións nocturnas== Os sinais de man son a miúdo totalmente inútiles de noite xa que é probable que os teus compañeiros non poidan velos. Utiliza pequenos son e golpes no corpo para comunicarte. Unha serie de golpes curtos é o mellor método, pero require que esteas preto do teu compañeiro. Unha radio de comunicacións cun auricular e sinais morse son útiles, e incrementan a distancia á que te podes comunicar. Os micrófonos de garganta son excelentes, pero caros. Quen os usa só debe rumorear e a súa voz oirase perfectamente polos auriculares. ==Bengalas de sinalización== Se te atopas iluminado por unha bengala, inmediatamente pecha un ollo e intenta non mirar á luz. Así non perderás a visión nocturna. Pechando un ollo conservarás parte da visión nocturna. Non caias no pánico, utiliza disparo e movemento para retirarte de xeito coordinado. Berra as ordes, xa que o inimigo sabe onde estás. É máis importante facer unha boa retirada que ser divididos. Se es ti quen usa as bengalas, intenta colocalas de maneira que o inimigo mostre a súa silueta diante da luz causada pola bengala, ou que sexa iluminado directamente. As bengalas de sinais son boas tamén para outras cousas, como ser reclamos. ==Control do lume== O ser capaz de utilizar a cantidade e o tipo de lume adecuados a unha situación dada pode ser o factor decisivo para gañar unha partida. Calquera confrontación baséase a miúdo é obter a superioridade de disparo. Se un equipo consegue a superioridade e é capaz de mantela, a confrontación está gañada. Ou polo menos é a teoría... Airsoft/Tácticas/Apuntar 1571 4786 2006-01-01T13:11:13Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Apúntase cando se fan 5 ou 6 disparos por minuto contra un inimigo. O disparo é preciso. O disparo apuntado úsase cando hai moita distancia e o branco mostra pouca superficie. ==Dobre tapón== Dous disparos rápidos cara a un inimigo. O dobre tapón úsase para incrementar a posibilidade de impactar a un inimigo que apareza e desapareza rapidamente. ==Fogode supresión== O fogo de supresión non é apertar o gatillo e salferir con bólas na dirección do inimigo. É realizar disparos múltiplos curtos de 3 a 6 disparos na dirección do inimigo cada segundo. Canto máis preto mellor. ==Fogo sostido== Utilízase para deter o avance do inimigo sen malgastar munición. O fogo sostido consiste en disparar de 5 a 9 veces cada 5 segundos. Alguén pode notar que unha réplica de arma padrón só pode dar fogo de supresión durante uns 10 segundos antes de baleirar o cargador (non un HiCap). E pasarán sobre 40 segundos antes de baleirar un cargador se se usa fogo sostido. É por iso que existen as réplicas de soporte. Unha réplica de arma de soporte en Airsoft, como a M60 de TOP, pode prover de fogo de supresión durante uns 5 minutos. Airsoft/Tácticas/Movemento xeral 1584 4774 2006-01-01T13:07:14Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Se un grupo pode moverse de xeito coordinado e silencioso, percorreuse un longo camiño cara ao grupo perfecto. En Airsoft hai dúas clases de movementos xerais: a patrulla e o movemento táctico. ===Patrulla=== A patrulla úsase cando se está varrendo de inimigos unha área grande. Usar o movemento táctico en áreas dun ou dous quilómetros cadrados consome moito tempo. Algúns escenarios poden especificar que se use patrulla. É en casos coma este cando a patrulla é a mellor opción. O grupo camiña nunha fila simple, cun espazo entre os xogadores duns 3 metros para que todos poidan ver en tódalas direccións (os puntos negros do debuxo). Se son atacados, ou se se deteñen, o primeiro e o terceiro diríxense á dereita, e o segundo e o cuarto á esquerda. Estas novas posicións están marcadas con círculos, e dende esta posición en forma de rombo o grupo pode avanzar ou retroceder. Cando camiñes nunha patrulla, varre adiante e atrás cos teus ollos en busca do inimigo. Á persoa que camiña primeiro chámaselle pointman. ===Movemento táctico=== O movemento táctico úsase cando o grupo está movéndose a través dunha área onde hai inimigos presentes e un intercambio de disparos pode ocorrer en calquera momento. O movemento faise en forma de cadrado. O par que camiña primeiro vixía os arcos dianteiros durante o 70% do seu tempo, e os arcos laterais un 30%. O par traseiro controla os laterais e a retagarda o 50% do tempo cada un. A distancia entre cada membro debe ser de 5 a 10 metros. Airsoft/Tácticas/Disparo e Movemento 1585 4775 2006-01-01T13:07:34Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Baséase no principio que todo o movemento cara ao inimigo debe facerse cuberto baixo o lume amigo. Isto proporciona aos xogadores que avanzan beneficios que non terían doutro xeito. O inimigo afástase con movemento, ruído e BBs que voan, e iso dá ao equipo de apoio información sobre as intencións do inimigo, e poden eliminalo, ou polo menos dar lume de supresión para que o inimigo non dispare sobre as unidades que avanzan. Isto prevén que o inimigo loite con efectividade e se reagrupe. Unha vantaxe é que os inimigos poden retirarse ou dividirse en grupos pequenos máis fáciles de eliminar. Hai algunhas cousas que fan esta manobra difícil: * Efectuar lume de supresión con réplicas de Airsoft pode ser difícil debido ás relativamente curtas distancias de disparo que teñen. Disparar continuamente é divertido, pero non é un xeito efectivo de usar a munición. * Non se pode avanzar en pasos maiores de 15 metros, xa que unha réplica de arma de Airsoft non chega máis lonxe. * O terceiro problema é que o equipo de soporte permanece nun lugar, e por iso pode ser branco de inimigos que ataquen por unha banda. Á parte disto, esta é a técnica básica en que se basean outras técnicas, e aquí está unha delas: Cada grupo fórmase con ata dous pares de membros. Chamaremos a estes pares Alfa e Beta. Con esta técnica, Alfa realiza lume de supresión mentres Beta avanza de 10 a 15 metros e cóbrese. Cando Beta acadou cobertura, comezan a realizar lume de supresión e Alfa para de facelo, e comeza a avanzar. Alfa pasa a Beta, avanza de 10 a 15 metros e cóbrese. Entón Alfa comeza o seu lume de supresión e o ciclo repítese. O lume de supresión é xenial, pero pensa en conservar a munición. Airsoft/Tácticas/Fume 1586 4776 2006-01-01T13:07:52Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} O fume é unha das ferramentas de máis axuda se se utiliza adecuadamente. O primeiro que se pensa é saturar a área enteira con fume espeso, e aínda que poida parecer espectacular, nin ti nin o inimigo poderedes ver a máis de 10 metros e é cando empezan os problemas. * Se as unidades de recoñecemento non determinaron a localización e número de inimigos non saberás onde te estás metendo. * Mentres non poidas ver ao inimigo, pódese reposicionar ou facer un ataque polos flancos ou a retagarda. * É difícil ter a situación baixo control, coordinar o equipo e o ataque. O fume débese usar para cubrir unha retirada, como reclamo para un ataque ou para confundir aos inimigos que atacan. Outra gran utilidade é no combate urbano, como se detalla máis adiante. Airsoft/Tácticas/Combate Urbano e Close Quarter Battle (CBQ) 1587 4777 2006-01-01T13:08:15Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Esta é a mesma técnica que se comentou, pero hai algunhas cousas a ter en conta: * Non circules pola rúa principal. * Realiza o movemento en pasos pequenos entre cobertura, e facédeo como unha unidade, non de un en un, xa que así un francotirador terá menos tempo para reaccionar. * Móvete como se indica en Disparo e Movemento, cun par cubrindo. Considera cada cobertura como un lugar onde o inimigo se pode esconder. Non hai xeito de saber que hai detrás da esquina nun CBQ. * Evita fiestras e portas. Acórdate de agacharte cando pases enfronte dunha fiestra, e evita pasar por portas, se hai alternativa. * Agáchate e mantente baixo. A maioría da xente apunta por enriba do estómago, polo que non torzas as esquinas de pé. Túmbate sobre a túa barriga, así serás un branco máis pequeno. * Cando sexa posible: usa fume para cubrir o teu movemento. * Cando te movas por unha rúa, coloca ao equipo de soporte no lado con máis cobertura. O movemento débese facer sobre distancias curtas, mentres as fiestras, portas e tellados están cubertos. Airsoft/Tácticas/Posicións de disparo 1588 4778 2006-01-01T13:08:33Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Evita usar as posicións obvias, como fiestras e portas. Se decides usalas, asegúrate de que o canón non sobresae. É importante o manterte nas sombras, e enmascarar a túa posición. Os tellados sonche bos lugares, pero se o inimigo te ve pode ser verdadeiramente difícil saír de alí. Airsoft/Tácticas/Limpeza de habitacións 1589 4779 2006-01-01T13:08:48Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Non esquezas os tipos de réplicas que son mellores para este tipo de combate. As réplicas curtas coma os subfusís e as pistolas son as mellores, pero as escopetas e as carabinas pódense usar, se se fai ben. O básico para limpar unha habitación é o que segue. É a versión militar, onde non te interesan os posibles reféns. Un grupo debe limpar a habitación todo xunto. Tres persoas fan a limpeza mentres unha permanece fora comprobando a retagarda en caso de que a un inimigo se lle ocorra mirar por outra porta. Antes de comezar a limpeza comproba unhas cantas cousas. ¿A porta ábrese cara a dentro ou cara a fóra?. Se hai máis dunha porta intenta entrar a través de todas á vez, aínda que pode ser necesario máis dun equipo. Se o equipo ten granadas, é o momento de usalas. O primeiro home está preparado ao carón da porta, e o segundo sitúase no outro lado e prepara unha granada. O terceiro home sitúase no mesmo lado có home da granada. O cuarto comproba a área circundante. O primeiro home abre a porta e o segundo tira a granada dentro. Inmediatamente logo da explosión da granada, o primeiro e terceiro home entran. O primeiro comproba a habitación mentres o segundo cobre dende unha localización dende onde poida ver todo o posible da habitación. O lanzador da granada colle a súa arma e cobre a habitación dende a porta. Cando unha habitación se limpou, vai á seguinte canto antes. Non berres, porque o único que fas é alertar aos inimigos próximos. Nunca marques as habitacións como limpas, xa que no tempo que pasou dende que se limpou os inimigos puideron retomala. Considera cada habitación como hostil. Airsoft/Tácticas/Consellos xerais sobre o movemento 1590 4780 2006-01-01T13:09:03Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} * Antes de comezar o movemento fai que cada home salte para descubrir calquera equipo que faga ruído. Botellas medio cheas son un erro que moitos principiantes cometen. * Evita moverte por un camiño, xa que é bastante obvio e o inimigo terá alguén que o comprobe e é doado facer unha emboscada. O camiño tamén pode ter reclamos. * Evita camiñar por lugares obvios, como beiras e áreas abertas. * Se o grupo é atacado por unha forza maior, non vos limitedes dar a volta e correr. Isto probablemente conducirá á división do grupo, e á súa eliminación. No seu lugar utilizade "disparo e movemento", onde o par dianteiro retírase mentres que o traseiro efectúa lume de supresión. * Se o grupo debe cruzar un obstáculo, pensa con antelación como se vai cruzar. É moi común que un grupo ocupado en cruzar un obstáculo esqueza vixiar aos posibles inimigos. Detente e planea antes de atinxir o obstáculo. * Comunicación. Cando o grupo está dentro dunha área de xogo ningún son debe ser emitido. O silencio é tan importante coma a arma, porque diminúe as posibilidades de ser descuberto. Utiliza sinais de man no seu lugar. Cando alguén descubra algo, que se agache e sinale. * Se sodes detectados, non vos preocupedes dos sinais de man. Berrar é máis rápido e ata pode asustar ao inimigo. * A agresividade funciona. Nalgúns casos, e cando non teñas nada de perder, carga. Isto a miúdo asustará ao inimigo, e ata pode correr. Cando cargues contra o inimigo, dispara en modo automático ou disparos múltiplos curtos contra as súas liñas. Disparo e Movemento funciona moi ben nestas situacións. Airsoft/Tácticas/O equipo de dous homes 1591 4781 2006-01-01T13:09:16Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Un equipo de dous homes é a unidade táctica máis pequena capaz de manter as vantaxes de fogo de cobertura e de soporte. Un equipo ben adestrado e coordinado pode conseguir máis obxectivos ca unha unidade máis grande de tropas non adestradas. Na Historia hai moitos exemplos de pequenos grupos adestrados que derrotaron inimigos con máis homes e equipo. A clave é o adestramento e a coordinación. Airsoft/Tácticas/Cobertura 1592 4782 2006-01-01T13:09:32Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Esta é sen dúbida a vantaxe máis importante dun equipo de dous homes. En calquera momento da operación hai risco de recibir lume dende unha área non cuberta. En aproximacións a calquera porta ou vehículo, débese utilizar un home que cubra. Ademais, durante un combate en habitacións ou estruturas pechadas, un home non pode dominar 360 graos, pero dous homes coordinados estreitamente si poden. Todo o mundo se sente máis seguro ó realizar unha acción se un canón amigo está cubrindo as áreas de perigo. '''Superioridade de fogo''': Nas operacións militares, a primeira etapa dun asalto exitoso é conseguir a superioridade de fogo. Significa realizar disparos máis certeiros cós que estás recibindo. '''Fogo converxente''' Dous campos de disparo pódense combinar para cubrir un sector inimigo. Cando se planea un ataque ou unha defensa sempre tes que asegurarte de que os ángulos de disparo dos equipos se solapan. '''Fogo de cobertura''': O movemento a través dunha área dominada polo fogo inimigo debe evitarse cando sexa posible, e o método máis seguro de suprimir o fogo inimigo é obtendo a superioridade de fogo. '''Fogo polos flancos''': Un equipo coordinado de dous homes pode facer que un home realice disparos polos flancos, mentres que o outro avanza cara ao inimigo. '''Fogo móbil''': Se se usa un vehículo, o condutor pode concentrarse en conducir, mentres o outro home pode disparar ao obxectivo. '''Respaldo''': Nun equipo de dous homes hai que procurar que o equipo e as réplicas sexan o máis compatibles posibles. '''Moral''': Un equipo de dous homes ten unha gran vantaxe psicolóxica sobre un home só. Ter un amigo que poida axudar se che impactan e telo da túa parte en calquera situación aumenta de xeito considerable a moral. Airsoft/Tácticas/Defensa estática e flexible 1593 4783 2006-01-01T13:09:59Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} Nalgúns escenarios necesitas protexer algo. Nun capturar a bandeira, noutro debes evitar que o inimigo colla a túa bandeira, polo que necesitas unha defensa. * Primeiro faino doado: considera o terreo e pensa. ¿Como usarías o terreo se ti foses o atacante?. Coloca a túa defensa de acordo a isto, para contrarrestar un ataque. * Obviamente requirirase defensa estática para lograr o exposto anteriormente, pero asegúrate de ter un grupo para tapar calquera buraco que poida xurdir na túa defensa. O par extra pode reforzar a defensa onde faga falta, flanquear inimigos e proporcionar tempo extra para reorganizar a defensa. * As liñas de defensa deben ser grosas. Unha defensa delgada rompe doadamente, pero unha de 3 liñas dura moito tempo. Cada posto debe ter unha ou dúas rotas de retirada para que poida retroceder un paso cando o necesiten. * A maior vantaxe do atacante é a mobilidade e a posibilidade de usar diferentes coberturas. A defensa sacrifica a mobilidade, co que se un atacante deixa algúns xogadores para defender a base, o resto de unidades pódense usar nun gran ataque. Para contrarrestar isto, asegúrate de que tódolos ángulos de disparo se solapan para que as diferentes posicións poidan darse apoio mutuamente. * Oculta tódalas posicións. Oculta os búnkers e as trincheiras, para que o inimigo non saiba onde están antes de que abran lume. * As minas de alarma e as bengalas de sinais pódense usar de día e de noite xa que dan información sobre a localización dos atacantes aos defensores. Non coloques minas de alarma máis lonxe de 10 metros, xa que o inimigo ten que estar ao alcance cando se dispare. Isto incrementa a posibilidade de impactar porque de tódolos xeitos van saber que é unha trampa. * ACHTUNG MINEN! Se, é correcto. Se tes algún tipo de minas úsaas para minar a entrada da base, e diante das trincheiras. Airsoft/Tácticas/Emboscar 1594 4784 2006-01-01T13:10:21Z Lmbuga 18 + template {{Template:Airsoft}} A teoría detrás dunha emboscada é predicir por onde pasará o inimigo, colocarse en posición e esperar a que o inimigo caia na trampa. Isto raramente funciona porque nove de cada dez veces o inimigo pasa por outro camiño. Unha emboscada débese facer por onde o inimigo menos se espera. A forma máis doada de facer unha emboscada é facer un engado. Neste exemplo úsanse dous grupos (8 homes). Un par móvese por diante do resto e son o cebo. O traballo do engado é localizar ao inimigo, disparar un par de disparos múltiplos e volver ao grupo principal, que prepararía unha apresurada emboscada. O engado pasa a través da emboscada e non se detén ata que os disparos empezan, entón volverá atrás e cubrirá a retagarda da emboscada, para que o inimigo non escape. O grupo principal debe utilizar movementos tácticos simples cando se movan. O par que pertence ao mesmo grupo có engado é quen vixilia a retagarda. A emboscada débese facer en forma de L ou de liña, para evitar dispararse entre si. Asegúrate de que unha réplica de arma de soporte estea situada ao final da emboscada, xa que así terá un bo ángulo de disparo. Se todo o mundo dispara ao mesmo inimigo, o resto terán un segundo ou dous para reaccionar. Todos deben disparar ao mesmo tempo, e cada un debe ter o seu ángulo de disparo. O último par empeza disparando aos primeiros inimigos, o par central dispara aos inimigos do centro, e o primeiro par inicia a emboscada cando o último par do inimigo pasa polo seu ángulo de disparo. Cando se eliminou ao último par do inimigo, dispárase cara ao centro, e ao resto de inimigos. Se se permiten granadas, úsaas, pero comprobade que non poden danar ao equipo propio. Durante unha emboscada asegúrate de usar bengalas e calquera outra cousa que confunda ao inimigo. Sempre comproba que o inimigo entre na zona de minas cando estean dentro do perímetro da emboscada. Intenta esperar a que o inimigo estea a menos de 5 metros xa que así se incrementa a posibilidade de éxito. Se unha emboscada fracasa, realiza unha retirada controlada utilizando disparo e movemento mentres se usa fume como cobertura. Esquizofrenia/Introdución 1595 4790 2006-01-01T13:23:47Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} A Esquizofrenia clasifícase entre as denominadas "Psicoses Endóxenas", caracterizadas por unha perda do xuízo da realidade, detención ou interrupción biográfica, ausencia de conciencia de enfermidade, síntomas egosintónicos, angustia primaria e presenza de fenómenos psíquicos impropios (delirio, alucinacións). Co termo "endóxena" búscase poñer de manifesto o feito fundamental de que os procesos psicopatolóxicos esenciais desenvólvense no interior do ser psíquico individual. A esquizofrenia caracterízase comunmente polos chamados síntomas positivos (exacerbacións do comportamento normal) e por síntomas negativos (a falta ou decaemento do comportamento normal). Os síntomas positivos agrúpanse baixo o termo psicose e tipicamente inclúen delirios, alucinacións e desorde do pensamento. Os síntomas negativos poden incluír dificultade na fala, emocións impropias ou perda destas e falta de motivación. Ademais poden aparecer problemas de diminución neurocognitiva. Estas toman a forma de redución ou deterioro de funcións psicolóxicas básicas tales como a memoria, a atención, a resolución de problemas e a cognición social. A aparición da enfermidade habitualmente ten lugar ao final da adolescencia e principio da idade adulta, sendo os homes propensos a mostrar síntomas antes cás mulleres. O psiquiatra Emil Kraepelin foi o primeiro en agrupar o que el chamaba dementia praecox e outras formas de enfermidade mental. Esta clasificación foi renomeada máis tarde por esquizofrenia polo psiquiatra Eugene Bleuler cando se viu que o nome de Kraepelin non era o máis adecuado para describir o estado. O enfoque do diagnóstico da esquizofrenia tivo oposición, sobre todo por parte de movementos anti-psiquiatría, que argumentan que clasificar determinados pensamentos e comportamentos como enfermidade permite o control social de individuos que a sociedade atopa indesexables pero que non cometeron ningún crime. Este argumento, din, é un modo inxusto de clasificar un problema social como un problema médico para permitir a retención forzosa e o tratamento de xente que mostra devandito comportamento, que é algo que se pode realizar baixo o amparo da lexislación para a saúde mental na maioría dos países occidentais. Máis recentemente, foi argumentado que a esquizofrenia é só un dos extremos dun espectro de experiencias e comportamentos, e tódalas persoas poderían ter algunhas experiencias así na súa vida. Isto é coñecido como o 'modelo de psicose continuo' ou o 'enfoque dimensional' e é argumentado principalmente polo psicólogo Richard Bentall e o psiquiatra Jim van Vos. Aínda que non se identificaron as causas definidas da esquizofrenia, a maioría dos investigadores e clínicos na actualidade cren que a esquizofrenia é sobre todo un trastorno do cerebro. Crese que a esquizofrenia pode ser resultado dunha mestura de predisposición xenética (estudos xenéticos utilizando varias técnicas mostraron que os parentes de xente con esquizofrenia teñen maiores probabilidades de mostrar signos de esquizofrenia) e o estrés ambiental (a investigación suxire que acontecementos tensionantes poden preceder a un episodio esquizofrénico). Tamén se cre que os procesos no neurodesenvolvemento inicial son importantes, en particular aqueles que ocorren durante o embarazo. Na vida adulta deuse particular importancia ao trastorno das vías mesolímbicas que liberan o neurotransmisor dopamina. Esta teoría coñecida como a hipótese dopaminérxica da esquizofrenia, procede principalmente do descubrimento accidental de que un grupo de drogas que bloquean o funcionamento da dopamina, coñecidas como fenotiazinas, reducen os síntomas psicóticos. Estas drogas foron obxecto de moito desenvolvemento e a medicación antipsicótica é utilizada actualmente como tratamento de primeira liña. Así a todo, esta teoría vese que é demasiado simplista como para constituír unha explicación completa. Esquizofrenia/Historia 1596 4791 2006-01-01T13:24:17Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} Os primeiros datos que poden estar relacionados cos síntomas da esquizofrenia datan do 2000 AC no ''Libro dos corazóns, parte do antigo Papiro de Ebers''. Así a todo, un estudo recente da literatura antiga de Grecia e Roma mostrou que, mentres a poboación xeral probablemente tiña coñecemento das desordes psicóticas, non había ningunha condición equivalente ao moderno criterio de diagnóstico de esquizofrenia naquelas sociedades. Este concepto non específico de tolemia estivo no aire durante centos de anos, e a esquizofrenia foi só clasificada como unha enfermidade mental distinta por Kraepelin en 1887. El foi o primeiro en facer distinción de desordes psicóticas entre o que o chamaba dementia praecox (un termo utilizado por primeira vez polo psiquiatra Benedict A. Morel) e a depresión maníaca. Kraepelin cría que a dementia praecox era primariamente un trastorno do cerebro e especificamente unha forma de demencia. Kraepelin chamou ao trastorno 'dementia praecox' (demencia precoz) para distinguilo doutras formas de demencia (Como o Mal de Alzheimer) que ocorre máis tarde na vida das persoas. Utilizou ese termo porque os seus estudos se enfocaron en adultos novos con demencia. O termo esquizofrenia derívase das palabras gregas 'schizo' (dividido, escindido) e 'phrenos' (mente) e foi acuñado por Eugene Bleuler para referirse á falta de interacción entre os procesos cognitivos e as percepcións. El foi tamén o primeiro en describir os síntomas como positivos ou negativos. Bleuler cambiou o nome a esquizofrenia dado que era obvio que o nome de Krapelin era enganoso. A palabra praecox implicaba precocidade ou aparecemento axiña dos síntomas, algo así como unha demencia prematura en contraposición coa demencia senil da vellez. Bleuler deuse conta de que a enfermidade non era unha demencia (non sempre levaba a un deterioro mental) e en ocasións podía manifestarse tarde na vida, e que por iso o nome non era correcto. Co nome 'esquizofrenia' Bleuler pretendía expresar a separación de funcións existente entre personalidade, pensamento, memoria e percepción; así a todo é común confundir o significado crendo que as persoas afectadas teñen unha 'dobre personalidade' (algo parecido ao protagonista do libro de Robert L.Stevenson ''O estraño caso do doutor Jekyll e Mr. Hyde''). A esquizofrenia é común (estímase que afecta ao 1% da poboación), aínda que incorrectamente, confundida cun trastorno de personalidade múltiple (hoxe en día chamado 'trastorno de identidade disociativa'). Aínda que xente diagnosticada con esquizofrenia poida 'oír voces' e poida experimentar as voces como distintas personalidades, a esquizofrenia non implica que a persoa experimente cambios entre varias personalidades distintas. A confusión quizabes provén en parte do significado do termino de Blueler 'esquizofrenia' (literalmente 'mente partida ou dividida' ). O primeiro caso coñecido de mal uso da palabra esquizofrenia para referirse a 'personalidade partida' (no sentido de Jekyll e Hyde) foi nun artigo publicado en 1933 polo poeta T.S. Eliot. Na primeira metade do século vinte, a esquizofrenia era considerada pola maioría como un defecto hereditario, e os esquizofrénicos foron o obxectivo dos programas euxénicos de moitos países. Decenas de miles foron esterilizados forzosamente, a maioría en Alemaña, nos Estados Unidos e en varios países escandinavos. Esquizofrenia 1597 3182 2005-12-02T22:14:00Z Lmbuga 18 A '''esquizofrenia''' (do grego, "schizo": división e "phrenos": mente) é unha enfermidade mental, caracterizada por unha perda de xuízo da realidade e unha desorganización ampla da personalidade, con impasibilidade de motivar conduta e establecer propositividade vital adecuada, debida probablemente a un defecto bioquímico ou microestrutural cerebral aínda non ben aclarado. :#[[Esquizofrenia/Introdución|Introdución]] :#[[Esquizofrenia/Historia|Historia]] :#[[Esquizofrenia/Que é?|Que é?]] :##[[Esquizofrenia/Que é?/A esquizofrenia como enfermidade|A esquizofrenia como enfermidade?]] :##[[Esquizofrenia/Que é?/Diagnóstico|Diagnóstico e presentación (signos e síntomas)]] :##[[Esquizofrenia/Que é?/O mundo das persoas con esquizofrenia|O mundo das persoas con esquizofrenia]] :##[[Esquizofrenia/Que é?/Causa|Cal é a causa da esquizofrenia?]] :#[[Esquizofrenia/Tratamento|Tratamento]] :##[[Esquizofrenia/Tratamento/Incidencia e farmacoloxía|Incidencia e farmacoloxía]] :##[[Esquizofrenia/Tratamento/efectos secundarios|Efectos secundarios]] :##[[Esquizofrenia/Tratamento/tratamentos psicosociais|Tratamentos psicosociais]] :##[[Esquizofrenia/Tratamento/Rehabilitación|Rehabilitación]] :##[[Esquizofrenia/Tratamento/Psicoterapia individual|Psicoterapia individual]] :##[[Esquizofrenia/Tratamento/Educación familiar|Educación familiar]] :##[[Esquizofrenia/Tratamento/Grupos de autoaxuda|Grupos de autoaxuda]] :##[[Esquizofrenia/Tratamento/¿Como poden axudar outras persoas?|¿Como poden axudar outras persoas?]] :##[[Esquizofrenia/Tratamento/¿Cal é a perspectiva para o futuro?|¿Cal é a perspectiva para o futuro?]] :#[[Esquizofrenia/Para máis información|Para máis información]] Esquizofrenia/Que é? 1598 3218 2005-12-03T23:29:38Z Lmbuga 18 <table border="0" cellpadding="3" align="right"> <tr><td>capítulo anterior:<td>[[Esquizofrenia/Historia|Historia]] <tr><td>capítulo seguinte:<td>[[Esquizofrenia/Que é?/A esquizofrenia como enfermidade|A esquizofrenia como enfermidade?]] </table> A esquizofrenia é unha enfermidade do cerebro crónica, grave e incapacitante. O un por cento da poboación é afectado por esta enfermidade nalgún momento da súa vida. Cada ano máis de dous millóns de estadounidenses desenvolven esta enfermidade. A esquizofrenia afecta ao home e á muller coa mesma frecuencia. Esta enfermidade tende a producirse nunha idade máis temperá no home, xeralmente entre os dezaseis e vinte e catro anos, mentres que na muller xeralmente se produce entre os vinte e trinta e catro anos. As persoas con esquizofrenia a miúdo sofren síntomas aterradores tales como escoitar voces, estar convencido que outras persoas poden ler a súa mente, controlar os seus pensamentos ou conspirar en contra deles. Estes síntomas causan temor e retraemento. A fala e o comportamento son afectados e poden tornarse ata incomprensibles. Hoxe hai tratamentos que alivian varios dos síntomas pero, aínda con tratamento, moitos enfermos continúan sufrindo durante toda a súa vida. Estímase que só un de cada cinco pacientes con esquizofrenia se recupera completamente. Actualmente existe máis esperanza para os enfermos de esquizofrenia e para as súas familias. Grazas aos estudos de investigación, estanse descubrindo medicinas con menos riscos. Tamén se está empezando a entender mellor que causa a enfermidade. Para continuar realizando avances, os científicos utilizan diversos métodos como a xenética molecular, e a epidemioloxía (estudos de como se manifesta esta enfermidade na poboación) o que vai permitindo entender mellor porqué certas persoas son afectadas. As técnicas que permiten obter imaxes das estruturas e funcións do cerebro tamén prometen avanzar o entendemento desta enfermidade. Esquizofrenia/Que é?/Diagnóstico 1599 4793 2006-01-01T13:25:02Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} Como en moitas enfermidades mentais, o diagnóstico da esquizofrenia baséase no comportamento da persoa avaliada. Existe unha lista de criterios que debe cumprir unha persoa para que lle sexa diagnosticada a enfermidade, estes dependen da presenza e duración de certos signos e síntomas. Os criterios máis amplamente utilizados para diagnosticar esquizofrenia proveñen do Manual sobre o diagnóstico de trastornos mentais (DSM, ''Diagnostic and statistical manual of mental disorders'') da Asociación Americana de Psiquiatría (''American Psychiatric Association'', en inglés) e da World Health Organisation: International Statistical Classification of Diseases and related Health Problems(ICD). A versión completa dos criterios de diagnose do DSM-IV-TR está dispoñible [http://www.behavenet.com/capsules/disorders/schiz.htm aquí]. Para ser diagnosticada de esquizofrenia unha persoa debe mostrar: :* A) ''Síntomas característicos'': Dous ou máis dos seguintes, cada un presente durante un período significativo de tempo, durante un mes (ou menos, se se trata con éxito). :::- Delirios. :::- Alucinacións. :::- Desorde da fala (ex. equivocacións frecuentes ou incoherencia). :::- Desorganización extrema ou comportamento catatónico. :::- Síntomas negativos, p.ex. Aplanamento afectivo (falta ou diminución de resposta emocional), aloxia (falta ou diminución da fala), ou avolition (falta ou diminución da motivación). :* B) ''Disfunción social/ocupacional'': Durante un período significativo de tempo a partir da aparición da enfermidade, unha ou varias das áreas principais de actuación tales como o traballo, relacións interpersoais ou o coidado dun mesmo, están marcadamente baixo o nivel logrado antes da aparición da enfermidade. :* C) ''Duración'': Signos continuos de perturbación durante polo menos seis meses. Este período de seis meses debe incluír polo menos un mes de síntomas (ou menos, se se trata con éxito) que cumpren co criterio A. Historicamente, a esquizofrenia en Occidente foi clasificada en simple, catatónica, hebefrénica ou paranoide. O DSM agora contén cinco clases de esquizofrenia. Estas son: *'''Tipo Catatónico''': (no cal aparecen marcadas ausencias ou peculiaridades do movemento). *'''Tipo Desorganizado''': (no cal desorde de pensamento e falta de afecto están presentes xuntos). *'''Tipo paranoico''' (no cal os delirios e as alucinacións están presentes, pero o comportamento desorganizado, a desorde do pensamento e aplanamento do afecto están ausentes). *'''Tipo residual''' (no cal os síntomas positivos están presentes só a baixa intensidade); *'''Tipo indiferenciado''' (os síntomas psicóticos están presentes, pero os criterios para os tipos paranoico, desorganizado ó catatónico non son cubertos). É necesario subliñar que moitos dos síntomas positivos ou psicóticos, poden ocorrer en moitas desordes, e non só coa esquizofrenia. O psiquiatra Kurt Schneider intentou crear unha lista das formas particulares de psicose que el cría especialmente útiles para distinguir entre a esquizofrenia e outras desordes que poden producir psicose. Estes chámanse síntomas de primeiro grao ou '''síntomas de primeiro grao Schneiderianos''' e inclúen delirios de ser controlado por unha forza exterior, a crenza de que os pensamentos son inseridos ou retirados da mente consciente, a crenza de que os teus pensamentos están sendo retransmitidos a outra xente e escoitar voces que comentan os teus pensamentos ou accións, ou o ter conversacións con outras voces alucinadas. Agora parece que os 'síntomas de primeiro grao' non son un método fiable para diagnosticar a esquizofrenia, así a todo o termo pode ser utilizado polos profesionais da saúde mental de xeito descritivo. Esquizofrenia/Que é?/O mundo das persoas con esquizofrenia 1600 4794 2006-01-01T13:25:38Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} ===Percepcións distorsionadas da realidade=== O enfermo de esquizofrenia pode ter percepcións da realidade moi diferentes ás das persoas que o rodean. O enfermo pode sentirse asustado, ansioso e confundido debido a que vive nun mundo distorsionado por alucinacións e delirios. En parte debido á realidade inusual que experimenta, o enfermo de esquizofrenia pode comportarse de xeito moi variable. Ás veces parece distante, indiferente ou preocupado. Ás veces, pode manter unha actitude fixa, por exemplo, sentarse ríxido, sen moverse nin emitir son durante horas. Outras veces, pode estar completamente alerta, moverse constantemente e facer algo sen parar. ===Alucinacións e ilusións=== As alucinacións e ilusións son trastornos de percepción comúns nas persoas que sofren de esquizofrenia. As alucinacións son percepcións que non se basean na realidade, poden ocorrer a través de tódolos sentidos, audición, vista, tacto, gusto ou olfacto. Así a todo, o escoitar voces que outras persoas non escoitan é o tipo máis común de alucinación na esquizofrenia. As voces ás veces describen as actividades do paciente, manteñen unha conversación entre elas, ou advirten ao paciente de perigos inminentes e ata lle dan ordes. As ilusións son diferentes das alucinacións. Mentres que as alucinacións ocorren sen un estímulo sensorial, as ilusións son a distorsión dun estímulo sensorial. Cando a persoa experimenta unha ilusión está interpretando incorrectamente algo que ocorre na realidade. ===Delirios=== Os delirios son crenzas falsas que non responden á razón nin á evidencia e que non son compartidas polas persoas que rodean ao enfermo. Non se consideran delirios as crenzas culturais que son compartidas polos membros dunha cultura. Os delirios poden ser sobre temas diferentes. Por exemplo, os pacientes que sofren de esquizofrenia de tipo paranoica, aproximadamente un terzo de tódolos que sofren de esquizofrenia, xeralmente teñen delirios de persecución, polo que cren ser enganados, acosados, envelenados e ás veces cren que outras persoas conspiran en contra deles, sen que estas cousas estean realmente sucedendo. Estes pacientes poden crer que eles, un membro da súa familia ou alguén moi próximo, é vítima dunha persecución por outra persoa ou organización. Outro tipo de delirio que se pode dar na esquizofrenia é o de grandeza. O enfermo cre ser unha persoa famosa ou importante. Algunhas veces os delirios experimentados polas persoas con esquizofrenia son insólitos. Por exemplo, o enfermo cre que un veciño controla o seu comportamento con ondas magnéticas, que as persoas que aparecen en televisión lle están enviando mensaxes, ou que os seus pensamentos están sendo transmitidos por ondas radiais e son captados por outros. ===Trastorno do pensamento=== A esquizofrenia xeralmente afecta a capacidade de pensar. Ás veces os pensamentos xorden e desaparecen rapidamente. Moitas veces o paciente non parece prestar atención ás cousas, non se pode concentrar nun tema e distráese doadamente. En certas situacións as persoas con esquizofrenia non poden determinar o que é ou non relevante, perden a capacidade de fiar os pensamentos nunha secuencia lóxica, de maneira que se presentan desorganizados e fragmentados. Esta perda de continuidade lóxica chamada "trastorno do pensamento", pode dificultar moito a conversa. En xeral, cando as persoas ao redor do paciente non entenden o que este di, séntense incomodas e tenden evitarlo, contribuíndo ao seu illamento social. ===Expresión emocional=== As persoas que sofren de esquizofrenia xeralmente sofren dunha limitación na súa capacidade de expresión afectiva. É dicir, a capacidade para expresar sentimentos e estados emocionais está diminuída. O enfermo pode mostrar unha aparencia de non sentir emocións, pode falar coa voz monótona e manter unha expresión facial apática. Pode illarse socialmente e evitar o contacto con outros. Cando o enfermo é forzado a interactuar con outros, parece non ter nada que dicir e a súa capacidade de pensamento parece empobrecida. O interese en facer cousas pode diminuír marcadamente. Tamén pode diminuír a capacidade para gozar dos aspectos pracenteiros da vida. En casos graves, o enfermo pode pasarse días enteiros sen facer nada, e inclusive ignorar a hixiene persoal máis básica. Estes problemas de expresión emocional e de motivación, que poden ser moi preocupantes para os familiares e amigos, son síntomas de esquizofrenia e non deben ser considerados como defectos de personalidade ou debilidades de carácter. ===A diferenza entre o normal e o anormal=== Ocasionalmente, as persoas normais poden sentirse, pensar, ou actuar de xeitos que se semellan superficialmente á esquizofrenia. Por exemplo, a tódalas persoas normais pódelles suceder nalgún momento que non poden pensar claramente por ansiedade extrema . Nunha situación que produce ansiedade marcada, un pode sentirse confundido e incapaz de coordinar os pensamentos ou esquecerse do que quería dicir. Isto non é esquizofrenia. De igual modo, as persoas con esquizofrenia non sempre actúan de xeito anormal. De feito, algunhas persoas esquizofrénicas poden parecer completamente normais e perfectamente responsables aínda cando están experimentando alucinacións e delirios. A condición do paciente pode variar marcadamente a través do tempo mostrando períodos de empeoramento, especialmente cando os medicamentos son suspendidos, e períodos nos que volve case á normalidade, xeralmente cando está recibindo o tratamento apropiado. ===¿Os actos de violencia son comúns nas persoas que sofren de esquizofrenia?=== A prensa, radio e televisión moitas veces presentan á violencia criminal coma se fose o resultado de enfermidades mentais. Así a todo, a realidade é outra. Os estudos de investigación indican que as persoas con esquizofrenia non teñen unha predisposición á violencia, agás aquelas que teñen antecedentes de violencia criminal antes de enfermar, e aquelas con problemas de drogas ou alcohol. A maioría de persoas que sofren de esquizofrenia non son violentas. O habitual é que prefiran estar soas e illarse. A maioría dos crimes violentos non son cometidos por persoas con esquizofrenia, e a maioría de persoas con esquizofrenia non cometen crimes violentos. O abuso de drogas eleva significativamente a probabilidade de cometer actos de violencia nas persoas con esquizofrenia, pero o mesmo sucede coas persoas sen enfermidade mental. As persoas que sofren de síntomas paranoicos e psicóticos, os cales tenden a empeorar se se suspenden os medicamentos, tamén teñen un risco máis alto de cometer actos violentos. É común que estes sexan dirixidos a familiares e amigos, e xeralmente ocorren no fogar. ===Abuso de drogas=== O abuso de substancias a miúdo é un motivo de preocupación para os familiares e amigos de pacientes esquizofrénicos. Hai varios aspectos do consumo de substancias psicoactivas que deben ser consideradas. Algunhas das persoas que usan este tipo de substancias poden mostrar síntomas similares aos da esquizofrenia. A maioría dos expertos opinan que o abuso de estupefacientes non causa esquizofrenia. Así a todo moitos dos pacientes que padecen este tipo de trastorno abusan do alcohol ou das drogas, o que pode levar a complicacións serias. Por unha banda, pódese reducir a eficacia dos medicamentos usados para o tratamento da enfermidade. Doutra banda, substancias estimulantes como as anfetaminas, a cocaína, a marihuana e PCP poden agravar os síntomas do paciente. ===A esquizofrenia e a nicotina=== A adicción á nicotina causada polo consumo de cigarros é a adicción máis común nas persoas con esquizofrenia. O índice de fumadores nos EE.UU. é aproximadamente o vinte e cinco ao trinta por cento da poboación xeral e en pacientes con esquizofrenia é aproximadamente o triplo. Estudos de investigación demostraron que a relación entre o consumo de cigarros e a esquizofrenia é complexa. Nalgúns casos o fumar é unha forma de automedicarse. Paradoxalmente, o consumo de cigarros diminúe a efectividade dos medicamentos antipsicóticos. Varios estudos demostraron que os pacientes esquizofrénicos fumadores requiren doses máis altas de medicamentos antipsicóticos. Deixar de fumar pode ser especialmente difícil para estas persoas, xa que usualmente os síntomas de abstinencia empeoran temporalmente os síntomas de esquizofrenia. Os métodos para deixar de fumar, incluíndo os produtos de substitución de nicotina (goma de mascar, inhaladores ou parches cutáneos de nicotina), poden ser eficaces. O médico debe supervisar coidadosamente as doses dos medicamentos que o enfermo toma cando os pacientes con esquizofrenia comezan ou deixan de fumar. ===¿Cal é a relación co suicidio?=== O suicidio é un perigo grave para as persoas que sofren de esquizofrenia. Se unha persoa trata de suicidarse ou indica que o vai facer, debe obterse axuda profesional inmediatamente. A proporción de persoas con esquizofrenia que se suicidan é máis alta cá da poboación xeral. Aproximadamente o dez por cento de persoas con esquizofrenia (especialmente homes novos) cometen suicidio. Tristemente, é moi difícil predicir o suicidio en persoas con esquizofrenia. <table border="0" cellpadding="3" align="right"> <tr><td>capítulo anterior:<td>[[Esquizofrenia/Que é?/Diagnóstico|Diagnóstico e presentación (signos e síntomas)]] <tr><td>capítulo seguinte:<td>[[Esquizofrenia/Que é?/Causa|Cal é a causa da esquizofrenia?]] </table> Esquizofrenia/Que é?/A esquizofrenia como enfermidade 1601 4792 2006-01-01T13:24:34Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} Os primeiros '''síntomas''' da esquizofrenia xeralmente son cambios peculiares do comportamento. Estes síntomas poden causar desconcerto e confusión nos familiares do enfermo. A presenza destes síntomas é especialmente chocante para os familiares máis próximos que coñecían como era o paciente antes de enfermar. Resulta extremadamente difícil comprender como unha persoa que era tan saudable e chea de vida pode ter un cambio tan drástico. A aparición súbita de síntomas psicóticos coñécese como a fase "aguda" da esquizofrenia. A "psicose", un estado común na esquizofrenia, representa un deterioro mental marcado. As alucinacións, como o oír voces que non son reais, son un trastorno da percepción moi común. Tamén son comúns os delirios, é dicir o desenvolver crenzas falsas que xorden como consecuencia da incapacidade para distinguir o real do imaxinario. Outro síntoma menos obvio é o illamento social, é dicir o evitar o contacto social con familiares, amigos e outras persoas. Dito illamento pode presentarse antes, ao mesmo tempo, ou logo dos síntomas psicóticos. A '''evolución''' da esquizofrenia é variable. Algunhas persoas sofren un só episodio psicótico e recupéranse. Outras teñen moitos episodios de psicose no transcurso da súa vida, pero entre estes períodos levan unha vida normal. Outras persoas sofren de esquizofrenia "crónica", a que se manifesta en forma continua ou recorrente. Estas xeralmente non se recuperan totalmente e requiren tratamento con medicamentos a longo prazo. A esquizofrenia dáse en todas as partes do mundo. A gravidade dos síntomas e a longa duración da enfermidade tenden a causar un alto grao de discapacidade. Os medicamentos e outros tratamentos usados para a esquizofrenia serven para reducir e controlar os síntomas, só se se seguen do xeito indicado polo médico. Malia todo, algunhas persoas non se benefician moito cos tratamentos dispoñibles. Outras suspéndenos de xeito prematuro. Unha das razóns para que isto suceda é a presenza de efectos secundarios da medicación, os cales poden ser desagradables e inconvenientes. Inclusive cando o tratamento en si é moderadamente efectivo, a capacidade de funcionamento dalgúns enfermos é afectado pola falta de oportunidades de traballo, o estigma que se asocia con esta enfermidade e os síntomas que non melloran coa medicación. ===¿Poden sufrir de esquizofrenia os nenos?=== Os nenos maiores de cinco anos poden desenvolver esquizofrenia, pero é moi raro que esta enfermidade se presente antes da adolescencia. Algúns nenos que desenvolven esquizofrenia teñen peculiaridades de personalidade ou comportamento que preceden a enfermidade. Os síntomas comúns nos adultos, as alucinacións e os delirios, son extremadamente raros antes da adolescencia. Esquizofrenia/Tratamento/Incidencia e farmacoloxía 1602 4797 2006-01-01T13:27:10Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} == Incidencia == A incidencia da esquizofrenia atópase ao redor do 1% da poboación, variando segundo os estudos consultados entre un 0.6% e un 1.8%. Non hai grandes diferenzas entre países, latitudes. Tampouco hai diferenzas globais entre xéneros, inda que se sabe que a gravidade da enfermidade é menor nas persoas en que os síntomas aparecen máis tardiamente. == Farmacoloxía == No argot psiquiátrico, os antipsicóticos, tamén chamados tranquilizantes maiores, identifícanse baixo o termo de neurolépticos, do grego ''neuro'' (nervio) e ''lepto'' (atar). O seu descubrimento foi accidental. O doutor francés Henri Lobori realizaba estudos con substancias que puidesen antagonizar os síntomas do estado de choque cando descubriu a [[clorpromazina]], un fármaco capaz de producir certa somnolencia e diminuír as reaccións ante estímulos ambientais sen ocasionar a perda da conciencia. En 1952 Jean Delary e Pierre Deniker, dous dos psiquiatras máis recoñecidos da época, comezaron ensaiar a clorpromazina administrándoa a algúns dos seus pacientes. Os resultados foron cualificados como extraordinarios. En 1958 Janssen descubriu as propiedades antipsicóticas do '''haloperidol''' e a partir de entón seguiron explorándose os usos antisicóticos doutras substancias similares. Os neurolépticos máis coñecidos son buitirofenonas como o '''haloperidol''' ou derivados fenotiacínicos como a '''clorpromazina''' , a '''perfenacina ''' e a '''tioridacina'''. Entre os máis novos atópanse a '''clozapina''' (''Leponex''®, ''Clopsine''®) a '''olanzapina''' (''Zyprexa''®) e a '''risperidona''' (''Risperdal''®). === Mecanismo de acción e formas de emprego === Os neurolépticos poden administrarse por vía oral, sublingual ou intramuscular. Ao chegar ao cerebro ocupan os receptores do neurotransmisor coñecido como dopamina, pero tamén teñen efectos sobre outros moitos receptores, como os receptores de serotonina, histamina e receptores adrenérxicos entre outros. === Usos terapéuticos === Os psiquiatras prescríbenos basicamente en cadros clínicos de esquizofrenia, paranoia, psicoses orgánicas e funcionais. O haloperidol e a clorpromazina adminístranse tamén para deter os estados alterados de conciencia producidos polas chamadas drogas alucinóxenas. ===Dosificación=== O tratamento con antisicóticos iníciase con doses moderadas que van aumentando ata chegar á dose máxima que se mantén durante varios meses e en ocasións anos. O emprego da '''clorpromacina''' (''Largactil''®, ''Clorpromacín''®), por exemplo, pode comezar con doses diarias de 100 a 200 mg, e elevarse ata atinxir os 600 ou os 1000 mg. Para suxeitos sen tolerancia as doses letais exceden esta última cifra. A dosificación de '''haloperidol''' (''Haldol''®, ''Haloperil''®) calcúlase en función da gravidade do episodio psicótico e descontinúase en canto os síntomas desaparecen. As doses medias fluctúan entre 10 e 20 mg; as altas entre 30 e 40 mg. Máis desta cantidade en suxeitos sen tolerancia pode ser letal. En casos de psicose funcionais provocadas por alucinóxenos, estimulantes ou alcohol, a dosificación de ambas substancias calcúlase en función da gravidade do episodio psicótico e descontinúase en canto os síntomas desaparecen. ===Efectos psicolóxicos e fisiolóxicos=== Os especialistas consideran que a maior parte dos medicamentos antipsicóticos producen reaccións desagradables nos individuos normais, é dicir, non psicóticos. Entre os pacientes psiquiátricos, xeran un estado similar á indiferenza emocional sen causar trastornos perceptivos nin alteración nas funcións intelectuais. Experiméntanse liberación da ansiedade, desinterese, falta de concentración e aumento do apetito. O Dr. Simón Brailowsky descríbeo nos seguintes termos: A síndrome neuroléptica aparece como un cadro de sedación, lentificación psicomotora e emocional, supresión de movementos espontáneos e de condutas complexas, redución da iniciativa e do interese no medio (dise que os estímulos exteriores "escorréganse" ou "rebotan" no paciente, sen que isto signifique que o suxeito non reaccione ante o seu medio: se dorme pódeselle espertar con relativa facilidade, contesta ás preguntas directas, mantén as súas funcións intelectuais, etc., ademais de que se preservan os reflexos espiñais. É dicir, non é que o suxeito se atope sedado e por esta causa se produzan os demais efectos... a axitación e a inquietude van desaparecendo; a mesma tendencia obsérvase no caso das alucinacións, delirios e desorganización do pensamento. Os antipsicóticos, coma tódolos fármacos, teñen efectos colaterais que van dende visión borrosa, conxestión nasal, secura de boca, trastornos de peso, contraccións musculares involuntarias, retención urinaria, anemia, irregularidade menstrual, atrofia testicular, alerxias cutáneas e vertixes; ata destrución de células no sangue, obstruccións hepática con ictericia (que provoca unha pigmentación amarela característica), excitación paradoxal, fotofobia, arritmias cardíacas, aumento da temperatura corporal e parkinsonismo (tremor en extremidades, tronco, cabeza e lingua que ocasiona alteracións na coordinación motriz fina). A degradación no desexo erótico e a disquinesia tardía (movementos involuntarios de boca, tronco ou extremidades que poden aparecer logo de terminado o tratamento), chegan a ser irreversibles en tratamentos prolongados (máis de dous anos). ===Potencial de dependencia=== A tolerancia cara aos neurolépticos é considerable, aínda que o perigo de dependencia é relativamente baixo xa que os seus efectos psicolóxicos non resultan atractivos. A súa administración prolongada tampouco xera unha verdadeira dependencia a nivel físico, polo que unha suspensión brusca só pode provocar certos signos de malestar como dores musculares e insomnio, que desaparecen ao cabo dalgúns uns días. == Prognose == Científicos neocelandeses fundamentaron recentemente a unión entre a esquizofrenia e fumar cannabis. As enquisas demostraban que a porcentaxe máis alta de esquizofrénicos estaba ligada a fumadores de cannabis. Así a todo. non hai ningún estudo serio que demostre esa relación e si hai estudos serios que demostran os efectos neuroprotectores do cannabis. <table border="0" cellpadding="3" align="right"> <tr><td>capítulo anterior:<td>[[Esquizofrenia/Tratamento|Tratamento]] <tr><td>capítulo seguinte:<td>[[Esquizofrenia/Tratamento/efectos secundarios|Efectos secundarios]] </table> Esquizofrenia/Que é?/Causa 1603 4795 2006-01-01T13:25:57Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} ==Cal é a causa da esquizofrenia?== Non se identificou unha causa única para a esquizofrenia. Moitas enfermidades, tales como as cardíacas, son o resultado da interacción de factores xenéticos, do comportamento e outros. É posible que ese sexa tamén o caso na esquizofrenia. Os científicos aínda non descubriron os factores que son necesarios para que se produza. Hoxe en día, estanse empregando tódalas ferramentas da investigación biomédica moderna para aclarar que papel xogan os xenes, cales son os momentos críticos do desenvolvemento cerebral e que outros causas contribúen no desenvolvemento da enfermidade. ===¿A esquizofrenia é hereditaria?=== Sábese dende fai tempo que a esquizofrenia vén de familia. As persoas que teñen un parente próximo con esquizofrenia teñen unha probabilidade maior de desenvolver a enfermidade cás persoas que non teñen parentes enfermos. Por exemplo, o xemelgo monocigótico (idéntico) dunha persoa con esquizofrenia ten unha probabilidade máis alta, corenta a cincuenta por cento, de desenvolver a enfermidade. Unha persoa que ten pai ou nai doente ten aproximadamente unha probabilidade do dez por cento. Comparativamente, o risco de esquizofrenia na poboación xeral é de aproximadamente o un por cento. Os científicos están estudando os factores xenéticos da esquizofrenia. É probable que múltiples xenes estean implicados na predisposición á enfermidade. Ademais, é posible que factores tales como dificultades prenatais, malnutrición intrauterina, infeccións virais durante a xestación, complicacións perinatais e outros factores contribúan a que se produza a enfermidade. Aínda non se coñece como se transmite a predisposición xenética e non se pode predicir se unha persoa en particular desenvolverá ou non a enfermidade. Actualmente estanse investigando varias rexións do xenoma humano para identificar os xenes que confiren susceptibilidade á esquizofrenia. A evidencia máis sólida ata a data indica que os cromosomas 13 e 16 poden estar implicados, pero isto aínda non se confirmou. A identificación dos xenes específicos que participan no desenvolvemento desta enfermidade proporcionará información importante sobre que é o que deixa de funcionar no cerebro, e permitirá o desenvolvemento de tratamentos mellores. ===¿A esquizofrenia asóciase cun defecto químico no cerebro?=== O coñecemento da química cerebral e do seu vencello coa esquizofrenia está véndose ampliado rapidamente. Dende fai tempo crese que os neurotransmisores, substancias que permiten a comunicación entre as células nerviosas, están implicados no desenvolvemento da esquizofrenia. É probable, aínda que non se sabe con certeza, que o trastorno se deba a un desequilibrio dos sistemas químicos complexos e interrelacionados do cerebro. Tamén é probable que os neurotransmisores dopamina e glutamato estean implicados. Esta área de investigación é prometedora. ===¿A esquizofrenia é causada por unha anormalidade física do cerebro?=== As técnicas de imaxes do sistema nervioso permiten aos científicos estudar a estrutura e función do cerebro en persoas vivas. Esta tecnoloxía avanzou significativamente nos últimos tempos. En varios estudos descubríronse anormalidades na estrutura do cerebro. Por exemplo, unha dilatación das cavidades cheas de fluído chamadas ventrículos, e un encollemento de certas rexións. Tamén se descubriron anormalidades nas funcións. Por exemplo, unha redución da actividade metabólica en certas rexións do cerebro. Debe enfatizarse que estas son anormalidades sutís e non se observan en tódalas persoas con esquizofrenia. Tampouco ocorren unicamente nas persoas que sofren a enfermidade. Os estudos microscópicos do tecido cerebral obtidos logo da morte do paciente mostran cambios menores na distribución e o número das células cerebrais. Aparentemente moitos destes cambios, aínda que probablemente non todos, prodúcense antes de que a persoa enferme. Crese que a esquizofrenia pode ser, en parte, un trastorno do desenvolvemento do cerebro. Os neurobiólogos patrocinados polo National Institute of Mental Health (NIMH) que estudan o desenvolvemento do sistema nervioso descubriron que a esquizofrenia se produce cando as neuronas forman conexións incorrectas durante o desenvolvemento do feto. Estes defectos poden non manifestarse ata a pubertade, cando os cambios cerebrais que ocorren normalmente durante esta etapa de maduración interactúan adversamente coas conexións defectuosas. Estes estudos de investigación motivaron esforzos para identificar os factores prenatais que producen estas anormalidades no desenvolvemento cerebral. En estudos con técnicas de imaxes cerebrais, os investigadores acharon evidencia de cambios bioquímicos temperáns que poden ser anteriores á presentación dos síntomas da enfermidade. Estes achados suxiren que é necesario examinar os circuítos de neuronas que probablemente estean implicados na produción deses cambios. Doutra banda, os científicos que traballan no aspecto molecular están explorando a base xenética das anormalidades no desenvolvemento cerebral e dos sistemas neurotransmisores que controlan a función cerebral. <table border="0" cellpadding="3" align="right"> <tr><td>capítulo anterior:<td>[[Esquizofrenia/Que é?/O mundo das persoas con esquizofrenia|O mundo das persoas con esquizofrenia]] <tr><td>capítulo seguinte:<td>[[Esquizofrenia/Tratamento|Tratamento]] </table> Esquizofrenia/Tratamento/efectos secundarios 1604 4798 2006-01-01T13:27:27Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} Como xa dixemos, os medicamentos antipsicóticos, do mesmo xeito que practicamente tódolos medicamentos, producen efectos indesexados xunto cos efectos beneficiosos. Durante as fases iniciais do tratamento con medicamentos, os pacientes poden sufrir efectos secundarios tales como somnolencia, inquietude, espasmos musculares, tremores, boca seca ou visión nubrada. A maioría destes efectos poden corrixirse reducindo a dose ou poden ser controlados por outros medicamentos. Cada paciente pode reaccionar dun xeito diferente a un mesmo medicamento. É dicir, tomando o mesmo medicamento un paciente pode desenvolver un efecto secundario, mentres que outro paciente non desenvolve ningún ou desenvolve un efecto secundario diferente. O paciente pode sentirse mellor cun medicamento ca con outro. Os efectos secundarios que resultan do tratamento a longo prazo con medicamentos antipsicóticos poden ser máis serios. A disquinesia tardía ou DT (TD, siglas en inglés) é un trastorno caracterizado por movementos involuntarios repetidos que usualmente afectan a boca, os beizos e a lingua, e ocasionalmente o tronco, os brazos e as pernas. Preséntase no quince ao vinte por cento dos pacientes tratados durante moitos anos con medicamentos antisicóticos "típicos". A DT tamén pode desenvolverse en pacientes tratados con estes medicamentos por curtos períodos de tempo. Na maioría de casos, os síntomas de DT son leves e o paciente pode non darse conta dos movementos anormais. Os medicamentos antipsicóticos desenvolvidos nos últimos anos, tamén coñecidos como "antipsicóticos atípicos", posiblemente conlevan un risco moito menor de producir DT cós medicamentos máis antigos, tamén coñecidos como "antisicópticos típicos". Pero, malia a que os novos medicamentos teñen en xeral menos riscos, non están completamente libres de efectos secundarios. Por exemplo, poden producir aumento de peso, se se administran en doses demasiado altas, poden producir problemas tales como illamento social e síntomas parecidos á enfermidade de Parkinson, un trastorno do movemento do corpo. Así a todo, os antipsicóticos atípicos representan un avance significativo no tratamento, e o seu uso óptimo nos pacientes esquizofrénicos é obxecto de varias investigacións actuais. Esquizofrenia/Tratamento/Duración 1605 3076 2005-12-02T00:34:59Z Lmbuga 18 Os medicamentos antisicóticos reducen o risco de futuros episodios psicóticos nos pacientes que se recuperaron dun episodio agudo. Así a todo, aínda con tratamento continuo, pacientes recuperados poden sufrir recaídas. Os índices de recaída son máis altos no grupo de enfermos que suspenderon os medicamentos. Pero aínda así, non é realista esperar que o tratamento continuo con medicamentos evite as recaídas, pero si que reduza a intensidade e frecuencia das mesmas. O tratamento de síntomas psicóticos graves xeralmente require doses máis altas que as usadas para o tratamento de mantemento. Se os síntomas reaparecen con doses baixas, un aumento temporal da dose pode evitar unha recaída total. É moi importante que as persoas con esquizofrenia traballen en equipo cos seus médicos e familiares para asegurar que se cumpra co plan de tratamento, dado que é máis probable que ocorran recaídas cando os medicamentos antisicóticos suspéndense ou se toman de xeito irregular. Cumprir co tratamento refírese seguir o plan tal como foi recomendado polo médico. Un bo cumprimento refírese tomar os medicamentos receitados, nas doses adecuadas e ás horas indicadas tódolos días. Tamén se refire ir ás citas na clínica e seguir coidadosamente tódolos aspectos do tratamento recomendado. O cumprir co tratamento moitas veces é difícil para o enfermo, pero pode facilitarse con axuda de certas estratexias. O bo cumprimento co tratamento pode levar a unha mellor calidade de vida. As persoas que sofren de esquizofrenia posiblemente non cumpran co tratamento por varias razóns. O paciente pode crer que non está doente e polo tanto negarse tomar medicamentos. O seu pensamento pode estar tan desorganizado que se esquece de tomar as súas doses diarias. Familiares e amigos poden estar mal informados e aconsellar incorrectamente que suspenda o tratamento cando se sente mellor. O médico pode esquecerse de preguntar con que frecuencia toma as súas medicamentos, e pode negarse cambiar a dose ou iniciar un tratamento novo cando o paciente solicítao. Algúns pacientes opinan que os efectos secundarios dos medicamentos son peores que a enfermidade. O abuso de substancias pode interferir coa eficacia do tratamento e pode levar a que o paciente deixe de tomar os medicamentos. O cumprimento vólvese aínda máis difícil cando a estes factores engádeselles un réxime de tratamento complicado. Afortunadamente hai varias estratexias que os pacientes, os médicos e as familias poden usar para asegurar un mellor cumprimento, e así evitar un empeoramento da enfermidade. Algúns medicamentos antisicóticos, entre eles haloperidol (Haldol®), flufenazina (Prolixin®), perfenazina (Trilafon®) e outros, están dispoñibles en formas inxectables de acción prolongada, o que elimina a necesidade de tomar pastillas a diario. Unha meta importante de estudos actuais é desenvolver unha maior variedade de medicamentos antisicóticos de acción prolongada. É de sumo interese que poidan administrarse por inxección os axentes máis novos, xa que teñen efectos secundarios máis leves. Apuntes nun calendario e o uso de caixas para pílulas (caixas con compartimentos para cada día da semana) serven para que os medicamentos tómense correctamente. Outras estratexias son o uso de alarmas que soa para recordar ao paciente que debe tomar o medicamento, e o sincronizar a administración de medicamentos con eventos de rutina como as comidas. Estes procedementos simples serven para que o paciente cumpra co horario de tomar os medicamentos. Cando os familiares colaboran para que observen os horarios de administración dos medicamentos orais, mellórase o cumprimento. O médico pode monitorear se a toma de pílulas é un problema e traballar en equipo co paciente e os seus familiares para facilitar o cumprimento. É necesario motivar aos pacientes para que continúen tomando os seus medicamentos correctamente. Ademais destas estratexias, a educación do paciente e a familia achega da esquizofrenia, os seus síntomas e os medicamentos son partes importantes do tratamento e favorecen o cumprimento do mesmo. Esquizofrenia/Tratamento/tratamentos psicosociais 1606 4799 2006-01-01T13:27:46Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} Os medicamentos antisicóticos demostraron ser cruciais para aliviar os síntomas psicóticos da esquizofrenia, por exemplo as alucinacións, os delirios e a incoherencia, pero non son tan confiables cando se trata de síntomas do comportamento. Aínda cando o paciente está relativamente libre de síntomas psicóticos, pode ter dificultades de comunicación, motivación, actividades diarias e tamén dificultades para establecer e manter relacións con outros. Máis aínda, posto que os pacientes con esquizofrenia xeralmente enferman durante os anos críticos de formación profesional (é dicir entre os dezaoito e trinta e cinco anos de idade), é menos probable que completen a capacitación requirida para traballos cualificados. Polo tanto, moitas persoas con esquizofrenia, ademais de ter dificultades de pensamento e emocionais, carecen de experiencia e de habilidades sociais e de traballo. Os tratamentos psicosociais poden ser de moita utilidade para estes problemas psicolóxicos, sociais e ocupacionais. Os métodos psicosociais son de valor limitado para os pacientes nunha etapa de psicose aguda; é dicir, aqueles que non teñen contacto coa realidade ou teñen alucinacións ou delirios prominentes. Así a todo, son útiles para os pacientes con síntomas menos graves ou para pacientes cuxos síntomas psicóticos están controlados. Existen moitas formas de terapia psicosocial para persoas con esquizofrenia, a maioría concéntranse en mellorar o funcionamento social do paciente, xa sexa no hospital ou na comunidade, na casa ou no traballo. Algúns destes métodos descríbense neste documento. Tristemente, a dispoñibilidade das diferentes formas de tratamento varía moito dun lugar a outro. A esquizofrenia non é o mesmo que a "personalidade múltiple" É un erro pensar que a esquizofrenia é o mesmo que a "personalidade múltiple", é dicir un cambio de personalidade coma no caso do Dr. Jekyll e o Sr. Hyde. Este erro é bastante común. Esquizofrenia/Tratamento/Rehabilitación 1607 4800 2006-01-01T13:28:02Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} A rehabilitación, amplamente definida, inclúe varias intervencións non médicas para as persoas con esquizofrenia. Os programas de rehabilitación salientan a capacitación social e vocacional para axudar aos pacientes recentemente diagnosticados ou que estiveron doentes por un tempo superar dificultades nestas áreas. Os programas poden incluír asesoramento vocacional, capacitación para o traballo, técnicas para solucionar problemas da vida diaria, administración do diñeiro, uso do transporte público e aprendizaxe de destrezas sociais para interactuar mellor con outras persoas. Estes métodos son moi útiles para os pacientes tratados na comunidade, porque proporcionan as técnicas necesarias para poder levar mellor a vida en comunidade aos pacientes que foron dados de alta do hospital. Esquizofrenia/Tratamento/Psicoterapia individual 1608 4801 2006-01-01T13:28:18Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} A psicoterapia individual inclúe sesións programadas con regularidade nas cales o paciente fala cun psiquiatra, un psicólogo, un traballador social ou un enfermeiro psiquiátrico. As sesións poden centrarse en problemas actuais ou pasados, experiencias, pensamentos, sentimentos ou reaccións persoais. O paciente pode chegar a entender gradualmente máis sobre si mesmo e os seus problemas ao compartir experiencias cunha persoa capacitada para entendelo e que ten unha visión obxectiva. Tamén pode aprender a distinguir entre o real e o distorsionado. Estudos recentes indican que tanto a psicoterapia individual de apoio orientada á realidade, como os métodos cognoscitivos e de comportamento, poden ser beneficiosos para os pacientes exteriores. Os métodos cognoscitivos e de comportamento ensinan técnicas de adaptación e solución de problemas. Malia os seus beneficios, a psicoterapia non é un substituto dos medicamentos antipsicóticos, e resulta máis útil unha vez que o tratamento con medicamentos aliviou os síntomas psicóticos. Esquizofrenia/Tratamento/Educación familiar 1609 4802 2006-01-01T13:28:39Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} Con frecuencia os pacientes son dados de alta do hospital e quedan a coidado das súas familias, por esta razón é importante que os familiares aprendan todo o que poidan sobre os desafíos e problemas asociados coa enfermidade. Tamén é útil que os familiares aprendan xeitos de minimizar as recaídas, como son as estratexias para asegurar o cumprimento do tratamento. É necesario que os familiares coñezan os servizos dispoñibles para asistirlles durante o período posterior á hospitalización. O educar á familia en tódolos aspectos da enfermidade e o seu tratamento chámase "psico-educación familiar". A psico-educación familiar inclúe aprender estratexias para manexar a enfermidade e técnicas de solución de problemas. Estes coñecementos son útiles para poder relacionarse mellor co enfermo e así lograr que o paciente se manteña no mellor estado posible. Esquizofrenia/Tratamento/Grupos de autoaxuda 1610 4803 2006-01-01T13:29:05Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} Os grupos de autoaxuda para os familiares que teñen que lidar coa esquizofrenia son cada vez máis comúns. Aínda que non son liderados por un terapeuta profesional, estes grupos son terapéuticos a través do mutuo apoio que se brindan os membros. O compartir experiencias con persoas que están nunha situación parecida proporciona consolo e fortaleza. Os grupos de autoaxuda tamén poden desempeñar outras funcións importantes, tales como solicitar que se fagan estudos de investigación e esixir que existan tratamentos adecuados nos hospitais e clínicas da súa comunidade. Se no canto de actuar individualmente, os pacientes se unen para actuar como grupo, eles fan presión para que a sociedade elimine o estigma en contra dos enfermos mentais. Os grupos tamén teñen un papel importante para facer que o público tome conciencia dos casos de abuso e discriminación. Os grupos de apoio e defensa formados por familiares e persoas con circunstancias similares proporcionan información útil para os pacientes e as familias dos pacientes con esquizofrenia e outros trastornos mentais. Esquizofrenia/Tratamento/¿Como poden axudar outras persoas? 1611 4804 2006-01-01T13:29:40Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} O paciente necesita apoio dun gran número de persoas en diferentes roles. Entre elas están os familiares, os profesionais dos programas terapéuticos residenciais e os programas polo día, os administradores de programas de acollida temporal para as persoas que se atopan sen vivenda, os amigos ou compañeiros de vivenda, os profesionais que manexan o caso clínico, as autoridades relixiosas de igrexas e sinagogas, etc. A continuación usaremos o termo "familia" cando falemos do sistema de apoio. Así a todo, isto non significa que só os familiares constitúan o sistema de apoio. O paciente pode necesitar axuda da súa familia ou comunidade en moitas situacións. A miúdo o paciente resístese a recibir tratamento, cre que non necesita tratamento psiquiátrico e que os delirios ou alucinacións son reais. Ás veces é a familia ou son os amigos os que deben tomar decisións para que o enfermo sexa avaliado por un profesional. Cando outras persoas tomen decisións de tratamento, os dereitos civís do enfermo deben ser tomados en consideración. Hai leis que protexen aos pacientes contra o internamento involuntario en hospitais. Estas leis varían de estado a estado. Debido a restricións impostas pola lei, a familia pode ser frustrada nos seus esforzos de axudar ao enfermo mental grave. Xeralmente a policía só pode intervir para que se realice unha avaliación psiquiátrica de urxencia cando o estado do enfermo representa un perigo para si mesmo ou para outros. Nalgúns casos, a policía pode axudar a que o enfermo sexa hospitalizado. Se o enfermo non vai pola súa vontade a recibir tratamento, nalgunhas xurisdicións, o persoal dun centro de saúde mental da comunidade pode ir á súa casa para avalialo. Ás veces só a familia e persoas próximas ao enfermo teñen coñecemento do comportamento e das súas ideas estrañas. Os familiares e amigos deben falar co profesional que o avalía a fin de que teña en consideración toda a información relevante, dado que o enfermo pode non ofrecer voluntariamente devandita información. É moi importante asegurar que o enfermo continúe co seu tratamento logo da hospitalización. O paciente pode deixar de tomar os seus medicamentos ou deixar de ir ás visitas co médico, o que xeralmente leva a un empeoramento dos síntomas psicóticos. A recuperación do enfermo pode ser axudada dándolle ánimo ao paciente para que continúe co tratamento e asistíndoo con este. Algúns enfermos vólvense tan psicóticos e desorganizados que non poden satisfacer as súas necesidades básicas, tales como prover a súa propia vivenda, comida e vestido. A miúdo as persoas con enfermidades mentais graves, como a esquizofrenia, terminan como indixentes ou no cárcere, onde raramente reciben o tratamento que necesitan. Non é raro que as persoas que rodean ao paciente se sintan inseguras de como responder cando este fai declaracións que parecen estrañas ou son decididamente falsas. Para o enfermo, as súas crenzas ou alucinacións son completamente reais e non son produtos da súa imaxinación. En lugar de simular estar de acordo co que di o paciente, os membros da familia e amigos deben indicar que non ven as cousas do mesmo xeito ou que non están de acordo coas súas conclusións. Ao mesmo tempo poden recoñecer que as cousas poden parecer diferentes para o paciente. De igual forma, é útil levar un rexistro dos síntomas que van aparecendo, os medicamentos (incluíndo as doses) que toma e os efectos que tiveron os diversos tratamentos. Ao saber que síntomas estiveron presentes anteriormente, os familiares poden ter unha idea máis clara do que pode suceder no futuro. Así se poden identificar síntomas que sirvan de advertencia temperá para as recaídas. Por exemplo un maior illamento ou un cambio no patrón de soño poden indicar que o paciente está empeorando. Desta forma, o retorno da psicose pode detectarse cedo e o tratamento pódese iniciar antes de que se produza unha recaída total. Ademais, o saber que medicamentos foron efectivos e cales causaron efectos secundarios problemáticos no pasado é moi útil para o médico que trata ao paciente. Esta información permítelle seleccionar o mellor tratamento o máis rapidamente posible. Ademais de colaborar e obter axuda, a familia, os amigos, e os grupos de persoas con condicións similares, poden proporcionar apoio e fomentar que o paciente esquizofrénico recupere as súas capacidades. É importante suscitar metas atinxibles xa que un paciente que se sente presionado ou criticado probablemente terá estrés, o que pode causar un empeoramento. Do mesmo xeito ca outros, as persoas con esquizofrenia necesitan saber cando están facendo ben as cousas. A longo prazo, un enfoque positivo pode ser útil e quizabes máis eficaz cá crítica. Este consello é aplicable a tódalas persoas que se relacionan co paciente. <table border="0" cellpadding="3" align="right"> <tr><td>capítulo anterior:<td>[[Esquizofrenia/Tratamento/Grupos de autoaxuda|Grupos de autoaxuda]] <tr><td>capítulo seguinte:<td>[[Esquizofrenia/Tratamento/¿Cal é a perspectiva para o futuro?|¿Cal é a perspectiva para o futuro?]] </table> Esquizofrenia/Tratamento/¿Cal é a perspectiva para o futuro? 1612 4805 2006-01-01T13:29:57Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} A perspectiva para o futuro das persoas con esquizofrenia mellorou nos últimos vinte e cinco anos. A pesar de que aínda non se descubriu unha terapia totalmente efectiva, é importante recordar que moitos pacientes melloran o suficiente como para manter unha vida independente e satisfactoria. Na medida que aprendamos máis sobre as causas e os tratamentos, poderemos axudar a que máis pacientes obteñan logros positivos. Os estudos que seguen ás persoas con esquizofrenia durante un tempo longo, dende o primeiro episodio ata a idade avanzada, revelan que unha gran variedade de logros positivos é posible. Cando se estudan grupos de pacientes numerosos, obsérvase que algúns factores tenden a estar asociados con resultados mellores. Por exemplo, a boa adaptación social, escolar e de traballo antes da enfermidade leva a mellores resultados. Malia todo, os coñecementos actuais non permiten predicir con precisión suficiente o resultado a longo prazo de cada paciente. Dada a complexidade da esquizofrenia, as preguntas principais sobre este trastorno, é dicir a súa causa ou causas, a súa prevención e tratamento, deben resolverse investigando. O público debe ser cauteloso cando alguén ofrece "a cura" (ou determina "a causa") da esquizofrenia. Ditas aseveracións poden provocar expectativas non realistas que, cando non se cumpren, levan a unha decepción grande. Aínda que se avanzou no entendemento e tratamento da esquizofrenia, é moi importante continuar investigando. O NIMH é a axencia federal líder en estudos de trastornos mentais. O NIMH leva a cabo e aporta fondos para un espectro amplo de estudos de investigación. Devanditos estudos cobren unha gamma ampla, dende os relacionados con xenética molecular ata os estudos epidemiolóxicos de gran escala de poboacións. Espérase que a investigación científica, incluíndo os estudos do cerebro, continúe iluminando os procesos e principios esenciais para entender mellor as causas da esquizofrenia e para desenvolver tratamentos máis eficaces. Esquizofrenia/Para máis información 1613 4806 2006-01-01T13:30:32Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} En [http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/spanish/schizophrenia.html http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/spanish/schizophrenia.html] atopará información en español sobre a esquizofrenia e organizacións de MedlinePlus, un servizo da Biblioteca Nacional da Medicina (NLM polas súas siglas en inglés). A páxina en inglés está dispoñible en [http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/schizophrenia.html http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/schizophrenia.html]. ==Fontes== Este artigo contén material de dominio público da Publicación de NIH número SP 03-3517, impresa no 2003. Dita publicación foi escrita por Melissa K. Spearing, M.H.S., Sucursal de Información Pública e Comunicacións, Instituto Nacional da Saúde Mental (''Public Information and Communications Branch, National Institute of Mental Health''). Información e revisiones científicas foron proporcionadas por membros do persoal de NIMH: David Shore, M.D. e John K. Hsiao, M.D. O NIMH agradece a Edgardo Menvielle, M.D., membro do persoal médico do Instituto Nacional da Saúde Mental e do Hospital de Nenos de Washington, D.C., pola súa axuda na tradución do folleto. Publicación de NIH número SP 03-3517 Impreso no 2003 Updated: 09/14/2005 ---- O Instituto Nacional da Saúde Mental (National Institute of Mental Health (NIMH)) é parte dos Institutos Nacionais da Saúde (National Institutes of Health (NIH), un compoñente do departamento de Estados Unidos dos Servizos de Saúde e Humanos (Ou.S. Department of Health and Human Services). ---- Fonte:[http://www.nimh.nih.gov/publicat/spSchizoph3517.cfm http://www.nimh.nih.gov/publicat/spSchizoph3517.cfm] ===Fin=== Esquizofrenia/Tratamento 1614 4796 2006-01-01T13:26:35Z Lmbuga 18 + template {{Template:Esquizofrenia}} A esquizofrenia posiblemente non é unha condición única senón a expresión de varios procesos patolóxicos que resultan en cadros clínicos similares. Dado isto, e dado que as causas aínda non se coñecen, os métodos actuais de tratamento baséanse na experiencia e na investigación clínica. O tratamento baséase na habilidade dos medicamentos para reducir os síntomas e reducir o risco de que estes volvan presentarse unha vez que diminuíron ou desapareceron. ==¿Que información hai acerca dos medicamentos?== Os medicamentos antipsicóticos estiveron dispoñibles dende mediados da década dos anos cincuenta. A aparición destes mellorou significativamente a calidade de vida dos pacientes, xa que reducen os síntomas psicóticos e xeralmente permiten que o paciente funcione mellor. Os medicamentos antipsicóticos son o mellor tratamento dispoñible actualmente, pero non curan a esquizofrenia nin garanten que non se produzan outros episodios psicóticos no futuro. Un médico capacitado para tratar enfermidades mentais debe determinar cal medicamento debe usarse e a dose apropiada. A dose do medicamento é individual para cada paciente posto que a cantidade necesaria para reducir os síntomas sen producir efectos secundarios varía de persoa a persoa. A maioría das persoas con esquizofrenia melloran de xeito significativo cando son tratadas con medicamentos antipsicóticos. Así a todo, hai excepcións e os medicamentos non son efectivos para algúns pacientes. Doutra banda, algúns non necesitan ser medicados. É difícil predicir que paciente non vai responder aos medicamentos antipsicóticos, afortunadamente a maioría responden. A partir do ano 1990, lanzáronse unha serie de medicamentos antipsicóticos novos chamados medicamentos "antipsicóticos atípicos". O primeiro deles, '''clozapina''' (''Clozaril''®), demostrou ser máis eficaz cós outros antipsicóticos, aínda que ten a posibilidade de efectos secundarios graves, principalmente unha enfermidade chamada agranulocitose (perda dos glóbulos brancos que combaten as infeccións), que require análises de sangue cada unha ou dúas semanas para monitorear os glóbulos do paciente. Os novos medicamentos antipsicóticos, tales como '''risperidona''' (''Risperdal''®), '''olanzapina''' (''Zyprexa''®), '''ziprasidone''' (''Geodon''®) e '''aripiprazole''' (''Abilify''®), son máis seguros que os medicamentos antigos ou a '''clozapina''' e tamén se toleran máis doado. Así a todo, parece que non son tan efectivos como a '''clozapina'''. Actualmente están en desenvolvemento varios medicamentos antipsicóticos novos. Os medicamentos antipsicóticos xeralmente son moi eficaces no tratamento dalgúns síntomas da esquizofrenia, especialmente as alucinacións e os delirios. Tristemente, estes medicamentos posiblemente non axuden con outros síntomas, tales como a falta de motivación e de expresividade emocional. Máis aínda, os antipsicóticos antigos (chamados "neurolépticos"), por exemplo '''haloperidol''' (''Haldol''®) ou '''clorpromazina''' (''Thorazine''®), poden producir efectos secundarios como unha diminución da motivación e da expresividade emocional. Polo xeral, unha redución da dose, ou un cambio de medicamento, reducen estes efectos secundarios. As novas medicinas, entre elas '''olanzapina''' (''Zyprexa''®), '''quetiapina''' (''Seroquel''®), '''risperidona''' (''Risperdal''®), '''ziprasidone''' (''Geodon''®) e '''aripiprazole''' (''Abilify''®) parecen producir estes problemas con menos frecuencia ou intensidade. Cando os pacientes con esquizofrenia se deprimen, os outros síntomas, como a psicose, parecen empeorar. Estes síntomas ás veces melloran coa adición de medicamentos antidepresivos. Os pacientes e os seus familiares poden temer que os medicamentos antipsicóticos causen problemas. Os motivos de preocupación máis comúns son os efectos secundarios e a posibilidade de que estes medicamentos causen adición. Polo tanto é necesario salientar que os medicamentos antipsicóticos non producen euforia nin tampouco levan a que os pacientes se volvan aditos a eles. Outra crenza errónea sobre os medicamentos antipsicóticos é que estes son un xeito de "controlar a mente" ou unha "camisa de forza química". Os medicamentos antipsicóticos non fan que as persoas estean "noqueadas" ou perdan a súa vontade libre cando se usan en doses apropiadas, aínda que poidan ter un efecto sedante, o cal pode ser útil no inicio do tratamento, especialmente se o paciente está moi axitado. Así a todo, a súa utilidade principal é a capacidade de diminuír as alucinacións, a [axitación, a confusión e os delirios psicóticos. É por iso que os medicamentos antipsicóticos en última instancia axudan a que o paciente se relacione co mundo dun xeito máis racional. ==¿Durante canto tempo deben tomar medicamentos antipsicóticos as persoas que sofren de esquizofrenia?== Os medicamentos antipsicóticoss reducen o risco de futuros episodios psicóticos nos pacientes que se recuperaron dun episodio agudo. Así a todo, aínda con tratamento continuo, pacientes recuperados poden sufrir recaídas. Os índices de recaída son máis altos no grupo de enfermos que suspenderon os medicamentos. Pero aínda así, non é realista esperar que o tratamento continuo con medicamentos evite as recaídas, pero si que reduza a intensidade e frecuencia das mesmas. O tratamento de síntomas psicóticos graves xeralmente require doses máis altas cás usadas para o tratamento de mantemento. Se os síntomas reaparecen con doses baixas, un aumento temporal da dose pode evitar unha recaída total. É moi importante que as persoas con esquizofrenia traballen en equipo cos seus médicos e familiares para asegurar que se cumpra co plan de tratamento, dado que é máis probable que ocorran recaídas cando os medicamentos antipsicóticos se suspenden ou se toman de xeito irregular. Cumprir co tratamento refírese a seguir o plan tal como foi recomendado polo médico. Un bo cumprimento supón tomar os medicamentos receitados, nas doses adecuadas e ás horas indicadas tódolos días. Tamén cumprir co tratamento é ir ás citas na clínica e seguir coidadosamente tódolos aspectos recomendados. Todo isto moitas veces é difícil para o enfermo, pero pode facilitarse con axuda de certas estratexias. O bo cumprimento co tratamento pode levar a unha mellor calidade de vida. As persoas que sofren de esquizofrenia posiblemente non cumpran co tratamento por varias razóns. O paciente pode crer que non está doente e polo tanto negarse a tomar medicamentos. O seu pensamento pode estar tan desorganizado que se esquece de tomar as súas doses diarias. Familiares e amigos poden estar mal informados e aconsellar incorrectamente que suspenda o tratamento cando se sente mellor. O médico pode esquecerse de preguntar con que frecuencia toma os seus medicamentos, e pode negarse a cambiar a dose ou iniciar un tratamento novo cando o paciente o solicita. Algúns pacientes opinan que os efectos secundarios dos medicamentos son peores cá enfermidade. O abuso de substancias pode interferir coa eficacia do tratamento e pode levar a que o paciente deixe de tomar os medicamentos. O cumprimento vólvese aínda máis difícil cando a estes factores se lles engade un réxime de tratamento complicado. Afortunadamente hai varias estratexias que os pacientes, os médicos e as familias poden usar para asegurar un mellor cumprimento, e así evitar un empeoramento da enfermidade. Algúns medicamentos antipsicóticos, entre eles '''haloperidol''' (''Haldol''®), '''flufenazina''' (''Prolixin''®), '''perfenazina''' (''Trilafon''®) e outros, están dispoñibles en formas inxectables de acción prolongada, o que elimina a necesidade de tomar pastillas a diario. Unha meta importante de estudos actuais é desenvolver unha maior variedade de medicamentos antipsicóticos de acción prolongada. É de sumo interese que poidan administrarse por inxección os axentes máis novos, xa que teñen efectos secundarios máis leves. Apuntes nun calendario e o uso de caixas para pílulas (caixas con compartimentos para cada día da semana) serven para que os medicamentos se tomen correctamente. Outras estratexias son o uso de alarmas que soan para recordar ao paciente que debe tomar o medicamento, e a sincronizar a administración de medicamentos con eventos de rutina como as comidas. Estes procedementos simples serven para que o paciente cumpra co horario de tomar os medicamentos. Cando os familiares colaboran para que observen os horarios de administración dos medicamentos orais, mellórase o cumprimento. O médico pode monitorear se a toma de pílulas é un problema e traballar en equipo co paciente e os seus familiares para facilitar o cumprimento. É necesario motivar aos pacientes para que continúen tomando os seus medicamentos correctamente. Ademais destas estratexias, a educación do paciente e a familia sobre a esquizofrenia, os seus síntomas e os medicamentos son partes importantes do tratamento e favorecen o cumprimento do mesmo. <table border="0" cellpadding="3" align="right"> <tr><td>capítulo anterior:<td>[[Esquizofrenia/Que é?/Causa|Cal é a causa da esquizofrenia?]] <tr><td>capítulo seguinte:<td>[[Esquizofrenia/Tratamento/Incidencia e farmacoloxía|Incidencia e farmacoloxía]] </table> MediaWiki:Gotaccount 1615 sysop 4018 2005-12-11T23:24:34Z Lmbuga 18 Xa ten unha conta? $1. MediaWiki:Gotaccountlink 1616 sysop 3105 2005-12-02T02:16:49Z MediaWiki default Log in MediaWiki:Nologin 1617 sysop 4223 2005-12-12T01:40:14Z Xelo2004 21 Non está rexistrado? $1. MediaWiki:Nologinlink 1618 sysop 4224 2005-12-12T01:40:20Z Xelo2004 21 Cree unha conta MediaWiki:Signupend 1619 sysop 3119 2005-12-02T02:16:51Z MediaWiki default {{int:loginend}} MediaWiki:Wrongpasswordempty 1620 sysop 3427 2005-12-11T12:19:27Z Xelo2004 21 O contrasinal estaba en branco. Por favor volva a intentalo. MediaWiki:Edittools 1621 sysop 3144 2005-12-02T03:54:04Z MediaWiki default  Exercicios de léxico en lingua galega/Relaciona2 1622 4850 2006-01-01T17:35:55Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''1. Relaciona coa definición'''</caption> <tr><td>1.Barca coa proa e a popa chatas e o fondo plano<td>____paquebote <tr><td>2.Embarcación de pasaxeiros<td>____chalana <tr><td>3.barca coa proa bicuda e a popa chata<td>____dorna <tr><td>4.barca coa proa redonda, a popa chata e a quilla pronunciada<td>____gamela </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''2. Relaciona coa definición'''</caption> <tr><td>1.peitar<td>____Facer vibrar as cordas dun instrumento musical <tr><td>2.petar<td>____Pagar como tributo <tr><td>3.peteirar<td>____Dar golpes <tr><td>4.peitear<td>____Picar </table> <table border="2" cellpadding="6" align="left"> <caption>'''3. Relaciona coa definición'''</caption> <tr><td>1.citerior<td>____Situada na parte máis próxima <tr><td>2.inferior<td>____Situada na zona máis afastada <tr><td>3.ulterior<td>____colocada debaixo <tr><td>4.superior<td>____Situada por enriba </table> ==Solucións== 2, 3, 4 , 1 4, 1, 2, 3 1, 3, 2, 4 Image:43-Zooloxía 2 aves.jpg 1623 3160 2005-12-02T19:21:19Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:43-Zooloxía_2_aves.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:43-Zooloxía_2_aves.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 2 de decembro de 2005 (02-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:43-Zooloxía 2 aves 2.jpg 1624 3161 2005-12-02T19:21:45Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:43-Zooloxía_2_aves_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Migu == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:43-Zooloxía_2_aves_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 2 de decembro de 2005 (02-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/paxaros 1625 4837 2006-01-01T17:30:33Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:43-Zooloxía 2 aves.jpg|center|550px]] == Horizontais == 3. Ave americana das rubideiras (Ramphastos arieal), de peteiro arqueado case tan longo coma o corpo, ás curtas, cola longa, cabeza pequena e plumaxe negra, co pescozo e peito alaranxados. É domesticable /''tucán'' 5. Paxaro moi común, da familia dos frinxílidos (Passer domesticus), pequeno, de plumaxe parda con manchas negras e rubias. Sin. gorrión /''gorrión'' 6. Ave paseriforme dos frinxílidos (Carduelis chloris), de plumaxe verde con manchas amarelas. Adáptase á catividade. Sin. trigal /''verderón'' 10. Paxaro rubideiro da familia dos merópidos (Merops apiaster), de cor amarela, verde e vermella, insectívoro, que se alimenta principalmente de abellas. /''Abejaruco'' (Merops apiaster ) 11. Paxaro córvido, de plumaxe amarela e ás e cola negras; colga o seu nino das pólas horizontais das árbores. Sin. vichelocrego /''oropéndola'' 13. Ave dos córvidos (Pica pica), de cor branca polo ventre e negra no resto, co rabo longo /''urraca'' 17. Ave rapaz dos falcónidos (Accipiter nissus), de formas esveltas, patas e dedos longos e finos, e plumaxe gris azulada por riba, con bandas pardo-avermelladas no resto. Voa rápido e é depredador de pequenos paxaros /''gavilán'' 19. Ave de rapina diúrna (Falco tinnunculus) de cor canela con manchas negras, que adoita comer lagartos. Sin. peneireiro /cernícalo 21. Ave zancuda dos ardeidos, de pescozo e patas longas, peteiro aguzado e plumaxe branca e gris, que vive nas ribeiras (Egretta garzetta) /''garceta'', ''garza'' 22. Ave zancuda (Rallus acuaticus), de cor gris con manchas negras, que vive en terreos lamacentos e come insectos /''focha'' 24. Nome de diversas especies de aves coraciformes da familia alcínidos, de cores brillantes, azuis ou verdosas no lombo e esbrancuxadas na rexión ventral, co peteiro longo, aguzado, e as patas curtas; viven preto da auga e capturan presas acuáticas /''martín pescador'' 25. Paxaro de cor verdosa amarela (Serinus serinus) de canto moi característico /verdecillo 26. Ave marina do tamano dunha gaivota (Stercorarius skua), que ten a plumaxe negra polo lombo e branca no peito. Aliméntase dos restos e os excrementos que deixan outras aves /''págalo'' 27. Ave de rapina dos falcónidos, diúrna, boa voadora e cazadora, de cabeza pequena, peteiro forte, ganchudo e dentado, coa plumaxe de cor variable segundo a idade. Adestrado, empregouse moito en cetrería /''halcón'' 28. Paxaro de lombo gris, ventre esbrancuxado con manchas pardas e penuxes de cor avermellada (Turdus philomelos) /''zorzal'' 29. Ave paseriforme dos túrdidos (Lucinia megarhyncha), duns 16 cm de lonxitude, plumaxe de cor parda avermellada e gris claro no ventre, e canto moi melodioso. Sin. rousinol /''ruiseñor'' == Verticais == 1. Ave acuática da familia podicipítidos (Podiceps cristatus), de peteiro apuntado, pescozo ergueito, ás curtas, dedos con membrana lobulada e plumaxe suave. Sin. mergullón /''zampullín'' 2. Ave estrixiforme da familia estríxidos duns 20 cm, cabeza e ollos grandes, fronte chata, peteiro ganchudo e cola curta, de plumaxe parda agrisada. (Atnene noctua) (Otus scop) /''autillo'' 4. Ave rapaz nocturna (Tyto alba), de plumaxe moi suave, pico curto e curvo, ollos grandes e brillantes, que se alimenta de insectos e mamíferos roedores /''lechuza'' 5. Paxaro insectívoro da familia Picidae, de voo ondulado, que bate as ás a intervalos e fura as árbores co peteiro para face-lo nino. Ten o lombo negro con manchas brancas na plumaxe das ás, e a parte inferior da cola é vermella (Proides major) /''pico picapinos'' 7. Ave dos colúmbidos, de pequeno tamano, dorso avermellado e peito rosado, peteiro agudo e cola longa en abanico. Común en Espana, de onde emigra a África /''tórtola'' 8. Ave da orde das galináceas (Coturnix coturnix), de pequeno tamano, ás puntiagudas, cola curta e plumaxe parda. É semellante á perdiz, de carne moi apreciada, cría entre o centeo ou o trigo. Moi común desde principio do verán, emigra a África en outubro /''codorniz'' 9. Ave paseriforme dos frinxílidos (Carduelis carduelis), de pequeno tamano e plumaxe parda no lombo, con manchas vermellas, amarelas e negras na cabeza e as ás. Moi apreciada polo seu canto. Sin. pintasilgo /''jilguero'' 12. Ave columbiforme de plumaxe mesta, ás redondeadas e peteiro avultado na base /''paloma'' 14. Ave paseriforme da familia córvidos (Garrulus glandarius), con plumas eréctiles na fronte e cerviz, peteiro ancho na base, encorvado e aguzado no extremo, e plumaxe gris avermellada, con listas azuis e negras nas ás. /''arrendajo'' 15. Ave dos apódidos (Apus apus), de fasquía que lembra a andorina /''vencejo'' 16. Nome dado a varias aves paseriformes da familia páridas, insectívoras, de tamano semellante ó pardal. Ferreirolo abelleiro(Parus major) /carbonero común 18. Nome común a varias aves de pata alta (xén. Numenius), con peteiro cilíndrico, longo e curvo /''zarapito'' 20. Ave marítima pelicaniforme (Sula basana) case o dobre de grande cá gaivota común /''Alcatraz'' 23. Nome dado ó Buteu buteo, ó Milvus milvus e outras aves falconiformes da familia accipítridos, rapaces e diúrnas, de plumaxe marrón, lixeiramente xaspeada en vermello, e cola longa e afurcada /''Ratonero'' ==Pistas== abelleiro, cirrio, curuxa, falcón, ferreiriño, gabián, gaio, galiñola, garza, lagarteiro, mascato, mazarico, merdeiro, miñato, moucho, ouriolo, pardal, paspallás, pega, peto, picapeixe, pingüín, pomba, reiseñor, rula, somormullo, tordo, tucano, verderolo, xílgaro, xirín. ==Solucións== [[Image:43-Zooloxía 2 aves 2.jpg|center|500px]] User:Zigger 1626 3186 2005-12-03T16:11:57Z Zigger 26 en [[wikipedia:User:Zigger]] User talk:Zigger 1627 3187 2005-12-03T16:12:21Z Zigger 26 en [[wikipedia:User talk:Zigger]] Novela/A Temporalidade 1629 5002 2006-01-10T23:56:46Z Lmbuga 18 recolocar {{Template:Novela}} A '''narración''' é unha arte temporal, organízase mediante unha sucesión de liñas ou páxinas que ocupan un espazo físico. Nesta sucesión lingüística implícanse dúas temporalidades xerais: o tempo histórico ou exterior (tempo real ó que se refire a narración, ou '''tempo da historia''') e o tempo interior ou textual (tempo do relato ou '''tempo do discurso'''). A categoría de tempo do verbo é a forma máis importante de expresa-a temporalidade. Existe unha distinción fundamental entre dous grupos de tempos: por unha banda o presente, o perfecto e o futuro; pola outra, o imperfecto e o condicional. Benveniste chama ós primeiros tempo da narración (para nós, do discurso ou do relato), ós demais, tempos da historia. Pode acontecer que os dous tempos sigan unha mesma dirección, cando os acontecementos se suceden da mesma maneira que se suceden as frases. Esta analoxía é bastante rara, e normalmente se rompe de dúas formas: :*Por '''inversións''': Hai acontecementos relatados antes que outros, que así a todo son anteriores a aqueles. ('''Analepse''' ou '''Prolepse''') As inversións poden ser exteriores (se se cumpren fóra do marco temporal do relato base), internas (dentro do relato base) e mixtas :*Por '''historias encaixadas''': Unha historia se interrompe para comezar unha segunda que, en ocasións, pode interromperse por unha terceira,... As roturas do paralelismo crean no lector un efecto de suspensión. Interesante é tamén observa-la distancia que pode haber entre as dous tempos. Segundo Todorov, os textos en que máis afastadas poden estar é nos mitos, lendas, etc. Aqueles en que máis próximas implican que o relato sexa o monólogo do heroe en versión taquigráfica. Entre estas dúas posibilidades existen numerosos casos intermedios, por exemplo, cando o narrador aprecia o tempo que pasou entre os feitos e o momento en que el os evoca. Por outra banda, falaremos de :*PROCEDEMENTOS DE ACELERACIÓN ::*Elusión ou '''elipse''': cando no tempo do discurso se omita algún período -ás veces anos- do tempo da historia. ::::*'''Explícita''': conta con signos no texto, dous puntos, espacios en branco entre parágrafos, liñas,... ::::*'''Implícita''': Non existe ningún indicio textual. ::*'''Resumo''' ou sumario: cando a unha unidade do tempo da historia lle corresponda unha unidade inferior no tempo do discurso. :*PROCEDEMENTOS DE DESACELERACIÓN ::*'''Análise''': cando o tempo da historia é inferior ó tempo do discurso. ::*'''Digresión''' ou pausa: ::::*'''Reflexiva''', cando a unha unidade do tempo do discurso non corresponda ningunha unidade do tempo histórico debido a unha reflexión. ::::*'''Descritiva''': cando unha unidade do tempo do discurso non corresponda ningunha unidade do tempo histórico debido a unha descrición. ::*Estilo directo ou '''escena''': cando a unha unidade do tempo da historia lle corresponda unha unidade idéntica do tempo do discurso poderase falar de (os diálogos, o monólogo). Finalmente Genette expresa un terceiro aspecto relativo ó tratamento do tempo no relato, a frecuencia. A frecuencia refírese ó número de veces en que un acontecemento da historia é mencionado no relato. Caben tres posibilidades: :*'''Relato singulativo''': Cando hai un pleno axuste entre a historia e o relato en canto ó número de veces que se produce ou repite os feitos. :*'''Relato iterativo''': Cando se menciona no relato unha soa vez acontecementos que se produciron na historia varias veces. :*'''Relato repetitivo''': Reprodúcese un número de veces no relato un acontecemento ocorrido unha soa vez na historia. {{Template:Novela}} Novela/O espazo 1630 3242 2005-12-05T21:31:06Z Lmbuga 18 <div>''Capítulo anterior: [[Novela/Personaxes|Personaxes]]''</div> <div>''Capítulo seguinte: [[Novela/As formas do épico|As formas do épico]]''</div> Outro dos elementos constitutivos da narración é o lugar en que se desenvolve a acción e a actuación dos personaxes. Ese contorno axuda de forma decisiva a obter verosimilitude creando un fondo de autenticidade. Fronte ó tempo -en certa medida unidade abstracta e aleatoria- o espazo destaca polos seus perfís concretos e pola súa capacidade de sistematizar de maneira fixa e estable as accións narrativas. O espazo narrativo pode presentar varias funcións: #As referencias espaciais (conectores) contribúen a crear efecto de realidade e polo tanto de verosimilitude. #O espazo é un factor de coherencia e cohesión textual e incluso chega a ser un factor decisivo na organización do material. #Ás veces o espazo ten unha función simbolizadora e explicativa respecto da psicoloxía ou conduta do personaxe, particularmente en correntes como o romanticismo, realismo e expresionismo: o espazo reflicte, aclara ou xustifica o estado anímico do personaxe. No plano do discurso o espazo configura a realidade textual posibilitando varios modelos organizativos: :*Unidade espacial: un único ámbito espacial vaise mostrando progresivamente. :*Dualidade espacial: un personaxe existe e enfróntase a dous mundos opostos. :*Percorrido espacial: diversos cambios de espazo no deambular dun personaxe. Un camiñar que pode ser odiseico. *Disolución do espazo: obras nas que o espazo e o tempo se dilúen na nada. No plano da historia o espazo introdúcese no desenvolvemento argumental modificando, axudando na resolución de accións, en verdadeira competencia cos personaxes, podendo chegar a personificarse No plano da narración o espazo implica a visión estilística do autor á hora de situar as accións. Novela/Bibliografía 1631 5005 2006-01-10T23:58:28Z Lmbuga 18 + template {{Template:Novela}} ====(Especialmente recomendados en negriña)==== AGUIAR E SILVA, V. M.: Teoría de la Literatura. Madrid. Gredos ALSINA, J.: Problemas y métodos de la Literatura. Espasa Universitaria, Madrid 1984 AMORÓS, ANDRÉS: Introducción a la novela contemporánea. Cátedra. 1989 ÁLVAREZ, MIRIAM: Tipos de escrito I: Narración e descrición. Arco/l. 1993 AULLÓN DE HARO, P.: Introducción a la crítica literaria actual. Madrid. Playor. 1983 BAJTIN, M: Esthétique et théorie du roman, París, Gallimard. 1978 BAL, MIEKE: Teoría de la narrativa. Cátedra. 1990 '''BARÁ TORRES & LOURENZO GONZÁLEZ: A narración. Xerais. 1996''' BARRERO GOYANES: ¿Qué es la novela? ¿Que es el cuento? Ed. Universidad de Murcia. 1993 DUCROT & TODOROV: Diccionario enciclopédico de las ciencias del lenguaje. Siglo XXI. 1974 FOSTER, E: M. Aspectos de la novela, Xalapa, Universidade Veracruzana. 1961 GARCÍA BERRIO, A. & HUERTA CALVO J. R.: Los Géneros Literarios: Sistema e Historia (una introducción). Madrid. Cathedra. 1992 GENETTE, G.: Figures III. Senil, París 1972 GENETTE, G.: Nouveau discours du récit. Seuil, París 1972 GÓMEZ REDONDO: El lenguaje literario. Teoría y Práctica Ed. EDAF. Madrid, 1994. GREIMAS, A. J.: Semántica estructural. Gredos. 1971 JARA E OUTROS: Diccionario de términos e ismos literarios Ed. Porrua. Madrid 1997 KAYSER, W.: Interpretación y análisis de la Obra literaria. Madrid. Gredos. 1961 JUANATEY, L.: Aproximación a los textos narrativos en el aula. Ed. Arco Libros. Madrid, 1996. LINVELT, j.: Essai de tipologie narrative. Le point de vue théme es analyse. Corti, París 1981 LAPESA, R.: Introducción a los géneros literarios. Ed. Anaya. Salamanca. 1986 LÁZARO CARRETER, F.: “Sobre el género literario” en Estudios de poética. Madrid. Taururus. 1986 LOPEZ CASANOVA E OUTROS: Poesía y Novela (Teoría, Método de análisis y právtica textual) Ed. Bello. Valencia 1992. LUCKÁCS, G.: Teoría de la novela, Barcelona, Edhasa. 1971 MARCHESE & FORRADELLAS: Diccionario de retórica, crítica y terminología literaria. Ariel. 1989 POUILLON: Temps et roman, París, Gallimard. 1946 POZUELO, José María: Teoría del lenguaje literario. Cátedra, Madrid 1988 REYES, G.: Polifonía textual. La citación en el relato literario. Gredos, Madrid 1984 RODRÍGUEZ, Julián: Antología de literatura universal comparada. Universidad de Murcia, Murcia 1991 ROJAS, Mario: “Tipología del discurso del personaje en el texto narrativo” en Dispositivo (Estudios), vols V-VI, núms 15-16, pp 19-55 SPANG, CUT: Géneros literarios Ed. Síntesis. Madrid, 1993. AGUIAR E SILVA, V. M.: Teoría de la Literatura. Madrid. Gredos ALSINA, J.: Problemas y métodos de la Literatura. Espasa Universitaria, Madrid 1984 AMORÓS, ANDRÉS: Introducción a la novela contemporánea. Cátedra. 1989 ÁLVAREZ, MIRIAM: Tipos de escrito I: Narración e descrición. Arco/l. 1993 AULLÓN DE HARO, P.: Introducción a la crítica literaria actual. Madrid. Playor. 1983 BAJTIN, M: Esthétique et théorie du roman, París, Gallimard. 1978 BAL, MIEKE: Teoría de la narrativa. Cátedra. 1990 BARÁ TORRES & LOURENZO GONZÁLEZ: A narración. Xerais. 1996 BARRERO GOYANES: ¿Qué es la novela? ¿Que es el cuento? Ed. Universidad de Murcia. 1993 DUCROT & TODOROV: Diccionario enciclopédico de las ciencias del lenguaje. Siglo XXI. 1974 FOSTER, E: M. Aspectos de la novela, Xalapa, Universidade Veracruzana. 1961 GARCÍA BERRIO, A. & HUERTA CALVO J. R.: Los Géneros Literarios: Sistema e Historia (una introducción). Madrid. Cathedra. 1992 GENETTE, G.: Figures III. Senil, París 1972 GENETTE, G.: Nouveau discours du récit. Seuil, París 1972 GÓMEZ REDONDO: El lenguaje literario. Teoría y Práctica Ed. EDAF. Madrid, 1994. GREIMAS, A. J.: Semántica estructural. Gredos. 1971 JARA E OUTROS: Diccionario de términos e ismos literarios Ed. Porrua. Madrid 1997 KAYSER, W.: Interpretación y análisis de la Obra literaria. Madrid. Gredos. 1961 JUANATEY, L.: Aproximación a los textos narrativos en el aula. Ed. Arco Libros. Madrid, 1996. LINVELT, j.: Essai de tipologie narrative. Le point de vue théme es analyse. Corti, París 1981 LAPESA, R.: Introducción a los géneros literarios. Ed. Anaya. Salamanca. 1986 LÁZARO CARRETER, F.: “Sobre el género literario” en Estudios de poética. Madrid. Taururus. 1986 LOPEZ CASANOVA E OUTROS: Poesía y Novela (Teoría, Método de análisis y právtica textual) Ed. Bello. Valencia 1992. LUCKÁCS, G.: Teoría de la novela, Barcelona, Edhasa. 1971 MARCHESE & FORRADELLAS: Diccionario de retórica, crítica y terminología literaria. Ariel. 1989 POUILLON: Temps et roman, París, Gallimard. 1946 POZUELO, José María: Teoría del lenguaje literario. Cátedra, Madrid 1988 REYES, G.: Polifonía textual. La citación en el relato literario. Gredos, Madrid 1984 RODRÍGUEZ, Julián: Antología de literatura universal comparada. Universidad de Murcia, Murcia 1991 ROJAS, Mario: “Tipología del discurso del personaje en el texto narrativo” en Dispositivo (Estudios), vols V-VI, núms 15-16, pp 19-55 SPANG, CUT: Géneros literarios Ed. Síntesis. Madrid, 1993. TODOROV: Poética. Losada, Buenos Aires 1973 '''VILLANUEVA, DARÍO: Estructura y tiempo narrativo en la novela. Biblioteca filológica. Ed. Bello. 1977''' WELLEK, RENÉ & WARREN, AUSTIN: Teoría literaria. Gredos. 1966VILLANUEVA, DARÍO: Estructura y tiempo narrativo en la novela. Biblioteca filológica. Ed. Bello. 1977 WELLEK, RENÉ & WARREN, AUSTIN: Teoría literaria. Gredos. 1966 {{Template:Novela}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados 1634 5678 2006-06-06T06:52:15Z Lmbuga 18 {{Template:Ex léxico lg}} # Sobre temas variados ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/fútbol|Fútbol]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Insultos|Insultos]] # Sobre ciencias naturais e sociais ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Accidentes xeográficos|Accidentes xeográficos]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Agro|O agro]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Animais mariños|Animais mariños]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Aparellos agrícolas|Aparellos agrícolas]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Arte|A arte]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Auga|A auga]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/A visión|A visión]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Construccións agrarias|Construccións agrarias]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Fenómenos atmosféricos|Fenómenos atmosféricos]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/paxaros|Paxaros]] ## [[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Zooloxía|Zooloxía]] # Sobre Literatura galega Image:Encrucillado fenómenos atmosféricos.jpg 1635 3258 2005-12-07T21:23:55Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_fenómenos_atmosféricos.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Auth == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_fenómenos_atmosféricos.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 2 de decembro de 2005 (02-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado fenómenos atmosféricos 2.jpg 1636 3259 2005-12-07T21:24:44Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_fenómenos_atmosféricos_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Au == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_fenómenos_atmosféricos_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 2 de decembro de 2005 (02-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Fenómenos atmosféricos 1637 4838 2006-01-01T17:31:01Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado fenómenos atmosféricos.jpg|center|500px]] == Horizontais == 1. Cualíficase así ó ceo cando deixa de haber nubes. 5. Chuvia miudiña. 9. Vento que, xirando en círculo e enorme velocidade, arrasa ó seu paso. 10. Precipitación con cristaliños estrelados de xeo. 11. Chuvia intensa. 12. Chuvia con vento moi frío. 14. Vento que provén do mar. 16. Condensación do vapor de auga da atmosfera. Néboa. 18. Precipitación de auga conxelada en forma de grans. 22. Sensación de frío. 23. Dise do ceo cuberto de nubes escuras. 25. Dise do ceo cando ten nubes. 26. Acción e efecto de chover. 27. Cada unha das ondas que se forman na superficie do mar. 28. Conxelación nas superficies á intemperie de pingas de auga. 29. Vento que sopra de terra. 30. Condensación do vapor de auga da atmosfera. Brétema. == Verticais == 1. Corisco, vento xeado do norte. 2. Chover con moita intensidade. 3. Cada un dos anacos de neve que caen. 4. Golpe pouco duradeiro de chuvia. 6. Resplandor producido por un raio. 7. Golpe pouco duradeiro de chuvia moi intensa. 8. Néboa baixa prexudicial para o campo. 10. Vento que provén do nordeste. 13. Trebón con vento frío. 14. Movemento axitado do mar sen haber borrasca. 15. Pingas de auga que se forman sobre as plantas pola noite. 17. Vento apracible e agradable. 19. Chover intensamente. 20. Vento suave costeiro. 21. Aire especialmente frío. 24. Se baixan moito as temperaturas, capa de xeo na superficie da auga. ==Pistas== airexa, anubado, arroiar, ballón, brétema, brisa, chuvasco, chuvia, chuvisca, Corisco, diluviar, escampado, escarabana, folerpa, friaxe, furacán, lazo, lóstrego, mareiro, marusía, mera, néboa, neve, nordés, orballo, poalla, sarabia, terral, toldado, treboada, vaga, viruxe, xeada, xistra ==Solución== [[Image:Encrucillado fenómenos atmosféricos 2.jpg|center|500px]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega 1638 5334 2006-02-14T23:37:43Z Lmbuga 18 Engado 1 páxina {{Template:Ex morfosintaxe lg}} {{Template:Cursogalego}} #[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo|O substantivo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo|O adxectivo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/artigo|O artigo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|O persoal]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo|O demostrativo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/posesivo|O posesivo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/indefinido|O indefinido]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/relativo|O relativo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral|O numeral]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adverbio|O adverbio]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo|O verbo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición|A preposición]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/conxunción|A conxunción]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/Construcións comparativas|Construcións comparativas]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/interxección|A interxección]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo 1639 5538 2006-02-27T21:18:11Z 83.165.98.117 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo|O verbo no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 1|Os verbos regulares (encrucillado)]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 2|Os verbos con alternancia vocálica i/e (encrucillado)]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 3|Os verbos con alternancia vocálica u/o (encrucillado)]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos irregulares 1|Os verbos irregulares (encrucillado)]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/participio 1|Os participios irregulares (encrucillado)]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/Perífrases|Perífrases verbais]] Image:Encrucillado Participios irregulares.jpg 1640 3265 2005-12-07T22:52:32Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Participios_irregulares.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Autho == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Participios_irregulares.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado Participios irregulares 2.jpg 1641 3266 2005-12-07T22:53:14Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Participios_irregulares_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Aut == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Participios_irregulares_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/participio 1 1642 5637 2006-04-24T14:00:07Z Lmbuga 18 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/O participio|O participio no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/participio 2|Encrucillado]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/participio 3|Sopa de letras]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición 1643 4829 2006-01-01T16:31:39Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex morfosintaxe lg}} #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición/encrucillado|Encrucillado con preposicións]] Image:Encrucillado Preposición 2.jpg 1644 3269 2005-12-07T23:01:15Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Preposición_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Lui == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Preposición_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado Preposición.jpg 1645 3270 2005-12-07T23:01:40Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Preposición.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Preposición.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición/encrucillado 1646 4830 2006-01-01T16:31:56Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex morfosintaxe lg}} [[Image:Encrucillado Preposición.jpg|center|500px]] ==Horizontais== 1. Denota oposición e contrariedade. 3. Forma apocopada de desde. 6. Consonte, desde o punto de vista de. Conforme. 7. Baixo, debaixo de. 11. Encima de. 13. En compañía de. 14. Despois de, a continuación de; tanto aplicado ó espacio coma ó tempo. 16. A excepción de, fóra de, agás. 17. Diante de, na presencia de. 18. Expresa a situación, a localización de algo: Está ____ Vigo. 19. Presenta o instrumento con que se realiza unha acción. 20. A pesar de. ==Verticais== 1. Segundo. Conforme. 2. A excepción de, fóra de, sacando. 3. Mentres ocorre ou transcorre. 4. Por medio de, a través de. 5. De aquí a, desde agora a. 8. Expresa proximidade no espazo. 9. Achega o tempo ou o lugar en que comeza a acción verbal. 10. Expresa finalidade. 12. Ó lado de, cerca de. 15. Denota carencia. ==Pistas== agás, bardante, canda, con, Consonte, contra, deica, des, desde, durante, en, malia, mediante, onda, para, perante, por, segundo, sen, so, sobre, tras, xunta ==Solución== [[Image:Encrucillado Preposición 2.jpg|center|500px]] Image:Encrucillado Verbos irregulares.jpg 1647 3272 2005-12-07T23:11:58Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_irregulares.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_irregulares.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado Verbos irregulares 2.jpg 1648 3274 2005-12-07T23:12:40Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_irregulares_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos irregulares 1 1649 5670 2006-05-25T17:47:49Z Lmbuga 18 ccorrixo erros {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos Irregulares|Paradigma dos verbos Irregulares no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} ==Encrucillado== [[Image:Encrucillado Verbos irregulares.jpg|center|500px]] ==Horizontais== 1. Ter. P3 do pretérito de indicativo. 3. Caber. P1 do presente de indicativo. 10. Dicir. P6 do presente de subxuntivo. 11. Caber. P3 do pretérito de indicativo. 12. Haber. P4 do presente de subxuntivo. 13. Pór. P3 futuro de indicativo. 15. Querer. P1 do presente de iondicativo. 17. Poder. P3 do pospretérito. 18. Parir. P1 do presente de indicativo. 23. Estar. P1 do pretérito de indicativo. 24. Traer. P4 do presente de subxuntivo. 25. Estar. P1 do presente de subxuntivo. 27. Vir. P4 Copretérito de Indicativo. 28. Estar. P5 do imperativo. 33. Pracer. P3 do antepretérito. 34. Pór. P1 do pretérito de subxuntivo. 35. Dicir. P6 do presente de indicativo. 36. Pór. P4 presente indicativo. 37. Dar. P2 do pretérito de indicativo. 38. Dar. P5 do presente de indicativo. 39. Ir. P4 do copretérito. 42. Traer. P2 pretérito indicativo. 44. Valer. P1 presente de indicativo. 45. Estar. P1 do antepretérito de indicativo. 47. Ser. P2 do presente indicativo. 48. Poder. P1 do presente de indicativo. 49. Ser. P5 do pretérito de indicativo. 55. Saber. P1 do presente de indicativo. 56. Querer. P1 do futuro de indicativo. 57. Dicir. P6 do pospretérito de indicativo. 58. Ver. P1 presente subxuntivo. 60. Parir. P1 do presente de subxuntivo. 63. Saber. P2 do pospretérito. 64. Ter. P6 do presente subxuntivo. 65. Saber. P1 do pretérito de indicativo. 66. Poder. P6 do pretérito de subxuntivo. 68. Vir. P3 presente subxuntivo. 69. Haber. P4 presente de indicativo. 70. Ser. P2 do pretérito indicativo. 72. Saber. P3 do futuro de indicativo. 73. Ser. P2 do presente subxuntivo. 74. Traer. P1 do pospretérito. ==Verticais== 2. Ir. P3 do presente de subxuntivo. 3. Caber. P3 do pretérito de subxuntivo. 4. Ir. P4 do presente de indicativo. 5. Facer. P1 do presente de Indicativo. 6. Vir. P3 pretérito Indicativo. 7. Pracer. P3 do pretérito indicativo. 8. Ver. P4 copretérito indicativo. 9. Ver. P4 pretérito subxuntivo. 11. Caber. P1 do presente de subxuntivo. 12. Haber. P3 do pretérito de subxuntivo. 13. Pór. P3 do presente de subxuntivo. 14. Parir. P2 do presente de indicativo. 16. Ter. P4 do copretérito de indicativo. 18. Poder. P1 do presente de subxuntivo. 19. Ver. P3 pretérito indicativo. 20. Dar. P3 do pretérito de indicativo. 21. Facer. P6 do presente de indicativo. 22. Ser. P5 do pretérito de subxuntivo. 24. Traer. P4 presente de subxuntivo. 26. Dicir. P6 do pretérito de indicativo. 29. Dar. P5 do pretérito de indicativo. 30. Querer. P5 do pretérito de indicativo. 31. Pór. P4 do copretérito. 32. Facer. P1 do pretérito de indicativo. 33. Poder. P2 do pretérito indicativo. 40. Pór. P5 do pospretérito. 41. Pracer. P1 do presente de indicativo. 43. Estar. P1 do presente de indicativo. 46. Pór. P6 do presente indicativo. 50. Saber. P6 do presente de subxuntivo. 51. Vir. P1 antepretérito. 52. Dar. P5 do presente de subxuntivo. 53. Dar. P5 do pretérito de subxuntivo. 54. Traer. P2 do imperativo. 55. Ser. P2 do impertaivo. 56. Querer. P6 do pretérito de subxuntivo. 57. Dicir. P6 do copretérito de indicativo. 58. Valer. P3 pretérito indicativo. 59. Haber. P1 do pretérito de indicativo. 61. Ter. P6 do antepretérito. 62. Facer. P2 do pospretérito. 63. Saber. P3 do antepretérito. 67. Ir. P4 do imperativo. 71. Haber. P1 presente de indicativo. ==As cuestións empregando a terminoloxía tradicional== ===Horizontais=== 1. Ter. P3 do perfecto. 3. Caber. P1 do presente de indicativo. 10. Dicir. P6 do presente de subxuntivo. 11. Caber. P3 do perfecto. 12. Haber. P4 do presente de subxuntivo. 13. Pór. P3 futuro de indicativo. 15. Querer. P1 do presente de indicativo. 17. Poder. P3 do condicional. 18. Parir. P1 do presente de indicativo. 23. Estar. P1 do perfecto. 24. Traer. P4 do presente de subxuntivo. 25. Estar. P1 do presente de subxuntivo. 27. Vir. P4 do imperfecto de indicativo. 28. Estar. P5 do imperativo. 33. Pracer. P3 do pluscuamperfecto. 34. Pór. P1 do imperfecto de subxuntivo. 35. Dicir. P6 do presente de indicativo. 36. Pór. P4 presente indicativo. 37. Dar. P2 do perfecto. 38. Dar. P5 do presente de indicativo. 39. Ir. P4 do imperfecto de indicativo. 42. Traer. P2 perfecto. 44. Valer. P1 presente de indicativo. 45. Estar. P1 do pluscuamperfecto. 47. Ser. P2 do presente indicativo. 48. Poder. P1 do presente de indicativo. 49. Ser. P5 do perfecto. 55. Saber. P1 do presente de indicativo. 56. Querer. P1 do futuro de indicativo. 57. Dicir. P6 do condicional. 58. Ver. P1 presente subxuntivo. 60. Parir. P1 do presente de subxuntivo. 63. Saber. P2 do condicional. 64. Ter. P6 do presente subxuntivo. 65. Saber. P1 do perfecto. 66. Poder. P6 do imperfecto de subxuntivo. 68. Vir. P3 presente subxuntivo. 69. Haber. P4 presente de indicativo. 70. Ser. P2 do perfecto. 72. Saber. P3 do futuro de indicativo. 73. Ser. P2 do presente subxuntivo. 74. Traer. P1 do condicional. ===Verticais=== 2. Ir. P3 do presente de subxuntivo. 3. Caber. P3 do imperfecto de subxuntivo. 4. Ir. P4 do presente de indicativo. 5. Facer. P1 do presente de Indicativo. 6. Vir. P3 perfecto. 7. Pracer. P3 do perfecto. 8. Ver. P4 imperfecto de indicativo. 9. Ver. P4 imperfecto de subxuntivo. 11. Caber. P1 do presente de subxuntivo. 12. Haber. P3 do imperfecto de subxuntivo. 13. Pór. P3 do presente de subxuntivo. 14. Parir. P2 do presente de indicativo. 16. Ter. P4 do imperfecto de indicativo. 18. Poder. P1 do presente de subxuntivo. 19. Ver. P3 perfecto. 20. Dar. P3 do perfecto. 21. Facer. P6 do presente de indicativo. 22. Ser. P5 do imperfecto de subxuntivo. 24. Traer. P4 presente de subxuntivo. 26. Dicir. P6 do perfecto. 29. Dar. P5 do perfecto. 30. Querer. P5 do perfecto. 31. Pór. P4 do imperfecto de indicativo. 32. Facer. P1 do perfecto. 33. Poder. P2 do perfecto. 40. Pór. P5 do condicional. 41. Pracer. P1 do presente de indicativo. 43. Estar. P1 do presente de indicativo. 46. Pór. P6 do presente indicativo. 50. Saber. P6 do presente de subxuntivo. 51. Vir. P1 pluscuamperfecto. 52. Dar. P5 do presente de subxuntivo. 53. Dar. P5 do imperfecto de subxuntivo. 54. Traer. P2 do imperativo. 55. Ser. P2 do imperativo. 56. Querer. P6 do imperfecto de subxuntivo. 57. Dicir. P6 do imperfecto de indicativo. 58. Valer. P3 perfecto. 59. Haber. P1 do perfecto. 61. Ter. P6 do pluscuamperfecto. 62. Facer. P2 do condicional. 63. Saber. P3 do pluscuamperfecto. 67. Ir. P4 do imperativo. 71. Haber. P1 presente de indicativo. ==Pistas== caiba, caibo, coubese, coubo, dades, deades, deches, desedes, destes, deu, dicían, digan, din, dirían, dixeron, es, estade, estea, estiven, estivera, estou, fago, fan, farías, fixen, fósedes, fostes, fuches, habemos, haxamos, hei, houben, houbese, iamos, imos, paira, pairo, pares, podería, podo, poida, pomos, pon, poña, porá, poriades, prazo, prougo, prouguera, puideches, puidesen, puñamos, puxese, quererei, quero, quixesen, quixestes, saberá, saberías, saiban, se, sei, sexas, souben, soubera, teñan, tiñamos, tiveran, tivo, trae, traería, traïamos, traiamos, trouxeches, vaia, valeu, vallo, vamos, veña, veu, vexa, viamos, viñamos, viñera, vísemos, viu. ==Solucións== [[Image:Encrucillado Verbos irregulares 2.jpg|center|500px]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos Irregulares|Paradigma dos verbos Irregulares no Curso de lingua galega]] Image:Encrucillado Verbos regulares 2.jpg 1650 3276 2005-12-07T23:19:15Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_regulares_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_regulares_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado Verbos regulares.jpg 1651 3277 2005-12-07T23:19:37Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_regulares.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': L == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_regulares.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 2 1652 5539 2006-03-01T08:24:56Z Lmbuga 18 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares con alternancia vocálica|Verbos regulares con alternancia vocálica no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} [[Image:Encrucillado_Verbos_regulares.jpg|center|600px]] ==Horizontais== 3. Conseguir. P3 presente de indicativo. 4. Servir. P2 Imperativo. 6. Advertir. P3 presente de indicativo. 8. Sentir. P3 presente de indicativo. 10. Proseguir. P3 presente de indicativo. 11. Desmentir. P6 presente de indicativo. 12. Conseguir. P2 Imperativo. 14. Espelir. P2 presente de indicativo. 18. Revestir. P6 presente de indicativo. 20. transgredir. P3 presente de indicativo. 22. Asentir. P3 presente de indicativo. 23. conferir. P3 presente de indicativo. 24. ferir. P3 presente de indicativo. 27. Perseguir. P3 presente de indicativo. 29. Sentir. P6 presente de indicativo. 30. Malferir. P6 presente de indicativo. 31. Ferir. P2 presente de indicativo. 32. Adherir. P2 presente de indicativo. 33. Suxerir. P6 presente de indicativo. 34. Mentir. P3 presente de indicativo. 35. Mentir. P2 presente de indicativo. 36. Diferir. P2 presente de indicativo. ==Verticais== 1. Ferir. P2 Imperativo. 2. Resentir. P3 presente de indicativo. 3. Consentir. P3 presente de indicativo. 5. Espir. P3 presente de indicativo. 7. Dixerir. P2 presente de indicativo. 9. Reflectir. P6 presente de indicativo. 10. Proferir. P6 presente de indicativo. 13. Servir. P3 presente de indicativo. 15. Conseguir P2 presente de indicativo. 16. Inxerir. P6 presente de indicativo. 17. Mentir. P2 Imperativo. 19. Sentir. P2 presente de indicativo. 21. Seguir. P2 presente de indicativo. 22. Asentir. P2 Imperativo. 25. Servir. P6 presente de indicativo. 26. Competir. P3 presente de indicativo. 28. Referir. P2 presente de indicativo. 29. Servir. P2 presente de indicativo. ==Pistas== adhires, advirte, asente, asinte, compite, confire, consegue, consegues, consente, consigue, desmenten, difires, divirte, dixires, espiles, fere, feres, fire, inxiren, ispe, malferen, mente, menten, mentes, minte, persegue, profiren, prosegue, refires, reflicten, resente, revisten, segue, seguen, segues, sente, senten, sentes, serve, serven, serves, sirve, suxiren, transgride ==Solucións== [[Image:Encrucillado_Verbos_regulares_2.jpg|center|600px]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares con alternancia vocálica|Verbos regulares con alternancia vocálica no Curso de lingua galega]] Image:Encrucillado Verbos alternancia.jpg 1653 3280 2005-12-07T23:29:10Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_alternancia.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_alternancia.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado Verbos alternancia 2.jpg 1654 3281 2005-12-07T23:29:33Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_alternancia_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'' == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Verbos_alternancia_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 3 1655 5540 2006-03-01T08:26:06Z Lmbuga 18 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares con alternancia vocálica|Verbos regulares con alternancia vocálica no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} [[Image:Encrucillado Verbos alternancia.jpg|center|600px]] ==Horizontais== 1. Unir. P2 Presente de indicativo. 2. Fuxir. P6 presente de Indicativo. 4. Sacudir. P2 impertaivo. 5. Ulir. P1 do presente de indicativo. 6. Asumir. P2 Presente de indicativo. 7. xurdir. P3 presente de Indicativo. 8. Acudir. P2 impertaivo. 9. Encubrir. P3 presente de Indicativo. 11. Pulir. P2 presente de Indicativo. 13. Subir. P2 presente de Indicativo. 15. Xurdir. P6 presente de Indicativo. 17. Ulir. P2 presente de Indicativo. 18. Deslucir. P2 presente de Indicativo. 21. Cuspir. P6 presente de Indicativo. 24. Tremelucir. P3 presente de Indicativo. 26. Durmir. P2 impertaivo. 27. Seducir. P6 Presente de indicativo. 28. Esculpir. P6 Presente de indicativo. 31. Tusir. P2 impertaivo. 34. Nutrir. P3 Presente de indicativo. 36. Engulir. P2 presente de Indicativo. 37. Urdir. P3 presente de Indicativo. 38. Xunguir. P6 presente de Indicativo. 39. Curtir. P6 Presente de indicativo. 40. Acudir. P3 presente de Indicativo. 41. Ulir. P6 presente de Indicativo. 42. Esculpir. P3 Presente de indicativo. 43. Cuspir. P2 impertaivo. ==Verticais== 1. Urxir. P2 Presente de indicativo. 2. Fuxir. P2 presente de Indicativo. 3. Sacudir. P6 presente de Indicativo. 4. Sacudir. P2 presente de Indicativo. 10. Consumir. P2 presente de Indicativo. 12. Cubrir. P2 presente de Indicativo. 14. Sumir. P3 presente de Indicativo. 16. Cuspir. P2 presente de Indicativo. 18. Destruír. P2 Presente de indicativo. 19. Durmir. P2 presente de Indicativo. 20. Lucir. P6 presente de Indicativo. 22. Sufrir. P3 presente de Indicativo. 23. Gruñir. P6 Presente de indicativo. 25. Reducir. P6 Presente de indicativo. 26. Diminuír. P3 Presente de indicativo. 29. Conducir. P3 Presente de indicativo. 30. Presumir. P3 Presente de indicativo. 32. Xunguir. P2 presente de Indicativo. 33. Bulir. P3 presente de Indicativo. 35. Ruxir. P3 presente de Indicativo. ==Pistas== acode, acude, asumes, bole, cobres, conduce, consomes, cospen, cospes, curten, cuspe, desloces, destrúes, diminúe, dormes, durme, encobre, engoles, esculpe, esculpen, foxen, foxes, foxes, gruñen, locen, nutre, olen, oles, orde, poles, presume, reducen, roxe, sacode, sacoden, sacude, seducen, sobes, sofre, some, tremeloce, tuse, ulo, unes, urxes, xonguen, xongues, xorde, xorden ==Solucións== [[Image:Encrucillado Verbos alternancia 2.jpg|center|600px]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares con alternancia vocálica|Verbos regulares con alternancia vocálica no Curso de lingua galega]] Image:Encrucillado numerais 2.jpg 1656 3283 2005-12-07T23:35:50Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_numerais_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Mi == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_numerais_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado numerais.jpg 1657 3284 2005-12-07T23:36:12Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_numerais.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Migu == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_numerais.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral 1658 5532 2006-02-27T21:07:48Z 83.165.98.117 corrixo ligazón *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/encrucillado|Encrucillado]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/1 ó 20|Cardinais (1 ó 20) (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/21 ó 100|Cardinais (21 ó 100) (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/100 ó...|Cardinais (100 ó...) (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais|Ordinais (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Sopas|Sopa de letras]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} ==Exercicio 1== '''salienta os numerais do seguinte texto''' O seis é o número natural que segue o cinco e precede o sete. Na nosa lingua represéntase co grafema 6, en latín, VI; en chinés, 六. É o primeiro número perfecto, xa que os seus divisores (un, dous e tres) suman seis. O segundo número perfecto é o vinte e oito. ==Solucións== ===Exercicio 1=== O '''seis''' é o número natural que segue o '''cinco''' e precede o '''sete'''. Na nosa lingua represéntase co grafema '''6''', en latín, '''VI'''; en chinés, '''六'''. É o '''primeiro''' número perfecto, xa que os seus divisores ('''un''', '''dous''' e '''tres''') suman '''seis'''. O '''segundo''' número perfecto é o '''vinte e oito'''. {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/encrucillado 1659 5531 2006-02-27T21:06:31Z 83.165.98.117 ligazón a curso de lingua galega *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} [[Image:Encrucillado_numerais.jpg|center|600px]] ==Horizontal== 1. 17 (Cardinal). 5. 7º (ordinal). 6. 200 (Cardinal feminino). 10. 9 (multiplicativo con sufixo flexivo feminino). 11. 6 (multiplicativo con sufixo flexivo masculino). 12. 2 (cardinal masculino). 14. 50 (Cardinal). 15. 8º (ordinal). 17. 2 (cardinal feminino). 19. 100 (multiplicativo con sufixo flexivo feminino). 21. 3 (multiplicativo con sufixo flexivo feminino). 23. 12º (ordinal feminino). 25. 8 (cardinal). 27. 40 (Cardinal). 28. Colectivo que indica 40. 29. Dise da metade dunha cousa (partitivo). 30. 2 (multiplicativo sen sufixo flexivo). 31. Colectivo que indica 20. ==Vertical== 2. Colectivo que indica 30. 3. 10 (multiplicativo con sufixo flexivo feminino). 4. 4 (multiplicativo con sufixo flexivo feminino). 7. 500 (Cardinal). 8. 8 (multiplicativo con sufixo flexivo masculino). 9. 3 (multiplicativo con sufixo flexivo masculino). 13. 5 (multiplicativo con sufixo flexivo feminino). 16. Cada unha das tres partes iguais nas que se divide un todo (partitivo). 18. 1 (cardinal masculino). 20. 11º (ordinal feminino). 22. 4º (ordinal feminino). 24. Colectivo que indica 12. 26. 11 (cardinal). ==Pistas== dúas, oito, dezasete, corenta, cincuenta, duascentas, cincocentas, dobre, dupla, triplo, tripla, cuádrupla, quíntupla, séxtuplo, séptuplo, óctuplo, nónapla, décupla, centupla, medio, terzo, ducia, vintena, trintena, corentena, sétimo, oitavo, cuarta, undécima, duodécima, un, dous, once. ==Solución== [[Image:Encrucillado_numerais_2.jpg|center|600px]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/indefinido 1660 5528 2006-02-27T21:01:25Z 83.165.98.117 ligazón a curso de lingua galega ''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O indefinido|O indefinido e o cuantitativo no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/indefinido/Encrucillado|Encrucillado con indefinidos]] Image:Encrucillado indefinido 2.jpg 1661 3290 2005-12-07T23:47:58Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_indefinido_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_indefinido_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado indefinido.jpg 1662 3291 2005-12-07T23:48:20Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_indefinido.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Mi == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_indefinido.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/indefinido/Encrucillado 1663 5529 2006-02-27T21:02:40Z 83.165.98.117 ligazón a curso de lingua galega ''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O indefinido|O indefinido e o cuantitativo no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} [[Image:Encrucillado_indefinido.jpg|center|480px]] ==Horizontal== 1. Nada. Res (invariable). 4. Nin todo nin nada. Invariable. 7. Indica que non falta nada (invariable). 9. Unha persoa sen determinar (invariable). 10. Ninguha cousa, ren. Invariable. 11. Indica número suficiente. Singular. 4. Expresa identidade. No uso pódese contrapor a “outras”, no significado a “distintas”. Feminino plural. 15. Indica cantidade indeterminada, e vai sempre en plural (masculino). 16. Cada persoa, cada un. Invariable. ==Vertical== 2. Contracción de entre (preposición) e ambos (indefinido). 3. Ningunha persoa. Invariable. 4. Nin ningún, nin todos. Masculino singular. 5. Indefinido con valor distributivo. Invariable. 6. Un deles, non importa cal. Invariable. 8. Excesivas. 12. Que resulta suficiente. Masculino singular. 13. Unha e maila outra: as dúas. ==Pistas== abondo, algo, alguén, algún, ambas, bastante, cada, cadaquén, calquera, cantos, demasiadas, entrambos, mesmas, moito, nada, ninguén, ren, todo ==Solucións== [[Image:Encrucillado_indefinido_2.jpg|center|300px]] {{Template:Cursogalego}} ''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O indefinido|O indefinido e o cuantitativo no Curso de lingua galega]]'' Image:Encrucillado demostrativo.jpg 1664 3293 2005-12-07T23:54:05Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_demostrativo.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_demostrativo.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado demostrativo 2.jpg 1665 3294 2005-12-07T23:54:51Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_demostrativo_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Lui == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_demostrativo_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 7 de decembro de 2005 (07-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo 1666 5525 2006-02-26T13:47:35Z Lmbuga 18 arranxo ligazón *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O demostrativo|O demostrativo no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo/Encrucillado|Encrucillado con demostrativos]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O demostrativo|O demostrativo no Curso de lingua galega]]'' Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo/Encrucillado 1667 5569 2006-03-22T20:41:31Z Lmbuga 18 engado ligazón *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O demostrativo|O demostrativo no Curso de lingua galega]]'' *''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo/Encrucillado 2|Outro encrucillado sobre o demostrativo]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} [[Image:Encrucillado_demostrativo.jpg|center|480px]] ==Horizontal== 1. Designan o que está lonxe da persoa que fala e daquela a quen se lle fala. Feminino singular. 6. Sinala a persoa ou cousa que está nun lugar máis ou menos intermedio respecto da persoa con quen se fala. Feminino singular. 7. Contracción de EN + ESAS + OUTRAS 8. Designan o que está lonxe da persoa que fala e daquela a quen se lle fala. Masculino plural. 10. Forma neutra; sinala a cousa que está máis preto de que escoita. 13. Sinala as persoas ou cousas que están nun lugar máis ou menos intermedio respecto da persoa con quen se fala. Feminino plural. 14. Designa unhas persoas ou cousas próximas a quen fala. Feminino plural. ==Vertical== 1. Designan o que está lonxe da persoa que fala e daquela a quen se lle fala. Feminino plural. 2. Designan o que está lonxe da persoa que fala e daquela a quen se lle fala. Masculino singular. 3. Contracción co demostrativo que significa "por conseguinte, polo tanto, xa que logo, nese caso, logo" (conxunción). 4. Sinala as persoas ou cousas que están nun lugar máis ou menos intermedio respecto da persoa con quen se fala. Masculino plural. 5. Forma neutra; designa a cousa que está máis preto de quen fala. 9. Designa unhas persoas ou cousas próximas a quen fala. Masculino plural. 11. Designa unha persoa ou cousa próxima a quen fala, ou algo que se acaba de mencionar. Masculino singular. 12. Designa unha persoa ou cousa próxima a quen fala, ou algo que se acaba de mencionar. Feminino singular. 13. Sinala a persoa ou cousa que está nun lugar máis ou menos intermedio respecto da persoa con quen se fala. Masculino singular. ==Pistas== aquel, aquela, aquelas, aqueles, daquela, daqueloutras, esa, esas, ese, eses, esta, estas, este, estes, iso, isto, nesoutras ==Solucións== [[Image:Encrucillado_demostrativo_2.jpg|center|280px]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O demostrativo|O demostrativo no Curso de lingua galega]]'' Image:Encrucillado A visión.jpg 1668 3300 2005-12-08T20:46:17Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_A_visión.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Mig == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_A_visión.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 8 de decembro de 2005 (08-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado A visión 2.jpg 1669 3301 2005-12-08T20:46:42Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_A_visión_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis M == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_A_visión_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 8 de decembro de 2005 (08-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/A visión 1670 4841 2006-01-01T17:32:01Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado A visión.jpg|center|600px]] ==Pistas== abesullara, advertían, albiscar, asexar, avistamos, catase, contemplaba, diviso, entrevés, enxergan, escrutar, escudriñar, espío, espreitas, fitar, guichan, mirar, observaba, ollar, ver. ==Horizontal== 2. Observan sen se deixar ver. 4. Observo en segredo, axexo. 6. Decatábanse de algo, reparaban, observaban, notaban. 7. Enxergo, vexo ó lonxe. 8. Examinaba, absorto, con atención e tranquilidade. 9. Avistan, ven algo difuso ó lonxe. 11. Divisamos, conseguimos ver algo afastado 14. Fixar a vista sobre algo. 15. Observara, sen que se dese de conta, a alguén. 16. Examinase con atención na busca de algo. 17. Observara con moito coidado, tentando descubrir algunha cousa. 18. Miraba con atención e examinaba. ==Vertical== 1. Observar fixamente a alguén. 3. Enxergar, conseguir ver, con dificultade, o que está moi afastado. 5. Observar algo moi extenso reparando polo miúdo nos detalles. 6. Espiar, esculcar. 9. Vixias disimuladamente. 10. Ves confusamente algo próximo. 12. Mirar, botarlle a algo unha ollada. 13. Percibir mediante a vista. ==Solución== [[Image:Encrucillado A visión 2.jpg|center|400px]] Image:Encrucillado accidentes xeo 2.jpg 1671 3304 2005-12-08T20:53:15Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_accidentes_xeo_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': L == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_accidentes_xeo_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 8 de decembro de 2005 (08-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado accidentes xeo.jpg 1672 3305 2005-12-08T20:53:39Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_accidentes_xeo.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Lui == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_accidentes_xeo.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 8 de decembro de 2005 (08-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Accidentes xeográficos 1673 4839 2006-01-01T17:31:21Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado accidentes xeo.jpg|center|600px]] ==Pistas== areeiro, arnela, arquipélago, atol, bacía, baias, canella, coial, con, cordal, corga, cornixa, cume, desfiladeiro, doira, encoro, enseada, esteiro, farallón, fervenza, fiorde, foz, furna, gabia, golfo, illote, litoral, peirao, penechaira, penedía, poza, pradería, quenlla, radas, rampla, regato, relanzo, ribeira, rochedo, socalco, valgada, verea. ==Horizontal== 4. Cordilleira, serra. 7. Agrupamento de illas. 11. Nome que recibe o accidente xeográfico consistente en penetrar entre dous cabos o mar na terra. 12. Caída de auga, abanqueiro, cachoeira, cadoiro, salto. 13. Remanso, lugar dun río que calman as augas. 14. Grande cavidade natural, feita nas rochas pola erosión producida polo mar. 16. Terreo estenso dedicado a que o gando paste. 17. Gran rocha ou conxunto de grandes rochas que se achan nun lugar elevado. 19. Ampla zona plana ou lixeiramente inclinada, orixinada pola erosión dunha rexión montanosa. 21. Terreo polo que as augas discorren cara a un río. 23. Encalco, presa, represa, vaira. 24. Vertente de inclinación pronunciada que remata no mar. 27. Lugar en que hai moitos penedos. 28. Enseadas pequenas en que poden ancorar tranquilamente os barcos. 30. Máis pequena có golfo, maior cá rada. 33. Desembocadura dun río que queda inundada coa preamar. 34. Vieiro estreito que se forma polo habitual paso de peóns e gando. 36. Val pequeno. 37. Bancal, bancada, terreo nivelado nunha encosta. 38. Coído, croieira, coieira. ==Vertical== 1. Costa dun país. 2. Rocha illada que sobresae no mar. 3. Paso angosto entre montañas, con paredes verticais. 5. Río moi pequeniño. 6. Pequeno río formado pola unión de regatos que baixan dos montes. 8. Vieiro angosto, esgrevio e con considerable pendente. 9. Rocha que sobresae do mar. 10. Golfo profundo, de orixe glaciar, entre ladeiras abruptas. 15. Máis pequena có golfo e máis grande cá cala. 17. Beira dun río. 18. Costa, pendente. 20. Focha que se enche de auga cando chove. 22. Praia nunha desembocadura dun río. 24. Canellón, rúa ou camiño entre paredes. 25. Illa pequena. 26. Areal. 27. Parte do porto en que atracan os barcos. 29. Torrente de auga revolta. 31. Illa circular de coral ou madrepórica cun lago interior comunicado co mar. 32. Rego algo fondo á beira das estradas. 35. Desembocadura / Garganta ==Solucións== [[Image:Encrucillado accidentes xeo 2.jpg|center|400px]] User talk:Prevert 1674 3315 2005-12-10T13:07:28Z Prevert 4 '''Páxina de discusión na [[w:User talk:Prevert|Galipedia]]''' MediaWiki:Boardvote 1675 3394 2005-12-11T03:45:25Z Xelo2004 21 Elección do Consello de Administración de Wikimedia (Wikimedia Board of Trustees) MediaWiki:Boardvote days 1676 3395 2005-12-11T03:45:58Z Xelo2004 21 Días MediaWiki:Boardvote edits 1677 3396 2005-12-11T03:46:32Z Xelo2004 21 Edicións MediaWiki:Boardvote listintro 1678 3397 2005-12-11T03:47:35Z Xelo2004 21 Esta é unha lista dos votos emitidos ata agora. $1 para os datos cifrados. MediaWiki:Boardvote notloggedin 1679 3398 2005-12-11T03:48:12Z Xelo2004 21 Vostede non está dentro do sistema. Para votar, debe usar unha conta de usuario e ter $1 contribucións antes de $2. MediaWiki:Boardvote notqualified 1680 3399 2005-12-11T03:48:48Z Xelo2004 21 Sentímolo, vostede só fixo $1 edicións antes do $2. Vostede ten que acadar alo menos $3 para poder votar. MediaWiki:Boardvote novotes 1681 3400 2005-12-11T03:49:20Z Xelo2004 21 Aínda non votou ninguén. MediaWiki:Boardvote user 1682 3401 2005-12-11T03:50:15Z Xelo2004 21 Usuario MediaWiki:Checkuser 1683 4138 2005-12-12T00:09:48Z Lmbuga 18 <div style="border: 1px solid #ccc; padding: 7px; background-color: #fff; color: #000">'''Galilibros non ten ningún artigo con este mesmo nome.''' * '''[http://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Checkuser&action=edit Comezar o artigo Checkuser]'''. * [[Special:Search/Checkuser|Buscar Checkuser]] noutros artigos. * [[wikt:MediaWiki:Checkuser|Buscar Checkuser]] no Galizionario, o noso proxecto irmán de dicionario. * [[Commons:MediaWiki:Checkuser|Buscar Checkuser]] en Commons, o noso almacén de imaxes, música, sons e vídeo. * [[Special:Whatlinkshere/MediaWiki:Checkuser|Buscar páxinas que enlacen con este título]]. ---- * '''Se vostede creou esta páxina hai uns minutos e non se amosa aínda, pode ocorrer que haxa un retardo na actualización da base de datos.''' Probe [http://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Checkuser&action=purge purgar] para baleirar a memoria caché do navegador, senón espere un pouco antes de intentar crear a páxina de novo, por favor. * Se vostede creou a artigo co mesmo título con anterioridade, pode ocorrer que se borrase. Vexa [[Wikibooks:Eliminación rápida]] para comprobar os posibles motivos. </div> MediaWiki:Cite 1684 3596 2005-12-11T19:48:30Z Lmbuga 18 Citar - Referencias bibliográficas MediaWiki:Cite article link 1685 3597 2005-12-11T19:50:04Z Lmbuga 18 Citar este artigo MediaWiki:Cite page 1686 3598 2005-12-11T19:51:18Z Lmbuga 18 Artigo: MediaWiki:Cite submit 1687 3599 2005-12-11T19:51:50Z Lmbuga 18 Citar MediaWiki:Cite text 1688 3600 2005-12-11T19:55:46Z Lmbuga 18 __NOTOC__ <div style="border: 1px solid grey; background: #E6E8FA; width: 90%; padding: 15px 30px 15px 30px; margin: 10px auto;"> == Detalles bibliográficos para {{FULLPAGENAME}} == * Título do artigo: {{FULLPAGENAME}} * Autor: Colaboradores de Galilibros * Editor: ''Galilibros, {{int:sitesubtitle}}''. * Data da última revisión: {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}} {{CURRENTTIME}} UTC * Data da consulta: <citation>{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}} {{CURRENTTIME}} UTC</citation> * Enderezo URL permanente: {{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}} * ID da versión da páxina : {{REVISIONID}} </div> <div class="plainlinks" style="border: 1px solid grey; width: 90%; padding: 15px 30px 15px 30px; margin: 10px auto;"> == Modelos de referencia bibliográfica para {{FULLPAGENAME}} == === [[APA style]] === {{FULLPAGENAME}}. ({{CURRENTYEAR}}, {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTDAY}}). ''Galilibros, {{int:sitesubtitle}}''. Obtido o <citation>{{CURRENTTIME}}, {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTDAY}}, {{CURRENTYEAR}}</citation> en {{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}}. === [[The MLA style manual|MLA style]] === "{{FULLPAGENAME}}." ''Galipedia, {{int:sitesubtitle}}''. {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHABBREV}} {{CURRENTYEAR}}, {{CURRENTTIME}} UTC. <citation>{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHABBREV}} {{CURRENTYEAR}}, {{CURRENTTIME}}</citation> <{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}}>. === [[MHRA Style Guide|MHRA style]] === Editores de Galilibros, '{{FULLPAGENAME}}', ''{{SITENAME}}, {{int:sitesubtitle}},'' {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}, {{CURRENTTIME}} UTC, <{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}}> [consulta <citation>{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}</citation>] === [[The Chicago Manual of Style|Chicago style]] === Editores de Galilibros, "{{FULLPAGENAME}}," ''Galilibros, {{int:sitesubtitle}},'' {{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}} (acceso <citation>{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTDAY}}, {{CURRENTYEAR}}</citation>). === [[Council of Science Editors|CBE/CSE style]] === Editores de Galilibros. {{FULLPAGENAME}} [Internet]. Galilibros, {{int:sitesubtitle}}; {{CURRENTYEAR}} {{CURRENTMONTHABBREV}} {{CURRENTDAY}}, {{CURRENTTIME}} UTC [referencia <citation>{{CURRENTYEAR}} {{CURRENTMONTHABBREV}} {{CURRENTDAY}}</citation>]. Dispoñible en: {{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}}. === [[Bluebook|Bluebook style]] === {{FULLPAGENAME}}, {{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}} (última visita <citation>{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTDAY}}, {{CURRENTYEAR}}</citation>). === [[BibTeX]] entry === @misc{ wiki:xxx, author = "Galilibros", title = "{{FULLPAGENAME}} --- Galilibros{,} {{int:sitesubtitle}}", year = "{{CURRENTYEAR}}", url = "{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}}", note = "[Online; accessed <citation>{{CURRENTDAY}}-{{CURRENTMONTHNAME}}-{{CURRENTYEAR}}</citation>]" } When using the [[LaTeX]] package url (<code>\usepackage{url}</code> somewhere in the preamble) which tends to give much more nicely formatted web addresses, the following may preferred: @misc{ wiki:xxx, author = "Galilibros", title = "{{FULLPAGENAME}} --- Galilibros{,} {{int:sitesubtitle}}", year = "{{CURRENTYEAR}}", url = "'''\url{'''{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}}'''}'''", note = "[Online; accessed <citation>{{CURRENTDAY}}-{{CURRENTMONTHNAME}}-{{CURRENTYEAR}}</citation>]" } </div>  MediaWiki:Crossnamespacelinks 1689 3682 2005-12-11T20:47:37Z Lmbuga 18 Ligazóns entre espazos de nomes MediaWiki:Crossnamespacelinkstext 1690 3683 2005-12-11T20:47:51Z Lmbuga 18 $1: $2 enlazan con $3 MediaWiki:Sitematrix 1691 3738 2005-12-11T21:43:28Z Xelo2004 21 Lista das wikis Wikimedia MediaWiki:Searchscore 1692 3818 2005-12-11T22:09:14Z Xelo2004 21 Relevancia: $1 MediaWiki:Searchsize 1693 3819 2005-12-11T22:09:16Z Xelo2004 21 $1KB ($2 palabras) MediaWiki:Searchnearmatches 1694 3822 2005-12-11T22:12:09Z Xelo2004 21 Estas páxinas teñen títulos semellantes aos da súa busca: MediaWiki:Searchnext 1695 3823 2005-12-11T22:12:11Z Xelo2004 21 Seguinte » MediaWiki:Searchnoresults 1696 3824 2005-12-11T22:12:15Z Xelo2004 21 Sentímolo, non se atoparon resultados para o termo que procurou. MediaWiki:Searchnumber 1697 3825 2005-12-11T22:12:17Z Xelo2004 21 Resultados $1-$2 de $3 MediaWiki:Searchdidyoumean 1698 3826 2005-12-11T22:14:49Z Xelo2004 21 Quere dicir: "<a href="$1">$2</a>"? Main Page 1699 4901 2006-01-05T12:47:11Z Prevert 4 Desfíxose a edición de 207.235.120.56, cambiado á última versión feita por Prevert #REDIRECT [[Portada]] MediaWiki:Renameusernew 1700 3925 2005-12-11T22:46:21Z Xelo2004 21 Novo nome de usuario: MediaWiki:Renameusersubmit 1701 3926 2005-12-11T22:46:24Z Xelo2004 21 Enviar MediaWiki:Renameuserold 1702 3927 2005-12-11T22:46:26Z Xelo2004 21 Nome de usuario actual: MediaWiki:Renameusersuccess 1703 3928 2005-12-11T22:46:26Z Xelo2004 21 O nome de usuario de "$1" cambiou a "$2" Wikibooks:Zona de probas 1704 5567 2006-03-22T00:59:59Z Lmbuga 18 Desfíxose a edición de Lmbuga, cambiado á última versión feita por 213.0.147.159 A '''zona de probas''' é para realizar experimentos de edición e visualizar os resultados no '''Wikibooks en galego'''. Pode facer libremente cantas probas estime oportuno. Ninguén lle vai chamar a atención polos cambios que faga nesta páxina. As edicións ou comentarios que se poñan nesta páxina non son permanentes ou único que permanece é este texto introductorio. Cada certo tempo borrase o contido da '''zona de probas'''. Premendo en '''editar''' podese cambiar o contido. Na opción '''Amosa o previo''' obtemos unha previsualización da edición. Con '''Garda a páxina''', queda gardado o resultado e rematou a edición. E unha boa práctica escribir en '''Resumo''' un pequeno comentario das probas realizadas. ---- '''A partir de aquí pode facer as súas probas:''' ---- == Unha proba feita por min == Esta é unha proba para ver como vai isto. Quero ver unha ñ escrita, unha acentuación e máis un pingüino. Vexamos como vai o tema das ecuacións: <math>\int_{-\infty}^{\infty} \frac{1}{\sqrt{2 \pi}} \exp(-x^2/2) dx</math> Vou ver como queda .... Agora vou probar coas ¡admiracións! ¿Quedará ben?  [[Category:Axuda|Zona de probas, Wikibooks:]] Category:Axuda 1705 3940 2005-12-11T22:50:52Z Prevert 4 [[Category:Wikibooks]] [[Category:Wikibooks]] MediaWiki:Renameuserlogpagetext 1706 3960 2005-12-11T22:58:19Z Xelo2004 21 Este é un rexistro dos cambios de nome de usuario MediaWiki:Renameuserlogpage 1707 3961 2005-12-11T22:58:21Z Xelo2004 21 Rexistro de cambios de nome de usuario MediaWiki:Renameuserlog 1708 3962 2005-12-11T22:58:31Z Xelo2004 21 O usuario "[[User:$1|$1]]" (que fixo $3 edicións) chámase agora "[[User:$2|$2]]" MediaWiki:Renameusererrortoomany 1709 3963 2005-12-11T22:58:34Z Xelo2004 21 O usuario "$1" fixo $2 contribucións, cambiar o nome dun usuario con máis de $3 contribucións pode afectar severamente o funcionamento do sistema MediaWiki:Renameusererrorinvalid 1710 3968 2005-12-11T22:59:50Z Xelo2004 21 O nome de usuario "$1" non é válido MediaWiki:Renameuser 1711 3977 2005-12-11T23:03:32Z Xelo2004 21 Cambiar o nome de usuario MediaWiki:Renameusererrordoesnotexist 1712 3978 2005-12-11T23:03:34Z Xelo2004 21 O usuario "$1" non existe MediaWiki:Renameusererrorexists 1713 3979 2005-12-11T23:03:37Z Xelo2004 21 O usuario "$1" xa existe Wikibooks:Actualidade 1714 4886 2006-01-03T13:01:05Z Prevert 4 /* 2005 */ __NOTOC__ {|style="border:1px solid #aaaaaa;background-color:#f9f9f9;text-align:center" width="80%" align="center" |- |'''[[w:Wikipedia:Actualidade|Galipedia Actualidade]]''' — '''[[wikt:Wiktionary:Actualidade|Galizionario Actualidade]]''' — '''[[s:Wikisource:Actualidade|Wikisource Actualidade]]''' — '''[[Wikibooks:Actualidade|Wikibooks Actualidade]]''' — '''[[q:Wikiquote:Actualidade|Wikiquote Actualidade]]''' |} '''Wikibooks en:''' [[#2005|2005]] — [[#2004|2004]] ==2006== *'''3 de xaneiro''' de '''2006''': :*Nova [[portada]] de Galilibros deseñada por [[User:Lmbuga|Lmbuga]]. ==2005== *'''12 de decembro''' de '''2005''': :* Rematase coa tradución da interface en galego. *'''11 de decembro''' de '''2005''': :* Aparece unha portada provisional feita polo usuario [[User:Prevert|Prevert]]; simuntáneamente os administradores: [[User:Xelo2004|Xelo2004]] e [[User:Lmbuga|Lmbuga]] comenzan a tradución da interface do proxecto. *'''10 de decembro''' de '''2005''': :*[[User:Xelo2004|Xelo2004]] e [[User:Lmbuga|Lmbuga]] son elixidos administradores da versión galega de '''Wikibooks'''. *'''5 de maio''' de '''2005''': :* Refórmase o esbozo da portada de '''Galilibros''' coa incorporación dos ''proxectos irmáns''. ==2004== *'''24 de novembro''' de '''2004''': :* Aparece o primeiro esbozo da portada de '''Galilibros'''. *'''3 de setembro''' de '''2004''': :*[[User:Agremon|Agremon]] reserva o dominio para para albergar o espazo de Wikibooks en galego. [[Category:Wikibooks]] MediaWiki:Newuserlogpagetext 1715 4254 2005-12-12T02:34:52Z Xelo2004 21 Este é un rexistro dos usuarios creados recentemente MediaWiki:Newuserlogpage 1716 4255 2005-12-12T02:35:20Z Xelo2004 21 Rexistro de usuarios MediaWiki:Newuserloglog 1717 4256 2005-12-12T02:36:51Z Xelo2004 21 Creado o usuario [[User:$1|$1]] ([[User talk:$1|$2]] | [[Special:Contributions/$1|$3]]) MediaWiki:Lucenepowersearchtext 1718 4336 2005-12-12T20:53:19Z Lmbuga 18 Procurar nos espazos de nomes: $1 Busca de $3 $9 Template:GFDL 1719 5692 2006-06-18T19:32:44Z 84.189.224.218 {| align="center" style="width:90%; background-color:#F1F1DE; border:1px solid #CCCC99; padding:5px;" |- | valign="top"| [[Image:Heckert GNU white.svg|64px|GNU head]] | align="center" style="font-size: 90%"|Autorízase copiar, distribuir e/ou modificar este documento baixo os termos da [[Licenza de Documentación Libre GNU|licenza de documentación libre GNU]], versión 1.2 ou calquera outra que posteriormente publique a [[Free Software Foundation]] (''Fundación do Software Libre''); sen seccións invariantes, nin textos de portada ou contraportada. [[:de:Vorlage:GFDL|Deutsch]] - [[:en:Template:GFDL|English]] - [[:es:Plantilla:GFDL|Español]] - [[:fr:Modèle:GFDL|Français]] - [[:pt:Predefinição:CopyrightGFDL|Portugués]] - http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html ---- ''Permission is granted to copy, distribute and/or modify this document under the terms of the '''[[w:GNU Free Documentation License|GNU Free Documentation License]]''', Version 1.2 or any later version published by the [[w:Free Software Foundation|Free Software Foundation]]; with no Invariant Sections, no Front-Cover Texts, and no Back-Cover Texts. A copy of the license is included in the section entitled "[[w:Wikipedia:Text of the GNU Free Documentation License|Text of the GNU Free Documentation License]]".'' |} [[Category:Imaxes GFDL|{{PAGENAME}}]] MediaWiki talk:Copyrightwarning 1720 4433 2005-12-13T03:10:32Z Xelo2004 21 recuperon texto orixinal Please note that all contributions to {{SITENAME}} are considered to be released under the $2 (see $1 for details). If you don't want your writing to be edited mercilessly and redistributed at will, then don't submit it here. You are also promising us that you wrote this yourself, or copied it from a public domain or similar free resource. DO NOT SUBMIT COPYRIGHTED WORK WITHOUT PERMISSION! MediaWiki:Boardvote dumplink 1721 4436 2005-12-13T21:15:20Z Lmbuga 18 Faga click aquí MediaWiki:Boardvote entered 1722 4437 2005-12-13T21:17:42Z Lmbuga 18 Grazas, o teu voto foi contabilizado. Se o prefires, podes guardar os seguintes detalles. O rexistro do teu voto é: <pre>$1</pre> Foi encriptado coa clave pública dos Administradores da Elección: <pre>$2</pre> A continuación a versión encriptada resultante. Será publicada en [[Special:Boardvote/dump]]. <pre>$3</pre> [[Special:Boardvote/entry|Volver]] Image:Encrucillado o agro.jpg 1723 4441 2005-12-13T22:33:26Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_o_agro.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_o_agro.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 13 de decembro de 2005 (13-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado o agro 2.jpg 1724 4442 2005-12-13T22:33:52Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_o_agro_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Migu == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_o_agro_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 13 de decembro de 2005 (13-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Agro 1725 4840 2006-01-01T17:31:41Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado_o_agro.jpg|center|600px]] == Pistas == achandas, alcouve, aporcas, asucar, aterras, bima, bimas, compost, corta, drenar, grade, sacha, esterco, follato, forraxe, fresa, gradas, grela, humus, invernadoiro, labra, malla, mazaroca, mondas, rarea, rega, seitura, sementeira, silo, solo, subsolo, tulla, vesar, xermolo, xurro == Horizontal == 1. Cobres con terra. 6. Parte superficial da codia da Terra da que se alimentan as plantas. 8. Fertilizante orgánico con excrementos e estrume. 10. Cavas por segunda vez unha terra. 11. Segunda cava. 12. Fertilizante orgánico elaborado por microorganismos que descompoñen a materia orgánica. 13. Construcción que serve para almacenar grans. 14. Cava na terra co sacho. 16. Lugar cuberto para protexe-las co fin de que produzan máis. 18. Espiga de millo. 20. Líquido que se produce nas cortes co escremento do gando. 26. Alisas un terreo. 27. Plantas frescas que alimentan o gando. 29. Depósito grande de madeira en que se almacenan os cereais. 30. Quita as plantas que sobran por estaren moi mestas. 31. Xermina, xermola. 32. Sega. Colleita dos cereais. 33. Facer sucos nun terreo. == Vertical == 2. Está debaixo do solo. 3. Arar a terra abrindo regos e dándolle a volta ós terróns. 4. Arrincas as malas herbas. 5. Pequeno vulto que sae dunha pataca. Grelo 7. Fai buracos coa fresa. 9. Feito de esparexer a semente. 12. Chámase así a acción de cortar árbores. 15. Materiais minerais e orgánicos que compoñen o solo. 17. Apeiro de labranza con dentes para achandar e esterroar. 19. Espazo onde se crían plantas para despois transplantalas. 21. Follas que cobren a mazaroca. 22. Arrimas terra ó pé das plantas. 23. Facer drenaxes. 24. Ara, abre regos co arado. 25. Esterroas a terra coa grade. 28. Chámase así a acción de regar == Solucións == [[Image:Encrucillado_o_agro_2.jpg|center|400px]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/artigo 1726 5518 2006-02-26T13:36:08Z Lmbuga 18 ligazón a curso de lingua galega *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O artigo|O artigo no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} == Exercicio 1 == '''Poña os artigos e as contraccións segundo conveña''': # _____ cativos tiñan moita febre # Aínda que lles tedes medo _____ cempés e _____ morcegos non fan mal ningún # _____ ceo estaba mouro polo trebón que se achegaba # Hoxe non imos ir _____ escola # Esta restra de chourizos é a _____ veciños. Non a toques. # Non te esquezas _____ radio que me prometiches # _____ pasar _____ carón _____ maceiras imos descansar un pouco, e poderei coller unha ou dúas mazás _____ árbore # Gústame esa sempreviva _____ teu xardín # Temos que ir _____ teu coche, porque o meu está descomposto # Tráeme _____ café _____ pouco de leite == Exercicio 2 == '''Realice a contracción que cumpra en cada caso''': # Sempre vou a a clase con unha amiga miña # Xa te atendo en un instantiño # Este paraugas é de un señor que o esqueceu # Con uns ladrillos de nada e con un pouco de cemento xa fixo un alpendre # Se vou a Bueu en un bou, vou, e se non vou en un bou, non vou # Como queres a tortilla, ¿de un ovo ou de dous? # Estou en unha aldea que se chama Vilar de o Monte # Este xoguete é de o meu fillo # Ela ten unha curmá de uns oito anos # Ten boa gana de vir a a clase connosco # A as veces teño morriña de a aldea # Ven de unha vez e déixate de lerias # Nós somos de un lugar de preto de A Coruña # Con unha media ducia de ovos xa se fai unha boa tortilla # Con uns codelos acenden o lume de a cheminea # Estes son os rapaces de o Chouzo que están en a de a túa tía Luísa # Carlos xa marchou cara a A Coruña # Ela é filla de un avogado e de unha médica # O can corría con un cacho de xamón en a boca # Estarei alí a as oito en punto == Exercicio 3 == '''Subliña os artigos do primeiro parágrafo do seguinte poema''' ''Non visites agora o peirao, as brétemas que apreixan'' ''o aire, o navío, a beira do tempo, a mollada lembranza'' ''dos seres amados. Espera. O mar abrirache o camiño. Luirá a pedra.'' ''Espallará o sal azul da noite que abrangue no leito amoroso'' ''dos teus ollos. Abrirá a lúa de abril para bañar en luz o noso corpo.'' ''Beberá a rosada marea dos teus beizos. Abrirache paso ata o centro,'' ''ata o cerne do planeta.'' ''Se alí morren as praias de o corazón, non te preocupes. Se se desborda'' ''o vento interno por o costado. Se se agachan os tempos, os camiños,'' ''as pegadas. Se se borran as feridas a o recibir o mar, o seu retorno,'' ''non te preocupes. O corazón ficará. E con o mouro viño de os días ancorados,'' ''con o pardo retorno de as vides de setembro, de o bronce da uva,'' ''serás o instante. Serás o tempo que ti amabas. O peirao último'' ''de o meu barco de magnolio. O leme, só, o teu corazón florecendo.'' ::::::::::''Lugar de Noso'' de Miguel Bugallo. == Exercicio 4 == '''Realiza as convenientes contraccións do artigo que faltan no segundo parágrafo do poema anterior.''' == Exercicio 5 == '''Corrixe os erros que haxa nas seguintes frases''' (pode haber algunha correcta): #O saírmos do pavillón perdemos as chaves. #Vou ca cadela a o veterinario. #Por o cansazo estou amuado. #Afectounos menos a nós ca os demais. #Recolleu ó meniño na gardería. #O pouco, ca incerteza, deu en chorar. #Todos os tres sabían de un ou de dous acontecementos semellantes. #Liscaron os amigos de un e os de o outro. #Avisados os inimigos, comezaron ca liorta. #O Martiño emborcara súa cunca #Seu pai, cando viu que non se mancara, rezou un ''Noso Pai'' ==Solucións== === Exercicio 1 === # os # ós, ós # o # á # dos # da # ao, ao, das, da # do # no # un, cun === Exercicio 2 === # Sempre vou á clase cunha amiga miña # Xa te atendo nun instantiño # Este paraugas é dun señor que o esqueceu # Cuns ladrillos de nada e cun pouco de cemento xa fixo un alpendre # Se vou a Bueu nun bou, vou, e se non vou nun bou, non vou # Como queres a tortilla, ¿dun ovo ou de dous? # Estou nunha aldea que se chama Vilar do Monte # Este xoguete é do meu fillo # Ela ten unha curmá duns oito anos # Ten boa gana de vir á clase connosco # Ás veces teño morriña da aldea # Ven dunha vez e déixate de lerias # Nós somos dun lugar de preto da Coruña # Cunha media ducia de ovos xa se fai unha boa tortilla # Cuns codelos acenden o lume da cheminea # Estes son rapaces do Chouzo que están na da túa tía Luísa # Carlos xa marchou cara á Coruña # Ela é filla dun avogado e dunha médica # O can corría cun cacho de xamón na boca # Estarei alí ás oito en punto === Exercicio 3 === Non visites agora '''o''' peirao, '''as''' brétemas que apreixan '''o''' aire, '''o''' navío, '''a''' beira d'''o''' tempo, '''a''' mollada lembranza d'''os''' seres amados. Espera. '''O''' mar abrirache '''o''' camiño. Luirá '''a''' pedra. Espallará '''o''' sal azul d'''a''' noite que abrangue n'''o''' leito amoroso d'''os''' teus ollos. Abrirá '''a''' lúa de abril para bañar en luz '''o''' noso corpo. Beberá '''a''' rosada marea d'''os''' teus beizos. Abrirache paso ata '''o''' centro, ata '''o''' cerne d'''o''' planeta. === Exercicio 4 === Se alí morren as praias '''do''' corazón, non te preocupes. Se se desborda o vento interno '''polo''' costado. Se se agachan os tempos, os camiños, as pegadas. Se se borran as feridas '''ó''' (tamén '''ao''') recibir o mar, o seu retorno, non te preocupes. O corazón ficará. E '''co''' mouro viño '''dos''' días ancorados, '''co''' pardo retorno '''das''' vides de setembro, '''do''' bronce '''da''' uva, sera-lo (tamén ''serás o'') instante. Sera-lo (tamén ''serás o'') tempo que ti amabas. O peirao último '''do''' meu barco de magnolio. O leme, só, o teu corazón florecendo. === Exercicio 5 === #'''Ó''' saírmos do pavillón perdemos as chaves. #Vou '''coa''' cadela '''ó''' (tamén '''ao''') veterinario. #Polo cansazo estou amuado. #Afectounos menos a nós ca '''ós''' demais. #Recolleu '''o''' meniño na gardería. #O pouco, '''coa''' incerteza, deu en chorar. #Todos os (tamén '''Tódolos''') tres sabían de un ou de dous acontecementos semellantes. #Liscaron os amigos '''dun''' e os '''do outro'''. #Avisados os (a contracción do artigo co participio é incorrecta) inimigos, comezaron '''coa''' liorta. #O Martiño emborcara '''a''' súa cunca. #Seu pai, cando viu que non se mancara, rezou un ''Noso Pai'' {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O artigo|O artigo no Curso de lingua galega]]'' Comentarios literarios de poesía/Notas para a lectura de Miro os meus dedos orfos de Miro Villar 1736 4488 2005-12-16T21:36:22Z Lmbuga 18 corrixidos os erros :''MIRO OS MEUS DEDOS ORFOS, AS VEAS IMPREGNADAS'' :''de esperanzas molladas nos húmidos latexos'' :''dos teus beizos ás veces cóncavos e convexos'' :''e de froitas zumentas nos teus seos arrincadas.'' :''Miro nos meus dedos mudos, as unllas pinceladas'' :''coas últimas palabras, habitados desexos,'' :''de acariñar os corpos, de confundir os sexos'' :''e de sermos amantes en horas xa pasadas.'' :''Todo é agora silencio violento, que me fire,'' :''impide sorber aire, non deixe que respire,'' :''comido pola fame de non reter memoria.'' :''Todo agora é silencio seco, que me tortura'' :''e sinto estar ben preto dos lindes da loucura,'' :''de non ter noción ou idea da miña vella historia.'' Poema de complicada composición. Soneto de versos alexandrinos con hemistiquio entre a sétima e oitava sílaba. A complexidade que de por si ten a creación dun soneto, engádese á da tradicional división en dous isostiquios dos versos de catorce sílabas. Isto provoca que o poeta se vexa obrigado -é conveniente reparar nisto para unha correcta declamación da composición- a realizar diversas sinalefas; mais o noso autor non repara que no quinto verso semella cometer un grave erro. Entre as sinalefas máis significativas cabe salientar as seguintes. :*Verso 4 ''seos''. Dúas vogais fortes que deben ser consideradas como unha única sílaba. De non ser así o verso posuiría 15 sílabas :*Verso 14 ''ou idea'' Entrámbalas dúas palabras han de medir dúas sílabas métricas. Así a todo, e dada a regularidade dos versos logo de considerarmos estas sinalefas, encontramos na composición un verso, o nº 5, de 15 sílabas. Xa adiantamos que semellaba un erro métrico, sorprendente dada a laboriosidade e dificultade compositiva que en si presenta o poema, pois supón esta unha maior atención por parte do creador. Máis sorprendente, se cabe, se atendemos ó doadísimo que resultaría evitalo problema: abondaría con repetir a mesma secuencia do primeiro verso e, así, no canto de presentar Miro nos meus dedos orfos escribir Miro os meus dedos orfos. Este feito, tan sinxela corrección, fainos pensar que a construción ''Miro nos'' débese a unha decisión consciente e estética por parte do autor. Por mor diso, procuramos unha outra lectura que faculte a este verso a ter 14 sílabas e hemistiquio no lugar que corresponde. Lido o verso repetidas veces, percibimos unha alternativa, que non ousamos aseverar: A aférese, é dicir, a supresión dunha sílaba a principio de palabra (lémbrese a Rosalía: ña nai, ña santiña). Para que isto aconteza, a palabra en cuestión tería que ser unha voz de doado recoñecemento coma no caso dos versos rosalianos, nos cales a presentación escrita é coloquializante. Nesta composición, a palabra á que nos estamos a referir preséntase por segunda vez exactamente na mesma posición, trátase de miro (V1 e V5). É posible que o poeta, ó lle-o texto relaxe a pronuncia da primeira sílaba escrita do 5º verso ata non a facer pertinente metricamente. Mais, repetimos, non ousamos aseverar esta interpretación. Se complicada puido resultar a elaboración formal da composición, non menos complicado é o sentimento que o poema transmite; porque o poema, todo el, transmite, única e exclusivamente, un sentimento que, en parte por pudor, non adiantaremos, pois o que nos interesa especialmente no comentario literario é atender ó texto en si como acto comunicativo, e observar cál é o proceso que o lector segue para desenvolver unha lectura profunda do mesmo. Partimos dun lector avezado. Primeiramente, reparará nos primeiros versos, e daralle unha lectura completa ó texto, antes de, volvendo a relelo, procurar a súa interpretación, entrando na hermenéutica do autor. Nesa primeira lectura, percibirá, con toda seguridade, dúas anáforas, que en realidade son paralelismos, que achegan a división estrutural do poema. :*V1 ''Miro os meus dedos'' - V5 ''Miro nos meus dedos'' :*V9 - V12 ''Todo agora é silencio'' Estes paralelismos permítennos avanzar que a composición ten dúas partes, unha primeira que se corresponde cos cuartetos; e unha segunda, os tercetos. División formal e temática que, por outra banda, é a tradicional nun soneto ben constituído. Pero, amais, este paralelismo pode, como xa veremos, presentarnos unha subdivisión a cada unha destas partes, pois, nada máis percibilo, supoñemos que o segundo cuarteto pode ser parcialmente redundante co primeiro, cousa que tamén é posible que aconteza co segundo terceto con respecto ó primeiro. En iniciando o noso lector a segunda lectura da composición, parará con determinación, na interpretación das estrofas e dos versos, procurando gravar na mente as imaxes reflectidas e todo aquilo que, a medida que se avanza no poema, poida resultar novidoso. O primeiro verso: ''Miro os meus dedos orfos, as veas impregnadas'' sitúannos ante unha man forte e masculina, por canto nos dedos, fibrosos, se observan as veas. Mais hai dous adxectivos que deben quedar retidos na memoria á hora de continuármos a lectura da composición. O primeiro deles é orfos, supón unha personificación dos dedos que polo momento, sen máis datos, non podemos interpretar. O segundo é impregnadas, adxectivo que dá acceso, mediante un encabalgamento, á interpretación dos tres seguintes versos do 1º cuarteto: '''':::...impregnadas'' de esperanzas molladas nos húmidos latexos'' ''dos teus beizos ás veces cóncavos e convexos'' ''e de froitas zumentas nos teus seos arrincadas'' Habemos de facer unha primeira aclaración para a correcta lectura, dos teus beizos está subordinado a latexos, non a veas, cousa que demostraremos a continuación. Procedamos antes de interpretar o segundo verso a reparar no terceiro. :::''...latexos ''dos teus beizos ás veces cóncavos e convexos'' ¿Por que os beizos son cóncavos e convexos? Para respondermos, precisamos atender ó C.C. ''Ás veces''. Os beizos poden resultar cóncavos e convexos pola súa morfoloxía, mais nese caso, o C.C. ten que ser necesariamente de índole espacial, de xeito que por unha zona os beizos semellen cóncavos e pola outra convexos (tal cal como ocorrería cunha gaivota, ben se a vemos voando dende arriba, ben dende abaixo). Pero aquí se nos di que ás veces son cóncavos e convexos, cun C.C temporal. A pregunta é, non ¿como os beizos poden ser cóncavos e convexos?, senón ¿cando o poden ser? Resposta só hai unha: ó bicar apaixonadamente ó amado. Obsérvese que dende aquí o segundo verso cobra sentido. ''''...esperanzas molladas nos húmidos latexos'' dos teus beizos '' ¿De que xeito se poden percibi-os latexos dos beizos se non é bicando? Imaxe esta puntual que caracteriza unha experiencia que vai ser o punto de partida da composición. ¿E como comprender ''molladas'' e ''húmidos'' se non é dende a acción de beixar con paixón? No cuarto verso observamos unha dificultade interpretativa. O verso está coordinado, pero ¿a que? Evidentemente, polo sentido da estrofa -sentido que procuraremos a continuación- a esperanzas. Di así: ''e de froitas zumentas nos teus seos arrincadas'' Estamos ante un home que arrinca dos seos da amada froitas. Ben podería entón simbolizar ''froitas'' o pracer de abranguer coas mans o peito da muller, pero as froitas son zumentas, e, ó seren zumentas, son húmidas e molladas tal cal é no verso anterior o bico. En definitiva, con estas palabras estásenos a recrear, de xeito personalísimo, aportándolle unha entidade única á composición o acto consistente en ‘o namorado bicar, quizabes succionar, os peitos da amada’. ¿Que temos claro entón dos catro primeiros versos e que queda pendente de interpretar? Trátase, a modo de resumo, de facer unha lectura prosaica. No primeiro cuarteto un home de mans masculinas, mira os seus dedos, as veas que os percorren, e sente que por elas camiñan -e ó camiñar por elas, camiñan tamén por el todo enteiro- as esperanzas creadas no acto de bicar os beizos e os seos da muller desexada. Queda por interpretar -retéñase na memoria- o motivo polo cal os dedos son orfos. É precisamente neste motivo no que se redunda congruentemente ó comezo do segundo cuarteto ''Miro nos meus dedos mudos'' ''Orfos'' e ''mudos'' serán dúas palabras que non esquecerá o lector experimentado. '' ...As unllas pinceladas coas últimas palabras, habitados desexos de acariñar os corpos, de confundir os sexos e de sermos amantes en horas xa pasadas'' ¿Que percibe agora o poeta nos seus dedos? ¿Porque os mira? ¿Que novidoso transmiten, con respecto os anteriores, estes versos? As unllas, parte do corpo aparentemente desprezable, desprezable por mínima e por marxinal, achéganos, como veremos, a ansia do poeta por continuar sendo amorosamente correspondido. Obsérvese que no acto de escoller as uñas para esta función hai unha especie de hipérbole, de esaxeración desmesurada, pois se as uñas senten tal, qué non será o que o corpo todo sente. Analicémos a seguinte secuencia, extraída dos versos anteriores: :::''...habitados desexos'' ''de acariña-los corpos, de confundir os sexos'' ''e de sermos amantes'' A súa significación é evidente. O que resulta sorprendente é que ata as uñas se perfilen por mor da ansia de acariñar e de sentirse acariñado pola amada, de ser un (amar, confundir os sexos) ou o que é o mesmo, de ser amantes. O feito de que ata nas uñas iso se perciba expresa tensión, case dor. ¿A que se debe? Débese a que houbo unha ruptura amorosa, por iso as unllas tamén están pinceladas coas últimas palabras, coas derradeiras; por iso, ese sermos amantes en horas xa pasadas. Entendemos xa, neste preciso instante, rematada esta primeira parte da composición que os dedos se sintan orfos e mudos. Orfos porque botan de menos acariñar o corpo da amada, quizabes os seus propios e insubstituíbles dedos. Mudos, porque as palabras, ás palabras do verso seis, foron as últimas, as derradeiras, foron un rogo que solicitaba correspondencia e que non foi atendido. Por iso, e penetramos xa no primeiro terceto, ''Todo é agora silencio violento, que me fire,'' ''que impide ata sorbe-lo aire (nova hipérbole).'' E facemos aquí unha pequena parada, pois a última proposición do primeiro terceto precisa de maior comentario. Obsérvese o cambio no modo verbal, pásase dun presente, ''fire'', a un imperativo (constituído por non + pres. de Subx.), ''non deixe''. E dísenos o seguinte: pídeselle ó silenzo, que resulta violento porque contrasta co tempo en que a amada estaba presente que '' non deixe que respire'' ''pola fame de non reter memoria'' Escura proposición. ¿Que transmite? Quizabes un desexo de suicidio, de alienación, a necesidade de non vivir, de alienarse, de non respirar, por mor do degoro, da ansia infinita -no texto, fame- de non recordar os tempos en que o amor era correspondido, de non reter a memoria. Retomando a primeira proposición do primeiro terceto dísenos ó comezo do segundo, facendo unha antítese con ''húmidos'' (v2), ''molladas'' (V2) ou ''zumentas'' (V4), que a ausencia de palabras, de comunicación amorosa é seca, que tortura, que achega ó poeta ós lindes da loucura, e mesmo a perder a noción da súa, agora vella, historia. Comentarios literarios de poesía 1737 5545 2006-03-04T10:17:29Z 83.49.69.246 *[[Comentarios literarios de poesía/Notas para a lectura de Miro os meus dedos orfos de Miro Villar|Notas para a lectura de Miro os meus dedos orfos de Miro Villar]] *[[Comentarios literarios de poesía/Figuras estilísticas en Un repoludo gaiteiro|Figuras estilísticas en Un repoludo gaiteiro de Rosalía]] *[[Comentarios literarios de poesía/Notas para a lectura de Poema Nuclear de C. E. Ferreiro|Notas para a lectura de Poema Nuclear de C. E. Ferreiro]] *[[Comentarios literarios de poesía/Notas para a lectura do poemiña´"Égloga" de Luís Amado Carballo|Notas para a lectura do poemiña "Égloga" de Luís Amado Carballo]] {{en progreso}} Perífrases verbais 1738 4947 2006-01-10T21:13:29Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} #[[Perífrases verbais/Concepto|O concepto de perífrase verbal]]. #[[Perífrases verbais/Perífrase e locución verbal|Perífrase verbal versus locución verbal]]. #[[Perífrases verbais/Crítica|Crítica e alternativa ós métodos tradicionais de recoñecemento das perífrases]]. #[[Perífrases verbais/Problemas|Algúns problemas coa alternativa de Gómez Torrego]]. #[[Perífrases verbais/Perífrases galegas|As perífrases galegas]]. ##[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Tempo|A categoría de Tempo]]. ##[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases temporais|As perífrases temporais]]. ##[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Modo|A categoría de Modo]]. ##[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases modais|As perífrases modais]]. ##[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Aspecto|A categoría de Aspecto]]. ##[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases aspectuais|As perífrases aspectuais]]. #[[Perífrases verbais/Bibliografía|Bibliografía]]. Perífrases verbais/Concepto 1739 5313 2006-02-13T22:00:10Z Lmbuga 18 erros lingua: contigüa > contigua,... {{Template:Perífrases verbais}} ==O concepto1 de perífrase verbal.== Entendemos por '''perífrase verbal''' a presenza -máis ou menos contigua, pois entre eles pode situarse algún nexo- de dous verbos no eixo sintagmático que constitúen sintacticamente un único núcleo do predicado. A estrutura dese conxunto verbal baséase na presenza no acto de fala de dous elementos: primeiramente un '''verbo auxiliar''' ou principal, que é a forma que se conxuga, e, posteriormente, un '''verbo auxiliado''', en forma finita (infinitivo, xerundio ou participio). O verbo auxiliar porta exclusivamente o significado gramatical2, mentres que o auxiliado só pode achegar o significado léxico3. En canto ó comportamento destes dous verbos con vocábulos adxacentes como o pronome persoal, convén sinalar que é factible nas perífrases que tanto o verbo auxiliar como o verbo auxiliado (sempre que este non sexa un participio) porten o persoal átono: ::''deberon botar amidón á chambra4'' ::''debéronllo botar'' ::''deberon botarllo'' ::''deberon de botar amidón á chambra'' ::''debéronllo de botar'' ::''deberon de botarllo'' ::''deberon de llo botar'' ---- Nota 1: DEFINICIÓN DA GRAMÁTICA GALEGA: :As perífrases son complexos verbais -formados por un verbo en forma finita ou verbo auxiliar e un verbo non persoal (infinitivo, xerundio, participio) ou verbo auxiliado entre os que pode aparecer un elemento de relación (preposición ou conxunción)- que presentan unha unidade formal e de significación, á cal o verbo auxiliado contribúe co significado léxico, mentres que o auxiliar aporta determinacións xerais de número-persoa e especiais de tempo-modo, aspecto ou voz. :Resumindo, unha perífrase verbal está formada por dous verbos morfolóxicos que constitúen sintacticamente un só núcleo verbal. O primeiro dos verbos é un simple auxiliar, inhabilitado para seleccionar suxeitos ou complementos propios á marxe de se está parcial ou totalmente gramaticalizado. O segundo verbo debe aparecer en infinitivo, xerundio ou participio, e posuír pleno carácter verbal sen os valores respectivos do nome, adverbio e adxectivo, que son inherentes a tales formas non persoais. Nota 2: O significado gramatical clasifica o léxico en unidades gramaticais que pertencen a inventarios pechados, a clases de poucos membros, e presentan unha distribución condicionada polas regras de combinación das linguas. Son categorías gramaticais as nocións de xénero, número, persoa, tempo... O significado gramatical é estudado pola gramática. Nota 3: O significado léxico permite, interactuando coa comunidade en evolución que actualiza en actos de fala unha lingua, que as unidades léxicas constitúan un inventario aberto e socialmente inestable, de carácter dinámico, facilitando a creación de palabras e posibilitando ós falantes aplicar a nocións novas unha forma morfolóxica lexical. O significado léxico é obxecto de estudo por parte da semántica. Nota 4: As perífrases ''deber + infinitivo'' e ''deber + de + infinitivo'' poden en galego, ámbalas dúas, actuar como perífrases modais de obrigatoriedade ou como perífrases modais de probabilidade ou hipótese. <table border="0" cellpadding="4" align="right"> <tr><td>''Inicio:''<td>''[[Perífrases verbais]]'' <tr><td>''Páx seguinte:''<td>''[[Perífrases verbais/Perífrase e locución verbal|Perífrase verbal versus locución verbal]]'' </table> Perífrases verbais/Perífrase e locución verbal 1740 4949 2006-01-10T21:14:22Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} == Perífrase verbal versus locución verbal == Definimos as locucións verbais como aquel conxunto de palabras que, sendo cando menos unha un verbo, están tan estreitísimamente vencelladas que sintacticamente o conxunto resultante no eixo sintagmático non é xamais segmentable, e constitúe todo el o núcleo verbal do predicado. Considerando a anterior definición xa se poden albiscar algunhas das diferencias fundamentais entre perífrase verbal e locución verbal: :#Na locución o engadido ó verbo pode ser outro verbo ou calquera outro elemento gramatical (''darémosllo a entender ás túas inimizades'' ante ''teredes en conta as medidas do xastre'') :#Na locución non hai ningunha posibilidade de '''segmentación sintáctica''', toda ela constitúe o núcleo verbal do predicado, mentres que na perífrase sempre se pode proceder á segmentación do verbo auxiliar e do auxiliado, sendo o auxiliar o que concorda co suxeito e porta as nocións gramaticais, e sendo o auxiliado o que achega o significado léxico e como indicamos no apartado anterior, interrelaciona semanticamente con suxeito e complementos. :#As perífrases, ademais de segmentables, permiten a conmutación do verbo auxiliado por calquera elemento con significado diferente da súa mesma clase de palabra. É o fenómeno denominado '''conmutación léxica1''', o cal nas locucións non é posible. :#Na locución o significado é novo: Non soen aparecer nin o significado do verbo nin o do engadido (que pode ser outro verbo). Ademais non existen modificacións aspectuais, nin modais, nin temporais, nin estilísticas por parte de verbo auxiliar ningún. Véxase a diferencia entre ''botar a perder algo'' que significa ‘estragar’ e ''botarse a chorar'' (mantense o significado léxico de ‘chorar’). :#O primeiro verbo (de haber dous) é nas locucións o que selecciona o suxeito e os complementos, nas perífrases, como vimos no apartado anterior, é o segundo verbo. Exemplos de locucións verbais: Dar por sentado, dar por suposto, botarse de ver, botar a perder, dar a coñecer, dar a entender, dar que falar,... ---- 1. Á conmutación léxica opónselle a conmutación estructural consistente en substituír unha palabra ou secuencia por outras que sendo equivalentes funcionalmente pertencen a outra categoría gramatical (por exemplo: un sintagma preposicional substituído por un adverbio). Template:Irmáns 1741 4498 2005-12-17T02:53:41Z Xelo2004 21 <div class="noprint" style="clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: #f9f9f9; width: 250px; padding: 4px; spacing: 0px; text-align: left; float: right;"> <div style="float: left;">[[Image:{{{image}}}|50px|none|{{{project}}} logo]]</div> <div style="margin-left: 60px;">{{{text}}} <div style="margin-left: 10px;">'''''{{{link}}}'''''</div> </div> </div> Template:Wikipedia 1742 4499 2005-12-17T02:58:19Z Xelo2004 21 {{Irmáns|project=Wikipedia |image=Wikipedia.png |text= [[w:Main_Page|Galipedia]] ten un artigo sobre: |link=[[w:{{PAGENAME}}|{{PAGENAME}}]] }} Perífrases verbais/Crítica 1743 4950 2006-01-10T21:15:13Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} ==Crítica ós métodos tradicionais de recoñecemento das perífrases == Os verbos auxiliares están inhabilitados para seleccionar suxeitos e complementos de seu; a forma verbal mediante a cal o emisor selecciona tales funcións é sempre necesariamente a auxiliada. Así na secuencia ''Vaites, disque as temperaturas non van mellorar '' o que selecciona semanticamente o suxeito é ''mellorar'' e non ''van'' aínda que sexa o verbo auxiliar quen achegue a noción gramatical de persoa. Obsérvese que ocorre exactamente o mesmo co complemento directo (''Vou mellora-las cualificacións''). No caso de que os verbos que preceden ás formas infinitas propoñan semanticamente suxeito e complementos non estaremos ante verdadeiras perífrases verbais. Compárese a secuencia ''O Brais quere ir ó teatro'' coa perífrase ''A cabeza quere doerlle ó Brais''. A interrelación entre o suxeito dunha perífrase e o verbo auxiliado percíbese doadamente naqueles casos en que o verbo auxiliado é haber, por ser este verbo unipersoal (''Debe haber moitas cunchas, pode haber moitas cunchas''), pois resulta imposible que o suxeito sexa outro ca unha terceira ou unha sexta (tamén chamada terceira persoa do plural) persoa de plural. Tradicionalmente vense advertindo que un verbo para ser auxiliar e constituír parte integrante dunha perífrase debe de ter perdido todo ou parte do seu significado léxico ou, o que é o mesmo, ten que estar total ou parcialmente gramaticalizado; mais este criterio non é fiable por varias razóns: :*Existen perífrases verbais, comunmente admitidas, formadas con verbos auxiliares que manteñen o seu significado pleno: ''Empeza a sarabiar, segue sarabiando, Acabou de sarabiar''. :*Non é doado saber sincronicamente cando un verbo empeza a desemantizarse. Así verbos como andar ou levar semellan presenta-lo mesmo significado cando actúan como verbos auxiliares ca cando actúan como verbos plenos ou principais: :::''Sempre andas latricando / Sempre andas con contos'' :::''Levo estudando esta cuestión varios anos / Levo con esta cuestión varios anos'' :*Hai construcións con infinitivo e participio nas cales o verbo precedente está usado metaforicamente ou parece claramente desemantizado, e non por iso se pode falar de perífrases verbais (''O Xoán lanzouse a recoller datos'', ''O Xoán anda namorado'', ''Deino por feito'', ''Deume por rir'', ''Boteino a perder'',...). *No primeiro dos exemplos, a construcción de infinitivo posúe carácter nominal, polo que complementa a lanzouse tal e como se demostra por medio dunha conmutación por un pronome ou un sintagma nominal equivalente: ''O Xoán lanzouse á recollida de datos''. ('''Conmutación estrutural'''). Se fose perífrase non permitiría tal conmutación: ''O Xoán deu en recoller datos'' (perífrase incoativa) > *''O Xoán deu na recollida de datos'' *No segundo caso, parece claro que ''namorado'' actúa como adxectivo e non como verbo, que é o que esixiría a perífrase verbal. A conmutación por outro adxectivo o demostra. ''O Xoán anda contento'' ('''Conmutación léxica''' que fundamenta que non é perífrase por tratarse de adxectivos) *No terceiro a forma ''di'' non pode ser auxiliar, xa que hai posible conmutación estructural: ''dino por feito'' > ''dino por bo''. (O pronome parece estar esixido polo verbo principal) *No cuarto caso é perfectamente conmutable por pronomes: ''Deume por iso''. (O pronome está esixido polo verbo principal) *No último, botei leva complementos propios: *''Botei a perdelo''. (Colocación de pronomes clíticos). Véxase o cadro coa nota 1. Así e todo na maioría dos casos perifrásticos o verbo está gramaticalizado ou totalmente (''ten que chover'') ou parcialmente (''andabamos debatendo a cuestión''). Por todo isto, e aínda recoñecendo a importancia da gramaticalización, semella máis coherente valerse de procedementos formais ('''conmutacións''', '''colocación de pronomes clíticos'''1, '''pasiva e interrogativa''') para caracteriza-la perífrase verbal. ==Alternativas== Vimos xa nos exemplos anteriores como funcionan dous procedementos formais (conmutación estrutural por pronomes clíticos dos complementos e conmutaciuón léxica) que nos serven de alternativa. Profundemos neles, mais antes, atendamos ó ultimo dos indicados segundo as ensinanzas de Gómez Torrego. ===A interrogación=== Cando as formas infinitas constitúen o verbo principal ou auxiliado dunha perífrase verbal, o que domina nelas é o seu valor verbal, de xeito que o nominal do infinitivo, o verbal do xerundio e o adxectival do participio desaparecen. Isto é o que explica que mentres que un infinitivo precedido doutro verbo nunha construcción non perifrástica pode, por medio da conmutación nominalizarse ou pronominalizarse, iso é imposible nunha perífrase verbal: ::''Permitín comprar unha xavelina'' > ''permitín a compra dunha xavelina'', ''permitín iso'', ''permitino''. ::pero: ''Debo comprar unha xavelina'' > *''debo a compra dunha xavelina''., *''debo iso'', *''déboo''. Así pois, ''debo comprar'' é unha perífrase verbal, e ''permitín arranxar'', non. Atendamos agora a transformación interrogativa por medio de como e á resposta consecuente: ::''Os soldados veñen cantando'' > ''¿como veñen?'' > ''cantando'' (non hai perífrase) ::''Isto vén sendo como che dixen'' > *''¿como vén?'' > *''sendo'' (hai perífrase) ::''O teu fillo anda namorado'' > ''¿como anda?'' > ''namorado'' (non hai perífrase) ::''Téñoche dito que cales'' > ''*¿Como che teño?'' > ''*dito que cales'' (hai perífrase). ---- Nota 1: A colocación de pronomes clíticos non se refire a que non poida haber un pronome enclítico ou proclítico acompañando ó verbo auxiliar, senón a que quen ten que esixir ese pronome ten que ser o verbo auxiliado. Por iso debe sempre, salvo no caso de ser perífrase de participio -pois o participio non pode portar pronomes- poder colocarse o pronome clítico tamén co verbo auxiliado <table border="0" cellpadding="4" align="right"> <tr><td>''Inicio:''<td>''[[Perífrases verbais]]'' <tr><td>''Páx. anterior:''<td>''[[Perífrases verbais/Perífrase e locución verbal|Locución verbal]]'' <tr><td>''Páx seguinte:''<td>''[[Perífrases verbais/Problemas|Algúns problemas]]'' </table> Perífrases verbais/Problemas 1744 4951 2006-01-10T21:15:37Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} == Algúns problemas coa alternativa de Gómez Torrego == Gómez Torrego abandona, cando menos en aparencia, o criterio da gramaticalización do verbo auxiliar para o recoñecemento das perífrases. No seu lugar emprega procedementos que denomina formais. Son #A colocación de pronomes clíticos #A conmutación estructural #A pasiva #A realización dunha interrogativa por medio de como + verbo auxiliar. Se observamos a lista das perífrases galegas veremos que o primeiro criterio se cumpre en todos e cada un dos casos. Ó noso xeito de ver, os complementos son sempre esixidos polo verbo auxiliado e non polo auxiliar, polo que poden colocarse ben proclíticos ou enclíticos á forma non persoal da perífrase. Hase recordar que o procedemento non é válido coas perífrases de participio. Mais achamos problemas graves se aplicamos a conmutación estructural. Acontece coas perífrases imperfectivas de infinitivo en que o verbo auxiliar non está gramaticalizado: ::''estamos a recolle-los datos > estamos a iso'' Sorprende esta conmutación cando teoricamente as perífrases non poden permitir a conmutación estrutural. Non se pode conmuta-lo verbo auxiliado por un pronome (*''estámolo'') ou por un sintagma nominal (*''estamos á recollida de datos'') ou polo que Leonardo Gómez Torrego denomina proposición substantiva: *''estamos a que recollámo-los datos''. Moi posiblemente o que ocorre é que nos achamos ante un uso estraño do verbo ''estar'' que o aproxime a unha frase feita (pénsese en ''estar a elo''). Se así fose, o verbo ''estar'' podería ter reducido o seu valor léxico, encontrarse parcialmente gramaticalizado e coincidir, curiosamente, co valor da perífrase. A conmutación estrutural, de aceptarmos isto, non sería neste caso procedemento válido totalmente para o recoñecemento das perífrases. Apoia esta hipótese o feito de que este problema se dá sempre con aqueles verbos con que é posible o uso do pronome ''elo'', pronome que só constrúe frases feitas. Obsérvese: ::''estar a elo > estar a iso > estar a recoller datos > ¿estar á recollida de datos?'' ::''andar a elo > andar a iso > andar a recoller datos > andar á recollida de datos'' ::''pórse a elo > pórse a iso > pórse a recoller datos > pórse á recollida de datos'' ::''leva moitos anos a elo > leva moitos anos a iso > leva moitos anos a recoller datos > leva moitos anos á recollida de datos.'' Se aceptámo-lo razoamento realizado, salvamos esta cuestión e as referidas serísan perífrases “tamén” desde esta perspectiva. Mais non rematan aquí os problemas coa conmutación. Hai unha perífrase en que tampouco se cumpre (dado que con estar + part. si se cumpre. En <o cadro estaba chantado na parede> <chantado> só pode ser substituído por outro participio, acontecendo a conmutación léxica, polo tanto, e non a estructural): ir + part. → o meu pai vai acabadiño de vez → o meu pai vai vello → o meu pai vai así. Sen dúbida, nas frases <o meu pai vai vello> e <o meu pai vai así> estamos ante un uso de <ir> en que o verbo está gramaticalizado e o significado do verbo, parcialmente gramaticalizado, xunto co do adxectivo ou o do adverbio dos exemplos é semellante ó do global da perífrase. O criterio da “interrogación con como” quizais falle nos seguintes casos: ::Estou recollendo datos > ¿como estou? > recollendo datos ::Ando recollendo datos > ¿como ando? > recollendo datos ::Sigo recollendo datos > ¿como sigo? > recollendo datos ::O meu pai vai acabadiño de vez > ¿como vai? > acabadiño de vez ::O cadro estaba chantado moi forte na parede > ¿como estaba? > chantado moi forte na parede Nos tres primeiros exemplos parece que a pregunta con ''como'' é incorrecta. A resposta normal a esa pregunta sería un adverbio (estou mal, estou ben), e resulta que non é posible a conmutación estructural do xerundio da perífrase polo adverbio. Si é posible na resposta da pregunta. Semella logo que se perde o carácter perifrástico ó face-la pregunta, polo que esta é incorrecta. Para os outros dous casos, semella que seguindo este criterio non falamos de perífrases. <table border="0" cellpadding="4" align="right"> <tr><td>''Inicio:''<td>''[[Perífrases verbais]]'' <tr><td>''Páx. anterior:''<td>''[[Perífrases verbais/Crítica|Críticas e alternativas]]'' <tr><td>''Páx seguinte:''<td>''[[Perífrases verbais/Perífrases galegas|As perífrases galegas]]'' </table> Perífrases verbais/Bibliografía 1745 4959 2006-01-10T21:19:46Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} *Alarcos Llorach, E. (1949) ''Sobre la estructura del verbo español moderno''. Boletín de la Biblioteca Menéndez Pelayo 15. *Alarcos Llorach, E. (1980) ''Estudios de gramática funcional del español'', Gredos, Madrid. *Alarcos Llorach, E. (1995) ''Gramática de la Lengua Española''. Espasa-Calpe. Madrid. *Álvarez, Regueira, Monteagudo. (1986) ''Gramática Galega''. Galaxia. Vigo. *Andrés-Suárez, I. (1994). ''El verbo español''. Gredos. (Madrid). *Cunha, C. e Cintra L.: ''Gramática do português contemporâneo'' JSC. 1985. *Ferreiro, M. (1995). ''Gramática histórica galega''. Laiovento. Santiago. *G. Gondar, Francisco: ''O infinitivo conxugado en galego''. Verba 1978. *Fente, R.; Fernández, J; Feijoo, L. G: ''Perífrasis verbales''. S.G.E.L. 1972. *Fernández Pérez, M. (1993) ''Las categorías gramaticales (morfolóxicas) en español''. Verba. Santiago. *Ferreiro, Manuel: ''Gramática Histórica galega''. Laiovento. 1995. *'''Gómez Torrego''', L. (1988) ''As perífrases verbais''. Arco Libros S.A.Madrid. *Menéndez Pidal, R. ''Manual de gramática histórica española''. Espasa-Calpe. Madrid. *Montero Küpper, S.: ''Proposta para unha traducción das perírases aspectuais do galego ó alemán. As perífrases perfectivas e aproximativas.'' Cadernos da Lingua Nº 11. Real Academia Galega. 1995. *Porto Dapena, J.A. (1989). ''Tiempos y formas no personales del verbo''. Arco/Libros. Madrid. *Rojo, G. (1974), ''La temporalidad verbal en español'', Verba 1 (1974) 68-149. *Rojo, G. (1988) ''Temporalidad y aspecto en el verbo español'', Lingüística Española Actual 10 195-216. *Rojo, Guillermo: ''Perífrasis verbales en el gallego actual''. Verba Anejo 2. 1974. *Santamarina, Antonio: ''El verbo gallego. Estudio basado en el habla del valle de Suarna.'' Verna Anejo 4 1974. *Veiga, A. (1988), ''Planteamientos básicos para un análisis funcional de las categorías verbales en español''. comunicación presentada ó III Coloquio Internacional de Hispanistas (Universidade Karl-Marx de Leipzig, 1988) publicada en Wojtak, G & A. Veiga (eds.) (1990) 237-257. *Veiga, A. (1991). ''Condicionales, concesivas y modo verbal en español''. Verba. Anexo 34. 1991. *Vidal Lamíquiz. (1982). ''El sistema verbal del español''. Librería Ágora. Perífrases verbais/Perífrases galegas 1746 4952 2006-01-10T21:16:03Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} As perífrases verbais do galego poden ser temporais, modais e aspectuais: :1. [[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Tempo|A categoría de Tempo]]. :::*[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases temporais|As perífrases temporais]]. :2. [[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Modo|A categoría de Modo]]. :::*[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases modais|As perífrases modais]]. :3. [[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Aspecto|A categoría de Aspecto]]. :::*[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases aspectuais|As perífrases aspectuais]]. Perífrases verbais/Perífrases galegas/Tempo 1747 4953 2006-01-10T21:16:34Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} ==A categoría tempo. A temporalidade== É preciso para comprendermos a categoría tempo distinguir coma Benveniste entre tempo físico, tempo cronolóxico e tempo lingüístico: :*O tempo físico é un continuum. Carece en si de delimitacións. As lindes que nel observamos son percepcións alleas ó seu ilimitado decorrer. :*O tempo cronolóxico (ou tempo) é o tempo dos sucesos e implica parámetros (día, estación,...) xa que a duración dos acontecementos e mensurable. :*O tempo lingüístico (ou temporalidade) é o tempo interno do acto de fala, refire todo o que se transmite nun relato a un punto orixinario que é o instante en que se produce a emisión da mensaxe. A diferencia entre o tempo cronolóxico e o lingüístico consiste en que os termos cronolóxicos son parámetros fixos que fraccionan o tempo físico, o tempo lingüístico implica que un suceso poida ser amentado, dependendo do momento ó cal a súa temporalidade faga referencia, con temporalidades diferentes. No galego, a temporalidade lingüística ten valor de categoría gramatical como noción asociada á clase de palabra verbo, se ben outros tipos de palabra como o adverbio soportan nocións de temporalidade. Esta categoría gramatical enmarca o desenvolvemento dun proceso verbal nunhas coordenadas temporais (pasado, presente e futuro). Segundo Guillermo Rojo o característico da temporalidade verbal é a expresión de anterioridade, posterioridade ou simultaneidade dun feito con respecto a outro ou con respecto a unha orixe que é variable aínda que poida coincidir habitualmente co momento en que se realiza a comunicación. Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases temporais 1762 4954 2006-01-10T21:17:02Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} ==Perífrases temporais== As perífrases temporais poden achegar a noción de tempo inminente ou de tempo futuro. ===Futuridade=== *'''IR + INF '''.: Mediante esta construción perifrástica substitúese nos actos de fala orais e escritos ó futuro de indicativo. É precisa moita precaución á hora de considerar e describir ante que estamos cando nos achamos cunha unidade IR + INF. Non sempre é perífrase. Ás veces (''Preguntei, tentei o que ocorría e fun pechar a bufarda / Eu fun cambia-la lamia''), é posible a conmutación estrutural (>''...fun a iso'') por ter o verbo auxiliar o significado léxico de movemento. Nestes casos, non podemos falar de perífrase. Unicamente poderemos facelo cando só se exprese co verbo auxuliar temporalidade, tendencia ó futuro ou intencionalidade (aparece este valor co presente e imperfecto de Indicativo): ::''Quedarámonos pensando en se iamos saír esa mesma noite''. ::''Voute upar''. ===Inminencia=== *'''ESTAR + A+ INF'''. ou '''ESTAR + PARA+ INF'''.: Indica unha acción a piques de suceder. (''Estaba para chover e choveu''). Como se ve, co verbo en pasado indica acción inminente que pode suceder ou non suceder *'''Houben + DE + INF'''.: O verbo ''haber'' ten que ir en perfecto. Indica acción que estivo a piques de suceder pero non sucedeu (''houbeches morrer''). *'''QUERER + INF'''.: É preciso que o suxeito do verbo ''querer'' non poida se-lo axente da acción verbal (''quere doerme a cabeza'', de aí que se empregue sobre todo con verbos de carácter meteorolóxico: (''xa quere abri-lo día''). Cando o suxeito é o axente non é perífrase: ''O Manuel quere saír á rúa'' > ''O Manuel quere iso''. Perífrases verbais/Perífrases galegas/Modo 1763 4955 2006-01-10T21:17:35Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} == A categoría de modo == A categoría de modo achega a actitude do falante ante o que expresa o verbo. En consecuencia, distínguese un modo irreal, ou subxuntivo, fronte a un modo non marcado, o indicativo que se emprega para expresa-la realidade. A través do subxuntivo relátanse feitos que, por representaren desexo, conxectura ou posibilidade, non son reais ('''espera que o axuden'''). Tamén teñen este carácter modal as perífrases que expresan probabilidade ou hipótese: '''debe de ter os seus dous metros de altura'''. O resto das perífrases modais implican obrigatoriedade == O imperativo e o condicional== :*O imperativo é unha variante combinatoria do subxuntivo: ''Ven ti'' > ''que veñas''. Polo que se considera que está dentro do seu ámbito. :*O condicional (posptretérito) inclúese no indicativo por dúas razóns: :::*Desde o punto de vista do modo ''andarei'' ten posibilidades análogas a ''andaría'' para suspende-la súa referencia temporal e adquirir un valor modal de dúbida, probabilidade ou incerteza: ''Cando espertei, serían as tres da tarde'' / ''Probablemente serán tan interesantes como dis.'' :::* Dende o punto de vista do tempo, ''andaría'' é futuro do pretérito, como ''andarei'' é o futuro do presente: O amo chegará ó medio día / Dixéronnos que o amo chegaría ó medio día e eilo. Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases modais 1764 4956 2006-01-10T21:18:07Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} ==Perífrases modais== *'''HABER + (DE) + INF'''. A súa significación gramatical pode implicar: :*Obrigatoriedade: É difícil diferenciar nesta perífrase o matiz de futuro do de obrigatoriedade (''Has acudir, non che queda outra alternativa''). :*Hipótese: ''Abofé que ha chegar derreado da viaxe''. *'''Hai + QUE + INF'''.: Expresa obrigatoriedade ('' Hai que recuar''). *'''TER + QUE + INF.: '' Tes que recuar''. *'''TER + DE + INF'''.: Expresa unha acción de cumprimento obrigatorio pendente. O seu uso é case exclusivamente litarario. *'''DEBER + (DE) + INF'''. A súa significación gramatical pode implicar: :*Obrigatoriedade: ''Debes anicarte'' = ''Debes de anicarte'' :*Hipótese: ''Debeu liscar'' = ''Debeu de liscar''. *'''PODER + INF'''.: É perífrase cando expresa probabilidade (''Pode ser que escordase o pulso''). Cando significa 'ser capaz de' non é perífrase''. User:Rabalde 1766 4561 2005-12-21T16:57:32Z Rabalde 29 creada Se queredes saber algo sobre mín, mirade [http://www.galego21.org/doku.php/usuarios:rabalde|a miña páxina en galego21]. Wikibooks:Encomendas de Wikibooks 1767 4562 2005-12-21T17:02:29Z Rabalde 29 propostas Ola, Teño un par de ideas sobre libros que poderiamos montar: * Curso de lingua galega: movendo as páxinas da Galipedia cara aqui * Receitas galegas: unha selección das receitas máis coñecidas Saúdos, Roberto --[[User:Rabalde|Rabalde]] 17:02, 21 decembro 2005 (UTC) User talk:Rabalde 1768 4888 2006-01-03T19:31:36Z Lmbuga 18 curso lingua galega *Benvido a '''Galilibros''' [[User:Rabalde|Rabalde]], como podes apreciar as cousas cambiaron un pouco ultimamente e puidemos poñer a andar o resto dos proxectos da wikipedia en galego. Sorte coa nova etapa de Galego21 e coa tradución de Firefox. Un cordial saúdo. --[[User:Prevert|Prevert]] 17:07, 21 decembro 2005 (UTC) *Ola, benvido. Hei de probar a túa receita de caldo galego. Non semella moi difícil de facer e inda que me gusta a cociña, non fixen nunca caldo. Engadín unha template, <nowiki>{{Template:Receitas}}</nowiki>, ás dúas páxinas do galilibro que estás compondo. Se non che gusta como queda, pódoa borrar ou, se o prefires, podes variala ti e poñela ó teu gusto. A medida que vaias engadindo páxinas iremos aumentando a template.--[[User:Lmbuga|Lmbuga]] 12:40, 3 xaneiro 2006 (UTC) *Ola Rabalde. Paréceme ben facer un curso de lingua galega, pero ¿dirixido a quen? Vexo dificultoso a incorporación dalgúns galilibros: Algún material que estou subindo (adverbio, persoal, perífrases verbais) é material que pretende facilitar o estudo da lingua a universitarios de filoloxía ou facilitar a preparación das oposicións a profesor de ESO (unha parte del -en especial, entre outros- os primeiros capítulos- poderían asustar a un alumno de ensino. Iso si, podería para ese curso (se é que decidimos darlle un nivel de ESO ou Bacharelato) compoñer un material paralelo. Os exercicios si valen, e podo facer máis (teño máis encrucillados e sopas de letras). En conclusión, paréceme que un curso ten que ir máis nunha liña divulgativa e non andarmos con críticas á gramática tradicional. De seguir a outra liña intentariamos (non me sinto moi capacitado, pero tamén me poño ó chollo...) compoñer unha gramática. Apartados que poden non ser adecuados: Do galilibro [[adverbio]] o 1, 2, 3, 4 7, 8 (algúns pódense reformular. De [[persoal]] o 1 (o único subido), os otros non sei, fíxenos fai moitos anos. De [[perífrases verbais]] o 1 e o 2 precisarían simplificación e maior explicación, o 3 e o 4 non creo que servisen, o 5.1, 5.3 e 5.5 tal como están poden non ser apropiados. O apartado 1 de [[Nome]] creo que tampouco valería: ¿procede nomear a Jespersen? Os outros capítulos, non sei. Non tomes todo o que che estou dicindo como obxeccións para non non compoñermos ''o curso''. Ó revés, o que quero é aclarar por onde irmos. A min creo que me gusta máis unha liña como a que levabas ti na Wikipedia, que a máis da xente poida acceder ó contido. ¿que che parece?, ¿como facemos? ¿O mellor prefires facer algo máis elevado? Eu encantado, pero nese caso, en vez de chamarlo ''curso...'' sería mellor chamalo ''estudos descritivos da lingua galega'' ou algo así. Saúdos--[[User:Lmbuga|Lmbuga]] 19:31, 3 xaneiro 2006 (UTC) MediaWiki:Logempty 1769 sysop 4566 2005-12-22T07:12:16Z MediaWiki default No matching items in log. MediaWiki:Newmessagesdifflink 1770 sysop 4567 2005-12-22T07:12:16Z MediaWiki default diff to penultimate revision MediaWiki:Nocreatetext 1771 sysop 4568 2005-12-22T07:12:16Z MediaWiki default This site has restricted the ability to create new pages. You can go back and edit an existing page, or [[Special:Userlogin|log in or create an account]]. MediaWiki:Nocreatetitle 1772 sysop 4569 2005-12-22T07:12:16Z MediaWiki default Page creation limited MediaWiki:Protect-default 1773 sysop 4570 2005-12-22T07:12:16Z MediaWiki default (default) MediaWiki:Protect-level-autoconfirmed 1774 sysop 4571 2005-12-22T07:12:16Z MediaWiki default Block unregistered users MediaWiki:Protect-level-sysop 1775 sysop 4572 2005-12-22T07:12:16Z MediaWiki default Sysops only MediaWiki:Protect-text 1776 sysop 5765 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default You may view and change the protection level here for the page $1. MediaWiki:Protect-unchain 1777 sysop 4574 2005-12-22T07:12:16Z MediaWiki default Unlock move permissions MediaWiki:Protect-viewtext 1778 sysop 5498 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Your account does not have permission to change page protection levels. Here are the current settings for the page $1: MediaWiki:Youhavenewmessages 1779 sysop 4960 2006-01-10T22:41:02Z Prevert 4 Ten $1 ($2). Perífrases verbais/Perífrases galegas/Aspecto 1780 4957 2006-01-10T21:18:49Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} O aspecto gramatical, en lingüística, é unha propiedade que posúen os verbos e as perífrases verbais para sinalar o tempo interior da acción ou resaltar unha fase do seu desenvolvemento interior por enriba das demais, caracterizando así o transcurso do tempo dos acontecementos descritos. Cabo resaltar que o aspecto lingüístico diferénciase do tempo, en que mentres o tempo sinala o momento en que algo ocorre respecto de todo o demais, o aspecto especifica o tempo interior da acción ou a fase de desenvolvemento ou modificación da mesma que destaca sobre todas as demais, tanto na conxugación regular en que se reflicte o 'grao de terminación' do acontecemento, isto é, se posúe un aspecto perfectivo ou perfecto, que sinala a acción acabada no tempo de que se trate, como o aspecto imperfectivo ou imperfecto, que sinala acción inacabada no tempo exterior de que se trate. A chamada conxugación perifrástica expresa os outros matices de aspecto. Para que o aspecto poida ser considerado categoría gramatical ha de cumpri-los requisitos das unidades de tal carácter. Ha de organizarse sistematicamente no corpo da lingua dando lugar a estructuras opositivas, e ha de repercutir dalgunha maneira nas estructuras sintácticas. Se non se dan estas condicións, os contidos estructurais non poden ser tomados como funcións dunha categoría gramatical, senón como unicamente dimensións aspectuais. Como resultado da imprecisión que envolve á categoría aspectual, tradicionalmente se tivo pouco presente esta categoría gramatical. Alarcos é un dos que a considera e distingue dous tipos de aspecto no paradigma verbal: o aspecto verbal e o aspecto sintagmático. O primeiro conséguese mediante afixos flexivos ligados, e o segundo mediante auxiliares e auxiliados, o que dá lugar a unha estrutura sintagmática a base de dúas ou máis palabras.. Polo aspecto flexional oponse andaba (imperfectivo, termo non marcado) a andou (perfectivo, termo determinado). Polo aspecto sintagmático opón as formas simples do español ás formas compostas No entanto, Milagros Fernández Pérez considera que non hai argumentos (así se considera na Gramática Galega pois non hai apartado para o aspecto) suficientes para considera-la existencia ou inexistencia da categoría aspectual. Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases aspectuais 1781 4958 2006-01-10T21:19:15Z Lmbuga 18 + template {{Template:Perífrases verbais}} A noción de aspecto está relacionada ca de tempo verbal, pero distínguese desta: por tempo enténdese a situación dun momento con respecto a outro, e a perspectiva con que o falante o contempla; o aspecto é indiferente á posición do falante no eixo temporal, refírese ó proceso, ó tempo interno da acción verbal considerada en si mesma, sen relación con outras accións nin ca sucesión temporal. ==Perífrases imperfectivas== A acción contémplase na súa duración, como proceso que se está desenvolvendo *'''ANDAR + XER.''' / '''ANDAR + A + INF.''': ''O cóengo andaba lendo o teu libro.'' *'''ESTAR + XER.''' / '''ESTAR + A + INF.''': ''Aí o vén, estouno vendo''. *'''IR + XER.''': ''Foille aumentando a necidade''. *'''LEVAR + XER''' / '''LEVAR + A + INF.''': ''Leva a facer das súas toda a vida''. *'''SEGUIR + XER.''' / '''SEGUIR + A + INF.''': ''Todos os tres seguen a bimar''. *'''SER + A + INF.''': Ten un carácter resultativo, que a distingue das anteriores; aínda que non aparece moito na literatura, é moi frecuente na fala: ''Todos tres son a comentarme a súa deslealdade.'' *'''VIR + XER.''': ''Cumpriu todo aquilo co que viña ameazando.'' ==Perífrases perfectivas== Contemplan a acción como proceso rematado. *'''ACABAR''' ou '''REMATAR + DE + INF.''': ''Rematou de testemuñar daquela.'' *'''VIR + DE + INF.''': ''Viñan de pescudar todo o ocorrido.'' *'''DEIXAR(SE) + DE + INF.''': ''Deixou de metrallar cando cesou o movemento.'' *'''DAR + PART.''': ''Non dou alugado a habitación'' *'''LEVAR + PART.''': ''Xa levo apisoado tres cascudas'' *'''TER + PART.''': ::-Non é perífrase: Cando acompaña ó verbo ter un participio dun verbo transitivo e este participio concorda co seu obxecto directo: Tiña rotos os zapatos ::-Perífrase perfectiva de carácter reiterativo: ''Tenme avantaxado decote.'' ::-Perífrase perfectiva: Co verbo auxiliar en infinitivo, imperfecto de ind., futuro, ou futuro do pretérito (ter, tiña, terei, tería): ''Sinto non a ter cativado.'' *'''Houbese''' ou '''Houbera + PART.''': ''Mellor ca cominalo a retirarse tería sido coligarnos con el.'' *'''IR + PART.''': ''Meu avó vai enganido de vez''. ==Perífrases reiterativas== Expresan reiteración. *'''VOLVER + INF.''': ''Volvín custearlle os estudos outro cuadrimestre.'' ==Perífrases incoativas== Refiren o proceso no comezo. *'''COMEZAR''' ou '''EMPEZAR + A + INF.''': ''Comezaron a apupalo axiña'' *'''BOTAR(SE) + A + INF.''': ''Botouse a amontoar os garavanzos.'' *'''POÑER(SE) + A + INF.''': ''Puxéronse a preparar a comuñón''. *'''DAR + EN + INF.''': ''Deron en limpar a bixutería cunha baeta''. *'''BRINCAR, SALTAR, ROMPER, PEGAR + A + INF.''': ''Rompimos a aturuxar ó remataren a peza''. ==Perífrases terminativas== Expresan unha acción que se achega ó seu termo. *'''CHEGAR + A + INF.''': ''Non chegaron a convocar a asemblea.'' *'''VIR + A + INF.''': ''Ó final tódolos vultos viñan a estoupar'' *'''ACABAR + POR + INF.''': ''Acabou por mastigar o po do deserto''. ==Perífrases pasivas== *'''SER + PART.''': ''O ónix foi gabado polo ourive''. <table border="0" cellpadding="4" align="right"> <tr><td>''Inicio:''<td>''[[Perífrases verbais]]'' <tr><td>''Páx. anterior:''<td>''[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Aspecto|A categoría de Aspecto]]'' <tr><td>''Páx seguinte:''<td>''[[Perífrases verbais/Bibliografía|Bibliografía]]'' </table> Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/Perífrases 1782 5544 2006-03-01T08:32:24Z Lmbuga 18 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/As perífrases verbais|As perífrases verbais no Curso de lingua galega]] *''[[Perífrases verbais]]'' {{Template:Cursogalego}} ==Exercicios== ===Exercicio 1=== '''Indica o significado das seguintes perífrases:''' <table border="1" cellpadding="3" align="center"> <tr><td>''Abofé que ha chegar derreado da viaxe''<td>Perífrase modal de obrigatoriedade <tr><td>''Acabou por mastigar o po do deserto''<td> <tr><td>''Aí o vén, estouno vendo''<td> <tr><td>''Comezaron a apupalo axiña''<td> <tr><td>''Debes anicarte''<td> <tr><td>''Debeu de liscar''<td> <tr><td>''Deixou de metrallar cando cesou o movemento''<td> <tr><td>''Deron en limpar a bixutería cunha baeta''<td> <tr><td>''Estaba para chover e choveu''<td> <tr><td>''Ha chegar derreado da viaxe''<td> <tr><td>''Hai que recuar''<td> <tr><td>''Houbeches morrer''<td> <tr><td>''Leva a facer das súas toda a vida''<td> <tr><td>''Meu avó vai enganido de vez''<td> <tr><td>''Non chegaron a convocar a asemblea.''<td> <tr><td>''Non dou alugado a habitación''<td> <tr><td>''O cóengo andaba lendo o teu libro''<td> <tr><td>''Ó final tódolos vultos viñan a estoupar''<td> <tr><td>''Pode ser que escordase o pulso''<td> <tr><td>''Puxéronse a preparar a comuñón''<td> <tr><td>''Rematou de testemuñar daquela''<td> <tr><td>''Rompimos a aturuxar ó remataren a peza''<td> <tr><td>''Sinto non a ter cativado''<td> <tr><td>''Telo que maxinar''<td> <tr><td>''Tenme avantaxado decote''<td> <tr><td>''Tódolos tres seguen a bimar''<td> <tr><td>''Todos tres son a falarme da súa deslealdade''<td> <tr><td>''Viñan de pescudar todo o ocorrido''<td> <tr><td>''Volvín custearlle os estudos outro cuadrimestre''<td> <tr><td>''Voute upar''<td> <tr><td>''xa quere abri-lo día''<td> <tr><td>''Xa levo apisoado tres cascudas''<td> </table> ==Solucións== ===Exercicio 1=== <table border="1" cellpadding="3" align="center"> <tr><td>''Abofé que ha chegar derreado da viaxe''<td>Modal de obrigatoriedade <tr><td>''Acabou por mastigar o po do deserto''<td>Aspectual terminativa <tr><td>''Aí o vén, estouno vendo''<td>Aspectual imperfectiva <tr><td>''Comezaron a apupalo axiña''<td>Aspectual incoativa <tr><td>''Debes anicarte''<td>Modal de obrigatoriedade <tr><td>''Debeu de liscar''<td>Modal de hipótese <tr><td>''Deixou de metrallar cando cesou o movemento''<td>Aspectual perfectiva <tr><td>''Deron en limpar a bixutería cunha baeta''<td>Aspectual incoativa <tr><td>''Estaba para chover e choveu''<td>Temporal de inminencia <tr><td>''Ha chegar derreado da viaxe''<td>Modal de hipótese <tr><td>''Hai que recuar''<td>Modal de obrigatoriedade <tr><td>''Houbeches morrer''<td>Temporal de inminencia <tr><td>''Leva a facer das súas toda a vida''<td>Aspectual imperfectiva <tr><td>''Meu avó vai enganido de vez''<td>Aspectual perfectiva <tr><td>''Non chegaron a convocar a asemblea.''<td>Aspectual terminativa <tr><td>''Non dou alugado a habitación''<td>Aspectual perfectiva <tr><td>''O cóengo andaba lendo o teu libro''<td>Aspectual imperfectiva <tr><td>''Ó final tódolos vultos viñan a estoupar''<td>Aspectual terminativa <tr><td>''Pode ser que escordase o pulso''<td>Modal de probabilidade <tr><td>''Puxéronse a preparar a comuñón''<td>Aspectual incoativa <tr><td>''Rematou de testemuñar daquela''<td>Aspectual perfectiva <tr><td>''Rompimos a aturuxar ó remataren a peza''<td>Aspectual incoativa <tr><td>''Sinto non a ter cativado''<td>Aspectual perfectiva <tr><td>''Telo que maxinar''<td>Modal de obrigatoriedade <tr><td>''Tenme avantaxado decote''<td>Aspectual perfectiva <tr><td>''Tódolos tres seguen a bimar''<td>Aspectual imperfectiva <tr><td>''Todos tres son a falarme da súa deslealdade''<td>Aspectual imperfectiva <tr><td>''Viñan de pescudar todo o ocorrido''<td>Aspectual perfectiva <tr><td>''Volvín custearlle os estudos outro cuadrimestre''<td>Aspectual reiterativa <tr><td>''Voute upar''<td>Temporal de futuridade <tr><td>''xa quere abri-lo día''<td>Temporal de inminencia <tr><td>''Xa levo apisoado tres cascudas''<td>Aspectual perfectiva </table> {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/As perífrases verbais|As perífrases verbais no Curso de lingua galega]] Wikibooks 1783 4733 2006-01-01T11:11:36Z Lmbuga 18 engado 'Listado de templates' <table cellpadding="0" cellspacing="0" border="0"> <tr valign="top"><th style="background-color: #e2e2ff; border: 2px solid #e2e2ff; border-bottom: none; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.3em; font-size: large;" align="center" width="53%"> ''' Benvida ''' </th> <th> </th> <th style="background-color: #faf9b2; border: 2px solid #faf9b2; border-bottom: none; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.3em; font-size: large;" align="center"> ''' Navegar e colaborar en Galilibros ''' </th> </tr> <tr valign="top"> <td style="background-color: #f8f8ff; border: 2px solid #e2e2ff; border-top: none; border-bottom: none; padding: 0.6em; padding-top: none;"> [[Image:Wikibooks-logo.png|right]]Benvido ós [[Wikibooks/Que é wikibooks?/Que son os Galilibros?|Galilibros]], unha colección de libros que poden ser escritos en conxunto polos visitantes deste sitio e que está aberto á colaboración de todos, especialmente da túa. Desexamos compartir o que sabemos con outros, e gustaríanos que tamén contribuíses co teu coñecemento. Ti podes [[wikibooks/axuda/Guía para compoñer un wikilibro|empezar un novo libro]], ou atopar un libro xa existente e engadir un capítulo ou sección completamente novo. Non te preocupes demasiado pola posibilidade de cometer erros. Se escribes algo incorrecto, pode ser arranxado máis adiante ben por ti mesmo ou por calquera outro. '''Nota:''' Se non queres que o teu escrito sexa editado sen piedade e redistribuído a vontade, non o poñas en Wikibooks. Tódalas contribucións son consideradas como liberadas baixo licenza GNU GFDL (ver [[w:GNU Free Documentation License|GNU Free Documentation License (Wikipedia)]] (GFDL) para máis detalles). Está licenza asegura que Wikilibros permanecerá libremente distribuído para sempre. Non inclúas traballos con copyright a menos que teñas permiso explícito do autor ou autores para distribuílo baixo GFDL. Podes atopar máis información en: [[w:Wikipedia:Copyrights|Wikipedia:Copyrights]]. Temos unhas poucas políticas e indicacións que debes considerar (ver [[w:Wikipedia:políticas e orientacións|wikipedia:políticas e orientacións]]. En particular, por favor, escribe textos dende unha '''perspectiva neutral''' (ver [[w:Wikipedia:Punto_de_vista_neutral|Wikipedia:Punto de vista neutral]]). Isto significa que os módulos e libros (Wikilibros), ata de temas controvertidos, deberían ser imparciais e non arbitrarios. O proxecto ten como meta crear un conxunto de libros de texto, e material relacionado. Polo tanto, hai moitas cousas que non deberían incluírse (véxase [[Wikibooks/O que Wikilibros non é|O que Wikilibros non é]] para máis información). </td> <td> </td> <td style="background: #ffffec; border: 2px solid #faf9b2; border-top: 2px; padding: 0.6em; padding-top: none;"> <center>''' Para empezares '''</center> *[[Wikibooks/Que é wikibooks?|Que é wikibooks?]] *[[Wikibooks/Navegar por Wikibooks|Navegar por Wikibooks]] *[[Wikibooks/Rexistrarse como usuario|Rexistrarse como usuario]] *[[Wikibooks/Editar unha páxina|Editar unha páxina]] *[[Wikibooks/Como Escribir comentarios?|Escribir comentarios?]] *[[Wikibooks/Asinar|Asinar os comentarios]] *[[Wikibooks/A Taberna|Editar, preguntar, participar, escribir nas páxinas da Taberna]] *[[Wikibooks/Guía para compoñer un Wikilibro|Guía breve para compoñer un Wikilibro]] *[[Wikibooks/axuda/índice|Índice da axuda de Wikibooks]] <center>''' Outras páxinas de axuda '''</center> *[[Wikibooks/Listado de templates|Listado de templates]] </td> </tr> </table> Wikibooks/axuda 1784 4591 2005-12-23T01:21:24Z Lmbuga 18 ==Información Xeral== *[[Wikibooks/axuda/índice|'''Buscar''' na axuda de Wikibooks]] *[[Wikibooks/axuda/FAQ|Preguntas Máis Frecuentes]] ==Como podo...== ''Véxase tamén: [[Wikibooks/axuda/COMOs|COMOs de Wikibooks]]'' === Navegar=== *Como [[Wikibooks/axuda/Como navegar por Wikibooks|navegar por Wikibooks]] *Como [[Wikibooks/axuda/Como procurar un artigo|procurar un artigo]] *Como [[Wikibooks/axuda/Como contestar mensaxes|Contestar as mensaxes que recibas]] ===Colaborar con Galilibros=== *Como [[Wikibooks/axuda/Como comezar a colaborar|comezar a colaborar]] *Como [[Wikibooks/axuda/Como rexistrarse|rexistrarse]] *Como [[Wikibooks/axuda/Preferencias de usuario|Como definir as túas preferencias]] *Como [[Wikibooks/axuda/Mensaxes predefinidas|Como engadir mensaxes predefinidas]] === Modificar Páxinas=== *Como [[Wikibooks/axuda/Como editar unha páxina|editar unha páxina]] *Como [[Wikibooks/axuda/Como redireccionar unha páxina|redireccionar unha páxina]] *Como [[Wikibooks/axuda/Como trocar o nome dunha páxina|trocar o nome dunha páxina]] *Como [[Wikibooks/axuda/Páxina de discusión|usar as páxinas de discusión]] *Como [[Wikibooks/axuda/Desambiguación|facer páxinas de termos con máis dunha definición]] *Como [[Wikibooks/axuda/Como escribir un bo artigo|escribir un bo artigo]] === Usar funcionalidades especiais=== *Como [[Wikibooks/axuda/Como borrar páxinas|borrar páxinas]] *Como [[Wikibooks/axuda/Como engadir imaxes|engadir imaxes a un artigo]] *Como [[Wikibooks/axuda/Titoriais de gráficos|crear imaxes para os teus artigos]] *Como [[Wikibooks/axuda/Como facer táboas|facer táboas]] *Como [[Wikibooks/axuda/Etiquetas TeX|facer fórmulas matemáticas]] *Como [[Wikibooks/axuda/Ligazóns interlingüísticas|poñer ligazóns ao mesmo termo noutra lingua]] === Recorrer a páxinas especiais=== *Como [[Wikibooks/axuda/Cambios Recentes|usar a páxina de Cambios Recentes]] *Como [[Wikibooks/axuda/Cambios Relacionados|usar a páxina de Cambios Relacionados]] Wikibooks/axuda/índice 1785 4657 2005-12-29T23:14:38Z Lmbuga 18 /* E */ {{CompactTOC}} __NOTOC__ ==A== *[[Wikibooks/A Taberna|A Taberna, Editar e escribir]] *[[Wikibooks/Rexistrarse como usuario|Acceder como usuario rexistrado]] *[[Wikibooks/Asinar|Asinar]] ==B== *[[Wikibooks|Benvida a Wikibooks]] ==C== *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Como comezou Wikilibros?|Como comezou Wikilibros?]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Como podo colaborar nos Galilibros?|Colaborar nos Galilibros]] *[[Wikibooks/Rexistrarse como usuario|Comezar como usuario rexistrado]] *[[Wikibooks/Como Escribir comentarios?|Comentarios, Facer]] *[[wikibooks/axuda/Guía para compoñer un wikilibro|Comezar un novo libro]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Empregar contidos procedentes dos wikilibros|Contidos. Empregar contidos procedentes dos Wikilibros]] *[[w:Wikipedia:Copyrights|Copyrights (na Wikipedia)]] ==D== *[[w:Wikipedia:Copyrights|Dereitos de autor (na Wikipedia)]]. ==E== *[[Wikibooks/Editar unha páxina|Editar unha páxina]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Empregar contidos procedentes dos wikilibros|Empregar contidos procedentes dos Wikilibros]] *[[Wikibooks/Rexistrarse como usuario|Empezar como usuario rexistrado]] *[[wikibooks/axuda/Guía para compoñer un wikilibro|Empezar un novo libro]] *[[Wikibooks/Como Escribir comentarios?|Escribir comentarios]] ==F== *[[Wikibooks/Asinar|Firmar]] ==G== **[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Que son os Galilibros?|Galilibros]] *[[w:GNU Free Documentation License|GNU Free Documentation License|GFDL (na Wikipedia)]] *[[w:GNU Free Documentation License|GNU Free Documentation License|GNU GFDL, licenza (na Wikipedia]] *[[wikibooks/axuda/Guía para compoñer un wikilibro|Guía rápida para compoñer un wikilibro]] ==H== ==I== *[[w:Wikipedia:Punto_de_vista_neutral|Imparcialidade (na Wikipedia)]] ==L== *[[w:GNU Free Documentation License|GNU Free Documentation License|Licenza GNU GFDL (na Wikipedia)]] ==M== ==N== *[[Wikibooks/Navegar por Wikibooks|Navegar por Wikibooks]] ==O== *[[Wikibooks/O que Wikilibros non é|O que Wikilibros non é]] ==P== *[[w:Wikipedia:políticas e orientacións|políticas e orientacións (na Wikipedia)]] *[[Wikibooks/A Taberna|Preguntar na Taberna]] *[[w:Wikipedia:Punto_de_vista_neutral|Punto de vista neutral (na Wikipedia)]]) ==Q== *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Que son os Galilibros?|Que son os Galilibros?]] *[[w:wiki|Que é Wiki (na Wikipedia)]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?|Que é wikibooks?]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Que é Wikilibros?|Que é Wikilibros?]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Quen coida de Wikilibros?|Quen coida de Wikilibros?]] ==R== *[[Wikibooks/Rexistrarse como usuario|Rexistrarse como usuario]] ==S== ==T== ==U== ==V== ==W== *[[w:wiki|Wiki, que é (na Wikipedia)]] *[[Wikibooks]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?|Wikibooks. Que é?]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Que é Wikilibros?|Wikilibros. Que é?]] ==X== ==Z== Template:CompactTOC 1787 4598 2005-12-28T20:11:44Z Prevert 4 índice alfabético compacto {| id="toc" border="0" ! {{MediaWiki:Toc}}: | [[#A|A]] [[#B|B]] [[#C|C]] [[#D|D]] [[#E|E]] [[#F|F]] [[#G|G]] [[#H|H]] [[#I|I]] [[#J|J]] [[#K|K]] [[#L|L]] [[#M|M]] [[#N|N]] [[#O|O]] [[#P|P]] [[#Q|Q]] [[#R|R]] [[#S|S]] [[#T|T]] [[#U|U]] [[#V|V]] [[#W|W]] [[#X|X]] [[#Y|Y]] [[#Z|Z]] __NOTOC__ |} Wikibooks/Que é wikibooks? 1788 4659 2005-12-30T08:55:06Z Lmbuga 18 engado ligazón Wikilibros (Wikibooks) é un proxecto multilingüe que ten por finalidade construír unha colección de libros electrónicos de contido aberto e libre, destinados especificamente para o público estudantil. O proxecto inclúe libros de texto, manuais e edicións comentadas de libros en dominio público. O seu obxectivo é tanto axudar a promover a instrución autodidacta como axudar a profesores de ensino secundario e universitario. <table border="1" cellpadding="3" align="center"> <tr><td>Edición completa de [[Wikibooks/Que é wikibooks?/Que é wikibooks?|Que é wikibooks?]] </table> *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Que é Wikilibros?|Que é Wikilibros?]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Que son os Galilibros?|Que son os Galilibros?]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Como comezou Wikilibros?|Como comezou Wikilibros?]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Quen coida de Wikilibros?|Quen coida de Wikilibros?]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Como podo colaborar nos Galilibros?|Como podo colaborar nos Galilibros?]] *[[Wikibooks/Que é wikibooks?/Empregar contidos procedentes dos wikilibros|Empregar contidos procedentes dos Wikilibros]] Wikibooks/Que é wikibooks?/Que é Wikilibros? 1789 4644 2005-12-29T22:01:46Z Lmbuga 18 Wikibooks/Que é wikibooks/Que é Wikilibros? movida a Wikibooks/Que é wikibooks?/Que é Wikilibros? Wikilibros (Wikibooks) é un proxecto multilingüe destinado a construír unha colección de libros electrónicos de contido aberto e libre, destinados especificamente para o público estudantil. O proxecto inclúe libros de texto, manuais e edicións comentadas de libros en dominio público. O seu obxectivo é tanto axudar a promover a instrución autodidacta como axudar a profesores de ensino secundario e universitario. Wikibooks/Que é wikibooks?/Que son os Galilibros? 1790 4647 2005-12-29T22:04:15Z Lmbuga 18 Wikibooks/Que é wikibooks/Que son os Galilibros? movida a Wikibooks/Que é wikibooks?/Que son os Galilibros? Galilibros é o hipocorístico (denominación familiar) que a comunidade de editores lle deu a Wikibooks en galego. Os Galilibros botaron a andar o 3 de setembro de 2004, cando User:Agremón reservou o dominio para albergar o espazo de Wikibooks en galego. O 24 de novembro de 2004 aparece o primeiro esbozo da portada de Galilibros. Wikibooks/Que é wikibooks?/Como comezou Wikilibros? 1791 4649 2005-12-29T22:04:31Z Lmbuga 18 Wikibooks/Que é wikibooks/Como comezou Wikilibros? movida a Wikibooks/Que é wikibooks?/Como comezou Wikilibros? Wikilibros, na versión orxinal en inglés (Véxase ligazón no apartado lateral denominado "Outras linguas"[[en:Wikibooks]]) foi iniciado en 10 de xullo de 2003, como proxecto irmá da [[w:Portada|Wikipédia]]. Xurdiu como resposta ao pedido dun usuario da Wikilibros (Karl Wick), no sentido de crear espazos para desenvolver libros de contido aberto. O proxecto foi iniciado e, logo, a súa finalidade foi definida para incluír calquera tipo de libro que poida potencialmente ser usado no ensino. Iso non inclúe libros publicados, enciclopedias, fontes primarias, dicionarios e frases célebres, unha vez que existen outros proxectos da Wikimedia destinados a iso: {{Wikiproxectos}} Wikibooks/Que é wikibooks?/Quen coida de Wikilibros? 1792 4653 2005-12-29T22:05:10Z Lmbuga 18 Wikibooks/Que é wikibooks/Quen coida de Wikilibros? movida a Wikibooks/Que é wikibooks?/Quen coida de Wikilibros? O Wikilibros é un proxecto custeado e mantido por unha organización sen fins lucrativos, a [http://www.wikimediafoundation.org Wikimedia Foundation], que tamén mantén os proxectos-irmá: '''[[w:Portada|Wikipedia]]''' (unha enciclopedia), '''[[wikt:Portada|Wikcionario]]''' (un dicionario), '''[[q:Portada|Wikiquote]]''' (unha compilación de frases célebres) e '''[[s:Portada|Wikisource]]''' (un acervo de obras en dominio público e fontes primarias). A Wikimedia tamén é dona dos servidores e nomes de dominios nos cales están almacenados eses proxectos. Os módulos que se dispón neste sitio son publicados polos autores respectando a licenza de documentación pública [[w:GFDL|GNU FDL]], o que significa que os módulos están abertos a calquera usuario que os queira editar, copiar, ou transmistir a outros. Wikibooks/Que é wikibooks?/Como podo colaborar nos Galilibros? 1793 4658 2005-12-30T08:42:09Z Lmbuga 18 Podes colaborar de moitos xeitos: ampliando artigos, escribindo novos artigos, corrixindo erros, proporcionando imaxes ou fotografías para ilustrar os artigos... Velaquí tes unhas ligazóns que che poderán servir de axuda: ===Para empezares=== (Estas ligazóns están tamén presentes na páxina inicial deste galilibro) *[[Wikibooks/Navegar por Wikibooks|Navegar por Wikibooks]] *[[Wikibooks/Rexistrarse como usuario|Rexistrarse como usuario]] *[[Wikibooks/Editar unha páxina|Editar unha páxina]] *[[Wikibooks/Como Escribir comentarios?|Escribir comentarios?]] *[[Wikibooks/Asinar|Asinar os seus comentarios]] *[[Wikibooks/A Taberna|Editar, preguntar, participar, escribir nas páxinas da Taberna]] *[[Wikibooks/Guía para compoñer un Wikilibro|Guía rápida para compoñer un Wikilibro]]) *[[Wikibooks/axuda/índice|Índice da axuda de Wikibooks]] ===Para seguires colaborando=== {{en progreso}} Image:Wiki Procura-Caixa de.jpg 1794 4617 2005-12-29T15:56:03Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Procura-Caixa_de.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] |} {{GFDL}} == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Procura-Caixa_de.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] |} {{GFDL}} Wikibooks/Navegar por Wikibooks 1795 4623 2005-12-29T19:09:38Z Lmbuga 18 == Navegando en Wikibooks == Wikibooks contén libros sobre os máis variados asuntos. Para explorar un libro pode: ::*Acceder na mesma portada de Wikibooksa un texto concreto premendo no seu título. ::*Empregar a caixa de "procura" (Ver as imaxes ilustrativas do final do presente artigo) que hai á esquerda e alí escribir o texto da procura. Cando o servidor estea saturado a opción de busca pode estar deshabilitada; neses casos será redirixido ao formulario de busca de Google que procura na base de datos da Wikipedia. ::*Seguir as categorías (compilacións temáticas de libros). Para o mesmo, vaia á Portada e desde alí comece a navegación. Se desexa facer un comentario, unha observación sobre o que acaba de ler, ese é o lugar adecuado. Se tes dificultades para atopar o que buscas, podes preguntar en [[Wikibooks:A Taberna]], ou engadir o tema á nosa lista de libros solicitados ([[Wikibooks:Encomendas de Wikibooks]]). == Imaxes ilustrativas == '''Nota''': Coloque o cursor do rato sobre as imaxes para saber que é o que representan. [[Image:Wiki_Portada.jpg|left|Portada de Galilibros]] [[image:Wiki_Procura-Caixa_de.jpg|left|Caixa de procura]] [[Image:Wiki navegación.Caixa.jpg|left|Caixa de navegación]] Image:Wiki navegación.Caixa.jpg 1796 4619 2005-12-29T18:59:21Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_navegación.Caixa.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} {{GFDL}} == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_navegación.Caixa.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} {{GFDL}} Image:Wiki Portada.jpg 1797 4621 2005-12-29T19:03:20Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Portada.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} {{GFDL}} == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Portada.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} {{GFDL}} Image:Wiki Lapelas artigos.jpg 1798 4624 2005-12-29T19:16:33Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Lapelas_artigos.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} {{GFDL}} == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Lapelas_artigos.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} {{GFDL}} Image:Wiki Remate.jpg 1799 4626 2005-12-29T19:21:39Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki Remate.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} {{GFDL}} Wikibooks/A Taberna 1800 4628 2005-12-29T19:35:04Z Lmbuga 18 rematada *Escriba na caixa de busca “Wikibooks:A Taberna” ou prema [[Wikibooks:A Taberna|aquí]] (na [[portada]] de Wikibooks ten tamén unha ligazón para acceder á Taberna). *Prema na lapela “editar” *'''Engada os seus comentarios ó remate da páxina''' *'''Non se esqueza de asinar''' Véxase [[Wikibooks/Asinar|Asinar os comentarios]] *Prema "Amosar Vista Previa" para ver como quedan os cambios. Non esqueza gardar a páxina posteriormente *Vaia ó final do ventá en que está e prema "Gardar a páxina" ==Imaxes ilustrativas== '''Nota''':Coloque o cursor do rato sobre a imaxe para saber que representa [[Image:Wiki Procura-Caixa de.jpg|left|Caixa de Procura no panel lateral esquerdo]][[Image:Wiki Lapelas artigos.jpg|left|Lapelas dos artigos na parte superior das páxinas, enriba do cadro de texto]][[Image:Wiki Remate.jpg|left|Remate da "Páxina de edición" en que están on botóns "Amosar Vista Previa" e "Gardar a páxina"]] ---- {|style="border:1px solid #aaaaaa;background-color:#f9f9f9;text-align:center" width="80%" align="center" |- |'''[[w:Wikipedia:A Taberna|A Taberna da Galipedia]]''' → [[w:Wikipedia:A Taberna (novas)|Novas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (políticas)|Políticas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (técnica)|Técnica]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (propostas)|Propostas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (axuda)|Axuda]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (xeral)|Xeral]] |- |'''[[wikt:Wiktionary:Taberna|A Taberna do Galizionario]]''' - '''[[commons:Commons:A Taberna|A Taberna de Commons]]''' - '''[[s:Wikisource:A Taberna|A Taberna de Wikisource]]''' - '''[[Wikibooks:A Taberna|A Taberna de Wikibooks]]''' - '''[[q:Wikiquote:A Taberna|A Taberna de Wikiquote]]''' |} Image:Wiki Botóns de edición.jpg 1801 4629 2005-12-29T19:38:46Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Botóns_de_edición.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} {{GFDL} == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Botóns_de_edición.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} {{GFDL}} Wikibooks/Asinar 1802 4630 2005-12-29T19:40:20Z Lmbuga 18 Sempre que escriba un comentario que deba ser atendido ou respondido por calquera ou por tódolos usuarios de wikibooks debe vostede asinar. Para o mesmo ::*Colóquese no remate do texto que acaba de escribir ::*Prema no penúltimo botón da barra que se encontra na parte superior da caixa en que se insire o texto. Observará que ese botón presenta unha sinatura. ==Imaxes Ilustrativas== [[Image:Wiki Botóns de edición.jpg|left|Botóns de edición]] A imaxe representa os Botóns de edición Image:Wiki Lapelas - Deixar de vixiar.jpg 1803 4631 2005-12-29T19:55:55Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Lapelas_+_Deixar de vixiar.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Lapelas_+_Deixar de vixiar.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Data/''Date'': 29 de decembro de 2005 (29-12-2005) |} {{GFDL}} Wikibooks/Como Escribir comentarios? 1804 4633 2005-12-29T20:20:17Z Lmbuga 18 ==Facer comentarios== Se le algo que lle gusta, ¿por que non engadir unha nota dicíndoo na páxina de discusión do artigo correspondente? Agradecémoslle as súas reflexións, mesmo as negativas, pois axudan a que o proxecto mellore e medre. Os seus comentarios teñen en case tódalas páxinas espazos predeterminados nos cales ser inseridos. O proceso que debe seguir indícaselle a continuación. *Primeiro pulse a ligazón “discusión” para chegar á páxina de comentarios (hai unha páxina de discusión en cada artigo). *Se a páxina de discusión está baleira, poderá xa comezar a escribir. No caso de ter texto escrito, deberá premer a na pestana “editar” e engadir os seus comentarios ó final dos que xa se achen na páxina. Outra opción -sempre que lle apareza un signo "+" despois da lapela editar- é premer no signo "+" e a continuación engadir na ventá que se abre o título do comentario e o texto do mesmo *Ao rematar prema ó botón "Amosar vista previa" no final da páxina de edición en que está *Vistos xa os seus cambios, vaia ó remate da páxina de edición en que está e prema en "Gravar a páxina". Encántanos recibir comentarios, suxestións e críticas (mesmo as críticas negativas son benvidas). Se hai algunha cousa que non cubrimos, ou tes dificultades para atopar o que buscas, podes preguntar en [[Wikibooks:A Taberna]], ou engadir o tema á nosa lista de libros solicitados: ([[Wikibooks:Encomendas de Wikibooks]]). ==Imaxes ilustrativas== '''Nota''':Colóquese sobre as imaxes para ver a descrición das mesmas. [[Image:Wiki Remate.jpg|right|Parte final das páxinas de edición]] [[Image:Wiki_Lapelas_artigos.jpg|left|Lapelas na parte superior do cadro co texto dos artigos]] [[Image:Wiki Lapelas - Deixar de vixiar.jpg|left|Lapelas co signo + logo da pestana de edición]] Wikibooks/Editar unha páxina 1805 4634 2005-12-29T21:33:20Z Lmbuga 18 Calquera pode editar as páxinas de Wikibooks —¡incluso esta páxina!—. Para editar e realizar cambios, non necesita nada en especial, nin sequera estar rexistrado (aínda que sería preferible que o estivese). Se primeiramente desexa experimentar, sen riscos de cometer erros, pode usar a [[Wikibooks:Páxina de probas|Páxina de probas]], onde pode practicar os efectos da edición. Para comprobar o resultado da edición dunha páxina como esta, copie e pegue desde o modo de edición do artigo dentro da caixa de edición de Zona de probas, logo cando estea seguro do resultado xa pode facer unha edición real. Un modo sinxelo de comezar axudando é, cando atope un problema —un erro na escrita dunha palabra, quizais, un parágrafo pouco claro—, prema en editar e corrixa o problema. Calquera pode editar páxinas dun Wikilibro. Esta páxina que estás lendo non é unha excepción, simplemente usa o enlace "editar" na parte superior ou superior da páxina se cres que é necesario facer algunha mellora. Non necesitas ningunha credencial especial para facelo, e -insistimos- nin sequera necesitas ser un usuario rexistrado. O procedemento común para editar unha páxina é o que segue: *Se vostede pensa que necesita algunha mellora ou nova información, prema na lapela “editar” na parte superior da páxina (as máis das páxinas excepto aquelas que sexan páxinas protexidas). *Escriba no cadro en que está o texto do galilibro. *Cando acabe a edición, prema en “Amosar vista previa” (no remate da páxina que ten na pantalla) para ver como quedan os cambios que realiza. *Prema en “Gardar a páxina” (no remate da páxina que ten na pantalla). ==Imaxes ilustrativas== '''Nota''':Colóquese sobre as imaxes para ver a descrición das mesmas. [[Image:Wiki Remate.jpg|right|Parte final das páxinas de edición]] [[Image:Wiki_Lapelas_artigos.jpg|left|Lapelas na parte superior do cadro co texto dos artigos]] [[Image:Wiki Lapelas - Deixar de vixiar.jpg|left|Lapelas co signo + logo da pestana de edición]] Image:Wiki Rexistro.jpg 1806 4635 2005-12-29T21:42:25Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Rexistro.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Publicada por/''Publish by'': Luis == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Rexistro.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 13 de decembro de 2005 (13-12-2005) |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Wiki Rexistrarse.jpg 1807 4636 2005-12-29T21:44:56Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Rexistrarse.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Publicada por/''Publish by'': Lu == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Rexistrarse.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 13 de decembro de 2005 (13-12-2005) |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Wiki Crear nova conta.jpg 1808 4637 2005-12-29T21:53:01Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Crear nova conta.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Publicada por/''Publish by'' == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Wiki_Crear nova conta.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 13 de decembro de 2005 (13-12-2005) |} == Licensing == {{GFDL}} Wikibooks/Rexistrarse como usuario 1809 4639 2005-12-29T21:58:16Z Lmbuga 18 == Rexistrarse como usuario == Rexistrarse como usuario en Wikilibros non é obrigatorio para acceder aos seus fondos ou para editar as súas páxinas, pero dá numerosas vantaxes: facilita a comunicación entre os usuarios, outórgache unha páxina persoal e outra de discusión, permíteche seleccionar as páxinas que queres vixiar,... Do mesmo xeito que en calquera outro proxecto de Wikimedia, rexistrarse é gratis. Ademais, non se solicita información persoal do usuario, só fai falta que escollas un nome ou alcume de usuario e un contrasinal. Se queres, podes dar o teu enderezo de correo electrónico, o cal pode aparecer visible ou tamén podes ocultalo cando o desexes utilizando o enlace de [http://é.wikibooks.org/wiki/Especial:Preferences preferencias]. ==Para crear unha conta de usuario== [[Image:Wiki_Rexistro.jpg|right|thumb|120px|Ligazón para rexistrarse]] *Paso 1. Para crear unha conta de usuario prema en ''[http://gl.wikibooks.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&returnto=Special:Userlogout Rexistro]'', ligazón situada na parte superior dereita da ventá de Wikibooks. Accederá á páxina que presenta a primeira das imaxes ilustrativas. *Paso 2. Prema en [http://gl.wikibooks.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup&returnto=Portada crear unha conta] e accederá á páxina que ten a segunda das imaxes ilustrativas. Escriba o alcume mediante o que desexa ser recoñecido e o contrasinal que usará (únicos datos obrigatorios). Pode tamén, se o desexa, introducir un enderezo de correo-e, pois permite que os demais usuarios contacten con vostede sen ter que lles revelar o seu enderezo de correo-e, e pode ser usado para lle enviar un novo contrasinal se o esquece. *Paso 3. Prema no botón “crea unha nova conta”. ==Para acceder como usuario rexistrado== Para acceder como usuario rexistrado prema en ''[http://gl.wikibooks.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&returnto=Special:Userlogout Rexistro]'', a mesma ligazón, situada na parte superior dereita da ventá de Wikibooks, que empregou em primeiro lugar para crear unha conta. Escriba o seu nome de usuario e o seu contrasinal e prema en “Acceder ao sistema”. ==Imaxes ilustrativas== '''Nota''':Coloque o cursor do rato sobre a imaxe para ver a descrición da mesma. [[Image:Wiki Rexistrarse.jpg|left|Páxina para entrar rexistrado]] [[Image:Wiki_Crear nova conta.jpg|right|Páxina para crear unha nova conta]] Wikibooks/Que é wikibooks?/Que é wikibooks? 1817 4660 2005-12-30T09:02:55Z Lmbuga 18 Wikilibros (Wikibooks) é un proxecto multilingüe que ten por finalidade construír unha colección de libros electrónicos de contido aberto e libre, destinados especificamente para o público estudantil. O proxecto inclúe libros de texto, manuais e edicións comentadas de libros en dominio público. O seu obxectivo é tanto axudar a promover a instrución autodidacta como axudar a profesores de ensino secundario e universitario. ==Que é un Wiki== Véxase o termo [[w:Wiki|Wiki]] na '''Galipedia''' == Que é Wikilibros? == Wikilibros (Wikibooks) é un proxecto multilingüe destinado a construír unha colección de libros electrónicos de contido aberto e libre, destinados especificamente para o público estudantil. O proxecto inclúe libros de texto, manuais e edicións comentadas de libros en dominio público. O seu obxectivo é tanto axudar a promover a instrución autodidacta como axudar a profesores de ensino secundario e universitario. == Que son os Galilibros? == Galilibros é o hipocorístico (denominación familiar) que a comunidade de editores lle deu a Wikibooks en galego. Os Galilibros botaron a andar o 3 de setembro de 2004, cando User:Agremón reservou o dominio para albergar o espazo de Wikibooks en galego. O 24 de novembro de 2004 aparece o primeiro esbozo da portada de Galilibros. == Como comezou Wikilibros? == Wikilibros, na versión orxinal en inglés (Véxase ligazón no apartado lateral denominado "Outras linguas"[[en:Wikibooks]]) foi iniciado en 10 de xullo de 2003, como proxecto irmá da [[w:Portada|Wikipédia]]. Xurdiu como resposta ao pedido dun usuario da Wikilibros (Karl Wick), no sentido de crear espazos para desenvolver libros de contido aberto. O proxecto foi iniciado e, logo, a súa finalidade foi definida para incluír calquera tipo de libro que poida potencialmente ser usado no ensino. Iso non inclúe libros publicados, enciclopedias, fontes primarias, dicionarios e frases célebres, unha vez que existen outros proxectos da Wikimedia destinados a iso: {{Wikiproxectos}} == Quen coida de Wikilibros? == O Wikilibros é un proxecto custeado e mantido por unha organización sen fins lucrativos, a [http://www.wikimediafoundation.org Wikimedia Foundation], que tamén mantén os proxectos-irmá: '''[[w:Portada|Wikipedia]]''' (unha enciclopedia), '''[[wikt:Portada|Wikcionario]]''' (un dicionario), '''[[q:Portada|Wikiquote]]''' (unha compilación de frases célebres) e '''[[s:Portada|Wikisource]]''' (un acervo de obras en dominio público e fontes primarias). A Wikimedia tamén é dona dos servidores e nomes de dominios nos cales están almacenados eses proxectos. Os módulos que se dispón neste sitio son publicados polos autores respectando a licenza de documentación pública [[w:GFDL|GNU FDL]], o que significa que os módulos están abertos a calquera usuario que os queira editar, copiar, ou transmistir a outros. == Como podo colaborar nos Galilibros? == Podes colaborar de moitos xeitos: ampliando artigos, escribindo novos artigos, corrixindo erros, proporcionando imaxes ou fotografías para ilustrar os artigos... Velaquí tes unhas ligazóns que che poderán servir de axuda: ===Para empezares=== (Estas ligazóns están tamén presentes na páxina inicial deste galilibro) *[[Wikibooks/Navegar por Wikibooks|Navegar por Wikibooks]] *[[Wikibooks/Rexistrarse como usuario|Rexistrarse como usuario]] *[[Wikibooks/Editar unha páxina|Editar unha páxina]] *[[Wikibooks/Como Escribir comentarios?|Escribir comentarios?]] *[[Wikibooks/Asinar|Asinar os seus comentarios]] *[[Wikibooks/A Taberna|Editar, preguntar, participar, escribir nas páxinas da Taberna]] *[[Wikibooks/Guía para compoñer un Wikilibro|Guía rápida para compoñer un Wikilibro]]) *[[Wikibooks/axuda/índice|Índice da axuda de Wikibooks]] ===Para seguires colaborando=== {{en progreso}} Adverbio 1818 4703 2005-12-31T18:58:41Z Lmbuga 18 engado ligazón #[[Adverbio/O concepto|O concepto de adverbio]] #[[Adverbio/Perspectiva diacrónica|Perspectiva diacrónica]] ##[[Adverbio/Perspectiva diacrónica/Étimos|Listado de adverbios cos seus étimos]] #[[Adverbio/As fronteiras do adverbio|As fronteiras do adverbio]] #[[Adverbio/Adverbialización|A adverbialización]] #[[Adverbio/clasificación|Clasificación dos adverbios]] ##[[Adverbio/clasificación/Adverbios de lugar|Adverbios de lugar]] ##[[Adverbio/clasificación/Adverbios de tempo|Adverbios de tempo]] ##[[Adverbio/clasificación/Adverbios de modo|Adverbios de modo]] ##[[Adverbio/clasificación/Adverbios de cantidade e precisión|Adverbios de cantidade e precisión]] ##[[Adverbio/clasificación/Adverbios de orde|Adverbios de orde]] ##[[Adverbio/clasificación/Adverbios inclusivos|Adverbios inclusivos]] #[[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida|Negación, afirmación e dúbida]] ##[[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida/A dúbida|A dúbida]] ##[[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida/A negación e a afirmación|A negación e a afirmación]] #[[Adverbio/Combinatoria|Combinatoria]] #[[Adverbio/Diante miña|As estruturas do tipo ''Diante miña'']] #[[Adverbio/Bibliografía|Bibliografía]] No galilibro '''Exercicios de morfosintaxe en lingua galega''' pódense encontrar [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adverbio|exercicios de lingua sobre o adverbio]] Image:Adverbio001.jpg 1819 4664 2005-12-30T22:25:32Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Adverbio001.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 30 de decembro de 2005 (30-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Adverbio002.jpg 1820 4665 2005-12-30T23:28:10Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Adverbio002.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Adverbio002.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 30 de decembro de 2005 (30-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Adverbio/O concepto 1821 4962 2006-01-10T22:43:08Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} A categoría do adverbio ten sido, tradicionalmente, o caixón de sastre en que entraron tódalas formas invariables que non eran nin preposicións nin conxuncións, é dicir, simples nexos. Nos gregos aparece xa como categoría receptora e ambigua (epirrema: ‘adición ó verbo, ó rema’). O nome que lle dan os estoicos, pandektes, non fai máis ca acentuar ese trazo, ó denominalo ‘receptáculo universal’. Con todo, aínda que categoría invariable, certos adverbios teñen algunhas peculiaridades morfolóxicas que impiden considerar esta invariabilidade do mesmo modo ca nas preposicións ou nas conxuncións. Funcionalmente díxose que son modificadores doutros modificadores (adxectivo, verbo ou adverbio), termos terciarios na teoría dos rangos de Jespersen, o cal tampouco é exacto indiscriminadamente. O rango, segundo Jespersen, é a categoría funcional dunha palabra. Unha palabra é definida (cualificada, modificada) por outra palabra que á súa vez, pode ser definida por unha terceira palabra. Podemos así establecer, diferentes rangos de palabras, segundo as súas mutuas relacións como definidas ou definidoras. Na combinación ''O tempo é estremadamente cálido'', ‘tempo’, que evoca a idea principal, posúe un rango primario ('''termo principal'''); ‘cálido’, que define a tempo, secundario ('''termo adxunto'''); e ‘extremadamente’, terciario ('''termo subxunto'''). Segundo Serge Karcewskij, é un determinante de marca cero que non ten nin rección nin concordancia. Anque a caracterización formal deste lingüísta sexa negativa, o adverbio é unha palabra completa, presenta valor semántico, polo que se distingue das palabras baleiras ou partículas (preposicións e conxuncións), e ademais poderiamos ter en conta para a súa definición que expresan unha circunstancia (diferenciaríanse das construccións circunstanciais (sintagmas preposicionais, xeralmente) en que estas últimas pertencen ó plano sintagmático. A propia denominación desta clase de palabra obedece a un criterio posicional ou referencial: AD VERBUM = ‘palabra que vai ó lado do verbo ou da palabra’. Cun tamén criterio funcional desenvolve a gramática tradicional a definición: O adverbio é un vocábulo invariable en xénero e número que modifica un verbo (comín moito), un adxectivo (ben guapo), outro adverbio (moi lonxe), ou unha oración (Desgraciadamente é así). Así e todo a condición de modificador de modificadores non é admitida como definitoria pola crítica actual. Para Ángel López García o que é caracteristicamente adverbial é a interferencia do adverbio na relación entre dous elementos oracionais (o verbo e a expresión do predicado). Así en ''O Xoán anda velozmente'', o esquema que señala como adecuado é [[Image:Adverbio001.jpg|center]] Esta función pódese estender a calquera locución, ou serie de palabras ligadas, que pasa así a ser locución adverbial: circunstanciais sen preposición (''ese día rirá''), circunstanciais preposicionais (''nese momento riu''), locucións adverbiais (''ó outro día riu''). Grandes complicacións trae consigo a categoría que Emilio Alarcos Llorach chamou '''aditamento'''. Alarcos caracteriza funcionalmente ós adverbios como signos mínimos, autónomos, con función de aditamento. Isto implica que só unha parte dos adverbios tradicionais encaixan nesta nova categoría, máis restrinxida e precisa: "''clase de signos ou sintagmas autónomos nominale, caracterizados por funcionar y presentar inmobilidade genérica y numérica''". Isto quere dicir que o adverbio é un nome con función exclusiva e específica, inmobilizado en xénero e número. A función de aditamento é desempeñada por termos marxinais ó predicado, ó cal encadran ou matizan. Estes termos estan frecuentemente caracterizados formalmente por preposicións, pero non necesariamente: Nese ano ocorreron moitas cousas / Ese ano ocorreron moitas cousas. Os aditamentos caracterízanse con tres trazos: ::*En caso de suprimilos, non é necesario manter na oración ningún pronome. . ::*Poden aparecer nun número amplo sen necesidade de coordinación. ::*Presentan case plena liberdade de orde. Adverbio/Adverbialización 1822 4967 2006-01-10T22:45:11Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} Moitos adxectivos poden funcionar como adxacentes circunstanciais modais. Neste oficio adverbial quedan inmobilizados nas súas variacións de xénero e número, e adoptan a expresión propia do masculino singular. En casos de ambigüidade, o concepto é suficiente para discernir entre a función de adxectivo e a do denominado ‘adverbio curto’ ou adverbio procedente de adxectivo (obsérvese que no exemplo da segunda columna a predicación do adverbio refírese a verbo e suxeito). <table border="1" cellpadding="3" align="right"> <tr><td>os cabalos máis rápidos (adx.)<td>eles van rápido (adv.) <tr><td>cabalos lixeiros (adx.) <td>vós andades moi lixeiro.(adv.) </table> Segundo Alarcos, isto mesmo acontece con algúns indefinidos. Non o recolle así a Gramática galega, pois inclúeos xa na lista de adverbios mínimos, véxanse os de cantidade: ''descubriu algo que non lle agradou / é algo contradictorio'' (adv. cuantitativo que incide sobre o atributo). Unha particularidade destes adxectivos é o reducido número de verbos cos que cada un deles pode ir asociado: ''petar forte, berrar forte,'' etc., o que os fai semellantes a locucións do tipo de ''pór medo'', ''prender lume''. Non ocorre isto con ''doado'' e ''seguido'', que presentan moitas máis posibilidades: ''realizar un exercicio doado, os libros rompen doado, gañamos cartos doado''. etc. Outras veces o adxectivo adopta para a función adverbial un significado derivado mediante a terminación en ''-mente'' que se agrega ó feminino singular. Estes adverbios caracterízanse por conservaro acento propio de cada un dos seus compoñentes, o cal permite nos casos de coordinación, elimina-lo afixo do primeiro e dicir: pura e simplemente. Son case todos de modo, agás mesmamente, soamente, malamente, casemente, que poden ser de cantidade. Algúns comparativos (mellor, peor,...) e indefinidos (moito, pouco,...) non aceptan a terminación en -''mente'', mais outros si: ''maiormente, mesmamente, talmente,...'' Os adverbios en -''mente'' poden tamén ser formados sobre sufixos: ''caladiñamente, fortísimamente.'' Semella que a creación de adverbios en -mente a partir de adxectivos é libre, mais hai restriccións: adxectivos que indican cor (*amarelamente),... Adverbio/clasificación 1823 4968 2006-01-10T22:45:27Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} ==Clasificación funcional== :*Pódese adoptar tamén para a clasificación dos adverbios un criterio funcional. '''Adverbios demostrativos''' (aquí, agora, entón, onte, tal, tanto,...), '''adverbios relativos''' (onde, como, canto,...) e '''adverbios interrogativos'''. :*É posible tamén segundo Marcos Marín unha clasificación en conceptuais e pronominais. Os '''conceptuais''' acollerían a aqueles que afectan directamente á oración (afirmativos e negativos), e a aqueles que a afectan indirectamente: tempo (antes, despois, logo, axiña,...), lugar (cerca, lonxe, diante,...) e cantidade (metade, moi, moito, medio,...). Os '''pronominais''' poden ser demostrativos de lugar ou tempo (aquí, alí, agora, mañá,...), interrogativos (cando, onde, como, cal), relativos (cando, como,...), indefinidos (sempre, nunca, xamais,...). :*Os segmentos que funcionan como complemento circunstancial teñen co núcleo verbal unha relación máis relaxada ca outras especies de complementos, o cal permite a súa eliminación sen que a estructura do enunciado varíe en esencia. Polo mesmo os adverbios, en xeral poden permuta-lo seu posto na secuencia sen que o contido manifestado se modifique (Onte fixo bo día, fixo bo día onte, fixo onte bo día). Con todo, outros adverbios, aínda gozando da mesma liberdade de posición no enunciado, parecen ter un vínculo máis forte co núcleo verbal e modifican en parte a referencia deste á realidade. Obsérvese que escribiu ben, escribiu deprisa, escribiu despacio denotan aspectos internos da significación do verbo, mentres que outros adverbios (escribiu onte) indican circunstancias externas ó propio significado do verbo. ==Clasificación morfolóxica== A condición de invariable do adverbio non é total. Aplicando un criterio morfolóxico podemos establecer varias subclases: :*Adverbios que poden admiti-lo morfema de grao (tan lonxe, máis lonxe, lonxísimo, pero tan ben, máis ben, *benísimo) ou cuantificadores (moito antes, pouco despois,...) :*Os que non admiten ningunha clase de morfemas (hoxe, onte, mañá,...). :*Os que admiten certos morfemas derivativos (loguiño, cediño, pertiño,...) :*Os que poden apocoparse (moi, tan). :*Segundo Rodolfo Lenz, cun criterio formal distinguimos '''primitivos''' (son adverbios básicos, divididos en dous grupos, '''simples''' (ben) e '''compostos''' (antonte), '''adxectivos adverbializados''' (só, recén), '''derivados de adxectivos''' (-mente), '''locucións adverbiais'''. ==Clasificación semántica== Polo que respecta ó significado, os adverbios completan o sentido da unidade á que van subordinados, expresando unha circunstancia. Segundo a natureza desta os adverbios poden clasificarse en adverbios de '''lugar''', '''tempo''', '''modo''', '''cantidade e precisión''', de '''orde''', e '''inclusivos'''. Esta definición semántica perdura aínda hoxe nas gramáticas por mor da dificultade de encadrar con criterios morfolóxicos e sintácticos esta categoría heteroxénea de palabras. Hai outras oposicións que se poden, dende o punto de vista do significado, realizar entre os adverbios: '''positivo''' (si, sempre, tamén, ben, mellor) / '''negativo''' (non, nunca, tampouco, mal, peor), '''gradación temporal''' (antes-despois, entón-agora), '''gradación espacial''', '''triple oposición''' coma nos demostrativos (aquí, aí, al). Adverbio/clasificación/Adverbios de lugar 1824 4969 2006-01-10T22:45:55Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} == Absolutos == Teñen, por presentaren unha oposición tripla, certa semellanza cos deícticos demostrativos. Pois unha das súas series sitúa espacialmente obxectos ou entes extralingüísticos en relación ó acto de fala. Así a todo, isto non ocorre cos outros e, ademais, de considerarmos o adverbio ''acolá'' -como se observa na táboa seguinte- rómpese aínda máis regularidade estrutural de cada serie. A maioría das veces, ''acolá'' emprégase como segundo termo dunha correlación semellante á que desenvolven a parella ''aquel / aqueloutro''. Convén ademais salientar que, do mesmo xeito que ocorre co determinante demostrativo, a referencia espacial pode cambiar dependendo da actitude psicolóxica do falante chegado mesmo a empregar nun curto espazo do discurso dous destes adverbios, pertencentes a diferente serie, referidos a un único espazo. [[Image:Adverbio002.jpg|center]] Non é doado distinguir as lindes da serie rematada en "-i", da rematada en "-a" ou da rematada en "-o". Entre a serie en "-o" e as outras hai unha diferencia aspectual: movemento translocal ("-o") / repouso ou movemento intralocal ("-i", "-a", "acolá"): ''Alá en Marrocos non se come nada mal'' / ''Foi a Alxeria, foi a alí a traballar''. Así a todo, na Gramática Galega dísenos que na lingua falada de Galicia non existe máis ca unha destas series para ámbolos dous empregos. Acó e aló úsanse na maior parte de Lugo e da Coruña, e acá e alá en Ourense e Pontevedra. Non hai dúbida de que esta afirmación está suficientemente contrastada grazas as enquisas realizadas nos anos setenta do século pasado. Mais cabe preguntar se hoxe en día a influencia do castelán non será tanta como para que se reducise de xeito importante, en especial nos falantes máis mozos, o emprego da serie en "-o". Polo xeral, as formas en "-i" e acolá son, por sinalar un lugar determinado, máis concretas, mentres que as en "-o" e "-a", aínda que non sempre, refiren un espazo amplo. Dado que esta oposición (lugar concreto / espazo amplo) non sempre se desenvolve na fala, é habitual precisar mediante un modificador adverbial ou un sintagma o seu significado. == Relativos == *Oposición interior / exterior, proximidade / afastamento: ''dentro / fóra, cerca ~ perto / lonxe. Derredor ou arredor.'' *Plano vertical: ''arriba, enriba, derriba / abaixo, embaixo, debaixo.'' Polo xeral, as formas en -a teñen un significado máis extenso, e xa que logo menos concreto. As con de- son as máis precisas e as de menor extensión. Isto leva a que sexa posible dicir máis arriba, pero non *máis derriba ou *mais enriba. == Presentativos == ''Eis'' utilízase en ocasións referido a un ou máis elementos enunciados anteriormente no discurso (uso anafórico). ''Velaquí'' presenta empregos catafóricos (anunciando un elemento posterior). ''Velaí'' ten os mesmos empregos ca ''velaí''. == Interrogativos == ''Onde'' e ''u+artigo ou pronome''. == Indefinidos == ''Algures, ningures e xalundes.'' == Locucións adverbiais == A redor(= derredor, arredor), de fronte (= fronte), fronte por fronte (= enfronte), a desmán, a contramán Por riba, por cima, por enriba, por baixo, por embaixo, por debaixo, de dentro (por de dentro). A(ó) carón, a(ó) rente(s), ó pé expresan unha proximidade maior que perto ou cerca. Adverbio/Perspectiva diacrónica 1825 4963 2006-01-10T22:43:32Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} O latín clásico creaba adverbios derivándoos de adxectivos, mediante a terminación -E (MALUS ➣ MALE) e da terminación -ITER (FORTIS ➣ FORTITER), e mais polo emprego do neutro singular do adxectivo (MULTUM, FACILEM). Outros adverbios clásicos non derivaban dos adxectivos (ETIAM ‘aínda’, JAM ‘xa’, SEMPER ‘sempre’, SEMEL ‘unha vez’, etc). No galego-portugués o único procedemento para a formación de adverbios e a terminación en -mente. Hai que ter en conta o emprego do -s adverbial que se estendeu analoxicamente, mais unicamente ás formas antes, mentres, xalundes, quixais, a rentes, quizabes. Na actualidade rexístrase popularmente en formas como ontes, soamentes. Adverbio/Perspectiva diacrónica/Étimos 1826 4965 2006-01-10T22:44:25Z Lmbuga 18 + template {{CompactTOC}} __NOTOC__ ==A== {{Template:Adverbio}} *a < prep. AD *abaixo < a + baixo *abondo < ABUNDU *acá < *ACCU HAC *acerca < AD CĬRCA *acó < **ACCU HUC *acolá < *ACCU ILLA *adaxo (co... de) < < ADAGIU (proverbio) *ademais < a demais < DE MAGIS *adiante < a + diante *agás < ¿? *agora < HAC HORA *aí < AD HIC *aínda < AD + INDE ‘de alí’ ‘por iso’ ‘de aí’ +AD *alá < AD ILLAC *alén < AD ILLINC *algo < ALIQUOD *algures < algún+allures<ALIORSUM *alí < AD ILLIC *aló < AD ILLUC *antano < ANTE ANNU *ante < prep. ANTE *anvidos ‘contra vontade’ < AD INVITUS *aque ‘eis’ < *ACCU/E > ECCE ‘eis’ *aquí < *ACCU HIC *apres < prov. < APRESSU *arestora < HAC ISTA HORA *arredor (<redor) < ¿RETRO? *arriba < a + riba *asemade < assomade <AD SUMMANTIM *así < <assi <AD SIC *assaz < prov. assatz < AD SATIS *ata < ar. HATTA (latín TENUS) *atrás < AD TRANS *avante < AB ANTE *axiña < *AGINA ==B== *baixo < BASSIU *balde (en) < ar. bátil ‘inútil’ *bardante < Xerm. WARDON *bastante < de bastar *beira < VIRIA *ben < adv. BENE ==C== ca (= que causal) < QUIA *ca (conparativo) < QUAM *cabo < subs. cabo *canda < *QUANDO AC *cando < QUANDO *canto < QUANTU *cara a < subs. cara (en latín ERGA, VERSUS) *carón (a) < *CARONEM (vulg. CARO CARONIS. CL. CARO CARNIS ‘carne /parentes’) *cas(en... de) < Subs. casa *case < QUASI ‘coma se’ *cedo < CITU ‘pronto, rápido’ *cerca < prep. CĬRCA *chou (ó) < apócope de chouto * < ¿SALTU? *chus ‘máis’ < PLUS *cima < subs. CYMA *col (en...de) < subs. colo *come (med) < QUOMODO ET *cotío (a) < lat. tardío COTIDIO *coma < QUOMODO AC *como < QUOMODO *conforme < adx. CONFŎRME *consoante < part CONSONANTE *contra < prep CONTRA ==D== *de < prep. DE (latín AB, EX) *decote < adv. COTIDIE < DE QUOTIDIE *dediante < de + diante *deica < de eiquí a *dende < DE IN DE *dentro < DE INTRO (en latín INTUS) *des < DE EX *desde < DE EX DE (prep) *despois < DE EX POST *despós, dempós < DE IN POST *detrás < DE TRANS *diante < DE IN ANTE *disque < med. diz (pres de med. dizer) + que. *doado < DONATU *dur (a/de dur) ‘firmemnt.’ < AD DURU *durante < part. DURANTE ==E== *e < conx. ET *eire ‘onte’ < HERI ‘onte’ ‘hai pouco’ *eis < ¿EX con influencia de ECCE? *eito (a) < a + eito < ICTU ‘golpe’ *embaixo < en + baixo *emproo (a)/ ambroo ou amproo ‘para abaixo’ < IN PRONO ‘inclinado cara o chan’ *en < prep. ĬN *encima < en + cima *ende (ou en) < INDE ‘de alí’ ‘por iso’, ‘de aí’ *enfronte < en+ fronte <FRONTE *engorde < IN ORDINEM *enriba < en + riba *ensembra ‘xunto con, en conxunto’ < fr. ensemble *entón < IN TUNC ‘entón’ *entonces < *INTUNCE < IN TUNCCE *entre < prep. INTER *escontra < prep EX CONTRA *estonces < *EXTUNCE < EX TUNCCE *excepto < part. EXCEPTU ==F== *festiño (a) 'de presa' < FESTINO *festo (a)/ enfesto (a): ‘enriba’, ‘para arriba < INFESTU ‘hostil’ *fora (med. foras) < FORAS (en latín EXTRA) ==G== *gratis < é latinismo ==H== *hogano < HOC ANNO *hoxe < HODIE ==I== *i < IBI ‘aquí, alí’ *incluso < INCLUSU<INCLUDERE *incluso < INCLUSU, part. INCLUDERE ==J== *Juso ‘cara abaixo’ < DEORSUM (adv. ‘cara abaixo’ por influencia de suso) ==L== *logo < (IN) LOCO ‘lugar’ (lt. ERGO, IGITUR) *lonxe < LONGE ==M== *mais < vulg. MAGIS (cl.SED) *máis < MAGIS *mal < adv. MALE *malia < ¿adv. mal? *mañá < *MANEANA<MANE ‘pola mañá’ *mediante < part. MEDIANTE *mellor < MELIOREM *menos < MINUS (neutro de MINOR) *mente (-) < MENTE ‘mente, ánimo’ *mentres < med. mentre <dementre <domentre <DUM ‘aínda’ INTERIM ‘entretanto’ *mesmo < *MEDIPSIMUS< IPSIMUS + MET (agregábase para reforza-lo senso) *moito < MULTUS ==N== *nin < conx. NEC *nunca < NUMQUAM < NE ‘no’ UNQUAM ‘algunha vez’ ==O== *onda < *UNDE AC *onde < UNDE *onte < AD NOCTE *ora < AD HORA *ou < conx. AUT *outrora < outra + hora<ALTERA HORA *outrossi ‘tamén’ < outro (ALTERU) + si (SIC) ==P== *para < PRO AD *paseniño < < paso <PASSUM *pe (a... de) < PĚDE *peor < PEIOREM *per < prep. PER *pero < PER HOC *perto < PRETTU *por < prep. PRO (latín OB, PROPER, PER) *porén < PRO INDE *pois < PŎST *pouco < PAUCUS *prol (en...de) < med. prol (proveito) *prol (subs.) < PRODE< PRODEST ==Q== *que < interrogativo QUID, funcións de QUOD ==R== *redro (a) ‘para atrás’ < RETRO *rente < <reente< raente <RADENTE (rozante) *reo (a) < prov. a re < xerm REDS *revés (ó) < REVERSU ‘volto do revés’ *riba < RIPA ==S== *salvante < part. SALVATE *salvo < adx. SALVU (en latín PRAETER) *se < SI *segundo < prep. SECUNDU *sempre < SEMPER *sen < prep. SINE *so < prep. SUB *só < SOLU *sobre < prep. SUPER (latín SUPRA) *súpeto (de) < SUBITU ?? *suso ‘cara arriba’ < SURSUM (adv ‘ de abaixo para arriba) *==T== {{Template:Adverbio}} *tal vez < TALE VICE *tarde < adv. TARDE *tirante < part. TIRANTE *toas (ás) < < toar < fr.ant. toer ‘tirar de algo’ *toda vía ‘sempre, constantmt.’ < TOTA VIA *toste ‘cedo, de presa’ < prov tost < TOSTU *tras < prep. TRANS *treu (a) < xerm TREF (¿<cat. Treu?) *troques (en) < Subs troque (<trocar <¿?) ==U== *u < UBI ==V== *vagar (de) < subs vagar < VAGARE *velaí < ver+o+aí *velaquí < ver + o +aquí *verbo de < VERBU (palabra) ==X== *xa < IAM *xacando < <MED. JA-QUANDO < xa + cando *xalundes < IAM ALIUNDE ‘en calquera parte’ *xamais < oc. ant. ja mais <IAM MAGIS *xamais < JAM MAGIS *xunta < xunto a *xusto < IUSTU ‘conforme a dereito’ Adverbio/As fronteiras do adverbio 1827 4966 2006-01-10T22:44:55Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} ==Adverbio e verbo== A primeira diferencia manifesta dáse na forma, pois o adverbio é invariable, non admite morfemas, agás a gradación. O verbo admite morfemas subxectivos (número e persoa) e morfemas verbais (modo, tempo ou aspecto). O adverbio, ademais, sempre actúa como modificador e expresa circunstancias precisas ou imprecisas (de lugar, tempo, modo,...) mentres que o verbo, amais da consabida acción, indica nocións diversas: axente, tempo real ou ficticio, ... Existe unha curiosa vinculación entre estas dúas clases de palabras. Algúns adverbios de tempo (hoxe, onte, xa, aínda,...) inflúen no tempo, aspecto e modo verbal. == Adverbio e nomes == As diferencias son diversas (o adverbio non varía en xénero nin en número, non son presentados polo artigo), mais tamén hai similitudes. Veñen dadas polo másculino (carácter non marcado que na oposición de xénero) dos adxectivos, pois facilita, por ser non marcado, que se poida confundir coa inmobilidade xenérica e numérica dos adverbios. En Fernando chegou pronto non sabemos se pronto é adxectivo ou adverbio. Outra semellanza é que o adverbio como o adxectivo manifesta gradación, e mesmo algúns adverbios permiten o sufixo -iño (loguiño). En canto á función sintáctica, hai diferencias, pois o adverbio soe actuar como complemento circunstancial ou aditamento. Semánticamente o adverbio amosa parecido cos adxectivos. Por unha banda, porque tódolos rematados en -mente proveñen de adxectivos calificativos. Por outra banda porque algúns están emparentados con adxectivos (ben, mal, etc.). As diferencias de significado entre substantivo e adverbio son evidentes. O paradigma dos substantivos, moi numeroso, permite describir tódalas nocións imaxinables. O dos adverbios, bastante reducido, recorre á capacitación doutras unidades lingüísticas para expresa-lo imaxinable (locucións adverbiais e translacións de substantivos). Con todo existen semellanzas pois ámbolas dúas clases de palabras portan nocións. Compárese mañá (adv.) e a mañá (Subs.). == Ante demostrativos e indefinidos == A maior semellanza dáse por poder algúns adverbios (aquí, aí, alí) expresa-la deixis como o demostrativo, e por ter un significado baleiro que se enche no contexto (despois/este). Con todo a nivel funcional morfolóxico as súas características son totalmente diferentes. A última semellanza presentada cos demostrativos é válida tamén para os indefinidos cos que os adverbios se achan emparentados polo feito de que algúns proveñen deles (bastante, pouco, demasiado, algo). == Adverbio e interxeccións == A desigualdade entre o adverbio e a interxección vén dada pola distinta función lingüística que desempeñan: a función representativa dos adverbios e a apelativa ou expresiva das interxeccións. Mais, con todo, calquuera adverbio pode cubrir esa función expresiva ou apelativba se a curva de entoación é a adecuada: ¡aquí! pode representar ademais de lugar e tempo próximo ó falante, temor, sorpresa, dúbida, alegría,... == Adverbio ante preposicións e nexos == A invariabilidade morfemática (agás para aqueles adverbios que admiten gradación) é a característica común destas unidades. Polo que respecta á función sintáctica debe dicirse que os adverbios actúan sintacticamente como complementos circunstanciais, como complemento dun adxectivo ou doutro adverbio, como predicativos,... Polo contrario as preposicións e nexos teñen como misión :a) establece-la capacitación de substantivos, de adxectivos e dos propios adverbios para que desempeñen determinadas funcións sintácticas que non lles son propias. :b) coordenar unidades equifuncionais e homocategóricas (nexos coordinativos). :c) conecta-las unidades as unidades que conforman unha cláusula bipolar :d) capacitar cláusulas para que actúen como substantivos ou adverbios (nexos de subordinación). Con todo, hai algunha semellanza, pois os adverbios -converténdose en átonos- poden actuar como elementos aparentemente subordinadores. Por exemplo: mentres, logo,... Existen adverbios que inician cláusulas temporais (antes de que,...), polo que se clasifican como nexos. Por outra banda hai que advertir que o adverbio manifesta na oración mobilidade, factor que o distancia claramente da preposición e dos nexos. En definitiva, os adverbios son unidades tónicas, autónomas, que poden combinarse con curva de entoación e constituír mensaxes por si sós, mentres que as conxuncións son átonas, non autónomas, e deben de agruparse a outra unidade. Ademais os adverbios desempeñan unha función sintáctica na cláusula ocupando calquera posición no interior da mesma Adverbio/Negación, afirmación e dúbida 1828 4972 2006-01-10T22:47:02Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} Tradicionalmente víñase considerando adverbios ás párticulas que son obxecto do noso estudo. Actualmente, e tras profundar na función que desenvolven na frase e na cláusula e/ou oración, son consideradas modalidades do discurso. Na “Gramática Galega” non se agrupan no mesmo apartado cós adverbios. Preséntanse baixo un epígrafe coa mesma denominación có presente. Pedro Carbonero Cano considéraos -lonxe da categoría adverbial- formuladores de afirmación, de negación ou dúbida. *[[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida/A dúbida|A dúbida]] *[[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida/A negación e a afirmación|A negación e a afirmación]] Adverbio/Negación, afirmación e dúbida/A dúbida 1830 4980 2006-01-10T22:59:45Z Lmbuga 18 varío contido {{Template:Adverbio}} Os termos dubitativos son ''quizais'' ou ''quizabes'', ''seica'', ''acaso'', ''se cadra'' ou ''se callar'', ''pode ser'',... Para Santamarina non existen adverbios de dúbida, dado que unicamente pode verse modificado circunstancialmente, mediante un adverbio, aquilo que é predicable con certeza. Un enunciado do tipo ''o xastre ganduxa'' / ''o xastre non ganduxa'', pode ser complementado con circunstanciais de lugar (''...non ganduxa agora''), de tempo (''...ganduxa frecuentemente''), etc. En todas elas se observa un valor adverbial que modifica ''o xastre (non) ganduxa''. Agora ben, nunha secuencia como ''quizabes o xastre ganduxe'', "quizabes", pois só pode ser complementado circunstancialmente aquili que se predica con seguridade, incide no enunciado de xeito totalmente diferente ós anteriores. Polo que podemos deducir que "quizabes" resulta, segundo Antón Santamarina, un indicio da actitude psicolóxica do falante e non un complemento circunstancial de o neno chora. Por outra banda, adverbios como aquí, así, moito, hoxe non inflúen para nada no verbo, mentres que quizais si inflúe (hoxe vai chover / quizais vaia chover). Isto demostra que hoxe, aquí,... están subordinados ó predicado, mentres que con quizais é o predicado o que está subordinado. O que non explicita Santamarina é onde está o límite da manifestación de dúbida, é dicir, cáles e de que índole son as marcas desta modalidade. Observemos que inclúe a perífrase "pode ser": :::''pode ser que o automóbil free a tempo'' ¿Deberiamos considerar como marcas da modalidade de dúbida o condicional ou futuro hipotético e/ou algúns verbos como o verbo "poder"?: :::''pode ser que o automóbil free a tempo''. :::''pode que o automóbil free a tempo''. :::''podería o automóbil frear a tempo''. :::''é posible que o automobil free a tempo''. :::''sería posible que o automobil free a tempo''. :::''quizais o automóbil free a tempo''. :::''quizais non free a tempo o automóbil '' :::''pode ser que o automóbil non free a tempo''. ¿Onde remata a dúbida e comeza a hipótese ou a probabilidade? ¿É a hipótese e a probabilidade unha variable da dúbida? ¿É a hipótese unha modalidade textual? Se a dúbida é unha modalidade do discurso, ¿Como é posible que poida darse ó mesmo tempo cás outras modalidades do discurso cando estas se exclúen mutuamente? Adverbio/Bibliografía 1831 4977 2006-01-10T22:48:26Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} *Alarcos Llorach, E., Gramática de la Lengua Española. Espasa Calpe 1995. *Álvarez Martínez, Mª A. El adverbio. Arco/Libros S.A. 1992 *Álvarez, Regueira, Monteagudo, Gramática Galega. Galaxia. 1986. *Bello-R,, J. e Cuervo, J. Gramática de la lengua castellana. Sopena. 1974 *Carbonero Cano, P., “Negación, afirmación y duda” en Revista Española de Lingüística. nº 10,1. páx 161- 177 1980. *Cunha , C. e Cintra, L., Gramática do português contemporâneo. JSC. 1985 *Ferreiro, M., Gramática histórica galega. Laiovento, 1995 *Hernández Alonso, C., Sintaxis española, Valladolid, 1972. *Jespersen, O., The Philosophy of Grammar. Londres. 1951 *López, Mª Luísa, Problemas y métodos en el análisis de las preposiciones. Gredos. *Marcos Marín, F. Curso de Gramática Española. Cincel-Kapelusz. 1980. *Nunes, J. J., Compêndio de Gramática Histórica Portuguesa. Classica Editora. 1989. *Pottier, B., "Espacio y tiempo en el sistema de las preposiciones" en BFCH, VIII 1954-55 *Santamarina Fernández, A., "El adverbio gallego", en Verba, 2, Santiago. *Silva Domínguez, “As estructuras adverbiais do tipo de diante miña” en Cadernos de lingua. Nº 11. 1995 *Tesnière, L., Èlements de syntaxe structurale. París. 1959. Adverbio/Diante miña 1833 4976 2006-01-10T22:48:10Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} Diacronicamente, bastantes adverbios que transmiten a noción locativa orixináronse partindo de substantivos que se transcategorizaron. O habitual vencello das expresións que significan localización espacial coa función de complemento circunstancial motiva que a translación1 de formas nominais cara ó ámbito adverbial aínda se estea a producir. É patente o ontacto entre as clases de palabras substantivo e adverbio en locucións como ''ó pé de, ó carón de, á beira de, ó lado de, á par de''. O carácter orixinariamente nominal do seu núcleo permite considerar totalmente lícita e tradicional a presencia do posesivo na estructura xerada por elas. Bo indicio do mesmo é a posibilidade de anteposición ou posposición do posesivo. Con respecto ás unidades ó redor de e a carón de, a lingua actual non coñece xa a existencia, como forma plenamente substantival, das dúas unidades que deron orixe ás locucións. A presenza do posesivo neste tipo de locucións non pode ser interpretada, xa que logo, como unha innovación da lingua actual, dado que responde non tanto ó seu funcionamento en sincronía como á súa historia sintáctica. Con todo, non podemos dici-lo mesmo da construcción ''en contra de''. Iso si, a pesar da natureza prepositiva de contra e a non proceder dun substantivo, existe unha tan forte tendencia a incluí-lo posesivo na locución (en contra miña) que mesmo semella estar desprazando á construcción formada por de + persoal. A xuízo de Silva Domínguez, a presenza do posesivo na locución ''en contra de'' xustifícase pola interpretación como substantivo do elemento preposicional ''contra''. O cambio categorial da unidade vén favorecido polas relacións de antonimia que a locución establece con ''a favor de'' en que o elemento central si é substantivo. Así mesmo, detéctanse na lingua certos usos nominais da preposición, nos cales se produce unha interpretación da mesma como forma abreviada da palabra contraria: ''leva-la contra''. O caso de secuencias como ''detrás de ti'' / ''detrás túa'' obedece á proximidade semántica e ó paralelismo sintáctico que hai entre ''ó lado'' e ''detrás''. Trátase dunha xeneralización de tódalas virtualidades constructivas da locución. ---- 1. Véxase na Wikipedia [[w:translación|translación]] Adverbio/clasificación/Adverbios de cantidade e precisión 1834 4693 2005-12-31T16:56:35Z 213.60.77.111 ==Adverbios de cantidade e precisión== ''Abondo, mais, menos, ben, moi, pouco, tan, tanto, canto, medio, malamente, case, casemente, logo, mesmo, mesmamente, so, incluso, xusto, demasiado, demais, moito, todo, algo'' ==Locucións adverbiais de cantidade e precisión== ''De menos, de máis, de sobra, de todo, a medias, por aí'' {{en progreso}} Adverbio/clasificación/Adverbios de tempo 1835 4970 2006-01-10T22:46:12Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} ==Adverbios de tempo== ''Trasantonte, antonte, onte, hoxe, maña, pasadomañá, antano, hogano, arestora, agora, antes, diante, outrora, noutrora, entón, entonces, daquela, xacando, despois, atrás, detrás, logo, axiña, preto, aínda, inda, xa, cando, mentres, namentres, entrementres, sempre decote, nunca xamais, endexamais, cedo, tarde.'' ==Locucións adverbiais temporais== ''O outro antonte, antes de antonte, hoxe en día, para o outro día, ó día seguinte, ó outro día, endoutro día, de seguida, en seguida, de contado, de camiño, ó pouco, de alí a pouco, de aquí a pouco, deica pouco, deica un pouco, de momento, nunca máis, a deshora, a destempo, a tempo, en tempo, a reo, seguido, de seguido, coa mesma, por veces, ás veces, de vez en cando, de cando en vez, de cando en cando, de raro en raro, ó raro, de tempo en tempo, ós poucos, pouco a pouco, pouco e pouco, a cada pouco, a cada canto, a miúdo, a diario, de contino, de camiño, polo de agora, polo de hoxe, aínda agora, canto antes, entre lusco e fusco, de mañanciña.'' [[Image:Adverbio003.jpg|center]] {{en progreso}} Adverbio/Combinatoria 1836 4975 2006-01-10T22:47:54Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} #Os adverbios de referencia locativa ou temporal poden levar anteposto un termo adxacente de tipo substantivo: rúa arriba, mar adentro, boca abaixo, quilómetros atrás,... #Algúns adverbios puntualizan a súa función ou a súa designación de tempo ou lugar mediante preposicións (ás veces aglutinada na ortografía): por entón, ata agora, por hoxe, dende mañá, por aquí, diante (DE + IN + ANTE), enriba, debaixo, etc. #Presentamos a continuación algúns casos non recollidos na tradicional, realizada desde a perspectiva morfosintáctica, do que é un adverbio: "O adverbio defínese como un vocábulo invariable en xénero e número que modifica un adxectivo, un verbo, outro adverbio e mesmo unha oración enteira". :*Moitos adverbios permiten procedementos derivativos propios do substantivo e do adxectivo (diminutivos, superlativos) e outros son susceptibles á gradación. Tamén poden combinarse co indefinido mesmo: ''aquí mesmo'', ''así mesmo'',... :*Ás veces certos adverbios permiten a combinación co artigo, de xeito que pasan a funcionar como substantivos. En realidade o que resulta substantivado é toda unha oración transposta: ::::''Chamoulle a atención que cantes '''ben''''', ''chamoulle a atención o cantares '''ben''''' > ''chamoulle a atención '''o ben''' que cantas''. :Inda que cada adverbio ou grupo de adverbios presenta combinatorias diferentes, todas elas son admisibles por unidades substantivas. A diverxencia dos adverbios respecto dos substantivos baséase esencialmente na súa estructura interna, que, insistimos, consiste na súa inmobilidade ante as variacións de número e xénero, a imposinbilidade de artigo e a súa función primaria como adxacente circunstancial. Image:Adverbio003.jpg 1837 4697 2005-12-31T18:08:09Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Adverbio003.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Adverbio003.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 31 de decembro de 2005 (31-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adverbio 1838 5537 2006-02-27T21:16:27Z 83.165.98.117 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O adverbio|O adverbio no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} == Exercicio == ===Exercicio 1=== '''Subliña os adverbios do seguinte texto''': ...esculcándolle os pensamentos máis fondos. Como veciño do pazo, moitas veces chegaba a visitar a don Caetano. Sempre lle fuxía o herdeiro. De neno facíalle carantoñas cando se voltaba de costas e xa de mozo estívolle apuntando cun fusil dende o muro do pomar. ¡Debera matalo entón! Agora sentiuse afogado de rabia e vergonza. Arrempuxou a Xenara e foise sentar no arcaz saudando ó fidalgo. "Boas noites, don Xosé; non agardaba atopalo por aquí". Mais a vociña saíu tan baixa, rouca e cargada de traicións que o don Xosé María se voltou sorprendido ó tempo que o herdeiro dos Doncos lle apuntaba o costado. Dunha valente labazada botouno medio derreado sobre a lareira, que lle chamuscou o tabardo, e a Xenara suxeitoulle os brazos. O Doncos soltou a arma chorando de rabia. O fidalgo, co xenio de sempre. (Otero Pedrayo: Os camiños da vida). ===Exercicio 2=== '''Subliña os adverbios do seguinte texto''': Tódolos días pasaba por alí diante un home alto inmerso na súa soidade, andaba lento, non sei o que iría cavilando. Sempre acompañaba un can forte, case tan grande coma el, que corría lixeiro en busca do vento, en busca da vida que fuxía diante deles. O home faláballe ó can con palabras claras e limpas, pero faláballe baixo, paseniño; ás veces chamábao petando forte cun pau cando o animal se escondía baixo algún coche. ===Exercicio 3=== '''Subliña os adverbios das seguintes secuencias''': ::*Medio en serio, medio de broma, espetoulle: ''a cabra co vizo mete os cornos no cu'' ::*Ese automóbil non lle saíu gratis. ::*Eis un hendecasílabo inserido nun poema composto con heptasílabos. ::*Aprezo moito máis a que me custou menos. ::*Chamoulle enormemente a atención o ben que cantas. ::*¿Logo ti xogaches moi pouco tempo?, pero eu fracturei o úmero, logo non puiden competir nada. ::*Era moitísimo máis grande a pedra que lle pasou xustiño entre as patas ::*Os máis baixos falaban moi alto e, claro, oíaselles máis, Os máis lentos na fala andan lixeiro no traballo, Os menos febles teñen a posibilidade de berraren forte. ::*Foron días ben difíciles.. ==Solucións== ===Exercicio 1=== (Consideramos os tradicionais adverbios de dúbida, afirmación e negación como marcas de modalidade e pómolos entre comiñas. Véxase [[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida]]) ...esculcándolle os pensamentos '''máis''' fondos. Como veciño do pazo, moitas veces chegaba a visitar a don Caetano. '''Sempre''' lle fuxía o herdeiro. De neno facíalle carantoñas cando se voltaba de costas e '''xa''' de mozo estívolle apuntando cun fusil dende o muro do pomar. ¡Debera matalo '''entón'''! '''Agora''' sentiuse afogado de rabia e vergonza. Arrempuxou a Xenara e foise sentar no arcaz saudando ó fidalgo. "Boas noites, don Xosé; "non" agardaba atopalo por '''aquí'''". Mais a vociña saíu '''tan''' baixa, rouca e cargada de traicións que o don Xosé María se voltou sorprendido ó tempo que o herdeiro dos Doncos lle apuntaba o costado. Dunha valente labazada botouno '''medio''' derreado sobre a lareira, que lle chamuscou o tabardo, e a Xenara suxeitoulle os brazos. O Doncos soltou a arma chorando de rabia. O fidalgo, co xenio de '''sempre'''. (Otero Pedrayo: Os camiños da vida). ===Exercicio 2=== (Consideramos os tradicionais adverbios de dúbida, afirmación e negación como marcas de modalidade e pómolos entre comiñas. Véxase [[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida]]) Tódolos días pasaba por '''alí''' diante un home alto inmerso na súa soidade, andaba '''lento''', "non" sei o que iría cavilando. '''Sempre''' acompañaba un can forte, '''case''' '''tan''' grande coma el, que corría '''lixeiro''' en busca do vento, en busca da vida que fuxía '''diante''' deles. O home faláballe ó can con palabras claras e limpas, pero faláballe '''baixo''', '''paseniño'''; ás veces chamábao petando '''forte''' cun pau cando o animal se escondía baixo algún coche. ===Exercicio 3=== (Consideramos os tradicionais adverbios de dúbida, afirmación e negación como marcas de modalidade e pómolos entre comiñas. Véxase [[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida]]) ::*'''Medio''' en serio, '''medio''' de broma, espetoulle: ''a cabra co vizo mete os cornos no cu'' ::*Ese automóbil "non" lle saíu '''gratis'''. ::*'''Eis''' un hendecasílabo inserido nun poema composto con heptasílabos. ::*Aprezo '''moito''' '''máis''' a que me custou '''menos'''. ::*Chamoulle '''enormemente''' a atención o '''ben''' que cantas. (Véxase:[[Adverbio/Combinatoria]]) ::*¿Logo ti xogaches moi pouco tempo?, pero eu fracturei o úmero, logo non puiden competir nada. ::*Era '''moitísimo''' '''máis''' grande a pedra que lle pasou '''xustiño''' entre as patas ::*Os '''máis''' baixos falaban '''moi''' alto e, claro, oíaselles '''máis''', Os '''máis''' lentos na fala andan '''lixeiro''' no traballo, Os '''menos''' febles teñen a posibilidade de berraren '''forte'''. ::*Foron días '''ben''' difíciles. {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O adverbio|O adverbio no Curso de lingua galega]] Adverbio/Negación, afirmación e dúbida/A negación e a afirmación 1839 4974 2006-01-10T22:47:37Z Lmbuga 18 {{Template:Adverbio}} Presentan un comportamento tan particular que non se inclúen na categoría adverbial. Segundo Alarcos Llorach pode ás veces dubidarse de se a negación afecta a todo o enunciado ou a algún dos seus compoñentes. En ''Ti non subministraches o veleno'' semella que nega todo o enunciado: ''Non fuches ti o que subministrou o veleno''. Esta particularidade suxire que a negación "non", máis ca un simple adverbio, é unha unidade que marca '''a modalidade da oración''': a modalidade interrogativa da oración (''¿Fuches ti o que subministrou o veleno?'') pode responderse coa modalidade afirmativa (''Fuches ti o que subministrou o veleno'') ou coa negativa (''Non fuches ti o que subministrou o veleno''). Así a todo, á beira da '''negación total''', podemos acha-la '''negación parcial'''. Algo semellante ocorre tamén coa dubida: ''Era home de barba non longa'' / ''Era home de barba quizais longa''. Obsérvase con claridade este fenómeno na ambigüidade que pode presentarse en certas secuencias. ''Non viñeron por iso'' ten dúas lecturas que dependen de se non actúa sobre todo o enunciado (a causa diso non viñeron) ou sobre o complemento (viñeron, pero non por iso). Antón Santamarina considera que o verbo, o adxectivo ou calquera outra clase de palabra, cando non van acompañados de ningún adverbio de afirmación, expresan por si sós un feito positivo. A presenza do adverbio de afirmación non engade ningunha circunstancia positiva, do mesmo modo que a negación non engade ningunha circunstancia negativa, pois, amais de non expresaren ningunha circunstancia, "non" non está de ningunha maneira subordinado á palabra predicativa (coma os adverbios), senón que é parte desa palabra. Deste xeito a palabra predicativa, nas negativas, pasa a te-lo significado contrario do verbo ou adxectivo que acompaña "non". A "non" debemos logo consideralo como un afixo separable que permite unha gran economía na lingua. Adverbio/clasificación/Adverbios de modo 1840 4971 2006-01-10T22:46:37Z Lmbuga 18 + template {{Template:Adverbio}} ==Adverbios de modo== ''Paseniño, engorde, secasí, así, ben, mellor, mal, peor, asemade'', adverbios rematados en ''-mente'',... ==Locucións adverbiais de modo== ''A modo, de vagar, ó xeito, ás presas, á presa, a escape, a eito, de face, a feito, de sotaque, de socato, de súpeto, de repente, de golpe, ás toas, a treu, ó chou, ó cabo, á fin, a dereitas, á mantenta, a propósito, de propósito, así mesmo, en balde, de balde,...'' {{en progreso}} Exercicios de ortografía en lingua galega 1841 5651 2006-05-01T00:08:23Z Lmbuga 18 {{Template:Cursogalego}} [[Image:Galicia Bandeira.gif|right|150px]] #[[Exercicios de ortografía en lingua galega/b-v|Exercicios sobre o uso de "B" e "V"]] + ##[[Exercicios de ortografía en lingua galega/encrucillado b-v|Encrucillado sobre o uso de "B" e "V"]] + ##[[Exercicios de ortografía en lingua galega/sopa b-v|Sopa de letras sobre o uso de "B" e "V"]] + #[[Exercicios de ortografía en lingua galega/H|Exerciciossobre o uso de "H"]] + ##[[Exercicios de ortografía en lingua galega/encrucillado h|Encrucillado sobre o uso de "H"]] + ##[[Exercicios de ortografía en lingua galega/sopa h|Sopa de letras sobre o uso de "H"]] + #[[Exercicios de ortografía en lingua galega/s-x|Exercicios sobre o uso de "S" e "X"]] + ##[[Exercicios de ortografía en lingua galega/encrucillado s-x|Encrucilladp sobre o uso de "S" e "X"]] + ##[[Exercicios de ortografía en lingua galega/sopa s-x|Sopa de letras sobre o uso de "S" e "X"]] Image:Encrucillado b-v1.jpg 1842 4708 2005-12-31T19:41:27Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_b-v1.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel B == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_b-v1.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 31 de decembro de 2005 (31-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado b-v2.jpg 1843 4709 2005-12-31T19:42:01Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_b-v2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel B == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_b-v2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 31 de decembro de 2005 (31-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de ortografía en lingua galega/encrucillado b-v 1844 4853 2006-01-01T17:57:01Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex ortografía lg}} [[Image:Encrucillado b-v1.jpg|center|500px]] ==Horizontais== Través 1. O lobo oubea, a ovella ... 3. Macho cabrío. 5. Árbore ou arbusto da familia aquifoliáceas (Ilex aquifolium). 8. Pai da miña nai. 10. Terreo sementado de nabos. 12. Relativo ás naves e á navegación. 16. Planta herbácea das papilionáceas (Cicer arietinum). 18. Relativo á voz. 19. Col (Brassica oleracea), planta das crucíferas. 21. Facer saír ou obrigar a saír dun lugar. 23. Interxección que denota incredulidade ou desdén. 24. Paso a vasoira. 26. Sen oficio nin ocupación. 27. Delgado, alto e airoso. 28. Pertencente ou relativo á boca. 29. Cun ollo torto. 32. Baldía, inútil, improductiva. 33. Estalo, estoupo, estouro, estralo. 34. Que se pode levar, desprazar, portar. 35. Que ten ou ocupa moito espacio, unha grande extensión. 38. móvese polo aire. 39. Compoño cantigas. 40. Suceso ou cousa extraordinarios. 41. Dar a conecer algo que non se conecía ou que era secreto. 43. Cerimonia pola que dúas persoas contraen matrimonio. 44. Persoa que non ten valor. 45. Uva: cada un dos elementos dun acio. ==Pistas== Acivro, avo, ba, bago, bah, basto, bea, bo, boa, bocal, botar, bucal, chibo, chuvasqueiro, convoi, covarde, escaravello, esvelto, garavanzo, gravar, gravata, marabilla, mobil, nabal, naval, nobelo, rabo, ravo, rebelar, rebento, revelar, trobo, va, vago, val, varro, vasto, vater, vea, vermello, verniz, verza, vesgo, voa, vocal, voda, vogal, voitre, voo, votar, vulto, xavelina. ==Verticais== 1. Serpe de América tropical. 2. Símbolo do bario. 3. Serie de coches de ferrocarril enlazados e tirados por unha locomotora. 4. Retrete. 6. Impermeable para a chuvia. 7. Disolución a base de resinas que se aplica ás madeiras. 9. En galego represéntanse con 5 letras (sing). 11. Encarnado. 13. Planta de raíz comestible con forma de fuso. 14. Non deteriorado ou estragado, que pode servir. 15. Que está sen traballar ou pouco elaborado, e é de pouca calidade. 17. Bóla de fío enrolado. 18. Emitir un voto para elixir a unha persoa ou decidir sobre un asunto. 20. Nome que se lles dá a varios insectos coleópteros de corpo ovalado, ás duras e lisas e patas e cabeza curtas. 22. Vara con punta de ferro que o atleta lanza o máis lonxe posible. 23. Embocadura ou boquilla da gaita. 25. Sublevar, amotinar, volver contra alguén. 30. Anaco de seda, lenzo fino, etc., que se anoa arredor do colo da camisa. 31. Ave de rapina de gran envergadura. 36. Protuberancia. 37. Acción de voar. 42. Vaso polo cal o sangue volve ó corazón. ==Solución== [[Image:Encrucillado b-v2.jpg|center|500px]] Image:Sopa-Ortografía b-v1.jpg 1845 4712 2005-12-31T19:55:29Z Lmbuga 18 {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Sopa-Ortografía_b-v1.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sá {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Sopa-Ortografía_b-v1.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 31 de decembro de 2005 (31-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Sopa-Ortografía b-v2.jpg 1846 4713 2005-12-31T19:55:59Z Lmbuga 18 {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Sopa-Ortografía_b-v2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sá {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Sopa-Ortografía_b-v2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 31 de decembro de 2005 (31-12-2005) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de ortografía en lingua galega/sopa b-v 1847 4855 2006-01-01T17:57:50Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ex ortografía lg}} [[image:Sopa-Ortografía_b-v1.jpg|center|400px]] ==Pistas para achar as palabras== Acivro, avo, ba, bago, bah, basto, bea, bo, boa, bocal, botar, bucal, chibo, convoi, covarde, escaravello, esvelto, garavanzo, gravar, gravata, mobil, nabal, naval, nobelo, rabo, ravo, rebelar, rebento, revelar, trobo, va, vago, val, varro, vasto, vater, vea, vermello, verniz, verza, vesgo, voa, vocal, voda, vogal, voitre, voo, votar, vulto, xavelina ==Solucións== [[image:Sopa-Ortografía_b-v2.jpg|center|400px]] Nome 1848 4725 2006-01-01T10:33:05Z Lmbuga 18 Cambio estrutura do tema #[[Nome/Delimitación|Delimitación do substantivo e adxectivo]] #[[Nome/O nome|O nome]] #[[Nome/Adxectivo/a transposición|A transposición]] #[[Nome/Substantivo|O substantivo. Definición]] #[[Nome/Adxectivo|O adxectivo. Definición]] #[[Nome/Substativo/morfoloxía|morfoloxía do substantivo]] #[[Nome/Adxectivo/caracterización formal|Caracterización formal do adxectivo]] #[[Nome/Substantivo/clasificación semántica|Clasificación semántica do substantivo]] #[[Nome/Adxectivo/clasificación semántica|Clasificación semántica do adxectivo]] #[[Nome/Substantivo/Función|Función do substantivo]] #[[Nome/Adxectivo/Función|Función do adxectivo]] #[[Nome/Bibliografía|Bibliografía]] Establecer un único tema para estas dúas clases de palabras está motivado polo feito de no temario das oposicións para acceder ó corpo de profesores de Lingua e Literatura galega de E.S.O. e Bacharelato ''substantivo'' e ''adxectivo'' forman un único tema. Image:Nome001.jpg 1849 4718 2006-01-01T00:56:34Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:nome001.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sá == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:nome001.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 1 de xaneiro de 2006 (01-01-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Nome/Delimitación 1850 4729 2006-01-01T11:07:42Z Lmbuga 18 engado template {{Template:O nome}} O primeiro problema que debemos afrontar consiste en se substantivo e adxectivo son realmente unha soa clase de palabra. A este respecto, Jespersen considera que as palabras son clasificables en tres rangos segundo a súa capacidade de modificar ou non. Segundo o lingüista danés, as palabras poden non modificar a ningunha outra, por exemplo, o substantivo, poden ser modificadoras e modificadas (adxectivo e verbo), ou ben poden modificar a unha das anteriores (o adverbio). Jespersen chama ó substantivo palabra de rango primario (P), ó adxectivo e ós verbos, palabras de rango secundario (S); de rango terciario (T), ós adverbios: [[image:nome001.jpg|center]] Agora ben, na frase anterior vemos dous grandes tipos de categorías: nominal e verbal. Na primeira estarían substantivo, adxectivo e adverbio; na segunda, o verbo. Por outra banda, vemos que estas clases de palabras teñen entre si moita relación, como o demostran as seguintes transposicións: <table border="0" cellpadding="3" align="center"> <tr><td>adxectivo<td>><td>substantivo:<td>''Xuntáronse '''altos''' e '''baixos''' para compoñeren o equipo'' <tr><td>substantivo<td>><td>adxectivo:<td>''Vimos o apartamento '''piloto''''' <tr><td>verbo<td>><td>verbo:<td>''Paseino '''estupendo''''' </table> Con todo, a máxima relación dáse entre substantivo e adxectivo, como demostra que tradicionalmente se agrupasen ambas clases de palabras baixo a denominación de nome seguindo á gramática clásica. Ata o século XVIII non se separaron como dúas categorías independentes. Pero non sempre o adxectivo foi ligado ó substantivo. Os estudos sobre o desenvolvemento funcional desta clase de palabra realizados por González Calvo e Álvarez Martínez, interrelacionaron adxectivo e verbo por lles ser común a función de predicado, que no verbo é exclusiva, mentres que o adxectivo cumpre outras funcións. As gramáticas galegas distinguen as clases de palabras substantivo e adxectivo, xerando para elas dous apartados diferentes. As diferencias establécense a tódolos niveis, se ben, como veremos no seguinte apartado teñen preminencia as que teñen orixe en criterios puramente sintácticos. Esta perspectiva é a comunmente aceptada para o estudo da nosa lingua. Nome/O nome 1851 4720 2006-01-01T01:08:57Z Lmbuga 18 A gramática clásica agrupou o substantivo e o adxectivo baixo a denominación de nome. Na Idade Media comezou a diferenciación destas dúas clases de palabras, se ben ata o século XVIII non se separaron como categorías independentes. A Real Academia Española incorpora a distinción na súa gramática de 1870, aínda que o Esbozo de 1973 presenta moitos máis datos a favor da agrupación nunha soa clase de palabra. Se observamos a apreciación de Hjemslev sobre as dúas grandes clases de palabras que funcionan nas linguas: clase nominal e clase verbal -na primeira agruparíase substantivo, adxectivo e adverbio e na segunda o verbo-, poderemos comprender por que substantivo e adxectivo foron vistos polos gramáticos e sentido polos falantes como palabras de rangos afines. Segundo Mª Victoria Romero Gualda, substantivo e adxectivo son dúas clases de palabras, moi parecidas na forma (presentan os mesmos categorizadores de xénero e número) pero diferentes na súa actuación sintagmática e nas relacións con outros elementos. Coincide esta estudiosa con Jespersen ó expresar que o substantivo é unha palabra de rango primario (pola imposibilidade que ten de modificar calquera outro vocábulo), o adxectivo e o verbo son de rango secundario (poden ser modificadas e modificadoras), mentres que o adverbio é de rango terciario (unicamente pode modificar, nunca ser modificado). {{en progreso}} Nome/Substantivo 1852 4731 2006-01-01T11:09:16Z Lmbuga 18 engado template {{Template:O nome}} O substantivo, como outras clases de palabras, pode definirse segundo tres criterios: o morfolóxico, o sintáctico e o semántico. Ningún dos tres é excluínte, senón que, complementándose, contribúen a que o limitemos adecuadamente. Rafael Seco elixiu o criterio semántico ó relaciona-lo signo cos seus posibles referentes: "Tódolos signos que rodean ó home e poden polo mesmo ser obxecto da linguaxe foron e son designados cun nome [...] Estes nomes [...] son os substantivos ou nomes substantivos" A Real Academia Española prefire a caracterización morfolóxica e así fala de palabras con morfemas derivativos e flexivos. Claramente morfolóxica é a Gramática de Alcina e Blecua: "As palabras incluídas na clase nome admiten os categorizadores que se denominan xénero, número ou artigo (ou un deles cando menos) na súa realización na mensaxe". Na Gramática Esencial del Español, Manuel Seco distingue o substantivo pola "súa capacidade de funcionar na oración como núcleo do suxeito, como complemento directo e como complemento indirecto" Para Victoria Romero Gualda, desde unha perspectiva morfolóxica, o substantivo é unha das palabras chamadas tradicionalmente variables que pode levar morfemas constituíntes de xénero e número, morfemas libres que cambian o significado da base (''libre-ría'') ou que lle imprimen unha modificación cualitativa. Polo que respecta á forma Romero Gualda observa unha primeira distinción morfolóxica entre adxectivos e substantivos, a incapacidade dos segundos de portar morfemas ponderativos (''branquísimo'' / ''*paxarísimo''). A esta distinción nós engadimos (aínda que é unha valoración morfosintáctica) o feito de seren os morfemas flexivos do substantivo inherentes, mentres que os do adxectivo están condicionados polo contexto. Funcionalmente, Romero Gualda expresa que o substantivo integra a clase de palabra constituída por aqueles vocábulos ós que corresponde a función privativa de núcleo da frase nominal. Se algunha outra palabra -non inserible na clase substantivo- cumpre estas funcións é por se ter desenvolvido un proceso de transposición. Nome/Adxectivo 1853 4732 2006-01-01T11:09:31Z Lmbuga 18 {{Template:O nome}} Podemos defini-lo adxectivo como a clase de palabras que expresa calidades atribuídas a obxectos denotados polos substantivos. Formalmente non se distinguen destes e coma eles admiten morfemas de Xº e de Nº, pero coa diferencia de que están condicionados gramaticalmente. A súa función é secundaria, xa que, salvo casos de substantivación, unicamente poden ser adxacentes (MODIFICADORES) dun núcleo nunha frase nominal, ou núcleo no predicado nominal (frase adxectiva). Nesta definición aparecen tres puntos de vista diferentes: semántico, formal e funcional. Desde o punto de vista formal, o adxectivo garda notables coincidencias co substantivo. Son susceptibles da mesma estructura morfolóxica: prefixo (s) + lexema + sufixo (s) + morfemas flexivos de xº e nº. Pero tamén presentan diferencias: ::*No substantivo os morfemas de xº e nº son inherentes, no adxectivo son morfemas de concordancia. ::*Os morfemas sufixais permiten diferenciar ambas as clases, pois se ben hai algúns comúns (diminutivos), hai outros que son privativos de cada clase (Cfr: branc-ura, leal-dade,// rigor-oso, ama-ble). Dende o punto de vista semántico, a gramática tradicional estudiaba conxuntamente, baixo a categoría de adxectivo, os chamados adxectivos "determinativos" e os "cualificativos". Dentro dos determinativos estaban: posesivos, demostrativos, indefinidos, interrogativos, exclamativos e numerais. O tratar de defini-los adxectivos determinativos falábase de pronomes-adxectivos, debido a que unicamente situaban o substantivo en relación coa persoa, espacio ou tempo (posesivos e demostrativos). Son ademais non descriptivos das características do substantivo e teñen significación ocasional, é dicir, a súa sustancia semántica está ligada a un referente do que dependen. Así mesmo, cando posesivos, demostrativos e indefinidos funcionaban como modificadores do substantivo, eran pronomes adxectivos e que era preferible esta denominación á de adxectivos determinativos. Por outra banda, mentres resulta doado defini-los adxectivos cualificativos polo seu contido semántico que se relaciona coa calidade (como máis adiante veremos)non é tan doado definir ou establecer en que consiste o carácter de determinativo. Os numerais é evidente que están claramente diferenciados dos cualificativos, pero ¿son adxectivos ou pronomes?: Se consideramos os pronomes como unha clase semántica que consiste nunha significación ocasional, vemos que os numerais non teñen ningún tipo de significación ocasional senón que son simplemente unha determinación cuantitativa numérica e están necesariamente vinculados ó substantivo do que indican esta determinación, teñen polo tanto o trazo que define o adxectivo, esencialmente o seu carácter de adxunto, de termo secundario. De tódolos xeitos, unicamente incluiremos dentro do adxectivo os propiamente CUALIFICATIVOS, deixando para o pronome , os chamados PRONOMES-ADXECTIVOS. En resumo, podemos dicir que hoxe están fóra da categoría adxectivo, os chamados "determinativos", pois trátase en realidade de pronomes con función de adxectivo, ou mellor dito, con función de determinantes dentro da frase nominal. A distinción da gramática tradicional entre pronomes e adxectivos determinativos, segundo aparezan sós ou acompañando a un substantivo, estaba baseada na concepción de pronome como substituto. Hoxe esta consideración é rexeitada case por unanimidade e concíbese o pronome non como categoría morfosintáctica, senón como unha categoría semántica que funcionalmente pode funcionar como un substantivo , un adxectivo ou un adverbio. Nome/Adxectivo/a transposición 1854 4730 2006-01-01T11:08:25Z Lmbuga 18 {{Template:O nome}} ==A transposición== Falamos de transposición de vocábulos cando palabras que pertencen a unha clase determinada pasan a actuar na fala coma se pertencesen a outra: ::*''Enviei o '''comentado''''' (participio). ::*''Non me digas '''nunca''''' (adverbio) A transposición (translación para Tesniere) pode supor tanto substantivación como adxectivación ou adverbialización. Polo que respecta á substantivación, a clase de palabra máis propensa á hora de sufrila é o adxectivo. Nomes como ''xove, vello, ancián'' ou ''amigo'' resultan difíciles de adscribir a unha clase se non se repara en se actúan -seguindo a terminoloxía de Jespersen- como elementos de rango primario ou secundario. Algo semellante ocorre cos adxectivos derivados cos sufixos en -ol, -al, -ar, -nte, -ista,...: ''Os intelectuais españois'' (Obsérvese que se o núcleo da frase nominal é intelectuais a significación non é a mesma ca se é españois). Hai, polo tanto, distintos tipos de substantivación que poderiamos clasificar da seguinte forma: ::*FORMAL: O elemento substantivado toma trazos formais do substantivo e o seu valor semántico denotativo: Os saberes, o si, os contras,... ::*FUNCIONAL: O elemento substantivado unicamente exerce función sintáctica propia de substantivo, mantendo o seu valor predicativo: o negro non me gusta. ::*LEXICALIZADA: O elemento substantivado incorpórase ó léxico da lingua como substantivo: puro (cigarro puro) ::*OCASIONAL: O elemento sofre o cambio de categoría nun determinado contexto, pero non pasa deses límites: Hai que resolve-lo difícil. Como vemos, a substantivación non é unicamente un proceso sintáctico. O cambio de categoría pode orixinar un deslizamento semántico desde a predicación propia do adxectivo á denotación característica do substantivo. A fórmula principal de transposición á clase de palabra substantivo da nosa lingua é a anteposición do artigo ó adxectivo: ''Falo do celludo, non do covarde'' Da mesma maneira que adxectivos poden chegar a selo sintáctica e semanticamente, outras palabras -substantivos sobre todo- poden pasar á categoría adxectiva. E o que denominamos adxectivación. Tamén neste caso poden aparecer vocábulos lexicalizados como rosa ou laranxa. A adverbialización atinxe especialmente ós adxectivos (''pasámolo fatal''), pero tamén o uso adverbial de substantivos é moi frecuente: ''Virá venres'' Template:O nome 1855 5199 2006-02-05T17:20:28Z Lmbuga 18 engado 4 páxinas {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#f6cf73" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Nome|O NOME]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''[[Nome/Delimitación|Delimitación]]''' |----- |'''[[Nome/O nome|O nome]]''' |----- |'''[[Nome/Adxectivo/a transposición|A transposición]]''' |----- |'''[[Nome/Substantivo|O substantivo. Definición]]''' |----- |'''[[Nome/Adxectivo|O adxectivo. Definición]]''' |----- |'''[[Nome/Substativo/morfoloxía|Morfoloxía do substantivo]]''' |----- | *[[Editando Nome/Substativo/morfoloxía/Xénero|O xénero]] *[[Editando Nome/Substativo/morfoloxía/Número|Formación do plural]] *[[Editando Nome/Substativo/morfoloxía/Prefixos e sufixos|Sufixos derivativos]] |----- |'''[[Nome/Adxectivo/caracterización formal|Morfoloxía do adxectivo]]''' |----- | *[[Nome/Adxectivo/caracterización formal/formantes constitutivos|Xénero e número]] *[[Nome/Adxectivo/caracterización formal/formantes facultativos|Prefixos e sufixos]] *[[Nome/Adxectivo/caracterización formal/concordancia do adxectivo co substantivo|Concordancia]] *[[Nome/Adxectivo/caracterización formal/gradación|A gradación]] |----- |'''[[Nome/Substantivo/clasificación semántica|Semántica do substantivo]]''' |----- |'''[[Nome/Adxectivo/clasificación semántica|Semántica do adxectivo]]''' |----- |'''[[Nome/Substantivo/Función|Función do substantivo]]''' |----- |'''[[Nome/Adxectivo/Función|Función do adxectivo]]''' |----- |'''[[Nome/Bibliografía|Bibliografía]]'''  |} Wikibooks/Listado de templates 1856 5646 2006-04-26T22:46:51Z Lmbuga 18 /* Templates de Wikibooks */ +template == Templates de Wikibooks == *[[Template:En progreso]] *[[Template:Wikimediairmáns]]: Esta template é un redirect a Template:Wikiproxectos *[[Template:Wikiproxectos]] *[[Template:Irmáns]] *[[Template:Wikipedia]] *[[Template:GFDL]] *[[Template:Ciencias_listado]] *[[Template:Datahora]] ==Templates dos Galilibros== <table border="0" cellpadding="3" align="left"> <tr><td>'''TEMPLATE'''<td>'''GALILIBRO''' <tr><td>[[Template:Administración do tempo]]<td>[[Administración do tempo]] <tr><td>[[Template:Airsoft]]<td>[[Airsoft]] <tr><td>[[Template:Alemán]]<td>[[Alemán]] <tr><td>[[Template:Álxebra]]<td>[[Álxebra lineal]] <tr><td>[[Template:Blender 3D]]<td>[[Blender 3D: de novato a profesional]] <tr><td>[[Template:cursogalego]]<td>[[Curso de lingua galega]] <tr><td>[[Template:cursogalego2]]<td>[[Curso de lingua galega]] <tr><td>[[Template:ex.verbo]]<td>[[Curso de lingua galega]] <tr><td>[[Template:Esquizofrenia]]<td>[[Esquizofrenia]] <tr><td>[[Template:Ex morfosintaxe lg]]<td>[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega]] <tr><td>[[Template:Ex léxico lg]]<td>[[Exercicios de léxico en lingua galega]] <tr><td>[[Template:Ex ortografía lg]]<td>[[Exercicios de ortografía en lingua galega]] <tr><td>[[Template:Historialingua]]<td>[[Historia da lingua|Historia da lingua galega]] <tr><td>[[Template:Introdución á programación]]<td>[[Introdución á programación]] <tr><td>[[Template:Introdución á Química]]<td>[[Introdución á Química]] <tr><td>[[Template:Ortografía]]<td>[[Normas de estilo e ortográficas]] <tr><td>[[Template:Novela]]<td>[[Novela]] <tr><td>[[Template:Adverbio]]<td>[[Adverbio|O adverbio]] <tr><td>[[Template:O nome]]<td>[[Nome|O nome]] <tr><td>[[Template:Perífrases verbais]]<td>[[Perífrases verbais]] <tr><td>[[Template:Ppersoal]]<td>[[persoal]] <tr><td>[[Template:Preguntas de FQ]]<td>[[Preguntas de Física e Química]] <tr><td>[[Template:Receitas]]<td>[[Receitas de Cociña Galega]] <tr><td>[[Template:Receitas de filloas]]<td>[[Receitas de filloas]] <tr><td>[[Template:Tradución de programas ó galego]]<td>[[Tradución de programas ó galego]] <tr><td>[[Template:Termodinámica]]<td>[[Termodinámica]] <tr><td>[[Template:Wikibooks axuda]]<td>[[Wikibooks]] </table> Template:Administración do tempo 1857 4739 2006-01-01T12:20:05Z Lmbuga 18 {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#e2e2ff" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | style="border-bottom:0px solid;" align="center" | <big>'''[[Administración do tempo|ADMINISTRACIÓN]]'''<big> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Administración do tempo|DO TEMPO]]'''<big> |----- |[[Image:Wall clock.jpg|center|70px]] |----- |'''[[Administración do tempo/Introdución|Introdución]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Tempo de calidade|Tempo de calidade]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Desaproveitando o tempo|Desaproveitando o tempo]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Identificación de hábitos persoais|Hábitos persoais]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Causas da morosidade|Causas da morosidade]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/O valor económico do tempo laborable persoa|O valor do tempo]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/O uso do tempo|O uso do tempo]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Administración de actividades|Administración de actividades]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Organizar as actividades|Organizar actividades]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Establecer datas de seguimento|Datas de seguimento]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Realizar as actividades planeadas sen descoidar os obxectivos|Actividades e obxectivos]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/O beneficio do planeamento|Beneficios do planeamento]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Pondo prioridades|Pondo prioridades]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Eficiencia na oficina|Eficiencia na oficina]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Como ocupar "tempo morto"|O "tempo morto"]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/resumo e conclusións prácticas|Conclusións prácticas]]''' |----- |'''[[Administración do tempo/Avaliación periódica|Avaliación periódica]]'''  |} Template:Airsoft 1858 4758 2006-01-01T12:41:48Z Lmbuga 18 {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#e2e2ff" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Airsoft|AIRSOFT]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''[[Airsoft/Introdución|Introdución]]''' |----- |'''[[Airsoft/Equipo|Equipo]]''' |----- |'''[[Airsoft/Réplica|Réplica]]''' |----- |'''[[Airsoft/Accesorios|Accesorios]]''' |----- |'''[[Airsoft/Melloras|Melloras]]''' |----- |'''[[Airsoft/Outros elementos|Outros elementos]]''' |----- |'''[[Airsoft/Mantemento do equipo|Mantemento do equipo]]''' |----- |'''[[Airsoft/Consellos|Consellos]]''' |----- |'''[[Airsoft/Tácticas|Tácticas]]''' |----- | *[[Airsoft/Tácticas/Movemento xeral|Movemento xeral]] *[[Airsoft/Tácticas/Disparo e Movemento|Disparo e Movemento]] *[[Airsoft/Tácticas/Fume|Fume]] *[[Airsoft/Tácticas/Combate Urbano e Close Quarter Battle (CBQ)|Combate Urbano]] *[[Airsoft/Tácticas/Posicións de disparo|Posicións de disparo]] *[[Airsoft/Tácticas/Limpeza de habitacións|Limpeza de habitacións]] *[[Airsoft/Tácticas/Consellos xerais sobre o movemento|O movemento]] *[[Airsoft/Tácticas/O equipo de dous homes|O equipo de dous homes]] *[[Airsoft/Tácticas/Cobertura|Cobertura]] *[[Airsoft/Tácticas/Defensa estática e flexible|Defensa estática e flexible]] *[[Airsoft/Tácticas/Emboscar|Emboscar]] *[[Airsoft/Tácticas/Xogo nocturno|Xogo nocturno]] *[[Airsoft/Tácticas/Apuntar|Apuntar]] |----- |'''[[Airsoft/Comunicación|Comunicación]]''' |-----  |} MediaWiki:Imagelistforuser 1859 sysop 4765 2006-01-01T12:55:28Z MediaWiki default This shows only images uploaded by $1. MediaWiki:Istemplate 1860 sysop 4766 2006-01-01T12:55:28Z MediaWiki default inclusion Template:Esquizofrenia 1861 4789 2006-01-01T13:22:33Z Lmbuga 18 {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#f6cf73" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Esquizofrenia|A ESQUIZOFRENIA]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''[[Esquizofrenia/Introdución|Introdución]]''' |----- |'''[[Esquizofrenia/Historia|Historia]]''' |----- | *[[Esquizofrenia/Que é?/A esquizofrenia como enfermidade|A enfermidade?]] *[[Esquizofrenia/Que é?/Diagnóstico|Diagnóstico]] *[[Esquizofrenia/Que é?/O mundo das persoas con esquizofrenia|O mundo dos enfermos]] *[[Esquizofrenia/Que é?/Causa|Cal é a causa?]] |----- |'''[[Esquizofrenia/Tratamento|Tratamento]]''' |----- | *[[Esquizofrenia/Tratamento/Incidencia e farmacoloxía|Incidencia e farmacoloxía]] *[[Esquizofrenia/Tratamento/efectos secundarios|Efectos secundarios]] *[[Esquizofrenia/Tratamento/tratamentos psicosociais|Tratamentos psicosociais]] *[[Esquizofrenia/Tratamento/Rehabilitación|Rehabilitación]] *[[Esquizofrenia/Tratamento/Psicoterapia individual|Psicoterapia individual]] *[[Esquizofrenia/Tratamento/Educación familiar|Educación familiar]] *[[Esquizofrenia/Tratamento/Grupos de autoaxuda|Grupos de autoaxuda]] *[[Esquizofrenia/Tratamento/¿Como poden axudar outras persoas?|¿Como axudar?]] *[[Esquizofrenia/Tratamento/¿Cal é a perspectiva para o futuro?|¿Perspectiva de futuro?]] |----- |'''[[Esquizofrenia/Para máis información|Máis información]]'''  |} Template:Blender 3D 1862 4809 2006-01-01T13:54:40Z Lmbuga 18 {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#BFD7FF" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Blender 3D: de novato a profesional|Blender 3D]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- | style="border-bottom:1px solid;" align="center" |<big>'''Principiantes'''<big> |----- |'''[[Blender 3D: de novato a profesional/sintaxe|Sintaxe]]''' |----- |'''[[Blender 3D: de novato a profesional/Sistema de ventás de Blender|Sistema de ventás]]'''  |} Template:Ex morfosintaxe lg 1863 5571 2006-03-22T21:04:10Z Lmbuga 18 engado ligazón {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#f6cf73" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- |align="center" |<big>'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega|Exercicios de]]'''<big> |----- |style="border-bottom:3px solid;" align="center" |<big>'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega|morfosintaxe]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía|Fonética]]''' |----- | *[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Vocalismo|As vogais]] *[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Consonantismo|As consoantes]] |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo|O substantivo]]''' |----- | *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Xénero|Xénero]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Número|Número]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Concretos e abstractos|S. abstractos]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Contables e incontables|S. de materia]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Individuais e colectivos|S. colectivos]] |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo|O adxectivo]]''' |----- | *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo/Gradación|Gradación]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo/Epítetos|Epítetos]] |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/artigo|O artigo]]''' |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|O persoal]]''' |----- | *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/te-che|Uso de ''te'' e ''che'']] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/llo-llelo|''llo'' e ''llelo'']] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/Colocación|Colocación]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/Encrucillados|Encrucillados]] |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo|O demostrativo]]''' |----- | *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo/Encrucillado|Encrucillado 1]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo/Encrucillado 2|Encrucillado 2]] |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/posesivo|O posesivo]]''' |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/indefinido|O indefinido]]''' |----- | *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/indefinido/Encrucillado|Encrucillado]] |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/relativo|O relativo]]''' |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral|O numeral]]''' |----- | *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/encrucillado|Encrucillado]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/1 ó 20|Cardinais (1 ó 20)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/21 ó 100|Cardinais (21 ó 100)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/100 ó...|Cardinais (100 ó...)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais|Ordinais]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Sopas|Sopa de letras]] |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adverbio|O adverbio]]''' |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo|O verbo]]''' |----- | *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 1|Regulares (encr.)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 2|Alternancia i-e (encr.)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 3|Alternancia u-o (encr.)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos irregulares 1|Irregulares (encr.)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/participio 1|Participio irreg.(encr.)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/Infinitivo conxugado|Inf. conxugado]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/Perífrases|Perífrases verbais]] |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición|A preposición]]''' |----- | *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición/encrucillado|Encrucillado]] |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/conxunción|A conxunción]]''' |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/Construcións comparativas|Nexos comparativos]]''' |----- |'''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/interxección|A interxección]]''' |----- |style="float:center; margin:2px; border:1px solid;background:#BFD7FF"|<center><big>Outros Galilibros<big></center> |----- |style="float:center; margin:2px; border:1px solid;background:#BFD7FF"| *[[Curso de lingua galega|Curso de galego]] *[[Normas de estilo e ortográficas|Normas de estilo]] *[[Exercicios de ortografía en lingua galega|Ex. ortografía]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega|Ex. léxico]] |} Template:Ex léxico lg 1864 5294 2006-02-13T01:07:14Z Lmbuga 18 engado 'curso de galego' {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#a1cf61" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- |<div align="center"><big>'''[[Exercicios de léxico en lingua galega|Exercicios]]'''<big></div> |----- |<div align="center"><big>'''[[Exercicios de léxico en lingua galega|de léxico]]'''<big></div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Fraseoloxía|Expresións]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Refráns|Refráns]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Adxectivos pexorativos atribuíbles a persoas|Adxectivos pexorativos]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Castelanismos|Castelanismos]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados|Encrucillados]]''' |----- | *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/fútbol|Fútbol]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Accidentes xeográficos|Accidentes xeográficos]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Agro|O agro]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Animais mariños|Animais mariños]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Aparellos agrícolas|Aparellos agrícolas]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Arte|A arte]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Auga|A auga]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/A visión|A visión]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Construccións agrarias|Construc. agrarias]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Fenómenos atmosféricos|Fen. atmosféricos]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/paxaros|Paxaros]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Zooloxía|Zooloxía]] |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Sinónimos 1|Sinónimos]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Antónimos 1|Antónimos]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -al|Sufixo -al]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -dade|Sufixo -dade]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -mento|Sufixo -mento]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Sufixo -nte|Sufixo -nte]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Prefixo in-|Prefixo in-]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Relaciona1|Definicións 1]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Relaciona2|Definicións 2]]''' |----- |'''[[Exercicios de léxico en lingua galega/Infinitivo1|Infinitivos]]''' |----- |style="float:center; margin:2px; border:1px solid;background:#f1cf61"|<center><big>Outros Galilibros<big></center> |----- |style="float:center; margin:2px; border:1px solid;background:#f1cf61"| *[[Curso de lingua galega|Curso de galego]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega|Ex. morfosintaxe]] *[[Exercicios de ortografía en lingua galega|Ex. ortografía]] |} Template:Ex ortografía lg 1865 5167 2006-02-01T11:32:15Z Lmbuga 18 engado 3 páxinas {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#BFD7FF" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- |style=" align="center"| <big>'''[[Exercicios de ortografía en lingua galega|ORTOGRAFÍA]]'''<big> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center"|[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |<div align="center"><big>[[Exercicios de ortografía en lingua galega/b-v|B - V]]</big></div> |----- |style="border-bottom:0px solid;" align="center"|'''[[Exercicios de ortografía en lingua galega/encrucillado b-v|Encrucillado]]''' |----- |style="border-bottom:3px solid;" align="center"|'''[[Exercicios de ortografía en lingua galega/sopa b-v|Sopa de letras]]''' |----- |<div align="center"><big>[[Exercicios de ortografía en lingua galega/H|H]]</big></div> |----- |style="border-bottom:0px solid;" align="center"|'''[[Exercicios de ortografía en lingua galega/encrucillado h| Encrucillado]]''' |----- |style="border-bottom:3px solid;" align="center"|'''[[Exercicios de ortografía en lingua galega/sopa h|Sopa de letras]]''' |----- |<div align="center"><big>[[Exercicios de ortografía en lingua galega/s-x|S - X]]</big></div> |----- |style="border-bottom:0px solid;" align="center"|'''[[Exercicios de ortografía en lingua galega/encrucillado s-x|Encrucillado]]''' |----- |style="border-bottom:0px solid;" align="center"|'''[[Exercicios de ortografía en lingua galega/sopa s-x|Sopa de letras]]'''  |} {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:left; margin:5px; border:1px solid; background:#BFD7FF" |----- |style="border-bottom:3px solid;" align="center"|<div align="center">'''OUTROS GALILIBROS'''</div> |----- |[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega|Ex. morfosintaxe]] |----- |[[Exercicios de léxico en lingua galega|Ex. léxico]]  |} User talk:Gangleri 1866 4860 2006-01-01T20:21:50Z Gangleri 34 __TOC__ __TOC__ User:Gangleri 1867 4861 2006-01-01T20:36:24Z Gangleri 34 [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=purge}} ↺] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}} rev-ID : {{REVISIONID}}] [{{SERVER}}{{localurl:special:Prefixindex|from=Gangleri&namespace=2}} special:Prefixindex|from=Gangleri&namespace=2] __NOTOC____NOEDITSECTION__ ===== [[commons:User:Gangleri]] ===== [[Image:Redirect arrow without text.png|left]] ::* '''irc://irc.freenode.net/wikimedia''' ::* [[wikipedia:de:Benutzer:Gangleri]] ::* [[wikipedia:en:User:Gangleri]] ::* [[wikipedia:eo:Vikipediisto:Gangleri]] ::* [[wikipedia:is:Notandi:Gangleri]] ::* [[wikipedia:ro:Utilizator:Gangleri]] ::* [[wikipedia:yi:באַניצער:Gangleri]] ::* '''[[meta:User:Gangleri]]''' [[de:Benutzer:Gangleri]] [[en:User:Gangleri]] [[eo:Vikipediisto:Gangleri]] [[is:Notandi:Gangleri]] [[ro:Utilizator:Gangleri]] [[yi:באַניצער:Gangleri]] Persoal 1868 4877 2006-01-03T12:22:45Z Lmbuga 18 Introducción > Introdución #[[Persoal/Caracterización|Introdución. Caracterización. Críticas á perspectiva tradicional]] #[[Persoal/Os pronomes galegos|Os pronomes galegos]] ##[[Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica|Serie tónica]] ###[[Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica/formas rectas|Formas rectas]] ###[[Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica/formas oblicuas|Formas oblicuas]] ##[[Persoal/Os pronomes galegos/serie átona|Serie átona]] ###[[Persoal/Os pronomes galegos/serie átona/formas|Formas]] ###[[Persoal/Os pronomes galegos/serie átona/funcións|Funcións e usos]] #[[Persoal/Bibliografía|Bibliografía]] Wikibooks talk:Encomendas de Wikibooks 1869 4868 2006-01-02T20:32:44Z Rocastelo 15 wikisource Eu propoño, se é posible, o texto do primeiro Estatuto de Autonomia de Galicia, o da II República. Non sei se en realidade se conservou, pero é que levo algún tempo buscándoo e non o atopo. Graciñas. Anaximandro Vigo *Graciñas, Anaximandro, pola túa proposta. Contéstoche que na medida das nosas posibilidades irá aparecendo un pouco de todo. Polo que tamén che lanzo a miña proposta: porqué non te rexistras e colaboras conosco neste proxecto, de seguro hay moitas cousas que podes aportar. Un saúdo.--[[User:Xelo2004|Xelo2004]] 19:25, 2 xaneiro 2006 (UTC) *O texto debe ir en Wikisource, mirarei se o atopo para poñelo alí.--[[User:Rocastelo|Rocastelo]] 20:32, 2 xaneiro 2006 (UTC) Receitas de Cociña Galega 1870 4872 2006-01-03T11:26:33Z Rabalde 29 caldo galego = Ensaladas e entremeses = = Empanadas = * [[/Empanada de bacallau]] = Caldos, sopas, cremas e purés = * [[/Caldo galego]] = Mariscos e Peixes = = Carnes = = Pratos Mixtos = = Sobremesas = Receitas de Cociña Galega/Empanada de bacallau 1871 4880 2006-01-03T12:33:33Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas}} == Ingredintes (4 persoas) == * Bacallau: 1,000 grs. (desalgado) * Pementos: 3 * Cebolas: 3 * Aceite de oliva: 100 cc. (sobrante de preparar o recheo) * Leite: 50 cc. (morno) * Lévedo: 30 grs. (de panadería) * Fariña: 350 grs. * Ovos: 2 (para vernizar a empanada) * Auga: 125 cc. (morna) = Instrucións = # Prepárase o recheo da empanada cos pementos e as cebolas cortados en xuliana e o bacallau desmigado. # Prepárase a masa da empanada co aceite sobrante de guisar o recheo (100 cc.), o lévedo de panadería, o leite morno, a auga morna, 250 grs. da fariña e o sal. Trabállase a masa coas variñas até que se solte da cunca que estamos a usar e logo a mán durante 10 minutos. Déixase repousar media hora e estírase en dúas partes co rodete. # Colócase a metade da masa nunha fonte de forno engraxada. Pínchase a masa cun garfo e esténdese sobre ela o recheo. Cúbrese coa otra metade da masa, que tamén hai que pinchar, e fáiselle un buraco no centro a xeito de cheminea. Sélanse as dúas partes e adórnase cos restos da masa. Enfórnase durante media hora a 180º. = Temporada = Todo o ano Receitas de Cociña Galega/Caldo galego 1872 4879 2006-01-03T12:33:26Z Lmbuga 18 + template {{Template:Receitas}} = Ingredintes (4 persoas) = * Caldo do cocido * Fabas * Grelos * Patacas * Unto = Instrucións = Escaldamos os grelos en auga moi quente para limpalos e que perdan algo de verde. Poñemos o caldo limpo a quentar e ao ferver engadimos as patacas, cortadas como para tortilla, os grelos escaldados, as fabas, remolladas do día anterior e o anaco de unto. Ten que cocer moi forte ó primeiro e logo máis suave. = Temporada = Todo o ano Persoal/Caracterización 1873 4874 2006-01-03T12:09:16Z Lmbuga 18 {{template:ppersoal}} A gramática tradicional define o '''pronome''' como unha clase de palabras que agrupa termos dotados de caracteres morfolóxicos e sintácticos, algún dos cales comparten con adxectivos ou substantivos, sendo outros especificamente pronominais; unha destas propiedades específicas é o feito de careceren de contidos semánticos, pois os pronomes sinalan, remiten a algo ou represéntano, é dicir, que son deícticos ou anafóricos. Polo que se refire ós persoais, o ‘esbozo’ fai fincapé na definición de "persoal" como remitente ás persoas do discurso. Esta clasificación tradicional, a clasificación dos persoais segundo se refiran a cada unha das persoas do discurso é para Benveniste errónea, pois a oposición establecida entre os persoais, consistente en referiren a P1, a P2 ou a P3 non se sostén no acto comunicativo. No acto comunicativo só hai dúas persoas: o emisor e o interlocutor. Caberían como persoais "eu" e "ti", mais nunca "el". Expliquemos isto máis polo miúdo. Entre "eu" e un nome (substantivo) que se refira a unha noción léxica non hai soamente as diferenzas formais, moi variables, que impón a estrutura morfolóxica e sintáctica das linguas particulares; hai outras derivadas do proceso mesmo da enunciación lingüística e que son de natureza máis xeral e máis profunda: Cada substantivo que poidamos empregar, refírese a unha noción constante e "obxectiva", apta para permanecer virtual ou para actualizarse nun obxecto singular, e que se mantén sempre idéntica na representación mental que esperta. Pero as instancias de emprego de ‘eu’ non constitúen unha clase de referencia, posto que non hai "obxecto" definible como ‘eu’ ó que puidesen remitirse identicamente estas instancias: ‘eu’ ten a súa referencia propia, e corresponde cada vez a un ser único: A realidade á que se refiren ‘eu’ ou ‘ti’ é unha realidade de discurso. ‘Eu’ só pode ser definido en termos de "locución", non en termos de obxectos como o é o substantivo. ’Eu’ significa "a persoa que enuncia a presente instancia de discurso que contén eu". Paralelamente esta forma só ten existencia lingüística no acto de fala que a profire. Por conseguinte "ti" pódese definir como "o individuo ó que se dirixe a alocución na presente instancia de discurso que contén a instancia lingüística ti". Esta referencia constante e necesaria no discurso constitúe o trazo que une ‘eu’ e ‘ti’ a outra serie de "indicadores participantes", por exemplo os demostrativos e os adverbios de lugar absolutos (de nada serve diferenciar estes termos pola deixe de non agregarse que a deixe é contemporánea das instancias de discursos que conleva o indicador de persoa". Fronte a isto hai enunciados de discurso que escapan á condición de persoa, ou sexa que remiten non a eles senón a unha situación obxectiva: é o dominio da chamada "terceira persoa". As formas de terceira persoa son en realidade "substitutos abreviados" ("Pedro está enfermo"  "El está enfermo"). É un fenómeno de representación sintáctica e que responde a unha necesidade de economía, reemprazando un segmento dun enunciado por un substituto máis manexable. Non hai así nada en común entre estes substitutos e os indicadores de persoa. Pola súa banda, J. A de Molina Redondo completa a crítica de Benveniste. Este lingüista nega a idea de que os persoais teñan unha significación ocasional dependente da persoa que fala e da súa situación, en contraposición ó significado das demais palabras que se refiren a un obxecto como tal obxecto. En definitiva, segundo Molina Redondo, o persoal significa (ten expresión e ten contido). Cando se utiliza a argumentación do significado ocasional, baseándose normalmente nos pronomes "eu" e "ti", cando hai un intercambio lingüístico entre dúas ou máis persoas "eu" e "ti" cambian constantemente de lugar; isto adoita reflectirse dicindo que eu "designa o emisor na presente instancia de discurso" ou fórmulas equivalentes. Mais non é a significación de "eu" o que varía senón o papel de emisor ou falante, é dicir, o ocasional non é o significado senón o referente, de tódolos xeitos hai que ter en conta que, a excepción dos nomes que se aplican a un obxecto único, a variación do referente é común a tódolos nomes. En realidade "eu, ti "son elementos de significación máis fixa e unívoca cá de tódolos nomes que compoñen a lingua. Se segundo un criterio funcional chamamos nome a toda palabra que illada pode desempeña-a función suxeito, non hai motivo funcional para separa-os pronomes do resto dos nomes, aínda que presenten certas particularidades. Pero ademais de "eu" e "ti" hai outra serie de pronomes que presentan a peculiaridade de ser elementos arbitrados para poder referirse nunha segunda mención a un nome, é o procedemento chamado pronominalización, que podemos definir como "unha operación sintáctica, motivada xeralmente por cuestións de brevidade e economía que, conservando un nome como entidade funcional e semántica, suprímeo así a todo como entidade léxica explícita". Este é o caso do pronome "el". Deste xeito quédanos contraposto eu-ti/el dende o punto de vista do enunciado. Quédanos pois, rexeitada a concepción tradicional do pronome como un "substituto do nome". Alarcos súmase a este rexeitamento sobre a base de exemplos como "¿cres ti que virá?", onde evidentemente "ti" non está substituíndo ningún nome. Así a todo, obsérvese que a función do pronome dentro da oración é equivalente á do nome: "viña con el" como "viña co médico", onde "el", "o médico" cumpren a mesma función. Se do nivel oracional pasamos ó das secuencias menores como a dos sintagmas, impónsenos entón a diferenza funcional entre pronome e nome. Xa no nivel oracional hai un dato que xustifica a súa separación: en "¿onde puxeche-o libro? e "¿onde o puxeches?, "libro" e "o" aínda que teñen a mesma función ocupan un posto diferente xeralmente como termo nuclear e é susceptible de ir determinado por calquera termo adxacente, mentres que nos pronomes a determinación está limitada a uns poucos signos que indican identidade, singularidade ou pluralidade: "eu mesmo", "ti só", "todos nós"... No nivel do simple sintagma o nome é susceptible de variar conforme ó que chamamos determinación: "compra pan", pero "compra o pan"; en cambio, o pronome carece de tal variación, non admite a determinación co signo chamado artigo. Template:Ppersoal 1874 4875 2006-01-03T12:16:03Z Lmbuga 18 Template para o galilibro persoal {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#BFD7FF" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Persoal|O PERSOAL]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''[[Persoal/Caracterización|Caracterización]]''' |----- |'''[[Persoal/Os pronomes galegos|Os pronomes galegos]]''' |----- | *[[Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica|Serie tónica]] **''[[Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica/formas rectas|Formas rectas]]'' **''[[Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica/formas oblicuas|Formas oblicuas]]'' |----- | *[[Persoal/Os pronomes galegos/serie átona|Serie átona]] **''[[Persoal/Os pronomes galegos/serie átona/formas|Formas]]'' **''[[Persoal/Os pronomes galegos/serie átona/funcións|Funcións e usos]]'' |----- |'''[[Persoal/Bibliografía|Bibliografía]]'''  |} Template:Receitas 1875 4878 2006-01-03T12:32:32Z Lmbuga 18 template para galilibro 'receitas de cociña...' {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#BFD7FF" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | align="center" | <big>'''[[Receitas de Cociña Galega|Receitas de]]'''<big> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Receitas de Cociña Galega|Cociña Galega]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''Ensaladas e entremeses''' |----- |'''Empanadas''' |----- | *[[Receitas de Cociña Galega/Empanada de bacallau|de bacallau]] |----- |'''Caldos, sopas...''' |----- | *[[Receitas de Cociña Galega/Caldo galego|Caldo galego]] |----- |'''Mariscos e Peixes''' |----- |'''Carnes''' |----- |'''Pratos Mixtos''' |----- |'''Sobremesas'''  |} Persoal/Os pronomes galegos 1876 4889 2006-01-03T20:11:19Z Lmbuga 18 {{Template:Ppersoal}} Organízanse en dúas series: tónicas e átonas; os átonos presupoñen a presenza doutro signo, o verbo, non aparecen nunca illados mentres que os tónicos son autónomos. E existen, aínda que non en tódolos casos, formas diferenciadas segundo a persoa, o número, o xénero e a función. Polo que respecta a estas categorías gramaticais imos facer algunhas precisións: *Polo que se refire á categoría gramatical '''número''' hai que ter en conta que o plural non representa a suma dos singulares respectivos ("nós" non é a suma de "eu" + "eu" + "eu", e o mesmo ocorre con "vós"). *Con respecto ó '''xénero''' compre ter en conta que só se manifesta nalgunhas formas da terceira persoa e nos plurais inclusivos da primeira e segunda. *Podemos poñela función en relación coa categoría '''caso'''. En galego só precisamos botar man desta categoría para dar conta da oposición que existe entre as unidades pertencentes a este paradigma. :Existen polo menos catro contidos de caso: :::*Nominativo: "eu", "nós" ("nosoutros")... :::*Acusativo: "me", "nos"... :::*Dativo: "me", "a min", "nos"... :::*Ablativo: "min", "comigo", "nós"... *As '''persoas''' son definidas en termos tradicionais segundo fagan referencia á persoa que fala (eu, me...), á persoa á que se lle fala (ti, te...) e á persoa, ou cousa, da que se fala (el, se...): :::*Segundo Benveniste a oposición entre os tres termos que forman a categoría persoa establécese do seguinte xeito: correlación de personalidade (que opón 1 e 2 persoas a 3) e correlación de subxectividade (que opón 1 a 2 persoa). Se se produce neutralización no plano da personalidade a 3ª persoa pasa a se-lo termo non marcado e convértese nun arquimorfema de persoa ("véndense coches"); tamén se pode suspende-la oposición no plano da subxectividade, neste caso o arquimorfema de subxectividade vai se-la segunda persoa ("Sempre que saes á compra atópaste co I. V. E"). :::*Segundo Schemilely na terceira persoa (ou non persoa) debe diferenciarse entre ''persoa nula'' e terceira persoa segundo se refira ou non a entidades animadas ("Dimo rápido"/"El non vén"). Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica 1877 4891 2006-01-03T23:11:57Z Lmbuga 18 {{Template:Ppersoal}} Dentro dos pronomes que pertencen á serie tónica convén facer unha distinción entre aquelas formas que poden funcionar como suxeito ([[Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica/Formas rectas|formas rectas]]) e as restantes ( [[Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica/Formas rectas|formas oblicuas]]). <table border="1" cellpadding="3" align="center"> <tr><td>[[Image:Heckert_GNU_white.png|40px|GNU head]]<td><big>'''[[Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica/Formas rectas|Formas rectas]]'''</big><td><big> '''[[Persoal/Os pronomes galegos/serie tónica/Formas rectas|Formas oblicuas]]'''</big><td><big>oblicuo ligado</big> <tr><td>P1<td><big>eu</big><td><big>min</big><td><big>comigo</big> <tr><td>P2<td><big>ti, vostede</big><td><big>ti, vostede</big><td><big>contigo</big> <tr><td>P3<td><big>el, ela</big><td><big>el, ela</big><td><big>consigo</big> <tr><td>P4<td><big>nós, nosoutros</big><td><big>nós, nosoutros</big><td><big>connosco</big> <tr><td>P5<td><big>vós, vosoutros,</big> <big>vostedes</big><td><big>vós, vosoutros,</big> <big>vostedes</big><td><big>convosco</big> <tr><td>P6<td><big>eles, elas</big><td><big>eles, elas</big><td><big>consigo</big> </table> Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal 1878 5432 2006-02-23T00:13:20Z Lmbuga 18 erro escrita {{Template:Ex morfosintaxe lg}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Curso de lingua galega/O persoal|O persoal]], no '''Curso de lingua galega''' {{Template:Cursogalego}} *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/te-che|Uso de te e che]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/llo-llelo|''llo'' e ''llelo'']] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/Colocación|A colocación do persoal átono]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/Encrucillados|Encrucillados sobre o posesivo]] ==Exercicio 1== '''Subliña os persoais''' #Ponte xa a iso e traballa. ¿Como lles vas pedir permiso ós teus pais para irmos xogar coa buxaina sen facére-los deberes? #Polos berros que se escoitan provenientes das bancadas o balón debeu lambe-lo traveseiro. #Para ver mobles ou antigüidades sempre poño as gafas, pois senón non che vexo as aquelas que poidan ter. #Frotou as mans e púxose enriba dunha bancada para ver se adormecía un pouco. #Como tiña chan terreo a casoupa, xa que se vía que lla deixaran alí para iso, puxo a manta debaixo. #Pregúntalles a eles e verás que non é cousa de que me dean noxo os cacauetes, é que non me saben sen lava-las mans. #Chameino por teléfono para saber, segundo a receita, canta manteiga lle había que pór ó linguado. #O barallocas do perruquín sempre busca líos. Xa lle darán boas labazadas os do muíño. Ha de recibir dez por cada puñazo que deu. ==Exercicio 2== '''Subliña os persoais das seguintes oracións''' *Ela xa che sabe aínda que non cho diga que eu a quero comigo na casa *Roubároncheme o coche *Nin nós llelo sabiamos ==Solucións== ===Exercicio 1=== #Ponte xa a iso e traballa. ¿Como lles vas pedir permiso ós teus pais para irmos xogar coa buxaina sen facére-los deberes? #Polos berros que se escoitan provenientes das bancadas o balón debeu lambe-lo traveseiro. #Para ver mobles ou antigüidades sempre poño as gafas, pois senón non che vexo as aquelas que poidan ter. #Frotou as mans e púxose enriba dunha bancada para ver se adormecía un pouco. #Como tiña chan terreo a casoupa, xa que se vía que lla deixaran alí para iso, puxo a manta debaixo. #Pregúntalles a eles e verás que non é cousa de que me dean noxo os cacauetes, é que non che me saben sen lava-las mans. #Chameino por teléfono para saber, segundo a receita, canta manteiga lle había que pór ó linguado. #O barallocas do perruquín sempre busca líos. Xa lle darán boas labazadas os do muíño. Ha de recibir dez por cada puñazo que deu. ===Exercicio 2=== *Ela xa che sabe aínda que non cho diga que eu a quero comigo na casa *Roubároncheme o coche *Nin nós llelo sabiamos {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Curso de lingua galega/O persoal|O persoal]], no '''Curso de lingua galega''' Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/Encrucillados 1879 5523 2006-02-26T13:44:06Z Lmbuga 18 ligazón a curso de lingua galega *''[[Curso de lingua galega/O persoal|O persoal|O persoal no Curso de lingua galega]]'''' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} ==Exercicios== ===Exercicio 1=== '''Completa coas formas do persoal a seguinte táboa (unha letra por cuadrícula)''' [[Image:Persoal03.jpg|center|500px]] ===Exercicio 2=== '''Completa coas formas do persoal a seguinte táboa (unha letra por cuadrícula)''' [[Image:Persoal05.jpg|center|500px]] ===Exercicio 3=== '''Completa coas formas do persoal a seguinte táboa (unha letra por cuadrícula)''' [[Image:Persoal07.jpg|center|500px]] ===Exercicio 4=== '''Completa coas formas do persoal a seguinte táboa (unha letra por cuadrícula)''' [[Image:Persoal10.jpg|center|500px]] ===Exercicio 5=== '''Completa coas formas do persoal a seguinte táboa (unha letra por cuadrícula)''' [[Image:Persoal203.jpg|center|500px]] ==Solucións== ===Exercicio 1=== [[Image:Persoal04.jpg|center|250px]] ===Exercicio 2=== [[Image:Persoal06.jpg|center|250px]] ===Exercicio 3=== [[Image:Persoal08.jpg|center|250px]] ===Exercicio 4=== [[Image:Persoal11.jpg|center|250px]] ===Exercicio 5=== [[Image:Persoal204.jpg|center|250px]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O persoal|O persoal|O persoal no Curso de lingua galega]]'''' Linguas románicas/Concepto 1881 4897 2006-01-05T11:14:51Z Lmbuga 18 As '''linguas romances''' ou '''linguas románicas''' son linguas que proceden do latín vulgar (entendido no sentido etimolóxico de "popular", 'falado polo pobo', como oposto ao latín clásico e literario); xa que logo, trátase de linguas indoeuropeas. Estas linguas falábanse -moitas séguense falando- nun territorio que recibe o nome de Romania, e que cobre na súa maior parte o sur europeo do antigo imperio romano; os termos "romano/a" e "Romania" proceden do adxectivo latino ''romanus'' aplicado a estas linguas porque se consideraba que os seus falantes empregaban un idioma procedente do latín e que se opuña a outras linguas presentes nos territorios do antigo Imperio, como o fráncico (en Francia), lingua dos francos pertencente, como o suevo, á familia xermánica. O primeiro escrito en que se atopa o termo ''romano'' remóntase ao sínodo de Tours, no ano 813. É a partir dese sínodo en que se considera que a primeira lingua vulgar se separa do latín para ter vida propia e designarse como unha lingua á parte. Trátase dunha forma de proto-idioma francés, que recibe o nome de ''romana lingua'' ou ''roman''. A evolución do latín vulgar cara ás linguas romances dátanse a grosso modo do seguinte xeito: #entre 200 a.C. e 400 d.C. aproximadamente: diferentes formas de latín vulgar. #entre 500 e 600: estas formas comezan a presentar diferencias significativas. #a partir de 800: recoñécese a existencia das linguas romances. As linguas románicas divídense fundamentalmente en catro tipos segundo a tipoloxía lingüística areal (véxase [[w:tipoloxía lingüística areal|Tipoloxía lingüística areal]] na Galipedia): :#iberorromances; :#galorromances; :#italorromances; :#dacorromances; e en dous tipos segundo unha tipoloxía lingüística estrutural (véxase [[w:tipoloxía lingüística|Tipoloxía lingüística]] na Galipedia):: * linguas que forman o plural en -s e que sonorizan as oclusivas intervocálicas (spata >> espada); * linguas que forman o plural con vogal e manteñen o trazo xordo das oclusivas intervocálicas (urtica >> ortica); Linguas románicas/Lista de romances 1882 4898 2006-01-05T11:42:03Z Lmbuga 18 As linguas romances clasifícanse en nove grupos, e cada un pode á súa vez comprender varios dialectos. Cabe notar que a elección dun destes dialectos como lingua oficial adoita obedecer a razóns políticas. Sexa como sexa, as linguas romances forman un ''continuum'' de numerosas linguas cuxas diferenzas mutuas son en ocasións mínimas, pero a lista seguinte limitarase a mostrar as linguas máis coñecidas (entre paréntese, o nome na propia lingua e ano en que se testemuñou por primeira vez): * '''Linguas ibero-romances:''' ** Galego-portugués (''Galego-portugués'', século IX): lingua da lírica trobadoresca que dará lugar ó galego e ó portugués) **Galego (''galego'', século XII: lingua cooficial de Galicia (España). Proveniente do galego-portugués medieval ** Portugués (''português'', século XII): lingua oficial de Portugal, posúe menos dialectos diferenciados e é máis conservador có castelán. ** Castelán (século IX): unha das linguas oficiais de España, coñecida tamén como ''español''. Oficial na maior parte dos países de Latinoamérica. Ten poucas variedades dialectais e móstrase como unha lingua moi conservadora. **Asturiano (''asturianu'', século X: ''Nodicia de kesos''): lingua falada no Principado de Asturias e tamén de forma minoritaria en zonas de León (provincia)|León. Unha variante, o mirandés, é oficial en Miranda do Doiro (Portugal), e outra, o castúo, falado no noroeste de Estremadura. * '''Italiano (lingua)|Italiano''' (''italiano'' ; século IX) : cunha gran cantidade de dialectos (máis de douscentos). O Toscana|toscano Florencia|florentino, promovido por Dante Alighieri|Dante no século XIII constitúe a base da lingua oficial italiana. * '''Lingua dalmática''', lingua morta que se falaba nalgunhas cidades costeiras de Dalmacia (custa da actual Croacia). Ten dous dialectos coñecidos: **Vegliota (''veklisu''), no norte, que se extinguiu en 1898. **Ragusano, no sur, desaparecido no século XV. * '''Linguas galo-romances:''' ** Francés (''français'', século IX, ''Xuramento de Estrasburgo''): lingua con gran variedade dialectal pertencente ao grupo das ''linguas de oïl'' e lingua oficial de Francia e cooficial en Bélxica, Suíza e outros países. É unha evolución de varios dialectos falados ao redor de Parides. ** Valón (''walon'', cara aos séculos XII e XIII): falado principalmente en Bélxica, onde é considerada lingua rexional. ** Picardo (''cht'i'', cara aos séculos XII e XIII): falado nos departamentos de Nord-Pas-de-Calais e Picardía (Francia), así como no oeste de Valonia (Bélxica). En Valonia considérase lingua rexional. * '''Lingua franco-provenzal''' (''francoprovensal'' ou ''arpitan'', século XIII, ''Méditations'' de Marguerite d'Oingt), conxunto de linguas repartidas entre Italia (Val de Aosta, Piamonte), Suíza (cantóns de Friburgo, Cantón do Valais, Cantón de Vaud e Cantón de Xenebra), Francia (Lyon, Saboia), crese que o franco-provenzal é unha mestura entre linguas de oïl e linguas de oc. Está en vías de extinción. * '''Linguas occitano-romances:''' ** Catalán (''català'', finais do século XII), lingua cooficial en Cataluña (España) xunto co castelán, fálase en dita comunidade autónoma, en Valencia (onde adopta o nome de Valenciano), nas Illas Baleares, así como nunha pequena rexión de Murcia, coñecida como ''o Carxe'' (onde o catalán non é oficial), en Andorra (onde é a única lingua oficial), Rosellón (Francia) e Alguer (Sardeña). Ten varios dialectos. ** Occitano (''occitan'' ou ''lenga d'òc'', finais do século X), termo que abrangue un conxunto de dialectos chamados ''lingua de oc'' ?principalmente o nor-occitano (limousin, auvergnat ou auvernés, e vivaro-alpin), o medio-occitano (languedocien, provenzal) e o gascón- e coñecidos en Francia co nome despectivo de ''patois'' ''(patuá)'', o catalán e o occitano constituían unha única lingua na Idade Media, que só se separou en dúas linguas claramente diferenciadas entre finais do século XIII e principios do século XIV. * '''Linguas reto-romances:''' ** Romanches (''rumantsch''): sursilvano, sutsilvano, surmirano, puter e vallader forman os cinco dialectos escritos, fálanse en Suíza (no cantón dos Grisóns). *** Interromanche (''rumantsch grischun''): especie de ''lingua franca'' romanche empregada en Suíza para unificar a vintena de dialectos romanches, e que se apoia sobre todo no sursilvano, o vallader e o surmirano. O interromanche é unha lingua oficial no cantón Suíza|suizo dos Grisóns. ** Ladino (''ladín''): empregados nos Dolomitas (Italia), considéranse unha lingua rexional. ** Friulano (''furlan''): falado na provincia italiana de Udine, ten o status de lingua rexional. * '''Romanés''' (''română'' ; testemúñase parcialmente no século XII, a. completa no século XV): lingua da antiga provincia romana de Dacia separada do resto da chamada Romania. O superestrato eslavo ten relativamente pouca relevancia e o romanés se asevera como unha lingua bastante conservadora. Considérase que posúe catro dialectos: ** Daco-romanés, xeralmente denominado ''romanés''. É a lingua oficial de Romanía e Moldavia e lingua cooficial en Voivodina (Serbia e Montenegro). Divídese en: *** Moldavo, no norte. *** Valaco, no sur. *** Transilvano, no oeste. ** Istrio-romanés, falado en Istria (en vías de extinción). ** Megleno-romanés (ou meglenita), falado en Macedonia ** Macedo-romanés (ou arromanés), falado principalmente en Albania, Serbia, Macedonia e Tesalia (Grecia). * '''Sardo''' (''sardu'' ou ''limba sarda'', século XI), falado en Sardeña. É unha das linguas romances máis conservadoras, o que se pode explicar dado o seu illamento xeográfico. coñeceu numerosos superestratos, entre os cales o catalán e o castelán son os máis relevantes. Distínguense varios dialectos: ** Campidaniano ** Logudoriano, que constitúe a lingua considerada clásica. ** Nuorés (''nuorais''). :Os dous últimos dialectos mencionados son máis arcaizantes có primeiro. Linguas románicas/Lista de romances/Exemplo 1883 4900 2006-01-05T11:54:57Z Lmbuga 18 O artigo 1 da Declaración Universal dos Dereitos Humanos en varias linguas romances: '''Latín:'''<blockquote>OMNES HOMINES LIBERI ÆQVIQVE DIGNITATE ATQVE IVRIBVS NASCVNTVR. RATIONE CONSCIENTIAQVE PRÆDITI SUBT ET ALII ERGA ALIOS CVM FRATERNITATE SE GERERE DEBENT. </blockquote> '''Galego:'''<blockquote>Tódolos seres humanos nacen libres e iguais en dignidade e dereitos e, dotados como están de razón e conciencia, deben de comportarse fraternalmente os uns cos outros.</blockquote> '''Portugués:'''<blockquote>Todos os seres humanos nascem livres e iguais em dignidade e em direitos. Dotados de razão e de consciência, devem agir uns para com os outros em espírito de fraternidade.</blockquote> '''Castellano:'''<blockquote>Todos los seres humanos nacen libres e iguales en dignidad y derechos y, dotados como están de razón y conciencia, deben comportarse fraternalmente los unos con los otros. </blockquote> '''Aragonés:'''<blockquote>Toz os sers umanos naxen libres y iguals en dinnidá y dreitos. Adotatos de razón y conzenzia, deben comportar-sen fraternalmén unos con atros.</blockquote> '''Asturiano:'''<blockquote>Tolos seres humanos nacen llibres y iguales en dignidá y drechos y, pola mor de la razón y la conciencia de so, han comportase hermaniblemente los unos colos otros. </blockquote> '''Auvernés (noroccitano):'''<blockquote>Ta la proussouna neisson lieura moé parira pà dïnessà mai dret. Son charjada de razou moé de cousiensà mai lhu fau arjî entremeî lha bei n'eime de freiressà. </blockquote> '''Catalán:'''<blockquote>Tots els éssers humans neixen lliures i iguals en dignitat i en drets. Són dotats de raó i de consciència, i els cal mantenir-se entre ells amb esperit de fraternitat. </blockquote> '''Corso:'''<blockquote>Nascinu tutti l'omi libari è pari di dignità è di diritti. Pussedinu a raghjoni è a cuscenza è li tocca ad agiscia trà elli di modu fraternu. </blockquote> '''Francés:'''<blockquote>Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité. </blockquote> '''Friulano:'''<blockquote>Ducj i oms a nassin libars e compagns come dignitât e derits. A an sintiment e cussience e bisugne che si tratin un culaltri come fradis. </blockquote> '''Italiano:'''<blockquote>Tutti gli esseri umani nascono liberi ed eguali in dignità e diritti. Essi sono dotati di ragione e di coscienza e devono agire gli uni verso gli altri in spirito di fratellanza. </blockquote> '''Occitano:'''<blockquote>Totes los èssers umans naisson liures e egals en dignitat e en dreches. Son dotats de rason e de consciéncia e se devon comportar los unes amb los autres dins un esperit de fraternitat. </blockquote> '''Picardo:'''<blockquote>Tos lès-omes vinèt å monde lîbes èt égåls po çou qu'èst d' leû dignité èt d' leûs dreûts. Leû re°zon èt leû consyince elzî fe°t on d'vwér di s'kidûre inte di zèle come dès frès. </blockquote> '''Provenzal:'''<blockquote>Tóuti lis uman naisson libre. Soun egau pèr la digneta e li dre. An tóuti uno resoun e uno counsciènci. Se dèvon teni freirenau lis un 'mé lis autre.</blockquote> '''Romanche:'''<blockquote>Tuots umans naschan libers ed eguals in dignità e drets. Els sun dotats cun intellet e conscienza e dessan agir tanter per in uin spiert da fraternità.</blockquote> '''Romanés:'''<blockquote>Toate fiinţele umane se nasc libere şi egale în demnitate şi în drepturi. Ele sunt înzestrate cu raţiune şi conştiinţă şi trebuie să se comporte unele faţă de altele în spirit de fraternitate. </blockquote> '''Sardo:'''<blockquote>Totu sos èsseres umanos naschint lìberos e eguales in dinnidade e in deretos. Issos tenent sa resone e sa cussèntzia e depent operare s'unu cun s'àteru cun ispìritu de fraternidade. </blockquote> '''Valón:'''<blockquote>Tos lès-omes vinèt-st-å monde lîbes, èt so-l'minme pîd po çou qu'ènn'èst d'leu dignité èt d'leus dreûts. I n'sont nin foû rêzon èt-z-ont-i leû consyince po zèls, çou qu'èlzès deût miner a s'kidûre onk' po l'ôte tot come dès frés. </blockquote> Linguas románicas/O latín vulgar 1884 4902 2006-01-05T13:01:30Z 213.60.77.111 ==Introdución== A afirmación de que o latín é o 'pai' do galego (e, por extensión, das linguas románicas), supón transmitir que os galegofalantes representan o último elo dunha cadea ininterrompida de persoas, cada unha das cales aprendeu a súa lingua dos seus pais e coetáneos; esta cadea prolongouse sen se crebar des que Roma conquistou a Península Ibérica hai xa dous mil anos. As linguas romances contemporáneas non son uniformes, pois presentan variedades diacrónicas, diatópicas (vid. [[w:variedades diatópicas|Variedades diatópicas]] na Galipedia), diafásicas (vid. [[w:variedades diafásicas|Variedades diafásicas]] na Galipedia) e diastráticas (vid. [[w:variedades diastráticas|Variedades diastráticas]] na Galipedia). Ó latín acontecíalle o mesmo; convivían tantas variedades como nas linguas románicas actuais, só que son escasas as probas da diversificación do latín por mor de que os escritos que nos chegaron -os máis deles- presentan a lingua clásica. É precisamente a presenza do latín clásico o que nos dificultan percibir as variedades lingüísticas diatópicas que había no Imperio romano. Son máis doadas en cambio de enxergar as diferencias diacrónicas, produto da evolución. Pénsese no '''Appendix probi''' do que máis adiante falaremos. Así a todo, a variación social é a que recibiu maior atención por parte dos lingüístas, xa que, desde o século XIX se sabe que os as linguas románicas non proveñen do latín clásico, senón do latín vulgar (en latín, ''sermo vulgaris''), do latín do vulgo, do pobo común. Por pór un exemplo léxico sinxelo e moi coñecido, EQUUS significaba 'cabalo' en latín clásico, forma da que non poden proceder os vocábulos romances que designan este concepto (cabalo, esp. caballo, port. cavalo, fr. cheval, it. cavallo, rom. cal,...); estas descenden de CABALLUS, que significaba 'cabalo de carga' no latín literario, se ben adquiriu o sentido xenérico de 'cabalo' na lingua coloquial. ==¿Que é o latín vulgar?== '''Latín vulgar''' é un termo xenérico, empregado para referirse aos dialectos vernáculos do latín, falados fundamentalmente nas pprovincias occidentais do Imperio Romano. A súa extinción como ''lingua viva'' asociouse coa crecente diferenciación destes dialectos, que conduciu, cara ao século IX, á formación das linguas romances temperás. Esta variante de latín falado difire do estilo literario do latín clásico na súa pronunciación, vocabulario e gramática. Algúns trazos do latín vulgar non apareceron ata a época tardía do Imperio Romano. Outros, poden ata ter estado presentes moito antes. Aqueles que estudan o latín vulgar deben facelo con métodos indirectos. O que hoxe se sabe do latín vulgar procede de tres fontes. *A primeira é o método comparativo que pode reconstruír numerosos trazos das linguas romances testemuñadas, e facer notar aquilo no que difiren do latín clásico. *A segunda fonte son varios textos de gramáticas prescritivas do latín tardío que condenaban os erros lingüísticos dos falantes de latín adoitaban cometer, denuncias que axudan a describir como se usaba a lingua. *Finalmente, os solecismos e usos que non son clásicos atopados ás veces en textos de latín tardío. == ¿Que foi o latín vulgar? == O nome "vulgar" deriva da palabra latina ''vulgaris'', que significaba "común", ou "do pobo". Para os que estudan latín, "latín vulgar" ten varios significados: * Primeiro, designa o latín falado do Imperio Romano. O latín clásico sempre foi unha lingua literaria algo artificial; o latín levado polos soldados romanos á Galia ou a Dacia non foi o latín de Cicerón. Polo tanto, baixo esta definición, o latín vulgar foi unha lingua falada, que se empezou a escribir en latín "tardío", cuxo estilo difería dos estándares clásicos dos textos escritos o primeiro século de nosa era. * Segundo, fai referencia ao hipotético ancestro das linguas romances, que non pode estudarse directamente máis que por unhas poucas inscricións. Esta lingua introducía unha serie importante de cambios no latín, e puido ser reconstruída grazas ás evidencias fornecidas polas linguas que derivaron dela, as linguas vernáculas romances. * Terceiro, e cun sentido aínda máis restrinxido, en ocasións chámase latín vulgar ao hipotético proto-romance das linguas romances occidentais: as vernáculas que se achaban ao norte e ao oeste do eixe xeográfico A Spezia-Rimini, Francia, e na Península Ibérica; así como á fala romance no noroeste africano. Este criterio propón que o italiano sudoriental, o romanés, e o dalmático'' se desenvolveron por separado. * Cuarto, "latín vulgar" úsase ás veces tamén para referirse ás innovacións gramaticais en textos de latín tardío, tales como ''Peregrinatio Aetheriae'', texto do século IV no que unha monxa relata unha viaxe a Palestina e ao Monte Sinaí; ou as obras de San Gregorio de Tours. Debido a que a documentación escrita en latín vulgar é moi escasa; estas obras son de gran valor para os filólogos, principalmente porque nelas ás veces aparecen "erros" que evidencian o uso falado do período en que o texto escribiuse. Algunhas obras literarias recollen rexistros distintos ao latín clásico. Por exemplo, debido a que nas comedias de Plauto e Terencio moitos dos seus personaxes eran escravos, ditas obras preservan algúns trazos temperáns de latín basilecto, tal e como fan os homes libres no ''Satiricón'' de Petronio. O latín vulgar foi diferenciándose nas distintas provincias do Imperio Romano, xurdindo así a era moderna do francés, italiano, galego, español, portugués, romanés e catalán. Obviamente, considérase que o latín vulgar desapareceu cando os dialectos locais tiveron as suficientes características diferenciadoras como para constituírse en linguas distintas, evolucionando cara á formación das linguas romances, cando un valor propio e singular lles foi recoñecido. O século III adoita considerarse como o período en que, máis aló das declinacións, boa parte do vocabulario estaba cambiando (por exemplo, ''equus'' - ''caballus'', etc.). Así a todo, é obvio que estas mutacións non foron uniformes en todo o Imperio, así que poida que as diferenzas máis rechamantes se atopasen entre as formas diversas de latín vulgar que se daban nas distintas provincias (tamén debido á adquisición de novos localismos). Trala caída do Imperio Romano de Occidente, durante varios séculos o latín vulgar coexistiu co latín serodio escrito, porque os falantes de linguas romances vernáculas preferían escribir usando a prestixiosa gramática e ortografía tradicional latina. Pero, aínda que iso era o que intentaban, a miúdo o que escribían non respectaba as normas do latín clásico. Con todo, no terceiro Consello de Tours no ano 813, decidiuse que os curas predicasen en lingua vernácula para que a audiencia os entense. Este podería ser un momento documentado da evolución diacrónica do latín; no ano 842, menos de trinta anos despois do Consello de Tours, o Xuramento de Estrasburgo, que reproduce un acordo entre dous dos herdeiros de Carlomagno, estaba escrito nunha lingua romance que de xeito evidente xa non era latín: :''Prol Deo amur et prol christian poblo et nostro commun salvament, d'ist dei en avant, in quant Deus savir et podir me dunat, se salvarai eo cist meon fradre Karlo, et in aiudha et in cadhuna cousa... '' :(Polo amor de Deus e polo pobo cristián e a nosa salvación común, desde este día en diante, sempre que Deus derme sabedoría e poder, defenderei ao meu irmán Carlo e axudareille en calquera cousa...) Este latín serodio, posiblemente de Roma, parece reflectir estas adquisicións, ao mostrar o cambio que se estaba producindo nesa zona; completamente identificable con Italia. Entón, os textos da Lei Romana, tanto os de Xustiniana como os da Igrexa Católica, serviron para "conxelar" o latín formal, unificado finalmente polos copistas medievais e, desde entón, separado do xa independente romance vulgar. A lingua escrita continuou existindo como latín medieval. Os romances vernáculos foron recoñecidos como linguas diferenciadas, separadas e empezaron a desenvolver normas e ortografías propias. Entón, "latín vulgar" deixou de ser un glotónimo útil para identificar ningunha lingua. Foi nese momento cando o latín vulgar se converteu nun nome colectivo para designar un grupo de dialectos derivados do latín, con características locais (non necesariamente comúns), que non constituían unha lingua, polo menos no sentido clásico do termo. Con todo, podería ser descrito como algo incipiente, indefinido, que paulatinamente foi cristalizando nas formas temperás de cada lingua romance. O latín vulgar foi, polo tanto, un punto intermedio na evolución, non unha fonte. Linguas románicas/O latín vulgar/Do latín clásico ó vulgar 1885 4906 2006-01-05T16:26:45Z Lmbuga 18 Linguas románicas/Do latín clásico ó vulgar movida a Linguas románicas/O latín vulgar/Do latín clásico ó vulgar ==Do latín clásico ao latín vulgar== ===Modificacións fonéticas propias do latín vulgar=== Á propósito do latín vulgar, cabe salientar que os romanos vivían en situación de diglosia: a lingua de cada día non era o latín clásico, o latín dos textos literarios ou ''sermo urbanus'' (o 'discurso urbano', é dicir, refinado) atopábase estancado pola gramática (como xa o estaba o sánscrito na mesma época en India), senón unha forma distinta aínda que próxima, nun proceso de desenvolvemento máis libre, o ''sermo plebeius'' ('discurso plebeo'). Parece ser que o latín clásico non se limitaba a un emprego libresco, senón que o falaban as clases sociais elevadas, mentres que o ''sermo plebeius'' era a lingua do pobo chan, os comerciantes e os soldados. Sen posibilidade de acceder ao status de lingua literaria, o latín vulgar énos coñecido sobre todo pola fonética histórica, citas e críticas pronunciadas polos falantes dun latín literario, así como por numerosas inscricións, rexistros, contas e outros textos correntes. Por outra banda, o ''Satyricon'' de Petronio, unha especie de «novela» escrita probablemente no primeiro século da nosa era e que foi pasando polas contornas marxinais da sociedade romana, é un testemuño importante desta diglosia: segundo a súa categoría social, os personaxes exprésanse nunha lingua máis ou menos próxima ao arquetipo clásico. Entre os textos que censuraron as formas xulgadas decadentes e erróneas, hai que destacar o ''Appéndix Probi'', unha especie de compilación de «erros» frecuentes recompilados por un tal Probus que data do século III de nosa era. Son estas formas, e non os seus equivalentes en latín clásico, as que se atopan na orixe das palabras utilizadas nas linguas romances. Velaquí algúns exemplos de «faltas» citadas por Probus (segundo o modelo ''A non B'', 'diga A, non B'), clasificadas aquí segundo o tipo de evolución fonética e acompañadas de comentarios que permiten sinalar as principais diferenzas entre o latín clásico e o latín vulgar. Non é posible ser exhaustivo na materia e incluír referencias a tódalas diferenzas entre o latín clásico e o vulgar, pero o ''Appéndix Probi'' pode constituír unha introdución pertinente sobre o asunto: :'''1. ''cálida non calda'', ''másculus non masclus'', ''tábula non táboa'', ''óculus non oclus'', etc.''' :Estes exemplos mostran que as vogais postónicas ou as pretónicas desaparecían. Nas palabras latinas ''cálida'', ''másculus'', ''tábula'' e ''óculus'' a vogal seguinte á tónica era breve. Este enmudecemento proba tamén que o acento tonal do latín clásico se volveu acento de intensidade en latín vulgar (pois un acento tonal non tería influencia ningunha sobre as vogais átonas da contorna). Recoñécense nesta lista o devir de ''caldo'', ''macho'', ''táboa'' e ''ollo'', notándose a evolución xa descrita. :'''2. ''vínea non vinia'', ''sólea non solia'', ''láncea non lancia'', etc.''' :Vese nesta pasaxe que en latín vulgar /e/ breve ante vogal vólvese semiconsoante /j/; o fenómeno é denominado consonantización e consiste, tras consonante, na palatalización; estas consonantes palatalizadas (que poden provir doutras fontes), son importantes na evolución das linguas románicas a causa do déficit que o latín tiña en canto a sons palatais, desequilibrio que ao cabo orixinou a transformación de gran parte das consonantes primitivas do latín, por obra deste elemento palatal denominado xenericamente iode. Esta transformación explica por que se obtén, por exemplo, ''viña'' (con /nj/ ante /a/, sinalada nas linguas románicas por distintas grafías: o dígrafo ''gn'' en francés e en italiano, ''ny'' en catalán, ''ñ'' en castelán e en galego, ''nh'' en portugués e occitano, etc.). :'''3. ''auris non oricla''.''' :Obsérvase, en primeiro lugar, a monotongación ou redución de antigos ditongos: /au/ monotonga en /ou/, e en latín vulgar /ae/ faino en /e/ aberto, do mesmo xeito que /oe/ pasa a /e/ pechado. Despois, o uso dun sufixo diminutivo -culus agregado á raíz auris ('orella'), dá lugar a ''auricula'', 'pequena orella'. O emprego de diminutivos en latín vulgar é frecuente. Por outra banda, bótase de ver a caída do /ou/ breve tras vogal acentuada, e o encontro entre /k/ e /l/ dá lugar ao grupo /k'l/ e á aparición dun novo fonema consonántico. :'''4. ''auctor non autor.''''' :Destácase aquí unha simplificación ou redución de grupos consonánticos; así, /kt/ pasa a /t/, dando ''autor'' en castelán e catalán, e ''auteur'' en francés; polo mesmo, /pt/ pasa a /t/ (''septem'', ''scriptum'', ''ruptum''), que evolucionaron en ''sete'', ''escrito'' e ''roto''. :'''5. ''rivus non rius'', ''sibilus non sifilus.''''' :O son /w/ do latín ou wau evolucionou de xeitos diversos, sexa enxordecéndose ata a desaparición entre vogais (''ri(v)us'', que dá ''río'', ''pa(v)or'' que dá ''peur'' en francés ou ''paura'' en italiano), ou en espirante bilabial sonora despois reforzada en /v/ (na maioría das linguas románicas); /p/ e /b/ en posición intervocálica coñeceron a mesma sorte. :'''6. ''pridem non pride.''''' :Este último exemplo mostra que o /m/ final de palabra non se pronuncia xa. Este enmudecemento é a orixe da desaparición do mecanismo das flexións; as linguas románicas non utilizan, en efecto, xa as declinacións latinas e optan por utilizar preposicións que naceron como un sistema auxiliar e aos poucos foron substituíndo á flexión. ===Transformacións en profundidade do sistema morfosintáctico=== ====Sistema nominal==== A caída do /m/ final, consoante que se atopa a miúdo na flexión, crea unha ambigüidade: ''Romam'' pronúnciase como ''Roma'', non se pode saber se o termo está no nominativo, no acusativo ou no ablativo. Así, as linguas románicas teñen que utilizar preposicións para evitar tal ambigüidade. Antes de dicir ''Roma sum'' por «eu estou en Roma» ou ''Roma(m) eo'' por «eu vou a Roma», houbo que expresar esas dúas frases como ''sum in Roma'' e ''eo ad Roma''. Convén recordar que se xa, en latín clásico, dende a época imperial, o /m/ ao final de palabra se omitía, pero ''Roma sum'' e ''Roma(m) eo'' non podían ser confundidas: no ablativo (''Roma sum''), o /a/ final é longo; mentres que é breve en acusativo. O latín vulgar perde o sistema da cantidade vocálica polo que acusativo e ablativo dse confunden. Ó mesmo tempo que acontece o anterior, os adverbios e as preposicións simples son ás veces reforzados: no canto de ''ante'', «antes», aparece ''ab ante'', o que permite explicar o francés ''avant'' e o occitano ''avans'', ou ben ''in ante'' para o romanés ''înainte''; igualmente ''avec'' provén de ''apud hoc'', ''dans'' de ''de intus'', etc. O caso límite parece ser acadado co francés ''aujourd'hui'', noción que se dicía simplemente ''hodie'' en latín clásico. O termo francés analízase en ''à lle jour de hui'', onde ''hui'' vén de ''hodie'' (galego ''hoxe'', occitano ''uèi'', italiano ''oggi'', romanche ''hoz'' ou valón ''oûy''). O composto aglutinado resultante é, en consecuencia, redundante, xa que significa termo a termo: «no día de hoxe» (en francés ''au jour d'aujourd'hui''). Certas linguas conservadoras, namentres, mantiveron adverbios e preposicións simples: o galego ''con'' e o romanés ''cu'' veñen de ''cum'', igualmente que ''en'' (galego) e ''în'' (romanés) proveñen de ''in''. O latín clásico era unha lingua flexional de sintaxe áxil (a orde dos termos non contan enormemente para o sentido senón principalmente para o estilo e a énfase), o latín vulgar chegou a ser un conxunto de linguas, que utilizaban moitas preposicións, nas cales a orde dos termos é fixa: se é posible dicir en latín ''Petrus Paulum amat'' ou ''amat Petrus Paulum'' ou ''Paulum Petrus amat'' ou aínda ''amat Paulum Petrus'' para querer dicir que 'Pedro ama a Paulo', isto non é posible nas linguas románicas, que abandonaron máis ou menos rapidamente as declinacións; así, en galego 'o can persegue o gato' e 'o gato persegue o can' teñen un sentido oposto, só a orde dos termos indica quen é suxeito e quen obxecto. Aquelas linguas románicas que mantiveron un sistema de declinacións, simplificárono e limitárono (con excepción do romanés) ó ''caso suxeito'' (herdado do nominativo) e o ''caso obxecto'' (proveniente do acusativo), para todo o que non sexa suxeito. En francés, case sempre, o caso suxeito desapareceu; os nomes actuais herdados do francés antigo proceden do antigo caso obxecto e, polo tanto, de antigos acusativos; pódese constatar cun simple exemplo: {| border="1" cellpadding="4" |----- ! colspan="3" nowrap | Latín clásico ! rowspan="4" nowrap | ! colspan="3" nowrap | Francés antigo ! rowspan="4" nowrap | ! colspan="2" nowrap | Francés |----- align="center" | nowrap | || nowrap | ''singular'' | nowrap | ''plural'' | nowrap | || nowrap | ''singular'' | nowrap | ''plural'' | nowrap | ''singular'' || nowrap | ''plural'' |----- | nowrap | ''nominativo'' || nowrap | murus | nowrap | muri | nowrap | ''caso suxeito'' || nowrap | murs | nowrap | mur | align="center" nowrap | -- || align="center" nowrap | -- |----- | nowrap | ''acusativo'' || nowrap | murum | nowrap | muros | nowrap | ''caso obxecto'' || nowrap | mur | nowrap | murs || nowrap | mur || nowrap | murs |} O romanés, así a todo, conserva un sistema flexional con tres casos sincréticos: ''caso directo'' (nominativo acusativo), ''caso oblicuo'' (xenitivo dativo) e ''vocativo''. Estes casos distínguense principalmente cando o nome está marcado polo artigo definido. En caso contrario, teñen tendencia a ser confundidos. Excluíndo o romanés, os tres xéneros, masculino, feminino e neutro, son reducidos a dous pola eliminación do neutro; así, o termo latino ''folia'', nominativo e acusativo neutro plural de ''folium'', «folla», é reinterpretado como un feminino: ''folla'', francés ''feuille'', italiano ''foglia'', romanche ''föglia'', valón ''fouye'', portugués ''folha'', catalán ''fulla'', occitano ''fuèlha'', etc., todos termos femininos. As linguas románicas desenvolveron un sistema de artigos determinados, descoñecidos en latín clásico. Así, en galego, ''o'' e ''a'' proveñen respectivamente dos pronomes e adxectivos demostrativos ''ille'' e ''illa''. O romanés distínguese por ser a única lingua románica na cal o artigo vai posposto: ''om'', «home», ''om-ul'', «o home». Finalmente, o sistema do adxectivo é revisado: Mentres que os graos de intensidade eran marcados por sufixos, as linguas románicas non se servían máis ca dun adverbio diante do adxectivo simple, xa sexa ''magis'' (''máis'', ''mai'' en occitano e en romanés, ''mais'' en portugués, ''més'' en catalán, etc.) xa sexa ''plus'' (''più'' en italiano, ''plus'' en francés, ''pus'' en valón, ''plu'' en romanche, etc.): Así, para dicir ''máis grande'' (comparativo de superioridade) en latín clásico era suficiente ''grandior''; en castelán fai falta ''más grande'', en italiano ''più grande'', etc. Igualmente, o superlativo ''o máis grande'' dicíase ''grandissimus'' en latín clásico, pero ''el más grande'' e ''il più grande'' nesas mesmas linguas. ====Sistema verbal==== As conxugacións latinas modificáronse profundamente, principalmente pola creación de tempos compostos: así o noso ''cantei'', francés ''j'ai chanté'', occitano ''ai cantat'' ou catalán ''hei cantat'' veñen dun ''habeo cantatu(m)'' vulgar, que non existe en latín clásico. O uso de verbos auxiliares ''ser'' e ''haber'', é notable: o latín xa usaba ''ser'' na súa conxugación, pero non de forma tan sistemática como nas linguas romances que xeneralizaron o seu uso para crear un xogo completo de formas compostas respondendo ás formas simples. Xeralmente as formas compostas marcan o aspecto finalizado da acción. Un modo novo aparece, o condicional (testemuñado por primeira vez nunha lingua romance na Secuencia de santa Eulalia / ''Séquence de sainte Eulalie''), construído a partir do infinitivo (ás veces modificado) seguido das desinencias do imperfecto: ''vivir -ía'' dá ''viviría'', ''vivrais'' en francés, ''viuriá'' en occitano, ''viuria'' en catalán. De igual forma, o futuro clásico é abandonado por unha formación comparable á do condicional, é dicir, o infinitivo seguido do verbo haber (ou precedido, como no caso sardo): así ''cantar habeo'' ("eu hei de cantar") dá ''cantarei'', ''cantarai'' en occitano, ''je chanterai'' en francés, etc. A forma pasiva elimínase a favor dun sistema composto que xa existía en latín (''cantatur'', "é cantado", en latín clásico convértese en ''est cantatus'', que en latín clásico significa "foi cantado"). Finalmente, algunhas conxugacións irregulares son rectificadas, aínda que moitas manteñen o seu carácter irregular nas linguas romances, e os verbos depoñentes deixan de ser empregados.. ===O léxico do latín vulgar=== O latín vulgar e o latín clásico non difiren soamente en aspectos fonolóxicos e fonéticos, se non tamén polo léxico; as linguas romances, de feito, non usan máis ca en proporción variable o vocabulario clásico. A miúdo retéñense termos populares, eliminando os propios da lingua máis culta. Algunhas palabras latinas desapareceron completamente e foron substituídas polo seu equivalente popular: cabalo, ''equus'' en latín clásico, pero ''caballus'' en latín vulgar. A palabra atópase en tódalas linguas romances: ''cheval'' en francés, ''caval'' en occitano, ''cavall'' en catalán, ''cal'' en romanés, ''cavallo'' en italiano, ''tchvå'' en wallón, ''chavagl'' en romanche, etc. Por outra banda, se certos termos clásicos desapareceron, non sempre foron substituídas necesariamente pola mesma palabra en latín vulgar. O termo culto para "falar" é ''loqui'' en latín clásico, substituído por: * ''parabolare'' (palabra tomada da liturxia cristiá e de orixe grega; literalmente "falar con parábolas"): francés ''parler'', italiano ''parlare'', catalán e occitano ''parlar'', etc. ; * ''fabulare'' (literalmente: "fabular") : ''falar'', portugués ''falar'', sardo ''faedhàre'', etc. Finalmente, algunhas linguas romances continuaron usando as formas clásicas, mentres outras chamadas menos "conservadoras", servíronse das formas vulgares. O exemplo empregado tradicionalmente é o do verbo "comer": * latín clásico ''edere'': atópase en forma composta e polo tanto menos "nobre" en galego, castelán e portugués ''comer'' (de ''comedere'') ; * latín vulgar ''manducare'' (literalmente "mastigar"): en francés ''manger'', occitano ''manjar'', italiano ''mangiare'', catalán ''menjar'', ou en romanés ''mâncar'', por exemplo. Linguas románicas/O latín vulgar/Fontes 1886 4905 2006-01-05T16:22:56Z Lmbuga 18 Non pretendemos ofrecer un catálogo exhaustivo das fontes, só pronunciar algunhas referencias de diferentes tipos de fontes empregadas para o estudo do latín vulgar: *Escritos literarios con intención de reflectir a fala popular (Plauto, Ennio ou Terencio, escritores satíricos como Petronio). *Escritos cristiáns de autores que rexeitaban a lingua estándar e buscaban unha expresividade máis apropiada para unha relixión proselitista (O relato de Egeria, monxa española so século IV d. c. que narra a súa peregrinaxe ós santos lugares). *Escritos técnicos con finalidade práctica destinados ó vulgo *Documentos diversos literarios e non literarios, redactados no último período do Imperio, cando descendera o nivel educativo dos letrados. *Inscricións non oficiais: epitafios, graffitti (como os de Pompeya ou Herculano, que conservan anuncios, avisos, eslóganes, obscenidades,...) e as defixionum tabellae (láminas metálicas en que se expuñan conxuros máxicos). *Escritos de gramáticos: Appendix probi. *Glosas de distintas datas desde o século I d. c. (Algún lector insire entre liñas ou á marxe dun texto palabras ou expresións equivalentes a outras que lle resultan de non doada comprensión, por desusadas. Ademais destes testemuños hai que contar coa posibilidade de extraer algunha información acerca do latín do exame das propias linguas románicas. Así, comparando as denominacións de 'verde' (gal, port, it, rom, esp. verde; cat. vert), podemos chegar a supor, alomenos, que a palabra empregada no latín falado, da que proceden as anteriores voces, non tiña máis de dúas sílabas, a pesar de que a denominación latina que coñecemos polos textos latinos tiña tres (VIRIDIS). Nesta ocasión, o Appendix probi confirma a nosa deducción: VIRIDIS NON VIRDIS. Sen embargo, en moitos casos, as fontes escritas non proporcionan tal confirmación: atendendo as variantes romances do concepto 'ser' -gal., port, esp, ser; cat. ésser/ser; fr. être; it. essere-, podemos presumir que a palabra latina en que se orixina tería tres sílabas e que a última sería -RE, fronte a forma clásica latina ESSE. Chegaremos logo á unha forma latinovulgar hipotética *ESSERE. Linguas románicas/O latín vulgar/O latín da Hispania 1888 4909 2006-01-05T17:03:01Z Lmbuga 18 engado + texto ==O latín da Hispania== A incorporación da Península ó imperio romano foi lenta e gradual. A romanización e, con ela, o proceso de latinización, iniciouse no 218 a. C. durante a segunda guerra púnica, cando o exército romano desembarcou para evitar que os cartaxineses atacasen Roma no nordeste peninsular. Tras derrotar os cartaxineses, comezou o proceso de colonización e asentamento. Iníciase daquela a romanización destas terras, facendo que as poboacións que as habitaban se fosen integrando no mundo cultural romano, adoptando as súas técnicas, a súa cultura e a súa lingua, nun longo proceso de cambio cultural e lingüístico. Os factores que levaron a ese cambio son: *A vida militar: soldados romanos ou romanizados que se instalan aquí (moitos da Bética); ademais, nativos deste territorio enrolase como lexionarios e toman contacto con outros pobos do imperio (en latín), para volver ó seu país xa romanizados. *O comercio: mercadores que traen ós núcleos indíxenas as novidades da cultura romana (e o latín). As técnicas productivas máis adiantadas permitían o intercambio comercial con outros puntos do Imperio. *Novos instrumentos e técnicas agrícolas, que permiten un aproveitamento moi superior da terra. *O aparato administrativo dependente do poder central, co latín como lingua escrita. *O cristianismo (s.III) avanza tamén do sur ó norte, utilizando o latín como lingua. O proceso da asunción do latín foi rápido nalgunhas zonas (leste e sur), íbero, grego e tarteso foron desprazados antes do século I d.C,, e non chegou a concretarse na área do éuscaro. Catro son as características principais do latín vulgar que chegou á Hispania: ===Dialectalismo=== Candodeu comezo a latinización da Península, a finais do séc. III a.C., convivían na península itálica co latín o osco e o umbro. Polos trazos lingüísticos das linguas da Hispania considérase que bastantes soldados e colonos romanos que participaron na conquista procedían de zonas en que había unha situación de bilingüismo entre o latín e esoutras linguas. Con todo, de existir, a pegada osco-umbra non merece case consideración no galego portugués, reduciríase a: *Substitución de Ō por Ū: OCTOBER > *OCTUBER > outubro. *deixar, deijar, dejar, sudit. dassare < *DAXARE / galport. leixar, fr. laisser, it. lasciare < LAXARE *-RR- > /r/ *Cambio semántico de PLICARE 'dobrar' > 'chegar'. ===Arcaísmo=== A data tan temperá en que comezou a romanización da Hispania (séc. III a. C.) fixo que o latín se achase nunha etapa anterior á que habería de acadar cando se levou a outras áreas. Así, por exemplo, a romanización do norte de Italia e sur da Galia non empeza ata o séc. II a. C., época en que toda a Península con excepción do noroeste era de dominio romano. A Gallaecia foi colonizada con posterioridade ás devanditas zonas, Asía a todo, este feito non vai supor que a lingua da denominada por Caracalla Gallaecia, vaia deixar de ser arcaizante, pois a conquista romana destes territorios se desenvolveu con soldados procedentes da Bética, que posuían os trazos arcaizantes presentes no sur da Hispania. Como trazos arcaizantes da lingua latina peninsular podemos sinalar: *falar < preclásico FABULARĪ 'conversar'. *querer, voz que reflicte o sentido preclásico de QUAERERE, tal como testemuña Terencio (principios do II a.. C.); con posterioridade pasou a significar 'buscar'. *cansar < CAMPSARE 'dobrar, rodear un promontorio', préstamo temperán do grego que non se documenta na lingua latina logo do séc II a.. C. *(a)demais <DĒMAGIS, non se rexistra en escritos posteriores ó século II a.. C. ===Conservadorismo=== Na Gallaecia mantivéronse algunhas formas do latín clásico rexeitadas no epicentro do Imperio (non é o mesmo ca arcaísmo, pois este implica a presencia de formas preclásicas): *ombro, hombro, rum. umar < UMĚRU / fr. épaule, it. spalla, cat. espatlla. *ir, imos, ides < ĪRE / fr. aller, allons, it. andare, andiamo, cat. anar, anem. *mesa, rum. masa < MENSA / fr. table, it. tàvola, cat. taula. *queixo, queijo, queso, rum. cas, centroit. cacio, sudit. caso < CASEU / fromage,, formaggio, cat. formatge. *sandar, sanar, sudit. e sardo sanare < SĀNĀRE / it. guarire, fr. guérir, cat.guarir. *egua, égoa, yegua, rum. iapa < EQUA / fr. jument, it, cavalla. *Os numerais latinos QUADRĀGINTA ... NONĀGINTA, manteñen o acento sobre a penúltima vocal Ĭ (máis tarde /e/), en tanto que noutras zonas da Romania se desprazou á sílaba precedente: fr. quarante, it. cinquanta. *area, esp. arena, rom. arina < lat. cl. ARĒNA / fr. sable, it. sabbia. *ferver, hervir, rum. fierbe < FERVERE / fr. bouillir, it. bollire, cat. bullir. ===Innovación=== Débese a trazos innovadores exclusivos da Península: *Fusión total da 2ª e 3ª conxugación verbal latina. *Cambios de significación: CAPTARE 'asir, coller' > 'catar. mirar'. *Presencia de derivados autóctonos da HISPANIA: CIBU → CIBATA > cebada. CATENA → CATENATUM > cadeado. AMĀRU → AMARELLU > amarelo. CENTENI 'céntuplo' → CENTĒNU 'centeo' > centeo. PACARE 'pacificar' → *ADPACARE 'apagar, extinguir' > apagar Linguas románicas 1889 5626 2006-04-18T23:47:37Z Lmbuga 18 + Foto [[Image:Linguas de europa lg.jpg|right|400px]] #[[Linguas románicas/Concepto|Concepto]] #[[Linguas románicas/O latín vulgar|O latín vulgar]] ##[[Linguas románicas/O latín vulgar/Fontes|As fontes do latín vulgar]] ##[[Linguas románicas/O latín vulgar/Do latín clásico ó vulgar|Do latín clásico ó latín vulgar]] ##[[Linguas románicas/O latín vulgar/O latín da Hispania|O latín da Hispania]] #[[Linguas románicas/Lista de romances|Listado de linguas románicas]] ##[[Linguas románicas/Lista de romances/Exemplo|O artigo 1 da Declaración Universal dos Dereitos Humanos en varias linguas romances]] Persoal/Bibliografía 1890 4912 2006-01-05T17:15:57Z Lmbuga 18 ==Bibliografía== *Alarcos Llorach, e. Estudios de Gramática funcional del español, Gredos, Madrid, 3 ed.1980. *Álvarez, R. et all. Gramática Galega, Galaxia, Vigo, 1986. *Álvarez Blanco. R. O pronome persoal en galego. Tese de doutoramento. Univ. Santiago, 1980 (inédita). *Barrenechea. "El pronombre y su inclusión en un sistema de categorías semánticas". Filología VIII *Benveniste. "La nature des pronoms", Problemas de Lingúistique General *Hjelmeslev. "La naturaleza del pronombre", Ensayos Lingúisticos. *Marcos Marín. Estudios sobre el pronombre. Madrid. 1978. *Molina Redondo, J.A. "El pronombre como categoría funcional", Estudios ofrecidos a Emilio Alarcos LLorac, T.III *Real Academia Española, Esbozo de una Nueva Gramática de la Lengua Española. Espasa-Calpe. Madrid. 1985. *Xove Ferreiro, X: (1986)," Sobre a posición do Pronome persoal átono en galego: Eu o sei e eu seino ", XVIII C.IL PhR. Tubingen, Max Niemeyer, Vol. II 1991, 515-529. Receitas de filloas/Filloas recheas o licor 1891 4916 2006-01-05T19:54:23Z Xoán Carlos Fraga 22 Receitas de filloas/Filloas recheas o licor movida a Receitas de filloas/Filloas recheas ao licor: Faltaba unha preposición #REDIRECT [[Receitas de filloas/Filloas recheas ao licor]] User talk:Rocastelo 1907 4935 2006-01-07T11:32:53Z Agremon 2 vandalismo Rocastelo, que pasou?--[[User:Agremon|Agremon]] 11:32, 7 xaneiro 2006 (UTC) User talk:Agremon 1908 5089 2006-01-18T00:43:21Z Xelo2004 21 Desfíxose a edición de 211.195.218.177, cambiado á última versión feita por Rocastelo Alguén que se dedica a tentar meter spam nos diferentes proxectos e linguas de Wikimedia, supoño que será para mellorar a posición en google, sempre pode quedar algún oculto, pero que si detectan os buscadores.--[[User:Rocastelo|Rocastelo]] 12:03, 7 xaneiro 2006 (UTC) User:Xoán Carlos Fraga 1909 4938 2006-01-08T12:34:26Z Xoán Carlos Fraga 22 Presentación * Chámome Xoán Carlos Fraga Celeiro e son colaborador na Galipedia. * En WikiLibros só pretendo corrixir a lingua. Saúdos. Template:Perífrases verbais 1914 4946 2006-01-10T21:12:24Z Lmbuga 18 para o galilibro perífrases verbais {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#f6cf73" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Perífrases verbais|PERÍFRASES]]'''<big> <big>'''[[Perífrases verbais|VERBAIS]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''[[Perífrases verbais/Concepto|Concepto]]''' |----- |'''[[Perífrases verbais/Perífrase e locución verbal|Locución verbal]]''' |----- |'''[[Perífrases verbais/Crítica|Críticas]]''' |----- |'''[[Perífrases verbais/Problemas|Problemas]]''' |----- |'''[[Perífrases verbais/Perífrases galegas|As perífrases galegas]]''' |----- | *[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Tempo|O Tempo]] *[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases temporais|Perífrases temporais]] *[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Modo|O Modo]] *[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases modais|Perífrases modais]] *[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Aspecto|O Aspecto]] *[[Perífrases verbais/Perífrases galegas/Perífrases aspectuais|Perífrases aspectuais]] |----- |'''[[Perífrases verbais/Bibliografía|Bibliografía]]'''  |} Template:Adverbio 1915 4961 2006-01-10T22:41:40Z 213.60.77.111 Para o galilibro 'adverbio' {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#BFD7FF" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[ADVERBIO|O ADVERBIO]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''[[Adverbio/O concepto|O concepto]]''' |----- |'''[[Adverbio/Perspectiva diacrónica|Perspectiva diacrónica]]''' |----- | *[[Adverbio/Perspectiva diacrónica/Étimos|Lista con étimos]] |----- |'''[[Adverbio/As fronteiras do adverbio|As fronteiras]]''' |----- |'''[[Adverbio/Adverbialización|Adverbialización]]''' |----- |'''[[Adverbio/clasificación|Clasificación]]''' |----- | *[[Adverbio/clasificación/Adverbios de lugar|de lugar]] *[[Adverbio/clasificación/Adverbios de tempo|de tempo]] *[[Adverbio/clasificación/Adverbios de modo|de modo]] *[[Adverbio/clasificación/Adverbios de cantidade e precisión|de cantidade e precisión]] *[[Adverbio/clasificación/Adverbios de orde|de orde]] *[[Adverbio/clasificación/Adverbios inclusivos|inclusivos]] |----- |'''[[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida|Negación, afirmación e]]''' '''[[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida|dúbida]]''' |----- | *[[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida/A dúbida|A dúbida]] *[[Adverbio/Negación, afirmación e dúbida/A negación e a afirmación|Negación e afirmación]] |----- |'''[[Adverbio/Combinatoria|Combinatoria]]''' |----- |'''[[Adverbio/Diante miña|''Diante miña'']]''' |----- |'''[[Adverbio/Bibliografía|Bibliografía]]'''  |} Template:Receitas de filloas 1916 5558 2006-03-08T22:02:50Z Lmbuga 18 engado páxina {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#e9d8cc" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | " align="center" | <big>'''[[Filloa|RECEITAS]]'''<big> |- |style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Filloa|DE FILLOAS]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''[[Receitas de filloas/Filloas de anís|De anís]]''' |----- |'''[[Receitas de filloas/Filloas de caldo|De caldo]]''' |----- |'''[[Receitas de filloas/Filloas de centeo|De centeo]]''' |----- |'''[[Receitas de filloas/Filloas de leite|De leite]]''' |----- |'''[[Receitas de filloas/Filloas de sangue|De sangue]]''' |----- |'''[[Receitas de filloas/Filloas de verdura o forno|De verdura ao forno]]''' |----- |'''[[Receitas de filloas/Filloas gratinadas|Gratinadas]]''' |----- |'''[[Receitas de filloas/Filloas recheas|Recheas]]''' |----- | *[[Receitas de filloas/Filloas recheas de grelos|Con grelos]] *[[Receitas de filloas/Filloas recheas de marisco|Con marisco]] *[[Receitas de filloas/Filloas recheas de millo|Con millo]] *[[Receitas de filloas/Filloas recheas de zamburiñas|Con zamburiñas]] *[[Receitas de filloas/Filloas recheas o licor|Con licor]] |----- |'''[[Receitas de filloas/Filloas queimadas|Queimadas]]''' |----- |'''[[Receitas de filloas/Canelóns de filloas|Canelóns]]''' |} Template:Novela 1917 5006 2006-01-11T00:01:02Z Lmbuga 18 Varío cor da template {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:2px solid; background:#k8k8ad" |----- | style= align="center" | <big>'''[[novela|A NOVELA]]:'''</big> 1. [[Novela/A narración literaria|Narración literaria]] / 2. [[Novela/Comunicación narrativa. Participantes|Participantes]] / 3. [[Novela/O punto de vista|Punto de vista]] / 4. [[Novela/A Temporalidade|Temporalidade]] / 5. [[Novela/Personaxes|Personaxes]] / 6. [[Novela/As formas do épico|Formas do épico]] / 7. [[Novela/Bibliografía|Bibliografía]] |} Alemán 1918 5568 2006-03-22T15:41:19Z 193.145.220.99 /* A casa - Dás Haus */ a DAS sen til <center> {| border="0" cellpadding="5" cellspacing="0" width="90%" |- | style="border: 1px solid rgb(170, 170, 170); background-color: black; font-family: Verdana,Arial,Helvetica,sans-serif; font-size: small; font-weight: bold; padding-bottom: 0pt; padding-top: 0pt;" height="10" | |- | | style="border-left: 1px solid rgb(170, 170, 170); border-right: 1px solid rgb(170, 170, 170);" | <center> Alemán </center> {| cellspacing="0" cellpadding="10" border="0" align="center" |---- align="center" |[[Image:Flag_of_Germany_(2-3).svg|100px|center|Bandeira]] Alemaña |[[Image:Flag_of_Austria.svg|100px|center|Bandeira]] Austria |[[Image:Flag_of_Switzerland.svg|67px|center|Bandeira]] Suíza |---- align="center" |[[Image:Flag_of_Luxembourg.svg|100px|center|Bandeira]] Luxemburgo |[[Image:Flag_of_Belgium_(civil).svg|100px|center|Bandeira]] Bélxica |[[Image:Liechtenstein_flag_large.png|100px|center|Bandeira]] Liechtenstein |} ¡Benvidos ao wiki-libro de aprendizaxe de alemán! Podes axudar contribuíndo ao libro á vez que aprendes o idioma. == Introdución ao idioma == :[[Alemán/Introdución|Introdución]] :[[Alemán/Pronunciación|Pronunciación]] :[[Alemán/Breve historia do alemán|Breve historia do alemán]] == Gramática == === [[Alemán/Gramática/Substantivos|Substantivos]] === * [[Alemán/Gramática/Substantivos#Xénero|Xénero]] * [[Alemán/Gramática/Substantivos#Plural|Plural]] * [[Alemán/Gramática/Substantivos#Casos|Casos]] === [[Alemán/Gramática/Artigos|Artigos]] === :[[Alemán/Gramática/Artigos#Artigo determinado|Artigo determinado]] :[[Alemán/Gramática/Artigos#Artigo indeterminado|Artigo indeterminado]] === [[Alemán/Gramática/Pronomes|Pronomes]] === :[[Alemán/Gramática/Pronomes#Pronomes persoais|Pronomes persoais]] :[[Alemán/Gramática/Pronomes#Pronomes posesivos|Pronomes posesivos]] :[[Alemán/Gramática/Pronomes#Pronomes reflexivos|Pronomes reflexivos]] :[[Alemán/Gramática/Pronomes#Pronomes interrogativos|Pronomes interrogativos]] :[[Alemán/Gramática/Pronomes#Pronomes indefinidos|Pronomes indefinidos]] :[[Alemán/Gramática/Pronomes#Pronomes demostrativos|Pronomes demostrativos]] :[[Alemán/Gramática/Pronomes#Pronomes relativos|Pronomes relativos]] === [[Alemán/Gramática/Preposicións|Preposicións]] === :[[Alemán/Gramática/Preposicións#Preposicións de acusativo|Preposicións de acusativo]] :[[Alemán/Gramática/Preposicións#Preposicións de dativo|Preposicións de dativo]] :[[Alemán/Gramática/Preposicións#Preposicións de acusativo e dativo|Preposicións de acusativo e dativo]] :[[Alemán/Gramática/Preposicións#Preposicións de xenitivo|Preposicións de xenitivo]] :[[Alemán/Gramática/Preposicións#Compostos con -wo e -dá|Compostos con wo- e dá-]] === [[Alemán/Gramática/Adxectivos|Adxectivos]] === === [[Alemán/Gramática/Conxuncións|Conxuncións]] === :[[Alemán/Gramática/Conxuncións#Conxuncións coordinativas|Conxuncións coordinativas]] :[[Alemán/Gramática/Conxuncións#Conxuncións subordinativas|Conxuncións subordinativas]] === [[Alemán/Gramática/Verbos|Verbos]] === :[[Alemán/Gramática/Verbos/Presente de indicativo|Presente de indicativo]] :[[Alemán/Gramática/Verbos/Pasado|Pasado]] :[[Alemán/Gramática/Verbos/Futuro|Futuro]] :[[Alemán/Gramática/Verbos/Condicionais|Condicionais]] :[[Alemán/Gramática/Verbos/Verbos modais|Verbos modais]] :[[Alemán/Gramática/Verbos/Voz pasiva|Voz pasiva]] :[[Alemán/Gramática/Verbos/Imperativo|Imperativo]] :[[Alemán/Gramática/Verbos/Verbos irregulares|Verbos irregulares]] :[[Alemán/Gramática/Verbos/Verbos con complemento preposicional|Verbos con complemento preposicional]] == Vocabulario == === [[Alemán/Vocabulario/Adxectivos|Adxectivos - Adjektiven]] === :[[Alemán/Vocabulario/Adxectivos#Cores - Farben|Cores]] :[[Alemán/Vocabulario/Adxectivos#Atributos físicos|Atributos físicos]] :[[Alemán/Vocabulario/Adxectivos#Personalidade - Persönlichkeit|Personalidade]] :[[Alemán/Vocabulario/Adxectivos#Sabores - Geschmäcke|Sabores]] :[[Alemán/Vocabulario/Adxectivos#Formas e tamaños - Formen und Größen|Formas e tamaños]] :[[Alemán/Vocabulario/Adxectivos#Outros - Andere|Outros]] === [[Alemán/Vocabulario/Números|Números - Zahlen]] === :[[Alemán/Vocabulario/Números#Números cardinais|Números cardinais]] :[[Alemán/Vocabulario/Números#Números ordinais|Números ordinais]] === [[Alemán/Vocabulario/Animais|Animais - Tiere]] === :[[Alemán/Vocabulario/Animais#Animais domésticos|Animais domésticos]] :[[Alemán/Vocabulario/Animais#Aves|Aves]] :[[Alemán/Vocabulario/Animais#Réptiles e anfibios|Réptiles e anfibios]] :[[Alemán/Vocabulario/Animais#Mamíferos|Mamíferos]] :[[Alemán/Vocabulario/Animais#Insectos e arácnidos|Insectos e arácnidos]] :[[Alemán/Vocabulario/Animais#Outros|Outros]] === [[Alemán/Vocabulario/Plantas|Plantas - Pflanzen]] === :[[Alemán/Vocabulario/Plantas#Árbores|Árbores]] :[[Alemán/Vocabulario/Plantas#Árbores|Arbustos]] :[[Alemán/Vocabulario/Plantas#Árbores|Flores]] === [[Alemán/Vocabulario/O tempo|O tempo - Die Zeit]] === :[[Alemán/Vocabulario/O tempo#A hora|A hora]] :[[Alemán/Vocabulario/O tempo#O día|O día]] :[[Alemán/Vocabulario/O tempo#Os días da semana|Os días da semana]] :[[Alemán/Vocabulario/O tempo#Os meses|Os meses]] :[[Alemán/Vocabulario/O tempo#As estacións|As estacións]] :[[Alemán/Vocabulario/O tempo#O clima|O clima]] === [[Alemán/Vocabulario/O corpo|O corpo - Der Körper]] === :[[Alemán/Vocabulario/O corpo#Partes do corpo|Partes do corpo]] :[[Alemán/Vocabulario/O corpo#A cara|A cara]] :[[Alemán/Vocabulario/O corpo#Órganos|Órganos]] :[[Alemán/Vocabulario/O corpo#Os sentidos|Os sentidos]] === A familia - Die Familie === :[[Alemán/Vocabulario/Parentescos|Parentescos]] :[[Alemán/Vocabulario/Outros|Outros]] === A casa - Das Haus === :[[Alemán/Vocabulario/A casa|A casa]] :[[Alemán/Vocabulario/A cociña|A cociña]] :[[Alemán/Vocabulario/O baño|O baño]] === Comida e bebida - Essen und Getränke === :[[Alemán/Vocabulario/Froitas e verduras|Froitas e verduras]] :[[Alemán/Vocabulario/Carne e peixe|Carne e peixe]] :[[Alemán/Vocabulario/Sobremesas|Sobremesas]] :[[Alemán/Vocabulario/Bebidas|Bebidas]] === Situacións diarias === :[[Alemán/Vocabulario/No fogar|No fogar]] :[[Alemán/Vocabulario/No restaurante|No restaurante]] :[[Alemán/Vocabulario/De compras|De compras]] :[[Alemán/Vocabulario/De turismo|De turismo]] :[[Alemán/Vocabulario/Buscando emprego|Buscando emprego]] :[[Alemán/Vocabulario/Na oficina|Na oficina]] :[[Alemán/Vocabulario/De negocios|De negocios]] :[[Alemán/Vocabulario/A familia|A familia]] :[[Alemán/Vocabulario/O estudante|O estudante]] |- | style="border: 1px solid rgb(170, 170, 170); background-cor: #f9d616; font-size: xx-small; height: 5px;" height="5" | |} {{Template:Alemán}} [[en:German]] [[fi:Saksan kieli]] [[fr:Enseignement de l'allemand]] [[ja:????]] [[sv:Tyska]] [[it:Corso dei tedesco]] Alemán/Introdución 1919 5017 2006-01-12T07:28:36Z Lmbuga 18 + template {{Template:Alemán}} O alemán é un idioma falado en diferentes países e rexións de Europa: * Alemaña * Austria * Suíza * Luxemburgo * Liechtenstein * Bélxica * Provincia de Bozen-Südtirol (Italia) == Declinacións == Unha das características que distinguen ao alemán doutros linguas europeas é que utiliza declinacións, é dicir, que un substantivo e as palabras que o acompañan (artigos, determinantes, adxectivos, etc.) varían a súa forma dependendo da súa función gramatical: suxeito, obxecto directo, etc. En canto aos artigos e determinantes é importante sinalar que existen dúas declinacións diferentes, as que se declinan como o artigo definido (der/die/das) e as que se declinan como o artigo indefinido (ein/eine/ein). A partir de agora e por simplificar referirémonos a elas como ''declinación tipo der'' e ''declinación tipo ein''. As seguintes palabras seguen a ''declinación tipo der'': * dieser - este, estes (con substantivos en singular e en plural) * mancher - moitos (principalmente con substantivos en plural) * jeder - cada, cada un (só con substantivos en singular) * solcher - tales (principalmente con substantivos en plural) * welcher - cal, cales (con substantivos en singular e en plural) As seguintes palabras seguen a ''declinación tipo ein'': * Determinantes posesivos. : mein - o meu : dein - o teu : sein - o seu (masculino), o seu (neutro) : ihr - o seu (feminino) : uns(e)r - noso : eu(e)r - voso : ihr - o seu deles : Ihr - o seu de vostede, o seu de vostedes * kein - ningún {{Template:Alemán}} Alemán/Pronunciación 1920 5018 2006-01-12T07:29:35Z Lmbuga 18 + template {{Template:Alemán}} == Pronunciación das letras == *'''Audio''': [[Media:German_alphabet.ogg|Abecedario alemán]] (arquivo OGG, 305KB) *'''Audio''': [[Media:German_umlaut.ogg|Vogais con umlaut]] (arquivo OGG, 114KB) == Acento silábico == A regra xeral á hora de pronunciar unha palabra en alemán é que o acento recae na primeira sílaba. Aínda que existen diversas excepcións, a maioría procedentes do latín, francés ou grego. En moitos deses casos o acento recae na última sílaba. Alemán/Breve historia do alemán 1921 5019 2006-01-12T07:30:11Z Lmbuga 18 + template Os dialectos alemáns teñen a súa orixe nos das tribos xermanas occidentais, francos, saxóns, turinxios, alamánicos, suevos e bávaros, quen se asentaron na zona que corresponde aproximadamente ao actual oeste de Alemaña, Austria e a Suíza xermano falante. Dende o tempo de Carlomagno ata o século XVIII unha emigración colonial levou eses dialectos cara ao leste, sobre todo a Bohemia, Eslovaquia, Alta Saxonia, Silesia, Brandenburgo, Pomerania, Lituania, Letonia e Estonia, ata creando enclaves no Volga e Romanía. Tralos reasentamentos producidos ao acabar a Segunda Guerra Mundial, a expansión cara ao leste detívose e exceptuando algúns enclaves illados e rexións fronteirizas, a fronteira xermano/eslava-húngara configurou os límites estatais de Alemaña e Austria. O alto alemán está documentado primeiro nas inscricións rúnicas e glosas, e logo en textos relixiosos, fase á que poderiamos denominar antigo alto alemán (ata c. 1100), seguida polo medio alto alemán (ata 1400 ou 1500), o período da poesía cortesá e, logo o novo alto alemán temperán(ata c. 1650) que puxo os fundamentos do novo alto alemán (dende c. 1650). Para o baixo alemán pódese distinguir entre o antigo baixo alemán ou antigo saxón (ata c. 1100), medio baixo alemán (ata 1400 ou 1500) e posteriormente o novo baixo alemán. O alemán normativo moderno evolucionou a partir da linguaxe da chancelería da corte de Saxonia e do dialecto central oriental da zona de Dresde. No curso dos séculos XVI e XVII esta lingua escrita gañou aceptación gradual por toda a zona xermano falante, en parte a causa do poder económico de Saxonia e a posición do dialecto, intermedio entre o alto e baixo alemán e polo tanto máis amplamente comprensible, e en parte porque foi a lingua que Lutero usou na Reforma. O desenvolvemento resumido de todo este proceso pode ser esquematizado así: Antigo alto alemán, dende a conclusión do segundo desprazamento fonético en diante. Medio alto alemán, dende 1.100 a 1.350. É o rico período da épica cortesá dominado por Volframio von Eschenbach, o autor de Parzival, Gottfried von Strassburg, cuxa espléndida versión do Tristán e Isolda procede de 1210. O medio alto alemán produciu tamén a gran épica xermánica dos Nibelungos, a fonte de onde Richard Wagner creou o Anel dos Nibelungos. Novo alto alemán, cuxo primeiro período vai dende 1.350 ao 1.660, culminando na Reforma e a tradución da Biblia que fixo Martín Lutero; o segundo período é dende o século XVII en diante. {{Template:Alemán}} Alemán/Gramática/Substantivos 1922 5020 2006-01-12T07:31:05Z Lmbuga 18 + template {{Template:Alemán}} Os substantivos en alemán teñen un trazo distintivo: sempre se escriben coa primeira letra en maiúscula, sen importar se están a principio de oración ou non. En alemán existen 3 xéneros: masculino, feminino e neutro. Xa que logo, existen artigos diferentes que acompañan aos substantivos de cada un destes xéneros. Para identificar o xénero dun substantivo adóitase escribir o substantivo xunto ao artigo definido en caso nominativo: * '''Masculino''' - der Mann - o home * '''Feminino''' - die Frau - a muller * '''Neutro''' - das Kind - o neno Como en castelán, os substantivos en alemán tamén pode estar en singular e en plural. Así a todo, a formación do plural é bastante máis complexa que en castelán. Existen 5 formas principais para formar o plural dun substantivo. Estas regras son xerais e existen varias excepcións en cada un delas. Ademais existen outras regras particulares aplicables a pequenos grupos de substantivos. Ademais do xénero e o número, en alemán, hai que ter en conta o caso do substantivo, pois a variación no caso conleva cambios, ademais de na forma do substantivo, nas palabras que o acompañan (artigos, adxectivos, etc.) Vexamos as variacións en xénero, número e caso cuns exemplos: :{| border="1" cellpadding="3" cellspacing="0" align="left" style="margin-left:8px;" bgcolor="#FFDEAD" | | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | Masculino | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | Neutro | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | Feminino | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | Plural |- | bgcolor="#CFFFCF" | Nominativo | align="center" | '''der''' Mann | align="center" | '''das''' Kind | align="center" | '''die''' Frau | align="center" | '''die''' Kinder |- | bgcolor="#CFFFCF" | Acusativo | align="center" | '''dean''' Mann | align="center" | '''das''' Kind | align="center" | '''die''' Frau | align="center" | '''die''' Kinder |- | bgcolor="#CFFFCF" | Dativo | align="center" | '''dem''' Mann'''[e]''' * | align="center" | '''das''' Kind'''[e]''' * | align="center" | '''der''' Frau | align="center" | '''dean''' Kinder'''n''' |- | bgcolor="#CFFFCF" | Xenitivo | align="center" | '''deas''' Mann'''[e]s''' * | align="center" | '''deas''' Kind'''[e]s''' * | align="center" | '''der''' Frau | align="center" | '''der''' Kinder |} :* Os corchetes indican que son válidas as 2 formas: coa letra entre corchetes e sen a letra entre corchete. É dicir, son igualmente válidas as formas ''deas Mannes'' e ''deas Manns''. == Xénero == Como se comentou anteriormente, os substantivos en alemán poden ter 3 xéneros diferentes: masculino, feminino e neutro. Existen unha serie de regras para saber que substantivos teñen un ou outro xénero. No entanto, trátase de regras non fiables ao 100%, e algunhas delas teñen moitas excepcións. A única regra infalible é memorizar a palabra xunto co seu xénero. Unha regra que si se cumpre é que o xénero das palabras compostas concorda '''sempre''' co xénero do último substantivo. * die Ferien das Haus = das Ferienhaus * der Schuh die Nummer = die Schuhnummer A continuación móstranse unha serie de táboas nas que se indica que substantivos son masculinos, femininos e neutros en alemán. Tamén se mostran as excepcións de cada unha das regras, así como palabras que poden levar a confusión. === Substantivos masculinos === :{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" align="left" ! bgcolor="#cfffcf" | Substantivos que designan ! bgcolor="#cfffcf" | Exemplos ! bgcolor="#ffcfcf" | Excepcións / Atención |---- bgcolor="#f0fff0" | * persoas de xénero masculino | * der Mann, der Vater, der Junge, der Sohn, der Bruder | bgcolor="#fff0f0" | * das Kind (o neno / a nena) |---- bgcolor="#f0fff0" | * animais machos | * der Kater, der Hund, der Affe, der Löwe | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * oficios desempeñados por homes | * der Arzt, der Lehrer, der Maler, der Praktikant, der Chef, der Psychologe | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * partes do día | * der Morgen, der Mittag, der Nachmittag, der Abend | bgcolor="#fff0f0" | * die Nacht |---- bgcolor="#f0fff0" | * días da semana | * der Tag, der Montag, der Dienstag, der Mittwoch ... | bgcolor="#fff0f0" | * --- |---- bgcolor="#f0fff0" | * meses | * der Monat, der Januar, der Februar, der März ... | bgcolor="#fff0f0" | * --- |---- bgcolor="#f0fff0" | * estacións do ano | * der Frühling, der Sommer, der Herbst, der Winter | bgcolor="#fff0f0" | * das Frühjahr, das Jahr |---- bgcolor="#f0fff0" | * puntos cardinais | * der Norden, der Osten, der Süden, der Westen | bgcolor="#fff0f0" | * --- |---- bgcolor="#f0fff0" | * fenómenos atmosféricos | * der Regen, der Schnee, der Hagel, der Nebel, der Wind, der Hurrikan, der Sturm, der Tau | bgcolor="#fff0f0" | * das Wetter |---- bgcolor="#f0fff0" | * bebidas '''alcohólicas''' | * der Wein, der Schnaps, der Whisky, der Rum, der Wodka, der Cognac | bgcolor="#fff0f0" | * das Bier |---- bgcolor="#f0fff0" | * minerais, pedras e pedras preciosas | * der Quarz, der Sand, der Stein, der Fels, der Diamant, der Rubin | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * marcas de coches e trens | * der BMW, der Mercés, der Golf, der Wagen, der Zug, der ICE | bgcolor="#fff0f0" | * das Auto, die Bahn |---- bgcolor="#f0fff0" | * radicais verbais substantivizados (a maioría) | * der Schlag, der Verstand, der Anfang, der Stoß, der Sprung, der Begriff | bgcolor="#fff0f0" | |} :{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" align="left" ! bgcolor="#cfffcf" | Substantivos que terminan en ! bgcolor="#cfffcf" | Exemplos ! bgcolor="#ffcfcf" | Excepcións |---- bgcolor="#f0fff0" | * -and | * der Doktorand, der Informand | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ant | * der Demonstrant, der Spekulant | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ar | * der Bibliothekar, der Antiquar | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ast | * der Dynast, der Gast, der Gymnasiast, der Phantast | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ent | * der Student, der Abiturient, der Dissident, der Komment | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -er | * der Empfänger, der Anhänger | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -eur | * der Dekorateur, der Friseur | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ismus | * der Realismus, der Kommunismus, der Journalismus, der Optimismus, der Surrealismus | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ist | * der Aktivist, der Materialist, der Realist, der Exorzist, der Geist | bgcolor="#fff0f0" | * die Frist |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ling | * der Liebling, der Schmetterling, der Neuling, der Lehrling, der Zwilling | bgcolor="#fff0f0" | * das Recycling |---- bgcolor="#f0fff0" | * -loge | * der Psychologe, der Theologe, der Astrologe, der Biologe, der Ökologe | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -or | * der Motor, der Tutor, der Doktor, der Lektor | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -o | * der Himmel, der Karamel | bgcolor="#fff0f0" | * die Matrikel |---- bgcolor="#f0fff0" | * -en | * der Boden, der Kuchen | bgcolor="#fff0f0" | * A maioría de infinitivos substantivizados: das Rennen, das Essen, ... |---- bgcolor="#f0fff0" | * -er (a maioría) | * der Koffer | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ich | * der Teppich, der Stich, der Strich, der Rettich | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ig | * der Pfennig, der Honig, der König | bgcolor="#fff0f0" | |} === Sustantivos femininos === :{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" align="left" ! bgcolor="#cfffcf" | Substantivos que designan ! bgcolor="#cfffcf" | Exemplos ! bgcolor="#ffcfcf" | Excepcións / Atención |---- bgcolor="#f0fff0" | * persoas de xénero feminino | * die Frau, die Mutter, die Tante, die Tochter, die Schwester | bgcolor="#fff0f0" | * das Mädchen, das Kind (o neno / a nena) |---- bgcolor="#f0fff0" | * animais de xénero feminino | * die Katze, die Kuh, die Hündin, die Ziege, die Löwin | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * oficios desempeñados por mulleres (-in) | * der Ärztin, die Lehrerin, die Malerin, die Praktikantin, die Chefin, die Psychologin | bgcolor="#fff0f0" | * der Harlekin |---- bgcolor="#f0fff0" | * os números | * eine Eins, eine Zwei, eine Drei ... | bgcolor="#fff0f0" | * --- |---- bgcolor="#f0fff0" | * moitos ríos europeos | * die Mosel, die Elbe, die Themse, die Seine, die Donau | bgcolor="#fff0f0" | * der Ebro, der Neckar, der Po, der Rhein |---- bgcolor="#f0fff0" | * países, rexións e comarcas cando acaban en -ei, -ie e -e | * die Türkei, die Mongolei, die Slowakei, die Normandie, die Provence | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * árbores | * die Zypresse, die Kiefer, die Eiche, die Palme, die Tanne | bgcolor="#fff0f0" | * der Baum, der Apfelbaum, der Birnbaum, der Ahorn |---- bgcolor="#f0fff0" | * flores | * die Rose, die Tulpe, die Nelke | bgcolor="#fff0f0" | * das Edelweiß, das Veilchen |---- bgcolor="#f0fff0" | * froitos | * die Birne, die Apfelsine, die Erdbeere, die Traube, die Banane | bgcolor="#fff0f0" | * der Apfel, der Pfirsich |---- bgcolor="#f0fff0" | * avións | * die Boing 737, die DC 10 | bgcolor="#fff0f0" | * der Airbus, der Jet, der Jumbo |---- bgcolor="#f0fff0" | * motocicletas | * die BMW, die Fonda, die Kawasaki | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * barcos | * die Queen Mary | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * cigarros e tabaco | * die Havanna, die Stuywesant, die Zigarre, die Zigarette | bgcolor="#fff0f0" | |} :{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" align="left" ! bgcolor="#cfffcf" | Sustantivos que terminan en ! bgcolor="#cfffcf" | Exemplos ! bgcolor="#ffcfcf" | Excepcións |---- bgcolor="#f0fff0" | * -e (a maioría, especialmente os 2 de sílabas) | * die Lampe, die Ecke, die Grenze, die Sonne, die Reise, die Klasse | bgcolor="#fff0f0" | * das Ende, das Auxe, der Junge, der Friede |---- bgcolor="#f0fff0" | * -t formados a partir dun verbo | * die Fahrt, die Rast, die Schrift, die Sicht, die Sucht | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -nis (algúns, o resto son neutros) | * * die Befugnis, die Erlaubnis, die Kenntnis, die Wildnis, die Finsternis, die Erkenntnis, die Besorgnis, die Bitternis, die Bedrängnis, die Ersparnis, die Fäulnis, die Beschwernis | bgcolor="#fff0f0" | * das Gefängnis, das Bedürfnis, das Erlebnis, das Verständnis, das Zeugnis, das Vermächtnis, das Begräbnis, das Ereignis, das Ergebnis, das Erzeugnis, das Gedächtnis, das Geheimnis, das Versäumnis |---- bgcolor="#f0fff0" | * ?ade | * die Schublade, die Brigade, die Marmelade, die Olympiade, die Limonade, die Schokolade | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * ?age | * die Patronage, die Frage, die Garage, die Lage, die Reportage, die Plantage | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * ?äne | * die Träne, die Fontäne, die Quarantäne | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ei | * die Metzgerei, die Bäckerei, die Konditorei | bgcolor="#fff0f0" | * das Ei, der Papagei |---- bgcolor="#f0fff0" | * -esse | * die Messe, die Presse, die Adresse, die Baronesse, die Raffinesse, die Politesse | bgcolor="#fff0f0" | * das Interesse |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ette | * die Toilette, die Tablette, die Serviette, die Marionette, die Kassette, die Krokette, die Kette | bgcolor="#fff0f0" | * das Interesse |---- bgcolor="#f0fff0" | * -euse | * die Friseuse, die Souffleuse, die Balletteuse, die Chansonette, die Reuse, die Schleuse | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -heit | * die Freiheit, die Krankheit, die Mehrheit, die Anwesenheit, die Blindheit, die Einheit | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ie | * die Sympathie, die Industrie | bgcolor="#fff0f0" | * das Genie |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ik | * die Politik, die Technik, die Musik, die Republik, die Logik, die Fabrik | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ine | * die Routine, die Guillotine, die Brillantine, die Sardine, die Kabine, die Turbine | bgcolor="#fff0f0" | * der Gabardine |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ion | * die Nation, die Direktion, die Situation, die Station, die Adaptation | bgcolor="#fff0f0" | * das Stadion |---- bgcolor="#f0fff0" | * -isse | * die Diakonisse, die Hornisse, die Kulisse | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -itis | * die Arthritis, die Bronchitis, die Gastritis, die Hepatitis, die Meningitis, die Zellulitis | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ive | * die Offensive, die Initiative, die Alternative, die Retrospektive, die Perspektive | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -keit | * die Möglichkeit, die Höflichkeit, die Neuigkeit, die Freundlichkeit, die Tätigkeit, die Würdigkeit | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * ?nz | * die Allianz, die Distanz, die Toleranz, die Frequenz, die Kompetenz, die Provinz | bgcolor="#fff0f0" | * der Prinz |---- bgcolor="#f0fff0" | * -schaft (todos) | * die Mannschaft, die Freundschaft, die Botschaft, die Wissenschaft, die Gesellschaft | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -sis | * die Doses, die Basis, die Analysis | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -sucht | * die Sucht, die Sehnsucht, die Eifersucht, die Eigensucht, die Selbstsucht | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -tät | * die Universität, die Aktualität, die Priorität, die Brutalität, die Superiorität, die Pubertät | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -thek | * die Bibliothek, die Diskothek, die Hypothek, die Spielothek | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ung | * die Rechnung, die Übersetzung, die Erkältung, die Unterstützung, die Erfindung, die Meinung | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ur | * die Kultur, die Natur, die Glasur, die Spur, die Figur | bgcolor="#fff0f0" | * das Abitur, das Futur |---- bgcolor="#f0fff0" | * -üre/-ure | * die Broschüre, die Konfitüre, die Säure, die Bordüre | bgcolor="#fff0f0" | |} === Substantivos neutros === :{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" align="left" ! bgcolor="#cfffcf" | Substantivos que designan ! bgcolor="#cfffcf" | Exemplos ! bgcolor="#ffcfcf" | Excepcións / Atención |---- bgcolor="#f0fff0" | * persoas de poucas idade | * das Baby, das Kind | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * animais de pouca idade | * das Kalb, das Hundchen, das Kätzchen, das Pferdchen, das Hühnchen | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * as cores | * das Blau, das Rot, das Schwarz, das Grün, das Geld, das Rosa | bgcolor="#fff0f0" | * die Farbe |---- bgcolor="#f0fff0" | * os elementos químicos e os metais | * das Aluminium, das Eisen, das Blei, das Gold, das Silber, das Kupfer, das Uran, das Zink, ... | bgcolor="#fff0f0" | * der Schwefel, der Kohlenstoff, der Sauerstoff, der Stickstoff, der Wasserstoff, der Stahl, die Bronze |---- bgcolor="#f0fff0" | * as unidades físicas | * das Gramm, das Quilo, das Meter, das Liter, das Volt, das Watt | bgcolor="#fff0f0" | * die Tonne, der Zentner; tamén son correctos der Meter e der Liter |---- bgcolor="#f0fff0" | * as letras | * das A, das B, das C ... | bgcolor="#fff0f0" | * --- |---- bgcolor="#f0fff0" | * as notas musicais | * das hohe C | bgcolor="#fff0f0" | * --- |---- bgcolor="#f0fff0" | * as clases de palabras | * das Substantiv, das Adverb, das Verb, das Pronomen, das Adjektiv | bgcolor="#fff0f0" | * die Präposition, der Artikel |---- bgcolor="#f0fff0" | * substantivos que empezan por ge- | * das Geschirr, das Gepäck, das Gebirge, das Geflügel, das Gebäude, das Gebiet, das Geschenk, das Geschäft, das Gespräch, das Gebäck, das Gefieder, das Gefühl, das Gemälde, das Getränk | bgcolor="#fff0f0" | * der Gedanke, der Gebrauch, der Geruch, der Gesang, der Geschmack, die Geschichte, die Gefahr, die Geduld, die Gewalt, die Gestalt, die Gebärde |---- bgcolor="#f0fff0" | * continentes, países, illas e cidades (utilízanse sen artigo a non ser que estean acompañados dun adxectivo) | * das schöne Berlin, unser liebes Deutschland, das alte Europa, das sonnige Mallorca | bgcolor="#fff0f0" | * die Schweiz; os nomes de países terminados en -ei son femininos; Irak, Iran, Libanon, Súan e Tschad son masculinos |---- bgcolor="#f0fff0" | * adxectivos, infinitivos, pronomes, etc. sustantivizados | * das Gute, das Essen, das Warum, das Leben, das Einkaufen, das Schreiben | bgcolor="#fff0f0" | |} :{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" align="left" ! bgcolor="#cfffcf" | Substantivos que terminan en ! bgcolor="#cfffcf" | Exemplos ! bgcolor="#ffcfcf" | Excepcións |---- bgcolor="#f0fff0" | * ?ar (algúns) | * das Exemplar, das Vokabular, das Inventar, das Mobiliar, das Formular, das Seminar, das Paar, das Haar | bgcolor="#fff0f0" | * der Dollar, der Autocar, der Star, die Bar, der Nachbar, der Quasar |---- bgcolor="#f0fff0" | * -chen | * das Mädchen, das Kaninchen, das Brötchen, das Gärtchen, das Gläschen | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -em | * das Extrem, das System, das Problem | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * -lein | * das Tischlein, das Fräulein, das Dächlein, das Tüchlein, das Büchlein | bgcolor="#fff0f0" | |---- bgcolor="#f0fff0" | * ?ma | * das Klima, das Charisma, das Trauma, das Dilemma, das Komma, das Thema | bgcolor="#fff0f0" | * die Asina |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ment | * das Instrument, das Dokument, das Element, das Monument, das Parlament, das Moment | bgcolor="#fff0f0" | * der Konsument; der Moment tamén é correcto |---- bgcolor="#f0fff0" | * -nis (algúns, o resto son femininos) | * das Gefängnis, das Bedürfnis, das Erlebnis, das Verständnis, das Zeugnis, das Vermächtnis, das Begräbnis, das Ereignis, das Ergebnis, das Erzeugnis, das Gedächtnis, das Geheimnis, das Versäumnis | bgcolor="#fff0f0" | * die Befugnis, die Erlaubnis, die Kenntnis, die Wildnis, die Finsternis, die Erkenntnis, die Besorgnis, die Bitternis, die Bedrängnis, die Ersparnis, die Fäulnis, die Beschwernis |---- bgcolor="#f0fff0" | * -ou | * das Auto, das Foto, das Duo, das Bongo, das Konto, das Piano | bgcolor="#fff0f0" | * die Disco, der Kakao, die Ratio |---- bgcolor="#f0fff0" | * -tum | * das Eigentum, das Heldentum, das Altertum, das Christentum, das Judentum, das Eigentum | bgcolor="#fff0f0" | * der Reichtum, der Irrtum |---- bgcolor="#f0fff0" | * -um | * das Zentrum, das Studium, das Ministerium, das Museum, das Datum, das Neutrum | bgcolor="#fff0f0" | * der Schaum, der Baum, der Raum, der Traum |} == Plural == En alemán non existe unha regra xeral e infalible para formar o nominativo plural dun substantivo. Poderíase dicir que existen 5 terminacións diferentes para formar o plural dun substantivo ( --, -e, -er, -n/-en, -s). Non existe unha regra clara sobre que grupos de palabras forman o plural seguindo cada un dos diferentes casos. A modo orientativo pódense dar regras do tipo "a maioría de ...", pero sempre existen excepcións. A isto hai que engadir que moitas veces a formación do plural implica un cambio da vogal da raíz do substantivo cando esta é a, ou, ou. Ditas vogais transfórmanse moitas veces en ä, ö, ü. Pero ese cambio non se produce sempre. Ademais desas 5 regras existen tamén outros casos particulares de formación do plural, por exemplo, a terminación -nen, o cambio -um / -en, o cambio -a / -en, etc. Xa que logo, a única solución fiable ao 100% é memorizar a forma do plural para cada substantivo. === Terminacións do plural === * '''Sen terminación de plural'''. En ocasións a vogal da raíz cambia á forma con umlaut. Pertencen a este grupo os substantivos acabados en -er, -en, -o, -chen, -lein. : '''Sen cambio na vogal da raíz''' :: der Fahrer - die Fahrer :: der Lehrer - die Lehrer :: das Zimmer - die Zimmer :: das Essen - die Essen :: der Koffer - die Koffer :: der Braten - die Braten :: der Schüler - die Schüler :: der Stecker - die Stecker :: das Fenster - die Fenster : '''Con cambio na vogal da raíz''' :: der Apfel - die '''Ä'''pfel | :: der Mantel - die M'''ä'''ntel :: der Garten - die G'''ä'''rten :: der Vater - die V'''ä'''ter :: die Mutter - die M'''ü'''tter * '''Terminación -e'''. En ocasións a vogal da raíz cambia á forma con umlaut. Pertencen a este grupo moitos substantivos masculinos, substantivos femininos monosilábicos e substantivos neutros. : '''Sen cambio na vogal da raíz''' :: der Tag - die Tag'''e''' :: der Hund - die Hund'''e''' :: der Tisch - die Tisch'''e''' :: der Filme - die Filme'''e''' :: der Tag - die Tag'''e''' :: der Tisch - die Tisch'''e''' :: das Problem - die Problem'''e''' : '''Con cambio na vocal da raíz''' :: die Maus - die M'''ä'''us'''e''' :: der Platz - die Pl'''ä'''tz'''e''' :: der Zug - die Z'''ü'''g'''e''' :: die Stadt - die St'''ä'''dt'''e''' :: die Hande - die H'''ä'''nd'''e''' :: der Stuhl - die St'''ü'''hl'''e''' :: der Arzt - die '''Ä'''rzt'''e''' :: der Satz - die S'''ä'''tz'''e''' :: der Sohn - die S'''ö'''hn'''e''' * '''Terminación -er'''. A vogal raíz, se se trata de “ a “, “ o “, “ u “ ou “au “, cambia á forma con umlaut. Pertencen a este grupo os substantivos neutros monosilábicos e algúns substantivos masculinos. : '''Sen cambio na vogal da raíz''' :: das Kind - die Kind'''er''' :: das Bild - die Bild'''er''' :: das Schild - die Schild'''er''' : '''Con cambio na vogal da raíz''' :: derr Mann - die M'''ä'''nn'''er''' :: das Haus - die H'''ä'''us'''er''' :: das Glas - die Gl'''ä'''s'''er''' :: der Mann - die M'''ä'''nn'''er''' :: das Buch - die B'''ü'''ch'''er''' :: das Haus - die H'''ä'''us'''er''' :: das Fach - die F'''ä'''ch'''er''' * '''Terminación -n, -en'''. A vogal da raíz non varía. Pertencen a este grupo moitos substantivos femininos e os substantivos da n-Deklination. : '''Terminación -n''' :: die Lampe - die Lampe'''n''' :: die Geschichte - die Geschichte'''n''' :: die Miete - die Miete'''n''' :: die Batterie - die Batterie'''n''' :: die Tante - die Tante'''n''' :: die Million - die Million'''en''' : '''Terminación -en''' :: die Uhr - die Uhr'''en''' :: die Frau - die Frau'''en''' :: der Student - die Student'''en''' (n-Deklination) :: der Interessent - die Interessent'''en''' (n-Deklination) * '''Terminación -s'''. A vogal da raíz non varía. Pertencen a este grupo os substantivos acabados en -a, -i,-ou e moitas palabras de orixe estranxeira. :: der Krimi - die Krimi'''s''' :: das Café - die Café'''s''' :: das Kasino - die Kasino'''s''' :: das Sofa - die Sofa'''s''' :: das Auto - die Auto'''s''' :: das Foto - die Foto'''s''' :: das Radio - die Radio'''s''' * '''Casos especiais''' : '''Terminación -nen'''. Pertencen a este grupo os substantivos femininos acabados en -in. :: die Studentin - die Studentin'''nen''' :: die Lehrerin - die Lehrerin'''nen''' :: die Schülerin - die Schülerin'''nen''' : '''Cambio -um / -en'''. Os substantivos acabados en -um forman o plural cambiando esa terminación por -en. :: das Gymnasium - die Gymnasi'''en''' :: das Museum - die Muse'''en''' :: das Ministerium - die Ministeri'''en''' : '''Cambio -a / -en'''. Algúns substantivos acabados en -a forman o plural cambiando esa terminación por -en. :: das Thema - die Them'''en''' :: die Asina - die Firm'''en''' == Casos == En alemán existen 4 casos: nominativo, acusativo, dativo e xenitivo Moitas veces o caso do substantivo e das palabras que o acompañan depende da función do substantivo na oración. Por exemplo se é o suxeito da oración o substantivo irá en nominativo. Noutras ocasións o caso vén imposto pola preposición ou unha determinada expresión. Por exemplo, a preposición ''mit'' sempre vai seguida de dativo. Vexamos con detalle en que situacións un substantivo usa un ou outro caso. === Nominativo === Os substantivos e pronomes úsanse en nominativo cando: * son o suxeito dun verbo. * son o obxecto de sein ou werden. === Acusativo === Os substantivos e pronomes úsanse en acusativo cando: * son o obxecto directo dun verbo. * son o obxecto dunha preposición de acusativo. * son o obxecto dunha preposición de acusativo/dativo. * utilízanse en expresións de tempo definido. * utilízanse en certas expresións especiais. === Dativo === Os substantivos e pronomes úsanse en dativo cando: * son o obxecto indirecto dun verbo. * son o obxecto dunha preposición de dativo. * son o obxecto dunha preposición de acusativo/dativo. * son o obxecto dun verbo que require dativo. * utilízanse en certas expresións especiais. === Xenitivo === Os substantivos úsanse en xenitivo cando: * indican posesión ou unha relación como a expresada con "de" en castelán. * son o obxecto dunha preposición de xenitivo. * son o obxecto dun verbo que require xenitivo. * utilízanse en expresións de tempo indefinido. * utilízanse en certas expresións especiais. {{Template:Alemán}} Template:Alemán 1923 5021 2006-01-12T07:34:10Z Lmbuga 18 varío unha ligazón {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:2px solid; background:#k8k8ad" |----- | style= align="center" | <big>'''[[Alemán|MANUAL DE ALEMÁN]]:'''</big> 1. [[Alemán/Introdución|Introdución]] / 2. [[Alemán/Pronunciación|Pronunciación]] / 3. [[Alemán/Breve historia do alemán|Historia do alemán]] / 4. [[Alemán/Gramática/Substantivos|Substantivos]] / 5. [[Alemán/Gramática/Artigos|Artigos]] / 6. [[Alemán/Gramática/Pronomes|Pronomes]] / 7. [[Alemán/Gramática/Preposicións|Preposicións]] / 8. [[Alemán/Gramática/Adxectivos|Adxectivos]] / 9. [[Alemán/Gramática/Conxuncións|Conxuncións]] / 10. [[Alemán/Gramática/Verbos|Verbos]] / 11. [[Alemán/Vocabulario/Adxectivos|Vocabulario: Adxectivos]] / 12. [[Alemán/Vocabulario/Números|Números]] 13. [[Alemán/Vocabulario/Plantas|Plantas]] / 14. [[Alemán/Vocabulario/O tempo|O tempo]] / 15. [[Alemán/Vocabulario/O corpo|O corpo]] / 16. [[Alemán/Vocabulario/Parentescos|Parentescos]] / 17. [[Alemán/Vocabulario/Outros|Outros]] / 18. [[Alemán/Vocabulario/A casa|A casa]] / 19. [[Alemán/Vocabulario/A cociña|A cociña]] / 20. [[Alemán/Vocabulario/O baño|O baño]] / 21. [[Alemán/Vocabulario/Froitas e verduras|Froitas e verduras]] / 22. [[Alemán/Vocabulario/Carne e peixe|Carne e peixe]] / 23. [[Alemán/Vocabulario/Sobremesas|Sobremesas]] / 24. [[Alemán/Vocabulario/Bebidas|Bebidas]] / 25. [[Alemán/Vocabulario/No fogar|No fogar]] / 26. [[Alemán/Vocabulario/No restaurante|No restaurante]] / 28. [[Alemán/Vocabulario/De compras|De compras]] / 29. [[Alemán/Vocabulario/De turismo|De turismo]] / 30. [[Alemán/Vocabulario/Buscando emprego|Buscando emprego]] / 31. [[Alemán/Vocabulario/Na oficina|Na oficina]] / 32. [[Alemán/Vocabulario/De negocios|Negocios]] / 33. [[Alemán/Vocabulario/A familia|A familia]] / 34. [[Alemán/Vocabulario/O estudante|O estudante]] |} Alemán/Gramática/Artigos 1924 5023 2006-01-12T15:27:41Z Lmbuga 18 corrixo erro presentación {{Template:Alemán}} == '''Artigo determinado.'''(= Definiter Artikel)== {| border=1 style="float:center; margin:0 0 1em 1em" |+'''Definiter Artikel''' !!!Maskulinum!!Femininum!!Neutrum!!Plural |----------------- |'''Nominativ'''||der||die||das||die |----------------- |'''Akkusativ'''||den||die||das||die |----------------- |'''Dativ'''||dem||der||dem||den |----------------- |'''Genitiv'''||des||der||des||der |} == '''Artículo indeterminado.'''(= Indefiniter Artikel, positiv)== {| border=1 style="float:center; margin:0 0 1em 1em" |+'''Indefiniter Artikel''' !!!Maskulinum!!Femininum!!Neutrum!!Plural |----------------- |'''Nominativ'''||ein||eine||ein||---------- |----------------- |'''Akkusativ'''||einen||eine||ein||---------- |----------------- |'''Dativ'''||einem||einer||einem||---------- |----------------- |'''Genitiv'''||eines||einer||eines||---------- |} A diferenza do galego, o artigo indeterminado non ten plural. == '''Artigo de negación''' (= Idefiniter Artikel, negativ)== {| border=1 style="float:center; margin:0 0 1em 1em" |+'''Indefiniter Artikel''' !!!Maskulinum!!Femininum!!Neutrum!!Plural |----------------- |'''Nominativ'''||kein||keine||kein||keine |----------------- |'''Akkusativ'''||keinen||keine||kein||keine |----------------- |'''Dativ'''||keinem||keiner||keinem||keinen |----------------- |'''Genitiv'''||keines||keiner||keines||keiner |} O artigo de negación corresponde en galego a unha negación con "non" ou con "ningún". En alemán, ó contrario que en galego, non se poñen dúas negacións nunha frase ("no...ningún"), só se poría "kein" coa terminación correspondente ó caso e xénero. {{Template:Alemán}} Alemán/Gramática/Adxectivos 1925 5024 2006-01-12T16:57:06Z 213.60.77.111 {{template:alemán}} Os adxectivos en alemán, a diferenza dos substantivos aos que acompañan, escríbense sempre con minúscula (salvo ao comezo dunha oración) e declínanse segundo o caso e o xénero do substantivo ao que acompañan. Por exemplo: : unha casa azul - ein blaues Haus : unha caixa azul - eine blaue Kiste == Declinación do adxectivo == Os adxectivos en alemán declínanse segundo o caso do substantivo ao que acompañan. A declinación fórmase engadindo diferentes terminacións ao adxectivo. A declinación varía dependendo de se vai acompañado dun artigo determinado ou dun artigo determinado. Cando o adxectivo funciona como atributo: * Se está só non ten ningunha desinencia -> Ich bin '''krank''' * Se acompaña a un nome, vai en nominativo {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="left" width="300px" style="margin-left:8px;" bgcolor="#FFDEAD" |+Declinación co artigo determinado | | Masculino | Neutro | Feminino | Plural |- |Nominativo | align="center" bgcolor="#FFCFCF" | -e | align="center" bgcolor="#FFCFCF" | -e | align="center" bgcolor="#FFCFCF" | -e | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en |- |Acusativo | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#FFCFCF" | -e | align="center" bgcolor="#FFCFCF" | -e | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en |- |Dativo | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en |- |Xenitivo | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en |} {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="left" width="300px" style="margin-left:8px;" bgcolor="#FFDEAD" |+Declinación co artigo indeterminado | | Masculino | Neutro | Feminino | Plural |- |Nominativo | align="center" bgcolor="#CFCFFF" | -er | align="center" bgcolor="#FFFFCF" | -es | align="center" bgcolor="#FFCFCF" | -e | align="center" bgcolor="#FFCFCF" | -e |- |Acusativo | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#FFFFCF" | -es | align="center" bgcolor="#FFCFCF" | -e | align="center" bgcolor="#FFCFCF" | -e |- |Dativo | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en |- |Xenitivo | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFFFCF" | -en | align="center" bgcolor="#CFCFFF" | -er |} == Graos do adxectivo == === Grao positivo === É o adxectivo como tal, sen cambio algún. === Grao comparativo === A regra xeral para formar o comparativo é: '''Adxectivo en grao positivo -er''' : schnell - schnell'''er''' <--> rápido - máis rápido === Grao superlativo === A regra xeral para formar o superlativo, se acompaña a un substantivo (superlativo en forma atributiva), é: '''Adxectivo en grao positivo -st'''. : dás schnell'''st'''e Auto <--> o coche máis rápido Se non acompaña a un substantivo (superlativo en forma adverbial), entón fórmase do seguinte modo: '''am adxectivo en grao positivo -sten'''. Trátase dunha forma invariable, é dicir, que non se declina e utilízase cando o adxectivo atópase logo dun verbo. : deses Auto ist '''am''' schnell'''sten''' <--> este coche é o máis rápido '''Diferenza entre as 2 formas do superlativo'''. A forma atributiva utilízase cando se pensa nun número determinado de persoas ou cousas (Ich bin der älteste Bruder). A forma advervial utilízase cando se pensa nunha calidade determinada (Ich bin am ältesten). === Excepcións e casos particulares === * '''Adxectivos acabados en -d, -t, -tz, -z, -sch, -ß, -x'''. Estes adxectivos forman o comparativo seguindo a regra xeral, pero para formar o superlativo engaden -est, é dicir, engaden unha -e auxiliar adicional ao caso xeral. :{| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" align="left" |- | wild | - wilder | - am wild'''e'''sten / wild'''e'''st- |- | breit | - breiter | - am breit'''e'''sten / breit'''e'''st- |- | heiß | - heißer | - am heiß'''e'''sten / heiß'''e'''st- |} : '''A excepción''' é o adxectivo groß: groß - größer - am größten * '''Adxectivos acabados en -e'''. Forman o comparativo de igual modo aínda que non engaden unha segunda e, é dicir, engaden -r. : müde - müde'''r''' - am müde'''sten''' * '''Adjetivos monosilábicos''' (Einsilbige Adjektive). A maior parte destes adxectivos engaden, ademais, un umlaut á vogal da raíz ao formar o comparativo e o superlativo. :{| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" align="left" |- | alt | - '''ä'''lter | - am '''ä'''ltesten / '''ä'''ltest- |- | groß | - gr'''ö'''ßer | - am gr'''ö'''ßtem / gr'''ö'''ßt- |- | kurz | - k'''ü'''rzer | - am k'''ü'''rzesten / k'''ü'''rzest- |} : Outros adxectivos que seguen esta norma son: arm, alt, dumm, hart, jung, kalt, klug, krank, lang, rot, stark, schwach e warm. : O adxectivo gesund admite dúas formas posibles para o comparativo e o superlativo, con e sen cambio silábico: gesund - gesunder / gesünder - am gesundesten / am gesündesten - gesundesten / gesündesten * '''Adxectivos acabados en -o e -er''' :{| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" align="left" |- | dunk'''el''' | - dunk'''ler''' | - am dunkelsten / dunkelst- |- | ed'''el''' | - ed'''ler''' | - am edelsten / edelst- |- | teu'''er''' | - teu'''rer''' | - am teuersten / teuerst- |} * '''Comparativos e superlativos irregulares''' (Unregelmäßige Adjektive). Existen uns poucos adxectivos que non seguen as regras xerais e cuxos comparativos e superlativos fórmanse dun modo irregular. :{| border="0" cellpadding="1" cellspacing="0" align="left" |- | '''hoch''' | - höher | - am höchsten / höchst- |- | '''nah(e)''' | - näher | - am nächsten / nächst- |- | '''gut''' | - besser | - am besten / best- |- | '''gern''' | - lieber | - am liebsten / liebst- |- | '''viel''' | - mehr | - am meisten / meist- |} : Pero wenig - weniger - am wenigsten / wenigst- == Comparativos == === Comparativo de igualdade === Fórmase coa seguinte construción: '''so adxectivo en grao positivo wie''' :Ich bin so hoch wie du. <-> Eu son tan alto coma ti. :Ich bin genauso / ebenso hoch wie du. :Ich bin fast so hoch wie du. :Ich bin nicht so hoch wie du. === Comparativo de superioridade === Fórmase coa seguinte construción: '''adxectivo en grao comparativo als''' : Ich bin höher als du <-> Eu son máis alto ca ti : Ich bin etwas höher als du : Ich bin viel höher als du : Ich bin nicht höher als du === máis ca - menos ca === mehr als - máis ca :mehr als genug - máis ca suficiente weniger als - menos ca {{template:alemán}} Álxebra lineal 1926 5026 2006-01-12T22:28:44Z Lmbuga 18 elementares > elementais Álxebra Lineal * [[Álxebra Lineal: Matrices|Matrices]] ** [[Álxebra Lineal: Operacións elementais|Operacións elementais]] sobre as liñas dunha matriz * [[Álxebra Lineal: Espazo vectorial|Espazo vectorial]] ** [[Álxebra Lineal: Subespazo vectorial|Subespazo vectorial]] * [[Álxebra Lineal: Dependencia lineal|Dependencia lineal]] * [[Álxebra Lineal: Base, coordenadas e dimensión|Base, coordenadas e dimensión]] * [[Álxebra Lineal: Produto interno|Produto interno e aplicacións]] * [[Álxebra Lineal: Funcionais lineais|Funcionais lineais]] * [[Álxebra Lineal: Operadores especiais|Operadores especiais]] * [[Álxebra Lineal: Autovalores e autovectores|Autovalores e autovectores]] * [[Álxebra Lineal: Teoremas espectrais|Teoremas espectrais]] * [[Álxebra Lineal: Formas bilineais e cuadráticas|Formas bilineais e cuadráticas]] ==Links externos== * Traducido do Wikibooks portugués. * [http://www.mat.ufmg.br/~regi/ Páxina do profesor Rexinaldo (UFMG)] - contén diversos libros sobre o asunto. * [http://joshua.smcvt.edu/linearalgebra/ Lineal Alxebra textbook] - libro en inglés. Template:Álxebra 1927 5028 2006-01-12T22:41:50Z Lmbuga 18 Template parao Galilibro 'Álxebra lineal' {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:2px solid; background:#f8f8ff" |----- | style= align="center" | <big>'''[[Álxebra lineal|ÁLXEBRA LINEAL]]:'''</big> 1. [[Álxebra Lineal: Matrices|Matrices]] / 1a. [[Álxebra Lineal: Operacións elementais|Operacións elementais]] / 2. [[Álxebra Lineal: Espazo vectorial|Espazo vectorial]] / 2a. [[Álxebra Lineal: Subespazo vectorial|Subespazo vectorial]] |- |3. [[Álxebra Lineal: Dependencia lineal|Dependencia lineal]] / 4. [[Álxebra Lineal: Base, coordenadas e dimensión|Base, coordenadas e dimensión]] / 5. [[Álxebra Lineal: Produto interno|Produto interno e aplicacións]] / 6. [[Álxebra Lineal: Funcionais lineais|Funcionais lineais]] |- |7. [[Álxebra Lineal: Operadores especiais|Operadores especiais]] / 8.[[Álxebra Lineal: Autovalores e autovectores|Autovalores e autovectores]] / 9. [[Álxebra Lineal: Teoremas espectrais|Teoremas espectrais]] / 10. [[Álxebra Lineal: Formas bilineais e cuadráticas|Formas bilineais e cuadráticas]] |} Álxebra Lineal: Produto interno 1928 5029 2006-01-12T22:50:08Z Lmbuga 18 {{Template:Álxebra}} En [[Álxebra Lineal]], chamamos '''produto interno''' a unha función de dous vectores que satisfai determinados axiomas. O [[produto escalar]], comumente usado na [[xeometría euclidiana]], é un caso especial de produto interno. ==Definición== Sexa ‘‘‘V’‘‘ un [[espazo vectorial]] sobre un [[corpo_(matemática)|corpo]] ‘‘‘K’‘‘. En ‘‘‘V’‘‘, pódese definir a [[función]] binaria <math>\langle \cdot,\cdot\rangle: V \times V \rightarrow K</math> (denominada ‘‘‘produto interno’‘‘), que satisfai os seguintes axiomas: : <math>\langle u,v\rangle = \overline{\langle v,u\rangle }</math> : <math>\langle u+v, w\rangle = \langle u,w\rangle + \langle v,w\rangle</math> : <math>\langle \lambda u, v\rangle = \lambda \langle u, v\rangle</math> : Se <math>v \ne 0</math>, entón <math>\langle v, v\rangle </math>> <math>0</math> en que ‘‘u’‘, ‘‘v’‘ e ‘‘w’‘ son vectores de ‘‘‘V’‘‘, e ‘‘λ’‘ é un elemento de ‘‘‘K’‘‘. A partir deses axiomas, é posíbel probar as seguintes consecuencias: : <math>\langle u, v+w\rangle = \langle u, v\rangle + \langle u, w\rangle</math> : <math>\langle u, \lambda v\rangle = \overline{\lambda}\langle u,v\rangle</math> : Se <math>v = 0</math>, entón <math>\langle v, v\rangle = 0</math> : Se <math>\langle v, v\rangle = 0</math>, entón <math>v = 0</math> ===Exemplos=== O [[produto escalar]] sobre o espazo vectorial <math>\mathbb{R}^3</math> satisfai os axiomas do produto interno e defínese por: :<math>\langle (x_1, y_1, z_1), (x_2, y_2, z_2)\rangle = x_1x_2 + y_1y_2 + z_1z_2</math> Se ‘‘f’‘ e ‘‘g’‘ son dúas funcións, é posíbel definir o produto interno: :<math> \langle f, g \rangle = \int f(x)\overline{g(x)}\,dx</math> ==Vetores ortogonais== Dise que dous vectores <math>u, v \in V</math> son ‘‘‘ortogonais’‘‘ se <math>\langle u, v\rangle = 0</math>. Consecuencias: :Se <math>\langle u, v\rangle = 0, \forall v \in V</math>, entón <math>u = 0</math> :Se <math>\langle T(u), v\rangle = 0, \forall u,v \in V</math>, entón <math>T = 0</math> ==Complemento ortogonal== Sexa <math>v \in V, v \ne 0</math> Defínese o complemento ortogonal de ‘‘v’‘, <math>v^\perp</math>, como: :<math>v^\perp = \{ v \}^\perp = \{ u \in V | \langle u, v \rangle = 0 \}. </math> Consecuencias: :<math>v^\perp</math> é un subespazo vectorial de V :Sexa <math>W</math> un subespazo vectorial de V, e <math>\alpha = \{v_1, v_2, \ldots, v_n\}</math> unha base de <math>W</math>. <math>v \in W^\perp \iff v \in v_i^\perp, i = 1, \ldots, n</math> :<math>(W^\perp)^\perp = W</math>, W é subespazo de V. ==Norma== Sexa ‘‘V’‘ un espazo vectorial sobre o corpo ‘‘K’‘, con produto interno. Defínese a ‘‘‘norma’‘‘ ou ‘‘‘lonxitude’‘‘ dun vector <math>v \in V</math> como sendo o número <math>\sqrt{\langle v, v \rangle}</math>, que indicamos por <math>|v|</math>. Consecuencias: :<math>|v| = 0 \Longleftrightarrow v = 0</math> :Se <math>v \ne 0</math>, entón <math>|v| > 0</math> :<math>|\lambda v| = |\lambda| |v|, \forall \lambda \in K, v \in V</math> :Se <math>\langle u, v \rangle = 0</math>, entón <math>|u + v|^2 = |u|^2 + |v|^2</math> (Teorema de Pitágoras) ==Proxeción ortogonal== ===Proxeción dun vector v na dirección dun vector u, en que u ≠ 0=== Defínese ‘‘‘esa’‘‘ proxeción como sendo o vector <math>\mbox{prox}_uv = \frac{\langle v, u \rangle}{\langle u, u \rangle} \cdot u</math> ===Proxeción dun vector ‘‘v’‘ sobre un subespazo vectorial ‘‘W’‘ de ‘‘V’‘=== Sexa <math>W = [u_1, u_2]</math>, en que <math> \{ u_1, u_2 \}</math> é unha base ortogonal de ‘‘W’‘. <math>\mbox{prox}_Wv = \mbox{prox}_{u_1}v + \mbox{prox}_{u_2}v</math> ==Desigualdade de Cauchy-Schwarz== Dados <math>u,v \in V</math>, entón <math>| \langle u, v \rangle | \le |u| \cdot |v|</math> ==Desigualdade triangular== <math> |u + v| \le |u| + |v|, \forall u, v \in V</math> ==Base ortogonal e ortonormal== Unha base <math> \{ v_1, v_2, \ldots, v_n \} </math> de V é dita ortonormal se <math> \langle v_i, v_x \rangle = \delta ix</math>, en que :<math>\delta ix = 1</math>, se i = x :<math>\delta ix = 0</math>, se i ≠ x  A base é ortogonal se os vectores son ortogonais dous a dous. Propiedade: ‘‘n’‘ vectores non-nulos e ortogonais dous a dous, nun espazo de dimensión ‘‘n’‘, son linearmente independentes. ==Proceso de ortogonalización de Gram-Schmidt== Dada unha base <math> \{ v_1, v_2, \ldots, v_n \} </math> de V, podemos atopar, a partir desta base, unha base ortogonal <math> \{ u_1, u_2, \ldots, u_n \} </math> de V. <math> u_i = v_i - \sum_{k=1}^{i-1} \frac{ \langle v_i, u_k \rangle }{ \langle u_k, u_k \rangle } u_k </math> ==Distancia entre dous vectores== Defínese a distancia entre dous vectores calquera, ‘‘u’‘ e ‘‘v’‘, como sendo <math>d(u,v) = |u - v| </math> Unha función distancia ten as seguintes propiedades: :<math>d(u, v) \xe 0</math> :<math>\quad d(u, v) = 0 \Leftrightarrow u = v</math> :<math>d(u, v) = d(v, u)</math> :<math>d(u,v) \le d(u, w) + d(w, v)</math> Tales propiedades poden ser facilmente verificadas pola definición de norma. ==Mellor aproximación dun vector v de V por un vector de W, subespazo vectorial de V== Se <math>d(v, u) \le d(v, u'), \forall u' \in W</math>, entón u é o vector de W que dá a aproximación máis adecuada de v por un vector de W. Demostrase que <math>u = prox_W v</math> {{Template:Álxebra}} [[en:Inner product space]] [[de:Innenproduktraum]] [[fr:Espace préhilbertien]] [[he:מרחב מכפלה פנימית]] [[nl:Inwendig product]] [[ja:計量ベクトル空間]] [[pl:Iloczyn skalarny]] [[zh:内积空间]] Álxebra Lineal: Funcionais lineais 1929 5032 2006-01-12T23:06:57Z Lmbuga 18 {{Template:Álxebra}} ===Funcionais Lineais=== ‘‘‘Definición’‘‘: Unha función <math>f: V \rightarrow K </math>, onde V é un espazo vectorial sobre ‘‘‘K’‘‘, chámase funcional lineal se, <math>\forall u, v \in V</math> e <math> \forall \lambda \in K</math>: :<math>f(u + v) = f(u) + f(v)</math> :<math>f(\lambda v) = \lambda f(v)</math> ‘‘‘Teorema da existencia e unicidade’‘‘: Se ‘‘‘V’‘‘ é un espazo vectorial de dimensión ‘‘n’‘ e <math>\alpha = \{v_1, v_2, \ldots, v_n \}</math> é unha base de ‘‘‘V’‘‘, entón existe un único funcional ‘‘f’‘, tal que <math>f(v_i) = \lambda_i, i = 1, 2, \ldots, n, \lambda_i \in K</math> ‘‘‘Teorema da base dual’‘‘: Se ‘‘‘V’‘‘ é un espazo vectorial, <math>\mathrm{din} V = n</math> e <math>\beta = \{v_1, v_2, \ldots, v_3\} </math> é unha base de V, entón existe unha única base <math>\beta^* = \{f_1, f_2, \ldots, f_n\}</math> de <math>V^*</math> tal que <math>f_i(v_x) = \delta_{ix}</math> ‘‘‘Definicións’‘‘: :<math>\beta^*</math> chámase base dual de <math>\beta</math> :<math>V^*</math> chámase espazo dual de V ‘‘‘Corolarios’‘‘: :<math>f = \sum f(v_i)f_i</math> :<math>v = \sum f_i(v)v_i</math> ==Teorema de representación dos funcionais lineares== Sexan ‘‘‘V’‘‘ un espazo vectorial sobre ‘‘‘K’‘‘, <math>\mathrm{din} V = n</math>, con produto interno, e <math>f: V \rightarrow K</math> un funcional lineal. Entón existe un único vector <math>v_o \in V</math>, tal que <math>f(v) = \langle v, v_o \rangle</math>, <math>\forall v \in V</math>. Demostrase aínda que <math>v_o = \sum \overline{f(e_i)}e_i</math> ---++ Adxunta dun operador lineal Sexa ‘‘‘V’‘‘ un espazo vectorial. O operador adxunto, <math>T^* : V \rightarrow V </math>, dun determinado operador lineal <math>T : V \rightarrow V</math> defínese pola igualdade: :<math> \langle T(u), v \rangle = \langle u, T^*(v) \rangle , \quad \forall u, v \in V</math> Demóstrase que todo operador lineal posúe un e apenas un operador adxunto correspondente. A partir da definición, podemos obter as seguintes consecuencias: :<math>(S + T)^* = S^* + T^*</math> :<math>(\lambda T)^* = \bar{\lambda} T^*</math> :<math>(S \circ T)^* = T^* \circ S^*</math> ‘‘‘Proposición’‘‘: Sexa ‘‘‘V’‘‘ un espazo vectorial sobre ‘‘‘K’‘‘, <math>\mathrm{din} V = n</math>, con produto interno. Sexa <math>\alpha = \{e_1, e_2, \ldots, e_n\}</math> unha base ortonormal de ‘‘‘V’‘‘. Entón <math>[T]_\alpha = (a_{ix})</math>, onde <math>a_{ix} = \langle T(e_x), e_i \rangle</math> ‘‘‘Corolario’‘‘: Sexa ‘‘‘V’‘‘ un espazo vectorial sobre ‘‘‘K’‘‘, <math>\mathrm{din} V = n</math>, con produto interno. Entón, para calquera base <math>\alpha = \{e_1, e_2, \ldots, e_n\}</math> ortonormal de ‘‘‘V’‘‘, temos que a matriz <math>[T^*]_\alpha = (\overline{[T]_\alpha})^t</math>. {{Template:Álxebra}} Álxebra Lineal: Autovalores e autovectores 1930 5031 2006-01-12T23:03:04Z Lmbuga 18 {{Template:Álxebra}} ==Autovetores e autovalores== ‘‘‘Definición’‘‘: Sexa ‘‘‘V’‘‘ un espazo vectorial sobre K. Un vector non nulo do espazo vectorial ‘‘‘V’‘‘ é dito un autovector de ‘‘‘T’‘‘ se existir un <math>\lambda \in K</math> tal que <math>T(v) = \lambda v</math>. Neste caso, <math>\lambda</math> é dito autovalor de T. ‘‘‘Demostración’‘‘: * Se ‘‘‘v’‘‘ é un autovector de T asociado ao autovalor <math>\lambda</math>, entón <math>av \, (a \in K)</math> tamén é un autovector asociado a <math>\lambda</math>. * O conxunto <math>V_\lambda = \{ v \in V | T(v) = \lambda v \}</math> é un subespazo vectorial de V (chámase de autoespazo). Note que <math>V_\lambda</math> é o conxunto de todos os autovectores asociados a <math>\lambda</math> unido ao vector nulo. ==Autovetores dunha matriz pistada== ‘‘‘Definición’‘‘: Un autovalor dunha matriz <math>A_{n\times n}</math> é un escalar <math>\lambda \in K</math> tal que existe un vector ‘‘‘X’‘‘, con <math>AX = \lambda X</math>, onde X se chama autovector de A asociado a <math>\lambda</math>. <math>X = \begin{pmatrix}x_1 \\ x_2 \\ \vdots \\ x_n \end{pmatrix}</math> ==Polinomio característico== ‘‘‘Definición’‘‘: Sexa ‘‘‘A’‘‘ unha matriz pistada de orde ‘‘‘n’‘‘. O polinomio <math>p(\lambda) = det(A - \lambda I)</math> chámase polinomio característico de ‘‘‘A’‘‘. ‘‘‘Demostración’‘‘: * Sexa <math>\alpha = \{v_1, \ldots, v_n\}</math> unha base de ‘‘‘V’‘‘, e ‘‘‘v’‘‘ un autovector de ‘‘‘T’‘‘ asociado ao autovalor <math>\lambda</math>. Entón <math>v]_\alpha</math> é un autovector da matriz <math> [T]_\alpha</math> asociado ao autovalor <math>\lambda</math> de <math> [T]_\alpha</math> * Se <math>\alpha</math> e <math>\beta</math> son dúas bases calquera de ‘‘‘V’‘‘, entón o polinomio característico de <math> [T]_\alpha</math> é igual ao polinomio característico de <math> [T]_\beta</math>. ==Operador diagonalizábel== ‘‘‘Definición’‘‘: Un operador ‘‘‘T’‘‘ considérase ‘‘diagonalizábel’‘ se existe unha base <math>\alpha = \{v_1, \ldots, v_n\}</math> de ‘‘‘V’‘‘ tal que <math>[T]_\alpha</math> é unha matriz diagonal. ‘‘‘Definición’‘‘: Dúas matrices pistadas de mesma orde, ‘‘‘A’‘‘ e ‘‘‘B’‘‘, son ditas ‘‘semellantes’‘ se existir unha matriz ‘‘‘P’‘‘, de mesma orde, inversíbel, tal que <math>B = P^{-1}AP</math>. ‘‘‘Definición’‘‘: Unha matriz <math>A_n</math> é considerada ‘‘diagonalizábel’‘ se <math>A_n</math> fose semellante a unha matriz diagonal ‘‘‘D’‘‘ (ou sexa, existe unha matriz P, inversíbel, tal que <math>D = P^{-1}AP</math>). ‘‘‘Demostración’‘‘: * Se <math>\alpha = \{v_1, \ldots, v_n\}</math> son autovectores de ‘‘‘T’‘‘ asociados, respectivamente, aos autovectores <math>\alpha_1, \ldots, \alpha_n</math> tales que <math>\lambda_i \ne \lambda_x</math> se <math>i \ne x</math>, entón <math>\alpha</math> é LI. * Sexa <math>\alpha = \{v_1, \ldots, v_n\}</math> unha base de V. A matriz <math>[T]_\alpha</math> é diagonal <math>\iff \alpha</math> é unha base de ‘‘‘V’‘‘ formada por autovectores de ‘‘‘T’‘‘ * Se ‘‘‘T’‘‘ é auto-adxunto e <math>\lambda</math> é un autovalor de ‘‘‘T’‘‘, entón <math>\lambda \in R</math>. * Se ‘‘‘T’‘‘ é auto-adxunto e <math>v_1, \ldots, v_n</math> son autovectores de ‘‘‘T’‘‘ asociados aos autovalores <math>\alpha_1, \ldots, \alpha_n</math> (distintos), respectivamente, entón <math>v_i \perp v_x</math>, se <math>i \ne x</math>. * Se ‘‘‘T’‘‘ é unitario e <math>\lambda</math> é un autovalor de ‘‘‘T’‘‘, entón <math>|\lambda| = 1</math>. * Se <math>\lambda</math> é un autovalor de ‘‘‘T’‘‘ e ‘‘‘T’‘‘ é normal, entón <math>\overline{\lambda}</math> é autovalor de <math>T^*</math>. * <math>V_\lambda</math> é ‘‘‘T’‘‘-invariante. * <math>V_\lambda^\perp</math> é <math>T^*</math>-invariante. * Se ‘‘‘T’‘‘ é normal e <math>\lambda</math> é autovalor de ‘‘‘T’‘‘, entón <math>V^\perp</math> é <math>T^*</math>-invariante. * Se ‘‘‘T’‘‘ é normal, entón <math>V_\lambda^\perp</math> é ‘‘‘T’‘‘-invariante. {{Template:Álxebra}} Álxebra Lineal: Operadores especiais 1931 5033 2006-01-12T23:13:14Z Lmbuga 18 {{Template:Álxebra}} ==Operadores especiais== * Auto-adxunto (<math>T^* = T</math>) * Unitario (<math>T^* = T^{-1}</math>) * Normal (<math>T^*T = TT^*</math>) ==Operador auto-adxunto== ‘‘‘Definición’‘‘: <math>T: V \rightarrow V</math> chámase auto-adxunto se <math>T^* = T</math>. Unha matriz ‘‘‘A’‘‘ é auto-adxunta se <math>\overline{A}^t = A</math>. * Se <math>K = R</math>, <math>[T]_\alpha</math> chámase simétrica. * Se <math>K = C</math>, <math>[T]_\alpha</math> chámase hermitiana. Os seguintes enunciados son útiles na proba de teoremas do operador auto-adxunto: : Se <math>\langle T(u), v \rangle = 0, \forall u, v \in V</math>, entón <math>T = 0</math>. : Se ‘‘‘V’‘‘ é complexo e <math>\langle T(u), u \rangle = 0, \forall u \in V</math>, entón <math>T = 0</math>. ‘‘‘Prove’‘‘: * Se <math>T^* = T</math> e <math>\langle T(u), u \rangle = 0, \forall u \in V</math>, entón <math>T = 0</math>. * Sexa <math>T: V \rightarrow V</math>, con ‘‘‘V’‘‘ complexo. Entón <math>T^* = T \iff \langle T(v), v \rangle \in R</math>. ==Operador unitario== ‘‘‘Definición’‘‘: <math>T: V \rightarrow V</math> chámase unitario se <math>T^* = T^{-1}</math>. Unha matriz ‘‘‘A’‘‘ é unitaria se <math>{\overline{A}}^t = A^{-1}</math> ‘‘‘Demostración’‘‘: * ‘‘‘T’‘‘ é unitario <math>\iff \langle T(u), T(v) \rangle = \langle u, v \rangle</math> (‘‘‘T’‘‘ preserva o produto interno) * ‘‘‘T’‘‘ é unitario <math>\iff |T(u)| = |u|</math> (‘‘‘T’‘‘ preserva a norma) * ‘‘‘T’‘‘ é unitario <math>\iff T^{-1}</math> é unitario ==Operador normal== ‘‘‘Definición’‘‘: <math>T: V \rightarrow V</math> chámase normal se <math>TT^* = T^*T</math>. Unha matriz ‘‘‘A’‘‘ é normal se <math>AA^* = A^*A</math> ‘‘‘Demostración’‘‘: * Todo operador auto-adxunto é normal * Todo operador unitario é normal É importante salientar, aínda, que existen operadores normais que non son unitarios nin auto-adxuntos. ==Subespazo invariante== ‘‘‘Definición’‘‘: ‘‘‘W’‘‘, subespazo vectorial de ‘‘‘V’‘‘, é dito invariante baixo o operador <math>T: V \rightarrow V</math>, se <math>T(W) \subset W</math>. Dicimos tamén que ‘‘‘W’‘‘ é ‘‘‘T’‘‘-invariante). ‘‘‘Demostración’‘‘: * Se ‘‘‘W’‘‘ é ‘‘‘T’‘‘-invariante, entón <math>W^\perp</math> é <math>T^*</math>-invariante. * Se ‘‘‘W’‘‘ é ‘‘‘T’‘‘-invariante e ‘‘‘T’‘‘ é auto-adxunto, entón ‘‘‘W’‘‘ é <math>T^*</math>-invariante. * Se ‘‘‘W’‘‘ é ‘‘‘T’‘‘-invariante e ‘‘‘T’‘‘ é inversíbel, entón <math>T(W) = W</math>. * Se ‘‘‘W’‘‘ é ‘‘‘T’‘‘-invariante e ‘‘‘T’‘‘ é inversíbel, entón ‘‘‘W’‘‘ é <math>T^{-1}</math>-invariante e <math>T^{-1}(W) = W</math>. * Se ‘‘‘W’‘‘ é ‘‘‘T’‘‘-invariante e ‘‘‘T’‘‘ é unitario, entón ‘‘‘W’‘‘ é <math>T^{-1}</math>-invariante (ou <math>T^*</math>-invariante). * Se ‘‘‘W’‘‘ é ‘‘‘T’‘‘-invariante e ‘‘‘T’‘‘ é unitario, entón <math>W^\perp</math> é ‘‘‘T’‘‘-invariante. {{Template:Álxebra}} Álxebra Lineal: Teoremas espectrais 1932 5034 2006-01-12T23:15:23Z Lmbuga 18 Os ‘‘‘teoremas espectrais’‘‘ son moito importantes na álxebra Lineal, pois garanten a existencia dunha base ortonormal de autovectores para algúns tipos de operadores. Como xa se viu, isto implica que o operador é diagonalizábel, o que facilita bastante os cálculos. ==Teorema espectral para operadores auto-adxuntos== Sexa <math>T: V \rightarrow V</math> un operador auto-adxunto e ‘‘V’‘ un espazo vectorial complexo ou real de dimensión ‘‘n’‘. Entón existe unha base ortonormal de V formada por autovetores de T. ==Teorema espectral para operadores unitarios== Sexa <math>T: V \rightarrow V</math> un operador unitario e ‘‘V’‘ un espazo vectorial complexo de dimensión ‘‘n’‘. Entón existe unha base ortonormal de V formada por autovetores de T. {{Template:Álxebra}} Álxebra Lineal: Formas bilineais e cuadráticas 1933 5035 2006-01-12T23:20:18Z Lmbuga 18 {{Template:Álxebra}} ==Formas bilineares== ‘‘‘Definición’‘‘: Unha función ‘‘g’‘ do produto cartesiano <math>V \times V \rightarrow K</math> (onde ‘‘V’‘ é un espazo vectorial de dimensión finita sobre o corpo ‘‘K’‘) é dita ‘‘‘bilinear’‘‘ se, <math>\forall u, v, w \in V, \lambda \in K</math>: * <math>g(u + v, w) = g(u,w) + g(v,w)</math> * <math>g(\lambda u, v) = \lambda g(u,v)</math> * <math>g(u, v + w) = g(u, v) + g(v, w)</math> * <math>g(u, \lambda v) = \lambda g(u, v)</math> ===Exemplos=== * Produto interno nun espazo vectorial real; * <math>f: V \times V \rightarrow K</math>, tal que <math>f(u,v) = 0, \forall u, v \in V</math>. ===Contra-exemplos=== * Produto interno nun espazo vectorial complexo; * <math>f: V \times V \rightarrow K</math>, tal que <math>f(u,v) = 3, \forall u, v \in V</math>; ===Matriz asociada a unha forma bilinear=== Sexan <math>g: V \times V \rightarrow K</math> unha forma bilinear, e <math>\alpha = \{v_1, v_2, \ldots, v_n\}</math> unha base de ‘‘V’‘. Sexan ‘‘X’‘ e ‘‘Y’‘ dous vectores de V, baixo a forma de matriz columna: <math>X = \begin{pmatrix}x_1 \\ x_2 \\ \vdots \\ x_n \end{pmatrix}, Y = \begin{pmatrix}y_1 \\ y_2 \\ \vdots \\ y_n \end{pmatrix}</math> Entón: <math>g(X, Y) = X^t A Y \,</math>, onde ‘‘A’‘ é a matriz asociada á forma bilinear ‘‘g’‘. A matriz ‘‘A’‘ dáse por: <math> \begin{bmatrix} a_{11} & \cdots & a_{1n} \\ \vdots & \ddots & \vdots \\ a_{n1} & \cdots & a_{nn}\end{bmatrix} </math> onde <math>a_{ix} = f(v_i, v_x) \,</math> ===Formas bilineares simétricas=== Unha forma bilinear <math>g: V \times V \rightarrow K</math> é dita ‘‘‘simétrica’‘‘ se <math>g(u, v) = g(v, u)</math> ‘‘‘Proposición’‘‘: <math>g: V \times V \rightarrow K</math> é unha forma bilinear simétrica se, e soamente se, a matriz asociada á forma bilinear é simétrica en calquera base de ‘‘V’‘. ==Formas cuadráticas== Dada unha forma bilinear simétrica <math>g: V \times V \rightarrow K</math>, definimos unha función <math>f: V \rightarrow K</math>, definida por <math>f(v) = g(v, v)</math>, chamada ‘‘‘forma cuadrática’‘‘ asociada á forma bilinear ‘‘g’‘. Note que: * <math> f(u + v) = f(u) + 2g(u, v) + f(v)</math> * <math> f(\lambda v) = \lambda^2 f(v)</math> ===Fórmulas de polarización=== As ‘‘‘fórmulas de polarización’‘‘ permiten que, dada a forma cuadrática ‘‘f’‘, se descubra a forma bilinear ‘‘g’‘ que a orixinou. Eis dúas desas fórmulas: * <math>g(u, v) = \frac{1}{4}\left(f(u+v) - f(u-v)\right)</math> * <math>g(u, v) = \frac{1}{2}\left(f(u+v) - f(u) -f(v)\right)</math> {{Template:Álxebra}} Talk:Álxebra lineal 1934 5622 2006-04-07T06:58:31Z Lmbuga 18 /* Lineal ou liñal? */ Agradécese que alguén que teña idea de álxebra lle dea unha ollada ó texto. Traducín o portugués ''prove'' como ''demostración''. pero non teño seguridade de que signifique isto.--[[User:Lmbuga|Lmbuga]] 23:23, 12 xaneiro 2006 (UTC). Cando o texto sexa relido, por favor, deixe constancia do mesmo. == Lineal ou liñal? == Que alguén me corrixa se me trabuco, pero ¿a palabra ''lineal'' non é un castelanismo, sendo ''liñal'' a correcta en Galego? *Por cousa da materia que desenvolve este texto é un erro a palabra ''lineal'' (aínda que co significado non matemático é correcta). Débese corrixir por '''linear'''--[[User:Lmbuga|Lmbuga]] 06:56, 7 abril 2006 (UTC) Termodinámica 1935 5042 2006-01-13T21:47:28Z Lmbuga 18 + template *Traducido do Wikibooks portugués [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica_%C3%8Dndice Curso de Termodinámica] *Baseado no curso:[[http://www.chm.ulaval.ca/chm10099/]] chm10099 Thermodynamique chimique da Universidade de Laval no Canada (tradución/adaptación publicada coa autorización do autor orixinal) == Definición == A termodinámica, inicialmente, tiña por obxectivo o estudo das transformacións do calor en traballo e do traballo en calor. Actualmente, a termodinámica envolve calquera transformación de enerxía. As transformacións de enerxía ligadas ás transformacións materiais como mudanza de estado e reacións químicas son obxecto da termodinámica química. Así a termodinámica nas súas aplicacións pertence á física tanto como á química. Este curso de iniciación unicamente contén materiais comúns á química e á física. A termodinámica trata dos movementos (trocos, transferencias) de enerxía, por exemplo mudanzas de enerxía dun medio de reacción no decorrer dunha reacción química. O seu obxectivo é o describir e explicar o efecto da temperatura e da presión sobre as propiedades de equilibro dos sistemas químicos e bioquímicos. ===Contido=== #[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases|Ecuacións de estado dos gases]] ##[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Ecuación de estado dos gases perfectos|Ecuación de estado dos gases perfectos]] ##[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Gases reais|Gases reais]] ##[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Ecuación de estado de Van der Waals|Ecuación de estado de Van der Waals]] ##[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Estados correspondentes|Estados correspondentes]] ##[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Outras ecuacións de estado|Outras ecuacións de estado]] #[[Termodinámica/1ª lei|Primeira lei da termodinámica]] ##[[Termodinámica/1ª lei/Primeira lei|Primeira lei]] ##[[Termodinámica/1ª lei/Expresión cuantitativa do traballo de expansión|Expresión cuantitativa do traballo de expansión]] ##[[Termodinámica/1ª lei/Entalpía|Entalpía]] ##[[Termodinámica/1ª lei/Capacidade calorífica|Capacidade calorífica]] ##[[Termodinámica/1ª lei/Aplicación aos gases perfectos|Aplicación aos gases perfectos]] ##[[Termodinámica/1ª lei/Termoquímica|Termoquímica]] ##[[Termodinámica/1ª lei/Traballo, calor e metabolismo|Traballo, calor e metabolismo - Aplicación aos seres vivos]] #[[Termodinámica/Entropía|Entropía]] ##[[Termodinámica/Entropía/Termodinámica estatística|Elementos de termodinámica estatística]] ##[[Termodinámica/Entropía/2ª lei|Segunda lei da termodinámica]] ##[[Termodinámica/Entropía/Variación da entropía durante procesos reversíbeis|Variación da entropía durante procesos reversíbeis]] ##[[Termodinámica/Entropía/Evolución térmica espontánea|Evolución térmica espontánea]] ##[[Termodinámica/Entropía/Variación de entropía durante procesos irreversiveis|Variación de entropía durante procesos irreversiveis]] ##[[Termodinámica/Entropía/Variación de entropía dos gases perfectos-Ciclo de Carnot|Variación de entropía dos gases perfectos-Ciclo de Carnot]] #[[Termodinámica/Relacións fundamentais|Relacións fundamentais da termodinámica]] ##[[Termodinámica/Relacións fundamentais/Relacións fundamentais|As relacións fundamentais]] ##[[Termodinámica/Relacións fundamentais/Variación da enerxía libre coa temperatura|Variación da enerxía libre coa temperatura.Relación de Gibbs-Helmhotz]] ##[[Termodinámica/Relacións fundamentais/Variación isoterma da enerxía co volume|Variación isoterma da enerxía co volume.Presión interna]] ##[[Termodinámica/Relacións fundamentais/Relación entre Cp e Cv|Relación entre Cp e Cv]] ##[[Termodinámica/Relacións fundamentais/Variación de entropía e de enerxía dun gas de Van der Waals|Variación de entropía e de enerxía dun gas de Van der Waals]] ##[[Termodinámica/Relacións fundamentais/Efecto da presión sobre a entalpía|Efecto da presión sobre a entalpía]] ##[[Termodinámica/Relacións fundamentais/Enerxía libre e traballo máximo|Enerxía libre e traballo máximo]] #[[Termodinámica/Equilibrio de fases dun corpo puro|Equilibrio de fases dun corpo puro]] ##[[Termodinámica/Equilibrio de fases dun corpo puro/Variación da enerxía libre coa temperatura e a presión|Variación da enerxía libre coa temperatura e a presión]] ##[[Termodinámica/Equilibrio de fases dun corpo puro/Presión de vapor|Presión de vapor]] ##[[Termodinámica/Equilibrio de fases dun corpo puro/Ecuación de Clapeyron|Ecuación de Clapeyron]] ##[[Termodinámica/Equilibrio de fases dun corpo puro/Diagrama de fases dun corpo puro|Diagrama de fases dun corpo puro]] {{Template:Termodinámica}} Template:Termodinámica 1936 5041 2006-01-13T21:46:46Z Lmbuga 18 template para o galilibro 'termodinámica' {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:2px solid; background:#f8f8ff" |----- | <big>'''1. [[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases|Ecuacións de estado dos gases]]:'''</big> 1.1 [[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Ecuación de estado dos gases perfectos|Ecuación de estado dos gases perfectos]] / 1.2. [[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Gases reais|Gases reais]] / 1.3. [[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Ecuación de estado de Van der Waals|Ecuación de estado de Van der Waals]] / 1.4. [[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Estados correspondentes|Estados correspondentes]] / 1.5. [[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Outras ecuacións de estado|Outras ecuacións de estado]] |----- | <big>'''2. [[Termodinámica/1ª lei|Primeira lei da termodinámica]]:'''</big> 2.1. [[Termodinámica/1ª lei/Primeira lei|Primeira lei]] / 2.2. [[Termodinámica/1ª lei/Expresión cuantitativa do traballo de expansión|Expresión cuantitativa do traballo de expansión]] / 2.3. [[Termodinámica/1ª lei/Entalpía|Entalpía]] / 2.4. [[Termodinámica/1ª lei/Capacidade calorífica|Capacidade calorífica]] / 2.5. [[Termodinámica/1ª lei/Aplicación aos gases perfectos|Aplicación aos gases perfectos]] / 2.6. [[Termodinámica/1ª lei/Termoquímica|Termoquímica]] / 2.7. [[Termodinámica/1ª lei/Traballo, calor e metabolismo|Traballo, calor e metabolismo - Aplicación aos seres vivos]] |----- | <big>'''3. [[Termodinámica/Entropía|Entropía]]:'''</big> 3.1. [[Termodinámica/Entropía/Termodinámica estatística|Elementos de termodinámica estatística]] / 3.2. [[Termodinámica/Entropía/2ª lei|Segunda lei da termodinámica]] / 3.3. [[Termodinámica/Entropía/Variación da entropía durante procesos reversíbeis|Variación da entropía durante procesos reversíbeis]] / 3.4. [[Termodinámica/Entropía/Evolución térmica espontánea|Evolución térmica espontánea]] / 3.5. [[Termodinámica/Entropía/Variación de entropía durante procesos irreversiveis|Variación de entropía durante procesos irreversiveis]] / 3.6. [[Termodinámica/Entropía/Variación de entropía dos gases perfectos-Ciclo de Carnot|Variación de entropía dos gases perfectos-Ciclo de Carnot]] |----- | <big>'''4. [[Termodinámica/Relacións fundamentais|Relacións fundamentais da termodinámica]]:'''</big> 4.1. [[Termodinámica/Relacións fundamentais/Relacións fundamentais|As relacións fundamentais]] / 4.2. [[Termodinámica/Relacións fundamentais/Variación da enerxía libre coa temperatura|Variación da enerxía libre coa temperatura.Relación de Gibbs-Helmhotz]] / 4.3. [[Termodinámica/Relacións fundamentais/Variación isoterma da enerxía co volume|Variación isoterma da enerxía co volume.Presión interna]] / 4.4. [[Termodinámica/Relacións fundamentais/Relación entre Cp e Cv|Relación entre Cp e Cv]] / 4.5. [[Termodinámica/Relacións fundamentais/Variación de entropía e de enerxía dun gas de Van der Waals|Variación de entropía e de enerxía dun gas de Van der Waals]] / 4.6. [[Termodinámica/Relacións fundamentais/Efecto da presión sobre a entalpía|Efecto da presión sobre a entalpía]] / 4.7. [[Termodinámica/Relacións fundamentais/Enerxía libre e traballo máximo|Enerxía libre e traballo máximo]] |----- | <big>'''5. [[Termodinámica/Equilibrio de fases dun corpo puro|Equilibrio de fases dun corpo puro]]:'''</big> 5.1. [[Termodinámica/Equilibrio de fases dun corpo puro/Variación da enerxía libre coa temperatura e a presión|Variación da enerxía libre coa temperatura e a presión]] / 5.2. [[Termodinámica/Equilibrio de fases dun corpo puro/Presión de vapor|Presión de vapor]] / 5.3. [[Termodinámica/Equilibrio de fases dun corpo puro/Ecuación de Clapeyron|Ecuación de Clapeyron]] / 5.4. [[Termodinámica/Equilibrio de fases dun corpo puro/Diagrama de fases dun corpo puro|Diagrama de fases dun corpo puro]] |} Termodinámica/Ecuación de estado dos gases 1937 5059 2006-01-13T22:54:49Z Lmbuga 18 Corrixo erros nas ligazóns == Ecuación de estado dos gases == Este capítulo dedícase ao estudo das relacións entre os parámetros que determinan o estado dun gas. Estes parámetros son a presión '''P''', o volume '''V''' e a temperatura '''T''' . A relación que combina estes parámetros chámase '''ecuación de estado'''. Establécese a partir dun modelo do estado gasoso -a teoría cinética dos gases- ou aínda, a partir de observacións empíricas como as leis de Avogadro , a lei de Boyle e a lei de Charles, cuxas combinacións levan á ecuación de estado dos gases perfectos . #[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Ecuación de estado dos gases perfectos|Ecuación de estado dos gases perfectos]] #[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Gases reais|Gases reais]] #[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Ecuación de estado de Van der Waals|Ecuación de estado de Van der Waals]] #[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Estados correspondentes|Estados correspondentes]] #[[Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Outras ecuacións de estado|Outras ecuacións de estado]] {{Template:Termodinámica}} Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Ecuación de estado dos gases perfectos 1938 5066 2006-01-14T10:27:07Z Lmbuga 18 cambio tamaño imaxes == Lei de Avogadro== A unha temperatura e presión constantes, o número de moléculas de gas contido nun certo volume é o mesmo calquera que sexa o gas. Entón, o volume V é directamente proporcional ao número de moléculas (a P e a T constantes) ou aínda, en termos de número de mols (1 mol = 6,022 x 1023 moléculas), V é directamente proporcional ao número de mols (a P e a T constantes). <center>‘‘‘<math>V\;=\;k_1\;\cdot\;n</math>‘‘‘</center> == Lei de Boyle-Mariotte == A temperatura constante (isotermia), os volumes ocupados por unha mesma masa gasosa son inversamente proporcionais ás presións que soportan. Por inversamente proporcional enténdese que, cando a presión aumenta, o volume decrece na mesma proporción e viceversa. Se represetamos a presión en ordenadas e o volume en abcisas, o gráfico da ecuación de Boyle-Mariotte é unha curva denominada '''hiperbole equilátera'''. Se a transformación isotérmica se realiza nunha temperatura T'>T, o valor do produto pV será máis elevado, e polo tanto a hipébole representativa ficará máis afastada dos eixos. <center>‘‘‘<math>PV\;=\;k_2\;\cdot\; f(T)</math>‘‘‘</center> == Lei de Charles == [[Image:gaylussamod.gif|300px|center]] A presión constante (condicións isóbaras), o volume dunha cantidade constante de gas aumenta proporcionalmente coa temperatura. Para presións suficientemente baixas, este comportamento obsérvase en todos os gases. O volume é directamente proporcional á temperatura T , isto é: <center>‘‘‘<math>PV\;=\;k_2\;\cdot\; f(T)</math>‘‘‘</center> se a temperatura se expresa nunha nova unidade : Kelvin (K) , ligado aos graos Celsius por : <center>‘‘‘<math>T(K)\;=\;T(C)\;+\;273,16</math>‘‘‘</center> == Lei de Gay-Lusac == [[Image:Gay.gif|300px|center]] A volume constante, a presión á cal está suxeita unha certa cantidade constante de gas aumenta proporcionalmente coa temperatura. == Ecuación de estado dos gases perfectos == Os gases que obedecen ás 3 ultimas leis son denominados perfectos (hai polémica: estes gases son perfectos ou ideais? Usaremos o termo "perfecto") . A combinación destas leis substenta: <center>‘‘‘<math>\frac{PV}{nT}\;=\;Constante</math>‘‘‘</center> A constante chámase constante dos gases perfectos (símbolo ‘‘‘R’‘‘). A dimensión de ‘‘‘PV’‘‘ é dunha enerxía. <center>'''<math>[R]\;=\;\frac{[enerxia]}{[temperatura][cantidade\;de\;mateira]}</math>'''</center> R = 8.314 j.K-1.mol-1 = 0.08206 L.atm.K-1.mol-1 = 1.9872 cal.K-1.mol-1 Un trazado da presión en relación ao volume (a temperatura constante) P = nRT /V chámase un '''isotermo''' e, como é unha función da forma f(x) = constante/x, posúe aparencia dunha hipérbole. [[Image:gazpar2dmod.gif|center]] Podemos tamén representar o estado dun gas perfecto (para unha certa cantidade de materia por área) nun diagrama a tres dimensións P, V e T. Os isotermos P(V) con dúas dimensións son as proxecións desta área sobre un plano . [[Image:gazpar3d.gif|center]] == Ecuación barométrica == A presión exercida por unha columna de líquido (por exemplo o mercurio) calcúlase a partir da súa densidade, que supomos constante calquera que sexa a altura na columna. No caso dunha columna de gas de seción A, a densidade varía coa altitude. A presión P na altura z, Pz, é debida ao peso da columna de gas entre z e z+dz. En consecuencia, a presión diminúe cando a altitude aumenta. Cando a altura aumenta dunha pequena cantidade dz , a presión aumenta dunha cantidade dP: ‘‘‘<math>dP\;=\;P_{z+dz}\;-\;P_z</math>‘‘‘ ‘‘‘<math>dP\;=\;\frac{masa\;do\;gas\;de\;z+dz\;ata\;\infty }{A}\;\cdot\;g-\frac{masa\;de\;gas\;de\;z \;ata\;\;\infty}{A}\;\cdot\;g</math>‘‘‘ ‘‘‘<math>dP\;=\;\frac{masa\;do\;gas\;de\;z\;ata\;z+dz}{A}\;\cdot\;g</math>‘‘‘ ‘‘‘<math>dP\;=\;-\frac{\rho_z\;\cdot\;A\;\cdot\;dz}{A}\;\cdot\;g\;=\;-\rho_z\;\cdot\;A\;\cdot\;dz</math>‘‘‘ onde g é a aceleración da gravidade e <math>\rho_z</math> a densidade do gas, que supoñamos ser idéntica de z ata z +dz. Alén diso, para un gas perfecto de masa molar M: <center><math>\rho_z\;=\;\frac{MP_z}{RT}</math></center> o que conduce á ecuación barométrica: <center><math>P\;=\;P_0\;e^{\frac{-Mg(z-z_0)}{RT}}</math></center> onde <math>P_0</math> é a presión na altitude <math>z_0</math> == Mistura de gases. Presión parcial. Lei de Dalton== Sexa unha mestura de diversos gases contida nun volume V, colocada a unha temperatura T e sometida a unha presión P. Anotamos por <math> n_i</math> , o número de moles do gas i. Por definición, a presión parcial <math>P_i</math> do compoñente i da mestura é a presión que o gas produciróa se estivese só no recipiente. No caso dun gas perfecto, a presión total exercida por unha mestura é igual á suma das presións parciais dos compoñentes. É a lei de Dalton, consecuencia da ecuación dos gases perfectos, para a cal o estado do gas depende só do número de moléculas e non da súa natureza. [[image:dalton1.gif]]<math>P_1\;=\;\frac{n_1RT}{V}</math> [[image:dalton2.gif]]<math>P_2\;=\;\frac{n_2RT}{V}</math> [[image:dalton12.gif]]<math>\;P_{total}\;</math> <math>P_{total}\;=\;\frac{n_{total}RT}{V}\;=\;\frac{(n_1+n_2)RT}{V}=\;\frac{n_1RT}{V}+\;\frac{n_2RT}{V}\;=P_1\;+P_2</math> No caso dunha mestura de máis de dous constituíntes: ::<math>P_i\;=\frac{n_iRT}{V}</math> ::<math>P\;=\;\sum_i\;P_i\;=\sum_i\frac{n_iRT}{V}\;=\;\frac{RT}{V}\sum_i n_i</math> ::<math>\frac{n_i}{\sum n_i}\;=\;\frac{P_i}{P}\;=\;x_i</math> onde x é a fración molar do constituinte i da mestura {{Template:Termodinámica}} Image:Dalton1.gif 1939 5053 2006-01-13T22:46:02Z Lmbuga 18 Para os dereitos de autor ver: Source: [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Equa%C3%A7%C3%A3o_de_estado_dos_gases_perfeitos Wikibooks portugués] Autor:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Usu%C3%A1rio:Hibisco-da-Ilha Autor] Image:Dalton2.gif 1940 5054 2006-01-13T22:46:12Z Lmbuga 18 Para os dereitos de autor ver: Source: [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Equa%C3%A7%C3%A3o_de_estado_dos_gases_perfeitos Wikibooks portugués] Autor:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Usu%C3%A1rio:Hibisco-da-Ilha Autor] Image:Dalton12.gif 1941 5055 2006-01-13T22:46:22Z Lmbuga 18 Para os dereitos de autor ver: Source: [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Equa%C3%A7%C3%A3o_de_estado_dos_gases_perfeitos Wikibooks portugués] Autor:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Usu%C3%A1rio:Hibisco-da-Ilha Autor] Image:Gazpar3d.gif 1942 5056 2006-01-13T22:46:31Z Lmbuga 18 Para os dereitos de autor ver: Source: [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Equa%C3%A7%C3%A3o_de_estado_dos_gases_perfeitos Wikibooks portugués] Autor:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Usu%C3%A1rio:Hibisco-da-Ilha Autor] Image:Gay.gif 1943 5049 2006-01-13T22:42:05Z Lmbuga 18 Para os dereitos de autor ver: Source: [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Equa%C3%A7%C3%A3o_de_estado_dos_gases_perfeitos Wikibooks portugués] Autor:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Usu%C3%A1rio:Hibisco-da-Ilha Autor] {{PD}} Para os dereitos de autor ver: Source: [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Equa%C3%A7%C3%A3o_de_estado_dos_gases_perfeitos Wikibooks portugués] Autor:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Usu%C3%A1rio:Hibisco-da-Ilha Autor] {{PD}} Image:Gaylussamod.gif 1944 5050 2006-01-13T22:42:17Z Lmbuga 18 Para os dereitos de autor ver: Source: [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Equa%C3%A7%C3%A3o_de_estado_dos_gases_perfeitos Wikibooks portugués] Autor:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Usu%C3%A1rio:Hibisco-da-Ilha Autor] {{PD}} Para os dereitos de autor ver: Source: [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Equa%C3%A7%C3%A3o_de_estado_dos_gases_perfeitos Wikibooks portugués] Autor:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Usu%C3%A1rio:Hibisco-da-Ilha Autor] {{PD}} Image:Gazpar2dmod.gif 1945 5052 2006-01-13T22:45:33Z Lmbuga 18 Para os dereitos de autor ver: Source: [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Equa%C3%A7%C3%A3o_de_estado_dos_gases_perfeitos Wikibooks portugués] Autor:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Usu%C3%A1rio:Hibisco-da-Ilha Autor] Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Gases reais 1948 5106 2006-01-18T22:42:31Z Lmbuga 18 Páxina rematada. Imaxes traducidas == Introdución == Experimentalmente, á baixa presión, obsérvase que moitos gases obedecen á ecuación de estado dos gases perfectos. Porén hai excepcións. Por exemplo, o produto PV, en vez de ser constante nunha certa temperatura, aumenta ou diminúe cando P aumenta de cero para algunhas atm. [[image:gasesreais1.gif|center]] Neste caso, o gas obedece máis a unha lei do tipo : <math>PV\;=\;n(RT\;+\;BP)</math> Onde B, que chamamos o segundo coeficiente do virial, é negativo para as moléculas de gran tamaño CO2 ou O2 mais positivo para as moléculas de tamaño pequeno (Ne). [[image:gasesreais2.gif|center]] Á maior presión, a variación de PV en relación de P non é lineal, <math>PV\;=n(RT+BP+CP^2+DP^3+..)</math> A ecuación de estado que reproduce os dados experimentais chámase ecuación de estado do virial. onde B, C, D,,.. son os coeficientes do virial do gas estudado. [[image:Gasesreais3.gif|center]] Unha outra maneira de expresar os desvíos en relación ao gas perfecto utiliza o parámetro Z, factor de compresibilidade: <math>Z\;=\frac{PV}{nRT}</math> que é igual a 1 para un gas perfecto. As observacións experimentais indican que Z = 1 unicamente cando P tende a cero. En xeral, Z é diferente de 1 para os gases reais, Pode se notar que grandes desvíos se observan a baixa temperatura. A alta temperatura, ao contrarío, o metano compórtase como un gas perfecto nunha gran faixa de presión. Por exemplo, a T =200oC   <math>0.95\le Z\le 1,05</math> Estes resultados mostran que : Calquera gas se comporta como un gas perfecto a :* ‘‘‘presión infinitamente baixa calquera que sexa a temperatura, ou a ‘‘‘ :* ‘‘‘baixa presión e alta temperatura ‘‘‘. ==Orixe molecular dos desvíos á lei dos gases perfectos== A presión elevada, calquera que sexa a temperatura, o desvío é positivo (Z> 1). Nestas presións, o volume ocupado polas moléculas non é máis irrisorio en relación ao volume do recipiente. O volume das moléculas non se ten en conta na lei dos gases perfectos. O volume disponíbel é menor ca V. Usar o volume do recipiente como valor de V, leva a valores esaxerados de PV e a valores de Z maiores ca 1. A temperatura e presión baixas, o desvío, en xeral, é negativo. A razón é que as moléculas de gas interactúan. Por causa da polarizabilidade (ou do momento dipolar), as moléculas se atraen mutuamente, a presión que elas sofren é maior ca aquela exercida nas paredes. PV é entón menor do previsto e Z é menor que 1. As atraccións entre moléculas de gas conducen ao gas a se licuar se a temperatura é suficientemente baixa e a presión suficientemente elevada. A pasaxe ao estado líquido maniféstase nas curvas de variación da presión en función do volume a temperatura constante, por exemplo no caso do CO2. [[image:Gasesreais4.gif|center]] A unha temperatura de 40 ou 50 oC, non hai valores de presión con CO2 líquido. Por outra banda, a 21,5oC, CO2 licúas cando a presión chega a 60 atm. Á 0°C, o estado líquido aparece para P>35 atm aprox. A temperatura crítica TC, aquí 31.04o, pódese formar CO2 líquido é . A presión coa cal se forma o estado líquido nesta temperatura é a presión crítica PC. A TC e PC, o volume molar é o volume crítico VC. O trazado das isotermas que dispomos a continuación permite pór en evidencia diferenzas entre o estado líquido e o estado gasoso, [[image:gasesreais5.gif|Center]] A transición dun estado a outro acompáñase dunha mudanza importante do volume, á presión e temperatura constantes [[image:gasesreais7.gif|Center]] O estado en que se atopa un gas a temperatura un pouco maior a TC é peculiar por cousa da extrema sensibilidade do volume molar coa temperatura. É un fluído supercrítico no cal novas separacións cromatográficas (caso do CO2) ou novas reacións químicas (caso da auga) poden acontecer,. Podemos representar as diversas rexións do gas, do líquido e do fluído supercrítico nun diagrama a tres dimensións P(V,T) cuxos diagramas P(V) a seguir son as proxecións nun plano: [[image:gasesreais6.gif|Center]] As variabeis críticas para algúns gases preséntanse a seguir : <center> {| border="1" cellpading="6" !Gas !<math>\;\;\;\;T_c</math>(K) !Pc (bar) !Vc/n (cm3mol-1) !Zc |- |Nitróxeno N2 |126,1 |33,9 |90,0 |0,292 |- |Metano CH4 |190,6 |46,0 |99;0 |0,288 |- |Etileno C2H4 |282,4 |49,0 |127,4 |0,278 |- |Dióxido de Carbono CO2            |304,2 |74,0 |96 | |} </center> {{Template:Termodinámica}} EPFQ3 Ondas 1949 5091 2006-01-18T12:17:05Z Agremon 2 continaución [[EPFQ3|Volta ó título da sección]] * Unha onda chega perpendicularmente a unha separación con dúas regandixas R1 e R2 separadas unha distancia d. De alí, continúa ata unha pantalla paralela á separación e situada a unha distancia D (>>d) de aquela. a) se θ é o ángulo que forman os raios e a perpendicular da pantalla, amosa que a diferencia de percorrido dos raios procedentes das dúas regandixas ata chegar a un punto P é ≈d*senθ b) comproba que a interferencia seá constructiva no punto p se d*senθ = nλ. c) Se a posición de P sobre a pantalla é y, comproba que θ ≈ y/D d) amosa que os máximos de interferencia dánse para y = nλd/D e) cal é a posición das tres primeiras frnaxas obscuras se d = 0,225mm, D = 1m e emprégase luz de  = 560nm. a) Se trazamos unha liña dende a metade entre as regandixas e o punto da pantalla considerado,o ángulo coa perpendicular será θ. Logo, trazando unha perpendicular a ela que pase por a regandixa máis próxima ó punto, l, vemos que o recorrido do raio en vermello e a distancia entre o punto do raio en negro que corta esa liña e a súa chegada á pantalla é a mesma, logo a diferencia de percorridos x1-x2 é igual ó trozo entre o punto de corte dito e a regandixa. Como os raios son aproximadamente paralelos, o triángulo formado entre as regandixas, o raio en negro e a liña trazada é aproximadamente un rectángulo. Así, aplicando a trigonometría e aproximando, x1-x2 ≈d*senθ b) Para que a interferencia sexa constructiva, as dúas ondas que interfiren deben estar en fase. Neste caso, como teñen igual frecuencia e lonxitude de onda, a diferencia de camiño recorrido ha ser igual a un múltiplo de λ. Entón, ha ser x1-x2= nλ ≈d*senθ c)Como tgθ ≈θ para ángulos pequenos, e tgθ = y/D, θ ≈y/D para a consideración do triángulo rectángulo formado por P e a liña horizontal entre separación e pantalla. d) Para un máximo de interferencia, as distancias x1 – x2 = nλ. Como as distancias recorridas cumpren tgθ ≈senθ ≈θ ≈y/D, collendo os resultados anteriores, θ ≈y/D dsenλ =nλ e entón, θ ≈ nλ/d; substituíndo arriba, nλ/d = y/D, e polo tanto y = nλD/d e) Image:Gasesreais1.gif 1966 5092 2006-01-18T21:23:13Z Lmbuga 18 Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Image:Gasesreais4.gif 1967 5093 2006-01-18T21:24:05Z Lmbuga 18 Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Image:Gasesreais6.gif 1968 5094 2006-01-18T21:24:36Z Lmbuga 18 Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Image:Gasesreais7.gif 1969 5095 2006-01-18T21:25:04Z Lmbuga 18 Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. EPFQ2 1970 5121 2006-01-22T17:20:30Z Agremon 2 ampliación [[Preguntas_de_F%C3%ADsica_e_Qu%C3%ADmica|Volta ó título da sección]] * Román e Bernardo teñen 30 e 50kg de masa. Póñense no columpio, Román a 1m do eixe. a) Que forzas se exercen cara abaixo? b) Para equilibrarse, onde debe situarse Bernardo? [[Image:EPFQ2 1 eq.jpg]] d(Bernardo)*(peso Bernardo) = d (Román) * (Peso Román) d = 294N*1m/490N = 0,6m * Ó levar dúas bolsas cada unha nunha man notamos unha sensación de mellor transporte que se as levamos nunha. Por que? A parte de forzar menos a man, porque está o peso distribuído, equilibrando o corpo. De outro xeito, teriamos que equilibrar co noso propio corpo o momento causado polo peso, botando o corpo para unha beira, co que as bolsas se veñen cara a un. * Calcula o lugar onde se atopa o cdg dun triángulo. Ó trazar as liñas perpendiculares ó chan, por exemplo trazándoas ó ter suspendido o triángulo de cada vértice, as liñas córtanse xusto no baricentro. * Calcula a situación do cdg dunha bola sólida. Ó suspender a bola de diferentes puntos, as liñas perpendiculares córtanse xusto no baricentro (que neste caso é o centro da bola). * Explica por que os tentetesos son difíciles de tumbar Ver o exemplo: Co chumbo na parte de abaixo e vacio na de enriba, o cdg está situado abaixo, e mantén a posición máis baixa posible para estar en equilibrio. * Debuxa a forza que impulsa a torre de Pisa a xirar, xusto no momento no que perda o equilibrio. O cdg cae xusto fora da base de sustentación. * De que xénero de panca é unha blanza? Como funciona? Punto de apoio no medio: 1º Xénero. Equilibramos unha masa con outra igual, logo podemos empregar pesas calibradas para medir a mesma masa que ellas teñen. * Transportamos dúas cargas de 20 e 30kg nos extremos dunha barra de 1m. Debuxa as forzas e o punto onde debe3 apoiarse a barra no ombro. x1+x2=1m x1*30 = x2*20 co que x1 = 0,4m; x2 = 0,6m * Unha substancia é sometida a todo tipo de procesos físicos para intentar separala nos seus compñentes e segue mantendo as súas propiedades. a) ¿Que podemos dicir dela? b) Represéntaa segundo a teoría cinética. * Botamos 24g de NaCl en 125g de auga pura. Da a concentración de tódolos xeitos que saibas. * Se facemos combinacións do carbono co osíxeno obtémola-táboa de masas expresadas en gramos: <table border="1" cellpadding="2"> <caption>Táboa de multiplicar</caption> <tr><th>Masa de carbono</th><th>Masa de osíxeno</th><th>Masa de dióxido de carbono</th></tr> <tr><th>12</th><td>32</td><td>44</td></tr> <tr><th>24</th><td>64</td><td>88</td></tr> <tr><th>36</th><td>96</td><td>132</td></tr> <tr><th>48</th><td>128</td><td>176</td></tr> </table> a) Indica as substancias que son elementos e as que son compostos. b) Se partimos de 1g de carbono, que cantidade de osíxeno necesitamos? c) que cantidade de dióxido se formará? * Calcula o tempo que tardará un coche en vir de Foz ata Ribadeo (24km) se vai a 75km/h * Fai a gráfica do movemento anterior * Unha roda xira a razón de 13 voltas por minuto. Calcul ao tempo que tardará en rtecorrer 1km se o radio é de 1m * Un bolígrafo cae dunha mesa de 0,7m de altura. Calcula o que tarda en chegar ó chan. * Un obxecto de 2kg é empurrado na horizontal, sen rozamento, durante 2minutos cunha forza de 2N. Calcula a súa velocidade final. * Por que se producen estacións na Terra? MediaWiki:Licenses 1972 5100 2006-01-18T22:25:57Z Agremon 2 * SenLicenza|Non sei que licenza ten ou utilizar *Licenzas libres: ** Licenzas GNU: *** GFDL|GFDL ** Licenzas Creative Commons: *** Cc-by-sa-2.1-es|Attribution ShareAlike 2.1 * Dominio Público / sen copyright: ** PD-USGov-NASA|Imaxes da NASA no dominio público ** PD|Dominio Público (xenérica) *Outras ** Selo|Selo ** Portada|Portada Template:Cc-by-sa-2.1-es 1973 5101 2006-01-18T22:30:48Z Agremon 2 {| align="center" style="width:80%; background-color:#f8f8f8; border:2px solid #e0e0e0; padding:5px;" |- | align="center"|[[Image:somerights20.png|Creative Commons Licence]] [[Image:Cc-by white.png|24px|Creative Commons Attribution icon]][[Image:Cc-sa white.png|24px|Creative Commons Share Alike icon]] | align="center" | ''[[Media:{{PAGENAME}}|This file]] is licensed under the [[w:Creative Commons|Creative Commons]] "Attribution-ShareAlike 2.1 Spain" Licence [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.1/es/] ''[[Media:{{PAGENAME}}|Este ficheiro]] está baixo a licenza de [[Creative Commons]] «Recoñecemento-CompartirIgual 2.1 España» [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.1/es/deed.es] |}   [[Category:Imaxes Creative Commons|{{PAGENAME}}]] Image:Gasesreais2.gif 1974 5103 2006-01-18T22:36:21Z Lmbuga 18 Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Image:Gasesreais3.gif 1975 5104 2006-01-18T22:36:34Z Lmbuga 18 Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Image:Gasesreais5.gif 1976 5105 2006-01-18T22:36:54Z Lmbuga 18 Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Ecuación de estado de Van der Waals 1977 5108 2006-01-18T23:46:44Z Lmbuga 18 A ecuación de Van der Waals introduce dúas correcións na lei dos gases perfectos: *as moléculas teñen un volume non nulo e incompresíbel (volume excluído). *existen forzas de atracción entre as moléculas. ==Efecto do volume excluído== N moléculas, postas nun recipiente de volume V poden moverse no volume total V só se o volume ocupado polas moléculas fose nulo. En realidade, as moléculas ocupan un volume non nulo e existe, no recipiente, un certo volume excluído, non dispoñíbel para o movemento das moléculas. Sexan dúas moléculas supostamente esféricas e de diámetro d, O volume excluído para este par de moléculas, (ou o volume inaccesíbel para cada un dos dous centros de gravidade), é unha esfera de raio d: [[image:volexcl.gif|left]] <math>Volume\; exclu\acute {i}do\; por\; par\;=\;\frac{4}{3}\pi\;d^3</math> <math>Volume\;exclu\acute {i}do\;por\;molecula\;=\;\frac{1}{2}(\frac{4}{3}\pi\;d^3)</math> <math>Volume\;exclu\acute {i}do\; por\; mol\;=b=\frac{2}{3}\;N_A\;\pi\;d^3</math> Observamos que o volume excluído representa 4 veces o volume ocupado polas moléculas. O volume realmente dispoñíbel no recipiente de volume V contendo n mol de gas é : <math>V_{exclu\acute {i}do}\;=\;V_{recipiente}\;-\;nb</math> A ecuación de estado, baseada sobre a ecuación dos gases perfectos, escríbese entón : <math>P\;=\;(V_{recipiente}\;-\;nb)\;nRT</math> == Efecto das forzas de atracción intermoleculares == A presión P que intervén na ecuación de estado dun gas é, de forma rigorosa, a presión que obriga ás moléculas a ficar no recipiente de volume V. Na ausencia de interaccións, esta presión é idéntica á presión aplicada fóra do recipiente, <math>\mbox {P}_{\mbox{ext}}</math>. As forzas de atracción entre as moléculas son equivalentes a unha presión "interna" <math>\mbox{P}_{\mbox{int}}</math>, que reduce a presión externa necesaria para manter o gas no volume V. A presión recebida polo gas mesmo é <math>\mbox{P} = \mbox{P}_{\mbox{ext}} +\mbox{P}_{\mbox{int}}</math>. Para expresar cantitativamente <math>\mbox{P}_{\mbox{int}}</math>, escolle dous pequenos elementos de volume <math>\mbox{v}_1</math> e <math>\mbox{v}_2</math> no gas que conteñan 1 molécula cada un. A forza de atracción entre<math>\mbox{v}_1</math> e <math>\mbox{v}_2</math> é f. Xuntando unha segunda molécula en <math>\mbox{v}_1</math>, a forza de atracción vólvese 2f. Xuntando unha terceira molécula en <math>\mbox{v}_1</math> a forza de atracción fica 3f, etc. O efecto é o mesmo xuntando as moléculas en <math>\mbox{v}_2</math>. A forza de atracción entre <math>\mbox{v}_1</math> e <math>\mbox{v}_2</math> é entón proporcional a <math>\mbox{c}_1</math>, a concentracción de moléculas en <math>\mbox{v}_1</math> e a <math>\mbox{c}_2</math>, a concentracción de moléculas en <math>\mbox{v}_2</math>. A concentracción media de moléculas no gas é c, idéntica en todo volume. En consecuencia, a forza entre os dous elementos de volume <math>\mbox{v}_1</math> e <math>\mbox{v}_2</math> é proporcional a <math>\mbox{c}_2</math>. Da mesma maneira, <math>\mbox{P}_{\mbox{int}}</math> é proporcional a <math>\mbox{c}_2</math>. O coeficiente de proporcionalidade, anotado a, depende da natureza química do gas estudado. == Ecuación de Van der Waals== A ecuación de Van der Waals obtense substituíndo P por <math>(P_{ext}\;+\;P_{int})</math>: <math>(P_{ext}\;+\;\frac{an^2}{V^2})(V_{recipiente}\;-\;nb)\;=\;nRT</math> Na práctica, escribiremos P no lugar de <math>P_{ext} </math> lembrando que P representa a presión externa imposta ao gas, de xeito que un experimentador pode medila. Escribiremos igualmente V no lugar de <math>V_{recipiente}</math> para representar o volume total do recipiente, <math>(P\;+\;\frac{an^2}{V^2})(V-nb)\;=\;nRT</math> ou aínda : <math>(P\;+\;\frac{a}{\bar V^2})(\bar V-b)\;=\;RT</math>, se <math>\bar V</math> é o volume total expreso por mol de gas. ==Avaliación da ecuación de Van der Waals== ===Punto crítico=== As curvas P(V) para CO2 mostran o efecto do equilibrio líquido-vapor sobre a ecuación de estado do gas. Por exemplo, un aumento da presión aplicado sobre CO2 a 13°C leva inevitabelmente á liquefacción. ó aparecer a primeira gota de líquido, o volume molar diminúe moito. A presión fica constante durante a permanencia simultánea do gas e do líquido en equilibrio a pesar da diminución do volume que pasa paulatinamente do volume molar (elevado) do gas ao volume (menor) do líquido, Durante todo este proceso, temos : <math>\left(\frac{\partial P}{\partial V}\right)_T\;=\;0</math> É tamén o caso da temperatura Tc, mesmo se, neste momento, temos volumes molares iguais para o gas e o líquido. Obsérvase tamén que P(V) presenta un punto de inflexión á temperatura Tc o que quere dicir : <math>\left(\frac{\partial P}{\partial V}\right)_{T_c}</math> é negativo e diminúe se <math> P\;\le P_c </math> e <math>P\;\ge P_c</math> por consecuencía, <center><math>\left(\frac{\partial_2 P}{\partial V^2}\right)_{T_c}\;=\;0 </math></center> ,no punto crítico <center><math>\left(\frac{\partial P}{\partial V}\right)_T\;=\;-\;\frac{nRT}{(V-nb)^2}\;+\;\frac{2an^2}{V^3}</math></center> <center><math>\left(\frac {\partial^2P}{\partial P}\right)_T\;=\;\frac {2nRT}{(V-nb)^3}\;-\;\frac{6an^2}{V^4}</math></center> Para calcular a ecuación de Van der Waals no punto crítico, precísase entón achar a temperatura Tc, a presión PcC e o volume Vc tales que : <center><math>\frac{nRT_c}{(V_cnb)^2}\;+\;\frac{2an^2}{V_c^3}\;=\;0\qquad e \qquad \frac{2nRT_c}{(V_c-nb)^3};-\;\frac{2an^2}{V_c^4}</math></center> As solucións destas ecuacións son : <center><math>\frac{V_c}{n}\;=\;3b\qquad T_c\;=\;\frac{8a}{27Rb} \qquad P_c\;=\;\frac{a}{27b^2}</math></center> onde Vc/n é o volume molar crítico, Esta ecuación conduce a un valor constante de Zc <center><math>Z_c\;=\frac{P_cV_c}{nRT_c}\;=\;\frac{3}{8}\;=\;0,375</math></center> Podemos, á inversa, calcular, por medio destas ecuacións, un valor dos parámetros a e b a partir dos parámetros críticos: <center><math>b=\frac{1}{3}\frac{V_c}{n}\qquad a\;=\;3P_c(\frac{V_c}{n})^2\qquad R\;=\;\frac{8}{3}\frac{P_cV_c}{nT_c}</math></center> Na ecuación de estado de Van der Waals, R non é entón máis ca unha constante, pero depende do gas. Na práctica, así a todo, conservamos frecuentemente R como constante e calculamos só a e b a partir das condicións críticas. ---- ===Tamaño das moléculas=== Podemos calcular para cada gas os parámetros a e b da ecuación de Van der Waals que reproducen mellor as observacións experimentais de P e V en relación a T. Algúns valores danse nas primeira e a segunda columnas da seguinte táboa : <DIV ALIGN="center"> <CENTER> <TABLE BORDER="3" WIDTH="80%"> <TR> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">Gas</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">a(atm.L2.mol-2) </TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">b(L.mol-1)</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">d(A)calculado</TD> </TR> <TR> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">N2</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">1,39</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">0,0391</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">3041</TD> </TR> <TR> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">O2</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">1,36</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">0,0318</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">2,93</TD> </TR> <TR> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">CO2</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">3,59</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">0,0427</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">3,23</TD> </TR> <TR> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">H2</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">0,244</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">0,0266</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">2,76</TD> </TR> <TR> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">He</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">0,034</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">0,0237</TD> <TD WIDTH="25%" ALIGN="center">2,66</TD> </TR> </TABLE> </CENTER> </DIV> Podemos, a partir de b, calcular o volume dunha molécula de gas e así estimar o diámetro da molécula (supondo que esta molécula sexa esférica). {{Template:Termodinámica}} Image:Volexcl.gif 1978 5109 2006-01-18T23:47:42Z Lmbuga 18 Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Creada para [http://pt.wikibooks.org/wiki/Curso_de_termodin%C3%A2mica:Gases_reais Curso de termodinâmica:Gases reais] do wikibooks portugués. Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Outras ecuacións de estado 1979 5111 2006-01-18T23:55:34Z Lmbuga 18 engado Template:Termodinámica Outras ecuacións de estado foron propostas. Todas elas teñen en conta, baixo formas diferentes, efectos de volume excluído e de atracción intermolecular: ===1.5.1 Ecuación de Berthelot=== <center><math>\left(P\;+\;\frac{an^2}{TV^2}\right)\left(V-nb\right)\;=nRT</math></center> <br\> <center><math>P_r\;=\;\frac{8T_r}{3V_r-1}-\frac{3}{T_rV_r^2}\qquad\qquad Z_c\;=\;\frac{3}{8}\;=\;0,375</math></center> ===1.5.2 Ecuación de Dieterici=== <center><math>P\;e^\frac{an}{RT_v}(V-nb)\;=\;nRT</math></center> <br\> <center><math>P_r\;=\;\left(\frac{e^2\;T_r}{2V_r-1}\right) \;\; e^\frac{-2}{T_rV_r}\qquad Z_c\;=\;\frac{2}{e^2}\;=\;0,2706</math></center> O valor calculado de Zc é moi próximo ós valores observados. {{Template:Termodinámica}} Termodinámica/1ª lei 1980 5112 2006-01-19T19:16:42Z Lmbuga 18 A termodinámica trata da enerxía, por exemplo das mudanzas de enerxía nun medio no decorrer dunha reacción química. O seu obxectivo é describir e explicar o efecto da temperatura e da presión sobre as propiedades de equilibrio dos sistemas químicos ou bioquímicos. As observacións experimentais sobre a enerxía foron resumidas en tres leis ou principios, cuxa aplicación permite definir o estado de equilibrio e a tendencia dun sistema para evolucionar espontaneamente na dirección do seu estado de equilibrio. #[[Termodinámica/1ª lei/Primeira lei|Primeira lei]] #[[Termodinámica/1ª lei/Expresión cuantitativa do traballo de expansión|Expresión cuantitativa do traballo de expansión]] #[[Termodinámica/1ª lei/Entalpía|Entalpía]] #[[Termodinámica/1ª lei/Capacidade calorífica|Capacidade calorífica]] #[[Termodinámica/1ª lei/Aplicación aos gases perfectos|Aplicación aos gases perfectos]] #[[Termodinámica/1ª lei/Termoquímica|Termoquímica]] #[[Termodinámica/1ª lei/Traballo, calor e metabolismo|Traballo, calor e metabolismo - Aplicación aos seres vivos]] {{Template:Termodinámica}} Termodinámica/1ª lei/Primeira lei 1981 5113 2006-01-19T21:05:37Z Lmbuga 18 As observacións experimentais sobre a enerxía foron resumidas en tres leis ou principios, cuxa aplicación permite definir o estado de equilibro e explicar a tendencia de evolución espontánea cara a ese estado. A enerxía é a capacidade de executar un traballo ou de producir calor. Así, un sistema que posúe unha enerxía elevada pode executar unha gran cantidade de traballo sobre o seu redor ou darlle unha gran cantidade de calor. O traballo é a enerxía gastada durante o movemento dunha forza. Por exemplo, mover un obxecto nun campo de gravidade necesita enerxía. :: A calor é a enerxía que verten os obxectos quentes nos obxectos fríos. Por exemplo, unha bebida á temperatura ambiente e, despois, deixada nunha xeladeira arrefríase dando calor ao seu ambiente, co que a enerxía da bebida diminúe. Para caracterizar mudanzas e cambios de enerxía, hai estas definicións: *o sistema: é o obxecto do estudo (medio de reacción, unha cantidade dun corpo puro, un ser vivo, etc.) *o seu medio externo; é o resto do universo (que poderá limitarse ao medio ambiente próximo) *a fronteira entre o sistema e o medio externo: as súas propiedades irán determinar cales son os cambios que poden darse entre o sistema e o medio externo: ::*sistema pechado: a fronteira non permite troco de materia ::*sistema aberto: É posible o troco de materia entre o sistema e o medio externo. Por exemplo, un ser vivo (sistema) que se alimenta no seu medio externo. ::*sistema illado: Non se dá ningún troco de materia ou enerxía entre sistema e medio externo. É a bomba calorimétrica. ::*Prosesos adiabáticos: Non se dá ningún troco de calor entre sistema e medio externo. Un proceso ou transformación calquera é ::::*isotermo cando se conduce á temperatura ambiente, ::::*isóbaro cando se conduce á presión constante e ::::*isocoro cando se conduce a volume constante. Dise que un proceso é reversíbel cando o sistema está, en calquera momento, en equilibro durante a marcha do mesmo.. == Primeira lei da termodinámica == No decorrer de múltiplas experiencias cientificas, unha observación sobre a enerxía sempre foi verificada. Trátese dunha lei co mesmo valor que a lei de gravitación universal. É a primeira lei da termodinámica que pode ser expresada de diversas maneiras, por exemplo: *A enerxía do universo é constante. ou aínda *No decorrer dun proceso calquera, a enerxía pódese transformar mais non pode crearse, nin destruírse. Como: Universo = sistema + medio externo, a primeira lei pode ser escrita : <center><math>E_{universo}\;=\;E_{sistema}\;+\;E_{medio\;externo}\;=\;constante</math></center> o que nos podemos expresar por: <center><math>dE_{universo}\;=\;dE_{sistema}\;+\;dE_{medio\;externo}\;=\;0</math></center> En consecuencia, calquera mudanza de enerxía dun sistema vén acompañada por unha variación dun mesmo valor absoluto, pero de sinal oposto, na enerxía do medio externo. <center><math>dE_{sistema}\;=\;-dE_{medio\;externo} \qquad ou\qquad \Delta E_{sistema}\;=\;-\Delta E_{medio\;externo}</math></center> Calquera mudanza de enerxía do sistema <math>\;\Delta E_{sistema}</math>, que designaremos por <math>\;\Delta E</math> a partir de agora é o resultado de cambios de enerxía co medio externo. Poderemos calcular <math>\;\Delta E</math> adicionando todos os trocos entre o sistema e o medio externo: <center><math>\Delta E\;=\; Q + W </math></center> Por causa da primeira lei, a enerxía do sistema é unha función de estado, é dicir, unha función ::*cuxo valor depende só do estado actual ::*cuxa diferencial total é exacta ::*cuxas mudanzas de <math>\;\Delta E</math>, durante unha transformación calquera, non dependen do camiño utilizado. En efecto, imos supor o contrario. Se <math>\Delta E,</math> dependese do camiño utilizado, poderiamos construír un camiño cíclico, é dicir unha sucesión de transformacións que levaría finalmente ao estado inicial. Poderiamos crear enerxía, cousa que todas as observacións feitas ate hoxe indican como imposíbel. ‘‘‘Coidado ‘‘‘ A calor e o traballo non son funcións de estado, visto que a primeira lei se aplica á enerxía (suma de todos os trocos de enerxía). Se un sistema se transforma do estado inicial 1 para o sistema final2 por dous camiños diferentes A e B, temos <center><math>\Delta A = \Delta B\; =\; E2 -E1</math></center> Por consecuencia, temos tamén: <center><math>Q_A+W_A\; =\; Q_B+W_B</math></center> Porén, mesmo se a suma das trocas é a mesma calquera sexa o camiño utilizado, podemos moito ben ter: <center><math>Q_A\ne Q_B \qquad e \qquad W_A\ne W_B</math></center> Exemplos de funcións de estado: :A temperatura, o volume molar, o punto de ebulición, a relación 16O/18O dun composto, a idade dunha persoa son exemplos de función de estado que dependen soamente do estado presente e non da historia do sistema. Exemplos de magnitudes que non son funcións de estado: :O tamaño das partículas nun precipitado, a idade dunha persoa que se deslocou a unha velocidade próxima da velocidade da luz. {{Template:Termodinámica}} Talk:Termodinámica 1983 5115 2006-01-19T21:13:37Z Lmbuga 18 conveniencia de revisión deste galilibro por especialista *Sería conveniente, pois case non entendo o que traduzo, que alguén iniciado na termodinámica revise o texto. En caso de o facer, ademais de lle agradecer o labor xa de antemán, agradeceriámoslle que deixase constancia aquí.--[[User:Lmbuga|Lmbuga]] 21:11, 19 xaneiro 2006 (UTC) Image:Travail.gif 1984 5116 2006-01-21T08:55:11Z Lmbuga 18 source:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Imagem:Travail.gif http://pt.wikibooks.org/wiki/Imagem:Travail.gif] source:[http://pt.wikibooks.org/wiki/Imagem:Travail.gif http://pt.wikibooks.org/wiki/Imagem:Travail.gif] Termodinámica/1ª lei/Expresión cuantitativa do traballo de expansión 1985 5117 2006-01-21T08:56:04Z Lmbuga 18 [[image:travail.gif|center]] O traballo é a enerxía producida polo movemento dunha forza, Sexa o pistón de área A, se movemos dl baixo o efecto da forza aplicada f a unha distancia infinitamente pequena d, temos: <center><math>\left|\delta w\right|\;=\;\left|fdl\right|\;=\;\left|P_{externo}-Adl\right|\;=\;\left|P_{externo}dV\right|</math></center> Porén, se este volume aumenta (dV>0), o sistema perde enerxía mecánica (o gas empurra o pistón). Por convención, defínese o sinal das mudanzas de enerxía en relación ao sistema: calquera mudanza de enerxía que é un aumento de E para o sistema (e entón diminución para o seu medio ambiente) é positiva. No intento de respectar esta regra, w debe ser negativo se dV é positivo. Como a presión sempre é positiva, escribiremos: <center><math>\delta w\;=\;-P_{externo}dV</math></center> Xeralmente, simplifícase a escrita: <center><math>\delta W\;=\;-PdV</math></center> mais debemos, entón, lembrar que P representa a presión externa imposta ao gas e non necesariamente a presión de equilibrio do gas. ‘‘‘Ollo‘‘‘ : Áchase, nalgúns libros, a expresión w = +PdV. Anotar porén que neste caso, a expresión matemática da primeira lei sería: <center>dE = q - w.</center> {{Template:Termodinámica}} Termodinámica/1ª lei/Entalpía 1986 5118 2006-01-21T08:59:45Z Lmbuga 18 No intento de estudar o máis simplemente posíbel as variacións de enerxía dun sistema, mantemos un maximo de parámetros constantes. Por exemplo, execútanse medicións con volume ou con temperatura constantes. Como todos os sistemas en contacto coa atmosfera son evidentemente mantidos a presión constante, os estudos isóbaros son de interese práctico importante. Transformacións executadas a volume constante : <center><math>\delta w\;=\;-PdV\;=\;0</math></center> <center><math>dE\;=\;\delta q</math></center> <center><math>\Delta E\;=\;Q_V</math></center> o que liga un parámetro mensurábel, <math>\;Q_V</math>, a mudanza de enerxía do sistema ‘‘‘E ‘‘‘. Ao contrario de ‘‘‘Q ‘‘‘, ‘‘‘QV‘‘‘ é unha función de estado. Transformacións executadas a presión constante : <center><math>\delta w\;=\;-PdV</math></center> <center><math>w\;=\;\int_{V{inicial}}^{V{final}}-PV\;=\;-P\int dV\;=\;-P\Delta V\;=\;-P(V_{final}-V_{final})</math></center> <center><math>dE\;=\;\delta q\;+\;\delta w</math></center> <center><math>\Delta E\;=\;(E_{final}-E_{inicial})\;=\;Q_p-P\Delta V</math></center> <center><math>Q_p\;=\;\Delta E\;+\;P\Delta V\;=\;\Delta (E+PV)</math></center> Defínese unha nova función, ‘‘‘ H ‘‘‘, chamada entalpía por: <center><math>H\;=\;E\;+\;PV</math></center> ‘‘‘H ‘‘‘ é unha función de estado, visto que é unha combinación lineal de funcións de estado. O seu diferencial total é entón exacto. Entón para calquera transformación a presión constante : <center><math>\Delta H\;=\;Q_p</math></center> onde<math>\;Q_p</math> é un parámetro mensurábel.<math>\;Q_p</math> é unha función de estado. Unha transformación calquera acompañada dunha mudanza de presión provoca xeralmente unha mudanza da entalpía do sistema, mais, neste caso, ‘‘‘H ‘‘‘ non é igual á enerxía trocada entre o sistema e o seu medio ambiente {{Template:Termodinámica}} Termodinámica/1ª lei/Capacidade calorífica 1987 5119 2006-01-21T09:09:19Z Lmbuga 18 A capacidade calorífica ‘‘‘C ‘‘‘ mide o efecto da adición de calor sobre a temperatura do sistema. Noutros termos, é unha medición da enerxía térmica que precisamos engadir ou retirar do sistema para modificar a súa temperatura. Rigorosamente: <center><math>C\;=\;\lim_{\Delta T \to 0}\;\frac{Q}{\Delta T}</math></center> con dimensións [C]=[enerxía]/[temperatura]. A capacidade calorífica non é, en xeral, unha función de estado. Porén, na transformación con volume ou presión constantes, existe unha ligazón entre a calor Q e a mudanza de E ou de H. <center><math>C_V\;=\;\lim_{\Delta T \to 0}\frac {Q_V}{\Delta T}\;=\;\left(\frac {\partial E}{\partial T}\right)_V</math> a volume constante </center> <center><math>C_P\;=\;\lim_{\Delta T \to 0}\frac {Q_P}{\Delta T}\;=\;\left(\frac {\partial H}{\partial T}\right)_P</math> a pressão constante </center> <math>C_V\;\ e\;\; C_P</math>son funcións de estado. A capacidade calorífica dos corpos puros varía coa temperatura. Por este motivo, representamos, ás veces, a capacidade calorífica por unha función máis ou menos complexa de T. Por exemplo, para CO2 (g) baixo unha presión de 0.1 atm: <center><math>C_P\;=\;44.2\;+\;8.79*10^{-3}T\;-8.62*10^5T^{-2}\qquad (j.mol^{-1}.K^{-1})</math></center> == Relación entre CP e CV (caso xeral) == Das definicións das capacidades caloríficas temos : <center><math>C_P-C_V=\left(\frac{\partial H}{\partial T}\right)_P-\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_V</math></center> que fica, utilizando a definición de H: <center><math>C_P-C_V=\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_P+\left(\frac{\partial(PV)}{\partial T}\right)_P-\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_V</math></center> ou aínda <center><math>C_p-C_V=\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_P+P\left(\frac {\partial V}{\partial T}\right)_P-\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_V</math></center> Precísase explicar como E varía coa temperatura a presión constante. A enerxía é unha función de estado de P, V e T. Porén P, V e T liganse pola ecuación de estado do sistema. Só hai entón dúas variábeis independentes. Podemos expresar E en relación de calquera par de variábeis escollidas entre as tres. Se nos expresamos E en relación a T e V, por exemplo, o diferencial dE escríbese: <center><math>dE=\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T\;dV+\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_V\;dT</math></center> Porén, a ecuación de estado permite expresar V en relación a T e P. Esta función V(T,P) ten un diferencial total exacto: <center><math>dV=\left(\frac{\partial V}{\partial T}\right)_P\;dT +\left(\frac{\partial V}{\partial V}{\partial P}\right)_T\;dP</math></center> Substituíndo dV así obtido no diferencial dE: <center><math>dE=\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_V dT+\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T[\left(\frac{\partial V}{\partial T}\right)_P dT+\left(\frac{\partial V}{\partial P}\right)_T]dP</math></center> ou aínda: <center><math>dE=[\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_V+\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T \left(\frac{\partial V}{\partial T}\right)_P]dT+[\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T \left(\frac{\partial V}{\partial P}\right)_T]dP </math></center> Este resultado debe compararse co diferencial total de E expresado, esta vez en relación a P e T: <center><math>dE=\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_P dT+\left(\frac{\partial E}{\partial P}\right)_T dP </math></center> Como P e T son, neste caso, as dúas variábeis independentes, dV e dT poden tomar calquera valor (infinitamente pequeno): <center><math>\left(\frac {\partial E}{\partial T}\right)_P\;=\;\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_V+\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T\left(\frac{\partial V}{\partial T}\right)_P</math></center> o que leva, despois de rearranxo, a : <center><math>C_p-C_V =(P+\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T)\left(\frac{\partial V}{\partial T}\right)_P</math></center> <math>\;\;\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T </math> que mide a mudanza de enerxía do sistema baixo o efecto dunha mudanza isoterma de volume, ten as dimensións dunha presión. Chámase presión interna do sistema. {{Template:Termodinámica}} Termodinámica/1ª lei/Aplicación aos gases perfectos 1988 5123 2006-01-23T07:36:50Z Lmbuga 18 ö revé do que os líquidos e os sólidos, o volume dos gases varía moito baixo o efecto dun cambio de presión. Por esta razón utilizamos gases para ilustrar as leis da termodinámica. Tamén as máquinas desenvolvidas durante a revolución industrial usaban movementos de gases e transformacións traballo-calor en sistemas gasosos (nunha locomotora a vapor por exemplo) que o estudo da termodinámica permitiu entender e controlar. ==Experiencia de Xoule== [[image:Joultom.gif|right]]Ó deixarmos que un gas se descomprima nun recipiente baleiro, non observamos, na maioría dos casos cambio de temperatura. O traballo executado é nulo, visto que a descompresión se fai contra unha presión externa nula (o segundo recipiente está baleiro). Como non observamos ningún cambio de temperatura do baño, a expansión faise sen modificación da enerxía térmica do sistema. En consecuencia, a enerxía do gas non muda durante unha descompresión. Numerosas medicións mostraron que é verdade nas condicións onde o gas obedece tamén á lei dos gases perfectos. Como E non muda cando P ou V mudan, esta experiencia mostra que: a enerxía dun gas perfecto depende só da temperatura. <center><math>\Delta E_{g\acute{a}s\; perfecto}\;=\;0</math>       durante calquera proceso isotermo</center> Matematicamente, o resultado de Xoule escríbese: <center><math>\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T\;=\;\left(\frac{\partial E}{\partial P}\right)_T\;=\;0</math></center> A diferencial total exacta <center><math>dE\;=\;\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T dV\;+\;\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_V dT </math></center> queda: <center><math>dE\;=\left(\frac{\partial E}{\partial T}\right)_T dV\;=\;C_vdT</math></center> No tocante da enerxía, podemos escribir: <center><math>\left(\frac{\partial H}{\partial P}\right)_T\;=\;\left(\frac{\partial(E+PV)}{\partial P}\right)_T\;=\;\left(\frac{\partial E}{\partial P}\right)_T\;+\;\left(\frac{\partial (PV)}{\partial P}\right)_T</math></center> <center><math>\left(\frac{\partial H}{\partial V}\right)_T\;=\;\left(\frac{\partial(E+PV)}{\partial V}\right)_T\;=\;\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T\;+\;\left(\frac{\partial (PV)}{\partial V}\right)_T</math></center> Porén, o produto PV e enerxía E son ambos constantes para un gas perfecto mantido a temperatura constante. Entón: <center><math>\left(\frac{\partial H}{\partial V}\right)_T\;=\;\left(\frac{\partial H}{\partial P}\right)_T\;=\;0</math>      (gas perfecto)</center> e, da mesma maneira: <center><math>dH\;=\;\left(\frac{\partial H}{\partial T}\right)_P\;=\;C_pdT </math>    (gas perfecto)</center> En resumo, para un gas perfecto:   <math>\Delta E\;=\;\int_{T1}^{T2}C_VdT\qquad e \qquad \Delta H\;=\;\int_{T1}^{T2} C_PdT</math>   calquera que sexa o proceso (mesmo se V e P non son constantes). A relación entre <math>C_P</math> e <math>C_V</math>: *para calquera gas: <center><math>C_P-C_V\;=\;\left[P\;+\;\left(\frac{\partial E}{\partial V}\right)_T\right]\left(\frac{\partial V}{\partial T}\right)_P</math></center> *para un gas perfecto: <center><math>C_p-C_V\;=\;P\left(\frac{\partial V}{\partial T}\right)_P</math></center> <center><math>C_P\;-\;C_V\;=\;P\left[\frac{\partial \left(\frac{nRT}{P}\right)}{dT}\right]_P\;=\;P\left(\frac{nR}{P}\right)\;=\;nR</math></center> onde <math> C_P</math> e <math>C_V</math> representan a capacidade calorífica do sistema. Se anotamos <math>\bar{C_P}</math> e <math>\bar{C_V}</math> a capacidade por mol dos gases, <center><math>\bar{C_P}\;-\;\bar{C_V}\;=\;R</math>    (gas perfecto)</center> ==Dilatación reversíbel e isoterma dun gas perfecto== PV e <math>\Delta E</math> son constantes. A primeira lei escríbese: q + w = 0. A presión externa aplicada é igual á presión de equilibrio do gas. <math>w=\int{-P_{ext}dV}=\int{-PdV}=\int{-\frac{nRT}{V}}dT=-nRT\int{\frac{dV}{V}} = -nRTln\left(\frac{V_2}{V_1}\right)</math> <math>q\;=\;-w\;=\;nRT\;ln\frac{V_2}{V_1}\;=\;nRT\left(\frac{P_1}{P_2}\right)</math> ==Dilatación reversíbel e adiabatica dun gas perfecto== Como non se realiza ningún intercambio de calor co medio ambiente (q = 0), a primeira lei escríbese: <math>dE\;=\;d\delta W\;=\;-PdV</math></center> Porén, para calquera proceso cun gas perfecto, temos: <center><math>dE\;=\;C_VdT</math></center> En consecuencia: <center><math>C_VdT\;=\;-PdV</math></center> que queda, para un proceso reversíbel: <center><math>n \bar C_VdT\;=\;-\frac{nRT}{V}dV</math></center> Integrando entre o estado inicial 1 e o estado final 2: <center><math>\frac{\bar C_V}{R}\int \frac{dT}{V}\; =\; -\int\frac{dV}{V}\qquad sexa\qquad\frac{\bar C_V}{R}ln\left(\frac{T_2}{T_1}\right)\; =\; ln\left(\frac{V_1}{V_2}\right)</math></center> <center><math>\;ln\left(\frac{T_2}{T_1}\right)^{\frac{\bar C_V}{R}}\;=\;ln\left(\frac{V_1}{V_2}\right)\qquad ou\qquad V_1T_1^{\frac{\bar C_V}{R}}\;=\;V_2T_2^{\frac{\bar C_V}{R}}</math></center> definindo: <center><math>\gamma \;=\;\frac{C_P}{C_V}\;=\;\frac{\bar C_P}{\bar C_V}</math></center> e sabendo que, para un gas perfecto,:<math>\bar C_P\;-\;\bar C_V\;=\;R\qquad obtemos:P_1V_1^\gamma\;=\;P_2V_2^\gamma</math> As relacións mostran que a dilatación adiabática reversíbel dun gas perfecto provoca o arrefriamento do gas. Por exemplo, nun diagrama P(V): [[image:adia.gif]] ou aínda nun diagrama a tres dimensións P(V,T): [[image:adia3d.gif]] == Relación entre Delta H e Delta E-caso das reacións químicas isotermas con gases perfectos == A relación entre a mudanza de entalpía <math>\Delta H </math> e a mudanza de enerxía <math>/Delta E </math>dun sistema durante un proceso calquera escríbese: <math>\Delta H\;=\;\Delta(E\;+PV)\;=\;(E_2\;PV)\;-\;(E_1\;+\;P_1V_1)\;=\;\Delta E\;+\;\Delta(PV)</math> que queda, para un sistema constituído de gases perfectos: <center><math>\Delta H\;=\;\Delta E\;+\Delta(nRT)</math></center> Para un proceso isotermo con mudanza do número de mols de gas no sistema (T = constante; n<math>ne</math>0), unha reacción química isoterma entre gases perfectos por exemplo, a relación entre<math>H</math> e <math>E</math> resulta: <center><math>\Delta H\;=\;\Delta E\;+\;RT(\Delta n)</math></center> Se a reacción química entre gases perfectos é conducida á temperatura e presión constantes, a mudanza de entalpía do sistema <math>H_P</math> é igual ao calor Q_P. Se esta reacción química entre gases perfectos é conducida a temperatura e volume constantes, a mudanza de enerxía do sistema<math>\Delta EV</math> é igual ao calor Q_V e <center><math>\Delta H_P\;=\;\Delta H_V\;=\;Q_P\;\;\;\;\;\;e\;\;\;\;\ \Delta E_v\;=\;\Delta E_P\;=\;Q_V</math></center> Estas expressións poderán tamén empregarse, nunha primeira aproximación, cando na reacción química temos non só gases perfectos senón tamén sólidos e líquidos. En efecto, estes últimos reciben variacións de volume que son despreciables en relación á mudanza de volume de gas. Poderemos entón despreciar a contribución dos líquidos e sólidos o termo (PV): <center><math>\Delta H\;\sim\;\Delta E\;+\;(\Delta n_g)RT</math></center> onde<math>\Delta n_g</math> representa a mudanza do número de mols de gas durante a reacción. {{Template:Termodinámica}} Termodinámica/1ª lei/Termoquímica 1989 5124 2006-01-23T18:46:39Z Lmbuga 18 == A termoquímica == É a aplicación da primeira lei ás reacións químicas isotermas e isóbaras. O fundamento da termoquímica é a ecuación <math>Q_P =\Delta H</math>, que fornece unha función de estado ligada á enerxía do sistema e mensurábel experimentalmente. É graza ás propiedades de función de estado de <math>Q_P</math> ou H que non é necesario medir as calores de reacción de todas as reacións posibles. Como H depende só dos estados inicial e final, poderemos calcular <math>\Delta H</math> para calquera reacción, simplemente montando un camiño composto de etapas elementais para as cales a mudanza de entalpía é coñecida. Exemplo: procurar a mudanza de <math>\Delta H_AC</math> asociada á transformación <math> A\rightarrow C</math>. É inútil medila se coñecemos xa as calores de <math> A\rightarrow B\ e\ B \rightarrow C</math>. En efecto, como H é unha función de estado, <math>H_AC</math> ten o mesmo valor cá transformación de A en C, estea efectuada directamente ou pasando polo intermediario B: <center><math>\Delta H_{AC}\;=\;\Delta H_{AB}\;+\Delta H_{BC}</math></center> Noutras palabras, a mudanza de entalpía durante un proceso cíclico, por exemplo<math> A\rightarrow B\rightarrow C\rightarrow A </math> é nulo, os estados inicías e finais sendo os mesmos: <center><math>\Delta H_{ABCA}\;=\;\Delta H_{AB}\;+\;\Delta H_{BC}\;+\;\Delta H_{CA}\;=\;0</math></center> Para H, como para calquera función de estado: <center><math>\Delta H_{AC}\;=\;-\Delta H_{CA}</math></center> <center>[[image:Abs.gif]] </center> Para poder determinar a entalpía de calquera reacción, basta de ter unha colectánea de <math>\Delta H</math> para reaccións elementais. Foron escollidas as reacións de formación das moléculas. == Definicións == ‘‘Entalpía de formación dun composto’‘: É a calor liberada ou absorbida,<math>\Delta H_f</math>, cando un mol do composto se forma a partir dos elementos a presión constante. ‘‘Estado’‘ : é o estado estábel baixo 1 bar. Anotado polo expoñente º. ‘‘Entalpía de formación padrón’‘: É a calor liberada ou absorbida,<math>\Delta H_f^o</math>, cando hai formación dun mol do composto, baixo 1 bar e a 298K a partir dos elementos nos seus estados padróns. <center>[[image:termo1.gif]]</center> Por consecuencia, a entalpía padrón de formación dos elementos é nula por definición. As seguintes reacións son exemplos de reacións de formación padróns: <center><math>H_{2\;(g)}\;+\;\frac{1}{2}O_{2\;(g)}\rightarrow H_2O_{(l)}</math></center> <center><math>H_{2\;(g)}\;+\;\frac{1}{2}O_{2\;(g)}\rightarrow H_2O_{(g)}</math></center> <center><math>C_(s)\;+\;2H_{2\;(g)}\rightarrow CH_{4\;g}</math></center> == Lei de Hese == Se coñecermos as entalpías padróns de formación de todos os corpos que interven nunha reacción química, podemos calcular a entalpía desta reacción. Por exemplo, para calcular a entalpía <math>\Delta H_{r}</math>da reacción : <center><math>C_2H_{4\;(g)}\;+\;H_{2\;(g)}\rightarrow C_2H_{6\;(g)}</math></center> a 25°C baixo 1 bar, a partir das entalpías padrións de formación de <math>C_2H_4</math> e <math>C_2H_6</math> a 25ºC, basta construír o seguinte ciclo: <center>[[image:termo2.gif|center]]</center> Como H é unha función de estado: <math>\Delta H_{reac\tilde{a}o}\;=\;-\;Delta H^0_f(reaxentes)\;+\;\Delta H^0_f(produtos)\;=\;\Delta H^0_f(C_2H_6)\;-\;\Delta H_f^0(C_2H_4)</math> ‘‘‘É a formalización da lei de Hess ‘‘‘ == Efecto da temperatura sobre as entalpías de reacción. == Sexa unha reacción química: <center><math>aA\;+\;bB\;\rightarrow\;cC\;+\;dD</math></center> cuxo <math>\Delta H(T)</math> é a entalpía a unha temperatura T. Podemos construír o seguinte ciclo: [[image:ciclo.gif]] En consecuencia: <math>\Delta H(T_2)\;-\;\Delta H(T_1)\;=\;\int_{T_1}^{T_2}\left[c\bar C_P(C)\;+\;d\bar C_p(D)\;a\bar C_P(A)-b\bar C_P(B)\right]dT</math> == Entalpía de combustión == Poucas reacións de formación poden ser directamente estudadas para medir as súas entalpías. Ao contrarío, podemos medir facilmente a calor liberada durante a combustán de case todos os compostos. As entalpías de formación citadas nas táboas calculáronse a partir dos valores das entalpías padróns de combustán. Por definición, a entalpía de combustán padrón 25°C é a calor liberada a 25°C baixo presión de 1 bar constante durante a oxidación completa do composto en H2O (l), CO2 (g), SO2 (g), e N2 (g). Experimentalmente, medimos a calor de combustán en presencía dun exceso de osíxeno, nunha bomba calorimétrica, que é un recipiente illado con volume constante e resistante á presión. As reacións de combustán están tamén na orixe das chamas. Estas constitúen un medio de reacción cuxo tamaño se limita non polas paredes do recipiente, mais polo fornecemento controlado dos reaxentes. Podemos calcular a temperatura máxima dunha chama considerándoa como un medio illado: a reacción faise de maneira adiabática e todo o calor da reacción utilízase para aquecer os produtos. == Calorimetría Adiabática. == A fin de simplificar a determinación das mudanzas de enerxía ou entalpía, as medicións termoquímicas son, en xeral, conducidas en condicións adiabáticas, por exemplo nun calorímetro adiabático sexa un recipiente que non permite ningunha transferencia de materia e de calor. As medicións son feitas a presión e volume constantes, segundo o esquema: [[image:caloadia.gif]] Dependendo das condicións da operación, a enerxía térmica medida Q corresponde a <math>\Delta E</math> (volume constante) ou a <math>\Delta H </math> (presión constante). A etapa de aquecemento pode implicar só os produtos da reacción (combustán nunha chama por exemplo), os produtos e o recipiente (bomba calorimétrica, por exemplo) ou aínda os produtos e un constituinte inerte da mestura( solvente por exemplo). == Entalpía de disolución - Entalpía de atomización == A entalpía de disociación (chamada ás veces erradamente enerxía de ligazón) é a calor que precisa fornecer para cortar, a presión constante, as ligazóns químicas e separar os átomos. Por definición, o reaxente contendo as ligazóns a cortar é a molécula illada, entón no estado gasoso. Exemplos: a entalpía da ligazón H-H é a mudanza de entalpía durante a reacción química: <center><math>H_{2 (g)}\;\rightarrow\; 2H_{(g)}</math></center> a entalpía da seguinte reacción é igual a 2 entalpías de ligazón O-H: <center><math>H_2O(g)\;\rightarrow\;2H(g)\;+\;O(g)</math></center> Poderiamos calcular a entalpía de formación de calquera composto gasoso a partir dunha táboa de entalpía de disociación, Porén, a entalpía de ligazón dunha molécula depende moitas veces do resto da molécula e os dados das táboas son valores medios. A entalpía de atomización padrón dun elemento é a calor que precisa fornecer a unha presión de 1 bar constante para cortar todas as ligazóns químicas do elemento no seu estado padrón, e formar así os átomos no estado gasoso. Por exemplo, a reacción de atomización da grafite é: <center><math>C(grafite)\rightarrow\;C(gas)</math></center> {{Template:Termodinámica}} Termodinámica/Ecuación de estado dos gases/Estados correspondentes 1990 5126 2006-01-23T19:24:26Z Lmbuga 18 == Os estados correspondentes == Todos os gases perfeCtos posúen o mesmo factor de compresibilidade (igual a 1). Non é o caso dos gases reais salvo nas condicións críticas onde Zc posúe un valor case constante. O que mostra que, no punto crítico, todos os gases están nun estado equivalente. Podemos entón utilizar o estado crítico como estado de referencia. Medimos o desvío en relación á referencia por medio das variables reducidas: <center><math>P_r\;=\;\frac{P}{P_c}\qquad T_r\;=\;\frac{P}{T_c}\qquad V_r\;=\;\frac{V}{V_r}</math></center> As seguintes figuras mostran que todos os gases, cando están á mesma temperatura reducida e baixo a mesma presión reducida, posúen o mesmo factor de compresibilidade. Dise que os gases están, entón, en estados correspondentes. <center>[[image:etatcorr.gif]]</center> == Cálculo da ecuación de Van der Waals tendo en conta os estados correspondentes == Podemos substituír a e b na ecuación de estado de Van der Waals polas súas expressións en relación as variables críticas Pc,TC e VC. Obtemos, despois da reordenación: <center><math>\frac{P}{P_c}\;=\;\frac{8\frac{\;\;T}{\;T_c}}{(3\frac{V}{V_c}-1)}-\frac{3}{\left(\frac{V}{V_c}\right)^2}</math></center> ou aínda <center><math>P_r\;=\;\frac{8T_r}{3V_r-1}\;-\;\frac{3}{V_r^2}</math></center> É a ecuación reducida de Van der Waals. Ningún termo depende da natureza química do gas, o que está de acordo coa existencia de estados correspondentes para os gases reais . {{Template:Termodinámica}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/1 ó 20 1991 5533 2006-02-27T21:09:21Z 83.165.98.117 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} ==Exercicios de Cardinais== Complete as seguintes frases escribindo os números que sexan necesarios: # Todos temos ______ dedos, ______ dedos en cada man e ______ nos pés. # No meu edificio hai quince pisos e María vive no penúltimo, ou sexa o ______ . # Temos ______ pés e ______ mans. # Os animais cuadrúpedes teñen ______ patas. # Brais chegou á meta de décimo oitavo e Xosé dous postos máis atrás, no posto ______ . # Merca doce ovos, xa sabes, unha ______ de ovos. # Necesito dous ______ de calcetíns. # No ascensor calca o piso número 3 porque vive nun ______ . # Un ______ de cervexa é moito beber para un rapaz novo. # Como todos os traballadores, traballa ______ horas diarias. # Non me chegan as ______ horas do día para limpar tanto como manchadas. # O ______ (29) de Xuño é a festa de San Pedro. # A festa de San Simón é o ______ (19) de Outubro. # A festa de Santa Lucía celébrase o ______ (13) de Decembro. # A festa de Santa Mariña é o ______ (18) de Xullo. # A festa de Santiago celébrase o ______ (25) de Xullo. # A festa do Carme é o ______ (16) de Xullo. # A festa de San Xoán celébrase o ______ (24) de Xuño. # A festa do Pilar celébrase o ______ (12) de Outubro. # A festa de San Vicente celébrase o ______ (22) de Xaneiro. # O ______ (2) de Novembro é o día dos defuntos e o ______ (1), celébranse Todos os Santos. == Solución == # vinte, cinco, dez # catorceavo # dous, dúas # catro # décimo sexto # ducia # pares # terceiro # cuarto # oito # vinte e catro # vinte e nove # dezanove # trece # dezaoito # vinte e cinco # dezaseis # vinte e catro # doce # vinte e dous # dous, un {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]] Normas de estilo e ortográficas 1992 5137 2006-01-24T22:48:57Z Lmbuga 18 Engado apartados #[[Normas de estilo e ortográficas/O alfabeto|O alfabeto]] #[[Normas de estilo e ortográficas/As maiúsculas|As maiúsculas]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/As maiúsculas/Normas básicas|Normas básicas]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/As maiúsculas/Casuística|Casuística]] #[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación|A puntuación]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/A coma|A coma]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/O punto|O punto]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/O punto e coma|O punto e coma]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/A diérese|A diérese]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/Interrogación e admiración|Interrogación e admiración]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/O guión|O guión]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/O apóstrofo|O apóstrofo]] #[[Normas de estilo e ortográficas/O acento|O acento]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Regras|Regras xerais]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Vogais contiguas|CAndo hai dúas vogais contiguas?]] ###[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Vogais contiguas/Dúas vogais fortes|Dúas vogais fortes]] ###[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Vogais contiguas/Vogal forte e vogal fraca|Forte e fraca ou fraca e forte]] ###[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Vogais contiguas/Dúas vogais fracas|Dúas vogais fracas]] ###[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Vogais contiguas/Tres vogais contiguas|Tres vogais]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Estranxeirismos e latinismos|Acentuación de estranxeirismos e latinismos]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/O acento diacrítico|O acento diacrítico]] #[[Normas de estilo e ortográficas/A abreviatura|A abreviatura]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/A abreviatura/Símbolos|Símbolos]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/A abreviatura/Siglas|Siglas]] ##[[Normas de estilo e ortográficas/A abreviatura/Acrónimos|Acrónimos]] Template:Ortografía 1993 5138 2006-01-24T22:50:16Z Lmbuga 18 engado apartados {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#f8f8ff" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Normas de estilo e ortográficas|ORTOGRAFÍA]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- |'''[[Normas de estilo e ortográficas/O alfabeto|O alfabeto]]''' |----- |'''[[Normas de estilo e ortográficas/As maiúsculas|As maiúsculas]]''' |----- | *[[Normas de estilo e ortográficas/As maiúsculas/Normas básicas|Normas básicas]] *[[Normas de estilo e ortográficas/As maiúsculas/Casuística|Casuística]] |----- |'''[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación|A puntuación]]''' |----- | *[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/A coma|A coma]] *[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/O punto|O punto]] *[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/O punto e coma|O punto e coma]] *[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/A diérese|A diérese]] *[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/Interrogación e admiración|Interrogación]] :[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/Interrogación e admiración|e admiración]] *[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/O guión|O guión]] *[[Normas de estilo e ortográficas/A puntuación/O apóstrofo|O apóstrofo]] |----- |'''[[Normas de estilo e ortográficas/O acento|O acento]]''' |----- | *[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Regras|Regras xerais]] *[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Vogais contiguas|Vogais contiguas]] :*[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Vogais contiguas/Dúas vogais fortes|2 vogais fortes]] :*[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Vogais contiguas/Vogal forte e vogal fraca|Forte e fraca]] :*[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Vogais contiguas/Dúas vogais fracas|2 vogais fracas]] :*[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Vogais contiguas/Tres vogais contiguas|Tres vogais]] *[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/Estranxeirismos e latinismos|Estranxeirismos]] *[[Normas de estilo e ortográficas/O acento/O acento diacrítico|Acento diacrítico]] |----- |'''[[Normas de estilo e ortográficas/A abreviatura|A abreviatura]]''' |----- | *[[Normas de estilo e ortográficas/A abreviatura/Símbolos|Símbolos]] *[[Normas de estilo e ortográficas/A abreviatura/Siglas|Siglas]] *[[Normas de estilo e ortográficas/A abreviatura/Acrónimos|Acrónimos]] |} Normas de estilo e ortográficas/As maiúsculas/Normas básicas 1994 5141 2006-01-24T23:31:10Z Lmbuga 18 Por fin rematado {{Template:Ortografía}} ==Escríbese cun grafema inicial maiúsculo¹== *Ó comezo do escrito, despois de punto e seguido, logo de punto e aparte e de -sempre que equivallan a un punto- admiración, interrogación e puntos suspensivos: ::'''''O''' texto, salvo en casos excepcionais, non está illado na literatura, senón que, debido á súa función sígnica, pertence con outros signos a un conxunto, é dicir, a un xénero literario, o cal, por esta causa, debe configurarse como un espacio en que unha obra concreta se sitúa establecendo unha complexa rede de relacións con outras obras.'' ::'''''U'''n xénero literario é, pois unha configuración histórica de constantes semióticas e retóricas que é coincidente cun conxunto de textos. '''E'''stas constantes forman un sistema con compoñentes intelixibles pola relación que establecen entre si, pero o xénero pode ser tamén definido dun modo non inmanente, colocándoo en presencia e oposición a outros xéneros.'' ::''¿Qué é ficcionalidade? '''A''' ficcionalidade presupón contar, supón artellar unha ficción''. *O grafema inicial dos '''nomes propios''': ::''Ambos e dous, o '''M'''iguel e o '''X'''oel escordaron o nocello dereito'' ::''Chamounos '''Á'''lvarez²'' *O grafema inicial dos '''alcumes''': ::''Saiu de esmorga co '''B'''ocas e co '''M'''ilhomes''. *O grafema inicial da primeira palabra das '''obras literarias e artísticas''': ::'''''F'''ollas novas'' ::'''''A''' porta do lume''. *O grafema inicial da primeira palabra das '''publicacións periódicas'''. Neste caso poden ir tamén en maiúscula outras palabras que teñan relevancia semántica: ::'''''X'''istral'' ::'''''B'''oletín '''G'''alego de '''L'''iteratura'' *Todos os grafemas iniciais dos substantivos e adxectivos dos nomes de '''institucións, organismos, empresas''' e outras entidades formalmente constituídas ::'''''A''' '''X'''unta de '''G'''alicia.'' ::'''''I'''nstituto de '''E'''nsino '''S'''ecundario "Manuel García Barros"'' *As '''siglas''' escríbense normalmente con caracteres maiúsculos ::''DOG'', ''OTAN'' ---- Notas: 1. Cando unha palabra con maiúscula inicial comece por un dígrafo, só se escribe en maiúscula o primeiro elemento deste: ''Guevara'', ''China''. 2. A utilización de caracteres maiúsculos non exime do uso do acento gráfico. User:Moderador 1996 5144 2006-01-25T12:25:18Z Moderador 27 Moderador de Galilibros. User talk:Moderador 1997 5145 2006-01-25T12:25:36Z Moderador 27 __TOC__ Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/posesivo 1999 5527 2006-02-27T21:00:12Z 83.165.98.117 ligazón a curso de lingua galega ''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O posesivo|O posesivo no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} == Exercicio 1 == Substitúa pola forma do posesivo que cumpra en cada caso: # Na viaxe vou detrás (de vós) _____ que non coñezo ben a estrada # Plantouse diante (del) _____ e non a deixaba marchar # Está xusto detrás (de ti) _____. Non o ves? # Podes pasar diante (de min) _____ que eu non levo présa # Carme quere ter todos os fillos arredor (del) _____ polo Nadal # Detrás (de nós) _____ virán outros peores # Que grande está o (de vós) _____ fillo! # Podes pasar pola (de min) _____ casa esta noite? # Alí podedes ver as (de nós) _____ vacas. # Onde aparcaron (de vós) _____ coche? == Solución == === Exercicio 1 === # voso # dela # túa # miña # dela # noso # voso # miña # nosas # voso {{Template:Cursogalego}} ''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O posesivo|O posesivo no Curso de lingua galega]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/te-che 2000 5663 2006-05-08T20:31:50Z Moderador 27 Desfíxose a edición de 80.33.122.203, cambiado á última versión feita por Lmbuga *''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "te" e "che"|Uso de "te" e "che" no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} ==Exercicio 1== '''Poñede che ou te segundo corresponda''': # Fun á praza pero non ______ dixen nada # Non ______ deas tanta importancia, rapaz # Non ______ envexo o choio que tes # Cantou______ unha habanera moi bonita # Quería______ moito, pero non dixen nada # Fíxo______ unha boa trasnada # Collin______ a saia amarela do armario # Cachei______ rillando nas cosquillas # Agardei______ toda a tarde para dar______ o regalo # Lava ben o pelo para que ______ poidas peitear ben # Guía______ por min # Colleu______ medo # Avisei______ a tempo, pero non ______ contei toda a historia # Se non me devolves o libro que ______ prestei, máto______ # Lévo______ no meu coche, e mándo______ os paquetes polo correo # Doía______ moito a barriga, pero non ______ queixaches # Vai______ lavar! # Xa me dixo teu pai que ______ saque a bailar, e no medio do baile que ______ deixe quedar # Non ______ está o lomo para bolos # Carme viu só para ver______ a ti # Dixen que colleses os cartos e que ______ foses # Que ______ vaia ben! # Sáca______ me de diante que ______ esmago # Non sabía eu que ______ tocara a lotería # Busquei______ toda a tarde e non ______ atopei # Ninguén ______ entende! # Vou______ mercar uns zapatos # Quen ______ dixo iso? # Xa ______ dixen que eu non fun # Farei______ un favor e levarei______ para a miña casa # Eu quixera dicir______ o que sinto ao mirar______ # Como ______ chamas? # Cantos cartos ______ deron? # Non penses que hei facer______ eu o choio # Vin______ a cara e non me gustou nada # Vin______ pola rúa e non me saudaches # Déixa ______ de lerias. Non ______ poñas pesado # Canto ______ custou ese modelo? # Non ______ vin no cine # Xa sabía eu que ______ atoparía alí # Pintou______ o cadro que lle pediches? # Sacou______ moi ben nesa fotografía # Contarei______ o segredo se o mantés secreto # Díxen______ que o mantiveses en segredo # Lémbra______ do que dixen! # Hei______ de tocar as cunchas, miña filliña # Hei______ levar, miña nai, se non morro # Tíra______ abaixo se es home # Darei______ todo o que me pidas # Se ______ ergues cedo levarei______ á praia == Solucións == ===Exercicio 1=== # che # te #che # che # te # che # che # te # te, che # te # te # che # te, che, # che, te # te, che # che, te # te, # te, te # che # te, # te # che # te,te # che # te,te # te # che # che # che # che,te # che, te # te # che # che # che # te # te, te # che # te # te # che # te # che # che # te # che # te # te # che # te, te {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "te" e "che"|Uso de "te" e "che" no Curso de lingua galega]]'' Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo 2001 5482 2006-02-24T07:22:45Z Lmbuga 18 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O substantivo|O substantivo no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} <big>Exercicios sobre</big> #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Xénero|Xénero (masculino e feminino)]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Número|Número (singular e plural)]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Concretos e abstractos|Substantivos concretos e abstractos]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Contables e incontables|Substantivos contables e incontables]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Individuais e colectivos|Substantivos individuais e colectivos]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Recoñecemento|Sintaxe]] ==Exercicio 1== '''Salienta os substantivos presentes neste texto''' O galego acada na época medieval o rango de lingua internacional, xa que está presente tanto en autores (galegos, portugueses, casteláns, occitanos, sicilianos, etc.), coma en cortes reais e señoriais (Santiago, Toledo, Coímbra, Lisboa...) As Cantigas de Santa María, composicións feitas en loanza da Virxe, son a mostra da vertente relixiosa desta lírica galego-portuguesa e constitúen o corpus de poesía mariana medieval máis relevante de toda a Península. Foron compostas na corte de Afonso X o Sabio, quen se encargou da dirección e, en ocasións, da propia elaboración. Exemplifican o prestixio acadado polo idioma galego como lingua literaria a finais do século XIII. ==Exercicio 2== '''Completa co froito, a árbore froiteira ou o seu colectivo''' *Dixéronme que case non hai __________ en Galicia. É unha mágoa, pois ben que me saben as olivas. *Xa está en flor a nespereira. Logo teremos __________. *A ameixeira do portal ten unha póla rota porque está atestada de ___________. *Xa é tarde para irmos á carballeira e collermos ___________. *Foi ó figueiredo, subiu a coller _______ e caeu da __________. *Na maceda, ó pilla-la primeira _______ da ____________ deulle unha cambra *Dende esa estrada víanse noutrra cerdedos. Daquela, as _________ en primavera están inzadas de _______. *O _________ e A _________ están cheños de limóns e laranxas *En Galicia inda hai morogueiros, pero nunca lles vin dar _________. ==Solucións== ===Exercicio 1=== O '''galego''' acada na '''época''' medieval o '''rango''' de '''lingua''' internacional, xa que está presente tanto en '''autores''' (galegos, portugueses, casteláns, occitanos, sicilianos, etc.), coma en '''cortes''' reais e señoriais ('''Santiago''', '''Toledo''', '''Coímbra''', '''Lisboa'''...) As '''Cantigas''' de Santa '''María''', '''composicións''' feitas en '''loanza''' da '''Virxe''', son a mostra da '''vertente''' relixiosa desta '''lírica''' galego-portuguesa e constitúen o '''corpus''' de '''poesía''' mariana medieval máis relevante de toda a '''Península'''. Foron compostas na '''corte''' de '''Afonso''' X o Sabio, quen se encargou da '''dirección''' e, en ocasións, da propia '''elaboración'''. Exemplifican o '''prestixio''' acadado polo '''idioma''' galego como '''lingua''' literaria a finais do '''século''' XIII. ==Exercicio 2== Completa co froito, a árbore froiteira ou o seu colectivo: *Dixéronme que case non hai '''oliveiras''' en Galicia. É unha mágoa, pois ben que me saben as olivas. *Xa está en flor a nespereira. Logo teremos '''nésperos'''. *A ameixeira do portal ten unha póla rota porque está atestada de '''ameixas'''. *Xa é tarde para irmos á carballeira e collermos '''landras''' *Foi ó figueiredo, subiu a coller '''figos''' e caeu da '''figueira'''. *Na maceda, ó pilla-la primeira '''mazá''' da '''maceira''' deulle unha cambra *Dende esa estrada víanse noutrra cerdedos. Daquela, as '''cerdeiras''' en primavera están inzadas de cereixas. *O '''limoeiro''' e a '''laranxeira''' están cheños de limóns e laranxas *En Galicia inda hai morogueiros, pero nunca lles vin dar '''morogos'''. {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O substantivo|O substantivo no Curso de lingua galega]]'' Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Número 2002 5625 2006-04-07T20:59:54Z Lmbuga 18 Desfíxose a edición de 80.58.8.170, cambiado á última versión feita por Lmbuga {{Template:Ex morfosintaxe lg}} ==Exercicios== ==Exercicios 1== '''Complete cos plurais correspondentes''': # candil: ______ # papel ______ # raíz ______ # can: ______ # presidente: ______ # ril: ______ # festa: ______ # camión: ______ # reptil: ______ # ollomol: ______ # xornal: ______ # crise: ______ # sol: ______ # difícil: ______ # lacón: ______ # canción: ______ # rei: ______ # coche: ______ # final: ______ # cor: ______ # televisión: ______ # mexilón: ______ # dor: ______ # sal: ______ # mal: ______ # normal: ______ # hotel: ______ # animal: ______ # lei: ______ # ración: ______ == Solucións == === Exercicio 1 === # candís # papeis # raíces # cans # presidentes # riles # festas # camións # reptís # ollomoles # xornais # crises # soles # difíciles # lacóns # cancións # reis # coches # finais # cores # televisións # mexilóns # dores # sales # males # normais # hoteis # animais # leis # racións Comentarios literarios de poesía/Figuras estilísticas en Un repoludo gaiteiro 2005 5160 2006-01-27T18:15:37Z Lmbuga 18 mellora última {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:left; margin:5px; border:1px solid; background:#FFFFF1" |----- |<div align="center">Rosalía de Castro</div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''Cantares Gallegos'''<big> |----- | |----- | |----- |'''Un repoludo gaiteiro,''' |----- |'''de pano sedán vestido,''' |----- |'''como un príncipe cumprido,'''1 |----- |cariñoso e falangueiro, |----- |antre os mozos o pirmeiro |----- |e nas siudades sin par, |----- |tiña costume en cantar |----- |aló pola mañanciña: |----- |-Con esta miña gaitiña |----- |ás nenas hei de engañar |----- |'''Sempre pola vila entraba''' |----- |'''con aquel de señorío;''' |----- |'''sempre con poxante brío''' |----- |'''co tambor se acompasaba'''2;3 |----- |e si na gaita '''sopraba''', |----- |era tan dose '''soprar'''4, |----- |que ben fixera en cantar |----- |aló pola mañanciña: |----- | -Con esta miña '''gaitiña'''5 |----- |ás nenas hei de engañar. |----- | |----- | |----- |Todas por el '''reloucaban''' |----- |todas por el se '''morrían'''7; |----- |si o tiñan '''cerca''', '''sorrían'''; |----- |si o tiñan '''lonxe'''7, '''choraban'''67. |----- |¡Mal pecado! Non coidaban |----- |que c'aquel seu frolear |----- |tiña costume en cantar |----- |aló pola mañanciña: |----- | -Con esta miña '''gaitiña'''5 |----- |ás nenas hei de engañar |----- |Camiño da romería, |----- |debaixo dunha figueira, |----- |¡'''canta meniña solteira''' |----- |"'''Quérote", lle repetía...'''!8 |----- |I el ca gaita respondía |----- |por a todas emboucar, |----- |pois ben fixera en cantar |----- |aló pola mañanciña: |----- | -Con esta miña '''gaitiña'''5 |----- |ás nenas hei de engañar. |----- | |----- | |----- |Elas louquiñas bailaban |----- |e por xunta del corrían |----- |'''cegas...,cegas'''9, que non vían |----- |as '''espiñas'''10 que as cercaban; |----- |probes '''palomas'''11, buscaban |----- |a '''luz'''12 que as iba queimar, |----- |pois que el soupera cantar |----- |aló pola mañanciña: |----- | -Con esta miña '''gaitiña'''5 |----- |as nenas hei de engañar. |----- |----- |Nas festas ¡canto contento! |----- |¡Canta risa nas fiadas! |----- |'''Todas, todas'''13, namoradas, |----- |'''déranlle o seu pensamento'''14. |----- |I el que, de amores sedento, |----- |quixo a todas engañar, |----- |cando as veu dimpois chorar, |----- |cantaba nas mañanciñas: |----- | -Non sean elas toliñas: |----- |non veñan ó meu '''tocar'''5 |} <center>''Nota: As ligazóns que hai a continuación remiten a páxinas da wikipedia''.</center> 1.- [[w:Aliteración|Aliteración]]. Obsérvese a presenza de oclusivas en sílaba tónica 2.- [[w:Aliteración|Aliteración]]. Nos versos <center>''sempre con poxante brío'' ''co tambor se acompasaba''</center> ::as oclusivas e mailo ritmo semellan acegar o repenique dun tambor. 3.- [[w:Paralelismo|Paralelismo]]. [[w:Anáfora|Anáfora]] e repetición de estrutura sintáctica en <center>'''''Sempre''' pola vila entraba'' '''''con''' aquel de señorío;'' '''''sempre''' con poxante brío'' '''''co''' tambor se acompasaba''</center> 4.- [[w:Homeoptoto|Homeoptoto]] 5.- [[w:Ironía|Ironía]] e [[w:Diloxía|diloxía]] 6.- [[w:Paralelismo|Paralelismo]]: ''<center>Todas por el reloucaban'' ''todas por el se morrían;'' ''si o tiñan cerca, sorrían;'' si o tiñan lonxe, choraban.''</center> 7.- Tres [[w:Antítese|antíteses]]: <center>''Todas por el '''reloucaban''''' ''todas por el se '''morrían''';'' ''si o tiñan '''cerca''', '''sorrían''';'' si o tiñan '''lonxe''', '''choraban'''.''</center> 8.- [[w:Exclamación retórica|Exclamación retórica]] <center>''¡canta meniña solteira'' ''"Quérote", lle repetía...!''</center> 9.- [[w:Epanalepse|Epanalepse]]: ''cegas...,cegas'' 10.- [[w:Símbolo|Símbolo]]: As "espiñas" simbolizan o perigo ó que se expoñen ás mozas ó ter contacto físico e amoroso co gaiteiro. 11.- [[w:Metáfora|Metáfora]]: "Palomas" (pombas) = Doncelas. 12.- [[w:Símbolo|Símbolo]]: A "luz" dá vida e simboliza todo aquilo que é vital, alegre, apaixonado; pero a luz tamén cega (''cegas... cegas que non vían'') e queima. 13.- [[w:Epanalepse|Epanalepse]]. 14.- [[w:Metonimia|Metonimia]] e/ou [[w:Oxímoron|oxímoron]]: ''Déranlle o seu pensamento'' en realidade é unha metonimia (Tómase unha parte das mulleres, un anaco imposible de dar , o pensamento, para indicar que se deran por enteiro. Agora ben, o resultado aseméllase a un oxímoron (unión de conceptos incompatibles). Termodinámica/1ª lei/Traballo, calor e metabolismo 2006 5162 2006-01-31T08:22:34Z Lmbuga 18 Template:Termodinámica Os seres vivos son sistemas abertos, o que quere dicir que amais da enerxía, eles trocan tamén materia co seu medio ambiente. Eles están sometidos ás mesmas leis físicas -tamén as leis da termodinámica- ca tódolos obxectos no universo. A termodinámica permite de explicar numerosos fenómenos biolóxicos. Foi verificado experimentalmente que a primeira lei da termodinámica se aplica aos seres vivos colocando o ser vivo nun calorímetro durante algúns días, medindo: *a natureza e a cantidade de comida absorbida, o contido enerxetico destes alimentos. *a enerxía de combustión das feces. *a cantidade de enerxía térmica perdida polo organismo. *a cantidade de enerxía mecánica fornecida polo organismo. Cantidade que non é preciso considerar, dado que é ridícula, se se mantén o suxeito en repouso absoluto. Os resultados calculados que serían obtidos colocando un ser humano nun calorímetro, son os seguintes: #enerxía de combustión da comida absorbida: 10887 kj.día-1 #enerxía de combustán das feces 1025 kj.día-1 #calor gastada polo organismo: 10029 kj.día-1 A conversión: alimentos<math>\rightarrow</math>produtos de combusti\acute {o}n<math> +</math>feces que chamamos metabolismo, acompáñase dunha perda de enerxía para o sistema: <center><math> \Delta E_{metabolismo}\;=\;-10887-(-1025)\;=\;-9862 kJ.dia^{-1}</math></center> que é igual á calor gastada polo organismo, 10029 kJ.dia-1 ( com um erro só de 1.6%) De modo xeral, a primeira lei aplicada aos seres vivos escríbese: [[image:Metabolismo eue.jpg]] onde todos os termos son negativos. == Trocas de calor entre o ser humano e o seu medio ambiente == Mesmo na ausencia de exercicios físicos(W=0), unha certa velocidade de metabolismo é necesaria para manter o corpo na súa temperatura. Durante unha actividade física (W<0), a velocidade do metabolismo aumenta. Como o organismo non pode controlar perfectamente a conversión de enerxía, o exercicio físico acompáñase dunha produción maior de enerxía térmica Q, que o corpo debe eliminar. A unha temperatura ambiente de 23°C, a calor producida polo metabolismo pérdese por catro procesos: *’‘condución’‘: A condutibilidade térmica do aire é escasa e só o 10% da calor é eliminada por condución. Na auga, a condutividade é moito máis importante; mergullado na auga a 0°C, un ser humano só pode sobrevivir algúns minutos. *’‘convección’‘ (3%): a calor é extraída pola substitución constante do aire quente por aire frío en contacto co corpo (nos pulmóns, por exemplo) * ‘‘‘radiación ‘‘‘ (67%): a calor transpórtase baixo a forma de ondas electromagnéticas (principalmente infravermello). *’‘Evaporación’‘ seca ou húmida (20%): a perda de auga por evaporación é a aproximadamente de 30 g por hora. A unha temperatura ambiente superior a 31°C, a calor corporal elimínase por evaporación. O volume de auga perdido polo corpo pode, nesta condición, atinxir 1 litro por hora. A velocidade de evaporación depende da humidade relativa do aire, é dicir da cantidade de vapor de auga presente na atmosfera. Considerando o valor elevado da enerxía de vaporización (44 kj.mol-1), a disipación da calor por evaporación pode ser moi eficiente. Así, no aire completamente seco, un ser humano pode sobrevivir a unha temperatura ambiente de 127°C. {{Template:Termodinámica}} Termodinámica/Entropía 2007 5163 2006-01-31T13:10:26Z Lmbuga 18 A primeira lei da termodinámica resume as observacións sobre a enerxía. Podemos prever que a enerxía total é mantida durante calquera transformación. Esta lei, en cambio, non permite prever o sentido espontáneo de evolución dun sistema. Numerosas reacións químicas espontáneas ocorren xunto cunha mudanza de enerxía <math> E </math> negativo. Evidentemente, a primeira lei da termodinámica respéctase pois a perda de enerxía do medio reacional (o sistema) é exactamente compensada pola ganancia de enerxía (en xeral calor) do mundo externo (medio ambiente). Estas reacións chámanse exotérmicas xa que "emiten" calor. O sinal de <math> \Delta E</math>, así a todo, non é un criterio para prever o sentido espontáneo dun proceso: numeras transformacións acontecen espontaneamente a pesar de seren *endotérmicas (por exemplo a vaporización dun líquido na súa temperatura de ebulición, onde <math> \Delta E</math> 0 e cando o medio ambiente fornece enerxía ao sistema) *ou aínda sen mudanza de enerxía (por exemplo, a mestura de dous gases perfectos) #[[Curso de termodinámica:Elementos de termodinámica estatística|Elementos de termodinámica estatística]] #[[Curso de termodinámica:Segunda lei da termodinámica|Segunda lei da termodinámica]] #[[Curso de termodinámica:Variación da entropía durante procesos reversíbeis|Variación da entropía durante procesos reversíbeis]] #[[Curso de termodinámica:Evolución térmica espontánea|Evolución térmica espontánea]] #[[Curso de termodinámica:Variación de entropía durante procesos irreversiveis|Variación de entropía durante procesos irreversiveis]] #[[Curso de termodinámica:Variación de entropía dos gases perfectos-Ciclo de Carnot|Variación de entropía dos gases perfectos-Ciclo de Carnot]] {{Template:Termodinámica}} User:Dubaduba 2009 5166 2006-02-01T11:28:23Z 193.225.194.254 <div style="float: right; text-align: center;">[[Image:Other-langs.png]] [[:meta:User:Dubaduba|'''Other languages''']] </div> Exercicios de ortografía en lingua galega/H 2010 5169 2006-02-01T11:33:35Z Lmbuga 18 {{Template:Ex ortografía lg}} ==Exercicios== ===Exercicio 1=== '''Coloca H onde cumpra''' ___armonía, ___armónica, ___armonio, ___ombro, ___orfo, ___oso, ___ovo, ___armonización, ___armonizar, ___ata, ___astado, ___astiforme, ___edra, ___elmo, ___endecágono, ___endecasilábico, ___endecasílabo, ___enrique, ___aí, ___alelí, ___baía, ___ermida, ___exuberancia, ___exuberante, ___inchado, ___inchar, ___inchazón, ___irmán, ___oco, ___elena, ___ilota. ==Exercicio 2== {{en progreso}} ==Solucións== ===Exercicio 1=== Harmonía, harmónica, harmonio, ombro, orfo, oso, ovo, harmonización, harmonizar, ata, hastado, hastiforme, hedra, helmo, hendecágono, hendecasilábico, hendecasílabo, Henrique, aí, alelí, baía, ermida, exuberancia, exuberante, inchado, inchar, inchazón, irmán, oco, helena, ilota. ==Exercicio 2== Exercicios de ortografía en lingua galega/b-v 2011 5170 2006-02-01T11:37:06Z Lmbuga 18 {{Template:Ex ortografía lg}} ==Exercicio 1== '''Completa as seguintes palabras con "b" ou "v"''': ___áter, ___ermello, ___esgo, ___erza, ___im___io, ___oda, ___oitre, ___ulto, a___elá, a___eleira, automó___il, ___aldeirar, ___aleirar, ___aleiro, ___enia, ___irollo, ___iruxe, ___ol___oreta, chi___o, dé___eda, dú___ida, a___ultar, con___oi, cor___eta, co___arde, co___ardía, chu___asco, chu___asqueiro, de___alar, de___ecer, escara___ello, escar___ar, es___elteza, es___elto, gara___anzo, ga___ián, gra___ar, gra___ación, gra___ado, gra___ata, pa___illón, pel___e, tre___o, ___aixela, fi___ela, lou___án, mara___illa, mara___illar, mara___illoso, mó___il, mo___iliza___le, mo___ilización, mo___ilizado, mo___ilizar, ou___ear, pe___ida, re___entar, ri___eira, tro___ador, ace___ro, adi___al, a___ó, a___ogacía, a___ogado, a___oengo, a___ogar, á___rego, a___ogado, a___ultado, ___aixela, ___alado, ___aranda, ___arrer, ___arredoiro, ___asoira, ___asoirada. ==Exercicio 2== {{en progreso}} ==Solucións== ===Exercicio 1=== Váter, vermello, vesgo, verza, vimbio, voda, voitre, vulto, abelá, abeleira, automóbil, baldeirar, baleirar, baleiro, benia, birollo, viruxe, bolboreta, chibo, débeda, dúbida, avultar, convoi, corveta, covarde, covardía, chuvasco, chuvasqueiro, devalar, devecer, escaravello, escarvar, esvelteza, esvelto, garavanzo, gabián, gravar, gravación, gravado, gravata, pavillón, pelve, trevo, vaixela, fibela, loubán, marabilla, marabillar, marabilloso, móbil, mobilizable, mobilización, mobilizado, mobilizar, ouvear, pebida, rebentar, ribeira, trobador, acevro, adival, avó, avogacía, avogado, avoengo, avogar, ávrego, avogado, avultado, vaixela, valado, varanda, varrer, varredoiro, vasoira, vasoirada. ===Exercicio 2=== Exercicios de ortografía en lingua galega/s-x 2012 5172 2006-02-01T11:42:35Z Lmbuga 18 {{Template:Ex ortografía lg}} ==Exercicio 1== '''Completa as seguintes palabras con "s", "x"''': E___a___erar, e___cavar, e___é___e___e, e___i___ir, e___polio, e___tender, e___terno (cast. "esternón"), e___tran___eiro, e___tran___eiri___mo, e___traño, e___trañeza, e___tremeño, e___tremar, o___í___eno, ad___acente, ar___ila, boce___ar, cón___u___e, corni___a, de___engra___ar, di______unción, engra___ar, en___alzar, en___e___ar, e___acular, gra___a, gra___o, guei___a, in___ección, pai___ón, pro___ecto, ta___a, tin___ir, tra___ecto, ___acer, ___ema. ==Exercicio 2== {{en progreso}} ==Solucións== ===Exercicio 1=== Esaxerar, escavar, eséxese, esixir, espolio, estender, esterno (cast. "esternón"), estranxeiro, estranxeirismo, estraño, estrañeza, estremeño, extremar, osíxeno, adxacente, arxila, bocexar, cónxuxe, cornixa, desengraxar, disxunción, engraxar, enxalzar, enxesar, exacular, graxa, graxo, gueixa, inxección, paixón, proxecto, taxa, tinxir, traxecto, xacer, xema. ===Exercicio 2=== EPFQ3 Energética química 2013 5179 2006-02-01T21:03:33Z Agremon 2 1.Dadas: B2O3(s) + 3H2O(g) --> 3O2(g) + 2BH3 ΔH = +2035 kJ 2H2O(l) --> 2H2O(g) ΔH = +88 kJ H2(g) + (1/2)O2(g) --> H2O(l) ΔH = -286 kJ 2B(s) + 3H2(g) --> B2H6(g) ΔH = +36 kJ , Calcula DH para 2B(s) + (3/2)O2(g) --> B2O3(s) Di se a reacción é exotérmica ou endotérmica e por que. As ecuacións deben ser reordenadas ata que os reactivos coincidan na parte esquerda e os productos na parte dereita, coincidindo coa cuarta ecuación (a problema). Así, a primeira ecuación debe ser invertida (equivalente a multiplicar por -1), e a terceira debe ser invertida e multiplicada por tres para ter (3/2)O2 na esquerda. A segunda ecuación debe ser multiplicada por (3/2) e invertida para cancelar o exceso de H2O(l) na esquerda. <UL> <LI>B2H6(g) + 3O2(g) --> B2O3(s) + 3H2O(g) ΔH = -2035 kJ <LI>3H2O(l) --> 3H2O(g) ΔH = -132 kJ <LI>H2O(l) --> H2(g) + (1/2)O2(g) ΔH = +858 kJ <LI>2B(s) + 3H2(g) --> B2H6(g) ΔH = +36 kJ </UL> sumando, obtemos: <UL> <LI>2B(s) + (3/2)O2(g) --> B2O3(s) ΔH = -1273 kJ </UL> 4.Na electrólise da auga, unha das semireaccións é 2H2O (l) -> O2 (g) + 4H+ (aq) + 4e-Calcula o tempo necesario que ha de estar pasando unha corrente de 1,5A para obter 0,5L de O2 a 0,7at e 30ºC. pV = nRT; n = 0,7at.0,5L/0,082at.L.ºK-1.mol-1.303ºK n = 1,41*10-2mol O2 segundo a ecuación química, necesitamos 4 electróns por cada molécula de osíxeno, polo tanto, necesitamos 4*1,41*10-2mol de electróns = 5,62*10-2mol; como cada mol ten o NA de electróns, 6,023*1023*5,62*10-2 = 3,39*1022 electróns Como 1C = 1A*1s = 1/1,6*10-19electróns, 3,39*1022 electróns*1,6*10-19C cada electrón = 5430 C = 1,5A*t -> t = 3620s. == Voltar == [[EPFQ3]] EPFQ3 Química orgánica 2014 5193 2006-02-01T21:25:36Z Agremon 2 * Nomea ou formula: a) Ciclohexanol. b) C4H8, c) CH3CH2CH2-COOH, d) [[Image:Eter.PNG]] Por orde: [[Image:Ciclohexanol.PNG]], Ciclobutano (non é a única posibilidade); Ácido butanoico, Metil (metil)propil éter. * Desenvolve as fórmulas, clasifícaas e di propiededades da serie correspondente, así como a súa fórmula xeral. [[Image:Hidroc cicl.PNG]] Son os primeiros termos dos hidrocarburos saturados cíclicos. A súa fórmula xeral é CnH2n; [[Image:Ciclosdesenvoltos.PNG]] Teñen en xeral as propiedades dos hidrocarburos saturados. Como propiedades químicas, comparten as dos alcanos de cadea lineal, arden con osíxeno, poden haloxenarse perdendo hidróxenos, ... == Voltar == [[EPFQ3]] Image:Ciclohexanol.PNG 2015 5180 2006-02-01T21:05:32Z Agremon 2 Molécula de ciclohexanol. Realizada por [[user:Agremon]] == Resumo == Molécula de ciclohexanol. Realizada por [[user:Agremon]] == Licenza == {{Cc-by-sa-2.1-es}} Image:Ciclosdesenvoltos.PNG 2016 5182 2006-02-01T21:07:33Z Agremon 2 /* Resumo */ == Resumo == Ciclopropano, ciclobutano, ciclohexano en forma semidesenvolta. Realizados por [[user:Agremon]] == Licenza == {{Cc-by-sa-2.1-es}} Image:Eter.PNG 2017 5190 2006-02-01T21:19:19Z Agremon 2 == Resumo == Metil (metil)propil éter. copiado da en.wikipedia.org por [[user:Agremon]] == Licenza == Ver a licenza na en.wikipedia.org Image:Hidroc cicl.PNG 2018 5185 2006-02-01T21:11:17Z Agremon 2 Hidrocarburos cíclicos saturados con 3, 4 e 6 átomos de carbono. realizada por [[user:Agremon]] == Resumo == Hidrocarburos cíclicos saturados con 3, 4 e 6 átomos de carbono. realizada por [[user:Agremon]] == Licenza == {{Cc-by-sa-2.1-es}} Comentarios literarios de poesía/Notas para a lectura de Poema Nuclear de C. E. Ferreiro 2019 5691 2006-06-15T16:49:11Z Moderador 27 Desfíxose a edición de 201.243.243.50, cambiado á última versión feita por Lmbuga Notas pata o comentario do "Poema nuclear" de Celso Emilio Ferreiro" ==Tema== O título facilita o tema central do poema. O seu eixo básico é a bomba nuclear. Non hai dúbida pois de que estamos ante unha mostra de <poesía social>. Con todo, non está completa a súa presentación se non indicamos que é un daqueles poemas que pretende e manifesta a universalización de tal corrente poética ó achegarnos un motivo afastado da loita antifranquista e de motivos como "Galicia" ou a "emigración". Responde, xa que logo, á nova estética que propugna Celso Emilio. Nel preténdese superar as fórmulas estériles gastadas, o vello estilo, e acadar un novo xeito de expresión poética, unha conquista expresiva. Podemos, asemade, achar nel apuntes de poesía satírica ó seren representados os individuos concretos por medio da súa función social ("outos financieiros", "estúpidas nais", "prostitutas") e seren igualados na morte nuclear. ==Nivel fónico== ===Fonoestilística=== *Onomatopeia: Atopamos no poema imitacións fónicas de sonidos reais (versos 2, 11, 34, 38) *Aliteración: Repetición de fonemas: b (versos 1-2, 5-7), r (10). *Paranomasia: Colocación próxima de dúas palabras fonicamente semellantes: plutonio plutocrático (8), magnates e mangantes (23), A bomba, ¡bong!, a bomba bon amigo (2), "axiña ven, vela ahí ven, bon amigo. / ¡Estanos ben! ¡Está ben! ¡Está bon! / ¡¡¡Booong!!! (36 a 38). ===Métrica=== O poema está composto por hendecasílabos e heptasílabos. Os hendecasílabos presentan case todos acento na sexta sílaba. Chama a atención o marcado ritmo iámbico (sucesión de sílabas átonas tónicas) dalgún deles (1, 2, 4, 5, 11). Con todo o máis frecuente parece ser o hendecasílabo heroico con acentos nas sílabas segunda, sexta e décima (2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 23, 24, 25, 30, 34, 35, 37). Tamén observamos hendecasílabos sáficos (1ª,4ª,6ª e 8ª sílabas) (6, 18, 20, 26, 27, 29, 33) e hendecasílabos melódicos(3ª, 6ª e 10ª) (19, 21, 32). Rima: Hai rima asonante. É moi irregular e escasa Correspondencia verso gramatical: Prima a esticomitia (coincidencia da pausa verbal coa morfosintáctica). Hai, con todo, encabalgamentos que presentan escisións oracionais (12-13), a escisión pode separar un complemento do verbo (29-30), ou pode ser unha escisión sirremática (división nunha parte da oración que non admita pausa no seu interior) (30-31 e 34-35). ==Nivel Gramatical== *Enumeracións (acumulación ordenada ou caótica de palabras sucesivas. (5-10, 21-25). *Anáfora (2-3-5, 14-15-16-17, 19-21, 26-27, 31-32. *Epínome (repetición dun verso ó longo do texto) (2-11) *Polípote (Repetición dunha palabra con distintas funcións sintácticas) (12-13) *Figura etimolóxica (25, 27, 34-35) ==Tropos e figuras== *Imaxe visionaria (Identificación entre elementos sen relación lóxica) (3-10) *Sarcasmo (Ironía cruel ou mordaz) (19-20) (21-28). Nome/Substativo/morfoloxía 2020 5198 2006-02-05T09:44:48Z Lmbuga 18 {{Template:O nome}} O substantivo é a palabra constituída por un morfema léxico ou lexema (raíz), portador do contido léxico e, eventualmente, por morfemas gramaticais indicadores de xénero e número. Estes formantes ou morfemas son de dúas clases: :::*'''inherentes''' ou indispensables para a formación do substantivo (constitutivos) e :::*'''facultativos''', os que poden aparecer ou non xa que non son indispensables: <center>[[Image:Substantivo 1.jpg|700px]]</center> *[[Editando Nome/Substativo/morfoloxía/Xénero|O xénero do substantivo]] *[[Editando Nome/Substativo/morfoloxía/Número|A formación do plural]] *[[Editando Nome/Substativo/morfoloxía/Prefixos e sufixos|Formantes facultativos no substantivo]] Nome/Adxectivo/caracterización formal 2021 5202 2006-02-05T17:57:44Z Lmbuga 18 Template:O nome {{Template:O nome}} Debemos sinalar en primeiro lugar, que tratamos de adxectivos cualificativos que están constituídos por unha unidade léxica, non por un complexo de palabras, inda que funcional ou semanticamente este complexo valla o mesmo cá unidade léxica. Falamos de locucións do tipo: . Teño un amigo '''de Marrocos''' (marroquí). . Ese xornalista de '''Galicia''' (galego). Partindo deste suposto, vemos que existen analoxías formais entre substantivo e adxectivo. Os dous están constituídos por un lexema (que aporta o significado básico) e por unha serie de morfemas que determinan ese significado: <center>[[Image:Adxectivo1.jpg]]</center> *[[Nome/Adxectivo/caracterización formal/formantes constitutivos|Formantes constitutivos: xénero e número]] *[[Nome/Adxectivo/caracterización formal/formantes facultativos|Formantes facultativos: prefixos e sufixos]] *[[Nome/Adxectivo/caracterización formal/concordancia do adxectivo co substantivo|Concordancia do adxectivo co substantivo]] *[[Nome/Adxectivo/caracterización formal/gradación|A gradación no adxectivo]] Nome/Substantivo/clasificación semántica 2022 5203 2006-02-05T18:38:38Z Lmbuga 18 <center>[[Image:Substantivo 2.jpg|Clasificación semántica do substantivo]]</center> {{Template:O nome}} Jespersen salienta que entre substantivo e adxectivo hai unha oposición 'intensión / extensión': os substantivos son termos semanticamente (polo que respecta ó seu significado léxico) intensos que unicamente poden aplicarse á clase de seres ou obxectos que presentan os trazos de contido da voz en cuestión; polo contrario, os adxectivos ofrecen un campo de aplicación restrinxido: os seus trazos de contido poden dicirse de seres moi variables. Pola súa significación, os substantivos clasifícanse tradicionalmente seguindo o esquema do cadro anterior ==Concretos e abstractos== Un nome concreto é aquel que se pode percibir con os sentidos (como "mesa") mentres que un abstracto designa entidades non perceptibles de xeito directo (como "amor"). ==Comúns e propios== *'''Substantivos comúns''': Permiten nomear a tódalas persoas, animais ou cousas da mesma clase ou especie, sen particularizar o seu significado como home, cabalo, casa. Agrupan os obxectos que denominan polas súas características, sen expresar trazos distintivos. Por iso, considéranse substantivos xenéricos. *'''Substantivos propios''': Distinguen ou particularizan a cada individuo dos demais dunha mesma clase, especie ou xénero. Aplícanse a un só ser, persoa, animal ou cousa. Por iso, considéranse substantivos individuais. Os nomes das persoas e dos países son nomes propios. Os substantivos propios escríbense sempre con letra inicial maiúscula. O nome propio é un elemento indispensable na sociedade humana que ten evidente repercusión na esfera da linguaxe. Segundo Romero Gualda cabe inserir dentro da denominación 'nome propio' os seguintes grupos de substantivos, ademais dos antropónimos: ::*Nomes de animais: Rocinante, Milú, Pitusa, Platero,... ::*Apelativos e títulos: Duque de Alba, o Cid, A Paixonaria,... ::*Os topónimos: Santiago de Compostela, Bergantiños,... ::*Os nomes de tempo: Outono, Pascua, a Idade Media,... ::*Os nomes de institucións: o Consello Superior de Investigacións Científicas, a Xunta de Galicia,... ::*Os nomes de productos da institución humana: a Constitución de 1812, a Declaración Universal dos Dereitos Humanos, a Lei de Reforma Universaria,... Con todo, hai dificultades na consideración de nomes comúns e propios polo continuo traspaso de vocábulos dun a outro grupo. Estas mudanzas poden ser de diversa índole: ::*Nomes propios usados como comúns ou apelativos: Xoán é un Xudas. ::*Topónimos que denominan un producto: coñac,... ::*Nomes comerciais que rematan por designa-lo producto: moviola, mistos,... ::*Metonimia: Rifáronse tres Goyas. ::*Uso aceptado pola comunidade de nomes comúns coa función identificadora dos nomes propios Coseriu definiu os trazos morfosintácticos dos nomes propios: Caracterízanse pola indeterminación, son incapaces de recibir determinadores. ==Continuos e discontinuos== *'''Substantivos contables ou discontinuos:''' Sinalan entes que se poden contar, por exemplo ''cinco nenos, tres rochas, trece euros''. Os substantivos contables combínanse con cuantificadores plurais sen alterarse semanticamente. *'''Substantivos incontables, continuos ou de materia:''' Sinalan realidades que non se poden contar salvo ao referirse a clases ou variedades distintas, por exemplo leite, ''humor, aire, fume, lixo''. Os substantivos incontables soamente poden combinarse con cuantificadores en singular sen modificar o seu significado. Só admiten numerais cardinais ou cuantificadores plurales cando indican unha clase ou modalidade. Por exemplo: ''tres vasos de leite - moitos vasos de leite - moito leite''. ''Os fumes emitidos polos ácidos adoitan ser daniños''. Existen casos en que substantivos incontables teñen distintos significados ou matices en plural, por exemplo ''aires de grandeza, aires de cambio, malos fumes, augas cálidas, augas internacionais''. A significación de ambos ten unha primeira repercusión morfosintáctica, que é a súa actuación fronte ó morfema de plural, pois os primeiros non presentan variación de significado ó se lles engadir este. Así e todo, os nomes continuos poden usarse como discontinuos: ''O pan é barato'' (continuo) ante ''compra dous pans'' (discontinuo) ==Individuais e colectivos== *'''Substantivos individuais''': Son substantivos que na súa forma singular, nomean a un só ser como ''pluma, árbore, rosa''. Designan a un único ser, pero admiten o [[morfema]] do plural para designar a máis dun. *'''Substantivos colectivos:''' Son substantivos que posuíndo unha estrutura de singular, nomean a un conxunto de número indeterminado de seres ou cousas como ''plumaxe, bosque, rosaleda, xentío, xentío, bandada, coro, alameda''. Teñen inherente a idea de pluralidade sen necesitar un morfema que o exprese, pero non no sentido dun máis un, senón en canto a conxunto colectivo formado por varias unidades da mesma cousa designada. ==Outras clasificacións== *'''Substantivos simples''': Son os substantivos que están formados por unha soa palabra. *'''Substantivos compostos:''' Son substantivos que están formados por dúas palabras simples, por exemplo ''lavalouza, anteollos, pararraios, crebanoces, augardente.'' *'''Substantivos primitivos''': As palabras primitivas son as que serven de cabeza de serie a unha familia léxica, funcionando como raíz das palabras derivadas deles. Os substantivos primitivos só están formados por un [[lexema]] básico e optativamente por morfemas de xénero e número. Por exemplo ''pan.'' *'''Substantivos derivados:''' As palabras derivadas nacen das primitivas, cando se lles engade [[sufixo]]s, por exemplo ''panadería, panadeira''. Hai distintos tipos de nomes derivados que son: ::*'''Substantivos aumentativos:''' Son os substantivos que designan a persoas, animais, cousas ou fenómenos de gran tamaño ou alto grao de intensidade, por exemplo ''homazo, mullerona.'' ::*'''Substantivos diminutivos:''' Son os substantivos que designan a persoas, cousas, animais e fenómenos que se caracterizan pola súa pequeneza ou menor grao de intensidade, por exemplo ''neniña, gatiño, mazanciña.'' ::*'''Substantivos despectivos:''' Son os substantivos que designan a persoas, animais, cousas e fenómenos que son tratados con desprezo ou desdén, ou vistos como inferiores, por exemplo ''plantucha, libraco.'' ::*'''Substantivos [[xentilicio]]s:''' Son os substantivos que se derivan do lugar de nacemento (país, rexión ou estado) de persoas, animais ou cousas, por exemplo, ''español, panameño, arxentino, danés.'' ::*'''Substantivos [[patronímicos]]:''' Son os substantivos que se derivan dalgún nome propio. Por exemplo os apelidos de orixe española formáronse orixinariamente a partir do nome de pía. Normalmente acaban en '''-ez'''. Dáse o nome de patronímicos a tódolos apelidos. Por exemplo de Gonzalo > González, de Fernando > Fernández. *'''Substantivos animados:''' Nomean seres considerados viventes, por exemplo ''can, gato, home, persoa, pícaro, Anastasio''. *'''Substantivos inanimados:''' Nomean seres inertes, por exemplo, ''papel, cristal, pedra, cigarro, carta''. Nome/Adxectivo/clasificación semántica 2023 5204 2006-02-05T19:14:04Z Lmbuga 18 {{Template:O nome}} Segundo o seu contido semántico, o adxectivo pódese dividir en catro grandes grupos: *'''Valorativos'''. atribúen unha calidade, expresan habitualmente valoracións de tipo persoal e emotivo, por iso o máis frecuente é que precedan ó substantivo: é un grande home, es coma a falsa moeda. *'''Descriptivos''': expresan calidades obxectivas, non intervén o sentimento. Predomina o afán de describir sen ningún tipo de valoración. O normal é que aparezan pospostos: camisa de raso branco. *'''De relación''': expresan situación, nacionalidade, materia, orixe, clase,... pola súa propia significación o normal é que sexan obxectivos e vaian pospostos: perna dereita, coñezo o filósofo alemán. *'''Case determinativos''': adxectivos que pola súa significación e funcións son semellantes a certos demostrativos, ordinais, cuantitativos,... A posición habitual é a dos determinativos, a anteposición: a seguinte estación, a próxima primavera, a recente historia galega. A colocación do adxectivo, para Lapesa, está determinada, no fondo, por tan só dúas oposicións: - a 1ª enfronta funcións especificativas e explicativas; a primeira está representada pola posposición. - a 2ª é unha oposición de expresividade, que está marcada pola anteposición do adxectivo. Esta dobre oposición vese en parte desdebuxada polo contido semántico do adxectivo, que por si mesmo pode indicar anteposición ou posposición. Outros factores: anteposición formularia, contexto sintáctico. Nome/Bibliografía 2024 5205 2006-02-05T19:16:12Z Lmbuga 18 {{Template:O nome}} #Academia Española, Real (1983): Esbozo de una nueva gramática de la lengua española. Madrid: Espasa-Calpe. #Alarcos Llorach, E (1970): Estudios de gramática función del español. Gredos: Madrid 19803. #Alcina & Blecua (1975) Gramática española. Ariel #Alvarez (Blanco), R /Monteagudo, H. /Regueira, X.L. (1986): Gramática galega. Vigo: Galaxia, 19945. #Badía Margarit, A. M (1967): "Aspectos formales del nombre en español", in Problemas y principios del estructuralismo lingüítisco. Madrid: CSIC, pp. 43-70. #Barrenechea & Manacorda (1971) "Las clases de palabras como clases funcionales" en Estudios de gramática estructural, Paidós #Costas Casas, X.X. et al (1988): Nova gramática para a aprendizaxe da lingua. A Coruña: Via láctea. #Cunha, C., /Cintra, L.F. Lindley (1984): Nova gramática do portugués contemporáneo. Lisboa: Caminho, 19892. #Hjemslev, L. (1980) Estudios de Gramática funcional do español. Gredos #Noia, Mª Camino e outros (1993), Lingua. COU. Vigo: xerais. #Rocamonde, R e outros (1992), Lingua Galega, COU. Madrid: Bruño. #Romero Gualda, Mª Victoria (1989) El nombre: Sustantivo y adjetivo. Arco/libros S.A. #Seco, Rafael (1967) Manual de Gramática Española. Aguilar #Seco, Manuel (1972) Gramática esencial del español. Aguilar Editando Nome/Substativo/morfoloxía/Xénero 2025 5207 2006-02-05T19:25:13Z Lmbuga 18 Template:O nome {{Template:O nome}} Os morfemas de xénero e número no adxectivo son morfemas de concordancia: dependen da concordancia morfolóxica co substantivo, xa que de por si non teñen os adxectivos xénero ou número fixo e determinado. O lexema adxectival pode ter marca de concordancia: branco / branca,... ou pode carecer desta marca: lanzal, gris, etc. Segundo o xénero, podemos distinguir dous tipos de adxectivos: *Adxectivos invariables. *Adxectivos variables que engaden ó lexema un morfema de xénero, masculino ou feminino que son idénticos ós do substantivo Polo que respecta ó comportamento xeral do adxectivo canto ó xénero, podemos considerar os mesmos grupos iniciais ca no substantivo {{en progreso}} Editando Nome/Substativo/morfoloxía/Número 2026 5208 2006-02-05T19:27:57Z Lmbuga 18 {{Template:O nome}} Polo que respecta número, o adxectivo non sempre é susceptible de variación; normalmente teñen flexión de número (que, como no caso do xénero, é concordante): ''rapaz alegre'' / ''rapaces alegres''. Pero hai algúns adxectivos que presentan unha única forma invariable, sen variación de número: ''papanatas''. A categoría gramatical de número exprésase polo morfema de plural /-s/, cos alomorfos [s], [es], [is], fronte ó singular con morfema neutro. Polo que respecta ás regras de flexión de número no adxectivo, temos as mesmas ca no substantivo. *Os adxectivos rematados en singular en vocal ou consoante -n, presentan a marca de plural -s despois da vocal ou consoante citadas. *Os rematados en -r,-s, e -z presentan o alomorfo -es despois da consoante. *Monosílabos e polisílabos graves rematados en -l engaden -es. *Polisílabos agudos forman o plural co alomorfo -is, modificando a base que perde o -l final. {{en progreso}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Xénero 2027 5211 2006-02-09T00:38:20Z Lmbuga 18 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} ==Exercicio 1== '''Coloca o artigo correspondente diante do substantivo''' ____ ábsida. ____ acedume. ____ aguia. ____ análise. ____ apocalipse. ____ apócope. ____ apóstrofe. ____ apotema. ____ arbore. ____ armazon. ____ arquitrabe. ____ arte. ____ atlas. ____ augardente. ____ azucre. ____ betume. ____ cablegrama. ____ cal. ____ calor. ____ canle. ____ cárcere. ____ carraxe. ____ color. ____ contraorde. ____ contrasinal. ____ cor. ____ cordame. ____ costume. ____ couce. ____ cume. ____ cuspe. ____ cute. ____ dolor. ____ dor. ____ dote. ____ eclipse. ____ fantasma. ____ fel. ____ fin (=final). ____ fin (=finalidade). ____ friaxe. ____ fume. ____ labor. ____ legume. ____ leite. ____ lume. ____ mar. ____ mel. ____ nariz. ____ orde. ____ orixe. ____ pagode. ____ paisaxe. ____ paradoxo, ____ paréntese. ____ personaxe. ____ pesadume. ____ pez, ____ plasma. ____ ponte. ____ psicodrama. ____ pube. ____ pudor. ____ queixume. ____ rapsodo. ____ reuma. ____ riso. ____ rubor. ____ sal. ____ samba. ____ sangue. ____ sentinela. ____ servidume. ____ sinal. ____síncope.____ síndrome. ____ sorriso. ____ suborde. ____ suor. ____ teitume. ____ til. ____ ubre. ____ vagalume. ____ viaxe. ____ xénese, ____ xiz. ==Solucións== ===Exercicio 1=== A ábsida. A acedume. A aguia. A análise. A apocalipse. A apócope. A apóstrofe. A apotema. A arbore. A armazon. O arquitrabe. A arte. O atlas. A augardente. O azucre. O betume. A cablegrama. O cal. A calor. A canle. O cárcere. A carraxe. A color. A contraorde. O contrasinal. A cor. A cordame. O costume. O couce. O cume. O cuspe. A cute. A dolor. A dor. O dote. A eclipse. O fel. A fin (=final). O fin (=finalidade). A friaxe. O fume. O labor. O legume. O leite. O lume. O mar. O mel. O nariz. A orde. A orixe. O pagode. A paisaxe. O paradoxo, A paréntese. o/a personaxe. A pesadume. O pez, A plasma. A ponte. A psicodrama. A pube. O pudor. O queixume. O rapsodo. A reuma. O riso. A rubor. O sal. O samba. O sangue. A sentinela. A servidume. O sinal. osíncope.a síndrome. O sorriso. A suborde. A suor. O teitume. O til. O ubre. O vagalume. A viaxe. A xénese, O xiz. Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo/Gradación 2028 5517 2006-02-26T13:34:18Z Lmbuga 18 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O Adxectivo/A gradación|A gradación no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} ==Exercicio 1== [[Image:Adxectivo gradación.jpg]] ==Exercicio 2== Indica a que adxectivo en grao positivo remite o superlativo culto: *celebérrimo *crudelísimo *ilustrísimo *libérrimo *magnificentísimo *misérrimo *nobilísimo *paupérrimo *pulquérrimo *sacratísimo *salubérrimo ==Solucións== ===Exercicio 1=== Adxectivo positivo: ''lanzal, branco, inocuo,...'' Comparativo analítico de igualdade: ''Os cóengos son tan comedoriños coma o noso cura'' ('''coéngo''' é palabra esdrúxula). Comparativo analítico de inferioridade: ''Os peixes tiñan antes menos parasitos ca agora'' ('''parasito e palabra grave). Comparativo analítico de superioridade: ''Xa foi o tenis un xogo máis de elite do que agora é'' ('''elite''' é palabra grave). Comparativo sintético de inferioridade: ''O esquío é menor có xabaril''. Comparativo sintético de superioridade: ''O teu curmán é maior ca ti''. Superlativo absoluto analítico: ''A Maruxa e moi alta''. Superlativo absoluto sintético: ''A Maruxa é altísima'' . Superlativo relativo: ''A Maruxa é a máis caneluda de todas''. Outra posible solución: [[Image:Adxectivo_lg_gradación_sol.jpg|center|400px|Gradación do adxectivo]] ===Exercicio 2=== *celebérrimo > célebre *crudelísimo > cruel *ilustrísimo > ilustre *libérrimo > libre *magnificentísimo > magnífico *misérrimo > mísero *nobilísimo > nobre *paupérrimo > pobre *pulquérrimo > pulcro *sacratísimo > sagrado *salubérrimo > salubre {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O Adxectivo/A gradación|A gradación no Curso de lingua galega]]'' Image:Encrucillado Aparellos agrícolas.jpg 2029 5216 2006-02-10T20:50:23Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Aparellos_agrícolas.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'' == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Aparellos_agrícolas.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 10 de febreiro de 2006 (10-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado Aparellos agrícolas 2.jpg 2030 5217 2006-02-10T20:50:50Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Aparellos_agrícolas_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado_Aparellos_agrícolas_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 10 de febreiro de 2006 (10-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Aparellos agrícolas 2031 5218 2006-02-10T21:28:18Z Lmbuga 18 {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado_Aparellos_agrícolas.jpg|center]] == Horizontal == 3. Instrumento en forma de bolsa con mangos que colle o aire e expulsa os produtos. 6. Gadaña curta para cortar fentos, toxos, etc. 9. Ferramenta con mango e dúas bocas opostas, unha puntiaguda e outra en corte. 10. Motores que impulsan a auga a través dunha condución, ata os cultivos. 11. Rotocultivador que se engade ó tractor para desfacer terróns, quitar malas herbas... 14. Estrutura de ferro, para abri-la codia da terra e arrincar herbas, con ganchos rematados en dentes. 16. Máquina para mallar. 18. Aparellos para esfollar o millo. 20. Cribo, instrumento circular de madeira que se emprega para separar a fariña, etc. 22. Pa cadrada de ferro para remover terróns e cavar. 23. Pequeno machado. 24. Anciño, aparello que nun extremo ten moitos dentes. 26. Emprégase para darlle volta á forraxe e así conseguir secala. 27. Armazón para achandar. 28. Para facilitar a drenaxe dun terreo, emprégase este aparello engadido a un tractor. 29. Se queres podar, utilizarás esta ferramenta corte curvo. 30. Fouciño. 31. Se queres quitar auga dos pozos terás a man un pau, que xira nun torno elevado, cunha pedra nun extremo e no outro a corda co balde. == Vertical == 1. Para rozar, convén facerse cun fouciño rexo de mango forte. 2. Ferramenta cun extremo de ferro triangular. O seu bico dianteiro é redondeado. 3. Para rozar, podes empregar un mango curto que ten no extremo nunha folla de ferro, curva e cravuñada. 4. Pequena ferramenta coa que cavas, sachas... 5. Con el e axudándote de animais aras a terra. 7. Segadora e trituradora que se emprega nos milleirais. 8. Máquina que empaca. 12. Máquina que sulfata. 13. Forca, mango que ten nun extremo tres gallos. 15. Aparellos para remover a terra consistentes nun mango que ten nun extremo unha prancha de ferro. 17. Máquina coa que sementas. 19. Emprégase para segar a herba. Ten, ó final dun mango, unha coitela metálica curva. 21. Mango cunha folla en forma de trapecio e gume por un só lado. 25. Apeiro de labranza cun bastidor con dentes co que esterroar e achandar. ==Axuda== Aixada, angazo, arados, bimbastro, caínzo, colleitadora, empacadora, escarpadeira, esfolladeiras, espicho, fertilizadora, fol, fouce, fouciña, fresadora, gadaña, gadaño, galleta, grade, machada, machado, malladora, motobomba, pas, peneira, picaraña, poda, podón, sacho, sacho, sementadora, subsolador, sulfatadora, volteadora. == Solución == [[Image:Encrucillado_Aparellos_agrícolas_2.jpg|center]] User:Dannycas 2032 5483 2006-02-24T17:31:55Z Dannycas 43 Por favor, falame na Galipedia. [http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Dannycas Dannycas na Galipedia] [http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Dannycas Dannycas en Commons] [http://gl.wikiquote.org/wiki/User:Dannycas Dannycas en Wikicitas] [http://gl.wiktionary.org/wiki/User:Dannycas Dannycas no Galizionario] [http://gl.wikisource.org/wiki/User:Dannycas Dannycas en Wikifontes] Image:Encrucillado-zooloxía1.JPG 2033 5220 2006-02-11T13:56:01Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-zooloxía1.JPG''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Mi == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-zooloxía1.JPG''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 10 de febreiro de 2006 (12-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado-zooloxía2.JPG 2034 5222 2006-02-11T13:57:24Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-zooloxía2.JPG''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 10 de febreiro de 2006 (12-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Zooloxía 2035 5223 2006-02-11T13:59:04Z Lmbuga 18 {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado-zooloxía1.JPG|center]] ==Horizontais== 6. Inxección que inmuniza contra unha enfermidade. 8. Bico das aves. 9. Pluma suave que, debaixo da plumaxe exterior, teñen as aves. 12. Nos peixes, órganos para a respiración na auga. 13. Ova. Conxunto de ovos dalgúns peixes e crustáceos, envoltos nunha membrana. 14. Cicatriz situada onde estaba o cordón umbilical. 16. Pescozo. 17. Tecido conxuntivo que nos vertebrados inferiores forma parte do seu esqueleto. 18. Ampola, vincha. 19. Meninxe exterior que envolve o encéfalo e a medula espinal. 20. Illarga. Entre as costelas e os ósos das cadeiras. 21. Boche. 23. Parte superior do interior da boca. 25. Substancia de cor parda avermellada e amarga, que se extrae dunha bolsa que o almiscreiro ten no ventre. 26. Virilla. 28. Cría da lebre. 31. Corno dun animal. 33. Madreperla. 35. Gran duro e doloroso que é preciso extirpar. 36. Tirizó. Gran no bordo das pálpebras. 37. Sobre elas temos dentes e moas. 38. Esnaquiza coa dentadura a comida. ==Verticais== 1. Capa da pel situada baixo a epiderme. 2. Ósos que contén o encéfalo. 3. Pé de vacas e cabalos. 4. Xunta a man e o brazo. 5. Presentes nos cromosomas e que determinan os caracteres hereditarios. 6. Invertebrado alongado, brando e contráctil, sen ningunha extremidade articulada. 7. Cría da ra. 8. Perfeba. 10. Anda sobre dous pés. 11. Morro dos animais. 13. Parte final do estómago das aves. 15. Gadoupa. 16. Acomódase sobre os ovos para lles dar calor. 17. Acción de cruzar os animais ou as plantas. 20. Óso que intervén na formación da pelve ósea e que está na cadeira. 21. (Outra vez) Garra. 22. Cobre o globo ocular. 23. Sobre o terreo, sinal que deixa o pé. 24. Óso do oído medio, que semella unha zafra. 27. Unión dos ósos dos dedos. 29. Tentáculo do polbo. 30. Dente puntiagudo situado entre molares e incisivos. 32. Tobeira, burato no cal habitan animais como o coello. 34. Nel os paxaros poñen ovos ==Axuda== Almiscre, artello, bigornia, bocha, bípede, cagado, canino, cartilaxe, choca, colo, Cranio, crista, cruzamento, derme, duramáter, embigo, enxiva, fociño, frieiras, furuncho, guerlas, ata, Ilio, illar, íngoa, lebracho, mastiga, míllara, moega, nin±o, nácara, orizo, padal, pálpebra, papo, pegada, penuxe, pestana, peteiro, pezuño, pouta, pouta, pulso, raxo, tobo, vacina, verme, xene. ==Solucións== [[Image:Encrucillado-zooloxía2.JPG|center]] Image:Encrucillado-A auga.JPG 2037 5225 2006-02-11T17:23:12Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-A_auga.JPG''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-A_auga.JPG''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 11 de febreiro de 2006 (11-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado-A auga 2.JPG 2038 5226 2006-02-11T17:28:49Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-A_auga_2.JPG''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Migu == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-A_auga_2.JPG''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 11 de febreiro de 2006 (11-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Auga 2039 5227 2006-02-11T17:29:36Z Lmbuga 18 {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado-A auga.JPG|center]] == Horizontais == 1. Rolla que tapa as botellas. 2. Medusa. 5. Vasilla con asa, colo e boca anchos, ou líquido que contén esta. 6. Baños de augas minerais quentes. 9. Comida líquida de máis. 12. Cultivo de especies animais e vexetais en auga. 13. Depósito subterráneo e natural de auga. 15. Pánico á auga. 17. Caer chuvisca procedente da mera (néboa densa e compacta). 19. Aplicase a aquilo que repele a auga. 21. Máquina para extraer lama do leito dos ríos. 23. Aplicase a aquilo que absorbe auga con facilidade. 24. Engade auga á comida. 28. Método curativo baseado na auga. 29. .Ferves alimentos. 31. Acuático. 34. Descomposición ou desdobramento dunha molécula por acción da auga. 35. Embrión humano que ós tres meses está constituído por un 94 % de auga. 36. Furado ou conduto para desaugar un sitio. 37. Dise dos corpos solubles en auga. 38. Curva que describe o curso dun río. == Verticais == 1. Peza de tea rectangular para secarse. 3. Masa de xeo constante sobre terra firme, procedente dunha nova cristalización da neve e sometida a un lento avance no sentido da gravidade. 4. Penetrar un líquido nun corpo permeable 7. Persoa madura constituída por un 63% de auga. 8. Afloramento de auga. 10. Estudo dos mares e correntes de auga. 11. Toponimia aplicada a ríos, lagos, etc. 14. Paso recíproco de dous líquidos con concentracións diferentes a través dunha membrana. 15. Que se move por mor da auga. 16. Chuvia fina mesturada con neve. 18. Botar auga sobre unha planta. 20. Elemento químico que supón o 33,3% do volume da auga e o 88,81 % do seu peso. 22. Compoñentes químicos que forman parte da materia viva. 25. Conduto que recolle e deita a auga que cae sobre un tellado. 26. Penetración debido á submersión da parte litoral dunha cunca fluvial no mar. 27. Auga con mel. 29. Nube branca e lixeira situada nas capas superiores da atmosfera. 30. Cantidade de auga que pasa por unha canle. 32. Xeada. 33. É coma _____ no mar = É moi difícil ou imposible de facer. ==Axuda== Osíxeno, biomoléculas, augamar, feto, adulto, glaciar, caudal, meandro, ría, cirro, osmose, termas, hidroterapia, manancial, acuífero, hidrófilo, hidrofobia, hidrófugo, hidrografía, hidrólise, hidromel, hidronimia, hidrosoluble, hidráulico, acuícola, acuicultura, augallada, auganeve, auga, augueira, calar, toalla, canlón, merar, coces, xerra, regar, carazo, tapón, draga, arar, bikini. ==Solución== [[Image:Encrucillado-A auga 2.JPG|center]] Image:Encrucillado-arte.jpg 2040 5228 2006-02-11T17:36:55Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-arte.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel B == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-arte.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 11 de febreiro de 2006 (11-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado-arte 2.JPG 2041 5229 2006-02-11T17:37:45Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-arte_2.JPG''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-arte_2.JPG''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 11 de febreiro de 2006 (11-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Arte 2042 5230 2006-02-11T17:40:03Z Lmbuga 18 {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado-arte.jpg|center]] ==Horizontais== 2. Teito con artesóns. 7. Substancia fósil, variante do lignito, que se presenta en masa compacta, negra, brillante, de fractura concoidal. Trabállase coa lima e o torno, sendo moi fráxil. 9. Oficio e obra de construción. 11. Desprendemento da pintura ou esmalte que se produce por deficiencias na técnica de realización ou deterioro da súa conservación. 13. Dise do arco que ten máis luz nun paramento ca no oposto. 14. Esquina cortada para evitar unha aresta. Bisel. 17. Parte inferior dun entaboamento ou elemento horizontal sobre o que descansa o friso e que se apoia directamente sobre columnas ou outros elementos sustentantes. 20. Parte superior do entaboamento, a serie de molduras que rematan algo, ou ben a parte saínte en forma de ángulo que remata un frontón clásico. 22. Parte da igrexa situada na cabeceira que sobresae da fachada posterior e que, xeralmente, ten planta semicircular (aínda que tamén pode ser poligonal) e cuberta abovedada. 24. Modelo que substitúe ó home ou á muller e que pode adoptar diversas posicións. 25. Rocha dura, frecuentemente listada de cores, que resulta da transformación dunha calcaria. É moi apreciada en escultura e arquitectura dende tempos antigos, pola súa cor e brillo unha vez pulida. 27. Parapeto prismático no coroamento dun muro fortificado. Merlóns. 28. Elemento arquitectónico, de planta circular ou poligonal que remata unha cúpula ou unha torre co obxecto de iluminar, mediante os seus vans laterais, o espazo interior. 29. Primeiro revestimento dun muro para tapa-os buracos e iguala-a súa superficie. 30. Pigmento de cor parda fabricado a partir do asfalto. A súa utilización é perigosa xa que non chega a secar totalmente. ==Verticais== 1. Prancha clixada ou estereotipada e particularmente a que representa algún gravado (reproducindo con pranchas metálicas a composición tipográfica ou gravados en relevo). 2. Conxunto de molduras que, a maneira de faixa curva, forman a cara exterior frontal dun arco. 3. Instrumento de aceiro, esquinado e puntiagudo, para gravar metais. 4. Estrutura composta de camiños ou rúas que se interrompen abruptamente, o que fai difícil atopa-a saída. É frecuente na realización de xardíns. 5. Edificio destinado á oración no Islam. 6. Calquera das partes ou tramos dunha escaleira, chamadas tamén escalóns, en que se apoia o pé ó subir ou baixar. 8. Instrumento de escultor que serve para labrar pedras e metais a golpe de martelo. 9. Arco por tranquil que transmite o empuxe das bóvedas a un contraforte colocado no exterior do edificio. É un elemento construtivo fundamental dentro do estilo gótico. 10. Disolución dunha ou varias substancias resinosas nun líquido volátil, coa que se dá lustre ás pinturas, madeiras. 12. Rocha sedimentaria formada por silicatos de aluminio que adquire gran plasticidade ó mesturarse con auga. Sometida a altas temperaturas adquire dureza e resistencia. 15. Técnica escultórica que consiste en realiza-a obra sobre unha superficie con maior ou menor prominencia. 16. Técnica de gravado. 18. Traza primeira e non definitiva dunha obra pictórica ou escultórica, e, en xeral, de calquera produción do enxeño. 19. Base ou fundamentos dun edificio. 21. Tamén denominada gouache. Técnica pictórica similar á acuarela. As súas cores son máis espesas e dilúense na auga. Son opacas e utilízase tamén a cor branca. 23. Artesán que fai traballos de ourivería. 26. Do latín, atriu, pórtico, vestíbulo. ==Axuda== Ábsida, acibeche, adro, albanelería, alicerce, relevo, amea, abucinado, arcobotante, arquitrabe, arquivolta, artesoado, arxila, augada, augaforte, betume, bosquexo, burel, cicel, clixé, cornixa, chafrán, chanzo, descascado, enfoscado, grilanda, labirinto, lanterna, manequín, mármore, mesquita, ourive, verniz. ==Solucións== [[Image:Encrucillado-arte 2.JPG|center]] Image:Encrucillado-construccións agrarias.jpg 2043 5231 2006-02-11T18:01:13Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-construccións_agrarias.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Autho == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-construccións_agrarias.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 11 de febreiro de 2006 (11-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado-construccións agrarias 2.jpg 2044 5232 2006-02-11T18:01:56Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-construccións_agrarias_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Aut == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-construccións_agrarias_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Main_Page] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons]). ([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]). ([http://gl.wikibooks.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Wikilibros]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 11 de febreiro de 2006 (11-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Construccións agrarias 2045 5233 2006-02-11T18:03:19Z Lmbuga 18 {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado-construccións_agrarias.jpg|center]] ==Horizontal== 1. Muro circular co que se teñen as colmeas protexidas. 8. Sitio destinado a gardar animais. 9. Lugar no cal recollemos o gando. 11. Lugar para secar algo. 12. Hórreo circular construído con varas. 15. Serve para deixar a fariña munda: _______ de río, de vento, de marea. 16. Corte dos porcos. 19. Sitio disposto para embicadar os capóns. 22. Bodega. Lugar onde se garda viño. 23. Valo que contén a terra nivelada en bancal. 24. Choupana. 25. Alpendre. Construcción para gardar leña, apeiros, etc. ==Vertical== 2. Lugar cuberto de teito translúcido para protexe-las plantas. 3. Construción próxima á casa, illada da terra mediante pés para conservar cereais. 4. Habitáculo para abellas. 5. Lugar en que se garda a palla ou o feo. 6. Pedras chantadas nas estrremas que delimitan as propiedades. 7. Lugar para secar castanas. 10. Lugar para secar ourizos. 13. Habitáculo para pombas. 14. Se tivese “s” sería a pía en que comen os porcos. Con “c” é unha árbore. 17. Muro que delimita. 18. Valo feito con silvas ou arbustos. 19. Cerca en que se choen os cabalos salvaxes para cortarlles as crinas. 20. É de pedra, e nela recóllese a auga da fonte. 21. Espazo abovedado para cocer o pan. ==Axuda== Abellariza, adega, alboio, cabana, canastro, capoeira, colmea, corte, cortello, curral, curro, emparrado, forno, hórreo, invernadoiro, maceira, marcos, muíño, ouriceira, palleira, pía, pombal, quenzo, sebe, sequeiro, socalco, valado. ==Solución== [[Image:Encrucillado-construccións_agrarias_2.jpg|center]] Curso de lingua galega 2046 5413 2006-02-22T21:28:45Z Lmbuga 18 engado ligazóns a novas páxinas {{Template:Cursogalego}} {| cellpadding="0" cellspacing="0" border="0" |- valign="top" ! style="background-color: #e2e2ff; border: 2px solid #e2e2ff; border-bottom: none; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.3em; font-size: large;" align="center" width="53%" | ''' Gramática ''' !   ! style="background-color: #faf9b2; border: 2px solid #faf9b2; border-bottom: none; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.3em; font-size: large;" align="center" width="47%"| ''' Exercicios de gramática ''' |- valign="top" | style="background-color: #f8f8ff; border: 2px solid #e2e2ff; border-top: none; border-bottom: none; padding: 0.6em; padding-top: none;" | #[[Curso de lingua galega/Catro normas para falar e escribir|Catro normas para falar e escribir]] #[[Curso de lingua galega/O alfabeto|O alfabeto]] #[[Curso de lingua galega/As vogais|As vogais]] ##[[Curso de lingua galega/As vogais/Recoñecemento|Recoñecemento das vogais medioabertas e mediopechadas]] #[[Curso de lingua galega/As consoantes|As consoantes]] ##[[Curso de lingua galega/As consoantes/A gheada|A gheada]] ##[[Curso de lingua galega/As consoantes/O seseo|O seseo]] #[[Curso de lingua galega/O substantivo|O substantivo]] ##[[Curso de lingua galega/O substantivo/O xénero|Masculino e feminino]] ##[[Curso de lingua galega/O substantivo/O número|Singular e plural]] #[[Curso de lingua galega/O Adxectivo|O Adxectivo]] ##[[Curso de lingua galega/O Adxectivo/A gradación|Grao comparativo e superlativo]] #[[Curso de lingua galega/O persoal|O persoal]] ##[[Curso de lingua galega/O persoal/Tónico|O persoal tónico]] ##[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono|O persoal átono]] ###[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/O pronome de solidariedade galego|O pronome de solidariedade galego]] ###[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "te" e "che"|Uso de "te" e "che"]] ###[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "llo" e "llelo"|Uso de "llo" e "llelo"]] ###[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|Colocación]] #[[Curso de lingua galega/Os determinantes|Os determinantes]] ##[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O artigo|O artigo]] ##[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O demostrativo|O demostrativo]] ##[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O posesivo|O posesivo]] ##[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral]] ##[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O indefinido|O indefinido e o cuantitativo]] #[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O relativo|O relativo]] #[[Curso de lingua galega/O adverbio|O adverbio]] #[[Curso de lingua galega/O verbo|O verbo]] ##[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares|Verbos regulares]] ###[[Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos regulares|Paradigma dos verbos regulares]] ###[[Curso de lingua galega/O verbo/Morfemas dos verbos regulares|Morfemas dos verbos regulares]] ##[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares con alternancia vocálica|Verbos regulares con alternancia vocálica]] ##[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares|Verbos Irregulares]] ###[[Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos Irregulares|Paradigma dos verbos Irregulares]] ###[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Facer dicir e haber|Verbos facer dicir e haber]] ###[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Pór, dar e saber|Verbos pór, dar e saber]] ###[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Ser, estar e ir|Verbos ser, estar e ir]] ###[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Valer, poder e querer|Verbos valer, poder e querer]] ###[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Ver, vir e ter|Verbos ver, vir e ter]] ##[[Curso de lingua galega/O verbo/O participio|O participio]] ##[[Curso de lingua galega/O verbo/O infinitivo conxugado|O infinitivo conxugado]] ##[[Curso de lingua galega/O verbo/As perífrases verbais|As perífrases verbais]] #[[Curso de lingua galega/Nexos|Nexos]] ##[[Curso de lingua galega/Nexos/A preposición|A preposición]] ##[[Curso de lingua galega/Nexos/A conxunción|A conxunción]] ##[[Curso de lingua galega/Nexos/Construcións comparativas|Construcións comparativas]] #[[Curso de lingua galega/A interxección|A interxección]] | | | #[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía]] ##[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Vocalismo|Exercicios sobre as vogais galegas]] ##[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Consonantismo|Exercicios sobre as consoantes galegas]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo|O substantivo]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Recoñecemento|Recoñecemento de substantivos]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Xénero|Xénero (masculino e feminino)]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Número|Número (singular e plural)]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Concretos e abstractos|Substantivos concretos e abstractos]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Contables e incontables|Substantivos contables e incontables]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Individuais e colectivos|Substantivos individuais e colectivos]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo|O adxectivo]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo/Gradación|Adxectivo comparativo e superlativo]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo/Especificativos e explicativos|Especificativos e explicativos]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|O persoal]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/te-che|Uso de ''te'' e ''che'']] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/llo-llelo|''llo'' e ''llelo'']] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/te-che|Uso de ''te'' e ''che'']] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/Colocación|Colocación]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/Encrucillados|Encrucillados]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/artigo|O artigo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo|O demostrativo]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo/Encrucillado|Encrucillado]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/posesivo|O posesivo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/indefinido|O indefinido]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/indefinido/Encrucillado|Encrucillado]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/relativo|O relativo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral|O numeral]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/encrucillado|Encrucillado]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/1 ó 20|Cardinais (1 ó 20)]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/21 ó 100|Cardinais (21 ó 100)]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/100 ó...|Cardinais (100 ó...)]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais|Ordinais]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Sopas|Sopa de letras]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adverbio|O adverbio]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo|O verbo]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 1|Regulares (encr.)]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 2|Alternancia i-e (encr.)]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 3|Alternancia u-o (encr.)]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos irregulares 1|Irregulares (encr.)]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/participio 1|Participio irreg.(encr.)]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/Infinitivo conxugado|Inf. conxugado]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/Perífrases|Perífrases verbais]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición|A preposición]] ##[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición/encrucillado|Encrucillado]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/conxunción|A conxunción]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/Construcións comparativas|Construcións comparativas]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/interxección|A interxección]] |} {{Template:Cursogalego}} Curso de lingua galega/Catro normas para falar e escribir 2047 5693 2006-06-23T09:54:39Z 80.81.126.66 /* ''E'''x'''tensión'' ante ''e'''s'''teder'' */ {{Template:Cursogalego2}} {{Template:Cursogalego}} Se sabedes falar galego non vos cómpre esta páxina, pero, se falades español ou sodes neofalantes do galego, reparade nestas normas, fundamentais para o correcto emprego da nosa lingua. == As grafías == Non atopamos en galego as grafías '''GE''', '''GI''', '''J''' e '''Y''': * Cando en español aparece ge, gi, en galego aparece xe, xi, por exemplo en ''xénese'', ''xermánico'', ''ximnasio'' e ''xitano''. A letra x representa un son coma o ch francés. * Cando en español aparece j, en galego aparece normalmente x como en ''exemplo'', ''xamón'', ''caixa'', ''monxa'', ''faixa'', ''reixa''; aínda que non é sempre así, ás veces aparece ll, por exemplo en ''lentella'', ''cella'', ''parella'', ''agulla'', ''fillo'' e ''palleira''. * O galego carece de y, normalmente aparece i como en ''iodo'', ''raia'', ''hoxe'', e (cast. y) ou ll como en ''pallaso''. Tamén é posible a solución ''lenda''. Ademais, son pouco frecuentes os seguintes ditongos que só se conservan nalgúns cultismos: * '''ua''': está en ''cuarto'', ''cuartel'' ... aínda que o máis frecuente é ''cadro'', ''catro'', ''cartos'', ''corenta'' ... * '''ue''': consérvase en ''consecuencia'', ''frecuente'' ... pero o máis usual é: ''podo'', ''roda'', ''morte'', ''sorte'', ''moa'' ...''' * '''ie''': está en ''ambiente'', ''sociedade'' ... pero o máis frecuente é: ''quero'', ''pedra'', ''serra'', ''terra'' ... Pola outra banda son abundantes as palabras cos seguintes ditongos: * '''ou:''' ''cousa'', ''dous'', ''outro'', ''chourizo'' ... * '''oi:''' ''coidar'', ''moito'', ''loito'', ''noite'', ''troita'' ... ==Gramática== === A colocación dos pronomes === Como regra xeral, o pronome en galego vai detrás pegado ao verbo, por exemplo ''dei'''lle''' un regalo''; ''mirou'''me''' para os ollos''. Ás veces, por influencia de certas palabras (non, que, quizais, tamén, ...), o pronome vai diante do verbo, como en ''¿aínda non '''cho''' dixo?'' e ''quizais '''te''' convide a xantar''. === Os tempos verbais compostos === En galego non hai tempos verbais compostos, é dicir, tempos formados polo verbo haber + participio. En vez de *he cantado, empregaremos '''cantei''' (Sería un erro empregar a perífrase '''teño cantado''', pois esta só debe ser usada cando se quere expresar un feito que se repetiu no pasado) En vez de *habías cantado, usaremos '''cantaras''' e en vez de *houbeses cantado, empregaremos '''cantases'''. === O artigo co posesivo === Na meirande parte dos casos é obrigatorio o uso do artigo co posesivo, por exemplo: '''a miña''' casa, '''a túa''' amiga, '''o meu''' lápis, '''as nosas''' lembranzas. Nos vocativos, o posesivo non leva artigo: ¡miña nai! Cos nomes de parentesco é optativo o uso do artigo co posesivo: (os) meus pais, (a) miña avoa. ==Pronuncia== === O "n" velar === O "n" velar é un son que o galego non comparte coas linguas veciñas. Os casteláns falantes, coñecedores deste feito, temden a realizalo en contextos en que a súa pronuncia é incorrecta, debido fundamentalmente ó feito de que o castelán soe apoiar a pronuncia das palabras átonas sobre o acento tónico seguinte, mentres que o galego realiza ese apoio sobre o acento tónico anterior (de aí a segunda forma do artigo). É incorrecto pronunciar o "n" velar en secuencias en que logo dunha palabra rematada en -"n" ("n" implosivo final de palabra) se encontra un artigo (o, a, os, as) ou un persoal de obxecto directo (o, a, os, as): *''Non o sei'' pronunciarase [nó no]... *''Ben o sei'' pronunciarase [beno]... Para máis información sobre a cuestión pódese consultar, se se concegue na biblioteca de filoloxía, a tese de doutoramento de Rosario Álvarez Blanco, "O pronome persoal en galego". Univ. Santiago, 1980 (inédita no 2003). === A segunda forma do artigo === Como xa dixemos, o castelán soe apoiar a pronuncia das palabras átonas sobre o acento tónico seguinte, mentres que o galego realiza ese apoio sobre o acento tónico anterior, isto provoca a aparición da Editando [[Curso de lingua galega/Os determinantes/O artigo|segunda forma do artigo]] (lo, la, los, las). Hoxe en día non é necesario facer a contración que implica a aparición da segunda forma do artigo, pero é incorrecta calquera pronuncia que non a desenvolva. === ''E'''x'''tensión'' ante ''e'''s'''tender'' === Observarase na escrita da nosa lingua, reducións de grupos consonánticos cultos do tipo "ks" > "s". Non é capricho. A aparición do grupo "Ks" implica que a vogal anterior é medio aberta, se hai redución, como en "estendo", a pronuncia da vogal antrerior é medio pechada. === ''Coa, coas'' === A pesar de ser esta a representación escrita desta contracción (preposición "con" + artigo feminino), a pronuncia é [ka], [kas]. {{Template:Cursogalego}} [[Category:Lingua galega]] Template:Cursogalego 2048 5298 2006-02-13T01:25:23Z Lmbuga 18 engado galilibro <big>'''Ir a:'''</big>   '''''[[Curso de lingua galega]]''''' ····· '''''[[Historia da lingua|Hª do galego]]''''' ····· '''''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega|Exercicios de morfosintaxe]]''''' ····· '''''[[Exercicios de ortografía en lingua galega|Exercicios de ortografía]]''''' ····· '''''[[Exercicios de léxico en lingua galega|Exercicios de léxico]]'''''  Curso de lingua galega/O alfabeto 2049 5615 2006-04-01T19:42:12Z Lmbuga 18 engado ligazón {{Template:Cursogalego2}} {{Template:Cursogalego}} O alfabeto galego componse das seguintes letras (As ligazóns levan á [[W:Portada|Wikipedia]]): (Véxase tamén: [http://gl.wiktionary.org/wiki/Wiktionary:Pronuncia Pronuncia do alfabeto galego no wiktionary]) {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 |+ '''O alfabeto galego''' |- !Grafía !Nome |- | [[w:a|a]] | a |- | [[w:b|b]] | be |- | [[w:c|c]] | ce |- | [[w:d|d]] | de |- | [[w:e|e]] | e |- | [[w:f|f]] | efe |- | [[w:g|g]] | gue |- | [[w:h|h]] | hache |- | [[w:i|i]] | i |- | [[w:l|l]] | ele |- | [[w:m|m]] | eme |- | [[w:n|n]] | ene |- | [[w:ñ|ñ]] | eñe |- | [[w:o|o]] | o |- | [[w:p|p]] | pe |- | [[w:q|q]] | que |- | [[w:r|r]] | erre |- | [[w:s|s]] | ese |- | [[w:t|t]] | te |- | [[w:u|u]] | u |- | [[w:v|v]] | uve |- | [[w:x|x]] | xe |- | [[w:z|z]] | zeta |} Ademais, na ortografía galega utilízanse tamén os seguintes dígrafos que representan un único son: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 |+ '''Dígrafos usados no galego''' !Grafía !Nome |- | ch | ce hache |- | nh | ene hache |- | gu | gue u |- | qu | que u |- | ll | ele dobre |- | rr | erre dobre |} == Cómpre ter en conta que ... == * Ademais destas letras úsanse tamén outros signos como ''j'' (iota), ''ç'' (cedilla), ''w'' (uve dobre), ou ''y'' (i grego), que aparecen en palabras tomadas doutros idiomas. Algúns exemplos son: ''jazz'', ''Valença do Minho'', ''Kafka'', ''wáter-polo'' e ''whisky''. * A letra ''x'' (xe) representa no galego normalmente un son palatal semellante ao francés ''cochon'' coma en ''xamón'', ''xouba'', ''coxo'' e ''paxaro''. Este son aparece con moita frecuencia nas voces patrimoniais ou nos préstamos adaptados ao galego, por exemplo ''xersei''. * Pero co ''x'' representamos tamén outro son, o que se pronuncia [s], [gs] ou [ks], que aparece en palabras de procedencia culta tales como ''texto'', ''extensión'', ''exame'', ''existir'', ''léxico'', ''boxeo''. * O son representado pola grafía ''nh'' das palabras ''unha'', ''algunha'' e ''ningunha'', constitúe xunto co ''x'' un dos sons máis característicos do galego, co que as persoas que comezan a falar a lingua atopan máis problemas. {{Template:Cursogalego}} [[Category: Lingua galega]] Template:Cursogalego2 2050 5476 2006-02-23T11:51:50Z Lmbuga 18 VAriación estrutura {| cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:2px solid #e2e2ff; background:#f8f8ff" |- |! style="background-color: #f6cf73; border: 2px solid #e2e2ff; border-bottom: 2px; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.3em; font-size: large;" align="center"| ''' [[Curso de lingua galega|Curso de L. Galega]] ''' |- |! style="background-color: #e2e2ff; border: 2px solid #e2e2ff; border-bottom: 2px; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.3em; font-size: large;" align="center"| '''Gramática''' |- | *[[Curso de lingua galega/Catro normas para falar e escribir|Primeiras normas]] *[[Curso de lingua galega/O alfabeto|O alfabeto]] *[[Curso de lingua galega/As vogais|As vogais]] **[[Curso de lingua galega/As vogais/Recoñecemento|Recoñecer a abertura media]] *[[Curso de lingua galega/As consoantes|As consoantes]] **[[Curso de lingua galega/As consoantes/A gheada|A gheada]] **[[Curso de lingua galega/As consoantes/O seseo|O seseo]] *[[Curso de lingua galega/O substantivo|O substantivo]] **[[Curso de lingua galega/O substantivo/O xénero|Masculino e feminino]] **[[Curso de lingua galega/O substantivo/O número|Singular e plural]] *[[Curso de lingua galega/O Adxectivo|O Adxectivo]] **[[Curso de lingua galega/O Adxectivo/A gradación|A gradación]] *[[Curso de lingua galega/Os determinantes|Os determinantes]] **[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O artigo|O artigo]] **[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O demostrativo|O demostrativo]] **[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O posesivo|O posesivo]] **[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral]] **[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O indefinido|O indefinido]] *[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O relativo|O relativo]] *[[Curso de lingua galega/O persoal|O persoal]] **[[Curso de lingua galega/O persoal/Tónico|O persoal tónico]] **[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono|O persoal átono]] ***[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/O pronome de solidariedade galego|Pron. de solidariedade]] ***[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "te" e "che"|"Te" e "che"]] ***[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "llo" e "llelo"|"Llo" e "llelo"]] ***[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|Colocación]] *[[Curso de lingua galega/O adverbio|O adverbio]] *[[Curso de lingua galega/Nexos|Nexos]] **[[Curso de lingua galega/Nexos/A preposición|A preposición]] **[[Curso de lingua galega/Nexos/A conxunción|A conxunción]] **[[Curso de lingua galega/Nexos/Construcións comparativas|Construcións comparativas]] *[[Curso de lingua galega/A interxección|A interxección]] *[[Curso de lingua galega/O verbo|O verbo]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares|Verbos regulares]] ***[[Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos regulares|Paradigma]] ***[[Curso de lingua galega/O verbo/Morfemas dos verbos regulares|Morfemas]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares con alternancia vocálica|V. regulares con alternancia]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares|Verbos Irregulares]] ***[[Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos Irregulares|Paradigma]] ***[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Facer dicir e haber|Facer dicir e haber]] ***[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Pór, dar e saber|Pór, dar e saber]] ***[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Ser, estar e ir|Ser, estar e ir]] ***[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Valer, poder e querer|Valer, poder e querer]] ***[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Ver, vir e ter|Ver, vir e ter]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/O participio|O participio]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/O infinitivo conxugado|O infinitivo conxugado]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/As perífrases verbais|As perífrases]] |- |! style="background-color: #e2e2ff; border: 2px solid #e2e2ff; border-bottom: 2px; padding-top: 0.3em; padding-bottom: 0.3em; font-size: large;" align="center"| [[Historia da Lingua]] |- | *[[Historia da lingua/Formación|Formación]] *[[Historia da lingua/Formación/O substrato|O substrato]] *[[Historia da lingua/Romanización/Romanización e latinización|Romanización e latinización]] **[[Linguas románicas/Concepto|Concepto de lingua romance]] **[[Linguas románicas/O latín vulgar|O latín vulgar]] ***[[Linguas románicas/O latín vulgar/Fontes|Fontes]] ***[[Linguas románicas/O latín vulgar/Do latín clásico ó vulgar|Do clásico ó vulgar]] ***[[Linguas románicas/O latín vulgar/O latín da Hispania|O latín da Hispania]] **[[Linguas románicas/Lista de romances|Listado de linguas románicas]] ***[[Linguas románicas/Lista de romances/Exemplo|Exemplo]] *[[Historia da lingua/Formación/O superestrato|O superestrato]] *[[Historia da lingua/Formación/Substrato ou superestrato cultural permanente|Substrato cultural]] *[[Historia da lingua/Formación/O adstrato|O adstrato]] *[[Historia da lingua/Formación/A Idade Media|A Idade Media]] *[[Historia da lingua/Formación/Os séculos escuros|Os séculos escuros]] *[[Historia da lingua/Formación/A ilustración|A ilustración]] *[[Historia da lingua/Formación/O Rexurdimento|O Rexurdimento]] *[[Historia da lingua/Formación/Ata a Guerra Civil|Ata a Guerra Civil]] *[[Historia da lingua/Formación/A ditadura franquista|A ditadura franquista]] *[[Historia da lingua/Formación/A democracia|A democracia]] |} Curso de lingua galega/Os determinantes/O artigo 2052 5612 2006-03-30T09:15:35Z 83.165.98.117 /* Cómpre ter en conta */ Completo {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/artigo|Exercicios sobre o artigo]] {{Template:Cursogalego}} Un '''artigo''' é unha palabra que determina a un substantivo e nos indica o seu xénero (masculino ou feminino) e o seu número (singular ou plural). Amosamos os artigos nos seguintes cadros: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 |+ '''Os artigos definidos''' !  !singular !plural |- !masculino |o |os |- !feminino |a |as |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 |+ '''Os artigos indefinidos''' !  !singular !plural |- !masculino |un |uns |- !feminino |unha |unhas |} === A segunda forma do artigo === Para determinados casos, que se enumeran a seguir, pódese empregar na escrita a chamada "segunda forma do artigo" (''lo, la, los, las'') * '''mais, e mais''': ''Xosé e mailo seu curmán'' * '''por''': ''ando pola rúa; fun polo camiño'' * '''tras''': ''hai un val tralo outeiro'' * '''todos, todas''': ''tódolos homes son iguais; xogo con tódolos nenos'' * '''ambos, ambas''': ''ámbolos sobriños son dun tempo'' * '''entrambos, entrambas''': ''fixérono entrámbalas dúas'' Hai que ter en conta que cando todos/todas e ambos/ambas van diante dun nome é obrigatorio o artigo: ''Venden pantalóns de todas as (tódalas) clases'' / ''ambas as (ámbalas) parellas foron premiadas'' A segunda forma do artigo só é de uso obligatorio despois de '''por''' e de '''tras''', sendo nos demais casos desaconsellado o seu uso. == Contraccións == Os artigos definidos contraen con '''a''', '''de''', '''en''', '''con''', '''por''' e '''ca''': {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !  ! o ! a ! os ! as |- ! a | ao (ó) | á | aos (ós) | ás |- ! de | do | da | dos | das |- ! en | no | na | nos | nas |- ! con | co | coa | cos | coas |- ! por | polo | pola | polos | polas |- ! ca | có | cá | cós | cás |} Os artigos indefinidos contraen con '''de''', '''en''' e '''con''' do seguinte xeito: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !   ! un ! unha ! unhs ! unhas |- ! de | dun | dunha | duns | dunhas |- ! en | nun | nunha | nuns | nunhas |- ! con | cun | cunha | cuns | cunhas |} Vexamos algúns exemplos: * Vou ''ao'' cine * Estou ''coa'' miña nai * Ela saíu ''da'' cociña * Camiño ''pola'' rúa * Xa estou ''na'' casa * Eses coches son ''dunhas'' mulleres de Vigo * Manolo marchou ''cuns'' amigos * Vou saír ''nun'' intre * Tes que collelo ''cun'' garfo As contraccións do artigo con '''de''' e '''en''' mantéñense en todos os casos, mesmo con nomes de lugar que comezan por artigo. Así, escribiremos: ''Vivo na Coruña aínda que son do Barco''. A solución "Vivo n'A Coruña aínda que son d'O Barco" é tamén posíbel. No caso das contraccións de '''a''' con '''o''' ('''ao'''-'''ó''') ou con '''os''' ('''aos'''-'''ós''') existen as dúas variantes, pero recoméndase o uso da primeira. == Cómpre ter en conta == Cando ''todos/todas'' e ''ambos/ambas'' van diante dun nome é obrigatorio o artigo: * Vou comer algo de todos ''os'' (tódolos) xeitos * Podes mercar peixe en todas ''as'' (tódalas) partes * Vimos a ambos ''os'' (ámbolos) avós Cando ''todos/todas'' van diante dun numeral cardinal non é obrigatorio o artigo, pero pódese empregar: *Todos (tódolos) tres traballaron para arranxar a dínamo Con frecuencia os nomes propios en galego son precedidos por artigo sen que isto traia consigo un uso pexorativo (despectivo). É común emprega-lo artigo con: :*Os nomes de pía: ''a'' Maruxa, ''o'' Xoel, ''o'' Xacobe,... ''A'' Carme marchou a misa co''a'' Maruxa. :*Os apelidos: ''o'' Ferrón, ''o'' Tato,... :*Os hipocorísticos: ''o'' Pancho, ''a'' Lola,... :*Os alcumes: ''o'' Carrapito, ''o'' Milhomes,... :*Agúns topónimos, hidrónimos,...: ''A'' Estrada, ''O'' Limia, ''O'' Salnés,... {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/artigo|Exercicios sobre o artigo]] Curso de lingua galega/Nexos/A preposición 2053 5448 2006-02-23T11:15:50Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición|Exercicios sobre a preposición]] {{Template:Cursogalego}} As '''preposicións''' constitúen unha categoría gramatical invariábel que ten como función ''ligar'' un complemento (que usualmente ten como núcleo un substantivo, un pronome ou un infinitivo) con outro elemento da oración. As preposicións de uso máis xeral en galego son: * a: ''Miña nai marchou a Rianxo'' * ante/perante: ''O acusado está ante/perante o xuíz; Non vou falar perante Xosé.'' * até/deica: ''Vou esperar até maná; Fun deica Madrid'' * baixo: ''¡Métete baixo o paraugas que chove!'' * cando: ''Tareixa non sabe cando vai voltar'' * cas: ''Xosé aínda vive cas seus pais'' * con: ''Estiven falando onte con ela'' * conforme/consonte: ''Consonte o que din a lei, non cometemos ningunha infracción'' * contra: ''Non tes que navegar contra o vento'' * de: ''O coche vermello é de Carlos'' * dende/desde: ''Vou ir á escola dende o mércores'' * en: ''Tes que quedar en casa'' * entre: ''Debe de haber algún problema entre eles'' * excepto/agás/bardante: ''Todos pensan igual agás tí. Vin todo bardante o can.'' * malia: ''Ímos ir á igrexa malia o mal tempo. Vou facelo malia o que penses.'' * mediante: ''Foi máis doado convencelos mediante a palabra'' * para: ''Este agasallo é para ti'' * segundo: ''Vou facelo segundo mo dixo meu pai'' * sen: ''Carlos marchou sen as súas gafas.'' * senón: ''Abrígate, senón vas coller unha enfermidade'' * sobre: ''Xa non temos nada que falar sobre o tema'' * tras: ''A vila está tras eses montes'' * xunta: ''O noso piso está xunta a libraría'' * onda: ''O meniño está onda María'' == Locucións preposicionais == Cómpre saber ademais que existen certas expresións que funcionan como preposicións: * '''cara a''' (no canto do castelanismo *hacia): ''Vou cara á aldea'' * '''por mor de''' (= por causa de): ''Foi ó médico por mor dunha dor nas costas'' * '''a prol de''' (= a favor de): ''O árbitro pitou a prol do Deportivo'' * '''no tocante a''' (= respecto de): ''No tocante á situación económica, as cousas noi vai moi ben'' * '''en troques de, no canto de''' (= en lugar de/en vez de): ''Quero o vermello en troques do amarelo'' ==Contraccións== Debido ó seu carácter de partículas átonas, algunhas preposicións sofren modificacións fonéticas no seu encontro con outras palabras gramaticais no galego común: #A preposición ''de'' sofre elisión vocálica no seu encontro co artigo, cos demostrativos, con ''algún'' e con ''outro''. Esta práctica xa era habitual na lingua medieval: ''Iso é '''das''' túas curmás''. #A preposición contrae co indefinido ''un/s, unha/s.'': ''Fáloche do avó '''dun''' amigo teu'' #Os encontros da preposición ''a'' co artigo desenvolvéronse na Idade Media como ''ao/s, aa/s'' e continuaron a súa evolución ata se resolveren en crase ou contracción sistemática: ''Cóntallelo '''ás''' demais''. #Popularmente tamén existe crase (contracción) vocálica nos encontros entre a forma popular reducida ''pra'' da preposición ''para'' co artigo. #A preposición ''en'' sofre aférese na aglutinación co artigo (latín IN + ILLU > en lo > enno > eno > no), cos demostrativos e co pronome persoal ''el''. Modernamente realiza tamén esta contracción con ''un'', ''algún'', e ''outro.'' #A preposición ''por'' aglutínase co artigo mediante unha asimilación regresiva e a posterior simplificación (r-l > l-l >l): ''Vou '''polo''' neno ó pavillón''. ==Uso das preposicións galegas== ===A=== *No complemento directo "a" ten un uso maior na lingua moderna ca na antiga, e cada vez se estende máis. Hoxe é de regra o uso ante: ::pronome persoal: ''Lembreina a ela''. ::Cando por causa da colocación do complemento, a omisión da preposición crea ambigüidade-: ''Andaban ás mozas''. ::Con nomes de parentesco: ''Chamei a meu avó''. ::Coa correlación ''un - outro'': ''Avaliáronse os uns ós outros''. ::Ante ''todos'': ''Chámaos por teléfono a todos''. ::No segundo termo da comparación: ''Tenteeino coma a quen non coñeces''. ::Téndese a pór cos nomes propios: Vin a Brais = vin Brais = vin o Brais = vin ó Brais. ::Nos demais casos a preposición "a'' debe de evitarse, é incorrecta: *Levarei ós nenos á escola > Levarei os nenos á escola *Emprégase sempre co complemento indirecto e moi frecuentemente ante infinitivo, formando ou non parte dunha perífrase verbal. *A construcción substantivo + complemento con preposición "a" + substantivo, que expresa medio ou instrumento, é unha construcción galicista que debe ser corrixida por un complemento con preposición "de" ou "en", segundo os casos: ''*barco a motor > barco de motor; *televisor a color > televisor de cor; *mapa a color > mapa en cor.'' *A preposición "a" na secuencia substantivo + "a" + verbo é calco sintáctico do ''francés'' que debe ser evitado: ''*non hai moito a destacar > non hai moito que destacar; *o partido a celebrar > o partido que se vai celebrar; *as competencias a asumir > as competencias por asumir.'' *A perífrase "Ir" + infinitivo non constrúe coa preposición "a": *Sabía que ía a parecer un xan > Sabía que ía parecer un xan. ===Ata=== As expresións "ata entón", "ata o momento" son utilizadas abusivamente nos medios de comunicación. Utilícense como alternativas "ata daquela", "ata o de agora". ===Até=== Ten tres significados: *"incluso": ''ata o sabe seu irmán''. *"de aquí a / desde este momento a": ''Fun ata Ourense / Non estudiarei ata mañá''. Con esta acepción é sinónimo de deica. *"de aí (alí) a / desde ese (aquel) momento a": ''Fun desde Vigo ata Madrid / Desde 1900 ata hoxe houbo moitas guerras''. ===Cas=== É equivalente a "en casa de" ou "cas de": ''Vou cas Manolo'' ===Consonte=== Ten o significado de "de acordo con" ===En=== *Considéranse usos incorrectos de "en" por imitación de xiros franceses: *o problema en cuestión > o problema do que se trata, *o predio en construcción > o predio que se está a construír. *Téñase en conta a expresión "ir + en". Esta construcción, co verbo en presente ou imperfecto expresa aspecto perfectivo na acción de "ir" e repouso no remate do movemento, indicado trala preposición: ''vai na capela'' ("foi, chegou a ela, suponse que está nela porque aínda non volveu"). ===Malia=== Significa "a pesar de". ===Perante=== Significa "diante de": Non se debe confundir con "durante" ===Por=== "Por contra" é un galicismo. En galego temos todas estas construcións: ''pola contra, polo contrario, contrariamente, mais si, pero si, en cambio, en troques.'' {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición|Exercicios sobre a preposición]] Curso de lingua galega/As vogais 2054 5672 2006-05-28T01:57:27Z Xelo2004 21 {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Vocalismo|Exercicios sobre as vogais galegas]] {{Template:Cursogalego}} As vogais son articulacións abertas, polo que o aire sae ó exterior sen obstruccións. Durante a súa emisión os órganos articulatorios deixan unha canle máis ou menos ampla sen que ningún órgano se interpoña na corrente de aire en vibración. [[Image:Signos fonéticos 1.jpg|left|315px]] ==Sistema vocálico tónico do galego== Onde mellor se distinguen as vogais dunha lingua é nas 'sílabas tónicas', ou sexa, naquelas que levan acento, porque estas sílabas, ao recibiren a maior forza de articulación son as que se pronuncian con máis claridade de matices. Cando falamos de sílabas tónicas referímonos ao acento da fala, non ao acento da escrita ou til. Polo tanto, consideramos sílabas tónicas as que aparecen en cursiva nas seguintes palabras, con ou sen acento gráfico: último, dólar, amigo, café, andar, sol. As sílabas tónicas, polo tanto, son as que mellor nos permiten establecer o sistema vocálico galego. Nas 'sílabas átonas', aquelas que non levan a forza e articulación da palabra, as vogais aparecen máis débiles e, polo tanto, menos matizadas. Compróbase pronunciando as palabras: cá''lido'', ''ce''rei''xa'', xen''te'', nas cales as sílabas átonas aparecen en cursiva. Para o estudo dos sons vocálicos téñense en conta no caso da lingua galega os trazos de abertura, localización1: *'''Abertura''': as vogais galegas poden clasificarse en catro graos principais: aberta, semiaberta, semipechada, pechada. *'''Localización''': Tendo en conta a posición da lingua, danse tres '''localizacións''' básicas: anterior, central e posterior. De todos estes trazos resulta o seguinte cadro vocálico : [[image:Vocalismo_galego_tónico.jpg|500px|left]] */i/: vocal anterior pechada */e/: vocal anterior semipechada */ɛ/: vocal anterior semiaberta */a/: vocal media aberta */ɔ/: vocal posterior semiaberta */o/: vocal posterior semipechada */u/: vocal posterior pechada. Este é o sistema de sete vocais que encontramos en posición tónica e que ten a súa orixe nun sistema latino de 10 elementos, modificado profundamente na lingua falada coa desfonoloxización da cantidade vocálica. Ó ser o galego herdeiro directo do sistema latino e estar cada unha das sete vocais condicionada pola etimoloxía cabería esperar que cada palabra tivese idéntico vocalismo en todo o territorio, mais isto non se cumpre en tódolos casos. No vocalismo tónico, dous casos rompen a regularidade: unha consoante nasal trabando sílaba e o fenómeno da metafonía, fenómenos, ámbolos dous, característicos da dialectoloxía galega. ===Outra terminoloxía=== * Velares, é dicir, pronunciadas contra a parte de atrás da boca: :::o /u/: uso, difuso, hindú :::o /o/ ("o pechado"): mozo, sodes :::o /O/ ("o aberto"): ovo, feixó * Palatais, ou sexa, pronunciadas contra a parte anterior da boca: :::o /i/: uso, difuso, hindú :::o /e/ ("e pechado"): este, pequeno :::o /E/ ("e aberto"): é, pedra * Central, é dicir, non marcada nin como anterior nin como posterior: :::o /a/: casa, cantar As vogais /o/ e /O/, por unha banda, e /e/ e /E/ pola outra, aparecen representadas por unha única letra e e o. Isto significa que soamente pola grafía non podemos adiviñar se unha palabra se pronuncia con e ou o abertos ou pechados. ===Consoante nasal trabando sílaba=== A vogal posterior que etimoloxicamente debía ser semiaberta, péchase un grao diante de nasal implosiva: /’koNtO/, /’foNtE/, /’poNtE/, tamén /’donO/ (> *dɔmno > DOMINU). No galego asturiano, e en puntos illados do galego oriental poden encontrarse con vocal semiaberta, porque nesas falas todo "o" ante nasal é aberto: /’lɔNbO/, /la’kɔN/. Na serie anterior ("e"), a pechazón por "n" implosivo ocupa unha área de extensión diversa, partindo do oeste a noroeste: /’lɛNtO/ ∼ /’leNtO/. ===Metafonía=== A Metafonía é a abertura de /e/ ou /o/ por influxo de -a final ou a cerrazón de /ɛ/ ou /ɔ/ por -o na mesma posición: <table border="1" cellpadding="4" align="center"> <tr><td>Sen metafonía<td>Con metafonía <tr><td>sɔgro<td>sogro <tr><td>mɛdo<td>medo <tr><td>hora<td>hɔra <tr><td>ela<td>ɛla </table> Hai palabras que escapan por completo ó fenómeno da metafonía: folla, cego-cega, porco-porca; tampouco chegou a actuar en toda a totalidade do dominio lingüístico galego. Os datos que se coñecen indican con claridade que este proceso tivo a súa orixe en puntos do galego occidental e que se foi difundindo cara ó galego central, ó que afectou de maneira variable. ===As vogais tónicas en galego, portugués e español=== {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !portugués e galego !español |- | tErra | t''ie''rra |- | pEdra | p''ie''dra |- | cEgo | c''ie''go |- | fOrte | f''ue''rte |- | mOrte | m''uer''te |- | cOsta | cu''es''ta |} ==Sistema vocálico átono do galego== As vogais átonas caracterízanse por unha menor perceptibilidade por mor de teren menor duración e menor intensidade cás tónicas. Na actualidade, vénse admitindo que en posición pretónica se manteñen as sete vogais presentes na posición tónica2 (véxase imaxe do sistema vocálico do apartado anterior). En posición átona medial de palabra, redúcense a cinco (arquifonema E e O)3. [[Image:Vocalismo_galego_átono.jpg|500px|center|Vocalismo átono medial de palabra]] En posición final de palabra as vogais galegas redúcense a 34: [[Image:Vocalismo galego átono final.jpg|500px|center|Vocalismo átono final de palabra]] ---- 1. Hai dous trazos máis para definir as vogais, pero en galego non son pertinentes. Son a labialización e a nasalidade: :A Labialización ou redondeamento é unha característica inherente das vogais posteriores, aínda que tamén poden acharse vogais anteriores labializadas (en certos contextos). :En xeral na emisión das vocais o aire sae exclusivamente pola boca, xa que o veo do padal está pegado á parede da farinxe impedindo que pase ás cavidades nasais, e así temos vocais orais (representadas no cadro). Pero se o veo do padal está baixado o aire sae simultaneamente pola canle bucal e pola nasal, producíndose entón vocais oronasais (ou nasais). En galego calquera vocal pode realizarse máis ou menos nasalizada por contacto con consoante nasal. 2.Distínguense sete vogais a pesar de que esta oposición non rende moito: ''vɔtar'' oponse a ''botar'', ''osiño'' a ''ɔsiño'', etc. 3.En ningún caso a pronuncia semiaberta en posición átona medial dunha vogal de abertura media, no canto da habitual realización semipechada, provoca variacións no significado. Isto implica que a oposición entre vogal semiaberta e semipechada esta neste contexto neutralizada. Por mor diso falamos de que nesta posición hai uns arquifonemas /E/ e /O/. 4. O razoamento é igual ca no punto anterior (3), só que agora os fonemas /i/, /e/ e /ɛ/ están nutralizados en /E/; os fonemas /u/, /o/ e /ɔ/ están nutralizados en /O/ {{Template:Cursogalego}} *[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Vocalismo|Exercicios sobre as vogais galegas]] *[[Curso de lingua galega/As vogais/Recoñecemento|Recoñecemento das vogais medioabertas e mediopechadas]] Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral 2055 5437 2006-02-23T11:01:27Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral|Exercicios sobre o numeral]] {{Template:Cursogalego}} == Qué son os numerais? == Os numerais son os determinantes que acompañan un substantivo e nos indican cantidade exacta ('''cardinais'''), orde ('''ordinais'''), fraccións ('''partitivos''') ou múltiplos ('''múltiplos'''). Vexamos no seguinte cadro cómo se escriben: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   !! Cardinais !! Ordinais !! Partitivos !! Multiplicativos |- | 1 || un/unha || primeiro-a ||   ||   |- | 2 || dous/dúas || segundo-a || medio-a || dobre (duplo, dupla) |- | 3 || tres || terceiro-a || tercio-a || triple (triplo, tripla) |- | 4 || catro || cuarto-a || cuarto-a || cuádruple (cuádruplo, cuádrupla) |- | 5 || cinco || quinto-a || quinto-a || quíntuple (quíntuplo, quíntupla) |- | 6 || seis || sexto-a || sexto-a || séxtuple (séxtuplo, séxtupla) |- | 7 || sete || sétimo-a || sétimo-a || decuple (decuplo, decupla) |- | 8 || oito || oitavo-a || oitavo-a ||   |- | 9 || nove || noveno-a || noveno-a nono-a ||   |- | 10 || dez || décimo-a || décimo-a ||   |- | 11 || once || undécimo-a || onceavo-a ||   |- | 12 || doce || duodécimo décimo segundo-a || doceavo-a ||   |- | 13 || trece || décimo terceiro-a || treceavo-a ||   |- | 14 || catorce || décimo cuarto-a || catorceavo-a ||   |- | 15 || quince || décimo quinto-a || quinceavo-a ||   |- | 16 || dezaseis || décimo sexto-a || dezaseisavo-a ||   |- | 17 || dezasete || décimo sétimo-a || dezaseteavo-a ||   |- | 18 || dezaoito || décimo oitavo-a || dezaoitoavo-a ||   |- | 19 || dezanove || décimo noveno-a || dezanoveavo-a ||   |- | 20 || vinte || vixésimo-a || vinteavo-a ||   |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" | 21 || vinte e un, vinte e unha || 30 || trinta || 100 || cen |- | 22 || vinte e dous, vinte e dúas || 31 || trinta e un || 200 || douscentos douscentas |- | 23 || vinte e tres || 40 || corenta || 300 || trescentos, trescentas |- | 24 || vinte e catro || 41 || corenta e un || 400 || catrocentos, catrocentas |- | 25 || vinte e cinco || 50 || cincuenta || 500 || cincocentos-as, quiñentos-as |- | 26 || vinte e seis || 60 || sesenta || 600 || seiscentos, seiscentas |- | 27 || vinte e sete || 70 || setenta || 700 || setecentos setecentas |- | 28 || vinte e oito || 80 || oitenta || 800 || oitocentos,oitocentas |- | 29 || vinte e nove || 90 || noventa || 900 || novecentos, novecentas |- | 1000 || mil ||   ||   ||   |- | 10000 || dez mil ||   ||   ||   |- | 1000000|| un millón ||   ||   ||   |} Os '''números ordinais''' correspondentes son: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" | vixésimo primeiro || cuadraxésimo || nonaxésimo || sexcentésimo |- | vixésimo segundo || cuadraxésimo primeiro || centésimo || septixentésimo |- | vixésimo terceiro || quincuaxésimo || ducentésimo || octixentésimo |- | vixésimo cuarto || sesaxésimo ou sexaxésimo || tricentésimo || nonixentésimo |- | trixésimo || septuaxésimo || caudrincentésimo || milésimo |- | trixésimo segundo || octoxésimo || quinxentésimo || millonésimo |- | trixésimo terceiro ||   ||   ||   |} Hai certos substantivos numerais ou colectivos relacionados cos numerais como: * par: ''un par de ollos'' * parella: ''unha parella de gatos'' * trío: ''eles forman un trío para cantar'' * decena/ducia: ''merquei unha ducia de ovos'' * cento: ''Xosé pesa un cento de quilos'' * milleiro: ''Diso fai un milleiro de anos'' * metade: ''Quero a metade da mazá'' Para indicarmos orde tamén podemos empregar os numerais cardinais no canto dos ordinais, solución que mesmo nos parece aconsellable a partir do cardinal '''décimo noveno'''. Así, en vez de dicirmos ''a cláusula trixésimo segunda'' podemos dicir ''a cláusula trinta e dúas''. {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral|Exercicios sobre o numeral]] Curso de lingua galega/O substantivo/O xénero 2056 5425 2006-02-22T23:22:35Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Xénero|Exercicios sobre xénero (masculino e feminino)]] {{Template:Cursogalego}} O xénero é inherente ós substantivos, non está condicionado polas necesidades de concordancia dentro do enunciado e reflicte a seguinte oposición: '''xénero marcado''' (tamén chamado "feminino") e '''xénero non marcado''' (tamén chamado "masculino"). A marca para o xénero marcado ou feminino é "a". A marca para o xénero non marcado ou masculino son "o", "Ø", "e", "w": [[Image:Xénero substantivo1.jpg|center|Exemplos da formación do xénero]] ==Feminino== Son substantivos femininos os rematados en *-'''axe''': ''aldraxe, aprendizaxe, carraxe, ramaxe,'' agás ''paxe, traxe e garaxe''. *-'''se''': ''análise, trombose, cirrose, mímese,'' con excepción de ''envase, interese, pase, valse.'' *-'''ite''': ''apendicite, bronquite, gastrite,'' (son de orixe grega); os masculinos son escasos e teñen distinta procedencia: ''convite, desquite, envite, satélite.'' *-'''(i)tude''': ''altitude, aptitude, magnitude''. *-'''ade''': ''lealdade, vontade, bondade, señardade, claridade.'' *-as: ''augarrás''. Normalmente son plurais. Por exemplo, ''andas, esposas, entrañas''. Outros substantivos femininos: A ábsida. A acedume. A aguia. A análise. A apocalipse. A apócope. A apóstrofe. A apotema. A arbore. A armazon. A arte. A augardente. A cablegrama. A cal (canle). A calor. A canle. A carraxe. A color. A contraorde. A cor. A cordame. A cute. A dolor. A dor. A eclipse. A fame. A fin (=final). A friaxe. A orde. A orixe. A paisaxe. A paréntese. o/a personaxe. A pesadume. A plasma. A ponte. A psicodrama. A pube. A reuma. A rubor. A sentinela. A servidume. a síndrome. A suborde. A suor. A viaxe. A xénese. ==Masculinos== Son substantivos masculinos os rematados en *-'''ote''' e -'''ete''' (na súa orixe diminutivos): ''capote, garrote, barrote, camarote, piquete, bigote;'' ou en -ate: ''chocolate, iate, tomate,'' etc *Tódolos deverbativos con sufixo en -'''e''', alternante no masculino con -o: tisne, encaixe, ruxe -ruxe,... *-'''án''' ou -'''an''', salvo "man": ''tulipán, volcán, afán, pan, ademán'' *-'''ame''' ou -'''ome''': agás ''síndrome'' e ''fame'' *-'''ume''': ''betume, cerume, costume, cume, estrume, fume, legume, lume, queixume, teitume, vagalume, volume'' (pero ''a servidume, a podredume''...). Outros substantivos masculinos: Os nomes das letras, números, cabos, montes, ríos, océanos: o "a", o "be" O azucre. O betume. O cal. O cárcere. O contrasinal. O costume. O couce. O cume. O cuspe. O dote. O fel. O fin (=finalidade). O fume. O labor. O legume. O leite. O lume. O mar. O mel. O nariz. O pagode. O paradoxo, o/a personaxe. O pez. O pudor. O queixume. O rapsodo. O riso. O sal. O samba. O sangue. O sinal. O síncope. O sorriso. O teitume. O til. O ubre. O vagalume. O xiz. ==Rematados en -"án" ou -"ano"== [[Image:Xénero-án_á_e_ano_ana.jpg|center|Xénero dos substantivos rematados en án / ano]] {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Xénero|Exercicios sobre xénero (masculino e feminino)]] Curso de lingua galega/O substantivo/O número 2057 5426 2006-02-22T23:24:31Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Número|Exercicios sobre a formación do plural]] {{Template:Cursogalego}} O plural en galego fórmase utilizando as seguintes regras: * Cando unha palabra remata en '''-n''', '''vogal''' (tanto sexa tónica ou átona) ou '''ditongo''', hai que engadir un '''-s''' {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! singular !! plural |- | can || cans |- | pantalón || pantalóns |- | son || sons |- | avó || avós |- | lei || leis |- | rei || reis |} * Cando unha palabra remata en '''-l''', ten máis dunha sílaba e se pronuncia cargando a voz ao final (aguda), hai que suprimir o '''-l''' e engadir '''-is''' {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! singular !! plural |- | animal || animais |- | papel || papeis |- | candil || candís |- | farol || farois |- | xornal || xornais |} :Pero, cando unha palabra non é aguda (ben por ser grave ou monosílaba), o plural faise engadindo '''-es''' {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! singular !! plural |- | réptil || réptiles |- | fol || foles |- | difícil || difíciles |} *Cando unha palabra remata en '''-s''' ou '''-x''' (ben sexa grave, esdrúxula ou forme un grupo consonántico, non varía á hora de formar o plural. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! singular !! plural |- | lapis || lapis |- | mércores || mércores |- | fax || fax |- | unisex || unisex |} * Para o resto das palabras, engádese '''-es''': {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! singular !! plural |- | muller || mulleres |- | tío || tíos |- | flor || flores |- | mal || males |- | cor || cores |} {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Número|Exercicios sobre a formación do plural]] Curso de lingua galega/O adverbio 2058 5447 2006-02-23T11:14:02Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adverbio|Exercicios sobre o adverbio]] {{Template:Cursogalego}} Un '''[[adverbio]]''' é unha palabra ou elemento gramatical invariábel que serve para expresar un matiz ou para complementar un verbo, un adxectivo ou outro adverbio: * ''Góstame '''moito''''' * ''Era '''moi''' grande'' * ''Arribaron '''onte''''' == Os adverbios de tempo == Os [[adverbio]]s de tempo sitúan no espacio un feito ou unha acción. Podemos dividilos segundo o que indiquen: anterioridade, simultaneidade, posterioridade ou totalidade. === Adverbios que indican anterioridade === * antes de onte/antonte: ''Xa mercamos froita antonte/antes de onte'' * trasantonte: ''Trasantonte foi a última vez que vín a Tareixa'' * onte: ''Onte foi o meu aniversario'' * antes: ''¡Apura home! Temos que chegar antes da noite'' * cedo: ''Hoxe chegaches cedo, ¿Que pasou?'' * outrora/noutrora: ''Ese castelo, noutrora importante refuxio dos labregos, é actualmente unha casa familiar.'' === Adverbios que indican simultaneidade === * hoxe: ''Hoxe teño cita no doutor'' * aínda/inda: ''Quero mercar un coche, pero índa/aínda non teño cartos abondos'' * agora/xa: ''Se queremos chegar a tempo temos que saír agora/xa'' * daquela: ''Daquela non existía a televisión'' * entón: ''Entón non había tantas árbores'' * mentres/namentres/entrementres: ''Ti ponte a cociñar mentres/namentres/entrementres nós buscamos aos nenos'' * arestora: ''Arestora as mozas deben haber chegado'' * asemade/ao mesmo tempo: ''Estades a facer a mesma pregunta asemade/ao mesmo tempo'' === Adverbios que indican posterioridade === * mañá: ''Lembra que mañá é a festa de Maruxa'' * pasadomañá: ''Pasadomañá van cumprirse tres anos dende que se foi'' * despois/logo: ''Ímos visitar a María despois/logo da misa'' * pronto/axiña: ''¡Corre que axiña/pronto vai chover!'' * tarde: ''Se non colles un taxi vas chegar tarde'' * enseguida/deseguida/decontado: ''Espera que María vai vir en seguida/de seguida/de contado'' === Adverbios que indican totalidade === * sempre: ''Sempre estás a molestar á túa irmá'' * nunca: ''Nunca cumpres o que me prometes'' * xamais: ''Xamais vou volver á escola'' * endexamais: ''Endexamais vou volver á escola'' * a miúdo/decote/decotío/acotío: ''Rosa ven pola aldea a miúdo/decote/de cotío/a cotío'' * ás veces, de cando en vez: ''Iago ten bo humor aínda que ás veces enfádase'' == Os adverbios de dúbida == A dúbida preséntase con formas adverbiais mínimas como ''quizais/quizá/quizabes'', e as locucións e expresións de dúbida ''seica, acaso, disque o mesmo, igual, polo visto, paréceme que, coñécese que, vese que, pode ser que''. Tamén son frecuentes as locucións ''poida que''(+subxuntivo), ''ao mellor'', ''tal vez'', ''se cadra'', etc. Na seguinte táboa amosamos os adverbios de dúbida, cales son as formas verbais que rexen e algúns exemplos con eles. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 ! adverbios !! forma verbal que rexen !! exemplos |- |disque || presente indicativo/pretérito perfecto || ''Disque vai vir hoxe'' |- |seica/polo visto || ir + infinitivo/pretérito perfecto || ''Seica vai marchar no tren Polo visto vai saír na televisión'' |- |parece que || pretérito perfecto || ''Parece que tamén choveu aquí'' |- |quizais/quizá/quizabes || presente de subxuntivo || ''Quizais aínda non o sabía'' |- |tal vez, acaso || imperfecto de subxuntivo/presente de subxuntivo || ''Tal vez colla o avión Acaso saiba algo'' |- |se cadra ao mellor/igual/o mesmo || presente de indicativo || ''Se cadra vou en Santiago Ao mellor non saio esta noite'' |- |poida que/posiblemente/probablemente || presente de subxuntivo || ''Poida que chova esta noite'' |} == Os adverbios de lugar == Os adverbios de lugar indican a situación no espazo. Son adverbios mínimos, que constan dunha soa palabra, ou adverbios extensos ou locucións adverbiais, se están formados por ''adverbio + preposición'' ou ''preposición + adverbio''. === Adverbios de lugar absolutos === Os adverbios de lugar absolutos sitúan no espacio referíndose ao lugar ocupado polo falante e están relacionados co demostrativo: ''aquí = neste lugar'', "o que é máis próximo". {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 ! Proximidade (eu) !! Proximidade (ti) !! Distancia |- | este (lugar) || ese (lugar) || aquel (lugar) |- | aquí || aí || alí |- | acó || - || aló |- | acá || - || alá |- | || || acolá |} Vexamos algúns exemplos: * A vaca está alí * Maruxa vive por acolá * Aquí non hai ningunha persoa * Aí era a miña escola === Adverbios de lugar relativos === Os adverbios de lugar relativos sitúan no espacio con relación á posición dun obxecto dado. * A posición interior ou exterior esprésase coa serie ''dentro/fóra'': Estaba fóra * O grao de proximidade ou de afastamento, con ''cerca, preto/lonxe'': Ela vive lonxe * A posición circundante: ''Derredor'' ou ''arredor'', que indican que o obxecto rodea ao de referencia: ''¡Ese neno anda todo o día arredor súa!'' * Indican situación (superior/inferior) no plano vertical: ''arriba, enriba, derriba/abaixo, embaixo, debaixo'', on moi concreta: ''O gato está arriba da mesa e o can está abaixo'' ''Arriba'' e ''abaixo'' pode ir acompañados do adverbio ''máis'': ''A igrexa está máis arriba, e a lonxa máis abaixo.'' Tamén poden indicar dirección ascendente ou descentente: ''A barca vai río arriba'', ''Xosé corría monte abaixo'' ''Enriba, embaixo'' indican unha situación superior ou inferior dende o punto de vista do falante: ''Eu agacheime enriba e a miña irmá embaixo'' * A posición anterior/posterior exprésana os adverbios: ''adiante'', ''diante/atrás'', ''detrás''. ''Adiante'' indica "en dirección á fronte": ''Aparcou máis adiante''; ''atrás'' indica "en dirección oposta á fronte": ''Non quixo volver atrás'' Moitos destes adverbios estpan vinculados coas preposicións e, seguidos da preposición ''de'', forman locucións prepositivas que introducen referencia espacial: ''Dorme fóra da casa. Está enriba da mesa. Vive preto do mar.'' ==== Indefinidos ==== Hai tres adverbios indefinidos: * ''algures'' significa "algún sitio": ''Ese papel debe estar por algures'' * ''ningures'' significa "ningún sitio": ''Non vexo a túa camisa por ningures'' * ''xalundes'' significa "calquera outro sitio": ''Non está aquí, busca xalundes'' ==== Interrogativos ==== * Os adverbios interrogativos son ''onde'' e ''u'', en correspondencia co relativo ou cos interrogativos: ''A cidade onde vive'', ''o país onde morreu''. * ''U'' só se utiliza na interrogativa directa, sen verbo e seguido da segunda forma do artigo ou do pronome: ''¿U-las vacas?'', ''¿U-lo cabalo?'' ==== Presentativos ==== ''Velaquí'', ''velaí'' utilízanse para presentar ou responder ao adverbio ''u'': ''Velaí o vai, non o ves?''''Velaquí están os nosos animais''. Ademais destes adverbios de lugar, dispomos de '''locucións adverbiais''' que expresan as mesmasnocións ou outras máis precisas: * ''Por riba/por cima, por baixo'': ''Bota un pano por riba da mesa'' * ''De dentro, de fóra'': ''Deixoulle unha man de fóra para que tocara o pandeiro'', ''a chaqueta tiña un forro por de dentro'' * ''A carón, ao carón, a rente, a rentes, ao rente, ao rentes, ao pé'': ''Está soterraado a carón da igrexa. Cortou o céspede a rentes do chan. Vive na vila ao pé do monte.'' * ''Ao redor:''''Os coches van ao redor do mercado'' * ''De fronte'': ''Tíñao de fronte a ela e non o vía'' * ''Fronte por fronte'': ''A catedral e o Concello están fronte por fronte'' * ''A desmán'': ''A praia quedaba a desmán'' * ''A contramán'': ''Irei mañá ao mercado porque agora está a contramán'' * ''Á beira, ao lado'': ''Está na casa á beria do mar'', ''Ela pasou ao teu lado e non te decataches'' * ''Ao par, de par'': ''Esa kmoza sempre vai de paseo de par do pai'' == Os adverbios de modo == Os adverbios de modo son os seguintes: * como: ''Está tola como unha cabra'' * así: ''O caldo non se fai así'' * ben: ''Os mobles están ben feitos'' * mal: ''Comín moito e fíxome mal'' * mellor: ''Esta é a mellor película'' * peor: ''Peor non poderíamos estar'' * asemade (=ao mesmo tempo): ''Rir e chorar asemade'' * gratis: ''Na festa había polbo gratis'' * paseniño/engorde (=con lentitude): ''A campá da Berenguela soaba moi engordiño'' == As locucións adverbiais == As locucións ''ás présas, ás carreiras, a escape'' indican rapidez; e ''amodo'' e ''devagar'' indican, dun feito, que se fai lentamente e con tino, con coidado. * ''Xa vai velliño e anda moi amodo'' * ''Saíu a escape do choio, coma unha chispa'' * ''Colle os ovos amodo, que vas escachalos'' * ''Andas ás présas e atrapállaste todo'' * ''¿Para que te ergues tan tarde se logo tes que andar ás carreiras?'' * ''Se fas as cousas devagariño, sairanche mellor'' As locucións ''ás toas, ás cegas, ao tuntún, a rumbo, ao chou'' significan "de calquera maneira, sen pensalo, tal como saia, sen orde". ''De (a) feito'' significa "de principio a fin, dende o primeiro ao derradeiro, sen saltear, na orde en que vai" . ''A eito'' significa "en grande cantidade e de calquera maneira, sen escoller". ''A treu, a esgallo'' significa "sen reparar nas dificultades". ''A modo, ao xeito'' significa "con coidado", "con moderación", "con precaución", "lentamente".''Ao xeito'' significa tamén "como é debido". ''De súpeto, de socato, de sotaque, de repente, de golpe'' indican brusquidade. ''Ao cabo, á fin, a mantenta, a propósito, de propósito'' indican "con intención". ''De balde, en balde'' indican "gratis", "sen proveito". =Ver tamén= * Galilibro sobre o [[Adverbio]] {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adverbio|Exercicios sobre o adverbio]] Curso de lingua galega/Os determinantes/O posesivo 2059 5436 2006-02-23T11:00:00Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/posesivo|Exercicios sobre o posesivo]] {{Template:Cursogalego}} Os determinantes posesivos acompañan un nome e indican posesión, propiedade, pertenza ou simple relación de correspondencia. Veremos as formas que poden adoitar os determinantes posesivos no seguinte cadro: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" |- !   !colspan=4| un posuídor !colspan=4| varios posuídores |- !   !colspan=2| masculino !colspan=2| feminino !colspan=2| masculino !colspan=2| feminino |- !   ! singular ! plural ! singular ! plural ! singular ! plural ! singular ! plural |- ! 1ra persoa | meu | meus | miña | miñas | noso | nosos | nosa | nosas |- ! 2da persoa | teu | teus | túa | súas | voso | vosos | vosa | vosas |- ! 3ra persoa | seu | seus | túa | túas | seu | seus | súa | súas |} Velaí algúns exemplos do uso dos posesivos: * O ''meu'' lapis * A ''miña'' nai * O ''teu'' coche * A ''túa'' merenda * A ''nosa'' terra * As ''vosas'' lembranzas * O ''seu'' lugar * As ''súas'' flores === Qué funcións teñen os posesivos? === Os posesivos fan de determinantes cando acompañan ao subtantivo: * O ''meu'' coche * A ''súa'' moto Cando substitúen o nome fan de pronomes (teñen función nuclear): * Iso é ''meu'' * Aquela casa é ''súa'' tamén == Cómpre saber ademais que ... == * O posesivo cando vai '''diante dun nome ten que ir obrigatoriamente con artigo''': ''o meu can; a túa casa''. Hai algúns casos que '''non é obrigada''' a presencia do artigo co posesivo: ** Cos nomes de parentesco: ''miña nai; nosos irmáns'' ** En exclamacións: ''¡Meu Deus!; ¡Meu amigo, así son as cousas!'' ** Con nomes referidos a seres únicos ou a dignidades: ''Nosa Señora do Carme; Súa Excelencia'' ** Nalgunhas frases feitas: ''meu dito, meu feito'' * Os xiros: '''de meu, de teu, de seu, de noso, de voso, de seu''' úsanse para expresar a pertenza exclusiva; así, a frase ''Antón vive na súa casa'' non quere dicir que a casa pertence a Antón; mentres que se dicimos ''Antón vive en casa de seu'', estamos a dicir que a casa lle pertence a Antón. Outras veces, esas formas indican que unha calidade se ten por propia natureza: ''O Carlos é bo de seu = Carlos é bo por natureza'' * As formas '''cadanseu/s, cadansúa/s''' empréganse para lle adxudicar un obxecto a cada persoa, dentro dun grupo; ou cando se lles quere distribuír un número igual ou semellante de obxectos a varias persoas. Vai sempre ao lado do obxecto que se distribúe e nunca da persoa: ''regaleilles cadanseu balón ós meus sobriños; repartín entre eles cadanseus caramelos'' * As formas da primeira persoa poden indicar familiaridade ou afectividade: ''o noso Xoán está a vivir en Santiago; o meu Paco ten moi boa man para a cociña'' * Fixádevos no valor que ten o posesivo feminino detrás de determinadas locucións adverbiais: '' pasou diante nosa'' (de nós), ''caeu enriba súa ''(dela) * Outros significados do posesivo: ** '''os meus, os teus, os seus, os nosos, os vosos''' poden ter o significado de "a miña, a túa ... familia": ''os meus veñen de vacacións en Xullo'' ** '''as miñas, as túas, as súas, as nosas, as vosas''' poden significar "as cousas, feitos ou trasnadas que adoita facer unha persoa": ''o meu fillo xa fixo unha da súas, díxolle unha das súas e deixouno calado'' ** '''o meu, o teu, o seu, o noso, o voso''' poden significar "o que me (che, lle, ...) gusta" ou "o propio, o natural de min, de ti, ...": ''a pintura non é o meu'' **É frecuente achar o posesivo ''meu'' como vocábulo vocativo adecuado para chamar a atención dun compañeiro: ''Meu, botámoslles unha man á brisca'' {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/posesivo|Exercicios sobre o posesivo]] Curso de lingua galega/Nexos 2060 5272 2006-02-12T22:59:54Z Lmbuga 18 {{Template:Cursogalego2}} {{Template:Cursogalego}} ==Teoría== #[[Curso de lingua galega/Nexos/A preposición|A preposición]] #[[Curso de lingua galega/Nexos/A conxunción|A conxunción]] #[[Curso de lingua galega/Nexos/Construcións comparativas|Construcións comparativas]] ==Exercicios== #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición|A preposición]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/preposición/encrucillado|Encrucillado sobre preposicións]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/conxunción|A conxunción]] Curso de lingua galega/Nexos/Construcións comparativas 2061 5450 2006-02-23T11:18:47Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/Construcións comparativas|Exercicios sobre construcións comparativas]] {{Template:Cursogalego}} ==A comparación== En galego a expresión comparativa confórmana dous termos: * o primeiro termo, formado por un [[adverbio]] que indica se o grao da comparación é de igualdade, superioridade ou inferioridade ('''tan, máis, menos''') * o segundo termo, formado polas partículas '''que/ca/do que''' ou '''coma/como''' mailo elemento co que se realiza a comparación. Nas comparativas de superioridade ou inferioridade as partículas que relacionan os elementos comparados son '''ca, que''' ou '''de que''': ''é máis espabilado ca ela, é máis alto ca/que un piñeiro, diso sabe menos ca ti, traballa máis do que din''. Nas de igualdade é '''como''' ou '''coma''': ''estaba tan namorada coma min, é tan falador como/coma o seu irmán''. ==Emprego de '''ca''' e '''que'''== * Só hai un caso en que o uso de '''ca''' é obrigatorio: cando o segundo elemento da comparación é un pronome persoal (min, ti, el/ela, nós, vós, eles/elas): '''é máis lista ca min; é tan boa coma el''' * Se o segundo termo da comparación é un nome ou unha frase calquera, podemos utilizar indistintamente '''ca/que''': '''Gústame máis a laranxa '''que/có''' (ca + o) pexego; ten tantos xoguetes '''coma/como''' o seu veciño''' A partícula '''ca''' contrae co artigo: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !   ! o ! a ! os ! as |- ! ca | có | cá | cós | cás |} Daquela, débese escribir: '''é máis estudioso o neno cá nena, Pedro é máis agarimoso có seu irmán''' Cando '''ca''' vai seguido da preposición '''a''' (que en galego coincide formalmente co artigo) non se fai contracción: '''téñolle máis respecto a el '''ca a''' ela.''' Cando a segunda parte da comparación é un verbo, hai que usar '''do que''': '''coma máis do que bebe''' ==Emprego de '''coma''' e '''como'''== A grandes trazos pódese dicir que '''coma''' se usa nos mesmos casos ca '''ca''' e que '''como''' se usa nos mesmos casos ca '''que''' ou '''do que'''. Con todo, resultarán útiles, en caso de dubida, as seguintes aclaracións: '''Coma''' só é nexo comparativo. Aparece nas construccións comparativas que non levan no segundo termo da comparación predicado expreso (Fai coma o raposo). É obrigatorio ante pronome persoal tónico oblicuo (aquel pronome que vai rexido por unha preposición e non é suxeito). Tamén é conveniente o uso de 'coma' cando o segundo termo da comparación (aínda levando predicado expreso está constituído por: *Unha subordinada condicional (''fixo coma se tivese a cabeza debaixo do brazo'') *Unha subordinada temporal (''coma cando dece'') *Unha subordinada relativa (''Ti non es bazuncho, pero fai coma quen ten moitiño bandullo, coma aquel que lle ía ó rabo''). Como pode ser: *Comparativo: Úsase se no segundo termo da comparación hai un predicado expreso (''Non me sabe o xamón como me sabía daquela''). *Modal: Úsase sempre (''Vén como cardeal'') *Causal: Úsase sempre (''Como fixeches barullo, dareiche un vergallazo''). *Condicional: Úsase sempre. (''Como perda o partido o Deportivo, baixará a segunda''). {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/Construcións comparativas|Exercicios sobre construcións comparativas]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/Construcións comparativas 2062 5367 2006-02-17T20:43:28Z Lmbuga 18 + exercicio {{Template:Ex morfosintaxe lg}} {{Template:Cursogalego}} ==Exercicio 1== '''Coloca “ca”, “co”, “có”, “ca ó”, “que o”, ou “que ó”'''. Fun ______ coche ó taller a colocarlle aire acondicionado. Como me cobraron máis pola instalación ______ veciño, pois foi máis cara a obra ______ material, díxenlles ______ cartos me facían tanta falta coma a el e -cousa ______ mecánico lle pareceu mal- que andaban ______ saco dos cartos ó lombo máis lixeiros ______ min que alí llelos deixara. ==Exercicio 2== '''Coloca "como" ou "coma". Emprega "coma" sempre que sexa posible''' 1] Afastouse com___ se entendese que nada había que facer. 2] Comprei un automóbil tan grande com___ eu pensaba. 3] Fai com___ti queiras. 4] Ouveaba forte com___ un lobo. 5] Viña da praia mouro com___ un chamizo. 6] Veu ó xuízo com___avogado. 7] Acompañouno com___ profesor. 8] O teu fillo esta tan bonitiño con pantalóns curtos com____con longos. 9] É tan palermo com___ ti entón me dixeras. 10] Com___ Luis non o fixo, fixémolo nós. 11] Com___ el non o sabe, nós axudarémolo. 12] Veu ó xuízo com___ o avogado. 13] Reformei a casa e deixeina tal com___ eu pensaba. 14] Déixao com___ti dixeches. 15] Andaba lixeiro com___ un lince. 16] Chegou do brasil contento com___ rapaz con botas novas. 17] Estivo na cerimonia com___ dama de honor. 18] Liscou com___ se nada pasase. 19] O automóbil é tan veloz com___ ti ó compralo me dixeras. 20] Xoga tan ben o xadrez con taboleiro com___ de memoria. 21] Acompañou á noiva com___ madriña. 22] Liscou com___ quen que o pillan. 23] Bicou á noiva com___ a madriña. 24] Escribe tan ben coa esquerda com___ coa dereita. 25] Com___ amigo teño que che recomenda-lo mellor. 26] Visitouno com___representante de productos ACME. 27] Visitouno com___o representante de productos ACME. 28] Reformei a casa com___ti dixeches. 29] El vén tan disposto com___ eles. 30] Estaba rouco com___ unha zanfona. 31] O teu fillo está tan contento com___ ti estás polas mañás. 32] Teu curmán vén com___ acompañante do accidentado. ==Solucións== ==Exercicio 1== Fun '''co''' coche ó taller a colocarlle aire acondicionado. Como me cobraron máis pola instalación '''ca ó''' veciño, pois foi máis cara a obra '''có''' material, díxenlles '''que os''' cartos me facían tanta falta coma a el e -cousa '''que ó''' mecánico lle pareceu mal- que andaban '''co''' saco dos cartos ó lombo máis lixeiros '''ca''' min que alí llelos deixara. ===Exercicio 2=== 1] Afastouse '''coma''' se entendese que nada había que facer. 2] Comprei un automóbil tan grande '''como''' eu pensaba. 3] Fai '''como''' ti queiras. 4] Ouveaba forte '''coma''' un lobo. 5] Viña da praia mouro '''coma''' un chamizo. 6] Veu ó xuízo '''como''' avogado. 7] Acompañouno '''como''' profesor. 8] O teu fillo esta tan bonitiño con pantalóns curtos '''coma''' con longos. 9] É tan palermo '''como''' ti entón me dixeras. 10] '''Como''' Luis non o fixo, fixémolo nós. 11] '''Como''' el non o sabe, nós axudarémolo. 12] Veu ó xuízo '''coma''' o avogado. 13] Reformei a casa e deixeina tal '''como''' eu pensaba. 14] Déixao '''como''' ti dixeches. 15] Andaba lixeiro '''coma''' un lince. 16] Chegou do brasil contento '''como''' rapaz con botas novas. 17] Estivo na cerimonia '''como''' dama de honor. 18] Liscou '''coma''' se nada pasase. 19] O automóbil é tan veloz '''como''' ti ó compralo me dixeras. 20] Xoga tan ben o xadrez con taboleiro '''coma''' de memoria. 21] Acompañou á noiva como madriña. 22] Liscou '''coma''' quen que o pillan. 23] Bicou á noiva '''coma''' a madriña. 24] Escribe tan ben coa esquerda '''coma''' coa dereita. 25] Como amigo teño que che recomenda-lo mellor. 26] Visitouno '''como''' representante de productos ACME. 27] Visitouno '''coma''' o representante de productos ACME. 28] Reformei a casa '''como''' ti dixeches. 29] El vén tan disposto '''coma''' eles. 30] Estaba rouco '''coma''' unha zanfona. 31] O teu fillo está tan contento '''como''' ti estás polas mañás. 32] Teu curmán vén '''como''' acompañante do accidentado. {{Template:Cursogalego}} Curso de lingua galega/Os determinantes/O indefinido 2063 5438 2006-02-23T11:02:37Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/indefinido|Exercicios sobre o indefinido]] {{Template:Cursogalego}} ==Cuantitativos== Baixo esta denominación agrúpanse determinantes caracterizados por daren unha idea de imprecisión, de indeterminación, referida ás nocións de número ou cantidade ou á identidade de algo ou alguén. Tamén chamados '''cuantitativos''' e '''cuantificadores imprecisos''', acompañan un nome e, como se deduce desta última denminación, indican unha cantidade, pero de xeito impreciso e global. Poden ter forma variable (con terminacións de xénero e número) ou invariable: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! variables |- | moito, moitos, moita, moitas |- | pouco, poucos, pouca, poucas |- | varios, varias |- | bastante, bastantes |- | abondo, abondos, abonda, abondas |- | ningún, ningúns, ningunha, ningunhas |- | tal, tales |- | tanto, tantos, tanta, tantas |- | todo, todos, toda, todas |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! invariables |- | algo, nada, dabondo, alguén, ninguén, cadaquén, calquera, mesmo, ren, res |} Expresións de carácter indefinido: ''Un monte, un montón, un feixe, unha chea, unha manchea, unha morea, unha pila, un mundo, un anaco, unha miga, un chisco.'' ==Indefinidos== Os adxectivos indefinidos determinan ao substantivo de xeito impreciso. Existen adxectivos indefinidos que designan a unidade, unha parte imprecisa dunha cantidade ou unha totalidade. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" |+ '''Os indefinidos''' ! Indefinido ! Exemplo |- | un/uns | ''uns'' papeis |- | unha/unhas | ''unha'' pomba |- | algún/algúns | ''algún'' tipo de viño |- | algunha/algunhas | ''algunha'' vez |- | outro/outros | ímos ir ''outro'' día |- | outra/outras | na ''outra'' beira |} === Contraccións === Estas formas contraen con '''de''', '''en''', '''con''', '''este''', '''ese''' e '''aquel''': {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   ! un ! unha ! uns ! unhas |- ! de | dun | dunha | duns | dunhas |- ! en | nun | nunha | nuns | nunhas |- ! con | cun | cunha | cuns | cunhas |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   ! algún ! algunha ! algúns ! algunhas |- ! de | dalgún | dalgunha | dalgúns | dalgunhas |- ! en | nalgún | nalgunha | nalgúns | nalgunhas |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   ! outro ! outra ! outros ! outras |- ! de | doutro | doutra | doutros | doutras |- ! en | noutro | noutra | noutros | noutras |- ! este | estoutro | estoutra | estoutros | estoutras </tr> <tr> ! ese | esoutro | esoutra | esoutros | esoutras |- ! aquel | aqueloutro | aqueloutra | aqueloutros | aqueloutras |} Fixádevos que '''de''' e '''en''' non contraen con '''algo''' ou '''alguén'''. Así, escribiremos: '''De algo''' me vale estudiar / '''De alguén''' me terei que fiar (e non *dalgo ou *dalguén) Só hai un caso en que '''con''' e '''un''' non contraen: cando ''un'' é un pronome indefinido: ''traballa '''con un''' calquera; '' pero: ''traballa '''cun''' home calquera.'' == Cómpre saber ademais que ... == #'''Abondo:''' ''Hai cartos '''dabondo''' para financiar este proxecto / Hai cartos '''abondos''' para financiar este proxecto'' #'''Algún/s - algunha/s''': ##En galego, esta forma non pode aparecer tras negación. Nese caso empregaremos NINGÚN: ''*Escribinlle sen resultado algún > Escribinlle sen resultado ningún.'' ##Como adxectivo só pode ir diante do substantivo. Debido a isto a frase anterior e dobremente incorrecta. ##Contrae coas preposicións "de" e "en". É de interese para non cometer erros ter presente que alguén e algo non contraen con ditas preposicións. #'''Ningún/s - ningunha/s''': Como forma adxectiva pode colocarse antes ou despois do substantivo sempre que vaia despois do verbo. No caso de que vaia antes do verbo ten que ir antes tamén do substantivo: ''*técnico ningún o optima.'' #'''Todos''': ##pode facer construccións do tipo todos + artigo + numeral cardinal (+substantivo) ou, sempre que o numeral cardinal sexa superior a dous, todos + numeral cardinal (+substantivo): ''alá van todos tres / daquela foi cando saíron á solaina todas catro irmás.'' ##Ademais se '''todo''' vai seguido do pronome persoal ou de topónimos non ten por que concordar coa palabra á que se refire:'' á estrada facía falla botarlle alcatrán por todo ela.'' #'''Calquera''' carece de flexión de xénero e número. Son polo tanto incorrectas as voces: *calquer, *calesquera, *calisquer... Tamén é incorrecta *calqueira, voz de recente creación que ten como base o actual presente de subxuntivo do verbo querer ('queira', na antigüidade era 'quera'). #'''Máis''': ##A palabra "máis" pode ser: ###Adverbio de cantidade: ''Son máis lista cá vós'' ###Indefinido: ''Os máis deles levaban gravata.'' ###Parte dunha locución adverbial: ''Iso é de máis.'' ###Adxectivo: ''¿Quen é máis home aquí?'' ##A palabra MAIS pode ser: ###Conxunción copulativa: ''Ides ti a mais (e mais) el.'' ###Conxunción adversativa: 'Pero'. #'''Outro/-a/-os/-as''' contrae coas preposicións "de" e "en" e cos demostrativos este/-a/-es/-as, ese/-a/-es/-as e aquel/-a/-es/-as. #'''Ren''' e '''res''' poden aparecer unicamente se se dan as seguintes condicións: a) que sexan obxecto directo, b) que estean nun contexto negativo, c) que estean situados tralo verbo, d) que se empreguen co mesmo significado ca nada: ''Non dixo res.'' #'''Cadaquén''' ten o valor de 'cada persoa, cada un', empregado para toda persoa sen distinción, todo o mundo: ''Cada quen ten que amaña-los seus asuntos.'' #'''Quenquera''' só se refire a persoas co senso de 'calquera persoa'. O seu emprego é máis ben literario e de lingua culta, e case non se utiliza máis ca asociado ó relativo que: Dixo que quenquera que viñese. #Son construccións típicas galegas as que realiza '''tal, tales''': a) ''Pois eu estiven alí e non vin tal.'' b) ''Pois eu sigo dicindo que si hai tal''. c) ''Non ía tal, non tal.'' d)'' Si tal, que ben me soubo.'' #Como variante de '''ámbolos dous''' emprégase a miúdo '''ambos e dous''': ''Agora viven ambos e dous na Coruña.'' #'''Mesmo:''' ''Eu '''mesmo''' llo preguntei'' (identidade); ''É o '''mesmo''' facelo ca non facelo'' (igual); ''Pasou '''mesmo''' por aquí'' ("xusto"); ''Viñeron todos, '''mesmo''' o teu irmán'' ("incluso"). {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/indefinido|Exercicios sobre o indefinido]] Curso de lingua galega/Os determinantes 2064 5475 2006-02-23T11:50:35Z Lmbuga 18 +ligazóns {{Template:Cursogalego2}} {{Template:Cursogalego}} En sintaxe aplicouse o termo determinante ó elemento que serve de complemento a un determinado. Esta definición tan ampla acollía tanto a artigo demostrativo e posesivo coma ó adxectivo. Seguindo a Alarcos e utilizando -aínda que sen aceptala- a distinción en castelán de adxectivos cualificativos e determinativos, hai adxectivos de tipo 1 ou adxectivos cualificativos (aqueles que admiten calquera posición respecto do núcleo substantivo e respecto de calquera outro termo adxacente) e adxectivos de tipo 2 (os que en presencia doutro adxectivo esixen a súa anteposición e exclúen o posto intermedio entre aquel e o núcleo), consideraremos determinantes, polas súas peculiaridades sintácticas, única e exclusivamente ós adxectivos do tipo 2: *atipo 2 chorosatipo 1 ledicia · · · · · *chorosatipo 1 atipo 2 ledicia *aqueltipo 2 grantipo 1 pecado · · · · · *grantipo 1 aqueltipo 2 pecado *a miñatipo 2 queridatipo 1 nai · · · · · *a queridatipo 1 miñatipo 2 nai *todatipo 2 efémeratipo 1 sorte · · · · · *efémeratipo 1 todatipo 2 sorte A imposibilidade de interposición dos determinantes débese a que o adxectivo forma co substantivo un bloque conceptual inseparable que é actualizado polos determinantes, dado que estes teñen a función de dirixir cara a realidade un signo virtual. Existen grupos diferentes de determinantes, con características formais propias. Podemos distinguir, en primeiro lugar, os '''determinantes identificadores'''. Os determinantes identificadores admiten a anteposición de "todo" (''tódalas casas, tódalas súas casas, todas estas casas''). Son identificadores porque -e incluímos neste grupo a artigo, demostrativo, posesivo e numeral (''todos tres fomos con ela'')- designan as realidades de modo inconfundible: a casa, esta casa, ou a súa casa son secuencias que transmiten un ente concreto, patente. Contrástense coas secuencias moitas casas, algunha casa. Un segundo grupo de determinantes reciben normalmente a apelación de '''determinantes indefinidos'''. Caracterízanse por non admiti-la anteposición de todo (si posible na nosa lingua cos numerais) e por excluír a posposición do numeral. Fernández-Jardón Vindel denomínaos ‘non identificadores’. Outra diferencia entre os identificadores e os non identificadores consiste no seu comportamento co -por Fernández-Jardón denominado- predeterminante identificativo "mesmo". Por sentido común a agrupación dun identificativo cun non identificador resulta contradictoria, de aí que sexa imposible: *algún mesmo..., *moitos mesmos..., *ningún mesmo... {{Template:Cursogalego}} *[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O artigo|O artigo]] *[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O demostrativo|O demostrativo]] *[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O posesivo|O posesivo]] *[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral]] *[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O indefinido|O indefinido e o cuantitativo]] Curso de lingua galega/Os determinantes/O demostrativo 2065 5435 2006-02-23T10:58:26Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo|Exercicios sobre o demostrativo]] {{Template:Cursogalego}} Os demostrativos son uns determinantes que acompañan un substantivo e que indican proximidade ou lonxanía no espazo ou no tempo respecto da cousa da que fala o emisor: * ''Este'' libro. * ''Aquela'' meniña. * ''Ese'' mozo. As formas que poden tomar os determinantes demostrativos son as que amosamos no seguinte cadro: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   !colspan=2|masculino !colspan=2|feminino |- !   ! singular ! plural ! singular ! plural |- ! proximidade | este, ese | estes, eses | esta, esa | estas, esas |- ! lonxanía | aquel | aqueles | aquela | aquelas |} Decatádevos que os plurais masculinos escríbense: est'''es''', es'''es''', aquel'''es''' (e non *est'''os''', *es'''os''', *aquel'''os''') === Onde se colocan os determinantes demostrativos? === Cando acompañan a un substantivo soen ir diante, dado que haxa un artigo ou algún outro determinante: * ''Esta'' película é a que dicía eu * O libro ''aquel'' era o que me prestara o meu irmán * Qué tempos ''aqueles'', cando todo era barato! * O disco ''aquel'' xa non o volvín a ver máis === Qué funcións teñen os demostrativos? === Os demostrativos que acompañan a un substantivo fan a función de '''determinante''' e, por tanto, concordan co substantivo en xénero e número: * ''Aquela'' música * ''Aquelas'' sillas * ''Estes'' lapis Cando os demostrativos substitúen un substantivo dicimos que fan a función de '''pronome''': * ''Este'' é o que procurabamos * ''Esta'' é a boa Nesta función atopamos as formas neutras '''iso'''/, '''isto'''/, e '''aquilo'''/ que sempre son pronomes: * ''Iso'' non me gusta nada * ''Aquilo'' que dixeches era mentira Tende en conta que as formas neutras son invariables, isto é que non teñen feminino nin plural: ''Isto gústame, pero iso non'' == Contraccións == Os demostrativos contraen coas preposicións '''de''' e '''en''' do seguinte xeito: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   ! este ! estes ! esta ! estas |- ! de | deste | destes | desta | destas |- ! en | neste | nesta | nestes | nestas |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   ! ese ! eses ! esa ! esas |- ! de | dese | deses | desa | desas |- ! en | nese | nesa | neses | nesas |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   ! aquel ! aqueles ! aquela ! aquelas |- ! de | daquel | daqueles | daquela | daquelas |- ! en | naquel | naqueles | naquela | naquelas |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   ! isto ! iso ! aquilo |- ! de | disto | diso | daquilo |- ! en | nisto | niso | naquilo |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   ! estoutro ! estoutros ! estoutra ! estoutras |- ! de | destoutro | destoutros | destoutra | destoutras |- ! en | nestoutro | nestoutros | nestoutra | nestoutras |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   ! esoutro ! esoutros ! esoutra ! esoutras |- ! de | desoutro | desoutros | desoutra | desoutras |- ! en | nesoutro | nesoutros | nesoutra | nesoutras |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !   ! aqueloutro ! aqueloutros ! aqueloutra ! aqueloutras |- ! de | daqueloutro | daqueloutros | daqueloutra | daqueloutras |- ! en | naqueloutro | naqueloutros | naqueloutra | naqueloutras |} Por exemplo: * ''Neste'' momento estou deitado * ''Diso'' non entendo nada * A roupa está colgada ''naqueles'' cordeis * O rapaz traballa ''daquela'' maneira == Cómpre saber ademais que ... == 1. As voces '''aquel''' e '''aquela''' poden funcionar como palabras comodíns con valor de substantivos. Acadan diferentes significados, sendo os máis comúns para aquel: 'xeito', 'gracia', 'motivo', 'oportunidade'. Para aquela: 'coidado', 'desgracia', 'interese', 'defecto': ten moito aquel para xogar ó fútbol / chamáronnos co aquel da visita do director / con que aquel nos falaba o avó / adubaba a carne con moita aquela / a chegada do xigante foivos unha boa aquela para os ananos / o libro que me destes era de moita aquela. :* Ese rapaz non é guapo, pero ten un ''aquel'' :* Subir ás figueiras sen que escachen as ponlas ten o seu ''aquel'' 2. Tamén como palabra comodín podemos atopar os verbos '''aquelar''' e '''aqueloutrar''': :*Hasme aquela-la radio :*Aquélame o aquel :*O dicírmoslle que era bonita, aquelouse moito. 3. '''Daquela''' ten dous valores: :* ''"entón, naquel tempo"'': ''daquela'' aínda non había televisión :* ''"por conseguinte, polo tanto"'': non estudias, ''daquela'' suspenderás 4. '''Nisto, niso, nestas, con estas''' pódense usar como locucións co significado de ''"entón, nese momento, de repente, inmediatamente despois"'': :*''Nisto'' botouse a rir :*''Nestas'' entrou seu pai :*Con ''estas'' agarrou e marchou 6. As palabras '''aquelar''' ou '''aqueloutrar''' pódense empregar para nos referirmos a algo que non somos quen de expresarcoas palabras recisas. Teñen o significado que nós lle queiramos dar: :* Levei a moto o taller para que ma ''aquelaran'' (="amañaran") :* Encontreime onte co teu pai e moi ''aquelado'' (="con mala cara") :* ''Aquelouse'' todo porque lle dei a razón (="enfadouse") {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo|Exercicios sobre o demostrativo]] Template:Historialingua 2066 5295 2006-02-13T01:11:38Z Lmbuga 18 melloro {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:5px; border:1px solid; background:#FFCFCF" |----- |<div align="center">Galilibro</div> |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''[[Historia da lingua|Hª da lingua]]'''<big> |----- |[[Image:Wikibooks-logo.png|center|50px]] |----- | *[[Historia da lingua/Formación|Formación]] *[[Historia da lingua/Formación/O substrato|O substrato]] *[[Historia da lingua/Romanización/Romanización e latinización|Romanización]] **[[Linguas románicas/Concepto|Lingua romance]] **[[Linguas románicas/O latín vulgar|O latín vulgar]] ***[[Linguas románicas/O latín vulgar/Fontes|Fontes]] ***[[Linguas románicas/O latín vulgar/Do latín clásico ó vulgar|Do clásico ó vulgar]] ***[[Linguas románicas/O latín vulgar/O latín da Hispania|O latín da Hispania]] **[[Linguas románicas/Lista de romances|Listado de romances]] ***[[Linguas románicas/Lista de romances/Exemplo|Exemplo]] *[[Historia da lingua/Formación/O superestrato|O superestrato]] *[[Historia da lingua/Formación/Substrato ou superestrato cultural permanente|Substrato cultural]] *[[Historia da lingua/Formación/O adstrato|O adstrato]] *[[Historia da lingua/Formación/A Idade Media|A Idade Media]] *[[Historia da lingua/Formación/Os séculos escuros|Os séculos escuros]] *[[Historia da lingua/Formación/A ilustración|A ilustración]] *[[Historia da lingua/Formación/O Rexurdimento|O Rexurdimento]] *[[Historia da lingua/Formación/Ata a Guerra Civil|Ata a Guerra Civil]] *[[Historia da lingua/Formación/A ditadura franquista|A ditadura franquista]] *[[Historia da lingua/Formación/A democracia|A democracia]] |----- |style="float:center; margin:2px; border:1px solid;background:#f8f8ff"|<center><big>Outros Galilibros<big></center> |----- |style="float:center; margin:2px; border:1px solid;background:#f8f8ff"| *[[Curso de lingua galega|Curso de galego]] *[[Exercicios de ortografía en lingua galega|Ex. ortografía]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega|Ex. morfosintaxe]] *[[Exercicios de léxico en lingua galega|Ex. léxico]] |} Historia da lingua 2067 5664 2006-05-09T07:53:10Z 81.34.12.149 melloras da lingua {{Template:Historialingua}} [[Image:Máscara.jpg|left|Cerámica de Sargadelos]] =Breve historia da Lingua Galega= == Os primeiros habitantes de Galicia == Os primeiros habitantes de Galicia eran de orixe pre-indo-europeu|preindoeuropea e ao igual que os indo-europeo|indoeuropeos deixaron a súa pegada na nosa lingua. Deste xeito, atopamos no galego palabras pre-indoeuropeas (''amorodo'', ''lastra'', ''veiga'', etc.) e voces celtas (''berce'', ''bugallo'', ''croio'') que chegaron á nosa lingua unhas veces directamente e outras polo latín. == Os romanos == Os romanos chegan a Galicia (século I|século 1 d.C.) moito máis tarde que ao resto da península (século -III|século III a.C.). Comeza así unha tardía ''romanización'' que conlevou a incorporación dos celtas (e outros pobos) á lingua e cultura dos conquistadores. O latín pasaba a se converter na lingua dos galegos, mais este proceso non se deu de contado, senón paseniñamente por mor de casamentos e de determinadas vantaxes administrativas como a cidadanía romana, o reparto das terras, etc. O proceso de romanización tamén se deu noutros lugares, o que explica que da lingua utilizada daquela, o latín vulgar, derivasen as chamadas linguas románicas (o español, o catalán, o portugués, o romanés, o francés, o italiano, etc.). == A chegada dos xermanos == A partir do século V chegan a Galicia pobos de raza e lingua xermánica que non son quen de asimilaren lingüisticamente ós galego-romanos, outro tanto acontecería coa escasa presenza dos árabes no noroeste peninsular e a chegada de novas vagas celtas de Bretaña. Destes contactos, o galego recibe un gran número de préstamos lingüísticos tanto xermánicos (laverca, espeto, roupa, etc) como árabes en menor medida e máis indirectamente (Mamede, laranxa, aceite, azucre...). == Do latín ao galego == A transformación do latín en galego produciuse de maneira progresiva e imperceptible. É imposible dar unha data exacta desde a que o latín é galego. No século VIII a lingua da igrexa e da administración era tan distante da falada que hai dous sistemas diferentes: o latín e o galego. Mais non aparecerán textos escritos en galego ata finais do século XII, xa que o latín continuaba a ser a lingua da cultura, dos documentos legais, da liturxia e do ensino, non só na Gallaecia romana, senón en toda a Europa medieval. O documento literario máis antigo dos coñecidos hoxe é a cantiga satírica '''Ora faz ost'o senhor de Navarra''' de Joam Soares de Paiva, escrita cara ao ano 1200. Dos comezos do século XIII datan os primeiros documentos non literarios en galego, Noticia de Torto (''1211'') e o Testamento de Afonso III de Portugal (1214). Galicia constitúe xa desde o século VIII unha unidade política cos reinos de Asturias e León; malia esta situación, chega a acadar unha certa autonomía que lle permitiu conformarse como reino independente en determinados momentos dos séculos X, XI e XII. Neste contexto o galego é a lingua exclusiva no uso oral, cunha competencia minguante do latín na escrita. Ha ser a presión deste monolingüísmo oral o que leve no século XIII a unha situación de cooficialidade entre o galego e o latín nos documentos notariais, bandos, preitos, etc., aínda que o latín segue a posuír o estatus de lingua universal de cultura. == Esplendor medieval == Esta é a etapa de maior esplendor da literatura galega. O galego convértese na lingua por excelencia da lírica en toda a península, agás en Cataluña (poesía trobadoresca). Propiamente debemos falar de lírica galego-portuguesa. O galego acada agora o rango de lingua internacional, xa que está presente tanto en autores (galegos, portugueses, casteláns, Occitania|occitanos, Sicilia|sicilianos, etc.), coma en cortes reais e señoriais (Santiago de Compostela|Santiago, Toledo, Coímbra, Lisboa...) As ''Cantigas de Santa María'', composicións feitas en loanza da Virxe, son a mostra da vertente relixiosa desta lírica galego-portuguesa e constitúen o corpus de poesía mariana medieval máis relevante de toda a Península. Foron compostas na corte de [[Afonso X o Sabio]], quen se encargou da dirección e, en ocasións, da propia elaboración. Exemplifican o prestixio acadado polo idioma galego como lingua literaria a finais do século XIII. En comparanza coa lírica, a prosa literaria medieval en galego é escasa e tardía. Cómpre ter en conta que os centros culturais da época eran os ''mosteiro''s e escolas monacais, nos que imperaba o uso do latín eclesiástico. Aínda así, a partir de fins do XIII, e máis significativamente nos séculos XIV-XV, os temas de maior difusión na Europa medieval recóllense en lingua galega. Mostra son os relatos do ciclo bretón arredor da figura do rei Arturo, os textos referentes á historia e destrución de materia de Troia|Troia, como a ''Historia Troiana'' e a ''Crónica Troiana''; e os ''Miragres de Santiago'', conxunto de relatos que contan desde a destrución de Xerusalén ata a milagrosa intervención do Apóstolo en diferentes situacións. Inclúense algúns textos dentro da prosa, que son traducións ou translacións doutras linguas con elaboración propia: ''Crónica Xeral Galega'', ''General Estoria'', ''Crónica Galega de 1404'' e ''Crónica de Santa María de Iria''. == Séculos escuros == Ao final da etapa medieval (s. XIV-XV), a máis gloriosa das letras galegas, o idioma e a literatura galega entran nun período de decadencia. Diversos foron os factores que provocaron o progresivo decaemento, entre os que cabe subliñar: o asentamento no país dunha nobreza estranxeira, intransixente coa cultura e coa lingua de Galicia, que vén substituír unha nobreza galega derrotada despois de apoiar os perdedores nas loitas dinásticas pola coroa de Castela, primeiro a Pedro I contra Henrique II de Trastámara e máis tarde (1475-1479) a Xoana a Beltranexa fronte á futura Isabel a Católica; a ausencia dunha burguesía capaz de defender os seus intereses e os do país; a diminución da poboación; a perda de autonomía da Igrexa galega, etc. Estes feitos e a crecente política centralista e intervencionista de Castela, afianzan gravemente o proceso desgaleguizador nas clases altas da sociedade e impiden a consolidación do galego como lingua literaria. Neste sistema centralizador aparece, xunto ao concepto de "estado nacional", a necesidade de uniformización lingüística como factor de cohesión da nova estructura política. A lingua galega, durante o longo período de tres séculos -século XVI|XVI, século XVII|XVII e século XVIII|XVIII, denominados '''Séculos escuros'''- estivo ausente dos usos escritos, fronte ao castelán e o portugués que entran nun proceso de fixación e codificación, o cal lles confire a categoría de linguas de cultura. Porén, segue a ser a vía normal de comunicación de case a totalidade da poboación. O exclusivo uso oral supuxo a dialectalización e a fragmentación do idioma e, por tanto, a súa consideración como lingua aliteraria, incapacitada para a ciencia e a cultura. A nosa literatura queda así á marxe do Renacemento e do Barroco, coincidindo esta súa etapa máis escura co Século de Ouro da literatura castelá. Así e todo posuímos algunhas cartas, documentos e escasas mostras literarias que nos deixan ver a lingua da época. Parellamente a este baleiro de literatura erudita, pervive a vea da lírica popular en forma de cantiga de berce|cantigas de berce, cantiga de cego|de cego, entroidos, adiviñas, lendas, romances, contos, farsas, etc. Moitos deles chegaron ata hoxe por transmisión oral. No século XVIII, xorden as voces de denuncia dos chamados "ilustrados", que demostran a súa inquedanza polo subdesenvolvemento de Galicia e ofrecen propostas renovadoras da vida económica, social e cultural.. Entre este minoritario grupo de intelectuais despunta con forza a figura do Padre Frei [[Martín Sarmiento]], personaxe polifacético -naturista, lingüísta, bibliófilo...- que defendeu o uso do galego no ensino, na administración e na Igrexa, isto é, a súa normalización como lingua propia dos galegos. Participan tamén o Padre Feixoo, o primeiro en rexeitar a condición de "dialecto" para o galego, e o Padre Sobreira, continuador do labor lexicografía|lexicográfico de Sarmiento. A súa obra constituíu a primeira chamada de atención dunha problemática lingüística que se ha manifestar en toda a súa extensión na segunda metade do XIX. == O rexurdimento == "Rexurdimento" é o nome co que se coñece o século XIX na historia da nosa literatura, e expresa nidiamente o que foi unha traxectoria de recuperación non só literaria, senón tamén cultural, política e histórica. Por mor da Guerra de Independencia española|invasión francesa (1809) e dos enfrontamentos entre absolutismo|absolutistas e liberalismo|liberais, xorden os primeiros textos escritos en galego, impresos en follas soltas ou en xornais, con fins propagandísticos. Uns chaman o campesiñado á defensa do país, e outros defenden as ideas liberais. Ao longo do século, tras a fin do absolutismo e o inicio da monarquía constitucional, nacen diversos movementos galeguismo|galeguistas baseados na defensa da singularidade e da personalidade diferenciada de Galicia. O primeiro deles, aparecido cara aos anos 40, foi o "Provincialismo", que denunciaba a marxinación social do país e procuraba a valoración social da súa arte, dos costumes e da historia. Víronse apartados da política despois do seu apoio ao fracasado levantamento militar de Solís -fusilamento dos Mártires de Carral- e refuxiáronse no mundo da cultura e da literatura. A segunda xeración galeguista, o "Rexionalismo", compaxinou cultura e política, facendo da lingua a súa preocupación primordial. No camiño do afianzamento lingüístico e literario, celébranse na Coruña os primeiros Xogos Florais en 1861. As composicións premiadas, xunto con mostras da poesía contemporánea, recóllense un ano máis tarde no ''Álbum da Caridade'', primeira antoloxía do Rexurdimento galego. O primeiro libro en galego publicado no S. XIX é ''A gaita galega'', de Xoán Manuel Pintos no 1852, pero é a publicación en 1863 de ''Cantares Gallegos'', da man da excelsa poetisa Rosalía de Castro, a que inaugura o Rexurdimento pleno. Ano fructífero en publicacións foi 1880. Nel saen á luz composicións dos autores de máis sona desta etapa: ''Follas Novas'', de Rosalía de Castro, ''Aires da miña terra'' de Curros Enríquez, e ''Saudades gallegas'' de Lamas Carvajal. Seis anos despois aparece ''Queixumes dos pinos'', de Eduardo Pondal Rosalía de Castro transcende coa calidade da súa obra as nosas fronteiras para se incorporar á historia da literatura universal. Os seus versos teñen sido obxecto de múltiples estudios e traducións a diversas linguas. Curros Enríquez foi un dos escritores preferidos polos lectores do seu tempo. Sen dúbida porque coa súa poesía denunciou as inxustizas (foros, opresión, emigración...) e defendeu as ideas de progreso. Asentou unha tradición de poesía combativa comprometida que continuarán numerosos autores (Cabanillas, Celso Emilio Ferreiro...). Pondal , autor do Himno galego, buscou as raíces prehistóricas do seu pobo, salientando o elemento culto, para engrandecelo a partir da súa individualidade. Tentou afianzar o galego como lingua literaria e culta. Os lindes da nosa literatura vanse ampliando de vagar desde a lírica ata a narrativa, o ensaio e a prosa didáctica. A consolidación da prosa galega non se produce ata o século XX, mais a fins do XIX hai xa precedentes salientables: ''Maxina ou a filla espúrea'', (1880) de Marcial Valladares, primeira novela galega contemporánea. Obra de grande sona entre as clases populares foi ''O catecismo do labrego'' de Lamas Carvajal. ''A tecedeira de Bonaval'', O ''Castelo de Pambre'' e ''O niño de Pombas'', converten ao seu autor, Antonio López Ferreiro, no mellor prosista da época. O xénero teatral foi o menos cultivado. Desde a publicación de ''A Casamenteira'' en 1812 até a década dos oitenta non houbo actividade editorial relacionada co teatro. Nas últimas décadas do XIX nacen as primeiras gramáticas e dicionarios da lingua galega, esenciais para a súa normalización: Compendio de gramática gallega-castellana, de Francisco Mirás (1864) e ''Gramática Gallega'', de Saco e Arce, un estudo serio do idioma galego. A presenza da lingua galega nos xornais contribúe grandemente a prestixiar o idioma. No ano 1876 edítase, promovido por ''Valentín Lamas Carvajal'', o pioneiro dos xornais integramente en galego, ''O Tío Marcos da Portela''. O éxito deste xornal, con marcado carácter caciquismo|anticaciquil, resultou espectacular. Entre os anos 1886 e 1888 vaise consolidando o xornalismo en Galicia, coa aparición de novas iniciativas monolingües: O Galiciano, en Pontevedra; en Lugo, A Monteira; e As Burgas, en Ourense. Unha das últimas manifestacións do Rexurdimento, xa no século XX, foi a constitución da Real Academia Galega en 1905. == Inicio do século XX == Chegada a fin do século XIX constátase unha recuperación do galego como idioma literario, cultural e histórico; asemade patentízase un descenso no nivel de uso oral. A lingua galega non vive aínda unha situación normalizada e iso provoca un retroceso en medios sociais -clases altas e medias- e en ámbitos xeográficos -urbanos- concretos. O contexto socio-político contrasta coa prolífica actividade cultural. A sociedade galega dos comezos do século XX|XX seguía a caracterizarse pola concentración do poder económico en sectores minoritarios, por un sistema agrícola aínda feudal e por unha crecente emigración que ía baleirando o país. Agroman agrarismo|asociacións agrarias que canalizan as protestas sociais e acadan grande resonancia no campesiñado, como foi o caso da Liga Agraria de Acción Gallega. A toma de conciencia dos campesiños, fomentada polo seu acceso á propiedade da terra, unida á evolución do galeguismo cara ao nacionalismo galego|nacionalismo, provoca un salto cualitativo na utilización da lingua. O nacionalismo está tan vencellado ao idioma como esencia de identidade colectiva, que as súas primeiras manifestacións constitúenas as Irmandades da Fala. Creadas para a defensa, dignificación e cultivo do idioma, a primeira Irmandade da Fala fúndase na Coruña en 1916. Séguena outras repartidas polas principais cidades e vilas de Galicia (Ferrol, Ourense, Betanzos, Santiago de Compostela|Santiago...). Para o espallamento do seu ideario crearon un xornal de expresión totalmente en galego: ''A Nosa Terra''. Os seus membros máis salientables foron os irmáns Antón Vilar Ponte|Vilar Ponte, Antón Lousada Diéguez|Losada Diéguez, Vicente Risco, Ramón Cabanillas, etc. En 1918 celebran a "I Asamblea Nazonalista Galega", que tivo como conclusións a reivindicación da autonomía integral, da oficialización da lingua e da inclusión de Galicia na Sociedade de Nacións de Xenebra. As Irmandades promoveron a elaboración de dicionarios e gramáticas, estudos lingüísticos e reivindicaron a presenza do galego na Administración e no ensino. Déronlle pulo á actividade editorial nas principais cidades galegas: Céltiga en Ferrol, Lar na Coruña, Alborada en Pontevedra, e moitas outras, ademais de frecuentes seccións en galego na prensa en castelán. Neste contexto aparece a Revista ''Nós'', da man de Vicente Risco, Otero Pedrayo e Florentino Cuevillas, que conforman o coñecido "Grupo Nós". A eles lígase a figura de Alfonso Daniel Rodríguez Castelao. == Anos 20 e 30 == Os membros de "''Nós''", cunha ampla formación intelectual, marcan como finalidade a eliminación do lastre do folclorismo da cultura galega, mediante a súa actualización, normalización e universalización. A revista contaba coa colaboración de autores estranxeiros (portugueses, irlandeses, cataláns, franceses...), que a poñían en contacto coas correntes europeas, ademais de traducións variadas e artigos tanto de carácter científico -arqueoloxía, etnografía, antropoloxía, socioloxía...- coma literarios. O emprego do galego en estudos científicos potenciouse coa creación do Seminario de Estudos Galegos (1923), adicado a investigacións sobre a realidade galega e ao estudo de tódalas súas manifestacións. Foi fundado por un grupo de mozos universitarios: Fermín Bouza Brey, Filgueira Valverde, Lois Tobío...; aos que axiña se sumaron outros como Ricardo Carvalho Calero, Antonio Fraguas ou Xaquín Lorenzo. A obra literaria destes intelectuais, que recuperan campos como o ensaio abrindo novos horizontes, outórgalle á prosa galega un grao de desenvolvemento pleno e integra a nosa cultura no contexto europeo: ''Arredor de si'', ''Devalar'' ou ''Os camiños da vida'', de Ramón Otero Pedrayo e ''Os europeos en Abrantes'' e ''O porco de pé'', de Vicente Risco, son títulos que forneceron á nosa literatura -ao lle incorporar temáticas universalistas, lendarias e exóticas, urbanas e pensamentos filosóficos- de novas técnicas de creación que se estaban a desenvolver na literatura europea. A feble tradición do xénero dramático recibiu un pulo coa creación desde as Irmandades do Conservatorio Nacional de Arte Galega, en 1919, que logo pasa a ser Escola Dramática Galega. Os movementos europeos de vangarda non lle resultan alleos á lírica galega. Os autores da chamada "Xeración do 25" -Manuel Antonio, Amado Carballo, Bouza Brey- demostraron unha grande vontade de orixinalidade creativa que pasa polo enfrontamento aberto coas formas tradicionais de poesía. Merece mención á parte a figura polifacética de Castelao. É un clásico da literatura galega en todas as áreas nas que se manifesta a súa arte: novela, teatro, narrativa breve e ensaio político -''Sempre en Galiza'' obra mestra do nacionalismo galego- e outras obras que reflicten conxuntamente a súa capacidade como debuxante e literato. Castelao entraña unha grande significación política plasmada na súa obra ensaística e na súa participación activa e directa na política do país (Deputado da República nas filas do Partido Galeguista (histórico)|Partido Galeguista). En 1931 créase o Partido Galeguista, que consegue a aprobación do Estatuto de Autonomía de Galicia, no que a lingua galega adquire por vez primeira o recoñecemento de "idioma oficial de Galicia". Este logro importantísimo non chegou a ter aplicación práctica na realidade por mor do estoupido da Guerra Civil (1936), que supuxo o principio da máis crúa etapa para as linguas non oficiais do Estado español. == Do 36 ó 50 == O remate da Guerra Civil española e o inicio do franquismo provocou a desaparición da lingua galega da escena pública, do ensino e das actividades socio-económicas. Aqueles que tiveron como única vía o exilio -Castelao, Eduardo Blanco Amor, Luis Seoane, Rafael Dieste...- foron quen de manter viva a chama da cultura, do idioma e da identidade de Galicia. O desenvolvemento cultural galego ten agora o seu escenario en Arxentina, Venezuela, México e Cuba, entre outros países. A situación social do galego viuse agravada coa obrigatoriedade da escolarización no nivel básico e, posteriormente, coa popularización dos medios de comunicación, que tiñan o castelán como único vehículo de expresión. O contexto adverso non logrou apagar o espírito do galeguismo, que, timidamente, comeza a se manifestar no ámbito cultural. En 1946-1947|47 publícanse catro obras de poesía. Pasos decisivos foron a colección de poesía Benito Soto, a editorial Bibliófilos Galegos e o suplemento semanal bilingüe do xornal santiagués “La Noche”. A peza clave na que se asenta esta recuperación dos usos escritos é a creación da Editorial Galaxia en 1950. Os seus principais promotores, Otero Pedrayo, F. Fernández del Riego e outros, evidenciaron de novo a validez do idioma galego para calquera xénero ou temática. Galaxia convértese no eixo de diversas publicacións periódicas:''Revista de Economía de Galicia'', a revista de cultura e arte ''Atlántida'', e a de pensamento ''Grial'' -prohibida ó ano seguinte do seu nacemento. == A década dos 60 == A partir de 1960 vaise producir un conxunto de cambios no eido económico e social que se acompañan dunha leve atenuación da censura. Exemplos deste aperturismo foron a posibilidade de publicacións antes prohibidas como''Grial'' a instauración da celebración por parte da Real Academia Galega do Día das Letras Galegas, a ampliación do mundo editorial con Ediciós do Castro, as novas asociacións culturais en defensa do galego: O Facho, O Galo, a Asociación Cultural de Vigo... A Universidade galega non queda á marxe das inquedanzas e toma parte activa coa creación en 1965 da Cátedra de Lingua e Literatura Galegas a cargo de Ricardo Carvalho Calero. Seis anos despois nace o Instituto da Lingua Galega, cunha obra investigadora desenvolvida ata os nosos días. Nos anos cincuenta a produción literaria na península inicia de novo o seu camiño de forma máis sólida. Unha vez máis foi a lírica a encargada de iniciar o renacer literario. ''Longa noite de pedra'', de Celso Emilio Ferreiro, en ''1962'' representa a liña social e cívica caracterizadora da poesía dos anos sesenta. Lueiro Rey, Bernardino Graña e Manuel María, son algúns dos autores desta lírica que tenta conxugar o discurso político co literario. A narrativa galega sofre un baleiro desde 1936 ata 1951, cando Carvalho Calero publica a súa primeira novela, ''A xente da Barreira''. Entre os anos cincuenta e sesenta tres grandes autores, Álvaro Cunqueiro, Blanco Amor e Ánxel Fole, desde as súas peculiares formas de narrar, crean unha obra de recoñecida altura universal. Na década dos sesenta Gonzalo Mourullo, Méndez Ferrín, entre outros, fanse eco das innovacións da narrativa europea, constituíndo o que se deu en chamar "Nova Narrativa", movemento renovador e revitalizador da nosa prosa. == Anos 70 e 80 == A instauración da democracia permitiu a consolidación dos xéneros anteriores e a apertura de novos horizontes nos distintos campos literarios en resposta ás esixencias dunha sociedade libre. Galicia pasou de ser un país produtor de poesía maioritariamente a interesar e implicar a moita máis xente nos libros que produce, que van desde diversos tipos de ensaio (sociolingüístico e literario- Basilio Losada, Francisco Pillado...- teolóxico e relixioso - Torres Queiruga, Chao Rego..., filosófico - Martínez Marzoa...- histórico - Ramón Villares, Felipe Senén, X. R. Barreiro...) a libros de crónica política, revistas, ... {{Template:Historialingua}} En narrativa as tendencias son moi variadas e os autores que se deron a coñecer antes do 75 (como María Xosé Queizán, Alfredo Conde, Paco Martín, etc.) únense nunha moi heteroxénea nómina de narradores (Victor Freixanes, Xavier Alcalá, Carlos Reigosa, Suso de Toro, Manuel Rivas, Fernández Paz...) que amplían as modalidades narrativas (novela histórica, novela policial|policial, novela erótica|erótica, novela realista|realista, etc) A edición de libros destinados aos lectores máis novos en coleccións infantís (Merlín, Sotelo Blanco Infantil, etc) e xuvenís (Xabarín, Doce por vintedous, Fóra de xogo, Gaivota, Árbore, etc.) é unha das grandes contribucións á normalización da nosa literatura. A poesía tamén se renova. Méndez Ferrín e Arcadio López Casanova marcan coa aparición dos seus poemarios no 1976 a dirección para unha poesía máis rica e aberta a múltiples influencias. Darío Xoan Cabana, Xulio Valcárcel, Rodríguez Fer, Manolo Rivas e moitísimos autores están contribuíndo a continuar engrandecendo un xénero asentado desde os inicios da nosa literatura na Idade Media. O xénero dramático experimentou fondas transformacións na segunda metade do XX. A obra de autores da inmediata posguerra, como Cunqueiro ou Carvalho Calero, convive coa obra dos novos -Manuel María, Vidal Bolaño, Manuel Lourenzo...-, que buscan a ruptura formal. Todos eles abren o mundo teatral ás máis novidosas tendencias. É salientable a aparición a finais dos anos 60 e principios dos 70 do fenómeno dos Grupos de Teatro Independente (O Facho, Teatro Circo...). Nestes anos proliferan asociacións que tratan de potenciar o teatro, especialmente mediante o achegamento a un público xuvenil. No ano 1978, Galicia igual có resto do Estado, volve a contar cunha Constitución democrática que no seu articulado proclama a "vontade de protexer a tódolos españois e pobos de España no exercicio dos dereitos humanos, as súas culturas e tradicións, linguas e institucións", ao tempo que senta as bases dunha nova configuración xurídico-política: o Estado das Autonomías. Co réxime democrático Galicia convértese en Comunidade Autónoma, tendo como linguas oficiais o galego e o castelán, se ben a Constitución marca o dereito e o deber de coñecer o castelán pero só o dereito de coñecer o galego para os cidadáns galegos Parellamente a unha lexislación reguladora dos usos do idioma, cumpría a elaboración dunha lingua estándar. O Instituto da Lingua Galega, creado en 1971, e a Real Academia Galega propoñen en ''1982'' as ''Normas ortográficas e Morfolóxicas do idioma galego'', que acadan o carácter de oficiais coa promulgación da Lei de Normalización Lingüística. A Normativa oficial do galego|revisión máis recente destas Normas, que integra en parte algunhas posturas reintegracionismo|reintegracionistas, é de 2003. == Os nosos días == Ás portas do século XXI a nosa lingua segue a se manter viva, protexida pola lexislación vixente, e cun elevado número de falantes. Só queda, pois, facer camiño tomando como exemplo o teimudo labor daqueles que, dentro e fóra de Galicia, nunca deixaron de fomentar a presenza e a contribución do pobo galego ao mundo. O 13 de xuño de 2005, a ''Unión Europea'' chegou a proposta (de próxima aprobación como punto de tipo A, sen debate, polos ministros de Asuntos Exteriores da Unión) da inclusión do gaélico irlandés como nova lingua oficial e de traballo da Unión (a 21ª) e do galego (xunto co ''catalán'' e euskera]] en España) como lingua non-oficial mais oficiosa (de uso para comunicacións oficiais e de traballo) da Unión Europea, sempre que o Estado correspondente asuma os gastos e emita un preaviso aos demais membros asistentes á reunión. Este é un paso moi importante para a pervivencia do galego no século XXI. Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación 2068 5446 2006-02-23T11:12:51Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/Colocación|Exercicios sobre colocación do persoal]] {{Template:cursogalego}} Por regra xeral, o pronome vai colocado sempre '''detrás''' do verbo e pegado a el. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !Pronome ben colocado !Pronome mal colocado |- | Gustou'''me''' a película | A película me gustou |- | Onte vin'''te''' pola rúa | Onte te vin pola rúa |} Hai determinadas palabras que, precedendo ao pronome, fan que o pronome se coloque '''diante''' do verbo. Neste caso o pronome non vai pegado ao verbo. Estas palabras son: * As que marcan subordinación: '''que''' (aínda que, sempre que, posto que, xa que, ...) '''se''' ... {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Pronome ben colocado ! Pronome mal colocado |- | Dixo que '''te''' vira onte | Dixo que vírate onte |- | Se '''llo''' regalas, terás un premio | Se regálasllo, terás un premio |} * Os adverbios de negación e afirmación, sempre que actúen sobre o verbo en cuestión ('''non, nunca, xamais, si, tamén''') {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Pronome ben colocado ! Pronome mal colocado |- | Non '''o''' vin | Non vino |- | Si '''o''' vin | Si vino |- | Non1, vino | Non1, '''o''' vin |- | Si1, vino | Si1, '''o''' vin |} :::::Apuntamento 1: Nestes casos non hai atracción do persoal a antes do verbo pois o adverbio non actúa sobre este. Obsérvese que a oración do verbo precedido por "non," é afirmativa. O mesmo acontece con "si," * Os adverbios de dúbida ('''quizais, tal vez, seica, disque''') {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Pronome ben colocado ! Pronome mal colocado |- | Quizais '''che''' pregunte mañá a lección | Quizais pregúnteche mañá a lección |- | Seica '''te''' veu ver teu pai | Seica veute ver teu pai |} * Algúns outros adverbios: '''xa, só, ben, mal, axiña, sempre, aínda, máis, menos, velaquí, velaí, en seguida, de seguida, sempre, algures, ben, cedo, igual ('do mesmo xeito'), mal, peor, mellor, tarde,...''' {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Pronome ben colocado ! Pronome mal colocado |- | Xa '''cho''' dixo aquela rapaza | Xa díxocho aquela rapaza |- | Só '''llo''' contei á miña sogra | Só conteillo á miña sogra |- | Sempre '''te''' estás a meter comigo | Sempre estaste a meter comigo |- | Aínda '''cho''' pedín o outro día | Aínda pedincho o outro día |- | Máis '''nos''' valería marchar | Máis valeríanos marchar |- | Aquí '''o''' tes | Aquí telo |} * Con algúns adverbios é posible tanto a anteposición como a posposición. A escolla dunha ou doutra depende da secuencia. Son estes adverbios: ''aquí, alí, ai, alá, acá, aló, acó, acolá, así, logo, agora, sequera...''. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Anteposición ! Posposición |- | Aquí '''o''' tes | Aquí hai'''che''' moita froita |- | Así pása'''o''' mellor | Así '''cho''' dixo? |- | Agora '''cho''' dou | Agora cháman'''lle''' a marquesiña |} * Os pronomes interrogativos: '''onde, cando, canto, como'''. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Pronome ben colocado ! Pronome mal colocado |- | Canto '''lle''' deches ... ? | Canto décheslle ... ? |} * Algúns indefinidos: Estes indefinidos son: '''ninguén, nada, ningún, algo, alguén, ambos, bastante, calquera, entrambos, mesmo, todo'''. Outros indefinidos non provocan polo xeral a anteposición, se ben nalgún contexto pode ocorrer: '''algún, outro, un, os mais, os demais, moi, pouco, tal, tanto, tan'''. Hai tres indefinidos que nunca provocan a anteposición do pronome: '''cada, varios, certo'''. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Pronome ben colocado ! Pronome mal colocado |- | Ninguén '''mo''' dixo | Ninguén díxomo |- | Nada '''che''' debo | Nada déboche |} * Nalgúns casos o pronome pode ir '''diante''' ou '''detrás''': :* Cando o precede unha preposición. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Pronome ben colocado |- | '''Para''' dicir'''lle''' iso cómpre valor '''Para''' '''lle''' dicir iso cómpre valor |} :* Nas perífrases verbais pode ir a carón do verbo principal (téño'''che''' que dicir), despois da conxunción ou preposición (teño que '''che''' dicir) ou detrás do infinitivo (teño que dicir'''che''') {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Pronome ben colocado !Pronome mal colocado |- | Teño'''che''' que dar unha boa noticia Teño que '''che''' dar unha boa noticia Teño que dar'''che''' unha boa noticia | Che teño que dar unha boa noticia |} Tamén hai anteposición :* Nas oracións desiderativas. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Pronome ben colocado ! Pronome mal colocado |- | O demo '''te''' leve! | O demo léve'''te'''! |- | Mal raio '''te''' parta! | Mal raio párta'''te'''! |} :* Cando un membro do enunciado como obxectodirecto se despraza para o comezo. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" ! Pronome ben colocado ! Pronome mal colocado |- | Unha verdade '''vos''' digo | Unha verdade dígo'''vos''' |} {{Template:cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/Colocación|Exercicios sobre colocación do persoal]] Curso de lingua galega/O persoal 2070 5440 2006-02-23T11:05:20Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|Exercicios sobre o persoal]] {{Template:cursogalego}} ==Concepto== Para a gramática tradicional pronome persoal é unha clase de palabras que designa as persoas que participan na comunicación e agrupa termos dotados de caracteres morfolóxicos e sintácticos, algún dos cales comparten con adxectivos ou substantivos, sendo outros especificamente pronominais; unha destas propiedades específicas é o feito de careceren de contidos semánticos, pois os pronomes sinalan, remiten a algo ou represéntano, é dicir, que son deícticos ou forese|anafóricos. ==Críticas á perspectiva tradicional== *A clasificación dos persoais segundo se refiran a cada unha das persoas do discurso é para Benveniste errónea, pois a oposición establecida entre os persoais, consistente en referiren a P1 (1ª persoa), a P2 (2ª persoa) ou a P3 (3ª persoa) non se sostén no acto comunicativo. No acto de fala só hai dúas persoas: o emisor e o interlocutor. Caberían como persoais "eu" e "ti", mais nunca "el". *Alarcos súmase a este rexeitamento sobre a base de exemplos como ''"¿cres ti que virá?"'', onde evidentemente "ti" non está substituíndo ningún nome, nin é substituíble polo nome propio da persoa referida; polo que conclúe que "eu" e "ti" son persoais, pero non son pronomes. <table border="0" cellpadding="4" align="right"> <tr><td>''Texto recollido da wikipedia: [[w:Pronome persoal|Pronome persoal]]'' </table> ==O pronome persoal tónico e átono== *[[Curso de lingua galega/O persoal/Tónico|O pronome persoal tónico]] *[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono|O pronome persoal átono]] *[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono|O pronome de solidariedade galego|O pronome de solidariedade]] **[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "te" e "che"|Uso de "Te" e "che"]] **[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "llo" e "llelo"|Uso de "Llo" e "llelo"]] **[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|Colocación do pronome persoal]] {{Template:cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|Exercicios sobre o persoal]] Curso de lingua galega/O persoal/Tónico 2071 5441 2006-02-23T11:06:38Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|Exercicios sobre o persoal]] {{Template:cursogalego}} O pronome persoal é unha clase de palabras que designa as persoas que participan na comunicación e que agrupa os seguintes vocábulos: [[Image:Persoal tónico1.jpg|center|Persoal tónico]] ==Persoais oblicuos== *Os '''pronomes oblicuos''' son aqueles persoais tónicos que aparecen precedidos por unha preposición e, xa que logo, desenvolven a función de termo no sintagma nominal, non podendo nunca ser suxeito. :* min: Estiveron falando de min :* ti: Este xersei é para ti :* el, ela: Estás todo o dia mirando para ela :* nós: Elas trouxeron esa agasallo para nós :* vós: Non esperaba iso de vós :* eles, elas: Podes ir xogar con eles *Os '''pronomes oblicuos ligados''' chámanse así por formar parte do seu corpo fónico a preposición "con". Actúan como complementos circunstanciais de compañía. :* comigo: Carme bailou comigo :* contigo: Túa nai quería falar contigo :* consigo (con el/ela): Carlos estivo pelexando con el :* connosco: Ven xantar connosco :* convosco: Vou xogar convosco :* consigo (con eles/elas): Vou ao mercado con elas ==Nosoutros e vosoutros== Non son o mesmo ca "nós" e "vós". "Nosoutros" e "vosoutros" ('nós ou vós, o/os presente/s, e mailos outros') refírense a un grupo pechado de individuos coñecido polo falante e polo oínte, polo que quedan excluídos deles tódolos individuos que non pertenzan a ese grupo: ::''Saberás que o Director díxonos a '''nós''' (a case tódolos alumnos do instituto) no Salón de actos que '''nosoutros''' (os presentes e o mailos demais alumnos de 4ºESO A) quedabamos castigados sen ir de excursión.'' ==*Elo== O pronome neutro *elo, que existiu na lingua antiga, foi paulatinamente substituído por outros pronomes (demostrativos neutros:''iso'',...). Hoxe non existe, salvo en frases feitas como ''estar a elo''. ==Contraccións== O persoal oblicuo de terceira persoa contrae coas preposicións "de" e "en": [[Image:Persoal11.jpg|center|400px|Contraccións do persoal tónico]] {{Template:cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|Exercicios sobre o persoal]] Curso de lingua galega/O persoal/Átono 2072 5442 2006-02-23T11:07:14Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|Exercicios sobre o persoal]] {{Template:cursogalego}} Os pronomes persoais átonos son os seguintes: [[Image:Persoal átono1.jpg|center|Persoal átono]] * '''me ''': (cast. "me"): Viume onte / Deume un regalo * '''te ''' / '''che ''': (cast. "te"): Viute o outro día / Vinche o embigo. Cando ó poñer a frase en terceira persoa o pronome resultante sexa o (lo, no), en segunda persoa será te: vino o outro día -> vinte o outro día :Cando ó poñer a frase en terceira persoa o pronome resultante sexa lle, en segunda persoa será che: vinlle o embigo -> vinche o embigo * '''o''' ('''lo''', '''no'''); a ('''la''', '''na'''); os ('''los''', '''nos'''); '''as ''' ('''las''', '''nas''') :Cando van diante do verbo sempre se emprega o (non O vin); cando este pronome vai despois do verbo pode adoptar as seguintes formas: :* '''o''', '''a''', '''os''', '''as''': Empréganse cando o verbo co que vai remata en vocal que non forme ditongo ou en consonante distinta de -r ou -s: cántao (cast. "lo canta"), cántano (cast. "lo cantan") :* '''lo''', '''la''', '''los''', '''las''': Emprégase cando o verbo co que vai remata en -r ou -s: cantalo (cast. "cantarlo") :* '''no''', '''na''', '''nos''', '''nas''': emprégase cando o verbo co que vai remata en ditongo: canteino (cast. "lo canté"); comeuno (cast. "lo comió" ) * '''lle''', '''lles''' (en castelán correspóndense ós pronomes ''le'', "les" de obxecto indirecto): Merqueille un libro ao neno; Xa faleilles de ti. * '''nos''': (cast. "nos"): Ela viunos / Xosé pediunos a receita * '''vos''': (cast. "vos"): prestáronvos o libro ===Contraccións do persoal átono=== O persoal átono de obxecto indrecto contrae cos pronomes persoais átonos de terceira persoa de obxecto directo: [[Image:Persoal átono contraccións1.jpg|center|Contraccións do persoal átono]] Por exemplo: ::*''deu'''mo'''/dei'''cho'''/dei'''llo''' ó neno'' ::*''déu'''nolo'''/déu'''volo'''/déi'''llelo''' ós nenos'' ===Sobre o persoal átono=== *[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/O pronome de solidariedade galego|Pron. de solidariedade]] *[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "te" e "che"|"Te" e "che"]] *[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "llo" e "llelo"|"Llo" e "llelo"]] *[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|Colocación]] {{Template:cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|Exercicios sobre o persoal]] Curso de lingua galega/O persoal/Átono/O pronome de solidariedade galego 2073 5443 2006-02-23T11:08:30Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|Exercicios sobre o persoal]] {{Template:cursogalego}} ==Concepto de pronome de solidariedade== O pronome de solidariedade é un trazo expresivo de frecuente uso na lingua galega. Emprégase coa intención de que o implicar o interlocutor naquilo que o predicado expresa, pretendendo a súa solidariedade, a complicidade ou, cando menos, unha aproximación afectiva que o inste a implicarse. As formas do dativo de solidariedade son ::*"che" (P2, singular). ::*"vos" (P5, plural). ::*"lle" (P2, singular de cortesía) ::*"lles" (P5, plural de cortesía). ===Exemplos=== {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !Sen pronome de solidariedade !Con pronome de solidariedade |- | Roubáronme o coche | Roubáron'''che'''me o coche |- | Non me roubaron o coche | Non '''che''' me roubáron o coche |- | Roubáronme o coche | Roubáronme'''vos''' o coche |- | Non me roubaron o coche | Non me '''lles''' roubáron o coche |} Obsérvese que o pronome de solidariedade singular se coloca antes do persoal de obxecto indirecto, mentres que os pronomes de solidariedade de segunda persoa do plural se colocan despois do obxecto indirecto. ==O dativo de interese== É un pronome que indica a persoa que intervén na acción porque dela recibe proveito ou dano. As súas formas son "me" (P1) e "nos" (P4) {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !Sen dativo de interese !Con dativo de interese |- | Meu fillo aprobou moitas asignaturas | Meu fillo aprobou'''me''' moitas asignaturas |- | Meu fillo non aprobou moitas asignaturas | Meu fillo non '''nos''' aprobou moitas asignaturas |} {{Template:cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal|Exercicios sobre o persoal]] Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "llo" e "llelo" 2074 5445 2006-02-23T11:11:36Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/llo-llelo|Exercicios sobre ''llelo'']] {{Template:cursogalego}} Para o complemento directo de terceira persoa as formas máis frecuentes no Bloque Central e Oriental de Galicia, así como as normativas na escrita e determinados usos públicos, son "lle" (terceira persoa de singular do obxecto indirecto ou P3) e "lles" (terceira persoa de plural de obxecto directo ou P6): ::*''Díxen'''lle''' iso a el (ou a ela)'' ::*''Díxen'''lles''' iso a eles (ou a elas)''. No Bloque Occidental, en cambio, non distinguimos eses dous complementos e temos, polo tanto, unha único pronome para a terceira persoa do singular e do plural do pronome persoal átono de complemento indirecto. Esta forma é "lle": ::*''Díxen'''lle''' iso a el (ou a ela).'' ::*<nowiki>*</nowiki>''Díxen'''lle''' iso a eles (ou a elas)''. No Bloque Occidental, e por non empregarmos "lles" nunca, tampouco faremos as contraccións "llelo", "llela", "llelos", "llelas". É obrigatorio na escrita o uso de "lles" e das súas contraccións ("llelo", "llela", "llelos", "llelas"), sendo un trazo dialectal na fala a súa ausencia. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !Oración !Obxecto directo !dirixida a !Resultado |- | Díxen'''lle''' | iso | a el ou a ela | Díxen'''llo''' |- | Díxen'''lle''' | a nova | a el ou a ela | Díxen'''lla''' |- | Díxen'''lle''' | os erros | a el ou a ela | Díxen'''llos''' |- | Díxen'''lle''' | as novas | a el ou a ela | Díxen'''llas''' |- | Díxen'''lles''' | iso | a eles ou a elas | Díxen'''llelo''' |- | Díxen'''lles''' | a nova | a eles ou a elas | Díxen'''llela''' |- | Díxen'''lles''' | os erros | a eles ou a elas | Díxen'''llelo''' |- | Díxen'''lles''' | as novas | a eles ou a elas | Díxen'''llelas''' |} Cando o pronome vai proclítico, antes do verbo, a escrita é como segue: ''Non '''llelas''' trouxen''. {{Template:cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/llo-llelo|Exercicios sobre ''llelo'']] Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "te" e "che" 2075 5559 2006-03-10T11:22:08Z 85.91.80.132 melloro presentación <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/te-che|Exercicios sobre ''te'' e ''che'']] {{Template:cursogalego}} En case toda Galicia encontramos o pronome "che" empregado como obxecto indirecto e o pronome "te" empregado como obxecto directo ou reflexivo, sistema este coincidente co presente na normativa da lingua galega. Agora ben, na área lingüística fisterrá (Santiago, Bembibre, Fisterra, Tambre, Barbanza) emprégase "che" tanto para obxecto indirecto como para obxecto directo, hai logo '''cheísmo'''. Mentres que na zona de Tui e en falas zamoranas empregan "te" tanto para obxecto directo coma para obxecto indirecto, producíndose '''teísmo''': [[Image:Cheísmo e teísmo.jpg|center|Táboa sobre o cheísmo e o teísmo]] {{Template:cursogalego2}} ==Como recoñecer e evitar o cheísmo?== Os sistemas posibles, o preferible é facelo de oído, son os seguintes. Todos eles son imperfectos, pero axudan a reducir considerablemente o número de erros. ===Pasando a pasiva=== Para pasar unha oración a pasiva temos que pillar o O.D. da activa e convertelo en suxeito da pasiva: ::*Collín mazás > As mazás foron collidas por min. Pois ben, se unha frase, ó pasala a pasiva, ten como suxeito "ti", na activa hai que pór "te" (porque a un obxecto directo "te" lle corresponde un suxeito "ti" na pasiva), mentres que, se ten como suxeito na pasiva calquera elemento que non sexa unha segunda persoa de singular (ti), haberá que poñer "che", dado que o O.D. da activa non pode ser a segunda persoa que indica o persoal "te". Exemplos: :* Chamei(¿te/che?) > '''Ti''' fuches chamada por min > Chamei'''te''' :* Busquei(¿te/che?) o libro > '''O libro''' foi buscado por min > Busquei'''che''' o libro ===Dirixindo a oración a "el" ou "ela" en vez de a "ti"=== Se non sabemos se empregar "te" ou "che" nunha frase como :::Esperei____ na rúa a ti, non temos máis que recompoñer a frase dirixíndoa a unha terceira persoa en vez de a unha segunda: :::Esperei ____ na rúa a el e colocar no espacio indicado o pronome adecuado ("o", "lo", "no" ou "lle"). Se escollemos "no", estamos ante un O.D. e, se escollemos "lle", ante un O.I. A solución será ''espereino na rúa'', e, dado que utilizamos o pronome de O.D. na oración superior, teremos que pór "te" porque é o pronome que indica tal función sintáctica: ''espereite na rúa'': :::Esperei'''no''' na rúa a el > ''Esperei'''te''' na rúa a ti'' Se o resultado na frase dirixida a el fose "lle" teriamos que empregar na frase dirixida a ti "che": :::busquei'''lle''' o libro a el > busquei'''che''' o libro a ti. {{Template:cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/te-che|Exercicios sobre ''te'' e ''che'']] Curso de lingua galega/O verbo/As perífrases verbais 2076 5470 2006-02-23T11:40:24Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/Perífrases|Exercicios sobre perífrases verbais]] {{Template:Cursogalego}} As perífrases son complexos verbais -formados por un verbo en forma finita ou verbo auxiliar e un verbo en forma infinita (infinitivo, xerundio ou participio) ou verbo auxiliado entre os que pode aparecer un elemento de relación (preposición ou conxunción)- que presentan unha unidade formal e de significación, á cal o verbo auxiliado contribúe co significado léxico, mentres que o auxiliar aporta determinacións xerais de número-persoa e especiais de tempo-modo, aspecto ou voz. Véxase [[Perífrases verbais/Perífrase e locución verbal|Perífrase e locución verbal]] no galilibro [[Perífrases verbais]] En galego considéranse as seguintes perífrases. Preséntanse por orde alfabética: ==''Andar + xerundio'' == Na perífrase ''andar + xerundio'' = ''andar + a + infinitivo'' o verbo ''andar'' indica un movemento continuado, por iso as construccións con ''andar'' presentan un valor de acción imperfecta case reiterativa, moi prolongada no tempo. ''Andar + xerundio'' é equivalente a ''andar + a + infinitivo''. * ''Andaba fedellando no coche e non daba reparado a avaría (= andaba a fedellar)'' * ''Anda a amañar a televisión e non dá feito (= anda amañando)'' ==''Botar(se) + a + infinitivo'' == A perífrase ''botar(se) + a + infinitivo'' indica o comezo dunha acción: * ''Iria botouse a chorar no medio da película.'' * ''Para voltar á costa botaron a funcionar o motor da barca.'' * ''Carlos botou a correr cando escoitou o estoupido.'' ==''Dar + participio'' == ''dar + participio'' é unha das perífrases máis características do galego. Equivale á perífrase ''ser capaz de''. O seu valor é o de atribuírlle ao suxeito a capacidade para realizar a acción expresada polo verbo auxiliado. É, sobre todo, frecuente en oracións negativas ou interrogativas: * ''Estás a facer tanto e non dás feito'' * ''Se dan acabado o traballo axiña ímos ao cine'' * ''Se non apuro non vou dar chegado a tempo'' * ''¡Non vou dar rematado o traballo se me segues dando a lata!'' ==''Deber + (de) + Infinitivo''== A súa significación gramatical pode implicar: * Obrigatoriedade: ''Debes anicarte = Debes de anicarte'' * Hipótese: ''Debeu liscar = Debeu de liscar.'' ==''Estar + xerundio'' == As perífrases ''estar + xerundio'' = ''estar + a + infinitivo'' son as máis características das perífrases imperfectivas. Ámbalas dúas teñen o mesmo valor, pois o infinitivo pode ter, precedido da preposición ''a'', valor xerundial. * ''Ela sempre está a enredar = Ela sempre enredando'' * ''Cando viñeron os meus amigos eu estaba a maquillarme (=estaba maquillándome)'' * ''Non sei o que estades a facer no faiado (=estades facendo)'' ==''Estar a/para infinitivo'' == A perífrase ''estar + a/para + infinitivo'' indica unha acción a piques de suceder: * ''Está para saír a nova novela de Manolo Rivas'' * ''Estivera a morrer por culpa dunhas ostras'' * ''Estivo para casar con aquel langrán'' * ''Carlos estivo para emigrar pero atopou choio aquí'' ==''Haber + (de) + infinitivo'' == A perífrase ''haber + (de) + infinitivo'' aparece con valor de futuridade, fundamentalmente co presente e pretérito imperfecto de indicativo: ''heiche de contar un conto'' = ''contareiche un conto''. Con este valor, na língua actual é máis frecuente o uso das perífrases cás formas simples de conxugación: ''Non te apures que non o hei dicir'' = ''Non te apures que non o direi''. A perífrase ''haber + (de) + infinitivo'' ten tamén valor obrigatorio: ''Haslle dar unha boa somanta''. Co pretérito perfecto de indicativo, a perífrase indica unha acción que estivo a piques de realizarse pero non se realizou: ''Houbo de esganarse por comer todo apurado''. A perífrase ''haber + (de) + infinitivo'' ten tamén valor hipotético: ''Esa muller ha de andar polos corenta''. ==''Haber (en pasado) + (de) + infinitivo'' == A perífrase ''haber (en pasado) + (de) + infinitivo'' coas formas do pretérito (''houben, houbera, houbese'') indica unha acción que estivo a piques de realizarse pero non se realizou: * ''Houben caer por causa do raio'' * ''Houbo de aprobar o exame'' * ''Houbesen de chegar máis cedo se viñeran no coche'' * ''Houben mercar a casa se tivera os cartos'' ==''Hai + que + infinitivo== Expresa obrigatoriedade. * ''Hai que recuar'' * ''Hai que aviarse para ir de festa'' ==''Ir + infinitivo'' == A perífrase ''ir + infinitivo'' pode expresar: * Futuridade: ''Mañá ímos xogar ao fútbol'', é dicir, ''mañá xogaremos ao fútbol'' * Intencionalidade: ''Se me segues amolando coa música, vou coller o radio e vouna tirar polo balcón'' * Idea de movemento: ''Ergueuse e foi pechar a porta'' Entre o verbo '''ir''' e mailo '''infinitivo''' non vai nunca a preposición ''a'', aínda que haxa algún elemento intercalado no medio: ''Vai vir cedo no tren'' / ''Foi onte comer cos seus pais''. Non debemos poñer a preposición ''a'', pois constitúe un castelanismo. ==''Ir + xerundio'' == Expresa unha acción durativa: *''Foille aumentando a necidade'' *''Vai indo vello'' ==''Levar + xerundio''== ''Levar + xerundio'' ou ''levar + a + infinitivo'' expresa unha acción durativa: *''Leva a facer das súas toda a vida.'' *''Leva amuado dende a mañanciña'' ==''Poder + infinitivo'' == A perífrase ''poder + infinitivo'' constitúe unha perífrase verbal cando presenta a acción cun sentido de probabilidade, de hipótese, é dicir, cando xa non ten o significado primario do verbo ''poder''. Alterna coas outras perífrases hipotéticas ''deber (de) + infinitivo'' e ''haber (de) + infinitivo'' * ''O traballo pode facerse en 2 días'' * ''Esta noite podería vir velo'' * ''Ese coche pode costar uns cinco millóns'' * ''Quen poidera namorala, meu amigo'' ==''Querer + infinitivo''== É preciso que o suxeito do verbo "querer" non poida ser o axente da acción verbal (''quere doerme a cabeza''), de aí que se empregue sobre todo con verbos de carácter meteorolóxico: (''xa quere abri-lo día''). Cando o suxeito é o axente non é perífrase: ''O Manuel quere saír á rúa'' > ''O Manuel quere iso''. *''Vaites, agora quere chover'' *''Daquela queríame doer a cabeza'' ==''Seguir + xerundio''== Índica unha acción durativa *''Todos os tres seguen a bimar.'' *''Seguen facendo das súas'' ==''Ser + a + infinitivo''== Perífrase que indica unha acciñón durativa e que un carácter resultativo. Aínda que non aparece moito na literatura, é moi frecuente na fala. *''Todos tres son a comentarme a súa deslealdade.'' ==''Ter + que/de + infinitivo'' == A perífrase ''ter + que + infinitivo'' expresa obrigatoriedade: * ''Teño que marchar, porque debo abrir ás sete e xa son'' A obriga que expresa é maior cá doutras perífrases, por exemplo ''haber + que + infinitivo'' * ''Hai que calar'' ''Ter + que + infinitivo'' é unha perífrase que ten un significado de acción pendente de cumprimento obrigatorio. Na fala é moi común esta perífrase, pero na lingua literaria é máis usual ''ter + de + infinitivo'': A primeira ''ter + que'', expresa un deber xeral e a segunda, ''ter + de'', contén un matiz de acción por cumprir obrigatorio * ''Teño que facer a comida antes das dúas'' * ''Teño de ir a Vigo para ver o mar antes de morrer'' ==''Vir + xerundio''== ''Vir + xerundio'' é unha perífrase que desenvolve unha acción durativa *''Cumpriu todo aquilo co que viña ameazando'' ==Véxase tamén== *Hai un wikilibro sobre as [[Perífrases verbais|perífrases verbais]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/Perífrases|Exercicios con perífrases]] no galilibro [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega]] {{Template:cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/Perífrases|Exercicios sobre perífrases verbais]] Curso de lingua galega/O verbo 2077 5634 2006-04-23T17:17:49Z Lmbuga 18 /* De qué está formado un verbo? */ corrixidos 2 erros lingua {{Template:cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Un verbo é unha palabra que nunha oración expresa unha acción ou a existencia ou estado dos seres. En xeral, o verbo é a palabra máis importante dunha oración, de tal xeito que se di que non hai oración sen verbo. Así, os seguintes enunciados que son moi claros pero non son oracións porque non teñen verbo: * Grandes almacéns * Rebaixas * Bo aninovo! En troques, as seguintes son oracións porque están formadas, como mínimo, por un verbo: * Xa veño! * Espérame! * Corre! == De que está formado un verbo? == Toda forma verbal está formada por diversas partes: algunha fixa, chamada '''raíz''' ou '''lexema''', e outras variables, chamadas '''teminacións''' ou '''morfemas''': ''cant-abamos, cant-aría, cant-edes, cant-o,'' ... O lexema ou raíz expresa o contido significativo ou semántico do verbo. Os elementos auxiliares expresan o número, a persoa, o tempo e o modo. === O número === O número pode ser singular o plural. Márcase trocando a terminación do verbo: cant'''o'''/cant'''amos''', cant'''as'''/cant'''ades''', cant'''a'''/cant'''an'''. === A persoa === A persoa márcase cambiando algúns elementos da terminación verbal. Pode ser primeira persoa (canto/cantamos), segunda (cantas/cantades) ou terceira (canta/cantan). === O tempo === Basicamente pode ser presente, pasado (ou pretérito) e futuro; pero pode haber moitos matices, sobre todo no pasado: máis próximo, máis distante, ... === O modo === Expresa a actitude subxectiva de quen di a frase. Pode ser indicativo (modo da realidade), subxuntivo (modo da irrealidade, do desexo, da hipótese ou da dúbida) ou imperativo (unha orde, un mandamento, unha instrución). Cómpre ter en conta tamén algunhas formas non personais (que non indican persoa ningunha) do verbo: o infinitivo, o xerundio e o participio. {{Template:cursogalego}} {{Ex.verbo}} *[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares|Verbos regulares]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos regulares|Paradigma dos verbos regulares]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Morfemas dos verbos regulares|Morfemas dos verbos regulares]] *[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares con alternancia vocálica|Verbos regulares con alternancia vocálica]] *[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares|Verbos Irregulares]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos Irregulares|Paradigma dos verbos Irregulares]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Facer dicir e haber|Verbos facer dicir e haber]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Pór, dar e saber|Verbos pór, dar e saber]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Ser, estar e ir|Verbos ser, estar e ir]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Valer, poder e querer|Verbos valer, poder e querer]] **[[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Ver, vir e ter|Verbos ver, vir e ter]] *[[Curso de lingua galega/O verbo/O participio|O participio]] *[[Curso de lingua galega/O verbo/O infinitivo conxugado|O infinitivo conxugado]] *[[Curso de lingua galega/O verbo/As perífrases verbais|As perífrases verbais]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/Colocación 2078 5522 2006-02-26T13:41:11Z Lmbuga 18 elimino ligazón repetida *''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|A colocación do persoal no Curso de lingua galega]]'' *''[[Wikipedia:Curso de galego/O persoal]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} == Exercicio 1 == '''Nas seguintes oracións [[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|coloca o pronome átono]] onde corresponda, tendo en conta a negación, a entoación e se a oración é simple ou composta.''' 1. Que cousas ……… dixo ………! (lle) 2. Como ………… puxo …………! (se) 3. Non ………… fagas …………iso. (nos) 4. Moito ………… repetín ………, pero nunca …… fixo …… caso. (llo, me) 5. Di ……… a verdade, que eles ……… queren ……… ben. (lles, te) 6. Nunca …… dixo ……… nada que …… molestase ………(lles, os) 7. Mal raio ……… parta ………! Eu non ……… aturo ……. (te, te) == Exercicio 2 == '''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|Coloca o pronome átono]] onde corresponda.''' 1. Ninguén ……… fará ………… cambiar de opinión. (me) 2. Ningunha compensación …………… resarciría ……… desa perda. (vos) 3. Ningún dos amigos ……… abandonou ……… naquel transo. (a) 4. Eses ovos ……… facían ……… unha boa tortilla. (che) 5. Non ……… me ……… gorentan ……… os doces. (che) 6. Señores, eses ……… son ………… perigosos. (lles) 7. Señora, ………… son ………… ben bos estes grelos. (lle) 8. Todo ………… foi ……… un invento dela. (che) == Exercicio 3 == '''Pronominaliza (é dicir, cambia por un pronome) o CI polo pronome persoal de 3ª persoa.''' '''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|Coloca o pronome átono]] no lugar adecuado''' 1. Contamos aos nosos pais o que nos pasara na festa. 2. Non dixo toda a verdade á filla. 3. Iso trouxo a el problemas. 4. Terás que levar ao oculista os lentes vellos. 5. Has entregar ao profesor o traballo en limpo. 6. Non deas a eles o que non che deron a ti. 7. Deu un bico aos pais pola mañá. 8. Amosei ós visitantes os museos da cidade. 9. Sempre lles traio ese cuestionario. 10. Deu un premio aos fillos. == Exercicio 4 == '''Pronominaliza o CI e mailo CD, facendo as contraccións que cumpra.''' '''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|Coloca o pronome átono]] no lugar adecuado''' 1. Sirve o caldo aos teus irmáns. 2. Fai os deberes á súa irmá porque ela non sabe. 3. Di a verdade a estes homes. 4. Tróuxolles un regalo ben bonito. 5. 5. Ensinou ós alumnos todo canto sabía. 6. Darei a ela todo canto me pidas. 7. A vostede non lle quero esas nabizas. 8. Quen dera este pastel a elas! 9. Non fagas ese feo a el. 10. Hei dar a elas todo o meu. == Exercicio 5 == '''Corrixe os erros das oracións seguintes.''' 1. Me parece que desta aprendinme a colocación do pronome. 2. Non che vin onte no cine. 3. Non se o prestes, que mérqueo ela. 4. Dime quen che o fixo. 5. Me verás ou non me verás. 6. Vos tedes que ir de contado. 7. Paréceme que estaste metendo de máis. 8. Díxolles que axudaríaos. 9. Se vésme pedir axuda, vaite agora mesmo. 10. Os acabei, os exercicios, por fin! ==Solucións== === Exercicio 1 === 1. Que cousas '''lle''' dixo! 2. Como '''se''' puxo! 3. Non '''nos''' fagas iso. 4. Moito '''llo''' repetín, pero nunca '''me''' fixo …… caso. 5. Di '''lles''' a verdade, que eles '''te''' queren ben. 6. Nunca '''lles''' dixo ……… nada que '''os''' molestase. 7. Mal raio '''te''' parta! Eu non '''te''' aturo. === Exercicio 2 === 1. Ninguén '''me''' fará cambiar de opinión. 2. Ningunha compensación '''vos''' resarciría desa perda. 3. Ningún dos amigos '''a''' abandonou naquel transo. 4. Eses ovos facían '''che''' unha boa tortilla. 5. Non '''che''' me gorentan os doces. 6. Señores, eses son '''lles''' perigosos. 7. Señora, son'''lle''' ben bos estes grelos. 8. Todo '''che''' foi un invento dela. === Exercicio 3 === 1. Contámosllelo. 2. Non lla dixo. 3. Iso llos trouxo. 4. Terás que llos levar / Terás que levarllos / Terasllos que levar. 5. Hasllo entregar / Has entregarllo. 6. Non llelo deas. 7. Déullelo pola mañá. 8. Amoseillelos. 9. Sempre llelo traio. 10. Déullelo. === Exercicio 4 === 1. Sírvellelo. 2. Faillos porque ela non sabe. 3. Díllela. 4. Tróuxollelo. 5. Ensinou ós alumnos todo canto sabía. 6. Dareillo. 7. A vostede non llas quero . 8. Quen llelo dera este pastel a elas! 9. Non llo fagas. 10. Héillelo dar / Hei dárllelo. === Exercicio 5 === 1. Par'''é'''ce'''me''' que desta '''aprendín''' a colocación do pronome. 2. Non '''te''' vin onte no cine. 3. Non '''llo''' prestes, que '''o''' m'''e'''rque ela. 4. Dime quen '''cho''' fixo. 5. '''verasme ''' ou non me verás. 6. '''Vós''' tedes que ir de contado / Tédes'''vos''' que ir de contado 7. Paréceme que '''te''' estás metendo de máis. 8. Díxolles que '''os''' axudaría. 9. Se '''me''' v'''e'''s pedir axuda, vaite agora mesmo. 10. Acabei'''nos''', os exercicios, por fin! {{Template:cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|A colocación do persoal no Curso de lingua galega]]'' *''[[Wikipedia:Curso de galego/O persoal]]'' Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/persoal/llo-llelo 2079 5662 2006-05-08T20:31:33Z Moderador 27 Desfíxose a edición de 80.33.122.203, cambiado á última versión feita por 83.165.119.204 *''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "llo" e "llelo"|Uso de "llo" e "llelo" no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} ==Exercicio 1== '''Engade á oración o persoal de obxecto directo correspondente''' {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !Oración !Obxecto directo !dirixida a !Resultado |- | Díxen'''lle''' | iso | a el ou a ela | Díxen_________________ |- | Díxen'''lle''' | a nova | a el ou a ela | Díxen_________________ |- | Díxen'''lle''' | os erros | a el ou a ela | Díxen_________________ |- | Díxen'''lle''' | as novas | a el ou a ela | Díxen_________________ |- | Díxen'''lles''' | iso | a eles ou a elas | Díxen_________________ |- | Díxen'''lles''' | a nova | a eles ou a elas | Díxen_________________ |- | Díxen'''lles''' | os erros | a eles ou a elas | Díxen_________________ |- | Díxen'''lles''' | as novas | a eles ou a elas | Díxen_________________ |} == Exercicio 2 == '''Engade á oración o persoal de obxecto directo correspondente''' {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !Oración !Obxecto directo !dirixida a !Resultado |- | Non '''lle''' dixen | iso | a el ou a ela | Non _________________ |- | Nunca '''lle''' dixen | a nova | a el ou a ela | Nunca _________________ |- | Xamais '''lle''' dixen | os erros | a el ou a ela | Xamais _________________ |- | Endexamais '''lle''' dixen | as novas | a el ou a ela | Endexamais _________________ |- | Quizais '''lles''' dixen | iso | a eles ou a elas | Quizais _________________ |- | Quizabes '''lles''' dixen | a nova | a eles ou a elas | Quizabes _________________ |- | Xa '''lles''' dixen | os erros | a eles ou a elas | Xa _________________ |- | Mesmo '''lles''' dixen | as novas | a eles ou a elas | Mesmo _________________ |} == Exercicio 3 == '''Pronominaliza (é dicir, cambia por un pronome) o CI polo pronome persoal de 3ª persoa.''' '''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|Coloca o pronome átono]] no lugar adecuado''' 1. Contamos aos nosos pais o que nos pasara na festa. 2. Non dixo toda a verdade á filla. 3. Iso trouxo a el problemas. 4. Terás que levar ao oculista os lentes vellos. 5. Has entregar ao profesor o traballo en limpo. 6. Non deas a eles o que non che deron a ti. 7. Deu un bico aos pais pola mañá. 8. Amosei ós visitantes os museos da cidade. 9. Sempre lles traio ese cuestionario. 10. Deu un premio aos fillos. == Exercicio 4 == '''Pronominaliza o CI e mailo CD, facendo as contraccións que cumpra.''' '''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Colocación|Coloca o pronome átono]] no lugar adecuado''' 1. Sirve o caldo aos teus irmáns. 2. Fai os deberes á súa irmá porque ela non sabe. 3. Di a verdade a estes homes. 4. Tróuxolles un regalo ben bonito. 5. 5. Ensinou ós alumnos todo canto sabía. 6. Darei a ela todo canto me pidas. 7. A vostede non lle quero esas nabizas. 8. Quen dera este pastel a elas! 9. Non fagas ese feo a el. 10. Hei dar a elas todo o meu. ==Solucións== ===Exercicio 1 === {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !Oración !Obxecto directo !dirixida a !Resultado |- | Díxen'''lle''' | iso | a el ou a ela | Díxen'''llo''' |- | Díxen'''lle''' | a nova | a el ou a ela | Díxen'''lla''' |- | Díxen'''lle''' | os erros | a el ou a ela | Díxen'''llos''' |- | Díxen'''lle''' | as novas | a el ou a ela | Díxen'''llas''' |- | Díxen'''lles''' | iso | a eles ou a elas | Díxen'''llelo''' |- | Díxen'''lles''' | a nova | a eles ou a elas | Díxen'''llela''' |- | Díxen'''lles''' | os erros | a eles ou a elas | Díxen'''llelo''' |- | Díxen'''lles''' | as novas | a eles ou a elas | Díxen'''llelas''' |} ===Exercicio 2=== {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 align="center" !Oración !Obxecto directo !dirixida a !Resultado |- | Non '''lle''' dixen | iso | a el ou a ela | Non '''llo''' dixen |- | Nunca '''lle''' dixen | a nova | a el ou a ela | Nunca '''lla''' dixen |- | Xamais '''lle''' dixen | os erros | a el ou a ela | Xamais '''llos''' dixen |- | Endexamais '''lle''' dixen | as novas | a el ou a ela | Endexamais '''llas''' dixen |- | Quizais '''lles''' dixen | iso | a eles ou a elas | Quizais '''llelo''' dixen |- | Quizabes '''lles''' dixen | a nova | a eles ou a elas | Quizabes '''llela''' dixen |- | Xa '''lles''' dixen | os erros | a eles ou a elas | Xa '''llelo''' dixen |- | Mesmo '''lles''' dixen | as novas | a eles ou a elas | Mesmo '''llelas''' dixen |} === Exercicio 3 === 1. Contámosllelo. 2. Non lla dixo. 3. Iso llos trouxo. 4. Terás que llos levar / Terás que levarllos / Terasllos que levar. 5. Hasllo entregar / Has entregarllo. 6. Non llelo deas. 7. Déullelo pola mañá. 8. Amoséillelos. 9. Sempre llelo traio. 10. Déullelo. === Exercicio 4 === 1. Sírvellelo. 2. Faillos porque ela non sabe. 3. Díllela. 4. Tróuxollelo. 5. Ensinou ós alumnos todo canto sabía. 6. Dareillo. 7. A vostede non llas quero . 8. Quen llelo dera este pastel a elas! 9. Non llo fagas. 10. Héillelo dar / Hei dárllelo. {{Template:cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O persoal/Átono/Uso de "llo" e "llelo"|Uso de "llo" e "llelo" no Curso de lingua galega]]'' Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Concretos e abstractos 2080 5327 2006-02-14T09:39:06Z Lmbuga 18 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} {{Template:cursogalego}} ==Exercicio 1== '''Coloca ó logo de cada adxectivo o substativo abstrato que corresponda''' *Branco > ____________________ *puro > ____________________ *leal > ____________________ *Amigo > ____________________ *Fresco > ____________________ *Intelixente > ____________________ *Libre > ____________________ *Necio > ____________________ *Sincero > ____________________ *Pío > ____________________ *Bo > ____________________ *Inimigo > ____________________ ==Exercicio 2== '''Subliña ou pon en negriña os substantivos abstractos''' Ducia, máquina, amor, rúa, xanela, xenreira, trabe, réptil, peixe, parrulo, soidade, cirrurxián, exactitude, concreción, abstración. ==Solucións== ===Exercicio 1=== *Branco > brancura *puro > puridade, pureza *leal > lealdade *Amigo > amizade *Fresco > frescura *Intelixente > intelixencia *Libre > liberdade *Necio > necidade *Sincero > sinceridade *Pío > piedade *Bo > bondade *Inimigo > inimizade ===Exercicio 2=== '''Ducia''', máquina, '''amor''', rúa, xanela, '''xenreira''', trabe, réptil, peixe, parrulo, '''soidade''', cirrurxián, '''exactitude''', '''concreción''', '''abstración'''. {{Template:cursogalego}} Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos Irregulares 2081 5462 2006-02-23T11:32:53Z Lmbuga 18 corrección presentación {{Template:Cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} ==Caber== [[Image:Verbo gl caber.jpg|center|675px|Caber]] ==Dar== [[Image:Verbo gl dar.jpg|center|675px|Dar]] ==Dicir== [[Image:Verbo gl dicir.jpg|center|675px|Dicir]] ==Estar== [[Image:Verbo gl estar.jpg|center|675px|Estar]] ==Facer== [[Image:Verbo gl facer.jpg|center|675px|Facer]] ==Haber== [[Image:Verbo gl haber.jpg|center|675px|Haber]] ==Ir== [[Image:Verbo gl ir.jpg|center|675px|Ir]] ==Poder== [[Image:Verbo gl poder.jpg|center|675px|Poder]] ==Poñer== [[Image:Verbo gl poñer.jpg|center|675px|Poñer]] ==Pór== [[Image:Verbo gl pór.jpg|center|675px|Pór]] ==Pracer== [[Image:Verbo gl pracer.jpg|center|675px|Pracer]] ==Querer== [[Image:Verbo gl querer.jpg|center|675px|Querer]] ==Saber== [[Image:Verbo gl saber.jpg|center|675px|Saber]] ==Ser== [[Image:Verbo gl ser.jpg|center|675px|Ser]] ==Ter== [[Image:Verbo gl ter.jpg|center|675px|Ter]] {{Template:Cursogalego2}} ==Traer== [[Image:Verbo gl traer.jpg|center|675px|Traer]] ==Valer== [[Image:Verbo gl valer.jpg|center|675px|Valer]] ==Ver== [[Image:Verbo gl ver.jpg|center|675px|Ver]] ==Vir== [[Image:Verbo gl vir.jpg|center|675px|Vir]] {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos regulares 2082 5457 2006-02-23T11:30:21Z Lmbuga 18 +template {{Template:Cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} ==Verbos regulares== Os máis dos verbos galegos son regulares xa que seguen rixidamente uns patróns determinados de conxugación. Fronte a estes, un número pequeno de verbos, case todos de uso frecuente, presentan unha variedade de formas dificilmente reducibles a un sistema: son os irregulares. Vexamos a continuación como son conxugados estes verbos regulares, tomando coma exemplo os verbos ''cantar, comer e partir''. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !   ! Cantar ! Comer ! Partir |- ! Infinitivo | cantar | comer | partir |- ! Xerundio | cantando | comendo | partindo |- ! Participio | cantado | partido | comido |- ! Presente Indicativo | canto cantas canta cantamos cantades cantan | como comes come comemos comedes comen | parto partes parte partimos partides parten |- ! Copretérito | cantaba cantabas cantaba cantabamos cantabades cantaban | comía comías comía comiamos comiades comían | partía partías partía partiamos partiades partían |- ! Preterito (Indicativo) | cantei cantaches cantou cantamos cantastes cantaron | comín comiches comeu comemos comestes comeron | partín partiches partiu partimos partistes partiron |- ! Antepretérito | cantara cantaras cantara cantaramos cantarades cantaran | comera comeras comera comeramos comerades comeran | partira partiras partira partiramos partirades partiran |- ! Futuro (Indicativo) | cantarei cantarás cantará cantaremos cantaredes cantarán | comerei comerás comerá comeremos comeredes comerán | partirei partirás partirá partiremos partiredes partirán |- ! Pospreterito | cantaría cantarías cantaría cantariamos cantariades cantarían | comería comerías comería comeriamos comeriades comerían | partiría partirías partiría partiriamos partiriades partirían |- ! Presente (Subxuntivo) | cante cantes cante cantemos cantedes canten | coma comas coma comamos comades coman | parta partas parta partamos partades partan |- ! Preterito (Subxuntivo) | cantase cantases cantase cantasemos cantasedes cantasen | comese comeses comese comesemos comesedes comesen | partise partises partise partisemos partisedes partisen |- ! Futuro (Subxuntivo) | cantar cantares cantar cantarmos cantardes cantaren | comer comeres comer comermos comerdes comeren | partir partires partir partirmos partirdes partiren |- ! Imperativo | canta cantade | come comede | parte partide |- ! Infinitivo Conxugado | cantar cantares cantar cantarmos cantardes cantaren | comer comeres comer comermos comerdes comeren | partir partires partir partirmos partirdes partiren |} ==Outros verbos regulares== ===Caer=== [[Image:Verbo gl caer.jpg|center|675px|Caer]] ===Ler=== [[Image:Verbo gl ler.jpg|center|675px|Ler]] ===Moer=== [[Image:Verbo gl moer.jpg|center|675px|Moer]] ===Oír=== [[Image:Verbo gl oír.jpg|center|675px|Oír]] ===Rir=== [[Image:Verbo gl rir.jpg|center|675px|Rir]] {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} Curso de lingua galega/As vogais/Recoñecemento 2083 5420 2006-02-22T23:10:01Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Vocalismo|Exercicios sobre as vogais galegas]] {{Template:Cursogalego}} ==Nocións para recoñecer a abertura das vogais== ===Presentan no sistema máis común vogal tónica semiaberta=== *As vogais de abertura media que portan un acento diacrítico: ''vén, só, póla, óso, présa,...'' *Os substantivos rematados en -el ou -ol e os seus plurais: ''anel, aneis, caracol, caracois.'' *Os verbos da 2ª conxugación con vogal radical -e- ou -o- que presentan alternancia vocálica, nas segundas persoas do Pres. Ind.: ''bebes, bebe, beben, comes, come, comen'' *Os verbos da 3ª conxugación con vogal radical -e- ou -u- que presentan alternancia vocálica, nas segundas persoas do Pres. Ind.: ''serves, serve, serven, foxes, foxe, foxen'' *As formas verbais do tema de perfecto (perfecto, pluscuamperfecto, imperfecto de subxuntivo e futuro de subxuntivo) irregular: ''coubeches, coubera, couber...'' *Os nomes das seguintes letras: ''e, efe, eme, eñe, erre, ese, o.'' ===Presentan vogal tónica semipechada=== *Os verbos da segunda conxugación con vogal radical -e- ou -o- que presentan alternancia vocálica, na 1ª persoa do Pres. Ind., no Pres. Subx. E no Imperativo: ''bebo, beba, bebas. Como, coma, comas.'' *As formas dos verbos da primeira conxugación en que a vogal -e- ou -o- vai seguida de -i- ou de consoante palatal (grafías ''x, ch, ll, ñ'' respectivamente) e nos verbos rematados en -ear o -oar: :::''Deite, axexa, pechas, tellan, empeña, coxean.'' :::''Loita, despexas, acocha, ollan, soñas, voas'' *As formas do tema de perfecto dos verbos ser e ir: ''fomos, fora, fose, for.'' *As formas verbais do tema de perfecto regular: ''collemos, collera, collese, coller.'' *As formas do infinitivo: coller, collermos..., pór, pormos,... *Os nomes das seguintes letras: ''be, ce, de, gue, te, xe, ceta''. *A maior parte das palabras acabadas en -és: ''coruñés, vigués, montañés,...'' *As palabras en que -o- forma ditongo con -u-: touro, tesouro,... *Os nomes acabados en: -edo (medo), -ello (cortello), -eo (feo), -eza (grandeza), -ón (corazón), -or (matador), -oso (fermoso). {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Vocalismo|Exercicios sobre as vogais galegas]] Curso de lingua galega/As consoantes 2084 5472 2006-02-23T11:44:55Z Lmbuga 18 {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Consonantismo|Exercicios sobre as consoantes galegas]] {{Template:Cursogalego}} #[[Curso de lingua galega/As consoantes/A gheada|A gheada]] #[[Curso de lingua galega/As consoantes/O seseo|O seseo]] Os fonemas consonánticos da lingua galega caracterízanse mediante os seguintes trazos pertinentes: #Sonoridade. Segundo se produza ou non vibración das cordas vocais. SONORAS / XORDAS # Modo de Articulación: Segundo a posición que tomen os órganos articulatorios no momento da expulsión do aire: ##Oclusivas: A saída de aire obstaculízase momentaneamente por completo para a continuación expulsarse este de golpe ##Fricativas: Estréitase a cavidade bucal de tal xeito que o aire sae rozando. ##Africadas: Constan de dous tempos. Un primeiro oclusivo e outro fricativo. ##Nasais: Parte do aire é expulsado polas fosas nasais. ##Laterais: A lingua elévase de tal xeito que o aire ten que saír polos lados da cavidade bucal ##Vibrantes: Na súa saída o aire fai vibrar unha ou varias veces a punta da lingua. # Punto de articulación: Segundo o lugar concreto en que se produce cada fonema distinguimos: ##Bilabiais: Os beizos entran en contacto momentaneamente ##Dentais: A lingua toca a parte interna dos incisivos interiores ##Labiodental: O beizo inferior roza os incisivos superiores ##Interdentais: A punta da lingua colócase entre os dentes superiores e inferiores. ##Alveolares: A punta da lingua toca ou aproxímase ós alvéolos dos incisivos superiores. ##Palatais: A lingua toca o padal duro ##Velares: A lingua toca o veo do padal ou padal brando. [[Image:Consonantismo gl.jpg|center|Consonantismo]] {{Template:Cursogalego}} *[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Consonantismo|Exercicios sobre as consoantes galegas]] *[[Curso de lingua galega/As consoantes/A gheada|A gheada]] *[[Curso de lingua galega/As consoantes/O seseo|O seseo]] Exercicios de Fonética e Fonoloxía 2085 5479 2006-02-24T07:15:26Z Lmbuga 18 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Vocalismo|''Exercicios sobre as vogais galegas'']] *[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Consonantismo|''Exercicios sobre as consoantes galegas'']] *[[Curso de lingua galega/As vogais/Recoñecemento|''Axuda para o recoñecemento das vogais medioabertas e mediopechadas'']] {{Template:Cursogalego}} ==Exercicio 1== ==Solucións== ===Exercicio 1=== {{en progreso}} {{Template:Cursogalego}} *[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Vocalismo|''Exercicios sobre as vogais galegas'']] *[[Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Consonantismo|''Exercicios sobre as consoantes galegas'']] *[[Curso de lingua galega/As vogais/Recoñecemento|''Axuda para o recoñecemento das vogais medioabertas e mediopechadas'']] Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Vocalismo 2086 5480 2006-02-24T07:17:51Z Lmbuga 18 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *[[Curso de lingua galega/As vogais/Recoñecemento|''Axuda para o recoñecemento das vogais medioabertas e mediopechadas'']] {{Template:Cursogalego}} ==Exercicio 1== <table border="1" cellpadding="4" align="center"> <tr><td>Semiaberto<td>Indica o significado destas palabras <td>Semipechado<td>Indica o significado destas palabras <tr><td>Bésta<td><td>Besta<td> <tr><td>Bola<td><td>Bola<td> <tr><td>Corda<td><td>Corda<td> <tr><td>Doce<td><td>Doce<td> <tr><td>Fixemos<td><td>Fixemos<td> <tr><td>Fóra<td><td>Fora<td> <tr><td>Mes<td><td>Mes<td> <tr><td>Neto<td><td>Neto<td> <tr><td>Nós<td><td>Nos<td> <tr><td>Ola<td><td>Ola<td> <tr><td>Óso<td><td>Oso<td> <tr><td>Pegada<td><td>Pegada<td> <tr><td>Présa<td><td>Presa<td> <tr><td>Póla<td><td>Pola<td> <tr><td>Polo<td><td>Polo<td> <tr><td>Vela<td><td>Vela<td> <tr><td>Vén<td><td>Ven<td> <tr><td>Vés<td><td>Ves<td> <tr><td>Só<td><td>So<td> <tr><td>Pega<td><td>Pega<td> </table> ==Solucións== ===Exercicio 1=== <table border="1" cellpadding="4" align="center"> <tr><td>Semiaberto<td>Significado<td>Semipechado<td>Significado <tr><td>Bésta<td>arma que guinda frechas<td>Besta<td>animal de carga <tr><td>Bola<td>corpo esférico<td>Bola<td>pan <tr><td>Corda<td>para atar<td>Corda<td>con xuízo <tr><td>Doce<td>sabor<td>Doce<td>número <tr><td>Fixemos<td>facer<td>Fixemos<td>fixar <tr><td>Fora<td>adverbio<td>Fora<td>verbo <tr><td>Mes<td>cereais maduros<td>Mes<td>30 días <tr><td>Neto<td>familiar<td>Neto<td>limpo ou puro, medio litro <tr><td>Nós<td>persoal tónico<td>Nos<td>persoal átono <tr><td>Ola<td><td>Ola<td> <tr><td>Óso<td>parte da osamenta<td>Oso<td>animal <tr><td>Pegada<td>marca feita co pe<td>Pegada<td>pegar <tr><td>Présa<td>estar apurado<td>Presa<td>encoro <tr><td>Póla<td>ramificación, rama, galla<td>Pola<td>pita <tr><td>Polo<td><td>Polo<td> <tr><td>Vela<td>velame<td>Vela<td>ver <tr><td>Vén<td>presente de indicativo de vir<td>Ven<td> Imperativo de vir e presente de ver <tr><td>Vés<td>Vir<td>Ves<td>Ver <tr><td>Só<td>Adverbio<td>So<td>Preposición <tr><td>Pega<td>pegar<td>Pega<td>paxaro </table> {{Template:Cursogalego}} *[[Curso de lingua galega/As vogais/Recoñecemento|''Axuda para o recoñecemento das vogais medioabertas e mediopechadas'']] Curso de lingua galega/O verbo/Morfemas dos verbos regulares 2087 5458 2006-02-23T11:30:43Z Lmbuga 18 +template {{Template:Cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} *R = Raíz. *VT = Vogal temática. *SMT = Sufixo modo temporal. *SNP = Sufixo número persoal. [[Image:Verbo regular gl morfemas.jpg|center|Morfemas dos verbos regulares]] {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} Curso de lingua galega/O substantivo 2088 5473 2006-02-23T11:46:12Z Lmbuga 18 +ligazóns {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo|Exercicios sobre o substantivo]] {{Template:Cursogalego}} O '''substantivo''' é aquela clase de palabra cuxos integrantes, que admiten morfemas derivativos e flexivos, desenvolven como principal función a de núcleo de sintagma nominal e refiren seres, entes, obxectos, sentimentos, fenómenos ou ideas. [[Image:Substantivo 1.jpg|center|600px|O substantivo]] ==Clasificación semántica== Os substantivos semanticamente clasifícanse do seguinte xeito: [[Image:Substantivo 2.jpg|center|600px|O substantivo]] ===Substantivos concretos=== Son nomes de cousas que poden percibirse cos sentidos do corpo, por exemplo ''mesa, pícaro, reloxo.'' ===Substantivos abstractos=== Non se poden representar como obxectos concretos, porque fan referencia a conceptos, calidades ou emocións e designan xa que logo entidades que non se perciben polos sentidos do corpo, senón pola mente, por exemplo nación, engano, amor, odio, contradición, bondade, virtude, honradez. Os substantivos abstractos considéranse illadamente polo seu significado aínda que se desprenden das cousas concretas. En cambio, unha cadeira existe en si e por si soa; é unha entidade independente. Os substantivos abstractos podémolos clasificar en: *Abstractos de fenómeno: Están relacionados con substantivos que designan accións, estados ou os seus efectos, por exemplo ''lectura, camiñada.'' *Abstractos de calidade: Están relacionados con adxectivos e designan calidades ou propiedades dos obxectos ou dos seres, por exemplo ''beleza, maldade.'' *Abstractos de número ou cuantitativos: Cuantifican tanto de forma precisa como de forma imprecisa, por exemplo ''cantidade, chea, ducia.'' ===Substantivos comúns=== Permiten nomear a tódalas persoas, animais ou cousas da mesma clase ou especie, sen particularizar o seu significado como ''home, cabalo, casa.'' Agrupan os obxectos que denominan polas súas características, sen expresar trazos distintivos. Por iso, considéranse substantivos xenéricos. ===Substantivos propios=== Distinguen ou particularizan a cada individuo dos demais dunha mesma clase, especie ou xénero. Aplícanse a un só ser, persoa, animal ou cousa. Por iso, considéranse substantivos individuais. Os nomes das persoas e dos países son nomes propios. Os substantivos propios escríbense sempre con letra inicial maiúscula. ===Substantivos discontinuos=== Tamén chamados substantivos contables, sinalan entes que se poden contar, por exemplo ''cinco nenos, tres rochas, trece euros''. Os substantivos contables combínanse con cuantificadores plurais sen alterarse semanticamente. ===Substantivos continuos=== Tamén chamados substantivos incontables, sinalan realidades que non se poden contar salvo ó referirse a clases ou variedades distintas, por exemplo ''leite, humor, aire, fume, lixo''. Os substantivos incontables soamente poden combinarse con cuantificadores en singular sen modificar o seu significado. Só admiten numerais cardinais ou cuantificadores plurais cando indican unha clase ou modalidade. Por exemplo: ''tres vasos de leite - moitos vasos de leite - moito leite''. ''Os fumes emitidos polos ácidos adoitan ser nocivos''. Existen casos nos cales substantivos incontables teñen distintos significados ou matices en plural, por exemplo ''aires de grandeza, aires de cambio, malos fumes, augas cálidas, augas internacionais.'' ===Substantivos individuais=== Son substantivos que na súa forma singular, nomean a un só ser como ''pluma, árbore, rosa''. Designan a un único ser, pero admiten o morfema do plural para designar a máis dun. ===Substantivos colectivos=== Son substantivos que posuíndo unha estrutura de singular, nomean a un conxunto de número indeterminado de seres ou cousas como ''plumaxe, bosque, rosaleda, xentío, xentío, bandada, coro, alameda''. Teñen inherente a idea de pluralidade sen necesitar un morfema que o exprese, pero non no sentido dun máis un, senón en canto a conxunto colectivo formado por varias unidades da mesma cousa designada. ===Substantivos animados=== Nomean seres considerados viventes, por exemplo can, gato, home, persoa, pícaro, Anastasio. ===Substantivos inanimados=== Nomean seres inertes, por exemplo, papel, cristal, pedra, cigarro, carta. ==Clasificación morfolóxica== ===Substantivos individuais=== Son substantivos que na súa forma singular, nomean a un só ser como pluma, árbore, rosa. Designan a un único ser, pero admiten o morfema do plural para designar a máis dun. ===Substantivos colectivos=== Son substantivos que posuíndo unha estrutura de singular, nomean a un conxunto de número indeterminado de seres ou cousas como plumaxe, bosque, xentío, bandada, coro, alameda. Teñen inherente a idea de pluralidade sen necesitar un morfema que o exprese, pero non no sentido dun máis un, senón en canto a conxunto colectivo formado por varias unidades da mesma cousa designada. ==Segundo a composición do substantivo== ===Substantivos simples=== Son os substantivos que están formados por unha soa palabra. ===Substantivos compostos=== Son substantivos que están formados por dúas palabras simples, por exemplo anteollos, pararraios, crebanoces, augardente. ==Segundo a orixe== ===Substantivos primitivos=== As palabras primitivas son as que serven de cabeza de serie a unha familia, funcionando como raíz das palabras derivadas deles. Os substantivos primitivos só están formados por un lexema básico e optativamente por morfemas de xénero e número. Por exemplo pan. ===Substantivos derivados=== As palabras derivadas nacen das primitivas, cando se lles agrega sufixos, por exemplo panadería, #panadeiro. Hai distintos tipos de nomes derivados que son: *Substantivos aumentativos: Son os substantivos que designan a persoas, animais, cousas ou fenómenos de gran tamaño ou alto grao de intensidade, por exemplo nenazo, ruidazo. *Substantivos diminutivos: Son os substantivos que designan a persoas, cousas, animais e fenómenos que se caracterizan pola súa pequeneza, pouquidade ou menor grao de intensidade, por exemplo neniña, gatiño, mazanciña, mesiña. *Substantivos despectivos: Son os substantivos que designan a persoas, animais, cousas e fenómenos que son tratados con desprezo ou desdén, ou vistos como inferiores, por exemplo plantucha, libraco. *Substantivos xentilicios: Son os substantivos que derivan do lugar de nacemento (país, rexión ou estado) de persoas, animais ou cousas, por exemplo, español peruano, sueco, suizo, panameño, arxentino, danés. *Substantivos patronímicos: Son os substantivos que se derivan dalgún nome propio. Por exemplo os apelidos de orixe española formáronse orixinariamente a partir do nome de pila. Normalmente acaban en -ez. Dáse o nome de patronímicos a tódolos apelidos. Por exemplo de Gonzalo ? González, de Fernando ? Fernández. {{Template:Cursogalego}} *[[Curso de lingua galega/O substantivo/O xénero|Masculino e feminino (teoría)]] *[[Curso de lingua galega/O substantivo/O número|Singular e plural (teoría)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo|O substantivo (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Recoñecemento|Recoñecemento de substantivos (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Xénero|Xénero (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Número|Número (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Concretos e abstractos|Substantivos concretos e abstractos (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Contables e incontables|Substantivos contables e incontables (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Individuais e colectivos|Substantivos individuais e colectivos (exercicios)]] Curso de lingua galega/O Adxectivo 2089 5474 2006-02-23T11:48:55Z Lmbuga 18 +ligazóns {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo|Exercicios sobre o adxectivo]] {{Template:Cursogalego}} Clase de palabra que funciona ordinariamente como adxacente do nome, isto é, como complemento nominal adxunto que se sitúa diante ou despois do substantivo a que se refire. Por significado, sinala unha calidade atribuída a un substantivo, ben abstracta (percibible pola mente, como en "libro difícil"), ben concreta (percibible polos sentidos, como en "libro azul"). En canto á súa morfoloxía, o adxectivo non posúe accidente de xénero ou número, senón que o adquire do substantivo ó que determina. Admite, ademais, afixos e morfemas de grao superlativo (os sufixos -ísimo, -érrimo). É determinado así mesmo por adverbios cuantificadores que lle confiren os outros graos, o comparativo de igualdade (tan), de superioridade (máis) e de inferioridade (menos), así como o grao superlativo analítico (moi, ben bo). Canto á sintaxe, o adxectivo desempeña habitualmente tres funcións diferentes: adxacente dun substantivo (''bo libro grande''), atributo dun substantivo a través dun verbo copulativo (''Pedro é, está ou parece san'') e complemento predicativo (''o coche corre rápido'') Distínguese entre adxectivos atributivos, unidos asindeticamente ao nome: ''noite escura'' ou ''escura noite'', e adxectivos predicativos, ligados ao nome mediante un verbo copulativo: ''a noite era escura''. [[Image:Sintagma nominal lg.jpg|500px|center|Sintagma nominal]] {{Template:Cursogalego}} *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo|O adxectivo (exercicios)]] *[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/Construcións comparativas|Construcións comparativas (exercicios)]] *[[Curso de lingua galega/O Adxectivo/A gradación|Grao comparativo e superlativo (Teoría)]] *[[Curso de lingua galega/Nexos/Construcións comparativas|Construcións comparativas (Teoría)]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/substantivo/Individuais e colectivos 2090 5357 2006-02-15T23:31:01Z Lmbuga 18 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} {{Template:Cursogalego}} ==Exercicio 1== '''Relaciona o substantivo co seu colectivo''' <table border="0" cellpadding="4" align="center"> <tr><td>____flor<td>1. manada <tr><td>____estrela<td>2. elenco <tr><td>____espectador<td>3. recua <tr><td>____cóengo<td>4. constelación <tr><td>____animais de carga<td>5. enxame <tr><td>____can<td>6. cabido <tr><td>____canón<td>7. restra <tr><td>____boi<td>8. escuadrilla <tr><td>____avión<td>9. batería <tr><td>____allo<td>10. manda <tr><td>____abella<td>11. auditorio <tr><td>____actor<td>12. ramo </table> ==Exercicio 2== '''Relaciona o substantivo co seu colectivo''' <table border="0" cellpadding="4" align="center"> <tr><td>____peixe<td>1. gra <tr><td>____voz<td>2. arquipélago <tr><td>____nave<td>3. cardume <tr><td>____soldado<td>4. rabaño <tr><td>____montaña<td>5. cordilleira <tr><td>____relixioso<td>6. batallón <tr><td>____papel<td>7. congregación <tr><td>____ovella<td>8. resma <tr><td>____gran<td>9. multitude <tr><td>____illa<td>10. bandada <tr><td>____persoa<td>11. flota <tr><td>____paxaro<td>12. coro </table> ==Solucións== ===Exercicio 1=== <table border="0" cellpadding="4" align="center"> <tr><td>1. flor<td>ramo <tr><td>2. estrela<td>constelación <tr><td>3. espectador<td>auditorio <tr><td>4. cóengo<td>cabido <tr><td>5. animais de carga<td>recua <tr><td>6. can<td>manda <tr><td>7. canón<td>batería <tr><td>8. boi<td>manada <tr><td>9. avión<td>escuadrilla <tr><td>10. allo<td>restra <tr><td>11. abella<td>enxame <tr><td>12. actor<td>elenco </table> ===Exercicio 2=== <table border="0" cellpadding="4" align="center"> <tr><td>____peixe<td>1. cardume <tr><td>____voz<td>2. coro <tr><td>____nave<td>3. flota <tr><td>____soldado<td>4. batallón <tr><td>____montaña<td>5. cordilleira <tr><td>____relixioso<td>6. congregación <tr><td>____papel<td>7. resma <tr><td>____ovella<td>8. rabaño <tr><td>____gran<td>9. gra <tr><td>____illa<td>10. arquipélago <tr><td>____persoa<td>11. multitude <tr><td>____paxaro<td>12. bandada </table> {{Template:Cursogalego}} Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares 2091 5456 2006-02-23T11:29:52Z Lmbuga 18 +template {{Template:Cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} :''Para ver as formas dos verbos regulares consúltese o [[Curso de lingua galega/O verbo/Paradigma dos verbos regulares|paradigma dos verbos regulares]].'' :''Para ver os morfemas dos verbos regulares consúltese [[Curso de lingua galega/O verbo/Morfemas dos verbos regulares|Morfemas dos verbos regulares]].'' *Os verbos en '''-cer''' e en '''-cir''' son regulares: ''obedezo, obedeza... / traduzo, traduza..., traducín..., traducira..., traducise...'' *Os verbos rematados en '''-oar''' e '''-ear''' son regulares: ''nomear, amontoar.'' *Os verbos acabados en -aer, -oer, -aír, -oír: :::·Pres. Ind.: moio moes moe moemos moedes moen. :::·Imperf. Ind.: moía moías moía moïamos moïades moían. :::·Pres Subx.: moia moias moia moiamos moiades moian. A diérese débese á confusión de formas entre o imperfecto e o presente de subxuntivo. Fan como moer: ''caer, choer, doer, moer, oír, proer, saír, traer'' e derivados *Verbos en '''-uír''': ''argüír, atribuír, concluír, construír, contribuír, destituír, destruír, estatuír, imbuír, inmiscuír, recluír, restituír...'' :::·Pres. Ind.: inclúo inclúes inclúe incluímos incluídes inclúen. :::·Imperf.: incluía incluías incluía incluïamos incluïades incluían. :::·Pres Subx.: inclúa inclúas inclúa incluamos incluades inclúan. :::·Imperativo: inclúe incluíde. *Os verbos en '''-er''' (<eer) e '''-ir''' (<iir) como ''crer, descrer, ler, reler, sobreser, rir, sorrir'': *Mantéñense como verbos da segunda en contraste co castelán: ''encher, erguer, esparexer, fender, ferver, premer, render, rexer, toller, xemer, bater (abater, combater, debater, embater, rebater),'' os derivados de correr: ''concorrer, discorrer, escorrer, incorrer, ocorrer, percorrer, recorrer, transcorrer,'' os derivados de ''romper: corromper, interromper, irromper, prorromper,'' os derivados de ''verter: converter, perverter, reverter, subverter; '' pero ''advertir e divertir''). {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} Curso de lingua galega/O verbo/Verbos regulares con alternancia vocálica 2092 5459 2006-02-23T11:31:04Z Lmbuga 18 +template {{Template:Cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} Os verbos que teñen e como vogal final do lexema no infinitivo (advertir, servir...) poden presentar dous tipos de alternancia no presente de Indicativo (no resto dos tempos coinciden): [[Image:Verbos gl alternancia i-e.jpg|center|550px|Verbos con alternancia no presente de indicativo]] Os verbos que teñen u como vogal final do lexema no infinitivo (durmir, tupir...) poden presentar dous tipos de alternancia no presente de Indicativo (no resto dos tempos coinciden): [[Image:Verbos gl alternancia u-o.jpg|center|550px|Verbos con alternancia no presente de indicativo]] {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} Curso de lingua galega/O Adxectivo/A gradación 2093 5428 2006-02-22T23:29:17Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo/Gradación|Exercicios sobre o grao comparativo e superlativo]] {{Template:Cursogalego}} Os adxectivos poden presentar tres graos: *'''Positivo''': ''alto'', ''grande'' *'''Comparativo: ''máis, menos ou tan alto'' ''máis, menos ou tan grande'' (tamén ''maior'' e ''meirande''1) *'''superlativo: ''altísimo'' ==Grao comparativo== A comparación pode ser de inferioridade, igualdade e superioridade e realízase do seguinte xeito: *'''Inferioridade''': (1º termo que se desexa comparar) + Menos + adxectivo + "[[Curso de lingua galega/Nexos/Construcións comparativas|ca]]", "que" ou "do que"2 (2º termo, co que se compara): **''Ela debe ser menos intelixente ca seu irmán maior.'' **''El debe ser menos intelixente do que parece ser ela'' *'''Igualdade''': (1º termo que se desexa comparar) + Tan+ adxectivo + "[[Curso de lingua galega/Nexos/Construcións comparativas|coma]]" ou "como"2 (2º termo, co que se compara) **''Ela é tan intelixente coma o seu irmán maior.'' **''Fíxoo tan grande como llo pediron'' *'''Superioridade''': (1º termo que se desexa comparar) + Máis + adxectivo + "ca", "que" ou "do que"2 (2º termo, co que se compara). **''Ela debe ser máis intelixente ca seu irmán maior.'' **''El debe ser máis intelixente do que parece ser ela'' Algúns adxectivos posúen unha forma sintética: <table border="1" cellpadding="5" align="center"> <tr><td>GRAO POSITIVO<td>COMPARATIVOS ANALÍTICOS<td>COMPARATIVOS SINTÉTICOS <tr><td>grande<td>máis, menos ou tan grande<td>'''maior''' ou '''meirande'''1) <tr><td>pequeno<td>máis, menos ou tan pequeno<td>'''menor''' <tr><td>bo<td>máis, menos ou tan bo<td>'''mellor''' <tr><td>malo<td>máis, menos ou tan bo<td>'''peor''' </table> ==Grao Superlativo== O grao superlativo pode ser absolouto (sen referencia a un grupo que reduza o campo de aplicación do superlativo) ou relativo (con referencia a un grupo que reduce o campo de aplicación do superlativo) ===Superlativo absioluto=== Hai dúas alternativas: *Superlativo absoluto analítico: Créase cos sufixos "-ísimo", "-érrimo": ''boísimo'' (''boísima ,boísimos ,boísimas''), ''paupérrimo'' (''paupérrima, paupérrimos, paupérrimas''). *Superlativo absoluto sintético: O máis habitual é a construción '''moi + adxectivo''', pero hai outras posibilidades, entre as que se encontran: **'''Moi + adxectivo''': ''Ela é moi intelixente'' **'''Extraordinariamente + adxectivo''': ''Ela é extraordinariamente intelixente'' **'''Extremadamente + adxectivo''': ''Ela é extremadamente intelixente'' **'''Ben+ adxectivo''': ''Ela é ben intelixente'' **'''Adxectivo + abondo''': ''Ela é intelixente abondo'' **'''Bastante + adxectivo''': ''Ela é bastante intelixente'' **'''Adxectivo + adxectivo''': ''Ela é grande grande'' Algúns adxectivos posúen unha forma sintética: <table border="1" cellpadding="5" align="center"> <tr><td> GRAO POSITIVO <td> COMPARATIVOS ANALÍTICOS <td> COMPARATIVOS SINTÉTICOS <td> SUPERLATIVO <tr><td>grande<td>máis, menos ou tan grande<td>maior ou meirande1)<td>'''máximo''' <tr><td>pequeno<td>máis, menos ou tan pequeno<td>menor<td>'''mínimo''' <tr><td>bo<td>máis, menos ou tan bo<td>mellor<td>'''óptimo''' <tr><td>malo<td>máis, menos ou tan bo<td>peor<td>'''pésimo''' </table> ===Superlativo relativo=== Desenvólvese mediante a construcións: *Máis + adxectivo + de + (grupo que reduce o campo de aplicación do superlativo): **''Ela é a máis intelixente de todas'' *Menos + adxectivo + de + (grupo que reduce o campo de aplicación do superlativo): **''Ela é a menos intelixente de todas'' ---- Apuntamento 1: '''Meirande''' significa 'de maior tamaño'. As súas posibilidades de uso son máis reducidas cás de '''maior'''. Apuntamento 1: Para ver as regras de emprego dos nexos comparativos (ca, que, do que, como, coma) váiase a [[Curso de lingua galega/Nexos/Construcións comparativas|Construcións comparativas]] {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo/Gradación|Exercicios sobre o grao comparativo e superlativo]] Nome/Adxectivo/Función 2094 5371 2006-02-17T21:58:47Z Lmbuga 18 {{Template:O nome}} Adoitase dicir que o adxectivo desenvolve unha función secundaria, a de modificador dun núcleo nominal sobre o que incide semanticamente, ben aportando semas ó significado global do sintagma nominal (adxectivo especificativo), ben salientando semas xa presentes no núcleo do sintagma nominal (adxectivo especificativo). Así a todo, e sen negar o anterior, as funcións do adxectivo son: ==Nucleo dunha frase adxectiva== A frase pode ter as seguintes funcións: *'''Modificador do núcleo dunha frase nominal''': O adxectivo acompaña ó substantivo dentro da frase nominal, calquera que sexa a función sintáctica desta dentro do enunciado: **''Os países máis '''subdesenvolvidos''' da zona '''africana''' necesitan axuda moi '''urxente'''.'' *'''Atributo''': con verbos "ser", "estar" e asimilados ("parecer(se)", "semellar",...): **''A miña cadela é certamente '''rabena'''.'' **''O Xoán parece moi '''amigable''''' *'''Predicativo do suxeito''' **''A avoa camiña '''tristeira''''' (concordan en xº e nº). **''O teu curmán pasea moi '''alegre''''' (concordan en xº e nº). *'''Predicativo do obxecto directo: (concorda con el en xº e nº e modifica o verbo): **''Bruno leva a camisa ''sucia''.'' **''O can ten moi ''curto'' o rabo.'' ==Adverbialización ou núcleo dun sintagma adverbial== A frase adxectiva convértese en adverbio e desempeña a función propia dun adverbio: *''Eles camiñan '''rápido'''''' *''Eles camiñan '''moi rápido'''''' *''Eles camiñan '''rápido rápido'''''' ==Substantivación ou nucleo dun sintagma nominal== Referímonos a substantivación sintáctica, ocasional, non á permanente ou léxica (galego, cantante,...): *''A '''branca''' é a preferible, píntaa coa '''branca'''.'' {{Template:cursogalego}} Curso de lingua galega/Os determinantes/O relativo 2095 5439 2006-02-23T11:03:57Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/relativo|Exercicios sobre o relativo]] {{Template:Cursogalego}} Son ''que, quen, onde, cando, como, cal (o cal, a cal, os cales, as cales), canto (canta, cantos, cantas), cuxo (cuxa, cuxos, cuxas)''. ==Quen== É sempre invariable, carece de flexión de número, e vai sempre co verbo en singular, salvo que este sexa o verbo ser: ''Direiche quen son.'' Só se pode usar referido á persoas. Expresións: *Facer de (a) quen... = facer de coma quen...= facer coma quen que... = facer finxidamente, de mentira, aparentando que, coma se... *Ser quen a / de... empregada sobre todo en cláusulas negativas. ==Cal== Pódese empregar en correlación distributiva (semellante á de quen): ''cal tres euros, cal catro euros, cadaquén deu esmola.'' ==Onde== Recibe o nome de relativo adverbial porque dentro da cláusula subordinada se comporta como un adverbio. Para empregar sempre ben onde hai que atender o seguinte: *É imposible na nosa lingua a secuencia en + onde: Naquel bar onde estivemos. *O emprego de onde supón necesariamente a presenza dun antecedente que indique lugar. É incorrecta, xa que logo, a secuencia ''*a idea onde me encontro'', pero é válida a expresión que se emprega na lingua culta: ''...de onde se deduce...'' ==Como== Ten que facer referencia a un substantivo que exprese modo, xeito, maneira: ''O mellor da actuación foi o xeito como o cantou.'' Co verbo ser este relativo salienta un complemento de modo: ''Como se fixo nugallán foi coa bebida.'' {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/relativo|Exercicios sobre o relativo]] Curso de lingua galega/Nexos/A conxunción 2096 5449 2006-02-23T11:17:32Z Lmbuga 18 ligazón a exercicios {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/conxunción|Exercicios sobre a conxunción]] {{Template:Cursogalego}} Hai os seguintes tipos de conxuncións: #'''Copulativas''': e, mais, e mais, a mais, nin, que. #Disxuntivas e distributivas: Ou...ou, cal...cal, nin...nin, ora...ora, quer...quer, sexa...ou, ben...ben, (que)...que, cando...cando, xa...xa, volta...volta. #'''Adversativas''': pero, mais, nembargante, senón, emporiso, aínda que, inda que, anque, así e todo, así a todo, por iso, e iso que, agora que, porén, ora que, agora ben, ora ben, só que, senón que, fóra de que, sacado que, sacando que, quitado que, quitando que, menos que, a menos que, excepto que, aga que, agás que, bardante que, bardantes que, aínda así, mais tamén, apesar diso. #'''Completivas''': Que, se. #'''Temporais''': cando, mentres, entramentres, namentres,(por: en canto, en tanto, entre tanto, mentres tanto, non ben, (a)inda ben non a penas, así que, axiña que, de seguida que, de contado que, logo que, despois que, despois de que, desque, desde que, dende que, antes que, antes de que, deica que, ata que, sempre que, cada vez que, cando queira que, primeiro que, tódalas veces que, no momento en que, ó paso que. #'''Locativas''': onde, onde queira que. #'''Modais''': cal, como, segundo, conforme, consoante, tal cal, tal como, tal e como, así como, como queira que, ben como, mal como, sen que, de modo que, de xeito que, de maneira que, de forma que, así tamén, do mesmo xeito que, da mesma sorte que, do mesmo modo que. #'''Consecutivas''': conque, logo, tal...que, tan...que, tanto...que, así que, tanto máis que, de xeito que, de maneira que, de modo que, de forma que, de sorte que, de tal xeito que, de tal maneira que, de tal modo que, de tal forma que, de tal sorte que, polo tanto, xa que logo. #'''Comparativas''': como, coma, tan...como /coma, tanto /-a /-os /-as...como ou coma, igual... que /ca, máis /menos... que /ca /do que. #'''Condicionais''': se, cando, con tal (de: que, conque, caso de que, en caso de que, sempre que, a pouco que, a nada que, catar se, onda non, a non ser que/se, amenos que, quitado que/se, quitando que/se, sacado que/se, sacando que/se, salvo que/se, senón que, a non ser ata, agás que, excepto se, sen que. #'''Concesivas''': Así, anque, malia, (a)inda que, mesmo que, nin que, pese a que, a pesar de que, por pouco que, a pouco que, máis que, por máis que, por moito que, ben que, mal que. #'''Causais''': que, pois, logo, conque, enton, daquela, como, porque, consecuentemente, conseguintemente, así que, así pois, polo tanto, xa que logo, tan/tanto que, por conseguinte, de modo que, de xeito que, de maneira que, de forma que, posto que, dado que, visto que, por causa de que, a causa de que, por cousa de que, por culpa de que, debido a que, unha vez que, visto como, por iso que. #'''Finais''': que, porque, para que, a que, a fin de (que), en favor de que, co fin de (que). {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/conxunción|Exercicios sobre a conxunción]] Curso de lingua galega/A interxección 2097 5451 2006-02-23T11:20:32Z Lmbuga 18 {{Template:Cursogalego2}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/interxección|Exercicios sobre a interxección]] {{Template:Cursogalego}} A interxección é un vocábulo que expresa algunha impresión súbita e capacitado para funcionar coma unha oración ou mesmo coma un enunciado. Como clase de palabras caracterízanse pola súa brevidade morfolóxica, por unha distinta maneira de significar, por ser autovalentes e por acompañarse cunha entoación especial. O repertorio de interxeccións é relativamente amplo: * '''ah''': :::*Expresa que un se decata de algo, decepción, admiración, sorpresa ou xúbilo. * '''ai''': :::*Expresión de dor ou sorpresa: ''Ai!'' :::*Expresión de desalento ou tristeza: ''Ai!, meu Deus!'' :::*Expresión de temor: ''Ai, que veñen'' :::*Expresión de dó. Precedida da preposición de: ''Ai das malpocadas que na rede de don Xoán caeron'' :::*Incredulidade, réplica: ¡Ai, vaiche boa! *'''arre''': :::*Emprégase para pór en marcha ou que aceleren as cabalerías. * '''aieu''': :::*Emprégase para apelar a un interlocutor de moita idade. Presupón tratamento de cortesía: Aieu, veña aquí. Variantes: ne, che, ho. * '''bah''': :::*Expresión de incredulidade ou desdén: ''Bah, morra o conto!'' * '''boh''': :::*Expresión de desgusto, indiferencia, menosprezo: ''¡Boh, vaille dar unha volta á farola!'' * '''ca''': :::*Emprégase para negar aquilo que o interlocutor acaba de afirmar :::*Expresión de incredulidade * '''canté''': :::*Expresa desexo inalcanzable. Oxalá: ''Estaría ben que me tocase a lotería. Canté!'' :::*Expresa aprobación irónica: ''Canté! Vaites contigo'' * '''che''': :::*Emprégase para apelar afectivamente a un interlocutor ó cal se atúa: Vente, che. Variantes: ne, ho, aieu. * '''eh''': :::*Emprégase para chamar a atención, preguntar, reprender ou advertir: ''Eh, meu!'' :::*Utilízase para responder a unha chamada: ''¿Eh?'' :::*Serve para interromper a un interlocutor: ''¡Eh, vai con tento que non che entendo nada!'' :::*Emprégase para solicitar a verificación do interlocutor: ''Vai todo ben, ¿eh?'' * '''Ei''': :::*Emprégase para chamar a alguén:ei, meu!. :::*Serve para manifestar alegría:ei, carballeira! * '''fou''': :::*Expresa noxo, sobre todo se é producido polo mal cheiro: Fou, fou! Aquí alcatrea * '''fo''': :::*Expresa noxo, sobre todo se é producido polo mal cheiro: Fo, fo! Aquí alcatrea * '''ho''': :::*Apócope que substitúe á palabra home: Non ho, Si ho :::*Emprégase para apelar afectivamente a un interlocutor do sexo masculino. Emprégase cando hai confianza ou familiaridade: ''Vente, ho.'' Variantes: '''ne''', '''che''', '''aieu'''. :::*Emprégase para apelar afectivamente a un interlocutor do sexo masculino. Emprégase cando hai confianza ou familiaridade: ''Vente, ho''. :::*Apócope que substitúe á palabra home: Non ho, Si ho * '''hom''': :::*Variante de hom * '''ne''': :::*Apócope que substitúe á palabra nena: Non ne, Si ne :::*Emprégase para apelar afectivamente a un interlocutor do sexo feminino. Emprégase cando hai confianza ou familiaridade: Vente, ho. Variantes: ho, che, aieu. * '''oi''': :::*Expresa sorpresa: ''¡Oi, que película podemos ver!'' :::*Indica dor atenuada ou contrariedade, enfado,: ''¡Oi, non!'' :::*Repetido, implica disposición irónica: ''¡Oi, oi, oi! Xa está coas súas.'' * '''ola''': :::*Emprégase para saudar: Ola! Canto tempo! :::*Serve para expresar admiración. Ola, que golazo * '''ouh''': :::*Interxección con múltiplos significados que se emprega para expresar que un se decata de algo, decepción, dúbida ou desacordo, xúbilo, admiración, sorpresa ou dor. :::*Ó final dun enunciado interrogativo reforza a pregunta:'' Estas guillado, ouh?'' * '''vaites''': :::*Admiración ou sorpresa: ''¡Vaites, éche moi feitiño!'' :::*Dó ou mágoa: ''Vaites, crebouno'' :::*Se se repite, denota compaixón ou ironía: ''Vaites, vaites'' *'''xo''' :::*Interxección que se emprega para dar orde de parada sobre todo a animais de carga ou cabalos. :::*''Nin arre nin xo'': Expresa dúbida, indiferencia. A súa orixe pode ser onomatopeica ou apelativa (ho ou hom > apócope de home, ne > apócope de nena, vaites > procedente da aglutinación de vai, o pronome persoal te e -s). Non se debe confundir a interxección coas secuencias exclamativas (''O demo te leve!''), pois estas son divisibles sintacticamente. {{Template:Cursogalego}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/interxección|Exercicios sobre a interxección]] Curso de lingua galega/O verbo/O participio 2098 5639 2006-04-24T14:21:43Z Lmbuga 18 completo {{Template:Cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} O participio é unha das formas infinitas do verbo. Posúe flexión de xénero e número e fórmase, se é regular, mediante a regra ''raíz'' + ''vogal temática'' + ''do, da, dos'' ou ''das'' (Obsérvese que a vogal temática da segunda conxugación neste caso é "i"): :*''And-a-do, and-a-da, and-a-dos, and-a-das.'' :*''Coll-i-do, coll-i-da, coll-i-dos, coll-i-das.'' :*''Part-i-do, part-i-da, part-i-dos, part-i-das.'' Agora ben, ademais de participios regulares, hai participios irregulares como os do seguinte listado: ::::::''aberto, absolto, aceso, acolleito, adscrito, arrepeso, avolto, calmo, canso, circunscrito, colleito, comesto, confuso, converso), convicto), corrupto), choco, descalzo, descrito, desenvolto, desenvolveito, desperto, directo), disolto, enceso, encolleito, envolto, envolveito, enxoito, escolleito, escorreito, escrito, esperto, farto, frito, gaño, impreso, inquedo, inquieto, inscrito, limpo, morto, mundo, nado, nubro, pago, preñe, preso, quedo, quente, quieto, recolleito, resolto, revolto, revolveito, rizo, roto, zafo, seco, sobrecolleito, solto, suscrito, suspenso, suxeito, tolleito, torto, volto.'' Polo que respecta ó uso do participio regular e irregular, o máis xeral é * o emprego das formas regulares como elemento auxiliado nas perífrases verbais: **''Non dou '''pagado''' nunca. Sempre me invitades. **''Teño ''moido'' moita fariña nese muíño'' * o uso das formas irregulares como atributo nas construccións con ser e estar, como complemento predicativo, e como adxacente dun nome. **''O café está '''pago'''''. **''Xa teño '''munda''' a fariña'' ===O participio truncado=== Son participios irregulares que aparecen en verbos da primeira conxugación: cansado/canso, descalzado/descalzo, espertado/esperto, pagado/pago, fartado/farto, gañado/gaño, preñada/preñe, quedado/quedo, zafado/zafo, soltado/solto, suxeitado/suxeito ===O participio forte=== Son participios irregulares que aparecen en verbos da segunda e da terceira conxugación: colleito/collido, encolleito/encollido, escolleito/escollido, recolleito/recollido, tolleito/tollido, enxoito/enxugado, volto/volvido, revolto/revolvido, escorreito/escorrido, torto/torcido, frito/fritido, roto/rompido, comesto/comido, mundo/moído, aceso/acendido, enceso/encendido, preso/prendido, arrepeso/arrepentido, nado/nacido, envolto,envolveito/envolvido, desenvolto/desenvolvido ===Listado de participios irregulares=== *absolto *aceso *acolleito *adscrito *arrepeso *avolto *calmo *canso *choco *circunscrito *colleito *comesto *confuso *converso *convicto *corrupto *descalzo *descrito *desenvolto *desenvolveito *desperto *directo) *disolto *enceso *encolleito *envolto *envolveito *enxoito *escolleito *escorreito *escrito *esperto *farto *frito *gaño *impreso *inquedo *inquieto *inscrito *limpo *morto *mundo *nado *nubro *pago *preñe *preso *quedo *quente *quieto *recolleito *resolto *revolto *revolveito *rizo *roto *seco *sobrecolleito *solto *suscrito *suspenso *suxeito *tolleito *torto *volto *zafo {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares 2099 5460 2006-02-23T11:31:41Z Lmbuga 18 +template {{Template:Cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} ==Definición de verbo irregular== O '''tema''' verbal é a suma da '''raíz''' e a '''vogal temática'''. Hai dous temas: o de '''perfecto''' (encóntrase no pretérito de indicativo, antepretérito de indicativo, pretérito de subxuntivo e futuro de subxuntivo) e o de '''presente''' (resto de tempos verbais). Os verbos irregulares son aqueles que teñen diferente o tema de presente do tema de perfecto. ==Exemplos== Como dixemos na definición hai un grupo de 18 verbos que teñen un tema específico para a conxugación do presente no pretérito de indicativo, antepretérito de indicativo, pretérito de subxuntivo e futuro de subxuntivo. Velaquí tres exemplos <table border="1" cellpadding="7" align="center"> <tr><td>VERBO IRREGULAR<td>TEMA<td>TEMPOS VERBAIS <tr><td>Tema de presente<td>'''sabe'''<td>''sabemos'', ''saberás'',... <tr><td>Pretérito de indicativo (ou perfecto)<td>'''soube'''<td>''soubemos'' <tr><td>Antepretérito de indicativo (ou pluscuamperfecto)<td>'''soube'''<td>''souberamos'' <tr><td>pretérito de subxuntivo (ou imperfecto de subxuntivo)<td>'''soube'''<td>''soubésemos'' <tr><td>futuro de subxuntivo (ou futuro de subxuntivo)<td>'''soube'''<td>''soubermos'' </table> <table border="1" cellpadding="7" align="center"> <tr><td>VERBO IRREGULAR<td>TEMA<td>TEMPOS VERBAIS <tr><td>Tema de presente<td>'''dici'''<td>''dicimos'', ''diciamos'',... <tr><td>Pretérito de indicativo (ou perfecto)<td>'''dixe'''<td>''dixemos'' <tr><td>Antepretérito de indicativo (ou pluscuamperfecto)<td>'''dixe'''<td>''dixeramos'' <tr><td>pretérito de subxuntivo (ou imperfecto de subxuntivo)<td>'''dixe'''<td>''dixésemos'' <tr><td>futuro de subxuntivo (ou futuro de subxuntivo)<td>'''dixe'''<td>''dixermos'' </table> <table border="1" cellpadding="7" align="center"> <tr><td>VERBO IRREGULAR<td>TEMA<td>TEMPOS VERBAIS <tr><td>Tema de presente<td>'''prace'''<td>''pracemos'', ''pracerás'',... <tr><td>Pretérito de indicativo (ou perfecto)<td>'''prougue'''<td>''prouguemos'' <tr><td>Antepretérito de indicativo (ou pluscuamperfecto)<td>'''prougue'''<td>''prougueramos'' <tr><td>pretérito de subxuntivo (ou imperfecto de subxuntivo)<td>'''prougue'''<td>''prouguésemos'' <tr><td>futuro de subxuntivo (ou futuro de subxuntivo)<td>'''prougue'''<td>''prouguermos'' </table> [[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Facer dicir e haber|Verbos facer dicir e haber]] [[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Pór, dar e saber|Verbos pór, dar e saber]] [[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Ser, estar e ir|Verbos ser, estar e ir]] [[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Valer, poder e querer|Verbos valer, poder e querer]] [[Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Ver, vir e ter|Verbos ver, vir e ter]] {{Ex.verbo}} {{Template:Cursogalego}} Exercicios de Fonética e Fonoloxía/Consonantismo 2100 5481 2006-02-24T07:20:07Z Lmbuga 18 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/As consoantes|As consoantes no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} ==Exercicio 1== ''Salienta os fonemas comnsonánticos oclusivos da seguinte secuencia''' ::A normalización lingüística é o proceso tendente a converter unha lingua no vehículo normal de comunicación dunha comunidade. ==Exercicio 2== '''Salienta as fonemas comnsonánticos fricativos da seguinte secuencia''' ::Cada lingua debe cumprir no seu territorio propio e orixinario a totalidade das funcións posibles, sen o intrusismo doutras linguas que xa teñen de por si o seu territorio e a súa comunidade natural propios. ==Exercicio 3== '''Salienta as fonemas comnsonánticos nasais da seguinte secuencia''' ::A lingua é o medio básico de comunicación e de recoñecemento mutuo para os membros dunha sociedade. ==Exercicio 4== '''Salienta as fonemas líquidos laterais e líquidos vibrantes da seguinte secuencia''' ::A lingua precisa da concreción dunha comunidade para a súa materialización, e a sociedade da lingua para a súa realización comunitaria. Desprezando a lingua, individuo e sociedade estarán tolleitos. ==Exercicio 5== '''Define o fonema consonántico da palabra "cheo"''' ==Exercicio 6== '''Exemplifica colocando os fonemas consonánticos correspondentes na fila inferior''' <table border="1" cellpadding="8" align="center"> <tr><td>bilabial<td>labiodental<td>interdental<td>dental<td>alveorlar<td>palatal<td>velar <tr> <td>b <td> <td> <td> <td> <td> <td> </table> ==Solucións== ===Exercicio 1=== ::A normalización lin'''g'''üís'''t'''i'''c'''a é o '''p'''roceso '''t'''en'''d'''en'''t'''e a '''c'''on'''v'''er'''t'''er unha lin'''g'''ua no '''v'''ehí'''c'''ulo normal de '''c'''omuni'''c'''ación '''d'''unha '''c'''omuni'''d'''a'''d'''e. As consoantes oclusibas son as presentes nas palabras ''bodega'' (consoantes oclusivas sonoras) e ''petaca'' (consoantes oclusivas xordas ===Exercicio 2=== ::Cada lingua debe cumprir no '''s'''eu territorio propio e ori'''x'''inario a totalidade da'''s''' fun'''c'''ión'''s''' po'''s'''ibles, '''s'''en o intru'''s'''ismo doutra'''s''' lingua'''s''' que '''x'''a teñen de por '''s'''i o '''s'''eu territorio e a '''s'''úa comunidade natural propio'''s'''. ===Exercicio 3=== ::A li'''n'''gua é o '''m'''edio básico de co'''m'''u'''n'''icació'''n''' e de reco'''ñ'''ece'''m'''e'''n'''to '''m'''utuo para os '''m'''e'''m'''bros du'''n'''ha sociedade. ===Exercicio 4=== ::A '''l'''ingua p'''r'''ecisa a conc'''r'''eción dunha comunidade pa'''r'''a a súa mate'''r'''ia'''l'''ización, e a sociedade da '''l'''ingua pa'''r'''a a súa '''r'''ea'''l'''ización comunita'''r'''ia. Desp'''r'''ezando a '''l'''ingua, individuo e sociedade esta'''r'''án to'''ll'''eitos. ===Exercicio 5=== ::Fonema consonántico, africado, palatal, xordo. ===Exercicio 6=== <table border="1" cellpadding="8" align="center"> <tr><td>bilabial<td>labiodental<td>interdental<td>dental<td>alveorlar<td>palatal<td>velar <tr><td>b, m, p<td>f<td>z<td>d, t<td>s, n, l, r<td>x, ch, ñ, ll<td>g, k, n (unha) </table> [[Image:Consonantismo gl.jpg|center|570px|consonantismo galego]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/As consoantes|As consoantes no Curso de lingua galega]]'' Image:Encrucillado-Ordinais.jpg 2101 5388 2006-02-19T13:07:14Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-Ordinais.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Portada] :Autor/''Author'': Luis Miguel == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-Ordinais.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Portada] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons])([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 12 de febreiro de 2006 (12-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Encrucillado-Ordinais 2.jpg 2102 5389 2006-02-19T13:07:46Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-Ordinais_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Portada] :Autor/''Author'': Luis Migu == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Encrucillado-Ordinais_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Portada] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons])([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 12 de febreiro de 2006 (12-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais 2103 5629 2006-04-23T12:59:01Z Lmbuga 18 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais 1|Encrucillado con ordinais]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais 2|Puzzle con ordinais]] Image:Sopa numerais.jpg 2104 5394 2006-02-19T20:46:48Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Sopa_numerais.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Portada] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Sopa_numerais.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Portada] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons])([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 12 de febreiro de 2006 (12-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Image:Sopa numerais 2.jpg 2105 5395 2006-02-19T20:47:53Z Lmbuga 18 == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Sopa_numerais_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Portada] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugall == Summary == {| id="toc" style="margin: 0em 0em 0em 0em; " |[[Image:Copyleft symbol.png|20px]] - '''http://gl.wikibooks.org/wiki/Image:Sopa_numerais_2.jpg''' :Orixe/''Source'': [http://gl.wikibooks.org/wiki/Portada] :Autor/''Author'': Luis Miguel Bugallo Sánchez ([http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Commons])([http://gl.wikipedia.org/wiki/User:Lmbuga Lmbuga Galipedia]) :Publicada por/''Publish by'': Luis Miguel Bugallo Sánchez :Data/''Date'': 12 de febreiro de 2006 (12-02-2006) :Outros datos/''Other data'': self made |} == Licensing == {{GFDL}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Sopas 2106 5535 2006-02-27T21:13:17Z 83.165.98.117 ligazón a curso de lingua galega {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} ==Exercicio 1== '''Resolve os seguintes exercicios e localiza as respostas na seguinte imaxe.''' *6 X 2 = *5 X 3 X 2 + 2 = *10 + 3 = *93 + 78 - 171 = *40 X 2 = *3 X 3 X 2 = *1 X 17 = *16 - 9 = *2 + 2 = *2 X 4 = *(82 - 2) : 2 = *5 X 3 X 2 = *7 X 3 = *3 X 3 = *75 : 15 = [[Image:Sopa_numerais.jpg|center]] ==Solucións== ===Exercicio 1=== *6 X 2 = doce *5 X 3 X 2 + 2 = trinta e dúas *10 + 3 = trece *93 + 78 - 171 = cero *40 X 2 = oitenta *3 X 3 X 2 = dezaoito *1 X 17 = dezasete *16 - 9 = sete *2 + 2 = catro *2 X 4 = oito *(82 - 2) : 2 = corenta *5 X 3 X 2 = trinta *3 X 3 = nove *75 : 15 = cinco [[Image:Sopa numerais 2.jpg|center]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]] Curso de lingua galega/O verbo/O infinitivo conxugado 2107 5469 2006-02-23T11:37:46Z Lmbuga 18 +template {{Template:Cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} ==Conxugar o infinitivo== Nota: As regras que a continuación se expoñen para a conxugación do infinitivo son unha simplificación produto da experiencia dando clase. Normalmente abonda con llelas explicar ós alumnos, para que estes, aínda que castelán falantes, acaden unha certa seguridade no emprego. Así a todo, con esta simplificación non se abrangue a enorme cantidade de contextos en que o infinitivo pode ser conxugado, como tamén, aínda que só nalgúns casos se verá. ===Economía versus expresividade=== Cando falamos, sen nos decatar, hai dúas forzas opostas que estamos considerando. Por unha banda, pretendemos ser expresivos, matizar adecuadamente aquilo que estamos a dicir; pola outra, pretendemos ser económicos, expresarnos coa menor cantidade de palabras posibles. O infinitivo conxugado é un acto expresivo, pois explicita o suxeito do mesmo cando sen el podería non estar patente; pero non é económico: ten o seu custo, pois supón engadir n elemento máis á cadea falada ou escrita. ===Regra=== ¿Cando logo se poderá conxugar o infinitivo? Conxugarase sempre que por expresividade se considere oportuno, xa que non é un acto de fala económico. ¿Cando é oportuno expresivamente? *Sempre que o infinitivo ademais de poder presentar o suxeito que ten, poida ter outros suxeitos, outros suxeitos correspondentes a outras persoas gramaticais. *Sempre que o infinitivo, por preceder ó verbo principal, clarifique antes de ser enunciado dito verbo o seu suxeito. ===Exemplos=== *:''Vou ir polo coche para '''recoller''' o neno no cole'' Recoller pode ter como suxeito "eu", "ti", "nós",... logo hai que conxugalo. *''Para '''amañar''' o ascensor precisarías unha esqueira''. Cando se le o verbo, semella evidente que o suxeito do infinitivo é "ti", así a todo non é seguro. Podería ser ''Para (che) amañarmos (nós) o ascensor, precisarías unha escaleira. Sexa como sexa, como o infinitivo adianta o suxeito, hai que conxugalo. Así a todo, é por ser a primeira vez que expresamos por escrito esta simplificación das complexísimas regras de conxugación do infinitivo, que serán obxecto dun outro galilibro, agradeceriamos que na páxina de discusión do presente artigo, os lectores puidesen criticar o aquí exposto co fin de melloralo, se posible. {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Historia da lingua/Formación/O substrato 2108 5407 2006-02-21T12:11:19Z Lmbuga 18 elimino ligazóns {{Template:Historialingua}} O grande descoñecemento das linguas que ser falaban antes da chegada do latín á Gallaecia obríga a que tódalas afirmacións que se fagan sexan sempre simples hipóteses. Debido a isto, o principal método para analizar a orixe do léxico no galego é a comparación co léxico análogo noutros territorios e polo tanto hai moitas combinacións de distribución. De tódolos xeitos, Acéptase xeralmente que a maioría das unidades léxicas anteriores ós romanos conservadas son substantivos, sen menoscabo de que tamén haxa adxectivos ou verbos. = Preindoeuropeos = Durante a Idade de Pedra ata aproximadamente o ano 3000 antes de Cristo chegaron ás nosas terras compoñentes non indoeuropeos, traídos tanto polos propios pobos que falaban esas linguas coma mediante empréstimos a través de falantes doutras linguas ou mesmo polos propios romanos. Dentro deste continxente distínguense dous grupos: elementos preindoeuropeos compartidos coas zonas vascófonas fronte ás reliquias que non teñen un paralelismo coñecido no euskera. == Comúns ó euskera == A grande maioría de voces non indoeuropeas relacionadas co léxico vasco están pouco ou nada estendidas por territorios de actual fala catalana. Entre todo o repertorio léxico deste tipo hispanovasco cómpre distinguir tres tipos: * Unha compoñente euroafricana ou mediterránea, espallada por Hispania, Galia, Italia e o norte africano datable no Paleolítico Superior (35.000 a. de C. - 8.000 a. de C.), relacionando o íbero co mauritano (unha lingua prebérber norteafricana) e causada pola relación transmediterránea. Nesta camada poderíanse considerar voces coma ''cosco, mata, queiroga'' e voces con ''carr-'' (''carqueixa, carrasco, carrapucho, carroucho'') segundo Hubschmid e ''balsa, caram(b)elo, meda'' e voces con ''barr-'' (Bar de Riba, en Santiago de Compostela) para Rivas Quintas. * Unha compoñente hispanocaucásica, distribuída por Europa meridional dende o Atlántico ó Caucaso e incluíndo Bulgaria e algunhas falas caucásicas e italianas. Probablemente chegadas por mar, deben de estar emparentadas co protobasco e algunhas das palabras que quedan son ''coto'' (de moito rendemento toponímico dende Cantabria ó norte de Portugal, mesmo moito tempo despois de desapareceren os seus falantes), ''morodo'' (e variantes con ''mor-'') e ''sobaco'', e para Rivas Quintas ''arando, argana, canto, charrúa, fatica, lesta'' e ''zamarra''. * Un subgrupo con voces de distribución mediterránea moi desigual e, polo tanto, de orixe menos identificable. Para simplificar a exposición pódese facer unha táboa por zonas: {| border="1" | Verbas | Hispania, Galia e Italia | Hispania e fronteiras íberas (Aquitania, Sardeña e Narbonense) | Hispania | Vascas e pirenaicas | Vascas e portuguesas | Vascas e aragonesas |- | ''Alude, barga, barra, barranco, barro, cádavo, lastra, morea, parra, sapo, touticeira'' e ''touza''. | + | - | - | - | - | - |- | ''Veiga'' (<''terra (i)baika''; ''ibai'' = "río" en euskera), ''varcia'' (''ibar'' = "veiga" en euskera), ''abarca, aro, cama, carballo, esquerda, sarrio'' e ''xardón'', así como ''Iria, Iliberis'' (Elvira, provincia de Granada|Granada) ou ''Ilibirris'' (Colibre, Rosellón) | - | + | - | - | - | - |- | ''Cinzarro, cotaño, samo'' e ''sámago'' | - | - | + | - | - | - |- | Outras | - | - | - | + | - | - |- | Outras | - | - | - | - | + | - |- | Outras | - | - | - | - | - | + |} == Alleas ó euskera == Este patrimonio léxico é máis abundante có anterior e o seu rango de distribución varía dende usos locais na Hispania ata compartido con correspondencias no outro extremo de Europa. Exemplos destes casos son ''cigarra'' (ou ''chicharra''), ''chota, choto, tepe'' distribuídos tamén en Asia Menor; ''caxigo, codeso'' nos Balcáns e Mediterráneo; ''arroio, támaro'' en Italia; ''bruxa, toxo'' en Francia; fronte a ''becerro'', exclusivamente hispánica. ---- Como resumo de todo o dito sobre os preindoeuropeos, considéranse dúas as vías de penetración do léxico preindoeuropeo na Hispania prerromana: polos Pireneos (probablemente con moita relacion co euskera) e polo sur e polo leste dende o norte de África, o Mar Mediterráneo e o Oriente Próximo (tamén con un paralelismo nas culturas tartesia, fenicia, púnica e ibérica). Ademais, non se pode identificar o íbero nin como antecedente do euskera nin como a única lingua da Península (ainda que se puidese ser a lingua franca, cultural ou comercial do levante). Con todo, quedan máis voces prerromanas sen adscribir que as asignables a algunha familia. = Indoeuropeos = Considéranse do substrato indoeuropeo aquelas voces con rexistros similares nas outras linguas indoeuropeas, pero sen ser latinas. A principal contribución á parte do xa mencionado e do latín son dúas introducións de formas moi relacionadas co que hoxendía se considera a familia céltica dentro das linguas indoeuropeas. == Primeira vaga == Contra o ano 800 a. de C., un pobo ou varios con forte compoñente indoeuropeo (por orixe ou contaminación) atravesaba Europa dende a zona entre o Loira, Apulia, Romanía e Polonia: son os precélticos, paracélticos, protoceltas, sorotápticos ou ''Urnenfelder'' (enterradores de olas en grego e alemán). A influencia deste vaga ata Fisterra demóstrase con léxico que conserva trazos indoeuropeos coma a conservación do ''p-'' inicial (''pala, páramo''), tanto por chegada directa como por transmisión de empréstimos. Ademais destes casos, tamén se pode falar de ''cabana'' e ''cabazo'', e con certa probabilidade dos topónimos sufixados con ''-ask-'' e ''-usk-'' (Ledusco na Coruña, Tarascón en Ourense, ou Beasque e Viascón en Pontevedra), así coma os apelativos étnicos ós ambróns (Ambroa, Tordoia, Ambröes no Porto, Ambrona en Soria, Hambrón en Salamanca, Ambruno en Lombardía, Ambron na Toscana ou Ambronay no Ain francés. = Bibliografía complementaria = '''Ramón MARIÑO PAZ''' (1998) ''Historia da lingua galega''. Santiago de Compostela: Sotelo Blanco Edicións. = Ligazóns externas = [http://www.continuitas.com Páxina dos postuladores da hipótese contraria ó indoeuropeísmo (en inglés)] Historia da lingua/Formación/Os séculos escuros 2109 5408 2006-02-21T12:16:26Z Lmbuga 18 {{Template:Historialingua}} Ó final da época medieval (s. XIV-XV), a etapa máis gloriosa das letras galegas, o idioma e a literatura galega entran nun período de decadencia. Diversos foron os factores que provocaron o progresivo decaemento, entre os que cabe salientar: o asentamento no noso país dunha nobreza estranxeira, intransixente coa cultura e coa lingua de Galicia, que vén substituír unha nobreza galega derrotada despois de apoiar ós perdedores nas loitas dinásticas pola coroa de Castela, primeiro a Pedro I contra Henrique II de Trastámara e máis tarde (1475-1479) a Xoana a Beltranexa fronte á futura Isabel a Católica a ausencia dunha burguesía capaz de defender os seus intereses e os do país; a diminución da poboación; a perda de autonomáa da Igrexa galega, etc. Estes feitos e a crecente política centralista e intervencionista de Castela, afianzan gravemente o proceso desgaleguizador nas clases altas da sociedade e impiden a consolidación do galego como lingua literaria. Neste sistema centralizador aparece, xunto ó concepto de "estado nacional", a necesidade de uniformizaciíon lingüística como factor de cohesión da nova estructura política. A lingua galega, durante o longo período de tres séculos -XVI, XVII e XVIII, denominados SÉCULOS ESCUROS- estivo ausente dos usos escritos, fronte ó castelán e o portugués que entran nun proceso de fixación e codificación, o cal lles confire a categoría de linguas de cultura. Sen embargo, segue a se-la vía normal de comunicación de case a totalidade da poboación. O exclusivo uso oral conlevou a dialectalizaciónn e a fragmentación do idioma e, xa que logo, a súa consideración como lingua aliteraria, incapacitada para a ciencia e a cultura. A nosa literatura queda así á marxe do Renacemento e do Barroco, coincidindo esta súa etapa máis escura co Século de Ouro da literatura castelá. Así e todo posúense, en galego, algunhas cartas, documentos e escasas mostras literarias que nos deixan ve-la lingua da época. Paralelamente a este baleiro de literatura erudita, pervive a vea da lírica popular en forma de cantigas de berce, de cego, entroidos, adiviñas, lendas, romances, contos, farsas, etc. Moitos deles chegaron ata hoxe por transmisión oral. No século XVIII, xorden as voces de denuncia dos chamados "ilustrados", que demostran a súa inquedanza polo subdesenvolvemento de Galicia e ofrecen propostas renovadoras da vida económica, social e cultural. Créanse organismos como as Sociedades Económicas de Amigos do País e a Academia de Agricultura do Reino de Galicia. Entre este minoritario grupo de intelectuais despunta con forza a figura do Pai Frei Martiño Sarmiento, personaxe polifacético -naturista, lingüísta, bibliófilo...- que defendeu o uso do galego no ensino, na administración e na Igrexa, isto é, a súa normalización como lingua propia dos galegos. Participan tamén o Padre Feixoo, o primeiro en rexeita-la condición de "dialecto" para o galego, e o Pai Sobreira, continuador do labor lexicográfico de Sarmiento. A súa obra constituíu a primeira chamada de atención dunha problemática lingüística que se ha manifestar en toda a súa extensión na segunda metade do XIX.</TD> <TD>  </TD> Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Facer dicir e haber 2110 5463 2006-02-23T11:34:15Z Lmbuga 18 +template {{Template:cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Estes tres verbos presentan algunhas irregularidades na súa conxugación: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Facer |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu fago || eu faga |- | ti fas || ti fagas |- | el/ela fai || el/ela faga |- | nós facemos || nós fagamos |- | vós facedes || vós fagades |- | eles/elas fan || eles/elas fagan |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Dicir |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu digo || eu diga |- | ti dis || ti digas |- | el/ela di || el/ela diga |- | nós dicimos || nós digamos |- | vós dicides || vós digades |- | eles/elas din || eles/elas digan |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Haber |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu hei || eu haxa |- | ti has || ti haxas |- |- | el/ela ha (hai) || el/ela haxa |- | nós habemos || nós haxamos |- | vós habedes || vós haxades |- | eles/elas han || eles/elas haxan |} Vexamos algúns exemplos con estes verbos: * Nós '''facemos''' moito máis traballo ca vós. * Que Iria '''diga''' o que queira, nós non imos ir. * Esperemos a que '''haxa''' máis xente. * Miña nai vai no mercado '''hai''' moito tempo. * Non te '''fagas''' o parvo que xa te vin! * '''Heivos''' de ir a visitar a Vigo * Meu pai '''di''' que xa está o traballo rematado. * Xan quere que lle '''fagamos''' un favor. * Non '''hai''' máis leite. E agora que '''facemos'''? Os verbos facer, dicir e haber presentan irregularidades na súa conxugación en tempo pasado: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=4|Verbo Dicir |- ! Imperf. de Indicativo !! Pretérito perfecto !! Pluscuamperfecto !! Imperf. de Subxuntivo |- | eu dicía || eu dixen || eu dixera || eu dixese |- | ti dicías || ti dixeches || ti dixeras || ti dixeses |- | el/ela dicía || el/ela dixo || el/ela dixera || el/ela dixese |- | nós diciamos || nós dixemos || nós dixeramos || nós dixésemos |- | vós diciades || vós dixestes || vós dixerades || vós dixésedes |- | eles/elas dician || eles/elas dixeron || eles/elas dixeran || eles/elas dixesen |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=4|Verbo Facer |- ! Imperf. de Indicativo !! Pretérito perfecto !! Pluscuamperfecto !! Imperf. de Subxuntivo |- | eu facía || eu fixen || eu fixera || eu fixese |- | ti facías || ti fixeches || ti fixeras || ti fixeses |- | el/ela facía || el/ela fixo || el/ela fixera || el/ela fixese |- | nós faciamos || nós fixemos || nós fixeramos || nós fixésemos |- | vós faciades || vós fixestes || vós fixerades || vós fixésedes |- | eles/elas facían || eles/elas fixeron || eles/elas fixeran || eles/elas fixesen |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=4|Verbo Haber |- ! Imperf. de Indicativo !! Pretérito perfecto !! Pluscuamperfecto !! Imperf. de Subxuntivo |- | eu había || eu houben || eu houbera || eu houbese |- | ti habías || ti houbeches || ti houberas || ti houbeses |- | el/ela había || el/ela houbo || el/ela houbera || el/ela houbese |- | nós habiamos || nós houbemos || nós houberamos || nós houbésemos |- | vós habiades || vós houbestes || vós houberades || vós houbésedes |- | eles/elas habían || eles/elas houberon || eles/elas houberan || eles/elas houbesen |} Lembrade que as formas '''fixeramos, fixerades,... etc.''' son de acentuación grave, non esdrúxula como en español. {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Pór, dar e saber 2111 5464 2006-02-23T11:34:52Z Lmbuga 18 +template {{Template:cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Poñer (ou Pór) |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu poño || eu poña |- | ti pos || ti poñas |- | el/ela pon || el/ela poña |- | nós poñemos/pomos || nós poñamos |- | vós poñedes/pondes || vós poñades |- | eles/elas poñen/pon || eles/elas poñan |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Dar |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu dou || eu dea |- | ti dás || ti deas |- | el/ela dá || el/ela dea |- | nós damos || nós deamos |- | vós dades || vós deades |- | eles/elas dan || eles/elas dean |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Saber |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu sei || eu saiba |- | ti sabes || ti saibas |- | el/ela sabe || el/ela saiba |- | nós sabemos || nós saibamos |- | vós sabedes || vós saibades |- | eles/elas saben || eles/elas saiban |} Vexamos algúns exemplos con estes verbos: * Cámbiome e xa me '''poño''' a traballar. * Colle o coche que ti '''sabes''' conducir. * Non é por alí! '''Dá''' a volta! * Chameinos para que '''poñades''' esas sacas alí enriba. * Cómpre que eles '''saiban''' chegar. * ¿Por que '''poñedes''' esas caras? * Obreiros traballan moito pero non '''dan''' feito. * Foi necesario iso para que nos '''deamos''' conta. * '''Sabedes''' onde está Maruxa? {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Ser, estar e ir 2112 5465 2006-02-23T11:35:35Z Lmbuga 18 +template {{Template:cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Os verbos ser, estar e ir son irregulares, é dicir, teñen temas diferentes para o presente e para o perfecto: '''somos/fomos, esta-mos/estive-mos, imos/fomos ... '''ademais doutras irregularidades. A seguinte táboa amosa o presente de indicativo e de subxuntivo para estes verbos. {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Ser |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu son || eu sexa |- | ti es || ti sexas |- | el/ela é || el/ela sexa |- | nós somos || nós sexamos |- | vós sodes || vós sexades |- | eles/elas son || eles/elas sexan |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2| Verbo Estar</th> |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu estou || eu estea |- | ti estás || ti esteas |- | el/ela está || el/ela estea |- | nós estamos || nós esteamos |- | vós estades || vós esteades |- | eles/elas están || eles/elas estean |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2| Verbo Ir |- !Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu vou || eu vaia |- | ti vas || ti vaias |- | el/ela vai || el/ela vaia |- | nós imos || nós vaiamos |- | vós ides || vós vaiades |- | eles/elas van || eles/elas vaian |} Vexamos algúns exemplos que utilizan estes verbos: * Camilo '''é''' o fillo de Xosé que '''está''' en Cangas. * Na miña clase '''somos''' 13 mulleres e 10 homes. * Vas ir malia que '''sexa''' tarde. * Miña nai quere que '''vaia''' ao mercado con ela. * ¡Que ben que '''estades''' alí na piscina! * Nós '''somos''' de Vigo, ¿Vós '''sodes''' de Ourense? * Meu pai '''vai''' no traballo. * Quero que '''esteamos''' alí antes da noitiña. * Hai moito tempo que non '''vou''' pola praia. * Rapaces, ¿que trasnada '''estades''' a facer? * ¿Onde '''vai''' Carlos? Os verbos ser, estar e ir presentan irregularidades na súa conxugación en tempo pasado: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 ! colspan=4 | Verbo Ser |- ! Imperf. de Indicativo !! Pretérito perfecto !! Pluscuamperfecto !! Imperf. de Subxuntivo |- | eu era || eu fun || eu fora || eu fose |- | ti eras || ti fuches || ti foras || ti foses |- | el/ela era || el/ela foi || el/ela fora || el/ela fose |- | nós eramos || nós fomos || nós foramos || nós fósemos |- | vós erades || vós fostes || vós forades || vós fósedes |- | eles/elas eran || eles/elas foron || eles/elas foran || eles/elas fosen |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 ! colspan=4 | Verbo Estar |- ! Imperf. de Indicativo !! Pretérito perfecto !! Pluscuamperfecto !! Imperf. de Subxuntivo |- | eu estaba || eu estiven || eu estivera || eu estivese |- | ti estabas || ti estiveches || ti estiveras || ti estiveses |- | el/ela estaba || el/ela estivo || el/ela estivera || el/ela estivese |- | nós estabamos || nós estivemos || nós estiveramos || nós estivésemos |- | vós estabades || vós estivestes || vós estiverades || vós estivésedes |- | eles/elas estaban || eles/elas estiveron || eles/elas estiveran || eles/elas estivesen |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 ! colspan=4 | Verbo Ir |- ! Imperf. de Indicativo !! Pretérito perfecto !! Pluscuamperfecto !! Imperf. de Subxuntivo |- | eu ía || eu fun || eu fora || eu fose |- | ti ías || ti fuches || ti foras || ti foses |- | el/ela ía || el/ela foi || el/ela fora || el/ela fose |- | nós iamos || nós fomos || nós foramos || nós fósemos |- | vós iades || vós fostes || vós forades || vós fósedes |- | eles/elas ían || eles/elas foron || eles/elas foran || eles/elas fosen |} Non debemos esquecer que as formas '''eramos, erades, iamos, iades, foramos, forades''' teñen en galego acentuación grave (a propia e característica da nosa lingua) e non esdrúxula coma o español. Así pois, non debemos pronunciar *fóramos, *fórades, *fósemos, ... pois constitúe un castelanismo. As formas verbais do pasado de '''ser''' e '''ir''' coinciden en ambos verbos no pretérito perfecto, no pluscuamperfecto e no imperfecto de subxuntivo. Distinguímolas polo contexto. Vexamos algúns exemplos que utilizan estes verbos: * Camilo '''foi''' a Cangas. * Non sabía que Carme '''estaba''' tan enferma. * Teu pai '''estivo''' aquí hai un intre. * Xa vos dixen que '''estivesedes''' sentados! * Atopei a María mentras '''ía''' cara ao mercado. * ¿'''Estivestes''' xogando coa auga? * No verán '''fomos''' a Portugal. * Eu pensei que ti '''eras''' irmán de Carlos. * Maruxa dixo que '''fosedes''' a visitala. {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Valer, poder e querer 2113 5466 2006-02-23T11:36:01Z Lmbuga 18 +template {{Template:cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Os verbos valer, poder e querer presentan irregularidades no presente: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Valer |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu vallo || eu valla |- | ti vales || ti vallas |- | el/ela vale || el/ela valla |- | nós valemos || nós vallamos |- | vós valedes || vós vallades |- | eles/elas valen || eles/elas vallan |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Poder |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu podo || eu poida |- | ti podes || ti poidas |- | el/ela pode || el/ela poida |- | nós podemos || nós poidamos |- | vós podedes || vós poidades |- | eles/elas poden || eles/elas poidan |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Querer |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu quero || eu queira |- | ti queres || ti queiras |- | el/ela quere || el/ela queira |- | nós queremos || nós queiramos |- | vós queredes || vós queirades |- | eles/elas queren || eles/elas queiran |} Vexamos algúns exemplos que utilizan estes verbos: * Podes alcanzarme o azucre? * Canto vale un quilo de pexegos? * Ese coche vale catro millóns. * Non creo que poidamos chegar antes de que pechen. * Fai o que queiras. * Queredes deixar de facer ruido? * Eu non vallo para bailar. * Nós queremos mercar o voso piso. * Xa podedes comezar a comer. * Eu quérote ben. {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Curso de lingua galega/O verbo/Verbos Irregulares/Ver, vir e ter 2114 5467 2006-02-23T11:36:32Z Lmbuga 18 +template {{Template:cursogalego2}} {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Estes tres verbos presentan algunhas irregularidades na súa conxugación: {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Vir |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu veño || eu veña |- | ti vés || ti veñas |- | el/ela vén || el/ela veña |- | nós vimos || nós veñamos |- | vós vindes/vides || vós veñades |- | eles/elas veñen || eles/elas veñan |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Ver |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu vexo || eu vexa |- | ti ves || ti vexas |- | el/ela ve || el/ela vexa |- | nós vemos || nós vexamos |- | vós vedes || vós vexades |- | eles/elas ven || eles/elas vexan |} {| style="border-collapse:collapse; caption-side:bottom;" cellpadding=4 cellspacing=1 border=1 !colspan=2|Verbo Ter |- ! Presente de Indicativo !! Presente de Subxuntivo |- | eu teño || eu teña |- | ti tes || ti teñas |- | el/ela ten || el/ela teña |- | nós temos || nós teñamos |- | vós tedes/tendes || vós teñades |- | eles/elas teñen || eles/elas teñan |} Vexamos algúns exemplos con estes verbos: * '''Vinde''' a comer que a comida está lista! * Perdín as gafas onte e non '''vexo''' ben * Carlos, '''tes''' que deixar de comer lambetadas * Bos días, '''veño''' ver o médico * Nós '''temos''' tres fillos * Hai tempo que non '''vemos''' á vosa filla * Por que non '''vedes''' connosco? * '''Tedes''' que vir xantar algún día! {{Ex.verbo}} {{Template:cursogalego}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo 2115 5430 2006-02-22T23:48:36Z Lmbuga 18 + exercicio {{Template:Ex morfosintaxe lg}} <big>'''Ir a:'''</big> [[Curso de lingua galega/O Adxectivo|Teoría sobre o adxectivo]] {{Template:Cursogalego}} #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo/Gradación|Exercicios sobre o adxectivo comparativo e superlativo]] #[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/adxectivo/Especificativos e explicativos|Exercicios sobre especificativos e explicativos]] ==Exercicio 1== '''Subliña os adxectivos do seguinte poema de Rosalía''' Cantart' ei, Galicia, Teus dulces cantares, Qu' asi mó pediron Na veira do mare. Cantar t' ei, Galicia, Na lengua gallega, Consolo dos males, Alivio das penas. Mimosa, soave, Sentida, queixosa, Encanta si rie, Conmove si chora. Cal ela, ningunha Tan dulce que cante, Soidades amargas, Sospiros amantes. Misterios da tarde, Murmuxos da noite: Cantar t' ei, Galicia, Na veira das fontes. Qu' asi mó pediron, Qu' asi mó mandaron, Que cant' e que cante Na lengua qu' eu falo. ==Solucións== ===Exercicio 1=== Cantart' ei, Galicia, Teus dulces cantares, Qu' asi mó pediron Na veira do mare. Cantar t' ei, Galicia, Na lengua gallega, Consolo dos males, Alivio das penas. Mimosa, soave, Sentida, queixosa, Encanta si rie, Conmove si chora. Cal ela, ningunha Tan dulce que cante, Soidades amargas, Sospiros amantes. Misterios da tarde, Murmuxos da noite: Cantar t' ei, Galicia, Na veira das fontes. Qu' asi mó pediron, Qu' asi mó mandaron, Que cant' e que cante Na lengua qu' eu falo. Template:Ex.verbo 2116 5454 2006-02-23T11:27:48Z Lmbuga 18 template para curso de galego <big>'''Ir a:'''</big>   '''''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo|Exercicios sobre o verbo]]'''''  MediaWiki:Allmessagesfilter 2117 sysop 5577 2006-03-28T05:55:30Z MediaWiki default Message name filter: MediaWiki:Allmessagesmodified 2118 sysop 5485 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Show only modified MediaWiki:Anoneditwarning 2119 sysop 5700 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default '''Warning:''' You are not logged in. Your IP address will be recorded in this page's edit history. MediaWiki:Anonnotice 2120 sysop 5487 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default - MediaWiki:Confirmedittext 2121 sysop 5488 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default You must confirm your e-mail address before editing pages. Please set and validate your e-mail address through your [[Special:Preferences|user preferences]]. MediaWiki:Confirmedittitle 2122 sysop 5489 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default E-mail confirmation required to edit MediaWiki:Delete and move confirm 2123 sysop 5490 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Yes, delete the page MediaWiki:Exportnohistory 2124 sysop 5715 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default ---- '''Note:''' Exporting the full history of pages through this form has been disabled due to performance reasons. MediaWiki:Listredirects 2125 sysop 5492 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default List redirects MediaWiki:Longpageerror 2126 sysop 5493 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default ERROR: The text you have submitted is $1 kilobytes long, which is longer than the maximum of $2 kilobytes. It cannot be saved. MediaWiki:Markedaspatrollederror 2127 sysop 5494 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Cannot mark as patrolled MediaWiki:Markedaspatrollederrortext 2128 sysop 5495 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default You need to specify a revision to mark as patrolled. MediaWiki:Newtalkseperator 2129 sysop 5496 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default ,_ MediaWiki:Rc categories 2130 sysop 5499 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Limit to categories (separate with "|") MediaWiki:Rc categories any 2131 sysop 5500 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Any MediaWiki:Restriction-edit 2132 sysop 5501 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Edit MediaWiki:Restriction-move 2133 sysop 5502 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Move MediaWiki:Semiprotectedpagewarning 2134 sysop 5503 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default '''Note:''' This page has been locked so that only registered users can edit it. MediaWiki:Showlivepreview 2135 sysop 5505 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Live preview MediaWiki:Spam blanking 2136 sysop 5506 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default All revisions contained links to $1, blanking MediaWiki:Spam reverting 2137 sysop 5507 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default Reverting to last version not containing links to $1 MediaWiki:Spambot username 2138 sysop 5508 2006-02-26T01:47:14Z MediaWiki default MediaWiki spam cleanup MediaWiki:Thumbnail error 2139 sysop 5511 2006-02-26T01:47:15Z MediaWiki default Error creating thumbnail: $1 MediaWiki:Tog-uselivepreview 2140 sysop 5512 2006-02-26T01:47:15Z MediaWiki default Use live preview (JavaScript) (Experimental) MediaWiki:Uploaddisabledtext 2141 sysop 5514 2006-02-26T01:47:15Z MediaWiki default File uploads are disabled on this wiki. MediaWiki:Userinvalidcssjstitle 2142 sysop 5515 2006-02-26T01:47:15Z MediaWiki default '''Warning:''' There is no skin "$1". Remember that custom .css and .js pages use a lowercase title, e.g. User:Foo/monobook.css as opposed to User:Foo/Monobook.css. MediaWiki:Youhavenewmessagesmulti 2143 sysop 5516 2006-02-26T01:47:15Z MediaWiki default You have new messages on $1 Comentarios literarios de poesía/Notas para a lectura do poemiña´"Égloga" de Luís Amado Carballo 2144 5554 2006-03-04T11:01:35Z 83.49.69.246 {| class="toccolours" cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:left; margin:5px; border:1px solid; background:#FFFFF1" |----- |----- | style="border-bottom:3px solid;" align="center" | <big>'''Égloga'''<big> |----- | |----- | |----- |Mama o campo hoxe |----- |leite de campanas, |----- |para el moxe o crego |----- |quentes badaladas. |----- |} [http://gl.wikipedia.org/wiki/Luis_Amado_Carballo Amado Carballo] ofrécenos un poemiña de buscada sinxeleza no cal recrea un tema clásico: a vida bucólica. O título evócanos a vida e costumes dos pastores que na breve composición non aparecen, pero que o lector debe coñecer. O idealizado mundo pastoril trócase pola vida rural con outros personaxes: o crego e as campás Con todo, o elemento principal é o leite cuxo campo semántico lácteo ocupa un lugar relevante (mamar, leite, muxir) e do que se extraen múltiples lecturas connotativas: maternidade, infancia, calor, protección... Velaquí a verdadeira idealización da paisaxe rural, podemos supor (?) tamén galega. Malia que non se chega a realizar unha descrición paisaxística, existen alusións sensoriais auditivas e táctiles en clara sinestesia no derradeiro verso (“quentes bateladas”). O outro recurso estilístico, a personificación, acentúa a sensación descritiva e forma parte do hilozoísmo ou animismo característico do autor pontevedrés. Só a imaxe do “campo que mama leite de campás” é de raíz vangardista. Nada hai de rupturista a nivel formal. Trátase de hexasílabos con rima asoante nos versos pares, nunha estrofa de sabor popular que axuda a resaltar o contido. Receitas de filloas/Canelóns de filloas 2145 5557 2006-03-08T22:01:01Z Lmbuga 18 melloro distribución {{Template:Receitas de filloas}} ==Ingredientes== *Tomate frito *un dente de allo (opcional). ===Para as filloas=== *200 centilitros de leite *5 ovos *200 gramos de fariña de trigo *un anaco de touciño *un chisco de sal ===Para o recheo=== *cebola *pemento *allo *sal *ourego *avecrem *carne picada de vaca e porco. ===Para a bechamel=== *maicena *leite *noz moscada *sal ==Preparación== #Fanse unhas filloas que non sexan doces. Para o mesmo pódese ler o procedemento na páxina da wikipedia '''''[[W:filloa|Filloa]]''''' #Dóuranse na tixola os ingredientes do recheo. Bótase, co aceite moi quente, primeiramente a cebola e o pemento, ó cabo dun anaco o allo, logo a carne e ó final o ourego e o avecrem #Envólvese coas filloas un pouco de rustrido do paso anterior e vanse poñendo nunha fonte que se poida meter no forno #Quéntanse os ingredientes da salsa bechamel ó lume (pódeselle botar un pouco de allo ben finiño. Cando ferve retírase e bótaselle ós canelóns por encima #Bótase un pouco de tomate frito por encima da bechamel #Métese no forno a 180º durante 35 ou 40 minutos, según o forno. Persoal/Os pronomes galegos/serie átona/formas 2146 5561 2006-03-16T07:39:01Z Lmbuga 18 + template {{Template:Ppersoal}} ==Formas== [[Image:Persoal átono1.jpg|center|400px|frame|Formas do pronome persoal átono]] ==Contraccións== [[Image:Persoal átono contraccións1.jpg|center|frame|Contraccións do pronome persoal átono]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/demostrativo/Encrucillado 2 2147 5572 2006-03-22T21:07:30Z Lmbuga 18 Template:Cursogalego *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O demostrativo|O demostrativo no Curso de lingua galega]]'' {{Template:Cursogalego}} {{Template:Ex morfosintaxe lg}} [[Image:Encrucillado 2b.jpg|center]] ==Solucións== [[Image:Encrucillado 2a.jpg|center]] {{Template:Cursogalego}} MediaWiki:Articletitles 2148 sysop 5578 2006-03-28T05:55:30Z MediaWiki default Articles starting with ''$1'' MediaWiki:Editsectionhint 2149 sysop 5579 2006-03-28T05:55:31Z MediaWiki default Edit section: $1 MediaWiki:Hideresults 2150 sysop 5580 2006-03-28T05:55:31Z MediaWiki default Hide results MediaWiki:Missingcommenttext 2151 sysop 5581 2006-03-28T05:55:31Z MediaWiki default Please enter a comment below. MediaWiki:Missingsummary 2152 sysop 5582 2006-03-28T05:55:31Z MediaWiki default '''Reminder:''' You have not provided an edit summary. If you click Save again, your edit will be saved without one. MediaWiki:Rev-deleted-comment 2153 sysop 5583 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default (comment removed) MediaWiki:Rev-deleted-text-permission 2154 sysop 5584 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default <div class="mw-warning plainlinks"> This page revision has been removed from the public archives. There may be details in the [{{fullurl:Special:Log/delete|page={{PAGENAMEE}}}} deletion log]. </div> MediaWiki:Rev-deleted-text-view 2155 sysop 5585 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default <div class="mw-warning plainlinks"> This page revision has been removed from the public archives. As an administrator on this site you can view it; there may be details in the [{{fullurl:Special:Log/delete|page={{PAGENAMEE}}}} deletion log]. </div> MediaWiki:Rev-deleted-user 2156 sysop 5586 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default (username removed) MediaWiki:Rev-delundel 2157 sysop 5587 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default show/hide MediaWiki:Revdelete-hide-comment 2158 sysop 5588 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Hide edit comment MediaWiki:Revdelete-hide-restricted 2159 sysop 5589 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Apply these restrictions to sysops as well as others MediaWiki:Revdelete-hide-text 2160 sysop 5590 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Hide revision text MediaWiki:Revdelete-hide-user 2161 sysop 5591 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Hide editor's username/IP MediaWiki:Revdelete-legend 2162 sysop 5592 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Set revision restrictions: MediaWiki:Revdelete-log 2163 sysop 5593 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Log comment: MediaWiki:Revdelete-logentry 2164 sysop 5594 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default changed revision visibility for [[$1]] MediaWiki:Revdelete-selected 2165 sysop 5595 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Selected revision of [[:$1]]: MediaWiki:Revdelete-submit 2166 sysop 5596 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Apply to selected revision MediaWiki:Revdelete-text 2167 sysop 5597 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Deleted revisions will still appear in the page history, but their text contents will be inaccessible to the public. Other admins on this wiki will still be able to access the hidden content and can undelete it again through this same interface, unless an additional restriction is placed by the site operators. MediaWiki:Revisiondelete 2168 sysop 5598 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Delete/undelete revisions MediaWiki:Searchcontaining 2169 sysop 5599 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Search for articles containing ''$1''. MediaWiki:Searchnamed 2170 sysop 5600 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Search for articles named ''$1''. MediaWiki:Tog-autopatrol 2171 sysop 5601 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Mark edits I make as patrolled MediaWiki:Tog-forceeditsummary 2172 sysop 5602 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Prompt me when entering a blank edit summary MediaWiki:Tog-watchcreations 2173 sysop 5603 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default Add pages I create to my watchlist MediaWiki:Variantname-sr 2174 sysop 5604 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default sr MediaWiki:Variantname-sr-ec 2175 sysop 5605 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default sr-ec MediaWiki:Variantname-sr-el 2176 sysop 5606 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default sr-el MediaWiki:Variantname-sr-jc 2177 sysop 5607 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default sr-jc MediaWiki:Variantname-sr-jl 2178 sysop 5608 2006-03-28T05:55:32Z MediaWiki default sr-jl Talk:Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/artigo 2181 5613 2006-04-01T18:52:29Z Prevert 4 historial da entrada na Galipedia Entrada procedente da Galipedia. Este é o historial anterior na Galipedia: * (actual) (última) 23:52, 24 xaneiro 2006 83.165.107.63 (marco para borrar, con explicación) * (actual) (última) 00:54, 14 xaneiro 2006 Xosel (de unha -> dunha) * (actual) (última) 19:13, 14 setembro 2005 213.60.83.83 * (actual) (última) 23:03, 30 agosto 2005 Prevert m (ContidoCLG) * (actual) (última) 02:06, 7 xuño 2005 66.98.6.112 * (actual) (última) 11:49, 21 decembro 2004 Rabalde m (categorización) * (actual) (última) 13:04, 16 decembro 2004 Rabalde (páxina nova) Talk:Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/1 ó 20 2182 5614 2006-04-01T19:04:49Z Prevert 4 Historial orixinal na Galipedia Entrada procedente da Galipedia. Historial orixinal na Galipedia: * (actual) (última) 23:51, 24 xaneiro 2006 83.165.107.63 (marco para borrar, con explicación) * (actual) (última) 11:19, 18 outubro 2005 85.91.80.65 (→Respostas correctas) * (actual) (última) 18:59, 14 setembro 2005 213.60.83.83 * (actual) (última) 23:14, 30 agosto 2005 Prevert m ({{ContidoCLG}}) * (actual) (última) 19:36, 6 marzo 2005 Rocastelo m (cuadrúpedes) * (actual) (última) 14:46, 22 decembro 2004 Rabalde (páxina nova) Talk:Curso de lingua galega/Os determinantes/O artigo 2183 5616 2006-04-04T13:56:18Z Prevert 4 Historial Galipedia Historial procedente da Galipedia. * (actual) (última) 16:34, 14 setembro 2005 213.60.83.83 (→Contraccións) * (actual) (última) 23:02, 30 agosto 2005 Prevert m ({{ContidoCLG}}) * (actual) (última) 14:41, 15 agosto 2005 141.70.124.119 (→A segunda forma do artigo) * (actual) (última) 14:37, 15 agosto 2005 141.70.124.119 (→Contraccións) * (actual) (última) 12:06, 23 xullo 2005 Xosé m (Ver tamén - Normativa do galego) * (actual) (última) 15:28, 25 novembro 2004 Rabalde m (categorización) * (actual) (última) 11:39, 24 novembro 2004 Rabalde (páxina nova) Talk:Curso de lingua galega/Nexos/A preposición 2184 5617 2006-04-04T14:19:19Z Prevert 4 Historial Galipedia Historial procedente da Galipedia. * (actual) (última) 22:40, 28 decembro 2005 Lmbuga (Completo e ensamblo cos apartados 'Contraccións' e 'Uso das preposicións) * (actual) (última) 23:14, 30 agosto 2005 Prevert m ({{ContidoCLG}}) * (actual) (última) 18:57, 28 agosto 2005 213.60.17.73 (→Preposicións compostas) * (actual) (última) 11:57, 23 xullo 2005 Xosé m (Ver tamén - Normativa do galego) * (actual) (última) 02:51, 23 xullo 2005 80.103.37.124 (→Lembrade) * (actual) (última) 00:20, 20 xullo 2005 Agremon (ligazóns) * (actual) (última) 15:30, 25 novembro 2004 Rabalde m (categorización) * (actual) (última) 11:54, 24 novembro 2004 Rabalde (páxina nova) Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais 1 2185 5628 2006-04-23T12:58:22Z Lmbuga 18 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]]'' *''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais 2|Puzzle con ordinais]]'' {{Template:Cursogalego}} [[Image:Encrucillado-Ordinais.jpg|center]] ==Horizontais== ''' Escribe os seguintes ordinais'''. 2. 30ª. 4. 9º. 6. 11º. 7. 1ª. 9. 20º. 10. 4º. 11. 5º. 12. 6ª. == Verticais == ''' Escribe os seguintes ordinais'''. 1. 2º. 2. 3ª. 3. 7º. 5. 8ª. 8. 10ª. ==Solución== [[Image:Encrucillado-Ordinais 2.jpg|center]] *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais 2 2186 5631 2006-04-23T13:08:37Z Lmbuga 18 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]]'' *''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais 1|Encrucillado con ordinais]]'' {{Template:Cursogalego}} ===Ordena as letras das seguintes palabras dando lugar a ordinais=== [[Image:Ordinais Puzzle 3.jpg|center|300px]] ===Localiza os ordinais anteriores nesta sopa de letras=== [[Image:Ordinais Puzzle 2.jpg|center]] ==Solución== [[Image:Ordinais Puzzle 1.jpg|center|400px]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/Os determinantes/O numeral|O numeral no Curso de lingua galega]]'' *''[[Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/numeral/Ordinais 1|Encrucillado con ordinais]]'' Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/verbos regulares 1 2187 5633 2006-04-23T17:13:08Z Lmbuga 18 corrección {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo|O verbo no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} [[Image:Verbos regulares encrucillado1.jpg|center]] Horizontais 1. P5 do perfeto de indicativo de traducir 6. P5 do pretérito perfecto de producir 9. P1 do imperfecto de subx. de abalar 10. P2 do pretérito perfecto de andar 11. P6 do presente de Indicativo do verbo roer 12. P1 do Presente de Ind. de concucir 13. P3 do pretérito pluscuamperfecto de luír Verticais 2. P2 do perfecto de indicativo do verbo comer 3. P2 do imperativo de estudar 4. P4 do perfecto de indicativo do verbo coller 5. P6 do imperfecto de ind. de esparexer 7. P4 do presente de Subx. de obedecer 8. P6 do futuro de indicativo de upar 9. P3 do perfecto de indicativo do verbo andar 10. P1 do perfecto de indicativo do verbo andar ==Solucións== [[Image:Verbos regulares encrucillado2.jpg|400px|center]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo|O verbo no Curso de lingua galega]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/Infinitivo conxugado 2188 5635 2006-04-23T17:53:28Z Lmbuga 18 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/O participio|O participio no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} ==Exercicio 1== '''Conxuga os infinitivos sempre que poidas''' #Xa está ben de perder (vós) o tempo dende o amencer. #Non sodes quen de recadar todo o que vos estiven a dicir. #Estiveches a piques de quebrar máis dun oso. En lugar de escorda-lo nortello, puideches perde-la vida. #Esperei o tanguer das campás con vehemencia. #Non hai siso: saír (nós) agora, para ter (nós) que volver axiña. #De seguir os atallos atinxiréde-lo cumio. #Podemos pasar pola rúa do progreso para ir de paso cas de Mariña. #Ten a culpa o xuíz, pois non permitiu prender o ladrón. #Marchamos deste marabilloso país que tan ben nos recibiu para volver ó noso. #Sentinvos montar barullo ata ben entrada a noite. #O tempo está cativo. Esta situación é mala de aturar. #Debemos, inda que non queiras, marchar xa. #Temos que irnos. #Cómpre levar (vós) o meniño ó médico. p) Xa está ben de perder (vós) o tempo dende o amencer. ==Exercicio 2== '''Conxuga os infinitivos sempre que poidas''' #Era un milagre o chegar os seus pais tan cedo. #Trouxeron rabada para facer (nós) unha caldeirada. #É preferible estar tranquilos antes de sabe-los resultados. #O xefe falou de empezar (vós) a traballar (vós) sen agardar por el. #Luns non haberá reunións por non poder (el) chegar (el) con tempo. #Se lles dis que é para Xoel hanche facer (elas) unha boa rebaixa. #Iso pásache por andar (ti) facendo o parvo. #Vinos chegar pola ponte de vagar. #Debiades explicalo mellor. #Xa me estrañou non concorrer os de Caldas ó partido. #Sería mellor estudar (vós) máis para poder (vós) marchar (vós) deste centro canto antes. #Convén argallar un plano todos nós. #Unha cultura propia é a única base da que podemos partir para un coñecemento cabal da realidade, para poder (nós) xulgala. ==Solucións== ===Exercicio 1=== '''Conxuga os infinitivos sempre que poidas''' #Xa está ben de '''perderdes''' o tempo dende o amencer. #Non sodes quen de '''recadardes''' todo o que vos estiven a dicir. #Estiveches a piques de quebrar máis dun oso. En lugar de '''escordares''' o (escordáre-lo) nortello, puideches perde-la vida. #Esperei o tanguer das campás con vehemencia. #Non hai siso: '''saírmos''' (nós) agora, para '''termos''' (nós) que volver axiña. #De '''seguirdes''' os atallos atinxiréde-lo cumio. #Podemos pasar pola rúa do progreso para '''irmos''' de paso cas de Mariña. #Ten a culpa o xuíz, pois non permitiu prender o ladrón. #Marchamos deste marabilloso país que tan ben nos recibiu para '''volvermos''' ó noso. #Sentinvos montar barullo ata ben entrada a noite. #O tempo está cativo. Esta situación é mala de aturar. #Debemos, inda que non queiras, marchar xa. #Temos que irnos. #Cómpre '''levardes''' (vós) o meniño ó médico. ===Exercicio 2=== '''Conxuga os infinitivos sempre que poidas''' #Era un milagre o '''chegaren''' os seus pais tan cedo. #Trouxeron rabada para '''facermos''' (nós) unha caldeirada. #É preferible '''estarmos''' tranquilos antes de '''sabermos''' os (sabérmo-los) resultados. #O xefe falou de '''empezardes''' (vós) a traballar (vós) sen '''agardardes''' por el. #Luns non haberá reunións por non '''poder''' (el) chegar (el) con tempo. #Se lles dis que é para Xoel hanche facer (elas) unha boa rebaixa. #Iso pásache por '''andares''' (ti) facendo o parvo. #Vinos chegar pola ponte de vagar. #Debiades explicalo mellor. #Xa me estrañou non '''concorreren''' os de Caldas ó partido. #Sería mellor '''estudardes''' (vós) máis para '''poderdes''' (vós) marchar (vós) deste centro canto antes. #Convén '''argallarmos''' un plano todos nós. #Unha cultura propia é a única base da que podemos partir para un coñecemento cabal da realidade, para '''podermos''' (nós) xulgala. Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/participio 2 2189 5636 2006-04-24T13:59:49Z Lmbuga 18 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/O participio|O participio no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} [[Image:Encrucillado Participios irregulares.jpg|center|500px]] ==Horizontais== 1. Participio forte de moer. 8. Participio forte de toller. 9. Participio forte de nacer. 12. Participio forte de arrepentir. 14. Participio forte de escoller. 18. Participio forte de revolver. 19. Participio truncado de suxeitar. 20. Participio truncado de zafar . 21. Participio truncado de cansar. 22. Participio forte de volver. ==Verticais== 2. Participio truncado de descalzar. 3. Participio forte de coller. 4. Participio forte de torcer. 5. Participio truncado de preñar. 6. Participio forte de envolver. 7. Participio truncado de calmar. 10. Participio truncado de espertar. 11. Participio forte de comer. 13. Participio forte de encender. 15. Participio truncado de soltar. 16. Participio forte de acender. 17. Participio truncado de pagar. ==Pistas== aceso, arrepeso, calmo, canso, colleito, comesto, descalzo, enceso, encolleito, envolveito, escolleito, esperto, mundo, nado, pago, preñe, revolto, solto, suxeito, tolleito, torto, volto, zafo ==Solucións== [[Image:Encrucillado Participios irregulares 2.jpg|center|500px]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/O participio|O participio no Curso de lingua galega]] Exercicios de morfosintaxe en lingua galega/verbo/participio 3 2190 5638 2006-04-24T14:09:29Z Lmbuga 18 {{Template:Ex morfosintaxe lg}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/O participio|O participio no Curso de lingua galega]] {{Template:Cursogalego}} [[Image:18- (Grid) participios regulares.jpg|center]] '''Localiza os seguintes participios irregulares:''' #Participio truncado de cansar #Participio truncado de descalzar #Participio truncado de calmar #Participio truncado de espertar #Participio truncado de zafar #Participio truncado de soltar #Participio truncado de pagar #Participio truncado de preñar #Participio truncado de suxeitar #Participio forte de coller #Participio forte de encoller #Participio forte de escoller #Participio forte de toller #Participio forte de volver #Participio forte de revolver #Participio forte de torcer #Participio forte de comer #Participio forte de moer #Participio forte de acender #Participio forte de encender #Participio forte de arrepentir #Participio forte de nacer #Participio forte de envolver ==Solución== [[Image:18- (Grid) participios regulares 2.jpg|center|400px]] {{Template:Cursogalego}} *''[[Curso de lingua galega/O verbo/O participio|O participio no Curso de lingua galega]] Normas de estilo e ortográficas/O acento/Regras 2191 5644 2006-04-25T08:22:39Z 83.165.119.204 1. Por norma xeral, o acento gráfico permítenos recoñecer a sílaba tónica de cada palabra. No galego só se emprega un tipo de acento gráfico, o agudo (´). '''1.1 Palabras agudas''' Acentúanse graficamente cando son polisílabas e rematan en vogal, vogal + n, vogal + s ou en vogal + ns. Non se acentúan cando son monosílabas nin cando acaban en ditongo decrecente (seguido ou non de n ou s) ou noutra consoante que non sexa n ou s. Así: xa, la, fe, Xan, can, tres, amei, amou, seguiu, colleu, ademais, papeis, azuis. '''1.2 Palabras graves''' Levan acento gráfico cando rematan en consoante distinta de n ou s e en grupos consonánticos distintos de ns. Así: móbil, carácter, fórceps, bíceps, clímax. Tamén se acentúan as palabras graves con ditongo decrecente na última sílaba: amábeis. En consecuencia, non se acentúan as palabras graves rematadas en vogal, vogal, + n, vogal + s, ou vogal + ns. '''1.3 Palabras esdrúxulas''' As palabras esdrúxulas levan sempre acento gráfico: bárbaro, mágoa, tónico. '''1.4 Acentuación de i, u en hiato''' As vogais i, u tónicas acentúanse graficamente cando van inmediatamente antes ou despois dunha vogal átona, para indicar que ambas vogais pertencen a sílabas distintas e que, polo tanto, forman un ditongo. Así: acentúo, aínda, baúl, Coímbra, constituíu, egoísmo, miúdo, prexuízo, ruído, etc. Non se acentúan graficamente cando entres ambas aparece un h: prohibo. '''1.5 Casos especiais de acentuación''' 1.5.1 O acento diacrítico 1.5.2 O verbo con pronome enclítico e cos alomorfos do artigo lo(s), la(s) Cando os verbos levan pronomes enclíticos, no tocante á acentuación gráfica compórtanse coma se fosen una soa palabra: cantará / cantara, cantaraa / cantáraa; meteuse, metéusenos; fixeron, fixéronllelo, etc. Se se utiliza a combinación verbo + alomorfo –lo do artigo, acentúase tamén coma se fose unha única palabra. As formas verbais que levan acento diacrítico mantéñeno cando van seguidas dunha forma átona do pronome: é / élle; dáo / dáme, etc. 1.5.3 Os adverbios en –mente. Palabras compostas Por se tratar de palabras graves rematadas en vogal, resulta innecesario o acento gráfico nos adverbios en –mente. Tampouco mantén o acento gráfico o primeiro termo das palabras compostas xa soldadas: fervellasverzas, vichelocrego, etc. Template:Datahora 2192 5648 2006-04-26T22:47:43Z Lmbuga 18 {| style="border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; float:right; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px;" |- style="width: 100%; background: red; color: #fff" |'''{{CURRENTMONTHNAME}} [[{{CURRENTYEAR}}]]''' |- style="font-size: x-large; width: 100%;" |[[{{CURRENTDAY}} de {{CURRENTMONTHNAME}}|{{CURRENTDAY}}]] |- style="width:100%" |{{CURRENTDAYNAME}} |- style="background: #ccc; color: #000;" |'''{{CURRENTTIME}}''' [[:gl:UTC|UTC]] |- style="width:90%" |[http://gl.wikipedia.org/ Galilibros] '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' artigos |} Wikibooks:Portal da comunidade 2193 5649 2006-04-26T22:57:38Z Lmbuga 18 comezada a páxina {{datahora}} {|style="border:1px solid #aaaaaa;background-color:#f9f9f9;text-align:center" width="80%" align="center" |- |'''[[w:Wikipedia:A Taberna|A Taberna da Galipedia]]''' → [[w:Wikipedia:A Taberna (novas)|Novas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (políticas)|Políticas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (técnica)|Técnica]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (propostas)|Propostas]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (axuda)|Axuda]] - [[w:Wikipedia:A Taberna (xeral)|Xeral]] |- |'''[[wikt:Wiktionary:Taberna|A Taberna do Galizionario]]''' - '''[[commons:Commons:A Taberna|A Taberna de Commons]]''' - '''[[s:Wikisource:A Taberna|A Taberna de Wikisource]]''' - '''[[b:Wikibooks:A Taberna|A Taberna de Wikibooks]]''' - '''[[q:Wikiquote:A Taberna|A Taberna da Galicitas]]''' |} ---- O corpo humano 2196 5656 2006-05-06T08:02:58Z Lmbuga 18 [[Image:Partes_do_corpo_1.jpg|center|600px|Partes do corpo humano 1]] ---- [[Image:Partes do corpo 2.jpg|center|600px|Partes do corpo humano 2]] ---- [[Image:Partes do corpo 3.jpg|center|400px|Partes do corpo humano 3]] Exercicios de léxico en lingua galega/Encrucillados/Insultos 2197 5677 2006-06-06T06:50:55Z Lmbuga 18 {{Template:Ex léxico lg}} [[Image:Encrucillado insultos 1-gl.png|center|600px]] ==Horizontais== 1. Barrigudo, gordecho, panchés, panzudo. 3. Persoa que tende a facer aloumiños ou ñáñaras. 4. Que ten grosas as nádegas. 5. De pouca consistencia. Brando, mol. 9. Que fala en exceso ou sen sentido. Badúan, baralleiro, charlatán. 11. Que non actúa sinceramente. Zorro, renarte. 13. Persoa que viste con cores moi vivas. 14. Persoa posuída polo diaño / Persoa moi encolerizada. 15. Que ten moi pouco coidado no seu traballo. Chafulleiro. 16. Dise da persoa de pouco mérito, que non ten boas calidades. Mesquiño, cativo, vil. 17. Indigno, infame. 21. Persoa extrovertida e faladora. Barallocas. 24. Fachendoso, farfallán, figurón. 25. Persoa que come avidamente e con desaseo. Chapón. 26. Que todo o toca e desordena. Que non ten parada. Bulideiro, inquieto, traveso. 27. Persoa que ten as pernas torcidas para fóra e xunta os xeonllos. O contrario é zopo. 28. Persoa que come con voracidade. Galdrumeiro. ==Verticais== 1. Persoa prepotente e provocativa: Farfantón. 2. Persoa co nariz esmagado. Nacho, ñato. 3. Curiosón / Marimacho. Cabalón, cabalote. 5. Que alardea das súas fazañas. 6. Persoa que ten moi carnosas as meixelas. 7. Persoa que ten as pernas moi longas. Zancudo. 8. Que enreda moito, revoltoso inquedo. Fuchicas. 10. Atrapallado, chafallas, chafalleiro, chafullas, farfalleiro, farfallón. 12. Que gaba ós demais en exceso. Loamiñeiro. 13. Que ten por costume dicir ou facer chocalladas (bromas ou chanzas de dubidoso gusto) / Persoa que leva o chocallo. 18. Dise da persoa que fala moi de presa e que se atropela. 19. Amigo das festas e diversións. 20. Apoucado, covarde. 22. Que, ou quen, obra con vileza. Infame. 23. Mesquiño. ==Pistas== Arteiro, baldreu, barallocas, bulebule, cacharulo, caguiñas, canalla, canchés, caneludo, cativo, chafulleiro, chapón, charramangueiro, chato, chocalleiro, chosco, energúmeno, falangueiro, farfallón, farfantón, farfullas, fazañeiro, fazuleiro, fedello, fofo, galdrumeiro, galistreiro, galo, garafeteiro, garatuxeiro, gordeiro, pándego, ruín, vil. ==Solución== [[Image:Encrucillado insultos 2-gl.png|center|400px]] Exercicios de léxico en lingua galega/Sopas 2198 5683 2006-06-09T08:11:21Z Lmbuga 18 + {{Template:Ex léxico lg}} #[[Exercicios de léxico en lingua galega/Sopas/B-V|Ortografía B-V]] #[[Exercicios de léxico en lingua galega/Sopas/Fútbol|Fútbol]] Exercicios de léxico en lingua galega/Sopas/Fútbol 2199 5682 2006-06-09T07:47:25Z Lmbuga 18 /* Enunciado */ Corrixo 2 erros {{Template:Ex léxico lg}} ==Enunciado== '''Traduce as seguintes palabras e localízaas na sopa de letras:''' #A (coyuntura) económica do equipo #Sinalar falta foi un (perjuicio) para o Ferrol #O (reglamento) é claro #O árbitro (extende) 5 minutos a primeira parte #Torceu o (tobillo) #O deportivista foi retirado en (camilla) #Rematou o tempo (reglamentario) #Estase a estudar o (financiación) da fichaxe #O (desarrollo) do partido #Ese xogador supuxo un (inversión) millonario #O defensa (recorre) todo o campo ata a liña de gol #A (suscripción) dos socios vai por bo camiño #A (Asamblea) da liga profesional #A crítica (otorga) o mérito ó dianteiro celeste #A afección vive o partido (apasionada) #A (edad) dos xogadores #A (dirección) social do club #Co golpe fracturou o (húmero) #O porteiro non se (lastima) nese momento #Armazón en forma de cama portátil, moi lixeira, para transportar feridos ou doentes. Sin. andas, padiola #(Enemistade) entre afeccións #O balón rozou o (travesaño) #Recibiu un pase (corto) #O (cese) do entrenador #Acordaron o (alquiler) do terreo de xogo #A decisión arbitral (perjudico) ó Compostela #Deulle unha patada nas (canillas) #A (antigüedad) do preparador físico #O labor de adestrar un equipo non é (tarea) doado #O número de (aficionados) diminúe con respecto ó partido anterior #Os xogadores (extranjeros) #O (presupuesto) do Deportivo é dos maiores da categoría #É un xogador de (calidad) #(Recurrieron) ó tribunal a tarxeta amarela #Un dos padioleiros (dislocó) un ombro #O árbitro (falló) a favor do equipo branco #A empresa (firma) un contrato co equipo #O dianteiro (dribló) tres adversarios #O (precio) das entradas ascende neste partido un 100% #A (deuda) do club #(Abona) por un xogador ==Sopa de letras== [[Image:Sopa de letras futbol-1.png|center|600px]] ==Solución== [[Image:Sopa de letras fútbol-2.png|center|300px]] Exercicios de léxico en lingua galega/Sopas/B-V 2200 5684 2006-06-09T08:27:48Z Lmbuga 18 {{Template:Ex léxico lg}} ==Sopa de letras== '''Localiza 52 palabras que se escriben con B ou con V''' [[Image:Ortografía b-v.png|center|500px]] '''Explica a diferencia de significado de''' #ba, bah, va #bago, vago #boa, voa #nabal, naval #rabo, ravo #rebelar, revelar #vasto, basto #vea, bea #vocal, vogal, bucal #votar, botar ==Pistas== Acivro, avó, ba, bago, bah, basto, bea, bo, boa, bocal, botar, bucal, chibo, chuvasqueiro, convoi, covarde, escaravello, esvelto, garavanzo, gravar, gravata, marabilla, móbil, nabal, naval, nobelo, rabo, ravo, rebelar, rebento, revelar, trobo, va, vago, val, varro, vasto, vater, vea, vermello, verniz, verza, vesgo, voa, vocal, voda, vogal, voitre, voo, votar, vulto, xavelina. ==Solución== [[Image:Ortografía b-v 2.png|center|333px]] MediaWiki:Common.css 2204 5696 2006-07-01T18:49:40Z MediaWiki default /** CSS placed here will be applied to all skins */ MediaWiki:Accesskey-watch 2205 5697 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default w MediaWiki:Accountcreated 2206 5698 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Account created MediaWiki:Accountcreatedtext 2207 5699 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default The user account for $1 has been created. MediaWiki:Autoredircomment 2208 5701 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Redirecting to [[$1]] MediaWiki:Blockededitsource 2209 5702 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default The text of '''your edits''' to '''$1''' is shown below: MediaWiki:Blockedoriginalsource 2210 5703 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default The source of '''$1''' is shown below: MediaWiki:Boteditletter 2211 5704 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default b MediaWiki:Cannotundelete 2212 5705 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Undelete failed; someone else may have undeleted the page first. MediaWiki:Catseparator 2213 5706 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default | MediaWiki:Clearwatchlist 2214 5707 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Clear watchlist MediaWiki:Confirmemail needlogin 2215 5708 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default You need to $1 to confirm your email address. MediaWiki:Displaytitle 2216 5709 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default (Link to this page as [[$1]]) MediaWiki:Editinginterface 2217 5710 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default '''Warning:''' You are editing a page which is used to provide interface text for the software. Changes to this page will affect the appearance of the user interface for other users. MediaWiki:Editold 2218 5711 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default edit MediaWiki:Export-submit 2219 5714 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Export MediaWiki:Feed-invalid 2220 5716 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Invalid subscription feed type. MediaWiki:Filewasdeleted 2221 5717 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default A file of this name has been previously uploaded and subsequently deleted. You should check the $1 before proceeding to upload it again. MediaWiki:Group 2222 5718 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Group: MediaWiki:Group-all 2223 5719 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default (all) MediaWiki:Group-bot 2224 5720 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Bots MediaWiki:Group-bot-member 2225 5721 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Bot MediaWiki:Group-bureaucrat 2226 5722 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Bureaucrats MediaWiki:Group-bureaucrat-member 2227 5723 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Bureaucrat MediaWiki:Group-steward 2228 5724 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Stewards MediaWiki:Group-steward-member 2229 5725 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Steward MediaWiki:Group-sysop 2230 5726 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Sysops MediaWiki:Group-sysop-member 2231 5727 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Sysop MediaWiki:Grouppage-bot 2232 5728 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default {{ns:project}}:Bots MediaWiki:Grouppage-bureaucrat 2233 5729 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default {{ns:project}}:Bureaucrats MediaWiki:Grouppage-sysop 2234 5730 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default {{ns:project}}:Administrators MediaWiki:History-feed-description 2235 5731 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Revision history for this page on the wiki MediaWiki:History-feed-empty 2236 5732 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default The requested page doesn't exist. It may have been deleted from the wiki, or renamed. Try [[Special:Search|searching on the wiki]] for relevant new pages. MediaWiki:History-feed-item-nocomment 2237 5733 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 at $2 MediaWiki:History-feed-title 2238 5734 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Revision history MediaWiki:Import-interwiki-history 2239 5735 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Copy all history versions for this page MediaWiki:Import-interwiki-submit 2240 5736 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Import MediaWiki:Import-interwiki-text 2241 5737 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Select a wiki and page title to import. Revision dates and editors' names will be preserved. All transwiki import actions are logged at the [[Special:Log/import|import log]]. MediaWiki:Import-logentry-interwiki 2242 5738 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default transwikied $1 MediaWiki:Import-logentry-interwiki-detail 2243 5739 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 revision(s) from $2 MediaWiki:Import-logentry-upload 2244 5740 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default imported $1 by file upload MediaWiki:Import-logentry-upload-detail 2245 5741 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 revision(s) MediaWiki:Import-revision-count 2246 5742 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 revision(s) MediaWiki:Importbadinterwiki 2247 5743 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Bad interwiki link MediaWiki:Importcantopen 2248 5744 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Couldn't open import file MediaWiki:Importlogpage 2249 5745 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Import log MediaWiki:Importlogpagetext 2250 5746 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Administrative imports of pages with edit history from other wikis. MediaWiki:Importnopages 2251 5747 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default No pages to import. MediaWiki:Importstart 2252 5748 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Importing pages... MediaWiki:Importunknownsource 2253 5749 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Unknown import source type MediaWiki:Loginlanguagelabel 2254 5750 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Language: $1 MediaWiki:Loginlanguagelinks 2255 5751 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default * Deutsch|de * English|en * Esperanto|eo * Français|fr * Español|es * Italiano|it * Nederlands|nl MediaWiki:Metadata help 2256 5753 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Metadata (see [[{{ns:project}}:Metadata]] for an explanation): MediaWiki:Nmembers 2257 5755 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 {{PLURAL:$1|member|members}} MediaWiki:Noexactmatch 2258 5756 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default '''There is no page titled "$1".''' You can [[:$1|create this page]]. MediaWiki:Nouserspecified 2259 5757 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default You have to specify a username. MediaWiki:Nstab-project 2260 5758 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Project page MediaWiki:Oldrevisionnavigation 2261 5759 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Revision as of $1; $5 $3 | $2 | $4 MediaWiki:Perfcachedts 2262 5760 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default The following data is cached, and was last updated $1. MediaWiki:Prefs-watchlist 2263 5761 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Watchlist MediaWiki:Prefs-watchlist-days 2264 5762 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Number of days to show in watchlist: MediaWiki:Prefs-watchlist-edits 2265 5763 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Number of edits to show in expanded watchlist: MediaWiki:Projectpage 2266 5764 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default View project page MediaWiki:Protectedinterface 2267 5766 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default This page provides interface text for the software, and is locked to prevent abuse. MediaWiki:Randomredirect 2268 5767 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Random redirect MediaWiki:Rcshowhideanons 2269 5768 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 anonymous users MediaWiki:Rcshowhidebots 2270 5769 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 bots MediaWiki:Rcshowhideliu 2271 5770 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 logged-in users MediaWiki:Rcshowhidemine 2272 5771 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 my edits MediaWiki:Rcshowhideminor 2273 5772 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 minor edits MediaWiki:Rcshowhidepatr 2274 5773 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 patrolled edits MediaWiki:Rightslog 2275 5774 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default User rights log MediaWiki:Rightslogentry 2276 5775 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default changed group membership for $1 from $2 to $3 MediaWiki:Rightsnone 2277 5776 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default (none) MediaWiki:Session fail preview html 2278 5777 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Sorry! We could not process your edit due to a loss of session data. ''Because this wiki has raw HTML enabled, the preview is hidden as a precaution against JavaScript attacks.'' If this is a legitimate edit attempt, please try again. If it still doesn't work, try logging out and logging back in. MediaWiki:Sp-contributions-newbies-sub 2279 5778 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default For newbies MediaWiki:Sp-contributions-newer 2280 5779 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Newer $1 MediaWiki:Sp-contributions-newest 2281 5780 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Newest MediaWiki:Sp-contributions-older 2282 5781 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Older $1 MediaWiki:Sp-contributions-oldest 2283 5782 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Oldest MediaWiki:Sp-newimages-showfrom 2284 5783 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Show new images starting from $1 MediaWiki:Tog-extendwatchlist 2285 5784 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Expand watchlist to show all applicable changes MediaWiki:Tog-watchlisthidebots 2286 5785 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Hide bot edits from the watchlist MediaWiki:Tog-watchlisthideown 2287 5786 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Hide my edits from the watchlist MediaWiki:Unblocked 2288 5788 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default [[User:$1|$1]] has been unblocked MediaWiki:Uncategorizedimages 2289 5789 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Uncategorized images MediaWiki:Undeletecomment 2290 5790 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default Comment: MediaWiki:Undeletedfiles 2291 5791 2006-07-01T18:49:41Z MediaWiki default $1 file(s) restored MediaWiki:Undeletedpage 2292 5792 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default <big>'''$1 has been restored'''</big> Consult the [[Special:Log/delete|deletion log]] for a record of recent deletions and restorations. MediaWiki:Undeletedrevisions-files 2293 5793 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default $1 revisions and $2 file(s) restored MediaWiki:Undeleteextrahelp 2294 5794 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default To restore the entire page, leave all checkboxes deselected and click '''''Restore'''''. To perform a selective restoration, check the boxes corresponding to the revisions to be restored, and click '''''Restore'''''. Clicking '''''Reset''''' will clear the comment field and all checkboxes. MediaWiki:Undeletereset 2295 5795 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default Reset MediaWiki:Unusedtemplates 2296 5796 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default Unused templates MediaWiki:Unusedtemplatestext 2297 5797 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default This page lists all pages in the template namespace which are not included in another page. Remember to check for other links to the templates before deleting them. MediaWiki:Unusedtemplateswlh 2298 5798 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default other links MediaWiki:Uploadnewversion-linktext 2299 5799 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default Upload a new version of this file MediaWiki:Viewsourcefor 2300 5800 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default for $1 MediaWiki:Watchlistanontext 2301 5801 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default Please $1 to view or edit items on your watchlist. MediaWiki:Watchlistclearbutton 2302 5802 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default Clear watchlist MediaWiki:Watchlistcleardone 2303 5803 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default Your watchlist has been cleared. $1 items were removed. MediaWiki:Watchlistcleartext 2304 5804 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default Are you sure you wish to remove them? MediaWiki:Watchlistcount 2305 5805 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default '''You have $1 items on your watchlist, including talk pages.''' MediaWiki:Watchlistfor 2306 5806 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default (for '''$1''') MediaWiki:Wldone 2307 5808 2006-07-01T18:49:42Z MediaWiki default Done.