ویکی‌نبشته http://fa.wikisource.org/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C MediaWiki 1.9alpha first-letter مدیا ویژه بحث کاربر بحث کاربر ویکی‌نبشته بحث ویکی‌نبشته تصویر بحث تصویر مدیاویکی بحث مدیاویکی الگو بحث الگو راهنما بحث راهنما رده بحث رده درگاه بحث درگاه مؤلف بحث مؤلف برگه بحث برگه Main Page 1 2860 2006-09-28T12:44:21Z روزبه 73 Redirecting to [[صفحه اصلی]] #REDIRECT [[صفحه اصلی]] صفحه اصلی 2 3407 2006-10-18T18:06:00Z Kaveh 1 rv. <br />__NOTOC__ __NOEDITSECTION__'''ویكی‌نبشته''' یکی از پروژه‌های بنیاد ویكی‌مدیا است که هدف از آن، گردآوری مجموعه‌ای آزاد از كتاب‌ها، نوشتارها، متون، و منابع دیگر به تمامی زبان‌هاست. بخش زبان فارسی این پروژه از سال ۲۰۰۵ آغاز شده است و اکنون در حدود {{NUMBEROFARTICLES}} واحد متنی دارد. == آثار دیگران == برای آشنايی بیشتر با شیوه بایگانی نوشته‌ها، صفحه [[فروغ فرخزاد]] به عنوان الگو ایجاد شده‌است. به ردیف مطالب توجه کنید. == آخرین‌ها == [[رباعیات وحشی بافقی]] - [[رباعیات مسعود سعد سلمان]] - [[رباعیات فروغی بسطامی]] - [[رباعیات فخرالدین عراقی]] - [[رباعیات فرخی سیستانی]] - [[رباعیات شیخ بهائی]] - [[رباعیات سنایی غزنوی]] - [[رباعیات سیف فرغانی]] - [[رباعیات خاقانی]] - [[رباعیات ابوسعید ابوالخیر]] - [[Author:بابا طاهر|بابا طاهر]] - [[رباعیات خیام]] - [[قانون ثبت علایم و اختراعات]] - [[قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی]] - [[قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان]] - [[قانون تبدیل بروج بماههای فارسی]] - [[مؤلف:احمد کسروی|احمد کسروی]] {| width="100%" cellpadding="0" cellspacing="0" |- ! style="font-size: larger; font-family:Times New Roman; padding-top: 6px; padding-bottom: 3px; margin-top: 1em" bgcolor="#BBFFBB" | درونمایه |- | style="background-color: #f3fff3; padding-left: 10px; padding-right: 10px; border: 2px solid #BBFFBB" | [[شعر]] - [[داستان]] - [[تک نگاشت‌ها]] - [[نوشتارها]] - [[متون كهن]] - [[متون دینی]] - [[پارسی میانه]] - [[متن قانون‌نامه‌ها]] - [[سفرنامه‌ها]] - [[سنگ‌نوشته‌ها]] - [[قوانین]] - [[اسناد دولتی]] |} {{پروژه‌های ویکی}} [[ang:]] [[ar:]] [[az:]] [[bg:]] [[bs:]] [[ca:]] [[cs:]] [[cy:]] [[da:]] [[de:]] [[es:]] [[el:]] [[en:]] [[et:]] [[fi:]] [[fo:]] [[fr:]] [[gl:]] [[he:]] [[id:]] [[is:]] [[it:]] [[ja:]] [[hr:]] [[ht:]] [[hu:]] [[kn:]] [[ko:]] [[la:]] [[lt:]] [[nl:]] [[no:]] [[pl:]] [[pt:]] [[ro:]] [[ru:]] [[sl:]] [[sr:]] [[sv:]] [[te:]] [[th:]] [[tr:]] [[uk:]] [[vi:]] [[yi:]] [[zh:]] [[zh-min-nan:]] صفحه‌ی اصلی 3 16 2005-12-28T21:51:45Z 217.194.71.218 redir to the kept page #redirect [[صفحه_اصلی]] الگو:Wikivar 4 1544 2006-02-19T23:22:01Z Gangleri 4 from [[en:template:wikivar]] <center><font id="top" /><span dir="ltr" ><span class="plainlinks">[{{SERVER}}{{localurl:template:wikivar|action=purge}} purge] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}} rev-ID : {{REVISIONID}}] &nbsp; [[b:template:wikivar|b:]] [[commons:template:wikivar|c:]] [[m:template:wikivar|m:]] [[n:template:wikivar|n:]] [[q:template:wikivar|q:]] [[<!--- s: --->template:wikivar|s:]] [http://test.wikipedia.org/wiki/template:wikivar t:] [[w:template:wikivar|w:]] [[wikt:template:wikivar|wikt:]] '''[[special:SiteMatrix#fa|?]]''' &ndash; [[special:Version|version]] [[special:Allmessages|all messages]]<br />[http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/languages/Language.php?view=markup $wgMagicWordsEn at CVS Language.php] &nbsp; [[meta:help:Variable|meta:help:Variable]], [[meta:Global variables|meta:Global variables]]</span></span></center> {| border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" align="center" width="80%" valign="top" height="38" !method a !method b !generates |- ! colspan="3" align="center" | <font id="common_namespaces" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]] common namespaces [-2 - 15] / used at all <span class="plainlinks">[http://www.mediawiki.org/ MediaWiki]</span> projects [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="ns_-2" /><nowiki>{{ns:-2}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Media}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:-2}} |- | align="center" | <font id="ns_-1" /><nowiki>{{ns:-1}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Special}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:-1}} |- ! colspan="3" align="center" | <span dir="ltr" ><font id="ns_0" />[[#top|&uarr;]] (Main) &ndash; [[MediaWiki:Blanknamespace]] &ndash; {{DIRMARK}}<span dir="ltr" >'''{{MediaWiki:Blanknamespace}}'''</span> [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="ns_1" /><nowiki>{{ns:1}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:1}} |- | align="center" | <font id="ns_2" /><nowiki>{{ns:2}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:User}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:2}} |- | align="center" | <font id="ns_3" /><nowiki>{{ns:3}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:User_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:3}} |- | align="center" | <font id="ns_4" /><nowiki>{{ns:4}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Project}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:4}} |- | align="center" | <font id="ns_5" /><nowiki>{{ns:5}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Project_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:5}} |- | align="center" | <font id="ns_6" /><nowiki>{{ns:6}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Image}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:6}} |- | align="center" | <font id="ns_7" /><nowiki>{{ns:7}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Image_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:7}} |- | align="center" | <font id="ns_8" /><nowiki>{{ns:8}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:MediaWiki}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:8}} |- | align="center" | <font id="ns_9" /><nowiki>{{ns:9}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:MediaWiki_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:9}} |- | align="center" | <font id="ns_10" /><nowiki>{{ns:10}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Template}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:10}} |- | align="center" | <font id="ns_11" /><nowiki>{{ns:11}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Template_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:11}} |- | align="center" | <font id="ns_12" /><nowiki>{{ns:12}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Help}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:12}} |- | align="center" | <font id="ns_13" /><nowiki>{{ns:13}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Help_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:13}} |- | align="center" | <font id="ns_14" /><nowiki>{{ns:14}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Category}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:14}} |- | align="center" | <font id="ns_15" /><nowiki>{{ns:15}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Category_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:15}} |- ! colspan="3" align="center" | <font id="reserved_namespaces" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]] reserved namespaces [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="ns_16" /><nowiki>{{ns:16}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:16}} |- | align="center" | <font id="ns_17" /><nowiki>{{ns:17}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:17}} |- | align="center" | <font id="ns_98" /><nowiki>{{ns:98}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:98}} |- | align="center" | <font id="ns_99" /><nowiki>{{ns:99}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:99}} |- ! colspan="3" align="center" | <font id="custom_namespaces" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]] custom namespaces [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="ns_100" /><nowiki>{{ns:100}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:100}} |- | align="center" | <font id="ns_101" /><nowiki>{{ns:101}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:101}} |- | align="center" | <font id="ns_102" /><nowiki>{{ns:102}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:102}} |- | align="center" | <font id="ns_103" /><nowiki>{{ns:103}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:103}} |- | align="center" | <font id="ns_104" /><nowiki>{{ns:104}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:104}} |- | align="center" | <font id="ns_105" /><nowiki>{{ns:105}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:105}} |- | align="center" | <font id="ns_106" /><nowiki>{{ns:106}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:106}} |- | align="center" | <font id="ns_107" /><nowiki>{{ns:107}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:107}} |- | align="center" | <font id="ns_121" /><nowiki>{{ns:121}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:121}} |- | align="center" | <font id="ns_122" /><nowiki>{{ns:122}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:122}} |- | align="center" | <font id="ns_127" /><nowiki>{{ns:127}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:127}} |- | align="center" | <font id="ns_128" /><nowiki>{{ns:128}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:128}} |- | align="center" | <font id="ns_2147483646" /><nowiki>{{ns:2147483646}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:2147483646}} |- | align="center" | <font id="ns_2147483647" /><nowiki>{{ns:2147483647}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:2147483647}} <!--- |- | align="center" | <font id="ns_2147483648" /><nowiki>{{ns:2147483648}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:2147483648}} ---> |- ! colspan="3" align="center" | <font id="variables" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]] variables [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="CURRENTDAY" /><nowiki>{{CURRENTDAY}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTDAY}} |- | align="center" | <font id="CURRENTDAY2" /><nowiki>{{CURRENTDAY2}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTDAY2}} |- | align="center" | <font id="CURRENTDAYNAME" /><nowiki>{{CURRENTDAYNAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTDAYNAME}} |- | align="center" | <font id="CURRENTDOW" /><nowiki>{{CURRENTDOW}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTDOW}} |- | align="center" | <font id="CURRENTMONTH" /><nowiki>{{CURRENTMONTH}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTMONTH}} |- | align="center" | <font id="CURRENTMONTHABBREV" /><nowiki>{{CURRENTMONTHABBREV}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTMONTHABBREV}} |- | align="center" | <font id="CURRENTMONTHNAME" /><nowiki>{{CURRENTMONTHNAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTMONTHNAME}} |- | align="center" | <font id="CURRENTMONTHNAMEGEN" /><nowiki>{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTMONTHNAMEGEN}} |- | align="center" | <font id="CURRENTTIME" /><nowiki>{{CURRENTTIME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTTIME}} |- | align="center" | <font id="CURRENTWEEK" /><nowiki>{{CURRENTWEEK}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTWEEK}} |- | align="center" | <font id="CURRENTYEAR" /><nowiki>{{CURRENTYEAR}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTYEAR}} |- | align="center" | <font id="FULLPAGENAME" /><nowiki>{{FULLPAGENAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{FULLPAGENAME}} |- | align="center" | <font id="FULLPAGENAMEE" /><nowiki>{{FULLPAGENAMEE}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;<span dir="ltr" >{{FULLPAGENAMEE}}</span> <sup><small>[[#1|1]]</small></sup>&lrm; |- | align="center" | <font id="NAMESPACE" /><nowiki>{{NAMESPACE}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{NAMESPACE}} |- | align="center" | <font id="NAMESPACEE" /><nowiki>{{NAMESPACEE}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;<span dir="ltr" >{{NAMESPACEE}}</span> <sup><small>[[#1|1]]</small></sup>&lrm; |- | align="center" | <font id="NUMBEROFARTICLES" /><nowiki>{{NUMBEROFARTICLES}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{NUMBEROFARTICLES}} |- | align="center" | <font id="NUMBEROFFILES" /><nowiki>{{NUMBEROFFILES}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{NUMBEROFFILES}} |- | align="center" | <font id="PAGENAME" /><nowiki>{{PAGENAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{PAGENAME}} |- | align="center" | <font id="PAGENAMEE" /><nowiki>{{PAGENAMEE}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;<span dir="ltr" >{{PAGENAMEE}}</span> <sup><small>[[#1|1]]</small></sup>&lrm; |- | align="center" | <font id="SCRIPTPATH" /><nowiki>{{SCRIPTPATH}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;<span dir="ltr" >{{SCRIPTPATH}}</span> <sup><small>[[#1|1]]</small></sup>&lrm; |- | align="center" | <font id="SERVER" /><nowiki>{{SERVER}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{SERVER}} |- | align="center" | <font id="SERVERNAME" /><nowiki>{{SERVERNAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{SERVERNAME}} |- | align="center" | <font id="SITENAME" /><nowiki>{{SITENAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{SITENAME}} |- ! colspan="3" align="center" | <font id="predefined_templates" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]] predefined templates [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="FULLURL" /><nowiki>{{FULLURL:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="FULLURLE" /><nowiki>{{FULLURLE:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="GRAMMAR" /><nowiki>{{GRAMMAR:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;<span dir="ltr" ><span class="plainlinks">[[template:wikivar/GRAMMAR|GRAMMAR]] [http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/ CVS]&nbsp;[http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/languages/ /languages/]</span></span> |- | align="center" | <font id="INT" /><nowiki>{{INT:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="LC" /><nowiki>{{LC:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="LCFIRST" /><nowiki>{{LCFIRST:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="LOCALURL" /><nowiki>{{LOCALURL:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="LOCALURLE" /><nowiki>{{LOCALURLE:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="MSG" /><nowiki>{{MSG:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="MSGNW" /><nowiki>{{MSGNW:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="NS" /><nowiki>{{NS:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="PLURAL" /><nowiki>{{PLURAL:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="REVISIONID" /><nowiki>{{REVISIONID:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | '''<nowiki>{{REVISIONID}}</nowiki>''' | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{REVISIONID}} |- | align="center" | <font id="SUBST" /><nowiki>{{SUBST:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="UC" /><nowiki>{{UC:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="UCFIRST" /><nowiki>{{UCFIRST:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | colspan="3" align="center" | <font id="1" /><span dir="ltr" ><sup><small>[[#1|1]]</small></sup> this documentation displays this value [[w:en:LTR|LTR]] (left to right)</span> |- | colspan="3" align="center" | <font id="index" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]]&nbsp;<nowiki>|</nowiki>&nbsp;[[#common namespaces|common]]&nbsp;[[#reserved_namespaces|reserved]]&nbsp;[[#custom namespaces|custom]]&nbsp;'''namespaces''' <nowiki>|</nowiki>&nbsp;[[#variables|variables]] <nowiki>|</nowiki>&nbsp;[[#predefined templates|predefined templates]] <nowiki>|</nowiki>&nbsp;[[#bottom|&darr;]]</span> |}<font id="bottom" /> الگو:InterLingvLigoj/dir 5 1440 2006-01-08T22:40:56Z Kaveh 1 اصلاح آدرس‌ها <div class="plainlinks"> <span lang="ar">[http://ar.wikisource.org العربية]</span> | <span lang="ast">[http://wikisource.org/wiki/Antoxana:Asturianu Asturianu]</span> | <span lang="id">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Bahasa_Indonesia Indonesia]</span> | <span lang="su">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Basa_Sunda Basa Sunda]</span> | <span lang="be">[http://wikisource.org/wiki/Галоўная старонка Беларуская]</span> | <span lang="bg">[http://wikisource.org/wiki/Начална страница Български]</span> | <span lang="ca">[http://wikisource.org/wiki/Pàgina_principal:Català Català]</span> | <span lang="co">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Corsu Corsu]</span> | <span lang="cy">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Cymraeg Cymraeg]</span> | <span lang="da">[http://da.wikisource.org Dansk]</span> | <span lang="de">[http://de.wikisource.org Deutsch]</span> | <span lang="ang">[http://wikisource.org/wiki/Héafodsíde:Ealdenglisc Ealdenglisc]</span> | <span lang="el">[http://el.wikisource.org Ελληνικά]</span> | <span lang="en">[http://en.wikisource.org English]</span> | <span lang="es">[http://es.wikisource.org Español]</span> | <span lang="eo">[http://wikisource.org/wiki/Ĉefpaĝo:Esperanto Esperanto]</span> | <span lang="fr">[http://fr.wikisource.org Français]</span> | <span lang="fy">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Frysk Frysk]</span> | <span lang="gl">[http://gl.wikisource.org Galego]</span> | <span lang="gu">[http://wikisource.org/wiki/મુખપૃષ્ઠ:ગુજરાતી ગુજરાતી]</span> | <span lang="zh-Hant">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:廣東話 廣東話]</span> | <span lang="ko">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:한국어 한국어]</span> | <span lang="hi">[http://wikisource.org/wiki/मुख्य पृष्ठ:हिन्दी हिन्दी]</span> | <span lang="ia">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Interlingua Interlingua]</span> | <span lang="it">[http://it.wikisource.org/wiki/Main_Page:Italiano Italiano]</span> | <span lang="he">[[:hewikisource:|עברית]]</span> | <span lang="kw">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Kernewek Kernewek]</span> | <span lang="ku">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Kurdî كوردي]</span> | <span lang="">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Lara Lara]</span> | <span lang="la">[http://la.wikisource.org Lingua Latina]</span> | <span lang="lb">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Lëtzebuergesch Lëtzebuergesch]</span> | <span lang="hu">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Magyar Magyar]</span> | <span lang="my">[http://wikisource.org/wiki/Laman_Utama:Bahasa Melayu Bahasa Melayu]</span> | <span lang="nah">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Nahuatl Nahuatlatohli]</span> | <span lang="nl">[http://nl.wikisource.org Nederlands]</span> | <span lang="ja">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:日本語 日本語]</span> | <span lang="no">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Norsk Norsk]</span> | <span lang="nn">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Nynorsk Nynorsk]</span> | <span lang="pi">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Pali Pāli]</span> | <span lang="pl">[http://pl.wikisource.org Polski]</span> | <span lang="pt">[http://pt.wikisource.org Português]</span> | <span lang="ro">[http://ro.wikisource.org Română]</span> | <span lang="qu">[http://wikisource.org/wiki/Qhapaq_Panka|Runa Simi]</span> | <span lang="ru">[http://ru.wikisource.org Русский]</span> | <span lang="sa">[http://wikisource.org/wiki/मुखपृष्ठं:संस्कृत संस्कृत]</span> | <span lang="sk">[http://wikisource.org/wiki/Hlavná_stránka Slovenčina]</span> | <span lang="sl">[http://wikisource.org/wiki/Glavna_stran Slovenščina]</span> | <span lang="sr">[http://sr.wikisource.org Српски]</span> | <span lang="fi">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Suomi Suomi]</span> | <span lang="sv">[http://wikisource.org/wiki/Huvudsida Svenska]</span> | <span lang="ta">[http://wikisource.org/wiki/முதற் பக்கம்:தமிழ் தமிழ்]</span> | <span lang="th">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:ภาษาไทย ภาษาไทย]</span> | <span lang="vi">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Tiếng_Việt Tiếng Việt]</span> | <span lang="tr">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:Türkçe Türkçe]</span> | <span lang="uk">[http://wikisource.org/wiki/Головна_сторінка Українська]</span> | <span lang="zh-Hans">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:简体中文 简体中文]</span> | <span lang="zh-Hant">[http://wikisource.org/wiki/Main_Page:正體中文 正體中文]</span> | <!-- <span lang="cz">[[Main Page:Cesky]]</span> | --> <!-- <span lang="">[[Main Page:Romane|Romane]]</span> | --> <!-- <span lang="">[[Main Page:Volap&uuml;k|Volap&uuml;k]]</span> | --> [{{SERVER}}{{localurl:Template:InterLingvLigoj/dir|action=edit}} +/-] </div> بحث کاربر:Gangleri 6 1881 2006-04-15T23:31:07Z Gangleri 4 __TOC__ {{چپ‌چین}} ==Thank you!&lrm;== Thanks for the support. Looking forward to use more of your expertise in the future. [[کاربر:Kaveh|Kaveh]] 23:31, ۲۸ دسامبر ۲۰۰۵ (UTC) ==welcome!&lrm;== My friend! welcome to Persian Wikisource.[[کاربر:Sajad|Sajad]] 12:13, ۷ ژانویه ۲۰۰۶ (UTC) {{پایان چپ‌چین}} : Thanks!&lrm; : &rlm;<span dir="rlm" > [[کاربر:Gangleri|Gangleri]]&rlm; | [http://fa.wikisource.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Gangleri&action=history Th]&rlm; | [[بحث_کاربر:Gangleri|T]]&rlm; | [[m:user:Gangleri|m:]]&rlm; [http://meta.wikimedia.org/wiki/user_talk:Gangleri?action=history Th]&rlm; | [[m:user talk:Gangleri|T]]&rlm; </span>&rlm; 23:31, ۱۵ آوریل ۲۰۰۶ (UTC) کاربر:Gangleri 7 1546 2006-02-23T12:22:10Z Gangleri 4 [[meta:BiDi workgroup|]] [[meta:Special:Recentchangeslinked/Category:BiDi workgroup|'''?'''&lrm;]] {{babel-9|de|ro-2|ru-1|eo-3|yi-1|en-2|fr-1|is-1|fa-0}} <font id="top" /><span dir="ltr" ><span class="plainlinks">[[commons:user:{{PAGENAME}}|c:]] [[b:user:{{PAGENAME}}|b:]] [[m:user:{{PAGENAME}}|m:]] [[n:user:{{PAGENAME}}|n:]] [[q:user:{{PAGENAME}}|q:]] [[<!-- s: -->user:{{PAGENAME}}|s:]] [http://test.wikipedia.org/wiki/user:{{PAGENAME}} t:] [[w:user:{{PAGENAME}}|w:]] [[wikt:user:{{PAGENAME}}|wikt:]] '''[[special:SiteMatrix#fa|?]]''' / [[:de:user:{{PAGENAME}}|de:]] [[:en:user:{{PAGENAME}}|en:]] [[:eo:user:{{PAGENAME}}|eo:]] [[:ro:user:{{PAGENAME}}|ro:]] [[:yi:user:{{PAGENAME}}|yi:]] [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/globalwpsearch.pl?timeout=120&minor=1&search=User:Gangleri +] [[commons:user:Gangleri/participation#wikipedia|++]] <sup>[{{localurl:commons:user:Gangleri/tests/interwiki links/template|action=edit}} e]</sup> / [http://bugzilla.wikimedia.org/buglist.cgi?query_format=advanced&emailassigned_to1=1&emailreporter1=1&emailcc1=1&emaillongdesc1=1&emailtype1=exact&email1=gangleri@torg.is&emailtype2=exact&order=Bug+Number MediaZilla] [[wikt:yi:user:Gangleri/tests/bugzilla|(&rarr;)]] / [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=purge}} ↺] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}} rev-ID : {{REVISIONID}}]<br /> [[special:Prefixindex/user:Gangleri]] [[special:Prefixindex/user talk:Gangleri|T]] monobook [[user:{{PAGENAME}}/monobook.css|.css]] [[user:{{PAGENAME}}/monobook.js|.js]] [[:category:bugzilla|/]] [http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/languages/ cvs] [http://mail.wikipedia.org/pipermail/mediawiki-cvs/ mail] [[meta:Developers#shell|shell-dev's]] [irc://irc.freenode.net/wikimedia-tech #tech]<br /> [[special:Watchlist/edit|&rarr;]] '''{{SITENAME}}''' [[template:DIRMARK|:]]{{DIRMARK}} '''{{ns:project}}''' [[special:Listusers/sysop|:]] [[special:Version|version]] [[special:Allmessages|all messages]] [[MediaWiki:Monobook.css|Monobook.css]] [[MediaWiki:Monobook.js|Monobook.js]] [[template:wikivar|wikivar]] [[image:smiley.png|16px|;-)]]</span></span> <!-- ?<br clear="all" />?<br /> --><br clear="all" /> __NOTOC____NOEDITSECTION__ ===== [[commons:User:Gangleri]] ===== [[Image:Redirect arrow rtl without text.png|right]] ::* &lrm;[irc://irc.freenode.net/wikimedia #wikimedia], [irc://irc.freenode.net/mediawiki #mediawiki], [irc://irc.freenode.net/wiktionary '''#wiktionary'''] ::* [[wikipedia:de:Benutzer:Gangleri]] ::* [[wikipedia:en:User:Gangleri]] ::* [[wikipedia:eo:Vikipediisto:Gangleri]] ::* [[wikipedia:is:Notandi:Gangleri]] ::* [[wikipedia:mi:User:Gangleri]] ::* [[wikipedia:ps:User:Gangleri]] ::* [[wikipedia:ro:Utilizator:Gangleri]] ::* [[wikipedia:yi:באַניצער:Gangleri]] ::* '''[[meta:User:Gangleri]]''' [[meta:BiDi workgroup|BiDi workgroup]] [[meta:Special:Recentchangeslinked/Category:BiDi workgroup|'''?'''&lrm;]] ::* <span class="plainlinks" >[http://test.wikipedia.org/wiki/User:Gangleri test:User:Gangleri]</span> [[de:Benutzer:Gangleri]] [[en:User:Gangleri]] [[eo:Vikipediisto:Gangleri]] [[is:Notandi:Gangleri]] [[mi:User:Gangleri]] [[ps:User:Gangleri]] [[ro:Utilizator:Gangleri]] [[yi:באַניצער:Gangleri]] <!-- minor edit --> الگو:پروژه‌های ویکی 8 2325 2006-07-29T15:48:26Z Sajad 11 یکسان‌سازی <!-- در این قالب خراب‌کاری نکنید! --> ---- '''ویکی‌نبشته''' پروژه‌ای است از بنگاه ناسودبر [[w:Wikimedia Foundation|ویکی‌مدیا]]. این بنگاه چندین پروژه [[ویکی‌نبشته:هماهنگی میان زبان‌ها|چند زبانه]] با [[ویکی‌نبشته:حق نشر|محتویات آزاد]] با عناوین زیر در دست اقدام دارد: {| align="center" cellpadding="2" width="100%" | [[Image:Wiktionary-logo-en.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[wikt:fa:صفحه‌ی اصلی|ویکی‌واژه]]<br />فرهنگ واژه‌ها و اصطلاحنامه | [[Image:Wikiquote-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[q:fa:صفحه اصلی|ویکی‌گفتاورد]]<br />مجموعه‌ای از نقل‌قول‌ها | [[Image:Wikipedia-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[w:fa:صفحهٔ اصلی|ویکی‌پدیا]]<br />دانشنامهٔ آزاد | [[تصویر:Wikibooks fa.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[b:fa:صفحه اصلی|ویکی‌نَسک]]<br />متون و کتابچه راهنماهای آزاد |- | [[Image:Wikispecies-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[Wikispecies:|ویکی‌گونه]]<br />راهنمای گونه‌های زیستی | [[Image:Wikinews-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[n:Main Page|ویکی‌گزارش]]<br />مرجع خبری با محتوای آزاد | [[Image:Wikimedia-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[m:Main Page|فراویکی]]<br />هماهنگ‌کنندهٔ پروژه‌های ویکی‌مدیا | [[Image:Commons-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[commons:Main Page|ویکی‌انبار]]<br />انبار پرونده‌های چندرسانه‌ای عمومی |} الگو:پایان چپ‌چین 10 25 2005-12-28T23:29:46Z Kaveh 1 ltr _ends </div> <noinclude>[[Category:قالب‌های چیدمان|پایان چپ‌چین]]</noinclude> الگو:چپ‌چین 11 26 2005-12-28T23:30:05Z Kaveh 1 ltr_starts <noinclude>[[Category:قالب‌های چیدمان|چپ‌چین]]</noinclude><div dir="ltr"> Broken/درخواست‌های مدیر شدن 12 2861 2006-09-28T12:44:35Z روزبه 73 Redirecting to [[ویکی‌نبشته:درخواست‌های مدیر شدن]] #REDIRECT [[ویکی‌نبشته:درخواست‌های مدیر شدن]] کاربر:Kaveh 13 30 2005-12-28T23:53:35Z Kaveh 1 درود! * kaveh_d[at]hotmail[dot]com فروغ فرخزاد 14 3286 2006-09-30T20:06:22Z روزبه 73 Redirecting to [[Author:فروغ فرخزاد]] #REDIRECT [[Author:فروغ فرخزاد]] مؤلف:فروغ فرخزاد 15 3490 2006-10-29T11:36:59Z Kaveh 1 مؤلف:فروغ فرخزاد/broken به مؤلف:فروغ فرخزاد منتقل شد {{مؤلف |نام = فروغ فرخزاد |حرف‌اول = ف |تاریخ = ۱۳۱۳ ه‍.ش. ــ ۱۳۴۵ ه‍.ش. |توضیح = شاعر زن ایرانی که به خاطر شعرهای نوش معروف است. |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = فروغ فرخزاد |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * [[ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد (دفتر شعر)|ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد]] الگو:ویکی‌پدیا 16 3100 2006-09-29T14:46:47Z روزبه 73 <div style="float: left; margin: 0 1em 0 1em; border: 1px solid grey; background: #f9f9f9;"> [[Image:Wikipedia.png|50px|ویکی‌پدیا]] در [[W:|ویکی‌پدیا]]: [[w:{{{1}}}|{{{1}}}]] </div> الگو:Ltr ends 17 36 2005-12-29T00:07:44Z Kaveh 1 ltr ends </div> <noinclude>[[Category:قالب‌های چیدمان|پایان چپ‌چین]]</noinclude> الگو:Ltr 18 37 2005-12-29T00:08:18Z Kaveh 1 for pages that are in ltr format <noinclude>[[Category:قالب‌های چیدمان|چپ‌چین]]</noinclude><div dir="ltr"> رده:حرف ف 19 39 2005-12-29T00:14:59Z Kaveh 1 ایجاد رده فهرست افراد، حرف ف: [[Category:فهرست تمامی افراد|ف]] ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد (دفتر شعر) 20 3179 2006-09-29T17:02:20Z روزبه 73 ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد به ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد (دفتر شعر) منتقل شد {{سرصفحه | عنوان = ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد | مؤلف = فروغ فرخزاد |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = به کوشش: تورج ا. قوچانی }} == فهرست == #ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد #بعد از تو #پنجره #دلم برای باغچه می‌سوزد #کسی كه مثل هیچکس نیست #تنها صداست که می‌ماند #[[پرنده مردنی است]] پرنده مردنی است 21 3373 2006-10-01T13:05:51Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = پرنده مردنی است | مؤلف = فروغ فرخزاد |‌ قسمت = | قبلی = → [[ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد (دفتر شعر)|ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد]] |‌ بعدی = | یادداشت = }} دلم گرفته است{{شکن}} دلم گرفته است به ایوان می‌روم و انگشتانم را{{شکن}} بر پوست کشیده‌ی شب می‌کشم{{شکن}} چراغ‌های رابطه تاریکند{{شکن}} چراغ‌های رابطه تاریکند کسی مرا به آفتاب{{شکن}} معرفی نخواهد کرد{{شکن}} کسی مرا به میهمانی گنجشک‌ها نخواهد برد{{شکن}} پرواز را بخاطر بسپار{{شکن}} پرنده مردنی‌ست [[رده:اشعار نو]] کاربر:Kaveh/monobook.css 22 42 2005-12-29T00:30:37Z Kaveh 1 شخصی /* <pre> */ body { font-size: 75%; } p { font-family: Tahoma, Roya, sans-serif; margin: .4em 0 .5em 0; line-height: 1.5em; } h1 { font-family:Times New Roman; font-size: 188%; } h2 { font-family:Times New Roman; font-size: 150%; } h3, h4, h5, h6 { font-family:Times New Roman; border-bottom: none; font-weight: bold; } h3 { font-family:Times New Roman; font-size: 132%; } h4 { font-family:Times New Roman; font-size: 116%; } h5 { font-family:Times New Roman; font-size: 100%; } h6 { font-family:Times New Roman; font-size: 80%; } /* Donations link to be uncommented during fundraising drives */ #siteNotice { margin-top:5px; padding-left: 4px; font-style: italic; text-align: center; } #siteNotice { display:none; } /* Make all non-namespace pages have a light blue content area. This is done by setting the background color for all #content areas to light blue and then overriding it for any #content enclosed in a .ns-0 (main namespace). I then do the same for the "tab" background colors. --Lupo */ #content { background: #F8FCFF; /* a light blue */ } .ns-0 * #content { background: white; } li { font-family:Times New Roman; margin-bottom: .1em; } #mytabs li { background: #F8FCFF; } .ns-0 * #mytabs li { background: white; } #mytabs li a { background-color: #F8FCFF; } .ns-0 * #mytabs li a { background-color: white; } #p-cactions li { background: #F8FCFF; } .ns-0 * #p-cactions li { background: white; } #p-cactions li a { background-color: #F8FCFF; } .ns-0 * #p-cactions li a { background-color: white; } /* Display "From Wikipedia, the free encyclopedia" */ #siteSub { display: inline; font-size: 100%; font-weight: normal; } /* Bold 'edit this page' link to encourage newcomers */ #ca-edit a { font-weight: bold !important; } /* Display "User $1, you are already logged in!" ([[MediaWiki:Alreadyloggedin]]) in red and bold */ div.alreadyloggedin { color: red; font-weight: bold; } /* Do not print edit link in templates using Template:Ed */ @media print { .editlink { display: none } } #column-one { padding-top:185px; } #p-logo, #p-logo a, #p-logo a:hover { height: 180px; } /* </pre> */ کاربر:Dovi 23 1439 2006-01-07T23:17:31Z Dovi 6 [[:en:User:Dovi|My English User Page]] [[:en:User talk:Dovi|My English Talk Page]] [[:he:User:Dovi|דף המשתמש שלי בעברית]] [[:he:User talk:Dovi|דף השיחה שלי בעברית]] [[en:User:Dovi|My English User Page]] [[he:User:Dovi|דף המשתמש שלי בעברית]] کاربر:Korg 24 45 2005-12-30T05:50:06Z Korg 8 Hello! I'm mainly contributing to the [[w:fr:Accueil|French Wikipedia]]. <div style="border:1px solid #c6c9ff; background-color:#f0f0ff; padding:3px;">&nbsp;'''>''' [[w:fr:Utilisateur:Korg]] &bull; [[m:User:Korg]]</div> کاربر:Korg/monobook.js 25 46 2005-12-30T05:50:40Z Korg 8 document.write('<SCRIPT SRC="http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Korg/monobook.js&action=raw&ctype=text/javascript"><\/SCRIPT>'); مدیاویکی:1movedto2 26 sysop 49 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default $1 به $2 منتقل شد مدیاویکی:1movedto2 redir 27 sysop 50 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default [[$1]] moved to [[$2]] over redirect مدیاویکی:Monobook.js 29 sysop 3527 2006-10-31T08:43:42Z Kaveh 1 وگ ۰۴:۰۸, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ /* tooltips and access keys */ ta = new Object(); ta['pt-userpage'] = new Array('.','صفحه‌ی کاربری من'); ta['pt-anonuserpage'] = new Array('.','صفحه‌ی کاربری برای آی‌پی که در حال ویرایش آن هستید.'); ta['pt-mytalk'] = new Array('n','صفحه‌ی بحث من'); ta['pt-anontalk'] = new Array('n','بحث پیرامون ویرایش‌هایی که صاحب این نشانی آی‌پی‌ انجام داده است.'); ta['pt-preferences'] = new Array('','ترجیحات من'); ta['pt-watchlist'] = new Array('l','فهرست صفحه‌هایی که می‌خواهید از تغییراتشان آگاه شوید.'); ta['pt-mycontris'] = new Array('y','فهرست مشارکت‌های من'); ta['pt-login'] = new Array('o','ورود به سیستم به شما توصیه می‌شود، اگرچه این کار الزامی نیست.'); ta['pt-anonlogin'] = new Array('o','ورود به سیستم به شما توصیه می‌شود، اگرچه این کار الزامی نیست.'); ta['pt-logout'] = new Array('o','خروج از سیستم'); ta['ca-talk'] = new Array('t','بحث درباره‌ی همین صفحه'); ta['ca-edit'] = new Array('e','شما می‌توانید این صفحه را ویرایش کنید.لطفاً قبل از ذخیره‌سازی از کلید "پیش‌نمایش یابد" استفاده کنید.'); ta['ca-addsection'] = new Array('+','بحث جدیدی در این صفحه وارد کنید.'); ta['ca-viewsource'] = new Array('e','از این صفحه محافظت می‌شود. شما تنها می‌توانید کد مبدأ آن را مشاهده کنید.'); ta['ca-history'] = new Array('h','نمایش ویرایش‌های پیشین این صفحه'); ta['ca-protect'] = new Array('=','از این صفحه محافظت شود'); ta['ca-delete'] = new Array('d','این صفحه حذف شود'); ta['ca-undelete'] = new Array('d','بازگرداندن ویرایش‌های انجام‌شده روی این صفحه پیش از حذف آن'); ta['ca-move'] = new Array('m','این صفحه انتقال داده شود'); ta['ca-nomove'] = new Array('','شما اجازه‌ی انتقال این صفحه را ندارید'); ta['ca-watch'] = new Array('w','این صفحه را به فهرست تعقیبات خود اضافه کنید'); ta['ca-unwatch'] = new Array('w','حذف این صفحه از فهرست تعقیبات'); ta['search'] = new Array('f','جستجو در {{SITENAME}}'); ta['p-logo'] = new Array('','صفحه اصلی'); ta['n-mainpage'] = new Array('z','مشاهده‌ی صفحه اصلی'); ta['n-portal'] = new Array('','درباره‌ی پروژه، چه کارهایی می‌توانید انجام دهید و هرچیز را کجا پیدا کنید'); ta['n-currentevents'] = new Array('','محل گپ زدن کاربران'); ta['n-recentchanges'] = new Array('r','فهرست آخرین تغییرات'); ta['n-randompage'] = new Array('x','آوردن یک صفحه‌ی تصادفی'); ta['n-help'] = new Array('','مکانی برای راهنمایی گرفتن'); ta['n-sitesupport'] = new Array('','ما را حمایت کنید'); ta['t-whatlinkshere'] = new Array('j','فهرست تمامی صفحات که به اینجا پیوند دارند'); ta['t-recentchangeslinked'] = new Array('k','آخرین تغییرات صفحه‌هایی که به اینجا پیوند دارند'); ta['feed-rss'] = new Array('','RSS feed برای این صفحه'); ta['feed-atom'] = new Array('','Atom feed برای این صفحه'); ta['t-contributions'] = new Array('','مشاهده‌ی فهرست مشارکت‌های این کاربر'); ta['t-emailuser'] = new Array('','ارسال پست الکترونیک به این کاربر'); ta['t-upload'] = new Array('u','بارگذاری پرونده‌های تصویری یا صوتی'); ta['t-specialpages'] = new Array('q','فهرست تمامی صفحه‌های ویژه'); ta['ca-nstab-main'] = new Array('c','نمایش صفحه‌ی مقاله'); ta['ca-nstab-user'] = new Array('c','نمایش صفحه‌ی کاربر'); ta['ca-nstab-media'] = new Array('c','نمایش صفحه‌ی رسانه'); ta['ca-nstab-special'] = new Array('','این یک صفحه‌ی ویژه است. شما نمی‌توانید این صفحه را ویرایش کنید.'); ta['ca-nstab-wp'] = new Array('a','نمایش صفحه‌ی {{SITENAME}}'); ta['ca-nstab-image'] = new Array('c','نمایش صفحه‌ی تصویر'); ta['ca-nstab-mediawiki'] = new Array('c','نمایش پیغام سیستم'); ta['ca-nstab-template'] = new Array('c','نمایش قالب'); ta['ca-nstab-help'] = new Array('c','نمایش صفحه‌ی راهنما'); ta['ca-nstab-category'] = new Array('c','نمایش صفحه‌ی رده‌بندی'); /* The code below was taken and revised from [[:he:Mediawiki:Monobook.js]], id 16388. */ /* تغییرات اضافه */ function addLoadEvent(event) { if (window.addEventListener) { window.addEventListener("load", event, false); } else if (window.attachEvent) { window.attachEvent("onload", event); } } /* برای ابزار اضافه*/ if (mwCustomEditButtons) { function addEditButton(imageFile, tagOpen, sampleText, tagClose, speedTip) { mwCustomEditButtons[mwCustomEditButtons.length] = { "imageFile": "http://upload.wikimedia.org/wikibooks/fa/" + imageFile, "tagOpen": tagOpen, "sampleText": sampleText, "tagClose": tagClose, "speedTip": speedTip }; } addEditButton("c/c9/Button_strike.png", "<s>", "متن خط زده", "</s>", "خط زدن متن"); addEditButton("e/ea/Button_align_left.png", '<div style="direction: ltr;">\n', "ltr article", "\n</div>", "چپ به راست"); addEditButton("5/5f/Button_center.png", '<div style="text-align: center;">\n', "وسط", "\n</div>", "تنظیم وسط"); addEditButton("1/13/Button_enter.png", "<br />", "", "", "قطع خط"); addEditButton("8/80/Button_upper_letter.png", "<sup>", "بالانویس", "</sup>", "بالانویس"); addEditButton("7/70/Button_lower_letter.png", "<sub>", "زیرنویس", "</sub>", "زیرنویس"); addEditButton("5/58/Button_small.png", "<small>", "خط ریز", "</small>", "خط ریز"); addEditButton("5/59/Button_hid_cmnt.png", "<!-- ", "توضیح پنهانی", " -->", "توضیح"); addEditButton("d/d1/Button_gal.png", "<gallery>\n", "تصویر:example.jpg|شرح\nتصویر:example.jpg|شرح", "\n</gallery>", "گالری"); addEditButton("e/e9/Button_headline2.png", "=== ", "تیتر سرفصل", " ===", "تیتر سرفصل 3"); addEditButton("8/8e/Button_shifting.png", ":", "", "", "تورفتگی"); addEditButton("f/fd/Button_blockquote.png", '<blockquote style="border: 1px solid blue; padding: 2em;">\n', "نقل قول", "\n</blockquote>", "نقل قول"); addEditButton("1/1e/Button_font_color.png", '<span style="color: ColorName;">', "متن رنگی", "</span>", "متن رنگی"); addEditButton("9/93/Button_sub_link.png", "[[", "واقعی#بند|مجازی", "]]", "پیوند با نام مجازی"); addEditButton("d/d3/Button_definition_list.png", "\n; ", "چند خط نوشته", " : ", "تمایز تیتر و متن"); addEditButton("c/c4/Button_ref.png", "<ref>", "پانویس", "</ref>", "پانویس"); } /* ساختن جدول */ function generateTableau(nbCol, nbRow, border, styleHeader, styleLine) { var code = "\n"; if (styleHeader==1) { code += '{| class="wikitable" border="' + border + '"\n'; } else { code += '{| border="' + border + '"\n'; code += '|+ جدول\n'; } for (var i=0;i<nbCol;i++) code += '! ش ' + i + '\n' for (var j=0;j<nbRow;j++) { if ((j+1)%2==0 && styleLine==1) { code += '|- bgcolor="#EFEFEF"\n' } else { code += '|-\n' } for (var i=0;i<nbCol;i++) code += '| نم\n'; } code += '|}'; insertTags('','', code); } function popupTableau() { var popup = window.open('','name','height=400,width=500'); javaCode = '<script type="text\/javascript">function insertCode(){'; javaCode += 'var row = parseInt(document.paramForm.inputRow.value); ' javaCode += 'var col = parseInt(document.paramForm.inputCol.value); ' javaCode += 'var bord = parseInt(document.paramForm.inputBorder.value); ' javaCode += 'var styleHeader = document.paramForm.inputHeader.checked; ' javaCode += 'var styleLine = document.paramForm.inputLine.checked; ' javaCode += 'window.opener.generateTableau(col,row,bord,styleHeader,styleLine); ' javaCode += '}<\/script>'; popup.document.write('<html><head><title>جدول‌ساز</title>'); popup.document.write('<script type="text\/javascript" src="\/skins-1.5\/common\/wikibits.js"><!-- wikibits js --><\/script>'); popup.document.write('<style type="text\/css" media="screen,projection">/*<![CDATA[*/ @import "\/skins-1.5\/monobook\/main.css?5";@import "/skins-1.5/monobook/rtl.css"; /*]]>*/<\/style>'); popup.document.write(javaCode); popup.document.write('</head><body>'); popup.document.write('<p>مشخصات جدول را وارد کنید: </p>'); popup.document.write('<form name="paramForm">'); popup.document.write('ردیف: <input type="text" name="inputRow" value="3" ><p>'); popup.document.write('ستون: <input type="text" name="inputCol" value="3" ><p>'); popup.document.write('مرز: <input type="text" name="inputBorder" value="1" ><p>'); popup.document.write('بدون عنوان: <input type="checkbox" name="inputHeader" checked="1" ><p>'); popup.document.write('رنگ‌بندی: <input type="checkbox" name="inputLine" checked="1" ><p>'); popup.document.write('</form">'); popup.document.write('<p><a href="javascript:insertCode()"> قرار دادن</a></p>'); popup.document.write('<p><a href="javascript:self.close()"> انصراف</a></p>'); popup.document.write('</body></html>'); popup.document.close(); } /* جدول */ function tableButton(e) { e = (e) ? e : event; tooly = document.getElementById('toolbar'); if (tooly != null) { /* دکمه جدول */ var tableButton=document.createElement("img"); tableButton.width = 23; tableButton.height = 22; tableButton.src = "http://upload.wikimedia.org/wikipedia/he/6/60/Button_insert_table.png"; tableButton.border = 0; tableButton.alt = "جدول"; tableButton.title = "جدول"; tableButton.style.cursor = "pointer"; tableButton.onclick = popupTableau; tooly.appendChild(tableButton); } } /* در انبار */ function commonsLink(e) { e = (e) ? e : event; if (document.getElementById("t-upload")) { document.getElementById("t-upload").innerHTML += ' / <a href="http://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Upload">در انبار</a>'; } } /* سیاهه ویژه صفحات */ function subPagesLink(e) { e = (e) ? e : event; if ((document.getElementById("t-recentchangeslinked") && (location.href.indexOf("/wiki/") > -1) && (location.href.indexOf(":", 7) > -1))) { document.getElementById("t-recentchangeslinked").innerHTML += ' / <a href="' + location.href.replace(/\/wiki\//, "/wiki/Special:Prefixindex/") + '">صفحات</a>'; } } /* مبو تیره */ function boldInterwiki(e) { e = (e) ? e : event; var spans = document.getElementsByTagName("span"); var items = document.getElementsByTagName("li"); var i, j; for (i = 1; i <= spans.length; i++) { if (spans[i - 1].className == "BIntLang") { for (j = 1; j <= items.length; j++) { if (items[j - 1].className == "interwiki-" + spans[i - 1].id) { items[j - 1].style.fontWeight = "bold"; } } } } } function featuredInterwiki(e) { e = (e) ? e : event; var spans = document.getElementsByTagName("span"); var items = document.getElementsByTagName("li"); var i, j; for (i = 1; i <= spans.length; i++) { if (spans[i - 1].className == "FA") { for (j = 1; j <= items.length; j++) { if (items[j - 1].className == "interwiki-" + spans[i - 1].id) { items[j - 1].style.paddingRight = "16px"; items[j - 1].style.paddingLeft = "16px"; items[j - 1].style.backgroundPosition = "right"; items[j - 1].style.backgroundImage = "url('http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/6/60/LinkFA-star.png')"; items[j - 1].style.backgroundRepeat = "no-repeat"; items[j - 1].title = "برگزیده";g } } } } } /* پنهان ص.ا. */ function hideMainPageTitle(e) { e = (e) ? e : event; var headings = document.getElementsByTagName("h1"); var i, done = false; for (i = 1; ((!done) && (i <= headings.length)); i++) { if (headings[i - 1].className == "firstHeading") { done = true; if ((headings[i - 1].innerHTML == "صفحه اصلی") && (document.getElementById("contentSub").innerHTML == "")) { headings[i - 1].style.display = "none"; document.getElementById("siteSub").style.display = "none"; document.getElementById("contentSub").style.display = "none"; } } } } /* قرار دادن */ addLoadEvent(tableButton); addLoadEvent(commonsLink); addLoadEvent(subPagesLink); addLoadEvent(boldInterwiki); addLoadEvent(featuredInterwiki); addLoadEvent(hideMainPageTitle); /* </div></pre> */ // [[Wikipedia:WikiProject User scripts/Scripts/addLink]] function addLink(where, url, name, id, title, key, after){ var na = document.createElement('a'); na.href = url; na.appendChild(document.createTextNode(name)); var li = document.createElement('li'); if(id) li.id = id; li.appendChild(na); var tabs = document.getElementById(where).getElementsByTagName('ul')[0]; if(after) { tabs.insertBefore(li,document.getElementById(after)); } else { tabs.appendChild(li); } if(id) { if(key && title) { ta[id] = [key, title]; } else if(key) { ta[id] = [key, '']; } else if(title) { ta[id] = ['', title];} } // re-render the title and accesskeys from existing code in wikibits.js akeytt(); return li; } function format() { var txt = document.editform.wpTextbox1; txt.value = LineBreak(txt.value); } function LineBreak(str){ return str = str.replace(/\n/g, "<br />"); } addOnloadHook(function () { if(document.forms.editform) { addLink('p-cactions', 'javascript:format()', '+پایان خط', 'ca-format', 'جداسازی بندها', '', 'ca-history'); } }); مدیاویکی:About 30 sysop 53 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default درباره مدیاویکی:Aboutpage 31 sysop 1367 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default {{ns:project}}:درباره مدیاویکی:Aboutsite 32 sysop 1368 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default درباره‌ی {{SITENAME}} مدیاویکی:Accesskey-compareselectedversions 33 sysop 56 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default v مدیاویکی:Accesskey-diff 34 sysop 57 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default v مدیاویکی:Accesskey-minoredit 35 sysop 58 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default i مدیاویکی:Accesskey-preview 36 sysop 59 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default p مدیاویکی:Accesskey-save 37 sysop 60 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default s مدیاویکی:Accesskey-search 38 sysop 61 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default f مدیاویکی:Accmailtext 39 sysop 62 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default کلمه‌ی عبور «$1» به «$2» فرستاده شد. مدیاویکی:Accmailtitle 40 sysop 63 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default کلمه‌ی عبور فرستاده شد. مدیاویکی:Acct creation throttle hit 41 sysop 64 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default Sorry, you have already created $1 accounts. You can't make any more. مدیاویکی:Actioncomplete 42 sysop 65 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default عمل انجام شد مدیاویکی:Addedwatch 43 sysop 66 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default به فهرست تعقیبات اضافه شود مدیاویکی:Addedwatchtext 44 sysop 67 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default صفحه‌ی «$1» به <a href="{{localurle:ویژه:Watchlist}}">فهرست تعقیبات</a> شما اضافه شد. تغییرات این صفحه و صفحه‌ی بحث متناظرش در آینده در اینجا فهرست خواهد شد. به‌علاوه، این صفحه، برای واضحتر دیده شدن در <a href="{{localurle:ویژه:Recentchanges}}">فهرست تغییرات اخیر</a> to به شکل<b>سیاه</b> خواهد آمد.</p> <p>اگر بعداً می‌خواستید این صفحه از فهرست تعقیباتتان برداشته شود، روی «تعقیب متوقف شود» در نوار حاشیه کلیک کنید. مدیاویکی:Addgroup 45 sysop 68 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default Add Group مدیاویکی:Addgrouplogentry 46 sysop 69 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default Added group $2 مدیاویکی:Addsection 47 sysop 70 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default + مدیاویکی:Administrators 48 sysop 1369 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default {{ns:project}}:مدیران مدیاویکی:Allarticles 49 sysop 72 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default All articles مدیاویکی:Allinnamespace 50 sysop 73 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default All pages ($1 namespace) مدیاویکی:Alllogstext 51 sysop 74 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default Combined display of upload, deletion, protection, blocking, and sysop logs. You can narrow down the view by selecting a log type, the user name, or the affected page. مدیاویکی:Allmessages 52 sysop 75 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default همه‌ی پیغام‌ها مدیاویکی:Allmessagescurrent 53 sysop 76 2006-01-01T15:08:41Z MediaWiki default Current text مدیاویکی:Allmessagesdefault 54 sysop 77 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Default text مدیاویکی:Allmessagesname 55 sysop 78 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Name مدیاویکی:AllmessagesnotsupportedDB 56 sysop 2055 2006-07-01T18:47:49Z MediaWiki default '''Special:Allmessages''' cannot be used because '''$wgUseDatabaseMessages''' is switched off. مدیاویکی:AllmessagesnotsupportedUI 57 sysop 2056 2006-07-01T18:47:49Z MediaWiki default Your current interface language <b>$1</b> is not supported by Special:Allmessages at this site. مدیاویکی:Allmessagestext 58 sysop 81 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default این فهرستی از همه‌ی پیغام‌های موجود در فضای نام مدیاویکی: است مدیاویکی:Allnonarticles 59 sysop 82 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default All non-articles مدیاویکی:Allnotinnamespace 60 sysop 83 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default All pages (not in $1 namespace) مدیاویکی:Allowemail 61 sysop 84 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Enable e-mail from other users مدیاویکی:Allpages 62 sysop 2292 2006-07-12T09:40:11Z Kaveh 1 همه صفحه‌ها همه صفحه‌ها مدیاویکی:Allpagesfrom 63 sysop 2286 2006-07-12T09:31:42Z Kaveh 1 نمایش صفحه‌ها با شروع از: نمایش صفحه‌ها با شروع از: مدیاویکی:Allpagesnext 64 sysop 2288 2006-07-12T09:32:43Z Kaveh 1 پسین پسین مدیاویکی:Allpagesprefix 65 sysop 2287 2006-07-12T09:32:03Z Kaveh 1 نمایش صفحه‌های دارای پیشوند: نمایش صفحه‌های دارای پیشوند: مدیاویکی:Allpagesprev 66 sysop 2289 2006-07-12T09:32:52Z Kaveh 1 پیشین پیشین مدیاویکی:Allpagessubmit 67 sysop 2290 2006-07-12T09:33:21Z Kaveh 1 برود برود مدیاویکی:Alphaindexline 68 sysop 91 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default $1 تا $2 مدیاویکی:Already bureaucrat 69 sysop 92 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default This user is already a bureaucrat مدیاویکی:Already steward 70 sysop 93 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default This user is already a steward مدیاویکی:Already sysop 71 sysop 94 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default This user is already an administrator مدیاویکی:Alreadyloggedin 72 sysop 95 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default <strong>کاربر $1, شما از قبل وارد سیستم شده‌اید!</strong><br /> مدیاویکی:Alreadyrolled 73 sysop 2673 2006-08-31T18:29:16Z MediaWiki default Cannot rollback last edit of [[$1]] by [[User:$2|$2]] ([[User talk:$2|Talk]]); someone else has edited or rolled back the article already. آخرین ویرایش توسط [[کاربر:$3|$3]] ([[بحث کاربر:$3|بحث]]). مدیاویکی:Ancientpages 74 sysop 97 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default قدیمی‌ترین مقاله‌ها مدیاویکی:And 75 sysop 98 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default and مدیاویکی:Anontalk 76 sysop 99 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Talk for this IP مدیاویکی:Anontalkpagetext 77 sysop 2675 2006-08-31T18:29:16Z MediaWiki default ---- ''این صفحه‌ی بحث برای کاربر گمنامی است که هنوز حسابی درست نکرده است یا از آن استفاده نمی‌کند. بنابراین برای شناسایی‌اش مجبوریم از [[نشانی IP]] عددی استفاده کنیم. چنین نشانی‌های IPای ممکن است توسط چندین کاربر به شکل مشترک استفاده شود. اگر شما کاربر گمنامی هستید و تصور می‌کنید اظهار نظرات نامربوط به شما صورت گرفته است، لطفاً برای پیشگیری از اشتباه گرفته شدن با کاربران گمنام دیگر در آیند [[ویژه:Userlogin|حسابی ایجاد کنید یا به سیستم وارد شوید]].'' مدیاویکی:Anonymous 78 sysop 101 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Anonymous user(s) of {{SITENAME}} مدیاویکی:Apr 79 sysop 102 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default آوریل مدیاویکی:April 80 sysop 103 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default آوریل مدیاویکی:Article 81 sysop 104 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Content page مدیاویکی:Articleexists 82 sysop 105 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default صفحه‌ای با این نام از قبل وجود دارد، یا نامی که انتخاب کرده‌اید معتبر نیست. لطفاً نام دیگری انتخاب کنید. مدیاویکی:Articlepage 83 sysop 106 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default نمایش مقاله مدیاویکی:Aug 84 sysop 107 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default اوت مدیاویکی:August 85 sysop 108 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default اوت مدیاویکی:Autoblocker 86 sysop 109 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default به طور خودکار بسته شد چون IP شما و «$1» یکی است. دلیل «$2». مدیاویکی:Badaccess 87 sysop 110 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Permission error مدیاویکی:Badaccesstext 88 sysop 111 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default The action you have requested is limited to users with the "$2" permission assigned. See $1. مدیاویکی:Badarticleerror 89 sysop 112 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default نمی‌توان این عمل را بر این صفحه انجام داد. مدیاویکی:Badfilename 90 sysop 113 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default نام پرونده به «$1» تغییر کرد. مدیاویکی:Badfiletype 91 sysop 114 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default قالب پرونده‌ای «‎.$1» برای پرونده‌های تصویری توصیه نمی‌شود. مدیاویکی:Badipaddress 92 sysop 115 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default کاربری با این نام وجود ندارد. مدیاویکی:Badquery 93 sysop 116 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default پرس‌وجوی جستجویی بدشکل مدیاویکی:Badquerytext 94 sysop 117 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default نتوانستیم پرس‌وجوی شما را پردازش کنیم. این مشکل احتمالاً به این دلیل است که سعی کرده‌اید به دنبال کلمه‌ای کوتاهتر از سه حرف بگردید، که هنوز پشتیبانی نمی‌شود. همین‌طور ممکن است عبارت را اشتباه وارد کرده باشید، مثلاً «ماهی و و پولک». لطفاً یک پرس‌وجوی دیگر را امتحان کنید. مدیاویکی:Badretype 95 sysop 118 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default کلمه‌های عبوری که وارد کردید یکسان نیستند. مدیاویکی:Badsig 96 sysop 119 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Invalid raw signature; check HTML tags. مدیاویکی:Badtitle 97 sysop 120 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default عنوان بد مدیاویکی:Badtitletext 98 sysop 121 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default عنوان درخواستی نامعتبر، خالی، یا عنوانی بین زبانی یا بین‌ویکی‌ای با پیوند نادرست بود. مدیاویکی:Blanknamespace 99 sysop 122 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default (اصلی) مدیاویکی:Blockedtext 100 sysop 1374 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default نام کاربری یا نشانی IP شما توسط $1 بسته شده است. دلیل داده‌شده این است:<br />''$2''<p>شما می‌توانید با $1 یا یکی از [[{{ns:project}}:مدیران|مدیران]] تماس بگیرید و در این باره صحبت کنید. توجه کنید که شما نمی‌توانید از امکان «فرستادن پست الکترونیکی به این کاربر» استفاده کنید مگر اینکه نشانی پست الکترونیکی معتبری در [[ویژه:ترجیحات|ترجیحات کاربری]]‌تان ثبت کرده باشید. نشانی IP شما $3 است. لطفاً این نشانی را در کلیه‌ی پرس‌وجوهایتان ذکر کنید. ==نکته برای کاربران AOL== به خاطر اعمال تخریبی یک کاربر مشخص AOL، {{SITENAME}} معمولاً proxyهای AOL را می‌بندد. متأسفانه ممکن است تعداد زیادی از کاربران AOL از یک خادم proxy واحد استفاده کنند، و در نتیجه کاربران بی‌تقصیر AOL معمولاً ندانسته بسته می‌شوند. از دردسر ایجاد شده عذر می‌خواهیم. اگر این اتفاق برای شما افتاد، لطفاً به یکی از مدیران از یک نشانی پست الکترونیک AOL پیغام بفرستید. حتماً نشانی IPی را در فوق داده شده ذکر کنید. مدیاویکی:Blockedtitle 101 sysop 124 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default کاربر بسته شده است مدیاویکی:Blockip 102 sysop 125 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default بستن کاربر مدیاویکی:Blockipsuccesssub 103 sysop 126 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default بستن با موفقیت انجام شد مدیاویکی:Blockipsuccesstext 104 sysop 127 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default «$1» بسته شده است. <br />برای بررسی بسته‌شدن‌ها، به [[ویژه:فهرستIPهای‌بسته|فهرست IPهای بسته]] مراجعه کنید. مدیاویکی:Blockiptext 105 sysop 1375 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default از فرم زیر برای بستن دسترسی نوشتن از یک نشانی IP یا نام کاربری مشخص استفاده کنید. این کار فقط فقط باید برای جلوگیری از خرابکاری انجام شود، و بر اساس [[{{ns:project}}:خط مشی|خط مشی]. دلیل مشخص این کار را در زیر ذکر کنید (مثلاً با ذکر صفحات به‌خصوصی که تخریب شده‌اند). مدیاویکی:Blocklink 106 sysop 129 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default بسته شود مدیاویکی:Blocklistline 107 sysop 130 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default $1، $2 بست $3 را ($4) مدیاویکی:Blocklogentry 108 sysop 131 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default «$1» بسته شد مدیاویکی:Blocklogpage 109 sysop 132 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default سیاهه‌ی_بسته‌شدن‌ها مدیاویکی:Blocklogtext 110 sysop 133 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default این سیاهه‌ای از اعمال بستن و باز کردن کاربرها است. نشانی‌های IPی که به طور خودکار بسته شده‌اند فهرست نشده‌اند. برای فهرست محرومیت‌ها و بسته‌شدن‌های عملیاتی در لحظه‌ی حاضر، به [[Special:Ipblocklist|فهرست IPهای بسته]] مراجعه کنید. مدیاویکی:Bold sample 111 sysop 134 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default متن سیاه مدیاویکی:Bold tip 112 sysop 135 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default متن سیاه مدیاویکی:Booksources 113 sysop 136 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default منابع کتاب مدیاویکی:Booksourcetext 114 sysop 1376 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default در زیر فهرستی از پیوندها به وبگاه‌های دیگری که کتاب‌های نو و دست دوم می‌فروشند آمده است، و ممکن است اطلاعات بیشتری نیز درباره‌ی کتاب‌هایی که دنبالشان می‌گردید داشته باشند. {{SITENAME}} وابستگی یا ارتباطی با هیچ یک از این کسب‌وکارها ندارد، و این فهرست نباید به معنی تأیید یا حمایت تعبیر شود. مدیاویکی:Brokenredirects 115 sysop 138 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تغییرمسیرهای خراب مدیاویکی:Brokenredirectstext 116 sysop 139 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تغییرمسیرهای زیر به یک صفحه‌ی ناموجود پیوند دارند. مدیاویکی:Bugreports 117 sysop 140 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default گزارش اشکالات مدیاویکی:Bugreportspage 118 sysop 1377 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default {{ns:project}}:گزارش اشکالات مدیاویکی:Bureaucratlog 119 sysop 142 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Bureaucrat_log مدیاویکی:Bureaucratlogentry 120 sysop 143 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Changed group membership for $1 from $2 to $3 مدیاویکی:Bydate 121 sysop 144 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default از روی تاریخ مدیاویکی:Byname 122 sysop 145 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default از روی نام مدیاویکی:Bysize 123 sysop 146 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default از روی اندازه مدیاویکی:Cachederror 124 sysop 147 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default در زیر یک نسخه‌ی بایگانی‌شده‌ی صفحه‌ی درخواستی می‌آید، و ممکن است به‌روز نباشد. مدیاویکی:Cancel 125 sysop 148 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default لغو مدیاویکی:Cannotdelete 126 sysop 149 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default نتوانستم صفحه را تصویر مشخص‌شده را حذف کنم. (ممکن است قبلاً کس دیگری آن را حذف کرده باشد.) مدیاویکی:Cantrollback 127 sysop 150 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default نمی‌توان ویرایش را برگرداند؛ آخرین مشارکت‌کننده تنها مؤلف این مقاله است. مدیاویکی:Categories 128 sysop 151 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default رده‌های صفحات مدیاویکی:Categories1 129 sysop 1653 2006-03-12T00:37:41Z Kaveh 1 رده رده مدیاویکی:Categoriespagetext 130 sysop 1646 2006-03-12T00:33:22Z Kaveh 1 رده‌های زیر در {{SITENAME}} وجود دارند. رده‌های زیر در {{SITENAME}} وجود دارند. مدیاویکی:Category 131 sysop 154 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default رده مدیاویکی:Category header 132 sysop 155 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default مقاله‌های رده‌ی «$1» مدیاویکی:Categoryarticlecount 133 sysop 1648 2006-03-12T00:34:19Z Kaveh 1 + نوشتار $1 نوشتار در این رده وجود دارد. مدیاویکی:Categoryarticlecount1 134 sysop 1649 2006-03-12T00:34:56Z Kaveh 1 $1 نوشتار در این رده وجود دارد. $1 نوشتار در این رده وجود دارد. مدیاویکی:Changed 135 sysop 158 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default changed مدیاویکی:Changegrouplogentry 136 sysop 159 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Changed group $2 مدیاویکی:Changepassword 137 sysop 160 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تغییر کلمه‌ی عبور مدیاویکی:Changes 138 sysop 161 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تغییرات مدیاویکی:Clearyourcache 139 sysop 2066 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default '''Note:''' After saving, you may have to bypass your browser's cache to see the changes. '''Mozilla / Firefox / Safari:''' hold down ''Shift'' while clicking ''Reload'', or press ''Ctrl-Shift-R'' (''Cmd-Shift-R'' on Apple Mac); '''IE:''' hold ''Ctrl'' while clicking ''Refresh'', or press ''Ctrl-F5''; '''Konqueror:''': simply click the ''Reload'' button, or press ''F5''; '''Opera''' users may need to completely clear their cache in ''Tools→Preferences''. مدیاویکی:Columns 140 sysop 163 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تعداد ستون‌ها مدیاویکی:Compareselectedversions 141 sysop 164 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Compare selected versions مدیاویکی:Confirm 142 sysop 165 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تأیید مدیاویکی:Confirm purge 143 sysop 166 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Clear the cache of this page? $1 مدیاویکی:Confirm purge button 144 sysop 167 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default OK مدیاویکی:Confirmdelete 145 sysop 168 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تأیید حذف مدیاویکی:Confirmdeletetext 146 sysop 2067 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default You are about to permanently delete a page or image along with all of its history from the database. Please confirm that you intend to do this, that you understand the consequences, and that you are doing this in accordance with [[{{ns:project}}:Policy]]. مدیاویکی:Confirmemail 147 sysop 170 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Confirm E-mail address مدیاویکی:Confirmemail body 148 sysop 171 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Someone, probably you from IP address $1, has registered an account "$2" with this e-mail address on {{SITENAME}}. To confirm that this account really does belong to you and activate e-mail features on {{SITENAME}}, open this link in your browser: $3 If this is *not* you, don't follow the link. This confirmation code will expire at $4. مدیاویکی:Confirmemail error 149 sysop 172 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Something went wrong saving your confirmation. مدیاویکی:Confirmemail invalid 150 sysop 173 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Invalid confirmation code. The code may have expired. مدیاویکی:Confirmemail loggedin 151 sysop 174 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Your e-mail address has now been confirmed. مدیاویکی:Confirmemail send 152 sysop 175 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Mail a confirmation code مدیاویکی:Confirmemail sendfailed 153 sysop 3421 2006-10-25T17:53:59Z MediaWiki default 86 Could not send confirmation mail. Check address for invalid characters. Mailer returned: $1 مدیاویکی:Confirmemail sent 154 sysop 177 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Confirmation e-mail sent. مدیاویکی:Confirmemail subject 155 sysop 178 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default {{SITENAME}} e-mail address confirmation مدیاویکی:Confirmemail success 156 sysop 179 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Your e-mail address has been confirmed. You may now log in and enjoy the wiki. مدیاویکی:Confirmemail text 157 sysop 180 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default This wiki requires that you validate your e-mail address before using e-mail features. Activate the button below to send a confirmation mail to your address. The mail will include a link containing a code; load the link in your browser to confirm that your e-mail address is valid. مدیاویکی:Confirmprotect 158 sysop 181 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Confirm protection مدیاویکی:Confirmprotecttext 159 sysop 182 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Do you really want to protect this page? مدیاویکی:Confirmrecreate 160 sysop 2069 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default User [[User:$1|$1]] ([[User talk:$1|talk]]) deleted this page after you started editing with reason: : ''$2'' Please confirm that really want to recreate this page. مدیاویکی:Confirmunprotect 161 sysop 184 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Confirm unprotection مدیاویکی:Confirmunprotecttext 162 sysop 185 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Do you really want to unprotect this page? مدیاویکی:Contextchars 163 sysop 186 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تعداد نویسه‌های اطراف در سطر مدیاویکی:Contextlines 164 sysop 187 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تعداد سطرها در هر نتیجه مدیاویکی:Contribs-showhideminor 165 sysop 188 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default $1 minor edits مدیاویکی:Contribslink 166 sysop 189 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default مشارکت‌ها مدیاویکی:Contribsub 167 sysop 190 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default برای $1 مدیاویکی:Contributions 168 sysop 191 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default مشارکت‌های کاربر مدیاویکی:Copyright 169 sysop 192 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Content is available under $1. مدیاویکی:Copyrightpage 170 sysop 1379 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default {{ns:project}}:حق_تکثیر مدیاویکی:Copyrightpagename 171 sysop 1380 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default حق تکثیر {{SITENAME}} مدیاویکی:Copyrightwarning 172 sysop 1525 2006-02-05T07:38:17Z Kaveh 1 <!--لطفاٌ توجه داشته باشید که فرض می‌شود کلیه‌ی مشارکت‌های شما با {{SITENAME}} تحت اجازه‌نامه‌ی مستندات آزاد گنو منتشر می‌شوند (برای جزئیات بیشتر به $1 مراجعه کنید). اگر نمی‌خواهد نوشته‌هایتان بیرحمانه ویرایش شده و به دلخواه توزیع شود، اینجا نفرستیدشان.<br /> همینطور شما دارید به ما قول می‌دهید که خودتان این را نوشته‌اید، یا آن را از یک منبع آزاد با مالکیت عمومی یا مشابه آن برداشته‌اید. <strong>کارهای دارای حق انحصاری تکثیر (کپی‌رایت) را بی اجازه نفرستید!</strong> --> مدیاویکی:Copyrightwarning2 173 sysop 1526 2006-02-05T07:38:48Z Kaveh 1 <!--Please note that all contributions to {{SITENAME}} may be edited, altered, or removed by other contributors. If you don't want your writing to be edited mercilessly, then don't submit it here.<br /> You are also promising us that you wrote this yourself, or copied it from a public domain or similar free resource (see $1 for details). <strong>DO NOT SUBMIT COPYRIGHTED WORK WITHOUT PERMISSION!</strong> --> مدیاویکی:Couldntremove 174 sysop 197 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default نمی‌توان مورد «$1» را حذف کرد... مدیاویکی:Createaccount 175 sysop 198 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default ایجاد حساب جدید مدیاویکی:Createaccountmail 176 sysop 199 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default با پست الکترونیکی مدیاویکی:Createarticle 177 sysop 200 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Create article مدیاویکی:Created 178 sysop 201 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default created مدیاویکی:Creditspage 179 sysop 202 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Page credits مدیاویکی:Cur 180 sysop 203 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default فعلی مدیاویکی:Currentevents 181 sysop 1505 2006-01-18T23:56:25Z Kaveh 1 وقایع کنونی به دفترخانه دفترخانه مدیاویکی:Currentevents-url 182 sysop 1506 2006-01-18T23:57:18Z Kaveh 1 وقایع کنونی به دفترخانه Project:دفترخانه مدیاویکی:Currentrev 183 sysop 206 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default نسخه‌ی فعلی مدیاویکی:Currentrevisionlink 184 sysop 2070 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Current revision مدیاویکی:Data 185 sysop 208 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Data مدیاویکی:Databaseerror 186 sysop 209 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default خطای پایگاه داده مدیاویکی:Datedefault 187 sysop 210 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default No preference مدیاویکی:Dateformat 188 sysop 211 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default قالب تاریخ مدیاویکی:Datetime 189 sysop 212 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Date and time مدیاویکی:Dberrortext 190 sysop 213 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default A database query syntax error has occurred. This may indicate a bug in the software. The last attempted database query was: <blockquote><tt>$1</tt></blockquote> from within function "<tt>$2</tt>". MySQL returned error "<tt>$3: $4</tt>". مدیاویکی:Dberrortextcl 191 sysop 214 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default A database query syntax error has occurred. The last attempted database query was: "$1" from within function "$2". MySQL returned error "$3: $4". مدیاویکی:Deadendpages 192 sysop 215 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default صفحات بن‌بست مدیاویکی:Debug 193 sysop 216 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default اشکال‌زدایی مدیاویکی:Dec 194 sysop 217 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default دسامبر مدیاویکی:December 195 sysop 218 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default دسامبر مدیاویکی:Default 196 sysop 219 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default default مدیاویکی:Defaultns 197 sysop 220 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default به طور پیشفرض در این فضاهای نام جستجو شود: مدیاویکی:Defemailsubject 198 sysop 221 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default {{SITENAME}} e-mail مدیاویکی:Delete 199 sysop 222 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Delete مدیاویکی:Delete and move 200 sysop 223 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Delete and move مدیاویکی:Delete and move reason 201 sysop 224 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Deleted to make way for move مدیاویکی:Delete and move text 202 sysop 225 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default ==Deletion required== The destination article "[[$1]]" already exists. Do you want to delete it to make way for the move? مدیاویکی:Deletecomment 203 sysop 226 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default دلیل حذف مدیاویکی:Deletedarticle 204 sysop 227 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default «$1» حذف شد مدیاویکی:Deletedrev 205 sysop 228 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default [deleted] مدیاویکی:Deletedrevision 206 sysop 229 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Deleted old revision $1. مدیاویکی:Deletedtext 207 sysop 230 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default «$1» حذف شده است. برای سابقه‌ی حذف‌های اخیر به $2 مراجعه کنید. مدیاویکی:Deletedwhileediting 208 sysop 231 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Warning: This page has been deleted after you started editing! مدیاویکی:Deleteimg 209 sysop 232 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default حذف مدیاویکی:Deleteimgcompletely 210 sysop 233 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default حذف مدیاویکی:Deletepage 211 sysop 234 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default حذف صفحه مدیاویکی:Deletesub 212 sysop 235 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default (در حال حذف «$1») مدیاویکی:Deletethispage 213 sysop 236 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default حذف این صفحه مدیاویکی:Deletionlog 214 sysop 237 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default سیاهه‌ی حذف مدیاویکی:Dellogpage 215 sysop 238 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default سیاهه‌ی_حذف مدیاویکی:Dellogpagetext 216 sysop 239 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default فهرست زیر فهرستی از اخیرترین حذف‌ها است. همه‌ی زمان‌های نشان‌داده‌شده زمان خادم (وقت گرینیچ) است. <ul> </ul> مدیاویکی:Destfilename 217 sysop 240 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Destination filename مدیاویکی:Developertext 218 sysop 241 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default عملی را که شما درخواست کرده‌اید فقط می‌تواند توسط کاربران با وضعیت «برنامه‌نویس» انجام شود. به $1 مراجعه کنید. مدیاویکی:Developertitle 219 sysop 242 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default دسترسی برنامه‌نویس لازم است مدیاویکی:Diff 220 sysop 243 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تفاوت مدیاویکی:Difference 221 sysop 244 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default (تفاوت بین نسخه‌ها) مدیاویکی:Disambiguations 222 sysop 245 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default صفحات رفع ابهام مدیاویکی:Disambiguationspage 223 sysop 1382 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default {{ns:project}}:پیوند به صفحات رفع ابهام مدیاویکی:Disambiguationstext 224 sysop 247 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default مقاله‌های زیر به یک <i>صفحه‌ی رفع ابهام</i> پیوند دارند. به جای این، این صفحات باید به They should link to the appropriate topic instead.<br />A page is treated as dismbiguation if it is linked from $1.<br />Links from other namespaces are <i>not</i> listed here. مدیاویکی:Disclaimerpage 225 sysop 1383 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default {{ns:project}}:تکذیب‌نامه‌ی عمومی مدیاویکی:Disclaimers 226 sysop 249 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تکذیب‌نامه‌ها مدیاویکی:Doubleredirects 227 sysop 250 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تغییرمسیرهای دوتایی مدیاویکی:Doubleredirectsarrow 228 sysop 1507 2006-01-18T23:59:02Z Kaveh 1 ← مدیاویکی:Doubleredirectstext 229 sysop 1576 2006-02-26T01:45:27Z MediaWiki default Each row contains links to the first and second redirect, as well as the first line of the second redirect text, usually giving the "real" target page, which the first redirect should point to. مدیاویکی:Download 230 sysop 253 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default download مدیاویکی:Eauthentsent 231 sysop 254 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default A confirmation e-mail has been sent to the nominated e-mail address. Before any other mail is sent to the account, you will have to follow the instructions in the e-mail, to confirm that the account is actually yours. مدیاویکی:Edit 232 sysop 1486 2006-01-18T23:37:43Z Kaveh 1 ویرایش مدیاویکی:Edit-externally 233 sysop 256 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Edit this file using an external application مدیاویکی:Edit-externally-help 234 sysop 257 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default See the [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:External_editors setup instructions] for more information. مدیاویکی:Editcomment 235 sysop 258 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default توضیح ویرایش این بود: "<i>$1</i>". مدیاویکی:Editconflict 236 sysop 259 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default تعارض ویرایشی: $1 مدیاویکی:Editcurrent 237 sysop 260 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default ویرایش نسخه‌ی فعلی این صفحه مدیاویکی:Editgroup 238 sysop 261 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Edit Group مدیاویکی:Edithelp 239 sysop 262 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default راهنمای ویرایش کردن مدیاویکی:Edithelppage 240 sysop 1384 2006-01-04T01:50:05Z MediaWiki default {{ns:project}}:چگونه_صفحات_را_ویرایش_کنیم مدیاویکی:Editing 241 sysop 264 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default در حال ویرایش $1 مدیاویکی:Editingcomment 242 sysop 265 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default در حال ویرایش $1 (یادداشت) مدیاویکی:Editingold 243 sysop 266 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default <strong>هشدار: شما دارید نسخه‌ی قدیمی‌ای از این صفحه را ویرایش می‌کنید. اگر ذخیره‌اش کنید، هر تغییری که پس از این نسخه انجام شده از بین خواهد رفت.</strong> مدیاویکی:Editingsection 244 sysop 267 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default در حال ویرایش $1 (قسمت) مدیاویکی:Editsection 245 sysop 268 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default ویرایش مدیاویکی:Editthispage 246 sysop 269 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default ویرایش این صفحه مدیاویکی:Edittools 247 sysop 270 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default <!-- Text here will be shown below edit and upload forms. --> مدیاویکی:Editusergroup 248 sysop 271 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Edit User Groups مدیاویکی:Email 249 sysop 272 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default E-mail مدیاویکی:Emailauthenticated 250 sysop 273 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Your e-mail address was authenticated on $1. مدیاویکی:Emailconfirmlink 251 sysop 274 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Confirm your e-mail address مدیاویکی:Emailforlost 252 sysop 275 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default * وارد کردن نشانی پست الکترونیکی اختیاری است. اما اجازه می‌دهد دیگران، بدون نیاز به این که نشانی پست الکترونیک‌تان را افشا کنید، با شما از طریق وبگاه تماس بگیرند، و اگر کلمه‌ی عبورتان را فراموش کنید نیز کمکتان می‌کند. مدیاویکی:Emailfrom 253 sysop 276 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default از مدیاویکی:Emailmessage 254 sysop 277 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default پیغام مدیاویکی:Emailnotauthenticated 255 sysop 3427 2006-10-25T17:54:01Z MediaWiki default 86 Your e-mail address is not yet authenticated. No e-mail will be sent for any of the following features. مدیاویکی:Emailpage 256 sysop 279 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default پست الکترونیکی به کاربر مدیاویکی:Emailpagetext 257 sysop 280 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default اگر این کاربر نشانی پست الکترونیکی معتبری در ترجیحات کاربریش وارد کرده باشد، فرم زیر یک پیغام می‌فرستد. نشانی پست الکترونیکی‌ای که در ترجیحات کاربریتان وارد کرده‌اید در نشانی فرستنده (From) نامه خواهد آمد، تا گیرنده بتواند پاسخ دهد. مدیاویکی:Emailsend 258 sysop 281 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default فرستاده شود مدیاویکی:Emailsent 259 sysop 282 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default پست الکترونیکی فرستاده شد مدیاویکی:Emailsenttext 260 sysop 283 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default پیغام پست الکترونیکی شما فرستاده شد. مدیاویکی:Emailsubject 261 sysop 284 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default عنوان مدیاویکی:Emailto 262 sysop 285 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default به مدیاویکی:Emailuser 263 sysop 286 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default پست الکترونیکی به این کاربر مدیاویکی:Emptyfile 264 sysop 287 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default The file you uploaded seems to be empty. This might be due to a typo in the file name. Please check whether you really want to upload this file. مدیاویکی:Enotif body 265 sysop 2074 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Dear $WATCHINGUSERNAME, the {{SITENAME}} page $PAGETITLE has been $CHANGEDORCREATED on $PAGEEDITDATE by $PAGEEDITOR, see $PAGETITLE_URL for the current version. $NEWPAGE Editor's summary: $PAGESUMMARY $PAGEMINOREDIT Contact the editor: mail: $PAGEEDITOR_EMAIL wiki: $PAGEEDITOR_WIKI There will be no other notifications in case of further changes unless you visit this page. You could also reset the notification flags for all your watched pages on your watchlist. Your friendly {{SITENAME}} notification system -- To change your watchlist settings, visit {{fullurl:{{ns:special}}:Watchlist/edit}} Feedback and further assistance: {{fullurl:{{ns:help}}:Contents}} مدیاویکی:Enotif lastvisited 266 sysop 289 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default See $1 for all changes since your last visit. مدیاویکی:Enotif mailer 267 sysop 290 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default {{SITENAME}} Notification Mailer مدیاویکی:Enotif newpagetext 268 sysop 291 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default This is a new page. مدیاویکی:Enotif reset 269 sysop 292 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default Mark all pages visited مدیاویکی:Enotif subject 270 sysop 293 2006-01-01T15:08:42Z MediaWiki default {{SITENAME}} page $PAGETITLE has been $CHANGEDORCREATED by $PAGEEDITOR مدیاویکی:Enterlockreason 271 sysop 294 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default دلیلی برای قفل کردن ذکر کنید، شامل تقریبی برای زمانی که قفل برداشته خواهد شد مدیاویکی:Error 272 sysop 295 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default خطا مدیاویکی:Errorpagetitle 273 sysop 296 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default خطا مدیاویکی:Exbeforeblank 274 sysop 297 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default content before blanking was: '$1' مدیاویکی:Exblank 275 sysop 298 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default صفحه خالی بود مدیاویکی:Excontent 276 sysop 299 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default content was: '$1' مدیاویکی:Excontentauthor 277 sysop 3428 2006-10-25T17:54:01Z MediaWiki default 86 content was: '$1' (and the only contributor was '[[Special:Contributions/$2|$2]]') مدیاویکی:Exif-aperturevalue 278 sysop 301 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Aperture مدیاویکی:Exif-artist 279 sysop 302 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Author مدیاویکی:Exif-bitspersample 280 sysop 303 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Bits per component مدیاویکی:Exif-brightnessvalue 281 sysop 304 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Brightness مدیاویکی:Exif-cfapattern 282 sysop 305 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default CFA pattern مدیاویکی:Exif-colorspace 283 sysop 306 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Color space مدیاویکی:Exif-colorspace-1 284 sysop 307 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default sRGB مدیاویکی:Exif-colorspace-ffff.h 285 sysop 308 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default FFFF.H مدیاویکی:Exif-componentsconfiguration 286 sysop 309 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Meaning of each component مدیاویکی:Exif-componentsconfiguration-0 287 sysop 310 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default does not exist مدیاویکی:Exif-componentsconfiguration-1 288 sysop 311 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Y مدیاویکی:Exif-componentsconfiguration-2 289 sysop 312 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Cb مدیاویکی:Exif-componentsconfiguration-3 290 sysop 313 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Cr مدیاویکی:Exif-componentsconfiguration-4 291 sysop 314 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default R مدیاویکی:Exif-componentsconfiguration-5 292 sysop 315 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default G مدیاویکی:Exif-componentsconfiguration-6 293 sysop 316 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default B مدیاویکی:Exif-compressedbitsperpixel 294 sysop 317 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Image compression mode مدیاویکی:Exif-compression 295 sysop 318 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Compression scheme مدیاویکی:Exif-compression-1 296 sysop 319 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Uncompressed مدیاویکی:Exif-compression-6 297 sysop 320 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default JPEG مدیاویکی:Exif-contrast 298 sysop 321 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Contrast مدیاویکی:Exif-contrast-0 299 sysop 322 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Normal مدیاویکی:Exif-contrast-1 300 sysop 323 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Soft مدیاویکی:Exif-contrast-2 301 sysop 324 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Hard مدیاویکی:Exif-copyright 302 sysop 325 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Copyright holder مدیاویکی:Exif-customrendered 303 sysop 326 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Custom image processing مدیاویکی:Exif-customrendered-0 304 sysop 327 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Normal process مدیاویکی:Exif-customrendered-1 305 sysop 328 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Custom process مدیاویکی:Exif-datetime 306 sysop 329 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default File change date and time مدیاویکی:Exif-datetimedigitized 307 sysop 330 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Date and time of digitizing مدیاویکی:Exif-datetimeoriginal 308 sysop 331 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Date and time of data generation مدیاویکی:Exif-devicesettingdescription 309 sysop 332 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Device settings description مدیاویکی:Exif-digitalzoomratio 310 sysop 333 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Digital zoom ratio مدیاویکی:Exif-exifversion 311 sysop 334 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Exif version مدیاویکی:Exif-exposurebiasvalue 312 sysop 335 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Exposure bias مدیاویکی:Exif-exposureindex 313 sysop 336 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Exposure index مدیاویکی:Exif-exposuremode 314 sysop 337 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Exposure mode مدیاویکی:Exif-exposuremode-0 315 sysop 338 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Auto exposure مدیاویکی:Exif-exposuremode-1 316 sysop 339 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Manual exposure مدیاویکی:Exif-exposuremode-2 317 sysop 340 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Auto bracket مدیاویکی:Exif-exposureprogram 318 sysop 341 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Exposure Program مدیاویکی:Exif-exposureprogram-0 319 sysop 342 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Not defined مدیاویکی:Exif-exposureprogram-1 320 sysop 343 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Manual مدیاویکی:Exif-exposureprogram-2 321 sysop 344 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Normal program مدیاویکی:Exif-exposureprogram-3 322 sysop 345 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Aperture priority مدیاویکی:Exif-exposureprogram-4 323 sysop 346 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Shutter priority مدیاویکی:Exif-exposureprogram-5 324 sysop 347 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Creative program (biased toward depth of field) مدیاویکی:Exif-exposureprogram-6 325 sysop 348 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Action program (biased toward fast shutter speed) مدیاویکی:Exif-exposureprogram-7 326 sysop 349 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Portrait mode (for closeup photos with the background out of focus) مدیاویکی:Exif-exposureprogram-8 327 sysop 350 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Landscape mode (for landscape photos with the background in focus) مدیاویکی:Exif-exposuretime 328 sysop 351 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Exposure time مدیاویکی:Exif-exposuretime-format 329 sysop 352 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default $1 sec ($2) مدیاویکی:Exif-filesource 330 sysop 353 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default File source مدیاویکی:Exif-filesource-3 331 sysop 354 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default DSC مدیاویکی:Exif-flash 332 sysop 355 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Flash مدیاویکی:Exif-flashenergy 333 sysop 356 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Flash energy مدیاویکی:Exif-flashpixversion 334 sysop 357 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Supported Flashpix version مدیاویکی:Exif-fnumber 335 sysop 358 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default F Number مدیاویکی:Exif-fnumber-format 336 sysop 359 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default f/$1 مدیاویکی:Exif-focallength 337 sysop 360 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Lens focal length مدیاویکی:Exif-focallength-format 338 sysop 361 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default $1 mm مدیاویکی:Exif-focallengthin35mmfilm 339 sysop 362 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Focal length in 35 mm film مدیاویکی:Exif-focalplaneresolutionunit 340 sysop 363 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Focal plane resolution unit مدیاویکی:Exif-focalplaneresolutionunit-2 341 sysop 364 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default inches مدیاویکی:Exif-focalplanexresolution 342 sysop 365 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Focal plane X resolution مدیاویکی:Exif-focalplaneyresolution 343 sysop 366 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Focal plane Y resolution مدیاویکی:Exif-gaincontrol 344 sysop 367 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Scene control مدیاویکی:Exif-gaincontrol-0 345 sysop 368 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default None مدیاویکی:Exif-gaincontrol-1 346 sysop 369 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Low gain up مدیاویکی:Exif-gaincontrol-2 347 sysop 370 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default High gain up مدیاویکی:Exif-gaincontrol-3 348 sysop 371 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Low gain down مدیاویکی:Exif-gaincontrol-4 349 sysop 372 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default High gain down مدیاویکی:Exif-gpsaltitude 350 sysop 373 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Altitude مدیاویکی:Exif-gpsaltituderef 351 sysop 374 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Altitude reference مدیاویکی:Exif-gpsareainformation 352 sysop 375 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Name of GPS area مدیاویکی:Exif-gpsdatestamp 353 sysop 376 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default GPS date مدیاویکی:Exif-gpsdestbearing 354 sysop 377 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Bearing of destination مدیاویکی:Exif-gpsdestbearingref 355 sysop 378 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Reference for bearing of destination مدیاویکی:Exif-gpsdestdistance 356 sysop 379 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Distance to destination مدیاویکی:Exif-gpsdestdistanceref 357 sysop 380 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Reference for distance to destination مدیاویکی:Exif-gpsdestlatitude 358 sysop 381 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Latitude destination مدیاویکی:Exif-gpsdestlatituderef 359 sysop 382 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Reference for latitude of destination مدیاویکی:Exif-gpsdestlongitude 360 sysop 383 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Longitude of destination مدیاویکی:Exif-gpsdestlongituderef 361 sysop 384 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Reference for longitude of destination مدیاویکی:Exif-gpsdifferential 362 sysop 385 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default GPS differential correction مدیاویکی:Exif-gpsdirection-m 363 sysop 386 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Magnetic direction مدیاویکی:Exif-gpsdirection-t 364 sysop 387 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default True direction مدیاویکی:Exif-gpsdop 365 sysop 388 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Measurement precision مدیاویکی:Exif-gpsimgdirection 366 sysop 389 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Direction of image مدیاویکی:Exif-gpsimgdirectionref 367 sysop 390 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Reference for direction of image مدیاویکی:Exif-gpslatitude 368 sysop 391 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Latitude مدیاویکی:Exif-gpslatitude-n 369 sysop 392 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default North latitude مدیاویکی:Exif-gpslatitude-s 370 sysop 393 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default South latitude مدیاویکی:Exif-gpslatituderef 371 sysop 394 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default North or South Latitude مدیاویکی:Exif-gpslongitude 372 sysop 395 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Longitude مدیاویکی:Exif-gpslongitude-e 373 sysop 396 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default East longitude مدیاویکی:Exif-gpslongitude-w 374 sysop 397 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default West longitude مدیاویکی:Exif-gpslongituderef 375 sysop 398 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default East or West Longitude مدیاویکی:Exif-gpsmapdatum 376 sysop 399 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Geodetic survey data used مدیاویکی:Exif-gpsmeasuremode 377 sysop 400 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Measurement mode مدیاویکی:Exif-gpsmeasuremode-2 378 sysop 401 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default 2-dimensional measurement مدیاویکی:Exif-gpsmeasuremode-3 379 sysop 402 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default 3-dimensional measurement مدیاویکی:Exif-gpsprocessingmethod 380 sysop 403 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Name of GPS processing method مدیاویکی:Exif-gpssatellites 381 sysop 404 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Satellites used for measurement مدیاویکی:Exif-gpsspeed 382 sysop 405 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Speed of GPS receiver مدیاویکی:Exif-gpsspeed-k 383 sysop 406 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Kilometres per hour مدیاویکی:Exif-gpsspeed-m 384 sysop 407 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Miles per hour مدیاویکی:Exif-gpsspeed-n 385 sysop 408 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Knots مدیاویکی:Exif-gpsspeedref 386 sysop 409 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Speed unit مدیاویکی:Exif-gpsstatus 387 sysop 410 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Receiver status مدیاویکی:Exif-gpsstatus-a 388 sysop 411 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Measurement in progress مدیاویکی:Exif-gpsstatus-v 389 sysop 412 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Measurement interoperability مدیاویکی:Exif-gpstimestamp 390 sysop 413 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default GPS time (atomic clock) مدیاویکی:Exif-gpstrack 391 sysop 414 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Direction of movement مدیاویکی:Exif-gpstrackref 392 sysop 415 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Reference for direction of movement مدیاویکی:Exif-gpsversionid 393 sysop 416 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default GPS tag version مدیاویکی:Exif-imagedescription 394 sysop 417 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Image title مدیاویکی:Exif-imagelength 395 sysop 418 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Height مدیاویکی:Exif-imageuniqueid 396 sysop 419 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Unique image ID مدیاویکی:Exif-imagewidth 397 sysop 420 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Width مدیاویکی:Exif-isospeedratings 398 sysop 421 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default ISO speed rating مدیاویکی:Exif-jpeginterchangeformat 399 sysop 422 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Offset to JPEG SOI مدیاویکی:Exif-jpeginterchangeformatlength 400 sysop 423 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Bytes of JPEG data مدیاویکی:Exif-lightsource 401 sysop 424 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Light source مدیاویکی:Exif-lightsource-0 402 sysop 425 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Unknown مدیاویکی:Exif-lightsource-1 403 sysop 426 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Daylight مدیاویکی:Exif-lightsource-10 404 sysop 427 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Cloudy weather مدیاویکی:Exif-lightsource-11 405 sysop 428 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Shade مدیاویکی:Exif-lightsource-12 406 sysop 429 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Daylight fluorescent (D 5700 – 7100K) مدیاویکی:Exif-lightsource-13 407 sysop 430 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Day white fluorescent (N 4600 – 5400K) مدیاویکی:Exif-lightsource-14 408 sysop 431 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Cool white fluorescent (W 3900 – 4500K) مدیاویکی:Exif-lightsource-15 409 sysop 432 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default White fluorescent (WW 3200 – 3700K) مدیاویکی:Exif-lightsource-17 410 sysop 433 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Standard light A مدیاویکی:Exif-lightsource-18 411 sysop 434 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Standard light B مدیاویکی:Exif-lightsource-19 412 sysop 435 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Standard light C مدیاویکی:Exif-lightsource-2 413 sysop 436 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Fluorescent مدیاویکی:Exif-lightsource-20 414 sysop 437 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default D55 مدیاویکی:Exif-lightsource-21 415 sysop 438 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default D65 مدیاویکی:Exif-lightsource-22 416 sysop 439 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default D75 مدیاویکی:Exif-lightsource-23 417 sysop 440 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default D50 مدیاویکی:Exif-lightsource-24 418 sysop 441 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default ISO studio tungsten مدیاویکی:Exif-lightsource-255 419 sysop 442 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Other light source مدیاویکی:Exif-lightsource-3 420 sysop 443 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Tungsten (incandescent light) مدیاویکی:Exif-lightsource-4 421 sysop 444 2006-01-01T15:08:43Z MediaWiki default Flash مدیاویکی:Exif-lightsource-9 422 sysop 445 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Fine weather مدیاویکی:Exif-make 423 sysop 446 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Camera manufacturer مدیاویکی:Exif-make-value 424 sysop 447 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default $1 مدیاویکی:Exif-makernote 425 sysop 448 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Manufacturer notes مدیاویکی:Exif-maxaperturevalue 426 sysop 449 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Maximum land aperture مدیاویکی:Exif-meteringmode 427 sysop 450 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Metering mode مدیاویکی:Exif-meteringmode-0 428 sysop 451 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Unknown مدیاویکی:Exif-meteringmode-1 429 sysop 452 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Average مدیاویکی:Exif-meteringmode-2 430 sysop 453 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default CenterWeightedAverage مدیاویکی:Exif-meteringmode-255 431 sysop 454 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Other مدیاویکی:Exif-meteringmode-3 432 sysop 455 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Spot مدیاویکی:Exif-meteringmode-4 433 sysop 456 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default MultiSpot مدیاویکی:Exif-meteringmode-5 434 sysop 457 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Pattern مدیاویکی:Exif-meteringmode-6 435 sysop 458 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Partial مدیاویکی:Exif-model 436 sysop 459 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Camera model مدیاویکی:Exif-model-value 437 sysop 460 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default $1 مدیاویکی:Exif-oecf 438 sysop 461 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Optoelectronic conversion factor مدیاویکی:Exif-orientation 439 sysop 462 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Orientation مدیاویکی:Exif-orientation-1 440 sysop 463 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Normal مدیاویکی:Exif-orientation-2 441 sysop 464 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Flipped horizontally مدیاویکی:Exif-orientation-3 442 sysop 465 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Rotated 180° مدیاویکی:Exif-orientation-4 443 sysop 466 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Flipped vertically مدیاویکی:Exif-orientation-5 444 sysop 467 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Rotated 90° CCW and flipped vertically مدیاویکی:Exif-orientation-6 445 sysop 468 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Rotated 90° CW مدیاویکی:Exif-orientation-7 446 sysop 469 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Rotated 90° CW and flipped vertically مدیاویکی:Exif-orientation-8 447 sysop 470 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Rotated 90° CCW مدیاویکی:Exif-photometricinterpretation 448 sysop 471 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Pixel composition مدیاویکی:Exif-photometricinterpretation-2 449 sysop 472 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default RGB مدیاویکی:Exif-photometricinterpretation-6 450 sysop 473 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default YCbCr مدیاویکی:Exif-pixelxdimension 451 sysop 2075 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Valid image height مدیاویکی:Exif-pixelydimension 452 sysop 475 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Valid image width مدیاویکی:Exif-planarconfiguration 453 sysop 476 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Data arrangement مدیاویکی:Exif-planarconfiguration-1 454 sysop 477 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default chunky format مدیاویکی:Exif-planarconfiguration-2 455 sysop 478 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default planar format مدیاویکی:Exif-primarychromaticities 456 sysop 479 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Chromaticities of primarities مدیاویکی:Exif-referenceblackwhite 457 sysop 480 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Pair of black and white reference values مدیاویکی:Exif-relatedsoundfile 458 sysop 481 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Related audio file مدیاویکی:Exif-resolutionunit 459 sysop 482 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Unit of X and Y resolution مدیاویکی:Exif-rowsperstrip 460 sysop 483 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Number of rows per strip مدیاویکی:Exif-samplesperpixel 461 sysop 484 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Number of components مدیاویکی:Exif-saturation 462 sysop 485 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Saturation مدیاویکی:Exif-saturation-0 463 sysop 486 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Normal مدیاویکی:Exif-saturation-1 464 sysop 487 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Low saturation مدیاویکی:Exif-saturation-2 465 sysop 488 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default High saturation مدیاویکی:Exif-scenecapturetype 466 sysop 489 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Scene capture type مدیاویکی:Exif-scenecapturetype-0 467 sysop 490 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Standard مدیاویکی:Exif-scenecapturetype-1 468 sysop 491 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Landscape مدیاویکی:Exif-scenecapturetype-2 469 sysop 492 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Portrait مدیاویکی:Exif-scenecapturetype-3 470 sysop 493 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Night scene مدیاویکی:Exif-scenetype 471 sysop 494 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Scene type مدیاویکی:Exif-scenetype-1 472 sysop 495 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default A directly photographed image مدیاویکی:Exif-sensingmethod 473 sysop 496 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Sensing method مدیاویکی:Exif-sensingmethod-1 474 sysop 497 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Undefined مدیاویکی:Exif-sensingmethod-2 475 sysop 498 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default One-chip color area sensor مدیاویکی:Exif-sensingmethod-3 476 sysop 499 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Two-chip color area sensor مدیاویکی:Exif-sensingmethod-4 477 sysop 500 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Three-chip color area sensor مدیاویکی:Exif-sensingmethod-5 478 sysop 501 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Color sequential area sensor مدیاویکی:Exif-sensingmethod-7 479 sysop 502 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Trilinear sensor مدیاویکی:Exif-sensingmethod-8 480 sysop 503 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Color sequential linear sensor مدیاویکی:Exif-sharpness 481 sysop 504 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Sharpness مدیاویکی:Exif-sharpness-0 482 sysop 505 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Normal مدیاویکی:Exif-sharpness-1 483 sysop 506 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Soft مدیاویکی:Exif-sharpness-2 484 sysop 507 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Hard مدیاویکی:Exif-shutterspeedvalue 485 sysop 508 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Shutter speed مدیاویکی:Exif-software 486 sysop 509 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Software used مدیاویکی:Exif-software-value 487 sysop 510 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default $1 مدیاویکی:Exif-spatialfrequencyresponse 488 sysop 511 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Spatial frequency response مدیاویکی:Exif-spectralsensitivity 489 sysop 512 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Spectral sensitivity مدیاویکی:Exif-stripbytecounts 490 sysop 513 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Bytes per compressed strip مدیاویکی:Exif-stripoffsets 491 sysop 514 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Image data location مدیاویکی:Exif-subjectarea 492 sysop 515 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Subject area مدیاویکی:Exif-subjectdistance 493 sysop 516 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Subject distance مدیاویکی:Exif-subjectdistance-value 494 sysop 517 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default $1 metres مدیاویکی:Exif-subjectdistancerange 495 sysop 518 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Subject distance range مدیاویکی:Exif-subjectdistancerange-0 496 sysop 519 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Unknown مدیاویکی:Exif-subjectdistancerange-1 497 sysop 520 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Macro مدیاویکی:Exif-subjectdistancerange-2 498 sysop 521 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Close view مدیاویکی:Exif-subjectdistancerange-3 499 sysop 522 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Distant view مدیاویکی:Exif-subjectlocation 500 sysop 523 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Subject location مدیاویکی:Exif-subsectime 501 sysop 524 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default DateTime subseconds مدیاویکی:Exif-subsectimedigitized 502 sysop 525 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default DateTimeDigitized subseconds مدیاویکی:Exif-subsectimeoriginal 503 sysop 526 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default DateTimeOriginal subseconds مدیاویکی:Exif-transferfunction 504 sysop 527 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Transfer function مدیاویکی:Exif-usercomment 505 sysop 528 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default User comments مدیاویکی:Exif-whitebalance 506 sysop 529 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default White Balance مدیاویکی:Exif-whitebalance-0 507 sysop 530 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Auto white balance مدیاویکی:Exif-whitebalance-1 508 sysop 531 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Manual white balance مدیاویکی:Exif-whitepoint 509 sysop 532 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default White point chromaticity مدیاویکی:Exif-xresolution 510 sysop 533 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Horizontal resolution مدیاویکی:Exif-xyresolution-c 511 sysop 534 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default $1 dpc مدیاویکی:Exif-xyresolution-i 512 sysop 535 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default $1 dpi مدیاویکی:Exif-ycbcrcoefficients 513 sysop 536 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Color space transformation matrix coefficients مدیاویکی:Exif-ycbcrpositioning 514 sysop 537 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Y and C positioning مدیاویکی:Exif-ycbcrsubsampling 515 sysop 538 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Subsampling ratio of Y to C مدیاویکی:Exif-yresolution 516 sysop 539 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Vertical resolution مدیاویکی:Expiringblock 517 sysop 540 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default expires $1 مدیاویکی:Explainconflict 518 sysop 541 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default از وقتی شما ویرایش این صفحه را آغاز کرده‌اید شخص دیگری آن را تغییر داده است. ناحیه‌ی متنی بالایی شامل متن صفحه به شکل فعلی آن است. تغییرات شما در ناحیه‌ی متنی پایینی نشان داده شده است. شما باید تغییراتتان را با متن فعلی ترکیب کنید. وقتی «ذخیره‌ی صفحه» را فشار دهید، <b>فقط</b> متن ناحیه‌ی متنی بالایی ذخیره خواهد شد.<br /> مدیاویکی:Export 519 sysop 542 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default صدور صفحات مدیاویکی:Exportcuronly 520 sysop 543 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default فقط نسخه‌ی فعلی بیاید، نه کل تاریخچه مدیاویکی:Exporttext 521 sysop 544 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default شما می‌توانید متن و تاریخچه‌ی ویرایش یک صفحه‌ی مشخص یا مجموعه‌ای از صفحات را به شکل پوشیده در XML صادر کنید؛ این اطلاعات را می‌توان وارد ویکی دیگری که نرم‌افزار مدیاویکی اجرا می‌کند کرد، تبدیل کرد، یا برای سرگرمی شخصی نگه داشت. مدیاویکی:Externaldberror 522 sysop 545 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default There was either an external authentication database error or you are not allowed to update your external account. مدیاویکی:Extlink sample 523 sysop 546 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default http://www.example.com عنوان پیوند مدیاویکی:Extlink tip 524 sysop 547 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default پیوند خارجی (پیشوند http://‎ را فراموش نکنید) مدیاویکی:Faq 525 sysop 548 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default سؤالات معمول مدیاویکی:Faqpage 526 sysop 1386 2006-01-04T01:50:05Z MediaWiki default {{ns:project}}:سؤالات معمول مدیاویکی:Feb 527 sysop 550 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default فوریه مدیاویکی:February 528 sysop 551 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default فوریه مدیاویکی:Feedlinks 529 sysop 552 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Feed: مدیاویکی:Filecopyerror 530 sysop 553 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default نتوانستم از پرونده‌ی «$1» روی «$2» نسخه‌برداری کنم. مدیاویکی:Filedeleteerror 531 sysop 554 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default نتوانستم پرونده‌ی «$1» را حذف کنم مدیاویکی:Filedesc 532 sysop 555 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default خلاصه مدیاویکی:Fileexists 533 sysop 556 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default A file with this name exists already, please check $1 if you are not sure if you want to change it. مدیاویکی:Fileexists-forbidden 534 sysop 557 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default A file with this name exists already; please go back and upload this file under a new name. [[Image:$1|thumb|center|$1]] مدیاویکی:Fileexists-shared-forbidden 535 sysop 558 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default A file with this name exists already in the shared file repository; please go back and upload this file under a new name. [[Image:$1|thumb|center|$1]] مدیاویکی:Fileinfo 536 sysop 559 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default $1KB, MIME type: <code>$2</code> مدیاویکی:Filemissing 537 sysop 560 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default File missing مدیاویکی:Filename 538 sysop 561 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default نام پرونده مدیاویکی:Filenotfound 539 sysop 562 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default پرونده‌ی «$1» یافت نشد. مدیاویکی:Filerenameerror 540 sysop 563 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default نتوانستم پرونده‌ی «$1» را به «$2» تغییر نام دهم. مدیاویکی:Files 541 sysop 564 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Files مدیاویکی:Filesource 542 sysop 565 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default منبع مدیاویکی:Filestatus 543 sysop 566 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default وضعیت حق تکثیر مدیاویکی:Fileuploaded 544 sysop 567 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default پرونده‌ی «$1» با موفقیت بار شد. لطفاً این پیوند را تعقیب کنید: ($2) تا صفحه‌ی توصیف و اطلاعات در مورد پرونده را، از قبیل این که از کجا آمده است، چه کسی و در چه زمانی آن را ایجاد کرده است، و هر چیز دیگری که ممکن است در مورد آن بدانید، پر کنید. مدیاویکی:Fileuploadsummary 545 sysop 568 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Summary: مدیاویکی:Formerror 546 sysop 569 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default خطا: نمی‌توان فرم را فرستاد مدیاویکی:Friday 547 sysop 570 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default جمعه مدیاویکی:Getimagelist 548 sysop 571 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default در حال اخذ فهرست تصاویر مدیاویکی:Go 549 sysop 572 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default برو مدیاویکی:Googlesearch 550 sysop 573 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default <form method="get" action="http://www.google.com/search" id="googlesearch"> <input type="hidden" name="domains" value="{{SERVER}}" /> <input type="hidden" name="num" value="50" /> <input type="hidden" name="ie" value="$2" /> <input type="hidden" name="oe" value="$2" /> <input type="text" name="q" size="31" maxlength="255" value="$1" /> <input type="submit" name="btnG" value="$3" /> <div> <input type="radio" name="sitesearch" id="gwiki" value="{{SERVER}}" checked="checked" /><label for="gwiki">{{SITENAME}}</label> <input type="radio" name="sitesearch" id="gWWW" value="" /><label for="gWWW">WWW</label> </div> </form> مدیاویکی:Gotaccount 551 sysop 2080 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Already have an account? $1. مدیاویکی:Gotaccountlink 552 sysop 575 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Log in مدیاویکی:Group-admin-desc 553 sysop 576 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Trusted users able to block users and delete articles مدیاویکی:Group-admin-name 554 sysop 577 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Administrator مدیاویکی:Group-anon-desc 555 sysop 578 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Anonymous users مدیاویکی:Group-anon-name 556 sysop 579 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Anonymous مدیاویکی:Group-bureaucrat-desc 557 sysop 580 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default The bureaucrat group is able to make sysops مدیاویکی:Group-bureaucrat-name 558 sysop 581 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Bureaucrat مدیاویکی:Group-loggedin-desc 559 sysop 582 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default General logged in users مدیاویکی:Group-loggedin-name 560 sysop 583 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default User مدیاویکی:Group-steward-desc 561 sysop 584 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Full access مدیاویکی:Group-steward-name 562 sysop 585 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Steward مدیاویکی:Groups 563 sysop 586 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default User groups مدیاویکی:Groups-addgroup 564 sysop 587 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Add group مدیاویکی:Groups-already-exists 565 sysop 588 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default A group of that name already exists مدیاویکی:Groups-editgroup 566 sysop 589 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Edit group مدیاویکی:Groups-editgroup-description 567 sysop 590 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Group description (max 255 characters):<br /> مدیاویکی:Groups-editgroup-name 568 sysop 591 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Group name: مدیاویکی:Groups-editgroup-preamble 569 sysop 592 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default If the name or description starts with a colon, the remainder will be treated as a message name, and hence the text will be localised using the MediaWiki namespace مدیاویکی:Groups-existing 570 sysop 593 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Existing groups مدیاویکی:Groups-group-edit 571 sysop 594 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Existing groups: مدیاویکی:Groups-lookup-group 572 sysop 595 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Manage group rights مدیاویکی:Groups-noname 573 sysop 596 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Please specify a valid group name مدیاویکی:Groups-tableheader 574 sysop 597 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default ID || Name || Description || Rights مدیاویکی:Guesstimezone 575 sysop 598 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default از مرورگر گرفته شود مدیاویکی:Headline sample 576 sysop 599 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default متن عنوان مدیاویکی:Headline tip 577 sysop 600 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default عنوان سطح ۲ مدیاویکی:Help 578 sysop 601 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default راهنما مدیاویکی:Helppage 579 sysop 1387 2006-01-04T01:50:05Z MediaWiki default {{ns:project}}:راهنما مدیاویکی:Hide 580 sysop 603 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default مخفی شود مدیاویکی:Hidetoc 581 sysop 604 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default مخفی شود مدیاویکی:Hist 582 sysop 605 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default تاریخچه مدیاویکی:Histfirst 583 sysop 2222 2006-07-11T23:51:36Z Kaveh 1 قدیمی‌ترین قدیمی‌ترین مدیاویکی:Histlast 584 sysop 2223 2006-07-11T23:51:59Z Kaveh 1 جدیدترین جدیدترین مدیاویکی:Histlegend 585 sysop 608 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default شرح: (فعلی) = تفاوت با نسخه‌ی فعلی، (آخرین) = تفاوت با نسخه‌ی قبلی، جز = ویرایش جزئی مدیاویکی:History 586 sysop 609 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default تاریخچه‌ی صفحه مدیاویکی:History copyright 587 sysop 610 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default - مدیاویکی:History short 588 sysop 1492 2006-01-18T23:41:10Z Kaveh 1 تاریخچه مدیاویکی:Historywarning 589 sysop 2693 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default هشدار: صفحه‌ای که دارید حذف می‌کند تاریخچه‌ای دارد: مدیاویکی:Hr tip 590 sysop 613 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default خط افقی (با صرفه‌جویی استفاده کنید) مدیاویکی:Ignorewarning 591 sysop 614 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Ignore warning and save file anyway. مدیاویکی:Ignorewarnings 592 sysop 615 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Ignore any warnings مدیاویکی:Illegalfilename 593 sysop 616 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default The filename "$1" contains characters that are not allowed in page titles. Please rename the file and try uploading it again. مدیاویکی:Ilsubmit 594 sysop 617 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default جستجو مدیاویکی:Image sample 595 sysop 618 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default مثال.jpg مدیاویکی:Image tip 596 sysop 619 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default تصویر داخل متن مدیاویکی:Imagelinks 597 sysop 620 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default پیوند‌های تصاویر مدیاویکی:Imagelist 598 sysop 621 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default فهرست تصاویر مدیاویکی:Imagelistall 599 sysop 622 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default all مدیاویکی:Imagelistforuser 600 sysop 623 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default This shows only images uploaded by $1. مدیاویکی:Imagelisttext 601 sysop 624 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default در زیر فهرست $1 تصویری که $2 مرتب شده است آمده است. مدیاویکی:Imagemaxsize 602 sysop 1389 2006-01-04T01:50:05Z MediaWiki default Limit images on image description pages to: مدیاویکی:Imagepage 603 sysop 626 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default نمایش صفحه‌ی تصویر مدیاویکی:Imagereverted 604 sysop 627 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default برگرداندن به نسخه‌ی قدیمی‌تر با موفقیت انجام شد. مدیاویکی:Imgdelete 605 sysop 628 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default حذف مدیاویکی:Imgdesc 606 sysop 629 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default توصیف مدیاویکی:Imghistlegend 607 sysop 630 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default شرح: (فعلی) = این تصویر فعلی است، (حذف) = این نسخه‌ی قدیمی حذف شود، (برگرد) = برگرداندن به این نسخه‌ی قدیمی. <br /><i>برای دیدن تصویر بار شده در تاریخ مشخص، روی تاریخ کلیک کنید</i>. مدیاویکی:Imghistory 608 sysop 631 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default تاریخچه‌ی تصویر مدیاویکی:Imglegend 609 sysop 632 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default شرح: (توصیف) = نمایش/ویرایش توصیف تصویر. مدیاویکی:Immobile namespace 610 sysop 3432 2006-10-25T17:54:06Z MediaWiki default 86 Source or destination title is of a special type; cannot move pages from and into that namespace. مدیاویکی:Import 611 sysop 634 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Import pages مدیاویکی:Importfailed 612 sysop 635 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Import failed: $1 مدیاویکی:Importhistoryconflict 613 sysop 636 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Conflicting history revision exists (may have imported this page before) مدیاویکی:Importing 614 sysop 637 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Importing $1 مدیاویکی:Importinterwiki 615 sysop 638 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Transwiki import مدیاویکی:Importnofile 616 sysop 639 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default No import file was uploaded. مدیاویکی:Importnosources 617 sysop 640 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default No transwiki import sources have been defined and direct history uploads are disabled. مدیاویکی:Importnotext 618 sysop 641 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Empty or no text مدیاویکی:Importsuccess 619 sysop 642 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Import succeeded! مدیاویکی:Importtext 620 sysop 643 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Please export the file from the source wiki using the Special:Export utility, save it to your disk and upload it here. مدیاویکی:Importuploaderror 621 sysop 644 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Upload of import file failed; perhaps the file is bigger than the allowed upload size. مدیاویکی:Infiniteblock 622 sysop 645 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default infinite مدیاویکی:Info short 623 sysop 646 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Information مدیاویکی:Infosubtitle 624 sysop 647 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Information for page مدیاویکی:Internalerror 625 sysop 648 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default خطای داخلی مدیاویکی:Intl 626 sysop 649 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default پیوندهای بین زبانی مدیاویکی:Invalidemailaddress 627 sysop 650 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default The e-mail address cannot be accepted as it appears to have an invalid format. Please enter a well-formatted address or empty that field. مدیاویکی:Invert 628 sysop 2230 2006-07-11T23:55:28Z Kaveh 1 انتخاب برعکس شود انتخاب برعکس شود مدیاویکی:Ip range invalid 629 sysop 652 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Invalid IP range. مدیاویکی:Ipaddress 630 sysop 653 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default نشانی IP/نام کاربر مدیاویکی:Ipadressorusername 631 sysop 654 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default IP Address or username مدیاویکی:Ipb expiry invalid 632 sysop 655 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Expiry time invalid. مدیاویکی:Ipbexpiry 633 sysop 656 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Expiry مدیاویکی:Ipblocklist 634 sysop 657 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default فهرست نشانی‌های IP و نام‌های کاربری بسته‌شده مدیاویکی:Ipblocklistempty 635 sysop 658 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default The blocklist is empty. مدیاویکی:Ipboptions 636 sysop 659 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default 2 hours:2 hours,1 day:1 day,3 days:3 days,1 week:1 week,2 weeks:2 weeks,1 month:1 month,3 months:3 months,6 months:6 months,1 year:1 year,infinite:infinite مدیاویکی:Ipbother 637 sysop 660 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Other time مدیاویکی:Ipbotheroption 638 sysop 661 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default other مدیاویکی:Ipbreason 639 sysop 662 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default دلیل مدیاویکی:Ipbsubmit 640 sysop 663 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default این کاربر بسته شود مدیاویکی:Ipusubmit 641 sysop 664 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default باز کردن این نشانی مدیاویکی:Ipusuccess 642 sysop 665 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default «$1» باز شد مدیاویکی:Isbn 643 sysop 666 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default ISBN مدیاویکی:Isredirect 644 sysop 667 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default صفحه‌ی تغییر مسیر مدیاویکی:Istemplate 645 sysop 668 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default inclusion مدیاویکی:Italic sample 646 sysop 669 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default متن ایتالیک مدیاویکی:Italic tip 647 sysop 670 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default متن ایتالیک مدیاویکی:Iteminvalidname 648 sysop 671 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default مشکل با مورد «$1»، نام نامعتبر است... مدیاویکی:Jan 649 sysop 672 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default ژانویه مدیاویکی:January 650 sysop 673 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default ژانویه مدیاویکی:Jul 651 sysop 674 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default ژوئیه مدیاویکی:July 652 sysop 675 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default ژوئیه مدیاویکی:Jumpto 653 sysop 676 2006-01-01T15:08:44Z MediaWiki default Jump to: مدیاویکی:Jumptonavigation 654 sysop 1533 2006-02-05T07:43:08Z Kaveh 1 گشتن مدیاویکی:Jumptosearch 655 sysop 678 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default search مدیاویکی:Jun 656 sysop 679 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default ژوئن مدیاویکی:June 657 sysop 680 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default ژوئن مدیاویکی:Laggedslavemode 658 sysop 681 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Warning: Page may not contain recent updates. مدیاویکی:Largefile 659 sysop 682 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default توصیه می‌شود که اندازه‌ی تصاویر از ۱۰۰ کیلوبایت بیشتر نباشد. مدیاویکی:Largefileserver 660 sysop 683 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default This file is bigger than the server is configured to allow. مدیاویکی:Last 661 sysop 684 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default آخرین مدیاویکی:Lastmodified 662 sysop 685 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default این صفحه آخرین بار در $1 تغییر کرده است. مدیاویکی:Lastmodifiedby 663 sysop 686 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default This page was last modified $1 by $2. مدیاویکی:License 664 sysop 687 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Licensing مدیاویکی:Lineno 665 sysop 688 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default سطر $1: مدیاویکی:Link sample 666 sysop 689 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default عنوان پیوند مدیاویکی:Link tip 667 sysop 690 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default پیوند داخلی مدیاویکی:Linklistsub 668 sysop 691 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default (فهرست پیوندها) مدیاویکی:Linkprefix 669 sysop 692 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default /^(.*?)([a-zA-Z\x80-\xff]+)$/sD مدیاویکی:Linkshere 670 sysop 693 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحات زیر به اینجا پیوند دارند: مدیاویکی:Linkstoimage 671 sysop 694 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default این صفحات به این تصویر پیوند دارند: مدیاویکی:Linktrail 672 sysop 695 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default /^([a-z]+)(.*)$/sD مدیاویکی:Listform 673 sysop 696 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default فهرست مدیاویکی:Listingcontinuesabbrev 674 sysop 697 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default cont. مدیاویکی:Listusers 675 sysop 698 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default فهرست کاربران مدیاویکی:Loadhist 676 sysop 699 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default در حال خواندن تاریخچه‌ی صفحه مدیاویکی:Loadingrev 677 sysop 700 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default در حال خواندن نسخه برای تفاوت گرفتن مدیاویکی:Localtime 678 sysop 701 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default نمایش زمان محلی مدیاویکی:Lockbtn 679 sysop 702 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default قفل کردن پایگاه داده مدیاویکی:Lockconfirm 680 sysop 703 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default بله، من جداً می‌خواهم پایگاه داده را قفل کنم. مدیاویکی:Lockdb 681 sysop 704 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default قفل کردن پایگاه داده مدیاویکی:Lockdbsuccesssub 682 sysop 705 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default قفل کردن پایگاه داده با موفقیت انجام شد مدیاویکی:Lockdbsuccesstext 683 sysop 706 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default پایگاه داده قفل شد. <br />فراموش نکنید که پس از اتمام نگهداری قفل را بردارید. مدیاویکی:Lockdbtext 684 sysop 707 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Locking the database will suspend the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do, and that you will unlock the database when your maintenance is done. مدیاویکی:Locknoconfirm 685 sysop 708 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default شما در جعبه‌ی تأیید تیک نزدید مدیاویکی:Log 686 sysop 709 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Logs مدیاویکی:Logempty 687 sysop 710 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default No matching items in log. مدیاویکی:Login 688 sysop 711 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default ورود به سیستم مدیاویکی:Loginend 689 sysop 712 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default مدیاویکی:Loginerror 690 sysop 713 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default خطا در ورود به سیستم مدیاویکی:Loginpagetitle 691 sysop 714 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default ورود کاربر به سیستم مدیاویکی:Loginproblem 692 sysop 715 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default <b>ورود شما به سیستم با مشکلی مواجه شد.</b><br />دوباره تلاش کنید! مدیاویکی:Loginprompt 693 sysop 1391 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default برای ورود به {{SITENAME}} باید cookieها را فعال کنید. مدیاویکی:Loginreqlink 694 sysop 2117 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default log in مدیاویکی:Loginreqpagetext 695 sysop 718 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default You must $1 to view other pages. مدیاویکی:Loginreqtitle 696 sysop 719 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Login Required مدیاویکی:Loginsuccess 697 sysop 1392 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default شما اکنون با نام «$1» به {{SITENAME}} وارد شده‌اید. مدیاویکی:Loginsuccesstitle 698 sysop 721 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default ورود موفقیت‌آمیز به سیستم مدیاویکی:Logout 699 sysop 722 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default خروج از سیستم مدیاویکی:Logouttext 700 sysop 1393 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default اکنون از سیستم خارج شدید. شما می‌توانید به استفاده‌ی گمنام از {{SITENAME}} ادامه دهید، یا می‌توانید با همین کاربر یا کاربر دیگری به سیستم وارد شوید. توجه کنید که تا زمانی که cache مرورگرتان را پاک کنید، بعضی صفحات ممکن است به شکلی نمایش یابند که انگار هنوز وارد سیستم هستید. مدیاویکی:Logouttitle 701 sysop 724 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default خروج کاربر از سیستم مدیاویکی:Lonelypages 702 sysop 725 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحات یتیم مدیاویکی:Longpages 703 sysop 726 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحات بلند مدیاویکی:Longpagewarning 704 sysop 727 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default <strong>هشدار: این صفحه $1 کیلوبایت طول دارد؛ بعضی مرورگرها ممکن با ویرایش صفحات نزدیک به ۳۲ کیلوبایت یا طولانیتر از آن مشکلاتی داشته باشند. لطفاً درباره‌ی شکستن این صفحه به قسمت‌های کوچکتر فکر کنید.</strong> مدیاویکی:Mailerror 705 sysop 728 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Error sending mail: $1 مدیاویکی:Mailmypassword 706 sysop 729 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default یک کلمه‌ی عبور جدید به شما فرستاده شود مدیاویکی:Mailnologin 707 sysop 730 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default نشانی فرستنده‌ای نیست مدیاویکی:Mailnologintext 708 sysop 731 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default برای فرستادن پست الکترونیکی به کاربران دیگر باید [[ویژه:Userlogin|به سیستم وارد شوید]] و نشانی پست الکترونیکی معتبری در [[ویژه:ترجیحات|ترجیحات]] خود داشته باشید. مدیاویکی:Mainpage 709 sysop 1483 2006-01-18T23:24:41Z Kaveh 1 صفحه اصلی مدیاویکی:Mainpagedocfooter 710 sysop 2118 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Consult the [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Contents User's Guide] for information on using the wiki software. == Getting started == * [http://www.mediawiki.org/wiki/Help:Configuration_settings Configuration settings list] * [http://www.mediawiki.org/wiki/Help:FAQ MediaWiki FAQ] * [http://mail.wikimedia.org/mailman/listinfo/mediawiki-announce MediaWiki release mailing list] مدیاویکی:Mainpagetext 711 sysop 734 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default نرم‌افزار ویکی با موفقیت نصب شد. مدیاویکی:Maintenance 712 sysop 735 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحه‌ی نگهداری مدیاویکی:Maintenancebacklink 713 sysop 736 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default بازگشت به صفحه‌ی نگهداری مدیاویکی:Maintnancepagetext 714 sysop 737 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default This page includes several handy tools for everyday maintenance. Some of these functions tend to stress the database, so please do not hit reload after every item you fixed ;-) مدیاویکی:Makesysop 715 sysop 738 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Make a user into a sysop مدیاویکی:Makesysopfail 716 sysop 739 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default <b>User "$1" could not be made into a sysop. (Did you enter the name correctly?)</b> مدیاویکی:Makesysopname 717 sysop 740 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Name of the user: مدیاویکی:Makesysopok 718 sysop 741 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default <b>User "$1" is now a sysop</b> مدیاویکی:Makesysopsubmit 719 sysop 742 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Make this user into a sysop مدیاویکی:Makesysoptext 720 sysop 743 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default This form is used by bureaucrats to turn ordinary users into administrators. Type the name of the user in the box and press the button to make the user an administrator مدیاویکی:Makesysoptitle 721 sysop 744 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Make a user into a sysop مدیاویکی:Mar 722 sysop 745 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default مارس مدیاویکی:March 723 sysop 746 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default مارس مدیاویکی:Markaspatrolleddiff 724 sysop 747 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Mark as patrolled مدیاویکی:Markaspatrolledlink 725 sysop 748 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default [$1] مدیاویکی:Markaspatrolledtext 726 sysop 749 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Mark this article as patrolled مدیاویکی:Markedaspatrolled 727 sysop 750 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Marked as patrolled مدیاویکی:Markedaspatrolledtext 728 sysop 751 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default The selected revision has been marked as patrolled. مدیاویکی:Matchtotals 729 sysop 752 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default پرس‌وجوی «$1» متناظر $2 عنوان مقاله و $3 متن مقاله است. مدیاویکی:Math 730 sysop 753 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default نمایش ریاضیات مدیاویکی:Math bad output 731 sysop 754 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Can't write to or create math output directory مدیاویکی:Math bad tmpdir 732 sysop 755 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Can't write to or create math temp directory مدیاویکی:Math failure 733 sysop 756 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default شکست در تجزیه مدیاویکی:Math image error 734 sysop 757 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default تبدیل به PNG شکست خورد مدیاویکی:Math lexing error 735 sysop 758 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default خطای lexing مدیاویکی:Math notexvc 736 sysop 759 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Missing texvc executable; please see math/README to configure. مدیاویکی:Math sample 737 sysop 760 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default درج فرمول در اینجا مدیاویکی:Math syntax error 738 sysop 761 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default خطای نحوی مدیاویکی:Math tip 739 sysop 762 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default فرمول ریاضی (LaTeX) مدیاویکی:Math unknown error 740 sysop 763 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default خطای ناشناخته مدیاویکی:Math unknown function 741 sysop 2718 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default تابع ناشناخته‌ی مدیاویکی:May 742 sysop 765 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default مه مدیاویکی:May long 743 sysop 766 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default مه مدیاویکی:Media sample 744 sysop 767 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default مثال.mp3 مدیاویکی:Media tip 745 sysop 768 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default پیوند پرونده‌ی رسانه مدیاویکی:Mediawarning 746 sysop 2120 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default '''Warning''': This file may contain malicious code, by executing it your system may be compromised.<hr /> مدیاویکی:Metadata 747 sysop 770 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Metadata مدیاویکی:Metadata-collapse 748 sysop 771 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Hide extended details مدیاویکی:Metadata-expand 749 sysop 772 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Show extended details مدیاویکی:Metadata-fields 750 sysop 773 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default EXIF metadata fields listed in this message will be included on image page display when the metadata table is collapsed. Others will be hidden by default. * make * model * datetimeoriginal * exposuretime * fnumber * focallength مدیاویکی:Metadata-help 751 sysop 774 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default This file contains additional information, probably added from the digital camera or scanner used to create or digitize it. If the file has been modified from its original state, some details may not fully reflect the modified image. مدیاویکی:Metadata page 752 sysop 775 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Wikipedia:Metadata مدیاویکی:Mimesearch 753 sysop 776 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default MIME search مدیاویکی:Mimetype 754 sysop 1395 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default MIME type: مدیاویکی:Minlength 755 sysop 778 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default نام پرونده باید حداقل سه‌حرفی باشد. مدیاویکی:Minoredit 756 sysop 779 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default این ویرایش جزئی است مدیاویکی:Minoreditletter 757 sysop 780 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default جز مدیاویکی:Mispeelings 758 sysop 781 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحات با غلط املایی مدیاویکی:Mispeelingspage 759 sysop 782 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default فهرست غلط‌های املایی معمول مدیاویکی:Mispeelingstext 760 sysop 783 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحات زیر یک غلط املایی معمول دارند، که در $1 آمده است. ممکن است املای درست (به این شکل) آمده باشد. مدیاویکی:Missingarticle 761 sysop 784 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default پایگاه داده متن صفحه‌ای به نام «$1» را که باید می‌یافت، نیافت. <p>این مشکل معمولاٌ بر اثر ادامه دادن پیوندهای تاریخ‌گذشته‌ی تفاوت یا تاریخچه‌ی صفحاتی رخ می‌دهد که حذف شده‌اند. <p>اگر مورد شما این نیست، ممکن است اشکالی در نرم‌افزار پیدا کرده باشید. لطفاً این مسئله را، با ذکر URL، به یکی از مدیران گزارش کنید. مدیاویکی:Missingimage 762 sysop 785 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default <b>Missing image</b><br /><i>$1</i> مدیاویکی:Missinglanguagelinks 763 sysop 786 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default پیوندهای زبانی گم‌شده مدیاویکی:Missinglanguagelinksbutton 764 sysop 787 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default یافتن پیوندهای زبانی گم‌شده برای مدیاویکی:Missinglanguagelinkstext 765 sysop 788 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default این مقاله‌ها به همتایشان در $1 پیوند <i>ندارند</i>. Redirects و زیرصفحه‌ها نشان داده <i>نشده‌اند</i>. مدیاویکی:Monday 766 sysop 789 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default دوشنبه مدیاویکی:Moredotdotdot 767 sysop 790 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default بیشتر... مدیاویکی:Mostcategories 768 sysop 791 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Articles with the most categories مدیاویکی:Mostimages 769 sysop 792 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Most linked to images مدیاویکی:Mostlinked 770 sysop 793 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Most linked to pages مدیاویکی:Mostlinkedcategories 771 sysop 794 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Most linked to categories مدیاویکی:Mostrevisions 772 sysop 795 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Articles with the most revisions مدیاویکی:Move 773 sysop 1493 2006-01-18T23:42:03Z Kaveh 1 انتقال مدیاویکی:Movearticle 774 sysop 797 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default انتقال صفحه مدیاویکی:Movedto 775 sysop 798 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default منتقل شد به مدیاویکی:Movelogpage 776 sysop 799 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Move log مدیاویکی:Movelogpagetext 777 sysop 800 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Below is a list of page moved. مدیاویکی:Movenologin 778 sysop 801 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default به سیستم وارد نشده‌اید مدیاویکی:Movenologintext 779 sysop 802 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default برای انتقال صفحات باید کاربر ثبت‌شده بوده و [[ویژه:Userlogin|به سیستم وارد شوید]]. مدیاویکی:Movepage 780 sysop 803 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default انتقال صفحه مدیاویکی:Movepagebtn 781 sysop 804 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحه منتقل شود مدیاویکی:Movepagetalktext 782 sysop 2122 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default The associated talk page will be automatically moved along with it '''unless:''' *A non-empty talk page already exists under the new name, or *You uncheck the box below. In those cases, you will have to move or merge the page manually if desired. مدیاویکی:Movepagetext 783 sysop 806 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default با استفاده از فرم زیر نام صفحه تغییر خواهد کرد، و تمام تاریخچه‌اش به نام جدید منتقل خواهد شد. عنوان قدیمی تبدیل به یک صفحه‌ی تغییر مسیر به عنوان جدید خواهد شد. پیوندهای به عنوان صفحه‌ی قدیمی تغییر نخواهند کرد؛ حتماً تغییرمسیرهای دوتایی یا خراب را [[ویژه:نگهداری|بررسی کنید]]. شما مسئول اطمینان از این هستید که پیوندها هنوز به همان‌جایی که قرار است بروند. توجه کنید که اگر از قبل صفحه‌ای در عنوان جدید وجود داشته باشد صفحه منتقل '''نخواهد شد'''، مگر این که صفحه خالی یا تغییر مسیر باشد و تاریخچه‌ی ویرایشی نداشته باشد. این یعنی اگر اشتباه کردید صفحه را به همان جایی که از آن منتقل شده بود برگردانید، و این که نمی‌توانید روی صفحات موجود بنویسید. <b>هشدار!</b> این کار ممکن است تغییر اساسی و غیرمنتظره‌ای برای صفحات محبوب باشد؛ لطفاً مطمئن شوید که قبل از ادامه دادن عواقب این کار را درک می‌کنید. مدیاویکی:Movereason 784 sysop 807 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Reason مدیاویکی:Movetalk 785 sysop 808 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحه‌ی «بحث» هم، در صورت لزوم، منتقل شود. مدیاویکی:Movethispage 786 sysop 809 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default انتقال این صفحه مدیاویکی:Mw math html 787 sysop 810 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default اگر ممکن بود HTML وگرنه PNG مدیاویکی:Mw math mathml 788 sysop 811 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default MathML if possible (experimental) مدیاویکی:Mw math modern 789 sysop 812 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default توصیه برای مرورگرهای امروزی مدیاویکی:Mw math png 790 sysop 813 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default همیشه PNG کشیده شود مدیاویکی:Mw math simple 791 sysop 814 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default اگر خیلی ساده بودHTML وگرنه PNG مدیاویکی:Mw math source 792 sysop 815 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default در قالب TeX باقی بماند (برای مرورگرهای متنی) مدیاویکی:Mycontris 793 sysop 816 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default مشارکت‌های من مدیاویکی:Mypage 794 sysop 817 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحه‌ی من مدیاویکی:Mytalk 795 sysop 818 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default بحث من مدیاویکی:Namespace 796 sysop 2231 2006-07-11T23:55:43Z Kaveh 1 فضای نام: فضای نام: مدیاویکی:Namespacesall 797 sysop 2294 2006-07-12T09:47:13Z Kaveh 1 همه همه مدیاویکی:Navigation 798 sysop 1532 2006-02-05T07:43:00Z Kaveh 1 گشتن مدیاویکی:Nbytes 799 sysop 822 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default $1 بایت مدیاویکی:Ncategories 800 sysop 2123 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default $1 {{PLURAL:$1|category|categories}} مدیاویکی:Nchanges 801 sysop 824 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default $1 تغییر مدیاویکی:Newarticle 802 sysop 825 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default (جدید) مدیاویکی:Newarticletext 803 sysop 1396 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default شما پیوندی را دنبال کرده‌اید و به صفحه‌ای رسیده‌اید که هنوز وجود ندارد. برای ایجاد صفحه، در مستطیل زیر شروع به تایپ کنید (برای اطلاعات بیشتر به [[{{ns:project}}:راهنما|صفحه‌ی راهنما]] مراجعه کنید). اگر اشتباهاً اینجا آمده‌اید، دکمه‌ی '''back''' مرورگرتان را بزنید. مدیاویکی:Newarticletextanon 804 sysop 827 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default {{int:newarticletext}} مدیاویکی:Newbies 805 sysop 828 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default newbies مدیاویکی:Newimages 806 sysop 829 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Gallery of new files مدیاویکی:Newmessagesdifflink 807 sysop 1778 2006-03-17T16:19:08Z Kaveh 1 تفاوت با نسخه پیش از آخر تفاوت با نسخه پیش از آخر مدیاویکی:Newmessageslink 808 sysop 1777 2006-03-17T16:18:49Z Kaveh 1 پیامهای جدیدی پیامهای جدیدی مدیاویکی:Newpage 809 sysop 832 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحه‌ی جدید مدیاویکی:Newpageletter 810 sysop 833 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default جد مدیاویکی:Newpages 811 sysop 834 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحات جدید مدیاویکی:Newpassword 812 sysop 835 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default کلمه‌ی عبور جدید مدیاویکی:Newtitle 813 sysop 836 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default به عنوان جدید مدیاویکی:Newusersonly 814 sysop 837 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default (فقط کاربران جدید) مدیاویکی:Newwindow 815 sysop 2232 2006-07-11T23:56:27Z Kaveh 1 (در پنجره جدید باز می‌شود) (در پنجره جدید باز می‌شود) مدیاویکی:Next 816 sysop 839 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default بعدی مدیاویکی:Nextdiff 817 sysop 1508 2006-01-18T23:59:44Z Kaveh 1 تفاوت بعدی ← مدیاویکی:Nextn 818 sysop 841 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default $1تای بعدی مدیاویکی:Nextpage 819 sysop 842 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Next page ($1) مدیاویکی:Nextrevision 820 sysop 1509 2006-01-19T00:00:09Z Kaveh 1 نسخه جدیدتر← مدیاویکی:Nlinks 821 sysop 844 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default $1 پیوند مدیاویکی:Noarticletext 822 sysop 845 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default (این صفحه در حال حاضر متنی ندارد) مدیاویکی:Noarticletextanon 823 sysop 846 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default {{int:noarticletext}} مدیاویکی:Noconnect 824 sysop 847 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default شرمنده! ویکی مشکلات فنی دارد، و نمی‌تواند با خادم پایگاه داده تماس بگیرد. مدیاویکی:Nocontribs 825 sysop 848 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default هیچ تغییری نظیر این مشخصات یافت نشد. مدیاویکی:Nocookieslogin 826 sysop 1397 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default {{SITENAME}} برای ورود کاربران به سیستم از cookie استفاده می‌کند. شما cookieها را از کار انداخته‌اید. لطفاً cookieها را به کار بیندازید و دوباره تلاش کنید. مدیاویکی:Nocookiesnew 827 sysop 1398 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default حساب کاربری ایجاد شد، اما شما وارد سیستم نشدید. {{SITENAME}} برای ورود کاربران به سیستم از cookie استفاده می‌کند. شما cookieها را از کار انداخته‌اید. لطفاً cookieها را به کار بیندازید، و سپس با نام کاربری و کلمه‌ی عبور جدیدتان به سیستم وارد شوید. مدیاویکی:Nocreatetext 828 sysop 851 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default This site has restricted the ability to create new pages. You can go back and edit an existing page, or [[Special:Userlogin|log in or create an account]]. مدیاویکی:Nocreatetitle 829 sysop 852 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Page creation limited مدیاویکی:Nocreativecommons 830 sysop 853 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Creative Commons RDF metadata disabled for this server. مدیاویکی:Nocredits 831 sysop 854 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default There is no credits info available for this page. مدیاویکی:Nodb 832 sysop 855 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default نمی‌توان پایگاه داده‌ی $1 را انتخاب کرد مدیاویکی:Nodublincore 833 sysop 856 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Dublin Core RDF metadata disabled for this server. مدیاویکی:Noemail 834 sysop 857 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default هیچ نشانی پست الکترونیکی‌ای برای کاربر «$1» ثبت نشده است. مدیاویکی:Noemailprefs 835 sysop 2125 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Specify an e-mail address for these features to work. مدیاویکی:Noemailtext 836 sysop 859 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default این کاربر نشانی پست الکترونیکی معتبری مشخص نکرده است، یا تصمیم گرفته از کاربران دیگر پست الکترونیکی دریافت نکند. مدیاویکی:Noemailtitle 837 sysop 860 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default نشانی پست‌الکترونیک موجود نیست مدیاویکی:Nogomatch 838 sysop 861 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default صفحه‌ی با دقیقاً این عنوان وجود ندارد، تلاش برای جستجوی کل متن. مدیاویکی:Nohistory 839 sysop 862 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default این صفحه تاریخچه‌ی ویرایش ندارد. مدیاویکی:Noimage 840 sysop 863 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default No file by this name exists, you can $1. مدیاویکی:Noimage-linktext 841 sysop 864 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default upload it مدیاویکی:Noimages 842 sysop 865 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default Nothing to see. مدیاویکی:Nolicense 843 sysop 866 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default None selected مدیاویکی:Nolinkshere 844 sysop 867 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default هیچ صفحه‌ای به اینجا پیوند ندارد. مدیاویکی:Nolinkstoimage 845 sysop 868 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default هیچ صفحه‌ای به این تصویر پیوند ندارد. مدیاویکی:Nologin 846 sysop 1643 2006-03-12T00:27:17Z Kaveh 1 نام کاربری ندارید؟ $1. نام کاربری ندارید؟ $1. مدیاویکی:Nologinlink 847 sysop 1642 2006-03-12T00:27:12Z Kaveh 1 یک حساب جدید بسازید یک حساب جدید بسازید مدیاویکی:Noname 848 sysop 871 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default شما نام کاربری معتبری مشخص نکرده‌اید. مدیاویکی:Nonefound 849 sysop 872 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default <strong>نکته</strong>: unsuccessful searches are often caused by searching for common words like "have" and "from", which are not indexed, or by specifying more than one search term (only pages containing all of the search terms will appear in the result). مدیاویکی:Nonunicodebrowser 850 sysop 873 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default <strong>WARNING: Your browser is not unicode compliant. A workaround is in place to allow you to safely edit articles: non-ASCII characters will appear in the edit box as hexadecimal codes.</strong> مدیاویکی:Nospecialpagetext 851 sysop 874 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default شما صفحه‌ی ویژه‌ای را درخواست کرده‌اید که ویکی نمی‌شناسد. مدیاویکی:Nosuchaction 852 sysop 875 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default چنین عملی وجود ندارد مدیاویکی:Nosuchactiontext 853 sysop 876 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default ویکی عمل مشخص شده در URL را نمی‌شناسد مدیاویکی:Nosuchspecialpage 854 sysop 877 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default چنین صفحه‌ی ویژه‌ای وجود ندارد مدیاویکی:Nosuchuser 855 sysop 878 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default کاربری با نام «$1» وجود ندارد. املای نام را بررسی کنید، یا از فرم زیر برای ایجاد یک حساب کاربری جدید استفاده کنید. مدیاویکی:Nosuchusershort 856 sysop 879 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default There is no user by the name "$1". Check your spelling. مدیاویکی:Notacceptable 857 sysop 880 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default The wiki server can't provide data in a format your client can read. مدیاویکی:Notanarticle 858 sysop 881 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default مقاله نیست مدیاویکی:Notargettext 859 sysop 882 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default شما صفحه‌ی یا کاربر مقصدی برای انجام این عمل روی آن مشخص نکرده‌اید. مدیاویکی:Notargettitle 860 sysop 883 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default مقصدی نیست مدیاویکی:Note 861 sysop 2723 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default <strong>نکته:</strong> مدیاویکی:Notextmatches 862 sysop 885 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default متن هیچ مقاله‌ای نمی‌خورد مدیاویکی:Notitlematches 863 sysop 886 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default عنوان هیچ مقاله‌ای نمی‌خورد مدیاویکی:Notloggedin 864 sysop 887 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default به سیستم وارد نشده‌اید مدیاویکی:Nov 865 sysop 888 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default نوامبر مدیاویکی:November 866 sysop 889 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default نوامبر مدیاویکی:Nowatchlist 867 sysop 890 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default در فهرست تعقیبات شما هیچ موردی نیست. مدیاویکی:Nowiki sample 868 sysop 891 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default اینجا متن قالب‌بندی‌نشده وارد شود مدیاویکی:Nowiki tip 869 sysop 892 2006-01-01T15:08:45Z MediaWiki default نادیده گرفتن قالب‌بندی ویکی مدیاویکی:Nrevisions 870 sysop 2129 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default $1 {{PLURAL:$1|revision|revisions}} مدیاویکی:Nstab-category 871 sysop 1489 2006-01-18T23:39:20Z Kaveh 1 رده مدیاویکی:Nstab-help 872 sysop 1498 2006-01-18T23:47:08Z Kaveh 1 راهنما مدیاویکی:Nstab-image 873 sysop 1499 2006-01-18T23:48:25Z Kaveh 1 تصویر مدیاویکی:Nstab-main 874 sysop 1490 2006-01-18T23:39:27Z Kaveh 1 نوشتار مدیاویکی:Nstab-media 875 sysop 1500 2006-01-18T23:48:55Z Kaveh 1 رسانه مدیاویکی:Nstab-mediawiki 876 sysop 1487 2006-01-18T23:38:58Z Kaveh 1 پیام مدیاویکی:Nstab-special 877 sysop 1501 2006-01-18T23:49:12Z Kaveh 1 ویژه مدیاویکی:Nstab-template 878 sysop 1488 2006-01-18T23:39:06Z Kaveh 1 الگو مدیاویکی:Nstab-user 879 sysop 1503 2006-01-18T23:49:49Z Kaveh 1 کاربر مدیاویکی:Nstab-wp 880 sysop 1502 2006-01-18T23:49:36Z Kaveh 1 درباره مدیاویکی:Numauthors 881 sysop 904 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Number of distinct authors (article): $1 مدیاویکی:Number of watching users RCview 882 sysop 905 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default [$1] مدیاویکی:Number of watching users pageview 883 sysop 906 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default [$1 watching user/s] مدیاویکی:Numedits 884 sysop 907 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Number of edits (article): $1 مدیاویکی:Numtalkauthors 885 sysop 908 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Number of distinct authors (discussion page): $1 مدیاویکی:Numtalkedits 886 sysop 909 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Number of edits (discussion page): $1 مدیاویکی:Numwatchers 887 sysop 910 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Number of watchers: $1 مدیاویکی:Nviews 888 sysop 911 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default $1 نمایش مدیاویکی:Oct 889 sysop 912 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default اکتبر مدیاویکی:October 890 sysop 913 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default اکتبر مدیاویکی:Ok 891 sysop 914 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default باشد مدیاویکی:Oldpassword 892 sysop 915 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default کلمه‌ی عبور قدیمی مدیاویکی:Orig 893 sysop 916 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default اصلی مدیاویکی:Orphans 894 sysop 917 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحات یتیم مدیاویکی:Othercontribs 895 sysop 918 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Based on work by $1. مدیاویکی:Otherlanguages 896 sysop 919 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default زبان‌های دیگر مدیاویکی:Others 897 sysop 920 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default others مدیاویکی:Pagemovedsub 898 sysop 921 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default انتقال با موفقیت انجام شد مدیاویکی:Pagemovedtext 899 sysop 922 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحه‌ی «[[$1]]» به «[[$2]]» منتقل شد. مدیاویکی:Pagetitle 900 sysop 923 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default $1 - {{SITENAME}} مدیاویکی:Passwordremindertext 901 sysop 2131 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Someone (probably you, from IP address $1) requested that we send you a new password for {{SITENAME}} ($4). The password for user "$2" is now "$3". You should log in and change your password now. If someone else made this request or if you have remembered your password and you no longer wish to change it, you may ignore this message and continue using your old password. مدیاویکی:Passwordremindertitle 902 sysop 1401 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default Password reminder from {{SITENAME}} مدیاویکی:Passwordsent 903 sysop 926 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default یک کلمه‌ی عبور جدید به نشانی الکترونیکی ثبت شده برای کاربر «$1» فرستاده شد. لطفاٌ پس از دریافت آن دوباره به سیستم وارد شوید. مدیاویکی:Passwordtooshort 904 sysop 927 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Your password is too short. It must have at least $1 characters. مدیاویکی:Perfcached 905 sysop 2132 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default The following data is cached and may not be up to date. مدیاویکی:Perfdisabled 906 sysop 929 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default شرمنده! این امکان موفقتاً برداشته شده چون پایگاه داده را چنان کند می‌کند که هیچ کس نمی‌تواند از ویکی استفاده کند. مدیاویکی:Perfdisabledsub 907 sysop 2727 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default این نسخه‌ی ذخیره‌شده‌ای از $1 است: مدیاویکی:Permalink 908 sysop 1485 2006-01-18T23:34:23Z Kaveh 1 پیوند پایدار مدیاویکی:Personaltools 909 sysop 932 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Personal tools مدیاویکی:Popularpages 910 sysop 933 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحات محبوب مدیاویکی:Portal 911 sysop 1476 2006-01-17T21:54:52Z Kaveh 1 ورودی کاربران مدیاویکی:Portal-url 912 sysop 1477 2006-01-17T21:55:08Z Kaveh 1 Project:ورودی کاربران مدیاویکی:Postcomment 913 sysop 936 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نوشتن نظر مدیاویکی:Poweredby 914 sysop 937 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default {{SITENAME}} is powered by [http://www.mediawiki.org/ MediaWiki], an open source wiki engine. مدیاویکی:Powersearch 915 sysop 938 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default جستجو مدیاویکی:Powersearchtext 916 sysop 939 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default جستجو در فضاهای نام :<br /> $1<br /> $2 تغییرمسیرها فهرست شوند &nbsp; جستجو برای $3 $9 مدیاویکی:Preferences 917 sysop 940 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ترجیحات مدیاویکی:Prefixindex 918 sysop 941 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Prefix index مدیاویکی:Prefs-help-email 919 sysop 2135 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default * E-mail (optional): Enables others to contact you through your user or user_talk page without needing to reveal your identity. مدیاویکی:Prefs-help-email-enotif 920 sysop 943 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default This address is also used to send you e-mail notifications if you enabled the options. مدیاویکی:Prefs-help-realname 921 sysop 944 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default * Real name (optional): if you choose to provide it this will be used for giving you attribution for your work. مدیاویکی:Prefs-misc 922 sysop 945 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Misc مدیاویکی:Prefs-personal 923 sysop 946 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default User profile مدیاویکی:Prefs-rc 924 sysop 947 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Recent changes مدیاویکی:Prefsnologin 925 sysop 948 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default به سیستم وارد نشده‌اید مدیاویکی:Prefsnologintext 926 sysop 949 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default برای تنظیم ترجیحات کاربر باید [[ویژه:Userlogin|به سیستم وارد شوید]]. مدیاویکی:Prefsreset 927 sysop 950 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ترجیحات از حافظه میزان شد. مدیاویکی:Preview 928 sysop 951 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default پیش‌نمایش مدیاویکی:Previewconflict 929 sysop 952 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default این پیش‌نمایش منعکس‌کننده‌ی متن ناحیه‌ی ویرایش متن بالایی است، به شکلی که اگر بخواهید متن را ذخیره کنید نشان داده خواهد شد. مدیاویکی:Previewnote 930 sysop 953 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default توجه کنید که این فقط پیش‌نمایش است، و ذخیره نشده است! مدیاویکی:Previousdiff 931 sysop 954 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ← Previous diff مدیاویکی:Previousrevision 932 sysop 955 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ←Older revision مدیاویکی:Prevn 933 sysop 956 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default $1تای قبلی مدیاویکی:Print 934 sysop 957 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Print مدیاویکی:Printableversion 935 sysop 958 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نسخه‌ی قابل چاپ مدیاویکی:Printsubtitle 936 sysop 959 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default (از {{SERVER}}) مدیاویکی:Privacy 937 sysop 960 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Privacy policy مدیاویکی:Privacypage 938 sysop 961 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Project:Privacy_policy مدیاویکی:Protect 939 sysop 962 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Protect مدیاویکی:Protect-default 940 sysop 963 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default (default) مدیاویکی:Protect-level-autoconfirmed 941 sysop 964 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Block unregistered users مدیاویکی:Protect-level-sysop 942 sysop 965 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Sysops only مدیاویکی:Protect-text 943 sysop 2140 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default You may view and change the protection level here for the page <strong>$1</strong>. مدیاویکی:Protect-unchain 944 sysop 967 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Unlock move permissions مدیاویکی:Protect-viewtext 945 sysop 1588 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default Your account does not have permission to change page protection levels. Here are the current settings for the page <strong>$1</strong>: مدیاویکی:Protectcomment 946 sysop 969 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Reason for protecting مدیاویکی:Protectedarticle 947 sysop 970 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default [[$1]] محافظت شد مدیاویکی:Protectedpage 948 sysop 971 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحه‌ی محافظت‌شده مدیاویکی:Protectedpagewarning 949 sysop 1403 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default <strong>هشدار: این صفحه قفل شده است تا فقط کاربران با امتیاز اپراتور سیستم بتوانند ویرایشش کنند. مطمئن شوید که از [[{{ns:project}}:توصیه‌های صفحات محافظت‌شده|توصیه‌های صفحات محافظت‌شده]] پیروی می‌کنید.<strong> مدیاویکی:Protectedtext 950 sysop 1404 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default این صفحه برای جلوگیری از ویرایش قفل شده است؛ این کار ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. لطفاً به [[{{ns:project}}:صفحه‌ی محافظت‌شده]] مراجعه کنید. شما می‌توانید مبدأ این صفحه را مشاهده و تکثیر کنید: مدیاویکی:Protectlogpage 951 sysop 974 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default سیاهه‌ی_محافظت مدیاویکی:Protectlogtext 952 sysop 1405 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default در زیر فهرست قفل کردن‌ها/ازقفل‌درآوردن‌های صفحات آمده است. برای اطلاعات بیشتر به [[{{ns:project}}:صفحه‌ی محافظت‌شده]] مراجعه کنید. مدیاویکی:Protectmoveonly 953 sysop 976 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Protect from moves only مدیاویکی:Protectpage 954 sysop 977 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default محافظت از صفحه مدیاویکی:Protectsub 955 sysop 978 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default (Protecting "$1") مدیاویکی:Protectthispage 956 sysop 979 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default محافظت از این صفحه مدیاویکی:Proxyblocker 957 sysop 980 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Proxy blocker مدیاویکی:Proxyblockreason 958 sysop 981 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Your IP address has been blocked because it is an open proxy. Please contact your Internet service provider or tech support and inform them of this serious security problem. مدیاویکی:Proxyblocksuccess 959 sysop 982 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Done. مدیاویکی:Pubmedurl 960 sysop 983 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=$1 مدیاویکی:Qbbrowse 961 sysop 984 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default مرور مدیاویکی:Qbedit 962 sysop 985 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ویرایش مدیاویکی:Qbfind 963 sysop 986 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default یافتن مدیاویکی:Qbmyoptions 964 sysop 987 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحات من مدیاویکی:Qbpageinfo 965 sysop 988 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default بافت مدیاویکی:Qbpageoptions 966 sysop 989 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default این صفحه مدیاویکی:Qbsettings 967 sysop 990 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default تنظیمات نوار سریع مدیاویکی:Qbspecialpages 968 sysop 991 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحات ویژه مدیاویکی:Randompage 969 sysop 992 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحه‌ی تصادفی مدیاویکی:Randompage-url 970 sysop 993 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Special:Random مدیاویکی:Range block disabled 971 sysop 994 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default The sysop ability to create range blocks is disabled. مدیاویکی:Rchide 972 sysop 995 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default به شکل $4؛ $1 ویرایش جزئی؛ $2 فضای نام ثانویه؛ $3 ویرایش چندگانه. مدیاویکی:Rclinks 973 sysop 996 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نمایش آخرین $1 تغییر در $2 روز اخیر؛ $3 مدیاویکی:Rclistfrom 974 sysop 997 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نمایش تغییرات جدید با شروع از $1 مدیاویکی:Rcliu 975 sysop 998 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ؛ $1 ویرایش از کاربران وارد شده به سیستم مدیاویکی:Rcloaderr 976 sysop 999 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default در حال خواندن تغییرات اخیر مدیاویکی:Rclsub 977 sysop 1000 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default (به صفحات پیونددار از «$1») مدیاویکی:Rcnote 978 sysop 1001 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default در زیر آخرین <strong>$1</strong> تغییر در <strong>$2</strong> روز اخیر آمده است. مدیاویکی:Rcnotefrom 979 sysop 1002 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default در زیر تغییرات از تاریخ <b>$2</b> آمده‌اند (تا <b>$1</b> مورد نشان داده می‌شود). مدیاویکی:Rcpatroldisabled 980 sysop 1003 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Recent Changes Patrol disabled مدیاویکی:Rcpatroldisabledtext 981 sysop 1004 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default The Recent Changes Patrol feature is currently disabled. مدیاویکی:Readonly 982 sysop 1005 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default پایگاه داده قفل شد مدیاویکی:Readonly lag 983 sysop 1006 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default The database has been automatically locked while the slave database servers catch up to the master مدیاویکی:Readonlytext 984 sysop 1007 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default The database is currently locked to new entries and other modifications, probably for routine database maintenance, after which it will be back to normal. The administrator who locked it offered this explanation: <p>$1 مدیاویکی:Readonlywarning 985 sysop 1008 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default <strong>هشدار: پایگاه داده برای نگهداری قفل شده است، بنابراین نمی‌توانید ویرایش‌هایتان را همین الآن ذخیره کنید. اگر می‌خواهید متن را در یک پرونده‌ی متنی ببرید و بچسبانید و برای آینده ذخیره‌اش کنید.</strong> مدیاویکی:Recentchanges 986 sysop 1009 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default تغییرات اخیر مدیاویکی:Recentchanges-url 987 sysop 1010 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Special:Recentchanges مدیاویکی:Recentchangesall 988 sysop 1011 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default all مدیاویکی:Recentchangescount 989 sysop 1012 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default تعداد عناوین در تغییرات اخیر مدیاویکی:Recentchangeslinked 990 sysop 1013 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default تغییرات مرتبط مدیاویکی:Recentchangestext 991 sysop 1014 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default آخرین تغییرات ویکی را در این صفحه تعقیب کنید. مدیاویکی:Recreate 992 sysop 1015 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Recreate مدیاویکی:Redirectedfrom 993 sysop 1016 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default (تغییر مسیر از $1) مدیاویکی:Redirectingto 994 sysop 1017 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Redirecting to [[$1]]... مدیاویکی:Redirectpagesub 995 sysop 1018 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Redirect page مدیاویکی:Remembermypassword 996 sysop 1019 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default کلمه‌ی عبور بین نشست‌ها به خاطر سپرده شود. مدیاویکی:Removechecked 997 sysop 1020 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default برداشتن موارد تیک‌خورده از فهرست تعقیبات مدیاویکی:Removedwatch 998 sysop 1021 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default از فهرست تعقیبات برداشته شد مدیاویکی:Removedwatchtext 999 sysop 1022 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحه‌ی «$1» از فهرست تعقیبات شما برداشته شد مدیاویکی:Removingchecked 1000 sysop 1023 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default در حال برداشتن موارد درخواستی از فهرست تعقیبات... مدیاویکی:Renamegrouplogentry 1001 sysop 1024 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Renamed group $2 to $3 مدیاویکی:Resetprefs 1002 sysop 1025 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفر کردن ترجیحات مدیاویکی:Restorelink 1003 sysop 1026 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default $1 ویرایش حذف‌شده مدیاویکی:Restorelink1 1004 sysop 1027 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default one deleted edit مدیاویکی:Restrictedpheading 1005 sysop 1028 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Restricted special pages مدیاویکی:Resultsperpage 1006 sysop 1029 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default تعداد نتایج در هر صفحه مدیاویکی:Retrievedfrom 1007 sysop 1030 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default گرفته شده از «$1» مدیاویکی:Returnto 1008 sysop 1031 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default بازگشت به $1. مدیاویکی:Retypenew 1009 sysop 1032 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default کلمه‌ی عبور جدید را دوباره وارد کنید مدیاویکی:Reupload 1010 sysop 1033 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default بار کردن مجدد مدیاویکی:Reuploaddesc 1011 sysop 1034 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default بازگشت به فرم بار کردن مدیاویکی:Reverted 1012 sysop 1035 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default به نسخه‌ی قدیمی‌تر برگردانده شد مدیاویکی:Revertimg 1013 sysop 1036 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default برگرد مدیاویکی:Revertmove 1014 sysop 1037 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default revert مدیاویکی:Revertpage 1015 sysop 1038 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ویرایش $2 برگردانده شد، به آخرین تغییری که $1 انجام داده است مدیاویکی:Revhistory 1016 sysop 1039 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default تاریخچه‌ی تغییرات مدیاویکی:Revisionasof 1017 sysop 1040 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نسخه‌ی $1 مدیاویکی:Revisionasofwithlink 1018 sysop 1041 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Revision as of $1; $2<br />$3 | $4 مدیاویکی:Revnotfound 1019 sysop 1042 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نسخه یافت نشد مدیاویکی:Revnotfoundtext 1020 sysop 1043 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نسخه‌ی قدیمی‌از از صفحه که درخواست کرده بودید یافت نشد. لطفاً URLی را که برای دسترسی به این صفحه استفاده کرده‌اید بررسی کنید.n مدیاویکی:Rfcurl 1021 sysop 1044 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default http://www.ietf.org/rfc/rfc$1.txt مدیاویکی:Rights 1022 sysop 1045 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Rights: مدیاویکی:Rightslogtext 1023 sysop 1046 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default This is a log of changes to user rights. مدیاویکی:Rollback 1024 sysop 1047 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Roll back edits مدیاویکی:Rollback short 1025 sysop 1048 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Rollback مدیاویکی:Rollbackfailed 1026 sysop 1049 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Rollback failed مدیاویکی:Rollbacklink 1027 sysop 1050 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default rollback مدیاویکی:Rows 1028 sysop 1051 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default تعداد سطرها مدیاویکی:Saturday 1029 sysop 1052 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default شنبه مدیاویکی:Savearticle 1030 sysop 1053 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحه ذخیره شود مدیاویکی:Savedprefs 1031 sysop 1054 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ترجیحات شما ذخیره شد. مدیاویکی:Savefile 1032 sysop 1055 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ذخیره‌ی پرونده مدیاویکی:Savegroup 1033 sysop 1056 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Save Group مدیاویکی:Saveprefs 1034 sysop 1057 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ذخیره‌ی ترجیحات مدیاویکی:Saveusergroups 1035 sysop 1058 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Save User Groups مدیاویکی:Scarytranscludedisabled 1036 sysop 1059 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default [Interwiki transcluding is disabled] مدیاویکی:Scarytranscludefailed 1037 sysop 1060 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default [Template fetch failed for $1; sorry] مدیاویکی:Scarytranscludetoolong 1038 sysop 1061 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default [URL is too long; sorry] مدیاویکی:Search 1039 sysop 1062 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default جستجو شود مدیاویکی:Searchdisabled 1040 sysop 1063 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default <p>شرمنده! جستجوی کل متن موقتاً از کار انداخته شده, for performance reasons. In the meantime, you can use the Google search below, which may be out of date.</p> مدیاویکی:Searchfulltext 1041 sysop 1064 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Search full text مدیاویکی:Searchquery 1042 sysop 1065 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default برای پرس‌وجوی «$1» مدیاویکی:Searchresults 1043 sysop 1066 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نتایج جستجو مدیاویکی:Searchresultshead 1044 sysop 1067 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default تنظیمات نتیجه‌ی جستجو مدیاویکی:Searchresulttext 1045 sysop 1406 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی جستجوی {{SITENAME}}، به [[{{ns:project}}:جستجو کردن|جستجوی {{SITENAME}}]] مراجعه کنید. مدیاویکی:Sectionlink 1046 sysop 1069 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default → مدیاویکی:Selectnewerversionfordiff 1047 sysop 1070 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Select a newer version for comparison مدیاویکی:Selectolderversionfordiff 1048 sysop 1071 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Select an older version for comparison مدیاویکی:Selflinks 1049 sysop 1072 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحات با پیوند به خود مدیاویکی:Selflinkstext 1050 sysop 1073 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default این صفحات به خودشان پیوند دارند، که نباید داشته باشند. مدیاویکی:Selfmove 1051 sysop 1074 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Source and destination titles are the same; can't move a page over itself. مدیاویکی:Sep 1052 sysop 1075 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default سپتامبر مدیاویکی:September 1053 sysop 1076 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default سپتامبر مدیاویکی:Servertime 1054 sysop 1077 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default زمان فعلی خادم مدیاویکی:Session fail preview 1055 sysop 1594 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default <strong>Sorry! We could not process your edit due to a loss of session data. Please try again. If it still doesn't work, try logging out and logging back in.</strong> مدیاویکی:Sessionfailure 1056 sysop 1079 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default There seems to be a problem with your login session; this action has been canceled as a precaution against session hijacking. Please hit "back" and reload the page you came from, then try again. مدیاویکی:Set rights fail 1057 sysop 1080 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default <b>User rights for "$1" could not be set. (Did you enter the name correctly?)</b> مدیاویکی:Set user rights 1058 sysop 1081 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Set user rights مدیاویکی:Setbureaucratflag 1059 sysop 1082 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Set bureaucrat flag مدیاویکی:Setstewardflag 1060 sysop 1083 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Set steward flag مدیاویکی:Shareddescriptionfollows 1061 sysop 1084 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default - مدیاویکی:Sharedupload 1062 sysop 1085 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default This file is a shared upload and may be used by other projects. مدیاویکی:Shareduploadwiki 1063 sysop 1086 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Please see the $1 for further information. مدیاویکی:Shareduploadwiki-linktext 1064 sysop 1087 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default file description page مدیاویکی:Shortpages 1065 sysop 1088 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحات کوتاه مدیاویکی:Show 1066 sysop 1089 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نمایش یابد مدیاویکی:Showbigimage 1067 sysop 1090 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Download high resolution version ($1x$2, $3 KB) مدیاویکی:Showdiff 1068 sysop 1624 2006-03-07T04:29:53Z Kaveh 1 نمایش تغییرات نمایش تغییرات مدیاویکی:Showhidebots 1069 sysop 1092 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ($1 bots) مدیاویکی:Showhideminor 1070 sysop 1093 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default ویرایش‌های جزئی $1 | $2 bots | $3 logged in users | $4 patrolled edits مدیاویکی:Showingresults 1071 sysop 1094 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Showing below <b>$1</b> results starting with #<b>$2</b>. مدیاویکی:Showingresultsnum 1072 sysop 1095 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Showing below <b>$3</b> results starting with #<b>$2</b>. مدیاویکی:Showlast 1073 sysop 1096 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نمایش آخرین $1 تصویر مرتب‌شده $2. مدیاویکی:Showpreview 1074 sysop 1097 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default پیش‌نمایش نمایش یابد مدیاویکی:Showtoc 1075 sysop 1098 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نمایش داده شود مدیاویکی:Sidebar 1076 sysop 1099 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default * navigation ** mainpage|mainpage ** portal-url|portal ** currentevents-url|currentevents ** recentchanges-url|recentchanges ** randompage-url|randompage ** helppage|help ** sitesupport-url|sitesupport مدیاویکی:Sig tip 1077 sysop 1100 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default امضای شما و برچسب زمان مدیاویکی:Signupend 1078 sysop 1101 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default {{int:loginend}} مدیاویکی:Sitenotice 1079 sysop 1102 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default - مدیاویکی:Sitestats 1080 sysop 1103 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default آمار وبگاه مدیاویکی:Sitestatstext 1081 sysop 1407 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default کلاً <b>$1</b> صفحه در پایگاه داده هست. این شامل صفحات «بحث»، صفحات درباره‌ی {{SITENAME}}، صفحات «ناقص» کوچک، تغییرمسیرها، و صفحات دیگری می‌شود که احتمالاً مقاله به حساب نمی‌آیند. فارق از این‌ها، <b>$2</b> صفحه هست که احتمالاً مقاله‌ی معقول هستند.<p> از زمانی که نرم‌افزار ارتقا یافته (۲۰ ژوئیه‌ی ۲۰۰۲)، کلاً <b>$3</b> بازدید از صفحات، و <b>$4</b> ویرایش صفحات صورت گرفته است. این می‌شود به طور متوسط <b>$5</b> ویرایش برای هر صفحه، و <b>$6</b> بازدید به‌ازای هر ویرایش. مدیاویکی:Sitesubtitle 1082 sysop 1105 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default مدیاویکی:Sitesupport 1083 sysop 1106 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default کمک مالی مدیاویکی:Sitesupport-url 1084 sysop 1107 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Project:Site support مدیاویکی:Sitetitle 1085 sysop 1408 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default {{SITENAME}} مدیاویکی:Siteuser 1086 sysop 1109 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default {{SITENAME}} user $1 مدیاویکی:Siteusers 1087 sysop 1110 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default {{SITENAME}} user(s) $1 مدیاویکی:Skin 1088 sysop 1111 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default پوسته مدیاویکی:Skinpreview 1089 sysop 1112 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default (Preview) مدیاویکی:Sorbs 1090 sysop 1113 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default SORBS DNSBL مدیاویکی:Sorbs create account reason 1091 sysop 1114 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Your IP address is listed as an open proxy in the [http://www.sorbs.net SORBS] DNSBL. You cannot create an account مدیاویکی:Sorbsreason 1092 sysop 1115 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Your IP address is listed as an open proxy in the [http://www.sorbs.net SORBS] DNSBL. مدیاویکی:Sourcefilename 1093 sysop 1116 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Source filename مدیاویکی:Spamprotectionmatch 1094 sysop 1117 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default The following text is what triggered our spam filter: $1 مدیاویکی:Spamprotectiontext 1095 sysop 1118 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default The page you wanted to save was blocked by the spam filter. This is probably caused by a link to an external site. مدیاویکی:Spamprotectiontitle 1096 sysop 1119 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Spam protection filter مدیاویکی:Speciallogtitlelabel 1097 sysop 1409 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default Title: مدیاویکی:Specialloguserlabel 1098 sysop 1410 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default User: مدیاویکی:Specialpage 1099 sysop 1122 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default Special Page مدیاویکی:Specialpages 1100 sysop 1123 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحات ویژه مدیاویکی:Spheading 1101 sysop 1124 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default صفحات ویژه‌ی همه‌ی کاربران مدیاویکی:Sqlhidden 1102 sysop 1125 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default (SQL query hidden) مدیاویکی:Statistics 1103 sysop 1126 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default آمار مدیاویکی:Storedversion 1104 sysop 1127 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نسخه‌ی ضبط‌شده مدیاویکی:Stubthreshold 1105 sysop 1128 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default آستانه‌ی نمایش ناقص‌ها مدیاویکی:Subcategories 1106 sysop 1129 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default زیررده‌ها مدیاویکی:Subcategorycount 1107 sysop 2159 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default There {{PLURAL:$1|is one subcategory|are $1 subcategories}} to this category. مدیاویکی:Subcategorycount1 1108 sysop 1131 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default There is $1 subcategory to this category. مدیاویکی:Subject 1109 sysop 1132 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default موضوع/عنوان مدیاویکی:Subjectpage 1110 sysop 1133 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default نمایش موضوع مدیاویکی:Successfulupload 1111 sysop 1134 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default بار کردن با موفقیت انجام شد مدیاویکی:Summary 1112 sysop 1135 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default خلاصه مدیاویکی:Sunday 1113 sysop 1136 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default یک‌شنبه مدیاویکی:Sysoptext 1114 sysop 1137 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default عملی را که شما درخواست کرده‌اید فقط کاربران با وضعیت «اپراتور سیستم» می‌توانند انجام دهند. به $1 مراجعه کنید. مدیاویکی:Sysoptitle 1115 sysop 1138 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default دسترسی اپراتور سیستم لازم است مدیاویکی:Tableform 1116 sysop 1139 2006-01-01T15:08:46Z MediaWiki default جدول مدیاویکی:Tagline 1117 sysop 1478 2006-01-17T21:56:20Z Kaveh 1 از {{SITENAME}} مدیاویکی:Talk 1118 sysop 1491 2006-01-18T23:40:59Z Kaveh 1 گفتگو مدیاویکی:Talkexists 1119 sysop 1142 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default صفحه با موفقیت منتقل شد، ولی صفحه‌ی بحث را، به این دلیل که صفحه‌ی بحثی در عنوان جدید وجود دارد، نمی‌توان منتقل کرد. لطفاً آنها را دستی ترکیب کنید. مدیاویکی:Talkpage 1120 sysop 1143 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default بحث درباره‌ی این صفحه مدیاویکی:Talkpagemoved 1121 sysop 1144 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default صفحه‌ی بحث متناظر نیز منتقل شد. مدیاویکی:Talkpagenotmoved 1122 sysop 1145 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default صفحه‌ی بحث متناظر منتقل <strong>نشد</strong>. مدیاویکی:Talkpagetext 1123 sysop 1146 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default <!-- MediaWiki:talkpagetext --> مدیاویکی:Templatesused 1124 sysop 1147 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Templates used on this page: مدیاویکی:Textboxsize 1125 sysop 1148 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default ابعاد جعبه‌ی متن مدیاویکی:Textmatches 1126 sysop 1149 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Article text matches مدیاویکی:Thisisdeleted 1127 sysop 1150 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default نمایش یا احیای $1؟ مدیاویکی:Thumbnail-more 1128 sysop 1151 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default بزرگ شود مدیاویکی:Thumbsize 1129 sysop 1412 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default Thumbnail size: مدیاویکی:Thursday 1130 sysop 1153 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default پنجشنبه مدیاویکی:Timezonelegend 1131 sysop 1154 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Time zone مدیاویکی:Timezoneoffset 1132 sysop 1155 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default تفاوت مدیاویکی:Timezonetext 1133 sysop 1156 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default تفاوت تعداد ساعت زمان محلی‌تان با زمان خادم (وقت گرینیچ) را وارد کنید. مدیاویکی:Titlematches 1134 sysop 1157 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Article title matches مدیاویکی:Toc 1135 sysop 1158 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default فهرست مندرجات مدیاویکی:Tog-editondblclick 1136 sysop 1159 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default ویرایش صفحه‌ها با دوکلیک (جاوااسکریپت) مدیاویکی:Tog-editsection 1137 sysop 1160 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default به کار انداختن ویرایش قسمت‌ها از طریق پیوندهای [ویرایش] مدیاویکی:Tog-editsectiononrightclick 1138 sysop 1161 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default به کار انداختن ویرایش قسمت‌ها با کلیک راست<br />روی عناوین قسمت‌ها (جاوااسکریپت) مدیاویکی:Tog-editwidth 1139 sysop 1162 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default عرض جعبه‌ی ویرایش کامل باشد مدیاویکی:Tog-enotifminoredits 1140 sysop 1163 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default E-mail me also for minor edits of pages مدیاویکی:Tog-enotifrevealaddr 1141 sysop 1164 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Reveal my e-mail address in notification mails مدیاویکی:Tog-enotifusertalkpages 1142 sysop 1165 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default E-mail me when my user talk page is changed مدیاویکی:Tog-enotifwatchlistpages 1143 sysop 2160 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default E-mail me when a page I'm watching is changed مدیاویکی:Tog-externaldiff 1144 sysop 1167 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Use external diff by default مدیاویکی:Tog-externaleditor 1145 sysop 1168 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Use external editor by default مدیاویکی:Tog-fancysig 1146 sysop 1169 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Raw signatures (without automatic link) مدیاویکی:Tog-hideminor 1147 sysop 1170 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default نشان ندادن تغییرات جزئی در فهرست تغییرات اخیر مدیاویکی:Tog-highlightbroken 1148 sysop 1171 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default قالب‌بندی پیوندهای ناقص <a href="" class="new">به این شکل</a> (امکان دیگر: به این شکل<a href="" class="internal">؟</a>). مدیاویکی:Tog-justify 1149 sysop 1172 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default تنظیم بندها مدیاویکی:Tog-minordefault 1150 sysop 1173 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default پیش‌فرض همه‌ی ویرایش‌ها «جزئی» باشد مدیاویکی:Tog-nocache 1151 sysop 1174 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default از کار انداختن حافظه‌ی نهانی صفحات مدیاویکی:Tog-numberheadings 1152 sysop 1175 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default شماره‌گذاری خودکار عناوین مدیاویکی:Tog-previewonfirst 1153 sysop 1176 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Show preview on first edit مدیاویکی:Tog-previewontop 1154 sysop 1177 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default نمایش پیش‌نمایش قبل از جعبه‌ی ویرایش و نه قبل از آن مدیاویکی:Tog-rememberpassword 1155 sysop 1178 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default کلمه‌ی عبور برای نشست‌های بعدی بماند مدیاویکی:Tog-showjumplinks 1156 sysop 1179 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Enable "jump to" accessibility links مدیاویکی:Tog-shownumberswatching 1157 sysop 1180 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Show the number of watching users مدیاویکی:Tog-showtoc 1158 sysop 1181 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default نمایش فهرست مندرجات<br />(برای مقالات با بیش از ۳ سرفصل) مدیاویکی:Tog-showtoolbar 1159 sysop 1182 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default نمایش نوار ابزار جعبه‌ی ویرایش مدیاویکی:Tog-underline 1160 sysop 1183 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default زیر پیوندها خط کشیده شود مدیاویکی:Tog-usenewrc 1161 sysop 1184 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default تغییرات اخیر گسترش‌یافته (برای هر مرورگری نیست) مدیاویکی:Tog-watchdefault 1162 sysop 1185 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default افزودن صفحاتی که ویرایش می‌کند به فهرست تعقیبات مدیاویکی:Toolbox 1163 sysop 1531 2006-02-05T07:42:05Z Kaveh 1 جعبه‌ابزار مدیاویکی:Tooltip-compareselectedversions 1164 sysop 1187 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default See the differences between the two selected versions of this page. [alt-v] مدیاویکی:Tooltip-diff 1165 sysop 2164 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Show which changes you made to the text. [alt-v] مدیاویکی:Tooltip-minoredit 1166 sysop 1189 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Mark this as a minor edit [alt-i] مدیاویکی:Tooltip-preview 1167 sysop 1190 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Preview your changes, please use this before saving! [alt-p] مدیاویکی:Tooltip-recreate 1168 sysop 2165 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Recreate the page despite it has been deleted مدیاویکی:Tooltip-save 1169 sysop 1192 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Save your changes [alt-s] مدیاویکی:Tooltip-search 1170 sysop 1193 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Search {{SITENAME}} [alt-f] مدیاویکی:Tooltip-watch 1171 sysop 1194 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Add this page to your watchlist [alt-w] مدیاویکی:Trackback 1172 sysop 1195 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default ; $4$5 : [$2 $1] مدیاویکی:Trackbackbox 1173 sysop 1196 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default <div id="mw_trackbacks"> Trackbacks for this article:<br /> $1 </div> مدیاویکی:Trackbackdeleteok 1174 sysop 1197 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default The trackback was successfully deleted. مدیاویکی:Trackbackexcerpt 1175 sysop 1198 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default ; $4$5 : [$2 $1]: <nowiki>$3</nowiki> مدیاویکی:Trackbacklink 1176 sysop 1199 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Trackback مدیاویکی:Trackbackremove 1177 sysop 1200 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default ([$1 Delete]) مدیاویکی:Tryexact 1178 sysop 1201 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Try exact match مدیاویکی:Tuesday 1179 sysop 1202 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default سه‌شنبه مدیاویکی:Uclinks 1180 sysop 1203 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default نمایش آخرین $1 تغییر؛ نمایش $2 روز اخیر. مدیاویکی:Ucnote 1181 sysop 1204 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default در زیر آخرین <b>$1</b> تغییر این کاربر در <b>$2</b> روز اخیر می‌آید. مدیاویکی:Uctop 1182 sysop 1205 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default (بالا) مدیاویکی:Uid 1183 sysop 1413 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default User ID: مدیاویکی:Unblockip 1184 sysop 1207 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default باز کردن کاربر مدیاویکی:Unblockiptext 1185 sysop 1208 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default برای باز گرداندن دسترسی نوشتن به یک نشانی IP یا نام کاربری بسته‌شده از فرم زیر استفاده کنید. مدیاویکی:Unblocklink 1186 sysop 1209 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default باز شود مدیاویکی:Unblocklogentry 1187 sysop 1210 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default «$1» باز شد مدیاویکی:Uncategorizedcategories 1188 sysop 1211 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Uncategorized categories مدیاویکی:Uncategorizedpages 1189 sysop 1212 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Uncategorized pages مدیاویکی:Undelete 1190 sysop 1213 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default احیای صفحه‌ی حذف شده مدیاویکی:Undelete short 1191 sysop 2168 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Undelete {{PLURAL:$1|one edit|$1 edits}} مدیاویکی:Undelete short1 1192 sysop 1215 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Undelete one edit مدیاویکی:Undeletearticle 1193 sysop 1216 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default احیای مقاله‌ی حذف‌شده مدیاویکی:Undeletebtn 1194 sysop 1217 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default احیا شود! مدیاویکی:Undeletedarticle 1195 sysop 1218 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default «$1» احیا شد مدیاویکی:Undeletedrevisions 1196 sysop 1219 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default $1 revisions restored مدیاویکی:Undeletedtext 1197 sysop 1414 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default مقاله‌ی [[:$1|$1]] با موفقیت احیا شد. برای سوابق حذف‌ها و احیاهای اخیر به [[{{ns:project}}:سیاهه‌ی_حذف]] مراجعه کنید. مدیاویکی:Undeletehistory 1198 sysop 1221 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default اگر این صفحه را احیا کنید، همه‌ی نسخه‌های آن در تاریخچه احیا خواهند شد. اگر صفحه‌ی جدیدی با نام یکسان از زمان حذف ایجاد شده باشد، نسخه‌های احیاشده در تاریخچه‌ی قبلی خواهند آمد، و نسخه‌ی فعلی صفحه‌ی زنده به طور خودکار جایگزین نخواهد شد. مدیاویکی:Undeletehistorynoadmin 1199 sysop 1601 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default This article has been deleted. The reason for deletion is shown in the summary below, along with details of the users who had edited this page before deletion. The actual text of these deleted revisions is only available to administrators. مدیاویکی:Undeletepage 1200 sysop 1223 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default نمایش و احیای صفحات حذف شده مدیاویکی:Undeletepagetext 1201 sysop 1224 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default صفحات زیر حذف شده‌اند ولی هنوز در بایگانی هستند و می‌توانند احیا شوند. این آرشیو ممکن است هر چند وقت تمیز شود. مدیاویکی:Undeleterevision 1202 sysop 1225 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default حذف نسخه‌ی به تاریخ $1 مدیاویکی:Undeleterevisions 1203 sysop 1226 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default $1 نسخه بایگانی شده است مدیاویکی:Underline-always 1204 sysop 1227 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Always مدیاویکی:Underline-default 1205 sysop 1228 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Browser default مدیاویکی:Underline-never 1206 sysop 1229 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Never مدیاویکی:Unexpected 1207 sysop 1230 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default مقدار غیرمنتظره: «$1»=«$2». مدیاویکی:Unit-pixel 1208 sysop 1231 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default px مدیاویکی:Unlockbtn 1209 sysop 1232 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default از قفل درآوردن پایگاه داده مدیاویکی:Unlockconfirm 1210 sysop 1233 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default بله، من جداً می‌خواهم پایگاه داده را از قفل در آورم. مدیاویکی:Unlockdb 1211 sysop 1234 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default از قفل در آوردن پایگاه داده مدیاویکی:Unlockdbsuccesssub 1212 sysop 1235 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default قفل پایگاه داده برداشته شد مدیاویکی:Unlockdbsuccesstext 1213 sysop 1236 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default پایگاه داده از قفل در آمد. مدیاویکی:Unlockdbtext 1214 sysop 1237 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Unlocking the database will restore the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do. مدیاویکی:Unprotect 1215 sysop 1238 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default unprotect مدیاویکی:Unprotectcomment 1216 sysop 1239 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Reason for unprotecting مدیاویکی:Unprotectedarticle 1217 sysop 1240 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default [[$1]] از محافظت در آمد مدیاویکی:Unprotectsub 1218 sysop 1241 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default (Unprotecting "$1") مدیاویکی:Unprotectthispage 1219 sysop 1242 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default از محافظت در آوردن این صفحه مدیاویکی:Unusedcategories 1220 sysop 1243 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Unused categories مدیاویکی:Unusedcategoriestext 1221 sysop 1244 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default The following category pages exist although no other article or category make use of them. مدیاویکی:Unusedimages 1222 sysop 1245 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default تصاویر بلااستفاده مدیاویکی:Unusedimagestext 1223 sysop 1415 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default <p>لطفاٌ توجه کنید که وبگاه‌های دیگر از جمله {{SITENAME}}های بین‌المللی ممکن است با URL مستقیم به تصاویر پیوند داشته باشند، و نتیجتاً با وجود استفاده‌ی فعال اینجا فهرست شده باشند. مدیاویکی:Unwatch 1224 sysop 1494 2006-01-18T23:43:33Z Kaveh 1 توقف تعقیب مدیاویکی:Unwatchedpages 1225 sysop 1248 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Unwatched pages مدیاویکی:Unwatchthispage 1226 sysop 1249 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default توقف تعقیب مدیاویکی:Updated 1227 sysop 1250 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default (به‌روز شد) مدیاویکی:Updatedmarker 1228 sysop 1251 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default updated since my last visit مدیاویکی:Upload 1229 sysop 1252 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default بار کردن پرونده مدیاویکی:Upload directory read only 1230 sysop 1253 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default The upload directory ($1) is not writable by the webserver. مدیاویکی:Uploadbtn 1231 sysop 1254 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default پرونده بار شود مدیاویکی:Uploadcorrupt 1232 sysop 1255 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default The file is corrupt or has an incorrect extension. Please check the file and upload again. مدیاویکی:Uploaddisabled 1233 sysop 1256 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default شرمنده، بار کردن از کار افتاده است. مدیاویکی:Uploadedfiles 1234 sysop 1257 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default پرونده‌های بارشده مدیاویکی:Uploadedimage 1235 sysop 1258 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default «[[$1]]» بار شد مدیاویکی:Uploaderror 1236 sysop 1259 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default خطا در بار کردن مدیاویکی:Uploadlink 1237 sysop 1260 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default بار کردن تصاویر مدیاویکی:Uploadlog 1238 sysop 1261 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default سیاهه‌ی بارکردن‌ها مدیاویکی:Uploadlogpage 1239 sysop 1262 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default سیاهه‌ی_بارکردن‌ها مدیاویکی:Uploadlogpagetext 1240 sysop 1263 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default فهرست زیر فهرستی از آخرین بارکردن‌های پرونده‌های است. همه‌ی زمان‌های نشان‌داده‌شده زمان خادم هستند (وقت گرینیچ). <ul> </ul> مدیاویکی:Uploadnewversion 1241 sysop 1264 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default [$1 Upload a new version of this file] مدیاویکی:Uploadnologin 1242 sysop 1265 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default به سیستم وارد نشده‌اید مدیاویکی:Uploadnologintext 1243 sysop 1266 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default برای بار کردن پرونده‌ها باید [[ویژه:Userlogin|وارد سیستم شوید]]. مدیاویکی:Uploadscripted 1244 sysop 1845 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default This file contains HTML or script code that may be erroneously be interpreted by a web browser. مدیاویکی:Uploadtext 1245 sysop 1677 2006-03-12T00:42:44Z Kaveh 1 <div style="border: 1px solid grey; background: #ddf; padding: 10px 30px 10px 30px; margin: 0 auto;"> <big>'''توجه''': پروندهٔ شما <span style="color: red; font-weight: bold">پاک خواهد شد</span> مگر این‌که:</big><br /> جزئیات کافی را مشخص کنید. شامل: ۱. ''منبع'' پرونده، ''شامل نشانی کامل اینترنتی (URL)''. اگر خالق آن شما هستید این مهم را مشخص کنید. توجه کنید که بیشتر تصاویر یافت شده روی اینترنت مناسب بارکردن به {{SITENAME}} نیستند. ۲. ذکر صاحب حق نشر و اجازه تکثیر آن شامل: :*[[{{SITENAME}}:برچسب‌های حق تکثیر|برچسب حق نشر]] مناسب. :*توضیح کافی برای توجیه حق نشر انتخاب‌شده. :*اگر مورد [[:w:fa:ویکی‌پدیا:استفاده منصفانه|استفادهٔ منصفانه]] است، توجیه کافی را ارائه کنید. :*اگر صاحب پرونده شما هستید بایستی آن را برای استفاده آزاد تکثیر کنید (برای مثال با استفاده از یکی از &#123;&#123;&#1605;&#1580;&#1608;&#1586;&#32;&#1711;&#1606;&#1608;&#125;&#125; یا &#123;&#123;&#1605;&#1575;&#1604;&#1705;&#1740;&#1578;&#32;&#1593;&#1605;&#1608;&#1605;&#1740;&#125;&#125;). دسترسی کاربری که به دفعات اطلاعات نادرست یا ناقص اضافه کند محدود خواهد شد. <div style="border: 1px solid grey; background: #E6E8FA; padding: 10px; margin: 0 auto;"> [[Image:Commons-logo.svg|right|30px|]] اگر پرونده‌ای که بار می‌کنید مناسب استفاده آزاد است توصیه می‌شود آن را در ''[[commons:Main Page|ویکی‌انبار]]'' بار کنید تا از پروژه‌های دیگر هم قابل دست‌رسی باشد.</div> </div> <small>برای نمایش یا جستجوی تصویرهایی که قبلاً بارگذاری شده‌اند به [[ویژه:imagelist|فهرست تصاویر]] مراجعه کنید. فهرست بارگذاری‌ها و حذف‌ها در [[Special:Log/upload|سیاههٔ بارکردن‌ها]] گزارش می‌شوند.</small> <small>از فرم زیر برای بارگذاری پرونده‌های جدیدی که می‌خواهید در مقاله‌هایتان بیاورید، استفاده کنید. با فشار کلید "...Browse" که در بسیاری از مرورگرها قابل مشاهده است، پنجرهٔ محاوره‌ای استاندارد انتخاب پرونده - که ویژهٔ سیستم عامل شما است - باز می‌شود. پس از انتخاب پرونده، نام آن نیز در جعبهٔ متن روبرو نمایان می‌شود. جزئیات را در جعبهٔ خلاصه وارد کنید. برای اضافه‌کردن مجوز حق نشر برچسب مورد نظر را وارد کنید (مثال: &#123;&#123;&#1605;&#1580;&#1608;&#1586;&#32;&#1711;&#1606;&#1608;&#125;&#125;). روی کلید «پرونده بار شود» کلیک کنید تا بارگذاری به پایان برسد. اگر از سرعت اینترنتی پایینی برخوردارید متناسب با حجم پرونده باید مدت زمان زیادی را صبر کنید. </small> <small>بافت‌های ارجح عبارتند از: بافت JPEG برای تصویرها (عکس)، بافت PNG برای تصویرهای رسم‌شده (مانند نقشه‌ها) و دیگر شکل‌ها و بافت OGG برای پرونده‌های صوتی. خواهشمند است نامی برای پرونده‌های ارسالی برگزینید که کاملاً توصیف‌کنندهٔ آنها باشد. با اینکار از بی‌نظمی جلوگیری می‌شود. اگر می‌خواهید پروندهٔ ارسالی را در مقالهٔ خود قرار دهید، از یکی از این راه‌ها استفاده کنید: '''<nowiki>[[تصویر:نام عکس.jpg]]</nowiki>''' - '''<nowiki>[[تصویر:نام شکل.png|متن عنوان]]</nowiki>''' - '''<nowiki>[[مدیا:نام پرونده صوتی.ogg]]</nowiki>''' </small> مدیاویکی:Uploadvirus 1246 sysop 1269 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default The file contains a virus! Details: $1 مدیاویکی:Uploadwarning 1247 sysop 1270 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default هشدار بار کردن مدیاویکی:Usenewcategorypage 1248 sysop 1271 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default 1 Set first character to "0" to disable the new category page layout. مدیاویکی:User rights set 1249 sysop 1272 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default <b>User rights for "$1" updated</b> مدیاویکی:Usercssjsyoucanpreview 1250 sysop 1273 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default <strong>Tip:</strong> Use the 'Show preview' button to test your new CSS/JS before saving. مدیاویکی:Usercsspreview 1251 sysop 1274 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default '''Remember that you are only previewing your user CSS, it has not yet been saved!''' مدیاویکی:Userexists 1252 sysop 1275 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default نام کاربری‌ای که وارد کردید قبلاً استفاده شده است. لطفاً یک نام دیگر انتخاب کنید. مدیاویکی:Userjspreview 1253 sysop 1276 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default '''Remember that you are only testing/previewing your user JavaScript, it has not yet been saved!''' مدیاویکی:Userlogin 1254 sysop 1277 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default ورود به سیستم مدیاویکی:Userlogout 1255 sysop 1278 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default خروج از سیستم مدیاویکی:Usermailererror 1256 sysop 1417 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default Mail object returned error: مدیاویکی:Username 1257 sysop 1418 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default Username: مدیاویکی:Userpage 1258 sysop 1281 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default نمایش صفحه‌ی کاربر مدیاویکی:Userrights 1259 sysop 1282 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default User rights management مدیاویکی:Userrights-editusergroup 1260 sysop 1283 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Edit user groups مدیاویکی:Userrights-groupsavailable 1261 sysop 1284 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Available groups: مدیاویکی:Userrights-groupshelp 1262 sysop 1285 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Select groups you want the user to be removed from or added to. Unselected groups will not be changed. You can deselect a group with CTRL + Left Click مدیاویکی:Userrights-groupsmember 1263 sysop 1286 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Member of: مدیاویکی:Userrights-logcomment 1264 sysop 1287 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Changed group membership from $1 to $2 مدیاویکی:Userrights-lookup-user 1265 sysop 1288 2006-01-01T15:08:47Z MediaWiki default Manage user groups مدیاویکی:Userrights-user-editname 1266 sysop 1419 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default Enter a username: مدیاویکی:Userstats 1267 sysop 1290 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default آمار کاربران مدیاویکی:Userstatstext 1268 sysop 1291 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default تعداد <b>$1</b> کاربر ثبت‌شده وجود دارد. تعداد <b>$2</b> از این کاربران مدیرند (به $3 مراجعه شود). مدیاویکی:Variantname-zh 1269 sysop 1292 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default zh مدیاویکی:Variantname-zh-cn 1270 sysop 1293 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default cn مدیاویکی:Variantname-zh-hk 1271 sysop 1294 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default hk مدیاویکی:Variantname-zh-sg 1272 sysop 1295 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default sg مدیاویکی:Variantname-zh-tw 1273 sysop 1296 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default tw مدیاویکی:Version 1274 sysop 1297 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Version مدیاویکی:Versionrequired 1275 sysop 1298 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Version $1 of MediaWiki required مدیاویکی:Versionrequiredtext 1276 sysop 1299 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Version $1 of MediaWiki is required to use this page. See [[Special:Version]] مدیاویکی:Viewcount 1277 sysop 1300 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default این صفحه $1 بار دیده شده است. مدیاویکی:Viewdeleted 1278 sysop 1301 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default View $1? مدیاویکی:Viewdeletedpage 1279 sysop 1302 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default View deleted pages مدیاویکی:Viewprevnext 1280 sysop 1303 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default نمایش ($1) ($2) ($3). مدیاویکی:Views 1281 sysop 1304 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Views مدیاویکی:Viewsource 1282 sysop 1305 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default نمایش مبدأ مدیاویکی:Viewtalkpage 1283 sysop 1306 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default نمایش مباحثات مدیاویکی:Wantedcategories 1284 sysop 1307 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Wanted categories مدیاویکی:Wantedpages 1285 sysop 1308 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default صفحات مورد نیاز مدیاویکی:Watch 1286 sysop 1495 2006-01-18T23:43:44Z Kaveh 1 تعقیب مدیاویکی:Watchdetails 1287 sysop 1310 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default ($1 pages watched not counting talk pages; $2 total pages edited since cutoff; $3... [$4 نمایش و ویرایش فهرست کامل].) مدیاویکی:Watcheditlist 1288 sysop 1311 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default در اینجا فهرست الفبایی‌ای از صفحات در تعقیب شما می‌آید. در جعبه‌ی صفحاتی که می‌خواهید از فهرست تعقیباتتان حذف شود تیک بزنید و روی دکمه‌ی «برداشتن موارد» در پایین صفحه کلیک کنید. مدیاویکی:Watchlist 1289 sysop 1312 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default فهرست تعقیبات من مدیاویکی:Watchlistall1 1290 sysop 1313 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default all مدیاویکی:Watchlistall2 1291 sysop 1314 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default all مدیاویکی:Watchlistcontains 1292 sysop 1315 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default فهرست تعقیبات شما حاوی $1 صفحه است. مدیاویکی:Watchlistsub 1293 sysop 1316 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default (برای کاربر «$1») مدیاویکی:Watchmethod-list 1294 sysop 1317 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default بررسی صفحات در حال تعقیب برای ویرایش‌های اخیر مدیاویکی:Watchmethod-recent 1295 sysop 1318 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default بررسی ویرایش‌های اخیر برای صفحات در حال تعقیب مدیاویکی:Watchnochange 1296 sysop 1319 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default هیچ یک از موارد در حال تعقیب شما در دوره‌ی زمانی نمایش‌یافته ویرایش نشده است. مدیاویکی:Watchnologin 1297 sysop 1320 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default به سیستم وارد نشده‌اید مدیاویکی:Watchnologintext 1298 sysop 1321 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default برای تغییر فهرست تعقیباتتان باید [[ویژه:Userlogin|به سیستم وارد شوید]]. مدیاویکی:Watchthis 1299 sysop 1322 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default تعقیب این مقاله مدیاویکی:Watchthispage 1300 sysop 1323 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default تعقیب این صفحه مدیاویکی:Wednesday 1301 sysop 1324 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default چهارشنبه مدیاویکی:Welcomecreation 1302 sysop 1420 2006-01-04T01:50:07Z MediaWiki default <h2>$1، خوش آمدید!</h2><p>حساب شما ایجاد شد. فراموش نکنید که ترجیحات {{SITENAME}} خود را تنظیم کنید. مدیاویکی:Whatlinkshere 1303 sysop 1326 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default آنچه به اینجا پیوند دارد مدیاویکی:Whitelistacctext 1304 sysop 1327 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default برای ایجاد حساب در این ویکی باید [[ویژه:Userlogin|به سیستم وارد شوید]] و اجازه ‌های مربوط به این کار را داشته باشید. مدیاویکی:Whitelistacctitle 1305 sysop 1328 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default شما مجاز نیستید حساب درست کنید. مدیاویکی:Whitelistedittext 1306 sysop 1329 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default برای ویرایش مقاله‌ها باید به سیستم [[ویژه:Userlogin|وارد]] شوید. مدیاویکی:Whitelistedittitle 1307 sysop 1330 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default برای ویرایش باید به سیستم وارد شوید مدیاویکی:Whitelistreadtext 1308 sysop 1331 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default برای خواندن مقالات باید [[ویژه:Userlogin|به سیستم وارد شوید]]. مدیاویکی:Whitelistreadtitle 1309 sysop 1332 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default برای خواندن باید به سیستم وارد شوید مدیاویکی:Widthheight 1310 sysop 2186 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default $1×$2 مدیاویکی:Wikipediapage 1311 sysop 1334 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default نمایش فوق صفحه مدیاویکی:Wlheader-enotif 1312 sysop 1335 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default * E-mail notification is enabled. مدیاویکی:Wlheader-showupdated 1313 sysop 1336 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default * Pages which have been changed since you last visited them are shown in '''bold''' مدیاویکی:Wlhide 1314 sysop 1337 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Hide مدیاویکی:Wlhideshowbots 1315 sysop 2188 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default $1 bot edits مدیاویکی:Wlhideshowown 1316 sysop 2189 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default $1 my edits مدیاویکی:Wlnote 1317 sysop 1340 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default در زیر آخرین $1 تغییر در $2 ساعت آخر آمده است. مدیاویکی:Wlsaved 1318 sysop 1341 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default این نسخه‌ی ذخیره‌شده‌ای از فهرست تعقیبات شما است. مدیاویکی:Wlshow 1319 sysop 1342 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Show مدیاویکی:Wlshowlast 1320 sysop 1343 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default نمایش آخرین $1 ساعت $2 روز $3 مدیاویکی:Wrong wfQuery params 1321 sysop 1344 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default پارامترهای wfQuery() نادرست است<br /> تابع: $1<br /> پرس‌وجو: $2 مدیاویکی:Wrongpassword 1322 sysop 1345 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default کلمه‌ی عبوری که وارد کردید نادرست است. لطفاٌ دوباره تلاش کنید. مدیاویکی:Wrongpasswordempty 1323 sysop 1346 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Password entered was blank. Please try again. مدیاویکی:Youhavenewmessages 1324 sysop 3300 2006-09-30T23:46:14Z Kaveh 1 $1 دارید ($2). $1 دارید ($2). مدیاویکی:Yourdiff 1325 sysop 1348 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default تفاوت‌ها مدیاویکی:Yourdomainname 1326 sysop 1349 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Your domain مدیاویکی:Youremail 1327 sysop 1350 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default پست الکترونیکی شما* مدیاویکی:Yourlanguage 1328 sysop 1351 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Language: مدیاویکی:Yourname 1329 sysop 1352 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default نام کاربری شما مدیاویکی:Yournick 1330 sysop 1353 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default لقب شما (برای امضاها) مدیاویکی:Yourpassword 1331 sysop 1354 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default کلمه‌ی عبور شما مدیاویکی:Yourpasswordagain 1332 sysop 1355 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default کلمه‌ی عبور را دوباره وارد کنید مدیاویکی:Yourrealname 1333 sysop 3480 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default 86 Real name *: مدیاویکی:Yourtext 1334 sysop 1357 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default متن شما مدیاویکی:Yourvariant 1335 sysop 1358 2006-01-01T15:08:48Z MediaWiki default Variant کاربر:Zigger 1337 1360 2006-01-02T04:34:50Z Zigger 12 en [[wikipedia:User:Zigger]] بحث کاربر:Zigger 1338 1361 2006-01-02T04:35:04Z Zigger 12 en [[wikipedia:User talk:Zigger]] مدیاویکی:Badsig2 1339 sysop 1373 2006-01-04T01:50:04Z MediaWiki default Your signature contains one or more reserved expressions; please remove them. مدیاویکی:Exportnohistory 1340 sysop 2077 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default ---- '''Note:''' Exporting the full history of pages through this form has been disabled due to performance reasons. مدیاویکی:Listredirects 1341 sysop 1390 2006-01-04T01:50:06Z MediaWiki default List redirects ویکی‌نبشته:درخواست‌های مدیر شدن 1342 1479 2006-01-17T21:58:44Z Kaveh 1 مدیران کنونی در این صفحه '''درخواست‌های مدیر شدن''' مطرح می‌شوند. مدیر کاربری‌ست که اختیارات بیشتری برای اداره‌ی وب‌گاه دارد. در صورتی که تقاضای ارتقای دست‌رسی دارید، در بخش '''تقاضای نامزدی برای مدیریت''' امضای کاربری خود را وارد کنید. * مدیران کنونی: [[User:Kaveh|کاوه]] == تقاضای نامزدی برای مدیریت == توجه داشته باشید که آدرس ایمیل شما بایستی در ترجیحات یا در صفحه‌ی کاربری وارد شده باشد. در صورتی که در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا فعالیت داشته‌اید این مهم و دیگر توضیحات متفرقه را در بخش '''توضیحات نامزدها''' مشخص کنید. الگو:نامزد حذف 1344 1424 2006-01-04T23:35:20Z Kaveh 1 ایجاد الگو <div class="boilerplate metadata" id="cleanup" style="margin: 0 2.5%; text-align: justify; background: #fdd; padding: 0 10px; border: 1px solid #aa8"> <table border="0" width="100%" bgcolor="#FFDDDD" cellspacing="0" cellpadding="0" ><tr><td width="90" bgcolor="#FFDDDD" align="center"> [[تصویر:Delete Icon.png|40px]]</td><td bgcolor="#FFDDDD"> ''''' این صفحه نامزد حذف است، برای اظهار نظر و آگاهی بیشتر به [[بحث:{{PAGENAME}}|صفحهٔ بحث]] و <span class="plainlinks">[{{SERVER}}{{localurl:{{PAGENAME}}|action=history}} تاریخچهٔ مقاله]</span> مراجعه کنید. ''''' </td></tr></table></div> [[category:مقالات کاندید حذف سریع]] <noinclude>[[Category:قالب‌های پیامی عمومی|نامزد حذف]]</noinclude> کاربر:Sajad 1345 1428 2006-01-05T09:25:50Z Sajad 11 سجاد غفارزاده هستم. <div style="float: left; width: 300px; border: 1px solid grey; margin: 5px; padding: 4px; background: #eeffee;"> ==ارتباط با من== *رایانامه: sajad.gh[at]gmail[dot]com </div> مؤلف:صمد بهرنگی 1346 3496 2006-10-29T11:38:45Z Kaveh 1 مؤلف:صمد بهرنگی/broken به مؤلف:صمد بهرنگی منتقل شد {{مؤلف |نام = صمد بهرنگی |حرف‌اول = ب |تاریخ = ۱۳۱۸ ه‍.ش. ــ ۱۳۴۷ ه‍.ش. |توضیح = نویسندهٔ داستان‌های کودکان به فارسی و آذربایجانی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = صمد بهرنگی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} == مجموعه آثار موجود == * [[ماهی سیاه کوچولو]] == قصه های بهرنگ == * [[اولدوز و کلاغ‌ها]] * [[۲۴ ساعت در خواب و بیداری]] * [[پیرزن و جوجه طلایی‌اش]] * [[اولدوز و عروسک سخنگو]] * [[کچل کفتر باز]] * [[پسرک لبو فروش]] * [[سرگذشت دانه برف]] * [[دو گربه روی دیوار]] * [[سرگذشت دمرول دیوانه سر]] * [[یک هلو و هزار هلو]] * [[افسانه محبت]] * [[کوراوغلو و کچل حمزه]] == تلخون == * [[تلخون]] * [[بی نام]] * [[عادت]] * [[پوست نارنج]] * [[قصه آه]] * [[آدی و بودی]] * [[به دنبال فلک]] * [[بز ریش سفید]] * [[گرگ و گوسفند]] * [[موش گرسنه]] == مجموعه مقاله ها== * [[آذربایجان در جنبش مشروطه]] ماهی سیاه کوچولو 1347 1529 2006-02-05T07:39:59Z Kaveh 1 <[[بهرنگی، صمد]] <[[بهرنگی، صمد]] شب چله بود. ته دریا ماهی پیر دوازده هزار تا از بچه ها و نوه هایش را دور خودش جمع کرده بود و برای آنها قصه می گفت: «یکی بود یکی نبود. یک ماهی سیاه کوچولو بود كه با مادرش در جویباری زندگی می کرد.این جویبار از دیواره های سنگی کوه بیرون می زد و در ته دره روان می شد. خانه ی ماهی کوچولو و مادرش پشت سنگ سیاهی بود؛ زیر سقفی از خزه. شب ها ، دوتایی زیر خزه ها می خوابیدند. ماهی کوچولو حسرت به دلش مانده بود که یک دفعه هم که شده، مهتاب را توی خانه شان ببیند! مادر و بچه ، صبح تا شام دنبال همدیگر می افتادند و گاهی هم قاطی ماهی های دیگر می شدند و تند تند ، توی یک تکه جا ، می رفتند وبر می گشتند. این بچه یکی یک دانه بود - چون از ده هزار تخمی که مادر گذاشته بود - تنها همین یک بچه سالم در آمده بود. چند روزی بود که ماهی کوچولو تو فکر بود و خیلی کم حرف می زد. با تنبلی و بی میلی از این طرف به آن طرف می رفت و بر می گشت و بیشتر وقت ها هم از مادرش عقب می افتاد. مادر خیال میکرد بچه اش کسالتی دارد که به زودی برطرف خواهد شد ، اما نگو که درد ماهی سیاه از چیز دیگری است! یک روز صبح زود، آفتاب نزده ، ماهی کوچولو مادرش را بیدار کرد و گفت: «مادر، می خواهم با تو چند کلمه یی حرف بزنم». مادر خواب آلود گفت:« بچه جون ، حالا هم وقت گیر آوردی! حرفت را بگذار برای بعد ، بهتر نیست برویم گردش؟» ماهی کوچولو گفت:« نه مادر ، من دیگر نمی توانم گردش کنم. باید از اینجا بروم.» مادرش گفت :« حتما باید بروی؟» ماهی کوچولو گفت: « آره مادر باید بروم.» مادرش گفت:« آخر، صبح به این زودی کجا می خواهی بروی؟» ماهی سیاه کوچولو گفت:« می خواهم بروم ببینم آخر جویبار کجاست. می دانی مادر ، من ماه هاست تو این فکرم که آخر جویبار کجاست و هنوز که هنوز است ، نتوانسته ام چیزی سر در بیاورم. از دیشب تا حالا چشم به هم نگذاشته ام و همه اش فکر کرده ام. آخرش هم تصمیم گرفتم خودم بروم آخر جویبار را پیدا کنم. دلم می خواهد بدانم جاهای دیگر چه خبرهایی هست.» مادر خندید و گفت:« من هم وقتی بچه بودم ، خیلی از این فکرها می کردم. آخر جانم! جویبار که اول و آخر ندارد ؛همین است که هست! جویبار همیشه روان است و به هیچ جایی هم نمی رسد.» ماهی سیاه کوچولو گفت:« آخر مادر جان ، مگر نه اینست که هر چیزی به آخر می رسد؟ شب به آخر می رسد ، روز به آخر می رسد؛ هفته ، ماه ، سال...» مادرش میان حرفش دوید و گفت:« این حرفهای گنده گنده را بگذار کنار، پاشو برویم گردش. حالا موقع گردش است نه این حرف ها!» ماهی سیاه کوچولو گفت:« نه مادر ، من دیگر از این گردش ها خسته شده ام ، می خواهم راه بیفتم و بروم ببینم جاهای دیگر چه خبرهایی هست. ممکن است فکر کنی که یك کسی این حرفها را به ماهی کوچولو یاد داده ، اما بدان که من خودم خیلی وقت است در این فکرم. البته خیلی چیزها هم از این و آن یاد گرفته ام ؛ مثلا این را فهمیده ام که بیشتر ماهی ها، موقع پیری شکایت می کنند که زندگیشان را بیخودی تلف کرده اند. دایم ناله و نفرین می کنند و از همه چیز شکایت دارند. من می خواهم بدانم که ، راستی راستی زندگی یعنی اینکه توی یک تکه جا ، هی بروی و برگردی تا پیر بشوی و دیگر هیچ ، یا اینکه طور دیگری هم توی دنیا می شود زندگی کرد؟...» وقتی حرف ماهی کوچولو تمام شد ، مادرش گفت:« بچه جان! مگر به سرت زده ؟ دنیا!... دنیا!... دنیا دیگر یعنی چه ؟ دنیا همین جاست که ما هستیم ، زندگی هم همین است که ما داریم...» در این وقت ، ماهی بزرگی به خانه ی آنها نزدیک شد و گفت:« همسایه، سر چی با بچه ات بگو مگو می کنی ، انگار امروز خیال گردش کردن ندارید؟» مادر ماهی ، به صدای همسایه ، از خانه بیرون آمد و گفت :« چه سال و زمانه یی شده! حالا دیگر بچه ها می خواهند به مادرهاشان چیز یاد بدهند.» همسایه گفت :« چطور مگر؟» مادر ماهی گفت:« ببین این نیم وجبی کجاها می خواهد برود! دایم میگوید می خواهم بروم ببینم دنیا چه خبرست! چه حرف ها ی گنده گنده یی!» همسایه گفت :« کوچولو ، ببینم تو از کی تا حالا عالم و فیلسوف شده ای و ما را خبر نکرده ای؟» ماهی کوچولو گفت :« خانم! من نمی دانم شما «عالم و فیلسوف» به چه می گویید. من فقط از این گردش ها خسته شده ام و نمی خواهم به این گردش های خسته کننده ادامه بدهم و الکی خوش باشم و یک دفعه چشم باز کنم ببینم مثل شماها پیر شده ام و هنوز هم همان ماهی چشم و گوش بسته ام که بودم.» همسایه گفت:« وا!... چه حرف ها!» مادرش گفت :« من هیچ فکر نمی کردم بچه ی یکی یک دانه ام اینطوری از آب در بیاید. نمی دانم کدام بدجنسی زیر پای بچه ی نازنینم نشسته!» ماهی کوچولو گفت:« هیچ کس زیر پای من ننشسته. من خودم عقل و هوش دارم و می فهمم، چشم دارم و می بینم.» همسایه به مادر ماهی کوچولو گفت:« خواهر ، آن حلزون پیچ پیچیه یادت می آید؟» مادر گفت:« آره خوب گفتی ، زیاد پاپی بچه ام می شد. بگویم خدا چکارش کند!» ماهی کوچولو گفت:« بس کن مادر! او رفیق من بود.» مادرش گفت:« رفاقت ماهی و حلزون ، دیگر نشنیده بودیم!» ماهی کوچولو گفت:« من هم دشمنی ماهی و حلزون نشنیده بودم، اما شماها سر آن بیچاره را زیر آب کردید.» همسایه گفت:« این حرف ها مال گذشته است.» ماهی کوچولو گفت:« شما خودتان حرف گذشته را پیش کشیدید.» مادرش گفت:« حقش بود بکشیمش ، مگر یادت رفته اینجا و آنجا که می نشست چه حرف هایی می زد؟» ماهی کوچولو گفت:« پس مرا هم بکشید ، چون من هم همان حرف ها را می زنم.» چه دردسرتان بدهم! صدای بگو مگو ، ماهی های دیگر را هم به آنجا کشاند. حرف های ماهی کوچولو همه را عصبانی کرده بود. یکی از ماهی پیره ها گفت:« خیال کرده ای به تو رحم هم می کنیم؟» دیگری گفت:« فقط یک گوشمالی کوچولو می خواهد!» مادر ماهی سیاه گفت:« بروید کنار ! دست به بچه ام نزنید!» یکی دیگر از آنها گفت:« خانم! وقتی بچه ات را، آنطور که لازم است تربیت نمی کنی ، باید سزایش را هم ببینی.» همسایه گفت:« من که خجالت می کشم در همسایگی شما زندگی کنم.» دیگری گفت:« تا کارش به جاهای باریک نکشیده ، بفرستیمش پیش حلزون پیره.» ماهی ها تا آمدند ماهی سیاه کوچولو را بگیرند ، دوستانش او را دوره کردند و از معرکه بیرونش بردند. مادر ماهی سیاه توی سر و سینه اش می زد و گریه می کرد و می گفت:« وای ، بچه ام دارد از دستم می رود. چکار کنم؟ چه خاکی به سرم بریزم؟» ماهی کوچولو گفت:« مادر! برای من گریه نکن ، به حال این پیر ماهی های درمانده گریه کن.» یکی از ماهی ها از دور داد کشید :« توهین نکن ، نیم وجبی!» دومی گفت:« اگر بروی و بعدش پشیمان بشوی ، دیگر راهت نمی دهیم!» سومی گفت:« این ها هوس های دوره ی جوانی است، نرو!» چهارمی گفت:« مگر اینجا چه عیبی دارد؟» پنجمی گفت:« دنیای دیگری در کار نیست ، دنیا همین جاست، برگرد!» ششمی گفت:« اگر سر عقل بیایی و برگردی ، آنوقت باورمان می شود که راستی راستی ماهی فهمیده یی هستی.» هفتمی گفت:« آخر ما به دیدن تو عادت کرده ایم...» مادرش گفت:« به من رحم کن، نرو!... نرو!» ماهی کوچولو دیگر با آن ها حرفی نداشت. چند تا از دوستان هم سن و سالش او را تا آبشار همراهی کردند و از آنجا برگشتند. ماهی کوچولو وقتی از آنها جدا می شد گفت:« دوستان ، به امید دیدار! فراموشم نکنید.» دوستانتش گفتند:« چطور میشود فراموشت کنیم ؟ تو ما را از خواب خرگوشی بیدار کردی ، به ما چیزهایی یاد دادی که پیش از این حتی فکرش را هم نکرده بودیم. به امید دیدار ، دوست دانا و بی باک!» ماهی کوچولو از آبشار پایین آمد و افتاد توی یک برکه ی پر آب. اولش دست و پایش را گم کرد ، اما بعد شروع کرد به شنا کردن و دور برکه گشت زدن. تا آنوقت ندیده بود که آنهمه آب ، یکجا جمع بشود. هزارها کفچه ماهی توی آب وول می خوردند.ماهی سیاه کوچولو را که دیدند ، مسخره اش کردند و گفتند:« ریختش را باش! تو دیگر چه موجودی هستی؟» ماهی ، خوب وراندازشان کرد و گفت :« خواهش میکنم توهین نکنید. اسم من ماهی سیاه کوچولو است. شما هم اسمتان را بگویید تا با هم آشنا بشویم.» یکی از کفچه ماهی ها گفت:« ما همدیگر را کفچه ماهی صدا می کنیم.» دیگری گفت:« دارای اصل و نسب.» دیگری گفت:« از ما خوشگل تر، تو دنیا پیدا نمی شود.» دیگری گفت:« مثل تو بی ریخت و بد قیافه نیستیم.» ماهی گفت:« من هیچ خیال نمی کردم شما اینقدر خودپسند باشید. باشد، من شما را می بخشم ، چون این حرفها را از روی نادانی می زنید.» کفچه ماهی ها یکصدا گفتند:« یعنی ما نادانیم؟» ماهی گفت: « اگر نادان نبودید ، می دانستید در دنیا خیلی های دیگر هم هستند که ریختشان برای خودشان خیلی هم خوشایند است! شما حتی اسمتان هم مال خودتان نیست.» کفچه ماهی ها خیلی عصبانی شدند ، اما چون دیدند ماهی کوچولو راست می گوید ، از در دیگری در آمدند و گفتند: « اصلا تو بیخود به در و دیوار می زنی .ما هر روز ، از صبح تا شام دنیا را می گردیم ، اما غیر از خودمان و پدر و مادرمان ، هیچکس را نمی بینیم ، مگر کرم های ریزه که آنها هم به حساب نمی آیند!» ماهی گفت:« شما که نمی توانید از برکه بیرون بروید ، چطور ازدنیا گردی دم می زنید؟» کفچه ماهی ها گفتند:« مگر غیر از برکه ، دنیای دیگری هم داریم؟» ماهی گفت:« دست کم باید فکر کنید که این آب از کجا به اینجا می ریزد و خارج از آب چه چیزهایی هست.» کفچه ماهی ها گفتند:« خارج از آّب دیگر کجاست؟ ما که هرگز خارج از آب را ندیده ایم! هاها...هاها.... به سرت زده بابا!» ماهی سیاه کوچولو هم خنده اش گرفت. فکر کرد که بهتر است کفچه ماهی ها را به حال خودشان بگذارد و برود. بعد فکر کرد بهترست با مادرشان هم دو کلمه یی حرف بزند ، پرسید:« حالا مادرتان کجاست؟» ناگهان صدای زیر قورباغه ای او را از جا پراند. قورباغه لب برکه ، روی سنگی نشسته بود. جست زد توی آب و آمد پیش ماهی و گفت:« من اینجام ، فرمایش؟» ماهی گفت:« سلام خانم بزرگ!» قورباغه گفت:« حالا چه وقت خودنمائی است ، موجود بی اصل و نسب! بچه گیر آورده یی و داری حرف های گنده گنده می زنی ، من دیگر آنقدرها عمر کرده ام که بفهمم دنیا همین برکه است. بهتر است بروی دنبال کارت و بچه های مرا از راه به در نبری.» ماهی کوچولو گفت:« صد تا از این عمرها هم كه بکنی ، باز هم یک قورباغه ی نادان و درمانده بیشتر نیستی.» قورباغه عصبانی شد و جست زد طرف ماهی سیاه کوچولو. ماهی تکان تندی خورد و مثل برق در رفت و لای و لجن و کرم های ته برکه را به هم زد. دره پر از پیچ و خم بود. جویبار هم آبش چند برابر شده بود ، اما اگر می خواستی از بالای کوه ها ته دره را نگاه کنی ، جویبار را مثل نخ سفیدی می دیدی. یک جا تخته سنگ بزرگی از کوه جداشده بود و افتاده بود ته دره و آب را دو قسمت کرده بود. مارمولک درشتی ، به اندازه ی کف دست ، شکمش را به سنگ چسبانده بود. از گرمی آفتاب لذت می برد و نگاه می کرد به خرچنگ گرد و درشتی که نشسته بود روی شن های ته آب ، آنجا که عمق آب کمتر بود و داشت قورباغه یی را که شکار کرده بود ، می خورد. ماهی کوچولو ناگهان چشمش افتاد به خرچنگ و ترسید. از دور سلامی کرد. خرچنگ چپ چپ به او نگاهی کرد و گفت: « چه ماهی با ادبی! بیا جلو کوچولو ، بیا!» ماهی کوچولو گفت:« من می روم دنیا را بگردم و هیچ هم نمی خواهم شکار جنابعالی بشوم.» خرچنگ گفت:« تو چرا اینقدر بدبین و ترسویی ، ماهی کوچولو؟» ماهی گفت: “من نه بدبینم و نه ترسو . من هر چه را که چشمم می بیند و عقلم می گوید ، به زبان می آورم.» خرچنگ گفت:« خوب ، بفرمایید ببینم چشم شما چه دید و عقلتان چه گفت که خیال کردید ما می خواهیم شما را شکار کنیم؟» ماهی گفت:« دیگر خودت را به آن راه نزن!» خرچنگ گفت:« منظورت قورباغه است؟ تو هم که پاک بچه شدی بابا! من با قورباغه ها لجم و برای همین شکارشان می کنم. می دانی ، این ها خیال می کنند تنها موجود دنیا هستند و خوشبخت هم هستند ، و من می خواهم بهشان بفهمانم که دنیا واقعا‏ً دست کیست! پس تو دیگر نترس جانم ، بیا جلو ، بیا !» خرچنگ این حرف ها را گفت و پس پسکی راه افتاد طرف ماهی کوچولو. آنقدر خنده دار راه می رفت که ماهی ، بی اختیار خنده اش گرفت و گفت:« بیچاره! تو که هنوز راه رفتن بلد نیستی ، از کجا می دانی دنیا دست کیست؟» ماهی سیاه از خرچنگ فاصله گرفت. سایه یی بر آب افتاد و ناگهان، ضربه ی محکمی خرچنگ را توی شن ها فرو کرد. مارمولک از قیافه ی خرچنگ چنان خنده اش گرفت که لیز خورد و نزدیك بود خودش هم بیفتد توی آب. خرچنگ ، دیگر نتوانست بیرون بیاید. ماهی کوچولو دید پسر بچه ی چوپانی لب آب ایستاده و به او و خرچنگ نگاه می کند. یک گله بز و گوسفند به آب نزدیک شدند و پوزه هایشان را در آب فرو کردند. صدای مع مع و بع بع دره راپر کرده بود. ماهی سیاه کوچولو آنقدر صبر کرد تا بزها و گوسفندها آبشان را خوردند و رفتند. آنوقت ، مارمولک را صدا زد و گفت: «مارمولک جان! من ماهی سیاه کوچولویی هستم که می روم آخر جویبار را پیدا کنم . فکر می کنم تو جانور عاقل و دانایی باشی ، اینست که می خواهم چیزی از تو بپرسم.» مارمولک گفت:« هر چه می خواهی بپرس.» ماهی گفت:« در راه ، مرا خیلی از مرغ سقا و اره ماهی و پرنده ی ماهیخوار می ترساندند ، اگر تو چیزی درباره ی این ها می دانی ، به من بگو.» مارمولک گفت:« اره ماهی و پرنده ی ماهیخوار، این طرف ها پیداشان نمی شود ، مخصوصاً اره ماهی که توی دریا زندگی می کند. اما سقائک همین پایین ها هم ممکن است باشد. مبادا فریبش را بخوری و توی کیسه اش بروی.» ماهی گفت :« چه کیسه‌ای؟» مارمولک گفت:« مرغ سقا زیر گردنش کیسه ای دارد که خیلی آب می گیرد. او در آب شنا می کند و گاهی ماهی ها ، ندانسته ، وارد کیسه ی او می شوند و یکراست می روند توی شکمش. البته اگر مرغ سقا گرسنه اش نباشد ، ماهی ها را در همان کیسه ذخیره می کند که بعد بخورد.» ماهی گفت:« حالا اگر ماهی وارد کیسه شد ، دیگر راه بیرون آمدن ندارد؟» مارمولک گفت:« هیچ راهی نیست ، مگر اینکه کیسه را پاره کند. من خنجری به تو می دهم که اگر گرفتار مرغ سقا شدی ، این کار را بکنی.» آنوقت، مارمولک توی شكاف سنگ خزید و با خنجر بسیار ریزی برگشت. ماهی كوچولو خنجر را گرفت و گفت:« مارمولك جان! تو خیلی مهربانی. من نمی دانم چطوری از تو تشكر كنم.» مارمولک گفت:« تشکر لازم نیست جانم! من از این خنجرها خیلی دارم. وقتی بیکار می شوم ، می نشینم از تیغ گیاه ها خنجر می سازم و به ماهی های دانایی مثل تو می دهم.» ماهی گفت:« مگر قبل از من هم ماهی یی از اینجا گذشته؟» مارمولک گفت:« خیلی ها گذشته اند! آن ها حالا دیگر برای خودشان دسته ای شده اند و مرد ماهیگیر را به تنگ آورده اند.» ماهی سیاه گفت:« می بخشی که حرف ، حرف می آورد. اگر به حساب فضولی ام نگذاری ، بگو ببینم ماهیگیر را چطور به تنگ آورده اند؟» مارمولک گفت:« آخر نه که با همند ، همینکه ماهی گیر تور انداخت ، وارد تور می شوند و تور را با خودشان می کشند و می برند ته دریا.» مارمولک گوشش را گذاشت روی شکاف سنگ و گوش داد و گفت: « من دیگر مرخص می شوم ، بچه هایم بیدار شده اند.» مارمولک رفت توی شکاف سنگ. ماهی سیاه ناچار راه افتاد. اما همینطور سئوال پشت سر سئوال بود که دایم از خودش می کرد:« ببینم ، راستی جویبار به دریا می ریزد؟ نکند که سقائک زورش به من برسد؟ راستی ، اره ماهی دلش می آید هم جنس های خودش را بكشد و بخورد؟ پرنده ی ماهیخوار، دیگر چه دشمنی با ما دارد؟ ماهی کوچولو، شنا کنان ، می رفت و فکر می کرد. در هر وجب راه چیز تازه ای می دید و یاد می گرفت. حالا دیگر خوشش می آمد که معلق زنان از آبشارها پایین بیفتد و باز شنا کند. گرمی آفتاب را بر پشت خود حس می کرد و قوت می گرفت. یک جا آهویی با عجله آب می خورد. ماهی کوچولو سلام کرد و گفت: «آهو خوشگله ، چه عجله ای داری؟» آهو گفت:« شکارچی دنبالم کرده ، یک گلوله هم بهم زده ، ایناهاش.» ماهی کوچولو جای گلوله را ندید اما از لنگ لنگان دویدن آهو فهمید که راست می گوید. یک جا لاک پشت ها در گرمای آفتاب چرت می زدند و جای دیگر قهقهه ی کبک ها توی دره می پیچید. عطرعلف های کوهی در هوا موج می زد و قاطی آب می شد. بعد از ظهر به جایی رسید که دره پهن می شد و آب از وسط بیشه یی می گذشت. آب آنقدر زیآد شده بود که ماهی سیآه ، راستی راستی ، کیف می کرد. بعد هم به ماهی های زیادی برخورد. از وقتی که از مادرش جدا شده بود ، ماهی ندیده بود. چند تا ماهی ریزه دورش را گرفتند و گفتند:« مثل اینکه غریبه ای ، ها؟» ماهی سیاه گفت:« آره غریبه ام. از راه دوری می آیم.» ماهی ریزه ها گفتند:« کجا می خواهی بروی؟» ماهی سیاه گفت:« می روم آخر جویبار را پیدا کنم.» ماهی ریزه ها گفتند:« کدام جویبار؟» ماهی سیاه گفت:« همین جویباری که توی آن شنا می کنیم.» ماهی ریزه ها گفتند:« ما به این می گوییم رودخانه.» ماهی سیاه چیزی نگفت. یکی از ماهی های ریزه گفت:« هیچ می دانی مرغ سقا نشسته سر راه ؟» ماهی سیاه گفت:« آره ، می دانم.» یکی دیگر گفت:« این را هم می دانی که مرغ سقا چه کیسه ی گل و گشادی دارد؟» ماهی سیاه گفت:« این را هم می دانم.» ماهی ریزه گفت:« با اینهمه باز می خواهی بروی؟» ماهی سیاه گفت:« آره ، هر طوری شده باید بروم!» به زودی میان ماهی ها چو افتاد که: ماهی سیاه کوچولویی از راه های دور آمده و می خواهد برود آخر رودخانه را پیدا کند و هیچ ترسی هم از مرغ سقا ندارد! چند تا از ماهی ریزه ها وسوسه شدند که با ماهی سیاه بروند، اما از ترس بزرگترها صداشان در نیامد. چند تا هم گفتند:« اگر مرغ سقا نبود ، با تو می آمدیم ، ما از کیسه ی مرغ سقا می ترسیم.» لب رودخانه دهی بود. زنان و دختران ده توی رودخانه ظرف و لباس می شستند. ماهی کوچولو مدتی به هیاهوی آن ها گوش داد و مدتی هم آب تنی بچه ها را تماشا کرد و راه افتاد. رفت و رفت و رفت، و باز هم رفت تا شب شد. زیر سنگی گرفت خوابید.نصف شب بیدار شد و دید ماه ، توی آب افتاده و همه جا را روشن کرده است. ماهی سیاه کوچولو ماه را خیلی دوست داشت. شب هایی که ماه توی آب می افتاد ، ماهی دلش می خواست که از زیر خزه ها بیرون بخزد و چند کلمه یی با او حرف بزند ، اما هر دفعه مادرش بیدار می شد و او را زیر خزه ها می کشید و دوباره می خواباند. ماهی کوچولو پیش ماه رفت و گفت:« سلام ، ماه خوشگلم!» ماه گفت:« سلام ، ماهی سیاه کوچولو! تو کجا اینجا کجا ؟» ماهی گفت:« جهانگردی می کنم.» ماه گفت:« جهان خیلی بزرگ ست ، تو نمی توانی همه جا را بگردی.» ماهی گفت:« باشد ، هر جا كه توانستم ، می روم.» ماه گفت:« دلم می خواست تا صبح پیشت بمانم. اما ابر سیاه بزرگی دارد می آید طرف من که جلو نورم را بگیرد.» ماهی گفت:« ماه قشنگ! من نور تو را خیلی دوست دارم ، دلم می خواست همیشه روی من بتابد.» ماه گفت:« ماهی جان! راستش من خودم نور ندارم. خورشید به من نور می دهد و من هم آن را به زمین می تابانم . راستی تو هیچ شنیده یی که آدم ها می خواهند تا چند سال دیگر پرواز کنند بیایند روی من بنشینند؟» ماهی گفت:« این غیر ممکن است.» ماه گفت:« کار سختی است ، ولی آدم ها هر کار دلشان بخواهد...» ماه نتوانست حرفش را تمام کند. ابر سیاه رسید و رویش را پوشاند و شب دوباره تاریک شد و ماهی سیاه ، تک و تنها ماند. چند دقیقه ، مات و متحیر ، تاریکی را نگاه کرد. بعد زیر سنگی خزید و خوابید. صبح زود بیدار شد. بالای سرش چند تا ماهی ریزه دید که با هم پچ پچ می کردند. تا دیدند ماهی سیاه بیدار شد ، یکصدا گفتند:« صبح به خیر!» ماهی سیاه زود آن ها را شناخت و گفت:« صبح به خیر! بالاخره دنبال من راه افتادید!» یکی از ماهی های ریزه گفت:« آره ، اما هنوز ترسمان نریخته.» یکی دیگر گفت:« فکر مرغ سقا راحتمان نمی گذارد.» ماهی سیاه گفت:« شما زیادی فکر می کنید. همه اش که نباید فکر کرد. راه که بیفتیم ، ترسمان به کلّی می ریزد.» اما تا خواستند راه بیفتند ، دیدند که آب دور و برشان بالا آمد و سرپوشی روی سرشان گذاشته شد و همه جا تاریک شد و راه گریزی هم نماند. ماهی سیاه فوری فهمید که در کیسه ی مرغ سقا گیر افتاده اند. ماهی سیاه کوچولو گفت:« دوستان! ما در کیسه ی مرغ سقا گیر افتاده ایم ، اما راه فرار هم به کلّی بسته نیست.» ماهی ریزه ها شروع کردند به گریه و زاری ، یکیشان گفت:« ما دیگر راه فرار نداریم. تقصیر توست که زیر پای ما نشستی و ما را از راه در بردی!» یکی دیگر گفت:« حالا همه ی ما را قورت می دهد و دیگر کارمان تمام است!» ناگهان صدای قهقهه ی ترسناکی در آب پیچید. این مرغ سقا بود که می خندید. می خندید و می گفت:« چه ماهی ریزه هایی گیرم آمده! هاهاهاهاها... راستی که دلم برایتان می سوزد! هیچ دلم نمی آید قورتتان بدهم! هاهاهاهاها...» ماهی ریزه ها به التماس افتادند و گفتند:« حضرت آقای مرغ سقا! ما تعریف شما را خیلی وقت پیش شنیده ایم و اگر لطف کنید ، منقار مبارک را یک کمی باز کنید که ما بیرون برویم ، همیشه دعاگوی وجود مبارک خواهیم بود!» مرغ سقا گفت:« من نمی خواهم همین حالا شما را قورت بدهم. ماهی ذخیره دارم ، آن پایین را نگاه کنید...» چند تا ماهی گنده و ریزه ته کیسه ریخته بود . ماهی های ریزه گفتند:« حضرت آقای مرغ سقا! ما که کاری نکرده ایم ، ما بی گناهیم. این ماهی سیاه کوچولو ما را از راه در برده...» ماهی کوچولو گفت:« ترسوها ! خیال کرده اید این مرغ حیله گر ، معدن بخشایش است که این طوری التماس می کنید؟» ماهی های ریزه گفتند:« تو هیچ نمی فهمی چه داری می گوئی. حالا می بینی حضرت آقای مرغ سقا چطور ما را می بخشند و تو را قورت می دهند!» مرغ سقا گفت:« آره ، می بخشمتان ، اما به یک شرط.» ماهی های ریزه گفتند:« شرطتان را بفرمایید ، قربان!» مرغ سقا گفت:« این ماهی فضول را خفه کنید تا آزادی تان را به دست بیاورید.» ماهی سیاه کوچولو خودش را کنار کشید به ماهی ریزه ها گفت:« قبول نکنید! این مرغ حیله گر می خواهد ما را به جان همدیگر بیندازد. من نقشه ای دارم...» اما ماهی ریزه ها آنقدر در فکر رهائی خودشان بودند که فکر هیچ چیز دیگر را نکردند و ریختند سر ماهی سیاه کوچولو. ماهی کوچولو به طرف کیسه عقب می نشست و آهسته می گفت: «ترسوها ،به هر حال گیر افتاده اید و راه فراری ندارید ، زورتان هم به من نمی رسد.» ماهی های ریزه گفتند:« باید خفه ات کنیم ، ما آزادی می خواهیم!» ماهی سیاه گفت:« عقل از سرتان پریده! اگر مرا خفه هم بکنید باز هم راه فراری پیدا نمی کنید ، گولش را نخورید!» ماهی ریزه ها گفتند:« تو این حرف را برای این می زنی که جان خودت را نجات بدهی ، و گرنه ، اصلا فکر ما را نمی کنی!» ماهی سیاه گفت:« پس گوش کنید راهی نشانتان بدهم. من میان ماهی های بیجان ، خود را به مردن می زنم؛ آنوقت ببینیم مرغ سقا شما را رها خواهد کرد یا نه ، و اگر حرف مرا قبول نکنید ، با این خنجر همه تان را می کشم یا کیسه را پاره پاره می کنم و در می روم و شما...» یکی از ماهی ها وسط حرفش دوید و داد زد:« بس کن دیگر! من تحمل این حرف ها را ندارم... اوهو... اوهو... اوهو...» ماهی سیاه گریه ی او را که دید ، گفت:« این بچه ننه ی ناز نازی را چرا دیگر همراه خودتان آوردید؟» بعد خنجرش را در آورد و جلو چشم ماهی های ریزه گرفت. آن ها ناچار پیشنهاد ماهی کوچولو را قبول کردند. دروغکی با هم زد و خوردی کردند ، ماهی سیاه خود را به مردن زد و آن ها بالا آمدند و گفتند:« حضرت آقای مرغ سقا ، ماهی سیاه فضول را خفه کردیم...» مرغ سقا خندید و گفت:« کار خوبی کردید. حالا به پاداش همین کار، همه تان را زنده زنده قورت می دهم که توی دلم یک گردش حسابی بکنید!» ماهی ریزه ها دیگر مجال پیدا نکردند. به سرعت برق از گلوی مرغ سقا رد شدند و کارشان ساخته شد. اما ماهی سیاه ، همان وقت ، خنجرش را کشید و به یک ضربت ، دیواره ی کیسه را شکافت و در رفت. مرغ سقا از درد فریادی کشید و سرش را به آب کوبید ، اما نتوانست ماهی کوچولو را دنبال کند. ماهی سیاه رفت و رفت ، و باز هم رفت ، تا ظهر شد. حالا دیگر کوه و دره تمام شده بود و رودخانه از دشت همواری می گذشت.از راست و چپ چند رودخانه ی کوچک دیگر هم به آن پیوسته بود و آبش را چند برابر کرده بود. ماهی سیاه از فراوانی آب لذت می برد. ناگهان به خود آمد و دید آب ته ندارد. اینور رفت ، آنور رفت ، به جایی برنخورد. آنقدر آب بود که ماهی کوچولو تویش گم شده بود! هر طور که دلش خواست شنا کرد و باز سرش به جائی نخورد. ناگهان دید یک حیوان دراز و بزرگ مثل برق به طرفش حمله می کند. یک اره ی دو دم جلو دهنش بود . ماهی کوچولو فکر کرد همین حالاست که اره ماهی تکه تکه اش بکند، زود به خود جنبید و جا خالی کرد و آمد روی آب ، بعد از مدتی ، دوباره رفت زیر آب که ته دریا را ببیند. وسط راه به یک گله ماهی برخورد – هزارها هزار ماهی ! از یکیشان پرسید:« رفیق ، من غریبه ام ، از راه های دور می آیم ، اینجا کجاست؟» ماهی ، دوستانش را صدا زد و گفت:« نگاه کنید! یکی دیگر...» بعد به ماهی سیاه گفت:« رفیق ، به دریا خوش آمدی!» یکی دیگر از ماهی ها گفت:« همه ی رودخانه ها و جویبارها به اینجا می ریزند ، البته بعضی از آن ها هم به باتلاق فرو می روند.» یکی دیگر گفت:« هر وقت دلت خواست ، می توانی داخل دسته ی ما بشوی.» ماهی سیاه کوچولو شاد بود که به دریا رسیده است. گفت:« بهتر است اول گشتی بزنم ، بعد بیایم داخل دسته ی شما بشوم. دلم می خواهد این دفعه که تور مرد ماهیگیر را در می برید ، من هم همراه شما باشم.» یکی از ماهی ها گفت:« همین زودی ها به آرزویت می رسی، حالا برو گشتت را بزن ، اما اگر روی آب رفتی مواظب ماهیخوار باش که این روزها دیگر از هیچ کس پروایی ندارد ، هر روز تا چهار پنج ماهی شکار نکند ، دست از سر ما بر نمی دارد.» آنوقت ماهی سیاه از دسته ی ماهی های دریا جدا شد و خودش به شنا کردن پرداخت. کمی بعد آمد به سطح دریا ، آفتاب گرم می تابید. ماهی سیاه کوچولو گرمی سوزان آفتاب را در پشت خود حس می کرد و لذت می برد. آرام و خوش در سطح دریا شنا می کرد و به خودش می گفت: « مرگ خیلی آسان می تواند الان به سراغ من بیاید ، اما من تا می توانم زندگی کنم نباید به پیشواز مرگ بروم. البته اگر یک وقتی ناچار با مرگ روبرو شدم – که می شوم – مهم نیست ، مهم این است که زندگی یا مرگ من چه اثری در زندگی دیگران داشته باشد...» ماهی سیاه کوچولو نتوانست فکر و خیالش را بیشتر از این دنبال کند. ماهیخوار آمد و او را برداشت و برد. ماهی کوچولو لای منقار دراز ماهیخوار دست و پا می زد ، اما نمی توانست خودش را نجات بدهد. ماهیخوار کمرگاه او را چنان سفت و سخت گرفته بود که داشت جانش در می رفت! آخر ، یک ماهی کوچولو چقدر می تواند بیرون از آب زنده بماند؟ ماهی فکر کرد که کاش ماهیخوار همین حالا قورتش بدهد تا دستکم آب و رطوبت داخل شکم او، چند دقیقه ای جلو مرگش را بگیرد. با این فکر به ماهیخوار گفت:« چرا مرا زنده زنده قورت نمی دهی؟ من از آن ماهی هایی هستم که بعد از مردن ، بدنشان پر از زهر می شود.» ماهیخوار چیزی نگفت ، فکر کرد:« آی حقه باز! چه کلکی تو کارت است؟ نکند می خواهی مرا به حرف بیاوری که در بروی؟» خشکی از دور نمایان شده بود و نزدیکتر و نزدیکتر می شد. ماهی سیاه فکر کرد:« اگر به خشکی برسیم دیگر کار تمام است.» این بود که گفت: «می دانم که می خواهی مرا برای بچه ات ببری، اما تا به خشکی برسیم، من مرده ام و بدنم کیسه ی پر زهری شده. چرا به بچه هات رحم نمی کنی؟» ماهیخوار فکر کرد:« احتیاط هم خوب كاری ست! تو را خودم میخورم و برای بچه هایم ماهی دیگری شکار می کنم... اما ببینم... کلکی تو کار نباشد؟ نه ، هیچ کاری نمی توانی بکنی!» ماهیخوار در همین فکرها بود که دید بدن ماهی سیاه ، شل و بیحرکت ماند. با خودش فکر کرد: «یعنی مُرده؟ حالا دیگر خودم هم نمی توانم او را بخورم. ماهی به این نرم و نازکی را بیخود حرام کردم!» این بود که ماهی سیاه را صدا زد که بگوید:« آهای کوچولو! هنوز نیمه جانی داری که بتوانم بخورمت؟» اما نتوانست حرفش را تمام کند. چون همینکه منقارش را باز کرد ، ماهی سیاه جستی زد و پایین افتاد. ماهیخوار دید بد جوری کلاه سرش رفته، افتاد دنبال ماهی سیاه کوچولو. ماهی مثل برق در هوا شیرجه می رفت، از اشتیاق آب دریا ، بیخود شده بود و دهن خشکش را به باد مرطوب دریا سپرده بود. اما تا رفت توی آب و نفسی تازه کرد ، ماهیخوار مثل برق سر رسید و این بار چنان به سرعت ماهی را شکار کرد و قورت داد که ماهی تا مدتی نفهمید چه بلایی بر سرش آمده، فقط حس می کرد که همه جا مرطوب و تاریک است و راهی نیست و صدای گریه می آید. وقتی چشم هایش به تاریکی عادت کرد ، ماهی بسیار ریزه یی را دید که گوشه ای کز کرده بود و گریه می کرد و ننه اش را می خواست. ماهی سیاه نزدیک شد و گفت: «کوچولو! پاشو درفکر چاره یی باش ، گریه می کنی و ننه ات را می خواهی که چه؟» ماهی ریزه گفت:« تو دیگر... کی هستی؟... مگر نمی بینی دارم... دارم از بین... می روم ؟... اوهو... اوهو... اوهو... ننه... من... من دیگر نمی توانم با تو بیام تور ماهیگیر را ته دریا ببرم... اوهو... اوهو!» ماهی کوچولو گفت:« بس کن بابا ، تو که آبروی هر چه ماهی است ، پاک بردی!» وقتی ماهی ریزه جلو گریه اش را گرفت ، ماهی کوچولو گفت: « من می خواهم ماهیخوار را بکشم و ماهی ها را آسوده کنم ، اما قبلا باید تو را بیرون بفرستم که رسوایی بار نیاوری.» ماهی ریزه گفت:« تو که داری خودت می میری ، چطوری می خواهی ماهیخوار را بکشی؟» ماهی کوچولو خنجرش را نشان داد و گفت: « از همین تو ، شکمش را پاره می کنم، حالا گوش کن ببین چه می گویم: من شروع می کنم به وول خوردن و اینور و آنور رفتن ، که ماهیخوار قلقلکش بشود و همینکه دهانش باز شد و شروع کرد به قاه قاه خندیدن ، توبیرون بپر.» ماهی ریزه گفت:« پس خودت چی؟» ماهی کوچولو گفت:« فکر مرا نکن. من تا این بدجنس را نکشم ، بیرون نمی آیم.» ماهی سیاه این را گفت و شروع کرد به وول خوردن و اینور و آنور رفتن و شکم ماهیخوار را قلقلک دادن. ماهی ریزه دم در معده ی ماهیخوار حاضر ایستاده بود. تا ماهیخوار دهانش را باز کرد و شروع کرد به قاه قاه خندیدن ، ماهی ریزه از دهان ماهیخوار بیرون پرید و در رفت و کمی بعد در آب افتاد ، اما هر چه منتظر ماند از ماهی سیاه خبری نشد. ناگهان دید ماهیخوار همینطور پیچ و تاب می خورد و فریاد می کشد ، تا اینکه شروع کرد به دست و پا زدن و پایین آمدن و بعد شلپی افتاد توی آب و باز دست و پا زد تا از جنب و جوش افتاد ، اما از ماهی سیاه کوچولو هیچ خبری نشد و تا به حال هم هیچ خبری نشده... ماهی پیر قصه اش را تمام کرد و به دوازده هزار بچه و نوه اش گفت:« دیگر وقت خواب ست بچه ها ، بروید بخوابید.» بچه ها و نوه ها گفتند:« مادربزرگ! نگفتی آن ماهی ریزه چطور شد.» ماهی پیر گفت:« آن هم بماند برای فردا شب. حالا وقت خواب ست ، شب به خیر!» یازده هزار و نهصد و نود و نه ماهی کوچولو «شب به خیر» گفتند و رفتند خوابیدند. مادربزرگ هم خوابش برد ، اما ماهی سرخ کوچولوئی هر چقدر کرد ، خوابش نبرد، شب تا صبح همه اش در فکر دریا بود... زمستان ۴۶ الگو:DIRMARK 1349 1443 2006-01-14T23:58:53Z Gangleri 4 please protect this page against moves and edits - please read [[commons:Template talk:DIRMARK]] - [[user:Gangleri|]] &rlm; اولدوز و کلاغ‌ها 1350 1530 2006-02-05T07:40:25Z Kaveh 1 <[[بهرنگی، صمد]] __NOTOC__ <[[بهرنگی، صمد]] == تقدیم‌== ''برای کاظم – دوست بچه ها – و روح انگیز، که بچه های خوبی برای ما تربیت کنند با این امید که در بزرگی زندگیشان بهتر از ما باشد.'' (ب.) ==چند کلمه از اولدوز== * بچه ها، سلام! اسم من اولدوز است. فارسیش میشود: ستاره. امسال ده سالم را تمام کردم. قصه ای که می خوانید قسمتی از سرگذشت من است. آقای « بهرنگ» یک وقتی معلم ده ما بود. در خانه ی ما منزل داشت. روزی من سرگذشتم را برایش گفتم. آقای « بهرنگ» خوشش آمد و گفت: اگر اجازه بدهی، سرگذشت تو و کلاغها را قصه می کنم و تو کتاب می نویسم. من قبول کردم به چند شرط: اولش اینکه قصه ی مرا فقط برای بچه ها بنویسد، چون آدمهای بزرگ حواسشان آنقدر پرت است که قصه ی مرا نمی فهمند و لذت نمی برند. دومش این که قصه ی مرا برای بچه هایی بنویسد که یا فقیر باشند و یا خیلی هم نازپرورده نباشند. پس، این بچه ها حق ندارند قصه های مرا بخوانند: 1- بچه هایی که همراه نوکر به مدرسه می آیند. 2- بچه هایی که با ماشین سواری گرانقیمت به مدرسه می آیند. آقای « بهرنگ» می گفت که در شهرهای بزرگ بچه های ثروتمند این جوری می کنند و خیلی هم به خودشان می نازند. این را هم بگویم که من تا هفت سالگی پیش زن بابام بودم. این قصه هم مال آن وقتهاست. ننه ی خودم توی ده بود. بابام او را طلاق داده بود، فرستاده بود پیش دده اش به ده و زن دیگری گرفته بود. بابا در اداره ای کار می کرد. آن وقتها ما در شهر زندگی می کردیم. آنجا شهر کوچکی بود. مثلا فقط یک تا خیابان داشت. پس از چند سال من هم به ده رفتم. ** به هر حال، آقای « بهرنگ» قول داده که بعد از این، قصه ی عروسک گنده ی مرا بنویسد. امیدوارم که از سرگذشت من خیلی چیزها یاد بگیرید. دوست شما – اولدوز == پیدا شدن ننه کلاغه == اولدوز نشسته بود تو اتاق. تک و تنها بود. بیرون را نگاه می کرد. زن باباش رفته بود به حمام. در را قفل کرده بود. به اولدوز گفته بود که از جاش جنب نخورد. اگرنه، می آید پدرش را درمی آورد. اولدوز نشسته بود تو اتاق. نگاه می کرد. فکر می کرد. مثل آدمهای بزرگ تو فکر بود. جنب نمی خورد. از زن باباش خیلی می ترسید. تو فکر عروسک گنده اش هم بود. عروسکش را تازگیها گم کرده بود. دلش آنقدر گرفته بود که نگو. چند دفعه انگشتهایش را شمرد. بعد یواشکی آمد کنار پنجره. حوصله اش سر رفته بود. یکهو دید کلاغ سیاهی نشسته لب حوض، آب می خورد. تنهاییش فراموش شد. دلش باز شد. کلاغه سرش را بلند کرد. چشمش افتاد به اولدوز. خواست بپرد. وقتی دید اولدوز کاریش ندارد، نرفت. نوکش را کمی باز کرد. اولدوز فکر کرد که کلاغه دارد می خندد. شاد شد. گفتش: آقا کلاغه، آب حوض کثیف است، اگر بخوری مریض می شوی. کلاغه خنده ی دیگری کرد. بعد جست زد و پیش آمد، گفت: نه جانم، برای ما کلاغها فرق نمی کند. از این بدترش را هم می خوریم و چیزی نمی شود. یکی هم اینکه به من نگو « آقا کلاغه». من زنم. چهار تا هم بچه دارم. به ام بگو « ننه کلاغه». اولدوز نفهمید که کلاغه کجاش زن است. آنقدر هم مهربان بود که اولدوز می خواست بگیردش و ماچش کند. درست است که کلاغه زیبا نبود، زشت هم بود، اما قلب مهربانی داشت. اگر کمی هم جلو می آمد، اولدوز می گرفتش و ماچش می کرد. ننه کلاغه باز هم جلو آمد و گفت: تو اسمت چیه؟ اولدوز اسمش را گفت. بعد ننه کلاغه پرسید: آن تو چکار می کنی؟ اولدوز گفت: هیچ چیز. زن بابام گذاشته اینجا و رفته حمام. گفته جنب نخورم. ننه کلاغه گفت: تو که همه اش مثل آدمهای بزرگ فکر می کنی. چرا بازی نمی کنی؟ اولدوز یاد عروسک گنده اش افتاد. آه کشید. بعد دریچه را باز کرد که صداش بیرون برود و گفت: آخر، ننه کلاغه، چیزی ندارم بازی کنم. یک عروسک گنده داشتم که گم و گور شد. عروسک سخنگو بود. ننه کلاغه اشک چشمهاش را با نوک بالش پاک کرد، جست زد و نشست دم دریچه ی پنجره. اولدوز اول ترسید و کنار کشید. بعدش آنقدر شاد شد که نگو. و پیش آمد. ننه کلاغه گفت: رفیق و همبازی هم نداری؟ اولدوز گفت: « یاشار» هست. اما او را هم دیگر خیلی کم می بینم. خیلی کم. به مدرسه می رود. ننه کلاغه گفت: بیا با هم بازی کنیم. اولدوز ننه کلاغه را گرفت و بغل کرد. سرش را بوسید. روش را بوسید. پرهاش زبر بود. ننه کلاغه پاهاش را جمع کرده بود که لباس اولدوز کثیف نشود. اولدوز منقارش را هم بوسید. منقارش بوی صابون می داد. گفت: ننه کلاغه، تو صابون خیلی دوست داری؟ ننه کلاغه گفت: می میرم برای صابون! اولدوز گفت: زن بابام بدش می آید. اگر نه، یکی به ات می آوردم می خوردی. ننه کلاغه گفت: پنهانی بیار. زن بابات بو نمی برد. اولدوز گفت: تو نمی روی به اش بگویی؟ ننه کلاغه گفت: من؟ من چغلی کسی را نمی کنم. اولدوز گفت: آخر زن بابام می گوید: « تو هر کاری بکنی،‌ کلاغه می آید خبرم می کند». ننه کلاغه از ته دل خندید و گفت: دروغ می گوید جانم. قسم به این سر سیاهم، من چغلی کسی را نمی کنم. آب خوردن را بهانه می کنم،‌ می آیم لب حوض، بعدش صابون و ماهی می دزدم و درمی روم. اولدوز گفت: ننه کلاغه، دزدی چرا؟ گناه دارد. ننه کلاغه گفت: بچه نشو جانم. گناه چیست؟ این، گناه است که دزدی نکنم، خودم و بچه هام از گرسنگی بمیرند. این، گناه است جانم. این، گناه است که نتوانم شکمم را سیر کنم. این، گناه است که صابون بریزد زیر پا و من گرسنه بمانم. من دیگر آنقدر عمر کرده ام که این چیزها را بدانم. این را هم تو بدان که با این نصیحتهای خشک و خالی نمی شود جلو دزدی را گرفت. تا وقتی که هر کس برای خودش کار می کند دزدی هم خواهد بود. اولدوز خواست برود یک قالب صابون کش برود و بیاورد برای ننه کلاغه. زن بابا خوردنی ها را تو گنجه می گذاشت و گنجه را قفل می کرد. اما صابون را قایم نمی کرد. ننه کلاغه را گذاشت لب دریچه و خودش رفت پستو. یک قالب صابون مراغه برداشت و آورد. بچه ها،‌ چشمتان روز بد نبیند! اولدوز دید که ننه کلاغه در رفته و زن باباش هم دارد می آید طرف پنجره. بقچه ی حمام زیر بغلش بود. صورتش هم مثل لبو سرخ بود. اولدوز بدجوری گیر افتاده بود. زن بابا سرش را از دریچه تو آورد و داد زد: اولدوز، باز چه شده خانه را زیرورو می کنی؟ مگر نگفته بودم جنب نخوری، ‌ها؟ اولدوز چیزی نگفت. زن بابا رفت قفل در را باز کند و تو بیاید. اولدوز زودی صابون را زد زیر پیرهنش، گوشه ای کز کرد. زن بابا تو آمد و گفت: نگفتی دنبال چه می گشتی؟ اولدوز بیهوا گفت: مامان ... مرا نزن! داشتم دنبال عروسک گنده ام می گشتم. زن بابا از عروسک اولدوز بدش می آمد. گوش اولدوز را گرفت و پیچاند. گفت: صد دفعه گفته ام فکر عروسک نحس را از سرت در کن! می فهمی؟ بعد از آن، زن بابا رفت پستو برای خودش چایی دم کند. اولدوزجیش را بهانه کرد، رفت به حیاط. اینور آنور نگاه کرد، دید ننه کلاغه نشسته لب بام، چشمهاش نگران است. صابون را برد و گذاشت زیر گل و بته ها. چشمکی به ننه کلاغه زد که بیا صابونت را بردار. ننه کلاغه خیلی آرام پایین آمد و رفت توی گل و بته ها قایم شد. اولدوز ازش پرسید: ننه کلاغه، یکی از بچه هات را می آری با من بازی کند؟ ننه کلاغه پچ و پچ گفت: بعد از ناهار منتظرم باش. اگر شوهرم هم راضی بشود، می آرم. آنوقت صابونش را برداشت، پر کشید و رفت. اولدوز چشمش را به آسمان دوخته بود. وقتی کلاغ دور شد،‌ از شادیش شروع کرد به جست و خیز. انگار که عروسک سخنگویش را پیدا کرده بود. یکهو زن بابا سرش داد زد: دختر، برای چه داری رقاصی می کنی؟ بیا تو. گرما می زندت. من حال و حوصله ندارم پرستاری ات بکنم. وقت ناهار خوردن بود. اولدوز رفت نشست تو اتاق. چند دقیقه بعد باباش از اداره آمد. اخم و تخم کرده بود. جواب سلام اولدوز را هم نداد. دستهایش را نشسته، نشست سر سفره و شروع کرد به خوردن. مثل اینکه باز رییس اداره اش حرفی به اش گفته بود. کم مانده بود که بوی سیب زمینی سرخ شده ، اولدوز را بیهوش کند. به خوردن باباش نگاه می کرد و آب دهنش را قورت می داد. نمی توانست چیزی بردارد بخورد. زن بابا همیشه می گفت: بچه حق ندارد خودش برای خودش غذا بردارد. باید بزرگترها در ظرف بچه غذا بگذارند، بخورد. ==«آقا کلاغه» را بشناسیم== ماه شهریور بود. ناهار می خوردند. بابا و زن بابا خوابشان می آمد، می خوابیدند. اولدوز هم مجبور بود بخوابد. اگرنه،‌ بابا سرش داد می زد، می گفت: بچه باید ناهارش را بخورد و بخوابد. اولدوز هیچوقت نمی فهمید که چرا باید حتماً بخوابد. پیش خود می گفت: امروز دیگر نمی توانم بخوابم. اگر بخوابم، ننه کلاغه می آید، مرا نمی بیند، بچه اش را دوباره می برد. پایین اتاق دراز کشید، خود را به خواب زد. وقتی بابا و زن بابا خوابشان برد، پاورچین پاورچین گذاشت رفت به حیاط، نشست زیر سایه ی درخت توت. سه دفعه انگشتهایش را شمرده بود که کلاغه سر رسید. اول نشست لب بام، نگاه کرد به اولدوز. اولدوز اشاره کرد که می تواند پایین بیاید. ننه کلاغه آمد نشست پهلوش. یک کلاغ کوچولوی مامانی هم با خودش آورده بود. گفت: می ترسیدم خوابیده باشی. اولدوز گفت: هر روز می خوابیدم. امروز بابا و زن بابا را به خواب دادم و خودم نخوابیدم. ننه کلاغه گفت: آفرین، خوب کاری کردی. برای خوابیدن خیلی وقت هست. اگر روزها بخوابی، پس شبها چکار خواهی کرد؟ اولدوز گفت: این را به زن بابا بگو ... کلاغ کوچولو را برای من آوردی؟ چه مامانی! ننه کلاغه بچه اش را داد به دست اولدوز. خیلی دوست داشتنی بود. ناگهان اولدوز آه کشید. ننه کلاغه گفت: آه چرا کشیدی؟ اولدوز گفت: یاد عروسکم افتادم. کاشکی پهلوم بود، سه تایی بازی می کردیم. ننه کلاغه گفت: غصه اش را نخور. دختر بزرگ یکی از نوه هام چند روزه تخم می گذارد و بچه می آورد. یکی از آنها را برایت می آورم، می شوید سه تا. اولدوز گفت: مگر تو خودت بچه ی دیگری نداری؟ ننه کلاغه گفت: چرا، دارم. سه تای دیگر هم دارم. اولدوز گفت: پس خودت بیار. ننه کلاغه گفت: آنوقت خودم تنها می مانم. دده کلاغه هم هست. اجازه نمیدهد. این را هم که برایت آوردم، هنوز زبان باز نکرده. راه می رود، پرواز بلد نیست. تا یک هفته زبان باز می کند. تا دو هفته ی دیگر هم می تواند بپرد. مواظب باش که تا آخر دو هفته بتواند بپرد. اگر نه، دیگر هیچوقت نمی تواند پر بکشد. یادت باشد. اولدوز گفت: اگر نتواند پر بکشد، چه؟ ننه کلاغه گفت: معلوم است دیگر، می میرد. غذا می دانی چه به اش بدهی؟ اولدوز گفت: نه، نمی دانم. ننه کلاغه گفت: روزانه یک تکه صابون. کمی گوشت و اینها. اگر هم شد، گاهی یک ماهی کوچولو. تو حوض ماهی خیلی دارید. کرم هم می خورد. پنیر هم می خورد. اولدوز گفت: خیلی خوب. ننه کلاغه گفت: زن بابات اجازه می دهد نگهش داری؟ اولدوز گفت: نه. زن بابام چشم دیدن این جور چیزها را ندارد. باید قایمش کنم. کلاغ کوچولو تو دامن اولدوز ورجه ورجه می کرد. منقارش را باز می کرد، یواشکی دستهای او را می گرفت و ول می کرد. چشمهای ریزش برق می زد. پاهاش نازک بود. درست مثل انگشت کوچک خود اولدوز. پرهاش چه نرم بود مثل پرهای ننه اش زبر نبود. از ننه اش قشنگتر هم بود. ننه کلاغه گفت: خوب، می خواهی کجا قایمش کنی؟ اولدوز فکر این را نکرده بود. رفت توی فکر. کجا را داشت؟ هیچ جا را. گفت: تو گل و بوته ها قایمش می کنم. ننه کلاغه گفت: نمی شود. زن بابات می بیندش. از آن گذشته، وقتی به گلها آب می دهد، بچه ام خیس می شود و سرما می خورد. اولدوز گفت: پس کجا قایمش کنم؟ ننه کلاغه نگاهی اینور آنور انداخت و گفت: زیر پلکان بهتر است. پلکان پشت بام می خورد. در شهرهای کوچک و ده از این پلکانها زیاد است. زیر پلکان لانه ی مرغ بود. توی لانه فقط پهن بود. کلاغ کوچولو را گذاشتند آنجا درش را کیپ کردند که گربه نیاید بگیردش، زن بابا بو نبرد. یک سوراخ ریز پایین دریچه بود و کلاغ کوچولو می توانست نفس بکشد. اولدوز به ننه کلاغه گفت: ننه کلاغه، اسمش چیست؟ ننه کلاغه گفت: به اش بگو « آقا کلاغه». اولدوز گفت: مگر پسر است؟ ننه کلاغه گفت: آره. اولدوز گفت: از کجاش معلوم که پسر است؟ کلاغها همه شان یک جورند. ننه کلاغه گفت: شما اینطور فکر می کنید. کمی دقت کنی می فهمی که پسر، دختر فرق می کنند. سر و روشان نشان می دهد. کمی هم از اینجا و آنجا حرف زدند و از هم جدا شدند. اولدوز رفت به اتاق. دراز کشید، چشمهاش را بست. وقتی زن بابا بیدار شد، دید که اولدوز هنوز خوابیده است. اما اولدوز راستی راستی نخوابیده بود. خوابش نمی آمد. تو فکر آقا کلاغه اش بود. زیر چشمی زن بابا را نگاه می کرد و تو دل می خندید. ==عنکبوتهای خوشمزه== چند روزی گذشت. اولدوز خیلی شنگول و سرحال شده بود. بابا و زن بابا تعجب می کردند. شبی زن بابا به بابا گفت: نمی دانم این بچه چه اش است. همه اش می خندد. همه اش می رقصد. اصلا عین خیالش نیست. باید ته و توی کارش را دربیارم. اولدوز این حرفها را شنید، پیش خود گفت: باید بیشتر احتیاط کنم. هر روز دو سه بار به آقا کلاغه سر می زد. گاهی خانه خلوت می شد، آقا کلاغه را از لانه درمی آورد، بازی می کردند. اولدوز زبان یادش می داد. ننه کلاغه هم گاهی می آمد، چیزی برای بچه اش می آورد: یک تکه گوشت، صابون و این چیزها. یک دفعه دو تا عنکبوت آورده بود. عنکبوتها در منقار ننه کلاغه گیر کرده بودند، دست و پا می زدند، نمی توانستند در بروند. چه پاهای درازی هم داشتند. اولدوز ازشان ترسید. ننه کلاغه گفت: نترس جانم، نگاه کن ببین بچه ام چه جوری می خوردشان. راستی هم آقا کلاغه با اشتها قورتشان داد. بعد منقارش را چند دفعه از چپ و راست به زمین کشید و گفت: ننه جان، باز هم از اینها بیار. خیلی خوشمزه بودند. ننه اش گفت: خیلی خوب. اولدوز گفت: تو آشپزخانه، ما از اینها خیلی داریم. برایت می آورم. آقا کلاغه آب دهنش را قورت داد و تشکر کرد. از آن روز به بعد اولدوز اینور آنورمی گشت، عنکبوت شکار می کرد، می گذاشت تو جیب پیراهنش، دکمه اش را هم می انداخت که در نروند، بعد سر فرصت می برد می داد به آقا کلاغه. البته اینها برای او غذا حساب نمی شد. اینهاجای خروسک قندی و نقل و شیرینی و این جور چیزها بود. ننه کلاغه گفته بود که اگر موجود زنده غذا نخورد حتماً می میرد. هیچ چیز نمی تواند او را زنده نگه دارد. هیچ چیز، مگر غذا. یک روز سر ناهار، زن بابا دید که چند عنکبوت دست و پا شکسته دارند توی سفره راه می روند. اولدوز فهمید که از جیب خودش در رفته اند. دلش تاپ تاپ شروع کرد به زدن. اول خواست جمعشان کند و بگذارد توی جیبش. بعد فکر کرد بهتراست به روی خودش نیاورد. زن بابا پاهاشان را گرفت و بیرون انداخت. و بلا به خیر گذشت. بعداز ناهار اولدوز به سراغ آقا کلاغه رفت که باقیمانده عنکبوتها را به اش بدهد. یکی دو تای عنکبوتهای قبلی را هم از گوشه و کنار حیاط باز پیدا کرده بود. یکیشان را با دو انگشت گرفت که توی دهن آقا کلاغه بگذارد. این را از ننه کلاغه یاد گرفته بود که چطوری با نوک خودش غذا توی دهن بچه اش می گذارد. آقا کلاغه می خواست عنکبوت را بگیرد که یکهو چندشش شد و سرش را عقب کشید و گفت: نمی خورم اولدوز جان. اولدوز گفت: آخر چرا، کلاغ کوچولوی من؟ آقا کلاغه گفت: ناخنهات را نگاه کن ببین چه ریختی اند؟ اولدوز گفت: مگر چه ریختی اند؟ آقا کلاغه گفت: دراز، کثیف، سیاه! خیلی ببخشید اولدوز خانم، فضولی می کنم. اما من نمی توانم غذایی را بخورم که ... می فهمید اولدوز خانم؟ اولدوز گفت: فهمیدم. خیلی ازت تشکر می کنم که عیب مرا تو صورتم گفتی. خود من دیگر بعد از این نخواهم توانست با این ناخنهای کثیف غذا بخورم. باور کن. == داد و بیداد بر سر ماهی و حکم اعدام ننه کلاغه== تو حوض چند تا ماهی سرخ و ریز بودند. روز ششم یا هفتم بود که اولدوز یکی را با کاسه گرفت و داد آقا کلاغه قورتش داد. اولین ماهی بود که می خورد. از ننه اش شنیده بود که شکار ماهی و قورت دادنش خیلی مزه دارد، اما ندیده بود که چطور. ننه ی او مثل زن بابای اولدوز نبود، خیلی چیز می دانست. می فهمید که چه چیز برای بچه اش خوب است، چه چیز بد است. اگر آقا کلاغه چیز بدی ازش می خواست سرش داد نمی زد. می گفت که: بچه جان، این را برایت نمی آرم، برای اینکه فلان ضرر را دارد، برای اینکه اگر فلان چیز را بخوری نمی توانی خوب قارقار بکنی، برای اینکه صدایت می گیرد،‌ برای اینکه ... علت همه چیز را می گفت. اما زن بابا اینجوری نبود. همیشه با اوقات تلخی می گفت: اولدوز، فلان کار را نکن، بهمان چیز را نخور، فلانجا نرو، اینجوری نکن، آنجوری نکن، راست بنشین، بلند حرف نزن، چرا پچ و پچ می کنی، و از این حرفها. زن بابا هیچوقت نمی گفت که مثلا چرا باید بلند حرف نزنی، چرا باید ظهرها بخوابی. اولدوز اول ها فکر می کرد که همه ی ننه ها مثل زن بابا می شوند. بعد که با ننه کلاغه آشنا و دوست شد، فکرش هم عوض شد. زن بابا فرداش فهمید که یکی از ماهیها نیست. داد و فریادش رفت به آسمان. سر ناهار به شوهرش گفت: کار، کار کلاغه است. همان کلاغه که هی می آید لب حوض صابون دزدی. خیلی هم پرروست. اگر گیرش بیارم، دارش می زنم؛ اعدامش می کنم. فحش های بدبد هم به ننه کلاغه داد. اولدوز صداش درنیامد. اگر چیزی می گفت، زن بابا بو می برد که او با کلاغه سر و سرّی دارد. بخصوص که روز پیش نزدیک بود لب حوض مچش را بگیرد. بابا گفت: اصلا کلاغها حیوانهای کثیفی هستند، دله دزدند. یک کلاغ حسابی در همه ی عمرم ندیدم. خوب مواظبش باش. اگرنه، یک دانه ماهی توی حوض نمی گذارد بماند. زن بابا گفت: آره، باید مواظبش باشم. حالا که زیر دندانش مزه کرده، دلش می خواهد همه شان را بگیرد. اولدوز تو دل به نادانی زن باباش خندید. برای اینکه کلاغها دندان ندارند. ننه کلاغه خودش می گفت. == ننه کلاغه خیلی چیزها می داند و از مرگ نمی ترسد== ظهری ننه کلاغه آمد. همه خواب بودند. دو تایی نشستند زیر سایه ی درخت توت. اولدوز همه چیز را گفت. ننه کلاغه گفت: فکرش را هم نکن. اگر زن بابا بخواهد مرا بگیرد، چشمهاش را در می آرم. بعد آقا کلاغه را از لانه درآوردند. آقا کلاغه دیگر زبان باز کرده بود. مثل اولدوز و ننه کلاغه که البته نه، اما نسبت به خودش بد حرف نمی زد. کمی لای گل و بته ها جست و خیز کرد، اینور آنور رفت، پر زد و بعد آمد نشست پهلوی مادرش. ننه کلاغه به اش یاد داد که چه جوری شپشهاش را با منقار بگیرد و بکشد. ننه کلاغه زخمی زیر بال چپش داشت. آن را به اولدوز و پسرش نشان داد، گفت: این را پنجاه شصت سال پیش برداشتم. رفته بودم صابون دزدی، مرد صابون پز با دگنک زد و زخمی ام کرد. پنج سال تمام طول کشید تا زخمم خوب شد. از میوه های صحرایی پیدا کردم و خوردم، آخرش خوب شدم. اولدوز از سواد و دانش ننه کلاغه حیرت می کرد. آرزو می کرد که کاش مادری مثل او داشت. ننه ی خودش یادش نمی آمد. فقط یک دفعه از زن بابا شنیده بود که ننه ای هم دارد: یک روز بابا و زن بابا دعوا می کردند. زن بابا گفت: دخترت را هم ببر ده ، ول کن پیش ننه اش،‌ من دیگر نمی توانم کلفتی او را هم بکنم، همین امروز و فردا خودم صاحب بچه می شوم. راستی راستی باز هم شکم زن بابا جلو آمده بود و وقت زاییدنش رسیده بود. یکی دو دفعه هم عموی اولدوزچیزهایی از مادرش گفته بود. عمو گاه گاهی از ده به شهر می آمد و سری به آنها می زد. اولدوز فقط می دانست که ننه اش در ده زندگی می کند و او را دوست دارد. چیز دیگری از او نمی دانست. آن روز ننه کلاغه اولدوز را بوسید، بچه اش را بوسید و پر کشید نشست لب بام که برود به شهر کلاغها. اولدوز گفت: سلام مرا به آن یکی بچه هات و « دده کلاغه» برسان. بعد یادش افتاد که تحفه ای چیزی هم به بچه ها بفرستد. پستانکی تو جیب پیرهنش داشت. زن بابا برایش خریده بود. آن را درآورد،‌ از پله ها رفت پشت بام، پستانک را داد به ننه کلاغه که بدهد به بچه هاش. آنوقت ننه کلاغه پرید و رفت نشست سر یک درخت تبریزی. روش را کرد به طرف اولدوز، قارقاری کرد و پرید و رفت از چشم دور شد. ==دیدار کوتاهی با «یاشار»== اولدوز پشت بام ایستاده بود، همینجوری دورها را نگاه می کرد. ناگهان یادش آمد که بیخبر از زن بابا آمده پشت بام. کمی ترسید. نگاهی به حیاط و خانه های دور و بر کرد. راستی پشت بام چقدر قشنگ بود. به حیاط همسایه ی دست چپی نگاه کرد. اینجا خانه ی « یاشار» بود. یکهو « یاشار» پاورچین پاورچین بیرون آمد، رفت نشست دم لانه ی سگ که همیشه خالی بود. یاشار دو سه سال از اولدوز بزرگتر بود. یک پسر زرنگ و مهربان. اولدوز هرچه کرد که یاشار ببیندش، نشد. صداش را هم نمی توانست بلندتر کند. داشت مأیوس می شد که یاشار سرش را بلند کرد، او را دید. اول ماتش برد، بعد با خوشحالی آمد پای دیوار و گفت: تو آنجا چکار می کنی، اولدوز؟ اولدوز گفت: دلم تنگ شده بود،‌ گفتم برم پشت بام اینور آنور نگاه کنم. یاشار گفت: زن بابات کجاست؟ اولدوز همه چیز را فراموش کرده بود. تا این را شنید یادش افتاد که آقا کلاغه را گذاشته وسط حیاط ، ممکن است زن بابا بیدار شود، آنوقت ... وای ، چه بد! هولکی از یاشار جدا شد و پایین رفت. آقا کلاغه را آورد تپاند تو لانه. داشت درش را می بست که صدای زن بابا بلند شد: اولدوز، کدام گوری رفتی قایم شدی؟ چرا جواب نمی دهی؟ دل اولدوز تو ریخت. اول نتوانست چیزی بگوید. بعد کمی دست و پاش را جمع کرد و گفت: اینجا هستم مامان، دارم جیش می کنم. زن بابا دیگر چیزی نگفت. بلا به خیر و خوشی گذشت. ==اعدام ننه کلاغه== فردا صبح زود اولدوز از خواب پرید. ننه کلاغه داشت قارقار می کرد و کمک می خواست. مثل اینکه دارند کسی را می کشند و جیغ می کشد. اولدوز با عجله دوید به حیاط. زن بابا را دید ایستاده زیر درخت توت، ننه کلاغه را آویزان کرده از درخت ، حیوانکی قارقار می کند، زن بابا با چوب می زندش و فحش می دهد. صورت زن بابا زخم شده بود و خون چکه می کرد. کلاغه پرپر می زد و قارقار می کرد. از پاهاش آویزان بود. اولدوز خودش هم ندانست که چه وقت دوید طرف زن بابا، پاهاش را بغل کرد و گازش گرفت. زن بابا فریاد زد: آ...خ! و اولدوز را از خود دور کرد. سیلی محکمی خواباند بیخ گوشش. اولدوز افتاد، سرش خورد به سنگها، از هوش رفت و دیگر چیزی نفهمید. == خواب پریشان اولدوز== اولدوز وقت ظهر چشمش را باز کرد. چند نفر از همسایه ها هم بودند. زن بابا نشسته بود بالای سرش. با قاشق دوا توی حلق اولدوز می ریخت. یک چشم و پیشانیش را با دستمال سفیدی بسته بود. چشمهای اولدوز تاریک روشن می دید. بعد یک یک آدمها را شناخت. یاشار را هم دید که نشسته بود پهلوی ننه اش و زل زده بود به او. زن بابا دید که اولدوز چشمهاش را باز کرد،‌ هولکی گفت: شکر! چشمهاش را باز کرد. دیگر نمی میرد. اولدوز!.. حرف بزن!.. اولدوز نمی توانست حرف بزند. سرش را برگرداند طرف زن بابا. ناگهان صدای قارقار ننه کلاغه از هر طرف برخاست. اولدوز مثل دیوانه ها موهای زن بابا را چنگ انداخت و جیغ کشید. اما سرش چنان درد گرفت که بی اختیار دستهایش پایین آمد و صداش برید. آنوقت هق هق گریه اش بلند شد و گفت: ننه کلاغه ... کو؟ .. کو؟ .. ننه کلاغه ... کو؟ .. کلاغ کوچولو چه شد؟.. ننه!.. ننه!.. یاشار پیش از همه به طرفش دوید. هر کسی حرفی می گفت و می خواست او را آرام کند. اما اولدوز های های گریه می کرد. زن بابا مهربانی می کرد. نرم نرم حرف می زد. می گفت: گریه نکن اولدوز جان، دوات را بخوری زود خوب می شوی. آخرش اولدوز از گریه کردن خسته شد و به خواب رفت. خواب دید که ننه کلاغه از درخت توت آویزان است، دارد خفه می شود، می گوید: ا ولدوز، من رفتم، حرفهایم را فراموش نکن، نترس! اولدوز دوید طرف درخت. یکهو زن بابا از پشت درخت بیرون آمد، خواست با لگد بزندش. اولدوز جیغ کشید و ترسان از خواب پرید و هق هق گریه اش بلند شد. این دفعه فقط بابا و زن بابا در اتاق بودند. باز به خواب رفت. کمی بعد همان خواب را دید، جیغ کشید و از خواب پرید. تا شب همینجوری هی می پرید و می خوابید. یک دفعه هم چشم باز کرد، دید که شب است، دکتر دارد معاینه اش می کند. بعد شنید که دکتر به باباش می گوید: زخمش مهم نیست. زود خوب می شود. اما بچه خیلی ترسیده. پرپر می زند. از چیزی خیلی سخت ترسیده. الان سوزنی به اش می زنم، آرام می گیرد و می خوابد. اولدوز گفت: من گرسنه ام. زن بابا برایش شیرآورد. اولدوز شیر را خورد. دکتر سوزنی به اش زد، کیفش را برداشت و رفت. اولدوز نگاه می کرد به سقف و چیزی نمی گفت. می خواست حرفهای بابا و زن بابا را بشنود. اما چیز زیادی نشنید. زود خوابش برد. == درد دل آقا کلاغه و چگونه ننه کلاغه گرفتار شد== فردا صبح، اولدوز یاد آقا کلاغه افتاد. دستش لرزید، چایی ریخت روی لحاف. زن بابا چشم غره ای رفت اما چیزی نگفت. بابا سر پا بود. شلوارش را می پوشید که به اداره برود. اولدوز می خواست پا شود برود پیش آقا کلاغه. اما کار عاقلانه ای نبود. هیچ نمی دانست چه بر سر آقا کلاغه آمده ، نمی دانست ننه کلاغه چه جوری گیر زن بابا افتاده، آن هم صبح زود. زن بابا دستمال روی چشمش را باز کرده بود. جای منقار ننه کلاغه روی ابرو و پیشانیش معلوم بود. بابا که رفت، زن بابا گفت: من می رم پیش ننه ی یاشار، زود برمی گردم. خیلی وقت است به حمام نرفته ام. این دفعه که نمی توانم ترا با خودم ببرم. می خواهم ببینم ننه ی یاشار می تواند با من به حمام برود. زن بابا راستی راستی مهربان شده بود. هیچوقت با اولدوز اینطور حرف نمی زد. اما اولدوز نمی خواست با او حرف بزند. ازش بدش می آمد. یک دفعه چیزی به خاطرش رسید و گفت: مامان، حالا که تو داری می روی به حمام، یاشار را هم بگو بیاید اینجا. من تنهایی حوصله ام سر می رود. زن بابا کمی اخم کرد و گفت: یاشار می رود به مدرسه اش. اولدوز چیزی نگفت. زن بابا رفت. اولدوز پا شد و رفت سراغ آقا کلاغه. حیوانکی آقا کلاغه توی پهن کز کرده بود و گریه می کرد. تا اولدوز را دید، گفت: اوه، بالاخره آمدی!.. اولدوز گفت: مرا ببخش تنهات گذاشتم. آقا کلاغه گفت: حالا چیزی بیار بخورم، بعد صحبت می کنیم. خیلی گرسنه ام، خیلی تشنه ام. اولدوز رفت و آب و غذا آورد. آقا کلاغه چند لقمه خورد و گفت: من فکر کردم تو هم رفتی دنبال ننه ام. اولدوز گفت: ننه ات کجا رفت؟ آقا کلاغه گفت: هیچ جا. زن بابا آنقدر زدش که مرد، بعد انداختش تو زباله دانی یا کجا. اولدوز گریه اش را خورد و گفت: چه آخر و عاقبتی! حالا سگها بدنش را تکه تکه کرده اند و خورده اند. آقا کلاغه گفت: ممکن نیست، آخر ما کلاغها گوشتمان تلخ است. سگها حتی جرئت نمی کنند نیششان را به گوشت ما بزنند. مرده ی ما آنقدر روی زمین می ماند که بپوسد و پخش شود. الانه ننه ام تو زباله دانی یا یک جای دیگری افتاده و دارد می پوسد. اولدوز نتوانست جلو خودش را بگیرد. زد زیر گریه. آقا کلاغه هم گریست. آخر اولدوز گفت: حالا زن بابا می آید، ما را می بیند، من می روم. بعد که زن بابا رفت به حمام، باز پیشت می آیم. آنوقت در لانه را بست و رفت زیر لحافش دراز کشید. زن بابا آمد. بقچه اش را برداشت، رفت. اولدوز با خیال راحت آمد پیش کلاغه اش. آفتاب قشنگ پهن شده بود. آقا کلاغه را بیرون آورد. در را باز گذاشت که آفتاب توی لانه بتابد. آقا کلاغه بالهایش را تکان داد، منقارش را از چپ و راست به زمین کشید و گفت: راستی اولدوز جان، آزادی چیز خوبی است. اولدوز آه کشید و گفت: تو فهمیدی ننه کلاغه صبح زود آمده بود چکار؟ آقا کلاغه گفت: فهمیدم. اولدوز گفت: می توانی به من هم بگویی؟ آقا کلاغه گفت: راستش، آمده بود مرا ببرد پرواز یادم بدهد. تیغ آفتاب آمد پیش من، گفت: امروز روز پرواز است. برادرها و خواهرت را می برم پرواز یاد بدهم. تو هم باید بیایی. بعد برمی گردانمت. من به ننه ام گفتم: اولدوز چه؟ خبرش نمی کنی؟ ننه ام گفت: خبرش می کنم. ننه ام در لانه را بست، آمد ترا خبر کند، کمی گذشت تو بیرون نیامدی. من توی لانه بودم. یکهو صدای بگیر ببند شنیدم. ننه ام جیغ کشید: « قار!.. قا.. ر!..» دلم ریخت. ننه ام می گفت: « مگر ما توی این شهر حق زندگی نداریم؟ چرا نباید با هر که خواستیم آشکارا دوستی نکنیم؟» از سوراخ زیر دریچه نگاه کردم و دیدم زن بابا ننه ام را زیر غربال گیر انداخته. معلوم بود که چیزی از حرفهای ننه ام را نمی فهمید. اولدوز بی تاب شده بود. به عجله پرسید: بعد چه شد؟ آقا کلاغه گفت: بعد ننه ام را با طناب بست، از درخت توت آویزان کرد. ننه ام یکهو جست زد و با منقارش زد صورت زن بابا را زخم کرد. آنوقت زن بابا از کوره در رفت و شروع کرد با دگنک ننه ام را بزند. اولدوز گفت: ننه کلاغه حرف دیگری نگفت؟ آقا کلاغه گفت: چرا. گفت که ای زن بابای نفهم، تو خیال می کنی که کلاغها از دزدی خوششان می آید؟ اگر من خورد و خوراک داشته باشم که بتوانم شکم خودم و بچه هایم را سیر کنم، مگر مرض دارم که باز هم دزدی کنم؟.. شکم خودتان را سیر می کنید، خیال می کنید همه مثل شما هستند!.. آقا کلاغه ساکت شد. اولدوز گریه اش را خورد و پرسید: بعد چه؟ آقا کلاغه گفت: بعد تو بیرون آمدی. با یک تا پیراهن ... باقیش را هم که خودت می دانی. لحظه ای هر دو خاموش شدند. اولدوز گفت: پس ننه کلاغه رفت و تمام شد! حالا چکار کنیم؟ آقا کلاغه گفت: من باید پرواز یاد بگیرم. اولدوز گفت: درست است. من همه اش به فکر خودم هستم. آقا کلاغه گفت: کاش دده ام، برادرهام، خواهرم، ننه بزرگم می دانستند کجا هستیم. اولدوز گفت: آره ، کمکمان می کردند. آقا کلاغه گفت: یادت هست ننه ام می گفت تا چند روز دیگر پرواز یاد نگیرم می میرم؟ اولدوز گفت: یادم هست. آقا کلاغه گفت: تو حساب دقیقش را می دانی؟ اولدوز با انگشتهاش حساب کرد و گفت: بیشتر از شش روز وقت نداریم. آقا کلاغه گفت: به نظر تو چکار باید بکنیم؟ اولدوز گفت: می خواهی ترا بدهم به یاشار، ببرد تو صحرا پرواز یادت بدهد؟ آقا کلاغه گفت: یاشار کیست؟ اولدوز گفت: همین همسایه ی دست چپیمان. آقا کلاغه گفت: اگر پسر خوبی باشد من حرفی ندارم. اولدوز گفت: خوب که هست، سرّ نگهدار هم هست. اما چه جوری خبرش کنیم؟ آقا کلاغه گفت: الانه برو پشت بام،‌ بگو بیاید مرا ببرد. اولدوز گفت: حالا نمی شود، رفته مدرسه. آقا کلاغه گفت: مدرسه؟ هنوز چند روز دیگر از تعطیلهای تابستانی داریم. اولدوز گفت: تو راست می گویی. زن بابا گولم زده. الانه مدرسه ها تعطیل است. من می روم پشت بام، تو همینجا منتظرم باش. در پله دوم بود که صدای پایی از کوچه آمد. اولدوز زود کلاغه را گذاشت توی لانه، درش را بست، رفت به اتاق، زیر لحاف دراز کشید و چشم به حیاط دوخت. ==خانه قرق می شود== صدای عوعوی سگی شنیده شد. در صدا کرد. بابا تو آمد. بعد هم عمو، برادر کوچک بابا. سگ سیاهی هم پشت سر آنها تو تپید. سر طناب سگ در دست عمو بود. بابا گفت: حالا دیگر هیچ کلاغی نمی تواند پاش را اینجا بگذارد. عمو گفت: زمستان که رسید باید بیایم ببرمش. بابا گفت: عیب ندارد. زمستان که بشود ما هم سگ لازم نداریم. عمو گفت: اولدوز کجاست؟ همراه زن داداش رفته؟ بابا گفت: نه، مریض شده خوابیده. طناب سگ را به درخت توت بستند و آمدند به اتاق. اولدوز عموش را دوست داشت. بیشتر برای این که از ده ننه ی خودش می آمد. عمو حال اولدوز را پرسید، اما از ننه اش چیزی نگفت. بابا بدش می آمد که پهلوی او از زن اولش حرف بزنند. عمو به بابا گفت: به اداره ات بر نمی گردی؟ بابا گفت: نه، اجازه گرفتم. وقت هم گذشته. پس از آن باز صحبت به سگ و کلاغها کشید. بابا هی بد کلاغها را می گفت. مثلا می گفت که: کلاغها دزدهای کثیف و ترسویی هستند. می آیند دزدی می کنند، اما تا کسی را می بینند که خم شد سنگی و چیزی بردارد، زودی در می روند. یک ساعت از ظهر گذشته، زن بابا آمد. سگ اول غرید، بعد که عمو از پنجره سرش داد زد، صداش را برید. زن بابا از عمو رو می گرفت. عمو هم پهلوی اوسرش را پایین می انداخت و هیچ به صورت زن داداش نگاه نمی کرد. اولدوز خاموش نشسته بود. به عمو زل زده بود. ناگهان گفت: عمو، نمی توانی سگت را هم با خودت ببری؟ بابا یکه خورد. عمو برگشت طرف اولدوز و پرسید: برای چه ببرمش؟ زبان اولدوز به تته پته افتاد. نمی دانست چه بگوید. آخرش گفت: من ... من می ترسم. بابا گفت: ول کن بچه. ادا در نیار! عمو گفت: نترس جانم، سگ خوبی است. می گویم ترا گاز نمی گیرد. بابا گفت: ولش کن! زبان آدم سرش نمی شود. خودش بدتر از سگ همه را گاز می گیرد. بیخود و بیجهت هم طرف کلاغهای دله دزد را می گیرد. هیچ معلوم نیست از این حیوانهای کثیف چه خوبی دیده. اولدوز دیگر چیزی نگفت. لحاف را سرش کشید و خوابید. وقتی بیدار شد، دید که عمو گذاشته رفته، سگ توی حیاط عوعو می کند و کلاغها را می تاراند. از آن روز به بعد خانه قرق شد. هیچ کلاغی نمی توانست پایین بیاید. حتی اولدوز با ترس و لرز به حیاط می رفت. یک دفعه هم تکه ای گوشت گوسفند به آقا کلاغه می برد که سگ سیاه از دستش قاپید و خورد، اولدوز جیغ کشید و تو دوید. == روزهای پریشانی و نگرانی ، گرسنگی و ترس== اولدوز از رختخواب درآمد. زخم پیشانی زن بابا زود خوب شد، اما زخم سر اولدوز خیلی طول کشید تا خوب شد. رفتار زن بابا دوباره عوض شده بود. بدتر از پیش سر اولدوز داد می زد. جای دندان های اولدوز تو گوشت رانش معلوم بود. وضع آقا کلاغه خیلی بد شده بود. همیشه گرسنگی می کشید. اولدوز هر چه می کوشید نمی توانست آب و غذای او را سر وقت بدهد. سگ سیاه چهار چشمی همه جا را می پایید. به هر صدای ناآشنایی پارس می کرد. تنها امید اولدوز و آقا کلاغه، یاشار بود. اگر یاشار کمکشان می کرد، کارها درست می شد. اما نمی دانستند چه جوری او را خبر کنند. اولدوز از ترس سگ، پشت بام هم نمی رفت. یعنی نمی توانست برود. سگ سیاه مجال نمی داد. سر و صدا راه می انداخت. ممکن بود گاز هم بگیرد. همیشه حیاط را گشت می زد و بو می کشید. ننه ی یاشار گاهگاهی به خانه ی آنها می آمد. اما نمی شد چیزی به اش گفت. از کجا معلوم که او هم دست راست زن باباش نباشد؟ به آدمهای این دور و زمانه نمی توان زود اطمینان کرد. تازه ، زن بابا هیچوقت او را با کسی تنها نمی گذاشت. روزها پشت سر هم گذشتند، پنج روز با پریشانی و نگرانی گذشت، یک روز فرصت ماند. اولدوز می دانست که باید همین امروز آقا کلاغه را پرواز بدهد. اگرنه، خواهد مرد. اما چه جوری باید پرواز بدهد؟ نمی دانست. آخرش فرصتی پیش آمد و توانست یاشار را ببیند. همان روز زن بابا می خواست به عروسی برود. اولدوز گفت: مامان، من از سگ می ترسم. تنهایی نمی توانم تو خانه بمانم. زن بابا اخم کرد و دست او را گرفت و برد سپرد دست ننه ی یاشار. اولدوز از ته دل شاد بود. یاشار را در خانه ندید. از ننه اش پرسید: پس یاشار کجاست؟ ننه گفت: رفته مدرسه ، جانم. آخر از دیروز مدرسه ها باز شده. اولدوز نشست و منتظر یاشار شد. == نقشه برای آزاد کردن آقا کلاغه== ظهر شد، یاشار دوان دوان آمد. تا اولدوز را دید، سرخ شد و سلام کرد. اولدوز جواب سلامش را داد. یاشار خواهر شیرخواری هم داشت. ننه اش او را شیر می داد که بخواباند. اولدوز و یاشار رفتند به حیاط. اولدوز آرام و غمگین گفت: یاشار می دانی چه شده؟ یاشار گفت: نه. اولدوز گفت: آقا کلاغه دارد می میرد. یاشار گفت: کدام آقا کلاغه؟ اولدوز گفت: آقا کلاغه ی من دیگر! یاشار گفت: مگر تو کلاغ هم داشتی؟ اولدوز گفت: آره ، داشتم. حالا چکار کنیم؟ یاشار با هیجان پرسید: از کجا گیرت آمده ؟ اولدوز گفت: بعد می گویم ، حال می گویی چکار کنیم؟ یاشار گفت: از گرسنگی می میرد؟ اولدوز گفت: نه. یاشار گفت: زخمی شده ؟ اولدوز گفت: نه. یاشار گفت: آخر پس چرا می میرد؟ اولدوز گفت: نمی تواند بپرد. کلاغ اگر نتواند بپرد، حتماً می میرد. یاشار گفت: بده من یادش بدهم. اولدوز گفت: زیر پلکان قایمش کرده ام. یاشار گفت: زن بابات خبر دارد؟ اولدوز گفت: اگر بو ببرد، می کشدش. یاشار گفت: باید کلکی جور کنیم. اولدوز گفت: اول باید کلک سگه را بکنیم. مگر صداش را نمی شنوی؟ یاشار گفت: چرا، می شنوم. سگه نمی گذارد آقا کلاغه را در ببریم. یکی دو روز مهلت بده،‌ من فکر بکنم ، نقشه بکشم ، کارش را بکنم. اولدوز گفت: فرصت نداریم. باید همین امروز آقا کلاغه را در ببریم. اگرنه، می میرد. ننه کلاغه به خودم گفته بود. یاشار به هیجان آمده بود. حس می کرد که کارهای پر جنب و جوشی در پیش است. با عجله پرسید: ننه کلاغه دیگر کیست؟ اولدوز گفت: ننه ی آقا کلاغه است. اینها را بعد می گویم. حالا باید کاری بکنیم که آقا کلاغه نمیرد. یاشار گفت: بعد از ظهر من به مدرسه نمی روم، دزدکی می رویم و آقا کلاغه را می آریم. ناهار، نان و پنیر و سبزی خوردند. بعد از ناهار، دده ی یاشار رفت سر کارش. ننه اش با بچه ی شیرخوارشان خوابید. یاشار گفت: من و اولدوز نمی خوابیم. من باید به درس و مشقم برسم. یاشار گاهگاهی از این دروغها سر هم می کرد که ننه اش او را تنها بگذارد. == قتل برای آزادی آقا کلاغه از زندان== کمی بعد، هر دو بیرون آمدند. از پلکان رفتند پشت بام. نگاهی به اینور آنور کردند، دیدند سگ سیاه را ول داده اند، آمده لم داده به در خانه ی آقا کلاغه و خوابیده. یاشار گفت: من می روم پایین، کلاغه را می آرم. اولدوز گفت: مگر نمی بینی سگه خوابیده دم در؟ یاشار گفت: راست می گویی. بیچاره آقا کلاغه، ببینی چه حالی دارد! اولدوز گفت: فکر نمی کنم زیاد بترسد. کلاغ پر دلی است. یاشار گفت: حالا چکار بکنیم؟ اولدوز گفت: فکر بکنیم، دنبال چاره بگردیم. یاشار گفت: الان فکری می کنم. الان نقشه ای می کشم... خم سرکه ی زن بابا در یک گوشه ی بام جا گرفته بود. زن بابا دور خم سنگ چیده بود که نیفتد. چشم یاشار به سنگها افتاد. یکهو گفت: بیا سگه را بکشیم. اولدوز یکه خورد، گفت: بکشیم؟ یاشار گفت: آره. اگر بکشیم برای همیشه از دستش خلاص می شوی. اولدوز گفت: من می ترسم. یاشار گفت: من می کشمش. اولدوز گفت: گناه نیست؟ یاشار گفت: گناه ؟ نمی دانم. من نمی دانم گناه چیست. اما مثل این که راه دیگری نیست. ما که به کسی بدی نمی کنیم گناه باشد. اولدوز گفت: سگ مال عمویم است. یاشار گفت: باشد. عموت چرا سگش را آورده بسته اینجا که ترا بترساند و آقا کلاغه را زندانی کند، ها؟ اولدوز جوابی نداشت بدهد. یاشار پاورچین پاورچین رفت سنگ بزرگی برداشت و آورد، به اولدوز گفت: تو خانه کسی هست؟ اولدوز گفت: مامان رفته عروسی. بابا را نمی دانم. من دلم به حال سگ می سوزد. یاشار گفت: خیال می کنی من از سگ کشی خوشم می آید؟ راه دیگر ی نداریم. بعد یک پله پایین رفت، رسید بالای سر سگ. آنوقت سنگ را بالا برد و یکهو آورد پایین، ول داد. سنگ افتاد روی سر سگ. سگ زوزه ی خفه ای کشید و شروع کرد به دست و پا زدن. ناگهان صدای بابای اولدوز بگوش رسید. اینها خود را عقب کشیدند. بابا بیرون آمد و دید که سگ دارد جان می دهد. یاشار بیخ گوش اولدوز گفت: بیا در برویم. حالا بابات سنگ را می بیند و می آید پشت بام. اولدوز گفت‌: کلاغه را ول کنیم؟ یاشار گفت: بعد من می آیم به سراغش. هر دو یواشکی پایین آمدند و رفتند در اتاق نشستند. کتابهای یاشار را ریختند جلوشان،‌ طوری که هر کس می دید خیال می کرد که درس حاضر می کنند. اما دلشان تاپ تاپ می زد. رنگشان هم کمی پریده بود. صدای پای بابا پشت بام شنیده شد. بعد صدایی نیامد. یاشار به تنهایی رفت پشت بام. بابای اولدوز لباس پوشیده بود و ایستاده بود کنار لاشه ی سگ. بعدش گذاشت رفت به کوچه. یاشار یادش آمد که روزی سنگ پرانده بود، شیشه ی خانه ی اولدوز را شکسته بود، بابای اولدوز مثل حالا رفته بود به کوچه ،‌ آجان آورده بود و قشقرق راه انداخته بود. با این فکرها تندی پایین رفت. اول، آقا کلاغه را درآورد گفت: من یاشار هستم. سگه را کشتیم که تو آزاد بشوی. آقا کلاغه له له می زد. گفت: تشکر می کنم. اما دیگر وقت گذشته. یاشار گفت: چرا؟ آقا کلاغه گفت: قرار ننه ام تا ظهر امروز بود. از آن گذشته، من آنقدر گرسنگی کشیده ام که نا ندارم پرواز کنم. یاشار غمگین شد. کم مانده بود گریه کند. گفت: حالا نمی آیی من پرواز یادت بدهم؟ آقا کلاغه گفت: گفتم وقت گذشته. به اولدوز بگو چند تا از پرهای مرا بکند نگه بدارد، بالاخره هر طوری شده کلاغها به سراغ من و شما می آیند. آقا کلاغه این را گفت، منقارش را بست و تنش سرد شد. یاشار گریه کرد. ناگهان فکری به نظرش رسید. چشمهایش از شیطنت درخشید. لبخندی زد و جنازه ی آقا کلاغه را خواباند روی پلکان، سنگ را برداشت برد گذاشت وسط آشپزخانه، لاشه ی سگ را انداخت پای درخت توت، یک سطل آب آورد، خون دریچه و پای پلکان را شست، سطل را وارونه گذاشت وسط اتاق. آنوقت آقا کلاغه را برداشت و در رفت. پشت بام یادش آمد که باید جاپایی از خودشان نگذارد. این جوری هم کرد. اولدوز خیلی غمگین شد. گریه هم کرد. اما دیگر کاری بود که شده بود و چاره ای نداشت. یاشار او را دلداری داد و گفت: اگر می خواهی کار بدتر نشود، باید صدات را درنیاری، کسی بو نبرد. بلایی به سرشان بیاید که خودشان حظ کنند. امروز چیزهایی از آموزگار یاد گرفته ام و می خواهم بابا و زن بابا را آنقدر بترسانم که حتی از سایه ی خودشان هم رم کنند. بعد هر چه آقا کلاغه گفته بود و هر چه را خودش کرده بود، به اولدوز گفت. حال اولدوز کمی جا آمد. چند تا از پرهای آقا کلاغه را کند و گذاشت تو جیبش. یاشار جنازه را برد در جایی پنهان کرد که بعد دفن کنند. ننه ی یاشار بچه اش را بغل کرده بود و خوابیده بود. == بچه های عاقل پدر و مادرهای نادان را دست می اندازند== بچه ها منتظر نشسته بودند. ناگهان سر و صدا بلند شد. بابای اولدوز داد و فریاد می کرد. صداهای دیگری هم بود. ننه ی یاشار از خواب بیدار شد و دوید به حیاط. بعد برگشت چادر بسر کرد و رفت پشت بام. بابای اولدوز مثل دیوانه ها شده بود. هی بر سرش می زد و فریاد می کرد: وای، وای!.. بیچاره شدم!.. تو خانه ام « از ما بهتران» راه باز کرده اند!.. من دیگر نمی توانم اینجا بند شوم!.. « از ما بهتران» تو خانه ام راه باز کرده اند!.. به دادم برسید!.. آجان و چند تا مرد دیگر دورش را گرفته بودند و می خواستند آرامش کنند. بابای اولدوز لاشه ی سگ را نشان می داد و داد می زد: نگاه کنید، این را که آورده انداخته اینجا؟.. سنگ را که برداشته برده ؟.. خونها را که شسته ؟.. « از ما بهتران» تو خانه راه باز کرده اند!.. اول آمدند سگه را کشتند... بعد... وای!.. وای!.. اولدوز و یاشار پای پلکان ایستاده بودند،‌ گوش می کردند. ننه ی یاشار نمی گذاشت بروند پشت بام. به یکدیگر چشمک می زدند و تو دل به نادانی بابا و آدمهای دیگر می خندیدند. خوشحال بودند که این همه آدم زودباور را دست انداخته اند. بابا را کشان کشان به اتاق بردند. اما ناگهان فریاد ترس همه شان بلند شد: وای، پناه بر خدا!.. از ما بهتران!.. بابا دوباره به حیاط دوید و مثل دیوانه ها شروع کرد به داد زدن و اینور و آنور رفتن. سطل وارونه همه را به وحشت انداخته بود. پیرمردی گفت: « از ما بهتران» تو خانه راه باز کرده اند. خانه را بگردید. یک نفر برود دنبال جن گیر. یک نفر برود دعانویس بیارد. بابا داد زد: کمکم کنید!.. خانه خراب شدم!.. یک نفر رفت دنبال « سید قلی جن گیر». یک نفر رفت دنبال « سید میرزا ولی دعا نویس». پیرزنی دوید از خانه اش یک « بسم الله» آورد که جنها را فراری بدهد. « بسم الله» با خط تو در تویی، بزرگ نوشته شده بود و توی قاب کهنه ای جا داشت. دو مرد قاب را در دست گرفتند و بسم الله گویان به جستجوی سوراخ سنبه ی خانه پرداختند. ناگهان وسط آشپزخانه چشمشان به سنگ بزرگی افتاد که آغشته به خون بود. ترسان ترسان سنگ را برداشتند و آوردند به حیاط. بابا تا سنگ را دید، باز فریاد کشید: وای، وای!.. این سنگ آنجا چکار می کرد؟.. که این را برده گذاشته آنجا؟.. « از ما بهتران» با من درافتاده اند... می خواهند اذیتم کنند... وای!.. آخر من چه گناهی کرده ام؟.. اولدوز و یاشار پای دیوار ایستاده بودند. این حرفها را که شنیدند، خنده شان گرفت. فوری تپیدند توی اتاق که آدمهای پشت بام نبینندشان. یاشار گفت: حالا بگذار زن بابات بیاید، ببین چه خاکی بر سرش خواهد کرد. عروسی برایش زهر خواهد شد. آنوقت هر دو از ته دل خندیدند. یاشار دستش را گذاشت روی دهان اولدوز که صداش را کسی نشنود. معلوم نبود چه کسی زن بابا را خبر کرده بود که با عجله خودش را به خانه رساند. تا شوهرش را دید، غشی کرد و افتاد وسط حیاط. زنها او را کشان کشان بردند به خانه ی همسایه ی دست راستی. پیرزن می گفت: اول باید جن گیر و دعانویس بیایند، جنها را بیرون کنند،‌ بعد زن حامله بتواند تو برود. خلاصه، دردسر نباشد، پس از نیم ساعتی جن گیر و دعانویس رسیدند. جن گیر طشتی را وارونه جلوش گذاشت، حرفهای عجیب و غریبی گفت، آینه خواست، صداهای عجیب و غریبی از خودش و از زیر طشت درآورد و آخرش گفت: ای « از ما بهتران»، شما را قسم می دهم به پادشاه « از ما بهتران»، از خانه ی این مرد مسلمان دور شوید، او را اذیت نکنید! بعد گوش به زنگ زل زد به آینه و به بابای اولدوز گفت: امروز دشت نکرده اند، پنجاه تومن بده،‌ راهشان بیندازم بروند. پدر اولدوز چانه زد و سی تومان داد. جن گیر پول را گرفت، دستش را برد زیر طشت و درآورد. آنوقت دوباره گفت: ای « از ما بهتران»، از خانه ی این مرد مسلمان دور شوید، او را اذیت نکنید! شما را به پادشاه « از ما بهتران» قسم می دهم! کمی بعد، پا شد و خندان خندان به بابا گفت: خوشبختانه دست از سرت برداشتند و زود رفتند. دیگر برنمی گردند، به شرطی که مرا راضی کنی. بابا نفسی به راحت کشید، سی تومان دیگر به جن گیر داد و راهش انداخت. نوبت دعانویس شد. با خط کج و معوج ، با مرکب سیاه و نارنجی چیزهایی نوشت، هر تکه کاغذ را در گوشه ای قایم کرد، بیست تومان گرفت و رفت. زن بابا را آوردند. کسی نمی دانست که آجان کی گذاشته و رفته. شب که شد، ننه ی یاشار اولدوز را به خانه شان برد. بابا و زنش آنقدر دستپاچه و ترسیده بودند که تا آنوقت به فکر اولدوز نیفتاده بودند. == برف ، سرما ، بیکاری و انتظار== پاییز رسید، برف و سرما را هم با خود آورد. بعد زمستان شد، برف و سرما از حد گذشت. عموی اولدوز به سراغ سگش آمد، دست خالی و عصبانی برگشت. به خاطر سگش با بابا دعواش هم شد. ترس زن بابا هنوز نریخته بود. در و دیوار آشپزخانه پر بود از دعانامه های چاپی و خطی. شبها می ترسید به تنهایی بیرون برود. اولدوز را همراه می برد. اولدوز یک ذره ترس نداشت. تنها بیرون می رفت و تو دل به زن بابا می خندید. پرهای آقا کلاغه را توی قوطی رادیو قایم کرده بود. یاشار را خیلی کم می دید. یاشار جنازه ی آقا کلاغه را جای خوبی دفن کرده بود. مرتب به مدرسه می رفت و درس می خواند. اما گاهگاهی سر مداد گم کردن با ننه اش دعوا می کرد. یاشار اغلب مدادش را گم می کرد و ننه اش عصبانی می شد و می گفت: تو عین خیالت نیست، دده ات با هزار مکافات پول این مدادها را بدست می آورد. شکم زن بابا خیلی جلو آمده بود. زنهای همسایه به اش می گفتند: یکی دو هفته ی دیگر می زایی. زن بابا جواب می داد: شاید زودتر. زنهای همسایه می گفتند: این دفعه انشاالله زنده می ماند. زن بابا می گفت: انشاالله! نذر و نیاز بکنم حتماً زنده می ماند. دده ی یاشار اغلب بیکار بود. به عملگی نمی رفت. برف آنقدرمی بارید که صبح پا می شدی می دیدی پنجره ها را تا نصفه برف گرفته. سوز سرما گنجکشها را خشک می کرد و مثل برگ پاییزی بر زمین می ریخت. یک روز صبح، بابا دید که دو تا کلاغ نشسته اند لب بام. دگنکی برداشت، حمله کرد ، زد، هردوشان افتادند. اما وقتی دستشان زد معلوم شد از سرما خشک شده اند. اولدوز خیلی اندوهگین شد. یاشار خبرش را چند روز بعد از ننه اش شنید. پیش خود گفت: نکند دنبال آقا کلاغه آمده باشند! حیوانکی ها! ننه ی یاشار هر روز صبح می آمد به زن بابا کمک کند: ظرفها را می شست، خانه را نظافت می کرد. نزدیکیهای ظهر هم می رفت به خانه ی خودشان. کلفت روز بود. اولدوز او را دوست داشت. زن بعدی بنظر نمی رسید. گاهی زن بابا می رفت و اولدوز می توانست با او چند کلمه حرف بزند، احوال یاشار را بپرسد و برایش سلام بفرستد. همسایه های دیگر هم رفت و آمد می کردند، اما اولدوز ننه ی یاشار را بیشتر از همه دوست داشت. با وجود این پیش او هم چیزی بروز نمی داد. تنهای تنها انتظار کلاغها را می کشید. یقین داشت که آنها روزی خواهند آمد. بابا مثل همیشه می رفت به اداره اش و برمی گشت به خانه اش. یک شب به زن بابا گفت: من دلم بچه می خواهد. اگر این دفعه بچه ات زنده بماند و پا بگیرد، اولدوز را جای دیگری می فرستم که تو راحت بشوی. اما اگر بچه ات باز هم مرده به دنیا بیاید، دیگر نمی توانم اولدوز را از خودم دور کنم. زن بابا امیدوار بود که بچه اش زنده به دنیا خواهد آمد. برای اینکه نذر و نیاز فراوان کرده بود. اولدوز به این بچه ی نزاده حسودی می کرد. دلش می خواست که مرده به دنیا بیاید. ==نذر و نیاز جلو مرگ را نمی گیرد. یادی از ننه کلاغه== آخر سر زن بابا زایید. بچه زنده بود. جادو جنبل کردند، نذر و نیاز کردند، دعا و طلسم گرفتند، « نظر قربانی» گرفتند، شمع و روضه ی علی اصغر و چه و چه نذر کردند. برای چه؟ برای اینکه بچه نمیرد. اما سر هفته بچه پای مرگ رفت. دکتر آوردند، گفت: توی شکم مادرش خوب رشد نکرده، به سختی می تواند زنده بماند. من نمی توانم کاری بکنم. فرداش بچه مرد. زن بابا از ضعف و غصه مریض شد. شب و روز می گفت: بچه ام را « از ما بهتران» خفه کردند، هنوز دست از سر ما برنداشته اند. یکی هم ، چشم حسود کور، حسودی کردند و بچه ام را کشتند. ننه ی یاشار تمام روز پهلوی زن بابا می ماند. یاشار گاهی برای ناهار پیش ننه اش می آمد و چند کلمه ای با اولدوز صحبت می کرد. از کلاغها خبری نبود. فقط گاه گاهی کلاغ تنهایی از آسمان می گذشت و یا صدای قارقاری به گوش می رسید و زود خفه می شد. درختهای تبریزی لخت و خالی مانده بود. اولدوز یاد ننه کلاغه می افتاد که چه جوری روی شاخه های نازک می نشست، قارقار می کرد، تکان تکان می خورد، ناگهان پر می کشید و می رفت. == زمستان سخت می گذرد== زمستان سخت می گذشت. خیلی سخت. بزودی برف وسط حیاط تلنبار شد به بلندی دیوارها. نفت و زغال نایاب شد. به سه برابر قیمت هم پیدا نشد. دده ی یاشار همیشه بیکار بود. ننه اش برای کار کردن و رختشویی به خانه های دیگر هم می رفت. گاهی خبرهای باور نکردنی می آورد. مثلا می گفت: دیشب خانواده ی فقیری از سرما خشک شده اند. یک روز صبح هم گریه کنان آمد و به زن بابا گفت: شب بچه ام زیر کرسی خشک شده و مرده. یاشار خیلی پژمرده شد. فکر مرگ خواهر کوچکش او را دیوانه می کرد. پیش اولدوز گریه کرد و گفت: کم مانده بود من هم از سرما خشک بشوم. آخر زیر کرسی ما اغلب خالی است، سرد است. زغال ندارد. اولدوز اشکهای او را پاک کرد و گفت: گریه نکن یاشار. اگر نه، من هم گریه ام می گیرد. یاشار گریه اش را برید و گفت: صبح دده ام به ننه ام می گفت که تو این خراب شده کسی نیست بگوید که چرا باید فلانیها زغال نداشته باشند. اولدوز گفت: دده ات کار می کند؟ یاشار گفت: نه. همه اش می نشیند تو خانه فکر می کند. گاهی هم می رود برفروبی. اولدوز گفت: چرا نمی رود کار پیدا کند؟ یاشار گفت: می گوید که کار نیست. اولدوز گفت: چرا کار نیست؟ یاشار چیزی نگفت. == بوی بهار== برف سبکتر شد. بهار خودی نشان داد و آبها را جاری کرد. سبزه دمید. گل فراوان شد. زمستان خیلی ها را از پا درآورده بود. خیلی ها هم با سرسختی زنده مانده بودند. ننه ی یاشار کرسی سرد و خالیشان را برچید. پنجره را باز کرد. دده ی یاشار همراه ده بیست نفر دیگر رفت به تهران. رفت که در کوره های آجرپزی کار کند. در خانه یاشار و ننه اش تنها ماندند. مثل سالهای دیگر. زن بابا تازگیها خوب شده بود. چشم دیدن اولدوز را نداشت. اولدوز بیشتر وقتها در خانه ی یاشار بود. زن بابا هم دیگر چیزی نمی گفت. بابا به اولدوز محبت می کرد. اما اولدوز از او هم بدش می آمد. بابا می گفت: امسال می فرستمت به مدرسه. == چه کسی زبان کلاغها را بلد است؟== ماه خرداد رسید. یاشار سرگرم گذراندن امتحانهای آخر سال بود. یک روز به اولدوز گفت: دیروز دو تا کلاغ دیدم که دور و بر مدرسه می پلکیدند. اولدوز از جا جست و گفت: خوب ، بعدش؟ یاشار گفت: بعدش من رفتم به کلاس. امتحان حساب داشتیم. وقتی بیرون آمدم ، دیدم نیستند. اولدوز یواش نشست سر جاش. یاشار گفت: غصه نخور، اگر کلاغهای ما بوده باشند، برمی گردند. اولدوز گفت: حرف زدید؟ یاشار گفت: فرصت نشد. تازه ،‌ من که زبان کلاغها را بلد نیستم. اولدوز گفت: حتماً بلدی. یاشار گفت: تو از کجا می دانی؟ اولدوز گفت: برای اینکه مهربان هستی ،‌ برای اینکه دل پاکی داری ، برای اینکه همه چیز را برای خودت نمی خواهی ،‌ برای اینکه مثل زن بابا نیستی. یاشار گفت: اینها را از کجا یاد گرفته ای؟ اولدوز گفت: همه ی بچه های خوب زبان کلاغها را بلدند. ننه کلاغه می گفت. من که از خودم در نمی آرم. یاشار از این خبر شاد شد. از خوشحال دست اولدوز را وسط دو دستش گرفت و فشرد و گفت: هیچ نمی دانم چطور شد که آن روز توانستم با « آقا کلاغه» حرف بزنم. هیچ یادم نیست. == بازگشت کلاغها== دو سه روزی گذشت. تابستان نزدیک می شد. هوا گرم می شد. بزرگترها باز ظهرها هوس خواب می کردند. ناهار را که می خوردند، می خوابیدند. بچه ها را هم زورکی می خواباندند. یک روز یاشار آخرین امتحان را گذرانده بود و به خانه برمی گشت. کمی پایین تر از دبستان، مسجد بود. جلو مسجد درخت توتی کاشته بودند. زیر درخت توت صدایی اسم یاشار را گفت. وقت ظهر بود. یاشار برگشت ، دور و برش را نگاه کرد ،‌ کسی را ندید. کوچه خلوت بود. خواست راه بیفتد که دوباره از پشت سر صداش کردند: یاشار! یاشار به عقب برگشت. ناگهان چشمش به دو کلاغ افتاد که روی درخت توت نشسته بودند ،‌ لبخند می زدند. دل یاشار تاپ تاپ شروع کرد به زدن. گفت: کلاغها، ‌شما مرا از کجا می شناسید؟ یکی از کلاغها با صدای نازکش گفت: آقا یاشار، تو دوست اولدوز نیستی؟ یاشار گفت: چرا ،‌ هستم. کلاغ دیگر با صدای کلفتش گفت: درست است که ننه ی ما خود ترا ندیده بود ،‌ اما نشانیهات را اولدوز به اش گفته بود. خیلی وقت است که مدرسه ها را می گردیم پیدات کنیم. نمی خواستیم اول اولدوز را ببینیم. « ننه بزرگمان» سفارش کرده بود. حال اولدوز چطور است؟ یاشار گفت: می ترسد که شما فراموشش کرده باشید، آقا کلاغه. کلاغ صدا کلفت گفت: ببخشید، ما خودمان را نشناساندیم: من برادر همان « آقا کلاغه» هستم که پیش شما بود و بعدش مرد، این هم خواهر من است. به اش بگویید دوشیزه کلاغه. دوشیزه کلاغه گفت: البته ما یک برادر دیگر هم داشتیم که سرمای زمستان خشکش کرد ،‌ مرد. دده مان هم غصه ی ننه مان را کرد، مرد. یاشار گفت: شما سر سلامت باشید. کلاغها گفتند: تشکر می کنیم. یاشار فکری کرد و گفت: خوب نیست اینجا صحبت کنیم ،‌ برویم خانه ی ما. کسی خانه نیست. کلاغها قبول کردند. یاشار راه افتاد. کلاغها هم بالای سر او به پرواز درآمدند. هیچکس نمی تواند بگوید که یاشار چه حالی داشت. خود را آنقدر بزرگ حس می کرد که نگو. گاهی به آسمان نگاه می کرد ،‌ کلاغها را نگاه می کرد ،‌ لبخند می زد و باز راه می افتاد. بالاخره به خانه رسیدند. کلید را از همسایه شان گرفت و تو رفت. ننه اش ظهرها به خانه نمی آمد. کلاغها پایین آمدند،‌ نشستند روی پلکان. یاشار گفت: نمی خواهید اولدوز را ببینید؟ در همین وقت صدای گریه ی اولدوز از آنطرف دیوار بلند شد. هر سه خاموش شدند. بعد دوشیزه کلاغه گفت: حالا نمی شود اولدوز را دید. عجله نکنیم. آقا کلاغه گفت: آره ،‌ برویم به شهر کلاغها خبر بدهیم ،‌ بعد می آییم می بینیم. همین امروز می آییم. سلام ما را به اولدوز برسان. وقتی یاشار تنها ماند، رفت پشت بام. هرچه منتظر شد، اولدوز به حیاط نیامد. برگشت. ننه اش زیر یخدان نان و پنیر گذاشته بود. ناهارش را خورد، باز رفت پشت بام. هوا گرم بود. پیراهنش را درآورد، به پشت دراز کشید. می خواست آسمان را خوب نگاه کند. آسمان صاف و آبی بود. چند تا مرغ ته آسمان صاف می رفتند. مثل اینکه سر می خوردند. پر نمی زدند. ==قرار فرار. فرار برای بازگشت== سر سفره ی ناهار بود. بابا اولدوز را نشانده بود پهلوی خودش. چشمهای اولدوز تر بود. هق هق می کرد. زن بابا می گفت: دلش کتک می خواهد. شورش را درآورده. بابا گفت: دختر جان، تو که بچه حرف شنوی بودی. حرفت چیست؟ اولدوز چیزی نگفت. هق هق کرد. زن بابا گفت: می گوید از تنهایی دق می کنم، باید بگذارید بروم با یاشار بازی کنم. ناگهان اولدوز گفت: آره ، من دلم همبازی می خواهد، از تنهایی دق می کنم. پس از کمی بگومگو، بابا قرار گذاشت که اولدوز گاه گاه پیش یاشار برود و زود برگردد. اولدوز خیلی شاد شد. بعد از ناهار بابا و زن بابا خوابیدند. اولدوز پا شد، رفت پشت بام. دلش می خواست آنجا بنشیند و منتظر کلاغها بشود. ناگهان چشمش افتاد به یاشار ـ که شیرین خوابیده بود. آفتاب گرم می تابید. اولدوز رفت نشست بالای سر یاشار. دستش را به موهاش کشید. یاشار چشمهاش را باز کرد. خندید. اولدوز هم خندید. یاشار پا شد نشست. پیرهنش را تنش کرد و گفت: اولدوز، می دانی خواب چه را می دیدم؟ اولدوز گفت: نه. یاشار گفت: خواب می دیدم که دست همدیگر را گرفته ایم ،‌ روی ابرها نشسته ایم، می رویم به عروسی دوشیزه کلاغه ،‌ کلاغهای دیگر هم دنبالمان می آیند. اولدوز کمی سرخ شد. بعد گفت: دوشیزه کلاغه دیگر کیست؟ یاشار گفت: به ات نگفتم؟ اولدوز گفت: نه. یاشار گفت: کلاغها را دیدم. حرف هم زدم. اولدوز گفت: کی؟ یاشار گفت: وقتی از مدرسه برمی گشتم. خواهر و برادر « آقا کلاغه» بودند. قرار است حالا بیایند. اولدوز گفت: پس دوشیزه کلاغه خواهر آقا کلاغه ی خودمان است؟ یاشار گفت: آره. اولدوز گفت: از دده کلاغه چه خبر؟ یاشار گفت: می گفتند که از غصه ی زنش مرد. در همین وقت دو کلاغ از پشت درختها پیدا شدند. آمدند و آمدند پشت بام رسیدند. به زمین نشستند. سلام کردند. اولدوز یکی یکیشان را گرفت و ماچ کرد گذاشت توی دامنش. پس از احوالپرسی و آشنایی، آقا کلاغه گفت: اولدوز، کلاغها همه می گویند تو باید بیایی پیش ما. اولدوز گفت: یعنی از این خانه فرار کنم؟ آقا کلاغه گفت: آره باید فرار کنی بیایی پیش ما. اگر اینجا بمانی، دق می کنی و می میری. ما می دانیم که زن بابا خیلی اذیتت می کند. اولدوز گفت: چه جوری می توانم فرار کنم؟ بابا و زن بابا نمی گذارند. عمو هم، از وقتی سگش کشته شد، پاش را به خانه ی ما نمی گذارد. دوشیزه کلاغه گفت: اگر تو بخواهی ، کلاغها بلدند ترا چه جوری در ببرند. یاشار تا اینجا چیزی نگفته بود. در اینوقت گفت: یعنی برود و دیگر برنگردد؟ دوشیزه کلاغه گفت: این بسته به میل خودش است. تو چه فکر می کنی ،‌ یاشار؟ یاشار گفت: حرف شما را قبول می کنم. اگر اینجا بماند از دست می رود و کاری هم نمی تواند بکند. اما اگر به شهر کلاغها برود ... من نمی دانم چطور می شود؟ آقا کلاغه گفت: فردا می آییم باز هم صحبت می کنیم. اولدوز تو هم فکرهایت را تا فردا بکن... کلاغها رفتند. اولدوز گفت: به نظر تو من باید بروم؟ یاشار گفت: آره ، برو. اما باز هم برگرد. قول می دهی که برگردی؟ اولدوز گفت: قول می دهم، یاشار! == « ننه بزرگ» راه و روش فرار را یاد می دهد== فردا ظهر کلاغها آمدند. کلاغ پیری هم همراهشان بود. دوشیزه کلاغه گفت: ‌این هم « ننه بزرگ» است. ننه بزرگ رفت بغل یاشار و اولدوز، بد نشست روبرویشان و گفت: کلاغها همه خوشحالند که شما را پیدا کردیم. دخترم تعریف شما را خیلی می کرد. اولدوز گفت: « ننه کلاغه» دختر شما بود؟ ننه بزرگ گفت: آره ، کلاغ خوبی بود. اولدوز آه کشید و گفت: برای خاطر من کشته شد. ننه بزرگ گفت: کلاغها یکی دو تا نیستند. با مردن و کشته شدن تمام نمی شوند. اگر یکی بمیرد، دو تا به دنیا می آیند. یاشار گفت: اولدوز می خواهد بیاید پیش شما. ننه بزرگ گفت: چه خوب! پس باید کار را شروع کنیم. اولدوز گفت: هر وقت دلم خواست می توانم برگردم؟ ننه بزرگ گفت: حتماً باید برگردی. ما کلاغها دوست نداریم که کسی خانه و زندگی و دوستانش را بگذارد و فرار کند که خودش آسوده زندگی کند و از دیگران خبری نداشته باشد. اولدوز گفت: مرا چه جوری می برید پیش خودتان؟ ننه بزرگ گفت: پیش از هر چیز تور محکمی لازم است. این را باید خودتان ببافید. اولدوز گفت: تور به چه دردمان می خورد؟ ننه بزرگ گفت: فایده ی اولش این است که کلاغها یقین می کنند که شما تنبل و بیکاره نیستید و حاضرید برای خوشبختی خودتان زحمت بکشید. فایده ی دومش این است که تو می نشینی روی آن و کلاغها تو را بلند می کنند و می برند به شهر خودشان ... یاشار وسط حرف دوید و گفت: ببخشید ننه بزرگ ما نخ و پشم را از کجا بیاوریم که تور ببافیم؟ ننه بزرگ گفت: کلاغها همیشه حاضرند به آدمهای خوب و کاری خدمت کنند. ما پشم می آریم ،‌ شما دو تا می ریسید و تور می بافید. چند تا سنگ بزرگ پشت بام بود. زن بابا آنها را می چید دور خم سرکه. ننه بزرگ گفت: ما پشمها را می آریم جمع می کنیم وسط آنها. کمی هم از اینجا و آنجا صحبت کردند ، بعد کلاغها رفتند. اولدوز گفت: یاشار، من هیچ بلد نیستم چطور نخ بریسم و تور ببافم. یاشار گفت: من بلدم، از دده ام یاد گرفته ام. == کلاغها تلاش می کنند. بچه ها به جان می کوشند. کارها پیش می رود.== مدرسه ی یاشار تعطیل شد. حالا دیگر سواد فارسیش بد نبود. می توانست نامه های دده اش را بخواند، معنا کند و به ننه اش بگوید. کتاب هم می خواند. ننه اش باز به رختشویی می رفت. دده در کوره های آجرپزی تهران کار می کرد. کلاغهای زیادی به خانه ی آنها رفت و آمد می کردند. زن بابا گاهی به آسمان نگاه می کرد و از زیادی کلاغها ترس برش می داشت. اولدوز چیزی به روی خود نمی آورد. زن بابا ناراحت می شد و گاهی پیش خود می گفت: نکند دختره با کلاغها سر و سری داشته باشد؟ اما ظاهر آرام و مظلوم اولدوزاینجور چیزی نشان نمی داد. کار نخ ریسی در خانه ی یاشار پیش می رفت. یاشار سر پا می ایستاد و مثل مردهای بزرگ با دوک نخ می رشت. اولدوز نخها را با دست به هم می تابید و نخهای کلفتتری درست می کرد. در حیاط لانه ی کوچکی بود که خالی مانده بود. طنابها را آنجا پنهان می کردند. ننه بزرگ گاهی به آنها سر می زد و از وضع کار می پرسید. یاشار نخهای تابیده را نشان می داد ، ننه بزرگ می خندید و می گفت: آفرین بچه های خوب ، آفرین! مبادا کس دیگری بو ببرد که دارید پنهانی کار می کنید! چشم و گوشتان باز باشد. یاشار و اولدوز می گفتند: دلت قرص باشد ،‌ ننه بزرگ. درست است که سن ما کم است، اما عقلمان زیاد است. اینقدرها هم می فهمیم که آدم نباید هر کاری را آشکارا بکند. بعضی کارها را آشکار می کنند، بعضی کارها را پنهانی. ننه بزرگ نوک کجش را به خاک می کشید و می گفت: ازتان خوشم می آید. با پدر و مادرهاتان خیلی فرق دارید. آفرین، آفرین! اما هنوز بچه اید و پخته نشده اید، باید خیلی چیزها یاد بگیرید و بهتر از این فکر کنید. گاهی هم دوشیزه کلاغه و برادرش می آمدند، می نشستند پیش آنها و صحبت می کردند. از شهر خودشان حرف می زدند. از درختهای تبریزی حرف میزدند. از ابر، از باد، از کوه ، از دشت وصحرا و استخر تعریف می کردند. اولدوز و یاشار با پنجاه شصت کلاغ دیگر هم آشنا شده بودند. دوشیزه کلاغه می گفت: در شهر کلاغها، بیشتر از یک میلیون کلاغ زندگی می کنند. این حرف بچه ها را خوشحال می کرد. یک میلیون کلاغ یکجا زندگی می کنند و هیچ هم دعواشان نمی شود، چه خوب! == همسفر اولدوز== یک روز یاشار و اولدوز نخ می رشتند. اولدوز سرش را بلند کرد، دید که یاشار خاموش و بیحرکت ایستاده او را نگاه می کند. گفت: چرا اینجوری نگاهم می کنی، یاشار، چه شده ؟ یاشار گفت: داشتم فکر می کردم. اولدوز گفت: چه فکری؟ یاشار گفت: ای ، همینجوری. اولدوز گفت: باید به من بگویی. یاشار گفت: خوب ، می گویم. داشتم فکر می کردم که اگر تو از اینجا بروی ، من از تنهایی دق می کنم. اولدوز گفت: من هم دیروز فکر می کردم که کاش دوتایی سفر می کردیم. تنها مسافرت کردن لذت زیادی ندارد. یاشار گفت: پس تو می خواهی من هم همراهت بیایم؟ اولدوز گفت: من از ته دل می خواهم. باید به ننه بزرگ بگوییم. یاشار گفت: من خودم می گویم. روز بعد ننه بزرگ آمد. یاشار گفت: ننه بزرگ، من هم می توانم همراه اولدوز بیایم پیش شما؟ ننه بزرگ گفت: می توانی بیایی، اما دلت به حال ننه ات نمی سوزد؟ او که ننه ی بدی نیست بگذاری و فرار کنی! یاشار گفت: فکر این را کرده ام. یک روز پیش از حرکت به اش می گویم. ننه بزرگ گفت: اگر قبول بکند، عیب ندارد، ترا هم می بریم. اولدوز و یاشار سر شوق آمدند و تند به کار پرداختند. == دزدان ماهی، دزدان پشم، دعاهای بی اثر== یاشار از امتحان قبول شد: روزی که کارنامه اش را به خانه آورد، نامه ای هم به دده اش نوشت. اولدوز و یاشار اغلب با هم بودند. زن بابا کمتر اذیتشان می کرد. راستش، می خواست اولدوز را از جلو چشمش دور کند. از این گذشته، همیشه نگران کلاغها بود. کلاغها زیاد رفت و آمد می کردند و او را نگران می کردند ،‌ می ترسید که آخرش بلایی به سرش بیاید. بابا هم ناراحت بود. بخصوص که روزی سر حوض رفت و دید ماهیها نیستند ، دو ماهی را دوشیزه کلاغه و برادرش خورده بودند ،‌ یکی را ننه بزرگ و بقیه را کلاغهای دیگر. زن بابا و بابا هر جا کلاغی می دیدند ،‌ به اش فحش می گفتند ، سنگ می پراندند. روزی بابا کشمش خریده آورده بود که زن بابا سرکه بیندازد. زن بابا خم را برداشت برد پشت بام. سنگها را اینور آنور کرد، ناگهان مقدار زیادی پشم پیدا شد. پشمها را برداشت آورد پیش شوهرش و گفت: می بینی؟ « از ما بهتران» ما را دست انداخته اند. هنوز دست از سرمان برنداشته اند. اینها را چه کسی جمع کرده وسط سنگها؟ بابا گفت: باید جلوشان را گرفت. زن بابا گفت: فردا می روم پیش دعا نویس، دعای خوبی ازش می گیرم که « از ما بهتران» را بترساند ، فرار کنند. فردا اولدوز یاشار را دید. حرفهای آنها را به اش گفت. یاشار خندید و گفت: باید پشمها را بدزدیم. اگر نه، کارمان چند روزی تعطیل می شود. اولدوز پشمها را دزدید. آوردند گذاشتند تو لانه ی خالی سگ. یاشار نگاه کرد دید که پشم به قدر کافی جمع شده است. به کلاغها خبر دادند که دیگر پشم نیاورند. زن بابا رفت پیش دعا نویس و دعای خوبی گرفت. اما وقتی دید که پشمها را برده اند، دلهره اش بیشتر از پیش شد. == یاشار از ننه اش اجازه می گیرد. قضیه ی سگ زبان نفهم== بچه ها، از آن روز به بعد، شروع کردند به تور بافتن. اول طنابهای کلفتی درست کردند. بعد به گره زدن پرداختند. ننه ی یاشار بند رخت درازی داشت. این بند رخت چند رشته سیم بود که به هم پیچیده بودند. یاشار می خواست بند رخت را از ننه اش بگیرد و لای طنابها بگذارد که تور محکمتر شود. یک شب سر شام به ننه اش گفت: ننه، اگر من چند روزی مسافرت کنم، خیلی غصه ات می شود؟ ننه اش فکر کرد که یاشار شوخی می کند. یاشار دوباره پرسید: ننه، اجازه می دهی من چند روزی به مسافرت بروم؟ قول می دهم که زود برگردم. ننه اش گفت: اول باید بگویی که پولش را از کجا بیاریم؟ یاشار گفت: پول لازم ندارم. ننه اش گفت: خوب با که می روی؟ یاشار گفت: حالا نمی توانم بگویم، وقت رفتن می دانی. ننه اش گفت: خوب، کجا می روی؟ یاشار گفت: این را هم وقت رفتن می گویم. ننه اش گفت: پس من هم وقت رفتن اجازه می دهم. ننه فکر می کرد که یاشار راستی راستی شوخی می کند و می خواهد از آن حرفهای گنده گنده ی چند سال پیش بگوید. آنوقتها که یاشار کوچک و شاگرد کلاس اول بود، گاهگاهی از این حرفهای گنده گنده می زد. مثلا می نشست روی متکا و می گفت: می خواهم بروم به آسمان، چند تا از آن ستاره های ریز را بچینم و بیارم دگمه ی کتم بکنم. دیگر نمی دانست که هر یک از آن « ستاره های ریز» صدها میلیونها میلیون و باز هم بیشتر، بزرگتر از خود اوست و بعضیشان هم هزارها مرتبه گرمتر از آتش زیر کرسیشان است. روزی هم سگ سیاه ولگردی را کشان کشان به خانه آورده بود. وقت ناهار بود و یاشار از مدرسه بر می گشت. دده و ننه اش گفتند: پسر، این حیوان کثیف را چرا آوردی به خانه؟ یاشار خودی گرفت و با غرور گفت: اینجوری نگویید. این سگ زبان می داند. مدتها زحمت کشیده ام و زبان یادش داده ام. حالا هرچه به او بگویم اطاعت می کند. دده اش خندان خندان گفت: اگر راست می گویی، بگو برود دو تا نان سنگک بخرد بیاورد، این هم پولش. یاشار گفت: اول باید غذا بخورد و بعد... ننه مقداری نان خشک جلو سگ ریخت. سگ خورد و دمش را تکان داد. یاشار به سگ گفت: فهمیدم چه می گویی ،‌ رفیق. دده اش گفت: خوب ، چه می گوید یاشار؟ یاشار گفت: می گوید: « یاشارجان، یک چیزی لای دندانهام گیر کرده ، خواهش می کنم دهنم را باز کن و آن را درآر!» ننه و دده با حیرت نگاه می کردند. یاشار به آرامی دهن سگ را باز کرد و دستش را تو برد که لای دندانهای سگ را تمیز کند. ناگهان سگ دست و پا زد و پارس کرد و صدای ناله ی یاشار بلند شد. دده سگ را زد و بیرون انداخت. دست یاشار از چند جا زخم شده بود و خودش مرتب « آخ و اوخ» می کرد. آن روز یاشار به ننه اش گفت: وقت رفتن حتماً اجازه می دهی؟ ننه اش گفت: بلی. یاشار گفت: باشد... بند رخت سیمی ات را هم به من می دهی ، ننه؟ ننه گفت: می خواهی چکار؟ باز چه کلکی داری پسرجان؟ یاشار گفت: برای مسافرتم لازم دارم ، کلک ملکی ندارم. ننه حیران مانده بود. نمی دانست منظور پسرش چیست. آخر سر راضی شد که بند رخت مال یاشار باشد. وقتی می خواستند بخوابند، یاشار گفت: ننه؟ ننه گفت: ها، بگو! یاشار گفت: قول می دهی این حرفها را به کسی نگویی؟ ننه گفت: دلت قرص باشد، به کسی نمی گویم. اما تو هیچ می دانی اگر دده ات اینجا بود،‌ از این حرفهات خنده اش می گرفت؟ یاشار چیزی نگفت. در حیاط خوابیده بودند و تماشای ستاره ها بسیار لذتبخش بود. == روز حرکت == کار به سرعت پیش می رفت. ننه ی یاشار بیشتر روزها ظهر هم به خانه نمی آمد. فرصت کار کردن برای بچه ها زیاد بود. کلاغها رفت و آمدشان را کم کرده بودند. زن بابا خیلی مراقب بود. ننه بزرگ می گفت: بهتر است کمتر رفت و آمد بکنیم. اگرنه، زن بابا بو می برد و کارها خراب می شود. آخرهای تیر ماه بود که تور حاضر شد. ننه بزرگ آمد، آن را دید و پسندید و گفت: آن همه زحمت کشیدید، حالا وقتش است که فایده اش را ببرید. یاشار و اولدوز گفتند: کی حرکت می کنیم؟ ننه بزرگ گفت: اگر مایل باشید، همین فردا ظهر. اولدوز و یاشار گفتند: هر چه زودتر بهتر. ننه بزرگ گفت: پس ، فردا ظهر منتظر باشید. هر وقت شنیدید که دو تا کلاغ سه دفعه قارقار کردند، تور را بردارید و بیایید پشت بام. دل تو دل بچه ها نبود. می خواستند پا شوند، برقصند. کمی هم از اینجا و آنجا صحبت کردند و ننه بزرگ پرید و رفت نشست بالای درخت تبریزی که چند خانه آن طرفتر بود، قارقار کرد، تکان تکان خورد، برخاست و دور شد. == آنهایی که از دلها خبر ندارند، می گویند: اولدوز دیوانه شده است!== شب شد. سر شام اولدوز خود به خود می خندید. زن بابا می گفت: دختره دیوانه شده. بابا هی می پرسید: دخترم، آخر برای چه می خندی؟ من که چیز خنده آوری نمی بینم. اولدوز می گفت: از شادی می خندم. زن بابا عصبانی می شد. بابا می پرسید: از کدام شادی؟ اولدوز می گفت: ای، همینجوری شادم، چیزی نیست. زن بابا می گفت: ولش کن، به سرش زده. == ننه ی خوب و مهربان== وقت خوابیدن بود. یاشار به ننه اش گفت: ننه، می توانی فردا ظهر در خانه باشی؟ ننه اش گفت: کاری با من داری؟ یاشار گفت: آری ، ظهری به ات می گویم. درباره ی مسافرتم است. ننه اش گفت: خیلی خوب، ظهر به خانه برمی گردم. ننه از کار پسرش سردر نمی آورد. راستش، موضوع مسافرت را هم فراموش کرده بود و بعد یادش آمد. اما می دانست که یاشار پسر خوبی است و کار بدی نخواهد کرد. او را خیلی دوست داشت. روزها که به رختشویی می رفت، فکرش پیش یاشار می ماند. گاه می شد که خودش گرسنه می ماند، اما برای او لباس و مداد و کاغذ می خرید. ننه ی مهربان و خوبی بود. یاشار هم برای هر کار کوچکی او را گول نمی زد،‌ اذیت نمی کرد. == حرکت، اولدوز در زندان== صبح شد. چند ساعت دیگر وقت حرکت می رسید. زمان به کندی می گذشت. یاشار تو خانه تنها بود. هیچ آرام و قرار نداشت. در حیاط اینور آنور می رفت و فکرش پیش اولدوز و ننه اش بود. چند دفعه تور را درآورد و پهن کرد وسط حیاط ، روش نشست ،‌ بعد جمع کرد و گذاشت سر جاش. ظهری ننه اش آمد. انگور و نان و پنیر خریده بود. نشستند ناهارشان را خوردند. یاشار نگران اولدوز بود. ننه اش منتظر بود که پسرش حرف بزند. هیچکدام چیزی نمی گفت. یاشار فکر می کرد: اگر اولدوز نتواند بیاید، چه خواهد شد؟ نقشه به هم خواهد خورد. اگر زن بابا دستم بیفتد، می دانم چکارش کنم. موهاش را چنگ می زنم. اکبیری! چرا نمی گذاری اولدوز بیاید پیش من؟ حالا اگر صدای کلاغها بلند شود، چکار کنم؟ هنوز اولدوز نیامده. دلم دارد از سینه در می آید… آب آوردن را بهانه کرد و رفت به حیاط. صدای زن بابا و بابا از آن طرف دیوار می آمد. زن بابا آب می ریخت و بابا دستهاش را می شست. معلوم بود که بابا تازه به خانه آمده. زن بابا می گفت: نمی دانی دختره چه بلایی به سرم آورده‌ ، آخرش مجبور شدم تو آشپزخانه زندانیش کنم… در همین وقت دو تا کلاغ روی درخت تبریزی نشستند. یاشار تا آنها را دید، دلش تو ریخت. پس اولدوز را چکار کند؟ ننه اش را بفرستد دنبالش؟ نکند راستی راستی زن بابا زندانیش کرده باشد! کلاغها پریدند و نزدیک آمدند و بالای سر یاشار رسیدند. لبخندی به او زدند و نشستند روی درخت توت و ناگهان دوتایی شروع به قارقار کردند: ـ قار…قار!.. قار… قار!.. قار… قار!.. صدای کلاغها از یک نظر مثل شیپور جنگ بود: هم ترس همراه داشت، هم حرکت و تکان. یاشار لحظه ای دست و پاش را گم کرد. بعد به خود آمد و خونسرد رفت طرف لانه ، تور را برداشت و یواشکی رفت پشت بام. بابا و زن بابا تو رفته بودند. کلاغها آمدند نشستند کنار یاشار احوالپرسی کردند. یاشار تور را پهن کرد. هنوز اولدوز نیامده بود. نیم دقیقه گذشت. یاشار به دورها نگاه کرد. در طرف چپ ، در دوردستها سیاهی بزرگی حرکت می کرد و پیش می آمد. یکی از کلاغها گفت: دارند می آیند، چرا اولدوز نمی آید؟ یاشار گفت: نمی دانم شاید زن بابا زندانیش کرده. سیاهی نزدیکتر شد. صدای خفه ی قارقار بگوش رسید. اولدوز باز نیامد. کلاغها رسیدند. فریاد قارقار هزاران کلاغ آسمان و زمین را پر کرد. تمام در و دیوار از کلاغها سیاه شد. روی درخت توت جای خالی نماند. مردم از خانه ها بیرون آمده بودند. ترس همه را برداشته بود. ننه ی یاشار دیگی روی سرش گذاشته وسط حیاط ایستاده بود و فریاد می کرد: یاشار کجا رفتی؟.. حالا چشمهات را در می آرند!.. یاشار تا صدای ننه اش را شنید، رفت لب بام و گفت: ننه ، نترس! اینها رفقای منند. اگر مرا دوست داری ، برو اولدوز را بفرست پشت بام. ننه ، خواهش می کنم! برو ننه!.. ما باید دوتایی مسافرت کنیم… ننه اش مات و حیران به پسرش نگاه می کرد و چیزی نمی گفت. یاشار باز التماس کرد: برو ننه!.. خواهش می کنم… کلاغها رفیقهای ما هستند… ازشان نترس! یاشار نمی دانست چکارکند. کم مانده بود زیر گریه بزند. ننه بزرگ پیش آمد و گفت: تو برو بنشین روی تور، من خودم با چند تا کلاغ می روم دنبال اولدوز ، ببینم کجا مانده. فریاد کلاغها خیلی ها را به حیاطها ریخته بود. هر کس چیزی روی سرش گذاشته بود و ترسان ترسان آسمان را نگاه می کرد. بعضی مردم از ترس پشت پنجره ها مانده بودند. پیرزنها فریاد می زدند: بلا نازل شده! بروید دعا کنید، نماز بخوانید، نذر و نیاز کنید! ناگهان بابا چوب به دست به حیاط آمد. زن بابا هم پشت سرش بیرون آمد. هر کدام دیگی روی سر گذاشته بود. ننه بزرگ گفت: کلاغها، بپیچید به دست و پای این زن و شوهر، نگذارید جنب بخورند. کلاغها ریختند به سرشان، دیگها سر و صدا می کرد و زن بابا و بابا را می ترساند. ننه بزرگ با چند تا کلاغ تو رفت. صدای فریاد اولدوز از آشپزخانه می آمد. در آشپزخانه قفل بود. اولدوز با کارد می زد که در را سوراخ کند. یک سوراخ کوچک هم درست کرده بود. در این وقت ننه ی یاشار سر رسید. کلاغها راه باز کردند. ننه با سنگ زد و قفل را شکست. اولدوز بیرون آمد. ننه او را بغل کرد و بوسید. اولدوز گفت: ننه، نگران ما نباشی، زود برمی گردیم. به زن بابا هم نگو که تو مرا بیرون آوردی. اذیتت می کند… ننه ی یاشار گریه می کرد. اولدوز دوید، از لانه ی مرغ بقچه ای درآورد و رفت پشت بام. کلاغها دورش را گرفته بودند. وقتی پهلوی یاشار رسید، خود را روی او انداخت. یاشار دستهایش را باز کرد و او را بر سینه فشرد و از شادی گریه کرد. ننه بزرگ از ننه ی یاشار تشکر کرد، آمد پشت بام و به صدای بلند گفت: کلاغها! حرکت کنید! ناگهان کلاغها به جنب و جوش افتادند. با منقار و چنگال تور را گرفتند و بلند کردند. یاشار رشته هائی به کنارهای تور بند کرده بود. کلاغها آنها را هم گرفته بودند، یاشار از بالا فریاد کرد: ننه، ما رفتیم، به دده ام سلام برسان، زود برمی گردیم، غصه نخور! کلاغها بابا و زن بابا را به حال خود گذاشتند و راه افتادند. آن دو وسط حیاط ایستاده داد و بیداد می کردند و سنگ و چوب می انداختند. لباسهایشان پاره پاره شده بود و چند جاشان هم زخم شده بود. بالاخره از شهر دور شدند. هزاران کلاغ دور و بر بچه ها را گرفته بودند. فقط بالای سرشان خالی بود. اولدوز نگاهی به ابرها کرد و پیش خود گفت: چه قشنگند! کلاغها هلهله می کردند و می رفتند. می رفتند به شهر کلاغها. می رفتند به جایی که بهتر از خانه ی « بابا» بود. می رفتند به آنجا که « زن بابا» نداشت. == پستانکها را دور بیندازید! به یاد دوستان شهید و ناکام== ننه بزرگ ، دوشیزه کلاغه و آقا کلاغه آمدند نشستند پیش بچه ها که چند کلمه حرف بزنند و بعد بروند مثل دیگران کار کنند. اولدوز بقچه اش را باز کرد. یک پیراهن بیرون آورد و به یاشار گفت: مال باباست، برای خاطر تو کش رفتم. بعدها می پوشی اش. یاشار تشکر کرد. توی بقچه مقداری نان و کره هم بود. اولدوز چند تا پر کلاغ از جیبش درآورد، داد به ننه بزرگ و گفت: ننه بزرگ، پرهای « آقا کلاغه» است. یادگاری نگه داشته بودیم که به شما بدهیم. من و یاشار « آقا کلاغه» و ننه اش را هیچوقت فراموش نخواهیم کرد. آنها برای خاطر ما کشته شدند. ننه بزرگ پرها را گرفت، به هوا بلند شد و در حالی که بالای سر بچه ها و کلاغها پرواز می کرد، بلند بلند گفت: با اجازه تان می خواهم دو کلمه حرف بزنم. کلاغها ساکت شدند. ننه بزرگ پستانکی از زیر بالش درآورد و گفت: دوستان عزیزم! کلاغهای خوبم! همین حالا اولدوز چند تا از پرهای « آقا کلاغه» را بمن داد. ما آنها را نگاه می داریم. برای اینکه تنها نشانه ی مادر و پسری مهربان و فداکار است. این پرها به ما یاد خواهد داد که ما هم کلاغهای شجاع و خوبی باشیم. اولدوز و یاشار هورا کشیدند. کلاغها بلند بلند قارقار کردند. ننه بزرگ دنبال حرفش را گرفت: اما این « پستانک» را دور می اندازیم. برای اینکه آن را زن بابا برای اولدوز خریده بود که همیشه آنرا بمکد و مجال نداشته باشد که حرف بزند و درد دلش را به کسی بگوید. اولدوز پستانک خود را شناخت. همان که داده بود به « ننه کلاغه». ننه بزرگ پستانک را انداخت پایین. کلاغها هلهله کردند. ننه بزرگ گفت: زن بابا « ننه کلاغه» را کشت ، « آقا کلاغه» را ناکام کرد، اما یاشار و اولدوز آنها را فراموش نکردند. پس، زنده باد بچه هایی که هرگز دوستان ناکام و شهید خود را فراموش نمی کنند! کلاغها بلند بلند قارقار کردند. اولدوز و یاشار دست زدند و هورا کشیدند. == سر آن کوهها. شهر کلاغها. کلاغهای کوه نشین== از دور کوههای بلندی دیده شد. ننه بزرگ پایین آمد و گفت: سر آن کوهها، شهر کلاغهاست. تعجب نکنید که چرا ما رفته ایم سر کوه منزل کرده ایم. کلاغها گوناگون هستند. ''تمام شد در آخیرجان، جلیل قهوه خاناسی. پاییز ۴۴'' ==نامه ی دوستان== * این هم نامه ی پر محبت بچه هایی است که قصه ی « اولدوز و کلاغها» را پیش از چاپ شنیدند و نخواستند ساکت بمانند. نامه توسط آموزگار آن بچه ها به دست این نویسنده رسیده است: - به دوستان اولدوز سلام داریم ، هر که از اولدوز خبری برای ما بیاورد مژده می دهیم. ما نگران کلاغها، یاشار و اولدوز هستیم. ما صابون زیاد داریم. می خواهیم بدهیم به اولدوز. ما منتظر بهاریم. دیگر کلاغها را اذیت نخواهیم کرد. ما می خواهیم که ننه ها مثل ننه کلاغه باشد. ننه کلاغه مادر بود. ما مادر را دوست داریم. ننه کلاغه با شوهرش دوست بود. می خواهیم ننه ی ما هم با بابایمان دوست باشد. ما خیال می کنیم آقا کلاغه،‌ اولدوز و یاشار رفته اند به دعوا. دعوا کنند. با باباها، زن باباها. ما به یاشار تیر و کمان درست خواهیم کرد. لانه ی کلاغها را خراب نخواهیم کرد تا آقا کلاغه آن بالا بنشیند ، هر وقت زن بابا آمد، بابا آمد، اولدوز را خبر کند. ما به اولدوز کفش و لباس خواهیم داد. ماهیها را خواهیم دزدید. عنکبوتها را جمع خواهیم کرد. آقا کلاغه مژده خواهد آورد. در جنگ پیروز خواهند شد. یاشار دست اولدوز را خواهد گرفت، خواهند آمد. اولدوز مادر خوب خواهد شد و یاشار بابای خوب. ما در عروسی آنها خواهیم رقصید. ما نگران هستیم. نگران همه شان. می خواهیم برویم کمک آنها. می خواهیم آنها از شهر کلاغها زود برگردند. دوستداراولدوز، یاشار، کلاغها (نام و امضای 28 نفر شاگردان کلاس ششم دبستان) ۲۴ ساعت در خواب و بیداری 1351 2557 2006-08-13T08:18:46Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] خواننده ی عزیز، قصه ی « خواب و بیداری» را به خاطر این ننوشته ام که برای تو سرمشقی باشد. قصدم این است که بچه های هموطن خود را بهتر بشناسی و فکر کنی که چاره ی درد آنها چیست؟ اگر بخواهم همه ی آنچه را که در تهران بر سرم آمد بنویسم چند کتاب می شود و شاید هم همه را خسته کند. از این رو فقط بیست و چهار ساعت آخر را شرح می دهم که فکر می کنم خسته کننده هم نباشد. البته ناچارم این را هم بگویم که چطور شد من و پدرم به تهران آمدیم: چند ماهی بود که پدرم بیکار بود. عاقبت مادرم و خواهرم و برادرهایم را در شهر خودمان گذاشت و دست من را گرفت و آمدیم به تهران. چند نفر از آشنایان و همشهری ها قبلا به تهران‌آمده بودند و توانسته بودند کار پیدا کنند. ما هم به هوای آنها آمدیم. مثلا یکی از آشنایان دکه ی یخفروشی داشت. یکی دیگر رخت و لباس کهنه خرید و فروش می کرد. یکی دیگر پرتقال فروش بود. پدر من هم یک چرخ دستی گیر آورد و دستفروش شد. پیاز و سیب زمینی و خیار و این جور چیزها دوره می گرداند. یک لقمه نان خودمان می خوردیم و یک لقمه هم می فرستادیم پیش مادرم. من هم گاهی همراه پدرم دوره می گشتم و گاهی تنها توی خیابان ها پرسه می زدم و فقط شب ها پیش پدرم بر می گشتم. گاهی هم آدامس بسته یک قران یا فال حافظ و این ها می فروختم. حالا بیاییم بر سر اصل مطلب: آن شب من بودم، قاسم بود، پسر زیور بلیت فروش بود، احمد حسین بود و دو تای دیگر بودند که یک ساعت پیش روی سکوی بانک با ما دوست شده بودند. ما چهار تا نشسته بودیم روی سکوی بانک و می گفتیم که کجا برویم تاس بازی کنیم که آن ها آمدند نشستند پهلوی ما. هر دو بزرگتر از ما بودند. یکی یک چشمش کور بود. آن دیگری کفش نو سیاهی به پایش بود اما استخوان چرک یکی از زانوهایش از سوراخ شلوارش بیرون زده بود و سر و وضعش بدتر از ما بود. ما چهار تا بنا کردیم به نگاه های دزدکی به کفش ها کردن. بعد نگاه کردیم به صورت هم. با نگاه به همدیگر گفتیم که آهای بچه ها مواظب باشید که با یک دزد کفش طرفیم. یارو که ملتفت نگاه های ما شد گفت: چیه؟ مگر کفش ندیده اید؟ رفیقش گفت: ولشان کن محمود. مگر نمی بینی ناف و کون همه شان بیرون افتاده؟ این بیچاره ها کفش کجا دیده بودند. محمود گفت: مرا باش که پاهای برهنه شان را می بینم باز دارم ازشان می پرسم که مگر کفش به پایشان ندیده اند. رفیقش که یک چشمش کور بود گفت: همه که مثل تو بابای اعیان ندارند که مثل ریگ پول بریزند برای بچه شان کفش نو بخرند. بعد هر دوشان غش غش زدند زیر خنده. ما چهار تا پاک درمانده بودیم. احمد حسین نگاه کرد به پسر زیور. بعد دوتایی نگاه کردند به قاسم. بعد سه تایی نگاه کردند به من: چکار بکنیم؟ شر راه بیندازیم یا بگذاریم هرهر بخندند و دستمان بیندازند؟ من بلند بلند به محمود گفتم: تو دزدی!.. تو کفش ها را دزدیده یی!.. که هر دو پقی زدند زیر خنده. چشم کوره با آرنج می زد به پهلوی آن یکی و هی می گفت: نگفتم محمود؟.. ها ها!.. نگفتم؟.. هه...هه...هه!.. ماشین های سواری رنگارنگی کنار خیابان توقف کرده بودند و چنان کیپ هم قرار گرفته بودند که انگار دیواری از آهن جلو روی ما کشیده بودند. ماشین سواری قرمزی که درست جلو روی من بود حرکت کرد و سوراخی پیدا شد که وسط خیابان را ببینم. ماشین های جوراجوری از تاکسی و سواری و اتوبوس وسط خیابان را پر کرده بودند و به کندی و کیپ هم حرکت می کردند و سر و صدا راه می انداختند. انگار یکدیگر را هل می دادند جلو می رفتند و به سر یکدیگر داد می زدند. به نظر من تهران شلوغ ترین نقطه ی دنیاست و این خیابان شلوغ ترین نقطه ی تهران. چشم کوره و رفیقش محمود کم مانده بود از خنده غش بکنند. من خدا خدا می کردم که دعوامان بشود. فحش تازه ای یاد گرفته بودم و می خواستم هر جور شده، بیجا هم که شده، به یکی بدهم. به خودم می گفتم کاش محمود بیخ گوش من بزند آنوقت من عصبانی می شوم و بهش می گویم: « دست روی من بلند می کنی؟ حالا می آیم خایه هایت را با چاقو می برم، همین من!» با این نیت یقه ی محمود را که پهلویم نشسته بود چسبیدم و گفتم: اگر دزد نیستی پس بگو کفش ها را کی برایت خریده؟ این دفعه خنده قطع شد. محمود دست من را به تندی دور کرد و گفت: بنشین سر جایت، بچه. هیچ معنی حرفت را می فهمی؟ چشم کوره خودش را به وسط انداخت و نگذاشت دعوا دربگیرد. گفت: ولش کن محمود. این وقت شب دیگر نمی خواهد دعوا راه بیندازی. بگذار مزه ی خنده را توی دهنمان داشته باشیم. ما چهار تا خیال دعوا و کتک کاری داشتیم اما محمود و چشم کوره راستی راستی دلشان می خواست تفریح کنند و بخندند. محمود به من گفت: داداش، ما امشب خیال دعوا نداریم. اگر شما دلتان دعوا می خواهد بگذاریم برای فردا شب. چشم کوره گفت: امشب، ما می خواهیم همچین یک کمی بگو بخند کنیم. خوب؟ من گفتم: باشد. ماشین سواری براقی آمد روبروی ما کنار خیابان ایستاد و جای خالی را پر کرد. آقا و خانمی جوان و یک توله سگ سفید و براق از آن پیاده شدند. پسر بچه درست همقد احمد حسین بود و شلوار کوتاه و جوراب سفید و کفش روباز دو رنگ داشت و موهای شانه خورده و روغن زده داشت. در یک دست عینک سفیدی داشت و با دست دیگر دست پدرش را گرفته بود. زنجیر توله سگ در دست خانم بود که بازوها و پاهای لخت و کفش پاشنه بلند داشت و از کنار ما گذشت عطر خوشایندی به بینی هایمان خورد. قاسم پوسته یی از زیر پایش برداشت و محکم زد پس گردن پسرک. پسرک برگشت نگاهی به ما کرد و گفت: ولگردها!.. احمد حسین با خشم گفت: برو گم شو، بچه ننه!.. من فرصت یافتم و گفتم: حالا می آیم خایه هایت را با چاقو می برم. بچه ها همه یک دفعه زدند زیر خنده. پدر دست پسرک را کشید و داخل هتلی شدند که چند متر آن طرفتر بود. باز همه ی چشم ها برگشت به طرف کفش های نو محمود. محمود دوستانه گفت: کفش برای من زیاد هم مهم نیست. اگر می خواهید مال شما باشد. بعد رو کرد به احمد حسین و گفت: بیا کوچولو. بیا کفش ها را درآر به پایت کن. احمد حسین با شک نگاهی به پاهای محمود انداخت و جنب نخورد. محمود گفت: چرا وایستادی نگاه می کنی؟ کفش نو نمی خواهی؟ د بیا بگیر. این دفعه احمد حسین از جا بلند شد و رفت روبروی محمود خم شد که کفش هایش را در بیاورد. ما سه تا نگاه می کردیم و چیزی نمی گفتیم. احمد حسین پای محمود را محکم گرفت و کشید اما دست هایش لیز خوردند و به پشت بر پیاده رو افتاد. محمود و چشم کوره زدند زیر خنده طوری که من به خودم گفتم همین حالا شکمشان درد می گیرد. دست های احمد حسین سیاه شده بود. چشم کوره هی می زد به پهلوی محمود و می گفت: نگفتم محمود؟.. هاها...ها!.. نگفتم؟.. هه...هه...هه!.. جای انگشتان لیز خورده ی احمد حسین روی پای محمود دیده می شد. ما سه تا تازه ملتفت شدیم که حقه را خورده ایم. خنده ی آن دو رفیق حقه باز به ما هم سرایت کرد. ما هم زدیم زیر خنده. احمد حسین هم که ناراحت از زیر پای مردم بلند شده بود، مدتی ما را نگاه کرد بعد او هم زد زیر خنده. حالا نخند کی بخند! جماعت پیاده رو ما را نگاه می کردند و می گذشتند. من خم شدم و پای محمود را از نزدیک نگاه کردم. کفش کجا بود! محمود فقط پاهایش را رنگ کرده بود به طوری که آدم خیال می کرد کفش نو سیاهی پوشیده. عجب حقه یی بود! *** محمود گفت که شش نفره تاس بازی کنیم. من چهار هزار داشتم. قاسم نگفت چقدر پول دارد. آن دو تا رفیق پنج هزار داشتند. پسر زیور بلیت فروش یک تومان داشت. احمد حسین اصلا پول نداشت. کمی پایین تر مغازه یی بسته بود. رفتیم آنجا و جلو مغازه بنا کردیم به تاس ریختن. برای شروع بازی پشک انداختیم. پشک اول به پسر زیور افتاد. تاس ریخت. پنج آورد. بعد نوبت قاسم بود. تاس ریخت، شش آورد. یک قران از پسر زیور گرفت. بعد دوباره تاس ریخت، دو آورد. تاس را داد به محمود. محمود چهار آورد. دو قران از قاسم گرفت و با شادی دست هایش را بهم زد و گفت: برکت بابا! بختمان گفت. این جوری دو به دو تاس می ریختیم و بازی می کردیم. دو تا جوان شیک پوش از دست راست می آمدند. احمد حسین جلو دوید و التماس کرد: یک قران... آقا یک قران بده... ترا خدا!.. یکی از مردها احمد حسین را با دست زد و دور کرد. احمد حسین دوید و جلوشان را گرفت و التماس کرد: آقا یک قران بده... یک قران که چیزی نیست... ترا خدا... از جلو ما که رد می شدند، مرد جوان پس گردن احمد حسین را گرفت و بلندش کرد و روی شکمش گذاشت روی نرده ی کنار خیابان. سر احمد حسین به طرف وسط خیابان آویزان بود و پاهایش به طرف پیاده رو. احمد حسین دست و پا زد تا پاهاش به زمین رسید و همانجا لب جو ایستاد. دو تا دختر جوان با یک پسر جوان خنده کنان از دست چپ می آمدند. دخترها پیراهن کوتاه خوشرنگی پوشیده بودند و در دو طرف پسر راه می رفتند. احمد حسین جلو دوید و به یکی از دخترها التماس کرد: خانم ترا خدا یک قران بده... گرسنه ام... یک قران که چیزی نیست... ترا خدا!.. خانم یک قران!.. دختر اعتنایی نکرد. احمد حسین باز التماس کرد. دختر پولی از کیفش درآورد گذاشت به کف دست احمد حسین. احمد حسین با شادی برگشت پیش ما و گفت: من هم می ریزم. پسر زیور گفت: پولت کو؟ احمد حسین مشتش را باز کرد نشان داد. یک سکه ی دو هزاری کف دستش بود. قاسم گفت: باز هم گدایی کردی؟ و خواست احمد حسین را بزند که محمود دستش را گرفت و نگذاشت. احمد حسین چیزی نگفت. برای خودش جا باز کرد و نشست. من بلند شدم و گفتم: من با گداها تاس نمی ریزم. حالا من یک قران بیشتر پول نداشتم. سه هزار از چهار هزارم را باخته بودم. محمود هم که خیلی بد آورده بود گفت: تاس بازی دیگر بس است. بیخ دیواری بازی می کنیم. قاسم به من گفت: لطیف، باز با این حرف هایت بازی را به هم نزن. بعد به همه گفت: کی می ریزد؟ چشم کوره گفت: خودت تنهایی بریز. ما بیخ دیواری بازی می کنیم. پسر زیور به قاسم اشاره کرد و گفت: تاس بازی با این فایده ای ندارد. همه ش پنج و شش می آورد. شیر یا خط بازی می کنیم. احمد حسین گفت: باشد. محمود گفت: نه. بیخ دیواری. خیابان داشت خلوت می شد. چند تا از مغازه های روبرویی بسته شده بود. برای شروع بازی هر کدام یک سکه ی یک قرانی را از لب جو تا بیخ دیوار انداختیم. هنوز سکه ها بیخ دیوار بود که احمد حسین داد زد: آژان!.. آژان باتون به دست در دو سه قدمی ما بود. من و احمد حسین و چشم کوره در رفتیم. محمود و پسر زیور هم پشت سر ما در رفتند. قاسم خواست پول ها را از بیخ دیوار جمع کند که آژان سر رسید. قاسم از ضربت باتون فریادی کشید و پا به دو گذاشت. آژان پشت سرش داد زد: ولگردهای قمارباز!.. مگر شما خانه و زندگی ندارید؟ مگر پدر و مادر ندارید؟ بعد خم شد یک قرانی ها را جمع کرد و راه افتاد. از چهار راه که رد شدم دیدم تنها مانده ام. چلوکبابی آن بر خیابان بسته بود. دیر کرده بودم. هر وقت شاگرد چلوکبابی در آهنی را تا نصف پایین می کشید، وقتش بود که پیش پدرم برگردم. از خیابان ها و چهارراه ها به تندی می گذشتم و به خودم می گفتم: «حالا دیگر پدرم گرفته خوابیده. کاشکی منتظر من بنشیند... حالا دیگر حتماً گرفته خوابیده.» بعد باز به خودم گفتم: «مغازه ی اسباب بازی فروشی چی؟ آن هم بسته است دیگر. این وقت شب کی حوصله ی اسباب بازی خریدن دارد؟.. لابد حالا شتر من را هم چپانده اند توی مغازه و در مغازه را هم بسته اند و رفته اند... کاشکی می توانستم با شترم حرف بزنم. می ترسم یادش برود که دیشب چه قراری گذاشتیم. اگر پیشم نیاید؟.. نه. حتماً می آید. خودش گفت که فردا شب می آیم سوارم می شوی می رویم تهران را می گردیم. شتر سواری هم کیف دارد آ!..» ناگهان صدای ترمزی بلند شد و من به هوا پرت شدم به طوری که فکر کردم دیگر تشریف ها را برده ام. به زمین که افتادم فهمیدم وسط خیابان با یک سواری تصادف کرده ام اما چیزیم نشده. داشتم مچ دستم را مالش می دادم که یکی سرش را از ماشین درآورد و داد زد: د گم شو از جلو ماشین!.. مجسمه که نیستی. من ناگهان به خود آمدم. پیرزن بزک کرده یی پشت فرمان نشسته بود سگ گنده یی هم پهلویش چمباتمه زده بود بیرون را می پایید. قلاده ی گردن سگ برق برق می زد. یک دفعه حالم طوری شد که خیال کردم اگر همین حالا کاری نکنم، مثلا اگر شیشه ی ماشین را نشکنم، از زور عصبانی بودن خواهم ترکید و هیچ وقت نخواهم توانست از سر جام تکان بخورم. پیرزن یکی دو دفعه بوق زد و دوباره گفت: مگر کری بچه؟ گم شو از جلو ماشین!.. یکی دو تا ماشین دیگر آمدند و از بغل ما رد شدند. پیرزن سرش را درآورد و خواست چیزی بگوید که من تف گنده یی به صورتش انداختم و چند تا فحش بارش کردم و تند از آنجا دور شدم. کمی که راه رفتم، نشستم روی سکوی مغازه ی بسته یی. دلم تاپ تاپ می زد. مغازه در آهنی سوراخ سوراخی داشت. داخل مغازه روشن بود. کفش های جوراجوری پشت شیشه گذاشته بودند. روزی پدرم می گفت که ما حتی با پول ده روزمان هم نمی توانیم یک جفت از این کفش ها بخریم. سرم را به در وا دادم و پاهایم را دراز کردم. مچ دستم هنوز درد می کرد، دلم مالش می رفت، یادم آمد که هنوز نان نخورده ام. به خودم گفتم: «امشب هم باید گرسنه بخوابم. کاشکی پدرم چیزی برایم گذاشته باشد...» ناگهان یادم آمد که امشب شترم خواهد آمد من را سوار کند ببرد به گردش. از جا پریدم و تند راه افتادم. مغازه ی اسباب بازی فروشی بسته بود اما سر و صدای اسباب بازی ها از پشت در آهنی به گوش می رسید. قطار باری تلق تلوق می کرد و سوت می کشید. خرس گنده ی سیاه انگار نشسته بود پشت مسلسل و هی گلوله در می کرد و عروسک های خوشگل و ملوس را می ترساند. میمون ها از گوشه یی به گوشه ی دیگر جست می زدند و گاهی هم از دم شتر آویزان می شدند که شتر دادش درمی آمد و بد و بیراه می گفت. خر درازگوش دندان هایش را به هم می سایید و عرعر می کرد و بچه خرس ها و عروسک ها را به پشتش سوار می کرد و شلنگ انداز دور بر می داشت. شتر گوش به تیک تیک ساعت دیواری خوابانیده بود. انگار وعده یی به کسی داده باشد. هواپیماها و هلیکوپترها توی هوا گشت می زدند. لاک پشت ها توی لاکشان چرت می زدند. ماده سگ ها بچه هایشان را شیر می دادند. گربه از زیر سبد دزدکی تخم مرغ در می آورد. خرگوش ها با تعجب شکارچی قفسه ی روبرو را نگاه می کردند. میمون سیاه ساز دهنی من را که همیشه پشت شیشه بود، روی لب های کلفتش می مالید و صداهای قشنگ جوراجوری از آن درمی آورد. اتوبوس ها و سواری ها عروسک ها را سوار کرده بودند و می گشتند. تانک ها و تفنگ ها و تپانچه ها و مسلسل ها تند تند گلوله در می کردند. بچه خرگوش های سفید زردک های گنده یی را با دست گرفته می جویدند در حالی که نیششان تا بناگوش باز شده بود. مهمتر از همه شتر خود من بود که اگر می خواست حرکتی بکند همه چیز را در هم می ریخت. آنقدر گنده بود که دیگر پشت شیشه جا نمی گرفت و تمام روز لب پیاده رو می ایستاد و مردم را تماشا می کرد. حالا هم ایستاده بود وسط مغازه و زنگ گردنش را جرینگ جرینگ به صدا در می آورد، سقز می جوید و گوش به تیک تیک ساعت خوابانیده بود. یک ردیف بچه شتر سفید مو از توی قفسه هی داد می زدند: ننه، اگر به خیابان بروی ما هم با تو می آییم، خوب؟ خواستم با شتر دو کلمه حرف زده باشم اما هر چه فریاد زدم صدایم را نشنید. ناچار چند لگد به در زدم بلکه دیگران ساکت شوند اما در همین موقع کسی گوشم را گرفت و گفت مگر دیوانه شده یی بچه؟ بیا برو بخواب. دیگر جای ایستادن نبود. خودم را از دست آژان خلاص کردم و پا به دو گذاشتم که بیشتر از این دیر نکنم. وقتی پیش پدرم رسیدم، خیابان ها همه ساکت و خلوت بود. تک و توکی تاکسی می آمد رد می شد. پدرم روی چرخ دستیش خوابیده بود به طوری که اگر می خواستم من هم روی چرخ بخوابم، مجبور بودم او را بیدار کنم که پاهایش را کنار بکشد و جا بدهد. غیر از چرخ دستی ما چرخ های دیگری هم لب جو یا کنار دیوار بودند که کسانی رویشان خوابیده بودند. چند نفری هم کنار دیوار همینجوری روی زمین به خواب رفته بودند. اینجا چهار راهی بود و یکی از همشهری های ما در همین جا دکه ی یخفروشی داشت. سر پا خوابم می گرفت. پای چرخ دستیمان افتادم خوابیدم. *** جرینگ!.. جرینگ!.. جرینگ!.. - آهای لطیف کجایی؟ لطیف چرا جواب نمی دهی؟ چرا نمی آیی برویم بگردیم. جرینگ!.. جرینگ!.. جرینگ!.. - لطیف جان، صدایم را می شنوی؟ من شترم. آمدم برویم بگردیم د بیا سوار شو برویم. شتر که زیر ایوان رسید من از رختخوابم درآمدم و از آن بالا پریدم و افتادم به پشت او و خنده کنان گفتم: من که نشسته ام پشت تو دیگر چرا داد می زنی؟ شتر از دیدن من خوشحال شد و کمی سقز به دهانش گذاشت وکمی هم به من داد و راه افتادیم. کمی راه رفته بودیم که شتر گفت: ساز دهنیت را هم آورده ام. بگیر بزن گوش کنیم. من ساز دهنی قشنگم را از شتر گرفتم و بنا کردم محکم در آن دمیدن. شتر هم با جرینگ جرینگ زنگ های بزرگ و کوچکش با ساز من همراهی می کرد. شتر سرش را به طرف من برگرداند و گفت: لطیف، شام خورده یی؟ من گفتم: نه. پول نداشتم. شتر گفت: پس اول برویم شام بخوریم. در همین موقع خرگوش سفید از بالای درختی پایین پرید و گفت: شتر جان، امشب شام را در ویلا می خوریم. من می روم دیگران را خبر کنم. شما خودتان بروید. خرگوش ته زردکی را که تا حالا می جوید، توی جوی آب انداخت و جست زنان از ما دور شد. شتر گفت: می دانی ویلا یعنی چه؟ من گفتم: به نظرم یعنی ییلاق. شتر گفت: ییلاق که نه. آدم های میلیونر در جاهای خوش آب و هوا برای خودشان کاخ ها و خانه های مجللی درست می کنند که هر وقت عشقشان کشید بروند آنجا استراحت و تفریح کنند. این خانه ها را می گویند ویلا. البته ویلاها استخر و فواره و باغ و باغچه های بزرگ و پرگلی هم دارند. یک دسته باغبان و آشپز و نوکر و کلفت هم دارند. بعضی از میلیونرها چند تا ویلا هم در کشورهای خارج دارند. مثلا در سویس و فرانسه. حالا ما می رویم به یکی از ویلاهای شمال تهران که گرمای تابستان را از تنمان درآوریم. شتر این را گفت و انگار پر در آورده باشد، مثل پرنده ها به هوا بلند شد. زیر پایمان خانه های زیبا و تمیزی قرار داشت. بوی دود و کثافت هم در هوا نبود. خانه ها و کوچه ها طوری بودند که من خیال کردم دارم فیلم تماشا می کنم. عاقبت به شتر گفتم: شتر، نکند از تهران خارج شده باشیم! شتر گفت: چطور شد به این فکر افتادی؟ من گفتم: آخر این طرف ها اصلا بوی دود و کثافت نیست. خانه ها همه اش بزرگ، مثل دسته گل هستند. شتر خندید و گفت: حق داری لطیف جان. تهران دو قسمت دارد و هر قسمتش برای خودش چیز دیگری است. جنوب و شمال: جنوب پر از دود و کثافت و گرد و غبار است اما شمال تمیز است. زیرا همه ی اتوبوس های قراضه در آن طرف ها کار می کنند. همه ی کوره های آجرپزی در آن طرف هاست. همه ی دیزل ها و باری ها از آن برها رفت و آمد می کنند. خیلی از کوچه و خیابانهای جنوب خاکی است، همه ی آب های کثیف و گندیده ی جوهای شمال به جنوب سرازیر می شود. خلاصه. جنوب محله ی آدم های بی چیز و گرسنه است و شمال محله ی اعیان و پولدارها. تو هیچ در «حصیرآباد» و «نازی آباد» و «خیابان حاج عبدالمحمود» ساختمان های ده طبقه ی مرمری دیده یی؟ این ساختمان های بلند هستند که پایینشان مغازه های اعیانی قراردارند و مشتری هایشان سواری های لوکس و سگهای چند هزار تومانی دارند. من گفتم: در طرف های جنوب همچنین چیزهایی دیده نمی شود. در آنجا کسی سواری ندارد اما خیلی ها چرخ دستی دارند و توی زاغه می خوابند. چنان گرسنه بودم که حس می کردم ته دلم دارد سوراخ می شود. زیر پایمان باغ بزرگی بود پر از چراغهای رنگارنگ، خنک و پر طراوت و پر گل و درخت. عمارت بزرگی مثل یک دسته گل در وسط قرار داشت و چند متر آن طرفتر استخر بزرگی با آب زلال و ماهی های قرمز و دور و برش میز و صندلی و گل و شکوفه. روی میزها یک عالمه غذاهای رنگارنگ چیده شده بود که بویشان آدم را مست می کرد. شتر گفت: برویم پایین. شام حاضر است. من گفتم: پس صاحب باغ کجاست؟ شتر گفت: فکر او را نکن. در زیرزمین دست بسته افتاده و خوابیده. شتر روی کاشی های رنگین لب استخر نشست و من جست زدم و پایین آمدم. خرگوش حاضر بود. دست من را گرفت و برد نشاند سر یکی از میزها. کمی بعد سر مهمان ها باز شد. عروسک ها با ماشین های سواری، عده یی با هواپیما و هلیکوپتر، الاغ شلنگ انداز، لاک پشت ها آویزان از دم بچه شترها، میمون ها جست زنان و معلق زنان و خرگوش ها دوان دوان سر رسیدند. مهمانی عجیب و پر سر و صدایی بود با غذاهایی که تنها بوی آن ها دهان آدم را آب می انداخت. بوقلمون های سرخ شده، جوجه کباب، بره کباب، پلوها و خورش ها ی جوراجور و خیلی خیلی غذاهای دیگر که من نمی توانستم بفهمم چه غذاهایی هستند. میوه هم از هر چه دلت بخواهد، فراوان بود. زیر دست و پا ریخته بود. شتر در آن سر استخر ایستاد و با اشاره ی سر و گردن همه را ساکت کرد و گفت: همه از کوچک و بزرگ خوش آمده اید، صفا آورده اید. اما می خواستم از شما بپرسم آیا می دانید به خاطر کی و چرا همچنین مهمانی پرخرجی راه انداخته ایم؟ الاغ گفت: به خاطر لطیف. می خواستیم او هم یک شکم غذای حسابی بخورد. حسرت به دلش نماند. خرس پشت مسلسل گفت: آخر لطیف اینقدر می آید ما را تماشا می کند که ما همه مان او را دوست داریم. پلنگ گفت: آری دیگر. همانطور که لطیف دلش می خواهد ما مال او باشیم، ما هم دلمان می خواهد مال او باشیم. شیر گفت: آری. بچه های میلیونر خیلی زود از ما سیر می شوند. پدرهایشان هر روز اسباب بازی های تازه یی برایشان می خرند آنوقت این ها یکی دو دفعه که با ما بازی کردند، دلشان زده می شود و دیگر ما را به بازی نمی گیرند و ولمان می کنند که بمانیم بپوسیم و از بین برویم. من به حرف آمدم گفتم: اگر شما هر کدامتان مال من باشید، قول می دهم که هیچوقت ازتان سیر نشوم. همیشه با شما بازی می کنم و تنهایتان نمی گذارم. اسباب بازی ها یکصدا گفتند: می دانیم. ما تو را خوب می شناسیم. اما ما نمی توانیم مال تو باشیم. ما را خیلی گران می فروشند. بعد یکیشان گفت: من فکر نمی کنم حتی درآمد یک ماه پدر تو برای خریدن یکی از ماها کفایت بکند. شتر باز همه را ساکت کرد و گفت: برگردیم بر سر مطلب. حرف های همه ی شما درست است ولی ما مهمانی امشب را به خاطر چیز بسیار مهمی راه انداختیم که شما به آن اشاره نکردید. من باز به حرف آمدم گفتم: من خودم می دانم چرا من را به اینجا آوردید. شما خواستید به من بگویید که ببین همه ی مردم مثل تو و پدرت گرسنه کنار خیابان نمی خوابند. چند زن و مرد دور میزی نشسته بودند و تند تند غذا می خوردند. معلوم بود که نوکر و کلفت های خانه بودند. من هم بنا کردم به خوردن اما انگار ته دلم سوراخ بود که هر چه می خوردم سیر نمی شدم و شکمم مرتب قار و قور می کرد. مثل آن وقت هایی که خیلی گرسنه باشم. فکر کردم که نکند دارم خواب می بینم که سیر نمی شوم؟ دستی به چشم هایم کشیدم. هر دو قشنگ باز بودند. به خودم گفتم: «من خوابم؟ نه که نیستم. آدم که به خواب می رود دیگر چشم هایش باز نیست و جایی را نمی بیند. پس چرا سیر نمی شوم؟ چرا دارم خیال می کنم دلم مالش می رود؟» حالا داشتم دور عمارت می گشتم و به دیوارهای آن و به سنگ های قیمتی دیوارها دست می کشیدم. نمی دانم از کجا گرد و خاک می آمد و یک راست می خورد به صورت من. حالا توی زیرزمین بودم که خیال می کردم گرد و خاک از آنجاست. در اولین پله گرد و خاک چنان توی بینی و دهنم تپید که عطسه ام گرفت: هاپ ش!.. *** به خودم گفتم: چی شده؟ من کجام؟ جاروی سپور درست از جلو صورتم رد شد و گرد و خاک پیاده رو را به صورتم زد. به خودم گفتم: چی شده؟ من کجام؟ نکند خواب می بینم؟ اما خواب نبودم. چرخ دستی پدرم را دیدم بعد هم سر و صدای تاکسی ها را شنیدم بعد هم در تاریک روشن صبح چشمم به ساختمانهای اطراف چهار راه افتاد. پس خواب نبودم. سپور حالا از جلوی من رد شده بود اما همچنان گرد و غبار راه می انداخت و پیاده رو را خط خطی می کرد و جلو می رفت. به خودم گفتم: پس همه ی آن ها را خواب دیدم؟ نه!.. آری دیگر خواب دیدم. نه!.. نه!.. نه.. سپور برگشت و من را نگاه کرد. پدرم از روی چرخ خم شد و گفت: لطیف، خوابی؟ من گفتم: نه!.. نه!.. پدرم گفت: خواب نیستی چرا دیگر داد می زنی؟ بیا بالا پهلوی خودم. رفتم بالا. پدرم بازویش را زیر سرم گذاشت اما من خوابم نمی برد. دلم مالش می رفت. شکمم درست به تخته ی پشتم چسبیده بود. پدرم دید که خوابم نمی برد گفت: شب دیر کردی. من هم خسته بودم زود خوابیدم. گفتم: دو تا سواری تصادف کرده بودند وایستادم تماشا کنم دیر کردم. بعد گفتم: پدر. شتر می تواند حرف بزند و بپرد... پدرم گفت: نه که نمی تواند. من گفتم: آری. شتر که پر ندارد... پدرم گفت: پسر تو چه ات است؟ هر صبح که از خواب بلند می شوی حرف شتر را می زنی. من که فکر چیز دیگری را می کردم گفتم: پولدار بودن هم چیز خوبی است، پدر. مگر نه؟ آدم می تواند هر چه دلش خواست بخورد، هر چه دلش خواست داشته باشد. مگر نه، پدر؟ پدرم گفت: ناشکری نکن پسر. خدا خودش خوب می داند که کی را پولدار کند، کی را بی پول. پدرم همیشه همین حرف را می زد. هوا که روشن شد پدرم چستک هایش را از زیر سرش برداشت به پایش کرد. بعد، از چرخ دستی پایین آمدیم. پدرم گفت: دیروز نتوانستم سیب زمینی ها را آب کنم. نصف بیشترش روی دستم مانده. من گفتم: می خواستی جنس دیگری بیاوری. پدرم حرفی نزد. قفل چرخ را باز کرد و دو تا کیسه ی پر درآورد خالی کرد روی چرخ دستی. من هم ترازو و کیلوها را درآوردم چیدم. بعد، راه افتادیم. پدرم گفت: می رویم آش بخوریم. هر وقت صبح پدرم می گفت «می رویم آش بخوریم» من می فهمیدم که شب شام نخورده است. سپور پیاده رو را تا ته خیابان خط خطی کرده بود. ما می رفتیم به طرف پارک شهر. پیرمرد آش فروش مثل همیشه لب جو، پشت به وسط خیابان، نشسته بود و دیگ آش جلوش، روی اجاق فتیله یی، قل قل می کرد. سه تا مشتری زن و مرد دوره نشسته بودند و از کاسه های آلومینیومی آششان را می خوردند. زن بلیت فروش بود. مثل زیور بلیت فروش چادر به سر داشت. چمباتمه زده بود و دسته بلیت ها را گذاشته بود وسط شکم و زانوهایش و چادر چرکش را کشیده بود روی زانوهایش. پدرم با پیرمرد احوال پرسی کرد و نشستیم. دو تا آش کوچک با نصفی نان خوردیم و پا شدیم. پدرم دو قران پول به من داد و گفت: من می روم دوره بگردم. ظهر می آیی همینجا ناهار را با هم می خوریم. *** اول کسی که دیدم پسر زیور بلیت فروش بود. جلو مردی را گرفته و مرتب می گفت: آقا یک دانه بلیت بخر. انشاالله برنده می شوی. آقا ترا خدا بخر. مرد زورکی از دست پسر زیور خلاص شد و در رفت. پسر زیور چند تا فحش زیر لبی داد و می خواست راه بیفتد که من صدایش زدم و گفتم: نتوانستی که قالب کنی! پسر زیور گفت: اوقاتش تلخ بود، انگار با زنش دعواش شده بود. دو تایی راه افتادیم. پسر زیور دسته ی ده بیست تایی بلیت هایش را جلو مردم می گرفت و مرتب می گفت: آقا بلیت؟.. خانم بلیت؟.. پسر زیور برای هر بلیتی که می فروخت یک قران از مادرش می گرفت. خرجی خودش را که در می آورد دیگر بلیت نمی فروخت، می رفت دنبال بازی و گردش و دعوا و سینما. پولدارتر از همه ی ما بود. ظهرها عادتش بود که توی جوی آبی، زیر پلی، دراز بکشد و یکی دو ساعتی بخوابد. صبح آفتاب نزده بیدار می شد و از مادرش ده بیست تایی بلیت می گرفت و راه می افتاد که مشتری های صبح را از دست ندهد تا کارش را ظهر نشده تمام کند. دلش نمی آمد بعد از ظهرش را هم با بلیت فروشی حرام کند. تا خیابان نادری پسر زیور سه تا بلیت فروخت. آنجا که رسیدیم گفت: من دیگر باید همینجاها بمانم. مغازه ها تک وتوک باز بودند. مغازه ی اسباب بازی فروشی بسته بود. شترم هنوز کنار پیاده رو نیامده بود. دلم نیامد در را بزنم که نکند خواب صبحش را حرام کرده باشم. گذاشتم رفتم بالاتر و بالاتر. خیابان ها پر شاگرد مدرسه یی ها بود. توی هر ماشین سواری یکی دو بچه مدرسه یی کنار پدر و مادرهایشان نشسته بودند و به مدرسه می رفتند. در این وقت روز فقط می توانستم احمد حسین را پیدا کنم تا از دست تنهایی خلاص بشوم. باز از چند خیابان گذشتم تا رسیدم به خیابان هایی که ذره یی دود و بوی کثافت درشان نبود. بچه ها و بزرگترها همه شان لباس های تر و تمیز داشتند. صورت ها همه شان برق برق می زدند. دخترها و زن ها مثل گل های رنگارنگ می درخشیدند. مغازه ها و خانه ها زیر آفتاب مثل آینه به نظر می آمدند. من هر وقت از این محله ها می گذشتم خیال می کردم توی سینما نشسته ام فیلم تماشا می کنم. هیچوقت نمی توانستم بفهمم که توی خانه های به این بلندی و تمیزی چه جوری غذا می خورند، چه جوری می خوابند، چه جوری حرف می زنند، چه جوری لباس می پوشند. تو می توانی پیش خود بفهمی که توی شکم مادرت چه جوری زندگی می کردی؟ مثلا می توانی جلو چشم هات خودت را توی شکم مادرت ببینی که چه جوری غذا می خوردی؟ نه که نمی توانی. من هم مثل تو بودم. اصلا نمی توانستم فکرش را بکنم. جلو مغازه یی سه تا بچه کیف به دست ایستاده بودند چیزهای پشت شیشه را تماشا می کردند. من هم ایستادم پشت سرشان. عطر خوشایندی از موهای شانه زده شان می آمد. بی اختیار پشت گردن یکیشان را بو کردم. بچه ها به عقب نگاه کردند و من را برانداز کردند و با اخم و نفرت ازم فاصله گرفتند و رفتند. از دور شنیدم که یکیشان می گفت: چه بوی بدی ازش می آمد! فقط فرصت کردم که عکس خودم را توی شیشه ی مغازه ببینم. موهای سرم چنان بلند و پریشان بودند که گوش هایم را زیرگرفته بودند. انگار کلاه پر مویی به سرم گذاشته ام. پیراهن کرباسی ام رنگ چرک و تیره یی گرفته بود و از یقه ی دریده اش بدن سوخته ام دیده می شد. پاهام برهنه و چرک و پاشنه هام ترک خورده بودند. دلم می خواست مغز هر سه اعیان زاده را داغون کنم. آیا تقصیر آن ها بود که من زندگی این جوری داشتم؟ مردی از توی مغازه بیرون آمد و با اشاره ی دست، من را راند و گفت: برو بچه. صبح اول صبح هنوز دشت نکرده ایم چیزی به تو بدهیم. من جنب نخوردم و چیزی هم نگفتم. مرد باز من را با اشاره ی دست راند و گفت: د گم شو برو. عجب رویی دارد! من جنب نخوردم و گفتم: من گدا نیستم. مرد گفت: ببخشید آقا پسر، پس چکاره اید؟ من گفتم: کاره یی نیستم. دارم تماشا می کنم. و راه افتادم. مرد داخل مغازه شد. تکه کاشی سفیدی ته آب جو برق می زد. دیگر معطل نکردم. تکه کاشی را برداشتم و با تمام قوت بازویم پراندم به طرف شیشه ی بزرگ مغازه. شیشه صدایی کرد و خرد شد. صدای شیشه انگار بار سنگینی را از روی دلم برداشت و آنوقت دو پا داشتم دو پای دیگر هم قرض کردم و حالا در نرو کی در برو! نمی دانم از چند خیابان رد شده بودم که به احمد حسین برخوردم و فهمیدم که دیگر از مغازه خیلی دور شده ام. احمد حسین مثل همیشه جلو دبستان دخترانه این بر آن بر می رفت و از ماشین های سواری که دختر بچه ها را پیاده می کردند، گدایی می کرد. هر صبح زود کار احمد حسین همین بود. من عاقبت هم نفهمیدم که احمد حسین پیش چه کسی زندگی می کند اما قاسم می گفت که احمد حسین فقط یک مادر بزرگ دارد که او هم گداست. احمد حسین خودش چیزی نمی گفت. وقتی زنگ مدرسه زده شد و بچه ها به کلاس رفتند ما راه افتادیم. احمد حسین گفت: امروز دخل خوبی نکردم. همه می گویند پول خرد نداریم. من گفتم: کجا می خواهیم برویم؟ احمد حسین گفت: همین جوری راه می رویم دیگر. من گفتم: همین جوری نمی شود. برویم قاسم را پیدا کنیم یکی یک لیوان دوغ بزنیم. قاسم ته خیابان سی متری دوغ لیوانی یک قران می فروخت و ما هر وقت به دیدن او می رفتیم نفری یک لیوان دوغ مجانی می زدیم. پدر قاسم در خیابان حاج عبدالمحمود لباس کهنه خرید و فروش می کرد. پیراهن یکی پانزده هزار، زیر شلواری دو تا بیست و پنج هزار، کت و شلوار هفت هشت تومن. خیابان حاج عبدالمحمود با یک پیچ به محل کار قاسم می خورد. در و دیوار و زمین خیابان پر از چیزهای کهنه و قراضه بود که صاحبانشان بالا سرشان ایستاده بودند و مشتری صدا می زدند. پدر قاسم دکان بسیار کوچکی داشت که شب ها هم با قاسم و زن خود سه نفری در همانجا می خوابیدند. خانه ی دیگری نداشتند. مادر قاسم صبح تا شام لباس های پاره و چرکی را که پدر قاسم از این و آن می خرید، توی دکان یا توی جوی خیابان سی متری می شست و بعد وصله می کرد. خیابان حاج عبدالمحمود خاکی بود و جوی آب نداشت و هیچ ماشینی از آنجا نمی گذشت. من و احمد حسین پس از یکی دو ساعت پیاده روی رسیدیم به محل کار قاسم. قاسم در آنجا نبود. رفتیم به خیابان حاج عبدالمحمود. پدر قاسم گفت که قاسم مادرش را به مریضخانه برده. مادر قاسم همیشه یا پا درد داشت یا درد معده. *** نزدیک های ظهر من و احمد حسین و پسر زیور در خیابان نادری، لب جو، کنار شتر نشسته بودیم و تخمه می شکستیم و درباره ی قیمت شتر حرف می زدیم. عاقبت قرار گذاشتیم که برویم توی مغازه و از فروشنده بپرسیم. فروشنده به خیال این که ما گداییم، از در وارد نشده گفت: بروید بیرون. پول خرد نداریم. من گفتم: پول نمی خواستیم آقا. شتر را چند می دهید؟ و با دست به بیرون اشاره کردم. صاحب مغازه با تعجب گفت: شتر؟! احمد حسین و قاسم از پشت سر من گفتند: آری دیگر. چند می دهید؟ صاحب مغازه گفت: بروید بیرون بابا. شتر فروشی نیست. دماغ سوخته از مغازه بیرون آمدیم انگار اگر فروشی بود، آنقدر پول نقد داشتیم که بدهیم و جلو شتر را بگیریم و ببریم. شتر محکم سر جایش ایستاده بود. ما خیال می کردیم می تواند هر سه ما را یکجا سوار کند و ذره یی به زحمت نیفتد. دست احمد حسین به سختی تا شکم شتر می رسید. پسر زیور هم می خواست دستش را امتحان کند که فروشنده بیرون آمد و گوش قاسم را گرفت و گفت: الاغ مگر نمی بینی نوشته اند دست نزنید؟ و با دست تکه کاغذی را نشان داد که بر سینه ی شتر سنجاق شده بود و چیزی رویش نوشته بودند ولی ما هیچکدام سر در نمی آوردیم. از آنجا دور شدیم و بنا کردیم به تخمه شکستن و قدم زدن. کمی بعد پسر زیور گفت که خوابش می آید و جای خلوتی پیدا کرد و رفت توی جوی آب، زیر پلی، گرفت خوابید. من و احمد حسین گفتیم که برویم به پارک شهر. هوا گرم و خفه بود. چنان عرقی کرده بودیم که نگو. هیچ یکیمان حرفی نمی زدیم. من دلم می خواست الان پیش مادرم بودم. بدجوری غریبیم می آمد. دم در پارک شهر احمد حسین دو هزار داد و ساندویچ تخم مرغ خرید و گذاشت که یک گاز هم من بزنم. بعد رفتیم در جای همیشگی توی جو، آب تنی بکنیم. چند بچه ی دیگر هم بالاتر از ما آب تنی می کردند و به سر و روی هم آب می پاشیدند. من و احمد حسین ساکت توی آب دراز کشیدیم و سر و بدنمان را شستیم و کاری به کار آنها نداشتیم. نگهبان پارک به سر و صدا به طرف ما آمد و همه مان پا به فرار گذاشتیم و رفتیم جلو آفتاب نشستیم روی شن ها. من و احمد حسین با شن شکل شتر درست می کردیم که صدای پدرم را بالای سرمان شنیدم. احمد حسین گذاشت رفت. من و پدرم رفتیم به دکان جگرکی و ناهار خوردیم. پدرم دید که من حرفی نمی زنم و تو فکرم گفت: لطیف، چی شده؟ حالت خوب نیست؟ من گفتم: چیزی نیست. آمدیم زیر درخت های پارک شهر دراز کشیدیم که بخوابیم. پدرم دید که من هی از این پهلو به آن پهلو می شوم و نمی توانم بخوابم. گفت: لطیف، دعوا کردی؟ کسی چیزی بهت گفته؟ آخر به من بگو چی شده. من اصلا حال حرف زدن نداشتم. خوشم می آمد که بدون حرف زدن غصه بخورم. دلم می خواست الان صدا و بوی مادرم را بشنوم و بغلش کنم و ببوسم. یک دفعه زدم زیر گریه و سرم را توی سینه ی پدرم پنهان کردم. پدرم پا شد نشست من را بغل کرد و گذاشت که تا دلم می خواهد گریه کنم. اما باز چیزی به پدرم نگفتم. فقط گفتم که دلم می خواست پیش مادرم بودم. بعد خواب من را گرفت و چشم که باز کردم دیدم پدرم بالای سر من نشسته و زانوهایش را بغل کرده و توی جماعت نگاه می کند. من پایش را گرفتم و تکان دادم و گفتم: پدر! پدرم من را نگاه کرد، دستش را به موهایم کشید و گفت: بیدار شدی جانم؟ من سرم را تکان دادم که آری. پدرم گفت: فردا برمی گردیم به شهر خودمان. می رویم پیش مادرت. اگر کاری شد همانجا می کنیم یک لقمه نان می خوریم. نشد هم که نشد. هر چه باشد بهتر از این است که ما در اینجا بی سر و یتیم بمانیم آن ها هم در آنجا. توی راه، از پارک تا گاراژ، نمی دانستم که خوشحال باشم یا نه. دلم نمی آمد از شتر دور بیفتم. اگر می توانستم شتر را هم با خودم ببرم، دیگر غصه یی نداشتم. رفتیم بلیت مسافرت خریدیم باز توی خیابان ها راه افتادیم. پدرم می خواست چرخ دستیش را هر طوری شده تا عصر بفروشد. من دلم می خواست هر طوری شده یک دفعه ی دیگر شتر را سیر ببینم. قرار گذاشتیم شب را بیاییم طرف های گاراژ بخوابیم. پدرم نمی خواست من را تنها بگذارد اما من گفتم که می خواهم بروم یک کمی بگردم دلم باز شود. *** طرف های غروب بود. نمی دانم چند ساعتی به تماشای شتر ایستاده بودم که دیدم ماشین سواری رو بازی از راه رسید و نزدیک های من و شتر ایستاد. یک مرد و یک دختر بچه ی تر و تمیز توی ماشین نشسته بودند. چشم دختر به شتر دوخته شده بود و ذوق زده می خندید. به دلم برات شد که می خواهند شتر را بخرند ببرند به خانه شان. دختر دست پدرش را گرفته از ماشین بیرون می کشید و می گفت: زودتر پاپا. حالا یکی دیگر می آید می خرد. پدر و دختر می خواستند داخل مغازه شوند که دیدند من جلوشان ایستاده ام و راه را بسته ام. نمی دانم چه حالی داشتم. می ترسیدم؟ گریه ام می گرفت؟ غصه ی چیزی را می خوردم؟ نمی دانم چه حالی داشتم. همین قدر می دانم که جلو پدر و دختر را گرفته بودم و مرتب می گفتم: آقا، شتره فروشی نیست. صبح خودش به من گفت. باور کن فروشی نیست. مرد من را محکم کنار زد و گفت: راه را چرا بسته یی بچه؟ برو کنار. و دو تایی داخل مغازه شدند. مرد شروع کرد با صاحب مغازه صحبت کردن. دختر مرتب برمی گشت و شتر را نگاه می کرد. چنان حال خوشی داشت که آدم خیال می کرد توی زندگیش حتی یک ذره غصه نخورده. من انگار زبانم لال شده بود و پاهایم بی حرکت، دم در ایستاده بودم و توی مغازه را می پاییدم. میمون ها، بچه شترها، خرس ها، خرگوش ها و دیگران من را نگاه می کردند و من خیال می کردم دلشان به حال من می سوزد. پدر و دختر خواستند از مغازه بیرون بیایند. پدر یک سکه ی دو هزاری به طرف من دراز کرد. من دستهایم را به پشتم گذاشتم و توی صورتش نگاه کردم. نمی دانم چه جوری نگاهش کرده بودم که دو هزاری را زود توی جیبش گذاشت و رد شد. آنوقت صاحب مغازه من را از دم در دور کرد. دو نفر از کارگران مغازه بیرون آمدند و رفتند به طرف شتر. دختر بچه رفته بود نشسته بود توی سواری و شتر را نگاه می کرد و با چشم و ابرو قربان صدقه اش می رفت. کارگرها که شتر را از زمین بلند کردند، من بی اختیار جلو دویدم و پای شتر را گرفتم و داد زدم شتر مال من است. کجا می برید. من نمی گذارم. یکی از کارگرها گفت: بچه برو کنار. مگر دیوانه شده یی! پدر دختر از صاحب مغازه پرسید: گداست؟ مردم به تماشا جمع شده بودند. من پای شتر را ول نمی کردم عاقبت کارگرها مجبور شدند شتر را به زمین بگذارند و من را به زور دور کنند. صدای دختر را از توی ماشین شنیدم که به پدرش می گفت: پاپا، دیگر نگذار دست بهش بزند. پدر رفت نشست پشت فرمان. شتر را گذاشتند پشت سر پدر و دختر. ماشین خواست حرکت کند که من خودم را خلاص کردم و دویدم به طرف ماشین. دو دستی ماشین را چسبیدم و فریاد زدم: شتر من را کجا می برید. من شترم را می خواهم. فکر می کنم کسی صدایم را نشنید. انگار لال شده بودم و صدایی از گلویم در نمی آمد و فقط خیال می کردم که فریاد می زنم. ماشین حرکت کرد و کسی من را از پشت گرفت. دست هایم از ماشین کنده شده و به رو افتادم روی اسفالت خیابان. سرم را بلند کردم و آخرین دفعه شترم را دیدم که گریه می کرد و زنگ گردنش را با عصبانیت به صدا در می آورد. صورتم افتاد روی خونی که از بینی ام بر زمین ریخته بود. پاهایم را بر زمین زدم و هق هق گریه کردم. دلم می خواست مسلسل پشت شیشه مال من باشد. تابستان 1347 --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۸, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) پیرزن و جوجه طلایی‌اش 1352 2555 2006-08-13T08:18:04Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] <br /> <br />پیرزنی بود که در دار دنیا کسی را نداشت غیر از جوجهَ طلایی اش. این جوجه را هم یک شب توی خواب پیدا کرده بود. پیرزن روشور درس می کرد و می برد سر حمامها می فروخت. جوجه طلایی هم در آلونک پیرزن و توی حیاط کوچکش دنبال مورچه ها و عنکبوت ها می گشت. از دولت سر جوجه طلایی هیچ مورچه ای جرئت نداشت قدم به خانه ی پیرزن بگذارد. حتی مورچه سواره های چابک و درشت. جوجه طلایی مورچه ها را خوب و بد نمی کرد. هم جورشان را نک می زد می خورد. از پس گربه های فضول هم برمی آمد که همه جا سر می کشند و به خاطر ک تکه گوشت همه چیز را به هم می زنند. <br />حیاط پیرزن درخت گردوی پرشاخ و برگی هم داشت. فصل گردو که می رسید، کیف جوجه طلایی کوک می شد. باد می زد گردوها می افتاد، جوجه می شکست و می خورد. <br />عنکبوتی هم از تنهایی و پیری پیرزن استفاده کرده توی رف، پشت بطریهای خالی تور بافته دام گسترده بود و تخم می گذاشت. پیرزن روزگاری توی این بطریها سرکه و آبغوره و عرق شاه اسپرم و نعناع پر می کرد و از فروش آنها زندگیش را درمی آورد. اما حالا دیگر فقط روشور درست می کرد. بطریهای رنگارنگش خالی افتاده بود. <br />عنکبوت دلش از جوجه طلایی قرص نبود. همیشه فکری بود که آخرش روزی گرفتار منقار جوجه طلایی خواهد شد. بخصوص که چند دفعه جوجه او را لبه ی رف دیده بود و تهدیدش کرده بود که آخر یک لقمه ی چپش خواهد کرد. چند تا از بچه های عنکبوت را هم خورده بود. از طرف دیگر جوجه طلایی مورچه های زرد و ریزه ی خانه را ریشه کن کرده بود که همیشه به بوی خرده ریزی که پیرزن توی رف می انداخت، گذرشان از پشت بطریهای خالی می افتاد و برای عنکبوت شکار خوبی به حساب می آمدند. <br />شبی عنکبوت به خواب پیرزن آمد و بش گفت: ای پیرزن بیچاره، هیچ می دانی جوجه ی پررو مال و ثروت ترا چطور حرام می کند؟ <br />پیرزن گفت: خفه شو! جوجه طلایی من اینقدر ناز و مهربان است که هرگز چنین کاری نمی کند. <br />عنکبوت گفت: پس خبر نداری. تو مثل کبکها سرت را توی برف می کنی و خیالهای خام می کنی. <br />پیرزن بی تاب شد و گفت: راستش را بگو ببینم منظورت چیست؟ <br />عنکبوت گفت: فایده اش چیست؟ قر و غمزه ی جوجه طلایی چشمهات را چنان کور کرده که حرف مرا باور نخواهی کرد. <br />پیرزن با بی تابی گفت: اگر دلیل حسابی داشته باشی که جوجه طلایی مال مرا حرام می کند، چنان بلایی سرش می آورم که حتی مورچه ها به حالش گریه کنند. <br />عنکبوت که دید پیرزن را خوب پخته است، گفت: پس گوش کن بگویم. ای پیرزن بیچاره، تو جان می کنی و روشور درست می کنی و منت این و آن را می کشی می گذارند روشورهات را می بری سر حمامهاشان می فروشی و یک لقمه نان در می آوری که شکمت را سیر کنی، و این جوجه ی پررو و شکمو هیچ عین خیالش نیست که از آن همه گردو چیزی هم برای تو کنار بگذارد که بفروشیشان و دستکم یکی دو روز راحت زندگی کنی و شام و ناهار راست راستی بخوری. حالا باور کردی که جوجه طلایی مالت را حرام می کند؟ <br />پیرزن با خشم و تندی از خواب پرید و برای جوجه طلایی خط و نشان کشید. صبح برای روشور فروختن نرفت. نشست توی آلونکش و چشم دوخت به حیاط، به جوجه طلایی که خیلی وقت بود بیدار شده بود و بلند شدن آفتاب را تماشا می کرد. <br />جوجه طلایی آمد پای درخت گردو، بش گفت: رفیق درخت، یکی دو تا بینداز، صبحانه بخورم. <br />درخت گردو یکی از شاخه هاش را تکان داد. چند تا گردوی رسیده افتاد به زمین. جوجه طلایی خواست بدود طرف گردوها، داد پیرزن بلند شد: آهای جوجه ی زردنبو، دست بشان نزن! دیگر حق نداری گردوهای مرا بشکنی بخوری. <br />جوجه طلایی با تعجب پیرزن را نگاه کرد دید انگار این یک پیرزن دیگری است: آن چشمهای راضی و مهربان، آن صورت خوش و خندان و آن دهان گل و شیرین را ندید. چیزی نگفت. ساکت ایستاد. پیرزن نزدیک به او شد و با لگد آن طرفتر پراندش و گردوها را برداشت گذاشت توی جیبش. <br />جوجه طلایی آخرش به حرف آمد و گفت: ننه، امروز یکجوری شده ای. انگار شیطان تو جلدت رفته. <br />پیرزن گفت: خفه شو!.. روت خیلی زیاد شده. یک دفعه گفتم که حق نداری گردوهای مرا بخوری. می خواهم بفروشمشان. <br />جوجه طلایی سرش را پایین انداخت، رفت نشست پای درخت. پیرزن رفت توی آلونک. کمکی گذشت. جوجه پا شد باز به درخت گفت: رفیق درخت، یکی دو تای دیگر بینداز ببینم این دفعه چه می شود. امروز صبحانه مان پاک زهر شد. <br />درخت یکی دیگر از شاخهای پرش را تکان داد. چند تا گردو افتاد به زمین. جوجه تندی دوید و شکست و خوردشان. پیرزن سر رسید و داد زد: جوجه زردنبو، حالا به تو نشان می دهم که گردوهای مرا خوردن یعنی چه. <br />پیرزن این را گفت و رفت منقل را آتش کرد. آنوقت آمد جوجه طلایی را گرفت و برد سر منقل و کونش را چسباند به گلهای آتش. کون جوجه طلایی جلزولز کرد و سوخت. درخت گردو تکان سختی خورد و گردوها را زد بر سر و کله ی پیرزن و زخمیش کرد. پیرزن جوجه را ولش کرد اما وقت خواست گردوها را جمع کند، دید همه از سنگند. نگاهی به درخت انداخت و نگاهی به جوجه و خودش و رفت تو آلونکش گرفت نشست. <br />جوجه طلایی کنج حیاط سرش را زیر بالش گذاشته، کز کرده بود. گاهی سرش را درمی آورد و نگاهی به کون سوخته اش می انداخت و اشک چشمش را با نوک بالش پاک می کرد و باز توی خودش می خزید. پیرزن چشم از جوجه طلاییش برنمی داشت. <br />نزدیکهای ظهر باد برخاست، زد و گردوها را به زمین ریخت. جوجه از سر جاش بلند نشد. باز باد زد و گردوهای دیگری ریخت. جوجه طلایی همینجور توی لاک خودش رفته بود و تکان نمی خورد. تا عصر بشود، گردوها جای خالی در حیاط پیرزن باقی نگذاشتند. پیرزن همینجور زل زده بود به جوجه طلاییش و جز او چیزی نمی دید. ناگهان صدایی شنید که می گفت: ای پیرزن شجاع، جوجه زردنبو را سر جاش نشاندی. دیگر چرا معطل می کنی؟ پاشو گردوهات را ببر بفروش. آفتاب دارد می نشیند و شب درمی رسد و تو هنوز نانی به کف نیاورده ای. <br />پیرزن سرش را برگرداند و دید عنکبوت درشتی دارد از رف پایین می آید. لنگه کفشی کنارش بود. برش داشت و محکم پرت کرد طرف عنکبوت. یک لحظه بعد، از عنکبوت فقط شکل تری روی دیوار مانده بود. آنوقت پیرزن با گوشه ی چادرش اشک چشمهایش را خشک کرد و پاشد رفت پیش جوجه طلاییش و بش گفت: جوجه طلایی نازی و مهربان من، گردوها ریخته زیر پا، نمی خواهی بشکنی بخوریشان؟ <br />جوجه طلایی بدون آنکه سرش را بلند کند گفت: دست از سرم بردار پیرزن. به این زودی یادت رفت که کونم را سوختی؟ <br />پیرزن با دست جوجه طلاییش را نوازش کرد و گفت: جوجه طلایی نازی و مهربان من، گردوها ریخته زیر پا. نمی خواهی بشکنی بخوریشان؟ <br />جوجه طلایی این دفعه سرش را بلند کرد و تو صورت پیرزن نگاه کرد دید آن چشمهای راضی و مهربان، آن صورت خوش و خندان و آن دهان گل و شیرین باز برگشته. گفت: چرا نمی خواهم، ننه جان. تو هم مرهمی به زخمم می گذاری؟ <br />پیرزن گفت: چرا نمی گذارم، جوجه طلایی نازی و مهربان من. پاشو برویم تو آلونک. <br />**** <br />آن شب پیرزن و جوجه طلایی سر سفره شان فقط مغز گردو بود. صبح هم پیرزن پا شد هر چه تار عنکبوت در گوشه و کنار بود، پاک کرد و دور انداخت. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۸, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) اولدوز و عروسک سخنگو 1353 2556 2006-08-13T08:18:19Z Arman605 65 __NOTOC__ <br /><[[بهرنگی، صمد]] == تقدیم== <br />'''به بچه های قالیباف دنیا''' ب. <br /> ==چند کلمه از عروسک سخنگو== <br /> <br />بچه ها، سلام! من عروسک سخنگوی اولدوز خانم هستم. بچه هایی که کتاب « اولدوز و کلاغها» را خوانده اند من و اولدوز را خوب می شناسند. قصه ی من و اولدوز پیش از قضیه ی کلاغها روی داده، آنوقتها که زن بابای اولدوز یکی دو سال بیشتر نبود که به خانه آمده بود و اولدوز چهار پنج سال بیشتر نداشت. آنوقتها من سخن گفتن بلد نبودم. ننه ی اولدوز مرا از چارقد و چادر کهنه اش درست کرده بود و از موهای سرش توی سینه و شکم و دستها و پاهام تپانده بود. <br />یک شب اولدوز مرا جلوش گذاشت و هی برایم حرف زد و حرف زد و درد دل کرد. حرفهایش اینقدر در من اثر کرد که من به حرف آمدم و با او حرف زدم و هنوز هم حرف زدن یادم نرفته. <br />سرگذشت من و اولدوز خیلی طولانی است. آقای « بهرنگ» آن را از زبان اولدوز شنیده بود و قصه کرده بود. چند روز پیش نوشته اش را آورد پیش من و گفت: « عروسک سخنگو، من سرگذشت تو و اولدوز را قصه کرده ام و می خواهم چاپ کنم. بهتر است تو هم مقدمه ای برایش بنویسی.» <br />من نوشته ی آقای « بهرنگ» را از اول تا آخر خواندم و دیدم راستی راستی قصه ی خوبی درست کرده اما بعضی از جمله هاش با دستور زبان فارسی جور در نمی آید. پس خودم مداد به دستم گرفتم و جمله های او را اصلاح کردم. حالا اگر باز غلطی چیزی در جمله بندیها و ترکیب کلمه ها و استعمال حرف اضافه ها دیده شود، گناه من است، آن بیچاره را دیگر سرزنش نکنید که چرا فارسی بلد نیست. شاید خود او هم خوش ندارد به زبانی قصه بنویسد که بلدش نیست. اما چاره اش چیست؟ هان؟ <br />حرف آخرم این که هیچ بچه ی عزیز دردانه و خودپسندی حق ندارد قصه ی من و اولدوز را بخواند. بخصوص بچه های ثروتمندی که وقتی توی ماشین سواریشان می نشینند، پز می دهند و خودشان را یک سر و گردن از بچه های ولگرد و فقیر کنار خیابانها بالاتر می بینند و به بچه های کارگر هم محل نمی گذارند. آقای « بهرنگ» خودش گفته که قصه هاش را بیشتر برای همان بچه های ولگرد و فقیر و کارگر می نویسد. <br />البته بچه های بد و خودپسند هم می توانند پس از درست کردن فکر و رفتارشان قصه های آقای « بهرنگ» را بخوانند. بم قول داده. <br />دوست همه ی بچه های فهمیده: عروسک سخنگو <br /> ==عروسک ، سخنگو می شود== <br /> <br />هوا تاریک روشن بود. اولدوز در صندوقخانه نشسته بود، عروسک گنده اش را جلوش گذاشته بود و آهسته آهسته حرف می زد: <br />- « ... راستش را بخواهی، عروسک گنده ، توی دنیا من فقط ترا دارم. ننه ام را می گویی؟ من اصلا یادم نمی آید. همسایه مان می گوید خیلی وقت پیش بابام طلاقش داده و فرستاده پیش دده اش به ده. زن بابام را هم دوست ندارم. از وقتی به خانه ی ما آمده بابام را هم از من گرفته. من تو این خانه تنهام. گاوم را هم دیروز کشتند. او میانه اش با من خوب بود. من برایش حرف می زدم و او دستهای مرا می لیسید و از شیرش به من می داد. تا مرا جلوی چشمش نمی دید، نمی گذاشت کسی بدوشدش. از کوچکی در خانه ی ما بود. ننه ام خودش زایانده بودش و بزرگش کرده بود... عروسک گنده ، یا تو حرف بزن یا من می ترکم!.. آره ، گفتم که دیروز گاوم را کشتند. زن بابام ویار شده و هوس گوشت گاو مرا کرده. حالا خودش و خواهرش نشسته اند تو آشپزخانه ، منتظرند گوشت بپزد بخودند... بیچاره گاو مهربان من!.. می دانم که الانه داری روی آتش قل قل می زنی... عروسک گنده ، یا تو حرف بزن یا من می ترکم!.. غصه مرگ می شوم... زن بابام ، از وقتی ویار شده ، چشم دیدن مرا ندارد. می گوید: « وقتی روی ترا می بینم ، دلم به هم می خورد. دست خودم نیست.» من مجبورم همه ی وقتم را در صندوقخانه بگذرانم که زن بابام روی مرا نبیند و دلش به هم نخورد. عروسک گنده ، یا تو حرف بزن یا من می ترکم!.. من هیچ نمی دانم از چه وقتی ترا دارم. من چشم باز کرده و ترا دیده ام. اگر تو هم با من بد باشی و اخم کنی ، دیگر نمی دانم چکار باید بکنم... عروسک گنده ، یا تو حرف بزن یا من می ترکم!.. دق می کنم... عروسک گنده!.. عروسک گنده!.. من دارم می ترکم. حرف بزن!.. حرف...» <br />ناگهان اولدوز حس کرد که دستی اشک چشمانش را پاک می کند و آهسته می گوید: اولدوز ، دیگر بس است ، گریه نکن. تو دیگر نمی ترکی. من به حرف آمدم… صدای مرا می شنوی؟ عروسک گنده ات به حرف آمده. تو دیگر تنها نیستی… <br />اولدوز موهاش را کنار زد، نگاه کرد دید عروسک گنده اش از کنار دیوار پا شده آمده نشسته روبروی او و با یک دستش اشکهای او را پاک می کند. گفت: عروسک ، تو داشتی حرف می زدی؟ <br />عروسک سخنگو گفت: آره. باز هم حرف خواهم زد. من دیگر زبان ترا بلدم. <br />هوا تاریک شده بود. اولدوز به زحمت عروسکش را می دید. کورمال کورمال از صندوقخانه بیرون آمد و رفت طرف تاقچه که کبریت بردارد و چراغ روشن کند. کبریت کنار چراغ نبود. چراغ را زمین گذاشت رفت از تاقچه ی دیگر کبریت برداشت آورد. ناگهان پایش خورد به چراغ و چراغ واژگون شد ، شیشه اش شکست و نفتش ریخت روی فرش. بوی نفت قاتی تاریک شد و اتاق را پر کرد. در این وقت در زدند. اولدوز دستپاچه شد. عروسک که تا آستانه ی صندوقخانه آمده بود گفت: بیا تو، اولدوز. بهتر است به روی خودت نیاری و بگویی که تو اصلا پات را از صندوقخانه بیرون نگذاشته ای. <br />صدای باز شدن در کوچه و بابا و زن بابا شنیده شد. زن بابا جلوتر می آمد و می گفت: تو آشپزخانه بودم چراغ روشن نکردم، الانه روشن می کنم. <br />عروسک باز به اولدوز گفت: زود باش ، بیا تو! <br />اولدوز گفت: بهتر است اینجا بایستم و به شان بگویم که شیشه شکسته ، اگر نه ، پا روی خرده شیشه می گذارند و بد می شود. <br />وقتی زن بابا پاش را از آستانه به درون می گذاشت ، اولدوز کبریتی کشید و گفت: مامان ، مواظب باش. چراغ افتاد شیشه اش شکست. <br />بابا هم پشت سر زن بابا تو آمد. زن بابا دست روی اولدوز بلند کرده بود که بابا گرفتش و آهسته به اش گفت: گفتم چند روزی ولش کن… <br />وقت کشتن گاو، اولدوز آنقدر گریه و بیصبری کرده بود که همه گفته بودند از غصه خواهد ترکید. دیشب هم شام نخورده بود و تا صبح هذیان گفته بود و صدای گاو در آورده بود. برای خاطر همین ، بابا به زنش سپرده بود چند روزی دختره را ولش کند و زیاد پاپی اش نباشد. <br />زن بابا فقط گفت: بچه اینقدر دست و پا چلفتی ندیده بودم. چراغ هم بلد نیست روشن کند. حالا دیگر از پیش چشمم دور شو! <br />اولدوز رفت به صندوقخانه. زن بابا چراغ دیگری روشن کرد و به شوهرش گفت: بوی نفت دلم را به هم می زند. <br />تابستان بود و پنجره باز. زن بابا سرش را از پنجره بیرون کرد و بالا آورد. بابا لباسهاش را کنده بود و داشت خرده شیشه ها را جمع می کرد که خواهر زن بابا با عجله تو آمد و گفت: خانم باجی ، گوشتها مثل زهر تلخ شده. <br />زن بابا قد راست کرد و گفت: چه گفتی؟ گوشتها تلخ شده؟ <br />پری تکه ای گوشت به طرفش دراز کرد وگفت: بچش ببین. <br />زن بابا گوشت را از دست خواهرش قاپید و گذاشت توی دهنش. گوشت چنان تلخ مزه و بدطعم بود که دل زن بابا دوباره به هم خورد. <br />چه دردسر بدهم. بابا و زن بابا و پری با عجله رفتند به آشپزخانه. <br />اولدوز و عروسک سخنگو در روشنایی کمی که به صندوقخانه می افتاد داشتند صحبت می کردند. اولدوز می گفت: شنیدی عروسک سخنگو ، پری چه گفت؟ گفت که گوشت گاو برایشان تلخ شده. <br />عروسک سخنگو گفت: من خیال می کنم گاو گوشتش را فقط برای آنها تلخ کرده. توی دهن تو دیگر تلخ نمی شود. <br />اولدوز گفت:‌من خواهم خورد. <br />عروسک گفت: یک چیزی از این گاو را هم باید نگه داری. حتماً به دردمان می خورد. این جور گاوها خیلی خاصیت دارند. <br />اولدوز گفت: به نظر تو کجاش را نگه دارم؟ <br />عروسک گفت: مثلا پاش را. <br /> <br /> == تلخ برای زن بابا ، شیرین برای اولدوز== <br /> <br /> <br />در آشپزخانه ، بابا و زن بابا و پری دور اجاق جمع شده بودند و تکه های گوشت را یکی پس از دیگری می چشیدند و تف می کردند. هنوز مقدار زیادی گوشت از قناری آویزان بود ، گذاشته بودندش که فردا یکجا قورمه کنند. بابا تکه ای برید و چشید. نپخته اش هم تلخ و بد طعم بود. گفت: نمی دانم پیش از مردن چه خورده که این جوری شده. <br />زن بابا گفت: هیچ چیز نخورده. دختره زهر چشمش را روش ریخته. اکبیری بدریخت!.. <br />بابا گفت: گاو را بیخود حرام کردیم ، هی به تو گفتم بگذار از قصابی گوشت گاو بخرم ، قبول نکردی... <br />زن بابا گفت: حالا گاو به جهنم ، من خودم دارم از پا می افتم. بوی گند دلم را به هم می زند... <br />پری بازوش را گرفت و گفت: بیا برویم بیرون. <br />زن بابا روی بازوی پری تکیه داد و رفت نشست لب کرت وگفت: اولدوز را صداش کن بیاید این گوشتها را ببرد بدهد خانه ی کلثوم. بوی گند خانه را پر کرده. <br />کلثوم همسایه ی دست چپشان بود. شوهرش در تهران کار می کرد. کارگر آجرپز بود. پسر کوچکی هم داشت به اسم یاشار که به مدرسه می رفت. خودش اغلب رختشویی می کرد. <br />پری دوید طرف اتاق و صدا زد: اولدوز ، اولدوز ، مامان کارت دارد. می روی خانه ی یاشار. <br />اولدوز داشت برای عروسکش تعریف یاشار را می کرد که صدای پری صحبتشان را برید. <br />عروسک سخنگو گفت: اگر میل داری خبر حرف زدن مرا به یاشار هم بگو. <br />اولدوز گفت: آره ، باید بگویم. <br />آنوقت رفت به حیاط. نور چراغ برق سر کوچه حیاط را کمی روشن می کرد. زن بابا نشسته بود و عق می زد و بالا می آورد. بابا قابلمه را آورده و گذاشته بود پای درخت توت. کف دستش روی پیشانی زن بابا بود. <br />پری به اولدوز گفت: قابلمه را ببر بده کلثوم. <br />زن بابا گفت: ننشینی با آن پسره ی لات به روده درازی!.. زود برگرد!.. <br />اولدوز گفت: مامان ، تو خودت چرا گوشت نمی خوری؟ <br />زن بابا با بیحوصلگی گفت: مگر توی بینی ات پنبه تپانده ای ، بوی گندش را نمی شنوی؟.. برش دار ببر. <br />پری به زن بابا گفت: اصلا ، خانم باجی ، این گاو وقتی زنده بود هم ، گوشت تلخی می کرد. حیوان نانجیبی بود. <br />بابا چیزی نمی گفت. برگشت اولدوز را نگاه کند که دید اولدوز تکه های گوشت را از قابلمه در می آورد و با لذت می جود و می بلعد. یکهو فریاد زد: دختر ، اینها را نخور. مریضت می کند. <br />همه به صدای بابا برگشتند و اولدوز را نگاه کردند و از تعجب بر جا خشک شدند. <br />بابا یک بار دیگر گفت: دختر ، گفتم نخور. تف کن زمین. <br />اولدوز گفت: بابا ، گوشت به این خوبی و خوشمزگی را چرا نخورم؟ <br />پری گفت: واه ، واه! مثل لاشخورها هر چه دم دستش می رسد می خورد. <br />زن بابا گفت: آدم نیست که. <br />اولدوز تکه ای دیگر به دهان گذاشت و گفت: من تا حال گوشت به این خوشمزگی نخورده ام. <br />زن بابا چندشش شد. پری رو ترش کرد. بابا ماتش برد. اولدوز باز گفت: چه عطری!.. مزه ی کره و گوشت مرغ و اینها را می دهد ، مامان ... <br />زن بابا که دست و روش را شسته بود ، پا شد راه افتاد طرف اتاق و گفت: آنقدر بخور که دل و روده ات بریزد بیرون. به من چه. <br />بابا گفت: بس است دیگر، دختر. مریض می شوی. ببر بده خانه ی کلثوم. <br />اولدوز گفت: بگذار یکی دو تا هم بخورم ، بعد. <br />بابا و پری هم رفتند تو. زن بابا در اتاق اینور و آنور می رفت و دست روی دلش گذاشته بود و می نالید. بابا و پری که تو آمدند گفت: بوی گند همه جا را پر کرده. <br />پری گفت: بوی نفت است ، خانم باجی. <br />زن بابا گفت: یعنی من اینقدر خرم که بوی نفت را نمی شناسم؟.. وای دلم!.. روده هام دارند بالا می آیند... آ...خ!.. <br />بابا گفت: پری خانم ، ببرش حیاط ، هوای خنک بخورد. <br />پری دست زن بابا را گرفت و برد به حیاط. اولدوز هنوز نشسته بود پای درخت با لذت و اشتها گوشت می خورد و به به می گفت و انگشتهاش را می لیسید. زن بابا داد زد: نیم وجبی ، دیگر داری کفرم را بالا می آری. گفتم بوی گند را از خانه ببر بیرون!.. <br />اولدوز گفت: مامان بوی گند کدام بود؟ <br />زن بابا قابلمه را با لگد زد و فریاد کشید:‌این گوشتهای گاو گر ترا می گویم. د پاشو بوش را از اینجا ببر بیرون!.. دل و روده هام دارد بالا می آید. <br />اولدوز گفت: مامان ، بگذار چند تکه بخورم ، گرسنه ام است. <br />زن بابا موهای اولدوز را چنگ زد و سرش داد زد: داری با من لج می کنی، توله سگ! <br />بابا به سر و صدا از پنجره خم شد و پرسید: باز چه خبر است؟ <br />زن بابا گفت: تو فقط زورت به من بدبخت می رسد. هی به من می گویی با این زردنبو کاری نداشته باشم. حالا ببین چه لجی با من می کند. <br />اولدوز قابلمه را برداشت و رفت طرف در کوچه. پشت در قابلمه را زمین گذاشت و حلقه را گرفت و یک پاش را به در چسباند و خودش را بالا کشید و در را باز کرد و پایین آمد. قابلمه را برداشت و بیرون رفت. زن بابا دنبالش داد کشید: در را نبندی!.. <br /> <br /> == گفتگوی ساده و مهربان== <br /> <br /> <br />آن شب بابا و زن بابا و پری در حیاط خوابیدند. اولدوز گفت من تو اتاق می <br />خوابم. <br />بابا گفت: دختر ، تو که همیشه می گفتی تنهایی می ترسی تو صندوقخانه بخوابی ، حالا چه ات است که می خواهی تک و تنها بخوابی؟ <br />اولدوز گفت: من سردم می شود. <br />پری گفت: هوای به این گرمی ، می گوید سردم می شود. بیچاره خانم باجی! حق داری چشم دیدنش را نداشته باشی. <br />زن بابا گفت: ولش کنید کپه مرگش را بگذارد. آدم نیست که. گوشت گندیده را می خورد ، به به هم می گوید. <br />وقتی قیل و قال خوابید ، اولدوز عروسک سخنگو را صدا کرد. عروسک آمد و تپید زیر لحاف اولدوز. دو تایی گرم صحبت شدند. <br />عروسک پرسید: یاشار را دیدی؟ <br />اولدوز گفت: آره ، دیدم. باورش نمی شد تو سخنگو شده ای. باید یک روزی سه تایی بنشینیم و ... <br />عروسک گفت: حالا که تابستان است و یاشار به مدرسه نمی رود ، می توانیم صبح تا شام با هم بازی کنیم و گردش برویم. <br />اولدوز گفت: یاشار بیکار نیست. قالیبافی می کند. <br />عروسک گفت: پس دده اش؟ <br />اولدوز گفت: رفته تهران. تو کوره های آجرپزی کار می کند. <br />عروسک گفت: اولدوز ، تو باید از هر کجا شده پای گاو را برای خودمان نگه داری. آن ، یک گاو معمولی نبوده. <br />اولدوز گفت: من هم قبول دارم. هر که گوشتش را می چشید دلش به هم می خورد. اما برای من مزه ی کره و عسل و گوشت مرغ را داشت. یاشار و ننه اش هم خوششان آمد و با لذت خوردند. <br />عروسک گفت: یاشار حالش خوب بود؟ <br />اولدوز گفت: امروز صبح تو کارخانه انگشت شستش را کارد بریده. بد جوری. دیگر نمی تواند گره بزند. <br />ناگهان زن بابا دادش بلند شد: دختر ، صدات را ببر!.. آخر چرا مثل دیوانه ها داری ور و ور می کنی. هیچ معلوم است چه داری می گویی؟ <br />بابا گفت: خواب می بیند. <br />زن بابا گفت: خواب سرش را بخورد. <br />عروسک یواشکی گفت: بهتر است دیگر بخوابی. <br />اولدوز پچ و پچ گفت: من خوابم نمی آید. می خواهم با تو حرف بزنم ، بازی کنم. تو قصه بلدی؟ <br />عروسک گفت: حالا یک کمی بخواب ، وقتش که شد بیدارت می کنم. می خواهم تو و یاشار را ببرم به جنگل. <br />اولدوز دیگر چیزی نگفت و به پشت دراز کشید و از پنجره چشم دوخت به آسمان تا ستاره هایی را که می افتادند ، نگاه کند. <br /> == شب جنگل. شبی که انگار خواب بود. پشتک وارو در آسمان== <br /> <br /> <br />نصف شب گذشته بود. ماه داشت از پشت کوهها در می آمد. روی زمین هوا ایستاده بود ،‌ نفس نمی کشید. اما بالاترها نسیم ملایمی می وزید. سه تا کبوتر سفید توی نسیم پرواز می کردند و نرم نرم می رفتند ، می لغزیدند. زیر پایشان و بالشان شهر خوابیده بود در سایه روشن مهتاب. پر شکسته ی یکی از کبوترها را با نخ بسته بودند. پشت بعضی از بامها کسانی خوابیده بودند. بچه ای بیدار شد و به مادرش گفت: ننه ، کبوترها را نگاه کن. انگار راهشان را گم کرده اند. <br />مادرش در خواب شیرینی فرو رفته بود ، بیدار نشد. چشم بچه با حسرت دنبال کبوترها راه کشید و خودش همان جور ماند تا دوباره به خواب رفت. <br />ماه داشت بالا می آمد و سایه ها کوتاهتر می شد. حالا دیگر کبوترها از شهر خیلی دور شده بودند. کبوتر پر شکسته به کبوتر وسطی گفت: عروسک سخنگو ، جنگل ، خیلی دور است؟ <br />کبوتر وسطی جواب داد: نه ، یاشار جان. وسط همان کوههایی است که ماه از پشتشان در آمد. نکند خسته شده باشی. <br />یاشار ، همان کبوتر پر شکسته ، گفت: نه ، عروسک سخنگو. من از پرواز کردن خوشم می آید. هر چقدر پرواز کنم خسته نمی شوم. تابستانها خواب می بینم سوار بادبادکم شده ام و می پرم. <br />کبوتر سومی گفت: من هم هر شب خواب می بینم پر گرفته ام پرواز می کنم. <br />کبوتر وسطی ، همان عروسک سخنگو، گفت: مثلا چه جور؟ <br />کبوتر سومی گفت: یک شب خواب دیدم قوطی عسل را برداشته ام همه را خورده ام ، زن بابا بو برده دنبالم گذاشته. یک وردنه هم دستش بود. من هر چقدر زور می زدم بدوم ، نمی توانستم. پاهام سنگینی می کرد و عقب می رفت. کم مانده بود زن بابا به من برسد که یکهو من به هوا بلند شدم و شروع کردم به پرزدن و دور شدن و از این بام به آن بام رفتن. زن بابا از زیر داد می زد و دنبالم می کرد. <br />یاشار گفت: آخرش؟ <br />اولدوز گفت: آخرش یکهو زن بابا دست دراز کرد و پام را گرفت و کشید پایین. من از ترسم جیغ زدم و از خواب پریدم. دیدم صبح شده و زن بابا نوک پام را گرفته تکانم می دهد که: بلند شو! آفتاب پهن شده ، تو هنوز خوابی. <br />یاشار و عروسک سخنگو خندیدند و گفتند: عجب خوابی! <br />بعد عروسک سخنگو گفت: آخر تو چه بدی به زن بابا کرده ای که حتی در خواب هم دست از سرت بر نمی دارد؟ <br />اولدوز گفت: من چه می دانم. یک روزی به بابام می گفت که تا من توی خانه ام ، بابام او را دوست ندارد. بابام هم هی قسم می خورد که هر دوتامان را دوست دارد. <br />یاشار گفت: من می خواهم چند تا پشتک وارو بزنم. <br />عروسک گفت: هر سه تامان می زنیم. <br />آن شب چوپانهایی که در آن دور و برها بودند و به آسمان نگاه می کردند ، می دیدند سه تا کبوتر سفیدتر از شیر تو دل آسمان پر می زنند و پشتک وارو می زنند و حرف می زنند و راه می روند و هیچ هم خسته نمی شوند. <br />ناگهان یاشار گفت: اوه!.. صبر کنید. زخمم سر باز کرد. <br />عروسک و اولدوز نگاه کردند دیدند خون از پر شکسته ی یاشار چکه می کند. عروسک از کرکهای سینه ی خودش کند و زخم یاشار را دوباره بست و گفت: به جنگل که رسیدیم ، زخمت را مرهم می گذاریم ، آنوقت زود خوب می شود. <br />حالا پای کوهها رسیده بودند. اول دره ی تنگی دیده شد. کوهها در دهانه ی دره سر به هم آورده بودند و دهانه را تنگتر کرده بودند. کبوترها وارد دره شدند. یاشار از عروسک پرسید: عروسک سخنگو ، تو هیچ به ما نگفتی برای چه به جنگل می رویم. <br />عروسک گفت: امشب همه ی عروسکها می آیند به جنگل. هر چند ماه یک بار ما این جلسه را داریم. <br />اولدوز گفت: جمع می شوید که چه؟ <br />عروسک گفت: جمع می شویم که ببینیم حال پسر بچه ها و دختر بچه ها خوب است یا نه. از این گذشته ، ما هم بالاخره جشن و شادی لازم داریم. <br />دره تمام شد. جنگل شروع شد. درختها ،‌ دراز دراز سرپا ایستاده بودند و زیر نور ماه می درخشیدند. مدتی هم از بالای درختها پرواز کردند تا وسط جنگل رسیدند. سر و صدا و همهمه ی گفتگو به گوش رسید. زمین بزرگ بی درختی بود. برکه ای از یک گوشه اش شروع می شد و پشت درختها می پیچید. دورادور درختهای گوناگون بلند قدی ، سرپا ایستاده بودند و پرندگان رنگارنگی رویشان نشسته آواز می خواندند یا صحبت می کردند. کنار برکه آتش بزرگی روشن بود که نور سرخش را همه جا می پاشید. صدها و هزارها عروسک کوچک و بزرگ اینور و آنور می رفتند یا دسته دسته گرد هم نشسته گپ می زدند. عروسکهای گنده و ریزه ، خوش پوش و بد سر و وضع و پسر و دختر قاتی هم شده بودند. <br />آن شب جانوران جنگل هم نخوابیده بودند. دورادور ، پای درختها ، جا خوش کرده بودند و عروسکها را تماشا می کردند. <br />یاشار و اولدوز از دیدن این همه عروسک و پرنده و جانور ذوق می کردند. هیچ بچه ای حتی در خواب هم چنین چیزی ندیده است. ماه در آب برکه دیده می شد. درختها و پرنده ها و شعله های آتش هم دیده می شد. همه چیز زیبا بود. همه چیز مهربان بود. خوب بود. دوست داشتنی بود. همه چیز . همه چیز. همه. <br /> <br /> == طاووسی با دم چتری و پرچانه== <br /> <br /> <br />طاووس تک و تنها روی درختی نشسته و دمش را آویخته بود. عروسک سخنگو به یاشار و اولدوز گفت: بیایید شما را ببرم پیش طاووس ، باش صحبت کنید. من می روم پیش سارا. صداتان که کردم ، می آیید پیش عروسکها. <br />اولدوز گفت: سارا دیگر کیست؟ <br />عروسک گفت: سارا بزرگ ماست. <br />عروسک بچه ها را با طاووس آشنا کرد و خودش رفت پیش دوستانش. <br />طاووس گفت: پس شما دوستان عروسک سخنگو هستید. <br />اولدوز گفت: آره. ما را آورده اینجا که جشن عروسکها را تماشا کنیم. <br />یاشار گفت: راستی ، طاووس ، تو چقدر خوشگلی! <br />طاووس گفت: حالا شما کجای مرا دیده اید. دمم را نگاه کنید... <br />یاشار و اولدوز نگاه کردند. دیدند دم طاووس یواش یواش بالا آمد و آمد و مثل چتر بزرگی باز شد. در نور ماه و آتش ، پرهای طاووس هزار رنگ می زدند. بچه ها دهانشان از تعجب باز مانده بود. <br />طاووس گفت: بله ، همانطور که می بینید من پرنده ی بسیار زیبایی هستم. می بینید با دمم چه طاق زیبایی بسته ام؟ همه ی بچه ها می میرند برای یک پر من. تمام شاعران از زیبایی و لطافت من تعریف کرده اند. مثلا سعدی شیرازی می گوید: از لطافت که هست در طاووس – کودکان می کنند بال و پرش. حتی در یک کتاب قدیمی خواندم که ابوعلی سینا ، حکیم بزرگ ، تعریف گوشت و پیه مرا خیلی کرده و گفته که درمان بسیاری از مرضهاست. شاعران ، خورشید را به من تشبیه می کنند و به آن می گویند: طاووس آتشین پر. در بعضی از کتابهای قدیمی نام مرا ابوالحسن هم نوشته اند. من حتی از جفت خودم زیباترم... <br />یاشار از پرچانگی طاووس به تنگ آمده بود. اما چون در نظر داشت یکی دو تا از پرهاش را از او بخواهد ، به حرفهای طاووس خوب گوش می داد و پی فرصت بود. آخرش سخن طاووس را برید و گفت: طاووس جان ،‌ یکی دو تا از پرهای زیبایت را به من و اولدوز می دهی؟ می خواهم بگذارم لای کتابهام. <br />طاووس یکه خورد و گفت: نه. من نمی توانم پرهای قیمتی ام را از خودم دور کنم. اینها جزو بدن منند. مگر تو می توانی چشمهات را درآری بدهی به من؟ <br />اولدوز حواسش بیشتر پیش عروسکها و جانوران بود و به حرفهای طاووس کمتر گوش می دادم. بنابراین زودتر از یاشار دید که عروسک سخنگو صداشان می زند. عروسک جلدش را انداخته بود و دیگر کبوتر نبود. اولدوز نگاه کرد دید یاشار بدجوری پکر است. گفت: یاشار بیا برویم پایین. عروسک سخنگو صدامان می کند. <br />طاووس را بدرود گفتند و پرکشیدند و رفتند پایین. طاووس تا آن لحظه دمش را بالا نگهداشته بود و از جاش تکان نخورده بود که مبادا پای زشتش دیده شود. وقتی دید بچه ها می خواهند بروند ، گفت: خوش آمدید. امیدوارم هر جا که رفتید فراموش نکنید که از زیبایی من تعریف کنید. <br /> <br /> == آشنایی با سارا و دیگر عروسکها== <br /> <br /> <br />عروسک سخنگو دستی به سر و صورت اولدوز و یاشار کشید و از جلد کبوتر درشان آورد. عروسک ریزه ای قد یک وجب روی سنگی نشسته بود. عروسک سخنگو به او گفت: سارا ، دوستان من اینها هستند ، اولدوز و یاشار. <br />یاشار و اولدوز سلام کردند. سارا پا شد. بچه ها خم شدند و با او دست دادند. <br />سارا گفت: به جشن ما خوش آمده اید. من از طرف تمام عروسکها به شما خوشآمد می گویم. <br />یاشار گفت: ما هم خیلی افتخار می کنیم که توانسته ایم محبت عروسک سخنگو را به دست آوریم. و خیلی خوشحالیم که به جمع خودتان راهمان داده اید و با ما مثل دوستان خود رفتار می کنید. از همه تان تشکر می کنیم. <br />سارا گفت: اول باید از خودتان تشکر کنید که توانسته اید با اخلاق و رفتار مهربان خود عروسکتان را به حرف بیاورید و به این جنگل راه بیابید. <br />بعد رویش را کرد به عروسک سخنگو و گفت: بچه ها را ببر با عروسکها ی دیگر آشنا کن و به همه بگو بیایند پیش من. چند کلمه حرف می زنیم و رقص را شروع می کنیم. <br />عروسکها تا شنیده بودند عروسک سخنگو دوستانش را هم آورده است ، خودشان دسته دسته جلو می آمدند و بچه ها را دوره می کردند و شروع می کردند به خوشآمد گفتن و محبت کردن و حرف زدن. <br /> <br /> == خودپسندها چه ریختی اند؟== <br /> <br /> <br />درد انگشت یاشار شدت یافته بود. دست عروسک را گرفت و گفت: انگشتم بدجوری درد می کند ، یک کاری بکن. <br />عروسک گفت: پاک یادم رفته بود. خوب شد یادم انداختی. <br />عروسک گنده ای پیش آمد و گفت: زخمی شدی ، یاشار؟ <br />یاشار گفت: آره ، عروسک خانم. انگشت شستم را کارد بریده. <br />اولدوز اضافه کرد: تو کارخانه ی قالیبافی. <br />عروسک گنده گفت: بیا برویم جنگل. من مرهمی بلدم که زخم را چند ساعته خوب می کند. بیا. <br />بعد دست یاشار را گرفت و کشید. <br />عروسک سخنگو گفت: برو یاشار. عروسک مهربانی است. دواهای گیاهی را خوب می شناسد. <br />دو تایی از وسط عروسکها گذشتند و پای درختان رسیدند. جانوران جنگل راه باز کردند. خرگوش سفیدی داشت ساقه ی گیاهی را می جوید. عروسک به او گفت: رفیق خرگوش ، می توانی بروی از آن سر جنگل یکی دو تا از آن برگهای پت و پهن برایم بیاری؟ <br />خرگوش گفت: این دفعه زخم که را می بندی؟ <br />عروسک گفت: زخم یاشار را می بندم. همینجا پای درخت چنار نشسته ایم. <br />خرگوش دیگر چیزی نگفت و خیز برداشت و در پیچ و خم جنگل ناپدید شد. عروسک چند جور برگ و گیاه جمع کرد و نشست پای درخت چناری و سنگ پهنی جلوش گذاشت و شروع کرد برگ و گیاه را کوبیدن. <br />عروسکهای دیگر از اینجا دیده نمی شدند. فقط شعله های آتش کم و بیش از وسط شاخ و برگ درختان دیده می شد. <br />یاشار گفت: عروسک خانم ، تو طاووس را می شناسی؟ <br />عروسک گفت: خیلی هم خوب می شناسم. همه اش فیس و افاده می فروشد، پز می دهد. <br />یاشار گفت: عروسک سخنگو ما را برد پیش او که باش صحبت کنیم اما او همه اش از خودش گفت. <br />عروسک گفت: عروسک سخنگو شما را پیش او برده که با چشم خودتان ببینید خودپسندها چه ریختی اند. <br />یاشار گفت: بش گفتم از پرهاش یکی دو تا بدهد بگذارم لای کتابهام ، نداد. گفت که پرهاش به آن ارزانیها هم نیست که من گمان می کنم. <br />عروسک گنده همانطور که برگ و گیاه را می کوبید گفت: بیخود می گوید.. همین روزها وقت ریختن پرهاش است. آنوقت هر چقدر بخواهی می توانی برداری. <br />یاشار گفت: راستی؟ <br />عروسک گفت: طاووس هر سال همین روزها پرهاش را می ریزد. <br />یاشار گفت: آنوقت چه ریختی می شود؟ <br />عروسک گفت: یک چیز زشت و بد منظره. بخصوص که پاهای زشتش را هم دیگر نمی تواند قایم کند. <br /> <br /> ==شبهای تاریک جنگل و کرم شب تاب== <br /> <br /> <br />یاشار داشت توی تاریک جنگل را نگاه می کرد که چشمش افتاد به روشنایی ضعیفی که از وسط گیاهها یواش یواش به آنها نزدیک می شد. به عروسک گفت: عروسک خانم ، آن روشنایی از کجا می آید؟ <br />عروسک نگاه کرد و گفت: کرم شب تاب است. او کرم مهربانی است که توی تاریکی نور پس می دهد. مثل اینکه می آید پیش ما. نمی خواهد ما توی تاریک بمانیم. <br />عروسک و یاشار آنقدر صبر کردند که کرم شب تاب نزدیک شد و سلام کرد. <br />عروسک گفت: سلام ، کرم شب تاب. کجا می خواهی بروی؟ <br />کرم شب تاب گفت: داشتم توی تاریکی جنگل می گشتم که صدای شما را شنیدم و پیش خود گفتم « من که یک کم روشنایی دارم ، چرا پیش آنها نرم؟» <br />عروسک تشکر کرد و یاشار را نشان داد و گفت: برای زخم یاشار مرهم درست می کنیم. پسر خوبی است. باش آشنا شو. <br />یاشار و کرم شب تاب گرم صحبت شدند. یاشار از مدرسه و قالیبافی و ننه و دده اش به او گفت ، و او هم از جنگل و جانوران و درختان و شبهای تاریک جنگل. عروسک گنده هم مرهم را کوبید و حاضر کرد. بعد رفت از یک درختی میوه ای کند و آورد. آبش را گرفت و با آب زخم یاشار را شست و تمیز کرد. <br /> <br /> == هر نوری هر چقدر هم ناچیز باشد ، بالاخره روشنایی است. وصله های سر زانوی یاشار== <br /> <br /> <br />چند دقیقه بعد خرگوش از راه رسید. دو تا برگ نرم و پهن به دندان گرفته بود. آنها را داد به عروسک. وقتی چشمش به کرم افتاد ، سلام کرد و گفت: عجب مجلس دوستانه ای! <br />کرم شب تاب گفت: رفیق خرگوش ، من همیشه می کوشم مجلس تاریک دیگران را روشن کنم ، جنگل را روشن کنم ، اگر چه بعضی از جانوران مسخره ام می کنند و می گویند « با یک گل بهار نمی شود. تو بیهوده می کوشی با نور ناچیزت جنگل تاریک را روشن کنی.» <br />خرگوش گفت: این حرف مال قدیمی هاست. ما هم می گوییم « هر نوری هر چقدر هم ناچیز باشد ، بالاخره روشنایی است.» <br />عروسک مرهم را روی زخم مالیده ، برگ را روش پیچیده بود. خرگوش از او پرسید: عروسک خانم ، دیگر با من کاری نداشتی؟ <br />عروسک گفت: یک کار دیگر هم داشتم. طاووس نشسته روی درخت زبان گنجشک، کنار برکه. این روزها وقت ریختن پرهاش است. می روی یک کاری می کنی که یکهو تکان بخورد ، یکی دو تا از پرهاش بیفتد. آنوقت آنها را برمی داری می آری می دهیم به یاشار. می خواهد بگذارد لای کتابهاش. <br />خرگوش گذاشت رفت. کرم شب تاب گفت: این همان طاووس خودپسند است؟ <br />عروسک گفت: آره. <br />یاشار گفت: خیلی به پرهاش می نازد. <br />کرم شب تاب گفت: رفیق یاشار ، عروسک خانم را می بینی چه لباسهای رنگارنگ و قشنگی پوشیده! همه جاش زیباتر از طاووس است اما یک ذره فیس و افاده تو کارش نیست. برای همین هم است که اگر لباسهاش را بکند دور بیندازد ، باز هم ما دوستش خواهیم داشت. این هیچوقت زشت نیست. چه با لباسهاش چه بی لباسهاش. <br />یاشار در تاریک روشن وسط درختان ، دستی به وصله های سر زانوی خود کشید و نگاهی به آستینهای پاره و پاهای لخت و پاشنه های ترک ترک خود کرد و چیزی نگفت. <br />عروسک گفت: یاشار ، خیال نکنی من هم مثل طاووس اسیر لباسهای رنگارنگم هستم. اینها را در خانه تن من کرده اند. آخر من در خانه ی ثروتمندی زندگی می کنم. عروسک سخنگو خانه ی ما را خوب می شناسد... <br />عروسک تکه ای از دامن پیرهنش را پاره کرد و دست یاشار را بست. پاشدند که بروند ، کرم شب تاب گفت: من همینجا می مانم که رفیق خرگوش برگردد. دنبالتان می فرستمش. <br />عروسک و یاشار هنوز از وسط درختان خارج نشده بودند که خرگوش به ایشان رسید. دو تا پر زیبای طاووس را به دهان گرفته بود. یاشار پرها را گرفت و راه افتادند. <br /> <br /> == بهترین رقص دنیا== <br /> <br /> <br />کنار برکه ی آب ، سارا ، بزرگ عروسکها ، داشت حرف می زد و عروسکهای دیگر ساکت گوش می دادند. اولدوز کناری ایستاده بود. <br />سارا می گفت: من دیگر بیشتر از این دردسرتان نمی دهم. اول چله ی کوچک باز همدیگر را می بینیم. و در پایان حرفهایم بار دیگر از مهمانان عزیزمان تشکر می کنم که با مهربانیها و خوبی های خودشان عروسکشان را به حرف آورده اند. همه می دانیم که تاکنون هیچ بچه ای نتوانسته بود اینقدر خوب باشد که عروسکش را به حرف بیاورد. امیدوارم که دوستی اولدوز و یاشار و عروسکشان همیشگی باشد. حالا به افتخار مهمانان عزیزمان« رقص گل سرخ» را اجرا می کنیم. <br />همه برای سارا کف زدند و پراکنده شدند. عروسک سخنگو بچه ها را روی سنگ بلندی نشاند و گفت: همینجا بنشینید و تماشا کنید.« رقص گل سرخ» بهترین رقص دنیاست. <br /> <br /> == رقص گل سرخ. سرود گل سرخ== <br /> <br /> <br />لحظه ای میدان خالی بود. دورادور جانوران پای درختان نشسته بودند و پرندگان روی درختان و دیگر چیزی دیده نمی شد. بعد صدای نرم و شیرین موسیقی بلند شد و ده بیست تا عروسک بنفش پوش ساز زنان وارد شدند و نرم نرم آمدند در گوشه ای ایستادند. بعد قایقی شگفت و سفید مثل برف از ته برکه نمایان شد که به آهنگ موسیقی تکان می خورد و پیش می آمد. عروسکان سفیدپوش بسیاری روی قایق خاموش ایستاده بودند. صدای نرم و زمزمه وار آب شنیده می شد. مرغابیها و قوهای سفید فراوانی از پس و پیش ، قایق را می راندند و ماهیان سرخ ریز و درشتی دور سفیدها را گرفته بودند و راست می لغزیدند به پیش. ماهتاب هم توی آب بود. قایق که لب آب رسید ، عروسکهای سفید رقص کنان پا به زمین گذاشتند. مرغابیها و قوها و ماهیها لب آب رج بستند. عروسکها دستها و بدنشان را حرکت می دادند و نرم می رقصیدند. لبه ی پیرهنشان تا زمین می رسید. می رقصیدند و به هم نزدیک می شدند و لبخند می زدند و دوتا دوتا و سه تا سه تا باز می رقصیدند. یکی دو تا شروع کردند به خواندن. رفته رفته دیگران هم به آنها پیوستند و صدای موسیقی و آواز فضای جنگل را پر کرد. <br />عروسکها چنین می خواندند: <br /> <br /> <br />روزی بود ، روزگاری بود: <br />لب این آب کبود <br />گل سرخی روییده بود <br />درشت ، <br />زیبا ، <br />پر پر. <br />باد آمد <br />باران آمد <br />بوران شد <br />توفان شد <br />گل سرخ از جا کنده شد <br />گلبرگهاش پراکنده شد. <br />کجا رفتند؟ <br />چکارشان کردند؟ <br />مرده اند ، زنده اند؟ <br />کس نمی داند. <br />آه چه گل سرخ زیبایی بود؟.. <br /> <br /> <br />عروسکهای سفید آواز خوانان و رقص کنان جمع شدند و پهلوی عروسکهای بنفش ایستادند. کمی بعد عروسک کوچولوی سرخی از پشت درختان رقص کنان درآمد. <br />عروسکهای سفید شروع کردند به خواندن: <br /> <br /> <br />ما این را می شناسیم: <br />گلبرگ گل سرخ است. <br />از کجا می آید؟ <br />به کجا می رود؟ <br />کس نمی داند؟ <br /> <br /> <br />عروسک سرخ کمی اینور و آنور پلکید و از گوشه ی دیگری خارج شد. بعد عروسک سرخ دیگری وارد شد. <br />عروسکهای سفید شروع کردند به خواندن. <br /> <br /> <br />یک گلبرگ سرخ دیگر <br />از کجا می آید؟ <br />به کجا می رود؟ <br />کس نمی داند؟ <br /> <br /> <br />عروسک سرخ کمی اینور آنور پلکید و خواست از گوشه ای خارج شود که به عروسک سرخ دیگری برخورد. لحظه ای به هم نگاه کردند و دست هم را گرفتند و شروع کردند به رقص بسیار تند و شادی. مدتی رقصیدند. بعد عروسک سرخ دیگری به آنها پیوست. بعد دیگری و دیگری تا صدها عروسک بزرگ و کوچک سرخ وارد شدند. دسته دسته حلقه زده بودند و می رقصیدند. رقصی تند و شاد. ماه درست بالای سرشان بود. آتش خاموش شده بود. <br />صدای موسیقی باز هم تندتر شد. عروسکها دست هم را رها کردند و پراکنده شدندو درهم شدند و لب برکه جمع شدند. <br />اولدوز و یاشار روی سنگ نشسته بودند و چنان شیفته ی رقص عروسکها شده بودند که نگو. یاشار حتی پر طاووس را هم فراموش کرده بود. ناگهان دیدند لب برکه گل سرخی درست شد. درشت ، زیبا ، پر پر. گل سرخ شروع کرد به چرخیدن و رقصیدن. عروسکهای سفید حرکت کردند و دور گل سرخ را گرفتند و آنها هم شروع کردند به رقص و چرخ. <br />آهنگ رقص یواش یواش تندتر و تندتر شد. بچه ها چنان به هیجان آمده بودند که پاشدند و دست در دست هم ، آمدند قاطی عروسکها شدند. جانوران و پرندگان و درختان هم به جنب و جوش افتاده بودند. <br />عروسکها رقصیدند و رقصیدند ، آنوقت همه پراکنده شدند و باز میدان خالی شد. لحظه ای بعد عروسکها با لباسهای اولیشان درآمدند. <br />دیگر وقت رفتن بود. ماه یواش یواش رنگ می باخت. <br /> <br /> == رفت و آمد کبوترها ، معمایی که برای زن بابا هرگز حل نشد== <br /> <br /> <br />هوا کمی روشن شده بود. زن بابا چشم باز کرد دید سه تا کبوتر سفید نشسته اند روی درخت توت. کمی همدیگر را نگاه کردند. بعد یکیشان پرید رفت به خانه ی یاشار و دوتاشان از پنجره رفتند تو. زن بابا هر چه منتظر شد کبوترها بیرون نیامدند. خواب از سرش پرید. پاشد رفت از پنجره نگاه کرد دید اولدوز و عروسکش دوتایی خوابیده اند و چیزی در اتاق نیست. خیلی تعجب کرد. کمی هم ترسید. نتوانست تو برود. چند دقیقه همانجا ایستاد. بعد نگران آمد تپید زیر لحافش. اما هنوز چشمش به پنجره بود. گوش به زنگ بود. کمی بعد صدای ناآشنایی از اتاق به گوش رسید. بعد صدای پچ وپچ دیگری جوابش داد. مثل اینکه دو نفر داشتند با هم حرف می زدند. زن بابا از ترس عرق کرد. چشمهاش را بیحرکت دوخته بود به پنجره. صدای پچ و پچ دو نفره باز به گوش رسید. این دفعه زن بابا اسم خودش را هم شنید و پاک ترسید. شوهرش را بیدار کرد و گفت: پاشو ببین کی تو اتاق است. من می ترسم. <br />بابا گفت: زن ، بخواب. این وقت صبح کی می آید خانه ی مردم دزدی؟ <br />زن بابا گفت: دزد نیست. یک چیز دیگری است. دو تا کبوتر سفید رفتند تو اتاق و دیگر بیرون نیامدند. <br />بابا برای خاطر زنش پا شد و رفت از پنجره نگاه کرد دید اولدوز عروسکش را بغل کرده و خوابیده. برگشت به زنش گفت: دیدی زن به سرت زده! حتی کبوترها را هم توی خواب دیده ای! پاشو سماور را آتش کن. این فکرهای بچگانه را هم از سرت در کن. <br />زن بابا پا شد رفت به آشپزخانه که آتش روشن کند. بابا آفتابه برداشت و رفت به مستراح. پری هنوز خواب بود. اگر بیدار بود البته می دید که کبوتر سفیدی از خانه ی یاشار بالا آمد و از پنجره ی خانه ی اینها تپید تو ، بعد هم صدای پچ پچ بلند شد. <br />زن بابا آتش چرخان به دست داشت از دهلیز می گذشت که صدای گفتگویی شنید: <br />صدایی گفت: عروسک سخنگو بلند شو مرا از جلد کبوتر درآور ، بعد بخواب. <br />صدای دیگری گفت: خوب شد که آمدی. من اصلا فراموش کرده بودم که تو توی جلد کبوتر رفتی به خانه ات ،‌ بیا جلو از جلدت درآرمت. <br />صدای اولی گفت: باید برویم خانه ی خودمان. اینجا نمی شود. <br />صدای دومی گفت: آره. بپر برویم. نباید ترا اینجا ببینند. <br />زن بابا داشت دیوانه می شد. از ترس فریادی کشید و دوید به حیاط. بابا داشت لب کرت دست و روش را می شست که دید دو تا کبوتر سفید پرکشان از پنجره درآمدند و یک کمی توی هوا اینور و آنور رفتند ، بعد نشستند در حیاط خانه ی دست چپی ، بابا کبوترها را نگاه کرد و به زنش گفت: دیگر چرا جنقولک بازی درمی آری؟ مگر از کبوترها نمی ترسیدی؟ اینها هم که گذاشتند رفتند. <br />پری به سروصدا بلند شد نشست. زن بابا آتش چرخان به دست کنار دیوار ایستاد گفت: باز هم داشتند حرف می زدند. « از ما بهتران» بودند. <br />پری هاج و واج مانده بود. زن بابا و بابا یکی بدو می کردند و ملتفت نبودند که کبوتر سفیدی پشت هره ی بام قایم شده می خواهد دزدکی تو بخزد. این کبوتر ، عروسک سخنگو بود که از پیش یاشار برمی گشت. وقتی دید کسی نمی بیندش از پنجره تپید تو. اما زن بابا به صدای بالش سر بلند کرد و دیدش و داد زد: اینها!.. نگاه کن!.. باز یکی رفت تو. <br />بابا دوید طرف پنجره. دید کبوتر تپید به صندوقخانه. بابا هم خودش را به صندوقخانه رساند اما چیزی ندید. مات و معطل ماند که ببینی این کبوتر لعنتی کجا قایم شد. یکهو چشمش افتاد به عروسک سخنگو که پشت در سرپا ایستاده بود. <br />اولدوز چنان خوابیده بود که انگار چند شبانه روز بیخوابی کشیده و هرگز بیداربشو نیست. بابا نگاهی به او کرد و لحافش را بلند کرد دید تنهاست. فکر برش داشت که ببینی عروسک را کی برده گذاشته توی صندوقخانه پشت در. زن بابا و پری داشتند جلو پنجره بابا را زل می زدند. زن بابا گفت: عروسک دختره چی شده؟ من که آمدم نگاه کردم پهلوش بود. <br />بابا گفت: تو صندوقخانه است. کبوتر هم نیست. <br />زن بابا گفت: به نظرم این عروسک یک چیزیش است. می ترسم بلایی سرمان بیاورد... <br />زن بابا دعایی خواند و به خودش فوت کرد و بعد گفت: حالا تو دختره را بیدارش کن... <br />بابا با نوک پا اولدوز را تکان داد و گفت: د بلند شو دختر!.. <br /> <br /> == یاشار نظرکرده ی امامها شده بود== <br /> <br /> <br />ننه ی یاشار ظهر به خانه شان برگشت و دید یاشار هنوز خوابیده. کلثوم از صبح تا حالا پیش زن بابای اولدوز بود. رخت شسته بود و گوشت گاو را که گندیده بود ، برده بود انداخته بود جلو سگهای کوچه. <br />هوا گرم بود. یاشار سخت عرق کرده بود و لحافش را دور انداخته بود. روی پهلوی چپش خوابیده بود و زانوانش را تاشکمش بالا آورده بود. ننه اش نگاه کرد دید پارچه ی روی زخمش عوض شده ، همان پارچه نیست که خودش بسته بود ، یک تکه پارچه ی آبی ابریشمی بود. یاشار را تکان داد. یاشار چشم باز کرد و گفت: ننه ، بگذار یک کمی بخوابم. <br />ننه اش گفت: پسر بلند شو. ظهر شده. تو از کی اینقدر تنبل شده ای؟ این پارچه ی آبی را از کجا آوردی زخمت را بستی؟ <br />یاشار نگاه تندی به انگشت شستش کرد ، همه چیز ناگهان یادش آمد. لحظه ای دودل ماند. ننه اش نشست بالای سرش ، عرق پیشانیش را با چادرش پاک کرد و گفت: نگفتی پسرم این پارچه ی تر و تمیز را از کجا آورده ای؟ <br />یاشار گفت: خواب دیدم یک مرد نورانی آمد نشست پهلویم و به من گفت: پسرم ، می خواهی زخمت را خوب کنم؟ من گفتم: چرا نمی خواهم ، آقا. آن مرد نورانی مرهمی از جیبش درآورد و زخمم را دوباره بست و گفت: تا تو بیدار بشوی زحمت هم خوب خواهد شد... <br />یاشار لحظه ای ساکت شد و باز گفت: مرد مهربانی بود صورتش اینقدر نورانی بود که نگو. وقتی زخمم را بست ، به من گفت: نگاه کن ببین آن چیست ایستاده پشت سرت. من عقب برگشتم و دیدم چیزی نیست. اما وقتی به جلو هم نگاه کردم باز دیدم چیزی نیست. مرد رفته بود. <br />ننه ی یاشار با چنان حیرتی پسرش را نگاه می کرد و بی حرکت نشسته بود که یاشار اولش ترسید ، بعد که ننه اش به حرف آمد فهمید که یخش خوب گرفته. <br />ننه اش گفت: گفتی صورتش هم نورانی بود؟ <br />یاشار گفت: آره ، ننه. عین همان که آن روز می گفتی یک وقتی بخواب ننه بزرگ آمده بود و پای چلاقش را خوب کرده بود. ببین زخم من هم دیگر درد نمی کند. <br />ننه ی یاشار گریه اش گرفت. از شوق و شادی گریه می کرد. پسرش را در آغوش کشید و سر و رویش را بوسید و گفت: تو نظر کرده ی امامها شده ای. از تو خوششان آمده. اگر دده ات بداند!.. گفتی انگشتت دیگر درد نمی کند؟ <br />یاشار گفت: عین این یکی انگشتهام شده. از فردا باز می توانم کار کنم. <br />آنوقت زخمش را باز کرد و برگها و مرهم گیاهی را برداشت زخمش را به ننه اش نشان داد. جای زخم سفید شده بود و هیچ چرک و کثافتی نداشت. زخم را دوباره بستند. یاشار پا شد لحاف و تشکش و متکایش را جمع کرد گذاشت به رخت چین و گفت: ننه ، هوا دیگر گرم شده. امشب پشت بام می خوابم. <br />ننه اش بهت زده نگاهش می کرد. چیزی نگفت. یاشار گذاشت رفت به حیاط که دست و رویش را بشوید. کلثوم داشت توی اتاق دعا می خواند ، شکر می گزارد. یاشار تازه یادش آمد که پرهای طاووس را تو جنگل جا گذاشته. <br /> <br /> == مورچه سواره ها== <br /> <br /> <br />یاشار لب کرت ایستاده بود می شاشید که چشمش افتاد به پای گاو که کنار دیوار افتاده بود. گربه ی سیاهی هم روی دیوار نشسته بو می کشید. یاشار از پای گاو چیزی نفهمید ، بعد یادش آمد که دیشب اولدوز و عروسک چه به اوگفته بودند. <br />دیشب وقتی از جنگل برمی گشتند ، اولدوز به او گفته بود: صبح که ننه ات می آید خانه ی ما ، پای گاو را می فرستم پیش تو. خوب مواظبش باش. <br />یاشار گفته بود: برای چه؟ <br />عروسک سخنگو جواب داده بود: این ، از آن گاوهای معمولی نبوده. پاش را نگه می داریم ، به دردمان می خورد. هر وقت مشکلی داشتیم می توانیم ازش کمک بخواهیم. <br />یاشار تو همین فکرها بود که صدای جیغ و داد اولدوز بلند شد. وسط جیغ و دادش می شد شنید که می گفت: نکن مامان!.. غلط کردم!.. خاله پری کمکم کن!.. آخ مردم!.. <br />یاشار گیج و مبهوت لب کرت ایستاده بود و نمی دانست چکار باید بکند. ناگهان دوید به طرف پای گاو و برش داشت و یواشکی گفت: زن بابا دارد اولدوز را می کشدش. حالا چکار کنیم؟ <br />صدای ضعیفی به گوش یاشار آمد: مرا بینداز پشت بام. مواظب گربه ی سیاه هم باش. <br />یاشار گربه ی سیاه را زد و از خانه دور کرد. بعد پا را انداخت پشت بام. به صدای افتادن پا ، ننه اش از اتاق گفت: یاشار ، چی بود افتاد پشت بام؟ <br />یاشار گفت: چیزی نبود. پای گاو را که برایم آورده بودی انداختم پشت بام خشک بشود. <br />ننه اش گفت: اولدوز داده. هیچ معلوم است پای گاو می خواهی چکار؟ <br />یاشار گفت: ننه ، باز مثل اینکه زن بابا دارد اولدوز را می زند. بهتر نیست یک سری به آنها بزنی؟ <br />ننه اش گفت: به ما مربوط نیست، پسر جان. هر کی صلاح کار خودش را بهتر می داند. <br />یاشار گفت: آخر ننه... <br />ننه اش گفت: دست و روت را زود بشور بیا ناهار بخوریم. <br />یاشار دیگر معطل نکرد. از پلکانی که پشت بام می خورد ، رفت بالا. پای گاو گفت: ده بیست تا از مورچه سواره هام را فرستادم به حساب زن بابا برسند. مواظب گربه ی سیاه باش. می ترسم آخرش روزی مرا بقاپد ببرد. <br />یاشار دور و برش را نگاه کرد دید گربه ی سیاه نوک پا نوک پا دارد جلو می آید. کلوخی دم دستش بود. برش داشت و پراند. گربه ی سیاه خیز برداشت و فرار کرد. <br /> <br /> == فلفل چه مزه ای دارد؟ مورچه سواره ها به داد اولدوز می رسند== <br /> <br /> <br />حالا برای اینکه ببینیم اولدوز چه اش بود ، کمی عقب برمی گردیم و پیش اولدوز و زن باباش می رویم. <br />خانه ی بابای اولدوز دو اتاق رو به قبله بود با دهلیزی در وسط. یکی اتاق نشیمن بود که صندوقخانه ای هم داشت و دیگری برای مهمان و اینها. اتاق پذیرایی بود. آشپزخانه ی کوچکی هم ته دهلیز بود. طرف دیگر حیاط مستراح بود و اتاق مانندی کف آن تنوری بود با سوراخی بالایش در سقف. پلکانی از کنار اتاق پذیرایی ، پشت بام می خورد. <br />آن روز وقتی ننه ی یاشار به خانه شان رفت، زن بابا نشسته بود توی آشپزخانه برای خودش خاگینه می پخت. پری را گذاشته بود پشت در اتاق که زاغ سیاه اولدوز را چوب بزند. ته و توی کارش را دربیاورد. زن بابا از همان صبح زود بویی برده بود و فکر کرده بود که میان اولدوز و عروسک حتماً سر و سرّی هست. <br />پری بی سروصدا پشت در گوش ایستاده بود و از شکاف در اولدوز را می پایید. بابا هنوز از اداره اش برنگشته بود. <br />اولدوز تا آنوقت فرصت نکرده بود با عروسک حرف بزند. بابا و زن بابا خیلی کوشیده بودند از او حرف بیرون بکشند اما نتوانسته بودند. اولدوز خود را به بیخبری زده بود. وقتی دلش قرص شد که کسی نمی بیندش ، رفت سراغ عروسکش. گفت: زن بابا سراپا چشم و گوش شده. انگار بویی برده. <br />عروسک سخنگو گفت: بهتر است چند روزی از هم دوری کنیم. <br />اولدوز گفت: خاله پری بد نیست. اما امان از دست زن بابا! اگر بداند من عروسک سخنگو دارم ، یک دقیقه هم نمی تواند صبر کند. تنور را آتش می کند و می اندازدت توی آتش ، بسوزی خاکستر شوی. <br />پری وسط صحبت پا شد رفت زن بابا را خبر کرد. زن بابا خاک انداز به دست آمد پشت در. صدایی نمی آمد ، از شکاف در اولدوز را دید که در صندوقخانه را کیپ کرد آمد نشست کنار دیوار و شروع کرد به شمردن انگشتهاش و بازی با آنها. زن بابا در را باز کرد و گفت: با کی داشتی حرف می زدی؟.. زود بگو والا دستهات را با سوزن سوراخ سوراخ می کنم!.. دختره ی بیحیا!.. <br />اولدوز دلش در سینه اش ریخت. خواست چیزی بگوید ،‌ زبانش به تته پته افتاد و من و من کرد. زن بابا سوزنی از یخه اش کشید و فرو کرد به دست اولدوز. اولدوز داد زد و گریه کرد. زن بابا باز فرو کرد. اولدوز دست و پا زد و خواست در برود که پری گرفتش و نگهداشتش جلو روی زن بابا. زن بابا آن یکی دستش را هم سوزنی فرو کرد و گفت: حالا دیگر نمی توانی دروغ سر هم کنی. من بابات نیستم که سرش شیره بمالی. بگو ببینم آن عروسک مسخره ات چه تخمی است؟ چه بارش است؟ می گویی یا فلفل توی دهنت پر کنم؟ <br />اولدوز وسط گریه اش گفت: من چیزی نمی دانم مامان... آخر من چه می دانم!.. <br />زن بابا رو کرد به پری و گفت: پری ، برو شیشه ی فلفل را زود بردار بیار. فلفل خوب می تواند این را سر حرف بیاورد. <br />پری دوید رفت شیشه ی فلفل را آورد. زن بابا مقداری فلفل کف دستش ریخت و خواست اولدوز را بگیرد که از دستش در رفت و پناه برد به کنج دیوار. زن بابا به پری گفت: بیا دستهاش را بگیر. من باید امروز به او بفهمانم که زن بابا یعنی چه. <br />پری و زن بابا اولدوز را به پشت خواباندند. زن بابا نشست روی پاهاش و پری بالای سرش و دستهای اولدوز را محکم گرفت. زن بابا دهن اولدوز را باز کرد و خواست فلفل بریزد که اولدوز جیغش بلند شد صدایش را چنان سرش انداخته بود گریه می کرد که صدایش تا چند خانه آن طرفتر به گوش می رسید. اولدوز جیغ می زد و می گفت: غلط کردم!.. خاله پری کمکم کن!.. <br />پری چیزی نگفت. زن بابا گفت: تا حرف راست نگفته ای نمی توانی از دستم سالم در بروی. <br />اولدوز گریه کنان گفت: من که چیزی نمی دانم... ولم کنید!.. آخ مردم!.. <br />و تقلا کرد که خودش را رها کند. زن بابا فلفل را توی دهنش ریخت و گفت: حالا فلفل بخور ببین چه مزه ای دارد! <br />اولدوز به سرفه افتاد و تف کرد به سر و صورت زن بابا. فلفل رفت تو چشمهاش. ناگهان پری جیغ زد و از جا جست. دست برد پشت گردنش. مورچه سواره ای با تمام قوتش گوشت گردنش را نیش می زد. بعد مورچه ی دیگری ساق پای زن بابا را گزید. بعد مورچه ی دیگری بازوی پری را گزید. بعد مورچه ی دیگری پشت زن بابا را. چنان شد که هر دو دویدند به حیاط. آخرش مورچه ها را با لنگه کفش زدند و له کردند. اما جای نیششان چنان می سوخت که پری گریه اش گرفت. اولدوز وسط اتاق به رو افتاده بود ، با دو دستش دهنش را گرفته بود و زار می زد. <br />بوی سوختگی غذا از آشپزخانه می آمد. <br /> <br /> == مهمانان زن بابا و پری== <br /> <br /> <br />تنگ غروب ، یاشار جاش را پشت بام انداخته بود و آمده بود نشسته بود لب بام ، پاهایش را آویزان کرده بود و نشستن خورشید را تماشا می کرد. آفتاب زردی ، رنگهای تو در توی افق و ابرهای شعله ور غروب همیشه برایش زیبا بود. هوا که گرگ و میش شد، ستارگان درآمدند. تک و توک ، اینجا و آنجا و رنگ پریده – که یواش یواش پر نور می شدند و می درخشیدند. چشمک می زدند. <br />صدای پری او را از جا پراند. پری جلو پنجره ایستاده بود و به ننه اش می گفت: کلثوم ، پاشو بیا خانه ی ما. از شوهرت نامه داری. <br />چند دقیقه بعد یاشار و ننه اش پیش بابای اولدوز نشسته بودند و چشم به دهان او دوخته بودند. پری و زن بابا هم در اتاق بودند. اولدوز نبود. <br />دده ی یاشار نامه هاش را به آدرس بابا می فرستاد. در نامه نوشته بود که کمی مریض است و دیگر نمی تواند کار کند، همین روزها برمی گردد پیش زن و بچه اش. <br />آخرهای نامه بود که در زدند. چند تا مهمان آمدند. برادر و زن برادر زن بابا بودند با پسر کوچکشان بهرام. از راه دوری آمده بودند. از یک شهر دیگر. نشستند و صحبت گل انداخت. زن بابا کلثوم را نگهداشت که شام درست کند. <br />یاشار گاه می رفت پیش ننه اش به آشپزخانه ، گاه می آمد می نشست پای پنجره. اما هیچ حرفی برای گفتن نداشت. البته حرف خیلی داشت، اما گفتنی نبود. دلش می خواست کاریش نداشته باشند و او را بگذارند برود پیش اولدوز. <br />وسط بگو بخند زن برادر رو کرد به زن بابا و گفت: ما آمدیم تو و پری را ببریم. صبح حرکت می کنیم. <br />زن بابا گفت: نامزد پری برگشته؟ <br />زن برادر گفت: آره. همین فردا عروسی راه می افتد. <br />آنوقت رو کرد به پری و تو صورتش خندید. <br /> <br /> == آیا هرگز خواهد شد کسی بداند زن بابا چه بلایی سر اولدوز آورده؟== <br /> <br /> <br />شام که خوردند زن بابا پا شد شروع کرد به جمع و جور کردن اسباب سفر و لباسهاش و چیزهای دیگری که لازمش بود. در صندوقخانه که باز شد، چشم یاشار افتاد به اولدوز که به پشت خوابیده بود و دهنش را با پارچه بسته بودند. <br />ننه ی یاشار گفت: این دختر چه اش است؟ شام هم که چیزی نخورد. <br />زن بابا گفت: مریض است. بهتر است چیزی نخورد. <br />کلثوم گفت: چه اش است؟ <br />زن بابا گفت: دهنش تاول زده. <br />کلثوم و زن بابا توی صندوقخانه حرف می زدند. برادر زن بابا دم در صندوقخانه نشسته بود، حرفهاشان را شنید و در را نیمه باز کرد و اولدوز را دید و رو کرد به بابا، گفت: پس این دختره را هنوز نگه داشته اید، خیال می کردم... <br />بابا حرفش را برید و گفت: آره ، هنوز پیش خودمان است. <br />برادر نگاهی به زن خودش کرد و زن نگاهی به شوهرش و دیگر چیزی نگفتند. <br /> <br /> == کی از تاریکی می ترسد؟ شب پشت بام چه جوری است؟== <br /> <br /> <br />شب دیروقت بود. کلثوم در آشپزخانه ظرف می شست، دیگران گرم صحبت بودند که بهرام به مادرش گفت: مامان ،‌ من شاش دارم. <br />مادرش گفت: خودت برو دیگر ، مادر جان. <br />بهرام گفت: نه من می ترسم. <br />زن بابا رو کرد به یاشار و گفت: پاشو پهلوی بهرام برو... <br />یاشار خودش هم از خیلی وقت پیش شاش داشت اما یک جور تنبلی او را سر جاش چسبانده بود و نمی توانست پا شود برود بشاشد. دو تایی پا شدند رفتند بیرون. همینجوری که لب کرت ایستاده بودند می شاشیدند ،‌ بهرام گفت: تو هم مدرسه می روی؟ من کلاس چهارم هستم. <br />یاشار گفت: آره ،‌ من هم. <br />باز سکوت شد. یاشار هیچ حال حرف زدن نداشت. بعد بهرام گفت: من شاگرد اول کلاسمان هستم. بابام گفته یک دوچرخه برایم می خرد. تو چطور؟ <br />یاشار گفت: من نه... <br />وقتی خواستند برگردند چشم بهرام به پله ها خورد. پرسید: این پله ها دیگر برای چیست؟ <br />یاشار گفت: پشت بام می خورد. می خواهی برویم بالا نگاه کنیم. <br />بهرام گفت: من از تاریکی می ترسم. برویم تو. <br />یاشار گفت: اول من می روم بالا. تو پشت سرم بیا. <br />بهرام دو دل شد. گفت: تو از تاریکی نمی ترسی؟ <br />یاشار گفت: نه. من شبها تنهایی می خوابم پشت بام و باکی هم ندارم. <br />بهرام گفت: شب پشت بام چه جوری است؟ <br />یاشار گفت: اگر بیایی پشت بام، خودت می بینی. <br />یاشار این را گفت و پا در پلکان گذاشت و چابک رفت بالا. بهرام کمی دو دل ایستاد و بعد یواش یواش بالا رفت. یاشار دستش را گرفت و برد وسط بام. توی آسمان یک وجب جای خالی پیدا نبود. همه اش ستاره بود و ستاره بود. میلیونها میلیون ستاره. <br />یاشار گفت: می بینی؟ <br />ستاره ای بالای سرشان افتاد و کمانه کشید و پایین آمد. ستاره ی دیگری در دوردست داغون شد. چند تا سگ در سکوت شب عوعو کردند و دور شدند. پروانه ای داشت می رفت طرف سر کوچه. شبکوری تندی از جلو روشان رد شد و پروانه را شکار کرد و در تاریکی گم شد. ستاره ی دیگری افتاد و خط روشنی دنبال خودش کشید. بوی طویله از چند خانه آن طرفتر می آمد. <br />یاشار « راه مکه» را بالای سرشان نشان داد و گفت: این روشنایی پهن را که تو آسمان کشیده شده ، می بینی؟ <br />بهرام گفت: آره. <br />یاشار گفت: این را بش می گویند « راه مکه». <br />بهرام گفت: ‌حاجی ها از همین راه به مکه می روند؟ <br />یاشار خندید و گفت: نه بابا. مردم بیسواد بش می گویند راه مکه. اینها ستاره های ریز و درشتی اند که پهلوی هم قرار گرفته اند. خیال نکنی به هم چسبیده اند. خیلی هم فاصله دارند. از دور این شکلی دیده می شوند. <br />بهرام گفت: پس چرا مردم بش می گویند راه مکه؟ <br />یاشار گفت: معلوم است دیگر. آدمهای قدیمی که از علم خبری نداشتند ، برای هر چه که خودشان بلد نبودند افسانه درست می کردند. این هم یکی از آن افسانه هاست. <br />بهرام با تردید گفت: تو این حرفها را از خودت در نمی آری؟ <br />یاشار گفت: اینها را از آموزگارمان یاد گرفته ام. مگر آموزگار شما برایتان از این حرفها نمی گوید؟ <br />بهرام گفت: نه. ما فقط درسمان را می خوانیم. <br />یاشار گفت: مگر این حرفها درس نیست؟ <br />ستاره ی درخشانی از یک گوشه ی آسمان بلند شده بود و به سرعت پیش می آمد. بهرام بدون آن که جواب یاشار را بدهد گفت: آن ستاره را نگاه کن. کجا دارد می رود؟ <br />یاشار گفت: آن که ستاره نیست. قمر مصنوعی است. از زمین به آسمان فرستاده اند. <br />بهرام گفت: کجا دارد می رود؟ <br />یاشار گفت: همین جوری دور زمین می گردد. <br />بهرام گفت: تو مرا دست انداخته ای. از خودت حرف در می آری. <br />یاشار گفت: از خودم حرف درمی آرم؟ آموزگارمان بم گفته. تو هم می توانی از آموزگار خودتان بپرسی. <br />بهرام گفت: آموزگار ما از این جور چیزها نمی گوید. <br />یاشار گفت: لابد بلد نیست بگوید. <br />بهرام گفت: نه. آموزگار ما همه چیز بلد است. خودش می گوید. تو دروغ می گویی. <br />بازار صحبت و بحث داشت گرم می شد که داد زن بابا تو حیاط بلند شد: کجایید ، بهرام؟ <br />بچه ها کمی از جا جستند. بهرام باز یاد تاریکی شب افتاد و خواست گریه کند که یاشار دستش را گرفت و گفت: نترس پسر ، من پهلوت ایستاده ام. <br />زن بابا صدای یاشار را شناخت و غرید: گوساله ، بچه را چرا بردی پشت بام؟ <br />و معطل نکرد و تندی رفت پشت بام. بهرام را از دست یاشار درآورد و گفت: برو گم شو!.. لات هرزه!.. <br />یاشار گفت: قحبه!.. <br />زن بابا از کوره در رفت. محکم زد تو صورت یاشار. بعد دست بهرام را گرفت رفتند پایین. یاشار لحظه ای ایستاد. آخرش بغضش ترکید و زد زیر گریه. برگشت رفت پشت بام خودشان و به رو افتاد روی رختخوابش. <br /> == گربه ی سیاه آخرش کار خودش را کرد == <br /> <br /> <br />یاشار صبح به سر و صدای مسافرها بیدار شد. آفتاب پشت بام پهن شده بود و گرمای خوشایندی داشت. ننه اش چمدان زن بابا را روی دوش گرفته بود و آخر از همه از در بیرون رفت. هر دو خانه خلوت شد. یاشار دهن دره ای کرد و پا شد از پلکان رفت پیش اولدوز. اولدوز پارچه ی جلو دهنش را باز کرده بود ،‌ داشت گوشه و کنار صندوقخانه را می گشت. یاشار صداش زد: دنبال چی می گردی اولدوز؟ <br />اولدوز سرش را بلند کرد و گفت: تویی یاشار؟ <br />یاشار گفت: آره. چه بلایی سر عروسک آمده؟ <br />اولدوز گفت: نمی دانم. پیداش نیست. <br />اولدوز سرگذشت دیروزش را در چند کلمه به یاشار گفت. یاشار هم احوال پای گاو و مورچه هاش را گفت. آنوقت هر دو شروع کردند تمام سوراخ سنبه ها را گشتن. خبری نبود. یاشار گفت: نکند زن بابا ازمان ربوده باشد! <br />اولدوز گفت: چکار می توانیم بکنیم؟ <br />یاشار گفت: مورچه ها می توانند پیدایش کنند. اگر زیر زمین هم باشد ، باز می توانند نقب بزنند بروند سراغش. <br />اولدوز گفت: پس برو پای گاو را بردار بیار. <br />یاشار تندی رفت. پشت بام گربه ی سیاه را دید که یک چیزی به دندان گرفته با عجله دور می شود. یاشار آمد پایین و رفت سراغ لانه ی سگ که در گوشه ی حیاط بود و پای گاو را آنجا قایم کرده بود. لانه خالی بود. باعجله آمد پشت بام. اما از گربه ی سیاه هم خبری نبود. باز آمد پایین. باز رفت پشت بام. همین جور کارهای بیهوده ای می کرد و هیچ نمی دانست چکار باید بکند. آخرش به صدای ننه اش به خود آمد. ننه اش داشت لب کرت دست و روی اولدوز را می شست. یاشار هم رفت پیش آنها. ننه اش گفت: یاشار ، اگر انگشتت دیگر درد نمی کند ، بهتر است سر کار بروی. <br />یاشار گفت: ننه ، تو نمی روی رختشوری؟ <br />کلثوم گفت: بابای اولدوز گفته من خانه بمانم مواظب اولدوز باشم. ناهار هم برایش درست خواهم کرد. <br />یاشار گفت: دده امروز می آید؟ <br />ننه اش گفت: اگر آمد ، به تو خبر می دهم. <br /> <br /> == عروسکی همقد اولدوز. آواز بچه های قالیباف == <br /> <br /> <br />دو سه روز بعد دده ی یاشار آمد. چنان مریض بود که صبح تا شام می خوابید و زار می زد. کلثوم و یاشار برایش دکتر آوردند ، دوا خریدند. ننه ی یاشار دیگر نمی توانست دنبال کار برود. در خانه می ماند و از شوهرش و اولدوز مراقبت می کرد. گاهی هم روشور درست می کرد که زنهای همسایه می آمدند ازش می خریدند یا خودش می برد سر حمامها می فروخت. <br />یاشار قالیبافی می کرد. خرج خانه بیشتر پای او بود. وقت بیکاری را هم همیشه با اولدوز می گذراند. چند روزی حسرت عروسک سخنگو را خوردند و به جستجوهای بیهوده پرداختند. آخرش قرار گذاشتند عروسک دیگری درست کنند و زود هم شروع به کار کردند. <br />اولدوز سوزن نخ کردن و برش و دوخت را از ننه ی یاشار یاد گرفت. از اینجا و آنجا تکه پارچه های جور واجوری گیر آوردند و مشغول کار شدند. یاشار خرده ریز پشم و اینها را از کارخانه می آورد که توی دستها و پاهای عروسک بتپانند. می خواستند عروسک را همقد اولدوز درست کنند. قرار گذاشتند که صورتش را هم یاشار نقاشی کند. اعضای عروسک را یک یک درست می کردند و کنار می گذاشتند که بعد به هم بچسبانند. برای درست کردن سرش از یک توپ پلاستیکی کهنه استفاده کردند. روی توپ را با پارچه ی سفیدی پوشاندند و یاشار یک روز جمعه تا عصر نشست و چشمها و دهان و دیگر جاهاش را نقاشی کرد. <br />بیست روز بعد عروسک سر پا ایستاده بود همقد اولدوز اما لب و لوچه اش آویزان ، اخمو. نمی خندید. خوشحال نبود. بچه ها نشستند فکرهایشان را روی هم ریختند که ببینند عروسکشان چه اش است، چرا اخم کرده نمی خندد. آخرش فهمیدند که عروسکشان لباس می خواهد. <br />تهیه ی لباس برای چنین عروسک گنده ای کار آسانی نبود. پارچه زیاد لازم داشت. تازه برش و دوخت لباس هم خود کار سخت دیگری بود. دو سه روزی به این ترتیب گذشت و بچه ها چیزی به عقلشان نرسید. <br />یاشار سر هفته مزدش را می آورد می داد به ننه اش و دهشاهی یک قران از او روزانه می گرفت. روزی به اولدوز گفت: من پولم را جمع می کنم و برای عروسک لباس می خرم. <br />اما وقتی حساب کردند دیدند با این پولها ماهها بعد هم نمی شود برای عروسک گنده لباس خرید. چند روزی هم به این ترتیب گذشت. عروسک گنده همچنان لخت و اخمو سر پا ایستاده بود. بچه ها هر چه باش حرف می زدند جواب نمی داد. <br />یک روز یاشار همچنان که پشت دار قالی نشسته بود دفه می زد فکری به خاطرش رسید. او فکر کرده بود که عروسک همقد اولدوز است و بنابراین می شود از لباسهای اولدوز تن عروسک هم کرد. از این فکر چنان خوشحال شد که شروع کرد به آواز خواندن. از شعرهای قالیبافان می خواند. بعد دفه را زمین گذاشت و کارد را برداشت. همراه ضربه های کارد آواز می خواند و خوشحالی می کرد. چند لحظه بعد بچه های دیگر هم با او دم گرفتند و فضای نیمه تاریک و گرد گرفته ی کارخانه پر شد از آواز بچه های قالیباف: <br />رفتم نبات بخرم <br />تو استکان بندازم <br />در جیبم دهشاهی هم نداشتم <br />پس شروع به ادا و اطوار کردم <br />* <br />دکاندار سنگ یک چارکی را برش داشت <br />و زد سرم را شکافت <br />خون سرم بند نمی آمد <br />پس برادرم را صدا زدم* <br /> <br /> <br />* اصل شعر ترکی این است: <br />گئتدیم نابات آلماغا <br />ایستکانا سالماغا <br />جیبیمده اون شاهیم یوخ <br />باشلادیم قیر جانماغا <br />* <br />قاپدی چره ک داشینی <br />یاردی منیم باشیمی <br />باشیمین قانی دورمور <br />سسله دیم قارداشیمی <br /> == بازگشت زن بابا == <br /> <br /> <br />عصر که یاشار به خانه برگشت، ننه اش گفت که زن بابا با برادرش برگشته. یاشار رنگش پرید و برای این که ننه اش چیزی نفهمد دوید رفت به کوچه. آن شب نتوانست اولدوز را ببیند. شب پشت بام خوابید. ننه اش می خوابید در اتاق پیش شوهرش که مریض افتاده بود. نصف شب یاشار بیدار شد دید یک چیزی وسط کرت همسایه شان دود می کند و می سوزد ، زن بابا هم پیت نفت به دست ایستاده کنار آتش. یاشار مدتی با کمی نگرانی نگاه کرد ، بعد گرفت خوابید. صبح هم پا شد رفت دنبال کار. <br /> <br /> == آه ، عروسک گنده! چرا ترا آتش زدند و هیچ نگفتند که بچه ها ترا با هزار آرزو درست کرده بودند؟ == <br /> <br /> <br />حالا کمی عقب برگردیم و ببینیم وقتی زن بابا برگشت چه بر سر اولدوز و عروسک گنده آمد. <br />اولدوز همیشه وقتی با عروسک کاری نداشت ، آن را می برد در صندوقخانه پشت رختخوابها قایم می کرد. بنابراین وقتی زن بابا ناگهان سر رسید چیزی ندید. فقط دید که اولدوز لب کرت نشسته انگشتهاش را می شمارد و کلثوم هم حیاط را جارو می کند. بابا در اتاق شلوارش را اتو می کرد. برادر زن بابا همان عصر برگشت. اما پیش از رفتن کمی با بابا حرف زد. اولدوز کم و بیش فهمید که درباره ی او حرف می زنند. گویا زن بابا پیش پدر و برادرش از دست اولدوز گله و شکایت کرده بود. <br />شب ، وقت خوابیدن پیشآمد بدی شد: زن بابا وقتی رختخواب خودش را بر می داشت ، دید چیز گنده و بدترکیبی پشت رختخوابها افتاده. به زودی داد و بیداد راه افتاد و معلوم شد که آن چیز گنده و بدترکیب عروسک اولدوز است. عروسکی است که خودش درست کرده. زن بابا عروسک گنده را از پنجره انداخت وسط کرت و سر اولدوز داد زد: رو تخت مرده شور خانه بیفتی با این عروسک درست کردنت!.. مرا ترساندی. به تو نشان می دهم که چه جوری با من لج می کنی. خودم را تازه از شر آن یکی عروسکت خلاص کرده ام. تو می خواهی باز پای « از ما بهتران» را توی خانه باز کنی، ها؟ <br />بابا مات و معطل مانده بود. فکری بود که عروسک به این گندگی از کجا آمده ، هیچ باورش نمی شد که اولدوز درستش کرده باشد. گفت: دختر، این را کی درست کردی من خبر نشدم؟ <br />اولدوز دهنش برای حرف زدن باز نمی شد. زن بابا گفت: برو دعا کن که با این وضع نمی خواهم خودم را عصبانی کنم والا چنان کتکت می زدم که خودت از این خانه فرار می کردی. <br />بابا به زنش گفت: آره ، تو نباید خونت را کثیف کنی. برای بچه ات ضرر دارد. <br />زن بابا شوهرش را نشان داد و گفت: من به حرف این ، ترا تو خانه نگه می دارم. پدر و برادرم مرا برای کلفتی تو که به این خانه نفرستاده اند. <br />بابا گفت: بس است دیگر زن. هر چه باشد بچه است. نمی فهمد. <br />زن بابا گفت: هر چه می خواهد باشد. وقتی من نمی توانم خود این را تحمل کنم، این چرا می نشیند برای اذیت من عروسک درست می کند؟ <br />ناگهان اولدوز زد به گریه و وسط هق هق گریه اش بلند بلند گفت: من... من... عروسک سخنگوم... را... را می ... می خواهم!.. <br />زن بابا تا نام عروسک سخنگو را شنید عصبانی تر شد و موهای اولدوز را چنگ زد و توپید: دیگر حق نداری اسم آن کثافت را پیش من بیاری. فهمیدی؟ من نمی خواهم بچه م تو شکمم یک چیزیش بشود. این جور چیزها آمد نیامد دارند ، پای « از ما بهتران» را تو خانه باز می کنند. فهمیدی یا باید با مشت و دگنک تو سرت فرو کنم؟ <br />ناگهان اولدوز خودش را از دست زن بابا خلاص کرد و خیز برداشت طرف در که برود عروسک گنده اش را بردارد – که دمرو افتاده بود وسط کرت. زن بابا مجالش نداد که از آستانه آن طرفتر برود. <br />چند دقیقه بعد اولدوز تو صندوقخانه کز کرده بود هق هق می کرد و در بسته بود. زن بابا پیت نفت به دست وسط کرت سوختن و دود کردن عروسک گنده را تماشا می کرد. بابا هنوز فکری بود که ببینی عروسک به این گندگی از کجا به این خانه راه پیدا کرده بود. <br /> <br /> == در تنهایی و غصه. امید شب چله== <br /> <br /> <br />روزها پی در پی می گذشت. دده ی یاشار تمام تابستان مریض افتاده بود و دوا می خورد. بچه ها خیلی کم همدیگر را می دیدند. در تنهایی غم عروسکهایشان را می خوردند. مخصوصاً غم عروسک سخنگو را. اولدوز اجازه نداشت پیش زن بابا نام عروسک را بر زبان بیاورد. اما مگر می شد او به فکر عروسک سخنگویش نباشد؟ مگر می شد آن شب شگفت را فراموش کند؟ آن شب جنگل را ، آن جنگل پر از اسرار را. مگر می شد به فکر شب چله نباشد؟ شب چله تمام عروسکها باز در جنگل جمع می شدند اما دیگر اولدوز و یاشار عروسکی نداشتند که آنها را به جنگل ببرد. <br />آه ، ای عروسک سخنگو! <br />تو با عمر کوتاه خود چنان در دل بچه ها اثر کردی که آنها تا عمر دارند فراموشت نخواهند کرد. <br />روزها و هفته ها و ماهها گذشت. اولدوز به امید شب چله دقیقه شماری می کرد. یقین داشت که تا آن شب عروسک سخنگو هر طوری شده خودش را به او می رساند. <br />زن بابا شکمش جلو آمده بود. به بچه ی آینده اش خیلی می بالید. اولدوز را به هر کار کوچکی سرزنش می کرد. <br /> <br /> == امیدواری بیهوده. همه ی شادیها چه شدند؟ == <br /> <br /> <br />یک روز بابا سیمکش آورد ، خانه سیمکشی شد. بابا یک رادیو هم خرید. از آن پس چراغ برق در خانه روشن می شد و صدای رادیو همه جا را پر می کرد. <br />امیدواری به شب چله هم امیدواری بیهوده ای بود. انگار عروسک سخنگو برای همیشه گم و گور شده بود. بعد از شب چله اولدوز پاک درمانده شد. همه ی شادیها و گفتگوها و بلبل زبانیهایش را فراموش کرد. شد یک بچه ی بی زبان و خاموش و گوشه گیر. <br />یاشار به مدرسه می رفت. بچه ها خیلی خیلی کم یکدیگر را می دیدند. بخصوص که زن بابا یاشار را به خانه شان راه نمی داد. می گفت: این پسره ی لات هرزه اخلاق دختره را بدتر می کند. <br /> <br /> == قصه ی ما به سر نمی رسد. اولدوز و کلاغها== <br /> <br />لابد منتظرید ببینید آخرش کار عروسک و بچه ها کجا کشید ... <br />اگر قضیه ی « کلاغها» پیش نمی آمد ، شاید اولدوز غصه مرگ می شد و از دست می رفت. اما پیدا شدن « ننه کلاغه» و دوستی بچه ها با « کلاغها» کارها را یکسر عوض کرد. اولدوز و یاشار دوباره سر شوق آمدند و چنان سخت کوشیدند که توانستند به « شهر کلاغها» راه پیدا کنند. <br />همانطور که خوانده اید و می دانید ، قضیه ی « کلاغها» خود قصه ی دیگری است که در کتاب « اولدوز و کلاغها» نوشته شده است. قصه ی «عروسک سخنگو» همین جا تمام شد. <br /> <br />* نویسنده ی این کتاب می گوید: <br /> <br />من سالها بعد از گم شدن عروسک سخنگو با اولدوز آشنا و دوست شدم چنان که خود اولدوز در مقدمه ی کتاب « اولدوز و کلاغها» نوشته است. من در ده ننه ی اولدوز با او آشنا شدم. آنوقتها اولدوز دوازده سیزده ساله بود. من هم در همان ده معلم بودم. آخرش من و شاگردانم توانستیم عروسک سخنگوی اولدوز را پیدا کنیم. این احوال ، خود قصه ی دیگری است که آن را در کتاب « کلاغها ، عروسکها و آدمها» خواهم نوشت. از همین حالا منتظر چاپ این قصه باشید. <br />دوست همه ی بچه های فهمیده <br />و همه ی دوستان اولدوز و <br />یاشار و کلاغها و عروسک سخنگو <br />ب. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۸, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) گلستان 1354 3185 2006-09-29T17:07:22Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = گلستان | مؤلف = سعدی |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = گلستان کتابی است نوشتهٔ شاعر و نویسندهٔ معروف ایرانی [[سعدی]] شیرازی که در یک دیباچه و هشت باب به نثر مُسَّجَع (آهنگین) نوشته شده است. غالب نوشته‌های آن کوتاه و به شیوهٔ داستان‌ها و نصایح اخلاقی است. }} * [[گلستان/دیباچه|دیباچه]] * [[گلستان/باب اول|باب اول ‐ در سیرت پادشاهان]] * [[گلستان/باب دوم|باب دوّم ‐ در اخلاق درویشان]] * [[گلستان/باب سوم|باب سوّم ‐ در فضیلت قناعت]] * [[گلستان/باب چهارم|باب چهارم ‐ در فواید خاموشی]] * [[گلستان/باب پنجم|باب پنجم ‐ در عشق و جوانی]] * [[گلستان/باب ششم|باب ششم ‐ در ضعف و پیری]] * [[گلستان/باب هفتم|باب هفتم ‐ در تأثیر تربیت]] * [[گلستان/باب هشتم|باب هشتم ‐ در آداب صحبت]] == پیوند به بیرون == {{ویکی‌پدیا|گلستان سعدی}} الگو:ب۲ 1355 1452 2006-01-16T19:54:40Z Shervinafshar 9 <tr><td align="left" nowrap>{{{م۱}}}</td><td align="center">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td><td align="right" nowrap>{{{م۲}}}</td></tr> الگو:شعر 1356 2797 2006-09-24T15:47:45Z روزبه 73 <span class="poem"><table border="0" align="center"><noinclude>[[Category:الگوهای شعر|شعر]]</noinclude> الگو:پایان شعر 1357 2798 2006-09-24T15:48:14Z روزبه 73 </table></span><noinclude>[[Category:الگوهای شعر|پایان شعر]]</noinclude> الگو:پاورقی 1358 1455 2006-01-16T19:56:54Z Shervinafshar 9 <cite id="endnote_{{{1}}}">[[#ref_{{{1}}}|'''^''']]</cite>&nbsp; الگو:نشان 1359 1456 2006-01-16T19:57:23Z Shervinafshar 9 <small><sup id="ref_{{{1}}}" class="plainlinksneverexpand">[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}}}#endnote_{{{1}}}]</sup></small> گلستان/دیباچه 1360 3088 2006-09-29T14:01:35Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[گلستان]] | مؤلف = سعدی | قسمت = (دیباچه) | قبلی = | بعدی = [[گلستان/باب اول|باب اول - در سیرت پادشاهان]]← | یادداشت = }} بِسم اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم منّت خدای را عز و جل که طاعتش موجب قربتست و به شکر اندرش مزید نعمت هر نفسی که فرو می&nbsp;رود ممدّ حیاتست و چون بر می&nbsp;آید مفرّح ذات پس در هر نفسی دو نعمت موجودست و بر هر نعمت شکری واجب {{شعر}} {{ب۲|م۱=''از دست و زبان که برآید''|م۲=''کز عهده شکرش به در آید''}} {{پایان شعر}} اِعملوا آلَ داودَ شکراً وَ قلیلٌ مِن عبادیَ الشکور{{نشان|1}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بنده همان به که ز تقصیر خویش''|م۲=''عذر به درگاه خدای آورد''}} {{ب۲|م۱=''ورنه سزاوار خداوندیش''|م۲=''کس نتواند که به جای آورد''}} {{پایان شعر}} باران رحمت بی حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بی دریغش همه جا کشیده پرده ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد و وظیفه روزی خواران به خطای منکر نبرد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای کریمی که از خزانه غیب''|م۲=''گبر و ترسا وظیفه خور داری''}} {{ب۲|م۱=''دوستان را کجا کنی محروم''|م۲=''تو که با دشمنان نظر داری''}} {{پایان شعر}} فرّاش باد صبا را گفته تا فرش زمرّدین بگسترد و دایه ابر بهاری را فرموده تا بنات نبات را در مهد زمین بپرورد درختان را به خلعت نوروزی قبای سبز ورق در بر کرده و اطفال شاخ را به قدوم موسم ربیع کلاه شکوفه بر سر نهاده عصاره نالی{{نشان|2}} به قدرت او شهد فایق شده و تخم خرمایی به تربیتش نخل باسق{{نشان|3}} گشته {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند''|م۲=''تا تو نانی به کف آریّ و به غفلت نخوری''}} {{ب۲|م۱=''همه از بهر تو سرگشته و فرمان بردار''|م۲=''شرط انصاف نباشد که تو فرمان نبری''}} {{پایان شعر}} در خبرست از سرور کاینات و مفخر موجودات و رحمت عالمیان و صفوت آدمیان و تتمه دور زمان محمد مصطفی(ص) {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شفیعٌ مطاعٌ نبیٌ کریم''|م۲=''قسیمٌ{{نشان|4}} جسیمٌ{{نشان|5}} بسیمٌ{{نشان|6}} وسیم{{نشان|7}}''}} {{ب۲|م۱=''چه غم دیوار امّت را که دارد چون تو پشتیبان''|م۲=''چه باک از موج بحر آن را که باشد نوح کشتی بان''}} {{ب۲|م۱=''بلغَ العلی بِکمالِه کشفَ الدُّجی بِجَمالِه''|م۲=''حَسنتْ جَمیعُ خِصالِه صلّوا علیه و آله{{نشان|8}}''}} {{پایان شعر}} هر گاه که یکی از بندگان گنه کار پریشان روزگار دست انابت به امید اجابت به درگاه خداوند برآرد ایزد تعالی در او نظر نکند بازش بخواند دگر باره اعراض کند بازش به تضرّع و زاری بخواند حق سبحانه و تعالی فرماید یا ملائکتی قَد استَحْیَیتُ مِن عبدی و لَیس لَهُ غیری فَقد غَفَرت لَهُ دعوتش را اجابت کردم و حاجتش بر آوردم که از بسیاری دعا و زاری بنده همی شرم دارم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کرم بین و لطف خداوندگار''|م۲=''گنه بنده کرده است و او شرمسار''}} {{پایان شعر}} عاکفان کعبه جلالش به تقصیر عبادت معترف که ما عبدناکَ حقّ عبادتِک{{نشان|9}} و واصفان جمالش به تحیر منسوب که ما عَرَفناکَ حقّ مَعرِفتِک{{نشان|10}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر کسی وصف او ز من پرسد''|م۲=''بیدل از بی نشان چگوید باز''}} {{ب۲|م۱=''عاشقان کشتگان معشوقند''|م۲=''بر نیاید ز کشتگان آواز''}} {{پایان شعر}} یکی از صاحبدلان سر به جیب مراقبت{{نشان|11}} فرو برده بود و در بحر مکاشفت مستغرق شده حالی که از این معامله باز آمد یکی از دوستان گفت ازین بستان که بودی ما را چه تحفه کرامت کردی گفت به خاطر داشتم که چون به درخت گل رسم دامنی پر کنم هدیه اصحاب را چون برسیدم بوی گلم چنان مست کرد که دامنم از دست برفت. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای مرغ سحر عشق ز پروانه بیاموز''|م۲=''کان سوخته را جان شد و آواز نیامد''}} {{ب۲|م۱=''این مدعیان در طلبش بی خبرانند''|م۲=''کانرا که خبر شد خبری باز نیامد''}} {{ب۲|م۱=''ای برتر از خیال و قیاس و گمان و وهم''|م۲=''وز هر چه گفته اند و شنیدیم و خوانده&nbsp;ایم''}} {{ب۲|م۱=''مجلس تمام گشت و به آخر رسید عمر''|م۲=''ما همچنان در اوّل وصف تو مانده&nbsp;ایم''}} {{پایان شعر}} ذکر جمیل سعدی که در افواه عوام افتاده است وصیت سخنش که در بسیط زمین رفته و قصب الجیب{{نشان|12}} حدیثش که همچون شکر می&nbsp;خورند و رقعه منشآتش که چون کاغذ زر می&nbsp;برند بر کمال فضل و بلاغت او حمل نتوان کرد بلکه خداوند جهان و قطب{{نشان|13}} دایره زمان و قایم مقام سلیمان و ناصر اهل ایمان اتابک اعظم مظفر الدنیا و الدین ابوبکر بن سعد بن زنگی ظلّ الله تعالی فی ارضه رَبِّ اِرْضَ عَنهُ و اَرْضِه{{نشان|14}} بعین عنایت نظر کرده است و تحسین بلیغ فرموده و ارادت صادق نموده لاجرم کافه انام از خواص و عوام به محبت او گراینده اندکه الناسُ علی دینِ ملوکِهم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زانگه که ترا بر من مسکین نظر است''|م۲=''آثارم از آفتاب مشهور ترست''}} {{ب۲|م۱=''گر خود همه عیب ها بدین بنده درست''|م۲=''هر عیب که سلطان بپسندد هنرست''}} {{ب۲|م۱=''گِلی خوشبوی در حمام روزی''|م۲=''رسید از دست محبوبی به دستم''}} {{ب۲|م۱=''بدو گفتم که مشکی یا عبیری''|م۲=''که از بوی دلاویز تو مستم''}} {{ب۲|م۱=''بگفتا من گِلی ناچیز بودم''|م۲=''و لیکن مدّتی با گل نشستم''}} {{ب۲|م۱=''کمال همنشین در من اثر کرد''|م۲=''وگرنه من همان خاکم که هستم''}} {{پایان شعر}} اللّهمَ مَتِّع المسلمینَ بطولِ حیاتِه و ضاعِف جمیلَ حسناتِه و ارْفَع درجةَ اودّائه و وُلاتِه وَ دمِّر علی اعدائه و شُناتِه بماتُلِیَ فی القرآن مِنْ آیاتِهِ اللّهُم آمِن بَلدَه و احفَظْ وَلَدَه {{شعر}} {{ب۲|م۱=''لَقد سَعِدَ الدُنیا بهِ دامَ سعدُه''|م۲=''وَ ایَّدَه المولی بِاَلویةِ النَّصرِ''}} {{ب۲|م۱=''کذلکَ ینشألینةُ هو عِرقُها''|م۲=''و حُسنُ نباتِ الارضِ من کرمِ البذرِ{{نشان|15}}''}} {{ب۲|م۱=''اقلیم پارس را غم از آسیب دهر نیست''|م۲=''تا بر سرش بود چو تویی سایه خدا''}} {{ب۲|م۱=''امروز کس نشان ندهد در بسیط خاک''|م۲=''مانند آستان درت مأمن رضا''}} {{ب۲|م۱=''بر تست پاس خاطر بیچارگان و شکر''|م۲=''بر ما و بر خدای جهان آفرین جزا''}} {{ب۲|م۱=''یا رب ز باد فتنه نگهدار خاک پارس''|م۲=''چندان که خاک را بود و باد را بقا''}} {{پایان شعر}} یک شب تأمل ایام گذشته می&nbsp;کردم و بر عمر تلف کرده تأسف می&nbsp;خوردم و سنگ سراچه{{نشان|16}} دل به الماس آب دیده می&nbsp;سفتم و این بیت ها مناسب حال خود می&nbsp;گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هر دم از عمر می&nbsp;رود نفسی''|م۲=''چون نگه می&nbsp;کنم نمانده بسی''}} {{ب۲|م۱=''ای که پنجاه رفت و در خوابی''|م۲=''مگر این پنج روزه دریابی''}} {{ب۲|م۱=''خجل آنکس که رفت و کار نساخت''|م۲=''کوس{{نشان|17}} رحلت زدند و بار نساخت''}} {{ب۲|م۱=''خواب نوشین{{نشان|18}} بامداد رحیل''|م۲=''باز دارد پیاده را ز سبیل''}} {{ب۲|م۱=''هر که آمد عمارتی نو ساخت''|م۲=''رفت و منزل به دیگری پرداخت''}} {{ب۲|م۱=''وان دگر پخت همچنین هوسی''|م۲=''وین عمارت بسر نبرد کسی''}} {{ب۲|م۱=''یار ناپایدار دوست مدار''|م۲=''دوستی را نشاید{{نشان|19}} این غدّار''}} {{ب۲|م۱=''نیک و بد چون همی بباید مرد''|م۲=''خنک{{نشان|20}} آنکس که گوی نیکی برد''}} {{ب۲|م۱=''برگ عیشی به گور خویش فرست''|م۲=''کس نیارد ز پس تو پیش فرست''}} {{ب۲|م۱=''عمر برفست و آفتاب تموز{{نشان|21}}''|م۲=''اندکی مانده خواجه غرّه هنوز''}} {{ب۲|م۱=''ای تهی دست رفته در بازار''|م۲=''ترسمت پر نیاوری دستار{{نشان|22}}''}} {{ب۲|م۱=''هر که مزروع خود به خورد بخرید{{نشان|23}}''|م۲=''وقت خرمنش خوشه باید چید''}} {{پایان شعر}} بعد از تأمل این معنی مصلحت چنان دیدم که در نشیمن عزلت نشینم و دامن صحبت فراهم چینم و دفتر از گفت های پریشان بشویم و من بعد پریشان نگویم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زبان بریده بکنجی نشسته صمٌّ بکمٌ{{نشان|24}}''|م۲=''به از کسی که نباشد زبانش اندر حکم''}} {{پایان شعر}} تا یکی از دوستان که در کجاوه انیس من بود و در حجره جلیس برسم قدیم از در در آمد چندانکه نشاط ملاعبت{{نشان|25}} کرد و بساط مداعبت گسترده جوابش نگفتم و سر از زانوی تعبّد بر نگرفتم رنجیده نگه کرد و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کنونت که امکان گفتار هست''|م۲=''بگو ای برادر به لطف و خوشی''}} {{ب۲|م۱=''که فردا چو پیک اجل در رسید''|م۲=''به حکم ضرورت زبان در کشی''}} {{پایان شعر}} کسی از متعلقان منش بر حسب واقعه مطلع گردانید که فلان عزم کرده است و نیت جزم که بقیت عمر معتکف نشیند و خاموشی گزیند تو نیز اگر توانی سر خویش گیر و راه مجانبت پیش گفتا به عزت عظیم و صحبت قدیم که دم بر نیارم قدم بر ندارم مگر آنگه که سخن گفته شود به عادت مألوف{{نشان|26}} و طریق معروف که آزردن دوستان جهلست وکفّارت یمین{{نشان|27}}سهل و خلاف راه صوابست و نقص رای اولوالالباب{{نشان|28}} ذوالفقار علی در نیام و زبان سعدی در کام {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زبان در دهان ای خردمند چیست''|م۲=''کلید در گنج صاحب هنر''}} {{ب۲|م۱=''چو در بسته باشد چه داند کسی''|م۲=''که جوهر فروشست یا پیله ور{{نشان|29}}''}} {{ب۲|م۱=''اگر چه پیش خردمند خامشی ادبست''|م۲=''به وقت مصلحت آن به که در سخن کوشی''}} {{ب۲|م۱=''دو چیز طیره{{نشان|30}} عقلست دم فروبستن''|م۲=''به وقت گفتن و گفتن به وقت خاموشی''}} {{پایان شعر}} فی الجمله زبان از مکالمه او در کشیدن قوّت نداشتم و روی از محاوره او گردانیدن مروّت ندانستم که یار موافق بود و ارادت صادق {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو جنگ آوری با کسی برستیز''|م۲=''که از وی گزیرت بود یا گریز''}} {{پایان شعر}} به حکم ضرورت سخن گفتم و تفرج کنان بیرون رفتیم در فصل ربیع که صولت برد آرمیده بود و ایام دولت ورد رسیده {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پیراهن برگ بر درختان''|م۲=''چون جامه عید نیکبختان''}} {{ب۲|م۱=''اول اردی بهشت ماه جلالی''|م۲=''بلبل گوینده بر منابر قضبان''}} {{ب۲|م۱=''بر گل سرخ از نم اوفتاده لآلی''|م۲=''همچو عرق بر عذار شاهد غضبان''}} {{پایان شعر}} شب را به بوستان با یکی از دوستان اتفاق مبیت افتاد موضعی خوش و خرّم و درختان درهم گفتی که خرده مینا بر خاکش ریخته و عقد{{نشان|31}} ثریا{{نشان|32}}از تاکش آویخته {{شعر}} {{ب۲|م۱=''روضةٌ ماءُ نهرِها سَلسال''|م۲=''دوحةٌ سَجعُ طیرِها موزون{{نشان|33}}''}} {{ب۲|م۱=''آن پُر از لالها رنگارنگ''|م۲=''وین پر از میوه های گوناگون''}} {{ب۲|م۱=''باد در سایه درختانش''|م۲=''گسترانید فرش بوقلمون{{نشان|34}}''}} {{پایان شعر}} بامدادان که خاطر باز آمدن بر رای نشستن غالب آمد دیدمش دامنی گل و ریحان و سنبل و ضیمران{{نشان|35}} فراهم آورده و رغبت شهر کرده گفتم گل بستان را چنانکه دانی بقایی و عهد گلستان را وفایی نباشد و حکما گفته اند هر چه نپاید دلبستگی را نشاید گفتا طریق چیست گفتم برای نزهت{{نشان|36}}ناظران و فسحت{{نشان|37}} حاضران کتاب گلستان توانم تصنیف کردن که باد خزان را بر ورق او دست تطاول نباشد و گردش زمان عیش ربیعش را بطیش{{نشان|38}} خریف مبدل نکند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بچه کار آیدت ز گل طبقی''|م۲=''از گلستان من ببر ورقی''}} {{ب۲|م۱=''گل همین پنج روز و شش باشد''|م۲=''وین گلستان همیشه خوش باشد''}} {{پایان شعر}} حالی که من این بگفتم دامن گل بریخت و در دامنم آویخت که الکریم اذا وعدَ وفا فصلی در همان روز اتفاق بیاض افتاد در حسن معاشرت و آداب محاورت در لباسی که متکلمان را به کار آید مترسّلان{{نشان|39}} را بلاغت بیفزاید فی الجمله هنوز از گل بستان بقیّتی موجود بود که کتاب گلستان تمام شد و تمام آنگه شود به حقیقت که پسندیده آید در بارگاه شاه جهان پناه سایه کردگار و پرتو لطف پروردگار ذخر{{نشان|40}} زمان کهف{{نشان|41}} امان المؤیدُ من السماء المنصورُ علی الاعداء عضدُ{{نشان|42}} الدولةِ القاهرةِ{{نشان|43}} سراجُ الملةِ الباهرةِ{{نشان|44}} جمالُ الانامِ مفخرُ الاسلام سعدُ بن الاتابکِ الاعظم شاهنشاه المعظم مولی ملوک العرب و العجم سلطان البر و البحر وارث ملک سلیمان مظفر الدین ابی بکر بن سعد بن زنگی ادام الله اقبالَهما و ضاعَفَ جَلالَهما وَ جعَل الی کلِّ خیر مآلهما و بکرشمه{{نشان|45}} لطف خداوندی مطالعه فرماید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر التفات خداوندیش بیاراید''|م۲=''نگارخانه چینی و نقش ارتنگیست{{نشان|46}}''}} {{ب۲|م۱=''امید هست که روی ملال در نکشد''|م۲=''ازین سخن که گلستان نه جای دلتنگیست''}} {{ب۲|م۱=''علی الخصوص که دیباچه همایونش''|م۲=''به نام سعد ابوبکر سعد بن زنگیست''}} {{پایان شعر}} دیگر عروس فکر من از بی جمالی سر بر نیارد و دیده یأس از پشت پای خجالت بر ندارد و در زمره صاحبدلان متجلی نشود مگر آنگه که متحلّی گردد{{نشان|47}} به زیور قبول امیرکبیر عالم عادل مؤید مظفر منصور ظهیر{{نشان|48}}سریر سلطنت و مشیر تدبیر مملکت کهف{{نشان|49}} الفقرا ملاذُ الغربا مربّی الفضلا محبُّ الاتقیا افتخار آل فارس یمینُ الملک ملک الخواص فخر الدولة والدین غیاث{{نشان|50}} الاسلام و المسلمین عمدةُ{{نشان|51}} الملوکِ و السلاطین ابوبکر بنُ ابی نصر اطال الله عمرَه و اجل قدرَه و شرَح صدرَه و ضاعَف اجرَه که ممدوح اکابر آفاقست و مجموع مکارم اخلاق {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هر که در سایه عنایت اوست''|م۲=''گنهش طاعتست و دشمن دوست''}} {{پایان شعر}} بهر یک از سایر بندگان و حواشی{{نشان|52}} خدمتی متعین است که اگر در ادای برخی از آن تهاون{{نشان|53}} و تکاسل روا دارند در معرض خطاب آیند و در محل عتاب مگر برین طایفه درویشان که شکر نعمت بزرگان واجبست و ذکر جمیل و دعای خیر و اداء چنین خدمتی در غیبت اولیتر است که در حضور که آن بتصنع{{نشان|54}} نزدیک است و این از تکلف دور {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پشت دوتای فلک راست شد از خرّمی''|م۲=''تا چو تو فرزند زاد مادر ایام را''}} {{ب۲|م۱=''حکمت محض است اگر لطف جهان آفرین''|م۲=''خاص کند بنده ای مصلحت عام را''}} {{ب۲|م۱=''دولت جاوید یافت هر که نکونام زیست''|م۲=''کز عقبش ذکر خیر زنده کند نام را''}} {{ب۲|م۱=''وصف ترا گر کنند ور نکنند اهل فضل''|م۲=''حاجت مشّاطه{{نشان|55}} نیست روی دلارام را''}} {{پایان شعر}} تقصیر و تقاعدی{{نشان|56}} که در مواظبت خدمت بارگاه خداوندی می&nbsp;رود بنابر آنست که طایفه&nbsp;ای از حکماء هندوستان در فضایل بزرجمهر سخن می&nbsp;گفتند به آخر جز این عیبش ندانستند که در سخن گفتن بطیء{{نشان|57}} است یعنی درنگ بسیار می&nbsp;کند و مستمع را بسی منتظر باید بودن در تقریر سخنی کند بزرجمهر بشنید و گفت اندیشه کردن که چه گویم به از پشیمانی خوردن که چرا گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سخندان پرورده پیر کهن''|م۲=''بیندیشد آنگه بگوید سخن''}} {{ب۲|م۱=''مزن تا توانی بگفتار دم''|م۲=''نکو گوی اگر دیر گویی چه غم''}} {{ب۲|م۱=''بیندیش و آنگه بر آور نفس''|م۲=''و زان پیش بس کن که گویند بس''}} {{ب۲|م۱=''به نطق آدمی بهتر است از دواب''|م۲=''دواب از تو به گر نگویی صواب''}} {{پایان شعر}} فکیف در نظر اعیان حضرت خداوندی عزّ نصرُه{{نشان|58}} که مجمع اهل دلست و مرکز علمای متبحر{{نشان|59}} اگر در سیاقت سخن دلیری کنم شوخی کرده باشم و بضاعت مزجاة به حضرت عزیز آورده و شبه{{نشان|60}} در جوهریان جوی نیرزد و چراغ پیش آفتاب پرتوی ندارد و مناره بلند بر دامن کوه الوند پست نماید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هر که گردن به دعوی افرازد''|م۲=''خویشتن را بگردن اندازد''}} {{ب۲|م۱=''سعدی افتاده ایست آزاده''|م۲=''کس نیاید به جنگ افتاده''}} {{ب۲|م۱=''اول اندیشه وآنگهی گفتار''|م۲=''پای بست آمده است و پس دیوار''}} {{ب۲|م۱=''نخل{{نشان|61}}بندم ولی نه در بستان''|م۲=''شاهدم من ولی نه در کنعان''}} {{پایان شعر}} لقمان را گفتند حکمت از که آموختی گفت از نابینایان که تا جای نبینند پای ننهند قدّم الخروجَ قبلَ الولوجُ مردیت بیازمای وانگه زن کن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گرچه شاطر{{نشان|62}} بود خروس به جنگ''|م۲=''چه زند پیش باز روئین{{نشان|63}} چنگ''}} {{ب۲|م۱=''گربه شیر است در گرفتن موش''|م۲=''لیک موش است در مصاف پلنگ''}} {{پایان شعر}} اما به اعتماد سعت اخلاق بزرگان که چشم از عوایب زیردستان بپوشند در افشای جرائم کهتران نکوشند کلمه ای چند به طریق اختصار از نوادر و امثال و شعر و حکایات و سیر ملوک ماضی رحمهم الله درین کتاب درج کردیم و برخی از عمر گرانمایه برو خرج موجب تصنیف کتاب این بود و بالله التوفیق {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بماند سال ها این نظم و ترتیب''|م۲=''ز ما هر ذرّه خاک افتاده جایی''}} {{ب۲|م۱=''غرض نقشیست کز ما باز ماند''|م۲=''که هستی را نمی&nbsp;بینم بقایی''}} {{ب۲|م۱=''مگر صاحبدلی روزی به رحمت''|م۲=''کند در کار درویشان دعایی''}} {{پایان شعر}} امعان نظر در ترتیب کتاب و تهذیب ابواب ایجاز سخن مصلحت دید تا بر این روضه غنا و حدیقه علیا چون بهشت هشت باب اتفاق افتاد از آن مختصر آمد تا به ملال نینجامد باب اوّل: در سیرت پادشاهان باب دوّم: در اخلاق درویشان باب سوّم: در فضیلت قناعت باب چهارم: در فواید خاموشی باب پنجم: در عشق و جوانی باب ششم: در ضعف و پیری باب هفتم: در تأثیر تربیت باب هشتم: در آداب صحبت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دراین مدت که ما را وقت خوش بود''|م۲=''ز هجرت ششصد و پنجاه و شش بود''}} {{ب۲|م۱=''مراد ما نصیحت بود وگفتیم''|م۲=''حوالت با خدا کردیم و رفتیم''}} {{پایان شعر}} ==توضیحات== {{پانویس‌ها}} # {{پاورقی|1}} ای آل داود سپای نعمت مرا به جای آرید و اندکی از بندگان من شکر گزار و سپاسدارند. # {{پاورقی|2}} به معنی نی و نیشکر # {{پاورقی|3}} بلند # {{پاورقی|4}} خوبروی # {{پاورقی|5}} خوش اندام # {{پاورقی|6}} نیکو رو # {{پاورقی|7}} زیبا روی، نشانه دار یعنی دارای مهر نبوّت # {{پاورقی|8}} به سبب هنر و کمال خویش به مرتبه بلند رسید و به جمال خود تاریکی را بر طرف نمود همه صفات وی نیکوست بر او و آل او درود فرست. # {{پاورقی|9}} ترا سزاوار بندگی تو بندگی نکردیم # {{پاورقی|10}} ترا چنانکه سزاوار شناختن تو است نشناختیم # {{پاورقی|11}} توحید به حق به طریقی که شخص از ماسوی الله غافل گردد. # {{پاورقی|12}} قلمی که با آن حدیثش را می&nbsp;نوشت # {{پاورقی|13}} نقطه وسط دایره # {{پاورقی|14}} سایه خداوند در زمین خدایا از وی خشنود باش و وی را خشنود گردان. # {{پاورقی|15}} دنیا به وی نیکبخت و فرخنده گردید سعادت وی دائم و برقرار باد خداوندی را به علم های نصرت یاری و تایید کند خرما بنی که وی ریشه آن باشد بدینگونه نما و پرورش یابد آری خوبی گیاه زمین از خوبی تخم آن است. # {{پاورقی|16}} خانه کوچک # {{پاورقی|17}} طبل بزرگ جنگ # {{پاورقی|18}} شیرین # {{پاورقی|19}} شایسته و سزاوار نیست # {{پاورقی|20}} خوشا # {{پاورقی|21}} نام ماه رومی و عبریست مطابق سرطان و مرداد موسم شدّت گرما # {{پاورقی|22}} دستمال # {{پاورقی|23}} هنوز نارس است بخورد و تلف نماید. # {{پاورقی|24}} کران و لالان # {{پاورقی|25}} مزاح و شوخی # {{پاورقی|26}} انس گرفته شده # {{پاورقی|27}} قسم # {{پاورقی|28}} خردمندان # {{پاورقی|29}} ابروشم فروش ـ شیشه گر ـ عطّار. # {{پاورقی|30}} خفت و سبکی # {{پاورقی|31}} گردن بند # {{پاورقی|32}} هفت ستاره است در برج ثور نزدیک به هم شبیه به خوشه انگور. # {{پاورقی|33}} باغی که آب جوی آن گوارا بود درختی که آواز پرندگان آن موزون و با آهنگ بوده. # {{پاورقی|34}} حریر رومی رنگارنگ # {{پاورقی|35}} اسپرغم که امروز آنرا ریحان گویند. # {{پاورقی|36}} صفا # {{پاورقی|37}} گشادگی و وسعت # {{پاورقی|38}} خفّت و سبکی # {{پاورقی|39}} منشیان و نویسندگان # {{پاورقی|40}} اندوخته و ذخیره # {{پاورقی|41}} غار # {{پاورقی|42}} بازو # {{پاورقی|43}} غالب # {{پاورقی|44}} چراغ دین درخشان # {{پاورقی|45}} به گوشه چشم نظر کردن # {{پاورقی|46}} نام کتاب مانی نقّاش که در زمان شاپور اوّل ادّعای پیغمبری کرد و کتاب وی دارای صور و اشکار بود و آن را اشکال بود و آنرا ارژنگ نیز گویند. # {{پاورقی|47}} آراسته و مزیّن # {{پاورقی|48}} پیشتیبان و یاری کننده # {{پاورقی|49}} پناهگاه # {{پاورقی|50}} فریاد رس # {{پاورقی|51}} محلّ اعتماد # {{پاورقی|52}} خدّام # {{پاورقی|53}} سستی # {{پاورقی|54}} خودنمایی و ریاکاری # {{پاورقی|55}} آرایش گر # {{پاورقی|56}} گوشه نشینی # {{پاورقی|57}} کند # {{پاورقی|58}} نصرت او بزرگ باد # {{پاورقی|59}} بسیار دانا # {{پاورقی|60}} سرمایه اندک # {{پاورقی|61}} کسی که صورت گل ها و درختان را با موم می&nbsp;سازد. # {{پاورقی|62}} چابک # {{پاورقی|63}} آهنین {{پایان پانویس‌ها}} مؤلف:سعدی 1361 3498 2006-10-29T11:38:53Z Kaveh 1 مؤلف:سعدی/broken به مؤلف:سعدی منتقل شد {{مؤلف |نام = ابومحمد مصلح ابن عبدالله سعدی شیرازی |حرف‌اول = س |تاریخ = حدود ۵۸۵ یا حدود ۶۰۶ ه‍.ق. ــ ۶۷۱ یا ۶۹۱ ه‍.ق. |توضیح = شاعر فارسی‌گوی شیرازی و نویسندهٔ گلستان و بوستان. |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = سعدی |پیوندویکی‌گفتاورد = سعدی |پیوندکامانز = }} ==آثار== * بوستان * [[گلستان]] * غزلیات گلستان/باب اول 1362 3091 2006-09-29T14:19:20Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[گلستان]] | مؤلف = سعدی | قسمت = (باب اول ‐ در سیرت پادشاهان) | قبلی = →[[گلستان/دیباچه]] | بعدی = [[گلستان/باب دوم]]← | یادداشت = }} __NOTOC__ ====حکایت==== پادشاهی را شنیدم به کشتن اسیری اشارت کرد بیچاره درآن حالت نومیدی ملک را دشنام دادن گرفت و سقط{{نشان|1}} گفتن که گفته‌اند هر که دست از جان بشوید هر چه در دل دارد بگوید. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''وقت ضرورت چو نماند گریز''|م۲=''دست بگیرد سر شمشیر تیز''}} {{ب۲|م۱=''اذا یئسَ الانسانُ طالَ لِسانُهُ''|م۲=''کَسنّورِ مغلوب یَصولُ عَلی الکلبِ{{نشان|2}}''}} {{پایان شعر}} ملک پرسید چه می‌گوید یکی از وزرای نیک محضر گفت ای خداوند همی‌گوید وَ الْکاظِمینَ الغَیْظَ وَ الْعافِینَ عَنِ النّاسِ ملک را رحمت آمد و از سر خون او در گذشت وزیر دیگر که ضدّ او بود گفت ابنای جنس ما را نشاید در حضرت{{نشان|3}} پادشاهان جز به راستی سخن گفتن این ملک را دشنام داد و ناسزا گفت ملک روی ازین سخن در هم آمد و گفت آن دروغ وی پسندیده تر آمد مرا زین راست که تو گفتی که روی آن در مصلحتی بود و بنای این بر خبثی و خردمندان گفته‌اند دروغی مصلحت آمیز به که راستی فتنه‌انگیز {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هر که شاه آن کند که او گوید''|م۲=''حیف{{نشان|4}} باشد که جز نکو گوید''}} {{پایان شعر}} بر طاق ایوان فریدون نبشته بود {{شعر}} {{ب۲|م۱=''جهان ای برادر نماند به کس''|م۲=''دل اندر جهان آفرین بند و بس''}} {{ب۲|م۱=''مکن تکیه بر ملک دنیا و پشت''|م۲=''که بسیار کس چون تو پرورد و کشت''}} {{ب۲|م۱=''چو آهنگ رفتن کند جان پاک''|م۲=''چه بر تخت مردن چه بر روی خاک''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از ملوک خراسان محمود سبکتکین را به خواب چنان دید که جمله وجود او ریخته بود و خاک شده مگر چشمان او که همچنان در چشم خانه همی‌گردید نظر می‌کرد سایر حکما از تأویل{{نشان|5}} این فرو ماندند مگر درویشی که به جای آورد و گفت هنوز نگران است که ملکش با دگرانست. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بس نامور به زیر زمین دفن کرده‌اند''|م۲=''کز هستیش به روی زمین بر نشان نماند''}} {{ب۲|م۱=''وان پیر لاشه را که سپردند زیر گل''|م۲=''خاکش چنان بخورد کزو استخوان نماند''}} {{ب۲|م۱=''زنده است نام فرّخ نوشین روان به خیر''|م۲=''گر چه بسی گذشت که نوشین روان نماند''}} {{ب۲|م۱=''خیری کن ای فلان و غنیمت شمار عمر''|م۲=''زان پیشتر که بانگ بر آید فلان نماند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== ملک زاده ای را شنیدم که کوتاه بود و حقیر و دیگر برادران بلند و خوب روی باری پدر به کراهت و استحقار درو نظر می‌کرد پسر به فراست استبصار{{نشان|6}} به جای آورد و گفت ای پدر کوتاه خردمند به که نادان بلند نه هر چه به قامت مهتر به قیمت بهتر الشاةُ نظیفةٌ و الفیلُ جیفةٌ.{{نشان|7}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اقلُّ جبالِ الارضِ طورٌ و اِنّهُ''|م۲=''لاَعظَمُ عندَ اللهِ قدراً وَ منزلا{{نشان|8}}''}} {{ب۲|م۱=''آن شنیدی که لاغری دانا''|م۲=''گفت باری به ابلهی{{نشان|9}} فربه''}} {{ب۲|م۱=''اسب تازی{{نشان|10}} و گر ضعیف بود''|م۲=''همچنان از طویله خر به''}} {{پایان شعر}} پدر بخندید و ارکان دولت پسندیدند وبرادران به جان برنجیدند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''تا مرد سخن نگفته باشد''|م۲=''عیب و هنرش نهفته باشد''}} {{ب۲|م۱=''هر پیسه{{نشان|11}} گمان مبر نهالی''|م۲=''باشد که پلنگ خفته باشد''}} {{پایان شعر}} شنیدم که ملک را در آن قرب دشمنی صعب روی نمود چون لشکر از هر دو طرف روی در هم آوردند اول کسی که به میدان در آمد این پسر بود گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آن نه من باشم که روز جنگ بینی پشت من''|م۲=''آن منم گرد در میان خاک و خون بینی سری''}} {{ب۲|م۱=''کانکه جنگ آرد به خون خویش بازی می‌کند''|م۲=''روز میدان و آن که بگریزد به خون لشکری''}} {{پایان شعر}} این بگفت و بر سپاه دشمن زد و تنی چند مردان کاری بینداخت چون پیش پدر آمد زمین خدمت ببوسید و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای که شخص منت حقیر نمود''|م۲=''تا درشتی هنر نپنداری''}} {{ب۲|م۱=''اسب لاغر میان به کار آید''|م۲=''روز میدان نه گاو پرواری''}} {{پایان شعر}} آورده‌اند که سپاه دشمن بسیار بود و اینان اندک جماعتی آهنگ گریز کردند پسر نعره زد و گفت ای مردان بکوشید یا جامه زنان بپوشید سواران را بگفتن او تهور{{نشان|12}} زیادت گشت و به یک بار حمله آوردند شنیدم که هم در آن روز بر دشمن ظفر یافتند ملک سر و چشمش ببوسید و در کنار گرفت و هر روز نظر بیش کرد تا ولیعهد خویش کرد. برادران حسد بردند و زهر در طعامش کردند خواهر از غرفه{{نشان|13}} بدید دریچه بر هم زد پسر دریافت و دست از طعام کشید و گفت محالست که هنرمندان بمیرند و بی هنران جای ایشان بگیرند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کس نیاید به زیر سایه بوم{{نشان|14}}''|م۲=''ور همای{{نشان|15}} از جهان شود معدوم''}} {{پایان شعر}} پدر را از این حال آگهی دادند برادرانش را بخواند و گوشمالی به واجب{{نشان|16}} بداد پس هر یکی را از اطراف بلاد حصه معین کرد تا فتنه بنشست و نزاع برخاست که ده درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نیم نانی گر خورد مرد خدا''|م۲=''بذل درویشان کند نیمی دگر''}} {{ب۲|م۱=''ملک اقلیمی بگیرد پادشاه''|م۲=''همچنان در بند اقلیمی دگر''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== طایفه دزدان عرب بر سر کوهی نشسته بودند و منفذ{{نشان|17}} کاروان بسته و رعیت بلدان{{نشان|18}} از مکاید{{نشان|19}} ایشان مرعوب{{نشان|20}} و لشکر سلطان مغلوب به حکم آنکه ملاذی منیع{{نشان|21}} از قلّه کوهی گرفته بودند و ملجأ{{نشان|22}}و مأوای{{نشان|23}}خود ساخته مدبران ممالک آن طرف در دفع مضرّت ایشان مشاورت همی‌کردند که اگر این طایفه هم برین نسق{{نشان|24}} روزگاری مداومت نمایند مقاومت ممتنع گردد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''درختی که اکنون گرفتست پای''|م۲=''به نیروی شخصی برآید ز جای''}} {{ب۲|م۱=''و گر همچنان روزگاری هلی{{نشان|25}}''|م۲=''به گردونش{{نشان|26}} از بیخ بر نگسلی''}} {{ب۲|م۱=''سر چشمه شاید گرفتن به بیل{{نشان|27}}''|م۲=''چو پر شد نشاید گذشتن به پیل''}} {{پایان شعر}} سخن بر این مقرر شد که یکی به تجسس ایشان بر گماشتند و فرصت نگاه می‌داشتند تا وقتی که بر سر قومی رانده بودند و مقام خالی مانده تنی چند مردان واقع دیده جنگ آزموده را بفرستادند تا در شعب{{نشان|28}} جبل پنهان شدند شبانگاهی که دزدان باز آمدند سفر کرده و غارت آورده سلاح از تن بگشادند و رخت و غنیمت بنهادند نخستین دشمنی که بر سر ایشان تاختن آورد خواب بود چندان که پاسی{{نشان|29}} از شب در گذشت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''قرص خورشید در سیاهی شد''|م۲=''یونس اندر دهان ماهی شد''}} {{پایان شعر}} مردان دلاور از کمین به در جستند و دست یکان یکان بر کتف بستند و بامدادان به درگاه ملک حاضر آوردند همه را به کشتن اشارت فرمود اتفاقاً در آن میان جوانی بد میوه عنفوان شبابش نو رسیده و سبزه گلستان عذارش{{نشان|30}} نو دمیده یکی از وزرا پای تخت ملک را بوسه داد و روی شفاعت بر زمین نهاد و گفت این پسر هنوز از باغ زندگانی بر نخورده و از زیعان{{نشان|31}}جوانی تمتع نیافته توقّع به کرم و اخلاق خداوندیست که ببخشیدن خون او بر بنده منت نهد ملک روی از این سخن در هم کشید و موافق رای بلندش نیامد و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پر تو نیکان نگیرد هر که بنیادش بدست''|م۲=''تربیت نااهل را چون گردکان بر گنبدست''}} {{پایان شعر}} نسل فساد اینان منقطع کردن اولی تر است و بیخ تبار{{نشان|32}} ایشان بر آوردن که آتش نشاندن و اخگر{{نشان|33}} گذاشتن و افعی کشتن و بچه نگه داشتن کار خردمندان نیست {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ابر اگر آب زندگی بارد''|م۲=''هرگز از شاخ بید بر نخوری''}} {{ب۲|م۱=''با فرومایه روزگار مبر''|م۲=''کز نی بوریا{{نشان|34}} شکر نخوری''}} {{پایان شعر}} وزیر این سخن بشنید طوعاً و کرهاً{{نشان|35}} بپسندید و بر حسن رای ملک آفرین خواند و گفت آنچه خداوند دام ملکه فرمود عین حقیقت است که اگر در صحبت آن بدان تربیت یافتی طبیعت ایشان گرفتی و یکی از ایشان شدی امّا بنده امیدوارست که در صحبت صالحان تربیت پذیرد و خوی خردمندان گیرد که هنوز طفل است و سیرت بغی{{نشان|36}} و عناد{{نشان|37}} در نهاد او متمکن نشده و در خبرست کلُّ مولود یولدُ علی الفطرةِ فَاَبواهُ یهوّدانَه وَ یُنصرانه و یُمجّسانِه{{نشان|38}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''با بدان یار گشت همسر لوط''|م۲=''خاندان نبوّتش گم شد''}} {{ب۲|م۱=''سگ اصحاب کهف روزی چند''|م۲=''پی نیکان گرفت و مردم شد''}} {{پایان شعر}} این بگفت و طایفه ای از ندمای ملک با وی به شفاعت یار شدند تا ملک از سر خون او در گذشت و گفت بخشیدم اگر چه مصلحت ندیدم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دانی که چه گفت زال با رستم گرد{{نشان|39}}''|م۲=''دشمن نتوان حقیر و بیچاره شمرد''}} {{ب۲|م۱=''دیدیم بسی که آب سرچشمه خرد''|م۲=''چون بیشتر آمد شتر و بار ببرد''}} {{پایان شعر}} فی الجمله پسر را به ناز و نعمت بر آوردند و استادان به تربیت او نصب کردند تا حسن خطاب و ردّ جواب و آداب خدمت ملوکش در آموختند و در نظر همگان پسندیده آمد باری وزیر از شمایل{{نشان|40}} او در حضرت ملک شمّه ای{{نشان|41}} می‌گفت که تربیت عاقلان در او اثر کرده است و جهل قدیم از جبلت{{نشان|42}} او به در برده ملک را تبسم آمد و گفت. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''عاقبت گرگ زاده گرگ شود''|م۲=''گرچه با آدمی بزرگ شود''}} {{پایان شعر}} سالی دو برین بر آمد طایقه اوباش محلت بدو پیوستند و عقد موافقت بستند تا به وقت فرصت وزیر و هر دو پسرش را بکشت و نعمت بی قیاس برداشت و در مغاره دزدان به جای پدر بنشست و عاصی شد. ملک دست تحسّر{{نشان|43}} به دندان گزیدن گرفت و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شمشیر نیک از آهن بد چون کند کسی''|م۲=''ناکس به تربیت نشود ای حکیم کس''}} {{ب۲|م۱=''باران که در لطافت طبعش خلاف نیست''|م۲=''در باغ لاله روید و در شوره بوم خس''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زمین شوره سنبل بر نیارد''|م۲=''درو تخم و عمل ضایع مگردان''}} {{ب۲|م۱=''نکویی با بدان کردن چنان است''|م۲=''که بد کردن به جای نیک مردان''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== سرهنگ زاده ای را بر در سرای اغلمش دیدم که عقل و کیاستی و فهم و فراستی زاید الوصف داشت هم از عهد خردی آثار بزرگی در ناصیه{{نشان|44}} او پیدا {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بالای سرش ز هوشمندی''|م۲=''می‌تافت ستاره بلندی''}} {{پایان شعر}} فی الجمله مقبول نظر سلطان آمد که جمال صورت و معنی داشت و خردمندان گفته‌اند توانگری به هنرست نه به مال و بزرگی به عقل نه به سال ابنای جنس او بر منصب او حسد بردند و به خیانتی متهم کردند و در کشتن او سعی بی فایده نمودند {{شعر}} دشمن چه زند چو مهربان باشد دوست {{پایان شعر}} ملک پرسید که موجب خصمی اینان در حق تو چیست؟ گفت در سایه دولت خداوندی دام مُلکُه همگنان را راضی کردم مگر حسود را که راضی نمی‌شود الاّ به زوال نعمت من و اقبال و دولت خداوند باد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''توانم آنکه نیازارم اندرون کسی''|م۲=''حسود را چه کنم کو ز خود به رنج درست''}} {{ب۲|م۱=''بمیر تا برهی ای حسود کین رنجیست''|م۲=''که از مشقت آن جز به مرگ نتوان رست''}} {{ب۲|م۱=''شور بختان به آرزو خواهند''|م۲=''مقبلان{{نشان|45}} را زوال نعمت و جاه''}} {{ب۲|م۱=''گر نبیند به روز شپّره چشم''|م۲=''چشمه آفتاب را چه گناه ''}} {{ب۲|م۱=''راست خواهی هزار چشم چنان''|م۲=''کور بهتر که آفتاب سیاه''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از ملوک عجم حکایت کنند که دست تطاول{{نشان|46}} به مال رعیت دراز کرده بود و جور و اذیت آغاز کرده تا به جایی که خلق از مکاید{{نشان|47}} فعلش به جهان برفتند و از کربت{{نشان|48}} جورش راه غربت گرفتند چون رعیت کم شد ارتفاع{{نشان|49}} ولایت نقصان پذیرفت و خزانه تهی ماند و دشمنان زور آوردند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هر که فریاد رس روز مصیبت خواهد''|م۲=''گو در ایام سلامت به جوانمردی کوش''}} {{ب۲|م۱=''بنده حلقه به گوش ار ننوازی برود''|م۲=''لطف کن لطف که بیگانه شود حلقه به گوش''}} {{پایان شعر}} باری به مجلس او در کتاب شاهنامه همی‌خواندند در زوال مملکت ضحّاک و عهد فریدون وزیر ملک را پرسید هیچ توان دانستن که فریدون که گنج و ملک و حشم نداشت چگونه برو مملکت مقرر شد گفت آن چنان که شنیدی خلقی برو به تعصب گرد آمدند و تقویت کردند و پادشاهی یافت گفت ای ملک چو گرد آمدن خلقی موجب پادشاهیست تو مر خلق را پریشان برای چه می‌کنی مگر سر{{نشان|05}} پادشاهی کردن نداری {{شعر}} {{ب۲|م۱=''همان به که لشکر به جان پروری''|م۲=''که سلطان به لشکر کند سروری''}} {{پایان شعر}} ملک گفت موجب گرد آمدن سپاه و رعیت چه باشد گفت پادشه را کرم باید تا برو گرد آیند و رحمت تا در پناه دولتش ایمن نشینند و ترا این هر دو نیست {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نکند جور پیشه سلطانی''|م۲=''که نیاید ز گرگ چوپانی''}} {{ب۲|م۱=''پادشاهی که طرح{{نشان|51}} ظلم افکند''|م۲=''پای دیوار ملک خویش بکند''}} {{پایان شعر}} ملک را پند وزیر ناصح موافق طبع مخالف نیامد روی از این سخن در هم کشید و به زندانش فرستاد. بسی بر نیامد که بنی عمّ سلطان به منازعت خاستند و ملک پدر خواستند، قومی که از دست تطاول او به جان آمده بودند و پریشان شده بر ایشان گرد آمدند و تقویت کردند تا ملک از تصرف این به در رفت و بر آنان مقرر شد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پادشاهی کو روا دارد ستم بر زیر دست''|م۲=''دوستدارش روز سختی دشمن زور آورست''}} {{ب۲|م۱=''با رعیت صلح کن وز جنگ خصم ایمن نشین''|م۲=''زان که شاهنشاه عادل را رعیت لشکرست''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پادشاهی با غلامی عجمی در کشتی نشست و غلام دیگر دریا را ندیده بود و محنت کشتی نیازموده گریه و زاری در نهاد و لرزه بر اندامش اوفتاد چندان که ملاطفت کردند آرام نمی‌گرفت و عیش ملک ازو منغص{{نشان|52}} بود چاره ندانستند. حکیمی در آن کشتی بود، ملک را گفت اگر فرمان دهی من او را به طریقی خامُش گردانم گفت غایت لطف و کرم باشد بفرمود تا غلام به دریا انداختند باری چند غوطه خورد مویش گرفتند و پیش کشتی آوردند بدو دست در سکان{{نشان|53}} کشتی آویخت چون بر آمد گفتا ز اول محنت غرقه شدن ناچشیده بود و قدر سلامت کشتی نمی‌دانست همچنین قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار آید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای سیر تو را نان جوین خوش ننماید''|م۲=''معشوق من است آن که به نزدیک تو زشت است''}} {{ب۲|م۱=''حوران بهشتی را دوزخ بود اعراف{{نشان|54}}''|م۲=''از دوزخیان پرس که اعراف بهشتست''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''فرقست میان آن که یارش در بر''|م۲=''تا آن که دو چشم انتظارش بر در''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== هرمز{{نشان|55}} را گفتند وزیران پدر را چه خطا دیدی که بند فرمودی گفت خطایی معلوم نکردم و لیکن دیدم که مهابت{{نشان|56}} من در دل ایشان بی کرانست و بر عهد من اعتماد کلی ندارند ترسیدم از بیم گزند خویش آهنگ هلاک من کنند پس قول حکما را کار بستم که گفته‌اند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''از آن کز تو ترسد بترس ای حکیم''|م۲=''وگر با چنو صد بر آیی به جنگ''}} {{ب۲|م۱=''از آن مار بر پای راعی زند''|م۲=''که ترسد سرش را بکوید به سنگ''}} {{ب۲|م۱=''نبینی که چون گربه عاجزشود''|م۲=''بر آرد به چنگال چشم پلنگ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از ملوک عرب رنجور بود در حالت پیری و امید زندگانی قطع کرده که سواری از در درآمد و بشارت داد که فلان قلعه را به دولت خداوند گشادیم و دشمنان اسیر آمدند و سپاه و رعیت آن طرف بجملگی مطیع فرمان گشتند ملک نفسی سرد بر آورد و گفت این مژده مرا نیست دشمنانم راست یعنی وارثان مملکت. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به دین امید به سر شد دریغ عمر عزیز''|م۲=''که آنچه در دلم است از درم فراز آید''}} {{ب۲|م۱=''امید بسته بر آمد ولی چه فایده زانک''|م۲=''امید نیست که عمر گذشته باز آید''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کوس رحلت به کوفت دست اجل''|م۲=''ای دو چشمم وداع سر بکنید''}} {{ب۲|م۱=''ای کف دست و ساعد و بازو''|م۲=''همه تودیع{{نشان|57}} یکدگر بکنید''}} {{ب۲|م۱=''بر منِ اوفتاده دشمن کام{{نشان|58}}''|م۲=''آخر ای دوستان گذر بکنید''}} {{ب۲|م۱=''روزگارم بشد بنادانی''|م۲=''من نکردم شما حذر بکنید''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== بر بالین تربت یحیی پیغامبر(ع){{نشان|59}} معتکف بودم در جامع دمشق که یکی از ملوک عرب که به بی انصافی منسوب بود اتفاقاً به زیارت آمد و نماز و دعا کرد و حاجت خواست {{شعر}} {{ب۲|م۱=''درویش و غنی بنده این خاک درند''|م۲=''و آنان که غنی ترند محتاج ترند''}} {{پایان شعر}} آن گه مرا گفت از آن جا که همت درویشانست و صدق معاملت ایشان خاطری همراه من کنند که از دشمنی صعب اندیشناکم گفتمش بر رعیت ضعیف رحمت کن تا از دشمن قوی زحمت نبینی. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به بازوان توانا و قوت سر دست''|م۲=''خطاست پنجه مسکین ناتوان بشکست''}} {{ب۲|م۱=''نترسد آن که بر افتادگان نبخشاید''|م۲=''که گر ز پای در آید کسش نگیرد دست''}} {{ب۲|م۱=''هر آن که تخم بدی کشت و چشم نیکی داشت''|م۲=''دماغ بیهده پخت{{نشان|60}} و خیال باطل بست''}} {{ب۲|م۱=''ز گوش پنبه برون آر و داد خلق بده''|م۲=''وگر تو می‌ندهی داد روز دادی هست''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بنی آدم اعضای یک دیگرند''|م۲=''که در آفرینش ز یک گوهرند ''}} {{ب۲|م۱=''چو عضوی به درد آورد روزگار''|م۲=''دگر عضوها را نماند قرار''}} {{ب۲|م۱=''تو کز محنت دیگران بی غمی''|م۲=''نشاید که نامت نهند آدمی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== درویشی مستجاب الدعوة در بغداد پدید آمد حجاج{{نشان|61}} یوسف را خبر کردند بخواندش و گفت دعای خیری بر من کن. گفت خدایا جانش بستان گفت از بهر خدای این چه دعاست گفت این دعای خیرست ترا و جمله مسلمانان را {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای زبردست زیر دست آزار''|م۲=''گرم تا کی بماند این بازار''}} {{ب۲|م۱=''به چه کار آیدت جهانداری''|م۲=''مردنت به که مردم آزاری''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از ملوک بی انصاف پارسایی را پرسید از عبادت‌ها کدام فاضل تر است گفت تو را خواب نیم روز تا در آن یک نفس خلق را نیازاری. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ظالمی را خفته دیدم نیم روز''|م۲=''گفتم این فتنه است خوابش برده به''}} {{ب۲|م۱=''وآنکه خوابش بهتر از بیداری است''|م۲=''آن چنان بد زندگانی مرده به''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از ملوک را شنیدم که شبی در عشرت روز کرده بود و در پایان مستی همی‌گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ما را به جهان خوش تر از این یک دم نیست''|م۲=''کز نیک و بد اندیشه و از کس غم نیست''}} {{پایان شعر}} درویشی به سرما برون خفته بود و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای آنکه به اقبال تو در عالم نیست''|م۲=''گیرم که غمت نیست، غم ما هم نیست''}} {{پایان شعر}} ملک را خوش آمد صرّه ای{{نشان|62}} هزار دینار از روزن{{نشان|63}} برونداشت که دامن بدار ای درویش گفت دامن از کجا آرم که جامه ندارم ملک را بر حال ضعیف او رقّت زیادت شد و خلعتی{{نشان|64}} بر آن مزید کرد و پیشش فرستاد. درویش مر آن نقد و جنس را به اندک زمان بخورد و پریشان کرد و باز آمد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''قرار بر کف آزادگان نگیرد مال''|م۲=''نه صبر در دل عاشق نه آب در غربال''}} {{پایان شعر}} در حالتی که ملک را پروای او نبود حال بگفتند به هم بر آمد و روی از و در هم کشید و زینجا گفته‌اند اصحاب فطنت{{نشان|65}} و خُبرت{{نشان|66}} که از حِدّت و سَورت{{نشان|67}} پادشاهان بر حذر باید بودن که غالب همت ایشان به معظمات امور مملکت متعلق باشد و تحمل ازدحام{{نشان|68}} عوام نکند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''حرامش بود نعمت پادشاه''|م۲=''که هنگام فرصت ندارد نگاه''}} {{ب۲|م۱=''مجال سخن تا نبینی ز پیش''|م۲=''به بیهوده گفتن مبر قدر خویش''}} {{پایان شعر}} گفت این گدای شوخ{{نشان|69}} مبذّر{{نشان|70}} را که چندان نعمت به چندین مدّت برانداخت برانید که خزانه بیت المال لقمه مساکین است نه طعمه اخوان الشیاطین{{نشان|71}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ابلهی کو روز روشن شمع کافوری نهد''|م۲=''زود بینی کش به شب روغن نباشد در چراغ''}} {{پایان شعر}} یکی از وزرای ناصح گفت ای خداوند مصلحت آن بینم که چنین کسان را وجه کفاف{{نشان|72}} به تفاریق{{نشان|73}} مجری دارند تا در نفقه اسراف{{نشان|74}} نکنند امّا آنچه فرمودی از زجر{{نشان|75}} و منع مناسب حال ارباب همت نیست یکی را به لطف اومیدوار گردانیدن و باز بنومیدی خسته کردن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بروی خود در طماع باز نتوان کرد''|م۲=''چو باز شد به درشتی فراز نتوان کرد''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کس نبیند که تشنگان حجاز{{نشان|76}}''|م۲=''به سر آب شور گرد آیند''}} {{ب۲|م۱=''هر کجا چشمه ای بود شیرین''|م۲=''مردم و مرغ و مور گرد آیند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از پادشاهان پیشین در رعایت مملکت سستی کردی و لشکر به سختی داشتی لاجرم دشمنی صعب روی نهاد همه پشت بدادند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو دارند گنج از سپاهی دریغ''|م۲=''دریغ آیدش دست بردن به تیغ''}} {{پایان شعر}} یکی را از آنان که غدر{{نشان|77}} کردند با من دَمِ دوستی بود ملامت کردم و گفتم دونست و بی سپاس و سفله{{نشان|78}} و ناحق شناس که به اندک تغیر حال از مخدوم قدیم بر گردد و حقوق نعمت سال‌ها در نوردد گفت ار به کرم معذور داری شاید که اسبم درین واقعه بی جو بود و نمد زین به گرو و سلطان که به زر بر سپاهی بخیلی کند با او به جان جوان مردی نتوان کرد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زر بده مرد سپاهی را تا سر بنهد''|م۲=''و گرش زر ندهی سر بنهد در عالم''}} {{ب۲|م۱=''اذا شبعَ الکمیُّ یَصولُ بَطشاً''|م۲=''وَ خاوی البطنِ یَبْطِشُ بِالفَرارِ{{نشان|79}}''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از وزرا معزول شد و به حلقه درویشان درآمد اثر برکت صحبت ایشان در او سرایت کرد و جمعیت خاطرش دست داد ملک بار دیگر برو دل خوش کرد و عمل فرمود قبولش نیامد و گفت معزولی به نزد خردمندان بهتر که مشغولی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آنان که به کنج عافیت بنشستند''|م۲=''دندان سگ و دهان مردم بستند''}} {{ب۲|م۱=''کاغذ بدریدند و قلم بشکستند''|م۲=''وز دست زبان حرف گیران رستند''}} {{پایان شعر}} ملک گفتا هر آینه ما را خردمندی کافی باید که تدبیر مملکت را بشاید گفت ای ملک نشان خردمند کافی جز آن نیست که به چنین کارها تن ندهد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''همای بر همه مرغان از آن شرف دارد''|م۲=''که استخوان خورد و جانور نیازارد''}} {{پایان شعر}} سیه گوش{{نشان|80}} را گفتند ترا ملازمت صحبت شیر به چه وجه اختیار افتاد گفت تا فضله{{نشان|81}} صیدش می‌خورم وز شر دشمنان در پناه صولت{{نشان|82}} او زندگانی می‌کنم گفتندش اکنون که به ظلّ حمایتش در آمدی و به شکر نعمتش اعتراف کردی چرا نزدیک تر نیایی تا به حلقه خاصانت در آرد و از بندگان مخلصت شمارد گفت همچنان از بطش{{نشان|83}} او ایمن نیستم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر صد سال گبر آتش فروزد''|م۲=''اگر یک دم درو افتد بسوزد''}} {{پایان شعر}} افتد که ندیم حضرت سلطان را زر بیاید و باشد که سر برود و حکما گفته‌اند از تلوّن{{نشان|84}} طبع پادشاهان بر حذر باید بودن که وقتی به سلامی برنجند و دیگر وقت به دشنامی خلعت دهند و آورده‌اند که ظرافت{{نشان|85}} بسیار کردن هنر ندیمان است و عیب حکیمان. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''تو بر سر قدر خویشتن باش و وقار''|م۲=''بازی و ظرافت به ندیمان بگذار''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از رفیقان شکایت روزگار نامساعد به نزد من آورد که کفاف اندک دارم و عیال بسیار و طاقت بار فاقه نمی‌آرم و بارها در دلم آمد که به اقلیمی دیگر نقل کنم تا در هر آن صورت که زندگانی کرده شود کسی را بر نیک و بد من اطلاع نباشد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بس گرسنه خفت و کس ندانست که کیست''|م۲=''بس جان به لب آمد که برو کس نگریست''}} {{پایان شعر}} باز از شماتت{{نشان|86}} اعدا بر اندیشم که به طعنه در قفای من بخندند و سعی مرا در حق عیال بر عدم مروّت حمل کنند و گویند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مبین آن بی حمیّت را که هرگز''|م۲=''نخواهد دید روی نیکبختی''}} {{ب۲|م۱=''که آسانی گزیند خویشتن را''|م۲=''زن و فرزند بگذارد به سختی''}} {{پایان شعر}} و در علم محاسبت چنان که معلومست چیزی دانم و گر به جاه{{نشان|87}} شما جهتی معین شود که موجب جمعیت خاطر باشد بقیت عمر از عهده شکر آن نعمت برون آمدن نتوانم گفتم عمل پادشاه ای برادر دو طرف دارد امید و بیم یعنی امید نان و بیم جان و خلاف رای خردمندان باشد بدان امید متعرض این بیم شدن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کس نیاید به خانه درویش''|م۲=''که خراج زمین و باغ بده''}} {{ب۲|م۱=''یا به تشویش و غصه راضی باش''|م۲=''یا جگر بند پیش زاغ بنه''}} {{پایان شعر}} گفت این مناسب حال من نگفتی و جواب سؤال من نیاوردی نشنیده‌ای که هر که خیانت ورزد پشتش از حساب بلرزد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''راستی موجب رضای خداست''|م۲=''کس ندیدم که گم شد از ره راست''}} {{پایان شعر}} و حکما گویند چار کس از چار کس به جان برنجند حرامی{{نشان|88}} از سلطان و دزد از پاسبان و فاسق از غماز{{نشان|89}} و روسپی{{نشان|90}} از محتسب{{نشان|91}} و آن را که حساب پاک است از محاسب چه باک است. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مکن فراخ{{نشان|92}} روی در عمل اگر خواهی''|م۲=''که وقت رفع تو باشد مجال دشمن تنگ''}} {{ب۲|م۱=''تو پاک باش و مدار از کس ای برادر باک''|م۲=''زنند جامه ناپاک گازران{{نشان|93}} بر سنگ''}} {{پایان شعر}} گفتم حکایت آن روباه مناسب حال تست که دیدندش گریزان و بی خویشتن افتان و خیزان کسی گفتش چه آفت است که موجب مخافت است گفتا شنیده‌ام که شتر را به سخره{{نشان|94}} می‌گیرند گفت ای سفیه شتر را با تو چه مناسبت است و ترا به دو چه مشابهت گفت خاموش که اگر حسودان به غرض گویند شترست و گرفتار آیم کرا غم تخلیص من دارد تا تفتیش حال من کند و تا تریاق{{نشان|95}} از عراق آورده شود مارگزیده مرده بود ترا همچنین فضل است و دیانت و تقوی و امانت امّا متعنتان{{نشان|96}} در کمین اند و مدّعیان گوشه نشین اگر آن چه حسن سیرت تُست بخلاف آن تقریر کنند و در معرض خطاب پادشاه افتی در آن حالت مجال مقالت باشد پس مصلحت آن بینم که ملک قناعت را حراست کنی و ترک ریاست گویی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به دریا در منافع بی شمار است''|م۲=''و گر خواهی سلامت بر کنار است''}} {{پایان شعر}} رفیق این سخن بشنید و به هم بر آمد و روی از حکایت من درهم کشید و سخن‌های رنجش آمیز گفتن گرفت یکی چه عقل و کفایت است و فهم و درایت قول حکما درست آمد که گفته‌اند دوستان به زندان به کار آیند که بر سفره همه دشمنان دوست نمایند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دوست مشمار آن که در نعمت زند''|م۲=''لاف یاری و برادر خواندگی''}} {{ب۲|م۱=''دوست آن دانم که گیرد دست دوست''|م۲=''در پریشان حالی و درماندگی''}} {{پایان شعر}} دیدم که متغیّر می‌شود و نصیحت به غرض می‌شنود به نزدیک صاحب دیوان رفتم به سابقه معرفتی که در میان ما بود و صورت حالش بیان کردم و اهلیت و استحقاقش بگفتم تا به کاری مختصرش نصب کردند چندی برین بر آمد لطف طبعش را بدیدند و حسن تدبیرش را بپسندیدند و کارش از آن در گذشت و به مرتبتی والاتر از آن متمکن شد همچنین نجم سعادتش در ترقی بود تا به اوج ارادت{{نشان|97}} برسید و مقرّب حضرت و مشارٌ الیه{{نشان|98}} و معتمدٌ علیه{{نشان|99}} گشت بر سلامت حالش شادمانی کردم و گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ز کار بسته میندیش و دل شکسته مدار''|م۲=''که آب چشمه حیوان درون تاریکی است''}} {{ب۲|م۱=''الا لا یجأرَنَّ اخو البلیّة''|م۲=''فللرّحمنِ الطافٌ خَفیّه{{نشان|100}}''}} {{ب۲|م۱=''منشین ترش از گردش ایام که صبر''|م۲=''تلخ است و لیکن بر شیرین دارد''}} {{پایان شعر}} در آن قربت مرا با طایفه ای یاران اتفاق سفر افتاد چون از زیارت مکه باز آمدم دو منزلم استقبال کرد ظاهر حالش را دیدم پریشان و در هیأت درویشان گفتم چه حالت است گفت آن چنان که تو گفتی طایفه ای حسد بردند و به خیانتم منسوب کردند و ملک دام مُلکُه در کشف حقیقت آن استقصا{{نشان|101}} نفرمود و یاران قدیم و دوستان حمیم{{نشان|102}} از کلمه حق خاموش شدند و صحبت دیرین فراموش کردند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نبینی که پیش خداوند جاه''|م۲=''نیایش{{نشان|103}} کنان دست بر برنهند''}} {{ب۲|م۱=''اگر روزگارش در آرد ز پای''|م۲=''همه عالمش پای بر سر نهند''}} {{پایان شعر}} فی الجمله به انواع عقوبت گرفتار بودم تا درین هفته که مژده سلامت حجاج برسید از بند گرانم خلاص کرد و ملک موروثم خاص گفتم آن نوبت اشارت من قبولت نیامد که گفتم عمل پادشاهان چون سفر دریاست خطرناک و سودمند یا گنج برگیری یا در طلسم بمیری. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''یا زر بهر دو دست کند خواجه در کنار''|م۲=''یا موج روزی افکندش مرده بر کنار''}} {{پایان شعر}} مصلحت ندیدم از این بیش ریش{{نشان|104}} درونش به ملامت خراشیدن و نمک پاشیدن به دین کلمه اختصار کردیم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ندانستی که بینی بند بر پای''|م۲=''چو در گوشت نیامد پند مردم''}} {{ب۲|م۱=''دگر ره چون نداری طاقت نیش''|م۲=''مکن انگشت در سوراخ گژدم''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== تنی چند از روندگان در صحبت من بودند ظاهر ایشان به صلاح آراسته و یکی را از بزرگان در حق این طایفه حسن ظنّی{{نشان|105}} بلیغ{{نشان|106}} و ادراری{{نشان|107}}معین کرده تا یکی از اینان حرکتی کرد نه مناسب حال درویشان ظنّ آن شخص فاسد شد و بازار اینان کاسد{{نشان|108}} خواستم تا به طریقی کفاف یاران مستخلص کنم آهنگ خدمتش کردم دربانم رها نکرد و جفا کرد و معذورش داشتم که لطیفان گفته‌اند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''در میر و وزیر و سلطان را''|م۲=''بی وسیلت مگرد پیرامن''}} {{ب۲|م۱=''سگ و دربان چو یافتند غریب''|م۲=''این گریبانش گیرد آن دامن''}} {{پایان شعر}} چندان که مقرّبان حضرت آن بزرگ بر حال من وقوف یافتند و به اکرام در آوردند و برتر مقامی معین کردند اما به تواضع فروتر نشستم گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بگذار که بنده کمینم''|م۲=''تا در صف بندگان نشینم''}} گفت الله الله چه جای این سخن است {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر بر سر و چشم ما نشینی''|م۲=''بارت بکشم که نازنینی''}} {{پایان شعر}} فی الجمله بنشستم و از هر دری سخن پیوستم تا حدیث زلّت{{نشان|109}} یاران در میان آمد و گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چه جرم دید خداوند سابق الانعام{{نشان|110}}''|م۲=''که بنده در نظر خویش خوار می‌دارد''}} {{ب۲|م۱=''خدای راست مسلم بزرگواری و حکم''|م۲=''که جرم بیند و نان برقرار می‌دارد''}} {{پایان شعر}} حاکم این سخن را عظیم بپسندید و اسباب معاش یاران فرمود تا بر قاعده ماضی مهیا دارند و مؤنت{{نشان|111}} ایام تعطیل وفا کنند شکر نعمت بگفتم و زمین خدمت ببوسیدم و عذر جسارت بخواستم و در وقت برون آمدن گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو کعبه قبله حاجت شد از دیار بعید''|م۲=''روند خلق به دیدارش از بسی فرسنگ''}} {{ب۲|م۱=''ترا تحمل امثال ما بباید کرد''|م۲=''که هیچ کس نزند بر درخت بی بر، سنگ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== ملک زاده ای گنج فراوان از پدر میراث یافت دست کرم بر گشاد و داد سخاوت بداد و نعمت بی دریغ بر سپاه و رعیت بریخت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نیاساید مشام{{نشان|112}} از طبله{{نشان|113}} عود''|م۲=''بر آتش نه که چون عنبر ببوید''}} {{ب۲|م۱=''بزرگی بایدت بخشندگی کن''|م۲=''که دانه تا نیفشانی نروید''}} {{پایان شعر}} یکی از جلسای بی تدبیر نصیحتش آغاز کرد که ملوک پیشین مرین نعمت را به سعی اندوخته‌اند و برای مصلحتی نهاده دست ازین حرکت کوتاه کن که واقعه‌ها در پیش است و دشمنان از پس، نباید که وقت حاجت فرومانی. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر گنجی کنی بر عامیان بخش''|م۲=''رسد هر کدخدایی را به رنجی''}} {{ب۲|م۱=''چرا نستانی از هر یک جوی سیم''|م۲=''که گرد آید ترا هر وقت گنجی''}} {{پایان شعر}} ملک روی از این سخن به هم آورد و مرو را زجر فرمود و گفت مرا خداوند تعالی مالک این مملکت گردانیده است تا به خورم و ببخشم نه پاسبان که نگاه دارم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''قارون هلاک شد که چهل خانه گنج داشت''|م۲=''نوشین روان نمرد که نام نکو گذاشت''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== آورده‌اند که نوشین روان عادل را در شکار گاهی صید کباب کردند و نمک نبود غلامی به روستا رفت تا نمک آرد نوشیروان گفت نمک به قیمت بستان تا رسمی نشود و ده خراب نگردد گفتند از این قدر چه خلل آید گفت بنیاد ظلم در جهان اوّل اندکی بوده است هر که آمد برو مزیدی کرده تا بدین غایت رسیده {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر ز باغ رعیت ملک خورد سیبی''|م۲=''بر آورند غلامان او درخت از بیخ''}} {{ب۲|م۱=''به پنج بیضه که سلطان ستم روا دارد''|م۲=''زنند لشکریانش هزار مرغ بر سیخ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== غافلی را شنیدم که خانه رعیت خراب کردی تا خزانه سلطان آباد کند بی خبر از قول حکیمان که گفته‌اند هر که خدای را عزّوجلّ بیازارد تا دل خلقی به دست آرد خداوند تعالی همان خلق را برو گمارد تا دمار از روزگارش بر آرد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آتش سوزان نکند با سپند''|م۲=''آنچه کند دود دل دردمند''}} {{پایان شعر}} سر جمله حیوانات گویند که شیر است و اذلّ{{نشان|114}} جانوران خر و به اتفاق خر بار بر به که شیر مردم در {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مسکین خر اگر جه بی تمیزست''|م۲=''جون بار همی‌برد عزیزست''}} {{ب۲|م۱=''گاوان و خران بار بردار''|م۲=''به ز آدمیان مردم آزار''}} {{پایان شعر}} باز آمدیم به حکایت وزیر غافل، ملک را ذمائم اخلاق او به قرائن معلوم شد در شکنجه کشید و به انواع عقوبت بکشت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''حاصل نشود رضای سلطان''|م۲=''تا خاطر بندگان نجویی''}} {{ب۲|م۱=''خواهی که خدای بر تو بخشد''|م۲=''با خلق خدای کن نکویی''}} {{پایان شعر}} آورده‌اند که یکی از ستم دیدگان بر سر او بگذشت و در حال تباه او تأمل کرد و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نه هر که قوّت بازوی منصبی دارد''|م۲=''به سلطنت بخورد مال مردمان به گزاف''}} {{ب۲|م۱=''توان به حلق فرو بردن استخوان درشت''|م۲=''ولی شکم بدرد چون بگیرد اندر ناف''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نماند ستمکار بد روزگار''|م۲=''بماند برو لعنت پایدار''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== مردم آزاری را حکایت کنند که سنگی بر سر صالحی زد درویش را مجال انتقام نبود سنگ را نگاه همی‌داشت تا زمانی که ملک را بر آن لشکری خشم آمد و در چاه کرد درویش اندر آمد و سنگ در سرش کوفت. گفتا تو کیستی و مرا این سنگ چرا زدی گفت من فلانم و این همان سنگست که در فلان تاریخ بر سر من زدی. گفت چندین روزگار کجا بودی گفت از جاهت اندیشه همی‌کردم، اکنون که در چاهت دیدم فرصت غنیمت دانستم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ناسزایی{{نشان|115}} را که بینی بخت یار{{نشان|116}}''|م۲=''عاقلان تسلیم کردند اختیار''}} {{ب۲|م۱=''چون نداری ناخن درنده تیز''|م۲=''با ددان آن به که کم گیری ستیز''}} {{ب۲|م۱=''هر که با پولاد بازو{{نشان|117}} پنجه کرد''|م۲=''ساعد مسکین خود را رنجه کرد''}} {{ب۲|م۱=''باش{{نشان|118}} تا دستش ببندد روزگار''|م۲=''پس به کام دوستان مغزش بر آر''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از ملوک مرضی هایل بود که اعادت ذکر آن ناکردن اولی طایفه حکمای یونان متفق شدند که مرین درد را دوایی نیست مگر زهره آدمی به چندین صفت موصوف بفرمود طلب کردن دهقان پسری یافتند بر آن صورت که حکیمان گفته بودند، پدرش را و مادرش را بخواند و به نعمت بیکران خشنود گردانیدند و قاضی فتوی داد که خون یکی از رعیت ریختن سلامت پادشه را روا باشد. جلاد قصد کرد پسر سر سوی آسمان بر آورد و تبسم کرد ملک پرسیدش که در این حالت چه جای خندیدن است؟ گفت ناز فرزندان بر پدران و مادران باشد و دعوی پیش قاضی برند وداد از پادشه خواهند اکنون پدر و مادر به علّت حطام{{نشان|119}} دنیا مرا به خون در سپردند و قاضی به کشتن فتوی{{نشان|120}} داد و سلطان مصالح خویش اندر هلاک من همی‌بیند، به جز خدای عزّوجل پناهی نمی‌بینم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پیش که بر آورم ز دستت فریاد''|م۲=''هم پیش تو از دست تو گر خواهم داد''}} {{پایان شعر}} سلطان را دل از این سخن به هم بر آمد و آب در دیده بگردانید و گفت هلاک من اولی ترست از خون بی گناهی ریختن سر و چشمش ببوسید و در کنار گرفت و نعمت بی اندازه بخشید و آزاد کرد و گویند هم در آن هفته شفا یافت. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''همچنان در فکر آن بیتم که گفت''|م۲=''پیل بانی بر لب دریای نیل''}} {{ب۲|م۱=''زیر پایت گر بدانی حال مور''|م۲=''همچو حال تست زیر پای پیل''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از بندگان عمرولیث{{نشان|121}} گریخته بود کسان در عقبش برفتند و باز آوردند، وزیر را با وی غرضی بود و اشارت به کشتن فرمود تا دگر بندگان چنین فعل روا ندارند. بنده پیش عمرو سر بر زمین نهاد و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هر چه رود بر سرم چون تو پسندی رواست''|م۲=''بنده چه دعوی کند حکم خداوند راست''}} {{پایان شعر}} اما به موجب آن که پرورده نعمت این خاندانم نخواهم که در قیامت به خون من گرفتار آیی اجازت فرمای تا وزیر را بکشم آن گه به قصاص او بفرمای خون مرا ریختن تا به حق کشته باشی ملک را خنده گرفت، وزیر را گفت چه مصلحت می‌بینی؟ گفت ای خداوند جهان از بهر خدای این شوخ{{نشان|122}} دیده را به صدقات گور پدر آزاد کن تا مرا در بلایی نیفکند .گناه از من است و قول حکما معتبر که گفته‌اند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو کردی با کلوخ انداز پیکار''|م۲=''سر خود را به نادانی شکستی''}} {{ب۲|م۱=''چو تیر انداختی بر روی دشمن''|م۲=''چنین دان کاندر آماجش نشستی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== ملک زوزن{{نشان|123}} را خواجه ای{{نشان|124}} بود کریم{{نشان|125}} النفس نیک محضر که همگان را در مواجهه خدمت کردی و در غیبت نکویی گفتی اتفاقاً از او حرکتی در نظر سلطان ناپسند آمد مصادره{{نشان|126}} فرمود و عقوبت کرد و سرهنگان ملک به سوابق نعمت او معترف بودند و به شکر آن مرتهن{{نشان|127}} در مدت توکیل{{نشان|128}} او رفق و ملاطفت کردندی و زجر{{نشان|129}} و معاقبت{{نشان|130}} روا نداشتندی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''صلح با دشمن اگر خواهی هر گه که ترا''|م۲=''در قفا عیب کند در نظرش تحسین کن''}} {{ب۲|م۱=''سخن آخر به دهان می‌گذرد موذی را''|م۲=''سخنش تلخ نخواهی دهنش شیرین کن''}} {{پایان شعر}} آن چه مضمون خطاب ملک بود از عهده بعضی بدر آمد و ببقیتی در زندان بماند آورده‌اند که یکی از ملوک نواحی در خفیه پیامش فرستاد که ملوک آن طرف قدر چنان بزرگوار ندانستند و بی عزّتی کردند اگر رای عزیز فلان احسن الله خلاصه{{نشان|131}} به جانب ما التفاتی کند در رعایت خاطرش هر چه تمام تر سعی کرده شود و اعیان این مملکت به دیدار او مفتقرند{{نشان|132}} و جواب این حرف را منتظر. خواجه برین وقوف یافت و از خطر اندیشید و در حال جوابی مختصر چنان که مصلحت دید بر قفای ورق نبشت و روان کرد یکی از متعلقان واقف شد و ملک را اعلام کرد که فلان را که حبس فرمودی با ملوک نواحی مراسله دارد ملک به هم بر آمد و کشف این خبر فرمود قاصد را بگرفتند و رسالت بخواندند نبشته بود که حسن ظنّ بزرگان بیش از فضیلت ماست و تشریف قبولی که فرمودند بنده را امکان اجابت نیست به حکم آن که پرورده نعمت این خاندان است و به اندک مایه تغیر با ولی نعمت بی وفایی نتوان کرد چنان که گفته‌اند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آن را که به جای{{نشان|133}} تست هر دم کرمی''|م۲=''عذرش بنه ار کند به عمری ستمی''}} {{پایان شعر}} ملک را سیرت حق شناسی از او پسند آمد و خلعت و نعمت بخشید و عذر خواست که خطا کردم ترا بی جرم و خطا آزردن گفت یا خداوند بنده درین حالت مر خداوند را خطا نمی‌بیند تقدیر خداوند تعالی بود که مرین بنده را مکروهی برسد پس به دست تو اولی تر که سوابق نعمت برین بنده داری و ایادی منت{{نشان|134}} و حکما گفته‌اند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر گزندت رسد ز خلق مرنج''|م۲=''که نه راحت رسد ز خلق نه رنج''}} {{ب۲|م۱=''از خدا دان خلاف دشمن و دوست''|م۲=''کین دل هر دو در تصرف اوست''}} {{ب۲|م۱=''گر چه تیر از کمان همی‌گذرد''|م۲=''از کمان دار بیند اهل خرد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از ملوک عرب شنیدم که متعلقان را همی‌گفت مرسوم فلان را چندان که هست مضاعف کنید که ملازم درگاهست و مترصد فرمان و دیگر خدمتکاران به لهو و لعب مشغول اند و در ادای خدمت متهاون. صاحب دلی بشنید و فریاد و خروش از نهادش بر آمد، پرسیدندش چه دیدی ؟گفت مراتب بندگان به درگاه خداوند تعالی همین مثال دارد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مهتری در قبول فرمان است''|م۲=''ترک فرمان دلیل حرمان است''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== ظالمی را حکایت کنند که هیزم درویشان خریدی به حیف{{نشان|135}} و توانگران را دادی به طرح{{نشان|136}}، صاحب دلی برو گذر کرد و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زورت ار پیش می‌رود با ما''|م۲=''با خداوند غیب دان نرود''}} {{پایان شعر}} حاکم از گفتن او برنجید و روی از نصیحت در هم کشید و برو التفات نکرد تا شبی که آتش مطبخ در انبار هیزمش افتاد و سایر املاکش بسوخت وز بستر نرمش به خاکستر گرم نشاند. اتفاقاً همان شخص برو بگذشت و دیدش که با یاران همی‌گفت ندانم این آتش از کجا در سرای من افتاد گفت از دل درویشان. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به هم بر مکن تا توانی دلی''|م۲=''که آهی جهانی به هم بر کند''}} {{ب۲|م۱=''چه سال‌های فراوان و عمر‌های دراز''|م۲=''که خلق بر سر ما بر زمین بخواهد رفت''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی در صنعت کشتی گرفتن سر آمده بود، سیصد و شصت بند فاخر بدانستی و هر روز به نوعی از آن کشتی گرفتی. مگر گوشه خاطرش با جمال یکی از شاگردان میلی داشت سیصد و پنجاه و نه بندش در آموخت مگر یک بند که در تعلیم آن دفع انداختی{{نشان|137}} و تأخیر کردی. فی الجمله پسر در قوت و صنعت سر آمد و کسی را در زمان او با او امکان مقاومت نبود تا به حدی که پیش ملک آن روزگار گفته بود استاد را فضیلتی که بر من است از روی بزرگی است و حق تربیت و گرنه به قوت ازو کمتر نیستم و به صنعت با او برابرم ملک را این سخن دشخوار آمد فرمود تا مصارعت{{نشان|138}} کنند. مقامی متسع ترتیب کردند و ارکان دولت و اعیان حضرت زور آوران روی زمین حاضر شدند پسر چون پیل مست اندر آمد به صدمتی{{نشان|139}} که اگر کوه رویین بودی از جای بر کندی استاد دانست که جوان به قوت ازو برتر است، بدان بند غریب که از وی نهان داشته بود با او در آویخت پسر دفع آن ندانست به هم بر آمد، استاد به دو دست از زمینش بالای سر برد و فروکوفت. غریو{{نشان|140}} از خلق برخاست ملک فرمود استاد را خلعت و نعمت دادن و پسر را زجر و ملامت کرد که با پرورده خویش دعوی مقاومت کردی و به سر نبردی گفت ای پادشاه روی زمین بزور آوری بر من دست نیافت بلکه مرا از علم کشتی دقیقه ای مانده بود و همه عمر از من دریغ همی‌داشت امروز بدان دقیقه بر من غالب آمد. گفت از بهر چنین روزی که زیرکان گفته‌اند دوست را جندان قوت مده که اگر دشمنی کند تواند، نشنیده‌ای که چه گفت آن که از پرورده{{نشان|141}} خویش جفا دید؟ {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کس نیاموخت علم تیر از من''|م۲=''که مرا عاقبت نشانه نکرد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== درویشی مجرد به گوشه ای نشسته بود پادشاهی برو بگذشت درویش از آن جا که فراغ ملک قناعت است سر نیاورد و التفات نکرد. سلطان از آن جا که سطوت{{نشان|142}} سلطنت است برنجید و گفت این طایفه خرقه پوشان امثال حیوان اند و اهلیت و آدمیت ندارند وزیر نزدیکش آمد و گفت ای جوان مرد سلطان روی زمین بر تو گذر کرد چرا خدمتی نکردی و شرط ادب به جای نیاوردی؟ گفت سلطان را بگوی توقع خدمت از کسی دار که توقع نعمت از تو دارد و دیگر بدان که ملوک از بهر پاس رعیت اند نه رعیت از بهر طاعت ملوک گرچه رامش{{نشان|143}} به فرّ{{نشان|144}} دولت اوست. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''یکی امروز کامران بینی''|م۲=''دیگری را دل از مجاهده{{نشان|145}} ریش''}} {{ب۲|م۱=''فرق شاهی و بندگی برخاست''|م۲=''چون قضای نبشته آمد پیش''}} {{پایان شعر}} ملک را گفت درویش استوار آمد گفت از من تمنا بکن. گفت آن همی‌خواهم که دگر باره زحمت من ندهی گفت مرا پندی بده گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''درياب كنون كه نعمتت هست به دست''|م۲=''كين دولت و ملك مى رود دست به دست''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از وزرا پیش ذوالنون{{نشان|146}} مصری رفت و همت خواست که روز و شب به خدمت سلطان مشغولم و به خیرش امیدوار و از عقوبتش ترسان ذوالنّون بگریست و گفت اگر من خدای را عزّوجلّ چنین پرستیدمی که تو سلطان را از جمله صدّیقان{{نشان|147}} بودمی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ور وزیر ازخدا بترسیدی''|م۲=''همچنان کز ملک، ملک بودی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پادشاهی به کشتن بیگناهی فرمان داد گفت ای ملک به موجب خشمی که ترا بر من است آزار خود مجوی که این عقوبت بر من به یک نفس به سر آید و بزه{{نشان|148}} آن بر تو جاوید بماند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پنداشت ستمگر که جفا بر ما کرد''|م۲=''در گردن او بماند و بر ما بگذشت''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== وزرای نوشیروان در مهمی از مصالح مملکت اندیشه همی‌کردند و هر یکی از ایشان دگرگونه رای همی‌زدند و ملک همچنین تدبیری اندیشه کرد بزرجمهر را رای ملک اختیار آمد وزیران در نهانش گفتند رای ملک را جه مزیّت دیدی بر فکر چندین حکیم گفت به موجب آن که انجام کارها معلوم نیست و رای همگان در مشیت است که صواب آید یا خطا پس موافقت رای ملک اولی تر است تا اگر خلاف صواب آید، به علت متابعت از معاتبت{{نشان|149}} ایمن باشم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر خود روز را گوید شبست این''|م۲=''بباید گفتن آنک ماه و پروین{{نشان|150}}''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== شیّادی{{نشان|151}} گیسوان بافت یعنی علویست و با قافله حجاز به شهری در آمد که از حج همی‌آیم و قصیده ای پیش ملک برد که من گفته‌ام. نعمت بسیارش فرمود و اکرام کرد تا یکی از ندمای حضرت پادشاه که در آن سال از سفر دریا آمده بود گفت من او را عید اضحی در بصره دیدم. معلوم شد که حاجی نیست دیگری گفتا پدرش نصرانی بود در ملطیه{{نشان|152}} پس او شریف{{نشان|153}} چگونه صورت بندد و شعرش را به دیوان انوری دریافتند ملک فرمود تا بزنندش و نفی کنند تا چندین دروغ درهم چرا گفت. گفت ای خداوند روی زمین یک سخن دیگر در خدمت بگویم اگر راست نباشد به هر عقوبت که فرمایی سزاوارم گفت بگو تا آن چیست گفت دوغ{{نشان|154}} ملک را خنده گرفت و گفت ازین راست تر سخن تا عمر او بوده باشد نگفته است. فرمود تا آنچه مأمول{{نشان|155}} اوست مهیا دارند و به خوشی برود. ====حکایت==== یکی از وزرا به زیر دستان رحم کردی و صلاح ایشان را به خیر توسط نمودی اتفاقاً به خطاب ملک گرفتار آمد همگان در مواجب استخلاص او سعی کردند و موکلان در معاقبتش ملاطفت نمودند وبزرگان شکر سیرت خوبش بافواه{{نشان|156}} بگفتند تا ملک از سر عتاب او در گذشت صاحب دلی برین اطلاع یافت و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پختن دیک نیک خواهان را''|م۲=''هر چه رخت سراست سوخته به''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از پسران هارون الرشید پیش پدر آمد خشم آلود که فلان سرهگ زاده مرا دشنام مادر داد. هارون ارکان دولت را گفت جزای چنین کس چه باشد یکی اشاره به کشتن کرد و دیگری به زبان بریدن و دیگری به مصادره و نفی، هارون گفت ای پسر کرم آن است که عفو کنی و گر نتوانی تو نیزش دشنام مادر ده نه چندان که انتقام از حد درگذرد آن گاه ظلم از طرف ما باشد و دعوی از قِبل{{نشان|157}} خصم دمان{{نشان|158}} پیکار{{نشان|159}} جوید. ====حکایت==== با طایفه بزرگان به کشتی در نشسته بودم زورقی در پی ما غرقه شد دو برادر بگردابی در افتادند. یکی از بزرگان گفت ملاح را که بگیر این هر دو را که بهر یکی پنجاه دینارت دهم ملاح در آب افتاد و تا یکی را برهانید آن دیگر هلاک شد گفتم بقیت عمرش نمانده بود ازین سبب در گرفتن او تأخیر کرد و در آن دگر تعجیل ملاح بخندید و گفت آن چه تو گفتی یقین است و دگر میل خاطر برهانیدن این بیشتر بود که وقتی در بیابانی مانده بودم، مرا بر شتری نشانده و ز دست آن دگر تازیانه ای خورده‌ام در طفلی. گفتم صدق الله من عَمِل صالحاً فَلَنِفسهِ و مَن اَساءَ فَعَلیها{{نشان|160}}. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کار درویش مستمند بر آر''|م۲=''که ترا نیز کارها باشد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== دو برادر یکی خدمت سلطان کردی و دیگر به زور بازو نان خوردی باری این توانگر گفت درویش را که چرا خدمت نکنی تا از مشقت کار کردن برهی گفت تو چرا کار نکنی تا از مذلّت خدمت رهایی یابی که خردمندان گفته‌اند نان خود خوردن و نشستن به که کمر{{نشان|161}} شمشیر زرّین به خدمت بستن. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به دست آهن تفته{{نشان|162}} کردن خمیر''|م۲=''به از دست بر سینه پیش امیر ''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''عمر گرانمايه در اين صرف شد''|م۲=''تا چه خورم صيف و چه پوشم شتا''}} {{ب۲|م۱=''ای شکم خیره به نانی بساز''|م۲=''تا نکنی پشت به خدمت دو تا''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== کسی مژده پیش انوشیروان عادل آورد گفت شنیدم که فلان دشمن ترا خدای عزّوجل برداشت گفت هیچ شنیدی که مرا بگذاشت. ====حکایت==== گروهی حکما به حضرت کسری{{نشان|163}} در به مصلحتی سخن همی‌گفتند و بزرگمهر که مهتر ایشان بود خاموش. گفتندش چرا با ما در این بحث سخن نگویی گفت وزیران بر مثال اطبا اند و طبیب دارو ندهد جز سقیم{{نشان|164}} را پس چو بینم که رای شما بر صوابست مرا بر سر آن سخن گفتن حکمت نباشد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو كارى بى فضول من بر آيد''|م۲=''مرا در وى سخن گفتن نشايد''}} {{ب۲|م۱=''و گر بینم که نابینا و چاه است''|م۲=''اگر خاموش بنشینم گناه است''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== هارون الرشید را چون ملک دیار مصر مسلم شد گفت به خلاف آن طاغی که به غرور ملک مصر دعوی خدایی کرد نبخشم این مملکت را مگر به خسیس ترین بندگان. سیاهی داشت نام او خصیب{{نشان|165}} در غایت جهل. مُلک مصر بوی ارزانی داشت و گویند عقل و درایت او تا به جایی بود که طایفه ای حرّاث{{نشان|166}} مصر شکایت آوردندش که پنبه کاشته بودیم باران بی وقت آمد و تلف شد گفت پشم بایستی کاشتن. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به نادانان چنان روزی رساند''|م۲=''که دانا اندر آن عاجز بماند''}} {{ب۲|م۱=''اوفتاده است در جهان بسیار''|م۲=''بی تمیز ارجمند و عاقل خوار''}} {{ب۲|م۱=''كيمياگر به غصه مرده و رنج''|م۲=''ابله اندر خرابه يافته گنج''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از ملوک کنیزکی چینی آوردند خواست تا در حالت مستی با وی جمع آید کنیزک ممانعت کرد ملک در خشم رفت و مرو را به سیاهی بخشید که لب زبرینش از پره بینی در گذشته بود و زیرینش به گریبان فرو هشته. هیکلی که صخرالجن{{نشان|167}} از طلعتش برمیدی و عین القطر{{نشان|168}} از بغلش بگندیدی. چنان که ظریفان گفته‌اند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آنگه بغلی نعوذ بالله''|م۲=''مردار به آفتاب مرداد''}} {{پایان شعر}} ؟؟؟؟؟ {{نشان|169}} گفت اگر در مفاوضه{{نشان|170}} او شبی تأخیر کردی چه شدی که من او را افزون از قیمت کنیزک دلداری کردمی گفت ای خداوند روی زمین نشنیده‌ای {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ملحد گرسنه در خانه خالی بر خوان''|م۲=''عقل باور نکند کز رمضان اندیشد''}} {{ب۲|م۱=''هرگز آن را به دوستی مپسند''|م۲=''که رود جای ناپسندیده''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== اسکندر رومی را پرسیدند دیار مشرق و مغرب به چه گرفتی که ملوک پیشین را خزاین و عمر و ملک و لشکر بیش از این بوده است ایشان را چنین فتحی میسر نشده گفتا به عون خدای عزّوجل هر مملکتی را که گرفتم رعیتش نیازردم و نام پادشاهان جز به نکویی نبردم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بزرگش نخوانند اهل خرد''|م۲=''كه نام بزرگان به زشتى برد''}} {{پایان شعر}} ==توضیحات== {{پانویس‌ها}} # {{پاورقی|1}} درشت و دشنام گفتن # {{پاورقی|2}} چون آدمی نومید شود زبانش دراز گردد چنانکه گربه مغلوب بر سگ حمله آرد. # {{پاورقی|3}} درگاه # {{پاورقی|4}} ظلم # {{پاورقی|5}} توجیه # {{پاورقی|6}} بینایی # {{پاورقی|7}} گوسفند پاکیزه است و فیل مردار گندیده # {{پاورقی|8}} کوچکترین کوه‌های زمین کوه طور است و همانا به قدر و منزلت نزد خداوند از همه کوه‌ها بزرگتر است. # {{پاورقی|9}} نادان # {{پاورقی|10}} عربی # {{پاورقی|11}} سفید و سیاه # {{پاورقی|12}} بیباکی # {{پاورقی|13}} بالا خانه # {{پاورقی|14}} جغد # {{پاورقی|15}} نام مرغی که به مبارکی معروفست. # {{پاورقی|16}} شایسته # {{پاورقی|17}} راه # {{پاورقی|18}} شهرها # {{پاورقی|19}} حیله‌ها # {{پاورقی|20}} ترسان # {{پاورقی|21}} بلند و محکم # {{پاورقی|22}} پناهگاه # {{پاورقی|23}} جایگاه # {{پاورقی|24}} روش # {{پاورقی|25}} هلی # {{پاورقی|26}} آسمان # {{پاورقی|27}} سرچشمه ای که آبش اندک است. # {{پاورقی|28}} شکاف # {{پاورقی|29}} ثلث و قسمت اوّل شب # {{پاورقی|30}} صورت # {{پاورقی|31}} تازگی و رونق فزونی # {{پاورقی|32}} خانواده # {{پاورقی|33}} جرقه آتش # {{پاورقی|34}} حصیر # {{پاورقی|35}} خواهی نخواهی # {{پاورقی|36}} ظلم # {{پاورقی|37}} سرکشی # {{پاورقی|38}} نیست هیچ مولود جز اینکه بسرشت اسلام زاید پس ابوانش ویرا یهودی و نصرانی و جوسی کنند. # {{پاورقی|39}} دلیر و بزرگ # {{پاورقی|40}} خویها و عادات # {{پاورقی|41}} اندک # {{پاورقی|42}} ذات و سرشت # {{پاورقی|43}} غم و افسوس خوردن # {{پاورقی|44}} پیشانی # {{پاورقی|45}} نیکبختان # {{پاورقی|46}} تعدّی و ستم # {{پاورقی|47}} حیله‌ها # {{پاورقی|48}} غصّه # {{پاورقی|49}} برداشت و محصول # {{پاورقی|50}} قصد # {{پاورقی|51}} رنگ و بنا # {{پاورقی|52}} شکسته و تیره # {{پاورقی|53}} دنباله کشتی # {{پاورقی|54}} فاصله میان بهشت و جهنّم # {{پاورقی|55}} پسر انوشیروان # {{پاورقی|56}} ترس # {{پاورقی|57}} وداع کردن # {{پاورقی|58}} هَ آه ةللهن # {{پاورقی|59}} آنچه در دل گذرد # {{پاورقی|60}} فکر بی فایده # {{پاورقی|61}} مردی ظالم و ستمگر بود که از جانب عبد الملک مروان حاکم عراق بوده. # {{پاورقی|62}} کیسه چرمی # {{پاورقی|63}} دریچه # {{پاورقی|64}} جامه ای که به کسی بخشند # {{پاورقی|65}} زیرکی # {{پاورقی|66}} با خبر بودن # {{پاورقی|67}} تندی # {{پاورقی|68}} زحمت دادن # {{پاورقی|69}} بیحیا # {{پاورقی|70}} ولخرج و اسراف کننده # {{پاورقی|71}} مسرفین # {{پاورقی|72}} خرجی # {{پاورقی|73}} کم کم # {{پاورقی|74}} ولخرجی # {{پاورقی|75}} راندن # {{پاورقی|76}} نام ولایتی است که مکظه از آنجاست. # {{پاورقی|77}} مکر و حیله # {{پاورقی|78}} فرومایه # {{پاورقی|79}} چون دلیر و شجاع سیر شد به سختی وشدّت حمله آرد و خالی شکم و گرسنه شدّت و سختی در فرار کند. # {{پاورقی|80}} نام حیوانی است که غالباً به عقب شیر راه می‌رود. # {{پاورقی|81}} بقیه و پس مانده # {{پاورقی|82}} حمله # {{پاورقی|83}} سختی و سخت گیری # {{پاورقی|84}} رنگ به رنگ شدن # {{پاورقی|85}} شوخ طبعی # {{پاورقی|86}} بدگویی # {{پاورقی|87}} کنایه است از تحمّل خطر و حاضر شدن برای هر گونه پیش آمد سخت. # {{پاورقی|88}} دزد بیابانی # {{پاورقی|89}} سخن چین # {{پاورقی|90}} زن نابکار ـ بدکار # {{پاورقی|91}} شبگرد و عسس مأمور جلوگیری مردم از کارهای نامشروع # {{پاورقی|92}} زیاده روی # {{پاورقی|93}} رخت شوی # {{پاورقی|94}} چارپا و مردم را که بی مزد به کار گیرند. # {{پاورقی|95}} نوشدارو # {{پاورقی|96}} جویندگان خطای دیگران # {{پاورقی|97}} میل و دلخواه # {{پاورقی|98}} کسی که در کارهای مملکتی به او اشاره شود. # {{پاورقی|99}} کسی که در امور بروی اعتماد کنند. # {{پاورقی|100}} هان ایکه مبتلی به بلای بسیاری محزون مباش که خداوند رحمن را بخشش‌های نهانیست. # {{پاورقی|101}} در کاری به نهایت کوشش کردن. # {{پاورقی|102}} گرم و صمیمی # {{پاورقی|103}} طاعت و بندگی # {{پاورقی|104}} زخم # {{پاورقی|105}} گمان نی # {{پاورقی|106}} کامل و رسا # {{پاورقی|107}} وظیفه # {{پاورقی|108}} بی رونق و شکسته # {{پاورقی|109}} خطا و لغزش # {{پاورقی|110}} پیش نعمت دهنده # {{پاورقی|111}} رنج و زحمت # {{پاورقی|112}} دماغ # {{پاورقی|113}} قفسه # {{پاورقی|114}} خوارتر و ذلیل تر # {{پاورقی|115}} نا اهل # {{پاورقی|116}} صاحب بخت و اقبال # {{پاورقی|117}} قوی دست و زورمند # {{پاورقی|118}} صبر کن # {{پاورقی|119}} مال دنیاـ ریزه گیاه و هر چیز دیگر. # {{پاورقی|120}} حکم کردن # {{پاورقی|121}} دومین پادشاه سلسله صفاری و برادر یعقوب لیث بود. # {{پاورقی|122}} بیحیا # {{پاورقی|123}} نام ولایتی ما بین هرات و نیشابور. # {{پاورقی|124}} وزیر # {{پاورقی|125}} بخشنده # {{پاورقی|126}} جریمه دادن # {{پاورقی|127}} در گرو # {{پاورقی|128}} در مدّتی که سرهنگان بر او موکّل بودند. # {{پاورقی|129}} راندن و طرد کردن # {{پاورقی|130}} عقاب و شکنجه # {{پاورقی|131}} خداوند خلاص او را نیکو بگرداند. # {{پاورقی|132}} محتاج # {{پاورقی|133}} در حقّ # {{پاورقی|134}} نعمت‌ها و دست‌ها # {{پاورقی|135}} جور و ستم # {{پاورقی|136}} انداختن و افکندن # {{پاورقی|137}} سستی و تعلّل کردی. # {{پاورقی|138}} با یکدیگر کشتی گرفتند. # {{پاورقی|139}} خود را به کسی زدن و آسیب رساندن. # {{پاورقی|140}} شور و فریاد # {{پاورقی|141}} شاگرد و تربیت شده. # {{پاورقی|142}} بزرگی # {{پاورقی|143}} آسودگی و آرامی # {{پاورقی|144}} بزگی و شأن و شوکت # {{پاورقی|145}} رنج بردن # {{پاورقی|146}} لقب یکی از عرفاست. # {{پاورقی|147}} بسیار راستگو # {{پاورقی|148}} گناه # {{پاورقی|149}} درشتی کردن # {{پاورقی|150}} ثریّا ـ هفت ستاره در برج ثور # {{پاورقی|151}} مکّار و فریبنده # {{پاورقی|152}} نام شهری در آسیای صغیر نزدیک شام. # {{پاورقی|152}} سیّد # {{پاورقی|154}} کفگیر # {{پاورقی|155}} آرزو # {{پاورقی|156}} دهان‌ها # {{پاورقی|157}} جانب دو طرف # {{پاورقی|158}} جوشنده و نفس زننده. # {{پاورقی|159}} چنگ # {{پاورقی|160}} آنکه عمل نیکو به جای آرد فایده آن برای نفس اوست و هر که بدی کند بر ضرر نفس او. # {{پاورقی|161}} کمربند با شمشیر # {{پاورقی|162}} سرخ شده در اثر حرارت. # {{پاورقی|163}} منظور انوشیروان است. # {{پاورقی|164}} ناخوش و بیمار # {{پاورقی|165}} که از طرف هارون الرّشید مدّتی والی مصر بود. # {{پاورقی|166}} کشتکاران # {{پاورقی|167}} نام دیوی که انگشتر حضرت سلیمان را دزدید. # {{پاورقی|168}} نام روغن سیاه بدبویی که به شتران گر می‌مالند. # {{پاورقی|169}} عادت کرده # {{پاورقی|170}} گفتگو کردن {{پایان پانویس‌ها}} گلستان/باب دوم 1363 3090 2006-09-29T14:18:11Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[گلستان]] | مؤلف = سعدی | قسمت = (باب دوم ‐ در اخلاق درویشان) | قبلی = →[[گلستان/باب اول]] | بعدی = [[گلستان/باب سوم]]← | یادداشت = }} __NOTOC__ ====حکایت==== یکی از بزرگان گفت پارسایی را چه گویی در حق فلان عابد که دیگران در حق وی به طعنه سخن‌ها گفته اند گفت بر ظاهرش عیب نمی‌بینم و در باطنش غیب نمی‌دانم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ور ندانی که در نهانش چیست''|م۲=''محتسب را درون خانه چه کار''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== درویشی را دیدم سر بر آستان کعبه همی‌مالید و می‌گفت یا غفور یا رحیم تو دانی که از ظلوم{{نشان|1}} و جهول{{نشان|2}} چه آید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''عذر تقصير خدمت آوردم''|م۲=''كه ندارم به طاعت استظهار{{نشان|3}}''}} {{ب۲|م۱=''عاصيان از گناه توبه كنند''|م۲=''عارفان از عبادت استغفار''}} {{پایان شعر}} عابدان جزای طاعت خواهند و بازرگانان بهای بضاعت من بنده امید آورده ام نه طاعت و بدریوزه{{نشان|4}} آمده ام نه به تجارت اِصْنَعْ بی ما اَنتَ اهْلُه {{نشان|5}}. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''می‌نگویم که طاعتم بپذیر''|م۲=''قلم عفو بر گناهم کش''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== عبد القادر{{نشان|6}} گیلانی را رحمة الله علیه دیدند در حرم کعبه روی بر حصبا{{نشان|7}} نهاده همی‌گفت ای خداوند ببخشای و گر هر آینه مستوجب عقوبتم در روز قیامتم نابینا بر انگیز تا در روی نیکان شرمسار نشوم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای که هرگز فرامشت نکنم''|م۲=''هیچت از بنده یاد می‌آید''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== دزدی به خانه پارسایی در آمد چندانکه جست چیزی نیافت دل تنگ شد پارسا خبر شد گلیمی که بر آن خفته بود در راه دزد انداخت تا محروم نشود {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ترا کی میسر شود این مقام''|م۲=''که با دوستانت خلافست و جنگ''}} {{ب۲|م۱=''در برابر چو گوسپند سلیم''|م۲=''در قفا همچو گرگ مردم خوار''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== تنی چند از روندگان متفق سیاحت بودند و شریک رنج و راحت خواستم تا مرافقت کنم موافقت نکردند گفتم این از کرم اخلاق بزرگان بدیع است روی از مصاحبت مسکینان تافتن و فایده و برکت دریغ داشتن که من در نفس خویش این قدرت و سرعت می‌شناسم که در خدمت مردان یار شاطر{{نشان|8}} باشم نه بار خاطر {{نشان|9}}. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چه دانند مردم که در خانه کیست''|م۲=''نویسنده داند که در نامه چیست''}} {{ب۲|م۱=''صورت حال عارفان دلق{{نشان|10}} است''|م۲=''این قدر بس چو روی در خلق است''}} {{ب۲|م۱=''در قژا کند{{نشان|11}} مرد باید بود''|م۲=''بر مخنث سلاح جنگ چه سود''}} {{پایان شعر}} ابریق{{نشان|12}} رفیق برداشت که به طهارت می‌رود و به غارت میرفت. چندانکه از نظر درویشان غایب شد به برجی برفت و درجی{{نشان|13}} بدزدید تا روز روشن شد آن تاریک مبلغی راه رفته بود و رفیقان بی گناه خفته بامدادان همه را به قلعه در آوردند و بزدند و بزندان کردند از آن تاریخ ترک صحبت گفتیم و طریق عزلت گرفتیم والسَّلامَةُ فی الوَحْده{{نشان|14}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شنیدستی که گاوی در علف خوار''|م۲=''بیالاید{{نشان|15}} همه گاوان ده را''}} {{ب۲|م۱=''به یک ناتراشیده{{نشان|16}} در مجلسی''|م۲=''برنجد دل هوشمندان بسی''}} {{ب۲|م۱=''اگر بركه ای{{نشان|17}} پر کنند از گلاب''|م۲=''سگی در وی افتد کند منجلاب{{نشان|18}}''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== زاهدی مهمان پادشاهی بود چون به طعام بنشستند کمتر از آن خورد که ارادت او بود و چون به نماز برخاستند بیش از آن کرد که عادت او تا ظنّ صلاحیت در حق او زیادت کنند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ترسم نرسی به کعبه ای اعرابی{{نشان|19}} ''|م۲=''کین ره که تو میروی به ترکستان است''}} {{پایان شعر}} گفت در نظر ایشان چیزی نخوردم که به کار آید، گفت نماز را هم قضا کن که چیزی نکردی که به کار آید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''تا چه خواهی خریدن ای معذور''|م۲=''روز درماندگی به سیم دغل{{نشان|20}} ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یاد دارم که در ایام طفولیت متعبد بودمی و شب خیز و مولع{{نشان|21}} زهد و پرهیز شبی در خدمت پدر رحمة الله علیه نشسته بودم و همه شب دیده بر هم نبسته و مصحف{{نشان|22}} عزیز بر کنار گرفته و طایفه ای گرد ما خفته پدر را گفتم از اینان یکی سر بر نمی‌دارد که دوگانه ای بگزارد{{نشان|23}} چنان خواب غفلت برده اند که گویی نخفته اند که مرده اند گفت جان پدر تو نیز اگر بخفتی به از آن که در پوستین خلق افتی{{نشان|24}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نبيند مدعى جز خويشتن را''|م۲=''كه دارد پرده پندار{{نشان|25}} در پيش''}} {{ب۲|م۱=''گرت چشم خدا بينى ببخشند''|م۲=''نبينى هيچ كس عاجزتر از خويش''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از بزرگان به محفلی اندر همی‌ستودند و در اوصاف جمیلش مبالغه می‌کردند سر بر آورد و گفت من آنم که من دانم {{نشان|26}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''طاوس را به نقش و نگاری که هست خلق''|م۲=''تحسین کنند و او خجل از پای زشت خویش''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از صلحای لبنان{{نشان|27}} که مقامات او در دیار عرب مذکور بود و کرامات مشهور به جامع دمشق در آمد و بر کنار برکه کلاسه{{نشان|28}} طهارت همی‌ساخت پایش بلغزید و به حوض در افتاد و به مشقت از آن جایگه خلاص یافت چون از نماز بپرداختند یکی از اصحاب گفت مرا مشکلی هست اگر اجازت پرسیدنست گفت آن چیست گفت یاد دارم که شیخ بروی دریای مغرب برفت و قدمش تر نشد امروز چه حالت بود که در این قامتی آب از هلاک چیزی نماند. شیخ اندرین فکرت فرو رفت و پس از تأمل بسیار سر بر آورد و گفت نشنیده ای که خواجه عالم(ع) گفت لی مَعَ اللهِ وَقتٌ لا یَسَعنی فیه مَلَکٌ مقربٌ و لا نَبیٌ مُرسَل{{نشان|29}} و نگفت علی الدوام وقتی چنین که فرمود به جبرئیل و میکائیل نپرداختی و دیگر وقت با حفصه و زینب در ساختی مشاهدة الابرار بَیْن التجلّی وَ الاِستتار{{نشان|30}} می‌نماید و می‌رباید. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اُشاهِدُ مَنْ اَهوی بِغَیْر وَسیلة''|م۲=''فَیَلْحَقُنی شَأنٌ اَضلُّ طَریقاً''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== {{شعر}} {{ب۲|م۱=''یکی پرسید از آن گم کرده فرزند''|م۲=''که ای روشن گهر پیر خردمند''}} {{ب۲|م۱=''بگفت احوال ما برق{{نشان|31}} جهانست''|م۲=''دمی پیدا و دیگر دم نهان است''}} {{ب۲|م۱=''گهی بر طارم {{نشان|32}} علی نشینیم''|م۲=''گهی بر پشت پای خود نبینیم''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== در جامع بعلبک وقتی کلمه ای همی‌گفتم به طریق وعظ با جماعتی افسرده دل مرده ره از عالم صورت به عالم معنی نبرده دیدم که نفسم در نمی‌گیرد و آتشم در هیزم تر اثر نمی‌کند دریغ آمدم تربیت ستوران و آینه داری در محلت کوران و لیکن در معنی باز بود و سلسله سخن دراز در معانی این آیت که و نَحن اَقرَبُ الیه مِنْ حَبل الورید{{نشان|33}} سخن به جایی رسانیده که گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چه کنم با که توان گفت که او''|م۲=''در کنار من و من مهجورم''}} {{پایان شعر}} من از شرابه اين سخن مست و فضاله{{نشان|34}} قدح در دست که رونده ای بر کنار مجلس کذر کرد و دور آخر درو اثر کرد و نعره ای زد که دیگران به موافقت او در خروش امدند و خامان مجلس به جوش گفتم ای سبحان الله دوران با خبر در حضور و نزدیکان بی بصر دور {{شعر}} {{ب۲|م۱=''فسحت{{نشان|35}} میدان ارادت بیار''|م۲=''تا بزند مرد سخنگوی گوی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== شبی در بیابان مکه از بی خوابی پای رفتنم نماند سر بنهادم و شتربان را گفتم دست از من بدار {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پای مسکین پیاده چند رود''|م۲=''کز تحمل ستوه شد بُختی{{نشان|36}}''}} {{ب۲|م۱=''تا شود جسم فربهی لاغر''|م۲=''لاغری مرده باشد از سختی''}} {{پایان شعر}} گفت ای برادر حرم در پیش است و حرامی{{نشان|37}} در پس اگر رفتی بردی و گر خفتی مردی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خوشست زیر مغیلان{{نشان|83}} به ره بادیه خفت''|م۲=''شب رحیل ولی ترک جان بباید گفت''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پارسایی را دیدم بر کنار دریا که زخم پلنگ داشت و به هیچ دارو به نمی‌شد مدت‌ها در آن رنجور بود و شکر خدای عزّوجل علی الدوام گفتی پرسیدندش که شکر چه می‌گویی گفت شکر آن که به مصیبتی گرفتارم نه به معصیتی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر مرا زار بکشتن دهد آن یار عزیز''|م۲=''تا نگویی که در آن دم غم جانم باشد''}} {{ب۲|م۱=''گویم از بنده مسکین چه گنه صادر شد''|م۲=''کو دل آزرده شد از من غم آنم باشد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== درویشی را ضرورتی پیش آمد گلیمی از خانه یاری بدزدید حاکم فرمود که دستش بدر کنند صاحب گلیم شفاعت کرد که من او را بحل کردم گفتا به شفاعت تو حدّ شرع فرو نگذارم گفت آنچه فرمودی راست گفتی ولیکن هر که از مال وقف چیزی بدزدد قطعش لازم نیاید و الفقیرُ لا یَمْلِکُ{{نشان|39}} هر چه درویشان راست وقف محتاجان است حاکم دست از و بداشت و ملامت کردن گرفت که جهان بر تو تنگ آمده بود که دزدی نکردی الاّ از خانه چنین یاری گفت ای خداوند نشنیده ای که گویند خانه دوستان بروب و در دشمنان مکوب {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چون به سختی در بمانی تن به عجز اندر مده''|م۲=''دشمنان را پوست بر کن دوستان را پوستین''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پادشاهی پارسایی را دید گفت هیچت از ما یاد آید گفت بلی وقتی که خدا را فراموش می‌کنم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هر سو دود آن کس ز بر خویش براند''|م۲=''وآن را که بخواند بدر کس ندواند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از جمله صالحان به خواب دید پادشاهی را در بهشت و پارسایی در دوزخ پرسید که موجب درجات این چیست و سبب درکات{{نشان|40}} آن که مردم به خلاف این معتقد بودند. ندا آمد که این پادشه بارادت درویشان به بهشت اندرست و این پارسا به تقرب پادشاهان در دوزخ. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دلقت به چه کار آید و مسحی{{نشان|41}} و مرقع{{نشان|42}}''|م۲=''خود را ز عمل‌های نکوهیده بری دار''}} {{ب۲|م۱=''حاجت به کلاه بر کی داشتنت نیست''|م۲=''درویش صفت باش و کلاه تتری{{نشان|43}} دار''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پیاده ای سر و پا برهنه با کاروان حجاز از کوفه بدر آمد و همراه ما شد و معلومی نداشت و خرامان همی‌رفت و می‌گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نه به استر بر سوارم نه چه اشتر زیر بارم''|م۲=''نه خداوند رعیت نه غلام شهریارم''}} {{ب۲|م۱=''غم موجود و پریشانی معدوم ندارم''|م۲=''نفسی می‌زنم آسوده و عمری می‌گذارم''}} {{پایان شعر}} اشتر سواری گفتش ای درویش کجا می‌روی برگرد که به سختی بمیری نشنید و قدم در بیابان نهاد و برفت چون به نخله محمود{{نشان|44}} در رسیدیم توانگر را اجل فرا رسید درویش به بالینش فراز آمد و گفت ما به سختی بنمردیم و تو بر بختی بمردی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شخصی همه شب بر سر بیمار گریست''|م۲=''چون روز آمد بمرد و بیمار بزیست''}} {{ب۲|م۱=''ای بسا اسب تیز رو که بماند''|م۲=''که خر لنگ جان بمنزل برد''}} {{ب۲|م۱=''بس که در خاک تندرستان را''|م۲=''دفن کردیم و زخم خورده نمرد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== عابدی را پادشاهی طلب کرد اندیشید که داروی بخورم تا ضعیف شوم مگر اعتقادی که دارد در حق من زیادت کند آورده اند که داروی قاتل بخورد و بمرد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آن که چون پسته دیدمش همه مغز''|م۲=''پوست بر پوست بود همچو پیاز''}} {{ب۲|م۱=''پارسایان روی در مخلوق''|م۲=''پشت بر قبله می‌کنند نماز''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چون بنده خدای خویش خواند''|م۲=''باید که به جز خدا نداند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== کاروانی در زمین یونان بزدند و نعمت بی قیاس ببردند. بازرگانان گریه و زاری کردند و خدا و پیمبر شفیع آوردند و فایده نبود {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو پیروز شد دزد تیره روان''|م۲=''چه غم دارد از گریه کاروان''}} {{پایان شعر}} لقمان حکیم اندر آن کاروان بود یکی گفتش از کاروانیان مگر اینان را نصیحتی کنی و موعظه ای گویی تا طرفی{{نشان|45}} از مال ما دست بدارند که دریغ باشد چندین نعمت که ضایع شود. گفت دریغ کلمه حکمت با ایشان گفتن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آهنی را که موریانه بخورد''|م۲=''نتوان برد از و به صیقل زنگ''}} {{ب۲|م۱=''با سیه دل چه سود گفتن وعظ''|م۲=''نرود میخ آهنین در سنگ''}} {{پایان شعر}} همانا که جرم از طرف ماست {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به روزگار سلامت شکستگان دریاب''|م۲=''که جبر{{نشان|46}} خاطر مسکین بلا بگرداند''}} {{ب۲|م۱=''چو سائل از تو به زاری طلب کند چیزی''|م۲=''بده وگرنه ستمگر به زور بستاند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== چندان که مرا شیخ اجلّ ابوالفرج{{نشان|47}} بن جوزی رحمة الله علیه ترک سماع فرمودی و به خلوت و عزلت اشارت کردی عنفوان شبابم غالب آمدی و هوا و هوس طالب ناچار به خلاف رای مربّی قدمی برفتمی و از سماع و مجالست حظی برگرفتمی و چون نصیحت شیخم یاد آمدی گفتمی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''قاضی ار با ما نشیند بر فشاند دست را''|م۲=''محتسب گر می‌خورد معذور دارد مست را''}} {{پایان شعر}} تا شبی به مجمع قومی برسیدم که در میان مطربی دیدم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گویی رگ جان می‌گسلد زخمه ناسازش''|م۲=''ناخوش تر از آوازه مرگ پدر آوازش''}} {{پایان شعر}} گاهی انگشت حریفان از و در گوش و گهی بر لب که خاموش {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نُهاجُ اِلی صوتِ الاَغانی لطیبها''|م۲=''و انتَ مُغنٍّ اِنْ سَکتَّ نطیبُ{{نشان|48}}''}} {{ب۲|م۱=''نبیند کسی در سماعت خوشی''|م۲=''مگر وقت رفتن که دم در کشی''}} {{ب۲|م۱=''چون در آواز آمد آن بربط سرای''|م۲=''کد خدا را گفتم از بهر خدای''}} {{ب۲|م۱=''زیبقم در گوش کن تا نشنوم''|م۲=''یا درم بگشای تا بیرون روم''}} {{پایان شعر}} فی الجمله پاس خاطر یاران را موافقت کردم و شبی به چند مجاهده بروز آوردم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مؤذن بانگ بی هنگام برداشت''|م۲=''نمی‌داند که چند از شب گذشته است''}} {{ب۲|م۱=''درازیّ شب از مژگان من پرس''|م۲=''که یک دم خواب در چشمم نگشته است''}} {{پایان شعر}} بامدادان به حکم تبرک دستاری از سر و دیناری از کمر بگشادم و پیش مغنّی نهادم و در کنارش گرفتم و بسی شکر گفتم یاران ارادت من در حقّ او خلاف عادت دیدند و بر خفت عقل حمل کردند یکی زان میان زبان تعرّض دراز کرد و ملامت کردن آغاز که این حرکت مناسب رای خردمندان نکردی خرقه مشایخ به چنین مطربی دادن که در همه عمرش درمی ‌بر کف نبوده است و قراضه ای{{نشان|49}} در دف{{نشان|50}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مطربی دور ازین خجسته سرای''|م۲=''کس دو بارش ندیده در یک جای''}} {{ب۲|م۱=''راست چون بانگش از دهن برخاست''|م۲=''خلق را موی بر بدن برخاست''}} {{ب۲|م۱=''مرغ ایوان ز هول او پرید''|م۲=''مغز ما برد و حلق خود درید''}} {{پایان شعر}} گفتم زبان تعرض مصلحت آن است که کوتاه کنی که مرا کرامت این شخص ظاهر شد گفت مرا بر کیفیت آن واقف نگردانی تا منش هم تقرّب کنم و بر مطایبتی{{نشان|51}} که کردم استغفار گویم .گفتم بلی به علت آن که شیخ اجلم بارها به ترک سماع فرموده است و موعظه بلیغ گفته و در سمع قبول من نیامده امشبم طالع میمون و بخت همایون بدین بقعه رهبری کرد تا به دست این توبه کردم که بقیّت زندگانی گرد سماع و مخالطت نگردم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آواز خوش از کام و دهان و لب شیرین''|م۲=''گر نغمه کند ور نکند دل بفریبد''}} {{ب۲|م۱=''ور پرده عشاق و خراسان و حجازست''|م۲=''از حنجره مطرب مکروه نزیبد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== لقمان را گفتند ادب از که آموختی گفت از بی ادبان هر چه از ایشان در نظرم ناپسند آمد از فعل آن پرهیز کردم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نگویند از سر بازیچه حرفی''|م۲=''کزان پندی نگیرد صاحب هوش''}} {{ب۲|م۱=''و گر صد باب حکمت پیش نادان''|م۲=''بخواند آیدش بازیچه در گوش''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== عابدی را حکایت کنند که شبی ده من طعام بخوردی و تا سحر ختمی در نماز بکردی صاحب دلی شنید و گفت اگر نیم نانی بخوردی و بخفتی بسیار ازین فاضل تر بودی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اندرون از طعام خالی دار''|م۲=''تا درو نور معرفت بینی''}} {{ب۲|م۱=''تهی از حکمتی به علت آن''|م۲=''که پری از طعام تا بینی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== بخشایش الهی گم شده ای را در مناهی{{نشان|52}} چراغ توفیق فرا راه داشت تا به حلقه اهل تحقیق در آمد به یمن قدم درویشان و صدق نفس ایشان ذمائم{{نشان|53}} اخلاقش به حمائد{{نشان|54}} مبدل گشت دست از هوا و هوس کوتاه کرده و زبان طاعنان در حق او همچنان دراز که بر قاعده اوّلست و زهد و طاعتش نامعوّل{{نشان|55}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به عذر و توبه توان رستن از عذاب خدای''|م۲=''ولیک می‌نتوان از زبان مردم رست''}} {{پایان شعر}} طاقت جور زبان‌ها نیاورد و شکایت پیش پیر طریقت برد جوابش داد که شکر این نعمت چگونه گزاری که بهتر از آنی که پندارندت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چند گویی که بد اندیش و حسود''|م۲=''عیب جویان من مسکینند''}} {{ب۲|م۱=''گه به خون ریختنم برخیزند''|م۲=''گه به بد خواستنم بنشینند''}} {{ب۲|م۱=''نیک باشی و بدت گوید خلق''|م۲=''به که بد باشی و نیکت بینند''}} {{پایان شعر}} لیکن مرا که حسن ظن همگان در حق من به کمالست و من در عین نقصان روا باشد اندیشه بردن و تیمار خوردن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اِنّی لَمُستَتِرٌ مِنْ عَینِ جیرانی''|م۲=''وَ الله یَعلمُ اِسراری و اِعلانی''}} {{ب۲|م۱=''در بسته بروی خود ز مردم''|م۲=''تا عیب نگسترند ما را ''}} {{ب۲|م۱=''در بسته چه سود و عالم الغیب''|م۲=''دانای نهان و آشکارا''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پیش یکی از مشایخ گله کردم که فلان به فساد من گواهی داده است گفتا به صلاحش خجل کن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''تو نیکو روش باش تا بدسگال''|م۲=''به نقص تو گفتن نیابد مجال''}} {{ب۲|م۱=''چو آهنگ بربط بود مستقیم''|م۲=''کی از دست مطرب خورد گوشمال''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از مشایخ شام پرسیدند از حقیقت تصوف گفت پیش ازین طایفه ای در جهان بودند به صورت پریشان و به معنی جمع اکنون جماعتی هستند به صورت جمع و به معنا پریشان {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو هر ساعت از تو به جایی رود دل''|م۲=''به تنهایی اندر صفایی نبینی''}} {{ب۲|م۱=''ورت جاه و مالست و زرع و تجارت''|م۲=''چو دل با خدایست خلوت نشینی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یاد دارم که شبی در کاروانی همه شب رفته بودم و سحر در کنار بیشه ای خفته شوریده ای که دران سفر همراه ما بود نعره ای برآورد و راه بیابان گرفت و یک نفس آرام نیافت چون روز شد گفتمش آن چه حالت بود گفت بلبلان را دیدم که بنالش در آمده بودند از درخت و کبکان از کوه و غوکان{{نشان|56}}در آب و بهایم از بیشه. اندیشه کردم که مروّت نباشد همه در تسبیح و من به غفلت خفته. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دوش مرغی به صبح می‌نالید''|م۲=''عقل و صبرم ببرد و طاقت و هوش''}} {{ب۲|م۱=''یکی از دوستان مخلص را''|م۲=''مگر آواز من رسید به گوش''}} {{ب۲|م۱=''گفت باور نداشتم که ترا''|م۲=''بانگ مرغی چنین کند مدهوش''}} {{ب۲|م۱=''گفتم این شرط آدمیت نیست''|م۲=''مرغ تسبیح گوی و ما خاموش''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== وقتی در سفر حجاز طایفه ای جوانان صاحب دل هم دم من بودند و هم قدم وقت‌ها زمزمه ای{{نشان|57}} بکردندی و بیتی محققانه بگفتندی و عابدی در سبیل منکر حال درویشان بود و بی خبر از درد ایشان تا برسیدیم به خیل بنی هلال کودکی سیاه از حیّ عرب بدر آمد و آوازی بر آورد که مرغ از هوا در آورد اشتر عابد را دیدم که به رقص اندر آمد و عابد را بینداخت و برفت. گفتم ای شیخ در حیوانی اثر کرد ترا همچنان تفاوت نمی‌کند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دانی چه گفت مرا آن بلبل سحری''|م۲=''تو خود چه آدمیی کز عشق بی خبری''}} {{ب۲|م۱=''اشتر به شعر عرب در حالتست و طرب''|م۲=''گر ذوق نیست ترا کژ طبع جانوری''}} {{ب۲|م۱=''وَ عِندَ هُبوبِ النّاشراتِ عَلَی الحِمی''|م۲=''تَمیلُ غُصونُ البانِ لا الحَجَرُ الصَّلدُ''}} {{ب۲|م۱=''بذکرش هر چه بینی در خروش است''|م۲=''دلی داند درین معنی که گوش است''}} {{ب۲|م۱=''نه بلبل بر گلش تسبیح خوانیست''|م۲=''که هر خاری به تسبیحش زبانیست''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از ملوک مدّت عمر سپری شد قایم مقامی نداشت وصیت کرد که بامدادان نخستین کسی که از در شهر اندر آید تاج شاهی بر سر وی نهند و تفویض مملکت بدو کنند اتفاقاً اول کسی که در آمد گدایی بود همه عمر لقمه اندوخته و رقعه دوخته ارکان دولت و اعیان حضرت وصیت ملک به جای آوردند و تسلیم مفاتیح{{نشان|58}} قلاع{{نشان|59}} و خزاین بدو کردند و مدّتی ملک راند تا بعضی امرای دولت گردن از طاعت او بپیچانیدند و ملوک از هر طرف به منازعت خاستن گرفتند و به مقاومت لشکر آراستن فی الجمله سپاه و رعیت به هم بر آمدند و برخی طرف بلاد از قبض تصرف او رفت. درویش ازین واقعه خسته خاطر همی‌بود تا یکی از دوستان قدیمش که در حالت درویشی قرین بود از سفری باز آمدو در چنان مرتبه دیدش گفت منت خدای را عزّوجل که گلت از خار بر آمد و خار از پای بدر آمد و بخت بلندت رهبری کرد و اقبال و سعادت یاوری تا بدین پایه رسیدی اِنَّ مَع العسرِ یُسراً{{نشان|60}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شکوفه گاه شکفته است و گاه خوشیده''|م۲=''درخت وقت برهنه است و وقت پوشیده''}} {{پایان شعر}} گفت ای یار عزیز تعزیتم کن که جای تهنیت نیست آنگه که تو دیدی غم نانی داشتم و امروز تشویش جهانی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر دنیا نباشد دردمندیم''|م۲=''وگر باشد به مهرش پای بندیم''}} {{ب۲|م۱=''حجابی زین درون آشوب تر نیست''|م۲=''که رنج خاطرست ار هست و گر نیست''}} {{ب۲|م۱=''مطلب گر توانگری خواهی''|م۲=''جز قناعت که دولت ایست هنی{{نشان|61}}''}} {{ب۲|م۱=''گر غنی زر به دامن افشاند''|م۲=''تا نظر در ثواب او نکنی''}} {{ب۲|م۱=''کز بزرگان شنیده ام بسیار''|م۲=''صبر درویش به که بذل غنی''}} {{ب۲|م۱=''اگر بریان کند بهرام گوری''|م۲=''نه چون پای ملخ باشد ز موری''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== ابوهریره{{نشان|62}} رضی الله عنه هر روز به خدمت مصطفی صلی الله علیه آمدی گفت یا اباهریره زُرنی غِبّاً تَزْدَد حُباً هر روز میا تا محبت زیادت شود. صاحب دلی را گفتند بدین خوبی که آفتابست نشنیده ایم که کس او را دوست گرفته است و عشق آورده گفت برای آنکه هر روز می‌توان دید مگر در زمستان که محجوبست و محبوب {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به دیدار مردم شدن عیب نیست''|م۲=''ولیکن نه چندان که گویند بس''}} {{ب۲|م۱=''اگر خویشتن را ملامت کنی''|م۲=''ملامت نباید شنیدت ز کس''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از برزگان بادی مخالف در شکم پیچیدن گرفت و طاقت ضبط آن نداشت و بی اختیار از او صادر شد گفت ای دوستان مرا در آنچه کردم اختیاری نبود و بزهی بر من ننوشتند و راحتی به وجود من رسید شما هم به کرم معذور دارید. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شکم زندان بادست ای خردمند''|م۲=''ندارد هیچ عاقل باد در بند''}} {{ب۲|م۱=''چو باد اندر شکم پیچد فرو هل''|م۲=''که باد اندر شکم بارست بر دل''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''حریف ترشروی ناسازگار''|م۲=''چو خواهد شدن دست پیشش مدار''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== از صحبت یاران دمشقم ملالتی پدید آمده بود سر در بیابان قدس{{نشان|63}} نهادم و با حیوانات انس گرفتم تا وقتی که اسیر فرنگ شدم و در خندق طرابلس{{نشان|64}} با جهودانم به کار گل بداشتند یکی از رؤسای حلب{{نشان|65}} که سابقه ای میان ما بود گذر کرد و بشناخت و گفت ای فلان این چه حالتست گفتم چه گویم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''همی‌گریختم از مردمان به کوه و به دشت''|م۲=''که از خدای نبودم به آدمی پرداخت''}} {{ب۲|م۱=''قیاس کن که چه حالم بود در این ساعت''|م۲=''که در طویله نامردمم بباید ساخت''}} {{ب۲|م۱=''پای در زنجیر پیش دوستان''|م۲=''به که با بیگانگان در بوستان''}} {{پایان شعر}} بر حالت من رحمت آورد و به ده دینار از قیدم خلاص کرد و با خود به حلب برد و دختری که داشت به نکاح من در آورد به کابین{{نشان|66}} صد دینار. مدتی بر آمد بدخوی ستیزه روی نافرمان بود زبان درازی کردن گرفت و عیش مرا منغّص{{نشان|67}} داشتن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زن بد در سرای مرد نکو''|م۲=''هم درین عالمست دوزخ او''}} {{ب۲|م۱=''زینهار از قرین بد زنهار''|م۲=''وَ قِنا رَبَنا عذابَ النّار''}} {{پایان شعر}} باری زبان تعنّت{{نشان|68}} دراز کرده همی‌گفت تو آن نیستی که پدر من ترا از فرنگ باز خرید گفتم بلی من آنم که به ده دینار از قید فرنگم باز خرید وبه صد دینار به دست تو گرفتار کرد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شنیدم گوسپندی را بزرگی''|م۲=''رهانید از دهان و دست گرگی''}} {{ب۲|م۱=''شبانگه کارد در حلقش بمالید''|م۲=''روان گوسپند از وی بنالید''}} {{ب۲|م۱=''که از چنگال گرگم در ربودی''|م۲=''چو دیدم عاقبت خود گرگ بودی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از پادشاهان عابدی را پرسید که عیالان داشت اوقات عزیز چگونه می‌گذرد گفت همه شب در مناجات و سحر در دعای حاجات و همه روز در بند اخراجات. ملک را مضمون اشارت عابد معلوم گشت فرمود تا وجه کفاف{{نشان|69}} وی معین دارند و بار عیال از دل او بر خیزد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای گرفتار پای بند عیال''|م۲=''دیگر آسودگی مبند خیال''}} {{ب۲|م۱=''غم فرزند و نان و جامه و قوت''|م۲=''بازت آرد ز سیر در ملکوت{{نشان|70}}''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''همه روز اتفاق می‌سازم''|م۲=''که به شب با خدای پردازم''}} {{ب۲|م۱=''شب چو عقد نماز می‌بندم''|م۲=''چه خورد بامداد فرزندم''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از متعبّدان{{نشان|71}} در بیشه زندگانی کردی و برگ درختان خوردی پادشاهی به حکم زیارت به نزدیک وی رفت و گفت اگر مصلحت بینی به شهر اندر برای تو مقامی بسازم که فراغ عبادت از این به دست دهد و دیگران هم به برکت انفاس شما مستفید گردند و به صلاح اعمال شما اقتدا کنند، زاهد را این سخن قبول نیامد و روی بر تافت. یکی از وزیران گفتش پاس خاطر ملک را روا باشد که چند روزی به شهر اندر آیی و کیفیت مکان معلوم کنی پس اگر صفای وقت عزیزان را از صحبت اغیار کدورتی باشد اختیار باقیست. آورده اند که عابد به شهر اندر آمد و بستان سرای خاص ملک را به دو پرداختند مقامی دلگشای روان آسای {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گل سرخش چو عارض خوبان''|م۲=''سنبلش همچو زلف محبوبان''}} {{ب۲|م۱=''همچنان از نهیب برد عجوز''|م۲=''شیر ناخورده طفل دایه هنوز''}} {{ب۲|م۱=''وَ اَفانینِ عَلیها جُلَّنار''|م۲=''عُلِّقَتْ بِالشَّجَرِ الاَخْضَرِ نار{{نشان|72}}''}} {{پایان شعر}} ملک در حال کنیزکی خوبروی پیش فرستاد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''از این مه پاره ای عابد فریبی''|م۲=''ملایک صورتی طاوس زیبی''}} {{ب۲|م۱=''که بعد از دیدنش صورت نبندد''|م۲=''وجود پارسایان را شکیبی''}} {{پایان شعر}} همچنین در عقبش غلامی بدیع الجمال لطیف الاعتدال {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هَلکَ الناسُ حَولَهُ عطشاً''|م۲=''وَ هْوَ ساق یَری وَ لا یَسقی{{نشان|37}}''}} {{ب۲|م۱=''دیده از دیدنش نگشتی سیر''|م۲=''همچنان کز فرات مستسقی{{نشان|74}}''}} {{پایان شعر}} عابد طعام‌های لذیذ خوردن گرفت و کسوت‌های لطیف پوشیدن و از فواکه{{نشان|75}} و مشموم{{نشان|76}} و حلاوات تمتّع یافتن و در جمال غلام و کنیزک نظر کردن و خردمندان گفته اند زلف خوبان زنجیر پای عقلست و دام مرغ زیرک {{شعر}} {{ب۲|م۱=''در سر کار تو کردم دل و دین با همه دانش''|م۲=''مرغ زیرک به حقیقت منم امروز و تو دامی''}} {{پایان شعر}} فی الجمله دولت وقت مجموع به روز زوال آمد و چنان که شاعر گوید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هر که هست از فقیه و پیر و مرید''|م۲=''وز زبان آوران پاک نفس''}} {{ب۲|م۱=''چون به دنیای دون فرود اید''|م۲=''به عسل در بماند پای مگس''}} {{پایان شعر}} بار دیگر ملک به دیدن او رغبت کرد عابد را دید از هیأت نخستین بگردیده و سرخ و سپید بر آمده و فربه شده و بر بالش دیبا تکیه زده و غلام پری پیکر به مروحه طاوسی{{نشان|77}} بالای سر ایستاده بر سلامت حالش شادمانی کرد و از هر دری سخن گفتند تا ملک به انجام سخن گفت چنین که من این هر دو طایفه را دوست دارم در جهان کس ندارد یکی علما و دیگر زهاد را. وزیر فیلسوف{{نشان|78}} جهاندیده حاذق که با او بود گفت یا خداوند شرط دوستی آن است که با هر دو طایفه نکویی کنی عالمان را زر بده تا دیگر بخوانند و زاهدان را چیزی مده تا زاهد بمانند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خاتون خوب صورت پاکیزه روی را''|م۲=''نقش و نگار و خاتم پیروزه گو مباش''}} {{ب۲|م۱=''درویش نیک سیرت پاکیزه خوی را''|م۲=''نان رباط و لقمه دریوزه گو مباش''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''تا مرا هست و دیگرم باید''|م۲=''گر نخوانند زاهدم شاید''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== مطابق این سخن پادشاهی را مهمی پیش آمد گفت اگر این حالت به مراد من بر آید چندین درم دهم زاهدان را چون حاجتش بر آمد و تشویش خاطرش برفت وفای نذرش به وجود شرط لازم آمد یکی را از بندگان خاص کیسه درم داد تا صرف کند بر زاهدان. گویند غلامی عاقل هشیار بود همه روز بگردید و شبانگه باز آمد و درم‌ها بوسه داد و پیش ملک بنهاد و گفت زاهدان را چندان که گردیدم نیافتم. گفت این چه حکایتست آنچه من دانم درین ملک چهار صد زاهدست گفت ای خداوند جهان آنکه زاهدست نمیستاند و آنکه میستاند زاهد نیست. ملک بخندید و ندیمان را گفت چندان که مرا در حق خداپرستان ارادتست و اقرار مرین شوخ دیده را عداوتست و انکار و حق به جانب اوست {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زاهد که درم گرفت و دینار''|م۲=''زاهدتر از او یکی به دست آر''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از علمای راسخ پرسیدند چه گویی در نان وقف گفت اگر نان از بهر جمعیت خاطر میستاند حلالست و اگر جمع از بهر نان می‌نشیند حرام {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نان از برای کنج عبادت گرفته اند''|م۲=''صاحبدلان نه کنج عبادت برای نان''}} {{پایان شعر}} درویشی به مقامی در آمد که صاحب آن بقعه کریم النفس بود طایفه اهل فضل و بلاغت در صحبت او هر یکی بذله و لطیفه همی‌گفتند درویش راه بیابان کرده بود و مانده و چیزی نخورده یکی از آن میان به طریق ظرافت گفت ترا هم چیزی بباید گفت گفت مرا چون دیگران فضل و ادبی نیست و چیزی نخوانده ام به یک بیت از من قناعت کنید همگان به رغبت گفتند بگوی گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''من گرسنه در برابرم سفره نان''|م۲=''همچون عزبم بر در حمام زنان''}} {{پایان شعر}} یاران نهایت عجز او بدانستند و سفره پیش آوردند صاحب دعوت گفت ای یار زمانی توقف کن که پرستارانم کوفته بریان می‌سازند درویش سر بر آورد و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کوفته بر سفره من گو مباش''|م۲=''گرسنه را نان تهی کوفته است''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== مریدی گفت پیر را چه کنم کز خلایق برنج اندرم از بس که به زیارت من همی‌آیند و اوقات مرا از تردّد ایشان تشویش می‌باشد گفت هر چه درویشانند مر ایشان را وامی بده و آنچه توانگرانند از ایشان چیزی بخواه که دیگر یکی گرد تو نگردند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر گدا پیشرو لشکر اسلام بود''|م۲=''کافر از بیم توقع برود تا در چین''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== فقیهی پدر را گفت هیچ ازین سخنان رنگین دلاویز متکلمان در من اثر نمی‌کند به حکم آن که نمی‌بینم مر ایشان را فعلی موافق گفتار {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ترک دنیا به مردم آموزند''|م۲=''خویشتن سیم و غلّه اندوزند''}} {{ب۲|م۱=''عالمی را که گفت باشد و بس''|م۲=''هر چه گوید نگیرد اندر کس''}} {{ب۲|م۱=''عالم آن کس بود که بد نکند''|م۲=''نه بگوید به خلق و خود نکند''}} {{پایان شعر}} اَتَأمُرونَ الناسَ بِالبِرِّ وَ تَنْسَونَ اَنفُسَکُم{{نشان|79}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''عالم که کامرانی و تن پروری کند''|م۲=''او خویشتن گمست که را رهبری کند''}} {{پایان شعر}} پدر گفت ای پسر به مجرد خیال باطل نشاید روی از تربیت ناصحان{{نشان|80}}بگردانیدن و علما را به ضلالت منسوب کردن و در طلب عالم معصوم از فواید علم محروم ماندن همچو نابینایی که شبی در وحل{{نشان|81}} افتاده بود و می‌گفت آخر یکی از مسلمانان چراغی فرا راه من دارید زنی فارجه بشنید و گفت تو که چراغ نبینی به چراغ چه بینی. همچنین مجلس وعظ چو کلبه بزّازست آنجا تا نقدی ندهی بضاعتی نستانی و اینجا تا ارادتی نیاری سعادتی نبری {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گفت عالم به گوش جان بشنو''|م۲=''ور نماند بگفتنش کردار''}} {{ب۲|م۱=''باطلست آن چه مدّعی گوید''|م۲=''خفته را خفته کی کند بیدار''}} {{ب۲|م۱=''مرد باید که گیرد اندر گوش''|م۲=''ور نوشته است پند بر دیوار''}} {{ب۲|م۱=''صاحبدلی به مدرسه آمد ز خانقاه{{نشان|82}}''|م۲=''بشکست عهد صحبت اهل طریق را''}} {{ب۲|م۱=''گفتم میان عالم و عابد چه فرق بود''|م۲=''تا اختیار کردی از آن این فریق را''}} {{ب۲|م۱=''گفت آن گلیم خویش بدر می‌برد ز موج''|م۲=''وین جهد می‌کند که بگیرد غریق را''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی بر سر راهی مست خفته بود و زمام اختیار از دست رفته عابدی بر وی گذر کرد و در آن حالت مستقبح او نظر کرد جوان از خواب مستی سر بر آورد و گفت اذا مَرّوا بِاللغو مَرّوا کراماً {{نشان|83}}. {{نشان|84}}. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر من ناجوانمردم به کردار''|م۲=''تو بر من چون جوانمردان گذر کن''}} {{ب۲|م۱=''دریای فراوان نشود تیره به سنگ''|م۲=''عارف که برنجد تنک آب است هنوز''}} {{ب۲|م۱=''ای برادر چو خاک خواهی شد''|م۲=''خاک شو پیش از آن که خاک شوی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== {{شعر}} {{ب۲|م۱=''این حکایت شنو که در بغداد''|م۲=''رایت و پرده را خلاف افتاد''}} {{ب۲|م۱=''من و تو هر دو خواجه تا شانیم{{نشان|85}}''|م۲=''بنده بارگاه سلطانیم''}} {{ب۲|م۱=''تو نه رنج آزموده‌های نه حصار''|م۲=''نه بیابان و باد و گرد و غبار''}} {{ب۲|م۱=''تو بر بندگان مه رویی''|م۲=''با غلامان یاسمن بویی''}} {{ب۲|م۱=''گفت من سر بر آستان دارم''|م۲=''نه چو تو سر بر آسمان دارم''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از صاحبدلان زور آزمایی را دید به هم بر آمده و کف بر دماغ انداخته گفت این را چه حالت است گفتند فلان دشنام دادش گفت این فرومایه هزار من سنگ بر میدارد و طاقت سخنی نمیآرد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گرت از دست بر اید دهنی شیرین کن''|م۲=''مردی آن نیست که مشتی بزنی بر دهنی''}} {{ب۲|م۱=''بنی آدم سرشت از خاک دارد''|م۲=''اگر خاکی نباشد آدمی نیست''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== بزرگی را پرسیدم از سیرت اخوان صفا گفت کمینه{{نشان|86}} آن که مراد خاطر یاران بر مصالح خویش مقدّم دارد و حکما گفته اند برادر که در بند خویشست نه برادر و نه خویشست {{ب۲|م۱='' {{نشان|87}}''|م۲=''دل در کسی مبند که دل بسته تو نیست{{نشان|88}}''}} یاد دارم که مدّعی درین بیت بر قول من اعتراض کرده بود و گفته حق تعالی در کتاب مجید از قطع رحم نهی کرده است و به مودت ذی القربی فرموده و این چه تو گفتی مناقض آن است گفتم غلط کردی که موافق قرآن است و اِن جاهَداکَ عَلی اَن تُشْرِکَ بی ما لَیْسَ لَکَ به عِلمٌ فلا تَطِعْهما{{نشان|89}} ====حکایت==== {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پیرمردی لطیف در بغداد''|م۲=''دخترک را به کفشدوزی داد''}} {{ب۲|م۱=''بامدادان پدر چنان دیدش''|م۲=''پیش داماد رفت و پرسیدش''}} {{نشان|90}} لبش نه انبانست {{ب۲|م۱='' {{نشان|91}}نگفتم این گفتار''|م۲=''هزل بگذار و جدّ ازو بردار''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== آورده اند که فقیهی دختری داشت به غایت زشت به جای زنان رسیده و با وجود جهاز و نعمت کسی در مناکحت او رغبت نمینمود {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زشت باشد ديبقى{{نشان|92}} و ديبا''|م۲=''که بود بر عروس نازیبا''}} {{پایان شعر}} فی الجمله بحکم ضرورت عقد نکاحش با ضريری{{نشان|93}} ببستند. آورده اند که حکیمی در آن تاریخ از سر ندیب{{نشان|94}} آمده بود که دیده نابینا روشن همی‌کرد فقیه را گفتند داماد را چرا علاج نکنی گفت ترسم که بینا شود و دخترم را طلاق دهد شوی زن زشت روی، نابینا به. ====حکایت==== پادشاهی به دیده استحقار در طایفه درویشان نظر کرد یکی زان میان به فراست به جای آورد و گفت ای ملک ما درین دنیا به جیش از تو کمتریم و به عیش خوشتر و به مرگ برابر و به قیامت بهتر {{شعر}} {{ب۲|م۱=''در آن ساعت که خواهند این و آن مرد''|م۲=''نخواهند از جهان بیش از کفن برد''}} {{ب۲|م۱=''نه آنکه بر در دعوی نشیند از خلقی''|م۲=''وگر خلاف کنندش به جنگ بر خیزد''}} {{پایان شعر}} طریق درویشان ذکرست و شکر و خدمت و طاعت و ایثار{{نشان|95}} و قناعت و توحید و توکل و تسلیم و تحمل. هر که بدین صفتها که گفتم موصوفست به حقیقت درویشست و گر در قباست اما هرزه گردی بی نماز هوا پرست هوس باز که روزها به شب آرد در بند شهوت و شبها روز کند در خواب غفلت و بخورد هر چه در میان آید و بگوید هر چه بر زبان آید رندست و گر در عباست {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پرده هفت رنگ در مگذار''|م۲=''تو که در خانه بوریا داری''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دیدم گل تازه چند دسته''|م۲=''بر گنبدی از گیاه رسته''}} {{ب۲|م۱=''بگریست گیاه و گفت خاموش''|م۲=''صحبت نکند کرم فراموش''}} {{ب۲|م۱=''من بنده حضرت کریمم''|م۲=''پرورده نعمت قدیمم''}} {{ب۲|م۱=''با آن که بضاعتی ندارم''|م۲=''سر مایه طاعتی ندارم''}} {{ب۲|م۱=''رسمست که مالکان تحریر{{نشان|96}}''|م۲=''آزاد کنند بنده پیر''}} {{ب۲|م۱=''اى بار{{نشان|97}} خدای عالم آرای''|م۲=''بر بنده پیر خود ببخشای''}} {{ب۲|م۱=''بدبخت کسی که سر بتابد''|م۲=''زین در که دری دگر بیابد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== حکیمی را پرسیدند از سخاوت و شجاعت کدام بهتر است گفت آن که را سخاوتست به شجاعت حاجت نیست {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زکوة مال بدر کن که فضله رز را''|م۲=''چو باغبان بزند بیشتر دهد انگور''}} {{پایان شعر}} ==توضیحات== {{پانویس‌ها}} # {{پاورقی|1}} بسیار ستمگر # {{پاورقی|2}} بسیار نادان # {{پاورقی|3}} تکیه و پشت گرمی # {{پاورقی|4}} گدائی # {{پاورقی|5}} با من رفتار کن آنچه تو سزاوار آنی. # {{پاورقی|6}} از بزرگان و مشایخ عرفا. # {{پاورقی|7}} سنگ ریزه # {{پاورقی|8}} چابک و چالاک # {{پاورقی|9}} اگر سوار چهارپایان نیستم سعی می‌کنم که غاشیه و زین پوش شما را بر دوش خود حمل کنم. # {{پاورقی|10}} لباس کهنه متعلّق درویشان. # {{پاورقی|11}} جامه آکنده به ابریشم خام که در روز جنگ می‌پوشیدند و شمشیر به آن کارگر نیست. # {{پاورقی|12}} آفتابه # {{پاورقی|13}} صندوقچه جواهر # {{پاورقی|14}} سلامت از بلاد آفت در تنهائیست. # {{پاورقی|15}} آلوده و کثیف کند # {{پاورقی|16}} بی ادب # {{پاورقی|17}} حوض آب # {{پاورقی|18}} گودالی که آب حمّامها و مطبخ‌ها بدانجا رود. # {{پاورقی|19}} عرب صحرانشین و بیابانی. # {{پاورقی|20}} سیم ناسره و قلب # {{پاورقی|21}} حریص # {{پاورقی|22}} قرآن # {{پاورقی|23}} اداء کردن # {{پاورقی|24}} بدگوئی # {{پاورقی|25}} خود بینی و خودپسندی # {{پاورقی|26}} از گزند محفوظ باشی ای که نیکوئی‌های مرا می‌شماری ظاهر حال من نیست که بینی و باطن مرا نداسته که چیست و بهتر آن بود که گفته می‌شد (کفیتُ الاذی) اذیّت کردن تو مرا بس و کافیست. # {{پاورقی|27}} نام محلّی در شام. # {{پاورقی|28}} نام برکه ای بوده در جامع دمشق # {{پاورقی|29}} مرا با خداوند متعال وقتی است که در آن هیچ فرشته مقرّب و نبیّ مرسل راه نمی‌یابد و دخالت ندارد. # {{پاورقی|30}} مشاهده و مکاشفه نیکان و اولیای حق میان ظهور و خفا است یعنی دائم بر یک حال نیستند گاهی صاحب کرامات و خارق عادات و گاهی مانند سایر مردم باشند. # {{پاورقی|31}} جهنده # {{پاورقی|32}} بالا خانه # {{پاورقی|33}} ما به بنده از رگ ورید نزدیکتریم. # {{پاورقی|34}} طعام و شراب # {{پاورقی|35}} فراخی # {{پاورقی|36}} شتر خراسانی # {{پاورقی|37}} دزد راهزن # {{پاورقی|38}} نام درختی خاردار. # {{پاورقی|39}} فقیر مالک چیزی نیست. # {{پاورقی|40}} منازل دوزخ # {{پاورقی|41}} # {{پاورقی|42}} لباس وصله کرده # {{پاورقی|43}} مخفّف تاتاری که نام قومی است از ترکستان بیشتر سپاهیان مغول از ایشان بود. # {{پاورقی|44}} نام یکی از منازل نزدیک مکّه معظّمه است که در آنجا درخت خرما و تاک بوده. # {{پاورقی|45}} پاره و اندکی # {{پاورقی|46}} کسی را نیکو حال کردن. # {{پاورقی|47}} کنیّت محدّث معروف که مذهب حنبلی داشت. # {{پاورقی|48}} به سوی آواز سرودها به سبب خوبی و پاکیزگی آن برانگیخته می‌شویم در اغب می‌کردیم ولی تو آوازه خوان و سراینده هستی که اگر خاموش شوی خوشحال می‌شویم. # {{پاورقی|49}} خرده و پاره زر و سیم # {{پاورقی|50}} دایره - نام یکی از آلات طرب. # {{پاورقی|51}} شوخی و خوش طبعی # {{پاورقی|52}} کارهای نهی شده # {{پاورقی|53}} زشتی‌ها # {{پاورقی|54}} نیکی‌ها # {{پاورقی|55}} بی اعتماد و بی اعتبار # {{پاورقی|56}} قورباغه # {{پاورقی|57}} قبیله # {{پاورقی|58}} کلیدها - جمع مفتاح # {{پاورقی|59}} جمع قلعه # {{پاورقی|60}} همانا با هر سختی و رنج راحت و آسانی باشد. # {{پاورقی|61}} گوارا و خوش طعم و لذیذ. # {{پاورقی|62}} نام یکی از صحابه پیامبر(ص) # {{پاورقی|63}} نام بیابانی در بیت المقدّس # {{پاورقی|64}} نام شهری از نواحی شام # {{پاورقی|65}} نام شهری از ولایت شام. # {{پاورقی|66}} مهر زن # {{پاورقی|67}} شکسته و تیره # {{پاورقی|68}} عیب جویی و بدگویی # {{پاورقی|69}} خرجی # {{پاورقی|70}} عالم معنی و ارواح و فرشتگان # {{پاورقی|71}} بسیار عبادت کنندگان. # {{پاورقی|72}} شاخهائیکه بر آن گل انار بود گفتی بر درخت سبز آتش آویخته شده. # {{پاورقی|73}} مردم در پیرامون وی از تشنگی هلاک می‌شدند در صورتی که او ساقی است که می‌بیند و تشنگان را آب نمی‌دهد. # {{پاورقی|74}} کسی به به مرض استسقاء مبتلا شود و آن مرضی است که بیمار هر چند آب خورد سیراب نشود. # {{پاورقی|75}} میوه‌ها # {{پاورقی|76}} بوئیدنی # {{پاورقی|77}} بادبزنی که از پر طاووس است. # {{پاورقی|78}} دوستدار حکمت # {{پاورقی|79}} آیا مردم را به احسان و نیکی امر می‌کنید و خویشتن را فراموش می‌کنید. # {{پاورقی|80}} خیر خواهان # {{پاورقی|81}} گل ولای # {{پاورقی|82}} عبادتگاه درویشان و مشایخ ایشان - معرّب خانگاه. # {{پاورقی|83}} چون به کار زشتی گذر کنید کریمانه از آنجا بگذرید. # {{پاورقی|84}} چون گناهکاری را دیدی عیب پوش و بردبار باش - ای که کار بیهوده مرا زشت میشماری چرا کریمانه و جوانمردانه گذر نمی‌کنی. # {{پاورقی|85}} همقطاران یک خواجه # {{پاورقی|86}} کمترین و کوچک ترین # {{پاورقی|87}} مخفف بایست. # {{پاورقی|88}} منسوب و وابسته کسی نباش که با تو دوست نباشد. # {{پاورقی|89}} هرگاه پدر و مادر بکوشند و ترا بر آن دارند چیزی را که بدان علم نداری با من شریک کنی ایشان را فرمان بر. # {{پاورقی|90}} گزیدن # {{پاورقی|91}} شوخی کردن # {{پاورقی|92}} نوعی پارچه ابریشمی منسوب به دهیق از قراء مصر. # {{پاورقی|93}} نابینا # {{پاورقی|94}} نام شهری است از جزیره سیلان واقع در جنوب هندوستان. # {{پاورقی|95}} برگزیدن و دیگری را بر خود ترجیح دادن. # {{پاورقی|96}} بنده آزاد کردن # {{پاورقی|97}} بزرگ {{پایان پانویس‌ها}} گلستان/باب سوم 1364 3092 2006-09-29T14:24:03Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[گلستان]] | مؤلف = سعدی | قسمت = (باب سوم ‐ در فضیلت قناعت) | قبلی = →[[گلستان/باب دوم]] | بعدی = [[گلستان/باب چهارم]]← | یادداشت = }} __NOTOC__ ====حکایت==== خواهنده مغربی در صف بزّازان حلب میگفت: ای خداوندان نعمت، اگر شما را انصاف بودی و ما را قناعت، رسم سؤال از جهان برخاستی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اى قناعت ! توانگرم گردان''|م۲=''كه ورای{{نشان|1}} تو هیچ نعمت نیست''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== دو امیر زاده در مصر بودند یکی علم آموخت و دیگر مال اندوخت عاقبة الاَمر آن یکی علاّمه عصر گشت و این یکی عزیز مصر{{نشان|2}} شد پس این توانگر به چشم حقارت در فقیه نظر کردی و گفتی من به سلطنت رسیدم و این همچنان در مسکنت بمانده است. گفت ای برادر شکر نعمت باری{{نشان|3}} عزّ اسمه همچنان افزونتر است بر من که میراث پیغمبران یافتم یعنی علم و ترا میراث فرعون و هامان رسید یعنی ملک مصر. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کجا خود شکر این نعمت گزارم''|م۲=''که زور مردم آزاری ندارم''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== درویشی را شنیدم که در آتش فاقه{{نشان|4}} میسوخت و رقعه بر خرقه{{نشان|5}} همی‌دوخت و تسکین خاطر مسکین را همی‌گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به نان قناعت كنيم و جامه دلق{{نشان|6}}''|م۲=''که بار محنت خود به که بار منت خلق''}} {{پایان شعر}} کسی گفتش : چه نشينی که فلان درين شهر طبعی کريم دارد و کرمی عميم ، ميان به خدمت آزادگان بسته و بر در دلها نشسته . اگر بر صورت حال تو چنانکه هست وقوف يابد پاس خاطر{{نشان|7}} عزیزان داشتن منت دارد و غنیمت شمارد. گفت خاموش که در پسی مردن به که حاجت پیش کسی بردن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''همه رقعه{{نشان|8}} دوختن به و الزام کنج صبر''|م۲=''کز بهر جامه رقعه بر خواجگان نبشت''}} {{ب۲|م۱=''حقا كه با عقوبت دوزخ برابر است''|م۲=''رفتن به پايمردی{{نشان|9}} همسایه در بهشت''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از ملوک عجم طبیبی حاذق{{نشان|10}} به خدمت مصطفی صلی الله علیه و سلم فرستاد سالی در دیار عرب بود و کسی تجربه پیش او نیاورد و معالجه از وی در نخواست پیش پیغمبر آمد و گله کرد که مرین بنده را برای معالجت اصحاب فرستاده‌اند و درین مدّت کسی التفاتی{{نشان|11}} نکرد تا خدمتی که بر بنده معین است به جای آورد. رسول علیه السلام گفت این طایفه را طریقتی است که تا اشتها غالب نشود، نخورند و هنوز اشتها باقی بود که دست از طعام بدارند. حکیم گفت این است موجب تندرستی زمین ببوسید و برفت. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''که ز ناگفتنش خلل{{نشان|12}} زاید''|م۲=''یا ز ناخوردنش به جان آید''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== در سیرت اردشیر بابکان{{نشان|13}} آمده است که حکیم عرب را پرسید که روزی چه مایه طعام باید خوردن گفت صد درم سنگ کفایت است گفت این قدر چه قوّت دهد گفت هذا المِقدارُ یَحمِلُکَ و ما زادَ عَلی ذلک فَانتَ حامِلُه یعنی این قدر ترا بر پای همی‌دارد و هر چه برین زیادت کنی تو حمال آنی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خوردن براى زيستن{{نشان|14}} و ذکر کردن است''|م۲=''تو معتقد که زیستن از بهر خوردن است''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== دو درویش خراسانی ملازم صحبت یکدیگر سفر کردندی یکی ضعیف بود که هر بدو شب افطار کردی و دیگر قوی که روزی سه بار خوردی اتفاقاً بر در{{نشان|15}} شهری به تهمت جاسوسی گرفتار آمدند هر دو را به خانه‌ای کردن و در به گل بر آوردند بعد از دو هفته معلوم شد که بی گناهند در گشادند قوی را دیدند مرده و ضعیف جان به سلامت برده. مردم درین عجب ماندند حکیمی گفت خلاف این عجب بودی آن یکی بسیار خوار بوده است طاقت بینوایی نیاورد به سختی هلاک شد وین دگر خویشتن دار بوده است لاجرم بر عادت خویش صبر کرد و به سلامت بماند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''وگر تن پرورست اندر فراخی{{نشان|16}}''|م۲=''چو تنگی بیند از سختی بمیرد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از حکما پسر را نهی همی‌کرد از بسیار خوردن که سیری مردم را رنجور کند گفت ای پدر گرسنگی خلق را بکشد نشنیده‌ای که ظریفان گفته‌اند به سیری مردن به که گرسنگی بردن. گفت اندازه نگهدار، کُلوا وَ اشرَبوا وَ لا تُسْرِفوا {{شعر}} {{ب۲|م۱=''با آن که در وجود طعامست عیش نفس''|م۲=''رنچ آورد طعام که بیش از قدر بود''}} {{ب۲|م۱=''گر گل شكر{{نشان|17}} خوری به تکلف زیان کند''|م۲=''ور نان خشک دیر خوری گل شکر بود''}} {{ب۲|م۱=''معده چو کج گشت و شکم درد خاست''|م۲=''سود ندارد همه اسباب راست''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== بقالی را درمی چند بر صوفیان گرد آمده بود در واسط{{نشان|18}} هر روز مطالبت کردی و سخنان با خشونت گفتی اصحاب از تعنت وی خسته خاطر همی‌بودند و از تحمل چاره نبود صاحب دلی در آن میان گفت نفس را وعده دادن به طعام آسان ترست که بقال را به درم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ترك احسان خواجه اوليتر ''|م۲=''كاحتمال جفاى بوابان{{نشان|19}} ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== جوانمردی را در جنگ تاتار{{نشان|20}} جراحتی هول رسید کسی گفت فلان بازرگان نوشدارو دارد اگر بخواهی باشد که دریغ ندارد گویند آن بازرگان به بخل معروف بود. جوانمرد گفت اگر خواهم دارو دهد یا ندهد و گر دهد منفعت کند یا نکند باری خواستن ازو زهر کشنده است و حکیمان گفته‌اند آب حیات اگر فروشند فی‌المثل به آب روی دانا نخرد که مردن به علت، به از زندگانی به مذلت. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر حنظل{{نشان|21}} خوری از دست خوشخوی''|م۲=''به از شیرینی از دست ترش روی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از علما خورنده بسیار داشت و کفاف اندک یکی را از بزرگان که در او معتقد بود بگفت روی از توقع او درهم کشید و تعرّض{{نشان|22}} سؤال از اهل ادب در نظرش قبیح آمد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به حاجتی که روی تازه روی و خندان رو''|م۲=''فرو نبندد کار گشاده پیشانی''}} {{ب۲|م۱=''بِئس المطاعِمُ حینَ الذُلِّ تَکسِبُها''|م۲=''القِدرُ مُنْتَصَبٌ وَ القَدرُ مَخفوضٌ{{نشان|23}} ''}} {{پایان شعر}} {{نشان|24}} خواست ====حکایت==== درویشی را ضرورتی پیش آمد کسی گفت فلان نعمتی دارد بی قیاس اگر بر حاجت تو واقف گردد همانا که در قضای آن توقف روا ندارد گفت من او را ندانم گفت مَنَت رهبری کنم. دستش گرفت تا به منزل آن شخص در آورد یکی را دید لب فروهشته{{نشان|25}} تند نشسته برگشت و سخن نگفت. کسی گفتش چه کردی گفت عطای او را به لقای او بخشیدم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مبر حاجت به نزد ترشروى''|م۲=''كه از خوى بدش فرسوده گردى''}} {{ب۲|م۱=''اگر گويى غم دل با كسى گوی''|م۲=''كه از رويش به نقد{{نشان|26}} آسوده گردی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== خشکسالی در اسکندریه{{نشان|27}} عنان طاقت درویش از دست رفته بود درهای آسمان بر زمین بسته و فریاد اهل زمین به آسمان پیوسته {{شعر}} {{ب۲|م۱=''عجب که دود دل خلق جمع مینشود''|م۲=''که ابر گردد و سیلاب دیده بارانش''}} {{ب۲|م۱=''گر تتر بکشد این مخنّث را''|م۲=''تتری را دگر نباید کشت''}} {{پایان شعر}} چنین شخصی که یک طرف از نعت او شنیدی دراین سال نعمتی بیکران داشت تنگدستان را سیم و زر دادی و مسافران را سفره نهادی گروهی درویشان از جور فاقه به طاقت رسیده بودند آهنگ دعوت او کردند و مشاورت به من آوردند سر از موافقت باز زدم و گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''تن به بیچارگی و گرسنگی''|م۲=''بنه و دست پیش سفله مدار''}} {{ب۲|م۱=''پرنیان و نسیج{{نشان|28}} بر نااهل''|م۲=''لاجورد و طلاست بر دیوار''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== حاتم طایی را گفتند از تو بزرگ همت تر در جهان دیده‌ای یا شنیده‌ای گفت بلی روزی چهل شتر قربان کرده بودم امرای عرب را پس به گوشه صحرایی به حاجتی برون رفته بودم ،خارکنی را دیدم پشته فراهم آورده. گفتمش به مهمانی حاتم چرا نروی که خلقی بر سماط{{نشان|29}} او گرد آمده‌اند؟ گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هر كه نان از عمل خويش خورد''|م۲=''منت حاتم طائى نبرد''}} {{پایان شعر}} من او را به همت و جوانمردی از خود برتر دیدم ====حکایت==== موسی علیه السلام درویشی را دید از برهنگی به ریگ اندر شده گفت ای موسی دعا کن تا خدا عزّوجلّ مرا کفافی دهد که از بی طاقتی به جان آمدم موسی دعا کرد و برفت. پس از چند روز که باز آمد از مناجات مرد را دید گرفتار و خلقی انبوه برو گرد آمده گفت این چه حالتست؟ گفتند خمر خورده و عربده{{نشان|30}} کرده و کسی را کشته اکنون به قصاص فرموده‌اند و لطیفان گفته‌اند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گربه مسكين اگر پر داشتى''|م۲=''تخم گنجشك از جهان برداشتى''}} {{ب۲|م۱=''عاجز باشد كه دست قوت يابد''|م۲=''برخيزد و دست عاجزان برتابد''}} {{پایان شعر}} موسى عليه السلام به حم جهان آفرين اقرار کرد و از تجاسر{{نشان|31}} خویش استغفار و لو بسط الله الرزق لعباده لبعوا فى الارض{{نشان|32}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آن نشنیدی که فلاطون چه گفت''|م۲=''مور همان به که نباشد پرش''}} {{ب۲|م۱=''آن کس که توانگرت نمیگرداند''|م۲=''او مصلحت تو از تو بهتر داند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== اعرابی را دیدم در حلقه جوهریان بصره که حکایت همی‌کرد که وقتی در بیابانی راه گم کرده بودم و از زاد معنی چیزی با من نمانده بود و دل بر هلاک نهاده که همی ناگاه کیسه‌ای یافتم پر مروارید هرگز آن ذوق و شادی فراموش نکنم که پنداشتم گندم بریانست باز آن تلخی و نومیدی که معلوم کردم که مرواریدست. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''در بيابان خشك و ريگ روان''|م۲=''تشنه را در دهان ، چه در چه صدف''}} {{ب۲|م۱=''مرد بی توشه کاوفتاد از پای''|م۲=''بر کمربند او چه زر چه خزف{{نشان|33}} ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از عرب در بیابانی از غایت تشنگی می‌گفت {{نشان|34}} ====حکایت==== همچنین در قاع{{نشان|35}} بسیط مسافری گم شده بود و قوت و قوّتش به آخر آمده و درمی چند بر میان داشت بسیاری بگردید و ره به جایی نبرد پس به سختی هلاک شد طایفه‌ای برسیدند و درمها دیدند پیش رویش نهاده و بر خاک نبشته {{شعر}} {{ب۲|م۱=''در بیابان فقیر سوخته را''|م۲=''شلغم پخته به که نقره خام''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== هرگز از دور زمان ننالیده بودم و روی از گردش آسمان درهم نکشیده مگر وقتی که پایم برهنه مانده بود و استطاعت پای پوشی نداشتم به جامع کوفه در آمدم دلتنگ. یکی را دیدم که پای نداشت سپاس نعمت حق به جای آوردم و بر بی کفشی صبر کردم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مرغ بريان به چشم مردم سير''|م۲=''كمتر از برگ تره بر خوان است''}} {{ب۲|م۱=''وان که را دستگاه و قوت نیست''|م۲=''شلغم پخته مرغ بریان است''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از ملوک با تنی چند خاصان در شکارگاهی به زمستان از عمارت دور افتادند تا شب در آمد خانه دهقانی دیدند ملک گفت شب آنجا رویم تا زحمت سرما نباشد یکی از وزرا گفت لایق قدر پادشاه نیست به خانه دهقانی التجا کردن هم اینجا خیمه زنیم و آتش کنیم .دهقان را خبر شد ما حضری ترتیب کرد و پیش آورد وزمین ببوسید و گفت قدر بلند سلطان نازل نشدی ولیکن نخواستند که قدر دهقان بلند گردد. سلطان را سخن گفتن او مطبوع آمد شبانگاه به منزل او نقل کردند بامدادانش خلعت و نعمت فرمود شنیدندش که قدمی چند در رکاب سلطان همی‌رفت و میگفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ز قدر و شوكت سلطان نگشت چيزى كم''|م۲=''از التفات به مهمانسراى دهقانى''}} {{ب۲|م۱=''کلاه گوشه دهقان به آفتاب رسید''|م۲=''که سایه بر سرش انداخت چون تو سلطانی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== گدایی هول را حکایت کنند که نعمتی وافر اندوخته بود یکی از پادشاهان گفتش همی‌نمایند که مال بیکران داری و ما را مهمی هست اگر به برخی از آن دستگیری کنی چون ارتفاع{{نشان|36}} رسد وفا کرده شود و شکر گفته. گفت ای خداوند روی زمین لایق قدر بزرگوار پادشاه نباشد دست همت به مال چون من گدایی آلوده کردن که جوجو به گدایی فراهم آوردهام گفت غم نیست که به کافر میدهم اَلخبیثاتُ لِلخبیثین {{شعر}} {{ب۲|م۱=''قالو عَجینُ الکِلْسِ لَیْسَ بِطاهِر''|م۲=''قُلْنا نَسُدُّ بِه شُقوقَ المَبرَزِ{{نشان|37}} ''}} {{ب۲|م۱=''به لطافت چو بر نیاید کار''|م۲=''سر به بی حرمتی کشد ناچار''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== بازرگانی را شنیدم که صد و پنجاه شتر بار داشت و چهل بنده خدمتکار شبی در جزیره کیش مرا به حجره خویش در آورد همه شب نیارمید از سخنهای پریشان گفتن که فلان انبازم به ترکستان و فلان بضاعت به هندوستان است و این قباله فلان زمین است و فلان چیز را فلان ضمین{{نشان|38}}، گاه گفتی خاطر اسکندری دارم که هوایی خوشست باز گفتی نه که دریای مغرب مشوشست سعدیا سفری دیگرم در پیشست اگر آن کرده شود بقیت عمر خویش به گوشه بنشینم. گفتم آن کدام سفرست? گفت گوگرد پارسی خواهم بردن به چین که شنیدم قیمتی عظیم دارد و از آنجا کاسه چینی بروم آرم و دیبای رومی به هند و فولاد هندی به حلب و آبگینه حلبی به یمن و برد یمانی به پارس و زان پس ترک تجارت کنم و بدکانی بنشینم . انصاف ازین ماخولیا چندان فرو گفت که بیش طاقت گفتنش نماند، گفت ای سعدی تو هم سخنی بگوی از آنها که دیده‌ای و شنیده‌ای گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آن شنيدستى كه در اقصاى غور''|م۲=''بار سالارى بيفتاد از ستور ''}} {{ب۲|م۱=''گفت چشم تنگ دنیا دوست را''|م۲=''یاقناعت پر کند یا خاک گور''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== مال داری را شنیدم که به بخل چنان معروف بود که حاتم طایی در کرم. ظاهر حالش به نعمت دنیا آراسته و خست{{نشان|39}} نفس جبلی{{نشان|40}} در وی همچنان متمکن تا به جایی که نانی به جانی از دست ندادی و گربه بوهریره{{نشان|41}} را به لقمه‌ای ننواختی و سگ اصحاب الکهف را استخوانی نینداختی. فیالجمله خانه او را کس ندیدی در گشاده و سفره او را سرگشاده. شنیدم که به دریای مغرب اندر راه مصر برگرفته بود و خیال فرعونی در سر حتی اِذا اَدْرَکَهُ الغَرَقُ{{نشان|42}} بادی مخالف کشتی بر آمد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''با طبع ملولت چه كند هر كه نسازد؟''|م۲=''شرطه{{نشان|43}} همه وقتی نبود لایق کشتی''}} {{پایان شعر}} {{نشان|44}}. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''از زر و سیم راحتی برسان''|م۲=''خویشتن هم تمتعی بر گیر''}} {{پایان شعر}} آورده‌اند که در مصر اقارب درویش داشت ببقیت مال او توانگر شدند و جامه‌ای کهن به مرگ او بدریدند و خز و دمیاطی بریدند هم در آن هفته یکی را دیدم ازیشان بر بادپایی روان و غلامی در پی دوان {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ردّ میراث سختتر بودی''|م۲=''وارثان را ز مرگ خویشاوند''}} {{ب۲|م۱=''بخور ای نیک سیرت سره{{نشان|45}} مرد''|م۲=''کان نگون بخت گرد کرد و نخورد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== صیادی ضعیف را ماهی قوی به دام اندر افتاد طاقت حفظ آن نداشت ماهی برو غالب آمد و دام از دستش در ربود و برفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دام هر بار ماهی آوردی''|م۲=''ماهی این بار رفت و دام ببرد''}} {{پایان شعر}} ديگر صيادان دريغ خوردند و ملامتش کردند که چنين صيدی در دامت افتاد و ندانستی نگاه داشتن . گفت : ای برادران ، چه توان کردن ؟ مرا روزی نبود و ماهی را همچنان روزی مانده بود . صياد بی روزی در دجله نگيرد و ماهی بی اجل بر خشک نميرد. ====حکایت==== دست و پا بریده‌ای هزار پایی بکشت صاحب دلی برو گذر کرد و گفت سبحان الله با هزار پای که داشت چون اجلش فرا رسید از بی دست و پایی گریختن نتوانست. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''در آندم که دشمن پیاپی رسید''|م۲=''کمان کیانی{{نشان|46}} نشاید کشید''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== ابلهی{{نشان|47}} را دیدم سمین{{نشان|48}} خلعتی ثمین{{نشان|49}} در بر و مرکبی تازی در زیر و قصبی{{نشان|50}} مصری بر سر. کسی گفت سعدی چگونه همی‌بینی این دیبای مُعْلَم{{نشان|51}} برین حیوان لا یعلَمْ گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''قد شابه بالوری حمار''|م۲=''عجلا جسدا له خوار{{نشان|52}} ''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به آدمی نتوان گفت ماند این حیوان''|م۲=''مگر دراعه{{نشان|53}} و دستار{{نشان|54}} و نقش بیرونش''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== دزدی گدایی را گفت شرم نداری که دست از برای جوی سیم پیش هر لئیم دراز میکنی گفت {{نشان|55}} ====حکایت==== مشت زنی را حکایت کنند که از دهر مخالف به فغان آمده و حلق فراخ از دست تنگ به جان رسیده شکایت پیش پدر برده و اجازت خواست که عزم سفر دارم مگر به قوّت بازو دامن کامی فرا چنگ آرم. پدر گفت ای پسر خیال محال از سر بدر کن و پای قناعت در دامن سلامت کش که بزرگان گفته‌اند دولت نه به کوشیدنست چاره کم جوشیدنست {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر بهر سر موئیت صد خرد باشد''|م۲=''خرد به کار نیاید چو بخت بد باشد''}} {{پایان شعر}} پسر گفت : ای پدر فوائد سفر بسيار است از نزهت{{نشان|56}} خاطر و جرّ{{نشان|57}} منافع و دیدن عجائب و شنیدن غرائب و تفرج بلدان و مجاورت خلاّن{{نشان|58}} و تحصیل جاه و ادب و مزید مال و مکتسب و معرفت یاران و تجربت روزگاران چنان که سالکان طریقت گفته‌اند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''برو اندر جهان تفرّج کن''|م۲=''پیش از آن روز کز جهان بروی''}} {{پایان شعر}} پدر گفت : ای پسر ، منافع سفر چنين که گفتی بی شمار است وليکن مسلم پنج طايفه راست : نخست بازرگانی که با وجود نعمت و مکنت{{نشان|59}} غلامان و کنیزان دارد دلاویز و شاگردان چابک. هر روزی به شهری و هر شب به مقامی و هر دم به تفرج گاهی از نعیم دنیا متمتع {{شعر}} {{ب۲|م۱=''و آن را که بر مراد جهان نیست دست رس''|م۲=''در زادو بوم خویش غریبست و ناشناخت''}} {{پایان شعر}} دومی عالمی که به منطق{{نشان|60}} شیرین و قوت فصاحت و مایه بلاغت هر جا که رود به خدمت او اقدام نمایند و اکرام کنند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''وجود مردم دانا مثال زر طلی{{نشان|61}} است''|م۲=''که هر کجا برود قدر وقیمتش دانند''}} {{ب۲|م۱=''بزرگ زاده نادان به شهر وا ماند{{نشان|62}}''|م۲=''که در دیار غریبش به هیچ نستانند''}} {{پایان شعر}} سيم خوبريويی که درون صاحبدلان به مخالطت او ميل کند که بزرگان گفته‌اند : اندکی جمال به از بسياری مال و گويند روی زيبا مرهم دلهای خسته است و کليد درهای بسته لاجرم صحبت او را همه جای غنيمت شناسند و خدمتش منت دانند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شاهد آن جا که رود حرمت عزّت بیند''|م۲=''ور برانند به قهرش پدر و مادر و خویش''}} {{ب۲|م۱=''گفت خاموش که هر کس که جمالی دارد''|م۲=''هر کجا پای نهد دست ندارندش پیش''}} {{ب۲|م۱=''او گوهرست گو صدفش در جهان مباش''|م۲=''دُرّ یتیم{{نشان|63}} را همه کس مشتری بود''}} {{ب۲|م۱=''سمعی اِلی حُسن الاغانی''|م۲=''مَنْ ذا الّذی جَسّ المثانی''}} {{پایان شعر}} چهارم خوش آوازى که به حنجره داوودی آب از جريان و مرغ از طيران باز دارد . پس بوسيلت اين فضيلت دل مشتاقان صيد کند و اربابی معنی به منادمت او رغبت نمايند و به انواع خدمت کنند . {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چه خوش باشد آهنگ نرم حزين''|م۲=''به گوش حريفان مست صبوح{{نشان|64}} ''}} {{ب۲|م۱='' به از روى زيباست آواز خوش''|م۲=''كه آن حظ نفس است و اين قوت روح''}} {{پایان شعر}} یا کمینه پیشه وری که به سعی بازو کفافی حاصل کند تا آبروی از بهر نان ریخته نگردد چنان که خردمندان گفته‌اند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر به غريبى رود از شهر خويش''|م۲=''سختى و محنت نبرد پنبه دوز''}} {{ب۲|م۱=''ور به خرابی فتد از مملکت''|م۲=''گرسنه خفتد ملک نیم روز{{نشان|65}} ''}} {{پایان شعر}} چنين صفتها که بيان کردم ای فرزند در سفر موجب جمعيت خاطر ست و داعيه طيب{{نشان|66}} عیش و آن که ازین جمله بی بهره است بخیال باطل در جهان برود و دیگر کسش نام و نشان نشنود. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کبوتری که دگر آشیان نخواهد دید''|م۲=''قضا همی‌بردش تا به سوی دانه دام''}} {{ب۲|م۱=''رزق اگر چند بی گمان برسد''|م۲=''شرط عقلست جستن از درها''}} {{پایان شعر}} درین صورت که منم با پیل دمان{{نشان|67}} بزنم و با شیر ژیان{{نشان|68}} پنجه در افکنم پس مصلحت آن است ای پدر که سفر کنم کزین بیش طاقت بی نوایی نمی‌آرم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شب هر توانگری به سرایی همی‌روند''|م۲=''درویش هر کجا که شب آمد سرای اوست''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هنرور چو بختش نباشد به کام''|م۲=''به جایی رود کش ندانند نام''}} {{پایان شعر}} {{نشان|69}} او بر سنگ همی‌آمد و خروش به فرسنگ می‌رفت گروهی مردمان را دید هر یک به قراضه ای{{نشان|70}} در معبر{{نشان|71}} نشسته و رخت سفر بسته. جوان را دست عطا بسته بود زبان ثنا بر گشود چندان که زاری کرد یاری نکردند ملاّح بی مروت به خنده بر گردید گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زر ندارى نتوان رفت به زور از دريا''|م۲=''زور ده مرده چه باشد، زر يك مرده بيار''}} {{پایان شعر}} جوان را دل از طعنه ملاّح به هم بر آمد خواست که ازو انتقام{{نشان|72}} کشد، کشتی رفته بود .آواز داد و گفت اگر بدین جامه که پوشیده دارم قناعت کنی دریغ نیست. ملاح طمع کرد و کشتی باز گردانید. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بدوزد شره{{نشان|73}} دیده هوشمند''|م۲=''در آرد طمع مرغ و ماهی ببند''}} {{پایان شعر}} چندانکه ريش و گريبان به دست جوان افتاد به خود درکشيد و ببی محابا کوفتن گرفت . يارش از کشتی بدر آمد تا پشتی کند ، همچنين درشتی ديد و پشت بداد . جز اين چاره نداشتند که با او به مصالحت{{نشان|74}} گرايند و به اجرت مسامحت نمایند. کلُّ مداراة صدقةُ. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو پرخاش{{نشان|75}} بینی تحمّل بیار''|م۲=''که سهلی ببندد در کارزار''}} {{پایان شعر}} به عذر ماضی در قدمش فتادند و بوسه چندی به نفاق بر سر و چشمش دادند پس به کشتی در آوردند و روان شدند تا برسیدند به ستونی از عمارت یونان در آب ایستاده ملاح گفت کشتی را خلل هست یکی از شما که دلاور ترست باید که بدین ستون برود و خِطام{{نشان|76}} کشتی بگیرد تا عمارت کنیم. جوان به غرور دلاوری که در سر داشت از خصم دل آزرده نیندیشدی و قول حکما که گفته‌اند هر که را رنجی به دل رسانیدی اگر در عقب آن صد راحت برسانی از پاداش آن یک رنجش ایمن مباش که پیکان از جراحت بدر آید و آزار در دل بماند: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو خوش گفت بكتاش{{نشان|77}} با خیل تاش{{نشان|78}}''|م۲=''چو دشمن خراشیدی ایمن مباش''}} {{ب۲|م۱=''سنگ بر باره حصار مزن''|م۲=''که بود کز حصار سنگ آید''}} {{پایان شعر}} چندانکه مقود{{نشان|79}} کشتی به ساعد بر پیچید و بالای ستون رفت ملاح زمام از کفش در گسلانید و کشتی براند. بیچاره متحیر بماند روزی دو بلا و محنت کشید و سختی دید سیم خوابش گریبان گرفت و به آب انداخت بعد شبان روزی دگر بر کنار افتاد از حیاتش رمقی مانده. برگ درختان خوردن گرفت و بیخ گیاهان بر آوردن تا اندکی قوّت یافت سر در بیابان نهاد و همی‌رفت تا تشنه و بی طاقت به سر چاهی رسید، قومی برو گرد آمده و شربتی آب به پشیزی{{نشان|80}} همی‌آشامیدند. جوان را پشیزی نبود طلب کرد و بیچارگی نمود رحمت نیاوردند، دست تعدی دراز کرد میسر نشد به ضرورت تنی چند را فرو کوفت مردان غلبه کردند و بی محابا بزدند و مجروح شد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مورچگان را چو بود اتفاق''|م۲=''شیر ژیان را بدرانند پوست''}} {{پایان شعر}} حکم ضرورت در پی کاروانی افتاد و برفت . شبانگه برسيدند به مقامی که از دزدان پر خطر بود . کاروانيان را ديد لرزه بر اندام اوفتاده و دل بر هلاک نهاده . گفت : انديشه مداريد که منم درين ميان که بتنها پنجاه مرد را جواب می‌دهم و ديگران جوانان هم ياری کنند . اين بگفت و مردم کاروان را به لاف او دل قوی گشت و به صحبتش شادمانی کردند و به زاد و آبش دستگيری واجب دانستند . جوان را آتش معده بالا گرفته بود و عنان طاقت از دست رفته . لقمه‌ای چند از سر اشتها تناول کرد و دمی چند از آب در سرش آشاميد تا ديو درونش بيارميد و بخفت . پيرمردی جهان ديده در آن ميان بود ، گفت : ای ياران ، من ازين بدرقه شما انديشناکم نه چندانکه از دزدان . چنانکه حکايت کنند که عربی را درمی چند گرد آمده بود و بشب از تشويش لوريان{{نشان|81}} در خانه تنها خوابش نمی‌برد یکی را از دوستان پیش خود آورد تا وحشت تنهایی به دیدار او منصرف کند و شبی چند در صحبت او بود. چندان که بر درمهاش اطلاع یافت، ببرد و بخورد و سفر کرد. بامدادان دیدند عرب را گریان و عریان گفتند حال چیست مگر آن درم‌های ترا دزد برد گفت لا والله بدرقه برد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زخم دندان دشمنی بترست''|م۲=''که نماید به چشم مردم دوست''}} {{پایان شعر}} چه مى دانيد؟ اگر اين هم از جمله دزدان باشد که بعغياری{{نشان|82}} در ميان ما تعبيه شده است تا به وقت فرصت یاران را خبر کند مصلحت آن بینم که مرو را خفته بمانیم{{نشان|83}} و برانیم جوانان را تدبیر پیر استوار آمد و مهابتی از مشت زن در دل گرفتند و رخت برداشتند و جوان را خفته بگذاشتند آنگه خبر یافت که آفتابش در کتف تافت. سر براورد و کاروان رفته دید بیچاره بسی بگردید و ره بجایی نبرد تشنه و بی نوا روی بر خاک و دل بر هلاک نهاده همی‌گفت: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''درشتى كند با غريبان كسى''|م۲=''كه نابود باشد به غربت بسى{{نشان|84}} ''}} {{پایان شعر}} مسکین درین سخن بود که پادشه پسری به صید از لشکریان دور افتاده بود بالای سرش ایستاده همی‌شنید و در هیأتش نگه می‌کرد صورت ظاهرش پاکیزه و صورت حالش پریشان، پرسید از کجایی و بدین جایگه چون افتادی برخی از آنچه بر سر او رفته بود اعادت کرد ملکزاده را بر حال تباه او رحمت آمد خلعت و نعمت داد و معتمدی با وی فرستاد تا به شهر خویش آمد. پدر به دیدار او شادمانی کرد و بر سلامت حالش شکر گفت شبانگه ز آنچه بر سر او گذشته بود از حالت کشتی و جور ملاح و روستایان بر سر چاه و غدر کاروانیان با پدر می‌گفت پدر گفت ای پسر نگفتمت هنگام رفتن که تهی دستان را دست دلیری بسته است و پنجه شیری شکسته؟ پسر گفت ای پدر هر اینه تا رنج نبری گنج بر نداری و تا جان در خطر ننهی بر دشمن طفر نیابی و تا دانه پریشان نکنی خرمن بر نگیری. نبینی به اندک مایه رنجی که بردم چه تحصیل راحت کردم و به نیشی که خوردم چه مایه عسل آوردم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''غواص{{نشان|85}} اگر اندیشه کند کام نهنگ''|م۲=''هرگز نکند درّ گرانمایه به چنگ''}} {{ب۲|م۱=''چه خورد شیر شر زه در بن{{نشان|86}} غار''|م۲=''باز افتاده را چه قوت بود''}} {{پایان شعر}} پدر گفت ای پسر ترا درین نوبت فلک یاوری کرد و اقبال رهبری که صاحب دولتی در تو رسید و بر تو ببخشایید و کسر{{نشان|87}} حالت را به تفقدی جبر{{نشان|88}}کرد و چنین اتفاق نادر افتد و بر نادر حکم نتوان کرد. زنهار تا بدین طمع دگر باره گرد ولع{{نشان|89}} نگردی چنان که یکی را از ملوک پارس نگینی گرانمایه بر انگشتری بود باری به حکم تفرّج با تنی چند خاصان به مصلای{{نشان|90}} شیراز برون رفت فرمود تا انگشتری را بر گنبد عضد{{نشان|91}} نصب کردند تا هر که تیر از حلقه انگشتری بگذراند خاتم{{نشان|92}} او را باشد. اتفاقاً چهارصد حکم انداز که در خدمت او بودند جمله خطا کردند مگر کودکی بر بام رباطی که به بازیچه تیر از هر طرفی می‌انداخت باد صبا تیر او را به حلقه انگشتری در بگذرانید و خلعت و نعمت یافت و خاتم بوی ارزانی داشتند پسر تیر و کمان را بسوخت گفتند چرا کردی ؟گفت تا رونق نخستین بر جای ماند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گاه باشد که کودکی نادان''|م۲=''به غلط بر هدف زند تیری''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== درویشی را شنیدم که بغاری در نشسته بود و در بروی از جهانیان بسته و ملوک و اغنیا را در چشم همت او شوکت و هیبت نمانده {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آز بگذار و پادشاهی کن''|م۲=''گردن بی طمع بلند بود''}} {{ب۲|م۱=''هر کرا بر سِماط{{نشان|93}} بنشستی''|م۲=''واجب آمد به خدمتش برخاست''}} {{ب۲|م۱=''دیده شکیبد ز تماشای باغ''|م۲=''بی گل و نسرین به سر آرد دماغ''}} {{ب۲|م۱=''ور نبود دلبر همخوابه پیش''|م۲=''دست توان کرد در آغوش خویش''}} {{پایان شعر}} ==توضیحات== {{پانویس‌ها}} # {{پاورقی|1}} بجز # {{پاورقی|2}} لقب پادشاه مصر # {{پاورقی|3}} خالق و آفریننده # {{پاورقی|4}} تنگدستی # {{پاورقی|5}} پاره و کهنه # {{پاورقی|6}} لباس درویشان # {{پاورقی|7}} رعایت حرمت # {{پاورقی|8}} پاره و وصله # {{پاورقی|9}} کمک # {{پاورقی|10}} زیرک و دانا # {{پاورقی|11}} توجّه درو کردن # {{پاورقی|12}} رخنه و تباهی کار # {{پاورقی|13}} نام نخستین بادشاه و مؤسّس سلسله ساسانی. # {{پاورقی|14}} ماندن و زندگی کردن # {{پاورقی|15}} دروازه # {{پاورقی|16}} وسعت # {{پاورقی|17}} نام دوایی که آن را گلقند نیز میگویند. # {{پاورقی|18}} نام شهریست در عراق # {{پاورقی|19}} دربانان # {{پاورقی|20}} قومی از ترکستان # {{پاورقی|21}} میوه گیاهی است بسیار تلخ و به فارسی شرنگ نامیده شده است. # {{پاورقی|22}} به کنایه سخن گفتن. # {{پاورقی|23}} چه بد است خوراکهایی که هنگام ذلّت و خواری آن را کسب میکنی دیگ بر بار ولی قدر و منزلت پستی پذیرفته. # {{پاورقی|24}} ذلّت سؤال و خواهش # {{پاورقی|25}} پایین انداخته و گذاشته # {{پاورقی|26}} غمگین و افسرده # {{پاورقی|27}} نام شهری در مصر ساحل دریای روم # {{پاورقی|28}} پارچه و بافته # {{پاورقی|29}} دستار - خوان # {{پاورقی|30}} بد مستی # {{پاورقی|31}} گستاخی # {{پاورقی|32}} ای مغرور و فریفته دنیا چه چیز ترا در خطر فرو برد که هلاک و تباه شدی پس کاشکی مورچه پر در نیاوردی و پرواز نکردی. # {{پاورقی|33}} سفال و مهره گلی # {{پاورقی|34}} کاشکی پیش از مردن خود روزی باز روی خویش میرسیدم یعنی به نهری فرود آیم که بر زانوی من زند و من پیوسته مشگ خود را از آن پر کنم. # {{پاورقی|35}} زمین هموار ـ دشت # {{پاورقی|36}} برداشت محصول و زراعت # {{پاورقی|37}} گفتند خمیر آهک پاک نیست گفتیم چه باک بدان شکافهای مبرز را مسدود میکنیم # {{پاورقی|38}} ضامن و کفیل # {{پاورقی|39}} فرومایگی # {{پاورقی|40}} ذاتی # {{پاورقی|41}} نام یکی از صحابه پیامبر(ص) # {{پاورقی|42}} تا اینکه غرق شدن وی را دریافت. # {{پاورقی|43}} باد موافق # {{پاورقی|44}} چون به کشتی سوار شدند خدای را بخوانند در حالی که دین را برای او پاک و خالص گردانند. # {{پاورقی|45}} برگزیده # {{پاورقی|46}} بزرگ # {{پاورقی|47}} نادان وکم خرد # {{پاورقی|48}} فربه و چاق # {{پاورقی|49}} پرقیمت # {{پاورقی|50}} پارچه نازک که از کتان بافته باشند. # {{پاورقی|51}} جامه علامت دار و منقّش # {{پاورقی|52}} راستی را خری با دمی شبیه مانند گردیده گوساله ایست که او را صدای گاو است. # {{پاورقی|53}} نوعی جامه # {{پاورقی|54}} عمامه # {{پاورقی|55}} ربع دینار # {{پاورقی|56}} صفا و پاکیزگی # {{پاورقی|57}} کشیدن # {{پاورقی|58}} جمع خلیل # {{پاورقی|59}} توانائی # {{پاورقی|60}} گفتار و زبان # {{پاورقی|61}} خالص # {{پاورقی|62}} دینار ناسره که در شهری رایج و در شهری دیگر رواج ندارد. # {{پاورقی|63}} مرواریدی که در صدف یکدانه باشد. # {{پاورقی|64}} شراب صبح و هر چیزی که در صبح بخورند و بنوشند. # {{پاورقی|65}} سیستان # {{پاورقی|66}} پاکیزگی # {{پاورقی|67}} مست و خشمناک # {{پاورقی|68}} تند خو و خشمناک # {{پاورقی|69}} سختی # {{پاورقی|70}} پول خرد و اندک # {{پاورقی|71}} کشتی # {{پاورقی|72}} تلافی و کین خواهی # {{پاورقی|73}} حرص و طمع # {{پاورقی|74}} میل کنند # {{پاورقی|75}} ستیزه # {{پاورقی|76}} مهار کشتی # {{پاورقی|77}} خداوند و خواجه # {{پاورقی|78}} یکی از درجات غلامان. # {{پاورقی|79}} مهار کشتی # {{پاورقی|80}} پول سیاه # {{پاورقی|81}} بی شرم- کنایه از دزدان آمده است. # {{پاورقی|82}} قومی صحرا نشین که اکثرشان راهزنند. # {{پاورقی|83}} بگذاریم # {{پاورقی|84}} آنکه با من حدیث و گفتگو کند کیست در حالی که شتران مهار کرده شدند و رفتند آلی غریب را بجز غریب یاری نیست. # {{پاورقی|85}} کسی که در دریا برای پیدا کردن مروارید فرو می‌رود. # {{پاورقی|86}} بیخ و ته # {{پاورقی|87}} شکستگی # {{پاورقی|88}} جبران کردن # {{پاورقی|89}} حرص # {{پاورقی|90}} نام موضعی در شیراز خوش و خرّم که قبر خواجه حافظ شیرازی نیز در آنجاست. # {{پاورقی|91}} نام بنایی است که عضد الدّوله دیلمی ساخته # {{پاورقی|92}} انگشتر # {{پاورقی|93}} سفره {{پایان پانویس‌ها}} گلستان/باب چهارم 1365 3093 2006-09-29T14:25:19Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[گلستان]] | مؤلف = سعدی | قسمت = (باب چهارم ‐ در فوائد خاموشی) | قبلی = →[[گلستان/باب سوم]] | بعدی = [[گلستان/باب پنجم]]← | یادداشت = }} __NOTOC__ ====حکایت==== یکی را از دوستان گفتم امتناع سخن گفتنم به علت آن اختیار آمده است در غالب اوقات که در سخن نیک و بد اتفاق افتد و دیده دشمنان جز بر بدی نمی‌آید گفت دشمن آن به که نیکی نبیند. {{شعر}} {{نشان|1}} {{ب۲|م۱=''نور گیتی فروز چشمه هور{{نشان|2}}''|م۲=''زشت باشد به چشم موشک{{نشان|3}} کور''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== بازرگانی را هزار دینار خسارت افتاد پسر را گفت نباید که این سخن با کسی در میان نهی. گفت ای پدر فرمان تراست، نگویم ولکن خواهم مرا بر فایده این مطلع گردانی که مصلحت در نهان داشتن چیست؟ گفت تا مصیبت دو نشود: یکی نقصان مایه و دیگر شماتت همسایه. ====حکایت==== جوانی خردمند از فنون فضایل حظی وافر داشت و طبعی نافر{{نشان|4}} چندان که در محافل دانشمندان نشستی زبان سخن ببستی باری پدرش گفت ای پسر تو نیز آنچه دانی بگوی گفت ترسم که بپرسند از آنچه ندانم و شرمساری برم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نشنیدى که صوفیى مى‌کوفت''|م۲=''زیر نعلین خویش میخى چند؟''}} {{ب۲|م۱=''آستینش گرفت سرهنگی''|م۲=''که بیا نعل بر ستورم بند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== عالمی‌معتبر را مناظره{{نشان|5}} افتاد با یکی از ملاحده{{نشان|6}} لَعنهُم الله عَلی حِدَه و به حجت{{نشان|7}} با او بس نیامد سپر بینداخت و برگشت کسی گفتش ترا با چندین فضل و ادب که داری با بی دینی حجت نماند؟ گفت علم من قرآنست و حدیث و گفتار مشایخ و او بدین ها معتقد نیست و نمی‌شنود. مرا شنیدن کفر او به چه کار آید. ====حکایت==== جالینوس{{نشان|8}} ابلهی را دید دست در گریبان دانشمندی زده و بی حرمتی همی‌کرد گفت اگر این نادان نبودی کار وی با نادانان بدین جا نرسیدی. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر نادان به وحشت سخت گوید''|م۲=''خردمندش به نرمی‌دل بجوید''}} {{ب۲|م۱=''دو صاحبدل نگهدارند مویى''|م۲=''همیدون{{نشان|9}} سرکشی و آزرم{{نشان|10}} جویی''}} {{ب۲|م۱=''یکی را زشت خویی داد دشنام''|م۲=''تحمل کرد و گفت ای خوب فرجام''}} {{ب۲|م۱=''بتر زانم که خواهى گفتن آنی''|م۲=''که دانم عیب من چون من ندانى''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== سحبان{{نشان|11}} وائل را در فصاحت بی نظیر نهاده‌اند به حکم آن که بر سر جمع سالی سخن گفتی لفظی مکرّر نکردی وگر همان اتفاق افتادی به عبارتی دیگر بگفتی وز جمله آداب ندماء ملوک یکی این است. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو یکبار گفتی مگو باز پس''|م۲=''که حلوا چو یکبار خوردند بس''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از حکما شنیدم که می‌گفت هرگز کسی به جهل خویش اقرار نکرده است مگر آن کس که چون دیگری در سخن باشد همچنان ناتمام گفته سخن آغاز کند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سخن را سر است اى خداوند و بن''|م۲=''میاور سخن در میان سخن ''}} {{ب۲|م۱=''خداوند تدبیر و فرهنگ{{نشان|12}} و هوش''|م۲=''نگوید سخن تا نبیند خموش''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== تنی چند از بندگان محمود گفتند حسن میمندی را که سلطان امروز ترا چه گفت در فلان مصلحت؟ گفت بر شما هم پوشیده نباشد. گفتند آنچه با تو گوید با مثال ما گفتن روا ندارد. گفت به اعتماد آن که داند که نگویم، پس چرا همی‌پرسید؟ {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نه سخن که برآید بگوید اهل شناخت''|م۲=''به سر شاه سر خویشتن نباید باخت''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== در عقد بیع سرایی متردّد بودم، جهودی گفت آخر من از کدخدایان این محلتم وصف این خانه چنان که هست از من پرس، بخر که هیچ عیبی ندارد. گفتم بجز آن که تو همسایه منی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خانه ام را که چون تو همسایه است''|م۲=''ده درم سیم بد عیار ارزد''}} {{ب۲|م۱=''لکن امیدوار باید بود''|م۲=''که پس از مرگ تو هزار ارزد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از شعرا پیش امیر دزدان رفت و ثنایی برو بگفت. فرمود تا جامه ازو برکنند و از ده بدر کنند. مسکین برهنه به سرما همی‌رفت، سگان در قفای وی افتادند خواست تا سنگی بردارد و سگان را دفع کند در زمین یخ گرفته بود عاجز شد. گفت این چه حرامزاده مردمانند سگ را گشاده‌اند و سنگ را بسته. امیر از غرفه بدید و بشنید و بخندید گفت ای حکیم از من چیزی بخواه. گفت جامه خود می‌خواهم اگر انعام فرمایی رضینا مِن نوالِکَ بالرَحیلِ.{{نشان|13}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''امیدوار بود آدمى به خیر کسان''|م۲=''مرا به خیر تو امید نیست، شر مرسان''}} {{پایان شعر}} سالار دزدان را برو رحمت آمد و جامه باز فرمود و قبا پوستینی{{نشان|14}} برو مزید کرد و درمی چند. ====حکایت==== منجمی به خانه در آمد یکی مرد بیگانه را دید با زن او به هم نشسته دشنام و سقط گفت و فتنه و آشوب خاست. صاحب دلی که برین واقف بود گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''تو بر اوج فلک چه دانى چیست''|م۲=''که ندانى که در سرایت کیست''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== خطیبی کریه الصوت خود را خوش آواز پنداشتی و فریاد بیهده برداشتی گفتی نعیب{{نشان|15}} غراب{{نشان|16}} البین در پرده الحان{{نشان|17}} اوست یا آیت اِنَّ انکر الاصوات لصوت الحمیر{{نشان|18}} در شأن او. {{نشان|19}} مردم قریه بعلت جاهی که داشت بلیتش می کشیدند و اذیتش را مصلحت نمی دیدند تا یکی از خطبای آن اقلیم که با او عداوتی نهانی داشت باری به پرسش آمده بودش. گفت: تو را خوابی دیده ام، خیر باد. گفتا چه دیدی؟ گفت: چنان دیدم که تو را آواز خوش بودی و مردمان از انفاس تو در راحت. خطیب اندرین لختی بیندیشید و گفت: این مبارک خواب است که ددی مرا بر عیب خود واقف گردانیدی، معلوم شد که آواز ناخوش دارم و خلق از بلند خواندن من در رنج، توبه کردم کزین پس خطبه نگویم مگر به آهستگی. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''از صحبت دوستی به رنجم''|م۲=''کاخلاق بدم حسن نماید''}} {{ب۲|م۱=''کو دشمن شوخ چشم ناپاک''|م۲=''تا عیب مرا به من نماید''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی در مسجد سنجار{{نشان|20}} به تطوّع{{نشان|21}} بانگ گفتی به ادایی که مستمعان را ازو نفرت بودی و صاحب مسجد امیری بود عادل نیک سیرت، نمی‌خواستش که دل آزرده گردد. گفت ای جوانمرد این مسجد را مؤذنانند قدیم هر یکی را پنج دینار مرتب داشته‌ام ترا ده دینار می‌دهم تا جایی دیگر روی. برین قول اتفاق کردند و برفت، پس از مدتی در گذری پیش امیر باز آمد گفت ای خداوند بر من حیف{{نشان|22}} کردی که به ده دینار از آن بقعه بدر کردی که اینجا که رفته‌ام، بیست دینارم همی‌دهند تا جای دیگر روم و قبول نمی‌کنم. امیر از خنده بیخود گشت و گفت زنهار تا نستانی که به پنجاه راضی گردند. ====حکایت==== ناخوش آوازی به بانگ بلند قرآن همی‌خواند صاحب دلی برو بگذشت گفت ترا مشاهره{{نشان|23}} چندست؟ گفت هیچ. گفت پس این زحمت خود چندین چرا همی‌دهی؟ گفت از بهر خدای می‌خوانم. گفت از بهر خدای مخوان. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر تو قرآن بدین نمط {{نشان|24}}خوانی''|م۲=''ببری رونق مسلمانی''}} {{پایان شعر}} ==توضیحات== {{پانویس‌ها}} # {{پاورقی|1}} دشمن به مرد نیکوکار نمی‌گذرد مگر آنکه وی را به دروغ زن سرکش و متکبّر عیب می‌کند. # {{پاورقی|2}} خورشید # {{پاورقی|3}} شب پره # {{پاورقی|4}} نفرت کننده # {{پاورقی|5}} بحث و گفتگو با یکدگر # {{پاورقی|6}} جمع ملحد به معنای بی دین # {{پاورقی|7}} برهان و دلیل # {{پاورقی|8}} نام طبیبی یونانی # {{پاورقی|9}} همچنین # {{پاورقی|10}} با حیا # {{پاورقی|11}} نام یکی از خطبای عرب # {{پاورقی|12}} ادب و دانش # {{پاورقی|13}} از عطای تو به کوچیدن و رفتن خشنودیم. # {{پاورقی|14}} نوعی از جامه # {{پاورقی|15}} صدای کلاغ # {{پاورقی|16}} زاغ فراق # {{پاورقی|17}} آواز # {{پاورقی|18}} همانا زشت ترین صداها صدای خران است. # {{پاورقی|19}} چون خطیب ابوالفوارس فریاد بر کشد وی را خروشی است که اصطخر فارس را فرو می‌ریزد و به شدّت خراب می‌کند و ابوالفوارس کنیه خر است. # {{پاورقی|20}} نام شهری در بین النّهرین. # {{پاورقی|21}} به قصد قربت و عبادت # {{پاورقی|22}} ستم # {{پاورقی|23}} ماهیانه و شهریه # {{پاورقی|24}} طریقه و روش {{پایان پانویس‌ها}} گلستان/باب پنجم 1366 3572 2006-11-28T14:35:08Z 213.207.236.30 واگرداني {{سرصفحه | عنوان = [[گلستان]] | مؤلف = سعدی | قسمت = (باب پنجم ‐ در عشق و جوانی) | قبلی = →[[گلستان/باب چهارم]] | بعدی = [[گلستان/باب ششم]]← | یادداشت = }} __NOTOC__ ====حکایت==== حسن میمندی{{نشان|1}} را گفتند سلطان محمود چندین بنده صاحب جمال دارد که هر یکی بدیع جهانی اند چگونه افتاده است که با هیچ یک از ایشان میل و محبتی ندارد چنان که با ایاز{{نشان|2}} که حسنی زیادتی ندارد؟ گفت هر چه به دل فرو آید در دیده نکو نماید. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''وانکه را پادشه بیندازد''|م۲=''کسش از خیل خانه{{نشان|3}} ننوازد''}} {{ب۲|م۱=''و گر به چشم ارادت نگه کنی در دیو''|م۲=''فرشته‌ایت نماید به چشم، کرّوبی{{نشان|4}} ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== گویند خواجه‌ای را بنده‌ای نادرالحسن بود و با وی به سبیل مودت و دیانت نظری داشت با یکی از دوستان. گفت دریغ این بنده با حسن و شمایلی که دارد اگر زبان درازی و بی ادبی نکردی. گفت ای برادر چو اقرار دوستی کردی، توقع خدمت مدار که چون عاشق و معشوقی در میان آمد مالک و مملوک برخاست. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خواجه با بنده پرى رخسار''|م۲=''چون درآمد به بازى و خنده''}} {{ب۲|م۱=''نه عجب کو چو خواجه حکم کند''|م۲=''وین کشد بار ناز چون بنده''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پارسایی را دیدم به محبت شخصی گرفتار نه طاقت صبر و نه یارای گفتار. چندانکه ملامت دیدی و غرامت{{نشان|5}}کشیدی ترک تصابی{{نشان|6}} نگفتی و گفتی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کوته نکنم ز دامنت دست''|م۲=''ور خود بزنى به تیغ تیزم''}} {{ب۲|م۱=''بعد از تو ملاذ و ملجائی نیست''|م۲=''هم در تو گریزم ار گریزم''}} {{پایان شعر}} باری ملامتش کردم و گفتم : عقل نفیست را چه شد تا نفس خسیس غالب آمد؟ زمانی بفکرت فرو رفت و گفت: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هر کجا سلطان عشق آمد نماند''|م۲=''قوّت بازوی تقوی را محل''}} {{ب۲|م۱=''پاکدامن چون زید بیچاره اى''|م۲=''اوفتاده تا گریبان در وحل{{نشان|7}} ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را دل از دست رفته بود و ترک جان کرده و مطمح{{نشان|8}} نظرش جایی خطرناک و مظنه هلاک نه لقمه‌ای که مصور شدی که به کام آید یا مرغی که به دام افتد. باری به نصیحتش گفتند: ازین خیال محال تجنب{{نشان|9}} کن که خلقی هم بدین هوس که تو داری اسیرند و پای در زنجیر. بنالید و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''جنگ جویان به زور پنجه و کتف''|م۲=''دشمنان را کشند و خوبان دوست''}} {{پایان شعر}} شرط مودت نباشد به اندیشه جان دل از مهر جانان برگرفتن. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''تو که در بند خویشتن باشی''|م۲=''عشق باز دروغ زن باشی''}} {{ب۲|م۱=''گر نشاید به دوست ره بردن''|م۲=''شرط یارى است در طلب مردن ''}} {{ب۲|م۱=''گر دست رسد که آستینش گیرم''|م۲=''ورنه بروم بر آستانش میرم''}} {{پایان شعر}} متعلقان را که نظر در کار او بود و شفقت{{نشان|10}} به روزگار او، پندش دادند و بندش نهادند و سودی نکرد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آن شنیدی که شاهدی به نهفت''|م۲=''با دل از دست رفته‌ای می‌گفت''}} {{ب۲|م۱=''تا تو را قدر خویشتن باشد''|م۲=''پیش چشمت چه قدر من باشد''}} {{پایان شعر}} آورده‌اند که مر آن پادشه زاده که مملوح{{نشان|11}} نظر او بود خبر کردند که جوانی بر سر این میدان مداومت می‌نماید خوش طبع و شیرین زبان و سخن های لطیف می‌گوید و نکته های بدیع ازو می‌شنوند و چنین معلوم همی‌شود که دل آشفته است و شوری در سر دارد. پسر دانست که دل آویخته اوست و این گرد بلا انگیخته او مرکب به جانب او راند چون دید که نزدیک او عزم دارد بگریست و گفت: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آن کس که مرا بکشت باز آمد پیش''|م۲=''مانا{{نشان|12}} که دلش بسوخت بر کشته خویش''}} {{ب۲|م۱=''اگر خود هفت سبع{{نشان|13}} از بر بخوانی''|م۲=''چو آشفتی ا ب ت ندانی''}} {{ب۲|م۱=''و گفت عجبست با وجوت که وجود من بماند''|م۲=''تو بگفتن اندر آیی و مرا سخن بماند''}} {{ب۲|م۱=''عجب از کشته نباشد به در خیمه دوست''|م۲=''عجب از زنده که چون جان بدر آورد سلیم''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از متعلمان کمال بهجتی{{نشان|41}} بود و معلم از آنجا که حس بشریت است با حسن کبیره او معاملتی داشت و وقتی که به خلوتش دریافتی گفتی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نه آنچنان به تو مشغولم اى بهشتى روى''|م۲=''که یاد خویشتنم در ضمیر{{نشان|15}} مى آید''}} {{ب۲|م۱=''ز دیدنت نتوانم که دیده در بندم''|م۲=''و گر مقابله بینم که تیر مى آید''}} {{پایان شعر}} باری پسر گفت آن چنان که در آداب درس من نظری میفرمایی در آداب نفسم نیز تأمل فرمای تا اگر در اخلاق من ناپسندی بینی که مرا آن پسند همی‌نماید بر آنم اطلاع فرمایی تا به تبدیل آن سعی کنم. گفت ای پسر این سخن از دیگری پرس که آن نظر که مرا با تست جز هنر نمیبینم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ور هنری داری و هفتاد عیب''|م۲=''دوست نبیند بجز آن یک هنر''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== شبی یاد دارم که یاری عزیز از در در آمد چنان بیخود از جای بر جستم که چراغم به آستین کشته شد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سرى طیف من یجلو بطلعته الدجى{{نشان|16}} ''|م۲=''شگفت آمد از بختم که این دولت از کجا''}} {{پایان شعر}} نشست و عتاب آغاز کرد که مرا در حال بدیدی چراغ بکشتی به چه معنی؟ گفتم: به دو معنی: یکی اینکه گمان بردم که آفتاب برآمد و دیگر آنکه این بیتم به خاطر بود: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چون گرانی{{نشان|17}} به پیش شمع آید''|م۲=''خیزش اندر میان جمع بکش''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی دوستی را که زمانها ندیده بود گفت کجایی که مشتاق بوده‌ام گفت مشتاقی به که ملولی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''معشوقه که دیر دیر بینند''|م۲=''آخر کم از آن که سیر بینند''}} {{پایان شعر}} {{نشان|18}} خالی نباشد {{نشان|19}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به خنده گفت که من شمع جمعم ای سعدی''|م۲=''مرا از آن چه که پروانه خویشتن بکشد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یاد دارم در ایام پیشین که من و دوستی چون دو بادام مغز در پوستی صحبت داشتیم ناگاه اتفاق مغیب افتاد پس از مدتی که باز آمد عتاب آغاز کرد که درین مدت قاصدی نفرستادی گفتم دریغ آمدم که دیده قاصد به جمال تو روشن گردد و من محروم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''رشکم آید که کسی سیر نگه در تو کند''|م۲=''باز گویم نه که کس سیر نخواهد بودن''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== دانشمندی را دیدم به کسی مبتلا شده و رازش برملا افتاده جور فراوان بردی و تحمل بی کران کردی. باری به لطافتش گفتم دانم که ترا در مودت این منظور علتی و بنای محبت بر زلّتی نیست، با وجود چنین معنی لایق قدر علما نباشد خود را متهم گردانیدن و جور بی ادبان بردن. گفت ای یار دست عتاب از دامن روزگارم بدار، بارها درین مصلحت که تو بینی اندیشه کردم و صبر بر جفای او سهلتر آید همی که صبر از دیدن او و حکما گویند: دل بر مجاهده نهادن آسانتر است که چشم از مشاهده بر گرفتن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''روزی از دست گفتمش زنهار''|م۲=''چند از آن روز گفتم استغفار''}} {{ب۲|م۱=''نکند دوست زینهار از دوست''|م۲=''دل نهادم بر آنچه خاطر اوست''}} {{ب۲|م۱=''گر بلطفم به نزد خود خواند''|م۲=''ور به قهرم براند او داند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== در عنفوان جوانی چنان که افتد و دانی با شاهدی سری و سرّی داشتم به حکم آنکه حلقی داشت طیِّبُ الاَدا{{نشان|20}} وَ خَلقی کالبدرِ اذا بَدا{{نشان|21}}. اتفاقاً به خلاف طبع از وی حرکتی بدیدم که نپسندیدم دامن ازو در کشیدم و مهره برچیدم و گفتم: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''برو هر چه مى بایدت پیش گیر''|م۲=''سر ما ندارى سر خویش گیر''}} {{پایان شعر}} شنیدمش که همی‌رفت و می‌گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شب پره گر وصل آفتاب نخواهد''|م۲=''رونق بازار آفتاب نکاهد''}} {{پایان شعر}} این بگفت و سفر کرد و پریشانی او در من اثر {{نشان|22}} اما به شکر و منت باری پس از مدتی باز آمد آن حلق داودی متغیر شده و جمال یوسفی به زیان آمده و بر سیب زنخدانش چون به گردی نشسته و رونق بازار حسنش شکسته متوقع که در کنارش گیرم. کناره گرفتم و گفتم: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آن روز که خط شاهدت{{نشان|23}} بود''|م۲=''صاحب نظر از نظر براندی''}} {{ب۲|م۱=''تازه بهارا ورقت زرد شد''|م۲=''دیگ منه کآتش ما سرد شد''}} {{ب۲|م۱=''پیش کسی رو که طلبکار تست''|م۲=''ناز بر آن کن که خریدار تست''}} {{ب۲|م۱=''یعنی از روی نیکوان خط سبز''|م۲=''دل عشاق بیشتر جوید''}} {{ب۲|م۱=''بوستان تو گند{{نشان|24}} زاریست''|م۲=''بس که بر میکنی و میروید''}} {{ب۲|م۱=''گر دست به جان داشتمی همچو تو بر ریش''|م۲=''نگذاشتمی تا به قیامت که بر آید''}} {{ب۲|م۱=''جواب داد ندانم چه بود رویم را''|م۲=''مگر به ماتم حسنم سیاه پوشیدست''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را پرسیدند از مستعربان{{نشان|25}} بغداد ما تَقولُ فی المُرْدِ گفت لا خَیرَ فیهِمْ مادامَ اَحَدُ هُمْ لطیفاً یَتَخاشَنُ فاذا خَشُنَ یَتَلاطَفُ یعنی چندان که خوب و لطیف و نازک اندام است درشتی کند و سختی چون سخت و درشت چنان که به کاری نیاید تلطف کند و درشتی نماند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''امرد آنگه که خوب و شیرین است''|م۲=''تلخ گفتار و تند خوى بود''}} {{ب۲|م۱=''چون به ریش آمد و به لعنت شد''|م۲=''مردم آمیز و مهر جوی بود''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از علما پرسیدند که یکی با ماه روییست در خلوت نشسته و درها بسته و رقیبان خفته و نفس طالب و شهوت غالب چنان که عرب گوید التّمرُ یانعٌ وَ الناطورُ غیرُ مانع{{نشان|26}}. هیچ باشد که به قوت پرهیزگاری ازو به سلامت بماند؟ گفت اگر از مه رویان به سلامت بماند از بدگویان نماند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شاید پس کار خویشتن بنشستن''|م۲=''لیکن نتوان زبان مردم بستن{{نشان|27}} ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== طوطیی با زاغ در قفس کردند و از قبح مشاهده او مجاهده میبرد و میگفت این چه طلعت مکروهست و هیأت ممقوت{{نشان|28}} و منظر ملعون و شمایل ناموزون یا غراب البین یا لیت بَینی و بَیْنَکَ بُعدَ المشرقین{{نشان|29}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بد اختری چو تو در صحبت تو بایستی''|م۲=''ولی چنین که تویی در جهان کجا باشد''}} {{پایان شعر}} عجب آنکه غراب از مجاورت طوی هم بجان آمده بود و ملول شده، لاحول کنان از گردش گیتی همی نالید و دستهای تغابن بر یکدیگر همی مالید که این چه بخت نگون است و طالع دون و ایام بوقلمون{{نشان|30}} لایق قدر من آنستی که با زاغی به دیوار باغی بر خرامان همی‌رفتمی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پارسا را بس این قدر زندان''|م۲=''که بود هم طویله رندان''}} {{پایان شعر}} بلی تا چه کردم که روزگارم به عقوبت آن در سلک صحبت چنین ابلهی خود رای ناجنس خیره{{نشان|31}} داری به چنین بند بلا مبتلا گردانیده است {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کس نیاید به پاى دیوارى''|م۲=''که بر آن صورتت نگار کنند''}} {{ب۲|م۱=''گر ترا در بهشت باشد جای''|م۲=''دیگران دوزخ اختیار کنند''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زاهدی در سماع رندان بود''|م۲=''زان میان گفت شاهدی بلخی''}} {{ب۲|م۱=''جمعی چو گل و لاله به هم پیوسته''|م۲=''تو هیزم خشگ در میانی رسته''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== رفیقی داشتم که سالها با هم سفر کرده بودیم و نمک خورده بی کران حقوق صحبت ثابت شده. آخر به سبب نفعی اندک آزار خاطر من روا داشت و دوستی سپری شد و با این همه از هر دو طرف دلبستگی بود که شنیدم روزی دو بیت از سخنان من در مجمعی همی‌گفتند: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نگار من چو در آید به خنده نمکین''|م۲=''نمک زیاده کند بر جراحت ریشان''}} {{ب۲|م۱=''چه بودی ار سر زلفش به دستم افتادی''|م۲=''چو آستین کریمان به دست درویشان''}} {{پایان شعر}} طایفه درویشان بر لطف این سخن نه که بر حسن سیرت خویش آفرین بردند و او هم درین جمله مبالغه کرده بود و بر فوت صحبت تاسف خورده و به خطای خویش اعتراف نموده. معلوم کردم که از طرف او هم رغبتی هست، این بیتها فرستادم و صلح کردیم: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نه ما را در میان عهد و وفا بود''|م۲=''جفا کردی و بد عهدی نمودی''}} {{ب۲|م۱=''هنوزت گر سر طلحست باز آی''|م۲=''کزان مقبولتر باشی که بودی''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را زنی صاحب جمال جوان در گذشت و مادر زن فرتوت{{نشان|32}} به علت کابین{{نشان|33}} در خانه متمکن بماند و مرد از محاورت{{نشان|34}} او به جان رنجیدی و از مجاورت او چاره ندیدی تا گروهی آشنایان بپرسیدن آمدنش. یکی گفتا چگونهای در مفارقت یار عزیز گفت نادیدن زن بر من چنان دشخوار نیست که دیدن مادر زن. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دیده بر تارک سنان دیدن''|م۲=''خوشتر از روی دشمنان دیدن''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یاد دارم که در ایام جوانی گذر داشتم به کویی و نظر با رویی در تموزی{{نشان|35}}که حرورش{{نشان|36}} دهان بخوشانیدی و سمومش{{نشان|37}} مغز استخوان بجوشانیدی. از ضعف بشریت تاب آفتاب هجیر{{نشان|38}} نیاوردم و التجا به سایه دیواری کردم مترقب که کسی حر تموز از من به برد آبی فرو نشاند که همی ناگاه از ظلمت دهلیز خانه‌ای{{نشان|39}} روشنی بتافت یعنی جمالی که زبان فصاحت از بیان صباحت{{نشان|40}} او عاجز آید چنان که در شب تاری{{نشان|41}} صبح بر آید یا آب حیات از ظلمات بدر آید. قدحی برفاب بر دست و شکر در آن ریخته و به عرق بر آمیخته، ندانم به گلابش مطیّب{{نشان|42}} کرده بود یا قطره چند از گل رویش در آن چکیده. فی الجمله شراب از دست نگارینش بر گرفته می‌بخوردم و عمر از سر گرفتم {{نشان|43}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خرم آن فرخنده طالع را که چشم''|م۲=''بر چنین روى اوفتد هر بامداد''}} {{ب۲|م۱=''مست می‌بیدار گردد نیم شب''|م۲=''مست ساقی روز محشر بامداد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== سالی که محمد خوارزمشاه{{نشان|44}} رحمة الله علیه با ختا{{نشان|45}} برای مصلحتی صلح اختیار کرد به جامع کاشغر{{نشان|46}} در آمدم، پسری دیدم نحوی به غایت اعتدال و نهایت جمال چنان که در امثال او گویند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''من آدمی‌به چنین شکل و خوی و قد و روش''|م۲=''ندیده‌ام مگر این شیوه از پری آموخت''}} {{پایان شعر}} مقدمه نحو زمخشری{{نشان|47}} در دست داشت و همی‌خواند ضربَ زیدٌ عمرواً و کان المتعدی عمرواً. گفتم ای پسر خوارزم و ختا صلح کردند و زید و عمر را همچنان خصومت باقیست؟ بخندید و مولدم پرسید گفتم خاک شیراز گفت از سخنان سعدی چه داری گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بلیت بنحوی یصول مغاضبا''|م۲=''علی کزید فی مقابله العمرو{{نشان|48}} ''}} {{ب۲|م۱=''علی جر ذیل یرفع راسه''|م۲=''و هل یستقیم الرفع من عامل الجر{{نشان|49}} ''}} {{پایان شعر}} لختی به اندیشه فرو رفت و گفت : غالب اشعار او درین زمین به زبان پارسیست ، اگر بگویی به فهم نزدیکتر باشد . کلم االناس علی قدر عقولهم{{نشان|50}}. گفتم: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای دل عشاق به دام تو صید''|م۲=''ما به تو مشغول و تو با عمرو و زید''}} {{پایان شعر}} بامدادان که عزم سفر مصمم شد ، گفته بودندش که فلان سعدیست. دوان آمد و تلطف کرد و تاسف خورد که چندین مدت چرا نگفتی که منم تا شکر قدوم بزرگان را میان بخدمت ببستمی. گفتم: با وجودت زمن آواز نیاید که منم. گفتا: چه شود گر درین خطه چندین بر آسایی تا بخدمت مستفید{{نشان|51}} گردیم؟ گفتم نتوانم به حکم این حکایت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بزرگى دیدم اندر کوهسارى''|م۲=''قناعت کرده از دنیا به غارى''}} {{ب۲|م۱=''چرا گفتم به شهر اندر نیایی''|م۲=''که باری بندی از دل برگشایی''}} {{ب۲|م۱=''بگفت آنجا پریرویان نغزند''|م۲=''چو گل بسیار شد پیلان بلغزند''}} {{پایان شعر}} این بگفتم و بوسه بر سر و روی یکدیگر دادیم و وداع کردیم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سیب گویی وداع بستان کرد''|م۲=''روی ازین نیمه سرخ و زان سو زرد''}} {{پایان شعر}} {{نشان|52}} ====حکایت==== خرقه پوشی در کاروان حجاز همراه ما بود یکی از امرای عرب مرو را صد دینار بخشیده تا قربان کند. دزدان خفاجه{{نشان|53}} ناگاه بر کاروان زدند و پاک ببردند. بازرگانان گریه و زاری کردن گرفتند و فریاد بی فایده خواندند مگر آن درویش صالح که بر قرار خویش مانده بود و تغیر درو نیامده. گفتم مگر معلوم ترا دزد نبرد؟ گفت بلی بردند ولیکن مرا با آن الفتی چنان نبود که به وقت مفارقت خسته دلی باشد. گفتم مناسب حال منست این چه گفتی که مرا در عهد جوانی با جوانی اتفاق مخالطت{{نشان|54}} بود و صدق مودّت تا به جایی که قبله چشمم جمال او بودی و سود سرمایه عمرم وصال او {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مگر ملائکه بر آسمان ، و گرنه بشر''|م۲=''به حسن صورت او در زمین{{نشان|55}} نخواهد بود''}} {{پایان شعر}} ناگهی پای وجودش به گل اجل فرو رفت و دود فراق از دودمانش بر آمد روزها بر سر خاکش مجاورت کردم وز جمله که بر فراق او گفتم {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کاش کان روز که در پاى تو شد خار اجل''|م۲=''دست گیتى بزدى تیغ هلاکم بر سر''}} {{ب۲|م۱=''تا درین روز جهان بی تو ندیدی چشمم''|م۲=''این منم بر سر خاک تو که خاکم بر سر''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آنکه قرارش نگرفتى و خواب''|م۲=''تا گل و نسرین نفشاندى نخست ''}} {{ب۲|م۱=''گردش گیتی گل رویش بریخت''|م۲=''خار بنان بر سر خاکش برست''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از ملوک عرب حدیث مجنون لیلی و شورش حال او بگفتند که با کمال فضل و بلاغت سر در بیابان نهاده است و زمام عقل از دست داده به فرمودش تا حاضر آوردند و ملامت کردن گرفت که در شرف نفس انسان چه خلل دیدی که خوی بهایم گرفتی و ترک عشرت مردم گفتی؟ گفت {{نشان|56}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کاش آنانکه عیب من جستند''|م۲=''رویت اى دلستان ، بدیدندی''}} {{ب۲|م۱=''تا به جای ترنج در نظرت''|م۲=''بی خبر دستها بریدندی''}} {{پایان شعر}} تا حقیقت معنی بر صورت دعوی گواه آمدی فذلکن الذى لمتننى فیه {{نشان|57}}ملک را در دل آمد جمال لیلی مطالعه کردن تا چه صورتست موجب چندین فتنه. بفرمودش طلب کردن. در احیاء عرب بگردیدند و به دست آوردند و پیش ملک در صحن سراچه بداشتند. ملک در هیأت او نظر کرد شخصی دید سیه فام باریک اندام در نظرش حقیر آمد به حکم آن که کمترین خدّام حرم او به جمال ازو در پیش بودند و به زینت بیش. مجنون به فراست دریافت گفت از دریچه چشم مجنون باید در جمال لیلی نظر کردن تا سرّ مشاهده او بر تو تجلی کند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''یا مَعشَر الخُلاّن قولوا لِلمعا''|م۲=''فی لستَ تَدری ما بِقلبِ الموجَع{{نشان|58}} ''}} {{ب۲|م۱=''گفتن از زنبور بی حاصل بود''|م۲=''با یکی در عمر خود ناخورده نیش''}} {{ب۲|م۱=''سوز من با دیگری نسبت مکن''|م۲=''او نمک بر دست و من بر عضو ریش''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== قاضی همدان را حکایت کنند که با نعلبند پسری سر خوش بود و نعل دلش در آتش روزگاری در طلبش متلهّف{{نشان|59}} بود و پویان و مترصّد{{نشان|60}} و جویان و بر حسب واقعه گویان {{شعر}} {{ب۲|م۱='' {{نشان|61}} سرو بلند''|م۲=''بر بود دلم ز دست و در پای فکند''}} {{پایان شعر}} زاید الوصف رنجیده دشنام بیتحاشی{{نشان|62}} داد و سقط گفت و سنگ برداشت و هیچ از بی حرمتی نگذاشت قاضی یکی را گفت از علمای معتبر که هم عنان او بوددر بلاد عرب گویند ضربُ الحبیب زَبیبٌ{{نشان|63}}همانا کز وقاحت{{نشان|64}} او بوی سماحت{{نشان|65}} همی‌آید. این بگفت و به مسند قضا باز آمد تنی چند از بزرگان عدول در مجلس حکم او بودندی زمین خدمت ببوسیدند که به اجازت سخنی بگوییم اگر چه ترک ادبست و بزرگان گفته‌اند الاّ به حکم آن که سوابق انعام خداوندی ملازم روزگار بندگانست مصلحتی که بینند و اعلام نکنند نوعی از خیانت باشد طریق صواب آن است که با این پسر گرد طمع نگردی و فرش ولع در نوردی که منصب قضا پایگاهی{{نشان|66}} منیع است تا به گناهی شنیع{{نشان|67}} ملوّث{{نشان|68}} نگردانی و حریف این است که دیدی و حدیث این که شنیدی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بسا نام نیکوی پنجاه سال''|م۲=''که یک نام زشتش کند پایمال''}} {{ب۲|م۱=''ملامت کن مرا چندان که خواهی''|م۲=''که نتوان شستن از زنگی سیاهی''}} {{پایان شعر}} این بگفت و کسان را به تفحص حال وی بر انگیخت و نعمت بی کران بریخت و گفته‌اند هر که را زر در ترازوست زور در بازوست و آنکه بر دینار دسترس ندارد در همه دنیا کس ندارد. فی الجمله شبی خلوتی میسر شد و هم در آن شب شحنه{{نشان|69}} را خبر شد قاضی همه شب شراب در سر و شباب در بر از تنعم نخفتی و بترنّم{{نشان|70}} گفتی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''یک دم که چشم فتنه بخفته است زینهار''|م۲=''بیدار باشد تا نرود عمر بر فسوس''}} {{ب۲|م۱='' {{نشان|71}} بانگ صبح''|م۲=''یا از در سرای اتابک غریو کوس''}} {{پایان شعر}} قاضی درین حالت که یکی از متعلقان در امد و گفت چه نشستی خیز و تا پای داری گریز که حسودان بر تو دقّی گرفته‌اند بل که حقی گفته تا مگر آتش فتنه که هنوز اندکست به آب تدبیری فرو نشانیم مبادا که فردا چو بالا گیرد عالمی فرا گیرد. قاضی متبسم درو نظر کرد و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱='' {{نشان|72}} را''|م۲=''چه تفاوت کند که سگ لاید{{نشان|73}} ''}} {{پایان شعر}} ملک را هم در آن شب آگهی دادند که در ملک تو چنین منکری حادث شده است، چه فرمایی؟ ملک گفتا من او را از فضلای عصر میدانم و یگانه روزگار باشد که معاندان در حق وی خوضی{{نشان|74}} کرده‌اند. این سخن در سمع قبول من نیاید مگر آنگه که معاینه گردد که حکما گفته‌اند. شنیدم که سحر گاهی با تنی چند خاصان به بالین قاضی فراز آمد شمع را دید ایستاده و شاهد نشسته و میریخته و قدح شکسته و قاضی در خواب مستی بی خبر از ملک هستی به لطف اندک اندک بیدار کردش که خیز آفتاب بر امد. قاضی دریافت که حال چیست، گفتا از کدام جانب بر آمد؟ گفت از قبل مشرق. گفت الحمد لله که در توبه همچنان بازست به حکم حدیث که لایُغلَقُ علی العباد حتی تَطلَعَ الشمسُ مِن مَغربِها استَغْفِرُک اللّهُمَّ و اَتوبُ الیک.{{نشان|75}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر گرفتارم کنی مستوجبم''|م۲=''ور ببخشی عفو بهتر کانتقام''}} {{پایان شعر}} {{نشان|76}} {{نشان|77}} ترا با وجود چنین منکری{{نشان|78}} که ظاهر شد سبیل خلاص صورت نبندد این بگفت و موکلان در وی آویختند گفتا که مرا در خدمت سلطان یکی سخن باقیست ملک بشنید و گفت این چیست؟ گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر خلاص محالست ازین گنه که مراست''|م۲=''بدان کرم که تو داری امیدواری هست''}} {{پایان شعر}} {{نشان|79}} گیرند گفت ای خداوند جهان پرورده نعمت این خاندانم و این گناه نه تنها من کرده‌ام دیگری را بینداز تا من عبرت گیرم ملک را خنده گرفت و به عفو از خطای او در گذشت و متعندان را که اشارت به کشتن او همی‌کردند گفت: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چنین خواندم که در دریای اعظم''|م۲=''به گردابی در افتادند باهم''}} {{ب۲|م۱=''همی‌گفت از میان موج و تشویر{{نشان|80}}''|م۲=''مرا بگذار و دست یار من گیر''}} {{ب۲|م۱=''حدیث عشق از آن بطال{{نشان|81}} منیوش{{نشان|82}}''|م۲=''که در سختی کند یاری فراموش''}} {{ب۲|م۱=''که سعدی راه و رسم عشق بازی''|م۲=''چنان داند که در بغداد تازی''}} {{ب۲|م۱=''اگر مجنون لیلی زنده گشتی''|م۲=''حدیث عشق ازین دفتر نبشتی''}} {{پایان شعر}} ==توضیحات== {{پانویس‌ها}} # {{پاورقی|1}} نام قصبه ای در فارس # {{پاورقی|2}} نام غلام سلطان محمود که عشق سلطان با وی معروف است. # {{پاورقی|3}} اهل دربار # {{پاورقی|4}} مقرّبان و بزرگان از فرشتگان. # {{پاورقی|5}} زیان و شکنجه # {{پاورقی|6}} عشق بازی # {{پاورقی|7}} گل # {{پاورقی|8}} نظرگاه # {{پاورقی|9}} دوری # {{پاورقی|10}} مهربانی # {{پاورقی|11}} منظور # {{پاورقی|12}} همانا # {{پاورقی|13}} هفت ـ منظور قرآن کریم که در گذشته قاریان هفت قسمت می‌کردند و هر روز قسمتی را می‌خواندند. # {{پاورقی|14}} زیبایی # {{پاورقی|15}} دل # {{پاورقی|16}} شب به خواب من آمد کسی که تاریکی به چهره و لقای او روشن میگردد. # {{پاورقی|17}} شخصی که دیدن او بر دل ناگوار باشد. # {{پاورقی|18}} ضدّیت و دشمنی # {{پاورقی|19}} چون با گرده و دوستان و رفیقان برای دیدار من آئی اگر چه به صلح آمده باشی با من محارب و جنگ کننده هستی. # {{پاورقی|20}} خوش اداء # {{پاورقی|21}} مانند ماه دو هفته وقتی که ظاهر شود. # {{پاورقی|22}} زمان پیوستگی و وصال را از دست دادم، آری مرد پیش از مصائب و سختیها قدر لذّت عیش نداند. # {{پاورقی|23}} زیبا روی # {{پاورقی|24}} نوعی از تره # {{پاورقی|25}} آنکه عرب خالص و حقیقی نباشد. # {{پاورقی|26}} خرما رسیده است و نگهبان باغ مانع نیست. # {{پاورقی|27}} هر چند انسان از بدی نفس خود محفوظ و سالم بماند البته از بدگمانی مدعی محفوظ نمیماند. # {{پاورقی|28}} مبغوض و دشمن گرفته # {{پاورقی|29}} ای زاغ فراق کاشکی ما بین من و تو دوری مشرق و مغرب بودی. # {{پاورقی|30}} متغیّر و رنگارنگ # {{پاورقی|31}} بیهوده و یاوه گوی # {{پاورقی|32}} بسیار پیر # {{پاورقی|33}} مهر زن # {{پاورقی|34}} با یکدیگر گفتگو کردن # {{پاورقی|35}} شدّت گرما # {{پاورقی|36}} گرما # {{پاورقی|37}} باد گرم و زهراگین # {{پاورقی|38}} وسط روز در ایّام گرما # {{پاورقی|39}} دالان # {{پاورقی|40}} زیبایی و نیکو منظری # {{پاورقی|41}} تاریک # {{پاورقی|42}} طیب آلود و خشبو کرده شده # {{پاورقی|43}} مرا در قلب تشنگی است که نوشیدن و مکیدن آب صاف آن را آسوده و گوارا نمیگرداند هر چند دریاها را بیاشامم. # {{پاورقی|44}} بزرگترین پادشاه سلسله خوارزمشاهی # {{پاورقی|45}} ولایتی در ترکستان # {{پاورقی|46}} نام ولایتی از ترکستان که در وسط بلاد ترک واقع است. # {{پاورقی|47}} یکی از علماء بزرگ ادب بوده. # {{پاورقی|48}} به شخصی نحوی دجار شدم که بر من غضبناک حمله میکرد مانند حمله زید در روبرو شدن با عمرو. # {{پاورقی|49}} دامن کشان میخرامید و از کبر سر خویش را بلند نمیکرد و آیا از عامل جرّ رفع درست آید و سزاوار باشد. # {{پاورقی|50}} با مردم به اندازه خرد ایشان سخن گو. # {{پاورقی|51}} سودمند و بهره مند # {{پاورقی|52}} هر گاه در روز وداع از غصّه نمیرم مرا در دوستی منصف و عادل مپندارید. # {{پاورقی|53}} قبیلهای از عرب بنی عامر که اکثرشان راهزن بودند. # {{پاورقی|54}} آمیزش # {{پاورقی|55}} مخفّف زمین # {{پاورقی|56}} ای بسا دوست که مرا در دوستی وی ملامت نمود آیا روزی وی را نخواهد دید تا عذر من آشکار شود و تصدیق نماید. # {{پاورقی|57}} این است کسی که در وی مرا ملامت و نکوهش کردید(اشاره به قصّه حضرت یوسف و زلیخا) # {{پاورقی|58}} آنچه از ذکر قرقگاه و منزل معشوق به گوش من رسید اگر کبوتران مرغزار و قرقگاه میشنیدند با من در فریاد و صیحه همراه میشدند ای گرده دوستان به سالم بگویید تو از قلب دردمند خبری نداری و چیزی ندانی. # {{پاورقی|59}} غمگین # {{پاورقی|60}} منتظر و در کمین # {{پاورقی|61}} راست # {{پاورقی|62}} بی پروا # {{پاورقی|63}} زدن و فرو کوفتن حبیب مویز است. # {{پاورقی|64}} بیشرمی # {{پاورقی|65}} بخشش و گذشت # {{پاورقی|66}} درجه # {{پاورقی|67}} زشت # {{پاورقی|68}} آلوده # {{پاورقی|69}} کد خدا و داروغه # {{پاورقی|70}} سرودن و آواز خوش خواندن # {{پاورقی|71}} جمعه # {{پاورقی|72}} شیر # {{پاورقی|73}} لائیدن ـ فریاد کردن سگ # {{پاورقی|74}} فرو رفتن ـ دقّت # {{پاورقی|75}} در توبه بر بندگان بسته نشود مگر وقتی که آفتاب از مغرب طلوع کند بار خدایا از تو آمرزش میخواهیم و به سوی تو بار میگردم. # {{پاورقی|76}} ایمان ایشان را سودمند نبود چون عذاب و خشم ما را دیدند. # {{پاورقی|77}} قصر # {{پاورقی|78}} کار زشت # {{پاورقی|79}} پند # {{پاورقی|80}} خجالت کشیدن # {{پاورقی|81}} بیکاره # {{پاورقی|82}} نیوشیدن ـ گوش کردن {{پایان پانویس‌ها}} گلستان/باب ششم 1367 3095 2006-09-29T14:27:38Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[گلستان]] | مؤلف = سعدی | قسمت = (باب ششم ‐ در ضعف و پیری) | قبلی = →[[گلستان/باب پنجم]] | بعدی = [[گلستان/باب هفتم]]← | یادداشت = }} __NOTOC__ ====حکایت==== با طایفه دانشمندان در جامع دمشق{{نشان|1}} بحثی همی‌کردم که جوانی در آمد و گفت درین میان کسی هست که زبان پارسی بداند؟ غالب اشارت به من کردند. گفتمش خیرست گفت پیری صد و پنجاه ساله در حالت نزعست و به زبان عجم چیزی همی‌گوید و مفهوم ما نمیگردد گر به کرم رنجه شوی مزد یابی، باشد که وصیتی همی‌کند. چون به بالینش فراز شدم این میگفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دریغا که بر خوان الوان عمر''|م۲=''دمی خورده بودیم و گفتند بس''}} {{پایان شعر}} معانی این سخن را به عربی با شامیان همی‌گفتم و تعجب همی‌کردند از عمر دراز و تاسف او همچنان بر حیات دنیا. گفتم چگونه‌ای درین حالت؟ گفت: چه گویم؟ {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ندیده‌ای که چه سختی همی‌رسد به کسی''|م۲=''که از دهانش به در میکنند دندانی''}} {{ب۲|م۱=''قیاس کن که چه حالت بود در آن ساعت''|م۲=''که از وجود عزیزش بدر رود جانى''}} {{پایان شعر}} گفتم تصور مرگ از خیال خود بدر کن وهم را بر طبیعت مستولی مگردان که فیلسوفان یونان گفته‌اند مزاج ارچه مستقیم{{نشان|2}} بود اعتماد بقا را نشاید و مرض گرچه هایل دلالت کلی بر هلاک نکند. اگر فرمایی طبیبی را بخوانم تا معالجت کند. دیده بر کرد و بخندید و گفت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دست بر هم زند طبیب ظریف''|م۲=''چون حرف{{نشان|3}} بیند اوفتاد حریف''}} {{ب۲|م۱=''خانه از پاى بند ویران است''|م۲=''خواجه در بند نقش ایوان است''}} {{ب۲|م۱=''پیرمردی ز نزع مینالید''|م۲=''پیر زن صندلش همی‌مالید''}} {{ب۲|م۱=''چون مخبط{{نشان|4}} شد اعتدال مزاج''|م۲=''نه عزیمت{{نشان|5}} اثر کند نه علاج''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پیرمردی حکایت کند که دختری خواسته بود و حجره به گل آراسته و به خلوت با او نشسته و دیده و دل درو بسته و شبهای دراز نخفتی و بذله‌ها و لطیفه‌ها گفتی باشد که مؤانست پذیرد و وحشت نگیرد. از جمله میگفتم بخت بلندت یار بود و چشم بختت بیدار که به صحبت پیری افتادی پخته پرورده جهان دیده آرمیده گرم و سرد چشیده نیک و بد آزموده که حق صحبت بداند و شرط مودّت به جای آورد مشفق و مهربان خوش طبع و شیرین زبان {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ور چو طوطی شکر بود خورشت''|م۲=''جان شیرین فدای پرورشت''}} {{پایان شعر}} نه گرفتار آمدی به دست جوانی معجب{{نشان|6}} خیره رای سر تیز سبک پای که هر دم هوسی پزد و هر لحظه رایی زند و هر شب جایی خسبد و هر روز یاری گیرد. خلاف پیران که به عقل و ادب زندگانی کنند نه به مقتضای جهل جوانی. گفت چندین برین نمط بگفتم که گمان بردم که دلش بر قید من آمد و صید من شد. ناگه نفسی سرد از سر درد بر آورد و گفت چندین سخن که بگفتی در ترازوی عقل من وزن آن سخن ندارد که وقتی شنیدم از قابله خویش که گفت زن جوان را اگر تیری در پهلو نشیند به که پیری. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''تَقولُ هذا مَعهُ مَیّتٌ''|م۲=''وَ اِنَّما الرُّقْیَةُ للنّائِم{{نشان|7}} ''}} {{ب۲|م۱=''پیری که ز جای خویش نتواند خاست''|م۲=''الاّ به عصا کیش عصا بر خیزد''}} {{پایان شعر}} فی الجمله امکان موافقت نبود و به مفارقت انجامید. چون مدت عدت{{نشان|8}} برآمد عقد نکاحش بستند با جوانی تند و ترشروی تهی دست بدخوی. جور و جفا میدید رنج و عنا میکشید و شکر نعمت حق همچنان میگفت که الحمدلله که ازان عذاب الیم{{نشان|9}} برهیدم و بدین نعیم مقیم{{نشان|10}} برسیدم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''با تو مرا سوختن اندر عذاب''|م۲=''به که شدن با دگری در بهشت ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== مهمان پیری شدم در دیار بکر{{نشان|11}} که مال فروان داشت و فرزندی خوب روی. شبی حکایت کرد که مرا به عمر خویش به جز این فرزند نبوده است، درختی درین وادی زیارتگاهست که مردمان به حاجت خواستن آنجا روند، شبهای دراز در آن پای درخت بر حق بنالیده‌ام تا مرا این فرزند بخشیده است. شنیدم که پسر با رفیقان آهسته همی‌گفت چه بودی گر من آن درخت بدانستمی کجاست تا دعا کردمی پدر بمردی. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سالها بر تو بگذرد که گذار''|م۲=''نکنی سوی تربت پدرت''}} {{ب۲|م۱=''تو به جاى پدر چه کردى خیر؟''|م۲=''تا همان چشم دارى از پسرت''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== روزی به غرور جوانی سخت رانده بودم و شبانگاه به پای کریوه‌ای{{نشان|12}} سست مانده. پیرمردی ضعیف از پس کاروان همی‌آمد و گفت چه نشینی که نه جای خفتنست؟ گفتم چون روم که نه پای رفتنست. گفت این نشنیدی که صاحب دلان گفته‌اند رفتن و نشستن به که دویدن و گسستن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای که مشتاق منزلى ، مشتاب''|م۲=''پند من کار بند و صبر آموز''}} {{ب۲|م۱=''اسب تازی دو تک رود به شتاب''|م۲=''واشتر آهسته میرود شب و روز''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== جوانی چست{{نشان|13}} لطیف خندان شیرین زبان در حلقه عشرت ما بود که در دلش از هیچ نوعی غم نیامدی و لب از خنده فراهم. روزگاری برآمد که اتفاق ملاقات نیوفتاد، بعد از آن دیدمش زن خواسته و فرزندان خاسته و بیخ نشاطش بریده و گل هوس پژمرده. پرسیدمش چه گونه‌ای و چه حالتست؟ گفت تا کودکان بیاوردم دگر کودکی نکردم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چون پیر شدى ز کودکى دست بدار''|م۲=''بازى و ظرافت به جوانان بگذار{{نشان|14}} ''}} {{ب۲|م۱=''طرب نوجوان ز پیر مجوی''|م۲=''که دگر ناید آب رفته به جوی''}} {{ب۲|م۱=''دور جوانی به شد از دست من''|م۲=''آه و دریغ آن زمن دل فروز''}} {{ب۲|م۱=''پیر زنی موی سیه کرده بود''|م۲=''گفتم ای مامک دیرینه روز''}} {{ب۲|م۱=''موى به تلبیس{{نشان|15}} سیه کرده گیر''|م۲=''راست نخواهد شدن این پشت کوز{{نشان|16}} ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== وقتی به جهل جوانی بانگ بر مادر زدم دل آزرده به کنجی نشست و گریان همی‌گفت مگر خردی فراموش کردی که درشتی میکنی؟ {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چه خوش گفت : زالى به فرزند خویش''|م۲=''چو دیدش پلنگ افکن و پیل تن''}} {{ب۲|م۱=''گر از عهد خردیت یاد آمدی''|م۲=''که بیچاره بودی در آغوش من''}} {{ب۲|م۱=''نکردى در این روز بر من جفا''|م۲=''که تو شیر مردى و من پیرزن''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== توانگری بخیل را پسری رنجور بود، نیک خواهان گفتندش مصلحت آنست که ختم قرآنی کنی از بهر وی یا بذل قربانی. لختی به اندیشه فرو رفت و گفت مصحف مهجور{{نشان|17}} اولیتر است که گله دور. صاحب دلی بشنید و گفت ختمش به علت آن اختیار آمد که قرآن بر سر زبانست و زر در میان جان {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به دیناری چو خر در گل بمانند''|م۲=''ور الحمدی بخواهی صد بخوانند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پیر مردی را گفتند چرا زن نکنی گفت با پیر زنانم عیشی نباشد. گفتند جوانی بخواه چو مکنت داری. گفت مرا که پیرم با پیر زنان الفت نیست پس او را که جوان باشد با من که پیرم چه دوستی صورت بندد؟ {{ب۲|م۱=''زور باید نه زر که بانو را''|م۲=''گزری دوستتر که ده من گوشت''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شنیده‌ام که درین روزها کهن پیری''|م۲=''خیال بست به پیرانه سر که گیرد جفت''}} {{ب۲|م۱=''بخواست دخترکی خبروی گوهر نام''|م۲=''چو درج گوهرش از چشم مردمان بنهفت''}} {{ب۲|م۱=''چنان که رسم عروسی بود تماشا بود''|م۲=''ولی به حمله اوّل عصای شیخ بخفت''}} {{ب۲|م۱=''کمان کشید و نزد بر هدف که نتوان دوخت''|م۲=''مگر به خامه فولاد جامه هنگفت{{نشان|18}}''}} {{ب۲|م۱=''به دوستان گله آغاز کرد و حجت ساخت''|م۲=''که خان و مان من این شوخ دیده پاک برُفت{{نشان|19}}''}} {{ب۲|م۱=''پس از خلافت{{نشان|20}} و شنعت گناه دختر نیست''|م۲=''ترا که دست بلرزد گهر چه دانی سفت''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سود دریا نیک بودی گر نبودی بیم موج''|م۲=''صحبت گل خوش بدی گر نیستی{{نشان|21}} تشویش خار''}} {{ب۲|م۱=''دوش چون طاووس می نازیدم اندر باغ وصل''|م۲=''دیگر امروز از فراق یار می پیچم چو مار''}} {{پایان شعر}} == توضیحات == {{پانویس‌ها}} # {{پاورقی|1}} پایتخت شام # {{پاورقی|2}} راست و سالم # {{پاورقی|3}} کسی که از کثرت سنّ و پیری در حواسش تغییر و خلل راه یافته باشد. # {{پاورقی|4}} فاسد و تباه # {{پاورقی|5}} افسون و دعا # {{پاورقی|6}} خودپسند و متکبّر # {{پاورقی|7}} چون در جلو شوهر خود چیزی را دید که مانند سست ترین لب روزه دار بود گفت اینکه با اوست مرده است و همانا افسون سودمند برای خفته میباشد نه مرده. # {{پاورقی|8}} عدّه زنان بعد از طلاق # {{پاورقی|9}} دردناک # {{پاورقی|10}} پایدار # {{پاورقی|11}} نام ولایتی در آسیای صغیر # {{پاورقی|12}} پشته ـ زمین بلند # {{پاورقی|13}} چابک و زرنگ # {{پاورقی|14}} کودکی و طفلی چیست در صورتی که پیری موی سر مرا تغییر روزگار کافیست که بیم دهنده و ترساننده ما باشد. # {{پاورقی|15}} اشتباه کاری # {{پاورقی|16}} خمیده ـ غوز # {{پاورقی|17}} متروک # {{پاورقی|18}} کلفت # {{پاورقی|19}} پاک کرد # {{پاورقی|20}} احمقی # {{پاورقی|21}} نبودی {{پایان پانویس‌ها}} گلستان/باب هفتم 1368 3096 2006-09-29T14:28:40Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[گلستان]] | مؤلف = سعدی | قسمت = (باب هفتم ‐ در تأثیر تربیت) | قبلی = →[[گلستان/باب ششم]] | بعدی = [[گلستان/باب هشتم]]← | یادداشت = }} __NOTOC__ ====حکایت==== یکی را از وزرا پسری کودن بود پیش یکی از دانشمندان فرستاد که مرین را تربیتی میکن مگر که عاقل شود. روزگاری تعلیم کردش و مؤثر نبود، پیش پدرش کس فرستاد که این عاقل نمیباشد و مرا دیوانه کرد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چون بود اصل گوهرى قابل''|م۲=''تربیت را در او اثر باشد''}} {{ب۲|م۱=''هیچ صیقل نکو نداند کرد''|م۲=''آهنی را که بد گهر باشد''}} {{ب۲|م۱=''خر عیسی گرش به مکه برند''|م۲=''چون بیاید هنوز خر باشد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== حکیمی پسران را پند همی‌داد که جانان پدر هنر آموزید که ملک و دولت دنیا اعتماد را نشاید و سیم و زر در سفر بر محل خطرست یا دزد به یک بار ببرد یا خواجه به تفاریق بخورد اما هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده و گر هنرمند از دولت بیفتد غم نباشد که هنر در نفس خود دولتست هر کجا که رود قدر بیند و در صدر نشیند و بی هنر لقمه چیند و سختی بیند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''وقتی افتاد فتنه‌ای در شام''|م۲=''هر کس از گوشه‌ای فرا رفتند''}} {{ب۲|م۱=''روستا زادگان دانشمند''|م۲=''به وزیرى پادشاه رفتند''}} {{ب۲|م۱=''پسران وزیر ناقص عقل''|م۲=''به گدایی به روستا رفتند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی از فضلا تعلیم ملک زاده‌ای همی‌داد و ضرب بی محابا{{نشان|1}} زدی و زجر بی قیاس کردی. باری پسر از بی طاقتی شکایت پیش پدر برد و جامه از تن دردمند بر داشت پدر را دل به هم بر آمد. استاد را گفت که پسران آحاد رعیت را چندین جفا و توبیخ{{نشان|2}} روا نمیداری که فرزند مرا، سبب چیست؟ گفت سبب آن که سخن اندیشیده باید گفت و حرکت پسندیده کردن همه خلق را علی العموم و پادشاهان را علی الخصوص به موجب آن که بر دست و زبان ایشان هر چه رفته شود هر آینه به افواه بگویند و قول و فعل عوام الناس را چندان اعتباری نباشد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اگر صد ناپسند آمد ز دوریش''|م۲=''رفیقانش یکى از صد ندانند''}} {{ب۲|م۱=''وگر یک بذله گوید پادشاهی''|م۲=''از اقلیمی به اقلیمی رسانند''}} {{پایان شعر}} پس واجب آمد معلم پادشه زاده را در تهذیب اخلاق خداوند زادگان، انبتهم الله نباتا حسنا{{نشان|3}} اجتهاد از آن بیش کردن که در حقّ عوام {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چوب تر را چنانکه خواهی پیچ''|م۲=''نشود خشک جز به آتش راست''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== معلم کُتّابی{{نشان|4}} دیدم در دیار مغرب ترشروی تلخ گفتار بدخوی مردم آزار گدا طبع ناپرهیزگار که عیش مسلمانان به دیدن او تبه گشتی و خواندن قرآنش دل مردم سیه کردی. جمعی پسران پاکیزه و دختران دوشیزه به دست جفای او گرفتار نه زهره خنده و نه یارای گفتار گه عارض{{نشان|5}} سیمین یکی را طپنچه زدی و گه ساق بلورین دیگری شکنجه کردی. القصه شنیدم که طرفی از خباثت نفس او معلوم کردند و بزدند و براندند و مکتب او را به مصلحی دادند پارسای سلیم نیک مرد حلیم که سخن جز به حکم ضرورت نگفتی و موجب آزار کس بر زبانش نرفتی. کودکان را هیبت استاد نخستین از سر برفت و معلم دومین را اخلاق ملکی دیدند و یک یک دیو شدند به اعتماد حلم او ترک علم دادند اغلب اوقات به بازیچه فراهم نشستندی و لوح درست ناکرده در سر هم شکستندی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''استاد معلم چو بود بى آزار''|م۲=''خرسک{{نشان|6}} بازند کودکان در بازار''}} {{پایان شعر}} بعد از دو هفته بر آن مسجد گذر کردم، معلم اولین را دیدم که دل خوش کرده بودند و به جای خویش آورده. انصاف برنجیدم و لاحول گفتم که ابلیس را معلم ملائکه دیگر چرا کردند. پیرمردی ظریف جهاندیده گفت: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پادشاهی پسر به مکتب داد''|م۲=''لوح سیمینش بر کنار نهاد''}} {{ب۲|م۱=''بر سر لوح او نبشته به زر''|م۲=''جور استاد به ز مهر پدر''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پارسا زاده‌ای را نعمت بی کران{{نشان|7}} از ترکه عمان به دست افتاد فسق{{نشان|8}} و فجور آغاز کرد مبذّری{{نشان|9}} پیشه گرفت فی الجمله نماند از سایر معاصی منکری که نکرد و مسکری که نخورد. باری به نصیحتش گفتم ای فرزند دخل آب روانست و عیش آسیای گردان یعنی خرج فراوان کردن مسلم کسی را باشد که دخل معین دارد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو دخلت نیست، خرج آهسته تر کن''|م۲=''که مى گویند ملاحان 402 سرودى{{نشان|10}} ''}} {{ب۲|م۱=''اگر باران به کوهستان نبارد''|م۲=''به سالى دجله گردد، خشک رودى ''}} {{پایان شعر}} عقل و ادب پیش گیر و لهو و لعب بگذار که چون نعمت سپری شود سختی بری و پشیمانی خوری. پسر از لذت نای و نوش این سخن در گوش نیاورد و بر قول من اعتراض کرد و گفت راحت عاجل به تشویش محنت آجل{{نشان|11}}منغص کردن خلاف رأی خردمندست: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''برو شادی کن ای یار دل فروز''|م۲=''غم فردا نشاید خورد امروز''}} {{ب۲|م۱=''هر که علم شد به سخا و کرم''|م۲=''بند نشاید که نهد بر درم''}} {{پایان شعر}} دیدم که نصیحت نمیپذیرد و دم گرم من در آهن سرد او اثر نمیکند ترک مناصحت گرفتم و روی از مصاحبت بگردانیدم و قول حکما کار بستم که گفته‌اند بلِّغ ما عَلیکَ فانَ لَم یَقبلو ما عَلیک{{نشان|12}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر چه دانى که نشنوند بگوى''|م۲=''هرچه دانى ز نیک و پند''}} {{ب۲|م۱=''زود باشد که خیره سر{{نشان|13}} بینی''|م۲=''به دو پای اوفتاده اندر بند''}} {{پایان شعر}} تا پس از مدتی آنچه اندیشه من بود از نکبت حالش به صورت بدیدم که پاره پاره به هم بر میدوخت و لقمه لقمه همی‌اندوخت دلم از ضعف حالش به هم بر آمد، مروّت ندیدم در چنان حالی ریش به ملامت خراشیدن و نمک پاشیدن پس با دل خود گفتم: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''حریف سفله اندر پاى مستى''|م۲=''نیندیشد ز روز تنگدستى''}} {{ب۲|م۱=''درخت اندر بهاران بر فشاند''|م۲=''زمستان لاجرم بی برگ ماند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پادشاهی پسری را به ادیبی داد و گفت این فرزند تست، تربیتش همچنان کن که یکی از فرزندان خویش. ادیب خدمت کرد و متقبل شد و سالی چند برو سعی کرد و به جایی نرسید و پسران ادیب در فضل و بلاغت{{نشان|14}} منتهی شدند. ملک دانشمند را مؤاخذت کرد و معاتبت{{نشان|15}} فرمود که وعده خلاف کردی و وفا به جا نیاوردی. گفت بر رأی خداوند روی زمین پوشیده نماند که تربیت یکسانست و طباع مختلف {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بر همه عالم همی‌تابد سهیل''|م۲=''جایی انبان میکند جایی ادیم{{نشان|16}} ''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را شنیدم از پیران مربی که مریدی را همی‌گفت ای پسر چندان که تعلق خاطر آدمی زاد به روزیست اگر به روزی ده بودی به مقام از ملائکه در گذشتی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''روانت داد و طبع و عقل و ادراک''|م۲=''جمال و نطق و رای و فکرت و هوش''}} {{ب۲|م۱=''کنون پنداری ای ناچیز همت''|م۲=''که خواهد کردنت روزی فراموش''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== اعرابیی را دیدم که پسر را همی‌گفت یا بُنَّی اِنَّک مسئولٌ یومَ القیامةِ ماذا اکتَسَبتَ و لا یُقالُ بمن انتسبتَ یعنی ترا خواهند پرسید که عملت چیست نگویند پدرت کیست. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''جامه کعبه را که مى بوسند''|م۲=''او نه از کرم پیله نامى شد''}} {{ب۲|م۱=''با عزیزی نشست روزی چند''|م۲=''لاجرم همچنو گرامی شد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== در تصانیف حکما آروده‌اند که کژدم را ولادت معهود نیست چنان که دیگر حیوانان را، بل احشای{{نشان|17}} مادر را بخورند و شکمش را بدرند و راه صحرا گیرند و آن پوست‌ها که در خانه کژدم بینند اثر آنست. باری این نکته پیش بزرگی همی‌گفتم، گفت دل من بر صدق این سخن گواهی میدهد و جز چنین نتوان بودن در حالت خردی با مادر و پدر چنین معاملت کرده‌اند لاجرم در بزرگی چنین مقبلند{{نشان|18}} و محبوب {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پسرى را پدر وصیت کرد''|م۲=''کاى جوان بخت یادگیر این پند''}} {{ب۲|م۱=''هر که با اهل خود وفا نکند''|م۲=''نشود دوست روی و دولتمند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== فقیره درویشی حامله بود مدّت حمل بسر آورده و مرین درویش را همه عمر فرزند نیامده بود گفت اگر خدای عزّوجل مرا پسری دهد جزین خرقه که پوشیده دارم هر چه ملک منست ایثار درویشان کنم. اتفاقاً پسر آورد و سفره درویشان به موجب شرط بنهاد. پس از چند سالی که از سفر شام باز آمدم به محلت آن دوست برگذشتم و از چگونگی حالش خبر پرسیدم گفتند به زندان شحنه دَرست. سبب پرسیدم کسی گفت پسرش خمر خورده است و عربده کرده است و خون کسی ریخته و خود از میان گریخته پدر را به علت او سلسله در نای{{نشان|19}} است و بند گران بر پای. گفتم این بلا را به حاجت از خدای عزّوجل خواسته است. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زنان باردار، اى مرد هشیار''|م۲=''اگر وقت ولادت مار زایند''}} {{ب۲|م۱=''از آن بهتر به نزدیک خردمند''|م۲=''که فرزندان ناهموار زایند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== طفل بودم که بزرگی را پرسیدم از بلوغ گفت در مسطور{{نشان|20}} آمده است که سه نشان دارد یکی پانزده سالگی و دیگر احتلام و سیّم بر آمدن موی پیش اما در حقیقت یک نشان دارد: بس آنکه در بند رضای حق جلّ وعلا بیش از آن باشی که در بند حظّ نفس خویش و هر آن که درو این صفت موجود نیست به نزد محققان بالغ نشمارندش {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به صورت آدمى شد قطره آب''|م۲=''که چل روزش قرار اندر رحم ماند''}} {{ب۲|م۱=''و گر چل ساله را عقل و ادب نیست''|م۲=''به تحقیقش نشاید آدمی خواند''}} {{ب۲|م۱=''هنر باید که صورت میتوان کرد''|م۲=''به ایوان‌ها در از شنگرف{{نشان|21}} و زنگار''}} {{ب۲|م۱=''به دست آوردن دنیا هنر نیست''|م۲=''یکی را گر توانی دل به دست آر''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== سالی نزاعی در پیادگان حجیچ{{نشان|22}} افتاده بود و داعی در آن سفر هم پیاده انصاف در سر و روی هم فتادیم و داد فسوق و جدال بدادیم کجاوه نشینی را شنیدم که با عدیل{{نشان|23}} خود میگفت یاللعجب{{نشان|24}} پیاده عاج{{نشان|25}} چو عرضه شطرنج به سر می‌برد فرزین{{نشان|26}} میشود یعنی به از آن میگردد که بود و پیادگان حاج بادیه به سر بردند و بتر شدند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''از من بگوى حاجى مردم گزاى را''|م۲=''کو پوستین خلق به آزار مى درد''}} {{ب۲|م۱=''حاجی تو نیستی شترست از برای آنک''|م۲=''بیچاره خار میخورد و بار میبرد''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== هندوی نفط اندازی همی‌آموخت حکیمی گفت ترا که خانه نیینست بازی نه این است ====حکایت==== مردکی را چشم درد خاست پیش بیطار{{نشان|27}} رفت که دوا کن بیطار از آنچه در چشم چارپای میکند در دیده او کشید و کور شد حکومت به داور بردند. گفت برو هیچ تاوان نیست اگر این خر نبودی پیش بیطار نرفتی. مقصود ازین سخن آنست تا بدانی که هر آن که ناآزموده را کار بزرگ فرماید با آنکه ندامت برد به نزدیک خردمندان بخفت رای منسوب گردد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ندهد هوشمند روشن راى''|م۲=''به فرومایه کارهاى خطیر''}} {{ب۲|م۱=''بوریا باف اگر چه بافنده است''|م۲=''نبرندش به کارگاه حریر''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== یکی را از بزرگان ائمه{{نشان|28}} پسری وفات یافت پرسیدند که بر صندوق گورش چه نویسیم گفت آیات کتاب مجید را عزت و شرف بیش از آن است که روا باشد بر چنین جای‌ها نوشتن که به روزگار سوده گردد و خلایق برو گذرند و سگان برو شاشند، اگر به ضرورت چیزی همی‌نویسند این بیت کفایتست: {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بگذر ای دوست تا به وقت بهار''|م۲=''سبزه بینی دمیده بر گل من''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== پارسایی بر یکی از خداوندن نعمت گذر کرد که بنده ای را دست و پای استوار بسته عقوبت همی‌کرد گفت ای پسر همچو تو مخلوقی را خدای عزّوجل اسیر حکم تو گردانیده است و ترا بر وی فضیلت داده شکر نعمت باری تعالی بجای آر و چندین جفا بر وی مپسند نباید{{نشان|29}} که فردای قیامت به از تو باشد و شرمساری بری. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''او را تو بده درم خریدی''|م۲=''آخر نه به قدرت آفریدی''}} {{ب۲|م۱=''ای خواجه ارسلان{{نشان|30}} و آغوش{{نشان|31}}''|م۲=''فرمانده خود مکن فراموش''}} {{پایان شعر}} در خبرست از خواجه عالم صلی الله علیه و سلم که گفت بزرگترین حسرت روز قیامت آن بود که یکی بنده صالح را به بهشت برند و خواجه فاسق را به دوزخ. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بر غلامی که طوع خدمت تست''|م۲=''خشم بی حد مران و طیره{{نشان|32}} مگیر''}} {{ب۲|م۱=''که فضیحت{{نشان|33}} بود به روز شمار{{نشان|34}}''|م۲=''بنده آزاد و خواجه در زنجیر''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== سالی از بلخ بامیانم سفر بود و راه از حرامیان پر خطر، جوانی بدرقه همراه من شد سپر باز چرخ{{نشان|35}} انداز سلحشور بیش زور که بده مرد توانا کمان او زه کردندی و زور آوران روی زمین پشت او بر زمین نیاوردندی ولیکن چنانکه دانی متنعم بود و سایه پرورده نه جهان دیده و سفر کرده. رعد کوس دلاوران به گوشش نرسیده و برق شمشیر سواران ندیده. اتفاقاً من و این جوان هر دو در پی هم دوان هر آن دیوار قدیمش که پیش آمدی به قوّت بازو بیفکندی و هر درخت عظیم که دیدی به زور سرپنجه بر کندی و تفاخر کنان گفتی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پیل کو تا کتف و بازوى گردان بیند''|م۲=''شیر کو تا کف و سر پنجه مردان بیند''}} {{پایان شعر}} ما درین حالت که دو هندو از پس سنگی سر بر آوردند و قصد قتال ما کردند به دست یکی چوبی و در بغل آن دیگر کلوخ کوبی جوان را گفتم چه پایی{{نشان|36}}؟ {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بیار آنچه دارى ز مردى و زور''|م۲=''که دشمن به پاى خود آمد به گور''}} {{پایان شعر}} تیر و کمان را دیدم از دست جوان افتاده و لرزه بر استخوان {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نه هر که موى شکافد به تیر جوشن خاى{{نشان|37}}''|م۲=''به روز حمله جنگ آوران به دارد پای''}} {{پایان شعر}} چاره جز آن ندیدم که رخت و سلاح و جامه‌ها رها کردیم و جان به سلامت بیاوردیم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بکارهای گران مرد کار دیده فرست''|م۲=''که شیر شرزه در آرد به زیر خمّ کمند''}} {{ب۲|م۱=''جوان اگر چه قوى یال{{نشان|38}} و پیلتن باشد''|م۲=''به جنگ دشمنش از هول بگسلد پیوند''}} {{ب۲|م۱=''نبرد پیش مصاف آزموده معلوم است''|م۲=''چنانکه مساله شرع پیش دانشمند''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== توانگر زاده‌ای را دیدم بر سر گور پدر نشسته و با درویش بچه‌ای مناظره در پیوسته که صندوق تربت ما سنگین است و کتابه{{نشان|39}} رنگین و فرش رخام{{نشان|40}}انداخته و خشت پیروزه{{نشان|41}} درو به کار برده به گور پدرت چه ماند خشتی دو فراهم آورده و مشتی دو خاک بر آن پاشیده. درویش پسر این بشنید و گفت تا پدرت زیر آن سنگ‌های گران بر خود بجنبیده باشد پدر من به بهشت رسیده باشد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خر که کمتر نهند بروى بار''|م۲=''بى شک آسوده تر کند رفتار''}} {{ب۲|م۱=''مرد درویش که بار ستم فاقه کشید''|م۲=''به در مرگ همانا که سبکبار آید''}} {{ب۲|م۱=''به همه حال اسیری که ز بندی برهد''|م۲=''بهتر از حال امیری که گرفتار آید''}} {{پایان شعر}} ====حکایت==== بزرگی را پرسیدم در معنی این حدیث که اَعدی عدوِّک نَفسُک الَّتی بینَ جَنبیکَ{{نشان|42}} گفت به حکم آن که هران دشمنی را که با وی احسان کنی دوست گردد مگر نفس را که چندان که مدارا بیش کنی مخالفت زیادت کند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مراد هر که بر آری مطیع امر تو گشت''|م۲=''خلاف نفس که فرمان دهد چو یافت مراد''}} {{پایان شعر}} جدال سعدی با مدعی در بیان توانگری و درویشی یکی در صورت درویشان نه بر صفت ایشان در محفلی دیدم نشسته و شنعتی در پیوسته و دفتر شکایتی باز کرده و ذم توانگران آغاز کرده سخن بدین جا رسانیده که درویش را دست قدرت بسته است و توانگر را پای ارادت شکسته. مرا که پرورده نعمت بزرگانم این سخن سخت آمد گفتم ای یار توانگران دخل مسکینان اند و ذخیره گوشه نشینان و مقصد زائران و کهف مسافران و محتمل{{نشان|43}} بار گران بهر راحت دگران. دست تناول آنگه به طعام برند که متعلقان و زیر دستان بخورند و فضله مکارم ایشان به ارامل{{نشان|44}} و پیران و اقارب و جیران{{نشان|45}} رسیده {{شعر}} {{ب۲|م۱=''توانگران را وقف است و نذر و مهمانى''|م۲=''زکات و فطره و اعتاق{{نشان|46}} و هدی و قربانی''}} {{ب۲|م۱=''خداوند مکنت به حق مشتغل''|م۲=''پراکنده روزى پراکنده دل''}} {{پایان شعر}} اگر قدرت جودست و گر قوت سجود توانگران را به میسر شود که مال مزکّا{{نشان|47}} دارند و جامه پاک و عرض مصون و دل فارغ و قوت طاعت در لقمه لطیف است و صحت عبادت در کسوت نظیف پیداست که از معده خالی چه قوّت آید وز دست تهی چه مروّت وز پای تشنه چه سیر آید و از دست گرسنه{{نشان|48}} چه خیر {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مور گرد آورد به تابستان''|م۲=''تا فراغت بود زمستانش''}} {{پایان شعر}} {{نشان|49}}عشا بسته و یکی منتظر عشا{{نشان|50}} نشسته هرگز این بدان کی ماند پس عبادت اینان به قبول اولیتر که جمعند و حاضر نه پریشان و پراکنده خاطر اسباب معیشت ساخته و به اوراد{{نشان|51}} عبادت پرداخته عرب گوید اَعوذ بالله مِنَ الفقر المُکِّبِ و جوارِ من لا یُحَبّ{{نشان|52}} وَ در خبرست الفقرُ سوادُ الوجهِ فی الدّارین{{نشان|53}}. گفتا نشنیدی که پیغمبر علیه السلام گفت الفقرُ فخری. گفتم خاموش که اشارت خواجه{{نشان|54}} علیه السلام به فقر طایفه‌ای است که مرد میدان رضا اند و تسلیم تیر قضا نه اینان که خرقه ابرار{{نشان|55}}پوشند و لقمه ادرار{{نشان|56}} فروشند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''اى طبل بلند بانگ در باطن هیچ''|م۲=''بى توشته چه تدبیر کنى دقت بسیج{{نشان|57}} ''}} {{ب۲|م۱=''روى طمع از خلق بپیچ از مردى''|م۲=''تسبیح هزار دانه بر دست مپیچ ''}} {{پایان شعر}} درویش بی معرفت نیارامد تا فقرش به کفر انجامد کادَ الفقرُ اَنْ یَکونَ کفراً{{نشان|58}} که نشاید جز به وجود نعمت برهنه‌ای پوشیدن یا در استخلاص گرفتاری کوشیدن و ابنای جنس ما را به مرتبه ایشان که رساند و ید علیا{{نشان|59}}به ید سفلی{{نشان|60}} چه ماند نبینی که حق جلّ و علا در محکم تنزیل{{نشان|61}} از نعیم اهل بهشت خبر میدهد که اولئکَ لَهم رزقٌ معلومٌ{{نشان|62}} تا بدانی که مشغول کفاف از دولت عفاف محرومست و ملک فراغت زیر نگین رزق معلوم. حالی که من این سخن بگفتم عنان طاقت درویش از دست تحمل برفت تیغ زبان بر کشید و اسب فصاحت در میدان وقاحت جهانید و بر من دوانید و گفت چندان مبالغه در وصف ایشان بکردی و سخن‌های پریشان بگفتی که وهم تصور کند که تریاق اند یا کلید خزانه ارزاق مشتی متکبر مغرور معجب نفور{{نشان|63}} مشتغل مال و نعمت مفتتن{{نشان|64}} جاه و ثروت که سخن نگویند الاّ به سفاهت و نظر نکنند الاّ به کراهت. علما را به گدایی منسوب کنند و فقرا را به بی سر و پایی معیوب گردانند و به عزت مالی که دارند و عزّت جاهی که پندارند برتر از همه نشینند و خود را به از همه بینند و نه آن در سر دارند که سر به کسی بردارند بی خبر از قول حکما که گفته اند هر که به طاعت از دیگران کمست و به نعمت بیش به صورت توانگرست و به معنی درویش. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر بى هنر به مال کند کبر بر حکیم''|م۲=''کون خرش شمار، و گرگا و عنبرست{{نشان|65}} ''}} {{ب۲|م۱=''به رنج و سعی کسی نعمتی به چنگ آرد''|م۲=''دگر کس آید و بی سعی و رنج بر دارد''}} {{پایان شعر}} {{نشان|66}} شدید بر گمارند تا بار عزیزان ندهند و دست بر سینه صاحب تمیزان نهند و گویند کس اینجا در نیست و راست گفته باشند گفتم به عذر آن که از دست متوقعان به جان آمده‌اند و از رقعه گدایان به فغان و محال عقلست اگر ریگ بیابان در شود که چشم گدایان پر شود هر کجا سختی کشیده‌ای تلخی دیده‌ای را بینی خود را بشره در کارهای مخوف اندازد و از توابع آن نپرهیزد وز عقوبت ایزد نهراسد و حلال از حرام نشناسد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''وگر نعشی دو کس بر دوش گیرند''|م۲=''لئیم الطبع پندارد که خوانیست''}} {{پایان شعر}} {{نشان|67}} بریده الا به علّت درویشی شیرمردان را به حکم ضرورت در نقبه‌ای گرفته‌اند و کعب‌ها{{نشان|68}} سفته و محتمل است آن که یکی را از درویشان نفس امّاره طلب کند چو قوّت احسانش نباشد به عصیان مبتلا گردد که بطن و فرج توام اند یعنی فرزند یک شکم اند مادام که این یکی بر جایست آن دگر بر پاست. شنیدم که درویشی را با حدثی{{نشان|69}} بر خبثی گرفتند با آنکه شرمساری برد بیم سنگساری بود گفت ای مسلمانان قوّت ندارم که زن کنم و طاقت نه که صبر کنم چه کنم لا رهبانیة فی الاِسلام{{نشان|70}} وز جمله مواجب سکون و جمعیت درون که مر توانگر را میسر میشود یکی آنکه هر شب صنمی در برگیرد که هر روز بدو جوانی از سر گیرد صبح تابان را دست از صباحت او بر دل و سر و خرامان را پای از خجالت او در گلمحالست که با حسن طلعت او گرد مناهی گردد یا قصد تباهی کند. {{شعر}} {{ب۲|م۱='' {{نشان|71}} کرد''|م۲=''کی التفات کند بر بتان یغمایی''}} {{پایان شعر}} {{نشان|72}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چون سگ درنده گوشت یافت نپرسد''|م۲=''کین شتر صالحست یا خر دجّال''}} {{ب۲|م۱=''با گرسنگی قوّت پرهیز نماند''|م۲=''افلاس{{نشان|73}} عنان از کف تقوی بستاند''}} {{پایان شعر}} {{نشان|74}} که براندی به دفع آن بکوشیدمی و هر شاهی ک بخواندی به فرزین{{نشان|75}} بپوشیدمی تا نقد کیسه همت در باخت و تیر جعبه حجت همه بیانداخت {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دین ورز و معرفت که سخندان سجع گوی''|م۲=''بر در سلاح دارد و کس در حصار نیست''}} {{پایان شعر}} تا عاقبت الامر دلیلش نماند، ذلیلش کردم. دست تعدی دراز کرد و بیهده گفتن آغاز و سنت جاهلان است که چون به دلیل از خصم فرومانند سلسله خصومت بجنبانند. چون آزر{{نشان|76}} بت تراش که به حجت با پسر بر نیامد به جنگش برخاست که لئنَ لَم تَنتهِ لاَرْجُمنَّکَ{{نشان|77}}. دشنامم داد سقطش گفتم گریبانم درید زنخدانش گرفتم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''انگشت تعجب جهانی''|م۲=''از گفت و شنید ما به دندان''}} {{پایان شعر}} القصه مرافعه این سخن پیش قاضی بردیم و به حکومت عدل راضی شدیم تا حاکم مسلمانان مصلحتی جوید. قاضی چو حیلت{{نشان|78}} ما بدید و منطق ما بشنید سر به جیب تفکر فرو برد و پس از تأمل بسیار بر آورد و گفت ای آنکه توانگران را ثنا گفتی و بر درویشان جفا روا داشتی بدان که هر جا که گلست خارست و با خمر خمارست و بر سرگنج مارست و آنجا که درّ شاهوار است نهنگ مردم خوار است. لذت عیش دنیا را لدغه{{نشان|79}} اجل در پس است و نعیم بهشت را دیوار مکاره در پیش. نظر نکنی در بوستان که بید مشکست و چوب خشک همچنین در زمره توانگران شاکرند و کفور و در حلقه درویشان صابرند و ضجور{{نشان|80}}مقرّبان حق جل و علا توانگرانند درویش سیرت و درویشانند توانگر همت و مهین توانگران آنست که غم درویش خورد و بهین درویشان آنست که کم توانگر گیرد و من یَتوکل علی اللهِ فهوَ حَسبُهُ{{نشان|81}}. پس روی عتاب از من به جانب درویش آورد و گفت ای که گفتی توانگران مشتغلند و ساهی{{نشان|82}} و مست ملاهی{{نشان|83}} نَعَم طایفه‌ای هستند برین صفت که بیان کردی قاصر همت کافر نعمت که ببرند و بنهند و نخورند و ندهند و گر به مثل باران نبارد یا طوفان جهان بر دارد به اعتماد مکنت خویش از محنت درویش نپرسند و از خدای عزّوجل نترسند و گویند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ار از نیستى دیگرى شد هلاک''|م۲=''مرا هست، بط{{نشان|84}} را ز طوفان چه باک''}} {{پایان شعر}} {{نشان|85}} قومی برین نمط که شنیدی و طایفه‌ای خوان نعمت نهاده و دست کرم گشاده طالب نامند و معرفت و صاحب دنیا و آخرت چون بندگان حضرت پادشاه عالم عادل مؤید مظفر منصور مالک ازّمه{{نشان|86}} انام حامی ثغور{{نشان|87}}اسلام وارث ملک سلیمان اعدل ملوک زمن مظفر الدنیا و الدین اتابک ابی بکر سعد ادام الله ایامه و نصر اعلامه {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خدای خواست که بر عالمی ببخشاید''|م۲=''ترا به رحمت خود پادشاه عال کرد''}} {{پایان شعر}} قاضی چون سخن بدین غایت رسید وز حد قیاس ما اسب مبالغه گذرانید بمقتضای حکم قضاوت رضا دادیم و از مامضی{{نشان|88}} در گذشتیم و بعد از مجارا{{نشان|89}} طریق مدارا گرفتیم و سر به تدارک بر قدم یکدگر نهادیم و بوسه بر سر و روی هم دادیم و ختم سخن برین بود {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مکن ز گردش گیتى شکایت، اى درویش''|م۲=''که تیره بختى اگر هم برین نسق مردى''}} {{ب۲|م۱=''توانگرا چو دل و دست کامرانت هست''|م۲=''بخور ببخش که دنیا و آخرت بردی''}} {{پایان شعر}} ==توضیحات== {{پانویس‌ها}} # {{پاورقی|1}} بی پروا و بی ملاحظه # {{پاورقی|2}} سرزنش کردن # {{پاورقی|3}} خداوند ایشان را نیکو بپرورد. # {{پاورقی|4}} دبستان ـ مکتب # {{پاورقی|5}} صورت # {{پاورقی|6}} نوعی بازیست. # {{پاورقی|7}} کنار # {{پاورقی|8}} گناهان # {{پاورقی|9}} ولخرجی # {{پاورقی|10}} آواز ـ گفتار # {{پاورقی|11}} آینده # {{پاورقی|12}} برسان وبگو آنچه بر تو لازم است چون نپذیرند بر تو باکی نیست. # {{پاورقی|13}} خود سر و نصیحت نشنو # {{پاورقی|14}} سخندانی # {{پاورقی|15}} درشتی و عتاب # {{پاورقی|16}} پوست دباغی شده و موج دار و رنگین. # {{پاورقی|17}} آنچه در شکم باشد از روده و غیر آن. # {{پاورقی|18}} نیکبخت # {{پاورقی|19}} حلق # {{پاورقی|20}} کتاب و نوشته‌ها # {{پاورقی|21}} نام سرخی است که از گوگرد و جیوه ساخته میشود و در نقاشی و تذهیب استفاده میشود. # {{پاورقی|22}} جمع حاج # {{پاورقی|23}} همکجاوه ـ همسر # {{پاورقی|24}} عجبا و شگفتا # {{پاورقی|25}} دندان فیل # {{پاورقی|26}} نام مهره وزیر شطرنج # {{پاورقی|27}} طبیب چارپایان # {{پاورقی|28}} بزرگان و پیشوایان دین # {{پاورقی|29}} مبادا # {{پاورقی|30}} شیر درنده # {{پاورقی|31}} نام غلام # {{پاورقی|32}} غضب # {{پاورقی|33}} رسوائی # {{پاورقی|34}} روز قیامت # {{پاورقی|35}} تیر انداز # {{پاورقی|36}} چه نگاه میکنی # {{پاورقی|37}} پاره کننده زره # {{پاورقی|38}} گردن # {{پاورقی|39}} آنچه با خطّ درشت بر مساجد نویسند. # {{پاورقی|40}} سنگ مرمر # {{پاورقی|41}} کاشی # {{پاورقی|42}} دشمنترین دشمنان تو نفس تست که میان دو پهلوی تو قرار گرفته. # {{پاورقی|43}} حمل کننده # {{پاورقی|44}} مستمندان # {{پاورقی|45}} همسایگان # {{پاورقی|46}} بنده آزاد کردن # {{پاورقی|47}} زکوة داده شده # {{پاورقی|48}} آدم گرسنه # {{پاورقی|49}} گفتن تکبیرة الاحرام # {{پاورقی|50}} غذای شب # {{پاورقی|51}} ذکرها # {{پاورقی|52}} به خدا پناه میبرم ازفقری که شخص را برو میاندازد و همسایگی کسی که وی را دوست ندارم. # {{پاورقی|53}} فقر سیاه روئی دو جهان است. # {{پاورقی|54}} پیغمبر # {{پاورقی|55}} نیکان # {{پاورقی|56}} وظیفه و مستمرّی # {{پاورقی|57}} حرکت # {{پاورقی|58}} نزدیک است فقر که کفر باشد. # {{پاورقی|59}} دست بخشنده # {{پاورقی|60}} دست عطا گیرنده # {{پاورقی|61}} قرآن # {{پاورقی|62}} ایشان را روزی معیّن است. # {{پاورقی|63}} نفرت کننده از مردم # {{پاورقی|64}} شیفته # {{پاورقی|65}} گاوی که تولید کننده عنبر است. # {{پاورقی|66}} مأمورین درشت وسخت # {{پاورقی|67}} مچ و بند دست # {{پاورقی|68}} قاپ پا # {{پاورقی|69}} جوان # {{پاورقی|70}} ترک دنیا و کنارهگیری از مردم در اسلام نیست. # {{پاورقی|71}} غارت # {{پاورقی|72}} آن که در پیش وی هر چه خرمای تازه دلش بخواهد مست این کار وی را بی نیاز میکند از اینکه سنگ به خوشه‌ها بیندازد. # {{پاورقی|73}} تنگدستی # {{پاورقی|74}} پیاده شطرنج # {{پاورقی|75}} وزیر شطرنج # {{پاورقی|76}} عموی حضرت ابراهیم # {{پاورقی|77}} اگر از کار خود باز نایستی ترا سنگسار کنم. # {{پاورقی|78}} ظاهر و هیأت # {{پاورقی|79}} گزیدن # {{پاورقی|80}} دلتنگ # {{پاورقی|81}} وآنکه بر خدا توکّل کند خدا وی را کفایت کننده است. # {{پاورقی|82}} فراموش کار # {{پاورقی|83}} بازی‌ها و کارهای مشغول کننده # {{پاورقی|84}} مرغابی # {{پاورقی|85}} زمانی که در کجاوه‌ها بر شتران ماده سوارند هیچ توجّهی ندارند به کسی که در توده‌های ریگ فرو رفته است. # {{پاورقی|86}} مهارها # {{پاورقی|87}} سرحدها # {{پاورقی|88}} آنچه گذشت. # {{پاورقی|89}} مجاورت {{پایان پانویس‌ها}} گلستان/باب هشتم 1369 3097 2006-09-29T14:29:55Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[گلستان]] | مؤلف = سعدی | قسمت = (باب هشتم ‐ در آداب صحبت) | قبلی = →[[گلستان/باب هفتم]] | بعدی = | یادداشت = }} __NOTOC__ مال از بهر آسایش عمرست نه عمر از بهر گرد کردن مال عاقلی را پرسیدند نیک بخت کیست و بدبختی چست گفت نیک بخت آن که خورد و کشت و بدبخت آنکه مرد و هشت. موسی علیه السلام قارون را نصیحت کرد که اَحْسَن کما اَحسنَ اللهُ الیک{{نشان|1}}نشنید و عاقبتش شنیدی {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خواهی که ممتع{{نشان|2}} شوی از دنیی و عقبی''|م۲=''با خلق کرم کن چو خدا با تو کرم کرد''}} {{ب۲|م۱=''درخت کرم هر کجا بیخ کرد''|م۲=''گذشت از فلک شاخ و بالای او''}} {{ب۲|م۱=''شکر خدای کن که موفق شدی به خیر''|م۲=''ز انعام و فضل او نه معطل گذاشتت''}} {{پایان شعر}} دو کس رنج بیهوده بردند و سعی بی فایده کردند یکی آن که اندوخت و نخورد و دیگر آن که آموخت و نکرد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''علم چندان که بیشتر خوانی''|م۲=''چون عمل در تو نیست نادانی ''}} {{ب۲|م۱=''نه محقق بود نه دانشمند''|م۲=''چارپاپیی برو کتابی چند''}} {{ب۲|م۱=''آن تهی مغز را چه علم و خبر''|م۲=''که بر او هیزم است یا دفتر''}} {{پایان شعر}} علم از بهر دین پروردنست نه از بهر دنیا خوردن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هرکه پرهیز و علم و زهد فروخت''|م۲=''خرمنی گرد کرد و پاک بسوخت ''}} {{پایان شعر}} عالم ناپرهیزگار کور مشعله دار است ملک از خردمندان جمال گیرد و دین از پرهیزگاران کمال یابد پادشاهان به صحبت خردمندان از آن محتاج ترند که خردمندان به قربت پادشاهان {{شعر}} {{ب۲|م۱=''جز به خردمند مفرما عمل''|م۲=''گرچه عمل کار خردمند نیست''}} {{پایان شعر}} رحم آوردن بر بدان ستمست بر نیکان، عفو کردن از ظالمان جورست بر درویشان {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خبیث را چو تعهد{{نشان|3}} کنی و بنوازی''|م۲=''به دولت تو گنه می‌کند به انبازی''}} {{ب۲|م۱=''معشوق هزار دوست را دل ندهی''|م۲=''ور می‌دهی آن دل به جدایی بنهی''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خامشی به که ضمیر دل خویش''|م۲=''با کسی گفتن و گفتن که مگوی''}} {{ب۲|م۱=''سخنی در نهان نباید گفت''|م۲=''که بر انجمن نشاید گفت''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''امروز بکش چو می‌توان کشت''|م۲=''کاتش چو بلند شد جهان سوخت''}} {{ب۲|م۱=''{{نشان|4}} کند کمان را''|م۲=''دشمن که به تیر می‌توان دوخت''}} {{پایان شعر}} سخن میان دو دشمن چنان گوی که گر دوست گردند شرم زده نشوی. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''میان دو کس جنگ چون آتشست''|م۲=''سخن چین بدبخت هیزم کشست''}} {{ب۲|م۱=''میان دو تن آتش افروختن''|م۲=''نه عقلست و خود در میان سوختن''}} {{ب۲|م۱=''پیش دیوار آنچه گویی هوش دار''|م۲=''تا نباشد در پس دیوار گوش''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بشوی ای خردمند از آن دوست دست''|م۲=''که با دشمنانت بود هم نشست''}} {{پایان شعر}} چون در امضای{{نشان|5}} کاری متردّد{{نشان|6}} باشی آن طرف اختیار کن که بی آزارتر برآید تا کار بزر بر می‌آید جان در خطر افکندن نشاید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''{{نشان|7}}''|م۲=''حلالست بردن به شمشیر دست''}} {{پایان شعر}} بر عجز دشمن رحمت مکن که اگر قادر شود بر تو نبخشاید. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''دشمن چو بینی ناتوان لاف از بروت{{نشان|8}} خود مزن''|م۲=''مغزیست در هر استخوان مردیست در هر پیرهن''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پسندیده است بخشایش ولیکن''|م۲=''منه بر ریش{{نشان|9}} خلق آزار مرهم''}} {{پایان شعر}} نصیحت از دشمن پذیرفتن خطاست ولیکن شنیدن رواست تا به خلاف آن کار کنی که آن عین صوابست {{شعر}} {{ب۲|م۱=''حذر کن زآنچه دشمن گوید آن کن''|م۲=''که بر زانو زنی دست تغابن{{نشان|10}} ''}} {{پایان شعر}} خشم بیش از حد گرفتن وحشت آرد و لطف بی وقت هیبت ببرد نه چندان درشتی کن که از تو سیر گردند و نه چندان نرمی که بر تو دلیر شوند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''درشتی و نرمی به هم اندر به است''|م۲=''چو فاصد{{نشان|11}} که جراح و مرهم نه است''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نه مر خویشتن را فزونی نهد''|م۲=''نه یکباره تن در مذلّت دهد''}} {{ب۲|م۱=''بگفتا نیک مردی کنند چندان''|م۲=''که گردد خیره گرگ تیز دندان''}} {{پایان شعر}} دو کس دشمن ملک و دینند: پادشاه بی حلم و دانشمند بی علم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بر سر ملک مباد ان ملک فرمانده''|م۲=''که خدا را نبود بنده فرمانبردار''}} {{پایان شعر}} پادشه باید که تا بحدی خشم بر دشمنان نراند که دوستان را اعتماد نماند. آتش خشم اول در خداوند خشم اوفتد پس آنگه که زبان به خصم رسد یا نرسد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نشاید بنی آدم خاک زاد''|م۲=''که در سر کند کبر و تندی و باد''}} {{ب۲|م۱=''تو را با چنین گرمی و سرکشی''|م۲=''نپندارم از خاکی از آتشی''}} {{پایان شعر}} در خاک بیلقان{{نشان|12}} برسیدم به عابدی، گفتم مرا به تربیت از جهل پاک کن. بدخوی در دست دشمنی گرفتارست که هر کجا رود از چنگ عقوبت او خلاص نیابد. چو بینی که در سپاه دشمن تفرقه افتاده است تو جمع باش و گر جمع شوند از پریشانی اندیشه کن {{شعر}} {{ب۲|م۱=''وگر بینی که با هم یک زبان اند''|م۲=''کمان را زه کن و بر باره{{نشان|13}} بر سنگ''}} {{پایان شعر}} سر مار بدست دشمن بکوب که از احدی الحسنیین{{نشان|14}} خالی نباشد اگر این غالب آمد مار کشتی و گر آن از دشمن رستی خبری که دانی که دلی بیازارد تو خاموش تا دیگری بیارد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بلبلا مژده بهار بیار''|م۲=''خبر بد به بوم{{نشان|15}} باز گذار''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بسیج{{نشان|16}} سخن گفتن آنگاه کن''|م۲=''که دانی که در کار گیرد سخن''}} {{پایان شعر}} فریب دشمن مخور و غرور مداح مخر که این دام زرق نهاده است و آن دامن طمع گشاده احمق را ستایش خوش آید چون لاشه که در کعبش{{نشان|17}}دمی فربه نماید. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''الا{{نشان|18}} تا نشنوی مدح سخن گوی''|م۲=''که اندک مایه نفعی از تو دارد''}} {{پایان شعر}} متکلم را تا کسی عیب نگیرد سخنش صلاح نپذیرد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مشو غره بر حسن گفتار خویش''|م۲=''به تحسین نادان و پندار خویش''}} {{پایان شعر}} همه کس را عقل خود به کمال نماید و فرزند خود به جمال {{شعر}} {{ب۲|م۱=''یکى یهود و مسلمان نزاع مى کردند''|م۲=''چنانکه خنده گرفت از حدیث ایشانم''}} {{ب۲|م۱=''به طیره{{نشان|19}} گفت مسلمان گرین قباله من''|م۲=''درست نیست خدایا یهود می‌رانم''}} {{ب۲|م۱=''گر از بسیط زمین عقل منعدم گردد''|م۲=''بخود گمان نبرد هیچکس که نادانم''}} {{ب۲|م۱=''یهود گفت به تورات مى خورم سوگند''|م۲=''وگر خلاف کنم همچو تو مسلمانم''}} {{پایان شعر}} ده آدمی بر سفره ای بخورند و دو سگ بر مرداری با هم بسر نبرند. حریص با جهانی گرسنه است و قانع به نانی سیر. حکما گفته اند توانگری به قناعت به از توانگری به بضاعت. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''روده تنگ به یک نان تهی پرگردد''|م۲=''نعمت روی زمین پر نکند دیده تنگ''}} {{ب۲|م۱=''که شهوت آتشست از وی بپرهیز''|م۲=''بخود بر آتش دوزخ مکن تیز''}} {{پایان شعر}} هر که در حال توانایی نکویی نکند در وقت ناتوانی سختی بیند هر چه زود بر آید دیر نپاید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خاک مشرق شنیده ام که کنند''|م۲=''به چهل سال کاسه ای چینی ''}} {{ب۲|م۱=''صد بروزی کنند در مردشت{{نشان|20}}''|م۲=''لاجرم قیمتش همی‌بینی''}} {{ب۲|م۱=''آنکه ناگاه کسی گشت به چیزی نرسید''|م۲=''وین به تمکین و فضیلت بگذشت از همه چیز''}} {{پایان شعر}} کارها به صبر بر آید و مستعجل به سر در آید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به چشم خویش دیدم در بیابان''|م۲=''که آهسته سبق{{نشان|21}} برد از شتابان''}} {{ب۲|م۱=''سمند{{نشان|22}} باد پای{{نشان|23}} از تک{{نشان|24}} فرو ماند''|م۲=''شتربان همچنان آسته می‌راند''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چون نداری کمال فضل آن به''|م۲=''که زبان در دهان نگه داری''}} {{ب۲|م۱=''{{نشان|25}} کند''|م۲=''جوز بی مغز را سبکساری''}} {{ب۲|م۱=''حکیمی گفتش ای نادان چه کوشی''|م۲=''درین سودا به ترس از لوم لایم{{نشان|26}}''}} {{ب۲|م۱=''هر که تأمل نکند در جواب''|م۲=''بیشتر آید سخنش ناصواب''}} {{ب۲|م۱=''چون در آید مه از تویی به سخن''|م۲=''گر چه به دانی اعتراض مکن''}} {{ب۲|م۱=''گر نشیند فرشته‌ای با دیو''|م۲=''وحشت آموزد و خیانت و ریو{{نشان|27}}''}} {{پایان شعر}} مردمان را عیب نهانی پیدا مکن که مر ایشان را رسوا کنی و خود را بی اعتماد هر که علم خواند و عمل نکند بدان ماند که گاو راند و تخم نیفشاند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''بس قامت خوش که زیر چادر باشد''|م۲=''چون باز کنی مادر مادر باشد''}} {{پایان شعر}} اگر شبها همه قدر بودی، شب قدر بی قدر بودی. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر سنگ همه لعل بدخشان بودی''|م۲=''پس قیمت لعل و سنگ یکسان بودی''}} {{پایان شعر}} نه هر که بصیرت نکوست سیرت زیبا دروست کار اندرون دارد نه پوست. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''توان شناخت به یک روز در شمایل مرد''|م۲=''که تا کجاش رسیده است پایگاه علوم''}} {{ب۲|م۱=''ولی ز باطنش ایمن مباش و غره{{نشان|28}} مشو''|م۲=''که خبث نفس نگردد به سالها معلوم''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خویشتن را بزرگ پنداری''|م۲=''راست گفتند یک دو بیند لوچ''}} {{پایان شعر}} پنجه بر شیر زدن و مشت با شمشیر کار خردمندان نیست ضعیفی که با قوی دلاوری کند یار دشمنست در هلاک خویش {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سست بازو به جهل می‌فکند''|م۲=''پنجه با مرد آهنین چنگال''}} {{پایان شعر}} {{نشان|29}} بر آرند و پیش آمدن نیارند یعنی سفله چون به هنر با کسی بر نیاید بخبثش در پوستین افتد{{نشان|30}} گر جور شکم نیستی هیچ مرغ در دام صیاد نیوفتادی بلکه صیاد خود دام ننهادی. حکیمان دیر دیر خورند و عابدان نیم سیر و زاهدان سدّ رمق و جوانان تا طبق بر گیرند و پیران تا عرق بکنند اما قلندران چندان که در معده جای نفس نماند و بر سفره روزی کس. مشورت با زنان تباهست و سخاوت با مفسدان گناه هر که را دشمن پیشست اگر نکشد دشمن خویشست کشتن بندیان تأمل اولی تر است به حکم آن که اختیار باقیست توان کشت و توان بخشید و گر بی تأمل کشته شود محتمل است که مصلحتی فوت شود که تدارک مثل آن ممتنع باشد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نیک سهل است زنده بی جان کرد''|م۲=''کشته را باز زنده نتوان کرد''}} {{ب۲|م۱=''شرط عقلست صبر تیر انداز''|م۲=''که چو رفت از کمان نیاید باز''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نه عجب گر فرو رود نفسش''|م۲=''عندلیبی غراب هم قفسش''}} {{ب۲|م۱=''{{نشان|31}} جفایی بیند''|م۲=''تا دل خویش نیازارد و درهم نشود''}} {{پایان شعر}} خردمندی را که در زمره اجلاف{{نشان|32}} سخن ببندد شگفت مدار که آواز بربط{{نشان|33}} با غلبه دهل{{نشان|34}} بر نیاید و بوی عنبر از گند سیر فرو ماند {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نمی‌داندکه آهنگ حجازی''|م۲=''فرو ماند ز بانگ طبل غازی{{نشان|35}}''}} {{پایان شعر}} جوهر اگر در خلاب{{نشان|36}} افتد همچنان نفیسست و غبار اگر به فلک رسد همان خسیس. استعداد بی تربیت دریغ است و تربیت نامستعد ضایع. خاکستر نسبی عالی دارد که آتش جوهر علویست ولیکن چون به نفس خود هنری ندارد با خاک برابر است و قیمت شکر نه از نی است که آن خود خاصیت وی است. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو کنعان{{نشان|37}} را طبیعت بی هنر بود''|م۲=''پیمبر زادگی قدرش نیفزود''}} {{پایان شعر}} مشک آنست که ببوید نه آنکه عطار بگوید. دانا چو طبله عطارست خاموش و هنر نمای و نادان خود طبل غازی، بلند آواز و میان تهی. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''عالم اندر میان جاهل را''|م۲=''مثلی گفته اند صدیقان''}} {{ب۲|م۱=''شاهدی در میان کورانست''|م۲=''مصحفی در سرای زندیقان{{نشان|38}}''}} {{پایان شعر}} دوستی را که به عمری فراچنگ آرند نشاید که به یک دم بیازارند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سنگی به چند سال شود لعل پاره ای''|م۲=''زنهار تا به یک نفسش نشکنی به سنگ''}} {{پایان شعر}} عقل در دست نفس چنان گرفتار است که مرد عاجز با زن گریز رای{{نشان|39}}. رای بی قوت مکر و فسونست و قوت بی رای جهل و جنون. جوانمرد که بخورد و بدهد به از عابد که روزه دارد و بنهد. هر که ترک شهوت از بهر خلق داده است از شهوتی حلال، در شهوتی حرام افتاده است. اندک اندک خیلی شود و قطره قطره سیلی گردد یعنی آنان که دست قوت ندارند سنگ خورده نگه دارند تا به وقت فرصت دمار از دماغ ظالم برآرند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''و قطر علی قطر اذا اتفقت نهر''|م۲=''ونهر علی نهر اذا اجتمعت بحر{{نشان|40}}''}} {{پایان شعر}} عالم را نشاید که سفاهت از عامی به حلم در گذراند که هر دو طرف را زیان دارد هیبت این کم شود و جهل آن مستحکم. معصیت از هر که صادر شود ناپسندیده است و از علماء ناخوبتر که علم سلاح جنگ شیطانست و خداوند سلاح را چون به اسیری برند شرمساری بیش برد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''عام نادان پریشان روزگار''|م۲=''به ز دانشمند ناپرهیزگار''}} {{ب۲|م۱=''کان به نابینایی از راه اوفتاد''|م۲=''وین دو چشمش بود و در چاه اوفتاد''}} {{پایان شعر}} جان در حمایت یک دم است و دنیا وجودی میان دو عدم. دین به دنیا فروشان خرند یوسف بفروشند تا چه خرند؟ الم اعهد الیکم یا بنی آدم ان لاتعبدوا الشیطان{{نشان|41}} شیطان با مخلصان بر نمی‌آید و سلطان با مفلسان {{شعر}} {{ب۲|م۱=''وامش مده آنکه بی نمازست''|م۲=''گر چه دهنش زفاقه بازست''}} {{ب۲|م۱=''کو فرض خدا نمی‌گزارد''|م۲=''از قرض تو نیز غم ندارد''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''{{نشان|42}}''|م۲=''فردا گوید تربی از اینجا برکن''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''آنکه در راحت و تنعم زیست''|م۲=''او چه داند که حال گرسنه چیست''}} {{ب۲|م۱=''ای که بر مرکب تازنده سواری هشدار''|م۲=''که خر خارکش مسکین در آب و گلست''}} {{پایان شعر}} درویش ضعیف حال را در خشکی تنگ سال مپرس که چونی الا بشرط آن که مرهم ریشش بنهی و معلومی پیشش. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خری که بینی و باری به گل درافتاده''|م۲=''به دل بر او شفقت کن ولی مرو به سرش''}} {{ب۲|م۱=''کنون که رفتی و پرسیدیش که چون افتاد''|م۲=''میان ببند و چو مردان بگیر دمب خرش''}} {{پایان شعر}} دو چیز محال عقل است خوردن بیش از رزق مقسوم و مردن پیش از وقت معلوم. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''قضا دگر نشود ور هزار ناله و آه''|م۲=''به کفر یا به شکایت بر آید از دهنی''}} {{پایان شعر}} ای طالب روزی بنشین که بخوری و ای مطلوب اجل مرو که جان نبری {{شعر}} {{ب۲|م۱=''جهد رزق ارکنی وگر نکنی''|م۲=''برساند خدای عزوجل''}} {{ب۲|م۱=''ور روی در دهان شیر و پلنگ''|م۲=''نخورندت مگر به روز اجل''}} {{پایان شعر}} به نانهاده دست نرسد و نهاده هرکجا هست برسد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شنیده‌ای که سکندر برفت تا ظلمات''|م۲=''به چند محنت و خورد آنکه خورد آب حیاب''}} {{پایان شعر}} صیاد بی روزی ماهی در دجله نگیرد و ماهی بی اجل در خشک نمیرد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مسکین حریص در همه عالم همی‌رود''|م۲=''او در قفای رزق و اجل در قفای او''}} {{پایان شعر}} شدت نیکان روی در فرج دارد و دولت بدان سر در نشیب {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خبرش ده که هیچ دولت و جاه''|م۲=''به سرای دگر نخواهد یافت''}} {{پایان شعر}} حسود از نعمت حق بخیل است و بنده بی گناه را دشمن می‌دارد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''مردکی خشک مغز را دیدم''|م۲=''رفته در پوستین صاحب جاه''}} {{ب۲|م۱=''الا تا نخواهی بلا بر حسود''|م۲=''که آن بخت برگشته خود در بلاست''}} {{پایان شعر}} تلمیذ بی ارادت عاشق بی زرست و رونده بی معرفت مرغ بی پر و عالم بی عمل درخت بی بر و زاهد بی علم خانه بی در. مراد از نزول قرآن تحصیل سیرت خوبست نه ترتیل سورت مکتوب. عامی متعبد پیاده رفته است و عالم متهاون{{نشان|43}} سوار خفته. عاصی که دست بر دارد به از عابد که در سر دارد. یکی را گفتند عالم بی عمل به چه ماند؟ گفت به زنبور بی عسل. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''زنبور درشت بی مروت راگوی''|م۲=''باری چو عسل نمی‌دهی نیش مزن''}} {{پایان شعر}} مرد بی مروت زن است و عابد با طمع رهزن. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ای بناموس{{نشان|44}} کرده جامه سپید''|م۲=''بهر پندار خلق ونامه سیاه''}} {{پایان شعر}} دو کس را حسرت از دل نرود و پای تغابن از گل بر نیاید تاجر کشتی شکسته و وارث با قلندران نشسته. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''یا مروبا یار ازرق پیرهن{{نشان|45}}''|م۲=''یا بکش بر خان و مان انگشت نیل''}} {{ب۲|م۱=''دوستی با پیلبانان یا مکن''|م۲=''یا طلب کن خانه ای درخورد پیل''}} {{پایان شعر}} خلعت سلطان اگر چه عزیز است جامه خلقان{{نشان|46}} خود به عزت تر و خوان بزرگان اگر چه لذیذست خرده انبان خود به لذت تر {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سرکه از دسترنج خویش و تره''|م۲=''بهتر از نان دهخدا{{نشان|47}} و بره''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''امید عافیت آنگه بود موافق عقل''|م۲=''که نبض را به طبیعت شناس بنمایی''}} {{پایان شعر}} هر آنچه دانی که هر آینه معلوم تو گردد به پرسیدن آن تعجیل مکن که هیبت سلطنت را زیان دارد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو لقمان دید کاندر دست داوود''|م۲=''همی آهن به معجز موم گردد''}} {{ب۲|م۱=''نپرسیدش چه می‌سازی که دانست''|م۲=''که بی پرسیدنش معلوم گردد''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''حکایت بر مزاج مستمع گوی''|م۲=''اگر خواهی که دارد با تو میلی''}} {{پایان شعر}} هر که با بدان نشیند اگر نیز طبیعت ایشان درو اثر نکند به طریقت ایشان متهم گردد و گر به خراباتی رود به نماز کردن منسوب شود به خمر خوردن. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''طلب کردم ز دانایی یکی پند''|م۲=''مرا فرمود با نادان مپیوند''}} {{پایان شعر}} حلم شتر چنان که معلومست اگر طفلی مهارش گیرد و صد فرسنگ برد گردن از متابعتش نپیچد اما اگر درهای هولناک پیش آید که موجب هلاک باشد و طفل آنجا به نادانی خواهد شدن زمام از کفش در گسلاند و بیش{{نشان|48}} مطاوعت{{نشان|49}} نکند که هنگام درشتی ملاطفت مذموم{{نشان|50}} است و گویند دشمن به ملاطفت دوست نگردد بلکه طمع زیادت کند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سخن به لطف و کرم با درشت خوی مگوی''|م۲=''که زنگ خورده نگردد به نرم سوهان پاک''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''ندهد مرد هوشمند جواب''|م۲=''مگر آنگه کزو سؤال کنند''}} {{پایان شعر}} ریشی درون جامه داشتم و شیخ از آن هر روز بپرسیدی که چونست و نپرسیدی کجاست دانستم از آن احتراز می‌کند که ذکر همه عضوی روا نباشد و خردمندان گفته‌اند هر که سخن نسنجد از جوابش برنجد. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''تا نیک ندانی که سخن عین صواب است''|م۲=''باید که به گفتن دهن از هم نگشایی''}} {{ب۲|م۱=''گر راست سخن گویی و در بند بمانی''|م۲=''به زانکه دروغت دهد از بند رهایی''}} {{پایان شعر}} {{نشان|51}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''وگر نامور شد به قول دروغ''|م۲=''دگر راست باور ندارند ازو''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''سگی را لقمه‌ای هرگز فراموش''|م۲=''نگردد ور زنی صد نوبتش سنگ''}} {{پایان شعر}} از نفس پرور هنروری نیاید و بی هنر سروری را نشاید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''چو گاو ار همی بایدت فربهی''|م۲=''چو خرتن به جور کسان در دهی''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گه اندر نعمتی مغرور و غافل''|م۲=''گه اندر تنگ دستی خسته و ریش''}} {{ب۲|م۱=''چو در سرا{{نشان|52}} و ضرّا{{نشان|53}} حالت این است''|م۲=''ندانم کی به حق پردازی از خویش''}} {{پایان شعر}} ارادت بی چون یکی را از تخت شاهی فرو آرد و دیگری را در شکم ماهی نکو دارد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''وقتیست خوش آن را که بود ذکر تو مونس''|م۲=''ور خود بود اندر شکم حوت چو یونس''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر به محشر خطاب قهر کند''|م۲=''انبیا را چه جای معذرتست''}} {{ب۲|م۱='' ''|م۲=''{{نشان|54}} را امید مغفرتست''}} {{پایان شعر}} {{نشان|55}} نیک بختان به حکایت و امثال پیشینیان پند گیرند زان پیشتر که پسینیان به واقعه او مثل زنند. دزدان دست کوته نکنند تا دستشان کوته کنند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''پند گیر از مصائب دگران''|م۲=''تا نگیرند دیگران به تو پند''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''شب تاریک دوستان خدای''|م۲=''می‌بتابد چو روز رخشنده''}} {{ب۲|م۱=''از تو بکه نالم که دگر داور نیست''|م۲=''وز دست تو هیچ دست بالاتر نیست''}} {{پایان شعر}} گدای نیک انجام به از پادشای بد فرجام زمین را ز آسمان نثار است و اسمان را از زمین غبار. کلُّ اِناءِ یَتَرشّحُ بما فیه{{نشان|56}} حق جل و علا می‌بیند و می‌پوشد و همسایه نمی‌بیند و می‌خروشد {{شعر}} {{ب۲|م۱=''عوذ بالله{{نشان|57}} اگر خلق غیب دان بودی''|م۲=''کسی به حال خود از دست کس نیاسودی''}} {{ب۲|م۱=''دو نان نخورند و گوش دارند''|م۲=''گویند امید به که خورده''}} {{پایان شعر}} هر که بر زیر دستان نبخشاید به جور زبر دستان گرفتارآید {{شعر}} {{ب۲|م۱=''نه هر بازو که در وی قوتی هست''|م۲=''به مردی عاجزان را بشکند دست''}} {{ب۲|م۱=''ضعیفان را مکن بر دل گزندی''|م۲=''که درمانی به جور زورمندی''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''هزار باره چرا گاه خوشتر از میدان''|م۲=''ولیکن اسب ندارد به دست خویش عنان''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''فریدون گفت نقاشان چین را''|م۲=''که پیرامون خرگاهش بدوزند''}} {{ب۲|م۱=''بدان را نیک دار، اى مرد هشیار''|م۲=''که نیکان خود بزرگ و نیک روزند''}} {{پایان شعر}} بزرگی را پرسیدند با چندین فضیلت که دست راست راهست خاتم در انگشت چپ چرا می‌کنند گفت ندانی که اهل فضیلت همیشه محروم باشند. نصیحت پادشاهان کردن کسی را مسلم بود که بیم سر ندارد یا امید زر. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''موحد{{نشان|58}} چه در پای ریزی زرش''|م۲=''چه شمشیر هندی نهی بر سرش''}} {{ب۲|م۱=''امید و هراسش نباشد ز کس''|م۲=''بر این است بنیاد توحید و بس''}} {{پایان شعر}} شاه از بهر دفع ستمکارانست و شحنه برای خونخواران و قاضی مصلحت جوی طراران هرگز دو خصم به حق راضی پیش قاضی نروند. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''خراج اگر نگزارد کسی به طیبت نفس''|م۲=''به قهر ازو بستانند و مزد سرهنگی''}} {{ب۲|م۱=''قاضی چو بر شوت بخورد پنج خیار''|م۲=''ثابت کند از بهر تو ده خربزه زار''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''جوان گوشه نشین شیر مرد راه خداست''|م۲=''که پیر خود نتواند ز گوشه‌ای بر خاست''}} {{پایان شعر}} حکیمی را پرسیدند چندین درخت نامور که خدای عزوجل آفریده است و برومند هیچ یک را آزاد نخوانده‌اند مگر سرو را که ثمره‌ای ندارد. درین چه حکمت است؟ گفت هر درختی را ثمره معین است که به وقتی معلوم به وجود آن تازه آید و گاهی به عدم آن پژمرده شود و سرو را هیچ از این نیست و همه وقتی خوشست و این است صفت آزادگان. {{شعر}} {{ب۲|م۱=''به آنچه مى گذرد دل منه که دجله بسى''|م۲=''پس از خلیفه بخواهد گذشت در بغداد''}} {{ب۲|م۱=''گرت ز دست بر آید چو نخل باش کریم''|م۲=''ورت ز دست نیاید چو سرو باش آزاد''}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب۲|م۱=''کس نبیند بخیل فاضل را''|م۲=''که نه در عیب گفتنش کوشد''}} {{پایان شعر}} تمام شدکتاب گلستان والله المستعان به توفیق باری عزّ اسمه. درین جمله چنان که رسم مؤلفانست از شعر متقدمان به طریق استعارت تلفیقی نرفت. غالب گفتار سعدی طرب انگیزست و طیبت آمیز و کوته نظران را بدین علت زبان طعن دراز گردد که مغز دماغ بیهوده بردن و دود چراغ بی فایده خوردن کار خردمندان نیست ولیکن بر رای روشن صاحب دلان که روی سخن در ایشان است پوشیده نماند که درّ موعظه‌های شافی را در سلک عبارت کشیده است و داروی تلخ نصیحت به شهد ظرافت بر آمیخته تا طبع ملول ایشان از دولت قبول محروم نماند. الحمدلله ربّ العالمین {{شعر}} {{ب۲|م۱=''گر نیاید به گوش رغبت کس''|م۲=''بر رسولان پیام باشد و بس''}} {{ب۲|م۱=''و اَطلُب لِنَفسِکَ مِن خیر تُرید بها''|م۲=''مِن بعد ذلِکَ غُفراناً لکاتبه ''}} {{پایان شعر}} پایان ==توضیحات== {{پانویس‌ها}} # {{پاورقی|1}} با خلق خدا نیکوئی کن چنان که خدا بر تو نیکوئی کرده # {{پاورقی|2}} بهره مند # {{پاورقی|3}} پرستاری و نگهداری # {{پاورقی|4}} بند کمان # {{پاورقی|5}} گذاندن و پذیرفتن # {{پاورقی|6}} دو دل و باتردید # {{پاورقی|7}} برید و قطع شد # {{پاورقی|8}} سبیل ـ لاف از بروت خود زدن کنایه از تکبّر کردن دارد. # {{پاورقی|9}} زخم # {{پاورقی|10}} پشیمانی # {{پاورقی|11}} رگزن # {{پاورقی|12}} شهریست در قراجه داغ. # {{پاورقی|13}} برج و قلعه # {{پاورقی|14}} یکی از دو خوبی # {{پاورقی|15}} جغد # {{پاورقی|16}} تهیّه # {{پاورقی|17}} غوزگ # {{پاورقی|18}} آگاه باش # {{پاورقی|19}} سبکی ـ خجالت و خشم # {{پاورقی|20}} مرودشت # {{پاورقی|21}} پیشی # {{پاورقی|22}} اسب # {{پاورقی|23}} تندرو # {{پاورقی|24}} دو # {{پاورقی|25}} رسوائی # {{پاورقی|26}} سرزنش سرزنش کننده # {{پاورقی|27}} مکر و حیله # {{پاورقی|28}} مغرور شدن # {{پاورقی|29}} فریاد و هیاهو # {{پاورقی|30}} کنایه از بدگویی و عیب جویی. # {{پاورقی|31}} مردمان پست و فرومایه # {{پاورقی|32}} مردم فرومایه و ستمکار کم خرد # {{پاورقی|33}} نام سازیست # {{پاورقی|34}} نقاره # {{پاورقی|35}} جنگ # {{پاورقی|36}} زمین گِلناک # {{پاورقی|37}} نام پسر نوح(ع) # {{پاورقی|38}} بیدینان # {{پاورقی|39}} مکار # {{پاورقی|40}} قطره با قطره چون متفّق و یکی گردید نهری شود و چون نهری بر نهری افزون شد دریایی گردد. # {{پاورقی|41}} ای فرزندان آدم آیا با شما پیمان نبستم که پرستش شیطان نکنید. # {{پاورقی|42}} لاوک و تغار # {{پاورقی|43}} سهل انگار و سست در امور # {{پاورقی|44}} آبرو و عزّت # {{پاورقی|45}} کنایه از قلندران که پیراهن کبود می‌پوشند. # {{پاورقی|46}} خلقان # {{پاورقی|47}} کدخدا # {{پاورقی|48}} دیگر # {{پاورقی|49}} فرمانبرداری # {{پاورقی|50}} نکوهیده و زشت # {{پاورقی|51}} یعقوب فرمود: بلکه نفس‌های شما این کار را برای شما بیاراست و جلوه داد. # {{پاورقی|52}} شادی # {{پاورقی|53}} سختی # {{پاورقی|54}} گناهکاران و بدبختان # {{پاورقی|55}} هر آینه ایشان را از عذاب کوچکتر و فروتر می‌چشانیم نه از عذاب بزرگتر # {{پاورقی|56}} هر طرفی به آنچه در آن است تراوش کند. # {{پاورقی|57}} به خدا پناه می‌برم # {{پاورقی|58}} یکتاپرست {{پایان پانویس‌ها}} بحث:صفحه اصلی 1371 2385 2006-08-09T23:25:41Z Kaveh 1 /* نامواره */ __TOC__ == [[meta:BiDi workgroup]] == <div dir="ltr" > * Halló! Please take a look at [[meta:BiDi workgroup]] and a [[meta:BiDi workgroup/To-do#nominations]]. Best regards : [[user:Gangleri|Gangleri]] &#8238;|&#8236; [http://fa.wikisource.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Gangleri&action=history Th] &#8238;|&#8236; [[user talk:Gangleri|T]] &#8238;|&#8236; 18:39, ۱۸ ژانویه ۲۰۰۶ (UTC) </div> == فونت خراب ! == با سلام... فونت سایت افتضاح است و در اکثر سیستم ها دیده نمی شود لطفا از همان tahoma استفاده کنید. خیر ببینید. ! :من هم هم قلم زشتی می بینم و هم «ی»ها در آن جداست. آیا راهی برای اصلاح این مشکل دارید؟ --[[کاربر:ماني|ماني]] ۱۳:۳۸, ۱ مه ۲۰۰۶ (UTC) :پیشتر در ویکی‎نسک درباره این موضوع را بررسی کردیم. اگر شما قلم اصلی را نداشته باشید بایستی تاهوما جایگزین شود. حالا من ترتیب را عوض می کنم. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۱۶:۰۲, ۱ ژوئن ۲۰۰۶ (UTC) ==نامواره== خواهشمندست نامواره کنونی را با این نامواره عوض کنید: [[:تصویر:Wikisource fa.png]] --[[کاربر:ماني|ماني]] ۱۱:۵۷, ۹ اوت ۲۰۰۶ (UTC) :این از ۱ ژوئیه [[:تصویر:Wiki.png|بار شده]]، توسعه‌دهندگان بایستی زحمت تغییر را بکشند. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۲۳:۲۵, ۹ اوت ۲۰۰۶ (UTC) وقایع کنونی 1372 3019 2006-09-28T14:47:56Z روزبه 73 {{بدون متن}} قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران 1374 edit=sysop:move=sysop 1542 2006-02-09T03:24:08Z Kaveh 1 +<[[قانون اساسی کشورها]] <[[قانون اساسی کشورها]] <div style="float:left; margin-top:1em; margin-left:1em;"> __TOC__</div> ==اصل ۱== حکومت ایران جمهوری اسلامی است که ملت ایران، بر اساس اعتقاد دیرینه‏اش به حکومت حق و عدل قرآن، در پی انقلاب اسلامی پیروزمند خود به رهبری مرجع عالیقدر تقلید آیت‏الله‏العظمی امام خمینی، در همه‏پرسی دهم و یازدهم فروردین ماه یکهزار و سیصد و پنجاه و هشت هجری شمسی برابر با اول و دوم جمادی‌الاولی سال یکهزار و سیصد و نود و نه هجری قمری با اکثریت ۹۸٫۲٪ کلیه کسانی که حق رأی داشتند، به آن رأی مثبت داد. ==اصل ۲== جمهوری اسلامی، نظامی است بر پایه ایمان به:‏ # خدای یکتا (لا اله الا الله) و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او. # وحی‏ الهی و نقش بنیادی آن در بیان قوانین. # معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسان به سوی خدا. # عدل خدا در خلقت و تشریع. # امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلام. # کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسیولیت او در برابر خدا، که از راه‏‏: #* اجتهاد مستمر فقهای جامع‏الشرایط بر اساس کتاب و سنت معصومین سلام الله علیهم اجمعین، #* استفاده از علوم و فنون و تجارب پیشرفته بشری و تلاش در پیشبرد آنها، #* نفی هر گونه ستمگری و ستم‏کشی و سلطه‏گری و سلطه‏پذیری، قسط و عدل و استقلال سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و همبستگی ملی را تأمین می‌کند. ==اصل ۳== دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم، همه امکانات خود را برای امور زیر به کار برد: # ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی و مبارزه با کلیه مظاهر فساد و تباهی. # بالا بردن سطح آگاهیهای عمومی در همه زمینه‏های با استفاده صحیح از مطبوعات و رسانه‏های گروهی و وسایل دیگر. # آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح، و تسهیل و تعمیم آموزش عالی. # تقویت روح بررسی و تتبع و ابتکار در تمام زمینه‏های علمی، فنی، فرهنگی و اسلامی از طریق تأسیس مراکز تحقیق و تشویق محققان. # طرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب. # محو هر گونه استبداد و خودکامگی و انحصارطلبی. # تأمین آزادیهای سیاسی و اجتماعی در حدود قانون. # مشارکت عامه مردم در تعیین سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش. # رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه، در تمام زمینه‏های مادی و معنوی. # ایجاد نظام اداری صحیح و حذف تشکیلات غیر ضرور. # تقویت کامل بنیه دفاع ملی از طریق آموزش نظامی عمومی برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی و نظام اسلامی کشور. # پی‌ریزی اقتصادی صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه‏های تغذیه و مسکن و کار و بهداشت و تعمیم بیمه. # تأمین خودکفایی در علوم و فنون صنعت و کشاورزی و امور نظامی و مانند اینها. # تأمین حقوق همه جانبه افراد از زن و مرد و ایجاد امنیت قضایی عادلانه برای همه و تساوی عموم در برابر قانون. # توسعه و تحکیم برادری اسلامی و تعاون عمومی بین همه مردم. # تنظیم سیاست خارجی کشور بر اساس معیارهای اسلام، تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمان و حمایت بی‏دریغ از مستضعفان جهان. ==اصل ۴== کلیه قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر اینها باید بر اساس موازین اسلامی باشد. این اصل بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگر حاکم است و تشخیص این امر بر عهده فقهاء شورای نگهبان است. ==اصل ۵== در زمان غیبت حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه)، در جمهوری اسلامی ایران ولایت امر و امامت امت بر عهده فقیه عادل و با تقوی، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر است که طبق اصل یکصد و هفتم عهده‏دار آن می‌گردد. * '''اصل سابق''': در زمان غیبت حضرت ولی عصر (عجل‏الله تعالی فرجه)، در جمهوری اسلامی ایران ولایت امر و امامت امت بر عهده فقیه عادل و با تقوی، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر است، که اکثریت مردم او را به رهبری شناخته و پذیرفته باشند و در صورتی که هیچ فقیهی دارای چنین اکثریتی نباشد رهبر یا شورای رهبری مرکب از فقهای واجد شرایط بالا طبق اصل یکصد و هفتم عهده‏دار آن می‌گردد. ==اصل ۶== در جمهوری اسلامی ایران امور کشور باید به اتکاء آراء عمومی اداره شود، از راه انتخابات: انتخاب رییس جمهور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای شوراها و نظایر اینها، یا از راه همه‏پرسی در مواردی که در اصول دیگر این قانون معین می‌گردد. ==اصل ۷== طبق دستور قرآن کریم: «و امرهم شوری بینهم» و «شاورهم فی الامر»، شوراها، مجلس شورای اسلامی، شورای استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظایر اینها از ارکان تصمیم‏گیری و اداره امور کشورند. موارد، طرز تشکیل و حدود اختیارات و وظایف شوراها را این قانون و قوانین ناشی از آن معین می‌کند. ==اصل ۸== در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه‏ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. شرایط و حدود و کیفیت آن را قانون معین می‌کند. «و الموُمنون و الموُمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر». ==اصل ۹== در جمهوری اسلامی ایران، آزادی و استقلال و وحدت و تمامیت اراضی کشور از یکدیگر تفکیک ناپذیرند و حفظ آنها وظیفه دولت و آحاد ملت است. هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی، به استقلال سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی و تمامیت ارضی ایران کمترین خدشه‏ای وارد کند و هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور آزادیهای مشروع را، هر چند با وضع قوانین و مقررات، سلب کند. ==اصل ۱۰== از آنجا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است، همه قوانین و مقررات و برنامه‌ریزیهای مربوط باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد. ==اصل ۱۱== به حکم آیه کریمه «ان هذه امتکم امة واحدة و أنا ربکم فاعبدون» همه مسلمانان یک امت‏اند و دولت جمهوری اسلامی ایران موضف است سیاست کلی خود را بر پایه ایتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد. ==اصل ۱۲== دین رسمی ایران، اسلام و مذهب جعفری اثنی‌عشری است و این اصل الی‏الابد غیر قابل تغییر است و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی دارای احترام کامل هستند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی، طبق فقه خودشان آزادند و در تعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت) و دعاوی مربوط به آن در دادگاه‏ها رسمیت دارند و در هر منطقه‏ای که پیروان هر یک از این مذاهب اکثریت داشته باشند، مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها بر طبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پیروان سایر مذاهب. ==اصل ۱۳ - رسمیت اقلیت‌ها== ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی تنها اقلیتهای دینی شناخته می‏شوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آیین خود عمل می‌کنند. ==اصل ۱۴== به حکم آیه شریفه «لا ینهاکم الله عن الدین لم یقاتلوکم فی الدین و لم‏ یخرجوکم‏ من دیارکم‏ ان تبروهم و تقسطوا الیهم ان‏ الله یحب المقسطین» دولت جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان موظفند نسبت به افراد غیر مسلمان با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی عمل نمایند و حقوق انسانی آنان را رعایت کنند. این اصل در حق کسانی اعتبار دارد که بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطیه و اقدام نکنند. ==اصل ۱۵== زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‏های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است. ==اصل ۱۶== از آنجا که زبان قرآن و علوم و معارف اسلامی عربی است و ادبیات فارسی کاملاً با آن آمیخته است این زبان باید پس از دوره ابتدایی تا پایان دوره متوسطه در همه کلاسها و در همه رشته‏ها تدریس شود. ==اصل ۱۷== مبدأ تاریخ رسمی کشور هجرت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) است و تاریخ هجری شمسی و هجری قمری هر دو معتبر است، اما مبنای کار ادارات دولتی هجری شمسی است. تعطیل رسمی هفتگی روز جمعه است. ==اصل ۱۸ - پرچم== پرچم رسمی ایران به رنگهای سبز و سفید و سرخ با علامت مخصوص جمهوری اسلامی و شعار «الله اکبر» است. ==اصل ۱۹ - برابری قومی== مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود. ==اصل ۲۰ - یکسانی زن و مرد طبق اسلام== همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند. ==اصل ۲۱ - حقوق زنان== دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور زیر را انجام دهد: # ایجاد زمینه‏های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او. # حمایت مادران، بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند، و حمایت از کودکان بی‌سرپرست. # ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده. # ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی‏سرپرست. # اعطای قیمومت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطه آنها در صورت نبودن ولی شرعی. ==اصل ۲۲== حیثیت، جان، مال، حقوق، مسکن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی که [[قانون]] تجویز کند. ==اصل ۲۳ - منع تفتیش عقاید== تفتیش عقاید ممنوع است و هیچ‌کس را نمی‌توان به صرف داشتن عقیده‏ای مورد تعرض و موُاخذه قرار دارد. ==اصل ۲۴== نشریات و مطبوعات در بیان مطالب آزادند مگر آن که مخل به مبانی اسلام یا حقوق عمومی باشد. تفصیل آن را قانون معین می‌کند. ==اصل ۲۵== بازرسی و نرساندن نامه‏ها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هر گونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون. ==اصل ۲۶== احزاب، جمعیت‏ها، انجمن‏های سیاسی و صنفی و انجمنهای اسلامی یا اقلیتهای دینی شناخته‌شده آزادند، مشروط به این که اصول استقلال، آزادی، وحدت ملی، موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی را نقض نکنند. هیچ‌کس را نمی‌توان از شرکت در آنها منع کرد یا به شرکت در یکی از آنها مجبور ساخت. ==اصل ۲۷== تشکیل اجتماعات و راه‏پیمایی‏ها، بدون حمل سلاح، به شرط آن که مخل به مبانی اسلام نباشد آزاد است.‏‏ ==اصل ۲۸== هر کس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست برگزیند. دولت موظف است با رعایت نیاز جامعه به مشاغل گوناگون، برای همه افراد امکان اشتغال به کار و شرایط مساوی را برای احراز مشاغل ایجاد نماید. ==اصل ۲۹== برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، ازکارافتادگی، بی‌سرپرستی، درراه‏ماندگی، حوادث و سوانح، نیاز به خدمات بهداشتی‌درمانی و مراقبتهای پزشکی به صورت بیمه و غیره، حقی است همگانی. دولت موظف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایتهای مالی فوق را برای یک یک افراد کشور تأمین کند. ==اصل ۳۰== دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد. ==اصل ۳۱== داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است. دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمندترند به خصوص روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند. ==اصل ۳۲== هیچ‌کس را نمی‌توان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین می‌کند. در صورت بازداشت، موضوع اتهام باید با ذکر دلایل بلافاصله کتباً به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداکثر ظرف مدت بیست و چهار ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالحه قضایی ارسال و مقدمات محاکمه، در اسرع وقت فراهم گردد. مختلف از این اصل طبق قانون مجازات می‌شود. ==اصل ۳۳== هیچ‌کس را نمی‌توان از محل اقامت خود تبعید کرد یا از اقامت در محل مورد علاقه‏اش ممنوع یا به اقامت در محلی مجبور ساخت، مگر در مواردی که قانون مقرر می‌دارد. ==اصل ۳۴== دادخواهی حق مسلم هر فرد است و هر کس می‌تواند به منظور دادخواهی به دادگاه‏های صالح رجوع نماید. همه افراد ملت حق دارند این گونه دادگاه‏ها را در دسترس داشته باشند و هیچ‌کس را نمی‌توان از دادگاهی که به موجب قانون حق مراجعه به آن را دارد منع کرد. ==اصل ۳۵== در همه دادگاه‏ها طرفین دعوی حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم گردد. ==اصل ۳۶== حکم به مجازات و اجراء آن باید تنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد. ==اصل ۳۷ - اصل برائت== اصل، برائت است و هیچ‌کس از نظر قانون مجرم شناخته نمی‌شود، مگر این که جرم او در دادگاه صالح ثابت گردد. ==اصل ۳۸ - منع شکنجه== هرگونه شکنجه برای گرفتن اقرار و یا کسب اطلاع ممنوع است. اجبار شخص به شهادت، اقرار یا سوگند، مجاز نیست و چنین شهادت و اقرار و سوگندی فاقد ارزش و اعتبار است. متخلف از این اصل طبق قانون مجازات می‌شود. ==اصل ۳۹== هتک حرمت و حیثیت کسی که به حکم قانون دستگیر، بازداشت، زندانی یا تبعید شده، به هر صورت که باشد ممنوع و موجب مجازات است. ==اصل ۴۰== هیچ‌کس نمی‌تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد. ==اصل ۴۱== تابعیت کشور ایران حق مسلم هر فرد ایرانی و دولت نمی‌تواند از هیچ ایرانی سلب تابعیت کند، مگر به درخواست خود او یا در صورتی که به تابعیت کشور دیگری درآید. ==اصل ۴۲== اتباع خارجه می‌توانند در حدود قوانین به تابعیت ایران در آیند و سلب تابعیت اینگونه اشخاص در صورتی ممکن است که دولت دیگری تابعیت آنها را بپذیرد یا خود آنها درخواست کنند. ==اصل ۴۳== برای تأمین استقلال اقتصادی جامعه و ریشه‏کن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای انسان در جریان رشد، با حفظ آزادی او، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران بر اساس ضوابط زیر استوار می‌شود: # تأمین نیازهای اساسی: مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش و امکانات لازم برای تشکیل خانواده برای همه. # تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل و قرار دادن وسایل کار در اختیار همه کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند، در شکل تعاونی، از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر که نه به تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه‏های خاص منتهی شود و نه دولت را به صورت یک کارفرمای بزرگ مطلق درآورد. این اقدام باید با رعایت ضرورت‏های حاکم بر برنامه‏ریزی عمومی اقتصاد کشور در هر یک از مراحل رشد صورت گیرد. # تنظیم برنامه اقتصادی کشور به صورتی که شکل و محتوا و ساعت کار چنان باشد که هر فرد علاوه بر تلاش شغلی‏، فرصت و توان کافی برای خودسازی معنوی، سیاسی و اجتماعی و شرکت فعال در رهبری کشور و افزایش مهارت و ابتکار داشته باشد. # رعایت آزادی انتخاب شغل، و عدم اجبار افراد به کاری معین و جلوگیری از بهره‏کشی از کار دیگری. # منع اضرار به غیر و انحصار و احتکار و ربا و دیگر معاملات باطل و حرام. # منع اسراف و تبذیر در همه شیون مربوط به اقتصاد، اعم از مصرف، سرمایه‏گذاری، تولید، توزیع و خدمات. # استفاده از علوم و فنون و تربیت افراد ماهر به نسبت احتیاج برای توسعه و پیشرفت اقتصاد کشور. # جلوگیری از سلطه اقتصادی بیگانه بر اقتصاد کشور. # تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی که نیازهای عمومی را تأمین کند و کشور را به مرحله خودکفایی برساند و از وابستگی برهاند. ==اصل ۴۴== نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی با برنامه‌ریزی منظم و صحیح استوار است. بخش دولتی شامل کلیه صنایع بزرگ، صنایع مادر، بازرگانی خارجی، معادن بزرگ، بانکداری، بیمه، تأمین نیرو، سدها و شبکه‏های بزرگ آبرسانی، رادیو و تلویزیون، پست و تلگراف و تلفن، هواپیمایی، کشتیرانی، راه و راه‏آهن و مانند اینها است که به صورت مالکیت عمومی و در اختیار دولت است. بخش خصوصی شامل آن قسمت از کشاورزی، دامداری، صنعت، تجارت و خدمات می‌شود که مکمل فعالیتهای اقتصادی دولتی و تعاونی است. مالکیت در این سه بخش تا جایی که با اصول دیگر این فصل مطابق باشد و از محدوده قوانین اسلام خارج نشود و موجب رشد و توسعه اقتصادی کشور گردد و مایه زیان جامعه نشود مورد حمایت قانونی جمهوری اسلامی است. تفصیل ضوابط و قلمرو و شرایط هر سه بخش را قانون معین می‌کند. ==اصل ۴۵== انفال و ثروتهای عمومی از قبیل زمینهای موات یا رها شده، معادن، دریاها، دریاچه‌ها، رودخانه‏ها و سایر آبهای عمومی، کوه‏ها، دره‏ها‏، جنگٌلها، نیزارها، بیشه‌های طبیعی، مراتعی که حریم نیست، ارث بدون وارث، و اموال مجهول‏المالک و اموال عمومی که از غاصبین مسترد می‌شود در اختیار حکومت اسلامی است تا بر طبق مصالح عامه نسبت به آنها عمل نماید. تفصیل و ترتیب استفاده از هر یک را قانون معین می‌کند. ==اصل ۴۶== هر کس مالک حاصل کسب و کار مشروع خویش است و هیچ‌کس نمی‌تواند به عنوان مالکیت نسبت به کسب و کار خود امکان کسب و کار را از دیگری سلب کند. ==اصل ۴۷== مالکیت شخصی که از راه مشروع باشد محترم است. ضوابط آن را قانون معین می‌کند. ==اصل ۴۸== در بهره‏برداری از منابع طبیعی و استفاده از درآمدهای ملی در سطح استانها و توزیع فعالیتهای اقتصادی میان استانها و مناطق مختلف کشور، باید تبعیض در کار نباشد، به طوری که هر منطقه فراخور نیازها و استعداد رشد خود، سرمایه و امکانات لازم در دسترس داشته باشد. ==اصل ۴۹== دولت موظف است ثروتهای ناشی از ربا، غصب، رشوه، اختلاس، سرقت، قمار، سوء استفاده از موقوفات، سوء استفاده از مقاطعه‏کاریها و معاملات دولتی، فروش زمینهای موات و مباحات اصلی، دایر کردن اماکن فساد و سایر موارد غیر مشروع را گرفته و به صاحب حق رد کند و در صورت معلوم نبودن او به بیت‏المال بدهد. این حکم باید با رسیدگی و تحقیق و ثبوت شرعی به وسیله دولت اجرا شود. ==اصل ۵۰== در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌گردد. از این رو فعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است. ==اصل ۵۱== هیچ نوع مالیات وضع نمی‌شود مگر به موجب قانون. موارد معافیت و بخشودگی و تخفیف مالیاتی به موجب قانون مشخص می‌شود. ==اصل ۵۲== بودجه سالانه کل کشور به ترتیبی که در قانون مقرر می‏شود از طرف دولت تهیه و برای رسیدگی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تسلیم می‌گردد. هر گونه تغییر در ارقام بودجه نیز تابع مراتب مقرر در قانون خواهد بود.‏ ==اصل ۵۳== کلیه دریافتهای دولت در حسابهای خزانه‏داری کل متمرکز می‌شود و همه پرداختها در حدود اعتبارات مصوب به موجب قانون انجام می‌گیرد. ==اصل ۵۴== دیوان محاسبات کشور مستقیما زیر نظر مجلس شورای اسلامی است. سازمان و اداره امور آن در تهران و مراکز استانها به موجب قانون تعیین خواهد شد. ==اصل ۵۵== دیوان محاسبات به کلیه حسابهای وزارتخانه‏ها، موسسات، شرکتهای دولتی و سایر دستگاه‏هایی که به نحوی از انحاء از بودجه کل کشور استفاده می‌کنند به ترتیبی که قانون مقرر می‌دارد رسیدگی یا حسابرسی می‌نماید که هیچ هزینه‏‏ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکرده و هر وجهی در محل خود به مصرف رسیده باشد. دیوان محاسبات، حسابها و اسناد و مدارک مربوطه را برابر قانون جمع‏آوری و گزارش تفریغ بودجه هر سال را به انضمام نظرات خود به مجلس شورای اسلامی تسلیم می‌نماید. این گزارش باید در دسترس عموم گذاشته شود. ==اصل ۵۶== حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او، انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است. هیچ‌کس نمی‌تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد و ملت این حق خداداد را از طرقی که در اصول بعد می‌آید اعمال می‌کند. ==اصل ۵۷== قوای حاکم در جمهور اسلامی ایران عبارتند از: قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضاییه که زیر نظر ولایت مطلقه امر و امامت امت بر طبق اصول آینده این قانون اعمال می‌گردند. این قوا مستقل از یکدیگرند. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از‏: قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضاییه که زیر نظر ولایت امر و امامت امت، بر طبق اصول آینده این قانون اعمال می‌گرند. این قوا مستقل از یکدیگرند و ارتباط میان آنها به وسیله رییس جمهور برقرار می‌گردد. ==اصل ۵۸== اعمال قوه مقننه از طریق مجلس شورای اسلامی است که از نمایندگان منتخب مردم تشکیل می‏شود و مصوبات آن پس از طی مراحلی که در اصول بعد می‌آید برای اجرا به قوه مجریه و قضاییه ابلاغ می‌گردد. ==اصل ۵۹== در مسایل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه‏پرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت گیرد. در خواست مراجعه به آراء عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد. ==اصل ۶۰== اعمال قوه مجریه جز در اموری که در این قانون مستقیما بر عهده رهبری گذارده شده، از طریق رییس جمهور و وزراء است. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': اعمال قوه مجریه جز در اموری که در این قانون مستقیما بر عهده رهبری گذارده شده، از طریق رییس جمهور و نخست‏وزیر و وزراء است. ==اصل ۶۱== اعمال قوه قضاییه به وسیله دادگاه‏های دادگستری است که باید طبق موازین اسلامی تشکیل شود و به حل و فصل دعاوی و حفظ حقوق عمومی و گسترش و اجرای عدالت و اقامه حدود الهی بپردازد. ==اصل ۶۲ - مجلس شورای اسلامی== مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت که به طور مستقیم و با رأی مخفی انتخاب می‌شوند تشکیل می‌گردد. شرایط انتخاب‏کنندگان و انتخاب‏شوندگان و کیفیت انتخابات را قانون معین خواهد کرد. ==اصل ۶۳== دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی چهار سال است. انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره قبل برگزار شود به طوری که کشور در هیچ زمان بدون مجلس نباشد. ==اصل ۶۴== عده نمایندگان مجلس شورای اسلامی دویست و هفتاد نفر است و از تاریخ همه‏پرسی سال یکهزار و سیصد و شصت و هشت هجری شمسی پس از هر ده سال، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آنها حداکثر بیست نفر نماینده می‌تواند اضافه شود. زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده و مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعا یک نمایند و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هر کدام یک نماینده انتخاب می‌کنند. محدوده حوزه‏های انتخابیه و تعداد نمایندگان را قانون معین می‌کند. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': عده نمایندگان مجلس شورای ملی دویست و هفتاد نفر است و پس از هر ده سال در صورت زیاد شدن جمعیت شکور در هر حوزه انتخابی به نسبت هر یکصد و پنجاه هزار نفر یک نماینده اضافه می‌شود. زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نمانده و مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعا یک نمایند و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هر کدام یک نماینده انتخاب می‌کنند و در صورت افزایش جمعیت هر یک از اقلیت‏ها پس از هر ده سال به ازای هر یکصد و پنجاه هزار نفر اضافی یک نماینده اضافی خواهند داشت مقررات مربوط به انتخابات را قانون معین می‌کند. ==اصل ۶۵== پس از برگزاری انتخابات، جلسات مجلس شورای اسلامی با حضور دو سوم مجموع نمایندگان رسمیت می‌یابد و تصویب طرحها و لوایح طبق آیین‏نامه مصوب داخلی انجام می‌گیرد مگر در مواردی که در قانون اساسی نصاب خاصی تعیین شده باشد. برای تصویب آیین‏نامه داخلی موافقت دو سوم حاضران لازم است. ==اصل ۶۶== ترتیب انتخاب رییس و هیأت رییسه مجلس و تعداد کمیسیونها و دوره تصدی آنها و امور مربوط به مذاکرات و انتظامات مجلس به وسیله آیین‏نامه داخلی مجلس معین می‌گردد. ==اصل ۶۷ - سوگند نمایندگان مجلس== نمایندگان باید در نخستین جلسه مجلس به ترتیب زیر سوگند یاد کنند و متن قسم‏نامه را امضاء نمایند. بسم‏الله‏الرحمن‏الرحیم<br /> "من در برابر قرآن مجید، به خدای قادر متعال سوگند یاد می‌کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد می‌نمایم که پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم، ودیعه‏ای را که ملت به ما سپرده به عنوا ن امینی عادل پاسداری کنم و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوی را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشم، از قانون اساسی دفاع کنم و در گفته‏ها و نوشته‏ها و اظهارنظرها، استقلال کشور و آزادی مردم و تأمین مصالح آنها را مد نظر داشته باشم."<br /> نمایندگان اقلیتهای دینی این سوگند را با ذکر کتاب آسمانی خود یاد خواهند کرد.<br /> نمایندگانی که در جلسه نخست شرکت ندارند باید در اولین جلسه‏ای که حضور پیدا می‌کنند مراسم سوگند را به جای آوردند. ==اصل ۶۸== در زمان جنگ و اشغال نظامی کشور به پیشنهاد رییس جمهور و تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان و تأیید شورای نگهبان از انتخابات نقاط اشغال شده یا تمامی مملکت برای مدت معینی متوقف می‌شود و در صورت عدم تشکیل مجلس جدید، مجلس سابق همچنان به کار خود ادامه خواهد داد. ==اصل ۶۹- انتشار مذاکرات مجلس از رادیو و روزنامه رسمی== مذاکرات مجلس شورای ملی باید علنی باشد و گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود. در شرایط اضطراری، در صورتی که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، به تقاضای رییس جمهور یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان، جلسه غیر علنی تشکیل می‏شود. مصوبات جلسه غیر علنی در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد. گزارش و مصوبات این جلسات باید پس از بر طرف شدن شرایط اضطراری برای اطلاع عموم منتشر گردد. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': مذاکرات مجلس شورای ملی باید علنی باشد و گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود. در شرایط اضطراری در صورتی که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، به تقاضای نخست‏وزیر یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان جلسه غیر علنی تشکیل می‌شود. مصوبات جلسه غیر علنی در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد. گزارش و مصوبات این جلسات باید پس از بر طرف شدن شرایط اضطراری برای اطلاع عموم منتشر گردد. ==اصل ۷۰== رییس جمهور و معاونان او و وزیران به اجتماع یا با انفراد حق شرکت در جلسات علنی مجلس را دارند و می‌توانند مشاوران خود را همراه داشته باشند و در صورتی که نمایندگان لازم بدانند، وزراء مکلف به حضورند و هر گاه تقاضا کنند مطالبشان استماع می‌شود. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': رییس جمهور، نخست‏وزیر و وزیران به اجتماع یا به انفراد حق شرکت در جلسات علنی مجلس را دارند و می‌توانند مشاوران خود را همراه داشته باشند و در صورتی که نمایندگان لازم بدانند، رییس جمهور و نخست‏وزیر و وزراء مکلف به حضورند و هر گاه تقاضا کنند مطالبشان استماع می‌شود. دعوت رییس جمهور به مجلس باید به تصویب اکثریت برسد. ==اصل ۷۱== مجلس شورای اسلامی در عموم مسایل د ر حدود مقرر در قانون اساسی می‌تواند قانون وضع کند. ==اصل ۷۲== مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند قوانینی وضع کند که با اصول و احکام مذهب رسمی کشور یا قانون اساسی مغایرت داشته باشد. تشخیص این امر به ترتیبی که در اصل نود و ششم آمده بر عهده شورای نگهبان است. ==اصل ۷۳== شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس شورای اسلامی است. مفاد این اصل مانع از تفسیری که دادستان، در مقام تمیز حق، از قوانین می‌کنند نیست. ==اصل ۷۴== لوایح قانونی پس از تصویب هیأت وزیران به مجلس تقدیم می‌شود و طرحهای قانونی به پیشنهاد حداقل پانزده نفر از نمایندگان، در مجلس شورای اسلامی قابل طرح است. ==اصل ۷۵== طرح‏های قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان می‌کنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می‌انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد. ==اصل ۷۶== مجلس شورای اسلامی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد. ==اصل ۷۷== عهدنامه‏ها، مقاوله‏نامه‏ها، قراردادها و موافقت‏نامه‏‏های بین‏المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد. ==اصل ۷۸== هر گونه تغییر در خطوط مرزی ممنوع است مگر اصلاحات جزیی با رعایت مصالح کشور، به شرط این که یک طرفه نباشد و به استقال و تمامیت ارضی کشور لطمه نزدن و به تصویب چهار پنجم مجموع نمایندگان مجلس شورای اسلامی برسد. ==اصل ۷۹== برقراری حکومت نظامی ممنوع است. در حالت جنگٌ و شرایط اضطراری نظیر آن، دولت حق دارد با تصویب مجلس شورای اسلامی موقتا محدودیتهای ضروری را برقرار نماید، ولی مدت آن به هر حال نمی‌تواند بیش از سی روز باشد و در صورتی که ضرورت همینان باقی باشد دولت موظف است مجددا از مجلس کسب مجوز کند. ==اصل ۸۰== گرفتن و دادن وام یا کمکهای بدون عوض داخلی و خارجی از طرف دولت باید با تصویب مجلس شورای اسلامی باشد. ==اصل ۸۱== دادن امتیاز تشکیل شرکتها و موُسسات در امور تجارتی و صنعتی و کشاورزی و معادن و خدمات به خارجیان مطلقا ممنوع است. ==اصل ۸۲== استخدام کارشناسان خارجی از طرف دولت ممنوع است مگر در موارد ضرورت با تصویب مجلس شورای اسلامی. ==اصل ۸۳== بناها و اموالی دولتی که از نفایش ملی باشد قابل انتقال به غیر نیست مگر با تصویب مجلس شورای اسلامی آن هم در صورتی که از نفایش منحصر به فرد نباشد. ==اصل ۸۴== هر نماینده در بابر تمام ملت مسیول است و حق دارد در همه مسایل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید. ==اصل ۸۵== سمت نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست. مجلس نمی‌تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیأتی واگذار کند ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‏های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌نماید به صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود. همینین مجلس شورای اسلامی می‌تواند تصویب دائمی اساسنامه سازمانها، شرکتها، موُسسات دولتی یا وابسته به دولت را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیونهای ذیربط واگذار کند و یا اجازه تصویب آنها را به دولت بدهد. در این صورت مصوبات دولت نباید با اصول و احکام مذهب رسمی کشور و یا قانون اساسی مغایرت داشته باشد، تشخیص این امر به ترتیب مذکور در اصل نود و ششم با شورای نگهبان است. علاوه بر این، مصوبات دولت نباید مخالفت قوانین و مقررات عمومی کشور باشد و به منظور بررسی و اعلام عدم مغایرت آنها با قوانین مزبور باید ضمن ابلاغ برای اجرا به اطلاع رییس مجلس شورای اسلامی برسد. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': سمت نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست. مجلس نمی‌تواند اخیتار قانون‏گذاری را به شخص یا هیأت واگذار کند، ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‏های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قواین در مدتی که مجلس تعیین می‌نماید به صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود. ==اصل ۸۶== نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رأی خود کاملاً آزادند و نمی‌توان آنها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده‏اند یا آرایی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده‏اند تعقیب یا توقیف کرد.‏ ==اصل ۸۷== رییس جمهور برای هیأت وزیران پس از تشکیل و پیش از هر اقدام دیگر باید از مجلس رأی اعتماد بگیرد. در دوران تصدی نیز در مورد مسایل مهم و مورد اختلاف می‌تواند از مجلس برای هیأت وزیران تقاضای رأی اعتماد کند. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': هیأت وزیران پس از تشکیل و معرفی و پیش از هر اقدام دیگر باید از مجلس رأی اعتماد بگیرد. در دوران تصدی نیز در مورد مسایل مهم و مورد اختلاف می‌تواند از مجلس تقاضای رأی اعتماد کند. ==اصل ۸۸== در هر مورد که حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رییس جمهور و یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسیول، درباره یکی از وظایف آنان سوال کنند، رییس جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شود و به سوال جواب دهد و این جواب نباید در مورد رییس جمهور بیش از یک ماه و در مورد وزیر بیش از ده روز به تأخیر افتاد مگر با عذر موجه به تشخیص مجلس شورای اسلامی. *'''اصل سابق'''‏‏‏‏:اصل هشتاد و هشتم - در هر مورد که نماینده‏ای از وزیر مسیول درباره یکی از وظایف او سوال کند آن وزیر موظف است در مجلس حاضر شود و به سوال جواب دهد و این جواب نباید بیش از ده روز به تأخیر افتد مگر با عذر موجه به تشخیص مجلس شورای ملی. == اصل ۸۹ - استیضاح وزیران و رییس جمهور== # نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌توانند در مواردی که لازم می‌دانند هیأت وزیران یا هر یک از وزراء را استیضاح کنند، استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است که با امضای حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود. هیأت وزیران یا وزیر مورد استیضاح باید ظرف مدت ده روز پس از طرح آن در مجلس حاضر شدو و به آن پاسخ گوید و از مجلس رأی اعتماد بخواهد. در صورت عدم حضور هیأت وزیران یا وزیر برای پاسخ، نمایندگان مزبور درباره استیضاح خود توضیحات لازم را می‌دهند و در صورتی که مجلس مقتضی بداند اعلام رأی عدم اعتماد خواهد کرد. اگر مجلس رأی اعتماد نداد هیأت وزیران یا وزیران یا وزیر مورد استیضاح عزل می‌شود. در هر دو صورت وزرای مورد استیضاح نمی‌توانند در هیأت وزیرانی که بلافاصله بعد از آن تشکیل می‌شود عضویت پیدا کنند. # در صورتی که حداقل یک سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رییس جمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرایی کشور مورد استیضاح قرار دهند، رییس جمهور باید ظرف مدت یک ماه پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و در خصوص مسایل مطرح شده توضیحات کافی بدهد. در صورتی که پس از بیانات نمایندگان مخالف و موافق و پاسخ رییس جمهور، اکثریت دو سوم کل نمایندگان به عدم کفایت رییس جمهور رأی دادند مراتب جهت اجرای بند ده اصل یکصد و دهم به اطلاع مقام رهبری می‌رسد. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': نمایندگان مجلس می‌توانند در مواردی که لازم می‌دانند هیأت وزیران یا هر یک از وزراء را استیضاح کنند. استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است که با امضای حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود. هیأت وزیران یا وزیر مورد استیضاح باید ظرف مدت ده روز پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و به آن پاسخ گوید و از مجلس رأی اعتماد بخواهد. در صورت عدم حضور هیأت وزیران یا وزیر برای پاسخ نمایندگان مزبور درباره استیضاح خود توضیحات لازم را می‌دهند و در صورتی که مجلس مقتضی بداند اعلام رأی عدم اعتماد خواهد کرد. اگر مجلس رأی اعتماد نداد هیأت وزیران یا وزیر مورد استیضاح عزل می‌شود. در هر دو صورت نخست‏وزیر یا وزرای مورد استیضاح نمی‌توانند در هیأت وزیرانی که بلافاصله بعد از آن تشکیل می‌شود عضویت پیدا کنند. ==اصل ۹۰== هر کس شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضاییه داشته باشد، می‌تواند شکایت خود را کتبا به مجلس شورای اسلامی عرضه کند. مجلس موظف است به این شکایات رسیدگی کند و پاسخ کافی دهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه و یا قوه قضاییه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام نماید و در موردی که مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند.‏ا ==اصل ۹۱ - شورای نگهبان== به منظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از نظر عدم مغایرت مصوبات، مجلس شورای اسلامی با آنها، شورایی به نام شورای نگهبان با ترکیب زیر تشکیل می‌شود. # شش نفر از فقهای عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسایل روز. انتخاب این عده با مقام رهبری است. # شش نفر حقوقدان، در رشته‏های مختلف حقوقی، از میان حقوقدانان مسلمانی که به وسیله رییس قوه قضاییه به مجلس شورای اسلامی معرف می‌شوند و با رأی مجلس انتخاب می‌گردند. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': به منظور پاسداری از احکام اسلام و قانون اساسی از نظر عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای ملی با آنها، شورایی به نام شورای نگهبان با ترکیب زیر تشکیل می‌شود: ۱ - شش نفر از فقهای عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسایل روز. انتخاب این عده با رهبر یا شورای رهبری است. ۲ - شش نفر حقوقدان، در رشته‏های مختلف حقوقی، از میان حقوقدانان مسلمانی که به وسیله شورای عالی قضایی به مجلس شورای ملی معرفی می‌شوند وبا رأی مجلس انتخاب می‌گردند.>> ==اصل ۹۲== اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‏شوند ولی در نخستین دوره پس از گذشتن سه سال، نیمی از اعضای هر گروه به قید قرعه تغییر می‌یابند و اعضای تازه‏ای به جای آنها انتخاب می‌شوند. ==اصل ۹۳== مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان اعتبار قانونی ندارد مگر در مورد تصویب اعتبارنامه نمایندگان و انتخاب شش نفر حقوقدان اعضای شورای نگهبان. ==اصل ۹۴== کلیه مصوبات مجلس شورای اسلامی باید به شورای نگهبان فرستاده شود. شورای نگهبان موظف است آن را حداکثر ظرف ده روز از تاریخ وصول از نظر انطباق بر موازین اسلام و قانون اساسی مورد بررسی قرار دهد و ینانیه آن را مغایر ببیند برای تجدید نظر به مجلس بازگرداند. در غیر این صورت مصوبه قابل اجرا است. ==اصل ۹۵== در مواردی که شورای نگبهان مدت ده روز را برای رسیدگی و اظهار نظر نهایی کافی نداند، می‌تواند از مجلس شورای اسلامی حداکثر برای ده روز دیگر با ذکر دلیل خواستار تمدید وقت شود. ==اصل ۹۶== تشخیص عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام اسلام با اکثریت فقهای شورای نگهبان و تشخیص عدم تعارض آنها با قانون اساسی بر عهده اکثریت همه اعضای شورای نگهبان است. ==اصل ۹۷== اعضای شورای نگهبان به منظور تسریع در کار می‌توانند هنگام مذاکره درباره لایحه یا طرح قانونی در مجلس حاضر شوند و مذاکرات را استماع کنند. اما وقتی طرح یا لایحه‏ای فوری در دستور کار مجلس قرار گیرد، اعضای شورای نگهبان باید در مجلس حاضر شوند و نظر خود را اظهار نمایند. ==اصل ۹۸== تفسیر قانون اساسی به عهده شورای نگهبان است که با تصویب سه چهارم آنان انجام می‌شود. ==اصل ۹۹ - نظارت شورای نگهبان== شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه‏پرسی را بر عهده دارد. *'''اصل سابق''': شورای نگهبان نظارت بر انتخاب رییس جمهور، انتخابات مجلس شورای ملی و مراجعه به آراء عمومی و همه‏پرسی را بر عهده دارد. ==اصل ۱۰۰== برای پیشبرد سریع برنامه‏های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی، اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان یا استان با نظارت شورایی به نام شورای ده، بخش، شهر، شهرستان یا استان صورت می‌گیرد که اعضای آن را مردم همان محل انتخاب می‌کنند. شرایط انتخاب‏کنندگان و انتخابشوندگان و حدود وظایف و اختیارات و نحوه انتخاب و نظارت شوراهای مذکور و سلسله مراتب آنها را که باید با رعایت اصول وحدت ملی و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی و تابعیت حکومت مرکزی باشد قانون معین می‌کند. ==اصل ۱۰۱== به منظور جلوگیری از تبعیض و جلب همکاری در تهیه برنامه‏های عمرانی و رفاهی استانها و نظارت بر اجرای هماهنگ آنها، شورای عالی استانها مرکب از نمایندگان شوراهای استانها تشکیل می‌شود. نحوه تشکیل و وظایف این شورا را قانون معین می‌کند. ==اصل ۱۰۲== شورای عالی استانها حق دارد در حدود وظایف خود طرحهایی تهیه و مستقیما یا از طریق دولت به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد کند. این طرحها باید در مجلس مورد بررسی قرار گیرد. ==اصل ۱۰۳== استانداران، فرمانداران، بخشداران و سایر مقامات کشوری که از طرف دولت تعیین می‌شوند در حدود اختیارات شوراها ملزم به رعایت تصمیمات آنها هستند. ==اصل ۱۰۴== به منظور تأمین قسط اسلامی و همکاری در تهیه برنامه‏ها و ایجاد هماهنگی در پیشرفت امور در واحدهای تولیدی، صنعتی و کشاورزی، شوراهایی مرکب از نمایندگان کارگران و دهقانان و دیگر کارکنان و مدیران، و در واحدهای آموزشی، اداری، خدماتی و مانند اینها شوراهایی مرکب از نمایندگان اعضاء این واحدها تشکیل می‌شود. چگونگی تشکیل این شوراها و حدود وظایف و اختیارات آنها را قانون معین می‌کند. ==اصل ۱۰۵== تصمیمات شوراها نباید مخالف موازین اسلام و قوانین کشور باشد. ==اصل ۱۰۶== انحلال شوراها جز در صورت انحراف از وظایف قانونی ممکن نیست. مرجع تشخیص انحراف و ترتیب انحلال شوراها و طرز تشکیل مجدد آنها را قانون معین می‌کند. شورا در صورت اعتراض به انحلال حق دارد به دادگاه صالح شکایت کند و دادگاه موظف است خارج از نوبت به آن رسیدگی کند. ==اصل ۱۰۷ - خبرگان رهبری== پس از مرجع عالیقدر تقلید و هبر کبیر انقلاب جهانی اسلام و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت‏الله‏العظمی امام خمینی "قدس سره‏الشریف" که از طرف اکثریت قاطع مردم به مرجعیت و رهبری شناخته و پذیرفته شدند، تعیین رهبر به عهده خبرگان منتخب مردم است. خبرگان رهبری درباره همه فقهاء واجد شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصد و نهم بررسی و مشورت می‌کنند هر گاه یکی از آنان را اعلم به احکام و موضوعات فقهی یا مساإل سیاسی و اجتماعی یا دارای مقبولیت عامه یا واجد برجستگی خاص در یکی از صفات مذکور در اصل یکصد و نهم تشخیص دهند او را به رهبری انتخاب می‌کنند و در غیر این صورت یکی از آنان را به عنوان رهبر انتخاب و معرفی می‌نمایند. رهبر منتخب خبرگان، ولایت امر و همه مسوولیت‏های ناشی از آن را بر عهده خواهد داشت. رهبر در برابر قوانین با سایر افراد کشور مساوی است. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': هر گاه یکی از فقهای واجد شرایط مذکور در اصل پنجم این قانون از طرف اکثریت قاطع مردم به مرجعیت و رهبری شناخته و پذیرفته شده باشد، همانگونه که در مورد مرجع عالیقدر تقلید و رهبر انقلاب آیت‏الله‏العظمی امام خمینی چنین شده است، این رهبر، ولایت امر و همه مسیولیتهای ناشی از آن را بر عهده دارد، در غیر این صورت خبرگان منتخب مردم درباره همه کسانی که صلاحیت مرجعیت و رهبری دارند بررسی و مشورت می‌کنند، هر گاه یکی مرجع را دارای برجستگی خاص برای رهبری بیابند او را به عنوان رهبر به مردم معرفی می‌نمایند، وگرنه سه یا پنج مرجع واجد شرایط رهبری را به عنوان اعضای شورای رهبری تعیین و به مردم معرفی می‌کنند. ==اصل ۱۰۸== قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنها و آیین‏نامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به وسیله فقهاء اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آراء آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هر گونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است. * '''اصل سابق‏‏‏'''‏: قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنها و آیین‏نامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به وسیله فقهای اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آراء آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هر گونه تغییر و تجدید نظر در این قانون در صلاحیت مجلس خبرگان است. ==اصل ۱۰۹ - شرایط و صفات رهبر== # صلاحیت علمی لازم برای افتاء در ابواب مختلف فقه. # عدالت و تقوای لازم برای رهبری امت اسلام. # بینش صحیح سیاسی و اجتماعی، تدبیر، شجاعت، مدیریت و قدرت کافی برای رهبری. در صورت تعدد واجدین شرایط فوق، شخصی که دارای بینش فقهی و سیاسی قوی‏تر باشد مقدم است. * '''اصل سابق''':<br /> شرایط و صفات رهبر یا اعضای شورای رهبری:<br /> # صلاحیت علمی و تقوایی لازم برای افتاء و مرجعیت. # بینش سیاسی و اجتماعی و شجاعت و قدرت و مدیریت کفای برای رهبری. ==اصل ۱۱۰ - وظایف و اختیرات رهبر== #تعیین سیاستها کلی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام. #نظارت بر حسن اجرای سیاستهای کلی نظام. #فرمان همه‏پرسی. #فرماندهی کل نیروهای مسلح. #اعلام جنگ و صلح و بسیج نیروهای. #نصب و عزل و قبول استعفای‏: ## فقه‏های شورای نگهبان. ##عالیترین مقام قوه قضاییه. ##رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. ##ریییس ستاد مشترک. ##فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. ##فرماندهان عالی نیروهای نظامی و انتظامی. #حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه. #حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست، از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام. #امضاء حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در این قانون می‌آید، باید قبل از انتخابات به تأیید شورای نگهبان و در دوره اول به تأیید رهبری برسد. #عزل رییس جمهور با در نظر گرفتن مصالح کشور پس از حکم دیوان عالی کشور به تخلف وی از وظایف قانونی، یا رأی مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت وی بر اساس اصل هشتاد و نهم. #عفو یا تخفیف مجازات محکومیت در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رییس قوه قضاییه. رهبر می‌تواند بعضی از وظایف و اختیارات خود را به شخص دیگری تفویض کند. * '''اصل سابق‏‏‏'''‏: وظایف و اختیارات رهبری: #تعیین فقهای شورای نگهبان. #نصب عالیترین مقام قضایی کشور. #فرماندهی کلی نیروهای مسلح به ترتیب زیر: ##نصب و عزل رییس ستاد مشترک. ##نصب و عزل فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. ##تشکیل شورای عالی دفاع ملی، مرکب از هفت نفر از اعضای زیر: ###رییس جمهور. ###نخست‏وزیر. ###وزیر دفاع. ###رییس ستاد مشترک. ###فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. ###دو مشاور به تعیین رهبر. ## تعیین فرماندهان عالی نیروهای سه گانه به پیشنهاد شورای عالی دفاع. ## اعلام جنگ و صلح و بسیج نیروهای به پیشنهاد شورای عالی دفاع. #امضای حکم ریاست جمهور پس از انتخاب مردم صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در این قانون می‌آید باید قبل از انتخابات به تأیید شورای نگهبان و در دوره اول به تأیید رهبری برسد. #عزل رییس جمهور با در نظر گرفتن مصالح کشور، پس از حکم دیوان عالی کشور به تخلف وی از وظایف قانونی یا رأی مجلس شورای ملی به عدم کفایت سیاسی او. #عفو یا تخفیف مجازات محکومیت، در حدود موازین اسلامی، پس از پیشنهاد دیوان عالی کشور. ==اصل ۱۱۱ - برکناری رهبر== هر گاه رهبر از انجام وظایف قانونی خود ناتوان شود. یا فاقد یکی از شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصد و نهم گردد، یا معلوم شود از آغاز فاقد بعضی از شرایط بوده است، از مقام خود بر کنار خواهد شد. تشخیص این امر به عهده خبرگان مذکور در اصل یکصد و هشتم است. در صورت فوت یا کناره‏گیری یا عزل رهبر، خبرگان موظفند، در اسرع وقت نسبت به تعیین و معرفی رهبر جدید اقدام نمایند. تا هنگام معرفی رهبر، شورایی مرکب از رییس جمهور، رییس قوه قضاییه و یکی از فقهای شورای نگهبان انتخاب مجمع تشخیص مصلحت نظام، همه وظایف رهبری را به طور موقت به عهده می‌گیرد و چنانچه در این مدت یکی از آنان به هر دلیل نتواند انجام وظیفه نماید، فرد درگیر به انتخاب مجمع، با حفظ اکثریت فقهاء، در شورا به جای وی منصوب می‌گردد. این شورا در خصوص وظایف بندهای ۱ و ۳ و ۵ و ۱۰ و قسمت‏های (د) و (ه) و (و) بند ۶ اصل یکصد و دهم، پس از تصویب سه چهارم اعضاء مجمع تشخیص مصلحت نظام اقدام می‌کند. هر گاه رهبر بر اثر بیماری یا حداکثر دیگری موقتا از انجام وظایف رهبری ناتوان شود، در این مدت شورای مذکور در این اصل وظایف او را عهده‏دار خواهد بود. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': هر گاه رهبر یا یکی از اعضای شورای رهبر یا یکی از اعضای شورای رهبری از انجام وظایف قانونی رهبری ناتوان شود یا فاقد یکی از شرایط مذکور در اصل یکصد و نهم گردد از مقام خود بر کنار خواهد شد. تشخیص این امر به عهده خبرگان مذکور در اصل یکصد و هشتم است. مقررات تشکیل خبرگان برای رسیدگی و عمل به این اصل در اولین اجلاسیه خبرگان تعیین می‏شود. ==اصل ۱۱۲ - مجمع تشخیص مصلحت نظام== مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تشخیص مصلحت نظام برای تشخیص مصحلت در مواردی که مصوبه مجلس شورای اسلامی را شورای نگهبان خلاف موازین شرع و یا قانون اساسی بداند و مجلس با در نظر گرفتن مصلحت نظام نظر شورای نگهبان را تأمین نکند و مشاوره در اموری که رهبری به آنان ارجاع می‌دهد و سایر وظایفی که در این قانون ذکر شده است به دستور رهبری تشکیل می‌شود. اعضاء ثابت و متغیر این مجمع را مقام رهبری تعیین می‌نماید. مقررات مربوط به مجمع توسط خود اعضاء تهیه و تصویب و به تأیید مقام رهبری خواهد رسید. * '''اصل سابق‏‏‏‏''': رهبر یا اعضای شورای رهبری در برابر قوانین با سایر افراد کشور مساوی هستند. ==اصل ۱۱۳== پس از مقام رهبری رییس جمهور عالیترین مقام رسمی کشور است و مسوولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیما به رهبری مربوط می‌شود، بر عهده دارد. * '''اصل سابق‏'''‏: پس از مقام رهبری رییس جمهور عالیترین مقام رسمی کشور است و مسوولیت اجرای قانون اساسی و تنظیم روابط قوای سه گاه و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیما به رهبری مربوط می‌شود، بر عهده دارد. ==اصل ۱۱۴ - رییس جمهور== رییس جمهور برای مدت چهار سال با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود و انتخاب مجدد او به صورت متوالی تنها برای یک دوره بلامانع است. ==اصل ۱۱۵== رییس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد:<br /> ایرانی‏الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی، مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور. ==اصل ۱۱۶== نامزدهای ریاست جمهوری باید قبل از شروع انتخابات آمادگی خود را رسما اعلام کنند. نحوه برگزاری انتخاب رییس جمهوری را قانون معین می‌کند. ==اصل ۱۱۷== رییس جمهور با اکثریت مطلق آراء شرکت‏کنندگان انتخاب می‏شود، ولی هر گاه در دوره نخست هیچ‌یک از نامزدها چنین اکثریتی بدست نیاورد، روز جمعه هفته بعد برای بار دوم رأی گرفته می‌شود. در دور دوم تنها دو نفر از نامزدها که در دور نخست‏ آراء بیشتری داشته‏اند شرکت می‌کنند، ولی اگر بعضی از نامزدهای دارنده آراء بیشتر، از شرکت در انتخابات منصرف شوند، از میان بقیه، دو نفر که در دور نخست بیش از دیگران رأی داشته‏اند برای انتخاب مجدد معرف می‌شوند.‏ا ==اصل ۱۱۸== مسوولیت نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری طبق اصل نود و نهم بر عهده شورای نگهبان است ولی قبل از تشکیل نخستین شورای نگهبان بر عهده انجمن نظارتی است که قانون تعیین می‌کند. ==اصل ۱۱۹== انتخاب رییس جمهور جدید باید حداقل یک ماه پیش از پایان دوره ریاست جمهوری قبلی انجام شده باشد و در فاصله انتخاب رییس جمهور جدید و پایان دوره ریاست جمهوری سابق، رییس جمهور پیشین وظایف رییس جمهوری را انجام می‌دهد. ==اصل ۱۲۰== هر گاه در فاصله ده روز پیش از رأی‏گیری یکی از نامزدهایی که صلاحیت او طبق این قانون احراز شده فوت کند، انتخابات به مدت دو هفته به تأخیر می‌افتد. اگر در فاصله دور نخست و دور دوم نیز یکی از دو نفر حائز اکثریت دور نخست فوت کند، انتخابات برای دو هفته تمدید می‌شود. ==اصل ۱۲۱ - سوگند رییس جمهور== رییس جمهور در مجلس شورای اسلامی در جلسه‏ای که با حضور رییس قوه قضاییه و اعضای شورای نگهبان تشکیل می‏شود به ترتیب زیر سوگند یاد می‌کند و سوگندنامه را امضاء می‌نماید. بسم‏الله‏الرحمن‏الرحیم "من به عنوان رییس جمهور در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران به خداوند قادر متعال سوگند یاد می‌کنم که پاسدار مذهب رسمی و نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی کشور باشم و همه استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسوولیتهایی که بر عهده‏ گرفته‏ام به کار گیرم و خود را وقف خدمت به مردم و اعتلای کشور، ترویج دین و اخلاق، پشتیبانی از حق و گسترش عدالت سازم و از هر گونه خودکامگی بپرهیزم و از آزادی و حرمت اشخاص و حقوقی که قانون اساسی برای ملت شناخته است حمایت کنم. در حراست از مرزها و استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کشور از هیچ اقدامی دریغ نورزم و با استعانت از خداوند و پیروی از پیامبر اسلام و اإمه اطهار علیهم‏السلام قدرتی را که ملت به عنوان امانتی مقدس به من سپرده است همچون امینی پارسا و فداکار نگاهدار باشم و آن را به منتخب ملت پس از خود بسپارم." * '''اصل سابق'''‏‏‏‏:رییس جمهور در مجلس شورای ملی در جلسه‏ای که با حضور رییس دیوان عالی کشور و اعضای شورای نگهبان قانون اساسی تشکیل می‌شود به ترتیب زیر سوگند یاد می‌کند و سوگندنامه را امضاء می‏نماید. بسم‏الله‏الرحمن‏الرحیم<br > "من به عنوان رییس جمهور در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران به خداوند قادر متعال سوگند یاد می‌کنم که پاسدار مذهب رسمی و نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی کشور باشم و همه استعداد و صلاحیت خویش را در راه ایفای مسوولیتهایی که بر عهده‏ گرفته‏ام به کار گیرم و خود را وقف خدمت به مردم و اعتلای کشور، ترویج دین و اخلاق، پشتیبانی از حق و گسترش عدالت سازم و از هر گونه خودکامگی بپرهیزم و از آزادی و حرمت اشخاص و حقوقی که قانون اساسی برای ملت شناخته است حمایت کنم. در حراست از مرزها و استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کشور از هیچ اقدامی دریغ نورزم و با استعانت از خداوند و پیروی از پیامبر اسلام و اإمه اطهار علیهم‏السلام قدرتی را که ملت به عنوان امانتی مقدس به من سپرده است همچون امینی پارسا و فداکار نگاهدار باشم و آن را به منتخب ملت پس از خود بسپارم." ==اصل ۱۲۲== رییس جمهور در حدود اختیارات و وظایفی که به موجب قانون اساسی و یا قوانین عادی به عهده‏ دارد در برابر ملت و رهبر و مجلس شورای اسلامی مسیول است. * '''اصل سابق‏‏‏'''‏:رییس جمهور در حدود اختیارات و وظایف خویش در برابر ملت مسیول است، نحوه رسیدگی به تخلف از این مسوولیت را قانون معین می‌کند. ==اصل ۱۲۳== رییس جمهور موظف است مصوبات مجلس یا نتیجه همه‏پرسی را پس از طی مراحل قانونی و ابلاغ به وی امضاء کند و برای اجرا در اختیار مسیولان بگذارد. ==اصل ۱۲۴== رییس جمهور می‌تواند برای انجام وظایف قانونی خود معاونانی داشته باشد.<br /> معاون اول رییس جمهور با موافقت وی اداره هیأت وزیران و مسوولیت هماهنگی سایر معاونتها را به عهده خواهد داشت. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: رییس جمهور فردی را برای نخست‏وزیری نامزد می‌کند و پس از کسب رأی تمایل از مجلس شورای ملی حکم نخست‏وزیری برای او صادر می‌نماید. ==اصل ۱۲۵ - قراردها و توافق‌نامه‌های بین‌المللی== امضای عهدنامه‏ها، مقاوله‏نامه‏ها، موافت‏نامه‏ها و قراردادهای دولت ایران با سایر دولتها و همچنین امضای پیمان‏های مربوط به اتحادیه‏های بین‏المللی پس از تصویب مجلس شورای اسلامی با رییس جمهور یا نماینده قانونی او است. ==اصل ۱۲۶== رییس جمهور مسوولیت امور برنامه و بودجه و امور اداری و استخدامی کشور را مستقیما بر عهده دارد و می‌تواند اداره آنها را به عهده دیگری بگذارد. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: تصویب‏نامه‏ها و آیین‏نامه‏های دولت پس از تصویب هیأت وزیران به اطلاع رییس جمهور می‌رسد و در صورتی که آنها را بر خلاف قوانین بیابد با ذکر دلیل برای تجدید نظر به هیأت وزیران می‌فرستند. ==اصل ۱۲۷== رییس جمهور می‌تواند در موارد خاص، بر حسب ضرورت با تصویب هیأت وزیران نماینده، یا نمایندگان ویؤه با اختیارات مشخص تعیین نماید. در این موارد تصمیمات نماینده یا نمایندگان مذکور در حکم تصمیمات رییس جمهور و هیأت وزیران خواهد بود. *'''اصل سابق'''‏‏‏‏: هر گاه رییس جمهور لازم بداند جلسه هیأت وزیران در حضور او به ریاست وی تشکیل می‌شود. ==اصل ۱۲۸== سفیران به پینشهاد وزیر امور خارجه و تصویب رییس جمهور تعیین می‌شوند. رییس جمهور استوارنامه سفیران را امضاء می‌کند و استوارنامه سفیران کشورهای دیگر را می‌پذیرد. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: رییس جمهور استوارنامه سفیران را امضاء می‌کند و استوارنامه سفیران کشورهای دیگر را می‌پذیرد. ==اصل ۱۲۹== اعطای نشانهای دولتی با رییس جمهور است. ==اصل ۱۳۰ - استعفای رییس جمهور== رییس جمهور استعفای خود را به رهبر تقدیم می‌کند و تا زمانی که استعفای او پذیرفته نشده است به انجام وظایف خود ادامه می‌دهد. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: در هنگام غیبت یا بیماری رییس جمهور شورایی به نام شورای موقت ریاست جمهوری مرکب از نخست‏وزیر، رییس مجلس شورای ملی و رییس دیوان عالی کشور وظایف او را انجام می‌دهد، مشروط بر این که عذر رییس جمهور بیش از دو ماه ادامه نیابد و نیز در مورد عزل رییس جمهور یا در مواردی که مدت ریاست جمهوری سابق پایان یافته و رییس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده، وظایف ریاست جمهوری بر عهده این شوری است.>> ==اصل ۱۳۱== در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رییس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رییس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رییس جمهور یا موافقت رهبری اختیارات و مسوولیتهای وی را بر عهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رییس مجلس و رییس قوه قضاییه و معاون اول رییس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رییس جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رییس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: در صورت فوت، کنارگیری یا بیماری بیش از دو ماه و عزل رییس جمهور، یا موجبات دیگری از این گونه، شورای موقت ریاست جمهوری موظف است ترتیبی دهد که حداکر ظرف پنجاه روز رییس جمهور جدید انتخاب شود و در این مدت وظایف و اختیارات ریاست جمهوری را جز در امر همه‏پرسی بر عهده دارد. ==اصل ۱۳۲== در مدتی که اختیارات و مسوولیتهای رییس جمهور بر عهده معاون اول یا فرد دیگری است که به موجب اصل یکصد و سی و یکم منصوب می‌گردد، وزراء را نمی‌توان استیضاح کرد یا به آنان رأی عدم اعتماد داد و نیز نمی‌توان برای تجدید نظر در قانون اساسی و یا امر همه‏پرسی اقدام نمود. * اصل سابق‏‏‏‏: در مدتی که وظایف رییس جمهور بر عهده شورای موقت ریاست جمهوری است دولت را نمی‌توان استیضاح کرد یا به آن رأی عدم اعتماد داد و نیز نمی‌توان برای تجدید نظر در قانون اساسی اقدام نمود. ==اصل ۱۳۳== وزراء توسط رییس جمهور تعیین و برای رفتن رأی اعتماد به مجلس معرفی می‌شوند با تغییر مجلس، گرفتن رأی اعتماد جدید برای وزراء لازم نیست. تعداد وزیران و حدود اختیارات هر یک از آنان را قانون معین می‌کند. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: وزراء به پیشنهاد نخست‏وزیر و تصویب رییس جمهور معین و برای گرفتن رأی اعتماد به مجلس معرفی می‌شوند. تعداد وزیران و حدود اختیارات هر یک از آنان را قانون معین می‌کند. ==اصل ۱۳۴== ریاست هیأت وزیران با رییس جمهور است که بر کار وزیران نظارت دارد و با اتخاذ تدابیر لازم به هماهنگ ساختن تصمیم‏های وزیران و هیأت دولت می‌پردازد و با همکاری وزیران، برنامه و خط‏مشی دولت را تعیین و قوانین را اجرا می‌کند. در موارد اختلاف نظر و یا تداخل در وظایف قانونی دستگا‏ه‏های دولتی در صورتی که نیاز به تفسیر یا تغییر قانون نداشته باشد، تصمیم هیأت وزیران که به پیشنهاد رییس جمهور اتخاذ می‌شود لازم‏الاجرا است. رییس جمهور در برابر مجلس مسیول اقدامات هیأت وزیران است. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏:ریاست هیأت وزیران با نخست‏وزیر است که بر کار وزیران نظارت دارد و با اتخاذ تدابیر لازم به هماهنگ ساختن تصمیم‏های دولت می‌پردازد و با همکاری وزیران، برنامه و خط‏ مشی دولت را تعیین و قوانین را اجرا می‌کند.نخست‌وزیر در برابر مجلس مسیول اقدامات هیأت وزیران است. ==اصل ۱۳۵== وزراء تا زمانی که عزل نشده‏اند و یا بر اثر استیضاح یا درخواست رأی اعتماد، مجلس به آنها رأی عدم اعتماد نداده است در سمت خود باقی می‌مانند. استعفای هیأت وزیران یا هر یک از آنان به رییس جمهور تسلیم می‌شود و هیأت وزیران تا تعیین دولت جدید به وظایف خود ادامه خواهند داد. رییس جمهور می‌تواند برای وزارتخانه‏هایی که وزیر ندارند حداکثر برای مدت سه ماه سرپرست تعیین نماید. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: نخست‏وزیر تا زمانی که مورد اعتماد مجلس است در سمت خود باقی می‌ماند استعفای دولت به رییس جمهور تسلیم می‌شود و تا تعیین دولت جدید نخست‏وزیر به وظایف خود ادامه می‌دهد. ==اصل ۱۳۶== رییس جمهور می‌تواند وزراء را عزل کند و در این صورت باید برای وزیر یا وزیران جدید از مجلس رأی اعتماد بگیرد، و در صورتی که پس از ابراز اعتماد مجلس به دولت نیمی از هیأت وزیران تغییر نماید باید مجددا از مجلس شورای اسلامی برای هیأت وزیران تقاضای رأی اعتماد کند. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: هر گاه نخست‏وزیر بخواهد وزیری را عزل کند و وزیر دیگری را به جای او برگزیند، باید این عزل و نصب با تصویب رییس جمهور باشد و برای وزیر جدید از مجلس رأی اعتماد بگیرد و در صورتی که پس از ابراز اعتماد مجلس به دولت، نیمی از اعضای هیأت وزیران تغییر نماید دولت باید مجددا از مجلس تقاضای رأی اعتماد کند. ==اصل ۱۳۷== هر یک از وزیران مسیول وظایف خاص خویش در باربر رییس جمهور و مجلس است و در اموری که به تصویب هیأت وزیران می‌رسد مسیول اعمال دیگران نیز هست. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: هر یک از وزیران، مسیول وظایف خاص خویش در برابر مجلس است، ولی در اموری که به تصویب هیأت وزیران می‌رسد مسیول اعمال دیگران نیز هست. ==اصل ۱۳۸== علاوه بر مواردی که هیأت وزیران یا وزیری مأمور تدوین آیین‏نامه‏های اجرایی قوانین می‌شود، هیأت وزیران حق دارد برای انجام وظایف اداری و تأمین اجرای قوانین و تنظیم سازمانهای اداری به وضع تصویب‏نامه و آیین‏نامه بپردازد. هر یک از وزیران نیز در حدود وظایف خویش و مصوبات هیأت وزیران حق وضع آیین‏نامه و صدور بخشنامه را دارد ولی مفاد این مقررات نباید با متن و روح قوانین مخالف باشد.<br /> دولت می‌تواند تصویب برخی از امور مربوط به وظایف خود را به کمیسیونهای مشتکل از چند وزیر واگذار نماید. مصوبات این کمیسیونها در محدوده قوانین پس از تأیید رییس جمهور لازم‏الاجرا است.<br /> تصویب‏نامه‏ها و آیین‏نامه‏های دولت و مصوبات کمیسیونهای مذکور در این اصل‏، ضمن ابلاغ برای اجرا به اطلاع رییس مجلس شورای اسلامی می‌رسد تا در صورتی که آنها را بر خلاف قوانین بیابد با ذکر دلیل برای تجدید نظر به هیأت وزیران بفرستند. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: علوه بر مواردی که هیأت وزیران یا وزیری مأمور تدوین آیین‏نامه‏های اجرایی قوانین می‌شود هیأت وزیران حق دارد برای انجام وظایف اداری و تأمین اجرای قوانین و تنظیم سازمانهای اداری به وضع تصویب‏نامه و آیین‏نامه بپردازد. هر یک از وزیران نیز در حدود وظایف خویش و مصوبات هیأت وزیران حق وضع آیین‏نامه و صودر بخشنامه را دارد، ولی مفاد این مقررات نباید با متن و روح قوانین مخالف باشد. ==اصل ۱۳۹== اصلح دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی یا ارجاع آن به داوری در هر مورد، موکول به تصویب هیأت وزیران است و باید به اطلاع مجلس برسد. در مواردی که طرف دعوی خارجی باشد و در موارد مهم داخلی باید به تصویب مجلس نیز برسد. موارد مهم را قانون تعیین می‌کند. ==اصل ۱۴۰== رسیدگی به اتهام رییس جمهور و معاونان او و وزیران در مورد جراإم عادی با اطلاع مجلس شورای اسلامی در دادگاه‏های عمومی دادگستری انجام می‌شود. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: رسیدگی به اتهام رییس جمهور و نخست‏وزیر و وزیران در مورد جراإم عادی با اطلاع مجلس شورای ملی در دادگاه‏های عمومی دادگستری انجام می‌شود. ==اصل ۱۴۱== رییس جمهور، معاونان رییس جمهور، وزیران و کارمندان دولت نمی‌توانند بیش از یک شغل دولتی داشته باشند و داشتن هر نوع شغل دیگر در موسساتی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت یا موسسات عمومی است و نمایندگی مجلس شورای اسلامی و وکالت دادگستری و مشاوره حقوقی و نیز ریاست و مدیریت عامل یا عضویت در هیأت مدیره انواع مختلف شرکتهای خصوصی، جز شرکتهای تعاونی ادارات و موسسات برای آنان ممنوع است. سمتهای آموزشی در دانشگاه‏ها و موسسات تحقیقاتی از این، حکم مستثنی است. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: رییس جمهور، نخست‏وزیر، وزیران و کارمندان دولت نمی‌توانند بیش از یک شغل دولتی داشته باشند و داشتن هر نوع شغل دیگر در موسساتی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت یا موسسات عمومی است و نمایندگی مجلس شورای ملی و وکالت دادگستری و مشاوره حقوقی و نیز ریاست و مدیریت عامل یا عضویت در هیأت مدیره انواع مختلف شرکتهای خصوصی، جز شرکتهای تعاونی ادارات و موسسات برای آنان ممنوع است. سمتهای آموزشی در دانشگاه‏ها و موسسات تحقیقاتی از این حکم مستثنی است. نخست‏وزیر می‌تواند در موارد ضرورت به طور موقت تصدی برخی از وزارتخانه‏ها را بپذیرد. ==اصل ۱۴۲== دارایی رهبر، رییس جمهور، معاونان رییس جمهور، وزیران و همسر و فرزندان آنان قبل و بعد از خدمت، توسط رییس قوه قضاییه رسیدگی می‌شود که بر خلاف حق، افزایش نیافته باشد. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: دارایی رهبر یا اعضای شورای رهبری، رییس جمهور، نخست وزیر، وزیران و همسر و فرزندان آنان قبل و بعد از خدمت، توسط دیوان عالی کشور رسیدگی می‌شود که بر خلاف حق افزایش نیافته باشد. ==اصل ۱۴۳== ارتش جمهوری اسلامی ایران پاسداری از استقلال و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی کشور را بر عهده دارد. ==اصل ۱۴۴== ارتش جمهوری اسلامی ایران باید ارتشی اسلامی باشد که ارتشی مکتبی و مردمی است و باید افرادی شایسته را به خدمت بپذیر که به اهداف انقلاب اسلامی مومن و در راه تحقق آن فداکار باشند. ==اصل ۱۴۵== هیچ فرد خارجی به عضویت در ارتش و نیروهای انتظامی کشور پذیرفته نمی‌شود. ==اصل ۱۴۶== استقرار هر گونه پایگاه نظامی خارجی در کشور هر چند به عنوان استفاده‏های صلح‏آمیز باشد ممنوع است. ==اصل ۱۴۷== دولت باید در زمان صلح از افراد و تجهیزات فنی ارتش در کارهای امدادی، آموزشی، تولیدی، و جهاد سازندگی، با رعایت کامل موازین عدل اسلامی استفاده کند در حدی که به آمادگی رزمی آسیبی وارد نیاید. ==اصل ۱۴۸== هر نوع بهره‏برداری شخصی از وساإل و امکانات ارتش و استفاده شخصی از افراد آنها به صورت گماشته، راننده شخصی و نظایر اینها ممنوع است. ==اصل ۱۴۹== ترفیع درجه نظامیان و سلب آن به موجب قانون است. ==اصل ۱۵۰== سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در نخستین روزهای پیروزی این انقلاب تشکیل شد، برای ادامه نقش خود در نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن پابرجا می‌ماند. حدود وظایف و قلمرو مسوولیت این سپاه در رابطه با وظایف و قلمرو مسوولیت نیروهای مسلح دیگر با تأکید بر همکاری و هماهنگی برادرانه میان آنها به وسیله قانون تعیین می‌شود. ==اصل ۱۵۱== به حکم آیه کریمیه "واعدوالهم مااستطعتم من قوه و من رباط‏الخیل ترهبون به عدوالله و عدوکم و آخرین من دونهم لاتعلمونهم‏الله یعلمهم" دولت موظف است برای همه افراد کشور برنامه و امکانات آموزش نظامی را بر طبق موازین اسلامی فراهم نماید، به طوری که همه افراد همواره توانایی دفاع مسلحانه از کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند، ولی داشتن اسلحه باید با اجازه مقامات رسمی باشد. ==اصل ۱۵۲== سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نفی هر گونه سلطه‏جویی و سلطه‏پذیری، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت‏های سلطه‏گر و روابط صلح‏آمیز متقابل با دول غیر محارب استوار است. ==اصل ۱۵۳== هر گونه قرارداد که موجب سلطه بیگانه بر منابع طبیعی و اقتصادی، فرهنگ، ارتش و دیگر شیون کشور گردد ممنوع است. ==اصل ۱۵۴== جمهوری اسلامی ایران سعادت انسان در کل جامعه بشری را آرمان خود می‌داند و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان می‌شناسد. بنا بر این در عین خودداری کامل از هر گونه دخالت در امور داخلی ملتهای دیگر، از مبارزه حق‏طلبانه مستضعفین در برابر مستکبرین در هر نقطه از جهان حمایت می‌کند. ==اصل ۱۵۵== دولت جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به کسانی که پناهندگی سیاسی بخواهند پناه دهد مگر این که بر طبق قوانین ایران خاإن و تبهکار شناخته شوند. ==اصل ۱۵۶ - وظایف قوه قضاییه== قوه قضاییه قوه‏ای است مستقل که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسیول تحقق بخشند به عدالت و عهده‏دار وظایف زیر است‏: ۱ - رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات، تعدیات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه، که قانون معین می‌کند. ۲ - احیای حقوق عامه و گسترش عدل و آزادیهای مشروع. ۳ - نظارت بر حسن اجرای قوانین. ۴ - کشف جرم و تعقیب مجازات و تعزیر مجرمین و اجرای حدود و مقررات مدون جزایی اسلام. ۵ - اقدام مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین. ==اصل ۱۵۷== به منظور انجام مسوولیت‏های قوه قضاییه در کلیه امور قضایی و اداری و اجرایی قمام رهبری یک نفر مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر را برای مدت پنج سال به عنوان رییس قوه قضاییه تعیین می‌نماید که عالیترین مقام قوه قضاییه است. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: به منظور انجام مسوولیتهای قوه قضاییه شورایی به نام شورای عالی قضایی تشکیل می‌گردد که بالاترین مقام قوه قضاییه است و وظایف آن به شرح زیر است‏: # ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسوولیتهای اصل یکصد و پنجاه و ششم. # تهیه لوایح قضایی متناسب با جمهوری اسلامی. #استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آنها و تغییر محل مأموریت و تعیین مشاغل و ترفیع آنان و مانند اینها از امور اداری، طبق قانون. ==اصل ۱۵۸== وظایف رییس رییس قوه قضاییه به شرح زیر است: # ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری به تناسب مسوولیت‏های اصل یکصد و پنجاه و ششم. # تهیه لوایح قضایی متناسب با جمهوری اسلامی. #استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آنها و تغییر محل مأموریت و تعیین مشاغل و ترفیع آنان و مانند اینها از امور اداری، طبق قانون. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: شورای عالی قضایی از پنج عضو تشکیل می‌شود: # رییس دیوان عالی کشور. # دادستان کل کشور. # سه نفر قاضی مجتهد و عادل به انتخاب قضات کشور. اعضای این شورا برای مدت پنج سال و طبق قانون انتخاب می‌شوند و انتخاب مجددشان بلامانع است. شرایط انتخاب شونده و انتخاب کننده را قانون معین می‌کند. ==اصل ۱۵۹== مرجع رسمی تظلمات و شکایات، دادگستری است. تشکیل دادگاه‏ها و تعیین صلاحیت آنها منوط به حکم قانون است. ==اصل ۱۶۰== وزیر دادگستری مسوولیت کلیه مساإل مربوطه به روابط قوه قضاییه با قوه مجریه و قوه مقننه را بر عهده دارد و از میان کسانی که رییس قوه قضاییه به رییس جمهور پیشنهاد می‌کند انتخاب می‌گردد.<br /> رییس قوه قضاییه می‌تواند اختیارات تام مالی و اداری و نیز اختیارات استخدامی غیر قضات را به وزیر دادگستری تفویض کند. در این صورت وزیر دادگستری دارای همان اختیارات و وظایفی خواهد بود که در قوانین برای وزراء به عنوان عالیترین مقام اجرایی پیش‏بینی می‌شود. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: وزیر دادگستری مسوولیت کلیه مساإل مربوط به روابط قوه قضاییه با قوه مجریه و قوه مقننه را بر عهده‏ دارد و از میان کسانی که شورای عالی قضایی به نخست‏وزیر پیشنهاد می‌کند انتخاب می‌گردد. ==اصل ۱۶۱== دیوان عالی کشور به منظور نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم و ایجاد وحدت رویه قضایی و انجام مسوولیتهایی که طبق قانون به آن محول می‌شود بر اساس ضوابطی که رییس قوه قضاییه تعیین می‌کند تشکیل می‌گردد. * '''اصل سابق'''‏‏‏: دیوان عالی کشور به منظور نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم و ایجاد وحدت رویه قضایی و انجام مسوولیتهایی که طبق قانون به آن محول می‌شود بر اساس ضوابطی که شورای عالی قضایی تعیین می‌کند تشکیل می‌گردد. ==اصل ۱۶۲== رییس دیوان عالی کشور و دادستان کل باید مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی باشند و رییس قوه قضاییه با مشورت قضایت دیوان عالی کشور آنها را برای مدت پنج سال به این سمت منصوب می‌کند. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: رییس دیوان عالی کشور و دادستان کل باید مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی باشند و رهبری یا مشورت قضات دیوان عالی کشور آنها را برای مدت پنج سال به این سمت منصوب می‌کنند. ==اصل ۱۶۳== صفات و شرایط قاضی طبق موازین فقهی به وسیله قانون معین می‌شود. ==اصل ۱۶۴== قاضی را نمی‌توان از مقامی که شاغل آن است بدون محاکمه و ثبوت جرم یا تخلفی که موجب انفصال است به طور موقت یا داإم منفصل کرد یا بدون رضای او محل خدمت یا سمتش را تغییر داد مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصمیم رییس قوه قضاییه پس از مشورت با رییس دیوان عالی کشور و دادستان کل. نقل و انتقال دوره‏ای قضات بر طبق ضوابط کلی که قانون تعیین می‌کند صورت می‌گیرد. * '''اصل سابق‏'''‏‏‏: قاضی را نمی‌توان از مقامی که شاغل آنست بدون محاکمه و ثبوت جرم یا تخلفی که موجب انفصال است به طور موقت یا داإم منفصل کرد یا بدون رضای او محل خدمت یا سمتش را تغییر داد مگر به اقتضای مصلحت جامعه با تصویب اعضای شورای عالی قضایی به اتفاق آراء. نقل و انتقال دوره‏ای قضات بر طبق ضوابط کلی که قانون تعیین می‌کند صورت می‌گیرد. ==اصل ۱۶۵== محاکمات، علنی انجام می‌شود و حضور افراد بلامانع است مگر آن که به تشخیص دادگاه، علنی بودن آن منافی عفت عمومی یانظم عمومی باشد یا در دعاوی خصوصی طرفین دعوا تقاضا کنند که محاکمه علنی نباشد. ==اصل ۱۶۶== احکام دادگاه‏ها باید مستدل و مستند به مواد قانون و اصولی باشد که بر اساس آن حکم صادر شده است. ==اصل ۱۶۷== قاضی موظف است کوشش کند حکم هر دعوا را در قوانین مدونه بیابد و اگر نیابد با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر، حکم قضیه را صادر نماید و نمی‌تواند به بهانه سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض قوانین مدونه از رسیدگی به دعوا و صدور حکم امتناع ورزد. ==اصل ۱۶۸== رسیدگی به جرائم سیاسی و مطبوعاتی علنی است و با حضور هیأت منصفه در محاکم دادگستری صورت می‌گیرد. نحوه انتخاب، شرایط، اختیارات هیأت منصفه و تعریف جرم سیاسی را قانون ر اساس موازین اسلامی معین می‌کند. ==اصل ۱۶۹== هیچ فعلی یا ترک فعلی به استناد قانونی که بعد از آن وضع شده است جرم محسوب نمی‌شود. ==اصل ۱۷۰== قضات دادگاه‏ها مکلفند از اجرای تصویب‏نامه‏ها و آیین‏نامه‏های دولتی که مخالف با قوانین و مقررات اسلامی یا خاجر از حدود اختیارات قوه مجریه است خودداری کنند و هر کس می‌تواند ابطال این گونه مقررات را از دیوان عدالت اداری تقاضا کند. ==اصل ۱۷۱== هر گاه در اثر تفسیر یا اشتباه قاضی در موضوع یا در حکم یا در تطبیق حکم بر مورد خاص، ضرر مادی یا معنوی متوجه کسی گردد، در صورت تقصر، مقصر طبق موازین اسلامی ضامن است و ر غیر این صورت خسارت به وسیله دولت جبران می‌شود، و در هر حال از متهم اعاده حیثیت می‌گردد. ==اصل ۱۷۲== برای رسیدگی به جراإم مربوط به وظایف خاص نظامی یا انتظامی اعضاء ارتش، ؤاندارمری، شهربانی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، محاکم نظامی مطابق قانون تشکیل می‌گردد، ولی به جراإم عمومی آنان یا جراإمی که در مقام ضابط دادگستری مرتکب شوند در محاکم عمومی رسیدگی می‌شود. دادستانی و دادگاه‏های نظامی، بخشی از قوه قضاییه کشور و مشمول اصول مربوط به این قوه هستند. ==اصل ۱۷۳== به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدها با آیین‏نامه‏های دولتی و احقاق حقوق آنها، دیوانی به نام "دیوان عدالت اداری" زیر نظر رییس قوه قضاییه تأسیس می‌گردد. حدود اختیارات و نحوه عمل این دیوان را قانون تعیین می‌کند. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: اصل یکصد وهفتاد و سوم به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدها یا آیین‏نامه‏های دولتی و احقاق حقوق آنها دیوانی به نام دیوان عدالت اداری زیر نظر شورای عالی قضایی تأسیس می‌گردد. حدود اختیارات و نحوه عمل این دیوان را قانون تعیین می‌کند.‏ ==اصل ۱۷۴== بر اساس حق نظارت قوه قضاییه نسبت به حسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاه‏های اداری سازمانی به نام "سازمان بازرسی کل کشور" زیر نظر رییس قوه قضاییه تشکیل می‌گردد. حدود اختیارات و وظایف این سازمان را قانون تعیین می‌کند. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: بر اساس حق نظارت قوه قضاییه نسبت به حسن جریان امور و اجراء صحیح قوانین در دستگاه‏های اداری سازمانی به نام "سازمان بازرسی کل کشور" زیر نظر شورای عالی قضایی تشکیل می‌گردد. حدود اختیارات و وظایف این سازمان را قانون معین می‌کند. ==اصل ۱۷۵== در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، آزادی بیان و نشر افکار با رعایت موازین اسلامی و مصالح کشور باید تأمین گردد. نصب و عزل رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با مقام رهبری است و شورایی مرکب از نمایندگان رییس جمهور و رییس قوه قضاییه و مجلس شورای اسلامی (هر کدام دو نفر) نظارت بر این سازمان خواهند داشت. خط مشی و ترتیب اداره سازمان و نظارت بر آن را قانون معین می‌کند. * '''اصل سابق'''‏‏‏‏: در رسانه‏های گروهی (رادیو و تلویزیون) آزادی انتشارات و تبلیغات طبق موازین اسلامی باید تأمین شود. این رسانه‏ها زیر نظر مشترک قوای سه گانه قضاییه (شورای عالی قضایی)، مقننه و مجریه اداره خواهد شد. ترتیب آن را قانون معین می‌کند. * '''اصل یکصد و هفتاد و ششم''' به موجب اصلاحاتی که در سال ۱۳۶۸ نسبت به قانون اساسی صورت گرفته، به قانون اساسی الحاق شده است: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که در دوازده فصل مشتمل بر یکصد و هفتاد و پنج اصل تنظیم گردیده و با اکثریت دو سوم مجموع نمایندگان مجلس بررسی نهایی قانون اساسی به تصویب رسیده است در تاریخ بیست و چهارم آبان ماه یکهزار و سیصد و پنجاه و هشت هجری شمسی مطابق با بیست و چهارم ذی‌الحجه یکهزار و سیصد و نود و نه هجری قمری به تصویب نهایی رسید. ==اصل ۱۷۶ - وظایف شورای عالی امنیت ملی== به منظور تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی "شورای عالی امنیت ملی" به ریاست رییس جمهور، با وظایف زیر تشکیل می‌گرد. # تعیین سیاستهای دفاعی - امنیتی کشور در محدوده سیاستهای کلی تعیین شده از طرف مقام رهبری. # هماهنگ نمودن فعالیت‏های سیاسی، اطلاعاتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در ارتباط با تدابیر کلی دفاعی - امنیتی. # بهره‏گیری از امکانات مادی و معنوی کشور برای مقابله با تهدیدهای داخلی و خارجی. اعضای شورا عبارتند از: # روسای قوای سه گانه # رییس ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح # مسوول امور برنامه و بودجه # دو نماینده به انتخاب مقام رهبری # وزرای امور خارجه، کشور، اطلاعات # حسب مورد وزیر مربوط و عالیترین مقام ارتش و سپاه شورای عالی امنیت ملی به تناسب وظایف خود شوراهای فرعی از قبیل شورای دفاع و شورای امنیت کشور تشکیل میدهد. ریاست هر یک از شوراهای فرعی با رییس جمهور یا یکی از اعضای شورای عالی است که از طرف رییس جمهور تعیین می‌شود. حدود اختیارات و وظایف شوراهای فرعی را قانونی معین می‌کند و تشکیلات آنها به تصویب شورای عالی می‌رسد. مصوبات شورای عالی امنیت ملی پس از تأیید مقام رهبری قابل اجراست. * '''اصل یکصد و هفتاد و ششم''' به موجب اصلاحاتی که در سال ۱۳۶۸ نسبت به قانون اساسی صورت گرفته، به قانون اساسی الحاق شده است. ==اصل ۱۷۷ - بازنگری در قانون اساسی== بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در موارد ضروری به ترتیب زیر انجام می‌گیرد. مقام رهبری پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام طی حکمی خطاب به رییس جمهور موارد اصلاح یا تتمیم قانون اساسی را به شورای بازنگری قانون اساسی با ترکیب زیر پیشنهاد می‌نماید: # اعضای شورای نگهبان. # روسای قوای سه گانه. # اعضای ثابت مجمع تشخیص مصلحت نظام. # پنج نفر از اعضای مجلس خبرگان رهبری. # ده نفر به انتخاب مقام رهبری. # سه نفر از هیأت وزیران. # سه نفر از قوه قضاییه. # ده نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی. # سه نفر از دانشگاهیان. شیوه کار و کیفیت انتخاب و شرایط آن را قانون معین می‌کند. مصوبات شورا پس از تأیید و امضای مقام رهبری باید از طریق مراجعه به آراء عمومی به تصویب اکثریت مطلق شرکت‏کنندگان در همه‏پرسی برسد. رعایت ذیل اصل پنجاه و نهم در مورد همه‏پرسی "بازنگری در قانون اساسی" لازم نیست. محتوای اصول مربو به اسلامی بودن نظام و ابتنای کلیه قوانین و مقررات بر اساس موازین اسلامی و پایه‏های ایمانی و اهداف جمهوری اسلامی ایران و جمهوری بودن حکومت و ولایت امر و امامت امت و نیز اداره امور کشور با اتکاء به آراء عمومی و دین و مذهب رسمی ایران تغییر ناپذیر است. * '''اصل یکصد و هفتاد و هفتم''' به موجب اصلاحاتی که در سال ۱۳۶۸ نسبت به قانون اساسی صورت گرفته، به قانون اساسی الحاق شده است. بهرنگی، صمد/ماهی سیاه کوچولو 1375 1513 2006-02-05T07:32:45Z Kaveh 1 بهرنگی، صمد/ماهی سیاه کوچولو به ماهی سیاه کوچولو منتقل شد #REDIRECT [[ماهی سیاه کوچولو]] بهرنگی، صمد/اولدوز و کلاغ‌ها 1376 1515 2006-02-05T07:32:54Z Kaveh 1 بهرنگی، صمد/اولدوز و کلاغ‌ها به اولدوز و کلاغ‌ها منتقل شد #REDIRECT [[اولدوز و کلاغ‌ها]] بهرنگی، صمد/۲۴ ساعت در خواب و بیداری 1377 1517 2006-02-05T07:33:04Z Kaveh 1 بهرنگی، صمد/۲۴ ساعت در خواب و بیداری به ۲۴ ساعت در خواب و بیداری منتقل شد #REDIRECT [[۲۴ ساعت در خواب و بیداری]] بهرنگی، صمد/اولدوز و عروسک سخنگو 1378 1519 2006-02-05T07:33:25Z Kaveh 1 بهرنگی، صمد/اولدوز و عروسک سخنگو به اولدوز و عروسک سخنگو منتقل شد #REDIRECT [[اولدوز و عروسک سخنگو]] بهرنگی، صمد/پیرزن و جوجه طلایی‌اش 1379 1523 2006-02-05T07:36:38Z Kaveh 1 بهرنگی، صمد/پیرزن و جوجه طلایی‌اش به پیرزن و جوجه طلایی‌اش منتقل شد #REDIRECT [[پیرزن و جوجه طلایی‌اش]] فرخزاد، فروغ/ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد/پرنده مردنی است 1380 3183 2006-09-29T17:03:43Z روزبه 73 Redirecting to [[پرنده مردنی است]] #REDIRECT [[پرنده مردنی است]] فرخزاد، فروغ/ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد 1381 3181 2006-09-29T17:02:54Z روزبه 73 Redirecting to [[ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد (دفتر شعر)]] #REDIRECT [[ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد (دفتر شعر)]] الگو:Babel-9 1384 1558 2006-02-24T04:18:34Z Kaveh 1 {| style="float: left; margin-right: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px" |- | style="text-align: center" | '''[[w:ویکی‌نبشته:بابل|ویکی‌نبشته:بابل]]''' |- | {{User {{{1}}}}} |- | {{User {{{2}}}}} |- | {{User {{{3}}}}} |- | {{User {{{4}}}}} |- | {{User {{{5}}}}} |- | {{User {{{6}}}}} |- | {{User {{{7}}}}} |- | {{User {{{8}}}}} |- | {{User {{{9}}}}} |- | style="text-align: center" | [[:Category:User languages|جستجوی براساس زبان‌های کاربران]] |} الگو:User de 1385 1550 2006-02-24T04:03:08Z Kaveh 1 <div style="float:left;border:solid #6EF7A7 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#C5FCDC" | style="width:45px;height:45px;background:#6EF7A7;text-align:center;font-size:14pt" | '''de''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Dieser Benutzer spricht '''[[:Category:User de|Deutsch]]''' als '''[[:Category:User de-N|Muttersprache]]'''. [[Category:User de|{{PAGENAME}}]] [[Category:User de-N|{{PAGENAME}}]] |} </div> الگو:User ro-2 1386 1549 2006-02-24T04:02:57Z Kaveh 1 <div style="float:left;border:solid #77E0E8 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#D0F8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#77E0E8;text-align:center;font-size:14pt">'''ro-2'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Acest utilizator poate contribui cu un nivel '''[[:Category:User ro-2|intermediar]]''' de '''[[:Category:User ro|română]]'''. [[Category:User ro|{{PAGENAME}}]][[Category:User ro-2|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> الگو:User ru-1 1387 1551 2006-02-24T04:03:56Z Kaveh 1 babel <div style="float:left;border:solid #C0C8FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#F0F8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#C0C8FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''ru-1''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Этот участник владеет '''[[:Category:User ru|русским языком]]''' на '''[[:Category:User ru-1|начальном уровне]]'''. [[Category:User ru|{{PAGENAME}}]][[Category:User ru-1|{{PAGENAME}}]] |}</div> الگو:User eo-3 1388 1552 2006-02-24T04:04:53Z Kaveh 1 babel <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#E0E8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''eo-3''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | Ĉi tiu uzanto povas komuniki per '''[[:Category:User eo-3|alta ]]''' nivelo de '''[[:Category:User eo|Esperanto]]'''.[[Category:User eo|{{PAGENAME}}]][[Category:User eo-3|{{PAGENAME}}]] |}</div> الگو:User yi-1 1389 1553 2006-02-24T04:05:17Z Kaveh 1 babel <div style="float:left;border:solid #C0C8FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#F0F8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#C0C8FF;text-align:center;font-size:14pt" | '''yi-1''' | style="font-size:10pt;padding:4pt;line-height:1.25em;text-align:right" dir="rtl" | דער באַניצער האָט '''[[:Category:User yi-1|תּוך־ידיעה<!--a-->]] פֿון [[:Category:User yi|ייִדיש]]'''.[[Category:User yi|{{PAGENAME}}]][[Category:User yi-1|{{PAGENAME}}]] |}</div> الگو:User en-2 1390 1554 2006-02-24T04:05:42Z Kaveh 1 babel <div style="float:left;border:solid #77E0E8 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#D0F8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#77E0E8;text-align:center;font-size:14pt" | '''en-2''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em" | This user is able to contribute with an '''[[:Category:User en-2|intermediate]]''' level of '''[[:Category:User en|English]]'''.[[Category:User en|{{PAGENAME}}]][[Category:User en-2|{{PAGENAME}}]] |}</div> الگو:User fr-1 1391 1555 2006-02-24T04:06:11Z Kaveh 1 babel <div style="float:left;border:solid #C0C8FF 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#F0F8FF" | style="width:45px;height:45px;background:#C0C8FF;text-align:center;font-size:14pt;white-space:pre" | '''fr-1''' | style="font-size:8pt;padding:1px 4pt;line-height:1.25em" | Cet utilisateur peut contribuer avec un niveau '''[[:Category:User fr-1|élémentaire]]''' de '''[[:Category:User fr|français]]'''. [[Category:User fr|{{PAGENAME}}]] [[Category:User fr-1|{{PAGENAME}}]] |} </div> الگو:User is-1 1392 1556 2006-02-24T04:06:38Z Kaveh 1 babel <div style="float:left;border:solid #C0C8FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="width:238px;background:#F0F8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#C0C8FF;text-align:center;font-size:14pt">'''is-1'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em">Þessi notandi hefur '''[[:Category:User is-1|grundvallarkunnáttu]]''' á '''[[:Category:User is|íslensku]]''' máli.[[Category:User is|{{PAGENAME}}]][[Category:User is-1|{{PAGENAME}}]]</td> </tr></table></div> الگو:User fa-0 1393 1557 2006-02-24T04:17:03Z Kaveh 1 babel <div style="float:left;border:solid #FFB3B3 1px;margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:238px;background:#FFE0E8" | style="width:45px;height:45px;background:#FFB3B3;text-align:center;font-size:14pt" | '''fa-0''' | style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em;text-align:right" dir="rtl"" | این کاربر [[:Category:User fa|'''فارسی''']] '''[[:Category:User fa-0|نمی‌فهمد]]''' [[Category:User fa-0|{{PAGENAME}}]] |}</div> تلخون 1394 2559 2006-08-13T08:20:31Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] __NOTOC__ من اينجا بس دلم تنگ است و هر سازي كه مي بينم بد آهنگ است بيا ره توشه برداريم، قدم در راه بي برگشت بگذاريم؛ ببينيم آسمان هر كجا آيا همين رنگ است؟ :::::::::م. اميد ---- تلخون به هيچ يك از دختران مرد تاجر نرفته بود. ماه فرنگ، ماه سلطان، ماه خورشيد، ماه بيگم، ماه ملوك و ماه لقا، شش دختر ديگر مرد تاجر، هر يك ادا و اطوارهائي داشت، تقاضاهائي داشت. وقتي مي شد كه به سر و صداي آنها پسران همسايه به در و كوچه مي ريختند. صداي خنده ي شاد و هوسناك دختران تاجر ورد زبانها بود. خوش خوراكي و خوش پوشي آنها را همه كس مي گفت. بدن گوشتالو و شهوانيشان، آب در دهن جوانان محل مي انداخت. براي خاطر يك رشته منجوق الوان يك هفته هرهر مي خنديدند، يا توي آفتاب مي لميدند و منجوقهايشان را تماشا مي كردند. گاه مي شد كه همان سر سفره ي غذا بيفتند و بخوابند. مرد تاجر براي هر يك از دخترانش شوهري نيز دست و پا كرده بود كه حسابي تنه لشي كنند و گوشت روي گوشت بيندازند. شوهران در خانه ي زنان خود زندگي مي كردند و آنها هم حسابي خوش بودند. روزانه يكي دو ساعت بيشتر كار نمي كردند. آن هم چه كاري؟ سر زدن به حجره ي مرد تاجر و تنظيم دفترهاي او. بعد به خانه برمي گشتند و با زنان تنه لش و خوشگذرانشان تمام روز را به خنده و هر و كر مي گذراندند. تلخون در اين ميان براي خودش مي گشت. گوئي اين همه را نمي بيند يا مي بيند و اعتنائي نمي كند. گوشتالو نبود، اما زيبائي نمكيني داشت. ته تغاري بود. مرد تاجر نتوانسته بود او را به شوهر بدهد. مثل خواهرهايش لباسهاي جور واجور نمي پوشيد. دامن پيراهنش بيشتر وقتها كيس مي شد، و همين جوري هم مي گشت. خواهرهايش به كيسهاي لباسش نگاه مي كردند و در شگفت مي شدند كه چطور رويش مي شود با آن سر و بر بگردد. پدرش هيچ وقت به ياد نداشت كه تلخون از او چيزي بخواهد. هر چه پدرش مي خريد يا قبول مي كرد، قبول داشت. نه اعتراضي، نه تشكري، گوئي به هيچ چيز اهميت نمي دهد. نه جائي مي رفت، نه با كسي حرفي مي زد. اگر چيزي از او مي پرسيدند جواب هاي كوتاه كوتاه مي داد. خرمن خرمن گيسوي شبق رنگ روي شانه ها و پشتش موج مي زد. راه كه مي رفت به پريان راه گم كرده ي افسانه ها مي مانست. فحش مي دادند يا تعريفش مي كردند، مسخره اش مي كردند يا احترامش، به حال او بي تفاوت بود. گوئي خود را از سرزمين ديگري مي داند، يا چشم به راه چيزي است كه بالاتر از اين چند و چون هاست. كارها بر همين منوال بود كه جشني بزرگ پيش آمد. دختران از چند روز پيش در اين فكر بودند كه چه تحفه ي گرانبهائي از پدرشان بخواهند. مثل اين كه در اين دنياي گل و گشاد نمي شد كار ديگري يافت. هر كار ديگرشان را ول كرده بودند و چسبيده بودند به اين يكي كار: چه تحفه اي بخواهند. اما اين جشن به حال تلخون اثري نداشت. برايش روزي بود مانند هر روز ديگر. همان مردم، همان سرزمين، همان خانه ي دختران تنه لش و شوهران شهوت پرست و راحت طلب، همان آسمان و همان زمين. حتي باد توفانزائي هم كه هر روز عصر هنگام برمي خاست و خاك در چشمها مي كرد، دمي عادت ديرين را ترك نكرده بود، اين را فقط تلخون مي دانست و حالش تغييري نكرده بود. يك روز به جشن مانده، مرد تاجر دخترانش را دور خود جمع كرد و برايشان گفت كه مي خواهد به شهر برود و خريد كند، هر كس تحفه اي مي خواهد بگويد تا او از شهر بخرد. نخست دختر بزرگ، ماه فرنگ، شروع كرد. اين دختر هر وقت از پدرش چيزي مي خواست روي زانوي او مي نشست، دست در گردن پدرش مي انداخت، از گونه هايش بوسه مي ربود و دست آخر سر در بيخ گوش او مي گذاشت، سينه اش را به شانه ي پدرش مي فشرد و حرف مي زد. اين بار نيز همين كار را كرد و گفت: من يه حموم مي خوام كه برام بخري، حوضش از طلا، پاشوره ي حوضش از نقره باشه، از دوشاش هم گلاب بريزه. خودش هم تا عصر حاضر بشه كه با شوهرم بريم حموم كنيم. ماه سلطان، دختر دومي، كه عادت داشت دست پدرش را روي سينه ي خود بگذارد و بفشارد، در حالي كه گريه مي كرد – و معلوم نبود براي چه – گفت: منم مي خوام يه جفت كفش و يه دس لباس برام بخري. يه لنگه از كفشام نقره باشه يكيش طلا، يه تار از لباسام نقره باشه يه تارش طلا. ماه خورشيد، دختر سومي، صورتش را به صورت پدر ماليد و گفت مي خوام دو تا كنيز سياه و سفيد برام بخري كه وقتي مي خوابم سياه لباسامو درآره، وقتي هم مي خوام پاشم سفيد لباسامو تنم كنه. ماه بيگم، دختر چهارمي، لبهايش را غنچه كرد، پدرش را بوسيد و گفت: يه گردن بند مي خوام كه شبا سفيد شه مثه پشمك، روزا سياه شه مثه شبق، تا يه فرسخي هم نور بندازه. ماه ملوك، دختر پنجمي، زودي دامنش را بالا زد و گفت: يه جفت جوراب از عقيق مي خوام كه وقتي مي پوشم تا اينجام بالا بياد، وقتي هم كه درميارم تو يه انگشتونه جا بدمش. ماه لقا، دختر ششمي، كه هميشه اداي دختر نخستين را درمي آورد و اين دفعه هم درآورد، گفت: يه چيزي ازت مي خوام كه وقتي به حموم ميرم غلامم بشه، وقتي به عروسي ميرم كنيزم بشه، وقتي هم كه لازم ندارم يه حلقه بشه بكنم به انگشتام. مرد تاجر به حرفهاي دخترانش گوش داد و به دل سپرد. اما بيهوده انتظار كشيد كه تلخون، دخترهفتمي، هم چيزي بگويد. او تنها نگاه مي كرد. شايد نگاه هم نمي كرد و تنها به نظر مي رسيد كه نگاه مي كند. دست آخر تاجر نتوانست صبر كند و گفت: دخترم، تو هم چيزي از من بخواه كه برايت بخرم. دختر رويش را برگرداند. مرد تاجر گفت: هر چه دلت مي خواهد بگو برايت مي خرم. تلخون چشمهايش درخشيد – اين حالت سابقه نداشت – و با تندي گفت: هر چه بخواهم مي خري؟ مرد تاجر كه فكر نمي كرد نتواند چيزي را نخرد، با اطمينان گفت: هر چه بخواهي. همانطور كه خواهرانت گفتند. دختر صبر كرد تا همه چشم بدهان او دوختند. نخستين بار بود كه تلخون تقاضائي مي كرد. آن گاه زير لب، گوئي كه پريان افسانه ها براي خوشبختي كسي زير لب دعا و زمزمه مي كنند گفت: يك دل و جگر! اين را گفت و آرام مثل دودي از ته سيگاري پا شد و رفت. خواهرهايش و پدرش گوئي چيزي نشنيده اند و رفتن او را نديده اند، همانطور چشم به جاي دهان او دوخته بودند و مانده بودند. آخرش مرد تاجر ديد كه دخترش رفته است و چيزي نگفته است. هيچ كدام صداي او را نشنيده بودند. تنها ماه لقا، دختر ششمي كه پهلوي راست تلخون نشسته بود، شنيده بود كه او يواشكي گفته است: يك دل و جگر! دل و جگر براي چه؟ مگر در خانه ي مرد تاجر خوردني كم بود كه تلخون هوس دل و جگر كرده باشد؟ مرد تاجر دنبال تلخون رفت. خواهرهايش شروع به لودگي كردند. ماه فرنگ، خواهر بزرگتر، به زحمت جلو خنده اش را گرفت وگفت: خواهر راستي مسخره نيس كه آدم يه عمر چيزي نخواد، وقتي هم كه مي خواد دل و جيگر بخواد؟ من كه از اين چيزا اقم مي شينه... دل و جيگر ها... ها... دل و جيگر ... راستي كه مسخره اس ... هاها... ها... از لبهايش شهوت ديوانه كننده اي الو مي كشيد. ماه سلطان، خواهر دومي، يقه ي پيراهنش را باز كرد كه باد توي سينه اش بخورد (بوي عرق آدمي از ميان پستانهايش بيرون مي زد و نفس را بند مي آورد) و گفت: دل و جيگر ... هاها... ها... راستي ماه لقا جونم تو خودت شنفتي؟ مسخره است... ها... هاها... ها... هيچ معلوم نيست دل و جيگر رو مي خواد چكار... ماه خورشيد، خواهر سومي، به پشت دراز كشيد، سرش را تكان داد موهايش را بصورتش ريخت و خيلي شهواني گفت: واه... چه حرفها... شما هم حوصله دارين... بيچاره شوهرهامون حالا تنهائي حوصله شون سر رفته. پاشين بريم پيش اونا ... پاشين بريم پيش شوهرهامون! ماه بيگم، خواهر چهارمي، با سر از گفته ي او پشتيباني كرد. ماه ملوك، دختر پنجمي و ماه لقا، دختر ششمي هم همين حركت را كردند. پاشدند كه بروند. مرد تاجر را وسط درگاه ديدند. گفت: چيز ديگه نمي خواد. هر چه گفتم آخه دختر حسابي دل را مي خواهي چكار؟ فقط يك دفعه گفت مي خواهم داشته باشم. بعدش گفتم خوب گرفتيم كه دل را مي خواهي داشته باشي جيگر را مي خواهي چكار؟ اون كه همه اش خون است. خون را مي خواهي چكار؟ باز هم يواشكي گفت مي خواهم داشته باشم، مي خواهم داشته باشم يعني چه؟ به نظر شما مسخره نيس كه آدم بخواد دل داشته باشه، خون داشته باشه؟ دخترها همآواز گفتند: چرا پدر جان مسخره اس، خيلي هم مسخره اس، براش شوهر بگير. مرد تاجر گفت: نمي خواد. ميگه شوهر كردن مسخره اس. اما دوستي مردان غنيمته. دختران با شيطنت گفتند: خوب اسمشو ميذاريم دوست. چه فرق مي كنه؟ بعد زدند زير خنده و يكديگر را نيشگون گرفتند. پدرشان گفت: ميگه اونا مرد نيستن. حتي شوهراي شما، حتي من... دخترها با شگفتي گفتند: چطور؟ نيستن؟ ما با چشمامون ديديم... پدرشان گفت: ميگه اون علامت ظاهريه، مي شنفين؟ ميگه اون علامت ظاهريه، علامت مردي نيس. من كه سر در نميارم. شما سر در ميارين؟ دختران گفتند: مسخره است. ماه خورشيد آخر از همه گفت: خواهرا، خوب نيس مغزتونو با اين جور چيزا خسته كنين، خوبه پيش شوهرامون بريم. پدرمون هم بره شهر برامون چيزهايي رو كه گفتيم، بخره. بريم خواهرا! ---- مرد تاجر براي ماه فرنگ حمامش را سفارش داد، براي ماه سلطان لباس و كفش را تهيه كرد، براي ماه خورشيد دو تا كنيز ترگل ورگل كه پستانهايشان تازه سر زده بود خريد، براي ماه بيگم گردنبندي سفيدتر از پشمك و سياه تر از شبق بدست آورد، براي ماه ملوك جورابي از عقيق پيدا كرد كه در توي يك انگشتانه جا مي گرفت، براي ماه لقا يك حلقه از زمرد خريد كه وقتي به حمام مي رود غلامش باشد، وقتي به عروسي مي رود كنيزش باشد، آن وقت خواست براي تلخون ته تغاري دل و جگر بخرد. پيش خود گفت: اينو ديگه يه دقيقه نمي كشه كه مي خرم. براي چيزهاي ديگر زياد وقت صرف كرده بود، يك ساعت تمام. نخست به بازارچه اي رفت كه يادش مي آمد زماني در آنجا دل و جگر مي فروختند، اما هر چه گشت يك دل و جگر فروشي هم پيدا نكرد. در دكانهائي كه يادش مي آمد وقتي دل و جگر مي فروختند حالا همه اش آينه مي فروختند. آينه هائي كه يكي را هزارها نشان مي داد، كوچك را بزرگ، زشت را زيبا، دروغ را راست و بد را خوب. چقدر هم مشتري داشت. پيش خود گفت كه چطور دخترش از اين آينه ها نخواسته است؟ اگر خواسته بود حالا زودي يكي را مي خريد و برايش مي برد. حيف كه نخواسته بود. دو ساعت تمام ويلان و سرگردان توي بازار گشت تا يك دكان دل و جگر فروشي پيدا كند. بعضي از آنها بسته بود و چيزي نوشته به درشان زده بودند، مثل: كور خوندي، به تو چه، برو كشكت رو بساب، ديگه از اين شكرخوريها راه نيندازي... مرد تاجر هيچ سر در نمي آورد. از يكي پرسيد: اينا چرا بسته ان؟ جواب شنيد: به تو چه؟ از ديگري پرسيد: اين دل و جگر فروشي ها كي باز ميشن؟ جواب شنيد: برو كشكت رو بساب. باز از سومي پرسيد: چرا اين آقايون بهم جواب سربالا ميدن، من كه چيزي نميگم! سيلي آبداري نوش جان كرد و جواب شنيد: ديگه از اين شكرخوريها راه نيندازي... مرد تاجر ديد كه مسجد جاي اين كارها نيست. دست و پايش را جمع كرد و رفت. از كجا ديگر مي توانست دل و جگر بخرد؟ از رفيق همكاري پرسيد: داداش نشنيدي كه تو اين شهرتون يه جائي دل و جگر بفروشند؟ همكارش يكي از آن نگاه هاي عاقل اندر سفيه به مرد تاجر كرد و گفت: ياد چه چيزها افتاده اي! و تاجر را هاج و واج وسط راه گذاشت و رفت. از جلو يك قصابي كه رد مي شد از قصاب پرسيد: ممكنه بفرمائين دل و جگر گوسفنداتونو چيكار مي كنين؟ جواب شنيد: به تو چه! از ترس سيلي خوردن دنبالش را نگرفت. اگر دنبالش را مي گرفت باز هم سيلي مي خورد. اگر بعد از اين سيلي خوردن باز هم دنبالش را مي گرفت چكارش مي كردند! مرد تاجر بي جربزه تر و محافظه كارتر از آن بود كه به اين پرسش ها برسد. تمام شهر را زير پا گذاشت. چيزي پيدا نكرد. عصر خسته و كوفته در قهوه خانه اي نشست. كمي نان و پنير، دو تا چائي خورد و به راه افتاد. در اين فكر بود كه به دخترش چه جوابي خواهد داد. شش دختر ديگرش مي توانستند خواسته شان را داشته باشند، اما دختر هفتمي، ته تغاري، نمي توانست و خيلي بد مي شد. مرد تاجر از هيچ چيز سر در نمي آورد. فقط پس از مدتها فكر اين را دريافت كه تلخون مي دانسته در شهر دل و جگر پيدا نمي شود، و او و شش دخترش نمي دانسته اند. يكي مي دانست، هفت تاي ديگر نمي دانسته اند. خوب از كجا مي دانست؟ مرد تاجر اين را هم نمي دانست. اصلا هيچ چيز نمي دانست. از بس كه خسته بود سر راه كنار ديوار باغي نشست كه خستگي در كنه. تازه نشسته بود كه صدايي از باغ به گوشش آمد: - پس همه چيز رو به راه شده و ديگه هيچ دلي نمونده. نه ميشه خريد، نه ميشه فروخت. - نه دخترم، ديگه اينجوراهم نيست. اگه خوب بگردي، ميتوني پيدا كني. مرد تاجر تا اين را شنيد بلند شد و سرش را از ديوار باغ تو كرد و اما فقط ديد خرگوش سفيدي در باغ هست كه دارد بچه هايش را شير مي دهد. مرد تاجر فكر كرد هوا به سرش زده، تند راهش را پيش كشيد و رسيد به سر پيچ كوچه شان، كه ديد پاهايش كند شد. نمي توانست دست خالي به خانه برود. به دخترش چه جوابي مي داد؟ هيچ وقت اين اندازه عاجز نشده بود. آهي از ته دل كشيد كه بگويد اگر قدرت اين را داشتم كه به دل و جگر دسترسي پيدا كنم ديگر غمي نداشتم. ناگاه چيزي مركب از سوز و دود و آتش جلويش سبز شد: تو كيستي؟ جواب شنيد: آه! مرد تاجر گفت: آه؟ آه گفت: بلي، چه مي خواهي؟ مرد تاجر گفت: دل و جگر. آه گفت: دارم، اما به يك شرط مي دهم. مرد تاجر قد و بالاي ريزه آه را ورانداز كرد. باور نمي كرد كه يك همچو موجودي حرف بزند و دل وجگر داشته باشد. اما آخر سر دل به دريا زد و گفت: هر چي باشه، قبول. آه گفت: تلخون را به من بده! مرد تاجر گفت: همين حالا؟ آه گفت: حالا نه، هر وقت كه دلم خواست مي آيم مي برم. تاجر قبول كرد. زياد در فكر اين نبود كه اين شرط چه آخر و عاقبتي خواهد داشت. دل و جگر را گرفت و به خانه آمد. دخترها كمي پكر شده بودند كه چرا پدرشان اين قدر سهل انگاري مي كند و آنها را چشم براه مي گذارد. اما وقتي تحفه هاشان را حاضر و آماده ديدند، ديگر همه چيز از يادشان رفت مگر ور رفتن با آنها و رفتن به پيش شوهرانشان. تلخون را تا وقت شام نتوانستند پيدا كنند. يكي از شوهر خواهرها او را ديده بود كه سر ظهري از يك درخت تبريزي بسيار بلند در وسط باغ خانه شان بالا مي رفت و سخت تعجب كرده بود كه خودش با آن كه مرد هم بود نميتوانست آن كار را بكند. ديگر كسي از او خبري نداشت. وقتي همه دور سفره نشسته بودند، تلخون آرام وارد شد و آنها فقط نشستن او را ديدند. از پدرش نپرسيد كه دل و جگر پيدا كرده است يا نه. گوئي يقين داشت كه پيدا نكرده است، يا يقين پيدا كرده است. نمي شد گفت به چه چيز يقين داشت. مرد تاجر دل و جگر او را در بشقابي برايش آورد. تلخون آنها را گرفت و از اطاق بيرون رفت. دمي بعد صداي شكستن بشقاب را شنيدند و ديدند كه دختر به اطاق آمد. سينه اش باز و وسط دو پستانش سخت شكافته بود. تلخون چالاكتر از هميشه پنجره را باز كرد و چشم به در كوچه دوخت. مرد تاجر داشت حكايت مي كرد كه در شهر چه ديده است. به حكايت آينه فروش ها كه رسيد آرزو كرد كه اي كاش يكي از دخترانش از آن آينه ها خواسته بود و آهي كشيد. در همين حال در خانه را زدند. تلخون از پنجره بيرون پريد. مرد تاجر هراسان به طرف پنجره دويد. بر خلاف انتظارش ديد كه دخترش با جوان بالا بلندي دم در كوچه حرف مي زند. زود خود را به دم در رسانيد. خواهران از پنجره سرك مي كشيدند و روي هم خم مي شدند و مي خنديدند. جوان گفت: مرا آه فرستاده است كه تلخون را ببرم. تاجر به دو علت قضيه را از تلخون پنهان كرده بود: يكي اين كه مي ترسيد دخترش بيشتر غصه بخورد، ديگر اين كه اگر هم او مي گفت تلخون حال و حوصله ي شنيدن نداشت و اعتنائي نمي كرد كه صحبتهاي او درباره ي چه چيزي است. اما تلخون گوئي از نخست اين را مي دانست كه حالش تغييري نكرد. پدرش گفت: من نمي تونم اين كار رو بكنم، من دخترم رو نميدم. جوان با خونسردي گفت: اختيار از دست تو خارج شده است. اين كار بايد بشود و دوباره شرط او و آه را به يادش آورد. مرد تاجر كمي نرم شد و بهانه جويانه گفت: به نظر تو اين مسخره نيست كه آدم دخترشو دست آدمي بده كه نه مي شناسدش نه اونو جائي ديده؟ جوان گفت: شناسائي تلخون كافي است. مرد تاجر به تلخون نگريست، تا به حال او را چنين شكفته و سرحال نديده بود. تلخون سر را به علامت رضا پائين آورد. آخر سر پدر راضي شد. جوان تلخون را به ترك اسب سفيد رنگش سوار كرد و اسبش را هي زد. تلخون دست در كمر مرد جوان انداخته، سرش را به پشت او تكيه داد و خودش را محكم به او چسبانيد. مثل اين كه مي ترسيد او را از دستش بقاپند. اسب دو به دستش افتاد و به تاخت دور شد. ماهها و سالها از درياهاي آب و آتش گذشتند، ماهها و سالها دره هاي پر از ددان خونخوار را زير پا گذاشتند، ماهها و سالها عرق ريختند و از كوههاي يخ زده و آتش گرفته بالا رفتند و از سرازيري هاي يخ زده و آتش گرفته پائين آمدند. ماهها و سالها از بيشه هاي تيره و تاريك كه صداهاي « مي كشم، مي درم» از هر گوشه ي آن به گوش مي رسيد، گذشتند. ماهها و سالها تشنگي كشيدند و گرسنگي ديدند، ماهها و سالها با هزاران دام و تله روبرو آمده به سلامت بدر رفتند. ماهها و سالها اژدهاي هفت سر و هزار پا سر در عقب آنها گذاشتند و نفس آتشين و گند خود را روي آنها ريختند و عاقبت جرقه هاي سم اسب جوان چشمهاي آنها را كور گردانيد و راه را گم كردند، هزاران فرسخ به سوي خاور و هزاران فرسخ به سوي باختر راه سپردند، هزار و يك صحراي خشك و بي علف را كه آتش از آسمان آن ها مي باريد پشت سر گذاشتند، ليكن تمام اين ها در نظر تلخون به اندازه يك چشم بر هم زدن طول نكشيد. وقتي چشم باز كرد خود را در باغي پر صفا ديد كه درختان ميوه از هر طرف سر كشان و سرسبز صف كشيده بودند. از آن دقيقه باغ و جوان متعلق به او بود. حالا مي شد گفت كه تلخون تنها نگاه نمي كند، بلكه هم مي خندد، هم شادي مي كند، هم كار مي كند و هم هر چيز ديگر كه يك آدم مي تواند بكند، مي كند. ماهها به خوشي و خرمي و زنده دلي گذراندند. روزي تلخون و جوان در باغ گردش مي كردند، دست در دست هم و دلها يكي. اگر مرغي در هوا مي پريد هر دو در يك دم آن را مي ديدند. به درخت سيبي رسيدند. سيبهاي رسيده به زمين ريخته بود. تلخون خم شد كه يكي را بردارد. با اين كه جوان هم در اين دم خم شده بود ناگاه گفت: نه از اينها نخوريم. خوب است از آن سيبهاي تر و تازه بخوريم، من از درخت بالا مي روم. لباسهاي روئي را كند و به تلخون داد و از درخت بالا رفت – رفت كه از سيب هاي تر و تازه ي بالائي بچيند. تلخون از پائين نگاه مي كرد و از قامت كشيده ي جوان لذت مي برد. يك پر مرغ كوچك به كمر جوان چسبيده بود. تلخون دست دراز كرد آن را بردارد، اينها همه در يك دم اتفاق افتاد. معلوم نشد كه چرا اين دفعه جوان احساس تلخون را نخواند. گو اين كه اين كار سابقه نداشت. تلخون نوك پر را گرفت و كشيد، كشيدن همان و سرنگون شدن جوان از درخت همان. تلخون نخست گيج شد، ندانست چكار كرده است و چكار بايد بكند. بعد كه به روي جوان خم شد ديد مرده است. دو دستي بر سر خودش كوفت. خواست پر مرغ را به جاي نخستين بچسباند، اما هر دفعه پر لغزيد و به روي خاكها و سبزه ها افتاد. تلخون را اندوه سختي فرا گرفت. آهي از نهادش برآمد و ناگهان آه در جلويش سبز شد. آه گفت: ديگر از من كاري ساخته نيست. بيا ترا ببرم در بازار برده فروشان بفروشم. باشد كه راه چاره اي پيدا كني. همين كار را هم كردند. ---- كليد دار مرد ثروتمندي كه لباس سياه پوشيده بود او را ديد و پسنديد. تلخون را به قيمت يك چكه اشك چشم و يك قطره خون براي مادر آن مرد خريد. مادر آن مرد مدتها بود كه دنبال نديم خوبي مي گشت و در بين كنيزان خود كسي را لايق اين كار نمي يافت. كليد دار هر روز به بازار برده فروشان مي رفت و كسي را نمي يافت. تا آخر تلخون را پسنديد و فكر كرد كه خانمش نيز او را خواهد پسنديد. آه چشم و روي تلخون را بوسيد و گفت كه اميدوار است دوباره تلخون او را صدا كند. تلخون تنها نگاه كرد. گوئي به عادت پيشين برگشته است. با اين تفاوت كه اين بار نگاههايش جور ديگري بود. نمي شد گفت كه چه جور. كليد دار تلخون را از راههاي زيادي گذراند و به در بزرگي رسيد كه غلاماني در آنجا نگهباني مي كردند. از آنجا گذشتند و وارد باغي شدند. در وسط باغ، قصر بسيار باشكوهي قرار گرفته بود كه چشم را خيره مي كرد و زمين باغ را گلهاي خوشبوئي پوشانده بود. مرغهاي خوش آواز دسته دسته روي درختان مي نشستند و برمي خاستند. كليد دار به تلخون گفت: هر چه بخواهي، از شير مرغ گرفته تا جان آدميزاد در اين باغ پيدا مي شود، و اين همه نعمت متعلق به آقاي جوان سخاوتمند من است كه چند ماه پيش ناگهان گم شد و ما هر چه او را جستجو مي كنيم نمي يابيم. خانم من كه مادر آقا باشد از همان روز لباس سياه پوشيده اند. تو هم بايد همين كار را بكني. تلخون نگاه كرد و گوشه هاي باغ را از چشم گذراند. در دلش گفت « صاحب باغ به اين زيبائي باشي. اما ناگهان گم شوي و سگ هم سراغت را ندهد. پس اينجا هم ... آه چه بد!» ليكن آه نيامد، چون كه كاري از دستش ساخته نبود. اين را خودش گفته بود. تلخون را به حمام بردند، سر و برش را شستند، عطر و گلاب به سر و رويش زدند، يك دست لباس سياه پوشانيدند و پيش مادر آن آقاي جوان گمشده آوردند. مادر سخت غمگين مي نمود. دل به صحبت تلخون سپرد و او را خوش آيند يافت. كنيزان ديگر حسد بردند كه دير آمده، زود صاحب مقام شد. اما تلخون باز هم نگاه مي كرد. هيچ اهميت نمي داد كه نديم مادر آن آقا باشد يا كنيز مطبخي. تلخون يك شب از جلو اطاق كنيزان مي گذشت كه برود و در اطاق خانم زير پاي او بخوابد. ديد كه يكي از كنيزان كه زن آشپزباشي نيز بود – و خانم روي اعتماد و محبتي كه به اين كنيز داشت از پسرش خواسته بود او را با جهيز مناسبي به آشپزباشي زن بدهد – با قابي پلو و تازيانه اي سياه رنگ در دست وارد اطاق شد. تلخون از دريچه نگاه مي كرد. زن آشپزباشي بالاي سر يك يك كنيزان مي رفت و در گوشش مي گفت: خوابي يا بيدار؟ وقتي از هيچكس صدا درنيامد كنيز خواست كه به اطاق خانم برود. تلخون زودتر از او دويد و زير پاي خانم خود را بخواب زد. زن آشپزباشي نخست بالاي سر خانم آمد و گفت: خوابي يا بيدار؟ وقتي صدائي درنيامد دست به زير بالش خانم برد و دسته كليدي از آنجا بيرون آورد و رفت. تلخون با اين فكر كه «نكند به دزدي مي رود» پاشد و به دنبال كنيز افتاد. زن آشپزباشي دري را باز كرد، اطاقي بود، باز هم دري را باز كرد، اطاق ديگري بود. به همين ترتيب چهل در را باز كرد و از چهل اطاق گذشت تا به باغچه اي رسيد كه حوضي با آب زلال در ميان آن قرار داشت. زن آشپزباشي زير آب را باز كرد. در ته حوض، تخته سنگي آشكار شد. زن آشپزباشي آن را برداشت. پلكاني بود سخت پيچيده و فرورونده. زن آشپزباشي سرازير شد، تلخون هم پشت سرش. از زيرزمين هاي مرطوب زيادي گذشتند تا به محوطه اي رسيدند كه از سقف آن جواني از زنجيري كه به دستهايش بسته بودند آويخته بود. جوان، سخت نزار مي نمود. از هوش رفته بود. زن آشپزباشي كمي آب به روي جوان پاشيد و او را به هوش آورد. قاب پلو را به كناري گذاشته تازيانه را در دست راستش گرفته بود. زن آشپزباشي گفت: پسر اين دفعه مي خواهي سرت را با من يكي كني* (*اصطلاحي است محلي. زن ميخواهد بگويد«مي خواهي با من همخوابه شوي؟») جوان فقط گفت: نه! زن آشپزباشي سه دفعه حرفش را تكرار كرد و هر بار يك نه شنيد. آخرش خون به چشمانش زد و با تازيانه آنقدر بر بدن جوان كوفت كه دوباره از هوش رفت. زن دوباره او را به هوش آورد. وقتي سه دفعه ديگر نه شنيد باز او را آنقدر زد كه باز بيهوش شد. جوان سه دفعه تازيانه خورد سه دفعه بيهوش شد اما يك دفعه نگفت كه مي خواهد سرش را با زن آشپزباشي يكي كند. دفعه ي سوم كه به هوش آمد، زن آشپز باشي قاب پلو را جلو دهنش گرفت كه بخورد. جوان خودداري كرد تا زن به زور پلو را به او خوراند. تلخون اين همه را از پشت ستوني مي ديد. فقط يك بار پيش خود گفت: «صاحب باغ به آن زيبائي باشي. اما ناگهان گم بشوي و سگ هم سراغت را ندهد. آن وقت يك كنيز مطبخي ترا در زيرزمين و سردابهاي خانه ي خودت با زنجير آويزان كند و تازيانه ات بزند. پس اينجا هم... آه چه بد!» ليكن آه نيامد، چون كه كاري از دستش ساخته نبود. خودش اين را گفته بود. زن گفت: خوب گوشهايت را باز كن. فردا شب باز هم پيشت ميام. اگر خواستي به حرفم گوش كني از زنجير بازت مي كنم، بغل خودم مي خوابانم، نوازشت مي كنم، هر چه بخواهي برات تهيه مي كنم. هر چه بخواهي مي تواني بكني. هر چه بخواهي. اما اگه بازم كله شقي بكني، تازيانه ات را مي خوري و باز هم آويزان مي موني. تلخون وقتي ديد زن آشپزباشي مي خواهد بيرون آيد از پيش دويد و از وسط حوض سر درآورد. زودي رفت و زير پاي خانم خود را به خواب زد. زن آشپزباشي از زيرزمين بيرون آمد، تخته سنگ را سر جاي نخستينش گذاشت، حوض را از آب زلال پر كرد، گل هاي آن را به شناوري واداشت، از چهل اطاق گذشت، چهل در را قفل كرد تا بالاي سر خانم رسيد. كليدها را زير بالش قرار داد رفت لباسهاي سياهش را كه پيش از اين كنده بود پوشيد و سر بر بالش گذاشت و خوابيد. صبح كه شد و تلخون و خانم پاي صحبت هم نشستند، تلخون گفت: خانم اگر گمشده ات را پيدا كنم به من چه مي دهي؟ خانم گفت هر چه بخواهي. تلخون گفت: تا شب برسد بايد صبر كرد. شب كه شد تلخون به خانمش گفت: بايد انگشت خود را با كارد ببري و نمك به زخم بپاشي كه خوابت نبرد. آن وقت خودت را به خواب بزني. يك نفر مي آيد مي گويد خوابي يا بيدار؟ جواب نمي دهي و مي گذاري هر كار كه مي خواهد بكند. وقتي من صدايت زدم پا مي شوي با هم مي رويم و پسرت را نشان مي دهم. همين كار را هم كردند. خانم بخصوص نمك زيادي به زخمش پاشيد كه از بيخ خوابش نبرد. مثل شب گذشته زن آشپزباشي در دستش قابي پلو و در دستي تازيانه سياه آمد و گفت: خوابي يا بيدار؟ وقتي صدائي در نيامد كليدها را از زير بالش برداشت و همان در را باز كرد و داخل شد. تلخون خانمش را صدا كرد و دو نفري پشت سر زن آشپزباشي راه افتادند. چهل در باز شد. تلخون يك حبه قند و كمي آب با خود آورده بود. وقتي خانم پسرش را در آن حال و روز ديد و خواست داد بزند تلخون حبه قند را در دهن خانم گذاشت آب را به او خوراند و گفت: خانم مگر نمي بينيد كه در كجا هستيم! اگر زن عفريت صداي ما را بشنود، ما هم به حال و روز پسرت مي افتيم. خوب است تا صبح صبر كنيم و آن وقت با كمك ديگران او را نجات بدهيم. خانم حرف تلخون را قبول كرد و پيش از كنيز مطبخي از زيرزمين بيرون آمدند. صبح خانم دستور داد غلامهايش زن آشپزباشي را دست و پا بسته حاضر كردند. آنگاه او را مجبور كردند كه هر چه را تا آن وقت بر سر آقاي جوان سخاوتمند آورده بود اقرار كند. البته اين كار به آساني صورت نگرفت. او را روي تختي گذاشتند و از نوك انگشتان پايش تكه تكه بريدند و در دهانش گذاشتند كه بخورد. آخر سر ديد راه علاجي ندارد حكايت را گفت، بعد او را كشان كشان به زيرزمين بردند. آقا را از زنجير باز كردند. به حمام بردند، سلماني صدا كردند تا موي سر و صورتش را اصلاح كند و او را مثل نخست يك آقاي سخاوتمند، منتها كمي پژمرده، به خانه آوردند. زن آشپزباشي را هم از گيسوهايش به دم قاطر چموشي بستند و در كوه و دره رها كردند تا هر تكه اش بهره ي سنگي يا سگي گردد. خانم دستور داد همه لباسهاي سياه را از تن درآورند و شادي كنند. آقاي جوان وقتي تلخون را ديد و حكايت نجات خود را شنيد عاشقش شد و خواست او را زن خود بكند. مادرش نيز از جان و دل به اين كار راضي شد. با خود مي گفت كه از كجا خواهد نتوانست عروسي به اين جمال و كمال پيدا كند، لايق پسرش همين دختر است. وقتي اين حرفها را به تلخون رساندند فقط نگاه كرد و يك بار گفت: نه! و از خانم خواهش كرد كه او را ببرد در بازار برده فروشان بفروشد. از خانم اصرار، از تلخون انكار، نشد كه نشد. حتي تلخون راضي نشد كه اگر هم زن آقاي جوان نمي شود، درست مثل يك خانم جوان بماند و در آن خانه زندگي كند. او فقط گفت: خانم شما علاج دردتان را يافتيد، من هم دردي دارم كه بايد بروم علاجش را بيابم. ---- اين دفعه تلخون را پيرمرد آسياباني خريد و به آسياي خودش برد. آسياي اين مرد در پاي كوهي بود. چشمه ي پر آبي كه از بالاي كوه بيرون مي آمد آسياي او را به كار مي انداخت. اژدهائي داشت كه او را گذاشته بود كه جلو آب را بگيرد. هر وقت مي گفت اژدها يك كم تكان مي خورد و آسيا بكار مي افتاد. آسيابان به دهاتيان مي گفت: من زورم به اژدها نمي رسد كه بگويم جلو آب را نگيرد. شما بايد هر روز يك از دختران جوانتان را به اژدهاي من بدهيد تا بخورد و كمي تكان بخورد و آسيا به كار بيفتد. اگر اين كار را نكنيد من نمي توانم گندمهاي شما را آرد كنم و شما هم نمي توانيد گندمهاي خود را آبياري كنيد. چون كه اژدهايم جلو آب را گرفته است. دهاتيان ناچار اين كار را مي كردند و ديگر نمي دانستند كه آسيابان بخصوص به اژدها مي گويد كه جلو آب را بگيرد تا آسيابان بتواند گندمهاي خود را كه در دامنه ي كوهها بود آبياري كند. تلخون وظيفه داشت كه هر روز خوراك اژدها را به او برساند و برگردد در آسيا كار كند. آسيابان گفته بود: اگر روزي يكي از دخترها از دستت فرار كند خواهم داد كه اژدها خودت را بخورد. در اينجا تلخون گفته بود: «چشمه ي به اين زلالي باشد، يك مرد دغلباز بيايد جلوش را بگيرد و از مردم قرباني بخواهد، كلي هم طلبكار باشد. پس اينجا هم... آه چه بد!» اما آه نيامده بود. چون كاري از دستش ساخته نبود. اين را خودش گفته بود. تلخون مي ديد كه هر وقت خوراك اژدها كمي دير مي شود اژدها جست و خيز مي كند و در نتيجه آب بيشتري به آسيا وارد مي شود و پره هاي آن را تند تند مي چرخاند. روزي جلو آسيا نشسته بود و نگاه مي كرد. آسيابان براي آبياري گندمهاي خود رفته بود. تلخون ديد كه پسر كدخدا براي آسيا گندم مي آورد. وقتي گندمها را از الاغ پائين آوردند، تلخون به پسر كدخدا گفت: مي خواهيد شما را از دست اژدها و آسيابان راحت بكنم؟ از وقتي كه آسيابان او را خريده بود، اين نخستين باري بود كه حرف مي زد. آسيابان و دهاتيان او را لال تصور مي كردند. تلخون هر چه مي خواست، مي توانست با نگاه كردنهايش بيان كند. پسر كدخدا كه خيلي تعجب كرده بود گفت: تو چطور مي تواني اين كار را بكني؟ تلخون گفت: آنجا – و جائي را با انگشت نشان داد – يك گودال بزرگ بكنيد و بعد خبرم بدهيد ديگر كاري نداشته باشيد كه چه كار خواهم كرد. پسر رفت. مي دانست كه آسيابان نبايد از اين كار خبردار شود. تلخون از آن روز شروع كرد كه خوراك اژدها را مرتب برساند. اين كار را مي كرد كه اژدها از جايش تكان نخورد و آب زياد جمع بشود. حتي از گندمهاي دهاتي ها نيز به او مي خورانيد. اژدها حسابي چاق و چله شده بود و راه آب را پاك مسدود كرده بود. دختر به دهاتيان گفته بود كه گندم كمتر بياورند و آنها هم قبول كرده بودند. روزي آسيابان متوجه شد كه اگر آب بيشتر از اين سد شود، تمام گندمهاي او را آب فرا خواهد گرفت. هولكي به آسيا آمد و به تلخون گفت كه برود و هر طور است اژدها را كمي تكان بدهد تا آب پائين بيايد. تلخون از پسر كدخدا خبر گرفت كه گودال حاضر است: آن وقت دختري را كه قرار بود به اژدها بدهد پيش خود خواند و گفت: امروز ترا نخواهم داد كه اژدها بخورد. اژدها را خواهم داد كه تو بخوري. اژدها در خواب ناز بود. وقتي موقع خوراكش رسيد بيدار شد. ديد چيزي نياورده اند. باز هم چرتي زد و بيدار شد و ديد كه چيزي نياورده اند. نعره اي كشيد و دوباره به خواب رفت. دفعه سومي كه بيدار شد ديگر پاك عصباني شده بود. آسيابان هم توي آسيا مشغول آرد كردن بود و از بيرون خبري نداشت. تلخون دختر قرباني را از پشت درختي بيرون آورد و به اژدها نشان داد. اژدها كه اشتهايش پاك تحريك شده بود و از دست تلخون سخت عصباني بود خيز برداشت كه تلخون و دختر ديگر، هر دو را بگيرد و بخورد. تلخون و دختر فرار كردند و اژدها در گودال غلتيد و نعره زد. آسيابان به صداي نعره ي اژدهايش دانست كه بلائي بسرش آورده اند. اما مجال نكرد كه بيرون رود و ببيند چه خبر است. چون كه آب سيل اسا از هر طرف آسيا را فرا گرفت و آسيا و آسيابان با خاك يكسان شدند. دهاتيان جسد اژدها را تكه تكه كردند و در كوهها انداختند كه خوراك گرگها شود. آن وقت تلخون را با احترام به خانه ي كدخدا بردند. پسر كدخدا عاشق تلخون شده بود و مي خواست او را زن خود بكند. كدخدا و زنش هم از جان و دل راضي بودند. پيش خود گفتند: از كجا خواهيم توانست عروسي به اين جمال و كمال پيدا كنيم؟ لايق پسرمان همين است. وقتي اين حرفها را به تلخون گفتند، او فقط نگاه كرد و گفت: نه! گويي باز هم لال شده بود. از دهاتيان اصرار، از تلخون انكار، نشد كه نشد. از آنها خواهش كرد كه او را ببرند و در بازار برده فروشان بفروشند. آخرين حرفش اين بود: دوستان شما علاج دردتان را يافتيد، من هم دردي دارم كه بايد بروم علاجش را بيابم. ---- بار سوم تلخون را مرد تاجري خريد. اين تاجر در دار دنيا فقط يك زن داشت كه او هم بچه اي نياورده بود. تاجر تلخون را ديد و پسنديد و خوشش آمد كه او را به قيمت يك چكه اشك چشم و يك قطره خون دل بخرد و براي خودش فرزند بكند. همين كار را هم كرد. تاجر مرد ثروتمندي بود، فقط به قولي اجاقش كور مانده بود و فرزندي نداشت. زنش را بسيار دوست داشت و هر گونه وسيله ي راحت براي او آماده كرده بود. تاجر به زنش گفت: اين كنيز را براي تو خريده ام كه هم به جاي دختر ما باشد و هم شبها كه من دير به خانه مي آيم تو در تنهائي دلت نگيرد، از اين گذشته مي تواند در كارها هم به تو كمك كند. شب هنگام دور هم نشستند با هم شام خوردند و خوابيدند. تاجر و زنش در يك طرف اطاق و تلخون در طرف ديگر. طرفهاي نيمشب تلخون به صدائي چشم گشود. ديد كه زن تاجر از پهلوي شوهرش برخاست. شمشيري از گنجه درآورد، سر شوهرش را گوش تا گوش بريد و در تاقچه گذاشت. آن وقت از صندوقي بهترين لباسهايش را درآورد پوشيد، هفت قلم آرايش كرد و مثل يك عروس زيبا شد. بعد از خانه بيرون رفت – تلخون هم پشت سرش – به قبرستاني رسيدند. هفت قبر به جلو رفت هفت قبر به راست و هفت قبر به چپ. آن وقت قبر هشتمي را با سنگي زد. سنگ قبر مثل دري باز شد و زن داخل شد، تلخون هم در پشت سر او. از پلكاني سرازير شدند. به تالار بزرگي رسيدند كه دور تا دورش چهل حرامي با سبيلهاي از بناگوش در رفته نشسته بودند و ترياك دود مي كردند. بزرگ حراميان به تندي گفت چرا امشب دير كردي! زن گفت: مگر مي شد آن كفتار نخوابيده بلند شوم بيايم؟ بعد حراميان با دف و دايره ميدان گرمي كردند و زن زد و رقصيد و خنديد. تلخون اين همه را از پشت ستوني نگاه مي كرد. فقط يك بار پيش خود گفت: «صاحب زن به اين زيبائي باشي، برايش هر گونه وسيله راحت بخري آن وقت او سرت را ببرد و بيايد با چنين حرامياني خوش بگذراند. پس اينجا هم... آه چه بد!» اما آه نيامد. چون كه كاري از دستش ساخته نبود. اين را خودش گفته بود. تلخون بار ديگر انديشيد: بروم مردك را خبر كنم بلكه كسي هم باشد كه مرا خبر كند. در اين موقع نزديك صبح بود. زن تاجر خواست به خانه برود. زودتر از او آمد و به رختخوابش رفت و خود را به خواب زد. وقتي زن تاجر به اطاق آمد نخست لباسهايش را كند، سر و صورتش را پاك كرد بعد از گنجه فنجاني بيرون آورد كه توي آن پر مرغي و آبي بود. پر را به آب زد آب را به گردن و سر شوهرش كشيد و سرش را به جايش چسباند. فنجان را در گنجه گذاشت و خواست كه پهلوي شوهرش بخوابد. مرد تاجر عطسه اي كرد و بيدار شد. تاجر گفت: زن بدنت خيلي خنك است از كجا مي آئي؟ زن گفت: رفته بودم قضاي حاجت. گردنت كه درد نمي كند؟ از بالش پائين افتاده بود. مرد گفت نه! و هر سه به خواب رفتند. روز كه شد تلخون خواست مرد تاجر را باخبر كند. گفت اگر فاسق هاي زنت را نشانت بدهم هر چه بخواهم برايم مي دهي؟ مرد تاجر عصباني شد كه اين چه فضولي وتهمتي است. مگر حرف تمام شده است كه يك نفر كنيز به خانمش اين طور افترا بزند. بعد قسم خورد كه اگر تلخون نتواند گفته اش را ثابت كند، سرش را خواهد بريد و اگر هم بتواند هر چه تلخون بخواهد برايش خواهد داد. تلخون تا نيمشب مهلت خواست. نيمشب زن تاجر كار ديشبي را از سر گرفت، و هنگامي كه از در بيرون رفت تلخون پا شد فنجان را از گنجه درآورد پر را به آب زد، آب را به گردن و سر تاجر كشيد. كمي بعد تاجر عطسه اي كرد و بيدار شد. گفت: زن توئي؟ تلخون گفت: نه، من هستم. زنت رفته است پيش فاسقهايش، گردنت كه درد نمي كند؟ مرد تاجر گفت: نه! بعد تلخون دست او را گرفت و بر سر همان قبر برد. داخل شدند و در گوشه اي به تماشا ايستادند. مرد، كه زن خود را ديد هفت قلم آرايش كرده و بهترين لباسش را پوشيده و براي چهل حرامي سبيل از بناگوش در رفته مي زند و مي رقصد، سخت غضبناك شد. خواست به جلو رود و با آنها دست به گريبان شود. تلخون او را مانع شد و گفت كه بهتر است بروند آدمهاي زن را خبردار كنند تا آنها هم به چشم خود خيانت زن را ببينند. بعد به كمك آنها حراميان و زن را بكشند. همين كار را هم كردند. آن وقت تاجر خواست تلخون را به زني بگيرد. تلخون نگاه كرد و فقط گفت: نه! بهتر است به جاي همه اينها آن فنجان و پر توي آن را به من بدهي. تاجر آنها را به تلخون داد. تلخون از تاجر خواهش كرد كه او را ببرد و در بازار برده فروشان به قيمت يك چكه اشك چشم و يك قطره خون دل بفروشد. تاجر هر قدر خواست او را در خانه نگهدارد نشد كه نشد. سرانجام دست تلخون را گرفت و به بازار برده فروشان برد. تلخون بالاي سكوي بلندي ايستاده بود. جماعت خريداران از جلو او مي گذشتند و محو تماشايش مي شدند. اما او، تلخون، گوئي اين همه را نمي ديد يا مي ديد و اعتنائي نمي كرد. پيش خود به آدمهائي كه علاج دردشان پيدا شده بود فكر مي كرد. مي گفت كه چطور خواهد توانست حالا كه علاج دردش را پيدا كرده است بالاي سر مراد خودش برسد و او را زير درخت سيب ببيند. كاش اين كار را مي توانست. اگر بالاي سر او مي رسيد ديگر كار تمام مي شد. اندوهي دلش را فرا گرفت. فكر كرد «اي كاش مي توانستم، اما نمي توانم...آه چه بد!» و اين آه از نهادش برآمده بود. در حال چشمش به آه افتاد كه به او نزديك مي شود. به مرد تاجر گفت: مرا به او بفروش. آه نزديك شد. معامله سر گرفت. تاجر تلخون را به قيمتي كه خريده بود، يك چكه اشك چشم و يك قطره خون دل، فروخت و به خانه رفت. تلخون گفت: آه توئي؟ آه گفت: بلي منم. تلخون گفت: هنوز هم دراز كشيده است؟ آه گفت: بله. تلخون گفت: مرا بالاي سرش ببر! آه او را به همان باغ برد. باغ به همان حالت پيشين بود. منتها همه چيز در همان حال كه بود، ايستاده بود، خشك شده بود. حتي برگ درختي هم تكان نخورده بود. مرغان وسط هوا يخ زده بودند، پروانه ها روي گلها؛ و جوان زير درخت سيب دراز كشيده بود. آه گفت ده سال است كه آب از آب تكان نخورده، ده سال است كه مرغي نغمه نخوانده، ده سال است كه پروانه اي پر نزده، ده سال است كه درختي جوانه اي نزده، ده سال است كه تري و طراوت از همه چيز رفته، ده سال است كه جوان زير اين درخت دراز كشيده، ده سال است كه خونش منجمد شده، ده سال است كه دلش نتپيده... تلخون با تلخي گفت: آه راست مي گوئي! بعد پر را به آب زد، آب را به كمر جوان كشيد. جوان عطسه اي كرد و بلند شد. تلخون چرا مرا بيدار نكردي؟ مثل اين كه زياد خوابيده ام. تلخون گفت: تو نخوابيده بودي، مرده بودي. مي شنوي؟ مرده بودي... ده سال است كه غمت را مي پرورم. تبريز 6 اردیبهشت 40 ==پیوندهای بیرونی== * [http://zohrejome.blogfa.com/post-10.aspx کتاب صوتی قصه تلخون در وبگاه ظهر جمعه] --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۲۰, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) مدیاویکی:Allmessagesfilter 1395 sysop 1811 2006-03-28T05:51:04Z MediaWiki default Message name filter: مدیاویکی:Allmessagesmodified 1396 sysop 1567 2006-02-26T01:45:26Z MediaWiki default Show only modified مدیاویکی:Anoneditwarning 1397 sysop 2050 2006-07-01T12:51:33Z Kaveh 1 شما با نام کاربری وارد نشده‌اید... شما با نام کاربری وارد نشده‌اید. نشانی IP شما در تاریخچه ثبت می‌شود. مدیاویکی:Anonnotice 1398 sysop 1570 2006-02-26T01:45:27Z MediaWiki default - مدیاویکی:Confirmedittext 1399 sysop 1573 2006-02-26T01:45:27Z MediaWiki default You must confirm your e-mail address before editing pages. Please set and validate your e-mail address through your [[Special:Preferences|user preferences]]. مدیاویکی:Confirmedittitle 1400 sysop 1574 2006-02-26T01:45:27Z MediaWiki default E-mail confirmation required to edit مدیاویکی:Delete and move confirm 1401 sysop 1575 2006-02-26T01:45:27Z MediaWiki default Yes, delete the page مدیاویکی:Longpageerror 1402 sysop 1578 2006-02-26T01:45:28Z MediaWiki default <strong>ERROR: The text you have submitted is $1 kilobytes long, which is longer than the maximum of $2 kilobytes. It cannot be saved.</strong> مدیاویکی:Markedaspatrollederror 1403 sysop 1580 2006-02-26T01:45:28Z MediaWiki default Cannot mark as patrolled مدیاویکی:Markedaspatrollederrortext 1404 sysop 1581 2006-02-26T01:45:28Z MediaWiki default You need to specify a revision to mark as patrolled. مدیاویکی:Newtalkseperator 1405 sysop 1584 2006-02-26T01:45:28Z MediaWiki default ,_ مدیاویکی:Rc categories 1406 sysop 1589 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default Limit to categories (separate with "|") مدیاویکی:Rc categories any 1407 sysop 1590 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default Any مدیاویکی:Restriction-edit 1408 sysop 1591 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default Edit مدیاویکی:Restriction-move 1409 sysop 1592 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default Move مدیاویکی:Semiprotectedpagewarning 1410 sysop 1593 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default '''Note:''' This page has been locked so that only registered users can edit it. مدیاویکی:Showlivepreview 1411 sysop 1595 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default Live preview مدیاویکی:Spam blanking 1412 sysop 1596 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default All revisions contained links to $1, blanking مدیاویکی:Spam reverting 1413 sysop 1597 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default Reverting to last version not containing links to $1 مدیاویکی:Spambot username 1414 sysop 1598 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default MediaWiki spam cleanup مدیاویکی:Thumbnail error 1415 sysop 1599 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default Error creating thumbnail: $1 مدیاویکی:Tog-uselivepreview 1416 sysop 1600 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default Use live preview (JavaScript) (Experimental) مدیاویکی:Uploaddisabledtext 1417 sysop 1602 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default File uploads are disabled on this wiki. مدیاویکی:Userinvalidcssjstitle 1418 sysop 1603 2006-02-26T01:45:29Z MediaWiki default '''Warning:''' There is no skin "$1". Remember that custom .css and .js pages use a lowercase title, e.g. User:Foo/monobook.css as opposed to User:Foo/Monobook.css. مدیاویکی:Youhavenewmessagesmulti 1419 sysop 3299 2006-09-30T23:45:49Z Kaveh 1 پیغام‌های جدیدی در $1 دارید. پیغام‌های جدیدی در $1 دارید. ویکی‌نبشته:راهنما 1420 3184 2006-09-29T17:06:16Z روزبه 73 * ورودی خالق آثار را به صورت مؤلف:نام درست کنید و از نام مشهور مؤلف استفاده کنید. مثال: [[مؤلف:صمد بهرنگی]] و [[مؤلف:فردوسی]] * هنگام ساخت زیرصفحه‌ها از ترکیب صفحه/زیرصفحه استفاده کنید. مثال: [[گلستان/دیباچه]] * برای کمک به بایگانی و شمارش صفحه‌ها بالای نوشتارها از قالب‌های موجود برای مؤلف و اثر استفاده کنید. برای مثال نگاه کنید به [[مؤلف:سعدی]]، [[گلستان]]، و [[گلستان/دیباچه]] * اگر متنی را کپی می‌کنید برای حفظ آرایش صفحه (پاراگراف، خط جدید) می‌توانید در حالت ویرایش از امکان «+پایان خط» کنار دکمه تاریخچه استفاده کنید. برای ساختن یک صفحه جدید عنوان موردنظر خود را در جعبه زیر وارد کرده و دکمه «ساخت صفحه جدید» را فشار دهید. <inputbox> type=create default=موضوع buttonlabel=ساخت صفحه جدید break=no bgcolor=#eeeeff </inputbox> آسیب‌شناسی طلاق 1421 2872 2006-09-28T12:52:35Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} در امتداد شب 1424 2985 2006-09-28T14:21:59Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} همسفر 1425 3028 2006-09-28T14:56:18Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} غریب آشنا 1426 3009 2006-09-28T14:36:58Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} آدما 1427 2863 2006-09-28T12:48:17Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} دو پنجره 1428 2989 2006-09-28T14:23:29Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} کمکم کن 1429 3025 2006-09-28T14:54:58Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} مؤلف:پروین اعتصامی 1430 3482 2006-10-29T11:34:16Z Kaveh 1 مؤلف:پروین اعتصامی/broken به مؤلف:پروین اعتصامی منتقل شد {{مؤلف |نام = پروین اعتصامی |حرف‌اول = الف |تاریخ = ۱۲۸۵ ه‍.ش ــ ۱۳۲۰ ه‍.ش. |توضیح = شاعر زن ایرانی و گویندهٔ شعرهای کلاسیک فارسی. |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = پروین اعتصامی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} == مجموعه آثار موجود == * [[تعزیت پدر]] تعزیت پدر 1431 3374 2006-10-01T13:06:11Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = تعزیت پدر | مؤلف = پروین اعتصامی |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = }} {{ب|پدر آن‌تیشه که‌زد برخاک تو دست اجل|تیشه‌ای بود که شد باعث ویرانی من}} {{ب|یوسفت نام نهادند و به گرگت دادند|مرگ گرگ تو شد ای یوسف کنعانی من}} {{ب|مه گردون ادب بودی و در خاک شدی|خاک، زندان تو گشت ای مه زندانی من}} {{ب|از ندانستن من دزد قضا آگه بود|چو تو را برد و بخندید به نادانی من}} {{ب|آن که در زیر زمین داد سر و سامانت|کاش می‌خورد غم بی سر و سامانی من}} {{ب|به سر خاک تو رفتم خط پاکش خواندم|آه از این خط که نوشتند به پیشانی من}} {{ب|رفتی و روز مرا تیره‌تر از شب کردی|بی تو در ظلمتم ای دیده‌ی نورانی من}} {{ب|بی‌تو اشک‌وغم‌وحسرت همه مهمان منند|قدمی رنجه کن از مهر به مهمانی من}} {{ب|صفحه‌ی روی ز انظار نهان می‌دارم|تا نخوانند در این صفحه پریشانی من}} {{ب|دهر بسیار چومن‌سربه گریبان دیده‌است|چه تفاوت کندش سر به گریبانی من؟}} {{ب|عضو جمعیّت حق گشتی و دیگر نخوری|غم تنهایی و مهجوری و حیرانی من}} {{ب|گل و ریحان کدامین چمنت بنمودند|که شکستی قفس ای مرغ گلستانی من}} {{ب|من که قدر گهر پاک تو می‌دانستم|ز چه مفقود شدی ای گهر کانی من}} {{ب|من که آب تو ز سرچشمه دل می‌دادم|آب و رنگت چه شد ای لاله نعمانی من}} {{ب|من یکی مرغ غزلخوان تو بودم چه فتاد|که دگر گوش نداری به نواخوانی من}} {{ب|گنج خود خواندیم و رفتی و بگذاشتیَم|ای عجب بعد تو با کیست نگهبانی من}} [[رده:قطعه‌ها]] پروین اعتصامی 1432 1641 2006-03-12T00:24:44Z Kaveh 1 پروین اعتصامی به اعتصامی، پروین منتقل شد #REDIRECT [[اعتصامی، پروین]] رده:حرف ا 1433 2358 2006-08-04T04:19:15Z Kaveh 1 ویرایش 69.57.136.39 برگردانده شد، به آخرین تغییری که Kaveh انجام داده است فهرست افراد، حرف ا: [[رده:فهرست تمامی افراد|ا]] الگو:ناقص 1434 1956 2006-06-14T11:25:27Z ماني 31 <div class="boilerplate" id="stub"> ''این صفحه بخشی از [[{{SITENAME}}:کتاب یا مجموعه مطالب ناقص|کتاب یا مجموعه مطالب]] را تشکیل می‌دهد. به ردیف آن در زیر عنوان اصلی توجه کنید. اگر به این بخش دسترسی دارید آنرا در اینجا [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} قرار دهید] و به گسترش ویکی‌نبشته [[یافتن و ویرایش بخشهای ناقص|کمک کنید]].'' </div> [[رده:بخش‌های ناقص]] سعدی/گلستان 1435 1658 2006-03-12T00:40:18Z Kaveh 1 سعدی/گلستان به گلستان منتقل شد: روش متفاوت بایگانی #REDIRECT [[گلستان]] سعدی/گلستان/دیباچه 1436 1660 2006-03-12T00:40:46Z Kaveh 1 سعدی/گلستان/دیباچه به گلستان/دیباچه منتقل شد #REDIRECT [[گلستان/دیباچه]] سعدی/گلستان/باب اول 1437 1662 2006-03-12T00:40:53Z Kaveh 1 سعدی/گلستان/باب اول به گلستان/باب اول منتقل شد #REDIRECT [[گلستان/باب اول]] سعدی/گلستان/باب دوّم 1438 3171 2006-09-29T16:37:47Z روزبه 73 Redirecting to [[گلستان/باب دوم]] #REDIRECT [[گلستان/باب دوم]] سعدی/گلستان/باب سوّم 1439 3172 2006-09-29T16:37:52Z روزبه 73 Redirecting to [[گلستان/باب سوم]] #REDIRECT [[گلستان/باب سوم]] سعدی/گلستان/باب چهارم 1440 1668 2006-03-12T00:41:11Z Kaveh 1 سعدی/گلستان/باب چهارم به گلستان/باب چهارم منتقل شد #REDIRECT [[گلستان/باب چهارم]] سعدی/گلستان/باب پنجم 1441 1670 2006-03-12T00:41:17Z Kaveh 1 سعدی/گلستان/باب پنجم به گلستان/باب پنجم منتقل شد #REDIRECT [[گلستان/باب پنجم]] سعدی/گلستان/باب ششم 1442 1672 2006-03-12T00:41:23Z Kaveh 1 سعدی/گلستان/باب ششم به گلستان/باب ششم منتقل شد #REDIRECT [[گلستان/باب ششم]] سعدی/گلستان/باب هفتم 1443 1674 2006-03-12T00:41:32Z Kaveh 1 سعدی/گلستان/باب هفتم به گلستان/باب هفتم منتقل شد #REDIRECT [[گلستان/باب هفتم]] سعدی/گلستان/باب هشتم 1444 1676 2006-03-12T00:41:34Z Kaveh 1 سعدی/گلستان/باب هشتم به گلستان/باب هشتم منتقل شد #REDIRECT [[گلستان/باب هشتم]] رده:حرف ب 1445 1691 2006-03-12T01:06:55Z Kaveh 1 + رده فهرست افراد، حرف ب: [[رده:فهرست تمامی افراد|ب]] رده:حرف پ 1446 2786 2006-09-13T20:28:32Z Kaveh 1 rv. فهرست افراد، حرف پ: [[رده:فهرست تمامی افراد|پ]] رده:حرف چ 1447 1693 2006-03-12T01:07:49Z Kaveh 1 + رده فهرست افراد، حرف چ: [[رده:فهرست تمامی افراد|چ]] رده:حرف س 1448 1694 2006-03-12T01:08:00Z Kaveh 1 + رده فهرست افراد، حرف س: [[رده:فهرست تمامی افراد|س]] رده:حرف گ 1449 1695 2006-03-12T01:08:19Z Kaveh 1 + رده فهرست افراد، حرف گ: [[رده:فهرست تمامی افراد|گ]] رده:حرف م 1450 1696 2006-03-12T01:08:31Z Kaveh 1 + رده فهرست افراد، حرف م: [[رده:فهرست تمامی افراد|م]] قرآن 1451 2022 2006-07-01T10:47:26Z Kaveh 1 <[[متون دینی]] <[[متون دینی]] '''قرآن''' کتاب دینی اسلام دارای ۱۱۴ سوره (بخش) و ۶۲۳۶ آیه (بند) است. {{ویکی‌پدیا|قرآن}} ==سوره‌های قرآن== {| border=۱ cellpadding="۵" |ردیف |نام سوره |شمار آیه‌ها |- |۱ |[[قرآن/فاتحه|فاتحه]] |۷ |- |۲ |[[قرآن/بقره|بقره]] |۲۸۶ |- |۳ |[[قرآن/آل عمران|آل عمران]] |۲۰۰ | |- |۴ |[[قرآن/نسا|نسا]] |۱۷۶ | |- |۵ |[[قرآن/مائده|مائده]] |۱۲۰ | |- |۶ |[[قرآن/انعام|انعام]] |۱۶۵ | |- |۷ |[[قرآن/اعراف|اعراف]] |۲۰۶ | |- |۸ |[[قرآن/انفال|انفال]] |۷۵ | |- |۹ |[[قرآن/توبه|توبه]] |۱۲۹ | |- |۱۰ |[[قرآن/یونس|یونس]] |۱۰۹ | |- |۱۱ |[[قرآن/هود|هود]] |۱۰۳ | |- |۱۲ |[[قرآن/یوسف|یوسف]] |۱۱۱ | |- |۱۳ |[[قرآن/الرعد|الرعد]] |۴۳ | |- |۱۴ |[[قرآن/ابراهیم|ابراهیم]] |۵۲ | |- |۱۵ |[[قرآن/حجر|حجر]] |۹۹ | |- |۱۶ |[[قرآن/نحل|نحل]] |۱۲۸ | |- |۱۷ |[[قرآن/اسراء|اسراء]] |۱۱۱ | |- |۱۸ |[[قرآن/کهف|کهف]] |۱۱۰ | |- |۱۹ |[[قرآن/مریم|مریم]] |۹۸ | |- |۲۰ |[[قرآن/طه|طه]] |۱۳۵ | |- |۲۱ |[[قرآن/انبیاء|انبیاء]] |۱۱۷ | |- |۲۲ |[[قرآن/حج|حج]] |۷۸ | |- |۲۳ |[[قرآن/مؤمنون|مؤمنون]] |۱۱۸ | |- |۲۴ |[[قرآن/نور|نور]] |۶۴ | |- |۲۵ |[[قرآن/فرقان|فرقان]] |۷۷ | |- |۲۶ |[[قرآن/شعراء|شعراء]] |۲۲۷ | |- |۲۷ |[[قرآن/نمل|نمل]] |۹۳ | |- |۲۸ |[[قرآن/قصص|قصص]] |۸۸ | |- |۲۹ |[[قرآن/عنکبوت|عنکبوت]] |۶۹ | |- |۳۰ |[[قرآن/روم|روم]] |۶۰ | |- |۳۱ |[[قرآن/لقمان|لقمان]] |۳۴ | |- |۳۲ |[[قرآن/سجدة|سجدة]] |۳۰ | |- |۳۳ |[[قرآن/احزاب|احزاب]] |۷۳ | |- |۳۴ |[[قرآن/سبأ|سبأ]] |۵۴ | |- |۳۵ |[[قرآن/فاطر|فاطر]] |۴۵ | |- |۳۶ |[[قرآن/یس|یس]] |۸۳ | |- |۳۷ |[[قرآن/صافات|صافات]] |۱۸۲ | |- |۳۸ |[[قرآن/ص|ص]] |۸۸ | |- |۳۹ |[[قرآن/زمر|زمر]] |۷۵ | |- |۴۰ |[[قرآن/غافر|غافر]] |۸۵ | |- |۴۱ |[[قرآن/فصلت|فصلت]] |۵۴ | |- |۴۲ |[[قرآن/شوری|شوری]] |۵۳ | |- |۴۳ |[[قرآن/زخرف|زخرف]] |۸۹ | |- |۴۴ |[[قرآن/دخان|دخان]] |۵۹ | |- |۴۵ |[[قرآن/جاثیة|جاثیة]] |۳۷ | |- |۴۶ |[[قرآن/احقاف|احقاف]] |۳۵ | |- |۴۷ |[[قرآن/محمد|محمد]] |۳۸ | |- |۴۸ |[[قرآن/فتح|فتح]] |۲۹ | |- |۴۹ |[[قرآن/حجرات|حجرات]] |۱۸ | |- |۵۰ |[[قرآن/ق|ق]] |۴۵ | |- |۵۱ |[[قرآن/ذاریات|ذاریات]] |۶۰ | |- |۵۲ |[[قرآن/طور|طور]] |۴۹ | |- |۵۳ |[[قرآن/نجم|نجم]] |۶۲ | |- |۵۴ |[[قرآن/قمر|قمر]] |۵۵ | |- |۵۵ |[[قرآن/رحمن|رحمن]] |۷۸ | |- |۵۶ |[[قرآن/واقعه|واقعه]] |۹۶ | |- |۵۷ |[[قرآن/حدید|حدید]] |۲۹ | |- |۵۸ |[[قرآن/مجادله|مجادله]] |۲۲ | |- |۵۹ |[[قرآن/حشر|حشر]] |۲۴ | |- |۶۰ |[[قرآن/ممتحنه|ممتحنه]] |۱۳ | |- |۶۱ |[[قرآن/صف|صف]] |۱۴ | |- |۶۲ |[[قرآن/جمعه|جمعه]] |۱۱ | |- |۶۳ |[[قرآن/منافقون|منافقون]] |۱۱ | |- |۶۴ |[[قرآن/تغابن|تغابن]] |۱۸ | |- |۶۵ |[[قرآن/طلاق|طلاق]] |۱۲ | |- |۶۶ |[[قرآن/تحریم|تحریم]] |۱۲ | |- |۶۷ |[[قرآن/ملک|ملک]] |۳۰ | |- |۶۸ |[[قرآن/قلم|قلم]] |۵۲ | |- |۶۹ |[[قرآن/حاقه|حاقه]] |۵۲ | |- |۷۰ |[[قرآن/معارج|معارج]] |۴۴ | |- |۷۱ |[[قرآن/نوح|نوح]] |۲۸ | |- |۷۲ |[[قرآن/جن|جن]] |۲۸ | |- |۷۳ |[[قرآن/مزمل|مزمل]] |۲۰ | |- |۷۴ |[[قرآن/مدثر|مدثر]] | | |- |۷۵ |[[قرآن/قیامه|قیامه]] |۴۰ | |- |۷۶ |[[قرآن/انسان|انسان]] |۳۱ | |- |۷۷ |[[قرآن/مرسلات|مرسلات]] |۵۰ | |- |۷۸ |[[قرآن/نبأ|نبأ]] |۴۰ | |- |۷۹ |[[قرآن/نازعات|نازعات]] |۴۶ | |- |۸۰ |[[قرآن/عبس|عبس]] |۴۷ | |- |۸۱ |[[قرآن/تکویر|تکویر]] |۲۹ | |- |۸۲ |[[قرآن/انفطار|انفطار]] |۱۹ | |- |۸۳ |[[قرآن/مطففین|مطففین]] |۳۶ | |- |۸۴ |[[قرآن/انشقاق|انشقاق]] |۲۵ | |- |۸۵ |[[قرآن/بروج|بروج]] |۲۲ | |- |۸۶ |[[قرآن/طارق|طارق]] |۱۷ | |- |۸۷ |[[قرآن/اعلی|اعلی]] |۱۹ | |- |۸۸ |[[قرآن/غاشیه|غاشیه]] |۲۶ | |- |۸۹ |[[قرآن/فجر|فجر]] |۳۰ | |- |۹۰ |[[قرآن/بلد|بلد]] |۲۰ | |- |۹۱ |[[قرآن/شمس|شم]] |۱۵ | |- |۹۲ |[[قرآن/لیل|لیل]] |۲۱ | |- |۹۳ |[[قرآن/ضحی|ضحی]] |۱۱ | |- |۹۴ |[[قرآن/شرح|شرح]] |۸ | |- |۹۵ |[[قرآن/تین|تین]] |۸ | |- |۹۶ |[[قرآن/علق|علق]] |۱۹ | |- |۹۷ |[[قرآن/قدر|قدر]] |۵ | |- |۹۸ |[[قرآن/بینه|بینه]] |۸ | |- |۹۹ |[[قرآن/زلزله|زلزله]] |۸ | |- |۱۰۰ |[[قرآن/عادیات|عادیات]] |۱۱ | |- |۱۰۱ |[[قرآن/قارعة|قارعة]] |۱۱ | |- |۱۰۲ |[[قرآن/تکاثر|تکاثر]] |۸ | |- |۱۰۳ |[[قرآن/عصر|عصر]] |۳ | |- |۱۰۴ |[[قرآن/همزه|همزه]] |۹ | |- |۱۰۵ |[[قرآن/فیل|فیل]] |۵ | |- |۱۰۶ |[[قرآن/قریش|قریش]] |۴ | |- |۱۰۷ |[[قرآن/ماعون|ماعون]] |۷ | |- |۱۰۸ |[[قرآن/کوثر|کوثر]] |۳ | |- |۱۰۹ |[[قرآن/کافرون|کافرون]] |۶ | |- |۱۱۰ |[[قرآن/نصر|نصر]] |۳ | |- |۱۱۱ |[[قرآن/مسد|مسد]] |۵ | |- |۱۱۲ |[[قرآن/اخلاص|اخلاص]] |۴ | |- |۱۱۳ |[[قرآن/فلق|فلق]] |۵ | |- |۱۱۴ |[[قرآن/ناس|ناس]] |۶ | |- |} [[رده:متون دینی]] الگو:منصفانه 1452 1699 2006-03-12T02:24:01Z Kaveh 1 <div class="boilerplate" style="margin:0.5em auto;width:80%;background-color:#f7f8ff;border:2px solid #8888aa; padding:2px;font-size:85%;min-height:64px;vertical-align:center" id="imageLicense"> <div style="text-align:right;width:100%;background-color:#fdd; padding: 1px;">[[Image:Red copyright.svg|25px|Copyrighted]] این پرونده دارای حق نشر است.</div> <div style="text-align:right;" id="imageLicenseText"> این نگاره/پرونده از '''{{{1}}}''' دارای حق نشر است و گمان می‌رود صاحب آن {{{2}}} باشد. احتمالاً استفاده از آن در اندازه کنونی مصداق حالت [[:w:fa:ویکی‌پدیا:استفاده منصفانه|استفادهٔ منصفانه]] است، به شرطی که: *برای شناساندن و نقد به کار رفته باشد. *در {{SITENAME}} فارسی که در ایالات متحده آمریکا میزبانی می‌شود استفاده شود. </div> </div> <noinclude>[[رده:برچسب‌های حق تکثیر پرونده]]</noinclude> [[رده:{{{1}}}|<noinclude></noinclude>{{PAGENAME}}]] الگو:مجوز گنو-خود 1453 1700 2006-03-12T02:27:04Z Kaveh 1 new tmplt <div class="boilerplate" style="margin-left:260px;background-color:#f7f8ff;border:2px solid #8888aa; padding:4px;font-size:85%;min-height:64px;vertical-align:center" id="imageLicense" div="rtl"> <div style="float:right" id="imageLicenseIcon">[[Image:Heckert GNU white.svg|64px|GFDL]]</div> <div style="text-align:center;margin-right:68px" id="imageLicenseText"> اینجانب، ایجادکنندهٔ این اثر، بدین وسیله اجازهٔ کُپی، پخش و/یا تغییر این سند را تحت شرایط [[w:fa:مجوز مستندات آزاد گنو]] (GFDL) نسخهٔ 1.2 و یا هر نسخهٔ جدیدتر که توسط بنیاد نرم‌افزار آزاد منتشر شده، بدون بخش‌های نامعتبر، بدون نوشتارهای روی جلد و بدون نوشتارهای پشت جلد می‌دهم. رجوع شود به [[{{SITENAME}}:تکذیب‌نامهٔ عمومی|تکذیب‌نامه‌ها]] </div> </div> <includeonly>[[Category:تصویرهای تحت گنو|{{PAGENAME}}]]</includeonly><noinclude>[[Category:تصویرهای تحت گنو| ]]</noinclude> <noinclude>[[Category:برچسب‌های حق تکثیر پرونده|گنو]]</noinclude> الگو:مجوز گنو 1454 1701 2006-03-12T02:31:37Z Kaveh 1 new tmplt <div class="boilerplate" style="margin-left:260px;background-color:#f7f8ff;border:2px solid #8888aa; padding:4px;font-size:85%;min-height:64px;vertical-align:center" id="imageLicense" div="rtl"> <div style="float:right" id="imageLicenseIcon">[[Image:Heckert GNU white.svg|64px|GFDL]]</div> <div style="text-align:center;margin-right:68px" id="imageLicenseText"> اجازهٔ کُپی، پخش و/یا تغییر این سند تحت شرایط [[w:fa:مجوز مستندات آزاد گنو]] (GFDL) داده شده است. نسخهٔ 1.2 و یا هر نسخهٔ جدیدتر که توسط بنیاد نرم‌افزار آزاد منتشر شده، بدون بخش‌های نامعتبر، بدون نوشتارهای روی جلد و بدون نوشتارهای پشت جلد رجوع شود به [[{{SITENAME}}:تکذیب‌نامهٔ عمومی|تکذیب‌نامه‌ها]] </div> </div> <includeonly>[[Category:تصویرهای تحت گنو|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude>[[Category:برچسب‌های حق تکثیر پرونده|مالکیت عمومی]]</noinclude> الگو:الگوی 1455 1702 2006-03-12T02:32:22Z Kaveh 1 new tmplt &#123;{[[template:{{{1}}}|{{{1}}}]]}&#125; ویکی‌نسک:برچسب‌های حق تکثیر 1456 1703 2006-03-12T02:32:46Z Kaveh 1 ایجاد صفحه <div style="float:left; margin-top:1em; margin-left:1em;"> __TOC__</div> ==بدون حق تکثیر== {{الگوی|مالکیت عمومی}} {{مالکیت عمومی}} {{الگوی|نگاره قدیمی}} {{نگاره قدیمی}} ==حق تکثیر محدود== {{الگوی|مجوز گنو}} {{مجوز گنو}} {{الگوی|مجوز گنو-خود}} {{مجوز گنو-خود}} ==دارای حق تکثیر== {{الگوی|منصفانه}}: <nowiki>{{منصفانه|موضوع|صاحب}}</nowiki> {{منصفانه|موضوع|صاحب}} الگو:نگاره قدیمی 1457 1943 2006-06-09T09:23:33Z 145.43.250.3 png2svg <!-- comment to force linebreak --> {| align="CENTER" class="boilerplate" id="pd" style="width:80%; background-color:#f7f8ff; border:2px solid #8888aa; padding:5px;" | [[Image:PD-icon.svg|64px|Public domain]] | <center>'''این نگاره هم‌اکنون در مالکیت عمومی قرار دارد چرا که شرایط حق تکثیر آن در ایران منقضی شده است. بر مبنای «قانون ملی حمایت از مولفان، مصنفان و هنرمندان» که در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۴۸ (برابر با اول ژانویهٔ ۱۹۷۰) به تصویب رسیده و در روزنامهٔ رسمی شمارهٔ ۷۲۸۸ به تاریخ ۲۱ بهمن ۱۳۴۸ (برابر با اول فوریه ۱۹۷۰) به چاپ رسیده است، حق تکثیر عکس‌ها و فیلم‌ها از تاریخ انتشار یا ارائهٔ آنها به مدت ۳۰ سال پابرجا خواهد بود و حق تکثیر دیگر تصاویر تا ۳۰ سال پس از مرگ آفرینندهٔ آنها پابرجاست.''</center> |} <includeonly>[[Category:تصاویر مالکیت عمومی|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude>[[Category:برچسب‌های حق تکثیر پرونده|مالکیت عمومی]]</noinclude> الگو:مالکیت عمومی 1458 1705 2006-03-12T02:35:45Z Kaveh 1 new tmplt <div style="text-align: right; direction: rtl; margin-left: 1em;"> {| style="background-color: transparent" cellspacing="0" cellpadding="0" |- | <!-- Note this table means the table below takes 80% of the available width, so it doesn't overlap the EXIF infobox. --> {| style="margin: 0.5em auto; width: 80%; background-color: #f8f8f8; border: 2px solid #e0e0e0; padding: 5px" | [[Image:PD-icon.svg|64px|Public domain]] | ''این پرونده یا توسط دارندهٔ '''[[w:fa:ویکی‌پدیا:حق تکثیر|حق تکثیر]]''' آن در مالکیت عمومی انتشار یافته، یا زمان حق تکثیرش به پایان رسیده و یا فاقد شرایط لازم حق تکثیر بوده‌ است. این مربوط به تمام جهان می‌شود.'' |} |}<includeonly>[[Category:مالکیت عمومی| {{PAGENAME}}]]</includeonly></div><noinclude>[[Category:برچسب‌های حق تکثیر پرونده|مالکیت عمومی]]</noinclude> پاینده، اردشیر 1459 3048 2006-09-28T15:07:29Z روزبه 73 {{بدون متن}} باد 1460 3044 2006-09-28T15:06:18Z روزبه 73 {{بدون متن}} باد/خداناباوری چیست؟ 1461 3045 2006-09-28T15:06:25Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} الگو:پاینده/باد 1462 1712 2006-03-12T02:59:43Z Kaveh 1 از ویکی‌نسک {| tableborder="1" cellspacing="0" style="padding: 0.2em; float:left; margin: 4px 4px 1em 1em; font-size: 75%; border:1px solid #999; background:#D8E7FE; text-align:center;" |[[باد|فهرست:]] |- |[[باد/مقدمه|مقدمه]] |- |[[باد/خداناباوری چیست؟|خداناباوری چیست؟]] |- |[[باد/خداناباوران چه کسانی هستند؟|خداناباوران چه کسانی‌اند؟]] |- |[[باد/آتئیست یا آگنوستیک؟|آتئیست یا آگنوستیک؟]] |- |[[باد/برهان نظم|برهان نظم]] |- |[[باد/برهان علیت|برهان علیت]] |- |[[باد/برهان هستی شناسیک|برهان هستی شناسیک]] |- |[[باد/برهان وجود و امکان|برهان وجود و امکان]] |- |[[باد/برهان دفع خطر احتمالی|برهان دفع خطر احتمالی]] |- |[[باد/برهان ترجیح هستی|برهان ترجیح هستی]] |- |[[باد/برهان وجود لزوم پاسخ برای امیال درونی|برهان پاسخ امیال درونی]] |- |[[باد/برهان حرکت|برهان حرکت]] |- |[[باد/برهان احساس|برهان احساس]] |- |[[باد/برهان فطرت|برهان فطرت]] |- |[[باد/برهان عدالت|برهان عدالت]] |- |[[باد/برهان اخلاقی|برهان اخلاقی]] |- |[[باد/برهان پرستش|برهان پرستش]] |- |[[باد/برهان دریافت مستقیم|برهان دریافت مستقیم]] |- |[[باد/برهان ترمودینامیکی|برهان ترمودینامیکی]] |- |[[باد/برهان بیگ بنگ|برهان بیگ بنگ]] |- |[[باد/برهان نیاز مدام|برهان نیاز مدام]] |- |[[باد/برهان معقولیت|برهان معقولیت]] |- |[[باد/برهان علمی|برهان علمی]] |- |[[باد/برهان نقض دانش بشری|برهان نقض دانش بشری]] |} باد/برهان نظم 1463 3046 2006-09-28T15:06:32Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل 1464 1731 2006-03-12T03:20:06Z Kaveh 1 + <[[قطعنامه‌های سازمان ملل]]<br /> <[[قطعنامه‌های سازمان ملل]]<br /> این صفحه شامل قطع‌نامه‌های مجمع عمومی [[سازمان ملل]] است. <div style="float:left; margin:0 0 1em 1em;">__TOC__</div> ==مجمع عمومی== [[قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد]]<br /> [[قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد]] [[en:UN General Assembly Resolutions]] قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد 1465 3041 2006-09-28T15:01:37Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل]] ==قطعنامه شورای امنیت قطعنامه ۵۹۸== در ۲۰ ژوئیه ۱۹۸۷ (۲۹ تیر ۱۳۶۶) به اتفاق آراء تصویب شد با تأیید مجدد قطعنامه ۵۸۲ (۱۹۸۶)، با ابراز نگرانی عمیق از اینکه با وجود درخواستهایش برای آتش بس، منازعه بین جمهوری اسلامی ایران و عراق با تلفات سنگین تر انسانی و ویرانیهای بیشتر همچنان ادامه دارد، با ابراز تأسف از آغاز و ادامه این منازعه، همچنین با ابراز تأسف از بمباران مراکز کاملاً مسکونی غیرنظامی، حملات به کشتیهای بی طرف یا هواپیماهای مسافربری، نقض حقوق بین الملل درباره بشر دوستی و سایر حقوق مربوط به درگیریهای مسلحانه،‌و به ویژه، به کار بردن سلاحهای شیمیایی که بر خلاف تعهدات مذکور در پروتکل ۱۹۲۵ ژنو می باشد، با ابراز نگرانی عمیق از اینکه تشدید و گسترش بیشتر منازعه ممکن است وقوع یابد، با اتخاذ تصمیم به پایان دادن به کلیه عملیات نظامی بین ایران و عراق، با اعتقاد به اینکه [منازعه] بین ایران و عراق باید به نحو جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پایدار حل شود،‌با یادآوری مجدد مقررات منشور ملل متحد، و به ویژه تعهد کلیه کشورهای عضو که اختلافات بین المللی خود را از راههای مسالمت آمیز و به گونه ای که صلح و امنیت بین المللی و عدالت دچار مخاطره نگردد حل نمایند، با احراز این امر که نقض صلح در مورد منازعه بین ایران و عراق وجود دارد، با اقدام بر اساس مواد ۳۹ و ۴۰ منشور ملل متحد، ۱- آمرانه می خواهد که ایران و عراق به عنوان نخستین گام در راه حل اختلاف از طریق مذاکره،‌ آتش بس فوری را رعایت نمایند، کلیه عملیات نظامی را در زمین، دریا و هوا قطع کنند کلیه نیروها را بدون درنگ به مرزهای شناخته شده بین المللی باز گردانند؛ ۲- از دبیر کل درخواست می کند که گروهی از ناظران سازمان ملل متحد را برای تأیید، تحکیم و نظارت بر آتش بس و عقب نشینی اعزام دارد و همچنین درخواست می کند که دبیر کل [در اجرای این امر] ترتیبات لازم را با مشورت با طرفین فراهم آورد و گزارش آن را به شورای امنیت تسلیم دارد، ۳- مصراً می خواهد که اسیران جنگی پس از قطع عملیات خصمانه، بر طبق کنوانسیون سوم ژنو در ۱۲ اوت ۱۹۴۹ بدون درنگ آزاد شوند و به کشورهای خود باز گردند؛ ۴- از ایران و عراق می خواهد که در اجرای این قطعنامه و در کوشش های میانجیگری برای دستیابی به یک راه حل جامع، عادلانه و شرافتمندانه مورد قبول دو طرف درباره کلیه مسائل مهم، بر طبق اصول مندرج در منشور ملل متحد با دبیر کل همکاری نمایند؛ ۵- از کلیه کشورهای دیگر می خواهد که نهایت خویشتن داری را به عمل آورند و از هر اقدامی که ممکن است منجر به تشدید و گسترش بیشتر منازعه گردد خودداری کنند و بدین ترتیب، اجرای قطعنامه حاضر را تسهیل نمایند؛ ۶- از دبیرکل درخواست می کند که با مشورت با ایران و عراق، مسئله ارجاع تحقیق درباره مسئولیت منازعه به هیأت بی طرف را بررسی نمایند و هر چه زودتر به شورای امنیت گزار شدهند؛ ۷- با تصدیق ابعاد عظیم خساراتی که در طول منازعه وارد شده و ضرورت تلاشهای بازسازی با کمک های مناسب بین المللی پس از خاتمه منازعه، از دبیر کل درخواست می کند که گروهی از کارشناسان را برای بررسی مسئله بازسازی تعیین و به شورای امنیت گزارش کند؛ ۸- همچنین از دبیرکل درخواست می کند با مشورت با ایران و عراق و سایر کشورهای منطقه، راههای افزایش امنیت و ثبات منطقه را بررسی کنند؛ ۹- از دبیر کل درخواست می کند که شورای امنیت را در مورد اجرای این قطعنامه آگاه سازد؛ ۱۰- تصمیم می گیرد که در صورت لزوم برای بررسی اقدامات دیگر به منظور تضمین اجرای این قطعنامه تشکیل جلسه دهد. [[رده:اسناد]] قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد 1466 3042 2006-09-28T15:01:46Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل]] ==قطعنامه شورای امنیت قطعنامه ۵۱۴== در ۱۲ ژوئیه ۱۹۸۲ (۲۱ تیر ۱۳۶۱) به اتفاق آراء تصویب شد شورای امنیت، بعد از رسیدگی مجدد به موضوع دارای عنوان «وضعیت بین ایران و عراق»، با ابراز نگرانی عمیق درباره طولانی شدن منازعه بین دو کشور که منجر به تلفات سنگین انسانی و خسارات مادی قابل توجه گردیده و صلح و امنیت را دچار مخاطره کرده است، با یادآوری مفاد ماده ۲ منشور ملل متحد و اینکه برقراری صلح و امنیت در منطقه مستلزم رعایت دقیق این مفاد می باشد، با یادآوری این نکته که به موجب ماده ۲۴ منشور، شورای امنیت مسئولیت اصلی حفظ صلح و امنیت بین المللی را به عهده دارد، با یادآوری قطعنامه ۴۷۹ که در ۲۸ سپتامبر ۱۹۸۰ به اتفاق آراء تصویب شد و همچنین بیانیه رئیس شورای امنیت در ۵ نوامبر ۱۹۸۰، با توجه به کوششهای میانجیگری که به نحو شایانی از طرف دبیرکل سازمان ملل و نماینده اش و همچنین جنبش کشورهای غیر متعهد و سازمان کنفرانس اسلامی پیگیری شده است، ۱- خواهان آتش بس و خاتمه فوری کلیه عملیات نظامی می باشد؛ ۲- به علاوه خواهان عقب نشینی نیروها به مرزهای شناخته شده بین المللی می باشد؛ ۳- تصمیم می گیرد گروهی از ناظران سازمان ملل را برای تأیید، تحکیم و نظارت بر آتش بس و عقب نشینی [نیروها] اعزام دارد و از دبیر کل درخواست می کند گزارشی درباره ترتیبات لازم برای [اجرای] این مقصود را به شورای امنیت تسلیم نماید؛ ۴- مصراً می خواهد که کوششهای میانجیگری به گونه ای هماهنگ از طریق دبیرکل جهت دستیابی به یک راه حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه که قابل هر دو طرف باشد در مورد کلیه مسائل مهم بر اساس اصول منشور ملل متحد از جمله احترام به حاکمیت، استقلال، تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور داخلی کشورها ادامه یابد؛ ۵- از کلیه کشورهای دیگر درخواست می کند از هر گونه اقدامی که ممکن است به ادامه منازعه کمک نماید خودداری کنند و اجرای قطعنامه حاضر را تسهیل نمایند؛ ۶- از دبیر کل درخواست می کند که اجرای قطعنامه حاضر را در ظرف سه ماه به شورا گزارش دهد. [[رده:اسناد]] قطع‌نامه‌های سازمان ملل 1467 1721 2006-03-12T03:13:42Z Kaveh 1 قطع‌نامه‌های سازمان ملل به قطعنامه‌های سازمان ملل منتقل شد #REDIRECT [[قطعنامه‌های سازمان ملل]] متن قانون‌نامه‌ها 1468 1792 2006-03-28T01:28:14Z Kaveh 1 * [[قوانین مدنی کشورها]] * [[قانون اساسی کشورها]] * [[قوانین مدنی کشورها]] * [[قطعنامه‌های سازمان ملل]] ویکی‌نبشته:اسناد تاریخی 1469 1875 2006-04-15T10:39:26Z Kaveh 1 <[[اسناد سازمان ملل]] * [[قانون اساسی کشورها]] * [[اسناد سازمان ملل]] قطعنامه‌های سازمان ملل 1470 1874 2006-04-15T10:39:04Z Kaveh 1 <[[اسناد سازمان ملل]] <[[اسناد سازمان ملل]]<br /> *[[قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل]] *[[قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل]] کاربر:پوراللهيار 1471 1781 2006-03-22T02:54:00Z پوراللهيار 26 ***بسم الله الرحمن الرحيم نام: حسن نام خانوادگي: پوراللهيار ميزان تحصيلات: دانشجوي ترم آخر فوق ليسانس در رشته حقوق خصوصي دين:اسلام مذهب:شيعه متولد سال 1359 در آذرشهر محل سكونت: آذرشهر محل تحصيل: تبريز زبان مادري: تركي آذربايجاني آشنايي نسبت به ديگر زبانها: فارسي=100% عربي=50% تركي استانبولي=50% انگليسي=15% تمايلات: مذهبي=100% علمي=100% هنري=40% سياسي=10% اقتصادي=10% دوستدارطبيعت=100% نام خانوادگي ما را به صورتهاي مقابل نيز مي نويسند : پورالله يار پورالهيار پوراللّهيار پوراله يار چند تا عكس از خودم . [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:Hassan-p1.jpg hp1] [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:H-A.jpg h&a] [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:Man%26Doostan.jpg h&doostan] آدرس چند تا عكس ، كه خودم گرفته و در اختيار ويكي پديا قرار داده ام . [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:A-Yengejeh2.jpg ينگجه1] [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:A-Yengejeh3.jpg ينگجه2] [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:A-Yengejeh.jpg ينگجه3] [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:Seil_chayee.jpg ينگجه4] [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:S_Z_Yengejeh.jpg مزرعه سيب زميني در ينگجه] [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:Gonbar1.jpg گنبر] [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1:Gavahir.jpg گاوها در گواهير] چند بخش از ويكي پديا كه من آنها را طراحي كرده ام ويا در طراحيشان ، نقش داشته ام : [[ينگجه]] [[آذرشهر]] [[شهرستان آذرشهر]] [[گنبر]] [[گواهير]] [[جهل به قانون]] اما در ويكي نبشته بخشي از [[قرآن]] ، [[جهل به قانون]] [[دعا]] [[عقد بيمه]] [[الزام قاضي به صدور حكم]] [[آيات الاحكام اقرار]]و... را طراحي كرده ام . قرآن/فاتحه 1472 3038 2006-09-28T15:00:29Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قرآن]]/سورةُ الفَاتِحَة بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ "1 " الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمينَ "2 " الرَّحْمنِ الرَّحيمِ "3 " مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ "4 " إِيّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيّاكَ نَسْتَعينُ "5 " اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيمَ "6 " صِراطَ الَّذينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَ الضّالِّينَ "7 " به نام خداوند رحمتگر مهربان ستايش خدايى را كه پروردگار جهانيان، رحمتگر مهربان، [و] خداوند روز جزاست. [بار الها] تنها تو را مى‏پرستيم، و تنها از تو يارى مى‏جوييم. ما را به راه راست هدايت فرما، راه آنان كه گرامى‏شان داشته‏اى، نه [راه‏] مغضوبان، و نه [راه‏] گمراهان. [http://fa.wikipedia.org/wiki/فاتحه سوره فاتحه] در ویکی‌پدیا قرآن/ناس 1473 3039 2006-09-28T15:00:34Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} به نام خداوند رحمتگر مهربان‏ بگو: «پناه مى‏برم به پروردگار مردم، پادشاه مردم، معبود مردم، از شرّ وسوسه‏گر نهانى؛ آن كس كه در سينه‏هاى مردم وسوسه مى‏كند، چه از جنّ و [چه از] انس. قرآن/زلزله 1474 3036 2006-09-28T15:00:19Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قرآن]]/سورةُ الزّلزَلة بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ إِذا زُلْزِلَتِ اْلأَرْضُ زِلْزالَها "1 " وَ أَخْرَجَتِ اْلأَرْضُ أَثْقالَها "2 " وَ قالَ اْلإِنْسانُ ما لَها "3 " يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها "4 " بِأَنَّ رَبَّكَ أَوْحى‏ لَها "5 " يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النّاسُ أَشْتاتًا لِيُرَوْا أَعْمالَهُمْ "6 " فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ "7 " وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ "8 " به نام خداوند رحمتگر مهربان‏ آنگاه كه زمين به لرزش [شديد] خود لرزانيده شود، و زمين بارهاى سنگين خود را برون افكند، و انسان گويد: «[زمين‏] را چه شده است؟» آن روز است كه [زمين‏] خبرهاى خود را باز گويد. [همان گونه‏] كه پروردگارت بدان وحى كرده است. آن روز، مردم [به حال‏] پراكنده برآيند تا [نتيجه‏] كارهايشان به آنان نشان داده شود. پس هر كه هموزن ذرّه‏اى نيكى كند [نتيجه‏] آن را خواهد ديد. و هر كه هموزن ذرّه‏اى بدى كند [نتيجه‏] آن را خواهد ديد. قرآن/تکاثر 1475 3037 2006-09-28T15:00:24Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قرآن]]/سورةُ التّكاثُر بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ أَلْهاكُمُ التَّكاثُرُ "1 " حَتّى زُرْتُمُ الْمَقابِرَ "2 " كَلاّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ "3 " ثُمَّ كَلاّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ "4 " كَلاّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقينِ "5 " لَتَرَوُنَّ الْجَحيمَ "6 " ثُمَّ لَتَرَوُنَّها عَيْنَ الْيَقينِ "7 " ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيمِ "8 " به نام خداوند رحمتگر مهربان‏ تفاخر به بيشترداشتن، شما را غافل داشت. تا كارتان [و پايتان‏] به گورستان رسيد. نه چنين است، زودا كه بدانيد. باز هم نه چنين است، زودا كه بدانيد. هرگز چنين نيست، اگر علم‏اليقين داشتيد! به يقين دوزخ را مى‏بينيد. سپس آن را قطعاً به عين‏اليقين درمى‏يابيد. سپس در همان روز است كه از نعمت [روى زمين‏] پرسيده خواهيد شد [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%AB%D8%B1 سوره تکاثر] در ویکی‌پدیا قرآن/عصر 1476 3031 2006-09-28T14:59:45Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قرآن]]/سورةُ العَصر بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ وَ الْعَصْرِ "1 " إِنَّ اْلإِنْسانَ لَفي خُسْرٍ "2 " إِلاَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ "3 " به نام خداوند رحمتگر مهربان‏ سوگند به عصر [غلبه حق بر باطل‏]، كه واقعاً انسان دستخوش زيان است؛ مگر كسانى كه گرويده و كارهاى شايسته كرده و همديگر را به حق سفارش و به شكيبايى توصيه كرده‏اند قرآن/ماعون 1477 3032 2006-09-28T14:59:51Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قرآن]]/سورةُ المَاعون ‏ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ أَ رَأَيْتَ الَّذي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ "1 " فَذلِكَ الَّذي يَدُعُّ الْيَتيمَ "2 " وَ لا يَحُضُّ عَلى‏ طَعامِ الْمِسْكينِ "3 " فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ "4 " الَّذينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ "5 " الَّذينَ هُمْ يُراؤُنَ "6 " وَ يَمْنَعُونَ الْماعُونَ "7 " به نام خداوند رحمتگر مهربان‏ آيا كسى را كه [روز] جزا را دروغ مى‏خواند، ديدى؟ اين همان كس است كه يتيم را بسختى مى‏راند، و به خوراك‏دادن بينوا ترغيب نمى‏كند. پس واى بر نمازگزارانى كه از نمازشان غافلند، آنان كه ريا مى‏كنند، و از [دادن‏] زكات [و وسايل و مايحتاج خانه‏] خوددارى مى‏ورزند [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B9%D9%88%D9%86 سوره مامون] در ویکی‌پدیا قرآن/کوثر 1478 3040 2006-09-28T15:00:39Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قرآن]]/ سورةُ الكوثر بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ إِنّا أَعْطَيْناكَ الْكَوْثَرَ "1 " فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ "2 " إِنَّ شانِئَكَ هُوَ اْلأَبْتَرُ "3 " به نام خداوند رحمتگر مهربان‏ ما تو را [چشمه‏] كوثر داديم، پس براى پروردگارت نماز گزار و قربانى كن. دشمنت خود بى‏تبار خواهد بود [http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AB%D8%B1 سوره کوثر] در ویکی‌پدیا قرآن/کافرون 1479 3033 2006-09-28T14:59:54Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قرآن]]/ سورةُ الكافِرون‏ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ "1 " لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ "2 " وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ "3 " وَ لا أَنا عابِدٌ ما عَبَدْتُّمْ "4 " وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ "5 " لَكُمْ دينُكُمْ وَ لِيَ دينِ "6 " به نام خداوند رحمتگر مهربان‏ بگو: «اى كافران، آنچه مى‏پرستيد، نمى‏پرستم. و آنچه مى‏پرستم، شما نمى‏پرستيد. و نه آنچه پرستيديد من مى‏پرستم. و نه آنچه مى‏پرستم شما مى‏پرستيد. دين شما براى خودتان، و دين من براى خودم [http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%86 سوره کافرون] در ویکی‌پدیا قرآن/نصر 1480 3034 2006-09-28T14:59:58Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قرآن]] به نام خداوند بخشنده مهربان‏ چون يارى خدا و پيروزى فرا رسد، و ببينى كه مردم دسته‏دسته در دين خدا درآيند، پس به ستايش پروردگارت نيايشگر باش و از او آمرزش خواه، كه وى همواره توبه‏پذير است. [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B5%D8%B1 سوره نصر] در ویکی‌پدیا قرآن/اخلاص 1481 3030 2006-09-28T14:59:35Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قرآن]]/ سورةُ الإخلاص‏ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَدٌ "1 " اللّهُ الصَّمَدُ "2 " لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ "3 " وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ "4 " به نام خداوند رحمتگر مهربان‏ بگو: «اوست خداى يگانه، خداى صمد [ثابت - متعالى‏]، [كسى را] نزاده، و زاده نشده است، و هيچ كس او را همتا نيست [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5 سوره اخلاص] در ویکی‌پدیا قرآن/فلق 1482 3035 2006-09-28T15:00:03Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[قرآن]]/ سورةُ الفَلَق‏ بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ‏ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ "1 " مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ "2 " وَ مِنْ شَرِّ غاسِقٍ إِذا وَقَبَ "3 " وَ مِنْ شَرِّ النَّفّاثاتِ فِي الْعُقَدِ "4 " وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ "5 " به نام خداوند رحمتگر مهربان‏ بگو: «پناه مى‏برم به پروردگار سپيده دم، از شرّ آنچه آفريده، و از شرّ تاريكى چون فراگيرد، و از شرّ دمندگان افسون در گره‏ها، و از شرّ [هر] حسود، آنگاه كه حسد ورزد [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%84%D9%82 سوره فلق] در ویکی‌پدیا بحث کاربر:پوراللهيار 1483 1753 2006-03-12T03:47:43Z Kaveh 1 ردیف مطالب لطفا در ابتدای سوره‌ها دستور '''<nowiki><[[قرآن]]/</nowiki>''' را قرار دهید. به [[قرآن/فاتحه]] نگاه کنید. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] 03:47, ۱۲ مارس ۲۰۰۶ (UTC) متون دینی 1484 3158 2006-09-29T16:18:17Z روزبه 73 *[[قرآن]] *[[کتاب شریعت]] *گاتای زرتشت تصویر:Tawakkol.jpg 1486 1773 2006-03-13T12:21:07Z پوراللهيار 26 {{گنو-خود}} اينجانب حسن پوراللهيار ( با نام كاربري پوراللهيار در ويكي نبشته ) صاحب اين اثر ، اجازه هر گونه استفاده مثبت و تكثير را به ديگران مي دهم . دعا 1487 2988 2006-09-28T14:23:11Z روزبه 73 {{بدون متن}} رده:User de 1488 1775 2006-03-17T10:23:06Z 83.181.99.160 test الگو:گنو-خود 1489 1776 2006-03-17T16:17:53Z Kaveh 1 #redirect [[الگو:مجوز گنو-خود]] #redirect [[الگو:مجوز گنو-خود]] ویکی‌نبشته:جستجو کردن 1491 1780 2006-03-20T12:51:05Z 217.219.217.142 ماده 625 ماده 625 عقد بيمه 1493 3010 2006-09-28T14:38:35Z روزبه 73 {{انتقال به ویکی‌بوکز|عقد بیمه در نزد فقهای امامیه}} آيات الاحكام اقرار 1494 2969 2006-09-28T13:32:37Z روزبه 73 {{انتقال به ویکی‌بوکز|آيات الاحكام اقرار}} قانون مدنی ایران/ازدواج و طلاق 1495 1929 2006-06-01T15:58:12Z Kaveh 1 rv <[[قانون مدنی ایران]] <div style="float:left; margin-top:1em; margin-left:1em;"> __TOC__</div> '''کتاب هفتم - درنکاح وطلاق''' ==باب اول - درنکاح== ===فصل اول - درخواستگاری=== <br />ماده ۱۰۳۴ - هرزنی راکه خالی ازموانع نکاح باشدمی توان خواستگاری نمود. <br />ماده ۱۰۳۵ - وعده از دواج ایجاد علقه زوجیت نمی کند اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقررگردیده پرداخته شده باشد بنابراین هریک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده می تواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی تواند بهیچوجه او را مجبور به ازدواج کرده و یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید . & <br />ماده ۱۰۳۶ - اگر یکی از نامزدها وصلت منظور را بدون علت موجهی به هم بزند که طرف مقابل یا ابوین او یا اشخاص دیگر به اعتماد وقوع ازدواج مغرور شده و مخارجی کرده باشند که وصلت را به هم زده است باید از عهده خسارات وارده برآید ولی خسارات مزبور فقط مربوط به مخارج متعارفه خواهد بود . در اصلاحات ۸/۱۰/۶۱ حذف شده است ) & <br />ماده ۱۰۳۷ - هر یک از نامزدها می تواند در صورت بهم خوردن وصلت منظور هدایائی را که بطرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند. اگرعین هدایا موجود نباشد مستحق قیمت هدایائی خواهد بودکه عادتا نگاه داشته می شود مگر اینکه هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد . <br />ماده ۱۰۳۸ - مفاد <br />ماده قبل ازحیث رجوع به قیمت در موردی که وصلت منظور در اثر فوت یکی از نامزدها بهم بخورد مجری نخواهد بود . & <br />ماده ۱۰۳۹ - مدت مرور زمان دعاوی ناشی از به هم خوردن وصلت منظور دو سال است و از تاریخ به هم خوردن آن محسوب میشود . ( در اصلاحات ۸/۱۰/۶۱ حذف شد . ) & <br />ماده ۱۰۴۰ - هریک ازطرفین می تواندبرای انجام وصلت منظورازطرف مقابل تقاضاکندکه تصدیق طبیب به صحت ازامراض مسریه مهم ازقبیل سفلیس وسوزاک وسل ارائه دهد. ===فصل دوم - قابلیت صحی برای ازدواج=== <br />ماده ۱۰۴۱ - نکاح قبل از بلوغ ممنوع است . تبصره - عقد نکاح قبل از بلوغ با اجازه ولی صحیح است به شرط رعایت مصلحت مولی علیه . (اصلاحی ۸/۱۰/۶۱) & <br />ماده ۱۰۴۱- عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی به شرط مصلحت با تشخیص دادگاه صالح . ( مصوب ۲۷/۹/۱۳۷۹ ) & <br />ماده ۱۰۴۲ - بعد از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام نیز اناث نمیتوانند مادام که به ۱۸ سال نرسیده اند بدون اجازه ولی خود شوهر کنند . ( در اصلاحات ۸/۱۰/۶۱ حذف شد. ) & <br />ماده ۱۰۴۳ - نکاح دختری که هنوز شوهر نکرده اگرچه به سن بلوغ رسیده باشد موقوف به اجازه پدر یا جدپدری او است و هرگاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند دخترمی تواند با معرفی کامل مردی که می خواهد به او شوهرکند و شرایط نکاح و مهری که بین آنها قرار داده شده به دادگاه مدنی خاص مراجعه و به توسط دادگاه مزبور مراتب به پدر یا جد پدری اطلاع داده شود و بعد از ۱۵ روز از تاریخ اطلاع و عدم پاسخ موجه از طرف ولی دادگاه مزبور می تواند اجازه نکاح را صادر نماید . ( اصلاحی ۸/۱۰/۶۱ ) <br />ماده ۱۰۴۴ - درمورد ماده قبل اجازه رابایدشخص پدریاجدپدری بدهدو اگرپدریاجدپدری دختربعلتی تحت قیمومت باشداجازه قیم اولازم نخواهدبود ===فصل سوم - در موانع نکاح=== <br />ماده ۱۰۴۵ - نکاح با اقارب نسبی ذیل ممنوع است اگرچه قرابت حاصل از شبهه یا زنا باشد : ۱ - نکاح باپدرواجدادوبامادروجدات هرقدرکه بالابرود. ۲ - نکاح بااولادهرقدرکه پائین برود. ۳ - نکاح بابرادروخواهرواولادآنهاتاهرقدرکه پائین برود. ۴ - نکاح باعمات وخالات خودوعمات وخالات پدرومادرواجدادوجدات <br />ماده ۱۰۴۶ - قرابت رضاعی ازحیث حرمت نکاح درحکم قرابت نسبی است مشروط براینکه - اولا - شیرزن ازحمل مشروع حاصل شده باشد. ثانیا - شیرمستقیماازپستان مکیده شده باشد. ثالثا - طفل لااقل یک شبانه روزویا۱۵دفعه متوالی شیرکامل خورده باشدبدون اینکه دربین غذای دیگریاشیرزن دیگررابخورد. رابعا - شیرخوردن طفل قبل ازتمام شدن دوسال ازتولداوباشد. خامسا - مقدارشیری که طفل خورده است ازیک زن وازیک شوهرباشدبنا براین اگرطفل درشبانه روزمقداری ازشیریک زن ومقداری ازشیرزن دیگربخورد موجب حرمت نمی شوداگرچه شوهرآن دوزن یکی باشد.وهمچنین اگرزن یک دخترو یک پسررضاعی داشته باشدکه هریک راازشیرمتعلق به شوهردیگرشیرداده باشد آن پسرویاآن دختربرادروخواهررضاعی نبوده ازدواج بین آنهاازاین حیث ممنوع نمی باشد. <br />ماده ۱۰۴۷ - نکاح بین اشخاص ذیل به واسطه مصاهره ممنوع دائمی است - ۱ - بین مردومادروجدات زن اوازهردرجه که باشداعم ازنسبی ورضاعی . ۲ - بین مردوزنی که سابقازن پدرویازن یکی ازاجدادیازن پسریازن یکی ازاحفاداوبوده است هرچندقرابت رضاعی باشد. ۳ - بین مردبااناث ازاولادزن ازهردرجه که باشدولورضاعی مشروط بر اینکه بین زن وشوهرزناشوئی واقع شده باشد. <br />ماده ۱۰۴۸ - جمع بین دوخواهرممنوع است اگرچه به عقدمنقطع باشد. <br />ماده ۱۰۴۹ - هیچکس نمی توانددختربرادرزن ویادخترخواهرزن خودرا بگیردمگربااجازه زن خود. <br />ماده ۱۰۵۰ - هرکس زن شوهردارراباعلم به وجودعلقه زوجیت وحرمت نکاح ویازنی راکه درعده طلاق یادرعده وفات است باعلم به عده وحرمت نکاح برای خودعقدکندعقدباطل وآن زن مطلقابرآن شخص حرام موبدمی شود. <br />ماده ۱۰۵۱ - حکم مذکوردر<br />ماده فوق درموردی نیزجاری است که عقدازروی جهل به تمام یایکی ازامورمذکوره فوق بوده ونزدیکی هم واقع شده باشددرصورت جهل وعدم وقوع نزدیکی عقدباطل ولی حرمت ابدی حاصل نمی شود. <br />ماده ۱۰۵۲ - تفریقی که بالعان حاصل می شودموجب حرمت ابدی است . <br />ماده ۱۰۵۳ - عقددرحال احرام باطل است وباعلم به حرمت موجب حرمت ابدی است . <br />ماده ۱۰۵۴ - زنای بازن شوهرداریازنی که درعده رجعیه است موجب حرمت ابدی است . <br />ماده ۱۰۵۵ - نزدیکی به شبهه وزنااگرسابق برنکاح باشدازحیث مانعیت نکاح درحکم نزدیکی بانکاح صحیح است ولی مبطل نکاح سابق نیست . <br />ماده ۱۰۵۶ - اگرکسی باپسری عمل شنیع کندنمی تواندمادریاخواهریا دختراوراتزویج کند. <br />ماده ۱۰۵۷ - زنی که سه مرتبه متوالی زوجه یک نفربوده ومطلقه شده برآن مردحرام است مگراینکه بعقددائم به زوجیت مرددیگری درآمده وپس ازوقوع نزدیکی بااوبواسطه طلاق یافسخ یافوت فراق حاصل شده باشد. <br />ماده ۱۰۵۸ - زن هرشخصی که به نه طلاق که شش تای آن عددی است مطلقه شده باشدبرآن شخص حرام موبدمی شود. <br />ماده ۱۰۵۹ - نکاح مسلمه باغیرمسلم جایزنیست . <br />ماده ۱۰۶۰ - ازدواج زن ایرانی باتبعه خارجه درمواردی هم که مانع قانونی نداردموکول به اجازه مخصوص ازطرف دولت است . <br />ماده ۱۰۶۱ - دولت می تواندازدواج بعضی ازمستخدمین ومامورین رسمی ومحصلین دولتی رابازنی که تبعه خارجه باشدموکول به اجازه مخصوص نماید. ===فصل چهارم - شرایط صحت نکاح=== <br />ماده ۱۰۶۲ - نکاح واقع می شودبه ایجاب وقبول بالفاظی که صریحادلالت برقصدازدواج نماید. <br />ماده ۱۰۶۳ - ایجاب وقبول ممکنست ازطرف خودمردوزن صادرشودویااز طرف اشخاصی که قانوناحق عقددارند. <br />ماده ۱۰۶۴ - عاقدبایدعاقل وبالغ وقاصدباشد. <br />ماده ۱۰۶۵ - توالی عرفی ایجاب وقبول شرط صحت عقداست . <br />ماده ۱۰۶۶ - هرگاه یکی ازمتعاقدین یاهردولال باشندعقدبه اشاره از طرف لال نیزواقع می شودمشروط براینکه بطوروضوح حاکی ازانشاءعقدباشد. <br />ماده ۱۰۶۷ - تعیین زن وشوهربنحوی که برای هیچیک ازطرفین درشخص طرف دیگرشبهه نباشدشرط صحت نکاح است . <br />ماده ۱۰۶۸ - تعلیق درعقدموجب بطلان است . <br />ماده ۱۰۶۹ - شرط خیارفسخ نسبت به عقدنکاح باطل است ولی درنکاح دائم شرط خیارنسبت به صداق جایزاست مشروط براینکه مدت آن معین باشدو بعدازنسخ مثل آن است که اصلامهرذکرنشده باشد. <br />ماده ۱۰۷۰ - رضای زوجین شرط نفوذعقداست وهرگاه مکره بعداززوال کره عقدرااجازه کندنافذاست مگراینکه اکراه بدرجه بوده که عاقدفاقدقصد باشد. ===فصل پنجم - وکالت درنکاح=== <br />ماده ۱۰۷۱ - هریک ازمردوزن می توانندبرای عقدنکاح وکالت بغیردهد. <br />ماده ۱۰۷۲ - درصورتی که وکالت بطوراطلاق داده شودوکیل نمی تواند موکله رابرای خودتزویج کندمگراین که این اذن صریحابه اودادشده باشد. <br />ماده ۱۰۷۳ - اگروکیل ازآنچه که موکل راجع به شخص یامهریاخصوصیات دیگرمعین کرده تخلف کندصحت عقدمتوقف برتنفیذموکل خواهدبود. <br />ماده ۱۰۷۴ - حکم <br />ماده فوق درموردی نیزجاری است که وکالت بدون قید بوده ووکیل مراعات مصلحت موکل رانکرده باشد. ===فصل ششم - درنکاح منقطع=== <br />ماده ۱۰۷۵ - نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد. <br />ماده ۱۰۷۶ - مدت نکاح منقطع بایدکلامعین شود. <br />ماده ۱۰۷۷ - درنکاح منقطع احکام راجع به وراثت زن وبه مهراوهمانست که درباب ارث ودرفصل آتی مقررشده است . ===فصل هفتم - درمهر=== <br />ماده ۱۰۷۸ - هرچیزی راکه مالیت داشته وقابل تمیزنیزباشدمی توان مهر قرارداد. <br />ماده ۱۰۷۹ - مهربایدبین طرفین تاحدی که رفع جهالت آنهابشودمعلوم باشد. <br />ماده ۱۰۸۰ - تعیین مقدارمهرمنوط به تراضی طرفین است . <br />ماده ۱۰۸۱ - اگردرعقدنکاح شرط شودکه درصورت عدم تادیه مهردرمدت معین نکاح باطل خواهدبودنکاح ومهرصحیح ولی شرط باطل است . <br />ماده ۱۰۸۲ - به مجرد عقد ، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد درآن بنماید . تبصره - چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند. آئین نامه اجرائی این قانون حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با همکاری وزارت دادگستری و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید . ( این تبصره در تاریخ ۲۹/۴/۱۳۷۶ الحاق شده است ) <br />ماده ۱۰۸۳ - برای تادیه تمام یا قسمتی از مهر می توان مدت یا اقساطی قرارداد . <br />ماده ۱۰۸۴ - هرگاه مهرعین معین باشدومعلوم گرددقبل ازعقدمعیوب بوده ویابعدازعقدوقبل ازتسلیم معیوب ویاتلف شودشوهرضامن عیب وتلف است . <br />ماده ۱۰۸۵ - زن می تواندتامهربه اوتسلیم نشده ازایفاءوظایفی که در مقابل شوهرداردامتناع کندمشروط براینکه مهراوحال باشدواین امتناع مسقط حق نفقه نخواهدبود. <br />ماده ۱۰۸۶ - اگرزن قبل ازاخذمهربه اختیارخودبه ایفاءوظایفی که در مقابل شوهرداردقیام نموددیگرنمی تواندازحکم <br />ماده قبل استفاده کند معذلک حقی که برای مطالبه مهرداردساقط نخواهدشد. <br />ماده ۱۰۸۷ - اگردرنکاح دائم مهرذکرنشده یاعدم مهرشرط شده باشدنکاح صحیح است وطرفین می توانندبعدازعقدمهررابه تراضی معین کنندواگرقبل ازتراضی برمهرمعین بین آنهانزدیکی واقع شودزوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود. <br />ماده ۱۰۸۸ - درمورد<br />ماده قبل اگریکی اززوجین قبل ازتعیین مهروقبل از نزدیکی بمیردزن مستحق هیچگونه مهری نیست . <br />ماده ۱۰۸۹ - ممکن است اختیارتعیین مهربه شوهریاشخص ثالثی داده شوددراین صورت شوهریاشخص ثالث می تواندمهرراهرقدربخواهدمعین کند. <br />ماده ۱۰۹۰ - اگراختیارتعیین مهربه زن داده شودزن نمی تواندبیشتراز مهرالمثل معین نماید. <br />ماده ۱۰۹۱ - برای تعیین مهرالمثل بایدحال زن ازحیث شرافت خانوادگی وسایرصفات ووضعیت اونسبت به اماثل واقران واقارب وهمچنین معمول محل وغیره درنظرگرفته شود. <br />ماده ۱۰۹۲ - هرگاه شوهرقبل ازنزدیکی زن خودراطلاق دهدزن مستحق نصف مهرخواهدبودواگرشوهربیش ازنصف مهرراقبلاداده باشدحق داردمازاداز نصف راعینایامثلایاقیمتااستردادکند. <br />ماده ۱۰۹۳ - هرگاه مهردرعقدذکرنشده باشدوشوهرقبل ازنزدیکی وتعیین مهرزن خودراطلاق دهدزن مستحق مهرالمتعه است واگربعدازآن طلاق دهدمستحق مهرالمثل خواهدبود. <br />ماده ۱۰۹۴ - برای تعیین مهرالمتعه حال مردازحیث غناوفقرملاحظه می شود. <br />ماده ۱۰۹۵ - درنکاح منقطع عدم مهردرعقدموجب بطلان است . <br />ماده ۱۰۹۶ - درنکاح منقطع موت زن دراثناءمدت موجب سقوط مهر نمی شودوهمچنین است اگرشوهرتاآخرمدت بااونزدیکی نکند. <br />ماده ۱۰۹۷ - درنکاح منقطع هرگاه شوهرقبل ازنزدیکی تمام مدت نکاح را ببخشدبایدنصف مهررابدهد. <br />ماده ۱۰۹۸ - درصورتی که عقدنکاح اعم ازدائم یامنقطع باطل بوده و نزدیکی واقع نشده زن حق مهرنداردواگرمهرراگرفته شوهرمی تواندآن را استردادنماید. ۱۰۹۹ - درصورت جهل زن به فسادنکاح ووقوع نزدیکی زن مستحق مهرالمثل است . <br />ماده ۱۱۰۰ - درصورتی که مهرالمسمی مجهول باشدیامالیت نداشته باشد یاملک غیرباشددرصورت اول ودوم زن مستحق مهرالمثل خواهدبودودرصورت سوم مستحق مثل یاقیمت آن خواهدبودمگراینکه صاحب مال اجازه نماید. <br />ماده ۱۱۰۱ - هرگاه عقدنکاح قبل نزدیکی به جهتی فسخ شودزن حق مهرندارد مگردرصورتی که موجب فسخ ،عنن باشدکه دراین صورت باوجودفسخ نکاح زن مستحق نصف مهراست . ===فصل هشتم - درحقوق وتکالیف زوجین نسبت به یکدیگر=== <br />ماده ۱۱۰۲ - همین که نکاح بطورصحت واقع شدروابط زوجیت بین طرفین موجودوحقوق وتکالیف زوجین درمقابل همدیگربرقرارمی شود. <br />ماده ۱۱۰۳ - زن وشوهرمکلف به حسن معاشرتی بایکدیگرند. <br />ماده ۱۱۰۴ - زوجین بایددرتشییدمبانی خانواده وترتیب اولادخودبه یکدیگرمعاضدت نمایند. <br />ماده ۱۱۰۵ - درروابط زوجین ریاست خانواده ازخصائص شوهراست . <br />ماده ۱۱۰۶ - در عقد دائم نفقه زن بعهده شوهر است & <br />ماده ۱۱۰۷ - نفقه عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت که بطور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد وخادم در صورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضاء . ( مصوب ۱۷/۱/۱۳۱۴ ) & <br />ماده ۱۷۰۷- نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن ، البسه ، غذا ، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض . ( مصوب ۱۹/۸/۱۳۸۱ ) <br />ماده ۱۱۰۸ - هرگاه زن بدون مانع مشروع ازادای وظایف زوجیت امتناع کندمستحق نفقه نخواهدبود. <br />ماده ۱۱۰۹ - نفقه مطلقه رجعیه درزمان عده برعهده شوهراست مگراینکه طلاق درحال نشوزواقع شده باشدلیکن اگرعده ازجهت فسخ نکاح یاطلاق بائن باشد زن حق نفقه نداردمگردرصورت حمل ازشوهرخودکه دراین صورت تازمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت . & <br />ماده ۱۱۱۰ - درعده وفات زن حق نفقه ندارد . ( مصوب ۱۷/۱/۱۳۱۴) & <br />ماده ۱۱۱۰- در ایام عده وفات ، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است ( در صورت عدم پرداخت ) تامین می گردد . ( مصوب ۱۹/۸/۱۳۸۱ ) <br />ماده ۱۱۱۱ - زن می توانددرصورت استنکاف شوهرازدادن نفقه به محکمه رجوع کنددراین صورت محکمه میزان نفقه رامعین وشوهررابه دادن آن محکوم خواهدکرد. <br />ماده ۱۱۱۲ - اگراجراءحکم مذکوردر<br />ماده قبل ممکن نباشدمطابق <br />ماده ۱۱۲۹رفتارخواهدشد. <br />ماده ۱۱۱۳ - درعقدانقطاع زن حق نفقه نداردمگراینکه شرط شده یاآنکه عقدمبنی برآن جاری شده باشد. <br />ماده ۱۱۱۴ - زن بایددرمنزلی که شوهرتعیین می کندسکنی نمایدمگرآنکه اختیارتعیین منزل به زن داده شده باشد. <br />ماده ۱۱۱۵ - اگربودن زن باشوهردریک منزل متضمن خوف ضرربدنی یامالی یاشرافتی برای زن باشدزن می تواندمسکن علیحده اختیارکندودرصورت ثبوت مظنه ضررمزبورمحکمه حکم بازگشت به منزل شوهرنخواهددادومادام که زن در بازگشتن به منزل مزبورمعذوراست نفقه برعهده شوهرخواهدبود. <br />ماده ۱۱۱۶ - درمورد<br />ماده فوق مادام که محاکمه بین زوجین خاتمه نیافته محل سکنای زن به تراضی محکمه باجلب نظراقربای نزدیک طرفین منزل زن رامعین خواهدنمودودرصورتی که اقربائی نباشدخودمحکمه محل مورداطمینان رامعین خواهدکرد. <br />ماده ۱۱۱۷ - شوهرمی تواندزن خودراازحرفه یاصنعتی که منافی مصالح خانوادگی یاحیثیات خودیازن باشدمنع کند. <br />ماده ۱۱۱۸ - زن مستقلامی توانددردارائی خودهرتصرفی راکه می خواهد بکند. <br />ماده ۱۱۱۹ - طرفین عقدازدواج می توانندهرشرطی که مخالف بامقتضای عقدمزبورنباشددرضمن عقدازدواج یاعقدلازم دیگربنمایدمثل اینکه شرط شودهرگاه شوهرزن دیگربگیردیادرمدت معینی غائب شودیاترک انفاق نماید یابرعلیه حیات زن سوءقصدکندیاسوءرفتاری نمایدکه زندگانی آنهابا یکدیگرغیرقابل تحمل شودزن وکیل ووکیل درتوکیل باشدکه پس ازاثبات تحقق شرط درمحکمه وصدورحکم نهائی خودرامطلقه سازد. ==باب دوم - درانحلال عقدنکاح== <br />ماده ۱۱۲۰ - عقدنکاح به فسخ یابه طلاق یابه بذل مدت درعقدانقطاع منحل می شود. ===فصل اول - درموردامکان فسخ نکاح=== <br />ماده ۱۱۲۱ - جنون هریک اززوجین بشرط استقراراعم ازاینکه مستمریا ادواری باشدبرای طرف مقابل موجب حق فسخ است . <br />ماده ۱۱۲۲ - عیوب ذیل در مردکه مانع از ایفاء وظیفه زناشوئی باشد موجب حق فسخ برای زن خواهدبود ( اصلاحی ۸/۱۰/۶۱ ) ۱ - عنن بشرط اینکه بعد از گذشتن مدت یکسال از تاریخ رجوع زن به حاکم رفع نشود . ۲ - خصاء ۳ - مقطوع بودن آلت تناسلی . <br />ماده ۱۱۲۳ - عیوب ذیل درزن موجب حق فسخ برای مردخواهدبود - ۱ - قرن . ۲ - جذام ۳ - برص ۴ - افضاء ۵ - زمین گیری ۶ - نابینائی ازهردوچشم . <br />ماده ۱۱۲۴ - عیوب زن درصورتی موجب حق فسخ برای مرداست که عیب مزبور درحال عقدوجودداشته است . <br />ماده ۱۱۲۵ - جنون وعنن درمردهرگاه بعدازعقدهم حادث شودموجب حق فسخ برای زن خواهدبود. <br />ماده ۱۱۲۶ - هریک اززوجین که قبل ازعقدعالم به امراض مذکوره درطرف دیگربودبعدازعقدحق فسخ نخواهدداشت . <br />ماده ۱۱۲۷ - هرگاه شوهربعدازعقدمبتلابه یکی ازامراض مقاربتی گرددزن حق خواهدداشت که ازنزدیکی بااوامتناع نمایدوامتناع مزبورمانع حق نفقه نخواهدبود. <br />ماده ۱۱۲۸ - هرگاه دریکی ازطرفین صفت خاصی شرط شده وبعدازعقدمعلوم شودکه طرف مذکوره فاقدوصف مقصودبودبرای طرف مقابل حق فسخ خواهدبود خواه وصف مذکوردرعقدتصریح شده یاعقدمتبانیابرآن واقع شده باشد. <br />ماده ۱۱۲۹ - درصورت استنکاف شوهرازدادن نفقه وعدم امکان اجراءحکم محکمه والزام اوبه دادن نفقه زن می تواندبرای طلاق به حاکم رجوع کندوحاکم رجوع کندوحاکم شوهراورااجباربه طلاق می نماید.همچنین است درصورت عجز شوهرازدادن نفقه . <br />ماده ۱۱۳۰ - در مورد زیر زن می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق نماید در صورتی که برای محکمه ثابت شودکه دوام زوجیت موجب عسر و حرج است می تواند برای جلوگیری از ضرر و حرج زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورت میسر نشدن به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود. ( اصلاحی ۸/۱۰/۶۱ ) تبصره - عسر و حرج موضوع این <br />ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر وحرج محسوب می گردد : ۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه . ۲- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلاء وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است . در صورتی که زوج به تعهد خود عمل ننماید و یا پس از ترک ، مجددا" به مصرف موارد مذکور روی آورده ، بنا به درخواست زوجه ، طلاق انجام خواهد شد . ۳- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر . ۴- ضرب و شتم یا هرگونه سوء استفاده مستمر زوج که عرفا" با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد . ۵- ابتلاء زوح به بیماری های صعب العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید . موارد مندرج در این <br />ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود ، حکم طلاق صادرنماید . ( این تبصره در تاریخ ۳/۷/۱۳۷۹ الحاق شده است ) <br />ماده ۱۱۳۱ - خیار فسخ فوری است و اگرطرفی که حق فسخ دارد بعد از اطلاع بعلت فسخ نکاح رافسخ نکندخیاراوساقط می شودبشرط اینکه علم به حق فسخ و فوریت آن داشته باشدتشخیص مدتی که برای امکان استفاده ازخیارلازم بوده بنظرعرف وعادت است . <br />ماده ۱۱۳۲ - درفسخ نکاح رعایت ترتیباتی که برای طلاق مقرراست شرط نیست . ===فصل دوم - در طلاق=== ====مبحث اول - در کلیات &==== <br />ماده ۱۱۳۳ - مرد می تواند هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد . ( مصوب (۲۰/۱/۱۳۱۴) & <br />ماده ۱۱۳۳- مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید . تبصره - زن نیز می تواند با وجود شرایط مقرر در مواد (۱۱۱۹) ، (۱۱۲۹) و (۱۱۳۰) این قانون ، از دادگاه تقاضای طلاق نماید . <br />ماده ۱۱۳۴ - طلاق بایدبه صیغه طلاق ودرحضورلااقل دونفرمردعادل که طلاق را بشنوندواقع گردد. <br />ماده ۱۱۳۵ - طلاق بایدمنجرباشدوطلاق معلق بشرط باطل است . <br />ماده ۱۱۳۶ - طلاق دهنده بایدبالغ وعادل وقاصدومختارباشد. <br />ماده ۱۱۳۷ - ولی مجنون دائمی می توانددرصورت مصلحت مولی علیه زن او راطلاق دهد. <br />ماده ۱۱۳۸ - ممکن است صیغه طلاق رابه توسط وکیل اجرانمود. <br />ماده ۱۱۳۹ - طلاق مخصوص عقددائم است وزن منقطعه به انقضاءمدت یابذل آن ازطرف شوهراززوجیت خارج می شود. <br />ماده ۱۱۴۰ - طلاق زن درمدت عادت زنانگی یادرحال نفاس صحیح نیست مگر اینکه زن حامل باشدیاطلاق قبل ازنزدیکی بازن واقع شودیاشوهرغائب باشد بطوری که اطلاع ازعادت زنانگی بودن زن نتواندحاصل کند. <br />ماده ۱۱۴۱ - طلاق درطهرمواقعه صحیح نیست مگراینکه زن یائسه یاحامل باشد. <br />ماده ۱۱۴۲ - طلاق زنی که باوجوداقتضای سن عادت زنانگی نمی شودوقتی صحیح است که ازتاریخ آخرین نزدیکی بازن سه ماه گذشته باشد. ====مبحث دوم - دراقسام طلاق==== <br />ماده ۱۱۴۳ - طلاق بردوقسم است - بائن ورجعی <br />ماده ۱۱۴۴ - درطلاق بائن برای شوهرحق رجوع نیست . <br />ماده ۱۱۴۵ - درمواردذیل طلاق بائن است - ۱ - طلاقی که قبل ازنزدیکی واقع شود. ۲ - طلاق یائسه . ۳ - طلاق خلع ومبارات مادام که زن رجوع بعوض نکرده باشد. ۴ - سومین طلاق که بعدازسه وصلت متوالی بعمل آیداعم ازاینکه وصلت در نتیجه رجوع باشدیادرنتیجه نکاح جدید. <br />ماده ۱۱۴۶ - طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که ازشوهرخوددارددر مقابل مالی که به شوهرمی دهدطلاق بگیرداعم ازاینکه مال مزبورعین مهریا معادل آن ویابیشترویاکمترازمهرباشد. <br />ماده ۱۱۴۷ - طلاق مبارات آن است که کراهت ازطرفین باشدولی دراین صورت عوض بایدزائدبرمیزان مهرنباشد. <br />ماده ۱۱۴۸ - درطلاق رجعی برای شوهردرمدت عده حق رجوع است . <br />ماده ۱۱۴۹ - رجوع درطلاق بهرلفظ یافعلی حاصل می شودکه دلالت بررجوع کندمشروط براینکه مقرون به قصدرجوع باشد. ====مبحث سوم - درعده==== <br />ماده ۱۱۵۰ - عده عبارت است ازمدتی که تاانقضای آن زنی که عقدنکاح او منحل شده است نمی تواندشوهردیگراختیارکند. <br />ماده ۱۱۵۱ - عده طلاق وعده فسخ نکاح سه طهراست مگراینکه زن به اقتضای سن عادت زنانگی نبیندکه دراین صورت عده اوسه ماه است . <br />ماده ۱۱۵۲ - عده طلاق وفسخ نکاح وبذل مدت و انقضاء آن درموردنکاح منقطع درغیرحامل دوطهراست مگراینکه زن به اقتضای سن عادت زنانگی نبیندکه در این صورت چهل وپنج روزاست . <br />ماده ۱۱۵۳ - عده طلاق وفسخ نکاح وبذل مدت وانقضاءآن درموردزن حامله تا وضع حمل است . <br />ماده ۱۱۵۴ - عده وفات چه دردائم و چه درمنقطع درهرحال چهارماه وده روزاست مگراینکه زن حامل باشدکه دراین صورت عده وفات تاموقع وضع حمل است مشروط براینکه فاصله بین فوت شوهرووضع حمل ازچهارماه وده روزبیشتر باشدوالامدت عده همان چهارماه وده روزخواهدبود. <br />ماده ۱۱۵۵ - زنی که بین او و شوهر خود نزدیکی واقع و همچنین زن یائسه نه عده طلاق دارد و نه عده فسخ نکاح ولی عده وفات در هر مورد باید رعایت شود. <br />ماده ۱۱۵۶ - زنی که شوهر او غایب مفقودالاثر بوده وحاکم او را طلاق داده باشد باید از تاریخ طلاق عده وفات نگاهدارد. <br />ماده ۱۱۵۷ - زنی که به شبهه باکسی نزدیکی کند باید عده طلاق نگاه دارد. قانون مدنی ایران 1496 1799 2006-03-28T02:27:03Z Kaveh 1 + [[قانون مدنی ایران/اموال و مالکیت]] <[[قوانین مدنی کشورها]] <div style="float:left; margin-top:1em; margin-left:1em;"> __TOC__</div> ==مقدمه== '''در انتشار و آثار و اجراء قوانین بطور عموم''' <br />ماده ۱ - قوانین باید در ظرف سه روز از تاریخ توشیح به صحه ملوکانه منتشر شود . <br />ماده ۱- مصوبات مجلس شورای اسلامی به رئیس جمهور ابلاغ و رئیس جمهور باید ظرف ۵ روز آن را امضا و به دولت ابلاغ نموده و دولت در موظف است ظرف مدت ۴۸ ساعت آنرا منتشر نماید . تبصره - در صورت استنکاف رئیس جمهور از امضاء یا ابلاغ به دولت در مهلت مقرر دولت موظف است مصوبه یا نتیجه همه پرسی را پس از انقضای مدت مذکور ظرف چهل و هشت ساعت منتشر نماید . ( مصوب ۸/۱۰/۱۳۶۱ ) & <br />ماده ۱ - مصوبات مجلس شورای اسلامی و نتیجه همه پرسی پس از طی مراحل قانونی به رئیس جمهور ابلاغ می شود. رئیس جمهور باید ظرف مدت پنج روز آنرا امضا و به مجریان ابلاغ نماید و دستور انتشار آنرا صادر کند و روزنامه رسمی موظف است ظرف مدت ۷۲ ساعت پس از ابلاغ منتشر نماید. تبصره - در صورت استنکاف رئیس جمهور از امضا یا ابلاغ در مدت مذکور در این ماده به دستور رئیس مجلس شورای اسلامی روزنامه رسمی موظف است ظرف مدت ۷۲ ساعت مصوبه را چاپ و منتشر نماید. ( مصوب ۴/۸/۱۳۷۰ )& <br />ماده ۲ - قوانین در تهران ۱۰ روز پس از انتشار و در ولایات بعد از انقضاء مدت مزبور به اضافه یک روز برای هر شش فرسخ تا تهران لازم الاجراء است مگر اینکه خود قانون ، ترتیب خاصی برای موقع اجراء مقرر کرده باشد . ( مصوب سال ۱۳۰۷ )& <br />ماده ۲ - قوانین پانزده روز پس از انتشار در سراسر کشور لازم الاجرا است مگر آن که در خود قانون ترتیب خاصی برای موقع اجرا مقرر شده باشد. ( مصوب ۲۹/۸/۱۳۴۸ ) <br />ماده ۳ - انتشار قوانین باید در روزنامه رسمی بعمل آید . <br />ماده ۴ - اثر قانون نسبت به آتیه است و قانون نسبت به ما قبل خود اثر ندارد مگر اینکه در قانون ، مقررات خاصی نسبت به این موضوع اتخاذ شده باشد. <br />ماده ۵ - کلیه سکنه ایران اعم از اتباع داخله و خارجه مطیع قوانین ایران خواهند بود مگر در مواردی که قانون استثناءکرده باشد. <br />ماده ۶ - قوانین مربوط به احوال شخصیه از قبیل نکاح و طلاق و اهلیت اشخاص و ، ارث در مورد کلیه اتباع ایران ولو اینکه مقیم در خارجه باشند مجری خواهدبود . <br />ماده ۷ - اتباع خارجه مقیم در خاک ایران از حیث مسائل مربوطه به احوال شخصیه و اهلیت خود و همچنین ازحیث حقوق ارثیه درحدود معاهدات مطیع و مقررات دولت متبوع خود خواهند بود . <br />ماده ۸ - اموال غیرمنقول که اتباع خارجه در ایران برطبق عهود تملک کرده یا می کنند از هرجهت تابع قوانین ایران خواهد بود . <br />ماده ۹ - مقررات عهودی که بر طبق قانون اساسی بین دولت ایران و سایر دول منعقد شده باشد در حکم قانون است . <br />ماده ۱۰ - قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است. ==جلد اول - در اموال== ===کتاب اول - در بیان اموال و مالکیت به طور کلی=== [[قانون مدنی ایران/اموال و مالکیت]] ==جلد دوم== ===کتاب هفتم - در نکاح و طلاق=== [[قانون مدنی ایران/ازدواج و طلاق]] ==منبع== *متن خام از وب‌گاه قوانین [http://www.ghavanin.com/detail.asp?id=16686] قوانین مدنی کشورها 1497 1794 2006-03-28T01:30:39Z Kaveh 1 ایجاد این صفحه شامل قانون مدنی کشورها است. <div style="float:left; margin:0 0 1em 1em;">__TOC__</div> ==ایران== [[قانون مدنی ایران]] قانون اساسی کشورها 1498 3394 2006-10-04T18:14:34Z 82.99.227.16 <[[ویکی‌نبشته:اسناد تاریخی]]<br /> این صفحه شامل قانون اساسی کشورها و اسناد اعلام استقلال است. <div style="float:left; margin:0 0 1em 1em;">__TOC__</div> ==افغانستان== [[قانون اساسی افغانستان]] - ۱۳۸۲ ==ایران== [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] [[پیش نویس قانون اساسی ایران]] (1358) ==اتریش== ==امریکا== [[قانون اساسی امریکا]] [[en:Wikisource:Constitutional documents]] ویکی‌نبشته:دفترخانه 1499 1797 2006-03-28T01:46:25Z Kaveh 1 نامواره ==نامواره== {| border="3px" style="border-color:#ccccff" align="center" cellpadding="5" cellspacing="0" |- ! style="background:#ffffff" | [[Image:WsLogoQuestioncorrected.png]] | style=" width:300px" align="center" | <font size="+2">زمان تغییر رسیده؟</font><hr>درباره حفظ یا تغییر نامواره ویکی‌نبشته نظر دهید. <hr> <font size=-1><b>نظرسنجی به زبان‌های دیگر<b></font><br> [[:en:Wikisource:Scriptorium#Informal_poll_on_the_need_for_a_new_wikisource_logo|en]] [[:es:Wikisource:Café#Logo_poll|es]] [[:fr:Wikisource:Nouveau_logo_pour_wikisource|fr]] [[:he:ויקיטקסט:מזנון#New_Wikisource_Logo_.D7.9C.D7.95.D7.92.D7.95_.D7.97.D7.93.D7.A9_.D7.9C.D7.95.D7.95.D7.99.D7.A7.D7.99.D7.98.D7.A7.D7.A1.D7.98:_.D7.94.D7.A6.D7.91.D7.A2.D7.94|he]] [[:it:Wikisource:Votazione nuovo logo|it]] [[:ja:Wikisource:井戸端（仮）#.E3.83.AD.E3.82.B4.E3.81.AE.E6.9B.B4.E6.96.B0|ja]] [[:pl:Wikiźródła:Skryptorium#Logo_poll|pl]] |- |} ---- باد/برهان علیت 1500 3047 2006-09-28T15:06:42Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} قانون مدنی ایران/اموال و مالکیت 1501 2324 2006-07-21T03:20:32Z Kaveh 1 rv. <[[قانون مدنی ایران]] <div style="float:left; margin-top:1em; margin-left:1em;"> __TOC__</div> '''کتاب اول - در بیان اموال و مالکیت بطورکلی''' ==باب اول - در بیان انواع اموال== <br />ماده ۱۱ - اموال بردو قسم است منقول و غیرمنقول ===فصل اول - در اموال غیرمنقول=== <br />ماده ۱۲ - مال غیرمنقول آن است که از محلی به محل دیگر نتوان نقل نمود اعم از اینکه استقرار آن ذاتی باشد یا به واسطه عمل انسان به نحوی که نقل آن مستلزم خرابی یا نقص خود مال یا محل آن شود . <br />ماده ۱۳ - اراضی و ابنیه و آسیا و هر چه که در بنا منصوب و عرفا جزء بنا محسوب می شود غیرمنقول است و همچنین است لوله ها که برای جریان آب یا مقاصد دیگر در زمین یا بناکشیده شده باشد . <br />ماده ۱۴ - آینه و پرده نقاشی و مجسمه و امثال آنها در صورتی که در بنا یا زمین بکار رفته باشد بطوری که نقل آن موجب نقص یا خرابی خود آن یا محل آن بشود غیرمنقول است . <br />ماده ۱۵ - ثمره و حاصل ، مادام که چیده یا درو نشده است غیرمنقول است اگر قسمتی ازآن چیده یا درو شده باشد تنها آن قسمت منقول است . <br />ماده ۱۶ - مطلق اشجار و شاخه های آن و نهال و قلمه مادام که بریده یا کنده نشده است غیرمنقول است . <br />ماده ۱۷ - حیوانات و اشیائی که مالک آن را برای عمل زراعت اختصاص داده باشد از قبیل گاو وگاومیش و ماشین و اسباب و ادوات زراعت و تخم و غیره و بطورکلی هرمال منقول که برای استفاده از عمل زراعت لازم و مالک آن را به این امرتخصیص داده باشد از جهت صلاحیت محاکم و توقیف اموال جزو ملک محسوب و درحکم مال غیرمنقول است و همچنین است تلمبه وگاو یا حیوان دیگری که برای آبیاری زراعت یا خانه و باغ اختصاص داده شده است . <br />ماده ۱۸ - حق انتفاع از اشیاء غیرمنقوله مثل حق عمری و سکنی و همچنین حق ارتفاق نسبت به ملک غیر از قبیل حق العبور و حق المجری و دعاوی راجعه به اموال غیرمنقوله از قبیل تقاضای خلع ید و امثال آن تابع اموال غیرمنقول است . ===فصل دوم - در اموال منقوله=== <br />ماده ۱۹ - اشیائی که نقل آن از محلی به محل دیگر ممکن باشد بدون اینکه به خود یا محل آن خرابی وارد آید منقول است . <br />ماده ۲۰ - کلیه دیون از قبیل قرض و ثمن مبیع و مال الاجاره عین مستاجره از حیث صلاحیت محاکم در حکم منقول است ولو اینکه مبیع یا عین مستاجره از اموال غیرمنقوله باشد . <br />ماده ۲۱ - انواع کشتیهای کوچک و بزرگ و قایقها و آسیاها و حمامهائی که در روی رودخانه و دریاها ساخته می شود و می توان آنها را حرکت داد وکلیه کارخانه هائی که نظر به طرز ساختمان جزء بنای عمارتی نباشد داخل در منقولات است ولی توقیف بعضی از اشیاء مزبوره ممکن است نظر به اهمیت آنها موافق ترتیبات خاصه بعمل آید . <br />ماده ۲۲ - مصالح بنائی از قبیل سنگ و آجر و غیره که برای بنائی تهیه شده یا به واسطه خرابی از بنا جدا شده باشد مادامی که در بنا بکارنرفته داخل منقول است . ===فصل سوم - در اموالی که مالک خاص ندارد=== <br />ماده ۲۳ - استفاده از اموالی که مالک خاص ندارد مطابق قوانین مربوطه به آنها خواهد بود . <br />ماده ۲۴ - هیچکس نمی تواند طرق و شوارع عامه وکوچه هائی راکه آخرآنها مسدود نیست تملک نماید . <br />ماده ۲۵ - هیچکس نمی تواند اموالی را که مورد استفاده عموم است و مالک خاص ندارد از قبیل پلها وکاروانسراها و آب انبارهای عمومی و مدارس قدیمه و میدان گاههای عمومی تملک کند . و همچنین است قنوات و چاهائی که مورد استفاده عموم است . & <br />ماده ۲۶ - اموال دولتی که معد است برای مصالح یا انتفاعات عمومی مثل استحکامات و قلاع و خندق ها وخاکریزهای نظامی و قورخانه و اسلحه و ذخیره و سفاین جنگی و همچنین اثاثیه و ابنیه و عمارات دولتی و سیمهای تلگرافی دولتی و موزه ها وکتابخانه های عمومی و آثار تاریخی و امثال آنها و یا بالجمله آنچه که از اموال منقوله و غیرمنقوله که دولت بعنوان مصالح عمومی و منافع ملی در تحت تصرف دارد قابل تملک خصوصی نیست و همچنین است اموالی که موافق مصالح عمومی به ایالت یا ولایت یا ناحیه یا شهری اختصاص یافته باشد . ( اصلاحی ۸/۱۰/۱۳۶۱) & <br />ماده ۲۶ - اموال دولتی که معد است برای مصالح یا انتفاعات عمومی مثل استحکامات و قلاع و خندقها و خاکریزهای نظامی و قورخانه و اسلحه و ذخیره و سفاین جنگی و همچنین اثاثه و ابنیه و عمارات دولتی و سیم های تلگرافی دولتی و موزه ها و کتابخانه های عمومی و آثار تاریخ و امثال آنها و بالجمله آنچه از اموال منقوله و غیر منقوله که دولت به عنوان مصالح عمومی و منافع ملی در تحت تصرف دارد، قابل تملک خصوصی نیست و همچنین اموالی که موافق مصالح عمومی به ایالت و ولایت یا ناحیه یا شهری اختصاص یافته باشد . ( مصوب ۴/۸/۱۳۷۰ ) <br />ماده ۲۷ - اموالی که ملک اشخاص نمی باشد و افراد مردم می توانندآنها را مطابق مقررات مندرجه دراین قانون و قوانین مخصوصه مربوطه به هریک از اقسام مختلفه آنها تملک کرده و یا ازآنها استفاده کنند مباحات نامیده می شود مثل اراضی موات یعنی زمینهائی که معطل افتاده و آبادی وکشت و زرع در آنها نباشد . <br />ماده ۲۸ - اموال مجهول المالک با اذن حاکم یا ماذون از قبل او به مصارف فقرا می رسد . ==باب دوم - در حقوق مختلفه که برای اشخاص نسبت به اموال حاصل می شود== <br />ماده ۲۹ - ممکن است اشخاص نسبت به اموال علاقه های ذیل را دارا باشند : ۱ - مالکیت ( اعم از عین یا منفعت ) ۲ - حق انتفاع ۳ - حق ارتفاق به ملک غیر . ===فصل اول - در مالکیت=== <br />ماده ۳۰ - هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع دارد مگر در مواردی که قانون استثناءکرده باشد . <br />ماده ۳۱ - هیچ مالی را ازتصرف صاحب آن نمی تواند بیرون کرد مگر به حکم قانون . <br />ماده ۳۲ - تمام ثمرات و متعلقات اموال منقوله و غیرمنقوله که طبعا یا در نتیجه عملی حاصل شده باشد بالتبع مال مالک اموال مزبوره است . <br />ماده ۳۳ - نما و محصولی که از زمین حاصل می شود مال مالک زمین است چه بخودی خود روئیده باشد یا به واسطه عملیات مالک مگر اینکه نما یا حاصل از اصله یا حبه غیرحاصل شده باشدکه در این صورت درخت و محصول مال صاحب اصله یا حبه خواهد بود اگرچه بدون رضای صاحب زمین کاشته شده باشد . <br />ماده ۳۴ - نتایج حیوانات در ملکیت تابع مادر است و هرکس مالک مادر شد مالک نتایج آن هم خواهد شد . <br />ماده ۳۵ - تصرف بعنوان مالکیت دلیل مالکیت است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود . <br />ماده ۳۶ - تصرفی که ثابت شود ناشی از سبب ملک یا ناقل قانونی نبوده معتبرنخواهد بود . <br />ماده ۳۷ - اگر متصرف فعلی اقرارکندکه ملک سابقا مال مدعی او بوده است در این صورت مشارالیه نمی تواند برای رد ادعای مالکیت شخص مزبور به تصرف خود استنادکند مگر اینکه ثابت نمایدکه ملک به ناقل صحیح به او منتقل شده است . <br />ماده ۳۸ - مالکیت زمین مستلزم مالکیت فضای محاذی آن است تا هرکجا بالا رود و همچنین است نسبت به زیر زمین بالجمله مالک حق همه گونه تصرف در هوا و فرازگرفتن دارد مگرآنچه را که قانون استثناءکرده باشد . <br />ماده ۳۹ - هربنا و درخت که در روی زمین است و همچنین هر بنا و حفری که در زیر زمین است ملک مالک آن زمین محسوب می شود مگر اینکه خلاف آن ثابت شود . ===فصل دوم - در حق انتفاع=== <br />ماده ۴۰ - حق انتفاع عبارت ازحقی است که بموجب آن شخص می تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است مالک خاصی ندارد استفاده کند. ====مبحث اول - در عمری و رقبی و سکنی==== <br />ماده ۴۱ - عمری حقی انتفاعی است که بموجب عقدی ازطرف مالک برای شخص به مدت عمرخود یا عمرمنتفع و یا عمر شخص ثالثی برقرار شده باشد . <br />ماده ۴۲ - رقبی حق انتفاعی است که از طرف مالک برای مدت معینی برقرار می گردد . <br />ماده ۴۳ - اگر حق انتفاع عبارت از سکونت در مسکنی باشد سکنی یا حق سکنی نامیده می شود و این حق ممکن است بطریق عمری یا بطریق رقبی برقرار شود . <br />ماده ۴۴ - در صورتی که مالک برای حق انتفاع مدتی معین نکرده باشد حبس مطلق بوده و حق مزبور تا فوت مالک خواهد بود مگر اینکه مالک قبل از فوت خود رجوع کند . <br />ماده ۴۵ - در موارد فوق حق انتفاع را فقط درباره شخص یا اشخاصی می توان برقرارکردکه در حین ایجاد حق مزبور وجود داشته باشند ولی ممکن است حق انتفاع تبعا برای کسانی هم که درحین عقد بوجود نیامده اند برقرار شود و مادامی که صاحبان حق انتفاع موجود هستند حق مزبور باقی و بعد از انقراض آنها حق زائل می گردد . <br />ماده ۴۶ - حق انتفاع ممکن است فقط نسبت به مالی برقرار شودکه استفاده از آن با بقاء عین ممکن باشد اعم از اینکه مال مزبور منقول باشد یا غیرمنقول و مشاع باشد یا مفروز . <br />ماده ۴۷ - درحبس اعم از عمری و غیره قبض شرط صحت است . <br />ماده ۴۸ - منتفع باید از مالی که موضوع حق انتفاع است سوءاستفاده نکرده و در حفاظت آن تعدی یا تفریط ننماید . <br />ماده ۴۹ - مخارج لازمه برای نگاهداری مالی که موضوع انتفاع است برعهده منتفع نیست مگر اینکه خلاف آن شرط شده باشد . <br />ماده ۵۰ - اگر مالی که موضوع حق انتفاع است بدون تعدی یا تفریط منتفع تلف شود مشارالیه مسئول آن نخواهد بود . <br />ماده ۵۱ - حق انتفاع در مواد ذیل زایل می شود : ا ) در صورت انقضاء مدت . ۲ ) در صورت تلف شدن مالی که موضوع انتفاع است . <br />ماده ۵۲ - در موارد ذیل منتفع ضامن تضررات مالک است : ۱ ) در صورتی که منتفع از مال موضوع انتفاع سوءاستفاده کند . ۲ ) در صورتی که شرایط مقرره ازطرف مالک را رعایت ننماید و این عدم رعایت موجب خسارتی بر موضوع حق انتفاع باشد . <br />ماده ۵۳ - انتقال عین از طرف مالک به غیر موجب بطلان حق انتفاع نمی شود ولی اگر منتقل الیه جاهل باشدکه حق انتفاع متعلق به دیگری است اختیار فسخ معامله را خواهد داشت . <br />ماده ۵۴ - سایرکیفیات انتفاع از مال دیگری به نحوی خواهد بودکه مالک قرارداده یا عرف و عادت اقتضاء بنماید . ====مبحث دوم - در وقف==== <br />ماده ۵۵ - وقف عبارت است از اینکه عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود. ماد۵۶ - وقف واقع می شود به ایجاب از طرف واقف به هر لفظی که صراحتا دلالت بر معنی آن کند و قبول طبقه اول از موقوف علیهم یا قائم مقام قانونی آنها در صورتی که محصور باشند مثل وقف بر اولاد و اگر موقوف علیهم غیرمحصور یا وقف بر مصالح عامه باشد در این صورت قبول حاکم شرط است . <br />ماده ۵۷ - واقف باید مالک مالی باشدکه وقف می کند و بعلاوه دارای اهلیتی باشدکه در معاملات معتبر است . <br />ماده ۵۸ - فقط وقف مالی جائز است که با بقاءعین بتوان از آن منتفع شد اعم از اینکه منقول باشد یا غیرمنقول مشاع باشد یا مفروز . <br />ماده ۵۹ - اگر واقف عین موقوفه را به تصرف وقف ندهد وقف محقق نمی شود و هر وقت به قبض داد وقف تحقق پیدا می کند . <br />ماده ۶۰ - در قبض فوریت شرط نیست بلکه مادامی که واقف رجوع از وقف نکرده است هر وقت قبض بدهد وقف تمام می شود . <br />ماده ۶۱ - وقف بعد از وقوع آن به نحو صحت و حصول قبض لازم است و واقف نمی تواند از آن رجوع کند یا درآن تغییری بدهد یا از موقوف علیهم کسی را خارج کند یا کسی را داخل در موقوف علیهم نماید یا با آنها شریک کند یا اگر در ضمن عقد متولی معین نکرده بعد ازآن متولی قرار دهد یا خود بعنوان تولیت دخالت کند . <br />ماده ۶۲ - درصورتی که موقوف علیهم محصورباشندخودآنهاقبض می کنند و قبض طبقه اول کافی است و اگر موقوف علیهم غیرمحصور یا وقف برمصالح عامه باشد متولی وقف و الاحکم قبض می کند. <br />ماده ۶۳ - ولی و وصی محجورین ازجانب آنها موقوفه را قبض می کنند و اگر خود واقف تولیت را برای خود قرارداده باشد قبض خود اوکفایت می کند . <br />ماده ۶۴ - مالی را که منافع آن موقتا متعلق به دیگری است می توان وقف نمود و همچنین وقف ملکی که درآن حق ارتفاق موجوداست جائز است بدون اینکه به حق مزبور خللی واردآید . <br />ماده ۶۵ - صحت وقفی که بعلت اضرار دیان واقف واقع شده باشد منوط به اجازه دیان است . <br />ماده ۶۶ - وقف بر مقاصد غیرمشروع باطل است . <br />ماده ۶۷ - مالی که قبض و اقباض آن ممکن نیست وقف آن باطل است لیکن اگر واقف تنها قادر بر اخذ اقباض آن نباشد و موقوف علیه قادربه اخذ آن باشد صحیح است . <br />ماده ۶۸ - هر چیزی که طبعا یا برحسب عرف و عادت یا از توابع و متعلقات عین موقوف محسوب می شودداخل دروقف است مگراینکه واقف آن رااستثناء کندبه نحوی که درفصل بیع مذکوراست . <br />ماده ۶۹ - وقف بر معدوم صحیح نیست مگربه تبع موجود . <br />ماده ۷۰ - اگر وقف بر موجود و معدوم واقع شود نسبت به سهم موجود صحیح و نسبت به سهم معدوم باطل است . <br />ماده ۷۱ - وقف بر مجهول صحیح نیست . <br />ماده ۷۲ - وقف بر نفس به این معنی که واقف خود را موقوف علیه یا جزء موقوف علیهم نماید یا پرداخت دیون یا سایر مخارج خود را از منافع موقوفه قرار دهد باطل است اعم از اینکه راجع به حال حیات باشد یا بعد از فوت . <br />ماده ۷۳ - وقف بر اولاد و اقوام و خدمه و واردین و امثال آنها صحیح است . <br />ماده ۷۴ - در وقف بر مصالح عامه اگرخود واقف نیز مصداق موقوف علیهم واقع شود می تواند منتفع گردد. <br />ماده ۷۵ - واقف می تواند تولیت یعنی اداره کردن امور موقوفه را مادام الحیوه یا در مدت معینی برای خود قرار دهد و نیز می تواند متولی دیگری معین کندکه مستقلا یا مجتمعا با خود واقف اداره کند . تولیت اموال موقوفه ممکنست به یک یا چند نفر دیگر غیر از خود واقف واگذار شودکه هریک مستقلا یا منضما اداره کنند و همچنین واقف می تواند شرط کندکه خود او یا متولی که معین شده نصب متولی کند و یا در این موضوع هر ترتیبی را مقتضی بداند قرار دهد . <br />ماده ۷۶ - کسی که واقف او را متولی قرار داده می تواند بدوا تولیت را قبول یا ردکند و اگر قبول کرد دیگر نمی تواند رد نماید و اگر رد کرد مثل صورتی است که از اصل متولی قرار داده نشده باشد. <br />ماده ۷۷ - هرگاه واقف برای دو نفر یا بیشتر بطور استقلال تولیت قرار داده باشد هر یک از آنها فوت کند دیگری یا دیگران مستقلا تصرف می کنند و اگر بنحو اجتماع قرار داده باشد تصرف هریک بدون تصویب دیگری یا دیگران نافذ نیست و بعد از فوت یکی ازآنهاحاکم شخصی راضمیمه آنکه باقی مانده است می نمایدکه مجتمعاتصرف کنند. <br />ماده ۷۸ - واقف می تواند برمتولی ناظر قرار دهدکه اعمال متولی به تصویب یا اطلاع او باشد. <br />ماده ۷۹ - واقف یاحاکم نمی تواندکسی راکه درضمن عقد وقف متولی قرار داده شده است عزل کنندمگردرصورتی که حق عزل شرط شده باشدواگرخیانت متولی ظاهرشودحاکم ضم امین می کند. <br />ماده ۸۰ - اگرواقف وضع مخصوصی رادرشخص متولی شرط کرده باشدومتولی فاقدآن وصف گرددمنعزل می شود . & <br />ماده ۸۱ - در اوقاف عامه که متولی معین نداشته باشد اداره موقوفه طبق نظر ولی فقیه خواهد بود . ( اصلاحی ۸/۱۰/۶۱ ) & <br />ماده ۸۱ - در اوقاف عامه که متولی معین نداشته باشد ، اداره موقوفه طبق نظر ولی فقیه خواهد بود . ( اصلاحی ۴/۸/۱۳۷۰) <br />ماده ۸۲ - هرگاه واقف برای اداره کردن موقوفه ترتیب خاصی معین کرده باشدمتولی بایدبهمان ترتیب رفتارکند و اگرترتیبی قرارنداده باشدمتولی بایدراجع به تعمیر و اجاره وجمع آوری منافع وتقسیم آن برمستحقین وحفظ موقوفه وغیره مثل وکیل امینی عمل نماید. <br />ماده ۸۳ - متولی نمی تواند تولیت رابه دیگری تفویض کندمگرآنکه واقف درضمن وقف به او اذن داده باشدولی اگردرضمن وقف شرط مباشرت نشده باشدمی تواندوکیل بگیرد. <br />ماده ۸۴ - جائزاست واقف ازمنافع موقوفه سهمی برای عمل متولی قرار دهد و اگرحق التولیه معین نشده باشد متولی مستحق اجرت المثل عمل است . <br />ماده ۸۵ - بعدازآنکه منافع موقوفه حاصل وحصه هریک ازموقوف علیهم معین شدموقوف علیه می تواندحصه خودراتصرف کنداگرچه متولی اذن نداده باشدمگراینکه واقف اذن درتصرف راشرط کرده باشد. <br />ماده ۸۶ - درصورتی که واقف ترتیبی قرارنداده باشدمخارج تعمیرواصلاح موقوفه واموری که برای تحصیل منفعت لازم است برحق موقوف علیهم مقدم خواهد بود. <br />ماده ۸۷ - واقف می تواندشرط کندکه منافع موقوفه مابین موقوف علیهم به تساوی تقسیم شودیابه تفاوت ویااینکه اختیاربه متولی یاشخص دیگری بدهدکه هرنحومصلحت داندتقسیم کند. <br />ماده ۸۸ - بیع وقف درصورتی که خراب شودیاخوف آن باشدکه منجربخرابی گرددبطوری که انتفاع ازآن ممکن نباشددرصورتی جایزاست که عمران آن متعذر باشدیاکسی برای عمران آن حاضرنشود. <br />ماده ۸۹ - هرگاه بعض موقوفه خراب یامشرف به خرابی گرددبطوری که انتفاع ازآن ممکن نباشدهمان بعض فروخته می شودمگراینکه خرابی بعض سبب سلب انتفاع قسمتی که باقیمانده است بشوددراین صورت تمام فروخته می شود. <br />ماده ۹۰ - عین موقوفه درموردجوازبیع باقرب به غرض واقف تبدیل می شود. <br />ماده ۹۱ - درمواردذیل منافع موقوفات عامه صرف بریات عمومیه خواهد شد : ۱) درصورتی که منافع موقوفه مجهول المصرف باشدمگراینکه قدرمتیقنی دربین باشد. ۲) درصورتی که صرف منافع موقوفه درموردخاصی که واقف معین کرده است متعذرباشد. ====مبحث سوم - درحق انتفاع ازمباحات==== <br />ماده ۹۲ - هرکس می تواندبارعایت قوانین ونظامات راجعه بهریک از مباحات ازآنهااستفاده نماید. ===فصل سوم - درحق ارتفاق نسبت به ملک غیرودراحکام وآثار=== املاک نسبت به املاک مجاور ====مبحث اول - درحق ارتفاق نسبت به ملک غیر==== <br />ماده ۹۳ - ارتفاق حقی است برای شخص درملک دیگری . <br />ماده ۹۴ - صاحبان املاک می تواننددرملک خودهرحقی راکه بخواهند نسبت به دیگری قراردهنددراین صورت کیفیت استحقاق تابع قراردادوعقدی است که مطابق آن حق داده شده است . <br />ماده ۹۵ - هرگاه زمین یاخانه کسی مجرای فاضل آب یاآب باران زمین یا خانه دیگری بوده است صاحب آن خانه یازمین نمی تواندجلوگیری ازآن کندمگر درصورتی که عدم استحقاق اومعلوم شود. <br />ماده ۹۶ - چشمه واقعه درزمین کسی محکوم به ملکیت صاحب زمین است مگر اینکه دیگری نسبت به آن چشمه عینایاانتفاعاحقی داشته باشد. <br />ماده ۹۷ - هرگاه کسی ازقدیم درخانه یاملک دیگری مجرای آب به ملک خود یاحق مرورداشته صاحب خانه یاملک نمی تواندمانع آب بردن یاعبوراواز ملک خودشودوهمچنین است سایرحقوق ازقبیل حق داشتن دروشبکه وناودان وحق شرب وغیره . <br />ماده ۹۸ - اگرکسی حق عبوردرملک غیرنداردولی صاحب ملک اذن داده باشدکه ازملک اوعبورکنندهروقت بخواهدمی تواندازاذن خودرجوع کرده و مانع عبوراوبشودوهمچنین است سایرارتفاقات . <br />ماده ۹۹ - هیچکس حق نداردناودان خودرابطرف ملک دیگری بگذاردیا آب باران ازبام خودبه بام یاملک همسایه جاری کندویابرف بریزدمگربه اذن او. <br />ماده ۱۰۰ - اگرمجرای آب شخصی درخانه دیگری باشدودرمجری خرابی به هم رسدبنحوی که عبورآب موجب خسارت خانه شودمالک خانه حق نداردصاحب مجری رابه تعمیرمجری اجبارکندبلکه خوداوبایددفع ضررازخودنمایدچنانچه اگر خرابی مجری مانع عبورآب شودمالک خانه ملزم نیست که مجری راتعمیرکند بلکه صاحب حق بایدخودرفع مانع کنددراین صورت برای تعمیرمجری می تواند داخل خانه یازمین شودولیکن بدون ضرورت حق ورودنداردمگربه اذن صاحب ملک <br />ماده ۱۰۱ - هرگاه کسی ازآبی که ملک دیگری است بنحوی ازانحاءحق انتفاع داشته باشدازقبیل دایرکردن آسیاوامثال آن صاحب آن نمی تواندمجری راتغییردهدبه نحویکه مانع ازاستفاده حق دیگری باشد. <br />ماده ۱۰۲ - هرگاه ملکی کلاءیاجزاءبه کسی منتقل شودوبرای آن ملک حق الارتفاقی درملک دیگریادرجزءدیگرهمان ملک موجودباشدآن حق بحال خود باقی می ماندمگراینکه خلاف آن تصریح شده باشد. <br />ماده ۱۰۳ - هرگاه شرکاءملکی دارای حقوق ومنافعی باشندوآن ملک مابین شرکاءتقسیم شودهرکدام ازآنهابقدرحصه مالک آن حقوق ومنافع خواهدبودمثل اینکه اگرملکی دارای حق عبوردرملک غیربوده وآن ملک که دارای حق است بین چندنفرتقسیم شودهریک ازآنهاحق عبورازهمان محلی که سابقاحق داشته است خواهدداشت . <br />ماده ۱۰۴ - حق الارتفاق مستلزم وسایل انتفاع ازآن حق نیزخواهدبودمثل اینکه اگرکسی حق شرب ازچشمه یاحوض یاآب انبارغیرداردحق عبورتاآن چشمه یاحوض وآب انبارهم برای برداشتن آب دارد. <br />ماده ۱۰۵ - کسی که حق الارتفاق درملک غیرداردمخارجی که برای تمتع از آن حق لازم شودبعهده صاحب حق می باشدمگراینکه بین اووصاحب ملک برخلاف آن قراری داده شده باشد. <br />ماده ۱۰۶ - مالک ملکی که موردحق الارتفاق غیراست نمی توانددرملک خودتصرفاتی نمایدکه باعث تضییع یاتعطیل حق مزبورباشدمگربااجازه صاحب حق . <br />ماده ۱۰۷ - تصرفات صاحب حق درملک غیرکه متعلق حق اوست بایدبه اندازه ای باشدکه قراردادندویابمقدارمتعارف وآنچه ضرورت انتفاع اقتضاءمی کند. <br />ماده ۱۰۸ - درتمام مواردی که انتفاع کسی ازملک دیگری به موجب اذن محض باشدمالک می تواندهروقت بخواهدازاذن خودرجوع کندمگراینکه مانع قانونی موجودباشد. ====مبحث دوم - دراحکام وآثاراملاک نسبت به املاک مجاور==== <br />ماده ۱۰۹ - دیواری که مابین دوملک واقع است مشترک مابین صاحب آن دوملک محسوب می شودمگراینکه قرینه یادلیلی برخلاف آن موجودباشد. <br />ماده ۱۱۰ - بنابطورترصیف ووضع سرتیرازجمله قرائن است که دلالت بر تصرف واختصاص می کنند. <br />ماده ۱۱۱ - هرگاه ازدوطرف بنامتصل به دیواربطورترصیف باشدتمام دیوارمحکوم به ملکیت صاحب آن طرف خواهدبودمگراینکه خلافش ثابت شود. <br />ماده ۱۱۲ - هرگاه قرائن اختصاصی فقطازیک طرف باشدتمام دیوارمحکوم به ملکیت صاحب آن طرف خواهدبودمگراینکه خلافش ثابت شود. <br />ماده ۱۱۳ - مخارج دیوارمشترک برعهده کسانی است که درآن شرکت دارند <br />ماده ۱۱۴ - هیچیک ازشرکاءنمی توانددیگری رااجباربربناوتعمیر دیوارمشترک نمایدمگراینکه دفع ضرربنحودیگرممکن نباشد. <br />ماده ۱۱۵ - درصورتی که دیوارمشترک خراب شودواحدشریکین ازتجدید بناءواجازه تصرف درمبنای مشترک امتناع نمایدشریک دیگرمی توانددرحصه خاص خودتجدیدبنای دیوارکند. <br />ماده ۱۱۶ - هرگاه احدشرکاءراضی به تصرف دیگری درمبناباشدولی از تحمل مخارج مضایقه نمایدشریک دیگرمی تواندبنای دیوارراتجدیدکندودر این صورت اگربنای جدیدبامصالح مشترک ساخته شوددیوارمشترک خواهدبود والامختص به شریکی است که بناراتجدیدکرده است . <br />ماده ۱۱۷ - اگریکی ازدوشریک دیوارمشترک راخراب کنددرصورتی خراب کردن آن لازم نبوده بایدآنکه خراب کرده مجدداآن رابناکند. <br />ماده ۱۱۸ - هیچیک ازدوشریک حق ندارددیوارمشترک رابالاببردیاروی آن بناسرتیربگذاردیادریچه ورف بازکندیاهرنوع تصرفی نمایدمگربه اذن شریک دیگر. <br />ماده ۱۱۹ - هریک ازشرکاءبرروی دیوارمشترک سرتیرداشته باشد نمی تواندبدون رضای شریک دیگرتیرهاراازجای خودتغییردهدوبجای دیگراز دیواربگذارد. <br />ماده ۱۲۰ - اگرصاحب دیواربه همسایه اذن دهدکه به روی دیواراوسرتیر بگذاردیاروی آن بناکندهروقت بخواهدمی تواندازاذن خودرجوع کندمگراین که به وجه ملزمی این حق راازخودسلب کرده باشد. <br />ماده ۱۲۱ - هرگاه کسی به اذن صاحب دیواربرروی دیوارسرتیری گذارده باشدوبعدآن رابرداردنمی تواندمجددابگذاردمگربه اذن جدیدازصاحب دیواروهمچنین است سایرتصرفات . <br />ماده ۱۲۲ - اگردیواری متمایل به ملک غیریاشارع ونحوآن شودکه مشرف به خرابی گرددصاحب آن اجبارمی شودکه آن راخراب کند. <br />ماده ۱۲۳ - اگرخانه یازمینی بین دونفرتقسیم شودیکی ازآنهانمی تواند دیگری رامجبورکندکه باهم دیواری مابین دوقسمت بکشند. <br />ماده ۱۲۴ - اگرازقدیم سرتیرعمارتی روی دیوارمختصی همسایه بوده و سابقه این تصرف معلوم نباشدبایدبحال سابق باقی بماندواگربه سبب خرابی عمارت ونحوآن سرتیربرداشته شودصاحب عمارت می تواندآن راتجدیدکندو همسایه حق ممانعت نداردمگراینکه ثابت نمایدوضعیت سابق به صرف اجازه اوایجادشده بوده است . <br />ماده ۱۲۵ - هرگاه طبقه تحتانی مال کسی باشدوطبقه فوقانی مال دیگری هر یک می تواندبطورمتعارف درحصه اختصاصی خودتصرف بکندلیکن نسبت به سقف بین دوطبقه هریک ازمالکین طبقه فوقانی وتحتانی می توانددرکف یاسقف طبقه اختصاصی خودبطورمتعارف آن اندازه تصرف نمایدکه مزاحم حق دیگری نباشد. <br />ماده ۱۲۶ - صاحب اطاق تحتانی نسبت به دیوارهای اطاق وصاحب فوقانی نسبت به دیوارهای غرفه بالاختصاص وهردونسبت به سقف مابین اطاق وغرفه بالاشتراک متصرف شناخته می شوند. <br />ماده ۱۲۷ - پله فوقانی ملک صاحب طبقه فوقانی محسوب است مگراینکه خلاف آن ثابت شود. <br />ماده ۱۲۸ - هیچیک ازصاحبان طبقه تحتانی وغرفه فوقانی نمی تواند دیگری رااجباربه تعمیریامساعدت درتعمیردیوارهاوسقف بنماید. <br />ماده ۱۲۹ - هرگاه سقف واقع مابین عمارت تحتانی وفوقانی خراب شود درصورتی که بین مالک فوقانی ومالک تحتانی موافقت درتجدیدبناحاصل نشود وقراردادملزمی سابقابین آنهاموجودنباشدهریک ازمالکین اگرتبرعاسقف تجدیدنموده چنانچه بامصالح مشترکه ساخته شده باشدسقف مشترک است واگر بامصالح مختصه ساخته شده باشدمتعلق به بانی خواهدبود. <br />ماده ۱۳۰ - کسی حق نداردخانه خودرابه فضای خانه همسایه بدون اذن او خروجی بدهدواگربدون اذن خروجی بدهدملزم به رفع آن خواهدبود. <br />ماده ۱۳۱ - اگرشاخه درخت کسی درفضای خانه یازمین همسایه شودبایداز آنجاعطف کندواگرنکردهمسایه می تواندآن راعطف کندواگرنشدازحدخانه خودقطع کندوهمچنین است حکم ریشه های درخت که داخل ملک غیرمی شود. <br />ماده ۱۳۲ - کسی نمی توانددرملک خودتصرفی کندکه مستلزم تضررهمسایه شودمگرتصرفی که بقدرمتعارف وبرای رفع حاجت یارفع ضررازخودباشد. <br />ماده ۱۳۳ - کسی نمی تواندازدیوارخانه خودبخانه همسایه دربازکنداگر چه دیوارملک مختصی اوباشدلیکن می تواندازدیوارمختصی خودروزنه یاشبکه بازکندوهمسایه حق منع اورانداردولی همسایه هم می تواندجلوروزنه وشبکه دیواربکشدیاپرده بیاویزدکه مانع رویت شود. <br />ماده ۱۳۴ - هیچیک ازاشخاصی که دریک معبریایک مجری شریکند نمی توانندشرکاءدیگررامانع ازعبوریابردن آب شوند. <br />ماده ۱۳۵ - درخت وحفیره ونحوآنهاکه فاصل مابین املاک باشددرحکم دیوارمابین خواهدبود. ====مبحث سوم - درحریم املاک==== <br />ماده ۱۳۶ - حریم مقداری ازاراضی اطراف ملک وقنات ونهروامثال آن است که برای کمال انتفاع ازآن ضرورت دارد. <br />ماده ۱۳۷ - حریم چاه برای آب خوردن (۲۰)گزوبرای زراعت (۳۰ ) گز است . <br />ماده ۱۳۸ - حریم چشمه وقنات ازهرطرف درزمین رخوه (۵۰۰ ) گز و در زمین سخت (۲۵۰ ) گز است لیکن اگرمقادیرمذکوره دراین <br />ماده و<br />ماده قبل برای جلوگیری ازضررکافی نباشدبه اندازه ای که برای رفع ضررکافی باشدبه آن افزوده می شود. <br />ماده ۱۳۹ - حریم درحکم ملک صاحب حریم است وتملک وتصرف درآن که منافی باشدباآنچه مقصودازحریم است بدون اذن ازطرف مالک صحیح نیست و بنابراین کسی نمی توانددرحریم چشمه ویاقنات دیگری چاه یاقنات بکندولی تصرفاتی که موجب تضررنشودجائزاست . اخوان ثالث، مهدی 1502 2971 2006-09-28T13:40:55Z روزبه 73 {{بدون متن}} ترا ای کهن بوم و بر دوست می‌دارم 1503 2970 2006-09-28T13:40:30Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} فرخزاد، فریدون 1504 3008 2006-09-28T14:36:03Z روزبه 73 {{بدون متن}} شب بود بیابان بود 1505 3007 2006-09-28T14:35:55Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} قفس 1507 3011 2006-09-28T14:41:58Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} مدیاویکی:Articletitles 1508 sysop 1814 2006-03-28T05:51:05Z MediaWiki default Articles starting with ''$1'' مدیاویکی:Editsectionhint 1509 sysop 1815 2006-03-28T05:51:05Z MediaWiki default Edit section: $1 مدیاویکی:Hideresults 1510 sysop 1816 2006-03-28T05:51:05Z MediaWiki default Hide results مدیاویکی:Missingcommenttext 1511 sysop 1820 2006-03-28T05:51:06Z MediaWiki default Please enter a comment below. مدیاویکی:Missingsummary 1512 sysop 1821 2006-03-28T05:51:06Z MediaWiki default '''Reminder:''' You have not provided an edit summary. If you click Save again, your edit will be saved without one. مدیاویکی:Rev-deleted-comment 1513 sysop 1824 2006-03-28T05:51:06Z MediaWiki default (comment removed) مدیاویکی:Rev-deleted-text-permission 1514 sysop 1825 2006-03-28T05:51:06Z MediaWiki default <div class="mw-warning plainlinks"> This page revision has been removed from the public archives. There may be details in the [{{fullurl:Special:Log/delete|page={{PAGENAMEE}}}} deletion log]. </div> مدیاویکی:Rev-deleted-text-view 1515 sysop 1826 2006-03-28T05:51:06Z MediaWiki default <div class="mw-warning plainlinks"> This page revision has been removed from the public archives. As an administrator on this site you can view it; there may be details in the [{{fullurl:Special:Log/delete|page={{PAGENAMEE}}}} deletion log]. </div> مدیاویکی:Rev-deleted-user 1516 sysop 1827 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default (username removed) مدیاویکی:Rev-delundel 1517 sysop 1828 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default show/hide مدیاویکی:Revdelete-hide-comment 1518 sysop 1829 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Hide edit comment مدیاویکی:Revdelete-hide-restricted 1519 sysop 1830 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Apply these restrictions to sysops as well as others مدیاویکی:Revdelete-hide-text 1520 sysop 1831 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Hide revision text مدیاویکی:Revdelete-hide-user 1521 sysop 1832 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Hide editor's username/IP مدیاویکی:Revdelete-legend 1522 sysop 1833 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Set revision restrictions: مدیاویکی:Revdelete-log 1523 sysop 1834 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Log comment: مدیاویکی:Revdelete-logentry 1524 sysop 1835 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default changed revision visibility for [[$1]] مدیاویکی:Revdelete-selected 1525 sysop 1836 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Selected revision of [[:$1]]: مدیاویکی:Revdelete-submit 1526 sysop 1837 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Apply to selected revision مدیاویکی:Revdelete-text 1527 sysop 1838 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Deleted revisions will still appear in the page history, but their text contents will be inaccessible to the public. Other admins on this wiki will still be able to access the hidden content and can undelete it again through this same interface, unless an additional restriction is placed by the site operators. مدیاویکی:Revisiondelete 1528 sysop 1839 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Delete/undelete revisions مدیاویکی:Searchcontaining 1529 sysop 1840 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Search for articles containing ''$1''. مدیاویکی:Searchnamed 1530 sysop 1841 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Search for articles named ''$1''. مدیاویکی:Tog-autopatrol 1531 sysop 1842 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Mark edits I make as patrolled مدیاویکی:Tog-forceeditsummary 1532 sysop 1843 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Prompt me when entering a blank edit summary مدیاویکی:Tog-watchcreations 1533 sysop 1844 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default Add pages I create to my watchlist مدیاویکی:Variantname-sr 1534 sysop 1846 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default sr مدیاویکی:Variantname-sr-ec 1535 sysop 1847 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default sr-ec مدیاویکی:Variantname-sr-el 1536 sysop 1848 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default sr-el مدیاویکی:Variantname-sr-jc 1537 sysop 1849 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default sr-jc مدیاویکی:Variantname-sr-jl 1538 sysop 1850 2006-03-28T05:51:07Z MediaWiki default sr-jl بحث:قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران 1539 1928 2006-05-31T16:24:32Z 81.31.160.4 This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem.This is Iran's Problem. کاربر:Shervinafshar/monobook.css 1540 1856 2006-04-02T23:23:41Z Shervinafshar 9 /* <pre> */ body { font-size: x-small; font-family: Tahoma, Roya, sans-serif; } /* Donations link to be uncommented during fundraising drives #siteNotice { padding-left: 4px; font-style: italic; text-align: center; } */ #siteNotice { display:none; } /* Make all non-namespace pages have a light blue content area. This is done by setting the background color for all #content areas to light blue and then overriding it for any #content enclosed in a .ns-0 (main namespace). I then do the same for the "tab" background colors. --Lupo */ #content { background: #F8FCFF; /* a light blue */ } .ns-0 * #content { background: white; } #mytabs li { background: #F8FCFF; } .ns-0 * #mytabs li { background: white; } #mytabs li a { background-color: #F8FCFF; } .ns-0 * #mytabs li a { background-color: white; } #p-cactions li { background: #F8FCFF; } .ns-0 * #p-cactions li { background: white; } #p-cactions li a { background-color: #F8FCFF; } .ns-0 * #p-cactions li a { background-color: white; } /* Display "From Wikipedia, the free encyclopedia" */ #siteSub { display: inline; font-size: 100%; font-weight: normal; } /* Bold 'edit this page' link to encourage newcomers */ #ca-edit a { font-weight: bold !important; } /* Display "User $1, you are already logged in!" ([[MediaWiki:Alreadyloggedin]]) in red and bold */ div.alreadyloggedin { color: red; font-weight: bold; } /* Do not print edit link in templates using Template:Ed */ @media print { .editlink { display: none } } #column-one { padding-top:185px; } #p-logo, #p-logo a, #p-logo a:hover { height: 180px; } /* </pre> */ کاربر:Shervinafshar 1541 1857 2006-04-02T23:25:20Z Shervinafshar 9 * شروین افشار. * مهندس نرم‌افزار. * [http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Shervinafshar صفحهٔ شخصی] در ویکی‌پدیای فارسی. نامه عمر بن خطاب به یزدگرد سوم 1542 2787 2006-09-13T20:29:44Z Kaveh 1 ویرایش 217.219.82.166 برگردانده شد، به آخرین تغییری که Shervinafshar انجام داده است {{ویکی‌پدیا|نامه عمر بن خطاب به یزدگرد سوم}} == متن نامه == «از عمر بن الخطاب خلیفه مسلمین به یزدگرد سوم شاهنشاه پارس. یزدگرد! من آیندهٔ روشنی برای تو و ملت تو نمی‌بینم مگر اینکه پیشنهاد مرا بپذیری و با من بیعت کنی. تو سابقاً بر نصف جهان حکم می‌راندی ولی اکنون که سپاهیان تو در خطوط مقدم شکست خورده‌اند و ملت تو در حال فروپاشی است، من به تو راهی را پیشنهاد می‌کنم تا جانت را نجات دهی. شروع کن به پرستش خدای واحد، به یکتا پرستی، به عبادت خدای یکتا که همه چیزرا او آفریده [است]. ما برای تو و برای تمام جهان پیام او را آورده‌ایم، او که خدای راستین است. از پرستش آتش دست بردار و به ملت خود فرمان بده که آنها نیز از پرستش آتش که خطاست دست بکشند، به ما بپیوند، الله اکبر را پرستش کن که خدای راستین است و خالق جهان. الله را عبادت کن و اسلام را بعنوان راه رستگاری بپذیر. به راه کفر آمیز خود پایان بده و اسلام بیاور و الله اکبر را منجی خود بدان. با این کار زندگی خودت را نجات بده و صلح را برای پارسیان بدست آر. اگر بهترین انتخاب را می‌خواهی برای عجم ها{{نشان|1}} انجام دهی با من بیعت کن.» الله اکبر. خلیفه مسلمین، عمربن الخطاب == پانویس == {{پاورقی|1}} لقبی که عربها به ایرانیان می‌دادند به معنی کودن و لال. تک نگاشت‌ها 1543 3152 2006-09-29T16:07:42Z روزبه 73 ==تک‌نگاشت‌های مردمشناسی== [[اورازان]] نوشته [[مؤلف:جلال آل احمد|جلال آل احمد]]، از نخستین تک‌نگاشت‌ها به زبان فارسی. {{ناقص}} اورازان 1544 1933 2006-06-01T16:10:48Z Kaveh 1 + <[[آل احمد، جلال]] <[[آل احمد، جلال]] عنوان کتاب : اورازان نویسنده : جلال آل احمد تاریخ نشر : اسفند ماه 82 تایپ : لیلا اکبری '''اورازان''' 1 ==مقدمه == گرچه در عرف و سیاست و فرهنگ و مطبوعات معاصر مملکت ما یک ده در هیچ مورد بهیچ حساب نمی آید ولی بهرصورت هسته اصلی تشکیلات اجتماعی این سرزمین و زمینه اصلی قضاوت درباره تمدن آن همین دهات پراکنده است که نه کنجکاوی متتبعان را می انگیزد و نه حتی علاقمندی خریداران رای وسیاستمدراران و صاحبان امر را.چرا - گاهی اتفاق افتاده است که مستشرقی یا لهجه شناسی بعنوان تحقیق د لهجه دورافتاده ای سری بدهات هم زده است و مجموعه ای نیز گرد آورده است ولی غیر از آنچه مربوط بمورد علاقه اوست ، نه از مردم این دهات و نه از آداب و رسومشان و نه از وضع معیشتشان چیزی در اینگونه مجموعه ها می توان یافت بسیار گذرا و سرسری است.تقصیر هم از کسی نیست .ناشناخته های این سرزمین آنقدر فراوان است که کمتر کسی حوصله می کند به چنین موضوع حقیری بپردازد و وقت عزیز خود را درباره یک ده - یک ده بی نام و نشان - که در هیچ نقشه ای نشانه ای از آن نیست و حتی در جغرافیاهای بزرگ و دقیق نیز بیش از دو سه سطر بآن اختصاص داده نمی شود ، صرف کند .با اینهمه این مختصر درباره چنین موضوع حقیری فراهم شده است.نویسنده این مختصر نه لهجه شناسی است و نه درین صفحات بامردمشناسی و قواعد - و یا با اقتصاد سر و کاری دارد و نه قصد این را دارد که قضاوتی درباهر امری بکند که مقدماتش درین جزوه آمده است . بلکه سعی کرده است با صف دقتی که اندکی از حد متعارف بیشتر است یک ده دورافتاده را با تمام مشخصات آن ببیند و از آنچه دیده است مجموعه مختصری فراهم بیاورد ، حاوی تکاپوی زندگی روزمره مردم آن ده و نشان بدهد که موضوع هرچه خلاصه تر وحقیرتر باشد مجال دقت و تحقیق گشاده تر خواهد بود. شاید گمان برده شود که آنچه درین مجموعه آمده است بر آنچه در دیگر دهات ایران می گذرد امتیازی دارد و مثلا بهمین علت جلب نظر نویسنده را کرده است .البته چنین گمانی به خطاست . «اورازان» ده مورد بحث این مختصر - دهی است مثل هزاران ده دیگر ایران که زمینش را با خیش شخم می زنند و بر سر تقسیم آبش همیشه دعوا برپاست و مردمش به ندرت حمام دارند و چایی شان را با کشمش و خرما می خورند. و اگر نویسنده این سطور آنرا برگزیده بعلت علایقی بوده است که بآنجا داشته.«اورازان» مولد اجداد او بوده است و از نظر وابستگی های مادی و معنوی بخصوصی که دری« گونه موارد انگیزه رفت و آمدهای ازده به شهر و از شهر به ده می شود ، تا کنون پنج شش باری اتفاق سفری بآن ناحیه برای او دست داده است که آخرین آنها در تابستان 1326 بوده . مجموع مدت اقامت نویسنه در آنجا ضمن این مسافرتهای موسمی و متناوب به بیش از یکسال رسیده و تهیه این یادداشت ها مشغولیـت ایام اقامت او در آنجا بوده است.و اکنون که ترتیبی به آنها داده می شود و برای انتشار آماده می گردد خود نویسنده نیز نمی داند که آنرا از چه مقوله بداند؟آیا سفرنامه است ؟ تحقیقی از آداب و رسوم اهالی است ؟ یا بحثی درباره لهجه ای است؟ چون وقتی این یادداشتها فراهم می شده است هیچ قصدی در کار نبوده . حتی قصد انتشار آن.و همانطور که گذشت فقط مشغولیتی بوده است در ایام فراغتی . و برای دیگران نیز اگر بهیچ کاری نخورد دست کم مشغولیتی برای ساعات فراغتشان خواهد بود. بهر صورت «اورازان» (بروزن جوکاران) ده کوهستانی از تمدن شهری دور افتاده ایست در منتهای شرقی کوهپایه های طالقان که نه تنها از دبستان و ژاندارمری و بهداری در آن خبری نیست بلکه اغلب اهالی هنوز با سنگ چخماق و «قو» چپق های خودشان را آتش می کنند و برای روشن کردن اجاق ها و تنورها از چوبهایی که پنج شش برابر یک چوب کبریت بلندی دارد و سر آن آغشته بگوگرد است استفاده می کنند . گرچه در کتابهای رسمی جغرافیایی سکنه آنرا در حدود 700نفر تخمین زده اند ولی در حدود صدخانوار در آن سکونت دارند که بنا بگفته کدخدای محل در سال 1326 جمعا چهارصد و شصت نفر می شده اند .اورازان از قسمت «بالاطالقان» بحساب می آید .این قسمت با دو قسمت دیگر میان و پایین طالقان رویهمرفته در حدود 80 پارچه آبادی وجود دارد ه هر کدام به نسبت آب و آبادانی زمین و اطراف خود پرجمعیت تر و یا سوت و کورترند. خود طالقان دره بزرگی است که امتداد طولی آن از شمال شرقی به جنوب غربی است .در ته این دره از شمالی ترین نقاط آن رودخانه محلی یعنی «شاهرود» با جریانی تند و آبی کف کرده روان است و پس از پیمودن تمام طالقان در حدود طارم با «قزل اوزن » می پیوندد و بصورت سفید رود از گیلان می گذرد و بدریای خزر می ریزد. در دو دامنه جنوبی و شمالی همین رودخانه ، دهات طالقان پراکنده است .بالا طالقان کوهستانی تر و سردسیرتر است و هرچه بپایین طالقان نزدی بشوید بجلگه نزدیک تر می شوید . طالقان از شمال و مغرب به تنکابن و الموت محدود است و از جنوب به ساوجبلاق . کوههای شرقی طالقان متصل است به کوههای غربی جاده کرج به چالوس.در چنین ناحیه ای است که اورازان قرار گرفته . در دوره بیست ساله...کوشش های برای ایجاد جاده شوسه برای طالقان شد که از آن ببعد متروک مانده است.راهها مالرو است و هنوز «شاهرود » بزرگترین وسیله حمل و نقل است .باین معنی که در اواخر تابستان تمام چوبهایی را که در تمام طالقان قطع می کنند برودخانه می اندازند و بوسیله جریان تند آب حمل می کنند . این بود مختصری درباره موقع و محل جغرافیایی ناحیه ای که ده مورد بحث یکی از آبادی های آن است.تمام طالقانیها زبان خود را «تاتی» می دانند.توجه آنها چه در امور مادی و اقتصادی وچه د رمسایل مربوط به زبان و فرهنگ به مازندران است. نمونه های کوتاهی که درین مورد داده شده است موید این مدعاست.برای اینکه دقت بیشتری بکار برده شده باشد لغات و اصطلاحات محلی بحروف لاتین نیز ضبط شده است. عکس ها و نقشه ها «دست پخت شمس است.طرح نقشه ها و اشکال و ظروف محلی را آقای بهمن محصص کشیده اند.گذشته از ایشان باید از زن عزیزم تشکر کنم که زحمت ترجمه این مقدمه را به انگلیسی برخود هموار ساخته . و بیش از همه مرهون تشویق ها و قدردانی های دوست فاضل خویش آقای ایران پرست هستم. آن خاکستر می پاشند و گرچه با زمین چندان سر بسر نمی گذارند همین کود مزارع آنهاست. از مراتع اطراف ده که پوشیده است از «کما » و «گون» که اولی خوراک زمستانی گاو و گوسفند آنهاست و دومی هیزم اجاق ها و تنوری هاشان.در سراسر فصل کار ، علف می چینند و بده می آورند و روی بام خانه ها تل انباری بلند می سازند که از دور همچون گنبدی بچشم می خورد . «کما» بقدری خوشبو است که آدم آرزو می کند کاش می توانست از آن بخورد.حتی پنیری که در محل می سازند این بو را حفظ می کند .و بوته های گون گاهی بقدری بلند می شود که یک قاطر با بارش می تواند در آن فرو برود و چنان تند می سوزد و شعله می افرازد که در تاریکی شب تپه های اطراف را نیز روشن می سازد.و بهترین وسیله راه جویی برای چارپادارانی است که در زمستان سفر می کنند.خیلی ساده باید برف بوته را بکناری زد و سنگ چخماق بکار برد.با همان یک جرقه می گیرد.و تازگی ها نیز آموخته اند که از ساقه های همین گون کتیرا بگیرند.کولیها این هنر را به آنان آموخته اند . کولیها فقط تابستانها پیدایشان می شود . نه رقصی می دانند و نه آوازی می خوانند.چندتا خر دارندو دو برابر آن سگ - سیاه چادر خود را که علم کردند کوره کوچکی هم بر پا می کنند . زنهاشان به خوشه چینی و دریوزگی و مردها به آهنگری .یک ماهی اطراق می کنند. «چلینگر»نامی است که اهالی باین کولیها می دهند .فقط گاهی آواز نی آنان بگوش می رسد که چوپانهای ده خیلی از آنان آموخته ترند.اما در خود ده از رقص و آواز خبری نیست . مگر عروسی بکنند تا هلهله ای براه بیفتد و دستی بکوبند و پایی بیفشانند . عروسی ها را بفصل بیکاری محول می کنند.یعنی به اوایل پاییز که خرمن ها برداشته شده و کشت سال آینده نیز آماده گشته است و حتی گردوها را نیز از درختها چیده اند و انبار کرده اند. اطاقی که تابستانها در آن بسر می برند انبار زمستانی آنهاست که خشک است و روزنه بیشتر دارد.سقف خانه ها را تیر می پوشانند و کاهگل می کنند و دیوارها تا کمر از سنگ و باقی باچینه است . درخانه هایی که تازه تر است خشت هم بکار رفته . درون خانه ها را باگل می اندایند و اگر خواسته باشند تفننی بکار برند بجای گل عادی برای اندودن گل سفید بکار می برند . و بآن «دون»می گویند. اما در امامزاده ده که اهالی «معصوم زاده »اش می نامند برای سفید کاری گچ بکار برده اند.بناهای عمومی ده یکی همین معصوم زاده است که باید محرم و صفری در پیش باشد تا رفت و روبش کنند ؛ و بعد حمام ده که با گون گرمش می کنند و گون انباری که بر بربام آن انباشته اند از گنبد امامزاده نیز بلندتر است .دو تاهم مسجد دارند طکی که اطاقکی بیش نیست و تنها مسجد است و دیگری مسجد بزرگی که محل اجتماعات است و حسینیه است.هم حیاط دارد هم سرپوشیده و هم «نخل» محرم در آنست. تنها زینتی که در تمام ساختمانهای ده می توان دید یکی توفال سقفهاست که نهایت تفنن و دقت در آن بکار رفته است به آن «پردو» می گویند . و دیگر گاهی پنجره های مشبکی که از قدیم هنوز سالم مانده است و دیگر سرتیرهایی که از سرپوشیده ایوان ها بیرون می گذارند و تراشی به آن می دهند و به آن «نکاس» می گویند. 2 «معصوم زاده» طبق روایت اهالی مقبره مشترک سید علاءالدین و سید اشرف الدین است که اجداد اصلی اهالی هستند .یعنی اولین کسانی که درین ناحیه سکونت گزیده اند . و نیز روایت می کنند که این دو نفر فرزند امامزاده سید ناصرالدینی هستند که مقبره اش در تهران است . در محله ای بهمین نام و درین باره داستانی هم بر سر زبان اهالیست که نقل آن بی فایده نیست : « سید علاءالدین و سید شرف الدین از مدینه به این دیار آمده اند .در زمانی که املاک بالا طالقان از آن «محمود»نامی بوده است که گبر بوده ولی چوپانی مسلمان داشته . این دو برادر پنهان از صاحب املاک در همین محل درغاری (اسکول)دور افتاده سکونت می کنند .چوپان مسلمان هر روز گوسفندها را به کوه می برده است . هر روز دو بز قرمز از گله جدا می شده اند و به آن سو می رفته اند و شب که برمی گشته اند شیر بیشتری داشته اند. چوپان این مطلب را می دانسته ولی نمی دانسته که چرا این اتفاق هر روز تکرار می شود و چرا شیر بزها زیاد می شود.تا روزی تصمیم می گیرد دنبال بزها برود و راز آنها را کشف کند در نتیجه بغاری می رسد که دو برادر در آن بوده اند و از شیر بزها می خورده اند و در ضمن به بزها برکت می داده اند .» « دو برادر از دیدن چوپان می ترسند ولی او اطمینان می دهد که پنهان از ارباب ، مسلمان است و زن مسلمانی هم دارد.زن نیز بعدا بدیدن دو برادر می رود و در تهیه آذوقه به آنها کمک می کند . گذشته ازینکه به کمک شوهرش ذهن محمود گبر را آماده می سازد و زمینه را طوری می چینند که محمود گبر برخورد آبرومندانه ای با این دو برادر بکند.محمود گبر ناچار طلب معجزه می کند . و آن دو نیز مشتی ریگ در جیب خود می ریزند و به صورت طلا و نقره بیرون می آورند . محمود نیز به آنان ایمان می آورد و در حضورشان اسلام می پذیرد و املاک «اورازان» و «گیلیارد» و «خودکاوند» را به آنها می بخشد . آن دو نفر به آبادی محل می پردازند و زاد و ولد می کنند و هر دسته از فرزندان خود را در یکی از این سه محل سکونت می دهند .به این دلیل است که اورازان سید نشین است و گیلیارد و خودکاوند نیز تا این اواخر که چند خانواده عام در آن سکنا کرده اند سید نشین است و گیلیارد و خودکاوند نیز تااین اواخر که چند خانواده عام در آن سکنا کرده اند سید نشین بوده است .» سید تقی - یکی از اهالی - که جدش صد و پنجاه سال عمر کرده بوده است نقل می کند که از جدش شنیده بوده که او وقتی را بیاد داشته که در اورازان فقط 7خانوار می زیسته اند.به این مناسبتها اعتقاد عمومی اهالی شده است که در اورازان مرد عام بند نمی شود و چهل روزه می ترکد یا می میرد.و بسیار ساده است اگر به این طریق اهالی همه خود را خویشاوند بدانند.و پسرعمو یا دختر عمو خطاب کنند.البته زنانی که عام هستند و به ازدواج اهالی درآیند مستثنی هستند.ازین گذشته اهالی معتقدند که سگ در ده بند نمی شود . و غیر از چند سگی که برای گله دارند سگ دیگری در ده نیست . گذشته ازینکه در ده کاری هم از سگ برنمی آید.نه کسی به فکر دزدی است و نه اگر هم باشد موفقیتی خواهد داشت . به این دلیل فقط خانه هایی که مجاور کوچه ها است دیوار دارد و دیگر خانه ها یا اصولا بهم مربوط است و یا با پرچینی از هم مجزا می شود . سید بودن و اصیل بودن اورازانیها نه تنها د رهمه طالقان حتی در ساوجبلاغ و تنکابن نیز شهرت دارد .و اوارازانیهای زیادی هستند که پراکنده در نواحی اطراف ازین اعتقاد عمومی معیشت خود را می گذرانند. حتی دعانویسی هم می کنند. خانواده های زیادی هستند که سلسله نسب خود را پشت قرآنها حفظ کرده اند. از یکی ازین سلسله نسبها که در اختیار پدرم است عکس برداشته ام . خانواده های ده بر حسب محل سکونتی که در ده دارند به «جوآر محله» و «میان محله » و «جیرمحله » منسوبند.جوآر محله ایهای مشتخص ترند و نسبت غایی دارند و آن دیگران احترامی برای ایشان قایلند. کدخدا همیشه از جوار محله ایها انتخاب می شود .آنچه برای یک مسافر جالب به نظر می رسد اینست که «معصوم زاده» صورت یک امامزاده معمولی را ندارد . اهالی ، نه از نظر قدسی که درین موارد موجب احترام است بلکه همچون مقبره دو تن از پدران خود با آن رفتار می کنند.نه چراغی در آن می سوزند و نه شمعی دارند که بیفروزند.فقط اگر پیرمردی باشد که حوصله زیارت اهل قبور را داشته باشد سری هم بامامزاده می زند.ازین گذشته هر پیرمردی در اورازان با این خیال باطنی جهان را بدرود می گوید که خود معصوم زاده ای است. اما معصوم زاده روی تپه کوچکی قرار گرفته است و رو بقبله آن نیز قبرستان کوچکی در دامنه تپه هست ، غیر از قبرستان بزرگ ده که مجزاست و سراغش خواهم رفت . سمت غرب امامزاده حمام ده است و بعد خانه ها و فاصله حمام با این تپه نهر کوچکی است که از آب چشمه بالای حسینیه زمزمه ای دارد . دور تا دور معصوم زاده ایوانی است با ستونهای چوبی و در میان ، بنای گرد مقبره است . قطر گردی مقبره از بیرون نزدیک به شش متر و از درون مقبره چهار متر است . دیوار ضخیم و سفید شده مقبره نشان می دهد که از گل و سنگ بنا شده است .گنبد هرمی شکل روی همین دیوار ها بنا شده که از درون و بیرون با گچ سفید گشته .بنای گرد مقبره دودرقرینه به ایوان دورا دور دارد.یکی از شمال و دیگری از جنوب . غیر ازین نه پنجره ای و نه روزنه ای و نه سوراخ بالای گنبدی . درها کوتاه است و نه زینتی بر روی دیوار .فقط در سمت شمال برآمدگجی کوچکی به دیوار هست .و از دوده ای که بالای آن به دیوار نشسته پیداست که جای چراغ است . ضریح یک صندوق مکعب چوبی بی زینت است.حتی شبکه هم ندارد . یک پارچه از چوب است .و روپوش سبزی بروی آن افتاده . فقط هر طرف از لبه های شرقی و غربی ضریح با 6 قبه چوبی زینت شده است . فرش معصوم زاده دو تکه پوست آهو یا بز کوهی است و یک حصیر برنجی . دو زیارت نامه «وارث» به دیواراست و یک «اذن دخول» و یک زیارت نامه مخصوص با اشاره باسم و رسم و حسب و نسب معصوم زادگان . زیارت نامه ها را روی کاغذی نوشته اند و کاغذها را روی قطعه چوبی که مختصری منبت کاری بربالای آنست چسبانده اند و آویخته اند . از درز صندوقچه چوبی ضریح که به درون بنگری زیر آن دو سنگ قبر از سنگ معمولی به یک اندازه و به ارتفاع چند سانتیمتر از زمین دیده می شود . چیزهایی بر روی سنگهای منقور بود که خواندن آنها در نور باریکی که از درز صندوقچه می تابید غیر ممکن بود و صندوقچه را هم نمی شد تکان داد و از جا کند . اما میان دو قبر حفره ای بود پر از اوراق خطی و کتابهای اوراق - که پیدا بود قرآنهای خطی کهنه است .کنار دیوار شرقی مقبره قرآنی اوراقی افتاده بود به قطع 15×9/5 که پاره های آن پخش شده بود .صفحه دوم جلد آن بجا مانده بود که رنگ و روغنی بودو پس از سوره های کوچک و دعای «صدق الله العلی العظیم ...الخ» تاریخ کتابت آن چنین ذکر شده بود «سنه 1244 تمام شد در ماه ربی الاخر (کذا) در روز چهارشنبه در بیست و هشتم ماه.» از اول قرآن نزدیک به دو جزوه افتاده بود ولی از آن پس تقریبا کامل بود . کاغذ کلفت زرد شده ای داشت.با قلم نسخ مشکی نوشته شده بود و علامات آیات با مرکب قرمز گذاشته شده بود . سر سوره ها بی زینت بود و تنها اسم سوره ها با همان مرکب قرمز ضبط شده بود حاشیه صفحات یک خط قرمز و دو خط سیاه بود و کنار این خط دو میلیمتر مطلا بود. قرآنهای خطی در خانواده های اورازان کم نیست و با اینکه مکتب خانه ده نیز چندان برو بیایی ندارد اغلب اهالی گرچه خواندن فارسی را هم ندانند قرآن را می خوانند و حتی متفاضلانه تفسیر و تعبیرش می کنند . گذشته ازینکه اغلب پیرمردهای ده مساله دان هم هستند و موارد طهارت و نجاست را از یک آخوند بهتر توضیح می دهند . سید ابوالفضل چهل و پنجساله یکی از همین نخوانده ملاها بود . اضافه بر اینکه سندی هم برای اثبات قدمت علم و فضل در خانواده خویش نشان می داد . یک روز به خانه اش رفتم تا این سند را ببینم . منزلش نزدیک قبرستان ده مشرف به آن بود . می گفتند قطعه ای از پوست آهو که به خط حضرت سجاد آیاتی بر آن نوشته در اختیار اوست . وقتی فهمید برای چه آمده ام رفت وضو ساخت و با آداب هر چه تمامتر بسته پارچه پیچی را درآورد و روی زانوی خود گذاشت . دعایی خواند و پارچه را گشود . یک قاب عکس 28×19 بود که پشت شیشه دو نیمه شده اش به آسانی می شد پوست آهو را تشخیص داد خیلی به زحمت راضی شد که قاب را به دست من بدهد. پوست در امتداد طولی خود در اثر تاخوردن از وسط شکسته بود و چند جای شکستگی آن بر اثر ساییدگی رفته بود و سوراخ شده بود . از عرض نیز جای سه تا خوردگی بر آن نمایان بود . سرتاسر ورقه از ترکهای ریز و چروکهای ریزتر پوشیده بود.آیه این بود «و هم یحملون اوزارهم علی ظهورهم .الاساء مسایزرون .و ماالحیاه الدنیا الا لعب و لهو و اللدار» و به همین جا تمام می شد. قبل ازینکه بفرک خواندنش بیفتم خود او آن را خواند و افزود که از سوره انعام است . خط کوفی کهنه ای داشت . با مرکب قهوه ای نوشته بود ، یا بر اثر گذشت زمان به این رنگ درآمده بود . سرپیچ ها و آخر کشیده ها مرکب رویهم انباشته تر بود که گاهی ترک برداشته بود و تکه ای از آن ریخته بود . مثل لعابی که از گوشه کاشی های قدیمی می پرد. پهنای قلم معمولا 3 میلیمتر بود . کشیده «یحملون» و «ظهورهم» 9/5 سانت و و کشیده «لهو» 7 سانت وبلندی الف ها و لام ها 2 سانت بود . آنچه بقول سید ابوالفضل مسلم بود این بود که از سه نسل به این طرف این قطعه قرآن در خاندان آنها به میراث مانده بود . 2 اشاره شد که چه در ده و چه در مزارع اطراف آن - تنها آبی که در دسترس اهالیست آب چشمه هاست .تقریبا در مرکز ده بروبروی در حسینه چشمه بزرگی هست که بیش از دو سنگ آب می دهد.هیچکس ازین آب نمی خورد.اما اطراف چشمه را کنده اند و سنگ چیده اند و چاله بزرگی بوجود آورده اند که محل شستشوی ظرف و لباس و فرش اهالیست . گاو و گوسفندهای خود را هم در آن می شویند حتی برای شستن مرده های خود نیز از آن استفاده می کنند . تنها حوضی که در تمام ده می توان سراغ کرد همین است.آب آن پس از اینکه از چند باغ گذشت به رودخانه می افتد و می رود .ازین بزرگتر آب «کهریز»است . به فتح کاف و حذف هاء در موقع تلفظ . چشمه های دیگر هرکدام آنقدر آب دارند که مزرعه کوچکی را سیراب سازند و یا آب آشامیدنی خانواده ای را تامین کنند . اما کهریز بیش از شش سنگ آب دارد.گرچه قناتی در کار نیست ولی پیداست که «کاریز» به صورت کهریز درآمده است .از کوه های شمال شرقی و دره های آن جویی به طرف ده می آید که آب برف قله ها در آن جاریست و طبیعی است که در بهار بیشتر است و آخر تابستان تا دو سنگ هم تقلیل می یابد . این نهر در راه خود به تپه ای برمی خورد که مشرف بر اوارازان است .تپه را معلوم نیست در چه تاریخی شکافته اند و در حدود چهل متر تونل زده اند و آب را به این سو آورده اند . دهانه ای که آب به آن وارد رو بشرق است و پایین تر از دهانه خروجی قرار گرفته است . اهالی عقیده دارند که کهریز یکی از معجزات ائمه است . به قولی در زمان همان دو سید مدفون در معصوم زاده و به قول دیگر در زمان فرزندان بلافصل آنها احداث گردیده است . برای اینکه از چند و چون کار سر در بیاورم فانوسی با خودم برداشتم و کفش ها را کندم و شلوارم را بالا زدم و از دهانه خروجی تونل که مشرف به ده است وارد تونل شدم . آب خیلی سرد بود و پاهایم را می آزرد . ولی کم کم عادت کردم . فقط لازم بود شانه هایم را بپایم و مواظب باشم شتک آب به لوله فانوس نرسد .وگرنه ارتفاع تونل یک برابر و نیم قد آدم متوسط بود . کف پایم روی شن های تیز می نشست . دست کردم و چندتایش را درآوردم .شن نبود . سنگریزه هایی بود که از دم کلنک حفر کنندگان تونل پریده بود و هنوز ته نهر نشسته بود .تونل را به شکل گلابی کنده بودند . بالای آن تنگ بود ولی به هر صورت به آسانی می گذشتم . با قدم های شمرده و آرام چهل قدم که برداشتم به آخر تونل رسیده بودم که حوضچه ای بود و آب از آن می جوشید و پیدا بود که بقیه تونل در سطح پایین تری قرار دارد و آب آن از سوراخی بالا می آید . ولی نه دستم به سوراخ زیر آب رسید نه پایم . در سرتاسر راه روی دیواره تونل دو قسمت متمایز از هم بنظر می رسید . سقف و قسمت بالای آن تمیزتر کنده شده بود وجاهای کلنگ ریز و مرتب در نور فانوس برق می زد و قسمت پایین -از ده پانزده سانت به سطح آب مانده تا کف مجرا- زمخت تر و ناهمواریها و تیزیهای سنگ بر آن نمودارتر بود . و قسمت بالایی از حدود حوضچه هم گذشته بود و یک متری در درون کوه پیش رفته بود و پیدا بود که مجرای اصلی این بود ه و چون به جایی نرسیده بوده است رها گردیده است و پایین تر را کنده اند. بعد بدهانه ورودی تونل هم سرکشی کردم که پشت تپه بود و نهری که به آن می رسید بیش از یک متر گود بود و آب در آن رویهم ایستاده بود و بهر صورت پیدا بود که موقع حفر تونل چون وسایل اندازه گیری دقیق نداشته اند یا از دو طرف تپه با اندکی اختلاف سطح شروع بحفر کرده اند و یا آنها که دهانه خروجی را می کنده اند کمی سربالا رفته اند و در نتیجه تونل از دو سمت بهم نرسیده و ناچار شده اند با نقب کوتاهی دو قسمت شرقی و غربی تونل را بهم مرتبط سازند. در اینکه اهالی در کندن کوه مهارتی دارند نمی شد تردید کرد. کهریز نمونه قدیمی تری بود ولی تنورهایی که برای آسیاب ها کنده بودند نمونه های تازه تری .«سید لطفعلی» درین کار متخصص بود که پیرمردی بود نیمه گوژپشت و کوتاه قد و مدعی بود که مهندس های تهرانی هم قادر به کندن چنین تنوره هایی در شکم کوه نیستند . دشواری کارشان اینست که کوه را باید طوری باروت بدهند که دیواره های تنوره شکاف برندارد و آب از آن نشت نکند . تنوره آسیاب ها باینصورت است که چاله ای به عمق 5 تا 10 متر در کوه می کنند که آب نهروبآن میریزد و انباشته می شود و از سوراخی که ته تنوره کنده اند با فشار به سوی پره های چرخ آسیاب هدایت می شود . در حقیقت یک توربین ساده است . از چهار آسیابی که در ده هست دو تای آن تنوره ای و دو تای دیگر ناودار است . یعنی آب نهر بوسیله ناوی چوبی به سوی پره های چرخ که در اصطلاح اهال «چل»نامیده می شود هدایت می گردد. آسیابهای شخصی به نام صاحبان آن ها و دو آسیاب عمومی باسامی « یزدان بخشی قبری دیم » (نزدیک قبر یزدان بخش) و «کله آسیو» است . اولی از آن «جوار محله » ایها و دومی ا ز «میان محله ایها » . در آسیاب های عمومی هر کس به اندازه آب و ملکی که موروثی از پدران به او رسیده است یک یا چند هنگام.«بکسر هاء ملفوظ» حق استفاده از اجازه اسیاب را دارد ، هر هنگام یک نیمه شبانروز است . و مبنای شبانروز ظهر نیست ، غروب است و سر آفتاب . حق آسیا به یک دهم است . از هر ده من گندم یا جوی که آرد می شود طک من آن مزد آسیابان است . آسیابها معمولا در کوتاه تری دارد (تمام درها ده کوتاه است ).از در به فضای بارانداز وارد می شوند که در عین حال طویله زمستانی چارپایانی است که بارها را آورده اند . از ین محوطه به راهرو بلند یا کوتاهی می روند که به فضای آسیاب منتهی می شود . و در آن همه چیز از گرد سفید آرد پوشیده است . روزنه آسیاب کوچکترین روزنه هایی بود که دیدم و در نور بی رمقی که ازین تنها روزنه می تافت همه چرخ و گردش سنگها برویهم و ریزش مداوم دانه های گندم مجموعه محقر ولی زیبایی فراهم آورده بود .چپقی که با آسیابان چاق کردم و حقله های دود که میان گرد آرد در فضا محو می شد و همه چیز دیگر آن گوشه دنج آنقدر مرا گرفت که آرزو کردم کاش سالها آسیابان این ده دورافتاده بودم. 4 تشریفاتی که در اورازان برای عزا قایل می شوند حتی از تشریفات عروسی نیز مفصل تر است . به خصوص اگر آدم سرشناسی مرده باشد . وقتی کسی مرد از خانواده او یا همسایه او یا همسایه ها کسی به بام می رود و مناجات می کند و به فارسی و عربی اشعار و دعاهایی می خواند . مردهایی که در ده هستند یا در مزارع اطراف کار می کنند صدای مناجات را می شنوند و جمع می شوند و با هم به قبرستان می روند و دسته جمعی قبر را می کنند . کندن قبر به نیمه که رسید عده ای به ده برمی گردند و به خانه مرده می روند و مرده را برای شستن می برند. غسالخانه همان چشمه بزرگ جلوی حسینیه است . اگر زن باشد پرده ای به دور چشمه می کشند . بعد میت را کفن می کنند و همان دم حسینیه - اگر زن باشد در داخل - بر و نماز می خوانند ؛ و در میان پیرمردها همیشه کسی هست که امام جماعت بشود و کار لنگ نماند . تابوت ندارند .میت را با طناب روی نردبانی می بندند و به دوش می گیرند . بقیه مراسم همان است که در سایر نقاط هم دیده می شود . تشییع جنازه و تلقین میت و دفن . روی میت اول سنگ می چینند . بعد روی سنگ خاک می ریزند . دفن که تمام شد دسته جمعی به خانه صاحب عزا می روند . و در اطاقی جمع می شوند و فاتحه می گذارند و قرآن می خوانند . هرکدام برای خود و با صدای بلند و همهمه ای برمی خیزد . سه روز یا بیشتر صبح و عصر کارشان همین است ؛ و درین چند روز از در و همسایه برای صاحب عزا خوراک می فرستند و آنرا «تله کاسه » می گویند . روز سوم صاحب عزا ناهار ناهار می دهد. آش کشک وارزن و اگ ر دستش به دهانش برسد آبگوشت.دیگر شب هفت و چله و سال ندارند . فقط عید نوروز و عید فطر به گورستان می روند و سرقبر خویشان فاتحه می خوانند و نان و حلوا می برند . حلوای مخصوصی هم دارند که «زیله » به آن می گویند . کره را که آب می کنند و روغن می گیرند به درد و ناصافی ته آن آرد می زنند و روی آتش می گذارند تا آرد قهوه ای بشود. دیگر حتی شیرینی هم به آن نمی زنند . در تابستان 1324 که دوماهی در اورازان بسر می بردم خبر مرگ یکی از روحانیون اورازانی که ساکن تهران بود ولی در همان فصل برای تبلیغ مذهب به مازندران رفته بود به ده رسید . خبر دو سه هفته بعد رسید . یکی از خویشان مرده ، سید جعفر نام ، که در سفر مازندران با او بود و قتی به ده برگشت خبر را آورد . سید جعفر که صاحب عزا هم بشمار می رفت استطاعتی نداشت تا مراسم عزارا آبرومند برگزار کند . ناچار همه اهالی در عزا شرکت کردند . هرکسی چیزی گذاشت . بیست و چهارمن (180کیلوگرم) گندم و چهار گوسفند فراهم شد ، و توتون و تنباکو و قهوه مجلس را نیز دکاندار ده بعهده گرفت. از روز ورود سید جعفر در خانه اش قرآن خوانی برپا شد . در تمام ساعات روز غیر از موقع شام و ناها رکه اهالی به خانه های خود می رفتند مجلس دایر بود . در طول این مدت زنها نیز در مجلس دیگری در همسایگی جمع می شدند و زمزمه و نوحه سرایی می کردند . البته اینجا دیگر از قراءت قرآن خبری نبود . شرکت در مجلس عزا در سه روز اول اختیاری بود ولی روز سوم از یکی دوساعت قبل از ظهر تمام اهالی از زن و مرد و بچه هرکدام د رمجلس جداگانه ای حاضر شده بودند . و سرظهر در مجلس مردها قاری «الرحمن» خواند . و در جواب هر «فبای آلاءربکما تکذبان» قاری ، یک بار همه با هم «لابشیء » گفتند . بعد آخوندی را که از گیلیرد دعوت کرده بودند به منبر فرستادند که پس از خطبه مرسوم ، خطاب به اهالی این طور اظهار ارادت کرد : «والسلام علیکم ایها الحاضرون الجالسون فی هذالعزا...» و تمام حضار با هم جوابش دادند که «والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته » ؛ وبعد خطیب در مناقب مرده و صاحب عزا مطالبی گفت و گریزی هم در آخر کار زد و بع ناهار دادند . برای هر کسی د ر کاسه جداگانه ای آبگوشت با نان . در آن روز تمام اهل ده در مجالس جداگانه جمع بودند . در مجلس بچه ها درست مثل مکتب خانه مردی چوب به دست در میان ایستاده بود و مواظبت می کرد که کسی به سهم دیگری دست دراز نکند . مردها و زنها گیوه هاشان را دم مجلس کنده بودند و تو رفته بودند اما بچه ها هرکدام کفشهای خود را با خودشان داشتند و زیر پا گذاشته بودند . اگر روز سوم عزاداری به جمعه تصادف کند تا جمعه طر عزا را ادامه می دهند .وقتی قاری مشغول خواندن الرحمن بود و حضار «لابشیء» می گفتند سلمانی ده سر صاحب عزا و یکی از خویشان نزدیک او را فی المجلس تراشطد و به این طریق عزاداری ختم شده تلقی کردند. به عنوان عزاداری سیاه نمی پوشند . قبرهای مردگان خود را به ندرت پامی گیرند و بسیار نادرند کسانی که سنگی برای روی قبر یکی از خویشان خود تهطه کننند . دستشان نیم رسید . سنگرتاش هم دور است . مگر فصل بیکاری باشد و از خود اهالی بربیاید . ولی در گورستان عمومی ده سنگاهی خوش تراش زطاد است . حتی سنگ مر مر هم دیده می شود که پیداست د رجای دیگری تراشیدهاند و به محل آورده اند . در قسمت شمالی و غربی گ.گورستان که به ده نزدیک است روی قبرها بیشتر سنگهای تراشیده می توان دطد و در قسمتهای دیگر که به جاده نزدیکتر است و از ده بدور اتفاده تر ، کمتر . شاید در آن قسمت سنگ قبرها دم پا رفته است و شاید هم خرد شده است . کسی چه می داند شاید هم غریبه ها به غارت برده اند ؟ سنگ قبرها غالبا از جای خود درآمده ، کج وکوله شده ، یکوری و حتی دمر بر روی خاک افتاده . حتی بعضی از آنها ا زامتداد شرقی و غربی نیز بدر آمده اند . سنگ های مر مر اغلب کوچک است . روی یکی ازین سنگهای مرمر که رنگ کرم داشت به خط نستعلیق بسیار زیبا این اشعار حک شده بود : « ناخورده بری زباغ دوران موسی ناچیده گلی ازین گلستان موسی » « پژمرده شد از صر صر هجران موسی گردیده به خاک تیره یکسان موسی » و بعد یک دوبیتی که مصراع اول آن ساییده شده بود و کلمات «سر سروران جهان...موسی » از آن هویدا بود و بعد . « ....... به عقبی بدل شد چو دنیای او » « خرد بهر تاریخ فوتش بگفت بهشت برین باد ماوای او » «سنه 1040» از آیات و کلمات عربی روی این سنگ مرمر کوچک و زیبا هیچ خبری نبود . قطع آن 65×21 سانتیمتر . و این اشعار همه در حاشیه سنگ بود و در میان سنگ نقش و نگاری با گلهای درشت کنده شده بود . سنگ مر مر دیگری بود با خط بسیار بد که تنها «وفات میر محمد حسن ولد میرهدایت » را روی آن کنده بودند. زیرا این وشته شکل مخصوصی شبیه به چلیپا کنده بودند و بقیه سنگ خالی مانده بود . تاریخ نداشت . این علامت چلیپا روی یک سنگ دیگر هم دیده شد که مرمر نبود و باز فقط حاوی وفات «میرفلان...» بود. یک سنگ مرمر دیگر باندازه 31×23 با خط نستعلیق زیبا حکایت از «وفات مرحوم میر محمد مهدی ولد میرمحمد حسین 4 شهر رجب سنه 1141» می کرد و در زیر نوشته مطابق معمول دهات تصویر یک تسبیح و یک رحل قرآن و مهر و انگشتر و شانه کنده شده بود . و این تصاویر روی سنگهای مختلف بارها تکرار شده بود . شاید به نشانه اینکه متوفی از عالمان دین بوده . باز سنگ مرمر کرم رنگ دیگری به عرض و طول 21×50 سانتیمتر و به ضخامت 20 سانت از خاک بیرون افتاده روی زمین بود و با خط نسخ زیبایی در حاشیه بالایش نوشته بود «میر محمد صالح بن میر موسی» و در حاشیه طرف راست «دلا دیدی که آن فرزانه فرزند ...» و بقیه شعر.و دری»ان همین سنگ به طرف بالا . این تارطخ به عربی حک شده بود « فی تاریخ شهر محرم سنه سته و ثمانین و تسعمائه » و این بهترین و قدیمی ترین سنگ گورستان بود . به این طریق می شود استنباط کرد که مسلما از اواخر قرن نهم آن ناحیه مسکون بوده است . 5 عموما پرخورند شاید از این نظر که مواد غذایی خوراکشان بسیار کم است .گوشت خیلی کم می خورند . مگر گوسفندی یا بزی از کوه پرت شود و سنگ پایش را بشکند و مجبور بشوند سرش را ببرند و حلالش کنند تا گوشتی بهم برساند . در اینگونه موارد صاحب گوشت روی بام می رود و گوشتی را که کشته است جار می زند . گوشت بز یا گاو یا هرچیز دیگر . و این اتفاق بیشتر تابستان ها می افتد . غیر ازین کمتر اتفاق می افتد که قصابی کنند .بعضی ها هم که تمکنی دارند یکی دوتا گوسفند یا بز می کشند و قرمه می کنند و برای زمستان نگهمیدارند. اگر گاهی گوشت داشته باشند و آبگوشت بخورند گوشت آن را نمی کوبند . گوشت را با بنشنی که به همراه آن پخته اند در بشقاب جداگانه ای می ریزند و بعد از ترید می خورند . اما شیر و ماست و دوغ و کشک و پنیر و محصولات دیگری که از شیر می گیرند فراوان است . غیر از اینها خوراک غالب اهالی نباتی است . همیشه ارزن و گندم - گاهی برنج و خیلی به ندرت حبوبات دیگر . سبزی هم می خورند . البته فقط پخته و سبزی آنها بیشتر عبارت از سبزیهای خودروی کوهی است . «شورک» و «والک» و «آبشن» بیش از همه در دسترسشان است . چوپان که دنبال چارپا بکوه می رود در تابستان این سبزیها را هم می چیند و در کولباره خود به ده می آورد و غیر از او زنها هستند که سبزی خود را از کوه و دره می چینند.هیچ روزی نیست که در هر خانواده اورازانی دیگ آش بپا نباشد .آش را روان و آبکی می پزند که سبزی در میانش شناور است . حتی آنرا هر روز به عنوان چاشت می خورند . صبح ها از چایی خبری نیست .چایی را روزی یکبار عصر که از کار برمی گردند می خورند . تابستان ها که مردها خیلی زود از سر کار می روند نمی رسند که در خانه چاشت کنند . نمازشان را که خواندند اول طلوع فجر راه می افتند و چون مزارع دور است تا به محل درو یا شخم برسند آفتاب سرزده است . از راه که رسیدند سفره کمری خود را به آن «ابزار » می گویند باز می کنند و با نان و پنیر ی جزیی سد جوع می کنند و بکار می پردازند . دو سه ساعتی که کار کردند زنها دیگ به سر ، چاشت آنها را از ده می آورند.نان و پنیر که در خیک نگاهش می دارند و آش ؛ با قاشقهای چوبی بزرگ که یک شهری به زحمت می تواند آنرا به دهان ببرد .و یک سطل دوغ.به هر آشی دوغ می زنند . و گاهی کشک.زنها همانجا سر کوه با مردهای خود چاشت می کنند و به ده برمی گردند و این چاشت که در حوالی یکی دو ساعت ظهر خورده می شود ناهار هم هست. بعد مردها نزدیک غروب که می خواهند دست از کار بکشند یک بار دیگر نیز سد جوع کرده اند و این بار فقط با نان و پنیر و گاهی «زیله» . غروب که به خانه برگشتند شام حاضر است . باز هم آش. و بعد می خوابند . یکساعت از شب گذشته کمتر جانداری در ده بیدار ست و هیچ پنجره ای نیست که از آن نوری به بیرون بتابد . ولی د رفصل بی کاری یعنی وقتیکه برف و بوران اجازه نمی دهد بیرون بروند غذا سه وعده است . صبح و ظهر و شام.ولی آش صبح حتی یکروز هم فراموش نمی شود . آش ها مختلف : آش گندم ؛ گندم است که پوست می کنند و می کوبند و با چغندر و عدس می پزند و با دوغ می خورند . بلغور آش ؛ چیز دیگری شبیه به آش گندم است . آردین آش ؛ تقریبا آش رشته است . مغز گردو و کشمش و آلوچه را با رشته و چغندر می پزند و با کشک یا «سج» یعنی قره قروت می خورند و اگر سرکه بهم برسد با سرکه .گوروس آش ؛ آش ارزن است که بازبا عدس و چغندر می پزند . ارزن هم شوست کنده است . و چاشنی آن دوغ است . سچ آش ؛ را با بلغور و برنج و چغندر می پزند و به آن شیر می زنند و می خورند . بعضی وقت ها قرمه هم به آن می زنند . چغندر را با برگ و درسته توی دیگ می پزند .چغندرهای ریزی دارند . دو سه نوع غذا هم با شیر درست می کنند :«گوره ماست » یکی از آنهاست .کاسه های چوبی مخصوصی دارند که از مازندران می آورند و به آن کچول می گویند . شیر را در آن می دوشند و کمی ماست به آن می زنند و می خورند . شیرپت یکنوع دیگر از ین غذاست که فقط شیر است ولی تشریفات مخصوصی دارد . شیر را در همان کچول می دوشند و تکه سنگ هایی را که در آتش گون داغ کرده اند توی آن می ریزند که شیراز حرارتشان بچوش می آید ، بعد آنرا با نان می خورند . خودشان عقیده دارند که زهراب شیر را می گیرند . این دو غذا بیشتر خوراک چوپانهایی است که همراه گله به کوه می روند . شیر حاضر ، گون هم حاضر و در انبازشان نان و ماست وپنیر هم حاضر دارند. پلو هم می خورند . اغلب به جای برنج ، ارزن را پلو می کنند . ارزن پوست کنده را با آب تنها می پزند و به آن ماس تو شیر می زنند . کمی نرم می شود و آنرا شیر گوروس می گویند . کاچی نوع دیگری از پلوهای آنهاست که بلغور نرم د رآب پخته است با ماست یا آغز . مثل تهرانی ها هم پلو می خورند . برنج پخته با خورش که اغلب قیمه یا فسنجان است . و پیداست که این خوراک اغنیاست . دمک هم می پزند . برنج و بلغور و ارزن را با کمی شورک در تنور می پزند دمی مانند می کنند . حلیم هم می پزند . زمستانها . و با قرمه . و تابستانها اگر اجبارا گوشت فراوانی به همان صورت که گذشت درخانه بهم رسیده باشد . درست مثل حلیمی که در تهران می پزند . زیله را به صورت دیگر هم تهیه می کنند و به آن آرداله می گویند . آرد را بی روغن برشته می کنند بعد به آن شیر می زنند . اما نانهایی که می خورند . غیر از گندم و جو با ارزن هم نان می پزند . و در ین صورت خمیر را به تنور نمی زنند ، روی ساک می پزند . نان معمولی شان دو نوع است : بالی نان که همان نان لواش نازک و بزرگ است و دیگری جو کلاس که نان جو است و گرده نانی کلفت و کوچک وسیاه رنگ است . معمولا با ته مانده خمیر گندم نیز که نازک نمی شود چنی« نان سفت و سقطی درست می کنند. نانی که در آش یا شیر یا دوغ نرم می کنندو می خورند همین نان است . لواش را با پنیر می خورند و قاتق است . معمولا در هر خانه هفته ای یکبار نان می بندند و تمان نان هفته را می پزند و نگهمیدارند . نانهای دیگری هم دانرد که جزو تفنن های خانوادگی است . اگر مهمانی برسد یا اگر سفری در پیش باشد . پنجه کش یکنوع ازین تفنن هاست که دراز و باریک است و با آرد گندم می پزند و با شیر خمیر می کنند و زرده تخم مرغ رویش می مالند . گاهی هم شیره . یکنوع دیگر گرت است که با شیر خمیر می کنند و مغز گردو لایش می گذارند و روی آن نیز مغز گردوی کوبیده می پاشند که برشته تر می شود . یکنع دیگر این نوع نان شیر مالها ترکلاس استک ه به جای گردو ، سبزی کوهی تازه به خمیر آن می زنند . سوغات ده بذای خانوده ما همیشه یا پنیر بده است یا عسل با همین یکی دو نوع شیرمال . گاهی هم والک و آبشن برایمان می آورده اند . 6 لباس اهالی معمولا ساده است و در محل تهیه می شود .با پشمی که از گوسفندهای خود می گیرند و می تابند ، پارچه زمستانی ، جوراب پشمی و به ندرت قالیچه و خیلی بیشتر از آن جاجیم می بافند . جاجیم های خوبی که در سراسر طالقان معروف است . روی کرسی می اندازند ، با آن رختخواب می پیچند و حتی برای فروش به شهر می برند . کرباس را که بیشتر برای پیراهن و شلوار از خارج می خرند در محل رنگ کمی کنند . رنگ آبی ثابت و سیری که لباس ، پاره پاره هم که بشود باز خود را حفظ می کند . مردها پیراهن سفید می پوشند و شلوار آبی . ولیان که از دهات ساوجبلاغ است و دو فرسخ بیشتر با اورازان فاصله ندارد (پایین اورازان است ) ، چون راه ماشین رو دارد ، خیلی زود آداب شهری را در لباس پوشیدن اقتباس کرده است . کلاه لگنی ، کت ، شلوار ، و پیراهن های بلند زنانه در این چند بار که رفت و آمدی از آنسو داشته ام هر بار بیشتر از پیش به چشمم خورده است . اما در اورازان کمتر اثری از پوشاک شهری هست . جوانهایی که از نظام وظیفه برمی گردند ، مردهایی که در فصل بیکاری به معادن ذغال آبیک و هیو می روند یا زنهایی که مدتی در تهران به خدمتگاری می گذرانند . همه وقتی به محل برگشتند خیلی به ندرت آداب شهری را حفظ می کنند و باز همان کرباس آبی و همان گیوه های تخت کلفت و همان شلوار و شلیته می پوشند . مردها روی سر تراشیده شده شان کلاه نمدی معمولی می گذارند . زیرچانه و روی گونه های خود را می تراشند و ریش انبوهی می گذارند که در میان دو خط موازی ازین گوش تا آن گوش ادامه دارد و بهترین حافظ صورتهای آن ها در قبال گرما و سرمااست . پیراهن کرباسی که در زیر می پوشند یخه اش از طرف راست باز می شود و از بغل گردن تا پهلو دکمه می خورد .دکمه های نخی مخصوصی که زنهاشان از قیطان درست می کنند . دکمه ساخته شده بکار نمی رود . استین ها یکسره است و مج و دکمه ندارد ولی بجای آن با ریسمان باریکی که به لباس دوخته شده مچ دست را می بندند . روی پیراهن ، قبا بتن می کنند . قبای سه چاکگ . کمی از کت های شهری بلندتر . تا بالای زانو ، و از کرباس آبی که یخه اش باز است و آستین هایش را فقط موقع کار با ریسمان می بند ند . پیر مردها قباشان بلند تر است و این خود یکی از علایم ریش سفید است . روی قبا کمر می بندند . گاهی با شال پشمی و گاهی با یک طناب سیاه و بیشتر با یک تسمه چرمی . شلوار زیر و رو ندارند . یک شلوار کرباس آبی سرو ته یکی و نه چندان گشاد ، می پوشند که با بند تنبان بسته می شود . معمولا در هر خانواده ای یک کپنک هم دارند که بآن شولا می گویند و آنرا از نمد می مالند و موقع سفر یا هروقت آبیاری یا نوبت چوپانی دارند همراه می برند و بدوش می اندازند . کلیجه از شولاکمی کوتاه تر است و بهمان شکل است . با آستینهایی که راست می ایستد و نمی خوابد و دامن آن رویهم نمی آید . جوراب پشمی و شال گردن هم دارند . دستکش هایی که زمستانها می پوشند دو جای انگشت دارد . یکی برای شست و یکی دیگر که پهن است برای چهار انگشت دیگر . زنها آنرا با کرک می بافند . دستکش دیگری بهمین شکل دارند برای مواقع درو که از پوست می سازند . گیوه های خود را محل می کشند . تخت آنرا با کهنه پاره های کرباس آبی تهیه می کنند و با سوزنهای بلند زه از میانش می گذرانند و روی آنرا - بیشتر مردها و کمتر زنها - با نخ پرک می بافند . تخت گیوه هاشان کلفت است و بافت روی آن درشت . همه اهالی گیوه کشی نمی دانند . یعنی کشیدن تخت آنرا . چند نفر بخصوص اینکاره اند ولی اغلبشان بلندند که روی گیوه را ببافند . گیوه را زمستان نمی پوشند . در برف و سرما اگر بیرون بروند و چارق بپا می کنند . یعنی روی جوراب پشمی که می پوشند پوست کلفتی را با زه بپا می بندند که اتمام کف و نیمه ای از روی پا را می گیرد . و خود اهالی به آن «چرم » می گویند . شلوارهای شهری که به ندرت دیده می شود «تنبان پولکی » اسم دارد . بندرت پالتوهای شهری نیز در آنجا دیده ام . اما زنها . پیراهنشان از زیر گلو تا روی شکم چاک دارد و دکمه می خورد . مج آستینهای آن نیز. پیراهن مخصوصی دارند . نه ببلندی پیراهن زنانه شهری و نه بکوتاهی پیراهن های مردانه . و دامن آن قسمت بالای شلیطه شان را می پوشاند . زیرا این پیراهن چیز دیگری به تن ندارند ولی روی آن جلیقه ای می پوشند که دکمه هایش همیشه باز است و آنچه زینت با خود دارند به این جلیقه می آویزند . اغلب حاشیه آنرا ملیله دوزیهای ساده یا قیطان بندی می کنند . دکمه های اغلب این جلیقه ها از سکه های نقره است . پیراهن و جلیقه زنان از چیت های رنگارنگ است . شلواری که می پوشند از مال مردها تنگ تر و از پارچه سیاه است و تا مچ پایشانرا می پوشاند . روی این شلوار شلیطه را می پوشانند که تابالای زانوست و خیلی چین می خورد و از پارچه های رنگارنگ می دوزند . پیرزنان درعوض شلوار و شلیطه فقط یک شلیطه بپا دارند که جلو و عقب دامن آن از میان دو پا بهم دوخته است و در حقیقت شلوار بزرگ و بلندی و چین داری است که پاچه های آن به هم وصل است . کلاهی که زنها بسر می گذارند کلاه پارچه ای گرد و کوتاهی است که روی پیشانی آن نقره کوب است و آنرا تا بالای ابرو پایین می کشند و زیر آن سربندی از پارچه سفید بسر می کنند وکه دسته هایش را دور گردن می پیچند . موهای خود را از عقب در یک رشته می بافند و آنرا با سربند به دور گردن می پیچند . هیچ زنی نمی توانید ببینید که گوشه ای از موهایش از زیر این سربند بیرون مانده باشد. کلاه خود را کلاه پیچ می گویند . موقع خواب سربند و کلاه را بازمی کنند . پیرزنها فقط سربند دارند و کلاه کمتر می گذارند . جلیقه هم نمی پوشند . کفش زنها اغلب همان گیوه هایی است که در محل تخت می کشند و می بافند و در زمستان ارسی هایی است که از شهر می آورند . بچه های بزرگتر اگر پسر باشند مثل پدرها و اگر دختر باشند مثل مادرها لباس می پوشند و کودکان خرد قاعده ای برای لباس پوشیدن ندارند . هرچه بدست پدر و مادر رسید تنشان می کنند. در مجالس سوگ و سرور تنها تغییری که در لباس زنها دیده می شود چادر نمازهایی است که تک و توک به چشم می خورد . وگرنه فقط لباس شسته یا نو می پوشند . فقط زنهای جوان هستند که گاهی دستی به صورت خود می برند . یعنی دور چشمهای خود را سیاهالی می مالند . هسته یک گیاه کوهی را می سوزانند و سوخته اش را با روغن آمیخته می کنند و به چشم می مالند . غیر از این بزک اسباب دیگری ندارند . مگر در مورد عروس که سرخاب و سفیدابی هم بکار می برند . شکرت مستقیم زنها در کار روزانه اجازه تفننی بیشتر ازین را نمی دهد . اهالی اصطلاحی دارند که در مورد کارهای سخت زنها بسیار گویاست :«مردکانی خدا زنکانند.» تنها کارهای خانه نیست که به عهده زنهاست . موقع درو و خرمن کوبی و علف چینی و در صیفی کاری و هر کار دیگری با مردها دوش بدوشند. بچه های شیری خود را با چادر شبی به پشت می بندند و راه می افتند و پابه پای مردان کار می کنند . فقط شخم و آبیاری شبانه کار تنها مردان است . غیر ازین هیچ استثنایی برای زنها قایل نیستند. مدرسه که در ده نیست . بچه ها به محض این که راه افتادند کار هم می کنند . اول کارهای سبک ، بعد دنبال چارپا راه افتادن و بار را بمنزل رساندن و بعد درو و بعد هم کارهای دیگر . بیماری بچه ها بیشتر چشم درداست و اغلب چشم هاشان ناسور می ماند . غیر از دوا و درمانهای پیرزنانه معالجه دیگری هم ندارند . ولی همین بچه ها وقتی بزرگ می شوند از یک فرسخی تشخیص می دهند که روی کوه مقابل گوسفندی است که می چرد یا بزی . 7 مراسم عروسی در عین حال که ساده و فقیرانه است تشریفاتی دارد . در فصولی که آنجا بوده ام (تابستانها)فقط یکبار شاهد مراسم عروسی بوده ام . هیچ فراموشم نمی شود که داماد از سر درخانه خود یک تکه بزرگ قند را چنان به طرف کاروان عروس ، که به خانه اش می آوردند ، انداخت که اگر بسر کسی می خورد حتما می شکست . و نمی دانم چرا عروس را سورا بر قاطر و بازینت هایی که از پارچه و جاجیم از اطرافش آویخته بودند شبیه به حضرت قاسم یافتم که در دسته ها و تعزیه ها دیده بودم . معمولا از ایام کودکی بچه ها را برا ی هم شیرینی می خورند . و با اینکه (اگر خویشاوندی تمام اهالی صحت داشته باشد.) اغلب ازدواجها در میان افراد فامیل است نشانه ای از انحطاط نسل در میان آنها نیست . کور چندان کم نیست . دنباله همان چشم دردهای کودکی . اما افلیج و ناقص ، اصلا در ده نمی شود پیدا کرد . عروسی ها بهمان سادگی راه می افتد که آسیاب ده و مقدمات آن بقدری بسرعت می گذرد که اصلا فرصت بگفتگوهای خاله زنکی نمی دهد . مبلغ مهر بسیار کم است . حداکثر پنجاه تومان . و از جهیز و سایر مخلفات خبری نیست . شب عروسی چند نفر از جوانان می آیند و داماد را به حمام می برند و نو پوشانده بیرونش می آورند . اول به زیارت معصوم زاده بعد به خانه . و داماد دست پدر یا ولی خود را می بوسد . قبل ازینکه داماد از حمام بیاید روی بام را فرش کرده اند و یک کرسی مفروش در میانه گذاشته اند که داماد را رویش می نشانند. در ضمن جار زده اند و مردان ده جمع شده اند و غلغله ای بپاست و تازه غروب شده است . داماد که به کرسی نشست دو تاشمع به دو دستش می دهند و پیرمردی بمیان می افتد و چوب و تخته ای یا چوب و چارپایه ای بدست می گیرد و کنار داماد می ایستد و هدایای اهالی را جار می زند :«سید مشهدولی ، ای گوهادا ، خانه آبادان » و به چوبی می کوبد . حضار با هم فریاد می زنند :«خانه آبادان» .و هر یک از اهالی بقدر طاقت خود هدایایی می دهند . یعنی هریک اعلام می کنند که چه خواهند داد . و تا قبل از بردن عروس هدیه خود را می فرستند و رویهمرفته برای زندگپی تازه سرمایه ای گرد می آید . تقدیم هدایا که تمام شد شام می دهند. همان اوایل شب. آش کشکی یا دوغی . و بعد تا سه ساعت از شب رفته می نشینند . سه ساعت که از شب گذشت از خانه داماد برای عروس حنا می فرستد . با توت و سنجد وسیب و کشمش و تخم مرغ رنگ کرده وشیرینی های طبیعی دیگری که بهم برسد. زنها بساط را در مجموعه ای بسر می گذارند و بخانه عروس می برند . یک طبق دیگر نیز از همین بساط بمجلس می آورند و جلوی داماد می گذارند ودست داماد را تا مچ حنا می بندند . ساقدوش ها نیز دست های خود را حنا می بندند . این مراسم که گذشت پیرمرد ها مجلس را برای جوانان خالی می کنند و به خانه های خود می روند . اما جوانها بیست نفری هستند که تا صبح بیدار می مانند . هریک پولی می گذارند ، گوسفندی و برنجی و روغنی می خرند. همان شبانه . و زنها شبانه می پزند و می خورند . چایی هم براه است . گاهی هم یکی آواز می خواند یا یکی نی می زند و دیگری می رقصد . تا صبح باین صورت سر می کنند. همین عده صبح که شد داماد را با خود به خانواده های اقوام ببازدید می برند و هرجا شیرینی و چای می خورند تا نزدیک ظهر که بخانه داماد برمی گردند. پیرمردها برمی خیزند و بمنزل عروس سری می زنند . و اگر جهیزی در کار باشد صورت برمیدارند و شهادت می دهند . مختبصر لباسی برای عروس و داماد و یک صندوق . اما کیسته توتون ، بند تنبان و سفره کمری جزء لاینفک جهیز است . اگر هیچ چیز دیگری هم در کار نباشد اینها مسلما هست . از طرف دیگر عروس را نیز روز قبل به حمام برده اند و لباس نو پوشانده اند و زینت و بزک کرده اند و آماده است. صورت برداری از جهیزیه که تمام شد آن را در صندوق می گذارند . بندرت اتفاق می افتد که جهیز یک عروس دو صندوق باشد . صندوق را اگر یکی باشد بکول کسی می گذارند و اگر دو تا ، روی قاطر می بندند و جلوی عروس را ه می اندازند . عروس نطز سوار قاطر دیگری می شود که از آن زیور و زینت آویخته است . سر قاطر را با حنا رنگ کرده اند و منگوله زده اند . دهنه قاطر را برادر عروس یا یکی از مرداغن نزدطک باو می گیرد و براداران دیگرش یآ خویشاندان مرد بازوان عروس می گیرند و از دو طرف قاطر می آیند . خیلی آهسته . و صلوات می فرستند . و یکی در پیش قافله چاوشی می کنند . پیرمدرها بدنبال و زنها نیبز از پی آنها می آیند .صد قدمی خانه داماد قافله می ایستد. داماد ساقدوش هاکه در اصطلاح اهالی «زامادست برار» نام دارند ببام می روند و داماد سه بار قند یا انار یا سیب بطرف عروس و قافله اش می اندازد. اگر به عروس خورد یا از بالای سرش گاذشت معتقدند که داماد در شب زفاف موفق خواهد بود وگرنه فال بد می زنند . صد قدم فاصله چندانی نیست و معمولا همه دامادها موفقند . بعد عروس را پیش می آورند و دم خانه داماد می رسانند . پدر داماد یا ولی او قآن بر میدارد و سوره هایی از آن می خواند و قرآن را دور سر عروس می گرداند . بعد عروس را بغل می زند و پیاده می کند . اما داماد هنوز بربام است و مقداری جو برشته و کشمش و گاهی پول خرد در دامن قبا دارد که وقتی عروس بزیر در رسید نثارش می کند . بعد عروس را وارد می کنند و در اطاقی بروی تخت می ایستانند و شمع به دستش می دهند . مردها از همان دم در پی کار خود رفته اند و دیگر مجلس زنانه است. عروس یکی دو ساعت شمع به دست ایستاده است و زنها دورش حلقه می زنند و می رقصند و کف می زنند و هنوز بعد از ظهر است که مجلس تمام می شود و عروس و داماد خلوت می کنند . زفاف شب نیست. عصرهاست . موفقیت داماد راهنوز آفتاب غروب نکرده با طبل بر سر بام می کوبند . و بعد زنان عروس را و مردان داماد را بحمام می برند . عروس تا سه روز روزه صمت می گیرد . با هیچکس هیچ حرفی نمی زند . در این سه روز از درو همیسایه برای عروس و داماد غذا می فرستند و آن را «در زن سری » می گویند . عروس در این سه روز دست به سیاه و سفید هم نمی زند . 8 خانه ها معمولا مطبخ جداگانه ندارد . در گوشه ای از ایوان که از سه طرف پوشیده است و یک بر آن رو به شرق یا جنوب بازست ، اجاقی نهاده اند که بآن «کله ، به کسر کاف و لام» می گویند . و همانجا پخت و پز می کنند ، و گر زمستان باشد روی تنورها . هیچ اطاقی حتی پستو ها و زیر زمین های ده نیز بی «تندور» تنور؛ نیست . تمام اطاقها اگر بتازگی اندود نشده باشد از کمر به بالاسیاه است و اگر هم شده باشد تیرگی دود از زیر اندود به چشم می خورد . خانه ها یا حیاط ندارد و یا اگر دارد بسیار کوچک است که در آن نه می شود چیزی کاشت و نه فضایی دارد و در حقیقت راهرو چارپایان است . به اسطبل . در تمام ده فقط روزنه های گنبد طاق حمام شیشه دارد . غیر ازین کمتر شیشه ای به پنجره ای افتاده است . کوزه گلی یا سبو کمتر بکار می برند . فقط یک نوع قلقلک کوچک از ساوجبلاغ می خرند که در آن آب برای آشامیدن به سر کار می برند . «قره آفتوه» را که مشربه بسیار بزرگ و بی لوله ای است برای آب از چشمه آوردن و بردن دارند . اگر قرمه ای برای زمستان می پزند ، اگر پنیری می خواهند نگهدارند ، و اگر شیره ای یا عسلی یا هرچیز دیگری باشد آنرا در خیک می کنند . اغلب کیسه ها نیز از پوست است . بهترین انبان ها را در آنجا دیده ام . در پسینه (پستوی خانه ها ) تنورهای بزرگی را روی زمین نهاده اند که هرکام انبار جداگانه ای برای گندم یا جو یا ارزن است که به آن «پالفه» می گویند . پرش که کردند سرش را گل می گیرند . و از سوراخی که به پایین دارد هر چه می خواهند درمی آورند . توپی کوچکی را بیرون می آورند و گندم و جو یا ارزن بیرون می ریزند . درین پستوها اغلب چاله های نساجی را نیز می توان دید . با تیرکهای کار گذاشته شده و دیگر لوازم آن ، که بیشتر زمستان ها را به راهش می اندازند و اگر پیرزنی در خانه باشد که کار سنگین نتواند ، حتی در تابستان ها . عسل را خیلی خوب می پرورانند و خیلی زیاد می خورند . با موم هم می خورند . غیر از پستو و ایوان و زیرزمین ، اطاق دیگری دارند که مهمانخانه مانند است و طاقچه ها و رف های آن مزین است به تمام اثاث گرانبهای خانه و آنچه به یادگار در خانواده مانده است . از سماور و چینی و لاوک و چیزهای دیگر ؛و گاهی قلیان . گرچه همه از زن و مرد چپق می کشند ولی پیرمردها و ریش سفید ها گاهی نیز قلیانی زیر لب می گیرند . غیر از «گون» که هیزم غالب اهالیست سوخت دیگری هم دارند و آن فضولات چارپایانست که در تمام فصل سرما در آغل زیر پایشان ریخته و به ضخامت نیم متر بالاآمده . برفها که آب شد و چارپا را به کوه فرستادند با بیلهای نوک تیز این فضولات دلمه شده را می برند و لوزی شکل در می آورند و در آفتاب خشک می کنند و می سوزانند . در فصل سرما کمتر در آغل را با زمی کنند . از سوراخی که به سقف آن است هر روز صبح و عصر علوفه چارپا را پایین می اندازند و فقط روزی یکبار برای آب دادنشان به کنار چشمه بزرگ جلوی حسینیه می برند . یک ماه که از عید گذشت چارپا را به کوه می فرستند . گذشته از گله کوچکی که از این پس هر روز به چرا می فرستند و غروب به ده برمی گردانند ، تاشیر و پنیر روزانه شان را تامین کند ، قسمت اعظم چارپای اهالی به این طریق تمام فصل گرما سر کوه می ماند و یک ما ه از پاییز گذشته برمی گردد. به همراه گله ای که روی کوه است پنج شش نفری هستند که به نوبت سرکوه می مانندد و در چادری که به پا کرده اند می خوابند و هرروز شیرها را می دوشند و پنیر می کنند و از همانجا بارقاطر برای فروش به اطراف می فرستند . این رمه را که به کوه منزل کرده است حتی شبهات نیز به چرا می برند . غروب که رمه برگشت و دور چادر اطراق کرد دو سه ساعتی استراحت می کند و باز برای چرا می رود . تا یک ساعت به آفتاب مانده ، و تاسر آفتاب باز استراحت است و دوباره چرا.عجله دارند . چون علفهای خوشبویی هست که اگر چریده نشود خشک می ماند . چه در مورد رمه ای که هر روز به کوه می رود و شب برمی گردد و چه درمورد رمه بزرگ که تمام فصل در کوه است . برای دوشیدن شیر قانون بخوصی «تراز»دارند . هرکس به نسبت تعداد چارپای دوشان خود در ماه چند روز معین تمام شیر گله را می دوشد . به این طریق حتی فقیرترین خانواده ها نیز که به زحمت ده بزومیش دارند ، می توانند با محصول شیر یک روزه تمام گله نه تنها آذوقه لبنیاتی یک ماه خود را تهیه کنند بلکه پنیر برای فروش هم فراهم کنند. چوپان به این مناسبت گله را که از کوه برمی گرداند هر روز به در خانه ای که باید می برد و پی کار خود می رود و وقتی چارپا دوشیده شد به طرف خانه صاحب خود روانه می گجردد . در اوایل ماه دوم تابستان که منتهای گرماست یک روز تمام اهالی برای چیدن پشم رمه خود به کوه می روند و تقریبا ده خالی می ماند . تنها پیران و آنها که در مزارع کاری واجب دارند غایب اند . مراسم بزرگی است . چند چارپا می کشند و آبگوشت مفصلیب به پا می کنند و از روز پیش کله ها را نیز پخته اند و کله پاچه هم هست و صبح تا غروب با قیچی های مخصوص ، پشم تمام رمه را می چینند . همه باهم کمک می کننند . ولی در آخر کار هر کسی پشم چارپای خود را برمی دارد و می برد . و د راوقات بی کاری ، دوک به دست ، همین پشم را می ریسد . چوپانی که رمه کوچک را هر روز به کوه می برد و برمی گرداند یک نفر است ، و در هر سال برای هرچارپا یک چارک گندم مزد چوپانی می گیرد . اما آنها که رمه بزرگ را تابستانها در کوه نگه می دارند ثابت نیستند و از خانواده صاحبان رمه نوبت می دهند . مزدی هم ندارند . کدخدا به معرفی پیرمردان ده از طرف بخشداری که در شهرک است هر جهارس ال یکبار معطن می شد . تها کار کدخدا معرفی جوانهای بیست ساله است که به خدمت وظیفه اعزام بشوند . غیر از این کمتر کاری دارد. تمام املاک ده از خانه وباغ و مزرعه و چراگاه وقف است و قابل فروشی نیست . نه به بیگانگان و نه در میان خود اهالی . هیچکس زمینی را نمی تواند بفروشد . اما معاوضه می کنند و آنهم خود اهالی با هم . تمام املاک مزروعی ده به 48 چارک تقسیم شده است . بزرگترین مالک ده بیش از یک چارک ملک ندارد . خرده مالکند . با مالکیتی که تعلق خاطر ایجاد نمی کند . کسانی از اهالی که به شهر رفته اند و یا کوچ کرده اند چونمی توانسته اند املاک خود را بفروشند ناچار بیکی ازبستگان خود در ده اجاره اش داده اند . زمینی بیش از قدرت کشت اهالیست و باین علت بیکاره مانده است . زمین مناسبی هم نیست . کوهپایه است . کار چارپا نیز اجازه رسیدگی بیشتری به مزارع نمی دهد . ناچار اغلب زمینها را بنوبت می کارند هر قطعه زمینی را دوسال یا سه سال یکبار.اجاره ای ....که از زمین های اجاری گرفته می شود «سه کوت » است . فقط آب و ملک از موجر است و کار و تخم و گاو از مستاجر.اما اگر موجر در تخم و گاو نیز شریک باشد نصفا نصف سهم می برد . اما املاک از هرکسی باشد منافع علف چینی آن مال رعیت است. یعنی کسیکه در آن کشت کرده . و هرچه کاه پس از خرمن بدست بیاید از آن «ورزو» (گاو نری) است که شخم کرده . ناچار به کسی می رسد که ورزو از اوست . در موقع تقسیم عواید اشتراکی ده از قبیل باج چرای مراتع اطراف ده (که در سال 1324 مثلا به دویست تومان رسید ) مبنای عمل مقدار چارک ملکی است که هر کس دارد . کدخدا ناظر تقسیم این عواید است . هر یک از مردان سالی یک تومان بای سر تراشی به سلمانی ده می دهند که کیفی دارد و هفته ای یکبار به تمام خانه سر می زند و سیار است . و هر یک از اهالی از زن و مرد و بچه در سال سه چارک گندم به حمامی می دهند که در تمام سال حمام را بگرداند و گرم نگهدارد. منتهی هر خانواده ای نیز مواظب است که در سال به نسبت تعداد افراد خانواده برای حمام هیزم بیاورد . یعنی از کوه «گون» بکند و ببام حمام بریزد. انبار کردن گون ها ، آب انداختن ، کوره سوزاندن و دیگر کارها از خود حمامی است . شاید همین دو نفر یعنی حمامی و سلمانی باشند که کار دیگری غیر از شغل خود ندارند . حتی چوپان نیز در زمستان بیکار می ماند و بیرون از ده کاری می گیرد . دیگران از زن و مرد اغلب در همه کارهای دیگر دست دارند. از علف چینی تا گیوه کشی. و از درو تا شیر دوشیدن. 9 فرهنگ لغات اورازانی در ضبط لغات رعایت این نکته شده است که از ذکر اصطلاحات مشابه با فارسی و یا لغات دخیل از زبان رسمی خودداری بشود و برای رعایت دقت نسبی بیشتر ضبط لغات به الفبای لاتین نیز داده شده است : متاسفانه چون حروف مخصوص باینگونه موارد در دسترس نبود بهمین اندازه اکتفا شده که از حروف موجود در چاپخانه بحدالکثر امکان استفاده بشود . ناچار باید قبلا ذکر بشود که چه حروفی از الفبای ما قرار داده شده است : j به جای ج - c به جای چ - h به جای ح - xبه جای خ - z به جای ز - sبه جای س - shبه جای ش - qبه جای ق - g به جای گ . اما در مورد حروف صدادار : a به جای آ - ow به جای نوعی از واو مجهول که در لهجه محلی فراوان به کار می رود . مثل اورازان - افتو - او - پوجار . اما در مورد بقیه حروف و صداها احتیاج بقرار داد نیست . * * * آبا - جد آبست - آبستن آردگی - فضای دور سنگ آسیاب که آرد در آن جمع می شود . اچین واچان - این چنین و آن چنان اراداس - اره داس ارس - آرنج اریان - در آسیاب محفظه ای است که حبوبات را در آن می ریزند تا از سوراخ پایین آن کم کم ا زراه ناوک بوسط چرخ آسیاب بریزد . اسپرک - جا پای چوبی که پایین دسته بیل می گذارند . اسبج - شپش اسبی - سفید استون - ستون استه - استخوان اسکول - غار اشکم - شکم اشکمبه - شکمبه اشناقک - سوت افتو - آفتاب المبه - چوب درازی که با آن گردو را از درخت پایین می کنند . الیجه - کرباس رنگین الک کردن - پرتاب کردن انگل - پستان گاو و گوسفند امیج - مایه ماست اهر - سنگچین دستی او - آب اوسال - افسار اول - تیره ایزار- سفره کمری ایسه - الان بال - ساعد دست - آستین لباس بالبند - النگو ببه - کودک خردسال بپتی ین -پختن بتکاندن - کوبیدن ، زدن بچی ین - چیدن بخوردی ین - خوردن برار - برادر بربی ین - بریدن بربی جی ین - برشته کردن برسی ین - رسیدن بروتن - فروختن برکر-دیگ بزرگ بزاستن-زاییدن بدوستن-دویدن بسپیجی ین-مکیدن بسویی ین-ساییدن بشکاجی ین-شکافتن، سوراخ کردن بشوردی ین -شستن بشین - رفتن بغله-تنگه بلگ-برگ بم-بام بمردی ین -مردن بن جی ین -خرد کردن پاچال-گودال پای دستگاه نساجی پارس-چوبی که سرعت سنگ آسیاب را با آن کم و زیاد میکنند (مانند دنده ماشین) پالفه-جعله بزرگ کندو مانندی که در پستوها بعنوان انبار حبوبات بکار میرود. پردو-توفال سقف .چوبهای یک اندازه که روز تیر می اندازند وروی آن را با خاک و کاهگل می پوشانند. پسینه -پستوی خانه پف-کف سفیدرنگی که جگر گوسفند را پوشانده پنیر -پنیر پوچول-کفش بطور عام.پای افزار پولک-دکمه پیشینه-خوراک عصر پی سر - پشت سر پی یر -پدر تیله - طویله تالان تالانی - هرج و مرج .خر تو خر تته -سبد بزرگ تراز-مقدار شیر سالانه چارپا ترفند-ترفن.حیله تلم - گاو دوساله که هنوز نزاییده تله -گاودانه .تلخه تله کاسه-خوراکی که در ایام عزا به خانه عزادار هدیه می فرستند تلیت -مخلوط.قاطی تمان-تمام تنبان پولکی-شلوار دکمه دار شهری. تنبوره-استخوان دنده تنچه -روغن داغکن بی دسته و لبه دار تندور -تنور تندوره شون -چوبی که تنور را با آن بهم می زنند تنقول - شکم توره -تکه آهنی که سنگ رویین آسیاب را میگرداند و خود ش به «ساز»متسصل است. تور-دیوانه توکن-روغن داغ کن تیخ -تیغ تیهان -تیون جد - چوبی که بگردن گاوهای نر میگذارند و چپرکش را بآن می بندند جوار-بالا جورب-جوراب جوز-گردو جون -جوان جیر-زیر جیف-جیب چاشت - سرظهر، موقع ناهار چپر -چارچوبی که با آن خرمن را میکوبند چپش-بزغاله دوساله چخماخ-چخماق چرخه-چرخ ریس چرخه زی- زه چرخ ریس چرنل-جوهر ، مرکب رنگین چرم -چارخ ، چارق چکبند-شکسته بند چل-چرخ .بخصوص بچرخ آسیاب اطلاق می شود . چموش-کفش چرمی ، ارسی چو - چوب چوچک-گنجشک چوقا - یک نوع پارچه پشمی زمستانی خالک -خاله خان -تخته ای که پایه کوتاهی دارد و خمیر را روی آن پهن می کنند. خجیر -خوب خربن-زمینی که خرمن را در آن بپا می کنند ،خرمن گاه خسته - هسته میوه خمس-علف کوهی است که نخود وحشی دارد. خوآر-خواهر خوینه -کپه گندم خردشده و آماده برای باددان . خوتی ین - خوابیدن خیوه -پاروی ساخت محل :چوبی را کج می کنند و روی آن پوست می کشند و دسته ای هم بان ن می دهند. دار-زمینی که دارند شخمش می کنند . بهمطن ضبط بعمنی درخت. درزن-سوزن درشتی ین-دررفتن. دروش -درفش دخاله-شانه دودندانه (ابزار باددان خرمن) دشانی ین-تکان دادن دفدین-چوب هموار کننده عرض کرباس. دل-وسط .میان دم بستن -بستن دمی جار-دیم زار دمرقول-داس سنگین دسته آهنی دم سرگردانی -عقرب ، کژدم دو-دوغ دوال-زوال باریکی که تخت گیوه را با آن می کشند. دون -گل برای اندود کردن. دیزندان-سه پایه روی تنور دیم -صورت .رو دینج-آرام ، بی سرو صدا رانی -ران پوش قاطر رب-رف روخانه-رودخانه ریکلو-گوجه ریز زاغ-زرد زاما-داماد زفان-زبان زیله-حلوای بی شیرینی زله -زهر زن پی یر -پدر زن ساز - میله آهنی آسیاب که با چرخ می گردد و سنگ رویین را می گرداند. ساق- سالم سج-قروقوروت سرارون-جاروی بزرگ سر-تاپاله هایی که در طول زمستان کف آغل انباشته می شود بعد آنرا لوزی شکل میبرند و میسوزانند . سرخ-سرخ سرنه -در تنور سلت-سطل سگ رو -گربه روی کف حمام سمچو-حلقه چوبینی که در موقع شخم و خرمن کوبی بگردن گاو می اندازند . سواله -پوست سبز روی گردو سولاخ - سوراخ سیف - سیب سینه زل - زنگ و زینت سینه قاطر شانه میگ -شانه نساجی شفر-گزن- آلت بریدن چرم شلت - درختی است شبیه تبریزی .سفیدار شلم - شلغم شو - شب شوپرک-شب پره شوشک-شاخه های باریک بد که با آن سبد می سازند . شوکن - شبانه شیرانگن -علف شیرداری که از شیر آن برای زخم بندی استفاده می کنند. شرپت-غذایی از شیر شیلانک-زردآلو صب-صبح صفره-صرفه صو-صاف فینی- بینی قاب-قوزک پا قار-قهر قاچی لی- برهنه قاطر-استر قبرقه-استخوان کنف ، کعب قته میت - قطع امید ، ناامید شدن قرت - گلو ، حلقوم قرته بنی - سنجاق زیر گلو قرمز-قرمز قره افتو- دولچه مسی بزرگ قزان-دیگ قسر-چارپای نازا، یا تاکنون نزاییده قلاچ-کلاغ قلبال-غربال قلیون ناهار-صبحانه ، چاشت قو- چوب پوسیده مخصوص که برای آتش گیرانه بکار می بردند. قیاق-یک نوع سرشیر است که از روی ماست تازه می گیرند. کاچه لیس-قاشق بزرگ چوبی گود ، چمچه کارتن - عنکبوت کاهار - بزغاله سه ساله کاوی - میش آبستن کبود - آبی کتاه - کوتاه کتر - کبوتر، اسم بسیاری از زنان اهالی کتره - قاشق چوبی صاف و بزرگ کتری- قوری مسی کرس-اسطبل بره و بزغاله کشی - تنک قاطر کشکوروت -کلاغ سیاه ، سفید و دراز دم کلبر-سوراخ هواکش تنور کلتوک - سرشیر کلشک- کوپای گندم نکوبیده کله پچ- دیزی مسی کله -اجاق کله کولی-بز نر کلیجه - شولا ی نیم تنه کلیک - یک نوع تیغ است ، علف کم - زنبور زرد کوچک (گته کم ، زنبور قرمز بزرگ) کما - علف خوشبویی است شبیه شبت که علوفه چارپا است . کندس - ازگیل کندیل - کندو کوپا- کوپای علف یا گندم. کوس - فشار ، زور کولی - بز کولاچیه - چمباتمه کوک - کبک(در لهجه اهالی نسا- دزج) کیچیک - کوچک کیشکه - آدم نحیف و ریزه کیلی - قفل ، کلون در کین تلق - در کونی گافه - ویرانه(؟) گپ- حرف ، سخن گت - بزرگ گت ننه - مادر بزرگ گدوک - راه پیج و خم دار روی کوه گردستن - شدن گرچلک - سبد گرز - علف خوسبوی کوهی است گسنه - گرسنه گل - خاک ( فقط در مورد زیارت اموات - سرخاک رفتن بکار می رود ) گنگ- ناوکوچکی که ته تنوره آسیاب میگذارند. گوآلو- آلوی کوهی(اهالی نسا آلو را هیلو می گویند .) گور - تاریکی زیاد گورس -ارزن گوره ماس - غذایی است از شیر و ماست . گوزور- تاپاله گوهان -گاوآهن گون - تیغ کوهی صمغ دار تندسوز گیل داس - داس سنگین هیزم شکنی لار- چمن پرپشت لنگری - بشقاب بزرگ و گود مسی لوچه - لب لیله - نی نی ، کودک خردسال ماچکول- سوسمار بزرگ مار - مادر مارزله دار-سوسمار باریک و کوچک مرجو-عدس مرغانه - تخم مرغ مزار - گورستان مشتر - مشتری ، خریدار مکو - ماکو مگس - زنبور عسل مهل - مهلت مورچانه-مورچانه میجک -مژه ناهار - قبل از ظهر نظامی -شلوار شهردوز نمازیر - عصر (اهالی نسا از دهات مجاور اورازان نماشدیر گویند) نهره- کوزه سفالی بزرگی که یک دسته دارد و در آن ماست میزنند و کره می گیرند . نو - ناو ، دره نومزا-نامزد واش- علوفه ، علف وجار - بوته ای کوهی که دامنه های ریز قرمز می دهد. وز- پهلو ورده - غلطک نان پختن ورزو- گاو نر وره - بره وره کولی - بزغاله ول - کج . ضد راست ولگ -برک ولک - قلوه وند - بند وی - بد ویدار- درخت بید ویگیتن - گرفتن هاخری ین - خریدن هاداین - دادن هاکشیدن- کشیدن هیرم - نرم .(برای اینکه زمین را بشخم بزنند قبلا در آن آب می بندند . این عمل هیزم است .) هیمه - هیزم یال - کودک .بچه 10 الف- چند تعبیر و جمله و مثل اوارازانی افتوی دل - میان آفتاب ایسه مینی دیه - حالا می بینی دیگر ، الان می بینی دیگر اینجه کتیه - اینجا افتاده (ایندیا بکته - اینجا افتاده ) خانه کی یی شینه ؟ خانه مال کیست ؟(شکی کیا - اینجا مال کیست ) اینه تندوری میان دشانین - اینرا مطان تنور بتکانید باروله - بارکج است .(باریانه - بارکج است ) بدادروابو- بگذار در باز باشد.( بدر برآ چردبی - بگذار در باز باشد.) بشیم خاکی سر- برویم سر قبرستان بیومنی وربنشین - بیا پهلوی من بنشین بوسسته به - گسیخته بود پامی بن تیخ بگنیه - کف پایم تیغ رفته است . پایست - پاشو . بایست پدرسوته - پدر سوخته .(بروی پدر تکیه می کنند ) پیش میکوه - جلو می افتد . (پرونی میجینه - جلو می زند ) تمان گردی - تمام شد . (تمونی آکر - تمام کرد .) تنقولی بزیه - شکمش را پر کرده . سیر و پر خورده چاقوره صوبدا - چاقوش را تیز کرد. چبه اوی پیش استای -چرا پیش او ایستاده ای؟ خادر گلو خادر پلو - خواه در گلو خواه در پهلو دل شو- برو بیرون . برو میان برو تو .(بشه بر- برو بیرون ) در کیلیه - در قفل است . دهوا مرفه می کنی ؟ - دعوا مرافعه می کنی ؟ دیمیتی بشو - صورتت را بشوی . ردآبه پرون چشماها - از جلوی چشمم دور شو . راه انگن - راه بینداز ریش کفن پیت - ریش بکفن پیچیده (فحش است) قرت انگن - قورت بده کلا بمند - کلاه مانده . یعنی بمیری و کلاهت بی صاحب بماند (فحش است .) کوس صبت مینی - حرف زور می زنی. کوهستان کمگستانه - کوهستان کمکستان است کیبا نو پسینه د در میشو - کدبانو از پستوی پر در میآید . مردگانی خدا زنکانن - خدای مردان زنانند. میخاس نیلی - میخواستی نگذاری . نکن اچان - آنطور نکن . وسه - بس است . ویشه - پس میآید . ب - دو لالایی لالالالا حبیب من خدا کرده نصیب من دختر دارم فاطمه سلطان پسردارم محمد نام لالالالا حبیب من خدا کرده نصیب من ورونده هاش نقره داره اشکم پیچش قلمکاره لالالالا حبیب من خدا کرده نصیب من دختر دارم سه و چاهار گت ترینش منی یادگار کیچیکینش منی به بدار لالالالا حبیب من خدا کرده نصیب من 2 لالالالا گل قالی بابات رفته جایش خالی لالالالا گل گندم ترا گهواره می بندم لالالالا گل فندق ننت رفته سر صندوق لالالالا گل خوینه گدا آمد در خونه لالالالا گل زیره ببات رفته زن بگیره ننت از غصه می میره لالالالا می مهپاره پلنگ سرکوه چه میناله ج - دو بازی بچگانه دمداری - در حدود پانزده تا از دخرها (بازی تنها دختران است ) دنبال هم ردیف می شوند و پشت هم را می گیرند . جلویی آنها جلودار است و جواب گو.غیر از این عده یکنفر گرگ می شود و مثلا بسراغ گله می آید در حالیکه میگوید «گرگم و گله می برم » و جلودار از عده خود حفاظت می کند که «چوپانان نمی گذارند » البته دست آخر گرگ قایق می شود و یکی یکی عده را می گیرد و از صف جدا می کند و بگوشه ای می برد و مینشاند . وقتی همه بآن گوشه برده شدند دست یکدیگر را می گیرند و باز یکیشان پیش می افتد . پرسان پرسان که «راه مازندران کجاست ؟» دیگری جواب می دهد «از این جاست » بعد همه با هم می گویند «سلقم - سلقم » و بعد هرکدام سر جای خود چرخی می زنند و دوباره دست یکدیگر را می گیرند این سر و آن سر صف را می کشند و زورآزمایی می کنند. هرکدام از بازیکنان که دستش رها شد باخته است وباید درکونی (کین تلق) بدهد. خرپشت خرواز - مثلا بازی کنان ده نفرند (بازی هم پسرانه است و هم دخترانه اما مختلط نیست) بدو دسته پنج نفری تقسیم می شوند و بوسیله طاق یا جفت معین می کنند که کدام دسته سوار باشد و کدام دسته پیاده . یا کدام دسته «خرواز» و کدام دسته «خرپشت» . بعد در اطراف کوچه یا میدان خرپشت ها دور از هم کنار دیوار خم می شوند و دستشان را بدیوار می گذارند و پنج نفر دیگر روی کول آنها سوار می شوند . سوار اولی کلاهش را بر می دارد و برای سوار دیگر پرتاب می کند . و می گوید «شنبه» واو کلاه را برای نفر بعدی پرتاب می کند و میگوید «یکشنبه » و او برای بعدی و می گوید «دوشنبه » همینطور کلاه را برای هم پرتاب میکنند و روزهای هفته را یک بیک نام میبرند تا جمعه . و بعد دسته ها عوض می شود . اما اگر از دسته سوار کسی نتواند کلاهی را که برایش پرتاب شده در هوا بگیرد قبل از اینکه بجمعه برسد بازی برمیگردد. یعنی سوارها پیاده می شوند و پیاده ها که تا بحال سواری میداده اند بدوش آنها بالا می روند . و همینطور بازی ادامه دارد تا خسته شوند یا دلشان را بزند. د - قصه پیرمرد مسافری از راه رسید و در خانه پیرزنی را زد . درکه باز شد گفت : -«دبی اما - دبی شما - مهمون نمی خاد خونه شما ؟» پیرزن گفت : بسم الله و پیرمرد را برد توی اطاق نشاند و آب برد که پاهایش را بشوید . پیرمرد پاهایش را که شست و استراحت کرد بصدا درآمد که : -«دبی اما - دبی شما - قلیون نمی خاد مهمون شما؟» پیرزن رفت و قلیان خودش را چاق کرد آورد و نشست با هم درد دل کردند تا مدتی از شب گذشت و پیرزن برخاست که برود و بخوابد . باز پیرمرد درآمد که : -« دبی اما - دبی شما - قاتق نمی خاد مهمون شما ؟» پیرزن شنید و رفت سفره آورد و نان و قاتقی برای مهمان گذاشت . پیرمرد شامش را که خورد صاحبخانه سفره را جمع کرد و رفت که بخوابد . باز پیرمرد بصدا درآمد که : -« دبی اما - دبی شما - ورخست (بغل خواب)نمی خاد مهمون شما؟» پیرزن این را که شنید عصبانی شد رفت سیخ تنور را برداشت و آمد و پیرمرد را از خانه بدر کرد. «این قصه را سیده گلزار پیرزن 65 ساله گفته .» 11 چند نکته ی دستوری الف - وضع صفت و موصوف در لهجه اهالیب اوارازان صفت همیشه قبل از موصوف می آید . با این وضع که آخر صفت همیشه مفتوح است . قرمزبز= بز قرمز. گته قزان = دیگ بزرگ . تله کاسه = کاسه تلخ (تلخ کاسه) ب - وضع مضاف و مضاف الیه نیز مضاف الیه همیشه قبل از مضاف درمیآید . با این فرق که کسره مضاف بصورت اشباع شده (یاء) در آخر مضاف الیه در میآید . مثل : یزدان بخشی قبری دیم = نزدیک قبر یزدان بخش. اسکولی میان = میان غار . پایی بن = بن پا . بزانی شیر = شیربزها . اوری پیش = پیش او . ج - علامت مفعول صریح (را ) (را) علامت مفعول صریح در لهجه محلی بصورت راء مفتوح خلاصه میشود نه بصورت راء مضموم که در لهجه تهران است . و در اغلب موارد نیز (ر) حذف می گردد و مفعول صریح فقط بعنوان علامت مشخص (فتح)ای را حفظ می کند . مثل : چاقوره صوبدا= چاقو را تیز کرد . اینه تندوری میآن دوشانین = اینرا میآن تنور بتکانید . د- حرف اضافه (از) حرف اضافه (از) بصورت (دی) و در دنبال کلمه می آید نه پیش از کلمه . چه در مورد مفعول بواسطه و چه در موارد دیگر. مثل : پیه رش صحرا دی بیومه = پدرش از صحرا آمد . اوره خودی راست کرد = او را از خواب بیدار کرد . ه - محل حرف نفی در افعالی که پیشوند دارند مثل : هاکشین = کشیدن . هاکتی ین = افتادن . هاخرین = خریدن . دمبستن = بستن . دمی نی ین = گذاشتن . ویگی تن = گرفتن . حرف نفی پس از پیشوند درمیاید .مثل : هانکشی = نکشید . هانخری =نخرید . دنمی بنده =نمی بندد . دنی نن = نمیگذارد . و نمی گیره = نمی گیرد. اما افعالی که با حرف اضاف «ب» استعمال می شوند از این قاعده مستثنی هستند . و نیز در فعل نهی این قاعده مرعی نیست . و- فعل(است) فعل معین «است» که در آخر کلمات درلهجه تهران بصورت کسره خلاصه می شود (مثل سفیده =سفیداست ) درلهجه محلی بصورت فتحه خلاصه می شود .مثل :باروله=بار کج است . کوهستان کمکستانه = کوهستان کمکستان است . ز- جمع فقط با (ان) تقریبا بدون استثنا تمام انواع اسامی در لهجه محلی با (ان) جمع بسته می شوند . در تمام ایامی که راقم این سطور در آن نواحی بسر برده است حتی یکبار بخاطر ندارد که اسمی با علامت جمعی غیر از (ان) جمع بسته شده باشد . مثل: ریکان= ریگها . داران= درخت ها . یالان = بچه ها . سیفان = سیب ها و الخ. ح - علامت نسبت «ای» علامت نسبت درز بان رسمی است مثل تهرانی و پایینی . گرچه گاهی «این» هم در اینمورد بکار می رود . اما در لهجه اوارازان علامت نسبت همشه «این» است . در اخر کلمه . حتی اگر اسم منسوب هم جمع بسته شود باز چیزی از این پسوند نمی افتد . مثل : جوارین =بالایی . جیرین = زیری. نسایین = تهرانین = تهرانی و الخ. چند نکته مربوط به صوت شناسی الف- قلب و تحریف کلمات عربی اغلب کلمات عربی مورد استعمال در لهجه محلی بصورت مخصوصی نرمش یافته یا قلب و تحریف می شود . در مثال های زیر ، بعنوان مثال در اغلب موارد (ع) یا افتاده است یا بصورت (ه) در آمده . دعوا دهوا صاف صو صرفه صفره مزرعه مزرعا ساعت ساهت قطع امید قته میت ب- تبدیل حروف 1- حروف «غ- ق» در لهجه محلی اغلب بصورت «خ» درمیآید . مثلا در لغات زیر : تیخ - وخت - چخماخ که بترتیب بجای تیغ - وقت - چخماق بکار می رود . 2- حرف «ز» در لهجه محلی اغلب بصورت «ج» درمی آید و گاهی بصورت «ک» در لغات زیر : جیر - پوجار - دمیجار - ریک ، که به ترتیب بجای زیر - پاافزار - دیمی زار - ریز ، می آید . 3- تبدیل حرف «ب» است به «ف» . در لغات زیر : سیف - جیف - فینی - زفان ، که به ترتیب به جای سیب و جیب و بینی و زبان ، می آید و بالعکس «رف» در لهجه محلی «رب» می شود . 4- معادل حرف «ر» کلمات فارسی در کلمات محلی اغلب «ل» بکار می رود . در لغات زیر : چل - غلبال - چمبله - اصطل - بلگ - اوسال ، که بترتیب به جای چرخ - غربال - چمبره - استخر - برک و افسار می آید . 5- «ه» غیر ملفوظ در آخر کلمات فارسی در لهجه محلی در برخی موارد به صورت «ک» می آید . گاهی ماقبل مضموم و گاهی ماقبل مفتوح .اما این «ک» هیچوقت ما قبل مکسور نیست . مثلا در لغات زیر : خالک - شوپرک - اسپرک ، که بترتیب بجای خاله - شب پره - اسپره می آید . ج- تشدید حروف 1- در لهجه محل حرف «چ» اگر میان دو حرف صدادار قرار گرفته باشد بشرط اینکه مصوت دومی بلند ، یعنی «آ-او-ای» باشد ، مشدد است . در کمات : قاچی لی - گورا چان -اچین واچان - بواچال - کولاچیه و غیره... پایان. مؤلف:جلال آل احمد 1545 3500 2006-10-29T11:39:46Z Kaveh 1 مؤلف:جلال آل احمد/broken به مؤلف:جلال آل احمد منتقل شد {{مؤلف |نام = جلال آل احمد |حرف‌اول = آ |تاریخ = ۱۳۰۲ ه‍.ش. ــ ۱۳۴۸ ه‍.ش. |توضیح = داستان‌نویس و مقاله‌نویس چپ ایرانی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = جلال آل احمد |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==مجموعه آثار موجود== *[[اورازان]] *[[زن زیادی]] *[[نفرین زمین]] *[[سه‌تار]] *[[مدير مدرسه]] *[[نون والقلم]] *[[بچه مردم]] زن زیادی 1546 1934 2006-06-01T16:11:15Z Kaveh 1 + <[[آل احمد، جلال]] <[[آل احمد، جلال]] *عنوان کتاب : زن زیادی *نويسنده : جلال آل احمد *تاريخ نشر : اسفند ماه 82 *تايپ : ليلا اکبری '''زن زيادی''' به عنوان مقدمه ==رساله ی پولوس رسول به کاتبان == بعدالعنوان ، تا کنون ضمن اسفار عهد جديد رساله ای به اين عنوان از پولوس رسول ديده نشده بود و در ذيل اناجيل اربع ، فقط به ذکر سيزده رساله ازين رسول - که حواری ممتاز امم و قبايل بود - اکتفا شده بود که اين رسايل سيزده گانه به ترتيب خطاب به روميان ، قرنتيان (دو رساله ) ، غلاطيان ، افسسيان ، فليپيان ، کولوسيان ، تسالونيکيان (دو رساله ) ، تيموتاووس (دو رساله ) ، تيطوس و فليمون است . رساله ای به عبرانيان نيز هست منسوب به پولوس رسول و نيز منسوب به برنابای صديق و همين خود مويد مدعايی است که به زودی خواهد آمد . الغرض ، عدد اين رسايل چه سيزده باشد چه چهارده ، در ميان آن ها هرگز ذکری از رساله ای که اکنون مورد بحث است نيست . اما راقم اين سطور که مختصر غوری در اسفار عهدين داشته ، به راهنمايی يک دوست کشيش نسطوری ( که به الزام مشغله ی خويش و به مصداق کل ما تشتهی البطون تشتغل الفکر و المتون ، سخت در اسفار عهدين مستغرق است ) و نيز به سابقه ی اشاراتی که در ضمن مطالعات خود يافت ، اخيرا به يک نسخه ی خطی از انجيل برنابا به زبان مقدس سريانی برخورد که در حواشی صفحات اول تا هفتم آن ايضا به همين زبان مقدس ، رساله ی مانحن فيه مرقوم رفته است . اما اين که چرا تا کنون در ضمن سيزده يا چهارده رساله ی فوق الذکر نامی ازين رساله نيامده است العلم عندالله . ==رساله ی پولوس رسول به کاتبان == اما ظن غالب اين فقير و آن دوست کشيش نسطوری بر آن است که چون انجيل برنابای صديق بشارت دهنده به دين مبين اسلام بوده است و لفظ مبارک فارقليط (paracelet) به کرات در آن آمده - و به همين دليل عمدا از نظر آبادی کليسای غير معتبر و حتی مردود شناخته شده - اين رساله ی وافی هدايه نيز به سرنوشت انجيل بر نابا دچار گشته است و تا کنون از انظار پوشيده مانده . و با اين که حتی در اسفار عهد جديد نيز بارها ، هم به وجود برنابای صديق به عنوان يکی از همراهان پولوس رسول و هم به وجود انجيل او ، اشارات رفته است (هم چنان که در اعمال رسولان باب نهم آيه ی 27 و باب 11 آيه 6 و 25 و باب 15 آيه 12تا 24 و غيره ) با اين همه آبای کليسا انجيل مذکور و ديگر آثار او از جمله رساله ی به عبرانيان را که در بالا ذکرش گذشت ، جعلی قلمداد کرده اند يا در صحت انتساب آن ترديد روا داشته اند و حتی جسارت را به آن جا رسانده اند که آن ها را نوشته ی دست مسلمانان دانسته اند و خالی از نصوصی که از منابع موثق کليسايی اخذ شده است .و اين ها همه علاوه بر گمنام نهادن برنابای صديق و آثارش ، مع التاسف موجب ناشناس ماندن رساله ی مانحن فيه از پولوس رسول نيز گشته است . و حال آنکه يکی ديگر از دلايل اتقان انتساب اين رساله به پولوس رسول ، تعبيرات خاص انجيلی است که گاهی به استعانت گرفته شده و راقم اين سطور آن قسمت ها را تعميما لفوائده ، بين الهلالين گذاشته . ديگر اين که سبک و روال انشای انجيل که گذشته از تکرار تاکيد آميز کلمات و مفاهيم و افعال يا حذف افعال و روابط ، حاوی تشبيهات نغز و ساده و زيبا و بدوی است درين رساله ی مختصر نيز ديده می شود . از همه ی اين حدس و تخمين ها گذشته اينک فقير راقم سطور با کمال خضوع و احتياط ترجمه ی رساله ی مذکور را که به پايمردی همان دوست کشيش نسطوری از سريانی به فارسی به ختام نيک رسانده است در معرض قضاوت صاحب نظران قرار می دهد . و از فحول سروران ميدان ادب اميد عفو و اغماض دارد . تذکر اين نکته نيز ضروری است که اگر هراس از قطع نان و آب آن برادر غير دينی نسطوری نبود ، بسيار به جا بود که ترجمه ی اين رساله ی پولوس رسول هم به نام و عنوان او که مالک نسخه ی منحصر به فرد خطی آن و در حقيقت کاشف آن است منتشر گردد . والله الموفق . اينک ترجمه ی متن رساله ی پولوس رسول به کاتبان : باب اول : اين است رساله ی پولوس رسول ، بنده ی پدر ما که در آسمان است ، به کاتبان . 1- پولوس رسول که نه از جانب انسان و نه به وسيله ی انسان ، بلکه از جانب پدر که پسر را از مردگان مبعوث کرد . 2- (و رسول خوانده شده و جدا نموده شده برای انجيل خدا) .4- در کلام پسر انسان واقع شد که (در ابتدا کلمه بود و کلمه نزد خدا بود و کلمه خدا بود . ) 5- همان در ابتدا نزد خدا بود . 6- همه چيز به واسطه ی او آفريده شد و به غير ازو چيزی از موجودات وجود نيافت . 7- در او حيات بود و حيات نور انسان بود . 8- و اما بعد فرزند آدم کلمه را شناخت و به آن نوشت و نويساند و روی زمين مسخر کرد و آبادانی کرد و نعمت يافت و کلمه بود و آبادانی بود . 9- و کلمه کلام شد و کاتب بود و قانون شروع نهاده شد. 10- و کلمه بود و قوانين نهاده شد و کلام به دفتر و ديوان شد . 11- کلمه بود و کلام به دفتر و ديوان بود و ديوان خانه بود و بنای حبس و زندان شد . 12- کلمه بود و کلام به ديوان ها بود و ديوان خانه بود و فرزند آدم به زندان درافتاد . 13- کلمه بود و کلام بود و زندان بود و چليپا نهاده شد . 14- کلام بود و چليپا بود و پسر انسان بر چليپا شد . 15- کلمه بود و چليپا برپای ماند و پسر انسان به آسمان رفت و کلام با هر قطره ی باران به زمين رسيد و پراکند . 16- کلام بود و ديوان مندرس شد و ديوان خانه فروريخت و کلام با هر دانه ی تخم سر از زمين برداشت . 17- کلمه بود و کلام بود و ملکوت پدر ما که در آسمان است با هرزرع و نخيل بود . 18- و کلمه بود و کلام را کاتبان نوشتند و محرران و نساخان پراکندند و کلمه اسپرس محققان شد . 19- و کلام بود و کتاب بود و طومار نويسان به طومارها کردند و همگی عالم را به آن درنوشتند . 20- و کتاب بود و طومار بود و مديحه سرايان پوزه بر درگاه امرا می سودند . 21- کلام بود و کلام مديحه بود و مديحه سرا شاعر بود . 22- کلام بود و شاعر بود و اميران شمشيرها می آموختند . 23- اميران بودند و شمشيرها آخته بود و شاعران بردرگاه شان پوزه سازی و خندق ها کنده 24- شمشيرها آخته بود و خندق بود و از خون جوانان انباشته . 25- خون جوانان بود و خون پيران بود و هر دو تازه بود و بدان آسيب ها گرداندند . 26- شمشيرها آخته بود و خندق ها به خون انباشته و خبائث بر عالم سلطان بود . 27- خبائث سلطان بود و خون جوانان بسته شده و آب از آسياب ها افتاد و مورخان در رسيدند . 28- نعش ها برزمين بود و خون ها بسته و لاشخورها بودند و مورخان نيز . 29- لاشخور بود و مورخ بود و خبائث بر عالم حکم روا بود و خندق ها انباشته و جنگل ها سوخته و اين تاريخ شد . 30- تاريخ بود و مورخان آن را به طومار کردند و سيم و زر براشتران به گنجينه ها بردند . 31- تاريخ به طومار بود و طومار ارجوزه شده و ارجوزه ابزار شياطين بود و اين همه کلام بود . 32- و سال ها چنين بود و قرن ها چنين بود . باب دوم و کلمه بود و کلام بود و کلمه در کتاب بود و کتاب در مغرب به زندان بود . 1- کتاب بود و کند و زنجير در مغرب بود و کاتبان به زنجير بودند . 2- مغرب بود و مشرق بود و خورشيد طلوع می کرد و خروشيد غروب می کرد . 3- خورشيد بود و در مغرب فرو می رفت و کتاب بود و در مشرق طالع می شد . 4-و نور از شرق خاست و خورشيد هم . 5- و خورشيد در مشرق بود و زندان در مغرب . 6- خورشيد برمی آمد و خورشيد می نشست و يک بار از روزن زندان به درون تافت . 7- چنين بود که نور از شرق تافت و غرب را روشن کرد . 8- زندان بود و کاتب بود و کند و زنجير و خورشيد تافته بود و کلمه در دل کاتب شد . 9- کلمه در دل کاتب بود و کند برپای و شور در سر ، چنين بود که کاتب قوت يافت . 10- خورشيد هم چنان می تافت و نورانی بود و شعله ی کتاب سوزان و بی رونق شد . 11- خورشيد بود و زندان بود و کاتب در دل زندان بود و کلمه در دل او و در پس ديوارهای زندان آن جليلی ديگر را به ديوان همی بردند . 12- ديوارها برپا بود و خورشيد می تافت و می ديد که آن جليلی ديگر کلام را به نوک پای خويش بر ريگ نوشت . 13- ديوارها برپا بود و خورشيد هم چنان می تافت و رخوت را می زدود و کلام از دل کاتب به جوارح او سر می زد و چه بسا که سر به بيابان گذاشتند . 14- و چنين بود که پسر انسان به جستجوی درخت معرفت شد و چهار گوشه ی عالم را در کوفت . 15- و سال ها چنين بود و قرن ها چنين بود تا درخت معرفت در اقصای شرق يافته شد . 16- پسر انسان بود و درخت معرفت را يافته بود و هنوزنگران بود تا دانه را بيابد . 17- تخم معرفت بود و پسر انسان آن را شکافت و ناگهان کلام بود . 18- و کلام به زندان بود و زندان در مغرب بود و آفتاب شرق بر می خاست و به غرب می رفت و پسر انسان دانا بود که معرفت را يافته بود . 19- معرفت بود و معرفت کلام بود و کلام در دل کاتب در زندان بود ، اکنون معرفت از راه رسيده بود . 20- کاتب بود و قدرت کلام در او بود و معرفت آمد و قوت او بيش تر شد و پی زندان ها سستی گرفت . 21- خورشيد هم چنان از شرق می تافت و نور بود و گرما بود و تاريکی گريخت . 22- و چنين بود که زندان فروريخت و کلام عالم گير شد . 23- کلام عالم گير بود و خورشيد طلوع می کرد و خورشيد غروب می کرد و کلام بر دوگونه شد . 24- کلمه ای در شرق بود و کهن بود و وحدت داشت چون با آفتاب بر می خاست و کلمه ای در غروب هويدا شد و تازه شد که منقسم بود و چون از تاريکی زندان برآمده بود . 25- شرق بود و کلمه در شرق واحد بود و با آفتاب در آسمان بود و دور از دسترس عوام . 26- غرب بود و کلمه در غرب منقسم بود و از تاريکی زمين برخاسته بود و پراکنده بود . 27- و هر کاتب در قسمی بود و کلام مشعب بود و کاتب در دل دريا بود يا در آسمان سير داشت و در مکاشفه بود . 28- و چنين شد تا کاتبان بودند و محرران و نساخان و منشيان و محققان و طومار نويسان و مديحه سرايان و ارجوزه خوانان و مورخان و مترجمان و نورپردازان و کهنه درايان . 29- سال ها چنين بود ، قرن چنين بود . باب سوم پس کيست کاتب و کيست شاعر و کيست گردآورنده و کيست آن که کلام را می نويسد ؟ 1- جز وارث آن که در دل زندان پژمرد و کلام را منکر نشد ؟ 2- و آن که کلام را با انگشت پا بر ريگ نوشت و بر آن شهادت داد ؟ 3- و همگی جز خادمان کلام پدر که در آسمان است ؟ 4- نه کاتب چيزی است نه گرد آورنده ، بلکه کلام که ابدالآباد زنده است . 6- اما کاتب و شاعر و گردآورنده هر يک اجر خويش را به حسب زحمت خود خواهد يافت . 7- و به حسب آن که چگونه حق کلام پدر را گزارده. 8- پس چه بهتر که ادای اين حق تمام باشد تا در خلود کلام شرکت جويی . 9- کاتب شريک است با پدر در کلمه و در کلام . 10- اما زنهار کسی از شما خود را نفريبد به اين کلمات که می نويسد و بدين طومار ها که دارد . 11- و گويد که هرچه طومار بلندتر حکمت افزون تر . 12- چرا که هرچه حکمت اين جهان افزون تر غم آن بيشتر . 13- و بدان که ملکوت آسمان در کلمه نيست ، بلکه در محبت . 14- در کتاب نيست ، بلکه در دل ها . 15- در طومار نيست ، بلکه در ناله ی مرغان . 16- بنگر تا کلام را بر آن لوح نويسی که خلود دارد . 17- چه اگر سنگ را خاره نويسی باز هم ضايع شود . 18- بلکه بر الواح دل که نه از سنگ است ،بلکه از گوشت و خون . 19- و نه به مرکب الوان ، بلکه به مرکب روح که بی رنگ است . 20- مگر نخوانده ای در کتاب که چون موسی از ميقات بازگشت و قوم در بت پرستی ديد الواح را بر سنگ کوفت و ضايع کرد ؟ 21- اين است سرنوشت کلام پدر که در آسمان است ، چه رسد به کلام تو که اگر نه بر دل ها بلکه بر سنگ نويس . 22- چه رسد که بر طومار يا در کتاب يا برکتيبه ی طاق ها و نه بر رواق دل ها . 23- کتاب انواع است و کاتب نيز ، اما کلمه همان است . 24- از تو هرکسی چيزی طلبد : يکی کتاب ، يکی شعر ، يکی مدح يکی طلسم ، يکی دعات ، يکی ناسزا ، يکی سحر ، و يکی باطل سحر . 25- در آن منگر که ديگر ی از تو چه می طلبد ، به آن بنگر که دل تو از تو چه می طلبد . 26- بدان که ( نه آن چه به دهان فرو می رود فرزند انسان را نجس می کند ، بلکه آن چه از دهان بيرون می آيد . ) 27- اين کلام پدر ما بود و اينک من می گويمت آن چه تو بر قلم جاری سازی. 28- هر چيز که به زبان گويی از روح برداشته ای ، اما هر چيز که به قلم نويسی بر روح نهاده ای . 29- با هر پليدی که به زبان آوری مردمان را الوده ای ، اما با هر پليدی که به قلم جاری کنی درون خويش را . 30- زينهار تا کلام را به دروغ نيالايی که روح خود را به زنگ سپرده ای . 31- زينهار به کلام ، تخم کين مپاش بلکه بذر محبت . 32- زيرا کيست که مار پرورد و از زهرش در امان ماند و کيست تاکستان غرس کند و از انگور بی بهره باشد ؟ 33- قرن ها چنين باد و ابدالآباد . 34 باب چهارم کلام تو ای کاتب هم چون گل باشد که چون شکفت بيد و دل جويد و سپس که پژمرد صد دانه از آن بماند و بپراکند . 1- نه هم چون خار که در پای مردمان خلد و چون از بيخ برکنی هيچ نماند . 2- و اگر نه اين همت داری ، هان ! از خار و خسک بياموز که با همه ی ناهنجاری اين را شايد که اجاق مردمان گرم کند . 3- هر يک از شما هم چون چاه باشد که اگر هزار دلو از آن برکشند خشکی نپذيرد و اگر هزار دلو در آن ريزند لبريز نشود . 4 - نه هم چون جام که به يک جرعه نوشند و به چند قطره لبريز کنند . 5- دل شما عميق باشد و سينه ی شما فراخ تا کلام در آن ريزند و هرگز تنگی نپذيرد . 6- چنان باشد که در کنج سينه ی شما برای هر آن غم آدمی جايی باشد . 7- و قلب شما به هر تپش قلب ناشناخته ای جوابی دارد آماده . 8- چنان باشد که چاه درون شما هرگز از کلام انباشته نشود ، اما جاودان بتراود و به همه جانب طراوت دهد . 9- هم چون اشتران باشيد که در سکوت و طمانينه شباروز روند و به قناعت خورند . 10- و از پليدی سرگين خود نيز اجاق سرگردان کاروانيان را مدد کنند . 11- نه همچون کلاغان که بر سر هر ديوار فرياد زنند و دزدی کنند و در و ديوار مردمان را به نجاست خويش بيالايند . 12- زينهار تا کلام را به خاطر نان نفروشی و روح را به خدمت جسم در نياوری. 13- به هر قيمتی ، گر چه به گرانی گنج قارون ، زر خريد انسان مشو ! 14- اگر می فروشی همان به که بازوی خود را ، اما قلم را هرگز ! 15- حتی تن خود را و نه هرگز کلام خود را . 16- به تن خود غلام باش که خلقت آخرين پدر ماست ؛ اما نه به کلام که خلقت اولين است . 17- اگر چاره از غلام بودن نيست ، غلام آن کس باش که اين حرف ها و اين کلامات و اين قلم را آفريد . 18- نه غلام آن کسی که تو بياضی را به اين ابزار سواد کنی و او بخرد . 19- نه اين است که حق در همه جا يکی است و به هر زبان که نويسند ؟ 20- نه اين است که به هر سو نمازگزاری ، ملکوت آسمان را نماز گزارده ای و دل هر آدمی را که بيازاری دل پسر انسان را ؟ 21- زيرا که پدر مرا نفرستاد تا حکم کنم و فريضه گزارم ، بلکه تا بشارت دهم به برادری . 22- پس تو ای کاتب حکم مکن و فريضه مگزار . 23 - بار وظايف فرزند آدم را به همين قدر که هست اگر بر کوه گزاری از جا برود . 24- اگر توانی چيزی به قدر خردلی از اين بار بردار ، نه که بر آن بيفزايی . 25- ای کاتب بشاره ده به زيبايی و نيکی و برادری و سلامت ! 26- در کلام خود عزاداران را تسلا باش و ضعفا را پشتوانه ، ظالمان را تيغ و در رو . 27- بی چيزان را فرشته ی ثروت در کنار و ثروتمندان را ديو قحط و غلابر در. 28- زيرا به همان اندازه که دردهای ما در کلام زياد شود ، تسلای ما در کلام می افزايد . 29- سال ها چنين باد . قرن ها چنين باد . آمين . 1 سمنو پزان دود همه حياط را گرفته بود و جنجال و بيابرو بيش از همه سال بود.زن ها ناهارشان را سرپا خورده بودند و هرچه کرده بودند ، نتوانسته بودند بچه ها را بخوابانند.مردها را از خانه بيرون کرده بودند تا بتوانند چادرهايشان را از سر بردارند و توی بغچه بگذارند و به راحتی اين طرف و آن طرف بدوند.داد و بی داد بچه ها که نحس شده بودند و خودشان نمی دانستند که خوابشان می آيد-سروصدای ظرف هايی که جابه جا می کردند-و برو بيای زن های همسايه که به کمک آمده بودند و ترق و توروق کفش تخته ای سکينه ، کلفت خانه-که ديگران هيچ امتيازی بر او نداشتند-همه اين سروصداها از لب بام هم بالاتر می رفت و همراه دود دمه ای که در آن بعدازظهراز همه فضای حياط برمی خاست، به ياد تمام اهل محل می آورد که خانه حاج عباس قلی آقا نذری می پزند.و آن هم سمنوی نذری .چون ايام فاطميه بود و سمنو نذر خاص زن حاجی بود. مريم خانم ، زن حاج عباس قلی آقا ، سنگين و گوشتالو، باپاهای کوتاه و آستين های بالازده اش غل می خورد و می رفت و می آمد.يک پايش توی آشپزخانه بود که از کف حياط پنج پله می رفت و يک پايش توی اتاق زاويه و انبار و يک پايش پای سماور .بااين که همه کارش ترتيب داشت و دختر بزرگش فاطمه را مامور ظرف ها کرده بود و رقيه اش راکه کوچک تر بود،پای سماور نشانده بود و خودش هم مامور آشپزخانه بود،...با همه اين دلش نمی آمد دخترها را تنها بگذارد.اين بود که هی می رفت و می آمد؛ به همه جا سر می کشيد؛ نفس زنان به هم کس فرمان می داد؛با تازه واردها تعارف می کرد؛بچه ها را می ترساند که شيطنت نکنند؛دعا و نفرين می کرد؛به پاتيل سمنو سر می کشيد: «رقيه!...آهای رقيه!چايی واسه گلين خانم بردی؟» «چشم الان می برم.» «آهای عباس ذليل شده !اگر دستم بهت برسه ، دم خورشيد کبابت می کنم.» «مگه چی کار کرده ام ؟ خدايا!فيش!» «خانم جون خيلی خوش اومديد.اجرتون با فاطمه زهرا.عروستون حالش چه طوره؟» «پای شما رو می بوسه خانم .ايشالاه عروسی دختر خودتون.خدانذرتون رو قبول کنه.» «عمقزی به نظرم ديگه وقتش شده که آتيش زير پاتيلو بکشيم ؛ ها؟» «نه ، ننه.هنوز يه نيم ساعتی کار داره.» «وای خواهر ، چرا اين قدر دير اومدی؟مجلس ختم که نبود خواهر!» و به صدای مريم خانم که با خواهرش خوش و بش می کرد ، بچه ها فرياد- کنان ريختند که : «آی خاله نباتی.خاله نباتی.» و با دست های دراز از سرو کله هم بالا رفتند.خاله بچه نداشت و تمام بچه های خانواده می دانستند که جواب سلامشان نبات است.خاله از زير چادر، کيف پارچه اش را درآورد ؛ زيپ آن را کشيد و يکی يکی دانه آب نبات توی دست بچه ها گذاشت .اما بچه ها يکی دو تا نبودند.مريم خانم پنج تا بچه بيش تر نداشت؛ فاطمه و رقيه و عباس و منير و منصور.اما آن روز خدا عالم است دست چند تا بچه برای آب نبات دراز شد.دو سير و نيم آب نباتی که خاله سر راه خريده بود، در يک چشم به هم زدن تمام شد و هنوز فرياد بچه ها بلند بود که : «خاله نباتی ، خاله نباتی .» وقتی همه آب نبات ها تمام شد و خاله همه گوشه های کيف را هم گشت ، يک پنج قرانی درآورد و عباس را که پسری هشت ساله بود ، کناری کشيد .پول را توی مشتش گذاشت و در گوشش گفت : «بدو باريکلا!يک قرونش مال خودت.چارزارشم آب نبات بخر، بده بچه ها!... اما حلال حروم نکنی ها؟» هنوز جمله آخر تمام نشده بود که عباس رو به درحياط ، پا به دو گذاشت و بچه ها همه به دنبالش. «الحمدالله،خواهر!کاش زودتر اومده بودی.از دستشون ذله شديم.» با اين که بچه ها رفتند ، چيزی از سروصدای خانه کاسته نشد.زن ها با گيس های تنگ بافته و آستين ها ی بالا زده چاک يخه هايی که از بس برای شير دادن بچه ها پايين کشيده بودند شل شده بودند شل و ول مانده بود، عجله می کردند ؛ احياط می کردند. به هم کمک می کردند ؛ و برای راه انداختن بساط سمنو شور و هيجانی داشتند. همه تند و تند می رفتند و می آمدند ؛ به هم تنه می زدند ؛ سلام می کردند ؛ شوخی می کردند ؛ متلک می گفتند ، يا راجع به عروس ها و هووها و مادرشوهرهای همديگر نيش و کنايه رد و بدل می کردند : «وای عمقزی پسرت رو ديدم .حيوونی چه لاغر شده بود!این عروس حشريت بگو کمتر بچزونتش.» «وا!چه حرف ها!قباحت داره دختر.هنوز دهنت بوی شير ميده.» «اوا صغرا خانم !خاک بر سرم !ديدی نزديک بود اين زهرای جونم مرگ شده هووی تورم خبر کنه.اگر اين مادر فولاد زره خبردار می شد، همه هوردود می - کشيديم و مثل اين دودها می رفتيم هوا.» «ای بابا !اونم يک بنده خدا است .رزق مارو که نمی خورده.» «پس رزق کی رو می خوره؟اگه اين عفريته پای شوهرت ننشسته بود که حال و روزگار تو همچين نبود.» جمله آخر را مريم خانم گفت که تازه چادر خواهرش را گرفته بود.از آن طرف می گذشت و می خواست به صندوق خانه ببرد.دم در صندوق خانه ، رو به خواهرش که پا به پای او می آمد، آهسته افزود: «می بينی خواهر ؟کرم از خود درخته.همين خاله خانباجی های بی شعور و پپه هستند که شوهر الدنگ من ميره با پنشش تا بچه سرم هوو ميآره .» «راستی آبجی خانم !چه خبر تازه از آن ورها؟هنوز هووت نزاييده ؟» «ايشالا که ترکمون بزنه .ميگن سه روزه داره درد می بره.سرتخته مرده شور خونه! حاجی قرمساق منم لابد الان بالای سرش نشسته ، عرق پيشونيش رو پاک می کنه. بی غيرت فرصت رو غنيمت دونسته.» «نکنه واسه همين بوده که امسال گندم بيشتری سبز کردی.» «اوا خواهر!چه حرف ها؟تو ديگه چرا سرکوفت می زنی؟» و از صندوق خانه درآمدند و به طرف مطبخ راه افتادند که آن طرف حياط بود. «بريم سری به اجاق بزنيم خواهر!يک من گندم امسال ، کيله رو از دستم دربرده. تو هم نيگاهی بکن!هر چی باشه کدبانوتر از منی.» و دم در مطبخ که رسيدند ، مريم خانم برگشت و رو به تمام زن هايی کرد که ظرف می شستند ، يا بچه کوچولوهاشان را سرپا می گرفتند، يا شلوارهای خيس شده بچه ها را لبه ايوان پهن می کردند، يا سرهاشان را توی يخه هم کرده بودند و چيزی می گفتند و کرکر می خنديدند.و گفت : «آهای!قلچماق ها و دخترهاش بيآند.حالا وقتشه که حاجت بخواهين.» و خنده کنان به خواهرش گفت : «حالا ديگه به هم زدنش زور می بره.ديگه کار خورده و خوابيده ها است.» و از پله ها پايين رفتند و دنبال آن دو هفت هشت تا از دختهای پا به بخت و زن های قد و قامت دار. مريم خانم امسال به نذر پنج تن ، يک من گندم بيش تر از سال های پيش سبز کرده بود. بادام و پسته و فندق را هم که خواهرش نذر داشت.پاتيل را هم از شيرفروش سرگذر کرايه می کردند و وقتی دم می کشيد ، از سربار برمی داشتند .واين همه ظرف هم لازم نبود.اما امسال از همان اول کار، عزا گرفته بودند.فرستاده بودند پاتيل مسجد بزرگ را آورده بودند و به متولی مسجد -که آن را روی سرش هن هن کنان و صلوات گويان از در چهار اطاق تو آورده بود-دوتومان انعام داده بودند و چون ديده بودند که اجاق برايش کوچک است ، فرستاده بودند از توی زيرزمين ده پانزده تا آجر نظامی کهنه آورده بودند که خدا عالم است چند سال پيش ، از آجر فرش حياط زياد مانده بود و وسط مطبخ اجاق موقتی درست کرده بودند و پاتيل را بار گذاشته بودند.وقتی هم که پاتيل را آب گيری می کردند ، تابيست و چهار سطل شمرده بودند ، ولی از بس بچه ها شلوغ کرده بودند و خاله خانباجی ها صلوات فرستاده بودند ، ديگر حساب از دستشان در رفته بود. بعد هم فرش يکی از اتاق ها را جمع کرده بودند و هرچه ظرف داشتند ، دسته دسته دور اتاق و توی اطاقچه ها چيده بودند .هرچه کاسه و بشقاب مس بود ، هرچه چينی و بدل چينی بود و هرچه سينی و مجمعه داشتند، همه را آورده بودند.ته صندوق ها را هم گشته بودند و چينی مرغی های قديمی را هم بيرون آورده بودند که در سراسر عمر خانواده ، فقط موقع تحويل حمل و سربساط هفت سين آفتابی می شود، و يا در عروسی و خدای نکرده عزايی. فاطمه ، دختر پا به بخت مريم خانم ، يک طرف اتاق خانه را تخت چوبی گذاشته بود و ظرف های قيمتی را روی آن چيده بود و ظرف های ديگر را به ترتيب کوچکی و بزرگی آن ها دسته دسته کرده بود و همه را شمرده بود و دو ساعت پيش ناهار که خورده بودند ، به مادرش خبر داده بود که جمعا هشتاد وشش تا کاسه و باديه و جام و قدح و خورش خوری و ماست خوری و سينی و لگن جمع شده.و مادرش که با عمقزی مشورت کرده بود ، به اين نتيجه رسيده بود که ظرف باز هم کم است و ناچار در و همسايه ها را صدا کرده بود و خواسته بود هرکدامشان هر چه ظرف زيادی دارند بياورند و اين سفارش را هم کرده بود که : «اما قربون شکلتون ، دلم می خواد فقط مس و تس بيآريد ها...اگه چينی باشه ، نبادا خدای نکرده يکيش عيب کنه و روسياهی به من بمونه.» و حالا زن های همسايه -که چادرشان را دور کمرشان پيچيده و گره زده بودند -پشت سر هم از راه می رسيدند و دسته دسته ظرف های مس خودشان را می آوردند و به فاطمه خانم می سپردند.و فاطمه ظرف های هر کدام را می شمرد و تحويل می گرفت و با کوره سوادی که داشت، سنجاق زلفش را در می آورد و بانوک آن روی گچ ديوار می نوشت: «گلين خانم ، يک دست کاسه لعابی-همدم سادات، دوتالگنچه روحی- آبجی بتول ، سه تا باديه مس...» دو نفر هم پارچ آورده بودند و ي: نفر هم سطل .و فاطمه پيش خود فکر کرده بود : «چه پرمدعا!» و ظرف ها را که تحويل می گرفت ، می گفت : «خودتون هم نشونش بکنين که موقع بردن ، گم و گور نشه!» «واه!چه حرفها ؟فاطمه خانم جون خودت که ماشاالله سواد داری و صورت ور می داری.» « نه آخه محض احتياط ميگم.کار از محکم کاری عيب نمی کنه.» و همسايه ها که هر کدام توی کوچه يا دالان خانه کاسه و باديه خودشان را شمرده بودند و حتی با نوک کاردی يآ چيزی زير کعبش را خطی يا دايره ای کشيده بودند و نشان کرده بودند ، خودشان را بی اعتنا نشان می دادند و پشت چشم نازک می کردند و می رفتند. زن ميراب محل هم يکی از همين همسايه ها بود که کاسه و باديه می آوردند . بچه به بغل آمد و از زير چادرش يک جام مس را با سرو صدا روی تخت گذاشت و گفت : «روم سياه فاطمه خانم !تو خونه گدا گشنه ها که ظرف پيدا نميشه.» فاطمه که سرش به حساب گرم بود و داشت ظرف های همسايه ها را روی گچ ديوار جمع می زد، برگشت و چشمش به جام مس که افتاد برق زد و بعد نگاهی به صورت زن ميراب انداخت و گفت : «اختيار دارين خانم جون ، واسه خود نمايی که نيست.اجرتون با حضرت زهرا.» و روی ديوار علامتی گذاشت و زن ميراب که رفت ، جام را برداشت و روی نوک پنج انگشت دست چپش گذاشت و با دست راست تلنگری به آن زد و طنين زنگ آن را به دقت شنيد.بعد آن را به گوش خود نزديک کرد و اين بار با سنجاق زلفش ضربه ای ديگر به آن زد و صدای کش دار و زيل آن را گوش کرد و يک مرتبه تمام خاطراتی که با اين صدا و اين جام همراه بود ، در مغزش بيدار شد.به يادش آ»د که چند بار با همين جام زمين خورده بود و چه قدر به آن تلنگر زده بود و هر بار که با آن آب می خورد ، از برخورد دندان هايش با جام لذت برده بود و اوايل بلوغ که نمی گذاشتند زياد توی آينه نگاه کند ، چه قدر در آب همين جام مسی صورتش را برانداز کرده بود و دست به زلف هايش فرو کرده بود و عاقبت به يادش آ»ده که چهار سال پيش ، در يکی از همطن روزهای سمنو پزان ، جام گم شد و هر چه گشتند ، گيرش نيآوردند که نيآوردند . يک بار ديگر هم آن را به صدا درآورد و اين بار بايک کاسه مس ديگر به آن ضربه ای زد و صدا چنان خوش آهنگ و طنين دار و بلند بود که خواهرش رقيه از پای سماور بلند شد و به هوای صدا به دو آمد و چشمش که به جام افتاد ، پريد آن را گرفت و گفت : «الهی شکر خواهر!ديدی گفتم آخرش پيدا ميشه؟!من يه شمع نذر کرده بودم.» «هيس !صداشو درنيار.بدو در گوش مادر بگو بيآد اين جا.» دو دقيقه بعد ، مادر نفس زنان ، با چشم های پف کرده و صورت گل انداخته ، خودش را رساند و چشمش که به جام افتاد ، گفت : « آره .خودشه.تيکه تيکه اسباب جهازم يادمه ، ذليل شين الهی !کدوم پدر سوخته آوردش؟» «يواش مادر !زن ميراب محل آوردش .يعنی کار خودشه؟» مادر پشت دستش را که پای اجاق سوخته بود ، به آب دهان تر کرد و گفت : «پس چی؟از اين پدرسوخته ها هر چه بگی برميآد.گوسفند قربونی رو تا چاشت نمی رسونند.» «حالا چرا گناه مردمو می شوری مادر؟» «چی ميگی دختر؟يعنی شوهر ديوثش تو راه آب گيرش آورده؟خونه خرس و باديه مس؟فعلا صداشو در نيآر.يادتم باشه تو يه ظرف ديگه براش سمنو بکشيم.بابای قرمساقت که آمد ، ميگم با خود ميراب قضيه رو حل کنه.کارت هم تموم شد ، در و قفل کن که مال مردم حيف و ميل نشه.خودتم بيا دو سه تا دسته بزن شايد بختت واز شه.» «ای مادر!اين حرف ها کدومه؟مگه خودت با اين همه نذر و نياز تونستی جلوی بابام رو بگيری؟» مادر باز پشت دستش را بازبان تر کرد و اخمش را توی هم کشيد و گفت : «خوبه .خوبه .تو ديگه سوزن به تخم چشم من نزن!خودم می دونم و دختر پيغمبر.تا حاجتم رو نگيرم، دست از دامنش ور نمی دارم.پاشو بيا که ديگه هم زدنش از پير پاتال ها برنميآد.» و هنوز در اتاق ظرف خانه را نبسته بودند که باز حياط پر شد از جنجال بچه ها که بکوب بکوب و فرياد زنان ريختند تو و دوتای از آن ها که آخر همه بودند گريه کنان رفتند سراغ خاله خانم آب نباتی که : «اين عباس به اونای ديگه دو تا آب نبات داد، به ما يکی.اوهوو اوهوو...» خاله تازه داشت بچه ها را آرام می کرد و در پی نقشه ای بود که همه شان را دنبال نخود سياه ديگری بفرستند ، که يک مرتبه شلپ صدايی بلند شد و يکی از زن ها فرياد کشيد.بچه اش توی حوض افتاده بود. دور حوض می دويد و سوز و بريز می کرد.چه بکنند؟چه نکنند؟حوض گود بود و کسی آب بازی نمی دانست و مردها را هم که دست به سرکرده بودند .ناچار فاطمه خانم ، همان طور با لباس پريد توی حوض و بچه را درآورد که تا نيم ساعت از دهان و دماغش آب می آمد و مثل ماست سفيد شده بود و برای مادرش نبات آب سرد درست کردند و شانه هايش را ماليدند.و فاطمه که از درحوض آمده بود ، پيراهن به تنش چسبيده بود و موهايش صاف شده بود و تمام خطوط بدنش نمايان شده بود و برجستگی سينه اش می لرزيد.هوله آوردند و چادر نماز دورش گرفتند که لباسش را کند و خشکش کردند و سرخشک کن قرمز به سرش بستند و به عجله بردندش توی مطبخ. ديگر چيزی به دم کردن پاتيل نمانده بود .مرتب سه نفری پای آن کشيک می دادند و با يک بيلچه دسته دار و بلند ، سمنو را به هم می زدند که ته نگيرد و نسوزد .اولی که خسته می شد ، دومی، و بعد از او سومی. توی مطبخ همه چشم هايشان قرمز شده بود و پف کرده بود و آبی که از چشم هايشان راه می افتاد و صورتشان را می سوزاند ، با دامن پيراهن پاکش می کردند و گرمای اجاق را تا وسط لنگ و پاچه هاشان حس می کردند. در بزرگ مسی پاتيل را حاضر کرده بودند و رويش خاکستر ريخته بودند و منتظر بودند که فاطمه خانم آخرين دسته ها را بزند و گرمش بشود و عرق بکند تا در پاتيل را بگذارند و آتش زير آن را بکشند و روی درش بريزند ،... که اي داد بی داد !يک مرتبه مريم خانم به صرافت افتاد که هنوز کسی را دنبال آشيخ عبدالله نفرستاده اند .فريادش از همان توی مطبخ بلند شد که : «آهای عباس ذليل شده!جای اين همه عذاب دادن ، بدو آشيخ عبدالله رو خبر کن بياد .خونه ش رو بلدی؟» و خاله خانم آب نباتی يک پنج قرانی ديگر از کيفش و از مطبخ رفت بيرون که کف دست عباس بگذارد و روانه اش کند.و حالا ديگر عرق از سرو روی فاطمه ، دختر پا به بخت مريم خانم ، راه افتاده بود و موقع دم کردن پاتيل رسيده بود.پاتيل را دم کردند و سرو روی دختر را خشک کردند و بعد دور تا دور مطبخ را جارويی زدند و خاکسترها و ذغال های نيم سوز را زير اجاق کردند و چند تا کناره گليم آوردند و چهارطرف مطبخ را فرش کردند و دخترهای بی شوهر را بيرون فرستادند و يک صندلی برای روضه خوان گذاشتند و پير و پاتال ها و شوهردارها چادر سر کرده و مرتب آمدند و دورتادور مطبخ به انتظار حديث کسای آشيخ عبدالله نشستند. با اين که آتش زير پاتيل را کشيده بودند و دود و دمه تمام شده بود ، همه عرق می ريختند و خودشان را با دستمال يا بادبزن باد می زدند و سکينه -کلفت خانه- ترق و توروق از پله ها بالا می رفت و پايين می آمد و چای و قليان می آورد و بادبزن به دست زن ها می داد. بيست و چند نفری بودند .يک قليان زير لب عمقزی گل بته بود که ميان مريم خانم و خواهرش پای پله مطبخ نشسته بود و دسته های چارقد ململش روی زانوهايش افتاده بود و يکی ديگر زير لب بی بی زبيده ؛ که مادر شوهر خاله خانم آب نباتی بود و کور بود و چشم های ماتش را به يک نقطه دوخته بود.عمقزی گل بته همان طور که دود قليان را درمی آورد؛ با خاله آب نباتی حرف می زد: «دختر جون!صدبار بهت گفتم اين دکتر مکترها رو ول کن!بيا پهلوی خودم تا سرچله آبستنت کنم!» «عمقزی !من که جری ندارم . گفتی چله بری کن ،کردم.گفتی تو مرده شور خونه از روی مرده بپر که پريدم و نصف گوشت تنم آب شد.خدا نصيب نکنه.هنوز يادش که می افتم تنم می لرزه.گفتی دوا به خورد شوهرت بده که دادم.خيال می کنی روزی چهل تا نطفه تخم مرغ فراهم کردن،کار آسونی بود؟اونم يک هفته تموم؟بقال چقال که هيچی ، ديگه همه مشتری های چلوکبابی زير بازارچه هم منو شناخته بودن.می بينی که از هيچی کوتاهی نکرده ام.اما چی کار کنم که قسمتم نيست.بايس بچه های طاق و جفت مردمو ببينم و آه بکشم.شوهرم هم که دست وردار نيست و تازه به کله اش زده که دوا و درمون پيش اين دکترا فايده نداره .می خواد ورم داره ببره فرنگستون.» «واه!واه!سربرهنه تو ديار کفرستون !همينت مونده که تن و بدنت رو بدی به دست اين کافرهای خدانشناس؟تازه مگه خيال می کنی چه غلطی می کنن؟فوت و فن کار همشون پيش خودمه.نطفه سگ و گربه رو می گيرن می کنن تو شکم زن های مردم.» «حالا که جرفه عمقزی . نه اون پولش رو داره ، نه من از خونه بابام آوردم. خرج داره؛بی خودی که نيست.» عمقزی ذغال های نيمه گرفته سرقليان را با دستش زيرورو کرد و رو به مريم خانم گفت : «خوب مادر ، تو چيکار کردی؟» «هيچی .همين جوری چشم به راهم.دلم مثل سير و سرکه می جوشه. با اين تو حوض افتادن فاطمه هم که نصف العمر شده ام .حتما دخترکم رو چشم زده اند.از اين عفريته هم هيچ خبری نشد.» «اگه هرچی گفتم کردی ، خيالت تخت باشه .آخرش به کی دادی برد.» مريم خانم نگاهی به اطراف افکند و همه را پاييد که دو به دو و سه به سه گپ می زدند و چای می خوردند؛ آهسته درگوش عمقزی گفت : «تو اين زمونه به کی ميشه اطمينون کرد؟اين دختره سليطه هم که زير بار نرفت. پتياره !آخرش خودم بردم.به هوای اين که سمنوپزون نزديکه و رفع کدورت کرده باشم ، رفتم خونش که مثلا واسه امروز دعوتش کنم .می دونستم که همين روزها پابه ماهه.ده -يا دوازده روز-درست يادم نيست . من که هوش و حواس ندارم.سر وروی همديگه رو بوسيديم و مثلا آشتی هم کرديم.به حق فاطمه زهرا درست مثل اينکه لب افعی رو می بوسيدم.فاطمه هم باهام بود.يک خرده که نشستيم، به هوای دست به آب رسوندن ، اومديم بيرون.آب انبارشون يه پنجره تو حياط داره که جلوش نرده آهنی گذاشتن .همچی که از جلوش رد می شدم ، انداختمش تو آب انبار .اما نمی دونی عمقزی!نمی دونی چه حالی شده بودم.آن قدر تو خلا معطل کردم که فاطمه آمد دنبالم. خيال کرده بود باز قلبم گرفته .رنگ به صورتم نمانده بود.اين قلب پدر سگ صاحاب داشت از کار می افتاد.پدر سوخته لگوری خيلی هم به حالم دل سوزوند.و با اون خيکش پا شد برام گل گاب زبون درست کرد. هيشکی هم بو نبرد.اما نمی دونم چرا دلم همين جور شور می زنه. می دونی که شوهر قرمساقم ، صبح تا حالا رفته اون جا.نه خبری . نه اثری .دلم داره از حلقم بيرون مياد.» «آخه ديگه چرا ؟بيا دو تا پک قليون بکش حالت جا می آد.» «واه ،واه ، با اين قلبی که من دارم؟پس می افتم عمقزی!» «هان؟چيه ننه جون؟» «اگه يه چيزی ازت بپرسم بدت نميآد؟» «چرا بدم بياد ننه جون؟» «راستشو بگو ببينم عمقزی ، توش چی چی ها ريخته بودی؟» عمقزی لب از نی قليان برداشت و چشمش را به چشم مريم خانم دوخت و پرسيد : «چه طور مگه ؟آخه ننه اگه قرار باشه من بگم که احترام طلسم ميره .» «می دونی چيه عمقزی؟آخه سه روز بعدش همه ماهی های آب انبارشون مردند.» «خوب فدای سرت ننه .قضا و بلا بوده.به جون ماهی ها خورده . کاش به جون هووت خورده بود .اگه بچه دار بشه و تورو پيش شوهرت سکه يه پول بکنه ، بهتره يا ماهی های آب انبارشون بميره ؟» «آخه عمقزی بديش اينه که فرداش آب انبار رو خالی کردن.يعنی نکنه بو برده باشن؟» «نه ، ننه .اون طلسم يه روزه آب شده.خيالت تخت باشه.الهی به حق پنش تن که نوميد برنگردی!» و سرش را رو به طاق کرد و زير لب زمزمه ای را با دود قليان بيرون فرستاد.و هنوز دوباره قليان را به صدا درنياورده بود که صدای بی بی زبيده از آن طرف مطبخ بلند شد که به يک نقطه مات زده ، می پرسيد: «مريم خانم !واسه دختر دم بختت فکری کردی؟» «چه فکری دارم بکنم بی بی ؟منتظر بختش نشسته .مگه ما چکه کرديم؟انقدر تو خونه بابا نشستيم ، تا يک قرمساقی آمد دستمون رو گرفت و ورداشت و برد.باز رحمت به شير ماکه گذاشتيم دخترمون سه تا کلاس هم درس بخونه. ننه بابای ما که از اين هم در حقمون کوتاهی کردند. خدا رفتگان همه رو به صاحب اين دستگاه ببخشه.» «ای ننه .دعا کن پيشونيش بلند باشه .درس خونده هاشم اين روزها بی شوهر می مونن.غرضم اينه که اگه يه جوون سر به زير و پا به راه پيدا بشه ، مبادا به اين بهونه های تازه دراومده پشت پا به بخت دخترت بزنی!» مريم خانم خودش را به عمقزی نزديک کرد و به طوری که خواهرش هم بشنود ، گفت : «دومادی که اين کورمفينه واسه دخترم پيدا کنه ، لايق گيس خودشه . مگه چه گلی به سر خواهرم زده که ...» خاله خانم آب نباتی تبسمی کرد و برای اين که موضوع را برگردانده باشد ، رو به مادر شوهر خود گفت : «خانم بزرگ !ديدين گفتم يک من بادوم و فندق کمه ؟به زور اگه به هر کاسه ای يک دونه برسد.» «ننه اسراف حرومه.فندوق و بادوم سمنو ، شيکم سير کن که نيست. خدا نذرت رو قبول کنه.يه هل پوک هم که باشه اجرش رو داره...» حرف بی بی زبيده تمام نشده بود که سکينه تق تق کنان از پله ها آمد پايين و در گوش مريم خانم چيزی گفت و تا مريم خانم آمد به خودش بجنبد يک زن باريک و دراز ، با موهای جو گندمی -که چادر نمازش را دور کمرش گره زده بود و لگن بزرگ سرپوشيده ای روی سر داشت-پايش را از آخرين پله مطبخ گذاشت پايين و سلام بلندی کرد و همان جا جلوی مريم خانم ، که قلبش مثل دنگک رزازها می کوبيد ، نشست و لگن را از روی سرش برداشت و گذاشت زمين.بعد نفس تازه کرد و بی اين که چادرش را از کمرش باز کند يا سرلگن را بردارد ، گفت : «خانم سلام رسونند و فرمودند الهی شکر که نذرتون قبول شد.» مريم خانم چنان دست و پای خودش را گم کرده بود که ندانست چه جواب بدهد.عمقزی قليانش را از زير لب برداشت و درحالی که يک چشمش به لگن بود و چشم ديگرش به زن باريک و دراز ، مردد ماند. همه زن هايی که به انتظار حديث کسای آشيخ عبدالله ، دور تادور مطبخ نشسته بودند ، می دانستند که زن باريک و دراز ، کلفت هووی مريم خانم است و بيش ترشان هم می دانستند که همين روزها هووی مريم خانم قرار است فارغ بشود ؛ اما ديگر چيزی نمی دانستند.ناچار به هم نگاه می کردند و پچ پج راه افتاده بود و بی بی زبيده که چيزی نمی ديد ، تند تند پک به قليان می زد و گوش هايش را تيز کرده بود و با آرنجش مرتب به بغل دستی اش ، خاله زهرا ، می زد و می پرسيد : «يه هو چی شد ننه ؟هان؟» خاله زهرا که خيال کرده بود لگن به اين بزرگی را برای سمنو آورده اند ، هر هر خنديد و آهسته در گوش بی بی زبيده -همان طور قليان می کشيد و بی تابی می کرد-گفت : «خدا رحم کنه به اين اشتها!لگن به اين گندگی!» مريم خانم همين طور خشکش زده بود و قلبش می کوبيد و جرات نداشت حتی دستش را دراز کند و سرپوش لگن را بردارد.عاقبت عمقزی گل بته تکانی خورد و قليانش را که مدتی بود ساکت مانده بود ، کنار زد و درحالی که می گفت : «ننه !مريم خانم !چرا ماتت برده؟» دست کرد و سرپوش لگن را برداشت ، که يک مرتبه مريم خانم جيغی کشيد و پس افتاد.مطبخ دوباره شلوغ شد.دخترهای مريم خانم خودشان را با عجله رساندند و به کمک خاله نباتی ، مادرشان را کشان کشان بيرون بردند. زن هايی که آن طرف مطبخ و در پناه پاتيل نشسته بودند و چيزی نديده بودند ، هجوم آورده بودند و سرک می کشيدند و چيزی نمانده بود که پاتيل از سر بار برگردد.اما عمقزی گل بته، به چابکی در لگن را گذاشته بود و فکرهايش را هم کرده بود و می دانست چه بايد بکند.فريادی کشيد و سکينه را صدا زد .همه ساکت شدند و آن هايی که هجوم آورده بودند ، سرجاهايشان نشستند و قتی که سکينه از پلکان مطبخ پايين آمد ، عمقزی به او گفت : «همين الانه ، چادرتو ميندازی سرت !اين لگنو ورمی داری می بری خونه صاحبش!از قول ما سلام می رسونی و ميگی آدم تخم مول خودش رو نميذاره تو طبق ، دور شهر بگردونه !فهيمدی؟» «بله.» سکينه اين را گفت و لگن را روی سرش گذاشت و هنوز از پلکان مطبخ بالا نرفته بود که آشيخ عبدالله ياالله گويان و عصازنان از پلکان سرازير شد و زن ها به عجله چادرهاشان را مرتب کردند و روهاشان را گرفتند.و وقتی آشيخ عبدالله روی صندلی نشست شروع کرد به خواندن روضه حديث کسا که «بابی انت و امی يا ابا عبدالله...»تازه نفس مريم خانم به جا آمده بود و صدای ناله بريده بريده اش از آن طرف حياط تا پای پاتيل سمنو می آمد...» 2 خانم نزهت الدوله خانم نزهت الدوله گرچه تا به حال سه تا شوهر کرده و شش بار زاييده و دوتا از دخترهايش هم به خانه داماد فرستاده شده اند ، و حالا ديگر برای خودش مادربزرگ شده است ، باز هم عقيده دارد که پيری و جوانی دست خود آدم است.وگرچه سر و همسر و خويشان و دوستان می گويند که پنجاه سالی دارد ، ولی او هنوز دو دستی به جوانی اش چسبيده و هنوز هم در جست و جوی شوهر «ايده آل»خود به اين در و آن در می زند. هفته ای يک بار به آرايشگاه می رود و چين چروک های پيشانی و کنار دهان و زير- چشمهايش را ماساژ می دهد.موهايش را مثل دخترهای تازه عروس می آرايد ؛يعنی با سنجاق و گيره بالا می زند.پيراهن های «اورگاندی» و تافته می پوشد ، با سينه های باز و دامن های «کلوش».و روزی يک جفت دستکش سفيد هم عوض می کند.روزی سه ساعت از وقتش را پای آينه می گذراند.ده ساعت می خوابد و باقی مانده را صرف ديد و بازديدهايش می کند ، و حالا ديگر همه دوستان و اقوام می دانند که اگر به خانه شان می آيد و اگر در سو گ و سرورشان شرکت می کند و اگر گل ها و هديه های گران -برای زايمان ها و ازدواج ها و خانه عوض - کردن هاشان -می برد ، و اگر برای تازه عروس ها پا کشا می دهد ، همه برای اين است که با آدم تازه ای -يعنی مرد تازه ای-آشنا شود ؛ چون ديگر هيچ يک از خويشان و دوستان دور و نزديک باقی نمانده است که لااقل يکی دوبار برای خانم نزهت الدوله وساطت نکرده باشد و سراغی از شوهر«ايده آل»به او نداده باشد. خانم نزهت الدوله ، قد بلندی دارد و اين خودش کم چيزی نيست.دماغش گرچه خيلی باريک است ولی ...ای...بفهمی نفهمی ميلی به سمت راست دارد.البته نه خيال کنيد کج است .ابدا!اگر کج بود که فورا می رفت و با يک جراحی (پلاستيک)، راستش می کرد.فقط يک کمی نمی شود گفت عيب ، بلکه همان يک کمی ميل به سمت راست دارد.صدايش خيلی نازک است .وقتی حرف می زند،هرگز اخم نمی کند و ابروها و کنار دهانش ، وقتی می خندد ، اصلا تکان نمی خورد.ماهی پانصد تومان خرج توالت و ماساژ را که نمی شود با يک خنده گل و گشاد به هدر داد!باری ، موهايش را هفته ای يک بار رنگ می کند.الحق بايد گفت که بناگوش وسيعی دارد و از آن بهتر گوش های بسيار ظريف و کوچکی .اما حيف که ناچار است يکی از اين گوش های ظريف را فدای پيچ و تاب موهای خود کند.(فر)موهايش ، از مسواکی که هر روز به دندان هايش می کشد مرتب تر است و درست است که گردنش کمی -البته باز هم بفهمی نفهمی-دراز است ، ولی با دستمالی که به گردن می بندد ، يا گردنبندهای پهنی که دوسه دور ، دور گردن می پيچد ، چه کسی می تواند بفهمد؟ باری ، گرچه خانم نزهت الدوله کوچک ترين فرزند پدر و مادرش بوده است، ولی زودتر از خواهرهای ديگر شوهر کرده بود ه و اين روزها خودش هم افتخارآميز اعتراف می کند که سرو گوشش حسابی می جنبيده است.شوهر يکی از خواهرهايش وزير است و شوهر آن ديگری ،چهارسال پيش ، در تيمارستان ، خودکشی کرد. خانم نزهت الدوله هنوز بيست سالش نشده بود که شوهر کرد.شوهرش عضو وزارت خارجه بود.از خانواده های معروف بود و گذشته از آن پول دار بود. راستش را بخواهيد گرچه به هر صورت عشق و عاشقی آن دو را به هم رسانده بود، اما هم خانواده عروس و هم خانواده داماد ، حساب های همديگر را خوب وارسی کرده بودند ، و بی گدار به آب نزده بودند .برادر داماد ،معاون وزارت خارجه بود و پدر خانم نزهت الدوله وزير داخله .اين بود که در و تخته خوب به هم جور شد .باری،تا خانم نزهت الدوله آمد مزه عشق و عاشقی را بچشد که بچه دار شدند و عر و بوق بچه ، جای بگو و بخندهای اول زندگی را گرفت و هنوز بچه شان دوساله نشده بود که شوهرش والی مازندران شد.پدر خانم هنوز نمرده بود و وزير داخله بود و برای جمع و جور کردن زمين های مازندران و يک کاسه کردن خرده ملک های بی قواره آن جا،احتياج به آدم کارآمد و امينی مثل دامادش داشت.زن و شوهر ، ناچار شش سال آزگار در مازندران ماندند.درست است که شوهر همه کاره بود و از شير مرغ تا جان آدمی زاد در دسترس خانم نزهت الدوله بود ، اما ديگر کار به جايی کشيده بود که وقتی ميرزا منصورخان-شوهر خانم نزهت الدوله-از در تو می آمد،حوصله نداشت از فرق سر تا نوک پای خانم را ببوسد و در ولايت غربت ، کار عشق و عاشقی اصلا ته کشيده بود و بچه ها ناچار جای همه چيز را گرفتند و خانم که در خانه کار ديگری نداشت ، برای رفع کسالت هم شده ، تا توانست بچه درست کرد.سه تا دختر ديگر و يک پسر .ميرزا منصور خان کم کم در خانه هم رسمی شده بود و با زنش همان رفتاری را می کرد که با رييس نظميه ايالتی.زنش را خانم صدا می کرد و به وسيله نوکر کلفت ها احوالش را می پرسيد و اتاقش را جدا کرده بود و با اجازه وارد اتاق زنش می شد و بدتر از همه اينکه ديگر نمی خواست زنش او را منصور تنها صدا کند. می خواست در خانه هم مثل هر جای ديگر (حضرت والی)باشد.و اين ديگر برای خانم نزهت الدوله تحمل ناپذير بود.برای او که اين همه احساساتی و عاشق پيشه بود و عارش می آمد که از خانه پا بيرون بگذارد و با زن های ولايتی و چلفته روسا رفت و آمد کند و اين همه تنها مانده بود و در ولايت غربت اين همه احتياج به صميميت داشت و فقط دلش به بچه هايش خوش بود!بدتر از همه اين که هر وقت پا از خانه بيرون می گذاشت ، هزاران شاکی ، با عريضه های طاق و جفت ، سرراهش سبز می شدند و حوصله اش را سر می بردند و برای او که اصلا کاری به اين کارها نداشت ، اين يکی ديگر خيلی تحمل - ناپذير می نمود.ولی خانم نزهت الدوله باز هم صبر کرد.درست است که پدرش را با کاغذهای خودش کاس کرده بود تا شايد حکم انتقال شوهرش را بگيرد ، ولی پدرش رسما برايش نوشته بود که يک کاسه شدن املاک مازندران خيلی مهم تر از زندگی خانوادگی اوست.خودش اين را فهميده بود.اين بود که صبر می کرد و تازه داشت تهران و اجتماعات اشرافی و مشغوليت ها و رفت و آمدهايش را فراموش می کرد که شوهرش به مرکز احضار شد. بدتر از همه اينکه می گفتند مغضوب شده.گرچه او ککش هم نمی گزيد و کاری به اين کارها نداشت و درخيال ديگری بود.پس از شش سال تنهايی و غربت ، دوباره خودش را ميان سر و همسر می ديد و مجالس رسمی را ، با وصف عصا قورت دادگی های شوهرش ، و چند تا قصه خنده داری که راجع به مازندرانی ها شنيده بود ، گرم می کرد و از درددل هايی که با دخترخاله ها و عروس و عمه ها می کرد، به يادش می آمد که شوهرش چقدر ناجور و خشک است و چقدر از او و از شوهر ايده آلش دور است.به خصوص که شوهر خواهرش هم تازه وزير شده بود و خانم نزهت الدوله نمی توانست اين رجحان را نديده بگيرد و به شوهرش که در خانه نشسته بود و می گفتند منتظر خدمت است ، سرکوفت نزند و همين طور با شوهرش کجدار و مريز می کرد.تا يک شب توی رخت خواب-کارشان که تمام شد-رو به شوهرش گفت : «منصور!راضی شد؟» و شوهر بی اين که خجالتی بکشد، نه گذاشت و نه برداشت و در جوابش گفت: «آدم تو خلا هم که ميره ، راضی ميشه.» و اين ديگر طاقت فرسا بود. و خانم نزهت الدوله همان شب تصميمش را گرفت. و فردا صبح ، خانه و زندگی را ول کرد و پس از نه سال شوهرداری، يک سر به خانه پدر آمد.درست است که پدرش هم دل خوشی از اين داماد مغضوب نداشت، ولی هرچه اصرار کرد که بچه ها را بايد از اين شوهر گرفت ، به خرج خانم نزهت الدوله نرفت که نرفت.بچه ها را دادند و طلاق خانم را با مهرش گرفتند. خانم نزهت الدوله-شايد درآغاز کار که شوهر می کرد-هنوز نمی دانست که شوهر ايده آلش چه خصوصياتی بايد داشته باشد.ولی حالا که از شوهر اولش طلاق گرفته بود و آسوده شده بود ؛ می دانست که شوهر ايده آلش چه خصوصياتی نبايد داشته باشد.شوهر ايده آل او بايد جوان باشد ؛ پولدار باشد ؛ خشک و رسمی نباشد ؛ وقيح و پررو نباشد ؛ چاپار دولت نباشد ؛ و مهم تر از همه اين که از در که تو آمد ، از فرق سر تا نوک پای زنش را ببوسد.و به اين طريق خيلی هم راضی بود و برای اين که خودش را به ايده آل برساند ، سعی می کرد روز به روز جوان تر باشد.ماهی يک کرست عوض می کرد ؛ پستان بندهای جورواجوری می بست که سفارشی ؛ در کارخانه های سوييس ، به اندازه سينه خانم بودند و متخصص مو آرايشگر و همه جور محصولات اليزابت آردن که به جای خود ،...هر روز و هر ساعت پای تلفن بود و خبر می گرفت که آخرين تغييرات مد چه بوده و برای سر و صورت و لب و ناخن ؛ چه رنگ های تازه ای را به جای رنگ های قديمی جايگزين کرده اند. باری ، به همه شب نشينی ها می رفت ؛ مهامانی های خصوصی می داد ؛روزهای تعطيل ، دوستانش را با ماشين های وزارتی پدرش به گردش می برد و با مهری که از شوهر سابقش گرفته بود ؛ آن قدر پول داشت که در هر فصل بيست و يک دست لباس بدوزد و هفته ای يک جفت کفش بخرد.و اصلا به عدد بيست و يک عقيده پيدا کرده بود. اين هم خودش يکی از تجربيات نه سال شوهرداری او بود.روز بيست و يکم ماه بود که شوهر کرده بود و در همچه روزی طلاق گرفته بود و نيز در همچه روزی با شوهر دومش آشنا شد. شوهر دوم خانم نزهت الدوله ، يک افسر رشيد و چشم آبی بود که نوارهای منگوله- دار فرماندهی می بست و تازه از ماموريت جنوب برگشته بود و صورتی آفتاب - سوخته داشت و سال ديگر سرگرد می شد.گرچه وضع خانوادگی مرتب و آبرومندی نداشت اما خانم نزهت الدوله-از همان شب اول که او را در شب نشينی باشگاه افسران ديده بود-تصميم خودش را گرفته بود.اقوام و خويشان ، با چنين ازدواجی مخالف بودند.اماپدر-که آخرهای عمرش بود و می دانست که پس از مرگ يک وزير ، دخترهايش در خانه خواهند پوسيد -مخفيانه بساط عقد را راه انداخت و قرار شد عروس و داماد چند ماهی به اهواز بروند و سروصداها که خوابيد ، برگردند. و در همين مدت بود که معلوم نشد چه کسی بو برد و به گوش پدر رساند و همه اقوام به دست و پا افتادند و عاقبت کشف شد که شوهر ايده آل خانم نزهت الدوله دو تا زن ديگر در همين تهران دارد.حسن کار در اين بود که صاحب عله حاضر نبود و در غياب او حتی احتياج به اين نبود که وزير داخله رسما مداخله کند و تلفنی به کسی بزند و همان خاله زنک های فاميل ، يک ماهه نشانی خانه آن دو زن ديگر را پيدا کردند هيچ ، حتی دفترخانه هايی را که ازدواج در آنها ثبت شده بود ، نشان کردند و عروس و داماد که بی خبر از همه جا از ماه عسل برگشتند ، قضيه را آفتابی کردند .به نزهت الدوله در اين سه ماهه آن قدر خوش گذشته بود که اصلا اين حرفها را باور نمی کرد ، تا عاقبت خودش را برداشتند و به يکی - يکی خانه ها و دفترخانه ها بردند تا قانعش کردند.ولی تازه ، شوهر حاضر به طلاق نبود . نظامی بود و يک دنده بود و رشادت هايی را که در جنوب به خرج داده بود ، رنگ و وارنگ روی سينه اش کوبيده بود و خيال می کرد با همين نوارها و منگوله ها می تواند با وزير داخله مملکت جواله برود .درست است که اين بار هم بی سروصدا طلاق نزهت الدوله را گرفتند ، ولی نشان های رنگ و وارنگ کار خودشان را کردند و مهر خانم نزهت الدله سوخت شد.خانم نزهت الدوله ، گرچه از اين تجربه هم آزموده تر بيرون آمد ، اما ته دلش هنوز آرزوی آن افسر چشم آبی خوش هيکل و منگوله بسته را داشت و از اين گذشته ، هنوز در جست و جوی شوهر ايده آل خود بی اختيار بود ، نقل همه مجالسی که او حضور داشت ، خصوصياتی بود که يک شوهر ايده آل بايد داشده باشد.و چون اين واقعه هم زودتر فراموش شد و خانم بزرگ ها و مادرشوهرها ی فاميل ، اين بی بند وباری اخير را هم ا زياد بردند ، ...کم کم در همه مجالس ، از او به عنوان يک زن تجربه ديده و سرد و گرم چشيده ياد می کردند و عروس ها و دخترهای پابه بخت فاميل ، پيش از آنکه از مادر و خواهر خود چيزی بشنوند ، به نصايح او گوش می دادند و با او-به عنوان صاحب نظر در امور زناشويی-مشورت می کردند .راستش را هم بخواهيد، خانم نزهت الدوله برای بدست آوردند چنين عنوانی جان می داد.او که از هم دندان شدن با زن های پير پاتال خانواده وحشت داشت و نمی خواست خودش رادر رديف آن ها بشمارد-او که فرزندان خودش را مدت ها بود ترک کرده بود و وارثی برای تجربيات شخصی خود نداشت -ناچار همه دختر هايی را که با او مشورت می کردند ، درست مثل دخترها يا خواهرهای خودش حساب می کرد و از ته دل برايشان می گفت که شوهر بايد با آدم صميمی باشد،وفادار باشد،چاپار دولت نباشد ، وقيح نباشد خوش هيکل و پولدار باشد ، از خانواده محترم باشد و بهتر از همه اين که چشم هايش آبی باشد.خانم نزهت الدوله ، البته به سواد و معلومات نمی توانست چندان عقيده ای داشته باشد. خودش پيش معلم سرخانه ، چيزهايی خوانده بود .شوهر خواهرش که وزير شده بود ، چندان با سواد و معلومات نبود .شوهر اول خودش هم که آنقدر بد از آب درآمد ، فارغ التحصيل مدرسه سن لويی بود و دوسالی هم فرنگستان مانده بود . باری ،دو سه ماهی از طلاق دوم نگذشته بود که پدرش مرد.با شکوه و جلال تمام و موزيک نظامی و ختم در مسجد سپهسالار .و خواهر برادرها تازه از تقسيم ارث و ميراث فارغ شده بودند که شهوريور بيست پيش آمد .شوهر اول خانم نزهت الدوله که مغضوب دوره سابق بود ، وزير خارجه شد و مجالس و شب نشينی ها پر شد از آدم های تازه به دوران رسيده ای که نمی دانستند پالتو و کلاهشان را به دست چه کسی بسپارند و اولين پيش خدمتی را که سر راهشان می ديدند ، خيال می کردند سفير ينگه دنياست .خانم نزهت الدوله ، اول کاری که کرد اين بود که خانه ای مجزا گرفت و ماشينی خريد و چهارشنبه ها را روز نشست قرارداد و خودش زمام کارها را به دست گرفت .گرچه از روی اکراه و اجبار ، ولی دوسه بار پيش وزير جديد خارجه فرستاد و به هوای ديدن بچه ها و نوه هايش مخفيانه به خانه شوهر سابق دخترای شوهر کرده خودش رفت و آمد می کرد و تور می انداخت . حيف که پدرش مرده بود ، وگرنه کار را دوسه روزه رو به راه می کرد . اما اوضاع عوض شده بود و نه تنها پدر او مرده بود ، بلکه اصلا زبان ديگری در مجالس به کار می رفت و آدم ها ناشناس بودند و از دوستان قديم خبری بنود . خانم نزهت الدوله نمی داسنت چه شده .ولی همين قدر می ديد که کسی گوشش به حرف های او در باب شوهر ايده آب بدهکار نيست . همه در فکر آزادی بودند ، در فکر املاک واگذاری بودند ، در فکر مجلس بودند و در فکر جواز گندم و جو بودند و بيش تر از همه در فکر حزب و روزنامه بودند و در همين گير ودار و درميان همين آدم های تازه به دوران رسيده بود که خام نزهت الدوله در مجلس جشن مشروطيت ، با سومين شوهر ايده آل خود آشنا شد. شوهر تازه خانم نزهت الدوله ، يکی از روسای عشاير غرب بود که تازه از حبس و تبعيد خلاص شده بود و سروسامانی يآفته بود و با عنوان آبرومند نمايندگی مجلس ، به تهران آمده بود .مردی بود چهارشانه ، با سبيل های تابيده ، صدايی کلفت و گرچه قدش کوتاه بود و کمی دهاتی به نظر می آمد و از نزاکت و اين حرف ها چندان خبر نداشت ، اما جوان بود و نماينده مجلس بود و يک ايل پشت سرش صف کشيده بود و ناچار پول دار بود.اين يکی درست شوهر ايده آل نزهت الدوله بود . تابستان ها به ايل رفتن و سواری کردن و مثل مردها تفنگ به دوش انداختن و چکه به پا کردن و زمستان ها در مجالس شبانه ، با نمايدنده های مجلس و شوهر ايده آل آخری ، با شرايسط زمان و مکان که در گفت گوی همه کس به گوش خانم می خورد ، مطابق بود . خانم نزهت الدوله که ديگر در باره امور زناشويی تجربه های زيادی اندوخته بود ، اين بار مقدمات کار را حسابی فراهم کرد . اغلب در خانه شوهر خواهرش که با وجود تغيير زمانه هنوز وزير مانده بود ف قرار ملاقات می گذاشتند و گفقت و نيدها همه رسمی بود و حساب شده و هرچيز به جای خود . تا اين که قرار شد رييس ايل ، يک روز با خواهرش که تازه از ايل آمده بود بيآيند و بنشينند و درحضور وزير و زنش بله بری ها را بکنند و سرانجامی به کارها بدهند .همين کار را هم کردند و وقتی گفت و گوها تمام شد و ديگر لازم نبود که به خانم نزهت الدوله ، از حضور در مجلس ، شرمی دست بدهد ،خانم هم تشريف آوردند و مجلس خودمانی شد.خواهر رييس ايل، زنی بود بسيار زيبا، با چشمانی آبی و موهای بود . قد بلندی داشت و جوان هم بود و تا خانم نزهت الدوله آمد از او به عنوان خواهر شوهر آينده حسادتی يا کينه ای به دل بگيرد ، شيفته محبت های عجيب و غريب او شد که چايی اش را شيرين کرد ، ميوه جلويش گرفت و راجع به فر موهايش که چه قدر قشنگ بود ، حرف زد و از خياطی که پيراهن به آن زيبايی را برايش دوخته بود ، نشانی گرفت .و خلاصه خانم نزهت الدوله ، از اين همه محبت ، مات و مبهوت ماند . اين قضيه در آخر بهار بود و قرار شد تا آقای رييس ايل ، املاک ضبط شده اش را از دولت پس بگيرد و در تهران کاملا مستقر شود ، ...خانم در يکی از نقاط شميران خانه ای اجاره کند که دنج باشد و دور از گرما ، تابستان را سر کنند و برای پاييز به شهر برگردند که تا آن وقت تکليف املاک آقا حتما معلوم شده و به هر صورت شوهر خواهر خانم نزهت الدوله وزير بود و می توانست در مجلس به دوستی يک رييس ايل اميدوار باشد.گرچه خواهر موبور و چشم آبی ، درباره صدهزار تومان مهر ، کمی سخت گيری نشان می داد ، اما رييس ايل خيلی دست و دلباز بود.حتی قول داد که به زودی هفت نفر زن و مرد از افراد ايل خود را برای کارهای خانه بخواهد و نگذارد خانم دست به سياه و سفيد بزند . دست آخر روز عروسی را معيین کردند و شيرينی دهان همديگر گذاشتند و به خوبی و خوشی از هم جدا شدند . خانم نزهت الدوله -که سر از پا نمی شناخت -در عرض يک هفته ، خانه شهری اش را اجاره داد و باغ بزرگی در شميران اجاره کرد و بهتهيه مقدمات عروسی با سومين شوهر ايده آل خود پرداخت .به وسيله يکی از خواهرزاده هايش که برای تحصيل به فرنگ رفته بود -يک دست لباس کامل عروسی وارد کرد که بست و يک متر دنباله داشت . و چهارصد و بيست و يک نفر از اعيان و زورا و نمايندگان را از دو هفته پيش دعوت کرد و با دو تا از مهمان خانه های بزرگ شهر ، برای پذيرايی آن شب ، قرار داد بست.وکاميونهای شرکت کتيرا-که هم خانم نزهت الدوبله و هم شوهرخواهر شدرآن سهم داشتند - سه روز تمام ، مرغ و گوشت و سبزی و ميوه و مشروب به شميران می بردند و خلاصه از هيچ خرجی مضايقه نکردند .عاقبت شوهر ايده آلش را يافته بود .به سرو همسر می گفت : « اگر آدم ارث پدرش را در راه به دست آوردن شوهر ايده آلش صرف نکند ، پس در چه راهی صرف کند ؟» مجلس عروسی البته بسيار مجلل بود . يکی از شب های مهتابی اوايل تابستان بود و هوا بسيار مساعد بود.از دو روز پيش ، تمام درخت های باغ را با تلمبه های بزرگ شسته بودند و لای تمام شاخ و برگ های آن ها چراغ های رنگارنگ کشيده بودند . فواره ها کار می کردند و دو دسته ارکستر آمده بودند و «پيست» رقص -که تازه اززير دست نجار و بنا درآمده بود-گنجايش صد و پنجاه جفت رقاص که نه ، رقصنده را دشت .شراب را از توی قدح های گلسرخی بزرگ ، با ملاقه های طلا کوب ، توی ليوان ها ی تراش دار باريک و بلند می ريختند ؛ و به جای همه چيز ، بوقلمون سرخ کرده روی ميز بود . و شيرين پلو و خاويار ، چيزهايی بود که اصلا کسی نگاهشان هم نمی کرد.ميز شام را به صورت T چيده بودند که درازای آن بيست و يک متر بود و عروس و داماد بالای ميز ، روی يک جفت صندلی خانم کار اصفهان ، نشسته بودند .شام را با سرود شاهنشاهی افتتاح کردند و از طرف نخست وزير و رييس مجلس و خانواده ها ی عروس و داماد نطق های غرای تبريک آميز رد و بدل شد و همگی حضار ، بارها از طرف دولت و ملت ، به عروس و داماد و خاندان جليل آن ها تبريک گفتند و جام های خود را به سلامتی آن ها نوشيدند . مجلس خيلی آبرومند برگزار شد. نه کسی مستی را از حد گذراند و نه حتی يک ليوان شکست . ميز بزرگی که طرف چپ در ورود باغ گذاشته بودهند ، انباشته شده بود از هدايای مهمانان و دسته گل های بزرگ . درهمان شب ، دوستی های تازه به وجود آمد و کدورت های گذشته را در بشقاب ها و جام های همديگر ريختند و خوردند و حتی استيضاحی که بايد در واخر همان هقفته از دولت به عمل می آمد ، در همان مجلس مسکوت ماند . فقط يک ناراحتی به جا ماند و آن اين که همان شب خانه را درد زد. و صبح که اهل خانه بيدار شدند ، ديدند تمام هدايا ، به اضافه هرچه جواهر و طلا و نقره و ترمه که روی ميز ها و سر بخاری های ديواری پخش بوده است -و دو جفت قاليچه ابريشمی که زير صندلی عروس و داماد پهن کرده بودند -از دست رفته است . مجلس شب پيش تا ساعت سه طول کشيده بود و طبيعی بود که در چنان شبی ، حتی خدمتکاران هم -در اثر خالی کردند ته گيلاس ها -مست کرده باشند.و مسلما دزدها نمی- توانسته اندچنين فرصتی را غنيمت نشمارند.با همه اين ها ، زندگی عروس و داماد از فردا به خوبی و خوشی شروع شد.درست است که شوهر خواهر خانم نزهت الدوله مطلب را حتی در کابينه مطرح کرد و با وجود دوستی های تازه برقرار شده شب عروسی ، نزديک بود شوهر خانم نزهت الدوله ، به عنوان عدم ا منيت ، دولت را در مجلس استيضاح کند،... ولی قضيه به اين خاتمه يافت که رييس شهربانی وقت را عوض کردند و رييس جديد ، به تعداد کلانتری های شميران افزود و گشت شبانه گذاشت .آقا هم تمام خدمتکاران خانه را که سرجهازی خانم بودند ، از آشپز تا باغبان اخراج کرد و به جای آن ها هفت نفر از افراد ايل را که تلگرافی احضار کرده بودند ، گذاشت .اما خانم نزهت الدوله خم به ابرو نيآورد. اين دزدی کلان را قضا و بلايی دانست که قرار بود به جان سعادت تازه آنها بزند. و از اين گذشته ، داماد به قدری مهربان بود که جايی برای تاسف بر اموال دزد زده نمی ماند . نمی گذاشت خانم حتی از جايش تکان بخورد.خودش خمير دندان روی مسواک خانم می گذاشت . آب دوش و وان را خودش سرد و گرم می کرد.لقمه برايش می گرفت . بند لباس زيرش را می بست . خلاصه اين که دو هفته از مجلس مرخصی گرفته بود وو در خانه را به روی اغيار بسته بود و سير تا پياز کارهای خانه را خودش می رسيد و راستی نمی گذاشت آب در دل خانم تکان بخورد.خانم نزهت الدوله هم در اين مدت خانه ديگرش را فروخت و از نو جای اثاث دزد برده را پر کرد. قالی ها و مبل ها و پرده ها ، هرکدام زينت يک موزه بودند.هر اتاقی «راديوگرام» و يخچال و «کولر» جداگانه داشت و زن و شوهر هر چه خواستند ، در نزديک ترين فاصله دسشتان بود.در اين نيمه ماه عسل ، آقا همه کاره بود.به کلفت نوکرها سرکشی می کرد.و به باغبان ها و گل کاری های فصل به فصلشان می رسيد . برق و تلفن و آب و اجاره خانه را مرتب کرده بود و حتی با کمک هايی که در يک معامله آب خشک کن ، با بايگانی کل کشور ، به صاحب خانه کرده بود ، قبض سه ماه اجاره را بی اينکه پولی بدهد ، گرفته بود .و سر سفره به خانم هديه کرده بود و چون پانزده روز مرخصی اش داشت تمام می شد ، سر همان سفره پيشنهاد کرده بود که چطور است از خواهرش دعوت کند که تابستان را به شميران بيايد و باهم باشند!و خانم نزهت الدوله که راستش نمی دانست با اين تنهايی بعدی چه بکند و از طرفی مهربانی های خواهر شوهر را فراموش نکرده بود ، رضايت داد و از فردای مرخصی آقا ، همه کارهای خانه به عهده خواهر شوهر بود . و خانم نزهت الدوله واقعا يک پارچه عروس خانم بود.صبح تا شام وقتش را جلوی آينه ، يا در حمام ،يا پای ميز غذا می گذراند. آرايشگرها و ماساژورها را با ماشين خانم به خانه می آوردند که به دستور آن ها روزی سه ساعت گوشت خام و گوجه فرنگی روی صورتش می گذاشت و اصلا ازخانه بيرون نمی رفت و گوشش به صدای قشنگ خواهر شوهرش عادت کرده بود که می رفت و می آمد و می گفت : «به به !چه پوستی ! چه طراوتی !خوش به حال برادرم!» و روزی صدبار،و هزار بار .و خانم نزهت الدوله راستی جوان شده بود !شوهر جوان ، دست به تر و خشک نزدن ، گوجه فرنگی روی صورت ،...اصلا حظ می کرد.يک ماه به اين طريق گذشت .درست است که آقا کمی لاغر شده بود ، اما به خانم نزهت الدوله هرگز مثل اين يک ماه خوش نگذشته بود.از روز اول ماه دوم عروسی شان ، زن و شوهر شروع کردند به پس دادن بازديدها .هر روز دوسه جا می رفتند ؛ ولی مگر به اين زودی ها تمام می شد؟و بدتر از همه اين بود که خانم نزهت الدوله خسته می شد.روز دوم ياسوم ديد و بازديدبود که عصر به خانه خواهر نزهت الدوله رفتند که شوهرش وزير بود و با اصرار شب هم ماندند .يک وزير ، به هر صورت نمی توانست با يک نماينده مجلس و يا يک رييس ايل کاری نداشته باشد و خواهرها هم انگار يک عمر همديگر را نديده بودند !چه حرف ها داشتند که بزنند !تا دوی بعداز نيمه شب بيدار بودند و قرار و مدارها و درددل ها و نقشه- ها ....و بعد هم خوابيدند و صبح هنوز خانم نزهت الدوله از رخت خواب بيرون نيآمده بود که شوهرش را پای تلفن خواستند که بله باز ديشب خانه را دزد زده .خواهر آقا را توی يک اتاق کرده اند و درش را بسته اند.سيم تلفن را بريده اند و دست و پای هر هفت خدمتکار خانه را بسته اند.و توی انبارحبس کرده اند و هر چه در خانه بوده است ، برده اند.از قالی های بزرگ و شمعدان ها و چلچراغ های سنگين گرفته تا مبل ها و راديوگرام ها و يخچال ها .خلاصه اينکه خانه را لخت کرده اند.اين بار خانم نزهت الدوله که جای خود داشت ، حتی شوهرش هم تاب نياورده بود و همان پای تلفن زانوهايش تاشده بود و نشسته بود.تنها برگه ای که از دزدها به دست آمد ، اين بود که جای چرخ های کاميون های متعدد روی شن باغ به جا مانده بود . فروا رييس شهربانی وقت ، در مطبوعات مورد حمله قرار گرفت که در عرض دو ماه ، دو با ر خانه يک نماينده ملت را به روی دزدها باز گذاشته و طرح يک استيضاح جديد داشت در مجلس به پانزده امضا حد نصاب خود می رسيد که وزير داخله ، يک هفته بعداز شب دزدی ، با يک مانور ماهرانه ، طی يک ماده واحده(!)تقاضای سلب مصونيت از داماد تازه يعنی رييس ايل کرد!و آن هايی که سرشان توی حساب نبود ، گيج شده بودند و نمی دانستند سياست روس است يا انگليس است يآ امريکا....!و اصلا اين همه جنجال از کجا آب می خورد. حالا نگو همان فردای دزدی اخير ، دوتا از خدمتکارهای سابق خانم نزهت الدوله که سرجهاز خانم بودند و رييس ايل بيرونشان کرده بود، سراغ خواهر خانم نزهت الدوله آمده بودند وسوءظن خودشان را نسبت به رييس ايل و خواهرش بيان کرده بودند و تاعصر تمام فاميل خانم نزهت الدوله به جنب و جوش افتاده بودند و از خاله خانباجی ها کمک گرفته بودند و دو روز زاغ سياه خواهر شوهر موبور و چشم آبی را چوب زنده بودند تا دست آخر در خيابان عين الدوله خانه اش را گير آورده بودند و روز بعد ، يکی از خواهر خوانده های پير و رند خانواده ، به هوای اين که «ننه قربون شکلت دم غروبه ، الان نمازم قضا می شه.» ، خدمتکار خانه فريفته بود و تو رفته بود و دست به آب رسانده بود و وضو ساخته بود و کنار حوض نمازی خوانده بود و از شيشه ها ، يکی يکی مبل ها و اثاث خانم نزهت الدوله را وارسی کرده بود و بعد هم سر درد دل را با کلفت خانه باز کرده بود و از بدی زمانه و بی دينی مردم به اين جا رسيده بود که اطمينان کلفت خانه را به دست بياورد و کشف کند که خانم صاحب خانه يک خانم موبور چشم آبی بسيار مهربان و نجيب است که زن رييس يک ايل هم هست .و همان شبانه،وزير داخله دستور داده بود که شهربانی دست به کار بشورد و به خانه جديد رييس ايل بريزند و تمام اثاث خانم را نجات بدهند .و همه قضايا را صورت مجلس کنند و يک پرونده حسابی بسازند !درست است که نشانه ای از جواهرها و نقره ها و ترمه های دزدی اول به دست نيامده بود ، ولی رييس ايل اين عمل شهربانی را منافی مصونيت پارلمانی خود می ديد و داشت طرح استيضاح خود را به امضای اين و آن می رساند که ماده واحده سلب مصونيت از او تقديم مجلس شد ؛ به اتکای يک پرونده قطور شهربانی و شهادت بيست و يک نفر از خدمتکاران و اهل محل.باری ، داشت آبروريزی عجيبی می شد که سرجنبان های مملکت دست به کار شدند و وزير داخله را با رييس ايل آشتی دادند ، به شرط اين که هم لايحه سلب مصونيت و هم طرح استيضاح مسکوت بماند و مهر خانم نزهت الدوله هم بخشيده بشود. و اين بار خانم که نزهت الدوله طلاق می گرفت ، حتم داشت که برای حفظ آبروی دولت و ملت دارد فداکاری می کند و از سومين شوهر ايده آل خودش چشم می پوشد.و حالا خانم نزهت الدوله ؛ که از اين تجربه هم آزموده تر بيرون آمد ؛ عقيده دارد که پيری و جوانی دست خود آدم است و هنوز در جست و جوی شوهر ايده آل خود اين در و آن در می زند . باز خا نه شهری اش را خريده و گران ترين مبل ها و فرش هارا توی اتاقش جمع کرده . ماهی پانصد تومان خرج ماساژسينه و صورت خود می کند .رنگ موهايش را هفته ای يک بار عوض می کند. پيراهن های اورگاندی باسينه باز می پوشد . وقتی حرف می زند ، هرگز اخم نمی کند و وقتی می خنددد ، ابروهايش و کنار دهانش اصلا تکان نمی خورد و مهم تر از همه اين که پس ازعمری زندگی و سه بار شوهر کردند ، به اين نتيجه رسيده است که شوهر ايده آل او از اين نوکيسه و تازه به دوران رسطده هم نبايد باشد. وديگر اين که کم کم دارد باورش می شود که تنها مانع بزرگ در راه وصول به شوهر ايده آل ، ،عيب کوچکی است که در دماغ او است و اين روزها در اين فکر است که برود و با يک جراحی «پلاستيک»،دماغش را درست کند. 3 دفترچه ی بيمه تازه زنگ تفريح را زده بودند و معلم ها ، يک يک ، از ميان هياهوی بچه هايی که با سرو صدا ، توی حياط مدرسه ريخته بودند ، و دوان دوان به طرف منبع آب هجوم آورده بودند ، فرار می کردند و به طرف دفتر پناه می آوردند . اتاق کوچک بود . ميز ناظم مدرسه نصف آن را گرفته بود . و به سختی می شد رفت و آمد کرد . دور تا دور بالای اتاق را سيم های چرک و سياه برق و تلفن و زنگ اخبار پوشانده بود . بالای سر ميز ناظم مدرسه عکس قاب گرفته و بزرگ جوانکی با لباس پيشاهنگی ، خاک گرتفه و رنگ و رو رفته ، به ديوار آويزان بود . غير از صندلی های دور اتاق ، يک گنجه و يک چوب رخت و يک روشويی حلبی و يک تابلوی بزرگ اخطارها و اعلان های اداری ، ديگر اثاث اتاق بود . يک عکس دسته جمعی کوچک هم روی بخاری بود که ديپلمه های نمی دانم کدام سال مدرسه را با لباس شق و رق و معلم ها و ناظم و مدير همان سال نشان می داد . پيش از همه معلم فرانسه وارد شد که پيرمرد کوتاه قد مرتبی بود و چوب کبريتی به ته سيگار خود فرو کرده بود ، و آن را با سرانگشت دور از خود گرفته بود . مثل اين که سيگار و دود آن نجس است يا ميکروب دارد و بايد از آن پرهيز کرد . و بعد معلم تاريخ وارد شد که کوتاه و خپله بود . گيوه به پاداشت و يخه اش چرک و نامرتب بود و کراواتش مثل بند جامه لوله شده بود و زير يخه ی کتش فرورفته بود . بعد معلم جبر آمد که باريک و دراز بود و راه که می رفت لق لق می خورد و عينک داشت و سيگار گوشه ی لبش دود می کرد و از بس زرد بود آدم خيال می کرد سل دارد . بعد معلم شرعيات وارد شد که ته ريشی داشت و يخه اش باز بود و عينک کلفتی به چشم زده بود و مثل اخوندها غليظ حرف می زد . و با يک يک همکارانش سلام و عليک کرد و صبحکم الله گفت . مثل يک گونی سنگين که به گوشه ای بيندازد همان دم در وا رفت . بعد کتاب دار مدسه آمد که ريزه بود و سر بی مويی داشت وبه عجله راه می رفت و هر هر می خنديد و به جای سلام ، به هرکس که رو می کرد نيشش تا بناگوش باز می شد. و بعد هم چند نفر ديگر آمدند و دست آخر معلم نقاشی وارد شد که عبوس بود و انگار تازه از يک دعوا خلاص شده بود . يک دسته ی کلفت کاغذ نقاشی زير بغل داشت و پای صندلی که رسيد سيگارش را زير پا له کرد و نشست . معلم ها تازه نشسته بودند که کتاب دار مدرسه شاد و شنگول ، مثل کسی که مژده ی بزرگی آورده باشد ، به صدا درآمد : - خوب ، تبريک عرض می کنم ، آقايان ! امروز قرار است دفترچه های بيمه را بدهند . معلم تاريخ به سختی خودش را از توی مبل بيرون کشيد و اعتراض کنان فرياد زد : - مرده شورشان راببرد با بيمه شان . من اصلا نمی خواهم بيمه بشوم . خودم بيمه هستم . من که اصلا قبول نمی کنم . - چه قبول بکنی چه نکنی از حقوقت کم می گذارند . آش خالته ، بخوری پاته ، نخوری پاته... به اين مثل لوس کتاب دار مدرسه عده ای زورکی خنديدند . و معلم تاريخ از جوش و خروش افاد . معلم جبر که سيگارش داشت تمام می شد ، گفت : - راستی می دانيد بيمه در مقابل چه ...؟ هنوز حرفش تمام نشده بود که صدايی برخاست : - در مقابل حمق آقايان ! در مقابل حمق ! اين صدای معلم نقاشی بود که عبوس بود و اوراق نقاشی را روی زانوهايش گذاشته بود و وقتی حرف می زد مثل اين بود که فحش می دهد . همه به طرف او برگشتند . نگاه هايی که تا به حال جز خستگی چيزی نمی رساند و چيزی جز بی علاقگی نسبت به همه چيز در آن خوانده نمی شد ، حالا کنجکاو شده بود و در بعضی از آن ها هم چيزی از نفرت را می شد حس کرد . همه ی همکاران معلم نقاشی می دانستند که او رشته ی فيزيک را تمام کرده و در س نقاشی مدرسه را به اصرار خودش دو سال است به او داده اند . همه با قيافه ی عبوس او آشنا بودند . با تندی ها ی او خو گرفته بودند و در حالی که بيش تر اوقات به او حق می دادند ، دم پرش نمی رفتند و از مجادله ی با او می گريختند . حتی کتاب دار مدرسه که همه را دست می انداخت و به اصطلاح خودش می خواست با شوخی ها و مسخرگی های خود ، خستگی را از تن همکارانش دربياورد نيز سربه سر او نمی گذاشت و رعايت حالش را می کرد . چند لحظه به سکوت گذشت و اگر فراش پير مدرسه با سينی چای وارد نشده بود معلوم نبود اين سکوت تاکی طول خواهد کشيأ . بعضی از معلم ها چای را که از توی سينی برمی داشند چند تا پول سياه با سرو صدا توی سينی می انداختند و بعضی ها هم اصلا چای برنداشتند و معلم شرعيات و کتاب دار مدرسه داشتند چای شان را هورت می کشيدند که معلم نقاشی دوباره به صدا آمد : - بديش اين است که من اهل تعارف نيستم . رک و پوست کنده حرف می زنم . خودم را می گويم . اول که معلم شدم خيال می کردم پنج سال که بگذرد ديوانه خواهم شد . حق هم داشتم . سال دوم بود که درس می دادم . معلم هندسه ی مدرسه مان ديوانه شد . صاف عقل از سرش پريد . و چه جانی کنديم تا به فرهنگ ثابت کرديم که احتياج به استراحت دارد. بيچاره مدير مدرسه هم خيلی دوندگی کرد تا از معرفی «جانشين واجد شرايط » معافش کرد . بدبختی اي« بود که به خودش نمی شد گفت ديوانه شده ای و نبايد به کلاس بروی . اما از رفتارش پيدا بود ! می آمد و سر کلاس راه می رفت . عادتش شده بود . بااين که عقل از سرش پريده بود عادتش را نمی توانست ترک کند . من همان وقت برايم حتم شد که چه عاقبتی در انتظار ماست . همان وقت بود که خيال می کردم اگر پنج سال بگذرد ديوانه خواهم شد . اما حالا که هفت سال است درس می دهم ، کم کم دارم به اين مطلب می رسم که نه . دارم احمق می شوم . حالا به اين مطلب رسيده ام که آدم هايی پس از پنج سال تدريس ديوانه می شوند که آدم های برجسته ای باشند. آن معلم هندسه اين طور بود . آدم های کودن و بی خاصيت مثل ما فقط احمق می شوند . هر چه بيش تر درس بدهند ، احمق تر می شوند . کتاب دار وسط حرفش دويد که : -آقا البته قياس به نفس می فرمايند . و معلم فرانسه که با استکان بازی می کرد گفت : - شوخی نکنيم ، آقا . حقيقت را قبول کنيم . من هم قوچان که رييس فرهنگ بودم ، بيست سال پيش را می گويم ، معلم حساب مان روس بود . ديوانه شد . درس را ول کرد . بعد هم نفهميدم چه طور سر به نيست شد . در اين سی سال که من در فرهنگم تا حالا چهارتا از همکارهام ديوانه شده اند ... - من مگر چرا آمدم رشته تخصصی ام را ول کردم و معلم نقاشی شدم ؟ بله ؟ برای اين که پنج سال يا هفت سال يک مطلب معين را به مغز کره خرهای مردم فرو کردن ، بحث و مطالعه را برای ابد رهاکردن ، و حتی برای تدريس احتياجی به مطالعه و تعمق نداشتن ، و همان تنها اره و تيشه ای را که توی دانشسرا به دستمان داده اند روی مغز هر بچه ای به کار انداختن ، اين يا آدم را ديوانه می کند يا احمق . اگر آدم حسابی باشد يا تدريس را ول می کند يآ ديوانه می شود و اگر حسابی نباشد کودن می شود . احمق می شود . من که به اين نتيجه رسيده ام . معلم جبر که وقتی حرف می زد لق لق می خورد . گفت : -راجع به حمق که من خيالم راحت است . هرچه بايد شده باشد ، شده . من آلان چهارده سال است درس می دهم .و اما به نظر من معلم ها را فقط در مقابل دو مرض بايد بيمه کرد . در مقابل سل و در مقابل ... دستش را به طرف پيشانی رنگ پريده ی بلندش برد و دوسه بار با انگشت به آن زد . معلم نقاشی گفت : - نه آقا . در مقابل حمق ! معلم شرعيات تکانی خورد و با لحنی تسلا دهنده گفت : -فقط سخت نبايد گرفت آقايان . عصبانی نبايد شد . گور پدرشان خواستند بفهمند ، نخواستند نفهمند . شماها جوانيد و خيلی حرارت داريد . يک کمی پا به سن که گذاشتيد و حرارت تان تمام شد کار درست خواهد شد . بی خود خيال تان را ناراحت نکنيد . معلم تاريخ شايد برای اينکه بحث را عوض کرده باشد . گفت : -من که اصلا بيمه نمی شوم . مرده شور ! من خودم بيمه ی عمر شده ام . هجده سال دطگر بيست هزار تومان پول عمرم را هم از بيمه خواهم گرفت. - يعنی تا هجده سال ديگر خيال داری زنده بمانی ؟ از اين شوخی کتاب دار همه خنديدند . حتی خود او هم خنديد و مجلس از رسميتی که به خود گرفته بود افتاد . صحبت های دونفری و خنده های کوتاه شروع شد . کتاب دار برای اين که شوخی خود را جبران کرده باشد با معلم شرعيات راجع به بيمه گرم گرفته بود و معلم تاريخ از صدی دو حق کارمندی صحبت می کرد و معلم شرعيات راجع به تکه زمينی که اخيرا در عباس آباد معامله کرده است برای پهلو دستی اش می گفت . و معلم فرانسه راجع به ترفيعات از ناظم چيزی می پرسيد ... فراش پير آمده بود استکان ها را جمع می کرد که ، در اتاق باز شد و رد مطان موجی از هطاهو و جنجال حياط مدرسه که به درون آمد، مدير مدرسه از پيش و دونفر کيف به دست از عق او وارد دفتر شدند . بعضی ها به احترام برخاستند. ديگران سر جای خودتکانی خوردند و دوباره بی حرکت ماندند. مدير مدرسه رفت پشت ميز ناظم نشست و عينکش را گذاشت و آن دو نفر کيف به دست بساط خودشان را روی ميز پهن کردند. مدير با يکی يکی معلم ها احوال پرسی کرد. راجع به کلاس ها پرسيد . از وضع حضور و غياب بچه ها سوال کرد . و اوراق که مرتب شد معلم ها را يک يک از روی صورتی که زير دست داشت صدا می کرد و ازشان امضا می گرفت و بازرس ها عکس دفترچه ی بيمه ی هرطک را با وضعی ناشيانه با قيافه ی صاحبش تطبيق می کردند - با دقتی که در زندان نسبت به جانی ها می کنند - و دفترچه را می دادند. وقتی نوبت به معلم نقاشی رسيد و دفترچه ی بيمه ی « امراض و حوادث » او را به دستش دادند در او نه خيال تازه ای انگيخته شد و نه شادی و سروری به او دست داد. قيافه اش همان طور عبوس شد و اوراق نقاشی بچه ها را همان طور زير بغل می فشرد . شايد خيلی خسته بود ، شايد حوساش جای ديگری بود . اما وقتی خواستند از او باز پای چند تا وبقه امضا بگيرند کمی ناراحت شد . او حتی از امضا کردن دفتر حضور و غياب مدرسه هم خودداری می کرد . برای همکارانش گفته بود : که چه ؟ مثل کفتر های صحن امام زاده ها هی فضله انداختن ؟ و همه جا را آلوده کردن ؟ و خيلی دلش می خواست ليست حقوق را امضا نکند . ولی اي« ديگر نمی شد . رسيد دفترچه ی بيمه هم همين طور بود . بازرس ها سخت گير بودند و او ناچار خط کج و کوله ای پای دوسه ورقه گذاشت و در دل باز به اين فضله ای که با قلم روی کاغذها می گذاشت خنديد و دفترچه را بی اين که نگاهی کند توی بغل گذاشت و دوباره نشست. بعد هم زنگ خورد و يک ساعت کلنجار رفتن با بچه ها ، و ساعت بعد که با همکارانش توی دفتر جمع شدند ، باز هم صحبت از بيمه شد و وقتی برای او حساب کردند که هر ماهه چهل و هفت هشت ريال ، گيرم پنج تومان از حقوقش کم خواهند کرد ، راستی اوقاتش تلخ شد . جنجال و هياهوی ساعت درس بعد ، باز همه چيز را از يادش برد و ظهر که از مدرسه در آمد و با دوسه نفر از همکارانش سوار اتوبوس شد ، وقتی دنبال پول توی جيب بغلش گشت ، دستش به دفترچه خورد و آن را در آورد و همان طور که بليت فروش باقی پولش را می داد آن را ورق زد و به فکرش افتاد که « نه ، زياد هم بد نيست . اگر يک وقت سجل آدم گم بشود ، يعنی اگر آدم يک وقت بخواهد سجلش را گم کند ، به درد می خورد ، اما يعنی قبول می کنند ؟...» به دنبال اين فکر يک بار ديگر سر و ته دفترچه را خوب وارسی کرد که زياد به ريزه کارهای محل تولد و اسم مادر وشماره ی سجل پدر نپرداخته بود و فقط اسم و سال تولد خودش را با يک عکس شسته و رفته و اتو کشيده از دوران جوانی ، اول آن زده بودند. از عکس خودش که جوان بيست ساله ای را نشان می داد که هنوز زلف هايش نخوابيده بود و پيدا بود که به ضرب آب و شانه روزی سه چهار بار با آن ور می رود . خنده اش گرفت و بعد ورق را برگرداند . صفحات متعددی برای تصديق طبيب ها و ستون هايی برای اسامی امراض ، خالی گذاشته بودند . و اراقی هم از آخر دفترچه بات مقررات جوراجور بيمه ی عمر و حوادث و اموال و حريق سياه شده بود ، زياد بدش نيامد . نه از اين لحاظ که دفترچه ی بيمه هم مثل سجل ، درست به يک نشانه به يک انگ می مانست ،نه . چون او هميشه از سجل و ديپلم و سواد مصدق و معرفی نامه و اين نوع نشانه ها و انگ ها بدش آمده بود . همه ی اين انگ ها برای او مثل خرمهره ای بود که گاو ماده ی «کل قربان علی» را از ديگر گاوها مشخص می کند . اين نشانه ها و انگ ها هميشه برای او حاکی از چيزی خالی از انسانيت بود . و آن ها را کوششی برای پست کردن آدم ها می دانست . نقاط مشترکی که همه ی اسب های فلان گردان سوار دارند. يا شباهتی که ميان پرتقال های درون يک جعبه است ، به نظر او خيلی بيش تر از نقاط مشترکی بود که همه ی ادم ها ی مثلا ديپلمه دارند . يا مثلا همه ی سرهنگ ها دارند. به نظر او پست کردن دآدم ها و تحقير آن ها بود که به آن ها ديپلم بدهند ، يا نشان روی دوش شان بکوبند ؛ يا سجل « صادره از بخش 4 مشهد » به دست شان بدهند ! و به همين سادگی از ديگران ممتازشان کنند . اصلا به عقيده ی او وجه امتياز آدم ها را زا يک ديگر نمی شد از درون شان ، از قوای ذهنی شان بيرون کشيد و مثل خر مهره روی پيشانی شان آويزان کرد يا مثل نشان روی دوش شان کوبيد . و حالا اين دفتر چه هم فرق چندانی با آن ها یديگر نداشت . با سجل ، با ديپلم با هر نشانه يا انگ و يا خرمهره ی ديگر ، فرق اصولی ديگری نداشت . فقط اين فرق را داشت که مثل سجل ، هزار سوال و جواب در آن نشده بود و از ايل و تبار صاحبش نشانه ای نداشت . همين بود که معلم نقاشی را به دفترچه علاقمند می ساخت. يعنی علاقمند که نمی ساخت . فقط به نظرش بد نيامد . شايد چون از عکس جوانی اش که روی آن خورده بود خوشش آمده بود ... شايد هم ...آهاه ...همان طور که اتوبوس از يک ايستگاه با سرو صدا راه می افتاد صفحه ی خالی مخصوص به تصديق اطبای را آورد و به ستون امراض خيره شد و انديشد که اگر اين ستون پر بشود و طبيب های متخصص در امراض گوناگون نظر خودشان را درباره ی او ف درباره ی مغز و اعصاب و کبد و معده اش بنويسند او خودش را که خواهد شناخت ! او که تا بحال فرصت نکرده است يک ماه در بستر بخوابد و استراحت کند ، او که تا به حال نتوانسته است برای هر دل درد يا ضعفی و يا عصبانيت نزديک به جنونی ، به طبيب مراجعه کند ، از اين پس خواهد فهميد که در حفره های درونش چه ها می گذرد ؟ و اين اميدواری او را به دفترچه ی بيمه علامقمند ساخت . و حس کرد که آن را با دقت و دلسوزی بايد محافظت کند . همه ی اين فکر ها را می کرد از همکارانش غافل مانده بود که مدتی پيش پياده شده بودند و رفته بودند. و تا به ايستگاه نزديک خانه اش برسد ، دو سه بار ديگر از سر شوق دفتر چه را ورق زد و تصميم گرفت همه ی مطالب را با زنش در ميان بگذارد. و از او هم نظری بخواهد . و وقتی رسيد آن قدر خسته بود که همه چيز از يادش رفت . * دفترچه را پيش روی دکتر گذاشت و نشست . دکتر روی صندلی تکانی خورد و دفترچه را برداشت و پرداخت به اين که مشخصات آن را روی ورقه ضبط کند. معلم نقاشی کلاهش را روی زانويش نگه داشته بود و کمی خودش را باخته بود . مثل اين که پايش هم می لرزيد . هر چه سعی کرد بر خودش مسلط شود نتوانست. مثل اين که کار زشتی کرده باشد ، مثل اين که به گدايی آمده باشد . اما دکتر سرش پايين بود و اوراق را زير و رو می کرد . و همين معلم نقاشی را کمی جرات داد که سرش را بردارد و نگاهی به اطراف بنيدازد ، شايد انبساط خاطری برايش دست بدهد . اما چيزی جالب نبود . يک تخت مشمع پوش طرف راست بود که چکش کوچکی روی آن را گرفته بود . و طرف چپ ، ديوار روغن زده و براق بود و روبه رويش بالای سر دکتر ، يک باسمه ی رنگی از مناظر ، خدا می داند سوييس يا شمال ايتاليا به ديوار آويزان بود . نه گوشی دکتر که روی ميز افتاده بود و نه قپان کوچکی که در گوشه ی راست اتاق بود هيچ کدام چيز جالبی نبود . اما خود دکتر ؟ او هم جوان سی و چند ساله ی کوتاهی بود که هيچ اطمينان آدم را به خودش جلب نمی کرد . کتش را درآورده بود و پشت صندلی انداخته بود . کراواتش اتو خورده و مرتب بود و يخه ی آهاری داشت و پيدا بود که برای دوا فروشی جان می دهد . دکتر مشخصات دفترچه را که يادداشت کرد آن را بست ، پيش او گذاشت ؛ و با قيافه ای که می خواست صميمی نشان دهد گفت : - خوب ! آقا چه شونه ؟ معلم نقاشی همان طور که سيگارش را آتش می زد ، شروع کرد : -راستش نمی دانم چه مرضی دارم ... و آب به گلويش جست . و خودش را باخت . زيرچشمی به دکتر نگاهی انداخت بعد پکی به سيگار زد و حالش که جا آمد گفت : -البته نمی دانم برای امراض عصبی بايد اين جا آمده باشم . اما خودم فکر نمی کنم چيزيم باشد . زنم اصرار دارد که مريضم . خيلی دلم می خواست او خودش بود تا برای تان می گفت چرا مريضم می داند ... و باز پکی به سيگار زد و برای دکتر که خيلی خونسرد می نمود ، اين طور توضيح داد : - اين را می دانم که عصبانی ام . خيلی هم عصبانی م . می دانيد يک ساعت در اتاق انتظار نشستم تا نوبتم برسد . خوب همين کافی است تا آدم را عصبانی کند . اما اين دو تا زن خارجی که بلند با هم حرف می زدند و سر آدم را می خوردند ، نزديک بود مرا ديوانه کنند . لابد شما راهم خيلی خسته کردند . من عاقبت پاشدم و از اتاق بيرون رفتم . سر و صدا اذيتم می کند . اما کلاس ! آدم را ديوانه می کند . شلوغ است . جنجال است . کلاس ، آن هم کلاس نقاشی ، خودتان می دانيد يعنی چه ! هيچ درسی خسته کننده نيست . اما للگی بچه ها ! بچه ها را می دانيد ساکت نگه داشتن عذابی است . آن هم هشتاد تا بچه را ! و من هميشه سرگلاس عصبانی می شوم . تا دو سال پيش فيزيک درس می دادم . درسم را برای اين عوض کردم که بهتر بتوانم لله باشم . اما باز هم نمی شود . پارسال پسرکی را آن قدر زدم که از حال رفت . خودم هم از حال رفتم . بعد که به هوش آمدم ، خود آن پسر هم با ديگران آب به سر و صورتم می پاشيد. اين طوری ام . در خانه عصبانی ام . زياد ايراد می گيرم . صداهای خيابان پوست آدم را می کند . خانه مان کنار خيابان است ... و يک مرتبه حس کرد که قيافه ی دکتر هيچ نشانه ای از علاقه و توجه نيست . درست مثل کاغذنويس های در پست خانه که غم انگيزترين و يا شادترين وقايع زندگی را هم با همان کندی و رخت معمولی ، با همان کشده ها و مدهای بچگانه ، بی هيچ تعجبی يا تحسينی می نويسند ؛ دکتر همان طور نشسته بود . چشمش بو د. چشمش را گاهی به چشم او می دوخت و بعد به روی ميز می انداخت و پيدا بود که دراد خسته می شود . معلم پکی به سيگار زد و افزود : -فکر نمی کنيد به همين اندازه کافی باشد ؟ خيلی دلم می خواست حرف بزنم . اما چه فايده ؟ اتاق انتظار شما هم پر است ... و دلش آرام نشد. افزود : - راستی کاسبی خوبی داريد . نيست ؟ خيلی از معلمی بهتر است . دکتر تبسم کنان بر خاست و او را روی تخت نشاند و زانوهايش را آويزان نگه داشت و با چکش دو سه بار روی کنده ی زانويش زد که زانويش پريد و بعد فشار خونش را اندازه گرفت و بعد سينه و قلبش را با گوشی معاينه کرد و همه ی اين کار ها را به عجله . و بعد رفت پشت ميز نشست و شروع کرد به نسخه نوشتن . و معلم نقاشی يادش به روز پيش افتاد که آفتابه شان را برده بود بدهد لحيم کند . پيرمرد آهن ساز درست همين طور و با همين عجله آفتابه را وارسی کرده بود . معلم نقاشی که دوباره نشسته بود و سيگارش را می کشيد به قلم او چشم دوخته بود که گاهی صدا می کرد و با خود می انديشيد : اين هم دکترهامان ! حوصله ندارند آدم براشان حرف بزند. آن هم دکتر امراض عصبی ! نه اطمينان آدم را به خودشان جلب می کنند نه يک خرده گذشت دارند. چه فرق می کند ؟ همان ردنه و تيشه ای را که ماروی مغز بچه های مردم می اندازيم اين ها روی تن مردم می اندازند . حتما با همه ی مريض ها همين معامله را می کنند . مطب اين هم مثل کلاس من شلوغ است . غير از اين چه می تواند بکند ؟ لابد همه می آيند و می نشينند ، هنوز دو کلمه نگفته حرف شان ر ا می برد ، زانو و سينه و بازوشان را معاينه می کند و بعد نسخه می دهد و بعد هم ده تومان .... و باز يک مرتبه خودش را جمع کرد . يادش افتاد که خودش پول نمی دهد و بيمه است ... دکمه ی کتش را بست . سيگارش را خاموش کرد و دست هايش را زير کلاهش قايم کرد و چشم به دفتر چه دوخت که پيش رويش بود . اما اين بار زود بر خودش مسلط شد و انديشيد : « گور پدرش ! مگر پول بيمه را نمی گيرند ؟ محض رضای خدا که قبول نکرده است . پدر سوخته ها !» و دکتر سر برداشت و همان طور که تاريخ و امضای نسخه را خود به خود گذاشت گفت : - غذاهای محرک نخورطد . سرکه و فلفل و امثال آن ... شب زود بخوابيد . اگر قبل از خواب شير بخوريد بهتر است . آمپول ها را هم روزی يکی تزريق کنيد . قرص هم قبل از غذا ؛ متاسفم که دستور داده اند مرخصی ندهيم ، وگرنه احتياج به يکی دو هفته استراحت داشتيد . معلم نقاشی همان طور که به دکتر گوش می داد ، دردل می خنديد : « اگر اين ها بود اصلا چرا پيش تو آمدم ؟ زنم خيلی بهتر ازتو اين ها را بلد است . همين حرف هار ا می زند . آمپولت را هم لابد کلسيم است ....» و بلند گفت : -متشکرم ... و برخاست . دو سه برگ نسخه را تا کرد و توی جيب گذاشت و دفترچه را برداشت و راه افتاد . هنوز در اتاق را باز نکرده بود که مريض بعدی پريد تو و هاج و واج کلاهش را به سر گذاشت و رفت . توی کوچه که رسيد جوی ، آب صاف و روانی داشت. فکر کرد : « آره ! بهتره ... فايده اش چيه ؟ » و نسخه را پاره کرد و به آب داد و زير چراغ خيابان که رسيد دفترچه اش را باز کرد و در ستون امراض ديد نوشته : « ضعف اعصاب » و جلويش را دکتر امضا کرد ه است . * و به اين طريق يک سال گذشت . يک سالی که در آن معلم نقاشی ما هشت بار به دکتر مراجعه کرد . اول با علاقه و ولع و کم کم از سر بی ميلی و فقط برای اين که شايد به اين وسيله بتواند آدم های تازه ای را بشناسد . درين مدت دکتر های مختلف نظر خود را درباره ی او روی ستون امراض دفترچه ی بيمه اش نوشتند . حالا معلم نقاشی دلش به اين خوش بود که اقلا فهميده بود که اقلا فهميده است چه مرگی دارد . يا چه مرگ هايی دارد . دو امضای ضعف اعصاب ، يکی برای معاينه ی تمام بدن ، دو تا برای سينه درد و سرما خوردگی ، يکی برای معاينه ی گلو و يکی هم برای بيمار کبد و آخری برای تجزیه ی خون . سه تا از نسخه هايی را که در اين مدت گرفته بود . پاره کرده بود و دور ريخته بود . چون همان امضای دکترها برايش کافی بود. و نسخه هايی را هم پيچيده بود دواهاشان هنوز کنار طاقچه اتاق شان افتاده بود و شيشه هاشان را که نه می خواستند ، دور بريزند و نه معلم نقاشی حاضر بود لب بزند. مجبور بودند هفته ای يک بار گردگيری کنند . به خصوص يک شيشه ی بزرگ روغن ماهی بود که مزاحم تر از همه بود و برای سينه دردش به او داده بودند . و اين ها خودش باعث شده بو د که دواخانه ی کوچکی داير کنند . و درست مثل اولين کتابی که به خانه می آيد و گاهی هوس کتابخانه داشتن را در صاحبش می انگيزد ، هرچه شيشه و پيشه داشتند پهلوی هم توی طاقچه چيده بودند . و گر چه تنها از شيشه ی «مرکورکروم » و آ« هم گاهی ، استفاده می کردند دلشان بهاين خوش بد که اقلا با ديدن شيشه های دوا اطمينان می يابند که سلامتی در خانه هست . معلم نقاشی هرگز به دوا خوردن عقيده نداشت ، از يک قرص کوچک سردرد گرفته تا سولفات دوسود و از آبی که زنش با آن چشمش را می شست تا آمپول های جورواجوری که به دست و بازو يا توی رگ می زدند . اصلا از دوا بی زار بود . از خود دکتر ها هم بی زار بود . بچه مدرسه که بود يک روز مادرش او را به هزار حقه پيش دکتر برده بود . دکتر پير بدعنقی بود که به تر کی بحش می داد و می زد و به او فلوس داده بود و او بعد که از مطب در آمده بودند و مادرش برای پيچيدن نسخه به دواخانه ی نزديک رفته بود ، گريخته بود . ترس از دکتر ، بوهايی که در مطب می آمد ، عکس های وحشتناکی که از در وديوار آويخته بودند و بعد هم فلوس چنان او را ترسانده بود که گريخته بود . و تا شب توی تيمچه های بازار و لای دسته های بار قايم شده بود . و غروب که خواسته بودند در تيمچه را ببندند . کاروان سرادار نطنزی او را پيدا کرده بود . و به خيال اينکه برای دزدی آمده است کتکش هم زده بود و بيرونش انداخته بود . او از همه جا مانده و گرسنه به خانه ی عمه اش پناه برده بود و آن ها هم که از همان صبح ا زفرا ر او آگاه شده بودند او را به خانه خودشان فرستاده بودند و مادر هم ا زسر غيض او را با چوب هيزم های ناصاف کتک زده بود . معلم نقاشی هيچ وقت اين واقعه را فراموش نمی کرد و از آن پس شايد به علت همين ترس و ناراحتی ، ديگر بيمار نشد و و يا کم تر بيمار شد . غير از حصبه ای که در سيزده سالگی گرفته بود و اين واقعه که در دوازده سالگی اتفاق افتاد . هرگز جرات نکرده بود مريض بشود و دو روز در خانه بخوابد . اما دفترچه اش را داده بودند و پيش خودش حساب اين بی زاری از دکتر ها را رسطده بود و خودش را هم قانع کرده بود که به اين احساس قوی و شديد زمان بچگی زطاد وقعی نبايد بگذارد و برای شناسايی خود و به عنوان يک تجربه هم شده ، از دفتر بايد استفاده کند . قبل از اين که دفترچه ی بيمه ای داشته باشد . حتی يک بار هم به پای خودش به دکتر مراجعه نکرده بود . اما حالا يک سال بود به ميل و رضا پيش هر دکتری که اداره ی بيمه معلوم می کرد می رفت ، چه چيزی به دستش آمده بود ؟ غير از همان چند امضا؟ آن بار ترسی از دکتر پير بدعنق او را فراگرفته بود از دوا و دکتر و بيماری ، بی زارش کرده بود . و حالا ؟... حالا ديگر نه ترسی از دکتر ها داشت نه بی زاری . چون ديگر از بچگی خيلی دور بود و نه آن اطمينانی را که در آن ها و طرز کاشان می جست يافته بود . حالا ديگر به نوميدی رسيده بود . حالا به اين نتيجه رسيده بود که آن چه از طب و طبابت مفيد است و مورد ترديد نيست همان را سولفات دوسود و فلوس وشير خشت است . همان نسخه های خانگی خاله زنکی است . همان عناب و گل بنفشه . همان پر سياوشان و برگ زوفا. * ميان دوساعت درس صبح ، در اتاق دفتر مدرسه ، معلم ها نشسته بودند و بی سر و صدا چای می خوردند . و هر بار که در باز می شد و يکی تو می آمد موجی از جنجال و هياهوی بچه ها به درون می ريخت . ميز ناظم مدرسه نصف دفتر را گرفته بود . در و ديوار چرک و سياه بود. تاريکی نه تنها با گوشه های اتاق و زير ميزها و مبل ها اخت شده بود ، بلکه پشت پنجره ها نيز با شيشه های زرد و تيرهای که داشتند ، جا خوش کرده بود و مانده بود . غير از معلم فرانسه و تاريخ و نقاشی و ناظم ، که پشت ميزش نشسته بود و کم تر حرف می زد . يک معلم تازه هم بود که دماغ عقابی داشت و رنگ پريده بود . و معلم ورزش هم فرصت کرده بود و آمده بود . اما معلم عربی عوض شده بود . و از معلم جبر خبری نبود. هنوز داشتند چای می خوردند که معلم تاريخ از ته مبل و با حرارت گفت : - ديديد گفتم ؟ پدرسوخته ها بيمه شان هم به همه چيز ديگرشان رفته ! آدم خودش بايد فکر خودش باشد . تنها چيزی که از بيمه شان فهميديم پولی بود که از حقوق مان کم گذاشتند . باز هم خوبيش اين است که تمام شد . خلاص شديم ، من که خودم بيمه هستم . معلم فرانسه که سيگارش را به چوب کبريت نيم سوخته ای زده بود و دور از خود نگه داشته بود ، آهی کشيد و گفت : - آره جانم . همين بی ترتيبی هاست که مردم را نوميد می کند . اصلا چرا بايد بيمه را راه بيندازند که بعد از يک سال مجبور شوند برش بچينند ؟... آن هم با اين افتضاح ؟ اصلا وقتی نمی توانند کاری را بکنند مگر مجبورند مردم را توی دردسر بيندازند ؟ آن هم با اين حرفهايی که آدم می شنود ؛ با اين افتضاح !... حرف معلم فرانسه تمام نشده بود که درباز شد و يک شاگرد پريد تو و با قيافه ای وحشت زده و نفس بنده آمده شکايت داشت که : -آق ناظم ! اين احمدی می خواد منو بزنه . و ناظم برخاست ، دست او را گرفت و باهم بيرون رفتند . و سکوتی که معلم ها چند لحظه فراگرتفه بود شکست و معلم ورزش به صدا در آمد : -چه بهتر آقا ! بنده که اصلا احتياج ندارم به دکتر مراجعه کنم . يک سال حقوق بيمه بدهم که چه ؟ دوا و دکتر وبيمه ی من ورزش تنفسی دم صبح است آقا ! آدم سالم ... معلم نقاشی حرف او را بريد که : -بله آدم سالم توی ما دبير ها خيلی نادر است . غير ازين چيز ديگری می خواستيد بفرماييد ؟ - نه می خواستم بگويم يک سال پول يامفت از ما گرفتند . شايد هم بشود گفت پول زور. - ديديد آقا من حق داشتم ! از اول نمی خواستم اصلا بيمه بشوم . اما مگر می شد ؟ خودشان از حقوقم کسر می گذاشتند . يک سال ماهی هفت تومن و نيم چه قد رمی شود ؟... باز حرف معلم تاريخ را معلم نقاشی بريد که با خنده گفت : -جان من ! مهم اين نيست که پول مفت گرفتند يا پول زور . اين هم مهم نيست که پول ها را که و چه طور سگخور کرد. اين مسايل از بس عادی است ديگر اهميت خود را از دست داده . مهم نيست که معلم ها را يک سال کشيده اند توی مطب دکتر ها و هيچ چی که نباشد بهشان فهمانده اند چه مرگ شان است .... معلم تازه ای که دماغ عقابی داشت و رنگ پريده بود با لهجه ی رشتی گفت : -نه آقا ! چه طور مهم نيست آقا ؟ خيال می کنيد بيمه همين طوری قطع شد آقا ؟ يک ساله چه قدر روی بيمه خورده باشند خوب است آقا ؟ خود بنده اطلاع دارم که دويست و پنجاه هزار تومن در تهران ملاخور شده ، آقا ! اين ها را بايد دانست آقا ! معلم نقاشی گفت : -راست می گوييد . بايد دانست . اما باز هم اين ها زياد مهم نيست . مهم اين است که فلان دبير ادبيات يا جغرافی که تا حالا اصلا فرصت نداشته به درد سر و شکم خودش برسد ، رفته و از سوراخ سمبه های بدنش مطلع شده . بگذريم که اگر بيمه هم بود نمی توانست اين دردها را دوا کند . اما اين قدر هست که وسواس معلم ها زيادتر شده . يک معلم اگر تا به حال خيال می کرد لله ی بچه هاست ، يآ اگر ناراحت بود که چرا عمرش به بی حوصلگی می گذرد ، يا وسواس اين را داشت که سر چهل سالگی عقل از سرش بپرد ، حالا به يک مطلب تازه تر هم پی برده ؛ يک وسواس ديگ رهم برايش ايجاد شده ، وسواس اين که می بيند درست مثل يک کيسه ی انباشته از بيماری های مختلف است ... معلم ورزش که با دسته ی کليدش بازی می کرد ، اعتراض کنان گفت : - نه آقا درست نيست ! که گفته همه ی معلم ها مريضند ؟ ميان معلم های ورزش صدتا يکی هم مريض پيدا نمی شود . - معذرت می خواهم جانم ، صحبت از تارزان ها نيست که باکره های بازوشان زندگی می کنند . صحبت از معلم هاست . يعنی آن هايی که با مغزشان زندگی می کنند . گذشته از اين که لابد می دانيد هر مدرسه ای يکی يا دو تا معلم ورزش بيش ترت ندارد .... معلم فرانسه خودش را به ميان انداخت و گفت : -چرا بی خود سر به سر هم بگذاريم ؟ مساله اين است که يک سال مردم را به خودشان اميدوار کرده اند و حالا يک مرتبه گندش بالا آمده . معلوم نيست چرا بيمه قطع شده . معلوم نيست اختلاف حساب سر چه بوده . و دست هيچ کس هم به هيچ جا بند نيست . معلم تازه با لهجه ی رشتی افزود : -چه جور هم گندش بالا آمده آقا ! خود بنده اطلاع دارم که بعضی از دکتر ها نسخه های خودشان را می خريده اند آقا ! برای دوست و اشنا نسخه می نواشته اند و دوای نسخه ها را خودشان برمی داشته اند و می فروخته اند . دوافروش ها تقلب می کرده اند آقا ! در انتخاب دکترها هزار نظر خصوصی در کار بوده . و خيلی کثافت کاری های ديگر آقا ... معلم نقاشی لبخند زنان و از سر بی اعتنايی گفت : -من با اين ها هم کاری ندارم . اين دله دزدی ها به اطن زودی ازين خراب شده ريشه کن نمی شود . اصلا لازم نيست فکرش را هم بکنيم . فکر اين را بايد کرد که کار اين همه مريض به کجا می کشد ؟ من هر وقت به دکتر مراجعه کردم ا ز جنجال اتاق های انتظار وحشت کردم . اين همه مريض ! آن هم در تهران ! آن هم ميان آدم هايی که به هر صورت بر ديگران رجحانی داشته اند که توانسته اند خودشان را به دکتر برسانند . فکرش را هم اذيت کننده است .... که در باز شد و ناظم آمد تو و با قيافه ای گرفته رفت پشت ميزش نشست . چيزی روی يادداشت نوشت . فراش را صدازد . که : - اين را ببر برای آقای مدير ، جوابش را بگير و بيار . و فراش که رفت ، دنباله ی صحبت را معلم تاريخ گرفت : - راستی آقايان هيچ فکر کرده ايد که کار دکتر ها چه قدر بهتر از کار ماست ؟ -کار قصاب هم خيلی بهتر از کار ماست . اين که غصه خوردن ندارد . معلم فرانسه بود که اين را گفت و اخم هايش را در هم کرد و سيگارش را درآورد تا يکی ديگر آتش بزند . معلم ورزش که تا به حال در خود فرورفته بود و صدايی برنياورده بود به صدا درآمد که : - در مملکت آدم های مفنگی ، يکی دکتر ها کار و بارشان خوب است ؛ يکی هم مرده شورها . و معلم نقاشی باز به حرف آمد و اين بار تاييد کنان گفت : - درست است که کار و بار دکتر ها خيلی بهتر از ما است . اما اين طور که من ديدم دکترها کاسب های بدی هستند . خيلی هم بد . می دانيد چرا ؟ برای اين که آدم وقتی از يک بقال برنج يا لوبيا می خرد ، يا از قصاب گوشت می خرد ، چشم دارد و می بيند که چه می خرد . اما آن چه از دکتر می خواهد بخرد - يعنی سلامتی را - آيا می تواند تشخيص بدهد ؟ می تواند انتخاب کند ؟ نه . اصلا همين است که من در تمام اين مدت در جست و جوی دکتری بودم که به او اطمينان داشته باشم . اعتماد داشته باشم . اما دکتر را مگر به اين زودی می شود عوض کرد .تا ده تا نسخه ی اشتباهی ندهند، مزاج آدم به دستشان نمی آيد . و آن وقت تازه دکتر خانوادگی شده اند ! بله به اين علت کاسب های بدی هستند . يا اگر بهتر گفته باشيم کسب بدی را انتخاب کرده اند . معلم تازه با لهجه ی رشتی اش گفت : -و بدبختی اين جاست که هر سال داوطلب طب بيش تر هم می شود آقا ! - البته بايد هم همين طور باشد . مردم هرچه بيش تر مفنگی باشند به طبيب بيش تر احتياج دارند . در تمام اين شهر شايد بيست تا کلوپ ورزش بيش تر نباشد ، اما چند تا مطب هست ؟ و چون کسی جوابی نداد ، خود معلم ورزش افزود: - سه هزار و پانصد مطب هست . ملتفت هستيد ؟ سه هزار و پانصد تا ! بعد در باز شد و کتاب دار مدرسه در ميان موجی از جنجال مدرسه به درون ريخت ، وارد شد و شاد و خندان با يک يک همکارهايش سلام و عليک کرد ، و پهلوی ناظم نشست ، و فراش را صدا کرد که برايش چای بياورد و بی معطلی رو به معلم تاريخ گفت : -خوب ! بيست هزار تومان بيمه را گرفتی ؟ که همه زدند به خنده . خود او هم بلندتر از همه خنديد و معلم تاريخ با خونسردی گفت : - نه . هفده سال ديگر مانده . خيال می کنی کار بيمه ی عمر هم مثل بيمه ی فرهنگی تق و لق است ؟ - غصه نخور بابا ! همه شان سر و ته يک کرباسند . و برای اين که حرف را گردانده باشد رو به ديگران گفت : -خوب آقايان ! درباره ی قطع شدن بيمه چه نظری داريد؟ من خيال دارم اعلام جرم کنم . می دانيد چرا ؟ خبر دارم که کار از کجا خراب شده . شنيده ام . پول هنگفتی به جيب زده اند . معلم تازه با لهجه ی رشتی گفت : -از قضا بحث در همين موضوع بود . آقا ! بنده هم اطلاع دارم . راستی نمی شود اعلام جرم کرد آقا ؟ شما سندی ، مدرکی ، چيزی در دست نداريد آقا ؟ معلم نقاشی خنده کنان گفت : -بر فرض هم که مدرک باشد ، تازه چه فايده ؟ خودتان را بی خود به دردسر نيندازيد . من تصميم گرفته ام دفترچه ی بيمه ام را قاب بگيرم بزنم بالای طاقچه . يا اصلا صفحه ی مربوط به امراضش را ه نوشته چه دردهايی دارم قاب بگيرم . و بزنم بالای اتاق و هر صبح و شب زيارتش کنم و به ياد ايامی بيفتم ه با آن همه خواب و خيال در پی معالجه ی خودم بوده ام . فراش که چای را آورد کاغذی پيش روی ناظم گذاشت و گفت که : -آقای مدير دادند. و ناظم آن را برداشت و در سکوتی که دفتر را فراگرفته بود چند لحظه به آن نظر دوخت. بعد آهی کشيد و سر برداشت و رو به حضار گفت : -آقايان ! با کمال تاسف معلم جبرمان به مرض سل درگذشته است . آقای مدير خواهش کرده اند عصر ، همه ی آقايان بيايند تا دسته جمعی برويم جنازه را برداري. و به فراش اشاره کرد که زنگ را بزند. وقتی زنگ به صدا درآمد درست صدای زنگ نعش کشان های سابق را داشت. 4 عکاس بامعرفت آن که از در عکاس خانه وارد شد و با لحنی عوامانه و گرم ، سلام کرد مردی سی و چند ساله بود که کلاه مخملی اش را تا بالای گوشش پايين کشيده بود . صورتش برق می زد و بوی بساط سلمانی ها را می داد . يخه اش باز بود و کت و شلوارش انگار الان از گل چوب رختی مغازه ی دوخته فروشی پايين آمده بود . موی تنک دو طرفه ی صورتش ، از طرف بالا کم کم تنک تر می شد و هنوز به زير کلاه نرسيده، ديگر از مو خبری نبود . يکی از دونفری که پشت يک ميز نشسته بودند و با هم حرف می زدند ، بیلند شد و د رجواب سلام تازه وارد ، سری تکان داد . يک نفر ديگر که سرش را توی دستگاه روتوش کاری کرده بود و پارچه ی سياهی سرش را و دستگاه را می پوشاند از جايش تکان نخورد و خرت و خرت مدادش روی شيشه ی عکس ها همين طور بنلد بود . آن که از پشت ميز برخاسته بود ، مرد بيست و چند ساله ی مودبی بود . کت تنش نبود ، و گره ی کراواتش سفت بيخ گلويش را گرفته بود و آستين هايش را بالا زده بود . روی مچش يک ساعت ، با صفحه ای پر از عقربه ها و نمودارهای کوچک و بزرگ داشت و رو به تازه وارد گفت : -چه فرمايشی داشتيد ؟ - آدم تو عکاس خانه می آد که عکس بگيره ديگه ./ - آقا چه جور عکسی می خواستيد ؟ و با دستش به روی ميز اشاره کرد که زير يک تخته ی شيشه ی سنگ ، پر بود از نمونه های مختلف عکس های کوچک و بزرگ ، پرسنلی ، کارت پستال ، معمولی و آگرانديسمان ! با قيافه های مختلف و ژست های گوناگون ، نيم رخ ، تمام رخ ....ولی آن که از در وارد شده بود و می خواست علکس بگيرد و به در و ديوار نگاه می کرد که پوشيده بود از عکس های بزک شده و بزرگ و قاب گرفته . عکس هايی که تقريبا همه ، موهای براق روغن خورده داشتند و همه به نگاه چشم دوخته بودئند. عکس های دست به زير چانه زده ، سيگار به لب ، عروس و داماد ها ... و مدتی هم به چلچراغی که از سقف اتاق آويزان بود و شمع های برقی داشت ، نگاه کرد. و بعد ، دست آخر نگاهش به جايی بند نشد، به روی ميز نگريست که هنوز مرد عکاس با دست نشانش می داد . مدتی هم به قيافه ها و ژست ها و اندازه های عکس ها نگاه کرد . و عاقبت دستش را روی يکی از آن ها گذاشت که عکسی بود کارت پستالی و نيم رخ. عکس جوانکی بود که موهای فرفری داشتو حتی خط اتوی دستمال سفيد جيبش در عکس آمده بود. - آقا چند تا عکس می خواستيد ؟ - چند تا ؟ -ما يا شش تا عکس ميندازيم يا دوازده تا ، يا بيش تر . - دوازده تا عکس می خوام چه کنم ؟ شيش تاشم زياده ، کم تر نمی شه ؟ - نه آقا برای ما صرف نمی کنه . - آخه چرا نمی شه ؟ از ماهمش يه عکس خواسته ن که بفرستيم خ...و بقيه ی حرفش را بريد و تا بناگوش سرخ شد و به چشم مرد عکاس نگريست که همان آن ، روی ميز دوخته شد و خودش را به نفهمی زد . مردی که می خواست عکس بگيرد ، کمی اين دست و آن دست کرد و وقتی سرخی از صورتش پريد گفت : -خوب چه قد بايس بندگی کرد ؟ -دوازده تومن آقا . مردی که می خواست عکس بگيرد ، گفته ی او را آهسته تکرار کرد و سری تکان داد و همان طور که کلاهش سرش بود دنبال مرد عکاس راه افتاد . و هم چنان که به طرف اتاق عکس برداری می رفتند ، مرد دستش را بالا آورد مثل اينکه می خواست عرق پشت لبش را با آستين خود پاک کند . ولی زود متوجه شد و توی جيب شلوارش دنبال دستمال گشت و وقتی روی صندلی ، جلوی دوربين نشست ، دستمالش را دوباره تا کرده بود و می خواست توی جيب پيش سينه بگذارد که به صرافت افتاد. حيف ! دستمالش سفيد نبود و ابريشمی بود و بزرگ بود . يک دستمال ابريشمی بزرگ يزدی رنگين منصرف شد و دگمه های کتش را که بست ، مرد عکاس دوربين رامرتب کرده بود و حالا به سراغ او می آمد. - يک وری بنشينيد ، آقا ! -نمی خوام . همين طوری خوبه . و همان طور که در جست و جوی فهم يک مطلب در چشم های مرد عکاس خيره شده بود ، راست و با گردنی افراشته روبه روی دوربين نشسته بود . کلاهش سرش بود و منتظر بود. - اخه عکسی که نشان داديد نيم رخ بود آقا ! - خوب چی کار کنم که نيم رخ بود ؟ حالا تموم رخ وردار . دوربينت که لک نمی شه . مرد عکاس که تازه فهميده بود ، دست از سر او برداشت و به سر و لباسش پرداخت. - کراوات نمی بنديد ؟همه جور کراوات داريم آقا! - نه نمی خوام قرتی بشم . می خوام تو عکسم بی ريا باشم . - با کلاه عکس بگيرم ؟ و اين بار سرخی تنها روی صورت مرد ندويده بود . چشم هايش نيز سرخ شده بود و چيزی نمانده بود که از جا در برود. و عکاس که زود فهميده بود ، منتظر جواب سوال خود نشد و پشت ويترين دروبين رفت و سرش را زير روپوش سياه دوربين مخفی کرد . دوربين ميزان شده بود و آن مرد ديگر که پشت ميز آن اتاق با مرد عکاس صحبت می کرد ، حالا تو آمده بود و شاسی را آورده بود . دوربين حاضر شد . عکاس نه تند و نه آهسته شماره داد . در دوربين را گذاشت و گفت : -تمام شد آقا ! - آه . خفه شديم . اگه می دونستم اين قدر دقمسه داره ... و باز بقيه ی حرفش را خورد و دنبال مرد عکاس راه افتاد که او را به اتاق اول آورد . از کشوی ميز دسته قبضی بيرون کشيد . چند تا عدد روی آن نوشت . بعد پرسيد : - اسم شريف آقا ؟ - آجيل فروش . - شغل تان را عرض نکردم . اسم تان را . - هم شغلم آجيل فروشه ، هم اسمم . چه قدر اصول دين می پرسين ؟ و مرد عکاس که به اشتباه خود پی برده بود دست و پايش را جمع کرد و گفت : - معذرت می خوام آقا ! خيلی معذرت می خوام . و پول را از دست آجيل فروش گرفت و توی کشو گذاشت و قبض را به دست او داد که روز ديگر برای گرفتن عکس هايش بيايد . * سه روز بعد همان ساعت ، آجيل فروش از در عکاس خانه تو آمد و با همان لحن سلام کرد و پرسيد : -عکس های ما حاضره ، جناب ؟ - اسم شريف آقا ؟... هاها ، يادم آمد . بله حاضره . و همان طور که به آجيل فروش صندلی نشان می داد ، توی کشوی ميز دنبال يک پاکت گشت و با قيافه ای گشاده و مطمئن پاکت را جلوی روی او گذاشت . آجيل فروش ، هنوز کلاهش را به سر داشت و اين بار يخه اش بسته بود . پاکت را باز کرد و عکس ها را که در می آورد ، قيافه ی بچه هايی را داشت که سرسری پی بهانه می گردند . ولی يک مرتبه قيافه اش عوض شد. خون به صورت ش دويد و بلند شد و دو سه بار به صورت خندان مرد عکاس که با شادی و انتظار ، او را می نگريست چشم انداخت . و باز به عکس ها خيره شد که در دستش زير و رويشان می کرد و چيزی نمانده بود که آن ها را خرد کند و وقتی حالش به جا آمد ، پرسيد ک -آخه اين موها ...اين موهای بغل صورتم .... آخه من که ....من ..... و عکاس که از خوشحالی جانش به لبش رسيده بود ، با دست به روتوش کننده اشاره کرد که همان طور سرش را توی دستگاهش برده بود و پارچه ی سياهی سر او را و دستگاه را می پوشاند و خرت خرت مدادش همين طور بلند بود . آجيل فروش به طرف او حرکت کرد ، ولی جلوی خود را گرفت . و از همان جا که ايستاده بود ، مثل اين که می خواهد چيزی بگويد چند بار من من کرد : - چقدر شما با معرفتين .... و عکس ها را به عجله توی پاکت گذاشت و دست گرمی به مرد عکاس داد . دستی هم روی دوش آن که روتوش می کرد زد ، و دم در ايستاد و رو به مرد عکاس و آن ديگری گفت : - قربان معرفت آقايون . اجر شماهام فراموش نمی شه . و وقتی از در بيرون می رفت انگار دنبال شاگرد عکاس می گشت که شاگردانی کلانی برايش در نظر گرفته بود . * دو روز بعد ، عصر بود که در همان عکاس خانه باز شد و آجيل فروش با يک نفر ديگر ، درست مثل خودش چهارشانه و کلاه مخملی به سر وارد شدند . يک جعبه ی بزرگ ، زير بغل آجيل فروش بود و پس از اين که سلام کردند و نشستند ، آجيل فروش اين طور شروع کرد : -رفيق ما می خواد عکس بندازه . می خواد سربرهنه عکس بندازه يعنی می شه ؟ - چه طور نمی شه ! فقط بايد کلاه شان را بردارند . - نه مقصودم اين نيس ، مقصودم ... - ملتفتم آقای آجيل فروش . مگر برای امر خير نيست ؟.... قيافه ی هر سه نفر به خنده باز شد . آجيل فروش جعبه را روی ميز عکاسی گذاشت و گفت : -قابل شما رو نداره . و رفيقش را به همراه مرد عکاس به آن اتاق ديگر فرستاد و خودش توی يک مبل فرو رفت . چلچراغی که از سقف آويزان بود و شمع های برقی داشت می سوخت . ديوارها پوشيده بود از عکس های بزرگ و قاب گرفته ، عکس هايی که تقريبا همه موهای روغن خورده و براق داشتند و همه به نگاه او چشم دوخته بودند . عکس عروس دامادها ، عکس های خانوادگی با برو بچه های قد و نيم قد و با همه گونه قيافه های ديگر . و آن که پای دستگاه روتوش نشسته بود همان طور سرش زير پارچه ی سياه بود و خرت خرت مدادش روی شيشه ی عکس ها بلند بود . 5 خدادادخان امروز يک هفته است که خدادخان به آرزوی خود رسيده است . يعنی به عضويت کميته ی مرکزی حزب انتخاب شده است . و حالا ديگر نه نپتها مدير روزنامه ی «ارگان» حزب و سردبير مجله ی ماهانه ی «تئوريک» است و چند روزنامه ی «ضد ديکتاتوری» را نيز بی اسم و رسم اداره می کند ، بلکه حالا ديگر يک عضو فعال کميته ی مرکزی و يکی از سران حزب به شمار می رود و به اين دليل هم شده ناچار است بيش از گذشته با گذشته ی خود قطع رابطه کند ، پل ها را خراب کند . خدادادخان دوستی دارد که تازگی نماينده ی مجلس شده است و با او رفت و آمدی دارد . در اين هفته ای که از انتخاب شدن او می گذرد چند بار از دهان دوست تازه نماينده شده اش شنيده است که «آهای يارو حالا ديگه پشتت به کوه قاه ها !» و هر بار که دوستش اين را گفته به پشت او زده و هر دو از ته دل خنديده اند . و بعد که خداداد خان تنها مانده ، در معنای حقيقی اين جمله زياد دقت کرده است و پی برده است که حالا ديگر راستی پشتش به کوه قاف است . حالا ديگر زندگيش معنايی به خود گرفته و حالا ديگر هرز آبی نيست که به مردابی فرو برود و يا در گندابی بماند و متعفن بشود . حالا ديگر يک عضو فعال کميته ی مرکزی ، اداره کننده ی مطبوعات حزب ، عضو اغلب کميسيون ها ... و چرا خودمان را معطل کنيم حالا ديگر کسی است که پشت به کوه قاف داده است . درست است کهاين خبر - خبر انتخاب خدادادخان به عضويت کميته ی مرکزی نه تنها برای خود او ، بلکه حتی برای دشمنان او - غير از حزبی ها - جالب ترين خبرها بوده است و گرچه منافع حزبی هم زياد ايجاب نمی کرد که چنين خبر مهمی مخفی بماند ، ولی چون خدادادخان از خودنمايی بی زار است اجازه نداد که روزنامه ی ارگان حزب آن را درج کند و فقط يکی دوماه بعد از همان دو روزنامه ی ( ضد ديکتاتوری) آن را در صفحه ی چهارم خود منتشر کرد. البته درست است که خواهش آن دوست نماينده ی خدادادخان در اين کار زياد دخيل بود ، ولی مبادا گمان کنيد که خدادادخان برای رعايت بعضی از نکات چنين کاری کرده باشد! او برای خودش حالا ديگر گرگ باران ديده است . و يا اگر درست بگوييم «فولاد آب ديده » ای . او ديگر پشتش به کوه قاف است . خدادادخان حتی قبل از اين که به عضويت کميته ی مرکزی انتخاب شود چشم و چراغ حزب بود. در جلسات حزبی ، در کنفرانس ها ، در شب نشينی های دوستانه و در اجتماعات «فرهنگی و خانه ی فرهنگی » نقل محفل به شمار می رفت . و طنطنه ی کلام ، قدرت بيان ، قد و قامت رشيد و سياست مدارانه و آداب دانی های او ،همه را به خود جلب می کرد . و در برابر او از حزبی های تازه کاری که برای اولين بار به يک جلسه ی نسبتا مهم پا می گذارد و در برابر همه چيز شيفته و شوفته می شوند گرفته ، تا کار کشته ها و قديمی ها « و فولادهای آب ديده » همه هاج و واج و فريفته ی گفتار و رفتار او بودند . و البته حالا هم هستند . منتهی با يک فرق . با اين فرق که آن وقت خدادادخان عضو کميته ی مرکزی نبود و حالا هست . البته نه گمان کنيد که اين موفقيت جديد تغييری در رفتار و گفتار او داده باشد . ابدا . همان طور ، مهربان همان طور صميمی ، همان طور با وقار . خدادادخان مردی است بلند قامت و رشيد ، پيشانی اش همان طور که درخور يک عضو فعال کميته ی مرکزی است بلند و تراشيده است و وقتی با کسی صحبت می کند روی موهای تنک بالای سرش از پايين به بالادست می کشد و به مخاطب خود ناچار از بالا نگاه می کند . خيلی خوب لباس می پوشد وقتی پهلوی کسی ايستاده است ، مرتب حاشيه ی کنار کتش را از بالا به پايين صاف می کند . اين عادت او شايد برای اين است که شکمش کمی برآمدگی دارد . اما قامت رشيد او حتی مانع خودنمايی اين عيب کوچک شده است . البته نمی شود گفت که شکم خداداخان گوشت نو بالا آورده است . ولی قبل از اين که به زندان بيفتد و حتی قبل از اين که زندان سياسی را تلنباری از خاطرات تلخ و شيرين پشت سر بگذارد و با کيسه ای انباشته از اين خاطرات که توشه ی راه دور و دراز زندگی سياسی خود ساخته در اين راه نو قدم بگذارد ، هنوز شکمش برآمدگی نداشت و هنوز آدم دراز و لاغری به نظر می رسيد و وقتی راه می رفت لق لق می خورد . اما حالا با شکم برآمد ه ای که دارد چاق به نظر نمی رسيد . و با قد بلندی که دارد نمی شود گفت دراز است . يک مرد رشيد به تمامی معنی . و درست لايق کرسی رياست يک جلسه ی عمومی حزب . کاملا برازنده ی يک عضو فعال کميته ی مرکزی . درست همين طور . درست است که خداداد خان حتی قبل از انتخاب به عضويت کميته ی مرکزی هم چشم و چراغ حزب بود ؛ ولی در محافل «بسيار بالاتر» حزبی ؛ هنوز آدم قابل اطمينانی نبود ؛ وگرچه پنج سال از بهترين سال های جوانی خود را در زندان ديکتاتوری دفن کرده بود و در اين سال های اخير هم در محافل «فرهنگی و خانه های فرهنگی » با بسياری از آدم هايی که نام شان به «اوف» و «ايسکی» ختم می شد آشنايی پيدا کرده بود ، ولی هنوز به مجالس « نيمه سياسی و نيمه دوستانه »پا باز نکرده بود ؛ و هنوز از نظر « دستگاه رهبری» آدم قابل اعتمادی تشخيص داده نشده بود . در صورتی که هر حزب ساده ای هم اين مطلب را می دانست که شرط انتخاب به عضويت کميته ی مرکزی رابطه داشتن با مجالس نيمه سياسی و نيمه دوستانه است . از حق هم نبايد گذشت که قسمت اعظم اين بی اعتمادی را خود او باعث شده بود . به اين طريق که تا مدت بسيار کوتاهی قبل از انتخاب شدن به عضويت کميته مرکزی ، به قول خودش در حزب يک «پوزيسيون کريتيک» گرفته بود و از افراد دسته ای بود که انتقاد می کردند و با اصل «تمرکز حزبی» چندان آشنايی نداشتند . درست است که خدادادخان به فشار همين دسته برای عضويت کميته ی مرکزی پيشنهاد شده بود و آخر هم به فشار همان ها به اين سمت انتخاب شد ، ولی تقريبا شش ماه قبل از انتخاب شدن پی برده بود که اصل «تمرکز» بسيار لازم تر و اساسی تر است تا اصل «دموکراسی» ؛ به همين علت رفت و آمد خود را به محافل انتقاد کنندگان تقريبا بريده بود ؛ و به جای آن به محافل «فرهنگی و خانه ی فرهنگی» بيش تر حاضر می شد ؛ و در هيم ايام بود که توانست دو سخنرانی درباره ی « با اصل تمرکز خو بگيريم » و «بهاويوريسم در سيستم حزبی» ايراد کند . و به هر صورت حالا نه تنها مثل هميشه چشم و چراغ همه نوع محافل حزبی و غير حزبی و «فرهنگی و خانه فرهنگی» است ؛ به خصوص از اين قل از آشنا شدن با محافل « نيمه سياسی و نيمه دوستانه » به عضويت کميته ی مرکزی انتخاب شده است سخت به خود می بالد . به قول دوست تازه نماينده شده اش حالا ديگر پشت به کوه قاف دارد . و در «کاربر» سياسی آينده ی او حتی بدبين ترين دوستان او هم نمی توانند ترديدی بکنند . خدادادخان هميشه يک مرد اصولی و با «پرنسيپ» بوده است . هميشه . حتی قبل از انتخاب شدن به عضويت کميته ی مرکزی که به هر صورت مرکز همه ی «پرنسيپ » ها است . در هيچ موردی حاضر نيست از عقايد خود يک قدم پايين تر بگذارد . به خصوص در مسايل حزبی و اجتماعی . و درست است که او از قماش سياست مدارهای معمولی اين مملکت نيست که از رفت و آمد با اين يا آن سفارت دست شان به جايی بند شده باشد ، ولی او حتی به خاطر حفظ اصول هم شده ، آن هم اصول حزبی ، پس از انتخاب به عضويت کميته ی مرکزی ، ناچار است با ايک محفل دوستانه ی خارجی مربوط باشد . البته اين ارتباط را نمی شود « ارتباط با يک محفل خارجی » دانست . بلکه بهتر است آن را « رفت و آمد به يک محفل نيمه سياسی و نيمه دوستانه» شناخت . در حقيقت چيزی هم جز اين نيست . همان آدم ها و همان حرف ها و سخن ها و همان گفت و شنيد ها و اتخاذ تصميم ها . اما چه می شود کرد ؟ برای حفظ « اصل تمرکز » در حزب و به خصوص در سياست جهانی و «انسان دوستانه» ای که او پيروی می کند ، ناچار بايد به چنين گذشت ها و ناراحتی هايی تن در داد . و اصلا لغت «فداکاری» را برای چه در فرهنگ ها نوشته اند ؟ به هر صورت خدادادخان هم جزو آن هايی است که در سال 1320 از زندان خلاصی يافتند . البته او جزو آن دسته از زندانيان سياسی نبود که چون .... سابق چشم طمع به املاک مازندران شان دوخته بود ، به زندان افتاده باشند . در سلک پينه دوزهايی هم نبود که چون يک بار کفش يک کمونيست را واکس زده بودند به زندان افتادند . در رديف عطار و بقال هايی هم حساب نمی شد که يک مفتش تامينات با آن ها خرده حساب پيدا کرده باشند . و در ميان کاغذهای عطاری شان مستمسکی برای زندانی کردن شان پيدا کرده باشد . او را از نيمکت های مدرسه به زندان برده بودند و درست است که در تشکيلات آن زمان فعاليت شايانی نداشته است ، اما زبان خارجه می دانسته است و احتاج به رفقا را برآورده می کرده است . و دوستان او گرچه قضيه ی به زندان افتادن او را براثر يک تصادف و يا يک کلمه اشتباه نمی دانند ، اما همه شان اعتراف دارند که او مستوجب اين همه عذاب زندان نبوده است . چند خبر و مقاله ی کوچک در مجله چاپ کردن و يکی دو کتاب را به اين و آن رساندن ، ابدا مستوجب چنين عقوبتی نبوده است . همه ی رفقا به اين مطلب اذعان دارند . همه اين مطلب را می دانسته اند که در مقابل اعتراف های شايد وهن آور او - البته به قول دشمنانش - سکوت اختيار کرده است . نه تنها حالا که او ديگر عضو کميته ی مرکزی است و ناچار همه ی اين خاطرات درباره ی او از همه مغزها بايد سترده شود ، حتی در آن ايام هم ، در زندان که بودند ، رفقا او از رفتار و از ناراحتی های او زياد دلخور نمی شده اند و به او هر بد و بی راهی که می گفته است ، حق می داده اند. بعضی هاشان حتی از او خجالت هم می کشيده اند . خود خدادادخان حالا بهتر از هر کس اين مطلب را می داند . اما خوشبختانه اوضاع بدجوری برگشته است که او نه تنها گله و شکايتی از اين قصاص ندارد ، که در آن پنج سال چشيده است ، حتی در درون خود ناراضی است که چرا او هم مثل ديگران فعاليتی ، و از نظر دولت وقت « تقصيری» نکرده بوده است تا گرفتار شود . خدادادخان حالا پس از اين که پنج سال آزگار بی اين که گناهی کرده باشد ، کيفری به آن سختی چشيده ، به اين اصل رسيده است که وقتی در مملکتی قصاص قبل از جنايت می کنند ، پس جنايت را هم پس از قصاص می شود مرتکب شد ، و اگر قرا راست به خاطر گناهی که آدم نکرده است کيفری ببيند ، ناچار خود گناه را هم پس از چشيدن کيفر بايد بکند تا حسابش پاک باشد . و حالا نه تنها او ، بلکه همه ی رهبران و سران حزب به اين اصل معتقدند و درباره ی هر آدم حزبی ايرادگير و غرغر و ناراحت اين نسخه را می دهند که «بگذار چند صباح به زندان بيفتد . خودش آدم خواهد شد . » و به اين طريق به زندان افتادن نه تنها يک سابقه ی خدمت حزبی شده ، بلکه برای حزبی شدن ، نسخه ای مجرب تر از اين ، نه به نظر خدادادخان رسيده است و نه به نظر هيچ يک از افراد « دستگاه رهبری و محافل «بسيار بالاتر.» درست است که اين نسخه درباره ی خود خداداد خان هم موثر افتاده است . اما از اين نظر که سابقه ی خدمت درخشانی برای او باشد ، نه تنها ديگران بلکه خود او هم شک دارد . و به اين علت گذشته از دستور حزب که هر مومن به مکتب را وادار به «قطع رابطه با گذشته» می کند ، خدادادخان حتی ازين نظر هم که شده هرگز حاضر به يادآوری گذشته ها نيست . حالا که به عضويت کميته ی مرکزی انتخاب شده است کم کم به اين مطلب دارد پی می برد که اگر د راوايل کار حزب آن «پوزيسيون کريتيک» را گرفته بوده است ، شايد هم به خاطر اين بوده است که از تحمل نگاه های هم زنجيران زندان ديروز خود و رهبران فعلی که آن وقايع ميان شان گذشته و آن حرف و سخن ها را با او داشته اند ، فراری بوده است . اما با همه ی اين ها گذشته ، گذشته است . و خدادادخان هم از نظر قطع رابطه با گذشته راسخ ترين فرد حزبی است . و در عين حال که ديگر رهبران حزبی در حوزه ها و کنفرانس ها و مجالس خصوصی « نيمه سياسی و نيمه دوستانه » و محافل « فرهنگی و خانه ی فرهنگی » حز نشخوار همين خاطرات کار ديگری ندارند و همه جا شناسنامه ی سياسی رهبران با تعداد ساعات و ايامی که در زندان به سر برده اند سنجيده می شود ؛ او ، يعنی خدادادخان ناچار است سکوت کند و رو به آينده بدوزد . اما حالا که اوضاع تغيير کرده است ، او نه تنها در برابر حزبی ها ی تازه کار و يا در همان طنطنه و طمانينه ، دستی به موهای تنک سر خود می کشد و حاشيه ی کتش را صاف می کند و می گويد :« با گذشته ها بايد بريد و به آينه پيوست . » البته از اين کليات که پا فراتر بگذاريم ، داستان های ديگری هم درباره ی زمان زندان او شنيده می شود . داستان اين که او در زندان پسر زيبايی بوده است که وضع معاش بسيار بدی داشته و ناچار هر هفته با يکی از سران سياسی زندان هم خوراک و هم اتاق بوده است و يا اين که در فلان اعتصاب غذا با هم زنجيرهای خود همراهی نکرده است و يا اين که در فلان محاکمه گريه کرده است ... اين ها ديگر پيداست که از ساخته های دشمن است . يا به اصطلاح حزبی ها از ساخته های « مغز عليل جيره خوران امپرياليسم » البته بسيار طبيعی است که او به عنوان بی گناهی خد و اي« که ارتباطی با اين همه زندانی های ناشناس نداشته است در محاکمه مطالبی گفته باشد ، ولی از اين حد که بگذريم نويسنده ی اين سطور نيز برای هيچ يک از آن افسانه ها ارزشی قايل نيست و چون تکذيب آن ها نيز به دشمن مجال بحث بيش تری در اين باره می دهد ، خدادادخان هرگز درصدد تکذيب اين شايعات هم برنيامده . و اگر ايمان داريم که حقيقت به هر صورت پنهان نخواهد ماند ديگر چه احتياجی به اين کارهاست ؟ و به اين علت است که خدادادخان با گذشته ی خود ، و اقلا با آن قسمت از گذشته ی خود ، کاملا قطع رابطه کرده است . کاملا پل ها را خراب کرده است . اين ناآشنايی ، با گذشته ی خدادادخان ، حتی موجب ايجاد يک شايعه ی عمومی شده است که او مردی است فرنگ رفته و تحصيل کرده که مثلا دکترای حقوق ادبيات خود را در فلان مملکت اروپا گذرانده است . درست است که خدادادخان هيچ گونه مدرک تحصيلی مسلمی در دست ندارد ، ولی اين که زبان خارجی می داند و اين که اصرار دارد اسم ها و اصطلاحات و ايسم های فرنگی را با خط لاتين در زير مقاله هايی که برای مجله ی ماهانه حزب می نويسد حاشيه برود ، در کنفرانس های علمی « کلاس کادر» کلمات دشوار فرنگی را به کار ببرد ، اين ها حتی موجب تاييد شايعه ی اروپا ديدگی او نيز شده است و خدادادخان نه از اين لحاظ که ميل داشته باشد مردم را در اشتباه خودشان باقی بگذارد و بلکه فقط از اين لحاظ که گذشته را اصلا مورد بحث نمی داند ، با صحت و سقم تمام اين شايعات کاری ندارد . گذشته از اين که مگر اروپا ديده ها چه رجحانی بر او دارند ؟ خداداخان با اين که يک هفته است به عضويت کميته ی مرکزی انتخاب شده است ، زن و بچه هم دارد . و به اين طريق گذشته از مسئوليت سنگينی که در اجتماع و حزب به عهده گرفته است ، مسئوول اداره ی امور يک خانواده هم هست . اماخوشبختی اين جاست که زن فهميده ای دارد و در خانه ، تنها شوهر زن خود و يا پدر خانواده نيست . و حتی قبل از انتخاب اخير ، در خانه هم او را يک رهبر بزرگ ، يک مرد فکور و پيشوای اجتماعی می دانستند که بهترين ايام جوانی خود را در زندان سياه گذرانده است . صبح ها زنش او را از خواب بيدار می کند . آب می ريزد تا او صورتش را بشويد ، بساط ريش تراشی را جمع می کند و خودش صبحانه ی او را می آورد . سرمقاله ای را که در آخرين ساعات ديشب خودش نوشته از روزنامه یارگان برايش می خواند و علط های مطبعه ای آن را برايش يادداشت می کند . بعد لباسش را می آورد . کراواتش را می بندد . حتی رنگ آن را هم خودش انتخاب می کند . تعجب نکنيد پارچه ی لباس خدادادخان را هم زنش انتخاب می کند و حتی به خياط می دهد و می گيرد . چون می داند که شوهرش به اين کارها نمی رسد. آخر اگر هم خدادادخان اين موقعيت برجسته ی سياسی را نمی داشت اقلا يک شوهر رشيد و خب رو که بود . اين را هم بايد بيفزاييم که خدادادخان درباره ی مسايل مادی خانواده زياد سخت نمی گيرد . يعنی کاری با مسايل مالی خانواده ندارد . درست است که اجاره نشينی می کند و تلفن هم ندارند ، اما سر هر ماه يک آقايی که اسمش به «اوف» ختم می شود هزارتومان درست می آورد در خانه می دهد . زن خداداخان هفته ای سه روز ، روزی دو ساعت عصرها در يک خبرگزاری خارجی ماشين نويسی می کند . و اين پول مزد کاری است که می کند . و با اين پول نه تنها زندگی شان به خوشی می گذرد ، بلکه تابستان ها هم می شود به بابلسر رفت و چند روزی کنار دريا ، دور از جنجال سياست و حزب استراحت کرد ، و زن خدادادخان که به هر صورت از زنان فهميده است ، به خاطر اين دلايل هم شده سعی می کند شوهرش را مرتب و آبرومند نگه دارد ، کم تر مزاحم او بشود ، از رفت و آمد با زنان آزادی خواه چيزی نپرسد و در خانه درست مثل يک رهبر بزرگ و اجتماعی با او رفتار کند و مثل پروانه دورش بگردد. شايد فکر کنيد خداداد از داشتن چنين زن خوب و فهميده ای بسيار خوشبخت است . اما خداداد به اين نتيجه رسيده است که هر زن ديگری را می گرفت جز اين نمی توانست باشد . در مقابل او که اين همه خودش را فراموش کرده است و اصلا به خاطر اين کارهای اجتماعی نمی تواند به خودش برسد ، ديگران وظايفی دارند که گيرم زن او ، نباشد بايد خيلی بيش از اين ها به او برسند . درست است که خدادادخان از داشتن چنين زنی هرگز گله ای نکرده است ، ولی در اين اواخر که حزب وسعت يافته و او نفوذ کلام خود را روی اعضای آن ، از زن و مرد ، می بيند و به خصوص چهار روز پيش در جشنی که به افتخار اعضای کميته ی جديد برپاشده بود ، کم کم به اين فکر افتاده است که چرا يک مرد سياسی خود را پای بند اهل و عيال کند؟ به خصوص دو تا دختر خانم مبارز و نويسنده که هر وقت به اداره ی روزنامه می آيند او را بيشتر به اين فکر وامی دارند . وقت خدادادخان خيلی تنگ است . هميشه آرزو می کند که کاش روزها چهل و هشت ساعت می داشت . يا او می توانست اصلا نخوابد . شب ها دير از محافل «فرهنگی و خانه ی فرهنگ » و مجالس «نيمه سياسی و دوستانه » برمی گردد. و ديرتر می خوابد و صبح ساعت نه بر می خيزد . تا ريشی بتراشد و سرمقاله ی خودش را از روزنامه ی ارگان بخواند و صبحانه ای بخورد و دستی به سر و گوش زنش بکشد ، ساعت ده شده است . و او از خانه يک سر به سراغ دوست تازه نماينده شده اش می رود که منتظر اوست و هرروز صبح پيش او «پسيکولوژی ده فول» می خواند و تا ظهر اگر هم از «پسيکولوژی ده فول» بحثی به ميان نيايد ، اقلا شور و مشورتی کرده اند و به رتق و فتق امور جاری پرداخته اند . سرظهر از آن جا با ماشين دوستش به اداره ی روزنامه می رود . تا دو ساعت بعد از ظهر گرفتار کار عادی روزنامه و مجله های حزبی است . يکی از فلان کميته ی حزبی شکايتی دارد. ديگری درباره ی «رپورتاژ» تازه ای که از فلان ميتينگ «ضد ديکتاتوری» تهيه کرده است با او مشورت می کند . آن ديگری داستانی نوشته است که نمی داند آن را چه طور تمام کند . و آن ديگری ترجمه ای را که از يک مجله ی نيمه آسيايی و نيمه اروپايی کرده است به نظر او می رساند. و خلاصه هر کسی با او کاری دارد . از در اتاق کارش که وارد می شود تا دو ساعت بعداز ظهر نزديک به صد نفر را راه می اندازد . و اين گرچه خسته کننده ترين کارها است و داد خدادادخان هميشه از اين «روتين» کشنده به آسمان است ، اما تنها تسلای خاطر او نيز در همين ها است . برخوردی که در اين دو ساعت با حزبی ها دارد ، شکايات آن ها را که می رسد ، دردهايی را که برای شان می زند و اصولی را که در همان مراجعه های کوتاه يک ربع ساعته برای هريک از آن ها می گويد ، همه اين ها نه تنها مراجعه کنندگان را با دلی اميدوار از در اتاق بيرون می فرستد ، حتی به خود او نيز قوت قلب می دهد . خدادادخان سر ميز ناهار به خصوص روزهايی که با زنش ناهار می خورد و حرفی ندارد تا بزند بيش تر درباره ی اين برخوردها و اثر گرم کننده ای که دارند می انديشد . حتی اخيرا اين طور احساس کرده که به اين طريق مطالبی را به خودش تلقين می کند . کم کم پی برده است که مهم فهميدن ، يا نفهميدن طرف نيست . طرف می خواهد بفهمد ، می خواهد نفهمد . مهم اين است که گوينده ، مطالب را برای خودش می گويد . به خودش چيزی را تلقين می کند يا دست کم برای موقع سخن رانی تميرينی می کند . و از اين نظر هم که شده خدادادخان در هر صحبت کوتاهی و با هر مراجعه کننده ی حزبی و يا غير حزبی فراموش نمی کند که مطالبی درباره ی آينده و الزام هم آواز شدن با آن بگويد. دو بعداز ظهر کار روزانه که تمام شد ، با آن دوست نماينده اش يا با رفقای کميته و هفته ای دو روز هم با زنش در «هتل پالاس » ناهار می خورد . البته در اوايل از رفتن به هتل پالاس ناراحت بود و حس می کرد که « محل زندگی بورژواها» آبی نيست که او بتواند در آن شنا کند . اما بعد که فايده ی هر تکه از سرويس غذاخوری روی ميز را درک کرد و به خصوص ، پس از آن که با به کار بردن کارد و چنگال های جورواجور آن جا آشنا شد حس کرد که ، نه زياد هم ناراحت کننده نيست . و از آن وقت تاکنون به اين مطلب می انديشد که «با سلاح بورژووازی بايد به جنگ بوروژواها رفت » و اين بورژواهايی که خدادادخان به جنگ آن ها رفته است - به خصوص در روزهايی که با دوست تازه نماينده شده اش غذا می خورد - سر ميز آن ها هستند و او را هم در شور و بحث امور سياسی و غير سياسی خود شرکت می دهند . معمولا ساعت چهار بعد از ظهر خداداد خان از هتل بيرون می آيد . و در اين ساعت کار حوزه ها و کنفرانس ها و کميته ها تازه شروع می شود . از اين جلسه به آن کميته ، و از آن به اين کنفرانس و از آن جا به اين شورای مشورتی ... و به اين صورت تا ساعت يازده وقت خدادادخان به بحث و انتقاد و تصميم می گذرد . و آن وقت تازه موقع محافل است . برای روزهای تعطيل به اندازه ی کافی ميتينگ و بازرسی و مصاحبه و ملاقات های بسيار خصوصی با محافل «بسيار بالاتر » هست . و به هر صورت او هرگز فرصت اين را نمی يابد که به خودش برسد ؛ يا مطالعه ای بکند ؛ يا چيزی بنويسد . ارباب مطبوعات و نويسندگان ، حتی به عنوان مبادله يا برای تقريظ هم که شده ، برای او که مدير روزنامه ها و مجلات حزبی است هميشه به اندازه ی کافی از آثار تازه ی خود می فرستند . و خود او هم گاه از محافل «فرهنگی و خانه ی فرهنگی » کتاب هايی می آورد . ولی مگر فرصت خواندن اين همه کتاب و مجله و هفته نامه را می کند ؟ از تمام بيست و چهار ساعت شبانه روز ، خدادادخان فقط هشت ساعتش را در خانه است . و از اين مدت شش ساعتش را حداقل بايد بخوابد و در دو ساعتی که صبح ها خانه است ديديم که چه قدر کار دارد . ولی با همه ی اين ها خدادادخان خيلی دلش می خواهد قبل از اين که از خانه بيرون بيايد يک ربع ساعتی هم مطالعه کند . ولی اغلب اوقات تنها کاری که می تواند بکند اين است که از هر کتاب و مجله ای ، چه خارجی و چه فارسی، اسم و خصوصيات و فهرست مطالب آن را به خاطر بسپارد . و اگر وقت بيش تری داشته باشد مقدمه ی آن راهم بخواند . و زير چند جمله اش را خط بکشد. و بعد کتاب يا مجله را گرچه مهر «خانه ی فرهنگی» هم روی آن خورده باشد در يک قفسه ی کتاب خانه اش که همه از اين نوع است ، بگذارد . خوشبختی در اين جاست که خدادادخان حافظه ای قوی دارد . و همين نگاه های سرسری او را با فعاليت های «آکادميک» اروپا و آسيا و به خصوص با ترقيات علمی و فرهنگی و ادبی و ممالک نيمه اروپايی و نيمه آسيايی آشنا می کند . البته اين را هم فراموش نمی کند که در هر محفل و مجلسی و در هر کنفرانسی از تازه های عالم هنر و ادبيات و حتی علوم چيزی بر زبان براند . و اسم چند کتاب و نويسنده ی خارجی را ذکر کند . مثلا در روزهايی که ميان اروپايی ها و نيمه اروپايی ها بر سر مساله ی «ژنتيک» بحث گرفته بود ، خدادادخان هميشه از آخرين نقطه نظرهای نيمه اروپايی ها اطلاع داشت . و به خصوص چون رای نيمه اروپايی ها درباره ی «ژنتيسم» دلايل تازه ای برای طرد گذشته و قطع رابطه با آن به دست خدادادخان می داد ، در کنفرانس های کوتاه کوتاهی که موقع کار يا سر ميز ناهار برای مخاطب های خود ايراد می کرد ، فراموش نمی کرد که مطلب خود را مستند به اين دلايل تازه موکد هم بکند . خدادادخان از بس مطالعه کرده است و از بس کتاب های گوناگون ديده است ، اخيرا در فن مطالعه صاحب رايی شده است . عقيده دارد که هر کتابی ، چه علمی و چه ادبی و چه فلسفی ، مقداری مطالب صفحه پر کن را تشخيص بدهد و از آن صرف نظر کند . خودش در مورد مطالعه ، اين کار را می کند . و کتاب هايی را که بيشتر مورد علاقه ی اوست و بيش تر از ايسم ها و اشخاص تازه اسم می برد ويک ربع ونيم ساعت صبح کافی برای مطالعه ی آن ها نيست توی جيب می گذارد ، يا اگر بزرگ بود لای روزنامه می پيچد و موقع کار يا سر ميز ناهار و يا در فاصله ی سخنرانی ها با همان روش به مطالعه ی آن ها می پردازد . خدادادخان تنها اهل مطالعه نيست ، اهل قلم نيز هست . گذشته از سرمقاله های روزنامه ی «ارگان» که بر روی مباحث محافل «فرهنگی و خانه ی فرهنگ » و مذاکرات مجالس نيمه سياسی و نيمه دوستانه ترتيب داده می شود ، و راستی برخی از روزها مثل توپ در محافل سياسی می ترکد ، در هر شماره ی مجله ی ماهانه نيز مقالاتی درباره ی «فن انتقاد » يا «رد برپراگماتيسم برای تاييد آن » يا «چند نکته درباره ی بهاويوريسم » دارد . گاهی هم به عنوان تفنن ، داستانی می نويسد و يا شعری می سرايد . و حتی به ياد تجوانی و سال های قل از زندان ترجمه هم می کند . و البته نويسندگان تازه کار به اندازه ی کافی در اطراف روزنامه و مجله می پلکند که با کمال ميل آثار نيمه تمام خدادادخان را تمام کنند . يا يادداشت هايی را که برای فلان سخنرانی برداشته بوده است ، بدل به يک مقاله ی سنگين برای درج در مجله ی ماهانه بکنند. البته درست است که خدادادخان هميشه يک مطلب را چندبار در سخنرانی ها ، يکی دوبار در سرمقاله ها و بعد در «کلاس کادر » و دست آخر به صورت مقاله ی «تئوريک » مجله ی ماهانه درمی آورد ، ولی فراموش نبايد کرد که تذکر و تکرار يک مطلب درباره ی قطع رابطه با گذشته باشد . درباره ی خراب کردن پل ها باشد. از اين ها گذشته خدادادخان يک بار هم کتاب نوشته است . البته تا وقت نگذشته است متذکر بشوم که رای خدادادخان درباره ی فن مطالعه با کتاب خودش تطبيق نمی کند . استقبال عجيبی که در محافل حزبی از آن کتاب به عمل آمده نشان می دهد که خدادادخان به هر صورت صاحب ذوق و استعدادی است که اگر هم اداره کننده ی مطبوعات حزبی نبود ، باز کتابش خواندنی بود . به به اين طريق ملاحظه می کنيد که فعاليت «آکادميک» خدادادخان جامع الاطراف است . و او راستی حق دارد که نتواند در زندگی به خودش برسد و انتظار داشته باشد که زنش گره ی کراواتش را ببندد يا حقوقش را بياورند در خانه اش بدهند. خدادادخان پيش از اين که به عضويت کميته ی مرکزی انتخاب بشود ، يکی دوسال هم در يک ايالت شمالی مسئول تشکيلات بوده است . و بعضی از دوستان او که نتوانسته اند موفقيت های او را داشته باشند ، عقيده دارند که اگر او پيش از اين که به محافل «نيمه سياسی و نيمه دوستانه » پا باز نمی کند به کميته ی مذهبی راه يافته است ، مسلما به اين علت بوده است که د ر آن يکی دوسال ، مقدمات کار خود را فراهم کرده بوده است . و برای اين استنتاج خود دليل هم می آورند که مثلا چرا با وجود اين که در اوايل به «پوزيسيون کريتيک» خود می باليده است اجازه داده بوده است فلان همکار حزبی اش را به همين اتهام از آن ايالت شمالی اخراج کنند . و يا چرا فلان مسوول «تشکيلات دهقانان » به دستور او از ايجاد اتحاديه در برخی از روستاها خودداری کرده بوده است . و يا چرا در عکس هايی که از آن زمان او باقی است کلاه پوستی بلند به سر دارد و يا ششلول بسته است و يا با فلان «قوماندان» بازو به بازو عکس انداخته است .... البته به هيچ کدام از اين ايرادها و انتقادهايی که آدم های منفی باف حزب می کنند نمی توان اعتماد داشت . اما آن چه مسلم است اين که دوست تازه نماينده شده ی خدادادخان که پيش او « پسيکولوژی ده فول » می خواند ، مالک همان روستاهايی است که اين شايعات درباره شان سرزبان هاست . ولی حتی اين حقيقت مسلم را هم نمی توان به عهده ی خدادادخان دانست . چون ممکن است همان دوست او - که يکی از روزنامه های محلی انتخاب شدنش را با کمک «قوماندان» ها دانسته بود - شخصا باعث اخراج فلان عضو و جلوگيری از ايجاد اتحاديه ی دهقانان در فلان ناحيه شده باشد و آن چه مسلم تر است اين که تمام اين شايعات در آينده ی او و در «کارير» آينده ی او کوچک ترين اثری نخواهد داشت . اما راستی درباره ی آينده ی خدادادخان ؟ فراموش نبايد کرد که چون خدادادخان يک آدم با «پرنسيب» است آينده ی خود را اصولا با آينده ی درآميخته است . و به اين طريق هرگز از آينده ی خود دم نمی زند . يعنی برازنده ی او نيست . از يک رهبر بزرگ اجتماعی چيزی هم جز اين انتظار نمی رود . درست است که او با گذشته ها بريده است و چشم به آينده دوخته ، اما درباره ی آينده به همان چشم دوختن اکتفا می کند . و هرگز چيزی از آن چه را که از دور می بيند برزبان نمی آورد . يعنی در خور شان او نيست . اما اطرافيان او و همه ی حزبی ها اعتقاد دارند که فردا - وقتی نهضت به قدرت رسيد - برای وزارت فرهنگ که نه - باز هم در خور شان او نيست - مثلا برای رياست دانشگاه هيچ کس بهتر از او در ميان سرای نهضت پيدا نمی شود . البته خود او هم در گوشه و کنار در اين باره مطالبی شنيده است . ولی هرگز به روی خود نياورده است . اما اين را هم فراموش نکرده است که در ملاقات های با آن دوست تازه نماينده اش ، گاهی درباره ی مقررات دانشگاه و تعداد استادان آن و موسم انتخابات رياست آن سوالاتی بکند و در ميان کتاب هايی که اخيرا زينت بخش کتاب خانه ی شخصی او شده است يک « راهنمای» دانشگاه هم هست به زبان فارسی، و چند کتاب ديگر به يک زبان نيمه آسيايی و نيمه اروپايی که روی همه ی آن ها کلمه ی «اورنيورسيت» را می شود خواند . البته درست است که خدادادخان به آينده چشم دوخته است ، ولی اين طور نيست که فکر درباره ی اين آينده او را از زندگی روز ، از اجتماعی که در آن مسووليت مهمی دارد و از رهبری مردم ، منصرف کند . فکر و ذکر او اين است که هر روز بهتر از روز پيش ، مطبوعات حزبی را اداره کند ، آدم های حزبی را تربيت کند ، نهضت را قد م به قدم به جلو براند و هر چه بيش تر که ممکن است وسايلی برانگيزد تا هم خودش و هم ديگران ، از «فولادهای آب ديده » گرفته تا تازه کارها ، گذشته را به فراموشی بسپارند و به آينده بپيوندند . حالا ديگر زندگيش معنايی به خود گرفته است . حالا ديگر آب هرزی نيست که به مردابی فرو برود . حالا ديگر عضو کميته مرکزی شده است. 6 دزد زده نفهميدم از چه صدايی بيدار شدم . ولی لابد از صدای آن ها بود . وقتی چشم هايم را مالاندم و ساعتم را ديدم که چهار بعد از نيمه شب بود و نگاهی به آسمان روشن و پرستاره ی دم صبح انداختم و نگاهم را از آن جا به ظرف آن ها دوختم ، ديدم که هر سه تاشان بالای سرم ايستاده بودند ، هنوز باهم از راديو صحبت می کردند که دزد برده . و نيز مرا صدا می کردند . هنوز يک ساعت و نيم وقت بود تا بوق نکره ی سلطنت آباد ، که مثل صدای گاو شروع می کند و کم کم ته می کشد ، و درست پنج دقيقه بيدارباش دراز و ناراحت کننده اش همه ی فضای رستم آباد و درروس و لويزان و چيزر را پر می کند و تا نياوران و تجريش هم می رود ، به صدا در آيد . و من که در آن صبحگاه خنک و آسايش بخش ، ترجيح می دادم در وقتی دريافتم که داستان دزد و دزدی است ، مثل اين که گذشته باشند بخوابم ، از نو آسوده شدم و باز لحاف را تا روی سينه ام بالا کشيدم و به آسمان چشم دوختم و بعد ، از چهارگوش دريچه ی اتاق که بازش می گذاشتم به درون فضای اتاقم که هنو زتاريک بود و لابد بويی از دزدها را و انعکاسی از صدای نرم پای آن ها را در خود داشت چشم دوختم . خوب حس می کردم که اگر برای خوردن صبحانه صدايم کرده بودند عصبانی می شدم ، ناراحت می شدم . ولی آن وقت نه ناراحت بودم و نه عصبانی . به خصوص اگر صدای آن بوق نکره بلند شده بود و مرا مثل هر روز ساعت پنج و نيم از خواب پرانده بود حتما خيلی بيش تر عصبانی می شدم. اصلا من نمی توانم به بعضی چيزها عادت کنم . در خانه های متعددی که زندگی کرده ام ، اگر در اول کار به صداهای دم صبح ، به عوعوی ديروقت سگ های شبگرد ، به صدای اولين اتوبوس ها که آدم های سحرخيز را به کارشان می رسانند ، به صدای زنگ دوچرخه ی شيرفروش محل و يا به صدای ديگر از خواب می پريده ام ، کم کم عادت کرده ام و يکی دو هفته که از اقامتم در آن محل گذشته است همه ی آن صداها ، حتی زننده ترين شان نيز ، برايم عادی شده بوده است ، و مثل صدای نفسم و يا مثل تيک تاک ساعتم که هيچ وقت از دستم بازش نمی کنم ، برايم آشنا و خودمانی شده بوده است . ولی به اين صدای ديگر، به اين بوق نکره و دراز که درست مثل صدای گاو زننده و بی قواره است ، به اين همهمه ی ملايم و سنگين قورخانه که به خصوص شب ها زننده و سرشارتر است ، از وقتی به رستم آباد آمده ام تا کنون نتوانسته ام عادت کنم . اصلا صداها با هم خيلی فرق دارند . گريه ی بچه ی همسايه هم ممکن است آدم را از خواب بپراند . ولی اين يکی چيز ديگری است . صداها هم انسانی و غير انسانی دارند . و من که توی تختم دراز کشيده بودم ، تازه داشتم جزييات کار دزد را در نظر می آوردم که آيا چراغ دستی داشته است يا نه ؟ تنها بوده است يا دسته ای بوده اند ؟ چه طور از صدای آمد و رفتن شان ، من که پای پنجره ی اتاقم توی حياط ، خوابيده بودم ، بيدار نشده بودم ؟.... و اين جا که رسيدم زود به فکر افتادم ، که ديشب مست به رخت خواب رفته بودم . و همان دم بود که حس کردم دهانم خشک است و تشنه هستم . رفيق هم خانه ام با زنش و مادرش اصرار داشتند که زودتر بلند شوم . و من که انگار هنوز در خواب بودم عاقبت از جا برخاستم . در اول کار ، حتی وقتی لباس می پوشيدم ، هنوز نمی فهميدم چه خبر شده است . مثل اين بود که نيمه شب است و من از تشنگی بيدار شده ام تا آب بخورم . ولی وقتی در کوچه را باز کردم و نردبان دزد را ديدم که هنوز پای پنجره ايستاده و به خصوص وقتی چشمم به کتاب ها و کاغذهايم افتاد که توی کيف دستی ام بود و حالا همان پای نردبان پراکنده ريخته بود ، فهميدم که دزد آمده . يعنی نه اين که تا آن وقت نفهميده بودم ، بلکه ديگر حتم کردم . و تازه آن وقت بود که به اتاقم برگشتم که ببينم چه چيزها را برده است . دزد از پنجره ی مطبخ تو آمده بود و اتاق مرا که کسی تويش نمی خوابيد ، برچيده بود و در کوچه را باز کرده بود و رفته بود . دلم فقط برای پارچه ی روی راديو سوخت که لابد راديو را هم توی همان پيچيده بود و توی چمدان گذاشته بود که جای زيادی نداشت و همه ی چيزهای ديگر را هم می توانست همان تو جا بدهد . و بعد دلم برای کيف دستی ام سوخت که هم چمدان حمام بود و هم جای کتاب ها و کاغذهايم و هم کيف خريد بازارم و هم همه چيز ديگر. هنوز يک جفت کفش مانده بود که به پا کشيدم و به طرف کلانتری رستم آباد راه افتادم . هوا هنوز تاريک بود و جلوی روی من يک نفر ديگر بود که به رستم آباد می رفت و من يک باره حس کردم که دلم می خواهد با او حرف بزنم . گچ فروش ده بود . که برای ما هم چند وقت قبل دو بار گچ آورده بود و به من سلام می کرد . قدم تند کردم ، به صدای پای من برگشت و در تاريکی دم صبح سلام کرد . و من از او پرسيدم کسی را نديده بوده است که بساطی روی دوش داشته باشد و از اين طرف ها عبور کند ؟و او گفت نه و بعد جريان را پرسيد . که «سرکار استوار» را صدا زد . و او پيرمردی بود شکسته و واريخته که داشت دکمه های زير يخه اش را می بست . توی حياط دو سه نفر ديگر زير لحاف های وصله دار ، يک نفر هم توی ايوان ، روی يک تخت سفری خوابيده بودند . از سر و صدای ما ، آن که روی تخت سفری خوابيده بود و يک نفر ديگر که کنار حوض زير لحاف نازک خود مچاله شده بود ، هرکدام مثل سگی که به صدای پا از خواب بپرد ، بيدار شدند . من باز هم يک سيگار آتش زدم و حالا ديگر حس می کردم که بايد داستان را با آب و تاب بيشتری و با دلسوزی و تاثری که شايسته ی اين گونه موارد است تعريف کنم . پاسبان ها گرچه پاسبان های کلانتری رستم آباد هم باشند با گچ فروشی ساده ی که به آدم سلام می کند فرق دارند. يعنی اقلا رسمی ترند و بيش تر به کلمات تشريفات وابسته اند . گذشته از اين که من تا آن وقت خونسردتر از آن بودم که «سرکار استوار» کلانتری رستم آباد بتواند حرف های مرا باور کند . همين کار را هم کردم و داستان دزدی را با شرح و بسط کافی برای آن که روی تخت سفری خوابيده بود ، همان طور که کنار تختش نشسته بودم و او در بستر خود نيم خيز شده بود ، گفتم .وقتی قسمت اساسی داستانم را می گفتم آن که کنار حوض خوابيده بود و به حرف های ما گوش می داد از جا پريد . آفتابه را آب کرد و به گوشه ای تپيد و من رفتم از توی دفتر کلانتری يک صندلی آوردم . کنار تخت سفری گذاشتم و حالا ديگر درد دل می کرديم . و آن که روی تخت خوابيده بود و من خيال می کردم رييس يا معاون کلانتری است از دزدی هايی که پارسال شده بود حرف می زد و برای لحاف های اطلسی که يکی از دزدها برده بود و توی چاه مخفی کرده بود ، تاسف می خورد . مردی که با من حرف می زد صورت جا افتاده ای داشت و انگار ميان خواب ريشش را تراشيده بود . پيشانی اش بلند بود و آن طور که خوابيده بود خيلی بيش تر به يک معلم شباهت داشت تا به يک پاسبان . و من به اين طريق خيلی خودمانی تر توانستم داستانم را برای او بگويم . و در انتظار هم دردی های او باشم . از صدايش فهميدم که دندانش عاريه است و پيدا بود که دلش می خواست با من همدردی کند. همه ی آدم هايی را که من در کلانتری ديدم هفت نفر بودند. و همه شان تنها خوابيده بودند. و من همان طور که سيگارم را می کشيدم ، و با آن که روی تخت خوابيده بود حرف می زدم ، گمان کردم همه ی پاسبان های کلانتری همين هفت و هشت نفرند. و در اين فکر بودم که «چه بد !لابد بيچاره ها هميشه تنها می خوابن ! کاش فقط شب های کيشيک شون اين طور باشن . اما اگه همش همين هفت هش تا باشن ؟...» و غمی که به خاطر اين مطلب بر دلم نشسته بود از يادم نرفت تا وقتی که فردا دوباره به کلانتری برگشتم و روی ديوار اتاق رييس کلانتری توانستم صورت اسامی پاسبان های رستم آباد را ببينم . و ببينم که روی هم رفته نزديک به چهل نفر هستند . و آن وقت بود که راحت شدم و با خودم گفتم «چه خوب!همش هفت هش تاشون کشيک می دن. پس فقط همون کشيک شون تنها هستن !» آن که آفتابه به دست بيرون رفته بود ، آمد .صدايی گرم و عوامانه داشت . به جای چکمه ، گيوه به پا داشت . سلاحش را توی دستمال ابريشمی بست و توی جلد چرمی اش که به کمر خود آويخته داشت گذاشت . و يک شلاق کوتاه فرنگی ساز هم از توی پستويش دراورد و زير پيش سيه ی کتش گذاشت و من يک باره به اين فکر افتادم که «اگر وقتی دزد اومده بود بيدار می شدم ؟ اگه قرار بود باهاش کلنجار برم ؟يعنی اصلا بيدار می شدم؟يعنی ازش می ترسيدم ؟ خودم دم چک می دادم ؟...»و او يخه اش را هم تا بالا دکمه کرده بود و جلوی آن که روی تخت سفری خوابيده بود و همان طور دراز کشيده دستورهايش را می داد ، خبردار ايستاده بود .و دستورهای درباره ی طرز کار او و سرکشی به محل دزدی و گشتن چاله چوله ها و حلقه قنات های اطراف بود . بعد هم خداحافظی کرديم و دو نفری از در کلانتری بيرون آمديم. ديگر هوا روشن شده بود ، ولی دکان های ده هنوز بسته بود و کسی توی کوچه نبود . سوت کارخانه هنوز کشيده نشده بود . سيگاری به او تعارف کردم و خوب يادم است که برايش از بدی وضع زندگی معلم ها حرف زدم . برای آن که روی تخت سفری ايوان کلانتری خوابيده بود و من خيال می کردم رييس يا معاون است ، اين حرف ها را نزده بودم . ولی برای اين پاسبان گشتی که لحن گرم و عوامانه داشت حتی گفتم که فکر نمی کنم اصلا بتوانم جای همين اموال را پر کنم و دست آخر هم به او وعده دادم که اگر دزد گيرم آمد انعام خوبی به او بدهم . و تا به خانه برسيم او از اين واقعه ای که ديروز عصر برايش اتفاق افتاده بود حرف زد : دو نفر جوان هيجده بيست ساله ، يک بچه ی هشت ده ساله را با دوچرخه آورده بوده اند و می خواسته اند پشت باغ ها چيزر ، با او عمل «منافی عفت » بکنند . خودش همين اصطلاح را به کار برد . پدر پسرک که خبردار شده بود ، شکايت کرده بوده و او مامور جلب آن جوانک ها شده بوده است .و وقتی می گفت حاضر بوده است آن دو را زير شلاقش بکشد ، من حرفش را باور کردم . اصلا آن روز دلم می خواست همه ی حرف ها را باور کنم . حرف های همه کسی را .پاسبان همراه من، قدش کوتاه بود و خودش را به زحمت به قدم های من می رساند.ولی شاداب بود و هيچ مثل کسی نبود که صبح سرکار عادی و خسته کننده ی روزانه اش می رود.شوق آدمی را داشت که دارد دنبال آرزوی خود می دود. به خانه که رسيديم صبحانه حاضر بود و تاچايی خنک شود او سری به محل سرقت زد و در ديوار را با رفتاری کاآگاهانه ، که ناشی گری را از آن می باريد ، وارسی کرد .و بعد چايی اش را خالی سرکشيد.سوت قورخانه هم کشيده شده بود که راه افتاديم تا اطراف را بگرديم . پشت ديوار خانه ی مقابل ، کوزه ی روغنی را که دزد برده بود پيدا کرديم . درش باز بود و جای پنجه ی يک آدم روی روغن ماسيده ای که ته کوزه بود ، باقی مانده بود و من فکر کردم: « چه حوصله ای داشته؟!» .کوزه را به خانه آورديم و دنبال همان برگه را گرفتيم و تا ساعت هشت راه رفتيم.تمام حلقه قنات ها را ، تمام گودالی ها و سوراخ سنبه ها را ، تمام خانه های نيمه کاره ی اطراف و بام و زيرزمين آن ها را وارسی کرديم . توی يک خانه که سرايدار داشت و سوءظن پاسبان همراه من به آن جلب شده بود ، تحقيقات مان حسابی بود.از در که وارد شديم سگ شان پارس می کرد.پاسبان ، سرايدار خانه را صدا کرد : «آهای بيا اين جا ببينم .» بعد او را به کناری برد و چيزهايی از او پرسيد و بعد هم خانه را گشت. بيچاره ها می خواستند صندوق خود را و رخت خواب های خود را هم که تازه جمع کرده بودند و روی هم گذاشته بودند باز کنند تا او ببيند.و من همان طور که پاسبان پرس و جو می کرد ، گرچه دلم به حال آن ها می سوخت ، ته دلم شادی مخصوصی می يافتم . شادی مخصوصی از اين که با اين همه جسارت ، توانسته ام خودم را وارد زندگی اين آدم های ناشناس کنم و برای پيدا کردن اموال به دزدی رفته ام زندگی شان را بريزم و بپاشم .بعد هم در را ه ، دشت بان رستم آباد را ديديم و پاسبان نشانی های يک جوان چشم زاغ به او داد که ممکن است ديشب در قهوه خانه ی درروس خوابيده باشد و به او بسپرد که اگر کسی باری به دوش نگه ش دارد و بساطش را به هر صورت بگردد.و من ديگر داشت باورم می شد که دزد پيدا خواهد شد . بعد به خانه ی ويران ای سرزديم که دو نفر زن فقير در آن زندگی می کردند و يکی شان خيال کرده بود از طرف دولت برای بردن آن ها آمده ايم. و آمده بود مرا به جوانيم قسم می داد که نبريم شان . وقتی همه بيابان های اطراف را پرسه زديم و از وسط مزارع سيب زمي«ی که داشتند محصولش را بر می داشتند و از کنار خرمن ها ، گذشتيم که روی کپه ی گندم های بادداده اش را انگ زده بودند و به کلانتری برگشتيم ، من ديگر صاحب پای خود نبودم . و از اين دوندگی بيهوده عصبانی بودم . ولی هنوز اميدی در کار بود . هنوز اميدوار بودم که دزد پيدا خواهد شد . پاسبان همراه من چنان رفتار کرده بود که من اين طور خيال برم داشته بود . وقتی به کلانتری رسيديم چند نفر ديگر هم آن جا بودند . نانوای محل ، يک جوان باريک را که از لباسش پيدا بود کارگر قورخانه است زده بود و حاضر هم نبودند ، صلح کنند . گزارش کارشان حاضر شده بود و در انتظار رييس بودند که بيايد و گزارش را امضا کند و به شهربانی تجريش بفرستد . و از آن جا لابد به دادگاه و دادگستری و دادسرا و هزار خراب شده ی ديگر . و من وحشتم گرفت : «مبادا کار من به اين جاها بکشه.اصلا حوصله ش رو ندارم. مرده شور!» ديگر اميد مبهمی را هم که دوندگی ها و کوشش های پاسبان همراهم در دل من انگيخته بود از دست داده بودم. به انتظار رييس نتوانستم بايستم و خسته و هلاک به خانه برگشتم. قرار گذاشته بودم که وقتی رييس آمد ، پاسبانی را به خانه مان بفرستند که ورقه ی دادخواست را همراه بياورد تا همان جا پرکنم. يک ساعت بعد پاسبان آمد و آن کار را کردم و مدتی هم با پاسبان درد دل کردم. خوب يادم است از اين که چرا آدم مجبور می شود از شهر فرار کند و توی اين خراب شده ی رستم آباد زندگی خودش را سرگردنه بگذارد حرف هايم زدم و او هی سعی می کرد مرا دلداری بدهد. و نيز به يادم است که وقتی دادخواست را پر می کردم و جريان واقعه را می نوشتم ، سعی می کردم در عين حال که خودم را بی علاقه نشان می دهم جملاتی را آب و تاب بنويسم و از تحريک احساسات طرف برای بيان مطالب کمک بگيرم. يک جا همچه نوشته بودم : «من نمی توانم به خودم جرات اين را بدهم که دزدم را محکوم کنم . نمی شود اين کار را به آسانی کرد . ولی اگر شما به جای من بوديد چه می کرديد؟ و به خصوص اگر حتم داشتيد که ديگر جای اموال دزد زده را ، هرچه هم که ناچيز باشد ، نمی توانيد پر کنيد.» بعد هم پاسبان رفت و من به شهر آمدم. درست نمی توانم بگويم در شهر که بودم چه حالی داشتم . آن قدر هست که با روزهای ديگر فرقی نداشتم. توی کوچه و خيابان تند راه می رفتم. توی اتوبوس سيگار آتش می زدم ، و توی کافه با دوستانم پرحرفی می کردم.سرکلاسم به عجله حرف می زدم و مثل هرروز می خنديدم . ولی چرا يادم است که در يک مورد رفتارم با ساير روزها کاملا فرق داشت . توی کافه که بودم - و يادم است حتی سر کلاسم - داستان را با کمال معصوميت برای همه نقل می کردم . و در عين حال خودم را بی علاقه نشان می دادم. هيچ تعمدی در اين کار نداشتم.خود به خود اين طور شده بودم. مثل اين که می خواستم از اين راه تلافی اموال به دزدی رفته ام را در بياورم . و ديگران - دوستان و شاگردهايم - بعد از شرح و بسطی که من می دادم دلسوزی می کردند و هم دردی نشان می دادند. و من دلم خنک می شد. پيش مادرم که بودم و نيز هرجای ديگر که می رفتم عين اين بازی را در می آوردم و به خصوص روی بی علاقه نشان دادن خودم خيلی تکيه می کردم. دو روز بعد قضيه به کلی فراموش شده بود . فقط سه روز بعد از واقعه که کاغذ پاره های جيب هايم را وارسی می کردم ، وقتی آن تکه کاغذی را يافتم که شماره ی پرونده ی دزدی را روی آن يادداشت کرده بودم و قرار بود به شهربانی تجريش مراجعه کنم و از آن جا به دادگاه و دادگستری و دادسرا و هزار خراب شده ی ديگر...يک بار ديگر به ياد همه ی آن دوندگی ها و حمق ها و بيهوده گی ها افتادم . دلم برای راديو و کيفم باز سوخت و حس کردم هنوز از آن پاسبان گشتی که وعده داده بودم اگر دزد پيدا شد انعام کلانی به او بدهم ؛ خجالت می کشم. 7 جا پا هوا سرد بود . و من در انتظار اتوبوس ، روی برف های خيابان قدم می زدم و زير پالتويم می لرزيدم . دو روز بود برف می باريد و چشم من هرگز اين قدر از روشنی زننده ی برف آزار نديده بود که آن روز ديده بود . نگاه چشمم هنوز هم به ياد زنندگی برف روشن روز بود و گاه گاه خيره می شد. اتاقی که در آن درسم را داده بودم بخاری داشت و گرم بود. ولی چه سود ؟ گرما که به همراه من نمی آمد . باز خيابان بود و برف های يخ کرده ی کف آن ، و باز سرما بود و انتظار اتوبوس.درسم را زودتر تمام کرده بودم . خسته نبودم ، ولی سردم بود . استخوان های شانه هايم را زير پالتويم حس می کردم که می لرزيد . و من يخه ی پالتو را بالا کشيده بودم و در انتظار اتوبوس ، کنار جوی خيابان قدم می زدم . برف هنوز می باريد . کم کم داشت تگرگ می شد. دانه هايش ريز بود و سنگين بود . و من سرمای چندش آور دانه های برف را که از بالای يخه ام فرو می رفت و روی گردنم می نشست ، حس می کردم .دو تا اتوبوس آمدند و گذشتند و نگاه چشم من در ميان سياهی شب ، دنبال دانه های برف به زمين افتاد و سرگردان بود ، دنباله دانه های برف که سنگين بودند و سرمای چندش آوری به همراه خود می آوردند. چرخ ماشين ها ، قيرريز خيابان را روفته بود ، ولی برف باز هم نشسته بود . و من نرمی برف را زير پاهايم حس می کردم که روی هم کوبيده می شد و صدای درهم فشرده شدن آن را در سکوت غير عادی سرشب می شنيدم که نرم بود و شنيدنی بود. زير نور چراغ خيابان ، که گرفته بود و کدر بود ، دانه های برف در ميان تاريکی نور خورده ی فضا ، رشته های سفيدی از خود به جا می گذاشتند. رشته های خيالی و سفيدی که به هيچ جايی از آسمان بند نبود و فقط در تاريکی شب جان می گرفت . خيابان خلوت بود . يک نفر ديگر هم در انتظار اتوبوس ايستاده بود . چشم من دنبال دانه های برف به زمين می افتاد و سرگردان بود. يک بار که زير نور مات چراغ ايستادم ، نگاه چشمم روی برف تازه نشسته ی خيابان ، به جای پايی افتاد ! جای پايی بود بزرگ و پهن که تازه گذاشته شده بود و هنوز دانه های برف درست رويش را نپوشانده بود .. بی اختيار به فکر افتادم : «يعنی می شه ؟ يعنی می شه جا پای من باشه ؟...کاش جا پای من بود !...» يک مرتبه ديدم چه قدر دلم می خواهد جای پای من باشد . ديدم که چه قدر آرزو دارم جا پای من روی زمين باقی مانده باشد. نزديک بود حتم کنم که جا پای من است . ولی کس ديگری هم بود که به انتظار اتوبوس قدم می زد . نگاه چشمم از لای رشته های خيالی و سفيدی که دانه های برف از خود در فضا به جا می گذاشتند دوباره به دنبال سرگردانی خود می گشت و من به اين فکر می کردم که :« يعنی می شه ؟...يعنی منم جا پام رو زمين باقی می مونه ؟...کاش جا پای من بود !» دانه های گرد و سنگين برف از وسط بخاری که از دهانم برمی آمد فرو می افتاد و جای پايی را که زير نگاه من افتاده بود ، می پوشاند . و اين آرزو سخت در دل من زبانه کشيده بود . و هوا سرد بود و من هنوز زير پالتو می لرزيدم و در انتظار اتوبوس ، برف های يخ زده را زير پا می کوفتم . يک بار که عقب گرد کردم و راهی را که آمده بود م از سر گرفتم ، باز نگاه چشمم به جا پاها دوخته شد . جا پاهايی که رو به من می آمد . و دانه های گرد و سنگين برف هنوز روی شان را نپوشانده بود . آرزو سخت تر در دلم زبانه کشيد. و نگاه چشمم بی اختيار به کفش آن ديگری دوخته شد که هنوز در انتظار اتوبوس قدم می زد . يک نيم چکمه ی برقی به پا داشت و آجيده ی تخت چکمه اش روی برف اطراف جايی که ايستاده بود ، مانده بود و برف هنوز رويش ننشسته بود . و اين جا پا که بزرگ بود و پهن بود ، آجيده نداشت . پاشنه و تختش از هم جدا بود و جای هفت سوراخ ريز پاشنه اش مانده بود . يادم است که ديگر نمی لرزيدم . روشن ترين جاپاها را برگزيدم و با احتياط جلو رفتم. جای پای راست بود.پای راستم را برداشتم و کنار آن گذاشتم و وقتی حس کردم که برف تازه نشسته زير تخت کفشم کوبيده شد ، پايم را برداشتم و «چه خوب ! ...يعنی می شه ؟ ...اما چه خوب !...» و شادی زودگذری که به دلم نشست گرمايی نمی داد و شانه هايم زير پالتو باز می لرزيد. اتوبوسی بوق زد و من به کناری رفتم. چرخ های اتوبوس درست از روی جاپاها گذشت و دو قدم آن طرف تر ايستاد و من بالا رفتم . باز می لرزيدم . اتوبوس خالی بود و سرد بود. انگشت های پايم توی کفش يخ زده بود . از لای شيشه سوز می آمد.و دانه های برفی را که با خود می آورد به صورت من می زد . نگاه چشم من که به جلو دوخته شده بود ، پشت شيشه ی برف گرفته ی ماشين که می رسيد يخ می کرد و به شيشه می چسبيد . و من فکر می کردم : « يعنی ...خوب اينم که رو برف بود !جا پای روبرف بود . هه !جاپای روبرف به چه درد می خوره ؟ هه! يعنی ممکنه بشه ؟ با اين سرما ! با اين پای لعنتيم که داره يخ می زنه ؟ يعنی ممکنه ؟ آخه چه طور ممکنه ؟...» و ديگر سخت می لرزيدم . توی ماشين سرد بود . شيشه ها تکان می خورد . و صدايی می کرد که چندش آور بود . زنجير چرخ ها روی برف يخ زده کوبيده می شد و صدايی می داد و شاگرد شوفر بلند بلند حرف می زد. و گاهی سرش را بيرون می برد و داد می زد . سر چهارراه پياده شدم . کتابم از زير بغلم داشت می افتاد. حتی پاهايم داشت می لرزيد. نزديک بود سر بخورم . دندان هايم را روی هم فشردم. يخه ام را بالاتر کشيدم .و کتاب را زير بغلم صاف کردم و خودم را به پياده رو رساندم که برفش زير پايم يخ زده بود و سفت شده بود و می دانستم که جای پايم رويش باقی نخواهد ماند . پياده رو کنار چهارراه شلوغ بود . مردم همه تند می رفتند. همه دست هاشان را توی جيب های شان کرده بودند و نفس شان مثل اسب بخار می کرد. همه به زير چترهای خود پناه برده بودند و همه گرم شان بود . لختی ها و پابرهنه ها پيداشان نبود . يا مرده بودند و زير برف ها ، بی زحمتی و خرجی برای ديگران ، دفن شده بودند ، و يا دخمه هاشان پناه برده بودند که الو کنند. حتی صورت آن هايی که از پهلويم می گذشتند می ديدم که گل انداخته بود و داغ بود . مثل اين که از يک اتاق گرم درآمده بودند و مثل اين که از حمام درآمده بودند . مثل اين که گرما را با خودشان آورده بودند . همه گرم شان بود . دستکش هاشان را به دست کرده بودند و جاپاهاشان روی برف تازه نشسته می ماند ، يا نمی ماند. من به اين يکی کاری نداشتم .به جای پای خودم می انديشيدم. به خودم می انديشيدم.که زير لباس هايم می لرزيدم. و از سرما می گريختم و به خودم می انديشيدم که زير لباس هايم می لرزيدم و از سرما می گريختم و به خودم سرکوفت می زدم که «می بينی ؟ می بينی احمق!همشون خوشن و گرمن. از دهن همشون مثل اسب بخار بيرون می زنه ، می بينی ؟ می بينی پاهاشونو چه محکم ور می دارن؟ آره ؟ تو چی می گی ؟ تو ، تو که داری از سرما زه می زنی . تو که داری جون می کنی . و جاپاتم رو هيچ چی نمی مونه . رو هيچ چی !نه رو برف ، نه رو زمين ! آره جا پات رو برفم نمی مونه . می فهمی ؟ حتی رو برف !» از جام شيشه ی کره فروشی سر چهارراه که از تو بخار کرده بود و شيارهای روشن تری در زمينه ی مات آن پايين می دويد ، نور کدری بيرون می تافت . و در روشنايی آن جاده ای که ميان پياده رو پيش می رفت پيدا بود . شايد دو نفر به زور می توانستند از آن بگذرند . راهی بود که روی برف باز شده بود جاپاها در ميان آن روی هم نشسته بودند و يک ديگر را زير گرفته بودند . گوشه ی راست يک پاشنه ی با نعل ساييده شده اش ، تخت باريک و کوتاه يک کفش زنانه ، نشانه ی چهار تا انگشت پای چپ که برهنه روی برف نشسته بود ، آجيده ی يک گالش بزرگ مردانه که مطمئن به جا مانده بود و نشانه ی کارخانه ی سازنده اش را هم می شد خواند ، و همه جور جاپاهای ديگر ، در تنگنای راه باريکی که از ميان برف ها پيش می رفت کنار هم نشسته بودند ، روی هم مانده بودند و من يک باره به فکر تازه ای افتادم :« می بينی ؟می بينی چه طور شده؟ جاپای هيشکی سالم نمونده . سالم باقی نمونده . جاپای کی سالم مونده که مال تو بمونه ؟ جاپای مردم که لازم نيس باقی بمونه . جا پای مردم بايس ره رو واز کنه. مهم اينه که ره وازشه . که جاده ی رو برف ها کوبيده بشه . جاده که واز شد ديگه جاپا به چه درد می خوره ؟ مال تو هم همين طور.گيرم که جاپات گم بشه ، عوضش تو جاده گم شده.تو جاده ای که از رو برف ها جلو می ره .تو جاده ای که مردم ازش می آن و می رن . گيرم که جاپات گم می شه ، اما عوضش جاده واز شده جاده ی ميون برف ها ...» و اين دل خوشکنکی که يافته بودم و يک دم به دلم گرمايی می داد ، می توانست تسليت دهنده باشد ، می توانست خيالم را راحت کند . ولی همان وقت که در فکرم به اين دل خوشکنک ور می رفتم ، جای ديگری از ذهنم ، چيز ديگری می گفت .جای ديگر که چه می دانم . شايد همان جا بود . شايد از همان جا بود که اين فکر هم تراويد . ولی اين فکر روشن تر بود و بيدارتر بود و به من هی می زد که : «هه ؟ اما عوضش جاده واز شده !آره ؟جا پای تو گم بشه که جاده وازشه؟آها؟جاده ، اون هم واسه ی آدم هايی که همشون انگار از تو حموم در اومدن و نفس شون مثل اسب بخار می کنه !واسه اينا ؟ اصلا چرا جاده وازشه ؟ چرا مردم همه به برف نزنن؟ مگه کفشش رو ندارن؟ مگه چلاقن ؟پس چرا جا پای تو گم بشه ؟...» و ديگر به دل خوشکنکی که يافته بودم می خنديدم . با خنده ای تلخ و چندش آور. با خنده ای که نه روی صورتم می توانست بدود و نه در دلم می توانست راه يابد. با خنده ای که همان زير دندان هايم کوبيدمش و اگر می شد زير پا می انداختمش . پياده رو تاريک بود . و من از ميان راهی که روی برف پياده رو کوبيده شده بود ، می گذشتم. هنوز زير پالتو می لرزيدم و به خودم سرکوفت می زدم و دل خوشکنکی را که يافته بودم به مسخره گرفته بودم . وقتی توی کوچه پيچيدم که زير نور چراغی روشن می شد ، دانه های برف درشت تر شده بود و سبک تر شده بود و مثل پنبه ای که از دم کمان حلاج ها می پرد ، تلو تلو می خورد و به زمين می نشست . پای تير چراغ ، لاشه ی يخ زده ی يک گربه ی سياه دراز کشيده بود . و من يکهو دلم تو ريخت. «نکنه گربه ی خودمون باشه ؟ نکنه ؟...» و جلو رفتم . خواستم با نوک کفشم تکانش بدهم . به برف ها چسبيده بود و تکان می خورد . گربه ی خودمان بود . همان گربه ی سياه و تنبل و دوست نداشتنی که فقط بلد بود در تاريکی راهرو و زير پای آدم بدود و از لای درهای باز مانده ی اتاق ها دزدکی سر بکشد . همان گربه ی حريص و کنجکاوی که در آغاز کار خيلی سعی کرده بودم رفيقش بشوم و آخر هم موفق نشده بودم . و ديگر هميشه از اين می ترسيدم که مبادا عاقبت در تاريکی راهرو زير پا بگيرمش و نفسش را ببرم . دلم گرفت. دلم در ميان مشت نامريی عغمی که مرا گرفته بود ، فشرده شد . و ديدم که می خواهم همه ی عقده های دلم را سر اين گناهکاری که يافته بودم دربياورم.«آخه چرا بيرون رفتی؟آخه چرا؟اونم تو اين سرما و يخ بندان . اونم رو اين برف ها آدم هاش دارن زه می زنن. آخه چرا بيرون رفتی ؟...» و همان طور که زير پالتو می لرزيدم و در تاريکی پلکان از سرما می گريختم و کليد اتاقم مثل يک تکه يخ در دستم مانده بود ، دلم تنگ بود و به خودم سرکوفت می زدم و از اين می ترسيدم که «مبادا جا پام باقی نمونه ...روزمين باقی نمونه...» 8 مسلول از در باغ آسايشگاه پا به درون گذاشتم هنوز اثری از ترس و وحشت پيشين را با خود داشتم .وحشت از ورود به يک جای ناشناس . وحشتی که وقتی بچه بودم از ورود به جلسه ی امتحان در خودم حس می کردم. با دوستم که طبيب آسايشگاه بود قرار گذاشته بودم ساعت ده صبح خودم را به شاه آباد برسانم .اوايل مهر بود و هنوز بيمارها در فضای آزاد زندگی می کردند. از همان دم در ، تخت های چوبی و آهنی را رديف ، پهلوی هم ، روی زمين گذاشته بودند . و بالای هر رديفی از آن ها يک طاقه ی بنلد و دراز برزنت کشيده بودند. کناره ی ملافه های سفيد و چرکمرد بستر ها ، روی خاک افتاده بود و سايه بان بالاسر تخت ها را گرد گرفته بود و اولين برگ های خزان زده ی چنارهای بلند باغ گله به گله روی آن نشسته بود . فقط راهرو و قير ريز وسط باغ که به صحنه ی نمايش منتهی می شد خالی بود . همه جا ، کنار باغچه ها ، دور حوض ها ، زير رديف درخت ها ، کنار جوی ها ی آب که گرچه صاف و زلال و حتما سرد بود ،ولی هوسی برای آشاميدن نمی انگيخت ، کنار ساختمان ها ، روی مهتابی ها و ايوان ها و همه جای ديگر در پستی ها و بلندی های باغ ، تخت ها پهلوی هم رديف شده بودند و روی آن ها آدم های مسلول دراز کشيده بودند ، يآ نيم خيز نشسته بودند. و همه ی آن ها وقتی از پهلوی شان می گذشتيم با قيافه های مات و مهتابی و با چشم های بيمارانه ی درشت و گود افتاده به ما می نگريستند . شايد اين نگاه های عجيب بود که چنان خواهشی را کم کم در دل من افروخت . نمی دانم. ولی همه شان اين نگاه را داشتند . در قسمت زنانه و مردانه ، در قسمت های عمومی و خصوصی و هرجای ديگر که دوست طبيبم مرا با خود برد ، همه اين نگاه را داشتند. وقتی از راه رسيده بودم ، دوستم گفته بود که تا ساعت يازده سينه ی زن ها را پشت دستگاه معاينه می کنند . و نوبت مردها از آن ساعت به بعد است. و در فرصتی که داشتيم از او خواستم مرا د رباغ آسايشگاه و همه ی قسمت های مختلف آن بگرداند . و حالا دو نفری از کنار رديف تخت خواب ها می گذشتيم . و من که در يک نظر ليوان های فلزی ، دو لابچه های کوچک کنار تخت ها ، تنگ های لب شکسته ی آب و گاهی راديوهای باتری دار ، و خيلی به ندرت کتاب ، و کمی بيش تر روزنامه و مجله های مصور ، و همه جا شيشه های دوا و ملافه های روی خاک افتاده را ديده بودم ، من که در يک نظر به اين زندگی چندش آور و موقتی بيماران آشنا شده بودم و در خودم پرهيزی و احتياطی نسبت به آن چه در آن جا ديده بودم حس می کردم ، اکنون فرصت داشتم که با دقت به اين چشم های فرونشسته و گودافتاده بنگرم که نگاه های عجيبی داشتند و از همان برخورد اول مرا به خود جلب کرده بودند. من اگر نقاش بودم و می خواستم آن قيافه ها را ، قيافه های بيماران آسايشگاه را ، برای خودم بکشم فقط دو چشم گود افتاده و پرولع ، روی هر بستری می گذاشتم.در ميان هر بستری جز اين دو چشم حريص و نگران و جز ملافه های چرکمرد که تمام بدن بيماران را پوشانده بود ، و گاهی نيز دست های زرد رنگ با استخوان های برآمده ، چيز ديگری ديده نمی شد. اما نگاه ها ! راستی نگاه های عجيبی بود . من برای خودم در ميان نگاه های مردم کوچه و بازار و محافلی که ديده بوده ام و ديده ام و حتی از ميان نگاه چهارپايان خيلی چيزها توانسته ام دريابم . نگاه پاسبان های راهنما به تاکسی های عجول و مزاحم ، نگاهی که يک مستخدم کافه به مشتری تازه واردی می افکند ، نگاه کنجکاو وسرگردان فاحشه ای که تا نيمه شب به انتظار مشتری پشت ميز کافه ای می نشيند ، نگاه پيرمردها به جوان ها ، نگاه حريص سگ گرسنه ای که دم قصابی کشک می دهد ، نگاه التماس کننده ای که فروشنده های بازار دارند ، نگاه دو رفيق فراق کشيده که تازه به هم رسيده اند و نمی دانند از کجا شروع کنند ، نگاه معصوم گاوی که در چراگاه ، هم چنان که نشخوار می کند انگار به چيزی گوش می دهد . نگاه رييس به خدمتکار پيری که نمی تواند بيرونش کدن و نه می تواند کاری از او بکشد ، نگاه فقرا به مردمی که شب عيد از در شيرينی فروشی ها بيرون می آيند ،و خيلی نگاه های ديگر را ديده ام و شناخته ام . اما اين يکی نگاه ديگری بود . نگاهی بود که تاکنون نشناخته بودم . نگاهی بود که شايد همه ی بيمارها ، همه ی مسلول ها ی آسايشگاه داشتند. اين نگاه ها به قدری مرا ناراحت کرد که اول يکی دوبار سرم را برگرداندم و از نگاه ها فرار کردم . ولی سرم را به هر طرف که می کردم دو چشم گود افتاده ی محزون ، همين نگاه نافذ را به روی من دوخته بود . مثل اي« که من شاخ درآورده بودم که اي« طور نگاهم می کردند . دکتر ، دوستم را می گويم ، او حتما با روپوش سفيدش و گوشی درازی که به دست داشت برای آن ها خيلی عادی بود ولی من ، يک تازه وارد ، يک ناآشنا ، آدمی که لابد آن ها خيال می کردند سالم است ...آهاه...پيدا کردم.خودش را گير آوردم.من شاخ در نياورده بودم . بلکه آن ها خيال می کردند سالمم ، مسلول نيستم . و همين وقت بود که در دلم با خود ، ولی خطاب به آنها ، گفتم :«نه دوستان من !نه . من سالم نيستم . شايد من هم مثل شما مسلول باشم .وگرنه چه آزاری داشتم که اين جا بيايم ؟ چرا اين طور نگاهم می کنيد ؟ چرا ؟ ترحمی که از نگاه شما برمی آيد برای من اثری از کينه و نفرت را هم با خود دارد.و من تاب اين يکی را ندارم .چرا اين طور نگاهم می کنيد ؟» و بعد عجيب اين بود که نه تنها ديگر از نگاه ها وحشتی نداشتم ، حتی از آن وحشت پيشين نيز ديگر خبری نبود . جای آن وحشت را کم کم هم دردی و محبتی داشت پر می ساخت. و من با ولع و اشتياق راست در چشم آن ها ، همه ی آن ها ، از زن و مرد ، چشم می دوختم و جز اين به هيچ چيز ديگری نمی نگريستم. و از اين پس بود که تارهايی از شادی و سرور در دلم ، در اندرون فکر و شعورم به لرزه درآمد. در قسمت زنانه ، دخترهای زيبا بودند که صورت های استخوانی و هاله ی دور چشم شان هنوز نتوانسته بود صورتکی يا سايه ای بر روی زيبايی پيش از بيماری شان بيفکند. حتی آن ها هم از اين نمی هراسيدند که آن نگاه را داشته باشند و با همان حرص و ولع مرا برانداز کنند ، مرا ؛ به عقيده ی خودشان يک آدم سالم را ! همه با همان اصرار و با همان چشم های گود افتاده و مات و بيمار نگاهم می کردند . و من در ته دلم به سادگی آن ها می خنديدم و همه شان را به يک ساعت ديگر وعده می دادم. بعد به طرف ساختمان اصلی آسايشگاه رفتيم که اتاق عکس برداری و ابزار هوا دادن به دور ريه ها در آن بود . از پلکانی که خاک ريز باغ را به در ساختمان پيوست و اطراف آن هم باز رديف تخت خواب ها بود ، پايين و به درون ساختمان خزيدم که اتاق هايش کما بيش خالی بود . و ديوار روغن زده ی راهروها پوشيده بود از اوراقی که سلامتی را به آدم تلقين می کرد . سلامتی بخش نامه ای را .سلامتی روی کاغذ را :« خوب نفس بکشيد . خوب بخوريد . استراحت کنيد . بلند حرف نزنيد . » و خنده ام گرفت . و از فکرم گذشت که « چه مسخره ! هرگز اين نسخه های بخش نامه ای نمی تواند سلامتی را به آدم برگرداند . » و ديگر مصمم بودم . هنوز زن ها پشت در اتاق معاينه ی سينه نشسته بودند. و هنوز وقت باقی بود . زن ها با چادر نمازهای رنگارنگ ، که اغلب روی دوش شان افتاده بود ، و مردها با شنل های ارمک آسايشگاه گله به گله در راهرو ايستاده بودند و آهسته آهسته حرف می زدند . اما ديگر اين جا آن نگاه ها نبود .يا شايد ديگر من به نگاه ها عادی شده بودم. در يک اتاق باز بود و دو سه نفر داشتند بلايی به سر يک بيمار می آوردند . اول نفهميدم چه می کنند. و چندشم شد.خيال کردم راستی دارند بلايی به سر آن بيچاره می آوردند. و از بيمار شنل به دوشی که کنار در ايستاده بود پرسيدم. پيش از اين که جوابی بدهد ناگهان برق آن نگاه در چشمش جهيد . برق نگاه طوری زننده بود که من اصلا از سوالی که کرده بودم پشيمان شدم . ولی ديگر او داشت می گفت که :« آب سينه اش را می گيرند. » اين را گفت و شنلش را به خودش پيچيد و رفت . او را ، بيمار را ، روی نيمکتی نشانده بودند ، سينه اش را ا ز جلو به پشتی يک صندلی تکيه داده بودند و لوله ای به پشتش وصل کرده بودند که آب سينه اش را می کشيد و توی شيشه ی دهن گشاده ای که روی ميز ، کنار دست شان گذاشته بودند ، می ريخت . آب صورتی رنگ بود و شيشه از نيمه هم گذشته بود .ديگر از چندش هم گذشته بود و نفرتم گرفت.آن وحشت پيشين باز به سراغم آمد.اين بار تارهای هراس در دلم به لرزه درآمده بود. به سراغ دوست طبيبم رفتم که مرا تنها گذاشته بود و وقتی دانستم هوايی که به درون قفسه ی سينه می دهند بعدها اين طور به صورت مايع در می آيد ، و نيز بيماری هر کس به اندازه ی قرمزی آبی است که از سينه اش می گيرند ، باز راحت شدم و نفرتم آب شد و به صورت عرقی که بر تنم نشسته بود بيرون آمد. خودم را به درون اتاق کشاندم و ساکت و آرام روی نيمکت ديگری ، کنار اتاق نشستم . و نه به طوری که توجه ديگران را جلب کنم ، به بيمار می نگريستم که سرش را به زير انداخته بود ، به کف صندلی می نگريست و دست هايش با چيزی روی صندلی بازی می کرد.عين خيالش نبود . انگار مشت و مالش می دادند.بی خيالی او مرا باز هم آسوده تر ساخت و حتم کردم که صحبت از بلايی که به سرش بياورند در کار نيست.دو سه نفر سفيدپوش با او ور می رفتند .شيشه ی دهان گشاد داشت پر می شد. من غرق تماشا بودم و داشتم تخم محبتی در دلم می کاشتم که يکی در گوشم گفت : - آقا می دونين...بعضی وقتا سه تا شيشه آب از سينه ی آدم می گيرن.پريروز نوبت من بود . يه شيشه و نصبی آب از سينه م گرفتم. - آها ه ! که اين طور ؟ درد هم می آد ؟ -نه . کرخ می کنن . می دونين ؟ سوزنش آن قدر بلنده که آدم می ترسه . اما بهتره آدم بهش نيگا نکنه خيلی بهتره . ديگه هيچ چی نمی ترسه. و تخم محبتی که در دلم کاشته بودم خيلی زود بارور شده بود و شاخ و برگ آن تمام دلم را انباشته بود .خودم را در ميان دوستانم حس می کردم.خودم را در خانه ی خودم می ديدم . مثل اين بود که زندگی خودم را داشتم می کردم.آن که با من حرف می زد شب کلاهی به سر داشت و ريش کم پشت يک جوان بيست و دو ساله به هر صورتش بود و ته لهجه ی عربی داشت. گفتم : - از نجف آمده ايد ؟ خوشحال شد و گفت : - از کجا فهميدين ! - می دانم سرداب های نجف چه به روزگار آدم می آورد . پس از لحظه ای سکوت گفت : - من الان يک سال و نيمه اين جام . آخر پاييز مرخصم می کنن.فقط برادرم می دونه اين جام . نذاشتم اونای ديگه بفهمن ... حرفش ناتمام بود که دوستم ، گوشی به دست ، آمد و مرا صدا کرد . او برخاست و سلامی به دکتر داد وقتی من خواستم دنبال دکتر از اتاق بيرون بروم ، گفت : - اينشاءالله که چيزی نباشه. و من باز خوشحال تر شدم . از کجا فهميده بود که من برای چه به آن جا آمده ام ؟ من که چيزی برايش نگفته بودم . لابد خودش فهميده بود . يا شايد آن نگاه در چشم من هم بود ه است و او از نگاه فهميده بوده است ؟!... و مزه ی لذتی که از اين هم دردی چشيده بودم زير دندانم بود تا از چند راهرو گذشتيم و به اتاق معاينه رسيديم . اتاق همين قدر ورشن بود که آدم جلوی پايش را ببيند . سياهی باريک و بيمار آدم هايی که در تاريکی ، کنار اتاق صف کشيده بودند ؛ پيدا بود . و در ميان اتاق بزرگ شيخ هيولای کج و کوله ی دستگاه معاينه بر زمين ايستاده بود . اگر هوا خفه نبود و تاريکی اتاق چيزی هم از روحانيت و قدس با خود داشت ، درست به اين می ماند که آدم به درون دخمه ی يک معبد عتيق پا گذاشته باشد. دوستم مرا به آن طرف ، پای رخت کن برد و گفت کتم را در آوردم.کراواتم را هم باز کردم . خواستم پيراهنم را هم درآورم، گفت اگر ابريشمی نيست باشد . و همان طور با پيراهن پشت دستگاه رفتم که در تاريکی عظمتش را حس می کردم.سلامی به دکتری دادم که روی صندلی باريک و بلند دستگاه نشسته بود . و اتاق تاريک شد . و سردی صفحه ی دستگاه را روی سينه ام حس می کردم. در تاريکی فقط صورت گوشتالوی دکتر در انعکاس نور سبز و کم رنگ دستگاه پيدا بود که بالا و پايين می رفت و کنجکاوی می کرد . و بعد صدای او شنيده شد که دم به دم می گفت : «دست راست بالا» ، «نفس عميق » ، « عقب گرد » و حتی صداهای نفس ديگران هم شنيده نمی شد.در سکوت و تاريکی اتاق و در عظمت دستگاهی که برفراز سرم حسش می کردم چيزی از ابهت و قدس حی می شد.از گرما عرق کرده بودم و حوصله ام داشت سر می رفت که اتاق روشن شد و دکتر سر برداشت . چيزی را با دوستم پچ پچ کرد و بعد رو به من گفت : - هيچ خبری نيست . سينه از اين سالم تر نمی شه. و مرا روانه کرد . ولی چه فايده ؟ گرچه ديگر هيچ خبری نبود ، اما همان پچ پچ برای من کافی بود . برای من همه چيز بود .اگر چيزی نبود پس چرا با او پچ پچ کرد ؟ تا کراواتم را ببندم و کتم را بپوشم يک بار ديگر اتاق تاريک شد و روشن شد و کلمات دلداری دهنده ی دکتر شنيده شد و بعد من بيرون آمدم و از دوستم که همراهم بود درباره ی پچ پچ پرسيدم.خنديد و همان جمله ی اطمينان دهنده را گفت و افزود : - به شرطی که سيگار کم تر بکشی . دکتر می گفت سيگار خرابش کرده. و من ديگر نه به دوستم گوش دادم و نه به آن جوانک ريشو که بيرون در به انتظار ايستاده بود و وقتی مرا ديد که بيرون می آيم يک الحمدلله غليظ گفت و خداحافظی کرد. وقتی از در ساختمان بيرون آمدم و با دوستم خداحافظی کردم ، فقط حس می کردم که خسته ام . سرم را به زير انداختم و از نگاه کردن به هر چيز ، حتی به آن چشم های حريص ، با نگاه های عجيب شان ، می گريختم ، تا از در آسايشگاه بيرون آمدم . و وقتی به شهر ، رسيدم و زنم با هراس و انتظار در خانه را به رويم باز کرد همان جمله ی دکتر را از روی بی حوصلگی برايش بازگو کردم و از بس پاپ می شد و جزييات قضايا را خواست ، نزديک بود با او دعوا هم بکنم. ساعت پنج بعداز ظهر بود که از خانه بيرون آمديم.قرار شد زنم به مطب دکتر برود و نوبت بگيرد و من به دنبال عکس سينه ام پيش عکس برداری بروم و بعد زنم را در مطب ببينم. دو ماه از آن روز شاه آباد گذشته بود .در اين مدت سيگارم زيادتر شده بود .يعنی زيادترش کرده بودم . سوز پاييزه ی شهريار هم کار خودش را کرده بود و سينه ی من دوباره خراب شده بود و سرفه ها می کردم که از شدت و فشارش چشمم برق می زد . نه تنها آن جمله ی اطمينان دهنده ی دکتر آسايشگاه که از همان روز اول فراموش شده بود ، بلکه هيچ دوا و درمانی و هيچ پذيرايی و محبتی که زنم در اين مدت کرده بود فايده نداشت . برای خودم يک يقين قبلی تراشيده بودم . لج کرده بودم .پچ پچ آن روزی دکتر آسايشگاه سخت در گوشم جا گرفته بود . و کم کم بدل به هياهوی گنگ آدم های ناشناسی شده بود که با انگشت مرا نشان می دادند و در گوش هم چيزی پچ پچ می کردند که من به زحمت درک می کردم چه می گويند : «وای مسلول شده ...وای...» سرفه ها خيال زنم را ناراحت کرده بود و چندين بار بود که به دکتر مراجعه می کرديم . اول ، سرما خوردگی و شربت و قرص بود و بعد کم کم کار به جاهای باريک کشيد.يعنی به جاهای اميدوار کننده . و قرار شد بروم از سينه ام ، از ريه ها ، عکس بگيرم . دو روز پيش با زنم رفته بودم و عکس هم گرفته بودم و آن روز قرار بود عکس را بگيرم و برای دکتر ببرم. نمی خواستم زنم بيايد و سر از کار سينه ام دربياورد ، و برای خودم دليل می آوردم : « اين آدمی که به اندازه ی کافی به ته و توی زندگی من ، و وجود من وارد شده چه لزومی دارد به اين يکی هم وارد باشد؟» نمی خواستم اگر هم چيزی باشد <يعنی حتم داشتم که چيزی هست .> او بفهمد ، به هر صورت او را روانه کردم و خودم به سراغ عکس سينه ام رفتم. از اتوبوس که پياده شدم يادم است سيگارم را توی جوی خيابان انداختم و به درون رفتم. توی راهرو سه چهار نفری نشسته بودند و باد سرد پاييز از لای پنجره های راهرو نفوذ می کرد . سيگار ديگری آتش زدم و در را باز کردم . يک زن چادری هم بود که بچه اش را به بغل داشت . سلامی کردم و اجازه گرفتم و نشستم . چند لحظه با نگاه روی ميز دکتر دنبال زير سيگاری گشتم و بعد که آن را زير يک پاکت بزرگ يافتم برخاستم و با يک اجازه ی ديگر آن را برداشتم و نشستم . تازه نشسته بودم که دکتر سرش را از روی چيزی که می نوشت برداشت و سايه ای از خنده روی صورت تازه تراشيده اش افتاد که از آن بوی تمسخر می آمد . بعد دوباره سرش را روی دستش خم کرد.خوشم نيامد.دلم می خواست جوابی به او داده باشم.وقتی آن زن چادری راه افتاد و بچه اش را با خود برد ، پرسيدم : - آقای دکتر چرا اين دستگاه تان اين قدر گنده است ؟ خنده ای زيرکانه کرد و گفت : -برای اين که مردم باورشان بشه . - با همه به اين صراحت حرف می زنيد؟ ديگر چيزی نگفت و نمره ی رسيد عکس مرا پرسيد و به دنبال آن ميان پاکت های بزرگ سياه به جست و جو پرداخت . سر و وضع مرتبی داشت . روپوش سفيدش انگار تازه از زير اتو درآمده بود و سبيل کوچک سياهش زننده تر از همه بود . من هنوز ناراحت نشده بودم . پرسيدم : - آقای دکتر ، دستگاه تان با اين بزرگيش راجع به سينه ی ما چه عقيده دارد ؟ - فعلا که چيزی نيست . خشک و کوتاه و بريده گفت . پيدا بود که ديگر حوصله ندارد . چيزی را که نوشته بود تا کرد . سرپاکت آن را هم بست و با پاکت بزرگ سياه که عکس سينه ام در آن بود جلوی رويم گذاشت و من کلاهم را برداشتم و راه افتادم.و از شادی در پوست نمی گنجيدم . شادی اين که او را بی جواب نگذاشته بودم و بيش از آن ، شادی اين که عاقبت مايه ی اميدی گير آورده بودم.و باز همان تارهای سرور که آن روز در آسايشگاه شاه آباد در دلم به لرزش آمده بود . و در را پيرمرد دربان به رويم باز کرد و من خود به خود دست به جيب کردم و يک اسکناس کوچک کف دستش گذاشتم. هرگز از اين عادت ها نداشتم. تا به مطب دکتر برسم چند بار خواستم پاکت را باز کنم.ولی همان دو کلمه ی دکتر برايم کافی بود . و می ترسيدم مبادا درون پاکت چيز ديگری نوشته باشد .از اتوبوس پياده شدم ، پاکت بزرگ عکس را هم چون نشانه ی افتخاری زير بغل گرفته بودم و گرمايی در تمام بدنم حس می کردم .رفتارم به قدری غرور آميز بود که خودم هم وحشت کردم و ترسيدم با آن وضع زنم مرا ببيند . غرور خود را فروخوردم و رفتاری بی اعتنا و شايد هم ترحم آور به خود گرفتم و از در اتاق انتظار دکتر وارد شدم . زنم با اضطراب برخاست و از ميان چند نفری که منتظر بودند ، گذشت و پاکت را از دستم گرفت و بی اين که چيزی بپرسد عکس را در آورد و دم روشنايی ورانداز کرد . لابد گمان می کرد حکم سلامتی مرا به خط نستعليق روی صفحه ی سياه عکس سينه ام نقش کرده اند . گفتم : - تو که چيزی سر در نمی آوری ، بابا جان ! گفت : - خوب ، چه شده ؟ -نمی دونم . چيزی هم برای دکتر نوشته . می گفتش فعلا خبری نيست . و همه ی اين ها را با خونسردی گفتم . مثل اين که شيطنتی در درونم بيدار شده بود . زنم با اضطراب گفت : - يعنی بعدش ... و خواست پاکت را باز کند . نگذاشتم . همه ما را می پاييدند . بعضی با چشم های بی حال . ديگران با نگاهی کنجکاو. نشستيم. هنوز نوبت مان نشده بود . چند لحظه ای گذشت که آن نگاه ها از ما منصرف شد و من در آن حال سيگار ديگری آتش زدم . هنوز دو سه پک نزده بودم که زنم برخاست .. دستم را گرفت و با هم بيرون آمديم . وارد کوچه ای شديم و زنم سنجاقی از ميان موهای خود بيرون آورد تا سرکاغذ را باز کند . به عجله قلم تراشم را درآوردم و پاکت را از دستش گرفتم و با احتياط سر آن را باز کردم . هنوز تای کاغذ را باز نکرده بودم که آن را از دستم قاپيد و من از روی شانه اش نگاه کردم.کاغذ بزرگی بود و سه چهار سطر بيش تر در ميان آن نوشته نبود و فقط اين جمله از سطر دوم زةير چشم من درشت شد « ناف ريه هم تيره شده است .» بقيه اش از بس لغات فرنگی داشت نامفهوم بود . اما يک ناراحتی درون مرا انباشته بود «پس چرا خنديد ؟چرا مسخرگی کرد ؟او که می دانست چرا مسخرگی کرد؟» و بيش از اين فرصت نبود که به دکتر عکس بردار با روپوش تازه از زير اتو درآمده اش بينديشم.و هم چنان که به کاغذ می نگريستم ، به کاغذی که ديگر هيچ بود و هيچ نوشته ای نداشت و هيچ دستی آن را تا نکرده بود يک مرتبه به صرافت افتاده بودم که :« تنبل!چرا زودتر بازش نکردی؟تنبل!» و تارهای سرور با مضراب «ناف تار ريه » در دلم به لرزه درآمده بود و آن نگاه ها زنده شده بود و آن صورت های استخوانی و تنگ های لب شکسته و ملافه های چرکمرد پيش چشمم جان گرفته بودند و بيمارها روی تخت های چوبی و آهنی خود رديف خوابيده بودند ... بوق ماشينی که می خواست از کوچه بپيچد هشيارم کرد.زنم به کاغذ ماتش برده بود . دستش را گرفتم و کناری کشيدم . کاغذ را تا کردم و سر پاکت را با همان احتياط بستم و زنم که پيدا بود ديگر طاقتش تمام شده ، پرسيد : - خوب ؟... و مثل اين بود که گريه می کرد . در جوابش به سادگی وبی اعتنايی گفتم : - خوب ، چه می شه کرد ؟ و ديدم که طاقتش را ندارد . شيطنت را به زحمت زير دندانم کوبيدم و افزودم. چيزی که نيست .حتما نيست . ما که سردر نمی آوريم بابا جان.حالا توصبر کن... - سر در نمی آوريم کدومه ؟ مگه فارسی نمی فهمی ؟ گره به صدايم آوردم و گفتم :نگفتم وازش نکن ؟ و ملايم تر افزودم :تو سر در می آری ؟ ناف ريه کجاست ؟...اما در دلم جشنی برپا بود .آرزوها بيدار شده بودند و از ميان کلمات نامه ای که دزدکی بازش کرده بوديم دف وسنجی فراهم آورده بودند و به نشاط می زدند و می کوبيدند . زنم را با خودم کشيدم و از در خانه ی دکتر وارد شديم . اتاق انتظار باز هم پر بود .اما يکی به نوبت ما مانده بود.نشستيم .و حس می کردم که در درون زنم چه ها می گذرد . زياد نمی توانستم دروغ بگويم.چون تحمل اين را هم نداشتم که به او اين طور سخت بگذرد.و يادم است باز هم تا نوبت مان برسد چيزها برايش گفتم و دلداری ها دادم.به گوشش خواندم که اگر چيزی باشد برای او بيش از همه خطر دارد و آن وقت ديگر نبايد با هم باشيم واگر هم من راضی نشوم ، خود او بنايد قبول کند از اين حرف ها ... و بعد نوبت مان رسيد.زنم به عجله برخاست و من آرام دنبال او ، عکس به بغل ، پا به درون اتاق دکتر گذاشتيم . سلامی کرديم و نشستيم . همان اتاق و اثاث مرتب و براق بود و همان دکتر چاق ويکتا پيراهن که بيش تر به درد قصابی می خورد و من در هر دو سه بار که پيش او رفته بودم روی ميزش دنبال کارد تيز بلند قصابی گشته بودم.پاکت و عکس را روی ميزش گذاشتم و نشستم.دکتر احوالم را پرسيد و عکس را درآورد و روی شيشه ی مات نورافکنی که کنار دستش بود گذاشت . بعد چراغ پرنور اتاق را خاموش کرد و در نوری که از زير به صفحه ی سياه عکس می تابيد آن را وارسی کرد . استخوان های ترقوه دنده ها و پيچش آن ها به پشت ، و سايه ای از ستون فقرات و استخوان های ديگری که من نمی شناختم پيدا بود. به يادم افتاد که بارها پيش روی آينه همين استخوان ها را زير پوست بدنم شناخته بودم و با هرکدام آن ها آشنا شده بودم . آيا با اين اسکلت فرق زيادی داشتم ؟ و بعد به ياد آن روزی افتادم که پای دستگاه عکس برداری لخت شده بودم و در سرمای چندش آوری که حس می کردم ، صفحه ی دستگاه را به سينه ام چسبانده بودند و آزارم می دادند . دستگاه عکس برداری بسيار بزرگ تر از دستگاه آسايشگاه بود و يادم است در نفرتی که بيش از سرما احساسش می کردم تمام عظمت دستگاه عکس برداری را - که پنج شش متر درازيش بود و تا سقف می رسيد و پايه های قطور آن مثل پاهای ديوی روی زمين ميخکوب شده بود - به مسخره گرفته بودم.و از خودم پرسيده بودم يعنی ممکن نيست دستگاه را کوچک تر از اين ها بگيرند؟...و بعد به يادم آمد که اين سوال را از دکتر عکس بردار هم ، همان روز که رفته بودم عکسم را بگيرم - کرده بودم. و آن جوابی که داده بود ! و بعد پی بردم مساله ی اساسی عکس برداری از سينه ی آدم ها و استخوان های شکسته ی دست و پای شان نيست . اساس آنها يا اميدوار ساختن آن هاست . و فهميدم که چرا آن روز اتاق معاينه ی آسايشگاه را شبيه معابد عتيق يافته بودم که مجسمه ی خدای بزرگ در سکوت و تاريکی آن ، احاطه شده از پيروان و کاهنان ، برپا ايستاده باشد .وچرا من هم چون مومنی يا زايری از پا در آمده بودم که با دلی پر از اميد به پيشگاه معبودی شتافته باشم. اما آن يکی ، دستگاه عکس برداری آن دکتر اتو کشيده ، ماشين شکنجه ای يا ديو آزاردهنده و نفرت انگيزی بود که جز ترس و وحشت ، جز نفرت و سرما چيزی در من به جا نگذاشته بود . شايد آن روز سرما هم خورده بودم و سرفه ام شديدتر شده بود.اين مطلب را برای دکتر هم گفته بودم که تازه چراغ روميزی اش را روشن کرده بود و داشت با زنم حرف می زد . باز صحبت از سيگار بود و زنم داشت شکايت می کرد.پيش خودم گفتم لابد او هم حالا جملات اميدوار کننده را تکرار خواهد کرد و درباره ی سيگار دستورهايی خواهد داد.خواستم درباره ی پاکتی که برايش آورده بودم و مطالب آن ، چيزی بپرسم.ولی احتياجی به سوال نبود.ما که آن را خوانده بوديم.و در يک آن به سرم زد داستان باز کردن آن را برايش بگويم . ولی منصرف شدم.يعنی دکتر آن قدر سالم بود و آن قدر چاق و سرخ و سفيد بود که حيفم آمد با او صميمی باشم.او همان به درد قصابی می خورد.و تصميم گرفتم ديگر يک کلمه هم با او حرف نزنم .اما دکتر چيزی نوشت و پاکت کرد ، گفت : -ديگر از تخصص من خارج است . بايد به دکتر متخصص رجوع کنيد.و کاغذ را به دست زنم داد و افزود : -اين را برای معرفی تان نوشتم . دکتر مطمئنی است . من سخت جا خوردم و تعجب کردم و زنم وحشت زده پرسيد : -چه طور آقای دکتر ؟ يعنی راست راستی ...؟ دکتر حرفش را بريد و اطمينان داد که : «نه جانم چيزی که نيست .خودم هم می توانم معالجه اش کنم. اما بهتر است پيش متخصص ريه برويد .» رنگ از روی زنم پريده بود که زير بغلش را گرفتم تا برخاست . وقتی خواستم خداحافظی کنم جلو رفتم و دست دکتر را ، که همان طور پشت ميز نشسته بود ، محکم فشردم و از ته دل تشکر کردم و وقتی از در بيرون آمديم خودم را سرزنش می کردم که چرا آن قدر با دکتر بدتا کردهام و او را مرتب به قصاب ها تشبيه کرده ام. * درست يک هفته معرفی نامه ی دکتر را ته جيبم انداختم و هربار که زنم می پرسيد پيش دکتر رفته ای يا نه ، می گفتم مطبش را پيدا نکردم يا رفتم و نبود و يا دروغ های ديگری می ساختم . سيگارم را باز هم زيادتر کرده بودم و سرفه هم چنان شديد و خراشنده بود و شب ها به ضرب بخور و لعاب بهدانه سينه ام را آرام می کردم و می خوابيدم ، می ترسيدم پيش اين دکتر تازه که نمی شناختمش بروم.به خصوص که درباره ی او تحقيقاتی هم کرده بودم و دانسته بودم که دکتر برجسته ای است و بيش تر دوستان و آشنايانم وقتی ، با قيافه ای بی اعتنا ، داستان خرابی سينه ام را برای شان می گفتم و طلب هم دردی می کردم ، اسم همان دکتر را می آوردند . و هر بار که اسم او را از يک آشنای تازه می شنيدم هراسی بيش از پيش در دلم راه می يافت و از مراجعه به او فراری تر می شدم. در اين مدت هرگز به فکر سينه ام نبودم . در کلاس و خانه و کوچه و بازار آن قدر سرفه می کردم تا از نفس می افتادم . از خرابی سينه ام داستان ها سر می دادم . و به محض اين که سرفه ام بند می آمد سيگار آتش می زدم .حتی سرکلاس هم سيگار می کشيدم.و دل همه را به حال خود می سوزاندم ، شايد هم ديگران را از خودم عصبانی می کردم.زنم هرجا نشسته بود ، گريه کرده بود . از عکس سينه ام و از ناف ريه ام که تار شده است ، درد دل کرده بود و گفته بود سل گرفته ام و ديگران را به گريه انداخته بود و چاره جويی کرده بود و من اين ها را که شنيده بودم به وضعی شيطنت آميز شاد شده بودم.و بعد که او ديده بود و فهميده بود هنوز به دکتر مراجعه نکرده ام عصبانی شده بود و دو سه بار دعوا هم کرده بوديم . و من يک مرتبه ملتفت شدم که همه ی اقوام و خويشان او و خودم به جنب و جوش افتاده اند .مردها به احوال پرسی می آمدند ، چاره جويی می کردند و تعجب می کردند که چرا به دکتر مراجعه نمی کنم. عمه خانم ها و پيرترها دواهای خانگی تجويز می کردند و از مقاربت منعم می داشتند.و چون خجالت یم کشيدند مطلب را به صراحت بگويند ، جان می کندند تا مقصود خودشان را بيان کنند .و پدرم بيست تا جوجه خريده بود و فرستاده بود که روزی دو تا بخورم.و همه ی اين ها برای من سرگرمی تازه ای شده وبود. مرکز اين همه دوندگی و جنب و جوش شده بودم.در خاطرهايی که مسلما فراموشم کرده بودند . دوباره جاگرفته بودم . وجودم را خيلی وسيع تر ، گسترده تر و جامع تر از ايام سلامتی ام می يافتم و از اين همه شادی سرکيف بودم . با آن که سيگار زياد می کشيدم ، غذا هم خوب می خوردم.سه چهار روز درسم را تعطيل کردم و در خانه ماندم.هيچ کاری نمی کردم . يک جا می نشستم يا دراز می کشيدم ، سيگار دود می کردم و به زنم ايراد می گرفتم وبيش از همه به گله ی جوجه ها ور می رفتم که حياط کوچک اجاره ای مان را پر کرده بودند و به هرجا سر می کردند و با هر چيز ور می رفتند ، حتی يکی شان توی مستراح افتاد و خفه شد و دل مان خيلی سوخت . اما جوجه خيلی زياد بودند . نشاط و سرزندگی آن ها آن قدر مرا جلب کرده بود که تقريبا همه چيز را فراموش کرده بودم .نه تنها مرگ آن يکی را ، حتی سرفه ها هم از يادم رفته بود . عاقبت صبح يک روز شنبه بود که شال و کلاه کرديمو زنم دستم را گرفت و پيش دکتر برد.از پيش ، خودش نشانی او را پيدا کرده بود و وقت هم گرفته بود و جای هيچ بهانه ای برای من نگذاشته بود . عکس سينه ام را درست مثل ورقه ی امتحان که به دست معلم بايد داد ، زير بغل زده بودم و راه افتاديم . ديگر از آن غرور خبری نبود ، فروتنی يک شاگرد مدرسه در رفتارم هويدا بود و چيزی هم از همان وحشت پيشين را با خود داشتم.وحشت از ورود به يک جای ناشناس.وحشتی که وقتی بچه بودم از ورود به جلسه ی امتحان در خودم حس می کردم.اين بار از قبل می دانستم که بايد قضايا را ساده گرفت.يا خواهد بود و يا نخواهد بود . و يا ...اما بيش از اطن دور نمی رفتم.معرفی نامه دست زنم بود که دربان وارد اتاق مان کرد . اتاق انتظاری در کار نبود.يا چون ما وقت گرفته بوديم يک سره به اتاق دکتر راهنمايی شديم .اتاق کوچک و تميزی بود. فرش نداشت. ميز دکتر سه گوش بالای اتاق بود.پنجره ها را با پارچه سياه پوشانده بودند و نورافکن کوچک پهلو دست دکتر کار کرده و رنگ و رو رفته بود.و يک دستگاه معاينه ی سينه ،کنار اتاق ايستاده بود . دستگاه آن قدر کوچک بود که تعجب کردم.و اين ميل در خاطرم برخاست که دستگاه را هل بدهم و بيندازم.حتی وقتی زنم داشت می نشست به آن تکيه هم دادم و حس کردم که تکان می خورد.هيچ اثری از آن هيولای کج و کوله و معبد عتيق در ذهنم نمانده بود .همه چيز ساده بود .در دسترس آدم بود.عادی بود.هيچ چيز مرموزی وجود نداشت .هيچ چيز ، ترس آور و يا اميدوار کننده نبود .دستگاه های مختلف فشارسنج و ميزان های مختلف ، گوشه و کنار اتاق ، روی ميزها و طاقچه ها بود .توی گنجه های شيشه ای ابزار جراحی و انبر و قيچی های براق چيده شده بود .درست مثل دکان بقالی بود .همان طور خودمانی و ساده .حتی چراغ اتاق حباب نداشت و لخت بود . دکتر که از در وارد شد سيگار به دست داشت .آدم ميانه بالايی بود . سر طاسی داشت . يخه اش باز بود . هيچ به يک دکتر شباهت نداشت . حتی پشت ميز نرفت . پهلوی زنم نشست و کاغذ را از او گرفت و خواند ، و بعد نگاهی به من کرد که ايستاده بودم و با عکس سينه ام ور می رفتم .خواستم عکس را به او بدهم ، گفت احتياجی به آن نيست و اين درست به آب سردی می ماند که به سرم ريخته باشند ! آن چه از اغراق و ترس و اميد باقی مانده بود با اين آب شسته شد و فرو ريخت .و من وقتی دکتر گفت لباسم را درآوردم و روی دستگاه ايستادم ، تنها خودم بودم .ديگر هيچ چيز با من نبود .و هيچ کس همراهم نبود .اول حلقم را با يک دستگاه کوچک که آينه اش را به پيشانی گذارده بود ، ديد و من همان طور که دهانم باز بود و لوله دستگاه تا ته دماغم فرو رفته بود خنده امانم نمی داد .بعد تسمه ای به بازويم بست و فشار خونم را سنجيد.و بعد رفت چراغ اتاق را خاموش کرد و دستگاه به صدا درآمد .خورخور می کرد.صدايی می داد که هرگز از جثه اش بر نمی آمد ، دود سيگار دکتر دماغم را می آزرد . از نور سبز رنگ خبری نبود . همان فرمان ها را داد و از پشت و رو سينه ام را ديد و بعد ماشين از صدا افتاد .در تاريکی صدا پای دکتر شنيده شد که رفت و کليد چراغ را زد. زنم رنگ به صورتش نبود . يا چون تازه از تاريکی درآمده بوديم اين طور به نظرم آمد .اما من برخودم مسلط بودم.ديگر همه چيز برايم تمام شده بود .دستاويز پاره شده بود و ديوارهای اميد و آرزو بر سر معبد عتيق و هيولا فرو ريخته بود. دکتر درباره ی سيگار هيچ حرفی نداشت . دو تا شربت داد که بخورم و روغنی که به سينه بمالم و چند ناسزای مودبانه هم به دکتر عکس بردار که اين همه اغراق کرده بود .اما من نمی توانستم اين همه شکست را تحمل کنم .يک بار ديگر عکس سينه ام را که به گوشه ای افتاده بود به رخش کشيدم و «ناف تيره ی ريه » را به گوشش خواندم .خنديد.و اشاره ای به دستگاه کرد که من خاموش شدم. و تا لباسم را بپوشم و زنم برخيزد ، ساکت و غم زده ماندم ، زنم شاد و شنگول حرف می زد و دستور غذا برايم می گرفت . بعد هم دوستانه از دکتر تشکر کرد که خيالش را راحت کرده است و راه افتاد .زير بغل مرا گرفت و از در بيرون آمديم. و توی خيابان که رسيديم ، من پاکت سياه و بزرگ عکس سينه ام را زير بغلم حس کردم.درست به کارنامه ی مردودی می ماند که به دست يک بچه مدرسه داده باشند. 9 زن زيادی ...من ديگه چه طور می توانستم توی خانه پدرم بمانم ؟اصلا ديگر توی آن خانه که بودم انگار ديوارهايش را روی قلبم گذاشته اند.همين پريروز اين اتفاق افتاد .ولی من مگر توانستم اين دوشبه ، يک دقيقه در خانه پدری سرکنم ؟خيال می کنيد اصلا خواب به چشم هايم آمد ؟ابدا.تا صبح هی تو رخت خوابم غلت زدم و هی فکر کردم. انگار نه انگار که رخت خواب هميشگی ام بود.نه!درست مثل قبر بود . جان به سر شده بودم.تا صبح هی تويش جان کندم و هی فرک کردم . هزار خيال بد از کله ام گذشت . هزار خيال بد. رخت خواب همان رخت خوابی بود که سالها تويش خوابيده بودم.خانه هم همان خانه بود که هر روز توی مطبخش آشپزی می کرده بودم.هر بهار توی باغچه هايش لاله عباسی کاشته بودم ؛ سرحوضش آن قدر ظرف شسته بودم ؛ می دانستم پنجره راه آبش کی می گيرد و شير آب انبارش را اگر طرف راست بپيچانی ، آب هرز می رود.هيچ چيز فرق نکرده بود. اما من داشتم خفه می شدم.مثل اين که برای من همه چيز فرق کرده بود. اين دو روزه لب به يک استکان آب نزده ام .بی چاره مادرم از غصه من اگر افليج نشود ، هنر کرده است.پدرم باز همان ديروز بلند شد و رفت قم .هر وقت اتفاق بدی بيفتد ، بلند می شود میرودقم.برادرم خون خودش را می خورد و اصلا لام تا کام ، نا با من و نه با زنش و نه بامادرم ، حرف نمی زد .آخر چه طور ممکن است آدم نفهمد که وجود خودش باعث اين همه عذاب هاست ؟چه طور ممکن است آدم خودش را توی يک خانه زيادی حس نکند؟من چه طور ممکن بود نفهمم؟ ديگر می توانستم تحمل کنم. امروز صبح چايی شان را که خوردند و برادرم رفت ، من هم چادر کردم و راه افتادم. اصلا نمی دانستم کجا می خواهم بروم. همين طور سرگذاشتم به کوچه ها از اين دو روزه جهنمی فرار کردم. نمی دانستم می خواهم چه کار کنم . از جلوی خانه خاله ام رد شدم .سيد اسماعيل هم سر راهم بود. ولی هيچ دلم نمی خواست تو بروم. نه به خانه خاله و نه به سيد اسماعيل . چه دردی دوا می شد.و همين طور انداختم توی بازار.شلوغی بازار حالم را سرجا آورد و کمی فکر کردم . هرچه فکر کردم ديدم ديگر نمیتوانم به خانه پدرم برگردم .با اين آبروريزی !با اين افتضاح!بعد از اينکه سی و چهار سال نانش را خورده ام و گوشه خانه اش نشسته ام!همينطور می رفتم و فکر می کردم . مگر آدم چرا ديوانه می شود؟چرا خودش را توی آب انبار می اندازد؟ يا چرا ترياک می خورد ؟خدا آن روز نياورد.ولی نمی دانيد ديشب و پريشب به من چه ها گذشت.داشتم خفه می شدم.هرشب ده بار آمدم توی حياط .ده بار رفتم روی پشت بام. چه قدر گريه کردم؟خدا می داند.ولی مگر راحت شدم!حتی گريه هم راحتم نکرد.آدم اين حرف ها را برای که بگويد؟اين حرف ها را اگر آدم برای کسی نگويد ، دلش می ترکد. چه طور می شود تحملش را کرد.که پس از سی و چهار سال ماندن در خانه پدر ، سر چهل روز ، آدم را دوباره برش گردانند.و باز بيخ ريش بابا ببندند ؟حالا که مردم اين حرف ها را می زنند ، چرا خودم نزنم؟آن هم خدايا خودت شاهدی که من تقصيری نداشتم . آخر من چه تقصيری داشتم؟حتی يک جفت جوراب بی قابليت هم نخواستم که برايم بخرد. خود از خدا بی خبرش ، از همه چيزم خبر داشت.می دانست چند سالم است.يک بار هم سرورويم را ديده بود.پدرم برايش گفته بود يک بار ديدن حلال است . از قضيه موی سرم هم با خبر بود.تازه مگر خودش چه دسته گلی بود .يک آدم شل بدترکيب ريشو.با آن عينک های کلفت و دسته آهنی اش.و با آن دماغ گنده توی صورتش .خدايآ تو هم اگر از او بگذری ، من نمی گذرم.آخر من که کاغذ فدايت شوم ننوشته بودم. همه چيز راهم که خودش می دانست . پس چرا اين بلا را سر من آورد ؟ پس چرا اين افتضاح را سر من در آورد ؟خدايا از او نگذر. خود لعنتی اش چهار بار پيش پدرم آمده بود و پايش را توی يک کفش کرده بود . خدا لعنت کند باعث و بانی را . خود لعنتی اش باعث و بانی بود .توی اداره وصف مرا از برادرم شنيده بود . ديگر همه کارها را خودش کرد. روزهای جمع ه پيش پدرم می آمد و بله بری هاشان را می کردند و تا قرار شد جمعه ديگر بيايد و مرا يک نظر ببيند. خدايا خودت شاهدی !هنوز هم که به ياد آن دقيقه و ساعت می اتفتم ، تنم می لرزد.يادم است از پله ها که بالا می آمد و صدای پاهايش که می لنگيد و صدای عصايش که ترق توروق روی آجرها می خورد ،انگار قلب من می خواست از جا کنده شود . انگار سرعصايش را روی قلب من می گذاشت .وای نمی دانيد چه حالی داشتم .آمد يک راست رفت توی اتاق . توی اتاق برادرم که مهمان خانه مان هم بود . برادرم چند دقيقه پهلويش نشست. بعد مرا صدا کرد که آب بياوردم و خودش به هوای سيگار آوردن بيرون رفت.من شربت درست کرده بودم.و حاضر گذاشته بودم .چاردم را روی سرم انداختم در مهمان خانه برسم ، نصف عمر شده بودم.چهار قدم بيش تر نبود . اما يک عمر طول کشيد . پدرم خانه نبود.برادرم هم رفته بود پايين ، پيش زنش که سيگار بياورد و مادرم دم در اتاق ايستاده بود و هی آهسته می گفت : «برو ننه جان ! برو به اميد خدا!» ولی مگر پای من جلو می رفت؟پشت در که رسيدم ، ديگر طاقتم تمام شده بود.سينی از بس توی دستم لرزيده بود، نصف ليوان شربت خالی شده بود . و من نمی دانستم چه کار کنم.برگردم شربت را درست کنم ،يا همان طور تو بروم ؟بيخ موهايم عرق کرده بود . تنم يخ کرده بود . قلبم داشت از جا کنده می شد. خدايا اگر خودش به صدا در نمی آمد ، من چه کار می کردم؟همي« طور پابه پا می کرم که صدای خودش بلند شد.لعنتی درامد گفت : «خانوم!اگه شما خجالت می کشين ، ممکنه بنده خودم بيآم خدمتتون؟» خدايا خودت شاهدی!حرفش که تمام شد ، باز صدای پای چلاقش را شنيدم که روی قالی گذاشته می شد و آمد و در را باز کرد . و دست مرا گرفت و آهسته کشيد تو . مچ دستم ، هنوز که به يآد آن دقيقه می افتم ، می سوزد. انگار دور مچم يک النگوی آتشين گذاشته باشند.مرا کشيد تو.سينی را از دستم گرفت ، روی ميز گذاشت . مرا روی صندلی نشاند و خودش روبرويم نشست.من فکر کردم مبادا چادرم هم از سرم بردارد؟ ولی نه . ديگر اينقدر بی حيا نبود. خدا ازش نگذرد. چادرم را جمع کردم.ولی سرو صورتم و گل و گردنم پيدا بود. صورتم داغ شده بود و نمی دانم چه حالی بودم که او باز سر حرف را باز کرد و گفت : «خانوم !خدا خودش اجازه داده.» و بعد بلند شد و دور صندلی من گشت.و دوباره نشست.فهميدم چرا اين کار را می کند . و بيش تر داغ شدم و نمی دانستم چه بگويم.آخر می بايست حرفی می زدم که گمان نکند گنگم.هر چه فکر کردم چيزی به خاطرم نرسيد . آخر برای يک دختر مثل من ، که سی و چار سال توی خانه پدر ، جز برادرش کسی رانديده و از همه مردهای ديگر رو گرفته و فقط با زن های غريبه ، آن هم توی حمام يآ بازار حرف زده ، چه طور ممکن است وقتی با يک مرد غريبه روبه رو می شود ، دست و پايش را گم نکند؟ من که از اين دخترهای مدرسه رفته قرشمال امروزی نبودم تا هزار مرد غريبه را ترو خشک کرده باشم.آن هم مرد غريبه ای که خواستگاری آمده است. راستی لال شده بودم . و هرچه خودم را خوردم ، چيزی نداشتم که بگويم.اما يک مرتبه خدا خودش به دادم رسيد . همان طور که چشمم روی ميز ميخ کوب شده بود ، به ياد شربت افتادم . هول هولکی گفتم : «شربت گرم ميشه آقا!» ولی آقا را نتوانستم درست بگويم .آب بيخ گلويم جست و حرفم را نيمه تمام گذاشتم . ولی او دستش که به طرف ليوان شربت رفت من جرات بيش تری پيدا کردم و گفتم : «آقا سيگار ميل دارين؟» و از اتاق پريدم بيرون . وای که چه حالی داشتم ! اگر برادرم نبود و باز من مجبور می شدم برايش سيگار هم ببرم ؟! ولی خدا جوانی اش را ببخشد .چه برادر نازنينی است! اگر او را هم نداشتم ، چه می کردم؟وقتی حال مرا ديد که وحشت زده از پله ها پايين می روم ، گفت : «خواهر چته ؟مگه چی شده ؟مگه همه مردم شوهر نمی کنن؟» و خودش رفت بالا و برای او سيگار برد. و ديگر کار تمام بود.اين اولين مرتبه بود که او را می ديدم و او مرا می ديد.خدا خودش شاهد است که وقتی توی اتاق بودم ، همه اش دلم می خواست جوری بشود و او بفهمد که سرم کلاه گيس می گذارم .اما مگر می توانستم حرف بزنم ؟همان ي: کلمه را هم که گفتم ، جانم به لبم آمد.بعد که حالم به جا آمد ، مطلب را به مادرم حالی کردم.گفت : «چيزی نيست ننه.برادرت درست می کنه.» آخر من می دانستم که اگر از همان اول مطلب را حالی اش نکنيم ، فايده ندارد.آخر زن او می شدم و او چه طور ممکن بود نفهمد که کلاه گيس دارم.او که دست آخر می فهميد ، چرا از اول حاليش نکنيم؟آخر می دانستم که اگر توی خانه اش مطلب را بفهمد ، سر چهار روز کلکم را خواهد کند.ولی مگر حالا چکار کرده است؟و مرا بگو که چه قدر شور آن مطلب را می زدم. خدايا ، اگر توهم از او بگذری من نمی گذرم. آخر من چه کرده بودم؟چه کلاهی سرش گذاشته بودم که با من اين طور رفتار کرد؟حاضر شدم يک سال ديگر دست نگه دارد و من در اين يک سال کلفتی مادر و خواهرش را بکنم. ولی نکرد. می دانستم که مردم می نشينند و می گويند فلانی سر چهل روز دوباره به خانه پدرش برگشت . اگر يک سال در خانه اش می ماندم ، باز خودش چيزی بود.نه گمان کنيد دلم برايش رفته بودها!به خدا نه.با آن چک و چانه مرده شور برده اش و با آن پای شلش . ولی آخر ممکن بود تولی برايش راه بيندازم .و تا يک سال ديگر هم خدا خدش بزرگ بود . به مه اين ها راضی شده بودم که ديگر نان خانه پدرم را نخورم.ديگر خسته شده بودم .سی و چهارسال صبح ها توی يک خانه بيدار شدن و شب توی همان خانه خوابيدن !آن هم چه خانه ای!سال های آزگار بود که هيچ خبر تازه ای ، هيچ رفت و آمدی ، هيچ عروسی زبانم لال ، هيچ عزايی ، در آن نشده بود.بعد از اين که برادرم زن گرفت و بيا و برويی برپا شد ، تنها خبر تازه خانه ما جنجال شب های آب بود که باز خودش چيزی بود . و همين هم تازه ماهی يک بار بود.حتی کاسه بشقابی توی کوچه ما داد نمی زد.نمی دانيد من چه می گويم .نی خواهم بگويم خانه پدرم بد بود ، ها ، نه.بی چاره پدرم .اما من ديگر خسته شده بودم. چه می شود کرد؟ من خسته شده بودم ديگر. می خواستم مثلا خانم خانه خودم باشم . خانه خانه!اما مادر و خواهر او خانم خانه بودند.راضی بودم کلفتی همه شان را بکنم و يک سال دست نگه دارد. ولی نکرد.من حالا می فهمم چرا نصف بيشتر مهر را نقد داد.همه اش هفتصد و پنجاه تومان مهرم کرده بود.که پانصد تومانش را نقد داد.و ما همه اش را اسباب اثاثيه خريديم و مادرکم چهار تا تکه جهاز راه انداخت . و دويست و پنجاه تومان ديگر بر ذمه اش بود که وقتی مرا به خانه پدرم برگرداند گفت عده که سرآمد، خواهم داد.من حالا می فهمم چه قدر خر بودم!خيال می کنيد اصلا حرفمان شد !يا دعوايی کرديم؟ يا من بد و بی راهی گفتم که او اين بلا را سر من درآورد؟حاشا و للاه!در اين چهل روز ، حتی يک بار صدامان از در اتاق بيرون نرفت .نه صدای من و نه صدای خود پدر سوخته بدترکيبش!اما من از همان اول که ديدم بايد با مادرشوهر زندگی کنم ته دلم لرزيد. می دانيد؟آخر آدم بعضی چيزها را حس می کند.می ديدم که جنجال به پا خواهد شد و از روی ناچاری خيلی مدارا می کردم.باور کنيد شده بودم يک سکه سياه . با يک کلفت اين رفتار نمی کردند . سی و چهار سال توی خونه پدرم با عزت و احترام زندگی کرده بودم و حالا شده بودم کلفت آب بيار مادر شوهر و خواهر شوهر.ولی باز هم حرفی نداشتم . باز هم راضی بودم . اصلا به عروسيمان هم نيامدند .مادرو خواهرش را می گويم. دعوتشان کرديم . و نيامدند .و همين کار را خراب کرد. همين که شوهرم خودش همه کاره بود و بله بری ها را کرده بود و مادر و خواهرش هيچ کاره بودند.خودش می گفت مادر و خواهرم کاری به کار من ندارند. ولی دروغ می گفت . مگر می شود؟ مادر شيره جانش را به آدم می دهد.چه طور می شود کاری به کار آدم نداشته باشد؟دست آخر هم خدا خودش شاهد است. همين مادر و خواهرش مرا پيش او سکه يک پول کردند. عروسی مان خيلی مختصر بود.عقد و عروسی با هم بود.برادرکم قبلا اسباب و جهازم را برده بود و خانه را مرتب کرده بود.خانه که چه می دانم . همه اش دو تا اتاق داشت.با جهاز من يکی از اتاق ها را مرتب کرده بودند .شب ، شام که خورديم ، ما را دست به دست دادند و بردند.وای!هيچ دلم نمی خواهد آن شب را دوباره به يادم بياورم.خدا نياورد!عيش به اين کوتاهی!فقط يادم است وقتی عقد تمام شد، آمد رويم را ببوسد و من توی آينه ، صورت عينک دارش را نگاه می کردم. در گوشم گفت : «واسه زير لفظيت ، يک کلاه گيس قشنگ سفارش دادم، جانم!» و من نمی دانيد چه حالی شدم. حتما بايد خوش حال می شدم.خوش حال می شدم که مطلب را فهميده و به روی خودش نياورده و با وجود همه اين ها مرا قبول دارد.اما مثل اين بود که با تخماق توی مغزم کوبيدند .دلم می خواست دست بکنم و از زير عينک ، چشم های باباقورش شده اش را دربياوردم.پدرسوخته بدترکيب ، وقت قحط بود که سر عقد مرا به ياد اين بدبختی ام می انداخت ؟الهی خير از عمرش نبيند!اصلا يک لقمه شام از گلويم پايين نرفت و خون خونم را می خورد.و اگر توی کوچه که می رفتيم ، آن حرف را نزده بود ، معلوم نبود کارمان به کجا می کشيد.چون من اصلا حالم دست خودم نبود.اما خدا به دادش رسيد.يعنی به دادمان رسيد.توی کوچه که داشتيم به خانه اش می رفتيم ، وسط راه ، در گوشم گفت : «نمی خام مادر و خواهرم بفهمن.می دونی چرا؟» و من بی اختيار هوس کردم صورتش را ببوسم.اما جلوی خودم را نگه داشتم.همه بغض و کينه ای که در دلم عقده شده بود ، آب شد.مثل اين که محبتش با همين يک کلمه حرف در دلم جا گرفت.مرده شورش را ببرد.حالا ديگر از خودم خجالت می کشم که اين طور گولش را خورده بودم.چه قد رخوش حال شده بودم.از همان جا هم بود که شست من خبردار شد. ولی به روی خودم نياوردم .وقتی شوهر آدم دلش خوش باشد ، آدم چه طور می تواند به دلش بد بياوردد؟من اهميتی ندادم . ولی از همان فردا صبح شروع شد . همان شبانه به دست بوس مادرش رفتم. خودش گفته بود که گله کنم چرا به عروسی مان نيامده است. من هم دست مادرش را که بوسيدم ، گله ام را کردم . واه، واه ، روز بد نبينيد.هيچ خجالت نکشيد و توی روی من تازه عروس و پسرش گفت : «هيچ دلم نمی خاد روی عروسی رو که خودم سر عقدش نبوده ام ، ببينم. می فهمين؟ديگه ماذون نيستی دست اين زنيکه رو بگيری بياری تو اتاق من .» درست همين جور.الهی سرتخته مرده شور خانه بيفتد. می بينيد ؟از همان شب اول ، کارم خراب بود . پيرسگ !ولی خودش آن قدر مهربانی کرد و آن قدر نازم را کشيد که همه اين ها را از دلم درآورد.آن شب هرجوری بود ، گذشت .اصلا شب ها هرجوری بود می گذشت. مهم روزها بود .روزها که شوهرم نبود و من با دو تا ارنعوت تنها می ماندم .شوهرم توی محضر کار می کرد.روزها ، تا ظهر که برمی گشت ، و عصرها تا غروب که به خانه می آمد ، من جهنمی داشتم.اصلا طرف اتاقشان هم نمی رفتم. تنهای تنها کارم را می کردم.و تا می توانستم از توی اتاق بيرون نمی رفتم . دو تا اتاق خودمان را مرتب می کردم.همه حياط را جارو می زدم. ظرف ها را می شستم . خودش قدغن کرده بود که پا به خانه خودمان هم نگذارم.و من احمق هم رضايت داده بودم.اما يک هفته که گذشت ، از بس اصار کردم، راضی شد ، دو هفته يکبار شب های جمعه به خانه پدرم برويم . برويم شام بخوريم و برای خوابيدن برگرديم.و بعد هم دو هفته يک بار را کردم هفته ای يک بار. اما باز هم روزها جرات نداشتم پا از خانه بيرون بگذارم.کاری هم نداشتم هفته ای يک مرتبه حمام که ديگر واجب بود. صبح ها خودش هرچه لازم بود ، می خريد و می داد و می رفت . خرجمان سوا بود .برای خودمان جدا و برای مادر و خواهرش گوشت و سبزی و خرت و خورت جدا می خريد. می داد در خانه و می رفت . و من تا ظهر دلم به اين خوش بود که دست خالی از در تو نمی آيد . شب که می آ»د ، سری به اتاق مادر و خواهرش می زد و احوالپرسی می کرد و گاهی اگر چای شان به راه بود يک فنجان چايی می خورد و بعد پيش من می آمد. بدی اش اين بود که خانه مال خودشان بود يعنی مال مادر و خواهرش.و هفته دوم بود که مرا مجبور کردند ظرف های آنها را هم بشويم.من به اين هم رضايت دادم و اگر صدا از ديوار بلند شد ، از من هم بلند شد. ولی مگر جلوی زبانشان را می شد گرفت ؟ وقتی شوهرم نبود ، هزار ايراد می گرفتند ، هزار کوفت و روفت می کردند .می آمدند از در اتاقم می گذشتند و نيش می زدند که من کلاه گيس داردم و صورتم آبله است.و چهل سالم است.ولی مگر پسرشان چه دسته گلی بود؟ و همين قضيه کلاه گيس آخرش کار را خراب کرد.آخر چه طور از آنها می شد آن را مخفی کرد؟از ترسم که مبادا بففهمند ، باز هم به حمام محله خودمان می رفتم.ولی يک روز مادرش آمده بود و از دلاک حمام ما پرسيده بود . آن هم با چه حقه ای !خودش را به ناشناسی زده بود و برای شوهرم دل سوزانده بود که زن پير ترشيده و آبله رو گرفته است.و خدا لعنت کند اين دلاک ها را .گويا پنج قران هم به او اضافه داده بود و او هم سر درد دلش را باز کرده بود و داستان کلاه گيس مرا برايش گفته بود و مسخره هم کرده بود . خدايا از شان نگذر. مگر من چه کاری با اين ها داشتم ؟مگر اين خوش بختی نکبت گرفته من و اين شوهر بی ريخت یکه نصيبم شده بود ، کجای زندگی آن ها را تنگ کرده بود ؟چرا حسود ی می کردند ؟خدا می داند چه چيزها گفته بود . روز ديگر همه اين ها را آبگير حمام برای من نقل کرد.حتی ادای مرا هم درآورده بود که چه طور کلاه گيسم را برمی دارم و سرزانويم می گذارم و صابون می زنم و شانه می کشم.من البته ديگر به آن حمان نرفتم. ولی نطق هم نزدم .سر وتنم را خودم شستم و ديگر به آن جا پا نگذاشتم.آخر چه طور می شود توی روی اين جور آدم ها نگاه کرد؟ به هر صورت ديگر کار از کار گذشته بود و آن چه را که نبايد بفهمند ، فهميده بودند.ديگر روز من سياه شد. شوهرم ، دو سه شب، وقتی برمی گشت ، توی اتاق آن ها زيادتر می ماند.يک شب هم همان جا شام خورد و برگشت، و من باز هم صدايم درنيآمد.راستی چه قدر خر بودم!اصلا مثل اين که گناه کرده بودم.مثل اينکه گناه کار من بودم.مثل اين که سرقضيه کلاه گيس ، او را گول زده بودم!اصلا درنيامدم يک کلمه حرف به او بزنم.تازه همه اين ها چيزی نبود.بعد هم مجبورم کرد خرجمان را يکی کنيم.و صبح و شام توی اتاق آن ها بروي» و شام و ناهار بخوريم. و ديگر غذا از گلوی من پايين نمی رفت .خدايا من چه قدر خر بودم!همه اين بلاها را سر من آوردند و صدای من درنيآمد!آخر چرا فکر نکردم؟چرا شوهرم را وادار نکردم از مادر و خواهرش جدا شود؟حاضر بودم توی طويله زندگی کنم ، ولی تنها باشم.خاک بر سرم کنند!که همين طور دست روی دست گذاشتم و هرچه بار کردند کشيدم. همه اش تقصير خودم بود. سی و چهارسال خانه پدرم نشستم و فقط راه مطبخ و حمام را ياد گرفتم.آخر چرا نکردم در اين سی و چهارسال ، هنری پيدا کنم؟خط و سوادی پيدا کنم؟می توانستم ماهی شندرغاز پس انداز کنم و مثل بتول خانم عمه قزی ، ي: چرخ زنگل قسطی بخرم و برای خودم خياطی کنم. دخترهای همسايه مان می رفتند جوراب بافی و سريک سال ، خودشان چرخ جوراب بافی خريدند و نانشان را که درمی آوردند هيچ ، جهاز عروسی شان هم خودشان درست کردند ؛ و دست آخر هم ده تا طبق جهازشان را برد.برادرکم چه قدر باهام سرو کله زد که سواد يادم بدهد.ولی من بی عرضه!من خاک برسر!همه اش تقصير خودم بود.حالا می فهمم.اين دو روزه همه اش اين فکرها را می کردم که آن همه خيال بد به کله ام زده بود.سی و چهارسال گوشه خانه پدرم نشستم و عزای کلاه گيسم را گرفتم. عزای بدترکيبی ام را گرفتم.عزای شوهر نکردن را گرفتم.مگر همه زن ها پنجه آفتاب اند؟ مگر اين همه مردم که کلاه گيس می گذارند، چه عيبی دارند؟مگر تنها من آبله رو بودم ؟ همه اش تقصير خودم بود.هی نشستم و هی کوفت و روفت مادر و خواهرش را شنيدم.هی گذاشتم برود ور دلشان بنشيند و از زبانشان بد و بی راه مرا بشنود. تا از نظرش افتادم .ديگر از نظر افتادم که افتادم .شب آخر وقتی از اتاق مادرش درآمد، ديگر لباس هايش را نکند و همان دم در اتاق ايستاد و گفت : «دلت نمی خاد بريم خونه پدرت؟» و من يکهو دلم ريخت تو.دو شب پيش ، شب جمعه بود و با هم به خانه پدرم رفته بوديم و شام هم آنجا بوديم و من يکهو فهميدم چه خبر است.شستم خبردار شد.گفتم: « ميل خودتونه!» و ديگر چيزی نگفتم. همين طور ساکت نشسته بودم و جورابش را وصله می کردم. باز پرسيد و من باز همان جواب را دادم .آخر گفت: «بلند شو بريم جانم.پاشو بريم احوالی بپرسيم.» من خر را بگو که باز به خودم اميد دادم که شايد از اين خبرها نباشد.دست بغچه را جمع کردم.چادرم را انداختم سرم و راه افتادم.تو راه هيچ حرفی نزديم ، نه من چيزی گفتم و نه او.شام نخورده بوديم.ديگ سر اجاق بود و می بايست من می کشيدم و تو اتاق مادرش می بردم و باهم شام می خورديم.ولی ديگ سر بار بود که ما راه افتاديم. دل من شوری می زد که نگو.مثل اينکه می دانستم چه بلايی بر سرم می خواهد بياورد.ولی باز به روی خودم نمی آوردم.خانه مان زياد دور نبود.وقتی رسيديم-من در که می زدم-درست همان حالی را داشتم که آن روز هم پشت در اتاق مهمان داشتم و او خودش آمد دستم را گرفت و کشيد تو.شايد بدتر از آن روز هم بودم. سرتا پا می لرزيدم.برادرم آمد و در را باز کرد.من همچه که چشمم به برادرم افتاد مثل اينکه همه غم دنيا را فراموش کردم.اصلا يادم رفت که چه خبرها شده است. برادرم هيچ به روی خودش نياورد.سلام و احوال پرسی کرد و رفتيم تو.از دالان هم گذشتيم. و توی حياط که رسيديم، زن برادرم توی حياط بود و مادرم از پنجره اتاق بالا سر کشيده بود که ببيند کيست و از پشت سرم می آمد.وسط حياط که رسيديم ، نکبتی بلند بلند رو به همه گفت: «اين فاطمه خانمتون.دستتون سپرده .ديگه نگذارين برگرده.» و من تا آمدم فرياد بزنم: «آخه چرا ؟من نمی مونم.همين جوری ولت نمی کنم.» که با همان پای افليجش پريد توی دالان و در کوچه را پشت سر خودش بست. و من همان طور فرياد می زدم: «نمی مونم.ولت نمی کنم.» گريه را سردادم و حالا گريه نکن کی گريه کن.مادرک بی چاره ام خودش را هولکی رساند به من و مرا برد بالا و هی می پرسيد: «مگر چه شده؟» و من چه طور می توانستم برايش بگويم که هيچ طور نشده؟نه دعوايی ، نه حرف و سخنی ، نه بگو و بشنوی.گريه ام که آرام شد، گفتم باهاش دعوا کرده ام.به خودش و مادرش فحش داده ام و اله و بله کرده ام.و همه اش دروغ!چه طور می توانستم بگويم هيچ خبری نشده و اين پدر سوخته نکبتی ، به همان آسانی که مرا گرفته ، برم داشته آورده ، در خانه پدرم سپرده و رفته ؟ولی ديگر کار از کار گذشته بود.مرکه نکبتی رفته بود که رفته بود.فردا هم رفته بود اداره برادرم و حاليش کرده بود که مرا طلاق داده ، و عده ام که سرآمد بقيه مهرم را خواهد داد.و گفته بود يکی را بفرستيد اسباب و اثاثيه فاطمه خانم را جمع کند و ببرد. می بينيد؟مادرم هم می دانست که همه قضايا زير سر مادر و خواهرش است.ولی آخر من چطور می توانستم باز هم توی خانه پدرم بمانم؟چطور می توانستم؟اين دو روزی که در آن جا سر کردم، درست مثل اينکه توی زندان بودم.کاش توی زندان بودم . آن جا اقلاا آدم از ديدن مادر و پدرش آب نمی شود.و توی زمين فرو نمی رود . از نگاه های زن برادرش اين قدر خجالت نمی کشد.ديوارهای خانه مان را اين قدر به آن ها مانوس بودم ، انگار روی قلبم گذاشته بودند. انگار طاق اتاق را روی سرم گذاشته بودند.نه يک استکان آب لب زدم و نه يک لقمه غذا از گلويم پايين رفت .بی چاره مادرکم!اگر از غصه افليج نشود ، هنر کرده است.و بی چاره برادرم که حتما نه رويش می شود برود اسباب و اثاثيه مرا بياورد ، و نه کار ديگری از دستش برمی آيد.آخر اين مردکه بدقواره ، خودش توی محضر کار می کند و همه راه و چاه ها را بلد است.جايی نخوابيده بود که آّب زيرش را بگيرد. از کجا که سرهزار تا بدبخت ديگر ، عين همين بلا را نياورده باشد؟اما نه.هيچ پدرسوخته پپه ای از من پپه تر و بدبخت تر نيست.و مادر و خواهرش را بگو که هی به رخ من می کشيدند که خانه فلانی و فلانی برای پسرشان خواستگاری رفته اند! ولی کدام پدرسوخته ای حاضر می شود با اين ارنعوت های مرده شور برده سرکند؟جز من خاک بر سر؟که هی دست روی دست گذاشتم و نشستم تا اين يک کف دست زندگی ام را روی سرم خراب کردند؟ نفرین زمین 1547 1936 2006-06-01T16:11:37Z Kaveh 1 +<[[آل احمد، جلال]] <[[آل احمد، جلال]] *عنوان کتاب : نفرین زمین *نویسنده : جلال آل احمد *تاریخ نشر : اسفند ماه 82 *تایپ : لیلا اکبری ==نفرین زمین== 1 بسیار خوب.این هم ده.دیروز عصر رسیدم.مدیر بچه ها را به خط کرده بود و به پیش باز آورده .بیست سی تایی .وسط میدانگاهی ده.اسمش؟...حسن آباد یا حسین آباد یا علی آباد.معلوم است دیگر.اسم که مهم نیست.دهی مثل همه ی دهات .یک لانه ی زنبور گلی و به قد آدم ها.کنار آب باریکه ای یا چشمه ای یا استخری یا قناتی..یعنی که آبادی .با این فرق که من در یکی معلم ورزش بودم در دیگری معلم حساب.و حالا این جا باید معلم کلاس پنجم باشم.که امسال باز شده و راه بردنش دیگر کار محلی ها نیست.اصلا نمی دانم چرا نمی گذارند مدرسه های شهر بمانم.پنج سال است که از دانشسرا درآ»ده ام و همه اش ویلان ای« نیمچه آبادی ها.شاید خودم اینجور خواسته ام؟...نه.حتما چیزی توی این پیشانی نوشه.«بی خودی که خرجت رو ندادن.»سه سال آزگار نان یک دانشسرا ی ولایتی را خوردن و جای دیگران را تنگ کردن و پسر یک مامور پست بودن که دنبال خربندری آ آن قدر از رودک به هشتگرد سگ دو زد تا خره مرد و حالا براش دوچرخه خریده اند.بله دیگر چشمت کور.تو هم می خواستی تخم و ترکه ی یک آدم پدر و مارد دار شهری باشی تا لای دست فاحشه های پاریس راه و رسم تمدن را بیاموزی ، و گره کروات و دستمال سفید و خم رنگرزی غرب ...و آن وقت در فرودگاه که از لای زرورق بازت کردند ، بدانی که سر غذا چنگال به دست چپ و...از این قزغبلات. رها کنم. بدی کار این بود که معلم ورزش توی ده خیلی بی کار می ماند.جایی که داس زدن روزانه اش کمر پرمدعاترین میدان دارهای زورخانه ی باغ پسته بک را می شکند ، معلم ورزش یعنی سرنگه دار.آن جا هم که معلم حساب بودم ، برایم درآوردند که میآن مالک و رعیت را به هم زده و بفهمی نفهمی...بله اخراج.مدیریت هم که ازم نمی آمد.یعنی برام پاپوش دوختند.چه طور؟...خوب دیگر .روزگار است، و پر از کلک.فعلا هم ولم کنید.بعدا اگر حوصله داشتم راستش را برای تان می گویم. بچه ها نه به ترتیب قد ، صف کشیده بودند .بیش تر کلاه نمدی به سر.و بزرگ ها ، یعنی دهاتی ها ، دور تا دور میدانچه ی آبادی پلاس .با دو سه نفری دم در قهوه خانه.که یک شقه گوشت عین چرم قرمز به دیوارش آویخته بودند .تا پایم از رکاب کامیون به زمین رسید ، بچه ها هورا کشیدند و کف زدند.و دهاتی ها برگشتند ، و نگاهی .و سایه ی ریشخندی روی صورت چندتاشان.ولی دست زدن بچه ها اصلا صدا نداشت.انگار نمد به کف دست هاشان بسته بودند.بعد از مدیر با بزرگ ترین شان دست دادم.دستش بدجوری پینه داشت.مثل پاشنه ی پای بابام.لیفه ی تمبان ها بالا کشیده ، خبرداری به افتخار ورود معلم تازه.یا پیش فنگ دهاتی؟...بیش ترشان پابرهنه بودند و چندتایی گیوه داشتند.با تخت هایی به کلفتی الوار.خود گیوه ها عین یک کشتی ، و مچ پاهای لاغر بچه ها درست مثل دگل وسط شان فرورفته.حتما تا دو سال دیگر اندازه ی پاشان می شد. مدیر محلی بود.همه چیزش داد می زد.تسبیحی به دست ، میانه بالا ، مچ دست ها به باریکی ترکه ، با سری بزرگ و بی کلاه و چه پنجا ه ساله مردی با او بود .مو قرمز و آفتاب سوخته و درشت قامت .«آقای مباشر».مدیر این طور معرفی کرد.حسابی خوش قد و قواره.از آن ها که توی شهر ها برای ریاست دربه در دنبال شان می گردند. «شاپو»یی به سر و اتوی شلوارش مال زیر دشک.و سه چها تا دهاتی دورش می پلکیدند.دوتاشان را صدا کرد که بدو آمدند جلو.یکی شان می شلید و بدجوری کج و کوله می شد.«کاسکت»هاشان را از سربرداشتند و روی سینه گرفتند و آمدند جلو.دومی کچل بود .تک و توک .موهایش عین شوید آفت زده در یک مزرعه از خاک رس.مباشر چیزی به لهجه ی محلی به آن ها گفت که ازش اسم مدیر را فهمیدم.یکی شان چمدانم را از توی کامیون برداشت و دیگری رخت خواب پیچم را .و را ه افتادیم.مباشر این طرف و مدیر آن طرف و بچه ها در دنبال.یک دسته ی حسابی .وعلم و کتل دسته، بساط زندگی معلم ده ؛ به دوش دو نفری که از جلو می رفتند.آن که می شلید چمدانم را برداشته بود.و هردفعه که کج و راست می شد دل من هوررری می ریخت تو.دلم برای رادیوم شور می زد؛ تپانده بودمش توی چمدان.و این ترانزیستورهای پرپری ژاپنی که به یک تلنگر سیمش پاره می شد...که افتادیم توی کوچه ی اصلی ده.از زیر ردیف بیدها می گذشتیم و سپیدارها.بیدها گرد گرفته و خفه ؛ و سپیدارها دل باز و بلند.و چشم های ریز و درشت بر تنه هاشان مانده . نگران عبور دسته ی ما.عین چشم مارهای تصاویر اهرام مصر ، نگران رستاخیز مردان مومیایی شده.و گرده ها تپاله ی گاو به دیوارها .رو در روی سپیدارها.و زن ها چمباتمه زده لب نهر ظرف می شستند.لبه ی پاچین هاشان روی زمین افتاده و تخته ی پشت شان رو به ما.و تک و توک شان با کوله بار گرم و نرم کودکی به خواب رفته برپشت.و به همان سمت که ما می رفتیم، آن ها پشت شان را می گرداندند.لای هر دری دو سه جفت چشم می پاییدند مان.عابران همه سلام می کردند.مردانی که با جفت ورزوهای خیش به کول از شخم بر می گشتند یا بچه ها که دنبال خری با بار تیغ از صحرا. یا پیرمردها که عصازنان را آخرت را می جستند.مدیر مدرسه سرش به این گرم بود که در گوش هر کس-گذرا -پچ پچی کند و لابد قرار مو مداری برای کاری.و مباشر جواب سلام ها را می داد. اما نه جواب همه را .ناچار جواب بعضی ها را من می دادم .اول نفهمیدم که زن ها هم سلام می کنند .از بس آهسته بود سلام شان.و پشت به ما و درست عین زمزمه ای.چنان سلام هایی جواب نداشت.من هم که جراتش را نداشتم .شاید رسم نبود.شاید بدشان می آمد که جواب سلام زن ها را بدهی. در راه هیچ حرفی با هم نزدیم .نمایشی بود که باید می دادیم.و صامت.اهل ده باید مطمئن می شدند که معلم تازه هم چیزی بیش از یک سر و دو گوش ندارد. اما پچ پچ بچه ها یک دم نخوابید. مدرسه بیآبانی بود .محصور به چهار دیواری .با یک ردیف اتاق و جلوی آن ها ایوانی سرتاسری .و دیوارها سفید نشده ، و بر پیشانی بنا سرتیرهای سقف نامرتب بیرون زده ؛ و گره گوله دار.داد می زد که به عجله ساخته اند.خاک حیاط چنان پوک بود که هنوز غبا رگریز بچه ها از مدرسه فرو ننشسته بود. با این که یک ساعتی ا زتعطیلی مدرسه می گذشت.چان می داد برای گل کاری.دوسه ته قلوه سنگ نامرتب ، گوشه و کنار حیاط -افتاده بود.آهاه!لابد ای« جام قبرستون بوده . و خودم را کشیدم کنار تا از بغل یکی از آن ها بگذرم و نوک پایی و شاید جمجمه ای و بعد شاید مختصر خودنمایی خارج از برنامه برای کلاسم.که عقل هی زد:چی کار می کنی مرد؟یه دهاتی است و یه عالمه احترام به اموات. که به دیگران پیوستم و رفتیم به سمت ایوان.بچه ها کنار دیوار مدرسه ردیف شده بودند و مدیر و مباشر هیچ حرفی با هم نداشتند.از مباشر پرسیدم: -مدرسه تان چند ساله است ؟ -سه سال.می دانید ...این طرف ها زمین بایر نداشتطم.یعنی بیرون آبادی .قبرستان را هم می دانید ...دستور دولت بود.نقشه را دولت داد.خرجش را از صدی ده حق اربابی.می دانید هر چه باشد این جا مدعی نداشت. -راست است.باز جای شکرش باقی است که عالم اموات مهمان نواز است.مدیر لبخندی زد و از پلکان پهن وسط عمارت رفتیم بالا.تنه ی دو تا تبریزی را پوست نکنده فرو کرده بودند .وسط حیاط و با طنابی سرشان را به هم بسته. یعنی که تو والیبال. و یک تیرک دراز و پوست کنده هم بود.بغل در مدرسه و تکیه به دیوار داده.که پارچه ای رنگ باخته بر سرش تاب می خورد .یک گوشه ی ایوان را آب و جارو کرده بودند و دو سه تا صندلی ، و میزی.و سماور قلقل می کرد.و از اسباب سفرم خبری نبود.نفهمیدم آن دو نفر کی از ما جدا شدند و کجا.هنوز ننشسته بودیم که مدیر دوباره بلند شد و رفت سراغ بچه ها.لابد که مرخص شان کند.یک جا بند نمی شد.من و مباشر ساکت بودیم.همان شاگردی که سر صف باهاش دست داده بودم چای می ریخت .مباشر کمی پابه پا شد و بعد گفت: -خوب .خیلی خوش آمدید.می دانید ؛ راست است که زندگی ده چنگی به دل نمی زند ، اما می دانید این بچه ها هم حق دارند. «می دانید» هایش خفه ام می کرد.اما آفتاب سوختگی اش و موی قرمزش هر عیب دیگری را جبرانی بود.گفتم: -این را به دیگران باید گفت.من که به پای خودم آمده ام.اصلا سق مرا با دهات برداشته اند.و چای را یکهو سرکشیدم.جوری که سقم سوخت و دهانم.تا بیخ حلق و اشک جلوی دیدم را گرفت.سرم را گرداندم که یعنی دنبال بساط سفرم می گردم. -بردند منزل آقای مدیر. پسرک ، استکان را که برمی داشت این را گفت. -اسمت چیه بابا؟ -اکبر. و مباشر گفت : -با آقای مدیر این جور قرار گذاشتیم.می دانید ، ما دهاتی ها آداب بلد نیستیم.که مدیر رسید.و یاالله نشست.و مباشر دنبال کرد ، انگار می خواست خیال خودش را را حت کند: -می دانید،آقای مدیر ...شاید بهتر بود تو قلعه ی اربابی برای شان جا تهیه می کردیم. -چرا ؟ -آخر می دانید ...تو دهات مهمان خانه که نداریم.کدخدا هم ، می دانید فقط برای می دانید ژاندارم ها جا دارد. گفتم:-مهامن خانه را می خواهید چه کنید؟اصلا مگر همین مدرسه چه عیبی دارد؟ نگاهی به هم کردند که قرار و مداری را می رساند.و اکبر داشت چای دوم را جلوی من می گذاشت که مدیر گفت: -مدرسه نوبنیاد است.اما بیغوله است.شان شما هم نیست.خلاف ادب است .نقل آن یارو است که برایش مهمان آمد خواباندش تو طویله. -هروجب از خاک خدا یک روزی قبرستان بوده. -آخر این دفعه ی اول است که برای ما از خارج معلم می آید.درمانده بودیم که چه کنیم.آن جا هم خانه ی خودتان است. مباشر گفت:-می دانید ، تا حالا هیچ کس این جا نخوابیده . گفتم:-من اولیش.نترسید.دست مرده ها خیلی از دنیا کوتاه است. مدیر به خنده گفت:-به هر صورت سر مرغ ها را بریده اند.چند تا از سربنه ها و ریش سفید ها می آیند دیدنتان.نمی شد وسایل پذیرایی را آورد. گفتم :-آخر من که مهمان نیستم.مامور دولتم.لابد تو همین مدرسه یک اتاق خالی پیدا می شود.تو خانه ی یکی از اهالی.صحبت از تعارف نیست.اما هرکسی می خواهد تو چهار دیواری خودش سرکند. و عاقبت قرار بر این شد که یک امشبه را با او سر کنم و از فردا هر جوری که دلم خواست .بعد بلند شدم که همراه مدیر مدرسه و اکبر سری به عمارت مدرسه بزنم. کلاس ها بدک نبود.نور مناسب و تخته ها عریض. اما چوب نما .و پنجره ها اغلب شکسته .و کف اتاق ها خاکی و دیوار ها تازه لاوه مالیده.ته ساختمان بعد از دفتر مدرسه ، اتاقکی بود رو به مغرب.با یک در و بی پنجره .انبار مانندی ، و پر از خرت و خورت.هیزم و سر تیر و زنبه و بخاری... و تا رعنکبوت همه ی گوشه هایش را به هم وصل کرده.می شد به همین جا ساخت و سر فرصت پنجره ای برایش باز کرد.رضایت دادم و آمدیم بیرون.و رفتیم .اول پیچیدیم به طرف قلعه ی اربابی .دیوارها ی لند چینه ای و بی روزن و کنگره دار.و تازه تعمیر شده .یعنی که در باغ سبز وسط یک ده؟....و ایوانکی مهتابی مانند و رو به شمال.بالای سر در ، در که نه ، دروازه . از الوارهای یک تخته و بی هیچ زینتی .نه حتی یک گل میخک. بعد دور زدیم به طرف بیرون آبادی.به سمت نوک تپه ای که ده بر سینه کش شرقی اش لمیده بود. بفهمی نفهمی با شیبی.و آبادی حالا دیگر به نوتک تپه هم سرزده بود و مدرسه را در میآن گرفته بود که تیرک پرچمش را از دور می دیدی.نهر در پوشش پرپشتی از بیدهای کوتاه چرخی ، مساوات کاه گلی ده را از وسط شکافته بود و افقی دور تپه می پیچید و به سوی غرب دو سه تیر پرتاب می رفت تا به مظهر قنات برسد. و از آن جا حلقه های قنات هم چو حلقه های زنجیر در همواری دشت چیده ؛ تا پای کوه.یا پس کوه؟...که از اکبر پرسیدم: -«عمو زنجیل باف »بلدی؟ این بازی را نمی شناخت .که دیدم آفتاب از سر بلندترین سپیدارها جست و از سر تیرک پرچم مدرسه نیز.از دودکش هر خانه ای دودی آبی رنگ و سبک ، دم نسیم غروب تاب می خورد و می رفت بالا.با ز پرسیدم: -پس چه بازی هایی بلدی؟ -قایم باشک آقاو...و...و دوزبازی و...و...و درنابازی آقا و...همین. -همین؟ -آخر آقا ما که دیگه بچه نیستیم.این بازی ها مال بچه هاست.و این جوری حرف مان گل کرد.آبادی صد و پنجاه خانواری جمعیت داشت.و او برادرزاده ی کدخدا بود و دوازده سالش تمام نشده بود.و پدرش شب عید همان سال مرده بود و مادرش نان بند خانه ی بزرگان بود و مادربزرگش زمین گیر بود و خودش خال دشات معلم بشود ....پرسیدم: -کار هم می کنی؟ -از وقتی بابام مرده دیگر ما کاری نداریم آقا. -چه طور؟ -زمین مان را عموم می کارد.بچه هایش بهش کمک می کنند آقا.نمی خواهند من هم بروم کمک که سهم مان بیش تر بشود آقا.فقط هفته ای دو روز می روم علف چینی آقا .برای زمستان گاومان و شش تا بز و میش مان. در شب زودرس سایه ی بیدهای آخر کوچه ی ده ، قدم می زدیم که سوز تندی از جلو برخاست ، با گرد و خاک .یخه ی کتم را کشیدم بالا و چشمم را مالیدم.و بازش که کردم دیدم کسی شش هفت بید آن طرف تر لب نهر نشسته .و پشت به ما چپق می کشد.اکبر گفت: -درویش علی است آقا. -درویش؟...خرمن که برداشته. -امسال خیآل دارد بماند آقا. -صحیح.چه جور آدمی است؟ -خیلی از آقای مدیر بیش تر چیز می داند آقا.روزها سر خرمن نقل می گفت.آقای مدیر باهاش بد است آقا. -چه قدری عایدی داشت؟ -نمی دانم.هرکسی یک چیزی بهش داد آقا.دو تا گونی شد که گذاشته پیش قهوه چی.سه سال است که سر خرمن پیدایش می شود آقا.نقل گرشاسب یل را آن قدر خوب تعریف می کند... اکبر زمزمه کنان حرف می زد که درویش به صدای پای ما برگشت.چپقش را به یک حرکنت خالی کرد که جرقه هایش را باد بلعید ؛ و برخاست.در سایه ی بیدها و تپه ، که دیگر سایه نبود و چیزی از شب با خود داشت ؛ اول ریش دراز سایهش را دیدم و بعد کفنی را سته اش را و بعد صورت سیآه و استخوانی اش را .و گفت: -یا حق آْقا ملعم!خوش آمدی، درویش خاک پای هر چه آدم با کمال است، بفرما. -سروری درویش. و خودش را کنار کشید که نشستیم.چماقی پیش رویش بود و کلاهی شش ترک ؛ که برش داشت و به سر گذاشت. فقط دسته های لام و الف کتیبه ی کلاهش خوانا بود که هم چون شعاع های بی رمق از نوک کلاه می ریخت پایین .اما به دوره ی کلاه هم نمی رسید. موهای ژولیده اش را که زیر کلاه پوشاند ، گفتم: -لب جوق عمر نشسته ای درویش؟نکند از دد و دیو ملولی؟ -ای آقا دهن ما بچاد ، مردم از ما گریزانند ، به حق مولا دیو و دد ، ماییم. -وقتی پای نقل آدم می نشینند که نباید از آدم گریزان باشند. -کسی پای نقل فقیر ننشسته آقا معلم.این فقیر است که پای سفره ی مردم نشسته. -اوضاعت که بد نیست درویش. -ای آقا!هرکدام جان می کنند تا یک مشت گندم به کیسه ی فقیر بریزند. -پس چرا دل نمی کنی ؟که اگر تاریک نبود نمی گفتم. مکثی کرد که در آن ، صدای قورت دادن آب دهانش را شنیدم و بعد گفت: -مگر تو هم به گدایی آمده ای آقا معلم؟ یکه خوردم .ساکت در چشم هم نگریستیم.«چرا بهش تندی کردی؟واقعا مگر جای تو رو تنگ کرده ؟»و او دنبال کرد : -درویش طمع کار نیست . این بدبخت ها ملا که ندارند .بی بی گفته بمان.فقیر هم گفته به چشم. -چرا ملا ندارند؟ باز مکثی کرد و گفت : -آق معلم ، تو که بهتر می دانی.این روزها همه می نشینند پای نقل رادیو و ملاها نازک نارنجی شده اند.و تا بگویی بالای چشم تان ابروست ، قهر می کنند. -یعنی تو آبادی همه رادیو دارند؟ -نه آقا معلم .بدبخت ها نان ندارند.اما رادیو می گوید شهر شده عین شهر پریان .دست شان که برسد می خرند.بعد هم راه می افتند می روند شهر که پول پارو کنند. چنان صدای گرمی داشت که دیدم کافی است.«بی خودی که نقال از آب درنیومده.» ته صدایش خراشی داشت.صدا از حلقومش که می گذشت ، درست به باد می مانست که از لای شاخ و برگ بید می گذرد.بم و روان و لرزان و نرم.چماقش را برداشتم که سری سنگین داشت و گره دار بود. پرسیدم: -کجا اطاق کرده ای درویش؟تو قلعه ی اربابی؟ -ای آقا جل و پلاس فقیبر فقط زیر سایه ی حق پهن می شود . همت مولا مسجدشان رو به راه است.سرد هم که بشود می روم قهوه خانه .و ساکت شد.چشمش را از من گرفت و به نهر دوخت و گفت: -برای فقیر که خانه ی مدیر را آب و جارو نمی کنند. پیدا بود که کافی نیست. گفتم:-کنایه می زنی درویش؟من که دم از فقر نمی زنم.من جیره خور دولتم.خانه ی مدیر هم یک امشبه است.غافلگیرم کردند. -پس کجا می مانی آقا معلم؟ -خیال دارم تو مدرسه بمانم. -مدرسه شان قبرستان است .چرا نمی روی قلعه ی اربابی؟می خواهی درویشت به مباشر بگوید؟ -مباشر خودش تعارف کرد.اما صلاحم نیست.تو سر سفره ی زنده هایی ؛ بگذار من سر سفره ی مرده ها باشم.آخر فرهنگ یعنی تحویل مرده ها به زنده ها . -آخر آقا معلم حرمت قبرستان... حرفش را بریدم که:-اگر برای قبرستان حرمت قایل بودند مدرسه اش نمی کشدند . و بعد این جور حرف را برگرداندم:-بگو ببینم چه حسابی بین مباشر و مدیر هست؟من سر در نیاوردم. درویش نگاهی به اکبر انداخت و گفت: -به خون هم تشنه اند آقا معلم.این مدیر به قدرتی حق چشم دیدن هیچ کس را ندارد. خواستم چیزی نگویم ، اما دیدم نمی شود.سوز سرد پاییزی افتاده بود و دنیا به قدری آرام بود و زمزمه ی نهر و نرمی صدای او ، که اصلا نمی شد گمان کرد که زشتی هم هست یا بدی.این بود که گفتم: -مدیر هم یکی مثل همه ی ما.لابد نان غصه ها ی خودش را می خورد . -نه ...و عتاب آمیز خطاب به اکبر افزود : -پسر بلدی در دهنت را چفت کنی ؟من با این خاک برسرها به اندازه ی کافی حساب خرده دارم. که اکبر سرش را انداخت پایین و دستش رفت به طرف نهر.و صدای شکافی در آب.و درویش دنبال کرد: -مدیر فقط غصه ی نان بچه های بی بی را می خورد.درویش بخیل نیست . با مباشر هم از بچگی خرده حساب دارد... و بعد برایم گفت که مالک ده پیرزنی است شوهر مرده که دو پسر دارد. یکی شان از وکلای سرشناس شهر که پس از جنگ ، یک بار هم نماینده ی مجلس شده . و دیگری محصلی است و در فرنگ است و گویا زن فرنگی گرفته .و مدیر مدرسه پادوهای آن هاست و شغلش را همان که وکیل است ، برایش درست کرده و مرا هم که معلم تازه باشم ، هم او برای مردسه ی ده دست و پا کرده...و بعد : -لابد می دانی آقا معلم ، که مباشر بی بی را صیغه کرده ؟ -پس اسم مالک بی بی است.چه دل زنده هم هست. -نگو آقا معلم ، نگو.درویش حقش را می گوید.صیغه ی محرمیت خوانده اند. -پیداست.مرد خوش قواره ای را انتخاب کرده ، حتما خوش سلیقه است درویش. -پس می خواستی جزغاله ای مثل درویشت را انتخاب کند؟ -بدت که نمی آمد؟ و خندیدیم.دیگر تاریک تاریک شده بود ، و برخاستیم.صدای نهر و زمزمه ی بیدها چنان رسا بود که انگار تاریکی بلندگویی است . خروسی در ده می خواندو تک بانگ گاوی درست بیخ گوش ما ، یک مرتبه تاریکی را انباشت.حتی رگبار سم الباقی گله را در پس کوچه های ده می شنیدی .همه چیز آرام بود ، و هرگز نمی شد گمان ببری که زیر این آرامش روستایی اضطرابی نهفته است. 2 مدیر حسابی سور داده بود.خانه اش توی کوچه ی اصلی ده بود.اول دویدند سگ قلچماق شان را بستند که در تاریکی پارس می کرد.بعد ، از بغل خورجین ها و انبان های پر گذشتم ، و بعد پلکانی ، و بعد یک پنجدری .دور تا دور رختخواب ها تکیه به دیوار داده .پیچیده در چادر شب های ابریشمی.و روی طاقچه ها دو تا سماور زرد و سفید و چینی ها و گلاب پاش ها و تنگ ها ی گلو باری: و لیوان های سبز مارپیچ و شیرینی خوری های پایه بلند.به ورودم یک جماعت هفت ، هشت نفره برخاستند و صحبت شان را در باره ی تراکتور که نمی دانم کدام آباد ی، بریدند و دست به دست مرا بردند صدر مجلس؛ پهلوی پیرمردی که با دوش تکیه به عصایی داده بود. مباشر هنوز نیامده بود و مدیر یک یک حضار را معرفی کرد. پیرمرد پهلو دست یهم کار دیگرمان بود.عموی مدیر. با ریش سفید و قبای دهاتی و نیمچه قوزی بر پشت، چشم به خیره کنندگی توری چراغ دوخته.و انگار نه انگار کگه تازه واردی به مجلس رسیده . کدخدا سی چهل ساله ، مردی درست استخوان ، با لباس نیمه شهری ، و کاسکتی چلوی زانو ها .دو تا برادر مدیر هم بودند. یکی جوانکی هجچده نوزده ساله ف با زلف پاشنه نخواب و چشم رنگین ، که نرو بدلی چراغ طوری نمی گذاشت بشناسمش.دختری بود در لباس مردانه.و برادر دیگر ، جوانی بیست و چند ساله .با ریش سه چهار روزه و کت نپامی نیم دار. تعارف ها که تمام شد همکار پیرمان درآمد که : -خوب آقا جان !خوش آمدی.خوب کردی به زندگی ده رضایت دادی . آن زمانی که می گفتند «ده مرو ده مرد را احمق می کند.» حالا دیگر گذشته .این ، مال زمان جوانی ما بود.حالا دیگر آقا جان برای احمق شدن لازم نیست آدم از شهر در بیاید...و جماعت مردد که بخندد یا نه.و پیرمرد نگاهی آمیخته به لبخند به من کرد و در قیافه ام جوابی را جست که نیافت بعد افزود: -خوب آقا جان! از شهر چه خبر؟ -ایه،شکر.همین جورها ست که گفتید.احمق هم توش کم نیست.مال دهات هم سرازیر شده توش. --خوب آقا جان!بگو ببینم حالا نان یک من چند است ؟ -دیگر کسی نان را کشیمنی نمی خرد.خیلی وقت است که نان دانه ای شده. که جماعت هرررری خندید و هم کار پیرمان سرش را تکان داد و گفت : -عجب!عجب!پس برکت رفته آقا جان.هیچ می دانی که من هنوز رنگ شهر را ندیده ام؟ مدیر گفت :-خوش به سعادت شما.تو شهر پیرمردها را متقاعد می کنند میرزا عمو.نقل آن یارو است که ... میرزا عمو سر عصا را به شانه دیگرش تکیه داد و به تندی گفت : -حالا دیگر کهنه شده دل آزار؟پسره ی بی چشم و رو!چشمت که افتاد به همکار تازه ، حالا برای من کرکری می خوانی؟ما که مکتب خانه داری می کردیم این را هم بلد بودیم که بچه ها ی مردم را روی همین زمین نگه داریم.اما تو بگو کدام یکی از این بچه های مدرسه ات تو ده بند می شود؟خدا عاقبت شان را به خیر کند آقا جان!و تازه اگر مکتب خانه ی من نبود و این همه جانی که پای بچه ها می کنم ، کدام پدرسوخته ای تو را می کرد مدیر مدرسه؟ مدیر گفت :-میرزا عمو چرا بهت برخورد ؟اوقاتت تلخ است که معلم به این خوبی برامان فرستاده اند ؟من غرضی نداشتم.می خواستم بگویم تو شهر برای امثال شما احترام قایلند.دیگر ازتان کار نمی خواهند.شما ، به این سن و سال ، براتان سخت است که هر رو زدرس بدهید. نقل آن یارو است که .... کدخدا نقلش را برید که :-آره خان عمو ، غرضی نداشت . -می دانستید که میرزا عمو هنوز ماشین سوار نشده ؟ این را برادر وسطی مدیر گفت .و پیرمرد در جوابش براق شد که : -آره آقا جان!به خصوص از وقتی این پسره ی بی نماز ماشین خریده .با این باری قراضه اش. که جماعت خندید و من به صرافت افتادم که «پس با ماشین این بابا اومدی ده !لابد دستش به دهنشم می رسه ، که شوفر نیگه می داره . اینم که عموش . ظس مدیر واسه ی خودش دار و دسته ای داره.»و برادر مدیر داشت می گفت :...اگر همین قراضه نبود تا حالا چغندر همه تان گندیده بود.» و مدیر گفت :-نمازش را می خواند میرزا عمو ، من شاهدم . پیرمرد گفت:-شهادت تو به درد بابات هم نخورد .خدا باید شاهد باشد آقا جان.و عصا را از این شانه به آن شانه کرد و بعد خیره نگاهی کرد به برادر مدیر ؛و به لهجه ی محلی جمله ی کوتاهی گفت که جمع به شدت خندید و من چیزی نفهمیدم.و هنوز دنباله ی خنده نخوابیده بود که چای آوردند. و میرزا برنداشت . در استکان ها شستی لب طلایی ؛ و نعلبکی هایی با عکس زنی در میان.یکی دو دقیقه سکوت شد که در آن چای ها را سرکشطدند و بعد چپق سربنه ها آتش شد و سیگار کدخدا. و دود توتون که بالای چراغ تنوره بست ؛بلند و خطاب به هیچ کس گفتم : -مثل این که صحبت از تراکتوری چیزی بود؟... سربنه ای که چپق را آتش کرده بود ؛به جمله داداش به دست بغل دستی گفت: -بله قربان!یک فرسخی ما یم آبادی هست به اسم امیرآباد.سمت نسا.اربابی است قربان . مالک رفته فصل خرمن تمام نشده تراکتور آورده .که هم زمین خودشان را شخم می کند قربان ، هم به دیگران اجاره می دهد.ساعتی دوازده تومن . درست که کارشان خیلی پیش است قربان ، و هنوز باران اول نیفتاده کار شخم امیرآباد دارد سر می آید ؛ اما عیب کار این جا است قربان که کتراکتور مرز و سامان نمی شناسد .شوفرش هم که غرطبه است قربان . وقتی این طور شد تکلیف روشن است .مرز و سامان مردم به هم مبی خورد قربان . و دعوا می شود . دیروز اهل محل ریخته اند تراکتور را وسط مرزعه درب و داغان کرده اند قربان ...و دنباله ی کلامش در حمله ی سرقه قطع شد.سربنه ی دوم چپق را خالی کرد توی زیرسیگاری و افزود : -شوفره هم حالش خوب نیست . چوب تو گرده اش خورده و زمین گیرش کرده . و کدخدا افزود :-بدبختی است دیگر. الان یک دسته ژاندارم آن جا است . باید ده دوازده نفر بروند حبس.وقتی کدخدا بی عرضه بود این جور می شود دیگر. مدیر ، شرق ، دستی روی زانویش زد و گفت:-این ها همه اش نقل بی سوادی است . وحشی ها هنوز مدرسه نداردند . هفت تا از بچه های اعیان شان می آیند مدرسه ی ما.از این همه راه ؛ و تو بر بیابان.نقل آن یارو است که سر سفره اش نان نبود می فرستاد دنبال پیاز. سربنه ی سوم چپق را از بغل دستی گرفت و گفت:-پدرآمرزیده تو که سواد داری و مدیر مدرسه هم هستی ، اگر گاو همسایه افتاد تو یوجه ات چه کار می کنی؟ -هیچ چی، می زنمش.هی می کنمش تا برود بیرون . دیگر دعوا ندارد. -خوب پدرآمرزیده!آنها هم همین کار را کرده اند دیگر.رفته اند بیرونش کنند.هی ها کرده اند ، هوار زده اند ؛ اما چه فایده ؟ گاو که نبوده پدرآمرزیده !جاندار که نبوده تا زبان آدم سرش بشود . تراکتور بوده و زبان نفهم.شوفرش هم که غریبه بود ه.نوکر روزی ده پانزده تومن مزدی که می گیرد ،؛ و لابد کله شقی هم کرده .خوب دعوا شده دیگر ،؛ پدرآمرزیده !تو دعوا هم که حلوا پخش نمی کنند.این چیزها برای ما مثل روز روشن است . تو آقای مدیر الف را می شناسی ، ماهم دردسر آب و ملک را ، ملا هم قرآن را .مگر نه میرزا عمو؟ حسابی حرف زد.از آن ها بود که توی شهرها به درد دلالی می خوردند یا پادوی انتخابات.مناسب هر مطلبی بلد بود دستش را چه جور تکان بدهد و کجای کلام را بکشد و کجا تند بگذرد.حرفش که تمام شد ف چپق خالی را داد به دست سربنه ی وسطی که سرش را برای حرف های دو هم کار دیگرش تکان میداد و چیزی زیر لب می گفت.برادر کوچک مدیر در تمام این مدت ساکت بود و سرش پایین افتاده ، مدام با گل قالی بازی می کرد. انگار که ما همه خواستگارهای اوییم .اما هم کار پیرمان یک بار دیگردوشش را از سر عصا برداشت و همان طور که چشم به پنبه ی گر گرفته ی توری چراغ دوخته بود ، شمرده و خطبه وار گفت: -سواد کدام است آقاجان!آخرالزمان شده دیگر .این هم علاماتش .تا وقتی این ماشین ها روی زمین می رفتند و با مخلوق زیر زمین کاری نداشتند ، خوب ، یک حرفی بود آقا جان!یک چیزی بود . اما امان از وقتی که نیش شان را به زمین بند کند !باور کنید آقا جان!مگر چرا سر قو م عاد و ثمود بلا نازل شد؟هان؟این که دیگر گفته ی قرآن است آقا جان!آن قدر فسق و فجور کردند که مخلوق زیر زمین هم از دست شان به غذاب آمد.آن قدر بچه های ولدالزنا تو زمین دفتن کردند که نفرین شان کرد.آن وقت یک تکان آقاجان ؛، و دیگر سنگ روی سنگ بند نشد.حالا داستان ماست .خدا نیآورد آن روزی را که مخلوق زیر زیمن از دست این ماشین ها آتشی به عذاب بیایند !زبانم لال آقا جان! و حرفش تمام شد، چنان خودش را روی نوک عصایش انداخت که در دل گفت «الان دوشش سولاخ می شه»در این مدت برادر وسطی مدیر ته مانده ی چایش را سرکشید و گفت: -اگر من جای مالک امیرآباد بودم ، یک امساله زمین همه شان را مجانی شخم می زدم . مال همه ی اهل آبادی را . کار را ه دارد .اول دانه بپاش ، بعد کمین کن.آن وقت ای« جور اختلافات اصلا پیش نمی آمد.وقتی من دارم و همسای[ ام ندارد که ساعتی ده دوازده تومن مزد تراکتور بدهد ، البته که حسودش اش می شود .هزاری هم که شوفرش مرز وسامان اهل محل را بشناسد ، فرقی نمی کند .حرف در ای« است که چرا تو داری و من ندارم.چرا راه دور بروی» ؟همین باری قراضه ی من ، به قول میرزا عمو ، از روزی که خریدمش مردم دارند چشم و چارم را در می آورند . مرتب ماهی یک گوسفند قربانی می کنم ، مگر نه خان داداش؟ -بگو ببینم پدرآمرزیده !چغندر کدام یکی از اهل آبادی را مجانی بردی کارخانه؟ -چرا بابا، ای والله!مال مرا که برد.مال بیش تر قوم و خیش ها را برد.برادر ی به جا ، اما حقش را باید گفت. این مدیر در جواب سربنه ی سوم گفت که براق شده بود و زل زل برادرش را می پایید. و همین جا ی بحث بودی» که سگ پارسی کرد و صدای در بلند شد.و بعد گرپ...و سگ خاموش شد.و بعد تارق و تورق کفش ها ی نعل دار .و مباشر وارد شد . با همان دونفر که عصر بساط سفر مرا به دوش کشیده بودند.غیر از میرزا عمو همه بلند شدیم و مباشر آمد طرف چپ من نشست و همراهانش همان دم در وا رفتند. با زچای آوردند و چپق های دیگر آتش شد و مدیربرخاست و چمدان دسته دار رادیو را پیچیده در کیسه ای سفید ، آورد و جلوی مباشر گذاست.باتری رادیو یک قوطی مقوایی یک وجبی بد ، با سی چهل تایی قوه های کوچک که در آن چیده شده بود ، و سیم کشی کرده و سرش به یک ورقه ی نایلون پوشطده ، و همه یبساط با کمربند مردانه ای روی سر رادیو بسته بودد.و هم چو که مباشر دستش به پیچ رادیو رسید ، صدایش درآمد.چند لحظه ای اعلان روغن نباتی بود و صابون و ساعت مچی و خمیردندان و بیسکویت ، و بعد صدای مارش درامد و بعد اخبار ، داخله و خارجه.از بمب اتم گفت و از جایزه بردن سگ دوک آو فلان در «کاپری»، و بعد از نی که در سنگاپور به تماشای یک فیلم چینی آن قدر خندید تا مرده ؛ و بعد از جلسه ی هیات دولت و تصمیم به ترمیم کابینه و بعد از تعرفه ی گمرکی ماشین های کشاورزی و بعد از اعلامیه ی دولت خطاب به عشایر جنوب که «دیگر دوران هرج و مرج گذشته...»والخ.و بعد از اخبار زلزله و جمع آوری اعانه برای زلزله زدگان و بعد از ورود رییس جمهور فلان مملکت و بعد از برندگان بلیت های بخت آزمایی...که مباشر پیچش را بست .و موضوع صحبت مجلس را ازم پرسیأ.در دو سه جمله برایش گفتم.خندان دستی به صورتش کشید و پرسید: -می دانید، ده است دیگر.نظر شما چیست؟ -من شهری ام.زیاد وارد این امور نیستم.اما فکر می کنم اگر شوفرشان محلی بود ، این دعوا را نمی افتاد.مثلا همین اخوی آقای مدیر ، که اسم شریف شان را نمی دانم .پیشنهاد خوبی هم پیش پای شما می کرد...کدخدا حرفم را برید که : -ده بدبختی همین جا است دیگر. توی آبادی شان یک راننده هم ندارند. سربنه ی اولی چپق را رد کرد به بغل دستی اش و گفت: -نخیر قربان !مساله را باید حل کرد قربان!رادیو می گفت که کارخانه ساعتی ، نه قربان، دقیقه ای یک تراکتور بیرون می دهد .اما گاو سالی یکی می زاید.همین است قربان که تاپاله اش هم عزیز است.اگر قرار باشد جای گاو ، دهات پر بشود از تراکتور... برادرد وسطی مدیر ، قش قش خندید و رو به من گفت:-من شاگرد شما عین الله.و بعد رو بکرد به سربنه و گفت :-خیال کرده ای همه ی آن تراکتور ها می آید این جا؟که تو حالا وحشت ورزوها برت داشته؟سرتاسر ای« مملکت همه اش دوهزار تا تراکتور هم نیست . اصلا مگر خیال می کنی ما چندتا ده داریم ؟هان خان داداش؟ مدیر گفت:-نمی دانم . باید صدهزارتا باشد. گفتم:-نه .آمار سال 35 می گوید پنجاه و دوسه هزارتا. برادر مدیر گفت:-بفرما.پنجاه هزار تا آبادی و همه اش دو هزار تا تراکتور.همی« است که تراکتور انگشت نماست.و هرکه هم که دارد همین طور است . انگشت نما هم که شدی مردم بهت حسادت می کنند. این است که من می گویم یک امساله باید زمی« همه را مجانی شخم می کردند. مباشر گفت :-می دانیأ . عین الله خان درست می گوید . اما مزدش را از کجا بیاوردند ؟نفت سیآهش را که می دهد؟می دانیأ . این روزها کسی به فکر کسی نیست ، اگر عیب و علتی کرد و یدک می خواست چه ؟ عین الله گفت:-معلوم است ، خان .بزرگانی کردن خرج دارد.من با ای« کامیون چه قدر چغندر مجانی برده باشم خوب است؟ سربنه ی سوم گفت:-پدر آمرزیده!تو هم که همین جوری پسه ی کامیونت را می زنی تو سر ما. سربنه ی اول گفت :-ما نفهمیدی» قربان ، عاقبت تکلیف ورزوها چه می شود؟ برادر مدیر گفت:-ای« که عزا ندارد بابا!ورزوها را می فروشیم قسط تراکتور می دهیم . و فقط ماده گاو نگه می داریم.اگر کار مزرعه ماشینی بشود تو هر دهی فقط پنج تا ، نه ، دو تا ورزو برای تخم کشی کافی است. باقی شان را می کشیم و می خوریم.الان سرتاسر سال تو این ده ، بیست تا گاو هم خورده نمی شود.این است که مردم مریض اند. میرزا عمو گفت چه می گویی پسرجان؟!مردان خدا حیوانی نمی خورند .آدمی زاده آه است و دم.نه قبرستان مخلوق خدا.برو اعتقادت را درست کن پسر.این حرف های رادیو و روزنامه را تو دیگر نزن. سربنه ی اول گفت:-همچه معلوم است قربان که آقای مدیر هوس تراکتور خریدن کرده . تقصیر از مباشر است که رفت دنبال آسیاب آتشی.حالا قربان باید برویم ورزوهامان را بکشیم و مزد تراکتور بدهیم. و برادر مدیر گفت:-می بینی خان داداش؟همان است که من گفتم .مساله در این است که چرا تو داری من ندارم.چشم و چار آدم را در می آورند. و مدیر برای ای« که حرف را برگردانده باشد رو کرد به من و گفت : -شما شهر که بودید آقا را ندیدید؟ خواستم بپرسم آقا که باشند؟که یاد گفته ی درویش افتادم و گفتم : -بله !ذکر خیرشان بود . اما من خدمت شان نرسیدم. -می دانید که ایشان به فرهنگ خیلی علاقه دارند ، تو وزارت خانه هم درس دارند. زمان تحصیل ، هم کلاس وزیر فرهنگ بوده اند. گفتم :-لابد این جا خدمت شان می رسیم، حیف شد. بعد برای مباشر قلیان آوردند .و مدیر برخاست و رفت بیرون.آتش سرقلیان از هیزم مو بود ، با ساقه ها ی باریک و سیاه.مباشر قلیانش را به زحمت دودی کرد و زیر لب طوری که فقط من بشنوم ، گفت: -می دانید، یارو عیبی نکرده .اگر رضایت بدهد خسارت تراکتور آن قدر ها نیست. می دانید !دهاتی جماعت چه می فهمد تراکتور از کجا عیب می کند ؟چماق هایشان را کشیده اند به هوای در و پیکرش می دانید ، فقط یک خرده قرش کرده اند ....و بعد سرش را نزدیک گوشم آورد و گفت : -می دانید!برای این که مدیر خیال برش ندارد من تعارفی نکردم ، و گرنه می دانید !تو قلعه ی اربابی جا مناسب تر است . عصری با بی بی صحبت کردم . اتاق سر دروازه را براتان خالی کنند. -ممنون .فکر می کنم تو مدرسه به بچه ها نزدیک ترم.بعد هم هرجای ده که باشم زیر سایه ی بی بی ام. و همین وقت بود که سفره آوردند.آن دو نفر همراه مباشر که تا کنون دم در کز کرده بودند ، برخاستند.برادر کوچک مدیر هم کمک می کرد.و سفره را گستردند .نان های لواش دورتا دور ، پنیر خیکی و مربای انجیر و کاسه های دوغ قرینه ی هم ، و جلوی هر کسی ، در پیاله ا ی چینی ، آب گوشت ، و یک ظرف بزرگ خوراک مرغ جلوی روی میرزا عمو و من و مباشر ، و برنج وسط سفره در یک سینی بزرگ برنجی ، و کاسه های چینی خورش آلو در اطرافش.سفره ای عین باغچه ای ، و پر از گل های خوراکی.دو سه نفر بسم الله گفتند و میرزا عمو دعایی خواند و بعد ی: تکه نان را برداشت و بویید و آهسته گفت : -ای برکت خدا!من چه قدر تو را دوست دارم !و بعد نان را گذاشت زمین و برای خودش برنج کشید و ساکت شروع کردیم به خوردن .چنان جدی و سر به کار خود فرو برده که انگار جلسه ی امتحان است . یا سر صف نماز جمو اعت نشسته ایم. 3 و از فردا صبح کار مدرسه .وضع کارم بد نیست.شش روز صبح ها ، هجده ساعت در هفته .بچه های چهارم و پنجم عصرها می روند کم ک پدرها به علف چینی یا شخم یا کار در باغستان.سرشاخه های زیادی را حالا می زنند ، قبل از آمدن سرما.شاگردهای دو کلاسم یکی هشت ، یکی ده نفر.در یک کلاس ، و همه پسر .دخترها از سوم بالاتر نمی آیند ، تازه به ندرت . لابد پشت بندش را توی خانه می گیرند. یآ پیش زن میرزا عمو که هنوز ته بساطی ا ز یک مکتب خانه ی دخترانه را اداره می کند.و اصلا دخترها روی هم هفده تا هستند.در مدرسه ای که همه اش پنجاه و نه تا شاگرد دارد .و اکبر مبصر کلاس است.زیاد باهوش نیست اما کاری است ، و غیرتی.و هم مسئولیت می فهمد. یعنی چون درشت ترین هیکل کلاس را دارد؟ شاید هم چون پدرش مرده و بزرگ ترین فرزند خانواده است. همان روز اول درس ، سوم را تعطیل کردم که بچه ها برویم اتاق مرا درست کنیم .و رفتیم.مادر اکبر هم آمده بود . با یک دسته موی سیاه توی پیشانی ، و یک پاچین ریش ریش ، و یک سکه ی نقره به سینه ی چپ کلیجه اش آویزان. و پستان هایی هنوز برجسته .بیست و شش سال بیشتر نداشت ، یا نمی نمود.فکر کردم اول جوونی و بیوگی!صورتش چنان قرمز بود که انگار الان از پای تنور برخاسته ، و مژه هایش بفهمی نفهمی سوخته.اما چشم هایش به قدرش درشت ، که اگر دماغش خوره هم داشت ، نمی دیدی.با یک دست لباس شهری و مختصری بزک ، یکی از زن ها قرتی بود گوشه ی یک مجلس حسابی...اما او دیگر چرا آمده بود ؟همین را از اکبر پرسیدم.گفت: -آقای مدیر گفت ، آقا! و دسته جمعی رفتیم سراغ اتاق.نیم ساعته خالی اش کردیم.و ورفتیم ، یعنی اکبر روفت.و مادرش اندود را در لاوک چوبی بزرگی آب انداخت ، دوغ مانندی .که اول بچه ها با آن شروع کردند به کثافت کاری .که دیدم فایده ندارد .حالا دیگر بچه ها زیادی بودند. یعنی همین قدر کاردستی بسشان بود.این بود که مرخص شان کردم و خودم جاروی فراشی را برداشتم و مشغول شدم.زنک ایستاده بود و تماشا می کرد.داد می زد که خجالت می کشد دخالت کند.یک طرف اتاق که اندود شد ، دیدم بازوهایم درد گرفته .آمدم پایین .زنک درآمد که : -این کار زن هاست آقا!اصلا رفت و روب مدرسه با من است. -یعنی تو ...پس فراش مدرسه هم هستی؟ بی این که جوابی بدهد.جارو را توی لاوک برداشت و رفت روی نیمکت و با شلختگی تمام ، و بعد پایین آمد.لاوک را برداشت و گذاشت روی نیمکت و از نو.و حالا من تماشا می کردم.دامن پیراهن نیم تنه اش با هر حرکت دست می رفت بالا، و پهلو و تیره ی پشتش نمایان می شد ، گاهی از راست و گاهی از چپ.که دور زدم و حالا تا بالای نافش را هم می دیدم ف گود نشسته و سفید.پرسیدم: -چرا شوهر نمی کنی؟ همان طور که طاق را می اندود گفت: -هنوز سال آن خدابیامرز نگذشته ...و پس از لحظه ای:-این توله سگ ها بدجوری پاگیرند. دو تا از بچه هایش توی اتاق می پلکیدند.آب نباتی به دست هرکدام شان دادم و پرسیدم: -چند تا بچه داری؟ گفت :-غیر از غلام تان اکبر، یک دختر هم دارم.این دو تا توله سگ هم که هستند. یکی شان سه چهارساله بود و دیگری کون خیزه می کرد.یک آب نبات دیگر به بزرگ تره دادم که کوچک تره را بغل کرد و فرستادم شان دنبال نخود سیاه.و پرسیدم: -شوهرت چش شد که مرد؟ -خدا عالم است آقا!شب درد کرد ، صبح مرد.گفتند تناسش اوسیده. -اوسیده؟یعنی چه؟ یک لحظه ایستاد و نگاهی به من کرد و لبخندی، و بعد گفت: -چه می دانم .یعنی افتاده.پاره شده...و دوباره شروع کرد.که رفتم جلو، و دست از روی تیره ی پشتش رفت بالا.و بعد گشت، تازیر بغلش که تر بود.که مرتبه ایستاد و : -آقا گناه دارد. جواب آن خدا بیامرز را که می دهد؟ که دست دیگرم از نافش رفت بالا، تا آن بالاها.بر گرمای خیس گذگاه میان دو پستان .که خودش را کشید عقب.جوری که بادست دیگر از پشت نگرفته بودمش ، افتاده بود.گفتم: -جواب آن مرحوم با من ، نان این یتیمچه ها را که می دهد؟ -برادر شوهرم آقا!خدا سایه اش را از سرمان کم نکند .ده نکنید آقا ... و تقلای دیگر .که من رها نکردم ، به جایش گفتم: -خیال می کنی تو این ده کسی نانخور زیادی می خواهد؟یعنی کدخدا می آید تو را بگیرد؟ -روزی رسان خداست آقا!ده ول کنید .اگر بفهمند بد می شود.که رها کردم .نگاهی با تعجب به لاوک انداخت و بعد دستی به ناف خودش کشید که خط حاملی خامه ای رنگ ، از اندود روی شکمش ماند.و گفت: -این کارها عیب است آقا!چه کارها بلدید شما شهری ها. -تا تو باشی جلوی یک شهری این جوری لباس نپوشی. نگاهی به لوند ی کرد و گفت :-مرسوم ما همین است آقا !دهاتی ها که چشم عیب نیستند. از حاضر جوابی اش خوشم آمد .یعنی که اثر رفت و آمد به مدرسه ؟ به هر صورتی برای آن روز بس بود .آمدم بیرون اکبر را صدا کردم که او هم کمکی بکند، تاظهر اتاق را اندودند.بعد قرار مداری با مادر اکبر که نان و ماست و... هر روزم را برساند.سه تومن گذاشتم کف دستش و گفتم: -بس است؟ با چشم حرف می زدند که کم است.سکوت را شکستم و رو به هردوی آن ها گفتم: -بیش تر از این از پیشم نمی رود.بعدش هم کارم که یکی دو روز نیست... که سرهای هردوشان افتاد پایین و گفتم: -...به شرط ای« که شیرت ترش نشود.اتاق هم روزی یک دفعه جارو بشود.و آهسته افزودم : -برای بچه گوشت بیشتر بخر. و وقتی رفتند روی تخت سفری دراز کشیدم.و به فکر فرو رفتم ؛ چرا هیچ مقاومتی نکرد.پیدا بود که ده روز دیگر آب مان در یک جوی خواهد رفت.شنیده بودم که در کناره ی خلیج ، زن را به صد تومن می فروشند یا در اطراف زابل با غریبه ها ، زن ها دامن را می کشند روی صورتشان که آسمان نبیند ؛ و هرجای دیگر و رسمی دیگر.اما این جا تازه وارد بودم و هنوز ادب محل را نمی شناختم. و دراز کشیده بر تخت ، هنوز خستگی بازوهایم را در می کردم که اکبر ، با سفره ای نان و پنیری و سرشیری رسید.که ناهار خوردم و بلند شدم تا بساط ریش تراشی و دندان شویی و این خرده ریزها را مرتب کنم . که «اهه»...نصف قوطی کرم بعد از ریش تراشی خالی بود!...اولین چیزی از بساط تو آدم شهری که به درد دهاتی جماعت می خورد!مثلا آمده ای بچه هاشان را درس بدهی.و این اولین درس!که چگونه خودتان را بزک کنید!...حتما همان روز صبح که در خانه ی مدیر ریش دو روزه را می تراشیدم و بساطم یک دوساعتی باز ماند ، یکی کش رفت ...یعنی که؟کدامشان؟از خودش گذشته .پیدا بود که ریشش را ماشین می کند.از زنش هم که...گرچه ندیدمش؛ ولی نه .کار یکی از بچه هاست. اما کدامشان؛ و فکرم رفت دنبال دخترک دوازده سیزده ساله ای که پیراهن بلند شهری داشت ، سرش باز بود و پستان هایش داشت می رسید ، و بعد از نماز صبح قرائت قرآنش را پیش باباش درست می کرد ، ...اما شاید او هم نبود. خواستم مقصر دیگری پیدا کنم که دیدم فایده ندارد.مقصر خود من بود م که چنین چیزی در بساط داشتم.«اگه زن بودی و کیف دستی ات پر بود از پودر و ماتیک ، اونوخت چی؟»اما تماشا داره وقتی زن ها بیان به معلمی دهات.و یک دفعه به کلم زد که اصلا چرا ریش بتراشی؟«واسه کی چسان فسان کنی ؟اونم تو این ده؟واسه ی مادر اکبر؟با اون جوونی پای تنور سوخته اش؟ او که داد می زد به هر چیزی از یه مرد راضیه.»تصمیم گرفتم ریشم را رها کنم.اصلا همه ی این کارها یعنی چه ؟یعنی تمدن ؟یا ادای فرنگی؟یا وسیله ی تشخص از دهاتی؟...که دیدم هر روزه چه حرکات احمقانه ای که نمی کنیم.بله!راحت ، همه ی این قرتی بازی ها باشد برای شهر. و با این تصمیم آمدم بیرون تا در مزارع اطراف ده با بوی پاییز دماغم را از گرد و غبار خانه تکانی بشویم. 4 دلتنگی ، عصر یک روز از هفته ی چهارم شروع شد .دراز کشیده بر تخت سفری ، داشتم کتابی ورق می زدم و به مزقان رادیو گوش می دادم که آمد . به این احساس عادت داشتم ، اما جاهای دیگر هم کارهای هم سن و سال بودند و یک جوری با تنهایی کنار می آمدیم.درد دلی ، پخت و پزی ، یعنی کوفته ای که آش می شد.یا آشی که شفته ، یا دعوایی یا شطرنجی.و بیش تر بازی با ورق.یا عرق خوری های خرکی از سر بطری ؛ و میان سوز بیابان و سرمظهر قنات ، یآ پشت دیوار خرابه ای ، یا دختری را پس و پناهی گیر آوردن و لمسی از نوک پستان تازه برآمده ای ، یا تخمین کپل ها...و همین جورها.اما این جا چه کنم ؟با این مدیر که یک سر دارد و هزار سودا و هنوز چیزی به مکتب داری نیست ؟یا با این هم کار پیرمافنگی با اعتقادات کلثوم ننه ای اش؟...زندگی شبانه روزی دانشسرا امثال مرا جوری بار آورده که در محیطی ناآشنا با حرف و سخن های خودمان مرغ سرکنده را می مانیم.می خواهیم همه جا زندگی را به الگوی شبانه روزی درآوریم.هم خواب و خوراک بودن ، کفش و لباس هم دیگر را عوضی پوشیدن ، و دم به دم جلوی هم دیگر لخت شدن و از این خل بازی ها...اما این جا ؟ بدی اش این است که هنوز نمی فهمم چه خبر است . اگر می فهمیدم با زحرفی بود.روابط مدیر و مباشر و بگو مگوشان و این نیمچه دسته بندی که دارند ، و من هنوز نرسیده علم و کتلش را دیده ام... اگر حوصله اش را داشتم هر کدام موضوعی بود پرکنند ه ییک سال تنهایی.ولی به من چه؟گور پدرشان هم کرده . نه آبی دارم ، نه ملکی ؛ و نه اصلا از زمین نان می خوردم .تا ابد هم که نمی خواهم بمانم . تازه مگر می گذارند ؟یک معلم سیار ؛ عین پدرم.از این ده به آن ده .و همین بهتر که هنوز غریبه ام.اما نمی شود با این دهاتی ها کنار آمد.حتی با سگ هاشان.هفته ی پیش نزدیک بود یکی شان گردنم را بشکند، به جای این که پاچه ام را بگیرد .بی حیا! نزدیکی های غروب بود.داشتم از بیابانگردی می آمدم.که از بالای دیوار بلند اولین خانه شروع کرد به مهمان نوازی.هارت و پورت، و چه صدایی!عین صدای گاو که با ضرب کوتاه تنظیم شده باشد.و هم صدایی فوری دسته ی سگ های ناپیدا که وحشتم گرفت. همان طور که نزدیک می شدم صدا کلفت تر می شد و کوتاه تر ، وچاک دهان دریده تر و دندان ها نمایان تر و دم افراشته و پوزه به پنجه ها چسبیده و به حالت خیز.تا آخر که غیر از سفیدی حلقه ی دندان ها و سرخی چاله ی دهان ، هیچ چیزش ، پیدا نبود ، حتی چشم ها ، حتی چشم ها ، حتی دم لابد افراشته اش.باور نمی کردم عرضه ی این را داشتهب اشد که از سر چنان بام بلند یبپرد . حسابی گنده بود .یک سگ گله.این بود که با همان قدم های سابق ، راهم را دنبال کردم . به زحمت پای دیوار رسیده بودم که در زمینه ی هارت و هورت مقطع و خرخر مدام سگ ، لب بام خش خشی صدا کرد ، که جستم .اگر یک آن دیر کرده بودم گردنم زیر بار سنگینی خشمش شکسته بود . هنوز پشتم به دیوار نرسیأه بود که سگ خورد زمی« . گورپ!یک متر آن طرف تر.در دسترس من هیچ سنگ و کلوخی نبود .به کله ام زد که پشت به دیوار می دهم و با نوک پوتین می رانمش .که نصرالله رسید.نفس زنان و فحش برلب و سگ جست.دم لای پای و سربه زیر. و تپید توی راه آبی که زیر دیوار مقابل بود. -چرا چوب به دست نمی گیرید؟ تا نصرالله خرش را صدا کند که عقب مانده بود ، پیشانی ام را با آستین پاک کردم و گفتم : -مگر همه اش چند تا سگ دارید؟دو روز دیگر با همه شان آشنام.و دردل افزودم «و حتی منم بوی ده گرفتم.» -نه لازم است.خیلی بی حیاند. و داشت می رفت که پرسیدم:-گنج در چه حال است؟ جوابی نداد.لبخندی زد و رفت دنبال خرش که کود بار داشت.پشتم را تکاندم و نگاهی به سربام کردم و یخ کرده را ه افتادم .نصرالله را همان عصری شناخته بودم.میانه سال بود و میانه قد.با دست های بزرگ و مچ باریک و حلقه ی آفتاب سوختگی روی پیشانی و ته گردن .و چشم های ریز و گود ، یک دهاتی کامل. پایین ده در حدود آخر مزارع تپه ای بود و کسی پایش می پلکید و دو تا خر می چریدند.نزدیک شده بودم و سلام و علیکی، و او یک گوشه ی تپه را سوراخ کرده بود و از دالان نامرتب و کوتاهی در شکم تپه زده بود ، خاک سبز پوکی را بیرون می کشید و سرند می کرد.خرده استخوان و تیله شکسته ها را می گرفت و کود را دسته می کرد تا بار کند.و بعد پرسیده بوبدم دنبال گنج می گردد؟و او گفته بود :-همین خاک پوکش برای ما گنج است ، باقیش مال آنهایی که گنج نامه دارند. و بعد گفته بود که هریک بارکود را عوض دو تا نان سرمزرعه ی این و آن خالی می کند.و بعد بهش خدا قوتی گفته بودم و رفته بودم و آخرین کوشش برای رستن را در تن بی رطوبت ساقه ی زرد تیغ ها و شیرانگن ها و اسفندانه ها معاینه کرده بودم که سمج ترین بته های صحرایی اند.و بعد از تپه رفته بودم بالا و غربتم را میان تیله شکسته هایی جسته بودم که از خاک نیش زده بود.و بعد در جست و جوی نقش و نگاری از ظرفی که روزگاری در آن لقمه ی محبتی از ای« خانه به آن خانه می رفته ، تیله های لعاب دار را سرهم کرده بودم . و بعد به زمان هایی اندیشده بود م که آبادی جای این تپه بوده.اما نه مدرسه ای داشته و نه معلمی برایش می آمده .و بعد لابد سر راه ایلغاری کن فیکون شده یا به زلزله ای فروریخته یا وبا همه شان را درو کرده یا قنات خشک شده و گریخته اند یا دعوای شیعه و سنی یا حیدری و نعمتی خسته شان کرده و کوچ شان داده...و بعد به کله ام زد که مخفیانه بروم و یکی دو تا گمانه بزنم و آمدیم بخت یاری کرد و گنچی از دم کلنگ درآمد.یا خبری از تمدن گذشته ای .و بعد خنده ام گرفته بود که این نصرالله چه به راحتی ماده ی خام همه ی باستان شناسی ها و شرق شناسی ها را پای گندم و یونجه این و آن می پاشد و از آن دکان «لوور»و «ارمیتاژ»و«بریتیش موزیوم»را انباشته و همه ی بحث ها و کتاب ها و دانشگاههای عالم را نان می دهد. نشخوار قضایای هفته ی پیش به این جا کشیده بود که نمی دانم چرا یک مرتبه یاد درویش افتادم ، و از جا جستم.شلواری به پا و کتی به دوش، و زدم بیرون.وقتی کتاب ورق می زدم و خستگی سگ دوی های صبح را در می کردم ، مدرسه تعطیل شده بود و حالا صوت و کور بود .از نو ، درست خود قبرستان ، استحاله ی متناوب روزانه.از مدرسه به قبرستان و به عکس.اما پیرزنی با پاچین دراز و سیاه ، فرت و فرت جارو می کرد.مثلا حیاط را.و اصلا محلم نگذاشت.اول خیال کردم ، لابد هنوز آقا معلم تازه را نمی شناسد.ولی یک مرتبه به صرافت افتادم که باید نذر داشته باشد.اطراف ساوه دیده بودم که پیرزن ها چنین نذری می کنند.در دل از او پرسیدم: -پیرزن از خضر چه می خواهی؟عمر نوح؟و توی این ده کوره؟ و آمد م بیرون.هنوز نی دانستم مسجد کدام طرف است.ولی وسط یک شهر گل و گشاد که گیر نکرده بود م با مزاحمت تاکسی ها و انگ اسم و رسم کوچه ها و رانهمایی پاسبان ها و بی محلی مردم...این جا دهی بود با یک کوچه ی اصلی ف لب جو ، و سه چهار تا کوچه ی فرعی و ده تایی پس کوچه.و می دانستم که اگر آب بخوری فورا همه با خبر می شوند.«نکنه قضیه ی زنیکه به این زودی پخش شده باشه؟»که یکی سلام کرد.و با هن و تلپ.که خیالم راحت شد.نشانی مسجد را از او پرسیدم.افتاد دنبالم تا راهنمایی کند.جوانکی بود کوسه و مردنی و ادای پیرمردها را در می آورد.لباس دوخته یبازار شهر به بر داشت و شاپوی حصیری به سر ، و قوز کرده راه می رفت و تسبیح سیاه صددانه به دست داشت. پرسیدم :-اسم شریف آقا؟ اسمش فضل الله بود .مدیر هم رحمت الله بود.و برادرش عین الله.و آن که گنج تپه را به صورت کود می فروخت نصرالله.جاهای دیگر با کمندعلی و غیب علی و بمان علی و قبله علی آشنایی داشتم.یا با خداداد و خدامراد.یا با رجب و رمضان .و همین جور...اما به هر صورت آن جاها دهات بزرگی بود با این جور اسم ها .اما این جا!ده به این کوچکی و چنین پر از صفات و نعمات الهی؟!که خنده ام گرفت یارو خیال کرد به او خندیدم یا به اسمش که شروع کرد به تسبیح انداختن یعنی که دمق شد.ناچار قضیه ای ساختم که رفیقی داشتم هم اسم او که چه قد رشوخ بود و چه لوده...و داشتم سوار قصه ام می شدم که فضل الله نه گذاشت و نه برداشت و در گوشم گفت: -شما تو بساط تون قرص کمر ندارید؟ -بله؟ این را که گفتم تازه فهمیدم واقعا چه می خواهد.عجیب وبد .کرم صورت ، تراکتور ، تیغ خود تراش و حالا قرص کمر.نباید بی ارتباط باشند.به خصوص با آقای معلم تازه رسیده از شهر که رادیو می گوید بهشت شده.خواستم شارت و شورت کنم و ادای کلاس در بیاورم .دیدم چرا؟شاید می خواهد تفریح کند.«تو هم تفریح کن.»و گفتم: -مگر اوضاع پایین تنه ات خراب است؟ تسبیحش را به سرعت برگرداند و صورتش به خنده وا رفت و گفت: -لطفا ببینید دهن ما بو نمی دهد؟ و صورتش را جلو آورد و دهانش را باز کرد.دندان هایش سالم بود و نفسش بوی کشمش می داد.همین را بهش گفتم.گفت: -راستش این خانم سرهنگ رس مارا کشید، آهک مان کرد.همه اش هم می گفت دهن مان بو می دهد...و قش قش خندید.پیدا بود که رسش را کشیده اند.ولی خانم سرهنگ که بود دیگر؟ پرسیدم .گفت:-راستش ماه پیش از خدمت برگشته ایم.این آخری مصدرشان بودیم.از شما چه پنهان حالا برامان زن خواسته اند . می ترسیم آبروریزی کنیم.راستش جناب سرهنگ همیشه قرص داشت... حرفش را بریدم که:-نکند جناب سرهنگ خیال کرد ه...و به ریش کوسه اش اشاره کردم .باز قش قش خندید و گفت: -از شما چه پنهان همه خیال می کردند ما خواجه ایم. -خوب چرا از جناب سرهنگ کش نرفتی؟ -نفرمایید آقا!راستش از دزدی خوش مان نمی آید. -فقط کش رفتن قرص کمر دزدی است؟ که باز قش قش خندید و من دیدم که دلتنگی را با او هم می شود فراموش کرد.اما بیش از این حالش را نداشتم.می خواستم با یکی ، دو کلمه حرف حساب بزنم.ناچار قرار و مداری برای روز بعد ، و تپیدم توی مسجد .پیدا بود که نان و آبش مرتب است .وگرنه آن وقت روز در کوچه تسبیح نمی انداخت و خیال نمی کرد که هر از شهر رسیده ای یک جناب سرهنگ است با یک قوطی حب قوه ی باه...فریاد درویش از ته تاریکی شبستان مسجد بلند شد . -یا حق آقا معلم! درخت توتی و جوی خشکی ، که از چاله ای می گذشت.حوضی بالقوه برای وضو .و لجن ته چاله خشکیده برداشته.و بعد ردیف طاق نماها دو سمت مسجد .و رو به رو ، سه تا در کوتاه و دو لته و بی شیشه ، هرکدام دهانی به تاریکی شبستان .و هیچ سرو صدایی .از در وسطی رفتم تو . اندکی مکث، تا چشم ها عادت کند.بعد تیرهای سقف ، قطور و تیره به دود ، با پیسه ی خاکی رنگ و کبره مانند لانه های موریانه. ستون ها پهن و کاه گلی و محراب لخت.و گردسوزی از سقف آویخته .از آن قدیمی ها که دکان می آویختند...بوی حشیش را شنیدم.و دیدم که پاسی ستون سوم ، درویش چمباتمه زده و داشت چپقش را خالی می کرد.لای تخت کفش هایش .کفشم را درآوردم و درویش از نو یاحقی گفت و جرق و جورق آهسته ی حصیر زیر پایم ، و بعد خنکی اش.و «پس تو هم کلی درویش!ما رو بگو!»و رفتم جلو و سلامی و نشستم.در چنان حالی نمی شد از او گذشت. گفت:-پیداست آقا معلم ، تو ای« بدبخت ها آدمی زاد حسابی تنها می ماند.نفس درویش حق است .همه اش فکر آب و گاوند. -تازگی ها فکر قرص کمر هم افتاده اند...و بعد قضیه را به سرعت برایشت تعریف کردم. -تقصیر باباست آقا معلم.ناخن خشکی کرد.با پول یکی از گوسفندهاطش می توانست اسم پسره را از تو صورت سربازی قلم بگیرد.دوریش نظر تنگ نیست .حالا این دستمزدش .پسره خل بود ، خل تر است ، اما راجع به زن جناب سرهنگ برایت چسی آمده آقا معلم!موش از کونش بلغور می کشد. همان طور که او حرف می زد ، من در این فکر بود م که بگویم یا نه .بپرسم یا نه.و عاقبت با ته مایه ای از تحکم پرسیدم: -درویش...چرا تا من می رسم چپقت را خالی می کنی؟ که چشم هایش بدجوری درید ...و : -گفتم مبادا دود و دم فقیر ، این پسر شهری را به تنگه نفس بیندازد.که چیزی نگفتم و او ساکت ماند.دلم می خواست دنبال کند ، درشتی کند ، تا خودم فرصتی بیابم . مدتی دنبال کیسه ی توتونش گشت و بعد آمیخته به سرزنش ، و با چشم ها ی به حالت اول برگشته ، گفت :-گمان نمی کردم آقا معلم ما انکر و منکر هم باشد . درویش کارش از امر و نهی گذشته.زودتر از این ها باید می فهمیدی آقا معلم . چنان حرف می زد که...چه بگویم؟خیلی یک دستی تر از آن چه انتظارش را داشتم.خیال کرده بودم حنای معلمی ده پیشش رنگی دارد.باورم شده بود. از رفتار اوایلش.و حالا؟...می دیدم که او سر جایش نشسته است و این منم که زیادی ام.او در مسجد می خوابد و من در قبرستانی از اعتبار افتاده .درست است که مسجد خلوت است ، اما فردا رمضان است و پس فردا محرم و همه ی این در و دیوار را زینت خواهند کرد و این فضا پر خواهد شد از نفس مردم و سروصدای رفت و آمدشان . و آ« قبرسستان مدرسه را هنوز پیرزنی جارو می کند که آرزویش حضرت خضر است.و مگر خضر کجا است ؟جز در دم گرم این درویش که از گرشاسب می گوید و لابد از معراج و از زعفر جنی ؟و آن وقت تو چه می آموزی؟نقلی یا مساله ای یا مدحی.یعنی که تاریخ و حساب و باز هم تاریخ .پس چه فرقی با او داری؟یعنی چه رجحانی؟این که از شهر آمده ای ؟فقط همین؟ عرق پیشانی ام را با آستینم پاک کردم و تندی دود و توتون که ته دماغم را خاراند گفتم:-غرضی نداشتم درویش... حرفم را برید که:-حالا شد درست و حسابی.درویش خاک پای هرچه آدم فهمیده است.درویش نظری ندارد، اما هرکسی یک جوری با تنهایی خودش کنار می آید.درویش کارش گذشته .تو را فرستاده اند که این بچه ها را تربیت کنی.پای من ، هر آبی هرز است. -عیب کار این است که در این منظومه من زیادی ام.درست است که تو هم در این ده غریبه ای ، اما زیادی منم.حتی این دود و دم تو با این دستگاه می خواند . باید تو را می گذاشتند سر کلاس.حتی سر مدرسه. لعنت به آن کسی که فرهنگ جدید را با میز و نیمکت و قرتی بازی شروع کرد.من یک جسم خارجی ام که چشم ده را کور می کند ، حتی مدیر هم زیادی است.همان میرزا عمو بس است. پکی به چپق زد و گفت:-داری فلسفه می بافی آقا معلم!این حرف ها از سر درویش زیادی است . درویش می داند که طفطلی است ، اما تو که طفیلی نیستی . تو شغل داری آقا معلم .بچسب به شغلت . -بدی اش این است که شغل آدم زودتر از هر چیزی دل آدم را می زند.وقتی بهش عادت کردی و به خصوص هم چو که کار هر روزه ات دیگر فکر کردن نخواست ، آن وقت دلت را می زند.برای این که مشغول کارت هستی ، اما فکرت هزار جای دیگر است.توی شهر ف جاهای بهتر ، جاهای بدتر ، از این دنیا تا آن ورش و هی مقایسه.با بدختی های خودت و مردم ، با دنیا و آخرت.می شود عین نفس کشیدن که دیگر نمی فهمی اش.و می دانی از کجا شروع شد؟از آن روزی که دهنم در رفت و گفتم :«وقتی قو از جایی پرید ، اقبال از اون جا رفته.»آره.سه سال می شود.وقتی مثلا مدیر مدرسه بودم...و رفتم توی فکر. -نفمیدم .قو دیگر چه باشد آقا معلم؟ -من هم تا آن روز ندیده بودم.اما عکسش را دیده بودم.چیزهایی هم ازش خوانده بودم.پرنده ای است در حدود لک لک .منهای آن پاهای عنکبوتی .سفید یک تیغ ، مثل کشتی روی هوا.بومی این طرف های ما نیست . مال آن طرف ها است. به نظرم مال دور و بر دریاچه های مرکزی اروپا...و باز ساکت شدم. درویش پابه پا شد و گفت :-تو هم که فوت و فن درویشت را یاد گرفته ای . نقل را سر بزنگاه می بری آقا معلم!و اصلا نکند دلت برای چیز دیگری رفته؟نکند قو برایت بهانه است ؟هان آقا معلم ؟اصلا کی تا حالا لک لک اهی شده ؟اگر مردی قو را با لک لک مقایسه کن. دیدم راست می گوید.و یاد آن هم کلاسی مان افتادم که شاگرد اول شد و رفت فرنگ و روزی که تا پای اتوبوس رتفه بودیم بدرقه اش ، چنان بغض گلوی مرا گرفته بود که حتی نتوانستم ببوسمش .و حالا؟...گفتم: -راست می گویی درویش.یک عمر تو کله ی ما کرده اند که فرنگ بهشت روی زمین است.کتاب ، معلم ، رادیو همه می گویند، بهشت روی زمین است.تو هم یک محصل دانشسرا .و بهت می گویند اگر شاگرد اول شدی می روی فرنگ.تو هم کوشش می کنی ، اما بابات فراش پست است.دستش هم به هیچ جایی بند نیست.ناچار آن یکی می برد که باباش رییس بانک است یا رییس پست است یا رییس ژاندارمری.و تو می مانی با یک آرزو که شده یک بغض.کسی هم نمی آید بگوید بابا فرنگ هم چندان تخم دو زرده ای نیست.مسافر برمیگردد با چشم های گرد شده ، محصل برمی گردد با جبه ی صدارت، تاجر برمی گردد با نمایندگی کمپانی ، فیلم می آید پر از سبزپری و زردپری.و ماشین ، از همه مهمتر.یک روزی بود که اسکندر به ظلمات می رفت دنبال سرچشمه ی آب حیات . اما حالا همه می روند دنبال سرچشمه ی ماشین.ظلمات تو هند بود ، اما سرچشمه ی ماشین اروپاست و امریکا.ماشین برق می دهد ، منبع نور است ، اما آب حیات توی ظلمات بود . می فهمی درویش؟ دور برداشته بودم.بدی اش این بود که درویش یک شاگرد مدرسه نبود تا خستگی نشان بدهد ، اما دیدم کافی است.و ساکت شدم. درویش گفت:-می گفتی آقا معلم از مدیر مدرسه شدنت می گفتی. -آره.سه سال پیش بود . تو یکی از شهرهای مازندران .مدرسه نزدیک کاخ املاک بود.با باغ و دم و دستگاه.و شاگردها بیش تر بچه ها ی خدمه ی کاخ . یک روز یک قو آمد ، دو سه بار روی آسمان مدرسه گشت و رفت تو جنگل تنگ پشت مدرسه . آن قدر سفید بود و آن قدر پایین می پرید که مدرسه تعطیل شد.بچه ها ریختند بیرن.ما هم به دنبالشان.تو جنگل رفتند گرفتندش.یادم نمی رود که دم گرفته بودند «قووو...مال باقره...قوووو....مال باقره.»همین جوری .باقر یکی از سردسته های مدرسه بود و از اول سال میخ خودش را کوبیده بود.معلم ها ، هر که یک چیزی می گفت ، اما من شناختمش. فهمیدم از کجا آمده . مدیریتم گل کرد و رفتم سر منبر تا معلومات به رخ معلم های ولایتی بکشم.دست آخر م گفتم :«ببین چه عذابی کشیده که به مدسه پناه آورده .»و بعدش هم همان جمله ای از دهم در رفت که برایت گفتم.و همین دو جمله کار را خراب کرد...و بازساکت شدم. -باز هم که سر بزنگاه نقل را می بری؟! که دنبال کردم :-معلم ها می خواستند آنا سرش را ببرند و برای ظهر بگذارند لای کته.و چه جانی کندم تا حالی شان کنم که مرغ آسمان با خودش بخت می آورد.و نباید کشتش.فراش مدرسه هم فهمیده بود .که قو از کجا آمده . محلی بود و کارکشته.و می زد که دربان کاخ بشود.درآمد که «قو را پنجاه تومن می خرم.»و فروختیم..قرار بود همان شب با پولش سور راه بیندازیم که عصرش آ»دند و قو را بردند .به نظرم فراش مان خبر داده بود.بعدئ هم خودش شد دربان کاخ.و بعدش هم حکم انفصال از مدیریت...معلوم است دیگر.و معلمی دهات دورافتاده از همان وقت شروع شد. و ساکت شدم.و فکر کردم «چرا این حرفا رو واسه ی این بابا گفتی؟ نکنه خودش مامور باشه؟»ولی بعد شانه هایم را در دل انداختم بالا که «بالای سیاهی که رنگی نیست.»و درویش به حرف آمد که :-خوب چرا این گوشه و کنایه ها را باید زد، آقا معلم؟مگر نمی دانی چه دور زمانه ای...؟ -خوب دیگر .جوانی است و کله شقی.اگر بدانی سال های اول دانشسرا چه بروبرویی داشتیم!انجمن دانشجویی ، میتینگ ، اعتصاب ، حزب...و آن پیرمرد ...و آن امیدها...و آن غرور در دل همه.اصلا می شد نفس بکشی.اما حالا؟!ا زمخاطبت مطمئن نیستی. -مولا کریم است آقا معلم!دنیا ا زدرویشت گذشته . از تو که نگذشته .دست بالا دو سه سال دیگر توی دهاتی ، بعد برمی گردی و سری به سامان و تو هم برای خودت مشغله ای پیدا می کنی.حق با توست آقا معلم شغل سوای مشغله است.آدمی زاد مشغله می خواهد ، تو هم مشغله پیدا می کنی. -می دانی درویش ف مشغله کار کله است ، کارکله هایی که باد دارد. اما حالا دیگر این کله ها به درد نمی خورد.قرار است ، کله ها را از باد آرزو خالی کنیم.قرار است بشویم گدای واقعیت. -غمت کم، آقا معلم!درویش هم نان گدایی می خورد.همه مان گداهای سرسفره ی حقیم، آقا معلم!تو برو شکر کن که حالا روی پای خودت ایستاده ای.نگاه به درویشت کن که عمری آواره ی بیابان هاست ،و محتاج خوشه چینی.آن هم سر سفره ی این آدم هایکه نمی توانند کمر خودشان را راست نگه دارند.تازه مگر چه خیال کردی آقا معلم!آدمی زد تخم مرغ که نیست تا همیشه زیر پروبال کسی باشد پ، هر کدام ا زما یک روزی باید سر از تخم دربیاوریم. -شعر می گویی درویش.این حرف ها را از عهد بوق تا حالا تو کتاب ها نوشته اند . سر از تخم درآوردن ! آن هم توی این دنیا؟آن هم توی این ده ؟آن هم وسط این واقعیت؟ -خیلی دمقی که آمده ای توی این ده؟ببینم آقا معلم می خواستی کجا بفرستندت ؟همان جا که به جای لک لک ، قو دارد؟توی بهشت هم اگر بی رضایت خودت بروی برایت بدل می شود به جهنم.چرا روزگار را به خودت سخت می کنی ،آقا معلم؟اگر دل ببندی ، هر خراباتی یک بهشت است. -شعر می گویی درویش. -درویشت شاعر نیست ، اما می بیند که تو تنها مانده ای.وحشتت گرفته.تو که دنبا ل مشغله می گردی ، باید بتوانی با تنهایی کنار بیایی.درویشت هم تنهاست ، عزایی ندارد ، عین خار بیابان . -تو تنها نیستی درویش.تو ادای تنهایی را در می آوری.عین یک نارون وسط دشت ، یا نه ، عین همان بته ی خار .ریشه ات توی زمین است.چتر آفتاب و بارانت بالای سر.خزنده و چرنده و پرنده دور و برت . یا وابسته بهت.یا محتاجت.یکی دانه ات را ور می چیند ، یکی زیر سایه ات می خوابد.اما من سوار کامیون به این ده آمده ام ، و از شهر آمده ام.از شهری که مدام خودش را با سرزمین های قو خیز مقایسه می کند.نه با این دهات.و دیگر هیچ شباهتی هم با این دهات ندارد.و بدتر از همه این که تازه به این ده هم که می رسی ، همان روز اول از بساط سفرت کرم صورت کش می روند و دم در مسجد ده ، ازت قرص کمر می خواهند .و تازه باید به بچه هاشان درس هم بدهی.می فهمی چه می گویم درویش؟ کیسه ی توتونش را باز کرد و شروع کرد به چاق کردن چپق و گفت : -درویشت می فهمد.اگر تو هم تنها غم شکم و زیرشکم را داشتی ، تنها نمی ماندی .مثل این بدبخت ها که یک عمر گرفتار قضیه ی آب و گاوند . و سر آب آدم می کشند. می خواستی مثل این ها باشی؟درویش بی ریاست . اما می دانی آقا معلم ؟درویشت گمان می کند که تا وقتی آدم انتظار چیزی را دارد ، یا وقتی کسی به انتظار نشسته ، آدم تنها نمی ماند . اگر هم بماند تنهایی اش عین یک تب تند است که زود می گذرد.نه مثل تب لازم که دم به ساعت برمی گردد.درویشت خیالات نمی بافد .چرا با همین بچه های مدرسه شروع نکنی آقا معلم؟می دانی که حاج میرزا آقاسی ، اول درویش بود ، بعد معلم شد ، بعد وزیر. -حاج میرزا آقاسی آخرین آدمی بود که به این زمین وابسته بود. چون رفت سراغ قنات کندن.چون در آن دوره این جا هنوز مرکز عالم خلقت مردمش بود . اما من با درسی که می دهم باید بچه های مردم را از زمین ببرم ، بکنم.درس های ما ، در بی اعتباری این زمین است . در این است که مرکز عالم خلقت ، سال هاست که از این جا نقل مکان کرده . آن هم برای که ؟برای بچه هایی که هنوز «نظر قربانی» می بندند.باز خوبی اش این است که تا وقتی باهاشان ور می روی شکل می گیرند.اما همچو که ولشان می کنی ، به همان شکل آخری می مانند . -آقا معلم !نفست حق ، مگر این سرنوشت خود آدم ابوالبشر نبود؟گل او را هم همین جوری ها خمیر کردند.بره مومی تو دست خدا.خسته که شد ولش کرد. به این صورت که می بینی.درویشت کفر نمی گوید.می خواهد بگوید کار تو عین کار خلقت است... حرفش را بریدم که :-کتاب می خوانی درویش.عرفان می بافی .توی این زندگی جایی برای این حرف ها نیست. -از قضا جای این حرف ها ، فقط توی همین زندگی است. وگرنه چرا آدم های دیگر از این عوالم نداشته اند؟آن هایی که کارخانه و تراکتور می سازند؟ -چرا داشته اند، اما آن قدر جدیش نگرفته اند.این ماییم که وسط سفره ی زندگی مان به جای هرچیز فقط یک کاسه عرفان گذاشته ایم و دور و بر سفره ، سنگ قبر را چیده ایم تا باد نبردش...و حالا فرض کنیم کار معلمی مکمل کار خلقت ؛ بگو ببینم کار تو از چه قرار است؟ -من؟من کدام سگی است .درویش کاری ندارد تا قراری داشته باشد؟ -پس چه؟ -هیچ چی ، درویشت نمی گذارد جدی بگیرندش. هیچ چی را هم جدی نمی گیرند ، جلنبر می گردد ، نمی گذارد کسی سرمشق بکندش.مثل باد می آید و می رود و هرفصلی به شکلی .گاهی برگ های زرد را می ریزد ، گاهی شکوفه ها را باز می کند . گاهی میوه ها ی رسیده را می اندازد.گاهی کاه را از گندم جدا می کند.درویش که دهانش بچاد ، این باد حق است.هیچ کس هم نمی فهمد باد کی آمد ، کی رفت.اما کار درویش حساب و کتاب ندارد .این است که امروز این جاست فردا خدا عالم است... گرم این جای صحبت بودیم که صدای پایی از حیاط مسجد برخاست.خش خش کنان ، وبا تقطیع ضربه ی عصایی و درویش کمی مکث کرد و گفت : -حالا دیگر مسجد جای ما نیست ، با این باد و بروت مان . پاشو برویم قهوه خانه. تو باید استاد مقنی را ببینی تا بهمی دنیا دست کیست. و هم چنان که بساطش را جمع می کرد و پای ستون مسجد می انباشت، پیرمردی خمیده پشت وارد شد و سلامی کرد و رفت به طرف لامپایی که از سقف آویزان بود .گذرا ، حالی از او پرسیدیم و التماس دعایی ، و از مسجد درآمدیم.غروب شده بود. من به ای« فکر می کردم که حتما روزگاری کتابی هم خوانده . کتابی که تو هم ممکن است خوانده باشی ، اما به دلت ننشسته باشد. چرا که غریبه بوده ای . دچارش نشده بوده ای.دچار این تنهایی غریزی ده .دچار ای« بی کسی بدوی در قبال طبیعت .دچار این غربت زدگی.و گفتم: -درویش باز هم فرصت کتاب خواندن می کنی؟ چیزی نگفت و رفتیم.و در کوچه ی اصلی ده دهاتی ها از بغل گوش مان می گذشتند ، با نگاهی کنجکاو اما بی نور .و بعد سلام کردند.قبل از آن فقط می پاییدندمان . انگار سلام را باید نشانه گرفت.و رد که می شدند ، سلام شان از پی سرمان می گذشت . گفتم :-می دانی درویش ، دهنت خیلی گرم است. -هنوز آدم ندیده ای ، آقا معلم !مردان حق دهن وحش و طیر را به نطق وا می کردند. و از پهلوی سه تا گاو گذشتیم که لب جوی ده آب را می مکیدند.ارام و بی هیچ صدایی. انگار با چشم های نزدیک بین در آینه ی تار آب می نگریستند. و بعد گله ی پیش قراول را از وسط شکافتیم که گوسفند ها داغی آفتاب را با خود داشتند ، وبزها بوی علف های شیردار را . و عجله می کردند.و بعد میدانگاهی ده بود.از جلوی ساختمان نیمه تمامی گذشتیم.و اینک قهوه خانه.قهوه چی داشت زنبوری ها را روشن می کرد.سکوها سرتاسر گلیم پوش بود. سه تا سربنه های آن شبی ، هم زاد مانند ، زانوها را بغل گرفته بودند ، و چپق شان را دست به دست می کشیدند . و یک دسته ی چهارنفری ، ته قهوه خانه ، چهارزانو بر سکو نشسته ، و سرهاشان توی هم ، نجوا می کردند . و پای سکو گیوه های یوغور ، با تخت های الوار مانند ، یک جفت کفش شهری را در میان گرفته بود. به ورودمان قهوه چی خوش آمدی کشید ، و دو نفر از سربنه ها سلامی کردند ، و یکی از دسته ی چهارنفری نیم خیز شد ، با یک سلام بلند همان بود که قرص کمر خواسته بود . قهوه چی چای را که جلومان گذاشت ، گفت : -برکت قدم شما ، برق هم دارد راه می افتد. گفتم :-برق؟مبارک است. درویش گفت :-ساختمانش را همین بغل دست دیدی. قهوه چی گف :-صدقه ی سر شما ، یک شعله هم به ما می دهند ، یکی هم تو میدانگاهی می زنند. به همت شما ، جمعه ی دیگر از شهر می آیند و سوارش می کنند. گفتم :-مگر ده آسیاب ندارد ؟و می دانستم که دارد. که یکی از سربنه ها چپق را به عجله داد به دست هم زادش و گزارش مانند و تند تند گفت : -آسیاب داریم قربان !از همه ی دهات اطراف بارشان را می فرستند این جا.فصل خرمن چاروادارها نوبت می گیرند، قربان !آسیاب مان توی تمام این بلوک لنگه ندارد ، قربان !آن وقت مباشر هوس آسیاب آتش کرده ...و دنباله ی حرفش را حمله ی سرفه قطع کرد.صدای سرفه که بند آمد ، یکی از چهارنفر آخر صدایش بلند شد که : -هرچه باشد آسیاب آبادی است.می خواهد آبی باشد، می خواهد آتشی .خیرش را ببیند . باز هم چاروادارها از اطراف می آیند همین جا نوبت می گیرند . خدا بیش ترش بدهد. دو تا چراغ هم که باهاش روشن کند ، چراغ راه آخرتش حساب می شود. گفتم :-البته ، البته .و برای این که بحث را گردانده باشم.از سربنه ی اول پرسیدم : -آسیاب هم اربابی است؟ که تا آمد چپق را رد کند و جواب مرا بدهد ، سرفه اش گرفت و به جای او ، همان که عصر مسجد را نشانم داده بود ، از ته قهوه خانه بلند بلند گفت : -نه آقا ! راستش هوایی اش مال مردم است . هرکسی سهمی دارد. سربنه ی سوم چپق را به دست هم زادش داد و گفت: -چه سهمی ، پدرآمرزیده ؟مالک عمده ی آسیاب ، خانواده ی حسینی است. نگاهی به درویش انداختم که سوال را در آن خواند و آهسته گفت : -یعنی خانواده ی مدیر مدرسه. گفتم :-عجب!مبارک است...و دیدم که دیگر جای بحث از آسیاب نیست .غیر از سربنه ها دیگران جوان بودند .پس چه بگویم؟بروم سراغ تراکتور آبادی همسایه؟آخر وقتی معلم ده باشی و برای بار اول وارد قهوه خانه ی ده شده باشی ، باید بتوانی از دنیا و آخرت ، بل بل ، صحبت کنی و نظر بدهی . این بود که استکان به دست و بی این که معلوم باشد از که سوال می کنم ، پرسیدم : -راستی چه خبر از قضیه ی تراکتور امیرآبادی ها؟ سربنه ی اول چپق را داد به دست هم زادش و گفت: -پنج تاشان را برده اند شهر زندان ، قربان !از پانزده نفرشان هم التزام گرفته اند...و ساکت شد.من دیدم که تراکتور هم بوی خوشی ندارد. پس چه بگویم ؟«هیچ چی مگه مجبوری ؟ساکت بنشین و یه چایی دیگه ، بعد بلند شو برو...ولی آخه کجا برم؟»که یک مرتبه به صرافت افتادم : -پس این مقنی باشی چی شد درویش؟ -به همت شما عصری رفته شهر کلنگ هاش را چاق کند. -مگر نه این که می خواست کارش را تعطیل کند؟ -چرا، پدر آمرزیده .اما مقنی بی کلنگ ، یعنی کور بی عصا. -قربان ، می گویند سه هزارتومن از صاحب کارش طلب دارد. -راستش دریغ از یک پاپاسی . از شما چه پنهان ، این صاحب کاری که ما می شناسیم دو قرت و نیمش هم باقی است.راستش ، می گوید برای این شاش موش ، آب صنار هم نمی دهم . اگر براش تو بخش داری پرونده نسازد خوب است. -بنده ی خدا بدجوری گیر کرده.کاردش می زدی خونش در نمی آمد. -صاحب کارش یک سرهنگ است . آقا معلم ! سرهنگ بازنشسته .که خیال می کند همه ی بندگان خدا سربازی های هنگ اند. و این جای بحث بودیم که یکی از همراهان مباشر وارد .همان که می لنگید.سلای به جمع کرد و بعد آمد طرف درویش.در گوشش، اما به صدایی که در تمام قهوه خانه شنیدیم ، گفت بی بی احضارش کرده و درویش که برخاست ، دیدم نمی توانم به تنهایی در قهوه خانه بمانم. * * * نیمه های شب ، نمی دانم از کوفتگی سرما بیدار شدم یا صدایی آمده بود.هنوز در اتاق را باز می گذاشتم تا نم دیوار ها برچیده شود. اما د رآن تاریکی مطلق ، نم ستاره ها بود که به درون می تراوید .با هوایی از سردی گزنده ، و سکوتی سنگین.از خاطرم گذشت که «باز این آرامش شبانه ی ده».که چیزی در اتاق جنبید. اول صدای نفس های تند ، و بعدئ که دستم را به جستن کبریت دراز کردم و تخت به صدا آمد ، نفس برید. و یک لحظه چنان وحشتی گرفتم که عرق تیره ی پشتم خارید . کبریت که گر گرفت ، دو گل آتش در تاریکی وسط اتاق رویید . سگ بود . بزرگ و پشمالو و با پوزه ای دود زده . چراغ را روشن کردم و برخاستم . سگ جستی به عقب زد و خرخر کنان در درگاه در ایستاد. کناره های نپخته ی لواش را کگه پس از شام روی در قابلمه گذاشته بودم ، برداشتم و هم چون چوب ، برایش انداختم که دو تکه اش را در هوا قاپید.و بعد چراغ به دست و نه از سر شتاب و بی هیچ بد و بیراهی دنبالش کردم.تا از مدرسه بیرون رفت.چفت در از بیرون بود . در را پیش کردم و به جای کلون ، یک قلوه سنگ های پراکنده ی کنار دیوار را گذاشتم پشتش و برگشتم.«بایس ببینم اگه آهنگر دارند ، بگم بیاد تو براش چفت بذاره.یعنی می شه در قبرستونو از تو چفت کرد؟»که وسط حیاط مدرسه خشکم زد . سوز ملایم بود و ستاره ها درشت و متلالی در آسمان آویخته.و خیلی نزدیک . درست هم چون دانه های تازه ار دریای نور بیرون کشیده و نقره چکان . با شب ها ی مهتابی ، اما روشن دهات آشنا بودم . ولی آن شب ، شب دیگری بود. آسمان به قدری نزدیک بود که به طالع بینان حق دادم ، و درد پلنگ ها را فهمیدم.و نیز درد عاشقان را .از چنان آسمانی هرچه می گفتی برمی آمد. اگر به زیارت رفته بودم و شبانه به نماز حاجت برخاسته ، فردا به راحتی چو می اندختم که آسمان نورباران شده بود . اما این جا مدرسه ی ده بود. و از زیارتگاه بودن ، فقط قبرستان متروکی را داشت و سگی که به مدارا رانده بودمش ، به در پنجه می کشید و گفت و گوی مرموز بانگ خروس ها ، از پاس سوم یک شب دهاتی خبر می داد ، و از مردگان هیچ خبری نبود ، نه اثر ینه ارثی نه سایه ای نه وهمی و لی ...ولی چرا.انگار چیزی به چارچشم از جام شیشه ی خالی درها و از درون تاری:ی کلاس ها ، که اطن وقت شب هیچ علت وجودی نداشتند ، مرا می پایید . این تازه ارد بی خواب شده ی چراغ به دست را . که دنیای سکوت و ابدیت شبانه ی یک قبستان را می آلود. «مباشر که گفت شب تو قبرستون خوابیدن شگون نداره . »و ترس سایه ای گذرا بر خاطرم افکند. چراغ را کشتم و در نور ستارگان ، بر فرش خاکی و بی نشانه ی مدرسه ، و به انتظار خوابی که نمی آمد ، به استحاله ای تن دادم که از قبرستانی مدرسه ای ، و از ستاره ای شعری ، و از درویشی معلمی می سازد . عقرب 1 درست روز اول عقرب بود . که آمدند برای سوار کردن موتور آسیاب.همان روزی که بی بی ، همه ی مردهای کاری ده را به ناهار دعوت کرده بود و قرار بود برای دیم کاری پشک بیندازد . جمعه ای بود و فردایش به ساعتی که میرزا عمو دیده بود ، روز ولادت حضرت هابیل بود . و میدانچه ی آبادی را آذین بسته بودند و دورتادورش تخت گذاشته و فرش کرده. و یک دسته ی زرنا دف از دم صبح ، توی کوچه ها بکوب بکوب داشت و بچه ها لب جوی ده گردو بازی می کردند و زند ها دم درها و لب بام ها به تماشا نشسته و سه تا ژاندارم ، تفنگ هاشان را وارونه به کول لای جماعت می پلکیدند. هنوز یک ساعتی به ظهر داشتیم که دو تا سواری از پیش ، و کامیون عین الله ، از پس ، چرخ هاشان را عین مهرها یلاستیکی به خون گاو قربانی شده ی اربابی رنگ زدند ، و هرکدام ده دوازده تایی انگ خونین ، که از ی:ی به دطگری کم رنگ تر می شد ، بر زمین میدانگاهی نهادند ، تا برسند پای عمارت آسیاب. همراهان موتور ، پسر بی بی که پیاده نشده رفت به طرف قلعه ی اربابی ، لابد به دست بوس مادرش ، و مردی مو فلفلی نمکی و عینک ساده زده و عصا به دست ، که گردنش را شق گرفت و با کسی حرفی نمی زد ، و نماینده ی کمپانی با مترجمش و بعد خبرنگاری و بعد عکاسی ، و بعد هم دو نوه ی دو دوازده ساله ی بی بی .یکی دختری دراز و باریک و روبان به زلف بسته و با دامن کوتاه و جوراب سفید بلند .و دیگری پسری هت تیر به کمر بسته و لباس ملوانی پوشیده .که حسن شل دست شان را گرفت و دنبال پدرشان برد. روز قبل متخصص آمده بود و زیر سر موتور را از بتون ریخته و سه شاخه ای از تیرهای کلفت تبریزی آماده کرده بود که منجنیق کوچکی را به سیم آهنی از آن آویختند و در میان دود اسفند که قهوه چی دور می گرداند و هیاهوی صلوات اهالی ، سوارش کردند.و با منجنیق بلندش کردند و «الله ، محمد ، علی»گویان به زمینش گذاشتند ، و از نو برغلتک سرتیرها را آوردندش تا پای سکوی ، سیمانی ، و سرو صدای شکافتن صندوق که برخاست ، من کنار رفتم و برتختی کنار قهوه خانه نشستم به چای خوردن ، مشغول چای دوم بودم که مدیر رسید با پسر بی بی که معرفی شدیم. و سلامی و حال و احوالی و نشستند ، و چای ، و دنبال حرف شان را در گوشی با هم گرفتند. حتی پیرترین اهالی به تماشا آمده بود.و نیز هرشش تا کوری که در ده داشتیم ، عصازنان ، یا کسی زیر بازوشان را گرفته.و که «حالا چه کار می کنند؟»و یا «این موتور چه جور چیزی است ؟»و از این قبیل.و دور و بر کامیون و موتورخانه ، اهالی چنان درهم می لولیدند و چنان لای دست و پای هم می پیچیدند که یک بار ژاندارم ها مجبور به دخالت شدند و دو سه بار صدای ناله و نفرین برخاست . پسر بی بی ، پنجاه ساله مردی بود با شکم بزرگ و هیکل متوسط و تاسی وسط کله اش را با دسته ی نازک و چسب خورده ی موهای سرف چپ پوشانده ، و سیگار فرنگی به دست.پچ پچ با مدیرش که تمام شد ؛ گفت : -رییس ، از کارت راضی هستی؟ خیال کردم هنوز با مدیر است ، اما با من بود . گفتم : -نوکری دولت و رضایت خاطر ؟کاری است و ما می کنیم ..و بعد افزودم : -حیف شد که شهر خدمت نرسیدم . ته چایی اش را سر کشید و پکی به سیگارش زد که دودی شیرین داشت ، وبیشتر عطر بود تادود و گفت : -عیبی ندارد رئیس ، فرصت زیاداست . اگر کاری داشتی مضائقه نکن . وزیر فرهنگ پای «بریج» شبهای شنبه مان است . و مدیر هنوز چایش را تمام نکرده بود که مردی از اهالی آمد و در گوشش چیزی به لهجه محلی گفت که برخاست و کناری رفت ، و پچ و پچی در گوشی .و وقتی برگشت نگاهی به جماعت انداختم که مباشر و درویش میان شان جولان می دادند و به امر و نهی ، و بعد خطاب به پسر بی بی گفتم: -لابد آقای مدیر برایتان گفته که اهالی راضی نیستند . گفت:-فایده ندارد رئیس .دیگر نان شهر را نمی دهد .اختیار دیگر نه دست دهاتی جماعت است ، نه دست شهری جماعت . دست این ها است رئیس .... و با دست اشاره ای کرد به نماینده ی کمپانی و مترجمش که کناری ایستاد بودند و از قمقمه ای به نوبت چیزی سر می کشیدند و آمد و رفت شتاب زده ی سوار کنندگان موتور و دوندگی عکاس و خبر نگار را سیاحت می کردند . مدیر گفت :-چرا ده نباید نان شهر را بدهد ؟ نقل آن یارو است که ... پسر بی بی حرفش را برید و گفت :-می دانی اقتصاد تک پایه یعنی چه رئیس ؟.. خطابش به مدیر بود . و بعد افزود :- این جا شلوغ است روسا . بیایید برویم توی قهوه خانه ، دوکلام حرف باهاتون دارم . که سه تایی برخاستیم و رفتیم تو.خنک بود و خلوت بود و سرو صدا نمی آمد .سه تا چایی ریختم و لب سکو نشستیم .و پسر بی بی همان جور که چایش را به هم می زد ، خطاب به مدیر گفت : - اقتصاد تک پایه یعنی اینکه تو هر آبادی مردم دست به دهان یک محصول بمانند . فقط یک محصول ، رئیس .این جا گندم ، امیر آباد جو، حسین آباد میوه ، حسن آباد صیفی و چغندر . و استکانش را برداشت . پرسیدم :-خوب؟ استکان خالی را گذاشت و گفت :-خوب ندارد رئیس .یعنی ما دست به دهن نفتیم ، اندونزی دست به دهن کائوچو، برزیل دست به دهن قهوه ، و هند و پاکستان دست به دهن کنف ، مگر روزنامه نمی خوانی رئیس ؟ -گفتم :-من از شهر در رفته ام که این پرت و پلاهاشان را نشنوم . اما به هر صورت این چه ربطی دارد به کار آسیاب موتوری؟ گفت :- ربطش این است رئیس ، که ما نفت داریم .خیلی هم داریم .می دانی چه قدر رئیس ؟رادیو که می شنوی؟ هفتاد درصد ذخایر نفت دنیا ، در حوزه ی خلیج فارس خوابیده .که یک پنجمش مال ما است ، رئیس .مال ما که نه ، یعنی زیر مملکت ما خوابیده .وهمین بس مان است رییس.این جوری که شد آسیاب آبی عهد بوقی می شود ، دیوار گلی بد ترکیب می شود ، قالی دست باف غیر صحی می شود . می فهمی رییس ؟ باید جنس کمپانی را بخریم تا متمد ن شویم .نفت را هم که می برند ،موتور و ماشین می دهند . و بعد که مملکت پر شد از موتور وماشین ، آن وقت باز هم نفت را می برند و گندم و گوشت می دهند . حالا فهمیدی رییس ؟ در این وقت عکاس و خبر نگار سر رسیدند .چرق و چروق دو تا عکس با «فلاش » گرفتند و خبر نگار با یک دست خنده ی زورکی روی صورت آمد و جلو که: - می بخشید آقایان که کلام تان را قطع می کنیم ، ما اخبار خبرنگار «اخبار هفته »ایم .می خواستیم نظرتان را درباره ی آسیاب موتوری برای خوانندگان ما شرح بدهید . پسر بی بی گفت :-مبارک است .تمدن یعنی همین دیگر .اگر موتور آسیاب نمی آمد که تو این جا پیدات نمی شد رییس .و قش قش خندید. مدیر گفت :-ما آسیاب داشته ایم آقایان ! گندم مان آنقدر نشده که دو تا آسیاب بخواهد . و یار و مدد و دفتر چه در دست ، رویش را که به من کرد ، گفتم : -من غریبه ام ، خبر از کار ده ندارم . و آن دو که رفتند ، پسر بی بی سیگار دیگری آتش زد و مدیر پرسید : -نفهمیدم آقا ! چرا دیگر گندم و گوشت ؟ نقل آن یارو است که هم چوب را خورد و هم پیاز را. پسر بی بی گفت :-آسیاب آبی که خوابید ، تو ناراضی می شوی رییس،پس اهالی ناراضی می شوند .پس لابد دعوا می شود ، پس ژاندارم می آید و رییس ، یک عده گرفتار می شوند ، یک عده هم که مدام از ده کوچ می کنند .و زمین خلوت می شود رییس .یعنی نکاشته می ماند . توکه بهتر از من می دانی رییس. گفتم :-اما در عوض شهر ها پر می شود . با این حرف ها هم دیگر نمی شود مالکیت را به صورت قدیم برگرداند .برق می آید و تراکتورمی آید و جای آدم ها را سرزمین می گیرد. گفت :- کجای کاری رییس ؟آدمی که اسفند دود می کند از تراکتور چه می فهمد ؟مگر از قضیه ی امیر آبادی ها خبر دار نشد ی ؟ وقتی مزد کارگر کم است ، وقتی صنعت محلی گیوه بافی است ، تراکتور وموتور آوردن یعنی پول را دور ریختن . گفتم :-پس آخر می گویید چه کار باید کرد ؟تاکی باید دهاتی مدام نان و کشک بخورد و سالی دو بار قرمه ؟ گفت :-چه می گویی رییس ؟ تو هم مثل این فرنگی ها خیال کرده ای که آدمی زاد یعنی بنده ی تولید و مصرف؟ فرنگی که سگ دو می زند و تولید می کند ، اگر نجنبد از سرما خشک می شود .اما هندی سالی به دوازده ماه با روزی یک بادام می تواند سر کند ، و سر تاسر سال شب زیر آسمان بخوابد رییس . اگر قرار بود .. حرفش را بریدم که : -شما خیال می کنید که آدمی زاد یعنی بندهی شرایط اقلیمی م در این صورت فرق آدمی زاد و حیوان کجا است ؟و د رچه ؟شما از این وحشت دارید که ده با دنیآ ربط یدا کند و زندگی کندش بدل شود به یک زندگی متحرک و از دست تا ن بدر برود. گفت : -بارک الله رییس . اصطلاحات شان را هم که یآد گرفته ای . حالا که این جور شد ، بگذار از یک سر دیگر نگاه کنیم . مدیر هم می داند که با قیمت یک تراکتور می شود یک کامیون خرید ، و بار کشید به تنی صد تومن . از خرمشهر به تهران دو روزه اش می شود هزارتمن رییس . یعنی ماهی پانزده هزار تومن.یک بقالی دونبش تو هر شهری ، درآمدش از این بیش تر است ، ریییس. گفتم :-پس چرا نگه اش داشته اید ؟چرا تقاضای تقسیمش را نداده اید ؟گفت :-ببینم ریییس!تو هم خیال کرده ای که ما خون دهاتی ها را تو یشیشه می کنیم ؟مساله این است که مادرم پیر شده .این آبادی یعنی جوانی اش ، یعنی خاطراتش .نمی تواند این چیزی را که ارث برده عوض کند. حتم دارد که اگر بیاید شهر می میرد. علاوه بر این مادر من تو یک شهر یعنی چه ،رییس ؟یعنی یک زن میاد صدهزار زن دیگر . اما این جا بهش می گویند بی بی . مالکیت برای او یعنی حیثیت ، رییسی ، یعنی معنای وجد ی، ی,نی شوهرش که تو قضایای مشروطیت تیر خورد و مرد. گفتم :-اما گمان نمی کنم بچه های شما سر سفره به جای نان ، حیثیت بخورند! گفت :-می دانستم اشتباهت ا زکجاست ، رییس ، ولی بدان که درآمد دارالوکاله ی خود من سالی پنج برابر درآمد این آبادی است. این شندر غاز ، فقط خرج تحصیل برادرم می شود که فرهنگ درس می خواند. اصلا بگذار یک چیزی برایت بگویم رییس، چکیده ی اعلم اقتصاد را . ملک داری و ده داری تا آن زما ن اعتبار داشت ، رییس ، که ابزار کار آدم روی زمین چرا می کرد .یعنی از زمین می خرود . خر واسب و گاو که پا به پای آدم راه می رفتند و عجله هم نداشتند . تا آن روز اختیار ابزار کار زمین دست خودت بود رییس. اما حالا ابزار کار آدمی دارد عوض می شود .و خوراکش هم شده نفت ، شده برق .و اختیار نفت و برق و ماشین هم دیگر دست من و تو نیست ؛ یا دست این جماعت ، دست کمپانی است .روی شناسنامه من و تو فقط نوشته اند «نفت » . همین رییس . دیگر نه شماره ای ، نه تاریخی ، نه سابقه ای ، نه رایی ، نه امایی و اگر قرار باشد... که حرفش را بریدم :- شناسنامه معرف آدم است نه حاکم بر سرنوشت ـ آدم . اسم ها در عهد بوق از آسمان می افتادند . گفت :- درست است رییس . اما حالا اسم از آسمان زمین شناسی می افتند پایین ، و از آسمان «مکانیسم » . حالا دیگر حاکم بر اعمال این روزگار «مکانیسم » است رییس .ما هم که خواه و نا خواه داریم نفت را می دهیم .خیال برمان داشته بود که چهار صباح شیرها را بستیم . دیدی چه بر سرمان آوردند ؟ گفتم :-اما اساس این معامله غلط است . تصدیق می کنید؟ آن چه بر سرمان آمد به ما تحمیل شد .هنوز قبولش نکرده ایم. گفت :-پس چه رییس .مگر خیال کرده بودی امر دنیا را سلمان و اباذرمی گردانند ؟ امر دنیا را بورس می گر داند ، رییس . یعنی ربح، یعنی سرمایه ، یعنی اموال منقول ، یعنی ... باز حرفش را بریدم که :-پس با این قانون تقسیم اراضی نذرتان حسابی قبول شده . گفت :- چه نذری ؟چه قبولی ...رییس .حیف که وضع مالیاتی ملک شلوغ است .اصلا مگر اساس معامله ی مادرم با این زمین درست بود ؟ هر چه بهش می گفتم بگذار این ملک را ، این مال غیر منقول را ، که دیگر صرف نمی کند ؛ برایت بدل کنم به یک مال منقول، فایده نداشت رییس. حالی اش نمی شد که دیگر دوره ی ملک داری گذشته .حالی اش نمی شد که حالا دوره ی بانک داری است . می گفتم برایت می فروشمش و توی شهر یک پاساژ برایت راه می اندازم با سر قفلی هر دکانی پنجاه هزار تومان . اما مادر من است دیگر رییس . تازه با این قانونی که گذاشته ... این جای بحث بودیم که پادوی لنگ مباشر آمد و پسر بی بی را دعوت کرد که برود و موتور را راه بیندازد ، که با هم برخاستیم .میدان پر از صلوات و دود اسفند بود .و مردم صف دادند که پسر بی بی رفت تو و من کناری کشیدم به فکر کردن در معنی کار و بی کاری و تمدن و هویت و تولید و مصرف.و می دیدم که کار یعنی تولید ، و یعنی مصرف ، و این همه یعنی تمدن ، پس بی کاری یعنی عدم تولید و پس یعنی قناعت و سپس ... یعنی بدویت ؟ یا نوع دیگری ا ز تمدن ؟ آن وقت فرق این دو در چه ؟آیا تنها در این که ابزار کار آدم به چه ضرباتی حرکت می کند ؟ پس یعنی ابزار کار آدمی یعنی معرف شخص او شناسنامه اش ؟... و این سال ها همه حرف های آن پیرمرد ریشوی آلمانی (مارکس)که صد سال پیش ادای موسی را در آورده بود و مادر کلاس های دانشسرا فرمایشاتش را قرقره می کردیم.اما پس زبان چه می شود ؟ و تاریخ؟و مذهب؟و آداب ؟این دیگر اوراق شناسنامه ی آدمی ...و بعد . مگر نه این است که این ابزار کار نیست .یک بت تازه است ... با همین فکرها بودکه رسیدم به قلعه ی اربابی . بی بی خواسته بود زودتر از دیگران بروم . خانه اربابی حسابی شلوغ بود . دود و دمه توی حیاط ، و دیگ ها ردیف پای دیوار ، و آتش اجاق ها بر سر دیگ ها ، که از جلوی هرم گرم شان گذشتم .و بعد راهرویی ، و بعد سر پوشیده ای ، و بعد اتاق .تالارمانند .و طاقش خیمه ای یکسره . و دست چپ تالار، شاه نشین مانندی.ته تالار بساط چای و قلیان بود .یک سماور بزرگ ، و دودکش تا سقف بالا رفته بود و دو تا منقل .و عده ای از دهاتی ها اطرافش .استکان ها صدا می کرد و یکی قلیان می کشید .و زمزمه ی گپ دهاتی ها ، زمینه ی آواز ی که قلقل قلیان تک نوازی اش.با تک مضراب مزاحم افتادن استکانی در جامی ، یا خشک سرفه ای .صدر مجلس هنوز خالی بود .آن سمت که شاه نشین می انجامید . زیر سیگاری ؛ و یک بسته توتون.و مرا هدایت کردند به سمت چپ.دری سه لنگه شاه نشین را از تالار جدا می کرد.و پای دیوار مقابل ، تختی کوتاه و هره دار .و بی بی بر آن نشسته ، در بستری . و سفید مو و چارقد ململ به سر ، چادر نمازش روی دوش افتاده ، و پاها زیر لحاف ، و به بالش تکیه داده . سلام که می کردم چشمم افتاد به دسته ی لنگی که زیر تخت بود .(پس پیرزن زمین گیر ه!) که به حرف آمد : -بیا تو پسر جان !سلام .بیا بنشین لب تخت .باهات دو کلام حرف دارم . و روبه جماعت دهاتی های دور سماور فریاد کشید :-آهای !چایی برای منم بیار . چنان فریادی بودکه از آن جثه ی کوچک در بستر افتاده بر نمی آمد .که نشستم .تخت بلند نبود ، و انگار بر چهار پایه ای بودم . و یک مرتبه به یاد پیرزن دیگری افتادم که دوسال پیش به لودگی سراغش را گرفته بودم که برای مان فال بگیرد .سه نفر بودیم .دم در مسجد همان شهری که مدیر یک مدرسه اش بودم .زنک فال گیر بر چها رپایه ای نشسته بود؛ و هر کدام ما به نوبت ،هم چو که چندک می زدیم پیش رویش ، تا او مشت نخودهایش را بریزد ، و درمیان نقش آن ها سرنوشت مان را بخواند ، می گفت :(ایجانه ، ایجانه ، ایجا جای غذرانه )و باقی اش را ما خودمان می دانستیم .زنک در جوانی به یک جن شوهر کرده بود و از او دختری آورده بود . هر جا که مشتری می نشست ....که چای آمد .به دست همان که می لنگید . بی بی بهش گفت: -کسی مزاحم ما نشود حسن .و رو به من افزود :-چه ریشی گذاشته ای ؟ نکند حالت خوش نیست ... حسن که می رفت ، لنگه های در شاه نشین را پیش کرد و خلوت که شد،گفتم : -نه عیبی نداردم بی بی . گفتم ریش را ول کنم .و بعد داستان کرم صورت را برایش نقل کردم .گفت : -آره پسر جان ! دنیا عوض شده. دیگر من هم این را فهمیده ام . ما خودمان را تو آینه ی آب نگاه می کردیم.و حالا؟.. که حرفش را بریدم :-حسابی سلطنت دارید بی بی . گفت :-این را می گویی سلطنت ؟تو کجای زندگی مرا دیده ای جوان ؟ روزی که نعش شوهرم را با اسب می آوردند ، چهل تا تفنگ دار بدرقه اش بود ، اما حالا؟از زور پسی توی این ده ماندگار شدم .می دانی اگر بروم شهر جایم کجاست؟ بیمارستان !آره.دو سه دفعه بچه ها م آمده اند که به فکر خودم انداختی .تو بگو ببینم ، بساط زندگی ات جور است؟ چیزی کم و کسری نداری؟ -گفتم :-سایه تان کم نشود.به لطف شما بد نمی گذرد بی بی . گفت :- تعارف شهری با من نکن . من دیگر دهاتی شده ام . الان پنجاه سال است ،جوان ! می فهمی ؟یک عمراست . آرزو می کردم بچه ها ی خودم سر پیری می آمد ند و زیر بالم را می گرفتند . اما این است دیگر ... خوب شنیده ام با ماه جان سر و سری داری ؟ گفتم :- ماه جان ؟ گفت :-آره . می خواهی برات عقدش کنم ؟ که وارفتم .استکان چای را گذاشتم توی نعلبکی و بربر به این پیرزن تنها مانده ی زمین گیر دخالت کننده ی در همه ی کارها نگریستم .خواستم بهش بگم که (خیال کرده ای منم یکی از رعایاتم ؟)که دیدم جا ندارد . حدس زده بودم که قضیه آفتابی خواهد شد ، اما نه به این زودی.آن پیرزن فال گیر گفته بود که از ده زن می بری. اما نه به این صورت .(پس اسمش ماه جانه !ماه جان !و پای تنور سوخته ...) -چه عیبی دارد جوان ؟من خیلی دلم می خواست همین جا برای بچه ها م بساط عروسی راه بیندازم .این یکی که هیچ چی ، آن یکی هم خدا عالم است دست کدام لگوری را بگیرد و برگردد... از چنان دری وارد شده بود که حتی پرخاش هم نمی شد کرد . این بودکه گفتم : -یعنی می گویید یک معلم عزب توی یک ده چه کار بکند ؟ گفت :-هیچ چی ننه . زن بگیرد. چرا صیغه اش نمی کنی ؟ گفتم :-صیغه ؟ گفت :-وحشتی ندارد ننه .تا این جا هستی خدمتت را می کند .بعدش هم توبه خیر و او به سلامت .پس صیغه را برای کی گذاشته اند ،ننه ؟ ببین جانم .می خواستم همین را بهت بگم .نه که خیال کنی می خواهم به کارهات فضولی کنم .تو به اسم معلم ده نباید جوری رفتار کنی که دهاتی ها ازت رم کنند .از ژاندارم رم می کنند .و معلوم است چرا ؟ از مامورنظام وظیفه و ثبت ، و حتی از مباشر من ، از همه ی این ها رم می کنند .اما تو با این ها فرق داری. از تو باید حرف بشنوند .مشکل آب و ملک و سرباز ی را به زور می شود حل کرد ننه .اما معنویات به زور تو گوش مردم نمی رود . تو خودت این ها را بهتر می دانی .بچه های دهاتی وقتی از تو حر ف می شنوند که پدرهاشان ازت شنیده باشند . کار تو یکی دو روز که نیست ننه .... تکیه کلام خطابش که عوض شده بود ، اصلا دست و بال مرا بسته بود .گفتم : -من قصد بدی نداشتم . گفت :-می دانم ننه جان .اما نمی خواهم آبت از سر چشمه گل آلود بشود . گفتم :-اختیار با شما است . گفت :- بارک الله ننه جان .ترتیبش را می دهم .اما مطلب دیگر این که می خواستم توی دعوای مدیر و مباشر شرکت نکنی . گفتم :-چیزی از این قضیه دستگیرم نشده بی بی . گفت :- خودت را به کوچه ی علی چپ نزن ، جوان . گفتم :-نمی زنم .حس کرده ام که حرف و سخنی میان شان هست ، اما هنوز غریبه ام . گفت :-شنیده ام که سلیقه ام را پسندیده ای ، جوان ن. گفتم :-پس این درویش جاسوس شماست ؟ گفت :-جاسوس نیست ، جوان !گاهی با هم درد دل می کنیم . عین حالا.من توی این ده با اهل محل که نمی توانم درد دل کنم .او آدم بسیار خوبی است .زنش سر زا از دنیارفت و او دیگربعد از آن آدم نشد ...چه می گفتم جوان ؟ گفتم :-از مباشر می گفتید . گفت :-آره !به هر صورت گفتم اگر مباشر م باهام محرم باشه خیالم راحت می شه .به خصوص که آدم شری بود و غریبه هم بود و جوانی هاش شنیده بودم که حزب بازی هم کرده بود . حرفش را بریدم که :-پس دارید توصیه می کنید که طرف مدیر را بگیرم ؟ گفت :-این کار را عاقبت می کنی جوان .هر چه با شد اومدیر است تو هم معلمش .اما می خواستم حالی ات باشد که مدیر خیال کرده تا دنیا دنیا است همین اوضاع برقرار است... حرفش را بریدم که :-پسرتان می گفت در آمد دارالوکاله اش بیش تر از در آمد این ملک است. به کلافگی گفت:-غلط کرده .زنش به خرج همین کور و کچل ها هفته ای یک بار ماساژ می دهد تا لاغر بماند ، و ماهی دو هزار تومان تو قمار می بازد .پسره ی نمک به حرام .سرم را انداختم پایین تا به خودش مسلط شد و بعد دنبال کرد : -بچه های من ، بچه های من اند جوان .خودم دانم و آن ها . گفتم :-من به مدیر گفته ام که توی شهرها هم درشکه ها را ور چیده اند . اما می دانید بی بی ،حالا همان درشکه چی ها شوفر تاکسی شده اند . گفت :-درست است جوان .اما این جا ده است. از سنقور آسیاب بر نمی آید که موتور بان بشود.آن هم وقتی که هر کدام از دهاتی ها یک پا سنقورند . گفتم :بی بی ،مساله این است تا کی با ید شهر و ده آن قدر با هم فرق داشته باشند . گفت :-تا وقتی تو با مدیر فرق داری جوان ! تا وقتی بچه های من با من فرق دارند .تا وقتی توی ده می کارند که توی شهر بخورند . گفتم :-آخر حالا دیگر این نسبت به هم خورده .گندم را هم برامان از آمریکا می آورند . گفت :-پس دیگر بدتر جوان .خدا عاقبت مان را به خیر کند . به هر صورت می خواستم تو پایت توی این چاله نرود .و ساکت شد ، و آهی کشید .که پرسیدم : -قضیه چه بود ، بی بی ؟ گفت :-نمی خواهم برایت قصه بگویم ننه . همه ی دهاتی ها قصه اش را می دانند .می خواستم بهت بگم که هر کاری راهی دارد.آخر سیاست هم گفته اند .خدا بیامرزد آن مرحوم را .نقل می کرد که یک وقت نمی دانم شیراز بوده یا اصفهان ، که این قضیه را می شنود.جوانه پسری بوده از اعیان زاده های شهر ، که روزی توی یک میهمانی صندلی را به شوخی از زیر پای قنسول می کشد .قنسول زمین می خورد ، اما به روی خودش نمی آورد .تا سه چها رسال بعد درهمان شهر قتلی اتفاق می افتد ، ودست بر قضا همان جوان قاتل از آب در می آید . استنطاق و محاکمه ...و حکم اعدام جوانک در می آید .صبح روزی که قاتل را دار می زده اند ،قنسول مثل اجل معلق پیدایش می شود و قبل از اینکه نردبان را از زیر پای جوانک بکشند ، با همان لهجه ی خارجی اش می گوید :(این نوردبان بیتر از آن صندلی ...)غرضم این است که این خر را خود من برده ام بالای منبر ؛ بلدم چه جوری بیارمش پایین.می فهمی جوان ؟ که احساس کردم به روی چهار پایه درست به جای آن زن فالگیر نشسته ام .ولی بی بی ، این مالک سیاستمدار دهاتی،عین مادر بزرگی در بستر افتاده بود و من انگارنوه ی او ...برای این که در جوابش سکوت نکرده باشم گفتم : - بی بی ، بحث در فرق میان کاشتن و خوردن نیست .یا کارند هو خورند ه.بحث در چه طور کاشتن و چه قدر خوردن است. گفت :-حالا من نمی فهمم جوان . گفتم :-غرض من این است که مالکیت به این صورتش غلط است . دهاتی بکارد و تازه به این درماندگی ؛ تا بچه های شما ... حرفم را برید که :-برام روضه نخوان جوان !می دانم این حرف ها مد شده .با آن قانون قناس شان .حالا دیگر من هم حفظ شده ام ،دیگرهم بس است ف پاشو برو توی مجلس که امروز خیلی کار داریم .در را هم باز بگذار . به سلامت . 2 که برخاستم و به جمع پیوستم .صدر مجلس پر بود ، دورتادور .و پایین مجلس هم .و مسجدی .از نماینده ی کمپانی و مترجمش خبری نبود ، اما پسر بی بی و آن مرد عصا به دست همراهش و درویش و مدیر بغل دست هم نشسته بودند ، و ژاندارم ها ، در فاصله ی صدر و ذیل مجلس عین مرزی و سربنه ها هم بودند و کدخدا هم ، و همه ی قیافه های آشنای این مدت . درویش بغل دستش جا خالی کرد که نشستم . و هنوز درست جابه جا نشده بودیم که ک جای جلوی رویم سبز شد . و صدای بی بی آمرانه ، و اندکی کلفت تر از صدای یک زن برخاست : -آهای حسن !بیا تخت مرا بکش جلو. که مباشر هم برخاست ، و پسر بی بی هم . و به کمک حسن که می لنگید دو طرف تخت بی بی را گرفتند و کشیدند و در درگاه شاه نشین ، و دو تا متکای پشت بی بی را مرتب کردند ، و سلام سلام جماعت آمد.بعضی ها برمی خاستند و سلام شان را می فرستادند . اتاق پر از دود بود و همهمه ی دهاتی ها ا زته مجلس به زمزمه ی زیارتگاهی می مانست. چادرم را بکش روی سرم...آهای آبدارباشی!زغالت بو می کند.نکند گه گربه توش باشد ؟بدو منقل را ببر بیرون عوض کن. و مباشر داشت چادر بی بی را می کشید روی سرش که باز صدای بی بی درآمد : -همه تان خوش آمدید .می دانید که قرار است دیم پاییزه را پشک بیندازی» . بعدش هم یک خبر خوش براتان دارم . حالا هم سربنه ها پشک می اندازند و درویش می شمارد ، همه حاضرند ؟ -نه ، بی بی !ولی بگ نیست. این را یکی از آن سه سربنه گفت که انگار هم زاد بودند و یک چپق را دست به دست می گرداندند. -کجاست ؟نمی شود که مردم را تا عصر گشنه گذاشت. سرنبه ی دیگر چپقش را رد کرد و گفت :-رفته امامزاده دنبال خونواده اش ، قربان !هنوز برنگشته .حال خونواده اش خوش نیست ، بی بی . -می دانم!اما چرا گذاشته یک زن تب لازمی تو این سوز بیابان از خانه برود بیرون؟...آهای مباشر!یکی را بفرست سراغش ، مال هم بفرست که عیالش را برگرداند.لازم هم نیست صبر کنیم تا ولی بگ برگردد. یکی از ریش سفیدهای بنه اش و کالتش را بتکند...تو بیا مشهدی اکبر.قبول است؟ صدایی از جمع پایین مجلس گفت«قبول است.»و به دنبال صدا مردی برخاست استخوانی ، و کلاه نمدی به سر ، و آمد جلو.و بی بی دنبال کرد: -یک جایی هم برای من بیاورید. و ما همه ساکت شدیم و تماشا کردیم که سربنه ها برخاستند و با مباشر و درویش رفتند وسط مجلس جرگه زدند و سرهاشان را توی هم کردند و دست ها را آوردند به پشت هرکدام دو سه تا ا زانگشت هاشان را بستند ، و باقی را باز نگه داشتند و بردند وسط جرگه ، که درویش می شمرد و اعلام می کرد.عین بچه های بزرگ شده ای که در محضر سلطنت یک پیرزن آب و ملک دار ، مجلس وزرا کرده اند، و به جای مشورت در مهام امور ، بازی می کنند.نفر اول ، مشهدی اکبر درآمد.که کلاه نمدی اش را برداشت و سرش را خاراند وبلند گفت «لااله الاالله» و نفر دوم یکی از دسته ی سه نفری سربنه ها ی هم زاد .و همین جور پنج بار پشک انداختند و پنج بار درویش به صدای بلند شمرد و ماهمه ساکت بودیم . و عده ای سیگار می کشیدند و دد چپق بالای سر جماعت ابر بسته بود و ژاندارم ها با شلوارهای تنگ شان هی پابه پا می شدند. و کار که تمام شد و پشک اندازندگان سرجاهاشان که برگشتند ، بی بی به حرف آمد : -خوب .مبارک است . چون و چرایی که ندارید؟پشک قبول است؟ -قبوووول است.این را تمام اهل مجلس گفتند. درویش که سرجایش پهلوی من جا گرفت ، ازش پرسیدم :-برای چه پشک انداختند؟ -شنیدی که آقا معلم !برای کشت دیم. -این را فهمیدم. اما مگر هر کسی زمین خودش را نمی کارد؟ -نه آقا معلم!فقط زمین های آبی مرز و سامان دارد.زمین های دیم یکسره است.ملک اربابی است .ملک اربابی است و دورافتاده و غول و سنگلاخ هم هست. هریک از شش طرف آبادی را یکی از بنه ها می کارد .دسته جمعی می کارند و دسته جمعی همه برداشت می کنند. پشک هم که می اندازند برای این است که سر دور و نزدیک بودن یا هموار و ناهموار بودن زمین به کسی اجحاف نشود.پشک اول و سوم ، بدترین تکه هاست... که باز صدای بی بی درآمد :-آهای کدخدا!برای ماه رمضان چه فکری کرده ای؟ -گمان نمی کنم آشیخ حسین دیگر بیاید ، بی بی !قهر کرده . -مگر آدم نفرستادی دنبالش؟ پیش از این که کدخدا جواب بی بی را بدهد ، یکی از میان جمع گفت «خوشا به حال باغی که توره ازش قهر کند.»بی بی فریاد کشید: -خفه خون!...می گفتی کدخدا؟ -همین مشهدی اکبر رفته بود سراغش .بهش گفته که ...جرا خودت نمی گویی مشهدی اکبر؟ که مشهدی اکبر از میان جمع بلند شد و کلاه نمدی اش را از روی پیشانی زد بالا و گفت : -بهم گفت اگر بی بی سراغ مرا گرفت بهش سلام برسان و بگو اسب های خوب چه شدند؟آدم های خوب سوار شدند و رفتند جاهی خوب . نشست. بی بی گفت :-لایق شما همین هم هست.پارسال سر حق القدمش آن قدر کون ترازو زمین زدید ، که بهش برخورد .معلوم است ، من هم بودم دیگر تو این خراب شده پا نمی گذاشتم. عین الله گفت :-این حرف هانیست بی بی .سر قضیه ی تقسین املاک آخوندها ، تصمیم گرتفه اند اعتصاب کنند... که بی بی حرفش را برید و گفت :-خفه خون!...می گفتی کدخدا، پس ماه رمضان در مسجدتان بسته است؟ کدخدا گفت :-خدا عمر به مشهدی اکبر بدهد.یک فکر دیگر برامان کرده ...چرا خودت نمی گویی مشهدی؟ که مشهدی اکبر باز برخاست و کلاهسش را زد بالا و گفت:-راستش خود آشیخ حسین نشانی داد رفتم سراغ آشیخ عباس.جوان تر هم هست و تازه نفس تر.قول داده که بیآید .و نشست. -برای حق القدمش فکری کرده ای کدخدا؟ -هر بنه ای قرار است پنجاه من گندم بدهد.می رسانیم بی بی .خیآلت راحت باشد. -آهای مباشر !یک خروار هم تو از انبار اربابی بگذار روش ، که دیگر پشت سرمان لنترانی نخوانند.اگر هم خواست پولش را بدهید...خوب دیگر چه کار داشتیم ؟...آهاه.یادت باشد مباشر ، دو خروار هم از سهم اربابی برای آقا معلم بگذار کنار.پسر حرف گوش کنی است ...مدیر ، تو کجایی!تو هم فردا برادرت که خواست برود شهر ، بگو زن ولی بگ را ببرد . پسرم سفارش می کند بخوابانندش تو بیمارستان.حالا شماها بگویید ببینم سرکارها !کار امیر آبادی ها به کجا کشید؟ یکی از ژاندارم ها همان طور نشسته ، دستش را گذاشت بالا و گفت: -قربان!رضایت طرف را جلب کردند. اول ماه آزادشان می کنند. همین وقت ولی بگ از راه رسید که یک بار توی قهوه خانه دیده بودمش و می شناختم.یکسره رفت سراغ تخت بی بی . کنده زد پای تخت وسرش را قیم کوبید به پا یه ی چوبی اش و ناله اش درآمد: -ددم وای بی بی !خاک عالم به سرم شد، ددم وای ! بی بی دستش را به چادر پیچید و گذاشت روی سر او و گفت: -قباحت دارد پیرمرد !مگر چه خبر شده؟ -می خواستی چه خبر بشود بی بی ؟ضعیفه دو پاش را کرده توی یک کفش که یآ از آقا شفا می گیرم یا همین جا می میرم.بعد سرش را بنلد کرد و رو به بی بی که : -بیست سال آزگار است هر شب توی خانه بود .حالا بزها را که می دوشد ؟بچه ها را که می خواباند؟ -آخر چرا گذاشتی برود ، پیرمرد؟ -چه می دانستم چه خاکی می خواهد به سرم بشود ، بی بی ؟رفته بودم دنبال نخودهام .بعد از چاشت ، خون بالا آورده و ترس برش داشته و زند گی را ول کرده و رفته.هر چه کردم نیامد.خودش را بسته به ضریح و دراز کشیده .که یا همین جا می میرم یا شفا می گیرم ، حالا من با این یتیمچه ها چه بکنم بی بی ؟ -اگر خون باال آورده همان بهتر که تو امام زاده باشد ، تا فردا بفرستمش شهر ، آهای یحیی کجایی؟ که یکی از وسط جمع مسجدی نشسته ی ته تالار بلند شد و گفت : -این جام ، بی بی . -حاضری عیالت را بفرستی امام زداده ، تا فردا صبح که مریض را می فرستیم شهر؟ -آی به چشم بی بی . مردی بود مو فرفری ، که از روی دوش جماعت با سه تا شلنگ خودش را به در رساند و داشت گیوه هایش را ور می کشید که بی بی گفت : -ناهارت را از مطبخ بگیر وببر ، یک سهم هم برای شام زنت بگیر ، بالا پوش هم ببر ، به سلامت .حالا هم یک چایی برای ولی بگ بطاورید تا حالی اش کنم که پشک اول بهش افتاده. -ددم وای بی بی !پس گاومان نه تا گوساله زاییده .آخر من با آن سنگه بن چه خاکی به سرم کنم ؟یک بلا از آسمان به سرم خورد حالا یکی دیگر نوبت گرفته... یکی از سربنه های هم زاد چپقش را رد کرد و گفت :-اگر هم بد آورده ای ، اجر خودت را نبر.روی حکم پشک کگه نمی شود اما گذاشت ، پدرآمرزیده .خدا شفاش می دهد. بی بی گفت:-هیچم بد نیاورده ای ولی بگ.گوش کن ببین چرا .آهای !شماهای دیگر هم ، همه تان گوش هاتان را وا کنید ف ببینید چه می گویم .ماه پیش من یم معامله کرده ام.ده جریب از زمین های دطم را فروخته ام به این آقا (و با دست اشاره کرد به مرد عینک زده ی موفلفل نمی که صبح با پسر بی بی دنبال موتور آسیاب به ده آمده بود.)قرار است بیاید ای« جا مرغ داری باز کند ، به آب و کشت شما هم کاری ندارد ، برای خودش هم چاه می زند ف عمله هم از اهل ده می گیرد ف فقط هم یک وردست یزدی با خودش می آورد ، فهمیدید؟بهش گفته ام که از همان تکه ی سنگه بن زمین تحویلش می دهیم... که یکی از سرنبه های هم زاد ، چپقش را رد کرد به پهلو دستی اش و دوید توی حرف بی بی که: -پس معلوم شد پول آسیاب موتوری از کجا آمده ، قربان! -فضولی موقوف.اگر من مالکم تو دیگه چه غلطی می کنی؟ سربنه ی سوم سرفه ای کرد و گفت :-دست خارج مذهب را تو زمین مسلمان ها بند نکن.پدرآمرزیده !از ما گذشته ، اما خیرش را نمی بینی، بی بی . من برای خودت و بچه هات می گوی». که زمزمه ای افتاد در مجلس ، یکی دو نفر سرفه کردند ، ژاندارم ها پابه پا شند ، و مباشر خودش را جمع کرد ، و مرد موفلفل نمکی عین مجسمه ماند.دو سه تا چپق تازه چاق شد و من نگاهی پرسان به درویش کردم و مدیر سکوت را شکست: -البته جسارت است بی بی . خدا فرموده که الناس مسلطون علی اموالهم ، اما شما می دانید که آسیاب موتوری به همه ی اهل ضربه می زند. -مدیر !قضیه ی آسیاب موتوری دیگر کهنه شد.یعنی می گویی تو این آبادی همه اش باید سنگ تو را به سینه زد؟ -استغفرالله! شما خود دانید و مباشر . آسیاب اهل محل که بخوابد ، حالا هم یک آیش از زمین های دیم را داریأ از اهل محل می گیرید. پس این قانون تقسیم املاک برای چه گذاشته؟... -به تو مربوط نیست.تو دلت برای آسیابت می سوزد مدیر ، نه برای اهل محل.آن سنگه بن هم لیاقت این همه دلسوزی را ندارد .که به هر بنه ای پشک می افتد عزا می گیرد.ده جریب هم یک آیش نیست ، نصفش است . حالا گیرم یک آیش باشد ف به جاش کود شیمیایی می گیرم و تخس می کنم تو زمین هاتان تا بعد از این دو آیش بدهید ، که گفته که تا خدا خداست باید سه آیش داد؟ صدایی از وسط جمع ته تالار گفت :-ما برای زمین های آبی مان هم کود نداریم. -خیلی خوب . یکی یک دختر چهارده ساله هم براتان عقد می کنم.چه فضولی ها! که باز زمزمه افتاد در مجلس.همهمه ای به اعتراض ، و پر از غرولندهای خشمگین که از میانش این دو سه جمله را شنیدم: -کدام سگ از کلوچه ی گرم می گریزد؟ -مرغی که انجیر می خورد نوکش کج است. -عاقبت خوشی ندارد بی بی! -خیرش را نمی بینی مباشر! -تخم گنده مال مرغ کون گشاد است. که بی بی فریاد کشید :- ساکت می شوید یه نه؟ هیچ دخلی هم به مباشر ندارد .تقصیر اصلا از خودتان است . از شخم پارسال تا حالا پنج نفر از اهل محل زمین هاشان را نکاشته ، ول کرده اند و رفته اند شهر.حتی واگذار هم نکرده اند ، اجاره هم نداده اند ، حتی نداده اند کسی براشان امانی بکارد.سربنه هاتان هم که دهن شان فقط رو به من باز است. -تقصیر ما چیه قربان !غیرت از جوان ها رفته.این را یکی از سربنه های هم زاد گفت. -خودتان عرضه ندارید.جوان هاتان می روند شهر عمله می شوند ، گدا می شوند ، ماشین پا می شوند ، به خیال این که شده اند پسر اوتورخان اعظم.شما برای کاشتن همین زمینی که دارید ، عرضه ندارید .اما من دارم.می خواهم ملکم آباد بشود تا شمااها دست تان به دهن تان برسد ، تا جوان هاتان نگذارند در بروند. این آقا قول داده که برای مرغ داری اش از هر بنه ، سه نفر عمله ی مدام بگیرد .کود شیمیایی را هم خودم به نصف قیمت بازار پاتان حساب می کنم ، دیگر حرفی هم دارید؟ -خدا عمرتان بدهد بی بی .خدا سایه تان را از سرما کم نکند.اما پولش را از کجا بیاوریم؟ این را کدخدا گفت.و بعد سر و صدایی از حوالی بساط سماور برخاست ، و بگومگویی میان دو سه نفر ، و بعد یک مرتبه فریادی درآمد که : -این جوری می خواهد بزند تو سر ملک شش دانگ ...و صدا برید.مثل این که کسی دهان فریاد زننده را گرفت .اما در سکوتی که از اثر آن فریاد بر مجلس افتاد ، یکی دیگر از همان حدود گفت: -جلوی قانون را هیچ چی نمی گیرد.هیشکی نمی تواند ...که از نو زمزمه ای در مجلس افتاد و بی بی روی بسترش تکانی خورد و فریاد کشید : -دیگر حوصله ندارم.خر یکی یکی شماها را که نمی شود نعل کرد.فردا که من سرم را گذاشتم زمین ، هوشیار می شوید که چه جوری خیرتان را می خواسته ام .تو خودت کدخدا ، فردا با مباشر را ه می افتید و با حضور سربنه ها و شخص خریدار ، ده جریب از سنگه بن را زرع و پیمان می کنید و می دهید دست صاحبش .دورش را هم سنگ چین می کنید که احدی گاو آهن توش نیندازد.و از پنج تا پشک دیگر ، از هرکدام دو جریب کم می کنید ، می دهید به بنه ی ولی بگ . آهای حسن !تو هم بیا تخت مرا بکش سرجاش.این در راهم ببند ، دیگر خسته شدم ، بگو ناهار را هم بدهند . و مباشر با کمک پسر بی بی داشتند تخت بی بی را می بردند توی شاه نشین که سه نفر سفره به دست وارد شدند . صدر مجلس را در سه طرف سفره انداختند . سفره قلمکار بود و دراز بود و کم عرض با حاشیه ای از اشعار محتشم.وبرای هر کس دو تا لواش بشقاب پلو و خورش رویش ریخته . و ما ، زیر چشم جماعت ، مسجدی نشسته ی ته تالار شروع کرده بودیم به خوردن .نمی دانم درویش در رفتار من چه دید که گفت: -منتظر چه هستی آقا معلم؟قاشق چنگال می خواهی؟ در جوابش نگاهی به جماعت پایین مجلس کردم که نمایش خوراکی ما را می پاییدند ، و چیزی نگفتم .او گفت: -روزی آن ها را هم خدا رسانده ، آقا معلم! که همان سه نفر از کار سفره ی صدر مجلسیا ن فارغ شده ، رسیدند.هر یک مجموعه ای بر سر.و هر مجموعه را وسط چهار نفر گذاشتند و از نو .اما من فکر روزی یک روزه ی آن مردم نبودم . هم چنان که تکه ی نان لواش را حایل لقمه می کرم ، گفتم : -درویش !امام زاده در و پیکر حسابی نداشت. -ناهارت را بخور آقا معلم.خدای آن بیچاره هم بزرگ است.زیر لب گفتم:-ولی امام زاده خیلی کوچک و سرد است. امام زاده یک چهارطاقی بود وسط بیابان ، دیده بودم .ولی هیچ حیاطی یا دیواری ، حتی زیارت نامه نداشت.دری بود زیر ایوانی ، و بعد یک چهارطاقی ، و اطرافش قبرستان ده .با سنگ قبرهای نخاله و خطوطی ناشی بر آن ها.به تیغه ی کلنگی یا تیشه ای اسمی را کنده ، و تاریخی را.و گاهی نقش شانه ای یا تسبیحی یا ورزایی. تصویرهای منکسر این زندگی دهاتی بر آینه ی تار آخرت ایشان و حالا بیمارستانی.و «آخر تا کی؟...» و همه چنان آرام غذا می خوردند که انگار با پرندگان وحشی هم سفره اند.مبادا تکانی بخوری یای صدایی کنی که هم سفره ات خواهد پرید. 3 جمعه ی بعد با فضل الله راه افتادیم که سری بزنیم به استاد مقنی و قناتی که دشات آبی می کرد. هوا افتابی بود و سوز داشت و فضل الله دستمال بسته ای با خودش آورده بود که گره زد ه بود بیخ آرنجش و دهانش این بار بوی گردو می داد.و هم چنان تسبیح می انداخت.و با هر دو کلام قش قش می خندید.زمین هنوز از باران اول نم داشت و ته ساقه های بریده ی گندم که بر صورت زمین ریش نتراشیده را می ماند ، تیز بود و شبنم داشت .و ما به سمت غرب می رفتیم و آفتاب به گرده هامان می تافت و گرمایش مطبوع بود.از ده که در می آمدیم ، برخورده بودیم به مامور پست که با دوچرخه اش وارد ده می شد.و فضل الله هنوز داشت قصه ی او را می گفت که چطور گاهی از مرکز بخش که برمی گردد یک قاطر بار همراه دارد.و این که مامور بیست و هشت پارچه آبادی است و هرکدام از روسای محلی و کدخداها سفارشی دارند که او به میل انجام می دهد.و علاوه بر برنامه رسانی گاهی بدل می شود به نوعی فروشنده ی دوره گرد.و من به یاد پدرم افتادم و هم پایی هایی که گاهی می کردیم و سگ دوهای دنبال پست ؛ و آن روز که دیر کرده بود و می ترسید به قطار نیم بعدازظهر هشتگرد نرسد ، و از اشتهارد تا آن جا مرا دنبال خر بندری پست دواند ، و حتی یک بار به خاطرش نرسید که پسر دوازده ساله نمی تواند عین مرد چهل ساله دنبال خر بدود ، و بعد تبی که کردم و مادرم دیگر نگذاشت با او بیرون بروم...و بعد برای ای« که قصه اش را تمام کنم ، پرسیدم: -خوب .بگو ببینم کار و کاسبی ات چه طور است ؟دکان می گردد؟عاقبت قرص کمر گیر آوردی؟ که هر هر خندید و گفت : -راستش مادرمان رفته دختر علی اصغر را برامان صیغه کرده . بعد مکثی کرد و تسبیح انداخت و افزود: -راستش محض امتحان . پرسیدم :-امتحان چه؟ باز قش قش خندید و گفت :-امتحان دیگر .راستش شما که اهل بخیه اید .که اگر قبول شدیم برامان زن بخواهد. -علی اصغر که باشد دیگر؟ -راستش چوپان ده است.دخترش بدجوری ورقلمبیده.راستش دم دست مادرمان خدمت می کند.شب عید غدیر شب اول بود. می دانستم که فضل الله پسر همان سربنه ای است که ورد زبانش «پدرآمرزیده»است .سر ناهار خانه ی بی بی از درویش شنیده بودم ، اما قضایای دیگر را تازه فهمیدم.او همان جور تسبیح می انداخت که پرسیدم: -پس چرا خبرمان نکردی؟آخر سوری ، جشنی ، ولیمه ای. -ای آقا !راستش عقدکنان که نبود ، یا عروسی رسمی .یواشکی بود.راستش مادرمان خیال کرده ماکوفتی ، ماشرایی چیزی گرفته ایم.هر چه بهش می گویم بابا لگد تفنگ کمر آدم را تاب می دهد، باورش نمی شود. حالا این دختره را برامان صیغه کرده که اگر مرضی چیزی داریم ، بریزد بیرون .تا بعد که برامان زن می خواهند ، ساق و سالم باشیم. -دختر هم برایت زیر سر گذاشته؟ -راستش ، بله .دخترخاله مان را .شیرینی مان را از بچگی برای هم خورده اند . راستش هم حیف است. خواستم بپرسم «مگه دختر علی اصغر حیف نیست ؟»که منصرف شدم و پرسیدم: -چه جوری صیغه کردی؟ -راستش هیچ چی .پدرمان دویست تومان داد به باباش.میرزا عمو هم صیغه اش را خواند .حالا هم عوض این که سرتنور مطبخ بخوابد ، می آید اتاق خودمان. -همین؟ قش قش خندید و گفت:-پس چی؟راستش مادرمان یک دست لباس براش دوخته ، خودمان هم یک النگوی نقره براش از شهر آوردیم.یعنی همین پستچی برامان خرید و آورد. -خوب بعد چه؟ -بعد کدام است دیگر؟یک نان خور سر سفره ی باباش کم.راستش علی اصغر هشت تا بچه دارد. -غرضم این است که وقتی تو زن گرفتی؟... -آهاه!راستش لابد یک شوهر دیگر می کند ، یا می ماند و خدمت مان را می کند ، یا راستش می فرستیمش شهر . حالا دیگر نوکر و کلفت تو شهر حکم کیمیا را دارد.خیال می کنید ، سرهنگ ها بی خود ی مصدر نگه می دارند؟ برای این که سوار پرحرفی نشود ، پرسیدم :-می دانی امسال چند نفر را بردند سربازی؟ -به نظرم هفت نفر. کدخدا می گفت.یک هفته قبل از آمدن شما بردندشان. و ساکت شدیم .تک و توک مردی با جفت وزرایی شخم می کردند ،و دنبال شان مردی از لنگی که به کمر بسته بود ، مشت مشت دانه بر می داشت و می پاشید .و ما از دور خدا قوتی می پراندیم و آن ها سلامی می فرستادند یا عاقبت به خیری .و با یکی شان فضل الله ایستاد به خوش و بش که من گذشتم .به نزدیک نصرالله و دو نفر از دوستانش رسیدم . سلامی و حال و احوالی کردیم .و دومی یکی دیگر از اهالی بود که یک بار توی حمام دیده بودمش ؛ و سومی مردی شال سبز به کمر بسته و قبای راسته به تن و توبره اش در کنارش بر زمین ، و غریبه .نصرالله گفت : -مزرعه هامان مار دارد آقا ، وقت شخم و درو و دعا می گیریم . پرسیدم :-به چند ؟ نصرالله گفت :-آقا سید طمع کار نیست .دستش خوب است آقا !اهل محل بهش معتقدند . گفتم :-لابد گنج نامه هم دارد . آن که در حمام شناخته بودمش ، گفت :-گنج نامه را سید مارخور دارد .طرف های عید پیداش می شود .یک خربندری هم زیر پایش است ، اما این آقا سید فقیر آدم است .این کاره نیست ، فقط دزد می گیرد و دعای دفع مار و عقرب می دهد . و نصرالله شروع کرد به گفتن قصه ی (نر و سردار قوچانی)که ژاندارم ها بکارت نامزدش را برداشته بودند و او یاغی شده بود و سر به کوه و کمر گذاشته بود و ژاندارم ها در کارش در مانده بودند ؛ تا عاقبت این آقا سید آن طرف ها پیدایش می شود و دست به دامن او می شوند که سر کتاب باز می کند و جا و مکان نرو سردار را نشان شان می دهد ... و سید غریبه ، هم چنان سر به زیر ، چشم به کتاب دوخته بود و وردش را می خواند .که فضل الله رسید و سلام وعلیک ، و من فرصت پیدا کردم که را ه بیفتم . در راه قصه ی مردی را شروع کرد که تا پانزده سال پیش می آمده به این آبادی ها و پوست روباه و شغال می خریده .تا عاقبت هاری می گیرد .و تا برسانند ش به شهر مثل چوب خشک شده بود .در همین حین به آسیاب رسیدیم . گفتم سری بزنیم و زدیم . از درکه می رفتیم تو ، الاغی از طویله فرروی کرد و پا به زمین کوفت . فضل الله داد زد : -آهای آسیابان !راستش الاغت تشنه است . و در تاریکی آسیابان را شناختم .برادر کوچک مدیر بود.عین یک عروسک بزرگ که در آرد تپانده باشی و درش آورده باشی .سلامی کردیم و او گلیم بغل اجاق را هما جا تکاند و از نو پهن کرد که نشستیم و دو تکه چوب بر آتش گذاشت و رفت الاغش را آب دهد .در همین موقع هیکل زنی را دیدم که با سرو کله ی بسته در انبار بالای آسیاب کیسه های گند م را پس و پیش می کرد .و به همه جای تیرهای سقف گرد آرد قندیل بسته بود .برادر مدیرکه برگشت ،گفتم : -مثل این که منزل آقای مدیر هم دیگر دیده ایم . او در عین کسی که زیر لفظی می خواهد ، گفت : -بله . گفتم :-اما اسم سرکار را ندانستیم . گفت :-هبة الله . و دیدم که این یکی حتما نعمتی بود ، و بخششی .و گفتم : -تنهایی آسیاب را می گردانی ؟ گفت :-سنقور کسی دیگر است ، اما هرکه نوبت آسیاب خودش را نگه می دارد . و فضل الله گفت :-راستش سنقور مشهدی نورالله است . اگر عیب و علتی پیش بیاید ، صداش می کنیم. و استکان نعلبکی ها را برداشت و رفت بیرون .تنها که شدیم هبة الله در آمد که : -آدم قحط بودکه با این خل دیوانه آمدید بیرون ؟کله اش خشک شده . که زن از همان گوشه ای که بود پکی زد به خنده .خندیدنش می گفت که سخت جوان است .گفتم : -درویش گرفتار بود .هنوز دارند آن ده جریب را ذرع می کنند . که فضل الله پیداش شد .و نشست و به چای ریختن .هبة الله به همان خجالت زدگی اول گفت : -آقا داداش می گفت شما هم با مباشر مخالفید . گفتم :-من هنوز غریبه ام . گفت :-یعنی شما می گید صلاح است که آسیاب آتشی را ه بیفتد ؟ گفتم :-یعنی واقعا آسیاب شما را از کار می اندازد ؟ گفت :-البته از کار می اندازد .چون با این آسیاب روزی ده خروار هم می شود آرد کرد . گفتم :-یعنی این قدر گندم توی ده هست ؟ گفت :-البته که نیست ، مردم توی خانه هاشان تاپوی آردی که ندارند .تاپوی گندم دارند . فضل الله گفت :-راستش این را درست می گوید .کار زندگی اهل ده با کار این آسیاب جور تر است .بعد رو به هبة الله کرد و گفت :-پس حمتا می خوابد ، تو خیالت راحت باشد .راستش پول شان زیادی کرده . فضل الله گفت :-چه می گویی پسر ؟راستش سفته های اقساطش را بابا مان به چشم خودش دیده . هبة الله گفت :-اهل محل همه ی این حقه ها را از زیر سر مباشر می دانند .مردم می گویند یک غریبه آمده دست گذاشته روی آبادی . پرسیدم :-مباشر را می گویی غریبه ؟ -البته که غریبه است .می گویند کولی بوده ، چلنگر بوده خدا عالم است چه کاره بوده ؟! فضل الله قش قش خندید و گفت :-به !راستش این راکه همه می دانند .مابچه بودیم که تو آبادی پیداش شد .راستش زمان متفقین بود که اهل ده گند م شان را قایم می کردند .راستش همین مباشر یک روز داشته با خرش از آبادی رد می شد ه که یک صدای جیغ می شنود .می دود جلو و می بیند پشت یک پشته جوانکی افتاده ، روی یک زن ...و قش قش زد زیر خنده .مدتی خند ید و ما تماشا کردیم و بعد دنبال کرد : -راستش داشته اند با هم کلنجار می رفته اند که مباشر سر می رسد .با گرگ کش می گذارد تو گرده ی جوانک و دختره را سوار می کند و می رساند آبادی .راستش... به این جا که رسید ساکت شد و نگاهی به اطراف انداخت و بعد سرش را آورد در گوش من و آهسته افزود : -می دانید جوانک که بوده ؟ همین آقای مدیر بوده . و باز زد زیر خنده .هبة الله خون به صورت دوانده گفت : -این ها قصه است ، مردم ساخته اند . فضل الله که داشت یک دور دیگر چای می ریخت ، همان جور برای خودش می خندید .خنده اش که تمام شد ، گفت : -راستش عیب کار این بوده که خود دختره پاش می لنگیده .وگرنه این جور جوان ها را تو آبادی نگه نمی دارند .سه چهار ماهی رفته بوده شهر کلفتی یکی از اقوام .و وقتی برگشته بوده اسمش هم عوض شده بوده .خدیجه اش شده بود پری ( وقش قش خنده ).ننه باباش هم دیگر جلودارش نبودند .هر چهار روزی هم یکی از این قضایا پیش می آمده .تا این مباشر از آسمان می رسد .دختره که می رساند ، سفت بیخ ریشش را می چسبند .رسم هم همین است .وقتی یک عورت را حفظ کردی یعنی که پس مال خودت است .عروسی شان یادمان است . چه خرجی !راستش سه تا گوسفند سر بریده بودند ... این جای قصه اش بود که زنی وارد شد .نیمه جوالی بر سر ؛ و از در کوتاه آسیاب نشسته آمد تو .و بعد ما بلند شدیم و تشکر ی و خدا قوتی .و از در که آمدیم بیرون ،فضل الله در آمد که : -راستش خواهر زن نصرالله بود ، براش شیرینی خورده اند . گفتم :-کدام یکی ؟ گفت :-همان اولی .دختره را می گویم .راستش دختر خوبی است .چشم خیلی ها دنبالش است . گفتم :-چشم تو هم ؟ که قش قش خندید و گفت :-ای آقا !راستش ما تو همین یکیش در ماندیم . و همان جور که می رفتیم پرسیدم :-خوب بعد چه شد ؟مباشر را می گویم . که باز قش قش خند ید و گفت:-هیچ چی شد ند زن وشوهر .راستش دختره هم دیگر از آب و تاب افتاد و اگر بدانید حالا چه زنی از آب در آمده .خودش هم سال 30شد رئیس اتحادیه .با سواد بود و از شهر براش روزنامه می آمد . و ادامه داد این که مالک قناتی که سراغش می رویم پسر عموی سرهنگی است که او مصدر خانه اش بوده و از وقتی بازنشسته شده ، این مزرعه را خریده که بهش می گفته اند گته ده و بعد گفت : -ببینم مگر مادر اکبر چه عیبی دارد؟صد تومن هم که مهرش کنید راضی است .می خواهید بیفتیم پا در میانی؟ به تندی گفتم : -ببینم !شما ها همه تان دست به یکی کرده اید که من مادر اکبر را بگیرم ؟ گفت :-پس راستش ، دروغ گفته اند که دست به شکمش مالیده اید ؟ وقش قش خندید .و گفتم : -نه دروغ نگفته اند ، اما آخر ... گفت :-راستش شاید خیال کرده اید این جا هم شهر است ؟ گفتم :-چه طور مگر ؟ گفت :-راستش آن دست به شکم همه ی زن های آبادی مالیده شد ه. به ما می گویند خل ودیوانه است، برای این که این حرف ها می زنیم .راستش آن های دیگر ساکت می مانند . تو این آبادی عقل یعنی سکوت . گفتم :-من هیچ قصدی نداشته ام . گفت :-راستش ما هم با زن جناب سرهنگ هیچ قصدی نداشتیم .اما آن جا فرق می کرد .شکم آن زن سیر بود ، ا ما مادر اکبر با روزی سه تومنی که شما بهش می دهید ، بمب گذاشته توی همه ی خانه های آبادی .شما هم خودت بهتراز ما می دانی که دهاتی جماعت سایه می خواهد تا برود زیرش .و بعد ساکت شد و لحظه ای تسبیح انداخت و بعد دنبال کرد :-مگر اهل فرقه های دیگر باشی ، ببینم راست است که معلم ها بچه بازند ؟ و این ها را که می گفت نه می خندید و نه تسبیح می انداخت .دیگر هیچ حرفی بین ما رد و بدل نشد تا رسیدیم به چاه های قنات .با خاکی نو وقرمز در اطراف حلقه هاشان .ما پیچیدیم به طرف مادر چاه ، که دست راست بود و سر بالایی بود .از بغل حلقه ی چاه بعدی که گذشتیم ، فضل الله ریگی به چاه انداخت که یک جفت کفتر از دهانش پریدند بیرون و گفت: -چاه آبی شده . راستش از حالا دارند برای زمستان لانه می سازند . و از بغل چهار حلقه چاه دیگر گذشتیم تا رسیدیم به کفه ی شکاف عریضی که دره ای بود آبرفت مانند ؛و به غرب کشیده می شد .چرخی بر سر چاه بود و مردی بایک پاچه ی بالا زده و دیگری افتاده ، ایستاده بود و پای لخت را حایل چرخ کرده بود و چپق می کشید و ما را می پایید که سرا زیر شدیم . دیگر خسته شده بودم و می خواستم از دست این وجدان مجسم دهاتی به جایی بگریزم .ناچار در آمدم که :-پس من می روم پای کار . -خو،راه می بری چه جور؟ این را چرخ دار پرسیده .فضل الله گوشه ای کنار چادر وارفته بود داشت گردو می شکست .گفتم :-خودت یادم می دهی .عیبی ندارد ؟ -خو.این جوری که نمی شود.خو، چاه خیس است . پرسیدم :-اهل کجایی بابا ؟ گفت :-خو ،چاخو،اهل یزد است دیگر . -چاخو ،یعنی چه ؟ -خو، شما می گویید مقنی دیگر . و بعد حالیم کرد که لخت بشوم و شدم .و با زیر پیراهن و زیرشلوار رفتم لب چاه .او چرخ را مهار کرد تا من آویزان شدم .و بعد آهسته آهسته بازش می کرد . طناب که دراز می شد ، من چرخ می خوردم به سمت راست .که اول سرم گیج رفت وبعد که عادت کردم چاه خاکی بود و جای نوک کلنگ بر آن فشرده و براق .و بعد رطوبت چاه به چندشم انداخت .و بعد تاریکی صرف بود و در بالا میله ی بایک شونده و گردان و کوتاه طناب .که از وسط سوراخی می آمد که به روشنایی با ز می شد .و بعد شر شر ملایم آب را زیر پا شنیدم .و هنوز به ته چاه نرسیده بودم که خیس شدم .و حالا شر شر آب زیاد بود .فکر کرد (کاش زیرلباسی مم درآورده بودم )که کف پای چپم بر تکه سنگی نشست که نشست آب بر آن می رفت .طناب را تکان دادم و رها کردم ، هو انداختم :(اوستاهوووو...)با جوابی که آمد چشمم به کف دیواره ی چاه راهرویی را دید که آب به سمتش می رفت .و بعد دیدم که چراغی است و پیش می آید ، و بعد شلپ شلپ دست و پایی و بعد که هیکل مقنی .سلامی کردم و خدا قوتی و ذکری از درویش و این که که هستم .و مقنی در آمد که : -خو این جا که آمدن نداشت .خو ،آن طناب را بده ببینم . طناب را که دادم تکانش داد و هو انداخت و همان در مدخل راه آب نشست .از کنار تنم که تلو تلو خوران رفت بالا او گفت : -خو تو چاه که نمی شود زیر دول واسید.خو،باتو. و پس پسکی دو قدم عقب رفت و من د ردرگاه کوزه نشستم .مردی بود میانسال .با سری تاس و هیکلی ریزه .گفتم : -عیبی ندارد بیام پای کار ؟ -خو ، بیای چه کنی ؟خیال کرده ای سر گنج است ؟خو همین است دیگر جنب که نیستی ؟ و هم چنان که عقب عقب می رفت ، غر غر هم می کرد :-خو ، این بچه های شهر تو هرسوراخی سر می کنند .هم چنان که با احتیاط پیش می رفتم ، گفتم :-می دانی اوستا.هم کارهام تو مازندران اسم مرا گذاشته بودند خاله وارس ، اگر ناراحتی برگردم . که غر غرش بند آمد و هر دو ، چهار دست و پا و چراغ معدن در میان مان و سرهامان در چها رانگشتی یک دیگر ، با احتیاط می رفتیم .کوره ی قنات به همان اندازه پهن بود که با کپل ها مماس باشد .و دیواره از سنگ بود و جابه جا علامت میله ای که د رآن بارو ت داده اند . پس از ده قدم کوره پیچید به سمت راست و من هرچه فکر کردم که خودم را مطابق روی زمین توجیه کنم ، نتوانستم . پرسیدم : -اوستا ، به کدام سمت پیچیدیم؟به شرق؟ -خو،شرق و غرب مال روی زمین است . زیر زمین می روی طرف رگه ...و ساکت شد.اما بعد از یک قدم از نو به غرغر افتاد: -خو، خیالت می رسد همه جا می شود آق معلمی کرد ؟تو روی زمین آقا معلمی . خو ، زیرزمین از شولات برمی گردی ، از دج رد می شی ، خو می رسی به رگ آب دیگر.عین گوسفند ، تا گیرش نیاوری که خونش درنمی آد. برای خودش حرف حرف می زد ، زیرلبی و تند.تا رسیدیم به جایی که کوره سنگی نبود و پهن تر بود و بلند تر ، و می شد سر دو پا نشست . . مقنی جرخ زد و حالا پشتش به من بود و می رفت . جای کلننگ جا به جا بر دیواره ی کوره برق می زد و آب برکف مجرا انباشته بود و تا مچ پا در آب بود و شلپ شلپ می کردیم تا رسیدیم.انبار مانندی از آب که تا زیر زانو را می گرفت ، و به دیوار آخرش نیم دایره ی سوراخی بر سطح آب بود ، که آب از آن می گذشت و پشت دیواره ، جایی شرشر می کرد .مقنی چراغ را از گردن باز کرد و از میخی بر دیواره ی قنات آویخت. و گلنگش را که بغل آن به دیوار کوبیده بود ، کشید بیرون . به دقت سوزنی که از گوشت دست می کشی ، وشروع کرد به گشاد کردن آن سوراخ . بایک دست کلنگ می زد و با دست دیگر خاک را می پایید که نپراکند . من یخ کرده بودم و کمرم داشت از دولا ماندن درد می گرفت که صدایم درآمد : -اوستا چرا این جوری است ؟ -چه جوری ؟خو، صاحب ملک بختش گفته که مادر چاه بالا افتاده .خو ، این دیواره را که برداشتی قنات تمام است -چرا از آن دست نمی کنی اوستا؟این جا بدجوری باید دولا کار کرد. -خو ، خیال کردی آن دست می شود واسید؟از آن دست که کار کنی ریزش می کند.آب پرزور است .خو ، از کجا بدانی چه آبی تو کوره واسیده؟ و مکثی کرد و بعد یک مرتبه برگشت و گفت : -خو ، تو که لرزت گرفته! راست می گفت.پاها در آب.و آن دو تکه لباس خیس و کمر دولا ، دیگر طاقتش را نداشتم ، ولی مگر از رو می رفتم؟ گفتم:-ناهار باهم بخوریم اوستا.باشد؟ -خو ، بجنب که می چایی ، لاشه ات رو دست مان می ماند. که جنبیدم . و به همان احتیاط برگشتم .چراغ پشت سر وسایه ی بزرگ و بی قواره ی خود را در آب خرد کنان.و هو انداختم و طناب که به ته چاه رسید به رانم بستم و آمدم بالا.فضل الله آتش را تافته بود و چای دم کرده.سوز بند آمده بود و آن هردو کمک کردند تا لباس های زیرم خشک شد ، و کنار آتش که نشستم ، فضل الله مرد چرخ دار را فرستاد دنبال چوب و گون ، و از بغلش یک نیم بطری درآورد و داد دستم ، که : -راستش می دانستیم یخ می کنید. و عجب نعمتی بود سوخت و رفت پایین و گرما در درون نطفه بست.و بعد که نفس تازه کرد م ، ی: دوقلپ دیگر و نیم بطری را برگرداندم ، که خودش سرکشید و گذاشت جیبش .گفتم: -داشتم قزل قورت می کردم.عجب جانی می کنند این مقنی ها. -راستش هرکسی ی: جوری باید نان بخورد . و تازه گرم شده بودم که تاپ تاپ خفیف موتور از سمت ده بلند شد.اول نامرتب بود و دو سه بار خوابید و بعد از نو راه افتاد.و ما سفره ی ناهار را آماده می کردیم که استاد مقنی هم آمد بالا.دستمال بسته ی فضل الله یک مرغ پخته بود با نان و پنیر گردو هم که دشات . و ناهار مقنی و چرخ دارش نان و پیاز چای هم که داشتیم . آفتاب حسابی می چسبید و ریشه های گون خلواره بسته بود و استاد مقنی لرزیدن مرا برای دیگران تعریف کرد و بعد گفت : -خو ،تو که جان نداشتی ، چرا آمدی پایین؟ و دوستش گفت :-خو ، کجا بودی اوستا.می خواست با کت و شلوار بیاید... که فضل الله قش قش خندید و من نه چندان کلافه گفتم : -ببینم اوستا ، همه اش را با همان کلنگ کنده ای؟ که بر و بر نگاهم کرد و گفت :-خو ، چرا آن پایین صدات در نمی آمد ، آقا معلم؟ و چرخ دارش گفت:-تو همین یک چاه ، هزار تومن باروت آتش زده . و فضل الله گفت:-راستش سرهنگ همین پول را قبول ندارد ، اگر این آتش کاری نبود که حرف و سخن نداشتند. گفتم :-خوب برو بیارش پای کار تا ببیند که چه کرده ای . چرخ دار خندید و گفت:-خو خیال کرده و هرکسی حاضر است برود تک چاه قنات ... گفتم:-حیف جان آدمی زاد نیست که تو آن کوره سر برسید؟ مقنی گفت:-خو ، تو حق داری آقا معلم .حالا دیگر کسی با کلنگ چاه نمی کند.خو ، موتور می گذارند و با مته سوراخ می کنند .اما می دانی پول هرکدام از آن مته ها چند است؟خو ؛ مگه نه که معلمی؟بایست بدانی .خو، تمام این قنات با پول یکی از آن مته ها آباد شده ، که تازه این مرده شور برده ی صاحب ملک نصفش را قبول ندارد .خو ، تو می دانی سالی چند تا مقنی زنده به گور می شود ؟ گفتم:-تو در عمرت چند تا قنات کنده ای اوستا ؟ نگاهی کرد و بعد با انگشت هایش شمرد و بعد گفت:-خو ، بگو که دوازده تا .یعنی می گویی پس مقنی ها بروند بمیرند؟خو ، من هم اگر پول داشتم می رفتم مورتور می آوردم سر چاه ، اما از آن وقتی که چشمم وا شده ، این کلنگ تو دستم بوده . خو ، آن که با موتور چاه می زند پنج هزار تومن یک قلم بایست بدهد به مهندس آب.اما من رگه ی آب را عین رگ گوسفند می شناسم.خو ، کدام مهند س آب .اما من رگه ی آب را عین رگ گوسفند می شناسم.خو ، کدام مهندس می تواند یک گشت بزند دور آبادی و بگوید این جا را بکن آ آن جا را ؟خو ، خاک شناس می آید ، آب شناس می آید ، هواشناس می آید .تازه از هر سه تا چاهی که می زنند یکیش آبی می شود . حالا تو آقا معلم می گویی من دارم جان کردی می کنم . خو ، تو خیال کردی که من جان خودم را دوست ندارم ؟چرا دوست دارم ، اما می دانم که هر زمینی آبی دارد.خو ، زمین حکم تن آدمی زاد را دارد ، پر است از رگ و پی .اگر رگ دست را بزنی یآ حجامت کنی خون یواش یواش در می آید ، عین قنات .خو ، برای صحت مزاج هم خوب است . اما اگ رگردن آدم را بزنی چه طور؟خو ، جونش با خونش در می آید . عین چاه های موتوری. تن این زمینی که ما می شناسیم ، آن قدرها خون ندارد که جواب این همه چاه را بدهد. خو ، دل آدم می سوزد . و ساکت شد . گفتم :-غصه نخور اوستا ! فضل الله می رود شهر پهلوی جناب سرهنگت. مقنی رو کرد به فضل الله که:-خو ، مگر نه که تو پسر حاج عزیز سربنه ای ؟ -راستش چرا. و مقنی غرغرکنان رو به من گفت :-خو ، این دیوانه باباش هم عرضه نداشت. گفتم :-چرا اجرش را ضایع می کنی؟درویش علی این را همراه من کرد که ... که حرفم را برید:-خو ، پس تو آمده ای مفتشی برای جناب سرهنگ؟خو ، اگر یک سنگ تو سرت می خورد ، چه می کردی؟ که فقط نگاهش کردم.فضل الله ساکت ماند ، و چرخ دار سفره را برچید و چای ریخت و مقنی چپقش را چاق کرد ، گفت : -خو ، بگذار برات یک قصه بگویم .دلت از ما نگیرد.می گویند چهارده تا لر بودند رفتند مشهد.خوب، ده تاشان تو راه مردند ، وبا گرفتند .سه تاشان هم تو خود مشهد افتیدند و از شکم روش مردند .خو ، چهاردهمی رفت ضریح را چسبید و گفت (ای ضامن آهو !خو ، ما که هممون مردیم .اما الهی قربونت بروم ، تو برو فکر قبه و بارگاهت را بکن .)خو ، حالا نقل ماست .هر کسی تو کارش به یک چیزهایی اعتقاد دارد . کار ما اگر به آب نرسد شگون ندارد .کار ما کار موتور نیست، کار آدمی زاد است که خیال می کند آب روشنایی است .کار ما هم گذشت .آب را هم درآوردیم .اما آن گور به گوری صاحب ملک برود فکر آبادی اش را بکند ...و گویا من چرت می زدم که استاد مقنی چپقش را خالی کرد و گفت : -تو بچه شهری هم که با یک غوره سردیت می کنه ، با یک مویز گرمیت.بگیر بخواب.ماهم رفتیم پی کار. که ماهر دو کنار آتش دراز کشیدیم. و آن هردو رفتند سراغ کار.گاهی ابری ، گاهی بارانی ، و گاهی رعد و برقی در آسمان . و گاهی با زمزمه ی گذر هواپیمایی از دور که معلوم نیست از کجا به کجا ، اما وعده ای به عبور ، به پرواز .اما فقط لحظه ای... و چهارشنبه شب ها که می آمد و اوایل ورودم نمی شنیدم .اما حالا ، نه که می شنوم و به انتظارش در حیاط مدرسه قدم می زنم ؛ بلکه حتی ستاره ی بی چشمک چراغ زیرتنه اش را دنبال می کنم . عین ستاره ای که طلوع می کند و غروب می کند...که یک مرتبه دیدم نشسته .پشت تپه ی زیر ده و من بر سر تپه ایستاده ، با جماعت دهاتی ها .و آرام آرام جلو می آمد ، اما چرخ هایش بدجوری صدا می کرد.اما همان در حرکت اول ، دهنه ی بسته ی چاه قناتی زیر پایم وا رفت و ... بیدار که شدم چرخ چاه صدا می کرد و اجاق سرد بود و فضل الله قدم می زد . و راه که افتادیم دیدم هیچ حوصله ی پر حرفی های او را ندارم . گفتم خاک شناس می کنم و دفترچه ام را درآوردم و یادداشت کردم . آب رفت ها داغمه بسته بود و بی ترکی یا شکافی ، کف اتاقی اندود شده را می ماند به قصد تجدید صورت یک ظرف عتیق .و بیابان خاکستری بود .و از شن پوشیده بود و ناصاف بود و خاک مزارع گاهی قرمز بود ، و رس خالص و گاهی به سیاهی می زد و گاهی اخرای مایل به زردی .و مارمولک های ریز ، خبرچینان عجولی را می ماندند که از ریشه ای به ریشه ی دیگر خبر از شب بارانی می دادند . و خانه های ده از دور کندو ها یی را می ماند گلی و برسینه ی تپه چسبیده.و دود عصرانه ی ده که از روزنه ی خانه ها برمی خاست ، بوی گون سوخته را می آورد.به حوالی ده که رسیدیم با دونفر از اهالی همقدم شدیم که عرق ریزان ، بارهای بزرگ خار را بر دوش به خانه می بردند . 4 باران های پاییزی گذشته بود که پشتش نقاش شورابی پیدایش شد .همان روزهایی که الاغ های گر ، از بیابان و سرما ، به ده پناه می آوردند .و باران ها ریز و نرم و نفوذ کننده بود ، باهمیشه نمی درهوا و شب ها تند تر ؛ و شرشرناودان ها تا صبح. ناودان که نه ، ناوک های چوبی که از سر بام ها جست زده بیرون .از وقتی اکبر با هام چپ افتاده بود هر خبر تازه ای را در کلاس می شنیدم .و از دیگران بچه ها ، تا کتاب ها را باز کنند ، خود شیرین ترینشان تازه ترین خبر را می داد .بار چغندر پدر علی پای کارخانه دو خروار افت داشته ، الاغ پدر کریم هنوز برنگشته ، یکی از خرجین ها گندم عین الله کاروانسرادارهای شهر دزدیده اند ...و خبر ورود نقاش شورابی را پسر قهوه چی داد .خپله ای عین پدرش ، کمی هم خنگ .به هر صورت هر کدام از بچه ها کوشش خودشان را می کردند برای گرفتن جای خالی اکبر ، که ازم کناره می گرفت سر بند قضیه مادرش . آخر هفته ی پیش بی بی ، در ویش را راه انداخته بود و کدخدا را ، وسه نفری به مرکز بخش رفتیم و من دویست تومان مهر کردم و ثبت و ضبط در دفتر ...و حالا به جای سه تومن پنج تومن می دهم ، یعنی اینکه مثلا خرجی .و مادر اکبر هر شبی که بخواهم می آید و شام با هم می خوریم و آخر شب او بر می گردد سراغ بچه هاش .این جوری بهتر هم هست .جا پاهای شوهر سابق هنوز خیلی پیداست ، عین جاپایی در یک قدمگاه .به خصوص وقتی چشمم به مادر پیر آن شوهر می افتاد .که اصلا چشم دیدنم را ندارد .و بعد هم یک اتاق دارند با همه ی بچه ها و ان پیر زن زمین گیر ، و خرت و خورت های دیگر .و بعد هم بوی طویله ی بغل دست و کک و ساس و از این قبیل...سپرده ام که لباسش را عوض می کند و حمام که رفت ، می آید منزل من .روزی که صیغه اش کردم ، دو تا پیراهن و دوتا شلوار برایش خریدم با پارچه و لباس و خرت و خورت برای بچه ها . دو جفت جوراب برای اکبر که نداشت .و فردایش که دیدم جورب ها را نپوشیده فهمیدم دنیا دست کیست . یعنی که با هام چپ افتاده ؟چنین جوانی در حد یک معلم ، شاید می توانست سرمشقی برای او باشد .اما در حد یک ناپدری ؟ و من چه می توانستم بکنم ؟ او را لوس کنم ؟ یا خودم را به حد پدر مرده ی او برسانم ؟ و چه جور ؟ پدر او هر چه بود فعلا مرده بود و این رجحان همه ی مرده ها را داشت که برای زند ه ها تطهیر شده اند .و تبرئه از همه ی مغزها ، و یعنی این است اساس پرستش اموات ؟... رها کنم .این است که زیاد پا پیش نمی شوم . کم کم بزرگ خواهد شد ، اما وضع مادرش بهترشده .ماه جان در آن حدود نیست که بشود ماه جهان گفتش . اما گلی است در بوستان پاییز زده ی یک ده و چه گلی ؟ آفتابگردان .رسیده و درشت و خشبی .و دیگر به نان بندی دوره نمی رود .و مژه هایش دارد بلند می شود .و داغمه ی صورتش پاک شده .و یک النگوی مارپیچ طلا خریده و دست توی خودش می برد و هیچ ناراحتی ای نداریم .جز قضیه ی اکبر و جز قضیه ی مطبخ .آخر هر خوراکی را به صورت شفقه در می آورد .و نیز این ناراحتی را که اهل محل از او دوری می کنند ، یعنی این را خودش می گفت .به این سرعت وارد زندگی ده شدن ، و یکی از اهالی را ، گر چه زنی است ، از مجموعه ی آداب و کار و بار همان ده جدا کردن ؟... بی بی نیم دست رختخواب برایمان تحفه داده یعنی که جهاز .مدیر هم یک قالیچه فرستاده ، اما هنوز طول دارد که دیگران به رسمیت بشناسندمان . به خصوص که برادر شوهر سابق کدخداست . این را می دانستم که در یک ده تا کنجکاوی می انگیزی غریبه ای ، عین این نقاش دوره گرد ، یا کولی ها که می آیند کنار آبادی چند روزی اطراق می کنند و بعد می روند .اما هر کدام این ها احتیاجی ندارند به این که کنجکاوی اهالی را بر آورند .چون گذرا هستند . اما تو به عنوان یک معلم به خصوص وقتی از ده زن برده ای ؟... به هر صورت ، مدرسه که تعطیل شد رفتم سراغ نقاش شورابی .قهوه خانه ظهر ها خلوت بود ، یعنی از وقتی که استاد مغنی کوره قنات را ترکانده بود و سر به نیست شده بود ، دم به ساعت ژاندارم می آمد سراغ قهوه خانه و اهالی از پرس و جوی آنها دل خوشی نداشتند .هفته ی قبل بود که این اتفاق افتاد .چهارروز پس از دیداری که از قنات کردیم .جماعتی توی قهوه خانه بودیم .پای نقل درویش .که صدای عجیبی از بیابان آمد .گمان کردم موتور آسیاب ترکیده .اما برق خاموش نشد .گمان می کنم قبل از همه فض الله و من فهمیدیم که کار ، کار کیست .بعد هم درویش که کلاه ترک دارش را گذاشته بود پهلوی دستش و داشت سهراب کشان را تمام می کرد .صدا که برخاست او یک مرتبه ساکت ماند .دستی به پیشانیش کشید و برای اینکه ولوله ی جماعت را بخواباند گفت: -صلوا ت بلند بفرستند و صلوات که می فرستادیم سه چهار نفر دویدند بیرون به جستجوی علت صدا .درویش الباقی نقل را گذاشت برای شب دیگر و سفارش چای داد .و داشتیم گپ می زدیم و چای می خوردیم که حضرات برگشتند و در یک لحظه همه خبر دار شدند که استاد مقنی نومید از وصول مطالباتش ، مادر چاه قنات را ترکانده و در رفته و فردا صبح اول آفتاب ، ژاندارم ها پیداشان شد و سه تا کارگر های قنات را گرفتند و بردند ، که به انتظار مزد سوخت شده شان توی قهوه خانه می ماندند و نصیه می خوردند .و استاد مقنی یک لقمه نان شده بود و سگ خورده بود .اما هنوز ذکرش نقل هر مجلسی بود .یکی می گفت رفته کلنگهایش را فروخته و یک هفت تیر خریده که خود مالک را هم بکشد ، دیگری می گفت او را دیده بودند که اطراف مزرعه ی گته ده به انتظار مالک می پلکیده و همین جور ... وارد که شد م ، قهوه چی نبود .و مردی دراز و باریک ، با موهای مجعد و پیراهن توی شلوار نظامی کرده ، داشت به دیوار مقابل چیزهایی می کشید .درست بغل اعلان تراکتور ، با یک قلم جوهر ، قلعه مانندی کشیده بود و دار ودرختی اطرافش و جوی آبی پای درختها .قلعه و در و دیوارش اخرابود و دار و درختها آبی .و حالا داشت با جوهر چیزی شبیه خیک باد کرده ، سردیوار قلعه می نشاند ، گله به گله .سلام کردم و : -دست شما درد نکند اوستا . در جواب چیزی زیر لب گفت که نفهمیدم .آنوقت برگشت .دماغ پهن داشت و پوزه ی کوبیده و پیشانی کوتاه و چشم هایی ته چاهی گریخته .و رنگ پوست قهوه ای و گفت : -چطور است ؟می بینی که . و تا جوابی که به تقاضای تحسینش بیابم ، طاق لرزید .با صدایی شبیه به پیش در آمد یک زلزله .که پرسیدم : -قهوه چی نیست ؟ با دستش اشاره به طاق کرد ، و برگشت به کارش .و غلتک از این سر بام تا آن سر را پیمود و بعد بی صدا شد .رفتم از بساط قهوه چی دو تا چای ریختم و بردم پای کار نقاش و گفتم : -بفرما اوستا !خستگی در کن .چه می کشی ؟ از چهار پایه آمد پایین و قلم مو را به لب قوطی جوهر فشرد و هر دورا گذاشت پای دیوارو نشست .دست هاش را دو سه بار به زیلوی کف سکو مالید و من دیدم که لاله ی گوش هایش سوراخ داشت. قند را که به دهن گذاشت ، گفت: -حرز جواد می کشم.می بینی که. نمی دیدم .پرسیدم :-اهل کجایی اوستا؟ گفت :-چلنگر بودم ، می بینی که.و اشاره به سوراخ گوش هایش کرد. رد نگاهم را دیأه بود . -نقاشی را کجا یاد گرفته ای؟ -تو سرباز خانه.خواستم از خدمت صنف در بروم . گفتم نقاشم . می بینی که.و بیخ ریژشم ماند . خدمت سربازی است دیگر . می بینی که.چهار نفر بودیم . آن سه تای دیگر راست راستی نقاش بودند ،ازشان یاد گرفتم ، می بینی که.کی شان شمایل کش بود . خیمه گاه کربلا . قیام مختار...اما خریدار نداشت.من شدم شاگردش ، می بینی که. -گفتی حرز جواد ؟نسخه اش را تو کدام کتاب دعا پیدا کرده ای؟ - می بینی که.کتاب دعایی نیست .اما ردخور ندارد . کتاب دعایی اش را هم بلدم . تا حالا چهل تا «و ان یکاد »بالای سردرها گل و بته انداخته ام ، می دانی که.سه تا هم یآسین نوشته ام به توفال سقف و همچی درشت که وقتی دراز بکشی رو فرش می توانی به راحتی بخوانی اش ، می بینی که.اما این یکی را تا حالا تو بیست تا آبادی کشیده ام . هم شان هم راضی بوده اند. -پس کار و کاسبی ات بد نیست؟ -می دانی که .فصل خرمن که تمام شد دیگر کسی داسغاله نمی خرد. من هم ابزار کار ندارم، می بینی که.گفتم تا برسم به حشم ، این جوری سر می کنم . -حشم؟ -می دانی که .یعنی دار و دسته ام ، یعنی قبیله ام ، تو بهش چی می گویی؟ -خدمتت را کجا تمام کردی؟ -گرگان ، می دانی که .بالای گنبد سربازخانه می ساختند ، نقاش مفت می خواستند . -خوش گذشت؟...و بعد از لحظه ای :-من سربازی نرفته ام ، اوستا. گفت:-اگر جای دیگر بود شاید بد می گذشت ، اما می دانی که .زابلی ها آن جا ا زحشم هم بدتر زندگی می کنند. -زابلی ها و گنبد کاووس؟ - می بینی که.ولایت شان خشک سالی کرده ، هجوم آورده اند به پنبه کاری گرگان. -این هم فایده ی سربازی ، من این چیزها را نمی دانم. و دیگر چه بگویم ؟به همین زودی کنجکاوی ام تمام شده بود.رفتم یک دور دیگر چای ریختم و آوردم . نوار باریک و عسلی چای که با دانه هاش از قوری می ریخت توی استکان ، فکری به کله ام زده بود . گفتم : -چرا رستم و سهراب نمی کشی؟ پرسید: -ببینم تو چه کاره ای ؟مباشری؟و اشاره کرد به ریش و پشمم.گفتم که چه کاره ام . فکری کرد و بعد گفت :-که رستم و سهراب؟می دانی که ررستم تو دهات زندگی نمی کرد.تاپاله ورنمی چید، داسغاله نمی خواست. -پس چه کار می کرد؟ -می بینی که .یعنی داری مرا امتحان می کنی ؟مدام نعل می خواست .نیزه و شمشیرش هم همیشه باید تیز باشد، می بینی که .از زابل به سمنگان.مدام روی زین ، نه روی زمین.مدانی که رستم دهاتی نبود ، شخم نمی زد. -پس شهری هم نبود .بیابانی بود.چون شهری... حرفم را برید که :-نبود؟البته که بود ، می دانی که.کوره ی چلنگرها را می شود بار خر کرد و از این ده به آن ده برد ، اما می دانی که.چلنگرها شمشیر نمی سازند.فقط داستغاله تیز می کنند و میخ طویله می سازند ، می بینی که .کوره ای که شمشیر می سازد بار کردنی نیست.بایست تو شهر کارش گذاشت . این جا بودیم که قهوه چی هن هن کنان آمد تو .انگار که از جنگ خیبر برگشته ، و: -سلام آقا معلم.محض گل جمال شما گفتیم نقشی به دیوار بیندازد. -کی دسته ی ارکستر خبر می کنی؟ -صدقه ی سر شما ، رادیوم عین بلبل چه چه می کند.همین الان راهش می اندازم ، بگذار موتور را روشن کنم. نقاش گفت:-جان خودت با این قوطی قراضه ، می دانی که.هیچ جا را نمی گیرد. قهوه چی استکان ها را برچید و برای خودش تنها چای ریخت و آمد پهلوی ما نشست . پرسیدم: -از مقنی باشی چه خبر؟ -ای مسبش خوش، بدجوری دست همه را تو حنا گذاشت و رفت .که می گفت از آن یزدی ریقونه این کارها هم برمی آید ؟تو این دعوا یک قم دویست تومن از مانسیه برده اند.راستی می دانی آقا معلم این کاکای نقاش می گوید این لاشه های سردیوار دعای چشم زخم است. گفتم:-پس این ها لاشه است؟ نقاش گفت:-می بینی که .یعنی خوب درنیامده؟ گفتم :-چرا .اما ی: خورده مثل خیک می ماند. -خوب مرده است دیگر ، می بینی که . قوه چی گفت:-ناز نطقت آقا معلم !دیدی کاکا؟نگفتم آقا معلم سرش می شود؟خیکی بار آوردی کاکا. و شروع کرد به خندیدن.گفتم: -مگر چه قد ربهش مزد می دی؟ قهوه چی گفت:-محض گل روی شما مزد نخواسته.کار این کاکا خوردی کردی است . قرار است یک هفته مهمان ما باشد ، سه تا پرده بکشد .گران است؟ از نقاش پرسیدم :-آن دو تای دیگر چه باشد؟ -یکیش بازار شام است.دهاتی پسند است.می دانی که.یکیش را هم تو بگو.اما می بینی که .من همه اش دو رنگ دارم. -بازار شام با همین دو رنگ؟...ببینم صورت هم می کشی؟ -بلد نیستم.می بینی که . -پس معراج بکش.تو پرده ی معراج همه ی صورت ها نقاب دارند ، چه طور است؟اصلا سه روز هم مهمان من باش.می برمت مدرسه سر و کله ا ی با بچه ها بزن ، خوب است؟ قهوه چی گفت:-ناز نطقت آقا معلم .نگفتم آقا معلم هنر شناس است؟دیگر افتاده ای کاکا. گفتم:-به شرط اینکه تو هم دست بچه ات را بگیری ببری شهر ، شاید عینک بخواهد. -محض گل روی شما به چشم!اما قرار نبود برا ی ما خرج بتراشی آقا معلم. قهوه چی که رفت قرار و مدارم را با نقاش گذاشتم که سرکلاس ها چه بکند و چه چیزها برای شان بکشد و بد نیست تمرین هم بکند و ازاین حرف ها...از بچه ها خواستم هر کدام روزی ی: لواش برایش ببرند و باقی خرجش را خودم به عهده گرفتم ، گوشت و سیگار و چای . و دو روز بعد آمد سرکلاس.اول گل و بوته ای کشید و بعد کاسه کوزه ای و بعد یک گاو .و ساعت دوم صبح بود و من داشتم به دست بچه ها نگاه می کردم که چه ناشیانه شاخ گاو را عین شاخ بز در می آوردند و به حماسه ی نقاش گوش می دادم که عین شمایل گردانی همه چیز را توضیح می داد که یک مرتبه فریاد زنی از وسط حیاط مدرسه برخاست ، که ریختیم بیرون . زنی خاک آلود و سر و پا برهنه ، از سمت در مدرسه داشت به طرف کلاس ها می دوید ، خواهر زن نصرالله بود.چابکی جوانی را داشت ، و مرتب فریاد می زد و نزدیک تر که شد ، شنیدم که اسم یکی از بچه ها را به فریاد می گفت«رضاجاااان ...ببهم.رضاجاااان....ببم»و یک اسم زنانه را چنان به زاری گفتند که دلم کندهد شد و ریخت تو . و خبر د رذهنم که جا گرفت ، این بار فریاد من بود که درآمد : -بدوید بچه ها....و به در مدرسه رسیده بودیم که فریاد دیگری کشیدم.به سمت مدیر : -فوری بیل و کلنگ بفرستید. خبر داشتم که نصرالله سه چهار روز است افتاده ، پایش پیچ خورده بود و خوابیده بود . خبری مثل همه ی خبرها.و چه در پست اول بودیم ما مدرسه ای ها.در حاشیه ی ده افتاده و اولین نقطه ی ارتباط با دنیای خارج.اکبر پابه پای من می آمد ، یعنی که تجدید عهد؟نه ، لاشه ی زنی زیر آوار مدد می طلبید...یک ربع ساعت طول کشید تا رسیدیم ، شاید هم بیشتر .گرد و غبار نشسته بود و خرهای نصرالله ، دور تپه ایستاده ، با گوش ها ی تیز کرده ما را می نگریستند.که مدیر مدرسه رسید با دو سه تا از زن ها و عده ای مرد ، و بیل ها و کلنگ ها ،و بعد نردبانی .که د ردل گفتم «چه عاقبت اندیش!»و یک ساعت دیگر کافتیم و شکافتیم و خاک نرم تپه را زیر و رو کردیم تا جسد پیدا شد ، کبودی صورت به بزکی از غبار پوشیده ، و هیچ اثری از جراحتی .اما چشم ها باز ، و به خاک انباشته ، و دهان عجیب گشاده به فریادی که هیچ کس نشنید ، و همه ی اعضا سالم . بله !زیر آوار تاریخ همیشه عین دسته ی گل می میری . و تازه او زنی بود و نه مردی ، و نه «بارسالاری ، و نه در بیابان غور...» به هر صورت دیگر کار مردها نبود .بچه ها را مرخص کردیم و زن ها پوشاندندش و بر نردبان خواباندندش و با طنابی بستندش و مدیر مدرسه و آقا معلم ده شدند دو تن ا زچهار تن حمال بار ذره ای از این بشریت دهاتی.و نزدیکی های ده ، جماعت دیگری رسیأ که نردبان را از دوش ما گرفتند و صدای لااله الا الله فضای ده را پر کرد.زن ها پیشاپیش بساط را آماده کرده بودند.با چهارپنج تا چادر نماز، به دور درخت های لب جوی ، تجیری کشیده بودند . یک کله رفتم سراغ خانه ی اربابی .ارباب!و این رعیتش !زن نصرالله که لابد خواسته بود به جبران سه چهار روز بی کاری شوهر ، نان خانواده را از شکم تپه درآورد .و اینک طبق نان ، بر نردبانی کنار جوی نهاده .و آماده ی آب زدن تا نرم بشود و قابل خوردن.بر سر سفره ی این مرده شورخانه ی موقت ، و برای هضم شدن در دل این خاک گورستان چه تاریخی است... با این فکر ها یکسره رفتم سراغ خود بی بی .از در وارد نشده ، هوار کشیدم که: -آخر این چه زندگی است ؟چه مرگی ؟حتی مرده شورخانه ندارید... -جوش نزن آقا معلم !روزی که مرده می شورند ، هیچ کس آب بر نمی دارد .مگر دفعه ی اولت است که مرده می بینی؟این فلک زده ها خرج مسجد و حمام شان را نمی توانند بدهند. حالا تو می خواهی به خاطر سالی پنج تا مرده ، یک مرده شور خانه بسازند که دست کم پنج هزار تومن خرجش است؟ که همان دم در اتاقش وارفتم.صدا زد شربت بید مشک آوردند ،و تا عرقم خشک بشود چیزهای دیگری هم گفت که نشنیدم.در خجالت خودم دست و پا می زدم و نمی دانستم به این ارباب چه بگویم که از ادب اربابی تنها همین را می دانست که ارزش حیات و مرگ آحاد آدمی را به پول بسنجد ، که مباشر رسید و زبانم باز شد .تکه زمینی را معین کردیم و قرار بر این که هر بنه ای روزی دو تا عمله بدهد و از فردا طرح نقشه ای بریزیم برای مرده شورخانه.فکرش را هم نمی کردم که در لباس معلمی دهات ، باید مرده شورخانه هم بسازی.و سه روز ختم و مجلس و قرآن خوانی .و روز آخر همه ی جماعت در مسجد نشسته بودیم که خبر رسیأ ، خبر این که نقاش شورایی دسته گلش را به آب داده . خبر را حسن آورد .همان مرد لنگی که بدرقه ی مباشر بود. فضل الله پای منبر نشسته بود و تسبیح می انداخت و پیرمرد ها ، با صداهای کلاغی و گره دار ، تمرین قرآن خواندن می کردند.و عین عماهنگی یک دسته ی زرنا ، صدا به صدای هم می دادند که حسن خبر را به گوش مباشر رساند.نیم دقیقه نشد که صداها خوابید و بعد یکی گفت «الرحمان»و دیگران دم دادند که «لا بشیی من آلا ء رب اکذب» و بعد همه برخاستند. عصری بود و هواسخت گرفته بود و بوی برف می دادکه روانه شدیم به سمت قوه خانه .همان بعداز ظهر مچ نقاش را سربزنگاه گرفته بودند . لابد همان روز آوار ، هم دیگر را دیده بودند و ما که رفته بودیم و مدرسه را خلوت کرده بودیم و الخ...بله .بعدازظهر بوده و نقاش رفته بوده پی سیگار که چوب خطش را من می پرداختم ، و خواهر زن نصرالله را دیده بوده که آمده بوده پی کلاف نخ.از دکان فضل الله با هم دگر می آیند بیرون که د رحفاظ آستانه ی اولین خانه ی سر را ه مچ شان را می گیرند. اول خود فضل الله ، که زاغ سیاه شان را چوب زده ، و بعد اهل همان خانه ، و بعد جار و جنجال ، و بعد دیگران .فکر کردم کاش خبرنگارها می بودند ، همان ها که روز افتتاح آسیاب موتوری دوربین به کول دنبال عاشق و معشوق های ده پرسه می زدند.و دنبال زن ها جوان و سلیطه به پا. به قهوه خانه که رسیدیم دست و پای نقاش را بسته بودند و همان زیر پرده ی بازار شام ، روی سکو بوند . پرده ی معراج نیمه کاره مانده بود ، یعنی دو تکه ابر بود و جند تا خیک بال دار ، و سم ها یاسب که بیش تر به سم گاو می مانست ، پهن و پخ و کوتاه.و هبه الله ایستاده بود و خجالتی تر از همیشه . چنان هیاهویی که بایست راه باز می کردند تا بگذری ، و گذشتیم.پیراهن نقاش به تنش پاره پاره بود و آثار مشت و چوب و جراحت ، زینت خال کوبی سینه و بازوهاش شده . و آن طرف سکو ، کدخدا و مباشر و نصرالله و دو تا از سربنه ها ی هم زاد و شور می کردند . و قهه چی هم بود و شیرین زبانی می کرد : -تقصیر از گردن من است که محض گل روی شما به این غربتی کار دادم ، رو دادم ، جا دادم ... و همین جور یک ریز می گفت و می رفت و می آمد و گوشش به هیچ سفارشی بدهکار نبود . این بود که از وسط جمع رفتم و خودم یک چای ریختم و برای نقاش بردم و فند به دهانش گذاشتم و هم چنان که او چای را هورت می کشید ، شنیدم که از وسط جمع یکی گفت : -نگاهش کن !انگار برادرند. دیگری گفت :- خوب بابا .او هم بنده ی خداست . دیگری :-اگر غربتی ها به هم نرسند پس که برسد؟ چای که تمام شد از جیب پیراهنش نیمه سیگار له شده ای جستم و به دهانش گذاشتم و گفتم : -آخر چرا همچی کردی ؟وقتی ده تو را می برد سر کلاسش یعنی که... که سیگار را تف کرد و فریادکنان حرفم را برید که: -به سرت قسم خودش راضی بود ، می بینی که . من نانجیب نیستم .می خواستند نامزدی اش را فسخ کنند. -گه خوردی پدرسوخته کولی! این را نصرالله گفت، که کون خیزه کنان از پشت من آمده بود جلو و حرفش که تمام شد خواباند توی گوش نقاش.و پیش از آن که کسی ممانعت بتنواند.چشم های نقاش برقی زد و فریاد کشید: -حالا مردانگی می کنی ، نامرد؟ّمی بینی که .نمی خواست با تو پیر سگ سرکند .نمی خواست مثل خواهرش دم دست تو الدنگ برود زیر هوار... که چوب دستی نصرالله آمد پایین.سخت به فشار ، که اگر نگرفته بودمش مغز نقاش را له کرده بود.اما دهانش باز بود که : -پدر سگ غربتی !اول به گوش های بریده ات نگاه کن ، بعد گه زیادی بخور!خیآل کرده ای دخترهای ده گاو ها ی طویله ی پدرتند؟ که جماعت قش قش خندید ، مباشر آمد جلو و نصرالله را پس زد . با چاقویی در دستش برق زنان ، که فریادم درآمد: -چه کار می کنی؟ -به تو مربوط نیست آقا معلم.مواظب باش که تو هم میان ما غریبه ای.خواستم بگویم «غریبه تر از همه تویی »که نتوانستم ، یعنی درماندم . اگر هم چاقو به دستش نبود ، دل شیر می خواست که پیش چشم جماعت اهالی طرف مباشر یک ده بروی .که فریاد مباشر بلند شد : -بیا درویش سرش را نگه دار که خونش حرام نشود. و بعد رو کرد به جماعت که : -الاغ وقتی هار می شود ، باید گوشش را برید. و جماعت قش قش خندید . و درویش سر تقلا کننده ی نقاش را نگه داشته بو ، چاقو در دست مباشر به احتیاط پیش رفت و بعد که پس آمد خونی بود. مباشر گفت: -حالا آن ورش ، درویش. که پریدم جلو . مچ دستش را گرفتم و فریاد کردم : -درست گوش هات را باز کن مباشر!اگر کسی بتواند به معلم ده بگوید غریبه ، آن کس تو نیستی .فهمیدی ؟من ا زاین ده زن برده ام .بچه هاشان را دست من سپرده اند . من این بابا را به مدرسه را داده ام .اگر مردی بیا گوش مرا ببر.نمی دانم اگر مدیر وساطت نکرده بود و به کمک درویش و سربنه ها ما را از هم جدا نکرده بود ، چه پیش می آمد . مچ مباشر در دستم عین یک کنده ی داغ بود و می لرزید. و من دیگر چاقو را نمی دیدم .چشمم درست توی چشمش بود که فریادم را می زدم ، و می دیدم که رنگ می گذارد و رنگ برمی دارد .که صدای مدیر درآمد: -همین یک علامت برای هفت جدش کافی است آقا !باقی اش را به ما ببشید . و کدخدا هم آمد و مباشر را بردند بیرون و درویش مرا کشید به گوشه ای که: -مگر خلی ، آقا معلم؟ به تنفر نگاهش کردم و گفتم:-آره ، آخرش باید یکی تو روی این غربتی می ایستاد. که جوابم را نداد ، اما رو به نقاش شورایی گفت:-ده یالا بزن به چاک. گفتم :-مگر نمی بینی دست و پاش بسته؟ که قهوه چی چاقوی قصابی را از تن لاشه ی بزی که به ستون آویخته داشت ، بیرون کشید و دست و پای نقاش را باز کرد.او هم چنان که خون از گوشش می چکید ، برخاست.و بیرون رفت .تا مدت ها هو و جنجال جمعیت به دنبال او تا به قهوه خانه می رسید ، و بعد پارس سگ ها ، مردم کیش شان می دادند. و من و درویش از هم دور بودیم .و مدیر میانه مان ایستاده بود ، و می دیدم که چه به سختی می شود در تن کند رفتار یک اجتماع دهاتی حرکتی از خارج افکند. ققنوس 1 این آخری ها دیگر حمام رفتن برایم شده بود عذابی.یعنی دیگر نمی توانستم راحت گوشه ای بنشینم و کار خودم را بتکنم و خلاص.هربار یکی می آمد و باهزار تعارف می خواست دوشم را بمالد ، یا پشتم را کیسه ای بکشد.و چه کیسه هایی!انگار خرشان را قشو می کنند.زبر و نخاله ، و تا دوسه روز پوستم می سوخت ، به خصوص سردوش ها و روی تخته ی پشت .تقصیر از خودم بو د که تخم لق را همان بار شکستم که گذاشتم فضل الله کیسه ام بکشد، پسر سربنه.و این یعنی که علامت ورودم به اجتماع ده؟آن وقت مگر می شد دیگران را معاف کرد؟از این خدمتگزاری ، از این جبران دهاتی بودن.و مگر کدام شان از پسر سربنه چیزی کم داشتند ؟آن که شماره ی شناسنامه اش را روی بازروی راستش خال کوبیده بود؟...خوب یادم است.«شماره ی 178 صادره از بخش کلارود.»که اول طلا رود خواندم.می گفت عماله ی راه آهن بوده و سرکارگرشان شناسنامه اش را دزدیده بوده تا بی سجل بودن را بهانه کند و مزدش را بالا بکشد .او هم رفته بوده شهر و المثنا گرفته بوده که هیچ ، اسم و رسم خودش را هم روی بازویش خال کوبیده بوده...یا آن دیگری؟یدالله ، که تمام آرنجش زرد و قرمز مالیده بود ، و وحشتم گرفت که مبادا مرضی مسری داشته باشد ، که فهمید و فوری تعریف کرد که در جوانی روی آرنجش «ناد علیا مظهر العجایب»کوبیده بوده و همین هفته ی پیش یک آخوند عابر را توی حمام دیده ، که بهش گفته با این خال روی آرنج ، وضوش باطل است و نمازش هم.و حالا او رفته امیر آباد پیش خاله بلقیس و دوا درمان کرده که خال پاک شود.و همین قضیه خودش شد باعث دعوایم با آشیخ ، که فردای همان روز رفتم سراغش .خانه ی مشهدی اکبر اطراق کرده بود.و سلام و علیک و نشستم.یکی از دهاتی ها داشت می پرسید که حمام دوش غسل دارد یا نه؟و آقا شیخ پس می رفت و پیش می آمد و باد به گلو می انداخت که «احوط غسل ارتماسی است.»و بعد که یارو رفت و تنها شدیم، گفتم: -آشیخ چرا بندگان خدا را به دردسر می اندازی؟ و او رو کرد به صاحب خانه که تازه چای آورده بود .و پرسید: -آقا که باشند؟ بار اول و آخر بود که هم دیگر را می دیدیم.برای ماه رمضان قرار بود برسد به فلان آبادی دور از جاده و حالا به انتظار مال این جا اطراق کرده بود ، و صاحب خانه را از این جا می شناخت که سالی یک مرتبه می رفت قم برای دست گردان کردن مال الله و خمس و زکات .و هم به خرج او حالا هر شب مجلس داشت و منبر هم می رفت و به مسجد رونقی داده بود .و شنیده بودم که مدام ناله اش از این بلند بود که رادیو شده خردجال زمانه و گوش هیچ کس به حرف حق بدهکار نیست...و من حوصله ی این خزعبلات را نداشتم .مشهدی اکبر که معرفی ام کرد ، خودم حالی اش کردم که از یدالله حرف می زنم و ا زخال روی دستش که حالا زخم شده و خدا عالم است چه بلایی سر دستش بیاید.و دست آخر برایش منبر هم رفتم که وقتی دست آدمی زاد از هرکاری کوتاه است و رویداد امر عجیب و غیرعادی ، یآ چیزی برتر از حمالی و سگ دوی روزانه در زندگی اش پیش نمی آید ، البته که حق دارد در نقش خالی روی آرنج از مظهر عجایب کمک بخواهد . و خیلی مزخرفات دیگر ...که حوصله اش سر رفت و خنده کنان گفت که: -ای آقا!شما که با این ریش و پشم می توانید دکان ما را تخته کنید. -برای شوخی نیامده ام این جا ، آشیخ! -آی آقا !حالا دیگر کاری است و گذشته. و صاحب خانه پرسید:-پیش که درمان کرده؟ -خاله بلقیس امیرآبادی.من چه می دانم یکی از همین خاله خانباجی ها. -دستش شفا ست آقا!دل بد نکنید، ان شاءالله خوب می شود . گفتم:-تو دیگر حرف این شیخ را نزن. آشیخ گفت:-نکند آمده اید دعوا؟از شما بعید نیست آقا!دخالت د رکار اهل خدا... که حرفش را بریدم که :-آشیخ !این کار اهل خدا نیست که بار دوش مردم را سنگین کنند.خیال هم نکن که من آمده ام پیش روی تو بایستم.آمده ام بهت بگویم که تو هم مثل من خدمتکار خلقی ، و از سر سفره شان نان می خوری.اما این جوری داری بارشان را سنگین می کنی. -عجب!با این مدرسه هاتان بی دینی را رواج می دهید و تازه خودتان را خدمتکار خلق هم می دانید؟ مشهدی اکبر گفت:-صلوات بفرستید آقایان !در عوض بار آخرتش که سبک شده آقای آموزگار.شما هم حضرت آقا، ایشان را نمی شناسید.هم ایشان بودند که می خواستند درویش علی برا ببرند مدرسه نقل مذهبی بگوید . الان هم دارند یک عایله ی بی سرپرست را نان می دهند .مرده شور خانه هم به همت ایشان ساخته شد ، بله آقا!صلوات بفرستید. و بلند شد رفت که چای بیاورد .این بود که آهسته دنبال کردم: -ببین جانم ، این مردم فعلا زیر بار دنیا دارند خرد می شوند .خدا هم آن قدر رحیم است که به خاطر خال روی دست یدالله به آتش جهنم نسوزاندش .اصلا این بنده ی خدا جهنمش را تو همین دنیا دارد می کشد. آرام گفت:-من که مامور دنیا شان نیستم ، آقا جان! -چرا هستی . چون که تا وقتی طبیت توی آبادی نیست ، من و تو جای طبیب هم آمده ایم .اگر معلم نداشت ، سرکار عالی جای معلم هم بودید . سرکار و من باید توی این مزرعه ، آدمی کشت کنیم.سرکار اگر این جوری می آمدی ده ، رادطو نمی توانست جات را بگیرد. -ای آقا!مرا به چه چیزها می ترسانید .کار اهل خدا کجا و کار رادیو کجا ؟ -آشیخ!خیال می کنی اگر شک میان دو و سه را ندانند ، کجای کارشان لنگ می شود ؟هان؟خیال می کنی آن آخرت و آن پل صراط و همه ی دستگاه عرش برای این درست شده که مته بگذارند به خشخاش وضوی نماز این بیچاره ها؟ -کفر دارید می گویید ، آقا، این ها زندقه است. -آشیخ جان!زندقه وجود من و تو است که نمی خواهیم بفهمییم دنیا دست کیست . تو خیال می کنی مامور آخرتی در حالی که مامور نبش قبری.در عهد بوقی ، متوجه نیستی که مذهب یکی از راه های سعادت است.و نمی بینی که یک قضیه ی ساده ی لوله کشی آب ، تمام احکام یک باب از فقه تو را معطل می کند.مردم دارند با دوچرخه و ماشین سفر می کنند و تو هنوز در بند ماشی ثلاثی.و خبر بارش و برف را در همه ی نقاط عالم از همین رادیو می شنوند و تو هنوز در بند رویت هلالی... و همین جور برداشته بودم که دو نفر از اهالی وارد شدند.یکی میرزا عمو و دیگری پیرمردی که تا کنون ندیده بودمش.هر دو عصا زنان و قوز کرده .که برخاستم «خداحافظ شما»و از در آمدم بیرون. خانه مشهدی اکبر نزدیک حمام بود.و چه حمامی!طلایه اش بوی موی سوخته در فضا.گودالی جلوی در حمام بود که نمی دانم از کی فضولات حمام را می ریختند توش، مثل چاله های خلا ، بغل در خانه ها.اما اگر چاله های کم عمق علای خانه ها را چیزی از دید مخفی می کرد و باید از بوشان تشخیص می دادی ، مال حمام سرش باز بود ، و نه احتیاجی به کنجکاوی شامه.هرچه به حمامی و مباشر گفته بود م فایده نکرده بود.مثل این که بهشان بگویی چرا وسط پای خرتان دسته ی پارو آویزان است.این بود که گفتم خودم را ه بیفتم ، فردای آن روز دعوا با آشیخ عابر ، با آن حرف های خودم غیرتی هم که شده بودم .با پنج تا از بچه های کلاس چهارم ، بیل و کلنگی برداشتیم و دم غروب نیم ساعته فضولات گودال را زیر لایه ای از خاک تازه دفن کردیم ، مامور خدمات اجتماعی . مگر در یک ده می توان تنها معلم مدرسه باقی ماند ؟بعد هم برف افتاد و پوشش دقیق تر شد. آن وقت خود حمام ؟عین کلاه همدی های غول های بیابانی ، کنار میدانگاهی ده جا مانده ، یکی بزرگ در وسط . با سوراخ های عرق گیر بالاش.و کوچک ترها مال بچه غول ها ، در اطراف اولی.و همه شوره بسته و قاچ خورده و دمرو ، پهلوی هم چیده .و تلنبار بزرگ بوته ها ی تیغ و گون بر گوشه ای از این بساط ، هرمی افراشته . هم چون مناره ی شاخص آبادی ، یآ برج آتش گیرانه .به جای آتشگاهی که با آمدن مسلمانی زیر زمین فرورفته . و کناری ، دری بی چارچوب .و بعد پله های بنلد و گود ، و بع رختکن . حوضکی در وسط و شاه نشین ها اطراف ، و همه خالی و بی فرش ، و لخت و می شوم ، و بعد راهروی تنگ ، و بعد دری چوبی و خیس و لزج ، و بعد هم آب داغ ، و بوی پرک و ترشال دود چپق به هم آمیخته .به سه تا دوش بالا سرش .آخر اگر زیر دوش بروی باید به ادای شهری ها دفعه ای پنج قران پول حمام بدهی .اما توی خزینه که بروی سالی بیست و پنج من گندم به تو نتاب بدهکاری ، آن هم سر خرمن . و حالا من می روم توی خزینه .اول مور مور گرمای آب ، زیر پوست ساقه های پا ، بعد سوزش ران ها و بعد جمع شدن میانه ی تن .و بعد هم چو که پایت را از خزینه بیرون گذاشتی هجوم کیسه ها ، و می شوم عین گوشت قربانی .زبری و دهاتی باف کیسه ها ، و دست های بیل زن و قلدر ، و پوست نازک آقا معلم از شهر آمده . این طوری شد که این آخری ها تصمیم گرفتم هر سه چها رروز ، یک بار بروم حمام ، و صبح های خیلی زود هم ، حتی پیش از سحر خیز ترین غسل کنندگان .و لیف وصابونی ، و لذت آب گرم ، و جیر جیر سوسک ها ؛که تنها صدای تنفس تو ، قوی ترین پارازیت است در زمینه ی هم صدایی بگومگوشان .(و ممنون ، فقط غسل واجب داشتم .) و حالا سه چهار بار است که اولین مشتری حمامم .سلام و علیکی با تونتاب ، که خواب آلود ه می آید و در را باز می کند ، وتا رخت بکنم ، چراغ موشی را می برد توی بینه .یک بار هم آنقد ر زود رفتم حمام که هنوز حمام ، باز نشده بود . رفتم دم در خانه ی حمام چی . به زنش گفتم که به حمام چی بگو بیاید حمام را باز کند .او گفت که دارد تون را می تابد .آمدم از در پلکان تون هو انداختم که آمد بالا و گفت آب سرد است، اما از تمام کلاه نمدهای غول ها بخار بر می خاست .و بیرون ، بد جوری سرد بود .اصرار کردم تا در را باز کرد و رفتم تو .خود حمام داغ بود اما آب خزینه هنوز ولرم بود .و عجیب پناهگاهی است زیر این طاق های نم کشیده و خزه بسته .و مرده شور این دیوارهای اتاق مرا ببرد که نمی دانم چرا چینه ای نیست .آجری و یک لا .به نظرم بالا پوشم کم است .الان دو سه هفته است که دم دم های صبح از خواب می پرم ، حتما از سرما .با این برفی که ده را پوشانده . هر روز هم که نمی شود به حمام پناه می برد .باید بگویم ماه جان برایم کرسی بگذارد . کناره ی لواش های دیشبم ، همان طور توی دستم مانده بود و یخ کرده بود و هم چون تیغه های کارد بود که پیچیدم توی کوچه ی حمام .و آهاه!در آستانه ی در دوم سیاهی بزرگی روی برف افتاده بود ، و فر و فر می کرد .هیکل حیوانی بود .گاو بود؟...نه .و یک دم وحشتم گرفت .نکنه گراز باشه ؟!این روزها خیلی اسمش سر زبون دهاتی هاس .» که قدم آهسته کردم ، و حیوان سرش را که برداشت دیدم ، خر بود .که رفتم جلو . از پهلو دراز کشیده بود و سفیدی برف دست هایش را پوشانده بود .و عجب !...یک ران نداشت.پس بگو چرا از سگ ها خبری نیست !... که چراغ قوه ی دستی را انداختم .برقی در چشم های حیوان افتاد که هرگز ندیده بودم .و سرش را از نو رها کرد .گوشت تازه کنده شده ی رانش ، زیر آسمان سرد باز بود ؛و سفیدی قلم پا ، یکی دو جا به چشم می زد و از سر رگ ها خون به زحمت می تراوید ، نشت می کرد .و برف اطراف بدجوری تیره شده بود و پا خورده بود .دستی به تنش کشیدم ، که عجب خیس بود.و چه داغ!چنان بخار می کرد که انگار الان آب جوش کتری تمام خواهد شد .برخاستم و در را به شد ت کوفتم .به جای عوعوی سگی یا سگ ها ، مرغی از ته آغل قدقدا کرد ، وحشت زده .می بخشی مرغک .اگه بدونی الاغ اربابت به چه حالی افتاده ...»و دوباره در را کوفتم ، و این بار با لگد.که کسی به لهجه ی محلی از تو فحشی داد. و بعد خش خش گیوه ی آب دیأه بر روی برف ، و بعد در باز شد . و به جای هر چیز دیگر ، لگدی حواله ی حیوان کرد ، و باز دو سه تا فحش .و بعد رو به من که : -دیدی آقا !گفتم پدر سگ بر می گردد...و رو به حیوان :-تو که می تو نی از دست شان در بروی ، پس پرا زیر بار جانت در می رود؟ و من تازه فهمیدم که با حسین علی سر و کار دارم .اما حیوان هیچ نشانه ای از گری نداشت ، یا من ندیدم ؟گفتم: -نمی شد یک جوری راحتش کرد؟ -آخر بچه بدجوری بهش انس دارند.بهشان گفتم که بردمش شهر فروختم ، حالا بفرما !علوفه برای گاومان هم نداریم.پدرسگ یک هفته هم دوام نیاورد. که حیوان نفس بلندی کشید ، هم چون آهی ، یا فریادی به سکوت . که آن قدر طنین داشت که همان مرغک در جوابش از ته آغل باز قدقدا کرد.و من یک مرتبه احساس کردم که بدجوری سرد است و انگشت های دست راستم کرخ شده ، به زحمت بازشان کردم که کناره های لواش کنار سر حیوان روی برف افتاد.و «خداحافظ شما»و «اگر می دانستم بیدارت نمی کردم.» ...و از حمام که برگشتم سگ ها هم برگشته بودند.بر جایی که نیم ساعتی پیش حیوان افتاده بود ، ته بساط ضیاف سگ ها هنو زگسترده بود که دشاند به عجله بر می چیدندش .بیست تایی بودند .یک آبادی و این همه سگ !با گاهی خرناسی به سمت یک دیگر ف و برف همان لحظه شروع شد.همان که دیشب عاقبت به سرکوفت انجامید .«آخه چرا با این پیش دراومد نفهمیدی که پیداشون شده؟»و...وچه بگویم؟...ران آن خر رها شده در برف و سرمای بیابان های دور از آبادی ، برای ایشان نشانه بوده است.عین نشانه ای که سگ ها بر گوشه ی هر دیواری می گذارند تا مبادا راه شان را گم کنند ، مثلا جا پا.گرگ ها را می گویم . بله ، که به سادگی دریدن ران آن خر درمانده و گر گرفته ، پسر هشت ساله را دریدند.و تمام و کمال ، درست همین طور .و بچه های امیر آباد که این جا مدرسه می آیند ، حالا دیگر هفت تا نیستند ، شش تا شده اند .و چه پسری !وقتی می خندید درست انگار که گلی می شکفد.تنها لب هایش به خنده باز نمی شد ؛ یا پرده های بینی و خطوططی که کنار لب ها می افتد ؛ تمام صورتش می شکفت ؛ خون تا پشت گوش می دوید . «مرده شور تو معلم رو ببره!»ولی شاگرد من که نبود .زیر دست آن پیر خنگ عهد بوقی الفبا می خواند .و تازه مگر او چه تقصیری داشت ؟اگر خود او را هم گیر آورده بودند ، برای شان فرقی نمی کرد. چنان گرسنه بودند که حتی صبر نکرده بودند تا هوا تاریک بشود. داشتم چند تا ورقه ی بچه ها را می دیدم که صدای در مدرسه برخاست . تارق و تورق . با ضربه های وحشت زده ، و هنوز از جا نجنبیده بودم که های و هوی دهاتی ها بلند شد .«یعنی چه خبر شده ؟»تجربه از جاهای دیگر داشتم که خبر عین بوی سیر در دهات پخش می شود.اما چه خبری ؟که در را باز کردم ، و دوتا از بچه های امیرآبادی در حال پس افتادن ، و پشت سرشان بیست تاطی از دهاتی ها. دیپگر هوا تاریک شده بود ، اما روشنایی برف که بر زمین نشسته بود در هوا می تراوید و خبر د رچشم ها خواده می شد...که یک مرتبه ران درده ی دیشب و تراوش خون از نوک رگ های شکافته به یادم آمد و آن وقت بود که اولین سرکوفت آمد .نمی دانم چرا پرسیدم : -درویش را خبر کرده اید؟ که صدایش از تاریکی عقب جمعیت برخاست و به دنبالش فریاد خودم که «پس چرا معطلید؟»و دویدم تو . پوتین را کشیدم به پا و با آخرین نفر بچه ها پا گذاشتم به دو.جلو تر ا زما جست و خیز چند تا جرقه ی چشمک زننده در تاریکی راهنما بود.نیم ساعت کشید تا رسیدیم . اول لکه های سیاه بر روی برف . و بعد جای پاهاشان ، سه انگشت جلو و یکی عقب.بعد یک جا برف بدجوری آشفته بود . ی,نی صحنه ی جدا ؟و میان خودشان ؟یا پسرک هم مقاومتی ...که دو تا از بچه ها به گریه افتادند .فکرش را هم نمی شد کرد. بچه ها را نمی دیدی ، اما هق هق شان بیابان را پر کرد ه بود.به گریه ای عصبی و ضجه مانند.دست کم زبان شان بند نیامده بود .و مگر می شد از شان چیزی پرسید؟ اول کیفش را پیدا کردیم ، بعد یک لنگه کفش را ، و بعد یکی تو تکه پارچه ...که چشمک چراغ های امیر آبادی ها هم پیدا شد .تیرها در کردند و ساعت دیگری گشتیم.و هر دسته به سمتی دنبال علامت ها. و درمانده بود یم که چه کنیم؟می دانستی که بیهوده است ، اما مگر می شد به کسی چیزی بگویی ،؟ یآ مثلا به پدری ؟و تفنگی به کول هرکدام.و سرسلامتی آن به پدر طفل ، که سخت راحت شدیم.و این که «مگر می شود تا صبح روی برف گشت؟»و این که «محتاط ترین حیوانات گرگ است...»که دیدم دلم دارد به هم می خورد .خودم را کشیدم کنار و دو مشت برف به صورتم مالیدم و دندان هام که از سرما یرف آزرد . حالم جا آمد و دیدم که ستاره ای افتاد . و د رآسمان صاف ، دنباله اش بلند و رنگین.آبی به زرد آمیخته ، یعنی که هم کاری آسمان ؟یا هم دردی اش؟...هر چه بود قندیل های از یخ بسته ی ستارگان آویخته بود ، و روشنی همه جا را انباشته ، و رویه ی برف یخ می بست وزیر پاها خش خش می کرد.و ما به دسته ای می مانستیم که از بیگاری سر شاهراه بر می گردد....تا عاقبت هو انداختند و همه را جمع کردند و برگشتیم.یکی از بچه ها هنوز هق هق می کرد ، و درویش پا به پای من می آمد ف و زیر لب چیزی می گفت .پرسیدم: -چه می گویی درویش؟فاتحه می خوانی؟ -درویش می گوید فردا شب هم می آیند . -خوب؟ -هیچ چی .درویش غیب نمی گوید ، اما دیده .اول از شکم شروع می کنند ، گرم و نرم. که دیدم دارم اق می زنم . پا آهسته کردم و نشستم و از نو دهانم را به برف انباشتم و درویش یک مشت دیگر پس گردنم فرو کرد که جستم .و راه افتادیم ، دنبال همه.یعنی که خودمان را از دیگران می دزدیدم ؟...آن شب تا ساعت چهار بیدار ماند م ، به همین کشمکش.و دیدم که د راین معرکه ی نبات و حیوان هیچ خبری ز من نیست ، یآ اثری . گرگی کودکی را و خرگوشی نهال گردویی را . و من ؟یعنی باغبان ؟...«مرده شور تو رو ببره با این درست ، و بااین باغبونی ات !»و فردا مگر می شد درس داد؟یک دم از کله ام گذشت که پوستش را باز کنیم و به کاو بینباریم و همان شبانه از سر دیوار مدرسه بیآویزیم ولی خنده ای که بیشتر شکفتن گلی بود ، نگذاشت .لاشه را دورتر از پشت در رها کردطم و آمدیم تو . آب آوردم که دست و روی شان را شستند . و تا چای بگذارم ، مباشر که داشت لوله ی تفنگش را پاک می کرد ، گفت : -می دانی درویش ، مادرم اعتقاد داشت اگر دست گرگ را ناغافل بزنند روی پستان زن زائو ، غده ی شیرش باز می شود . حالا چلش کنیم ؟ -درویش می گوید جایی که کسی نمی فهمد.چون اگر کسی بفهمد ، همان جا دعوا می شود . مباشر گفت:-می دانی درویش !بابام می گفت لاشه ی گرگ را چال که کردی اگر اسب و خرت دل درد گرفتند ، ببرا ز روش رد کن . حال شان جا می آید ، و اصلا می دانی درویش ، بابای من چه طوری مرد؟ درویش که داشت چماقش را با یک تکه پیه خونین چرب می کرد ، گفت: -درویش از کجا بداند ؟ -می دانی ؟شتر کشتش.آخر بابام ساربان بود ، با یک نفر دیگر از اهل آبادی دوازده تا اشتر اربابی را می برد شهر و می آورد .می دانی ؟بار می برد . چهل سال پیش ، که هنوز کامیون ها را ه نیفتاده بودند. سفر آخرش می آمده ده که یکی از شترها سیاه زخم می گیرد و بابام نمی فهمد . تا هار می شود ، می دانی ؟آن وقت یک روز که داشته آبش می داده ، دستش را گاز می گیرد و بابام می زندش . اونم می گذارد دنبالش . بابام در می رد بالای یک درخت تو ت که تو کاروانسرا بوده . شتره پاش را با دندان می چسبد و می کشدش پایین . و تا خبر دار بشوند ، می خوابد روش و می کشدش ، یک دستش را هم می کند . وردستش که تنها برگشت ده ، تعریف کرد می دانی ! آخرش هم می فرستند از پاسگاه ژاندرم می آورند که با گلوله بزندش .من از آن وقت بود که فهمیدم تفنگ چه به درد می خورد .و ساکت شد. درویش گفت :-خدا رفتگان همه را بیامرزد ، اما درویش می گوطد بد مرگی بود ه. گفتم :-هر کسی یک جوری می میرد . اختیار مرگ دست آدم نیست ، اما اختیار زندگی که هست. مباشر گفت :-به چه اشاره می کنی؟می دانی... حرفش را بریدم که :-به این اشاره می کنمن که آن روز توی قهوه خانه تو گوش خودت را به دست خودت بریدی . -می دانی !من غریبه هستم ، اما کولی نیستم .صلاح تو هم نبود که تو روی من وایسی. درویش گفت :-ما همه مان غریبه ایم .آقا معلم قصد بدی نداشت . گفتم:-درویش !آدمی که عمل می کند ، یعنی که اختیار می کند . یعنی که گاهی تو روی طرفش می ایستد. درویش گفت:-حالا به درویشت کنایه می زنی؟آدم تو خانه ی خودش که به مردم کنایه نمی زند. گفتم :-این جا خانه ی کسی نیست ، قبرستان است. مباشر گفت :-به دل نگیر آقا معلم ! می دانی مرگ این بچه همه مان را کلافه کرده . و بعد چای برای شان ریختم و درویش زمزمه ای کرد و بعد آن ها رفتند که لاشه ی گرگ را جای ناشناسی چال کنند. و من خوابیدم ، اما از فردا دیگر جرات نداشتم که در چشم سگ ها نگاه کنم.اصلا از چشمم افتاده بودند . این قبرستان ها ی متحرک هر نو ع لاشه ای !و تازه گاهی دست دوم و سوم .آن وقت دیدم که دهاتی ها حق دارند که زیاد دست به سر و کول شان نمی مالند. 2 چه خوب شد که مرده شور خانه را ساختیم ، و گرنه با این سرمای خشک و طولانی ، و این مرگ و میر زمستانه حسابی در می ماندیم .یعنی پیش از این چه می کرده اند ، با این جوی وسط ده که شب ها یکسره یخ می بندد...یعنی از مظهر قنات تا وسط های آبادی آب هنوز به آن اندازه گرما و نحرکت دارد ، یا به آن اندازه در گاناه دیوار ها هسصت ، که گای درخت ها بسرد و از زیر پل ها ی چوبی بگذرد.اما به میدانگاهی که رسیأ و جریانش آرام شد و سرو سطح آب را بی واسطه لم س کرد ، یخ می بندد . و صبح تماشایی دراد سرسره بازی بچه ها بر صقحه ی پت و پهنی از یخ ، که اطراف جوی را می گیرد . می دانستم که زمستان دهات بیش تر فصل مرگ و میر پیرهاست . از جاهای دیگر یا دهات مرطوب شمالی بود یا وسط جلگه . اما این جا دهی است در دامنه ی کوهی و سوزگیر ، و چه سوزی !انگار چاقو توی صورت می زند ف یا شلاق. و چه عقلی کردم که این ریش و پشم را ول کردم . حالا دیگر شولاکم دارم تا جای هر کدام از دهاتی ها بگیرندم.راستش این مرگ و میر حسابی به فکرم برده ، شاید در شهرها هم زمستان مرگ و میر بیش تری داشته باشد. توجه نکرده ام ، اما مرگ و میر در شهر ها کم کم دارد از صورت یک امر آسمانی در می آید . یعنی دست کم رابطه اش را با آن قسمت از اموری سماوی بریده که فصل ها باشد ، یا سرمای زیاد ، یآ سوز زننده ، یا گرمای کشنده . و به جایش ربط پیدا کرده با خوراک و رانندگی و چاقوکشی و تریاک و گلوله و از این قبیل... اما در دهات هنوز همان ابزار عهد بوقی به قوت خود باقی است . نه تنها برای زندگی ، که برای مرگ هم . پیری ، مرض ، سرما و گاهی زمین خوردن یا زیر هوار رفتن یا توی چاه قنات افتادن یآ فلان مرض مسری ، دست بالا سیل و زلزله . و اصلا در اجتماع کوچک یک ده ، مرگ یک مساله ی حیات نیست ، یک مساله ی نباتی است.یعنی همان جور که برگ درخت ، اول زرد می شود و بعد قدرت حفظ خود را بر شاخه از دست می دهد و بعد می افتد و زیر پا می پوسد ، آدم ها هم اول ناخوش می شوند یا پاشان می شکند و بعد می افتند در بستر ، و بعد دوا درمان های خانگی و بعد ناتوان شدن و حتی توان خوراک را از دست دادن ، و بعد مردن . و گر نه این که «از پا افتادن »یعنی «مردن »؟ و بعد این روی پا ایستادن فقط روی پای بدن که نیست روی پای کار خود ایستادن هم هست ...پس ، از کار که افتادی یعنی مردی ، به همین سادگی .امر ده امر سادگی هاست . عین این تچربه را با دو نفر از هم کارهای پیرم کرده بود م ، که تازه بازنشسته شدند مردند. یعنی یکی شان فقط دو ماه دوام آورد ، و دیگری که سخت جان بود ، یعنی مذهبی بود ، یک سال دوام کرد . اما این بازنشستگی ده ، هر ساله است . یعنی هر زمستان . و دست کم برای پیرها . جوان ها هنوز کارهایی دارند . مردهاشان می رند شهر به عملگی ، تا به حال بیست تایی ، به قول کدخدا .و زن ها به همان کارهای معهود خانه ، اما پیرها؟به هر صورت در دیگر فصل ها یک ده خالی از پیران یعنی بیابان برهوت . اما در زمستان ؟در این بازنشستگی مزمن ؟در این جهنم پیری ؟تازه از این ثقیل و ورنیماده ی دهاتی را مگر می شود جز به ضرب بیل زدن هضم کرد؟یک فصل باید بگذرد تا گندم نیش بزند و آب دادن بخواهد ، و باد بهاره باید بوزد تا شکوفه ها باز شود ، و آفتاب باید به قلب الاسد برسد تا بشود رفت درو.و مگر می شود مو را پیش از موعد حرث کرد؟و بعد هم چو که رسیدی به قوس ، بگیر و بخس!و آن وقت به زور اراده ی جوانی که دیگر خاطره ی بیش نیست .پارو را برداشتن و برف روفتن ، یا مال ها را سر جو بردن و آب دادن . یا از سوراخ بام علوفه برداشتن و برف روفتن ، یا مال ها را سر جو بردن و آب دادن . یا از سوراخ بام علوفه به آغل ریختن ، و نتیجه ؟در بیست سطر :با برف اول کمند علی 65 ساله از نردبان افتاد و کمرش شکست.محلی که پدر فضل الله است با پیه بز و صبر زرد و تخم مرغ شکستگی را بست ، ولی افاقه نکرد. دو روز هم خواباندندش لای پهن داغ ، ولی باز هم افاقه نکرد. این بود که قوم و خویش ها جمع شدند که ببریدش شهر . و تا انداختندش روی الاغ و رساندند به کامیون عین الله ، مرد. و ماه رمضان که شروع شد نسبت غیبت مدرسه رفت بالا. روز اول و دوم اعتنا نکردم . گفتم لابد به علت عوضشدن نوبت خوراک است ، اما روز سوم دیدم صوورت غیبت بچه ها رسیده به بیست تا. که راه افتادم .ظهر با مدیر مدرسه سری زدیم به اولین خانه ی پس از مدرسه ، خانه یخاله خیری. دخترش زیر کرسی خوابیأه بود و تب داشت ، توی گلوش بدجوری سفید بود. به مدیر حالی کردم که ممکن است دطفتری باشد . و دنبال کردطم . یک مورد دیگر ، و بعد یک مورد دیگر .و بعداز ظهر هفتا از بچه ها را با کامیون عین الله فرستادیم مرکز بخش. و سرکلاس ها اعلان کردیم که مرض مسری است و مواظب باشند و از این حرف ها...ولی چهار فرسخ راه و سرسیاه زمستان؟!بله، در عرض یک هفته سه تا از شیرخواره ها مردند . و تازه از این گرفتاری خلاص شده بودیم که حسین بک هفتاد ساله ، روی یخ میدانگاهی سرخورد و یک پایش شکست ، که هنوز توی زفت است ، و گمان نمی کنم از این زمستان جان سالم به در ببرد . و هفته ی پیش دادا رحیم چشمش به کلی از سو افتاد.می دانستم که پیرمرد بچه ندارد ، خودش بود و زنش . شب های جمعه عین دو تا گنجشک را ه می افتادند به زیارت اهل قبور.و بقیه ی روزها خودش از خانه به مدرسه و به عکس.تقریبا هیچ جای دیگر نمی شد پیدایش کرد... در خانه باز بود . سلام کردیم و تپیدیم زیر کرسی.و بچه ها دم در اتاق دو زانو نشستند و مدیر درآمد که : -خدا بد ندهد میرزا عمو! پیرمرد گفت :-ای آقا جان !خدا هیچ وقت بد نمی دهد ، این ماییم که بد می کنیم . پرسیدم :0-چه خیری هست میرزا؟ -هیچ هچی آقا جان !این ضعیفه دیشب در زیرزمین را باز گذاشته بود سرما دو تا تغار نازنیم را شکسته .... و بعد رو کرد به بچه ها و آمرانه گفت "-پاشید برید خانه هاتان ، شهر است . روزه که نیستید ، اما سر راه کبلای رجب و مشهدی عیسی را خبر کنید یک تو ک پا بیایند این جا ، فهمیدید؟ بعد از کمی گپ زدن بالاخره پیرمرد زیر کرسی دراز کشیده بود که ما از در رفتیم بیرون. از پیرمرد ها خداحافظی کردیم و من از مدیر پرسیدم: -به نظرت راست می گفت؟ -برای نیسان ؟می دانی هر وقت ناخوش می شود ، وصیت می کند . کار هرساله اش است . عین الله که رفت ، شهر ، می گویم دو تاشیشه آب مقطر براش بیاورد . بعد هم دوره ی زمین غصب و آب غصب گذشته.حالا صحبت از تقسیم املاک است. نقل آن یارو است که بهش گفتند این زمین غصبی است و نماز ندارد . گفت که گفته ؟گفتند آقا. گفت آقا گه خورده .من اصلا بعد ازاین اصلا نماز نمی خوانم. -این را نمی گویم .قضیه ی کشته شدن ارباب و قنات و آن خبرها... -میرزا عمو گنده اش می کند. خیال کرده یک دنیاست و همین یک قنات . ارباب را سرقضیه ی مشروطه و استبداد کشتند. آخر ارباب مستبد بود و دور افتاده بود که داوطلب جمع بکند تا بروند سر راه سپه دار را بگیرند. بابام این جور می گفت. خود دولتی ها کشتندش . -کجا؟چه جور ؟کی؟ -چه می دانم .مگر فرقی می کند؟خوب یک ارباب دشمن دارد ، بند و بست دارد.من که نبوده ام ، اما بابام چنان نقلی از تفنگ چی هاش می کرد که نگو.خودش یکی از آن ها بوده ، شاید هم یکی از خود تفنگچی هاش زده باشدش. پرسیدم:-فکر نمی کنی قضیه اهمیتی هم داشته ؟ -حالا می گویی من چه کنم؟غم خودم کم است ، بیایم غم کشته شدن ارباب را هم بخورم؟نقل بی کاری ملا است و سوزن به ... این جا بودیم که رسیدیم به خانه ی ماه جان که«خداحافظ » و تپیدم تو . دیگی روی اجاق بود و اتاق پر بود از دودئ ، و همه شان دور کسی جمع بودند و در تاریکی زمستانه ی اتاق بی روزن ، ناهار می خوردند .مادر شوهر سابق جواب سلامم را نداد و ماه جان با کوچک ترین بچه ها به بغل برخاست که برایم آش بریزد ، که دیدم حالش نیست.حتی نان سر سفره نبود. گفتم: -انگار رمضان تو این خانه نیامده..!شب زودتر بیا. و راه افتادم به طرف قهوه خانه .برچنان سفره ای حتی به گدایی نمی شد گذشت . در راه با خودم گفتم «پس آخه این پولا رو چه می کنه؟»و بعد کدوم پول ؟او ن شندرغاز ؟تو هم که داری دهاتی می شی.قرمه ای ...ابدا.و چشمم که به قهوه چی افتاد ، دیدم که چرا دهاتی جماعت چاق نمی شود به عجله نیم رویی خوردم و برگشتم خانه. و تا عصر همه اش به فکر میرزا عمو بودم که عوالم قبر و آخرت برایش چه پناهگاهی بود !و چه وسیله ای تا با ن خود مرگ را فراموش کند. و بعد به یاد مدیر افتادم و بی اعتنایی اش نسبت به آن وقایع ، و می دیدم این جا که ذهن آدم ها چنین گورستان ئسیعی است برای دفن همه ی اموات ، و چنان افسانه سازی ها می کنی» برای هر اماز زاده ای ، چه رسد به شاه عباسی ، پس چرا تاریخ معاصرش آن قدر بی اعتابر است ؟آیا به این دلیلک ه فقط یک تفنن شهری بوده و و به روستا نکشیده ؟یا چون سهم عالم غیب در آ« هیچ است ؟که در ان افسانه سازی شاه عباسی هم هیچ بود ، ولی نه .آن از اصفهان به مشهد فرش گستردن ها و آن درویش بازی های شبانه و د رمقابلش آن خون ریزی ها .و تقلیدی که هنو زاز همه ی این ها در می آوزیم ، و خواب نما شدن ها... و با این افکار اصلا نفهمیدم با کلاسم چه کردم .مدرسه که تعطیل شد ، برف شروع به باریدن کرد .با دانه های ریز و متراکم ، و حال هیچ کاری .آن زندگی ماه جان و بچه هایش ؛ و این هم مرگ منتظر این پیر مرد .تو گمان می کنی هر چه مصرف بیش تر ، زندگی پر و پیمان تر ، و عمر ادا شده تر.و آن پیرمرد و این ماه جان و همه ی دهاتی ها به قناعت «گمان »نمی کنند ، بلکه عمل می کنند .و برای شان هر چه مصرف کم تر ، زندگی آرام تر .و آن وقت برای جبران این آرامش ، که به کسالت می انجامد ، انتظار امر عجیب ، و ناچار از خارج.پیچ رادیو را باز کردم و تپیدم زیر کرسی .داشت قرعه کشی بلیت های بخت آزمایی را پخش می کرد ، با چه شیرین زبانی ها و چه گل کاشتن ها .که دیدم حتی حال تفنن نیست ، و این رادیوی کوفتی هم که هیچ جای دیگر را نمی گرفت ، عین اتاقی با یک پنجره .که تازه بازش هم که بکنی مدام رو به مزبله ی دنیای غرب است .پیچش را بستم و رفتم به فکر . از وقتی که هوا سرد شده بود ماه جان برایم کرسی گذاشته بود .کف اتاق را چال کرده بود و کرسی را نمی دانم کجا گیر آورده بود و با همان نیم دست رختخواب بی بی و دو تا پتویی که خودم داشتم ، یک طرفش را گذاشته بود به دیوار و طرف دیگرش را به تخت سفری ام تکیه داده ، و دو طرف دیگرش به اندازه ای جا داشت که ما دو نفر را بس باشد .او گاهی شب ها اینجا می ماند .یک بار که ادای یک مازندرانی را در آورد که با چوبش زده بود و طرف را کشته بود ه .یخه اش را گرفته اند به باز خواست ، و که «آخر چرا همچه کردی؟» در آمده بود که «به سرت قسم مردک پیزری بود .من یک چوب بیشتر نزدم».و یکریز حرف می زد .با ر دیگر از مردی حرف زد که کنس بود و نمی خواسته مزد نان بند بدهد .ناچار خودش می نشسته سر تنور و ریش و پشمش را به دستمال می بسته و دولا می شده توی تنور .تا یک با ردستمال باز می شود و ریش و پشمش می سوزد و بعد از آن می فرستد پی نان بند آبادی.و دوباره از زن کل غلام حرف زد که برای بچه دار شد ن ،ماهی یک بار وقتی خون می بیند ، می رود امام زاده ی حسین آباد که سر سره ای دارد ، می گویند مال زمان گبرها ، و هرکه هفت بار از رویش سر بخورد ، بچه دار می شود ...با دیگر مشورت کرد که چه طور است کدخدا را رسما قیم بچه ها ش کند ؟که برادر شوهرش هم هست و از این قبیل .و عاقبت مرا راه انداخت که سه تایی رفتیم مرکز بخش و زیر اوراق را او انگشت زد و ما امضاء کردیم و من بعدها فهمیدم که این جوری یک قدم دیگر به دهاتی بودن نزدیک شد ه ام ،و به خودمانی شد ن برای اهالی ...با دیگر از این درد دل کرد که مادر شوهرش دیگر چشم دیدن او را ندارد .و می خواست برایش راه و چاره ای بیندیشم .سرآوری بیش تر ، و از این جور کارها... همین جوری داشتم فکر می کردم که از راه رسید .با سفره اش زیر بغل ، و برف بر سر و رویش نشسته ، و باز همین قصه ی آخری را پیش کشید .همان جور که سفره را پهن می کرد ، در آمد که : -پیر سگ حالا دیگر رفته هر چه داشته واگذار کرده به خاله کوکب که تا آخر عمر تر و خشکش کند .پیر سگ نمی بیند که من دارم بی مزد و مواجب تر و خشکش کنم .حالا یادش رفته ، اما خداش که بالا سر هست .می گویم چرا رفته ای مالت را بخشیده ای ؟می گوید چرا تو رفته ای شوهر کرده ای ؟ گفتم :-خوب ، بس است.بگذار یک لقمه نان زهر مار کنیم. گفت :-آخر دیگر کارد به استخوانم رسیده آقا !انگار نه انگار که پسرش مرده .خیال کرده من باید پس از او خودم را زنده به گور می کردم.گفتم :-می گذاری یک چیزی کوفت کنیم ؟ حالا که باعث و بانی نمانده اند . گفت :-آخر همیشه که آقا معلم ده نمی آید مرا بگیرد آقا ! شما هم که کارت همیشگی نیست . گفتم :-ول می کنی یا نه ؟اصلا این حرف ها را که بهت یاد می دهد ؟تمام اهل محل دست به یکی کردند تا تو کثافت را ببندند بیخ ریش من .می خواهی من هم مثل شوهر سابقت رفتار کنم پاشم بزنم شل و پرت کنم ؟ گفت :-آخر پس من برای که درددل کنم آقا ؟ ...و زد زیرگریه .و زاری کنان افزود :-دلم دارد می ترکد .آخر من باید تو این آبادی زندگی کنم آقا !حالا سر و همسر چه بهم می گویند ؟ و هم چنان اشک می ریخت که آرام آرام برایش گفتم : -فرض کن آمده بود و دارایی اش را به تو می بخشید ، باهاش چه کار می کرد ی؟هان ؟برا ی بچه ها ت کفش و لباس می خریدی ؟یا خوراک شان را بهتر می کردی؟ تو فقط بلدی دنبال زرگری های دوره گرد از این ده به آن ده بروی .تو خیال کرده ای ثروت عالم خلاصه شده در ملک و طلا .اگر این بارباز هم رفتی و النگو خریدی ، مچ دستت را خرد می کنم !تو لیاقت خوش رفتاری نداری ...که ساکت شد و نشستیم به غذا .تا به حال سه تا النگو خریده بود ، مارپیچ و زنجیره ای و یک دست. بدک نبود . حتی بهش می برازید .اما خدا عالم چه عیاری داشت و به درد کدام روز مباداش می خورد .واصلا این روز مبادا کی بود ؟ازش پرسیدم . گفت :-بدت نیاید آقا ! اما خدا بیامرزد مادرم را .آن شبی که شوهرم با یک بچه ی شیری از خانه بیرونم کرد ، بهم گفت :«ببه م ، هیچ شوهری در بند نون پیری تو نیست .خودت فکر خودت باش .»آخر بابام آخر عمری هوس زنگوله ی پاب تابوت کرده بود و سرمادرم هوو آورده بود .دیگر هفته ای یک بار هم از ما خبر نمی گرفت ..واگر شما بدانی چه بلاها سر ما آمد ؟... و بعد برایم تعریف کرد که آن شب چه شبی بود ه.شوهرش مخفی از اهل آبادی ، هفته ای یک شب دوا می خورده .و یک شب که او نجس پاکی می کند و دست به ظرف ها نمی زد و از این جور بدقلقی ها ...بچه ی دو ساله اش را می دهد بغلش ، و چهار از شب گذشته از خانه بیرونش می کند .و او که به هیچ جا رو نداشته ، می رود بیرون آبادی و سر یک چاه قنات می نشیند که بچه سرما نخورد .اوایل زمستان بوده و آن وقت شب او نمی خواسته حتی سراغ مادرش برود .و همین جور سر چاه نشسته بوده که نصفه ها ی شب دشتبان می بیندش و برش می دارد می برد خانه ی مادر .و مادرش همان وقت آن نصیحت را به او می کند که حالا به صورت سه تا النگوی طلا به دستش آویخته . و به آخر این قصه، او سفره را برچیده و من رادیو را باز کردم .اول مارش و بعد اخبار داخله .از کشته شدن فلان مامور تقسیم اراضی در حوزه ی کوچ ایل قشقایی گفت و بعد از کنگره ی دهقانان گفت و این که تصویب کرده اند که پس از این به جای کلمه «رعیت » بگذارند «دهقان »وبعد ازاین که به درخواست وزیرکشاورزی ، مصرف سیگار را تحریم کرده اند ...و از آزادی زنان گفت ، بعداز جنگ ویتنام گفت و ا ز ناوگان ششم ... که رادیو را بستم و رفتم به فکر... که یعنی پسر بی بی حالا چه می کند ؟آخر آن پاساژ را خواهد خرید ؟ یا آْن بقالی دو نبش را ؟...که یک مرتبه به صرافت افتادم .از ماه جان پرسیدم : - ببینم زن .می دانی که مباشر در ملک اربابی شریک است یا نه ؟ -والله چه می دانم آقا ، اما می گویند بی بی یک دانگش را به اسم او کرده . -کی ؟ -می گویند وقتی صیغه ی محرمیت خوانده اند ، بعضی هم می گویند بعد از مجلس پشک اندازان . -حتم داری ؟ -والله چه می دانم .کسی که شاهد نبوده ، اما شما خیال می کنید این درویش علی برا ی چه این جامانده ؟ و بعد دنباله ی اخبار را شنیدیم و تا مدتی ساکت ماندیم .و قتی می خواستیم بخوابیم ، بهش گفتم : -هیچ می دانی فردا دیگر رعیت نیستی ؟ -ما زن ها هیچ وقت رعیت نبودیم . -مگر نشنفتی آزادی بانوان را ؟ -ای آقا !ما را چه کار به بانوان . و کرسی بوی تاپاله نمی داد و او از بانویی ، تمیزی را داشت و شب خوشی بود .و در درازی و انس و گرمایش چه به راحتی می شد از خیال مرگ هم کار پیر گریخت ، اما نزدیکی های سحر بود که به صدایی از خواب پریدم .دیدم بساط سفره را زده زیر بغل و دارد می رود بیرون .و چیزی هم چو صدای گریه ی اکبر پشت در است .پرسیدم : -کجا می روی زن ؟چه خبر شده ؟ -هیچ چی آقا !این سگ پیر عاقبت کار خودش را کرد . -چه کاری ؟ -نمی دانم .بروم ببینم چه خاکی به سرم شده .می گوید تو حیاط نشسته و سرش برف نشسته . که از جاپریدم ، و او از در بیرون رفت .هنوز شش صبح نبود .آبی به صورتم زدم و چیزی به تن کشیدم و پوتین ها به پا ، و را ه افتادم .وارد که شدم ، ماه جان داشت همان توی حیاط با کاسه آب می ریخت روی بسته ی برف پوشی که گوشه ی حیاط بود و از آن بخار بر می خواست .هی می رفت تو اتاق و از سر دیگی که به بار داشت و زیرش تافته بود ، کاسه کاسه آب می آورد و می ریخت روی بسته .و یک ریز فحش می داد .اول هاج و واج ماندم .بعد رفتم جلو و با یک لگد ماه جان را به طرفی انداختم و بسته ی جسد پیرزن را برداشتم و برد م توی اتاق .هم وزن بسته ی کاه بود ، و گذاشتمش روی کرسی.یک طرف لحاف را بالا زدم و از پهلو خواباندمش.غیر از اکبر که اجاق را می تابید ، بقیه ی بچه ها خوابیده بودند ، و لحاف از روی یکی شان پس رفته بود .داشتم می پوشاندمش که رسید .و.. -آخر همه ی زندگی ام نجس شد . که فریادم در آمد :-گه خوردی زنکه ی احمق !کدام زندگی ؟ وروی پیرزن را هم پوشاندم . -تو فقط برو النگو بخر .توی نجس پاکی چه می فهمی چیست؟ و نبض پیرزن را گرفتم ، که بد جوری خاموش بود و سرد بود . به سرد ی تکه ها ی لواش آن شب . و گفتم : -بگذار یک نیم ساعت گرم بشود ، شاید جان گرفت . -خدا به دور ، خدا نیاورد . که اکبر به گریه افتاد .و باز من فریاد زدم :-خفه می شوی یا بزنم تو سرت ؟ و آمد م بیرون .و اقعا تحمل این یکی را نداشتم .اما مگر می شد فراموش کنی که با چه کله خری عجیبی سراغ مرگ رفته بود ؟ زانو ها را به بغل گرفته و سر را در چهار گوش وسط بازوها فرو کرده .درست یک بسته بود ، آماده برای صدور.می توانستی از هر جایش بگیری و بلندش کنی .و شلیطه اش که به برف چسبیده بود ! آخر چه طور تحمل کرده بود ؟ ...در مقابل کسی که مرگ را به جان می خرد ، همیشه زبان زنده ها بسته می ماند .آن یکی پیرمردی مومن و آب به روی خود بسته .و این دیگر پیرزنی سرتق و خود را دم سرما خشک کرده ! 3 درست شب آخر سرمای پیرزن بود که آسیاب موتوری را از کار انداختند .همان شب قرار بود مدیر بیاید مدرسه و تا دیروقت بمانیم و کارنامه ی بچه ها را برای شب عید حاضر کنیم .از وقتی هم کار پیرمان مرده بود کارهایمان بد جوری عقب افتاده بود ، با اینکه کار چندانی برایمان انجام نمی داد ، فقط نمره ها را می خواند و ما در کارنامه ها می گذاشتیم . البته کلی مسخره مان می کرد و می گفت:«مگر مدرسه بقالی است تا چوب خط دست بچه ها بدهیم ؟»و در جوابش می گفتیم این نوعی جواز عالم شدن است و باز مسخره مان می کرد و می گفت :«فقط یک صاحب فتوا می تواند جواز و خط بدهد دست مردم ...»و حالا به جایش یا باید به بچه های پنجم اطمینان می کردیم که اول و دوم رابه جای او می گرداندند یا خودمان نمره می دادیم.و نمی شد منتظر معلم تازه باشیم که شهر وعده اش را مدام به سال آینده می انداخت .کاغذ پشت کاغذ به اداره ی فرهنگ ، مرکز بخش ، اما فایده نداشت .به عذر مشکل سال مالی و کمبود داوطلب جدید و حتما دانشسرا دیده بودن و از این حرف ها ... با ز اگر می شد یکی از با سواد های محلی را روز مزد استخدام کنیم حرفی بود ، ولی اداره ی مرکزی دو پایش را توی یک کفش کرده بود که پیر پاتال ها و مکتب دارهای قدیمی را دست به سر کند .مدیرهم که برای خودش یک سر داشت و هزار سودا ، وهمان یک کلاس سوم را هم که می رسید ممنونش بودیم هم من وهم بچه ها .این بود که به انتظار مدیر داشتم کارنامه ی چها رو پنج را می نوشتم که لامپ روشن شد ، اما دو سه بار چشمک زد و بعد خاموش شد ، و بعد صدای موتور از دور آمد که به همان ضرب ، تاپ تاپی کرد و بعد ساکت شد .یک بار دیگر هم چراغ چشمک زد و دیگر خبری نشد که نشد .پا شدم پنجره ی اتاقم را باز کردم ، هیچ صدایی نمی آمد .گفتم حتما برا ی موتور سوار اتفاقی افتاده و تا هوا حسابی تاریک بشود لابد درستش می کنند .پنجره را بستم و از نو نشستم به کار ، اما کم کم تاریک می شد و نمی شد نمره ها توی ستون ها نوشت.این بود که هیزمی به بخاری انداختم و نشستم به فکر کردن .اصلا ماه جان این آخری ها کمتر بهم می رسید .یک چیزی اتفاق افتاده بود که من ازش خبر نداشتم .حسابش را که کردم دیدم دو هفته بیش تر می شود که شب پیشم نماند ه .غذاش از نو افتضاح شده بود و از نو کثیف می گشت و هر شب بهانه ای می آورد و می رفت .اما یک النگوی دیگر خریده بود .واقعا چه طور شده بود ؟چه اتفاقی افتاده بود که اکبر از نو باهام اخت شده بود ؟شاید اثر برخورد آن شب مرگ مادر بزرگش باشد .بهانه ی اصلی ماه جان این بودکه در غیاب ولی بگ باید به زندگی او برسد ، که زنش را فردای آن روز پشک اندازان بردند شهر و هنوز بیمارستان است .خود ولی بگ هم ده روز پیش به قصد زیارت مشهد راه افتاد ، و با حاج عزیز سربنه و سه تا از پایین محله ای ها و زن هاشان همگی رفتند که هم سری بزنند به بیمارستان وهم زیارتی بکنند تا سیزده عید برگردند . قهوه چی هم می خواست برود ، اما گرداندن موتور لنگ می ماند .به خاطر همین از همان اول ، به دستور مباشر ، قهوه چی وردست کارگر شهری پلکیده بود و به اسم بده بستان مزد آسیابانی و راه انداختن کار مشتری ها ، طرز هندل کردن موتور را یاد گرفته بود و پیچ نفت را شناخته بود و تند و کند کردن موتور را و دینام را وکلیدها را ؛ و سر هفته ی سوم کارگر شهری مرخص ، یعنی اول نق و نوق و ایرا د بنی اسرائیلی از کارش ، و بعد امروز و فردا کرد ن د رپرداخت مزد ش ، که هفتگی بود و بعد بی رمق شد ن محتویات مجمعه ی اربابی که ظهر و شب می آمد .که یا رو فهمید ، و از آن به بعد خود قهوه چی شده بود موتوربان .هم آسیابانی و هم برق دادن به تک و توکی از خانه ها که توانسته بودند خرج سیم کشی را تحمل کنند .اما به همین زودی صدای موتور شده بود یک جورنبض آباد ی .برا ی همان دو سه ساعت اول شب ، یا جمعه بعداز ظهر ها . شب ها از دور به آبادی که نگاه می کردی ، چراغ ها سوسومی زد ، عین کرم ها ی شب تاب که در مزرعه ای پراکنده .حسنش این بود که نه تنها به قهوه خانه برق داده بودند ، و کنار میدان ده ، یک لامپ دویست شمع ، سر یک تیر بلند می سوخت ؛ بلکه به مسجد هم برق داده بودند ؛ به مدرسه و حمام هم .خانه های اربابی و کدخدا و سربنه ها هم که جای خود داشتند . عیب کار این است که از همان اول عقرب که آسیاب به راه افتاده بود تا حالا هیچ شبی خاموش نمانده بود .هیچ دلیلی هم نداشت که آدم خیال کند قهوه چی کارش را بلد نیست ، یا موتور خرابی پیدا کرده .چون کمپانی ضمانت کرده بود که تا پنج سال بی وقفه کار کند و محتاج تعمیر هم نباشد . و به این فکرها بودم و نیم ساعت بیش تر از خاموشی موتور گذشته بود که ماه جان نفس زنان رسید . دستمال بسته ی شامم را گذاشت روی میز و گفت : -خدامرگم بده آقا !می گویند عین الله خان شن ریخته تو موتور و در رفته .خدا عاقبتش را به خیر کند . پرسیدم :-از که شنیده ای ؟ -تو همه ی ده پر شده آقا !فرستاده اند دنبال مباشر و گفته که من سر در نمی آورم .برید دنبال عین الله خان ، که رفته اند و برگشته اند و گفته اند که نیست .کامیونش سه روز است که شهر است .همه می دانند که گذاشته است تعمیر ، خودش پریروز برگشت .حالا کی این دسته گل را به آب داده و کی رفته خدا عالم است آقا ! -از کجا معلوم که کار او باشد ؟و پرداختم به سفره ام ، واو گفت : -یعنی شما نمی دانید آقا ! آخر تو تمام آبادی تنها کسی که از موتور سر در می آورد ، عین الله است. -خوب دیگر ، بدو یک چراغ تهیه کن .حالا مدیر می آید کار داریم . و تا چراغ برسد در تاریکی لقمه نانی گذاشتم دهانم و از کاسه ی آش بوی زهمی به دماغم خورد که منصرف شدم .گرم بود و تکه های قرمه را زیر دندان شناختم ، اما نمی شد خورد .چرا غ را که بالا کشید و گذاشت روی میز در کاسه را گذاشتم و کنارش زدم وگفتم : -تو هم که دیگر گهت گرفته .آخر این هم شد آش ؟نعمت خدا را چرا این حرام می کنی ! زیر لبی گفت :-بیش تر از این پیشم نمی رود آقا !کا رزندگی ولی بیک کار یک اردو است .دیگر به بچه های خودم نمی رسم . به درشتی گفتم :-خرجی ات را من می دهم ، آن وقت تو شور زندگی کس دیگری را می زنی ؟ -آخر ولی بگ سربنه است آقا !خدا را خوش نمی آید .زنش مریض خانه خوابیده .زیر لب افزود :-خرجی شما هم همان قدر است که شکم بچه ها را سیر کند ، آخر فردایی هم هست . به درشتی گفتم :-اصلا معلوم هست تو توی این ده چه کاره ای ؟نان بند دوره گردی ؟یا زن معلم مدرسه ؟ یا لگوری مشروع؟ که براق شد و گفت :-قباحت دارد آقا !شما که سرتان تو کتاب است....و چه خوب شد که درویش رسید ، وگرنه نمی دانستم چه کنم .تا درویش برسد به او گفتم : -برو دیگر ولم کن .یک تکه پیاز بفرست که بشود این نعمت خدا را حلال کرد . که ماه جان رفت و درویش گفت : -برکتت زیاد .نبینم آقا معلم خونش را کثیف کند . - می بینی دست ما را تو چه حنایی گذاشتید ؟پتیاره حالا زبان هم درآورده. -غمت کم ، لابد زیر سرش بلند شده .ولی بگ در گوشش یاسین خواند و رفت زیارت . -یعنی می گویی چه کارش کنم ؟ولش کنم ؟ -آقا معلم خودش دانا است .اما درویشت می گوید چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است.بعد هم وقتی بوی آشوب می آید هر چه عقلت کم تر بهتر . نان و پنیری لقمه گرفتم و دادم دستش و گفتم: -درویش تو طرف کدام شان را می گیری ؟ -درویش حکم سگ گله را دارد .کسی ازش نظر نمی خواهد . -کلی نباف ، درویش .آدمی که عمل می کند باید طرف بگیرد . -درویشت می گوید که لازم نکرده تو هر دعوایی طرف یکی را بگیری ، طرف حق را بگیر . -ناچار حق با یکی از دو طرف است .روی آسمان که نیست . -دست بر قضا هیچ کدام از این دو طرف حق ندارند .حق مال آن هایی است که هنوز خوابند ، چون هنوز می ترسند .درویشت می گوید وای به روزی که این دست ها از آستین در بیاورند . -خوب .تا آن وقت من و تو چه کنیم ؟عین اهل محل منتظر بمانیم ؟ -به درویشت کنایه می زنی ؟درویش هیچ کاره است .بی بی می خواست همه ملک را مجانا تقسیم کند تو اهل محل ، اما پسرش نگذاشت . -آخر باید بشود یک جوری جلوی یک چیزی را گرفت ، وگرنه فایده من و تو این جا چیست ؟ -بگذار درویشت برات نقل بگوید .ازباباش که تو مشهد قصاب بود و یکه بزن هم بود .چه طور است ؟بهش می گفتند پهلوان اسد ، خدا بیامرزدش .درویشت بچه بود و در دکان باباش پادوئی می کرد که این اتفاق افتاد .یک روز پهلوان مراد آمد محله ی ما . نوچه بود و نام آور، پهلوان محله ی دروازه ی تهران بود و پایین خیابانی ها چشم دیدنش را نداشتند .از در دکان بابای درویشت که رد می شد ، پاش رو کوبید زمین و گرد وخاک کرد .بابای درویشت پرید بیرون و فریاد کشید که «نامردها خاک محله شان را توی این محله می تکانند »و پرید بهش.در یک چشم به هم زدن عین لاشه ی گوشت آویزانش کرد .فریاد پهلوان مراد که در آمد ، مرد م ریختند که بیاورندش پایین .اما بابای درویشت ساطورش را کوبید جلوی دکان .آن وقت مگر دیگر کسی جرات داشت بیاید جلو ؟تا به کمسیری خبر دادند که تازه آن سمت ها باز شد ه بود .اگر آجان ها می آمدند ، خیلی بد می شد .ریش سفیدهای محل جمع شدند و پهلوان مراد را از قناره کشیدند پایین و بابای درویشت را بردند توی بست پایین خیابان ...و ساکت شد . -حالا تو نقل را می بری : -بابای درویشت دیگر از بست در نیامد تا مرد .آخری ها هم تو نقاره خانه ی حضرتی طبل می زد .و باز ساکت شد . -خوب ؟ -هیچ چی دیگر ، از آن سربند اسم بابای درویشت را گذاشتند «پای اشکن ». -همین ؟ -آره دیگر .درویشت از آن به بعد آواره شد .شاگرد قصاب ، شاگرد نانوا، بعد طلبه ، بعد معلم سرخانه .بعدش هم که افتاد دوره . و کبریت را کشید و چپق را آتش کرد . -نفهمیدم درویش نقلت چه ربطی به کار ما داشت ؟ -خود درویشت هم نمی داند ، اما می بیند که نمی شود پی پاشنه ی این پهلوان تازه را به قناره کشید . -صحیح !... من هم طرف دار این خراب کاری نیستم .دوره ی این کارها به سر آمده ، اما می گویم اگر حریف خیلی قوی بود ، باید دست کم این جرات را داشته باشی که بزخو کنی تا سر بزنگاه ، نه این که به همان یورش اول تسلیم بشوی. -ناز نفست آقا معلم !اما کسی که با من و تو مشورت نکرده .هفته ی پیش سر بنه ها خانه ی مدیر مجلس داشته اند ، عین الله هم بوده .همان شب تصمیم گرفته اند که براده ی آهن بریزید توی موتور .حالا حالا هم دنباله دارد.درویشت بخیل نیست ، اما اهالی خیال می کنند اگر آن سنگه بن صاحب پیدا نکرده بود ، حالا شش دانگ ملک را می دادند دست شان .و اصلا ببینم آقا معلم ! تو خودت تو این دعوا چه می کنی ؟ همین جور گپ می زدیم که مدیر رسید ، و درویش خواست برخیزد که نشاندمش .و مدیر درآمد که : -پس عاقبت این اسباب بازی مباشر ، قلابی از آب در آمد ؟نقل آن یارو است که رفته بود اسب بخرد ، یابو بهش قالب کردند . گفتم :- به نظرم باید بچه های اول ودوم را خودمان از نو امتحان کنیم . گفت :-یعنی می گویی صلاح است که عین الله همچه وقتی تو آبادی نباشد ؟ که در جوابش ساکت ماندیم .و مدیر این بار رو کرد به درویش و گفت : -آخر چه جوری می شود دست این غربتی را از زمین کوتاه کرد ؟تو بگو درویش ؟هان؟نقل آن یارو است که دو دوزه بازی می کرد .پیش دست با این ،پس دست با ... که درویش حرفش را قطع کرد :-کار درویشت از دوز بازی گذشته ، مدیر !باید زودتر از این دستگیرت می شد .اما تو خودت جلوی چه چیزی را می خواهی بگیری ؟خیال می کنی که اگر دست مباشر از ده کوتاه بشود می افتد دست تو؟درویشت بی ریا است ، اما می داند که راه و رسم تازه را همیشه آدم هایی می آورند که محلی نیستند .تو خودت باید آسیاب وارد می کردی و تراکتور می آوردی. مدیر گفت:-من نمی خواستم دست به ترکیب زمین بزنم .نقل زمی« اربابی ، نقل خانه ی کرایه است.هرخرجی توش بکنی از کیسه ات رفته.اصلا راست می گفت میرزا عمو که این زمطن نفرین کرده است. گفتم:-آقای مدیر !میرزا با آن اعتقاداتش حق داشت که از عوض شدن دنیا بترسد .و از عوض شدن ملاک ها ی عملش ، اما ما داریم آدم ها تازه می سازیم... و همین جور داشتیم گپ می زدیم که زنی سراسیمه ا زدر اتاق وارد شد .و: -دستم به دامنت آقای مدیر !چرا مرا از شر این حرامزاده خلاص می کنی ؟آخر این هم شد مدرسه ؟هیچ کس نمی آید بپرسد چرا این حرام زاده یک هفته است مدرسه نیامده .شب ها هم نه مشق ، نه درسی ، نه کتابی ، اصلا هیچ چی .انگار نه انگار که من هم بچه دارم... زنی بود میانه سال و ترکه ای و نونوار و استخوان های گونه اش برآمده و چشم ها ریز.مدیر بی این که جوابی بدهد ، بلند شد و دستش را گرفت و همین جور که می بردش بیرون ، می گفت: -چشم ، ننه حسنی !بهش می رسیم.ادبش می کنیم.تو دیگر لازم نیست این وقت شب بیایی مدرسه .نقل بچه ی تو ... که باقی حرفش را نشنیدم.از درویش پرسیدم: -که بود درویش ؟می شناسیش؟ -خواهر زن مشهدی اصغر سربنه است. -آن که «قربان ، قربان»ورد زبانش است؟ -آره ، نان و آبش مرتب است. گلیم می بافد عین حریر.چیزیش نیست ، جز این که گاهی هوس شوهر به سرش می زند . -پس چرا دست بالا نمی کنی درویش ؟فقط بلدی پوست خربزه زیرپای دیگران بیندازی؟... که مدیر وارد شد و درویش برخاست و تا دیروقت پرداختیم به کارنامه.و بعد حرف سخن از این که عین الله بی خود گذاشته از ده رفته ، و هرچه زودتر برگردد بهتر.و بعد مدیر رفت و من در مدرسه را بستم و رفتم زیر کرسی و هم چنان که خبر رادیو را می شنیدم ، برای خودم فکر هم می کردم . اول مراسم افتتاح سد دز را گفت و بعد خبر استعفای وزیر کشاورزی را و بعد افتتاح چاه های عمیق فلان ناحیه را و لوله کشی آب و برق فلان ناحیه ی دیگر را و بعد اعلامیه ی ستاد ارتش را که «عده ی خاطنین در فارس در زد و خورد باژاندارم ها کشته شده اند ....» بعد اعلامیه ی وزیر کشور را خطاب به «مردم ناراحت و اخلاگر که د رهم مقام و مرتبه که باشند ...»و غیره و بعد از این که پروانه یدو خبرگزاری خارجی لغو شده است و بعد از اخبار خارجه.قیام کردها در مقابل دولت جدید عراق و...که رادیو را بستم و رفتم به فکر.از سد و چاه عمیق و برق ، جوری حرف می زد که انگار زمین ماشین است که کلید بزنی و راه بیفتد!و به فکر عاقبت این نمایش بودم.و می دطدم درست است که پول نفت هست و حاصلش آن سد دز و این چاه ها و جیب مالک را هم که از آن پر می کنند و نمدی از آن به کلاه دهاتی هم می رسد ، ولی عاقبت ؟اگر از شیر مرغ تا جان آدمی زاد را به ازای نفت برای مان آماده کنند؟به ازای این کود خارجی که ما را د رترکیب آن هیچ دخالتی نیست؟و به جای این که زمین را بپرورد ، می پژمرد ....و اگر این زمین عقمیم بماند؟!به خصوص برای دهاتی جماعت که بدجوری ادای زمین را در می آورد !و عین او فقط پذیرا است...و می دیدم که فرق اصلی شهر و ده خود د ررابطه ای است که با زمین داریم.شهری زمین را د ریک کف دست خاک گلدانش محضور می کند ، یا در عرصه ی ندید بدید با غچه اش که ا زدو تخته قالیچه پهن تر نیست ، یعنی که زمین برای او تفنن است . اما دهاتی با «دو تیر پرتاب»سر و کار دارد و با «ده جریب»و «سه میدان».و بعد ، دهاتی زمین را می کارد ، یعنی زنده نگه می دارد و از عقیم ماندنش جلو می گیرد .بهش کود می دهد ، باهاش ور می رود ، بوی خاکش را می شناسد ، و جنسش را و طاقتش را و لیاقتش را ، و ازش محصول برمی دارد . این است که زمی« برایش شخصیت دارد . «پس چرا نفرین نکنه؟نکنه میزعمو راس می گفت؟»و آن حرف و سخن اساطیر ومذهب ؟که به آن باز می گردیم...و از آن برخاسته ایم ...و گل آدم ...یا نشات آن گیاه دو شاخه ی اولین زوج آدمی از خاک ...و مقدس بودنش و نیالودنش ..و سجده ای که بر آن می کنیم...و آن زندقه ی اولی که «مرا از آتش آفریدی و او را از خاک»... اما میرزا عمو که این اعتقادات را داشت منتظر ظهور هم بود ، یعنی منتظر یک جور معجزه.گرچه دستش از عمل کوتاه بود ، اما دهاتی جماعت دستش از عمل کوتاه که هست هیچ ، معنی معجزه را هم فراموش کرده و مدام به انتظار تغییر فصل ها نشسته . شده بنده ی آب و هوا و شرایط جوی ، از زمستان به بهار و از قوس به حمل.و این دیگر انتظار نیست ، دست به دهان ماندن است . کوچک شدن معنی انتظار است ، ترس از عمل است . و کسی که ترسید نفرین شده است . هم خودش ، هم حوزه ی طبیعی زندگی اش ...و بعد به یاد حرف های درویشس افتادم ، روزهای اول . و بعد به یاد حرف های پسر بی بی و افتصاد تک پایه اش ، که گرچه برای خودش لقلقه ی زبانی بود ، اما حرفی بود. و بعد ددم که انگار این عقی» ماندن ، حوزه ی تاثیر وسیع تری هم دارد . زمین که عقیم ماند گویا آدم هم عقیم می ماند ، و تمدن هم ، و فرهنگ هم . چرا که عقی» ماندن یعنی ظلم ..یعنی که مانع بروز لیاقت ها شدن... و با این فکر ها بدجوری گریخته بود ، و چه می شد کرد؟به کمک یک آسپیرین خوابیدم.و بردا صبح اولین بجه ای که به مدرسه رسید خبر که همان شبانه ریخته اند به قلمستان خانوادگی مدیر و چهار جریب اصله ی شش ساله ی کبود ه و تبریزی را با تبر زده اند.و هنوز زنگ اول را نزده بودیم که ده شلوغ شد .می دانستم که این جور وقت ها نمی شد مدرسه را آرام کرد .حتی اگر همه ی کلاس ها معلم می داشت و حال آن که آن روز تنها معلم تمام کلاس ها خودم بودم.انتظار مدیر را هم نمی شد داشت که روزهای عادی اش یک سر بود و هزار سودا.اکبر رفت و خبر آورد که می خواهند بروند مزرعه ی مرغ داری تازه پا را خراب کنند .چند تا از بچه های درشت را مامور رساندن دخترها و بچه خردها کردم به خانه هاشان ، و با الباقی بچه ها راه افتادیم دنبال دستهی اهالی ، بیل و کلنگ به کول و هیآهو کنان و به قدمی شتاب زده می رفتند.و ازمیان جنجال سر وصدا شان کلمات «خراب کنیم ، بیرون کنیم ، خارج مذهب»را می شد تشخیص داد. میان ایشان نه از کدخدا خبری بود و نه از سربنه ها و نه از مدیبر ونه از درویش .اما فضل الله بود ، هبه الله ، نصرالله هم و یدالله هم بودند.و خیلی های دیگر .خودم را رساندم به برادر مدیر و گفتم: -هبه الله، فکرش را کرده اید که چه کاری دارید می کنید؟ -مگر آن شب فکرش را کردند که چه می کنند ؟هزار تا قلمه راتبری کرده اند. -فهمیدید که بوده ؟ -خدا عالم است که ها بوده اند.شرخر همه جا هست ، اما حسن شل سردسته شان بوده . جوان تر از آن بود که بشود باهاش بحث کرد ، آن هم در چنان حالی.این بود که رها کردم و خودم را رساندم به فضل الله و گفتم: -تو دیگر چرا ؟نمی خواهی ببینم دهنت بو می دهد یآ نه؟ -راستش دیگر فایده ندارد آقا! -بابات کجاست ؟ -ما چه می دانیم آقا!راستش رفته زیارت.رفته دست به دامن ضامن آهو بشود . -می دانست چه خبر می شود؟ -راستش مدام ا زجوجه ی ماشینی حرف می زد ، و از دخالت در کار خدا ، و از این که چرا یک خارج مذهب تو زمین آبادی دست بند کرده .راستش مرد آن مقنی یزدی بود ، مرد میدان. شنیده بودم که مالک جدیدمرغ داری یک یهود ی بهایی شده است و قرار است جوجه ی یک روزه وارد کند و ماده گاوها را با سرنگ باردار کند و یونجه ی هلندی بکارد ...و ازاین حرف ها .این بود که پرسیدم: -یعنی تو خودت هم به این حرف ها معتقدی؟ -اعتقاد ما که اثری در کارها ندارد آقا!ما این جا هیچ کاره ایم . -پس چرا بیل به کول گرفته ای؟ -راستش آقا! اگر شما هم پسر سربنه بودی و اهل محل بودی و پدرت رفته بود زیآرت... که رها کردم.چند قدم آهسته ، تا نصرالله رسید.کلنگش به دوش و پاسنه ی گیو اش ور کشیده .ریزه برف اخیر ، همین دو سه روزه آب دشه بود و جاده ی باریک کنار مزارع زیر پای اهالی ، گل چسبناکی پیدا کرده بود . گفتم:-خدا قوت .نکند داری می روی دنبال گنج؟ -دیگر کارد به استخوان مان رسیده ، آقا !آسیاب که خوابیده ، فردا قنات هم می خوابد .دیگر شوخی بردار نیست. -عوضش چاه عمیق هست. -چاه عمیق چه به درد ما می خورد؟آبش را ساعتی بیست تومن می فروشند. -که گفته؟ -یزیدیه، همی« که نگهبان مرغ داری است. یدالله که پابه پای مان می آمد و از کهنه پیچ زخم دستش خبری نبود ، گفت: -می دانید آقا!تا پیاز این بابا کونه نکرده ، باید جل و پلاسش را جمع کرد.وگرنه فردا صاحب هیچ چی نیستیم. -مگر حالا هستی؟ که یکی از میان جمع گفت: -آقا معلم می تونی سوسه نیای؟ بلند گفتم:-سوسه نمی آیم.چرا نمی روید سراغ بی بی ؟یا سراغ مباشر ؟و هیآهوی جمع در جوابم ، که از میانش این جمله ها را دریافتم: -از دست بی بی که کاری ساخته نیست. -همه شان سر و ته یک کرباسند. -تقسیم املاک است یا ارباب عوض کردن؟... ولی دیگر رسیده بودیم.روی بام گاراژی که برای تراکتور آینده ساخته بودند ، هیکل دو نفر ایستاده را از دور می شد ، دید ، یکیش مباشر بود. اما دیگری ؟مثل این که ژاندارم بود که پاها شل شد و پچ پچ افتاد توی اهالی ، ولی هم چنان رفتیم.اشاره ای به بچه مدرسه ای ها کردم که از جلوی صف ، خودشان را کشیدند عقب و خودم دیگر حرفی نداشتم .به چهل پنجاه قدمی ساختمان که رسیدیم ، تیری رو به هوا در رفت و جماعت ایستاد ، و صدای مباشر رسید که : -بچه نشوید بروید پی کارتان! خود مباشر هم تفنگ به دست داشت ، هنوز دهاتی ها درمانده و مردد بودند که فریادی کشیدم به سمت بچه ها که : -بیایید برویم قلمستان ، کمک آقای مدیر. هیچ حالش را نداشتم که شکلک نومید یو بی تکلیفی را بر صورت اهالی ببینم. حمل 1 عصر رو ز پیش از عید ، ریشم را تراشیدم و راه افتادم به سمت شهر.و چه ریشی !ابزار کار یک جفت آخوند ، حتی حیفم آمد.یا می توانست یادگاری باشد خیلی احساساتی ، برای ده تا معشوقه ای که ممکن بود در عهد بوق داشته باشم.و بیچاره گوسفندها که چه رجحانی دارند بر آدمی زاد ، که حتی پشم شان را هم نمی شود دور ریخت.اما مال مرا سلمانی ریخت توی سطل خاکروبه ی بیرون در اتاق . که سگ ها هر شب برش می گردانند و تا تهش را می لیسند .حتی جعد پیدا کرده بود. درست یک قبضه ، تا توی لنگ پیش سینه ام . چند بار دسته های جدا جدا ش را توی مشت گرفتم و لای انگشت ها مالیدم ، و آن افکار. آن قدر بلند شده که اول ماشینش کرد ، بعد تراشید .که کف صابون به بیخ موها برسد.و بعد اودکلن زد و بعد پودر.حسابی چسان فسان کردم. سلمانی ده را صدا کرده بودم ، آمده بود مدرسه . دکان که نداشت . و هنوز کارش تمام نشده بود که فضل الله رسید ، تسبیح به دست ، و سلام و علیک و نشست .این بار دهانش بوی گرمای نقل می داد. و تا کار سلمانی تمام بشود با ابزار کیف او بازی کرد.بعد که او رفت آخرین استکان چای را برای فضل الله ریختم و ته قوری را خالی کردم روی ماسک ضد سرمای صورتم که تکه پاره توی سطل خاکروبه بود ، و بعد نشستیم به گپ زدن .عین الله هنوز گم و گور بود .تراکتور مرغ داری رسیده بود و صبح و شام قارقارش بیابان را پر از صدا کرده بود . ی: جماعت چهارنفره هم از مکانیسین و کارگر با یک دستگاه حفر جاه عمیق که دگلش هشت ده متر ارتفاع داشت، سرمزرعه کار می کردند و قرار بود تا خر حمل آب تحویل بدهند ، و بعد هم قرار بود بروند سرملک جناب سرهنگ یک چاه دیگر بزنند. به جای قنات مخروبه ای که استاد مقنی آبادش کرد و بعد مادر چاهش را باروت داد و خرابش کرد و گریخت.و دیگر هم ازش خبر نشد که نشد .اما موتور آسیاب هنوز از تعغمیر برنگشته بود . و شب ها ده سوت و کور بود.و لابد ملک خواب از نو پیداش می شد. تمام سیلندرهای موتور آجیده شده بود و متخصص کمپانی آمده بود موتور را پیاده کرده بود و سیلندرها را با پیستون ها برده بود شهر ، و قرار بود تا سیزده برگرداند . قلمستان مدیر پاجوش زده بود و دستک ها یی که از قطع قلمه ها به دست آمده بود ، خرواری 75 تومن فروش رفته بود . و خریدار ؟مرغ داری تازه پا .حسن شل ضامن ملکی سپرده بود و برگشته بود و حالا خود مباشر داشت ده جریب زمین را قمله می زد . از زمین های کناره ی خشکرودی که م=مسیل حریب زمین را قلمه می زد . از زمین ها ی کناره ی خشکرودی که مسیل بهاره بود ...داشتیم از این قضایا حرف می زدیم که بوق کامیون بلند شد.، که پاشدم و گفتم: -باید رفت.می دانی راننده کیست؟ فضل الله گفت:-غریبه است .راستش مدیر در غیاب عین الله اجاره اش داده ، به روزی چهل تومن . و دست کرد جیبش و یک دفترچه ی بعلی درآورد که: -این هم دستمال بسته ی شما.کار دیگری از دست ما برنمی آمد.راستش می دیدیم که مدام یادداشت می کنید. گفتم :-تو فقط یک روز دیدی. -ای آقا!یادان رفته دستی که به شکم ماه جان کشیده بودید؟ -پس من جاسوس نگه داشته بودم؟ -چه فرمایش ها!راستش قابل شما را ندارد ، اما جواب بازخواست های آن روز شما است. دفترچه را به عجله ورقی زدم.با خطی در حدود مال کلاس سومی ها، و با کلمات درشت ، و گردی های حروف ، گوشه دار.و غلط های املایی فراوان ، و صفحه ی بی شماره و بی حاشیه ، و لب به لب. -نکند قصه نوشته ای؟بازخواست های کدام روز؟ تسبیحش را گرداند و گفت: -گفتیم مبادا شهر که می روید ، دل تان هوای ده را بکند . راستش دیگر هم دیگر را ندیدیم. -چه خبر شده؟خیال سفر داری؟ -راستش این پتیاره رفته کار دست مان داده.کلاغی که به ما نریده بود ... -نمی فهمم. -راستش هفته ی پیش رفته شکایت کرده به ژاندارمری که شوهرم با هفت تیر آمده بالای سرم. -تو هفت تیرت کجا بود؟ -راستش بابامان یک هفت تیر دارد که تو صندوق قایمش می کند.این پتیاره رفته بوده وارسی و هفت تیر را دیده .راستش مباشر وادارش کرده . انتظار نداشته آن روز ما هم جماعت باشیم.حالا رفته این جوری برامان پرونده ساخته ، گفتیم شاید تا شما برگردید برامان دردسر بسازند. که دفتر را گذاشتم جیبم و درآمدیم.بساطم را قبلا جمع کرده بودم . و صبح یک تو ک پا از بی بی خداحافظی کرده بودم که حالش خوش نبود و همان جور دراز کشیده بود و از زیر لحاف «سفر به خیری»بدرقه ام کرد و بعد هم مباشر ، که سرش بدجوری توی انبار قلعه ی اربابی شلوغ بود و از در که وارد شدم ، نفهمید و داشت به حسن شل می گفت:-تا تنور داغ است باید نان را بست. و بعد هم از مدیر.که درآمده بود و باز یک نقل گفته بود که فلانی از اصفهان می رفت کاشان که یک کله پاچه ی سیر بخورد ...و اشاره می کرد به ددر رفتن جوان ها در شهرها.و بعد هم سری زده بودم به تکه زمینی که شب عیدی دست و پا کرده بودم ، برای کشت صیفی به عنوان مزرعه ی نمونه ی مدرسه .و با کمک خود بچه ها شخمش کرده بودیم و شیاربندی و تخم کاری و کوددادن .و دیگر کاری نداشت جز آب خورن و برآمدن و ویجین شدن.مشوولیت این ها را هم د رغیاب خودم به اکبر داده بودم .و به هر صورت خیالم تخت بود و تا سیزده نوروز کاری نداشتم . جز این که مدام دمخور فضل الله باشم و درویش.یا هم چو روحی سرگردان در اطراف ده ول بگردم.می خواستم آن ده پانزده روز را مال خودم باشم.به گشت و گلایی ، یاددر رفتنی یا دیدن شهر تازه ای . یآ سراغ یکی از بچه های زمان تحصیل. اول در اتاق را چفت کردم و بعد در مدرسه را و بعد رو به فضل الله گفتم: -مدیر مواظب هست . اما جان تو جان مدرسه . مبادا سگ توش بچه بگذارد . که خندید و تسبیحی انداخت و گفت : -راستش مگر ماه جان سر نمی زند؟ -شکر خدا که این خبر آخری را نشنیده ای. تند و تند تسبیح گرداند و زل زل نگاهم کرد و گفت: -پس راست راستی خیال می کنی ما جاسوسیم آقا؟ -نه ، بدت نیاد.طلاقش داده ام.یعنی سر راه به مرکز بخش که رسیدم می دهم.تا کامیون با ر و مسافر بزند.بهش گفته ام که دطگر کاری به کار زندگی ام نداشته باشد.و برای این که همه ی خبرها را داشته باشی ، چشم روشنی های بی بی و مدیر را هم دادم به خودش. و باقی راه را ساکت آمدیم.فضل الله دمق وبود و تسبیح می انداخت و من کیف دستی ام را سبک و سنگین می کردم که مبادا دست و پا گیر باشد. سر راه چوب خط بقال را رسیدم که پسر عموی فضل الله پشت دخلش بود و نه تعارفی کرد و نه تخفیفی داد ، و بعد مال قهوه چی و قصاب را که صد تا تعارف کرد و عاقبت سی شاهی خرده ی حساب را نگرفت.و بعد خدحافظی با یکی دو نفر دیگر که توی میدان می پلکیدند و بعد کامیون ، که نیمه انباشته شده بود از گوسفند و بز و تایچه های پنیر و کشک و کشمش.و با راننده چهارنفر بودیم که جلو نشستیم.و شاگردش روی رکاب ایستاده ، و تتحرمت معلمی آن قدر بود که مرا گذاشتند نفر آخر که سوار شدم. یک بازو روی پنجره ی باز کامیون و هوا سوز داشت . اما نمی آزرد .و ابر تکه تکه ای بر آسمان.و آفتاب می چسبید و جاده مرطوب بود و غبار نداشت . و به مرکز بخش که رسیدیم تشریفات محضر و خیلی فوری.و بیست و چند تومنی خرج تمبر و از این حرف ها ...و راه که افتادم کامیون حسابی انباشته شده بود و باربند ها چپ اندر قیچی ، و دو نفر سربارها نشسته ، و شاگرد شوفر هم رفت بالا.و من پنجره را بستم و دفترچه را باز کردم. 2 این شرح حال مسافرت و قهر نمودن بنده است با ابوی .قلم اندازی است برای آقا معلم ده.اگر درس خوانده بودیم بهتر از این ها می شد.غرض نقشی است کز ما باز ماند ، که هستی را نمی بینم بقایی.الغرض. ده دوازده روز به عید مانده بود که بنده به عبوی گفتم این کاسبی کساد است و یک کاری برای بنده پیدا کنید ، چه زمستانی هم بود.خلاف ادب است مثل خایه ی حلاج ها می لرزیدیم .اهالی برای آب دادن به گاو و گوسفند هم از خانه در نمی آمدند ، چه رسد برا ی خرید از بقالی .به ابوی عرض کردم این کاسبی به جز ضرر چیزی ندارد .عرض کرد چرا مثل بقیه نمی روی دنبال کار مزرعه ؟عرض کردم توی این سرما کدام کار مزرعه ؟ فرمود مگر همه چه می کنند ؟دستت چول است یا پات چلاق ؟ این شد که بنده قهر کردم ، و دیگر خانه نرفتم .دو سه بار همه به والده گفتم ، باز هم جوابی نیامد .و بنده بسیار برزخ بودم و همان در دکان یک چیزی می خوردم و می خوابیدم ، تا شب عید ابوی در دکان که زود دکان را ببند بیا منزل .از روی دلتنگی گفتم بسیار خوب ، اما نرفتم .تا این که والده آمد و فرمود چرا نمی آیی ؟به او گفتم شما بروید من هم می آیم .و مشغول جمع آوری دکان شدم که در را ببندم و بروم در پستوی دکان بخوابم ، که باز والده آمد و شامم را آورد و فرمود که ابوی خیلی برزخ است .گفتم دیگر فایده ندارد ، اگر می خواهی حق مادری را تمام کنی ، هر چه پول داری تا صبح به بنده برسان که دیگر ماندنی نیستم .رفتم در قهوه خانه و یک نفر که عمله ی قنات را که آن جا می خوابید و اسمش صمد بود ، صدا زدم گفتم آمد شام خورد و رفت .بنده هم یک خورده رادیو گرفتم و بعد در دکان را بستم و خوابیدم و صبح زود ابوی آمد به اوقات تلخی که چرا شب نیامدی منزل ؟گفتم دیر وقت بود ، نتوانستم .گفت بعداز ظهر ببند و بیا منزل .گفتم امروز عید است و باید کاسبی کنم .ابوی دیگر چیزی نگفت و تشریف برد،تا ظهر شد و والده امد و ناهارم را آورد .همین که ناهار تمام شد ، باز ابوی آمد با ولی بگ سربنه که بیا برو حمام لباسهایت را عوض کن .رفتم حمام و در آمدم تا شب شد و خانه نرفتم .این بار خود ابوی آمد شام آورد که آخر عابروی مرا بردی .چرا این جوری می کنی ؟ گفتم دلم از ده کنده شده است .سرکار هم که ابوی بنده هستی ، اگر می خواهی حق پدری را تمام کنی تا فردا صبح دویست تومان پول برایم تهیه کن که بروم شهر .فرمود آخر می روی شهر چه کنی ؟گفتم می روم سربازی .ابوی یک قدری فحش داد و بعد رفت ، و بنده هم خوابیدم . فردا صبح والده آمد پول را آورد و گفت که ابوی همان روز صبح رفته امیر آباد .بنده خیالم راحت شد .و داشتم بساط دکان را جمع می کردم که تره بارش را بفرستم خانه که یک نفر رسید در دکان .گفت که من غریب هستم و خرجی ندارم و ناهار هم نخورده ام .من هم بی اینکه سوالی کنم شاگردم را فرستادم قهوه خانه یک قوری چای آورد و با نان و پنیر گذاشتم جلوش .معلوم بود که خیلی گرسنش بود.ازش پرسیدم اسمت چیه ؟گفت عباس آقای فلانی .اهل کجا باشید ؟گفت :-اهل اراک .گفتم پس توی این ده کوره چه می کنید ؟گفت :-با پدر ومادرم دعوام شده و قهر کرده ام و آمده ام بیرون که خودم را سربه نیست کنم .من راضی اش کردم که برود و با پدرش آشتی کند او هم قبول کرد و گفت ولی پول برای کرایه ندارم .من هم یک مقدار نون و پنیر و سی تومان هم پول بهش دادم و او را راهی کردم .نشانی اراک را هم ازش گرفتم و فردا صبحش بنده دکان را سپردم دست شاگردم و هر چه پول توی دخل بود برداشتم و با یک چمدان و یک رادیو راه افتادم رفتم تهران .یک راست رفتم سلسبیل .دردکان شاطر عباس که اهل ده بود و سه سال پیش بنه کن رفته بود تهران .تعجب کرد که چرا آمده ای تهران ؟نگفتم که با ابوی قهر کرده ام .یک جور عذر و بهانه تراشیدم ، اما حالی اش کردم که بی کارم .گفت ترازو داری می توانی بکنی ؟ گفتم چرا نمی توانم ؟ترازو دارش را مرخص کرد و بنده را گذاشت جای او .ازش نامطمئن بود . روزها در دکان بودم و شب ها می رفتم خانه ی شاطر عباس .تا خبر دار شدم که یکی از هم ولایتی ها مسلول است و در آسایشگاه شاه آباد خوابیده است .به شاطر عباس گفتم و قرار شد روز سیزده تعطیل کنیم و برویم شاه آباد .هم سیزده به در بود و عیادت مریض .وقتی رفتیم آنجا اجازه اش را گرفتیم و سه تایی رفتیم سر کوه .با هم ناهار خوردیم .از پرسیدم که چطور کار شما به بیمارستان مسلولین کشیده ؟آهی کشید و گفت سرباز هنگ سوار بوده و روز دوم یا سوم که قرار بوده تمرین سواری بکنند ، ایشون می خورند زمین و کمرش یک عیبی می کند .روی اسب ها ی بی رکاب و دهنه ، هیچ کس نمی تواند سواری کند .می برندش بیمارستان می خوابانند و گچ می برند .و بعداز آن مامور اسطبل می شود و یک سال توی پهن و کاه و یونجه سرمی کند .می گفت صد رحمت به تاپاله ی گاو.تا چهارماه پیش می فهمند سل گرفته.می فرستندش این جا.دل مان برایش سوخت.خودش هم گریه کرد.بنده هم راستش داشت اشکم درمی آمد ، اما جلوی خودم را گرفتم و آقا مهدی را دلداری دادیم و شب برگشتیم .اما به گوش بنده ماند که هنگ سوار نروم . ده دوازده روز که گذشت یک کاغذی نوشتم به اراک به عباس آقا.نوشتم که بنده هم با ابوی قهر کرده ام و آمده ام تهران ، و حالا به سلامتی رسیده ام .اما ننوشتم که چه کاره شده ام. و مقداری درد دل کردم از پدر مادرها و اوضاع روزگار و دلتنگی . تا یک ماه بعد از عید ، یک شب رادیو گفت که وزارت جنگ برای آموزشگاه دژبانی نفرات می گیرد.بنده فورا رفتم هشت عدد عکس انداختم و یکسر رفتم اداره ی آمار.شاطر عباس همه جای شهر را می شناخت و به بنده اجازه می داد که بعد از پخت و پز صبح بروم پی این کارها ، اما برای ناهار بازار برگردم . می خواستم دو عدد هم رونوشت شناسنامه بگیرم. آن که پشت میز نشسته بود ، درآمد به بند ه گفت که این معطلی دارد. باید برود ولایت و برگردد. گفتم حضرت آقا خیلی فوری است ، همین الساعه می خواهم .گفت نمی شود . خلاصه یک پنج تومنی دادم و رونوشت ها را گرفتم و آمدم .رادیو گفته بود که سوء سابقه هم می خواهند .به شاطر عباس گفتم . بنده را فردا صبحش فرستاد دادسرا.دیدم خیلی شلوغ است.ناامید شدم و برگشتم، و خیلی برزخ بودم . ظهر شاطر عباس که پرسید قضیه را برایش گفتم . گفت غصه نخور ، کلفت عباس علی خان که ظهر آمد نان بگیرد ، کارت را راه می اندازم .عباس علی خان همان نزدیکی ها می نشست و اداری جماعت بود .بنده نمی دانستم چه کاره بود ، اما کلفتش آب و رنگی داشت . یکی دوبار هم با بنده خلاف ادب است ، لاسیده بود .وشاطر عباس هم دیأه بود و به شوخی درآمده بود که می خواهی دست بالا کنم ؟و بنده بهش گفته بودم که دختر خاله ام را برایم شیرینی خورده اند. پس فردا صبحش با عباس علی خان رفتم دادسرا و یک دقیقه طول نکشید که سوء سابقه ی بنده را دادن و گفتند حالا برو انگشت نگاری . که باز بنده درماندم و باز کلفت عباس علی خان به دادم رسید و خود عباس علی خان بند ه را برداشت برد انگشت نگاری. یک شاهی هم خرج برنداشت .همان روز خودم را رساندم به وزارت جنگ ، اما دوازده شده بود و ناهار بازار هم می گذشت .با تاکسی خودم را رساندم به وزارت جنگ ، اما دوازده شده بود و ناهار بازار هم می گذشت .با تاکسی خودم را رساندم به دکان و فردا صبح رفتم .آن قدر شلوغ بود که چه عرض کنم .دکتر هم نیآمد ه بود که معاینه کند .تا ساعت یازده بنده معطل شدم تا یک سرهنگ آمد که دکتر هم بود ، معاینه کرد. دستی هم به ریشم کشید که در نمی آید و همه جا باعث بدبختی بنده شده.و بعد هم خلاف ادب است ، پایین تنه ام را معاینه کرد.و گفت پاهایت واریس دارد.بنده گفتم آقای دکتر به خدا بنده هیچ عیبی نداشته ام .عصبانی شد و داد زد که برو بیرون .بنده برزخ شدم و برگشتم .و این بار دیگر خودم تنها رفتم سراغ عباس علی خان . گفتم بنده را می بخشید که آن قدر مزاحم می شوم ، اما می بینید که بی پارتی هیچ کاری نمی شود کرد.دیگر این را نگفتم که دکتر ایرادی بی خودی گرفته.گفت رییس دژبان کیست؟بنده گفتم چه عرض کنم.یکی دو تا تلفن کرد و وقتی فهمید کیت ، به بنده فرمود رییس دژبان را نمی شناسم ، اما اخوی اش را می شناسم که بانک ملی کار می کند .فردا برو پهلوی او واین سفارش را هم ببر. فردا رفتم ، اما حضرت اخوی رفته بودند سفر.منشی اش یک دختر یکش خوش اخلاقی بود. گفت ده روز دیگر بیا .ده روز دیگر رفتم.هنوز نیامده بود.تا آخر دو ماه از وقت آموزشگاه دژبانی گذشت ، و بنده مایوس شدم ، و خیلی برزخ بودم . اما هم شاطر عباس محبت داشت و هم کلفت عباس علی خان ، که ول کن معامله نبود ، و می ترسیدم کار دستم بدهد.آخر هر وقت که می آمد پی نان ، توی آ« شلوغی سرش را می گذاشت در گوش بنده که یعنی حرف خودمانی دارد .اما سینه اش را باز کرده بود و عطر زده بود و آدم حالی به حالی می شد. دیگر آبروی بنده داشت می رفت.راه به هیچ جا هم نمی بردم. تا یک روز یکی دیگر از هم ولایتی هامان آمد در دکان .اسمش یدالله خان بود. وقتی بنده کوچک بودم ، از ده درآمده بود و حالا کامیون باری داشت.بنده را که شناخت ، آهسته در گوشم گفت حیف پسر سر بنه نیست که ترازو دار نانوایی باشد؟و بنده را عصر دعوت کرد به قهوه خانه.رفتم و مدتی درد دل کردیم و بهش گفتم که چطور شد از ابوی قهر کرده ام و چه طور به دنبال آموزشگاه دژبانی بودم و این دختر کلفت چه طور پا پی بنده شده . پرسید پول هم داری؟سی صد و خرده ای داشتم.پولی که والده از ابوی گرفته بود و مزد این مدت شاطر عباس.گفت چرا نمی آیی با هم شراکت کنیم ؟بار می زنیم از تهران به قم.یک سرویس با هم می رویم ، اگر خوشت آمد دنبال کن.گفتم چه عیب دارد.گفت برنج بار زده ام و پس فردا بعد از ظهر می رویم .تو دست و پات را جمع کن .آن شب قضیه را به شاطر عباس گفتم و حسابم را رسیدم .و گفتم مبادا خیال کند که بنده از دست او ناراصی ام ، بلکه دارم از شر این دختر کلفت در می روم که آبروی دکان او را هم خواهد برد.و پس فرداش با یدالله خان حرکت کردیم طرف قم .دو روزقم بودیم ، اما بارگیر یدالله خان نیامد.می خواستیم خالی برگردیم تهران که یکی پیدا شد و می خواست ده تن نمک ببرد اراک.نمک ها را بار زدیم و هفت نفر مسافر هم روی نمک ها سوار کردیم و آمدیم به یک آبادی که اسمش بود سواریان . شب ماندیم و فردا صبح ساعت 9رسیدیم اراک . یدالله خان بعد از تحویل نمک ها ماشین را برد تعمیر و بنده رفتم سراغ عباس آقا که نشانی اش را دشاتم . پدرش یک حاجی بود و وسط بازار بزازی داشت . سلام و علیک و احوال پرسی و با اصرار بنده را برداشت برد گردش.و ناهار چلوکباب خوردیم و بعد از ظهر رفتیم خانه شان خوابیدیم.و بنده عصری که بیدار شدم ، یک مرتبه یاد یدالله خان و کامیون افتادم ، تا برسم به گاراژ گفتند یدالله خان گندم بار زد و همین الان رفت اصفهان . و سپرده که به شما بگوییم حتما چهار روزه برمی گردد. بنده را می گویی سخت برزخ شدم و دو سه روز توی مسافر خانه ماندم و عصرها می رفتم گردش یا ایستگاه راه آهن به تماشای مردم و دیگر خودم را نشان عباس آقا ندادم .تا یک روز توی ایستگاه که قدم می زدم ، دیدم یکی بنده را صدا می زند.برگشتم ، دیدم جناب سروان تیموری است که سلسبیل خانه داشت و مصدرش می آمد نان می گرفتم ، ولی چون بهش اطمینان نداشت ، پول دستش نمی داد و دفترچه داشت که بنده برایش می نوشتم و خود جناب سروان هفته به هفته می آ»د پولش را می داد. در همان دو ماهه که ترازو داری کرده بودم با بنده سلام و علیک پیدا کرده بود . گفت این جا چه می کنی؟همه ی قضایا را گفتم.برای قضایا را گفتم.برای قضیه ی آموزشگاه دژبانی هم از او کمک خواسته بودم ، اما روی خوش نشان نداده بود .بنده هم دیگر لب تر نکرده بودم.آن جا هم توی ایستگاه از بس برزخ بودم و غربت کشیده ، ذوق زده شدم که قضایا را گفتم .از سیر تا پیاز را .معلوم شد جناب سروان مامور اهواز است و نفرات جمع می کند برا ی آموزشگاه گروهبانی آن جا.و در آمد که دژبانی نشد ، بیا خودم می برمت گروهبانی که باغ آموزشگاهش عین بهشت است و چه قدر خوش می گذرد و خوابگاه هایش کولر دارد . و بنده را می گویی مثل این که دنیا را بهم داده اند .نزدیک بود دستش را ببوسم .حالا بنده هم عکس دارم ، هم رونوشت شناسنامه و هم سوء سابقه و هم انگشت نگاری .و همه ی این توی جیب بغلم بود که همان نشانش دادم.فقط یک ضمانت می خواست که گفتم صبر می کنم تا یدالله خان برگردد و ضمانتم را بکند. اما یدالله خان با گروهبان شدن بنده مخالف بود.وقتی از اصفهان برگشت و بهش گفتم ، درآمد که تو دنیا را نمی شناسی .تابستان در پیش است و اهواز عین جهنم است و پدرت درمی آید و این کارها ، کار آدم های پدر مادر دار است که با آسایش خلق الله طرفند و شگون ندارد و بیگاری دارد و هر چه جناب سروان از وسایل استراحت آموزشگاه گفته چاخان کرده.ولی گوش بنده بدهکار نبود .عاقبت با بنده آمد کلانتری و ضمانت کرد.ولی زیر ورقه دادنوشتند که من به این کار فضل الله خان راضی نیستم ، اما خودش خواسته ضمانتش را می کنم.و زیر ورقه انگشت زد و خداحافظی کرد و رفت . خیلی هم برزخ بود . بنده هم یک کله آمدم سراغ جناب سروان و دو روز دیگر حرکت کردیم . ساعت چهار بود و قطار فوق العاده از تهران که رسید جناب سروان آمد با یک گروهبان دو ویک ستوان سه . و به گروهبان گفت بدو بچه ها را بیآورد که قطار حرکت می کند . گروهبان رفت و با سی تا جوان برگشت . مثل این که توی یکی از اتاق های ایستگاه نگه شان داشته بودند ، عین حبسی ها .هرکدام با بقچه بندیلی یآ چمدانی .و ای دل غافل!یکی شان همان عباس آقا ی خودمان .از بنده که مگر تو هنوز با پدر مادرت آشتی نکرده ای؟و از او که تو این جا چه می کنی و چرا در این مدت دیگر سراغ ما نیامدی ؟جناب سروان یک سخنرانی برای ما کرد و بلیت همه مان را داد دست ستوان سه و گروهبان روانه مان کرد ، سمت قطار .بنده را می گویی حسابی برزخ شدم . خیال کرده بودم خود جناب سروان می آید ، اما نگو که ایشان مامور همدان است ، و باید برود از آن جا هم نفرات بیآورد . به هر نحوی بود قطار حرکت کرد و ستوان رفت درجه ی دو ، و ما بچه ها توی چهار تا اطاق درجه ی سه بغل هم جا گرفتیم.یک دسته آواز می خواندند ، یک دسته ساکت نشسته بودد و بنده غریب و درمانده . دیدم دلم طاقت نمی آورد .آمدم بیرون رفتم یک اتقا خلوت گیر آوردم وسیر گریه کردم.جوری که یکی دو نفر مسافر که رد می شدند ، فهمیدند .چیزی نگذشت که گروهبان آمد. بنده فرا اشک ها را پاک کردم ، ولی فهمیده بود.برم داشت به زور برد پیش بچه ها و مشغول صحبت شد. از سرگذشت های خودش .اصلا اصفهانی بود و پنجاه سال را شیرین داشت.موهای سبیلش باروتی بود و ی: دست دندان عاریه داشت که تلق تولوق صدا می داد و می گفت 28سال است که گروهبان است.بنده را می گویی دلم هری ریخت تو.بیست و هشت سال گروهبان ماندن و به این شکل درآمدن؟!اما خوش سرو زبان بود . تعریف می کرد از یک بار که رفته بود مانور و موضع دشمن را که می گیرند ،او می رسد بالای سر افسر مخابرات دشمن که داشته خبر شکست را تلگراف می زده .می گوید دست ها بالا ، و افسره سرش را بالا می کند و می گوید احمق مگر نمی بینی من هفت تیر ندارم.من تلگراف دارم و گروهبان در می ماند که چه بگوید .می گوید جناب سروان مگر مسخره است؟گفتم دست ها بالا.و او باز محل نمی گذارد و گروهبان با قنداق تفنگ می زند دستگاه تلگراف را خراب می کند و همین باعث می شود که گروهبان دو بماند که بماند. یکی از بچه ها که خیلی شوخ بود ، درآمد که سرکار تو با این لیاقت باید تیمسار می شد .گروهبان گفت به !خیال کرده ای .من هیچ خوش ندارم نشان هایم را روی دوش بکوبم مثل آدم های ندید بدید.یکی دیگر از بچه ها گفت خلاف ادب است ، پس در کونت می کوبی؟گروهبان گفت نه آقا پسر !اهواز که رسیدیم مزه ی شوخی را می فهمی .من نشان هایم را توی جیب بغلم می گذارم .و بعد شروع کرد به شمردن خانه هایی که در اصفهان و تهران دارد و پول هایی که به فلان سرهنگ و فلان تیمسار قرض داده. بعد ستوان رفت خوابید و بچه ها غیر از بنده و عباس آقا رفتند پی الواطی و مشروب خوری، هرچه به ما اصرار کردند ، نرفتیم.عباس آقا می گفت به شما چه مربوط است؟ما که این کاره نیستیم.و بنده می گفتم پول ندارم .تا آن ها رفتند و ما همان جا روی نیمکت های قهوه خانه دراز کشیدیم که بنده یک دفعه به صدای یک عربده از خواب پریدم.آمدم بیرون دیدم گروهبان خودمان است که مست کرده دارد توی خاک ها می غلتد وبچه ها مان هم مست کرده بودند وزد وخورد کرده بودند و عده ای شان لباس هاشان پاره بود و دوازده تا شان هم کم بود .بنده فورا آمدم ستوان سه را بیدار کردم که گروهبان را بغل کردیم بردیم تو ورفتیم کلانتری. ده تا شان را آنجا توقیف کرده بودند .دراوردیم شان وبرگشتیم .بعد بنده با عباس آقا و یک نفر از همان بچه ها که مست نبود ، راه افتادیم دنبال آن دو نفر دیگر .او ما را برد توی کوچه ای و پشت در دکانی که از درزش پیدا بود فتیله ی چراغ را کشِیده اند پایین .تا ما رسیدیم صر وصدای آن تو برید .کمی گوش دادیم صدای نتله می امد .سه نفری زور دادیم در باز نشد،عاقبت در را شکستیم.سه تا لر چوب به دست بالای سر آن دو نفر ایستاده بودند.چیزی دم دست نبود جز یک منقل که بنده پرتابش کردم طرف آن ها که خاکستر پخش شد وده بزن ، بزن .نیم ساعتی بنده وبچه ها با لگد ومشت وآن ها با چوب کتک کاری می کردیم تا لرها در رفتند آن دو نفر بچه ها را برداشتیم که برگردیم قهوه خانه .اما سر کوچه نرسیده بودیم که یک چیزی خورد توی سر بنده ،ودیگر نفهمیدم. نزدیک های صبح که هوش آمدم دیدم توی بهداری راه آهنم وسرم را بسته اند .خواستم تکان بخورم ،سرم چنان تیر کشید که انگار زخم سنان است.تا نزدیک های ظهر شد ورییس کلانتری آمد با ستوان سه و همه ی بچه ها ویک عده از لرها.آن ها را رییس کلانتری آورده بود که ما را آشتی بدهد .صورت هم دیگر را بوسیدیم وآشتی کردیم و چهار روز هم معطل من شدند تا بتوانم راه بیافتم روز حرکت همان لرهای درودی ماشین آوردند و سوارمان کردند که برویم ایستگاه.بنده را نشاندند پهلوی دست راننده که خودش یکی از آن ها بود .در راه خیلی اصرار کرد که حیف است که بروم گروهبان بشوم واگر همان جا پیش آن ها باشم ،برایم دکان باز می کنند یا شریک می شویم وپوست و روده می بریم تهرانیا گوسفند نگه می داریم ودختر بهم می دهند وبنده لام تا کام چیزی نگفتم .به نظرم همان بود که با چوب زده بود توی سر بنده .خیلی قلدر بود . به ایستگاه که رسیدیم بچه ها بار وبنه شان را کول کردند ورفتند.ولی از چمدان بنده خبری نبود درماندم که چه کنم ،تا راننده ی ماشین آمد مرا کشید یک کناری وگفت که چمدانت را من نگه داشته ام ونمیدهم ونمی گذارم بروی وهمین جا بمان .گفتم آخر با این گروهبان وستوان چه کنم ؟و دست آخر قسم حضرت عباس خوردم تا راضی شد.اما قول گرفت که از حال وکرم برایش بنویسم بنده خواستم دفترم را در بیاورم و آدرس او را بنویسم که یکی از عکس هایم را دید ، که در تهران در عکاس خانه ی پاشنه طلا انداخته بودم .به اصرار یک عکس از بنده گرفت وساعت لو زینای دستش را باز کرد وبه اصرار به دست من بست وحلال بایی طلبید وگفت که چوب را آن شب او به سر من زده واشک از چسم ها یش سرا زیر شد وبه لری گفت «هی پیارویی ایسه پسیمون میسی »که بنده نفهمیدم یعنی چه .و بعد سوار شدیم وحرکت کردیم. بنده هنوز سرم درد می کرد وحال درستی نداشتم ،اما دِدم که عده مان کامل نیست .تحقِیق کردم دیدم پنج نفر از بچه ها از ایستگاه درو د در رفته اند .سه ایستگاه دیگر که رفتیم یکی دیگر از بچه های ملایر که همراه ما بود ،آمد که فلانی چه نشسته ای که سه نفر دیگر از بچه ها در ایستگاه قبلی فرار کردند .گفتم چرا ؟گفت نمی دانم .اما راننده ی قطار چیزی در گوش آن ها گفت و وقتی که قطار آبگیری میکرد ، آن ها در رفتند .بنده دیگر چیزی نگفتم .رفتم توی بوفه ی قطار ومشغول نهار خوردن شدم .وقتی برگشتم دیدم گروهبان همه ی بچه ها را توی دو تا اتاق تپانده و دم درشان ایستاده .بنده به هوای مستراح برگشتم واز بوفه گذشتم ورفتم سراغ راننده ی قطار .گفتم رفیق چرا بچه های ما را فراری دادی ؟اول جا خورد .بعد که فهمید ماموری چیزی نیستم گفت مگر شما هم جزو آن ها هستی ؟عرض کردم بله .گفت حیف نیست بروی این کاره بشوی ؟ما که سر و کاری با این ها نداریم ،اما یک سرباز گیری را که شاهدیم .چه مردم آزاری ها که نمی کنند بیا به همین ایستگاه بعدی که رسیدیم از قطار پیاده شو و فرار کن . بنده قبول نکردم وهمین جور داشتیم حرف می زدیم که رسیدیم به ایستگاه وگروهبان آمد و مرا با راننده دید، گفت : -فلانی چرا نمی ایی؟راننده گفت با من است می آید.حالا نگو گروهبان که بر می گردد می بیند پنج نفر دیگر از بچه ها فرار کرده اند .فورا رییس قطار را صدا کرد وکلید اتاق ها را از او گرفت ودرشان را قفل کرد .بنده که برگشتم مرا هم کرد توی اتاق . اتاق خیلی گرم بود بنده کتم را در آوردم ونشستم .آن ها که فرار کرده بودند هیچ چیزی نداشتند الا مدارکشان که پیش گروهبان بود واو هم مدارک ما را توی یک کیف کوچک کرده بود وگذاشته بود بالای سرش .یک خورده که نشستیم بنده دیدم گرما خیلی اذییت می کند .گفتم سر کار اجازه بده بروم بیرون هوا بخورم .گفت نمی شود.دستور است.گفتم هم کت بنده این جاست وهم مدارکم توی چمدان است .دیگر چه ترسی داری ؟ این بود که اجازه داد رفتم بیرون. مدتی قدم و بعد رفتم سراغ راننده به درد دل و مشورت .درآمد که شما بچه های دهات بی خودی دنبال حرف رادیو بلند می شوید، می آیید دنبال این کارها .بدتر از شما آن هایی هستند که می روند کویت.نفری پنجاه تومن یا صدتومن می دهند به یک دلال و دسته دسته راه می افتند به این طرف ها و چه خوشحال.و آن وقت دلال های عرب شبانه سوارشان می کنند و یک جایی کنار بیابان ول شان می کنند که این جا کویت است.حالا نگو فلاحیه یا عراق است.آن وقت دژبان عراقی می گیردشان و زندانی شان می کند و پس از ده پانزده روز تشنه و گشنه تحویل دژبانی ایرانی می دهد ، یا تحویل همین گروهبان ها.و نفری پنج تومن مشتلق هم می گیرند که تحویل شان داده اند.و تازه اگر به کویت رسیدند ، چه کاره می شوند ؟می شوند عمله ، یا شاگرد بنا یا خاک بردار.روزی بیست سی تومن مزد البته خیلی خوب است ، اما یک سطل آب پنج تومن است و یک ناهار همین قدر هم بیش تر است.من خودم رفته ام دیده ام.تمام کویت به این بزرگی را عمله های ایرانی ساخته اند.عرب سوسمار خور که کار و کاسبی بلد نیست .سیم کشی و بنایی و نجاری سرش نمی شود.آن وقت به جای این که برای بچه های مردم کار درست کنند ، این جوری به اسم گروهبانی و دژبانی و سربازی و عملگی در کویت همه شان را از خانه و زندگی می کنند و آواره ی بیابان می کنند.و از این حرف ها خیلی زدیم. راننده سرش توی سیاست بود و حالی ام کرد که کویت کجاست و خیلی برای ما دل سوزاند .می گفت اگر تصدیق کلاس شش داشتی و جوان تز از حالا هم بودی ، می گفتم بروی مدرسه ی راه آهن راننده ی قطار بشوی . اما حیف که از سن ات گذشته که بروی مدرسه با بچه ها بنشینی.عاقبت پرسیدم خوب حالا تکلیف بنده چیست؟گفت فرار.گفتم آخر کار نیست.گفت چه طور نیست؟عملگی در تهران صد شرف دارد به شاهی این ها در دهات.یا چرا برنگردی ده؟نانت نیست ، آبت نیست ؟نانت نیست ؟پدرت هم که سربنه است.دیگر چه چیز کم داری؟گفتم آخر لباس و مدارکم پیش گروهبان است.گفت مگر پول نداری ؟کت را می خری و مدرک را هم می گذاری مال آنها باشد.تو که لازم شان نداری ، اما هنور دل بنده رضایت نمی داد. البته دیگر از آن کارها سرخورده بودم .با آن هامه بچه ها که فرار کرده بودند.حالا ما از سی و چند نفر ، مانده بودیم شانزده نفر .همی« خودش آدم را می ترساند.اما بنده هنوز دلم رضایت به فرار نمی داد.این بود که برگشتم و دیدم گروهبان مثل سگ نگهبان جلوی اتاق ها قدم می زند و حسابی برزخ است . گفتم سرکار چای می خوری؟گفت اگر مهمانم کنی.گفتم اختیار دارید.قابلی ندارد.و به مستخدم قطار گفتم چای آورد و خوردیم . بعد گفتم د ررا باز کرد و رفتیم تو . صدای بچه ها درآمد که سرکار از گرما مردیم.گفت به درک!بنده گفتم ببخشید سرکار خوابم می آید.گفت:- پس چرا کتت را پوشیدی؟ گفتم :- می ترسم جیبم را بزنند. -مگر چه داری؟ -پانصد تومن پول مال کسی است که سپرده به بنده که در اهواز برسانم .که چشمش افتاد به ساعت لوزینا.گفت چه خوشگل است.می فروشی؟ -صد و پنجاه تومن.روکش طلا دارد. این دروغ ها را بنده برای این بافتم که می دانستم کلید چمدان توی جیب فرنج گروهبان است و می خواستم سرش را گرم کنم و بعد خودم را زدم به چرت.گروهبان هم چرتش گرفت.یواشکی از جیب فرنج کلید را درآوردم .تا رسیدیم به ایستگاه اندیمشک ، که صد رحمت به تنور نانوایی .آدم پوست می انداخت از گرما و تشنگی ، و ماهم که حق نداشتیم برویم بیرون.گروهبان در را باز کرد و رفت بیرون که راپرت بچه ها را بدهد که به ایستگاههای قبلی تلفن کند.بنده فورا کلید انداختم به در چمدان و مدارک خودم را برداشتم و مال بچه های حاضر را دادم و کلید را انداختم زیر نیمکت.تا گروهبان برگشت و ما را یکی یکی برد مستراح.توی مستراح داشتم توی مدارکم را توی کفشم قایم می کردم که در را زدند .گروهبان و ستوان بودند.بنده را تفتیش کردند و مدارک را درآوردند.و گفتند چرا این جور کردی؟بنده چیزی نگفتم.گروهبان به نظرم به علت ساعت و آن پول های الکی رعایتم را کرد.ستوان که رفت ، گفت اگر راپرت تو را به لشکر بدهم تیربارانت می کنند.گفتم بنده که هنوز سرباز نیستم.گفت به هر صورت برایت خرج برمی دارد. گفتم اختیار دارید سرکار.بنده هر چه دارم مال شما است. قابلی ندارد ، و ساعت را باز کردم بستم به دست گروهبان.آن وقت بنده را آورد و تپاند توی اتاق.معلوم شد مدارک بچه ها را ازشان گرفته اند.از ترس و سرما داشتم سکته می کردم. و همین جور داشتم خیال می بافتم که گروهبان آمد و این بار به زبان چرب و نرم گفت که بچه ها!اهواز که برسید لازم ندارید.آن جا گرم است .گروهبان ها مفت از چنگ تان درمی آورند . همین جا توی قطار بفروشید ، بهتر است .یکی گفت پس تا اهواز چه کنیم؟گفت این جا هم گرم است ، مگر نیست ؟خلاصه جوری شد که هرکدام از بچه ها کت و شلوار و گیوه و کلاه شان را چکی به نفری پنج تومن فروختند.مال بعضی هاشان آن قد رهم نمی ارزید ، اما بعضی ها ی دیگر لباس های آبرومند داشتند ، تا نوبت رسید به بنده.گفتم لباسهایم عاریه است.گفت پشیمان می شوی.گفتم بنده که ساعتم را دادم ، و جلوی روی بچه ها.که ساکت شد و رفت سراغ عباس آقای اراکی که لباس هایش فاستونی بود و سی صد تومنی می ارزید.به عباس آقا گفت: -تو لباسهایت را چند می فروشی؟ -لباس های سربازی را گرفتم این ها را صدقه می دهم به سرکار.گفت من قصد بدی ندارم .اما سربازی عین آخرت می ماند. گروهبان و ستوان مارا به خط کردند و بردند بیرون ایستگاه.حالا مردم تماشا می کنند که این ها دزدند ، قاتلند ، دیوانه اند ، چه کاره اند که این جور لخت و برهنه اند؟ماشین لشکر منتظرمان بود که سوارمان کرد و بردندمان لشکر. ساعت شش بعدازظهر بود که یک نفر سرگرد و دو نفر سروان آمدند و ما را اسم نویسی کردند.و ما خبردار ایستاده ایم ، تا نوبت به بنده رسید.گفتم اهل تهرانم.نمی دانم چرا دروغ گفتم ، اما چیزهای دیگر را درست گفتم . بعد دستور دادند به گروهبان ها که مارا ببرند سلمانی و حمام و خودشان رفتند.بنده از شیشه دیدم که گروهبان خودمان ، عباس آقا و بنده را به هم کارهایش نشان داد .بچه ها را یکی یکی و دوتا دوتا بردند سلمانی و نوبت به بنده که رسید نرفتم .گفتم سرم زخم است.و چوب زده اند و آب ببیند ، سیم می کشد . ولی گوش کسی بدهکار نبود.راستش بیش تر از ترس پول و لباسم بود که نمی رفتم.از بنده انکار و از آن ها اصرار که یک وقت یکی دیگرشان آمد جلو و بی هوا یک کشیده زد به گوش بنده که دادم درآمد ، که اصلا نمی خواهم گروهبان بشوم و این ها بنده را گول زده اند وساعتم را دزدیده اند و مگر شهر هرت است. اما راستی که شهر هرت بود.چو پس از داد و فریادی که راه انداختم دو سه نفری ریختند سر بنده و ده بزن.تا صدایم خوابید.آن وقت به زور بنده را نشاندند روی صندلی سلمانی و سرم را زدند و می خواستند بفرستند حمام که دیدم ساق پاهم زخم شده و خون می آید.از بس با لگد زده بودند .به آن که مامور حمام بود یک پنج تومنی دادم که ببردم بهداری مرکورکروم بزنم و اگر زخم سرم عیبی دارد ، حمام نروم .عاقله مردی بود و آدم تر بود و توی راه نصیحتم کرد که این جا دیگر خانه ی خاله نیست و مواظب حرف دهنت باش و گوش هایت را باز کن و اصلا بدان که سرباز یعنی یک جفت گوش شنوا.بنده چیزی نگفتم .گروهبان مامور حمام گفت این قربان ، از داوطلب های گروهبانی است.دورود که بوده اند ، دعوا کرده اند و سرش زخم شده می ترسد آب ببیند.جناب سرهنگ گفت این که گوشش الان ورم کرده !و مامور حمام را مرخص کرد و مرا برد تو و پرسید چه شده؟گفتم: -امان ندارم قربان و گرنه می گفتم. -نترس پسرجان، هرچه دیده ای بگو.من خیرت را می خواهم . آن وقت بنده سیر تا پیاز را تعریف کردم.جناب سرهنگ یک پزشک یار را صدا کرد که پای بنده و گوشم و سرم را پانسمان کرد و یک گزارش نوشت از حرف های بنده که پایش را جناب سرهنگ هم امضا کرد و بنده را سپرد دست همان پزشک یار که فردا صبح ببردم پیشش. فردا صبح رفتیم پیش جناب سرهنگ که دکتر بهداری بود و بنده را معاینه کرد و گفت که در تهران به علت واریس او را برای آموزشگاه دژبانی نگرفته اند و بعد هم جلوی دیگر دکترها دست کشید به ریش بنده و چیزی به زبان خارجی گفت که همه خندیدند و بنده را مرخص کردند که لباس پوشیدم و متنظر ماندم تا کار جناب سرهنگ تمام شد و آمد بیرون.از بنده پرسید میخواهی دوره ی سربازی را مصدرخانه ما باشی؟ گفتم البته که می خواهم.و خدا به شما عمر بدهد که جان بنده را از دست این ها خلاص کردید. الغرض رفته بودیم ، به دهات زیر دزفول به مانور .از بخت بد ، پای عباس آقا رفت توی یک چاله و شکست.فوری رساندیمش به چادر بهداری که پایش را با چوب و گچ بستند و گذاشتند توی برانکار و بنده و یک نفر دیگر مامور شدیم که او را برسانیم به آبادی نزدیک که یک دکتر خارجی مطب سیارش آن جا بود.و به هرصورت هیچ کس دلش به حال عباس آقا نمی سوخت.و اصلا به نظر بنده مارا هم به عنوان لولوی سر خرمن همان روز برده بودند آن طرف ها مانور.وگرنه جا که قحط نبود.یک خوزستان است و یک دریا زمین خشک و لم یزرع. الغرض ، به هر جان کندنی بود اتاق دکتر را پیدا کردیم که دراز و براق روی ده تا چرخ لاستیکی ایستاده بود ، اما درش بسته بود.از این کاروان های ساخت فرنگ بود که توش برق دارد و آشپزخانه و خلا و همه چیز دیگر ، اما هیچ کس توش نبود و اهل محل هم که زبان ما را نمی فهمیدند .بنده برانکار را گذاشتم پای کاروان در بسته و رفیقم را مامور حفاظت عباس آقا کردم و افتادم دنبال کدخدا یا کسی که فارسی بداند.این رو بگرد ، آن ور بگرد تا عاقبت گیرش آوردم.داشت یک بسته ی رخت خواب را بار شتر می کرد و مثل سگ زخمی برزخ بود.اما هرجوری بود حالی بنده کرد که روز روزانش دکتر خارجی هفته ای یک روز در آبادی آن ها کشیک داشته که دوشنبه ها بوده و ما آن روز پنج شنبه بودیم . گفتم آخر بساط به این گندگی و نونواری وسط این بیابان ، وبی کاره؟گفت خدا پدرت را بیآمرزد. مگر نمی بینی ما را چه جور ی دارند آلاخون می کنند؟از وقتی همین دکتر خارجی با کاروانش آمد این جا ، برای مان این آش را پختند که می بینی رویش چه روغنی ایستاده . قبل از آمدن او آب گوشت مان اگر چربی هم نداشت. با زردچوبه رنگش می کردیم . ولی حالا؟و سرتکان داد . و شروع کرد به عربی فحش دادن.راستش وضع آن ها آن قدر بد بود که بنده داشت یادم می رفت که عباس آقایی هم هست و پایش در مانور شکسته .گفتم خوب حالا بنده با پای شکسته ی رفیقم چه کنم؟گفت من چه می دانم برادر ؟ناچار بدو برگشتم و عباس آقا را با برانکار رساندیم به اردو و گزارش ماوقع را به فرمانده دادیم و با عجز و لابه ازش جیپ خواستیم و یک بیست تومنی هم بنده به راننده ی جیپ فرمانده وعده دادم تا سرظهر ما را رساند به دزفول. و عباس آقارا خوابانیدم مریض خانه که یک ماه تمام پایش توی گچ بود و سنگ بهش آویزان کرده بودند. الغرض ، بنده این جوری شش ماهی اهواز بودم و بعد آمدیم تهران.یعنی خدمت صف که تمام شد . دو ماهی خانه ی جناب سرهنگ بودم تا ماموریتش تمام شد و باهم آمدیم . اما هر چه جناب سرهنگن خوب بود، خانمش چه عرض کنم.یعنی جوان بود و شاید هم حق داشت .کارهایی با بنده می کرد که خجالت می کشم اسم بیاورم .بنده هم از ترس گروهبانی و خدمت صف ، جرات نداشتم بروز بدهم . مثل اینکه جناب سرهنگ خلاف ادب است به وردست احتیاج داشت.و بنده هم گرچه نه به درد دژبانی خوردم نه به درد گروهبانی ، اما مصدر خوبی برای خانم جناب سرهنگ بودم . تک بچه شان را می بردم مدسه و می آوردم.آشپزی و خریدشان را می کردم و جارو و پارو هم که با بنده بود ، و خدمت خصوصی به خانم هم سرجمع همه ی این ها بود .هفته ای یک بار جناب سرهنگ می رفت حمیدیه شکار ، خود خانم بنده را توی حمام سرخانه می شست و دست جاهایم می مالید که خیلی بدتر از دست به شکم ماه جان مالیدن است ،و بعد هم معلوم است دیگر .بی ادبی می شود...و خورد و خوراک مرتب و مشروب و قمار.خانم همه فن حریف بود و خیلی چیزها یاد بنده داد که توی هیچ دهی یا شهری به کار نمی آید ، اما حیف که مدام بهم سرکوفت می زد که دهانت بو می دهد و بنده هم هر چه دندان هایم را مسواک کردم ، فایده نداشت .اما هر جور بود گذشت، که قدما گفته اند این نیز بگذرد . تمام شد شرح حال مسافرت و قهر کردن بنده با ابوی. ثور 1 بازگشت به ده ، یک هفته پس از سیزده .عصری بود و هوا ملس بود و بوی یونجه چریده ، در هوا.و جوانه ی برگ بیدها برق می زد و ریز برگ سپیدار های لب جو، خرده آینه های تار را می ماند ، بازی کنان ، و هر دم به سویی تابنده ، وسفید انبوه شکوفه های گوجه ، چتری سفید بر سردیوارها ، و شکوفه های هلو گاه گداری لکه ای صورتی بر کنارشان نهاده ، و موتور آب کار می کرد و قهوه خانه روبه راه بود و شعارها تقسیم املاکی هنوز بر در و دیوارش ،و صدای دیگری از دور می آمد ، از موتور دیگری که ضرب آرام تری داشت و چیزی را در دل زمین می کوبید.وارد که شدم قهوه چی دوید جلو که: - خوش آمدی آقا معلم !برکت قدمت چاه مرغ داری ده روز دیگر آبی می شود. -خوش آمدی آقا معلم !بركت قدمت چاه مرغ داری ده روز دیگر آبی می شود. كه نشستم و یك چای و پسرش را فرستادم سراغ اكبر.با كیف دستی و كلید اتاق.كه آب و جارویی بكند و كلید را بگذارد به در.و بگفتم: می دانی قهوه چی بعد از این رزق مارا حواله ی تو كرده اند. -قدمت روی چشم .بركت قدم شماست كه ما است كه این پوست رو استخوان را داریم.و شرق زد رو شكمش.چنان كه پستان های زنانه اش لرزید.و استكان را كه برمی داشت آهسته گفت: رفیقت آمده خیر باشد. گفتم:رفیقم؟ در جوابم اشاره به لاله ی گوشش كرد كه به صرافت افتادم و نگاهم پیچید به سمت پرده ی ناتمام معراج. كه نیمه ی بالایش را یك اعلان قوه ی باتری پوشانده بود.سر راه كه می أمدیم نزدیكی های ده دسته ی به هم نشسته ی سیاه چادرهاشان را دیده بودم از دور و گذرا .اما پاپی نشده بودم. مشغول گپ زدن بودم با دو تا از جوان هایی كه از عملگی كوره پزخانه به ده برمی گشتند و هر كدام یك سر بودند و بك تومار أرزو. برای رسیدن به تكه ملك سوخت شده ای كه برادرها یا پسرعموها برای شان می كاشتند و دست دوم و سوم شندرغازی بهشان اجاره می دادند.با سالی یك كیسه گردو و نیم من پنیر و از این قبیل ...پرسدم : خوب دیگه چه خبر ؟مباشر حرفی نزد؟ گفت :نفهمیدم أقا .اما بركت قدم همه ی خبرها خوش است.تا پیش از محرم دو سه تا عروسی داریم.امسال حسابی كلوخ اندازان گرفته اند. از عروی هبه الله خبر داشتم . برادرش در راه گفته بود كه خرید را با همان كامیون به ده می أورد.چرخ خیاطی و أینه و لاله و كمد چرخ بچه و از این خرت و پرت ها و چه با احتیاط هم می أمد . و مدام پایش روی ترمز . أب توی دل مان تكان نخورد تا رسیدیم.پرسیدم: دیگه مال كه ها؟ گفت : دو تا هم مال پایین محله ای ها.دیگر بر اتان بگویم دختر مدیر را هم شیرینی می خورند برای پسر ولی بگ... و بعد سرش را أورد نزدیك تر و افزود: كولی ها كه پیداشان شد مدیر گفت عروسی را جلو بیندازند . قرار بود بگذارند برای بعد از محرم .بركت قدمت زن ولی بگ هم چاق شده برگشته . كه برخاستم.همین قدر اخبار كافی بود. گفتم برای شام تخم مرغ و پنیری داشته باشد . و چوب خطم را تراشیدم و از نو علامت گذاشتم و راه افتادم به سمت سیاه چادرها. نزدیكی های قلمستانی كه مباشر شب عیدی نشا كرده بود و حالا بر سر هر قلمه اش مشتی ریز برگ زمردی چسبیده به ساقه های باریك و ترد می لرزیدم.دم غروب كه رسیدم .بهار با همه ی خنكا و بویش در هوا بود و خشكرودی كنار أبادی هنوز معبر جویی بود از الباقی هرزاب بهاره.و بردامنه ی تپه ای كه به أن می پیوست .. سیاه چادرها پخ و سنگین و وصله دار به طناب های بالایی خود أویزان . چهارتا بودند ومیان هردو تا ی از أنها با تیغ و گون حفاظتی ساخته برای احشام.و پشت شان بساط یك خانواده ی دیگر كولی حتی بی حفاظ چادری صاف زیر أسمان افتاده .بسته ی رختخوابی با پوششی. از گلیمی كهنه و اجاقی و گهواره ای و یك سه پایه ی چوبی بر سر اجاق و نمدی كنارش افتاده .اول سگ هاشان هجوم أوردند و بعد كسی نهیبی به ایشان زد كه ترمز كردند. و بعد سر و كله ی خود نقاش پیدا شد از پشت چادر اول.و اول به سر كشیدنی و بعد كه شناخت بدو أمد جلو.گوش بریده اش را زیر موی بلند بنا گوش پوشانده و سوخته تر و تكیده تر و بدجوری.حتی بیمار مانند.سر و روی هم دیگر را كه بوسیدیم.گفت: ریشت را چه كردی؟می بینی كه اول نشناختمت. گفتم: خوش؟خوبی؟... بدجوری لاغری. و رفتیم زیر چادر.پیرزنی نشسته بود و نی قلیان به لب داشت غربیل می بافت. و هیچ حركتی در جواب سلامم عین مادرشوهر ماه جان.و عین كیسه ای از چرم.با مشتی استخوان د ر أن تپیده و سرش بسته و پا چینش عین سفره ای دورش گسترده و كوزه ای قلیان كدویی بود و كونه ی أهنی داشت و تیز در زمین نشسته بود وبرای خود ایستاده و چند ساقه ی باریك و تیغ دار و گون بر سر و دود نمی داد.اما صدا می داد. پرسیدم : مادرت است؟ گفت : نه می بینی كه مادرم با شوهرش تو چادر سوم است.این جا منم و خواهرم و این ننه. و بعد یك گبه ی نخ نمای بختیاری از سر تل رخت خواب ها و خورجین های كنار چادر برداشت و تكاند و كنار دهانه ی چادر انداخت كه نشستیم رو به روی ننه.و بته ی خاری به اجاق انداخت كه پیش رومان بود و خواهرش رسید. كتری به دست بیست و سه چهار ساله و سیاه و بلند و باریك و با ابزار صورت گوشتالو و تك سكه ای بر پیشانی . و سه حلقه ی شیشه ای به جای النگو و عشوه ای در پاچین و خنده ای بر لب عین جمله ی مسجع سلامی به عنوان ختامی.كتری كه روی أتش گذاشت و برگشت خواستم بپرسم كی بهشون رسیدی ؟كه دیدم بی معنی است . گفتم: خواهر قشنگی داری. گفت: پیشكش .می بینی كه دختره ی پتیاره خودش را لا داده. غربتی. گفتم : چرا پیش یك غریبه ازش بد می گی؟ گفت : می بینی كه یادت رفته؟ این گوش بریده را من مدیون توام.به رسم ما حالا تو برادر مایی. گفتم : مباشر شوخی می كرد.دور برداشته بود. می دانی كه من مباشر را می شناسم .از یك همچه جاهایی راه افتاده رفته شده ارباب .می دانی كه أدم از اصل و نسب خودش كه برید گوش برداشته می شود.ما می گوییم هر ابه ای ادبی دارد. كه خواهر از نو پیدا شد.كشیده قامت و به رفتاری هم چون زنان اشرافی با یك سینی حلبی به دست كه پیش روی ماگذاشت . با دو تا استكان و یك قندان پلاستیكی.و بركه می خاست پرسید : چراغ هم بیاورم؟ دوستم گفت : می بینی كه تاریك شد. این همان أقا معلم است كه برات گفته ام. و خنده این بار چنان سخاوتمند بود كه تا سفیدی نوك تیز انیایش را هم دیدم . دیدم كه جای سكه بر پیشانی عوض شده بود .أمده بود وسط و به جایش دسته ی فشرده ای از موی سیاه از سربند بیرون مانده عین بته ای جقه ای .از حد صدارش ما كه بیرون رفت برادرش درأمد كه : می بینی كه لوند؛ فوری رفته دست تو خودش برده. گفتم : چرا شوهرش ندادی؟ گفت: می دانی كه .كه می آید یك دختر آواره را بگیرد؟ گفتم : راست است كه شما دختر به كسی می دهید كه جزو حشم باشد؟ گفت: این ها قضیه است.ما كه كولی نیستیم .ما حشم دورمانده از ایلاتیم. و خواهر این بار چراغ آمد و نشست و چای می ریخت كه گله شان رسید. گفتم : حیوان ها بدجوری مافنگی اند. گفت: می بینی كه .از قشلاق تا این جا یك شكم سیرنخورده اند .تا حالا پانزده سرشان را به قیمت پوستشان فروخته ایم می بینی كه . سری پنج تومن . دو تا اسب مان هم سقط شد. حالا ما مانده ایم و شیش تا خر. ایام عید شهر بودم شنیده بودم كه دارند برای اسكان عشایر بمب افكن هم به كار می برند كه روزنامه ها به بهانه ی قتل یك مامور تقسیم اراضی داشتند برایش افكار عمومی می ساختند ... او چای ریخت و داغ داغ با استكان خورد . تا مال من خنك بشود .گفتم: چه طور شد كه مباشر راه تان داد؟ گفت : می دانی كه هنوز حشم حق معبر دارد. گرچه تو هر شاهراهی ژاندارم گذاشته اند و راه بندان كرده اند اما ما دور می زنیم. یكبار دیگر چای ریخت و قوری را با آب بست وآتش را مرتب كرد . پرسیدم : توی این همه رفت و آمد چه طور هنوز نتوانسته ای تكه زمینی دست و پا كنی؟ دست كم كوره ی چلنگری را كه می شد یك جایی سوار كرد. گفت : می دانی كه .پیش از این كه ببرندم سربازی چهارسالی بود كه آن ور زرد كوه بختیاری یك تكه زمین دست و پاكرده بودیم .كناره ی جاده بود با یك نشست آب می دانی كه.شخم زده بودیم و تخم هم پاشیده بو دیم عین هر سال كه تا برمی گشتیم سبزكرده بود و درو می كردیم . اما این دفعه یك چهار دیواری گلی هم زدیم كه شده بود قهوه خانه می دانی كه . كامیون دار ها تازه داشتند اطراق می كردند .داشتیم چاه آب هم می كندیم كه مالك خبر دار شد. هنوز تقسیم املاك در نیامده بود می دانی كه.ژاندارم خبر كرد كه شدند موی دماغ مان.اما جوان های خوبی بودند.دو سه روزی ازشان پذیرایی كردیم و رفتند. اما می دانی كه مالك ول كن نبود . جاده را داشتند عریض می كردند. رفت دم مقاطعه كار را دید كه راه را برگرداند و بساط ما را بولدوزری كند ؛ می دانی كه . این دفعه خود رییس پاسگاه روی بولدوزر نشسته بود بغل دست راننده.بعد هم خود مرا گرفت برای سربازی و برد.می بینی كه .با مالك قرار و مداری نداشتیم. اما رسم حشم همین بود ؛ سال های سال.كسی هم حرفی نداشت.در غیاب من آن های دیگر هر چه خواسته بودند باهاشان یك جوری كنار بیایند اصلا رو نشان نداده بودند و همین دیگر .آخر می دانی كه. گفتم: یعنی چون آن طرف ها زمین نفت دارد؟ گفت : می بینی كه هر چه آدم كم تر روش بنشیند دردسرش كم تر است . می بینی كه حشم می تارانند. این پتیاره را هم همان رییس پاسگاه از راه به در برد. گفتم : خوب چرا تو همان تركمن صحرا زمین دست و پا نكردی ؟ آن جا را كه قبل از این ها تقسیم كرده اند. گفت : آره اما میان بزرگان.می دانی كه.بازداری مرا امتحان می كنی؟اولا از حشم دور مانده بودم ؛ بعد هم خدمت سربازی بود.شوخی كه نبود .فرصت سرخاراندن نبود.یك شش ماهی به اسم نقاشی از زیر مانور و امربری و كار سر صف به مانور ؛ از مانور به امر بری.می دانی كه . از امر بری به سربازگیری .بعدش هم تو خیال كرده ای هر بی كاره ای را آن جا راه می دهند؟خود تركمن ها را از زمین هاشان بیرون كرده اند .هر چه زمین تخت و آباد بود به اسم خالصه پخش كرده اند میان سرهنگ سرتیپ های بازنشسته .می دانی كه . تا به جای این كه بنشینند تهران خیال كودتا را بكنند پنبه بكارند . می بینی كه .و چه پنبه ای.و چه گندم و هندوانه ای . روح آدم شاد می شود. گفتم : خوب شما هم سر یك كدام از آن ها همه مزرعه می ایستادید به مزدوری .بهتر از سرگردانی كه بود. گفت : می بینی كه .نفست از جای گرم درمی آید .هم الان پنجاه هزار خانواده زابلی دارند تو آن همه زمین عملگی می كنند. گفتم : تو این ها را از كجا می دانی ؟ گفت : می دانی كه .فایده ی بیابانگردی دنیا دیدگی است.یك دفعه كه رفته بودیم سربازگیری . گروهبان مان با یكی از زابلی ها قوم و خویش درآمد . توی یكی از همان مزارع مكانیزه .نگه مان داشتند به پذیرایی . ما هم سربازهاشان را ندید گرفتیم . سه تا یی می رفتیم ؛ می دانی كه . من و آن گروهبان و یك پزشكیار . یك ماه تمام مامور بودیم .می رفتیم توی مزرعه ها و زابلی ها را دید می زدیم.و همان جور سرپا ؛سرباز را از غیر سرباز جدا می كردیم.می دانی كه.همان روز كه نگه مان داشتند این قضایا را فهمیدم.یك روز دیگر طیاره های سم پاش را دیدیم كه ده دقیقه می كشید تا از این مزرعه برسد به آن مزرعه .با خلبان های هلندی و انگلیسی. و ساكت شد و چای ریخت و آتش اجاق را مرتب می كرد كه پرسیدم : از خود تركمن ها می گفتی؟ گفت : اما تركمن ها ؛ می دانی كه .هر تكه زمین پست و بلند و شولات را كه به درد هیچ كاری نمی خورده داده اند دست شان . خانواری پنج هكتار ؛ می دانی كه.سه تاشان را می شناختم كه حاضر بودند سند مالكیتی به دو هزار تومن واگذار كنند و بروند .اما كو خریدار؟ می دانی كه .من هم كه پول نداشتم. گفتم : نقاشی باشی. نمی دانستم آن قدر چیز سرت می شود. چرا آن بار صدایت درنمی آمد؟ گفت : می دانی كه .آن بار من سگ پاسوخته را می مانستم . دمم را گذاشته بودم لای پایم تا برسم به حشم . می دانی كه .سگ در خانه ی صاحبش شیر است. و بعد ساكت شد . و اجاق را پایید و من از سفرنامه ی فضل الله برایش گفتم و بعد خواستم برخیزم كه دست گذاشت روی زانویم و خواهرش را صدا كرد كه سفره آورد و لقمه نانی خالی با چای خوردیم. و بعد سفره را برچیدیم و او صدا كرد كه سه مرد از دیگر چادرها آمدند. یكی با دایره ای كه روی اجاق گرمش كرد و دیگری دو تاری كه كمانش راحضوری بست و سومی با قاشقكی در دست ؛ و هریك گرسنگی مجسمی و پوستی بر روی استخوان. و چنان شابهت فقری بر سر و روی شان كه نمی دانستی كدام چند ساله است و كدام برادر كیست. آن كه تار می نواخت با صدای زمخت خواند : "مثل پیش تر ؛ نم زنوم م م م تیر و ور نشونه بالومه چرخ اشكنه ؛ ده ه ه ه لومه زمونه مثل كفتر چهی تیرخواااار ده و بالوم بهلینوم مین كلك ؛ بهلینوم بنالوم ." و آواز كه تمام شد و رنگ آمد ؛ خواهر نقاش از تاریكی ته چادر بیرون جست و عین بادبزنی از سر اجاق جست و به رقص درآمد .حیف كه نور چراغ بادی مدد نمی داد وگرنه چرخ كه می خورد و پاچینش كه طبق می زد و پاهای خوش تراش كه هویدا می شد و تا بالای زانو را كه می دیدی و مشته ی گوشت پشت ساق را كه فشرده می شد و قلمبه می شد و رها می شد و دست ها كه بالا می رفت و سربند را كه برداشته بود و زلفش كه دم باد رها كرده بود و دسته ی نبسته ی شبق مانند مجعدش را كه به یك حركت به پیش می ریخت و بعد به پشت می انداخت و نفس نفس كه می زد پا كه می كوبید و كمركه می جنباند و عطر ترشی كه از تنش می پراكند... تا پاس دوم آن شب پیش ایشان بودم ؛ تا صدای موتورها خوابید . در همان سكوت شبانه ی ده و زیر همان آسمان كه در شهر فرصت دیدنش را نمی كنی.و زیر فرش برین ستارگان كه روشنایی روز را هنوز با خود داشتند و نور مات شان به بوی كاه آمیخته بود و به بوی علف های صمغ دار و چریده ؛ و بر كه می خاستم ؛ گفتم : به مباشر رو می زنم شاید یك تكه زمین براتان دست و پا كرد. و بعد آهسته به خودش گفتم " بد نیست با همین دار و دسته بیایی عروسی هبه الله." كه خواست اما بیاورد. اما من به صدایی كه همه بشنوند ؛ افزودم : از طرف آقای مدیر از همه تان برای عروسی برادرش دعوت می كنم. حیف است شما این جا باشید و اهل محل به یك زرنا دف قناعت كنند. 2 و فردا به مدیر حالی كردم كه سرخود چنین دعوتی كرده ام .هم چنان كه بعضی ها ماه جهان نامی را به معلم ده تحمیل كردند ؛ كه نگاهم كرد و خنده ای و گفت: آخر نقل خواهر این یارو ؛ نقل یك زن حسابی كه نیست . پشت سرش می ولنگند. گفتم : مگر مجلس عروسی تان مجلس وعظ است ؟ما هم كه نكیر و منكر مردم نیستیم. كه رضایت داد و تا شب عروسی با هم جنبیدیم تا مقدمات امتحان آخر سال را فراهم كنیم و دفترها را نظمی بدهیم و مدرسه را آماده كنیم .برای تعطیل تابستانی.معلم جانشین هنوز نیامده بود . دیگر احتیاجی هم نبود. امتحان كلاس های بالا را در هفته ی آخر اردیبهشت تمام می كردیم و هركدام از بجه ها را با كله ای پر از معلومات نیمه افسانه ای و نیمه تاریخی می فرستادیم به كمك پدر و مادر ها برای آبیاری و ویجین و علف چینی ؛ و تنها دو كلاس پایین هنوز باز می ماند كه خودم به تنهایی می گرداندم . و چه جانی باید می كندم تا همه شان را مدرسه نگه دارم ؛ به اسم كار عملی در مزرعه ی نمونه.كه هنوز خیارهاش كونه نبسته بود. و زردی گل كدوهاش به بلندی پرز مخمل گرده داشت ؛ و شاهدانه هاش كه به خاطر درویش كاشته بودیم . دو وجب قد كشیده بود ؛ و ریسمان بته های هندوانه اش داشت به درازی تابی می شد بر زمین افتاده و بته جاروهاش ؛ اطراف كرت ها هركدام سرو كوتاه قامتی بود. روزی سه جهاربار سوال و جواب های گذری و سر پایی با خود من .این جورها بود: آقای آموزگار ؛ تعاون روستایی یعنی چه؟ به نظرم یعنی هم كاری دهاتی ها ؛ عین تراز دادن شیر .یا گرو كشی كارگر وقت درو. پس ما تاحالا تعاون روستایی بوده ایم ؟ نبوده اید داشته اید .خوب دیگر اسم ها عوض می شود. آقا معلم شما هم عضو تعاون می شوید ؟ كسی عضو تعاون می شود كه نسق داشته باشد. كشت و آب و گاوبندی داشته باشد. حتی روز پشم چینی سرتاسر بحث دهاتی ها قضیه ی تعاون روستایی بود . به جای هر شوخی و متلك و قصه و خبر شنیدن و دادن .دو سه روز قبل از عید غدیر بود و صبح گله ها بیرون نكرده بودند و همه ی مردم های صاحب تجربه مانده بو دند ده و همه ی بز و گوسفند ها را جمع كرده بودند د رجایی كه بعدا خرمنگاه می شد .نزدیك ظهر بود كه رسیدم بهشان .از مزرعه ی نمونه ی مدرسه برگشته ،‌كه دوتا از گاوهای اهل محل افتاده بودند توش وخر ابی با آورده بودند . یكی از آن سربنه های هم زاد داشت می گفت : -...یواش پدر آمرزیده ! تو كه از سلمانی هم بدتر قیچی می زنی . این را به ولی بگ می گفت كه قیچی به دست داشت و پشم میش سفیدی را به دقت می چید .ومراكه دید گفت : -بگذار ا ز آقا معلم بپرسیم .هان ؟توچه می گویی آقا معلم ؟یعنی تعاون خوب است ؟ -وقتی خوب است كه گاو اهل محل ،نصف مزرعه ی نمونه ی مدرسه را ریشه كن نكند . سربنه گفت :-خوب پدر آمرزید ه، می خواستی بدهی بدورش چیر بكشند . -از همـین تكه زمین هم به زور چشم پوشیدید.مگر یادتان رفته ؟ نصرالله كه داشت دست و پای یك بز مردنی را می بست ، گفت : -ولی بگ را جع به تعاون ازت پرسید آقا معلم ، گلایه هات به سرم برای عروسی پسرم . -من چه می دانم تعاون چیست .اما مگر شما الان چه كار دارید می كنید؟منتها تعاون كه بیاید،به جای قیچی ، ماشین پشم زنی برای تان می خرد. و همین جور ...خود قضیه ی فروش املاك ، كنجكاوی چندانی نیانگیخته بود .چرا كه همه می دانستند كه شامل آبادی نمی شد ، و اگر هم می شد قسط بندی داشت و ایجاد بدهكاری می كرد . اما قضیه ی تعاون روستایی بوی پول می داد .و علاوه بر آن چه بلند گوی وسط میدانگاهی ده فریاد می كرد ، از متینگ ها و نطق های تند در باب صندوق تعاون یعنی آبادی كننده ی ده ، و نجات دهنده ، و مشكل گشا و همان امر عجیب عین خود بلند گو ی وسط میدان كه به خرج اربابی از شهر آمده بود و به رادیوی قهوه چی وصل بود و ازهمان روزی راه افتاد كه به دستور ژاندارمری ترانزیستور بستند به شاخ یك ماده گاو سفید و دور آبادی گرداندند .همان روز مراجعه به آرای عمومی كه بیست نفری از اهالی را ریختند توی كامیون عین الله بردند مركز بخشداری برای رای دادن . روز بعدش هم من از ده رفتم بیرون برای گردش ایام عید و فرصت نشد مهندسی را كه برای اولین بار به ده آمده بود ببینم . اما از تعطیلات كه برگشتم یك مامور توی مدرسه بود .پیرمردی مال اداره ی ثبت ،‌كه از شازده های قاجار بود و سبیلو بود .وسه روز ماند و تصدیق كرد كه ده خرده مالك است و اربابی نیست و مشمول مرحله ی اول اصلاحات نمی شود . او برای ما از داستان گذشته زندگی اش تعریف می كرد و می گفت كه یك وقتی می نشستند وبه قاجاریه فحش می دادند كه چرا می روند فرنگ و هی ولی خرجی می كنند تا مجبور باشند قرض كنند و در مقابل اختیار گمرك و تنباكو و نفت رابدهند ، اما بیا وببین كه حالا چه می كنند !از اول خلقت عالم تا حالا ما عادت كردیم به رشوه خواری ، به باج گرفتن و... اصلا آدم مخصوصی بود .در تمام سه روزی كه ده بود ، هیچ كس نفهمید چه می خورد .جز سر شب ها كه می نشست پا ی تریاك .فقط بعد از سه روز گم شد . و نفر بعدی مامور ، یك مروج كشاورزی بود ، جوانكی شهری كه با یك وانت پر از خرت و پرت آمد ده . و با همه ی اینها تمام اتاق پنجم مدرسه را انباشت و قرار بود به ضرب این چیزها كشاورزی را ترویج كند . و اول كاری كه كرد به خرج یكی از كیسه سیمان ها در خزینه ی حمام را تیغه كرد .دیدنی تر از همه سه تا تابلو بودكه توی وسایلش بود .نیم متر د رنیم متر و پایه دار و آهنی ؛و روی تابلوها به رنگ روغن نوشته بود شركت تعاون روستایی .كه ازش پرسیدم : -خوب اگر اهل محل نخواستند شركت تعاونی درست كنند ؟! -نخواستند ؟خیالات كرده ای .دستور است . با این حال روزچهارم ورودش درماند .صبح كه می خواست برود دنبال پركردن پرسش نامه ها آمد در اتاقم را زد و تپید تو.مدتی دست به دست كرد تا عاقبت تركید : -این پدرسوخته ها مرا دست انداخته اند .الان سه روز است دو تا پرسش نامه همه پر نكرده اند .امروز تو هم باید بیایی در خانه ها .دستور است . و من هاج و واج گفتم :-دستور؟از كجا؟ كه دست كرد جیبش و حكمش راگذاشت جلویم كه خواندم ...(در صورت لزوم ازهم كاری ماموران فرهنگی برخوردار...)و الخ. -آخر مدرسه را چه كنم ؟ -دو تا كلاس كه بیش تر نیست .خودت بهتر از من می دانی . -آخر نمی شود كه همیشه با توپ و تفنگ رفت سراغ مردم . -آدم های بی عرضه محتاج توپ و تفنگند . و برای این كه نشانش داده باشم كه با مردم چه جور باید تاكرد همراهی اش كردم . دم اولین در ایستاد و شروع كرد به در زدن.خانه خیر النساء بود . من داد زدم سلام ننه خیری . كلوچه ی تازه تو دستگات پیدا می شود ؟ صدایش از پستو در آمد كه : -ای قربانت قدت آقا معلم !باز دیگر این ورپریده ی من چه دسته گلی به آب داده ؟الان آمدم . به مروج كشاورزی گفتم :-پای دار قالی است . كه از پستو آمد بیرون و چشمش كه به مروج كشاورزی افتاد جا خورد.نگذاشتم حرفی بزند .پرسیدم : -از كبلای صفرت چه خبر ؟كی از زیارت بر می گردد؟ -سرش را بخورد.من هنوز باید پستان بزها را كیسه كنم و بفرستم صحرا. در این مدت مروج كشاورزی دفتر ودستكش را در آورده بود و گذاشته بود جلوش .كه خیر النساء در آمد : -باز كه این آقا پسر قشنگ با نامه ی اعمالش آمد . -ننه خیری ،‌این بنده خدا مامور است .تقصیری كه ندارد . و این جوری داشتم مثلا به مروج نیش و كنایه می زدم . ننه خیری این ها را كه شنید گفت : -من اضافات و ترفیعات نمی فهمم یعنی چه ؟ما تاحالا شنیده بودیم كه مال مرده را تقویم می كنند اما مال زنده را دیگر چرا ؟ من فقط بهش گفتم صبر كن تا شوهرم بیاید . مروج حرفش را قطع كرد و گفت :-شما یك حرف های دیگری هم زدید ننه خانم . -خوب زدم كه زدم .قرآن خدا غلط می شود .حالاش هم می زنم .تو بگو آقا معلم ، توكه از زیر و بالای ما خبر داری. و دوید و رفت و یك نعلبكی كشمش و توت آورد گذاشت جلوی ما و دنبال كرد :-خاك بر سر ماه جان كنند كه قدر تو را ندانست .كاش خودم دختر داشتم برا ت عقد می كردم .درد و بلات بخورد توی سر نصرالله . سر زن اولش را كه خورد حالا نوبت این یكی بدبخت است .خدا خواست و زنش چاق و چله برگشت . دیده ایش؟ -نه ،خدا همه ی مریض ها را شفا بدهد .ماه جان هم یك بنده ی خداست ، ننه خیری .حالا كار این جوان را راه بینداز.اگر تقویم نامه ی این جوان نباشد ، قضیه ی تعاون لنگ می ماند . و كار مروج كشاورزی همین جور ها راه افتاد .اكثر خانه ها را با او رفتم كه با این همه دو تا از خانه ها او را راه ندادند كه ندادند و پا در میانی هم فایده نكرد كه نكرد . در این مدت چاه مرغ داری به آب رسید و حالا موتورش روزی سه ساعت كارمی كرد و دگل حفاری را دیگر از بالایش جمع كرده بودند . و شب عید غدیر عروسی هبة الله بود .دو روز پیش فضل الله رفته بود شهر و بساط یك چراغانی كامل برقی آورده بود و تمام خانه ی مدیر را سیم كشی كردند .و شب عروسی خانه ی مدیر شلوغی بود كه نگو. پر از پیرمردها و ریش سفیدها و سربنه ها .و چند تا از اتاق ها هم دست زن ها بود .و حیاط هم در اختیار بچه ها بود . هنوز دو ساعتی به غروب داشتیم كه صدای زرنا دف از مدرسه بیرونم كشید ه بود و راهم انداخته بود به سمت خانه ی مدیر .كه بساط خانه آبادان را وسط حیاطش چیده و داماد را روی صندلی نشانده بودند . و هر كس به قدر وسعش یك چیزی هدیه می داد .و تا هوا روشن بود خواهر نقاش شورابی دو بار دور داماد رقصید ه بود و یك بار ازش شاباش گرفته بود . و بعد خود مباشر همراه مدیر و داماد به پیش باز عروس رفته بودند و قند كلوخ جلوی پای مادیانش پرتاب كرده بودند . و در همان مجلس مردانه محضر دار كه از مركز بخش آمده بود خطبه ی عقد را سه بار تكراركرد ه بود تا گوشواره و النگو به عنوان زیر لفظی از طرف خانواده ی داماد برسد . و بعد از صیغه ی عقد زن ها هلهله می كردند وبعد فورا شام دادند و بعد فورا پراكندیم . در برگشتن من ومروج بامباشر هم قدم شدیم كه پس از خوش وبش مباشر در آمد كه : -خوب شد كه این كولی ها آمدند مجلس .می دانی؟بی بی بهشان دو ماه حق مرتع داده . -مدیر آدم سیاست مداری است . -می دانی ،آن بار پای ناموس اهل ده د رمیان بود . -ببینم فقط مدیر باید سیاست مدار باشد ؟ -مقصدت چیست ؟ -نمی توانی یك تكه زمین بدهی بهشان و از این در بدری خلاص شان كنی؟ -بهه!می دانی ،مرده را كه رو می دهی... -مروج كشاورزی كه غریبه نیست .آدمی كه می تواند خرج چاه عمیق مزرعه ی مرغ داری را بزند پای اعتبار شركت تعاون روستایی ، غم و نسق دهاتی را نمی خورد . كه ایستاد در تاریكی مدتی مرا نگریست .لابد در جست و جوی راهی كه از آن به چنین خبری پی برده بودم و بعد كه را ه افتاد و از نو هم قدم شدیم ، گفتم : -ببین حضرت مباشر!من نوكر دولتم و گذرا.اما تو باید تو این آبادی فكر فردای خودت باشی . -می دانی ؟پس بگو از اول چرا این آبادی را نشان كرده بودند !آخر هیچ كاری از شان نمی آید . -سه تا شان چلنگری می دانند .ده هم آهنگر ندارد .دو تاشان ساز می زنند .خواهره هم می رقصه برا ی این جور مجالس . -می دانی ؟آخر همین دو سه ماهه بیست تا از این جوان ها ی محل از شهر برگشته اند . -برنگشته اند .آمده اند سهم شان را به پول نزدیك تر كنند . -آخر می دانی ، قرارمان است كه برای مرغ داری عمله از اهل محل بگیرند . -آن به جای خود.این ها عمله نیستند .پای چاه عمیق یك لقمه زمین پیدا می شود كه كولی ها برای خودشان بكارند و كاری هم به كار نسق اهل محل نداشته باشند . و به این حرف ها از هم جدا شدیم .و تا هفته ی بعد كه كشت بهاره تمام بشود به تنهایی كار دوكلاس باقی مانده را هم رسیدم .واوایل خرداد كار مدرسه تمام بود .با جوانك مروج مانوس شده بود م.كه چه تماشایی هم بود .با این كه در تابستان در ده كاری نداشتم ولی با این حال در ده ماند م . گذشته از این مشغله ی تازه كه خودش كلاسی بود و ارضایی داشت و در ده نگه ام داشته بود . نوبر صیفی هم دست آمده بود و انگورها غوره بسته بود و هر یك سنبله ی گندم یك مشت بسته را پر می كرد و ساقه های رسیده جو درخشش اكلیل را داشت و خواهر نقاش شورابی هم بود .كه هر دو سه شب یك بار می رفتم سراغ شان .و این یكی نه مژه های سوخته داشت و نه می شد دست به شكمش مالید . فرصتی هم نبود كه بالای میز برود تا تودست به تیره ی پشتش بكشی و از این مقدمات ...سیاه سرتاسری می پوشید و پاچینش هزار تا و هزار لا بود و فقط موقع رقص بالامی رفت .فقط من اسمش را می دانستم كه انگاره بود و به اسم كف دیدن باهم از گذشته و آینده هم حرف زده بودیم و دانستم بودم كه كف بینی و رقص اش ؟!را دم دروازه ی اهواز آموخته بود . و همین جوری شد كه با اطلاعات قبلی كه از اهالی آبادی بهش می دادند ، راه افتاده بود و د را ین خانه و آن خانه غربیل می فروخت و فال می گرفت و از آینده ی دختران دم بخت خبر می داد و سفر كربلا و مكه ی زنان و مردان را پیش گویی می كرد .و فكرش را می كردم می دیدم حتی زیر چادر كولی ها و در متن سرگردانی یك قبیله ی آواره وقتی به دختر كشیده ی سیاه چرده ای از الباقی یك ایل دل بستی دیگر نه آوارگی هست و نه معلمی هست نه ده نشینی. این بود كه عین مالكی یا نه ، عین كشاورزی ، صبح ها می رفتم سری به جوی می زدم .و هر روز گوشه ای از صحرا . یك بار هوس كردم كه داس بزنم .و دستم را بریدم . كشتزارهای درو شده از دور قالی زرد و كم پزری را می ماند كه در زمینه ی طلایی بازش گله به گله نقشی از سبزی بوته ای نشسته .و كشت دیم چنان كوتاه بود كه حتی ریشه درخاك ندوانده بود. و عصر ها سری می زدم به مزرعه ی مرع داری تازه پا كه تلمبه اش را دم غروب راه می انداختند و آب كه عین خرده ای الماس از دهن لوله می آمد بیرون . وقتم را همین جورها می گذراندم ، و به انتظار چیزی در ده مانده بودم .اما چه چیز ؟یعنی فقط دوخروار گندمی كه قرار بود ،‌سرخرمن ،‌از سهم اربابی بدهندم؟ 1 جو دروكه تمام شد ، یك روز بی بی همه مردهای كاری ده را به قلعه ی اربابی خواند .روز عاشورا بود و كسی به صحرا نرفته بود ، و بی بی به یك كرشمه دو كار می كرد .هم خرج می داد و هم به آخرین خرده كاری های پیش از سر خرمن می رسید .اما بی بی این با رحال چندانی نداشت و دراز كشیده بود و حرفی نزد و تختش بر جای همیشگی ماند و مباشر می رفت و می آمد و مروج كشاورزی همه كاره بود . اول آخوند رفت منبر و یك دهن روضه خواند وگریه كردند و یك دور چای آوردند و چپق ها آتش شد . مروج كشاورزی برخاست و رفت پای منبر ایستاد و از سر آمدن دوران ارباب رعیتی گفت و ازتصویب نامه ی دولتی گفت و از بی حالی دهاتی جماعت گفت و از این كه چرا دندان هاشان را مسواك نمی كنند و با دست غذا می خورند واز این كه باید بجنبند و به پای ممالك راقیه رسید و از این پزها... و بعد از این حرف زد كه شركت تعاون روستایی یعنی چه و چه جور كار می كنند و چرا هیات مدیره می خواهد . و بعد از این كه هر یك از اهالی نسبت به دارایی اش چه سهامی در شركت خواهد داشت و از این قول ها ... و بعد هیات مدیره را انتخاب كرد ، یعنی مباشررا و مدیر را و كدخدا را و شش سربنه را و... مباشر شد رییس و مدیر شد معاون . در گوش درویش گفتم :-می بینی درویش ؟مثل اینكه خبری است . -كارت را بكن .درویش می گوید هیچ خبری نیست. -چرا ، یك كاسه ای زیر نیم كاسه است . و از دركه آمدیم بیرون به صدای بلند مباشر گفتم سهمی را كه بی بی از سر خرمن برایم قرار گذاشته بدهد به نقاش شورابی . اهالی ده چه نویدهایی كه به دلشان نمی دادند !ننه خیری طرح یك دار قالی می ریخت و ماه جان خیال می كرد چرخ خیاطی بخردونصرالله یك پیه سوز بخرد ، حتی پیه سوز را هم آورده بود كه دیدم .از گل پخته و بی هیچ نقشی و به اندازه ی یك كف دست ودسته اش شكسته .می خواست بداند چه قد رمی ارزد . كه بهش گفته بودم : -لابد سكه هایش را ماه جان النگو كرده و بست به دستش . واو در جواب گفته بود : -ای آقا !خانه ی خرس و بادیه مس ؟ و بعد برایم گفته بود كه به این شرط صیغه اش كرده كه قیومیت اموال شوهر سابقش را پس بگیرد و بسپرد دست او.در حال حرف زدن از فضل الله بودیم كه یكی پرید وسط حرف مان . یكی از پایین محله بود كه تاكنون هم كلام نشده بودیم .گفت : -خوب مبارك است حاجی ، تو هم شدی تعاون ! به تعرضی و مسخره ای و حتی بستانكاری .كه حاجی عزیز گفت : -چه تعاونی پدر آمرزیده ؟دست ما كه نیست . و یارو گفت :-حالا با پولش چه می كنی حاجی ؟می گیری یا باز می روی حج؟ كه حاجی عزیز براق شد و گفت : -پدر آمرزیده ها ندید بدید !دو تا گو ش كه دارند درش هم كه باز است . كه یارو جازد یعنی زیر لب چیزهایی به لهجه ی محلی گفت كه نفهمیدم و بعد افزود : -آخر آدم گشنه جا پای سگ را عین جای پنجه ی نان بند می بیند .و یارو كه رفت از فضل الله حرف زدیم . این روزها روزهایی بود كه همه گرفتار بودند .همه آمادگی داشتند برای درو و بعد خرمن .همه این روزها هر چه كه داشت اعم از داس و پارو و غربیل و سه شاخه را كه یك سال بی كار مانده بود تعمیر می كردند . سر نجار خیلی شلوغ بود . مردهای كاری صبح می رفتند بیابان و اول آفتاب سر مزرعه ناشتا می كرد ند و زن ها سر ظهر با دیگ های آش به سر و سفره ها ی نان و پنیر به كمر بسته می رسیدند .ناهار خورده و نخورده می جنبیدند و به كمك مردها ،‌دسته های درو شده را می بستند و بار می زدند تا محصول كار یك روزه را تا غروب برگردانند وبه خرمنگاه ببرند . غروب ها كه بر می گشتند ، با باری از دروگاه به دوش و به دنبال خری و داس ها به كمر می آویخته و و گپ زنان با یك دیگر یا با رهگذری . و این آخرین فرصت ها بود تا گاهی سری به نقاش شورابی بزنم و گپی با خواهرش.و بعد آخرین دیدار از اهالی و كار و بارشان كه فرصت سرخاراندن نداشتند .و هوا داشت گرم می شد و اولین نوبر خیار مزرعه ی نمونه مدرسه را خوردیم .به تشریفاتی .با حضور مدیر و بچه های چهارم و پنجم و درویش و مباشر. بعد از آن مدرسه را تعطیل كرده بودیم و من نمی دانستم چرا هنوز معطلم .كه بی بی ناخوش شد .یعنی ادرارش بند آمد،‌جوری كه فرستاد دنبال پسرش و پچ پچ اهالی درباره ی سهم اربابی امسال كه بدهند یا ندهند . در این زمان من كاملا غریبه ی غریبه شد ه بودم .گفتم صبر می كنم تا حال بی بی بهتر شود یا پسرش از شهر كه رسید خداحافظی می كنم و مرخص. یك روز عصر پستچی آمد در مدرسه .با اكبر و شش تای دیگر از درشت ها والیبال بازی می كردیم و در مدرسه باز بود .با او سلام و علیكی كردیم و یك پاكت دراز كرد به طرفم.رویش نوشته بود فوری و تاریخش مال 15 روز پیش بود .گفتم : -چرا آن قدر عجله ؟...مگر نمی بینی فوری است . -كاغذ پستی كه نیست آقا !تمبر نخورده از مركز بخش كه رد می شدم مستخدم فرهنگ این را داد دستم . كه خداحافظ و بازش كردم .نوشته بود (پیرو نامه ی فلان ...مقتضی است كه پس از بازرسی دقیق محلی جهت افتتاح دبستان امیر آباد اقدام ....در بودجه ی سال تحصیلی آینده اعتبار لازم منظور... مشروط به اینكه اهالی عمارت مناسبی برای مدرسه ..)و الخ.و البته خطاب به مدیر .و البته كه مدیر عین همیشه گرفتار بود .كاری بود كه خودم باید انجام می دادم .به اكبر گفتم كه مدیر را خبر كند و خودم فردا صبح اول وقت در اتاقم را بستم و دوچرخه ی فضل الله را كه بی كار مانده بود برداشتم و احوال خودش را ا ز پسر عمویش پرسیدم كه گفت همین امروز وفردا باید پیداش بشود و را ه افتادم به سمت امیر اباد . 2 گته ده كه سر را ه بود ، كه اگر هم نبود باید سری بهش می زدم .اول هیولای قلعه خرابه ای بر سر تپه ای .نه خبری از كسی بود و نه از سگی .چرخ را به درختی تكیه دادم و آبی به صورتم زدم وبه طرف قلعه به راه افتادم .یك سوراخی در نزدیكی قلعه پیدا بود .با تمام زورم فشار دادم كه سوراخ باز تر شود و خم شدم توی خزیدم تو.به كلفتی سنگ آسیابی بود و اصلا خود سنگ آسیا .بعد وارد كوچه ی ده شد م .و خانه ها د ردو سمت بر سر هم بالا رفته هر یك خرابه ای بر خرابه ای دیگر .سر اولین پیچ كوچه دری باز بود و پرده ای از جاجیم جلوش آویزان ،‌كه ایستادم و هو انداختم :-آهااای صاحب خانه ! صدای زنی د رجوابم گفت :-چی كار داری ؟ و پرده پس رفت .و زن آمد درگاه .میان سال و سرش بسته و یك پایش شل و داشت چیزی می بافت . -گته ده همین است ؟ -یك وقتی بود ، حالا بیغوله است . -پس تو این جا چه كا رمی كنی ؟ -هركه نتوانست در برود ماند . -راست است كه قنات كه خشك شد مردم رفتند ؟ -اولش موریانه افتاد تو قلعه .بعد قنات خشك شد . -یك پیاله چایی نداری بخوریم ؟ -نه آقا . -پس خداحافظ. -خداحافظ. و از نو بروی چرخ. پای دیوار برج را كه در جوار كشت پوسیده بود تراشیده بودند و از سنگ چیده بودند و راسته آجر كاری كرده .و حالا بند كشی می كردند .از آن كه ابزار بندكشی اش را پاك می كردم ، پرسیدم : -مال چه زمانی است اوستا؟ -والله چه می دانم .از فرهنگ آمده بودند می گفتند مال سلجوقی است . كه پیرمردی غرید و گفت :-این حرف ها كدام است مال شاه عباس است . گفتم :-اهل محلی پدر؟ -بله. من به راه افتادم و بعد كوچه ای و خانه ها آباد . با كدخدا مشغول حال واحوالپرسی بودم كه همه ریختند بیرون . از پسره كوچكی پرسیدم : -اسمت چیه بابا؟ -پرویز ، آقا . -پسر كدخدائی پسر؟ -بله آقا . -گته ده رفته ای ؟ -نه آقا !می گویند جن دارد . و حوله را دراز كرد به طرفم كه دست و روم را خشك كردم و گفتم : -دستی به دوچرخه بكش، بلدی؟ و رفتم تو،و داشتم قضیه ی مدرسه را با كدخدا در میان می گذاشتم كه دو سه نفر رسیدند . قلعه شصت خانوار جمعیت داشت و سی و چند تایی بچه .ناهار نان و نیمرو داشتند ،‌د رحین خوردن ناهار آن ها از ارباب حرف می زدند و از این كه بااین قرار و مدار اخیر باید بتوانند خرج ساختمان مدرسه ی دو اتاقه را تحمل كنند .كه من پرسیدم : -كدخدا خرج تعمیر برج را كه می دهد ؟ -باستان شناسی می دهد . -راست است كه آبادی را مزرعه صورت داده اند ؟ -اهالی خودشان راضی بودند . -پس می شود خرج مدرسه را گذاشت گردن ارباب؟ -آقا حرفی ندارند . -پس معطل چه هستید ؟ -معطل اجر وسیمان و تیر آهن و از این چیزها . -سیمان و آجر كه تو برج بود .استاد بنا هم كه الان تو محل است . باورشان نمی شد كه به این سادگی بتوان كار مدرسه را شروع كرد .بعد كه همه كارها را كردیم و دو نفر از اهالی با سواد امضاء كردند از حال بی بی پرسید كه گفتم سخت ناخوش است . بعد از آنها خداحافظی كردم و پریدم روی چرخ و رفتم سراغ برج و از نو سلام و علیكی و : -دستت درد نكنه ، اوستا !بیا یك دستی زیر با ل ما كن . كه خندید و گفت :-رو چشمم چه فرمایشی بود ؟ -یك نیم ساعت وقتت را به ما بده .برویم نقشه ی مدرسه را بریز. كه دستش را پاك كرد و یك ته كیسه آهك برداشت و نشست ترك دوچرخه و امدیم طرف چشمه ی آب ترش . به آنجا كه رسیدیم شروع به كار كرد . وبه این ترتیب شب در امیر آباد ماندنی شدم .اول با كدخدا و چند نفر دیگر دور مزارع زدیم كه هر كدام با جوی ها و مرزهاش دایره ی تنگی بود ، گذر تراكتور را محصوركرده ، و نزدیكی های غروب به قلعه كه برگشتیم همه خبر دار بودند كه بی بی در آن آبادی مرده .نزدیكی های ظهر تمام كرده بود . سر و صورتی را شستم و رفتم توی اتاق .اهالی جمع شده بودند .به تماشای آدم تازه وارد . كدخدا سیگارش را كه آتش كرد ‌، گفت : -آدم های ناراحتی اند .هر دوسه سال یك بار جنگ و دعوا دارند . میرزا عنایت گفت : -حالا كه بی بی مرده خدا عالم است كه چه دسته گل تازه ای به آب بدهند .و جودش بركت آن ده بود . حالا ببین چه آتشی بسوزانند . و پیر مردی گفت : -از دست دهاتی جماعت هیچ كاری ساخته نیست .خیال تان راحت باشد. و من به یاد حرف بی بی افتادم كه (نمی خواهم جوری بشود كه وقتی سرم را گذاشتم زمین ...) و همه ی آن حرف و سخن های دیگر ، و بعد شام دادند . و فردا صبح اول آفتاب مختصر چاشنی و راه كه می افتادم ، صاحب خانه دم در بهم گفت :-خوب شد كه دیشب آن جا نبودند. پرسیدم :-چه طور مگر ؟ گفت :-خدا عالم است.مباشر را زده اند .می گویند بكش بكش بوده .كه پریدم روی چرخ و یك ساعته خودم را رساندم .در تمام راه به این فكر بودم كه نه ماه تمام یك جا نشسته ای و گمان می كرده ای كه داری از واقعه ای جلو می گیری و حالا؟...انگار نه انگار كه تو هم بوده ای . در مزارع نزدیك ده هیچ كس نبود ، و هم چنان در خلوت باریك راه می راندم تا پای تپه ی تاریخی كود.به خیال نصرالله گذرا هو انداختم و خدا قوتی .كه زنی دوید بیرون ؛ از دالان دیگری كه در تپه كنده بود ، ماه جان بود كه پریدم پایین .و او زد به گریه .دویدم به سمتش كه : -چه شده زن ؟شوهرت كجاست ؟ از میان هق هق گریه شنیدم كه می گفت :-قربان شكلت بروم دورت بگردم . -بس كن زن.بگو چه خبر شده ؟ -خاك به سر تمام اهل ده شده آقا !هنوز كفن بی بی خشك نشده پانزده مرد را بردند زندان . و همین جور زار می زد .كه اشكش را پاك كردم و نشاندمش و او تعریف كرد كه نصرالله و چند نفر دیگر را برده اند .تازه جنازه ی بی بی توی حیاط بودكه چند نفر از سمت خانه ی بی بی به طرف مزرعه ها به راه می افتند و هر كاری می كنند به احترام نعش فعلا از این كارها دست بردارند نمی شود و نمی گذارند كه حتی اول بی بی را خاك كنند و بعد آنها سر مال و منال بی بی خون و خونریزی راه بیندازند نمی شود .كه مباشر اول تیر هوایی می زند اما جماعت محل نمی گذارند .ناچار می زند و می خورد به پای فضل الله .كه دراین درگیری چند نفر هم مرده اند .مباشر هم به رحمت خدا رفته. او این ها را می گفت و من مات و مبهوت مانده بودم .بعد بلند شدم پریدم روی چرخ و به طرف ده به راه افتادم .وسط میدان ده یك آمبولانس بود و ژاندارمی دورش را گرفته بود. خواستم سواره بگیرم كه ژاندارم دوید جلو و تفنگ را گرفت جلوی راهم و : -چه فرمایشی داشتید ؟ كه پیاده شدم و گفتم كه چه كاره ام .در این حین مدیر را دیدم و به او گفتم : -جنازه هارا كی حركت می دهند . -برادر زن مباشر رفته مشورت كه اورا هم ببریم قم یا نه . -پس من می روم بساطم را جمع كنم .كاری كه نداریم ؟ -میرزا عمو وصیت كرده بود كه یكی از كتاب هاش را بدهم بهت .لابد همراه جنازه ها می روی؟ كه برخاستم و تا سه بعدازظهر اصلا از اتاقم بیرون نیامدم تا اكبر رسید و خبر داد كه راه افتاده اند . چمدانم را برداشتم و رختخوابم را پیچیدم و آمدم .نردبان بی بی بر دوش پسرش بود و نردبان مباشر بر دوش برادر . از در مسجد تا پای آمبولانس و صدای لاالاه الا الله وقتی خوابید كه نردبان ها راگذاشتند زمین و روپوش سیاه را برداشتند و راهی شدند.رانند ه عین الله بود واعتبار معلمی آن قدر بود كه گذاشتندم نفر آخر كه سوار بشوم .از ركاب كامیون كه می رفتم بالا ،‌مدیر آمد و یك كتاب داد به دستم .ا زآن جلد چرمی ها كه یك روز خانه ی میرزا عمو دیده بودم .گمان كردم كتاب دعاست ولی راه كه افتادیم بازش كردم (التفهیم ) بیرونی بود .آمبولانس پیشاپیش می رفت و سواری ها در دنبال و در اخر خط .از محاذات سیاه چادرها كه می گذشتیم یك مرتبه به یاد انگاره افتادم .كتاب را گذاشتم و پنجره را كشیدم پایین .از میان گرد وخاك دیدم كه دونفر زن دارند خری را بار میزنند و زن دیگری دنبال دو تا خر دیگر دارد بار زندگی چادر نشینی را می برد به سمت مزرعه .و این انگاره بود .خواستم دستی تكان دهم كه دیدم چه فایده دارد ؟ شیشه را بالا كشیدم و كتاب را از وسط باز كردم .آمد : ((برنشستن كوسه چیست ؟آذر ماه به روزگار خسروان اول بهار بوده است .و به نخستین روز از وی از بهر فال مردی بیامد ی كوسه .بر نشسته بر خری؛و به دست كلاغی گرفته ، و به بادبیزن خویش باد همی زدی. و زمستان را وداع همی كردی.وز مردمان چیزی یافتی .و به زمانه ی مابه شیراز همین كردند . و ضریبت پذیرفته از عامل .تاهرچ ستاند از بامداد تا نیم روز به ضریبت دهد .و تانماز دیگر از بهر خویشتن بستاند .و اگر از پس نماز دیگر بیابند ش سیلی خورد از هركسی.)) آثار سیاسی 1550 3163 2006-09-29T16:22:28Z روزبه 73 {{بدون متن}} مدیاویکی:Monobook.css 1551 3380 2006-10-02T01:09:21Z Kaveh 1 برای نمایش شعرها در اکسپلورر (از [[User:Behaafarid]]) /* <pre> */ body { font-size: 80%; font-family: Tahoma, Koodak, sans-serif; } h1 { font-family:Times New Roman; font-size: 188%; } h2 { font-family:Times New Roman; font-size: 150%; } h3, h4, h5, h6 { font-family:Times New Roman; border-bottom: none; font-weight: bold; } h3 { font-family:Times New Roman; font-size: 132%; } h4 { font-family:Times New Roman; font-size: 116%; } h5 { font-family:Times New Roman; font-size: 100%; } h6 { font-family:Times New Roman; font-size: 80%; } .b { /* verse container */ text-align: justify; text-align-last: justify; /* for IE */ border: 0; } .beyt { white-space: nowrap; } /* Partial solution for bug# 33 */ .ns-0 * #content ul{ /* for unnumbered lists (Bullet lists) */ display: table; } .ns-0 * #content li{ /* for numbered lists */ display: table; } /* End of partial solution */ /* Donations link to be uncommented during fundraising drives #siteNotice { padding-left: 4px; font-style: italic; text-align: center; } */ #siteNotice { display:none; } /* Make all non-namespace pages have a light blue content area. This is done by setting the background color for all #content areas to light blue and then overriding it for any #content enclosed in a .ns-0 (main namespace). I then do the same for the "tab" background colors. --Lupo */ #content { background: #F8FCFF; /* a light blue */ } .ns-0 * #content { background: white; } #mytabs li { background: #F8FCFF; } .ns-0 * #mytabs li { background: white; } #mytabs li a { background-color: #F8FCFF; } .ns-0 * #mytabs li a { background-color: white; } #p-cactions li { background: #F8FCFF; } .ns-0 * #p-cactions li { background: white; } #p-cactions li a { background-color: #F8FCFF; } .ns-0 * #p-cactions li a { background-color: white; } /* Bold 'edit this page' link to encourage newcomers */ #ca-edit a { font-weight: bold !important; } /* Display "User $1, you are already logged in!" ([[MediaWiki:Alreadyloggedin]]) in red and bold */ div.alreadyloggedin { color: red; font-weight: bold; } /* Do not print edit link in templates using Template:Ed */ @media print { .editlink { display: none } } /* </pre> */ منشور ملل متحد 1554 2818 2006-09-25T15:35:55Z 80.124.149.131 [[fr:Charte des Nations Unies]] <[[موافقت‌نامه‌های سازمان ملل]] '''منشور ملل متحد و اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری''' مقدمه منشور ملل متحد در تاریخ ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ در سانفرانسیسکو در پایان کنفرانس ملل متحد درباره تشکیل یک سازمان بین‌المللی به امضاء رسید و در ۲۴ اکتبر همان سال لازم‌الاجرا گردید. اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری جزء لاینفک منشور ملل متحد است. اصلاحات مربوط به مواد ۲۳، ۲۷ و ۶۱ منشور در ۱۷ دسامبر ۱۹۶۳ توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسید و از ۳۱ اوت ۱۹۶۵ لازم‌الاجرا گردید. اصلاح بیشتری مربوط به ماده ۶۱ در ۲۰ دسامبر ۱۹۷۱ توسط مجمع عمومی به تصویب رسید و در ۲۴ سپتامبر ۱۹۷۳ لازم‌الاجرا گردید. اصلاح ماده ۱۰۹ نیز که در تاریخ ۲۰ دسامبر ۱۹۶۵ به تصویب مجمع عمومی رسید در ۱۲ ژوئن ۱۹۶۸ لازم‌الاجرا گردید. با اصلاح ماده ۲۳ منشور، تعداد اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد از ۱۱ به ۱۵ افزایش یافت. ماده اصلاحی ۲۷ مقرر داشته است که تصمیمات شورای امنیت درباره موضوعات مربوط به آئین کار با رای مثبت ۹ عضو (سابقاً ۷ عضو) و درباره سایر موضوعات با رای مثبت ۹ عضو (سابقاً ۷ عضو)، از جمله آراء پنج عضو دائم شورای امنیت، اتخاذ شود. با اصلاح ماده ۶۱، که در ۳۱ اوت ۱۹۶۵ لازم‌الاجرا گردید، تعداد اعضاء شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد از ۱۸ به ۲۷ افزایش یافت. اصلاح بعدی در ماده مزبور که از ۲۴ سپتامبر ۱۹۷۳ لازم‌الاجرا شد، تعداد اعضای شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد را از ۲۷ به ۵۴ افزایش داد. اصلاح ماده ۱۰۹، که مربوط به بند اول ماده مزبور شد، مقرر می‌دارد که می‌توان یک کنفرانس عمومی توسط دول عضو سازمان ملل‌متحد در تاریخ و محلی که با دو سوم آراء اعضاء مجمع‌عمومی و رای هر یک از ۹ عضو (سابقاً ۷ عضو) شورای امنیت تعیین می‌شود تشکیل داد تا در منشور ملل‌متحد تجدید نظر شود. بند سوم ماده ۱۰۹ که مربوط به امکان تشکیل کنفرانسی برای تجدید نظر در منشور ملل متحد در دهمین دوره اجلاسیه عادی مجمع عمومی است به همان صورت باقی مانده و در اشاره‌ای که “رای هر یک از ۷ عضو شورای امنیت” رفته تغییری داده نشده زیرا سال ۱۹۵۵ در دهمین دوره اجلاسیه عادی مجمع عمومی و در شورای امنیت براساس بند مزبور اقدام شده است. منشور ملل متحد ما مردم ملل متحد با تصمیم به محفوظ داشتن نسلهای آینده از بلای جنگ که دوبار در مدت یک عمر انسانی افراد بشر را دچار مصائب غیر قابل بیان نموده و با اعلام مجدد ایمان خود به حقوق اساسی بشر و به حیثیت و ارزش شخصیت انسانی و به تساوی حقوق مرد و زن و همچنین بین ملت‌ها اعم از کوچک و بزرگ و ایجاد شرایط لازم برای حفظ عداتل و احترام الزامات ناشی از عهد‌نامه‌ها و سایر منابع حقوق بین‌المللی و کمک به ترقی اجتماعی و شرایط زندگی بهتر با آزادی بیشتر،و برای نیل به این هدفها به رفق و مدارا کردن و زیستن در حال صلح با یکدیگر با یک روحیه حسن همجواری و به متحد ساختن قوای خود برای نگاهداری صلح و امنیت بین‌المللی و به قبول اصول و ایجاد روشهایی که عدم استفاده از نیروهای مسلح را جز در راه منافع مشترک تضمین نماید و به توسل به وسائل و مجاری بین‌المللی برای پیشبرد ترقی اقتصادی و اجتماعی تمام ملل مصمم شده‌ایم که برای تحقق این مقاصد تشریک مساعی نمایی. و در نتیجه دولت‌های متبوع ما توسط نمایندگان خود که در شهر سانفرانسیسکو گرد آمده‌اند و اختیارات تامه آنان ابراز و صحت و اعتبار آن محرز شناخته شده است نسبت به این منشور ملل متحد موافقت حاصل نموده‌اند و بدینوسیله یک سازمان بین‌المللی که موسوم به ملل متحد خواهد بود تاسیس می‌نمایند. فصل اول – مقاصد و اصول ماده ۱ مقاصد ملل متحد به قرار زیر است: ۱- حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و بدین منظور به عمل آوردن اقدامات دسته جمعی موثر برای جلوگیری و برطرف کردن تهدیدات علیه صلح و متوقف ساختن هرگونه عمل تجاوز یا سایر کارهای ناقض صلح و فراهم آوردن موجبات تعدیل و حل و فصل اختلافات بین‌المللی یا وضعیت‌هایی که ممکن است منجر به نقض صلح گردد با شیوه‌های مسالمت‌آمیز و برطبق اصول عدالت و حقوق بین‌الملل: ۲- توسعه روابط دوستانه در بین ملل بر مبنای احترام به اصل تساوی حقوق و خود مختاری ملل و انجام سایر اقدامات مقتضی برای تحکیم صلح جهانی؛ ۳- حصول همکاری بین‌المللی در حل مسائل بین‌المللی که دارای جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی یا بشردوستی است و در پیشبرد و تشویق احترام به حقوق بشر و آزادیهای اساسی برای همگان بدون تمایز از حیث ن.اد – جنس – زبان یا مذهب؛ و ۴- بودن مرکزی برای هماهنگ کردن اقداماتی که ملل جهت حصول این هدفهای مشترک معمول می‌دارند. ماده ۲- سازمان و اعضای آن در تعقیب مقاصد مذکور در ماده اول بر طبق اصول زیر عمل خواهند کرد: ۱- سازمان برمبنای اصل تساوی حاکمیت کلیه اعضاء آن قرار دارد. ۲- کلیه اعضاء به منظور تضمین حقوق و مزایای ناشی از عضویت تعهداتی را که به موجب این منشور بر عهده گرفته‌اند با حسن نیت انجام خواهند داد. ۳- کلیه اعضاء اختلافات بین‌المللی خود را به وسایل مسالمت‌آمیز به طریقی که صلح و امنیت بین‌المللی و عدالت به خطر نیافتد، حل خواهند کرد. ۴- کلیه اعضاء در روابط بین‌المللی خود از تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری یا از هر روش دیگری که با مقاصد ملل متحد مباینت داشته باشد خودداری خواهند نمود. ۵- کلیه اعضاء در هر اقدامی که سازمان برطبق این منشور به عمل آورد به سازمان همه گونه مساعدت خواهند کرد و از کمک به هر کشوری که سازمان ملل متحد علیه آن اقدام احتیاطی یا قهری به عمل می‌آورد خودداری خواهند نمود. ۶- سازمان مراقبت خواهد کرد کشورهایی که عضو ملل متحد نیستند تا آنجا که برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی ضروری است بر طبق این اصول عمل نمایند. ۷- هیچیک از مقررات مندرج در این منشور، ملل متحد را مجاز نمی‌دارد در اموری که ذاتاً جزو صلاحیت داخلی هر کشوری است دخالت نماید و اعضاء را نیز ملزم نمی‌کند که چنین موضوعاتی را تابع مقررات این منشور قرار دهند لیکن این اصل به اعمال اقدامات قهری پیش‌بینی شده در فصل هفتم لطمه وارد نخواهد آورد. فصل دوم – عضویت ماده ۳- اعضای اصل ملل متحد کشورهایی هستند که در کنفرانس ملل متحد راجع به سازمان بین‌المللی در سانفرانسیسکو شرکت نموده یا قبلا اعلامیه ملل متحد مورخ اول ژانویه ۱۹۴۲ را امضاء کرده و این منشور را امضاء و بر طبق ماده ۱۱۰ تصویب نمایند. ماده ۴-۱- سایر کشورهای شیفته صلح که تعهدات مندرج در این منشور را بپذیرند و به نظر و تشخیص سازمان قادر و مایل به اجرای آن باشند می‌توانند به عضویت ملل متحد درآیند. ۲- قبول هر کشوری که واجد شرایط مذکور باشد به عضویت ملل متحد منوط به تصمیمی است که مجمع عمومی بنابر توصیه شورای امنیت اتخاذ می‌نماید. ماده ۵- هر عضو ملل متحد که از طرف شورای امنیت بر علیه آن اقدام احتیاطی یا قهری به عمل آمده است ممکن است به وسیله مجمع عمومی و بنابر توصیه شورای امنیت از اعمال حقوق و مزایای عضویت معلق گردد. اعمال حقوق و مزایای مزبور ممکن است به وسیله شورای امنیت مجدداً برقرار شود. ماده ۶- هر عضو ملل متحد که در تخطی از اصول مندرج در این منشور اصرار ورزد ممکن است به وسیله مجمع عمومی بنابر توصیه شورای امنیت از سازمان اخراج گردد. فصل سوم – ارکان ماده ۷- ارکان اصلی ملل متحد عبارتست از: یک مجمع عمومی، یک شورای امنیت، یک شورای اقتصادی و اجتماعی، یک شورای قیمومت، یک دیوان بین‌المللی دادگستری و یک دبیرخانه. ۲- ارکان فرعی که ضروری تشخیص داده شود ممکن است بر طبق این منشور تاسیس گردد. ماده ۸- سازمان ملل متحد برای تصدی هر شغلی به هر عنوان تحت شرایط مساوی در ارکان اصلی و فرعی خود هیچگونه محدودیتی در استخدام مردان و زنان بر قرار نخواهد کرد. فصل چهارم – مجمع عمومی ترکیب ماده ۹-۱- مجمع عمومی مرکب از کلیه اعضای ملل متحد خواهد بود. ۲- هر عضو بیش از پنج نماینده در مجمع عمومی نخواهد داشت. وظایف و اختیارات ماده ۱۰- مجمع عمومی می‌تواند هر مساله یا امری را که در حدود این منشور یا مربوط به اختیارات و وظایف هر یک از رکن‌های مقرر در این منشور باشد مورد بحث قرار دهد و جز در مورد مذکور در ماده ۱۲ ممکن است به اعضاء سازمان ملل متحد یا به شورای امنیت یا به هر دو درباره هر یک از این مسایل و امور توصیه‌هایی بنماید. ماده ۱۱- ۱- مجمع عمومی می‌تواند اصول کلی همکاری برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی منجمله اصول حام بر خلع سلاح و تنظیم تسلیحات را مورد رسیدگی قرار دهد و ممکن است در مورد اصول مذکور به اعضا، یا به شورای امنیت یا به هر دو توصیه‌هایی بنماید. ۲- مجمع عمومی می‌تواند هر مساله مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را که توسط هر یک از اعضاء یا شورای امنیت یا بر طبق بند دوم از ماده ۳۵ توسط کشوری که عضو ملل متحد نیست بدان روجوع شده باشد مورد بحث قرار دهد و جز در مورد مقرر در ماده ۱۲ می‌تواند در مورد چنین مسائلی به کشور یا کشورهای مربوط یا به شورای امنیت یا به هردو توصیه‌هایی بنماید. هر مساله‌ای از این قبیل که اقدام در مورد آن ضروری باشد توسط مجمع عمومی قبل یا بعد از بحث به شورای امنیت ارجاع خواهد گردید. ۳- مجمع عمومی می‌تواند توجه شورای امنیت را به وضعیت‌هایی که محتمل است صلح و امنیت بین‌المللی را به مخاطره اندازد جلب نماید. ۴- اختیارات مجمع عمومی که در این ماده ذکر شده است حد کلی شمول ماده ۱۰ را محدود نخواهد کرد. ماده ۱۲-۱- تازمانیکه شورای امنیت در مورد هر اختلاف یا وضعیت، در حال انجام وظایفی است که در این منشور بدان محول شده است مجمع عمومی در مورد آن اختلاف یا وضعیت هیچگونه توصیه‌ای نخواهد کرد مگر اینکه شورای امنیت چنین تقاضایی بکند. ۲- دبیر کل ملل متحد با موافقت شورای امنیت، مجمع عمومی را در هر دوره اجلاس از امور مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی که در شورای امنیت مطرح است مطلع خواهد ساخت و به همین نحو بلافاصله پس از ختم رسیدگی شورای امنیت نسبت به امور مربوطه مراتب را به مجمع عمومی و در صورتیکه مجمع عمومی در حال اجلاس نباشد به اعضاء اطلاع خواهد داد. ماده۱۳- مجمع عمومی نسبت به امور زیر موجبات انجام مطالعات و صدور توصیه‌هایی را فراهم می‌کند: الف- ترویج همکاری بین‌المللی در امور سیاسی و تشویق توسعه تدریجی حقوق بین‌الملل وتدوین آن. ب – ترویج همکاری بین‌المللی در رشته‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و بهداشتی و کمک به تحقق حقوق بشر و آزادیهای اساسی برای همه بدون بعیض از حیث نژاد، جنس، زبان و مذهب. ۲- سایر مسئولیت‌ها- وظایف و اختیارات مجمع عمومی در مورد امور مذکور در شق ب بند یک این ماده در فصول نهم و دهم بیان شده است. ماده ۱۴- مجمع عمومی با رعایت مقررات ماده ۱۲ می‌تواند برای حل مسالمت‌آمیز هر وضعیتی که به نظر میرسد احتمالاً به رفاه عمومی یا به روابط دوستانه بین‌الملل لطمه زند و منشا آن هرچه باشد از جمله وضعیت‌هایی که ناشی از نقض مقاصد و اصول ملل متحد به شرح مذکور در این منشور است اقداماتی را توصیه نماید. ماده ۱۵-۱- مجمع عمومی گزارش‌های سالانه و گزارش‌ای مخصوص شورای امنیت را دریافت می‌کند و مورد بررسی قرار می‌دهد گزارش‌های مذکور شامل مشروح اقدامات و تصمیماتی خواهد بود که شورای امنیت برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی به عمل آورده یا اتخاذ کرده است. ۲- مجمع عمومی گزارش‌های سایر ارکان ملل متحد را دریافت می‌کند و مورد بررسی قرار می‌دهد. ماده ۱۶- مجمع عمومی وظایفی را که تحت فصول ۱۲ و ۱۳ منشور بدان محول شده منجمله تصویب قراردادهای قیمومت مناطقی را که سوق‌الجیشی قلمداد نشده است با توجه به نظام قیمومت بین‌المللی انجام خواهد داد. ماده ۱۷-۱- مجمع عمومی بودجه سازمان را بررسی و تصویب خواهد کرد. ۲- مخارج سازمان برحسب سهمیه بندی مقرر از طرف مجمع عموم بر عهده اعضاء خواهد بود. ۳- مجمع عمومی هرگونه ترتیبات مالی و بودجه‌ای را که به موسسات تخصصی منظور در ماده ۵۷ داده شود مورد بررسی و تصویب قرار خواهد داد و بودجه اداری موسسات مذکور را به منظور صدور توصیه به آنها بررسی خواهد نمود. رای ماده ۱۸-۱- هر عضو مجمع عمومی دارای یک رای خواهد بود. ۲- تصممات مجمع عمومی در مورد مسائل مهم با اکثریت دوسوم از اعضای حاضر و رای دهنده اتخاذ خواهد شد. موارد زیر از مسائل مهم محسوب می‌شود: توصیه‌های مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی – انتخاب اعضای حاضر و رای دهنده اتخاذ خواهد شد. موارد زیر از مسائل مهم محسوب می‌شود: توصیه‌های مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی – انتخاب اعضای غیر دائم شورای امنیت – انتخاب اعضای شورای اقتصادی و اجتماعی – انتخاب اعضای شورای قیمومت بر طبق شق ((ج)) از بند بک ماده ۸۶ – قبول اعضای جدید در سازمان ملل متحد – تعلیق حقوق و مزایای عضویت – اخراج اعضاء – مسائل راجع به اجرای نظام قیمومت و مسائل مربوط به بودجه. ۳- تصمیمات راجع به سایر امور منجمله تعیین انواع مسائل دیگری که اکثریت دوسوم باید در آنها رعایت شود با اکثریت اعضاء حاضر و رای دهنده اتخاذ خواهد گردید. ماده ۱۹- هر عضو ملل متحد که پرداخت سهمیه مالی آن به سازمان به تاخیر افتاده باشد در صورتیکه سهمیه عقب افتاده عضو مزوبر معادل یا بیشتر از مبلغ سهمیه مربوط برای دو سال قبل به طور کامل باشد در مجمع عمومی حق رای نخواهد داشت. معذلک اگر مجمع عمومی تشخیص دهد که قصور در پرداخت ناشی از شرایطی است که از حیطه اختیار عضو مزبور خارج است می‌تواند به چنین عضوی اجازه دهد که در رای شرکت کند. آئین کار ماده ۲۰- مجمع عمومی منظماً دوره‌های اجلاس سالانه و در صورت اقتضاء اجلاس‌های فوق‌العاده خواهد داشت. اجلاس‌های فوق‌العاده به دعوت دبیرکل بنا به درخواست شورای امنیت یا اکثریت اعضای ملل خواهد بود. ماده ۲۱- مجمع عمومی آئین‌نامه داخلی خود را تنظیم می‌کند. مجمع مزبور برای هر دوره اجلاس رئیس خود را انتخاب می‌کند. ماده ۲۲- مجمع عمومی برای اجرای وظایف خد می‌تواند آنگونه ارکان فرعی را که ضروری تشخیص دهد تاسیس نماید. فصل پنجم – شورای امنیت ترکیب ماده ۲۳-۱- شورای امنیت مرکب است از پانزده عضو سازمان ملل متحد. جمهوری چین – فرانسه – اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (فدراسیون روسیه)- بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی و ایالات متحده امریکا اعضاء دائم شورای امنیت هستند. مجمع عمومی ده عضو دیگر سازمان را بالاخص باتوجه به شرکت اعضای سازمان ملل متحد در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و سایر هدفهای سازمان در درجه اول و همچنین با توجه به تقسیم عادلانه جغرافیایی به عنوان اعضاء غیر دائم شورای امنیت انتخاب می‌نماید. ۲- اعضای غیر دائم شورای امنیت برای یکدوره دوساله انتخاب می‌گردند. معذلک در نخستین انتخاب اعضای غیر دائم پس از افزایش عده اعضای شورای امنیت از یازده به پانزده دو عضو از چهار عضو اضافه شده برای یک دوره یکساله انتخاب می‌شوند. عضوی که خارج می‌گردد بلافاصله قابل تجدید انتخاب نخواهد بود. ۳- هر عضو شورای امنیت یک نماینده در آن شورا خواهد داشت. وظایف و اختیارات ماده ۲۴-۱- به منظور تامین اقدام سریع و موثر از طرف ملل متحد اعضای آن مسئولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به شورای امنیت واگذار می‌نمایند و موافقت می‌کنند که شورای امنیت در اجرای وظایفی که به موجب این مسئولیت بر عهده دارد از طرف آنها اقدام نماید. ۲- شورای امنیت در اجرای این وظایف بر طبق مقاصد و اصول ملل متحد عمل می‌کند. اختیارات مخصوصی که برای انجام ظایف مذکور به شورای امنیت واگذار گردیده در فصول ۶-۷-۸ و ۱۲ بیان شده است. ۳- شورای امنیت گزارش‌های سالانه و در صورت اقتضا گزارش‌های مخصوص برای بررسی به مجمع عمومی تقدیم می‌دارد. ماده ۲۵- اعضاء ملل متحد موافقت می‌نمایند که تصمیمات شورای امنیت را بر طبق این منشور قبول و اجرا نمایند. ماده ۲۶- به منظور کمک به استقرار و حفظ صلح و امنیت بین‌المللی به وسیله به کار بردن تدابیری جهت صرف حداقل منابع انسانی و اقتصادی جهان برای تسلیحات، شورای امنیت مکلف است با کمک کمیته ستاد نظامی مذکور در ماده ۴۷ طرح‌هایی برای وضع اصول تنظیم تسلیحات تهیه و به اعضاء ملل متحد تقدیم نماید. رای ماده ۲۷-۱- هر عضو شورای امنیت دارای یک رای است. ۲- تصمیمات شورای امنیت راجع به مسائل مربوط به آئین‌کار با رای نه (۹) عضو اتخاذ می‌شود. ۳- تصمیمات شورای امنیت راجع به سایر مسائل با رای مثبت نه (۹) عضو که شامل آراء تمام اعضای دائم باشد اتخاذ می‌گردد به این شرط که در مورد تصمیماتی که به موجب مندرجات فصل ششم و بند سوم از ماده ۵۲ اتخاذ می‌شود طرف دعوی از دادن رای خودداری نماید: آئین‌کار ماده ۲۸-۱- شورای امنیت به نحوی تشکیل خواهد شد که بتواند دائماً قادر به انجام وظایف خود باشد و بدین منظور هر یک از اعضای شورای امنیت در کلیه اوقات نماینده‌ای در مقر سازمان خواهد داشت. ۲- شورای امنیت جلساتی به فواصل معین خواهد داشت و هر یک از اعضای شورا در صورتیکه مایل باشد می‌تواند توسط یکی از اعضای دولت خود یا نماینده‌ای که مخصوصاً بدین منظور تعیین گردیده است در آن جلسات شرکت جوید. ۳- شورای امنیت می‌تواند جلسات خود را در جاهایی غیر از مقر سازمان که برای تسهیل انجام وظایف خود مناسب بداند تشکیل دهد. ماده ۲۹- شورا یامنیت می‌تواند آنگونه از ارکان فرعی را که برای انجام وظایف خود لازمبداند تاسیس نماید. ماده ۳۰- شورای امنیت آئین‌نامه داخلی خود را که از جمله مشتمل بر ترتیب انتخاب شورا باشد تنظیم می‌کند. ماده ۳۱- هر عضو مللمتحد که عضو شورای امنیت نیست می‌تواند بدون حق رای در مذاکرات مربوط به هر مسئله‌ای که در شورای امنیت مطرح است در هر مورد که شورای امنیت مسائل مزبور را در منافع آن عضو مخصوصاً موثر بداند شرکت کند. ماده ۳۲- هر عضو ملل متحد که عضو شورای امنیت نیست یا هر کشوری که در ملل متحد عضویت ندارد هرگاه طرف اختلافی باشد که در شورای امنیت تحت رسیدگی است دعوت خواهد شد که بدون حق رای در مذاکرات مربوط به اختلاف مزبور شرکت نماید. شورای امنیت شرایطی را که برای شرکت کشوری که عضو ملل متحد نیست عادلانه می‌داند وضع خواهد نمود. فصل ششم حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات ماده ۳۳-۱- طرفین هر اختلاف که ادامه آن متحمل است حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به خطر اندازد باید قبل از هر چیز از طریق مذاکره – میانجیگری – سازش – داوری – رسیدگی قضایی و توسل به موسسات یا ترتیبات منطقه‌ای یا سایر وسائل مسالمت‌آمیز بنابه انتخاب خود راه حل آن را جستجو نمایند. ۲- شورای امنیت در صورت اقتضا از طرفین اختلاف خواهد خواست که اختلافات خود را با شیوه‌های مزبور حل و فصل نمایند. ماده ۳۴- شورای امنیت می‌تواند هر اختلاف یا وضعیتی را که ممکن است منجر به یک اصطکاک بین‌المللی گردد یا اختلافی ایجاد نماید مورد رسیدگی قرار دهد بدین منظور که تعیین نماید آیا محتمل است ادامه اختلاف یا وضعت مزبور حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به خطر بیاندازد. ماده ۳۵-۱- هر عضو ملل متحد می‌تواند توجه شورای امنیت یا مجمع عمومی را به هر اختلاف یا وضعیتی از آنگونه که در ماده ۳۴ بدان اشاره شده است جلب نماید. ۲- هر کشوری که عضو ملل متحد نیست می‌تواند توجه شورای امنیت یا مجمع عمومی را به اختلافی که خود در آن درگیر استجلب نماید مشروط بر اینکه در مورد اختلاف مزبور قبلاً تعهدات مربوط به حل و فصل مسالمت‌آمیز مقرر در این منشور را قبول نماید. ۳- اقدامات مجمع عمومی در خصوص اموری که به موجب این ماده توجه مجمع بدان معطوف می‌گردد تابع مقررات مواد ۱۱ و ۱۲ است. ماده ۳۶-۱- شورای امنیت می‌تواند در هر مرحله از اختلافی از آنگونه که در ماده ۳۳ بدان اشاره شده است یا در هر وضعیت شبیه به آن، روشها یا ترتیب‌های حل و فصل مناسب توسیه نماید. ۲- شورای امنیت ملزم است روشهایی را که طرفین دعوی خود قبلاً برای حل و فصل اختلاف قبول کرده‌اند مورد توجه قرار دهد. ۳- شورای امنیت در توصیه‌هایی که به موجب این ماده می‌کند باید همچنین در نظر داشته باشد که اختلافات قضایی باید بطور کلی توسط طرفین دعوی بر طبق مقررات اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری به دیوان مزبور رجوع گردد. ماده ۳۷-۱- در صورتیکه طرفهای اختلافی از آنگونه که در ماده ۳۳ بدان اشاره شده است نتوانند آن را به وسایل مذکور در ماده مزبور حل و فصل کنند باید آن را به شورای امنیت ارجاع نمایند. ۲- هرگاه شورای امنیت تشخیص دهد که دوام یک اختلاف در واقع محتمل است حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به خطر اندازد باید تصمیم بگیرد که بر طبق ماده ۳۶ عمل کند یا شرایطی را که برای حل و فصل مناسب تشخیص می‌دهد توصیه نماید. ماده ۳۸- در صورتیکه کلیه طرفهای هر اختلاف درخواست نمایند، شورای امنیت می‌تواند به منظور حل مسالمت‌آمیز اختلاف مزبور به طرفهای اختلاف توصیه‌هایی بنماید بدون اینکه به این ترتیب به مقررات مواد ۳۳ الی ۳۷ لطمه‌ای وارد آید. فصل هفتم – اقدام در موارد تهدید علیه صلح – نقض صلح و اعمال تجاوز ماده ۳۹- شورای امنیت وجود هرگونه تهدید علیه صلح – نقض صلح – یا عمل تجاوز را احراز و توصیه‌هایی خواهد نمود یا تصمیم خواهد گرفت که برای حفظ یا اعاده صلح و امنیت بین‌المللی به چه اقداماتی برطبق مواد ۴۱ و ۴۲ باید مبادرت شود. ماده ۴۰- به منظور جلوگیری از وخامت وضعیت، شورای امنیت می‌تواند قبل از آنکه بر طبق ماده ۳۹ توصیه‌هایی بنماید یا درباره اقداماتی که باید معمول گردد تصمیم بگیرد. از طرفهای ذینفع بخواهد اقدامات موقتی را که شورای امنیت ضوروی یا مطلوب تشخیص می‌دهد انجام دهند. اقدامات موقتی مذکور به حقوق یا ادعاها یا موقعیت طرفهای ذینفع لطمه‌ای وارد نخواهد کرد شورای امنیت تخلف در اجرای اقدامات موقتی را چنانکه باید و شاید در نظر خواهد گرفت. ماده ۴۱- شورای امنیت می‌تواند تصمیم بگیرد که برای اجرای تصمیمات آن شورا مبادرت به چه اقداماتی که متضمن به کارگیری نیوری مسلح نباشد لازم است و می‌تواند از اعضای ملل متحد بخواهد که به این قبیل اقدامات مبادرت ورزند این اقدامات ممکن است شامل متوقف ساختن تمام یا قسمتی از روابط اقتصادی و ارتباطات راه‌آهن – دریایی – هوایی – پستی – تلگرافی – رادیویی و سایر وسائل ارتباطی و قطع روابط سیاسی باشد. ماده ۴۲- در صورتیکه شورای امنیت تشخیص دهد که اقدامات پیش‌بینی شده در ماده ۴۱ کافی نخواهد بود یا ثابت شده باشد که کافی نیست می‌تواند به وسیله نیروهای هوایی – دریایی یا زمینی به اقدامی که برای حفظ یا اعاده صلح و امنیت بین‌المللی ضروری است مبادرت کند. این اقدام ممکن است مشتمل بر تظاهرات و محاصره و سایر عملیات نیروهای هوایی – دریایی یا زمینی اعضای ملل متحد باشد. ماده ۴۳-۱- کلیه اعضای ملل متحد به منظور شرکت در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی متعهد می‌شوند که نیروهای مسلح و تسهیلات منجمله حق عبور لازم برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را بنابه درخواست شورای امنیت و بر طبق موافقتنامه یا موافقت‌های خاص در اختیار آن شورا قرار دهند. ۲- موفقتنامه یا موافقتنامه‌های مذکور تعداد و نوع نیروها، درجه آمادگی و قرارگاه عمومی آنها و ماهیت تسهیلات و کمک‌هایی را که باید ارائه گردد، معین می‌نماید. ۳- مذاکرات مربوط به موافقتنامه یا موافقتنامه‌های مزبور به ابتکار شورای امنیت هرچه زودتر صورت خواهد گرفت. این موفقتنامه‌ها بین‌شورای امنیت و اعضاء یا بین شورای امنیت و گروه‌هایی از اعضا منعقد خواهد گردید و کشورهای امضا کننده باید آن را بر طبق مقررات قوانین اساسی خود تصویب نمایند. ماده ۴۴- هرگاه شورای امنیت تصمیم به استفاده نیرو بگیرد قبل از آنکه از عضوی که در شورا نماینده ندارد درخواست تدارک نیروهای مسلح برای انجام تعهدات متقبله به موجب ماده ۴۳ بنماید، باید عضو مزبور را در صورت تمایل خود آن عضو به شرکت در تصمیمات شورای امنیت مربوط به استفاده از قسمت‌هایی از نیروهای مسلح آن عضو دعوت نماید. ماده ۴۵- برای اینکه سازمان ملل متحد قادر به انجام اقدامات فوری نظامی باشد اعضاء باید قسمتهایی از نیروی هوایی خود را به طوریکه قابل استفاده فوری برای عملیات اجرایی دسته جمعی بین‌المللی باشد، آماده نگهدارند. مقدار و درجه آمادگی این قسمتها و طرحهای عملیات دسته جمعی آنان در حدود مقرر در موافقت‌نامه یا موافقت‌نامه‌های مخصوص اشاره شده در ماده ۴۳ توسط شورای امنیت و با کمیته ستاد نظامی تعیین خواهد شد. ماده ۴۶- طرحهای به کارگیری نیروی مسلح را شورای امنیت با کمک کمیته ستاد نظامی تنظیم می‌کند. ماده ۴۷-۱- برای راهنمایی و کمک به شورای امنیت درباره کلیه مسائل مربوط به نیازمندیهای نظامی شورای امنیت برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و همچنین برای به کارگیری و فرماندهی نیروهای مسلحی که در اختیار شورا قرارداده شده و تنظیم تسلیحات و خلع صلاح احتمالی یک کمیته ستاد نظامی تاسیس می‌شود. ۲- کمیته ستاد نظامی مرکب خواهد بود از روسای ستاد اعضای دائم شورا ی امنیت یا نمایندگان آنها هرگاه حسن اجرای وظایف کمیته ستاد نظامی شرکت عضوی از اعضای ملل متحد را که در کمیته نماینده دائم ندارد ایجاد نماید آن عضو از طرف کمیته ستاد نظامی برای شرکت در کارها دعوت خواهد شد. ۳- کمیته ستاد نظامی تحت نظر شورای امنیت مسئول هدایت سوق‌الجیشی هر یک از نیروهای مسلحی که در اختیار شورا قرار داده شده خواهد بود. موضوعات مربوط به فرماندهی اینگونه نیروها بعداً ترتیب داده خواهد شد. ۵- کمیته ستاد نظامی می‌تواند با اجازه شورای امنیت و پس از مشورت با سازمانهای منطقه‌ای مناسب کمیته‌های فرعی منطقه‌ای تاسیس نماید. ماده ۴۸-۱- برای اجرای تصمیمات شورای امنیت جهت حفظ صلح و امنیت بین‌المللی همه یا بعضی از اعضای ملل متحد به تشخیص شورای امنیت اقدام لازم معمول خواهند داشت. ۲- اعضای ملل متحد مستقیماً و به وسیله اقدامات خود در سازمانهای بین‌المللی مربوط که عضو آن هستند تصمیمات مذکور را اجرا خواهند کرد. ماده ۴۹- اعضای ملل متحد در دادن کمک متقابل به یکدیگر برای اجرای تصمیمات متخذه از طرف شورای امنیت تشریک مساعی خواهند کرد. ماده ۵۰- هرگاه شورای امنیت اقدامات احتیاطی یا قهری علیه کشوری معمول دارد هر کشور دیگر که خود را مواجه با مشکلات اقتصادی خاصی ناشی از اجرای آن اقدامات بیابد اعم از اینکه عضو ملل متحد باشد یا نه حق خواهد داشت در مورد حل آن مشکلات با شورای امنیت مشورت نماید. ماده ۵۱- در صورت وقوع جمله مسلحانه علیه یک عضو ملل متحد تا زمانیکه شورای امنیت اقدام لازم برا ی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به عمل آورد هیچیک از مقررات این منشور به حق ذاتی دفاع از خود خواه فردی یا دسته جمعی لطمه‌ای وارد نخواهد کرد. اعضاء باید اقداماتی را که در اعمال این حق دفاع از خود به عمل می‌آورند فوراً به شورای امنیت گزارش دهند. این اقدامات به هیچ وجه در اختیار و مسئولیتی که شورای امنیت بر طبق این منشور دارد و به موجب آن برای حفظ و اعاده صلح و امنیت بین‌المللی و در هر موقع که ضروری تشخیص دهد اقدام لازم به عمل خواهد آورد تاثیری نخواهد داشت. فصل هشتم – قراردادهای منطقه‌ای ماده ۵۲-۱- هیچیک از مقررات این منشور مانع وجود قرارداد‌ها یا موسسات منطقه‌ای برای انجام امور مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی که متناسب برای اقدامات منطقه‌ای باشد نیست مشروط بر اینکه اینگونه قراردادها یا موسسات و فعالیتهای آنها با مقاصد و اصول ملل متحد سازگار باشد. ۲- اعضای ملل متحد که چنین قراردادهایی را منعقد می‌نمایند یا چنین موسساتی را تاسیس می‌کنند هرگونه کوششی را برای حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات محلی از طریق این قراردادها یا موسسات منطقه‌ای قبل از مراجعه به شورای امنیت به کار خواهند برد. ۳- شورای امنیت توسعه حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات محلی را از طریق چنین قراردادها یا موسسات منطقه‌ای چه به ابتکار کشورهای ذینفع و چه با ارجاع از طرف شورای امنیت تشویق می‌نماید. ۴- این ماده به هیچ وجه لطمه‌ای به اجرای مواد ۳۴ و ۳۵ نخواهد زد. ماده ۵۳-۱- شورای امنیت در موارد مقتضی از چنین قراردادها یا موسسات منطقه‌ای برای عملیات اجرایی تحت اختیار خود استفاده خواهد کرد. ولی هیچگونه عملیات اجرایی به موجب قراردادهای منطقه‌ای یا توسط موسسات منطقه‌ای بدون اجازه شورای امنیت صورت نخواهد گرفت. اقداماتی که در اجرای ماده ۱۰۷ یا به موجب قراردادهای منطقه‌ای بر علیه هر کشور دشمن به شرحی که در بند دوم این ماده تعریف شده است یا برعلیه تجدید سیاست تجاوزکارانه از طرف چنین کشوری انجام می‌شود تازمانیکه سازمان ملل متحد بنابر درخواست کشورهای ذینفع مسئولیت جلوگیری از تجاوزات بیشتر چنین کشوری را به عهده گیرد از این قاعده مستثنی است. ۲- عبارت ((کشور دشمن)) که در بند اول این ماده استفاده شده است شامل هر کشوری می‌شود که در طی جنگ جهانی دوم دشمن هر یک از امضا کنندگان این منشور بوده است. ماده ۵۴- فعالیتهایی که به موجب قراردادهای منطقه‌ای یا به وسیله موسسات منطقه‌ای برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی انجام می‌گیرد یا مورد نظر است باید در همه مواقع به طور کامل به اطلاع شورای امنیت برسد. فصل نهم همکاری اقتصادی و اجتماعی بین‌المللی ماده ۵۵- باتوجه به ضرورت ایجاد شرایط ثبات و رفاه برای تامین روابط مسالمت‌آمیز و دوستانه بین‌الملل براساس احترام به اصل تساوی حقوق و خودمختاری ملل، سازمان ملل متحد امور زیر را تشویق خواهد کرد. الف- بالا بردن سطح زندگی، فراهم ساختن کار برای حصول شرایط ترقی و توسعه در نظام اقتصادی و اجتماعی؛ ب- حل مسائل بین‌الملل اقتصادی – اجتماعی – بهداشتی و مسائل مربوط به آنها و همکاری بین‌المللی فرهنگی و آموزش؛ و ج- احترام جهانی و موثر حقوق بشر و آزادیهای اساسی برای همه بدون تبعیض از حیث نژاد – جنس و زبان یا مذهب. ماده ۵۶- کلیه اعضا متعهد می‌شوند که برای نیل به مقاصد مذکور در ماده ۵۵ درهمکاری با سازمان ملل متحد اقدامات فردی یا دسته جمعی معمول دارند. ماده ۵۷-۱- موسسات تخصصی مختلف که به موجب موافقتنامه بین کشورها تاسیس و بر طبق اساسنامه‌های خود در زمینه‌های اقتصادی – اجتماعی – فرهنگی – آموزشی – بهداشتی و سایر رشته‌های مرتبط دارای مسئولیتهای وسیع بین‌المللی هستند بر طبق مقررات ماده ۶۳ وابسته به سازمان ملل متحدخواهند شد. ۲- موسساتی که اینگونه وابسته به ملل متحد می‌شوند از این پس به عنوان موسسات تخصصی ذکر خواهند شد. ماده ۵۸- سازمان برای هماهنگ کردن برنامه‌ها و فعالیتهای موسسات تخصصی توصیه‌هایی خواهد کرد. ماده ۵۹- سازمان در صورت اقتضا موجبات مذاکرات بین کشورهای ذینفع را برای ایجاد هرگونه موسسات تخصصی جدیدی که برای نیل به مقاصد مذکور در ماده ۵۵ ضروری باشد فراهم می‌کند. ماده ۶۰- مسئولیت اجرای وظایف سازمان که در این فصل مقرر است بر عهده مجمع عمومی و تحت نظر مجمع عمومی به عهده شورای اقتصادی و اجتماعی است که بدین منظور دارای اختیارات مذکور در فصل ده است. فصل دهم شورای اقتصادی و اجتماعی ماده ۶۱-۱- شورای اقتصادی و اجتماعی مرکب از ۵۴ عضو ملل متحد خواهد بود که توسط مجمع عمومی انتخاب می‌شوند. ۲- با رعایت مقررات بند سوم همه ساله هیجده (۱۸) عضو شورای اقتصادی و اجتماعی برای مدت سه سال انتخاب می‌شوند. عضوی که خارج می‌گردد قابل انتخاب مجدد است. ۳- در نخستین انتخاب پس از افزایش اعضای شورای اقتصادی و اجتماعی از ۲۷ به ۵۴ علاوه بر اعضایی که به جای نه عضوی که دوره خدمتشان پایان یافته انتخاب می‌شوند ۲۷ عضو جدید انتخاب خواهند شد. دوره خدمت نه عضو از این ۲۷ عضو اضافی پس از یک سال و نه عضو دیگر در پایان سال دوم به نحوی که از طرف مجمع ملی مقرر می‌شود خاتمه می‌یابد. وظایف و اختیارات ماده ۶۲-۱- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند مطالعات و گزارش‌هایی درباره مسائل بین‌المللی مربوط به امور اقتصادی – اجتماعی – فرهنگی – آموزشی بهداشتی و سایر امور مربوط انجام داده یا تهیه نماید یا موجبات انجام یا تهیه آن را فراهم آورد و در مورد اینگونه امور به مجمع عمومی و اعضای ملل متحد و موسسات تخصصی مربوط توصیه‌هایی بنماید. ۲- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند به منظور تشویق احترام واقعی حقوق بشر و آزادیهای اساسی برای همه توصیه‌هایی بنماید. ۳- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند در خصوص اموری که در صلاحیت آن قرار دارد پیش‌نویس مقاوله نامه‌هایی برای تقدیم به مجمع عمومی تهیه نماید. ۴- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند در خصوص مسائلی که در صلاحیت آن قرار دارد کنفرانسهای بین‌المللی بر طبق قواعد مقرر از طرف ملل متحد ترتیب دهد. ماده ۶۳-۱- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند با هریک از موسسات تخصصی مذکور در ماده ۵۷ قراردادهایی منعقد کند و شرایطی را که به موجب آن موسسه مربوطه وابسته به ملل متحد خواهد گردید معین نماید. اینگونه قراردادها باید به تصویب مجمع عمومی برسد. ۲- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند از طریق مشاوره با موسسات تخصصی و توصیه به آنها و توصیه به مجمع عمومی و اعضای ملل متحد فعالیتهای موسسات تخصصی را هماهنگ سازد. ماده ۶۴-۱- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند برای بدست آوردن گزارش‌های منظم موسسات تخصصی اقدامات مقتضی به عمل آورد. شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند برای بدست آوردن گزارش‌هایی در خصوص اقداماتی که برای اجرای توصیه‌های خود و توصیه‌هایی که توسط مجمع عمومی راجع به امور داخل در صلاحیت شورا به عمل آمده است با اعضای ملل متحد و موسسات تخصصی ترتیباتی بدهد. ۲- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند ملاحظات خود را درباره این گزارشها به مجمع عمومی بفرستد. ماده ۶۵- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند اطلاعاتی در اختیار شورای امنیت قرار دهد و به درخواست شورای امنیت به آن شورا کمک کند. ماده ۶۶-۱- شورای اقتصادی و اجتماعی در اجرای توصیه‌های مجمع عمومی وظایفی را که در حیطه صلاحیت آن شورا است انجام می‌دهد. ۲- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند با تصویب مجمع عمومی خدماتی را که اعضای ملل متحد و موسسات تخصصی از آن شورا بخواهند انجام دهد. ۳- شورای اقتصادی و اجتماعی وظایف دیگری را که در قسمتهای دیگر این منشور به عهده آن واگذار شده است یا ممکن است توسط مجمع عمومی بدان محول شود انجام می‌دهد. رای ماده ۶۷-۱- هر عضو شورای اقتصادی و اجتماعی دارای یک رای خواهد بود. ۲- تصویب شورای اقتصادی و اجتماعی با اکثریت آراء اعضای حاضر و رای دهنده گرفته می‌شود. آئین کار ماده ۶۸- شورای اقتصای و اجتماعی کمیسیونهایی برای مسائل اقتصادی و اجتماعی و ترویج حقوق بشر همچنین هرگونه کمیسیون‌های دیگری که برای اجرای وظایفش ضروری باشد تاسیس می‌کند. ماده ۶۹- شورای اقتصادی و اجتماعی کمیسیونهایی برای مسائل اقتصادی و اجتماعی و ترویج حقوق بشر همچنین هرگونه کمیسیون‌های دیگری که برای اجرای وظایفش ضروری باشد تاسیس می‌کند. ماده ۶۹- شورای اقتصادی و اجتماعی از هر یک از اعضای ملل متحد برای شرکت در مذاکرات مربوط به هر موضوعی که آن عضو به نحو خاصی در آن ذینفع است دعوت خواهد کرد بدون آنکه عضو مزبور حق رای داشته باشد. ماده ۷۰- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند ترتیباتی بدهد که نمایندگان موسسات تخصصی بدون حق رای در مذاکرات شورا و کمیسیون‌هایی که توسط آن تاسیس می‌گردند و همچنین نمایندگان خود شورا در مذاکرات موسسات تخصصی شرکت جویند. ماده ۷۱- شورای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند برای مشاوره با سازمانهای غیر دولتی که به امور در حیطه صلاحیت شورا اشتغال دارند هرگونه تدابیر مناسب اتخاذ نماید. این ترتیبات ممکن است درباره سازمانهای بین‌المللی در جایی که اقتضا نماید، درباره سازمانهای ملی پس از مشورت با عضو ذینفع ملل متحد اعمال گردد. ماده ۷۲-۱- شورای اقتصادی و اجتماعی آئین‌نامه داخلی خود را تنظیم می‌نماید و در آن طرز انتخاب رئیس شورا را معین می‌کند. ۲- شورای اقتصادی و اجتماعی در مواقع لازم بر طبق آئین‌نامه داخلی خود تشکیل جلسه می‌دهد. آئین نامه مزبور شامل مقررات مربوط به تکشیل جلسات به درخواست اکثریت اعضای شورا خواهد بود. فصل یازدهم اعلامیه راجع به سرزمینهای غیر خودمختار ماده ۷۳- اعضای ملل متحد که مسئولیت اداره سرزمینهایی را که مردم آن هنوز به درجه کامل حکومت خودمختاری نایل نشده‌اند بر عهده‌ دارند یا بعهده میگیرند اصل اولویت منافع سکنه این سرزمینها را به رسمیت می‌شناسند و تعهد پیشبرد رفاه سکنه آین سرزمینها را به منتها درجه و در حدود اصول مربوط به صلح و امنیت بین‌المللی به شرح مقرر در این منشور به عنوان یک ماموریت مقدس قبول نموده و برای این منظور متقبل می‌شوند که: الف- با توجه به فرهنگ سکنه مربوطه پیشرفت سیاسی – اقتصادی – اجتماعی و آموزشی آنان را تامین نمایند. رفتارشان با سکنه مزبور عادلانه بوده و از آنان در مقابل اجحافات حمایت نمایند؛ ب- حکومت خودمختاری را توسعه دهند – آمار سیاسی سکنه را رعایت نمایند و برطبق اوضاع و احوال خاص هر سرزمین و مردم آن و بنابر مدارج مختلف پیشرفتشان آنان را در توسعه تدریجی موسسات سیاسی آزاد یاری کنند؛ ج- در تحکیم صلح و امنیت بین‌المللی بکوشند؛ د- اقدامات سازنده توسعه‌ای را ترویج نمایند و به منظور آنکه عملاً به مقاصد اجتماعی – اقتصادی و علمی مذکور در این ماده نائل شوند پژوهشهای علمی را تشویق نمایند و با یکدیگر در مواقع و موارد مقتضی با سازمانهای بین‌المللی تخصصی همکاری کنند؛ ه- جز در مواردیکه مقتضیات امنیت و ملاحظات ناشی از قوانین اساسی ایجاب نماید آمار و سایر اطلاعاتی را که دارای جنبه فنی و مربوط به شرایط اقتصادی – اجتماعی و آموزشی سرزمینهایی است که هر یک مسئول آن هستند غیر از سرزمینهای مشمول مقررات فصول ۱۲ و ۱۳ جهت اطلاع مرتباً برای دبیر کل ملل متحد بفرستند. ماده ۷۴- اعضای سازمان ملل متحد همچنین موافقت می‌کنند که خط مشی آنها چه در سرزمینهای مشمول مقررات این فصل و چه در قلمر خاک اصلی خود آنها در امور اجتماعی، اقتصادی و تجارتی با رعایت ملاحظات لازم از حیث منافع و رفاه سایر نقاط جهان بر اساس اصل کلی حسن همجواری استوار باشد. فصل دوازدهم نظام قیمومت بین‌المللی ماده ۷۵- سازمان ملل متحد تحت نظر خود یک نظام بین‌المللی قیمومت برای اداره و سرپرستی سرزمینهایی که ممکن است به موجب موافقت‌نامه‌های خاص بعداً تحت اداره آن قرار گیرد برقار می‌نماید این سرزمینها از این پس به نام (سرزمینهای تحت قیمومت) خوانده خواهد شد. ماده ۷۶- هدفهای اساسی نظام قیمومت بر طبق مقاصد ملل متحد به شرح مندرج در ماده یک این منشور عبارتست از: الف- پیشبرد تحکیم صلح و امنیت بین‌المللی؛ ب – کمک به پیشرفت سیاسی – اقتصادی – اجتماعی و آموزشی سکنه سرزمینهای تحت قیمومت و پیشبرد تدریجی آنان بسوی حکومت خودمختاری یا استقلال بر حسب اقتضاء با توجه به اوضاع و احوال خاص هر سرزمین، مردم آن و تمایلات مردم مزبور که به نحو آزادانه ابراز شده باشد و برطبق مقرراتی که ممکن است در هر قرارداد قیمومت پیش‌بینی شده باشد؛ ج – تشویق احترام به حقوق بشر و آزادیهای اساسی برای همه بدون تمایز از حیث نژاد – جنس – زبان یا مذهب و تشویق شناسایی این معنی که ملل جهان به یکدیگر نیازمند هستند؛ د- تامین رفتار یکسان در امور اجتماعی – اقتصادی و تجاری برای تمام اعضای ملل متحد و اتباع آنها و همچنین رفتار یکسان در اجرای عدالت برای اتباع مزبور بدون آنکه به حصول هدفهای مذکور خللی وارد شود و با رعایت مقررات ماده ۸۰. ماده ۷۷-۱- نظام قیمومت شامل سرزمینهایی می‌شود که در ردیفهای ذیل قرار دارند و ممکن است به موجب قراردادهای قیمومت تحت این نظام درآیند: الف- سرزمینهایی که اکنون تحت وصایت هستند. ب- سرزمینهایی که ممکن است در نتیجه جنگ جهانی دوم از کشورهای دشمن مجزا گردد. ۲- سرزمینهایی که به میل و اراده کشورهای مسئول اداره آنها تحت این نظام قرار داده شود. ۳- به موجب یک موافقتنامه بعدی تعیین خواهد شد که چه سرزمینهایی از ردیفهای سابق‌الذکر با چه شرایطی تحت نظام قیمومت در خواهد آمد. ماده ۷۸- نظام قیمومت شامل سرزمینهایی که به عضویت ملل متحد درآمده‌اند نخواهد شد و روابط بین آنها براساس احترام به اصل تساوی حاکمیت است. ماده ۷۹- شرایط قیمومت برای هر سرزمینی که تحت نظام قیمومت قرار می‌گیرد و همچنین تغییر و اصلاح شرایط مذکور موضوع موافقتنامه‌های منعقده بین کشورهایی که مستقیماً ذینفع هستند منجمله کشورهای وصی در مورد سرزمینهای تحت وصایت یکی از اعضای ملل متحد خواهد بود و به ترتیب مقرر در مواد ۸۳ و ۸۵ به تصویب خواهد رسید. ماده ۸۰-۱- به استثنای آنچه در هریک از قراردادهای خاص قیمومت که بر طبق مواد ۷۷ و ۷۹ و ۸۱ منعقد می‌شود و سرزمینی را تحت نظام قیمومت در می‌آورد ممکن است مورد موافقت قرار گیرد و تا زمان انعقاد چنین قراردادهایی هیچیک از مقررات این فصل نباید طوری تعبیر شود که به نحوی در حقوق هیچ کشور یا مردمی یا در مقررات اسناد موجود بین‌المللی که اعضای ملل متحد ممکن است طرف آن باشند تغییری بدهد. ۲- بند اول این ماده نباید طوری تفسیر گردد که موجبات تاخیر و تعویق مذاکره و عقد قراردادهای ناظر به تحت نظام قیمومت قرار دادن سرزمینهای تحت وصایت و سایر سرزمینها به شرح مقرر در ماده ۷۷ را فراهم کند. ماده ۸۱- قرارداد قیمومت در هر مورد شامل شرایطی خواهد بود که بر طبق آن سرزمین تحت قیمومت اداره خواهد شد و مقامی را که اداره سرزمین تحت قیمومت را به عهده خواهد داشت تعیین می‌نماید این مقام که از این پس مقام اداره کننده امیده می‌شود ممکن است یک یا چند دولت یا خود سازمان باشد. ماده ۸۲- در هر قرارداد قیمومت ممکن است یک یا چند منطقه سوق‌الجیشی تعیین شود که شامل تمام یا قسمتی از سرزمین تحت قیمومت موضوع آن قرارداد باشد بدون اینکه به قرارداد یا قراردادهای خاص منعقده در اجرای ماده ۴۳ لطمه‌ای وارد شود. ماده ۸۳-۱- کلیه وظایف ملل متحد مربوط به مناطق سوق‌الجیشی منجمله تصویب شرایط قرارداد قیمومت و تغییر و اصلاح احتمالی آن توسط شورای امنیت انجام می‌شود. ۲- هدفهای اساسی مذکور در ماده ۷۶ درباره مردم هر منطقه سوق‌الجیشی باید رعایت گردد. ۳- شورای امنیت با رعایت قراردادهای قیمومت و بدون اینکه به مقتضیات امنیت لطمه‌ای وارد آید در اجرای وظایفی که ملل متحد برطبق نظام قیمومت در امور سیاسی – اقتصادی – اجتماعی و آموزشی مناطق سوق‌الجیشی عهده‌دار است از کمکهای شورای قیمومت استفاده خواهد کرد. ماده ۸۴- مقام اداره کننده مکلف است مراقبت نماید که سرزمین تحت قیمومت سهم خود را در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی ایفاء نماید به این منظور مقام اداره کننده ممکن است در اجرای تعهداتی که در مقابل شورای امنیت بر عهده گرفته است و همچنین برای دفاع محلی و حفظ نظم و قانون در داخل سرزمین تحت قیمومت استفاده نماید. ماده ۸۵-۱- وظایف ملل متحد در مورد قراردادهای قیمومت کلیه مناطقی که سوق‌الجیشی قلمداد نشده‌اند منجمله تصویب شرایط قرارداد قیمومت و تغییر و اصلاح آن توسط مجمع عمومی انجام می‌شود. ۲- شورای قیمومت که تحت نظر مجمع عمومی عمل می‌نماید در اجرای این وظایف بهمجمع عمومی کمک خواهد کرد. فصل سیزدهم شورای قیمومت – ترکیب ماده ۸۶-۱- شورای قیمومت مرکز از اعضای ملل متحد به شرح ذیل خواهد بود. الف-اعضاء اداره کننده سرزمینهای تحت قیمومت. ب- آن عده از اعضایی که نامشان در ماده ۲۳ ذکر شده و اداره سرزمین تحت قیمومتی را عهده‌دار نیستند؛ و ج- اعضاء دیگری که به تعداد لازم از طرف مجمع عمومی برای یک دوره سه ساله انتخاب می‌شوند به تعدادی که لازم است برای اینکه مجموع عده اعضای شورای قیمومت بطور تساوی بین اعضاء اداره کننده سرزمینهای تحت قیمومت و سایر اعضاء تقسیم گردد. ۲- هر یک از اعضای شورای قیمومت شخص واجد صلاحیت خاصی را به سمت نماینده خود در شورای قیمومت تعیین می‌نماید. وظایف و اختیارات ماده ۸۷- مجمع عمومی و تحت نظر آن شورای قیمومت در انجام وظایف خود می‌توانند: الف- گزارش‌‌های را مقام اداره کننده تسلیم می‌دارد مورد بررسی قرار دهند. ب- شکایات را قبول و آنها را با مشورت مقام اداره کننده رسیدگی نمایند. ج- ترتیبی دهند که از سرزمینهای تحت قیمومت در اوقاتی که مورد موافقت مقام اداره کننده مربوطه است متناوباً بازدید به عمل آید. د- این اقدامات و اقدامات دیگر را بر طق شرایط قرارداد قیمومت انجام دهند. ماده ۸۸- شورای قیمومت پرسش‌نامه‌ای درباره پیشرفت سیاسی- اقتصادی – اجتماعی و آموزشی سکنه هر سرزمین تحت قیمومت تهیه خواهد کرد و مقام اداره کننده هر سرزمین تحت قیمومت در حیطه صلاحیت مجمع عمومی براساس پرسشنامه‌ای از نوع مذکور گزارش سالانه به مجمع عمومی تقدیم خواهد کرد. رای ماده ۸۹-۱- هر عضو شورای قیمومت دارای یک رای خواهد بود. ۲- تصمیمات شورای قیمومت با رای اکثریت اعضاء حاضر و رای دهنده اتخاذ خواهد شد. آئین کار ماده ۹۰-۱- شورای قیمومت آئین‌نامه داخلی خود را تنظیم می‌نماید که ضمن آن ترتیب انتخاب رئیس شورا تعیین می‌شود. ۲- شورای قیمومت بر حسب ضرورت بر طبق آئین‌نامه داخلی خود تشکیل جلسه می‌دهد. آئین نامه مزبور شامل مقررات مربوط به تشکیل جلسات به درخواست اکثریت اعضای شورا خواهد بود. ماده ۹۱- شورای قیمومت برحسب مورد از کمک شورای اقتصادی و اجتماعی و موسسات تخصصی در مورد اموری که مربو به هر یک از آنهاست استفاده خواهد کرد. فصل چهاردهم دیوان بین‌المللی دادگستری ماده ۹۲- دیوان بین‌المللی دادگستری رکن قضایی اصلی ملل متحد خواهد بود. دیوان مزبور بر طبق اساسنامه پیوست که بر مبنای اساسنامه دیوان دائمی دادگستری بین‌المللی تنظیم شده و جزء لاینفک این منشور است انجام وظیفه می‌کند. ماده ۹۳-۱- تمام اعضای ملل متحد به خودی خود قبول‌کنندگان اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری هستند. ۲- هر کشوری که عضو ملل متحد نیست می‌تواند با قبول شرایطی که در هر مورد بر حسب توصیه شورای امنیت توسط مجمع عمومی معین می‌گردد اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری را قبول نماید. ماده ۹۴-۱- هر عضو ملل متحد متعهد است در هر دعوایی که او طرف آن است از تصمیم دیوان تبعیت نماید. ۲- هرگاه طرف دعوایی از انجام تعهداتی که بر حسب رای دیوان برعهده او گذارده شده است تخلف کند طرف دیگر می‌تواند به شورای امنیت رجوع نماید و شورای مزبور ممکن است در صورتیکه ضروری تشخیص دهد توصیه‌هایی نموده یا برای اجرای رای دیوان تصمیم به اقداماتی بگیرد. ماده ۹۵- هیچیک از مقررات این منشور مانع اعضاء ملل متحد نخواهد شد که حل اختلافات خود را به موجب قراردادهای موجود یا قراردادهایی که در آینده منعقد خواهد گردید به سایر دادگاهها واگذار نمایند. ماده ۹۶-۱- مجمع عمومی یا شورای امنیت می‌تواند درباره هر مساله حقوقی از دیوان بین‌المللی دادگستری درخواست نظر مشورتی بنماید. ۲- سایر ارکان ملل متحد و موسسات تخصصی که ممکن است احیاناً چنین اجازه‌ای از مجمع عمومی تحصیل کرده باشند نیز می‌توانند نظر مشورتی دادگاه را در مورد مسائل حقوقی مطروحه در حدود فعالیتهایشان بخواهند. فصل پانزدهم – دبیرخانه ماده ۹۷- دبیرخانه مرکب خواهد بود از یک دبیرکل و کارمندان مورد احتیاج سازمان. دبیر کل توسط مجمع عمومی بنابر توصیه شورای امنیت تعیین می‌گردد. دبیر کل عالی‌ترین مقام اداری سازمان است. ماده ۹۸- دبیرکل در این سمت در تمام جلسات مجمع عمومی – شورای امنیت – شورای اقتصادی و اجتماعی و شورای قیمومت انجام وظیفه خواهد کرد و کلیه وظایف دیگری را که ارکان مذکور به او محول نمایند انجام خواهد داد. دبیر کل گزارش سالانه‌ای درباره کار سازمان به مجمع عمومی خواهد داد. ماده ۹۹- دبیر کل می‌تواند نظر شورای امنیت را به هر موضوعی که به عقیده او ممکن است حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را تهدید نماید جلب کند. ماده۱۰۰-۱- دبیر کل و کارمندان ملل متحد در انجام وظایف خود از هیچ دولت یا مقام خارج از سازمان کسب دستور نخواهند کرد و دستوراتی نخواهد پذیرفت. آنان فقط مسئول سازمان هستند و از هر عملی که منافی موفعیتشان به عنوان مامورین رسمی بین‌المللی باشد خودداری خواهند کرد. ۲- هر عضو ملل متحد متعهد می‌شود که جنبه منحصراً بین‌المللی مسئولیتهای دبیر کل و کارمندان سازمان را محترم شمارد و در صدد برنیاید که آنان را در اجرای وظیفشان تحت نفوذ قرار دهد. ماده ۱۰۱-۱-کارمندان سازمان به وسیله دبیرکل بر طبق مقرراتی که توسط مجمع عمومی وضع می‌گردد انتخاب می‌شوند. ۲- کارمندان مناسبی بطور دائم به شورای اقتصادی واجتماعی- شورای قیمومت و در صورت لزوم به سایر ارکان ملل متحد تخصیص داده خواهند شد. این کارمندان قسمتی از دبیرخانه را تشکیل خواهند داد. ۳- در استخدام کارمندان و تعیین شرایط خدمت آنان منظوری که بیش از هر چیز ملحوظ خواهد شد، تامین عالیترین درجه کارآیی و صلاحیت و درستی است. به اهمیت استخدام کارمندان براساس تقسیمات جغرافیایی هرچه وسیعتر توجه لازم مبذول خواهد گردید. فصل شانزدهم مقررات مختلف ماده ۱۰۲-۱- هر عهدنامه و هر موافقتنامه بین‌المللی که پس از لازم‌الاجرا شدن این منشور توسط هر یک از اعضاء ملل متحد منعقد گردد باید هر چه زودتر در دبیرخانه ثبت و توسط آن منتشر گردد. ۲- هیچیک از طرفهای هر عهدنامه یا موافقتنامه بین‌المللی که برطبق مقررات بند اول این ماده به ثبت نرسیده باشد نمی‌توانند در مقابل ارکان ملل متحد به آن عهدنامه یا موفاقتنامه استناد جویند. ماده ۱۰۳- در صورت تعارض بین تعهدات اعضاء ملل متحد به موجب این منشور و تعهدات آنها بر طبق هر موافقتنامه بین‌المللی دیگر تعهدات آنها به موجب این منشور مقدم خواهد بود. ماده ۱۰۴- سازمان در خاک هر یک از اعضاء از اهلیت حقوقی که برا ی انجام وظایف و رسیدن به مقاصد آن ضروری است متمتع می‌گردد. ماده ۱۰۵-۱- سازمان در خاک هر یک از اعضای خود از امتیازات و مصونیتهایی که برای رسیدن به مقاصد آن ضروری است برخوردار خواهد بود. ۲- نمایندگان اعضاء ملل متحد و مامورین سازمان نیز به همین نحو از امتیازات و مصونیتهای لازم برای اینکه بتوانند وظایفشان را که مربوط به سازمان است مستقلاً انجام دهند برخوردار خواهند بود. ۳- مجمع عمومی می‌تواند برای تعیین جزیی‌ات اجرای بندهای اول و دوم این ماده توصیه‌هایی بنماید یا مقابله‌نامه‌هایی بدین منظور به اعضاء پیشنهاد کند. فصل هفدهم ترتیبات موقتی راجع به امنیت ماده ۱۰۶- تا زمان لازم‌الاجرا شدن قراردادهای خاص مذکور در ماده ۴۳ که شورای امنیت به تشخیص خود قادر باشد مسئولیت‌های مذکور در ماده ۴۲ را به عهده بگیرد امضا کنندگان ((اعلامیه چهار ملت)) که در ۳۰ اکتبر ۱۹۴۳ در مسکو به امضا رسید و فرانسه بر طبق مقررات بند پنجم اعلامیه مذکور به منظور اقدام مشترک به نام ملل متحد به هر عملی که برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی ضروری باشد با یکدیگر و در صورت لزوم با سایر اعضای ملل متحد مشورت و توافق خواهند کرد. ماده ۱۰۷- هیچیک از مقررات این منشور به هر اقدامی که درباره کشوری که طی جنگ جهانی دوم دشمن یکی از امضاءکنندگان این منشور بوده توسط حکومتهای مسئول آن، اقدام براثر این جنگ اتخاذ یا تجویز شده خللی وارد نمی‌کند یا مانع انجام آن نمی‌شود. فصل هیجدهم – اصلاحات ماده ۱۰۸- اصلاحاتی که در این منشور به عمل آید زمانی برای تمام اعضاء ملل متحد لازم‌الاجرا خواهد شد که به موجب رای دو سوم اعضاء مجمع عمومی مورد قبول قرار گیرد و توسط دو سوم اعضاء ملل متحد که شامل کلیه اعضای دائم شورای امنیت باشد بر طق قوانین اساسی آنها به تصویب رسیده باشد. ماده ۱۰۹-۱- به منظور تجدید نظر در این منشور ممکن است در تاریخ و محلی که با دو سوم از اعضاء مجمع عمومی و آراء نه - (۹) عضو شورای امنیت معین خواهد شد یک کنفرانس عمومی از اعضای ملل متحد تشکیل گردد. در کنفرانس مزبور ه رعضو ملل متحد یک رای خواهد داشت. ۲- هر تغیری در این منشور که به موجب آراء دو سوم از اعضای کنفرانس توصیه شده باشد زمانی لازم‌الاجرا خواهد گردید که توسط دو سوم از اعضاء ملل متحد که شامل تمام اعضاء دائم شورای امنیت باشد بر طبق مقررات قوانین اساسی آنها به تصویب رسیده باشد. ۳- هرگاه یک چنین کنفرانسی قبل از دهمین دوره اجلاس سالانه مجمع عمومی پس از لازم‌الاجرا شدن این منشور تشکیل نشده باشد. پیشنهاد دعت این کنفرانس باید در دستور جلسه دوره اجلاس مذکور مجمع عمومی قرار گیرد و در صورتیکه اعضاء مجمع عمومی یا اکثریت آراء و رای هر گونه هفت عضو شورای امنیت تصمیم به تشکیل آن بگیرد کنفرانس مزبور تشکیل خواهد شد. فصل نوزدهم – تصویب و امضاء ماده ۱۱۰-۱- این منشور به وسیله کشورهای امضاء کننده بر طبق قواعد قانون اساسی هر یک از آنها به تصویب خواهد رسید. ۲- اسناد تصویب باید به دولت ایالات متحده آمریکا تسلیم گردد و دولت مذکور کلیه کشورهای امضاء کننده و دبیرکل را وقتیکه انتخاب شد از وصول هر سند تصویبی مطلع خواهد ساخت. ۳- این منشور پس از آنکه اسناد تصویب آن را جمهوری چین – فرانسه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی – دولت بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی و ایالات متحده آمریکا و اکثریت سایر کشورهای امضاء کننده تسلیم کردند لازم‌الاجرا خواهد شد. صورت مجلسی از اسناد تصویب که تسلیم شده است توسط دولت ایالات متحده آمریکا تنظیم و نسخ آن برای کلیه کشورهای امضاء کننده فرستاده خواهد شد. ۴- کشورهای امضاء کننده این منشور که آن را پس از لازم‌الاجرا شدن تصویب نمایند از تاریخ تسلیم سند تصویب، خود اعضای اصلی ملل متحد خواهند شد. ماده ۱۱۱- این منشور که متنهای چینی – فرانسوی – روسی – انگلیسی و اسپانیایی آن دارای اعتبار مساوی است در بایگانی دولت ایالات متحده آمریکا تودیع شده و رونوشت مصدق آن به موقع توسط دولت مزبور برای دولتهای سایر کشورهای امضاء کننده فرستاده خواهد شد. بنابه مراتب مذکور نمایندگان دولتهای ملل متحد، این منشور را امضاء نمودند. در شهر سانفرانسیسکو در روز بیست و ششم ژوئن یکهزار و نهصد و چهل و پنج به امضاء رسید. ترجمه فوق از منشور ملل متحد از متنی که توسط جمعیت ایرانی طرفدار ملل متحد براساس ترجمه آقایان محمد علی طالقانی و هوشنگ زندی منتشر شده و مورد قبول دولت ایران است گرفته شده است. اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری ماده ۱- دیوان بین‌المللی دادگستری که به موجب منشور مللل متحد به عنوان رکن مهم قضایی سازمان تاسیس شده طبق مقررات این اساسنامه تشکیل یافته و انجام وظیفه خواهد نمود. فصل اول – تشکیلات دیوان ماده ۲- دیوان بین‌المللی دادگستری عبارت است از یک هیات قضات مستقل که بدون توجه به ملیت آنها از میان کسانی انتخاب می‌گردند که عالی‌ترین مقام اخلاقی را دارا بوده و هریک واجد شرایطی باشند که برای انجام مشاغل عالی قضایی در کشور خود لازم است یا از جمله متبحرین در علم حقوق باشند که تخصص آنها در حقوق بین‌المللی شهرت به سزایی دارد. ماده ۳-۱- دیوان مزبور مرکب است از پانزده عضو بدون اینکه در میان آنها بیش از یکنفر تبعه یک دولت باشد. ۲- در این مورد کسی که ممکن است تبعه بیش از یک دولت محسوب گردد تبعه کشوری محسوب خواهد شد که معمولاً در آنجا حقوق مدنی و سیاسی خود را اعمال می‌کند. ماده ۴-۱- اعضاء دیوان بین‌المللی دادگستری را مجمع عمومی و شورای امنیت از میان اشخاصی که اسامی آنها به وسیله گروه‌های ملی مربوط به دیوان دائمی داوری پیشنهاد می‌گردند طبق مقررات زیر انتخاب می‌نمایند: ۲- در مورد اعضاء ملل متحد که در دیوان دائمی داوری نماینده ندارند داوطلبان به وسیله گروه‌های ملی پیشنهاد خواهند شد که دولتهای آنها برای این منظور و طبق شرایطی که به موجب ماده ۴۴ مقاوله‌نامه لاه مورخ ۱۹۰۷ راجع به حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بین‌المللی برای اعضاء دیوان دائمی داوری مقرر است، معین می‌گردند. ۳- شرایطی که به موجب آن کشوری که طرف این اساسنامه است ولی عضو سازمان ملل متحد نیست می‌تواند در انتخاب اعضاء دیوان شرکت کند در صورتیکه موافقتنامه مخصوص وجود نداشته باشد، توسط مجمع عمومی به توصیه شورای امنیت تعیین می‌شود. ماده ۵-۱- سه ماه قبل از تاریخ انتخابات، دبیر کل سازمان ملل متحد اعضاء دیوان دائمی داوری را که تبعه دولتهای امضاء کننده این اساسنامه هستند همچنین اعضاء گروه‌های ملی را که طبق فقره دوم ماده ۴ معین شده‌اند کتباً دعوت می‌نماید تا در مدت معینی به معرفی اشخاصی که موقعیت اشغال مقام عضویت دیوان بین‌المللی دادگستری را احراز می‌کنند، مبادرت نمایند. ۲- هیچ گروهی نمی‌توان در هیچ مورد بیش از چهار نفر که حداکثر دونفر آنها از ملیت خود آن دسته باشد معرفی کند و در هیچ مورد ممکن نیست بیش از دوبرابر تعداد کرسی‌های خالی نامزد نمود. ماده ۶- به هر گروه ملی توصیه می‌شود که قبل از اقدام به تعیین داوطلبان با عالی‌ترین دیوان قضایی، دستگاههای قضایی و از دانشکده‌های حقوق و فرهنگستان‌های ملی و شعبات ملی فرهنگستانهای بین‌المللی که مخصوص مطالعات در علم حقوق هستند مشورت کنند. ماده ۷-۱- دبیر کل صورتی از اسامی کسانی را که به این طریق معرفی شده‌اند به ترتیب حروف الفبا تنظیم می‌نماید. فقط این اشخاص قابل انتخاب خواهند بود مگر در موردی ه به موجب فقره دوم از ماده ۱۲ پیش‌بینی شده است. ۲- دبیر کل این صورت را به اطلاع مجمع عمومی و شورای امنیت می‌رساند. ماده ۸- مجمع عمومی و شورای امنیت هر یک مستقلاً اعضاء دیوان را انتخاب می‌نمایند. ماده ۹- در هر انتخاب، انتخاب کنندگان باید در مد نظر داشته باشند اشخاصی که برای عضویت دیوان بین‌المللی دادگستری معین می‌شوند نهفقط باید شخصاً دارای شرایط مقرر باشند بلکه مجموعاً بتوانند نماینده اقسام بزرگ تمدنها و مهمترین نظام‌های قضایی جهان نیز باشند. ماده ۱۰-۱- کسانی منتخب محسوب می‌گردند که هم در مجمع عمومی و هم در شورای امنیت دارای اکثریت تام بوده‌اند. ۲- در رای شورای امنیت خواه برای انتخاب قضات و خواه برای تعیین اعضاء کمیسیون مقرر در ماده ۱۲ هیچ فرقی بین‌ اعضاء دائم و غیر دائم شورای امنیت گذاشته نخواهد شد. ۳- هرگاه آراء مجمع عمومی و شورای امنیت به بیش از یکنفر از اتباع یک دولت داده شود فقط مسن‌ترین آنها انتخاب می‌گردد. ماده ۱۱- هرگاه پس از جلسه اول انتخابات باز کرسی‌ها خالی باقی بماند به طریق مذکور به انتخابات دوم و در صورت لزوم به انتخابات سوم نیز مبادرت می‌گردد. ماده ۱۲-۱- هرگاه پس از سومین جلسه انتخابات بازکرسی‌هایی خالی بمناند ممکن است در هر موقع خواه به درخواست مجمع عمومی و خواه به درخواست شورای امنیت کمیسیون مشترکی مرکز از شش عضو که ه نفر ا ز آنها را مجمع عمومی و سه نفر دیگر را شورای امنیت معین میکند تشکیل شود تا برای هر کرسی خالی اسم یکنفر را به اکثریت تام معین و آن را به منظور انتخاب جداگانه به مجمع عمومی و به شورای امنیت پیشنهاد کنند. ۲- کمیسیون مشترک می‌تواند اسم هر شخصی را که دارای شرایط مقرر بوده و حائز اتفاق آراء کمیسیون باشد در صورت اسامی منظور دارد ولو اینکه اسم آن شخص در صورت اسامی اشخاصی که به موجب ماده هفت معرفی شده‌اند موجود نباشد. ۳- هرگاه کمیسیون مشترک تشخیص دهد که نمی‌تواند به تامین انتخاب موفق گردد اعضاء دیوان بین‌المللی دادگستری که قبلاً معین شده‌اند کرسی‌های خالی را در مدتی که از طرف شورای امنیت معین می‌شود و از میان اشخاصی که در مجمع عمومی و در شورای امنیت دارای رای بوده‌اند پر می‌کنند. ۴- هرگاه آراء قضات به طور مساوی تقسیم شود رای مسن‌ترین آنها قاطع خواهد بود. ماده ۱۳-۱- اعضاء دیوان بین‌المللی دادگستری برای مدت ۹ سال انتخاب شده و قابل انتخابات مجدد نیز خواهند بود معذلک در مورد قضاتی که در انتخابات اول اعضاء دیوان معین می‌گردند ماموریت ۵ نفر از آنها در انقضای سه سال و ماموریت پنج نفر دیگر در آخر شش سال خاتمه پذیر می‌شود. ۲- قضاتی را که ماموریت آنها باید د دوره مقدماتی سه سال و شش ساله خاتمه یابد دبیر کل ملل متحد فوراً پس از ختم اولین انتخابات به وسیله قرعه معین می‌کند. ۳- اعضای دیوان مادام که جانشین آنها معین نشده است در شغل خود باقی خواهند بود و پس از تعیین جانشین نیز به کارهایی که قبلاً به آن رجوع شده است رسیدگی خواهند کرد. ۴- در صورت استعفای یکی از اعضای دیوان بین‌المللی دادگستری آن استعفا به رئیس دیوان مزبور داده می‌شود تا به دبیرکل ملل متحد ابلاغ گردد، به محض این ابلاغ کرسی عضو مستعفی خالی محسوب می‌شود. ماده ۱۴- پرکردن کرسی‌های خالی با قید رعایت ترتیب ذیل به همان طریقی به عمل می‌آید که برای انتخاب اولی مقرر است. دبیر کل ملل متحد باید در ظرف یکماه از تاریخ خالی شدن کرسی، دعوتی را که به موجب ماده ۵ مقرر شده به عمل آورد و تاریخ انتخابات به وسیله شورای امنیت معین خواهد شد. ماده ۱۵- مدت ماموریت عضو منتخب به جای عضو دیگری که هنوز مدت ماموریت او تمام نشده است همان بقیه مدت سلف او خواهد بود. ماده ۱۶-۱- اعضای دیوان نمی‌توانند هیچ ماموریت سیاسی یا اداری به عهده بگیرند یا به شغلی بپردازند که جنبه حرفه‌ای داشته باشد. ۲- در صورت تردید در این مورد حکم دیوان قطعی است. ماده ۱۷-۱- اعضای دیوان نمیتوانند در هیچ کاری سمت نمایندگی یا مشاوره‌ای یا وکالت داشته باشند. ۲- آنها نمی‌توانند در تسویه هیچ کاری که سابقاً در آن کار به سمت نمایندگی یا مشاورت یا وکالت یکی از طرفین یا به سمت عضویت یک محکمه ملی یا بین‌المللی یا یک هیات تحقیقی یا به هر عنوان دیگری مداخله داشته‌اند شرکت کنند. ۳- در صورت تردید حکم دیوان قاطع خواهد بود. ماده ۱۸-۱- اعضای دیوان را نمی‌توان از شغل خود منفصل نمود مگر در صورتیکه سایر اعضا متفقاً رای دهند که دیگر آن عضو واجد شرایط مقرر نیست: ۲- دفتردار دیوان مراتب را رسماً به دبیرکل ملل متحد اطلاع می‌دهد. ۳- به محض این ابلاغ کرسی عضو منفصل، خالی محسوب می‌شود. ماده ۱۹- اعضای دیوان در اجرای وظایف خود دارای مزای ا و مصونیتای سیاسی خواهند بود. ماده ۲۰- هر عضو دیوان باید قبل از تصدی شغل خود در جلسه علنی رسماً تعهد نماید که مشاغل خود را در کمال بیطرفی و از روی نهایت وجدان انجام خواهد داد. ماده ۲۱-۱- دیوان بین‌المللی دادگستری رئیس و نایب رئیس خود را برای مدت سه سال معین می‌نماد. تجدید انتخاب آنها جایز است. ۲- دیوان دفتردار و هر کارمند دیگری را که لازم باشد معین می‌نماید. ماده ۲۲-۱- مقر دیوان مزبور می‌تواند در صورتیکه لازم بداند در جای دیگری مستقر گردد و اجرای وظیفه نماید. ۲- رئیس و دفتردار دیوان بین‌المللی در مقر دیوان مقیم خواهند بود. ماده ۲۳-۱- دیوان بین‌المللی دادگستری همیشه در حال اشتغال خواهد بود مگر هنگام تعطیلات قضایی که اوقات و مدت آن را خود دیوان معین می‌نماید. ۲- اعضای دیوان حق گرفتن مرخص‌های مرتب دارند تاریخ و مدت این مرخصی‌ها را خود دیوان با در نظر گرفتن مسافت بین لاهه و خانه اصلی اعضا معین خواهد نمود. ۳- جز در موارد مرخصی یا عدم امکان حضوربه علت ناخوشی یا به هر علت مهم دیگری که صحت آن را رئیس دیوان تشخیص می‌دهد اعضای دیوان بین‌المللی دادگستری باید همیشه تحت اختیار دیوان مزبور باشند. ماده ۲۴-۱- هرگاه نظر به علت خاصی یکی از اعضای دیوان تشخیص دهد که نباید در رسیدگی به یک کار معینی شرکت نماید مراتب را به اطلاع رئیس می‌رساند. ۲- هرگاه در چنین مواردی بین رئیس و عضو دیوان اختلاف نظر باشد رای خود دیوان قاطع خواهد بود. ۳- در صورت عدم توافق میان اعضای دیوان و رئیس آن، حکم دادگاه قطعی است. ماده ۲۵-۱- دیوان بین‌المللی دادگستری باید اختیارات خود را در جلسه علنی انجام دهد مگر اینکه به موجب این اساسنامه غیر از این تصریح شده باشد. ۲- با قید اینکه عده قضات حاضر برای تشکیل دیوان بین‌المللی دادگستری به کمتر از دوازده نرسد نظامنامه دیوان مزبور می‌تواند مقرر دارد که یک یا چند نفر از قضات به نوبت و برحسب اوضاع ممکن است از شرکت در جلسات معاف گردند. ۳- برای اینکه دیوان بتواند تشکیل گردد حد نصاب نه نفر کافی خواهد بود. ماده ۲۶-۱- دیوان بین‌المللی دادگستری می‌تواند در هر موقع بنابه تشخیص خود یک یا چند شعبه که لااقل مرکب از سه نفر باشد تشکیل دهد تا به دعاوی از یک طبقه معین مثلاً به دعاوی راجع به کار و یا راجع به ترانزیت و ارتباطات رسیدگی نماید. ۲- دیوان مزبور می‌تواند در هر موقع برای رسیدگی به یک کار معین شعبه‌ای تشکیل دهد. عده قضات این شعبه را خود دیوان با رضایت طرفین دعوی معین می‌نماید. ۳- شعبه‌های مذکور در این ماده در صورتیکه طرفین تقاضا نمایند حکم خواهند داد. ماده ۲۷- هر حکمی که به وسیله شعبه‌های مذکور در ماده ۲۶ و ۲۹ داده شود به منزله حکمی خواهد بود که خود دیوان داده باشد. ماده ۲۸- شعبه‌های مذکور در ماده ۲۶ و ۲۹ می‌توانند با رضایت طرفین در خارج از لاهه منعقد گشته و اجرای وظیفه نمایند. ماده ۲۹- به منظور پیشرفت سریع امور همه ساله دیوان بین‌المللی دادگستری یک شعبه مرکز از پنج قاضی تشکیل خواهد داد تا در صورت درخواست طرفین رسیدگی اختصاری نماید. بعلاوه دونفر قاضی نیز معین خواهند شد تا جای هر قاضی را که نتواند در محاکمه شرکت کند بگیرند. ماده ۳۰-۱- دیوان بین‌المللی دادگستری به موجب آئین‌نامه طرف انجام وظایف و اختیارات و مخصوصاً آئی“ دادرسی خود را معین می‌نماید. ۲- آئین‌نامه دیوان مزبور می‌تواند وجود معاونینی را پیش بینی نماید که در خود دیوان یا در شعبه‌های آن بدون داشتن حق رای حضور به هم رسانند. ماده ۳۱-۱- قضاتی که ملیت هر یک از طرفین دعوی را دارند حق خواهند داشت در رسیدگی به دعوایی که در دیوان بین‌المللی دادگستری مطرح است شرکت نمایند. ۲- اگر در دیوان مزبور یک قاضی از ملیت یکی از طرفین دعوی باشد طرف دیگر می‌تواند شخصی را به انتخاب خود معین نماید تا به عنوان قاضی در محاکمخ شرکت کند. این شخص باید حتی‌الاکان از میان کسانی انتخاب گردد که طق ماده ۴ و ۵ معرفی شده‌اند. ۳- هرگاه در میان قضات دیوان هیچکس از ملیت طرفین دعوی وجود نداشته باشد هریک از آنها می‌تواند یک نفر قاضی بطریقی در بند پیش مذکور است معین کند. ۴- مفاد این ماده در مورد ماده ۲۶ و ۲۹ نیز رعایت خواهد شد. در این موارد رئیس دیوان از یک و در صورت لزوم از دو نفر از اعضاء دیوان که شعبه را تشکیل می‌دهند تقاضا خواهد کرد که جای خود را به اعضایی که ملیت طرفین ذینفع را دارند واگذار کنند و اگر در میان اعضاء عضوی از ملیت طرفین دعوی نباشد یا در صورت بودن آن عضو نتواند در محاکمه شرکت کند جای خود را به قضاتی که طرفین دعوی مخصوصاً معین کرده‌اند خواهند داد. ۵- هرگاه در یک محاکمه چندین طرف منافع مشترک داشته باشند. تمام آنها از حیث اجرا مقررات فوق در حکم یک طرف خواهند بود. در صورت تردید حکم دیوان قاطع است. ۶- قضاتی که به نحو مذکور در فقره ۲ و ۳ و ۴ این ماده معن می‌شوند باید مقررات ماده ۲ و بند دوم از ماده ۱۷ همچنین مقررات ماده ۲۰ و ۲۴ این اساسنامه درباره آنها رعایت گردد. قضات مزبور در پایه تساوی کامل با همقطاران خود در رای شرکت خواهند کرد. ماده ۳۲-۱- اعضای دیوان مقرری سالیانه دریافت خواهند نمود. ۲- به رئیس دیوان فوق‌العاده مخصوص سالیانه پرداخت می‌شود. ۳- نایت رئیس دیوان برای هر روزی که شغل ریاست را انجام می‌دهد فوق‌العاده مخصوص دریافت خواهد داشت. ۴- قضات غیراز اعضای دیوان که به موجب ماده ۳۱ معین می‌شوند برای هر روز که انجام وظیفه می‌نمایند حق‌الزحمه‌ای دریافت خواهند نمود. ۵- مقرری و فوق‌العاده و حق‌الزحمه‌های مذکور را مجمع عمومی معین می‌نماید. میزان آنها را نمی‌توان در مدت ماموریت قضات پایین آورد. ۶- مقرری دفتردار را مجمع عمومی بنا به پیشنهاد دیوان تعیین خواهد کرد. ۷- شرایطی را که به موجب آن درباره قضات دیوان بین‌الملی دادگستری و دفتردار آن مبلغی به عنوان وظیفه برقرار می‌گردد و همچنین شرایطی را که طبق آن باید مخارج سفر قضات و دفترداری به آنها مسترد گردد آئین‌نامه‌ای معین خواهد نمود ک به تصویب مجمع عمومی رسیده است. ۸- مقرری و فوق‌العاده و حق‌الزحمه‌ها از هرگونه مالیات معاف است. ماده ۳۳- مخارج دیوان بین‌المللی دادگستری به نحوی که از طرف مجمع عمومی معین می‌شود به عهده سازمان ملل متحد خواهد بود. فصل دوم صلاحیت دیوان بین‌المللی دادگستری ماده ۳۴-۱- فقط دولتها می‌توانند به دیوان بین‌المللی دادگستری رجوع کنند. ۲- دیوان مزبور می‌تواند طق شرایط مقرر در آئین‌نامه خود در مورد دعاونی که به دیوان رجوع شده است از موسسه‌های بین‌المللی عمومی اطلاعات بخواهد و نیز اطلاعاتی را که این موسسات با ابتکار خود به دیوان می‌دهند دریافت خواهد کرد. ۳- هرگاه در ضمن دعوایی که به دیوان رجوع گردیده تفسیر سند تاسیس یک موسسه بین‌المللی عمومی یا تفسیر قرارداد بین‌المللی که به موجب آن سند قبول شده است مطرح گردد دفتر دیوان باید صورت جلسات کتبی محاکمه را به اطلاع آن موسسه برساند. ماده ۳۵-۱- دولت‌های امضاء کننده این اساسنامه حق روجوع به دیوان بین‌المللی دادگستری را دارند. ۲- شرایطی که به موجب آن سایر دولتها می‌توانند با رعایت مقررات خاص عهدنامه‌های جاری به دیوان مزبور رجوع کنند از طرف شورای امنیت معین خواهد شد بدون اینکه در هیچ مورد در آن شرایط برای طرفین دعوی یک عدم تساوی در مقابل دیوان تولید گردد. ۳- هرگاه دولتی که عضو ملل متحد نیست طرف دعوی واقع گردد دیوان بین‌المللی دادگستری سهمیه‌ای را که باید آن دولت در مخارج دیوان متحمل گردد معین خواهد نمود معذلک اگر آن دولت در مخارج دیوان شرکت داشته باشد دیگر اجرای این حکم مورد نخواهد داشت. ماده ۳۶-۱- دیوان بین‌المللی دادگستری نسبت به کلیه اموری که طرفین دعوی به آن رجوع می‌کنند و همچنین نسبت به موارد خاصی که به موجب منشور ملل متحد یا به موجب عهدنامه و قراردادهای جاری پیش‌بینی شده است صلاحیت رسیدگی دارد. ۲- دولتهای امضاءکننده این اساسنامه می‌توانند در هر موقع اعلام دارند که قضاوت اجباری دیوان بین‌المللی دادگستری را نسبت به تمام اختلافاتی که جنبه قضایی داشته و مربوط به موضوعات ذیل باشد در مقابل هر دولت دیگری که این تعهد را متقبل گردد به خود خود و بدون قرارداد خاصی قبول می‌نمایند. الف- تفسر یک عهدنامه؛ ب- هر مساله که موضوع حقوقی بین‌المللی باشد؛ ج- حقیقت هر امری که در صورت ثبوت، نقض یک تعهد بین‌المللی محسوب می‌گردد؛ د- نوع و میزان غرامتی که باید برای نقض یک تعهد بین‌المللی داده شود. ۳- اعلامیه‌های مذکور ممکن است بدون هیچ قید یا به شرط معامله متقابل با چند دولت یا با بعضی از آنها برای مدت معینی به عمل آید. ۴- این اعلامیه‌ها به دبیر کل سازمان ملل متحد تسلیم می‌گردند و ایشان رونوشت آن را به امضاء کنندگان این اساسنامه و همچنین به دفتر دیوان بین‌المللی دادگستری ارسال می‌دارد. ۵- اعلامیه‌هایی که به موجب ماده ۳۶ اساسنامه دیوان دائمی دادگستری بین‌المللی صادر شده و هنوز معتبر است در روابط بین امضاء کنندگان این اساسنامه در حکم آن خواهد بود که قضاوت اجباری بین‌المللی دادگستری برای بقیه مدت مذکور در آن اعلامیه‌ها و بر طبق مقررات آنها قبول شده است. ۷- در صورت اختلاف راجع به صلاحیت دیوان. حکم دوان قاطع است. ماده ۳۷- هرگاه به موجب یک عهدنامه یا قراردادی که هنوز معتبر است ارجاع اختلاف به هیات قضاتی پیش بینی شده باشد که بایستی از طرف جامعه ملل یا دیوان دائمی دادگستری بین‌المللی تشکیل گردد نسبت به امضاء کنندگان این اساسنامه آن هیات قضات عبارت خواهد بود از دیوان بین‌المللی دادگستری. ماده ۳۸-۱- دیوان بین‌المللی دادگستری که ماموریت دارد اختلافاتی را که به آن رجوع می‌شود بر طق حقوق بین‌المللی حل و فصل نماید موازین زیر را اجرا خواهد کرد: الف- عهدنامه‌های بین‌المللی را اعم از عمومی و خصوصی که به موجب آن قواعدی معین شده است که طرفین اختلاف آن قواعد را به رسمیت شناخته‌اند؛ ب- عرف بین‌المللی به عنوان رویه‌ای کلی که به صورت قانون پذیرفته شده است؛ ج- اصول عمومی حقوقی که مقبول ملل متمدن است؛ د- با رعایت حکم ماده ۵۹ تصمیمات قضایی و عقاید برجسته‌ترین مبلغین ملل مختلف به منزله وسائل فرعی برای تعیین قواعد حقوقی. ۲- مقررات این ماده حقی را که دیوان دادگستری بین‌المللی دارد و به موجب آن می‌تواند در صورت تقاضای طرفین درباره آنها به نحوی تساوی طبق قانون حکم دهد خللی وارد نمی‌آورد. فصل سوم – آئین دادرسی ماده ۳۹-۱- زبانهای رسمی دیوان بین‌المللی دادگستری فرانسه و انگلیسی است. هرگاه طرفین دعوی موافقت نمایند که تمام جریان کار به زبان فرانسه به عمل آید حکم نیز به زبان فرانسه امضاء خواهد شد. هرگاه طرفین دعوی توافق نمایند که تمام جریان کار به زبان انگلیسی به عمل آید حکم نیز به زبان انگلیسی داده می‌شود. ۲- در صورت نبودن موافقتی برای تعیین زبانی که باید به کار گرفته شود طرفین دعوی می‌توانند در تقریرات خود هر یک از این دو زبان را که ترجیح می‌دهند به کار برند و حکم دیوان نیز به فرانسه و انگلیسی داده خواهد شد. در این صورت خود دیوان معین می‌کند که کدام یک از این دو نص معتبر خواهد بود. ۳- دیوان به درخواست هرطرفی اجازه خواهد داد که آن طرف زبانی غیر از فرانسه یا انگلیسی به کار برد. ماده ۴۰-۱- دعاوی به اقتضای مورد یا به وسیله ابلاغ توافق طرفین دعوی یا به وسیله دادخواستی که به دفتردار داده می‌شود به دیوان رجوع می‌گردد. در هر صورت باید موضوع اختلاف و طرفین دعوی معین گردند. ۲- دفتردار فوراً عرض حال را به هر ذینفعی ابلاغ می‌کند. ۳- و نیز نامبرده موضوع را به وسیله دبیرکل سازمان ملل متحد به اطلاع اعضای ملل متحد و همچنین به اطلاع دولتهایی که حق رجوع به دیوان دارند می‌رساند. ماده ۴۱-۱- دیوان بین‌المللی دادگستری اختیار دارد در صورتی که تشخیص دهد که اوضاع و احوال ایجاب می‌کند اقداماتی را که باید برای حفظ حقوق طرفین موقتاً به عمل آید انجام دهد. ۲- تا صدور حکم قطعی تعیین این اقدامات باید فوراً به طرفین اختلاف و به شورای امنیت ابلاغ گردد. ماده ۴۲-۱- نمایندگی طرفین در دیوان بین‌المللی دادگستری به عهده کسانی است که از طرف آنها معین می‌شود. ۲- طرفین می‌توانند در محضر دیوان از مشاورین حقوقی یا وکلای دادگستری کمک بگیرند. ۳- نمایندگان و مشاوران و وکلای طرفین در محضر دیوان دارای مزایا و مصونیتهایی خواهند بود که برای انجام آزادانه وظایف آنها لازم است. ماده ۴۳-۱- آئین رسیدگی دو مرحله دارد یک کتبی و دیگری شفاهی. ۲- آئین کتبی عبارت است از ابلاغ لوایح متقابل و بنابر اقتضی جواب آنها به قاضی و به طرف وهمچنین از ابلاغ اوراق و مدارک مربوط به دعوی. ۳- ابلاغ به وسیله دفتردار و به ترتیب در مدتی که از طرف دیوان معین می‌شود به عمل می‌آید. ۴- رونوشت مصدق هرگونه اوراق که یکی از طرفین می‌دهد باید به طرف دیگر ابلاغ شود. ۵- آئین شفاهی عبارت است از استماع به اظهارات شهود و کارشناسان و نمایندگان و مشاورین حقوق وکلای دعوی. ماده ۴۴-۱- برای ابلاغ به هر کسی غیر از نمایندگان و مشاوران و وکلای طرفین دیوان بین‌المللی دادگستری مستقیماً به دولتی مراجعه خواهد کرد که ابلاغ در خاک آن دولت می‌بایسیتی تسلیم شود. ۲- همین ترتیب در مواردی که بایستی مدارکی در مح مجمع‌آوری شود نیز صدق می‌کند. ماده ۴۵- رسیدگی تحت ریاست رئیس و در صورت غیبت او تحت ریاست نایت رئیس به عمل می‌آید. در صورت غیبت هر دو ریاست به عهده قدیمی‌ترین قاضی از میان قضات حاضر خواهد بود. ماده ۴۶- جلسه رسیدگی علنی است مگر اینکه خود دیوان تصمیم دیگری بگیرد یا اینکه طرفین درخواست نمایند که جلسه بدون حضور تماشاچی تشکیل شود. ماده ۴۷-۱- در هر جلسه صورت جلسه‌ای تهیه خواهد شد که به امضای رئیس و دفتردار می‌رسد. ۲- فقط این صورت جلسه اعتبار سند رسمی خواهد داشت. ماده ۴۸- دیوان بین‌المللی دادگستری برای اداره کردن جریان دعوی و تعیین ترتیبات و مهلت‌هایی که باید هر یک از طرفین بر طبق آن آخرین تقاضای خود را از دیوان بنامیند قرارهایی صادر و هر اقدامی را که برای اقامه ادله مقتضی باشد به عمل می‌آورد. ماده ۴۹- دیوان بین‌المللی دادگستری می‌تواند حتی قبل از شروع جلسه از نمایندگان طرفین بخواهد که تمام مدارک را تقدیم و کلیه توضیحات خود را بدهند. در صورت امتناع این نکته را دیوان منظور نظر خواهد داشت. ماده ۵۰- دیوان می‌تواند هرگاه لازم باشد یک تحقیق یا یک امر مشورتی را به هر شخص یا هیات یا دفتر یا کمیسیون و یا موسسه‌ای که خود دیوان انتخاب می‌کند رجوع نماید. ماده ۵۱- در جریان محاکمه کلیه سوالات مقتضی از شهود و کارشناسان بر طبق ترتیباتی به عمل می‌آید که دیوان بین‌المللی دادگستری در آئین‌نامه مذکور در ماده ۳۰ مقرر خواهد داشت. ماده ۵۲- پس از آنکه در تاریخ‌های مقرر اسناد و مدارک دریافت و اظهارات شهود استماع گردید دیوان می‌تواند هر شهادت یا مدارک جدیدی را که یکی از طرفین بخواهد بدون رضایت طرف دیگر به او بدهد رد نماید. ماده ۵۳-۱- اگر یکی از طرفین در جلسه رسیدگی حاضر نشود یا از ابراز دلایل خودداری نماید طرف دیگر می‌تواند از دیوان تقاضا نماید که بر طبق درخواست‌های او حکم بدهد. ۲- قبل از اینکه دیوان این تقاضا را بپذیرد باید مطمئن گردد که نه فقط طبق ماده ۳۶ و ۳۷ صلاحیت رسیدگی دارد بلکه درخواست‌های مزبور هم از نقطه نظر حقوقی و هم از نقطه نظر عملی صحیح و با اساس است. ماده ۵۴-۱- وقتی که نمایندگان و مشاورین و وکلای طرفین تمام وسائلی را که مفی می‌دانند تحت نظر دیوان به کار بردند رئیس ختم محاکمه را اعلام می‌نماید. ۲- سپس هیات داوران برای مشورت به اتاق مشاوره می رود. مشاوره داوران باید محرمانه به عمل آمده و سری بماند. ماده ۵۵-۱- احکام داوران با اکثریت قضات حاضر صادر می‌شود. ۲- در صورت تساوی آراء، رای رئیس یا کسی که جانشین او است قاطع خواهد بود. ماده ۵۶-۱- حکم باید موجه باشد. ۲- اسامی قضاتی که در صدور حکم شرکت کرده‌اند باید در حکم قید گردد. ماده ۵۷- هرگاه حکم کالاً یا جزاً به اتفاق آراء قضات صادر نشده باشد هر قاضی حق خواهد داشت شرح عقیده شخصی خود را صمیمه حکم کند. ماده ۵۸- حکم باید به امضای رئیس و دفتردار برسد و در جلسه علنی که نمایندگان طرف حسب‌المقرر به آنجا دعوت شده باشند خوانده می‌شود. ماده ۵۹- احکام دیوان فقط درباره طرفین اختلاف و در موردی که موضوع حکم بوده الزام‌آور است. ماده ۶۰- احکام دیوان قطعی و غیر قابل استیناف است. در صورت اختلاف در مورد معنی و حدود حکم، دیوان می‌تواند به درخواست هر طرفی آن را تفسیر نماید. ماده ۶۱-۱- تجدید نظر در حکم را نمی‌توان از دیوان تقاضا نمود مگر در صورت کشف یک امری که در قضیه اثر قطعی داشته و قبل از صدور حکم، خود دیوان و طرفی که تقاضای تجدید نظر می‌نماید از وجود آن امر اطلاع نداشته‌اند و از ناحیه طرف مزبور هم تقصیری برای این عدم اطلاع نبوده است. ۲- آئین تجدید نطر بر طبق حکمی شروع می‌شود که از طرف دیوان صادر شده و به موجب آن صراحتاً وجود امر جدیدی را که دارای کیفیات لازم برای امکان تجدید نظر است اشهاد کرده و از این حیث درخواست تجدید نظر را قابل قبول اعلام می‌دارد. ۳- دیوان می‌تواند شروع آئین تجدید نظر را به اجرای قبلی حکم متوقف سازد ۴- درخواست تجدید نظر باید حداکثر در ظرف ۶ ماده از تاریخ کشف امر جدید به عمل آید. ۵- پس از انقضای ده سال از تاریخ حکم هیچ درخواست تجدید نظر امکان‌پذیر نخواهد بود. ماده ۶۲-۱- هرگاه دولتی تشخیص دهد که قضاوتی که به عمل آمده به یکی از علایق حقوقی آن مربوط می‌شود می‌توان برای دخالت در قضیه به دیوان عرض حال بدهد. ۲- در مورد این تقاضا رای دیوان قاطع است. ماده ۶۳-۱- هرگاه امر مربوط به تفسیر قراردادی باشد که در آن قرارداد دولتهای دیگر غیر از طرفین اختلاف شرکت داشته‌اند. دفتردار باید بدون درنگ مراتب را به اطلاع آن دولتها برساند. ۲- هر یک از این دولتها حق دارد که وارد محاکمه شود و در صورت اعمال این حق تفسیری که به موجب حکم دیوان به عمل می‌آید درباره او نیز الزام‌آور خواهد بود. ماده ۶۴- هریک از طرفین دعوی مخارج محاکمه مربوط به خود را متحمل خواهد شد مگر اینمه دیوان ترتیب دیگری مقرر دارد. فصل چهارم – آراء مشورتی ماده ۶۵-۱- دیوان می‌تواند در هر مسئله قضایی به تقاضای هر سازمان یا موسسه‌ای که منشور ملل متحد به او اجازه چنین تقاضا را می‌دهد یا برطبق مقررات آن منشور می‌تواند این اقدام را به عمل آورد رای مشورتی بدهد. ۲- مسائلی که در مورد آن رای مشورتی دیوان خواسته می‌شود باید ضمن عرض حال کتبی بیان و در عرض حال مزبور آن مسائل باید با عبارت صریح شرح داده شود. هر نوع مدارکی که ممکن است موجب روشن کردن مساله باشد باید به عرض حال ضمیمه گردد. ماده ۶۶-۱- دفتر دار فوراً عرض حالی را که به موجب آن درخواست رای مشورتی به عمل آمده به تمام دولتهایی که حق اقامه دعوی در دیوان دارند ابلاغ می‌نماید. ۲- بعلاوه دفتردار باید به موجب ابلاغ مخصوص و مستقیم به هر دولتی که حق اقامه دعوی در دیوان یا یک سازمان بین‌المللی که به تشخیص دیوان یا در صورتیکه دیوان به تشخیص فرد توانایی دادن اطلاعات لازم را داشته باشد اطلاع دهد که دیوان حاضر است در مورد موعدی که رئیس معین می‌نماید اظهاریه‌های کتبی دریافت یا بیانات شفاهی آنها را در جلسه علنی که برای این منظور تشکیل می‌یابد استماع کند. ۳- هرگاه یکی از این دولتها که ابلاغ مخصوص منظور در بند دوم این ماده نسبت به او به عمل نیامده است به دادن اظهاریه کتبی یا به بیان توضیحات شفاهی اظهار میل کند در مورد این تقاضا رای دیوان قاطع خواهد بود. ۴- به دولتها یا موسسه‌هایی که لوایح کتبی یا توضیحات شفاهی داده‌اند اجازه داده می‌شود که لوایح و توضیحات دولتها با سازمانهای دیگر را به طریق و در مدتی که در هر مورد بخصوص از طرف دیوان در صورت دایر نبودن آن از طرف رئیس معین می‌شود مورد بحث و اطهار نظر قرار دهند و برای این منظور دفتردار در مورد مقتضی اظهاریه‌های کتبی را به دولتها و موسساتی که خود آنها نیز اظهاریه‌هایی تقدیم داشته‌اند ارسال می‌دارند. ماده ۶۷- دیوان رای مشورتی خود را در جلسه علنی اعلام می‌دارد و مراتب قبلاً به دبیرکل و نمایندگان اعضاء سازمان ملل متحد و دولتهای دیگر و به نمایندگان موسسات بین‌المللی که مستقیماً ذینفع هستند اطلاع داده می‌شود. ماده ۶۸- دیوان باید در حین اجرای وظایف مشورتی خود مقررات این اساسنامه را در مورد اختلافات مطروحه‌ای که قابل اعمال می‌داند تا سرح امکان مراعات کند. فصل پنجم – اصلاحات ماده ۶۹- اصلاحات این اساسنامه به همان طریقی به عمل می‌آید که برای اصلاحات منشور ملل متحد مقرر است ولی مشروط و منوط به تصمیماتی خواهد بود که مجمع عمومی بنابه توصیه شورای امنیت برای شرکت دولتهایی اتخاذ می‌نماید که این اساسنامه را امضاء کرده‌اند ولی عضو سازمان ملل متحد نیستند. ماده ۷۰- دیوان می‌تواند اصلاحاتی را که به تشخیص او لازم است در این اساسنامه به عمل آید به وسیله ابلاغ کتبی دبیر کل سازمان ملل متحد پیشنهاد نماید تا طبق مقررات ماده ۶۹ مورد رسیدگی واقع شود. [[cs:Charta OSN]] [[de:Charta der Vereinten Nationen]] [[en:Charter of the United Nations]] [[es:Carta de las Naciones Unidas]] [[fr:Charte des Nations Unies]] [[it:Statuto delle Nazioni Unite]] [[ja:国際連合憲章]] [[zh:联合国宪章]] اسناد سازمان ملل 1555 1878 2006-04-15T10:43:11Z Kaveh 1 + ویکی‌نبشته:اسناد تاریخی <[[ویکی‌نبشته:اسناد تاریخی]]<br /> * [[موافقت‌نامه‌های سازمان ملل]] * [[قطعنامه‌های سازمان ملل]] موافقت‌نامه‌های سازمان ملل 1556 1877 2006-04-15T10:42:28Z Kaveh 1 + منشور ملل متحد <[[اسناد سازمان ملل]]<br /> <div style="float:left; margin:0 0 1em 1em;">__TOC__</div> * [[منشور ملل متحد]] کاربر:Gangleri/monobook.js 1557 1880 2006-04-15T20:59:56Z Gangleri 4 changing the directionality of the edit box; java script made by [[meta:user:Brion VIBBER]] function bidiSwitchSetup() { var editform = document.getElementById("editform"); if (editform == null) { return; } bidiAddButton(editform, "Default", function(style) { style.direction = "inherit"; style.unicodeBidi = "inherit"; }); bidiAddButton(editform, "dir=ltr", function(style) { style.direction = "ltr"; }); bidiAddButton(editform, "dir=rtl", function(style) { style.direction = "rtl"; }); bidiAddButton(editform, "bidi=normal", function(style) { style.unicodeBidi = "normal"; }); bidiAddButton(editform, "bidi=override", function(style) { style.unicodeBidi = "bidi-override"; }); } function bidiAddButton(before, label, action) { var button = document.createElement("input"); button.type = "button"; button.value = label; button.onclick = function(event) { var box = document.getElementById("wpTextbox1"); if (box == null) { alert("Broken! Edit box missing."); } else { //var style = document.getOverrideStyle(box, null); var style = box.style; action(style); } } before.parentNode.insertBefore(button, before); } hookEvent('load', bidiSwitchSetup); داستان 1558 3560 2006-11-15T11:01:33Z ماني 31 == داستان‌های پلیسی == * [[شرلوک هلمز و تاج الماس]] ==ادبیات عامه== *[[شهر قصه]] *داستان [[هفت‌سلطان]]، قصه‌های عامیانه افغانستان. *[[کاکل‌زری و گيسوزری]]، از افسانه‌های تاتی. *[[عمو نوروز]] *[[کچل مم‌سیاه]] ماجرای نیم‌تاج بریل 1559 3189 2006-09-29T17:10:53Z روزبه 73 شرلوک هلمز و تاج الماس به ماجرای نیم‌تاج بریل منتقل شد {{سرصفحه | عنوان = ماجرای نیم‌تاج بریل | مؤلف = آرتور کانن دویل |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = ترجمه از مهرزاد پارس، بارگذاری شده توسط خود مترجم. اطلاعات بیشتری در [http://mehrzadpars.mihanblog.com/Post-5.aspx این صفحه از وب‌نوشت مترجم] موجود است. }} همانطور که صبح‌هنگام کنار پنجره ایستاده بودم و به خیابان بیکر نگاه می‌کردم گفتم: « هلمز، مرد دیوانه‌ای در خیابان است و از اینکه خویشانش به او اجازه داده‌اند خانه را به تنهایی ترک کند ناراحت به نظر می‌رسد. » دوستم هلمز از صندلی راحتی‌اش برخاست و از بالای شانه‌هایم به بیرون نظری افکند. یک صبح سرد فوریه بود و برف‌های زیاد شب گذشته که بر زمین نشسته‌بودند در زیر انوار کم رمق آفتاب زمستانی چشمک‌زنان می‌درخشیدند. مرد حدوداً پنجاه ساله، بلند قامت و اندکی فربه بود و لباس‌هایی شیک و گرانقیمت به تن داشت. اما رفتارش برازنده‌ی لباس‌هایش نبود؛ در حالی که از عرض خیابان عبور می‌کرد، دست‌هایش را در هوا حرکت می‌داد و سرش را به این سو و آن سو می‌چرخاند. - « موضوع از چه قرار است هلمز؟ آیا او به دنبال پلاک خانه‌ای است؟ » و هلمز پاسخ داد: « واتسون عزیز، مطمئنم که میهمان تازه‌ی ماست! » - « منظورت این است که بدین جا می‌آید؟ » - « به گمانم قصد دارد که با من صحبت کند. هاها! » در همین حال مرد با شتاب به سمت خانه آمد و با شدت زنگ درب را به صدا درآورد. تنها چند لحظه بعد، او در اتاق همراه ما بود. به تندی نفس‌نفس می‌زد و دستانش را همچنان در هوا می‌چرخاند. هنگامی که ناراحتی را در چشمانش دیدیم، لبخند صورت‌هایمان نیز رخت ‌بربست و محو شد. برای مدتی توان صحبت نداشت. بدنش از سمتی به سمتی دیگر حرکت می‌کرد و موهای سرش را همچون دیوانگان می‌کشید. شرلوک هلمز، او را به آرامی بر صندلی نشاند و گفت: - « مگر نه این است که برای تعریف داستانتان بدین‌جا آمده‌اید؟ پس لطفاً تا وقتی که آرام نشده‌اید لب به سخن نگشایید و این مشکل را تا بهبودی حالتان مطرح نکنید. » مرد به آرامی در جایش نشست و تا نفس‌نفس زدن‌هایش بند آید بدون هیچ کلامی همانطور باقی‌ماند. سپس رو به ما کرد و گفت: « بی‌شک مرا دیوانه یا مجنون می‌پندارید. مشکلی که بر من حادث شده، خود برای دیوانه شدن کافی است. توانایی ایستادگی در مقابل شرم‌ساری از حرف مردم، که تا کنون آنرا تجربه نکرده‌ام، و یا حتی کنار آمدن با مشکلات خانوادگی را در خود می‌بینم اما این بار، این دو با هم همراه شده‌اند و در موقعیتی طاقت‌فرسا، تمام توان مرا ربوده‌اند و مقدمات نابودی و فلاکتم را محیا ساخته‌اند. از این گذشته اگر شما راه حلی بر این معضل نیابید، دیگر من تنها نیستم و افراد سرشناس مملکتی نیز بی‌تردید در چنین گودال تاریک جانکاهی همراهم خواهند شد. هلمز گفت: « آرام باشید آقا. شما که هستید و برشما چه رفته‌است؟ » و مرد پاسخ داد: « نام من احتمالاً برایتان آشنا خواهد بود. من آلکساند هولدر، از بانک اعتباری هولدر و استیونسن در خیابان تردنیدل هستم. » نام او کاملاً برای ما شناخته شده بود. آقای هولدر شریک سابق دومین بانک تجاری بزرگ لندن بود. واقعاً چه بر این مرد رفته که چنین روزگار تلخ و اسف‌باری را می‌گذراند و چنین شکننده راه زندگی را در پیش‌گرفته و رو به ما آورده؟ تا او خود را برای تعریف داستانش آماده کند، اندکی صبر کردیم. - « آقایان، وقت طلاست. هنگامیکه پلیس استفاده از کمک و همیاری شما را به من پیشنهاد کرد حتی یک دقیقه را نیز از دست ندادم. با وجود برف زمین و کندی حرکت کالسکه‌ها به ناچار از ایستگاه مترو تا اینجا را دویدم. اکنون نیز که حالم بهتر شده قصد دارم که تمام زوایای پیدا و پنهان ماجرا را در آن حد که می‌دانم برایتان بازگو کنم. و او شروع به صحبت کرد: « دیروز صبح در دفتر کارم در بانک نشسته بودم که کارت شخصی را که تقاضای ملاقات داشت برایم آوردند. پس از خواندن نام او، دریافتم که از مهمترین افراد انگلستان است، پس سریعاً او را به نزد خود خواندم. آن مرد رو به من کرد و گفت: « آقای هولدر، شنیده‌ام که شما وام می‌دهید. » - « بله، بانک در صورتی که از بازگشت پول مطمئن باشد، وام خواهد داد. » - من سریعاً به پنجاه هزار پوند نیازمندم. البته اگر بخواهم چنین پولی را می‌توانم از دوستانم بگیرم، اما بیشتر ترجیح می‌دهم همچون یک مسئله کاری و تجاری با آن برخورد کنم و آن را از شما قرض کنم. » - « آیا می‌توانم بدانم که این مبلغ را برای چه مدت می‌خواهید؟ » - « دوشنبه‌ی آینده مقدار هنگفتی پول بدستم می‌رسد. مسلماً تمام پولتان را در همان زمان پرداخت خواهم کرد. اما بسیار حیاتی است که اکنون این پول را دریافت کنم. » - « مایه‌ی امتنان و خوشحالی بود که می‌توانستم این پول را از حساب شخصی‌ام به شما تقدیم کنم، اما چه کنم که این میزان بس زیاد است و چاره‌ای جز پرداخت توسط بانک نیست؛ که در این صورت تقاضا دارم چیزی را که هم‌تراز و هم‌سنگ این مبلغ، ارزشمند باشد به عنوان ودیعه نزد بانک بگذارید. » - « البته » و در این هنگام کیف چرمی سیاهی را بلند کرد و روی میز گذاشت و ادامه داد: « مطمئنم که درباره‌ی تاج الماس شنیده‌اید. » - « تاج الماس از باارزش‌ترین دارائی‌های ملی است. » - « بله، دقیقاً » و در همین حال درب کیف را گشود و بر روی پارچه‌ی صورتی داخل آن یک قطعه‌ی بی‌نظیر جواهر آرمیده بود. آن مرد ادامه داد: « سی و نه قطعه الماس بسیار بزرگ و طلای بسیار گران‌قیمت بدنه‌ی تاج. من این اثر هنری برجسته را به شما می‌دهم. » و من کیف را برداشتم و با شک و تردید به آن مرد سرشناس نگریستم. او دوباره ادامه داد: « فکر می‌کنید کار درستی است که این تاج را به شما دهم؟ بدون‌تردید تاج فقط چهار روز نزد شما خواهد ماند. تنها چیزی که از شما می‌خواهم این است که این موضوع، همچون راز سر به مهری بین خودمان باقی‌بماند و از تاج به بهترین و شایسته‌ترین وجه ممکن مراقبت کنید زیرا که صبح دوشنبه برای پس‌گرفتن آن مجدداً مزحمتان خواهم شد. » آن مرد هنگام رفتن عصبی و نگران به نظر می‌رسید، من نیز مبلغ درخواستی‌اش را که پنجاه هزار پوند بود به صورت اسکناس تهیه کردم و به وی پرداختم. هنگامی که دوباره تنها شدم، به اندیشه فرورفتم و از مسئولیت خطیری که قبول کرده‌بودم نگران شدم. این تاج سرمایه‌ای ملی است که به تمام مردم انگلستان تعلق دارد. من آنرا درون جعبه‌ای مخصوص در دفترم قرار دادم و به کار مشغول شدم. عصر هنگام، موقع تعطیلی، به دلیل وجود سابقه‌ی قبلی دستبرد، عاقلانه ندیدم که آن تاج با ارزش را در بانک بگذارم. پس کالسکه‌ای گرفتم و آنرا با خود به خانه بردم. در تمام طول راه، لحظه‌ای نبود که از هراس حادثه‌ای ناگوار، نفسم به شماره نیفتد. تا اینکه بالاخره به خیابان استرتهام و خانه رسیدیم. بلافاصله به طبقه‌ی بالارفته و آنرا درون کمد دیواری اتاق رختکنم مخفی‌کردم. آقای هلمز، من دو خدمتکار مرد دارم که هر دو شبها را بیرون از خانه‌ می‌گذرانند و از این بابت هیچ جای نگرانی نیست. همچنین سه خدمتکار زن نیز در خانه‌ام مشغول به کار هستند که هر سه وظایفشان را به نحو احسن انجام می‌دهند و سال‌هاست که در این خانه مشغولند. به تازگی خدمتکار زن دیگری نیز به نام لوسی پر به استخدامم در‌آمده است که به نظر شخص خوبی است و همیشه کارهایش را به درستی انجام می‌دهد. او دختری زیباروست که هواخواهان بسیار دارد و البته از این لحاظ هیچ مشکلی وجود ندارد، چرا که ما همه معتقدیم که او دختر خوبی است. من خانواده‌ی کوچکی دارم. همسرم چند سال پیش درگذشت و من و یگانه پسرم، آرتور را تنها گذاشت. آرتور تمام زندگی من است. او اخیراً بسیار دردسرآفرین و مشکل‌ساز شده که از این بابت تمام تقصیرات متوجه من است. زیرا هنگامی که همسرم ما دو نفر را ترک گفت، هرچه در توان داشتم برای رفاه و آسایش آرتور کردم و تمام خواسته‌هایش را برآوردم و شاید این بزرگ‌ترین اشتباه من بود. دوست‌داشتم که او نیز با من در بانک مشغول شود، اما متاسفانه او هیچ تمایلی به تجارت ندارد. وقتی که جوان بود به عضویت کلوپی درآمد و همانجا با تعدادی از مردان ثروتمند دوست شد. مردانی که عاداتی پرهزینه و گران قیمت داشتند. آری از آن به بعد بود که او نیز شروع به باختن پول در قمار، بازی ورق و مسابقات اسب‌دوانی کرد و دائماً برای قرض کردن به نزدم می‌آمد. بارها تلاش کردم تا او را از این دوستان جدید دور کنم و او را مجبور به ترک کردن کلوپ کردم که هر بار یکی از آنها به نام سر جرج برن‌ول مانع می‌شد و تمام نقشه‌هایم را نقش‌برآب می‌کرد. سر جرج مرتباً به خانه‌ی ما رفت و آمد دارد. از تمایل آرتور به او هیچ شگفت‌زده نخواهم شد، زیرا که او در هر کاری دستی دارد و در هر جایی حضوری. از آن گذشته، مصاحب خوبی است و چهره و اندامی برازنده و نیکو دارد. با این همه هرگز نتوانست در درون قلبم همچون آرتور جایی بگشاید. درست مثل مری کوچکم. او نیز همچون من به این مرد می‌اندیشد. آه، راستی. مری برادرزاده‌ی من است، اما همچون دخترم او را دوست می‌دارم. پس از آنکه پنج سال پیش برادرم جان‌باخت، او به نزد ما آمد و از آن زمان تاکنون با ما زندگی می‌کند. او شیرین، دوست‌داشتنی و زیباست و خانه‌داری می‌کند. نمی‌دانم اگر او نبود، چه می‌کردم. تنها در یک مورد است که با خواست قلبی من مخالف است. دو مرتبه آرتور از او تقاضای ازدواج کرد و هر دو بار او نپذیرفت. آرتور او را بسیار دوست می‌دارد و او را ملکه زندگی خود می‌پندارد. اما این ازدواج هرگز سرنگرفت، ازدواجی که به نظرم می‌توانست پسرم را از این منجلاب بدبختی قمار، نجات بخشد. اما به هرحال دیگر برای این حرفها خیلی دیر شده است! آقای هلمز، اکنون شما از خانه و خانواده و اطرفیان من به خوبی مطلعید. حال می‌خواهم ادامه‌ی این داستان غم‌انگیز و اسف‌بار را برایتان نقل کنم: همان شب، هنگامی که در حال صرف قهوه‌ی بعد از شام بودیم، من، مری و آرتور را از وجود تاج باارزش باخبر کردم. با این حال نام آن شخص را به آنها نگفتم و تمام تلاش‌هایشان برای دیدن تاج را بی‌نتیجه گذاشتم. لوسی پر برایمان قهوه آورد و اتاق را ترک کرد اما آقایان هیچ مطمئن نیستم که آیا درب اتاق بسته بود یا خیر. آرتور پرسید: « پدر آنرا کجا مخفی کرده‌اید؟ » - « در کمد دیواری اتاق رختکن. » - « امیدوارم که امشب هیچ سارقی به این خانه نیاید. » - « البته درب کمد را قفل کرده‌ام و جای هیچ نگرانی نیست. » - « اما کلیدهای کمدهای دیگر می‌توانند قفل را بگشایند. هنوز یادم است که در زمان کودکی همیشه با کمک کلید کمد اتاق نشیمن درب آنرا می‌گشودم. » آن شب آرتور مرا تا اتاق همراهی کرد و در حالی که چشمانش از شرم بر زمین افتاده بودند گفت: - « پدر آیا امکان دارد که دویست پوند به من قرص دهید؟ » - « نه، نمی‌شود. تاکنون نیز با تو بسیار بخشنده و دست‌و‌دل‌باز بوده‌ام. » - « البته که بوده‌اید اما من به این پول نیاز مبرم دارم و باید آنرا پس دهم؛ وگرنه مرا از کلوپ اخراج می‌کنند و هرگز نمی‌توان به آنجا برگردم. » - « اینکه بسیار خوب است. » - « بله، اما مسلماً شما مایل نیستید که من آنجا را با شرمساری و شرمندگی ترک کنم. به هیچ وجه توان تحمل چنین وضعی را ندارم و هرطور که شده این مبلغ را به هر شکل ممکن تهیه می‌کنم. اگر شما هم آنرا به من ندهید، ناچاراً می‌بایست به راه دیگری متوصل شوم. » از اینکه در یک ماه گذشته برای بار سومی بود که برای قرض کردن پول نزدم می‌آمد بسیار عصبی و ناراحت شده‌بودم و به همین جهت بر سرش فریاد برآوردم و با صدای بلند گفتم: « یک پول سیاه هم به تو نخواهم داد! » و آرتور برگشت و به اتاق خود رفت. پس از رفتن او، به سرغ کمد رفتم و آنرا گشودم و برای بار دیگر تاج را وارسی کردم و هنگامی که از سلامتی آن مطمئن شدم درب کمد را بسته و قفل کردم. سپس به تمام درب‌ها و پنجره‌های ساختمان سرکشیدم تا از بسته و قفل بودن آنها نیز اطمینان حاصل کنم. البته همیشه این وظیفه بر عهده‌ی مری بود. آن هنگام که به طبقه‌ی پایین آمدم، مری را کنار پنجره‌ی حال دیدم. وقتی که به او نزدیک‌تر شدم، او پنجره را بست و قفل کرد. مری با کمی اضطراب و تشویش از من پرسید: - « عمو جان، شما به لوسی اجازه داده بودید که امشب از خانه بیرون رود؟ » - « مسلماً خیر » - « او همین حالا از درب پشتی آشپزخانه وارد شد. مطمئنم که به دروازه‌ی کناری رفته بوده تا با کسی ملاقات کند و فکر می‌کنم که کار درستی نباشد. ما بایستی او را از این عمل منع کنیم. » - « شما یا من باید همین فردا صبح با او در همین رابطه صحبت کنیم. مری، مطمئنی که همه‌ی درب‌ها و پنجره‌ها قفل است؟ » - « بله » - « پس شب‌به‌خیر » و من بوسه‌ای بر رخسار مرمرین زیبایش زدم و به رختخواب رفتم. آقای هلمز، من خواب سنگینی ندارم، به علاوه دلهره‌ی تاج نیز دلیل دیگری بر سبکی خوابم شده بود. حدود ساعت دو نیمه شب بود که از صدایی برخواستم. تصور کردم که صدای بسته‌شدن یکی از پنجره‌هاست. گوش‌هایم را تیز کردم و با دقت بیشتری گوش ‌فرادادم و ناگاه صدای روی نوک‌ پا راه رفتن را از اتاق کناری شنیدم. از تخت بلند شدم و با اضطراب درب رختکن را گشودم و به داخل نظری افکندم. از آنچه دیده بودم فریاد کشیدم: « آرتور، ای دزد بی‌شرم با آن تاج چه می‌کنی؟ » پسرم، تاج دردست، کنار چراغ گازی ایستاده بود. به نظر می‌رسید با تمام قوا سعی در خم کردن آن دارد و آنگاه که بر سرش فریاد برآوردم، تاج از دستش رها شد و بر زمین افتاد. چهره‌اش همانند مردگان، سپید و رنگ‌پریده شده بود. تاج را از زمین برداشتم و با دقت به آن نگاه کردم. یکی از نوک‌های طلایی و سه قطعه الماس سرجایشان نبودند. از فرط عصبانیت، فریاد کنان گفتم: « ای پسر نادان، تو آنرا نابود و خراب کردی! تو برای همیشه مرا شرمنده و شرمسار کردی. جواهراتی را که دزدیده‌ای کجاست؟ » - « دزدیده‌ام؟ » - « بله، تو دزدیده‌ای! » این را گفتم و با شانه‌هایم به او تنه‌ای زدم و او را حل دادم. آرتور گفت: « همه‌اش آنجاست. همه‌اش باید آنجا باشد. » - « سه تا از الماس‌ها نیست و تو می‌دانی که آنها کجاست. من خودم ترا دیدم که سعی می‌کردی الماس دیگری از آن برداری. » - « شما به حد کافی مرا آزرده‌اید پدر. من دیگر به این حرف‌ها گوش نخواهم داد و همین فردا صبح خانه‌ی شما به جستجوی زندگی و سرنوشتم، ترک خواهم کرد. » و من چون دیوانگان با عصبانیت و ناراحتی فریاد زدم: « بله تو این خانه را ترک خواهی کرد، اما در دستان پلیس! » - « پلیس چیزی از من نخواهد یافت. » و من دیگر آرتور را چنین عصبانی ندیدم و ادامه داد: « اگر می‌خواهی به پلیس زنگ بزن، اما آنها هیچ چیز پیدا نخواهند کرد. » در این زمان تمام ساکنین خانه از سر و صداها بیدار شده بودند. مری با عجله داخل اتاق شد، با دیدن تاج و صورت آرتور، به تمام ماجرا پی‌برد و از شدت شکی که از این صحنه بر او وارد آمده بود، نقش بر زمین شد و از هوش رفت. من کسی را به دنبال پلیس فرستادم و آنها نیز به سرعت خود را رساندند. آرتور از من خواست که اجازه ندهم پلیس او را با خود ببرد و من نیز در پاسخ گفتم: « این مسئله‌ای ملی است زیرا که تاج به تمام مردم کشور تعلق دارد. » - « اگر اجازه دهید که برای پنج دقیقه خانه را ترک کنم، حتماً آنها را می‌یابم. » - « بله، آن وقت در این پنج دقیقه می‌گریزی یا شاید آنچه را که دزدیده‌ای در جایی مخفی می‌کنی. پسرم این واقعیت را قبول کن که پای تو به این مسئله کشیده شده و تو در این قضیه درگیرشده‌ای و هیچ چیز نمی‌تواند وضعیت را برای تو از این بدتر کند. اگر همین حالا بگویی که الماس‌ها را کجا گذاشته‌ای من هم همه چیز را فراموش می‌کنم و ترا می‌بخشم. » - « من از شما نمی‌خواهم که مرا ببخشید. » آرتور این حرف‌ها را گفت و به اتاقش رفت. من نیز پلیس را فراخواندم و آنها را به اتاق آرتور بردم و اجازه‌دادم که او را دستگیر کنند. پلیس نیز آرتور، اتاقش و تمام خانه را گشت اما چیزی نیافت. همین صبح نیز او را به اداره‌ی پلیس بردند و من نیز با عجله به نزد شما آمدم تا از شما طلب کمک کنم. هرچه که پول بخواهید به شما خواهم داد. همین حالا نیز جایزه‌ای هزار پوندی برای یابنده‌ی الماس‌ها گذاشته‌ام. خدای من چه باید انجام دهم؟‌ من نام و اعتبارم، جواهرات با ارزش ملی و پسرم را در یک شب از دست داده‌ام. آه خدایا چه می‌توانم بکنم؟ » شرلوک هلمز چند دقیقه خیره به آتش شومینه نگاه کرد و آرام و ساکت نسشت. آنگاه گفت: - « آیا مهمانان زیادی به خانه‌ی شما رفت و آمد می‌کنند؟ » - « خیر. بغیر از شرکای تجاری و خانواده‌هایشان و گاه گاهی دوستان آرتور مخصوصاً سر جرج برن‌ول که اخیراً زیاد رفت و آمد داشته، شخص دیگری نیست. » - « بیرون چطور؟ آیا شما زیاد به بیرون از خانه می‌روید؟ » - « آرتور چرا، اما من و مری بیشتر در خانه می‌مانیم. » - « این گوشه‌گیری برای دوشیزه‌ای جوان غیر عادی است. » - « مری دختر آرام و ساکت است. البته زیاد هم جوان نیست. او بیست و چهار سالش است. » - « آیا این واقعه شک بزرگی به او وارد کرد؟ » - « بله البته. شکی بسیار وحشتناک. » - « و هردوی شما معتقدید که آرتور مقصر است؟ » - « من با چشمان خود آرتور را دیدم که تاج را در دستانش گرفته بود. » - « البته این چیزی را ثابت نمی‌کند. آیا جای دیگری از تاج آسیب دیده و غر شده؟ » - « بله. » - « گمان نمی‌کنید که شاید آرتور قصد ترمیم تاج را داشته و می‌خواسته آنرا به صورت اولش دربیاورد؟ » - « آقای هلمز از شما بسیار سپاسگذارم که قصد دارید به آرتور و من کمک کنید. اما او آنجا چه می‌کرده؟ و اگر هم دلیل خوبی دارد برای چه سکوت اختیار کرده و چیزی نمی‌گوید؟ » - « آفرین! و اگر گناهکار است چرا دروغی نمی‌گوید؟ و برای چه ساکت مانده؟ در این پرونده چند مورد گیج کننده وجود دارد. پلیس درباره‌ی صداهایی که شما در خواب شنیدید چه نظری دارد؟ » - « آنها معتقدند که صدا ممکن است از درب اتاق خواب آرتور باشد. » - « به نظر درست نمی‌آید. او اگر واقعاً قصد دزدیدن تاج را داشته، سر و صدایی ایجاد نمی‌کرد. و نظر پلیس درباره‌ی ناپدیدشدن الماس‌ها چیست؟ » - « پلیس هنوز درحال گشتن زیر کف و داخل اساسیه منزل است. » - « آیا آنها خارج خانه را هم گشته‌اند؟ » - « بله تمام باغ را زیر و رو کرده‌اند. » - « آقای عزیز، این موضوع از آنچه که شما و پلیس فکر می‌کنید پیچیده‌تر است. » هلمز ادامه داد: « شما گمان می‌کنید که پسرتان از اتاق خوابش به رختکن شما آمده، درب کمد دیواری را گشوده، تاج را برداشته، قسمت کوچکی از آنرا شکسته، به جای دیگری برده و سه قطعه از سی و نه قطعه الماس را مخفی کرده، و دوباره با سی و شش قطعه الماس دیگر به اتاق شما بازگشته؟ » - « خب به نظر شما داستان از چه قرار است؟ اگر او گناهکار نیست برای چه سکوت اختیار کرده؟ » - « یافتن پاسخ این پرسش‌ها وظیفه‌ی ماست. آقای هولدر، بهتر است حالا همگی با هم به استریتهام برویم و ساعتی را به جستجوی دقیق اطراف صرف کنیم تا جزئیات بیشتری بر ما روشن شود. » دوستم هلمز از من تقاضا کرد تا به آنها بپیوندم و در این سفر همراهشان باشم. من نیز که بسیار مشتاق بودم بلافاصله پذیرفتم و همگی به راه افتادیم. به نظر من آرتور، پسر آقای هولدر می‌بایست که گناهکار باشد، اما همیشه شرلوک هلمز عقاید و نظرات درستی دارد. هلمز در تمام طول راه بسیار کم، لب به سخن گشود و در حالی که چانه‌اش را به روی سینه‌اش و کلاهش را تا روی چشمانش کشیده بود، عمیقاً می‌اندیشید. آقای هولدر خوشحال از امید تازه‌ای که به روحش دمیده‌ شده‌بود ‌ حتی پیرامون کار و تجارت با من صحبت نمود. هنگامی که به نزدیکی فیربنک، خانه‌ی بانکدار بزرگ رسیدیم، رفتار هلمز عوض شد. در جایش جابجا شد و با دقت و علاقه‌ای وصف‌ناپذیر به مشاهده پرداخت. فیربنک خانه‌ای نسبتاً بزرگ با نمایی از سنگ سفید بود. دروازه‌ای بزرگ برای عبور کالسکه داشت که به باغی پوشیده از برف و دروازه‌ی آهنی دیگری منتهی می‌شد. در سمت راست، راه باریکی وجود داشت که به آشپزخانه می‌رسید و در سمت چپ، راه کوتاه دیگری بود که به انتهای خانه ختم می‌شد. درست جایی که اسب‌ها را نگهداری می‌کردند. این مسیر برای استفاده‌ی همه‌ی ساکنان خانه بود اما با این وجود چندان مورد بهره‌برداری قرار نگرفته بود. هلمز با آرامش خاص همیشگی‌اش دور تا دور خانه را قدم‌زنان طی کرد. جلوی ساختمان، در راه‌های باریک کنار ساختمان، و اطراف باغ را گشت.من و آقای هولدر نیز تا بازگشت هلمز به اتاق ناهار خوری رفتیم و در جلوی آتش منتظر ایستادیم. همانطور در سکوت منتظر ورود هلمز بودیم که درب اتاق گشوده شد و دوشیزه‌ی جوانی وارد شد. قدش کمی بلندتر از قد متوسط بود و موهایی روشن و چشمانی آبی داشت که بر اثر گریه کردن همچون کاسه‌ای از خون، قرمز و سرخ‌فام شده بودند. صورتش رنگ پریده بود و لبانش نیز بسیار روشن و بدون رنگ می‌نمود. ظاهرش از قیافه‌ی بانکداری که صبح‌هنگام در خیابان بیکر دیده‌بودم بسیار غمگین‌تر بود. مستقیماً به پیش آمد و به سمت عمویش رفت و گفت: - « آیا شما دستور دادید که آرتور را آزاد کنند یا هنوز خیر؟ » - « نه. نه دخترم. پلیس باید از بی‌گناهی او مطمئن شود. » - « اما من مطمئنم که او کار بدی انجام نداده است. » - « پس اگر بی‌گناه است، چرا حرفی نمی‌زند و ساکت مانده؟ » - « چه کسی می‌داند؟ شاید از شک و تردیدی که شما به او کرده‌اید دلخور و عصبانی است. » - « چگونه می‌توانم به اینکه او تاج را در دستانش داشته فکر نکنم؟ » - « آه خدای من. اما او تنها برای دیدن، آنرا برداشته است. به من اعتماد کنید، او بی‌گناه است. این بسیار دهشتناک و هول‌انگیز است که آرتور عزیزمان در زندان باشد. » - « دخترکم مری، تا زمانی که الماس‌ها پیدا نشده است، نمی‌توانم او را آزاد کنم. من کاراگاهی را از لندن آورده‌ام تا به ما در حل این معما کمک کند. » و در حالی که به من نگاه می‌کرد گفت: « ایشان هستند؟ » - « نه خیر. این آقا دوستشان هستند. او از ما خواست که تنهایش بگذاریم و حالا در راه کناری بیرون از خانه مشغول است. » - « در راه کناری؟ به امید یافتن چه چیز بدانجا رفته است؟ » و در حالی که هلمز وارد شد ادامه داد: « آه. فکر می‌کنم ایشان هستند. آقا امیدوارم که شما بی‌گناهی عموزاده‌ام را اثبات کنید. » - « من نیز با شما هم عقیده‌ام. باید بی‌گناهی آرتور را ثابت کنیم! مطمئناً شما دوشیزه مری هولدر هستید. می‌توانم از شما چند سوال بپرسم؟ » - « اگر این سوالات کمکی به حل این معما می‌کنند، خواهش می‌کنم بفرمایید. » - « شما دیشب صدایی نشنیدید؟ » - « نه هیچ صدایی نشنیدم تا اینکه از صدای فریادهای عمویم از خواب پریدم. » - « شما تمامی درب‌ها و پنجره‌ها را دیشب بستید و قفل کردید؟ » - « بلی » - « آیا تمام آنها امرز صبح نیز بسته بودند؟ » - « بلی » - « آیا شما خدمتکاری در خانه دارید که دوست پسری دارد؟ به گمانم شما به عمویتان گفته‌اید که دیشب برای دیدن دوستش به بیرون از خانه رفته. » - « بله، لوسی پر. ممکن است که او صحبت‌های عمو را پیرامون تاج شنیده باشد. » - « منظورتان این است که از خانه خارج شده و در این‌باره با دوستش صحبت کرده و با هم نقشه‌ی دزدیدن تاج را کشیده‌اند؟ » در همین حین بانکدار فریاد کشید و گفت: « اما من به شما گفتم که تاج را در دستان آرتور دیدم! » و هلمز پاسخ داد: « آقای هولدر کمی صبر پیشه کنید. ما باید به این موضوع نیز بپردازیم. دوشیزه هولدر آیا شما دخترک خدمتکار را دیدید که از درب پشتی آشپزخانه وارد شود؟ » - « بله. من رفته بودم تا درب آنجا را بررسی کنم که او وارد شد. همچنین در تاریکی مردی را نیز بیرون از ساختمان دیدم. » - « آیا آن مرد را می‌شناسید؟ » - « بله البته. او برایمان سبزیجات می‌آورد و اسمش فرانسیس پراسپر است. » - « و دیشب در سمت چپ درب ایستاده بود؟ » - « بله. دقیقاً همانجا بود. » - « فرانسیس یکی از پاهایش چوبی است؟ » ترس و دلهره‌ای در چشمان دخترک ظاهر شد، لبخندی زد و گفت: « شما چطور تمام این موارد را می‌دانید؟ » اما هیچ لبخندی در صورت لاغر هلمز ظاهر نشد. هلمز گفت: « همین حالا می‌بایست به طبقه‌ی بالا برویم. مایلم که دوباره نگاهی به بیرون خانه بیاندازم. شاید بهتر است که پنجره‌های طبقه‌ی پایین را پیش از هر کار دیگری بررسی کنم. » او به سرعت چرخی زد و پنجره‌ها را یک به یک وارسی کرد، فقط کنار پنجره‌ی بزرگی که از حال به راه کناری ساختمان مشرف بود اندکی صبر کرد. پنجره را گشود و با دقت بیشتری به مشاهده و آزمایش پرداخت. و عاقبت گفت: « حالا بهتر است که به طبقه‌ی بالا برویم. » اتاق رختکن تا حدودی کوچک و نقلی بود و تنها یک میز توالت، یک آینه‌ی بزرگ و فرشی خاکستری رنگ به همراه کمدی دیواری آنجا بود. در ابتدا هلمز به سمت کمد رفت و با دقت زیاد به قفل نگاه کرد. و پرسید: « با کدامین کلید درب کمد گشوده شده است؟ » - « همان کلید اتاق نشیمن که پسرم درباره‌اش صحبت کرده بود. » - « آنرا اینجا دارید؟ » - « همانی است که بر روی میز است. » شرلوک هلمز به سرعت آنرا برداشت و درب کمد را گشود. - « قفل آرامی است. جای تعجب نیست که هنگام باز شدن، شما را بیدار نکرده است. اگر اشتباه نکرده باشم تاج درون این کیف است. بیایید نگاهی به آن بیفکنیم. » سپس هلمز کیف را گشود و آن جواهر بی‌نظیر را برداشت. تاج بسیار زیبایی بود و با مهارت فوق‌العاده‌ای بر رویش کار شده بود. سی و شش قطعه سنگ جواهر، زیباترین جواهری را شکل می‌داد که تاکنون ‌دیده بودم. در یک سمت تاج خمی ایجاد شده بود و یکی از لبه‌هایش نیز شکسته شده بود. و گوشه‌ای از آن هم با سه قطعه الماس کنده شده بود. - « آقای هولدر حالا از شما می‌خواهم که گوشه‌ی سالم دیگر تاج را بشکنید! » بانکدار یک قدم به عقب رفت و گفت: « فکر چنین کاری را هم نخواهم کرد، چه برسد به انجامش! » - « پس چاره‌ای نیست جز آنکه خود این کار را انجام دهم. » و به ناگاه هلمز با تمام توان سعی در شکستن گوشه‌ی دیگر کرد، اما تلاش‌هایش هیچ نتیجه‌ای در پی نداشت. آنگاه گفت: « فکر می‌کنم با وجود چنین انگشتان قوی و نیرومندی توانسته باشم قدری آنرا جابجا کنم. یک مرد معمولی هرگز نمی‌تواند چنین کاری انجام دهد. » و ادامه داد: « حال اگر من آنرا بشکنم، آقای هولدر به نظر شما چه صدایی ایجاد خواهد شد؟ بله صدایی مانند شلیک اسلحه. و آیا این شما نبودید که به من گفتید که این اتفاق فقط چند پا آنطرف‌تر از تخت‌خوابتان رخ داده و شما هم چیزی نشنیده‌ای؟ » - « نمی‌دانم چه بگویم. » - « آیا زمانی که پسرتان را دیدید کفشی به پا داشت؟ » - « نه. او تنها یک لباس و شلوار به تن داشت. » - « متشکرم. به گمانم خیلی خوش شانص هستیم. و اگر نتوانیم این مسئله را حل کنیم خطایی نابخشودنی انجام داده‌ایم. با اجازه‌ی شما، آقای هولدر دوباره باید به بیرون از ساختمان بروم. » و هلمز به تنهایی رفت تا نگاهی به بیرون بیاندازد و توضیح داد که بهتر است بقیه در خانه بمانند تا با ایجاد جای پاهای اضافی کار او دشوارتر نشود. او برای حدود یک ساعت یا بیشتر در بیرون ساختمان مشغول مشاهده بود. و هنگامی که بازگشت گفت: - « آقای هولدر، فکر می‌کنم حالا همه چیز را دیده‌ام و تنها می‌خواهم به دفتر خودم در خیابان بیکر برگردم. » - « اما آقای هلمز بر سر الماس‌ها چه آمده؟ آنها کجا هستند؟ » - « من چیزی نمی‌دانم. » بانکدار فریادکشان گفت: « آیا می‌توانم امیدوار باشم که دوباره آنها را ببینم؟ و نیز پسرم آرتور را؟ آیا می‌توانید چراغ امیدی را در درون تاریکم روشن کنید؟ » - « عقیده‌ی من عوض نشده است. » - « پس دیشب در این خانه چه گذشته است؟ » - « اگر شما فردا صبح بین ساعت نه تا ده، به دفترم بیایید سعی می‌کنم که همه چیز را برایتان به روشنی شرح دهم. و یک نکته دیگر، آیا اجازه دارم که هرکار ممکنی را برای بدست آوردن الماس‌ها انجام دهم و آیا دست من در مخارج مادی باز است؟ » - « تمام هزینه‌ها را برای بازپس‌گرفتن الماس‌ها با جان و دل قبول می‌کنم. » - « بسیار خوب است. خدانگهدار آقای هولدر، و یک سوال دیگر، آیا می‌توانم یک مرتبه‌ی دیگر قبل از غروب به اینجا بیایم؟ » در مسیر بازگشت به خانه چندین مرتبه سعی کردم تا از حدسیات و عقاید هلمز پیرامون این مسئله باخبر شوم، اما هر بار او با زیرکی تمام موضوع صحبت را عوض می‌کرد تا درنهایت دیگر چیزی از او نپرسیدم. قبل از ساعت سه بود که به اتاقمان بازگشتیم. هلمز با عجله به اتاق خوابش رفت و به سرعت در ظاهری جدید برگشت. او لباس‌هایی کهنه و مندرس به تن کرده بود، لباس‌هایی که افراد جویای کار معمولاً به تن می‌کنند. یک کت قدیمی و پوتینی کهنه‌تر نیز پوشیده بود. و در حالی که خود را درون آینه بالای شومینه برانداز می‌کرد گفت: « به گمانم خوب باشد. دوست عزیزم دکتر واتسون از اینکه نمی‌توانی با من بیایی بسیار شرمنده‌ام، زیرا که کار عاقلانه‌ای نیست. امیدوارم که در چند ساعت آینده، زنده و سلامت بازگردم! » و قدری گوشت از روی میز برداشت و برای خود ساندویچی آماده کرد و آنرا در جیبش قرارداد و اتاق را ترک کرد. اندکی از نوشیدن چایم نگذشته بود که او مراجعت کرد. بسیار راضی و خشنود به نظر می‌آمد و چکمه‌ای کهنه در دستش بود. آنها را به گوشه‌ی اتاق پرت کرد و فنجانی چای برداشت و گفت: - « من باز هم بیرون می‌روم. » - « کجا؟ » - « اوه، به سمت دیگر لندن. منتظر من نمان. » - « چه می‌کنی هلمز؟ » - « همه چیز عالی است. به استرتهام رفته بودم، اما داخل نشدم. این پرونده‌ی کوچک و جالبی است و بسیار خرسند و خوشحالم که حل کردن آنرا به من واگذار کرده‌اند. با این وجود نباید وقت را تلف کنم. باید لباس‌هایم را عوض کنم و با ظاهری معمولی به آنجا برگردم. » چشمان هلمز از شادی می‌درخشید و صورت همیشه رنگ‌پریده‌اش، گل انداخته بود. با عجله به طبقه‌ی بالا رفت و چند لحظه بعد صدای درب حال که با شدت بسته شد. تا پاسی از شب را به انتظار برگشتن هلمز سپری کردم، اما بعد از آن به رخت‌خواب رفتم. نمی‌دانم چه ساعتی برگشت، اما هنگام صبحانه آنجا بود و همچنان که با فنجان قهوه می‌نوشید، با دست دیگر روزنامه‌ی صبح را می‌خواند. - « واتسون عزیز، لطفاً مرا ببخش که بدون تو شروع کردم. زیرا که آقای هولدر امروز صبح، زودتر خواهد آمد. » - « بله ساعت از نه گذشته است. » و همان لحظه صدای زنگ به گوش رسید. وقتی که بانکدار وارد شد از تغییرات چهره‌ی او متعجب شدم. صورتش قدری لاغر‌تر به نظر می‌رسید و موهایش سفیدتر از قبل شده بود. و چنان با آرامی و خستگی گام بر‌می‌داشت که رفتارش دردناک‌تر از رفتار دیروزش بود. و به سنگینی در همان صندلی که من برایش آورده بودم، فرورفته بود. - « تنها دو روز پیش، من مردی بسیار خوشحال و خوش‌بخت بودم اما حال باید آخرین سال‌های زندگی‌ام را در تنهایی و ناراحتی بگذرانم. تمام وقایع بد و وحشتناک به دنبال هم قطار شده‌اند. حال نیز برادرزاده‌ام مری مرا ترک کرده است. » - « شما را ترک کرده؟ » - « بله. تخت‌خوابش امروز دست‌نخورده بود و اتاقش خالی. و تنها پیامی برایم به جا گذاشته بود. من دیشب به او گفتم که از ازدواج نکردن او با پسرم متاسفم. شاید اشتباه کردم که این حرف‌ها را به او زدم. این متن پیام اوست: عموی عزیزم فکر می‌کنم که رفتار من باعث ایجاد مشکلات شما شده است. دیگر در خانه‌ی شما احساس خوشحالی و خوشبختی نمی‌کنم پس چاره‌ای جز رفتن و ترک کردنتان ندارم. برای من و آینده‌ام هیچ نگران و ناراحت نباشید، چون همه چیز از قبل برنامه‌ریزی شده. و در زندگی یا مرگ به دنبالم نگردید. دوست‌دار شما، مری. - « آقای هلمز، منظور او از نوشتن این نامه چیست؟ آیا فکر می‌کنید که قصد خودکشی دارد؟ » - « نه، نه، اصلاً چیزی شبیه به این را تصور نمی‌کنم. این کار او شاید بهترین راه حل موجود است و اینکه شما بالاخره به پایان مشکلاتتان رسیده‌اید. » - « هاها! آقای هلمز آیا شما چیزی شنیده‌اید؟ آیا می‌دانید الماس‌ها کجاست؟ » - « به نظرم هزار پوند جایزه‌ی ناچیزی است. » - « من حاضرم ده هزار پوند بپردازم. » - « این مقدار هم لازم نیست. سه هزار پوند کافی است. و به نظرم این پاداش کوچکی است. آیا دسته‌چکتان را به همراه دارید؟ بفرمایید، اینجا قلم هست. » آقای بانکدار همچنان که صورتی بهت‌زده و متعجب داشت، چکی به مبلغ چهار هزار پوند کشید. و هلمز نیز به سمت میز تحریرش رفت و یک تکه طلا و سه قطعه الماس را از کشویی برداشت و آنها را به روی میز انداخت. بانکدار فریادی از شادی سرداد و جواهرات گم‌شده‌اش را برداشت. و با خود نجوا کنان گفت: « شما اینها را دارید. نجات پیدا کردم! نجات پیدا کردم! » - « آقای هولدر هنوز یک نفر دیگر هست که شما به او بدهکارید. » - « مدیونم؟ » و بانکدار قلم را دوباره برداشت و ادامه داد: « مبلغ را بفرمایید تا من تمامش را بپردازم. » - « نه. اصلاً مسئله‌ی پول مطرح نیست. پسر شما، پسر بسیار خوبی است. شما باید به داشتن چنین فرزندی ببالید و افتخار کنید. حالا زمان عذر خواهی از اوست. » - « پس آرتور بی‌گناه بوده؟ » - « من دیروز هم به شما گفتم و حرفم را دوباره تکرار می‌کنم که او بی‌گناه است. » - « آیا شما مطمئنید؟ پس اگر این‌چنین است بیایید به سوی او بشتابیم و او را نیز از ماجرا با خبر کنیم. » - « او اکنون نیز حقیقت ماجرا را می‌داند. من با او ملاقاتی داشته‌ام و او هم نمی‌خواست که داستان را برای من تعریف کند. و من آنچه را که می‌دانستم بر او عرضه کردم و او نیز جزئیات کم اهمیت دیگر را بر من روشن ساخت. خبری که امروز صبح برایتان دارم احتمالاً شما را متعجب و شگفت‌زده خواهد کرد. » - « پس لطفاً مرا نیز از چند و چون این ماجرای مرموز و پیچیده مطلع کنید. » - « تمام ماجرا را برایتان شرح خواهم داد. اما پیش از آن بگذارید به اطلاعتان برسانم که سر جرج برن‌ول و برادرزاده‌تان مری با هم گریخته‌اند. » - « مری من؟ این غیر ممکن است! » - « البته با کمال تاسف حقیقت دارد. شما و پسرتان شخصیت واقعی این مرد را هرگز نشناختید. او یکی از خطرناکترین‌ افراد در انگلستان است و مبلغ هنگفتی را در قمار و بازی‌ورق و مسابقات اسب‌دوانی از دست داده است. او مردی سنگ‌دل و بی‌رحم است. وقتی او به برادزاده‌ی شما ابراز محبت و عشق کرد، مری نیز تمام حرف‌های او را باور کرد. غافل از اینکه او تاکنون با صدها زن دیگر نیز چنین کرده. آنها تقریباً هر روز غروب با هم دیدار می‌کردند. » بانکدار در حالی که رنگ از رخسارش پریده بود، فریاد کنان گفت: « من نه می‌توانم، و نه می‌خواهم که چنین حرف‌های مهملی را باور کنم. » - « اگر صبر کنید به شما توضیح خواهم داد که آن شب چه اتفاقی در خانه‌ی‌تان رخ داده. وقتی که برادرزاده‌تان از رفتن شما به اتاقتان مطمئن شد، به طبقه‌ی پایین رفت و با سر جرج از طریق پنجره‌ای که به راه باریک کنار ساختمان باز می‌شود، صحبت کرد. سر جرج مدت زیادی آنجا ایستاده بود و جای پاهای کوبیده شده بر روی برف‌ها نیز همین امر را گواهی می‌دهند. مری درباره‌ی تاج با اوصحبت می‌کند و سر جرج نیز شیفته‌ی آن می‌شود. هیچ شکی نیست که مری شما را دوست دارد، اما تحت تاثیر گفته‌های آن مرد قرار گرفت. او دید که شما به طبقه‌ی پایین آمدید، پس پنجره را به سرعت بست و درباره‌ی پیشخدمت و دوستش با شما صحبت کرد. که کاملاً هم درست بود. پسرتان آرتور، بعد از جروبحث با شما به تخت‌خوابش رفت اما نگرانی تهیه‌ی پول او را بد خواب کرده بود. در نیمه‌های شب، صدای قدمهای آرامی را می‌شنود که از جلوی درب اتاقش رد می‌شود. پس بلند ‌می‌شود و به بیرون نگاهی می‌اندازد و از اینکه دختر عمویش را می‌بیند متعجب می‌شود. آرتور به سرعت لباس می‌پوشد و همانجا در تاریکی منتظر می‌ماند. خیلی زود مری از اتاق رختکن بیرونمی‌آید و در زیر نور چراغ راه‌رو، پسرتان تاج را در دستان او می‌بیند. مری از پله‌ها پایین می‌رود و پسر شما هم پشت پرده‌ی کنار درب اتاق شما مخفی می‌شود. از آنجا آرتور همه‌ اتفاقاتی را که در حال طبقه‌ی پایین در جریان بوده، می‌بیند. او مری را می‌بیند که پنجره را گشوده تا تاج را به شخصی که بیرون ایستاده بدهد. و بعد مری پنجره را می‌بندد و به اتاق خود بر می‌گردد. پسرتان به سرعت به فرجام تلخ اتفاقی که در حال افتادن است پی می‌برد و با عجله از پله‌ها پایین می‌رود و بدون کفش پنجره را می‌گشاید و به درون برف‌ها می‌پرد. و در جاده آنقدر می‌دود تا به سر جرج رسیده با او درگیر می‌شود و گوشه‌ای از تاج را می‌گیرد و می‌کشد و سر جرج نیز گوشه‌ی دیگر را. در درگیری، آرتور ضربه‌ای به بالای چشمان سر جرج وارد می‌کند و ناگهان تاج می‌شکند و آرتور تاج را در دستان خود می‌یابد و به سرعت برمی‌گردد، پنجره را می‌بندد و به اتاق رختکن می‌رود. و وقتی که تازه متوجه خم شدن تاج در درگیری شده و در حال درست کردن آن بود، شما وارد ماجرا می‌شوید. » بانکدار با خود نجواکنان ‌گفت: « آیا این ممکن است؟ » - « سپس شما در حالی که انتظار تشویق‌های گرمتان را می‌کشیده، او را سرزنش می‌کنید. و او توان بازگویی حقیقت را برای شما نداشت چون در این صورت مری به دردسر می‌افتاد. با وجودی که مری هرگز کاری در حق آرتور انجام نداد که ارزش فداکاری او را داشته باشد، با این وجود آرتور هرگز نام او را فاش نکرد. » آقای هولدر فریاد برآورد و گفت: « مری وقتی که تاج را شکسته دید شکه شد و از هوش رفت. آه خدای من، من چقدر احمقم! آرتور از من خواست که به او اجازه دهم برای پنج دقیقه خانه را ترک کند! پسر عزیزم می‌خواست تا قطعه‌ای را که در درگیری گم شده بود، پیدا کند. » هلمز ادامه داد: « وقتی که من به خانه رسیدم، به اطراف سرک کشیدم و جاهای پای روی برف‌ها را با دقت از نظر گذراندم و می‌دانستم که از غروب شب پیش، دیگر برفی نباریده است. از راه باریک عبور کردم، اما افراد زیادی از آنجا گذشته بودند و کمی آنطرف‌تر، جلوی درب آشپزخانه فهمیدم که زنی ایستاده بوده و با یک مردی صحبت کرده. نقطه‌ی گرد بر روی برف‌ها نشان‌گر آن بود که یکی از پاهای مرد چوبی بوده است. زن می‌بایست او را به سرعت ترک کرده‌باشد چون جای پنجه‌هایش عمیق‌تر از پاشنه‌ها در برف فرورفته بود. مرد مدتی منتظر مانده و سپس او نیز آنجا را ترک کرده است. در ابتدا به نظرم رسید که دخترک پیشخدمت و عاشقش ممکن است که آنجا بوده باشند که شما نیز این مسئله را تایید کردید. سپس به راه کناری خانه پرداختم و داستان بلند و جذابی را که بر برف‌ها حک شده بود، یافتم. آنجا دو سری جای پای مردانه دیده می‌شدند که هر کدام نیز دوبار آنجا راه رفته بودند. آثار مردی که چکمه پوشیده بود و مرد دیگری که با پاهای برهنه آنجا راه رفته است. از طریق گفتگوهای صبح مطمئن شده بودم که جای پاهای دومی متعلق به پسر شماست. مرد چکمه پوش، هر دوبار به آرامی راه رفته بود و مرد دیگر به سرعت دویده است. در برخی مناطق آثار پا و چکمه‌ها با هم مخلوط شده‌اند که می‌توان نتیجه گرفت، او بدنبال مرد اول آمده. و این آثار از پنجره‌ی حال شروع می‌شوند. بعد از آن به انتهای دیگر راه رفتم و اثر چکمه‌ها را آنجا دایره‌وار یافتم. که نشان از دعوا بود. و در انتها اثر خون بر زمین که همگی حدسیات مرا تایید می‌کردند. چکمه‌ها تا به انتهای مسیر رفته بودند و خون بیشتر، نشان دیگری بود بر زخمی بودن آن مرد. در پایان راه به دلیل تمیز شدن برف‌ها امکان تعقیب جای پاها میسر نبود. زمانی که وارد خانه شدم، پنجره‌ی حال را آزمایش کردم و در وحله‌ی اول متوجه خروج کسی از آن شدم. همچنین اثر خشک شده‌ی جاهای پا نیز قابل روئیت بود. از آن به بعد کم‌کم به حقیقت ماجرا پی‌بردم. شخصی در بیرون پنجره منتظر بوده و شخص دیگری تاج را برایش آورده. پسر شما این ماجرا را دیده و دزد را دنبال کرده. آنها زد و خوردی داشته‌اند و نزاع به شکستن تاج ختم شده و قدرت زیاد هر دو باعث خم شدن آن شده. وقتی که شما غیر ممکن‌ها را کنار بزنید، حقایق روشن می‌شوند. با این وجود حقایق گاهی خیلی بعید و دور از ذهن به نظر می‌آیند. می‌دانستم که شما تاج را پایین نیاورده‌اید، پس کار، کار برادرزاده‌ی شما می‌توانست باشد یا لوسی پر. اما آرتور برای چه باید برای کاری که لوسی انجام داده مورد سرزنش قرار بگیرد؟ هیچ دلیل دیگری دربین نبود جز عشق او به مری که او را وادار به این رازداری کرده‌بود. من به خاطر آوردم که شما مری را کنار پنجره دیده بودید و همچنین به یادآوردم که او از دیدن تاج شکسته شده در دستان آرتور شکه شده بود. پس مطمئن شدم که حدسم درست است. و آن شخص دیگر چه کسی می‌توانست باشد؟ البته که یک عاشق. خب چه کسی می‌توانست عشق او به شما را از یادش ببرد و او را وادار به چنین کاری کند؟ من می‌دانم که شما زیاد به بیرون از خانه نمی‌روید، اما یکی از میهمانانتان سر جرج برن‌ول بود. من از رفتار‌های او با زنان شنیده‌ام. و تا حدودی ممکن بود که الماس‌ها پیش او است. دیروز در حالی که همچون یک مرد فقیر لباس پوشیده بودم به خانه‌ی او رفتم و با یکی از پیشحدمت‌هایش صحبت کردم و متوجه شدم که او تمام شب قبل را خارج از خانه سپری کرده‌است. سرانجام یک جفت از کفش‌های کهنه‌ی او را خریدم و آنها را با خود به استریتهام بردم تا با جاهای پای روی برف‌ها تطبیق دهم. و آنها دقیقاً هم اندازه‌ی آثار چکمه‌ی روی زمین بودند. » آقای هولدر گفت: « من شخصی را دیروز غروب در راه کوچک کنار خانه دیدم. » - « بله، آن شخص من بودم و می‌دانم که مجرم کیست و رفتم تا او را ببینم. در ابتدا او همه چیز را انکار کرد اما وقتی که من تمام جزئیات ماجرا را برای او شرح دادم، چوب سنگینی برداشت و به سمت من هجوم آورد. من نیز تفنگ رولورم را قبل از پیش از او به سمت سرش نشانه رفتم. سپس او سعی کرد تا معقول باشد. به او گفتم که برای هر کدام از الماس‌ها هزار پوند خواهم پرداخت و او را مطمئن کردم که دیگر چیزی از این ماجرا نخواهد شنید. » او نیز در جواب گفت: « اوه نه، من همه‌ی آن سه الماس را به ششصد پوند فروخته‌ام! » و نشانی مال‌خر را به من داد. عاقبت پس از مدتی گفتگو توانستم مال‌خر را متقاعد کنم که آنها را به سه هزار پوند به من بفروشد. سپس به ملاقات پسرتان در زندان رفتم و اخبار خوش را به او دادم. و ساعت دو نیمه شب پس از یک روز کاری خسته‌کننده به رخت‌خواب رفتم. » و بانکدار گفت: « روزی که انگلستان از یک شرمساری عمومی نجات یافت! » و از جا برخواست و از صندلی‌اش بلند شد و ادامه داد: « آقا نمی‌دانم چه بگویم که حق مطلب را ادا کرده و از شما تشکر کرده باشم. تبحر و تجربه و مهارت شما حتی بیش از آن چیزی است که مردم می‌گویند. و حال زمان آن است که به نزد فرزند عزیزم بروم و از او عذرخواهی کنم. اخبار و اطلاعات شما پیرامون مری بیچاره مرا شدیداً تحت تاثیر قرار داد. فکر می‌کنم که حتی مهارت شما هم نتواند جای دقیق او را به من بگوید. » - « اما می‌توانید مطمئن باشید، هرکجا که هست، سر جرج برن‌ول نیز با اوست و مطمئناً به زودی او نیز به قدر کافی تنبیه خواهد شد. » [[en:The Adventure of the Beryl Coronet]] [[fr:Le Diadème de Beryls]] فصل دوم – راه‌گشایی هلمز 1560 3188 2006-09-29T17:10:27Z روزبه 73 Redirecting to [[ماجرای نیم‌تاج بریل]] #REDIRECT [[ماجرای نیم‌تاج بریل]] فصل نخست – مشکل بانکدار 1561 3191 2006-09-29T17:10:59Z روزبه 73 Redirecting to [[ماجرای نیم‌تاج بریل]] #REDIRECT [[ماجرای نیم‌تاج بریل]] کاربر:Behaafarid/monobook.js 1562 1892 2006-04-26T22:25:13Z Behaafarid 39 document.write('<script type="text/javascript" src="' + 'http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Behaafarid/EsfahbodTools.js' + '&action=raw&ctype=text/javascript&dontcountme=s"></script>'); document.write('<script type="text/javascript" src="' + 'http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Behaafarid/PersianKeyboardDev.js' + '&action=raw&ctype=text/javascript&dontcountme=s"></script>'); document.write('<script type="text/javascript" src="' + 'http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Behaafarid/BehaafaridTools.js' + '&action=raw&ctype=text/javascript&dontcountme=s"></script>'); // [[en:User:Lupin/popups.js]] document.write('<script type="text/javascript" src="' + 'http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Yoosef_Pooranvary/popups.js' + '&action=raw&ctype=text/javascript&dontcountme=s"></script>'); /* ابزار اضافه */ function InsertButtonsToToolBar() { tooly = document.getElementById('toolbar'); if (tooly != null) { /*تغییر جهت*/ toggleDirection = "<a href=\"javascript:toggleDir(document.editform.wpTextbox1);\">تغییر جهت</a>|"; /*تبدیل به یونیکد*/ Ent2Utf8 = "<a href=\"javascript:fromEntityToUtf8(document.editform.wpTextbox1);\">بهUTF8</a>|"; /*ی‌ک‌عربی*/ YKArabic = "<a href=\"javascript:YKarabic(document.editform.wpTextbox1);\">ي‌ك</a>|"; /*فاصله مجازی*/ zwnj = "<a href=\"javascript:FM(document.editform.wpTextbox1);\">ZWNJ</a>|"; /*فاصله مجازی*/ nonS = "<a href=\"javascript:NonStandard(document.editform.wpTextbox1);\">هٔ</a>|"; /*فارسی‌سازی ارقام*/ Dig= "<a href=\"javascript:digits(document.editform.wpTextbox1);\">123</a>|"; /* ویکی‌سازی*/ Wfy= " <a href=\"javascript:insertTags('{{ویکی‌سازی}}','','');\">ویکی</a>"; /* بدون منبع*/ NoS= " | <a href=\"javascript:insertTags('{{بدون منبع}}','','');\">بی‌م</a>"; /* حق تکثیر مشکوک*/ Sus= " | <a href=\"javascript:insertTags('{{حق تکثیر مشکوک}}','','');\">مشک</a>"; /* نقض حق تکثیر*/ CopyR= " | <a href=\"javascript:insertTags('{{نقض حق تکثیر|url=','}}','Address');\">نقض</a>"; /*لحن نامناسب*/ Tone= " | <a href=\"javascript:insertTags('{{لحن نامناسب}}','','');\">لحن</a>"; /*ناقص*/ Stub= " | <a href=\"javascript:insertTags('','{{ناقص}}','');\">نا</a>"; tooly.innerHTML = tooly.innerHTML + toggleDirection + Ent2Utf8+YKArabic+zwnj+nonS+Dig +Wfy+NoS+Sus+CopyR+Tone+Stub; } } window.onload = InsertButtonsToToolBar; /*</pre>*/ انجیل برنابا 1563 1893 2006-04-26T22:28:21Z Behaafarid 39 '''وضعیت حق تکثیر این متن مشخص نیست''' == '''انجیل برنابا'''-انجیل صحیح یسوع مسمیبه مسیح(ترجمه مرحوم علّامه حیدرقلی سردار کابلی) == به نام خداوند بخشنده و مهربان (۱)پیغمبر تازه‌ای که فرستادهٔ خداست بسوی جهان،بحسب روایت برنابا فرستادهٔ او.(۲) برنابا ،فرستادهٔ یسوع ناصری مسمیبه مسیح آرزو میکند ازبرای همهٔ ساکنین زمین اسلام و تسلیه را.(۳)ای عزیز!بدرستی که خدای بزرگ عجیب تفقد نموده‌است ما را در این روزهای پسین به پیغمبر خود یسوع مسیح،به رحمت بزرگ از برای تعلیم؛وآیاتی که گرفته‌است آنها را شیطان وسیلهٔ گمراه نمودن بسیاری را به دعوی پرهیزگاری،(۴)که بشارت دهندگانند به تعلیمیکه سخت کفر است(۵)خوانندگان مسیح را پسرخدای.(۶)ترک کنندگان ختنه را که امر کرده‌است به آن خدای همیشه.(۷)تجویز کنندگان هر گوشت ناپاک را.(۸)آنان که گمراه شده درشمارهٔ آنها نیز پولس،که سخن نمیگویم از او مگر با افسوس.(۹)او باعث است که بسبب او مینگارم آن حقی را که دیده‌ام و شنیده‌ام در اثنای معاشرت خودم با یسوع،تا اینکه خلاص شوید وگمراه نکند شما را شیطان که هلاک شوید در جزای خدای.(۱۰)بنابراین پس حذر کنید از هر کسی که بشارت میدهد شما را به تعلیم جدیدیکه مخالف است با آنچه مینویسیم آن را،تا خلاص شوید، خلاص ابدی.(۱۱)خدای بزرگ با شما باد و حفظ کند شما را ازشیطان وهر شری،آمین! فصل اوّل (۱)هر آیینه،بتحقیق برانگیخت خدادر این روزهای پسین جبرئیل فرشته را به دوشیزه‌ای که نامیده میشد مریم،از نسل داوود ازسبط یهودا.(۲)درحالی که این دختر زندگانی میکرد به پاکی،بدون هیچ گناهی و منزه بود ازملامت و ملازم نماز بود باروزه همانا یک روزی تنها بود که ناگاه فرشته جبرئیل داخل شد بر بستر او و سلام داد به او وگفت:برکت خدای باد برتو ای مریم!(۳) پس ترسید آن دختر از ظهور آن فرشته.(۴) لیکن آن فرشته فرونشانید ترس او را وگفت:مترس ای مریم!زیرا برخوردار شدی نعمتی را از نزد خدایی که برگزید تو را تا مادر پیغمبری با شی که مبغوث میکند او را بسوی شعب اسرائیل ،تا سلوک کنند به شریعتهای او با اخلاص.(۵) پس پرسید عذرا: چگونه میزایم پسری را،در حالی که نمیشناسم مردی را؟(۶)پس جواب داد فرشته: ای مریم!بدرستی که خدائی که آفرید آدم را از غیر انسان،هر آیینه قادر است براینکه بیافریند در تو انسانی را از غیر انسان؛زیرا هیچ محالی نیست نزد او.(۷) پس گفت مریم:بدرستی که من دانا هستم به اینکه خدای قادر است که انجام شود مشیت او.(۸)پس گفت فرشته:بارور شو به پیغمبری که زود است او را یسوع بخوانی .(۹)پس بازدار از او خمر ومسکر و هر گوشت ناپاک را؛زیرا آن کودک قدوس خداست .(۱۰)پس خم شد مریم بتواضع ومیگفت:اینک منم کنیز خدای؛پس بشود برحسب کلمهٔ تو.(۱۱)پس فرشته رفت .(۱۲)اماعذرا تمجید نمود خدا را و میگفت(۱۳) بشناس ای نفس !یزرگواری خدای را.(۱۴) فخرکن ای روح!به خدای رهانندهٔ من.(۱۵) زیرا به لطف نگریست پستی کنیز خود را.(۱۶)زود است که مرا بخوانند همهٔ امتها مبارکه.(۱۷)زیرا خدای توانا مرا گردانید بزرگ.(۱۸)پس مبارک باد نام قدوس او ؛زیرا رحمت او کشیده میشود از گروه به گروه از برای آنانکه پرهیز مینمایند محرّمات او را.(۱۹)هر آیینه دست خود را زورآور نموده،پس برانداخت متکبری را که از خود خرسند(۲۰)هرآینه پایین آورد صاحبان عزت را از کرسی هایشان و بلند نمود صاحبان تواضع را(۲۱)سیر نمودگرسنه را به چیزهای نیکو و برگردانید توانگر را دست خالی.(۲۲) زیرا یاد میآورد وعده‌هایی راکه وعده داده‌است ابراهیم و پسرش را تاابد. فصل دوم (۱)اما مریم چون دانا به مشیت خدای بود ودر باطن ترسناک بود از اینکه به غضب درآید طایفه اش بر او بواسطهٔ اینکه آبستن است،وسنگ باران کنند او را که گویا او مرتکب زنا شده،شوهری از عشیرهٔ خود برای خود اختیار نمود خوش کردار،که یوسف نام داشت.(۲)زیرا نیکوکار پرهیزگار بود از محرمات خدای و تقرب میجست بسوی او به روزه و نمازها ومعیشت خود را به کسب دست خود میکرد؛چون که او نجار بود.(۳)این همان مردی است که او را عذرا میشناخت واو راشوهر خود اختیارکرده بود و کشف کرده بود او را به الهام الاهی.(۴)پس چون یوسف نیکوکار بود عزم نمود-وقتی که مریم را آبستن دید-بردوری کردن از او؛چونکه پرهیز میکرد خدای را.(۵)در بین اینکه او خواب بود،ناگهان فرشتهٔ خدای او را سرزنش نموده،گفت: (۶)چرا عزم نموده‌ای بر دوری کردن از زن خویش .(۷)پس بدان، بدرستی که آنچه در او پیدا گردیده ؛فقط به خواست خدا ی پیدا گردیده.پس زود است بزاید عذرا پسری.(۸)نیز زود است او را بنامید یسوع.(۹)باز میداری از او خمر و مسکر و هرگوشت ناپاک را(۱۰)زیرا او قدوست خداست از رحم مادرش؛پس به درستی که او پیغمبری است ازخدای که فرستاده شده به سوی دودمان اسرائیل،تا برگرداند یهودیه را به سوی دلش .(۱۱)وسلوک نماید اسراییل درشریعت پروردگار،چنانکه او نوشته شده در ناموس موسی.(۱۲)زود است بیاید با قوّت بزرگی که عطا میفرماید به او خدای.(۱۳)نیز زود است بیاورد آیات بزرگی را که سبب نجات بسیاری بشود .(۱۴)پس چون یوسف بیدار شد ازخواب ،شکر کرد خدای را وبه سر برد با مریم درمدّت عمرش؛خدمت کنان خدای را به تمام اخلاص. فصل سوم (۱)هیرودس در آن وقت پادشاه بود بر یهودیه به امر اوغسطس قیصر.(۲)و پیلادس حاکم بود در زمان ریاست کهنوتیه از طرف حنان.(۳)پس برای اجرای امر قیصر نام نویسی شد همهٔ عالم . (۴)پس در این هنگام هر کس به وطن خود رفته، تقدیم نمودند خود را بحسب اسباط خود تا نام نویسی شوند.(۵)پس مسافرت نمود یوسف از ناصره ، که یکی از شهرهای جلیل است، با زن خود در حالی که او آبستن بود ورفت بسوی بیت لحم، که آن شهر او بود وخود از عشیرهٔ داوود بود، تا نام نویسی شود برای عمل به امر قیصر.(۶)چون به بیت لحم رسید در آنجا محل نیافت ؛ زیرا شهر کوچک بود و جماعت انبوه وغریب بسیار بودند.(۷) پس در بیرون شهر منزل نمود در جایی که محل شبانان قرار داده شده بود.(۸) در هنگامیکه یوسف در آنجا مقیم بود ایام مریم تمام شد که بزاید.(۹) پس فرا گرفت عذرا را نوری که سخت درخشان بود.(۱۰) آنگاه زایید پسر خود را بدون رنجی.(۱۱) و گرفت او رتا در آغوش خود.(۱۲) پس از آنکه پیچید او را به قنداقه، گذاشت او را در آخور.(۱۳) زیر پیدا نشد جایی در کاروانسرا .(۱۴) پس گروه بسیاری از ملائکه آمدند بسوی کاروانسرا به طرب وتسبیح کنان خدای را ونشر مینمودند مژدهٔ سلام را از برای ترسندگان از خدای.(۱۵) و حمد نمودند مریم ویوسف خدای را بر ولادت یسوع و قیام نمودند بر تربیت او با بزرگترین سروری. فصل چهارم (۱)در آن وقت شبانان پاسبانی گلهٔ خود مینمودند به عادت خویش.(۲) ناگاه نور درخشانی ایشان را فرا گرفت و از میان او فرشته‌ای بر آمد که تسبیح خدای میکرد.(۳) پس ترسیدند شبانان بسبب این نور ناگهانی و ظهور فرشته.(۴)پس فرو نشانید ترس ایشان را فرشته وگفت: (۵)اینک منم بشارت میدهم شما را به خوشی بزرگ.(۶)زیرا بتحقیق متولد شده در شهر داوود طفلی که پیغمبر خداست و زود است فراهم آورد برای خانهٔ اسرائیل خلاص بزرگی را.(۷) مییابید طفل را در آخور با مادر او که تسبیح میکند خدای را.(۸) چون این بگفت حاضر شد گروه بزرگی از ملائکه که خدای را تسبیح گفتندی.(۹) نیز بشارت دادندی نیکان را به سلام.(۱۰)چون ملائکه رفتند شبانان با هم گفتند:.(۱۱)باید برویم به بیت لحم وبنگریمم کلمه‌ای را که فرموده‌است به ما او را خدای بواسطهٔ فرشتهٔ خود.(۱۲) شبانان بسیاری آمدند بسوی بیت لحم که طلب مینمودند طفلی را که تازگی متولد شده بود.(۱۳) پس یافتند طفل موعود را خوابانیده شده در آخور، بر حسب گفتهٔ فرشته.(۱۴) پس سجده کردند برای او و پیشکش کردند برای مادر آنچه بود با ایشان، و خبر دادند او را به آنچه شنیده و دیده بودند.(۱۵) نهان داشت مریم این امور را دردل خود و یوسف نیز شکر گویان بود خدای را.(۱۶) پس برگشتند شبانان به گلهٔ خودشان و میگفتند به هر کس، چه بزرگ است آنچه را که دیده‌اند.(۱۷) آنگاه هراسان شد همهٔ کوه‌های یهودیه.(۱۸) نهاد هر مردی کلمه را در دل خود و میگفت: چه خواهد شد این طفل، چه میبینی!؟ فصل پنجم (۱)پس چون تمام شد ایام هشتگانه بر حسب شریعت پروردگار،-چنانکه نوشته شده‌است در کتاب موسی-گرفتند یوسف و مریم طفل را و برداشتند او را بسوی هیکل تا ختنه کنند او را.(۲)پس ختنه کردند طفل را ونامیدندش یسوع– چنانکه فرشته گفته بود،پیش از آنکه بارور شود در رحم.(۳)پس دانستند مریم و یوسف که این طفل زود است بشود از برای خلاص وهلاک بسیاری.(۴)لهذا پرهیز میورزیدند خدای را و نگهداری طفل مینمودند بر خوف خدای. فصل ششم (۱)چون تولد شد یسوع در زمان هیرودس پادشاه یهودیه، سه نفر بودند از مجوس در اطراف مشرق که چشم داشتند ستارگان آسمان را.(۲)پس نمایان شد برای ایشان ستاره‌ای که سخت درخشندگی داشت:پس از آنجا با هم مشورت کردند و آمدند به یهودیه در حالتی که رهبری مینمود ایشان را آن ستاره که جلوی روی آنها میرفت.(۳) پس چون رسیدند به اورشلیم، پرسیدند کجا تولد شده پادشاه یهودیه؟.(۴)چون بشنید هیرودس این را، هراسان شد وهمهٔ مردم شهر مضطرب شدند؛ پس از اینجا جمع نمود هیرودس کاهنان وکاتبان را وگفت:کجا تولد خواهد یافت مسیح؟.(۵) جواب دادند: بدرستی که او متولد خواهد شد در بیت لحم؛زیرا نوشته شده‌است در نبی اینطور: و تو ای بیت لحم! کوچک نیستی میان رؤسای یهود؛زیرا زود است برآید از تو تدبیر کننده‌ای که سرپرست شود طایفهٔ مرا، یعنی اسرائیل را.(۶) آنوقت هیرودس مجوسها را بحضور خود طلب نموده و از آمدن ایشان جویا شد .(۷)پس جواب دادند، همانا ستاره‌ای در مشرق رهبری نمود ایشان را بسوی اینجا.(۸) پس از این جهت خوش داشتند که پیشکش کنند هدایا را و سجده نمایند برای این پادشاه تازه‌ای که نمایان شد برای ایشان ستارهٔ او.(۹) در آن وقت هیرودس گفت: بروید بیت لحم و بدقت از این طفل سراغ بگیرید.(۱۰) چون او را پیدا نمودید، بیایید و مرا خبر دهید: زیرا من نیز میخواهم سجده نمایم برای او.(۱۱) او این را از روی مکر گفت. فصل هفتم (۱) رفتند مجوس از اورشلیم.(۲) ناگاه دیدند ستاره‌ای را که ظاهر شده بود برای ایشان در مشرق، جلو روی ایشان میرفت.(۳) پس چون آن ستاره را دیدند مملو شدند از سرور.(۴)وقتی به بیت لحم رسیدند وایشان در بیرون شهر بودند، ستاره را بالای کاروانسرا یافتند، آنجایی که یسوع متولد شده بود.(۵) پس مجوس آ‎نجا رفتند.(۶) چون داخل کاروانسرا شدند، طفل را با مادرش یافتند.(۷) پس خم شدند وسجده نمودند برای او.(۸) آنگاه پیشکش کردند مجوس عطرها را با نقره و طلا.(۹) نیز حکایت کردند بر عذرا هر چه را که دیده بودند.(۱۰) آنگاه ایشان را میان خواب، طفل تحذیر نمود از رفتن بسوی هیرودس.(۱۱) پس رفتند در راه دیگر وبازگشتند بسوی وطن خود و خبر دادند به آنچه ر یهودیه دیده بودند. فصل هشتم (۱) چون هیرودس دید که مجوس باز نگشتند بسوی او، گمان نمود که ایشان او را استهزا نمودند. (۲) پس بر بست نیت را بر کشتن طفلی که متولد شده بود.(۳) لیکن وقتی که یوسف در خواب بود، ظاهر شد از برای او فرشتهٔ خدای وگفت:(۴) برخیز بزودی وبگیر طفل ومادرش را و برو بسوی مصر: زیرا هیرودس میخواهد او را به قتل برساند.(۵) پس یوسف برخاست باخوف عظیم و گرفت مریم و طفل را رفتند بسوی مصر.(۶) پس ماندند در آنجا تا مرگ هیرودس، که گمان کرد مجوس او را ریشخند نموده‌اند.(۷)آنگاه لشکرهای خود را فرستاد تا به قتل برساند تمام کودکانی را که تازه متولد شده بودند در بیت لحم.(۸) پس لشکرها آمدند وکشتند همهٔ کودکانی را که بودند در آنجا، چنانکه هیرودس فرمان داده بود.(۹) این هنگام تمام شد کلمات آن پیغمبر که گفته :(۱۰) نوحه وگریه در رامه‌است.(۱۱)راحیل ندبه میکند پسران خود را وهیچ تسلی نیست برای او؛ زیرا موجود نیستند. فصل نهم (۱) و چون هیرودس مرد ظاهر شد فرشتهٔ خدای در خواب یوسف و گفت:(۲) برگرد به یهودیه؛ زیرا مردند آنانکه میخواستند مرگ طفل را.(۳) پس یوسف گرفت طفل و مریم را و طفل به هفت سال رسیده بود و آمد به یهودیه، از آنجا که شنیده بود اینکه از خیلاوس پسر هیرودس حاکم در یهودیه بود.(۴) پس رفت بسوی جلیل؛ زیرا ترسید که در یهودیه بماند. (۵) آنگاه رفتند تا ساکن شوند در ناصره.(۶) پس بالید طفل در نعمت وحکمت پیش خدای به مردم.(۷) چون رسید یسوع به سنین دوازده سال، روان شد با مریم و یوسف بسوی اورشلیم تا سجده کند آنجا بر طبق شریعت پروردگار که نوشته شده در کتاب موسی.(۸) چون تمام شد نماز هایشان برگشتند، پس از آنکه گم کردند یسوع را؛ زیرا ایشان گمان کردند که او به وطن باز گشته با نزدیکان ایشان . (۹) از این رو مریم با یوسف باز گشتند به اورشلیم و سراغ مینمودند یسوع را میان خویشان وهمسایگان.(۱۰) در روز سوم یافتند کودک را در هیکل،میانهٔ علما که محاجه میفرمود با ایشان در امر ناموس.(۱۱) بشگفتی در آورد هر کس را به سؤالها وجوابهای خود. هرکس میگفت: (۱۲) چگونه داده شده‌است به مثل این علم را؟حال آنکه او تازه جوان است وخواندن را نیاموخته!(۱۳)پس ملامت نمود او را مریم وگفت:ای فرزند! این چه کاری بود که به ما کردی؟ پس بتحقیق که سراغ نموده‌ایم تو را من وپدرت سه روز،و ما غمگین بودیم.(۱۴) پس جواب داد یسوع (( آیا نمیدانی خدمت به خدای واجب است که مقدم داشته شود بر پدر ومادر؟ )) (۱۵) آنگاه یسوع نمود با مادر خود و یوسف در ناصره.(۱۶) پس بود مطیع ایشان را بتواضع و احترام. فصل دهم (۱) چون یسوع رسید به سی سال از عمر –چنانکه خبر داد مرا به آن خودش –بر کوه زیتون برآمد با مادرش تا زیتون بچیند.(۲) در بین اینکه نماز میکرد در ظهر، به این کلمات رسید که:((ای پروردگار من به رحمت… .)) که ناگاه نور تابانی فرا گرفت او را و انبوهی که حساب نمیشد از ملائکه.میگفتند:باید تمجید شود خدای.(۳)پس پیش نمود برای او فرشتهٔ جبرئیل کتابی را که گویا آن آینهٔ درخشانی بود.(۴) پس نازل شد بر دل یسوع چیزی که شناخت به او آنچه را که خدای کرده وآنچه را که خدای گفته و آنچه را که خدای میخواهد؛حتی هر چیزی برهنه و مکشوف شد برای او.(۵)هر آینه بتحقیق به من فرمود: ((تصدیق کن ای برنابا! اینکه بدرستی میشناسم هر پیغام و هر پیغمبری را، و همهٔ آنچه میگویم همانا بتحقیق آمده‌است از آن کتاب.)) (۶) چون این نمایش جلوه گر شد بر یسوع و دانست که او پیغمبری است فرستاده شده بسوی خانهٔ اسرائیل باز نمود مریم مادر خود را به همهٔ آن و فرمود او را اینکه، مترتب خواهد شد بر این، تحمّل مشقت بزرگی از برای مجد خدای و اینکه او نمیتواند پس از این به سر برد با او و خدمت او نماید.(۷)پس چون مریم شنید این را،جواب داد:ای فرزند! بدرستی که من خبر داده شده‌ام به تمام اینها پیش از آنکه متولد شوی؛ پس با مجد باد نام خدای قدوس!(۸)از آن روز جدا شد یسوع از مادر خود تا بپردازد به وظیفهٔ پیغمبری خود. فصل یازدهم (۱) چون یسوع فرود آمد از کوه به اورشلیم،برخورد به پیسی، که به الهام الاهی میدانست یسوع پیغمبر است.(۲) پس زاری نمود بسوی او گریان کنان وگفت:ای یسوع، پسر داوود!به من رحم کن.(۳) پس جواب فرمود یسوع: ((چه میخواهی ای برادر که انجام دهم برای تو؟)) (۴) پس پیس جواب داد: ای آقا! عطا فرما مرا صحت.(۵) پس سرزنش نمود او را یسوع و فرمود ((بدرستی که هر آینه تو کودن هستی.زاری کن بسوی خدائی که تو را آفریده‌است و او عطا میفرماید تو را صحت؛ زیرا من مردی هستم مانند تو.)) (۶) پس پیس جواب داد:میدانم ای آقا که تو انسانی؛ لیکن تو قدوس پروردگاری.پس حالا تو زاری کن بسوی خدای و او عطا میفرماید مرا صحت.(۷)پس یسوع آهی کشید وگفت: ((ای پروردگار، ای خدای توانا! از برای محبت پیغمبران پاک خود، بهبودی بخش این دردمند را.)) (۸) چون گفت این را، بر علیل دست مالید وگفت: ((به نام خدای ای برادر به شو.)) (۹) چون این بفرمود، به شد از پیسی خود؛حتی اینکه جسد پیسی او شد مثل جسد طفلی.(۱۰) پس چون پیس این بدید ودانست که او به شده،فریاد کرد به آواز بلند: بیا ابنجا ای اسرائیل!و بپذیر پیغمبری را که فرستاده او را خدای بسوی تو.(۱۱)پس خواهش نمود از او یسوع و فرمود: ((ای برادر!خاموش باش وچیزی مگو.)) (۱۲)پس نیفزود آن خواهش مگر با فریاد او که میگفت:اینک او همان پیغمبر است، اینک او قدوس خداست.(۱۳) چون شنیدند این کلمات را بسیاری از آنانکه میرفتنند به اورشلیم با عجله برگشتند.(۱۴) وقتی داخل شدند در اورشلیم با یسوع، حکایت کردند آنچه را که کرد خدای بواسطهٔ یسوع. فصل دوازدهم (۱)پس مضطرب شد تمام شهر از این کلمات.(۲) و شتاب کردند همه بسوی هیکل تا ببینند یسوع را که داخل آن شد تا نماز کند؛ تا اینکه جای بر ایشان تنگ آمد.(۳) پس پیش رفتند کاهنان بسوی یسوع وگفتند:این طایفه میخواهد ببیند تو را وبشنود از تو؛ پس بالای این سکو شو. هر گاه عطا فرماید خدای تو را کلمه‌ای، پس تکلم کن به آن به نام پروردگار.(۴) پس بالا شد یسوع به آنجایی که کاتبان عادت داشتند سخن گفتن در آنجا را.(۵) چون اشاره کرد به دست، اشاره‌ای برای خاموشی، دهان بگشود و فرمود: (۶) ((مبارک است نام خدای پاک که از بخشایش و مهربانی خویش اراده نمود و آفرید آفریدگان خود را تا تمجید نمایند او را.(۷) مبارک است نام خدای پاک که خلق فرمود نور جمیع پاکان و پیغمبران خود را قبل از همهٔ چیزها تا بفرستد آنها را برای خلاصی عالم؛ چنانکه تکلم فرموده بواسطهٔ بندهٔ خود داوود که فرموده: پیش از ستارهٔ صبح در روشنی پاکان آفریدم تو را.(۸)مبارک است نام خدای پاک که آفرید فرشتگان را تا او را خدمت کنند.(۹) مبارک است خدائی که قصاص فرمود و سرافکنده نمود شیطان و پیروان او را که سجده نکردند از برای آنکه دوست داشت خدای اینکه سجده کرده شود برای او.(۱۰) مبارک است نام خدای پاک که آفرید انسان را ازگل زمین و گردانید او را قیم بر اعمال خود . (۱۱)مبارک است نام خدای پاک که راند انسان را از فردوس؛ زیرا او نافرمانی کرد از فرمانهای پاکیزهٔ او را.(۱۲) مبارک است نام خدای پاک که به رحمت خود نظر فرمود به شفقت به اشکهای آدم وحوا، پدر ومادر جنس بشری.(۱۳) مبارک است نام خدای پاک که قصاص فرمود به عدل قابیل، کشندهٔ برادرش.فرستاد طوفان را بر زمین و سوزاند سه شهر بدکار را و زد مصر را و غرق نمود فرعون را در مجر احمر و پراکنده نمود جمعیت دشمنان طایفهٔ خود را و ادب فرمود کافران را و قصاص فرمود غیر توبه کاران را.(۱۴) مبارک است نام خدای پاک که شفقت فرمود بر آفریدگان خود؛ پس فرستاد بسوی ایشان پیغمبران خود را تا راه روند بر حق و نکویی او.(۱۵)آنکه رهانید بندگان خود را از هر شری و عطا فرمود به ایشان این زمین را چنانکه وعده فرموده بود پدر ما ابراهیم و پسر او تا ابد.(۱۶)پس عطا فرمود به ما ناموس پاکیزهٔ خود را بر دست بندهٔ خود موسی، تا نفریبد ما را شیطان. برتری داد ما را بر همهٔ طوایف. (۱۷)لیکن ای براذران ! چه کنیم تا مجازات نشویم بر گناهان خود؟))(۱۸) پس درآن هنگام سرزنش نمود یسوع طایفه رابه سخت ترین درشتی؛ زیرا ایشان فراموش نموده بودند کلمهٔ خدای را و سپرده بودند خودشان را به غرور تنها.(۱۹) سرزنش نمود کاهنان را بجهت اهمال ایشان خدمت خدای را ،و بجهت حرص ایشان .(۲۰)سرزنش فرمود نویسندگان را؛ زیرا ایشان تعلیم داده بودند تعلیمهای فاسد را و ترک نموده بودندشریعت خدای را.(۲۱)سرزنش فرمود علما را ؛زیرا ایشان باطل نموده بودند شریعت خدای را به واسطهٔ تقلیدهایشان .(۲۲)پس تاثیر نمود کلام یسوع در طایفه ؛تا آنجا که ایشان همه به گریه در آمدند؛از کوچکشان تا بزرگشان و استغاثه مینمودند رحمت او را و زاری مینمودند به سوی یسوع تا دعا کند برای ایشان .(۲۳) مگر کاهنان و رؤسای ایشان ،آنانکه نهان داشتند در آن روز عداوت با یسوع را؛ زیرا او اینگونه تکلم فرمود بر ضد کاهنان و کاتبان وعلما؛ پس مصمم شدند بر قتل او .(۲۴)لیکن ایشان سخن نگفتند به کلمه‌ای از ترس طایفه، که او را قبول نمودند به پیغمبری خدای .(۲۵) بلند کرد یسوع دستهای خود را به سوی پروردگار و دعا نمود.(۲۶)پس گریستند طایفه و گفتند :چنین باشد ای پروردگار ، چنین باشد!(۲۷)چون به آخر رسید دعا ،فرود آمد یسوع از هیکل و سفر کرد همان روز اورشلیم با بسیاری از آنانکه پیروی او نمودند . (۲۸) پس سخن گفتند کاهنان در میان خودشان به بدی دربارهٔ یسوع. فصل سیزدهم (۱) چون گذشت بعضی روزها و یسوع دانا بود بروح،رغبت کاهنان را،برآمد بر کوه زیتون تا نماز بگذارد.(۲) پس ازآنکه صرف نمود همهٔ شب را در نماز، یسوع دعا کرد در صبح در حالتی که میگفت:(۳) ((ای پروردگار من!بدرستی دانایم به اینکه کاتبان بغض من میورزند.(۴) کاهنان مصمّم اند بر قتل من؛ من بندهٔ توام.(۵) از برای این پروردگار وخداوند توانای مهربان!بشنو به رحمت، دعاهای بندهٔ خود را.(۶) برهان مرا از دام هایشان؛زیرا توئی رهانندهٔ من.(۷) تو میدانی ای پروردگار من، اینکه منم بندهٔ تو وتو را طلب میکنم ای پروردگار من!وکلمهٔ تو را طلب مینمایم.(۸) زیرا کلمهٔ تو حق است وآن دوام دارد تا ابد.)) (۹) چون تمام کرد یسوع این کلمات را، ناگاه فرشتهٔ جبرئیل بتحقیق آمد بسوی او وگفت: (۱۰) مترس ای یسوع!زیرا هزار هزار از آنان که ساکنند بالای آسمان، نگهداری مینمایند جامه‌های تو را.(۱۱) نخواهی مرد تا کامل شود هر چیزی و برسد جهان نزدیک پایان.(۱۲) پس افتاد یسوع به روی بر زمین وگفت: (۱۳) ((ای خداوند وپروردگار بزرگ! چه بزرگ است رحمت تو برای من.(۱۴) چه بدهم تو را ای پرور دگار من! در مقابل آنچه احسان فرموده‌ای آن را به من.))(۱۵) پس جواب داد فرشته جبرئیل: برخیز ای یسوع! به یاد آور ابراهیم را که میخواست پیش کند فرزند یکدانهٔ خود اسماعیل را قربانی برای خدای تا تمام شود کلمهٔ خدای.(۱۶) پس چون کارد توانا نشد بر ذبح فرزند او، پیش نمود از روی عمل به کلمهٔ من گوسفندی را.(۱۷) پس بر تو باد اینکه پیش بکنی آن را ای یسوع!خدمتکار خدای.(۱۸) پس جواب داد یسوع:((میشنوم و فرمان میبرم.(۱۹) لیکن کجا مییابم گوسفندی را و نیست با من پولی وجایز نیست دزدی آن.))(۲۰) پس راهنمائی نمود او را آن وقت فرشته بر گوسفندی وپیش نمود آن را یسوع حمد کنان وتسبیح کنان برای خدای ممجّد تا ابد. فصل چهاردهم (۱) فرود آمد یسوع از کوه و عبور نمود تنها وشبانه به جانب اقصی، از کنارهٔ رود اردن. (۲)روزه داشت چهل روز و چهل شب و نخورد چیزی را نه شب و نه روز. زاری کنان بود همیشه بسوی پروردگار برای خلاص طایفهٔ خود که فرستاده او را خدای بسوی ایشان.(۳)پس چون چهل روز به سر رفت گرسنه شد.(۴) ظاهر شد بر او این زمان شیطان و تجربه نمود او را کلمات بسیاری.(۵) لیکن یسوع راند او را با نیروی کلمات خدای.(۶) پس چون شیطان رفت، فرشتگان آمدند وتقدیم نمودند برای یسوع هر آنچه محتاج بود.(۷) اما یسوع پس برگشت به نواحی اورشلیم و یافتند او را طایفه بار دیگر به خوشی بزرگ.(۸) آنگاه خواهش نمودند از او که بماند با ایشان؛زیرا کلمات او مثل کلمات کاتبان نبود، بلکه اثر کننده بود؛ زیرا آنها تأثیر کرد در دل.(۹) پس چون یسوع دید گروهی که برگشتند بسوی او تا در شریعت خدای سلوک نمایند گروه بسیاری است، به کوه بالا رفت وبماند تمام شب به نماز.(۱۰) چون خورشید طالع شد، فرود آمد از کوه و دوازده نفر انتخاب فرمود که ایشان را رسولان نامیدند،که یکی از ایشان یهوداست که به دار زده شد.(۱۱)اما اسامیایشان این است.(۱۲) اندریاس [=أندراوس] و برادرش پطروس شکارگر.(۱۳) و برنابا که این را نوشته، ومتی که باجگیر بود ومینشست برای گرد آوردن باج.(۱۴) یوحنا ویعقوب، پسران زبدی.(۱۵) تدی [=تداوس] و یهودا.(۱۶) برتولما [=برتولماوس] و فیلّپس.(۱۷) یعقوب ویهودای اسخریوطی خیانتکار.(۱۸)پس بر اینان آشکار مینمود پیوسته اسرار الهیه را.(۱۹)اما یهودای اسخریوطی پس او را وکیل قرار داد بر آنچه داده میشد برای صدقات، که او پس میربود ده یک را از هر چیزی. فصل پانزدهم (۱) چون عیدمظال نزدیک شد، توانگری یسوع وشاگردانش و مادرش را دعوت نمود به عروسی؛ (۲) پس یسوع رفت.(۳) در بین اینکه در طعام بودند نوشیدنی تمام شد.(۴)پس مادر یسوع با او حرف زد وگفت: ایشان سیرابی ندارند.(۵) پس یسوع جواب داد: ((مرا چه کار است در این ای مادر!)) (۶) پس مادرش به خادمان سفارش کرد که اطاعت نمایند یسوع را درهر چه او امر میفرماید ایشان را به آن.(۷) در آنجا شش قدح سنگی برای آب بود، بر حسب عادت اسرائیل که تطهیر مینمودند خود را برای نماز.(۸) پس یسوع فرمود: (( این قدحها را پر از آب کنید.)) (۹)خدمتکاران چنان کردند.(۱۰) آنگاه یسوع به ایشان فرمود: (( به نام خدای بنوشانید به دعوت شدگان.)) (۱۱) پس خدمتکاران پیش کردند به مدیر مجلس که سرزنش نمود به پیروان وگفت: (۱۲)ای خدمتکاران خسیس! چرا شراب نیکو را نگه داشته‌اید تا حال؟ زیرا معرفت نداشت چیزی را از آنچه یسوع کرده بود.(۱۳) پس جواب دادند خدمتکاران: یافت میشود اینجا مردی که قدوس خداست؛ زیرا او از آب، شراب به عمل آورده.(۱۴) گویا او در مجلس گمان کرد که خدمتکاران مستند.(۱۵) اما آنانکه نشسته بودند پهلوی یسوع ، پس چون حقیقت را دیده بودند، از سر سفره جستند و او را در میان گرفتند ومیگفتند: حقا که تو قدوس خدا و پیغمبر راستگوی فرستاده شده بسوی ما از خدای هستی.(۱۶) این زمان شاگردانش به او ایمان آوردند. (۱۷) بسیاری به خود آمدند و گفتند: (۱۸) حمد خدائی را که آشکار نمود رحمتی رابرای اسرائیل و تفقد فرمود خانهٔ یهودا را به محبّت خویش؛ مبارک است نام اقدس او. فصل شانزدهم (۱)جمع نمود یک روزی یسوع شاگردان خود را و رفت بر فراز کوه.(۲) چون آنجا نشست، شاگردان نزدیک او شدند.دهان خود بگشود وتعلیم داد ایشان را وگفت:(۳) (( بزرگ است نعمت هائی که انعام فرموده‌است آنها را خدای بر ما: پس از آنجا ثابت شد بر ما؛ اینکه عبادت نمائیم او را به اخلاص دل.(۴) چنانکه شراب تازه نهاده میشود در خمرهای تازه، همچنین ثابت میشود بر شما اینکه باشید مردمان تازه، هر گاه که بخواهید فرا گیرید تعلیمهای جدیدی را که زود است از زبان من برآید.(۵) حق میگویم به شما: همچنانکه فراهم نمیآید برای انسان اینکه نظر نماید به چشم خود آسمان و زمین را با هم در زمان واحد، پس همچنان او را اینکه دوست بدارد خدای وجهان را.(۶) هرگز هیچ مردی نمیتواند که خدمت نماید دو آقا را که یکی از آنها، دشمن باشد آن دیگر را؛ زیرا هر گاه دوست داشت تو را یکی از آنها، دشمن خواهد داشت تو را آن دیگر.(۷) پس همچنین میگویم به شما حق را.بدرستی که شما نمیتوانید خدمت کنید خدای و جهان را .(۸)زیرا جهان نهاده شده‌است در نفاق و طمع وخباثت.(۹) به همین جهت نخواهید یافت راحتی در عالم؛ بلکه در عوض خواهید یافت مشقت و زیان .(۱۰) حال که چنین است، پس عبادت نمائید خدای را و حقیر بشمارید جهان را.(۱۱) زیرا از من راحت خواهید یافت برای روانهای خود.(۱۲) گوش دهید کلام مرا؛زیرا من سخن میگویم با شما براستی.(۱۳) خوشا به حال آنان که نوحه مینمایند بر این زندگانی؛ زیرا ایشان تسلی خواهند یافت.(۱۴) خوشا به حال بینوایانی که روی میگردانندبه حق از لذتهای جهان؛ زیرا ایشان زود است که متنعّم شوند به لذایذ ملکوت خدای.(۱۵) خوشا به حال آنانکه میخورند از مائدهٔ خدای؛ زیرا فرشتگان زود است به خدمتشان قیام نمایند.(۱۶) شما مسافرانید مانند سیّاحان.(۱۷) آیا سیّاح میگیرد از برای خود، در راه قصرها و مزرعه‌ها وغیر آنها از اموال دنیا را؟(۱۸)پس نه چنان است، نه چنان است؛ لیکن سیاح بر میدارد چیزهای سبک با فایده ومنفعت را در راه.(۱۹) پس این باید مثل باشد برای شما.(۲۰) هر گاه دوست دارید مثل دیگری را، بدرستی بجهت شما بیان کنم تا بکنید هر چه را میگویم.(۲۱) سنگین مسازید دلهای خود را به خواهشهای جهانی که بگوئید:میپوشاند ما را و اطعام مینماید ما را.(۲۲)بلکه نظر کنید به شکوفه‌ها و درختان و پرندگان، که پوشانیده‌است آنها را خدای و غذا داده‌است پروردگار ما به بزرگواری، که اعظم است از تمام بزرگواری سلیمان.(۲۳) خدائی که آفریده‌است شما را و خوانده‌است شما را بسوی خدمت خود، او قادر است بر اینکه عذاب بدهد شما را.(۲۴) آنکه فرود آورد منّ را از آسمان بر قوم خود اسرائیل چهل سال دربیابان ونگهداری نمود جامه‌های ایشان را ازاینکه کهنه یا پوسیده شود. (۲۵) آنانکه بودند ششصد و چهل هزار مرد، غیر از زنان وکودکان.(۲۶) حق میگویم برای شما اینکه آسمان و زمین تضعیف میشوند مگر اینکه رحمت او ضعیف نمیشود برای آ‎نانکه پرهیز مینمایند او را.(۲۷) توانگر جهان، ایشان در وسعتشان گرسنگانند و زود است هلاک شوند. (۲۸) توانگری ثروت او زیاد شد؛ پس گفت: چه کنم ای نفس!(۲۹) بدرستی که من خراب میکنم انبارهای خود را؛ زیرا آن کوچک است و انبار دیگری بنا میکنم بزرگتر از آن؛ پس به آرزوی خود ای نفس خواهی رسید.(۳۰) بدرستی که حسرت زده شده؛ زیرا همان شب مرد. (۳۱) هر آینه بتحقیق واجب بود بر او مهربانی نمودن بر مسکین و اینکه بگرداند از برای خود دوستانی از صدقات اموال ظلم در این عالم؛ زیرا آنها [یعنی صدقات] گنج بیاورند در عالم آسمان. (۳۲) بگوئید مرا از فضل خود، هر گاه بنهید درهمهای خود را در بانک باج گیری که عطا نماید شما را ده برابر و بیست برابر. آیا پس عطا نمیکنید به چنین کسی هرآنچه دارید؟(۳۳) لیکن حق میگویم به شما که همانا آنچه بدهید و ترک کنید برای محبت خدای، زود است که پس بگیرید او را صد برابر، با حیات جاودانی.(۳۴) پس حال نظر کنید که چه اندازه واجب است بر شما اینکه خشنود باشید در خدمت خدای.)) فصل هفدهم (۱) چون یسوع این بفرمود فیلّپس گفت: بدرستی که ما راغبیم در خدمت خدای؛ لیکن ما نیز میل داریم خدای را بشناسیم.(۲) زیرا اشعیای پیغمبر فرمود: حقا بدرستی که تو هر آینه‌ای خداوند! در پرده هستی.(۳) فرموده‌است خدای بندهٔ خود موسی را: منم آنکه او منم.(۴) یسوع جواب داد: (( ای فیلّپس بدرستی که خدای صلاح است و هیچ صلاحی به غیر او نیست. (۵) بدرستی که خدا موجود است وبدون او وجودی نیست.(۶)بدرستی که خدا حیات است وبدون او زنده‌ها نیستند.(۷) او بزرگ است؛ حتی اینکه که دربردارد همه را و او در همه جاست.(۸) او تنها است وهمسری ندارد.(۹) وجود او نه آغاز دارد، نه انجام؛ لیکن او برای هر چیزی آغازی قرار داده و زود است قرار دهد از برای هر چیزی پایان.(۱۰) نه پدر دارد نه مادر.(۱۱) نه پسردارد،نه برادران و نه معاشران.(۱۲)چون خدای را جسم نیست،پس او نمیخرد و نمیخوابد و نمیمیرد و نه را ه میرود و نه حرکت میکند.(۱۳) لیکن وجود او همیشه‌است تا ابد، بدون شبیه بشری.(۱۴)زیرا او صاحب جسد نیست و مرکّب نیست و مادی نیست و بسیط ترین بسایط است.(۱۵)او بخشندهای است که دوست نمیدارد مگر بخشش را.(۱۶)و او عادل است، به اندازه‌ای که هرگاه او قصاص نماید یا گذشت بفرماید،پس از آن گزیری نیست.(۱۷)به اختصار تو را میگویم ای فیلّپس!بدرستیکه ممکن نیست تو را اینکه ببینی او را و بشناسی او را بر زمین، شناسایی تمام.(۱۸)لیکن تو زود است ببینی او را در مملکت خودش تا ابد؛آنجاییکه بشود قوام سعادت ما و مجد ما.))پس گفت فیلّپس:چه میگویی ای آقا!حقا هر آینه در اشعیا نوشته شده‌است،که همانا خدای پدر ماست؛پس چگونه او را فرزندان نباشد؟(۲۰)یسوع جواب داد: ((بدرستی که در اشعیا نوشته شده‌است مثلهای بسیاری که نباید بگیری آن را به لفظ؛بلکه باید گرفت آن را به معنی.(۲۱)زیرا همهٔ پیغمبران که به یکصدوچهل و چهار هزار میرسند،آنانکه فرستاده ایشان را خدای بسوی جهان،بتحقیق سخن رانده‌اند به معمّاها و بتاریکی.(۲۲)لیکن زود است بیاید بعد از من لقای همه پیغمبران و پاکان؛پس او تابان شود چون نور بر تاریکیهای همهٔ آنچه پیغمبران فرموده‌اند (۲۳)زیرا او رسول خدای است.))(۲۴)چون این بفرمود یسوع، آهی کشید وفرمود: (۲۵) ((رأفت نما به اسرائیل ای خدای و به شفقت نظر کن بر ابراهیم و بر ذریه او تا خدمت کنند تو را به اخلاص.)) (۲۶)پس شاگردانش جواب دادند: چنین باد ای پروردگار.(۲۷)یسوع فرمود: ((حق میگویم شما را،بدرستی که کاتبان و علما بتحقیق باطل نمودند شریعت را به نبوتهای دروغ خود که مخالف است با نبوتهای پیغمبران راستگوی خدای.(۲۸) بجهت این غضب فرمود خدای بر خانهٔ اسرائیل و بر این گروه کم ایمان.)) (۲۹) پس شاگردان گریستند برای این کلمات و گفتند: رحم کن ما را خدای! رأفت کن بر هیکل و بر شهر مقدس و گرفتار مکن او را به حقارت امتها، تا حقیر نشمارند عهد تو را.(۳۰) پس یسوع فرمود: (( چنین باد ای پروردگار و خداوند پدران ما.)) فصل هیجدهم (۱)پس ازآنکه یسوع این سخنان را گفت،فرمود: (( شما خود نیستید که مرا اختیار نموده اید؛ بلکه من شما را اختیار نموده‌ام تا شاگرد من باشید.(۲) پس هرگاه جهان شما را دشمن بدارد؛ حقا که شما شاگردان من خواهید بود.(۳) زیرا جهان همیشه دشمن بندگان وخدمتکاران خدای بوده. (۴) به یاد آورید پیغمبران پاک را که ایشان را جهان به قتل رسانیده.(۵)چنانکه در این ایلیا اتفاق افتاد وقتی که ایزابل ده هزارپیغمبر رابه قتل رسانید؛حتی اینکه با مشقت نجات بافت ایلیای مسکین و هفت هزار از فرزندان پیغمبران که پنهان کرده بود ایشان را سردار لشکر اخاب.(۶)فریاد از جهان بدکار که خدای را نمیشناسد.(۷) در این صورت مترسید شما؛ زیرا موهای سر شما شمرده شده تا هلاک نشوید.(۸) نظز نمائید به گنجشک خانگی و پرندگان دیگر که نمیریزد پری از آنها بدون خواست خدای.(۹) آیا توجه مینماید خدا به پرندگان بیشتر از توجه او به انسان که بجهت او آفریده‌است هر چیزی؟ (۱۰) آیا اتفاق میافتد که انسانی به کفشهایش بیشتر توجه داشته باشد از فرزند خود؟ (۱۱) نه چنین است، پس نه چنین است.(۱۲)آیا واجب نیست بر شما اینکه گمان برید به طریق اولی که خدای ،شما را مهمل نمیگذارد و حال آنکه او توجه به پرندگان دارد؟(۱۳) لیکن چرا من سخن از پرندگان بگویم؛بلکه برگ درختی نیز نمیریزد بدون خواست خدای.(۱۴) باور کنید مرا؛زیرا به شما حق میگویم،که جهان خواهد ترسید از شما هرگاه نگاه داریدکلام مرا.(۱۵) زیرا هر گاه از رسوائی و بدکاری خود نمیترسید، هر آینه شما را دشمن نمیداشت؛لیکن از رسوائی خود میترسد و از این جهت دشمن میدارد شما را و زحمت میدهد شما را.(۱۶)پس هر گاه ببینید که جهان خوار شمارد کلام شما را،پس غمگین مشوید؛بلکه تأمّل کنید که چگونه بی اعتنایی کرده خدای را و او ازشما بزرگتر است.اعتنا نکرده او را جهان،حتی اینکه حکمت او را جهالت پنداشته.(۱۷)پس چون خدای با جهان مدارا به صبر مینماید،چرا شمال غمگین میشوید از خاک و گل زمین؟ (۱۸) آنگاه با صبرتان مالک خواهید شد خودتان را. (۱۹)هرگاه کسی به رخسارهٔ شما سیلی بزند رخسارهٔ دیگر را برای او بگیرید تا سیلی بزند.(۲۰) بدی را به بدی جزا ندهید زیرا این کاری است که بدترین همهٔ حیوانات میکند.(۲۱)لیکن بدی را به خوبی مجازات کنید و دعا کنید برای به جهت کسانی که شما را دشمن میدارند.(۲۲)آتش به آتش خاموش نمیشود؛ بلکه با آب خاموش میشود،ازبرای این میگویم شما را که به بدی غلبه منمائید بر بدی؛بلکه به خوبی غلبه نمائید.(۲۳)نظر نمائید خدای را که قرار داده آفتاب خود را،که طالع میشود بر نیکوکاران و بدکاران و همچنین است باران.(۲۴) همچنین واجب است بر شما که خوبی کنید با همه؛زیرا در ناموس نوشته شده‌است:قدیس باشید؛ زیرا من،پروردگار شما قدوسم.پاک شدگان باشید؛ زیرا من پاکم.کامل باشید:زیرا من کاملم. (۲۵)حق میگویم به شما،بدرستی که خدمتکاری که به دنبال خشنود نمودن آقای خود میباشد، جامه‌ای نمیپوشد که نفرت نماید از او آقای او.(۲۶)جامه‌های شما همان ارادت و محبت شماست. (۲۷) پرهیز کنید در این صورت از اینکه اراده نمائید یا دوست بدارید چیزی را که پسندیدهٔ خدای پرورگار ما نیست.(۲۸) یقین کنید اینکه خدای دشمن میدارد کجروی و شهوتهای جهان را.)) فصل نوزدهم (۱)چون یسوع این بفرمود،پطرس گفت:ای معلم!هر آینه بتحقیق ترک نمودیم هرچیزی را تا پیروی کنیم تو را؛پس عاقبت ما چیست؟(۲)یسوع فرمود: ((بدرستی که شما هر آینه خواهید نشست در روز جزا به پهلوی من تا شهادت بدهید بر سبطهای دوازده گانهٔ اسرائیل.)) (۳) چون یسوع این بفرمود آهی کشید و گفت: ((ای پروردگار من!این چیست که دوازده نفر اختیار کردم که یکی از ایشان شیطان شد. )) (۴) شاگردان از این کلمه بسی محزون شدند.(۵)در این وقت، نگارنده پنهانی از یسوع با اشک چشم پرسید:ای آقا!آیا مرا شیطان فریب خواهد داد؟ آیا من رانده خواهم شد؟(۶) پس یسوع در جواب فرمود اندوه مکن ای برنابا!زیرا آنان را که خدای پیش از آفرینش جهان برگزیده،هلاک نخواهند شد چهره تابان باش؛زیرا نام تو در سفر زندگانی نوشته شده‌است.)) (۷)پس تسلی داد یسوع شاگردان خود را وفرمود: ((مترسید؛زیرا آنکه مرا دشمن میدارد محزون نمیشود از کلام من؛چه،نیست در او شعور الاهی. )) (۸)پس برگزیدگان به سخن او تسلی یافتند.(۹) یسوع نمازهای خود را ادا نمود.(۱۰) آنگاه شاگردان گفتند:آمین! چنین باد ای پروردگار،خدای توانای مهربان!(۱۱)چون یسوع از عبادت فارغ شد،از کوه با شاگردان خود فرود آمد.(۱۲)برخرود به ده نفر پیس که ازدور فریاد زدند:ای یسوع!پسر داوود. (۱۳) پس ایشان را یسوع به نزد خویش خواند و به آنان فرمود: (( از من چه میخواهید ای برادران!)) (۱۴)همه فریاد برآوردند:به ما صحت عطا کن.(۱۵) یسوع جواب داد: ((ای کودنها مگر عقل خود را گم کرده‌اید که میگوئید به ما صحت عطا کن.(۱۶) مگر نمیبینید که من انسانی مانند شما.(۱۷) بخوانید خداوند ما را که آفریده‌است شما را و او توانا و مهربان است شفا میدهد شما را.)) (۱۸)پس پیسها با اشک چشم جواب دادند: بدرستی که ما میدانیم که تو انسانی هستی مانند ما.(۱۹) لیکن تو قدوس خدائی و پیغمبر پروردگار؛ پس دعا کن خدای را تا شفا دهد ما را.(۲۰) آنگاه رسولان زاری نمودند بسوی یسوع و گفتند که به ایشان رحم کن. (۲۱) پس یسوع ناله کرد و دعا کرد و فرمود: (( ای پروردگار!ای خداوند توانا و مهربان!(۲۲) رحم کن و قبول فرما سخن بندهٔ خود را و به خواهش این اشخاص ترحم کن وصحت ببخش به ایشان ازبرای محبت ابراهیم پدر ما و بندهٔ مقدس خود.)) (۲۳)چون یسوع این بگفت، روی به جانب پیسها نموده،فرمود: ((بروید وبنمائید خودتان را به کاهنان،بر حسب شریعت خدای.))(۲۴) آنگاه پیسها روان شدند ودر راه صحت یافتند.(۲۵) چون یکی از ایشان دید که صحت یافته، برگشت ویسوع را سراغ مینمود.(۲۶) او اسماعیلی بود.(۲۷) چون یسوع را پیدا کرد،بجهت احترام خم شد و گفت: بدرستی که حقا که تو قدوس خدائی.(۲۸) از روی شکر زاری نمود به سوی او،که او را به خدمتکاری بپذیرد.(۲۹)یسوع فرمود: ((بتحقیق که ده نفر صحت یافتند، پس نه نفر دیگر کجا شدند؟)) (۳۰) به آنکه صحت یافته بود فرمود: ((بدرستی که من نیامده‌ام تا خدمت کرده شوم؛ بلکه تا خدمت کنم.(۳۱)پس حال به خانهٔ خویش برو.(۳۲) بیان کن که چه بزرگ میباشد آنچه خدای با تو کرد،تا بدانند وعده‌هایی که وعده کرده شده بسوی به آنها از سوی ابراهیم و پسرش، با ملکوت خدای شروع کرده به نزدیک شدن.))(۳۳) پس آن پیس صحت یافته، روان شد و چون به نزدیک قبیلهٔ خود رسید،بیان نمود آنچه راکه خدای به او کرد بواسطهٔ یسوع. فصل بیستم (۱) یسوع بسوی دریای جلیل رفت ودر کشتی نشست،سفر کنان بسوی شهر خود ناصره.(۲)پس اضطراب عظیمیدر دریا پدید آمد تا حدی که کشتی مشرف به غرق شد.(۳) در این وقت یسوع در جلوی کشتی در خواب بود.(۴) شاگردانش نزدیک او شدند واو را بیدار کردند و گفتند که‌ای آقا!خود را برهان؛ زیرا ما هلاک میشویم.(۵) احاطه کرد آنها را خوف عظیم، بسبب باد تندی که مخالف بود وخروش دریا.(۶) پس یسوع بر خاست و متوجه کرد چشمهای خود را بسوی آسمان و گفت: ((یا الوهیم ال صباؤت! رحم کن بر بندگان.)).(۷) چون یسوع این بفرمود، فورا باد آرام گرفت ودریا ساکن شد.(۸) ملّاحان بی تاب شدند وگفتند که این چه کسی است که حتی دریا و باد اطاعت او میکنند؟(۹) چون کشتی به شهر ناصره رسید،ملاحان در شهر نشر دادند همهٔ آنچه را که یسوع کرده بود.(۱۰) کاتبان وعالمان پیش روی یسوع ایستادند وگفتند:هر آینه بتحقیق شنیده‌ایم چه بسیار کارها که در دریا ویهودیه کرده‌ای:؛پس در حال بیاور ما را معجزه‌ای از معجزات، اینجا در وطن خود؛(۱۱) یسوع جواب داد: ((این گروه بی ایمان طلب مینمایند معجزه‌ای را لیکن نخواهد شد آنان را هرگز؛ زیرا هیچ پیغمبری در وطن خود پذیرفته نمیشود.هر آینه بتحقیق در زمان ایلیا بیوگان بسیاری در یهودیه بودند؛لیکن او فرستاده نشد تا پرستاری شود، مگر به بیوهٔ صیدا.(۱۲)نیز در زمان الشیع در یهودیه پیسهای بسیاری بودند؛لیکن صحت نیافت مگر نعمان سریانی.)) (۱۳)اهل شهر به خشم آمدند از او و گرفتند و بردند او را به کنار کندگاه سیل تا بیندازند او را؛لیکن یسوع روان شد در وسط و از ایشان بازگشت. فصل بیست و یکم (۱)یسوع بر شد به کفر ناحوم و نزدیک شهر شد.(۲)ناگهان شخصی از میان قبرها برآمد.در او دیوی بود که بر او چیره شده بود؛به اندازه‌ای که هیچ زنجیری تاب نیاورد بر نگهداری او و به مردم زیان بسیاری رسانید.(۳)دیوها از دهان او فریاد برآوردند و گفتند:ای قدوس خدای!پیش از وقت چرا آمدی تا ما را ازجا برکنی.(۴)آنگاه زاری نمودند به او که بیرونشان ننماید،(۵) یسوع از ایشان پرسید: ((شمارتان چند است؟)) (۶)جواب دادند:شش هزار و ششصد و شصت و شش. (۷) پس چون شاگردان این بشنیدند هراسان شدند و به یسوع زاری کردند که برود.(۸) در این وقت یسوع جواب داد ((کجا شد ایمان شما؟! بر شیطان واجب است که برود،نه بر من.)) (۹)پس در این وقت دیوها فریاد کردند وگفتند:بدرستی که ما بیرون میشویم؛لیکن بگذار ما را که در این گرازها در آئیم.(۱۰)در آنجا پهلوی دریا قریب ده هزار گرازکنعانیان را بود که میچرخیدند. (۱۱)پس یسوع فرمود: (( بیرون شوید و در گرازها داخل شوید. ))(۱۲)پس دیوها درگرازها داخل شدند با فریاد وآنها را به دریا انداختند.(۱۳)آنوقت شبانانِ گرازها به شهر ریختند و حکایت نمودند هر آنچه بر دست یسوع جاری شده بود.(۱۴) از آنجا مردمان شهر بیرون آمدند و یسوع و آن مردی را که شفا گرفته بود یافتند.(۱۵)هراسان شدند مردان و زاری نمودند به یسوع که از حدود ایشان بیرون رود.(۱۶) پس از آنجا برگشت از ایشان و به نواحی صور و صیدا بر آمد.(۱۷)ناگاه زنی از کنعان با دو فرزندش از بلاد خود آمد تا یسوع را ببیند. (۱۸) دید او را با شاگردانش میآید فریاد بر آورد:ای یسوع،پسر داوود!رحم کن بر دختر من که شیطان رنجه اش میدارد.(۱۹) یسوع هیچ جواب نداد زیرا ایشان از اهل ختنه نبودند.(۲۰)شاگردان ترحم کردند و گفتند:ای معلم!ترحم کن بر ایشان و نظر کن که چه سخت داد و فریاد دارند. (۲۱)یسوع جواب داد: (( بدرستی که من فرستاده نشده‌ام،مگر به طایفهٔ اسرائیل.)) (۲۲) پس آن زن و دو پسرش پیش رفتند بسوی یسوع ناله کنان و آن زن گفت:ای یسوع،پسر داوود! به من رحم کن.(۲۳) یسوع جواب داد: ((خوش نیست که نان از دست کودکان گرفته و برای سگان انداخته شود.)) (۲۴) و این را محض نجاست ایشان بفرمود؛زیرا ایشان اهل ختنه نبودند. (۲۵) زن جواب داد:ای آقای من!بدرستی که سگان میخورند از خورده هائی که میریزد از سفره صاحبانشان.(۲۶) آن هنگام یسوع از سخن زن دگرگون شد و فرمود: ((ای زن!بدرستی که ایمان تو هر آینه عظیم است.)) (۲۷) آنگاه دستهای خویش را بسوی آسمان بلند نمود و خدای را بخواند.سپس فرمود: ((ای زن دختر تو را آزادکردم؛پس برو به راه خویش بسلامت.)) (۲۸)آن زن رفت چون به خانهٔ خویش باز آمد،دختر خود را یافت که تسبیح خدای میکند. (۲۹)از این بود که آن زن گفت: حقاً خدائی بجز خداوند اسرائیل نیست.(۳۰) از این جهت خویشان او به شریعت پیوستند، بجهت عمل به شریعتی که در کتاب موسی نوشته شده. فصل بیست ودوّم (۱)شاگردان در آن روز از یسوع پرسیدند و گفتند:ای معلم!چرا به آن زن این جواب گفتی که ایشان سگانند؟(۲)یسوع جواب داد: ((حق میگویم به شما که سگ برتر است ازمرد ختنه نشده.))(۳) شاگردان محزون شدند وگفتند:بدرستی که این کلام هر آینه سنگین است و چه کس توانِ پذیرفتن آن را دارد!(۴) یسوع جواب فرمود: ((هرگاه ملاحظه نمائید ای نادان آنچه را میکند سگی، که او را عقل نیست از برای خدمت به صاحب خود،میدانید که سخن من راست است. (۵) به من بگوئید که آیا سگ پاسبانی خانهٔ صاحب خود میکند و خود را به دزد عرضه میدارد؟(۶) آری؛لیکن جزای او چیست؟ (۷)زدن بسیار و آزردن،با کمیاز نان و او برای صاحب خود خوشروئی ظاهر میسازد.آیا این درست است؟)) (۸) شاگردان جواب دادند: بدرستی که این درست است ای معلم!(۹) آن وقت یسوع فرمود: ((حالا بنیکی بنگرید که چه بزرگ است آنچه خدای به انسان داده تا ببیند چه ناسپاس است او از برای وفا ننمودن به پیمان خدای و بنده اش ایراهیم.(۱۰) به یاد آورید آنچه را گفت داوود به شاؤل،پادشاه اسرائیل،بر ضد جلیاتِ فلسطینی.(۱۱)داوود گفت: ای آقای من!در بین اینکه بندهٔ تو گله را میچرانید، گرگی و خرسی و شیری آمدند و بر گوسفندان بندهٔ تو فرود شدند.(۱۲) بندهٔ تو آمد و آنها را کشت و گوسفندان را رهانید.(۱۳) و این ختنه ناشده نیست مگر چون یکی از آنها.(۱۴) از این جهت بنده تو به نام خداوند اسرائیل،میرود و میکشد این ناپاکی را که بر طایفهٔ پاک خدای کفران میکند.))(۱۵) آن وقت شاگردان گفتند:به ما بگو ای معلم!چرا بر انسان ختنه واجب است؟(۱۶)یسوع جواب داد: ((کفایت میکند شما را اینکه،خدای ابراهیم را امر نموده و فرموده:ای ابراهیم!بِبر پوست ختنه گاه خود و پوست ختنه گاه تمام خانوادهٔ خود را؛زیرا این پیمانی است میان من و تو تا ابد.)) فصل بیست وسوّم (۱)چون یسوع این بفرمود،نشست نزدیک کوهی که بر آن مشرِف بودند.(۲)شاگردان نزد او آمدند تا سخن او را بشنوند.(۳) آن وقت یسوع فرمود: ((بدرستی که چون آدم،انسان نخستین،خورد طعامیرا که خدایش از آن نهی فرموده بود در فردوس،در حالتی که فریب شیطان خورده بود، جسد او روح را نافرمانی نمود.(۴)پس سوگند یاد کرد و گفت:به خدای که میبرم تو را.(۵) پس پاره‌ای از سنگ بشکست و جسد خود را گرفت تا آن را ببرد به نوک آن پارهٔ سنگ. (۶) او را فرشته جبرئیل ملامت کرد بر این کار. (۷)جواب داد: که هر آینه بتحقیق سوگند خورده‌ام به خدای که بِبرم آن را؛پس نخواهم شکست قسم را.(۸)آنگاه فرشته به او نشان زیادی جسد او را؛پس برید آن را.(۹)همچنانکه جسد هر انسانی از جسد آدم است،واجب است بر او این که مراعات کند هر پیمانی را که آدم سوگند خورده که هر آینه عمل خواهد کرد. (۱۰) محافظت نمود آدم بر فعل این،در اولاد خود.(۱۱)پس پیوسته شد سنت ختنه از قرن به قرن.(۱۲) جز اینکه نبود در زمانهٔ ابراهیم،مگر قدر کمیاز ختنه شدگان بر زمین.(۱۳) زیرا پرستش بتان در زمین فراوان شد.(۱۴)از این رو خداوند آگاهانید ابراهیم را به حقیقت ختنه.(۱۵)استوار نمود این پیمان را که فرمود:هر نفسی که جسد خود را ختنه نکند او را از طایفهٔ خود جدا سازم تا ابد.)) (۱۶)ا ین هنگام شاگردان لرزیدند از ترس کلمات یسوع؛ زیرا او به حرارت روح تکلم فرمود.(۱۷)آنگاه یسوع فرمود: ((بگذارید ترس را،برای آنکه پوست ختنه گاه او بریده نشده؛ زیرا از فردوس محروم است.)) (۱۸)باز تکلم نموده،فرمود: ((بدرستی که روح در بسیاری نشاط است در خدمت خدای؛اما جسد ضعیف است.(۱۹)بر هر که از خدای میترسد واجب است که نیک بنگرد که جسد چیست و اصل آن کجا بوده و بازگشت آن به کجاست.(۲۰)از گل زمین خدای جسد را آفرید. (۲۱) سپس در آن دم زندگانی دمید به نفخه‌ای در آن. (۲۲) پس گاهی که جسد منع میکند خدمت خدای را،واجب است خوار و پایمال شود چون گل.(۳۳) زیرا هر کس دشمن بدارد نفس خود را در این جهان،او را در حیات جاودانی خواهد یافت.(۲۴) اما ماهیت جسد الان از خواهشهای او آشکار است؛اینکه او دشمن سخت است هر صلاحی را؛ زیرا او تنها میل دارد به گناه.(۲۵)آیا در این صورت واجب است بر انسان بجهت خشنودی یکی از دشمنانش ترک کند خشنودی خدای آفریدگار خود را؟(۲۶) در این نیک بنگرید، که همهٔ قدیسین و پیغمبران برای خدمت به خدای دشمنان جسد خود بودند.(۲۷)تا تجاوز نکرده باشند از شریعت خدای،که داده شده بود به بنده اش موسی و خدمت نموده باشند خدایان باطل و دروغ را.(۲۹)به یاد آرید ایلیا را که گریخت در حالتی که میگشت در کوه‌های خالی و گیاه قوت میفرمود و پوست بز را ردا کرد.(۳۰)آوخ چه بسیار روزهائی که نخورد.(۳۱)آوخ چه سخت سرمائی که متحمّل آن شد.(۳۲)آوخ چه بسیار بارانی که او را تر کرد.(۳۳)او مدت هفت سال متحمل شد بیداد سخت ایزابل ناپاک را.(۳۴)به یاد آرید الیشع را که نان جو خورد و درشت ترین جامه‌ها را پوشید.(۳۵)حق میگویم به شما؛بدرستی که ایشان چون نترسیدند از اینکه جسد را خوار کنند،ترسانیدند پادشاهان و رؤسا را و این بس است برای خواری جسد،ای مردم!(۳۶) هرگاه به قبرها نظر اندازید،میدانید که جسد چیست.)) فصل بیست وچهارم (۱)چون یسوع این بگفت،گریست و فرمود: ((وای بر آنانکه ایشان خدمتکارهای جسد خود هستند.(۲)زیرا حقاً ایشان نمیرسند به خیری در زندگانی دیگر؛بلکه در عذاب هستند بجهت گناهان خود.(۳)به شما میگویم که شکم پرستِ توانگری بود و خیالی جز شکم پرستی نداشت. (۴)میداد هر روز ولیمه بزرگی.(۵)بر درگاه او فقیری بود که لعازر نام داشت و او پر بود از زخمها و میخواست که سیر شود از ریزه هائی که ریخته میشود از خوان آن شکم پرست. (۶)لیکن اندکی به او از آن ولیمه نداد؛بلکه همه او را استهزا نمودند.(۷) بر او ترحم ننمودند مگر سگان؛ زیرا آنها زخمهای او را میلیسیدند. (۸) اتفاق افتاد که آن فقیر مرد و فرشتگان او را برداشتند بسوی دو بازوی ابراهیم پدر ما.(۹)آن توانگر هم مرد و شیاطین او را برداشتند بسوی دو بازوی ابلیس،آنجائی که سخت ترین عذاب را کشید.(۱۰)پس چشمان خود را بلند نمود و دید لعازر را از دور،در آغوش ابراهیم.(۱۱)پس آنوقت توانگر فریاد برآورد:ای پدر جان،ابراهیم! مرا رحم کن لعازر را بفرست تا به اطراف انگشتان خود،قطرهٔ آبی به من برساند تا سرد نماید زبان مرا که عذاب میشود در این زبانهٔ آتش.(۱۲)پس ابراهیم جواب داد:ای پسرک!یار کن که تو طیبات خود را در زندگانی خود تمام دریافتی و لعازر بلاها را.(۱۳)از این رو تو حالا در بد بختی هستی و او درشکیبائی.(۱۴)پس باز توانگر فریاد برآورد:ای پدرجان،ابراهیم!بدرستی که مرا درخانهٔ پدر سه برادر است.(۱۵)پس لعازر را بفرست تا ایشان را خبر دهد به آنچه میکشم؛ بلکه توبه کنند و به اینجا نیایند.(۱۶)پس ابراهیم جواب داد موسی و پیغمبران نزد ایشان هستند؛ از ایشان بشنوند.(۱۷)توانگر جواب داد:نه چنین است ای پدر جان،ابراهیم!بلکه هر گاه یکی از مردگان برخیزد تصدیق میکنند. (۱۸) ابراهیم جواب داد: بدرستی که آنکه تصدیق موسی و پیغمبران نکند،تصدیق مردگان نیز نخواهد کرد،اگر چه برخیزند.)) (۱۹)آنگاه یسوع فرمود: (( ببینیدآیا فقیران صابر مبارک نیستند؟ آنانکه میل دارند به آنچه فقط ضروری است،در حالتی که کراهت کنندگان از جسد هستند.(۲۰)چه بدبختند آناکه بر میدارند دیگران را برای دفن،تا بدهند اجساد ایشان را جهت طعام کرمها و باز نمیآموزد حق را!(۲۱)بلکه ایشان دورند از آن، دوری بزرگی؛بگونه‌ای ایشان زندگانی میکنند در اینجا که گویا همیشه خواهند بود.(۲۲)زیرا ایشان خانه‌های بزرگ میسازند و املاک بسیار میخرند و در کِبر زندگانی مینمایند.)) فصل بیست و پنجم (۱)در این وقت نگارنده گفت : ای معلم!بدرستی که کلام تو حق است واز این رو بتحقیق ترک نمودیم هر چیزی را ، تا پیروی تو کنیم.(۲) پس بفرما ما را ،چگونه برما واجب است که جسد خود را دشمن بداریم ؟ (۳) خود کشتن جایز نیست وچون زنده‌ایم واجب است بر ما که او را بپروریم.(۴)یسوع جواب داد ((جسد خودرا مانند اسب نگهداری کن تادر امن زندگانی کنی.(۵) زیرا با پیمانه اسب قوت داده میشود؛ ولی کار بی اندازه.(۶)در دهان او لگام نهاده میشود تا بر حسب ارادهٔ تو راه رود. (۷) بسته میشود تا نیازارد کسی را. (۸) در جای حقیری حبس میشود و هرگاه نافرمانی کند زده میشود.(۹) پس ای برنابا! در این صورت اینطور بکن که زندگانی خواهی کرد همیشه با خدای.(۱۰)تو را به خشم نیاورد سخن من؛ زیرا داوود پیغمبر خود همین کار کرد؛چنانکه اعتراف نموده، میگوید:بدرستی که من نزد تو مثل اسبم و بدرستی که من همیشه با توام. (۱۱)همانا با من بگو کدام یک از این دو فقیرتر است، کسی که به کم قناعت دارد یا آن کس که به زیاد میل دارد؟(۱۲)حق میگویم شما را که اگر جهان عقل درستی میداشت،هیچ کس چیزی برای خود جمع نمیکرد.(۱۳)بلکه هر چیزی مشترک بود.(۱۴)لیکن دیوانگی او به این معلوم میشود که هر قدر جمع میکند رغبتش بیشتر میشود.(۱۵)حال اینکه هر چه جمع میکند آن را،جز این نیست که جمع میکند آن را برای راحت جسد دیگران.(۱۶)پس باید کفایت کند شما را در این صورت یک جامه.(۱۷)کیسه‌های خود را بیندازید.(۱۸)برندارید توشه دان و نه کفشی در پای خود.(۱۹)واندیشه مکنید که بگوئید برای ما از این پس چه اتفاق خواهد افتاد. (۲۰) بلکه اندیشه نمائید در اینکه به عمل آورید خواست خدای را. (۲۱) او حاجتتان را برای شما پیش خواهد آورد تا جائی که شما نخواهید بود محتاج به چیزی.(۲۲)حق میگویم به شما،که همانا بسیار جمع نمودن در این زندگانی نا استوار،گواهی است بر نداشتن چیزی که به کار آید در زندگانی دیگر.(۲۳)زیرا هر کس اورشلیم وطن او باشد، در سامره خانه‌ها نمیسازد.(۲۴)زیرا میان دو شهر دشمنی پیداست.(۲۵)آیا میفهمید؟)) فصل بیست وششم (۱)آنگاه یسوع فرمود: ((مردی در سفر بود و در بین اینکه روان بود،در مزرعه‌ای که در معرض فروش بود به پنج قطعه از نقود، گنجی پیدا کرد.(۲)پس چون آن مرد این بدانست یکراست رفت و ردای خویش بفروخت تا آن مزرعه را بخرد.آیا باور این میشود؟)) (۳)شاگردان جواب دادند: بدرستی که آنکه باور نکند پس او دیوانه‌است.(۴)دراین هنگام یسوع فرمود: ((بدرستی که دیوانگان خواهید بود هرگاه ندهیدحواس خود را برای خدای تا نفس خود را بخرید، که گنج محبت در آنجا قرار دارد.(۵)زیرا محبت گنجی است که مانند ندارد.(۶)چرا هر کس که خدای را دوست بدارد خدای او را خواهد بود.(۷)پس هر کس که خدای او را باشد همه چیز او راست.))(۸)پطرس گفت:ای معلم!به ما بگو که چگونه واجب است برانسان که دوست بدارد خدای را، دوستی خالص؟(۹) یسوع جواب داد: ((حق میگویم به شما، بدرستی که هرکس دشمن ندارد پدر و مادر و زندگانی و فرزندان و زن خود را برای دوستی خدای، پس چنین کسی لایق نیست که خدای او را دوست بدارد.)) (۱۰)پطرس گفت: ای معلم! هر آینه بتحقیق در ناموس خدای، کتاب موسی، نوشته شده: پدر خود را گرامیبدار تا در زمین زندگانی دراز نمائی. (۱۱) باز میفرماید:ملعون باد پسری که فرمانبرداری از پدر و مادر خود نکند.(۱۲)از این رو خدای امر فرموده به اینکه مثل این پسر بد رفتار، جلو دروازه شهر وجوباً سنگباران شود به غضب طایفه.(۱۳)پس چگونه به ما امر میفرمائی که دشمن بداریم پدر و مادر خود را؟(۱۴)یسوع فرمود: (( هر کلمه‌ای از کلمات من راست است.(۱۵)زیرا از من نیست؛بلکه از خدائی است که مرا به خانهٔ اسرائیل فرستاده.(۱۶)از این رو شما را میگویم،بدرستی که هرآنچه نزد شماست بتحقیق که خدای شما را انعام فرموده به آن. (۱۷) پس کدامیک از دو امر قیمتاً بزرگتر است؛ عطیه یا دهندهٔ آن؟(۱۸)پس هرگاه پدر یا مادر یا غیر ایشان سبب لغزش تو بشود در خدمت به خدای، پس دور بینداز ایشان را که گویا ایشان دشمنانند.(۱۹)مگر خدای ما ابراهیم را نفرمود:ازخانهٔ پدر و قوم خود بیرون شو و بیا در زمینی که میدهم آن را به تو و به نسل تو،ساکن شو. (۲۰) چرا خدای این را بفرمود؟(۲۱) .مگر به جهت این نیست که پدر ابراهیم سازندهٔ پیکرانی بود که میساخت و عبادت میکرد خدایان دروغ را؟(۲۲)از این رو دشمنی میان ایشان بحدّی رسید که پدر خواست پسر خود را بسوزاند.)) (۲۳)پطرس گفت:یدرستی که سخنان تو راست است. (۲۴)من التماس میکنم تو را به اینکه بر ماحکایت کنی چگونه ابراهیم پدر خود را ریشخند نمود.(۲۵)یسوع فرمود: ((ابراهیم هفت ساله بود،چون ابتدا کرد به طلب خدای.(۲۶)پس روزی به پدر گفت:ای پدر!انسان را چه کسی ساخته؟(۲۷)پدر کم عقل جواب داد:انسان.(۲۸)زیرا من تو را ساختم و پدرم مرا ساخت.(۲۹)پس ابراهیم جواب داد: ای پدر من!حقیقت چنین نیست. (۳۰)زیرا من پیرمردی را دیدم میگریست و میگفت که‌ای خدای من!چرا به من اولاد نداده‌ای.(۳۱)پدرش جواب داد:حقاً ای پسرک خدای انسان را مساعدت میکند تا انسانی بسازد؛ لیکن او نمیگذارد دست خود را در او.(۳۲) پس لازم نیست انسان را جز اینکه بیاید و زاری کند و پیشکش کند برای او بره‌ها و گوسفندها، تا خدایش مساعدت او نماید. (۳۳) ابراهیم جواب داد:ای پدر!چند خدای اینجا هست. (۳۴)پیرمرد جواب داد: ای پسرک آنها شماره‌ای نیست.(۳۵)پس آنگاه ابراهیم جواب داد:ای پدر!چه کنم هرگاه به خدائی خدمت کنم و دیگری زیان مرا بخواهد؟ زیرا من خدمت نمیکنم او را.(۳۶) پس هر چه باشد میان آن دو نزاع حاصل شود و میان خدایان خصومت واقع شود.(۳۷)لیکن هرگاه خدائی که زیان مرا بخواهد و به قتل رساند خدای مرا، پس چه کنم؟(۳۸)ا ین خود واضح است که مرا نیز میکشد.(۳۹) پیرمرد با خنده جواب داد:مترس ای پسرک!زیرا خدائی با خدائی خصومت نمیورزد.(۴۰)نه چنین است: زیرا در هیکل بزرگ،هزارها از خدایانند با خدای بزرگ بعل.(۴۱) بتحقیق که به هفتاد سال از عمر رسیده‌ام و ندیده‌ام هرگز که خدائی خدای دیگر را بزند.(۴۲) بلکه یکی خدائی را و آن یکی خدائی دیگر را میپرستد.(۴۳)ابراهیم جواب داد:پس در این صورت اتحاد میان ایشان یافت میشود.(۴۵)پدرش جواب داد: آری یافت میشود.(۴۶)آن وقت ابراهیم گفت:ای پدر من! خدایان به چه چیزی شبیه هستند؟(۴۷)پیرمرد جواب داد:ای کم عقل!بدرستی هر روز من خدائی میسازم و به دیگرانش میفروشم تا نان بخرم و تو نمیدانی که چگونه‌اند خدایان؟(۴۸)در همان وقت پیکری میساخت.(۴۹)پس گفت:این از چوب خرماست وآن از زیتون وآن پیکر کوچک از دندان فیل. (۵۰) ببین چه خوش روی است! آیا چنین ظاهر نمیشود که گویا او زنده است؟ (۵۱)حقاً که محتاج نیست مگر به روان.(۵۲)ابراهیم جواب داد:در این صورت خدایان را روانی نیست.پس چگونه روان میبخشند؟(۵۳)همچنین چون آنها را حیاتی نیست،چگونه در این صورت حیات عطا میکنند؟(۵۴)پس این خود واضح است،ای پدر من! که ایشان خدای نیستند.(۵۵) پیرمرد سخت به خشم آمد از این سخن و گفت: هر گاه رسیده بودی از عمر به آنچه متمکّن میشدی به آن از ادراک،هر آینه سرت را با این تبر شکسته بودم.(۵۶)خاموش شو چون که تو را ادراک نیست.(۵۷) ابراهیم جواب داد: ای پدر من! اگر خدایان انسان را بر ساختن انسان مساعدت مینمایند،پس چگونه از انسان بر میآید که خدایان را بسازد؟!(۵۸)هرگاه خدایان از چوب ساخته شده اند؛پس بدرستی که سوزانیدن چوب گناهی است بزرگ.(۵۹)لیکن ای پدر جان!به من بگو،با اینکه تو خدایانی که شماره‌ای برای آنها نیست ساخته‌ای،پس چگونه مساعدت نکردند تو را خدایان تا اولاد بسیاری بسازی و قویترین مرد در جهان شوی؟!(۶۰)به خشم شد پدر چون شنیدکه پسر چنین سخن میراند.(۶۱) پسر به کمال رسانده گفته خود را؛ گفت: (۶۲) ای پدر جان!آیا جهان وقتی از اوقات بدون بشر دیده شده؟پیرمرد جواب داد:آری و چرا؟ (۶۳)ابراهیم فرمود:زیرا من میخواهم بشناسم که چه کسی ساخته‌است خدای اولی را.(۶۴) پیرمرد گفت:اکنون از خانه برو و آسوده بگذار مرا تا بزودی این خدای را بسازم و با من سخنی مگوی.(۶۵)زیرا هر وقتی که گرسنه شوی،بدرستی که تو نان میخواهی نه کلام.(۶۶)پس ابراهیم فرمود:بدرستی که خدای راستین، هر آینه خدائی است بزرگ. همانا تو این خدای را چنانکه میخواهی پاره میکنی و او از خودش دفاع نمینماید!(۶۷)پیرمرد به غضب درآمد و گفت:بدرستی که تمام عالم میگویند که اینها خدایانند و تو ای کودک کم عقل! میگوئی نه چنین است.(۶۸)به خدایانم سوگند که هر گاه تو مرد بودی،هر آینه تو را کشته بودم.(۶۹) پیرمرد چون این بگفت،ابراهیم را لگد به سینه کوفت و از خانه بیرونش راند.)) فصل بیست وهفتم (۱)شاگردان از حماقت پیرمرد خندیدند و از زیرکی ابراهیم متحیّرانه باز ایستادند.(۲)لیکن یسوع ایشان را سرزنش نموده،فرمود: (( هر آینه بتحقیق فراموش نمودید کلام پیغمبری را که فرموده:خندهِ عاجل بیم دهنده بگریهٔ پسین است.(۳) نیز فرمود:مرو به آنجا که خنده است؛ بلکه بنشین آنجا که ناله میکنند.(۴)چونکه این زندگی در شقاوت وسختی به سر میرود.)) (۵) آنگاه یسوع فرمود: ((مگر نمیدانید که خدای در زمان موسی مردمان بسیاری را در مصر به جانوران هولناک مسخ فرموده؟(۶)به جهت آنکه ایشان خندیدند و به دیگران ریشخند نمودند.(۷)حذر کنید از اینکه بخندید بر کسی؛زیرا بدان سبب خواهید گریست گریستنی.)) (۸)شاگردان گفتند:همانا ما از بی خردی پیرمرد خندیدیم.(۹)آن وقت یسوع فرمود: ((حق میگویم شما را؛هر مانندی مانند خود را دوست دارد و در آن خوشحال مییابد.(۱۰)از این رو اگر شما کودن نبودید،هر آینه از کم خردیِ کودنی نمیخندیدید.)) (۱۱) آنان گفتند خدای به ما رحم نماید.(۱۲) یسوع فرمود: (( چنین بادا. ))(۱۳)آن وقت فیلّپس گفت:ای معلم!چگونه شد که پدر ابراهیم خواست که پسرش رابسوزاند؟(۱۴)یسوع فرمود: ((چون ابراهیم به سن دوازده سال رسید،روزی پدرش به اوگفت: فردا عید همهٔ خدایان است.(۱۵)از این رو زود است برویم به هیکل بزرگ و هدیه‌ای برای خدای خود،بعل،ببریم.(۱۶)تو برمیگزینی برای خود خدائی را.(۱۷)ابراهیم به مکر جواب داد: شنیدم و فرمانبردارم،ای پدر من!(۱۹)پس بامدادان به هیکل پیش از همه کس درآمدند.(۲۰)لیکن ابراهیم در جامهٔ زیرین،تبری پنهانی همراه برده بود.(۲۱) چون به هیکل در آمدند و جمعیت فراوان شد، ابراهیم خود را پشت بتی در کنج تاریکی،در هیکل پنهان نمود.(۲۲)چون پدرش باز گشت گمان کرد که ابراهیم پیش از او به خانه رفته و درنگ ننمود که از او جست وجو نماید. فصل بیست وهشتم چون همه کس از هیکل باز گشتند،کاهنان هیکل را قفل زدند و رفتند.(۲)پس آنوقت ابراهیم تبر را گرفته و دست و پای همهٔ بتان را قطع فرمود،مگر خدای بزرگ بعل را.(۳)آنگاه تبر را نهاد نزد پاهای او،میان خورده‌های پیکرانی که قطعه قطعه ریخته شده بودند؛زیرا در قدیم العهد تألیف شده از اجزا بودند.(۴)چون ابراهیم از هیکل خارج میشد،جماعتی از مردم او را دیدند.آ‎نها گمان نمودند که داخل شده تا چیزی از هیکل بدزدد؛پس او را گرفتند.(۵)و چون او را به هیکل رساندند و دیدند که خدایان ایشان قطعه قطعه شکسته شده‌اند،ناله کنان فریاد زدند:زود باشید ای قوم!باید بکشیم او را که خدایان ما را کشته.(۶)پس قریب ده هزار مرد با کاهنان بسوی آنجا روی نمودند و از ابراهیم پرسیدند از علتی که بواسطهٔ آن خدایان ایشان را خورد کرده بود.(۷)ابراهیم جواب داد:بدرستی که شما هر آینه بی خردان هستید.(۸)مگر انسان خدای را تواند کشت؟! (۹)بدرستی آن کس که کشته‌است آنها را جز این نیست که او آن خدای بزرگ است.(۱۰) مگر نمیبینید تبری که او راست،در دو قدمیاوست؟!(۱۱)او برای خود همسران نمیخواهد. (۱۲)این زمان پدر ابراهیم که سخنهای ابراهیم را دربارهٔ خدایان ایشان به یاد داشت،از راه رسید.(۱۳)او تبری را که با آن ابراهیم بتان را در هم شکسته بود شناخت.(۱۴)پس فریاد زد: جز این نیست که این پسر خیانتکار من،خدایان ما را کشته؛زیرا این تبر،تبر من است.(۱۵)با آنها حکایت کرد آنچه را که میان او و پسرش گذشته بود(۱۶)پس قوم مقدار بزرگی از هیزم جمع کردند.(۱۷)دو دست و پای ابراهیم را بستند.(۱۸)او را بر روی هیزمها گذاشته و زیر آن آتش نهادند.(۱۹)پس آن وقت خدای،بواسطهٔ فرشته جبرئیل،به آتش امر نمود که بندهٔ او ابراهیم را نسوزاند.(۲۰)پس آتش بشدت زبانه کشید و قریب دوهزار مرد از آنان را که حکم به مردن ابراهیم نموده بودند سوزانید.(۲۱)اما ابراهبم خود را آزاد و آسوده یافت؛زیرا فرشتهٔ خدای،او را برداشت تا به نزدیک خانهٔ پدرش،بدون اینکه دیده شود آن کس که برداشته او را.(۲۲) آری،ایچنین ابراهیم از مرگ نجات یافت.)) فصل بیست ونهم (۱)آن وقت فیلّپس گفت: چه بزرگ است رحمت خدای برای آنان که او را دوست دارند. (۲)ای معلم !به ما بگو چگونه ابراهیم به معرفت خدای رسید.(۳)یسوع جواب داد ((چون ابراهیم به نزدیک خانهٔ پدرش رسید،ترسید که داخل خانه شود.(۴)پس دور از خانه رفت و زیر درخت خرمایی نشست .آنجا تنها درنگ نمود .(۵) فرمود که هستی ناگزیر است از بودن خدایی صاحب زندگی وخدایی توانمندتر از انسان ؛ زیرا او انسان را میسازد.(۶)انسان بدون خدای که نمیتواند که انسان را بسازد .(۷) آن وقت پیرامون خویش را نگریست و نظر در ستارگان و ماه و آفتاب انداخت .گمان کرد که آنها خدایانند،(۸) لیکن پس از اندیشه نمودن درتغییرات وحرکات آنها ،فرمود که واجب است بر خدای حرکات وارد نشود وابرها او را محجوب ندارند؛وگرنه مردم نابود میشوند .(۹)در حین اینکه او متحیّر بود شنید که آواز داده میشود نام او : ای ابراهیم!(۱۰) پس چون آگاه شد وکسی را در هیچ سوی ندید ،با خود فرمود که به درستی من بتحقیق ((یا ابراهیم)) را شنیدم .(۱۱) پس همچنان دوبار دیگر شنید که آواز داده میشود:ای ابراهیم !(۱۲)آنگاه جواب داد: کیست که مرا آواز میکند؟(۱۳)شنید گوینده‌ای را که میگوید:بدرستی که منم فرشتهٔ خدای، جبرییل.(۱۴)پس ابراهیم هراسان شد؛ لیکن فرشته هراس او را نشانیده ،کفت: مترس ای ابراهیم، زیرا تویی خلیل اللّه.(۱۵) پس بدرستی که چون تو خدایان مردم شکستی ، بر گزید تو را خدای فرشتگان وپیغمبرن تا اینکه تا اینکه تو نوشته شدی در سفر حیات.(۱۶)آن وقت ابراهیم فرمود :مرا چه واجب است بکنم ، تا خدای فرشتگان و پیغمبران را عبادت نمایم ؟ (۱۷) پس جواب داد فرشته: برو بسوی آن چشمه و غسل کن .(۱۸)زیرا خدای میخواهد با توسخن کند.(۱۹)ابراهیم جواب داد: چگونه سزاوار است که غسل نمایم .(۲۰)پس آن زمان فرشته بصورت جوانی خوشروی نمایان شد و در چشمه غسل کرده،گفت:ای ابراهیم چنین کن به خود.(۲۱)پس چون ابراهیم غسل کرد،فرشته گفت:بر شو به آن کوه؛زیرا خدای میخواهد در آنجابا تو سخن کند.(۲۲)پس ابراهیم بر شد به کوه ، چنانکه فرشته او را گفت.(۲۳)پس به دو زانو بر نشست،با خویش گفت: ای ابراهیم! چه وقت خواهی دید که خدای فرشتگان با تو سخن کند.(۲۴)پس آواز لطیفی شنید که او را آواز میدهد:ای ابراهیم!(۲۵)پس ابراهیم او را جواب داد:مرا چه کسی آواز میکند؟(۲۶)پس آواز جواب داد منم؛خدای تو ای ابراهیم!(۲۷)اما ابراهیم،پس هراسان شد و روی خود به خاک مالید و گفت:چگونه بندهٔ تو گوش دهد تو را و او خاک و خاکستر است.(۲۸)آن وقت خدای با او فرمود:مترس،بلکه برخیز ؛زیرا بتحقیق تو را بنده‌ای برای خود برگزیدم وبدرستی که من خواهم برکت دهم تو را و تو را رهبر گروهی بزرگ بگردانم.(۲۹)از اینرو بیرون رو از خانهٔ پدر و خویشانت و بیا ساکن شو در زمینی که به تو میدهم آن را؛به تو و نسل تو،(۳۰)ابراهیم جواب داد :بدرستی که من هر آینه میکنم همهٔ آن را ای پروردگار ! لیکن مرا نگهداری بفرما تا خدای دیگر به من زیان نرساند.(۳۱)خدای به سخن در آمده فرمود:منم خدای یگانه.(۳۲) جز من خدایی نیست.(۳۳)میزنم و شفا میدهم.(۳۴)میمیرانم و زنده میکنم.(۳۵)به دوزخ فرود میکنم و بیرون میکنم.(۳۶)کسی نمیتواند که خود را از قدرت من برهاند.(۳۷)آنگاه خدای به او سنت ختنه را عطا نمود و اینچنین ابراهیم ، پدرما،خدای را شناخت.)) (۳۸)چون یسوع این بفرمود،دستهای خود رابلندنموده،فرمود: ((کرامت ومجد توراست ای خدای.(۳۹)چنین باد!)) فصل سی ام (۱)یسوع رفت به اورشلیم، نزدیک مظال و آن یکی از عیدهاست.(۲) چون کاتبان و فریسیان این بدانستند،با هم مشورت نمودند که با سخن خودش او را از نظر بیندازند.(۳)پس از این جهت فقیهی نزد او آمده، گفت: ای معلم!چه چیزی واجب است بکنم تا بر حیات جاودانی کامیاب شوم؟(۴) یسوع جواب داد: (( چگونه در ناموس نوشته شده؟)) (۵)او در پاسخ گفت:دوست بدار پروردگار خود را و خویش خود.(۶) دوست بدار خدای خود را بالای هر چیزی به تمام دل و خرد خود.(۷) خویش خود را مانند خودت دوست بدار.(۸)یسوع گفت: ((خوب جواب دادی.(۹) بدرستی که من تو را میگویم برو واینچنین کن؛حیات جاودانی تو را خواهد بود.)) (۱۰)آنگاه او گفت:خویش من کیست؟(۱۱)یسوع چشم خود را بلند نموده جواب داد: ((مردی از اورشلیم فرو شده بود تا برود بسوی اریحا،شهری که اعاده شده بنای آن در زیر لعنت. (۱۲) دزدان این مرد را در راه گرفتند و زخمش زدند و برهنه اش کردند. (۱۳) آنگاه رفتند و او را مشرف به موت گذاشتند.(۱۴) اتفاق افتاد که کاهنی در آنجا گذر کرد.(۱۵) چون آن زخم خورده را دید،بدون آنکه سلام کند،از کنار او روان شد.(۱۶)شخصی لاوی مانند او نیزگذرکرد،بدون اینکه سخنی بگوید.(۱۷)اتفاق افتاد که مردی سامری نیز گذر کرد.(۱۸)چون آن زخم خورده را دید،براو مهربانی کرد و از اسب خود پیاده شد و آن زخم خورده را گرفت و زخمهای او را با شراب شست و روغنی به او مالید.(۱۹)بعد از اینکه زخمهای او را مرحم گذاشت و او را تسلی داد،بر اسب خود سوارش نمود.(۲۰)چون در وقت شام به کاروانسرا رسید،او را به مهربانی به صاحب آن سپرد.(۲۱)چون بامدادان برخاست گفت که به این مرد توجّه کن ومن تو را هر چیزی میدهم.(۲۲)بعد از آنکه چهار پارچه از طلا به آن بیمار بجهت صاحب منزل تقدیم نمود گفت که آسوده باش؛زیرا من برمیگردم بزودی و تو را به خانه خود میبرم.)) (۲۳)یسوع فرمود: ((به من بگو کدام یک از آنها خویش او بود؟)) (۲۴) فقیه جواب داد آنکه اظهار مهربانی کرد.(۲۵)آنوقت یسوع گفت: ((بتحقیق که پاسخ به صواب دادی.(۲۶) پس برو و چنین کن.))(۲۷)پس فقیه به نومیدی بازشد. فصل سی و یکم (۱)آن وقت کاهنان نزدیک یسوع شدند و گفتند:ای معلم!آیا جایز است که خراج جزیه به قیصر داده شود؟(۲)یسوع به یهودا التفات فرمود و گفت: ((آیا با تو نقودی هست؟))(۳) آنگاه یسوع فلسی به دست خود گرفت و متوجه کاهنان شد و به ایشان فرمود: ((بدرستی که بر این فلس صورتی هست؛پس به من بگوئید که صورت کیست؟)) (۴)پس جواب دادند:صورت قیصر. (۵)یسوع فرمود: ((در این صورت بدهید به قیصر آنچه از آن قیصر است.(۶)بدهید به خدای آنچه از آن خدای است.))(۷) مردی یوز باشی نزدیک آمده،گفت:ای آقا!پسر من ناخوش است؛ به پیری من رحم کن.(۸)یسوع پاسخ داد: ((پروردگار اسرائیل تو را رحم کند!)) (۹)چون آن مرد روانه شد،یسوع فرمود: ((منتظر من باش.(۱۰)زیرا من به خانه تو میآیم، تا بر پسر تو دعا کنم.))(۱۱)یوزباشی جواب داد:ای آقا!بدرستی که من لایق آن نیستم که به خانهٔ من بیائی و حال آنکه تو پیغمبر خدائی.(۱۲)کفایت میکند مرا کلمه‌ای که به آن تکلم فرمودی، بجهت شفای پسر من.(۱۳)زیرا خدایت بتحقیق تو را بر هر مرض مسلط فرموده؛چنانکه فرشتهٔ او در خواب به من گفت.(۱۴)یسوع بسیار تعجب نمود.(۱۵)به آن جماعت متوجه شده،فرمود: ((به این بیگانه نگاه کنید؛زیرا بیشتر از هر کسی که در اسرائیل یافت شده در او ایمان است.)) (۱۶) پس به یوزباشی متوجه شد و فرمود: ((بسلامت برو؛زیرا خدای بجهت ایمان عظیمیکه تو را عطا فرموده،به پسرت صحت بخشید.))(۱۷)پس یوزباشی به راه خود روان شد.(۱۸)برخورد در راه به خدمتکاران خودش،و آنها خبر دادند او را که پسرش بتحقیق صحت یافته.(۱۹)آن مرد پرسید: در کدام ساعت او را تب رها کرد؟(۲۰)گفتند:دیروز در ساعت ششم تب از او رفت.(۲۱)آن مرد دانست که وقتی یسوع فرمود که پروردگار،خدای اسرائیل تو را رحم کند،پسرش صحت خود را باز یافته.(۲۲)پس به این جهت آن مرد به خدای ما ایمان آورد.(۲۳)پس چون به خانهٔ خود در آمد،شکست همهٔ خدایان خود را و گفت: نیست خدای حقیقی زنده‌ای، جزخدای اسرائیل. (۲۴)آنگاه گفت:نان مرا کسی نخورد،که خدای اسرائیل را عبادت نکرده باشد. فصل سی و دوم (۱)یکی از فریسیان یسوع را دعوت نمود برای شام خوردن تا او را تجربه کند.(۲)یسوع با شاگردانش آنجا آمد.(۳) بسیاری از کاتبان در آن خانه منتظر بودند، تا امتحانش کند.(۴) شاگردان نشستند بر سر سفره بدون اینکه دستهای خود را بشویند.(۵)آنگاه کاتبان یسوع را خوانده، گفتند:چرا شاگردان تو سنّت بزرگان ما را نگه نمیدارند،به شستن دستهای خود پیش از آنکه نانی بخورند؟(۶)یسوع فرمود: ((من از شما میپرسم، به چه سبب باطل نمودید شریعت خدای را تا تقالید خود را نگه دارید،(۷)که میگوئید به فرزندان پدران فقیر پیش کنید و نذر نمائید برای هیکل نذرها را.(۸)ایشان جز این نیست که نذرها را مینمایند ازچیز کمیکه واجب است به آن پدران خود را گذران دهند.(۹)هر گاه پدرانشان بخواهند که نقود را بگیرند ، پسران فریاد زنند نقود خدای را نذر است.(۱۰)بسبب این بر پدران تنگی میرسد.(۱۱)ای کاتبان دروغگوی و ریاکار!مگر خدای این نقود را به کار میبرد؟(۱۲)نه چنین است؛پس نه چنین است.(۱۳)زیرا خدای نمیخورد چنانکه بواسطهٔ بنده خود داوود پیغمبر میفرماید:آیا من گوشت گاوها را میخورم و خون گوسفند را مینوشم؟(۱۴)به من ذبیحهٔ حمد بده و نذرهای خود را برای من پیش کن.(۱۵)زیرا من اگر گرسنه شوم از تو چیزی طلب نکنم چون که همهٔ چیزها در دست من است؛ حتی نعمتهای وافر درون بهشت.(۱۶) ای ریاکاران! بدرستی که جز این نیست که شما این میکنید تا کیسه‌های خود را پر کنید و از این رو ده یک از سداب و نعنا را میگیرید.(۱۷)چه بدبختید شما؛زیرا شما برای دیگران سخت ترین راهها را بوضوح آشکار میکنید و بر آنها نمیروید.(۱۸)ای کاتبان و فقها! بدرستی که شما بر دوشهای دیگران بارهایی مینهید که آن را کشیدن نتوان.(۱۹)لیکن خودتان آنها را به یکی از انگشتان خود حرکت نمیدهید.(۲۰) حق میگویم به شما؛بدرستی که هر شری جز این نیست که در جهان بواسطهٔ شیوخ داخل شده.(۲۱)به من بگوئید که پرستش بتان را چه کس در جهان داخل نمود؟ مگر طریقهٔ شیوخ؟(۲۲)همانا پادشاهی بود که پدر خود را همیدوست میداشت و نام او بعل بود.(۲۳)چون پدر مرد،پسرش امر نمود به ساختن پیکری بسان پدرش بجهت تسلی دادن خودش.(۲۴)در بازار شهر آن را نسب نمود.(۲۵)امر نمود به اینکه،هر کس به آن پیکر نزدیک شود تا مسافت پانزده زراع در محل امن باشد و مطلقاً کسی به او آزاری نرساند.(۲۶)بنابراین شریران بسبب فایده‌هایی که از آن پیکر بدست آوردند،شروع نمودند که پیشکش کنند به او گل و شکوفه‌ها را.(۲۷)پس این هدیه‌ها در اندک زمانی تبدیل شد به نقود و طعام،تا آنکه او را خدای نامیدند به جهت تکریم او.(۲۸)آنگاه این چیز از عادت برگشت به شریعت تا آنکه آن بت بعل در همهٔ جهان منتشر شد.(۲۹) بتحقیق خدای ترعیب فرموده بر این بواسطهٔ اشعیا، که فرموده:براستی این قوم مرا به باطل عبادت میکنند.(۳۰)زیرا ایشان باطل نمودند شریعت مرا که بنده من موسی به ایشان داده و پیروی مینمایند سنتهای شیوخ خود را.(۳۱)حق میگویم به شما؛بدرستی که نان خوردن به دستهای ناشسته انسان را ناپاک نمیکند؛زیرا آنچه در دهان انسان داخل میشود انسان را ناپاک نمینماید،بلکه آنچه از انسان بیرون میشود انسان را ناپاک میکند.)) (۳۲) دراین هنگام یکی از کاتبان گفت اگر بخورم گوشت گرازی یا گوشتها ناپاک دیگر را،آیا اینها دل من را ناپاک نمیکند؟(۳۳)پس او فرمود: (( بدرستی که نافرمانی در انسان داخل نمیشود؛بلکه بیرون میشود از انسان،از دل او.(۳۴)از این رو است که ناپاک میشود،هرگاه طعام حرامیبخورد.))(۳۵)آن هنگام یکی از فقها گفت:ای معلم!هر آینه بتحقیق بسی سخن گفتی در عبادت بتان،که گویا نزد طایفهٔ اسرائیل بت هائی هست.(۳۶)بنابراین پس همانا به ما بد کردی.(۳۷)یسوع پاسخ فرمود: ((نیک بدان که امروز در اسرائیل یافت نمیشود پیکره هائی از چوب؛لیکن پیکر هائی از جسد یافت میشود.))(۳۸)پس همهٔ کاتبان به خشم جواب دادند:مگر ما از این رو بت پرستانیم؟(۳۹)یسوع پاسخ داد: ((حق میگویم به شما که شریعت نمیگوید به ظاهر عبادت کن؛بلکه میگوید دوست بدار خدایت را به تمام روانت و به تمام دلت و به تمام عقلت.))(۴۰)آنگاه یسوع فرمود: ((آیا این درست است؟))(۴۱)پس هریک جواب دادند: همانا که آن درست است. فصل سی وسوم (۱)آنگاه یسوع فرمود: ((حقاً بدرستی که هرآنچه انسان آن را دوست بدارد و برای آن هر چیزی را جز آن ترک نماید،پس آن خدای اوست.(۲)همچنین بت زناکار،و بت شکم پرست و بدمست، جسد اوست.(۳)بت پرطمع نیز نقره و طلاست.(۴)بر این قیاس کن هر خطا کار دیگری را.)) (۵)پس آن وقت آن کس که یسوع را دعوت نموده بود،پرسیدند:چیست بزرگتر گناهی؟(۶) یسوع فرمود: ((کدام خرابی بزرگ تر است در خانه؟))(۷)هریک خاموش شدند.(۸)یسوع به انگشت خویش بسوی ستون اشاره نمود و فرمود: ((وقتی که ستون بجنبد،خانه ویران خواهد افتاد. (۹) پس آن وقت لازم است که از نو بنا شود.(۱۰)لیکن هر جزئی غیر از آن ویران شود ممکن است مرمت آن.(۱۱)از این رو به شما میگویم،بدرستی که پرستش بتها بزرگترین گناه‌است. (۱۲)زیرا او یکباره انسان را از ایمان عاری میسازد.(۱۳) پس او را از خدای عاری ساخته، به اندازه‌ای که نخواهد بود او را محبت روحانی.(۱۴)لیکن هر گناه دیگری میگذارد برای انسان آرزوی رسیدن به رحمت را.(۱۵)از این رو میگویم که پرستش بتها بزرگترین گناه‌است.)) (۱۶)پس همه با حیرت از سخن یسوع باز ایستادند؛زیرا ایشان دانستند که رد بر او مطلقاً ممکن نیست.(۱۷)آنگاه یسوع تمام نمود سخن را و گفت: ((یاد کنید آنچه را خدای به او تکلم فرموده و آنچه را موسی و یشوع در ناموس نوشته اند؛پس خواهید دانست که چه بزرگ است این گناه. (۱۸) اسرائیل را خدای مخاطب نموده،فرموده:مساز برای خود پیکری؛نه از آنچه در آسمان و نه از آنچه زیر آسمان است.(۱۹)مساز آن را از آنچه بالای زمین و نه از آنچه زیر زمین است.(۲۰) بدرستی که منم خدای تو، توانا و غیرتمند،که انتقام میکشد بجهت این گناه از پدران و پسران ایشان تا طبقهٔ چهارم.(۲۲)پس به یاد آورید چگونه وقتی که پدران ما گوساله را ساختند و آن را عبادت نمودند، یشوع و سبط لاوی گرفتند به امر خدای شمشیر را و کشتند یکصد و بیست هزار را،ازآنانکه طلب نکردند رحمتی را از خدای.(۲۳)چه سخت است کیفر خدای بر پرستندگان بتها.)) فصل سی و چهارم (۱)یکی بود پیش روی دروازه،که دست راست او خشک شده بود؛به اندازه‌ای که توانا نمیشد در به کار داشتن آن.(۲)پس یسوع روی دل خود به خدای نمود و دعا کرد؛فرمود: ((تا بدانید که سخنان من حق است، میگویم به نام خدای دراز کن ای مرد!دست ناخوش خود را.)) (۳)پس دراز نمود آن را درست،که گویا به آن مرضی نرسیده بود. (۴)آن وقت آغاز نمودند به خوردن، با خوف خدای.(۵) بعد از آنکه کمیخوردند، باز یسوع فرمود: ((حق میگویم به شما؛بدرستی که سوزانیدن شهری هر آینه افضل است از اینکه در آن عادت بدی گذاشته شود. (۶) زیرا بجهت مثل این، غضب میفرماید خدای بر رؤسا و پادشاهان زمین آنانکه داده‌است به ایشان خدای شمشیر را تا گناهان را نیست کنند.))(۷)پس بعد از آن یسوع فرمود: ((هر وقتی که دعوت کرده میشوی،پس یاد دار که نگذاری خود را جای بالاتر.(۸)تا اگر دوست صاحبخانه، بزرگتر از تو بیاید،صابخانه تو را نگوید برخیز و پائین تر بنشین و باعث شود تو را بر شرمندگی.(۹)بلکه برو و بنشین در پست تر جائی تا بیاید آنکه تو را دعوت کرده و بگوید:ای دوست!برخیز و بنشین آنجا در بالاتر.پس فخر و بزرگی تو را شود.(۱۰)زیرا آنکه خود را بلند مینماید،پست میشود و آنکه خود را پست مینماید بلند میشود.(۱۱)حق میگویم به شما؛بدرستی که شیطانِ سرافکنده محذول نشد مگر به گناه کِبر.(۱۲) چنانکه اشعیای پیغمبر میگوید، سرزنش کنان او را به این کلمات که: چگونه افتادی از آسمان ای ستارهٔ صبح! ای آنکه جمال فرشته گان بودی و تابان شدی مثل بامداد!(۱۳)بدرستی که کِبر تو بتحقیق تو را به زمین انداخت.(۱۴)حق میگویم به شما؛ هر گاه انسان بشناسد بدبختی خود را،پس بدرستی که او میگرید آنجا همیشه بر زمین.(۱۵) آنگاه خود را پست تر از هر چیز دیگر میشمارد.(۱۶)پس غیر این سببی نیست از برای گریستن انسان و همسر او، صد سال بدون انقطاع، که طلب رحمت مینمودند از خدای.(۱۷) زیرا آنها یقین دانستند کجا افتادند به کِبرشان.))(۱۸)چون یسوع این بفرمود،شکر نمود.(۱۹)منتشر شد آن روز در اورشلیم،چیزهای بزرگی که یسوع گفته بود آنها را و معجزه‌ای که نموده بود.(۲۰)پس قوم شکر نمودند خدای را و مبارک خواندند نام قدوس او را.(۲۱)اما کاتبان و کاهنان چون درک نمودند که او بر ضد تقالید شیوخ ایشان سخن رانده،به سخت ترین دشمنی شعله ور شدند.(۲۲) دلهای ایشان سخت شد مانند فرعون.(۲۳)از آن روی فرصت میطلبیدند که بکشند او را؛ لیکن ایشان را میسّر نشد. فصل سی و پنجم (۱)یسوع از اورشلیم بیرون شد.(۲)رفت به صحرا پشت رود اردن.(۳)پس شاگردانش که به دورش نشسته بودند،گفتند:ای معلم!به ما بگو که شیطان چگونه به کِبر خود افتاد.(۴) زیرا ما میدانستیم که او بسبب نافرمانی افتاد.(۵)بسبب اینکه شیطان همیشه انسان را میفریفت تا بدی کند.(۶)یسوع پاسخ داد: ((چونکه خدای آفرید مشتی از خاک را،(۷)او را بیست و پنج هزار سال گذاشت بدون اینکه به او کار دیگری بکند.(۸)شیطان که بمنزلهٔ کاهن و رئیس بود فرشتگان را،آنچه بود بر او از ادراک عظیم،دانست که خدای زود است بگیرد از این مشت خاک صد و چهل هزار از نشان شدگان را به نشان پیغمبری؛همچنین رسول الله را،که خدای روح او را پیش از هر چیز دیگر به شصت هزار سال آفریده.(۹)از این رو شیطان به غضب شده، ملائکه را اغوا نموده،گفت:ببینید زود است بخواهد خدای یک روزی که سجده کنیم برای این خاک.(۱۰)پس نیک اندیشه کنید در اینکه ما روحیم.بدرستی که سزاوار نیست ما را که این کار را بکنیم.(۱۱)از این رو خدای را بسیاری ترک نمودند.(۱۲)از اینجاست که روزی خدای فرمود،وقتی که فرشتگان همه جمع شده بودند:هر کس مرا خدای گرفته،باید بی درنگ بر این خاک سجده کند.(۱۳)پس سجده نمودند از برای او آنانکه خدای را دوست داشتند.(۱۴)اما شیطان و آنانکه بر طریقهٔ او بودند،پس گفتند:ای پروردگار!ما روحیم و از این رو عدل نیست اینکه این گل را سجده کنیم.(۱۵)چون شیطان این بگفت هولناک و بدمنظر گردید.(۱۶)پیروان او نیز زشت روی شدند.(۱۷)زیرا خدای بسبب نافرمانی ایشان زایل نمود آن زیبائی را که ایشان را بدان زیبا نموده بود،وقتی که ایشان را آفرید.(۱۸)پس چون فرشتگان پاک،سرهای خود را بلند کردند دیدند وفور و قباحت هولناکی را که شیطان بدان برگشته بود.(۱۹)پس پیروانش ترسان به رویهای خود بر زمین افتادند.(۲۰)آن وقت شیطان گفت:ای پروردگار!بدرستی که تو مرا از روی ستم زشت روی گردانیدی؛لیکن من به این راضیم؛زیرا میخواهم باطل سازم هر آنچه را تو کرده‌ای.(۲۱)شیطانهای دیگر گفتند:او را پروردگار مخوان؛زیرا خود توئی پروردگار.(۲۲)آن وقت خدای به پیروان شیطان فرمود:توبه کنید و اعتراف نمائید به اینکه منم خدای آفرینندهٔ شما.(۲۳)جواب دادند:بدرستی که ما توبه میکنیم از سجده کردن برای تو؛زیرا تو نادادگری. (۲۴)لیکن شیطان دادگر و وارسته‌است و او پروردگار ماست.(۲۵)آن وقت خدای فرمود:دور شوید از من ای لعنت شدگان!زیرا نیست نزد من رحمتی برای شما.(۲۶)شیطان در اثنای برگشتن خود،بر آن مشت خاک خدو انداخت.(۲۷)پس جبرئیل برداشت آن آب دهان را با قدری از خاک و شد برای انسان بدین سبب نافی در شکمش.)) فصل سی ششم (۱)شاگردان بی خود شدند ،بی خودی بزرگی برای نافرمانی فرشتگان.(۲)آن وقت یسوع فرمود: ((حق میگویم به شما؛ آنکه نماز نمیگزارد او از شیطان بدتر است.(۳)پس زود است که به او بزرگ تر عذابی فرود آید.(۴)زیرا نبود شیطان را قبل از افتادنش پنداری در ترس .(۵)همچنین نفرستاده بود خدای برای او پیغامبری را که او را به توبه بخواند.(۶)لیکن برای انسان، بتحقیق که پیغمبران همهٔ ایشان آمدند مگر رسول الله آنکه زود است بعد از من بیاید؛زیرا خدای میخواهد تا که من مهیّا سازم راه او را.زندگانی میکند آدمیبه اهمال،بدون هیچ ترسی.گویا که خدائی یافت نمیشود؛با اینکه او راست نشانه هائی که آنها را شماره‌ای نیست بر عدل خدای.(۷)پس از زبان مانند ایشان داوود پیغمبر فرموده:نادانان در دل خود گفتند خدائی نیست:از این رو فاسد شدند و ناپاک گردیدند بدون اینکه در ایشان باشد کسی که نیکوئی کند.(۸)نماز کنید بدون انقطاع،ای شاگردان من!تا عطا کرده شوید.(۹)زیرا آن کس که طلب میکند مییابد.(۱۰)هر کس در بکوبد باز میشود برای او.(۱۱)هر کس سؤال کند داده میشود.(۱۲) نظر مکنید در نمازهای خود به بسیاری کلام.(۱۳)زیرا خدای به دل نظر مینماید، چنانکه به سلیمان فرموده:ای بندهٔ من !دل خود را به من بده.(۱۴)حق میگویم به شما؛ به هستی خدای سوگند، بدرستی که ریاکاران بسیار نماز میکنند در هر گوشهٔ شهر تامردم ایشان را ببینند و ایشان را قدیس بشمارند. (۱۵)لیکن دل هایشان پر است از بدی.(۱۶)پس ایشان کامیاب نیستند در آنچه میطلبند.(۱۷) ضروری است که در نماز خود با اخلاص باشی، هرگاه که دوست داری که خدای آن را بپذیرد.(۱۸)مرا بگویید چه کس میرود تا با حاکم روم یا هیرودس سخن گوید و قصد او متوجه نیست بسوی آنکه میرود بسوی او و بسوی آنچه عزم دارد که طلب کند آنرا از او؟ (۱۹) کسی نیست مطلقاً.(۲۰) پس هرگاه میباشد انسان که چنین کند تا با مردی سخن کند،پس چه چیز است بر انسان که بکند تا با خدای سخن کند؟(۲۱)طلب کند از او رحمت را برای گناهانش، شکرکنان او را بر آنچه او را عطا فرموده.(۲۲)حق میگویم به شما؛ بدرستی کسانی که بر پا میدارند نماز را اندکند.(۲۳)از این روست که شیطان را بر آنها سلطه هست.(۲۴)زیرا خدای دوست ندارد آنان را که گرامیمیدارند او را به لبهای خود.(۲۵)آنان که طلب مینمایند رحمت را در هیکل به لبهای خود؛(۲۶)لیکن دلهایشان عدل را میخوانند،(۲۷)چنانکه به اشعیای پیغمبر تکلم نموده و گفته:دور میکنم این قوم را که بر من گرانند.(۲۸)زیرا ایشان مرا به لبهای خود حرمت میدارند،اما دل ایشان از من دور است.(۲۹)حق میگویم به شما؛آنکه میرود تا بدون اندیشه نماز گزارد،خدای را استهزا میکند.(۳۰)چه کس میرود که با هیرودس سخن کند و پشت به او میکند؟(۳۱)مدح میکند پیش روی او پیلاطس حاکم را که تا سر حد مرگ از او بیزار است؟(۳۲)کسی نیست مطلقاً.(۳۳)لیکن انسانی که میرود تا نماز کند و خود را مهیّا نمیکند،نمیباشد کار او کمتر از این.(۳۴)زیرا او پشت میکند به خدای و روی به شیطان میکند.(۳۵)زیرا در دل او محبت گناهی است که از او توبه ننموده.(۳۶)پس هرگاه کسی به تو بدی کند،و بگوید به تو با لبهایش،بر من ببخش؛آنگاه تو را بزند زدنی به دست هایش؛پس چگونه او را خواهی بخشید؟(۳۷)اینچنین رحم میکند خدای آنان را که به لبهای خود میگویند: (۳۸)ای پروردگار!به ما رحم کن.(۳۹)حال اینکه دوست میدارند به دلهای خود گناه را و عازم میشوند به گناههای تازه.)) فصل سی و هفتم (۱)شاگردان گریستند از سخن یسوع.(۲)زاری نمودند او را و گفتند:ای آقا! بیاموز ما را تا نماز گزاریم.(۳)یسوع فرمود: ((نیک بنگرید چه خواهید کرد،هر گاه حاکم رومانی شما را بگیرد تا نابود کند.(۴)پس بکنید مانند آن را وقتی که نماز میکنید.(۵)باید کلام شما این باشد: (۶)ای پروردگار،خدای ما!(۷)پاک باد نام قدوس تو.(۸)ملکوت تو بپاید در ما.(۹)مشیت تو همیشه نافذ باد.(۱۰)چنانکه آن نافذ است در آسمان،آنچنان بر زمین نافذ باد.(۱۱)به ما نان عطا کن برای هر روز.(۱۲)ببخش برای ما گناهان مارا.(۱۳) چنانکه میبخشیم ما برای آنانکه خطا مینمایند به ما.(۱۴)مپسند دخول ما را در امتحان.(۱۵)لیکن ما را نجات ده از بدکار.(۱۶) زیرا توئی بتنهائی خدای ما.(۱۷)که واجب است او را مجد و اکرام تا ابد.)) فصل سی هشتم (۱)آن وقت یوحنا گفت:ای معلم!باید غسل کنیم چنانکه خدای امر فرموده بر زبان موسی؟ (۲) یسوع فرمود: ((مگر گمان میکنید که من آمده‌ام برای اینکه باطل سازم شریعت را و پیغمبران را؟(۳)حق میگویم به شما؛به هستی خدای سوگند همانا من نیامده‌ام برای اینکه باطل سازم آن را؛لیکن آمده‌ام تا او را نگاه دارم.(۴)زیرا هر پیغمبری نگاه داشته‌است شریعت خدای را و هر آنچه را که خدای بدان سخن کرده بر زبان پیغمبران دیگر.(۵)سوگند به هستی خدائی که روانم ایستاده در حضور اوست،ممکن نیست پسندیده شودخدای را آنکه مخالفت میکند کمترین وضعیت او را. (۶)لیکن او کوچک تر میشود در ملکوت خدای .(۷)بلکه نمیباشد برای او بهره‌ای در آنجا.(۸)میگویم شما را،بدرستی که ممکن نیست مخالفت یک حرف از شریعت خدای مگر به ارتکاب گناهان.(۹)لیکن من دوست دارم اینکه بفهمید این راکه ضروری است تا محافظت نمائید بر این کلمات که فرموده‌است آن را خدای به زبان اشعیای پیغمبر که:غسل کنید و پاکیزگان باشید و دور کنید اندوه‌های خود را از چشم یکدیگر.(۱۰)حق میگویم به شما ؛همهٔ آب دریا نمیشوید آن کس را که دوست میدارد گناهان را به دل خود.نیز میگویم به شما، بدرستی که هیچ کس پیش نمیآردنماز پسندیده‌ای برای خدای اگر غسل نکند.(۱۱)لیکن او بر خود بار میکند گناهی را شبیه به عبادت بتها.(۱۲)به راستی مرا تصدیق کنید؛بدرستی که هرگاه انسانی نماز کند برای خدای،چنانکه دوست میدارد،میرسد به آنچه میطلبد.(۱۳)یاد آرید موسی بندهٔ خدای که مصر را به نماز خود در هم کوبید و دریای سرخ را شکافت و فرعون و سپاهش را آنجا غرق نمود.(۱۴)یاد آرید یشوع را،که آفتاب را ایستانید.(۱۵)سموئیل را که ترس افکند در سپاه فلسطینیان که شماره‌ای نداشتند.(۱۶)یادآرید ایلیا را که بارانید آتش را از آسمان.(۱۷)برخیزانید الیشع مرده‌ای را.(۱۸)نیز بسیاری غیر ایشان از پپیغمبران پاک،آنانکه بواسطهٔ نماز رسیدند به هر آنچه طلبیدند.(۱۹) لیکن این مردم نطلبیدند چیزی را برای خودشان.(۲۰) لیکن طلب کردند خدای و مجد او را.)) فصل سی و نهم (۱) آن وقت یوحنا گفت:خوش سخن گفتی ای معلم!(۲) لیکن ناقص میشود ما را، اینکه بشناسیم چگونه گناه کرد انسان بسبب کِبر.(۳)یسوع فرمود: ((چون خدای شیطان را راند، (۴)پاک نمود جبرئیل آن مشت از خاک را که شیطان برآن خدو انداخته بود.(۵)آفرید خدای هر چیز زنده‌ای را از حیواناتی که میپرند و از آنهائی که راه میروند و شنا میکنند.(۶)پس زینت داد جهان را به هر آنچه در آن است.(۷)پس روزی شیطان نزدیک دروازه‌های بهشت شد. (۸) چون دید گروه اسبانی را که گیاه میخورند، به آنها خبر داد هرگاه فراهم شود این مشت خاک را،این که او را روانی باشد،به آنها سختی خواهد رسید.(۹)از این رو مصلحت آنهاست که آن پارچه از خاک را پایمال نمایند به طریقی که بعدها برای چیزی نیکو نباشد.(۱۰)پس اسبان به هیجان درآمدند و شروع کردند به دویدن بسختی بر آن پارچه از خاک که میان زنبقها و گلها بود.(۱۱)پس خدای عطا فرمود از آنجا روحی ازبرای آن جزء ناپاک از خاک که بر آن خدوی شیطان افتاده بود،که آن را جبرئیل گرفته بود از آن مشت.(۱۲)آنگاه خدای آفرید سگ را؛ پس شروع کرد به فریاد نمودن و اسبان را ترسانید،و آنها گریختند.(۱۳)آن هنگام خدای عطا نمود به انسان روان خود را و فرشتگان میسرودند: بار خدایا! پروردگار ما! خجسته باد نام قدوس تو. (۱۴)پس چون آدم برخاست بر قدمهای خود،در هوا نوشته‌ای دید که مثل آفتاب میدرخشید. نصَّ عین آن لااله الاالله و محمّد رسول الله بود.(۱۵)پس آن وقت آدم دهان خود بگشود و گفت: شکر میکنم تو را ای پروردگار،خدای من!زیرا تو تفضل نمودی و آفریدی مرا.(۱۶)لیکن زاری میکنم بسوی تو،که مرا آگاه سازی که معنای این کلمات محمّد رسول الله چیست.(۱۷)خدای فرمود:مرحباً به تو ای بندهٔ من، آدم!(۱۸)همانا میگویم که تو اول انسانی هستی که آفریده‌ام او را.(۱۹)تو دیدی نام او را.جز این نیست که پسر توست.آنکه زود است بیاید به جهان بعد از این،به سالهای فراوان.(۲۰) او زود است بشود فرستادهٔ من؛ آنکه از برای او آفریدم همهٔ چیزها را.(۲۱)آنکه چون بیاید،زود است نور بخشد جهان را.(۲۲)آنکه روان او نهاده شده بود در جمال آسمانی،شصت هزار سال پیش از انکه بیافرینم چیزی را.(۲۳)پس زاری کرد آدم، خدای را و گفت:ای پروردگار!این نوشته را به من مرحمت کن،بر ناخنهای انگشتان دست من.(۲۴) عطا نمود خدای به انسان اول آن نوشته را بر دو شست او.(۲۵) بر ناخن شست دست راست، آنکه نصَّ اوست لااله الا الله،(۲۶)و بر ناخن دست چپ آنکه نصَّ اوست محمّد رسول الله.(۲۷) پس بوسید اول با مهر پدری این کلمات را.(۲۸)مسح نمود چشمان خود را و گفت:خجسته باد آن روزی که زوداست بیائی درآن به جهان.(۲۹)پس چون خدای انسان را تنها دید،فرمود:خوش نیست اینکه تنها باشد.(۳۰)پس از این رو او رادر خواب کرد.(۳۱)گرفت دنده‌ای را از سمت دل.(۳۲)آنجا را پر کرد از گوشت.(۳۳)آفرید از آن حوّا را.(۳۴)آنگاه آن را گردانید زن برای آدم.(۳۵)آن وقت آن دو را سروران بهشت قرار داد.(۳۶)به ایشان فرمود:بنگرید بدرستی که عطا میکنم شما را هر ثمری که بخورید از آن،بجز سیب و گندم.(۳۷)پس فرمود:حذر کنید از اینکه بخورید چیزی را از این ثمرها.(۳۸)زیرا شما ناپاک خواهید شد.(۳۹)در این صورت نمیپسندم برای شما که در اینجا باقی باشید؛بلکه خواهم راند شما را و فرود میشود به شما بدبختی بزرگ. فصل چهلم (۱)پس چون شیطان این بدانست،پاره پاره شد از خشم.(۲)پس نزدیک دروازهٔ بهشت شد، آنجائی که پاسبان ماری بود وحشتناک که اندام او مثل شتر و ناخنهای قدم او تیز بود از هر سو،مثل تیغ سرتراش.(۳)پس دشمن به او گفت:بگذار مرا که داخل بهشت شوم.(۴)مار جواب داد:چگونه تن در دهم تو را به داخل شدن،حال آنکه بتحقیق خدای امر فرموده مرا به اینکه برانم تو را.(۵)شیطان گفت:مگر نمیبینی چقدر خدای تو را دوست میدارد؛زیرا بیرون بهشت تو را به پای داشته تا پاسبانی کنی مشتی از خاک را و او انسان است.(۶)پس هرگاه مرا داخل کنی به بهشت میگردانم تو را سهمناک،چنانکه هر کسی از تو بگریزد.(۷)پس میروی و اقامت میکنی بر حسب ارادهٔ خود.(۸) مار گفت:چگونه داخل نمایم تو را؟(۹)شیطان جواب داد: تو دهان خود باز کن تا داخل شوم به شکم تو.(۱۰)وقتی که داخل بهشت شدی بگذار مرا نزدیک این دو مشت ازخاک،که تازگی راه میروند.(۱۱)پس به جا آورد مار آن وقت آن کار را. (۱۲)شیطان را نهاد به پهلوی حوا؛زیرا جفتش ادم به خواب بود.(۱۳)پس شیطان دگرگون شد برای آن زن به صورت فرشتهٔ خوشروئی و گفت او را:چه جهت دارد که نمیخورید از این سیب و این گندم؟(۱۴)حوا جواب داد: خدای به ما فرموده، بدرستی که اگر ما از آن بخوریم ناپاک میشویم و از آن روی ما را از بهشت خواد راند.(۱۵)پس شیطان جواب داد:او راست نگفته.(۱۶)پس واجب است بشناسی که خدای شریر و حسود است.(۱۷)از این رو متحمّل همسران نمیشود.(۱۸)لیکن او بنده میسازد هر کسی را.(۱۹)او جز این نیست که شما را این گفته تا همسر او نشوید.(۲۰)لیکن هرگاه تو و شوهرت به پند من عمل کنید،پس بدرستی که شما خواهید خورد از این ثمرها،چنانکه از غیر آنها میخورید.(۲۱)آنگاه فروتن نمانید برای دیگران. (۲۲) بلکه خیر و شر را خواهید شناخت مثل خدای، و خواهید کرد آنچه را که میخواهید. (۲۳) زیرا شما دو همسر خدای میشوید.(۲۴) پس گرفت حوا آن وقت و خورد از این ثمرها. (۲۵)چون جفتش بیدار شد او را خبر داد به هر آنچه شیطان گفته بود.(۲۶)پس برداشت از انها آنچه را که پیش کرد زن او برای او و خورد.(۲۷)در بین اینکه طعام فرو شده بود آدم یاد آورد سخن خدای را.(۲۸)از آن رو خواست که برآورد طعام را،پس دست به گلوی خود نهاد،آنجائی که هر انسانی را نشانه‌است. فصل چهل و یکم (۱)آن وقت هر دوشان دریافتند که ایشان برهنه‌اند.(۲)پس از ان رو شرم نمودند و برگهای انجیر را گرفتند و جامه برای عورت خود ساختند.(۳)پس چون زوال ظهر شد،ناگاه جبروت خدای ظاهر شدو آدم را ندا درداد:آدم کجائی تو؟(۴)آدم جواب داد:ای پروردگار!پنهان شده ام؛ زیرا من و زن من برهنه ایم؛پس بدین سبب حیا میکنیم که فرا شویم.(۵)از شما کسی نمیستاند ازارهای شما را مگر اینکه از آن ثمر خورده و به سبب آن نجس شده باشید.(۶)ممکن نمیشود شما را پس از این در بهشت درنگ نمائید.(۷)آدم جواب داد:ای پروردگار!همانا آن زنی که به من عطا فرمودی از من طلب کرد که بخورم؛پس خوردم از آن.(۸)آن وقت خدای زن را فرمود:چه جهت داشت که به جفت خود طعامیمانند این دادی؟(۹)حوّا جواب داد:بدرستی که شیطان مرا فریب داد؛پس خوردم.(۱۰)خدای فرمود:چگونه آن رانده شده اینجا داخل شد؟(۱۱)حوا جواب داد: بدرستی که ماری که بردروازهٔ شمالی بهشت است او را حاضر نمود او را نزد من.(۱۲)پس خدای به آدم فرمود:باید زمین به عمل تو ملعون باشد؛زیرا تو گوش دادی به سخن زن خود و آن ثمر را خوردی.(۱۳)باید یرویاند برای تو خسک و خار را.(۱۴)باید بخوری نان را به عرق جبین خود. (۱۵)یاد آور که تو خاکی و به خاک برخواهی گشت.(۱۶)آنگاه با حوّا تکلم نموده فرمود: توئی آنکه به شیطان گوش دادی.(۱۷)به جفت خود آن طعام را خوراندی؛پس درنگ خواهی کرد زیر تسلّط مرد که با تو چون کنیز رفتار کند.(۱۸)پس برمیداری اولاد را به رنج.(۱۹)چون مار را بخواند،فرشته میخائیل را که شمشیر خدای را بر میدارد نیز بخواند و فرمود:نخست بران این مار بد گوهر را از بهشت.(۲۰) پس چون بیرون شد اندام او را قطع کن.(۲۱) هر گاه بخواهد راه رود واجب شود که بخزد.(۲۲)پس خدای شیطان را بعد از آن آواز کرد:پس آمد خندان.(۲۳)فرمود او را:چون تو ای رجیم!فریب دادی این دو را و گردانیدی ایشان را ناپاک،میخواهم داخل کنی در دهان خود هر نجاست را که در ایشان و در فرزندان ایشان است،هر وقتی که توبه کنند و مرا به راستی عبادت نمایند،از ایشان بیرون شود آن نجاست؛پس بگردی شکم پر شده به نجاست.(۲۴)شیطان فریاد برآورد فریاد ترسناکی.(۲۵)گفت:چون تو میخواهی بنمائی مرا بد تر از آنچه بر آنم،پس بدرستی که من بگردانم خود را چنانکه باید بشوم.(۲۶)آن وقت خدای فرمود:باز گرد ای لعین! از حضور من.(۲۷)پس شیطان باز گشت.(۲۸)آنگاه خدای به آدم و حوّا-که سخت میگریستند- فرمود:بیرون شوید از بهشت.(۲۹)پس جهاد کنید با بدنهای خودتان و ناتوان نشود امید شما.(۳۰)زیرا میفرستم فرزند شما را به نحوی که ممکن شود برای ذریهٔ شما تا بردارد گمراهی شیطان را از جنس بشری.(۳۱)زیرا زود است عطا کنم رسول خود را و زود است بیاید هر چیزی را.(۳۲)پس جبروت خدای در پرده شد و راند ایشان را فرشته میخائیل از فردوس.(۳۳) چون آدم ملتفت شد،دید مکتوبی را بالای دروازه که:لااله الاّ الله محمّد رسول الله.(۳۴)پس این و قت گریست وگفت:ای فرزند شاید خدای بخواهد که بزودی بیائی و ما را از این بدبختی برهانی.))(۳۵)یسوع چون این بگفت،فرمود: ((اینچنین خطا کردند شیطان و آدم بسبب کِبر.(۳۶)اما یکی از آنها،پس بجهت اینکه انسان را خوار شمرد.(۳۷)دیگری بجهت اینکه خواست بگرداند خود را همسر خدای.)) فصل چهل و دوم (۱)گریستند شاگردان بعد از این خطاب.(۲)یسوع نیز گریان بود،آنگاه دیدند بسیاری را از آنانکه آمده بودند تا جست و جو کنند او را.(۳)زیرا رؤسای کاهنان رای میزدند میان خود، تا براندازند او را به سخنش.(۴)از این رو فرستادند لاویها و بعضی از کاتبان را که از او پرسیده، بگویند تو کیستی.(۵)پس اعتراف نمود یسوع و فرمود: ((براستی و درستی که من مسیا نیستم.)) (۶)پس گفتند:آیا تو ایلیا یا ارمیا یا یکی از پیغمبران پیشین هستی؟(۷)یسوع جواب داد: ((چنین نیست.))(۸)آن وقت گفتند:کیستی تو؟(۹)بگو تا شهادت دهیم برای آنانکه ما را فرستاده‌اند. (۱۰)پس آن وقت یسوع فرمود: ((منم،آوازی فریاد کننده در همهٔ یهودیه،(۱۱)که فریاد میکند،آماده سازید راه فرستادهٔ پروردگار را آنگونه که او نوشته شده‌است در اشعیا.))(۱۲) گفتند:هرگاه تو نیستی مسیا ونه ایلیا و نه هیچ پیغمبری،پس چه جهت دارد که بشارت میدهی به تعلیم تازه و خود را مینمائی بزرگتر در شأن از مسیا؟(۱۳)یسوع جواب داد: ((بدرستی معجزاتی که خدای آنها را بر دست من میکند،ظاهرمیکند آنها را،چون سخن میکنم به آنچه خدای میخواهد.(۱۴)من نمیشمارم خود را مانند کسی که از او سخن میرانید.(۱۵)زیرا من لایق آن نیستم تا بگشایم بند چکمه یا دوالهای نعلین رسول الله را، که او را مسیا مینامید. (۱۶)او کسی است ک پیش از من آفریده شده و زود است بعد از من بیاید.(۱۷)زود است بیاورد کلام حق را و نمیباشد آئین او را نهایتی.))(۱۸)پس لاویها وکاتبان به نومیدی برگشتند. (۱۹)آنگاه حکایت نمودند هر چیزی را بر رؤسای کاهنان،آنانکه گفته بودند بدرستی که شیطان بر پشت اوست و او میخواند هر چیزی را بر او.(۲۰)پس یسوع به شاگردانش گفت: ((حق میگویم به شما؛ بدرستی که رؤسا و شیوخ طایفهٔ ما،انتظار گردش روزگار را علیه من میبرند.)) (۲۱)پس پطرس گفت:مرو بعد از این به اورشلیم.(۲۲)پس یسوع به او فرمود: ((بدرستی که تو هر آینه کودنی ونمیدانی چه میگوئی.(۲۳)زیرا برمن است اینکه متحمّل شوم رنجهای بسیاری را.(۲۴)زیرا اینچنین متحمّل شدند همهٔ پیغمبران و پاکان خدای.(۲۵)لیکن مترس؛زیرا یافت میشودگروهی با ما وگروهی برما.))(۲۶)چون یسوع این بفرمود،برگشت ورفت به کوه طابور. (۲۷)برشد با او پطرس ویعقوب و یوحنا و برادرش،با کسی که مینویسد این را.(۲۸)پس تابان شد بالای ایشان نور بزرگی.(۲۹)جامه‌های یسوع سفید شد مانند برف.(۳۰)درخشید روی او چون آفتاب.(۳۱)که ناگاه موسی و ایلیا بتحقیق آمدند و با یسوع سخن میکردند دربارهٔ آنچه زود است فرود آید به قوم ما و به شهر مقدّس.(۳۲)پس پطرس به سخن درآمده گفت:ای پروردگار!خوب است اینجا باشیم.(۳۳)پس هر گاه بخواهی وضع میکنیم سه سایبان؛تو را یکی و موسی را یکی و دیگری ایلیا را.(۳۴)در بین اینکه سخن میکرد فرا گرفت او را ابر سفیدی. (۳۵)ناگاه آوازی شنیدند که میگفت:نظر کنید خدمتکار مرا که به او مسرور شدم.(۳۶)به او گوش بدهید.(۳۷) پس شاگردان ترسیدند و افتادند با رویهای خود بر زمین؛ گویا که ایشان مردگانند.(۳۸)آنگاه یسوع فرود آمد و شاگردان خود برخیزانیده،فرمود: ((مترسید؛زیرا خدای دوست میدارد شما را و این کار را از آن رو کرد تا به سخن من ایمان بیاورید.)) فصل چهل و سوم (۱)یسوع فرود آمد به سوی هشت شاگردی که در پائین انتظار او را داشتند.(۲)حکایت نمودند این چهار بر آن هشت،هر آنچه را دیده بودند.(۳)اینطور زایل شد در آن روز از دل ایشان هر شکّی در یسوع،مگر یهودای اسخریوطی که ایمان به کسی نیاورد .(۴)یسوع نشست بر دامنهٔ کوه و از میوه‌های صحرائی خوردند؛زیرا نبود نزد ایشان نانی.(۵)آن وقت اندریاس گفت:هر آینه خبر داده‌اند ما را به چیزهای بسیاری از مسیا؛ پس کرم کن به آشکار گفتن برای ما به هر چیزی.(۶)یسوع فرمود‏‏‎‍‍: ((هر آنکه عمل میکند،پس جز این نیست که عمل میکند برای پایانی که درآن بی نیازی بیابد.(۷)از این رو به شمامیگویم که همانا چون خدای در حقیقت کامل بود، هیچ حاجتی به غنا نداشت.(۸)زیرا غنا نزد خود اوست.(۹)همچنین چون خواست عمل میکند، آفرید پیش ازهر چیزی روان رسول خود را و ازبرای او به آفرینش همه پرداخت.(۱۰)تا آفریدگان، خوشی وبرکت بیایبند به خدای.(۱۱)نیز مسرور نماید رسول خود را به همهٔ آفریدگان خود که تقدیر فرموده اینکه بندگان او باشند.(۱۲) چه جهت دارد؟ آیا جز آن بود که خدای آن را میخواست؟(۱۳)حق میگویم به شما؛بدرستی که هر پیغمبری هر وقتی که بیاید،همانا جز این نیست که فقط از برای یک امت حامل میشود نشانهٔ رحمت خدای را.(۱۴)پس از این روست که سخن ایشان تجاو زنمیکند ازآن طایفه که بسوی ایشان فرستاده شده‌اند.(۱۵)لیکن رسول خدای هر وقتی که بیاید،میدهد خدای به او آنچه را که آن بمنزلهٔ انگشتریِ دست اوست.(۱۶) پس حامل میشود خلاص و رحمت را برای امتهای زمین،آنانکه تعلیم او را میپذیرند.(۱۷)زود است او بیاید با توانائی بر ستمگران.(۱۸)آنگاه براندازد عبادت بتها را بحیثی که شیطان رسوا شود.(۱۹)زیرا اینچنین خدای وعده نموده به ابراهیم و به او فرموده: بدرستی که به نسل تو همهٔ قبایل زمین را برکت میدهم و همچنانکه‌ای ابراهیم!شکستی بتها را شکستنی،نسل تو نیز زود است چنین کند.))(۲۰)یعقوب گفت:ای معلم!به ما بگو این عهد را با که ساخت؟(۲۱)بدرستی یهود میگویند با اسحاق است.(۲۲)اسماعیلیها میگویند با اسماعیل است.(۲۳)یسوع فرمود: ((داوود پسر چه کسی و از کدام ذریه بود؟.))(۲۴)یغقوب جواب داد:از اسحاق؛چونکه اسحاق پدر یعقوب بود و یعقوب پدر یهودا، که از ذریهٔ اوست داوود.(۲۵) آن وقت یسوع فرمود: ((وقتی که رسول الله بیاید،پس از نسل که خواهد بود؟))شاگردان جواب دادند:از داوود.(۲۷) پس یسوع فرمود: ((با خود خیانت در نصیحت مکنید.(۲۸)زیرا میخواند داوود او را ربّ در روح،که:اینچنین گفته خدای،رب مرا که بنشین به دست راست من تا بگردانم دشمنان تو را جای سودن قدمهای تو.(۲۹)میفرستد خدای عصای تو را که زود است صاحب تسلط شود در میان دشمنانت.(۳۰)پس هر گاه رسول الله که شما او را مسیا مینامید،پسر داوود باشد،پس چگونه او را داوود رب مینامند؟!(۳۱)تصدیق کنید مرا؛زیرا به شما راستی میگویم بدرستی که عهد بسته شده‌است با اسماعیل نه با اسحاق.)) فصل چهل و چهارم (۱)آن وقت شاگردان گفتند:ای معلم!در کتاب موسی چنین نوشته شده که عهد با اسحاق بسته شده‌است.(۲)یسوع آهی کشیده،جواب داد: ((آنچه نوشته شده همین است.(۳)لیکن نه موسی نوشته و نه یشوع.(۴)بلکه احبار ما نوشته‌اند،آنانکه نمیترسند از خدای.(۵)حق میگویم به شما، بدرستی که هر گاه به کار برید نظر را در سخن فرشته جبرئیل خواهید دانست خباثت کاتبان و فقهای ما را.(۶)زیرا فرشته گفت:ای ابراهیم!زود است که همهٔ جهان بدانند که خدای دوست میدارد تو را .(۷)لیکن چگونه جهان بداند محبّت تو را به خدای.(۸)براستی واجب است بر تو اینکه بکنی چیزی از برای محبّت خدای.(۹)ابراهیم پاسخ داد:همانا اینکه بندهٔ خدای آماده‌است تا بکند هرآنچه را خدای میخواهد.(۱۰)پس خدای با ابراهیم به سخن درآمد و فرمود: بگیر اولین زادهٔ خود را و بر کوه بر شو تا پیش کنی او را به قربانی.(۱۱)پس چگونه اسحاق اولین زاده میشود؟و حال آنکه،چون او زاده شد،اسماعیل هفت ساله بود.))(۱۲)پس آن وقت شاگردان گفتند:بدرستی که خدعهٔ فقها هر آینه آشکار است.(۱۳)از این رو بگو به ما حق را؛زیرا میدانیم که تو فرستاده شده از سوی خدائی.(۱۴)پس یسوع آن وقت فرمود: ((حق میگویم به شما؛ بدرستی که شیطان طلب میکند همیشه باطل نمودن شریعت خدای را.(۱۵)پس از این جهت بتحقیق امروز ناپاک نموده‌اند او،پیروان او،ریاکاران و بدکاران هرچیزی را.(۱۶)پیشینیان آنها به تعلیم دروغ و پسینیان به زندگانی هرزه.(۱۷)حتی اینکه تقریباً نزدیک است که حق یافت نشود. (۱۸)وای بر ریاکاران؛زیرا مدح این جهان از آنان،زود است برگردد بر آنها به اهانت و عذاب در دوزخ.(۱۹)بدین جهت به شما میگویم،بدرستی که رسول خدای نیکوئی است که مسرور میسازد هرآنچه را که ساخته‌است خدای تقریباً.(۲۰)زیرا زینت داده شده‌است به روح دانش و مشورت.(۲۱)روح حکمت و توانائی،(۲۲)روح خوف و محبت.(۲۳)روح اندیشه و میانه روی. (۲۴)زینت داده شده‌است به روح محبت و رحمت.(۲۵)روح عدل و پرهیزگاری.(۲۶)روح لطف و صبر،که گرفته‌است آنها را خدای،سه برابر آنچه عطا فرموده به سایر خلق خود.(۲۷) چه با سعادت است زمانی که زود است بیاید در آن زمان به سوی جهان.(۲۸)مرا تصدیق کنید، که دیدم او را و تقدیم کردم برای او احترام را،چنانکه دیده‌است او را هر پیغمبری.(۲۹)زیرا خدای عطا میکند به ایشان روح او را به نبوت.(۳۰)چون دیدم او را از تسلّی پر شده،گفتم: ای محمد!خدای با تو باد و مرا لایق آن نمایاد که دوال نعل تو را باز کنم.(۳۱)زیرا هرگاه به این افتخار برسم،خواهم شد پیغمبری بزرگ و قدوس خدای.))(۳۲)چون یسوع این بفرمود شکر خدای نمود. فصل چهل و پنجم (۱)فرشته جبرئیل بر یسوع فرود آمد و با او آشکارا سخن نمود؛حتی ما نیز آواز را شنیدیم که میگفت:برخیز و برو به اورشلیم.(۲)پس یسوع رفت و به اورشلیم برآمد.(۳)آنگاه روز شنبه به هیکل داخل شد و ابتدا نمود که قوم را تعلیم دهد.(۴)پس قوم شتابیدند به هیکل با رئیس کاهنان.کاهنان که نزدیک یسوع شدند، گفتند:ای معلم!به ما گفته شده‌است که تو بد گفته‌ای دربارهٔ ما.از این رو بر حذر باش که بر تو فرود نیاید شرّی.(۵)یسوع فرمود: ((حق میگویم به شما،بدرستی که من بد میگویم از ریاکاران.اگر شما ریاکار باشید،پس بدرستی که من از شما سخن میرانم.)) (۶)پس گفتند ریاکار کیست؟آشکارا به ما بگو.(۷)یسوع فرمود: ((حق میگویم به شما؛هر کس که نکوئی کند تا ببینند او را مردم،ریاکار است.(۸)زیرا عمل او نفوذ ندارد به دل که نمیبینند آن را مردم؛پس گذاشته میشود در آن هر اندیشه‌ای ناپاک و هر خواهشی مردار.(۹)آیا میدانید که ریاکار کیست؟او آن است که عبادت میکند به زبان خود خدای را و عبادت میکند به دل خود مردم را.(۱۱)بدرستی که او بدبخت است؛زیرا هر گاه بمیرد از کف خواهد داد هر پاداشی را.(۱۲)زیرا در این موضوع داوود پیغمبر میفرماید:اعتماد مکنید به رؤسا و نه به فرزندان مردم، کسانی که نیست به دست ایشان خلاصی؛ زیرا هنگام مردن اندیشه‌های ایشان نابود خواهد شد.(۱۳)بلکه پیش از مردن خودشان را از جزا محروم خواهند دید.(۱۴)زیرا انسان،چنانکه ایوب پیغمبر خدای فرموده‌است،غیر ثابت است و استقرار ندارد بر حالی.(۱۵)هر گاه امروز مدح تو گوید،فردا مذمتت کند.(۱۶)هرگاه امروز تو را مزد دهد فردا تو را برهنه کند. (۱۷)وای در این صورت بر ریاکاران؛زیرا جزای ایشان باطل است.(۱۸)سوگند به هستی خدائی که درحضورش میایستم،همانا ریاکار دزد است.(۱۹)مرتکب کفر میشود؛زیرا توسل میجوید به شریعت.(۲۰)آنگاه با توسل به شریعت میرباید مجد خدای را،که تنها او را حمد و مجد است تا ابد.(۲۱)پس باز میگویم؛بدرستی که ریاکار را ایمانی نیست.(۲۲)زیرا اگر ایمان آورده بود به اینکه خدای هر چیزی را میبیند و اینکه او قصاص میکند گناه را به کیفری ترسناک،هر آینه پاک مینمود دل خود راکه نگه میدارد آن را پر از گناه؛از آن رو که او را ایمانی نیست.(۲۳) حق میگویم؛بدرستی که ریاکار چون قبری است که از بیرون سفید است.(۲۴)لیکن پر است از فساد و کرمها.(۲۵)پس هرگاه شما عبادت خدای کنید،چون خدای آفریده‌است شما را و عبادت را ازشما میخواهد،بدیهای شما را آشکار نمیسازد؛زیرا شما خدمتگزاران خدائید.(۲۶)لیکن هر گاه هرآنچه میکنید برای سود باشد،(۲۷)و بفروشید وبخرید در هیکل بگونه‌ای که در بازار داد و ستد میکنید،(۲۸)بدون اینکه اندیشه کنید که هیکل خدای خانه‌ای است برای نماز،نه برای سوداگری و شما او را غار دزدان میگردانید،(۲۹)هرگاه شما هرچه میکنید برای آن باشد که مردم را خشنود سازید،(۳۰)بیرون نمائید خدای را از دل خود،(۳۱)بدرستی که من فریاد خواهم کرد بر شما که فرزندان شیطانید،(۳۲)نه فرزندان ابراهیم.آن ابراهیمیکه ترک نمود خانهٔ پدر خود را برای محبّت خدای.(۳۳)آن ابراهیمیکه راضی بود تا فرزند خود را قربان کند.(۳۴) وای برشما ای کاهنان و فقها!هرگاه اینچنین باشد؛زیرا خدای خواهد گرفت ازشما منصب کهانت را.)) فصل چهل و ششم (۱)باز یسوع به سخن درآمده،فرمود: ((برای شما مثلی میزنم.(۲)صاحبخانه‌ای باغ انگور بنا کرد و پیرامون آن دیواری قرار داد تا باغ را حیوانات پایمال نکنند.(۳)درمیان باغ چرخشتی برای شراب بنا نمود.(۴) آنگاه باغ را به رزبانان اجاره داد.(۵)چون وقت آن رسید که شراب جمع کرده شود،بندگان خود را فرستاد.(۶)چون رزبانان ایشان را دیدند برخی را سنگباران کردند و برخی را سوزانیدند و دیگران را با کارد،شکم دریدند.(۷)این کار را چندین بار کردند.(۸)حال به من بگوئید صاحب باغ با رزبانان چه خواهد کرد؟))(۹)جواب دادند:بدرستی که هرآینه هلاک خواهد کرد ایشان را،به بدترین هلاکتی و باغ را به رزبانان دیگر خواهد سپرد.(۱۰)آنگاه یسوع فرمود: ((بدانید که آن باغ همانا خانهٔ اسرائیل است و رزبانان قوم یهود و اورشلیم.(۱۱)وای بر شما زیرا خدای بر شما خشمناک است چون بسیاری از پیغمبران خدای را شکم دریدید؛ تا جائی که در زمان اخاب کسی پیدا نشد که پاکان خدای را دفن نماید.)) (۱۳)چون این بفرمود رؤسای کاهنان خواستند او را بگیرند؛لیکن از عموم مردم ترسیدند؛چه آنان او را تعظیم نموده بودند.(۱۴)یسوع زنی را دید که سر او بسوی زمین از زمان تولدش کج بود.(۱۵)به او فرمود بلند کن سر خود را ای زن!به نام خدای ما،تا ایشان بدانند که من حق میگویم و هم او میخواهد که آن را فاش کنم.))(۱۶)پس راست شد آن زن بِه شده و خدای را تعظیم کنان بود. (۱۷)آنگاه رؤسای کهنه فریاد برآوردند وگفتند:این نیست فرستاده شده از خدای.(۱۸)زیرا او شنبه را نگاه نمیدارد؛چونکه امروز بتحقیق بِه ساخت بیماری را.(۱۹)یسوع فرمود: ((همانا به من بگوئید،مگرسخن گفتن در روز شنبه و پیش داشتن نماز برای رهائی دیگران روا نیست؟(۲۰)کیست از شما که هر گاه خر او بیفتد روز شنبه در گودالی بیرون نیاورد آن را در همان روز شنبه؟(۲۱) مطلقاً چنین کسی نیست.(۲۲) آیا من میخواهم بود آنکه روز شنبه را شکسته به بِه ساختن دختری از اسرائیل؟(۲۳)بدرستی که حقیقت ریای شما اینجا معلوم شد.(۲۴)بسا حاضرند اینجا کسانی که حذر میکنند اینکه برسد خاشه به چشم غیر ایشان و حال آنکه تنهٔ درخت نزدیک است سرهای ایشان را بشکند.(۲۵)چه بسیارند آنانکه از مورچه میترسند؛لیکن ایشان باک ندارند از فیل.)) (۲۶)چون یسوع این بگفت از هیکل بیرون شد.(۲۷)لیکن کاهنان برافروخته شدند از خشم در میان خودشان.(۲۸)زیرا نتوانستند او را بگیرند و کام خویش از او برآرند؛ چنانکه پدرانشان با پاکان خدای کردند. فصل چهل و هفتم (۱)یسوع فرود آمد درسال دوم وظیفهٔ پیغمبری خود از اورشلیم.(۲)آنگاه به شهر نائین رفت. (۳)پس چون نزدیک دروازهٔ شهر شد، اهل شهر بسوی قبر، یگانه فرزند مادر بیوه‌ای را میبردند.(۴)هر یک بر او نوحه مینمودند.(۵)پس چون یسوع رسید مردم دانستند کسی که آمده، همانا او یسوع پیغمبر جلیل است.(۶)پس از آن رو پیش شدند و به او زاری کردند از برای آن مرده،که خواستار شدند تا او را برخیزاند؛زیرا او پیغمبر است.(۷)شاگردانش نیز چنین کردند. (۸)پس یسوع بسیار ترسید.(۹)آنگاه با روان خود،روی به خدای نمود و گفت: ((بگیر مرا از جهان ای پروردگار!(۱۰)زیرا جهانیان دیوانه‌اند و نزدیک است مرا خدای بخوانند.))(۱۱)چون این بگفت،بگریست.(۱۲)آن وقت فرشته جبرئیل فرود آمد.(۱۳)گفت:مترس ای یسوع؛زیرا خدای به تو عطا نموده‌است توانائی درشفای هر مرضی را.(۱۴)بر هر مرضی به نام خدای بِدَم،همهٔ آن مرض تمام میشود.(۱۵)پس آن وقت یسوع اهی کشیده گفت: ((مشیت تو نافذ باد ای خدای توانای مهربان!))(۱۶)چون این بفرمود،نزدیک مادر آن مرده شد و فرمود با او به مهربانی: ((گریه مکن ای زن!))پس دست آن مرده بگرفت و فرمود: ((به تو میگویم ای جوان! به نام خدای بِه شده و برخیز.))(۱۸)پس آن جوان برخاست.(۱۹)همه در خوف شده،گفتند: هر آینه بتحقیق که خدای برپا کرده پیغمبر بزرگی میان ما و طایفهٔ خود را تفقّد فرموده‌است. فصل چهل و هشتم (۱)سپاه روم در آن زمان در یهودیه بودند.(۲)زیرا شهرهای ما فرمانبردار بودند ایشان را بسبب گناهان پیشینیان ما.(۳)عادت رومیها این بود که خدای بخوانند هرکس را که کاری تازه کند که در آن نفعی برای قوم باشد و عبادت کنند او را .(۴)پس چون برخی از این سپاهها در نائین بودند،سرزنش نمودند اهالی نائین را یکی پس از دیگری و گفتند:هرآینه به تحقیق که زیارت نموده شما را یکی از خدایانتان وشما به او پروائی ندارید. (۵)اگر زیارت میکرد ما را یکی از خدایان ما،هرآینه داده بودیم او را هرآنچه داشتیم(۶)شما میبینید چقدر میترسیم از خدایان خود؛زیرا به پیکران ایشان میدهیم بهترین آنچه نزد ماست.(۷)پس شیطان با اینگونه سخن آنان را وسوسه کرد،تا اینکه فتنه میان قوم نائین بر انگیخت.(۸)لیکن یسوع در نائین درنگ نفرمود؛بلکه از آنجا بازگشت تا به کفر ناحوم برود.(۹)فتنه به جائی رسید،که بدون واسطه گروهی گفتند:همانا آن کسی که به دیدن ما آمد جز این نیست که او خدای ماست.(۱۰)دیگران گفتند:بدرستی که خدای دیده نمیشود؛ چونکه کسی او را ندیده؛ حتی موسی بندهٔ او؛ پس او خدای نیست؛ بلکه او به سزاواری پسر اوست.(۱۱)دیگران گفتند: بدرستی که او نه خدای و نه پسر خدای است؛زیرا خدای را جسدی نیست که از او تولّد بیابد پسری.بلکه او پیغمبر بزرگی است از جانب خدای.(۱۲) از وسوسهٔ شیطان،کار به جائی کشید که نزدیک بود در سال سوّم از وظیفهٔ پیغمبری یسوع، فساد و گمراهی بزرگی در قوم ما بر انگیخته شود.(۱۳)یسوع به کفر ناحوم رفت.(۱۴)پس چون اهل شهر او را شناختند و همهٔ بیمارهای خود را جمع نمودند،بیماران را نهادند در ایوان خانه‌ای که یسوع و شاگردانش درآنجا فرود آمده بودند.(۱۵)یسوع را خواندند و به او زاری نمودند از برای بهبودی بیماران.(۱۶)پس یسوع دست خود را به هر یک از ایشان افکنده،گفت: ((ای خدای اسرائیل!به نام پاک خود بهبودی عطا فرما این بیمار را.))(۱۷)پس همهٔ ایشان بهبودی یافتند.(۱۸)روز شنبه یسوع به مجمع در آمد؛همهٔ طایفه بی درنگ در آنجا شدند،تا بشنوند سخن او را. فصل چهل و نهم (۱)در آن روز کاتبان خواندند مزامیر داوود را،آنجا که داوود میفرماید:هرگاه فرصتی جستم به عدل حکم خواهم کرد.(۲)پس از خواندن نام انبیا،یسوع برپا شد و با دستهای خود اشاره به خاموشی فرمود.(۳)آنگاه دهان خویش برگشود و اینچنین تکلّم فرمود: ((ای برادران!هرآینه شنیدید سخنی را که پدر ما داوود پیغمبر به آن سخن کرده،که هرگاه وقتی بیاید به عدل حکم خواهد کرد. (۴)بدرستی که من حق میگویم به شما؛همانا بسیاری قضاوت مینمایند پس خطا میکنند.(۵)جز این نیست که آنها خطا میکنند درآنچه موافق خواهشهای ایشان نیست.(۶)اماآنچه موافق است آنها را،پس به آن پیس از وقتش حکم مینمایند.(۷)همچنین ندا میکند ما راخدایِ پدران ما بر زبان پیغمبرخود داوود،که فرموده:به عدل حکم بکنید ای فرزندان مردم!(۸)پس چه بدبختندکسانی که برگذرگاهها مینشینند وکاری ندارند بجز حکم بر گذرندگان.(۹)آنگاه میگویند:این خوشروی و آن زشت است و آن خوب و این بد.(۱۰)وای بر ایشان؛زیرا بر میدارند چوب جزا را از دست خدای که میفرماید:من گواه و حکم کننده‌ام و مجد خود را به کسی نمیدهم.(۱۱)به شما حق میگویم؛به درستی که اینان گواهی میدهند به آنچه هرگز ندیده‌اند و نشنیده‌اند.(۱۲)حکم میکنند بدون اینکه ایشان حکم کننده قرار داده شده باشند.(۱۳)بدرستی که ایشان از این جهت ناپسندگانند بر زمین،در پیشگاه خدای.زود است خدای کیفر دهد ایشان را،کیفر سهمناکی در روز پسین.(۱۴)وای برشما،وای برشما؛شما آنانیدکه مدح مینمائید بدی را و بدی را نیک میخوانید.(۱۵) زیرا حکم میکنید بر خدای به اینکه او گناه کار است و حال که او آفرینندهٔ صلاح است.(۱۶)آنگاه شیطان را نیکو میشمارید که گویا او نیکوکار است و حال آنکه او منشأ هر بدی است.(۱۷)پس نیک بنگرید چه قصاصی بر شما فرود خواهد آمد؛نیز بنگرید که در کیفرِ خدای افتادن بس بیمناک است و زود است که این کیفر فرود آید بر آنهائی که نیکو میشمارند گناهکار را از برای نقود.(۱۸)در دعوی یتیمان و بیوگان حکم نمیکنند.(۱۹)حق میگویم به شما؛بدرستی که شیاطین زود است به لرزه در آیند از کفر اینان.(۲۰)زیرا آن سخت سهمناک خواهد بود. (۲۱)ای انسان که قاضی نصب شده ای!به چیزدیگری جز وظیفه خود منگر.(۲۲)نه به خویشان و نه به دوستان و نه به شرف و نه به سود.(۲۳)بر خوف خدای نظر کن بسوی حقی که واجب است برتو اینکه بطلبی آن را به بزرگترین کوشش.(۲۴)زیرا آن نگاه میدارد تو را ازکیفر خدای. (۲۵)لیکن من میترسانم تو را به اینکه؛هرکس جزا دهد با نامهربانی،جزا داده میشود با نامهربانی. فصل پنجاهم (۱)ای انسانی که جزا میدهی غیر خود را!(۲) مگر نمیدانی که منشأ همهٔ بشر از گِل است. (۳)مگرنمیدانی که یافت نمیشودکسی صالح بجز خدای یگانه.(۴)ازاین رو هر انسانی دروغگو وگناهکار است.(۵)مرا تصدیق کن ای انسان!تو هر گاه جزا دهی غیر خود را به گناهی، بدرستی که در دل تو چیزی است از آن گناه که جزا داده خواهی شد بخاطر آن.(۶)چقدر سخت و با خطر است قضاوت!(۷)چه بسیارند آنانی که هلاک شدند به حکم ظالمانهٔ خود.(۸)پس شیطان حکم نمود بر انسان به این که او ناپاک تر از شیطان است.(۹)از این رو نافرمانی نمود خدای آفریدگار خود را.(۱۰)همان نافرمانیی راکه شیطان ازآن توبه ننمود؛زیرا مرا بر آن دانش است از گفت وگوی من با شیطان.(۱۱)بتحقیق که حکم نمودند پدر و مادر نخستین ما به خوبی گفتار شیطان.(۱۲) بسبب آن رانده شدند از آن رو از بهشت.(۱۳)پس حکم نمودندبر تمام نسل خودشان.(۱۴) حق میگویم به شما؛سوگند به هستی خدای که در حضورش میایستم،بدرستی که حکم باطل پدر تمام گناهان است.(۱۵)زیرا هیچ کس بی اراده گناهی نمیکند و نمیخواهد،چیزی را که نمیشناسد. (۱۶)وای دراین صورت،بر گناه کاری که حکم مینماید در قضاوت خود به اینکه گناه نیکوست و صلاح تباهی است.(۱۷)کسی که بدین سبب ترک میکند صلاح را و اختیار مینماید گناه را،(۱۸)بدرستی که زود است بر او فرود آید کیفری و کیفرخدای را نتوان تاب آورد،هنگامیکه او بیاید تا جهان را کیفر دهد.(۱۹)چه بسیارند آنانکه بسبب حکم ظالمانه هلاک شدند. (۲۰)چه بسیارند کسانی که نزدیک است تا هلاک شوند.(۲۱)فرعون بر موسی و طایفهٔ اسرائیل حکم به کفر نمود.(۲۲)شأول حکم نمود بر داوود به اینکه او شایستهٔ مرگ است. (۲۳)اخاب بر ایلیا حکم نمود.(۲۴)بختنصر حکم نمود بر سه جوانی که خدایانِ دروغِ ایشان را عبادت ننمودند.(۲۵)آن دو پیرمرد بر سوسن حکم نمودند.(۲۶)حکم نمودند همهٔ رؤسای عبادت کنندگان بتها بر پیغمبران.(۲۷)چه سهمناک است قضای خدای.(۲۸)قاضی هلاک میشود و حکم کرده شده بر او،نجات مییابد.(۲۹)این چه جهت دارد، اگر نه از برای آن باشد که حکم میکنند بر بی گناه از روی ستم،به ناشکیبائی.(۳۰)چه سخت نزدیکند نیکوکاران به هلاک.(۳۱)نیکو کارانی که به ناروا حکم نموده‌اند.(۳۲)این هویدا میشود از قصهٔ برادران یوسف؛آنان که او را به مصریان فروختند.(۳۳)نیز هویدا میشود از هارون و مریم،خواهر موسی، که حکم بر برادر خود کردند.(۳۴)سه تن از دوستان ایوب حکم کردند بردوست خدای،ایوب. (۳۵)داوود جکم نمود برمفیبوشت و اوریا.(۳۶)کورش حکم کرد به اینکه دانیال طعمهٔ شیران شود.(۳۷)نیزبسیاری دیگران نزدیک به هلاکت شدند بسبب این.(۳۸)از این رو به شما میگویم، بناحق کیفر نکنید تا کیفر کرده نشوید.)) (۳۹)پس چون یسوع سخن خویش را به پایان برد ، بسیاری توبه کردند،ناله کنان بر گناهان خودشان و دوست داشتند هر چیزی را ترک کنند و پیروی او نمایند.(۴۰)لیکن یسوع فرمود: ((در خانه‌های خویش بمانید.(۴۱)ترک کنید گناهان را.(۴۲)خدای را با ترس عبادت کنید؛پس به این خلاص خواهید شد.(۴۳)زیرا من نیامده‌ام که خدمت کرده شوم؛بلکه آمده‌ام تا خدمت کنم.))(۴۴)چون این بفرمود ازمجمع و شهر بیرون شد. (۴۵)آنگاه تنها در بیابان شد تا نماز بخواند؛زیرا دوست داشت تنهائی را بسیار. فصل پنجاه و یکم (۱)پس از آنکه یسوع برای پروردگار نماز گزارد،شاگردانش بسوی او آمدند و گفتند:ای معلم! دوست داریم که دو چیز را بشناسیم.(۲)یکی اینکه چگونه با شیطان سخن کردی؟با اینکه تو میگوئی که او توبه کار نیست.(۳)دیگر اینکه چگونه خدای میآید تا کیفر دهد در روز جزا؟(۴) یسوع فرمود: ((حق میگویم شما را؛بدرستی که من مهربان شدم بر شیطان چون دانستم افتادن او را.(۵)نیز مهربان شدم بر جنس بشری که او را میفریبد تا گناه کند.(۶)از این رو نماز گزاردم و روزه گرفتم از برای خدای که با واسطهٔ فرشته خود جبرئیل به من عطا فرمود: (۷)چه طلب میکنی ای یسوع!و مطلب تو چیست؟(۸)جواب دادم:ای پروردگار!تو میدانی کدام بدی است که شیطان سبب آن بود و اینکه بواسطهٔ فریب او بسیاری هلاک میشوند.(۹)او آفریده شدهٔ توست ای پروردگار!(۱۰)پس به او رحم کن ای پروردگار!(۱۱)خدای فرمود:ای یسوع!ببین که همانا من از او میگذرم.(۱۲)پس او را وابدار بر اینکه فقط بگوید ای پروردگار من!هرآینه بتحقیق خطا کردم؛پس به من رحم کن.(۱۳)در این صورت از او گذشت خواهم کرد و خواهم برگردانید او را به حال اولش.)) (۱۴) یسوع فرمود: ((چون این را بشنیدم بسی خوشحال شدم، در حالتی یقین کننده بودم به اینکه من این صلح را به جا آورده‌ام.(۱۵)لهذا شیطان را خواندم؛ پس آمده،گفت:چه بایدبکنم ازبرای توای یسوع!(۱۶)جواب دادم:بدرستی که تو خودخواهی کردی ای شیطان!(۱۷)من خدمت تو را دوست ندارم.(۱۸)جز این نیست که تو را خواندم،برای آنچه که صلاح تو در آن است.(۱۹)شیطان جواب داد:هرگاه تو خدمت مرا دوست نداشته باشی،پس بدرستی که من دوست ندارم خدمت تو را؛زیرا من شریف ترم از تو.(۲۰)پس تو نیستی لایق اینکه مرا خدمت کنی.توئی کسی که او گِل است،اما من روحم.(۲۱)پس گفتم:این سخنان را بگذاریم. بگو به من مگر خوب نیست اینکه برگردی به جمال اوّل و حال اوّل خود؟(۲۲)تو میدانی اینکه فرشته میخائیل زود است بزند تو را در روز بازخواست به شمشیر خدای،صدهزار ضربت.(۲۳) آنگاه زود است برسد تو را از هر ضربتی عذاب ده دوزخ.(۲۴)شیطان جواب داد:زود است ببینم در آن روز که کدام ما بیشتر است در کار.(۲۵) پس بدرستی که زود است مرا باشد در آن روز یاوران بسیاری از فرشتگان و ازسخت ترین بت پرستان در توانائی،آنانکه خدای را مضطرب سازند. (۲۶)زود است خدای بداند خطای بزرگی را مرتکب شده به راندن من از برای گِل ناپاکی.(۲۷) آن وقت گفتم:ای شیطان!بدرستی که تو ضعیف العقل هستی و نمیدانی آنچه را که میگوئی.(۲۸) پس آن وقت شیطان سخریه کنان سر خود را جنبانید و گفت: حالا بیا و این مصالحه را میان من و خدای تمام کن.(۲۹)بگو تو ای یسوع! چه واجب است بر من؛ زیرا تو درست دانشی. (۳۰) جواب دادم: واجب است تکلم به دو کلمه فقط.(۳۱) شیطان پرسید آن دو کلمه چیست؟(۳۲) جواب دادم: آن دو این است که بگوئی گناه کردم؛ پس به من رحم کن. (۳۳) شیطان گفت: بدرستی که من با خوشی این مصالحه را قبول میکنم،هرگاه این دو کلمه را خدای به من بگوید. (۳۴)پس گفتم:باز شو از من ای رانده شده.(۳۵)زیرا توئی گناهکار پدید آورندهٔ هرستم و گناه. (۳۶)لیکن خدای است دادگر منزّه از گناهان.(۳۷)پس شیطان با ولوله باز شد و گفت:بدرستی که امر چنین نیست ای یسوع!لیکن تو دروغ میگوئی تا خشنود سازی خدای را.))(۳۸)آنگاه یسوع فرمود به شاگردانش: ((حالا ببینید که چگونه خواهد یافت رحمتی را.))(۳۹)شاگردان جواب دادند:هرگز نیابد،ای پروردگار!زیرا او ناتوبه کار است.(۴۰)امّا حالا پس به ما خبر ده از بازخواست خدای. فصل پنجاه ودوم (۱)یسوع فرمود: ((حق میگویم به شما؛ بدرستی که روز بازخواست خدای زود است بشود سهمناک،به اندازه‌ای که افتادگان تفضیل میدهند ده دوزخ را بر اینکه بشنوند کلامِ خدای را که سخن میکند با ایشان با غضب شدید.(۲)آنانکه زود است شهادت دهد بر ایشان همهٔ مخلوقات.(۳)حق میگویم به شما؛نیستند افتادگان تنها کسانی که ایشان میترسند؛بلکه قدّیسان و اصفیای خدای نیز چنین هستند.(۴)حتی اینکه ابراهیم به خوبی خود وثوق ندارد.(۵)ایوب را نیز وثوقی به پاکی خود نباشد.(۶)چه بگویم؟(۷)بلکه بدرستی که رسول الله هم خواهید ترسید.(۸) زیرا زود است بجهت اظهار بزرگواری خود برهنه نماید رسول خدای را از نیروی یاد آور.(۹)یاد نیادش که چگونه هر چیزی را به او عطا فرموده.(۱۰) حق میگویم به شما؛ در حالتی که سخن کننده‌ام از دل.بدرستی که من تن لرزه میگیرم؛زیرا جهان زود است مرا خدای بخواند.(۱۱)بر من است که پیش کنم از برای این حساب را.(۱۲)سوگند به هستی خدای که روانم در حضور وی ایستاده‌است،بدرستی که من مردی هستم نابود شونده،مثل باقی مردم.(۱۳)اگرچه مرا بر پا داشته‌است خدای به پیغمبری بر خانهٔ اسرائیل از برای بهبودی ناتوانان و اصلاح گناه کاران؛ لیکن خود خدمتگذار خدایم.(۱۴)شما ب راین گواهانید که چگونه من انکار مینمایم براین بدکارانی که بعد از درگذشتن من از جهان،زود باشد که باطل سازند حق انجیل مرا به عمل شیطان.(۱۵) لیکن زود است که نزدیک به انجام جهان برگردم.(۱۶)زود باشد که خنوخ و ایلیا با من بیایند. (۱۷)آنگاه شهادت بدهیم بر بدکارانی که زود است لعنت کرده شده باشد آخرت ایشان.))(۱۸) پس از آنکه یسوع چنین تکلم فرمود، اشکها را سرازیر نمود.(۱۹) پس شاگردانش به آواز بلند گریستند و آوازهای خود را بلند نموده، گفتند: گذشت فرما ای پروردگار! و به خدمتگذار پاک دامن خود رحم کن.(۲۰)پس یسوع جواب داد: ((آمین،آمین!)) فصل پنجاه و سوم (۱)آنگاه یسوع فرمود: ((پیش از آنکه آن روز بیاید،زود باشد که فرود آید به جهان تباهی بزرگی.(۲)زود باشد که درگیرد کارزار خونریز خورد کننده.(۳)پس پدر پسر را میکشد. (۴)پسر پدر را میکشد،بسبب گمراهیهای طوایف.(۵)ازاین جهت منقرض خواهد شد شهرها و بلاد تهی خواهند شد.(۶)وباهای مهلک رخ دهد تا اینکه چنان شود که یافت نشود کسی که مردگان را به گورستانها ببرد؛بلکه گذارده شوند برای طعمهٔ حیوانات.(۷)زود باشدکه بفرستد خدای گرسنگی را بر آنانکه بمانند بر زمین؛پس بشود نان در قیمت،زیادتر از طلا.(۸)پس بخورند همه انواع چیزهای ناپاک را.(۹)وای بربدبختی آن قرن،که نزدیک میشود شنیده نشود از کسی که بگوید:گناه کردم پس به من رحم کن ای خدای.(۱۰)بلکه با آوازهای سهمناک کفر میکنند بر خدای بزرگوار فرخنده تا ابد.(۱۱)پس وقتی که آغاز نمود آن روز به نزدیک شدن،هر روز علامتی بیاید سهمناک بر ساکنان زمین به مدت پانزده روز(۱۲)در روز اولّ آفتاب سیر میکنند در مدارخود در آسمان بی نور.(۱۳)بلکه سیاه میشود مثل رنگ جامه.(۱۴)زود است که بنالد،چنانکه پدر بر پسری که مشرف به موت است ناله میکنند.(۱۵)در روز دوّم،ماه به خون برگردد.(۱۶)زود باشد بیاید خون بر زمین،چون شبنم!(۱۷)در روز سوّم ستارگان دیده شوند که شروع به جنگ نمودن با یکدیگر کنند،مثل سپاهی از دشمنان.(۱۸)در روز چهارم کوه‌ها و سنگهای بزرگ به هم بخورند،مثل دشمنان جنگخوی. (۱۹)در روز پنجم هر رستنی و گیاهی خون بگرید.(۲۰)در روز ششم دریا طغیان کند بی آنکه از جای خود تجاوز کند،تا بلندی صدوپنجاه ذراع.(۲۱)آنگاه در تمام روز،مثل دیوار بایستد.(۲۲)در روز هفتم کار برعکس شود؛پس فرو نشیند حتی نزدیک شود که دیده نشود.(۲۳)در روز هشتم پرندگان وجانوران صحرا و آب جمع شوند،در حالتی که زاری و فریاد دارند.(۲۴)در روز نُهم فرود آید بارانی از تگرگ سهمناک،بحیثی که خونریزی کند،چه خونریزیی که نزدیک باشد نجات نیابند از آن ده یکِ زندگان.(۲۵)در روز دهم بیاید برق و رعد سهمناکی؛پس شکافته و سوخته شود سه یکِ کوه‌ها.(۲۶)در روز یازدهم روان شود هر جوئی واپس و از خون روان شود نه از آب.(۲۷)در روز دوازدهم، ناله و فریاد کند هر آفریده‌ای.(۲۸)در روز سیزدهم،پیچیده شود آسمان چون پیچیدگی نامه.(۲۹)آنگاه آتش ببارد تا هر زنده‌ای بمیرد.(۳۰)در روز چهاردهم زلزلهٔ سهمناکی پدیدار شود و کوه‌ها از آن در هوا پران شوند،چون پرندگان.(۳۱)آنگاه همهٔ زمین بیابان گردد.(۳۲)در روز پانزدهم فرشتگان پاک بمیرند.(۳۳)پس زنده نماند مگر خدای تنها،آنکه او راست اکرام و مجد.))(۳۴)چون یسوع این بفرمود،رویِ خود را تپانچه زد با دستهای خود.(۳۵)آنگاه سر خود را بر زمین نهاد و چون سر خویش را برداشت،فرمود: ((ملعون باد هرکسی که درج کند در گفته‌های من این را که من پسر خدایم.))(۳۶)پس بیفتادند شاگردان،هنگام این سخنان،مثل مردگان.(۳۷)پس یسوع ایشان را برخیزانده،فرمود ((باید از خدای بترسیم،هرگاه بخواهیم که در آن روز ترسانیده نشویم. فصل پنجاه وچهارم (۱)پس چون این معاملات بگذرد،فراگیرد جهان را تاریکی تا چهل سال که نباشد درآن زنده‌ای بجز خدای تنها،که او راست اکرم و مجد تا ابد(۲)چون چهل سال بگذرد،زنده کند خدای رسول خود را که زود باشد طلوع نماید مثل آفتاب.(۳)پس مینشیند و سخن نمیگوید؛زیرا زود باشد بشود مانند دیوانه.(۴)هم زود باشدکه برخیزاند خدای فرشتگان چهارگانهٔ مقربّان خود را،که آنها رسول الله را سراغ مینمایند.(۵)پس هر وقتی که او را جستند بر چهار سوی آنجا بایستند تا حراست کنند او را.(۶)آنگاه خدای زنده میکند باقی فرشتگان را که مانند زنبور عسل میآیند و به گردِ رسول الله بر میآیند.(۷)آنگاه خدای زنده میکند پس از آن باقی پیغمبران خود را،که زود باشد بیایند همهٔ ایشان پیروی کنان از آدم.(۸)پس دست رسول الله را ببوسند و خودشان را قرار دهند در سایهٔ نگاهبانی او.(۹)آنگاه خدای زنده کند باقی پاکان راکه فریاد میزنند: به یاد آر ما را ای محمد!(۱۰)پس بجنبش آید مهربانی در رسول الله از فریاد ایشان.(۱۱)او نظر مینماید در آنچه او را باید کرد از برای خلاص ایشان.(۱۲)آنگاه زنده کند خدای پس از آن هر مخلوقی را که برمیگردد به هستی نخستین خود.(۱۳) زود باشد که علاوه بر این از برای هر یک نیروی نطق باشد.(۱۴)آنگاه خدای زنده کند انداخته شدگان را،کسانی که وقت برخاستن ایشان سایر خلق خدای میترسند بسبب زشتی دیدار آنها(۱۵)انداخته شدگان فریاد میکنند:ای پروردگار ما!وامگذار ما را از رحمت خود.(۱۶) پس از این خدای برخیزاند شیطان را،که زود باشد هر آفریده‌ای در وقت نگریستن بسوی او مثل مرده شود از ترس هیأت دیدار هولناک او.))(۱۷)آنگاه یسوع فرمود: ((امیدواربه خدای هستم که نبینم این هول را در آن روز.(۱۸)بدرستی که رسول الله از این دیدارها نمیهراسد؛زیرا نمیترسد مگر از خدای تنها.(۱۹) آنگاه فرشته بار دیگر بِدَمد بوقی را؛ پس همه به آواز بوق او برخیزند و بگوید:ای آفریدگان!بیایید از برای جزا؛ زیرا آفریدگار شما میخواهد جزای شما را بدهد.(۲۰) پس آن هنگام دیده میشود در میان آسمان،بالای وادی یهوشافات،تختی درخشان که بر آن ابر سفیدی سایه اندازد.(۲۱)آن هنگام فرشتگان فریادکنند:خجسته باد خدای ما.توئی آنکه ما را آفریدی و از لغزش شیطان رهانیدی.(۲۲)آن وقت رسول الله هراسان شود؛زیرا او درک خواهد کرد که کسی نیست تا خدای را چنانکه شایسته‌است دوست داشته باشد.(۲۳)زیرا آنکه میگیرد به صرّافی طلا پاره‌ای را،بایدکه شصت پشیز با او باشد؛پس هرگاه نزد او یک پشیز باشد نمیتواند آن را صرّافی کند.(۲۴)لیکن هرگاه رسول الله بهراسد پس چه خواهند کرد بدکارانی که پر از شرّ هستند؟ فصل پنجاه و پنجم (۱)آنگاه رسول الله زاری کنان میرود تا جمع نماید همهٔ پیغمبران را که با آنها سخن کند و با آنها برود برای زاری کردن بسوی خدای بجهت شفاعت مؤمنان.(۲)پس هر یک از ترس عذر آورند.(۳)به هستی خدای سوگند همانا من خود نخواهم رفت آنجا؛زیرا من آگاهم به آنچه که باید بدانم.(۴)وقتی که خدای این ببیند یادآوری کند رسول خود را که چگونه او آفریده‌است همهٔ چیزها را بخاطر محبّت او.(۵)پس ترس او بر طرف شود و بسوی عرش پا پیش نهد با محبت و احترام. (۶)فرشتگان بسرایند:خجسته باد نام پاک تو ای خدای ما!(۷)چون به نزدیک عرش شود،بگشاید برای رسول خود دروازه را،مانند دوستی برای دوست خود که بعد از مدتها یکدیگر را ندیده باشند.(۸)آنگاه رسول الله نخست آغازکند درسخن؛پس بگوید:بدرستی که من عبادت تو میکنم و دوستی تو میکنم ای خدای من!(۹) شکر تو میگویم به تمام دل و روان خود.(۱۰) زیرا تو خواستی و مرا آفریدی تا بندهٔ تو باشم.(۱۱)هر چیزی را برای محبّت من آفریدی تا از هرچیزی، و در هر چیزی و برتر از هر چیزی دوستی تو بِوَرزَم.(۱۲)پس باید همهٔ آفریدگان تو حمدِ تو گویند،ای خدای من!(۱۳) آن هنگام همهٔ آفریدگان خدای بگویند:شکر تو میگوئیم ای پروردگار!و خجسته باد نام پاک تو.(۱۴) حق میگویم به شما؛ بدرستی که شیاطین و انداخته شدگان آن هنگام میگِریَند تا حدی که هر آینه از آب چشم یکی از ایشان روان شود، بیشتر از آنچه در رود اردن است.(۱۵) با وجود این،خود نمیبینند خدای را.(۱۶)پس خدای با رسول خود سخن نموده،بفرماید:مرحبا به تو ای بندهٔ امین من!(۱۷)طلب کن هر چه که میخواهی که به هر چیزی خواهی رسید.(۱۸)پس رسول الله جواب دهد:ای پروردگار من!یاد کن که چون مرا آفریدی،فرمودی بدرستی که تو اراده نموده‌ای که بیافرینی جهان را و فرشتگان را و مردم را از روی محبت به من تا تمجید نمایند تو را به وجود من،بندهٔ تو.(۱۹)از ین رو زاری میکنم بسوی تو ای پروردگار مهربان دادگر که به یاد آوری وعدهٔ خویش را به بنده ات.(۲۰)پس خدای،مانند دوستی که با دوست خود شوخی کند،میفرماید:ای خلیل من،محمد! آیا گواهانی داری بر این سخن؟(۲۱)پس با احترام بگوید:آری ای پروردگار من!(۲۲)پس خدای بفرماید:ای جبرئیل!برو و ایشان را بخوان.(۲۳)پس جبرئیل بسوی رسول الله بیاید و بگوید:گواهان تو ای آقا چه کسانی هستند؟(۲۴)پس رسول الله جواب دهد:ایشان آدم،ابراهیم،اسماعیل،موسی، داوود و یسوع پسر مریم هستند.(۲۵)پس فرشته باز شود و ندا کند گواهان مذکور را،که آنان حاضر خواهند شد در آنجا ترسان.(۲۶)پس وقتی حاضر شوند،خدای به ایشان بفرماید:آیا به یاد دارید آنچه را رسول من ثابت نموده؟(۲۷)جواب دهند: چیست ای پروردگار!(۲۸) پس خدای بفرماید:اینکه هر چیزی را از روی محبّت به او آفریده‌ام تا همهٔ آفریدگان،مرا به او حمد گویند. (۲۹)پس هریک از ایشان جواب دهند: (۳۰)ماسه گواه داریم که افضل ازما هستند،ای پروردگار! (۳۱)پس خدای جواب دهد:آن سه گواه کیانند؟(۳۲)موسی گوید:نخست کتابی است که مرا عطا فرمودی.(۳۳)داوود گوید:دوم کتابی است که مرا عطا فرمودی.(۳۴) آنکه اکنون با شما سخن میدارد گوید:ای پروردگار!بدرستی که تمام جهان را شیطان گمراه نمود؛پس گفت همانا من پسر و شریک توام.(۳۵)لیکن کتابی که مرا عطا فرمودی گفته که حقاً،بدرستی که من بندهٔ توام.(۳۶)همان کتاب اعتراف دارد به آنچه رسول تو او را ثابت کرده.(۳۷)پس آن هنگام رسول الله به سخن درآید و بگوید:اینچنین میگوید کتابی که مرا عطا فرمودی ای پروردگار! (۳۸)وقتی که رسول الله این بگوید، خدای به سخن درآمده، بگوید: بدرستی که آنچه حالا کردم جز این نیست که از این رو کردم تا هر کسی اندازهٔ محبّت مرا به تو بداند.(۳۹)پس از آنکه این سخن را بگوید، عطا کند خدای رسول خود را کتابی که در آن نامه‌های همهٔ برگزیدگان خدای نوشته شده باشد.(۴۰)پس هرمخلوقی به سجده درآمده،بگوید تو راست تنها،ای خدای!مجد و اکرام؛زیرا ما را به رسول خود بخشیدی. فصل پنجاه و ششم (۱)خدای بگشاید کتابی را که در دست رسول اوست.(۲)پس بخواند رسول او آن را و آواز کند همهٔ فرشتگان و پیغمبران وهمهٔ برگزیدگان را.(۳)در پیشانی هریک علامت رسول الله نوشته باشد و در کتاب نوشته شده مجد بهشت.(۴)پس هر یک بگذرند به دست راست ملکوت خدای که به نزدیکی رسول الله‌است.(۵)آنگاه پیغمبران به پهلویش بنشینند.(۶)قدّیسان به پهلوی پیغمبران بنشینند.(۷)فرخندگان نیز به پهلوی قدّیسان.(۸)پس در این هنگام فرشته در بوق بِدَمَد و شیطان را برای کیفر فرا بخواند. فصل پنجاه و هفتم (۱)آن وقت آن بدبخت بیاید در کمال ذلّت وهر آفریده‌ای از او شکوه کند.(۲)خدای ندا کند فرشته میخائیل را،پس بزند او را با شمشیر خدای صد هزار ضربت.(۳)میباشد هر ضربتی که به آن شیطان را میزند به سنگینی ده دوزخ.(۴)او میباشد اول کسی که درهاویه افکنده شود. (۵)آنگاه فرشته ندا کند پیروان او را؛پس خوارشوند و مانند او از آنها شِکوه میشود.(۶)آن هنگام فرشته میخائیل بزند برخی را صد ضربت و برخی را پنجاه ضربت و برخی را بیست و برخی را دَه و برخی را پنج..(۷)آنگاه فرود آورده شوند؛زیرا خدای میفرماید به ایشان:بدرستی که دوزخ آرامگاه شماست،ای رانده شدگان!(۸)آنگاه همهٔ کافران و انداخته شدگان خوانده شوند بسوی جزا.(۹)نخست برخیزند بر ایشان همهٔ آفریدگان که از انسان پست ترند،گواهان پیش خدای که چگونه خدمت کرده‌اند این مردم را.(۱۰)نیزگواهان که چگونه اینان مجرم شدند به خدای وخلق او.(۱۱)همچنین هریک ازپیغمبران برخیزند گواه برایشان. (۱۲)پس حکم نماید خدای برایشان به زبانه‌های آتش دوزخی.(۱۳)حق میگویم به شما؛بدرستی که سخنی یا اندیشه‌ای از باطل نباشد که جزا بر آن داده نشود در روز سهمناک.(۱۴)حق میگویم به شما؛بدرستی که پیراهن موئین چون آفتاب بتابد و هر ذره‌ای که بر انسان از روی محبت خدای بوده مروارید گردد.(۱۵)بینوایانی که از دل خدمت خدای میکردند به بینوائی حقیقی، هرآینه فرخندگانند سه برابر و چهار برابر.(۱۶)زیرا ایشان در این جهان خالی باشند از کارهای جهانی؛پس محو کرده شود به این جهت از ایشان گناهان بسیار.(۱۷)محتاج نمیشوند در آن روز اینکه پیش کنند حسابی که چگونه صرف نموده‌اند غنای جهانی را.(۱۸)بلکه جزا داده میشوند به جهت صبر و بینوائی خود.(۱۹)حق میگویم به شما؛بدرستی که هرگاه جهان میدانست این را، هرآینه تفضیل میداد پیراهن موئین را بر جامهٔ ارغوان و بینوائی را بر طلا و روزه را بر ولیمه‌ها.(۲۰)وقتی که حساب همه به پایان آمد،خدای به رسول خود بفرماید:ای خلیل من!نظر کن چه بزرگ بوده‌است شرِّ ایشان.(۲۱)زیرا من آفریدگار ایشانم مُسَخَّر نمودم همهٔ آفریدگان را برای خدمت ایشان،پس خوار داشتند مرا در هر چیزی.(۲۲)عدل،و همهٔ عدل است در این صورت که به ایشان رحم نکنم.(۲۳)پس رسول الله جواب داد:راستی ای پروردگار بزرگوار ما! بدرستی که هیچ یک ازخلیلان وبندگان تو نمیتوانند که از تو درخواست کنند رحمتی را بر ایشان. (۲۴)همانا من بندهٔ تو بیش از همه میطلبم عدل را دربارهٔ ایشان.(۲۵)پس از آنکه این سخن بگوید، فرشتگان و پیغمبران بتمامیبر ضد ایشان فریاد برآرند با برگزیدگان خدای همگی؛بلکه برای چه بگویم برگزیدگان.(۲۶)زیرا حق میگویم به شما؛بدرستیکه غنده‌ها و مگسها و سنگها و ریگها هر آینه فریاد کنند ازفاجران و طلب کنند برپاداشتن عدل را.(۲۷)آن هنگام خدای برگرداند بسوی خاک هر نفس زندهٔ پست تر از انسان را.(۲۸) و بفرستد به دوزخ فاجرانی را که ببینند بار دیگر در اثنای سیر خود،آن خاکی که را که بر میگردد بسوی آن سگها و اسبها و غیر آنها و جانوران ناپاک.(۲۹) پس در آن هنگام بگویند: ای پروردگار! برگردان ما را نیز به این حال؛ لیکن عطا نمیشوند درخواست خود را.)) فصل پنجاه و هشتم (۱)در بین اینکه یسوع سخن میکرد،شاگردان سخت میگریستند.(۲)یسوع نیز اشک بسیار ریخت.(۳)پس از آنکه گریست،یوحنا گفت:ای معلم!دوست داریم که دو امر را بدانیم.(۴)یکی اینکه چگونه ممکن است رسول الله را –وحال آنکه از مهربانی پر است –که شفقت ننماید در آن روز بر این انداخنه شدگان و حال آنکه ایشان از همان گِلی هستند که او از آن است.(۵) دیگر آنکه مقصود از بودن شمشیر میخائیل مثل ده دوزخ چیست؟مگر بیشتر از یک دوزخ هم است؟ (۶)یسوع فرمود: ((مگر نشنیده‌اید آنچه را که داوود پیغمبر میفرماید که:چگونه میخنددد نیکوکار از هلاکت گناهکاران؟پس گناهکار را به این کلمات ریشخند نموده،میفرماید:دیدم انسان را که اعتماد بر نیرو و توانگری خود داشت و خدای را فراموش نموده بود.(۷)پس حق میگویم به شما؛بدرستی که ابراهیم زود باشد به پدر خود استهزا کند وآدم به همهٔ انداخته شدگان. (۸)جز این نیست که این باشد که برگزیدگان زود باشد برخیزند در حالتی که کامل و متّحد باشند با خدای.(۹)راه نیابد به عقول ایشان کمتر اندیشه‌ای برخلاف عدل او.(۱۰)از این رو هر یک از ایشان زود باشد که بطلبند بر پا داشتن عدل را،بویژه رسول الله.(۱۱)سوگند به هستی خدای که در حضورش میایستم،با اینکه من اکنون میگریم از روی مهربانی بر جنس بشری،هر آینه البته طلب خواهم کرد در آن روز عدل را بدون مهربانی برای اینان که خوار میشمارند سخن مرا.(۱۲)بویژه برای آنانکه انجیل مرا ناپاک مینمایند. فصل پنجاه و نهم (۱)ای شاگردان من!بدرستی که دوزخ یکی است و در آن عذاب کرده میشوند رانده شدگان، تا ابد.(۲)مگر اینکه آن را هفت طبقه یا پایه‌های ژرف است که یکی از دیگری ژرف تر باشد. (۳) آنکه میرود به دورترین آنها در ژرفی،به او میرسد عقاب سخت تر.(۴) با وجود این سخن من دربارهٔ شمشیر فرشته میخائیل راست است؛زیرا کسی که بجز یک گناه مرتکب نشوند، مستحق یک دوزخ خواهد بود وآن کس که دو گناه مرتکب شود،مستحق دو دوزخ خواهد بود.(۵)پس از اینجهت انداخته شدگان درک میکنند،درجاتی که در یک دوزخند، قصاصی را که گویا با آن در ده دوزخ یا درصد یا در هزار هستند.(۶)خدای توانا برهرچیز،زود باشد که به نیرو و عدل خود شیطان را چنان گرداند که رنجی بکشد که گویا در هزار هزار دوزخ است وباقی ماندگان را هریک به اندازهٔ گناهش رنجی برسد.)) (۷)دراین وقت پطرس گفت: ای معلم!بدرستی که عدل خدای بزرگ است.(۸)هرآینه بتحقیق تو را این خطاب امروز غمگین گردانید.(۹)ازاینجهت زاری میکنیم به سوی توکه استراحت نمائی وفردا ما را خبرده چه چیز به دوزخ مانند است.(۱۰)یسوع جواب داد: ((ای پطرس!همانا تو به من میگوئی استراحت نما و تو نمیدانی که چه میگوئی وگرنه چنین سخن نمیگفتی.(۱۱)حق میگویم؛بدرستی که راحت در این جهان جز این نیست که آن زهر پرهیزگاری است و آتشی است که هر صالح را میخورد.(۱۲)مگر فراموش نموده‌اید که به همین جهت همانا چگونه سلیمان،پیغمبر خدای،و باقی پیغمبران کاهلی را عیب گفته‌اند.(۱۳)راست است آنکه میگوید:تنبل زراعت نمیکند از ترس سرما، پس او از این جهت در تابستان گدائی میکند.(۱۴)از این رو فرموده:هرآنچه دست تو برانجام آن تواناست پس آن را بکن بدون راحت.(۱۵)چه،میگوید ایوب،نیکوترین دوستان خدای: چنانکه پرنده برای پریدن زائیده شده‌است،انسان برای کار کردن زائیده شده.(۱۶)حق میگویم به شما؛بیشتر از هر چیزی ناخوش میدارم راحتی را. فصل شصتم (۱)دوزخ یکی است و آن ضد بهشت است؛چنانکه زمستان همانا ضد تابستان و سردی ضد گرمیاست.(۲)پس از این رو واجب است برآن کسی وصف میکند بدبختی دوزخ را،اینکه بتحقیق دیده باشد بهشت آرامش خدای را.(۳)دوزخ عجیب جائی است که به عدل خدای ملعون است از برای لعنت کافران و انداخته شدگان.(۴)جایگاهی که دربارهٔ آن ایوب خلیل الله فرموده:آنجا آرامشی نیست؛بلکه هراسی جاوید است.(۵)اشعیای پیغمبر دربارهٔ انداخته شدگان گوید: زبانهٔ آتش آن خاموش نشود وکِرمهای بدن ایشان نمیرد.(۶)داوود، پدر ما گریه کنان فرموده: آن هنگام ببارد بر ایشان برق و صاعقه هاوگوگرد و تندباد سختی.(۷)بدا به حال گناهکاران دور شده!چه سخت مکروه دارند آن هنگام گوشتهای نیکو و جامهٔ قیمتی و بالشهای نرم و الحان خوش را.(۸)چه سخت بیمار کند ایشان را گرسنگی و افروزهٔ سوزنده و آتش افروخته و رنج دردناک با گریهٔ سخت و تلخ.))(۹)آنگاه یسوع نالید با افسوس و گفت: ((راستی بهتر بود برای ایشان هرگاه خلق نشده بودند از اینکه رنج دردناک را تحمل کنند.(۱۰)تصور کنید مردی را که در هر اندامیاز بدن خود رنج میکشد و کسی نیست آنجا که بر او رِقَّت نماید؛ بلکه همه به او استهزا میکنند.(۱۱) مرا خبر دهید،مگر این رنجی سخت نیست؟)) (۱۲) پس شاگردان یسوع جواب دادند:سخت ترین سختی هاست.(۱۳)یسوع فرمود: ((بدرستی که این، هرآینه آرامش دوزخ است.(۱۴)زیرا من به شما حق میگویم؛بدرستی که هر گاه خدای مینهاد در ترازو همهٔ رنج هائی را که در این جهان مردم کشیده‌اند و آنچه را که زود باشد بکشند تا روز باز خواست و در ترازوی دیگر یک ساعت از رنج دوزخ را قرار میداد،هرآینه انداخته شدگان،بی شک اختیار میکردند رنجهای جهانی را.(۱۵)زیرا رنجهای جهانی بر دست انسان میآید:اما آن دیگری،پس به دست شیاطینی است که هیچ شَفقَّت ندارند،مطلقاً.(۱۶)پس چه سخت است آنچه گناه کاران بد بخت از رنج خواهند کشید.(۱۷)چه سخت است سرمای سختی که تخفیف نمیدهد زبانهٔ آتش ایشان را!چه سخت است آواز داندانها و گریه ناله هایشان! (۱۸)زیرا آب رود اردن کمتر است از اشک هائی که زود باشد هر دقیقه‌ای از دیدگانشان جاری شود.(۱۹)زود باشد لعنت کند ایشان را همهٔ مخلوقات و هم پدر و مادر ایشان و آفریننده ایشان که تا ابد خجسته‌است.)) فصل شصت ویکم (۱)چون یسوع این بفرمود،خود و شاگردانش غسل کردند بر طبق شریعت خدای که نوشته شده‌است در کتاب موسی.(۲)پس نماز گذاردند و چون شاگردان او را به این اندازه غمگین دیدند،آن روز با وی مطلقاً سخن نگفتند؛بلکه درنگ کردند هر یک از ایشان با جزع از سخن گفتن با او. (۳)پس یسوع زبان به سخن بگشود بعد از نماز خفتن و فرمود: ((کدام صاحب عشیره میخوابد و حال آنکه دانسته‌است دزدی عزم نموده بر سوراخ کردن خانهٔ او.(۴)البته هیچ کس نیست. (۵)بلکه بیدار میماند و آماده میایستد برای کشتن دزد.(۶)مگر نمیدانید در این صورت که شیطان شیر غًرّانی است که گردش میکند،در حالتی که خواهان است تا بدرد کسی را.(۷)پس او میخواهد انسان را در گناه بیفکند.(۸)حق میگویم به شما؛بدرستی که انسان هرگاه چون سوداگر عمل کند،نخواهد ترسید در آن روز؛زیرا او خوب آماده میشود.(۹)مردی به همسایگان خود نقدینه‌ها داده بود تا با آنها سوداگری کنند و سود را بر نسبت عادلانه قسمت کند.(۱۰) برخی از ایشان خوب سوداگری کردند،تا حدی که نقدینه را دو برابر نمودند؛لیکن برخی نقدینه‌ها را در خدمت دشمنِ آن کس که ایشان را نقدینه عطا نموده بود صرف نمودند و دربارهٔ او به بدی سخن راندند.(۱۱)مرا بگوئید،چه حال دست خواهد داد وقتی که با او بدهکاران محاسبه نماید. (۱۲)بدرستی که بی شک او کیفر نمیکند آنان را که خوب سوداگری نموده‌اند.(۱۳)لیکن بهبودی میدهد چشم خود را ازدیگران به سرزنش.(۱۴)آنگاه از ایشان قصاص میکند،برحسب شریعت.(۱۵)سوگند به هستی خدای که روانم در حضرتش میایستد،بدرستی که آن همسایه همانا خدای است که عطا فرموده به انسان آنچه که او دارد با خود زندگی.(۱۶)هرگاه در این جهان خوش زندگانی نمود، خدای را مجدی باشد و انسان را مجد بهشت باشد.(۱۷) زیرا آنانکه نیکو زندگانی کنند نقدینه‌های خود را دو برابر کنند،به پیشوا بودنشان.(۱۸)زیرا وقتی که ایشان را گنهکار پیشوا دیدند،برمیگردند بسوی توبه.(۱۹)از این رو جزا دهد آنان را که نیکو زندگانی کنند،جزائی بزرگ.(۲۰)لیکن به من بگوئید،چه خواهد بود قصاص خطاکاران گناهکار که به گناهان خود نصف میکنند آنچه را خدای به ایشان عطا نموده،به اینکه زندگی خود را صرف مینمایند در خدمت شیطانِ دشمن خدای؛در حالتی که بر خدای کفر کنندگان و بر دیگران بد کنندگان هستند.))(۲۱)شاگردان گفتند:بدرستی که کیفر آنان بی شمار خواهد بود. فصل شصت و دوم (۱)آنگاه یسوع فرمود: ((آنکه بخواهد نیکو زندگانی نماید،پس بر اوست اینکه اقتدا کند به سودا گری که قفل مینماید دکان خود را و پاسبانی میکند آن را شب و روز به کوشش بسیار.(۲) همان متاعی که آن را خریده و میفروشد از برای در یافتن سود.(۳)زیرا اگر میدانست او که در آن زیان میکند،هر آینه نمیفروخت حتی پارچه‌ای را.(۴)پس واجب است بر شما اینکه چنین کنید؛زیزرا روان شما همانا در حقیقت سوداگر است.(۵)تن همانا دکّان است.(۶)از این رو آنچه از خارج بدان راه یابد،بواسطهٔ حواس فروخته و خریده میشود به آن.(۷)نقدینه‌ها همانا محبّت است.(۸)پس بنگرید در این صورت که نفروشید و نخرید به محبت خود کمتر اندیشه‌ای را که نمیتوانید از آن سودی بردارید.(۹)بلکه باید اندیشه و سخن و عمل همه،برای محبت خدای باشد. (۱۰)زیرا شما بدین سبب امنیت خواهید یافت در آن روز.(۱۱)حق میگویم به شما؛بدرستی که بسیاری غسل میکنند و برای نماز میروند.(۱۲)بسیاری روزه میگیرند و تصدق میدهند. (۱۳)بسیاری مطالعه مینمایند و دیگران را بشارت میدهند و عاقبت ایشان بد است نزد خدای.(۱۴)زیرا تن را پاکیزه میکنند،نه دل را.(۱۵)به دهان فریاد میکنند نه به دل.(۱۶)از گوشت میپرهیزند و روان هایشان پر است از گناهان.(۱۷)به دیگران میبخشندچیز هائی را که برای خودشان سود ندارد،تا اینکه به مظهر صلاح ظاهر شوند.(۱۸)مطالعه میکنند تا بدانند چگونه باید سخن گویند،نه برای آنکه عمل کنند.(۱۹)دیگران را از چیز هائی نهی میکنند که خودشان آنها را به جا میآورند.(۲۰)پس به زبانها کیفر داده میشوند.(۲۱)سوگند به هستی خدای که اینان خدای را به دلهای خود نمیشناسند.(۲۲)زیرا اگر او را شناخته بودند،هرآینه دوست میداشتند او را.(۲۳)چون هرچه انسان دارد بخشایشی است از خدای پس بر اوست اینکه هر چیزی را در محبّت خدای صرف نماید.)) فصل شصت و سوم (۱)پس از روزی چند،یسوع به جانب شهری از سامریان گذر فرمود؛پس رخصتش ندادند که داخل شهر شود و نانی به شاگردانش نفروختند.(۲)یعقوب و یوحنا آن وقت گفتند:ای معلم! آیا نمیخواهی که بسوی خدای زاری نمائیم تا آتشی فرو فرستد بر این مردم.(۳)یسوع فرمود: (( بدرستی که شما نمیدانید چه روحی وا میدارد شما را که چنین سخن کنید.(۴)به یاد آرید خدای بر نابود نمودن نینوا عزم فرمود؛زیرا نیافت کسی را که از خدای بترسد در آن شهر.از بدی آن کار به جائی رسید که خدای یونس پیغمبر را خواند تا بفرستد آن را بسوی آن شهر.(۵)یونس فرار اختیار کرد بسوی طرسوس از ترس قوم.(۶)آنگاه خدای او را در دریا انداخت.(۷)پس ماهیی او را بلعید و او را نزدیک به نینوا بیرون انداخت.(۸)چون آنجا بشارت داد،قوم به توبه برگشتند.(۹)پس خدای به ایشان رأفت نمود.(۱۰)وای بر آنان که نقمت میطلبند،که همانا بر ایشان فرود آید.(۱۱)زیرا هر انسانی سزاوار است نقمت خدای را.(۱۲)پس به من بگوئید مگر این شهر را با این قوم آفریده اید؟پس بدرستی که همانا شما دیوانگانید.(۱۳)نه چنین است؛پس نه چنین است.(۱۴)زیرا اگر همهٔ آفریدگان جمع شوند،هرآینه آنها را نمیرسد که مگسی تازه بیافرینند از هیچ و این همانا مراد از آفریدن است.(۱۵)پس هرگاه خجسته خدای،این شهر را آفریده که آن را پرستاری نماید،پس از چه روی هلاکت آن را دوست دارید؟(۱۶)چرا نگفتی که آیا میخواهی ای معلم!زاری کنیم به پروردگار تا اینکه این قوم روی به تو آرند؟(۱۷)بدرستی که این همانا همان عملی است که به شاگردان من سزاوار است،تا زاری کنند بسوی خدای برای آنانکه بد کنند.(۱۸)هابیل چنین کرد،وقتی که او را کشت برادرش،قابیل از خدای رانده شده. (۱۹)ابراهیم چنین کرد به فرعونی که زن او را از اوگرفت.(۲۰)پس ازاین رو فرشتهٔ پروردگار او را نکُشت؛بلکه او را به مرضی گرفتار کرد.(۲۱)زکریا چنین کرد وقتی که به امر پادشاه بدکار در هیکل کشته شد.(۲۲)ارمیا و اشعیا و حزقیال و دانیال و داوود و همهٔ خلیلان و پیغمبران پاک چنین کردند.(۲۳)به من بگوئید،هرگاه برادری به دیوانگی گرفتار شود،آیا او را خواهید کشت بجهت اینکه سخن بدی گفته یا اینکه زده‌است آن را که نزدیک او شده؟(۲۴) بدرستی که چنین نخواهید کرد؛ بلکه بشایستگی میخواهید که صحّت او را برگردانید، به داروهائی که موافق است با مرض او. فصل شصت وچهارم (۱)سوگند به هستی خدای که روانم درحضورش میایستد،بدرستی که گنهکار هر آینه عقلش بیمار است،وقتی که انسانی را ستم میکند(۲)پس به من بگوئید،مگر کسی سرخود را برای پاره کردن ردای دشمنش میشکند؟(۳) پس چگونه صحیح العقل است آنکه سر خود را از خدای خود جدا میکند تا ضرر به تن دشمن خود برساند؟(۴)ای انسان!به من بگو همانا دشمن تو کیست؟(۵)جز این نیست که آن تن توست وهرآن کس که تو را مدح میکند.(۶)از این رو اگر تو صحیح العقل میبودی،هرآینه میبوسیدی دست آنانی راکه از تو عیب جوئی مینمایند.(۷)هدیه‌ها پیشکش مینمودی به آنانکه تو را ستم میکنند و تو را بسیار میزنند.(۸)این برای آن است ای انسان،که هر قدر در این زندگانی عیب کرده و ستم کرده شوی برای گناهانت آن کم خواهدبود بر تو در روز جزا.(۹)لکن به من بگو ای انسان!هرگاه جهان دربارهٔ پاکان وپیغمبران خدای ستم و هتک نموده باشد –حال آنکه ایشان نیکوکارانند- پس چه خواهد کرد به تو ای گنهکار!(۱۰)هرگاه ایشان هرچیز را با شکیبائی متحمّل میشدند و از برای ستم کنندگانشان دعا مینمودند،پس چه خواهی کرد تو،ای انسانی که دوزخ را شایسته ای!(۱۱)به من بگوئید ای شاگردان من!مگر نمیدانیدکه شمعا،بندهٔ خدای داوود پیغمبر را لعنت کرد و او را سنگها زد.(۱۲)داوود چه فرمود به آنانکه دوست داشتند که شمعا را بکشند؟(۱۳)او فرمود: تو را چه مقصود است که دوست میداری ای یوآب که شمعا را بکشی؟(۱۴)بگذار او را که مرا لعنت کند؛زیرا این بخواست خدای است و زود باشد که این لعنت را به برکت برگرداند بسوی من.(۱۵)پس اینچنین شد؛ زیرا خدای دید صبر داوود را و او را از ظلم پسرش ابشالوم رهانید.(۱۶)براستی بی خواست خدای حتی برگی نمیجنبد.(۱۷)هرگاه در تنگنا باشی اندیشه مکن در مقدار آنچه تحمّل شده‌ای و نه در آن کس که تو را مکروهی رسانده.(۱۸)بلکه نیک بیندیش که چقدر شایسته‌ای که برسد تو را بر دست شیاطین در دوزخ بسبب گناهانت.(۱۹)بدرستی که شما براین شهر خشمگین هستید؛زیرا ما را نپذیرفته و به ما نانی نفروخته‌اند.(۲۰)به من بگوئید،مگر این قوم بندگان ما هستند؟(۲۱)مگر این شهر را به ایشان بخشیده اید؟(۲۲)مگر گندمش را به ایشان بخشیده اید؟ (۲۳)مگر در برداشت آن با ایشان همراهی کرده اید؟(۲۴)پس هرگز چنین نیست.(۲۵)زیرا شما در این شهرها غریب و فقیر هستید.(۲۶)دراین صورت این چه چیز است که آن رامیگوئید؟)) (۲۷)پس آن دو شاگرد جواب دادند:ای آقا!بدرستی که ما خطا کردیم؛پس باید خدای بر ما رحم کند.(۲۸)یسوع جواب داد: ((چنین باد!)) فصل شصت و پنجم (۱)عید فصح نزدیک شد.یسوع و شاگردانش به اورشلیم روانه شدند.(۲)او رفت بسمت حوض بزرگی که بیت حسدا نامیده میشد.(۳)همچنین حمام هم نامیده شده بود؛زیرا فرشتهٔ خدای هر روز آب را حرکت میداد و کسی که اول در آن آب داخل میشد بعد از حرکت آن از هر نوع مرض صحت مییافت.(۴)لهذا جمع کثیری ازبیماران به پهلوی آن حوض،که پنج رواق داشت درنگ مینمودند.(۵)پس یسوع دید آنجا زمین گیری را که سی و هشت سال بیمار بود به بیماری سختی.( ۶)چون یسوع به الهام الاهی به آن دانا بود،بر بیمار شفقت نمود و فرمود به او: ((آیا میخواهی که صحت بیابی؟))(۷)بیمار جواب داد:ای آقا!کسی را ندارم که مرا در آب بنهد وقتی که فرشته آ‎ن را حرکت میدهد.وقتی میآیم،پیش از من دیگری فرو میآید و داخل آن میشود. (۸) در این هنگام یسوع نظر خود را بسوی آسمان متوجه کرد و فرمود: ((ای پروردگار ما!و ای خدای پدران ما!بر این زمین گیر رحم کن!)) (۹)چون یسوع این بگفت فرمود: ((به نام خدا بِه شو ای برادر!و برخیز و بستر خود را بردار.))(۱۰)پس آن هنگام زمین گیر برخاست خدای را ستایش کنان.(۱۱)پس بستر خود را بر دوشهای خود برگرفت و بسوی خانهٔ خود رفت، خدای را ستایش کنان.(۱۲)چون او را دیدند،بانگ برآوردند امروز روز شنبه است؛پس تو را روا نیست که بستر خود برداری.(۱۳)جواب داد:بدرستی آنکه مرا صحت داد به من فرمود بستر خود را بردار و به راه خود رو و به خانهٔ خود شو.(۱۴)آن وقت از او پرسیدند که او کیست؟(۱۵)جواب داد:بدرستی که من نامش را نمیدانم.(۱۶)پس میان خود گفتند:ناچار باید او یسوع ناصری باشد.(۱۷)دیگران گفتند:نه چنین است؛زیرا او قدّوس خداست؛اما آن که این کار را کرده،پس گناهکاراست،زیرا او حرمت شنبه را شکسته.(۱۸)پس یسوع به هیکل رفت وجمع کثیری نزدیک او شدند تا کلام او را بشنوند.(۱۹)به همین جهت،کاهنان از روی حسد افروخته شدند. فصل شصت و ششم (۱)پس یکی نزد او آمده،گفت:ای معلمِ صالح!بدرستی که تو خوب و راستگوئی.(۲)به من بگو آن چگونه جزائی است که خدای ما را عطا میفرماید در بهشت؟(۳)یسوع فرمود: ((بدرستی که تو مرا صالح میخوانی و تو نمیدانی که صالح نیست بجز خدای یگانه؛ چنانکه ایوب خلیل الله فرمود:طفلی که عمرش یک روز است پاک نیست و بدرستی که فرشتگان نیز از گناه منزّه نیستند در پیش خدای.(۴)نیز فرموده:بدرستی که تن گناه را میکِشد و میمکد چنانکه ابرِ مرده آب را میمکد.)) (۵)پس کاهن از این رو خاموش ماند زیرا او شرمنده شده بود.(۶)یسوع فرمود: ((حق میگویم به شما؛هیچ چیزی خطرناک تر از سخن نیست.(۷)زیرا سلیمان چنین فرمود:زندگانی و مردن زیر تسلط زبان است.))(۸)پس روی به شاگردانش کرد و فرمود: ((بپرهیزید از آنانکه برکت میگویند شما را؛زیرا ایشان فریب میدهند شما را.(۹)پس به زبان برکت گفت شیطان پدر و مادر نخستین ما را؛لیکن عاقبت سخن او بدبختی بود.(۱۰)همچنین نیز برکت گفتند حکمای مصر فرعون را.(۱۱)همچنین جلیات برکت گفت فلسطینیان را.(۱۲) برکت گفتند چهارصد پیغمبر دروغگو اخاب را.(۱۳)لیکن مدح ایشان نبود مگر باطل؛پس هلاک شدند مدح شدگان و مدح کنندگان.(۱۴)از این رو نفرموده‌است خدای بی سبب بر زبان اشعیای پیغمبر:ای قوم من!بدرستی که آنان که برکت میگویند تو را،فریبت میدهند.(۱۵) وای بر شما ای کاتبان و فریسیان!(۱۶)وای بر شما ای کاهنان و لاویان!زیرا شما فاسد نمودید قربانی پروردگار را.(۱۷)تا حدی که آنان که آمدند تا قربانی خود را تقدیم کنند،اعتقاد دارند که خدای مانند انسان گوشت پخته میخورد. فصل شصت و هفتم (۱)زیرا شما به ایشان میگوئید که حاضر سازید گوسفندان و گاوان و بره‌های خود را به هیکل خدای و مخورید همه را؛بلکه بدهید بخشی را به خدای خود از آنچه به شما داده‌است.(۲) لیکن شما خبر نمیدهید ایشان را از اصل قربانی که آن شهادت زندگی است که انعام داده شده بر پسرِ پدرِ ما ابراهیم.(۳)تا فراموش نشود ایمان و طاعت پدر ما ابراهیم با وعده‌های استوار به او از طرف خدای و برکتی که او را بخشیده شده‌است.(۴) لیکن خدای بر زبان حزقیال پیغمبر میفرماید:دور کنید از من این ذبایح خود را؛بدرستی که قربانیهای شما نزد من مکروهند.(۱۵)زیرا نزدیک میشود وقتی که تمام شود در آن آنچه تکلّم کرده‌است در آن خدای ما بر زبان هوشع پیغمبر،که فرموده: بدرستی من قومیکه غیرمختار است مختار میخوانم.(۶)چنانکه حزقیال پیغمبر میفرماید:زود باشد که خدای پیمان تازه‌ای به عمل آورد با قوم خود،که نیست مانند پیمانی که به پدران شما عطا فرموده بود.(۷)پس وفا ننمودند به آن.زود باشد بگیرد از ایشان دلی را که از سنگ است و بدهد به ایشان دل تازه‌ای.(۸)زود باشد که همهٔ اینها واقع شود؛زیرا شما اکنون بموجب شریعت او رفتار نمیکنید؛و نزد شماست کلید و باز نمیکنید؛بلکه بشایستگی راه را میبندید بر آنانکه بر آن رفتار میکنند.))(۹)آن کاهن خواست برود تا خبر دهد رئیس کاهنان را،که در نزدیکی هیکل ایستاده بود به همه چیز.(۱۰)لیکن یسوع فرمود: ((بایست؛زیرا جواب میدهم تو را از سؤالت. فصل شصت و هشتم (۱)سوال کردی از من تا خبر دهم تو را که چه عطا میفرماید خدای ما را در بهشت.(۲)حق میگویم به شما؛همانا کسانی که اهتمام دارند به مزد،صاحبِ عمل را دوست نمیدارند.(۳)پس چوپانی که نزد او گله‌ای از گوسفند است،وقتی که ببیند گرگ را حمله ور شده،آماده میشود برای دفاع از آنها.(۴)بر عکسِ او،مزدوری است که هرگاه ببیند گرگ را،میگذارد گوسفندان را و میگریزد.(۵)سوگند به هستی خدای که در حضورش میایستم،اگر خدای پدرانِ ما خدای شما بود،هرآینه خطور نمیکرد به دل شما اینکه بگوئیدچه میدهد ما را خدای.(۶)بلکه آنچه را داوود پیغمبرش گفت میگفتید،که:چه بدهم خدای را از برای جزای آنچه به من عطا فرموده‌است.(۷)بدرستی که مثلی برای شما میزنم تا دریابید.(۸)پادشاهی در راهی برخورد به مردی که برهنه نموده بودند او را دزدان و زخم بسیاری زده بودند او را بقصد مردن.(۹)پس بر او رحم آورد و بندگان خود را امر نمود که آن مرد را بردارند تا به شهر و وراسی کنند از او؛پس آن کار را کردند به تمام کوشش.(۱۰)پادشاه محبت نمود به آن زخمیمحبت بزرگی،تا اینکه دختر خود را به او تزویج نمود و او را وارث خود ساخت.(۱۱)شکی نیست در اینکه پادشاه سخت مهربان بود.(۱۲)لیکن آن مرد غلامان را بزد و دواها را خوار شمرد و با زن خود بدرفتاری کرد و درباره پادشاه بدگوئی نمود و غلامانش را به نافرمانی وی واداشت.(۱۳)هرگاه پادشاه از او خدمتی میخواست،میگفت:جزائی که پادشاه به من میدهد چیست؟(۱۴)میدانید چه کرد پادشاه با این ناسپاس،وقتی که این را شنید؟)) (۱۵)پس همه جواب دادند:وای بر او؛زیرا پادشاه بازستانید از او هر چیزی را و عقوبت کرد او را عقوبتی.(۱۶)یسوع آن وقت فرمود: ((ای کاهنان و کاتبان و فریسیان،و تو ای رئیس کاهنان که آواز مرا میشنوی!بدرستی که من آشکار میکنم برای شما آنچه را که خدای فرموده به شما بر زبان پیغمبر خود اشعیا.او فرموده:پروریدم بندگانی را و بلند نمودم شأن ایشان را؛لیکن ایشان مرا خوار داشتند.(۱۷) بدرستی که پادشاه هر آینه، او خدای ماست که اسرائیل را در این جهان پر از بدبختی یافت.(۱۸)پس عطا کرد آن را به بندگان خود یوسف و موسی و هارون،که به او اعتنا نمودند.(۱۹)دوست داشت آن راخدای ما،دوستی سختی؛ به اندازه‌ای که او از برای طایفهٔ اسرئیل مصر را زد و فرعون را غرق نمود و یکصد و بیست پادشاه از کنعانیان و مدینیان را هزیمت داد.(۲۰)به او شریعتهای خود را عطا نموده،او را وارث همهٔ این بلاد،که قوم ما درآنها اقامت دارند ساخت.(۲۱)لیکن چگونه اسرائیل رفتار کرد؟(۲۲)چقدر از پیغمبران را به قتل رسانید!(۲۳)چقدر ناپاک نمود امر نبوّت را!(۲۴)چگونه نافرمانی کرد به شریعت خدای!(۲۵)پس چقدر برگشتند مردمان از خدای به آن سبب و رفتند تا بتها را به گناهان شما بپرستند،ای کاهنان!(۲۶)پس هرآیبنه چقدر خوار میدارید امر خدای را به سلوک خود و اکنون از من میپرسید:چه خواهد داد ما را خدای در بهشت؟!(۲۷)پس بر شما لازم بود تا از من بپرسید:چه قصاص به شما خوهد داد خدای در دوزخ و چه واجب است به جا آوردن آن بر شما برای توبهٔ راستین تا بر شما خدای رحم کند.(۲۸)این است،آنچه من به شما میگویم و بجهت این مقصود فرستاده شده‌ام بسوی شما. فصل شصت ونهم (۱)سوگند به هستی خدای که در حضرتش ایستاده‌ام،بدرستی که شما از من تَملّقی نخواهید یافت؛بلکه حق میگویم به شما.(۲)از این رو میگویم،توبه کنید و بجانب خدای برگردید،چنانکه پدران ما کردند بعد از گناه ورزیدن.سخت مکنید دلهای خود را.))(۳)کاهنان بر اثر این خطاب از غضب بر افروخته شدند؛لیکن لب به کلمه‌ای نگشودند از ترس قوم.(۴)یسوع در کلام خود باقی مانده،میفرموده: ((ای فقها و کاتبان و فریسیان و شما ای کاهنان!(۵)بدرستی که شما در اسبان هر آینه رغبت دارید،مثل سوارها؛لیکن شما در رقتن به جنگ راغب نیستید.(۶)بدرستی که شما هرآینه رغبت دارید به جامه‌های نیکو،مانند زنان؛لیکن شما راغب نیستید در نگاه داشتن و تربیت کودکان.(۷)بدرستی که شما هرآینه راغب هستید در ثمرهای کشتزار؛لیکن شما راغب نیستید در زراعت زمین.(۸)همانا شما راغب هستید به ماهیان دریا؛لیکن رغبت ندارید در صید آنها.(۹)بدرستی که شما هرآینه راغب هستید به بزرگواری،مثل جمهوریان؛لیکن راغب نیستید در نگاه داری جمهوریَت.(۱۰)بدرستی که شما راغب هستید به دَه یکها ومیوه‌های نوبر،مثل کاهنان؛ لیکن شما راغب نیستید به خدمتگذاری خدای.(۱۱)براستی که در این صورت چه خواهد کرد خدای با شما؟حال آنکه شما راغبید اینجا در هر سودی بدون اندک تلاشی.(۱۲)حق میگویم به شما؛بدرستی که خدای همانا میدهد به شما جائی را که درآن هر شرّی است،بدون اندک خیری.))(۱۳)چون یسوع سخن به انجام رسانید،مردی را آوردند که در او دیو بود و او نه سخن میگفت و نه میدید و نه میشنید.(۱۴)پس چون یسوع ایمانشان را دید،دیدگان را بسوی آسمان متوجه نمود،فرمود: ((ای پروردگار پدران ما!به این بیمار رحم کن و او را صحتی عطا فرما تا این قوم بدانند تو مرا فرستاده‌ای.))(۱۵)چون یسوع این بگفت،روحِ دیوی را امر کرد که برود و گفت: ((به توانائی نام خدای پروردگار ما،دور شو ای بدکار از این مرد.))(۱۶)پس روح دیو رفت و آن گنگ سخن گفت و به چشمهای خود دید.(۱۷)پس همه هراسان شدند؛لیکن کاتبان گفتند:جز این نیست که او بیرون میکند دیوان را به قوّت بِعلْزَبوب،رئیس دیوان.(۱۸)آن وقت یسوع فرمود: ((هر مملکتی که علیه خود منقسم شود خراب میشود و خانه بر روی خانه میافتد.(۱۹) پس هرگاه دیو به قوّت دیو بیرون رود،پس چگونه مملکتش ثابت میماند؟(۲۰)و هرگاه پسران شما دیو را بیرون میکنند،به کتابی که سلیمان پیغمبر به ایشان داده،هم ایشان گواهی میدهند که من بیرون میکنم شیطان را به قوّت خدای.(۲۱)سوگند به هستی خدای که کفر به روح القدس را آمرزشی نیست؛نه در این جهان و نه در جهان دیگر.(۲۲)زیرا شریر دور میکند خود را در حالتی که عالم و مختار است.))(۲۳)چون یسوع این بگفت،از هیکل بیرون شد.(۲۴)پس مردم تعظیم نمودند او را؛زیرا ایشان حاضر نموده بود همهٔ بیمارانی را که از گِرد آوردنشان متمکن شده بودند؛پس یسوع دعا نمود و ایشان را تماماً صحت بخشید.(۲۵)از این جهت لشکریان رومیدر اورشلیم، با وسوسه شیطان شروع کردند به هیجان آوردن مردم که میگفتند: بدرستی که خداوند اسرائیل بتحقیق آمده تا وارسی نماید قوم خود را. فصل هفتادم (۱)یسوع برگشت از اورشلیم بعد از عید فصح و به حدود قیصریه فیلپس [=فیلیپ]داخل شد.(۲)بعد از آنکه فرشته جبرئیل او را آگاهانیده بود به هیجانی که در میان مردم پدید آمده بود،از شاگردان خود پرسید: ((مردم دربارهٔ من چه میگویند؟))(۳)جواب دادند:بعضی میگویند بدرستی که تو ایلیائی و دیگران میگویند که ارمیائی و دیگران میگویند تو یکی از پیغمبران هستی.(۴) یسوع جواب داد: ((سخن شما دربارهٔ من چیست؟))(۵)پطرس جواب داد:بدرستی که تو مسیح پسر خدائی.(۶)پس آن وقت یسوع به خشم آمد و با غضب او را نهیب کرده،فرمود: ((برو و دور شو از من؛زیرا توئی تو شیطان و میخواهی به من بدی کنی.))(۷)آنگاه یازده نفر دیگر را تهدید نموده،فرمود: ((وای بر شما اگر این را تصدیق کنید؛زیرا من دیده‌ام لعنت بزرگی را از خدای بر هر کس که این را تصدیق نماید.))(۸)آنگاه خواست تا پطرس را براند.(۹)پس یازده نفر دیگر به یسوع زاری نمودند از برای او؛پس نراند او را.(۱۰)لیکن دوباره او را نهیب داده،فرمود: ((زنهار که مانند این سخن بار دیگر نگوئی؛زیرا خدای تو را لعنت خواهد نمود.))(۱۱)پس پطرس به گریه درآمد و گفت:ای آقا!از روی نادانی هرآینه سخن گفتم؛بخواه از خدای تا مرا بیامرزد.(۱۲)آنگاه یسوع فرمود: ((هرگاه خدای ما نخواسته باشد که خود را به بندهٔ خود موسی بنمایاند و نه به ایلیا که او را بسیار دوست دارد و نه به هیچ پیغمبری،آیا گمان میکنید که خدا خود را به این قوم بی ایمان بنمایاند؟!(۱۳)آیا نمیدانید که خئای هرچیزی را به یک کلمه از عدم آفریده و منشأ همهٔ بشر ازتوده گِلی است؟(۱۴)پس چگونه در این صورت خدای به انسان شبیه خواهد بود؟! (۱۵)وای برآنان که میگذارند شیطان را تا ایشان را فریب دهد.))(۱۶)چون یسوع این بفرمود، برای پطرس به خدای زاری نمود و یازده نفر دیگر و پطرس میگریستند و میگفتند: چنین باد؛ چنین باد؛ای پروردگار فرخنده،خدای ما!(۱۷)بعد از این یسوع از آنجا منصرف شد و به جلیل رفت ازبرای خاموش نمودن این پندار باطل که آغاز شده بود تا رخنه کند در ذهن مردم،در شأن او. فصل هفتاد و یکم (۱)چون یسوع به بلاد خود رسید،در همهٔ اطراف جلیل منتشر شد که یسوع پیغمبر بتحقیق به ناصره آمده.(۲)پس بجدّ تمام از بیماران وارسی نمودند و ایشان را نزد او حاضر نمودند و متوسل شدند به اوکه ایشان را مسح کند.(۳)جمعیت بسیار زیاد بود؛حتی توانگری که به شَلی مبتلا بود، چون ورودش از در ممکن نبود،برداشته شد به بامِ خانه‌ای که یسوع در آنجا بود و قوم خود را به برداشتن سقف آن امر نمود و در پارچه‌ای سرازیر،پیش روی یسوع شد.(۴)یسوع دقیقه‌ای درنگ نمود؛آنگاه فرمود: ((ای برادر!مترس؛زیرا بتحقیق گناهان تو آمرزیده شد.))(۵)پس همه از شنیدن این بد دل شدند و گفتند:این کیست که گناهان را میآمرزد.(۶)آن وقت یسوع فرمود: ((سوگند به هستی خدای،بدرستی که من قادر نیستم بر آمرزش گناهان و نه کسی دیگر؛لیکن تنها خدای میآمرزد.(۷)اما مثل خدمتگذاری مر خدای را،میتوانم که به وی متوسل شوم از برای گناهان دیگران.(۸)متوسل شدم به او از برای این مریض و بدرستی که من یقین دارم به اینکه خدای بتحقیق دعای مرا اجابت فرمود.(۹)از برای اینکه حق را بدانید به این انسان میگویم به نام خدایِ پدران ما و خدایِ ابراهیم و پسرانش شفا یافته‌ای و برخیز.))(۱۰)چون یسوع این بفرمود،مریض شفا یافته،برخاست و تمجید نمود خدای را.(۱۱)آن وقت مردم به یسوع در آویختند،تا متوسل شود به خدای از برای بیمارانی که درخارج بودند.(۱۲)آن هنگام یسوع بسوی ایشان بیرون شد و دستهای خودرا بلند نموده و گفت: (۱۳)((ای پروردگار،خدایِ لشکران،خدای زنده،خدای حقیقی، خدای قدوس که پاینده ای!برایشان رحم کن.))(۱۴)هر یک جواب دادند:آمین!(۱۵)پس از آنکه این گفته شد،یسوع دستهای خود را بر بیماران نهاد،پس همه صحت خود را یافتند.(۱۶)آن هنگام خدای را تمجید نموده، گفتند: هر آینه بتحقیق خدای تفقد نموده ما را به پیغمبر خود؛ زیرا خدای فرستاده برای ما پیغمبری بزرگ. فصل هفتادودوم (۱)شب یسوع پنهانی با شاگردان خود سخن نموده،فرمود:(۲) ((حق میگویم به شما؛بدرستی که شیطان میخواهد تا شما را مانند گندم غربال کند.(۳)لیکن من توسل نمودم به خدای از برای شما؛ پس هلاک نخواهد شد از شما مگر آن کسی که دامها را برای من میاندازد.)) (۴) جز این نیست که آن را درباره یهودا فرمود؛زیرا فرشته جبرئیل به او گفت که چگونه یهودا را با کاهنان همکاری بود و خبرداده بود به ایشان هرچه به آن یسوع تکلم نموده بود.(۵)پس نگارنده به یسوع نزدیک شده،با اشک گفت: ای معلم! به من بگوکیست آنکه تو را تسلیم خواهد کرد؟(۶) یسوع جواب داده،فرمود: (( ای برنابا! این ساعت نیست ساعتی که درآن بشناسی او را ؛ لیکن بدکار ظاهر میسازدخود را بزودی؛زیرا زود است من از جهان بروم.)) (۷)پس شاگردان آن وقت گریسته، گفتند: ای معلم!چرا ما را ترک میفرمائی؟زیرا ما بمیریم سزاوارتر است از اینکه ما را ترک کنی.(۸) یسوع جواب داد: ((دلهای شما مضطرب نشود و مترسید.(۹)زیرا من آن نیستم که شما را آفریده و نگاه میدارد شما را.(۱۰)اما دربارهٔ من،بدرستی که بتحقیق آمده‌ام تا آماده کنم راه را از برای رسول الله که زود است بیاورد رهائی عالم را.(۱۱)لیکن حذر کنید از اینکه فریب داده شوید؛زیرا زود است بیایند پیغمبران دروغگویِ که سخن مرا میگیرند و انجیل مرا ناپاک مینمایند.)) (۱۲)آن وقت اندریاس گفت:ای معلم!برای ما علامتی ذکر کن تا او را بشناسیم.(۱۳)یسوع جواب داد: ((بدرستی که او در زمان شما نمیآید؛بلکه بعد از شما به چندین سال میآید؛وقتی که انجیل من باطل میشود و نزدیک است که سی نفر مؤمن پیدا نشود.(۱۴)در آن وقت خدای بر جهان رحم میکند؛پس میفرستد رسول خود را که قرار میگیرد بر سر او ابر سفیدی تا او را یکی از برگزیدگان خدای بشناسد و همانا زود است که او را ظاهر سازد برای جهان.(۱۵)زود است بیاید با قوّت عظیمیبر فاجران و براندازد بت پرستی را از جهان.(۱۶)بدرستی که من به آمدن او مسرور میشوم؛زیرا بواسطهٔ او زود است که ظاهر شود و تمجید کرده شود خدای و صدق من ظاهر شود.(۱۷)زود است انتقام کشد از آنانکه بگویند که من بزرگترم از انسان. (۱۸)حق میگویم به شما؛بدرستی که زود است ماه او را خواب دهد در خردسالی او وقتی که بزرگ شود میگیرد آن را با دستهای خود.(۱۹)پس باید جهان حذر کند از اینکه نپذیرد او را؛زیرا زود است که وی بت پرستان را براندازد.(۲۰)پس بدرستی که موسی بندهٔ خدای بیشتر از آن کشت بسیاری را و رحم ننمود یشوع بر شهرهائی که آنها را سوزانیدندوکشتند کودکان را.(۲۱)زیرا زخم مزمن با داغ درمان کرده میشود.(۲۲)زود است بیاورد حقی را آشکار تر از سایر پیغمبران و زود است که سرزنش کند هر کس را که رفتار نیکو نمیکند در جهان.(۲۳)همچنین زود است که تحیت فرستند برجهای شهر پدران ما،بعضی به بعضی از روی خوشحالی.(۲۴)پس هر وقتی که مشاهده شود بر افتادن بت پرستی از روی زمین و اعتراف کرده شود به اینکه من بشری هستم مانند سایر بشرها؛پس حق میگویم به شماکه پیغمبرخدای آن وقت میآید. فصل هفتاد وسوم (۱)حق میگویم به شما؛بدرستی که هرگاه بخواهد شیطان که بداند آیا شما دوستان خدای هستید و متمکن بشود به رسیدن مقصود خود از شما،میپسندد برای شما اینکه به هواهای خود رفتارکنید،زیرا کسی به شهرهای خود هجوم ننماید.(۲)لیکن چون میداندکه شما دشمنان او هستید،پس زود است که به کار خواهد بست هر دشواری را تا هلاک کند شما را.(۳) لیکن مترسید او مقاومت میکندبا شما مثل سگ دربنده شده؛زیرا خدای دعای مرا شنید.)) (۴)یوحنا جواب داد: ای معلم! خبر بده ما را که چگونه آن آزمایندهٔ قدیم در کمینگاه میایستد از برای انسان،نه از برای ما تنها؛بلکه نیز از برای آنهائی که زود است ایمان آورندبه انجیل.(۵)یسوع فرمود: ((بدانید که آن شریر میآزماید به چهار راه.(۶)اول آن وقتی که او میآزماید خودش را به اندیشه‌ها.(۷)دوم وقتی که میآزماید به سخن و کارها بواسطهٔ خدمتگزارانش.(۸)سوم وقتی که میآزماید به تعلیم دروغ.(۹)چهارم وقتی که میآزماید به تَخیّل کاذب.(۱۰)در این صورت بر بشر واجب است که بسیار برحذر باشد،خصوصاً که او راست یاوری در نهادش که گناه را دوست دارد؛چنانکه تب دار دوست میدارد آب را.(۱۱)حق میگویم به شما؛بدرستی که هرگاه انسان ازخدای بترسد،بر هر چیزی غالب میشود؛چنانکه داوود پیغمبر میگوید: (۱۲)زود است که خدای تو را بسپارد به عنایت فرشتگان خود،که نگه دارند راههای تو را تا نلغزاند تو را شیطان.(۱۳)از طرف چپِ تو هزار و از طرف راستِ تو ده هزار ساقط میشوند تا به تو نزدیک نشوند.(۱۴)نیز وعده داده خدای ما با محبت عظیمه به زبان داوود مذکور اینکه حفظ نماید ما را او فرموده: بدرستی که من عطا میکنم تو را فهمیتا تو را راه راست نماید و به هر نحوی که در راههای خود رفتار نمائی چشم خود را میگمارم تا بر تو بیفتد.(۱۵)لیکن چه بگویم؟(۱۶)هرآینه بتحقیق بر زبان اشعیا فرموده: آیا فراموش میکند مادر طفل خود را؟لیکن به تو میگویم که اگر او فراموش کند،پس بدرستی که من فراموش نمیکنم تو را.(۱۷)در این صورت به من بگوئید چه کس میترسد از شیطان،هرگاه فرشتگان نگهبان او باشند و خدای زنده حامیاو باشد.(۱۸)با این وجود پس از ضرورت است –چنانکه سلیمان پیغمبر میفرماید –اینکه مستعد امتحانات باشی،ای پسرک من!که از خدای ترسان شده‌ای.(۱۹)حق میگویم به شما؛بدرستی که بر انسان است که مانند صرافی که نقدینه‌ها را جست وجو میکند،کار کند برای اینکه افکار خود را امتحان نماید تا خطا نورزد به آفریدگار خود. فصل هفتاد و چهارم (۱)بودند و همیشه خواهند بود در جهان،گروهی که باک ندارند از گناه و جز این نیست که ایشان دچار بزرگ ترین گمراهی باشند.(۲)به من بگوئید،چگونه شیطان خطا ورزید؟(۳)بدرستی که او خطا نمود بمجرّد اندیشهٔ اینکه او بزرگ تر است شأناً از انسان.(۴)خطا نمود سلیمان؛زیرا او اندیشید که تمام آفریدگان خدای را دعوت کند به ولیمه ای؛پس اصلاح نمود اندیشهٔ او را ماهی؛چون خورد همهٔ آنچه که تهیه دیده بود.(۵)از این رو بی جهت نبود آنچه که پدر ما داوود میفرماید که:بزرگ شمردن انسان در نفس خود،میاندازد او را در وادی اشکها.(۶)از این رو خدای بر زبان اشعیا،پیغمبر خود،ندا میکند:دور سازید اندیشه‌های بد خود را از چشم من. (۷)پس از برای کدام غرض سلیمان تذکر میدهد، چون میگوید:نگهدار دل خود را بدقّت ومراقبت.(۸)سوگند به هستی خدای که نفس من در حضورش میایستد،هر چیزی گفته میشود دربارهٔ اندیشه‌های بد،که باعث ارتکاب گناه میشوند؛زیرا ممکن نیست گناه ورزیدن بدون اندیشه.(۹)همانا به من بگوئید وقتی که زارع رز میکارد،مگرنمیکارد گیاه را برگودی فرو رفته؟ (۱۰)آری اینگونه میکندشیطان،هرگاه بکارد گناه را.او به چشم وگوش کفایت نکند؛بلکه تعدّی کند به دل که آ‎ن قرارگاه خدای است.(۱۱)چنانکه خدای بر زبان موسی سخن رانده و فرموده:بدرستی که من در دل ایشان ساکن خواهم شد تا به شریعت من راه روند.(۱۲)همانا بگوئید به من،هرگاه هیرودس پادشاه به شما سفارش کند تا خانه‌ای را که دوست دارد در آن ساکن شود حفظ کنید،آیا روا میدارید که پیلاطس،دشمن او،درآن خانه در آید یا متاعهای خود را در آن بگذارد؟(۱۳)چنین نیست؛چنین نیست.(۱۴)پس به سزاواری واجب است بر شما،که روا مدارید شیطان دردلها درآید و افکار خود را در آن بگذارد.(۱۵)زیراخدای به شما دل داده تا آن را نگهدارید و آن مسکن اوست.(۱۶)حال ملاحظه کنیدکه چگونه صراف درنقود نگاه میکندکه آیا صورت قیصر درست است،آیا نقره اش صحیح است یا نه؟وآیا آن از عیار معهود است؟(۱۷)از این رو آن را بسیاردردست خود زیر و روی میکند.(۱۸)ای عالم دیوانه!عجب حکیم و زیرک هستی در کار خود،که در روز آخر توبیخ و تحکم میکنی برخدمتکاران خدای به اهمال وسستی ورزیدن؛زیراخدمتکاران تو بی شک از خدمتکاران خدای حکیم ترو زیرک تر هستند.(۱۹)حال به من بگوئید،چه کس امتحان میکند فکر را چنانکه صراف امتحان میکند قطعهٔ نقود نقره را؟(۲۰)هیچ کس؛نه،مطلقاً.)) فصل هفتادو پنجم (۱)در این وقت یعقوب گفت: ای معلم ! چگونه امتحان فکر شبیه میشود به امتحان قطعه‌ای نقود؟(۲)یسوع فرمود((بدرستی که نقرهٔ در فکر همانا پرهیزگاری است ؛زیرا هر فکر عاری از تقوا از شیطان میآید.(۳)صورت درست ، همانا پیروی پاکان و پیغمبران است که واجب است برما تبعیت از آنها.(۴)وزن فکر، همانا محبت خداست که واجب است اینکه عمل شود هر چیزی به موجب آن. (۵) بدین خاطر است که دشمن در آنجا اندیشه هائی آورد که منافی تقوا است در همسایگانتان و مطابق است با جهان تا جسد را فاسد کند و مطابق است با محبت جهانی تا محبت خدای را فاسد کند.)) (۶)برتولما گفت:ای معلم!چگونه اندیشه کنیم تا درامتحان نیفتیم؟(۷)یسوع در پاسخ گفت: ((شما را دو چیز لازم است.(۸)نخست آنکه بسیار بر آن عادت کنید.(۹)دوم آنکه کم سخن گوئید(۱۰)زیرا کاهلی غسلگاهی است که درآن هر منکر نجسی مجتمع میشود.(۱۱) بسیار گفتن،اسفنجی است که گناهان را میمکد.(۱۲)پس لازم است که کار شما منحصردر به کار واداشتن جسد نباشد؛بلکه واجب است که نفس شما نیز مشغول به نماز باشد.(۱۳)بلکه واجب است که از نماز هیچ وقت بریده نشود.(۱۴)بدرستی که من برای شما مَثَلی میزنم.(۱۵)مرد بدی در دهی بود که از آن جهت،هیچ کس از آنانکه او را میشناختند نمیپذیرفت که در مزرعهٔ او زراعت کند.(۱۶)پس گفت،مثل گفتن بدکار:به بازار میروم تا بیابم گروهی تنبل و بیکار را که بیایند و رَز مرا بکارند.(۱۷)پس این مرد از خانهٔ خود بیرون شد و بسیاری از ناآشنایان بیکار مفلس را پیدا کرد.(۱۸)با ایشان سخن گفت و ایشان را به رزستان خود کشید.(۱۹)اما آنانکه شناخته بودند او را و پیشتر با او کار کرده بودند،هیچ کس از ایشان آنجا نرفت.(۲۰)پس آنکه بد میدهد و آنکه بد ادا میکند،همانا او شیطان است.(۲۱)زیرا او کاری میدهد که مزد انسان در خدمت او آتش جاوید است.(۲۲)پس او از برای همین از بهشت بیرون آمده و میگردد به جست وجوی کار کنان.(۲۳)او همانا برای کار خودش تنبلها را،هرکس که باشند،به مزد میگیرد و خصوصاً کسانی که او را نمیشاسند.(۲۴)کفایت نمیکند مطلقاً به جهت گریختن از شر او،اینکه انسان او را بشناسد تا از او نجات یابد؛بلکه واجب است به عمل آوردن کارهای نیکو،جهت غلبه نمودن بر او. فصل هفتاد و ششم بدرستی که مثلی برای شما میزنم.(۱)مردی سه رزستان داشت که آنها را به سه رزبان اجاره داده بود.(۲)چون اولی ندانست که چگونه رز را بکارد،(۳)پس از رز او جز برگ بیرون نیامد.(۴)اما دومی،تعلیم کرد به سومیکه چگونه باید رز کاشت.(۵)پس اوبه سخنانش گوش داد ورز را آنگونه که او راهنمایی کرده بودش کاشت ؛پس رزِ مرد سومیبرِ بسیار آورد.(۶)لیکن دومیدر کاشتن رز اهمال نموده ،وقت خود را فقط به حرف زدن گذرانید.(۷)پس چون وقت دادن مال الاجاره به صاحب رز رسیبد،اولی گفت:ای آقا بدرستی که من نمیدانم چگونه رز تو زراعت میشود و از این رو امسال مرا ثمری نشد.(۸)آقا جواب داد:ای احمق!مگر تو تنها در جهان سکونت میکنی، حتی از رزبان دوم من،که خوب میداندچگونه زمین زراعت میشود مشورت نمیکنی؛ پس محتوم است بر تو ادای حق من.(۹)چون این بگفت،حکم کرد که به زندان رفته،مشغول باشد، تا اینکه پس بدهد به آقای خود که بر نادانی او ترحم فرموده؛سپس او را آزاد فرمود و گفت:برو که من بعد از این نمیخواهم که به رز من مشغول باشی و تو را همین بس که به تو میبخشم وام تو را.(۱۰)دومیآمد و آقا به او فرمود:مرحباً به رزبان من؛کو آن ثمرهائی که به آنها مدیون منی؟ (۱۱)چون تو بخوبی میدانستی که چگونه رزها را نیکو کنی؛پس بیقین رزی که به تو اجاره داده‌ام باید بسیار ثمر آورده باشد.(۱۲)دومیجواب داد:ای آقا!رز تو روی به تنزل آورده؛زیرا من تاک بُری نکرده و زمین را زراعت ننموده‌ام و این رز بار نیاورد؛از این جهت نمیتوانم که مالت را به تو بدهم.(۱۳)آقا سومیرا خواند و متحیرانه به او گفت:همانا تو به من گفتی که این مردی که رز دوم را به او اجاره داده‌ام تو را تمام تعلیم نمود زراعت رزی را که به تو اجاره داده‌ام. (۱۴)چگونه میشود که رزی که به او اجاره داده‌ام بار نیاورد با اینکه خاک یکی است.(۱۵) سومیجواب داد: ای آقا! رز فقط به سخن زراعت نمیشود؛بلکه بر آنکه میخواهد استیجار، او را فرض است که هر روز پیرهنش پر شود از عرق.(۱۶) چگونه رزستان تو ثمر دهد و حال آنکه رزبان هیچ کاری نمیکند جز بیهوده صرف نمودن وقت به سخن گفتن.(۱۷)ای آقا!هیچ شکی نیست در اینکه هرگاه عمل میکرد به آنچه گفته بود،هر آینه اجرت پنج سالهٔ رز را داده بود؛زیرا من که پُر گفتن نمیتوانم،اجرت دو ساله را به تو دادم.(۱۸)پس آقا در غضب شد و به رزبان با حقارت فرمود:حالا تو کار بزرگی کردی بواسطهٔ توجه نکردن از درختان و عمل نیاوردن رز؛پس مرا بر تو سزای بزرگی است.(۱۹)آنگاه خدمتکاران خود را خوانده،حکم داد به زدن او بدون ترحم.(۲۰)او را در زندان نمود زیر شکنجهٔ خدمتکار جفا پیشه‌ای که هر روز او را میزد.(۲۱)مطلقاً نخواست او را به شفاعت دوستانش رها کند. فصل هفتاد و هفتم (۱)راستی شما را میگویم بسیار زود است گروهی بگویند به خدای در روز جزا:ای پروردگار! هرآینه ما بشارت دادیم و تعلیم کردیم شریعت تو را.(۲)لیکن هم زود است که سنگها نیز به صدا آیند بر ضد ایشان و بگویند:چون فقط دیگران را بشارت داده‌اید،پس به زبان خود خودتان را محکوم ساخته‌اید،ای گنهکاران!)) (۳)یسوع آنگاه فرمود: ((خدای سوگند به حیات میکند که:بدرستی آن کسی که حق را میداند و برعکس آن رفتار کند،به عقاب سوزناک گرفتار خواهد شد؛ حتی اینکه نزدیک میشود که شیاطین بر او رحم کنند.(۴)همانا به من بگوئید،آیا خدای شریعت را برای دانستن عطا فرموده یا برای عمل کردن؟(۵)براستی به شما میگویم که غایت هر عملی همان حکمت است که هر چه را میدانی به عمل آری.(۶)به من بگوئید،هرگاه کسی بر سفره‌ای نشسته باشد و به دو چشم خود طعام خوش گواری را ببیند،لیکن اختیار کند به دستهای خود چیزهای مرداری را و آنها را بخورد،آیا دیوانه نیست؟))(۷)پس شاگردان عرض کردند:آری؛البته.(۸)آن وقت یسوع فرمود: ((بدرستی که تو از تمام دیوانگان همانا دیوانه تری ای انسان!که آسمان را به ادراک خود میشناسی و جهان را به خواهش نفس خود میخواهی.(۱۰)لذایذ بهشت را به ادراک خود میشناسی و به اعمال خود شقاوت دوزخ را اختیار میکنی.(۱۱)هر آینه تو چگونه دلاوری هستی،ای آنکه شمشیر را میافکنی و غلاف را بر میداری که جنگ کنی؟!(۱۲)مگر نمیدانید آنکه در تاریکی راه میرود روشنی را میخواهد؟ اما نه فقط برای اینکه روشنی را ببیند؛بلکه تا راه راست را دریابد و راه رود با ایمنی تا به کاروانسرا برسد.(۱۳)عجب بد بختی ای عالمیکه واجب است به تو هزار بار توهین شود و دشمن داشته شوی!زیرا خدای ما همیشه خواسته‌است که راه را بشناسی و فروع راه شناسی را بواسطهٔ پیغمبران پاک خود بر تو مرحمت فرموده تا بسوی وطن و استراحتگاه خود بروی.(۱۴)لیکن تو ای شریر!از رفتن تنها روی گردان نشدی؛بلکه آنچه از آن بدتر است به جا آوردی که نور را تحقیر کردی.(۱۵)هرآینه مثل شتر درست آمد که گویند او را راغب نیست که از آب صاف بنوشد؛زیرا نمیخواهد روی زشت خود را ببیند.(۱۶)چنین میکند صالحی که کار بد میکند. (۱۷)زیرا او مکروه میداند نور را تا کارهای زشت او دانسته نشود.(اما آن کسی که داده میشود به او حکمتی و قناعت نکند به اینکه کار نیکو نکند،بلکه از آن بدتر میکند به اینکه آن را در شر صرف نماید،به آن کسی ماند که عطایا را آلات کشتن عطا دهنده قرار میدهد. فصل هفتاد و هشتم (۱)راست میگویم به شما،بدرستی که خدای شفقت نورزید بر سقوط شیطان؛اما شفقت ورزید بر سقوط آدم.(۲)کافی است شما را بدانید بدی حال کسی را که میشناسد نیکوئی را و کار زشت میکند.میداند خیر را و به جا میآورد شر را.))(۳)پس در این وقت اندریاس گفت:ای معلم!خوب است که علم ترک کرده شود از ترس سقوط در چنین حالتی.(۴)یسوع جواب داد: ((هرگاه جهان بی آفتاب و انسان بی دو چشم و روان بی ادراک نیکو باشد،آن وقت بی معرفتی هم نیکو خواهد بود.(۱۵)راست میگویم به شما؛بدرستی که نان،زندگانی جهان را به شما افاده نمیکند،چنانکه علم افاده میکند زندگانی جاودان را.(۶)مگر نمیدانید که خدای امر فرموده به علم.(۷)زیرا خدای چنین میفرماید:از پیران خود بپرس تو را ایشان تعلیم خواهند کرد.(۸)خدای دربارهٔ شریعت میفرماید:وصیت مرا جلو چشمهای خود بگذار و تفکر کن در آن هنگامیکه مینشینی و راه میروی و در هر وقت.(۹)پس شما را ممکن است اکنون که بدانید،اگر بی علمیخوب بود.(۱۰)بدرستی که هرکس خوار بشمرد حکمت را هر آینه بد بخت و شقی است. زیرا ناچار از حیات جاودانی بی بهره خواهند ماند.))(۱۱)یعقوب گفت:ای معلم!میدانیم که نه ایوب از هیچ معلمیتعلیم گرفته و نه ابراهیم و با وجود این هر دو پاک و پیغمبر بودند.(۱۲) یسوع جواب داد: ((حق به شمامیگویم؛همانا هر کس که از کسان عروس است،به عروسی دعوت کرده نمیشود؛زیرا او در خانهٔ عروس ساکن است؛بلکه کسانی که دور از خانه‌اند دعوت میشوند.(۱۳)پس مگر نمیدانید که پیغمبران خدای در خانهٔ نعمت خدای و رحمت او هستند.(۱۴)پس شریعت خدای در ایشان آشکار است؛چنانکه داوود،پدر ما در این خصوص میفرماید: بدرستی که آن کس که شریعت خدای در دلش هست پس راه او کنده نمیشود. (۱۵)حق میگوی؛بدرستی که خدای ما چون انسان را آفرید او را تنها نیکوکار نیافرید؛بلکه در دلش نوری نهاد تا او را بنمایاند اینکه سزاوار است او را خدمت خدای.(۱۶)همانا اگر با گناه تاریک شود این نور،پس آن خاموش نمیشود.(۱۷)زیرا هر گروهی این رغبت را در خدمت خدای دارند،با وجود اینکه ایشان خدای را گم کرده‌اند و خدایان باطل دروغ را پرستیده‌اند. (۱۸)از این رو واجب شد که انسان از پیغمبران خدای علم بیاموزد؛زیرا نوری که به ایشان تعلیم میکند راهِ به بهشت رفتن را که وطن ماست،به خدمت خدای واضح است.(۱۹)چنانکه واجب است که آورده شود و مداوا شود، کسی که در چشم او مرض است. )) فصل هفتاد و نهم (۱)یعقوب پرسید:چگونه پیغمبران ما را تعلیم میکنند و حال آنکه ایشان مُردگانند؟(۲)چگونه تعلیم میدهد کسی که به پیغمبران معرفت ندارد؟(۳)یسوع جواب داد: ((تعالیم ایشان مدوّن است؛ پس واجب است مطالعهٔ آن؛زیرا نوشته به منزلهٔ پیغمبری است برای تو.(۴)راستی به شما میگویم؛آنکه خوار میدارد نبوّت را،نه فقط پیغمبر را خوار میکند،بلکه خوار میکند همچنین خدائی را که فرستاده‌است آن پیغمبر را.(۵)اما آنچه مخصوص است به گروه هائی که نمیشناسند پیغمبر را،پس بدرستی که به شما میگویم،هر گاه در آن اقطار مردی زندگانی کند،چنانکه دل او. به او وحی کند و نکند به دیگران چیزی را که دوست ندارد که به او از دیگران برسد و بدهد به نزدیکان خود چیزی را که دوست دارد از دیگران بگیرد،رحمت خدای از چنین مردی کناره نخواهد گرفت.(۶)پس از این رو خدای بر او آشکار شود و به رحمت خود شریعت خود را در وقت مرگ به وی نشان دهد،اگر چه پیش از آن نباشد.(۷)شاید در دل شما خطور کند که خدای شریعت را بجهت محبت به شریعت،به او داده.(۸)بدرستی که این باطل ست؛بلکه خدای خود را عطا فرموده تا انسان کار نیکو کند بجهت محبت خدای.(۹)پس هرگاه بیابید انسانی را که بجهت محبت او کار نیکو میکند،آیا گمان میکنید که وی را خوار میکند.(۱۰)نه چنین است و نه چنین است؛بلکه او را بیشتر از آنانکه شریعت را به ایشان عطا فرموده دوست میدارد.(۱۱)همانا من مثلی برای شما میزنم.مردی بود که املاک بسیاری داشت و از جمله املاک او زمین خشکی بود که نمیرویانید جز چیزهائی که ثمری نداشتند.(۱۲)در بین اینکه روزی بر این زمین خشک راه میرفت،در میان آن گیاههای بی بر،برخورد به گیاهی نیکو و با ثمر.(۱۳)پس این مرد با خود گفت که چگونه اتفاق افتاده که این گیاه،این ثمرهای خوشگوار را در اینجا بارور شده‌است.(۱۴)من نمیخواهم که او اینجا باقی بماند و بریده شده،در آتش نهاده شود.(۱۵)آنگاه خدمتکاران خود را خواند و به ایشان امر فرمود به کندن آن و نهادن آن در بستان خودش.(۱۶) بدرستی که من میگویم به شما، اینچنین حفظ میکند خدای ما از شراره دوزخ کسانی را که نیکوکارند،هرجا که باشند. فصل هشتادم (۱)به من بگوئید،آیا ایوب در غیر سرزمین عوص ساکن شد در میان بت پرستان؟(۲)موسی از زمان طوفان چه مینویسد؟(۳)بگوئید به من.(۴)بدرستی که او میگوید:نوح نعمتی از خدای یافت.(۵)پدر ما ابراهیم پدری داشت که هیج ایمان نداشت؛زیرا او میساخت و میپرستید بتهای باطل را.(۶)لوط ساکن شد در میان بدترین مردمیکه بر زمین بودند.(۷)همانا بتحقیق بختنصر دانیال را اسیرگرفت و او طفل بود با حننیا و عزریا ومیشائیل که جز دو سال عمر نداشتند وقتی که اسیر شدند و درمیان جماعتی از خدمتکاران بت پرست پرورش یافتند.(۸)قسم به هستی خدای بدرستی که چنانکه آتش چیزهای خشک را میسوزاند و آنها را شعله ور میگرداند، بدون تمیز میان زیتون و سرو و خرما،همچنان خدای ما رحم میفرماید بر هر که نکوئی کند بدون آنکه فرق بگذارد میان یهودی و سکیتی و یونانی یا اسماعیلی.(۹)لیکن ای یعقوب!در اینجا دل تو توقف نکند؛زیرا هر جا که خدای پیغمبر فرستاده لازم است بر تو که حکم خود را انکار نمائی و متابعت پیغمبرکنی.(۱۰)نه اینکه بگوئی که چرا این را میگوید،برای چه امر و نهی میکند.(۱۱)بلکه بگو اینچنین خدای خواسته و اینچنین امر میفرماید.(۱۲)مگر خدای به موسی چه فرمود وقتی که موسی را اسرائیل حقیر شمرد؟فرمود:بدرستی که ایشان تو را حقیر نشمردند؛ بلکه ایشان مرا حقیر شمردند.(۱۳)راست میگویم به شما؛همانا واجب نیست بر انسان اینکه زمان حیات خود را در یاد گرفتن کلام و خواندن صرف نماید؛بلکه صرف نماید در یاد گرفتن اینکه چگونه به نیکی مشغول شود.(۱۴)همانا بگوئید کدام خادم هیرودس نمیخواهد خشنودی او را به اینکه به تمام کوشش خدمت نماید؟(۱۵)وای بر عالمیکه میخواهد خشنود سازد کالبدی را که جز گِل و سِرگین نیست و نمیخواهد –بلکه فراموش میکند،خدمت خدائی را که آفریده‌است هر چیزی را آنکه مجید است پیوسته. فصل هشتادویکم (۱)بگوئید به من،آیا گناهی بزرگ پنداشته میشود برکاهنان،هرگاه تابوت شهادت خدای را بیندازد در وقتی که آن را به دوش گرفته اند؟))(۲)پس شاگردان لرزیدند چون این راشنیدند؛زیرا ایشان علم داشتند به اینکه خدای عُزَه را کشت بجهت اینکه تابوت خدای را از روی خطا دست زده بود.(۳)پس گفتند:بدرستی که آن گناه بزرگی است.(۴)آنگاه یسوع فرمود: ((سوگند به هستی خدای،بدرستی که فراموشی کلمهٔ خدای،که به آن همهٔ چیزها را آفریده و به آن برای تو حیات ابدی را مرحمت فرموده،هرآینه گناه بزرگی است.))(۵)چون یسوع این بفرمود نمازکرد و بعد ازآن نماز فرمود: ((واجب نیست که فردا بسوی سامره عبورکنیم؛زیرا اینچنین به من،فرشتهٔ یزدان پاک فرمود.))(۶)در بامداد آن روز یسوع به چاهی که آن را یعقوب ساخته و به یوسف پسرش بخشیده بود رسید.(۷)چون یسوع خسته شده بود از سفر،شاگردان خود را به شهر فرستاد تا طعامیبخرند.(۸)پس در پهلوی چاه بر سنگ چاه نشست و یک زنی از سامره بسوی چاه آمد تا آب بکشد.(۹)یسوع به آن زن فرمود: ((مرا آب ده تا بنوشم.))(۱۰)پس آن زن در جواب گفت:مگر خجالت نمیکشی که از من شربت آب میخواهی و تو عبرانی هستی و من زنی هستم سامری.(۱۱)یسوع در جواب فرمود: ((ای زن!اگر میدانستی که چه کس از تو شربت آب میخواهد،هرآینه تو از او شربتی میخواستی.))(۱۲)زن در جواب گفت:چگونه میدهی به من که بنوشم و نه ظرفی و نه ریسمانی با تو هست تا به آن آب بکشی و چاه عمیق است.(۱۳) یسوع در جواب فرمود: ((ای زن!هر که از آب این چاه بنوشد دوباره عطش میگیرد؛اما هرکس از آبی که من به او میدهم بنوشد،هرگز تشنه نمیشود و این به تشنگانی داده میشود تا بنوشند و به حیات جاودانی برسند.))(۱۴)زن گفت:ای آقا!از این آب به من بده.(۱۵)یسوع در جواب فرمود: ((برو و شوهر خود را بخوان تا شما را بدهم و بنوشید.))(۱۶)زن گفت:شوهر ندارم.(۱۷) یسوع در جواب فرمود: ((خوب راست گفتی؛زیرا تو پنج شوهر داشتی و آنکه اکنون با تو است شوهر تو نیست.))(۱۸)چون زن این را بشنید،مضطرب شد وگفت:ای آقا!بعیان میبینم اینکه تو پیغمبری.(۱۹)از این رو زاری میکنم بسوی تو که مرا از آنچه میآید خبر دهی که عبرانیین بر کوه صهیون نماز خوانند در هیکلی که آن را سلیمان در اورشلیم بنا کرده و میگویند که نعمت و رحمتِ خدای آنجا بدست آید نه در جای دیگر.(۲۰)اما قوم ما پس بر این کوه سجده میکنند و میگویند که سجود همانا واجب است که بر کوه‌های سامره باشد فقط؛پس کدامین سجده کنندگان حقیقی هستند؟ فصل هشتاد و دوم (۱)در این وقت یسوع آهی کشید و گریه کرده،فرمود: (۲)((وای بر تو ای شهرهای یهودیه؛ زیرا تو فخرکنان میگوئی هیکل پروردگار،هیکل پروردگار،زندگانی میکنی چنانکه گویا خدائی نیست؛فرو رفته‌ای در لذایذ و مکاسب جهان.(۳)پس بدرستی که این زن حکم به دوزخ میکند برتو در روز جزا.(۴)زیرا این زن میخواهد بفهمد چگونه نعمت و رحمت را نزد خدای به دست بیاورد.))(۵)آنگاه بسوی آن زن ملتفت شده،فرمود: ((ای زن!بدرستی که شما سامریان سجده میکنید به چیزی که آن را نمیشناسید؛ و اما ما عبرانیان سجده میکنیم به آن چیزی که میشناسیم .(۶)راست میگویم به تو؛بدرستی که خدای روح است و حق واجب است اینکه سجده کرده شود برای او به روح و حق.(۷)زیرا پیمان خدای همانا در اورشلیم در هیکل سلیمان گرفته شده نه در جای دیگر.(۸)لیکن تصدیق کن مرا،وقتی میآید که خدای رحمت خود را،آن وقت در شهر دیگر میدهد و ممکن میشود سجده نمودن برای او در هرجای براستی و خدای قبول میفرماید نماز حقیقی را هرجا به رحمت خود)).(۹)زن در جواب گفت:بدرستی که ما انتظار مسیا را داریم؛پس وقتی که بیاید ما را تعلیم میکند؟(۱۰)یسوع در جواب گفت: ((ای زن!مگر نمیدانی که بناچار مسیا خواهد آمد.))(۱۱)زن در جواب گفت:آری،ای آقا!(۱۲)آن وقت یسوع درخشیده رخسار شد و فرمود: ((به من ظاهر میشود ای زن که تو مؤمنه باشی.(۱۳)پس اکنون بدان که با ایمان به مسیا همهٔ برگزیدگان خدای زود است خلاصی یابند.(۱۴)اکنون واجب است که بدانی آمدن مسیا را.))(۱۵)زن گفت:ای آقا!شاید تو خود مسیا باشی.(۱۶)یسوع در جواب فرمود: ((بدرستی که من بسوی خانهٔ اسرائیل بعنوان پیغمبر رهائی فرستاده شده‌ام.(۱۷)لیکن زود است که بعد از من بیاید مسیا که فرستاده شدهٔ خداست برای همهٔ جهان،آنه بواسطهٔ او خدای جهان را آفریده.(۱۸)در آن وقت سجده کرده میشود برای خدای در همهٔ جهان و به رحمت رسیده میشود و سال یوبیل که هر صد سال میآید زود است که آن را مسیا در هر سال،در هر جا قرار دهد.))(۱۹)آنگاه آن زن سبوی خود را گذاشته،بسوی شهر شتافت تا خبر دهد آنچه را که از یسوع شنیده‌است. فصل هشتاد و سوم (۱)در وقتی که آن زن با یسوع سخن میگفت،شاگردان آمدند و تعجب کردند که او اینچنین با زنی سخن میراند.(۲)با این وجود کسی به یسوع نگفت برای چه اینچنین با زن سامریه‌ای سخن میگوئی.(۳)چون زن برفت،گفتند:ای معلم!بیا و بخور.(۴)یسوع درجواب فرمود: ((واجب است که طعام دیگری بخورم.))(۵)پس شاگردان بعضی به بعضی گفتند:شاید مسافری با یسوع سخن گفته و رفته تا برای وی طعامیبجوید.(۶)پس از نگارندهٔ این کتاب پرسیدند و گفتند:ای برنابا!آیا اینجا کسی بود که او را ممکن شود تا طعامیبرای معلم حاضر نماید؟(۷)پس نگارنده در جواب گفت:اینجا کسی نبود؛جز همان زنی که او را دیدید که حاضر کرده بود این ظرف خالی را تا از آب پرش کند.(۸)پس شاگردان ایستادند با دهشت و منتظر نتیجهٔ سخن یسوع شدند. (۹)آن هنگام یسوع فرمود: ((بدرستی که شما نمیدانید طعام حقیقی همان عمل به مشیت خداست. زیرا آنچه که قوّت انسان میشود و او را حیات میدهد نان نیست؛بلکه آن کلمه الله‌است به ارادهٔ او که به انسان روزی میدهد.(۱۱)پس از این سبب است که فرشتگان پاک نمیخورند؛ بلکه زندگانی میکنند و متغذی میشوند به ارادهٔ خدای.(۱۲) همچنین ما و موسی و ایلیا و یکی دیگر چهل روز و شب بدون چیزی از طعام گذراندیم.))(۱۳)آنگاه یسوع چشمان خود را بلند کرده،فرمود: ((وقت درو کی میشود؟))(۱۴)شاگردان در جواب گفتند:بعد ازسه ماه.(۱۵) یسوع فرمود: ((اکنون نگاه کنید چگونه کوه‌ها به دانه‌ها سیفد است.(۱۶)راستی به شما میگویم،همانا امروز دروِ بزرگی پیدا میشود که چیده شود.))(۱۷)آن وقت اشاره نمود به جماعت بسیاری که آمده بودند تا او را ببینند.(۱۸)زیرا آن زن چون به شهر در آمده بود،شهر را به هیجان آورده،گفته بودکه‌ای مردم!بیائید وببینید پیغمبر تازهٔ فرستاده شده را ازجانب خدای به خانهٔ اسرائیل.(۱۹)بر آنها باز گفته بود آنچه را که از یسوع شنیده بود.(۲۰)پس چون آنجا آمدند،از یسوع استدعا کردند که نزد ایشان درنگ نماید.(۲۱)پس یسوع داخل شهر شده و در آنجا دو روز ماند،در حالتی که شفا دهنده بود همهٔ مریضان را و تعلیم دهنده بود آنچه را که مختص به ملکوت خداست.(۲۲)آن وقت اهل شهر به آن زن گفتند که ما به سخن و آیات او بیشتر ایمان داریم تا به آنچه تو گفتی.(۲۳)چون او براستی قدوس خداست و پیغمبری است فرستاده شده برای کسانی که به او ایمان میآورند.(۲۴)پس از نماز نیمه شب،شاگردان نزدیک یسوع شدند.(۲۵) پس به ایشان فرمود: ((زود باشد که این شب در زمان مسیا،پیغمبر خدای،یوبیل سالیانه شود که اکنون هر صد سال میآید.(۲۶)از این رو نمیخواهم که امشب بخوابیم؛بلکه میخواهم که نماز بخوانیم و سر خود صد بار خم کرده سجده کنیم خدایِ توانایِ مهربانِ همیشه خجستهٔ خود را.(۲۷)پس باید هر بار بگوئیم:اعتراف میکنیم به تو پروردگار یکتای ما که نه تو را آغاز و نه تو را انجام است.(۲۸)زیرا تو به رحمت خود به همهٔ چیزها دادی آغازشان و زود باشد که به عدل خود همه را جزا دهی.(۲۹)میان بشر مانندی نداری.(۳۰)زیرا به وجود بی نهایت خود، دستخوش حرکت و عوارض نیستی.(۳۱)به ما رحم کن؛چون تو ما را آفریده‌ای و ما ساخته شدهٔ تو هستیم.)) فصل هشتاد و چهارم (۱)چون یسوع نماز خواند فرمود: ((باید شکر خدای نمائیم؛زیرا او به ما امشب رحمت بزرگی ارزانی فرموده.(۲)چون او برگردانید زمانی را که لازم بود در این شب بگذرد و نماز خواندیم به اتحاد با رسول خدای.(۳)بتحقیق شنیدم آواز او را.))(۴)پس چون شاگردان ای سخنان را شنیدند، درخشنده رخسار شدند و گفتند:ای معلم!امشب به ما قدری از اندرزها بیاموز.(۵)پس یسوع فرمود: ((آیا گاهی دیده‌اید فضله را مخلوط با بَلَسان،))(۶)پس جواب دادند:نه‌ای آقا!نه؛بدرستی که یاد نمیشود دیوانه‌ای که این کار را نماید.(۷)پس یسوع فرمود: ((بدرستی که من اکنون به شما خبر میدهم که همانا در جهان یافت میشوند کسانی که در دیوانگی از آن بالاترند؛زیرا ایشان خدمت خدای را به خدمت جهان مخلوط میکنند.(۸)حتی بسیاری از کسانی که بدون انجام گناه زندگانی میکنند،فریب شیطان خورده‌اند.(۹)در حینی که ایشان نماز میخوانند مشاغل دنیویه را به نماز خودشان در آمیخته اند؛پس در آن وقت در نظر خدای مورد خشم واقع شده‌اند.(۱۰)به من بگوئید،آیا هرگاه برای نماز غسل میکنید بر حذر میشوید از اینکه به شما نجاستی برخورد؟آری از نجاست برحذر میشوید.(۱۱)لیکن چه میکنید وقتی که نماز میکنید. (۱۲)بدرستی که میشوئید خودتان را از گناهها بواسطهٔ رحمت خدای.(۱۳)آیا هرگز میخواهید که امور دنیویه صحبت بدارید در حالی که نماز میخوانید؟(۱۴)بپرهیزید از اینکه چنین کنید.(۱۵)زیرا کلمهٔ دنیویه فضلهٔ شیطان میشود بر نفس تکلم کننده.))(۱۶)پس شاگردان برخود لرزیدند؛زیرا با ایشان بتندی روح سخن میگفت.(۱۷)ایشان گفتند:ای معلم!چه کنیم هرگاه دوستی بیاید با ما سخن گوید،درحالتی که ما نماز میخوانیم؟(۱۸)یسوع در جواب فرمود: ((بگذارید او را که انتظار بکشد و نماز خود را به پایان برسانید.))(۱۹)پس برتولما گفت:حتی فرض کنیم که او چون دید که ما با او حرف نمیزنیم خشمگین شده و برود؟(۲۰)یسوع در جواب فرمود: ((هرگاه خشمگین شد،پس باور بدارید از من که او نه همانا دوست شماست و نه مؤمن است؛بلکه کافر و رفیق شیطان است.(۲۱)به من بگوئید،هرگاه بروید تا با یکی از غلامان اصطبل هیرودس صحبت بدارید و بیابید او را که با هیرودس درگوشی سخن میکند،آیا شما خشمگین میشوید که او شما را در انتظار بدارد؟(۲۲)چنین نیست هرگز بلکه مسرور میشوید که دوست خود را مقرّب پادشاه میبینید.))(۲۳)آنگاه فرمود: ((آیا صحیح است این؟))(۲۴) شاگردان در جواب گفتند:همانا که بحقیقت راست است.(۲۵)پس یسوع فرمود: ((راستی به شما میگویم،که هرکس نماز میخواند،همانا با خدای صحبت میدارد.(۲۶)پس مگر رواست که سخن گفتن با خدای را ترک نمائید تا با مردم صحبت داشته باشید؟(۲۷)آیا سزاوار که دوست شما از برای این سبب که شما احترام خدای را بیشتر از او نگه میدارید خشمگین شود؟(۲۸)از من باور بدارید که هرگاه او بدین خاطر که شما او را منتظر داشته‌اید خشمگین شود،پس همانا خدمتکار خوبی است شیطان را.(۲۹)زیرا این همان است که شیطان آرزوی آن را دارد؛یعنی برای خاطر مردم،خدای ترک شود.(۳۰)به هستی خدای سوگند که واجب است بر هرکس که از خدای میترسد،اینکه در هر عمل صالحی از کارهای جهان،دور شود از ناخالصی تا عمل صالح فاسد انجام نشود.)) فصل هشتاد و پنجم (۱)یسوع فرمود: ((اگر کسی بدی کند یا سخن بد بگوید و کسی برود تا او را اصلاح کند و مانع شود که چنین کاری کند،کار این شخص چگونه است؟))(۲)شاگردان در جواب گفتند:او کار خوبی میکند؛چه اوخدمت میکندخدای را که همیشه میخواهد منع شر را؛چنانکه آفتاب همیشه میخواهد دفع تاریکی را.(۳)پس یسوع فرمود: ((من به شما میگویم که بعکس آن هرگاه کسی کار نیکوئی کند یا سخن نیکوئی بگوید،پس هرکس منع او خواهد بوسیله‌ای که بالاتر از آن نباشد،همانا خدمت شیطان مینماید بلکه رفیق او میشود.(۴)زیرا شیطان به چیزی اهتمام ندارد جز جلوگیری از هرکارِ نیکو.(۵)لیکن من حالا به شما چه بگویم؟(۶)بدرستی که من به شما میگویم آنچه را سلیمانْ پیغمبر پاک و دوست خدای فرموده:از هر هزار کس که ایشان را بشناسید،یکی از ایشان دوست شما خواهد بود.))(۷)پس مَتی گفت:در این صورت نمیتوانیم کسی را دوست بداریم.(۸)یسوع در جواب فرمود: ((به شما راست میگویم؛که جایز نیست شما را که چیزی را مکروه بدارید جز گناه را.(۹)حتی نمیتوانید شیطان را دشمن بدارید از باب اینکه او آفریدهٔ خداست.(۱۰)آیا میدانید این برای چیست؟من به شما میفهمانم.(۱۱)زیرا او آفریدهٔ خداست و هرچه خدای آفریده‌است آن نیکو و کامل است.(۱۲)پس بدین جهت هرکس مخلوق را نمیپسندد خالق را نیز نمیپسندد.(۱۳)لیکن دوست،چیزی جدای از دیگر چیز است که بدست آوردنش آسان نیست؛ولی از دست رفتنش آسان است.(۱۴)زیرا دوست خوش نمیدارد اعتراض را بر کسی که او را سخت دوست میدارد.(۱۵)حذر کنید و بیدار شوید و دوست اختیار نکنید کسی را که دوست نمیدارد آن را که دوست میدارید؛از این باب که او دوست است.(۱۶)پس بدانید که مراد از دوست چیست.(۱۷)منظور از دوست جز طبیب نفس نیست.(۱۸)همچنین همان طور که نادر است انسان طبیب ماهری بدست آورد که تمام مرضها را بشناسد و استعمال دواها را در آنها بداند،همچنین نادر است وجود دوستانی که بشاسند لغزشها را و بدانند چگونه باید راهنمائی کنند به صلاح.(۱۹)لیکن در اینجا یک بدی هست و آن این است که بسیار کس دوستانی دارند که چشم از لغزشهای دوستان خود میپوشند.(۲۰)دوستان دیگری دارند که ایشان را معذور میدارند.(۲۱)دوستان دیگری دارند که از ایشان بجهت امور دنیویه حمایت میکنند.(۲۲)دوستانی پیدا میشوند –واین بدتر است از آنچه گذشت –که دوستان خود را میخوانند و یاری میکنند ایشان را در ارتکاب گناه و زود باشد که آخرت ایشان نظیر فرومایگی ایشان باشد.(۲۳)حذر کنید از اینکه امثال این گروه را دوستان خود اختیار کنید.(۲۴)زیرا ایشان دشمنانند و کشندگان نفس اند براستی. فصل هشتاد و ششم (۱)باید دوست تو دوستی باشد که قبول کند اصلاح را،همچنانکه او میخواهد که تو را اصلاح کند.(۲)نیز همچنانکه او میخواهد که ترک کنی هر چیزی را برای محبّت خدای؛پس بر اوست که راضی باشد بر اینکه ترک کنی او را برای خدمت خدای.(۳)لیکن به من بگو،هرگاه انسان نداند که چگونه خدای را دوست بدارد،پس از چه چیز خواهد دانست که خودش را دوست بدارد؟(۴)پس چطور خواهد دانست که دیگران را دوست بدارد،در صورتی که نمیداند که چگونه خودش را دوست بدارد؟(۵)براستی که این البته محال است.(۶)پس هرگاه برای خود دوستی اختیار کنی –زیرا هرکس را دوست نباشد همانا بینواست –اول در او نظر کن؛ولی نه به نَسَب نیک او و نه به طایفهٔ مُعتبر او و نه به خانهٔ او و نه به جامه‌های فاخر او و نه به صورت زیبای او و نه به سخن نیکوی او؛زیرا تو اگر به اینها نظر کنی،بآسانی فریب خواهی خورد.(۷)بلکه نظر کن چگونه از خدی میترسد و چگونه چیزهای زمینی و دنیویه را حقیر میشمارد و چگونه کارهای نیکو را دوست میدارد؛و به وجه اخص چگونه تعلق به جسد خود را دشمن میدارد؛پس آن زمان آسان میشود بر تو دریافتن دوست راستگوی.(۸)نظر کن به وجه اخص هر گاه بترسد از خدای وحقیر شمارد اباطیل جهان را و هرگاه حریص باشد بر اعمال صالحه و دشمن بدارد علاقهٔ به جسد خود را،مثل دشمنی سخت.(۹)واجب هم نیست بر تو که چنین دوستی را دوست بداری،بحیثی که محبت تو منحصر در او باشد؛زیرا تو بت پرست خواهی شد.(۱۰)بلکه او را دوست بدار مثل اینکه خدای تو را نعمتی عطا فرموده؛پس زینت میدهد آن را خدای به فضل بزرگتری.(۱۱)راستی به شما میگویم که هر کس دوستی پیدا کند،یکی از مسرّتهای فردوس را پیدا کرده است؛بلکه او همهٔ فردوس را یافته.))(۱۲)تِدی گفت:لیکن هرگاه اتفاق افتاد برای انسان وجود دوستی که منطبق نشود برآنچه گفتی ای معلم!پس او را باید چه کرد؟آیا واجب است که او را ترک کند؟(۱۳)یسوع در جواب فرمود: ((واجب است بر او آن کند که ناخدا با کشتی خود که میراند میکند تا وقتی از آن نفعی میبیند؛لیکن وقتی که در آن زیانی یافت آن را ترک میکند.(۱۴)اینچنین واجب است که بکنی با دوستی که از تو بدتر است.(۱۵)پس ترک کن او را در چیز هائی که برای تو لغزشی باشد،هرگاه میخواهی که تو را رحمت خدای ترک نکند. فصل هشتاد وهفتم (۱)وای بر جهان از لغزشها.(۲)بناچار لغزشها خواهد آمد؛ زیرا که جهان بر گناه ایستادگی دارد.(۳)لیکن وای بر انسانی که لغزش بر او وارد میشود.(۴)برای انسان بهتر است اینکه در گردن او سنگ آسیا آویخته شود و در لجهٔ دریا غرق شود از اینکه همسایهٔ او بلغزد.(۵) هرگاه چشم تو مایهٔ لغزش تو باشد،پس آن را بِکَن؛زیرا بهتر است که با یک چشم داخل بهشت شوی از اینکه با دو چشم داخل دوزخ بروی.(۶)اگر دست یا پای تو بلغزاند تو را به آنها نیز چنین کن؛زیرا بهتر است که در ملکوت آسمان لنگ یا دست و پا بریده داخل شوی،از اینکه داخل دوزخ شوی با دو دست و پا.))(۷)پس سمعان –نامیده شده به پطرس –گفت:ای آقا!چگونه واجب است که چنین کنم؟براستی میشوم ناقص درزمان کمی.(۸)یسوع درجواب فرمود: ((ای پطرس! خلع کن حکمت جسدیه را که حق را فرد و تنها خواهی یافت.(۹).زیرا کسی که تو را تعلیم میکند آن چشم توست،و کسی که تو را در عمل همراهی میکند آن پای توست،و کسی که خدمت میکند تو را در چیزی آن دست توست.(۱۰)پس وقتی که امثال اینها باعث شوند بر گناه،آنها. را ترک کن(۱۱)زیرا بهتر است تو را که جاهل و فقیر و با اعمال کمیداخل بهشت شوی از اینکه داخل دوزخ شوی به اعمال بزرگ و حکیم و توانگر باشی.(۱۲)پس برانداز از خود هر چه را که باز دارد تو را از خدمت خدای؛چنانکه برمیاندازد انسان هرچه را که پیش چشم او را میگیرد.))(۱۳)چون یسوع این بفرمود،پطرس را به پهلوی خویش خواند و به او فرمود: ((هرگاه برادر تو نسبت به تو کار خطائی کند،برو و او را اصلاح کن.(۱۴)پس چون به صلاح آمد،خوشحال شو؛زیرا تو سود برده‌ای.(۱۵)اگر به صلاح نیامد،پس برو و دو گواه بخوان و او را به صلاح آور.(۱۶)پس اگر به صلاح نیامد به آن،کلیسا را خبر ده.(۱۷)پس اگر باز به صلاح نیامد،او را کافر بشمار.(۱۸)آنگاه بجهت این،با او در زیر سقف خانه‌ای که مسکن دارد ساکن مشو.(۱۹)نیز از خوانی که مینشیند بر آن،مخور.(۲۰)با او گفت و گو مکن.(۲۱) حتی اگر بدانی که در اثنای راه رفتن کجا قدم میگذارد،در آنجا قدم خود را مگذار. فصل هشتاد و هشتم (۱)لیکن زنهار که خود را از او بَرتر بشماری.(۲)بلکه واجب است بر تو که چنین بگوئی که؛ ای پطرس!همانا اگر تو را خدای مساعدت نمیکرد،هر آینه از او بدتر بودی.))(۳)پطرس گفت: چگونه واجب است که او را اصلاح کنم؟(۴)پس یسوع در جواب فرمود: ((به طریقی که تو دوست داری نفس تو به آن اصلاح شود.(۵)پس چنانچه میخواهی به حِلم با تو رفتار شود، همچنان با دیگران رفتار کن.(۶)مرا تصدیق کن ای پطرس!زیرا به تو راست میگویم اینکه هر مرتبه‌ای که اصلاح میکنی به مهربانی برادر خود را،از خدای مهربانی خواهی دید و سخنان تو ثمر میدهد بعد ثمر.(۷)لیکن هرگاه بدرشتی اصلاح کنی،عدل خدای از تو بدرشتی قصاص مینماید وثمری نمیدهد.(۸)ای پطرس!به من بگو آیا فقرا مثلاً این دیگهای سفالین را که در آنها طعامشان را میپزند،آنها را با سنگها و چکشهای آهنین میشویند؟(۹)هرگز،هرگز؛بلکه به آب گرم میشویند.(۱۰)پس دیگها با آهن خُرد میشوند و اشیای چوبین را آتش میسوزاند؛اما انسان همانا به مهربانی اصلاح میشود.(۱۱)پس هرگاه اصلاح نمودی برادر خود را،با نفس خود بگو: هرگاه مرا خدای همراهی ننماید،پس بدرستی که فردا از من عمل زشتی سرزند که بدتر باشد از هرچه برادرم امروز کرده‌است.))(۱۲)پطرس گفت:چند بار چشم بپوشم از برادر خود ای آقا؟ (۱۳)یسوع در جواب فرمود: ((به عدد آنچه که میخواهی از تو چشم پوشی شود.))(۱۴)پس پطرس گفت:آیا هفت مرتبه در روز؟(۱۵)یسوع در جواب فرمود: ((نمیگویم فقط هفت؛بلکه از او چشم بپوش هر روز هفتاد بار و هر بار هفت مرتبه.(۱۶)زیرا هرکس چشم پوشی کند،از او چشم پوشی میشود و هر کس جزا دهد جزا داده میشود.))(۱۷)در این هنگام نگارنده گفت: وای بر رؤسا؛زیرا ایشان زود باشد که بسوی دوزخ بروند.(۱۸)پس یسوع او را توبیخ فرموده، گفت: ((همانا تو کودن شده‌ای ای برنابا!که چنین سخن کردی.(۱۹)شما را راست میگویم که حمام برای تن و لگام برای اسب و سُکّان برای کشتی ضروری نیست مثل ضرورت رئیس برای بلاد.(۲۰)به چه سبب خدای اذن داد به موسی و یشوع و سموئیل و به داوود و سلیمان و به جماعتهای دیگر که صادر کنند احکام را؟(۲۱)همانا خدای داد شمشیر را به مانند اینان برای برانداختن گناه.))(۲۲)پس در این هنگام نگارنده گفت:چگونه واجب میشود فرمان صادر کردن به قصاص و عفو؟(۲۳)یسوع در جواب فرمود: ((ای برنابا!هرکسی قاضی نیست؛زیرا تنها قاضی را میرسد که سزا دهد دیگران را.(۲۴)بر قاضی است که از مجرم قصاص کند؛چنانکه پدر امر میکند به بریدن عضو فاسد فرزند خود،تا همهٔ تن او فاسد نشود.)) فصل هشتاد و نهم (۱)پطرس گفت:چقدر واجب است بر من که مهلت بدهم برادر خود را تا توبه کند؟(۲)یسوع فرمود: ((بقدری که میخواهی مهلت داده شوی.))(۳)پطرس گفت:همه کس این سخن را نمیفهمند؛با ما بوضوح تمامتر سخن بگو.(۴)یسوع فرمود: ((مهلت بده برادر خود را مادامیکه خدای او را مهلت داده.))(۵)پس پطرس گفت:این را هم نمیفهمند.(۶)یسوع فرمود: ((مهلت بده مادامیکه او را وقت توبه باشد.))(۷)پس پطرس و دیگران محزون شدند؛زیرا پی به مقصود نبردند.(۸)آن وقت یسوع فرمود: ((اگر شما ادراک صحیح میداشتید و میدانستید که شما خود خطا کارید،هرآینه دردل شما خطور نمیکردمطلقاً که از دل هایتان مهربانی به خطاکار را بزدائید. (۹)از این رو فاش میگویم به شما؛بدرستی واجب است اینکه خطا کار مهلت داده شود که توبه کند،تا وقتی که او را نفسی است که از پس دندانهایش بر میآید.(۱۰)زیرا اینسان نیز مهلت میدهد او را خدایِ توانایِ مهربان ما.(۱۱)چه،خدای نفرموده‌است که من خطا کار را در ساعاتی که روزه میگیرد و زیارت یا حج میکند میآمرزم.(۱۲)و آن همان است که بسیاری به آن قیام کرده‌اند و حال آنکه ایشان به لعنت ابدی گرفتارند.(۱۳)لیکن او فرموده:در ساعتی که گناه کار بر گناهان خود براستی توبه میکند فراموش میکنم گناه او را و دیگر به یاد نمیآورم))پس یسوع فرمود: ((آیا فهمیدید؟))(۱۴)شاگردان در جواب گفتند:بعضی را فهمیدیم و بعضی را نه. (۱۵)یسوع فرمود: ((آنچه را که نفهمیده‌اید کدام است؟))(۱۶)پس در جواب گفتند:ملعون بودن بسیاری از آنانکه نماز خوانده‌اند و روزه گرفته‌اند.(۱۷)آن وقت یسوع فرمود: ((راست میگویم به شما؛بدرستی که ریاکاران از مردمان،نماز میخوانند و صدقه میدهند و روزه میگیرند،بیشتر از دوستان خدای.(۱۸)لیکن چون ایشان ایمان نداشته‌اند،متمکّن نشدند از توبه و از این رو ملعون شده‌اند.))(۱۹)پس در این وقت یوحنا گفت:به ما بگو ایمانی که از روی محبت خدای باشد کدام است؟(۲۰)یسوع در جواب فرمود: ((همانا وقت آن رسیده که نماز صبح بخوانیم. ))(۲۱)پس برخاستند و خود را شست و شو داده،برای خداوند فرخندهٔ جاوید ما نماز خواندند. فصل نودم (۱)چون نماز به نهایت رسید،شاگردانِ یسوع نزدیک وی شدند و او دهان گشوده فرمود: (۲) ((پیش بیا ای یوحنا!زیرا به تو امروز از هرچه پرسیده‌ای جواب خواهم گفت.(۳)ایمان خاتمیاست که خدای برگزیدگان خود را به آن مُهر میکند؛آن انگشتری است که عطا فرموده آن را به پیغمبر خود،آنکه هر برگزیده‌ای ایمان را از دستهای او گرفته‌است،چنانکه خدای یکی است.(۴)از این رو چون خدای پیش از همه چیز پیغمبر خود را آفرید و به او بخشید پیش از همه چیز ایمانی را که آن مثابهٔ صورت خداست و هر چه خدای ساخته و هرچه خدای فرموده.(۵) پس میبیند مؤمن به ایمان خود،هرچیزی را واضح تر از آنکه به چشم خود ببیند.(۶)زیرا چشمها گاهی خطا میکنند؛بلکه نزدیک به خطا هستند همیشه.(۷)اما ایمان هرگز خطا نمیکند؛زیرا بنیاد آن خدای و کلمهٔ اوست.(۸)باور کن از من؛بدرستی که به ایمان خلاص میشوند همهٔ برگزیدگان خدای.(۹)البته همانا بدون ایمان کسی را ممکن نیست تا خدای را خشنود نماید.(۱۰) از این روست که شیطان در صدد این نیست که روزه و نماز و صدقات و زیارات یا حج را باطل نماید؛بلکه کفّار را ترغیب بر آنها میکند؛زیرا او مسرور میشود از اینکه انسان مشغول شود به کاری بدون رسیدن به مزد(۱۱)از این جهت واجب شد که مخصوصاً و جداً باید بر ایمان حریص بود.(۱۲)ایمن ترین راه برای آن،این است که کلمهٔ ((چرا چنین))را ترک کنی؛زیرا ((چرا چنین))بشر را از فردوس بیرون نمود و آدم را از فرشتهٔ خوشروی به دیو هولناک حواله داد. ))(۱۳)پس یوحنا گفت:چگونه ترک کنیم((چرا چنین)) را و حال آنکه آن دروازهٔ علم است.(۱۴)یسوع در جواب فرمود: ((بلکه ((چرا چنین)) دروازهٔ دوزخ است.))(۱۵)پس یوحنا خاموش شد؛اما یسوع بیفزود: ((وقتی که دانستی خدای چیزی را فرموده،پس تو کیستی ای انسان تا به کُنه آن برسی که بگوئی ای خدای چرا چنین کردی؟(۱۶)مگر ظرف سفالین به سازندهٔ خود میگوید چرا مرا ساختی تا آب یا بَلَسان را در بر گیرم؟(۱۷)حق میگویم به شما؛واجب است در هر تجربه،قویدل شوید به این کلمه که بگوئید:همانا خدای چنین فرمود؛همانا خدای چنین کرد؛همانا خدای چنین میخواهد.(۱۸) چون این را به جا آوردی در امن زندگانی خواهی کرد.)) فصل نود و یکم (۱)در این زمان بسبب حضور یسوع هیجان عظیمیروی داد در سرتاسر یهودیه.(۲)زیرا لشکریان روم بواسطهٔ عمل شیطان،عبرانیان را به هیجان آوردند که میگفتند:همانا یسوع خداست که آمده تا از ایشان تفقدی بفرماید.(۳)بسبب این،فتنهٔ بزرگی روی داد؛تا جائی که یهودیه تماماً تا چهل روز مسلّح شدند؛پس پسر بر روی پدر و برادر بر روی برادر برخاست.(۴)زیرا فرقه‌ای میگفتند بدرستی که یسوع همان خداست که به جهان آمده.(۵)نیز فرقه‌ای میگفتند:نه چنین است؛ بلکه او پسر خداست.(۶)دیگران میگفتندنه چنین است؛زیراخدای را شباهت بشری نیست و از این رو نمیزاید؛بلکه بدرستی که یسوع ناصری پیغمبرخداست.(۷)این گفته‌ها همانا از آیات بزرگی که آنها را یسوع به جای آورد،ناشی شده بود.(۸)پس بجهت آرام نمودن مردم بر رئیس کاهنان لازم شد تا سوارشود بر مرکبی درحالتی که جامه‌های کاهنی را پوشیده باشد و نام خداوند قدوس ((تتغراماتن))بر پیشانی او باشد.(۹)همچنین پیلاطس حاکم و هیرودس هم سوار شدند.(۱۰)پس جمع شد در مزپه پشت سر آن،سه اردو که هریک از آنها دویست هزار مرد شمشیربند بودند.(۱۱)پس هیرودس با ایشان گفت وگو نمود؛اما ایشان ساکت نشدند.(۱۲)حاکم و رئیس کاهنان به سخن درآمده وگفتند این فتنه را همانا عمل شیطان بر پا نموده؛چونکه یسوع زنده‌است و واجب است که پیش او رفته از او سؤال کنیم که گواهی از خودش پیش آورد و بحسب سخن خودش به او ایمان آوریم.(۱۳)پس بدین واسطه شورش ایشان همه آرام گرفت و اسلحهٔ خود را بر انداختند و با هم معانقه نموده و میگفتند:ای برادر!مرا ببخش.(۱۴)در آن روز هر یک عهد بستند که ایمان آورند به یسوع بحسب آنچه بفرماید.(۱۵)آنگاه حاکم و رئیس کاهنان جایزه‌های بزرگ پیشنهاد نمودند برای کسی که بیاید و به ایشان خبر دهد که یسوع کجاست. فصل نودودوم (۱)دراین زمان ما و یسوع به جبل سینا رفتیم،بجهت عمل نمودن به فرمان فرشتهٔ پاک.(۲)بماند یسوع آنجا چهل روز را با شاگردان خود.(۳)پس چون مدت تمام شد،یسوع نزدیک نهر اردن رفت تابه اورشلیم روَد.(۴)سپس یک تن از آنهائی که اعتقاد ورزیده بودند یسوع همان خداست،او را دید.(۵)با مسرت تمام فریاد زد:آنجاست خدای ما؛خدای ما آمده.(۶)چون به شهر رسید همهٔ اهالی را شورانید و میگفت:ای اورشلیم!خدای ما میآید؛آمادهٔ پذیرائی او باش.(۷)شهادت داد که او یسوع را در نزدیکی اردن دیده بود.(۸)آنگاه هرکس از خُرد وکلان از شهر بیرون شدند تا یسوع را دیدار کنند.(۹)ناگاه شهر تهی شد؛زیرا زنها کودکان خود را بردستهای خود برداشتند و فراموش نمودندکه توشه‌ای برای خوراک با خود بردارند.(۱۰)پس چون حاکم و رئیس کاهنان از آن خبردار شدند،سواره بیرون رفتند و رسولی به سوی هیرودس فرستادند.(۱۱)اوهم سواره بیرون شد،تا یسوع را دیدار کند بجهت آرامش فتنهٔ گروه‌ها.(۱۲)پس دو روز در صحرا در نزدیکی نهر اردن به جست وجوی او شدند.(۱۳)در روز سوم وقت ظهر،او را پیدا کردنددرحالی که او و شاگردانش مشغول تطهیر بودند برای نماز مطابق کتاب موسی.(۱۴)یسوع چون کثرت جمعیت را،که زمین را پوشانیده بود دید،متحیرشد.(۱۵)به شاگردان خود فرمود: ((شاید شیطان در یهودیه فتنه‌ای برپا کرده.(۱۶)خدای دور کند از شیطان تسلطی را که او راست بر خطاکاران.)) (۱۷) چون این بفرمود،مردم نزدیک شده بودند.(۱۸)پس تا او را شناختند،آغاز کردند به فریاد که:مرحبا به تو ای خدای ما!و بنا کردند به سجده نمودن به او چنانکه به خدای سجده میکنند.(۱۹)یسوع آهی کشیده،فرمود:‍ ((از من دورشوید ای دیوانگان!زیرا من میترسم از اینکه زمین دهان باز کند و بخاطرکلام شما که خدای را به خشم میآورد،مرا با شما فرو برد.))(۲۰)از این رو مردم ترسیدند و همه گریستند. فصل نودوسوم (۱)دراین وقت یسوع دست بلند نموده،اشاره به سکوت فرمود.(۲)پس فرمود: ((بدرستی که شما هر آینه گمراه شدید؛گمراهی بزرگ ای اسرائیلیان!چه،شما مرا خدای خودخواندید و حال آنکه من انسانی بیش نیستم.(۳)همانا من میترسم که بخاطر این فکرشما خدای به این شهرمقدس وبای سختی فرود آورده و آن را تسلیم کند برای بندگی نمودن به اجانب.(۴)برشیطانی که شما را به این فکر برانگیخت هزار لعنت باد!)) (۵)چون یسوع این بفرمود،به هر دو دست خود لت به روی خود زد.(۶)پس درعقب آن گریهٔ سختی بر مردم چیره شد؛به اندازه‌ای که کسی نشنید آنچه را یسوع فرمود.(۷)پس از این جهت مرتبهٔ دیگر دست خود را بلند کرده،اشاره به سکوت فرمود.(۸)چون گریهٔ مردم آرام گرفت،بار دیگر به سخن درآمده،فرمود: (۹)((گواهی میدهم در برابر آسمان و هر چه را در زمین است گواه میگیرم از هر آنچه شما گفته‌اید بیزارم.(۱۰)زیرا من انسانی هستم زائیده شده از زنی که فناپذیر و از جنس بشر است و در معرض حکم خداست و مبتلا به رنج خور و خواب و سرما و گرماست؛مثل سایر بشر.(۱۱)از آن رو وقتی که خدای برای جزا دادن بیاید،سخن من مثل شمشیری خواهد بود که میشکافد هرکس را که معتقد باشد که من بالاتر از انسان هستم.))(۱۲)چون یسوع این بفرمود،کبکبهٔ از سوارها را دید؛پس دانست که والی با هیرودس و رئیس کاهنان پیش میآیند.(۱۳)آنگاه فرمود: ((شاید ایشان هم دیوانه شده‌اند.))(۱۴)پس چون والی با هیرودس و رئیس کاهنان آنجا رسیدند،همهٔ لشکریان پیاده شدند. (۱۵)آنگاه مردم گرداگرد یسوع را احاطه کردند؛تا به آنجا که سپاهیان نتوانستند آنان را که میخواستند مکالمات یسوع را با کاهن گوش دهند،دفع کنند.(۱۶)یسوع به احترام نزدیک کاهن شد؛لیکن او میخواست که به یسوع سجده کند.(۱۷)پس یسوع فریاد زد: ((زنهار!چه میخواهی بکنی ای کاهنِ از خدای رانده شده؛در یگانگی خدای خطا مکن.))(۱۸)کاهن در جواب گفت:همانا اهل یهودیه بواسطهٔ آیات و تعلیم تو به جنب و جوش آمده‌اند.تا جائی که آشکارا میگویند،همانا تو خدائی،پس بناچار با والی روم و هیرودس پادشاه بسبب مردم به اینجا آمدم. (۱۹)پس امید داریم از تو به تمام دلهای خود،اینکه راضی شوی به فرونشاندن آشوبی که بواسطهٔ تو بر پا شده.(۲۰)زیرا جماعتی میگویند،همانا که تو خدائی و دیگری گوید که تو پسر خدائی و جماعتی میگویند که تو پیغمبری.(۲۱)یسوع در جواب فرمود: ((تو ای رئیس کاهنان!چرا فتنه را خاموش نکردی؟(۲۲)مگر تو هم دیوانه شده ای؟(۲۳)مگر نبوت و شریعت خدای را فراموش کرده ای؛ای یهودیه با شقاوت که شیطان تو را گمراه نموده است!)) فصل نود و چهارم (۱)چون یسوع این بفرمود برگشته،دوباره فرمود: ((همانا من شهادت میدهم پیش روی آسمان و گواه میگیرم هرچه را که بر روی زمین است بر اینکه من بیزارم از هر آنچه مردم از زبان من گفته‌اند که من از بشری بالاترم.(۲)زیرا من بشری هستم زائیده شده از زنی و در معرض حکم خدای هستم و مثل سایر بشر زندگانی میکنم و در معرض رنج عمومی.(۳)به هستی خداوندی که جانم در حضور او ایستاده سوگند،همانا ای کاهن!هر آینه خطا کردی خطای بزرگی به این سخنی که گفتی.(۴)خدای به این شهر مقدس لطفی بفرماید تا به آن نقمت بزرگی فرود نیاید بواسطهٔ این خطا.))(۵)پس آن وقت کاهن گفت: خدای بیامرزد ما را؛اما تو دعا کن برای ما. (۶)پس والی و هیرودس گفتند:ای آقا!همانا محال است بشری بکند آنچه را که تو میکنی پس از این رو نمیفهمیم آنچه را تو میگوئی.(۷)یسوع در جواب فرمود: ((همانا آنچه را میگوئی راست است؛بدرستی که خدای بر صلاح انسان عمل میفرماید چنانکه شیطان بر شر عمل میکند.(۸)زیرا انسان بمنزلهٔ دکان است که هر کس به رضای خود او در آن درآید مشغول میشود و در آن میفروشد.(۹)لکن تو ای والی و تو ای پادشاه!به من بگوئید چون شما از شریعت ما بیگانه هستید این را میگوئید؛زیرا اگر شما عهد و میثاق خدای ما را خوانده بودید هر آینه دیده بودید که موسی دریا را به عصای خود خون گردانیده و غبار را کک و نم را تندباد و روشنائی را تاریکی گردانید.(۱۰)غوکها و موشها را بر مصر فرستاد پس زمین را پوشانیدند و فرزندان نخستین را کشت و دریا را شکافت و در آن فرعون را غرق نمود.(۱۱)من هیچ یک از اینها را نکرده‌ام.(۱۲)همه اعتراف دارند به اینکه موسی اکنون مردی است مرده.(۱۳)یشوع آفتاب را متوقف کرد و رود اردن را شکافت و این دو از آنهائی است که تا کنون نکرده‌ام. (۱۵)ایلیا آتش را از آسمان آشکارا فرود آورد و باران را نازل کرد و این دو از آنهائی است که من نکرده‌ام.(۱۶)پس همه اعتراف کردند که همانا ایلیا بشر است.(۱۷)بسیاری دیگر از پیغمبران و پاکان و دوستان خدای به قوّت خدای کارهائی کرده‌اند که به کنه آنها نمیرسد عقول آنانی که خدای توانای همیشه خجسته و مهربان ما را،آنگونه که هست نمیشناسند.)) فصل نود و پنجم (۱)بنابراین والی و کاهن و پادشاه به یسوع توسل جستند تا بر جای بلندی بر آمده و با مردم بجهت تسکین ایشان سخن راند.(۲)آن وقت یسوع بر یکی از سنگهای دوازده گانه –که یشوع به دوازده سبط امر فرموده بود که از وسط اردن آنها را بردارند در وقتی که اسرائیل از آنجا عبور کردند بدون اینکه ته کفشهای ایشان نم بردارد –بر آمد.(۳)آنگاه به آواز بلند فرمود: ((کاهن باید بر جای بلند بر آید؛جائی که بنیکی برخوردار شود از فهم کلام من.))(۴)بدین جهت کاهن به آنجا بالا رفت.(۵)پس یسوع آشکارا،بگونه‌ای که هرکی برخوردار بود از شنیدن سخنان او،به کاهن فرمود: ((همانا در عهد و پیمان خدای زنده نوشته شده‌است: خدای ما را آغازی نیست و او را انجامینخواهد بود.))(۶)کاهن در جواب گفت:همانا درست اینچنین در آنجا نوشته شده‌است.(۷)پس یسوع فرمود: ((همانا در آنجا نوشته شده:خدای ما هرچیزی را فقط به کلمهٔ خود آفرید.))(۸)کاهن در جواب گفت همانا چنان است.(۹)پس یسوع فرمود: ((در آنجا نوشته شده است؛خدای دیده نمیشود؛نیز او از عقل انسان محجوب است؛زیرا او غیر متجسّد و غیر مرکّب و غیر متغیّر است.))(۱۰)پس کاهن گفت:همانا چنان است حقاً.(۱۱)یسوع فرمود: ((همانا در آنجا نوشته شده‌است:آسمان آسمانها هم گنجایش او را ندارند؛زیرا خدای ما غیر محدود است.))(۱۲)پس کاهن گفت:ای یسوع!سلیمان پیغمبر چنان فرموده‌است.(۱۳)یسوع فرمود: ((در آنجا نوشته شده‌است:خدای را حاجتی نیست؛زیرا او نه میخوابد و نه میخورد نه به او نقصی عارض میشود.))(۱۴)کاهن گفت:چنان است.(۱۵)یسوع فرمود: ((آنجا مکتوب است: خدای ما در همه جا هست و به غیر او خدائی نیست.او میزند و شفا میدهد و میکند هر چه میخواهد.))(۱۶)کاهن گفت:چنان نوشته شده‌است.(۱۷)آنگاه یسوع دستهای خود را بلند نموده و فرمود: ((ای پروردگار،خدای ما!این همان ایمانی است که آن را گواه خواهم آورد در روز جزای تو بر هر کس که برخلاف آن عقیده داشته باشد.))(۱۸)سپس بسوی مردمان التفات نموده و فرمود: ((توبه کنید؛زیرا شما گناه خودتان را از آنچه کاهن گفت میشناسید و آنچه او گفت در سِفر موسی،که عهد خداست تا ابد نوشته شده‌است.(۱۹)همانا من بشری هستم دیده شده و مشتی از گِل که روی زمین راه میروم و مثل سایر بشر فانی هستم.(۲۰)همانا مرا آغازی بوده و مرا انجامیخواهد بود و همانا من نمیتوانم آفریدن مگسی را از جانب خود.))(۲۱)آن وقت مردمان آواز خود را با گریه بلند نموده و گفتند:هرآینه بحقیقت گناهکار شدیم ای پروردگار، خدای ما!پس به ما رحم کن.(۲۲)آنگاهد هر یک از ایشان زاری نمودند بسوی یسوع که دعا کند به جهت امان شهر مقدس تا خداوند آن را از روی غضب خود وانگذارد که پایمال امتها شود.(۲۳)آنگاه یسوع دستهای خود را برداشته و بجهت شهر مقدس و بجهت مردمان آن دعا فرمود و هر یک فریاد میزدند که:چنین باد،آمین! فصل نود و ششم (۱)چون دعا تمام شد،کاهن با آواز بلند گفت:بایست ای یسوع!زیرا واجب است بر ما که بشناسیم تو کیستی،بجهت آرام کردن امت ما.(۲)یسوع در جواب فرمود: ((من یسوع،پسر مریم هستم؛از نسل داوود بشر میرنده،و از خدای میترسم و میگویم که اکرام و بزرگواری روا نباشد مگر خدای را.))(۳)کاهن گفت:در کتاب موسی نوشته شده که زود باشد که خدای ما برای ما مسیا را،که خواهد آمد،میفرستد تا خبر دهد ما را به آنچه خدای میخواهد.او رحمت خدای را بر جهان خواهد آورد.(۴)از این رو امید دارم از تو که براستی بفرمائی،آیا تو مسیای خدائی که ما منتظر او هستیم؟(۵)یسوع در جواب فرمود: ((آری؛خدای اینچنین وعده داده است؛لیکن من او نیستم.بدانید که او پیش از من آفریده شده و بعد از من خواهد آمد.))(۶)کاهن گفت:به هر حال ما از سخن تو و آیات تو اعتقاد میکنیم که تو پیغمبر و قدوس خدای هستی. (۷)از این رو به اسم همهٔ اسرائیل و یهودیه از تو امید دارم تا که محض محبت خدای به ما افاده کنی که به چه کیفیت مسیا خواهد آمد.(۸)یسوع در جواب فرمود: ((سوگند به هستی خداوندی که در حضور او جانم ایستاده،بدرستی که من نیستم آن مسیا که تمام قبایل زمین انتظار او را دارند؛ چنانکه خدای به پدر ما ابراهیم وعده کرده و فرموده:به نسل تو برکت میدهم همهٔ قبایل زمین را.(۹)لیکن وقتی که خدای مرا از جهان میگیرد بار دیگر شیطان این فتنهٔ ملعونه را بر پا خواهد کرد؛به اینکه وادارکند ناپاک را بر اعتقاد ورزیدن به اینکه من خدای و پسر خدایم.(۱۰) پس بسبب این سخن تعلیم من ناپاک میشود تا به اینجا که نزدیک میشود سی نفر مؤمن باقی نماند.(۱۱)آن هنگام خدای برجهان خود رحم میفرماید و پیغمبر خود را،که همهٔ چیزها را برای او آفریده‌است فرو میفرستد.(۱۲)او کسی است که بقوّت از جنوب خواهد آمد و بتان و بت پرستان را هلاک خواهد نمود.(۱۳)او تسلط شیطان را بر بشر زایل خواهد فرمود.(۱۴)او با رحمت خدای،برای خلاصی کسانی که به او ایمان آورده‌اند خواهد آمد.(۱۵)پس بدانید کسی که به سخن او ایمان بیاورد رستگار خواهد شد.)) فصل نود و هفتم (۱)آنگاه فرمود: ((با اینکه من لایق نیستم که بند کفش او را پاک کنم،نعمت و رحمت خدای مرا در بر گرفته تا او را ببینم.))(۲)پس آن وقت کاهن با والی و پادشاه گفت:دل خود را پریشان مساز ای یسوع،قدوس خدای!زیرا این فتنه بار دیگر در زمان ما حادث نخواهد شد.(۳)زیرا ما از مجلس مقدس شیوخ روم صادر شدن فرمان شاهی را میخواهیم که بعد از این هیچ کس تو را خدای یا پسر خدای نخواند.(۴)پس آن هنگام یسوع فرمود: ((این سخن شما مرا تسلی نمیدهد؛ زیرا از جائی که امید نور دارید تاریکی خواهد آمد.(۵)لیکن تسلی من در آمدن پیغمبری است که هر اعتقاد دروغی را دربارهٔ من از میان خواهد برد و آئین او امتداد خواهد یافت و همهٔ جهان را فرا خواهد گرفت؛زیرا خدای به پدر ما ابراهیم چنین وعده فرموده‌است.(۶)همانا آنچه مرا تسلی میدهد آن است که آئین او را هیچ نهایتی نیست؛زیرا خدای او را درست نگه داری خواهد فرمود.))(۷)کاهن گفت:آیا پیغمبران دیگر بعد از آمدن پیغمبر خدای خواهند آمد؟(۸)پس یسوع در جواب فرمود: ((بعد از او پیغمبران راستگوی که از جانب خدای فرستاده شده باشند نخواهند آمد.(۹)لیکن جمع بسیاری از پیغمبران دروغگوی خواهند آمد و همین است که مرا محزون میدارد.(۱۰)زیرا شیطان ایشان را به حکم خدای عادل میشوراند و با ادعای انجیل من،حقیقت از ایشان مستترمیشود. ))(۱۱)هیرودس گفت:چگونه آمدن این کافران به حکم خدای عادل است.(۱۲)یسوع در جواب فرمود: ((از عدل است که هر کس برای نجات خود براستی ایمان نیاورد، برای لعنت خود به دروغ ایمان بیاورد.(۱۳)از اینجهت به شما میگویم که جهان همیشه پیغمبران راستگو را خوار میداشت و دروغگویان را دوست؛چنانکه در ایام میشع و ارمیا مشاهده میشد؛زیرا شبیه،دوست میدارد شبیه خود را. ))(۱۴)پس آن وقت کاهن گفت:به چه نامیده میشود مسیا و کدام است آن علامتی که آمدن او را اعلان مینماید.(۱۵)یسوع در جواب فرمود: ((نام مسیا عجیب است؛زیرا خدای خود وقتی که روان او را آفرید و در ملکوت اعلی او را گذاشت،خود او را نام نهاد.(۱۶)خدای فرمود:صبر کن ای محمد!زیرا برای تو میخواهم خلق کنم بهشت و جهان و بسیاری از خلایق را که میبخشم آنها را به تو؛تا حدّی که هر کس تو را مبارک میشمارد مبارک میشود و هر کس با تو خصومت کند ملعون میشود.(۱۷)وقتی که تو را بسوی زمین میفرستم پیغمبر خود قرار میدهم تو را به جهت خلاصی و کلمهٔ تو صادق میشود تا جائی که آسمان و زمین ضعیف میشود؛لیکن دین تو هرگز ضعیف نمیشود. (۱۸)همانا نام مبارک او محمد است.))(۱۹)آن وقت جمهور مردم صداهای خود را بلند نموده و گفتند:ای خدای!بفرست برای ما پیغمبر خود را،ای محمد!بیا زود برای رهائی جهان. فصل نود و هشتم (۱)چون این بفرمود،جمهور مردم با کاهن و والی،با هیرودس برگشتند در حالتی که دربارهٔ یسوع و تعلیم او با همدیگر محاجه مینمودند.(۲)از این رو کاهن به والی ترغیب نمود که مطلب را تماماً به مجلس شیوخ روم بنویسد؛پس والی چنان کرد.(۳)از این رو مجلس شیوخ بر اسرائیل مهربانی نموده و فرمانی صادر نمود که هیچ کس نباید یسوع ناصری،پیغمبر یهود را خدای یا پسر خدای بخواند؛ والّا کشته خواهد شد.(۴)پس این فرمان بر مس نقش شده و در هیکل آویخته شد.(۵)بعد از آنکه گروه زیادی از آن مجتمع برگشتند،تقریباً پنج هزار مرد،غیر از زنان و کودکان،به جای ماندند.(۶)آنها نتوانستند مثل دیگران باز گردند؛زیرا ایشان را سفر خسته کرده بود و هم بجهت اینکه دو روز بی نان مانده بودند؛چون از شدت اشتیاق به دیدن یسوع،فراموش کرده بودند تا با خود چیزی از نان بردارند و گیاه سبز را قوت خود میساختند.(۷)چون یسوع این را بدید،او را بر ایشان شفقت گرفت وبه فیلّپس فرمود: ((از کجا برای ایشان نانی بیاورم که از گرسنگی هلاک نشوند.))(۸)فیلّپس در جواب گفت:ای آقا!دویست پارهٔ از زر کفایت نمیکند بجهت خریدن یک مقداری از نان که به هر یک کمیبرسد.(۹)آن وقت اندریاس گفت:اینجا پسری است که پنج نان و دو ماهی دارد؛لیکن برای این جمعیت چه میشود؟(۱۰)یسوع فرمود: ((جمع را بنشان. ))(۱۱)پس نشستند مردم،پنجاه پنجاه و چهل چهل.(۱۲)آن وقت یسوع فرمود: ((به نام خدای.)) (۱۳)آنگاه نان راگرفته و خدای راخواند؛پس نان را شکسته،به شاگردان داد و شاگردان به آن جمع دادند.(۱۴)بر دو ماهی نیز چنین کرد.(۱۵)پس همه خوردند و سیر شدند.(۱۶)آن وقت یسوع فرمود: ((باقی مانده راجمع کنید.))(۱۷)شاگردان آن خرده‌ها را جمع نمودند و دوازده سبد را پر کردند.(۱۸)آن وقت هر کسی دست خود را بر چشمهای خود گذاشته و گفت:من بیدارم یا خواب میبینم.(۱۹)پس همهٔ ایشان مدت ساعتی درنگ کردند؛گویا که دیوانگانند بسبب این آیت بزرگ.(۲۰)پس بعد از آنکه یسوع شکر کرد خدای را،ایشان را روانه کرد.(۲۱) مگر هفتاد و دو نفر مرد که نخواستند از او جدا شوند.(۲۲)پس چون یسوع ایشان را دید،به شاگردی اختیارشان فرمود. فصل نود نهم (۱)چون یسوع در مغازه‌ای که در صحرای تیرو بود در نزدیکی نهر اردن خلوت گزید،آن هفتاد و دو تن و آن دوازده تن را خواند.(۲)پس از آنکه بر سنگی نشست،ایشان را به پهلوی خویش نشانید ودهان خویش را بگشود و درحالتی که آه میکشید فرمود: ((هرآینه گناه بزرگی در یهودیه و اسرائیل دیدم و آن گناهی است که دل من در سینه‌ام از خوف خدای میتپد.(۳) راستی به شما میگویم خدای بر کرامت خویش غیور است و اسرائیل را مثل عاشقی دوست میدارد.(۴)شما میدانید که هرگاه جوانی به زنی گرفتار شد که آن زن او را دوست نمیدارد؛بلکه جوان دیگری را دوست میدارد،کینهٔ او به جوش میآید و عاشق همسر خود را میکشد.(۵)بدرستی که من به شما میگویم اینچنین خدای میکند.(۶)زیرا وقتی که اسرائیل چیزی را دوست بدارد که بسبب آن خدای را فراموش نماید،آن چیز را خدای از میان میبرد.(۷)چه چیز پیش خدای در زمین از کهانت و هیکل مقدس محبوب تر است؟(۸)مع ذلک چون قوم،خدای را در زمان ارمیای پیغمبر فراموش نمودند و به هیکل تنها که درهمهٔ عالم میان آن نبود مفاخرت نمودند،خدای غضب خود را به جوش آورد بواسطهٔ بختنصر پادشاه بابل و او و لشکر او را برآن مدینه مقدسه مسلط نمود.(۹)حتی چیزهای مقدسه‌ای که پیغمبران از دست زدن به آنها میلرزیدند زیر پاهای کفار گناهکار پایمال شد.(۱۰)ابراهیم،اسماعیل پسر خود کمیبیشتر از آنچه سزاوار بود محبت ورزید،از این رو خدای ابراهیم را امر نمود که پسر خود را ذبح نماید تا آن محبت مشوِق به گناه را که در دل او بود بکشد،و آن امری بود که به جا آورده بود اگر کارد بریده بود.(۱۱)داوود ابشالوم را سخت دوست میداشت؛از این رو خدای راضی شدکه پسر بر پدرش برآشفت و به موی خودش آویخته شد واو را یوآب کشت.(۱۳)نزدیک بودکه ایوب پاک افراط کند در محبت پسران هفتگانه و دختران سه گانهٔ خود؛پس او را خداوند به دست شیطان واگذارنمود و تنها در یک روز پسران و ثروت او را نگرفت؛بلکه او را نیز به درد سختی گرفتار نمود تا اینکه کرمها مدت هفت سال از بدن او بیرون میآمدند.(۱۴)پدر ما یعقوب،پسرش یوسف را بیشتر از پسران دیگرش دوست داشت؛ از این رو قضای خداوند بر فروختن او جاری شد و قرار داد که یعقوب از همان پسران خود فریب داده شود،تا باور کرد که جانور دشتی پسر او را پاره کرده و ده سال در نوحه گری به سر برد. فصل صدم (۱)ای برادران! سوگند به هستی خدای که به حقیقت میترسم از اینکه خدای بر من غضب فرماید.(۲)از این رو واجب شد بر شما که در یهودیه و اسرائیل سیر کنید در حالتی که مبشر باشید اسباط دوازده گانهٔ اسرائیل را تا فریب از ایشان برداشته شود.))(۳)پس شاگردان ترسان و گریان در جواب گفتند:همانا آنچه راکه به آن ما را فرمان دهی میکنیم.(۴)پس آنوقت یسوع فرمود: ((باید سه روز نمازکنیم و روزه بگیریم و از حالا به بعد هر شب باید نماز کنیم برای خدای سه بار،وقتی که ستارهٔ اول نمایان شود؛آنگاه که برای خدای نماز به جای میآوریم سه بار از او خواهان رحمتیم؛زیرا خطاکاری اسرائیل بر خطاکاریهای دیگران سه برابر زیاده میشود.)) (۵)شاگردان گفتند:چنین است.(۶)پس چون روز سوم به پایان رسید،در صبح روز چهارم یسوع همهٔ شاگردان و رسولان را خواند و فرمود: ((کافی است که با من برنابا و یوحنا بمانند.(۷)اما شما بلاد سامره و یهودیه و اسرائیل را تماماً بگردید،در حالتی که مبشر باشید به توبه؛زیرا تیشه بر نزدیکی درخت گذاشته شده‌است تا آن را ببرد.(۸)بر بیماران دعا کنید؛زیرا خداوند مرا به هر مرضی مسلط نموده.))(۹)آن وقت نگارنده گفت:ای معلم!اگر ازشاگردان تو سؤال کنند از راهی که به آن واجب است اظهار توبه،پس چه جواب گویند؟(۱۰)یسوع در جواب فرمود: ((اگرمردی کیسهٔ خود را گم کند آیا چشم خود را میگرداند تا آن را ببیند،یا دست خود را تا آن را برگیرد،یا زبان خود را تا فقط بپرسد؟نه،هرگز چنین نیست؛بلکه با تمام تن خود چشم میاندازد و هر قوّتی که در خود دارد به کار میبرد تا آن را پیدا کند.(۱۱)آیا این درست است؟))(۱۲) نگارنده در جواب گفت:همانا درست است بتمام درستی. فصل صد و یکم (۱)پس یسوع فرمود: ((همانا توبه،عکسِ زندگانیِ پست است؛زیرا واجب است مُنقَلب شود هر حواسی به عکس آنچه کرده‌است،در حالتی که مرتکب گناه میشد.(۲)پس واجب است افغان در عوض خوشی.(۳)گریه در عوض خنده.(۴)روزه در عوض طغیان.(۵)بیداری شب در عوض خواب.(۶)عمل در عوض بیکاری.(۷)عفّت در عوض شهوت.(۸)باید که افسانه گوئی به نماز و حرص شدید به دادن صدقه برگردد.))(۹)آن وقت نگارنده گفت:لیکن اگر بپرسند که چگونه واجب است که توبه کنیم و چگونه واجب است که گریه کنیم و چگونه واجب است که روزه بگیریم و چگونه واجب است که نشاط کنیم و چگونه واجب است که با عفت بمانیم و چگونه واجب است که نماز کنیم و صدقه بدهیم،چه جواب داده شوند؟(۱۰)چگونه به عقوبت بدنیه خوب قیام کنند در صورتی که ندانندکه چگونه توبه کنند؟(۱۱)یسوع در جواب فرمود: ((خوب سؤال کردی ای برنابا! میخواهم جواب گویم به تمام آنها بتفصیل؛اِن شاءَ الله.(۱۲) اما امروز بدرستی که من با تو در توبه بر وجه عموم صحبت میدارم و آنچه به یکی میگویم به همه میگویم.(۱۳)پس بدان که توبه شایسته آن است که پیش از همه چیز آن را محض محبت خدای به جا بیاوری والّا بیهوده خواهد بود.(۱۴)همانا من با شما بتمثیل صحبت میکنم.(۱۵)هربنائی که اساس آن زایل شود خرابه میافتد؛آیا این درست است؟))(۱۶)شاگردان در جواب گفتند همانا درست است.(۱۷)یسوع در این وقت فرمود: ((اساس خلاص ما همانا خداوندی است که به غیر او خلاصی نیست.(۱۸)پس چون انسان گناه کرد،اساس خلاص خود را زیان نمود.(۱۹)از این رو واجب است ابتدا به اساس بپردازد.(۲۰)به من بگوئید،هرگاه شما از بندگانتان آزرده شدید و دانستید که ایشان غمگین نشده‌اند ازاینکه شما را به خشم آورده اند؛بلکه بواسطهٔ اینکه از مُزد خود کاسته‌اند غمگین هستند،آیا از ایشان میگذرید؟(۲۱)نه البته.(۲۲)بدرستی که همانا خدای با آنانکه توبه میکنند برای اینکه بهشت را از دست داده‌اند چنین میکند.(۲۳)همانا شیطان که دشمن هر صلاح است،سخت پشیمان است؛اما بواسطهٔ اینکه بهشت را زیان و دوزخ را سود نموده. (۲۴)مع ذلک هرگز نیابد رحمت را.(۲۵)پس آیا میدانید برای چه؟ (۲۶) برای اینکه محبت خدای را ندارد؛بلکه آفریدگار خود را دشمن میدارد. فصل صد و دوم (۱)راستی به شما میگویم که هر حیوانی سرشته شده بر حزن است بجهت نیافتن آنچه از خواهشهایش خواهد.(۲)از این رو واجب است بر خطاکاری که براستی پشیمان است،اینکه رغبت تمام داشته باشد در اینکه از خود قصاص کند برای جبران آنچه که به جا آورده در حالتی که نافرمانی نموده پروردگار خود را.(۳)بگونه‌ای که وقتی نماز میخواند جرأت نکند که امید بهشت کند از خدای،یا اینکه بخواهد او را از دوزخ آزاد کند.(۴)بلکه مضطرب الفکر به سجده برود برای خدای و در نماز خود بگوید؛یارب!نظرکن به حال گناهکاری که تو را بدون هیچ سببی به خشم آورده، در وقتی که واجب بود بر او که تو را خدمت کند.(۵)از این رو از تو میخواهد که به دست خود او را قصاص کنی به آنچه کرده‌است،نه به دست دشمنت شیطان.(۶)تا اینکه فجّار،مخلوقات تو را شماتت نکنند.(۷)ادب کن و قصاص بفرما چنانکه میخواهی ای پروردگار!زیرا تو مرا عذاب نمیکنی چنانکه این گنهکار مستحق است.(۸)پس چون گنهکار به این شیوه روان شود، مییابد که رحمت خدای زیادتی کند بر نسبت عدلی که آن را طالب است.(۹)حقاً که خندهٔ گنهکار سخت بی حرمتی است،تا جائی که بر این جهان صدق میکند آنچه که پدر ما داوود فرموده که؛این جهان وادی اشک هاست.(۱۰)پادشاهی بود که یکی از بندگان خود را فرزند خواندهٔ خویش گرفت و او را بر همهٔ دارائی خود متصرّف قرار داده بود.(۱۱)اتفاقاً بواسطهٔ مکار خبیثی این بد بخت به غضب پادشاه گرفتارشد.(۱۲)پس به او بدبختی بزرگی رخ داد، نه تنها به دارائیش؛ بلکه ذلیل گشته و باز گرفته شد از او آنچه هر روز از دسترنج خود سود میبرد.(۱۳)آیا گمان میکنید که مثل این مرد هیچ گاه بخندد؟))(۱۴)پس شاگردان در جواب گفتند:نه البته،زیرا هرگاه پادشاه از خندهٔ او آگاه میشد هرآینه فرمان به کشتن او میداد چون میدید که او بر خشم میخندد.(۱۵)لیکن ارجح آن است که شب و روز بگرید.(۱۶) آنگاه یسوع گریه کنان فرمود: ((وای برجهان؛زیرا زود باشد که بر او عذاب ابدی نازل شود. (۱۷)چه بدبختی ای جنس بشری!(۱۸)زیرا تو را خدای به فرزندی برگزید و بهشت را به تو بخشید.(۱۹)لکن تو ای بدبخت!افتادی زیر غضب خدای به عمل شیطان و از بهشت رانده شدی و حکم شد به تو بر ماندن در جهان ناپاک،جائی که هرچیزی را به زحمت بدست میآوری و هرکار نیکوی تو برباد میشود به ارتکاب گناهان پشت سرِهم.(۲۰)همانا که جهان میخندد و آنچه از آن بدتر است،این است که آن کس که گناهکارتر است بیشتر از بقیه میخندد.(۲۱) پس زود باشد بشود آنچه گفتید،که خدای حکم میفرماید بر مرگ ابدی خطاکاری که میخندد بر گناهانش و بر آن نمیگرید. فصل صدو سوم (۱)همانا گریهٔ خطاکار واجب است که باشد مثل گریه پدری بر پسرس که مُشرف به موت باشد.(۲)چه بزرگ است دیوانگی انسانی که گریه میکند بر تنی که از او نَفْس جدا شده،و بر نَفْسی که از او رحمت خدای بسبب گناه جدا شده نمیگرید.(۳)به من بگوئیدکه هرگاه ناخدائی که تند باد کشتی او را شکسته و او بتواند با گریهٔ تمام آنچه را که زیان کرده باز آرد چه میکند؟(۴)یقیناً او گریه میکند بسختی.(۵)لکن به شما براستی میگویم که انسان خطا میکند در گریه بر هر چیز،مگر بر گناه خود فقط.(۶)زیرا هر رنجی که به انسان میرسد –و همانا از خدای به او میرسد –برای خلاصی اوست و واجب است بر او تا خوشحال شود بسبب آن.(۷)لکن گناه همانا که از شیطان برای لعنت انسان میآید و انسان بر آن محزون نمیشود.(۸)حقاً که شما میتوانید اینجا درک کنید که انسان طلب مینماید زیان را نه سود را.))(۹)برتولما گفت:ای بزرگوار! چه باید بکند آن کس که نمیتواند گریه کند،چونکه دل او با گریه بیگانه‌است.(۱۰)یسوع در جواب فرمود: ((نه هر که اشک میریزد گریه کننده‌است،ای برتولما!(۱۱)سوگند به هستی خدای قومیهستند که از دیدگان ایشان هیچ گاه اشکی سرازیر نشده و خود بیشتر از هزارکس از آنانکه اشک میریزند گریسته‌اند.(۱۲)همانا گریستن گنهکار همان سوختن خواهش جهانی اوست به آتش تأسّف.(۱۳)آنگونه که نور آفتاب پاک میکند از تعفن آنچه را در بالا نهاده شده، همچنین این سوزش پاک میکند نفس را از گناه.(۱۴)پس هرگاه خداوند بخشیده بود به توبه کنندهٔ صادق اشک هائی به اندازهٔ آنچه در دریا آب است،هرآینه آرزو میکرد بیشتر از آن را.(۱۵)این آرزو فانی میسازد قطرهٔ کوچکی را که دوست میدارد آن را بریزد،چنانکه تون افروخته فانی میسازد قطرهٔ آب را.(۱۶)اما آنانکه بآسانی گریه را سرازیر میسازند،مانند اسبی هستند که هرقدر بار آنها سبک تر باشد همان قدر زیاد تر میشود سرعت دویدنش. فصل صد و چهارم (۱)همانا گروهی هستند که میان خواهش داخلی و اشکهای خارجی جمع میکنند.(۲)لکن آنکه بر این روش است مثل ارمیا میباشد.(۳)پس در گریه،خدای وزن میکند اندوه را بیشتر از آنچه وزن کند اشکها را.))(۴)آنگاه یوحنا عرض کرد:ای معلم!چگونه زیان میرسد به انسان در گریستن بر غیر گناه.(۵)یسوع در جواب فرمود: ((هرگاه هیرودس به تو ردائی بدهد که آن را برای او نگاه داری و او آن را بعداً از تو بگیرد،آیا تو را باعثی بر گریه خواهد بود؟)) (۶)یوحنا گفت:نه(۷)پس یسوع فرمود: ((در این صورت باعث انسان بر گریه کمتر از این خواهد بود،هرگاه چیزی را زیان کند یا آن چیزی را که میخواهد از دستش برود؛زیرا هر چیزی از دست خدای میآید.(۸)در این صورت مگر خدای را قدرت نیست بر تصرف نمودن به چیزهای خود به حسب ارادهٔ خودش،ای کُند هوش!(۹)اما تو که هیچ چیز از خود نداری بجز گناه،تنها واجب است که بر آن گریه کنی نه بر چیز دیگری.))(۱۰)متی گفت:ای معلم!همانا تو پیش روی تمام یهودیه اعتراف کردی که خدای را شباهتی به انسان نیست و اکنون فرمودی که به انسان میرسد همه چیز از دست خدای.(۱۱)پس هرگاه که خدای را دو دست باشد،در این صورت او را شباهتی بیشتر خواهد بود با انسان.(۱۲)یسوع در جواب فرمود: ((همانا ای متی!تو در گمراهی آشکاری هستی.هرآینه بسیاری گمراه شدند؛چون معنی سخن را نفهمیدند.(۱۳)زیرا واجب است بر انسان که ظاهر سخن را ملاحظه نکند؛بلکه معنی آن را ملاحظه کند؛زیرا کلام بشری به مثابهٔ ترجُمانی است میان ما و میان خدای.(۱۴)مگر نمیدانی که چون خدای خواست با پدران ما سخن گوید در کوه سینا،پدران ما فریاد بر آوردند:ای موسی!تو با ما سخن بگو و خدای با ما سخن نگوید تا نمیریم.چه فرمود خدای بر زبان اشعیای پیغمبر؟مگر این نیست که فرمود:همانطور که آسمانها از زمین دور شده‌اند همچنین راههای خدای از راههای مردم و افکار خدای از افکار مردم دور است. فصل صد و پنجم (۱)بدانید که خدای را درک نمیکند هیچ قیاسی به هیچ اندازه؛همانا من از وصف نمودن او میلرزم.(۲)لکن واجب است بری شما قضیه‌ای را ذکر کنم.(۳)پس به شما میگویم،بدرستی که تعداد آسمانها نُه آسمان است و بعضی از آنها از بعضی دورند؛چنانکه آسمان اول از زمین حدودِ سفرِ پانصد ساله دور است.(۴)بنابراین زمین از بالاترین آسمانها به اندازهٔ راه چهار هزار و پانصد ساله دور است.(۵)پس به شما میگویم که این زمین نسبت به آسمان نخستین،مثل سرِ سوزن است.(۶)همچنین آسمان اول نسبت به دوم مثل یک نقطه‌است و بر این منوال همهٔ آسمانها پَست ترند هر یک نسبت به آسمان نزدیک تر به خود.(۷)لکن تمام حجم زمین با حجم همهٔ آسمان در مقایسه با بهشت مثل یک دانهٔ ریگ است.(۸)آیا نیست این بزرگی از آن چیزهائی که اندازه اش نتوان نمود؟))(۹)پس شاگردان در جواب گفتند:آری،آری.(۱۰)آن وقت یسوع فرمود: ((سوگند به هستی خداوندی که نَفْس من در حضورش میایستد،تمام هستی پیش خدای همانا کوچک تر است از دانهٔ ریگی.(۱۱)خداوند بزرگتر است از آن به اندازهٔ آنچه لازم است از دانه‌های ریگ برای پر کردن آسمان و بهشت،بلکه بیشتر.(۱۲)پس اکنون نظر کنید چه نسبتی است میان خدای و انسانی که جز مشت کوچکی ازگِل ایستاده بر زمین نیست.(۱۳)اکنون هشیار شوید که معنی را بگیرید نه مجرّد سخن را،اگر میخواهید که حیات ابدی بیابید.))(۱۴) شاگردان در جواب گفتند همانا تنها خدای میتواند و همانا او براستی همانست که اشعیای پیغمبر فرموده که:او از حواس بشری پوشیده‌است.(۱۵)یسوع در جواب فرمود: ((همانا که این حق است؛از این رو چون ما در بهشت شدیم،خدای را آنگونه خواهیم شناخت که در اینجا ما دریا را از یک قطرهٔ آب شور میشناسیم.(۱۶)همانا به سخن خویش بازگشته و میگویم بدرستی که واجب است انسان فقط بر گناه بگرید؛زیرا انسان با گناه آفریدگار خود را ترک میکند.(۱۷) لکن چگونه گریه میکند کسی که در مجالس طرب و ولیمه‌ها حاضر میشود؟(۱۸)پس بر شماست که مجالس طرب را به روزه تبدیل کنید،اگر دوست داشته باشید که شما را برحواستان تسلط باشد؛زیرا تسلط خدای ما اینچنین است.))(۱۹)پس تدی گفت:در این صورت خدای را حواسی خواهد بود که ممکن است بر آن مسلط شدن؟(۲۰)یسوع در جواب فرمود: ((آیا دوباره بر میگردید بر این اعتقاد که خدای را این است،یا خدای چنین و چنان است؟به من بگوئید آیا انسان را حواسی هست؟))(۲۱)شاگردان در جواب گفتند:آری.(۲۲)پس یسوع در جواب فرمود: ((آیا ممکن است که در انسان حیات پیدا شود و حواسی در او کار نکند؟))(۲۳)شاگردان در جواب گفتند:نه.(۲۴)یسوع فرمود: ((همانا شما خود را فریب میدهید؛پس کجاست حواس کسی که کور یا کر یا لال یا ناقص العضوست و یا وقتی که بی هوش باشد.))(۲۵)پس شاگردان متحیّر شدند.(۲۶)اما یسوع فرمود: ((انسان از سه چیز تألیف میشود،یعنی نَفْس و حسّ و جسد که هر یکی از آنها مستقلند به ذات.(۲۷)هرآینه خدای ما نفس و جسد را آنگونه که شنیدید آفریده.(۲۸) لیکن تاکنون شما نشنیده‌اید که چگونه حس را آفریده.(۲۹)از این رو به شما همه چیز را فردا –إن شاءالله –میگویم.))(۳۰)چون یسوع این بفرمود،خدای را شکر کرد و برای رهائی قوم ما دعا نمود و هریک از ما آمین میگفت. فصل صد و ششم (۱)چون یسوع از نماز صبح فارغ شد،زیر درخت خرمائی نشست و شاگردان در آنجا نزدیک او آمدند.(۲)آن وقت یسوع فرمود: ((سوگند به هستی خدائی که نَفْس من درحضورش میایستد، همانا بسیاری دربارهٔ زندگانی ما فریب خورده‌اند.(۳)زیرا نَفْس و حس با هم مرتبط هستند به ارتباط محکمی؛تا جائی که اکثر مردم ثابت میکنند که نَفْس و حس همانا که یک چیزند و در عمل میان آنها فرق میگذارند نه به جوهر و آن را نفس حس کننده و نباتی و عقلی مینامند. (۴)لیکن به شما براستی میگویم که نفس همانا چیز زندهٔ فکر کننده‌است.(۵)چه بسیار سخت است نادانی و غفلت ایشان!پس کجا مییابند نَفْس عقلیه را بدون حیات؟(۶)هرگز نخواهند یافت آن را بدون حیات.(۷)لیکن آسان است زندگی بدون حس؛چنانکه دیده میشود در کسی که در بیهوشی افتاده باشد،وقتی که از او حس مفارقت نماید.))(۸)تدی گفت:ای معلم!هرگاه حس از زندگی مفارقت نماید،پس انسان را حیاتی نخواهد بود.(۹)یسوع در جواب فرمود: ((این درست نیست؛زیرا انسان وقتی حیات را فاقد میشود که نفس از او مفارقت کند؛چون نفس به جسد بر نمیگردد،مگر به معجزه.(۱۰)لیکن حس بواسطهٔ خوفی که آن را عارض شود یا بسبب اندوه سختی که عارض نفس گردد از بین میرود.(۱۱)زیرا خدای حس را برای لذّت آفریده وآن زندگی نمیکند مگر به لذّت؛آنچنانکه که جسد به طعام و نَفْس به علم و محبّت زندگی میکند.(۱۲) پس حس بسبب خشمیکه بخاطر بی نصیب شدن از لذات بهشت در هنگام گناه برآن عارض شده،با نَفْس مخالفت دارد.(۱۳)پس کسی که نمیخواهد پرورش آن را به لذات جسدیه واجب است،وجوب شدیدتر و مؤکدتر،که آن را به لذت روحانی پرورش کند.(۱۴)آیا میفهمید؟(۱۵) به شما راست میگویم که همانا چون خدای حس را آفرید حکم فرمود بر او به دوزخ و برف و یخ که تاب آنها آورده نمیشود.(۱۶)زیرا او گفت که همانا خودش خداست.(۱۷)لیکن چون او را ازتغذیه محروم فرمود و طعام وی را از وی گرفت،اقرار نمود که او آفریدهٔ خدای و ساختهٔ اوست.(۱۸)اکنون به من بگوئید که حس در بدکاران چگونه عمل میکند؟ (۱۹)راستی که همانا آن برای ایشان بمنزلهٔ خداست؛زیرا ایشان پیروی حس نموده،از عقل و از شریعت خدای اعراض مینمایند.(۲۰)پس مکروه میشوند وکار نیکو نمیکنند. فصل صدو هفتم (۱)همچنین اول چیزی که بعد از اندوه بر گناه صورت میبندد،روزه‌است.(۲)زیرا کسی که میبیند نوعی از طعام او را بیمار نمود تا جائی که او را به مرگ رسانید همین که اراده نمود بر خوردن آن،از آن اعراض مینماید تا دیگر بیمار نشود.(۳)پس بر گناهکار واجب است که چنین بکند،(۴)هر وقت که دید لذت وا میدارد که به خدای،آفریدگارخود،گناه کند بسبب پیروی نمودن حس در خوشیهای جهان؛پس باید محزون شود که چنین کاری کرده‌است.(۵)زیرا این پیروی او را از خدای در حیاتش محروم میدارد و او را مرگ دوزخی جاوید عطا میکند.(۶) لیکن انسان تا وقتی که زنده‌است و محتاج به تناول این لذایذ جهان است،واجب است اینجا بر او روزه داشتن.(۷)پس در این صورت باید در صدد میراندن حس برآید و اینکه خدای را بزرگ خود بشناسد.(۸)هروقتی که بیند که حس دشمن میدارد روزه گرفتن را،پس در برابر خود حال دوزخ را بدارد،آنجائی که مطلقاً هیچ لذتی نیست؛بلکه افتادن در اندوه بی نهایت است.(۹)در برابر خود خوشحالیهای بهشت بزرگ را بگذارد،آنجائی که یک حبّه از لذتهای بهشت بزرگتر است از لذتها ی همهٔ جهان.(۱۰)پس به این آسان میشود آرامشش.(۱۱)زیرا قناعت نمودن به کم برای بدست آوردن بسیار،همانا بهتر است از رها نمودن عنان در بهره وری از هر چیز و اقامت در عذاب.(۱۲)بر شما باد که یاد کنید توانگر صاحب ولیمه‌ها را تا نیکو روزه بگیرید.(۱۳)هر کس خواست در زمین هر روز به نعمت باشد،محروم است تا ابد ازیک قطرهٔ آب؛ولی وقتی که چون لعازر قناعت به پاره‌ای نان نمود در زمین،تا ابد در میان لذتهای بهشت زندگانی خواهد کرد. (۱۴)لیکن باید که توبه کننده بیدار باشد.(۱۵)زیرا شیطان میخواهد هر کار نیکو را باطل کند و خصوصاً عمل توبه کننده را بیشتر از غیر آن.(۱۶)چون توبه کننده نافرمانی او نموده و برگشته و دشمن سرسخت او شده بعد از آنکه بندهٔ امین او بوده‌است.(۱۷)پس از این رو شیطان میخواهد وادارد او را بر روزه نگرفتن در حالی از احوال به شبههٔ مرض؛پس هرگاه این کارگر نشد وا میدارد او را بر زیاد روزه گرفتن تا او را بیماری عارض شود و بعد از آن زندگانی کند در نعمت. (۱۸)چون دراین باره هم به مقصود نرسید،میخواهد وادارد او را بر اینکه حصر کند روزه گرفتن او را بر ترک طعام جسدی تا اینکه مانند او شود که چیزی نخورد؛ولی گناه بورزد علی الدوام.(۱۹)پس به هستی خداوند سوگند که همانا مبغوض است مرد،اگر جسد را از طعام محروم بدارد و نفس را از تکبر پر نماید؛وحال آنکه حقیر شمارد کسانی را که روزه نمیگیرند و خود را از ایشان برتر بداند.(۲۰)به من بگوئید آیا بیمار بر پرهیزی که آن را طبیب بر او واجب نموده مفاخرت میکند و کسانی را که بر پرهیزانه اکتفتا نمیکنند دیوانگان میخواند؟(۲۱)نه البته.(۲۲)بلکه محزون میشود بجهت آن مرض که بسبب آن مضطر شده که اقتصار بر پرهیزانه کند.(۲۳)همانا من به شما میگویم که شایسته نیست که توبه کننده به روزه گرفتنش مفاخرت کند و کسانی را که روزه نمیگیرند حقیر شمارد.(۲۴)بلکه واجب است که محزون شود برگناهی که بواسطهٔ آن روزه میگیرد.(۲۵)شایسته نیست بر توبه کننده که طعام خوشگوار تناول کند؛بلکه بایداکتفا نماید بر طعام ناگوار.(۲۶)مگر انسان طعام خوشگوار را به سگی که با دندان آدمیرا میگیرد و اسبی که لگد میزند میدهد؟(۲۷)نه البته،بلکه امر بعکس است.(۲۸)دراین باید کفایت باشد شما را دربارهٔ روزه گرفتن. فصل صدو هشتم (۱)اکنون گوش بدارید به آنچه که به شما خواهم گفت دربارهٔ بیداری شب.(۲)خواب بر دو قسم است؛خواب جَسد و خواب نَفْس. شایسته‌است شما را که در بیداری شب حذر کنید از اینکه نَفْس بخوابد و جسد بیدار بماند.(۳)همانا این سخت خطای آشکار است.(۴)مَثَل شما در این باره چنان است که وقتی شخصی در راهی میرفت،به سنگی برخورد؛سپس برای اینکه اجتناب کند از اینکه پای او ازآن آزار بیابد با سر خویش آن را بزد.(۵)پس چون است حال مردی چنین؟ )) شاگردان در جواب گفتند:همانا او بدبخت است؛زیرا چنین مردی گرفتار دیوانگی است. (۷) آنگاه یسوع فرمود: ((جواب نیکو دادید و همانا به شما میگویم کسی که به جسد بیدار باشد و به نَفْس بخوابد،هرآینه مبتلا به دیوانگی است.(۸)همانطور که بیماری روحی از مرض جسدی خطرناک تر است،پس بدبختی آن صعب تر و سخت تر است.(۹)پس آیا شخص بدبختی مانند این شخص مفاخرت میکند بعد از خواب نمودن جسدش،که آن پای زندگی است در حالی که بدبختی خود را نمیبیند،در اینکه او میخوابد به نَفْس که سرِ زندگانی است؟(۱۰)بدرستی که خواب نَفْس همانا که فراموش نمودن خدای و کیفر سخت اوست.(۱۱)نفسی که بیدار میباشد،همانا آن نَفْسی است که خدای را در هر چیز و در هرجائی میبیند و بزرگواری او را در هر چیز و بر هر چیزی و بالای هر چیز شکر میگذارد؛در حالتی که داناست که همیشه و هر دقیقه نعمت و رحمت از خدای فرا میگیرد.(۱۲)پس از اینجاست که همیشه در گوش وی از ترس بزرگیش صدا میکند آن قول شاهانه که:بیائید ای مخلوقات از برای جزا؛زیرا خدای شما میخواهد شما را جزا بدهد.(۱۳)پس بدرستی که علی الدوام در خدمت خدای میماند.(۱۴)به من بگوئید که آیا ترجیح میدهید که با نور ستاره ببینید یا با نور آفتاب؟))(۱۵)اندریاس در جواب گفت:با نور آفتاب؛چون با نور ستاره نمیتوانیم کوه‌های نزدیک خود را ببینیم؛ولی با نور آفتاب کوچک ترین دانه‌های ریگ را میبینیم.(۱۶)از این رو بر نور ستاره به ترس راه میرویم؛لکن به نور آفتاب با اطمینان راه میرویم. فصل صد و نهم (۱)یسوع فرمود: ((همانا به شما میگویم که چنین شایسته‌است که به نَفْس بیدار بمانید و به آفتاب عدل خدای را بنگرید و به بیداری جسد مفاخرت نکنید.(۲)همانا واجب است اجتناب از خواب جسدی به اندازهٔ توانائی،و منع آن البته محال است؛زیرا حس و جسد به طعام و عقل به مشاغل سنگین میشوند.(۳)از این رو واجب است بر کسی که میخواهد کم بخوابد،از کثرت مشاغل و کثرت طعام اجتناب نماید.(۴)سوگند به هستی خداوندی که نَفْسم در حضور او میایستد که کمیخواب در هر شب جایز است و جایز نیست هرگز غفلت از خدای و کیفر ترسناک او و خواب نَفْس نیست مگر همین غفلت.))(۵)آنوقت نگارنده گفت:ای معلّم!چگونه ممکن است که علی الدوام خدای را یاد کنیم؟(۶)همانا برای ما مینماید که این محال است.(۷)پس یسوع آهی کشیده فرمود: ((همانا این بزرگ ترین بدبختی است که انسان متحمّل آن میشود ای برنابا! (زیرا در زمین انسان نمیتواند که خدای آفریدگار خود را علی الدوام یاد کند.(۸)مگر پاکان که ایشان علی الدوام یاد خدای میکنند؛زیرا در ایشان نور نعمت خداست تا جائی که نمیتوانند خدای را فراموش کنند.(۹)لیکن به من بگوئید آیا دیده‌اید کسانی را که مشغول تراشیدن سنگهای استخراج شده‌اند و خود چگونه عادت کرده‌اند که بتراشند و با هم سخن گویند و حال آنکه آنان در طول مدت با افزار آهنین بر سنگ میزنند،بدون اینکه نگاه کنند و با این وجود به دستهای خود صدمه نمیرسانند؟(۱۰)پس در این صورت شما نیز چنان کنید.(۱۱)راغب شوید در اینکه پاک باشید،هرگاه میخواهید که بر بدبختی غفلت غلبهٔ کامل پیدا کنید.(۱۲)پُر واضح است که قطره‌های آب به تکرار وقوع،سخت ترین سنگها را در زمان طویل میشکافد.(۱۳) پس آیا میدانیدچرا بر این بدبختی غلبه نکرده اید؟(۱۴)زیرا شما درنیافته ایدکه همانا آن گناه‌است. (۱۵)از این رو به شما میگویم که‌ای انسان!این خطاست که تو را امیری بخششی بفرماید، پس از آن چشم بپوشی و پشت بر او کنی.(۱۶)اینچنین خطا میکنند کسانی که از خدای غافل میشوند.(۱۷)زیرا به انسان در هر دقیقه بخششها و نعمتهای بسیار از خدای میرسد. فصل صد و دهم (۱)همانا به من بگوئید،مگر خداوند در هر لحظه شما را نعمت نمیدهد؟(۲)حقاً که دائماً جود میکند بر شما به نَفَسی که به آن زندگانی میکنید.(۳)براستی شما را میگویم که واجب است بر دل شما که هر وقت جسد شما نَفَس میکشد بگوئید الحمدولله.))(۴)آنگاه یوحنا گفت:همانا هر چه میگوئی هر آینه حق است ای معلم!پس تعلیم کن به ما راه رسیدن به این حال با سعادت را.(۵)یسوع در جواب فرمود: ((پُر واضح است که انسان باید چیز خوب را بخواهد تا خدای به او ببخشد.(۷)به من بگوئید در وقتی که بر سفره هستید مگر تناول میکنید خوراک هائی را که از نظر کردن به آنها متأذی میشوید؟(۸)نه البته.(۹)همچنان به شما میگویم که شما هرگز نمیرسید به آنچه که میخواهید آن را.(۱۰)همانا خدای قادر است که هرگاه شما بخواهید طهارت را،شما را در کمتر چشم بهم زدنی طاهر سازد.(۱۱)زیرا خدای ما میخواهد که ما منتظر باشیم و طلب کنیم،تا انسان درک کند بخشش و بخشاینده را.(۱۲)آیا دیده‌اید کسانی را که مشق تیر اندازی میکنند به نشانه؟(۱۳)همانا ایشان چندین بار بیهوده تیر بیندازند.(۱۴)ایشان نمیخواهند که بیهوده تیر بیندازند؛لکن علی الدوام امید دارند که به نشان بزنند.(۱۵)پس شما هم ای کسانی که میخواهید همیشه به یاد خدای باشید!اینچنین کنید.(۱۶)هرگاه غافل شدید گریه کنید.(۱۷) زیرا خدای به شما نعمت خواهد بخشید تا برسید به تمام آنچه که گفتم.(۱۸)همانا روزه و شب بیداری روحانی متلازم اند؛تا جائی که هرگاه کسی شب بیداری را باطل سازد روزه باطل میشود بی درنگ.(۱۹)زیرا انسان به ارتکاب گناه روزهٔ نَفْس را باطل میکند و از خدای غافل میشود.(۲۰)همچنین شب بیداری و روزه داری از حیث نَفْس لازم اند همیشه از برای ما و از برای سایر مردم.(۲۱)زیرا روا نیست هیچ کس را که گناه نماید.(۲۲)پس از من باور کنید که روزهٔ جسد و شب بیداری آن در هروقت و برای هر کس ممکن نیست.(۲۳)زیرا پیدا میشوند بیماران و پیران و آبستنها و گروهی که مجبورند به پرهیزانه خوردن و کودکان و غیر اینان از خداوندانِ بنیهٔ ضعیف.(۲۴)همانطور که هر کس به اندازهٔ خاص خود جامه در بر میکند،همچنین واجب است بر او که به اندازهٔ خود روزه اش را اختیار کند.(۲۵)زیرا همانطور که جامه‌های کودک برای مرد سی ساله صلاحیت ندارد،همچنین روزهٔ یکی و شب بیداریش برای دیگری صلاحیت ندارد. فصل صد و یازدهم لیکن حذر کنید از شیطان که تمام قوای خود را متوجه سازد به اینکه در اثنای شب بیداری باشید و بعد از آن بخوابید؛در حالی که واجب است بر شما که به وصیت خدای نماز بخوانید و به سخن خدای گوش دهید.(۲)به من بگوئید آیا راضی میشوید یکی از دوستان شما گوشت بخورد و به شما استخوانش را بدهد؟))(۳)پطرس در جواب گفت:نه‌ای معلم!زیرا چنین کسی شایسته نیست که دوست نامیده شود؛بلکه ریشخند کننده‌است.(۴)پس یسوع آهی کشیده،فرمود: ((همانا سخن براستی گفتی ای پطرس!اگر کسی شب بیداری به جسد نماید،بیشتر از آنچه لازم است،اما در وقتی که واجب است بر او نماز بخواند یا به سخن خدای گوش دهد،در خواب است و به چرت زدن سرسنگین؛پس چنین شخص بدبختی،راستی که به خداوند و آفریدگار خود استهزا میکند و مرتکب گناه میشود.(۵)علاوه بر آن پس او دزد است؛زیرا میدزدد وقتی را که باید به خدای بدهد و آن را صرف میکند در جائی که او نمیخواهد و به اندازه‌ای که خودش میخواهد.(۶)مردی به دشمنان آقای خود از ظرفی که در آن بهترین شراب بود مینوشانید در وقتی که شراب در نهایت خوبیش و از آن میچون دُرْد شد به آقای خود نوشانید.(۷)پس گمان میکنید آقا به بندهٔ خود چه کند،وقتی که همه چیز را فهمیده و بنده اش پیش رویش باشد؟(۸)او هر آینه غلام را میزند و میکشد به خشم و از روی عدالت،چنانکه روش جهان بر آن است. (۹)پس چه میکند خدای به مردی که بهترین وقت خود را در مشاغل و بدترین آن را در نماز و مطالعهٔ شریعت صرف میکند؟(۱۰)وای بر جهان!زیرا دل آن به این گناه و آنچه از این بزرگ تر است سنگین است.(۱۰)از این رو چون به شما گفتم که شایسته‌است خنده برگردد به گریه و ولیمه‌ها به روزه و خواب به شب بیداری،جمع کردم تمام آنچه را شنیدید در سه کلمه.(۱۲)آن این است که واجب است بر گناهکار که بر زمین علی الدوام بگرید و گریهٔ او از دل باشد؛زیرا خداوند آفریدگار ما از او خشمگین شده‌است.(۱۳)همچنین واجب است بر شما اینکه روزه بدارید تا شما را بر حس جسدی تسلط باشد.(۱۴)نیز واجب است که شب بیداری کنید تا خطاکار نشوید. (۱۵)پس گریهٔ جسدی و روزه و شب بیداری جسدی واجب است که بر حسب بنیهٔ افراد باشد.)) فصل صد و دوازدهم (۱)پس از آنکه یسوع این بفرمود،فرمود:((واجب است بر شما که طلب کنید میوه‌های زمین را که قوام زندگانی ما به آن است؛زیرا هشت روز میشود که نان نخورده‌ایم.(۲)پس از این رو نماز میکنم به خداوند و انتظار میکشم شما را با برنابا.))(۳)پس شاگردان و فرستادگان همه رفتند چهار چهار،و شش شش و در راه شدند بر حسب سخن یسوع.(۴)نگارنده با یسوع باقی ماند.(۵)پس یسوع بگریستن فرمود: ((ای برنابا!باید کشف کنم بر تو رازهای بزرگی را که واجب است بر تو آگاهانیدن جهان به آنها بعد از درگذشتن من.))(۶)نگارنده به گریه در جواب گفت:برای من و برای غیر من گریه را بپسند؛زیرا ما گناهکارانیم.(۷)تو ای آنکه پاک و پیغمبر خدائی!خوشایند نیست گریه زیاد کنی.(۸)یسوع فرمود: ((باور کن سخن مرا ای برنابا!که نمیتوانم گریه کنم به اندازه‌ای که بر من واجب است.(۹)زیرا اگر مرا مردم خدای نمیخواندند،هرآینه معاینه میکردم اینجا خدای را چنانکه در بهشت دیدار میشد و هر آینه از ترس روز جزا ایمن میشدم.(۱۰) لکن خدای میداند که من بیزارم؛زیرا در دل من هیچ خطور نکرده که بیشتر از بندهٔ فقیری محسوب شوم.(۱۱)میگویم به تو که همانا اگر من خدای خوانده نشده بودم،هرآینه همان وقت از جهان در میگذشتم و بسوی بهشت برده شده بودم؛اما اکنون تا روز جزا به آنجا نمیروم.(۱۲) در این صورت میبینی که گریه بر من واجب است.(۱۳)بنابراین بدان ای برنابا!برای این واجب است بر من خود نگه داری؛زود باشد که یکی از شاگردانم مرا به سی پاره از نقدینه‌ها بفروشد. (۱۴)بنابراین من یقین دارم که آن کس که مرا میفروشد،به نام من کشته خواهد شد.(۱۵)زیرا خدای مرا از زمین بلند میکند و چهرهٔ آن خائن را تغییر میدهد تا هر کس گمان کند که من او هستم.(۱۶)با این وجود وقتی که او به بدترین مرگی بمیرد،برای من خواهد ماند ننگ مردن او تا مدّت مدیدی درجهان.(۱۷)لیکن هنگامیکه بیاید محمّد،پیغمبر خدای،این ننگ ازمن برداشته میشود.(۱۸)این را خدای خواهد کرد؛زیرا من اعتراف نمودم به حقیقت مسیا و به اوکه این جزا را به من عطا خواهد فرمود؛یعنی که شناخته شوم که من زنده‌ام و من پیراسته‌ام از عیب آ‎نگونه مرگ.))(۱۹)پس نگارنده گفت:ای معلم!به من بگو که آن بد بخت کیست؟زیرا آرزو میکنم که کاش او را به خفه کردن بمیرانم.(۲۰)یسوع در جواب فرمود: ((خاموش باش؛زیرا خدای چنین میخواهد،پس او جز آن نمیتواند کرد.(۲۱)لیکن چون این واقعه بر مادر من وارد شود،پس حق را به او بگو تا تسلّی پیدا کند.))(۲۲)آن وقت نگارنده گفت:همانا ای معلم!من این را به جا میآورم،إن شاءالله. فصل صد و سیزدهم (۱)چون شاگردان آمدند،قوطی صنوبری حاضر نمودند و به اِذن خدای مقداری از خُرما که کم نبود،یافته بودند.(۲)آن خرماها را بعد از نماز ظهر با یسوع خوردند.(۳)پس چون فرستادگان و شاگردان در آنجا نگارنده را تُرش روی دیدند،ترسیدند که مبادا واجب شده باشد بر یسوع درگذشتن از جهان بزودی.(۴)به این خاطر یسوع ایشان را تسلی داده فرمود: ((مترسید؛زیرا ساعت من تاکنون نرسیده که از شما درگذرم؛پس با شما زمان کمیدیگر باز خواهم ماند.(۵)از این رو واجب اعلام کنم به شما که اکنون –چنانکه در بین تمام اسرائیل گفتم –بشارت بدهید بر توبه تا خدای بر گناه اسرائیل ترحم فرماید.(۶)هر کس باید از کسالت حذر کند،خصوصاً کسی که برای توبه عقوبت بدنیه را استعمال میکند.(۷)زیرا هر درختی که ثمر نیکو نمیدهد،بریده میشود و در آتش انداخته میشود.(۸)یکی از اهالی شهر رَزستانی داشت که در وسط آن بستانی بود که در آن بستان درخت انجیری بود.(۹(چون صاحبش در مدت سه سال هر وقت که میآمد ثمری نمیدید و میدید که درختان دیگر همه بارآورده‌اند،به رزبان خود گفت:این درخت بد را قطع کن؛زیرا بر زمین سنگینی مینماید.(۱۰)پس رَزبان در جواب گفت:چنین نباشد ای آقا!زیرا آن درخت خوش منظری است.(۱۱)پس صاحب زمین به او گفت:خاموش باش،زیرا جمال بی فایده برای من سودی ندارد.(۱۲)در این صورت تو باید دانسته باشی که در خت خرما و بَلَسان خوش منظر تر از درخت انجیر است.(۱۳)لکن من سابقاً در صحن خانهٔ خودم نهالی از درخت خرما و بَلَسان کاشتم و دور آنها را دیواری نیکو گرفتم؛لکن چون برگ نگرفته و برگهاشان انبوه شده و زمین را فاسد کردند،بیرون خانه امر به کندن هر دو دادم.(۱۴)پس در این صورت مگر میگذرم از درخت انجیری که دور از خانه‌است و بر بستان و رَزستان من سنگینی میکند،در جائی که هر درخت دیگری بار میگیرد؛همانا من بعد از این آن را تحمل نمیکنم.(۱۵)پس رزبان گفت:ای آقا!همانا خاک بنهایت حاصلخیز است،پس منتظر سال آینده باش.(۶)همانا من برگهای درخت انجیر را براندازم و خاک سرگین آلوده را از آن دور کنم و خاک خالص و سنگها را بگذارم پس بار میآورد.(۱۷)صاحب زمین در جواب گفت:پس برو و چنبن کن که من منتظرم و درخت انجیر بار خواهد گرفت.آیا این مثل را فهمیدید؟))شاگردان در جواب گفتند:نه‌ای آقا!پس آن را برای ما تفسیر بفرما. فصل صد و چهاردهم (۱)یسوع فرمود: ((به شما راست میگویم؛همانا صاحب ملک همان خدای و رَزبان شریعت اوست. (۲)پس در این صورت نزد خدای در بهشت درخت خرما و بَلَسان بود؛زیرا شیطان همان درخت خرما و و انسان نخستین همان بَلَسان است.(۳)پس هر دو را راند؛زیرا ایشان از اعمال صالحه بار نگرفتند و به سخنان غیر صالح که علیه فرشتگان و مردمان بسیار حکم گردید تکلم نمودند.(۴) چون خدای انسان را در میان آفریدگان خود -که همه وی را بحسب فرمان او اطاعت میکنند –قرار داده و چنانکه گفتم ثمری نیاورد،پس همانا خدای او را قطع مینماید ودر دوزخش میاندازد. (۵)زیرا او از فرشته و انسان نخست عفو نفرمود و فرشته را عقوبت فرمود،عقوبت ابدی و انسان را تا مدتی.(۶)پس از اینجاست که شریعت خدای میفرماید که انسان را در این زندگی لذایذی است بیشتر از آنچه شایسته‌است.(۷)پس باید او در این صورت متحمل تنگی شود و از لذیذ جهان محروم ماند،تا اعمال صالحه به جا آورد.(۸)بنابراین خدای انسان را مهلت میدهد تا توبه کند.(۹)براستی به شما میگویم که خدای ما حکم فرموده بر انسان به عمل برای غرضی؛چنانکه ایوب،دوست خدای و پیغمبر او،فرموده:چنانکه پرنده برای پریدن و ماهی برای شنا کردن زائیده شده،همچنین انسان برای عمل زائیده شده‌است.(۱۰)داوود پدر ما و پیغمبر خدای نیز چنین میفرماید که:چونکه هرگاه ما به زحمت دستهای خود بخوریم،برکت داده میشویم و برای ما خیر خواهد شد.(۱۱)از این رو بر هرکس واجب است که به حسب صفت خود عمل کند.(۱۲)به من بگوئید که هرگاه پدر ما داوود و پسرش سلیمان کار میکردند به دستهای خود،پس بر گناهکار شایسته‌است که چه به جا آورد؟))(۱۳)پس یوحنا گفت:همانا کار کردن چیز خوبی است؛لیکن بر فقرا واجب است که به آن قیام نمایند.(۱۴)پس یسوع فرمود: ((آری؛زیرا ایشان نمیتوانند که غیر آن نمایند.(۱۵)لیکن نمیدانی که بر صالح برای اینکه صالح باشد،واجب است اینکه مجرد باشد از اضطرار.(۱۶)پس آفتاب و سیارات دیگر نیرو میگیرند به اوامر خدای تا جائی که نمیتوانند غیر آن کنند؛پس آنها را فضیلتی نباشد.(۱۷)آیا خدای وقتی که امر کرده به عمل،فرموده که فقیر از عرق رخسارهٔ خود زندگانی کند؟(۱۸)آیا آنچه که ایوب فرموده که چنانکه پرنده برای پریدن زائیده شده همچنین فقیر برای عمل زائیده شده است؟(۱۹)بلکه خدای به انسان فرموده: به عرق رخساره خود نان خود را بخور.(۲۰)ایوب فرموده: انسان برای عمل زائیده شده. (۲۱)بنابراین آن کس که انسان نیست از این امر معاف است.(۲۲)راستی که گرانی چیزها هیچ سببی ندارد،جز اینکه جماعت بسیاری از کسالتمندان(تنبلها) یافت میشوند.(۲۳)پس اگر ایشان مشغول شده بودند و بعضی از ایشان در زمین و دیگران در صید ماهیان در آب کار کرده بودند،هر آینه جهان در بزرگترین وسعت بود.(۲۴)واجب است که حساب پس داده شود بر همین نقصان در روز جزای هولناک. فصل صد و پانزدهم (۱)انسان به من بگوید در جهانی که بسبب آن به کسالت(تنبلی) زندگانی میکند،به چه وضعی آمده؟ (۲)پس یقین است که او برهنه و ناتوان بر همه چیز زائیده شده و او مالک آنچه یافته نیست؛بلکه متصرف آن است.(۳)پس بر اوست که حسابی از آن در آن روز هولناک تقدیم نماید.(۴)همچنین واجب است که بسیار بترسند از شهوت مذمومه که میگرداند انسان را مانند حیوانات بی زبان.(۵)زیرا دشمن مرد از اهل بیت خود اوست؛تا جائی که ممکن نیست رفتن به آنجائی که پای دشمن آنجا نمیرسد.(۶)چه بسیارندآنانکه هلاک شدند به سبب شهوت.(۷)پس به سبب شهوت طوفان آمد؛تا حدی که جهان پیش رحمت خدای هلاک شد و بجز نوح و هشتاد و سه نفر بشر،دیگران نجات نیافتند.(۸)بسبب شهوت،خدای هلاک نمود سه شهر شریر را که بجز لوط و دو فرزند او نجات نیافتند.(۹)همچنین بسبب شهوت نزدیک بود که سبط بنیامین فنا شوند.(۱۰)همانا برای شما براستی میگویم که اگر برای شما بشمارم کسانی را که بسبب شهوت هلاک شدند،هرآینه مدت پنج روز کفایت نخواهد کرد.))(۱۱)یعقوب گفت:ای آقا!معنی شهوت چیست؟(۱۲)پس یسوع در جواب فرمود: ((همانا شهوت عشقی است مطلق العنان که هر گاه او را عقل ارشاد نفرماید،تجاوز کند از حدود بصیرت و محبت.(۱۳)بطوری که اگر انسان،عارف به نَفْس خود نشد،دوست میدارد آنچه را که سزاوار دشمنی است.(۱۴)از من باور کنید که هرگاه انسان چیزی را دوست بدارد نه از حیث اینکه آن چیز را خدای به او داده،پس او زناکار است.(۱۵)زیرا او نَفْس را که میبایست به خداوند آفریدگار خود متحد بماند،به مخلوق متحد ساخته.(۱۶)از این رو خدای ندبه کنان از زبان اشعیای پیغمبر فرموده:همانا تو به عاشقان بسیاری زنا کردی؛لیکن بسوی من برگرد تا تو را قبول کنم.(۱۷)سوگند به هستی خداوندی که جانم در حضورش میایستد،اگر در دل انسان شهوت اندرونی نباشد،هرآینه در شهوت بیرونی نمیافتد؛زیرا همین که ریشه کنده شود درخت میمیرد.(۱۸)پس باید مَرد قانع شود به زنی که آفریدگارش به او داده و باید فراموش کند هر زن دیگر را.))(۱۹)اندریاس در جواب گفت:چگونه انسان فرموش کند زنان را هرگاه زندگانی کند در شهر،جائی که بسیاری از ایشان پیدا میشوند.(۲۰)یسوع فرمود: ((ای اندریاس!حقاً که سکونت در شهر مضرّ است؛زیرا شهر مثل اسفنج است که هرگناهی را میمکد. فصل صد و شانزدهم (۱)واجب است بر انسان که در شهر زندگانی کند بمانند سپاهی که دور او را دشمن احاطه کرده باشند در میان قلعه،درحالتی که دفع کند از خود هرهجومیرا و بترسد همیشه ازخیانت خویشاوندان. (۲)همچنین واجب است بر او که دفع کند هر عامل و وسوسهٔ خارجی گناه را و اینکه از حس بترسد؛زیرا او را عشق مفرطی است به چیزهای مُردار.(۳)لیکن چگونه مدافعه کند از نَفْس خود هرگاه باز ندارد سرکشی چشم را که آن اصل هرگناه جسدی است.(۴)سوگند به هستی خداوندی که جان من درحضورش میایستد،کسی را که دو چشم جسدی نیست ازعقاب مأمون تر است، مگر عذابی که بسوی درکه سوم است؛با اینکه کسی که دو چشم دارد او را قصاص روا میشود تا درکهٔ هفتم.(۵)در زمان ایلیای پیغمبر اتفاق افتاد که مرد نابینای نیکو سیرتی را دیدکه میگرید. (۶)پس از او پرسید:ای برادر!چرا گریه میکنی؟(۷)نابینا در جواب گفت:از این میگریم که نمیتوانم ایلیای پیغمبر،قدوس خدای را دیدار کنم.(۸)پس او را ایلیا سرزنش فرموده و گفت:ای مرد دست از گریه بدار؛زیرا به گریهٔ خود گناه میکنی.(۹)نابینا در جواب گفت:همانا به من بگو مگر دیدار کردن پیغمبر خدای،که مردگان را بر میخیزاند و آتش فرود میآورد،گناه است؟ (۱۰)ایلیا درجواب فرمود:همانا تو راست نمیگوئی؛زیرا ایلیا نمیتواند آنچه را گفتی به عمل آورد چه او مردی است مثل تو؛زیرا اهل عالم همگی نمیتوانند که یک مگس هم خلق کنند.(۱۱)نابینا درجواب گفت:ای مرد!اینکه میگوئی همانابواسطهٔ اینست که لابد تو را ایلیا بر بعضی گناهان سرزنش فرموده و ازاین رو از وی کراهت داری.(۱۲)ایلیا درجواب فرمود:شایدکه راست گفته باشی؛چه اگر ایلیا را دشمن داشتمیخدای را دوست میداشتم و هراندازه که به دشمنی ایلیا افزودمیبه دوستی خدای افزودمی.(۱۳)پس ازاین رو نابینا سخت خشمگین شده وگفت: سوگند به هستی خدای که همانا تو فاجری؛مگر ممکن است کسی خدای را دوست داشته بدارد پیغمبر خدای را خوش نداشته باشد؟ازاینجا بگذر؛زیرا دیگر به حرف توگوش نمیدهم.(۱۴)ایلیا در جواب گفت: ای برادر!اکنون تو به عقل خود خواهی دید سختی شرِ جسم جسدی را؛زیرا خود آرزو میکنی چشم را تا ایلیا را ببینی و حال آنکه تو در دل ایلیا را دشمن میداری.(۱۵)پس نابینا در جواب گفت: دور شو؛چه تو شیطانی هستی که میخواهی که مرا خطاکار سازی نسبت به قدوس خدای.(۱۶) پس ایلیا آهی کشیده فرمود:همانا تو راست گفتی ای برادر!زیرا جسد من که تو آن را میخواهی بینی،مرا از خدای جدا مینماید.(۱۷)پس نابینا در جواب گفت:من نمیخواهم؛بلکه هرگاه مرا دو چشم هم بودی،هرآینه آنها را به هم میگذاشتم تا تو را نبینم.(۱۸)آن وقت ایلیا فرمود:بدان ای برادر!که من خود ایلیا هستم.))(۱۹)نابیناگفت:همانا تو راست نمیگوئی.(۲۰)آن وقت شاگردانِ ایلیا گفتند:ای برادر!همانا او ایلیا،پیغمبر خداست بعینه.(۲۱) پس نابینا گفت:اگر پیغمبر است،به من بگوید که از کدام دودمان هستم و چگونه نابینا شده‌ام. فصل صد و هفدهم (۱)ایلیا در جواب گفت:تو از سِبط لاوی هستی و چون در وقتی که در داخل هیکل خدای بودی به زنی در نزدیکی معبد از روی شهوت نگاه کردی،خدای ما بینائی تو را برانداخت.(۲)پس آن وقت نابینا با گریه گفت:ای پیغمبر پاک خدای!مرا ببخش که نسبت به تو در سخن خطا نمودم و اگر تو را دیدار میکردم،هرآینه نسبت به تو خطا نمیکردم.(۳)پس ایلیا در جواب فرمود:خدای ما تو را ببخشد ای برادر!(۴)زیرا من هر قدر در دشمنی نفس خود بیفزایم همانقدر در محبت خدای میافزایم.(۶)اگر مرا دیده بودی،هرآینه رغبت تو،که موجب خشنودی خدای نیست،خاموش میشد.(۷)زیرا ایلیا آفریدگار تو نیست؛بلکه خدای آفریدگار توست.(۸)آنگاه ایلیا با گریه فرمود: همانا من در آنچه مخصوص توست شیطانم؛زیرا من تو را از آفریدگارت روی گردان میکنم.(۹) پس گریه کن ای برادر!زیرا تو را نوری نبود تا به تو حق را از باطل بنمایاند؛؛چه اگر تو آن را داشتی تعلیم مرا حقیر نمیشمردی.(۱۰)از این رو به تو میگویم که بسیاری از مردم آرزو دارند که مرا ببینند و از دور میآیند تا مرا دیدار کنند و حال آنکه سخن مرا حقیر میشمارند.(۱۱)از این رو چشم نداشتن ایشان بهتر باشد برای خلاصی ایشان.(۱۲)زیرا هر کسی که در مخلوق هر چه باشد لذتی بیابد و نخواهد که لذتی از محبت خدای بیابد،همانا در دل خویش بتی خواسته و خدای را ترک نموده‌است.))(۱۳)آنگاه یسوع آهی کشیده،فرمود: ((آیا فهمیدی تمام آنچه را که ایلیا فرموده است؟))(۱۴)شاگردان در پاسخ گفتند:حقاً که درست فهمیدیم و همانا ما حیرانیم از دانستن اینکه اینجا بر روی زمین یافت نشوند مگر اندکی از کسانی که بتان را پرستش نمیکنند. فصل صد و هجد هم (۱)آن وقت یسوع فرمود: ((همانا شما راست میگوئید؛زیرا اسرائیل نیز هم اکنون در بر پا نمودن پرستش بت هائی که در دلهای ایشان است راغبند؛چون مرا خدای شمردند.(۲)بسیاری از ایشان اکنون تعلیم مرا حقیر شمرده و مرا گفتند که ممکن است تا خود را بزرگ تمام یهودیه بسازم،اگر اقرار کنم که من خدای هستم.(۳)همچنین میگویند که من دیوانه ام؛چه من راضی شده‌ام به تنگدستی زندگانی کنم در اطراف بیابان،نه اینکه دائماً میان رؤسا به خوش گذرانی اقامت نمایم.(۴)ای انسان!چقدر بدبختی؛ای انسانی که حرمت میکنی نوری را که در آن مگس و مورچه اشتراک دارند و حقارت میکنی به نوری که در آن فقط فرشتگان و پیغمبران و دوستان پاک خدای اشتراک دارند.(۵)پس هرگاه نگاه نداری چشم را ای اندریاس!دراین صورت همانا به تو میگویم غوطه ور نشدن درشهوات از محالات است.(۶)از این رو ارمیای پیغمبر سخت گریه کنان فرموده: چشم دزد نَفْس مرا میدزدد.(۷)هم از این رو پدر ما داوود به بزرگترین شوقی دعا نمود به مولای ما خداوند که چشمهای او را بگرداند تا باطل را نبیند.(۸)زیرا هر چه نهایت دارد،همانا که قطعاً باطل است.(۹)اکنون به من بگو که هر گاه کسی دو سکه داشته باشد که به آنها نانی بخرد،آیا آنها را در خریدن دود صرف میکند؟(۱۰)نه البته؛زیرا دود به چشمها ضرر میرساند و غذای تن نمیشود.(۱۱)پس واجب است بر انسان که چنین کند؛زیرا باید با بینشِ چشمِ بیرونی و با بینشِ عقلِ اندرونی خود طلب کند شناسائی خداوند آفریدگار خود را،نیز باید رضایت و خواست او را بجوید و اینکه غرض خود را مخلوقی قرار ندهد که موجب خسارت او در محبّت به خالق میشود. فصل صد و نوزدهم (۱)همانا هر قدر که انسان به چیزی نظر نماید و فراموش کند آن خدائی را که آن چیز را برای انسان آفریده،پس خطا کرده‌است.(۲)چه،هرگاه دوستی به تو چیزی را ببخشد تا آن را حفظ نمائی که یادگار او باشد،پس اگر آن را بفروشی و دوست خود را فراموش کنی،همانا به خشم آورده‌ای دوست خود را.(۳)بدانید که این است آنچه انسان میکند.(۴)زیرا در وقتی که نظر میکند به مخلوق و یاد نمیکند آفریدگاری را که آن را برای گرامیداشتن انسان آفریده،خطا میکند نسبت به خداوندِ آفریدگار به کفرانِ نعمت.(۵)پس حالا آن کس که به زنان نظر میکند و فراموش میکند خدائی را که زن را برای خیر انسان آفریده،او را دوست داشته و خواستار او شده،(۶)و این شهوت از او به جائی رسیده که دوست میدارد با او هر چیزی را که شبیه‌است به آن چیز محبوب؛پس ناشی میشود از آن عشق گناهی که از یاد نمودن آن شرم میآید.(۷)پس چون انسان به چشمهای خود لجامیبنهد،بر حس چیره میشود و نمیخواهد آنچه را اقدام بر آن نفعی ندارد واینگونه جسد زیرفرمان روح میآید.(۸)پس همانطور که کشتی بدون باد حرکت نمیکند،جسد هم نمیتواند بدون حس گناه کند.(۹)اما آنچه بر توبه کننده عملِ آن واجب است از تبدیل نمودن قصه خوانی به نماز،پس آن چیزی است که عقل آن را میگوید،ولو اینکه دستوری هم از خدای نباشد.(۱۰)زیرا انسان در هر کلمهٔ قبیحه گناه میکند و خدای ما گناه او را به نماز محو میفرماید.(۱۱)زیرا نماز همانا شفیع نَفْس است.(۱۲)نماز همانا دوای نَفْس است.(۱۳) نماز همانا حفظ دل است.(۱۴)نماز همانا سلاح ایمان است.(۱۵) نماز همانا لجام حس است.(۱۶) نماز همانا نمک جسد است که نمیپسندد جسد را به گناه فاسد شود.(۱۷)به شما میگویم که نماز همان دو دست حیات ماست،که نمازگزار به آنها در روز جزا از خود مدافعه میکند.(۱۸)زیرا انسان در زمین نفس خود را از گناه حفظ میکند و حفظ میکند دل خود را تا نرسد به آن آرزوهای زشت در حالتی که شیطان را به غضب آورده است؛چه او حفظ میکند حس خود را در ضمن شریعت خدای و جسد خود را داخل در نیکوئی میکند در حالتی که مییابد از خدای هرچه را طلب میکند.(۱۹)سوگند به هستی خدائی که ما در حضور او هستیم،انسان بدون نماز نمیتواند مردی باشد صاحب اعمال صالحه؛بیشتر از آنچه گنگی میتواند در محضر کوری برای خود حجت آورد،یا بیشتر از امکان بِه شدن ناسور بدون مرهم،یا مدافعهٔ مردی ازخودش بدون حرکت، یا حمله نمودن به دیگری بدون صلاح،یا درکشتی شراع بلند نمودن بدون پارو،یا نگه داشتن گوشتها بدون نمک.(۲۰)زیرا معلوم است که آن کس که دو دست ندارد نمیتواند بگیرد.(۲۱)پس هرگاه کسی قادر شد به برگرداندن سرگین به زر یا گِل به شِکَر،پس چه میکند؟))(۲۲)چون یسوع خاموش شد؛شاگردان در جواب گفتند:چنین کسی جز به ساختن طلا و شکر مشغول نمیشود.(۲۳)آن وقت یسوع فرمود: ((پس برای چه مرد،پرگوئی را به نماز تبدیل نمیکند؟!(۲۴) آیا خدای به او وقت عطا فرموده تا خدای را به خشم آورد؟(۲۵)کدام پیشرو به پیرو خود ملکی میبخشد تا علیه او جنگی برانگیزاند.(۲۶)سوگند به هستی خدای هرگاه مرد میدانست که هنگام سخن باطل نَفْس به چه صورت بر میگردد،هرآینه گزیدن زبان خود را به دندان خود ترجیح میداد بر سخن گفتن.(۲۷)چه بد بخت است جهان؛زیرا امروز مردم برای نماز اجتماع ندارند؛بلکه همانا برای شیطان در رواقهای هیکل جمع هستند؛بلکه خودِ هیکل ذبیحهٔ سخن باطل است و آنچه از این بدتر است،کارهائی است که ممکن نیست تکلم به آنها بدون شرمندگی. فصل صد و بیستم (۱)اما ثمرِ سخن باطل این است که بصیرت را ضعیف میکند،تا بحدّی که ممکن نشود او را قبول حق.(۲)پس شخص پر گو چون اسبی است که عادت کرده به اینکه یک رطل پنبه را بردارد و نتواند که صد رطل سنگ را بردارد.(۳)لیکن از آن بدتر مردی است که وقت خود را در مزاح صرف میکند.(۴)پس وقتی که میخواهد نماز بخواند،شیطان همان خوشمزگیهای مزاح را به یاد او میاندازد و در وقتی که واجب است از گناهان خود گریه کند تا خدای را به رحم آورد و آمرزش گناهان خود را بیابد،غضب خدای را به هیجان میآورد تا او را بزودی تأدیب نموده و بیرونش میاندازد.(۵)در این صورت وای بر مزاح کنندگان و سخن گویان به باطل.(۶)لیکن هرگاه خدای ما مزاح کنندگان و سخن گویان به باطل را دشمن میدارد؛پس چه اعتباری دارند کسانی که زمزمه میکنند به غیبت همسایگان خود و ازکدام ورطه خواهند شد کسانی که ارتکاب گناه را نوعی تجارت ضروری و لازم قرار میدهند.(۷)ای ناپاک مردم جهان!نمیتوانم تصور نمایم که به چه سختی خدای شما را قصاص میفرماید.(۸)پس واجب است بر آن کسی که با نَفْس خود مجاهدت میکند،اینکه سخن خود را به قیمت طلا بدهد.))(۹)شاگردان گفتند:لیکن چه کسی میخرد سخن مردی را به قیمت طلا؟(۱۰)هرگز هیچ کس آن را به این قیمت نمیخرد. (۱۱)همچنین چگونه با نفس خود مجاهدت میکند؟واضح است که او پر طمع میشود.(۱۲) یسوع در جواب فرمود: ((همانا دل شما سنگین است به اندازه‌ای که من نمیتوانم آن را بردارم.(۱۳) از این رو لازم است که معنی هرکلمه را به شما افاده کنم.(۱۴)لیکن شکر کنید خدای را که به شما نعمت بخشیده تا اسرار خدای را بشناسید.(۱۵)نمیگویم بر توبه کننده‌است که سخن خود را بفروشد.؛بلکه میگویم که هر وقتی سخن کند،واجب است بر او که خیال کند زر میریزد. (۱۶)حقاً که چون اینگونه خیال کند،فقط وقتی سخن خواهد گفت که ضرورت باشد؛همانطور که طلا را بر چیزهای ضروری صرف میکند.(۱۷)پس همانطور که هیچ کس طلا را صرف نمیکند بر چیزی که از پس آن ضرری به جسد او برسد،همچنان سزاوار نیست او را که از چیزی سخن براند که برای نفس ضرر داشته باشد. فصل صد و بیست و یکم (۱)هرگاه حاکمیزندانی را در زندان افکند تا از او پرس وجو کند و نویسنده‌ای آنچه را که میگوید بنویسد،به من بگوئید که چنین مردی چگونه سخن میگوید؟))(۲)شاگردان در جواب گفتند:با احتیاط و سنجیده سخن میگوید تا خود را در مظنهٔ تهمت قرار ندهد و بر حذر میباشد از اینکه چیزی گوید که حاکم را بد دل کند؛بلکه میخواهد که چیزی گوید که موجب رهائی او شود.(۳)آنگاه یسوع فرمود: ((این است آنچه در این صورت بر توبه کننده واجب است به جا آوردن آن،تا به خود زیان نرساند.(۴)زیرا خدای هر انسانی را دو فرشتهٔ نویسنده داده، یکی از آن دو برای نوشتن خیری که آن را انسان به جا میآورد و آن دیگری را برای نوشتن شر. (۵)پس هرگاه انسان دوست بدارد که به رحمتی برسد،پس باید سخن خود را وزن کند بدقتی بیشتر از آنچه طلا وزن کرده میشود. فصل صد و بیست و دوم (۱)اما واجب است تغییر بُخل به صدقه دادن.(۲)براستی میگویم شما را که همانا غایت ریسمان شاغول است،همچنین دوزخ غایت بخیل است.(۳)زیرا از محالات است که بخیل در بهشت به خیری برسد.(۴)آیا میدانید چرا؟(۵)همانا به شما خبر میدهم.(۶)سوگند به هستی خدای که جانم در حضور او واقف است،همانا بخیل اگرچه زبان او خموش است،هرآینه به کردار خود میگوید که خدائی جز من نیست.(۷)زیرا او آنچه دارد همه را در لذات مخصوص خود صرف میکند،در حالی که به آغاز و انجام خود نظرکننده نیست؛زیرا برهنه متولد شده و چون بمیرد همه چیز را خواهد گذاشت.(۸)همانا به من بگوئید هرگاه هیرودس به شما بستانی بدهد که آن را حراست نمائید و شما بخواهید که در آن،چنان تصرف کنیدکه گویا شما مالک آن باغ هستید،پس نفرستید از آن میوه‌ای برای هیرودس و وقتی که هیرودس بفرستد و مطالبهٔ میوه کند فرستادگان او را برانید،به من بگوئید آیا خود را با این کار مالک بستان نساخته اید؟(۹)آری،البته.(۱۰)پس به شما میگویم، همانا همچنین بخیل هم خود را خدای میسازد بر ثروتی که آن را خدای به او بخشیده‌است.(۱۱) بُخل تشنگی حس است و بخیل خدای را بواسطهٔ اینکه در لذّت زندگی میکند گم کرده و چون دوباره قادر نشده به دلخوشی به خداوند که از او مستور است بپردازد،نفس خود را به چیزهای جهانی که آنها را خیر خود پنداشته،محصور نموده‌است.(۱۲)بخیل هر قدر خود را از خدای محروم میبیند قوّتش بیشتر میشود.(۱۳)همچنین است که رجوع گناهکارهمانا از خداست که به او انعام میفرماید تا توبه کند؛چنانکه پدر ما داوود فرموده:این تغییر از جانب خدای میآید.(۱۴)از ضروریات است که به شما بفهمانم که انسان از چه نوع است،هرگاه شما بخواهید که چگونه واجب است به جا آوردن توبه.(۱۵)امروز باید شکرخدای کنیم که به ما نعمت بخشیده تا به سخن خود ارادهٔ او را تبلیغ نمائیم.))(۱۶)بعد از آن دستهای خود را بلند کرده و دعا نموده،فرمود: ((ای پروردگار!خداوند توانای مهربان که بندگانت را آفریده‌ای به رحمت خود و به ما رتبهٔ بشریت و آئین پیغمبر حقیقی خود را مرحمت فرموده ای!(۱۷)همانا ما تو را شُکر میکنیم بر تمام انعامهایت.(۱۸)دوست میداریم که تنها تو را عبادت کنیم درتمام ایّام زندگانی خود. (۱۹در حالی که گریه کنندگان بر گناهان خود هستیم.(۲۰)پس نماز کنندگان و تصدق دهندگان تو هستیم.(۲۱)روزه گیرندگان ومطالعه کنندگان کلمهٔ تو هستیم.(۲۲)راست کنندگانیم کسانی را که نمیدانند مشیت تو را.(۲۳)تحمل کنندگانیم ألم جهان را برای محبت تو.(۲۴)بذل کنندگانیم نَفْس خود را در خدمت تو.(۲۵)پس ای پروردگار!تو ما را از شر شیطان و گرایش به جسد و از آلایش جهان نجات بده؛(۲۶)آنگونه که برگزیده خود را برای اکرام خود و اعزاز پیغمبر خود، که برای خاطر او ما را آفریده‌ای،و برای اکرام همهٔ قدیسین و پیغمبران خود نجات دادی.)) (۲۷)پس شاگردان هر بار جواب میدادند:چنین باد،چنین باد ای پروردگار!چنین باد،ای خدای مهربان! فصل صد و بیست و سوم (۱)پس چون صبح روز جمعه شد،یسوع بامداد بعد از نماز جمع نمود شاگردان خود را.(۲)آنگاه به ایشان فرمود: ((باید بنشینیم؛زیرا در مثل امروز خدای انسان را از گلِ زمین آفرید؛و همچنین –إن شاءالله –به شما میفهمانم که انسان چیست.))(۳)پس چون نشستند،،یسوع برگشته و فرمود: ((همانا خدای ما برای اینکه به آفریدگان خود بخشایش و مهربانی نماید و تونائی خود را بر هر چیز با کَرَم و عدل خود آشکار سازد،چنین مرکبی ساخت از چهار چیز که با هم زد و خورد دارند و با نهایت قدرت آنها را یکی ساخت در یک هیکل،که آن انسان است و آن چهار چیز،خاک و باد و آب و آتش است،که معتدل مینماید هر یک از آنها ضد خودش را.(۴)از این چهار چیز ظرفی از گوشت و استخوان و خون و نخاع پوست،با اعصاب و رگها و باقی اجزاء نهان آن ساخت که آن جسد انسان است.(۵)پس خدای در او نَفْس و حس را بمثابهٔ دو دست برای این حیات نهاد.(۶)آنگاه منزل حس را در هر جزء از جسد قرار داد؛زیرا آن در آنجا منتشر شد مثل روغن.(۷) همچنین منزل نَفْس را دل قرار داد،آنجا که با حس متحد شده و بر تمام حیات مسلّط میشود.(۸) پس بعد از اینکه خدای انسان را اینچنین آفرید در او نوری قرار داد که عقل نامیده میشود تا جسد و حس و نفس را برای یک مقصد متحد سازد و آن عمل است برای خدمت خدای.(۹) پس چون این موجود ساخته شده را در بهشت گذاشت و حس به عمل شیطان عقل را فریب داد، جسد راحت خود را فاقد شد و حس مسرتی را که به آن میزیست گم کرد و نفس جمال خود را از دست داد.(۱۰)چون انسان در این ورطه افتاد و حسی که مطمئن در عمل نبود،بلکه بی لجامِ عقل طالب مسرت بود،پیروی نوری کرد که چشمهایش آن را برای او ظاهر میساخت. (۱۱)چونکه چشمها چیزی جز باطل نمیدیدند،خود را فریب داد و اشیای زمین را در اختیار نمود؛پس گناهکار شد.(۱۲)از این رو واجب شد به رحمت خدای که نورانی کند دوباره عقل انسان را،تا خیر را از شر و مسرت حقیقی را از شادی دروغین بشناسد.(۱۳)پس هر وقت که گناهکار این را بشناسد،روی به توبه میآورد.(۱۴)از این رو به شما میگویم که حقاً اگر خدای پروردگارِ ما دل انسان را روشن ننماید،پس همانا اندیشهٔ بشر منفعت ندارد.))(۱۵)یوحنا گفت:در این صورت از سخن انسان چه سود باشد؟(۱۶)پس یسوع در جواب فرمود: ((انسان،کامیاب نمیشود در برگردانیدن انسان بسوی توبه.(۱۷)اما انسان به اعتبار اینکه او وسیله‌ای است که او را خدای به کار میدارد پس او انسان را دگرگون میکند.(۱۸)پس چون خدای در سخن به طریق پنهانی کار میکند برای خلاصی بشر،واجب است بر مرد که مستمع سخن همه باشد تا بیابد از میان همهٔ سخنها آن سخنی را که خدای با ما بواسطهٔ آن سخن میگوید.))(۱۹) یعقوب گفت:ای معلم!اگر فرض کنیم که پیغمبر کذابی و معلم دروغگوئی بیاید به ادعای اینکه او ما را تذهیب مینماید،پس باید چه بکنیم؟ فصل صد و بیست و چهارم (۱)یسوع به مثلی جواب فرمود: ((مردی میرود که با طور ماهی شکار کند؛پس با آن طور ماهی بسیاری میگیرد و بَدِ آنها را دور میاندازد.(۲)همچنین مردی رفت تا تخم بپاشد و همانا دانه‌ای که بر زمین نیکو میافتد دانه‌ای است که بارور میشود.(۳)پس اینچنین واجب است بر شما که گوش به همه بدهید و فقط حق را قبول کنید؛زیرا تنها حق برای حیات جاودانی بارآور است.))(۴)آن وقت اندریاس گفت:چگونه حق شناخته میشود؟(۵)یسوع در جواب فرمود: ((هرچه منطبق با کتاب موسی است،همان حق است؛پس آن را قبول کنید.(۶)زیرا چون خدای یکی است حق یکی است.(۷)پس نتیجه این میشود که تعلیم یکی است و اینکه معنی تعلیم یکی است؛پس در این صورت ایمان هم یکی است.(۸)راستی به شما میگویم که اگر حق از کتاب موسی مَحْو نشده بود،هر آینه خدای به پدر ما داوود کتاب دوم را نداده بود.(۱۹)اگر کتاب داوود فاسد نشده بود،انجیل را خدای بسوی من نفرستاده بود؛زیرا پروردگار خدای ما تغییرپذیر نیست و بتحقیق که نطق فرموده یک رساله را به تمام بشر.(۱۰)پس وقتی که رسول الله بیاید،میآید تا تطهیر کند هر چه را که فاجران خراب کرده‌اند از کتاب من.))(۱۱)آن وقت نگارنده گفت:ای معلم!مرد چه باید بکند وقتی که شریعت فاسد شد و پیغمبر دروغگو به سخن آمد؟ (۱۲)یسوع در جواب فرمود: ((همانا سؤال تو بس بزرگ است.(۱۳)از این رو تو را میفهمانم که کسانی که در مثل آن وقت خلاص میشوند کم هستند؛زیرا مردم در غایت خود که خداست اندیشه نمیکنند.(۱۴)سوگند به هستی خداوندی که جانم در حضور او میایستد،هر تعلیمیکه انسان را از غایت خود که خداست برمیگرداند،هرآینه بدترین تعلیم است.(۱۵)از این رو بر تو واجب است در تعلیم ملاحظهٔ سه امر:محبت برای خدای و شفقت برای نزدیکان خود و دشمن داشتن تو نفس خود را که خدای را به قهر و غضب میآورد همه روزه.(۱۶)پس از هر تعلیمیکه با این سه امر ضد باشد اجتناب کن؛زیرا بس شریر است. فصل صد و بیست و پنجم (۱)همانا اینک به ذکر بُخل باز گردم.(۲)پس به شما میفهمانم که وفتی حس ارادهٔ بازیافت چیزی یا حرص بر آن را داشته باشد،بر عقل واجب است که بگوید ناگزیر برای آن چیز نهایتی است و پایدار نمیماند.(۳)پُرواضح است که چون آن را نهایتی باشد از دیوانگی است که دوست داشته شود.(۴)از این رو واجب است بر انسان که دوست بدارد و نگه بدارد آنچه را که او را هیچ نهایتی نیست.(۵)پس بخل انسان در این صورت باید برگردد به صدقه،در حالتی که صرف کننده باشدبا عدل آنچه را که به ظلم حاصل کرده باشد.(۶)باید آگاه باشد تا جائی که دست چپ او نداند آ‎نچه را که دست راست او میکند.(۷)زیرا ریاکارن چون تصدیق کنند خوش دارند که ایشان را جهان ببیند و ستایش کند؛لکن حق این است که ایشان فریب خورده اند؛ زیرا کسی که برای انسانی کار کند،پس از او اجرت میگیرد.(۸)پس اگر انسان ازخدای چیزی تحصیل کند،واجب است بر او که خدمت خدای نماید.(۹)قصدتان در وقتی که صدقه میدهید این باشد که بپندارید که شما هر چیزی را به خدای میدهید برای محبت خدای.(۱۰)پس در دادن کندی مکنید و بدهید بهترین آنچه را نزد شماست برای محبت خدای.(۱۱)به من بگوئیدکه آیا میخواهید چیزی بد از خدای به شما برسد؟(۱۲)نه البته؛ای خاک و خاکستر!(۱۳)پس چگونه شما ایمان خواهید داشت،هرگاه چیزی بد برای محبت در راه خدای بدهید.(۱۴)اینکه چیزی ندهید بهتر است از اینکه چیز بدی بدهید.(۱۵)زیرا شما را در ندادن،چیزی از عذر است در عرف جهان. (۱۶) لیکن شما را چه عذر خواهد بود در دادن چیزی که قیمت ندارد و نگه داشتن چیز بهتر برای خودتان؟ این است همهٔ آنچه باید بگویم به شما دربارهٔ توبه.))(۱۸)نگارنده گفت:چقدر لازم است که توبه دوام داشته باشد؟(۱۹)یسوع د جواب فرمود: ((لازم است بر انسان مادامیکه در لغزش و گناه‌است توبه کند و با نفس خود مجاهدت نماید.(۲۰)پس همچنانکه زندگانی بشر پیوسته در گناه‌است،واجب است بر او که قیام کند به جهاد با نَفْس علی الدوام.(۲۱)مگر آنگاه که کفشهای خودتان را گرامیتر از خودتان بشمارید؛زیرا هر قدر که کفش شما پاره میشود آن را اصلاح میکنید.)) فصل صد و بیست و ششم (۱)پس از آنکه یسوع شاگردانش را جمع نمود،ایشان را دوتا دوتا بسوی زمینهای اسرائیل فرستاد و فرمود: ((بروید و بشارت بدهید هر آنچه را که شنیدید.))(۲)پس آنگاه شاگردان خم شدند و دست خود را بر سر ایشان گذاشته،فرمود؛ ((به نام خدای بیماران را شفا دهید و شیاطین را بیرون کنید وگمراهی اسرائیل را درباره من ازاله کنید به اینکه خبر دهید ایشان را به آنچه گفتم پیش روی رئیس کاهنان.))(۴)پس همه رفتند جز نگارنده،یعقوب و یوحنا.(۵)پس رفتند در تمام یهودیه و همگان را بشارت دادند به توبه،چنانکه ایشان را یسوع امر فرموده بودو هرنوع از مرض را شفا دادند.(۶)سرنجام در اسرائیل سخن یسوع به اینکه خدای یکتاست و یسوع پیغمبر خداست ثابت شد؛زیرا این جماعت را دیدندکه میکند آنچه را یسوع میکند در شفا دادن بیماران.(۷) لیکن دیو بچگان راه دیگری پیدا کردند برای ظلم به یسوع و اینان همان کاهنان و نویسندگان بودند.(۸)پس ازآنجا شروع کردندبه گفتن اینکه یسوع چشم داشتِ پادشاهی اسرائیل را دارد. (۹)ولی ایشان از عموم مردم ترسیدند؛پس از این رو نهانی علیه او مشورت کردند.(۱۰)بعد از آنکه شاگردان در یهودیه سفر کردند،بسوی یسوع بازگشتند؛پس او ایشان را استقبال فرمود چنانکه پدر پسران خود را استقبال میکند و فرمود: ((به من خبر دهید که پروردگار خدای ما چه کرد؟همانا دیدم که شیطان یر قدمهای شما میافتاد و شما او را پایمال مینمودید؛چنانکه رَزبان انگور را پایمال میکند.))(۱۱)شاگردان در جواب گفتند:همانا ای معلم!جماعت بی شماری را از بیماران شفا دادیم و دیوان بسیاری که مردم را عذاب میدادند بیرون کردیم.(۱۲)پس یسوع فرمود: ((خدای بیامرزد شما را ای برادران!زیرا شما گناه کردید و گفتید شفا دادیم و حال آنکه خداست که همهٔ آن کارها را کرده.))(۱۳)گفتند:همانا بغفلت سخن راندیم؛پس ما را تعلیم کن که چگونه سخن گوئیم.(۱۴)یسوع در جواب فرمود: ((در هرکار نیک بگوئید خدای کرد و در هر کار زشت بگوئید خطا کردم.))(۱۵)پس شاگردان گفتند:همین طور خواهیم کرد.(۱۶)یسوع فرمود: ((اسرائیل چه میگوید؟حال آنکه دیده که خدای میکند به دستهای جماعتی از مردم آنچه را که میکند بدست من.))(۱۷)شاگردان در جواب گفتند:میگویند همانا خدای یکی است و تو پیغمبر خدائی.(۱۸)پس یسوع با رخسارهٔ افروخته از خشنودی فرمود: ((فرخنده باد نام خدای پاک که درخواست بندهٔ خودرا حقیر نشمرد.))وچون این بفرمود همه برای استراحت رفتند. فصل صد و بیست و هفتم (۱)یسوع از صحرا بازگشت و داخل اورشلیم شد.(۲)پس تمام مردم آنجا بسوی هیکل شتافتند تا او را ببینند.(۳)بعد از خواندن مزامیر یسوع بَر شد به سکوئی که بر آن نویسندگان بَر میشدند. (۴)پس از آنکه به دست خود اشاره به خاموشی کرد،فرمود: ((ای برادران!فرخنده باد نام خدای پاک که ما را ازگِل زمین آفرید نه از روح افروخته.(۵)زیرا هر وقتی که خطا کنیم رحمتی نزد خدای مییابیم که آن را هرگز شیطان نمییابد.(۶)چه ممکن نیست اصلاح او بواسطهٔ تکبر او،چون میگوید همانا خود همیشه شریف است؛زیرا او از روح افروخته‌است.(۷)آیا شنیده‌اید ای برادران! آنچه را که پدر ما داوود از جانب خدای میفرماید:او یاد میکند که ما خاکیم و روح ما میرود و واپس برنمیگردد؛پس از این رو ما را رحمت نموده‌است.(۸)خوشا به حال آن کسانی که این سخنان را میفهمند؛زیرا ایشان هرگز نسبت به پروردگار خود خطا نمیکنند؛چه ایشان پس از آنکه خطا کردند توبه میکنند؛پس هم از این رو خطای ایشان دوام ندارد.(۹)وای بر خود بینان،زیرا بزودی ذلیل خواهند شد در آتشهای دوزخ.(۱۰)به من بگوئید ای برادران که سبب خود بینی چیست؟(۱۱)آیا اصلاً بر زمین صلاحی یافت میشود؟(۱۲)نه البته؛زیرا چنانمکه سلیمان پیغمبر خدای میفرماید،همانا هر آنچه زیر آفتاب است باطل است.(۱۳)لیکن هرگاه چیزهای جهان جایز ندارد خود بینی را بر دل ما،پس سزاوارتر است که آن را زندگانی ما نیز جایز ندارد. (۱۴)زیرا آن سنگین شده به بد بختی بسیار،چون همهٔ حیواناتی که پست ترند از انسان با ما جنگ میکنند .(۱۵)چه بسیارند کسانی که ایشان را گرمای تابستانِ سوزان کشته.(۱۶)چه بسیارند کسانی که ایشان را یخبندان و سرمای زمستان میرانده.(۱۷)چه بسیارند کسانی که صاعقه و تگرگ ایشان را هلاک کرده‌است.(۱۸)چه بسیارند کسانی که در دریا به وزیدن بادها غرق شده‌اند.(۱۹)چه بسیارند کسانی که از وبا و گرسنگی،یا بواسطهٔ اینکه وحوش درنده ایشان را دریده یا اژدها ایشان را گزیده یا طعام ایشان را خفه کرده مرده‌اند.(۲۰)چقدر بد بخت است انسان خودبین؛زیرا او میافتد زیر بارهای گران و همهٔ خلایق در هر جا مترصد او میباشند.(۲۱)لیکن من چه بگویم دربارهٔ جسد و حس که طلب نمیکند جز گناه را.(۲۲)چه بگویم دربارهٔ جهان که جزخطا اقدامیندارد.(۲۳)چه بگویم دربارهٔ شریرکه چون خدمت شیطان میکند آزار میدهد هر کس را که بحسب شریعت خدای زندگانی کند.(۲۴)معلوم است ای برادران که انسان،چنانکه داوود میفرماید،هرگاه جاودانی را به چشم خود تأمل نموده بود،هرآینه خطا نمیکرد.(۲۵)خود بینی انسان در دل او نیست،جز اینکه باب رأفت و رحمت خدای را قفل بر زند تا به سر عفو نیابد.(۲۶)زیرا پدر ما داوود میفرماید:خدای ما ذکر فرموده که جز خاک نیستیم و روح ما میرود و دوباره به جهان بر نمیگردد.(۲۷)پس هر کس خود بینی کند در این صورت انکار کرده که او خاک است و بنابراین و قتی احتیاج خود را درک نمیکند،پس مدد از خدای نخواهد خواست و به قهر آورد خدای را که یاور اوست.(۲۸)سوگند به هستی خدای که جانم در حضور او ایستاده‌است،همانا خدای از شیطان گذشت میفرمود،اگرشیطان شقاوت خود را دریافته بود و طلب رحمت کرده بود از خدای فرخندهٔ جاوید. فصل صدو بیست و هشتم (۱)از این رو ای برادران!من که همانا انسان آفریده شده از خاک و گل که بر روی زمین راه میرود هستم،به شما میگویم که با نفس خود جهاد کنید و گناهان خود را بشناسید.(۲)ای برادران میگویم که شیطان شما را گمرا کرد بواسطهٔ اقوای لشکریان رومیوقتی که گفتند،من خدایم.(۳)پس حذر کنید از اینکه تصدیق کنید ایشان را؛زیرا ایشان زیر لعنت خدای واقعند و پرستندگان خدایان باطل و دروغین هستند؛چنانکه پدر ما داوود بر ایشان استنزال لعنت کرده و فرموده که:خدایان امتها نقره و طلا هستند که کار دستهای خودشانند؛چشمها دارند و نمیبینند؛گوشها دارند و نمیشنوند؛بینیها دارند و نمیبویند؛دهان دارند و نمیخورند؛زبان دارند و سخن نمیگویند؛دستها دارند و لمس نمیکنند؛پاها دارند و راه نمیروند.(۴)از این رو پدر ما داوود زاری کنان روی به خدای زندهٔ ابدی ما فرموده:سازندگان آنها همانند خودشانند؛بلکه هرکس که بر آنها اتکال میکند.(۵)عجب تکبری تکبر انسان است که مانند آن دیده نشده!انسانی که حال خود را فراموش میکند و دوست میدارد که خدائی بحسب خواهش خود بسازد،با اینکه او را خدای از خاک آفریده‌است.(۶)او بآرامیخدای را استهزا میکند.گویا که میگوید هیچ فایده‌ای در عبادت خدای نیست؛زیرا این همان چیزی است که آن را اعمال ایشان آشکار میسازد.(۷)ای برادران!شیطان خواست شما را به چنین کاری وا دارد،وقتی که شما را وا داشت برتصدیق به اینکه من خدای هستم.(۸)پس همانا من توانائی ندارم براینکه مگسی بیافرینم،بلکه خود زایل و فانی هستم و نمیتوانم به شما چیز نافعی بدهم؛زیرا خود در احتیاج به هرچیزی هستم،(۹)پس من چگونه در این صورت میتوانم که اعانت کنم شما را در هر چیزی که آن شأن خداست که بکند؟(۱۰)پس در این صورت مگر ما را میرسدکه استهزا کنیم بت پرستان و خدایان ایشان را وحال آنکه خدای ماخدای بزرگی است که به سخن خود عالم را آفریده‌است.(۱۱)دو مرد روی به هیکل بر شدند تا در آنجا نماز بگزارند یکی ازایشان فریسی و دیگری گمرکچی بود.(۱۲)پس فریسی نزدیک معبد شد و دعاکرد و روی بالا کرده،گفت:شکر میکنم تو را ای پروردگار خدای من!که من مثل باقی مردم خطاکارکه هرگناهی را مرتکب میشوند،نیستم.(۱۳)خصوصاً مثل این گمرکچی نیستم؛زیرا در هفته‌ای دوبار روزه میگیرم و ده یکِ‌ آنچه را بدست میآورم در راه تو میدهم.(۱۴)اما گمرکچی، پس دور ایستاده و روی زمین خم شده بود.(۱۵)در حالتی که سربه زیر انداخته بود دست به سینه زده گفت:ای پروردگار من!لیاقت این را ندارم که روی به آسمان یا معبد تو فراکنم؛زیرا بسیار خطا کرده ام؛پس به من رحم کن.(۱۶)به شما راست میگویم که گمرکچی در هیکل برتر از فریسی فرود آمد؛زیرا خدای ما او را پاک کرد و خطاهای او را تماماً آمرزید.(۱۷)اما فریسی پس از هیکل بیرون شد در حالتی که از گمرکچی بدتر بود.(۱۸)زیرا خدای ما او را ترک فرموده و مغضوب داشت اعمال او را فصل صد و بیست نهم (۱)آیا مثلاً تَبَر فخر میکند بواسطهٔ اینکه درختان انبوه را قطع میکند در آنجا که انسان باغی ساخته است؟(۲)نه البته؛زیرا انسان هرچیزی را بدست خود ساخته،حتی تبر را.(۳)تو ای انسان!آیا افتخار میکنی که کار نیکوئی کرده‌ای و حال آنکه خدای ما تو را از گِل آفریده‌است و به دست اوست آنچه را تو از نیکوئی به جا میآوری.(۴)پس برای چه حقیر میشماری خویش خود را؟مگر نمیدانی که اگر نبود نگه داری خدای تو را از شیطان،هرآینه بدتر از شیطان بودی؟(۵)مگر نمیدانی که یک خطا،خوشرویترین فرشتگان را مسخ کرد و بصورت بدترین شیطان مکروه در آورد؟(۶)مگر نمیدانی کامل ترین انسانی را که به جهان آمد – و او آدم است –مخلوق شقاوتمند گردید و او را در معرض آنچه ما و سایر ذریه او میکشیم قرار داد؟(۷)چه حکمیداری تا به اعتبار آن،بحسب خواهش خودت زندگانی کنی،بدون هیچ ترسی؟(۸)وای بر تو ای گِل! زیرا تو بواسطهٔ تکبر بر خدائی که تو را آفریده خوار خواهی شد و زیر قدمهای شیطان،که به کمین تو در کمینگاه ایستاده پایمال خواهی شد.))(۹)بعد از آنکه یسوع این سخنان را بفرمود،دستها را بالا گرفته و دعا فرمود.(۱۰)مردم گفتند:چنین باد،چنین باد.(۱۱)چون دعایش را انجام داد از سکو فرود آمد.(۱۲)پس جماعت بسیاری از بیماران را به حضورش آوردند و ایشان را شفا داده،ازهیکل درآمد.(۱۳)پس سمعان که پیس بود، ویسوع او را شفا داده بود،یسوع را دعوت نمود تا نان بخورد.(۱۴)اما کاهنان و کاتبان که یسوع را دشمن میداشتند،به لشکریان روم خبر دادند آنچه را که یسوع دربارهٔ خدایان ایشان فرمود بود.(۱۵)زیرا در حقیقت ایشان میخواستند فرصتی بدست بیاورند تا او را بکشند وفرصت نیافتند؛چون از مردم ترسیدند.(۱۶)وقتی یسوع به خانهٔ سمعان داخل شد،برسفره نشست.(۱۷)دراثنای اینکه نان میخورد،ناگاه زنی که نامش مریم و بدکار بود داخل خانه شد و خود را بر زمین بر قدمهای یسوع انداخت و به اشکهای خود آنها را شست و به آنها عطر مالیده و آنها را به موی سر خود مسح نمود.(۱۸)پس سمعان و همهٔ آنانکه بر سفرهٔ طعام بودند بر شک افتادند.(۱۹)در دل خویش گفتند که اگر این مرد پیغمبر بود،هرآینه میشناخت که این زن کیست و از کدام طبقه‌است و بر خود هموار نمینمود که او را دست بزند.(۲۰)پس آن وقت یسوع فرمود: ((ای سمعان!همانا چیزی دارم که به تو میگویم.))(۲۱)سمعان گفت:بفرما ای معلم!من سخت تو را دوست میدارم. فصل صدو سی ام (۱)یسوع فرمود: ((مردی به دو نفر وام داده بود؛به یکی پنجاه پول و به دیگری پانصد.(۲)پس چون هیچ کدام چیزی نداشتند که پس بدهند، طلبکار بر آنها رحم نمود و از وام هر دو گذشت کرد.(۳)پس کدام یک از آنها طلبکارخود را بیشتر دوست میدارد؟))(۴)سمان در جواب گفت: صاحب وام بیشترکه از او گذشت نموده.(۵)یسوع فرمود: ((همانا سخن درست گفتی.(۶)در اینصورت من به تو میگویم که ملاحظه کن این زن را و خودت را.(۷)چه،شما هر دو قرضدار خدای هستید؛یکی از شما به پیسی جسم و آن دیگری به پیسی نفس که گناه‌است.(۸)پس بسبب نمازهای من خدای رحم نمود و شفای جسد تو و نفس او را اراده فرمود.(۹)دراینصورت تو مرا کم دوست میداری؛زیرا تو از من بخششی کوچک بدست آورده‌ای.(۱۰)از این است که چون به خانهٔ تو درآمدم مرا نبوسیدی و سرم را به عطر چرب نکردی.(۱۱)اما این زن، پس چون داخل خانهٔ تو شد،بی درنگ خود را بر قدمهای من انداخت و با اشکهای خود شست و آنها را عطرآگین کرد.(۱۲)از این رو به تو میگویم که همانا گناهان بسیار او بخشیده شد؛زیرا او بسیار محبت ورزید.))(۱۳)پس روی به زن نموده،فرمود: ((به راه خویش برو که پروردگار خدای ما گناهان تو را آمرزید.(۱۴)ولی مراقب باش که بعد از این خطا نکنی.(۱۵)تو را ایمان تو خلاص کرد.)) فصل صدو سی و یکم (۱)بعد از نماز شام شاگردان نزدیک یسوع شدند وگفتند:ای معلم!چه باید بکنیم تا از تکبر رهائی یابیم؟(۲)پس یسوع در جواب فرمود: ((آیا دیده‌اید که فقیری دعوت شده باشد در خانهٔ بزرگی تا نان بخورد؟))(۳)یوحنا در جواب گفت:من در خانهٔ هیرودس نان خورده‌ام.(۴)چه،پیش از آنکه تو را بشناسم برای شکار ماهی میرفتم و آن را به خانهٔ هیرودس میفروختم.(۵)پس روزی در آنجا ماهی خوبی بردم و او ولیمه داشت؛پس به من امر فرمود که بمانم و در آنجا بخورم.(۶)آن وقت یسوع فرمود: ((چگونه با کافران نان خوردی؟خدی بیامرزد تو را ای یوحنا!(۷)لیکن به من بگو چه حال داشتی در سفره؟(۸)آیا خواستی که تو را جای برتر باشد؟(۹)آیا خواستی لذیذ ترین خوراک را؟(۱۰)آیا به سخن در آمدی سر سفره و حال آنکه از تو سؤالی نشد؟آیا خود را بیشتر از دیگران شمردی در اهلیت نشستن بر سفره؟))(۱۱)یوحنا در جواب گفت:به هستی خدای سوگند که همانا من جسارت نکردم که چشمهای خود را بالا کنم؛زیرا من ماهی گیری فقیری هستم و و جامه‌های ژنده در برداشتم و با خدمتکاران پادشاه نشسته بودم.(۱۲)پس وقتی که به من پادشاه قطعهٔ کوچکی میداد،خیال میکردم که جهان برسرمن فرود میآید،بواسطهٔ بزرگی منتّی که به آن پادشاه بر من احسان مینمود. (۱۳)براستی میگویم که اگر پادشاه بر آئین ما میبود،هرآینه در همهٔ ایام زندگانی خود خدمت او را میکردم.(۱۴)پس یسوع فرمود: ((خاموش باش ای یوحنا!میترسم که ما را خدای در دوزخ بیندازد بجهت تکبر ما مثل ابیرام.))(۱۵)پس شاگردان از ترس سخن یسوع به خود لرزیدند؛پس برگشته و فرمود: ((باید از خدای بترسیم تا ما را در جهنم بواسطهٔ تکبر ما نیندازد.(۱۶)ای برادران!آیا از یوحنا شنیدید آنچه در خانهٔ امیری کرده بود؟(۱۷)وای بر بشر که به این جهان آمد؛زیرا اگر با تکبر زندگانی میکند با ذلّت خواهد مرد و به اضطراب میرود.(۱۸)پس همانا این جهان خانه‌ای است که مهمانی میکند در آن بشر را آنجا که همهٔ پاکان و پیغمبران خدای اطعام شده‌اند.(۱۹)براستی شما را میگویم که هرچه انسان بدست آرد،همانا از خدای به او میرسد.(۲۰)از این رو واجب است بر انسان که تحمل کند با نهایت فروتنی در حالتی که به خواری خویش و بزرگواری خدای عارف باشد و آگاه از کَرَم بزرگ او که به آن مارا میپروراند.(۲۱)از این رو برای مرد روا نیست که بگوید چرا این کار کرده شد یا آن گفته شد در جهان؛بلکه واجب است بر او که خود را لایق اینکه در جهان بر مائدهٔ خدای بایستد نشمرد؛چنانکه او در حقیقت همین است.(۲۲)به هستی خدای که نَفْس من در حضور او میایستد سوگند،هرقدر آن چیزی که از خدای به انسان میرسد در این جهان کوچک باشد،همانا بر او واجب است که در مقابلهٔ آن زندگانی خود را در محبت خدای صرف کند.(۲۳)به هستی خدای سوگند که تو ای یوحنا!خطا نکردی؛زیرا تو با هیرودس غذا خوردی و تو آن را به تدبیر خدای کردی تا باشی معلم ما و همهٔ آنانکه از خدای میترسند.)) (۲۴)پس یسوع به شاگردان خود فرمود: ((اینچنین کنید که در جهان زندگانی کنید؛آنگونه که یوحنا در خانهٔ هیرودس زندگانی کرد،وقتی که با او نان خورد.(۲۵)زیرا شما اینچنین میباشید،بحق خالی از هر تکبری.)) فصل صد و سی و دوم (۱)چون یسوع بر دریای جلیل راه میرفت،جماعت بسیاری از مردم بر او گرد آمدند.(۲)سپس به کشتی کوچکی که تنها بر مسافت کمیاز ساحل بود سوار شد و به نزدیکی صحرا،آنجا که ممکن بود شنیدن صدای یسوع،لنگر انداخت.(۳)همگی نزدیک دریا شدند و نشستند و منتظر سخن او بودند.آنگاه او دهان گشود و فرمود: (۴)((هان،اینک زراعت کاری را بنگرید که بیرون شد تا زراعت کند.(۵)در هنگامیکه زراعت میکرد،قدری از بذرها در راه ریخت و پاهای مردم آنها را پایمال نمود و پرندگان آنها را خوردند.(۶)قدری بر سنگها ریخت و چون بروئید آفتاب آن را سوزانید؛زیرا در آن رطوبتی نبود.(۷)قدری برخاربنهای آن ریخت و همین خارها سرزدند،بذرها را خفه کردند.(۸)قدری هم بر زمین نیکو ریخت؛پس یکی بر سی و شصت و صد بار آورد.))(۹)آنگاه یسوع فرمود: ((هان،اینک پدر قومیبذرهای نیکو در مزرعهٔ خود کاشت.(۱۰)هنگامیکه خدمتکاران آن مرد صالح خواب بودند،دشمن ایشان آمد و زوان روی آن بذرهای خوب کاشت.(۱۱)پس چون گندم روئید،بسیاری از زوان روئیده میان آنها دیده شد.(۱۲)پس خدمتکاران نزد آقای خود آمده و گفتند؛ای آقا!مگر بذرهای نیکو در مزرعهٔ خود نکاشته ای؟پس از کجا حالا مقدار فراوانی از زوان سر زده است؟(۱۳)آقا در جواب گفت:همانا من بذرهای نیکو کاشته ام؛لیکن مردم خواب بودند و دشمن انسان آمده و روی گندم زوان کاشته.(۱۴)پس خدمتکاران گفتند:میخواهیم برویم و زوان را از میان گندم برکنیم؟(۱۵)آقا در جواب گفت:اینچنین مکنید؛زیرا شما گندم را با آن خواهید کند.(۱۶)لیکن صبر کنید تا زمان درو در رسد و آن وقت میروید و زوان را از میان گندم بر میکنید و آن را در آتش میافکنید تا بسوزد اما گندم را پس در انبار من میگذارید.))(۱۷)آنگاه یسوع فرمود: ((مردمان بسیاری بیرون شدند تا انجیر بفروشند و چون به بازار رسیدند دیدند که مردم انجیر خوب نمیخواهند؛بلکه برگهای نیکو را میخواهند.(۱۸)پس آن جماعت متمکن نشدند از فروختن انجیرشان.(۱۹)چون یکی از اشرار اهالی اینگونه دید،گفت همانا من توانایم بر اینکه توانگر شوم.(۲۰)پس دو پسر خود را خواند و گفت:بروید و مقدار بسیاری از برگ با انجیر بد جمع کنید.(۲۱)پس آنها را به وزن طلا بفروختند؛زیرا مردم بسیار خوشحال شدند به برگ.(۲۲)پس چون مردم انجیر را خوردند،به مرض خطرناک مبتلا شدند.))(۲۳)یسوع فرمود: ((یکی از اهالی چشمه‌ای دارد که همسایگان از آن آب بر میدارند تا چرک خود را به آن زایل کنند.(۲۴)لیکن صاحب آب جامه‌های خود را میگذارد تا بگندد.))(۲۵)هم یسوع فرمود: ((دو مرد رفتند که سیب بفروشند؛پس یکی از ایشان خواست تا پوست سیب را به وزن آن به طلا بفروشد بدون اعتنا به جوهر سیب.(۲۶)آما آن دیگری خواست تا سیب را ببخشد و فقط کمینان بگیرد یرای سفر خود.(۲۷)لیکن مردم پوست سبی را به وزن طلا خریدند و به آن کسی که خواست به ایشان ببخشد اعتنا نکردند؛بلکه او را حقیر شمردند.))(۲۸)یسوع در آن روز با جمع بدینگونه به مَثَلها سخن میراند.(۲۹)بعد از آنکه ایشان را برگردانید با شاگردان خود بسوی نائین رفت،آنجا که پسر بیوه زن را زنده کرده بود،آنکه او با مادرش مسیح را در خانهٔ خود ضیافت نمود و خدمت کرد. فصل صد و سی و سوم (۱)پس شاگردان یسوع نزدیک او آمده و از او در خواستند وگفتند:ای معلم!به ما بگو معنی مثل هائی که با مردم به آنها سخن کردی.(۲)یسوع در جواب فرمود: ((ساعت نماز نزدیک شده؛پس وقتی که نماز شام تمام شد معنی مثلها را به شما افاده میکنم.))(۳)پس چون نماز تمام شد،شاگردان نزد یسوع شدند؛پس به ایشان فرمود: ((همانا مردی که تخمها را بر راه یا بر سنگها یا برخار یا بر زمین نیکو میکارد همان کسی است که تعلیم میکند کلمهٔ خدای را که بر عدد بسیاری از مردم فرو میافتد.(۴)وقتی این سخنان به گوش ملّاحان و سوداگرانی که شیطان کلمهٔ خدای را از ذهن ایشان زایل نموده برسد،در راه ریخته است؛این بواسطهٔ سفرهای دوری که قصد آن میکنند و تعداد گروه هائی است که با آنها تجارت میکنند.(۵)وقتی این سخنان به گوشهای مردمان فقیر برسد،بر سنگها افتاده؛زیرا بسبب کثرت محبتِ ایشان به خدمت شخص حاکمیکلمهٔ خدای در ایشان نفوذ ندارد.(۶)یا اینکه اگر ایشان را کم هم یاد آن نباشد،پس همان وقتی که به ایشان سخن روی دهد کلمهٔ خدای از ذهن ایشان بیرون رود.(۷)زیرا ایشان نمیتوانند امید معنویت از خدای داشته باشند و حال آنکه ایشان خدمت خدای نکرده‌اند.(۸)وقتی سخنان به گوش کسانی که زندگانی خود را میخواهند برسد،بر خارها افتاده‌است.(۹)زیرا اگرچه کلمهٔ خدای در ایشان بروید،همین که خواهشهای جسدانی میروید خفه میکند بذرهای خوب را از کلمهٔ خدای.(۱۰)زیرا وسعت عیش جسدانی باعث ترک کلمهٔ خدای میشود.(۱۱)اما آنچه بر زمین نیکو میافتد،همان چیزی است که کلمهٔ خدای به گوش کسی که از خدای میترسد میرسد،آنجائی که ثمر میدهد حیات جاودانی را.(۱۲)راستی به شما میگویم که کلمهٔ خدای در هر حال ثمر میبخشد،وقتی که انسان از خدای بترسد.(۱۳)اما آن مثالی که مختص است به پدر آن قوم،پس براستی به شما میگویم که همانا او خداست پروردگار ما و پدر همهٔ چیز ها؛زیرا او خلق فرموده همهٔ اشیا را.(۱۴)لکن او پدر بر طریق طبیعت نیست؛زیرا منزه‌است از حرکتی که تناسل بدون آن ممکن نیست.(۱۵)پس او در این صورت خدای ماست که این جهان از آن اوست.(۱۶)پس مزرعه‌ای که در آن زراعت میکند،همان جنس بشری است.(۱۷)بذر افشانده شده همان کلمهٔ خداست.(۱۸)پس وقتی که معلمین در بشارت دادن به کلمهٔ خدای بواسطه اشتغال ایشان به مشاغل جهان اهمال کنند،شیطان در دل بشر گمراهی میکارد،که از آن انواع بی شماری از تعالیم زشت سر میزند.(۱۹)پس پاکان و پیغمبران به فریاد در آیندکه:ای سید!مگر تعلیمینیکو برای بشر نداده ای؟پس این گمراهی بسیار در این صورت از کجاست؟(۲۰)سپس خدای در جواب میفرماید:همانا من بشر را تعلیمینیکو دادم؛ لیکن همین که آدمیروی به باطل نهاد شیطان بذر ضلالت کاشت که شریعت مرا باطل کند.(۲۱)پس پاکان میگویند:ای سید!همانا ما این گمراهی را براندازیم به نابود کردن بشر.(۲۲)خدای در جواب میفرماید:چنین مکنید؛زیرا مؤمنان با کافران با هم سخت در آمیخته‌اند بقرابت؛در این صورت مؤمنان با کافران هلاک میشوند.(۲۳)صبر کنید تا روز جزا.(۲۴)زیرا در آن وقت فرشتگان من کفار را جمع خواهند کرد و با شیطان به دوزخ میافکنند و مؤمنان را به ملکوت من درآورند.(۲۵)از چیزهائی که هیچ شکی در آنها نیست،این است که بسیاری از پدرها که کافرند پسران مؤمن تولید میکنند؛پس برای خاطر ایشان خدای جهان را مهلت داده تا توبه کند. فصل صدو سی و چهارم (۱)اما کسانی که ثمر میدهند انجیر خوب را،پس ایشان معلمان حقیقی هستند که به تعلیم نیکو موعظه میکنند.(۲)لیکن جهان که به دروغ خوشحال میشود از معلمان برگ هائی را از سخنهای شیرین و چاپلوسی میخواهد.(۳)پس وقتی که شیطان این را دید خود را با جسد و حس داخل نمود و مقدار زیادی از آن برگها را آورد،یعنی مقداری از اشیای زمینی که در آنها گناه را مستور میسازد.(۴)پس همین که انسان آنها را بگیرد،بیمار میشود آمادهٔ مرگ جاودانی میگردد.(۵)اما آن یکی از اهالی که آب دارد و به دیگران آن آب خود را میدهدکه چرک خود را بشویند ومیگذاردکه جامه‌هایش بگندد،پس او معلمیاست که دیگران را موعظه به توبه میکند؛اما خود در گناه میماند.(۶)چقدر بدبخت است این انسان؛زیرا زبان خود او در هوا قصاص را که او اهل آن است مینویسد،نه ملایکه.(۷)اگر کسی را زبانی چون زبان فیل باشد و بقیهٔ جسد او به اندازهٔ مورچهٔ کوچکی،آیا چنین چیزی از خوارق طبیعت نمیباشد؟(۸)بلی،البته.(۹)پس براستی شما را میگویم کسی که دیگران را به توبه موعظه میکند و خودش از گناهان خود توبه نمیکند،هرآینه غرامت او سخت تر است.(۱۰)اما آن دو مرد فروشندهٔ سیب،پس یکی از ایشان کسی است که برای محبت خدای موعظه میکند.(۱۱)پس او از این رو با کسی چاپلوسی نمیکند؛بلکه براستی موعظه میکند در حالتی که فقط طالب زندگانی فقیرانه‌است.(۱۲)به هستی خداوندی که نفس من در حضور او میایستد سوگند که جهان مردی را مانند این نمیپذیرد؛بلکه او سزاوار است به اینکه او را حقیر شمارد.(۱۳)لیکن کسی که پوست را به وزن آن به طلا میفروشد و سیب را مینهد،همانا او کسی است که بشارت میدهد تا مردم راضی شوند.(۱۴)همچنین هرگاه شخص عالمینفاق بورزد،نَفْسی را که تابع نفاق اوست تلف میکند.(۱۵)آه،آه!چقدر مردمیکه به این سبب هلاک شدند.))(۱۶)آنگاه نگارنده گفت:چطور واجب میشود بر انسان که به سخن خدای گوش دهد و چگونه ممکن برای کسی تا بشناسد آن کسی را که برای محبت خدای موعظه میکند؟(۱۷)یسوع در جواب فرمود: ((همانا واجب است گوش بدهد به کسی که موعظه میکند –وقتی که به تعلیم نیکو موعظه میکند –که گویا گوینده همانا خداست؛لیکن به نهان او سخن میگوید.(۱۸)اما کسی که ترک میکند سرزنش نمودن را بر گناهان در حالتی که مایل به رؤساست و چاپلوسی کننده‌است به مردمان بخصوص،پس واجب است پرهیز کردن از او مثل اژدهای هولناک؛زیرا بحقیقت دل بشری را مسموم میکند.(۱۹)آیا میفهمید؟(۲۰)راستی به شما میگویم که زخمدار برای زخمهای خود به پارچه‌های خوب محتاج نیست؛بلکه بیشتر به مرحم نیکو محتاج است؛همچنین گناهکار محتاج سخن شیرین نیست؛بلکه بیشتر به سرزنشهای نیکو محتاج است،تا از گناه بریده شود.)) فصل صد و سی پنجم (۱)آن وقت پطرس گفت:ای معلم!به ما بگو چگونه هالکان عذاب کرده میشوند وچقدر در دوزخ باقی خواهند ماند تا انسان از گناه پاک گردد؟(۲)یسوع در جواب فرمود: ((همانا از چیز بزرگی سؤال کردی و با این وجود من تو را به خواست خدای جواب میگویم.(۳)پس بدانید که دوزخ همانا یکی است؛ولی هفت طبقه دارد،یکی زیر دیگری.(۴)پس همچنانکه گناه هفت نوع است –چون آن را شیطان احداث کرد مثل هفت دروازهٔ دوزرخ –همچنین در دوزخ هفت گونه عذاب یافت میشود.(۵)هفتمین طبقه از آن متکبر است.آنکه در دل خود بیشتر بلند پروازی دارد،پس افکنده خواهد شد در پائین ترین طبقات در حالتی که مرور خواهد کرد به بقیه طبقاتی را که بالای اوست و تمام رنج هائی را که درآنها موجود است خواهد چشید.(۶)چنانکه او در اینجا میخواهد تا از خدای بزرگتر باشد؛چه،دوست دارد هرچه میخواهد از آنچه مخالف امر خداست انجام دهد و اعتراف تمیکند به اینکه کسی برتر از اوست؛پس اینگونه نهاده میشود زیر پاهای شیطان و زیر پای دیگر شیاطین.(۷)پس او را پایمال میکنند،چنانکه انگور در وقت شراب ساختن پایمال کرده میشود و اسباب خنده و مسخره شیطانها خواهد شد. (۸)حسودی که بر اثرحسن حال اقربای خود از خشم میسوزد و بر بلاهای ایشان افروخته رخسار میشود،در مرتبهٔ ششم سرازیر خواهد شد.(۹)آنجا دندانهای عدهٔ بسیاری از افعیهای دوزخ او را میگزند.(۱۰)پس به خیال او میآید که تمام چیزها در دوزخ خوشحال میشوند به عذاب او و افسوس میخورند که چرا در مرتبهٔ هفتم سرازیر نشده‌است.(۱۱)این بواسطهٔ آن است که آن را عدل خدای به خیال حسود بدبخت میآورد،با عدم تمکن آن لعنت شدگان بر خوشحالی؛زیرا اگر چه آن ملعونها متمکن بر هیچ خوشی نیستند،با این وجود عدل خداوند آن را به خیال آن حسود بدبخت میآورد؛چنانکه به خیال کسی در خواب میآیدکه کسی او را بر پای میکوبد و متألم میشود.(۱۲)این غایتی است که پیش روی حسود بد بخت است.(۱۳)نیز به خیال او میرسد که آنجا مطلقاً هیچ مسرتی نیست و اینکه هر کسی به بلای او خوشحال است و متأسف است بر اینکه عذاب او سخت تر نیست.(۱۴)اما آزمند، به مرتبهٔ پنجم سرازیر میشود،آنجائی که به او فقر خوار کننده‌ای نازل میشود؛چنانکه به میزبان توانگر نازل شده بود.(۱۵)شیطانها نیز برای زیاد کردن عذاب او پیش روی او خواهند آورد آنچه را که میخواهد.(۱۶)پس همین که به دستش آمد،شیاطین دیگر آن را مییابند به سختی،در حالتی که به این سخنان ناطقند:یادآر که نخواستی برای محبت خدای بدهی؛پس خدای هم نمیخواهد که بگیری.(۱۷)چه بدبخت است این انسان!(۱۸)زیرا او خود را به این حال خواهد دید و یاد از فراخی روزگار گذشته میکند و تنگی حاضر را مشاهده مینماید.(۱۹)به یاد میآورد که ممکن بود او را تا بواسطهٔ خیراتی –که آن وقت نمیتواند آنها را بدست آورد –خرمیجاودانی را تحصیل نماید.(۲۰)اما مرتبهٔ چهارم،پس شهوت پرستان در آن سرازیر میشوند؛آنجائی که در آن کسانی که تغییر داده‌اند راهی را که به ایشان خدای عطا فرموده جا دارند،مثل گندمیکه در سرگین سوختهٔ شیطان پخته شده باشد.(۲۱)در آنجا اژدرهای دوزخی با ایشان دست به گردن میشوند.(۲۲)اما کسانی که با فواحش زنا کرده‌اند،پس همهٔ کارهای این نجاست در ایشان برخواهد گشت به همبستر شدن با جنیان دوزخ؛آنها شیاطینی هستند بصورت زنانی که موهایشان از اژدرهاست و چشم هایشان گوگرد افروخته شده و دهانشان زهر و زبانشان تلخ است و جسدشان احاطه کرده شده به چنگکهای دندانه دار به سرنیزه‌ها،که شبیهند به آنچه به آن ماهیان گیج و سرگردان صید میشوند و چنگال هایشان چون چنگالهای عقابها و ناخن هایشان کارد است و طبیعت اعضای تناسلشان آتش است.(۲۳)پس شهوت پرستان با ایشان هم آغوش میشوند بر آتش دوزخ که تخت ایشان خواهد بود.(۲۴)به مرتبهٔ سوم سرازیر میشود کاهلی که اکنون کار نمیکند.(۲۵)آنجا شهرها و قصرهای بزرگ بنا میشود.(۲۶)تمام نشده ناگهان خراب میشوند؛زیرا در آنها هیچ سنگی به جای خویش نصب نشده‌است.(۲۷)پس این سنگهای درشت بر دوش آن کاهل که دستهایش باز نیست گذاشته میشود،(۲۸)تا جسد خود را سرد کند درحال راه رفتن وبار خود را سبک نماید؛زیرا کسالت قوّت بازوهایش را زایل کرده‌است.(۲۹)نیز ساقهایش به اژدرهای دوزخ بسته شده.(۳۰)از آن سخت تر اینکه در پس او شیاطینی هستندکه او را میرانند و مکرر او را بر زمین میافکنند در حالتی که هنوز در زیر بار است.(۳۱)او را کسی را برخاستنش کمک نمیکند.(۳۲)بلکه چندانکه در برخاستن سنگین تر است بر آن مقداری هم بار مضاعف گذاشته میشود.(۳۳)در مرتبهٔ دوم شکم پرست سرازیر میشود.در آنجا قحطی میشود به اندازه‌ای که جز کژدمهای زننده و اژدرهای گزنده،که عذاب دردناکی میدهند،چیزی که خورده شود پیدا نشود.(۳۴)تا جائی که هرگاه متولد نشده بودند،هرآینه برای ایشان بهتر بود از اینکه مثل این طعام را بخورند.(۳۵)شیاطین بحسب ظاهر برای ایشان طعامهای خوشمزه پیش خواهند آورد.(۳۶)لیکن چون دستها و پاهایشان به غلهای آهنین بسته شده‌است نمیتوانند که دستی دراز کنند،هرگاه طعامیبرای ایشان نمودار شود.(۳۷)از آن بدتر این است که همین کژدم هائی که آنها را میخورد،همانا شکم او را میبلعند در حالتی که قادر نیست بر بیرون شدن؛زیرا آنها پاره پاره میکنند عورت شکم پرست را.(۳۸)وقتی که بیرون میشوند در حالت نجاست و مرداری،بار دیگر خورده میشوند.(۳۹)کسی که از روی خشم برافروخته میشود به مرتبهٔ نخستین سرازیر میشود،آنجائی که اهانت میکنند او را همهٔ شیاطین و سایر ملعون هائی که جای ایشان از او پائین تر است.(۴۰)پس او را لگد مال میکنند و میزنند و بر راهی که بر آن گذر میکنند او را میخوابانند و پاهای خود را برگردن او مینهند.(۴۱)در این حال او بر مدافعت از خود قادر نیست؛زیرا دستها و پاهای او بسته شده.(۴۲)از آن بدتر اینکه او قادر نیست بر اظهار خشم خود بواسطهٔ اهانت دیگران؛زیرا زبان او بسته شده به چنگکی که شبیه‌است به آنچه آن را گوشت فروش به کار میبرد.(۴۳)پس در این جای ملعون عِقاب عام است که شامل تمام طبقات است؛مثل مخلوطی از حبوب بسیاری که از آنها قرص نان ساخته میشود.(۴۴)زیرا بواسطهٔ عدل خدای آتش و یخ و صاعقه‌ها و برق و کبریت و گرمیو سردی و باد و جنون و جزع،با هم متحد خواهند شد به طریقی که سردی در حرارت و آتش در یخ تخفیف نمیدهد؛بلکه هر یک از آنها به نوعی گناهکار بدبخت را عذاب میدهند. فصل صد و سی و ششم (۱)پس در این بقعهٔ ملعونه کافران جاوید بمانند.(۲)تا بدانجا که اگر فرضاً جهان از دانهٔ ارزن پر شود و یک مرغی در هر صد سال یک دانه از آن بردارد تا آخر جهان،هرآینه کافران خوشحال شدندی،اگر بعد از تمام شدن آنها مقدر بودی رفتن به بهشت برای ایشان.(۳)لیکن این آرزو برای ایشان سرنگیرد؛زیرا عذاب ایشان را نهایتی نیست.(۴)چون ایشان به ضد محبت خدای حدی برای گناه خود قرار نداده‌اند.(۵)اما برای مؤمنان تسلی خواهد بود؛زیرا عذاب ایشان نهایت دارد.))(۶)پس شاگردان ترسیدند و گفتند:مگر آن وقت مؤمنان هم به دوزخ میروند؟(۷)یسوع در جواب فرمود: ((بر هر کسی متحتّم است،هرکه باشد،اینکه به دوزخ برود.(۸)جز اینکه،آنچه در آن حرفی نیست آن است که پاکان و پیغمبران خدای،همانا به آنجا روند تا مشاهده نمایند؛نه اینکه عقابی بکشند.(۹)اما نیکان پس رنجی نکشند جز خوف.(۱۰)چه گویم؟به شما میفهمانم که حتی رسول الله آنجا میرود تا عدل خدای را مشاهده نماید.(۱۱)پس آن وقت دوزخ بواسطهٔ حضور او لرزان شود.(۱۲)چون اوصاحب جسد بشری است.عِقاب از هر صاحب جسد بشری که بر ایشان عِقاب محتوم شده برداشته میشود؛پس بدون رنج عِقاب میمانند در مدت توقف رسول الله برای مشاهدهٔ دوزخ.(۱۳)لیکن او در آنجا چشم بر هم زدنی توقف نخواهد فرمود.(۱۴)همانا این را خدای بر آن کند تا هر مخلوقی بداند که او از رسول الله سودی برده‌است.(۱۵)چون در آنجا رود شیاطین به ولوله افتند و میخواهند پنهان شوند زیر آتش افروخته و یکی به دیگری گوید؛بگریزید،بگریزید؛زیرا همانا دشمن ما محمد آمد.(۱۶)پس چون شیطان بشنود آن را،با دو کف دست خود سیلی به روی خود میزند و ناله کنان میگوید:همانا تو برغم من،از من شریف تری و همانا از روی ظلم این کرده شد.(۱۷)اما آنچه مختص است به مؤمنانی که هفتاد و دو درجه دارند با خداوندان دو درجهٔ کمتر که ایمان دارند بدون اعمال صالحه،چونکه فرقهٔ اول بر اعمال صالحه محزون بودند و فرقهٔ دیگر مسرور بودند به شر،پس همگی هفتاد هزار سال در دوزخ مکث خواهند کرد.(۱۸)پس از این سالها فرشته جبرئیل به دوزخ میآید و میشنود که ایشان میگویند:ای محمد!کجا شد وعده ات به ما که هرکس بر آئین تو باشد جاویدان در دوزخ نماند؟(۱۹)پس فرشتهٔ خدای در آن وقت به بهشت برگردد و پس از آنکه نزد رسول الله شود،با احترام آنچه را شنیده بر او بخواند.(۲۰)آنگاه پیغمبر با خدای تکلم کرده،میگوید:ای پروردگار من و خدای من!وعدهٔ خود را به منِ بنده ات یاد بیاور که وعده کردی کسانی که آئین مرا بپذیرند جاویدان در دوزخ نمانند.(۲۱)پس خدای در جواب میفرماید:ای خلیل من!طلب کن آنچه میخواهی که من به تو آنچه بخواهی میدهم. فصل صد و سی و هفتم (۱)پس در آن وقت رسول الله عرض میکند:ای پروردگار!کسانی از مؤمنان یافت میشوند که هفتاد هزار سال در دوزخ مکث کرده‌اند.(۲)کجاست رحمت تو،ای پروردگار من!(۳)من همانا بسوی تو زاری میکنم تا ایشان را از این عقوبات تلخ آزاد نمائی.(۴)پس آن وقت خدای چهار فرشته مقرب خدای را امر میفرماید که به دوزخ رفته و هرکس را که بر آئین پیغمبر اوست بیرون آورده و او را سوی بهشت او رهبری کنند.(۵)آن امری است که آن را خواهند کرد.(۶) از فواید آئین رسول الله این میشود که هرکس به او ایمان آورده باشد به بهشت خواهد رفت، بعد از عقوبتی که از آن سخن راندم.(۷)حتی اگر چه عمل صالحی هم نکرده باشد؛زیرا بر آئین او مرده‌است.)) فصل صدو سی و هشتم (۱)چون صبح طالع شد مردان شهر همه با زنان و کودکان،بامدادن به خانه‌ای که یسوع و شاگردانش در آن بودند،آمدند.(۲)به او توسل جسته و گفتند:ای آقا!به ما رحم کن که کرمها در این سال دانه‌ها را خورده‌اند و در این سال در زمین خود نانی بدست نخواهیم آورد.(۳)یسوع فرمود: ((این چه ترسی است که شما را گرفته است؟(۴)مگر نمیدانید که خادم خدای،ایلیا،در مدت قهر اخاب به او،سه سال نانی ندید در حالتی که به سبزیها و میوه‌های صحرائی فقط تغذیه میکرد.(۵)پدر ما داوود،پیغمبر خدای،سالهای دراز بر میوه‌های صحرائی و سبزیها گذران کرد وقتی که شأول او را قهر نمود،تا اینکه جز دو بار مزهٔ نان را نچشید.))(۶)قوم گفتند:همانا ای آقا!ایشان پیغمبران خدای بودند و غذایشان سرور روحانی بود و از این هرچیزی را متحمّل میشدند.(۷)لیکن این کودکان چه بخورند؟آنگاه گروه کودکان خود را بنمودند.(۸)آن وقت یسوع بر بدبختی ایشان رقت نموده و فرمود: ((تا درو نمودن چقدر مانده‌است.))(۹)در جواب گفتند:بیست روز.(۱۰)پس یسوع فرمود: ((میباید مدت این بیست روز را به روزه و نماز بپردازیم؛زیرا خدای ما رحم خواهد فرمود.(۱۱)براستی به شما میگویم که همانا خدای این قحط را احداث نفرموده؛بلکه جنون مردم و گناه اسرائیل آن را آغاز نموده است؛چونکه گفتند من همانا خدای و پسر خدای هستم.))(۱۲)پس از آنکه روزه گرفتند نوزده روز،در بامداد روز بیستم دیدند که مزارع و پشته‌ها به گندم خشک پوشیده شده‌است.(۱۳)پس سوی یسوع شدند و همه چیز را به او باز گفتند.(۱۴)چون یسوع آن را شنید خدای را شکر نموده و فرمود: ((بروید ای برادران!و نانی را که خدای آن را به شما عطا فرموده جمع کنید.))(۱۵)قوم مقدار وافری از گندم جمع نمودند تا حدی که ندانستند آن را کجا بگذارند.(۱۶)پس آن سبب وسعت در اسرائیل شد.(۱۷)اهالی شهر با هم مشورت کردند که یسوع را پادشاه خود سازند.(۱۸)چون یسوع این را دریافت،از ایشان گریخت و از این رو پانزده روز شاگردان کوشیدند تا او را پیدا کنند. فصل صد و سی نهم (۱)سرانجام نگارنده و یعقوب و یوحنا یسوع را یافتند.(۲)پس گریه کنان گفتند:ای معلم!برای چه از ما گریختی؟(۳)همانا ما به جست و جوی تو شدیم در حالتی که اندوهگین بودیم؛بلکه شاگردان همه گریه کنان به جست و جوی تو شدند.(۴)پس یسوع در جواب فرمود: ((همانا فقط از این رو گریختم،چونکه دانستم سپاهی از شیاطین نهیه میکنند برای من آنچه را خواهید دید بعد از مدت کمی.(۵)پس بر ضد من،سران کاهنان و بزرگان قبایل قیام خواهند نمود و از حاکم روم فرمانی برای قتل من خواهد خواست.(۶)زیرا ایشان میترسند که پادشاهی اسرائیل را من غصب کنم.(۷)علاوه بر آن،همانا یکی از شاگردان من مرا خواهد فروخت و مرا تسلیم خواهد کرد؛چنانکه یوسف به مصر فروخته شد.(۸)لیکن خدای عادل او را هلاک خواهد کرد؛چنانکه داوود پیغمبر میفرماید:هرکه برای همسایهٔ خود دامیبنهد،آن او را در گودال خواهد انداخت.(۹)لیکن خدای مرا از دستشان خواهد رهانید و مرا از جهان انتقال خواهد داد.))(۱۰) پس سه شاگرد ترسیدند.(۱۱)یسوع ایشان را تسلی داده و فرمود: ((مترسید که هیچ یک از شما مرا تسلیم نمیکند.))پس برای ایشان قدری تسلی حاصل شد.(۱۲)روز بعد سی و شش نفر از شاگردان یسوع،دوتا دوتا آمدند.(۱۳)او در دمشق مکث فرمود و انتظار دیگران را میکشید.(۱۴)هریک از ایشان اندوهگین شدند؛زیرا فهمیدند یسوع بزودی از جهان روی گردان خواهد شد.(۱۵)از این رو دهان گشوده و فرمود: ((همانا بدبخت اوست که میرود بدون اینکه بداند به کجا میرود.(۱۶)بدبخت تر از او کسی است که قادر است ومیفهمد که چگونه به منزل نیکو میرسد و با وجود این میخواهد که در راه ناپاک و باران و خطر دزدان مکث نماید.(۱۷)ای برادران!به من بگوئید،آیا این جهان وطن ماست؟نه البته نه؛زیرا انسان نخستین نفی شده و به جهان انداخته شده‌است.(۱۸)پس او عقوبت خطای خود را میکشد.(۱۹)آیا ممکن است نفی شده‌ای پیدا شود که هوای برگشتن یا ثروت خود را نداشته باشد و حال آنکه نَفْس خود را در درویشی دیده؟(۲۰)راستی که عقل هرآینه انکار این کند؛لیکن آزمون و تجربهٔ آن را به برهان ثابت کند.(۲۱)زیرا محبان جهان فکر مرگ نمیکنند.(۲۲)بلکه وقتی کسی هم از ایشان از آن سخن براند به سخن او گوش نمیدهند. فصل صد و چهلم (۱)مرا باور کنید ای قوم!همانا من در جهان به امتیازی آمده‌ام که به هیچ بشری تاکنون داده نشده،حتی به رسول الله هم داده نشده؛زیرا خدای ما انسان را نیافریده که در جهان او ر باقی بگذارد؛بلکه او را آفریده‌است تا در بهشت بگذارد.(۲)از مسلّمات است اینکه کسی طمع ندارد از رومیان چیزی بدست آرد؛زیرا ایشان از شریعت او بیگانه‌اند.کسی نمیخواهد وطن خود و آنچه را دارد ترک کند نموده،برود تا در روم متوطن شود و دیگر برنگردد.(۳)نیز میل آن بسوی او خیلی کمتر خواهد بود،هرگاه حس کند که قیصر را از خودش به خشم آورده‌است.(۴)پس به شما براستی میگویم که همانا حقیقت چنین خواهد بود و سلیمان،پیغمبر خدای، با من فریاد میکند که:ای مرگ چقدر یاد تو تلخ است برای کسانی که در ثروت متنعم میباشند.(۵)همانا من این را برای آن نمیگویم که اکنون میروم.(۶)بدرستی که من عالمم به اینکه زنده خواهم ماند تا قریب به انتهای جهان.(۷)لیکن سخن میرانم با شما به این،تا بیاموزید که چگونه خواهید مرد.(۸)به هستی خدای سوگند که هرگاه عملی بد شود،ولو یک بار،دلالت دارد بر لزوم ممارست برآن -- اگر استواری آن مقصود باشد.(۹)آیا دیده‌اید چگونه سپاهیان در زمان صلح بعضی با بعضی مشق میکنند؛چنانکه گویا با هم میجنگند؟(۱۰)پس چگونه مردی خواهد مرد به مرگ نیکوئی آنکه نیاموخته‌است که بمیرد به مرگ خوبی؟(۱۱)داوود پیغمبر فرموده:گرانبهاست در نظر پروردگار مرگ پاکان.(۱۲)آیا میدانید برای چه؟(۱۳)پس من به شما افاده میکنم.(۱۴)همانا چون چیزهای نادر گرانبها هستند،مرگ کسانی که خوش میمیرند نیز نادر است؛پس گرانبها میشود در نظر خداوند آفریدگار ما.(۱۵)از مسلّمات است که هرکس شروع به کاری میکند،نمیخواهد که فقط آن را به پایان برساند؛لیکن او زحمت میکشد تا برای مقصود او نتیجهٔ خوبی باشد.(۱۶)انسان عجیب بدبخت است که جامه‌های خود را بر نفس خود تفضیل میدهد.(۱۷)زیرا او وقتی که قماشی را میبرد قبل از بریدن آن، آن را میسنجد و چون آن را میبرد بدقت آن را میدوزد.(۱۸)اما زندگی خود را که متولد شده برای اینکه بمیرد –زیرا نمیمیرد مگر کسی که متولد میشود –پس چگونه‌است که آن را برای مرگ نمیسنجد؟!(۱۹)آیا بنایان را دیده‌اید چگونه هیچ سنگی نمیگذارند،مگر اینکه اساس آن پیش چشمشان است؛پس آن را میسنجند تا راست باشد که دیوار نیفتد.(۲۰)عجب بدبخت است انسان؛زیرا بنیاد حیات او منهدم خواهد شد به بهترین انهدامی؛چه او به اساس مرگ نظر نمیکند. فصل صد و چهل و یکم (۱)به من بگوئید چگونه زاده میشود انسان،وقتی که متولد شود؟(۲) بدرستی که او برهنه زاده میشود.(۳)برای او چه سود مانده‌است وقتی که زیر زمین خوابانده میشود در حالتی که مرده است؟(۴)او را نیست جز پارچه‌ای که پیچیده میشود به آن و این همان جزائی است که جهان او را میدهد.(۵)پس هرگاه در عمل لازم است اینکه وسایل مناسب با آغاز و انجام آن عمل موجود باشد تا آن عمل نیکو به پایان رسد،پس چه باشد انجام انسان که ثروت جهانی میخواهد؟(۶)همانا او هرآینه خواهد مرد چنانکه داوود پیغمبر خدای،میفرماید:همانا خطاکار هرآینه خواهد مرد به بدترین مردنی.(۷)هرگاه خیاطی بخواهد که عوض نخ در سوراخ سوزن ساقه‌های خرما داخل کند،نتیجه عمل او چه خواهد شد؟(۸)همانا او کار عبث میخواهد بکند و همسایگانش او را تحقیر میکنند.(۹)پس انسان نمیبیند که چنین کاری را علی الدوام میکند،یعنی خیرات زمینی را جمع میکند؟(۱۰)زیرا مرگ همان سوراخی است که ممکن نیست فرو کردن خیرات زمینی در آن.(۱۱)مع ذلک او به دیوانگی خود میخواهد که علی الدوام در عمل خود رستگار شود؛ولی بیهوده‌است.(۱۲)هرکس که حق را باور نمیکند در سخن من،پس بفراسَت دریابدش در قبرها؛زیرا او حق را آنجا خواهد یافت.(۱۳)پس وقتی که میخواهد در حکمت بر غیر خود در خوف خدای مبرّز شود،پس کتاب قبر را مطالعه نماید.(۱۴)زیرا او در آنجا تعلیم حقیقی را برای خلاص خود مییابد.(۱۵)پس همانا وقتی که ببیند تن انسان برای کرمها نگه داری میشود،علم پیدا میکند به اینکه حذر نماید از جهانِ تن و حس.(۱۶)به من بگوئید که اگر در آنجا راهی باشد که هرگاه مرد در وسط آن سیر کند ایمن باشد و همین که بر دو طرف آن راه رود سرش بشکند،(۱۷)پس چه میگوئید هرگاه ببینید مردم را که باهم خصومت میورزند و مبارات میکنند تا نزدیک باشند به طرف آن و خودشان را بکشند.(۱۸)چه سخت خواهد شد تعجب شما حقاً،و همانا خواهید گفت که ایشان بی خردان و دیوانگانند و اگر دیوانه نباشند پس ایشان بی پروایانند.))(۱۹)شاگردان گفتند:همانا این هرآینه درست است.(۲۰)آنگاه یسوع گریسته و فرمود: ((همانا عشاق جهان هرآینه ایشان چنانند.(۲۱)زیرا اگر ایشان میزیستند بحسب عقل که موضع متوسطی در انسان اتخاذ نموده،هرآینه پیروی آیات خدای کرده و از موت ابدی خلاص میشدند.(۲۲)لیکن ایشان گناه کردند و دشمنان سرکش به جان خود شدند؛زیرا ایشان پیروی جسد و جهان کردند،در حالتی که کوشش میکردند که هریک زندگانی کند بگونه‌ای که در تکبر و فجور از دیگری سخت تر باشد.)) فصل صد و چهل و دوم (۱)چون یهودای خیانتکار دید که یسوع گریخت،ناامید شد از اینکه قدرتمند شود در جهان.(۲)زیرا حامل کیسهٔ یسوع بود و حفظ میکرد درآن هرچه را که به یسوع از روی محبت خدای داده میشد.(۳)او امیدوار بود که یسوع پادشاه خواهد شد و او خودش مرد معززی میشود.(۴)پس همین که این امید از او سلب شد با خود گفت،هرگاه این مرد پیغمبر بودی همانا دانستی که من نقدینهٔ او را میربایم و هرآینه کینه ورزیده،مرا از خدمت خود دور کردی؛چه او میدانست که من به او ایمان ندارم.(۵)نیز اگر حکیم بودی از بزرگواریی که خدای میخواهد به او بدهد نمیگریختی.(۶)پس شایسته تر مرا آن است که با رؤسای کاهنان و نویسندگان و فریسیان متفق شوم و رأی زنیم که چگونه او را تسلیم دست ایشان کنم؛پس بدین واسطه تمکن یابم به چیزی از منفعت.(۷)و بعد از آنکه نیت بست،نویسندگان و فریسیان را از آنچه در نائین اتفاق افتاده بود خبر داد.(۸)آنان با رئیس کاهنان مشورت نموده و گفتند که چه کنیم اگر این مرد پادشاه شود.(۹)همانا این برما وبال خواهد شد؛زیرا او میخواهد عبادت خدای را برحسب سنت قدیمه اصلاح نماید؛زیرا او نمیتواند شریعت ما را باطل سازد.(۱۰)پس عاقبتِ ما زیر تسلّط مردی چنین،چگونه خواهد شد؟(۱۱)براستی که ما و فرزندان ما هلاک خواهیم شد.(۱۲)زیرا،چون ما را از وظیفهٔ ما محروم سازد،ما را ناچار خواهد کرد تا نان خود را گدائی کنیم.(۱۳)اما اکنون بحمدالله پادشاهی بیگانه از شریعت خود داریم که کاری به شریعت ما ندارد؛چنانکه ما به شریعت ایشان کاری نداریم.(۱۴)از این روی میتوانیم هرچه میخواهیم بکنیم.(۱۵)پس اگر خطائی کنیم،خدای ما مهربان است و استرضای او به قربانی و روزه ممکن است.(۱۶)لیکن هرگاه این مرد پادشاه شود،هرگز استرضای او ممکن نخواهد شد،مگر وقتی که ببیند از ما عبادت خدای را چنانکه موسی نوشته‌است.(۱۷)از آن سخت تر اینکه میگوید مسیا از نسل داوود نمیآید؛چنانکه یکی از شاگردان محرم او به ما گفته؛بلکه میگوید که او میآید از نسل اسماعیل.(۱۸)نیز میگوید که این وعده به اسماعیل داده شده،نه به اسحاق.(۱۹)پس چه ثمر دارد که بگذاریم چنین انسانی زندگانی کند.(۲۰)پس از مسلّمات است که اسماعیلیان نزد رومیان آبرومند شوند و به ایشان خواهند داد شهرهای ما را.(۲۱)پس اسرائیل در معرض بندگی خواهد در آمد؛چنانکه سابقاً بود.(۲۲)چون رئیس کاهنان این رأی را شنید، در جواب گفت:واجب است که با هیرودس و حاکم اتفاق کنیم.(۲۳)زیرا مردم بر یسوع بسیار مایلند و ما را ممکن نیست اجرای چیزی بدون سپاه.(۲۴)اگر خدای خواسته باشد بواسطهٔ سپاه هیرودس به قیام به این کار توانا میشویم.(۲۵)بعد از آنکه میان خودشان مشورت کردند،رأی دادند بر گرفتن او در شب،هر وقتی که حاکم و هیرودس به آن راضی شوند. فصل صد و چهل و سوم (۱)در آن وقت بخواست خدای همهٔ شاگردان به دمشق آمدند.(۲)در آن روز یهودای خیانتکار بیشتر از غیر خودش اظهار اندوه میکرد بر غیاب یسوع.(۳)ازآن رو یسوع فرمود: ((هرکسی باید حذر کند از آن کسی که میخواهد بی جهت برای تو دلایل محبت اقامه نماید.)) (۴)خدای بصیرت ما را گرفت تا ندانیم به چه منظور این را فرمود.(۵)بعد از آمدن همهٔ شاگردان،یسوع فرمود: ((باید به جلیل برگردیم؛زیرا فرشته خدای به من فرموده که واجب است بر من که تا به آنجا بروم.))(۶)بنابراین یسوع صبح روز شنبه به ناصره آمد.(۷)چون بر اهالی معلوم شد که او یسوع است،هر کسی طالب شد تا او را ببیند.(۸)حتی اینکه مردی گمرکچی که نام او زَکّا و کوتاه قد بود،بحیثی که نمیتوانست یسوع را دیدار کند بسبب کثرت جمعیت، پس بر درخت انجیر در آمد و به سر آن برَ شد.(۹)در آنجا منتظر میبود تا یسوع بر آن مکان گذر نماید،در حالتی که یسوع به مجمع روان بود.(۱۰)پس چون یسوع به آن موضع رسید،چشمان خود را بالا نموده و فرمود: ((ای زَکّا فرود آی که من در خانهٔ تو اقامت خواهم نمود.))(۱۱)پس او فرود آمد و یسوع را بخوشی پذیرائی نموده،ولیمهٔ بزرگی درست کرد.(۱۲) فریسیان به خشم آمده،گفتند به شاگردان یسوع،که چرا معلم شما رفت با گمرکچیان و خطاکاران غذا بخورد؟(۱۳)یسوع در جواب فرمود: ((به چه سبب طبیب به خانهٔ بیمار میرود؟(۱۴)به من بگوئید تا به شما بگویم چرا آنجا رفتم.))(۱۵)در جواب گفتند که برای اینکه شفا بدهد بیمار را.(۶)یسوع فرمود: ((هرآینه که حق گفتید؛زیرا صحتمندان به طبیب حاجتی ندارند؛ بلکه فقط بیماران به طبیب نیازمند هستند. فصل صد و چهل و چهارم (۱)سوگند به هستی خداوندی که نفس من در حضور او میایستد،خدای پیغمبران و خدمتکاران خود را به جهان میفرستد تا خطاکاران توبه کنند.(۲)آنان را برای خاطر پاکان نمیفرستد؛زیرا حاجتی به توبه ندارند؛چنانکه کسی که نظیف است حاجت به حمام ندارد.(۳) لیکن براستی به شما میگویم که اگر از فریسیان حقیقی بودید،هرآینه خوشحال میشدید به دخول من بر خطاکاران برای خلاص ایشان.(۴)به من بگوئید که آیا میدانید منشأ خود را و میدانید برای چه جهان بنا گذاشت که فریسیان را قبول کند؟(۵)من میگویم که شما نمیدانید.(۶)پس گوش بسپارید به شنیدن سخن من.(۷)همانا خَنوخ دوست خداست،آنکه با خدای براستی رفتار کرده،به فردوس انتقال داده شد در حالتی که پروا و اعتنائی به جهان نداشت.(۸)او را در آنجا نشیمن خواهند کرد تا رستاخیز؛چه همین که انجام جهان نزدیک شد،با ایلیا و یکی دیگر به جهان برمیگردد.(۹) پس چون مردم این را بدانستند،بنا گذاشتند که خداوند آفریدگار خود را طلب کنند برای طمع فردوس.(۱۰)زیرا معنی فردوس –یا فریس –به لغت کنعانیان((طلب خدای میکند))میباشد.(۱۱)اِطلاق این اسم در آنجا بر سبیل استهزای نیکوکاران بود.(۱۲)چه،کنعانیان غرق پرستش بتانی بودند که ساختهٔ دستهای بشری است.(۱۳)بنابراین کنعانیان وقتی میدیدند یکی از قوم ما را،از اشخاصی که از جهان کناره گرفته تا خدمت خدای کند،از روی ریشخند میگفتند:فریس؛یعنی طلب خدای میکند.(۱۴)گویا ایشان میگفتند:ای دیوانه تو که تمثال بتان نداری پس همانا باد را میپرستی؛پس به عاقبت خویش بنگر و خدایان ما را پرستش کن.))(۱۵)پس یسوع فرمود: ((براستی به شما میگویم که همانا همهٔ مقدسین خدای و پیغمبران او فریسیان بودند،نه مانند شما به اسم؛بلکه بحقیقت و عمل.(۱۶)زیرا ایشان در تمام کارهای خودشان طلب میکردند آفریدگار خود را و شهرها و گردآورده‌های خود را در راه محبت خدای نادیده گرفته و آنها را فروخته و در محبت خدای به فقرا داده‌اند. فصل صد و چهل و پنجم (۱)سوگند به هستی خدای،همانا در زمان دوست خدای و پیغمبر او ایلیا دوازده کوه بود که هفده هزار فریسی در آنها سکونت داشتند.(۲)در این عدد بسیار یک نفر رانده نبود؛بلکه ایشان همگی برگزیدگان خدای بودند.(۳)اما اکنون که در اسرائیل صد و هزار و اندی فریسی است،پس شاید –إن شاءالله- میان هر هزار نفر یک برگزیده پیدا شود.))(۴)پس فریسیان به خشم در جواب گفتند:مگر ما همگی رانده شدگانیم و دیانت ما را رانده شده میدانی.(۵)یسوع در جواب فرمود: ((همانا من دیانت فریسیان حقیقی را رانده شده نمیدانم؛بلکه آن را ممدوح میدانم و همانا مستعدم که برای خاطر آن بمیرم.(۶)لیکن بیائید ببینم آیا شما فریسی حقیقی هستید؟(۷)همانا ایلیا،دوست خدای،برای اجابت خواهش شاگردش الیشع کتابچه‌ای نوشت و در آن حکمت بشریه را با شریعت مولای ما خدای به ودیعت نهاده.))(۸)پس فریسیان تعجب کردند،چون نام کتاب ایلیا را شنیدند؛زیرا به تقالید خود دانسته بودند که هیچ کس این تعالیم را حفظ نکرده‌است.(۹)از این رو خواستند تا به بهانهٔ انجام کارهائی که واجب است به جا آوردن آنها،بروند.(۱۰)آن وقت یسوع فرمود: ((اگر شما فریسی میبودید،هرآینه ترک مینمودید هر چیزی را و ملاحظهٔ این مطلب میکردید؛زیرا فریسی حقیقی تنها خدای را میخواهد.))(۱۱)از این رو با حالت اضطراب برگشتند تا به یسوع گوش فرا دهند،که برگشته فرمود: (۱۲)((ایلیا بندهٔ خدای –زیرا اینچنین ابتدا میکند کتابچه را- این را مینویسد از برای همهٔ اشخاصی که میخواهند به راه خدای آفریدگار خود روند.(۱۳)همانا کسی که دوست دارد بسیار علم بیاموزد،از خدای کم میترسد.(۱۴)زیرا کسی که از خدای میترسد قانع میشود به اینکه بداند فقط همان را که خدای میخواهد.(۱۵)همانا کسی که طالب سخنهای شیرین است طالب خدای نیست.(۱۶)بر آ‎ن کسی که طلب خدای میکند لازم است محکم ببندد درهای خانهٔ دل خود را و روزنه‌های آن را.(۱۷)زیرا آقا برای خود نمیپسندد که از بیرون،داخل خانه اش شود آنچه را که دوست ندارد.(۱۸)پس نگهبانی کنید مشاعر خود را و نگهبانی کنید دل خود را؛زیرا خدای یافت نمیشود بیرون از ما در این جهانی که مکروه آن است.(۱۹)بر کسانی که میخواهند کارهای نیکو کنند لازم است ملاحظهٔ خودشان را داشته باشند؛زیرا به مرد نفعی نمیدهد اینکه تمام جهان سود برد و خودش زیان بیند.(۲۰)بر کسانی که تعلیم دیگران را میخواهند لازم است تا برتر از دیگران زندگی کنند؛زیرا استفاده نمیشود چیزی از کسی که کمتر از خود ما بداند.(۲۲)بر کسانی که طلب خدای میکنند لازم است که از همصحبتی بشر بگریزند.(۲۳)زیرا موسی چون بر کوه سینا تنها بود خدای را یافت و با او سخن گفت؛چنانکه دوست با دوست خود سخن میگوید.(۲۴)بر کسانی که طلب خدای میکنند لازم است که در هر سی روز یک بار بیرون روند،به جائی که اهل جهان نیستند.(۲۵)زیرا ممکن است که در یک روز کرده شود کارهای دو سال در خصوص کار کسی که طلب خدای میکند.(۲۶)بر اوست که هرگاه که راه میرود جز بر قدمهای خود نظر نیندازد.(۲۷)بر اوست هر وقتی که تکلم میکند،نگوید مگر آنچه ضروری باشد.(۲۸)بر ایشان است هر وقتی که میخورند از خوان بر خیزند در حالتی که سیر نباشند.(۲۹)هر روز اندیشناکند که به روز بعد نمیرسند،(۳۰)و صرف کنندگانند وقت خود را،چون کسی که نفس میکشد.(۳۱)یک جامه از پوست حیوانات باید ایشان را کافی باشد.(۳۲)بر توده خاک است که روی خاک بخوابد.(۳۳)باید هر شبی دو ساعت خواب او را کفایت کند.(۳۴)بر اوست که دشمن ندارد جز نفس خودش را؛نیز بر اوست که محکوم نسازد هیچ کس را مگر نفس خودش را.(۳۵)بر ایشان است در اثنای نماز بترس ایستاده باشند که گویا ایشان پیش روی رستاخیز هستند.(۳۶)پس بجا آرید در این صورت این را در خدمت خدای با شریعتی که آن را خدای بر دست موسی به شما عطا فرموده‌است.(۳۷)زیرا به این طریق خدای را خواهید یافت.(۳۸)همانا شما در هر زمان و مکان خواهید یافت که شما در خدای هستید و خدای در شما.(۳۹)این است کتابچهٔ ایلیا،ای فریسیان!(۴۰)از این رو خطاب به شما میگویم که اگر شما فریسی میبودید هرآینه خوشحال میشدید به دخول من در اینجا؛زیرا خدای بر خطاکاران ترحم میفرماید.)) فصل صد و چهل و ششم (۱)پس آن وقت زَکّا گفت:ای آقا!ببین که من میدهم برای محبت خدای چهار برابر آنچه را که به سود گرفته‌ام.(۲)یسوع فرمود:((امروز برای این خانه نجات حاصل شد.(۳)حقاً که بسیاری از گمرکچیان و زناکاران و خطاکاران زود باشد که بسوی ملکوت خدای روان شوند.(۴)همچنین زود باشد کسانی که خود راپاکان میشمردند،بسوی شعله‌های آتش جاوید روان شوند.))(۵)چون فریسیان این بشنیدند خشمگین بازگشتد.(۶)پس یسوع به اشخاصی که به توبه برگشتند و به شاگردان خود فرمود: (۷)((پدری دو پسر داشت؛پس کوچک تر از ایشان گفت:ای پدر!بخشِ مرا از مال به من بده.آن را پدر به او داد.(۸)پس همین که بخش خود را گرفت برگشت و به شهر دوری رفت و تمام مال خود را بر زنان بدکار به اسراف پخش کرد.(۹)بعد از آن در آن شهر گرسنگی سختی پدید آمد؛تا بدانجاکه مرد بدبخت رفت تا خدمتکاری یکی از اهالی شهر کند؛پس آن شخص او را در ملک خود چوپان خوکان قرار داد.(۱۰)در حالتی که آنها را میچرانید گرسنگی خود را با خوردن میوهٔ بلوط،که خوراک خوکها بود تخفیف میداد.(۱۱)لیکن چون به خود بازآمد،گفت:بسا اشخاصی که به خانهٔ پدر من در فراخی زندگانی میکنند و من اینجا به گرسنگی میمیرم.(۱۲)از این رو باید برخیزم و به خانهٔ پدرخود روم و بگویم،(۱۳)ای پدر!در آسمان خطا کردم؛پس بسوی تو آمده ام؛مرا چون یکی از خدمتکاران خود قرار بده.(۱۴)پس آن بیچاره رفت و اتفاقاً او را پدر از دور دید و بر او رقت نمود.(۱۵)پس برای ملاقات او روان شد و همین که به او رسید،دست به گردنش درآورده و او را بوسید.(۱۶)پسر پیش روی پدر خم شد و گفت:ای پدر!همانا تا آسمان بر تو خطا کردم پس مرا چون یکی از خدمتکاران خود قرار بده؛زیرا من سزاوار این نیستم که پسر تو خوانده شوم.(۱۷)پدر در جواب گفت:ای پسرک من!اینچنین مگو؛زیرا تو پسر منی و من نمیپسندم که تو بندهٔ من باشی.(۱۸)آنگاه خدمتکاران خود را خوانده و فرمود:حلّه را درآورید و در بَرِ پسر من کنید و جامهٔ تازه به او بدهید.(۱۹)انگشتری به انگشت او کنید.(۲۰)هم اکنون گوساله‌ای فربه را ذبح کنید تا خوشحالی کنیم.(۲۱)زیرا پسر من مرده بود و اینک زنده شده و گم شده بود و اینک پیدا شده. فصل صد و چهل و هفتم (۱)وقتی که در خانه مشغول طَرب بودند،ناگاه پسر بزرگ به خانه آمد.(۲)پس چون شنید که در اندرون مشغول طَرب هستند تعجب کرد.(۳)یکی از خدمتکاران را فراخواند و از او پرسید که برای چه اینگونه در طَرب هستند.(۴)خادم در جواب گفت برادر تو آمده‌است و پدر تو برای او گوساله‌ای فربه را ذبح نموده و ایشان در طرب هستند.(۵)چون پسر بزرگ این بشنید،سخت خشمگین شد و داخل خانه نشد.(۶)پس پدرش بسوی او بیرون آمد و گفت:ای پسرک من!همانا برادر تو آمده است؛پس اکنون بیا و با او خوشحالی کن.(۷)پسر خشم آلوده در جواب گفت:تو را خدمت کردم به بهترین خدمتی و مرا هیچ وقت برّه‌ای ندادی تا با دوستان خود خوش باشم.(۸)لیکن چون این فرومایه که از تو روی گردان شده و بخشش خود را بر زنادهندگان تبذیر کرده آمده‌است،گوسالهٔ فربه را ذبح کرده‌ای.(۹)پدر در جواب گفت:ای پسرک من!تو همه وقت با منی و آنچه من دارم از آنِ توست؛لیکن این مرده بود و دوباره زنده شده است؛پس ما باید خوشحالی کنیم.(۱۰)خشم پسرِ بزرگ زیاد شد و گفت:برو و خوشحالی کن که من بر خوان زناکاران نمینشینم.(۱۱)پس بدون اینکه پاره‌ای از نقدینه بگیرد،از پیش پدر بیرون شد.))(۱۲)آنگاه یسوع فرمود: ((به هستی خدای سوگند که به توبهٔ یک خطاکار چنین خوشحالی میان فرشتگان خدای رخ میدهد.))(۱۳)وقتی همه طعام خوردند یسوع برگشت؛زیرا میخواست به یهودیه برود.(۱۴)در این وقت شاگردان گفتند:ای معلم!به یهودیه مرو؛زیرا ما میدانیم که درباره تو فریسیان با رئیس کاهنان توطئه کرده‌اند.(۱۵)یسوع فرمود:((من آن را قبل از آنکه بکنند،دانسته‌ام.(۱۶)لیکن نمیترسم زیرا ایشان نمیتوانند کاری کنند که ضد مشیت خدای باشد.(۱۷)پس هرچه میل دارند بکنند.(۱۸)زیرا من از ایشان نمیترسم؛بلکه از خدای میترسم. فصل صد و چهل هشتم (۱)همانا به من بگوئید که آیا فریسیانِ امروز فریسیان حقیقی اند؟(۲)مگر ایشان خدمتکاران خدایند؟(۳)نه البته.(۴)بلکه به شما راست میگویم که اینجا بر زمین یافت نمیشود بدتر از کسی که خود را به لباس علم و دین بپوشاند تا خباثت خود را پنهان دارد.(۵)همانا من برای شما یک مثال از فریسیان زمان قدیم حکایت میکنم تا بشناسید حاضران ایشان را.(۶)بعد از سفر ایلیا طایفهٔ فریسیان متفرق شدند،بسبب غلبه بزرگِ بت پرستان.(۷)زیرا در زمان خود ایلیا،در یک سال،ده هزار و اندی پیغمبر از فریسیان حقیقی سر بریده شدند.(۸)پس دو نفر فریسی سوی کوه‌ها رفتند تا در آنجا اقامت کنند.(۹)یکی از ایشان پانزده سال به سر برد و خبری از همسایهٔ خود نداشت؛با اینکه یکی از ایشان از دیگری بر مسافت یک ساعت راه دور بود؛پس نظر کنید هرگاه در پی تجسس بودند.(۱۰)پس در این کوه‌ها گرما اتفاق افتاد و هر دو شروع کردند به تفتیش آب و به هم برخوردند.(۱۱)آن وقت بزرگتر از ایشان گفت-زیرا عادت ایشان این بود که بزرگ تر قبل از هرکس غیر از خود سخن میگفت و اگر جوانی قبل از پیری سخن میکرد آن را گناه بزرگی میپنداشتند –ای برادر!کجا ساکن هستی؟(۱۲)وی در جواب به انگشت خود اشاره به مسکن خود نمود که اینجا ساکن هستم؛زیرا آن بزرگ نزدیک مسکن کوچک تر بود.(۱۳)پس بزرگ تر گفت:شاید وقتی که اخاب پیغمبران را کشت تو به اینجا آمدی.(۱۴)کوچک تر در جواب گفت:بدرستی که چنین است.(۱۵)بزرگ تر گفت:ای برادر!آیا میدانی که اکنون پادشاه اسرائیل کیست؟(۱۶)کوچک تر در جواب گفت:همانا خدای خود پادشاه اسرائیل است؛زیرا بت پرستان پادشاه نیستند؛بلکه مقهور کنندگان اسرائیل هستند.(۱۷)بزرگ تر در جواب گفت:همانا این صحیح است؛لیکن خواستم بگویم که آن کیست که اکنون اسرائیل را مقهور میدارد؟(۱۸)کوچک تر در جواب گفت:گناهان اسرائیل،اسرائیل را مقهور میدارد؛زیرا اگر ایشان گناه نمیکردند خدای امرای بت پرست را بر اسرائیل مسلط نمیکرد.(۱۹)پس آنگاه بزرگ تر گفت:کیست آن کافر بزرگ که خدای او را برای تأدیب اسرائیل فرستاده؟(۲۰)کوچک تر در جواب گفت:چگونه ممکن آن را بشناسم و حال آنکه در مدت پانزده سال من انسانی جز تو ندیده‌ام و از خواندن هم ناتوانم؛پس نامه‌ای هم بسوی من فرستاده نمیشود.(۲۱)بزرگ تر گفت:عجب تازه‌است پوست گوسفندی که در تن توست؛پس اگر انسانی را ندیده‌ای چه کس این را به تو داده؟ فصل صد و چهل و نهم (۱)کوچک تر در جواب گفت:همانا آن کسی که جامه‌های گروه اسرائیل را چهل سال در بیابان تازه نگه داشت،تن پوش پوستی مرا نیز نگه داری کرده چنانکه میبینی.(۲)آن وقت بزرگ تر ملاحظه کرد که کوچک تر از او والاتر است؛زیرا او کامل تر از اوست؛چون هر سال با مردم آمیزش میکرده‌است.(۳)برای اینکه به همصحبتی او توفیق بیابد گفت:ای برادر!توخواندن نمیدانی و من خواندن میدانم نزد من در خانهٔ خودم مزامیر داوود است.(۴)بیا تا هر روز تو را برخوانم و برای تو توضیح دهم آنچه را که داوود میفرماید.(۵)کوچک تر در جواب گفت:اکنون باید برویم.(۶)بزرگ تر گفت:ای برادر!همانا من دو روز میشود که آب نیاشامیده ام؛پس اکنون باید برویم و ببینیم که خدای بر زبان پیغمبر خود داوود چه میفرماید.(۸)همانا خدای قادر است براینکه به ما آب بدهد.(۹)پس از آنجا برگشتند بسوی مسکن بزرگ تر.بر در او چشمه‌ای از آب شیرین یافتند.(۱۰)بزرگ تر گفت:تو ای برادر!تو قدوس خدائی؛زیرا بواسطهٔ تو این چشمه را عطا فرمود.(۱۱)کوچک تر در جواب گفت:ای برادر!این را از روی فروتنی میگوئی.(۱۲)لیکن پُرواضح است که هرگاه خدای این را بواسطهٔ من کرده بود،هرآینه نزدیک مسکن من چشمهٔ ساخته بود تا برای تفتیش آن نمیرفتم.(۱۳)زیرا من اعتراف میکنم به اینکه خطا کردم پیش تو،وقتی که گفتی که دو روز میشود که آب نیاشامیده‌ای و تفتیش از آب میکردی،(۱۴)اما من دو ماه بدون آب مانده ام؛ و از این رو در خود عُجبی احساس کردم که گویا من از تو برترم.(۱۵)بزرگ تر گفت:ای برادر!همانا تو درست گفتی و از این رو خطا نکردی.(۱۶)کوچک تر گفت:بدرسیتی که فراموش کردی ای برادر!آنچه را که پدر ما ایلیا فرموده که هر کس طلب خدای میکند واجب است که بر نفس خود تنها حکم کند.(۱۷)پُرواضح است اینکه این را نفرموده برای اینکه آن را بشنویم؛بلکه فرموده برای اینکه به آن عمل کنیم.(۱۸)پس از آنکه بزرگ تر در سن،ملاحظه کرد پاکی و راستی رفیق خود را،گفت:همانا که حق است خدای ما تو را بیامرزد.(۱۹)چون این بگفت،مزامیر را گرفت و خواند آنچه را که پدر ما داوود میفرماید که:همانا من پاسبانی برای دهان خود میگمارم تا دل من بسوی سخنان گناه میل نکند در حالتی که عذری برای گناهان من قرار دهد.(۲۰)اینجا بزرگ تر خطابی بر زبان جاری کرد و کوچک تر برگشت.(۲۱)پس پانزده سال دیگر از آن وقت گذارندند تا به هم رسیدند؛زیرا کوچک تر مسکن خود را تغییر داده بود.(۲۲)از این رو چون بزرگ تر دوباره او را ملاقات نمود و گفت:چرا ای برادر!سوی مسکن من بازنگشتی.(۲۳)کوچک تر در جواب گفت:تا کنون درست یاد نگرفته‌ام آنچه را به من فرموده‌ای.(۲۴)پس بزرگ تر گفت:این چگونه ممکن است و حال اکنون که پانزده سال میگذرد.(۲۵)کوچک تر در جواب گفت:اما کلمات را در یک ساعت در یاد گرفتم و هیچ فراموش نکرده ام؛لیکن من تاکنون آنها را مراعات نکرده‌ام.(۲۶)پس چه فایده دارد که انسان بسیار در یاد بگیرد و آن را مراعات نکند؟(۲۷)بدرستی که خدای طالب نیست حافظه من نیکو باشد؛بلکه طالب نیکوئی سیرت ماست.(۲۸)همچنین در روز جزا نمیپرسد مارا از آنچه در یاد گرفته ایم؛بلکه از آنچه عمل کرده‌ایم میپرسد. فصل صد و پنجاهم (۱)بزرگ تر در جواب گفت:چنین مگو ای برادر!زیرا تو حقیر میشماری معرفت را که خدای میخواهد معتبر باشد.(۲)کوچک تر در جواب گفت:پس چگونه سخن بگویم تا در گناه نیفتم؟(۳)زیرا سخن تو راست است و سخن من هم.(۴)در این صورت میگویم کسی که وصیت خدای را –که نوشته شده در شریعت-بداند،در مرتبهٔ نخست واجب میشود بر او عمل نمودن به آن،هرگاه بخواهد بعد از آن بیشتر بیاموزد.(۵)باید هرچه انسان یاد میگیرد برای عمل باشد نه برای مجرد علم به آن.(۶)بزرگ تر در جواب گفت:ای برادر!به من بگو با که سخن گفتی تا بدانی که تو به کار نگرفته‌ای هرچه را به تو گفته ام؟(۷)کوچک تر در جواب گفت:ای برادر!من با خود سخن میگویم.(۸)همانا من هر روز نفس خود را در پیشگاهِ جزای خدای میگذارم تا از نفس خود حساب بدهم.(۹)علی الدوام در اندرون خودم کسی را که گناهان مرا سرزنش میکند،احساس میکنم.(۱۰)بزرگ تر در جواب گفت:گناهان تو در کدام است ای برادر تو که کاملی؟(۱۱)کوچک تر درجواب گفت: این را مگو؛زیرا من میان دو گناه بزرگ ایستاده‌ام.(۱۲)نخست آنکه من خود را نمیشناسم که بزرگ ترین گناهکارم.(۱۳)دوم آنکه از این رو که بیش از دیگران میل نمیکنم به مجاهدت نفس.(۱۴)بزرگ تر در جواب گفت:چگونه میدانی که تو بزرگ ترین گناهکارانی در صورتی گه تو کامل ترین مردمی.(۱۵)کوچک تر در جواب گفت:همانا نخستین سخنی که معلم من به من فرمود –وقتی که جامهٔ فریسیان پوشیدم –این بود که واجب است برمن تا فکر کنم در نیکوئی غیر خودم و در گناه خودم.(۱۶)پس چون این کنم،خواهم دانست که من بزرگ ترین خطاکارانم.(۱۷)در نیکوئی و گناه چه کسی فکر میکنی و حال آنکه تو در این کوه‌ها هستی؛زیرا اینجا بشری یافت نمیشود.(۱۸)کوچک تر در جواب گفت:واجب است بر من که فکر کنم در فرمانبرداری آفتاب و ستاره ها؛زیرا آنان آفریدگار خود را بهتر از من عبادت میکنند.(۱۹)لیکن من آنها را محکوم میسازم،یا بجهت اینکه چنین که من میخواهم نور نمیدهند،یا بجهت اینکه حرارت آنها بیشتر است از آنچه باید باشد و یا بجهت آنکه باران کمتر یا بیشتر است از آنچه زمین محتاج آن است.(۲۰)پس چون بزرگ تر سخنان او را شنید،گفت:ای برادر!کجا این تعلیم را یاد گرفته‌ای.(۲۱)همانا من اکنون نود سال عمر دارم و هفتاد و پنج سال را گذارنده‌ام در حالتی که فریسی بوده‌ام.(۲۲)کوچک تر در جواب گفت:ای برادر!همانا تو از روی فروتنی این را میگوئی؛چون تو قدوس خدائی.(۲۳)لیکن در جواب تو میگویم که خدای آفریدگار ما نظر به وقت ندارد؛بلکه نظر به دل دارد.(۲۴)از این است که چون داوود پانزده ساله بود و او کوچک ترینِ برادران ششگانهٔ خود بود،اسرائیل او را پادشاه انتخاب کردند و پیغمبر خدایِ پروردگار ما شد.)) فصل صد و پنجاه و یکم (۱)آنگاه یسوع به شاگردان خود فرمود: ((همانا این مرد،فریسی حقیقی بود.(۲)پس اگر خدای بخواهد ممکن است او را در روز جزا برای خود دوست بگیریم.))(۳)در این وقت یسوع به کشتی داخل شد و شاگردان افسوس خوردند؛زیرا فراموش کرده بودند تا نانی حاضر سازند.(۴) پس یسوع ایشان را سرزنش نموده،فرموده: ((حذر کنید از خمیرمایهٔ فریسیان روزگار ما؛زیرا مایهٔ کوچکی خمیر میکند کیلی را از آرد.))(۵)آن وقت شاگردان گفتند،یکی به دیگری:چه مایه‌ای با ماست؟چه،با ما نانی نیست.(۶)پس یسوع فرمود:((ای کم ایمانان!مگر فراموش نمودید آنچه را خدای در نائین کرد آنجا که نشانی از نائین نبود.(۷)چه بسیار بود عدد کسانی که خوردند و سیر شدند از پنج نان و دو ماهی.(۸)همانا مایهٔ فریسی همان ایمان نیاوردن به خداست؛بلکه اسرائیل را فاسد نموده‌است.(۹)زیرا افراد ساده لوح چون نادان بودند،میکردند آنچه را که میدیدند فریسیان میکنند؛زیرا آنان را پاک گمان میکردند.(۱۰)میدانید فریسی حقیقی کیست؟(۱۱)او زیت طبیعت بشری است.(۱۲)زیرا چنانکه زیت بالای هر مایعی بر میآید،همچنین خوبی هر فریسی حقیقی،بالای هر صلاح بشری بر میآید.(۱۳)او کتاب زنده‌ای است که خدای او را به جهان عطا میفرماید.(۱۴)هرچه آن را میگوید یا میکند همانا آن بحسب شریعت خداست.(۱۵)پس هر کس به جا آورد آنچه را او میکند،پس حفظ مینماید شریعت خدای را.(۱۶)بدرستی که فریسی حقیقی نمکی است که نمیگذارد جسد بشری به گناه بگندد.(۱۷)زیرا هرکس او را میبیند توبه میکند.(۱۸)همانا او نوری است که راه سیاحت کننده را روشن میکند؛زیرا هرکس تأمل میکند در فقر او با توبهٔ او،میبیند که بر ما واجب نیست در این جهان دلهای خود را قفل کنیم.(۱۹)لیکن کسی که روغن را بدبو و کتاب را فاسد و نمک را متعفن و نور را خاموش میکند،پس این مرد فریسی دروغین است.(۲۰)پس هرگاه شما نمیخواهید که هلاک شوید،حذر کنید از اینکه بکنید آنگونه که امروز فریسیان میکنند.)) فصل صد و پنجاه و دوم (۱)چون یسوع به اورشلیم آمد و روز شنبه به هیکل داخل شد،لشکریان نزد او آمده تا او را امتحان نموده،بگیرند.(۲)به او گفتند:ای معلم!آیا جایزاست افروختن جنگ؟(۳)یسوع در جواب فرمود: ((دین ما به ما خبر میدهد که زندگانی ما جنگ پی در پی است بر زمین.))(۴)لشکریان گفتند:پس آیا میخواهی ما را به دینِ خودت برگردانی یا میخواهی که خدایان بسیار را ترک کنیم –زیرا روم تنها بیست و هشت هزار خدای آشکار داشت- و خدای یکتای تو را متابعت کنیم.(۵)خدائی که چون دیده نمیشود جای او معلوم نیست.(۶)شاید هم خدای تو جز باطل چیزی نباشد.(۷)یسوع در جواب فرمود: ((اگر من شما را آفریده بودم،چنانکه خدای ما شما را آفریده،هرآینه تغییر شما را خواسته بودمی.))(۸)در جواب گفتند:وقتی که معلوم نباشد که خدای توکجاست،پس چگونه ما را خلق کرده است؟(۹)به ما خدای خود را بنما،یهودی میشویم.(۱۰)پس یسوع فرمود: ((اگر شما چشم میداشتید هرآینه به شما مینمایاندم او را؛لیکن چون شما کورید،من قادر نیستم او را به شما بنمایانم.))(۱۱)لشکریان در جواب گفتند:براستی آن اکرامیکه مردم به تو تقدیم میدارند،بناچار عقل تو را سلب کرده؛زیرا هر یکی از ما در سر دو چشم داریم و تو میگوئی که ما کوریم.(۱۲)یسوع فرمود:((همانا چشمهای جسمانی نمیبیند مگر پدیده‌های کثیف و بیرونی را.(۱۳)از این رو قادر نیستید مگر بر دیدن خدایان چوبی و نقره‌ای و طلائی که نمیتوانند کاری کنند.(۱۴)اما ما اهل یهودا،پس چشمهای روحانی داریم که آن ترس از خدای و آئین اوست.(۱۵)از این رو ما میتوانیم خدای خود را در هر جا ببینیم.))(۱۶)لشکریان در جواب گفتند:برحذر باش که چگونه سخن میگوئی؛زیرا اگر توهینی بر خدایان ما افکنی،تو را به دست هیرودس تسلیم خواهیم کرد که انتقام میکشد برای خدایان ما،که بر همه چیز توانایند.(۱۷)یسوع فرمود:((اگر بر همه چیز قادر باشند آنگونه که شما میگوئید،پس عفو کنید؛زیرا من عبادت آنان خواهم کرد.))(۱۸)پس لشکریان همین که این شنیدند خوشحال شدند و مشغول شدند به تمجید بتان خود.(۱۹)آنگاه یسوع فرمود:((در اینجا ما را حاجتی به گفتار نیست؛بلکه به اعمال حاجت است.(۲۰)پس از این رو از خدایان خود طلب کنید که یک دانه مگسی خلق کنند تا عبادت آنها کنم.))(۲۱)شنیدن این سخن لشکریان را به ترس آورد و ندانستند چه بگویند.(۲۲)پس یسوع فرمود:((هرگاه قادر نیستند که یک دانه مگسی تازه بسازند،پس همانا برای خاطر آنها دست بر نمیدارم از خدائی که همه چیز را به یک کلمه آفریده‌است و آن کس که مجرد نام او لشکرها را میلرزاند.))(۲۳)لشکریان در جواب گفتند:باید ما این را ببینیم؛زیرا ما میخواهیم تو را بگیریم.(۲۴)خواستند که دستهای خود را بسوی یسوع دراز کنند.(۲۵)پس آن وقت یسوع فرمود: ((ادونای صباؤت.))(۲۶)پس در حال لشکریان غلتان شدند از هیکل؛آنگونه که مرد خُمهای چوبین را که شسته شده‌اند میغلتاند تا دوباره آنها را از شراب پر کند.(۲۷)پس گاهی سرهای خود را به زمین میزدند و گاهی پاهای خود را؛بدون اینکه کسی به ایشان دست بزند.(۲۸)پس ترسیدند و شتاب نمودند به فرار و دوباره هرگز در یهودیه نشدند. فصل صد و پنجاه و سوم (۱)پس کاهنان و فریسیان میان خودشان به خشم آمدند.(۲)گفتند:به او حکمت بعل و عشتارود داده شده؛او همانا این کار را به قوّت شیطان به جاآورده‌است.(۳)پس یسوع دهان گشود،فرمود: ((همانا خدای ما امر فرموده که از خویشان خود دزدی نکنیم.(۴)ولی حرمت این وصیت هتک شده تا بدانجا که جهان را آن پر کرده به گناهی که آمرزیده نمیشود؛حال اینکه گناهان دیگر آمرزیده میشوند.(۵)زیرا همین که مرد از گناهان دیگر دست کشید و دیگر برنگشت به ارتکاب آنها و روزه گرفت با نماز و تصدق،،عفو میفرماید او را خدای توانا و مهربان ما.(۶)لیکن این گناه از نوعی است که ممکن نیست آمرزش آن،مگر اینکه برگردد آنچه که از روی ظلم گرفته شده‌است.))(۷)پس در آن وقت یکی از نویسندگان گفت:چگونه دزدان تمام جهان را از گناه پر کرده اند؟(۸)راستی که همانا اکنون به نعمت خدای یافت نمیشود از دزدان،مگر کمی و ایشان هم جرأت ندارند بر آشکار شدن؛زیرا لشکریان فوراً ایشان را به دار میزنند.(۹)یسوع در جواب فرمود: ((آنانکه اموال را نمیشناسند،نمیتوانند دزدان را بشناسند.(۱۰)به شما راست میگویم که بسیاری میدزدند و نمیدانند چه میکنند،.(۱۱)از این رو بزرگ تر هستند از دیگران از حیث گناه.(۱۲)زیرا مرضی که شناخته نشود بِه نخواهد شد.))(۱۳)آنگاه فریسیان نزدیک یسوع شدند و گفتند:ای معلم!حالا که تنها تو در اسرائیل حق را میشناسی،پس ما را بیاموز.(۱۴)یسوع فرمود:((همانا من نمیگویم که من تنها در اسرائیل حق را میشناسم؛زیرا این لفظِ‌ ((تنها تو))مختص است به خدای یگانه،نه به غیر او.(۱۵)چون او خود همان حقی است که تنها حق را میشناسد.(۱۶)پس هرگاه که چنین بگویم،دزدی میشوم بس بزرگ؛زیرا دزدِ بزرگواری خدای میشوم.(۱۷)اگر بگویم که من تنها خدای را شناخته‌ام،در جهالتی بزرگ از همه میافتم.(۱۸)بنابراین همانا شما مرتکب خطای بزرگی شده‌اید به گفتن اینکه،من تنها حق را میشناسم.(۱۹)نیز به شما میگویم،هرگاه شما این را بگوئید تا مرا تجربه کنید،خطای شما دوباره بزرگ تر است.))(۲۰)پس چون یسوع دید که همه خاموش شدند برگشته و فرمود:((من با اینکه در اسرائیل آن یگانه‌ای نیستم که حق را میشناسد،پس همانا که من تنها سخن میگویم.(۲۱)پس به من گوش بدارید؛زیرا شما از من سؤال کردید.(۲۲)همانا تمام مخلوقات تنها از آنِ آفریدگارند؛تا بدانجا که سزاوار نیست کسی را که ادعا کند چیزی را.(۲۳)بنابراین نَفْس و حس و جسد و وقت و مال و بزرگی،تمام آنها ملک خدایند.(۲۴)پس اگر انسان قبول نکند آنها را چنانکه خدای آن را میخواهد،دزد میشود.(۲۵)همچنین اگر صرف نمایدشان در حالتی که مخالف باشد با آنچه که آن را خدای میخواهد،پس او نیز دزد است.(۲۶)از این رو به شما میگویم،سوگند به هستی خدای که جانم در حضور او میایستد همانا شما تسویف نموده و میگوئید فردا چنان خواهم کرد و چنین خواهم گفت یا به فلان جا خواهم رفت؛بدون اینکه بگوئید إن شاءالله،پس شما دزد هستید.(۲۷)حال اینکه دزدی شما بزرگ تر خواهد بود هرگاه که بهترین وقت خود را صرف کنید در خشنودی نفسهای خودتان،نه در خشنودی خدای؛بلکه صرف میکنید بدترین آن را در خدمت خدای؛هرآینه شما براستی دزد هستید.(۲۸)هر کسی که مرتکب خطائی بشود،در هر هیأتی باشد،پس او دزد است.(۲۹)زیرا او میدزدد نفس و وقت و زندگی خود را،که واجب است خدمت خدای کنند و آنها را به شیطان،دشمن خدای میدهد. فصل صد و پنجاه و چهارم (۱)پس مردی که شرافت و زندگانی و مال دارد هرگاه اموال او دزدیده شود،آویخته شود آن دزد و هرگاه حیات او گرفته شود سر قاتل بریده میشود.(۲)آن عدل است؛زیرا خدای به آن امر فرموده.(۳)لیکن وقتی گرفته شود شرف همسایه،پس چرا دزد بردار کشیده نمیشود؟مگر مال از شرف بالاتر است؟(۴)مگر خدای امر فرموده –مثلاً –به اینکه کسی که مال را میگیرد قصاص کرده شود یا کسی که زندگی را با مال گیرد قصاص کرده شود؛لیکن کسی که شرف را دزدیده رها کرده شود.(۵)نه البته.(۶)زیرا پدران ما بواسطهٔ چون و چرا نمودن و بدخُلقی داخل نشدند به زمین وعده گاه؛همچنین پسران ایشان هم.(۷)بواسطهٔ این گناه قریب هفتاد هزارکس از مردم ما را مارها کشتند.(۸)سوگند به هستی خدای که جانم در حضور او میایستد،کسی که شرافت را میدزدد مستحق میشود عقوبتی را بزرگ تر از کسی که میدزدد مال و زندگی مردی را.(۹)کسی که گوش میدهد به چون چرا کننده،او نیز گناهکار است؛زیرا آن یکی پذیرا میشود شیطان را از طریق زبان خود و دیگری از طریق گوشهای خود.))(۱۰)پس چون فریسیان این بشنیدند از خشم سوختند؛زیرا نتوانستند خطابهٔ او را تخطئه کنند.(۱۱)در آن وقت یکی از علما نزدیک یسوع شد و گفت:ای معلم صالح!به من بگو که برای چه خدای به پدر و مادر ما گندم و میوه عطا ننمود؟(۱۲)زیرا هرگاه میدانست اینکه افتادن ایشان ناگزیر است؛پس از مؤکدات است اینکه واجب بود اینکه یا ایشان را گندم عطا میکرد،یا آن را به ایشان نمینمایاند.(۱۳)یسوع در جواب فرمود: ((همانا تو ای مرد!مرا صالح میخوانی؛لیکن خطا میکنی؛زیرا خدای،همان تنها،صالح است.(۱۴)همانا تو هرآینه بیشتر خطا کننده هستی در سؤال خود که چرا عمل نمیکند خدای برحسب فکر مغز تو.(۱۵)لیکن قبل از هر چیزی جواب تو را میگویم.(۱۶)پس در این صورت به تو میفهمانم که خدای آفریدگار ما موافقت نمیکند با ما درکار شخصی خودش.(۱۷)از این رو جایز نیست مخلوق را که راه و راحت خود را طلب کند؛بلکه باید بخواهد بشایستگی مجد خدای آفریدگار خود را،تا اعتماد مخلوق به خالق باشد،نه خالق بر مخلوق.(۱۸)سوگند به هستی خدای که جانم در حضورش میایستد،اگر هر چیزی را خدای داده بود به انسان،هرآینه انسان خودش را نمیشناخت که بندهٔ خداست و هرآینه خودش را خداوند فردوس میشمرد.(۱۹)از این رو خدای فرخنده تا ابد،او را نهی فرمود از آن غذا تا انسان حتماً تابع خدای بماند.(۲۰)براستی به شما میگویم که هر کسی که نور دیدگانش روشن باشد،هر چیزی را روشن میبیند و از خود تاریکی هم روشنی استخراج میکند.(۲۱)لیکن کور چنین نمیکند.(۲۲)از این رو میگویم اگر انسان خطا نمیکرد،هر آینه من و تو رحمت خدای و احسان او را نمیدانستیم.(۲۳)اگر خدای انسان را ناتوان بر گناه خلق میفرمود،هرآینه انسان همسر میبود با خدای در آن کار.(۲۴)از این رو خدای فرخنده،انسان را صالح و نیکو کار خلق نمود؛ولیکن او آزاد است که آنچه میخواهد بکند از حیث زندگی و خلاص خودش یا لعنت خودش.))(۲۵)پس چون آن عالم این بشنید مدهوش شد و در حالی که از دادن پاسخ ناتوان شده بود،رفت. فصل صد و پنجاه و پنجم (۱)آنگاه رئیس کاهنان،در پنهانی دو کاهن پیرمرد را خواند و ایشان را فرستاد نزد یسوع که از هیکل بیرون شده و در رواق سلیمان نشسته و منتظر بود تا نماز ظهر بگزارد.(۲)شاگردانش با جمع کثیری از مردم نزد او بودند.(۳)پس آن دو کاهن نزدیک یسوع شده،گفتند،برای چه انسان گندم و میوه را خورد؟(۴)آیا خدای اراده نموده بود که او آنها را بخورد یا نه؟(۵)این را محض این گفتند تا او را تجربه کنند.(۶)زیرا اگر میگفت خدای اراده فرموده بود آن را،هرآینه در جواب میگفتند برای چه نهی فرمود.(۷)نیز اگر میگفت خدای آن را اراده نفرموده بود،میگفتند که انسان را قوّتی است عظیم تر از خدای؛زیرا او عمل میکند بر ضد ارادهٔ خدای.(۸) یسوع در جواب فرمود:((سؤال شما مثل راهی است در کوهی که در راست و چپ آن پرتگاه است؛ولی من در وسط سیر میکنم.))(۹)پس چون آن دو کاهن آن را شنیدند متحیر شدند؛زیرا درک نمودند که یسوع قصد ایشان را فهمیده.(۱۰)پس یسوع فرمود: ((چون هر انسانی محتاج است،هر چیزی را برای منفعت خود میکند.(۱۱)لیکن خدای به هیچ چیز محتاج نیست،پس برحسب مشیت خود عمل فرموده‌است.(۱۲)از این رو چون خدای انسان را آفرید،او را آزاد آفرید تا دانسته شود که خدای را به او حاجتی نیست.(۱۳)همانطور که می‌کند پادشاهی به بندگانش و آزادی میدهد تا ثروت خود را ظاهر کند تا بندگانش بیشتر به او محبت داشته باشند.(۱۴)در این صورت خدای انسان را آزاد آفرید تا سخت تر به خالق خود محبت داشته باشد و تا وجود او را بشناسد.(۱۵)زیرا خدای در حالتی که قادر است بر هر چیزی،بی احتیاج است به انسان؛زیرا وقتی که او را آفرید به قدرت خود،بر همه چیز او را بسبب جود خود آزاد و رها کرد به طریقی که ممکن باشد او را مقاومت در شر و به جا آوردن خیر.(۱۶)همچنین با اینکه خدای قدرت بر منع گناه دارد نخواسته که بر خلاف جود خود عمل نماید؛زیرا نزد خدای ضدیت نیست و چون قدرت او بر همه چیز موجود در انسان کار خود را کرده‌است،او نبایستی با گناه انسان مقاومت نماید،تا در انسان رحمت خدای و احسان او کار کنند.(۱۷)نشانهٔ راستی من این است که به شما میگویم،که رئیس کاهنان شما را فرستاده تا مرا امتحان کنید و این همان ثمر کهانت اوست.))(۱۸)پس دو کاهن پیرمرد برگشتند و برای رئیس کاهنان همه چیز را حکایت نمودند؛همو که گفته بود:پشت سر این شخص شیطانی است که همه چیز را به او تلقین میکند.(۱۹)زیرا او نظر بر پادشاهی اسرائیل دارد.(۲۰)لیکن امر در آن با خداست. فصل صد و پنجاه و ششم (۱)چون یسوع نماز ظهر را گزارد،از هیکل بیرون شد و کور مادرزادی را یافت.(۲)پس شاگردان از او پرسیدند:ای معلم!چه کسی دربارهٔ این انسان خطا کرده که کور متولد شده،پدرش یا مادرش؟(۳)یسوع در جواب فرمود: ((نه پدرش دربارهٔ او خطا کرده و نه مادرش.(۴)لیکن خدای او را چنین آفرید برای شهادت دادن به انجیل.))(۵)بعد از آنکه آن کور مادرزاد را بسوی خود خواند آب دهان بر زمین افکنده،گِلی ساخت و آن را بر دو چشم آن کور مادرزاد گذاشت.(۶)به او فرمود: ((برو به برکهٔ سلوام و غسل کن.))(۷)آنگاه آن کور مادرزاد رفت و همین که غسل کرد،بینا شد.(۸)پس در اثنای آنکه او به خانه برمیگشت،بسیاری از کسانی که به او برخوردند گفتند:اگر این مرد کور میبود هرآینه میگفتم بیقین که این همان است که بر دروازهٔ جمیل هیکل مینشست.(۹)دیگران گفتند:این همان است؛ولیکن چگونه بینا شد؟!(۱۰)پس از او پرسیده گفتند:آیا تو آن کور مادرزادی که بر دروازهٔ جمیل هیکل مینشست؟(۱۱)در جواب گفت:همانا من همانم و برای چه میپرسید؟(۱۲)گفتند:چگونه به چشم خود رسیدی؟(۱۳)در جواب گفت:همانا مردی بر زمین آب دهان افکند،گِلی ساخت و آن گِل را بر چشمم نهاد.(۱۴)آنگاه گفت برو و در برکهٔ سلوام غسل کن.(۱۵)پس رفتم و غسل کردم و اکنون بینا شده‌ام.(۱۶)فرخنده باد خدای اسرائیل!(۱۷)پس چون آن مرد که کورمادرزاد بود به باب جمیل هیکل برگشت،تمام اورشلیم از آن خبر پر شد.(۱۸)از این رو او احضار شد نزد رئیس کاهنان،که با کاهنان و فریسیان دربارهٔ یسوع رأی میزد.(۱۹)پس رئیس کاهنان از او پرسید ای مرد!آیا تو کور زاده شده ای؟ (۲۰) در جواب گفت:آری.(۲۰)پس رئیس کاهنان گفت:تمجید خدای کن و به ما بگو که کدام پیغمبر در خواب به تو ظاهر شد و چشم تو را نور بخشید؟(۲۲)آیا او پدر ما ابراهیم است،,یا موسی خدمتکار خدای،یا پیغمبر دیگر؟(۲۳)زیرا غیر اینان هیچ کس چنین کاری نمیتواند بکند.(۲۴)پس آن مرد که کو زاده شده بود،در جواب گفت:همانا من نه خواب دیده‌ام و نه من را ابراهیم شفا داده و نه موسی و نه پیغمبر دیگری.(۲۵)لیکن هنگامیکه من در دروازهٔ هیکل نشسته بودم،مرا مردی نزدیک خود کشید.(۲۶)پس از آنکه گِلی از خاک به آب دهان خود درست کرد،قدری از آن گِل بر چشم من نهاد و مرا بر برکهٔ سلوام فرستاد تا غسل کنم.(۲۷)پس رفتم و غسل کردم و با روشنی چشم برگشتم.(۲۸)رئیس آن کاهنان،نام آن مرد را پرسید.(۲۹)آن مرد که کور زاده شده بود در جواب گفت:او برای من نام خود را نیاورد.(۳۰)لیکن مردی که او را دیده بود،مرا آوازه داده و گفت:برو و غسل کن چنانکه او فرموده.(۳۱)زیرا او یسوع ناصری پیغمبر خدای اسرائیل و قدوس خداست.(۳۲)آن وقت رئیس کاهنان گفت:شاید او تو را امروز،یعنی روز شنبه،شفا داده‌است.(۳۳)کور در جواب گفت:او مرا امروز شفا داد.(۳۴)پس رئیس کاهنان گفت:اکنون ببینید چگونه این مرد خطاکار است؛زیرا او حرمت شنبه را نگاه نمیدارد. صد و پنجاه و هفتم (۱)کور در جواب گفت:من نمیدانم که او خطاکار است یا نیست.(۲)لیکن همین میدانم که کور بودم و مرا بینا کرد.(۳)پس فریسیان این را باور نکردند.(۴)از این رو به رئیس کاهنان گفتند:بفرست و بخوان پدر و مادر او را؛چه ایشان به ما راست خواهند گفت.(۵)پس پدر و مادر آن کور مادرزاد را خواندند.(۶)همین که حاضر شدند،رئیس کاهنان از ایشان پرسید:آیا این مرد پسر شماست؟(۷)ایشان در جواب گفتند:همانا او براستی پسر ماست.(۸)پس آنگاه رئیس کاهنان گفت:او میگوید که کور زائیده شده و اینک او میبیند؛پس چگونه این کار اتفاق افتاد؟(۹)پدر و مادر آن مرد،که کور زائیده شده بود،گفتند:همانا براستی کور زائیده شده؛لیکن نمیدانم که چگونه روشنی یافته.(۱۰)او خود بالغ است؛از خودش بپرسید به شما راست خواهد گفت.(۱۱)پس ایشان را برگردانیدند و رئیس برگشته،به مردی که کور زائیده شده بود گفت:خدای را تمجید کن و راست بگوی.(۱۲)پدر و مادر آن مرد کور ترسیده بودند سخن بگویند.(۱۳)زیرا فرمانی از مجلس شیوخ روم صادر شده بود که جایز نیست انسانی را که انجمن کند برای یسوع،پیغمبر یهود؛وگرنه سزای او مرگ است.(۱۴)آن فرمانی بود که والی خواسته بود صدور آن را.(۱۵)از این رو آن دو گفتند که او بالغ است؛از خودش سؤال کنید.(۱۶)پس آنگاه رئیس کاهنان به آن مردی که کور زائیده شده بود گفت:خدای را تمجید کن و راست بگو؛زیرا ما میدانیم که آن مردی که میگوئی تو را شفا داده،خطاکار است.(۱۷)آن مردی که کور زائیده شده بود در جواب گفت:من نمیدانم او خطاکار است یا نه؛همین قدر میدانم که من نمیدیدم؛پس مرا بینا ساخت.(۱۸)این پُرواضح است که از ابتدای علم تا این ساعت، کور مادر زادی بینا نشده.(۱۹)همچنین خدای گوش به خطاکاران نمیدهد.(۲۰)فریسیان گفتند:چه کرد وقتی که تو را بینا ساخت.(۲۱)آن وقت آن مردی که کور زائیده شده بود،از بی ایمانی ایشان در تعجب شده،گفت:همانا من به شما خبر دادم؛پس چرا دوباره از من میپرسید؟(۲۲)مگر شما میخواهید شاگرد او شوید؟(۲۳)پس او را رئیس کاهنان سرزنش نموده،گفت:تو به تمامت خود در گناه زائیده شده‌ای.مگر تو میخواهی ما را تعلیم کنی؟!(۲۴)دور شو و تو خود شاگرد این مرد شو.(۲۵)امّا ما،خود شاگرد موسی هستیم و میدانیم که خدای با موسی سخن گفته.(۲۶)اما این مرد،پس او را نمیدانیم که او از کجاست.(۲۷)سپس او را از مجمع و هیکل بیرون کرده و او را از نماز با پاکان در میان اسرائیل نهی کردند. فصل صد و پنجاه و هشتم (۱)آن مردی که کور زائیده شده بود،به دنبال یسوع رفت.(۲)پس یسوع او را تسلی داده گفت: ((همانا تو در هیچ زمانی مبارک نشده‌ای،چنانکه اینک شده‌ای.(۳)زیرا تو مبارکی از جانب خدای ما که بر زبان داوود،پدر ما و پیغمبر او،در میان جهان سخن گفته و فرموده:ایشان لعنت میکنند و من مبارک میکنم.(۴)همچنین بر زبان میکاه پیغمبر،جهان را فرموده:همانا من لعنت میکنم برکت تو را.(۵)زیرا ضدیت نمیکند خاک با باد و نه آب با آتش و نه روشنی با تاریکی و نه سردی با گرمی و نه محبت با دشمنی؛چنانکه ضدیت میکند ارادهٔ خدای با ارادهٔ جهان.))(۶)پس از این رو شاگردان به او گفتند:چه بزرگ است سخن تو ای آقا!(۷)یسوع در جواب فرمود: ((وقتی شما جهان را شناختید،میبینید که من راست گفته‌ام. (۹)همچنین راستی را در هر پیغمبر میشناسید.(۱۰)پس بدانید که اینجا سه نوع از عوالم هستند متضمّن در یک اسم.(۱۱)نخستین اشاره میکند به آسمانها و زمین با آب و باد و آتش و همه چیز هائی که مادون انسان هستند؛پس این عالم در هر چیزی متابعت میکند ارادهٔ خدای را چنانکه داوود میفرماید:همانا خدای به آنها امری داده که از آن تجاوز نمیکنند.(۱۲)دومین،اشاره میکند به تمام بشر؛چنانکه خانهٔ فلان،به دیوارها اشاره نمیکند؛بلکه به جماعت خانه اشاره میکند.(۱۳)پس این عالم نیز خدای را دوست میدارد.(۱۴)زیرا ایشان بالطبیعه اشتیاق به خدای دارند.هر کس به اندازه‌ای که میتواند بحسب طبیعت به خدای شوق دارد،اگر چه گمراه شده‌اند در طلب خدای.(۱۵)پس آیا میدانید برای چه همه شوق به خدای دارند؟(۱۶)زیرا ایشان همه اشتیاق دارند به صلاح نامتناهی بدون کمترین شری.(۱۷)این همان خداست.(۱۸)از این رو خدای مهربان،پیغمبران خود را به این جهان برای خلاصی اهل آن فرستاد.(۱۹)اما سوم،پس آن حال سقوط انسان در گناه‌است،که برمیگردد به شریعتی که ضد است با خدای آفریدگار جهان.(۲۰)پس این انسان را نظیر شیاطین،که دشمنان خدایند،میسازد.(۲۱)اگر پیغمبران این جهان را،که خدای آن را سخت دشمن میدارد،دوست میداشتند دربارهٔ آنان چه گمان میکردید؟(۲۲)براستی که خدای از ایشان پیغمبری خود را سلب میفرمود.(۲۳)من چه بگویم!؟(۲۴)سوگند به هستی خدائی که جان من در حضورش میایستد،اگر محبت این جهان شریر در نهاد رسول الله جا بگیرد –وقتی که به این جهان میآید- هرآینه خدای از او نیز آنچه را که به او وقت آفریدن او بخشیده بود،خواهد گرفت و او را مطرود میگرداند.(۲۵)زیرا خدای به این اندازه ضد این جهان است.)) فصل صد و پنجاه و نهم (۱)شاگردان گفتند:ای معلم!همانا سخن تو سخت بزرگ است،پس بر ما مهربانی کن؛چه ما آن را نمیفهمیم.(۲)یسوع فرمود: ((مگر به خیال شما میرسد که خدای رسول خود را خلق فرموده که با او ضد باشد،که میخواهد خود را برابر با خدای گرداند.(۳)چنین است.(۴) بلکه پیغمبر بندهٔ صالح اوست که نمیخواهد آنچه را که آن را خدای نمیخواهد.(۵)همانا شما نمیتوانید بفهمید این را؛زیرا شما نمیدانید که گناه چیست.(۶)پس گوش بدهید به سخن من.(۷)براستی به شما میگویم که ممکن نیست گناه در انسان چیزی جز ضدیت با خدای احداث کند.(۸)زیرا گناه نیست،مگر آنچه را خدای نمیخواهد؛زیرا هرچه را او میخواهد از گناه اجنبی است.(۹)پس هرگاه رؤسای کاهنان،با کاهنان و فریسیان مرا رنج دهند برای اینکه گروه اسرائیل مرا خدای خوانده‌اند،هرآینه کاری کرده‌اند که خدای به آن راضی میباشد و هرآینه خدای ایشان را مأجور خواهد نمود.(۱۰)لیکن خدای ایشان را دشمن داشته،برای اینکه ایشان مرا رنج میدهند بسبب مخالف آن و آن این است که ایشان نمیخواهند که من حق را بگویم.(۱۱)چه بسیار که به روایات خود کتاب موسی و کتاب داوود و پیغمبران و دوستان خدای را فاسد نموده‌اند.(۱۲)همانا ایشان از این رو مرا مکروه میدارند و مرگ مرا دوست دارند.(۱۳)موسی مردمی را کشت و اخاب مردمی را.به من بگوئید که آیا این از هر دو آنها کشتن به حساب میآید؟(۱۴)نه البته.(۱۵)زیرا موسی مردم را کشت تا عبادت اصنام را براندازد و عبادت خدای حقیقی را باقی بدارد.(۱۶)لیکن اخاب مردم را کشت تا عبادت خدای حقیقی را براندازد و عبادت بتان را باقی بدارد.از این رو قتل موسی مردم را،قربانی حساب شد.در حینی که قتل اخاب مردم را جنایت است.(۱۷)پس حقیقتاً یک عمل دو نتیجه متضاد احداث نمود.(۱۸)سوگند به هستی خدای که جانم در حضور او میایستد،اگر شیطان با ملائکه سخن میکرد تا ببیند چگونه خدای را دوست دارند،هرآینه خدای او را خوار نمیکرد.(۱۹)لیکن مطرود شد برای اینکه خواست ایشان را از خدای دور کند.))(۲۰)آن وقت نگارنده پرسید:پس چگونه واجب است در این صورت،اینکه بفهمیم آنچه را که در باب میکاه پیغمبر گفته شده.(۲۱)در باب دروغی که خدای امر نموده پیغمبران دروغی را که آن را بر زبان بیاورند؛چنانکه آن در کتاب ملوک اسرائیل نوشته شده‌است.(۲۲)یسوع در جواب فرمود:((ای برنابا!بخوان به اختصار آنچه را که حکایت کرده‌ای تا حق را آشکار بنگری.)) فصل صد و شصتم (۱)آن وقت نگارنده گفت:دانیال پیغمبر چون تاریخ ملوک اسرائیل و سرکشان ایشان را وصف فرموده،چنین نوشته‌است که پادشاه اسرائیل و پادشاه یهودا با هم اتحاد نمودند که با بنی بلعال –یعنی مطرودین-که عمونیان بودند جنگ کنند.(۲)وقتی یهوشافات پادشاه یهودا و اخاب پادشاه اسرائیل هر دو بر تخت سامره جلوس کرده بودند،چهارصد پیغمبر دروغگو پیش روی ایشان ایستادند.(۳)پس به پادشاه اسرائیل گفتند:قیام کن بر ضد عمونیان؛زیرا خدای ایشان را به دستهای تو واگذار خواهد کرد و عمون را بر باد خواهی داد.(۴)آن وقت یهوشافات گفت:آیا اینجا پیغمبری از طرف خدای پدران ما یافت میشود؟(۵)اخاب در جواب گفت:فقط یک نفر یافت میشود و او هم شریر است؛زیرا او همیشه به بدی بر من پیغمبری میکند.(۶)همانا او را در زندان نهاده‌ام.(۷)او گفت،فقط یک نفر یافت میشود؛زیرا تمام کسانی که یافت شده بودند کشته شدند به امر اخاب؛حتی اینکه پیغمبران –چنانکه تو ای معلم!فرمودی –به قله‌های کوه‌ها،آنجا که بشری ساکن نشده بود گریختند.(۸)آن وقت یهوشافات گفت:او را حاضر کن اینجا و ما باید ببینیم که چه میگوید.(۹)از این رو اخاب امر نمود که میکاه آنجا حاضر شود.(۱۰)پس آمد با بندهای در پایش و روی او مضطرب بود مثل شخصی که میان موت و حیات به سر میبرد.(۱۱)پس اخاب از او پرسیده،گفت:ای میکاه به نام خدای سخن بگو.آیا بر ضد عمونیان بلند شویم؟آیا خدای شهرهای ایشان را به دست ما واگذار خواهد کرد؟(۱۲)میکاه در جواب فرمود:بلند شو،بلند شو؛زیرا تو خوش بلند خواهی شد و سخت خوش فرود خواهی آمد.(۱۳)آن وقت پیغمبران دروغین ستایش کردند میکاه را و گفتند:او پیغمبر راستگوئی است مر خدای را.آنگاه بندها را از پاهایش شکستند.(۱۴)اما یهوشافات که از خدای ما میترسید و هرگز زانوهای خود را برای بتها خم نکرده بود،از میکاه پرسیده،گفت:برای اکرام خدای پدران ما حق را بگو؛چنانکه عاقبت این جنگ را دیده‌ای.(۱۵)میکاه در جواب فرمود:همانا من از بهر تو میترسم ای یهوشافات!از این رو به تو میگویم که همانا من گروه اسرائیل را دیدم مثل گلهٔ گوسفندی که آن را شبانی نباشد.(۱۶)آن وقت اخاب با تبسم به یهوشافات گفت:همانا من تو را خبر دادم که این مرد پیغمبری نمیکند مگر به بدی؛لیکن تو آن را باور نکردی.(۱۷)پس آن وقت هر دو گفتند:ای میکاه!این را چگونه دانستی؟(۱۸)میکاه در جواب گفت:به خیال من آمد که انجمنی از ملائکه در حضور خدای تشکیل یافت.(۱۹)شنیدم وحی خدای را که چنین میفرمود:کیست که اخاب را اغوا کند تا بر ضد عمون بلند شود و کشته شود.(۲۰)پس هر یکی چیزی گفت و دیگری چیزی دیگر.(۲۱)پس از آن فرشته‌ای آمد و گفت:ای پروردگار!من با اخاب جنگ میکنم؛پس میروم بسوی پیغمبران دروغگوی او و دروغی بر زبان هایشان القا میکنم و اینچنین قیام میکند و کشته خواهد شد.(۲۲)پس همین که خدای این بشنید فرمود:برو و چنین کن؛پس همانا تو موفق خواهی شد.(۲۳)پس آن وقت پیغمبران دروغگو به خشم درآمدند.(۲۴)رئیس ایشان به روی میکاه سیلی زده،گفت:ای مطرود خدای!کی فرشته‌ای نزد ما عبور نمود و بسوی تو آمد؟!(۲۵)به ما بگو فرشته‌ای که دروغ برداشته بود کی بسوی ما آمد؟(۲۶)میکاه در جواب فرمود:همانا تو وقتی از خانه‌ای به خانه‌ای از ترس کشته شدن فرار کنی،خواهی فهمید اینکه تو پادشاه خود را اغوا کرده‌ای.(۲۷)پس اخاب به خشم در آمده،گفت:میکاه را بگیرید و بندهائی را که در پاهایش بود به گردنش بنهید و اقتصار کنید بر او به نان جو و آب تا وقت برگشتن من.(۲۸)زیرا حالا نمیدانم که به چگونه مرگی او را عذاب کنم.(۲۹)پس بلند شدند و برحسب سخن میکاه کار انجام گرفت.(۳۰)زیرا پادشاه عمونیان به خدمتکاران خود گفته بود:بپرهیزید از اینکه با پادشاه یهودا یا بزرگان اسرائیل بجنگید؛بلکه دشمن من،اخاب،پادشاه اسرائیل را بکشید.(۳۱)در این وقت یسوع فرمود: ((همین جا بایست؛زیرا آن برای غرض ما کافی است.)) فصل صد و شصت و یکم (۱)پس یسوع فرمود: ((آیا همه چیز را شنیدید؟))(۲)شاگردان در جواب گفتند:آری ای آقا!(۳)پس از آن یسوع فرمود: ((همانا دروغ گفتن گناه است؛ولیکن کشتن گناهی است بزرگ تر.(۴)زیرا دروغ گناهی است که مختص است به کسی که سخن میگوید.(۵)لیکن کشتن علاوه بر اینکه مختص است به آن کسی که مرتکب آن میشود،هلاک میکند اینجا عزیزترین چیزها را نزد خدای به روی زمین،یعنی انسان را.(۶)مداوای دروغ گفتن به گفتن ضد آنچه گفته شده ممکن است؛در حالی که هیچ دوائی برای کشتن نیست؛زیرا ممکن نیست به مرده جان داد.(۷)در این صورت به من بگوئید آیا بندهٔ خدای موسی گناه کرده‌است به کشتن تمام کسانی که ایشان را کشته؟))(۸)شاگردان در جواب گفتند:حاش لله،حاش لله که موسی گناه کرده باشد به طاعت نمودن خود خدای را؛که خدای او را به آن امر فرموده بود.(۹)پس آن وقت یسوع فرمود: ((و من و هم میگویم حاش لله اینکه آن فرشته‌ای که پیغمبران دروغین اخاب را به دروغ فریب داد،گناه کرده باشد.(۱۰)زیرا همچنانکه خدای قبول نمود کشتن مردم را بطور قربانی؛پس هم اینگونه قبول نمود دروغ را حمد آسا.(۱۱)به شما براستی میگویم چنانکه خطا میکند کودکی که کفش خود را به اندازهٔ پهلوانی میسازد،همچنین خطا میکند کسی که خدای را فرمانبَر شریعت میگرداند،چنانکه او خود خاضع آن است،از آنجائی که او انسان است.(۱۲)پس وقتی اعتقاد کردید که همانا گناه آن است که آن را خدای نمیخواهد،آن وقت حق را خواهید یافت؛چنانکه به شما گفتم.(۱۳)بنابراین چون خدای غیر مرکّب و غیر متغیر است،پس او نیز غیر قادر است که یک چیز را هم بخواهد و هم نخواهد.(۱۴)زیرا به آن ضدیتی در نَفْس او حاصل میشود که بر آن اَلم مترتب است و در این صورت منزه نخواهد بود بی اندازه.)) (۱۵)فیلّپِس گفت:لیکن چگونه باید فهمید فرمایش عاموس پبغمبر را،که هیچ شری در شهر پدید نشود که آن را خدای نساخته باشد.(۱۶)یسوع در جواب فرمود: ((اکنون ببین ای فیلّپِس!چه سخت خطرناک است اعتماد به حرف نمودن چنانکه میکنند فریسیان که قضای الاهی را درگزیده برای خودشان گمان نموده‌اند به طریقه‌ای که فعلاً از آن این نتیجه را حاصل میکنندکه خدای نیکوکار نیست و اینکه او فریب دهنده و دروغگو و مبغض جزاست که بر ایشان واقع میشود.(۱۷)از این رو میگویم که پیغمبر خدای،عاموس،در اینجا از شری سخن میراند که آن را جهان شر مینامد.(۱۸)زیرا اگر لغت پاکان را استعمال میفرمود،هرآینه جهان آن را نمیفهمید.(۱۹)زیرا تمام بلاها نیکو هستند یا از آن رو که پاک میکنند بدی را که به جا آورده‌ایم یا اینکه نیکویند برای اینکه ما را از ارتکاب بدی باز میدارند.(۲۰)یا اینکه نیکویند برای اینکه به انسان حال این زندگانی را میفهمانند تا دوست بداریم و مشتاق زندگی جاوید گردیم.(۲۱)پس هرگاه عاموس پیغمبر فرموده بود،در شهر خیری نیست مگر اینکه خدای سازندهٔ آن است،هرآینه آن وسیله‌ای میشد برای ناامیدی مصیبت زدگان،وقتی که خود را در محنتها میبینند و خطاکاران را در وسعت زندگانی.(۲۲)از آن بدتر اینکه هرگاه بسیاری تصدیق کنند که شیطان را بر انسان تسلطی هست،از شیطان خواهند ترسید و برای خلاصی از بلیات خدمت او مینمایند.(۲۳)پس از این رو عاموس کرد آنچه را که میکند مترجم رومیکه در سخن خود ملاحظهٔ این نمینماید که گویا او در حضور رئیس کاهنان سخن میگوید؛بلکه ملاحظه میکند اراده و مصلحت یهودیانی را که سخن گفتن به زبان عبرانی را نمیفهمند. فصل صد و شصت و دوم (۱)اگر عاموس فرموده بود،در شهر خیری نیست جز آنکه خدای سازندهٔ آن است،هرآینه سوگند به هستی خدای که جانم در حضور او میایستد،خطای فاحشی مرتکب شده بود.(۲) زیرا جهان خیری جز ستم و گناهانی که در راه باطل آن را میکند نمیبیند.(۳)بنابراین مردم در فرورفتن به گناه سخت میشدند؛زیرا ایشان اعتقاد میکنند که شری و گناهی یافت نمیشود که آن را خدای نساخته باشد و آن امری است که زمین از شنیدن آن به لرزه میآید.))(۴)چون یسوع این بفرمود،زلزلهٔ عظیمیبی درنگ حاصل شد؛بحدی که هر کس مثل مرده‌ای افتاد.(۵)پس ایشان را یسوع برخیزانیده فرمود: ((اکنون ملاحظه کنید که به شما حق را گفتم،باید شما را در این صورت کفایت کند.(۶)همانا چون که عاموس فرمود که خدای در شهر شری ساخت در حالتی که با جهان سخن گوینده بود،پس او همانا از بلیاتی سخن داشته که آنها را شر نمینامند مگر خطاکاران.(۷)اکنون باید بیائیم بر ذکر قضا و قدر که میخواهید آن را بفهمید و آنچه از آن با شما فردا صحبت خواهم نمود به نزدیکی نهر اردن بر جانب دیگر:إن شاءالله.)) فصل صد و شصت و سوم (۱)یسوع با شاگردان خود بسوی صحرای پشت نهر اردن روانه شد.(۲)پس چون نماز ظهر تمام شد،به پهلوی درخت خرمائی نشست و شاگردانش زیر سایهٔ آن نخل نشستند.(۳)آن وقت یسوع فرمود: ((ای برادران!همانا قضا و قدر رازی است بزرگ؛بحدّی که آن را براستی نمیداند آشکارا،جز یک نفر و بس.(۴)او آن کسی است که امتها منتظر او میباشند،آن کسی که اسرار خدای بر او آشکار میشود،آشکار شدنی؛پس خوشا به حال کسانی که گوش به سخن او میدهند،وقتی که به جهان بیاید.(۵)زیرا رحمت خدای بر ایشان سایه خواهد افکند؛چنانکه این درخت خرما ما را سایه افکنده‌است.(۶)آری،همانا چنانکه این درخت از حرارت سوزان آفتاب ما را نگاه میدارد،همچنین رحمت نگاه میدارد ایمان آورندگان به آن اسم را از شر شیطان.))(۷۹شاگردان پرسیدند:ای معلم!کدام کس خواهد بود آن مردی که از او سخن میرانی که به جهان خواهد آمد؟(۸)یسوع به شکفتگی دل در جواب فرمود: ((همانا او محمد پیغمبر خداست.(۹)وقتی او به جهان بیاید،چنانکه باران زمین را قابل میکند که بار بدهد بعد از آنکه مدت مدیدی باران منقطع شده باشد،(۱۰)همچنین او وسیلهٔ اعمال صالحه میان مردم خواهد شد به رحمت بسیاری که آن را میآورد.(۱۱)پس او ابر سفیدی است پر از رحمت خدای و آن رحمتی است که خدای آن را بر مؤمنان نثار میکند نرم نرم،مثل باران. فصل صد و شصت و چهارم (۱)همانا کنون شرح میدهم،بسیار کم از آنچه خدای معرفت آن را به من عطا فرموده دربارهٔ همین قضا و قدر.(۲)فریسیان میگویند:هر چیزی چنان تقدیر شده که ممکن نیست برای آن کسی که برگزیده شده مردود شود.(۳)نیز کسی که مردود شده به هیچ وسیله ممکن نمیشود او را که برگزیده شود.(۴)نیز چنانکه خدای مقدر فرموده که نیکوکاری همان راهی باشد که در آن برگزیدگان راه میروند بسوی نجات،همچنین مقدر فرموده که گناه همان راهی باشد که در آن رانده شدگان راه میروند بسوی هلاکت.(۵)ملعون باد زبانی که به این گویا شده و دستی که این را نوشته؛زیرا این همانا اعتقاد شیطان است.(۶)پس بنابر این نظر،ممکن است مرد را بفهمد مذهب فریسیان این عصر را؛زیرا ایشان خدمتکاران امین شیطانند.(۷)پس معنی قضا و قدر چه میتواند باشد جز اینکه:آن ارادهٔ مطلقی است که از برای هر چیز غایتی قرار میدهد و وسیلهٔ رسیدن به آن غایت را قرار میدهد در دست مردمان.(۸)زیرا بی وسیله برای هیچ کس ممکن نیست اجرای غایت.(۹)پس چگونه دست میدهد کسی را بنا نهادن خانه‌ای و حال آنکه او نه فقط سنگ و پول برای اینکه خرج کند ندارد؛بلکه محل یا جای نهادن یک قدم بر روی زمین را ندارد.(۱۰)هیچ کس از این بی نیاز نیست،البته.(۱۱)پس من میگویم که قضا و قدر منجر به تفوق شریعت خدای نخواهد شد،هرگاه مستلزم شود سلب اراده‌ای را که خدای بسبب وجود خود به انسان بخشیده.(۱۲)پس از واضحات است که در این وقت ما در اثبات کراهیت صحبت کرده‌ایم نه دربارهٔ قضا و قدر.(۱۳)اما اینکه انسان آزاد است؛از کتاب موسی واضح است؛زیرا خدای چون بر کوه سینا شریعت را عطا کرد،اینچنین فرمود:وصیت من در آسمان نیست تا برای خود عذر آورده،بگوئی کیست تا برود حاضر سازد برای ما وصیت خدای را.(۱۴)یا کدام کس را میبینی که به ما نیروئی بدهد تا آن را حفظ کنیم.(۱۵) همچنین نه آن پشت دریاست تا خود را معذور بداری چنانکه گذشت.(۱۶)بلکه وصیت من نزدیک به دل توست تا هروقت بخواهی آن را حفظ خواهی کرد.(۱۷)به من بگوئید اگر هیرودس امر کند پیری را که به جوانی برگردد و بیماری را که تندرستی را بیابد پس هرگاه این دو نکردند امر نماید به قتل ایشان،آیا این عدالت است.))(۱۸)شاگردان در جواب گفتند:اگر هیرودس امر به این نماید هرآینه بزرگ ترین ظالم و کافر خواهد بود.(۱۹)آنگاه یسوع آهی کشیده،فرمود: ((ای برادران!اینها نیست جز میوه‌های تقلیدهای بشریه.(۲۰)زیرا به قول ایشان که خدای تقدیر فرمود و حکم نمود بر مطرود به طریقی که با آن ممکن نیست او را که برگزیده گردد،کفر میکنند بر خدای که گویا او طاغی و ظالم است.(۲۱)در حالی که خداوند به خطاکار امر میکند که خطا نکند و چون خطاکرد توبه کند.(۲۲)با اینکه آن تقدیر از خطاکار سلب میکند قدرت بر ترک گناه را؛پس سلب میکند از او ارادهٔ توبه را بالمره. فصل صد و شصت و پنجم (۱)لیکن بشنوید آنچه را که خدای بر زبان یوئیل پیغمبر میفرماید،که:به هستی خودم سوگند –خدای شما میفرماید – مرگ گنهکار را نمیخواهم؛بلکه دوست میدارم که به توبه برگردد.(۲)در این صورت،آیا خدای تقدیر میفرماید چیزی را که نمیخواهد آن را؟!(۳)تأمل نمائید که خدای چه میگوید و فریسیان زمان حاضر چه میگویند.(۴)خدای نیز بر زبان اشعیای پیغمبر میفرماید:خواندم ولی به من گوش ندادید.(۵)پس چه بسیار که خدای خوانده.(۶)خود بشنوید آنچه را که خدای بر زبان همین پیغمبر میفرماید،که:دست خود را تمام روز بر گروهی گشادم که مرا تصدیق نمیکنند؛بلکه با من معارضه دارند.(۷)پس هرگاه فریسیان ما بگویند که مطرود نمیتواند برگزیده شود،پس آیا جز این را میگویند که خدای بشر را استهزا مینماید؟چنانکه کسی کوری را استهزا کند و چیز سفیدی به او بنمایاند و چنانکه کسی کری را استهزا کرده و در گوش او سخن گوید.(۸)اما اینکه ممکن است که برگزیده مطرود شود،پس تأمل کنید آنچه را که خدای بر زبان حزقیال پیغمبر میفرماید.(۹)خدای میفرماید:به روح خودم،وقتی نیکوکار از نیکوئی خود برگردد و مرتکب بدکاریها شود،پس همانا او هلاک میشود و دیگر هیچ از نکوئی او یاد نمیکنم؛زیرا نکوئی او ترک او خواهد کرد در پیش من،پس او را نجات نمیدهد و حال آنکه او به آن اتکال داشت.(۱۰)اما ندای مطرودین،پس خدای دربارهٔ آن بر زبان هوشع میفرماید:همانا من گروه نابرگزیده را میخواهم؛پس ایشان را برگزیده میگردانم.(۱۱)همانا خدای راستگوست و دروغ نمیگوید؛چونکه خدای حق است؛پس او حق میگوید.(۱۲)لیکن فریسیان زمان حاضر با تعلیم خودشان مخالفت مینمایند با خدای،تمام مخالفت را.)) فصل صد و شصت ششم (۱)اندریاس گفت:لیکن چگونه باید فهمید آنچه را که خدای به موسی فرمود اینکه،او مهربان میسازد هر کس را مهربان میسازد و سنگدل میکند هرکس را که سنگدل میکند.(۲)یسوع در جواب فرمود: ((همانا این را خدای برای این فرمود تا انسان معتقد نشود که به فضلیت خود خلاص شده‌است.(۳)بلکه تا درک نماید که حیات و رحمت خدادادی است و آن دو را خدای به او از وجود خودش عطا نموده‌است.(۴)میگوید آن را تا بشر بپرهیزد از اینکه غیر او خدایان دیگری هم یافت میشوند.(۵)پس اینکه او دل فرعون را سخت نمود،از این رو کرد که او طایفهٔ ما را عقاب نمود و خواست که بر آنان ظلم کند به هلاک نمودن همهٔ اطفال نرینهٔ اسرائیل؛حتی اینکه نزدیک بود که موسی هم از زندگی خود زیان ببیند.(۶) بنابراین براستی به شما میگویم که همانا اساس تقدیر همانا شریعت خدای و آزادی ارادهٔ بشریه‌است.(۷)بلکه خدای میتوانست که همهٔ عالم را خلاص کند تا هیچ کس هلاک نشود،هرآینه نخواست که آن را بکند.(۸)برای اینکه انسان از آن آزادی که آن را برای او نگه داشته جدا نشود و بر ضد شیطان عمل کند تا برای این مشتِ گِل که آن را شیطان ذلیل نموده –اگر چه گناه کرده،چنانکه شیطان کرده – قدرت باشد بر توبه و بر رفتن برای سکنا گرفتن در آنجائی که از آنجا شیطان رانده شده‌است.(۹)پس میگویم که خدای میخواهد که به رحمت خود مماشات کند آزادی ارادهٔ انسان را.(۱۰)همچنین نمیخواهد که به قدرت نامتناهی خود مخلوق را ترک کند.(۱۱)نیز نمیتواند کسی در روز جزا از گناهان خود معذور باشد.(۱۲) زیرا آن وقت برای او واضح میشود که چقدر کار کرده خدای برای بازگشت او و چقدر و چقدر او را بسوی توبه خوانده‌است. فصل صد و شصت و هفتم (۱)بنابراین پس هرگاه فکرهای شما به این اطمینان ندارد و میخواهد که باز بگوئید برای چه اینچنین است،پس من برای شما واضح میکنم که چرا.(۲)آن این است که به من بگوئید،که چرا ممکن نیست سنگ را که بر سطح آب قرار بگیرد با اینکه زمین را تسلط بر سطح آب است؟(۳)به من بگوئید برای چه خاک و باد و آب و آتش در انسان متحدند و به وفاق محفوظ؛با اینکه آب آتش را خاموش میکند و خاک از باد میگریزد؛حتی کسی نمیتواند میان آنها الفت دهد.(۴)پس هرگاه شما این را نمیفهمید –بلکه تمام بشر از حیثی که ایشان بشر هستند نمیتوانند آن را بفهمند-پس چگونه میفهمند که خدای چگونه هستی را از لاشیئی به یک کلمه آفریده‌است.(۵)چگونه ازلیت خدای را میفهمند؟(۶)براستی که برای ایشان هیچ گاه دست نخواهد داد که این را بفهمند.(۷)زیرا چون انسان محدود است و در ترکیب او داخل میشود آن جسدی که آن قابل فساد است و نَفْس را فشار میدهد –چنانکه سلیمان پیغمبر فرموده –و چونکه کارهای خدای مناسب است با خدای،پس چگونه برای انسان ادراک آنها ممکن میشود؟(۸)پس چونکه اشعیا،پیغمبر خدای،این بدید فریاد برآورده،فرمود:راستی همانا تو خدای در پرده‌ای.(۹)دربارهٔ رسول الله میفرماید:چگونه خدای او را آفریده اما از طایفهٔ او،پس کیست که صفت او کند؟!(۱۰)دربارهٔ عمل خدای میفرماید:کیست رأی دهندهٔ در آن؟(۱۱)از این رو خدای به طبیعت بشریه میفرماید:چنانکه آسمان بالای زمین است راههای من بالای راههای شما و فکر من بالای فکرهای شماست.(۱۲)از این رو به شما میگویم که کیفیت تقدیر برای انسان واضح نیست،اگر چه ثبوت آن حقیقی است،چنانکه به شما گفتم.(۱۳)پس در این صورت آیا سزاوار است انسان حقیقت را انکار کند؛چون کیفیت آن را نمیتواند بدست آورد.(۱۴)حقاً که من پیدا نکرده‌ام کسی را که ترک کند صحت را،اگرچه ممکن نشود برای او ادراک کیفیت آن.(۱۵)زیرا من تاکنون نمیدانم خدای چگونه شفا میدهد مرض را بواسطهٔ لمس نمودن من.)) فصل صد و شصت و هشتم (۱)آن وقت شاگردان گفتند:راستی که خدای به زبان تو سخن گفته:زیرا هیچ انسانی سخن نگفته چنانکه تو سخن میگوئی.(۲)یسوع فرمود: ((تصدیق کنید مرا که چون خدای مرا برگزید تا به خانهٔ اسرائیل بفرستد،کتابی به من عطا فرمود که به آینهٔ پاکی شباهت دارد و بر دل من فرود آمده‌است که هرچه میگویم از آن کتاب صادر میشود.(۳)وقتی که صدور آن کتاب از دهان من به نهایت رسید از جهان بلند شوم.))(۴)پطرس پرسید:ای معلم!آیا آنچه الآن به آن تکلم میکنی در آن کتاب مکتوب است؟(۵)یسوع در جواب فرمود: ((همانا هر آنچه میگویم از برای معرفت خدای و برای خدمت خدای و برای معرفت انسان و برای خلاص جنس بشری،همانا همه از آن کتاب که آن انجیل من است صادر شده‌است.))(۶)پطرس گفت:آیا در آن بزرگواری بهشت نوشته شده است؟ فصل صد و شصت و نهم (۱)یسوع فرمود: ((گوش بدارید که کیفیت بهشت را برای شما شرح دهم و بگویم که چگونه پاکان و مؤمنان در آنجا،الی غیرالنهایه اقامت خواهند نمود.(۲)این برکتی است از بزرگترین برکتهای بهشت؛زیرا هر چیزی،هرچند بزرگ باشد،همین که آن را نهایتی بود کوچک،بلکه ناچیز،خواهد شد.(۳)پس بهشت همان خانه‌ای است که خدای در آن مسرتهای خود را که بس بزرگ است انباشته میفرماید.(۴)حتی آن زمینی که پاهای پاکان و فرخندگان آن را پایمال میکند،بس پر قیمت است؛بحیثی که اندکی از آن گرانتر است از هزارعالم.(۵)بتحقیق که این مسرات را پدر ما داوود،پیغمبرِ خدای،دیده‌است.(۶)زیرا خدای به او نشان داده،وقتی که برای او آسان نمود که عظمت بهشت را ببیند.(۷)از این رو همین که به خود آمد،چشمهای خود را با دو دست خود پوشیده و گریه کنان فرمود:ای چشم من!بعد از این به این جهان نظر مکن؛زیرا هرچه در آن هست باطل است و در آن چیز خوبی نیست.(۸)بتحقیق که از این مسرات اشعیای پیغمبر سخن رانده و گفته:دو چشم انسانی ندیده و دو گوش او نشنیده و دل بشر درک نکرده آنچه را که خدای تهیه فرموده برای کسانی که او را دوست دارند.(۹)آیا میدانید برای چه ندیده‌اند نشنیده‌اند و درک نکرده‌اند این مسرتها را؟زیرا مادامیکه ایشان اینجا در جهانِ پست زندگانی میکنند،همانا لایق نیستند برای مشاهدهٔ این چیزها.(۱۰)ازاین رو به شما میگویم که پدر ما داوود،با اینکه براستی آنها را دیده‌است،به دو چشم بشری آنها را ندیده‌است.(۱۱)زیرا خدای نفس او را بسوی خود کشید و وقتی که با خدای متحد شد،آنها رابه نور الاهی دید.(۱۲)سوگند به هستی خدای که نفس من در حضورش میایستد،چون مسرتهای بهشت نامتناهی و انسان متناهی است؛پس انسان نمیتواند که انها را فراگیرد؛چنانکه سبوی کوچک نمیتواند آب دریا را فراگیرد.(۱۳)ببینید که در زمان تابستان جهان چه رونقی دارد وقتی که همه جا میوه و محصول فراوان دارد.(۱۴)حتی اینکه خود کشاورز مست میشود از سروری که در فصل درو دارد و دره‌ها و کوه‌ها را وادار میکند به ترجیع صوت خود.(۱۵)زیرا او نتیجهٔ کارهای خود را بسیار دوست میدارد.(۱۶)هان!پس اینچنین دل خود را بسوی بهشت بلند کنید،آنجا که همه چیز ثمر میدهد میوه هائی را به اندازه‌ای که هرکس کِشتِه.(۱۷)سوگند به هستی خدای همانا این بس است برای معرفت بهشت از حیثی که خدای بهشت را خانهٔ مسرت خود آفرید.(۱۸)آیا گمان نمیکنید که برای خوبی نامحدود بقیاس چیزهای خوب نامحدودی هست؟(۱۹)یا اینکه جمالی را که قیاس آن نمیتوان،چیز هائی باشد که جمال آنها بر قیاس فائق باشد؟(۲۰)حذر کنید؛زیرا شما بسیاری را گمراه خواهید کرد اگر گمان کنید که همهٔ اینها نزد خداوند نیست. فصل صد و هفتادم (۱)خدای به مردی که او را به اخلاص عبادت میکند چنین میفرماید: (۲)قدر خود را بشناس و اینکه تو برای من کار میکنی.(۳)سوگند به هستی خودم که من ابدی هستم،همانا محبت چیزی بر جود من زیاد نمیکند.(۴)زیرا تو مرا عبادت میکنی در حالتی که خدای آفریدگار توام،دانا به اینکه تو ساختهٔ من هستی.(۵)از من نمیخواهی چیزی را جز نعمت و رحمت بواسطهٔ اخلاص خود در عبادت من؛زیرا تو برای عبادت من حدی قرار نمیدهی؛چه، تو راغبی که مرا همیشه عبادت کنی.(۶)من هم اینچنین میکنم؛چه،من تو را پادا ش میدهم که گویا تو خدائی و همسر من هستی.(۷)زیرا من نه تنها نیکوئیهای بهشت را در دستهای تو مینهم؛بلکه خودم را نیز به تو میبخشم.(۸)همانگونه که تو میخواهی همیشه بندهٔ من باشی،اجر تو را ابدی قرار میدهم و میخواهم همیشه خدای تو باشم.)) فصل صد و هفتاد و یکم (۱)یسوع به شاگردان خود فرمود: ((گمان شما دربارهٔ بهشت چیست؟(۲)آیا عقلی یافت میشود که مانند آن توانگری و خوشیها را درک نماید؟(۳)پس بر انسانی که میخواهد بفهمد آنچه را خدای میخواهد به بندگانش بدهد،لازم است که معرفت او بزرگ باشد به اندازهٔ معرفت خدای.(۴)هرگاه هیرودس به یکی از شرفای خود هدیه‌ای تقدیم کند،آیا میدانید به چه نحو آن را تقدیم میکند.؟))(۵)یوحنا در جواب گفت:همانا من آن را دوبار دیده‌ام و یقیناً که ده یک آنچه به او میدهد،کافی باشد فقیر را.(۶)یسوع فرمود: ((لیکن هرگاه درویشی از هیرودس تقدیم خواهد پس او را چه خواهد داد؟))(۷)یوحنا در جواب گفت:یک فَلس یا دو فَلس.(۸)یسوع فرمود: ((پس باید این همان نامهٔ شما باشد که در آن مطالعه میکنید برای معرفت بهشت.(۹)زیرا خدای هرچه به انسان برای جسد او بدهد در این جهان حاضر،مثل این است که هیرودس به درویشی یک فَلس بدهد.(۱۰)لیکن آنچه میدهد آن را خدای برای روح و نَفْس در فردوس،مثل این است که هیرودس آنچه دارد،بلکه زندگی خود را،به یکی از خدمتکاران خود بدهد. فصل صد و هفتاد و دوم (۱)خدای به کسی که او را دوست میدارد و به اخلاص عبادت میکند،چنین میفرماید:ای بندهٔ من!برو و تأمل کن که ریگهای دریا چه بسیارند!پس هرگاه تو را دریا یک دانه ریگ بدهد،آیا ظاهر نمیشود که آن کم است؟آری البته.(۳)سوگند به هستی خودم که آفریدگار توام،همهٔ انچه داده‌ام به بزرگان و پادشاهان زمین،همانا از یک دانه ریگ که آن را دریا به تو بدهد کمتر است در برابر آنچه آن را به تو عطا میکنم در بهشت.)) فصل صد و هفتاد و سوم (۱)یسوع فرمود: ((در این صورت به خوبیهای بهشت تأمل کنید.(۲)همانا اگر خدای در این جهان اندکی بسیار ناچیز از فراخی زندگانی عطا کند،در بهشت هزار هزار برابر عطا خواهد فرمود.(۳)تأمل کنید در مقدار میوه هائی که در این عالم است و در مقدار طعام و مقدار گُلها و در مقدار چیزهائی که خدمت انسان میکند.(۴)سوگند به هستی خدائی که نفس من در حضور او میایستد،چنانکه ریگهای دریا زیادتی دارد بر یک دانه که از آن بردارنده‌ای بر میدارد،انجیر بهشت در خوبی و مقدارش زیادتی دارد بر نوع انجیری که اینجا آن را میخورید.(۵)بر آن قیاس کن هرچیز دیگری را در بهشت.(۶)لیکن نیز به شما میگویم که همانطور که کوهی از زر و مروارید گرانبها تر است از سایهٔ مورچه‌ای،همچنین خوشیهای بهشت فزون ترند از حیث قیمت،از خوشیهای بزرگان و پادشاهان که برای ایشان بود و خواهد بود تا جزای خدای،وقتی جهان به پایان میرسد.))(۷)پطرس پرسید:آیا همین جسد ما که اکنون آن را داریم به بهشت میرود؟(۸)یسوع در جواب فرمود: ((ای پطرس!حذر کن از اینکه صدوقی شوی،چه صدوقیان میگویند که جسد دوباره برنمیخیزد و اینکه فرشتگان یافت نمیشوند.(۹)از این رو بر تن و روان ایشان دخول در بهشت حرام شد و ایشان محروم اند از خدمت فرشتگان در این جهان.(۱۰)مگر ایوب،پیغمبر و دوست خدای را فراموش نمودید که چگونه میگوید:میدانم که خدای خودم زنده‌است و همانا من در روز پسین به جسد خودم برخواهم خاست و به چشم خود خدای خلاص کنندهٔ خود را خواهم دید.(۱۱)لیکن مرا تصدیق کنید در اینکه همین جسد ما پاک میشود به کیفتی که با آن هیچ خاصه‌ای از خواص کنونی آن نمیباشد.(۱۲)زیرا آن پاک میشود از هر شهوت بدی.(۱۳)پس آن را به همان حالی که آدم بر آن بود،قبل از آنکه گناه کرده بود، برمیگرداند.(۱۴)دو نفر در یک عملی خدمت خدای میکردند.(۱۵)یکی از آن دو اقتصار میکند بر نظارت در کارها و صادر کردن فرمانها و دومیقیام مینماید به آنچه اولی او را به آن امر مینماید.(۱۶)میگویم که آیا عدالت میبیند آقا مخصوص بدارد به پاداش؛کسی را که فقط نظارت میدارد و فرمان میدهد و بیرون کند از خانهٔ خود کسی را که خود را در کار خسته نموده‌است.(۱۷)نه البته.(۱۸)پس چگونه عدالت خدای این را متحمل میشود؟!(۱۹)همان نَفْس و جسد و حس انسان خدمت میکنند خدای را.(۲۰)پس نَفْس،نظارت میکند و فقط به خدمت فرمان میدهد؛زیرا چون نَفْس نان نمیخورد،پس آن روزه نمیگیرد و راه نمیرود و سردی و گرمیرا احساس نمیکند و بیمار نمیشود و کشته نگردد؛زیرا خلود دارد.(۲۱)نیز گرفتار نمیشود به چیزی از المهای جسدیه که اجساد بواسطهٔ فعل عناصر به آن گرفتار میشوند.(۲۲)پس میگویم،آیا عدالت است در این صورت که تنها نَفْس به بهشت برود بی جسدی که به این اندازه خود را در خدمت خدای لاغر نموده است؟))(۲۳)پطرس گفت:ای معلم!چون جسد همان بود که نَفْس را برگناه واداشت،پس سزاوار نیست که در بهشت گذاشته شود.(۲۴)یسوع فرمود: ((چگونه جسد بدون نَفْس گناه نمیکند؟(۲۵)براستی که این محال است.(۲۶)پس همین که رحمت خدای از جسد گرفته شود،حکم فرموده میشود دربارهٔ نَفْس به دوزخ. فصل صد و هفتاد چهارم (۱)سوگند به هستی خدائی که نفس من در حضورش میایستد،خدای وعده به گناهکارمیدهد در حالتی که میگوید:به هستی خودم سوگند آن ساعتی که گناهکار در آن بر گناه خود ناله میکند،همان است که گناه او را در آن تا ابد فراموش میکنم.(۲)پس چه چیز طعامهای بهشت را میخورد،اگر آنجا جسد نمیرود؟(۳)آیا نَفْس میخورد.(۴)البته نه؛زیرا آن روح است.))(۵)پطرس گفت:مگر در این صورت فرخندگان هم در بهشت میخورند؛نیز چگونه طعام بیرون میشود بدون نجاست؟(۶)یسوع در جواب فرمود: ((چه برکتی بر جسم میرسد،در صورتی که نخورد و نیاشامد؟(۷)پرواضح است که سزاوار این است که برکت بنسبت شئ برکت یافته باشد.(۸)لیکن تو ای پطرس!خطا میکنی در گمان خود که طعامیمانند این بیرون میشود به نجاست.(۹)زیرا این جسم،در وقت کنونی طعامهای فسادپذیر را میخورد و از این رو فساد حاصل میشود.(۱۰)لیکن در بهشت جسم فساد نپذیرد و خلود دارد و خالی از هر بدبختی است.(۱۱)در آنجا جسم،از طعام هائی که در آن هیچ عیبی نیست و فساد کمیهم احداث نمینماید،میخورد. فصل صد و هفتاد و پنجم (۱)خدای بر زبان اشعیای پیغمبر،در حالتی که حقارت را بر مطرودین میافشاند،چنین میفرماید:در خانهٔ من بر مائدهٔ من خدمتکاران من مینشینند و با ابتهاج لذت میبرند با خوشی و با آوازهٔ عودها و ارغنونها،و نمیگذارم که به هیچ چیزی محتاج شوند.(۲)اما شما دشمنان من،پس خارج از خانهٔ من انداخته میشوید؛آنجا که با بدبختی بمیرید و هریک از خادمانِ من شما را خوار خواهد داشت.)) فصل صد و هفتاد و ششم (۱)یسوع به شاگردان خود فرمود: ((فرمایش او که:متلذذ میشوند،چه منفعت دارد؟(۲)راستی خدای آشکارا سخن میگوید.(۳)لیکن فایدهٔ نهرهای چهارگانه از آبهای پرقیمت در بهشت با میوه‌های بس فراوان چیست؟(۴)پر واضح است که خدای نمیخورد و فرشتگان نمیخورند و نفس نمیخورد و حس نمیخورد؛بلکه خورنده همان جسد و جسم ماست.(۵)پس برکت بهشت همان طعام جسد است.(۶)اما نفس و حس،پس برای آن هر دو سخن گفتن با خدای و فرشتگان و روانهای خجسته‌است.(۷)اما ‎آن مجد،پس آن را رسول الله،که از هر مخلوقی به همه چیزها داناتر است،به واضح ترین بیانی آشکار خواهد نمود؛زیرا خدای همه چیز را برای محبت او آفریده‌است.))(۸)برتولما گفت:ای معلم!آیا مجد بهشت برای هرکس یکسان خواهد بود؟(۹)هرگاه یکسان باشد،پس آن از عدل نباشد.(۱۰)هرگاه یکسان نباشد،پس کوچک تر بر بزرگ تر رشک خواهد برد.(۱۱)یسوع در جواب فرمود: ((یکسان نخواهد بود؛زیرا خدای عادل است.(۱۲)پس هر کس به آنچه از خدای یافته قانع خواهد بود؛زیرا آنجا رشک نخواهد بود.(۱۳)ای برتولما!به من بگو هست آقائی که خدمتکاران زیادی داشته باشد و بر تمام خدمتکاران خود یک جامه بپوشاند؟(۱۴)در این صورت مگر کودکان،که جامهٔ کودکانه پوشیده‌اند،اندوهگین میشوند برای اینکه ایشان جامهٔ مردان ندارند؟ (۱۵)بلکه بالعکس اگر مردان بخواهند که که به ایشان جامه‌های بزرگ خود را بپوشانند هرآینه به خشم درآیند؛زیرا هرگاه جامه‌ها موافق اندامهای ایشان نشود گمان خواهند کرد که ایشان مسخره شده‌اند.(۱۶)پس بلند کن در این صورت،ای برتولما!دل خود را برای خدای در بهشت؛پس خواهی دید که همگی یک مجد دارند و با اینکه برای یکی بسیار و برای دیگری کم باشد،پس هیچ حسدی هم تولید نخواهد کرد.)) فصل صد و هفتاد و هفتم (۱)آن وقت نگارنده گفت:ای معلم!آیا بهشت را فروغی از آفتاب است؛آنگونه که این جهان راست؟(۲)یسوع در جواب فرمود: ((چنین فرموده خدای به من ای برنابا!که:جهانی که در آن،ای بشر خطاکار!ساکن هستی،آفتاب و ماه و ستارگانی دارد که آن را برای سود و سرور شما زینت میدهند.(۳)زیرا آنها را برای این آفریده‌ام.(۴)مگر گمان میکنید خانه‌ای که در آن ایمان آورندگان به من ساکن میشوند افضل نیست؟(۵)راستی که شما در این گمان خطا میکنید.(۶)زیرا من،خدای شما،همان آفتاب بهشتم و رسول من همان ماه‌است که از من هر چیزی را استمداد مینماید.(۷)ستارگان پیغمبران هستند که شما را به مراد من بشارت دادند.(۸)پس چنانکه گروندگان به من سخن مرا از پیغمبران من در اینجا گرفتند،همچنین بواسطهٔ ایشان به خوشی و خوشحالی در بهشت به مسرتهای من نایل خواهند شد.)) فصل صد و هفتاد و هشتم (۱)پس از آن یسوع فرمود: ((این شما را در شناختن بهشت باید کفایت کند.))(۲)پس از اینجا برتولما برگشته،گفت:ای معلم!شکیبا باش بر من هرگاه از تو مسأله‌ای بپرسم.(۳)یسوع فرمود: ((هر چه میخواهی بگو.))(۴)برتولما گفت:حقاً که بهشت خیلی وسعت دارد؛زیرا هرگاه در آن چنان خیرات عظیمیاست که این مقدار آنها باشد،پس لابد وسیع خواهد بود.(۵)یسوع در جواب فرمود: ((همانا بهشت خیلی وسیع است تا بدانجائی که هیچ کس نمیتواند آن را اندازه بگیرد.(۶)راستی به شما میگویم که تعداد آسمانها نه آسمان است که نهاده شده در میان آنها سیاره هائی که هر یک از آنها به اندازهٔ سفر پانصد ساله از دیگری دور است.(۷)همچنین فاصلهٔ زمین از آسمان نخستین به اندازهٔ سفر پانصد ساله‌است.(۸)لیکن تأمل کن در اندازه گرفتن آسمان نخستین که زیادتی بر زمین دارد،چنانکه زمین زیادتی دارد بر یک دانه ریگ.(۹)هم چنین آسمان دوم بر آسمان اول زیادتی دارد و سومیبر دومیو همچنین آسمانهای دیگر هر یک از آنها زیادتی دارد به همین اندازه به آنچه بعد از آن واقع شده‌است.(۱۰)راستی به شما میگویم که بهشت از همهٔ زمین و از تمام آسمانها بزرگ تر است،چنانکه زمین بتمامه از یک دانه ریگ بزرگ تر است.))(۱۱)پس آن وقت پطرس گفت:ای معلم!لابد است اینکه بهشت بزرگ تر از خداست؛زیرا وجود آن در داخل بهشت ملاحظه میشود.(۱۲)یسوع در جواب فرمود: ((خاموش باش ای پطرس!زیرا تو جاهلانه کفر میگوئی.)) فصل صد و هفتاد نهم (۱)آن وقت فرشته جبرئیل نزد یسوع آمد.(۲)پس آئینهٔ برّاقی مانند آفتاب به او نشان داد.(۳)در آن این کلمات را نوشته دید که:قسم به هستی خودم که من ابدی هستم.(۴)چنانکه بهشت از جمیع آسمانها و زمین بزرگ تر است و چنانکه تمام زمین از دانهٔ ریگی بس بزرگ تر است،همچنین من از بهشت بسی بزرگ ترم.(۵)بلکه بسیار بیشتر از آن،به عدد دانه‌های ریگ دریا و قطره‌های آب دریا و گیاه زمین و برگهای درختان و پوستهای جانوران.(۶)بلکه بسی بیشتر از آن به عدد دانهٔ ریگی که آسمانها و بهشت را پر کند بلکه بیشتر.(۷)آن وقت یسوع فرمود: ((باید سجده کنیم برای خدای خود که تا ابد فرخنده‌است.))(۸)پس از آنجا سرهای خود را صد بار به زیر آوردند و گونه خود را در نماز به خاک مالیدند.(۹)چون نماز تمام شد،یسوع پطرس را خواند و به او و همهٔ شاگردان خبر داد آنچه را که دیده بود.(۱۰)پس به پطرس فرمود: ((همانا نَفْس تو که بزرگ تر است از تمام زمین به یک چشم میبیند آفتاب را که هزاران مرتبه از زمین بزرگ تر است.))(۱۱)پطرس در جواب گفت:همانا آن درست است. (۱۲) پس آن وقت یسوع فرمود: ((همچنین خدای آفریدگار خود را بواسطهٔ بهشت چنین میبینی.))(۱۳)پس از آنکه یسوع این بفرمود،شکر خدای پروردگار ما را بنمود،در حالتی که دعا کننده بود برای خانهٔ اسرائیل و شهر مقدس.(۱۴)پس هر یک جواب دادند:چنین باد ای پروردگار! فصل صد و هشتادم (۱)یک روز وقتی که یسوع در رواق سلیمان بود،یکی از فرقهٔ کاتبان نزدیک او آمد و او از کسانی است که در قوم خطبه میخوانند.(۲)پس او را گفت:ای معلم!همانا در این قوم بارها خطبه خوانده‌ام و در دل من آیتی است از کتاب که فهم آن بر من مشکل است.(۳)یسوع فرمود: ((آن کدام است؟))(۴)کاتب گفت:آن همان است که آن را خدای به ابراهیم،پدر ما،فرموده که:همانا من پاداش بزرگ تو خواهم شد.پس چگونه انسان مستحق این پاداش میشود؟(۵)یسوع بروح افروخته رخ شده،فرمود: ((راستی که تو همانا از ملکوت خدای دور نیستی.(۶)به من گوش بدار تا به تو معنی این تعلیم را افاده کنم.(۷)چون خدای غیر محدود است و انسان محدود،مستحق نمیشود انسان خدای را؛آیا این محل شک تو است ای برادر!))(۸)کاتب در جواب گریه کنان گفت:ای آقا!تو دل مرا میشناسی!(۹)در این صورت سخن کن که نفس من میخواهد تا صدای تو را بشنود.(۱۰)آن وقت یسوع فرمود: ((به هستی خدای سوگند که انسان مستحق نیست حتی این نَفَس اندکی را که هر لحظه میگیرد.))(۱۱)پس همین که کاتب این بشنید نزدیک بود که دیوانه شود و شاگردان هم بیخود شدند؛زیرا به یاد آوردند آنچه را یسوع فرموده بود،که هرچه را ایشان در محبت خدای بدهند صد برابر خواهند گرفت.(۱۲)آن وقت فرمود: ((هرگاه به شما کسی صد پارچه از طلا قرض بدهد،پس این پارچه‌ها را خرج بکنید،آیا به آن کس میگوئید من به تو برگ متعفن در خت انگور میدهم،پس به من خانهٔ خود را بده که مستحق آنم؟!))(۱۳)کاتب در جواب گفت:نه‌ای آقا!زیرا بر او واجب است پس بدهد آنچه بر او هست.(۱۴)آنگاه بر اوست اگر بخواهد چیزی را،چیزهای نیکو بدهد؛لیکن برگ فاسدی چه سود دارد؟! فصل صد و هشتاد و یکم (۱)یسوع فرمود: ((خوب گفتی ای برادر!(۲)پس به من بگو چه کس انسان را از ناچیز آفرید؟(۳)پُرواضح است که او همان خدائی است که به او جهان را بتمامه برای سود او بخشیده.(۴)لیکن انسان آن را همه به گنهکاری صرف نموده.(۵)زیرا بسبب گناه جهان به ضدیت انسان برگشته‌است.(۶)انسان در بدبختی خود چیزی ندارد که به خدای بدهد؛جز اعمالی که آنها را گناه فاسد نموده.(۷)زیرا او به گناه کردن در هر روز عمل خود را فاسد مینماید.(۸)از این رو اشعیای پیغمبر میفرماید:نیکوئی ما چون کهنهٔ زن حائض است.(۹)پس چگونه انسان استحقاق خواهد داشت و حال آنکه او قادر بر عوض دادن نیست.(۱۰)آیا احتمال دارد که انسان گناه نکند؟(۱۱)پُرواضح است که خدای بر زبان داوود،پیغمبر خود،میفرماید:صدیق در هر روز هفت بار سقوط میکند.(۱۲)در این صورت بدکار چند بار سقوط خواهد نمود؟(۱۳)هرگاه نیکوئی ما فاسد شود،پس بدکاری ما چقدر مورد خشم واقع خواهد شد؟!(۱۴)به هستی خدای سوگند که پیدا نمیشود چیزی که واجب میشود بر انسان روی گردانیدن از آن،مثل این سخن که:من استحقاق دارم.(۱۵)ای برادر!انسان باید کار دستهای خود را بداند،پس استحقاق خود را بی درنگ میبیند.(۱۶)حقاً که هرکار نیکوئی که انسان آن را به جا میآورد،آن را انسان نمیکند؛بلکه آن را خدای در او میکند.(۱۷)زیرا هستی او از خداست که او را آفریده‌است.(۱۸)اما آنچه که انسان آن را میکند،پس آن این است که مخالفت نماید آفریدگار خود را و مرتکب شود گناهی را که بر اساس آن مستحق پاداش نباشد؛بلکه استحقاق عذاب را داشته باشد. فصل صد و هشتاد و دوم (۱)خداوند انسان را چنان که گفتم،فقط نیافریده،بلکه او را کامل آفریده‌است.(۲)به او همهٔ جهان را داده و بعد از مفارقت از بهشت،به او دو فرشته داد تا او را نگه داری کنند.(۳)برای او پیغمبران را فرستاده‌است.(۴)به او شریعت عطا کرده.(۵)به او ایمان بخشیده.(۶)هر لحظه او را از دام شیطان میرهاند.(۷)میخواهد که به او بهشت و بلکه بیشتر از آن را عطا فرماید.(۸) زیرا خدای میخواهد که خودش را به انسان بدهد.(۹)پس تأمل کنید در اینکه چون قرض بزرگ است،(۱۰)پس برای ادا نمودن آن واجب است بر شما که شما انسان را از عدم آفریده باشید.(۱۱)نیز باید باشد شما پیغمبرانی را به عدد آنچه خدای فرستاده‌است با خلق عالم و بهشت آفریده باشید.(۱۲)بلکه بیشتر از آن،با آفریده‌های خدای بزرگ و جوادی مانند خدای ما.(۱۳)پس باید آنها را بتمامیبه خدای هبه کنید.(۱۴)پس به این نحو محو میشود دِیْن و بر شما باقی میماند فقط فریضهٔ تقدیم شکرانه به خدای.(۱۵)لیکن چون شما قادر نیستید بر آفریدن یک مگس و چون نیست جز یک خدای و او مالک همهٔ چیزهاست،پس چگونه میتوانید که دِیْن خود را ادا کنید؟(۱۶)راستی که هرگاه کسی به شما صد پارچه از طلا قرض بدهد واجب است بر شما که صد پارچه از طلا به او برگردانید.(۱۷)بنابراین معنی این ای برادر!این است که چون خدای مالک بهشت و هرچیز است،میتواند که هرچه میخواهد بفرماید و هرچه میخواهد ببخشد.(۱۸)از این رو وقتی که خدای به ابراهیم فرمود من پاداش بزرگ تو میشوم،نتوانست ابراهیم بگوید که خدای پاداش من است.(۱۹)بلکه گفت:خدای هبهٔ من است.(۲۰)از این رو ای برادر!بر تو واجب است که هنگامیکه در میان قوم خطبه میخوانی این عبارت را چنین تفسیر کنی: (۲۱)خدای به انسان وقتی که کار نیکو کند چنان و چنین چیزها میبخشد.(۲۲)وقتی که با تو،ای انسان!خدای سخن گوید و بفرماید که:ای بندهٔ من!همانا تو کار نیکو کرده‌ای در محبت من،پس از من که خدای توام چه پاداش میخواهی؟(۲۳)تو در جواب عرض کن:چون من ساخته شدهٔ دستهای توام شایسته نیست در من گناه باشد و آن چیزی است که آن را شیطان دوست میدارد.(۲۴)پس رحم کن ای پروردگار!بخاطر بزرگواری خود بر ساخته شدهٔ دستهای خود.(۲۵)پس هرگاه خدای بفرماید که تو را عفو فرمودم و اکنون میخواهم که به تو پاداش بدهم،پس در جواب بگو:ای پروردگار!من مستحق عقوبت هستم بواسطهٔ آنچه کرده‌ام و تو سزاواری که تمجید کرده شوی بواسطهٔ آنچه کرده ای؛پس ای پروردگار!مرا عقاب کن بر آنچه کرده‌ام و خلاص کن آنچه را ساخته‌ای.(۲۶)پس هرگاه خدای بفرماید آن کدام عقوبتی است که با گناه تو برابر باشد؟پس تو در جواب بگو:ای پروردگار!به اندازهٔ آنچه همهٔ افکنده شدگان رنج خواهند کشید.(۲۷)پس هرگاه خدای بفرماید که برای چه‌ای بندهٔ امین من چنین عقوبتی میخواهی؟پس تو در جواب بگو:اگر هریک از ایشان گرفته بود از تو به اندازهٔ آنچه من گرفته‌ام،هرآینه در خدمت تو ایشان از من با اخلاص تر بودندی.(۲۸)پس هرگاه خدای بفرماید که میخواهی چه وقت این عقوبت به تو برسد و مدت آن چقدر باشد؟پس تو در جواب بگو:از اکنون الی غیرالنهایة.(۲۹)سوگند به هستی خدای که نفس من در حضور او میایستد،مردی که اینچنین باشد،نزد خدای پسندیده خواهد بود بیشتر از فرشتگان پاک او.(۳۰)زیرا خدای تواضع حقیقی را دوست و تکبر را دشمن میدارد.))(۳۱)آن وقت کاتب شکرانهٔ یسوع به جا آورده،گفت:ای آقا!باید به خانهٔ خادم خود بروی،زیرا خادم تو برای تو و شاگردان طعامیتقدیم میکند.(۳۲)یسوع در جواب فرمود: ((همانا اکنون به آنجا میروم،هرگاه وعده کنی که تو مرا برادر بخوانی نه آقا و بدانی که تو برادر منی نه خادم من.))(۳۳)پس آن مرد بر این وعده داد و یسوع به خانهٔ او رفت. فصل صد و هشتاد و سوم (۱)در اثنای اینکه بر سر طعام نشسته بودند،کاتب گفت:ای معلم!تو خود فرمودی که خدای تواضع حقیقی را دوست میدارد.(۲)پس به ما بگو که آن چیست و چگونه حقیقی یا دروغ میشود؟(۳)یسوع در جواب فرمود: ((راستی به شما میگویم کسی که مانند کودک خردسال نشود،در ملکوت خدای داخل نمیشود.))(۴)هریک از شنیدن این سخن تعجب نمودند.(۵)هر یکی به دیگری میگفت که چگونه ممکن است کسی که سی یا چهل ساله باشد کودک شود؟!راستی که همانا این بس سخن دشواری است.(۶)آنگاه یسوع فرمود: ((سوگند به هستی خدائی که نَفْس من در حضورش میایستد همانا سخن من حق است.(۷)همانا من به شما گفتم که واجب است بر انسان تا مانند کودک کوچک بشود؛زیرا این همان تواضع حقیقی است.(۸)چون هرگاه شما از پسر کوچکی بپرسید که جامه‌های تو را چه کسی درست کرده؟در جواب خواهد گفت:پدر من.(۹)هرگاه از او بپرسید که خانه‌ای که او در آن است از آن کیست؟خواهد گفت: خانهٔ پدر من.(۱۰)هرگاه از او بپرسید که چه کسی به تو غذا میدهد که بخوری؟در جواب میگوید پدر من.(۱۱)هرگاه بگوئید چه کسی به تو آموخته رفتار و گفتار را؟در جواب میگوید پدر من.(۱۲)لیکن هرگاه به او بگوئید پیشانی تو را چه کسی شکسته؟زیرا پیشانی تو بسته شده،در جواب میگوید:افتادم و پیشانی خود را ترکانیدم؛و هرگاه بگوئید که چرا افتادی؟(۱۳)در جواب میگوید: مگر نمیبینید که من کوچکم به اندازه‌ای که من هیچ توانائی بر رفتار و تندروی مثل بالغ ندارم،به اندازه‌ای که واجب است پدر من دست مرا بگیرد تا وقتی که من راه بروم به ثبات قدم.(۱۴)لیکن مرا قدری پدرم واگذاشت تا راه رفتن را بیاموزم؛پس میل کردم تند بروم که افتادم.(۱۵)هرگاه بگوئید که پدرت چه گفت:در جواب گوید:گفت چرا آهسته راه نرفتی؟مراقب باش تا در آینده طرف مرا وانگذاری.)) فصل صد و هشتاد و چهارم (۱)یسوع فرمود: ((به من بگوئید آیا این درست است؟))(۲)شاگردان و کاتب در جواب گفتند:همانا آن درست است در تمام درستی.(۳)پس یسوع آن وقت فرمود: ((همانا کسی که شهادت دهد به خدای با اخلاص دل،که خدای ایجاد کنندهٔ هر صلاح است و اینکه او خودش ایجاد کنندهٔ گناه‌است،بحقیقت متواضع خواهد بود.(۴)لیکن کسی که سخن میگوید به زبان خود،چنانکه آن بچه سخن میگوید و خلاف آن را به جا میآورد،پس بحقیقت که دارای تواضع دروغ و تکبر حقیقی است.(۵)تکبر در اوج خود خواهد بود وقتی که چیزهای پست را به کاربری و توقع بداری که به آن تو را مردم سرزنش نکنند و آنها را خوار ندارند.(۶)پس تواصع حقیقی همان مسکنت نَفْس است که به آن انسان نَفْس خود را به حقیقت میشناسد.(۷)لیکن تواضع دروغ غباری از دوزخ است که بصیرت نفس را تاریک میکند؛بحیثی که انسان به خدای نسبت میدهد آنچه را که واجب است آن را به خود نسبت دهد و آنچه را که باید به خدای نسبت دهد به خود نسبت میدهد.(۸)بنابراین مردی که صاحب تواضع دروغ است،میگوید که در گناه فرورفته است؛لیکن همین که به او کسی بگوید که او گنهکار است،کینه اش بر او به جوش آمده،او را مقهور میکند.(۹)خداوندِ تواضع دروغ میگوید که همهٔ دارائی او را خدای به او عطا فرموده؛لیکن او از جهت وی به خواب سنگینی نرفته؛بلکه کارهای نیکو کرده.(۱۰)پس ای برادران!به من بگوئید که فریسیان زمان حاضر چگونه رفتار میکنند؟))(۱۱)کاتب در جواب گریه کنان گفت:ای معلم!همانا فریسیانِ زمان حاضر را تنها جامه‌های فریسیان و نام ایشان است و در دلها و کارهایشان جز کنعانیان نیستند.(۱۲)ای کاش که چنین نامی را غصب نکرده بودندی!زیرا ایشان آن وقت فریب نمیدادند ساده لوحان را.(۱۳)ای زمان قدیم!چقدر با ما به قساوت معامله کرده ای؛چه از ما فریسیان حقیقی را گرفتی و دروغگویان را برای ما گذاشتی. فصل صد و هشتاد و پنجم (۱)یسوع فرمود: ((ای برادر!آنکه این کرده‌است،زمان نیست؛بلکه جهان بدکار است؛که شایستگی آن را دارد.(۲)زیرا خدمت خدای،براستی در هر زمان ممکن است.(۳)لیکن مردم بد شده‌اند به آمیختن با جهان،یعنی به عادتهای زشت در هر جهان.(۴)مگر نمیدانی که جِیحَزی خادم الیشع پیغمبر وقتی که دروغ گفت و آقای خود را شرمنده ساخت،پولهای نعمان سریانی و جامهٔ او را گرفت.(۵)مع ذلک الیشع را عدد بسیاری از فریسیان بود که او را خدای واداشته بود تا برای ایشان نبوت کند.(۶)براستی به شما میگویم که چنان مردم متمایل شده‌اند به بدکاری و جهان چندان ایشان را به آن برانگیخته و شیطان ایشان را به قبیح اغوا میکند که فریسیان زمان حاضر از هر کار نیکو و از هر پیشوای مقدس روی برمیگردانند.(۷)همانا مثل جِیحَزی برای ایشان کافی است تا از خدای مطرود باشند.))(۸)کاتب در جواب گفت:همانا درست است.(۹)پس یسوع فرمود: ((میخواهم که بر مَثَل حجی و هوشع،دو پیغمبر خدای را حکایت کنی،تا فریسی حقیقی را رؤیت کنیم)).(۱۰)کاتب در جواب گفت:چه بگویم ای معلم!راستی که بسیاری باور نمیکنند و حال آنکه آن در کتاب دانیال پیغمبر نوشته شده است؛لیکن برای اطاعت تو حقیقت را حکایت میکنم.(۱۱)حجی پانزده سال داشت که از پیش اناثوث درآمد که خدمت کند عوبدیای پیغمبر را بعد از آنکه میراثیهٔ خود را فروخت و به فقرا بخشید.(۱۲)اما عوبدیای پیرمرد،که تواضع حجی را دید،او را بمنزلهٔ کتابی قرار داد که به آن تعلیم کند شاگردان خود را.(۱۳)پس از این رو بارها به او جامه‌های و طعامهای لذیذ تقدیم مینمود.(۱۴)لیکن حجی همیشه فرستاده را برمیگردانید و میگفت:برو و به خانه برگرد؛چه مرتکب گناه شده‌ای.(۱۵)آیا برای من عوبدیا اینچنین چیزها میفرستد؟!(۱۶)نه البته؛زیرا او میداند که من لایق نیستم چیزی را؛بلکه مرتکب گناه میشوم فقط.(۱۷)وقتی که نزد عوبدیا چیز بدی بود و میداد آن را به کسی که نزدیک حجی بود تا او آن را ببیند،پس حجی همین که آن را میدید با خود میگفت اینک مرا بی شک عوبدیا فراموش نموده؛زیرا این چیز جز برای من صلاحیت ندارد؛چه من بدترم از همه.(۱۸)هر چیزی که بد باشد،پس همین که آن را از عوبدیا بگیرم که بر دستهای او خدای آن را به من داده،گنجی میشود. فصل صد و هشتاد و ششم (۱)وقتی که عوبدیا میخواست کسی را تعلیم کند که چگونه نماز بخواند،حجی را میخواست و میفرمود:اینک بخوان نماز خود را تا هرکس سخن تو را بشنود.(۲)پس حجی میگفت:ای پروردگار خدای اسرائیل!بسوی بندهٔ خود که تو را میخواند نظر کن؛زیرا تو او را آفریده‌ای.(۳)ای پروردگار،خدای نیکو کردار!یاد کن نیکوئی خود را و گناهان بندهٔ خود را قصاص بفرما تا عمل تو را پلید نسازم.(۴)ای مولا و خدای من!همانا من نمیتوانم از تو بخواهم خوشیهائی را که به بنده‌های مخلص خود میبخشی؛زیرا من کاری جز گناه نمیکنم.(۵)پس هرگاه که به یکی از بندگان خود بیماری فرود میآوری،پس مرا یاد کن؛خصوص برای مجد خودت.(۶)پس آنگاه کاتب گفت:چنین شد که وقتی حجی این عمل را به جا آورد،چنان او را خدای دوست داشت که به هرکس که پهلوی او میماند،خداوند نبوت عطا میفرمود.(۷)پس نشد که حجی چیزی از خدای طلب کند و آن را خدای از او باز دارد. فصل صد و هشتاد و هفتم (۱)همین که کاتب نیکوکار این بگفت،بگریست آنگونه که کشتیبان میگرید وقتی کشتی خود را ببیند که درهم شکسته شده.(۲)پس گفت:هوشع وقتی رفت تا خدای را خدمت کند،امیرِ سبط نفتالی بود و چهارده سال عمر داشت.(۳)پس از آنکه ارثیهٔ خود را فروخت و به فقرا بخشید،رفت تا شاگرد حجی شود.(۴)هوشع مشعوف به صدقه بود،حتی اینکه هر چند چیزی از او طلب میشد میگفت:ای برادر!خدای این را برای تو به من عطا فرموده؛پس آن را قبول کن.(۵)پس بدین سبب برای او جز دو جامه باقی نماند،یعنی بالا پوشی از پلاس و ردائی از پوست.(۶)چنانکه گفتم ارثیهٔ خود را فروخته و به فقرا داده بود؛زیرا بدون این کسی را جایز نباشد اینکه فریسی نامیده شود.(۷)نزد هوشع کتاب موسی بود و بر رغبت شدید مطالعهٔ آن مینمود.(۸)پس روزی حجی به او فرمود:همهٔ مال تو را از تو چه کسی بستاند؟(۹)در جواب گفت:کتاب موسی.(۱۰)اتفاق افتاد که یکی از شاگردان پیغمبران همجوار میل کرد که به اورشلیم برود و ردائی نداشت.(۱۱)پس چون تصدق کردن هوشع را شنید،رفت تا او را دیدار کند و به او گفت:ای برادر!من میخواهم که به اورشلیم و به تقدیم قربانی برای خدایمان قیام نمایم؛لیکن مرا ردائی نمیباشد و نمیدانم چه کنم.(۱۲)پس همین که هوشع این بشنید فرمود:عفو کن ای برادر!پس همانا مرتکب گناهی بزرگ نسبت به تو شده‌ام.(۱۳)زیرا خدای به من ردائی داده بود تا آن را به تو بدهم و فراموش نمودم.(۱۴)پس اکنون آن را قبول کن و در پیشگاه خدای برای من دعا کن.(۱۵)پس آن مرد آن را تصدیق نمود و ردای هوشع را قبول کرد و برگشت.(۱۶)چون هوشع به خانهٔ حجی شد،حجی فرمود:ردای تو را که ستانید؟(۱۷)هوشع در جواب گفت:کتاب موسی.(۱۸)پس حجی بسیار مسرور شد از شنیدن این؛زیرا او ادراک کرد کار نیک هوشع را.(۱۹)اتفاق افتاد که دزدان،فقیری را یغما نموده و او را برهنه گذاشتند.(۲۰)پس همین که هوشع او را بدید نیمتنهٔ خود را کنده و به آن برهنه داد و خودش ماند به یک پارچهٔ کوچکی از پوست بز بر عورت.(۲۱)پس همین که او به دیدن حجی نیامد،حجی نیکوکردار گمان کرد که هوشع بیمار است.(۲۲)پس با دو شاگرد رفت تا او را دیدار کند؛پس او را در برگهای خرما پیچیده یافت.(۲۳)در آن وقت حجی به او فرمود:اکنون به من بگو که چرا مرا دیدار نکردی؟(۲۴)هوشع در جواب گفت:همانا کتاب موسی بالا پوش مرا بستاند؛پس ترسیدم که آنجا بیایم بی بالاپوش.(۲۵)آن وقت او را حجی بالا پوشی دیگر داد.(۲۶)نیز اتفاق افتاد که جوانی هوشع را دید که کتاب موسی را مطالعه مینماید؛پس بگریست و گفت:من نیز دوست میدارم قرائت این را اگر کتاب داشتمی.(۲۷)پس همین که هوشع این بشنید کتاب را به او داد و گفت:ای برادر!این کتاب از آن تو باشد؛زیرا خدای آن را به من داده بود تا به کسی دهم که گریه کنان رغبتِ داشتن این کتاب را دارد.(۲۸)پس آن مرد او را تصدیق نموده،کتاب را گرفت. فصل صد و هشتاد و هشتم (۱)یکی از شاگردان حجی در نزدیکی هوشع بود.(۲)پس خواست ببیند که آیا کتاب او درست نوشته شده‌است.(۳)رفت تا او را دیدار کند.به او گفت:ای برادر!کتاب خود را برگیر تا نظر اندازیم در آن که آیا مطابق است با کتاب من.(۴)هوشع در جواب گفت:همانا از من گرفته شده‌است.(۵)پس آن شاگرد گفت:چه کسی آن را از تو گرفته؟(۶)هوشع در جواب گفت:کتاب موسی.(۷)پس همین که آن دیگری این را بشنید،نزد حجی برفت و به او گفت که همانا هوشع دیوانه شده است؛زیرا او میگوید کتاب موسی،کتاب موسی را از او گرفته.(۸)حجی در جواب گفت:کاشکی من مانند او دیوانه بودمیو همهٔ دیوانگان مانند هوشع بودندی!(۹)چون دزدان سوریه بر زمین یهودیه دست به یغماگری افشاندند،(۱۰)پسر بیوه زن فقیره‌ای را که در نزدیکی جبل کرمل سکنی داشت،آنجا که فریسیان و پیغمبران اقامت داشتندی،اسیر نمودند.(۱۱)پس اتفاقاً هوشع آن وقت میرفت که هیزم ببرد.به آن زن برخورد که گریه میکرد.(۱۲)پس همان وقت مشغول شد به گریستن.(۱۳)زیرا او هرگاه خندانی میدید میخندید و هرگاه گریانی میدید میگریست.(۱۴)در آن وقت هوشع از آن زن سبب گریه را پرسید.وی به همه چیز،او را خبر داد.(۱۵)پس آن وقت هوشع گفت:ای خواهر!بیا که خدای میخواهد پسرت را به تو بدهد.(۱۶)هر دو بسوی حبرون روان شدند.در آنجا هوشع خودش را فروخت و پولهایش را به آن بیوه زن داد و پیرزن نمیدانست چگونه آن پولها به دستش آمده است؛پس آنها را قبول نموده و به فدیهٔ پسرش داد.(۱۷)کسی که هوشع را خرید او را به اورشلیم برد،در آنجا که منزل او بود و او هوشع را نمیشناخت.(۱۸)چون حجی دید که ممکن نمیشود اطلاع بر هوشع،دلگیر نشست.(۱۹)پس در آنجا فرشتهٔ خدای به او خبر داد که چگونه او به بردگی به اورشلیم برده شده‌است.(۲۰)سپس حجی نیکوکردار همین که این را دانست،برای فراق هوشع بگریست؛چنانکه مادر در فراق پسر خود میگرید.(۲۱)پس از آن دو نفر شاگرد را خوانده،بسوی اورشلیم روان شد.(۲۲)بخواست خدای در محل دخول شهر به هوشع برخورد که نان بر دوش او بار شده بود تا آن را به تاکستان آقای خود،به کارگران برساند.(۲۳)همین که حجی او را دیدار نمود گفت:ای فرزند!چگونه از پدر پیر خود جدا شدی که گریه کنان سراغ تو را میگیرد؟(۲۴)هوشع در جواب گفت:ای پدر!همانا فروخته شدم.(۲۵)پس آن وقت حجی به خشم در جواب گفت:آن کدام بدکردار بود که تو را فروخت؟(۲۶)هوشع گفت:ای پدر!خدای تو را بیامرزد؛زیرا کسی که مرا فروخته نیکوکار است؛بحیثی که اگر او در جهان نبودی هیچ کس پاک نشدی.(۲۷)حجی گفت:حالا پس او کیست؟(۲۸)هوشع در جواب گفت:ای پدر!همانا او کتاب موسی است.(۲۹)پس حجی نیکوکار،آن وقت ایستاده و مانند کسی که عقل خود را گم کرده،فرمود:ای کاش کتاب موسی مرا نیز با اولاد من فروخته بود؛چنانکه تو را فروخت.(۳۰)پس حجی با هوشع به خانهٔ آقای او رفت.چون او حجی را دید گفت:فرخنده باد خدای ما که پیغمبر خود را به خانهٔ من فرستاد،دوان شد که دست او را ببوسد.(۳۱)پس آن وقت حجی فرمود:ای برادر!دست غلام خود را که او را خریده‌ای ببوس،زیرا او بهتر از من است.(۳۲)بتمام،ماجرای او را خبر داد.(۳۳)هم آنجا آن آقا هوشع را آزاد نمود.سپس کاتب گفت: (۳۴)این همهٔ آن چیزی است که میخواهی ای معلم! فصل صد و هشتا و نهم (۱)پس آنگاه یسوع فرمود: ((همانا این راست است؛چه آن را خدای به من تأکید فرمود.(۲) باید که آفتاب بایستد و مدت دوازده ساعت حرکت نکند تا همه کس ایمان بیاورد که این راست است.))(۳)چنین هم شد:پس این باعث اضطراب اورشلیم و تمام یهودیه گردید.(۴)یسوع به آن کاتب فرمود: ((چه میخواهی از من تعلیم بگیری و حال آنکه چنین معرفتی داری.(۵)به هستی خدای سوگند که در این برای خلاص انسان کفایت است؛زیرا فروتنی حجی و تصدق دادن هوشع تکمیل میکند عمل نمودن را به تمام شریعت و به کتابهای پیغمبران،تماماً.(۶)به من ای برادر!بگو وقتی که آمدی در هیکل تا از من سؤال کنی،آیا در دل تو خطور کرد که خدای مرا مبعوث فرموده که شریعت و پیغمبران را زایل کنم؟(۷)پُرواضح است که خدای این را نخواهد کرد؛زیرا او متغیر نیست.(۸)زیرا آنچه آن را خدای واجب فرموده برای خلاص انسان،همان است که امر فرموده پیغمبران را به گفتن آن.(۹)سوگند به هستی خدای که جانم در حضورش میایستد،اگر کتاب موسی با کتاب پدر ما داوود فاسد نشده بودند به روایتهای بشریهٔ فریسیان دروغگو و فقها،هرآینه خدای سخن خود را به من نمیداد.(۱۰)لیکن برای چه از کتاب موسی و کتاب داوود سخن بدارم؟(۱۱)پس همانا هر نبوتی تباه شده حتی اینکه امروز چیزی طلب نمیشود به ملاحظهٔ اینکه خدای به آن امر فرموده؛بلکه نظر مردم به آن است که فقها آن را میگویند و فریسیان آن را حفظ میکنند؛گویا خدای بر خطا بوده و بشر خطا نمیکند!(۱۲)پس وای براین گروه کافر!چه بر ایشان خواهد کرد خون هر پیغمبر و صدیق با خون زکریابن برخیا که او را میان هیکل و مذبح کشتند.(۱۳)کدام پیغمبری است که او را مقهور نکرده اند؟(۱۴)کدام صدیقی که او را گذاشتند تا به اجل خود بمیرد؟(۱۵)نزدیک است که هیچ کس را زنده نگذارند.(۱۶)ایشان اکنون در طلب من هستند تا مرا نیز بکشند.(۱۷)مفاخرت میکنند به اینکه ایشان اولاد ابراهیم اند و هیکل زیبا را به ملکیت دارند.(۱۸)سوگند به هستی خدای که ایشان اولاد شیطانند؛پس از این رو ارادهٔ او را نفوذ میدهند.(۱۹)از این رو هیکل با شهر مقدس زود باشد که ویران شوند،ویران شدنی که با آن سنگی از هیکل بالای سنگی نخواهد ماند. فصل صد و نودم (۱)ای برادر که تو فقیه پر علمیاز شریعت!به من بگو که چگونه‌است وعدهٔ مسیا برای پدر ما ابراهیم؛آیا از اسحاق است یا اسماعیل؟))(۲)کاتب در جواب گفت:ای معلم!میترسم که خبر دهم تو را از این،بسبب عقاب مرگ.(۳)آن وقت یسوع فرمود: ((ای برادر!من افسوس میخورم که آمده‌ام به خانهٔ تو نانی بخورم و تو زندگی کنونی را بیشتر از خدای خود دوست میداری.(۴)به این سبب میترسی که زندگی خود را زیان کنی؛لیکن نمیترسی که ایمان و زندگی جاوید خود را به زیان دهی که آن ضایع میشود وقتی که زبان تکلم کند بر خلاف آنچه دل آن را میشناسد از شریعت خدای.))(۵)آن وقت آن کاتب نیکوکار گریسته،گفت:ای معلم!اگر دانستمیکه چگونه فایده برسانم،هرآینه بارها اشارت داده بودم به آنچه از ذکر آن اعراض نموده‌ام،برای اینکه فتنه در قوم حاصل نشود.(۶)یسوع فرمود: ((واجب است که ملاحظه نکنی قوم را و نه همهٔ جهان را و نه پاکان را و نه فرشتگان را تماماً،هرگاه خدای را به غضب بیاورند.(۷)پس تمام جهان هلاک بشوند بِه که خدای آفریدگار خود را به غضب بیاوری.(۸)نیز او را رعایت ننمائی در گناه.(۹)زیرا گناه هلاک میکند و حفظ نمیکند.(۱۰)اما خدای قادر است بر آفریدن جهانها به شمارهٔ ریگهای دریا بلکه بیشتر.)) فصل صد و نود و یکم (۱)آن وقت کاتب گفت:عفو بفرما ای معلم!که همانا خطا نمودم.(۲)یسوع فرمود: ((خدای تو را عفو بفرماید؛چه نسبت به او گناه کرده‌ای.))(۳)پس در آنجا کاتب گفت:همانا در کتابی قدیمیدیدم که نوشته شده بود به دست موسی و یشوع –که آفتاب را متوقف کرد؛چنانکه تو کردی –دو خادم و دو پیغمبر خدای.(۴)آن کتاب حقیقی موسی است.(۵)پس در آن نوشته شده‌است اسماعیل پدرِ مسیا است و اسحاق پدرِ پیغمبر [مبشّر]مسیا است.(۶)کتاب اینچنین میگوید که موسی فرمود:ای پروردگار،خدای توانای مهربان اسرائیل!نمایان کن برای بندهٔ خود نور بزرگواری خود را.(۷)پس از آنجا خدای به او نشان داد رسول خود را بر دو ذراع اسماعیل و اسماعیل را بر دو ذراع ابراهیم.(۸)پس اسحاق در نزدیکی اسماعیل ایستاده بود و به دو ذراع او کودکی که به انگشت خود اشاره میکرد بسوی رسول الله و میگفت این همان است که برای او خدای همه چیز را آفرید.(۹)پس از آنجا موسی به خوشحالی فریاد زد:ای اسماعیل!همانا در دو ذراع تو همهٔ جهان و بهشت است.(۱۰)به یاد من باش خادم خدای تا در نظر خدای نعمتی بیابم بسبب پسر تو که بسبب او خدای همه چیز را ساخته‌است. فصل صد و نود و دوم (۱)در آن کتاب یافت نمیشود که خدای گوشت چرندگان و گوسفندان را بخورد.(۲)در آن کتاب یافت نمیشود که خدای رحمت خود را فقط در اسرائیل حصر فرموده‌است.(۳)بلکه بیشتر اینکه خدای رحم میفرماید هر انسانی را که خدای آفریدگار خود را براستی طلب نماید.(۴)از خواندن همهٔ این کتاب متمکّن نشدم؛زیرا رئیس کاهنان که من در کتابخانهٔ او بودم مرا نهی کرد و گفت یک نفر اسماعیلی آن را نوشته‌است.(۵)پس آن وقت یسوع فرمود: ((بر خذر باش که دیگر هرگز این کار را نکنی که حق را بپوشی.(۶)زیرا با ایمان آوردن به مسیا خدای نجات عطا خواهد فرمود به بشر و هیچ کس بدون او نجات نخواهد یافت.))(۷)در اینجا یسوع سخن خود را تمام فرمود.(۸)در اثنائی که بر طعام بودند،ناگاه مریمیکه بر قدمهای یسوع گریسته بود،به خانهٔ نیقودیموس –و این اسم همان کاتب است –داخل شد.(۹)خود را بر قدمهای یسوع انداخته،گفت:ای آقا!خادم تو را که بسبب تو رحمتی یافته از خدای،خواهر و برادری است که بیمار افتاده در خطر مرگ.(۱۰)یسوع فرمود: ((خانهٔ تو کجاست؟به من بگو که آنجا خواهم آمد تا بسوی خدای تضرع نمایم برای بهبودی او.))مریم در جواب گفت:بیت عنیا آنجا خانهٔ خواهر من است؛زیرا خانهٔ من در مجدل است و برادرمن هم در بیت عنیاست.(۱۲)یسوع به آن زن فرمود: ((بی درنگ به خانهٔ برادر خود برو و آنجا منتظز من باش که خواهم آمد تا او را شفا بخشم.(۱۳)پس نترس که نخواهد مرد.))(۱۴)آن زن روان شد و چون به بیت عنیا رفت،دید که برادرش همان روز مرده.(۱۵)پس او را در قبرستان پدرهایشان گذارده‌اند. فصل صد و نود و سوم (۱)یسوع دو روز در خانهٔ نیقودیموس درنگ فرمود.(۲)روز سوم بسوی بیت عنیا روان شد.(۳)پس همین که نزدیک شهر رسید،دو نفر از شاگردان خود را پیشتر فرستاد تا مریم را به قدوم او خبر دهند.(۴)او شتابان از شهر بیرون آمد.(۵)همین که یسوع را یافت،گریه کنان گفت:ای آقا!فرموده بودی که برادر من نمیمیرد و حال آنکه چهار روز است که او دفن شده‌است.(۶)ای کاش پیش از آنکه تو را بخوانم آمده بودی؛زیرا آن وقت نمرده بود.(۷)یسوع در جواب فرمود: ((همانا برادر تو نمرده است؛بلکه او خفته‌است.از این رو آمده‌ام تا او را بیدار کنم.))(۸)مریم گریه کنان در جواب گفت:او از این خواب در روز جزا وقتی که فرشتهٔ خدای به بوق خود بدمد بیدار خواهد شد.(۹)یسوع فرمود: ((مرا تصدیق کن که او پیش از آن برخواهد خاست؛زیرا خدای به من توانائی بر خواب او داده‌است.(۱۰)راستی به تو میگویم که او نمرده است؛زیرا مرده همانا کسی است که نیافته باشد رحمتی از خدای.))(۱۱)پس مریم شتابان برگشت که خواهر خود مرتا را به آمدن یسوع خبر دهد.(۱۲)وقت مُردن لعارز جماعت بسیاری از یهود اورشلیم و بسیاری از کاتبان و فریسیان جمع شده بودند.(۱۳)پس همین که مرتا از خواهرش مریم شنید آمدن یسوع را،شتابان برخاست و بسوی بیرون شتافت.(۱۴)پس همهٔ یهود و کاتبان و فریسیان دنبال او شدند تا او را تسلیت دهند؛چه ایشان پنداشتند او سر قبر رفته تا بر برادر خود گریه کند.(۱۵)پس چون مرتا به آنجائی که یسوع در آنجا با مریم صحبت نموده بود رسید،به گریه گفت:ای آقا!کاش اینجا بودی؛چه اگر تو اینجا بودی برادر من نمیمرد.(۱۶)آنگاه مریم گریه کنان رسید.(۱۷)پس یسوع در آنجا اشک ریخت و آه کشیده فرمود،فرمود: ((کجا او را نهاده اید؟))(۱۸)در جواب گفتند:بیا و ببین.(۱۹)پس فریسیان میان خود گفتند که این مردی که در نائین پسر آن بیوه زن را زنده کرد،چرا تن در داد که این مرد بمیرد،بعد از آنکه گفت که او نمیمیرد؟!(۲۰)چون یسوع به قبر رسید،وقتی که همه گریه میکردند،فرمود: ((گریه مکنید؛چه لعارز خوب است و من آمده‌ام تا او را بیدار کنم.))(۲۱)فریسیان بین خود گفتند که کاش تو خود به این خواب رفته بودی!(۲۲)آن وقت یسوع فرمود: ((همانا هنوز ساعت من نیامده.(۲۳)لیکن وقتی که بیاید همچنین به خواب میروم؛پس بزودی بیدار خواهم شد.))(۲۴)آنگاه یسوع فرمود تا سنگ را از قبر بردارند.(۲۵)مرتا گفت:ای آقا!گندیده؛زیرا چهار روز است که او مرده‌است.(۲۶)یسوع فرمود: ((در این صورت چرا تا اینجا آمده ام؟مگر ایمان نداری که من او را بیدار میکنم؟))(۲۷)مرتاگفت:میدانم که تو قدوس خدائی و او تو را به این جهان فرستاده.(۲۸)آنگاه یسوع دستهای خود را بر آسمان بلند کرد و فرمود: ((ای پروردگار،خدای ابراهیم و خدای اسماعیل و اسحاق و خدای پدران ما!بر مصیبت این دو زن رحم کن و نام مقدس خودت را به بزرگواری بر ما عطا بفرما.))(۲۹)همین که همه آمین گفتند،یسوع به آواز فرمود: (۳۰)((ای لعارز!بیا بیرون.))(۳۱)پس آن مرده،بعد از آن برخاست.(۳۲)یسوع به شاگردان خود فرمود: ((او را باز کنید.))(۳۳)زیرا او بسته شده بود با جامه‌های قبر با دستمالی بر رویش؛چنانکه عادت پدران ما بود که مردگان خود را دفن میکردند.(۳۴)پس جماعتی بسیار از یهود و بعضی از فریسیان به یسوع ایمان آوردند؛زیرا آن آیت بس بزرگ بود.(۳۵)کسانی که بی ایمان ماندند برگشتند و به اورشلیم رفتند و رئیس کاهنان را به برخاستن لعارز خبر دادند و به اینکه بسیاری ناصری شده‌اند.(۳۶)زیرا ایشان اینچنین میخواندند کسانی را که واداشته میشدند بر توبه،بواسطه کلمهٔ خدای که یسوع به آن بشارت داده‌است. فصل صد و نود و چهارم (۱)پس کاتبان و فریسیان با رئیس کاهنان مشورت نمودند که لعازر را بکشند.(۲)زیرا افراد بسیاری آئین خود را ترک نموده به کلمهٔ یسوع یمان آوردند؛زیرا آیت لعازر بزرگ بود؛چه لعازر با مردم گفت گو کرد و خورد و آشامید.(۳)لیکن چون قوی بود و در اورشلیم اتباع داشت و با دو خواهرش مالک مجدل و بیت عنیا بود ندانستند چه کنند.(۴)یسوع در بیت عنیا داخل شد به خانهٔ لعازر؛پس مرتا و مریم خدمت کردند او را.(۵)روزی مریم زیر پاهای یسوع نشسته بود و به سخن او گوش میداد.(۶)پس مرتا به یسوع گفت:ای آقا!مگر نمیبینی که خواهر من به تو اهتمام ندارد و حاضر نمیکند آنچه را که بایست تو و شاگردانت بخورید.(۷)یسوع در جواب فرمود: ((مرتا!مرتا!بصیرت پیدا کن در آنچه باید آن را به جا آوری؛زیرا مریم بهره‌ای را اختیار نموده که از او تا ابد گرفته نخواهد شد.))(۸)آنگاه یسوع با جماعت بسیاری که به او ایمان آورده بودند بر سفره نشست.(۹)پس به سخن در آمده فرمود: ((ای برادرها!دیگر برای من با شما باقی نمانده مگر کمیاز زمان؛زیرا وقتی که در آن من از جهان روی گردان شوم نزدیک شده.(۱۰)از این رو به یاد شما میدهم سخن خدای را که به آن با حزقیال پیغمبر تکلم نموده،فرمود:به هستی خودم که خدای جاوید شما هستم سوگند،همانا نَفْسی که خطا میکند میمیرد؛لیکن هر خطاکار توبه کند نمیمیرد؛بلکه زنده میماند.(۱۱)بنابراین پس مرگِ حاضر مرگ نیست؛بلکه نهایت مرگی دراز است.(۱۲)چنانکه جسد هنگامیکه از حس جدا میشود در پنهان شدن او را امتیازی بر مرده و دفن شده نیست؛اگرچه در او نَفَس باشد؛جز اینکه این دفن شده منتظر امر خداست که او را دوباره برخیزاند،و فاقد شعور منتظر برگشتن حس است.(۱۳)پس ببینید که در این صورت زندگانی حاضر همان مرگ است؛زیرا شعور به خدای ندارد. فصل صد و نود و پنجم (۱)هرکس به من ایمان بیاورد ابداً نخواهد مرد.(۲)زیرا ایشان بواسطهٔ سخن من خدای را در خودشان میشناسند و از این رو کار نجات خود را انجام میدهند.(۳)نیست مرگ جز کاری که آن را طبیعت به فرمان خدای میکند؛چنانکه اگر کسی گنجشک بسته شده‌ای را گرفت و ریسمانش را در دست خود داشته باشد،(۴)اگر رها شدن گنجشک را بخواهد،چه خواهد کرد؟(۵)پرواضح است که او بالطبع دست را امر میکند به باز شدن و گنجشک بی درنگ بیرون میرود.(۶)همانا نَفْس ما تا هنگامیکه انسان زیر نگه داری خدای بماند،همان مانند گنجشکی است که از دست صیاد بدر رفته باشد؛چنانکه داوود پیغمبر میفرماید.(۷)زندگی ما مانند ریسمانی است که به آن،نَفْس به جسد انسان و حس وابسته میشود.(۸)پس وقتی که خدای بخواهد و به طبیعت امر بفرماید که باز شود،زندگی به انجام میرسد و نَفْس به دست فرشتگانی که خدای ایشان را برای قبض نفوس معیّن فرموده میجهد.(۹)از این رو شایسته نیست بر دوستان گریه کنند وقتی که دوستی بمیرد؛زیرا خدای ما آن را اراده فرموده.(۱۰)بلکه هر وقتی که خطائی میکنند،باید لاینقطع گریه کنند؛زیرا نَفْس وقتی میمیرد که از خدای،که او زندگی حقیقی است،جدا شود.(۱۱)پس هرگاه جسد بدون اتحاد با نَفْس پژمرده و بیمناک باشد،همانا هولناک تر خواهد بود بدون اتحاد آن با خدائی که آن را با جمال میکند و آن را زنده میکند به نعمت و رحمت خود.))(۱۲)چون یسوع این بگفت،شکر خدای نمود.(۱۳)پس آن وقت لعازر گفت:ای آقا!این خانه مال خدای آفریدگار من است با آنچه در عهدهٔ من عطا فرموده برای خدمت نمودن به فقرا.(۱۴)چون تو فقیری و عدد بسیاری از شاگردان داری،بیا و اینجا ساکن شو،هر وقتی که بخواهی وهر چند بخواهی.(۱۵)زیرا خادم خدای در محبت خدای تو را چنانکه شاید،خدمت خواهد نمود. فصل صد و نود و ششم (۱)چون یسوع این بشنید،خوشحال شد و فرمود: ((اکنون ببینید که مرگ چه خوش است!(۲)همانا که لعازر همین یک بار مرد و تعلیمیآموخت که آن را دانشمند ترین بشرها در جهان،که میان کتابها پیر شده،نمیداند.(۳)ای کاش هر انسانی یک بار میمرد و به جهان بر میگشت مثل لعازر،تا میآموختند که چگونه زندگی کنند.))(۴)یوحنا گفت:ای معلم!آیا به من رخصت داده میشود که سخنی بگویم؟(۵)یسوع در جواب فرمود: ((هزار بگو؛زیرا چنانکه بر انسان واجب است که اموال خود را در خدمت خدای صرف کند،همچنین واجب است بر او که تعلیم را صرف نماید.(۶)بلکه این واجب تر است بر او؛زیرا سخن را توانائی بر این بود که نَفْسی را وادار کند بر توبه در حینی که اموال نمیتواند که بر مرده زندگی را برگرداند.(۷)بنابراین هر کس که قدرت داشته باشد بر مساعدت فقیری و او را مساعدت ننماید تا آن فقیر بمیرد،پس او قاتل است.(۸)لیکن قاتل بزرگ تر همان کسی است که با سخن خدای قدرت دارد بر برگردانیدن گنهکار به توبه و برنگرداند؛بلکه میایستد،چنانکه خدای میفرماید:مثل سگِ گنگ.(۹)پس دربارهٔ اینان خدای میفرماید:ای بندهٔ خیانت پیشه!کار نَفْسی خطاکاری را که هلاک میشود از تو مطالبه میکنم؛زیرا تو سخن مرا از او کتمان نمودی.(۱۰)پس در این صورت بر چه حالت خواهند بود کاتبان و فریسیان که کلید با ایشان است و خود داخل نمیشوند؛بلکه منع میکنند کسانی را که میخواهند دخول در حیات جاوادانی را؟(۱۱)از من رخصت میطلبی ای یوحنا! که سخن بگوئی و حال آنکه تو گوش داده‌ای به صد هزار کلام از سخن من.(۱۲)براستی میگویم که مرا میسزد که گوش دهم بر ده برابر آنچه تو به من گوش داده‌ای.(۱۳)هر کس که به غیر خودش گوش نمیدهد،پس او گناه میکند هر قدر سخن گوید.(۱۴)زیرا واجب است که با دیگران معامله کنیم به آنچه در آن رغبت داریم برای خود و اینکه به عمل نیاوریم برای دیگران آنچه را که خوش نداریم رسیدن آن را به خود.))(۱۵)آن وقت یوحنا گفت:ای معلم!برای چه خدای به مردم انعام نکرد که یک بار بمیرند و سپس برگردند –چنانکه به لعازر کرد –تا تعلیم بیابند و خود و آفریدگار خود را بشناسند؟ فصل صد و نود وهفتم (۱)یسوع در جواب فرمود: ((ای یوحنا سخن تو چیست دربارهٔ خداوندِ خانه‌ای که به یکی از خدمتکاران خود تبر درستی داد که ببُرد بیشه‌ای را که نظرگاه خانهٔ او را حاجب شده بود.(۲)لیکن کارگر تبر را فراموش کرد و گفت:اگر آقا به من تبر کهنه‌ای داده بود،هرآینه آن بیشه را به آسانی بریده بودمی.(۳)ای یوحنا!به من بگو که آقا چه گفت؟(۴)راستی که او به خشم درآمده،تبَر کهنه‌ای را گرفته و بر سر او زده و گفت:ای کودن خبیث همانا به تو تبر خوبی دادم که با آن بی زحمت بیشه را قطع کنی.(۵)باز تو اکنون این تبری را که با آن مرد به زحمت بزرگی دچار گردد و هرچه به آن بریده شود بیهوده میرود و برای چیزی سود نخواهد داشت میخواهی؟(۶)من میخواهم این چوبها را به طریقی ببری که با آن کار تو نیکو آید.(۷)مگر این درست نیست؟))(۸)یوحنا در جواب گفت:همانا درست است در نهایت درستی.آن وقت یسوع فرمود: (۹)((خدای میفرماید:سوگند به هستی خودم،که ابدی هستم،همانا من تبَر خوبی به هر انسان داده‌ام و آن منظرهٔ دفن مرده‌است.(۱۰)پس هرکس این تبَر را نیکو به کار برد،بیشهٔ گناه را از دلهای خود بی رنج خواهد بر انداخت.(۱۱)پس ایشان از این رو نعمت و رحمت مرا دریابند و زندگانی جاوید را به ایشان و اعمال صالحهٔ ایشان پاداش خواهم داد.(۱۲)لیکن کسیکه فراموش میکند او نابود شونده است؛ با اینکه بارها میبیند که غیر او میمیرد و باز میگوید که اگر مرا دیدار زندگی دیگر دست میدادی هرآینه کارهای نیکو کردمی؛پس همانا خشم من بر او فرود آید و هرآینه او را به مرگ ابدی خواهم زد تا دیگر خیری نیابد.))(۱۳)پس آنگاه یسوع فرمود: ((ای یوحنا!چه بزرگ مزیت دارد کسی که یاد میگیرد از افتادن دیگران که چگونه باید بر دو پای خود بایستد.)) فصل صد و نود و هشتم (۱)آن وقت لعازر گفت:ای معلم!براستی میگویم،همانا من نمیتوانم درک کنم عقوبتی را که مستحق میشود کسی که بارها میبیند مردگان را که به قبر حمل میشوند و از خدای آفریدگار ما نمیترسند.(۲)زیرا مثل این،برای چیزهای جهانی که ترک آنها بالمره بر او واجب است،به خشم میآورد آفریدگار خود را که به او هر چیزی عطا فرموده.(۳)پس آنگاه یسوع به شاگردان خود فرمود: ((مرا معلّم میخوانید و خوب میکنید؛زیرا خدای شما را به زبان من تعلیم میفرماید.(۴)لیکن لعازر را چگونه خواهید خواند؟(۹)حقاً که او معلم همهٔ معلمانی است که در این جهان تعلیم نشر مینمایند.(۶)بلی من به شما تعلیم نمودم که باید چگونه زندگانی خوش کنید.(۷)اما لعازر،پس به شما تعلیم میکند که چگونه خوش بمیرید.(۸)سوگند به هستی خدای که همانا او موهبت پیغمبری را نایل شده‌است.(۹)پس گوش بدهید به سخن او در این صورت که آن حق است.(۱۰)میباید که در گوش دادن بر او سخت تر باشید به سزاواری؛زیرا زندگانی خوب عبث خواهد بود هرگاه انسان بمیرد به مرگ بدی.))(۱۱)لعازر گفت:ای معلم!شکر میکنم تو را که حق را قرار میدهید به اندازه قدر خودش؛از این رو به تو خدای اجر بزرگی میدهد.(۱۲)آن وقت نگارنده گفت:چگونه لعازر حق میگوید در گفتهٔ خود به تو که تو به اجر خواهی رسید،با اینکه تو به نیقودیموس فرمودی که همانا انسان جز عقوبت چیزی را مستحق نمیشود؟!(۱۳)پس مگر تو را خدای در این صورت قصاص خواهد کرد؟(۱۴)یسوع در جواب فرمود: ((شاید خدای بپسندد که من از خدای به قصاصی برسم در این جهان؛زیرا من خدمت نکرده‌ام او را به اخلاص چنانکه شایسته‌است بر من بکنم.(۱۵)لیکن چنان خدای مرا به رحمت خود دوست داشته که هر عقوبتی از من برداشته شده است؛بحیثی که من در شخص دیگری عذاب خواهم شد.(۱۶).زیرا من شایسته قصاص بودم؛چه گروهی مرا خدای خواندند.(۱۷)لیکن چون اعتراف نموده بودم نه فقط به اینکه خدای نیستم –چنانکه همان حق است –بلکه اعتراف نمودم به اینکه مسیا هم نیستم؛پس از این رو خدای عقوبت را از من برداشت.(۱۸)پس شریری را قرار خواهد داد که عقوبت را به نام من بچشد؛تا جائی که برای من از آن بجز عار نماند.(۱۹)از این رو به تو میگویم ای برنابای من!وقتی که کسی سخن گوید از آنچه خدای آن را به یکی از نزدیکان میبخشد،پس باید بگوید که خویش من اهلیت آن دارد.(۲۰)لیکن ببیند وقتی که سخنی گوید از آنچه به خود او خدای خواهد بخشید،اینکه بگوید همانا خدای به من خواهد بخشید.(۲۱)اما نیکو نظر داشته باشد که نگوید من اهلیت دارم.(۲۲)زیرا خدای را خوش میآید که رحمت خود را به بندگان خود عطا فرماید،وقتی که ایشان اعتراف نمایند که بواسطهٔ گناهان خود اهلیت دوزخ دارند. فصل صد و نود و نهم (۱)همانا خدای چندان غنی است در رحمت خود که یک قطره اشک از کسی که نوحه میکند بخاطر به خشم آوردن خود خدای را،همهٔ دوزخ را خاموش میکند به آن رحمت بزرگی که خدای او را به آن امداد میفرماید،با اینکه آبهای هزار دریا اگر پدید شود کفایت نمیکند برای خاموش نمودن شراره‌ای از زبانهٔ دوزخ.(۲)پس از این رو خدای میخواهد برای حذلان شیطان و اظهار جود خود،در حضرت رحمت خود،هر عمل صالح را اجری حساب کند برای بندهٔ مخلص خود.(۳)پس دوست میدارد از بندهٔ خود که اینچنین با غیر خود معامله نماید.(۴)اما انسان در خصوص نَفْس خود،پس بر اوست که حذر نماید از گفتنِ:من اجر دارم.زیرا او به سزای خود خواهد رسید.)) فصل دویستم (۱)آن وقت یسوع روی به لعارز کرده،فرمود: ((باید در این جهان،ای برادر!اندکی درنگ نمایم.(۲)پس وقتی که در نزدیکی خانهٔ تو باشم به جای دیگر هرگز نمیروم؛زیرا تو مرا نه در محبت من،بلکه در محبت خدای خدمت میکنی.))(۳)فصح یهود نزدیک بود،از این رو یسوع به شاگردان خود فرمود: ((باید به اورشلیم برویم تا برهٔ فصح را بخوریم.))(۴)پطرس و یوحنا را به شهر فرستاده،فرمود:ماده خری به جانب دروازهٔ شهر،با کره خری خواهید یافت.(۵)پس آن را بند گشوده،اینجا بیاورید؛زیرا باید تا اورشلیم بر آن سوار شوم.(۶)پس هرگاه کسی از شما پرسید و گفت که برای چه آن را میگشائید،به ایشان بگوئید که معلم به آن محتاج است.آنگه راضی میشوند برای شما به احضار آن.(۷)پس آن دو شاگرد رفتند و یافتند همهٔ آنچه را که یسوع در آن باب سخن رانده بود.(۸)پس آن ماده خر و کره خر را حاضر نمودند.(۹)آن دو شاگرد ردای خودشان را بر کره خر نهاده و یسوع سوار شد.(۱۰)چون اهل اورشلیم شنیدند که یسوع ناصری میآید،مردم و کودک هایشان خوشحال شدند در حالتی که مشتاق دیدار او بودند و شاخه‌های خرما و زیتون در دست داشتد و مترنم به این بودند که فرخنده آنکه بسوی ما به نام خدای میآید!مرحبا به پسر داوود!(۱۱)پس چون یسوع به شهر رسید مردم جامه‌های خود را زیر پای ماده خر فرش نموده:مترنم شدند فرخنده باد آنکه بسوی ما به نام پروردگار و خدای میآید!مرحبا به پسر داوود!(۱۲)پس فریسیان یسوع را سرزنش نموده و گفتند:مگر نمیبینی به اینان که چه میگویند؟بفرما به ایشان که خاموش شوند.(۱۳)آن وقت یسوع فرمود: ((سوگند بر هستی خدائی که جانم در حضورش میایستد،اگر اینان خاموش شدندی،هرآینه سنگها به فریاد برآمدندی به کفر شریران بد.))(۱۴)همین که یسوع این بفرمود سنگهای اورشلیم همگی به فریاد درآمدند به آواز بلند که فرخنده باد آنکه بسوی ما به نام پروردگار و خدای میآید.(۱۵)با این همه،فریسیان بر بی ایمانی خود اصرار نمودند.(۱۶)بعد از آنکه گرد آمدند مشورت کردند که به سخن او بگیرند او را. فصل دویست و یکم (۱)پس از آنکه یسوع داخل هیکل شد،نویسندگان و فریسیان زنی را حاضر نمودند که در زنا گرفتار شده بود.(۲)میان خودشان گفتند هرگاه او را نجات داد،آن ضد شریعت موسی است؛پس نزد ما گنهکار خواهد شد و هرگاه او را سزا دهد پس آن ضد تعلیم خودش است؛زیرا او بشارت به رحمت میدهد.(۳)آنگاه بسوی یسوع پیش آمدند و گفتند:ای معلم!همانا این زن را یافتیم در حالتی که زنا میداد.(۴)موسی امر فرموده که مثل این،سنگسار شود.(۵)پس تو چه میگوئی؟(۶)در آنجا یسوع خم شد و به انگشت خود بر زمین آئینه‌ای ساخت که در آن هرکس گناه خود را دید.(۷)چونکه اصرار مینمودند به جواب،یسوع برخاست و به انگشت خود اشاره نموده،فرمود: ((هر کس از شما بی گناه‌است او باید اولین سنگ زننده باشد.))(۸)پس از آن دوباره خم شده،آئینه را برگردانید.(۹)همین که مردم این بدیدند،یک به یک بیرون شدند ابتدا از شیوخ؛زیرا شرمنده شدند که پلیدی خودشان را ببینند.(۱۰)چون یسوع راست ایستاد و کسی را جز همان زن ندید،فرمود: ((ای زن!کجا شدند کسانی که تو را میخواستند سزا دهند.))(۱۱)زن گریه کنان در جواب گفت:ای آقا!برگشتند،پس هرگاه از من گذشت کنی،همانا من،به هستی خدای سوگند،بعد از این گناه نکنم.(۱۲)آن وقت یسوع فرمود: ((فرخنده باد نام خدای.(۱۳)برو به راه خود بسلامت و بعد از این گناه مکن؛زیرا خدای مرا نفرستاده تا تو را سزا بدهم.))(۱۴)آن وقت نویسندگان و فریسیان گرد آمدند؛پس یسوع به ایشان فرمود: ((به من بگوئید که اگر یکی از شما صد گوسفند داشته باشد و یکی از آنها را گم کند مگر آن را جست و جو نمیکند در حالتی که نود و نه تای دیگر را ترک میکند؟(۱۵)وقتی که آن را پیدا کرد مگر آن را بر دوشهای خود نمیگذارد؟(۱۶)پس از آنکه همسایگان را دعوت کرد،آیا به ایشان نمیگوید که با من خوشحالی کنید؛زیرا گوسفندی را که گم کرده بودم پیدا کردم؟(۱۷)حقاً که چنین خواهد کرد.(۱۸)همانا به من بگوئید که مگر خدای انسان را کمتر از گوسفند دوست میدارد و حال آنکه خود برای او جهان را آفریده؟(۱۹)سوگند به هستی خدای که در حضور فرشتگان خدای اینچنین سروری رخ خواهد داد،وقتی که یک گنهکار توبه میکند؛زیرا گنهکاران رحمت خدای را آشکار مینمایند. فصل دویست و دوم (۱)به من بگوئید کدام یک بیشتر محبت دارند به طبیب،کسانی که مطلقاً هیچ مریض نشده‌اند،یا کسانی که طبیب ایشان را از بیماریهای خطرناک شفا داده است؟))(۲)فریسیان به او گفتند:چگونه تندرست طبیب را دوست میدارد؟راستی او را دوست میدارد بواسطهٔ اینکه او بیمار نیست و چونکه او معرفت به مرض ندارد طبیب را دوست نمیدارد،مگر اندکی.(۳)آن وقت یسوع به تندیِ روح به سخن درآمده،فرمود: ((سوگند به هستی خدای که زبان شما سزا میدهد تکبر شما را.(۴)زیرا گنهکار،خدای ما را بیشتر از نیکوکار دوست میدارد؛چه او رحمت بزرگ خدای را برای خود میخواهد.(۵)زیرا نیکوکار را شناسائی به رحمت خدای نیست.(۶)از این نزد فرشتگان خدای خوشحالی برای یک گنهکار که توبه میکند،بیشتر است از نود و نه نیکوکار.(۷)کجایند نیکوکاران در زمان ما؟(۸)سوگند به هستی خدائی که جانم در حضور او میایستد،همانا شمارهٔ نیکوکارانِ نانکوکار افزون است.(۹)چه،حال ایشان به حال شیطان شبیه‌است.))(۱۰)نویسندگان و فریسیان گفتند:همانا ما گنهکاریم؛از این رو خدای ما را رحمت خواهد نمود.(۱۱)چه،نویسندگان و فریسیان میپنداشتند،بزرگ ترین اهانت این است که ایشان گناهکار خوانده شوند.(۱۳)پس آن وقت یسوع فرمود: ((همانا من میترسم که شما نیکوکارِ نانکوکار باشید.(۱۴)زیرا هرگاه شما گناه کنید و گناه خود را انکار نمائید در حالتی که خود را نیکوکار بخوانید،پس شما نانکوکار هستید.(۱۵)هرگاه خودتان را در دل خود نیکوکار پندارید و به زبان بگوئید که گنهکار هستید،پس در اینصورت دو بار نانیکوکار خواهید شد.))(۱۶)همین که نویسندگان و فریسیان این بشنیدند متحیر شدند و یسوع و شاگردان به خانهٔ سمعان ابرص،که او را از پیسی شفا داده بود،رفتند.(۱۷)اهالی در خانهٔ سمعان بیماران را جمع نمودند و از یسوع التماس نمودند برای شفا دادن بیماران.(۱۸)آن وقت یسوع که میدانست ساعتش نزدیک شده،فرمود: ((بیماران را هراندازه که باشند بخوانید؛زیرا خدای مهربان است و بر شفا دادن به آنان تواناست.))(۱۹)در جواب گفتند:نمیدانیم که بیماران دیگر هم اینجا در اورشلیم یافت شوند.(۲۰)یسوع گریه کنان فرمود: ((ای اورشلیم!ای اسرائیل!همانا بر تو گریه میکنم؛زیرا نمیدانی روز حساب خود را.(۲۱)چه من،دوست داشتنم که تو را به محبت خدای آفریدگار خود بپیوندم؛چنانکه مرغ جوجه خود را زیر بال میگیرد و تو نخواستی.(۲۲)از این رو خدای به تو چنین میفرماید: فصل دویست و سوم (۱)ای شهرِ دل سختِ برگشته عقل!همانا بندهٔ خود را بسوی تو فرستادم تا تو را برگرداند بسوی دلت تا توبه کنی.(۲)لیکن تو،ای شهر شورش!فراموش کردی هرآنچه را به مصر و به فرعون فرود آوردم برای محبت تو،ای اسرائیل!(۳)بارهای بسیار به گریه درائی تا جسم تو را بندهٔ من از بیماری برهاند و تو میخواهی که بندهٔ مرا بکُشی؛زیرا او میخواهد که نَفْس تو را از گناه شفا بخشد.(۴)مگر در این صورت بی عقوبت من تنها خواهی ماند؟(۵)مگر تو تا ابد زندگی خواهی کرد؟(۶)یا بزرگواریت تو را از دست من خواهد رهانید؟(۷)نه البته.(۸)زیرا من با امیران و سپاه بر تو حمله خواهم آورد.(۹)پس با قوّت پیرامون تو را خواهند گرفت.(۱۰)تو را به دست آنها خواهم داد تا تکبر تو به دوزخ فرود آید.(۱۱)از پیران و بیوه زنان گذشت نخواهم کرد.(۱۲)از کودکان گذشت نخواهم کرد.(۱۳)بلکه شما را همگی تسلیم گرسنگی و شمشیر و استهزا خواهم نمود.(۱۴)هیکلی را که بسوی آن به مهربانی نگاه میکردم،با شهر تباه خواهم کرد.(۱۵)تا میان امتها حکایت و استهزا و مَثَل شوید.(۱۶)اینچنین خشم من بر تو فرود خواهد شد و کینهٔ من به خواب نمیرود.)) فصل دویست و چهارم (۱)پس از آن یسوع برگشته،فرمود: ((مگر نمیدانید که بیماران دیگر هم یافت میشوند؟(۲) سوگند به هستی خدای همانا در اورشلیم کسانی که روان هایشان سالم است هرآینه کمترند از تن بیماران.(۳)برای اینکه حق را بشناسید به شما میگویم،ای جماعت بیماران!به نام خدای بیماری شما از شما برود.))(۴)پس همین که این بفرمود،همانوقت شفا یافتند.(۵)مردم چون از غضب خدای بر اورشلیم شنیدند،گریستند و برای رحمت زاری نمودند.(۶)پس آن وقت یسوع فرمود: ((خدای میفرماید:هرگاه اورشلیم بگرید و با نفس خود مجاهدت نماید در حالتی که در راههای من رونده باشد،پس من هم از این پس گناهان او را به یاد نیاورم و به او هیچ چیز از بلیه‌ای که ذکر آن نمودم نمیرسانم.(۷)لیکن اورشلیم بر هلاکت خود میگرید نه بر اهانت خود نسبت به من،که به آن با نام من کفران نموده میان امتها.(۸)از این رو حرارت خشم من شعله ور شده‌است.(۹) سوگند به هستی خودم،منم ابدی که اگر برای این گروه بندگان من ایوب و ابراهیم و سموئیل و داوود و دانیال و موسی دعا کنند،خشم من بر اورشلیم آرام نمیگیرد.))(۱۰)پس از آنکه یسوع این بفرمود،به خانه داخل شد و هرکسی ترسان ماند. فصل دویست و پنجم (۱)و در اثنائی که یسوع با شاگردان خود بر شام خوردن بودند در خانهٔ سمعان ابرص،ناگاه مریم خواهر لعازر در خانه داخل شد.(۲)پس ظرف را شکسته و عطر بر سر یسوع و جامه‌های او بریخت.(۳)همین که یهودای خیانتکار این بدید،خواست تا مریم را از چنین عملی باز دارد و گفت:برو و این عطر را بفروش و نقدینه‌ها را حاضر ساز تا آنها را به فقرا بدهم.(۴)یسوع فرمود: ((برای چه باز میداری او را؟(۱۵)واگذار او را؛زیرا شما مدتها با هم خواهید بود؛اما من همیشه با شما نیستم.))(۶)یهودا در جواب گفت:ای معلم!ممکن بود که عطر فروخته میشد به سیصد پاره از نقدینه.(۷)پس ببین در این صورت چقدر فقیر با آن مساعدت میشد.(۸)یسوع در جواب فرمود: ((ای یهودا!من آگاهم از دل تو؛پس کمیصبر کن همه را به تو میدهم.))(۹)پس هریک خوردند با ترس.(۱۰)شاگردان محزون شدند؛چه ایشان فهمیدند که زود باشد یسوع از ایشان منصرف شود،عن قریب.(۱۱)لیکن یهودا خشمگین شد؛چه او دانست بواسطهٔ عطری که فروخته نشد،سی پاره از نقدینه را زیان داشت.(۱۲)زیرا او از هر چیزی که به یسوع داده میشد،ده یک را میبرد.(۱۳)پس رفت تا رئیس کاهنان را ببیند که با کاهنان و نویسندگان و فریسیان در مجلس مشورت جمع بودند.(۱۴)پس یهودا با ایشان به سخن درآمده، گفت:چه به من میدهید تا یسوع را –که میخواهد خود را بر اسرائیل پادشاه گرداند –به شما تسلیم کنم؟(۱۵)در جواب گفتند:همانا چگونه به دست ما تسلیمش میکنی؟(۱۶)یهودا در جواب گفت:وقتی که دانستم در بیرون شهر میرود تا نماز بخواند،شما را خبر میکنم و به جائی که در آن یافت میشود شما را دلالت مینمایم.(۱۷)زیرا ممکن نیست گرفتن او در شهر،بدون فتنه.(۱۸)رئیس کاهنان در جواب گفت:هرگاه او را به دست ما تسلیم نمودی،تو را سی پاره از طلا خواهیم داد و خواهی دید که چگونه با تو بخوبی معامله خواهیم کرد. فصل دویست و ششم (۱)همین که روز شد،یسوع بسوی هیکل برآمد با جماعت بسیاری از مردم.(۲)آنگاه رئیس کاهنان نزدیک او شد و گفت:ای یسوع!به من بگو فراموش کردی تمام آنچه را اقرار نمودی به آن،که من نه خداوند و نه پسر خدای و نه مسیا هستم؟(۳)یسوع در جواب فرمود: ((نه البته؛فراموش نکرده‌ام.(۴)زیرا این همان اعتراف است که به آن در پیش کرسی جزای خدای در روز قیامت شهادت میدهم.(۵)زیرا همهٔ آنچه در کتاب موسی نوشته شده درست است،بتمام درستی؛پس همانا که خدای آفریدگار ما یکی است و من بنده خدایم و راغب هستم در خدمت نمودن رسول الله که شما او را مسیا مینامید.))(۶)رئیس کاهنان گفت:پس در این صورت مقصود از آمدن به هیکل با این جماعت بسیار چیست؟(۷)شاید تو میخواهی که خود را پادشاه بر اسرائیل بگردانی.(۸)بپرهیز از اینکه خطری به تو وارد شود.(۹)یسوع در جواب فرمود: ((اگر طالب بزرگواری خود بودمیو راغب بودمیبه بهرهٔ خود در این جهان،هرآینه نمیگریختم وقتی که اهل نائین خواستند مرا پادشاه گردانند.(۱۰)راستی مرا تصدیق کن که من در طلب چیزی در این جهان نیستم.))(۱۱)آن وقت رئیس کاهنان گفت:دوست میداریم که چیزی از مسیا بفهمیم.(۱۲)آنگاه کاهنان و نویسندگان و فریسیان گرد یسوع مثل میانبند جمع شدند.(۱۳)یسوع فرمود: ((چیست آن چیزی که شما میخواهید از مسیا بفهمید؟شاید آنچه میشنوید دروغ باشد!(۱۴)لیکن بدانید که من به شما دروغ نمیگویم.(۱۵)زیرا اگر دروغ میگفتم،هرآینه تو و نویسندگان و فریسیان و همهٔ اسرائیل مرا عبادت مینمودید.(۱۶)لیکن مرا دشمن میدارید و میخواهید مرا به قتل برسانید برای اینکه من به شما راست گفته‌ام.))(۱۷)رئیس کاهنان گفت:اکنون میدانیم که پشت سر تو شیطانی هست.(۱۸)زیرا تو سامری هستی و کاهن و خدای را احترام نمیکنی. فصل دویست و هفتم (۱)یسوع در جواب فرمود: ((سوگند به هستی خدای که پشت سر من شیطانی نیست؛لیکن طالب هستم که شیطان را بیرون کنم.(۲)پس بدین سبب شیطان جهان را بر من به هیجان میآورد.(۳)زیرا من از این جهان نیستم.(۴)بلکه طالب هستم تا خدائی که مرا بسوی جهان فرستاده تمجید کرده شود.(۵)پس گوش بدهید به من تا خبر دهم شما بر کسی که شیطان پشت سر اوست.(۶)سوگند به هستی خدای که جانم در حضورش میایستد،آن کسی که بحسب ارادهٔ شیطان عمل میکند،پس شیطان پشت سر اوست،در حالتی که بر او لگام ارادهٔ خود را نهاده و او را هر جا که میخواهد میچرخاند و وا میدارد او را که به سرعت برود بسوی هرگناهی.(۷)چنانکه نام جامه به اختلاف صاحبش مختلف میشود و آن جامه همان خودش است،همچنین افراد بشر مختلف میباشند،با اینکه از یک ماده هستند بسبب اعمالی که از انسان سر میزند.(۸)هرگاه من خطائی کرده باشم،چنانکه آن را خود میدانم،پس برای چه مثل برادر سرزنش نکردید بجای اینکه مرا مثل دشمن،دشمن بدارید؟(۹)حقاً‌که اعضای جسد معاونت همدیگر میکنند وقتی که با سر متحد باشند و آنچه از سر جدا شده به فریاد او نمیرسند.(۱۰)زیرا دستهای جسدی دیگر،الم پاهای جسد دیگری را احساس نمیکند؛بلکه پاهای جسدی که با هم متحدند این احساس را دارند.(۱۱)سوگند به هستی خدای که جانم در حضورش میایستد،همانا کسی که میترسد و دوست میدارد آفریدگار خود را،مهربانی میکند به کسی که مهربانی میکند به او خدائی که سر اوست.(۱۲)چونکه خدای نمیخواهد مردن گناهکار را؛بلکه مهلت میدهد هر کسی را برای توبه نمودن.(۱۳)پس اگر شما از آن جسدی بودید که من در او متحدم،هرآینه سوگند به هستی خدای که مرا مساعدت مینمودید تا بحسب مشیت سر خودم عمل مینمودم. فصل دویست و هشتم (۱)هرگاه گناهی داشته باشم مرا سرزنش کنید تا خدای شما را دوست داشته باشد؛زیرا شما عامل خواهید شد بسبب ارادهٔ او.(۲)لیکن هرگاه نتوانست کسی مرا بر گناه من سرزنش نماید،پس آن دلیل است بر اینکه پسران ابراهیم نیستید آنگونه که خودتان ادعا میکنید.(۳)پس شما متحد نیستید به آن سری که ابراهیم به آن متحد بود.(۴)سوگند به هستی خدای ابراهیم خدای را دوست داشت بحیثی که او اکتفا نکرد به درهم شکستن بتان باطل –چه درهم شکستنی!-و نه به دوری نمودن از پدر و مادر خود؛لیکن او میخواست که پسر خود را برای طاعت خدای ذبح کند.))(۵)رئیس کاهنان گفت:همین را از تو سؤال میکنم و طالب قتل تو نیستم.پس به ما بگو که این پسر ابراهیم که بود؟(۶)یسوع در جواب فرمود: ((ای خدای!غیرتِ شرفِ تو مرا آتش میزند و نمیتوانم خاموش باشم.(۷)راست میگویم که پسر ابراهیم همان اسماعیل بود که واجب است از نسل او بیاید مسیا که ابراهیم به او وعده شده بود تا همهٔ قبایل زمین به وجود او برکت یابند.))(۸)پس همین که رئیس کاهنان این بشنید به خشم در آمده،فریاد برآورد:ما باید این فاجر را سنگسار کنیم زیرا او اسماعیلی است و همانا بر موسی و بر شریعت خدای کفر کرده.(۹)پس هریک از نویسندگان و فریسیان با بزرگان قوم سنگها برگرفتند تا یسوع را سنگسار نمایند؛پس او از چشمهای ایشان پنهان شد و از هیکل بیرون آمد.(۱۰)پس از آن بسبب شدت رغبت ایشان در قتل یسوع،خشم و دشمنی کور کرد ایشان را؛پس برخی از ایشان برخی را زدند،تا هزار مرد مُردند و هیکل مقدس را ناپاک نمودند.(۱۱)اما شاگردان و مؤمنانی که یسوع را دیدند که از هیکل بیرون شد-زیرا او از ایشان پنهان نبود- پس تا خانهٔ سمعان دنبال او رفتند.(۱۲)نیقودیموس آنجا آمد و رأی داد برای سلامت یسوع،که از اورشلیم بسوی پشت جوی قدرون بیرون رود و گفت:ای آقا!مرا بستانی و خانه‌ای پشت جوی قدرون است.(۱۳)پس استدعا دارم از تو که در این حالت با بعضی از شاگردان خود آنجا بروی.(۱۴)پس آنجا بمانی تا کینهٔ کاهنان برطرف شود.(۱۵)زیرا من برای تو آنچه لازم باشد تقدیم خواهم کرد.(۱۶)شما نیز ای جماعت شاگردان!اینجا در خانهٔ سمعان و در خانه من بمانید؛زیرا خدای همه را سرپرستی خواهد فرمود.(۱۷)پس یسوع اینچنین کرد و میل نمود در اینکه آنانی که در نخست رسولان نامیده شده‌اند با او باشند. فصل دویست و نهم (۱)در این وقت در حین اینکه مریم عذرا مادر یسوع در نماز ایستاده بود،جبرئیل فرشته او را زیارت نمود.(۲)به او مقهوریت پسرش را حکایت نمود،فرمود:ای مریم!مترس زیرا خدای او را از جهان نگهداری خواهد فرمود.(۳)پس مریم از ناصره گریه کنان روان شد و به اورشلیم خانهٔ مریم سالومه،خواهر خود در طلب پسر خویش درآمد.(۴)لیکن چون یسوع پنهان در پشت جوی قدرون گوشه‌ای گرفته بود،در استطاعت او نشد تا یسوع را باز در این جهان ببیند،مگر بعد از آن،(۵)هنگامیکه جبرئیل فرشته به امر خدای با فرشتگان میخائیل و رفائیل و اوریل او را نزد مریم حاضر نمود. فصل دویست و دهم (۱)همین که در هیکل اظطراب آرام گرفت بسبب رفتن یسوع،رئیس کاهنان بالای بلندی برآمد.(۲)پس از آنکه با دستهای خود اشاره به سکوت نمود،گفت:ای برادران!چه میکنید؟(۳)مگر نمیبینید که او جهان را تماماً به عمل شیطانی خود گمراه نموده؟(۴)پس اگر ساحر نباشد،چگونه اکنون پنهان شد؟(۵)پس براستی که اگر پاک و پیغمبر بودی،هرآینه بر خدای و بر موسی خادم او،و بر مسیا که آرزوی اسرائیل است کفر نمیکرد.(۶)چه بگویم؟(۷)پس همانا که به همهٔ کاهنی ما کفر کرد.(۸)راستی به شما میگویم که هرگاه او از جهان برداشته نشود،اسرائیل ناپاک خواهد شد و مارا خدای به امتها واگذار خواهد کرد.(۹)اکنون ببینید که چگونه این هیکل مقدس بسبب او ناپاک شده.(۱۰)رئیس کاهنان به طریقه‌ای سخن راند که بواسطهٔ آن بسیاری از یسوع اعراض نمودند.(۱۱)پس بسبب آن،ستم نهانی به ستم آشکار بدل شد.(۱۲)تا بدانجا که رئیس کاهنان خودش نزد هیرودس و نزد حاکم روم رفت و بر یسوع تهمت بست که او میل دارد خود را بر اسرائیل پادشاه سازد.(۱۳)بر این سخن گواهان دروغ نیز داشتد.(۱۴)پس از اینجا انجمن عمومیبر ضد یسوع تشکیل یافت؛زیرا وضع رومیها ایشان را به ترس انداخته بود.(۱۵)آن از این سبب بود که مجلس شیوخ روم دو فرمان دربارهٔ یسوع صادر نموده بود.(۱۶)در یکی از آن دو،تهدید به مرگ کسی را که یسوع ناصری،پیغمبر یهود را خدای بخواند.(۱۷)در آن دیگر،تهدید به مرگ مینمود کسی را که دربارهٔ یسوع ناصری پیغمبر یهود فتنه بر پا نماید.(۱۸)پس از این سبب میان ایشان نزاع افتاد.(۱۹)بعضی میل کردند که دوباره شکایت از یسوع را به روم بنویسند.(۲۰)دیگران گفتند که میباید یسوع را به حال خود واگذاشت و از چیزهائی که فرموده چشم پوشید که گویا او بیخرد است.(۲۱)دیگران معجزات بزرگی را که کرده بود بیان کردند.(۲۲)پس رئیس کاهنان امر کرد که هیچ کس به جانبداری از یسوع تفوّه نکند؛وگرنه به سزای لعنت گرفتار شود.(۲۳)آنگاه هیرودس و حاکم به سخن درآمدند که به هر حال پیش روی ما مشکلی است.(۲۴)زیرا هرگاه ما این گنهکار را بکشیم،امر قیصر را مخالف نموده‌ایم.(۲۵)هرگاه او را زنده بگذاریم تا خود را پادشاه سازد،پس عاقبت چگونه خواهد بود؟(۲۶)پس هیرودس ایستاد و حاکم را تهدید نموده،گفت:حذر کن از اینکه جانبداری تو از این مرد باعث هیجان این بلاد شود.(۲۷)زیرا که تو را در حضور قیصر به عصیان متهم خواهم نمود.(۲۸)آنگاه حاکم از مجلس شیوخ ترسید و با هیرودس صلح نمود و قبل از این یکی از آن دو،آن دیگری را دشمن میداشت تا سرحد مرگ.(۲۹)پس با هم متحد شدند بر هلاک یسوع و به رئیس کاهنان گفتند که وقتی تو را معلوم شد که آن شریر کجاست،نزد ما بفرست تا ما به تو سپاهیان بدهیم.(۳۰)این کرده شد تا نبوت داوود که از یسوع،پیغمبر اسرائیل خبر داده بود تمام شود که فرموده بود:فرماندهان زمین و پادشاهان آن متحد شوند بر ضد یگانه قدوس اسرائیل؛زیرا او به نجات جهان ندا داده بود.(۳۱)بنابراین تفتیش عمومیبرای یافتن یسوع در آن روز در تمام اورشلیم اتفاق افتاد. فصل دویست و یازدهم (۱)زمانی که یسوع در خانهٔ نیقودیموس پشت جوی قدرون بود،شاگردان خود را تسلیت داده،فرمود: ((همانا آن ساعتی که در آن از این جهان خواهم رفت نزدیک شده‌است.(۲)صبر کنید و محزون مباشید؛زیرا من هرجا میروم محنتی درنیابم.(۳)آیا شما دوست من خواهید بود اگر برای نکوئی حال من محزون شوید؟نه البته؛بلکه دشمنانم باشید.(۴)بسزاست هرگاه جهان خوشحال شود،شما محزون شوید.(۵)زیرا خوشحالی جهان به گریه منقلب میشود.(۶)اما اندوه شما به خوشحالی بدل خوهد شد.(۶)خوشحالی شما از هیچ کس انتزاع نخواهد کرد.(۸) زیرا جهان هرگز نمیتواند سروری را که آن را دل از خدای آفریدگارش ادراک مینماید انتزاع کند.(۹)ملتفت باشید که فراموش نکنید آن کلامیرا که خدای بر شما با زبان من تکلم فرموده.(۱۰)گواهان من باشید بر هر کسی که فاسد میکند شهادتی را که آن را شهادت داده‌ام در انجیل خود بر جهان و بر عاشقان جهان.)) فصل دویست و دوازدهم (۱)آنگاه دستهای خود را بسوی پروردگار بلند نمود و دعا کرد و فرمود: ((خدای ابراهیم و خدای اسماعیل و اسحاق و خدای پدران ما!رحمت کن بر یارانی که به من عطا فرموده‌ای و ایشان را از جهان خلاصی ده.(۲)نمیگویم که ایشان را از جهان بگیر؛زیرا ضروری است که شهادت دهند بر کسانی که انجیل مرا فاسد میکنند.(۳)لیکن تضرع میکنم بسوی تو که ایشان را از شر شریر نگهداری فرمائی،(۴)تا با من در روز جزا حاضر شوند و شهادت دهند بر جهان و بر خانه اسرائیل که پیمان تو را فاسد نموده‌اند.(۵)ای پروردگار و خدای توانای غیرتمند،که انتقام میکشی در پرستیدن بتان از پسران پدران بت پرست تا پشت چهارم!(۶)لعنت کن تا ابد هر کس را که فاسد کند انجیل مرا که به من داده‌ای،وقتی مینویسند که من پسر توام؛زیرا من آن گِل و خاک خدمتکار خدمتکاران توام و هرگز خود را خدمتکار صالحی برای تو نپنداشته‌ام.(۷)زیرا من نمیتوانم تو را بر آنچه که مرا داده‌ای بشایستگی عبادت کنم؛زیرا همهٔ چیزها از آن توست.(۸)ای پروردگار خدای مهربان که اظهار رحمت میفرمائی تا هزار پشت برای کسانی که از تو میترسند!رحمت کن کسانی را که ایمان میآورند به سخنی که آن را به من داده‌ای.(۹)زیرا چنانکه تو خدای راستگوئی،همچنان سخن تو که من به آن تکلم نموده‌ام،راست است؛زیرا آن از آنِ تو است.(۱۰)زیرا من تکلم مینمودم همیشه مانند کسی که میخواند و نمیتواند بخواند مگر همان را که نوشته شده‌است در کتابی که آن را میخواند.(۱۱)اینچنین گفتم آن را که به من عطا فرمودی.(۱۲)ای پروردگار،خدای نجات دهنده!نجات ده یارانی را که به من عطا فرموده‌ای تا شیطان نتواند بر ضد ایشان کاری کند.(۱۳)همین نه تنها ایشان را خلاص کن،بلکه هر کسی که ایشان را تصدیق مینماید.(۱۴)ای پروردگار جواد و غنی!به رحمت کرامت کن به خادم خود که در میان امت پیغمبر تو باشد در روز جزا.(۱۵)همین نه تنها من،بلکه همهٔ آن کسانی را که به من ایمان خواهند آورد بواسطهٔ مبشران.(۱۶)این کار را پروردگارا برای ذات خود کن تا شیطان بر تو مفاخرت نکند،ای پروردگار!(۱۷)ای پروردگار،خدائی که به عنایت خود تمام لوازم را برای قوم خودت اسرائیل تهیه مینمائی!یاد کن همهٔ قبایل زمین را که وعده فرموده‌ای آنها را به پیغمبر خود برکت بدهی که برای او جهان را آفریده‌ای.(۱۸)رحم کن بر جهان و تعجیل کن به فرستادن پیغمبر خود تا از دشمنت شیطان توانائیش سلب شود.))(۱۹)بعد از آنکه یسوع این بگفت،سه مرتبه فرمود: ((اینچنین باد ای پروردگار بزرگ مهربان!))(۲۰)پس همهٔ شاگردان گفتند:اینچنین باد!اینچنین باد!مگر یهودا؛ زیرا او ایمان به چیزی نیاورده بود. فصل دویست و سیزدهم (۱)وقتی که روزه خوردن بره رسیده،نیقودیموس پنهانی بره‌ای را به بستان برای یسوع و شاگردانش فرستاد.(۲)همچنین هرچه را هیرودس و والی و رئیس کاهنان امر به آن کرده بودند خبر داد.(۳)پس از آنجا یسوع افروخته رخسار شد به روح و فرمود: ((فرخنده با نام پاک تو ای پروردگار!زیرا تو مرا از شمارهٔ خدمتکاران خود،که ایشان را جهان خوار نمود و کشت جدا ننموده‌ای.(۴)ای خدای من!تو را شکر میکنم؛زیرا من کار تو را تمام نمودم.))(۵)پس روی به یهودا کرد و فرمود: ((ای دوست!چرا تأخیر میکنی؟(۶)همانا که وقت من نزدیک شد؛پس برو و بکن آنچه را که میباید بکنی.))(۷)شاگردان گمان کردند که یسوع یهودا را میفرستد تا برای روز فصح چیزی بخرد.(۸)لیکن یسوع فهمیده بود که یهودا بسرعت درصد تسلیم اوست.(۹)از این رو ایچنین فرمود؛زیرا دوست میداشت برگشتن از جهان را.یهودا در جواب گفت:ای آقا!مرا مهلت ده تا بخورم آنگاه بروم.(۱۱)پس یسوع فرمود: ((باید بخوریم؛زیرا بسی میل دارم که این بره را بخورم قبل از اینکه از شما منصرف شوم.))(۱۲)آنگاه برخاست و دستمالی گرفت و کمر خود را بست.(۱۳)سپس آب در تشتی نمود و بنا کرد به شستن پاهای شاگردان خود.(۱۴)ابتدا نمود یسوع به یهودا و ختم نمود به پطرس.(۱۵)پطرس گفت:ای آقا!آیا تو پاهای مرا میشوئی؟!(۱۶)یسوع در جواب فرمود: ((همانا که آنچه میکنم اکنون آن را نمیفهمی؛لیکن بعد از این خواهی دانست.))(۱۷)پطرس به جواب گفت:هرگز پاهای مرا نشوئی.(۱۸)آن وقت یسوع برخاست و فرمود: ((تو هم به همراهی من نخواهی آمد در روز جزا.))(۱۹)پطرس گفت:تنها پاهای مرا نشوی؛بلکه دستها و سرم را نیز بشوی.(۲۰)پس از شستن شاگردان و نشستن ایشان بر سر سفره که بخورند،یسوع فرمود: ((همانا شما را شستم؛زیرا همهٔ شما پاک نیستید.(۲۱)زیرا آب دریا پاک نمیسازد کسی را که مرا تصدیق نمیکند.))(۲۲)یسوع این بگفت؛زیرا میشناخت کسی را که او را تسلیم خواهد نمود.(۲۳)پس شاگردان از این سخنها محزون شدند.(۲۴)باز یسوع فرمود: ((براستی میگویم،همانا یکی از شما مرا تسلیم خواهد نمود،پس مانند بره‌ای فروخته خواهم شد.(۲۵)لیکن وای بر او؛زیرا زود باشد که تمام شود هرآنچه پدر ما داوود درباره او فرموده که:همانا او خود در گودالی که برای دیگران مهیّا نموده خواهد افتاد.))(۲۶)پس از اینجا شاگردان برخی به برخی دیگر نگریسته،با اندوه گفتند:کیست آنکه خائن خواهد شد؟(۲۷)پس آنگه یهودا گفت:آیا من آن هستم؟(۲۸)یسوع در جواب فرمود: ((همانا که به من گفتی که کیست آنکه مرا تسلیم خواهد کرد.))(۲۹)اما یازده رسول نفهمیدند آن را.(۳۰)پس همین که بره خورده شد،شیطان بر پشت یهودا سوار شد؛پس از آن خانه بیرون شد و یسوع پیوسته میفرموده: ((تعجیل کن به انجام ‎آنچه تو به جا آورنده آن هستی.)) فصل دویست و چهاردهم (۱)یسوع از خانه بیرون شد و بسوی بستان میل کرد تا نماز کند.صد بار بر زانوها روی خود را به خاک مالید؛مثل عادت دیرینه اش در نماز.(۲)چونکه یهودا جائی را که یسوع با شاگردانش در آنجا بود میدانست،نزد رئیس کاهنان رفت.(۳)گفت:هرگاه بدهی به من آنچه را وعده کرده‌ای،امشب به دست تو یسوع را که در طلب او هستید تسلیم میکنم.(۴)زیرا او با یازده رفیق خود تنهاست.(۵)رئیس کاهنان گفت:چقدر میخواهی؟(۶)یهودا گفت:سی پاره از طلا.(۷)پس آنگه رئیس کاهنان فوراً نقدینه‌ها را برای او شمرد.(۸)آنگه یک نفر فریسی نزد والی و هیرودس فرستاد تا سپاهیان را حاضر سازد.(۹)پس آنها به او لشکری دادند؛زیرا ایشان از مردم ترسیده بودند.(۱۰)پس از آنجا اسلحهٔ خود را گرفته،از اورشلیم با مشعلها و چراغ هائی که بر روی چوبها بود بیرون شدند. فصل دویست و پانزدهم (۱)همین که لشکریان با یهودا نزدیک شدند به آن محلی که یسوع در آنجا بود،یسوع شنید نزدیک شدن جماعت بسیاری را.(۲)پس از این رو با احتیاط در خانه داخل شد.(۳)آن یازده تن در خواب بودند.(۴)پس همین که خدای بر بندهٔ خود خطر دید،جبرئیل و میخائیل و رفائیل و اوریل،سفیران خویش را امر فرموده که یسوع را از جهان برگیرند.(۵)پس آن فرشتگان پاک آمدند و یسوع را از روزنه‌ای که مشرف بر جنوب بود برگرفتند.(۶)پس او را برداشتند و در آسمان سوم در صحبت فرشتگانی که تا ابد خدای را تسبیح میکنند گذاشتند. فصل دویست و شانزدهم (۱)یهودا بسرعت و هراسان داخل غرفه‌ای شد که از آن یسوع بالا برده شده بود.(۲)شاگردان همگی در خواب بودند.(۳)پس خدای عجیب،کار عجیبی کرد.(۴)آنگه یهودا در گفتار و رخسار تغییر پیدا کرد و شبیه به یسوع شد،حتی اینکه ما اعتقاد نمودیم که او یسوع است.(۵)اما او پس از آنکه ما را بیدار نمود،مشغول تفتیش شد تا ببیند معلم کجاست.(۶)از این رو تعجب نمودیم و در جواب گفتیم؛توئی ای آقا! همان معلم ما.(۷)هم اکنون ما را فراموش فرموده ای؟!(۸)او با تبسم گفت:مگر شما اینقدر کودن هستید که یهودای اسخریوطی را نمیشناسید؟(۹)در این گفت و گو بود که لشکریان داخل شدند و دستهای خود را بر یهودا انداختند؛زیرا او از هر جهت شبیه به یسوع بود.(۱۰)اما،ما پس از آنکه سخن یهودا را شنیدیم و جماعت لشکریان را دیدیم،مانند دیوانگان گریختیم.(۱۱)یوحنا که به لحافی از کتان پیچیده بود بیدار شد و گریخت.(۱۲)همین که یک سپاهی او را با لحاف کتان بر گرفت،لحاف کتان را گذاشت و برهنه گریخت.(۱۳)زیرا خدای دعای یسوع را شنید و یازده تن را از شر آنان نجات داد. فصل دویست و هفدهم (۱)پس لشکریان،یهودا را گرفته و او را سخریه کنان در بند نمودند.(۲)چه،او انکار مینمود که او یسوع است و حال آنکه او راست میگفت.(۳)پس لشکریان در حالتی که او را ریشخند میکردند گفتند:ای آقا!مترس؛زیرا ما آمده‌ایم تا تو را بر اسرائیل پادشاه کنیم.(۴)همانا تو را از این رو در بند نموده‌ایم که میدانیم مملکت ما را ترک خواهی گفت.(۵)یهودا در جواب گفت: شاید دیوانه شده اید!(۶)شما با سلاح و چراغها آمده‌اید که یسوع ناصری را بگیرید که گویا دزد است؛پس آیا مرا در بند میکنید؟من بودم که شما را دلالت میکردم که مرا پاداش دهید نه اینکه پادشاه بگردانید.(۷)آن وقت صبر لشکریان تمام شد و بنای اهانت به یهودا را گذاشتند و با کتکها و لگد زدنها به سینه و خشم بسیار او را به اورشلیم کشیدند.(۸)یوحنا و پطرس دورادور به دنبال لشکریان رفتند و بطور تأکید به نگارنده گفتند که ایشان مشاهده کرده‌اند وقایعی را که یهودا،رئیس کاهنان و انجمن فریسیان که اجتماع کرده بودند تا یسوع را بکشند،به جا آورده‌اند.(۹)پس از اینجا یهودا بسیار سخنان دیوانه وار بر زبان راند.(۱۰)تا بدانجا که هر کسی خندهٔ غریبی میکرد،در حالتی که معتقد بود او در حقیقت یسوع است و اینکه او ظاهراً خود را از ترس مرگ به دیوانگی زده‌است.(۱۱)از این رو نویسندگان چشمهای او را به دستمالی بستند.(۱۲)پس استهزا کنان به او گفتند:ای یسوع پیغمبر ناصری ها! –زیرا اینچنین مؤنین به یسوع را اینچنین میخوانند –به ما بگو چه کسی تو را زد؟(۱۲)آنگه او را سیلی زدند و به روی او تف کردند.(۱۴)چون روز شد،انجمن بزرگی از کاتبان و بزرگان قوم فراهم آمد.(۱۵)رئیس کاهنان با فریسیان گواهان دروغی بر یهودا طلب نمودند،در حالتی که معتقد بودند او یسوع است؛پس به مطلب خود نرسیدند.(۱۶)برای چه فقط بگویم که رؤسای کاهنان اعتقاد کردند که یهودا یسوع است؛(۱۷)بلکه تمام شاگردان با نگارنده آن را اعتقاد کردند!(۱۸)از آن بیشتر،مادر یسوع آن عذرای بینوا با اقارب دوستانش بر این اعتقاد بودند.(۱۹)حتی اینکه حزن هر یک از حد تصور بالاتر رفته بود.(۲۰)به هستی خدای سوگند که نگارنده همهٔ آنچه را که یسوع فرموده بود فراموش نموده بود،اینکه او از جهان برداشته میشود و اینکه شخص دیگری به نام او معذّب خواهد شد و اینکه او تا نزدیکی انتهای جهان نخواهد مرد.(۲۱)از این رو نگارنده با مادر یسوع و با یوحنا بسوی دار رفت.(۲۲)پس رئیس کاهنان فرمان داد که یسوع را پیش روی او بند شده،بیاورند.(۲۳)از او و از شاگردان او و از تعلیم او پرسید.(۲۴)پس یهودا در آن موضع هیچ جواب نگفت؛گویا که دیوانه شده بود.(۲۵)آن وقت رئیس کاهنان او را به خدای زندهٔ اسرائیل سوگند داد که به او راست بگوید.(۲۶)یهودا در جواب گفت:همانا که به شما گفتم که منم یهودای اسخریوطی،که وعده داد تا به دست شما یسوع ناصری را تسلیم نماید.(۲۷)اما شما نمیدانم که به چه حیله‌ای دیوانه شده‌اید.(۲۸)زیرا شما به هر وسیله میخواهید که همین من یسوع باشم.(۲۹)رئیس کاهنان در جواب گفت:ای گمراهِ گمراه کننده!همانا گمراه کردی همهٔ اسرائیل را به تعلیم و آیات دروغ خود،از جلیل گرفته تا اورشلیم در اینجا.(۳۰)پس آیا مگر به خیالت میرسد اکنون که از عقابی که مستحق هستی و چیزی که سزاواری به آن نجات یابی بواسطهٔ دیوانگی.(۳۱)به هستی خدای سوگند که تو نجات نخواهی یافت.(۳۲)پس از آنکه این بگفت،خدمتکاران خود را امر کرد که او را سخت به سیلی و لگد نرم کنند تا عقل به سرش برگردد.(۳۳)اینقدر استهزا بر او از طرف خدمتکاران رئیس کاهنان رسید که از باور کردن میگذرد.(۳۴)زیرا ایشان اختراع نمودند اسلوبهای تازهٔ استهزا را بشدت تا مجلس را به خنده در آورند.(۳۵)پس او را جامهٔ شعبده کار پوشیدند و او را سخت به ضرب دستها و پاهای خود نرم کردند؛تا بدانجا که خود کنعانیان اگر آن منظره را میدیدند بر او ترحم مینمودند.(۳۶)لیکن دلهای بزرگان کاهنان و فریسیان و بزرگان قوم بر یسوع بحدی سخت شده بود که بسی خوشحال بودند که او را ببینند که با او این معامله شده،در حالتی که معتقد بودند فی الحقیقه یهودا همان یسوع است.(۳۷)پس از آن او را بند کرده شده بسوی والی کشاندند که او را در باطن دوست میداشت.(۳۸)چون خود گمان میکردند که یهودا همان یسوع است،او را به غرفهٔ خود داخل نمود و با او تکلم کرد.پرسید که به چه سبب او را بزرگان کاهنان و قوم تسلیم او کردند.(۳۹)یهودا در جواب گفت:اگر به تو راست بگویم هرآینه مرا تصدیق نمیکنی؛زیرا بیقین تو هم فریب خورده ای؛چنانکه کاهنان و فریسیان فریب خورده‌اند.(۴۰)والی به گمان اینکه او میخواهد از شریعت سخن بگوید،گفت:مگر نمیدانی که من یهودی نیستم؟(۴۱)لیکن کاهنان و بزرگان قوم تو را به دست من تسلیم کرده‌اند.(۴۲)پس به من راست بگو تا به جای آورم آنچه را که عدل است.(۴۳)زیرا من تسلط دارم که تو را رها کنم،یا به قتلت فرمان دهم.(۴۴)یهودا در جواب گفت:مرا تصدیق کن ای آقا!همانا هرگاه امر به قتل من نمائی مرتکب ظلم بزرگی خواهی شد؛زیرا تو بی گناهی را خواهی کشت.(۴۵)چونکه من همان یهودای اسخریوطی هستم نه یسوع که او جادوگر است؛چه او مرا به جادوی خود اینچنین برگردانیده.(۴۶)پس چون والی این بشنید،بسیار تعجب کرد تا جائی که میخواست او را رها کند.(۴۷)از این رو والی بیرون آمد و با تبسم گفت:لااقل از یک جهت این آدم مستحق مرگ نیست؛بلکه شفقت را شایسته‌است.(۴۸)سپس والی گفت:این آدم میگوید که او یسوع نیست؛بلکه یهوداست که لشکریان را کشانیده تا یسوع را گرفتار کنند.(۴۹)میگوید که یسوع جلیلی او را به جادوی خود به این صورت برگردانیده‌است.(۵۰)پس هرگاه این راست باشد کشتن او ظلم بزرگی خواهد بود؛زیرا او بی گناه‌است.(۵۱)لیکن هرگاه او یسوع باشد و انکار کند که او یسوع است،پس پرواضح است که او عقل خود را گم کرده پس قتل دیوانه ظلم است.(۵۲)آنگاه بزرگان کاهنان با بزرگان قوم و بزرگان قوم با نویسندگان و فریسیان سخت فریاد زدند و گفتند:همانا او یسوع ناصری است؛چه ما او را میشناسیم.(۵۳)زیرا اگر او گنهکار نبودی،هر آینه او را به دست تو تسلیم نمیکردیم.(۵۴)او دیوانه نیست؛بلکه بشاستگی خبیث است؛زیرا به این حیله میخواهد از چنگهای ما نجات یابد.(۵۵)همین که نجات بیابد،فتنه‌ای را که سپس بر میانگیزد،بسی بدتر از نخستین خواهد بود.(۵۶)اما پیلاطس محض اینکه از این دعوی خود را خلاص کند،گفت:همانا او جلیلی است و هیرودس پادشاه جلیل است.(۵۷)پس حق من نیست حکم نمودن در این دعوی.(۵۸)او را نزد هیرودس ببرید.(۵۹)پس یهودا را بسوی هیرودس کشاندند که مدتها آرزو میکرد که یسوع به خانهٔ او برود.(۶۰)یسوع هرگز نمیخواست که به خانهٔ او داخل شود.(۶۱)زیرا هیرودس از بیگانگان بود و خدایان باطل و دروغ را میپرستید و طبق طریقتهای امتهای ناپاک زندگانی میکرد.(۶۲)پس وقتی که یهودا آنجا کشیده شد،هیرودس او را از چیزهای بسیار سؤال نمود و یهودا درست از آنها جواب نگفت،در حالتی که منکر بود او یسوع است.(۶۳)آنگه هیرودس او را با همهٔ اهل مجلسش مسخره کردند و فرمان داد تا او را جامهٔ سفیدی بپوشانند،چنانکه به احمقان میپوشانند.(۶۴)پس او را نزد پیلاطس فرستاده،گفت:به او در اعطای عدل به جماعت اسرائیل تقصیر مکن.(۶۵)هیرودس این را برای آن نوشت که رؤسای کاهنان و کاتبان و فریسیان مبلغ بسیاری از نقدینه به او داده بودند.(۶۶)پس همین که والی از یکی از خدمتکاران هیرودس فهمید که مطلب چنین است،آشکار کرد که او میخواهد یهودا را رها کند به طمع اینکه چیزی از نقدینه به او هم برسد.(۶۷)پس به غلامان خود که کاتبان به ایشان نقدینه داده بودند تا او را بکشند،فرمان داد که او را تازیانه بزنند؛لیکن خداوندی که تقدیر عواقب فرموده بود،یهودا را برای دار باقی گذارد تا آن مرگ هولناکی را که دیگری را سوی آن تسلیم کرده بود بچشد.(۶۸)پس مرگ یهودا را زیر تازیانه نپسندیدند،با اینکه لشکریان او را بسختی چنان تازیانه زدند که از همهٔ تن او خون روان شد.(۶۹)از این رو به او جامهٔ قدیم ارغوانی از روی استهزا پوشانیدند و گفتند که پادشاه تازهٔ ما را شایسته‌است که حله پوشانیده و تاج گذارده شود.(۷۰)پس خارهائی جمع کردند و تاجی شبیه به تاج طلا و جواهری که پادشاهان بر سر خود میگذارن ساختند.(۷۱)آنگه تاج خار بر سر یهودا گذاشتند.(۷۲)یکی نی مانند عصای شاهان در دست او نهاده،او را در جائی بلند نشانیدند.(۷۳)از پیش روی او لشکریان گذشتند در حالتی که سرهای خود را خم کرده بودند از روی استهزا و او را سلام میرسانند که گویا او پادشاه یهود میباشد.(۷۴)دستهای خود را دراز مینمودند که تا آن بخششها را که پادشاهان تازه عادت داشتند به دادن آنها،بگیرند.(۷۵)پس همین که به چیزی نرسیدند،یهودا را زده،گفتند: چگونه‌ای پادشاه!صاحب تاج میباشی در صورتی که به لشکریان و خدمتکاران خود بخششی نمیکنی؟!(۷۶)پس چون رؤسای کاهنان با کاتبان و فریسیان دیدند که او از تازیانه نمرد و هم میترسیدند که پیلاطس او را رها کند؛به والی بخششی از نقدینه دادند؛پس او آن را گرفته،یهودا را به کاتبان و فریسیان تسلیم نمودند که گویا او مجرمی است که مستحق مرگ است.(۷۷)آنها حکم نمودند بر دار کشیذنش،در کنار دو نفر دزد.(۷۸)پس او را به کوه جمجمه،آنجا که مرسوم بود آویختن گناهکاران،کشانیدند و آنجا او را برهنه به دار کشیدند برای مبالغت در تحقیر وی.(۷۹)یهودا کاری نکرد جز فریاد برآوردن که:ای وای برای چه مرا ترک نمودید؛زیرا گنهکار نجات یافت؛اما من پس از روی ظلم میمیرم.(۸۰)براستی میگویم که آواز یهودا و روی او و شخص او به اندازهٔ شباهت به یسوع رسانده بود،که شاگردان و ایمان آورندگان به او همگی اعتقاد نمودند که او همان یسوع است.(۸۱)از این رو بعضی از ایشان از تعلیم یسوع بیرون شدند به اعتقاد اینکه یسوع پیغمبر دروغ بود و اینکه معجزاتی را که میآورد،همانا به جادوگری بود.(۸۲)زیرا یسوع فرموده بود که او نخواهد مرد تا نزدیک به انقضای عالم.(۸۳)چون او در آن وقت از جهان گرفته خواهد شد.(۸۴)پس آن کسانی که در تعلیم یسوع ثابت ماندند بشدت ایشان را اندوه فراگرفت؛زیرا دیدند که شبیه هرچه تمامتر به یسوع میمیرد؛حتی ایشان به یاد نیاوردند آنچه را که یسوع فرموده بود.(۸۵)اینچنین با مادر یسوع به کوه جمجمه روان شدند.(۸۶)پس فقط بر مرگ یهودا اکتفا ننمودند؛بلکه بواسطهٔ نیقودیموس و یوسف اباریماثیائی از والی جسد یهودا را به دست آوردند تا دفنش کنند.(۸۷)پس آنجا او را از دار به زیر آوردند به گریه‌ای که آن را کسی باور نمیکند.(۸۸)آنگه او را در قبر تازهٔ یوسف،بعد از آنکه او را به صد رطل از عطریات معطر کردند،دفن نمودند. فصل دویست و هیجدهم (۱)هر یک به خانهٔ خود بازگشت.(۲)نگارنده و یعقوب و یوحنا برادرش با مادر یسوع بسوی ناصره رفتند.(۳)اما شاگردانی که از خدای نترسیدند،پس شبانه رفتند و جسد یهودا را دزدیده و پنهان نموده،اشاعه دادند که یسوع برخاست.(۴)اضطرابی بسبب این،اتفاق افتاد.(۵)سپس رئیس کاهان فرمان داد تا کسی از یسوع ناصری سخن نراند؛اگر نه زیر شکنجه لعنت خواهد شد.(۶)پس بیداد بزرگی حاصل شد و بسیاری سنگسار شدند و بسیاری چوب خوردند و بسیاری نفی بلد شدند؛زیرا ایشان در این امر ملازمت خاموشی ننمودند.(۷)خبر به ناصره رسید که چگونه یسوع،که یکی از اهل شهرشان بود،بعد از آنکه روی دار مرده بود برخاسته‌است.(۸)پس نگارنده از مادر یسوع التماس کرد که راضی شود و دست از گریه بردارد؛زیرا پسرش برخاسته؛پس همین که مریم عذرا این بشنید،گریه کنان فرمود:باید به اورشلیم برویم تا از پسر خود سراغ گیرم.(۹)زیرا من هرگاه ببینمش با چشم روشن میمیرم. فصل دویست و نوزدهم (۱)پس عذرا با نگارنده و یعقوب و یوحنا در آن روزی که فرمان رئیس کاهنان صادر شده بود،به اورشلیم بازگشت.(۲)عذرا که از خدای میترسید به کسانی که همراه او بودند وصیت فرمود که پسر او را فراموش کنند،با اینکه میدانست فرمان رئیس کاهنان ظلم است.(۳)چه اندازه هر یک متألم شدیم!(۴)خدائی که مطلع به دلهای مردم است میداند که ما هلاک شدیم از تأسف بر مرگ یهودا که ما او را یسوع،معلم خود پنداشتیم،و میان تمنای اینکه او را دوباره ببینیم هلاک شدیم.(۵)فرشتگانی که حراست کنندگان مریم بودند به آسمان سوم صعود نمودند؛آنجائی که یسوع در صحبت فرشتگان بود و به او هر چیزی را حکایت نمودند.(۶)از این رو یسوع از خدای خود درخواست نمود که او را توانائی بدهد تا مادر و شاگردانش را دیدار نماید.(۷)پس خدای رحمان چهار فرشتهٔ مقرب خود را،که ایشان جبرئیل و میخائیل و رفائیل و اوریل باشند،امر فرمود که یسوع را به خانه مادرش حمل نمایند.(۸)پس او را در آنجا سه روز متوالی حراست نمایند.(۹)نگذارند کسی او را دیدار کند،جز کسانی که به تعلیم او ایمان آورده‌اند.(۱۰)پس یسوع در حالتی که فرا گرفته شده بود بر فروغ،به غرفه‌ای که در آن مریم عذرا با دو خواهرش و مرتا و مریم مجدلیه و لعازر و نگارنده و یوحنا و یعقوب و پطرس اقامت داشتند فرود آمد.(۱۱)پس همه به روی درافتادند از شدت جزع،که گویا مردگانند.(۱۲)پس یسوع مادر خود و دیگران را از زمین بلند نموده،فرمود: ((مترسید؛زیرا من همان یسوع هستم.(۱۳)گریه مکنید؛چه من زنده‌ام،نه مرده.))(۱۴)پس هرکدام از ایشان زمان درازی دیوانه ماندند،بواسطهٔ حاضر شدن یسوع.(۱۵)چه،ایشان اعتقاد تمام داشتند که یسوع مرده‌است.(۱۶)پس آن وقت عذرا گریه کنان گفت:به من بگو،ای پسرک من!علت چه بود که خدای مرگ تو را پسندید در حالتی که به اقربا و دوستان تو ننگ ملحق ساخت و به تعلیم تو ننگ ملحق نمود و حال آنکه به تو قوّت عطا فرمود بر زنده کردن مردگان؟(۱۷)زیرا هرکس که تو را دوست میدارد،مانند مرده شده. فصل دویست و بیستم (۱)یسوع دست به گردن مادر درآورد و در جواب فرمود: ((ای مادر!باور کن از من؛زیرا من به تو راست میگویم وهمانا که من هرگز نمرده‌ام.(۲)چه،مرا خدای نگهداری فرموده تا نزدیکی انجام جهان.))(۳)چون این بفرمود،خواهش نمود از فرشتگان چهارگانه که آشکار شوند و گواهی بدهند که امر چگونه بوده‌است.(۴)پس فرشتگان در آنجا مانند مِهر درخشان پدیدار شدند؛آنگونه که هر کس از شدت جزع دوباره به روی درافتاد،که گویا مرده‌است.(۵)پس یسوع چهار چادر از کتان به آنان داد که خود را به آن بپوشند تا مادر و رفقایش متمکن شوند از دیدار ایشان و گوش بدهند به سخنانشان،هنگامیکه تکلم میکنند.(۶)بعد از آنکه هر یک از ایشان را بلند نمود،آنان را تسلیت داده و فرمود: ((اینان همان فرستادگان خدایند.(۷)جبرئیل که رازهای خدای را اعلان میکند.(۸)میخائیل که با دشمنان خدای جنگ میکند.(۹)رفائیل که روان مردگان را قبض میکند.(۱۰)اوریل که روز داد خواهی خدای ندا میکند.))آنگاه آن چهار فرشته برای عذرا حکایت کردند که چگونه خدای آنان را برای یسوع فرستاد و صورت یهودا را برگردانید تا آن عذابی را،که برای آن دیگری را فروخته بود،بچشد.(۱۲)آن وقت نگارنده گفت:ای معلم!آیا مرا جایز است که اکنون از تو سؤال کنم چنانکه جایز بود در وقتی که تو با ما مقیم بودی؟(۱۳)یسوع در جواب فرمود: ((ای برنابا!هر چه میخواهی سؤال کن که تو را جواب خواهم گفت.))(۱۴)پس نگارنده گفت:ای معلم!خدائی که مهربان است،پس برای چه ما را این اندازه عذاب فرمود به اینکه ما را معتقد ساخت تو مرده ای؟(۱۵)هرآینه که مادرت گریست حتی مشرف به موت شد.(۱۶)خدای پسندید که بیفتد بر تو ننگ کشته شدن میان دزدان در کوه جمجمه و حال آنکه تو قدوس خدائی.(۱۷)یسوع در جواب فرمود: ((ای برنابا!مرا تصدیق کن که خدا بر هر گناهی عقاب میفرماید عقاب بزرگی هرچند که کم باشد؛زیرا خدای به غضب میآید از گناه.(۱۸)پس از این رو چونکه مادرم و شاگردان امنای من که با من بودند کمی مرا دوست داشتند به دوستی جهانی،خداوند نیکوکردار خواست که بر این دوستی آنان را عقاب کند به اندوه حاضر،تا عقاب نکند بر آن به شراره‌های دوزخ.(۱۹)پس چون مرا مردم خدای و پسر خدای خواندند،با اینکه من در جهان بیزار بودم،خدای خواست که مردم مرا استهزا کنند در این جهان به مرگ یهودا،در حالتی که معتقد باشند به اینکه من همانم که بردار مرده‌است تا شیاطین مرا استهزا نکنند درز روز جزا.(۲۰)این باقی خواهد بود تا بیاید محمّد پیغمبر خدای،آنکه چون بیاید این فریب را کشف خواهد فرمود بر کسانی که به شریعت خدای ایمان دارند.))(۲۱)پس از اینکه این سخن بگفت،فرمود: ((همانا تو ای پروردگار خدای ما!عادلی؛زیرا تنها تو راست اِکرام و بزرگواری بدون نهایت.)) فصل دویست و بیست و یکم (۱)یسوع به نگارنده روی کرده،فرمود: ((ای برنابا!بر توست که انجیل مرا حتماً بنویسی و آنچه را که درباره من اتفاق افتاده در مدت بودن من در جهان.(۲)نیز بنویسی آنچه را که بر سر یهودا آمد تا مؤمن فریب نخورد و هرکسی تصدیق نماید حق را.))(۳)آنگاه نگارنده گفت:ای معلم!إن شاءالله من خواهم نوشت.(۴)لیکن نمیدانم آنچه را که برای یهودا اتفاق افتاده؛زیرا همه چیز را ندیده‌ام.(۵)یسوع در جواب فرمود: ((یوحنا و پطرس که هرچیزی را به چشم دیده‌اند اینجا هستند،پس آن دو تو را به هرچه اتفاق افتاده خبر خواهند داد.))(۶)آنگه یسوع به ما وصیت فرمود که شاگردان با اخلاص او را بخوانیم تا او را دیدار کنند.(۷)پس آن وقت یعقوب و یوحنا هفت شاگرد را با نیقودیموس و یوسف و دیگران و بسیاری از آن هفتاد و دو نفر را جمع نمودند و همگی با یسوع خوراک خوردند.(۸)در روز سوم،یسوع فرمود: ((بروید با مادرم به کوه زیتون؛(۹)زیرا من از آنجا دوباره به آسمان صعود مینمایم.(۱۰)در آنجا خواهید دید چه کسانی مرا برمیدارند.))(۱۱)پس همگی رفتند،جز بیست و پنج نفر از هفتاد و دو نفر که از ترس به دمشق فرار کرده بودند.(۱۲)در اثنائی که همگی برای نماز ایستاده بودند،یسوع وقت ظهر با جماعت بسیاری از فرشتگان که تسبیح خدای را میگفتند آمد.(۱۳)فروغ روی او همه را سخت ترسانید و به زمین به روی درافتادند.(۱۴)لیکن یسوع ایشان را بلند کرد و آنان را دلداری داده فرمود: ((مترسید؛من معلم شما هستم.))(۱۵)بسیاری را از کسانی که اعتقاد کرده بودند او مرده و برخاسته،سرزنش نمود و گفت: ((مگر مرا و خدای را دروغگو گمان میکنید؟(۱۶)زیرا به من خدای بخشیده که زنده باشم تا نزدیکی به پایان رسیدن جهان،چنانکه به شما گفته‌ام.(۱۷)حق میگویم به شما که همانا من نمرده ام؛بلکه یهودای خائن مرده‌است.(۱۸)حذر کنید از شیطان که نهایت سعی خود را خواهد تا شما را بفریبد.(۱۹)لیکن گواهان من باشید در تمام اسرائیل و در تمام عالم برای همهٔ چیزهائی که دیده‌اید و شنیده‌اید.))(۲۰)پس از آنکه این بفرمود،دعا کرد خدای را برای خلاص مؤمنین و انابت گنهکاران،همین که نماز تمام شد،با مادر خود معانقه نمود و فرمود: ((سلام باد تو را ای مادر من!(۲۲)بر خدائی که تو را آفریده و مرا آفریده توکُل کن.))(۲۳)پس از آنکه این بفرمود به شاگردان خود روی نموده و فرمود: ((نعمت خدای و رحمت او با شما باد!))(۲۴)آنگاه فرشتگان چهارگانه او را پیش چشمهای ایشان بسوی آسمان بردند. فصل دویست و بیست و دوم (۱)پس از آنکه یسوع رفت،شاگردان در اطراف مختلفهٔ اسرائیل و جهان پراکنده شدند.(۲)اما حق مکروه شیطان بود،پس باطل جلوه داد.؛چنانکه همیشه بر همین حال بوده‌است.(۳)زیرا فرقه‌ای از اشرار و مدعیان به اینکه ایشان نیز شاگردانند،بشارت دادند به اینکه یسوع مرده و برنخاسته‌است و دیگران بشارت دادند به اینکه در حقیقت مرد و آنگه برخاست و دیگران بشارت دادند و همیشه بشارت میدهند به اینکه یسوع همان پسر خداست و در شمارهٔ ایشان پولس هم فریب خورد.(۴)اما من همانا بشارت میدهم،به آنچه نوشته‌ام،کسانی را که از خدای میترسند تا در روز پسین از دادخواهیِ خدای خلاص شوند. پایان کاربر:Maziarparizade 1564 1895 2006-04-29T15:04:56Z Maziarparizade 40 [http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Maziarparizade مازیار پری‌زاده] مدير مدرسه 1566 2571 2006-08-14T15:38:29Z کاوه 2 + <br /> <[[آل احمد، جلال]] <br /> <br />مدير مدرسه <br /> <br /> <br />۱ <br />از درکه وارد شدم سيگارم دستم بود زورم آمد سلام کنم .همين طوری دنگم گرفته <br />بود قد باشم . رييس فرهنگ که اجازه نشستن داد ، نگاهش لحظه ای روی دستم مکث <br />کرد و بعد چيزی را که می نوشت ، تمام کرد ومی خواست متوجه من بشود که <br />رونويس حکم را روی ميزش گذاشته بودم . حرفی نزديم .رونويس را با کاغذهای <br />ضميمه اش زيروروکرد و بعد غبغب انداخت و آرام و مثلا خالی از عصبانيت گفت : <br />«جانداريم آقا . اين که نمی شه ! هر روز يه حکم می دند دست يکی می فرستنش <br />سراغ من ... ديروز به آقای مدير کل ....» <br />حوصله اين اباطيل را نداشتم . حرفش را بريدم که : <br />«ممکنه خواهش کنم زير همين ورقه مرقوم بفرماييد ؟» <br />و سيگارم را توی زيرسيگاری براق روی ميزش تکاندم . روی ميز پاک و مرتب بود . <br />درست مثل اتاق همان مهمان خانه ی تازه عروس ها .هر چيز به جای خود و نه يک <br />ذره گرد . فقط خاکستر سيگار من زيادی بود .مثل تفی در صورت تازه تراشيده ای <br />.... قلم را برداشت و زيرحکم چيزی نوشت و امضاء کرد و من از در آمده <br />بودم بيرون .خلاص .تحمل اين يکی رانداشتم .با اداهايش .پيدا بود که تازه رئيس <br />شده . زورکی غبغب می انداخت و حرفش را آهسته توی چشم آدم می زد . <br />انگار برای شنيدنش گوش لازم نيست . صدو پنجاه تومان در کار گزينی کل مايه گذاشته <br />بودم تا اين حکم را به امضاء رسانده بودم .توصيه هم برده بودم و تازه دوماه هم دويده <br />بودم . مو ، لای درزش نمی رفت .می دانستم که چه او بپذيرد ، چه نپذيرد ، <br />کارتمام است . خودش هم می دانست .حتما هم دستگيرش شد که با اين نک و نالی <br />که می کرد ، خودش را کنف کرده .ولی کاری بود و شده بود.در کارگزينی کل ، <br />سفارش کرده بودند که برای خالی نبودن عريضه رونويس را به رويت رييس فرهنگ <br />هم برسانم تازه اين طور شد .وگر نه بالی حکم کارگزينی کل چه کسی می توانست حرفی <br />بزند ؟ يک وزارت خانه بود و يک کارگزينی !شوخی که نبود .ته دلم قرص تر از <br />اين ها بود که محتاج به اين استدلالها باشم .اما به نظرم همه اين تقصيرها از اين سيگار <br />لعنتی بود که به خيال خودم خواسته بودم خرجش را از محل اضافه حقوق شغل جديدم <br />در بياورم . البته از معلمی ، هم اقم نشسته بود .ده سال « الف .ب.» <br />درس دادن و قيافه های بهت زده ی بچه های مردم برای مزخرف ترين چرندی که می <br />گويی ... و استغناء با غين و استقراء با قاف و خراسانی و هندی و قديمی ترين <br />شعر دری و صنعت ارسال مثل و رد العجز ... و ازاين مزخرفات ! ديدم دارم <br />خر می شوم . گفتم مدير بشوم . مدير دبستان ! ديگر نه درس خواهم داد <br />و نه مجبور خواهم بود برای فرار از اتلاف وقت ، در امتحان تجديدی به هر احمق بی <br />شعوری هفت بدهم تا ايام آخر تابستانم را که لذيذترين تکه ی تعطيلات است ، نجات داده <br />باشم . اين بود که راه افتادم . رفتم و از اهلش پرسيدم . از يک کار چاق کن. <br />دستم را توی دست کارگزينی گذاشت و قول و قرار و طرفين خوش و خرم و يک <br />روز هم نشانی مدرسه را دستم دادند که بروم وارسی ، که باب ميلم هست يا نه . <br />ورفتم .مدرسه دو طبقه بود و نوساز بود و در دامنه ی کوه تنها افتاده بود و آفتاب رو <br />بود .يک فرهنگ دوست خر پول ، عمارتش را وسط زمين خودش ساخته بود و بيست و <br />پنج سالهدر اختيار فرهنگ گذاشته بود که مدرسه اش کنند و رفت و آمد بشود و جاده ها <br />کوبيده بشود و اين قدر ازين بشودها بشود ، تا دل ننه باباها بسوزد و برای اينکه راه بچه <br />هاشان را کوتاه بکنند ، بيايند همان اطراف مدرسه را بخرند و خانه بسازند و زمين <br />يارو از متری يک عباسی بشود صد تومان . يارو اسمش را هم روی ديوار مدرسه <br />کاشی کاری کرده بود . هنوز درو همسايه پيدا نکرده بودند که حرف شان بشود و <br />لنگ و پاچه ی سعدی و بابا طاهر را بکشند ميان و يک ورق ديگر از تاريخ الشعرا را <br />بکوبند روی نبش ديوار کوچه شان.تابلوی مدرسه هم حسابی و بزرگ و خوانا .از <br />صد متری داد می زد که توانا بود هر .... هر چه دلتان بخواهد ! با شير <br />و خورشيدش که آن بالا سر ، سه پا ايستاده بود و زورکی تعادل خودش را حفظ می کرد <br />و خورشيد خانم روی کولش با ابروهای پيوسته و قمچيلی که به دست داشت و تاسه تير <br />پرتاب ، اطراف مدرسه بيابان بود . درندشت و بی آب و آبادانی و آن ته روبه <br />شمال ، رديف کاج های درهم فرو رفته ای که از سر ديوار گلی يک باغ پيدا بود روی <br />آسمان لکه دراز و تيره ای زده بود .حتما تا بيست و پنج سال ديگر همه ی اين اطراف <br />پر می شد و بوق ماشين و ونگ ونگ بچه ها و فرياد لبويی و زنگ روزنامه فروشی و <br />عربده ی گل به سر دارم خيار !نان يارو توی روغن بود .- « راستی شايد متری <br />ده دوازده شاهی بيشتر نخريده باشد ؟ شايد هم زمين ها را همين جوری به ثبت داده <br />باشد ؟ هان ؟ - احمق به توچه ؟!...» <br />بله اين فکرها را همان روزی کردم که ناشناس به مدرسه سر زدم و آخر سر هم به اين <br />نتيجه رسيدم که مردم ،حق دارند جايی بخوابند که آب زيرشان نرود .-« تو اگر <br />مردی ، عرضه داشته باش مدير همين مدرسه هم بشو .» و رفته بودم و دنبال کار <br />را گرفته بودم تا رسيده بودم به اينجا .همان روز وارسی فهميده بودم که مدير قبلی <br />مدرسه زندانی است . لابد کله اش بوی قرمه سبزی می داده و باز لابد حالا دارد <br />کفاره گناهانی را می دهد که يا خودش نکرده يا آهنگری در بلخ کرده . جزو پر <br />قيچی ها ی رييس فرهنگ هم کسی نبود که با مديرشان ، اضافه حقوقی نصيبش بشود و ناچار <br />سرودستی برای اين کار بشکند . خارج از مرکز هم نداشت .اين معلومات را <br />توی کارگزينی بدست آورده بودم . هنوز « گه خوردم نامه نويسی » هم مد نشده بود <br />که بگويم يارو به اين زودی ها از سولدونی در خواهد آمد .فکر نمی کردم که ديگری <br />هم برای اين وسط بيابان دلش لک زده باشد با زمستان سختش و با رفت و آمد دشوارش . <br />اين بودکه خيالم راحت بود . از همه ی اينها گذشته کارگزينی کل موافقت کرده بود ! <br />دست است که پيش از بلند شدن بوی اسکناس ، آن جا هم دوسه تا عيب شرعی <br />و عرفی گرفته بودند و مثلا گفته بودن لابد کاسه ای زير نيم کاسه است که فلانی يعنی من ، <br />با ده سال سابقه ی تدريس ، می خواهد مدير دبستان بشود ! غرض شان اين <br />بود که لابد خل شدم که از شغل مهم و محترم دبيری دست می شويم . ماهی صدوپنجاه <br />تومان حق مقام درآن روزها پولی نبود که بتوانم ناديده بگيرم . وتازه اگر نديده <br />می گرفتم چه ؟ باز بايد برمی گشتم به اين کلاس ها و اين جور حماقت ها .اين بود که <br />پيش رئيس فرهنگ ، صاف برگشتم به کارگزينی کل ، سراغ آن که بفهمی نفهمی ، <br />دلال کارم بود .و رونويس حکم را گذاشتم و گفتم که چه طور شد و آمدم بيرون . <br />دو روز رفتم سراغش . معلوم شد که حدسم درست بوده است و رئيس فرهنگ گفته بوده : <br />« من از اين ليسانسه های پر افاده نمی خواهم که سيگار به دست توی هر اتاقی سر می کنند .» <br />و يارو برايش گفته بود که اصلا وابدا ..! فلانی هم چين و هم چون است و مثقالی <br />هفت صنار با ديگران فرق دارد و اين هندوانه ها و خيال من راحت باشد و پنج شنبه <br />یک هفته ی ديگر خودم بروم پهلوی او ... و اين کار را کردم . اين بار رييس فرهنگ <br />جلوی پايم بلند شد که : <br />« ای آقا ... چرا اول نفرموديد ؟!...» <br />و از کارمندهايش گله کرد و به قول خودش ، مرا « در جريان موقعيت محل » گذاشت <br />و بعد با ماشين خودش مرا به مدرسه رساند و گفت زنگ را زودتر از موعد زدند و در <br />حضور معلم ها و ناظم ، نطق غرايی در خصايل مدير جديد – که من باشم – <br />کرد و بعد هم مرا گذاشت و رفت با يک مدرسه ی شش کلاسه « نوبنياد » و يک <br />ناظم و هفت تامعلم و دويست و سی و پنج تا شاگرد . ديگر حسابی مدير مدرسه شده بودم ! <br /> <br /> <br /> <br />۲ <br /> <br />ناظم ، جوان رشيدی بودکه بلند حرف می زد و به راحتی امر و نهی می کرد و بيا وبرويی <br />داشت و با شاگردهای درشت ، روی هم ريخته بود که خودشان ترتيب کارها را می دادند <br />و پيد ابود که به سر خر احتياجی ندارد وبی مدير هم می تواند گليم مدرسه را از <br />آب بکشد . معلم کلاس چهار خيلی گنده بود . دو تای يک آدم حسابی . توی دفتر ، <br />اولين چيزی که به چشم می آمد . از آن هايی که اگر توی کوچه ببينی ، خيال <br />می کنی مدير کل است .لفظ قلم حرف می زد وشايد به همين دليل بودکه وقتی رئيس <br />فرهنگ رفت و تشريفات را با خودش برد ، از طرف همکارانش تبريک ورود گفت و اشاره <br />کرد به اينکه « ان شاء الله زير سايه ی سر کار ، سال ديگر کلاس های دبيرستان <br />را هم خواهيم داشت .» پيدا بود که اين هيکل کم کم دارد از سر دبستان <br />زيادی می کند ! وقتی حرف می زد همه اش درين فکر بودم که با نان آقا معلمی <br />چه طور می شد چنين هيکی به هم زد و چنين سر و تيپی داشت ؟ و راستش تصميم گرفتم <br />که از فردا صبح به صبح ريشم را بتراشم و يخه ام تميز باشد واتوی شلوارم تيز . معلم <br />کلاس اول باريکه ای بود ، سياه سوخته . با ته ريشی و سر ماشين کرده ای <br />و يخه ی بسته . بی کراوات . شبيه ميرزا بنويس های دم پست خانه . حتی نوکر <br />باب می نمود .و من آن روز نتوانستم بفهمم وقتی حرف می زند کجا را نگاه می <br />کند . با هر جيغ کوتاهی که می زد هر هر می خنديد . با اين قضيه نمی شد کاری <br />کرد .معلم کلاس سه ، يک جوان ترکه ای بود ؛ بلند و با صورت استخوانی و ريش <br />از ته تراشيده و يخه ی بلند آهار دار .مثل فرفره می جنبيد . چشم هايش برق <br />عجيبی می زد که فقط از هوش نبود ، چيزی از ناسلامتی در برق چشم هايش بود که مرا <br />واداشت از ناظم بپرسم مبادا مسلول باشد .البته مسلول نبود ، تنها بود و در دانشگاه <br />درس می خواند . کلاس های پنجم و ششم را دو نفر با هم اداره می کردند . يکی <br />فارسی و شرعيات و تاريخ ، جغرافی و کاردستی و اين جور سرگرمی ها را می گفت ، <br />که جوانکی بود بريانتين زده ، با شلوار پاچه تنگ و پوشت و کراوات زرد و پهنی که <br />نعش يک لنگر بزرگ آن را روی سينه اش نگه داشته بود و دايما دستش حمايل موهای <br />سرش بود و دم به دم توس شيشه ها نگاه می کرد . و آن ديگری که حساب و مرابحه <br />و چيزهای ديگر می گفت ، جوانی بود موقر و سنگين مازندرانی به نظر می آمد و به <br />خودش اطمينان داشت .غير از اين ها ، يک معلم ورزش هم داشتيم که دو هفته بعد ديدمش <br />و اصفهانی بود و از آن قاچاق ها .رييس فرهنگ که رفت ، گرم و نرم از همه <br />شان حال واحوال پرسيدم . بعد به همه سيگار تعارف کردم . سرا پا همکاری و <br />همدردی بود .از کاروبار هرکدامشان پرسيدم . فقط همان معلم کلاس سه دانشگاه <br />می رفت . آن که لنگر به سينه انداخته بود ، شب ها انگليسی می خواند که برود آمريکا . <br />چای و بساطی در کار نبود و ربع ساعتهای تفريح ، فقط توی دفتر جمع می <br />شدند و درباره از نو . و اين نمی شد . بايد همه ی سنن را رعايت کرد . <br />دست کردم و يک پنج تومانی روی ميز گذاشتم و قرار شد قبل و منقلی تهيه کنند و خودشان <br />چای را راه بيندازند . بعد از زنگ قرار شد من سر صف نطقی بکنم . ناظم قضيه <br />را در دو سه کلمه برای بچه ها گفت که من رسيدم و همه دست زدند . چيزی <br />نداشتم برايشان بگويم . فقط يادم است اشاره ای به اين کردم که مدير خيلی دلش <br />می خواست يکی از شما را به جای فرزند داشته باشد و حالا نمی داند با اين همه فرزندچه <br />بکند؟!که بی صدا خنديدند و در ميان صف های عقب يکی پکی زد به خنده . <br />واهمه برم داشت که « نه بابا . کار ساده ای هم نيست ! » قبلا فکر کرده <br />بودم که می روم و فارغ از دردسر اداره ی کلاس ، در اتاق را روی خودم می بندم و <br />کار خودم را می کنم . اما حالا می ديدم به اين سادگی ها هم نيست .اگر فردا <br />يکی شان زد سر اون يکی را شکست ، اگر يکی زير ماشين رفت ؛ اگر يکی از ايوان افتاد ؛ <br />چه خاکی به سرم خواهم ريخت ؟حالا من مانده بودم و ناظم که چيزی از لای <br />درآهسته خزيد تو . کسی بود ؛ فراش مدرسه با قيافه ای دهاتی و ريش نتراشيده و قدی <br />کوتاه و گشاد گشاد راه می رفت و دست هايش را دور از بدن نگه می داشت. <br />آمد و همان کنار د رايستاد . صاف توی چشمم نگاه می کرد . حال او را هم پرسيدم . <br />هر چه بود او هم می توانست يک گوشه ی اين بار را بگيرد .در يک دقيقه همه <br />ی درد دل هايش را کرد و التماس دعا هايش که تمام شد ، فرستادمش برايم چای <br />درست کند و بياورد .بعد از آن من به ناظم پرداختم . سال پيش ، از دانشسرای <br />مقدماتی در آمده بود . يک سال گرمسار و کرج کار کرده بود و امسال آمده بود <br />اينجا . پدرش دو تا زن داشته . از اولی دوتا پسر که هر دوتا چاقو کش از <br />آب در آمده اند و ازدومی فقط اومانده بود که درس خوان شده و سرشناس و نان <br />مادرش را می دهد که مريض است و از پدر سال هاست که خبری نيست و ... <br />.. يک اتاق گرفته اند به پنجاه تومان و صد و پنجاه تومان حقوق به جايی نمی رسد <br />و تازه زور که بزند سه سال ديگرمی تواند از حق فنی نظامت مدرسه استفاده کند <br />...بعد بلند شديم که به کلاسها سرکشی کنيم .بعد با ناظم به تک تک کلاسها سر <br />زديم در اين ميان من به ياد دوران <br />دبستان خودم افتادم .در کلاس ششم را باز کرديم « ... ت بی پدرو مادر » <br />جوانک بريانتين زده خورد توی صورت مان . يکی از بچه ها صورتش مثل چغندر <br />قرمز بود . لابد بزک فحش هنوز باقی بود . قرائت فارسی داشتند . <br />معلم دستهايش توی جيبش بود و سينه اش را پيش داده بود و زبان به شکايت باز کرد : <br />- آقای مدير ! اصلا دوستی سرشون نمی شه . تو سری می خوان . <br />ملاحظه کنيد بنده با چه صميميتی .... <br />حرفش را در تشديد « ايت » بريدم که : <br />- صحيح می فرماييد . اين بار به من ببخشيد . و از در آمديم بيرون .بعد از آن <br />به اطاقی که در آينده مال من بود سرزديم .بهتر از اين نمی شد . <br />بی سرو صدا ، آفتاب رو ، دور افتاده . <br />وسط حياط ، يک حوض بزرگ بود و کم عمق . تنها قسمت ساختمان بودکه رعايت حال <br />بچه های قد و نيم قد در آن شده بود .دور حياط ديوار بلندی بود درست مثل ديوار چين . <br />سد مرتفعی در مقابل فرار احتمالی فرهنگ و ته حياط مستراح و اتاق فراش بغلش <br />و انبار زغال و بعد هم يک کلاس .به مستراح هم سرکشيديم . همه بی در <br />وسقف و تيغه ای ميان آنها .نگاهی به ناظم کردم که پا به پايم می آمد . گفت : <br />«- دردسر عجيبی شده آقا . تا حالا صد تا کاغذ به اداره ی ساختمان نوشتيم آقا . <br />می گند نمی شه پول دولت رو تو ملک ديگرون خرج کرد .» <br />- «گفتم راست ميگند . » <br />ديگه کافی بود . آمديم بيرون . همان توی حياط تا نفسی تازه کنيم وضع مالی و بودجه <br />و ازين حرفها ی مدرسه را پرسيدم . هر اتاق ماهی پانزده ريالحق نظافت داشت . <br />لوازم التحرير و دفترها را هم اداره ی فرهنگ می داد . ماهی بيست و پنج <br />تومان هم برای آب خوردن داشتند که هنوز وصول نشده بود . برای نصب هر بخاری سالی سه تومان . ماهی سی تومان هم تنخواه گردان مدرسه بود که مثل پول آب <br />سوخت شده بود و حالا هم ماه دوم سال بود . اواخر آبان .حاليش کردم که <br />حوصله ی اين کارها را ندارم و غرضم را از مدير شدن برايش خلاصه کردم و گفتم <br />حاضرم همه ی اختيارات را به او بدهم .« اصلا انگار که هنوز مدير نيامده .» <br />مهر مدرسه هم پهلوی خودش باشد . البته او را هنوز نمی شناختم . شنيده بودم که <br />مديرها قبلا ناظم خودشان را انتخاب می کنند ، اما من نه کسی را سراغ داشتم و نه <br />حوصله اش را . حکم خودم را هم به زور گرفته بودم . سنگ هامان را واکنديم <br />و به دفتر رفتيم و چايی را که فراش از بساط خانه اش درست کرده بود ، خورديم <br />تازنگ را زدند و بازهم زدندو من نگاهی به پرونده های شاگرد ها کردم که هر کدام <br />عبارت بود از دو برگ کاغذ . از همين دو سه برگ کاغذ دانستم که اوليای بچه ها <br />اغلب زارع و باغبان و اويارند و قبل از اينکه زنگ آخر را بزنند و مدرسه تعطيل بشود <br />بيرون آمدم . برای روز اول خيلی زياد بود . <br /> <br />۳ <br /> <br />فردا صبح رفتم مدرسه . بچه ها با صف هاشان به طرف کلاسها می رفتند و ناظم <br />چوب به دست توی ايوان ايستاده بود و توی دفتر دوتا از معلم ها بودند . معلوم شد <br />کار هر روزه شان است . ناظم را هم فرستادم سر يک کلاس ديگر و خودم آمدم دم <br />در مدرسه به قدم زدن ؛ فکر کردم از هر طرف که بيايند مرا اين ته ، دم در مدرسه <br />خواهند ديدو تمام طول راه در ين خجالت خواهند ماند و ديگر دير نخواهند آمد .يک <br />سياهی ازته جاده ی جنوبی پيداشد .جوانک بريانتين زده بود . مسلما او هم مرا می <br />ديد ، ولی آهسته ترا ز آن می آمد که يک معلم تاخير کرده جلوی مديرش می آمد . جلوتر <br />که آمد حتی شنيدم که سوت می زد . اما بی انصاف چنان سلانه سلانه می آمد که <br />ديدم جای هيچ جای گذشت نيست . اصلا محل سگ به من نمی گذاشت . داشتم از <br />کوره در می رفتم که يک مرتبه احساس کردم تغييری در رفتار خود داد و تند کرد . <br />به خير گذشت و گرنه خدا عالم است چه اتفاقی می افتاد .سلام که کرد مثل اين که <br />می خواست چيزی بگويد که پيش دستی کردم : <br />- بفرماييد آقا . بفرماييد ، بچه ها منتظرند . <br />واقعا به خير گذشت . شايد اتوبوسش دير کرده . شايد راه بندان بوده ؛ جاده <br />قرق بوده و باز يک گردن کلفتی از اقصای عالم می آمده که ازين سفره ی مرتضی <br />علی بی نصيب نماند .به هر صورت در دل بخشيدمش . چه خوب شد که بدوبی راهی <br />نگفتی ! که از دور علم افراشته ی هيکل معلم کلاس چهارم نمايان شد . <br />از همان ته مرا ديده بود . تقريبا می دويد .تحمل اين يکی را نداشتم .« بدکاری <br />می کنی . اول بسم الله و مته به خشخاش !» رفتم و توی دفتر نشستم و خودم را <br />به کاری مشغول کرد م که هن هن کنان رسيد . چنان عرق از پيشانی اش می ريخت <br />که راستی خجالت کشيدم . يک ليوان آب از کوه به دستش دادم و مسخ شده ی <br />خنده اش را با آب به خوردش دادم و بلند که شد برود ، گفتم : <br />- «عوضش دو کيلو لاغر شديد .» <br />برگشت نگاهی کرد و خنده ای و رفت .ناگهان ناظم از دروارد شد و از را ه نرسيده گفت : <br />- ديد يد آقا ! اين جوری می آند مدرسه . اون قرتی که عين خيالش هم نبود آقا ! <br />اما اين يکی ..» <br />از او پرسيدم : <br />- «انگار هنوز دو تا از کلاسها ولند ؟» <br />- «بله آقا . کلاس سه ورزش دارند . گفتم بنشينند ديکته بنويسند آقا . معلم <br />حساب پنج و شش هم که نيومده آقا .» <br />در همين حين يکی از عکس های بزرگ دخمه های هخامنشی را که به ديوار کوبيده <br />بود پس زد و : <br />- «نگاه کنيد آقا ...» <br />روی گچ ديوار با مداد قرمز و نه چندان درشت ، به عجله و ناشيانه علامت داس کشيده <br />بودند . همچنين دنبال کرد : <br />« از آثار دوره ی اوناست آقا . کارشون همين چيزها بود . روزنومه بفروشند . <br />تبليغات کنند و داس چکش بکشند آقا . رييس شون رو که گرفتند چه جونی کندم آقا <br />تاحالی شون کنم که دست وردارند آقا . و از روی ميز پريد پايين .» <br />-«گفتم مگه باز هم هستند ؟» <br />- «آره آقا ، پس چی ! يکی همين آقازاده که هنوز نيومده آقا . هر روز نيم ساعت <br />تاخير داره آقا . يکی هم مثل کلاس سه .» <br />- «خوب چرا تا حالا پاکش نکردی ؟» <br />- «به ! آخه آدم درددلشو واسه ی کی بگه ؟ آخه آقا در ميان تو روی آدم می گند <br />جاسوس ، مامور ! باهاش حرفم شد ه آقا . کتک و کتک کاری !» <br />و بعد يک سخنرانی که چه طور مدرسه را خراب کرده اند و اعتماد اهل محله را چه طور <br />از بين برده اند که نه انجمنی ، نه کمکی به بی بضاعت ها ؛ و از اين حرف ها . <br />بعد از سخنرانی آقای ناظم دستمالم را دادم که آن عکس ها را پاک کند و بعد هم راه افتاد - <br />م که بروم سراغ اتاق خودم . در اتاقم را که باز کردم ، داشتم دماغم با بوی خاک نم کشيد ه- <br />اش اخت می کردم که آخرين معلم هم آمد . آمدم توی ايوان و با صدای <br />بلند ، جوری که در تمام مدرسه بشنوند ، ناظم را صدازدم و گفتم با قلم قرمز برا ی آقا <br />يک ساعت تاخير بگذارند . <br /> <br /> <br />۴ <br /> <br />روز سوم باز اول وقت مدرسه بودم . هنوز از پشت ديوار نپيچيده بودم که صدای <br />سوز و بريز بچه ها به پيشبازم آمد . تند کردم . پنج تا از بچه ها توی ايوان به <br />خودشان می پيچيدند و ناظم ترکه ای به دست داشت و به نوبت به کف دست شان می - <br />زد .بچه ها التماس می کردند ؛ گريه می کردند؛ اما دست شان را هم دراز می کردند . <br />نزديک بود داد بزنم يا با لگد بزنم و ناظم را پرت کنم آن طرف . پشتش به من بود <br />و من را نمی ديد .ناگهان زمزمه ای توی صف ها افتاد که يک مرتبه مرا به صرافت <br />انداخت که در مقام مديريت مدرسه ، به سختی می شود ناظم را کتک زد . اين بود <br />که خشمم را فرو خوردم و آرام از پله ها رفتم بالا. ناظم ، تازه متوجه من شده بود <br />درهمين حين دخالتم را کردم و خواهش کردم اين بار همه شان را به من ببخشند . <br />نمی دانم چه کار خطايی از آنها سر زده بود که ناظم را تا اين حد عصبانی کرده بود . <br />بچه ها سکسکه کنان رفتند توی صف ها و بعد زنگ را زدند و صف ها رفتند به کلاس ها <br />و دنبال شان هم معلم ها که همه سر وقت حاضر بودند . نگاهی به ناظم انداختم که <br />تازه حالش سر جا آمده بود و گفتم در آن حالی که داشت ، ممکن بود گردن يک کدام - <br />شان را بشکند . که مرتبه براق شد : <br />-« اگه يک روز جلو شونو نگيريد سوارتون می شند آقا . نمی دونيد چه قاطرهای <br />چموشی شده اند آقا .» <br />مثل بچه مدرسه ای ها آقا آقا می کرد . موضوع را برگرداندم و احوال مادرش را <br />پرسيدم . خنده ، صورتش را از هم باز کرد و صدا زد فراش برايش آب بياورد . <br />ياد م هست آن روز نيم ساعتی برای آقای ناظم صحبت کردم . پيرانه . و او جوان <br />بود و زود می شد رامش کرد . بعد ازش خواستم که ترکه ها را بشکند و آن وقت من رفتم سراغ اتاق خودم . <br /> <br />۵ <br /> <br />در همان هفته ی اول به کارها وارد شد م . فردای زمستان و نه تا بخاری زغال سنگی <br />و روزی چهار بار آب آوردن و آب و جاروی اتاق ها با يک فراش جور در نمی آيد . <br />يک فراش ديگر از اداره ی فرهنگ خواستم که هر روز منتظر ورودش بوديم .بعد- <br />از ظهرها را نمی رفتم . روزهای اول با دست و دل لرزان ، ولی سه چهار روزه <br />جرات پيدا کردم .احساس می کردم که مدرسه زياد هم محض خاطر من نمی گردد . <br />کلاس اول هم يکسره بود و به خاطر بچه های جغله دلهره ای نداشتم . در بيابان های <br />اطراف مدرسه هم ماشينی آمد و رفت نداشت و گرچه پست و بلند بود اما به هر <br />صورت از حياط مدرسه که بزرگ تر بود . معلم ها هم ، هر بعد از ظهری دوتاشان به <br />نوبت می رفتند يک جوری باهم کنار آمده بودند.و ترسی هم از اين نبود که بچه ها از <br />علم و فرهنگ ثقل سرد بکنند .يک روز هم بازرس آمد و نيم ساعتی پيزر لای پالان هم <br />گذاشتيم و چای و احترامات متقابل ! و در دفتر بازرسی تصديق کرد که مدرسه « <br />با وجود عدم وسايل » بسيار خوب اداره می شود . بچه ها مدام در مدرسه زمين <br />می خوردند ، بازی می کردند ، زمين می خوردند . مثل اينکه تاتوله خورده بودند . <br />ساده ترين شکل بازی هايشان در ربع ساعت های تفريح ، دعوا بود . <br />فکر می کردم علت اين همه زمين خوردن شايد اين باشد که بيش تر شان کفش حسابی <br />ندارند . آنها هم که داشتند ، بچه ننه بودند و بلد نبودند بدوند و حتی راه بروند .اين <br />بودکه روزی دو سه بار ، دست و پايی خراش بر می داشت .پرونده ی برق و تلفن <br />مدرسه را از بايگانی بسيار محقر مدرسه بيرون کشيده بودم و خوانده بودم . اگر يک <br />خرده می دويدی تا دوسه سال ديگر هم برق مدرسه درست می شد و هم تلفنش .دوباره <br />سری به اداره ساختمان زدم و موضوع را تازه کردم و به رفقايی که دورادور در اداره ی <br />برق و تلفن داشتم ، يکی دو بار رو انداختم که اول خيال می کردند کار خودم را <br />می خواهم به اسم مدرسه راه بيندازم و ناچار رها کردم . اين قدر بود که ادای وظيفه <br />ای می کرد .مدرسه آب نداشت . نه آب خوراکی و نه آب جاری . با هرز- <br />اب بهاره ، آب انبار زير حوض را می انباشتند که تلمبه ای سرش بود و حوض را با همان <br />پر می کردند و خود بچه ها . اما برای آب خوردن دو تا منبع صد ليتری داشتيم <br />از آهن سفيد که مثل امامزاده ای يا سقا خانه ای دو قلو ، روی چهار پايه کنار حياط بود <br />و روزی دو بار پر و خالی می شد . اين آب را از همان باغی می آورديم که <br />رديف کاج هايش روی آسمان ، لکه ی دراز سياه انداخته بود .البته فراش می آورد . <br />با يک سطل بزرگ و يک آب پاش که سوراخ بود و تا به مدرسه می رسيد ، نصف شده <br />بود . هردورا از جيب خودم دادم تعميرکردند.يک روز هم مالکمدرسه آمد.پيرمردی <br />موقر و سنگين که خيال می کرد برای سرکشی به خانه ی مستاجر نشينش آمده . از <br />در وارد نشده فريادش بلند شد و فحش را کشيد به فراش و به فرهنگ که چرا بچه ها <br />ديوار مدرسه را با زغال سياه کرده اند واز همين توپ و تشرش شناختمش .کلی با <br />او صحبت کرديم البته او دو برابر سن من را داشت . برايش چای هم آورديم و با <br />معلم ها آشنا شد و قول ها داد و رفت . کنه ای بود . درست يک پيرمرد . يک ساعت <br />ونيم درست نشست . ماهی يک بار هم اين برنامه را داشتند که بايست پيهش را به تن <br />می ماليدم .اما معلم ها . هر کدام يک ابلاغ بيست و چهار ساعته در دست داشتند <br />، ولی در برنامه به هر کدام شان بيست ساعت در س بيشتر نرسيده بود . کم کم قرار <br />شد که يک معلم از فرهنگ بخواهيم و به هر کدام شان هجده ساعت درس بدهيم ، به <br />شرط آنکه هيچ بعد از ظهری مدرسه تعطيل نباشد . حتی آن که دانشگاه می رفت <br />می توانست با هفته ای هجده ساعت درس بسازد . و دشوارترين کار همين بود که <br />با کدخدا منشی حل شد و من يک معلم ديگر از فرهنگ خواستم . <br /> <br /> <br />۶ <br /> <br />اواخر هفته ی دوم ، فراش جديد آمد . مرد پنجاه ساله ای باريک و زبر و زرنگ که <br />شبکلاه می گذاشت و لباس آبی می پوشيد و تسبيح می گرداند و از هر کاری سر رشته <br />داشت .آب خوردن را نوبتی می آوردند . مدرسه تر وتميز شد و رونقی گرفت . <br />فراش جديد سرش توی حساب بود .هر دو مستخدم با هم تمام بخاری را راه انداختند و <br />يک کارگر هم برای کمک به آنها آمد . فراش قديمی را چهار روز پشت سر هم ، <br />سر ظهر می فرستاديم اداره ی فرهنگ و هر آن منتظر زغال بوديم .هنوز يک هفته از <br />آمد ن فراش جديد نگذشته بودکه صدای همه ی معلم ها در آمده بود . نه به هيچ - <br />کدامشان سلام می کرد و نه به دنبال خرده فرمايش هايشان می رفت . درست است <br />که به من سلام می کرد ، اما معلم ها هم ، لابد هر کدام در حدود من صاحب فضايل و عنوان <br />و معلومات بودند که از يک فراش مدرسه توقع سلام داشته باشند . اما انگار نه انگار . <br />بدتر از همه اين که سر خر معلم ها بود . من که از همان اول ، خرجم را <br />سوا کرده بودم و آن ها را آزاد گذاشته بودم که در مواقع بيکاری در دفتر را روی <br />خودشان ببندند و هر چه می خواهند بگويند و هر کاری می خواهند بکنند . اما او در <br />فاصله ی ساعات درس ، همچه که معلم ها می آمدند ،می آمد توی دفتر و همين طوری <br />گوشه ی اتاق می ايستاد و معلم ها کلافه می شدند . نه می توانستند شلکلک های معلمی- <br />شان را در حضور او کنار بگذارند و نه جرات می کردند به او چيزی بگويند . بد <br />زبان بود و از عهده ی همه شان بر می آمد . يکی دوبار دنبال نخود سياه فرستاده <br />بودندش . اما زرنگ بود و فوری کار را انجام می داد و بر می گشت . حسابی موی <br />دماغ شده بود .ده سال تجربه اين حداقل را به من آموخته بود که اگر معلم ها در ربع <br />ساعت های تفريح نتوانند بخندند ، سر کلاس ، بچه های مردم را کتک خواهند زد .اين <br />بود که دخالت کردم . يک روز فراش جديد را صدا زدم . اول حال وا حوالپرسی <br />و بعد چند سال سابقه دارد و چند تا بچه و چه قد رمی گيرد ... که قضيه حل شد . <br />سی صد و خرده ای حقوق می گرفت . با بيست و پنج سال سابقه . <br />کا راز همين جا خراب بود . پيدا بود که معلم ها حق دارند اورا غريبه بدانند . <br />نه ديپلمی ، نه کاغذ پاره ای ، هر چه باشد يک فراش که بيشتر نبود ! وتازه قلدر هم بود <br />و حق هم داشت . اول به اشاره و کنايه و بعد با صراحت بهش فهماندم که گر چه <br />معلم جماعت اجر دنيايی ندارد ، اما از اوکه آدم متدين و فهميده ای است بعيد است و از <br />اين حرف ها ... که يک مرتبه پريد توی حرفم که : <br />-« ای آقا ! چه می فرماييد ؟ شما نه خودتون اين کاره ايد و نه اينارو می شناسيد . <br />امروز می خواند سيگار براشون بخرم ، فردا می فرستنم سراغ عرق . <br />من اين ها رو می شناسم .» <br />راست می گفت . زودتر از همه، او دندان های مرا شمرده بود . فهميده بود که <br />در مدرسه هيچ کاره ام .می خواستم کوتاه بيايم ، ولی مدير مدرسه بود نو درمقابل يک <br />فراش پررو ساکت ماندن !... که خر خر کاميون زغال به دادم رسيد . <br />ترمز که کرد و صدا خوابيد گفتم : <br />-« اين حرف ها قباحت داره . معلم جماعت کجا پولش به عرق می رسه ؟ <br />حالا بدو زغال آورده اند . و همين طور که داشت بيرون می رفت ، افزودم : <br />دو روز ديگه که محتاجت شد ند و ازت قرض خواستند با هم رفيق می شيد .» <br />و آمدم توی ايوان . در بزرگ آهنی مدرسه را باز کرده بودند وکاميون آمده بود تو <br />و داشتند بارش را جلوی انبار ته حياط خالی می کردند و راننده ، کاغذی به دست <br />ناظم داد که نگاهی به آن انداخت و مرا نشان داد که در ايوان بالا ايستاده بودم و فرستادش بالا . <br />کاغذش را با سلام به دستم داد . بيجک زغال بود .رسيد رسمی اداره ی فرهنگ <br />بود در سه نسخه و روی آن ورقه ی ماشين شده ی « باسکول » که می گفت <br />کاميون و محتوياتش جمعا دوازده خروار است .اما رسيدهای رسمی اداری فرهنگ <br />ساکت بود ند. جای مقدار زغالی که تحويل مدرسه داده شده بود ، در هر سه نسخه <br />خالی بود . پيدا بود که تحويل گيرند ه بايد پرشان کند . همين کار را کردم . <br />اوراق را بردم توی اتاق و با خودنويسم عدد را روی هر سه ورق نوشتم و امضاء <br />کردم و به دست راننده دادم که راه افتاد و از همان بالا به ناظم گفتم : <br />- «اگر مهر هم بايست زد ، خودت بزن بابا .» <br />و رفتم سراغ کارم که ناگهان در باز شد و ناظم آمد تو ؛ بيجک زغال دستش بود و : <br />- «مگه نفهميدين آقا ؟ مخصوصا جاش رو خالی گذاشته بودند آقا ....» <br />نفهميده بودم . اما اگر هم فهميده بودم ، فرقی نمی کرد و به هر صورت از چنين <br />کودنی نا به هنگام از جا در رفتم و به شدت گفتم : <br />- «خوب ؟» <br />- «هيچ چی آقا .... رسم شون همينه آقا . اگه باهاشون کنار نياييد کار- <br />مونو لنگ می گذارند آقا ....» <br />که از جا در رفتم . به چنين صراحتی مرا که مدير مدرسه بودم در معامله شرکت <br />می داد . و فرياد زدم : <br />- «عجب ! حالا سرکار برای من تکليف هم معين می کنيد ؟... خاک بر <br />سر اين فرهنگ با مديرش که من باشم ! برو ورقه رو بده دست شون ، گورشون رو <br />گم کنند . پدر سوخته ها ...» <br />چنان فرياد زده بودم که هيچ کس در مدرسه انتظار نداشت . مدير سر به زير و پا <br />به راهی بودم که از همه خواهش می کردم و حالا ناظم مدرسه ، داشت به من ياد می داد <br />که به جای نه خروار زغال مثلا هجده خروار تحويل بگيرم و بعد با اداره ی فرهنگ <br />کنار بيايم . هی هی !....تا ظهر هيچ کاری نتوانستم بکنم ، جز اينکه چند بار <br />متن استعفا نامه ام را بنويسم و پاره کنم ... قدم اول را اين جور جلوی پای آدم می گذارند . <br /> <br /> <br />۷ <br /> <br />بارندگی که شروع شد دستور دادم بخاری ها را از هفت صبح بسوزانند . بچه ها هميشه <br />زود می آمدند . حتی روزهای بارانی . مثل اينکه اول آفتاب از خانه بيرون شان می کنند . <br />يا ناهار نخورده . خيلی سعی کردم يک روز زودتر از بچه ها مدرسه <br />باشم . اما عاقبت نشد که مدرسه را خالی از نفسبه علم آلوده ی بچه ها استنشاق کنم . <br />ا زراه که می رسيدند دور بخاری جمع می شد ند و گيوه هاشان را خشک می کردند . <br />و خيلی زود فهميدم که ظهر در مدرسه ماند ن هم مساله کفش بود . هر که داشت <br />نمی ماند .اين قاعده در مورد معلم ها هم صدق می کرد اقلا يک پول واکس <br />جلو بودند . وقتی که باران می باريد تما م کوهپايه و بدتر از آن تمام حياط مدرسه گل <br />می شد .بازی و دويدن متوقف شده بود . مدرسه سوت و کوربود .اين جا هم مساله <br />کفش بود .چشم اغلب شان هم قرمز بود .پيدا بود باز آن روز صبح يک فصل گريه <br />کرده اند و در خانه شان علم صراطی بوده است.مدرسه داشت تخته می شد . <br />عده ی غايبها ی صبح ده برابر شده بود و ساعت اول هيچ معلمی نمی توانست درس بدهد . <br />دست های ورم کرده و سرمازده کار نمی کرد .حتی معلم کلاس اول مان <br />هم می دانست که فرهنگ و معلومات مدارس ما صرفا تابع تمرين است . مشق وتمرين . <br />ده بار بيست بار . دست يخ کرده بيل و رنده را هم نمی تواند به کار بگيرد که <br />خيلی هم زمخت اند و دست پر کن . اين بود که بفکر افتاديم .فراش جديد وارد تر از <br />همه ما بود . يک روز در اتاق دفتر ، شورا مانند ی داشتيم که البته او هم بود . <br />خودش را کم کم تحميل کرده بود . گفت حاضر است يکی از دم کلفت های همسايه ی <br />مدرسه را وادارد که شن برای مان بفرستد به شرط آن که ما هم برويم و از انجمن <br />محلی برای بچه ها کفش و لباس بخواهيم .قرار شد خودش قضيه را دنبال کند که هفته ی <br />آينده جلسه شان کجاست و حتی بخواهد که دعوت مانندی از ما بکنند .دو روز بعد سه <br />تا کاميون شن آمد . دوتايش را توی حياط مدرسه ، خالی کرديم و سومی را دم در <br />مدرسه ، و خود بچه ها نيم ساعته پهنش کردند .با پا و بيل و هر چه که به دست <br />می رسيد. عصر همان روز مارا به انجمن دعوت کردند . <br />خود من و ناظم بايد می رفتيم . معلم کلاس چهارم را هم با خودمان برديم . خانه ای <br />که محل جلسه ی آن شب انجمن بود ، درست مثل مدرسه ، دور افتاده و تنها بود . <br />قالی ها و کناره ها را به فرهنگ می آلوديم و می رفتيم . مثل اينکه سه تا سه تا روی <br />هم انداخته بودند . اولی که کثيف شد دومی .به بالا که رسيديم يک حاجی آقا در <br />حال نماز خواند ن بود . و صاحب خانه با لهجه غليظ يزدی به استقبال مان آمد . <br />همراهانم را معرفی کردم و لابد خودش فهميد مديرکيست .برای ما چای آوردند . <br />سيگارم را چاق کردم و با صاحب خانه از قالی هايش حرف زديم . ناظم به بچه - <br />هايی می ماند که در مجلس بزرگترها خواب شان می گيرد و دل شان هم نمی خواست <br />دست به سر شوند .سر اعضای انجمن باز شده بود . حاجی آقا صندوقدار بود . <br />من وناظم عين دو طفلان مسلم بوديم و معلم کلاس چهارم عين خولی وسط مان نشسته . <br />اغلب اعضای انجمن به زبان محلی صحبت می کرد ند و رفتار ناشی داشتند . <br />حتی يک کدامشان نمی دانستند که دست و پاهای خود را چه جور ضبط وربط کنند . <br />بلند بلند حرف می زدند . درست مثل اينکه وزارت خانه ی دواب سه تا حيوان تازه <br />برای باغ وحش محله شان وارد کرده .جلسه که رسمی شد ، صاحب خانه معرفی مان <br />کرد و شروع کردند . مدام از خودشان صحبت می کردند از اينکه دزد ديشب فلان - <br />جا را گرفته و بايد درخواست پاسبان شبانه کنيم و ... <br />همين طور يک ساعت حرف زدند وبه مهام امور رسيدگی کردند و من و معلم کلاس چهارم <br />سيگار کشيديم . انگار نه انگار که ما هم بوديم . نوکرشان که آمد استکان ها را <br />جمعکند ، چيزی روی جلد اشنو نوشتم و برای صاحب خانه فرستادم که يک مرتبه به <br />صرافت ما افتاد و اجازه خواست و : <br />-« آقايان عرضی دارند . بهتر است کارهای خودمان را بگذاريم برای بعد .» <br />مثلا می خواست بفهماند که نبايد همه ی حرف ها را در حضور ما زد ه باشند .و اجازه <br />دادند معلم کلاس چهار شروع کرد به نطق و اوهم شروع کرد که هر چه باشد ما <br />زير سايه ی آقايانيم و خوش آيند نيست که بچه هايی باشند که نه لباس داشته باشند و نه کفش <br />درست و حسابی و ازاين حرفها و مدام حرف می زد .ناظم هم از چرت در آمد <br />چيزهايی را که از حفظ کرده بود و گفت و التماس دعا و کار را خراب کرد . <br />تشری به ناظم زدم که گدابازی را بگذارد کنار و حالی شان کردم که صحبت ازتقاضا <br />نيست و گدائی . بلکه مدرسه دور افتاده است و مستراح بی درو پيکر و از اين اباطيل <br />... چه خوب شد که عصبانی نشدم . و قرارشد که پنج نفرشان فردا عصر <br />بيايند که مدرسه را وارسی کنند و تشکر و اظهار خوشحالی و در آمديم . در تاريکی <br />بيابان هفت تا سواری پشت در خانه رديف بودند و راننده ها توی يکی از آن ها جمع شده <br />بودند و اسرار ارباب هاشان را به هم می گفتند .در اين حين من مدام به خودم <br />می گفتم من چرا رفتم ؟ به من چه ؟ مگر من در بی کفش و کلاهی شان مقصر بودم ؟ <br />می بينی احمق ؟ مدير مدرسه هم که باشی بايد شخصيت و غرورت را لای زرورق <br />بپيچی و طاق کلاهت بگذاری که اقلا نپوسد .حتی اگر بخواهی يک معلم کوفتی باشی ، <br />نه چرا دور می زنی ؟ حتی اگر يک فراش ماهی نود تومانی باشی ، بايد تا خرخره <br />توی لجن فرو بروی .در همين حين که من در فکر بودم ناظم گفت : <br />«ديديد آقا چه طور باهامون رفتار کردند ؟ با يکی از قالی هاشون آقا تمام مدرسه رو می خريد .» <br />گفتم :« تا سروکارت با الف .ب است بپا قياس نکنی . خود خوری می آره . <br />و معلم کلاس چهار گفت : اگه فحش مون هم می دادند من باز هم راضی <br />بودم ، بايد واقع بين بود . خدا کنه پشيمون نشند .» <br />بعد هم مدتی درد دل کرديم و تا اتوبوس برسد و سواربشيم ، معلوم شد که معلم کلاس <br />چهار با زنش متارکه کرده و مادر ناظم را سرطانی تشخيص دادند . و بعد هم <br />شب بخير ...دو روز تمام مدرسه نرفتم . خجالت می کشيدم توی صورت يک کدام شان <br />نگاه کنم .و در همين دو روز حاجی آقا با دونفر آمده بودند ، مدرسه وارسی وصورت <br />برداری و ناظم می گفت که حتی بچه ها يی هم که کفش و کلاهی نداشتند پاره <br />و پوره آمده بودند . و برای بچه ها کفش و لباس خريدند .روزهای بعد احساس <br />کردم زن هايی که سر راهم لب جوی آب ظرف می شستند ، سلام می کنند و يک بار <br />هم دعای خير يکی شان را از عقب سر شنيدم .اما چنان از خودم بدم آمده بود که <br />رغبتم نمی شد به کفش و لباس هاشان نگاه کنم . قربان همان گيوه های پاره ! <br />بله ، نان گدايی فرهنگ را نو نوار کرده بود . <br /> <br /> <br />۸ <br /> <br /> <br />تازه از درد سرهای اول کار مدرسه فارغ شده بودم که شنيدم که يک روز صبح ، <br />يکی از اوليای اطفال آمد . بعد از سلام و احوالپرسی دست کرد توی جيبش و <br />شش تا عکس در آورد ، گذاشت روی ميزم . شش تا عکس زن لخت . لخت لخت <br />و هر کدام به يک حالت . يعنی چه ؟ نگاه تند ی به او کردم . آدم مرتبی بود . <br />اداری مانند . کسر شان خودم می دانستم که اين گوشه ی از زندگی را طبق دستور <br />عکاس باشی فلان جنده خانه بندری ببينم .اما حالا يک مرد اتو کشيده ی مرتب آمده بود <br />و شش تا از همين عکس ها را روی ميزم پهن کرده بود وبه انتظار آن که وقاحت <br />عکس ها چشم هايم را پر کند داشت سيگار چماق می کرد .حسابی غافلگير شده بودم <br /> .... حتما تا هر شش تای عکس ها را ببينم ، بيش از يک دقيقه طول کشيد . <br />همه از يک نفر بود .به اين فکر گريختم که الان هزار ها يا ميليون ها نسخه ی آن ، <br />توی جيب چه جور آدم هايی است و در کجاها و چه قد ر خوب بودکه همه ی اين آدم ها <br />را می شناختم يا می ديدم .بيش از ين نمی شد گريخت . يارو به تمام وزنه وقاحتش ، <br />جلوی رويم نشسته بود . سيگار ی آتش زدم و چشم به او دوختم . کلافه بود و <br />پيدا بود برای کتک کاری هم آماده باشد .سرخ شده بود و داشت در دود سيگارش تکيه- <br />گاهی برای جسارتی که می خواست به خرج بدهد می جست . عکس ها را با يک ورقه <br />از اباطيلی که همان روز سياه کرده بودم ، پوشاندم و بعد با لحنی که دعوا را با آن <br />شروع می کنند ؛ پرسيدم : <br />«خوب ، غرض ؟» <br />و صدايم توی اتاق پيچيد .حرکتی از روی بيچارگی به خودش داد و همه ی جسارت ها <br />را با دستش توی جيبش کرد و آرام تر از آن چيزی که با خودش تو آورده بود ، گفت : <br />-« چه عرض کنم ؟... از معلم کلاس پنج تو ن بپرسيد .» <br />که راحت شدم و او شروع کرد به اين که « اين چه فرهنگی است ؟ خراب بشود . <br />پس بچه های مردم با چه اطمينانی به مدرسه بيايند ؟» و از اين حرفها .... <br />خلاصه اين آقا معلم کاردرستی کلاس پنجم ، اين عکس ها را داده به پسر آقا تا آن ها <br />را روی تخته سه لايی بچسباند و دورش را سمباده بکشد و بياورد .به هر صورت معلم <br />کلاس پنج بی گداربه آب زده . و حالا من چه بکنم ؟ به او چه جوابی بدهم ؟بگويم <br />معلم را اخراج می کنم ؟ که نه می توانم و نه لزومی دارد . او چه بکند ؟ حتما <br />در اين شهر کسی را ندارد که به اين عکس ها دلخوش کرده . ولی آخر چرا اين جور؟ <br />يعنی اين قدر احمق است که حتی شاگردهايش را نمی شناسد ؟... پاشدم ناظم <br />را صدا بزنم که خودش آمده بود بالا ، توی ايوان منتظرايستاده بود . من آخرين کسی <br />بودم که از هر اتفاقی در مدرسه خبر دار می شدم .حضور اين ولی طفل گيجم کرده <br />بود که چنين عکس هايی را از توی جيب پسرش ، و لابد به همين وقاحتی که آن ها <br />را روی ميز من ريخت ، در آورده بود ه .وقتی فهميد هر دو در مانده ايم سوار بر <br />اسب شد که اله می کنم و بله می کنم ، درمدرسه را می بندم ، و از اين جفنگيات .... <br />حتما نمی دانست که اگر در هر مدرسه بسته بشود ، در يک اداره بسته شده است . <br />اما من تا او بود نمی توانستم فکرم را جمع کنم . می خواست پسرش را بخواهيم تا <br />شهادت بدهد و چه جانی کنديم تا حاليش کنيم که پسرش هر چه خفت کشيده ، بس است <br />و وعده ها داديم که معلمش را دم خورشيد کباب کنيم و از نان خوردن بيندازيم . <br />يعنی اول ناظم شروع کرد که از دست اودل پری داشت و من هم دنبالش را گرفتم . <br />برای دک کردن او چاره ای جز اين نبود . و بعد رفت ، ما دو نفری مانديم با <br />شش تا عکس زن لخت .حواسم که جمع شد به ناظم سپردم صدايش را در نياورد و <br />يک هفته ی تمام مطلب را با عکس ها ، توی کشوی ميزم قفل کردم و بعد پسرک را صدا زدم . <br />نه عزيز دردانه می نمود و نه هيچ جور ديگر . داد می زد که از خانواده عيال - <br />واری است . کم خونی و فقر . ديدم معلمش زياد هم بد تشخيص نداده .يعنی زياد <br />بی گدار به آب نزده . گفتم : <br />-« خواهر برادر هم داری ؟» <br />- «آ... آ.... آقا داريم آقا .» <br />-«چند تا ؟» <br />-«آ... آقا چهارتا آقا .» <br />-«عکس ها رو خودت به بابات نشون دادی ؟» <br />-«نه به خدا آقا ...به خدا قسم ...» <br />-« پس چه طور شد ؟» <br />وديدم از ترس دارد قالب تهی می کند . گرچه چوب های ناظم شکسته بود ، اما ترس <br />او از من که مدير باشم و از ناظم و از مدرسه و از تنبيه سالم مانده بود . <br />- «نترس بابا . کاريت نداريم . تقصير آقا معلمه که عکس ها رو داده ... <br />تو کار بد ی نکردی با با جان . فهميدی ؟ اما می خواهم ببينم چه طور شد که عکس ها » <br />دست بابات افتاد . <br />-« آ.. آ... آخه آقا ... آخه ...» <br />می دانستم که بايد کمکش کنم تا به حرف بيايد . <br />گفتم : «می دونی بابا؟ عکس هام چيز بدی نبود . تو خودت فهميدی چی بود ؟» <br />- «آخه آقا ...نه آقا .... خواهرم آقا ... خواهرم می گفت ....» <br />- «خواهرت ؟ ازتو کوچک تره ؟» <br />-«نه آقا . بزرگ تره . می گفتش که آقا ... می گفتش که آقا ... هيچ <br />چی سر عکس ها دعوامون شد .» <br />ديگر تمام بود . عکس ها را به خواهرش نشان داده بود که لای دفتر چه پر بوده از <br />عکس آرتيست ها . به او پز داده بود ه .اما حاضر نبوده ، حتی يکی از آن ها را به <br />خواهرش بدهد . آدم مورد اعتماد معلم باشد و چنين خبطی بکند ؟ و تازه جواب <br />معلم را چه بدهد ؟ ناچار خواهر او را لو داده بوده .بعد از او معلم را احضار کردم . <br />علت احضار را می دانست . و داد می زد که چيزی ندارد بگويد . پس از <br />يک هفته مهلت ، هنوز از وقاحتی که من پيدا کرده بودم ، تا از آدم خلع سلاح شده - <br />ای مثل او ، دست برندارم ، در تعجب بود .به او سيگار تعارف کردم و اين قصه را <br />برايش تعريف کردم که در اوايل تاسيس وزارت معارف ، يک روز به وزير خبر می - <br />دهند که فلان معلم با فلان بچه روابطی دارد .وزير فورا او را می خواهد و حال و <br />احوال او را می پرسد و اينکه چرا تا به حال زن نگرفته و ناچار تقصير گردن بی پولی <br />می افتد و دستور که فلان قدر به او کمک کنند تا عروسی را ه بيندازد و خود او هم <br />دعوت بشود و قضيه به همين سادگی تمام می شود .و بعد گفتم که خيلی جوان ها <br />هستند که نمی توانند زن بگيرند و وزرای فرهنگ هم اين روزها گرفتار مصاحبه های <br />روزنامه ای و راديويی هستند . اما د رنجيب خانه ها که باز است و ازين مزخرفات <br />...و هم دردی و نگذاشتم يک کلمه حرف بزند . بعد هم عکس را که توی پاکت <br />گذاشته بودم ، به دستش دادم و وقاحت را با اين جمله به حد اعلا رساندم که : <br />- «اگر به تخته نچسبونيد ، ضررتون کم تره .» <br /> <br /> <br />۹ <br /> <br />تا حقوقم به ليست اداره ی فرهنگ برسه ،سه ماه طوی کشيد .فرهنگی های گداگشنه و <br />خزانه ی خالی و دست های از پا دراز تر ! اما خوبيش اين بودکه در مدرسه ما فراش <br />جديدمان پولدار بود و به همه شان قرض داد . کم کم بانک مدرسه شد ه بود . <br />از سيصدو خرده ای تومان که می گرفت ، پنجاه تومان را هم خرج نمی کرد . <br />نه سيگار می کشيد و نه اهل سينما بود و نه برج ديگری داشت . از اين گذشته ، باغبان <br />يکی از دم کلفت های همان اطراف بود و باغی و دستگاهی و سور و ساتی و لابد <br />آشپزخانه ی مرتبی . خيلی زود معلم ها فهميدند که يک فراش پولدار خيلی بيش تر <br />به درد می خورد تا يک مدير بی بو و خاصيت . اين از معلم ها . حقوق مرا هم <br />هنوز از مرکز می دادند .با حقوق ماه بعد هم اسم مراهم به ليست اداره منتقل کردند . <br />درين مدت خودم برای خودم ورقه انجام کار می نوشتم و امضاء می کردم و می رفتم <br />از مدرسه ای که قبلا در آن درس می دادم ، حقوقم را می گرفتم . سرو صدای <br />حقوق که بلند می شد معلم ها مرتب می شدند و کلاس ماهی سه چهار روز کاملا داير بود . <br />تا ورقه انجام کار به دست شان بدهم . غير از همان يک بار - در اوايل <br />کار- که برای معلم حساب پنج وشش قرمز توی دفتر گذاشتيم ، ديگر با مداد قرمز <br />کاری نداشتيم و خيال همه شان راحت بود .وقتی برای گرفتن حقوقم به اداره رفتم ، <br />چنان شلوغی بود که به خودم گفتم کاش اصلا حقوقم را منتقل نکرده بودم . <br />نه می توانستم سر صف بايستم ونه می توانستم از حقوقم بگذرم . تازه مگر مواجب بگير <br />دولت چيزی جز يک انبان گشاده ی پای صندوق است ؟..... و اگر هم <br />می ماندی با آن شلوغی بايد تا دو بعداز ظهر سر پا بايستی .همه ی جيره خوارهای اداره <br />بوبرده بودند که مديرم .و لابد آنقدر ساده لوح بودند که فکر کنند روزی گذارشان <br />به مدرسه ی ما بيفتد .دنبال سفته ها می گشتند ، به حسابدا ر قبلی فحش می دادند ، التماس <br />می کردند که اين ماه را نديده بگيريد و همه حق و حساب دان شده بودند و يکی که زودتر <br />از نوبت پولش را می گرفت صدای همه در می امد .در ليست مدرسه ، بزرگ- <br />ترين رقم مال من بود . درست مثل بزرگ ترين گناه در نامه ی عمل .دو برابر فراش <br />جديدمان حقوق می گرفتم .از ديدن رقم های مردنی حقوق ديگران چنان خجالت <br />کشيدم که انگار مال آن ها را دزديده ام .و تازه خلوت که شد و ده پانزده تا امضاء که <br />کردم ، صندوق دار چشمش به من افتاد و با يک معذرت ، شش صد تومان پول دزدی <br />را گذاشت کف دستم ... مرده شور! <br /> <br />۱۰ <br /> <br />هنوز برف اول نباريده بود که يک روز عصر ، معلم کلاس چهار رفت زير ماشين . <br />زير يک سواری . مثل همه ی عصر ها من مدرسه نبودم .دم غروف بودکه فراش <br />قديمی مدرسه دم درخونه مون ، خبرش را آورد .که دويدم به طرف لباسم و تا حاضر <br />بشوم ، می شنيدم که دارد قضيه را برای زنم تعريف می کند .ماشين برای يکی از <br />آمريکايی هابوده . باقيش را ازخانه که در آمديم برايم تعريف کرد . گويا يارو <br />خودش پشت فرمون بوده و بعد هم هول شده و در رفته . بچه ها خبر را به مدرسه <br />برگردانده اند و تا فراش و زنش برسند ، جمعيت و پاسبان ها سوارش کرده بودند و <br />فرستاده بوده اند مريض خانه .به اتوبوس که رسيدم ، ديدم لاک پشت است . فراش <br />را مرخص کردم و پريدم توی تاکسی .اول رفتم سراغ پاسگاه جديد کلانتری . <br />تعاريف تکه و پاره ای از پرونده مطلع بود . اما پروند ه تصريحی نداشت که رانندهکه بوده .اما هيچ کس نمی دانست عاقبت چه بلايی بر سر معلم کلاس چهار ما آمده است . <br />کشيک پاسگاه همين قدر مطلع بود که درين جور موارد « طبق جريان اداری » اول <br />می روند سرکلانتری ، بعد دايره ی تصادفات و بعد بيمارستان .اگر آشنا در نمی - <br />آمديم ، کشيک پاسگاه مسلما نمی گذاشت به پرونده نگاه چپ بکنم . احساس کردم ميان <br />اهل محل کم کم دارم سرشناس می شوم . و از اين احساس خند ه ام گرفت . <br />ساعت 8 دم در بيمارستان بودم ، اگر سالم هم بود حتما يه چيزيش شده بود. همان <br />طور که من يه چيزيم می شد . روی در بيمارستان نوشته شده بود :« از ساعت <br />7 به بعد ورود ممنوع » .در زدم . از پشت در کسی همين آيه را صادر کرد . <br />ديدم فايده ندارد و بايد از يک چيزی کمک بگيرم . از قدرتی ، از مقامی ، از هيکلی ، <br />از يک چيزی . صدايم را کلفت کردم و گفتم :« من ...»می خواستم <br />بگويم من مديرمدرسه ام . ولی فورا پشيمان شدم . يارو لابد می گفت مدير کدام <br />مدرسه کدام سگی است؟ اين بود با کمی مکث و طمطراق فراوان جمله ام را اين طور <br />تمام کردم : <br />- «..... بازرس وزارت فرهنگم .» <br />که کلون صدايی کرد و لای در باز شد .يارو با چشم هايش سلام کرد .رفتم تو <br />و باهمان صدا پرسيدم : <br />- «اين معلمه مدرسه که تصادف کرده ........» <br />تا آخرش را خواند . يکی را صدا زد و دنبالم فرستاد که طبقه ی فلان ، اتاق فلان . <br />از حياط به راهرو و باز به حياط ديگر که نصفش را برف پوشانده بود و من چنان می - <br />دويدم که يارو از عقب سرم هن هن می کرد .طبقه اول و دوم و چهارم .چهارتا <br />پله يکی . راهرو تاريک بود و پر از بوهای مخصوص بود .هن هن کنان دری را <br />نشان داد که هل داد م و رفتم تو .بو تند تر بود و تاريکی بيشتر .تالار ی بود پر از <br />تخت و جير جير کفش و خرخر يک نفر . دور يک تخت چهار نفر ايستاده بودند . <br />حتما خودش بود . پای تخت که رسيدم ، احساس کردم همه ی آنچه ا زخشونت و <br />تظاهر و ابهت به کمک خواسته بودم آب شد و بر سر و صورتم راه افتاد . و اين <br />معلم کلاس چهارم بود مدرسه ام .سنگين و با شکم بر آمده دراز کشيده بود. خيلی <br />کوتاه تر از زمانی که سر پا بود به نظرم آمد . صورت و سينه اش از روپوش چرک <br />مرد بيرون بود.صورتش را که شسته بودند کبود کبود بود ، درست به رنگ جای سيلی <br />روی صورت بچه ها . مرا که ديد ، لبخند و چه لبخندی ! شايد می خواست <br />بگويد مدرسه ای که مديرش عصر ها سرکار نباشد ، بايد همين جورها هم باشد . <br />خنده توی صورت او همين طور لرزيد و لرزيد تا يخ زد . <br />« آخر چرا تصادف کردی ؟....» <br />مثل اين که سوال را از و کردم . اما وقتی که ديدم نمی تواند حرف بزند و به جای <br />هر جوابی همان خند ه ی يخ بسته را روی صورت دارد ، خودم را به عنوان او دم <br />چک گرفتم .« آخه چرا ؟ چرا اين هيکل مديرکلی را با خود ت اين قد راين ور <br />و آن ور می بری تا بزنندت ؟ تا زيرت کنند ؟ مگر نمی دانستی که معلم <br />حق ندارد اين قدر خوش هيکل باشد ؟ آخر چرا تصادف کردی ؟»به چنان عتاب و <br />خطابی اين ها را می گفتم که هيچ مطمئن نيستم بلند بلند به خودش نگفته باشم . <br />و يک مرتبه به کله ام زد که « مبادا خودت چشمش زده باشی ؟» و بعد :« احمق <br />خاک بر سر ! بعد از سی و چند سال عمر ، تازه خرافاتی شدی!» و چنان از خودم <br />بی زاريم گرفت که می خواستم به يکی فحش بدهم ، کسی را بزنم . که چشمم <br />به دکتر کشيک افتاد . <br />-«مرده شور اين مملکتو ببره . ساعت چهار تا حالا از تن اين مرد خون می ره . <br />حيفتون نيومد ؟...» <br />دستی روی شانه ام نشست و فريادم را خواباند . برگشتم پدرش بود . او هم می خنديد . <br />دو نفر ديگر هم با او بودند .همه دهاتی وار ؛ همه خوش قد و قواره . حظ کردم ! <br />آن دو تا پسرهايش بودند يا برادر زاده هايش يا کسان ديگرش . تازه داشت <br />گل از گلم می شکفت که شنيدم : <br />- «آقا کی باشند ؟» <br />اين راهم دکتر کشيک گفت که من باز سوار شد م : <br />- «مرا می گيد آقا ؟ من هيشکی . يک آقا مدير کوفتی . اين هم معلمم . » <br />که يک مرتبه عقل هی زد و « پسر خفه شو » و خفه شدم . بغض توی گلويم بود . <br />دلم می خواست يک کلمه ديگر بگويد . يک کنايه بزند ... نسبت به مهارت هيچ <br />دکتری تا کنون نتوانسته ام قسم بخورم . دستش را دراز کرد که به اکراه فشار <br />دادم و بعد شيشه ی بزرگی را نشانم داد که وارونه بالای تخت آويزان بود <br />و خر فهمم کرد که اين جوری غذا به او می رسانند و عکس هم گرفته اند و تا فردا صبح اگر <br />زخم ها چرک نکند ، جا خواهند انداخت و گچ خواهند کرد .که يکی ديگر از راه رسيد . <br />گوشی به دست و سفيد پوش و معطر . با حرکاتی مثل آرتيست سينما . <br />سلامم کرد . صدايش در ته ذهنم چيزی را مختصر تکانی داد .اما احتياجی به <br />کنجکاوی نبود . يکی از شاگردها ی نمی دانم چند سال پيشم بود . خودش خودش را <br />معرفی کرد . آقای دکتر ...! عجب روزگاری ! <br />هر تکه از وجودت را با مزخرفی از انبان مزخرفاتت ، مثل ذره ای روزی در خاکی <br />ريخته ای که حالا سبز کرده . چشم داری احمق .اين تويی که روی تخت دراز <br />کشيده ای . ده سال آزگار از پلکان ساعات و دقايق عمرت هر لحظه يکی بالا رفته <br />و تو فقط خستگی اين بار را هنوز در تن داری .اين جوجه فکلی و جوجه های ديگر <br />که نمی شناسی شان ، همه از تخمی سر در آورده اند که روزی حصار جوانی تو بوده <br />و حالا شکسته و خالی مانده .دستش را گرفتم و کشيدمش کناری و در گوشش هر چه <br />بد و بی راه می دانستم ، به او و همکارش و شغلش دادم . مثلا می خواستم سفارش <br />معلم کلاس چهار مدرسه ام را کرده باشم . بعد هم سری برای پدر تکان دادم و <br />گريختم .از در که بيرون آمد م ، حياط بود و هوای بارانی . از در بزرگ که بيرون <br />آمد م به اين فکر می کردم که « اصلا به تو چه ؟ اصلا چرا آمدی ؟ می خواستی <br />کنجکاوی ات را سيرکنی ؟» و دست آخر به اين نتيجه رسيدم که <br />« طعمه ای برای ميز نشين های شهر بانی و دادگستری به دست آمده و تو نه می توانی <br />اين طعمه را از دست شان بيرون بياوری و نه هيچ کارديگری می توانی بکنی ...» <br />و داشتم سوار تاکسی می شدم تا برگردم خانه که يک دفعه به صرافت افتادم که <br />اقلا چرا نپرسيدی چه بلايی به سرش آمده ؟» خواستم عقب گرد کنم ، اما هيکل کبود <br />معلم کلاس چهارم روی تخت بود و ديدم نمی توانم . خجالت می کشيدم و يا می - <br />ترسيدم .آن شب تا ساعت دو بيدار بودم و فردا يک گزارش مفصل به امضای مدير <br />مدرسه و شهادت همه ی معلم ها برای اداره ی فرهنگ و کلانتری محل و بعد هم دوندگی <br />در اداره ی بيمه و قرار بر اين که روزی نه تومان بودجه برای خرج بيمارستان او <br />بدهند و عصر پس از مدتی رفتم مدرسه و کلاس ها را تعطيل کردم و معلم ها و بچه های <br />ششم را فرستادم عيادتش و دسته گل و ازين بازی ها ... و يک ساعتی در مدرسه تنها <br />ماندم و فارغ از همه چيز برای خودم خيال بافتم .... وفردا صبح پدرش <br />آمد سلام و احوالپرسی و گفت يک دست و يک پايش شکسته و کمی خونريزی داخل مغز و <br />از طرف يارو آمريکاييه آمده اند عيادتش و وعده و وعيد که وقتی خوب شد ، در اصل <br />چهار استخدامش کنند و بازبان بی زبانی حاليم کرد که گزارش را بی خود داده ام و حالا <br />هم داده ام ، دنبالش نکنم و رضايت طرفين و کاسه ی از آش داغ تر و از اين حرف ها ...خاک بر سر مملکت . <br /> <br />۱۱ <br /> <br />اوايل امر توجهی به بچه ها نداشتم . خيال می کردم اختلاف سنی ميان مان آن قدر <br />هست که کاری به کار همديگر نداشته باشيم . هميشه سرم به کار خودم بود <br />در دفتر را می بستم و درگرمای بخاری دولت قلم صدتا يک غاز می زدم .اما اين <br />کار مرتب سه چهار بيش تر دوام نکرد . خسته شد م . ناچار به مدرسه بيشتر <br />می رسيدم .ياد روزهای قديمی با دوستان قديمی به خير چه آدم های پاک وبی آلايشی <br />بودند چه شخصيت های بی نام و نشانی و هر کدام با چه زبانی وبا چه ادا و اطوارهای <br />مخصوص به خودشان و اين جوان های چلفته ای .چه مقلدهای بی دردسری برای فرهنگی <br />مابی ! نه خبری از ديروزشان داشتند و نه از املاک تازه ای که با هفتاد واسطه <br />به دست شان داده بودند ، چيزی سرشان می شد . بدتر از همه بی دست و پايی شان بود . <br />آرام ومرتب درست مثل واگن شاه عبدالعظيم می آمدند و می رفتند .فقط بلد بودند <br />روزی ده دقيقه ديرتر بيايند و همين .و از اين هم بدتر تنگ نظری شان بود . سه بار <br />شاهد دعواهايی بودم که سر يک گلدان ميخک يا شمعدانی بود . <br />بچه باغبان ها زياد بودند و هر کدام شان حداقل ماهی يک گلدان ميخک يا شمعدانی می آوردند <br />که در آن برف و سرما نعمتی بود . اول تصميم گرفتم ، مدرسه را با آن ها <br />زينت دهم . ولی چه فايده ؟ نه کسی آب شان می داد و نه مواظبتی . و باز بدتر <br />از همه ی اينها ، بی شخصيتی معلم ها بود که درمانده ام کرده بود . دوکلمه نمی - <br />توانستند حرف بزنند .عجب هيچ کاره هايی بودند ! احساس کردم که روز به روز <br />در کلاس ها معلم ها به جای دانش آموزان جاافتاده تر می شوند .در نتيجه گفتم بيش تر <br />متوجه بچه ها باشم .آنها که تنها با ناظم سر وکار داشتند و مثل اين بودکه به من فقط <br /> يک سلام نيمه جويده بدهکارند . با اين همه نوميد کننده نبودند . توی کوچه مواظب - <br />شان بودم .می خواستم حرف و سخن ها و درد دل ها و افکارشان را از يک <br />فحش نيمه کاره يا از يک ادای نيمه تمام حدس بزنم ، که سلام نکرده در می رفتند . <br />خيلی کم تنها به مدرسه می آمدند .پيد ا بود که سر راه همديگر می ايستند يا در خانه ی <br />يکديگر می روند . سه چها رنفرشان هم با اسکورت می آمدند . از بيست سی نفری <br />که ناهار می ماندند ، فقط دو نفرشان چلو خورش می آوردند ؛ فراش اولی مدرسه <br />برايم خبر می آورد . بقيه گوشت کوبيده ، پنير گردوئی ، دم پختکی و از اين جور <br />چيزها .دو نفرشان هم بودند که نان سنگک خالی می آوردند . برادر بودند . <br />پنجم و سوم . صبح که می آمدند ، جيب هاشان باد کرده بود . سنگک را نصف <br />می کردند و توی جيب هاشان می تپاندند و ظهر می شد ، مثل آن هايی که ناهارشان را <br />در خانه می خورند ، می رفتند بيرون . من فقط بيرون رفتن شان را می ديدم . <br />اما حتی همين ها هر کدام روزی ، يکی دو قران ا زفراش مدرسه خرت و خورت <br />می خريدند . ازهمان فراش قديمی مدرسه که ماهی پنج تومان سرايداريش را وصول <br />کرده بودم .هر روز که وارد اتاقم می شدم پشت سر من می آمد بارانی ام را بر <br />می داشت و شروع می کرد به گزارش دادن ، که ديروز باز دو نفر از معلم ها سر <br />يک گلدان دعوا کرده اند يا مامور فرماندار نظامی آمده يا دفتر دار عوض شده و از اين <br />اباطيل .... پيد ابود که فراش جديد هم در مطالبی که او می گفت ، سهمی دارد . <br />يک روز در حين گزارش دادن ، اشاره ای کرد به اين مطلب که ديروز عصر يکی <br />از بچه های کلاس چهار دو تا کله قند به او فروخته است . درست مثل اينکه <br />سر کلاف را به دستم داده باشد پرسيدم : <br />- «چند ؟» <br />- «دوتومنش دادم آقا .» <br />- «زحمت کشيدی . نگفتی از کجا آورده ؟» <br />-« من که ضامن بهشت و جهنمش نبودم آقا .» <br />بعد پرسيدم : <br />- «چرا به آقای ناظم خبر ندادی؟» <br />می دانستم که هم او و هم فراش جديد ، ناظم را هووی خودشان می دانند و خيلی چيزهاشان <br />از او مخفی بود .اين بود که ميان من و ناظم خاصه خرجی می کردند . در <br />جوابم همين طور مردد مانده بود که در باز شد و فراش جديد آمد تو . که : <br />- «اگه خبرش می کرد آقا بايست سهمش رو می داد ...» <br />اخمم را درهم کشيدم و گفتم : <br />-« تو باز رفتی تو کوک مردم ! اونم اين جوری سر نزده که نمی آيند تو اتاق کسی ، <br />پير مرد !» <br />و بعد اسم پسرک را ازشان پرسيدم و حالی شان کردم که چندان مهم نيست و فرستادم <br />شان برايم چای بياورند . بعد کارم را زودتر تمام کردم و رفتم به اتاق دفتر احوالی از <br />مادر ناظم پرسيدم و به هوای ورق زدن پرونده ها فهميدم که پسرک شاگرد دوساله <br />است و پدرش تاجر بازار . بعد برگشتم به اتاقم .يادداشتی برای پدر نوشتم که پس <br />فردا صبح ، بيايد مدرسه و دادم دست فراش جديد که خودش برساند و رسيدش را بياورد . <br />و پس فردا صبح يارو آمد .بايد مدير مدرسه بود تا دانست که اوليای اطفال چه راحت <br />تن به کوچک ترين خرده فرمايش های مدرسه می دهند . حتم دارم که اگر <br />از اجرای ثبت هم دنبال شان بفرستی به اين زودی ها آفتابی نشوند .چهل و پنج ساله <br />مردی بود با يخه ی بسته بی کراوات و پالتو يی که بيش تر به قبا می ماند . و <br />خجالتی می نمود . هنوزننشسته ، پرسيدم : <br />-«شما دو تا زن داريد آقا ؟» <br />درباره ی پسرش برای خودم پيش گويی هايی کرده بودم و گفتم اين طوری به او رودست <br />می زنم .پيدا بو دکه از سوالم زياد يکه نخورده است .گفتم برايش چای آوردند و <br />سيگاری تعارفش کردم که ناشيانه دود کرد از ترس اين که مبادا جلويم در بيايد که - <br />به شما چه مربوط است و از اين اعتراض ها -امانش ندادم و سوالم را اين جور دنبال کردم : <br />-« البته می بخشيد . چون لابد به همين علت بچه شما دو سال در يک کلاس مانده .» <br />شروع کرده بودم برايش يک ميتينگ بدهم که پريد وسط حرفم : <br />- به سر شما قسم ، روزی چهار زار پول تو جيبی داره آقا . پدر سوخته ی نمک <br />به حروم !...» <br />حاليش کردم که علت پول تو جيبی نيست و خواستم که عصبانی نشود و قول گرفتم که <br />اصلا به روی پسرش هم نياورد و ان وقت ميتينگم را برايش دادم که لابد پسر درخانه <br />مهر و محبتی نمی بيند و غيب گويی های ديگر ... تاعاقبت يارو خجالتش ريخت <br />و سر درد و دلش باز شد که عفريته زن اولش همچه بوده و همچون بوده و پسرش <br />هم به خودش برده و کی طلاقش داده و از زن دومش چند تا بچه دارد و اين نره خر حالا <br />بايد برای خودش نان آور شده باشد و زنش حق دارد که با دو تا بچه ی خرده پا به او <br />نرسد .... من هم کلی برايش صحبت کردم .چايی دومش را هم سر کشيد و <br />قول هايش را که داد و رفت ، من به اين فکر افتادم که « نکند علمای تعليم و تربيت <br />هم ، همين جورها تخم دوزرده می کنند !» <br /> <br />۱۲ <br /> <br />يک روز صبح که رسيدم ، ناظم هنوز نيامده بود . از اين اتفاق ها کم می افتاد . <br />ده دقيقه ای از زنگ می گذشت و معلم ها در دفتر سرگرم اختلاط بودند .خودم هم <br />وقتی معلم بودم به اين مرض دچار بودم . اما وقتی مدير شدم تازه فهميدم که معلم ها <br />چه لذتی می برند . حق هم داشتند . آدم وقتی مجبور باشد شکلکی را به صورت <br />بگذارد که نه ديگران ا زآن می خندند و نه خود آدم لذتی می برد ، پيداست که رفع تکليف <br />می کند . زنگ را گفتم زدند و بچه ها سر کلاس رفتند .دو تا از کلاس ها بی <br />معلم بود . يکی از ششمی ها را فرستاد م سر کلاس سوم که برای شان ديکته <br />بگويد و خودم رفتم سرکلاس چهار .مدير هم که باشی ، باز بايد تمرين کنی که <br />مبادا فوت و فن معلمی از يادت برود .در حال صحبت با بچه ها بودم که فراش خبر آورد که <br />خانمی توی دفتر منتظرم است. خيال کردم لابد همان زنکه ی بيکاره ای است که هفته ای <br />يک بار به هوای سرکشی ، به وضع درس و مشق بچه اش سری می زند .زن سفيد <br />رويی بود با چشم های درشت محزون و موی بور. بيست و پنج ساله هم نمی نمود . اما <br />بچه اش کلاس سوم بود .روزاول که ديدمش لباس نارنجی به تن داشت و تن <br />بزک کرده بود . از زيارت من خيلی خوشحال شد و از مراتب فضل و ادبم خبر داشت . <br />خيلی ساده آمده بود تا با دو تا مرد حرفی زده باشد .آن طور که ناظم خبر می داد ، <br />يک سالی طلاق گرفته بود و روی هم رفته آمد و رفتنش به مدرسه باعث دردسر بود <br />. وسط بيابان و مدرسه ای پر ازمعلم های عزب و بی دست و پا و يک زن زيبا <br />....ناچار جور در نمی آمد . اين بود که دفعات بعد دست به سرش می کردم ، <br />اما از رو نمی رفت . سراغ ناظم و اتاق دفتر را می گرفت و صبر می کرد تا زنگ <br />را بزنند و معلم ها جمع بشوند و لابد حرف و سخنی و خنده ای و بعد از معلم کلاس <br />سوم سراغ کار و بار و بچه اش را می گرفت و زنگ بعد را که می زدند ، خداحافظی می کرد <br />و می رفت . آزاری نداشت .با چشم هايش نفس معلم ها را می بريد . و حالا <br />باز هم همان زن بود و آمده بود و من تا از پلکان پايين بروم در ذهنم جملات زننده ای <br />رديف می کردم ، تا پايش را از مدرسه ببرد که در را باز کرد م و سلام ... <br />عجب ! او نبود .دخترک يکی دو ساله ای بود با دهان گشاد و موهای زبرش را به <br />زحمت عقب سرش گلوله کرده بود و بفهمی نفهمی دستی توی صورتش برده بود . <br />روی هم رفته زشت نبود . اما داد می زد که معلم است . گفتم که مدير مدرسه ام <br />و حکمش را داد دستم که دانشسرا ديده بود و تازه استخدام شده بود .برای مان معلم <br />فرستاده بودند . خواستم بگويم « مگر رييس فرهنگ نمی داند که اين جا بيش از <br />حد مرد است » ولی ديدم لزومی ندارد و فکر کردم اين هم خودش تنوعی است . <br />به هر صورت زنی بود و می توانست محيط خشن مدرسه را که به طرز ناشيانه ای <br />پسرانه بود ، لطافتی بدهد و خوش آمد گفتم و چای آوردند که نخورد و بردمش کلاس های <br />سوم و چهارم را نشانش دادم که هر کدام را مايل است ، قبول کند و صحبت از <br />هجده ساعت درس که در انتظار او بود و برگشتيم به دفتر .پرسيد غير از او هم ، <br />معلم زن داريم . گفتم : <br />- «متاسفانه را ه مدرسه ی ما را برای پاشنه ی کفش خانم ها نساخته اند .» <br />که خنديد و احساس کردم زورکی می خندد .بعد کمی اين دست و آن دست کرد <br />و عاقبت : <br />- «آخه من شنيده بودم شما با معلماتون خيلی خوب تا می کنيد .» <br />صدای جذابی داشت. فکر کردم حيف که اين صدا را پا ی تخته سياه خراب <br />خواهد کرد . و گفتم : <br />-«اما نه اينقدر که مدرسه تعطيل بشود خانم ! و لابد به عرض تون رسيده که <br />همکار های شما ، خودشون نشسته اند و تصميم گرفته اند که هجده ساعت درس بدهند <br />.بنده هيچ کاره ام .» <br />- «اختيار داريد .» <br />و نفهميدم با اين « اختيار داريد » چه می خواست بگويد . اما پيدا بود که <br />بحث سر ساعات درس نيست . آنا تصميم گرفتم ، امتحانی بکنم : <br />-«اين را هم اطلاع داشته باشيد که فقط دو تا از معلم های ما متاهل اند .» <br />که قرمز شد و برای اين که کاری ديگری نکرده باشد ، برخاست و حکمش را از <br />روی ميز برداشت . پا به پا می شد که ديدم بايد به دادش برسم .ساعت را از او <br />پرسيدم . وقت زنگ بود . فراش را صدا کردم که زنگ را بزند و بعد به او گفتم ، <br />بهتر است مشورت ديگری هم با رييس فرهنگ بکند و ما به هرصورت خوشحال خواهيم <br />شد که افتخار همکاری با خانمی مثل ايشان را داشته باشيم و خداحافظ شما .از در دفتر <br />که بيرون رفت ، صدای زنگ برخاست و معلم ها انگار موشان را آتش زد ه اند ، به <br />عجله رسيدند و هر کدام از پشت سر ، آن قدر او را پاييد ند تا از در بزرگ آهنی <br />مدرسه بيرون رفت . <br /> <br />۱۳ <br /> <br />فردا صبح معلوم شد که ناظم ، دنبال کار مادرش بوده است که قرار بود بستری شود ، <br />تا جای سرطان گرفته را يک دوره برق بگذارند . کل کار بيمارستان را من به کمک <br />دوستانم انجام دادم و موقع آن رسيده بود که مادرش برود بيمارستان اما وحشتش گرفته <br />بود و حاضر نبود به بيمارستان برود .و ناظم می خواست رسما دخالت کنم و با هم <br />برويم خانه شان و با زبان چرب و نرمی که به قول ناظم داشتم مادرش را راضی کنم . <br />چاره ا ی نبود .مدرسه را به معلم ها سپرديم و راه افتاديم . بالاخره به خانه ی آنها <br />رسيديم . خانه ای بسيار کوچک و اجاره ای . مادر با چشم های گود نشسته <br />و انگار زغال به صورت ماليده ! سياه نبود اما رنگش چنان تيره بود که وحشتم گرفت. <br />اصلا صورت نبود .زخم سياه شده ای بود که انگار از جای چشم ها و دهان سر باز کرده <br />است کلی با مادرش صحبت کردم از پسرش و کلی دروغ و دونگ ، و چادرش را روی <br />چارقدش انداختيم و علی .... و خلاصه در بيمارستان بستری شدند .فردا که به <br />مدرسه آمدم ، ناظم سرحال بود و پيدا بود که از شر چيزی خلاص شده است و خبر داد <br />که معلم کلاس سه را گرفته اند .يک ماه و خرده ای می شد که مخفی بود و ما ورقه ی <br />انجام کارش را به جانشين غير رسمی اش داده بوديم و حقوقش لنگ نشده بود و تا خبر <br />رسمی بشنود و در روزنامه ای بيابد و قضيه به اداره ی فرهنگ و ليست حقوق بکشد ، <br />باز هم می داديم . اما خبر که رسمی شد ، جانشين واجد شرايط هم نمی توانست بفرستد <br />و بايد طبق مقررات رفتار می کرديم و بديش همين بود . کم کم احساس کردم که مدرسه <br />خلوت شده است و کلاس ها اغلب اوقات بيکارند . جانشين معلم کلاس چهار هنوز سر <br />وصورتی به کارش نداده بود و حالا يک کلاس ديگر هم بی معلم شد . اين بود که باز <br />هم به سراغ رئيس فرهنگ رفتم . معلوم شد آن دخترک ترسيده و « نرسيده متلک پيچش <br />کرده ايد » رئيس فرهنگ اين طور می گفت . و ترجيح داد ه بود همان زير نظر <br />خودش دفتر داری کند . و بعد قول و قرار و فردا و پس فردا و عاقبت چهار روز <br />دوندگی تا دو تا معلم گرفتم .يکی جوانکی رشتی که گذاشتيمش کلاس چهار و ديگری <br />باز يکی ازين آقا پسرهای بريانتين زده که هر روز کراوات عوض می کرد ، با نقش - <br />ها و طرح های عجيب .عجب فرهنگ را با قرتی ها در آميخته بودند ! باداباد. <br />اورا هم گذاشتيم سر کلاس سه . اواخر بهمن ، يک روز ناظم آمد اتاقم که بودجه ی <br />مدرسه را زند ه کرده است . گفتم : <br />- «مبارکه ، چه قدر گرفتی ؟» <br />-« هنوز هيچ چی آقا . قراره فردا سر ظهر بياند اين جا آقا و همين جا قالش رو بکنند .» <br />و فردا اصلا مدرسه نرفتم . حتما می خواست من هم باشم و در بده بستان ماهی <br />پانزده قران ، حق نظافت هر اتاق نظارت کنم و از مديريتم مايه بگذارم تا تنخواه گردان <br />مدرسه و حق آب و ديگر پول های عقب افتاده وصول بشود .... فردا سه <br />نفری آمده بودند مدرسه .ناهار هم به خرج ناظم خورده بودند.و قرار ديگری برای <br />يک سور حسابی گذاشته بودند و رفته بودند و ناظم با زبان بی زبانی حاليم کرد که اين بار <br />حتما بايد باشم و آن طور که می گفت ، جای شکرش باقی بودکه مراعات کرده بودند <br />و حق بوقی نخواسته بودند .اولين باری بودکه چنين اهميتی پيدامی کردم . اين <br />هم يک مزيت ديگر مديری مدرسه بود ! سی صد تومان از بودجه ی دولت بسته به <br />اين بودکه به فلان مجلس بروی يا نروی.تا سه روز ديگر موعد سور بود ، اصلا يادم <br />نيست چه کرد م. اما همه اش در اين فکر بودم که بروم يا نروم؟يک بار ديگر استعفاء <br />نامه ام را توی جيبم گذاشتم و بی اين که صدايش را در بياورم ، روز سور هم نرفتم . <br />بعد ديدم اين طور که نمی شود. گفتم بروم قضايا را برای رييس فرهنگ بگويم . <br />و رفتم . سلام و احوالپرسی نشستم . اما چه بگويم ؟ بگويم چون نمی خواستم در <br />خوردن سور شرکت کنم ، استعفا می دهم ؟ .... ديدم چيزی ندارم که بگويم . <br />و از اين گذشته خفت آور نبود که به خاطر سی صد تومان جا بزنم واستعفا بدهم ؟ <br />و « خداحافظ ؛ فقط آمده بودم سلام عرض کنم .» واز اين دروغ ها و استعفا <br />نامه ام را توی جوی آب انداختم .اما ناظم ؛ يک هفته ای مثل سگ بود . عصبانی ، <br />پر سروصدا و شارت و شورت ! حتی نرفتم احوال مادرش را بپرسم . يک هفته ی <br />تمام می رفتم و در اتاقم را می بستم و سوراخ های گوشم را می گرفتم و تا ازو چز <br />بچه ها بخوابد ، از اين سر تا آن سر اتاق را می کوبيدم .ده روز تمام ، قلب من و <br />بچه ها با هم و به يک اندازه از ترس و وحشت تپيد . تا عاقبت پول ها وصول شد . <br />منتها به جای سيصدو خرده ای ، فقط صد و پنجاه تومان . علت هم اين بود که در <br />تنظيم صورت حساب ها اشتباهاتی رخ داده بود که ناچار اصلاحش کرده بودند ! <br /> <br />۱۴ <br /> <br />غير از آن زنی که هفته ای يک بار به مدرسه سری می زد ، از اوليای اطفال دو سه <br />نفر ديگر هم بودند که مرتب بودند . يکی همان پاسبانی که با کمربند ، پاهای پسرش <br />را بست و فلک کرد .يکی هم کارمند پست و تلگرافی بودکه ده روزی يک بار می آمد و پدر <br />همان بچه ی شيطان . و يک استاد نجار که پسرش کلاس اول بود و خودش <br />سواد داشت و به آن می باليد وکار آمد می نمود .يک مقنی هم بود درشت استخوان و بلند <br />قد که بچه اش کلاس سوم بود و هفته ای يک بار می آمد و همان توی حياط ، ده پانزده <br />دقيقه ای با فراش ها اختلاط می کرد و بی سرو صدا می رفت . نه کاری داشت ، <br />نه چيزی ا ز آدم می خواست و همان طورکه آمده بود چند دقيقه ای را با فراش صحبت <br />می کرد و بعد می رفت . فقط يک روز نمی دانم چرا رفته بود بالای ديوار <br />مدرسه . البته اول فکر کردم مامور اداره برق است ولی بعد متوجه شدم که همان <br />مرد مقنی است . بچه جيغ و فرياد می کردند و من همه اش درين فکر بودم که چه <br />طور به سر ديوار رفته است ؟ماحصل داد و فريادش اين بود که چرا اسم پسر او <br />را برای گرفتن کفش و لباس به انجمن نداديم .وقتی به او رسيدم نگاهی به او انداختم و <br />بعد تشری به ناظم و معلم ها زدم که ولش کردند و بچه ها رفتند سرکلاس و بعد بی <br />اين که نگاهی به او بکنم ، گفتم : <br />- «خسته نباشی اوستا .» <br />و همان طور که به طرف دفتر می رفتم رو به ناظم و معلم ها افزودم : <br />-« لابد جواب درست و حسابی نشنيده که رفته سر ديوار.» <br />که پشت سرم گرپ صدايی آمد و از در دفتر که رفتم تو ، او و ناظم با هم وارد شد ند. <br />گفتم نشست . و به جای اينکه حرفی بزند به گريه افتاد . هرگز گمان نمی کردم از <br />چنان قد و قامتی صدای گريه دربيايد .اين بود که از اتاق بيرون آمد م و فراش <br />را صدا زدم که آب برايش بياورد و حالش که جا آمد ، بياوردش پهلوی من . <br />اما ديگر از او خبری نشد که نشد .نه آن روز و نه هيچ روز ديگر .آن روز چند دقيقه ای <br />بعد ، از شيشه ی اتاق خودم ديدمش که دمش را لای پايش گذاشته بود از در مدرسه بيرون <br />می رفت و فراش جديد آمد که بله می گفتند از پسرش پنج تومان خواسته بودند <br />تا اسمش را برای کفش ولباس به انجمن بدهند . پيدا بود باز تو ی کوک ناظم رفته <br />است . مرخصش کردم و ناظم را خواستم .معلو م شد می خواسته ناظم را بزند . <br />همين جوری و بی مقدمه .اواخر بهمن بودکه يکی از روزهای برفی با يکی ديگر از <br />اوليای اطفال آشنا شدم . يارو مرد بسيار کوتاهی بود ؛ فرنگ ماب و بزک کرده <br />و اتو کشيده که ننشسته از تحصيلاتش و از سفر های فرنگش حرف زد .می خواست <br />پسرش را آن وقت سال از مدرسه ی ديگر به آن جا بياورد . پسرش از آن بچه - <br />هايی بود که شير و مربای صبحانه اش را با قربان صدقه توی حلق شان می تپانند . <br />کلاس دوم بود و ثلث اول دو تا تجديد آورده بود .می گفت در باغ ييلاقی اش که نزديک <br />مدرسه است ، باغبانی دارند که پسرش شاگرد ماست و درس خوان است و پيدا است <br />که بچه ها زير سايه شما خوب پيشرفت می کنند .و ازاين پيزرها . و حال به خاطر <br />همين بچه ، توی اين برف و سرما ، آمده اند ساکن باغ ييلاقی شده اند . بلند شدم <br />ناظم را صدا کردم و دست او و بچه اش را توی دست ناظم گذاشتم و خداحافظ شما <br />... و نيم ساعت بعد ناظم برگشت که يارو خانه ی شهرش را به يک دبيرستان <br />اجاره داده ، به ماهی سه هزار و دويست تومان ، و التماس دعا داشته ، يعنی معلم سرخانه <br />می خواسته و حتی بدش نمی آمد ه است که خود مدير زحمت بکشند و از ين گنده - <br />گوزی ها .... احساس کردم که ناظم دهانش آب افتاده است . و من به ناظم <br />حالی کردم خودش برود بهتراست و فقط کاری بکند که نه صدای معلم ها در بيايد و نه <br />آخر سال ، برای يک معدل ده احتياجی به من بميرم و تو بميری پيدا کند . همان روز <br />عصر ناظم رفته بود و قرار ومدار برا ی هر روز عصر يک ساعت به ماهی صدو پنجاه <br />تومان .ديگر دنيابه کام ناظم بود . حال مادرش هم بهتر بود و از بيمارستان <br />مرخصش کرده بودند و به فکر زن گرفتن افتاده بود .و هر روز هم برای يک نفر نقشه <br />می کشيد حتی برای من هم .يک روز در آمد که چرا ما خودمان « انجمن خانه و مدرسه » <br />نداشته باشيم ؟ نشسته بود و حسابش را کرده بود ديده بود که پنجاه شصت <br />نفری از اوليای مدرسه دست شان به دهان شان می رسد و از آن هم که به پسرش درس <br />خصوصی می داد قول مساعد گرفته بود . حاليش کردم که مواظب حرف وسخن <br />اداره ای باشد و هرکار دلش می خواهد بکند .کاغذ دعوت را هم برايش نوشتم با آب وتاب <br />و خودش برای ادره ی فرهنگ ، داد ماشين کردند و به وسيله ی خود بچه فرستاد . <br />و جلسه با حضور بيست و چند نفری از اوليای بچه ها رسمی شد . خوبيش اين بود <br />که پاسبان کشيک پاسگاه هم آمده بود ودم در برای همه ، پاشنه هايش را به هم می کوبيد و <br />معلم ها گوش تا گوش نشسته بودند و مجلس ابهتی داشت و ناظم ، چای و شيرينی تهيه کرده <br />بود و چراغ زنبوری کرايه کرده بود و باران هم گذاشت پشتش و سالون برای اولين بار <br />درعمرش به نوايی رسيد .يک سرهنگ بود که رييسش کرديم و آن زن را که هفته ای <br />يک بار می آمد نايب رئيس .آن که ناظم به پسرش درس خصوصی می داد نيامده بود . <br />اما پاکت سر بسته ای به اسم مدير فرستاده بود که فی المجلس بازش کرديم . <br />عذر خواهی از اينکه نتوانسته بود بيايد و وجه ناقابلی جوف پاکت .صدو پنجاه تومان . <br />و پول را روی ميز صندوق دار گذاشتيم که ضبط و ربط کند . <br />نائب رئيس بزک کرده و معطر شيرينی تعارف می کرد و معلم ها باهر با ر که شيرينی <br />بر می داشتند ، يک بار تا بناگوش سرخ می شدند و فراش ها دست به دست چای می آوردند . <br />در فکر بودم که يک مرتبه احساس کردم ، سی صد چهار صد تومان پول نقد ، روی ميز <br />است و هشت صد تومان هم تعهد کرده بودند .پيرزن صندوقدار که کيف پولش <br />را همراهش نياورده بود ناچار حضار تصويب کردند که پول ها فعلا پيش ناظم باشد . <br />و صورت مجلس مرتب شد و امضا ها رديف پای آن و فردا فهميدم که ناظم همان شب <br />روی خشت نشسته بوده و به معلم سور داده بوده است .اولين کاری که کردم رونوشت <br />مجلس آن شب را برای اداره ی فرهنگ فرستادم . و بعد همان استاد نجار را <br />صدا کردم و دستور دادم برای مستراح ها دوروزه در بسازد که ناظم خيلی به سختی <br />پولش را داد .و بعد در کوچه ی مدرسه درخت کاشتيم . تور واليبال را تعويض <br />و تعدادی توپ در اختيار بچه ها گذاشتيم برای تمرين در بعد از ظهر ها و آمادگی برای <br />مسابقه با ديگر مدارس و درهمين حين سر و کله ی بازرس تربيت بدنی هم پيدا شد و <br />هرروز سرکشی و بيا و برو .تا يک روز که به مدرسه رسيدم شنيدم که از سالون سر <br />و صدا می آيد . صد اهالتر بود . ناظم سر خود رفته بود و سرخود دويست سی <br />صد تومان داده بود و هالتر خريده بود و بچه های لاغر زير بار آن گردن خود را خرد <br />می کرد ند . من در اين ميان حرفی نزدم . می توانستم حرفی بزنم ؟ من چيکاره ب <br />ودم ؟اصلا به من چه ربطی داشت ؟ هر کار که دلشان می خواهد بکنند .مهم اين بود <br />که سالون مدرسه رونقی گرفته بود .ناظم هم راضی بود و معلم ها هم . چون نه <br />خبر از حسادتی بود و نه حرف و سخنی پيش آمد . فقط می بايست به ناظم سفارش <br />می کردم که فکر فراش ها هم باشد . <br /> <br />۱۵ <br /> <br />کم کم خودمان را برای امتحان ها ی ثلث دوم آماده می کرديم . اين بود که اوايل اسفند ، <br />يک روز معلم ها را صدا زدم و در شورا مانندی که کرديم بی مقدمه برای شان داستان <br />يکی از همکاران سابقم را گفتم که هر وقت بيست می داد تا دو روز تب داشت . <br />البته معلم ها خنديدند . ناچار تشويق شدم و داستان آخوندی را گفتم که دربچگی معلم <br />شرعيات مان بود و زير عبايش نمره می داد و دستش چنان می لرزيد که عبا تکان می- <br />خورد و درست ده دقيقه طول می کشيد . و تازه چند ؟بهترين شاگردها دوازده . <br />و البته باز هم خنديدند . که اين بار کلافه ام کرد .و بعد حالی شان کردم که بد نيست <br />در طرح سوال ها مشورت کنيم و از اين حرف ها ...و از شنبه ی بعد ، امتحانات <br />شروع شد . درست از نيمه ی دوم اسفند . سوال ها را سه نفر ی می ديديم . <br />خودم با معلم هر کلاس وناظم . در سالون ميز ها را چيده بوديم البته از <br />وقتی هالتر دار شده بود خيلی زيباتر شده بود . در سالون کاردستی های بچه در همه جا به <br /> چشم می خورد . هر کسی هر چيزی رابه عنوان کاردستی درست کرده بودند و <br />آورده بودند .که برای اين کاردستی ها چه پول ها که خرج نشده بود و چه دست ها <br />که نبريده بود و چه دعواها که نشده بود و چه عرق ها که ريخته نشده بود.پيش از هر <br />امتحان که می شد ، خودم يک ميتينگ برای بچه ها می دادم که ترس از معلم و امتحان <br />بی جا است و بايد اعتماد به نفس داشت و ازين مزخرفات ....ولی مگر حرف به <br />گوش کسی می رفت ؟ از درکه وارد می شد ند ، چنان هجومی می بردند که نگو ! <br />به جاهای دو ر از نظر .يک بار چنان بود که احساس کردم مثل اينکه ازترس لذت <br />می برند .اگر معلم نبودی يا مدير ، به راحتی می توانستی حدس بزنی که کی ه <br />ا با هم قرار و مداری دارند و کدام يک پهلو دست کدام يک خواهد نشست .يکی دو بار <br />کوشيدم بالای دست يکی شان بايستم و ببينم چه می نويسد . ولی چنان مضطرب <br />می شدند و دست شان به لرزه می افتاد که از نوشتن باز می ماندند .می ديدم که اين <br />مردان آينده ، درين کلاس ها و امتحان ها آن قدر خواهند ترسيد که وقتی ديپلمه بشوند يا <br />ليسانسه ، اصلا آدم نوع جديدی خواهند شد . آدمی انباشته ازوحشت ، انبانی از ترس و <br />دلهره .به اين ترتيب يک روز بيشتر دوام نياوردم . چون ديدم نمی توانم قلب بچگانه ای <br />داشته باشم تا با آن ترس و وحشت بچه ها را درک کنم و هم دردی نشان بدهم .اين جور <br />بودکه می ديدم که معلم مدرسه هم نمی توانم باشم . <br /> <br />۱۶ <br /> <br />دوروزقبل از عيد کارنامه ها آماده بود و منتظر امضای مدير .دويست و سی و شش تا امضا <br />اقلا تا ظهر طوی می کشيد . پيش از آن هم تا می توانستم از امضای دفترهای حضور <br />و غياب می گريختم .خيلی از جيره خورهای دولت در ادارات ديگر يا <br />در ميان همکارانم ديده بودم که در مواقع بيکاری تمرين امضا می کنند .پيش از آن <br />نمی توانستم بفهمم چه طور از مديری يک مدرسه يا کارمندی ساده يک اداره می شود به وزارت <br />رسيد . يا اصلا آرزويش را داشت .نيم قراضه امضای آماده و هر کدام معرف يک شخصيت ، <br />بعد نيم ذرع زبان چرب و نرم که با آن ، مار را از سوراخ بيرون <br />بکشی ، يا همه جا را بليسی و يک دست هم قيافه .نه يک جور . دوازده جور . <br />در اين فکرها بودم که ناگهان در ميان کارنامه ها چشمم به يک اسم آشنا افتاد .به اسم پسران <br />جناب سرهنگ که رييس انجمن بود .رفتم توی نخ نمراتش . همه متوسط بود و جای ايرادی <br />نبود . و يک مرتبه به صرافت افتادم که از اول سال تا به حال بچه ها ی <br />مدرسه را فقط به اعتبار وضع مالی پدرشان قضاوت کرده ام .درست مثل اين پسر سرهنگ <br />که به اعتبار کيابيای پدرش درس نمی خواند. ديدم هرکدام که پدرشان فقيرتر <br />است به نظرمن باهوش تر می آمده اند .البته ناظم با اين حرف ها کاری نداشت .مر قانونی <br />را عمل می کرد . از يکی چشم می پوشيد به ديگری سخت می گرفت . <br />اما من مثل اين که قضاوتم را درباره ی بچه ها از پيش کرده باشم و چه خوب بود که نمره ها <br />در اختيار من نبود و آن يکی هم « انظباط » مال آخر سال بود .مسخره تر <br />ين کارها آن است که کسی به اصلاح وضعی دست بزند ، اما در قلمروی که تا سر دماغش <br />بيشتر نيست . و تازه مدرسه ی من ، اين قلمرو فعاليت من ، تا سردماغم هم <br />نبود . به همان توی ذهنم ختم می شد . وضعی را که ديگران ترتيب داده بودند .به <br />اين ترتيب بعد از پنج شش ماه ، می فهميدم که حسابم يک حساب عقلايی نبوده است. <br />احساساتی بوده است . ضعف های احساساتی مرا خشونت های عملی ناظم <br />جبران می کرد و اين بود که جمعا نمی توانستم ازو بگذرم . مرد عمل بود .کار را <br />می بريد و پيش می رفت .در زندگی و درهر کاری ، هر قدمی بر می داشت ،برايش هدف بود . <br />و چشم از وجوه ديگر قضيه می پوشيد . اين بود که برش داشت.ومن <br />نمی توانستم . چرا که اصلا مدير نبودم .خلاص ... و کارنامه ی پسر سرهنگ را که <br />زير دستم عرق کرده بود ، به دقت واحتياج خشک کردم و امضايی زير آن <br />گذاشتم به قدری بد خط و مسخره بود که به ياد امضای فراش جديد مان افتادم . <br />حتما جناب سرهنگ کلافه می شد که چرا چنين آدم بی سوادی را با اين خط و ربط امضا <br />مدير مدرسه کرده اند .آخر يک جناب سرهنگ هم می تواند که امضای آدم معرف شخصيت آدم است . <br /> <br />۱۷ <br /> <br />اواخر تعطيلات نوروز رفتم به ملاقات معلم ترکه ای کلاس سوم .ناظم که با او ميانه <br />خوشی نداشت . ناچار با معلم حساب کلاس پنج و شش قرار و مداری گذاشته بودم <br />که مختصری علاقه ای هم به آن حرف و سخن ها داشت .هم به وسيله ی او بود که <br />می دانستم نشانی اش کجا است و توی کدام زندان است .در راه قبل از هر چيز خبر <br />داد که رييس فرهنگ عوض شده واين طور که شايع است يکی از هم دوره ای های من ، <br />جايش آمد ه. گفتم : <br />- «عجب ! چرا ؟ مگه رييس قبلی چپش کم بود ؟» <br />- «چه عرض کنم .می گند پا تو کفش يکی از نماينده ها کرده . شما خبر نداريد ؟» <br />-«چه طور؟ از کجا خبر داشته باشم ؟» <br />- «هيچ چی ... می گند دوتا از کار چاق کن های انتخاباتی يارو از صندوق <br />فرهنگ حقوق می گرفته اند ؛ شب عيدی رييس فرهنگ حقوق شون رو زده .» <br />- «عجب ! پس اونم می خواسته اصلاحات کنه ! بيچاره .» <br />و بعد از اين حرف زديم که الحمد الله مدرسه مرتب است و آرام و معلم ها همکاری <br />می کنند و ناظم بيش از اندازه همه کاره شده است .ومن فهميدم که باز لابدمشتری <br />خصوصی تازه ای پيدا شده است که سر و صدای همه همکارها بلند شده .دم در زندان <br />شلوغ بود .کلاه مخملی ها ، عم قزی گل بته ها ، خاله خانباجی ها و ...اسم نوشتيم <br />و نوبت گرفتيم و به جای پاها ، دست ها مان زير بار کوچکی که داشتيم ، خسته <br />شد و خواب رفت تا نوبت مان شد .ا زاين اتاق به آن اتاق و عاقبت نرده های آهنی و <br />پشت آن معلم کلاس سه و ... عجب چاق شده بود !درست مثل يک آدم حسابی <br />شده بود . خوشحال شديم و احوالپرسی و تشکر ؛ و ديگر چه بگويم ؟ <br />بگويم چرا خودت را به دردسر انداختی ؟ پيدا بود از مدرسه و کلاس به خوش تر می گذرد . <br />ايمانی بود و او آن را داشت و خوشبخت بود و دردسری نمی ديد و زندان حداقل برايش <br /> کلاس درس بود . عاقبت پرسيدم : <br />- «پرونده ای هم برات درست کردند يا هنوز بلاتکليفی » <br />- «امتحانمو دادم آقا مدير ، بد از آب در نيومد .» <br />- «يعنی چه ؟» <br />-«يعنی بی تکليف نيستم . چون اسمم تو ليست جيره ی زندون رفته . خيالم راحته . <br />چون سختی هاش گذشته .» <br />ديگر چه بگويم .ديدم چيزی ندارم خداحافظی کردم و او رابا معلم حساب تنها گذاشتم <br />و آمدم بيرون و تا مدت ملاقات تمام بشود ، دم در زندان قدم زدم و به زندانی فکر کردم که <br />برای خودم ساخته بودم .يعنی آن خر پول فرهنگ دوست ساخته بود . <br />ومن به ميل و رغبت خودم را در آن زندانی کرده بودم . اين يکی را به ضرب دگنک <br />اين جا آورده بودند .ناچار حق داشت که خيالش راحت باشد . اما من به ميل و رغبت رفته بودم و چه بکنم ؟ ناظم چه طور ؟ راستی اگر رييس فرهنگ از هم دوره ای های <br />خودم باشد ؛ چه طور است بروم و ازو بخواهم که ناظم را جای من بگذارد ، يا <br />همين معلم حساب را ؟... که معلم حساب در آمد و را ه افتاديم .با او هم ديگر حرفی <br />نداشتم . سرپيچ خداحافظ شما و تاکسی گرفتم و يک سر به اداره ی فرهنگ <br />زدم.گرچه دهم عيد بود ، اما هنوز رفت و آمد سال نو تمام نشده بود .برو و بيا و شيرينی <br />و چای دو جانبه . رفتم تو . سلام و تبريک و همين تعارفات را پراند م. <br />بله خودش بود . يکی از پخمه های کلاس . که آخر سال سوم کشتيارش شد م دو بيت <br />شعر را حفظ کند ، نتوانست که نتوانست .و حالا او رئيس بود و من آقا مدير . <br />راستی حيف ازمن ، که حتی وزير چنين رييس فرهنگ هايی باشم !ميز همان طور پاک <br />بود و رفته .اما زير سيگاری انباشته از خاکستر و ته سيگار .بلند شد و چلپ و چولوپ <br />روبوسی کرديم و پهلوی خودش جا باز کرد و گوش تا گوش جيره خورهای فرهنگ <br />تبريکات صميمانه و بدگويی از ماسبق و هندوانه و پيزرها ! و دو نفر که قد و قواره اشان <br />به درد گود زورخانه می خورد يا پای صندوق انتخابات شيرينی به مردم می دادند . <br />نزديک بود شيرينی را توی ظرفش بيندازم که ديدم بسيار احمقانه است . سيگارم که <br />تمام شد قضيه ی رييس فرهنگ قبلی و آن دو نفر را در گوشی ازش پرسيدم ، حرفی نزد . <br />فقط نگاهی می کرد که شبيه التماس بود و من فرصت جستم تا وضع معلم کلاس سوم <br />را برايش روشن کنم و از او بخواهم تا آن جا که می تواند جلوی حقوقش را نگيرد . <br />و از در که آمد م بيرون ، تازه يادم آمد که برای کار ديگری پيش رييس فرهنگ بودم . <br /> <br />۱۸ <br /> <br />باز ديروز افتضاحی به پا شد .معقول يک ماهه ی فروردين راحت بوديم . اول ارديبهشت <br />ماه جلالی و کوس رسوايی سر ديوارمدرسه .نزديک آخر وقت يک جفت پدرو مادر ، بچه - <br />شان درميان ، وارد اتاق شدند . يکی برافروخته و ديگری رنگ و رو باخته <br />و بچه شان عينا مثل اين عروسکهای کوکی . سلام و عليک و نشستند . خدايا ديگر <br />چه اتفاقی افتاده است ؟ <br />-« چه خبر شده که با خانوم سرافرازمون کرديد ؟» <br />مرد اشاره ای به زنش کرد که بلند شد و دست بچه را گرفت و رفت بيرون و من ماندم <br />و پدر .اما حرف نمی زد . به خودش فرصت می داد تا عصبانيتش بپزد . <br />سيگارم را در آوردم و تعارفش کرد م. مثل اين که مگس مزاحمی را از روی دماغش <br />بپراند ، سيگار را رد کرد و من که سيگارم را آتش می زدم ،فکر کردم لابد دردی داردکه <br />چنين دست و پا بسته و چنين متکی <br />به خانواده به مدرسه آمده .باز پرسيدم : <br />-«خوب ، حالا چه فرمايش داشتيد ؟ <br />که يک مرتبه ترکيد : <br />-« اگه من مدير مدرسه بودم و هم چه اتفاقی می افتاد ، شيکم خودمو پاره می کردم . <br />خجالت بکش مرد ! برو استعفا بده . تا اهل محل نريختن تيکه تيکه ات کنند ، دوتا گوشتو <br />وردار و دررو . بچه های مردم می آن اين جا درس بخونن و حسن اخلاق. نمی آن که ..» <br />- «اين مزخرفات کدومه آقا ! حرف حساب سرکار چيه ؟» <br />و حرکتی کردم که اورا از در بيندازم بيرون . اما آخر بايد می فهميدم چه مرگش است . <br />ولی آخر با من چه کار دارد ؟» <br />-« آبروی من رفته . آبروی صد ساله ی خونواده ام رفته . اگه در مدرسه ی <br />تو رو تخته نکنم ، تخم بابام نيستم . آخه من ديگه با اين بچه چی کار کنم ؟» <br />تو اين مدرسه ناموس مردم در خطره . کلانتری فهميده ؛ پزشک قانونی فهميده ؛ يک <br />پروند ه درست شده پنجاه ورق ؛ تازه می گی حرف حسابم چيه ؟حرف حسابم اينه <br />که صندلی و اين مقام از سر تو زياده . حرف حسابم اينه که می دم محاکمه ات کنند و <br />از نون خوردن بندازنت ....او می گفت و من گوش می کردم و مثل دو تا سگ <br />هار به جان هم افتاده بوديم که در باز شد و ناظم آمد تو . به دادم رسيد . در <br />همان حال که من و پدر بچه در حال دعوا بوديم زن و بچه همان آقا رفته بودند و قضايا <br />را برای ناظم تعريف کرده بودند و او فرستاده بوده فاعل را از کلاس کشيده بودند بيرون <br />..و گفت چه طور است زنگ بزنيم و جلوی بچه ها ادبش کنيم و کرديم . يعنی <br />اين بار خود من رفتم ميدان . پسرک نره خری بود از پنجمی ها با لباس مرتب و صورت <br />سرخ و سفيد و سالکی به گونه . جلوی روی بچه ها کشيدمش زير مشت و لگد <br />و بعد سه تا از ترکه ها را که فراش جديد فوری از باغ همسايه آورده بود ، سه سرو <br />صورتش خرد کردم . چنان وحشی شده بودم که اگر ترکه ها نمی رسيد ، پسرک <br />را کشته بودم . اين هم بود که ناظم به دادش رسيد و وساطت کرد و لاشه اش را توی <br />دفتر برد ند و بچه هارا مرخص کردند و من به اتاقم برگشتم و با حالی زار روی <br />صندلی افتادم ، نه از پدر خبری بود و نه از مادرو نه از عروسک های کوکی شان که <br />ناموسش دست کاری شده بود . و تازه احساس کردم که اين کتک کاری را بايد <br />به او می زدم .خيس عرق بودم و دهانم تلخ بود . تمام فحش هايی که می بايست <br />به آن مردکه ی دبنگ می دادم و نداده بودم ، دردهانم رسوب کرده بود و مثل دم مار <br />تلخ شده بود .اصلا چرا زدمش ؟چرا نگذاشتم مثل هميشه ناظم ميدان داری کند که <br />هم کارکشته تر بود و هم خونسردتر . لابد پسرک با دختر عمه اش هم نمی تواند <br />بازی کند . لابد توی خانواده شان ، دخترها سر ده دوازده سالگی بايد از پسر های هم <br />سن رو بگيرند . نکند عيبی کرده باشد ؟و يک مرتبه به صرافت افتادم که بروم ببينم <br />چه بلايی به سرش آورده ام . بلند شدم و يکی از فراش ها را صدا کردم که فهميدم <br />روانه اش کرده اند .آبی آورد که روی دستم می ريخت و صورتم را می شستم و <br />می کوشيدم که لرزش دست هايم را نبيند . و در گوشم آهسته گفت که پسر مدير شرکت <br />اتوبوسرانی است و بد جوری کتک خورده و آن ها خيلی سعی کرده اند که تر و تميزش <br />کنند ... احمق مثلا داشت توی دل مرا خالی می کرد .نمی دانست که <br />من اول تصميم را گرفتم ، بعد مثل سگ هار شد م . و تازه می فهميدم کسی را زد ه ام <br />که لياقتش را داشته .حتما از اين اتفاق ها جای ديگر هم می افتد.آدم بردارد پايين <br />تنه بچه ی خودش را ، يا به قول خودش ناموسش را بگذارد سر گذر که کلانتر محل <br />و پزشک معاينه کنند ! تا پروند ه درست کنند ؟با اين پدرو مادرها بچه ها حق دارند <br />که قرتی و دزد و دروغگو از آب در بيايند . اين مدرسه ها را اول برای پدرو مادر <br />ها باز کنند ... با اين افکار به خانه رسيدم .زنم در را که باز کرد ؛ چشم هايش گرد شد . <br />هميشه وقتی می ترسد اين طور می شود.برای اينکه خيال نکند آدم کشته ام ، زود <br />قضايا رابرايش گفتم . و ديد م که در ماند .يعنی ساکت ماند . آب سرد ، عرق <br />بيدمشک ، سيگار پشت سيگار فايده نداشت، لقمه از گلويم پايين نمی رفت و دست ها <br />هنوز می لرزيد . هر کدام به اندازه ی يک ماه فعاليت کرده بودند . با سيگار <br />چهارم شروع کرد م: <br />-« می دانی زن ؟ بابای يارو پول داره . مسلما کار به دادگستری و اين جور خنس ها <br />می کشه . مديريت که الفاتحه . اما خيلی دلم می خواد قضيه به <br />داد گاه برسه . يک سال آزگار رو دل کشيده ام و ديگه خسته شده ام . دلم می خواد <br />يکی بپرسه چرابچه ی مردم رو اين طوری زدی ، چرا تنبيه بدنی کردی! <br />آخ يک مدير مدرسه هم حرف هايی داره که بايد يک جايی بزنه ....» <br />که بلند شد و رفت سراغ تلفن . دو سه تا از دوستانم را که در دادگستری کاره ای بودند ، <br />گرفت و خودم قضيه را برای شان گفتم که مواظب باشند .فردا پسرک فاعل به مدرسه <br />نيامده بود . و ناظم برايم گفت که قضيه از ين قرار بوده است که دوتايی به <br />هوای ديدن مجموعه تمبر های فاعل با هم به خانه ای می روند و قضايا همان جا اتفاق <br />می افتد و داد و هوار و دخالت پدر و مادر های طرفين و خط ونشان و شبانه کلانتری ؛ <br />و تمام اهل محل خبر دارند . او هم نظرش اين بود که کار به دادگستری خواهد کشيد . <br />و من يک هفته ی تمام به انتظار اخطاريه ی دادگستری صبح و عصر به مدرسه <br />رفتم و مثل بخت النصر پشت پنجره ايستادم .اما در تمام اين مدت نه از فاعل خبری <br />شد ، نه از مفعول و نه از پدر و مادر ناموس پرست و نه از مدير شرکت <br />اتوبوسرانی . انگار نه انگار که اتفاقی افتاده .بچه ها می آمدند و می رفتند ؛ برای <br />آب خوردن عجله می کردند ؛ به جای باز ی کتک کاری می کردند و همه چيز مثل قبل بود . <br />فقط من ماندم و يک دنيا حرف و انتظار.تا عاقبت رسيد .... احضاريه ی ای <br />با تعيين وقت قبلی برای دو روز بعد ، در فلان شعبه و پيش فلان بازپرس دادگستری . <br />آخر کسی پيدا شده بود که به حرفم گوش کند . <br /> <br />۱۹ <br /> <br />تا دو روز بعدکه موعد احضار بو د، <br />اصلا از خانه در نيامدم . نشستم و ماحصل حرف هايم را روی کاغذ آوردم . <br />حرف هايی که با همه ی چرندی هر وزير فرهنگی می توانست با آن يک برنامه ی <br />هفت ساله برای کارش بريزد .و سرساعت معين رفتم دادگستری . اتاق معين و <br />بازپرس معين . در را باز کردم و سلام ، و تا آمدم خودم را معرفی کنم و احضاريه <br />را در بياورم ، يارو پيش دستی کرد و صندلی آورد و چای سفارش داد و « احتياجی <br />به اين حرف ها نيست و قضيه ی کوچک بود و حل شد و راضی به زحمت شما نبوديم ...» <br />که عرق سرد بر بدن من نشست . چاييم را که خوردم ، روی همان کاغذ نشان دار دادگستری <br />استعفا نامه ام را نوشتم و به نام هم کلاسی پخمه ام که تازه رييس شده بود ، دم در پست کردم. <br /> <br /> « تمام » <br /> نون والقلم 1567 3196 2006-09-29T17:27:20Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[نون والقلم]] | مؤلف = جلال آل احمد | قسمت = | قبلی = | بعدی = | یادداشت = }} 1 پيش درآمد يکی بود يکی نبود . غير از خدا هيچ کس نبود . يک چوپان بود که يک گله بزغاله داشت و يک کله ی کچل ، و هميشه هم يک پوست خيک می کشيد به کله اش تا مگس ها اذيتش نکنند . از قضای کردگار يک روز آقا چوپان ما داشت گله اش را از دور و بر شهر گل گشادی می گذراند که ديد جنجالی است که نگو .مردم همه از شهر ريخته بودند بيرون و اين طرف خندق علم و کتل هوا کرده بودند و هر دسته يک جور هوار می کردند و يا قدوس می کشيدند . همه شان سرشان به هوا بود .و چشم هاشان رو به آسمان . آقا چوپان ما گله اش را همان پس و پنا ها ، يک جايی لب جوی آب ، زير سايه درخت توت ، خواباند و به سگش سفارش کرد مواظب شان باشد و خودش رفت تا سر و گوشی آب بدهد . اما هرچه رو به آسمان کرد ، چيزی نديد . جز اين که سر برج و باروی شهر و بالا سر دروازه هاشان را آينه بندان کرده بودند و قالی آويخته بودند و نقاره خانه ی شاهی ، تو بالاخانه ی سر دروازه ی بزرگ ، همچه می کوبيد و می دميد که گوش فلک را داشت کر می کرد . آقا چوپان ما همين جور يواش يواش وسط جمعيت می پلکيد و هنوز فرصت نکرده بود از کسی پرس و جويی بکند که يک دفعه يکی از آن قوش های شکاری دست آموز مثل تير شهاب آمد و نشست روی سرش . از آن قوش هايی که يک بزغاله را درسته می برد هوا.و آقا چوپان ما تا آمد بفهمد کجا به کجاست ، که مردم ريختند دورش و سردست بلندش کردند و با سلام و صلوات بردندش . کجا ؟ خدا عالم است . هرچه تقلا کرد و هر چه داد زد ، مگر به خرج مردم رفت ؟ اصلا انگار نه انگار ! به خودش گفت: «خدايا ! مگه من چه گناهی کرده ام ؟ چه بلايی می خوان سرم بيارن؟ خدا روشکر که از شر اين حيوون لعنتی راحت شدم . نکنه آمده بود چشام رو درآره!...» و همين جور با خودش حرف می زد که مردم دست به دست رساندندش جلوی خيمه و خرگاهی شاهی و بردندش تو . آقا چوپان ما از ترس جانش ، دو سه بار از آن تعظيم های بلند بالا کرد و تا آمد بگويد «قربان...» که شاه اخ و پيفی کرد و به اشاره ی دست فهماند که ببرندش حمام و لباس نو تنش کنند و برش گردانند .» آقا چوپان ما که بدجوری هاج و واج مانده بود و دلش هم شور بزغاله ها را می زد ، باز تا آمد بفهمد کجا به کجاست که سه تا مشربه آب داغ ريختند سرش و يک دلاک قلچماق افتاد به جانش . اين جای قضيه البته بسيار خوب بود . چون آقا چوپان ما سال های آزگار بود که رنگ حمام را نديده بود . البته سال و ماهی يک بار اگر گذارش به رودخانه ی باريکه ای می افتاد تنی به آب می زد ؛ اما غير از شب عروسيش ، يادش نبود حمام رفته باشد و کيسه کشيده باشد . اين بود به که قضا تن داد و پوست خيک را از کله اش کشيد و تا کرد و گذاشت کنار ؛ و ته و توی کار را يواش يواش از دلاک حمام درآورد که تا حالا کله ی اين جوری نديده بود و ماتش برده بود . قضيه از اين قرار بود که هفته ی پيش سرب داغ تو گلوی وزير دست راست پادشاه مانده بود و راه نفسش را بسته بود و حالا اين جوری داشتند برايش جانشين معين می کردند . آقا چوپان ما خيالش که راحت شد ، سردرد دل را با دلاک وا کرد و تا کار شست و شو تمام بشود و شال و جبه ی صدارت بياورند تنش کنند ، فوت و فن وزارت را از دلاک ياد گرفت ، و هرچه فدايت شوم و قبله ی عالم به سلامت باشد و از اين آداب بزرگان شنيده بود ، به خاطر سپرد و دلاکه هم کوتاهی نکرد و تا می توانست کمرش را با آب گرم مالش داد که استخوان هاش نرم بشود و بتواند حسابی خودش را دولا و راست بکند . و کار حمام که تمام شد ، خودش را سپرد به خدا و رفت توی جبه صدارت . اما از آن جا که آقا چوپان ما اصلا اهل کوه و کمر بود ، نه اهل اين جور ولايت ها و شهر ها ، با اين جور بزرگان و شاه و وزرا ؛ وو از آن جا که اصلا آدم صاف و ساده ای بود ؛ فکر بکری به کله اش زد . و آن فکر بکر اين که وقتی از حمام درآمد کپنک و چاروخ ها و پوست خيک کله اش را با چوب دستی گله چرانيش پيچيد توی يک بخچه و سپرد به دست يکی از قراول ها و وقتی رسيد به کاخ وزارتی اول رفت تو زير زمين هاش گشت و گشت تا يک پستوی دنج گير آورد و بخچه را گذاشت توی يک صندوق و درش را قفل کرد و کليدش را زد پرشالش و رفت دنبال کار وزارت و دربار . اما بشنويد از پرقيچی های و زير دست راست قبلی ، که با آمدن آقا چوپان ما دست و پاشان حسابی تو پوست گردو رفته بود و از لفت و ليس افتاده بودند ؛ چون که آقا چوپان وزير شده ی ما سور و ساتشان را بريده بود و گفته بود ، به رسم ده «هرکه کاشت بايد درو کند.»...جان دلم که شما باشيد اين پرقيچی ها نشستند و با وزير دست چپ ساخت و پاخت کردند و نقشه کشيدند که دخل اين وزير دهاتی را بياورند که خيال کرده کار وزارت مثل کدخدايی يک ده است . اين بود که اول سيل قابچی باشی مخصوص وزير جديد را چرب کردند و به کمک او زاغ سياهش را چوب زدند . و زدند و خبرچينی کردند و کردند و کردند تا فهميدند که وزير جديد ، هفته ای يک روز می رود توی پستو و يک ساعتی دور از اغيار يک کارهايی می کند ، اين دمب خروس که به دست شان افتاد رفتند و چو انداختند و به گوش شاه رساندند که چه نشسته ای ، وزير دست راست هنوز از راه نرسيده يک گنج به هم زده ، گنده تر از گنج قارون و سليمان . و همه اش را هم البته که از خزانه ی شاهی دزديده ! شاه هم که خيلی عادل بود و رعيت پرور و به همين دليل سالی دوازده تا دوستاق خانه ی تازه می ساخت تا هيچ کس جرات دزدی و هيزی نکند ؛ با وزير دست چپ قرار گذاشت که يک روز سربزنگاه بروند ، گيرش بياورند و پته اش را روی آب بيندازند . جان دلم که شما باشيد ، راويان شکرشکن چنين روايت کرده اند که وقتی روز و ساعت موعود رسيد ، شاه با وزير دست چپ و يک دسته قراول و يساول و همه ی پرقيچی ها راه افتادند و هلک و هلک رفتند سراغ پستوی مخفی و وزير دست راست ، و همچه که در را باز کردند و رفتند تو ، نزديک بود از تعجب شاخ در بياورند ! ديدند وزير دست راست نشسته ، پوست خيک به کله اش کشيده ، جبه ی وزارت را از تنش درآورده ، همان لباس های چوپانی را پوشيده و تکيه داده به چوب دستی زمخت و قديمش و دارد های های گريه می کند ، شاه را می گويی چنان تو لب رفت که نگو . وزير دست چپ و پرقيچی ها که ديگر هيچ چی. باقيش را خودتان حدس بزنيد . البته وزير دست راست از اين دردسرهای اول کار که راحت شد يک نفر آدم امين را روانه ی ده آبا اجداديش کرد که تاوان گله ی مردم ده را که آن روز لت و پار شده بود ، بدهد . چون آقا چوپان ما بعدها فهميد که همان روز هرکدام از بزغاله ها مردنی های گله اش را يکی از سردمداران و قداره بندهای محله های شهر ، جلوی موکب شاهی قربانی کرده . و از زير اين دين که بيرون آمد زن و بچه هاش را خواست به شهر وبچه ها را گذاشت مکبت و به خوشی و سلامت زندگی کردند و کردند و کردند تا قضای الهی به سرآمد و نوبت وزارت رسيد به يکی ديگر . يعنی وزارت دست راست مغضوب شد و سر سفره ی دربار زهر ريختند تو غذاش و حکيم باشی دربار که حاضر و ناظر بود به اسم اين که قولنج کرده ، دستور داد زود برسانندش به خانه . آقا چوپان ما که وزارت بهش آمد نکرده بود ، فورا شستش خبردار شد . به خانه که رسيد گفت رو به قبله بخوابانندش و بچه هاش را صدا کرد و بهشان سپرد که مبادا مثل او خام جبه ی صدارت بشوند و اين هم يادشان باشد که از کجا آمده اند و بعد هم سفارش چاروخ و کپنک چوپانيش را به آن ها کرد و سرش را گذاشت زمين و بی سر و صدا مرد و چون در مدت وزارت ، نه مال و منالی به هم زده بود و نه پول و پله ای اندوخته بود تا کسی مزاحم زن و بچه اش بشود ، اين بود که زن و بچه هاش بعد از خاک کردن او برگشتند سر آب و ملک اجدادی . دختر ها خيلی زود شوهر کردند و رفتند و مادره هم فراق شوهرش را شش ماه بيش تر تحمل نکرد . اما پسرها که دو تا بودند چون پشت شان باد خورده بود و بعد از مدت ها شهرنشينی ، پينه ی دست هاشان آب شده بود و ديگر نمی توانستند بيل بزنند و او ياری کنند ؛ يک تکه ملکی را که وارث پدری داشتند ، فروختند و آمدند شهر و چون کاری ديگر از دست شان برنمی آمد شروع کردند به مکتب داری... خوب . درست است که قصه ی ما ظاهرا به همين زودی به سر رسيد ، اما شما می دانيد که کلاغه اصلا به خانه اش نرسيد و درين دور و زمانه هم هيچ کس قصه ی به اين کوتاهی را از کسی قبول نمی کند . و از قضای کردگار ناقلان اخبار هم اين قصه را فقط به عنوان مقدمه آورده اند تا حرف اصل کاری شان را برای شما بزنند . اين است که تا کلاغه به خانه اش برسد ، می رويم ببينيم قصه ی کاصل کاری کدام است ديگر . 2 مجلس اول حالا باز هم يکی بود و يکی نبود . در يک روزگار ديگر ، دو تا آميرزا بنويس بودند که هرکدام دم يک در مسجد جامع شهر بزرگی که هم شاه داشت هم وزير ، هم ملا داشت و هم رمال ، هم کلانتر و هم داروغه و هم شاعر و هم جلاد ؛ صبح تا شام قلم می زدند و کار مردم شهر را راه می انداختند . يکی شان اسمش آميرزا اسدالله بود و آن يکی آميرزا عبدالزکی .هر دو از توی مکتب خانه با هم بزرگ شده بودند و سواد و خط و ربط شان ، بفهمی نفهمی عين هم ديگر بود و گذشته از همکاری ، محل کسب شان هم نزديک هم بود . هر دو تاشان هم زن داشتند و هر کدام هم سی چهل ساله مردی بودند .اما آميرزا عبدالزکی بچه نداشت و اين خودش درد بی درمانی شده بود. و گرچه کار و بارشان از آميرزا اسدالله خيلی بهتر بود ، هفته ای هفت روز با زنش حرف و سخن داشت که مدام پسه ی دو تا بچه ديگر گرد و قنبلی آميرزا اسدالله را تو سر شوهرش می زد . گرچه از قديم و نديم گفته اند که همکار چشم ديدن همکار را ندارد ، اما وضع کار و روزگار اين دو تا آميرزا بنويس جوری بود که لازم نمی ديدند چشم و هم چشمی کنند .آن که بچه نداشت پول و پله داشت و با بزرگان می نشست و آن که مال و منالی نداشت دو تا بچه ی مامانی داشت که يک موی گنديده شان را به تمام دنيا با بزرگانش نمی داد . ازين گذشته آدم با سواد توی آن شهر ، گرچه پايتخت بزرگی بود ، خيلی کم بود ، و اگر قرار می شد هرکدام از اهل شهر ، دست کم سالی يک عريضه شکايت به کلانتر محل يا داروغه ی شهر بنويسد کار آن قدر بود که اين دو تا همکار ، تو پای هم ديگر نپيچند .در صورتی که در آن شهر ماهی يک بار يک نفر را از بالای بارو می انداختند تو خندق جلوی گرگ های گرسنه ؛ و هردو ماهی يک بار هم يکی را شمع آجين می کردند و صبح تا غروب دور شهر می گرداندند ، تا کسی جرات دزدی و هيزی نکند . و به هر صورت مشتری ميرزا بنويس های ما چندان کم نبود . و به همين مناسبت دوستی شان را که حفظ کرده بودند هيچ چی ، گاهی گداری هم در عالم رفاقت زير بال هم ديگر را می گرفتند . ديگر اين که از هم رودربايستی نداشتند ؛ از اسرار هم ديگر با خبر بودند ؛ زياد اتفاق می افتاد که با هم درد دل کنند . اما هرکدام شان هم در زندگی برای خودشان راهی را انتخاب کرده بودند و فضولی به کار هم ديگر نمی کردند . خوب حالا چه طور است برويم سراغ يکی يکی اين دو تا ميرزابنويس و ببينيم حال و روزگار هر کدام چه طورها بود . جان دلم که شما باشيد از شش تا شکمی که زن آميرزا عبدالله برايش زاييده بود ، فقط دوتاشان مانده بودند . يکيش پسردوازده ساله ای بود به اسم حميد که صبح ها می رفت مکتب و عصرها دم پرباباش می گشت و فرمان می برد و راه و رسم ميرزابنويسی را ياد می گرفت و آن يکيش دخختر هفت ساله تو دل برويی بود به اسم حميده که صبح تا شام پابه پای مادرش راه می رفت و براش شيرين زبانی می کرد و از سبزی پاک کردن گرفته تا گوشت کوبيدن ؛ هرکاری که مادر بهش می گفت ، راه می انداخت . خانه شان دو اتاق داشت با يک حوض . و يک باغچه ی کوچولو هم داشتند به اندازه ی يک کف دست که بچه ها توش ، لاله عباسی کاشته بودند و خودشان هم آبش می دادند . توی حوض شان هم پنج تا ماهی گل گلی ، صبح تا شام دنبال هم می کردند . يکی از اتاق هاشان را با دو قاليچه ی ترکمنی فرش کرده بودند .و يک جفت لاله سر طاقچه اش گذاشته بودند و اتاق ديگر با زيلو فرش شده بود و دو دست رخت خواب بالای اتاق بود و سرطاقچه ها هم ، زيادی کاسه بشقاب مسی و چينی شان را چيده بودند يا از اين جور خرت و خورت های زندگی . يک دانه يخدان هم گذاشته بودند گوشه ی همين اتاق که لباس هاشان را توش می گذاشتند و جزو اين لباس ها هم يک کپنک پاره پاره بود با يک جفت چاروخ و يک عصای گره گوله دار که زن ميرزا اسدالله از دست شان به عذاب آمده بود و نمی دانست چرا ميرزا آن قدر بهشان دل بسته و نمی گذارد بدهندشان به قبا آر خلقی . زن ميرزا اسدالله اسمش زرين تاج بود .از آن زن های کدبانو که از هر انگشت شان هنری می ريزد.و يک تنه يک اردو را ناهار می دهند . اما حيف که توی زندگی ميرزا ، خبری از سور و مهمانی نبود چه برسد به مهمانی اردو. نه بروبيايی ، نه سفره ی رنگينی . نه اسب واستری . و نه کلفت و نوکری . حتی گاهی که زرين تاج خانم ، حالش خوب نبود مجبور بود دسته هونگ را بدهد به دست دختر نازنينش که گوشت بکوبد . دلش خون بود . اما چاره ای نداشت . با همه ی اين ها گاهی که دلش خيلی از دست روزگار سر می رفت ، تلافی اش را سرآميرزا درمی آورد . يک روز سر اين که چرا چادر چاقچور درخشنده خانم (زن آميرزا عبدالزکی)نونوارتر است ؛ روز ديگر سر اين که چرا ميرزا دير به خانه آمده يا چرا دستش هميشه مرکبی است ؛ روز ديگر سر اين که چرا ميراب محل آب اول را که پر از گل و لجن است تو آب انبارخانه ی آنها ول کرده ؛ و از اين جور حرف و سخن ها ...اما اين بگومگوها هيچ وقت به قهر و دعوا نمی کشيد و شب نشده زن و شوهر آشتی می کردند و از نو. اما کار و بار ميرزا اسدالله ازين قرار بود که صبح ناشتايی که می کرد قلم دانش را می زد پرشالش و به اميد حق می رفت دم در مسجد جامع شهر . بساطش را که يک ميز کوچک بود و يک پوست تخت ، از توی کفش دانی مسجد درمی آورد و کنار در مسجد بزرگ ، تو دالان ، پوست تخت را پهن می کرد زيرپاش و دوزانو می نشست پشت ميز به انتظار مشتری . و کارش کاغذ نويسی بود . با خط خوش نستعليق و حاشيه پهن و آخر خط ها سربالا و با آداب تمام . و از هر کاغذی که می نوشت صنار می گرفت . نرخ داشت . مشتری هايش هم کاسب کارهای بازار بودند که حواله ی برنج و روغن و نخود لوبيا برای تجار می فرستادند يآ بيجک و رسيد و پته به هم می دادند ؛ يا خاله چادرهايی که پنهانی از شوهرشان به قوم و خويش ها کاغذ می نوشتند و از هووی تازه شان درددل می کردند و از مادرشوهرشان ، يا کلفت نوکرهايی که از ولايت خودشان دورافتاده بودند و توی شهر گير کرده بودند و دل شان برای هم ولايتی شان تنگ شده بود و توی کاغذ ، احوال يک يکی گاو و گوسفندهای باباشان را می پرسيدند و به همه ی اهل ده جدا جدا سلام می رساندند و برای چاق شدن الاغ گر گرفته ی خانواده دوا درمان سفارش می دادند ...ديگر برای تان بگويم يا عمله بناها که مزد تابستان شان را به ولايت می فرستادند ، يا آدم هايی که شکايتی داشتند و می خواستند عريضه به حاکم و کلانتر و ديوان خانه بنويسند . و اين جور مشتری ها از ديگران بيش تر بودند . چون وقتش که شد ، برای تان بگويم که اوضاع آن روزگار چه جوری بود و چرا سنگ رو سنگ بند نمی شد و چرا دست به دل هر که می گذاشتی ناله اش به فلک بود . جان دلم که شما باشيد ، هفته ای دو سه تا بچه مکتبی بودند که چون اولاد اعيان و اشراف بودند و ننه باباشان حيف شان می آمد که انگشت بچه هاشان زير فشار قلم پينه ببندد ، مشق شان را می زدند زير بغل لله باشی ها و می فرستادند برای ميرزا اسدالله که فوری می نوشت و برمی گرداند وهمين کار ، خودش برای ميرزا هفته ای چارعباسی ، گاهی يک قران ، گاهی هم بيش تر مداخل داشت . بگذريم که اين جور کارها گاهی شب های ميرزا اسدالله را هم می گرفت و پيه سوزش تا بوق سگ روشن بود و بچه ها بی خواب می شدند و داد زرين تاج خانم درمی آمد ؛ اما شکم چهار نفر را سير کردن در آن عهد و زمانه هم کار آسانی نبود و فردا صبح که ميرزا دست می کرد پر شالش و صناری ها و عباسی ها و پنابادها را می ريخت تو دامن زنش ، اوقات تلخی تمام می شد سر بچه ها به جای ديگر گرم بود ، روی هم ديگر را هم می بوسيدند . ديگر از راه های مداخل ميرزا اسدالله اين بود که گاهی چشم آخوندها و کلم به سرها را دور ببيند و صلح نامه يا وصيت نامه ای برای حاج آقاهای محل بنويسد يا قباله ی خريد و فروش خانه و دکان و ملکی را . البته اگر آخوندها که نماينده ی حاکم شرع بودند ، بو نمی بردند و گند قضيه درنمی آمد ، اين جور کارها درآمد کلانی داشت و يک قباله اش می ارزيد به يک سال قلم زدن. حتی گاهی به کاسه نبات و طاقشال هم وصال می داد . اما حيف که اين لقمه های گنده به راحتی از گلو پايين نمی رفت .و در تمام مدت اين پانزده سالی که ميرزا اسدالله جای باباش نشسته بود ، فقط سه بار از اين کارها پاداده بود ؛ که دفعه ی آخرش مال سه سال پيش بود . و از همان سربند نزديک بود روزگار ميرزا سياه شود . و همين قضيه هم باعث شد که ميزان الشريعه ، امام جمعه ی شهر و حاکم شرع ، دم لوله هنگ دار باشی مسجد را ديده بود که زاغ سياه ميرزا را چوب بزند و سير تا پياز کار هر روزه اش را به گوش کلانتر محل برساند. آن دفعه ی آخری ، قضيه ازين قرار بود که آمده بودند ميرزا را برده بودند تا وصيت نامه ی حاج عبدالغنی را بنويسد که پير و خرفت شده بود و زن های صيغه ای و عقديش می ترسيدند ، وصيت نکرده سرش را بگذارد زمين و حاکم و داروغه که دست روی اموالش گذاشتند ، چيزی به کور و کچل های آن ها نرسد . از قضای کردگار حاجی درست يک هفته بعد از وصيت ريق رحمت را سرکشيده بود و کلانتر و داروغه که انبان ها دوخته بودند ، به محض اين که چشم شان به خط و مهر ميرزا اسدالله افتاده بود دود از کله شان بلند شده بود ، اما هيچ کاری نتوانسته بودند بکنند . چون دست خط ميرزا را تمام اهل محل به احترام و اعتبار می شناختند و می دانستند که تو هيچ معامله ای يک نقطه زيادی روی هيچ کلمه ای نمی گذارد . اين بود که کلانتر محل کسی را فرستاده بود پيش همين ميزان الشريعه که به عنوان دخالت در کار ديوان شرع ، ميرزااسدالله را همان در محل کارش ، وسط بازار ، شلاق بزنند . و حقش را بخواهيد خدا پدر ريش سفيدها و پير و پاتال های محل را بيامرزد که اگر دير جنبيده بودند کار از کار گذشته بود. ده دوازده تاشان راه افتاده بودند و به سرکردگی حکيم باشی محل که دايی ميرزااسدالله بود ، رفته بودند پيش ميزان الشريعه ، امام جمعه ی شهر ، و التزام داده بودند که ديگر ميرزا در کار حکيم شرع دخالت نکند . و ميزان الشريعه هم که نقدا وجه ثلث و خمس و زکات حاج عبدالغنی را از دست داده بود ، اما دلش نمی خواست در مرگ هرکدام از آن ريش سفيدها به همين اندازه مغبون بشود ، اين بود که رضايت داد و شکايت حاکم شرع را پس گرفت و کلانتر را هم يک جوری راضی کردند و سر و صداها خوابيد و راستش ريش سفيدهای محل هم همين جوری در اين کار دخالت نکرده بودند يا فقط به احترام حکيم باشی که گذر پوست هرکدام شان روزی به دباغ خانه اش می افتاد ؛ بلکه بيش تر به اين علت به نفع ميرزا اسدالله پادرميانی کردند که خودشان هم برای آن جور معامله ها و قباله نويسی ها و وصيت ها بيش تر مايل بودند ، بی سر و صدا بيايند سراغ آدم قانع و مطمئنی مثل ميرزا و هيچ وقت سرغ حاکم شرع يا کلانتر و داروغه نروند . چون برای هر کار مالی کوچکی يآ برای هر معامله ی مختصری اگر قرار بود پای حاکم شرع و حاکم عرف و ديوان خانه به ميان بيايد ، آن قدر درباره عوارض و عشريه و خمس و مال الله و رد مظالم و ديگر حقوق عقب افتاده سخت می گرفتند که گاهی از اصل معامله هم بيش تر خرج بر می داشت . به اين مناسبت بود که ريش سفيدهای محل به آن عجله پادرميانی کردند و آبروی ميرزا اسدالله را خريدند و با من بميرم تو بميری ، خود ميرزا را هم راضی کردند که بعد از نماز مغرب ، برود جلوی روی همه ی اهل محل ، دست ميزان الشريعه را ببوسد و بعد از آن هم تا می تواند علنا کاری به اين کارها نداشته باشد . اين جوری که ديديد ، گرچه کارهای نان و آب دار کم تر و تور ميرزا اسدالله می خورد ، اما دست کم روزی بيست سی تا کاغذ و پته و حواله و عريضه شکايت می نوشت و با همين ها نان و آب بچه ها را در می آورد و قناعت می کرد ، البته چون علاوه بر اعتمادی که اهل محل بهش داشتند ، خط و ربطشان هم خوب بود و در آداب تذهيب و تشعير و آب و رنگ هم دست داشت ، سالی يکی دو تا مشتری کلان گيرش می آمد که می خواست ديوان حافظی با غزليات شمسی را برايش بنويسد يا رباعيات خيآم را تذهيب کند يا زاد المعادی را روی طومار بياورد . خاکه زغال زمستان و لباس شب عيد بچه ها هم از اين راه در می آمد . جان دلم که شما باشيد سرتاسر کار ميرزا همين جورها بود . راه کارش را هم خوب بلد بود . کاغذهايی را می نوشت بسته به اين که مشتری چه جور آدمی باشد و طرفش چه جور ، القاب و تلقاب می داد و می دانست که با هر کسی چه جور تا کند . يا به هر کسی چه عنوان و خطابی بدهد . از کاغذ به برادر و خواهر گرفته تا شکايت به کلانتر و داروغه و حتی دربار ، همه را بلد بود چه جور شروع کند و چه جور ختم کند و چه جور مطلب را بپروراند که به هيچ جا برنخورد ؛ يا اين که کجای کاغذ ، شعر جا بدهد و کجاش مثل عربی و آيه ی قرآن . از بس هم عريضه ی شکايت نوشته بود ، راه همه ی سوراخ سمبه های حکومتی و ديوان خانه و دوستاق خانه را می دانست و می دانست شاکی چه کارها بايد بکند و دم چه کسانی را بايد ببيند به عريضه اش بگيرد . و باز هم از بس رسيد و برات نوشته بود به همه ی سوراخ پستو های زندگی اهل محل آشنا بود و می دانست هر کدام چقدر آب و ملک دارند ؛ چند تا زن و بچه دارند ؛ و غم و غصه ها و گرفتاری های هرکدام شان چيست . به همين مناسبت اگر کسی عروسی داشت يا ، خدای نکرده عزا ؛ اگر کسی ، زبانم لال ، ورشکست می شد يا می مرد ؛ اول کسی را که خبر می کردند ميرزا اسدالله بود . برای اين که برود ترتيب شربت و خوانچه و قاب و قدح مجلس را بدهد يا بفرستد ديگ و ديگبرش را حاضر کند يا دعوتش را بنويسد . روی اين زمينه ها بود که سرتاسر اهل محل از در مسجد جامع شهر تا نزديکی های ارگ حکومتی ، ميرزا را می شناختند و باهاش سلام و عليک داشتند . شايد بشود گفت دوستش هم داشتند . اما راستش را بخواهيد در کار مردم آن عهد و زمانه نمی شود به راحتی حکم کرد . چون از بس گرفتاری داشتند و خاک توسری ، و از آن جا که هرکاری ، از نان خوردن گرفته تا دختر شوهر دادن ، براشان عزا بود ؛ حق داشتند که زياد هم به فکر آميرزا اسدالله نباشند . اما اين قدرش را می شود حکم کرد که چون ميرزا اسدالله هم يکی از احتياجات اهل محل بود ، همان قدر که رعايت لوله هنگ دار باشی مسجد را می کردند که مبادا يک روز تنگ شان بگيرد و آفتابه شان دير حاضر بشود ؛ همين قدر هم رعايت ميرزا اسدالله را می کردند . نه کم تر و نه بيش تر . درست است که ميرزا اسدالله به هر صورت سر و کارش با قلم بود که اولين خلقت عالم است و شعر می دانست و هر چه بود با آن يکی سر و کارش مدام با لوله هنگ بود و بوی گند ، از زمين تا آسمان فرق داشت ؛ اما برای اهل محل و مردم آن روزگار همين قدر که يکی اسب و استر نداشت و حاجب و دربانی جيره خورش نبود و مهتری دنبال قاطرش سگ دو نمی زد ، تا مجبور باشند تعظيم و تکريمش کنند و بادمجانش را دور قاب بچينند ، کافی بود که او را هم يکی مثل خودشان بدانند و رفتاری را باهاش بکنند که با همه می کنند . خوب . اين کار و بار ميرزا اسدالله . حالا برويم سراغ آن يکی ميرزابنويس . جان دلم که شما باشيد آميرزا عبدالزکی آدمی بود صاحب عنوان و به زحمت می شد بهش گفت ميرزا بنويس . اما چون به هر صورت او هم از راه قلم و کاغذ نان می خورد ، چاره ای نداريم جز اين که او را هم اهل همين بخيه بدانيم . همان جور که خود او هم چاره ای نداشت جز اين که همکاری با ميرزا اسدالله را به ميل و رغبت قبول کند . به هرجهت ، اين آميرزای دوم ، دم آن يکی در مسجد جامع ، اول بازار بزرگ ، يک حجره ی حسابی داشت که با قاليچه های کردی و کاشی فرشش کرده بود و برای مشتری هايش مخده گذاشته بود و به محض اين که يکی از در می آمد تو ، بسته به اين که چه جور آدمی بود و چه کاری داشت ، پادوش را صدا می کرد که برود از آب انبار مسجد آب خنک بياورد يا شربت گلاب برايش درست کند . بله همين طور که ديديد پادو هم داشت . گاهی وقتی هم پيش می آمد که توی مجالس بزرگان و آن جاها که بی اهن و تلپ نمی شود رفت ؛ ميرزا عبدالزکی پادوش را گرچه سواد نداشت ؛ شروع می کرد به سرکوفت زدن بهش که «خاک بر سر ، اگر سواد داشتی حالا تو هم واسه ی خودت آدمی بودی . » و از اين حرف ها . باری آميرزا عبدالزکی گرچه بچه نداشت ، اما اقبالش بلند بود . يک خانه داشت با پنج شش تا اتاق ، بيرونی و اندرونی . و دو تا زير زمين و يک حوض خانه و بيا و برو . و همه جا با قاليچه های جور واجور فرش شده ، و اتاق ها پر از جار و يخدان و مخده و مجری های بزرگ و کوچک . يک کلفت زبر و زرنگ هم داشت که کارهای خانه را می رسيد و درخشنده خانم ، زنش ، سنگين و رنگين می آمد و می رفت و دست به سياه و سفيد نمی زد و برای خودش خانمی می کرد . و راستش را بخواهيد حق هم داشت . چون زنی بود متشخص و از قوم و خويش های خانلر خان ، مقرب ديوان که قرار بود در سلام رسمی آينده ، ملک الشعرای دربار بشود . يعنی اين درخشنده خانم يک نوه ی عمه ای داشت که می شد پسردايی خانلرخان و اين خويشاوندی در آن دور و زمانه خيلی بود و به فيس و افاده اش می ارزيد . گناهش گردن راويان اخبار که می گويند غير از همه ی اين ها دندان خود خانلرخان هم پيش اين درخشنده خانم گير کرده بود ... و گرچه خوب نيست آدم گناه کسی را به گردن بگيرد ، خود ميرزاعبدالزکی هم قضيه را می ديد و زير سبيلی در می کرد . چون از همين راه با ملک الشعرای آينده دربار رفت و آمد پيدا کرده بود که هر وقت قصيده ای می گفت ، مثلا درباره ی صدای آروق وزير دواب بعد از خوردن شکر پلو ، يا هروقت مرثيه ای می گفت ، مثل آن دفعه که کره خر سوگلی قبله ی عالم سقط شده بود ، نوشته اش را می داد دست ميرزاعبدالزکی که ببرد و به قلم دودانگی رقاع روی يک طومار بلند بنويسد و دورش را با آب زعفران و لاجورد گل و بته بيندازد و بياورد . و اين قدر هم لوطی گری داشت ، گاه و بی گاه پيش خواجه نورالدين صدراعظم يا پيش مستوفی الممالک ، اسمی از ميرزا ببرد و يا هروقت پا داد ، سفارشش را به داروغه و کلانتر بکند ، البته ميرزا هم را ه کارش را بلد بود . هيچ وقت برای اين جور خدمت های ناقابل توقع مزد و انعامی از ملک الشعرای حتمی آينده نداشت . همين قدر که به خانه اش راه داشت ، کافی بود . آخر خانلرخان جمعه های اول هر ماه بار عام مانندی می داد به تقليد دربار ، که همه ی قوم و خويش ها می رفتند . با سر هم می رفتند . ميرزا هم صبح جمعه اول هر ماه با زنش راه می افتاد و می رفت ديدن خانلرخان . زن ها توی اندرونی و مردها توی بيرونی . و در همين يک مجلس هم هر کسی هزار کار انجام می داد . جان دلم که شما باشيد ، درست است که به حساب همين خويشاوندی ، ميزان الشريعه هم گاهی به ميرزای ما کاری رجوع می کرد و هر وقت عروسی و عقدی تو بزرگان بود او را به عنوان محرر با خودش می برد که به هر صورت هيکلی داشت و شال سبز پت و پهنی می بست و بلد بود جبه ی ترمه بپوشد و درست و حسابی با هرکدام از اعيان سلام و احوال پرسی کند . و اين را هم بلد بود که تا آقا خطبه را تمام کند و بله را به هزار زحمت از عروس عزيزدردانه در بياورد ، قباله را حاضر کرده باشد و ديباچه اش را نوشته باشد و برای امضای آقا و شهود عقد حاضر کرده باشد . چراکه سيد بود و از قديم و نديم گفته اند که اين جور کارها برازنده ی اولاد پيغمبر است . به همين علت هم بود که ميرزا هيچ وقت شال سبزش را فراموش نمی کرد و به مردم حالی کرده بود که دستش خوب است و دعاش بخت گشاست و کم کم هم داشت مردم را عادت می داد که بهش بگويند :«آقا». نه برای اين که «ميرزا» عنوان کوچکی برايش باشد ، نه . به اين علت که دعانويس اصلا بايد «آقا» باشد . باری ، ميرزا عبدالزکی دعا می نوشت . حرزجواد می داد برای فرار از سربازی ، برای دفع مضرت و چشم زخم ، برای بستن دهن مار و عقرب ، برای بخت گشايی ، برای پاگير شدن بچه های مردنی وبرای هزار درد بی درمان ديگر که علاجش از حکيم باشی ها برنمی آمد . و برای هرکدام از اين جور دعاها ، يک دوقرانی نقره می گرفت . او هم نرخ داشت . البته اگر مشتريش از اعيان و اشراف نبود و خودش دست نمی کرد و يک سکه ی طلا روی ميز تحرير ميرزا نمی گذاشت .و خوبی کار ميرزا عبدالزکی همين بود که بيش تر مشتری هايش از زن های اعيان و اشراف بودند و از بزرگان شهر . که اغلب طلسم و چشم بندی می خواستند يا پسه ی کفتار يا مهره ی مار . گاهی گداری هم جادو و جنبل . وبرای خاطر همين جور مشتری ها بود که ميرزا عبدالزکی توی مجری اش مهرگياه و مغز خر و سبيل پلنگ هم داشت و توی گنجه ی عقب حجره اش موش و ميمون و مار و عقرب خشکيده ، نگه می داشت . و از شما چه پنهان تازگی ها يک تابوت لکنته هم تهيه کرده بود که دمرو می گذاشت کنار حجره و رويش يک قاليچه ی ترکمنی انداخته بود تا هرکسی نفهمد و هول نکند . هرکه چله بری داشت تو تابوت می خوابيد ؛ هر که دوای محبت می خواست مهرگياه و مغز خر می برد ؛ هرکه دشمن داشت موش مرده و عقرب خشکيده می برد و همين جور... البته ميرزااسدالله ، به هم بخورد خيلی رعايت حکيم باشی محل را می کرد و تا می توانست دوای خوردنی تو قوطی ها و بسته های جادو و جنبل نمی گذاشت . و اگر هم می گذاشت ، يواشکی بود و از طرف با هزار التماس و قسم و آيه می خواست که رنگ و دوا را حتی آسمان هم نبايد ببيند . و اين خوردنی ها عبارت بود از خاکستر قلم مرده ، آب چله زائو ، ريشه ی اسفندقه ، خاک گورستان و از اين جور چيزها که با تباشير هندی و جوز کوهی و آب زعفران معجون می کرد و حب می ساخت و می داد دست مشتری و نرخ اين کار ديگر دوقران نبود . بلکه پنج قران بود . يک راه ديگر درآمد ميرزاعبدالزکی تهيه ی جنگ بود برای مداح ها . برای اين جوانک های خوش آب و رنگ که دور فينه ی سرخ شان شالمه ی سبز می بستند و گيوه ی ملکی به پا و عبای خاچيه به دوش ، از اين منبر به آن منبر و ازاين مجلس به آن مجلس ، با دو بيت شعر همه ی امام ها را می کشتند يا مدح می کردند . و همه جا هم جاشان بود . چه در عروسی چه در عزا . در عيد مولود ، در ختنه سوران ، در وليمه ی برگشت حاجی ها از مکه . يا به عنوان چاووش جلوی دسته ی زوار که خيال سفر مشهد يا کربلا داشتند . و چون برای اين جور سفارش ها طومار و دفتر لازم بود ، ميرزا با يکی از صحاف های زير بازار بزرگ گاوبندی کرده بود و دفترهای جلد ترمه و طومارهای حاشيه دار جلد گلابتون را ارازن تر می خريد و با اشعار محتشم يا حديث های مجالس البکا و بحارالانوار يا با شعرهای کليم کاشانی و شيخ بهايی پر می کرد و می فروخت . گاهی هم اتفاق می افتاد که به جوانک های آشنا قسطی می داد . چون اول محرم هر کس يکی از آن طومارها يا دفترها را داشت با يک نيم دانگ صدا ، همان دهه ی اول محرم خرج چهارماهه ی زندگی اش را درآورده بود . به اين مناسبت روی ميز کنده کاری شده ی آميرزاعبدالزکی دوات های مختلف با رنگ های مختلف چيده بود با يک شيشه آب زعفران و طومارهای قد و نيم قد و يک قلم دان کار تبريز و دو سه جور مسطر . چون کاغذهای قديم خط نداشت و ميرزا بنويس ها مجبور بودند خودشان خط کشی کنند و برای اين کار يک انگ فولادی يا برنجی داشتند و اول انگ را می کوبيدند روی صفحه که جای خط ها فرو می نشست و بعد شروع می کردند به نوشتن . و همين را بهش می گفتند مسطر . باری ، اين هم خلاصه ای از کار و بار زندگی ميرزا بنويس دوم . حالا برويم ببينيم چه طور شد که اين قصه نوشته شد و چه اتفاقی در زندگی اين دو تا آميرزا بنويس افتاده که ناقلان اخبار مجبور شدند قصه ی نان و آب دارشاهان و امرا و بزرگان را رها کنند و بروند توی کوک اين دوتا آميرزا بنويس که نه اجر دنيايی دارد و نه ثواب عقبايی . 3 مجلس دوم جانم برای شما بگويد ، روزی از روزهای اواخر تابستان و اوايل پاييز ، ميرزااسدالله پشت بساطش نشسته بود و داشت روی لوح بچه مکتبی ها سرمشق می نوشت که «راستی کن که راستان رستند » و «جور استاد به زمهر پدر» و از اين جور پند و اندرزها که هيچ شاگردی از معلمش و هيچ پسری از پدرش گوش نکرده و نه يک بار و دوبار ، بلکه سی و پنج بار . به قلم نستعليق خوانا و کشيده ی سين ها هفت نقطه و بلندی دسته ی الف ها سه نقطه و قلمش جرق و جوروق صدا می کرد . آفتاب داشت می پريد و از دهنه ی در مسجد سوزی می آمد که نگو . و ميرزا خيال داشت تا بروبيای نماز مغرب راه نيفتاده ، کارش را سرانجام بدهد و بساطش را جمع کند و برود خانه . پسرش هم دم دستش نشسته بود و لوح های نوشته را يکی يکی از زير دست باباش که درمی آمد ، می گرفت روی شعله ی ته شمعی که وسط پاهايش روشن کرده بود تا زودتر خشک بشوند . و گاه گداری که يکی دو نفر می آمدند بروند مسجد ، چون خيلی عجله داشتند ، باد می افتاد توی دامن قباشان و نور شمع را بيش تر کج و کوله می کرد و يک گوشه ی لوح دوده می بست و غرغر حميد درمی آمد . دوسه بار که اين اتفاق افتاد ، ميرزا صداش درآمد که : - پسر جان ! چرا آن قدر غرغر می کنی ؟ پسرش گفت : - آخر بابا ! تو تا کی می خواهی اين لوح ها را بنويسی ؟ ميرزا اسدالله کمرش را راست کرد و نگاهش را از روی لوح برداشت و به آفتاب لب بام مسجد دوخت و روی پوست تخت جابه جا شد و گفت : - پسر جان ! من که آزار ندارم اين همه قلم به تخم چشمم بزنم . تو حالا ديگر بزرگ شده ای و بايد سر از کار دنيا دربياوری . می دانی که اين سرمشق های هم مکتبی های خود تو است . اين ها را من عوض ماهانه ی مکتب برای ملاباجی تو می نويسم . بگو ببينم می دانی آن های ديگر چه قدر ماهانه می دهند ؟ حميد من منی کرد و گفت : - نمی دانم بابا . اما گاهی جوجه می آورند . گاهی هم دستمال بسته . ميرزا گفت : لابد . تو هم خجالت می کشی که چرا هيچ وقت دستمال بسته نمی بری . هان ؟ نه بابا جان . هيچ لازم نيست خجالت بکشی . آن های ديگر اعيان هاشان ماهی ده دوازده قران بيش تر نمی دهند . و تو بيش تر از آن ها هم می دهی . می دانی چرا ؟ برای اين که مزد هرکدام اين مشق ها با مرکب و قلمی که می برد و وقتی که می گيرد دست کم می شود يک شاهی . سی و پنج تا لوح است و هفته ای دو بار . چند تا؟ حميد گفت : - هفتاد تا . ميرزا گفت : - بارک الله . پس سی روزه ی ماه می کند يک خرده مانده به سی صد تا . و اين خود ملاباجی است . منتها چون خط و ربطش خيلی خوب نيست ، با من اين طور قرار بسته . هريک قرانی هم بيست شاهی است ، پس جمعا می کند پانزده قران برای هر ماه . يعنی تو يک نصفه بيش تر از بچه اعيان ها ماهانه می دهی . اين ها را برايت می گويم که مبادا خودت را کم تر از آن های ديگر حساب کنی . عيب کار ما اين است که بابای تو فقير است و نمی تواند ماهانه ی مکتب تو را از جای ديگری فراهم کند . آره باباجان ، عيب کار در اين است که پول و پله تو دستگاه ما نيست . و باز شروع کرد به نوشتن . اما حميد هنوز راضی نشده بود . مثل اين که چيزی روی زبانش سنگينی می کرد . آخر پرسيد : - چرا بابا؟ ميرزا اسدالله هم چنان که می نوشت ، گفت : - چه چيز را چرا ؟ حميد دوباره گفت : - چرا ما پول و پله نداريم ؟ ميرزا گفت : - چه می دانم باباجان . هرکس تو پيشانيش نوشته . قديمی ها می گفتند روزی رااز روز ازل قسمت کرده اند . می دانی روز ازل يعنی چه ؟ حميد گفت : -آره بابا همين ديروز تو مشق مان داشتم که «از دم صبح تا آخر شام ابد ...» اما آخر چرا ما نبايد دارا باشيم ؟ ميرزا گفت : - برای اين که بابای من هم دارا نبود ، بابای بابای من هم دارا نبود . خود من هم مثل تو می رفتم مکتب . بابامم مثل من . منتها کار بابام خيلی سخت تر بود . يادم است هفته ای صد و پنجاه تا سرمشق می نوشت تا ملاباجی مرا از مکتب بيرون نکند . عجب زمانه ی سختی بود . می دانی حميد ؟ اول جنگ باسنی ها بود . جوان های مردم را بدجوری بيگاری می گرفتند و می بردند سربازی . و اين بود که مردم جوان هاشان را قايم می کردند . هر چه هم مرد بود ، رفته بود جنگ و کار ملا باشی ها را ملاباجی ها می کردند . اصلا از همان سربند مکتب داری شد يک کار زنانه . ملاباجی ما صد و پنجاه شاگرد داشت . همه شان هم جغله ، قد و نيم قد . خليفه مان که گنده تر از همه بود ، چهارده سالش بود . خود ملاباجی هم اصلا سواد نداشت . کار شوهرش را می کرد که رفته بود جنگ و خبری ازش نبود . بازخدا پدر آن يکی را بيامرزد که کارآمد بود و توانسته بود دکان شوهرش را بازنگه دارد . آن های ديگر که اصلا دکان شان تخته شد . ملاباشی های ديگر را می گويم . اين بود که مکتب ما شلوغ بود...چه می گفتم حميد ؟ حميد گفت : - هيچ چی ، صحبت از نداری ما بود و تو هی قصه می گويی . من می خواهم بدانم ما چرا نداريم ؟ مگر خودت نگفتی که حالا ديگر من بايد سر از کار دنيا در بياورم؟ ميرزا گفت : - پسرجان همين قدر بدان که پول و پله اگر از راه حلال به دست بيايد ، بيش تر از اين ها نمی شود . همين قدر هست که آدم بخور و نمير برو بچه هاش را برساند . حميد گفت : - پس آن های ديگر از کجا می آورند که بچه هاشان با الاغ بندری می آيند مکتب ؟ و بيش ترشان لله دنبال شان است ؟ ميرزا گفت : - چه می دانم . باباجان . من و تو چه کار به کار مردم داريم ؟ لابد ارث بهشان رسيده . حميد پرسيد : - ارث؟ ارث چيه بابا! ميرزا جواب داد : -ارث چيزهايی است که از ننه بابای آدم براش می ماند . حميد دوباره پرسيد : - بابای تو برات چه ارثی گذاشته ؟ ميرزا که ديگر حوصله اش سررفته بود ، غری زد و روی پوست تخت جابه جا شد و چند تا لوحی را که زير دست داشت ، گذاشت کنار و خواست اوقات تلخی کند ، اما دلش نيامد . هرچه بود پسرش بود و می خواست چيز بداند . اين بود که آهی کشيد و گفت : - حالا که می خواهی بدانی ، پس گوش هايت را باز کن . بابای من هم اين چيزها را فقط يک دفعه برام گفت . آره جانم . بابای من همان چيزی را برای من ارث گذاشته که من برای تو می گذارم ، نه کم تر ، نه بيش تر . اين وقت روز خدا بيامرزدش . روزی که می خواست بميرد ، صدا کرد و ازم پرسيد : «پسرجان با اين همه مکتبی که رفته ای می دانی همه ی حرف های عالم چند تا است ؟» البته من نمی دانستم . معلوم است ديگر ، خجالت کشيدم و سرم را انداختم پايين . آن وقت بابام درآمد گفت :«نه جانم ! می دانی . منتها نفهميدی غرض من چه بود . غرضم اين بود که تمام حرف های دنيا سی و دوتا است . از الف تا ی . از اول بسم الله تا تای تمت . حالا فهميدی ؟ می خواهم بگويم از آن چه خدا گفته و توی کتاب های آسمانی ، پيغمبرها نوشته تا حرف هايی که فيلسوفان گفته اند و شعرا توی ديوان هاشان رديف کرده اند تا آن چه شما بچه مکتبی می خوانيد و من در تمام عمرم برای مشتری هايم نوشته ام ، همه ی حرف و سخن های عالم از همين سی و دوتا حرف درست شده . به هر زبانی که بنويسی :ترکی يا فارسی يا عربی يا فرنگی . گيرم يکی دو تا بالا و پايين برود . اما اصل قضيه فرقی نمی کند . هرچه فحش و بد و بی راه هست ؛ هرچه کلام مقدس داريم ، حتی اسم اعظم خدا که اين قلندرها خيال می کنند گيرش آورده اند ؛ همه شان را با همين سی و دو تا حرف می نويسند . می خواهم بگويم مبادا يک وقت اين کوره سوادی که داری جلوی چشمت را بگيرد مبادا يک وقت اين کوره سوادی که داری جلوی چشمت را بگيرد و حق را زير پا بگذاری . يآدت هم باشد که ابزار کار شيطان هم همين دوتا حرف است . حکم قتل همه بی گناه ها و گناه کارها را هم با همين حروف می نويسند . حالا که اين طور است مبادا قلمت به ناحق بگردد و اين حروف در دست تو يآ روی کاغذت بشود ابزار کار شيطان . » ميرزا بعد از گفتن اين ها نفسی تازه کرد ؛ بعد گفت : -آره پسر جان . وصيت بابام اين بود . ارثش هم همين بود برای من که تنها پسرش بودم .ا ما من وقتی اين وصيت را شنيدم که بيست و سه چهار سالم بود . و تو حالا دوزاده سال بيش تر نداری . اما خودت خواستی که حالا برات بگويم . ممکن است حالا درست سردرنياوری بابای من چه ها گفت.اما وقتی به سن من رسيدی و پشت اين دستگاه نشستی ، می فهمی بابام چه ارثی برای من گذاشته که من هم برای تو می گذارم . حالا بجنب تا اين کار را زودتر تمام کنيم و برويم . حرف ميرزا که تمام شد ، حميد رفت توی فکر و ميرزا دوباره پرداخت به سرمشق ها و آن چه که باقی مانده بود و به عجله تمام کرد و همه شان را پيچيد توی يک دستمال پيچازی يزدی که از جيبش درآورد ؛ و داشت راه می افتاد که پادوی ميرزاعبدالزکی سررسيد . سلام و عليکی کرد و گفت :«آقا فرمودند موقع رفتن يک توک پا تشريف بياوريد اين جا .» ميرزا اسدالله جواب داد :«سلام مرا به آقا برسان و بگو چشم . نان و گوشت بچه ها را بگيرم ؛ الان می آيم. » و همين کار را هم کرد . بساطش را که توی کفش دانی مسجد جا داد ، آمد بازار از نانوا و قصاب همسايه نان و گوشت هر روزه را گرفت و پيچيد توی همان دستمال چهارخانه ی يزدی و داد دست حميد که يک راست برود خانه و خودش رفت سراغ همکارش . جان دلم که شما باشيد ، همان طور که دانستيد گاهی از اين اتفاق ها می افتاد . متنها چون ميرزا اسدالله جا و مکان حسابی نداشت ، هر وقت دو تا ميرزای ما با هم کاری داشتند توی حجره ی ميرزا عبدالزکی جمع می شدند . به خصوص اگر زمستان بود و همه ی سوز عالم می پيچيد تو حياط مسجد جامع و از دالان می گذشت و می رفت تو بازار . اين هم بود که بعد از کار روزانه ، می شد درد دلی کرد . به خصوص بعد از اين همه سوال و جواب با حميد که ميرزااسدالله را حسابی پکر کرده بود . ميرزا تنها لاله ی حجره را روشن کرده بود و گفته بود آب و شربت حاضر کرده بودند و مخده ای بغل دست خودش برای ميرزا اسدالله گذاشته بود . سلام وعليک کردند و ميرزا نشست و بعد از تعارف های عادی ، ميرزا عبدالزکی به حرف آمد که : - خوب جانم ، چه خبر از اوضاع ؟ فکر می کنی عاقبت کار اين قلندرها به کجا بکشد ؟ ميرزا اسدالله گفت : - می خواهی به کجا بکشد ؟ فعلا آن قدر هست که مردم يک امام زاده تازه پيدا کرده اند و دنبال معجز می گردند . ميرزا عبدالزکی گفت : - من که چشمم آب نمی خورد ؛ جانم ! اما اين را می دانم که اين روزها دکان ما حسابی کساد شده ، جانم . حالا ديگر حرز جواد مردم شده تکيه ی اين قلندرها . ميرزا اسدالله گفت : - تو هم که همه اش سنگ خودت را به شکم می زنی . حيف نيست ؟ تا کی می خواهی رونق کسب خودت را در بيچارگی مردم بدانی و در درماندگی شان ؟ البته مردم وقتی پيش تو می آيند که دست شان از همه جا کوتاه شده باشد . همکارش گفت : - جانم ! پيش تو کی می آيند ؟ ميرزا اسدالله جواب داد : -پيش من ؟ وقتی که بدبختی شان تازه شروع شده . حتی آن کسی که کاغذ برای ده می فرستد ، می خواهد درد دلش را بگويد . چه برسد به آن کسی که عريضه ی شکايت دارد . اما اگر من اول بسم الله بدبختی مردمم ، تو آقا سيد ، تای تمتش هستی . همکارش گفت : - تو هم که باز رفتی سر حرف های هميشگيت جانم . گور پدر مردم هم کرده ، امروز را عشق است که يک مشتری حسابی به تورمان خورده . می دانی جانم ؟ عصری زن ميزان الشريعه آمده بود اين جا . زن اولش را می گويم . نمی دانم چه دل خونی از دست شوهره داشت . يک چشم اشک ، يک چشم خون . دعای محبت می خواست جانم ؛ تا هووی تازه را از چشم شوهرش بيندازد . می دانم حالا باز می روی سر منبر . اما وقتی مردم توی اين جور بدبختی ها خيال می کنند از دست دعای تو کاری ساخته است تو چه تقصيری داری ، جانم ؟ غرض . تو که از کاسبی ما خبر داری . آمده بود و خبر خوشی برای ما داشت . ميرزا اسدالله با تعجب پرسيد : - برای ما ؟ يعنی چه ؟ ميرزا عبدالزکی گفت : - يک دقيقه صبر کن ، جانم . يادت هست که همين هفته ی پيش سرتقسيم کردن ماترک حاج ممرضا چه قشقرقی ميان بچه هاش افتاد؟ يادت هست که جانم . خوب ، می دانی که عاقبت صلح کردند . اما گمان نمی کنم بدانی چه کسی صلح شان داد . از بس به اين ميزان الشريعه ارادت داری . بله .خود آقا دخالت کرد و صلح شان داد . اما به يک شرط . و مساله ی اصل کاری همين جاست . به اين شرط که ثلث اموال حاجی را وقف کنند . حالا فهميدی جانم ؟ آن ها هم رضايت دادند . اين ها را زن ميزان الشريعه می گفت . بعد هم همين پيش پای تو پيش کار آقا آمد که امشب بعد از نماز مغرب ، بروم منزل خدمت شان . به گمان می خواهد من بلند شوم بروم سراملاک حاجی برای حد و حصر اموال و نوشتن صلح نامه و از اين حرف ها . خوب جانم تو خودت شاهدی که من هروقت دستم رسيده ، درباره ی تو کوتاهی نکرده ام . منتی هم سرت ندارم . به گمانم معامله ی نان و آب داری است . گفتم خدا را خوش نمی آيد از اين نمد کلاهی به برو بچه های تو نرسد . جانم . حالا هم زودتر خبرت کردم که دست و پات را جمع کنی و وقتی قرار سفر شد با هم پاشيم و برويم و کار را تمام کنيم . خوب . جانم ، به نظرم تا املاک حاجی يکی دو منزل راه است . خوبيش هم اين است که کلانتر محل ، همراه مان می آيد و فرصتی است برای اين که شما دو تا گله های قديمی تان را رفع و رجوع کنيد . فتح بابی هم هست جانم ، با خود ميزان الشريعه . اين ها را که گفت ، ساکت شد . ميرزا اسدالله که حسابی رفته بود تو فکر ، سربرداشت و زل زل به همکارش نگاه کرد ، بعد گفت : - خدا عمرت بدهد آقا سيد که هميشه به فکر ما هستی . اما گمان نمی کنم ميزان الشريعه به دخالت من در چنين کاری رضايت بدهد . با آن حساب خورده که با هم داريم . لابد قضيه ی وصيت نامه ی حاج عبدالغنی يادت نرفته . همکارش گفت : - مگر ممکن است ياد آدم برود ، جانم ؟ اما غرض من اين است که به همين علت هم شده تو بايد وارد اين کار باشی . و چه لزومی دارد که کسی خبر دار بشود ؟ تو به من کمک می کنی . ميزان الشريعه چه کار ه است ؟ بله جانم ؟ ممکن است بعد که کار به خير و خوشی تمام شد ، خبرش کنيم . آن وقت ازت متشکر هم می شوم . تازه مگر من يک نفر آدم می توانم به اين کار برسم ؟ حاجی مرحوم کرورها ثروت داشته . ميززا اسدالله که هنوز مثل آدم های گيج و مات به يک نقطه زل زده بود ، درآمد که : - بگو ببينم آقا سيد ! متولی وقف کيست ؟ همکارش گفت : - خوب معلوم است جانم . و دو تا ميرزای ما گرم اين جای اختلاط بودند که يک مرتبه در حجره باز شد و يک دهاتی کوتوله ی آشفته آمد تو . به عنوان سلام ، غرشی کرد و کفش هايش را زد زير بغلش و همان دم درنشست . تا آميرزا عبدالزکی آمد بپرسد که داد يارو درآمد : - ای خراب بشود اين شهر . قاطر مرا سه روز است بيگاری گرفته اند و تو اين شهر هيچ کس نيست به درد من برسد . هرکه هم از کارم خبردار می شود ، می گويد هيس ! آخر چرا ؟ مگر من چه کرده ام ؟ ميرزا عبدالزکی که انتظار چنين سرخری را نداشت ، صداش درآمد و گفت : - يواش جانم ! مگر سر صحرا گير کرده ای ؟ يا مگر اين جا طويله است ؟ عوضی گرفته ای جانم . پاشو به سلامت . خدا به همراهت ، جانم . مرد دهاتی سرجايش تکانی خورد و فرياد کشيد : - پس آدمی زاد معنا تو اين شهر نيست ....؟ ميرزا اسدالله که ديد يارو خيلی کلافه است ، پادرميانی کرد و رو یه همکارش گفت : - آقا بگذار ببينم دردش چيست . به نظرم با من کار دارد . من صبح تا غروب با همين جور آدم ها سر و کار دارم . بعد رو کرد به مرد دهاتی که آرام تر شده بود و پرسيد : - خوب بابا جان ! بگو ببينم چه طور شد که قاطرت را گرفتند بيگاری ؟ مگر بدهکاری داشتی ؟ شايد عوارض دروازه را نداده ای ؟ آخر چه کار کرده ای ؟ مرد دهاتی کفش هايش را از زير بغلش درآورد و گذاشت زمين پهلوی دستش و داد کشيد : - چه می دانم . يک بار پنير آورده بودم شهر ، کرباس و متقال بستانم . تا بروم بازار و برگردم . ديدم قاطر بخت برگشته ام نيست . رفته ام ريش کاروان سرا دار را چسبيده ام که قاطرم کو ؟ می گويد من خبر ندارم . می گويم آخر پدرسگ ، اگر تو خبر نداری پس چرا کاروان سرا داری ؟ آن وقت يک عده ريخته اند سرم ، ده بزن ... و بعد تعريف کرد که چه طور سه روز است در به در دنبال قاطرش می گردد تا امشب خسته و هلاک آمده مسجد ، دست به دامن خدا و پيغمبر شده و بعد از نماز مغرب پهلو دستی اش گفته که بيايد سراغ ميرزا اسدالله . حرف هايش که تمام شد ، ميرزا اسدالله پرسيد : - نشانه های قاطرت يادت هست ؟ مرد دهاتی فرياد زد : - البته که يادم هست . چهارسال است که دارمش . ميرزا گفت : تا نشانه هاش را بدهی . يادت باشد که اين جا شهر است . وقتی داد بزنی فورا می فهمند که دهاتی هستی ، آن وقت سرت کلاه می گذارند . عين خود شهری ها يواش حرف بزن. می دانی با پنبه سربريدن يعنی چه ؟ آها ، حالا نشانی ها را بگو. مرد دهاتی خنده ای کرد و پابه پا شد و گفت : - خدا پدرت را بيامرزد . عرض کنم به حضور با سعادت شما قاطر بخت برگشته ی من يک تيغ قرمز بود . دمش هم کل بود . يک خال جوهر ميان پيشانيش گذاشته بودم ...ديگر عرض کنم ، يک گوشش هم سوراخ بود . گوش چپش . وقتی کره بود ، خودم سوراخش کرده بودم . سم دست راستش هم شکافته بود ...ديگر عرض کنم ، اهه ، بس است . ديگر بابا ، قاطر شاه هم آن قدر نشانی ندارد . که هردو زدند زير خنده و ميرزا اسدالله گفت : - سمش را که لابد تا حالا برايت تراشيده اند . شايد نعلش هم کرده باشند . اما نشانی های ديگر را نمی شود به اين زودی عوض کرد. گفتی سه روز پيش گرفته اندش ؟ خوب . حالا بگو ببينم پنيرها را چه کردی؟ فروختی يآ نه ؟ دهاتی گفت : - ای بابا تو هم که اصول دين می پرسی . من سه روز است از قوت و غذا افتاده ام . بلا نيست کدام خری ، قاطر را ول می کند برود دنبال فروش پنير ؟ ميرزا اسدالله گفت : - خوب . حالا تا من عريضه ات را بنويسم با اين آقا حسابی خوش و بش کن که صاحب دکان است و ما هر دو مهمانش هستيم . و آن دو را به حال خودشان گذاشت و پرداخت به نوشتن عريضه ی شکايت مرد دهاتی . عريضه که تمام شد ، به رسم هميشگی خودش ، آن را يک بار بلند خواند و بعد تا کرد داد دست مرد دهاتی و گفت : - درست گوش هايت را باز کن . از يک بار پنيرت يک لنگه اش را می فروشی تا پول تو دستت باشد . همه ی پول ها را هم خرد می کنی و از قراول دم در گرفته تا دربان اتاق کلانتر ، اول يکی يک عباسی می گذاری کف دست شان ، بعد می گويی چه کار داری تا راهت بدهند . يک لنگه ديگر پنير را هم می گذاری کولت ، يک راست می بری برای حضرت کلانتر ، با اين کاغذ می دهی بهش تا قاطرت را پس بدهند . همين جور هم که توی کاغذ برايت نوشته ام ، می گويی که زنت مريض بوده ، آورده بوديش شهر پيش حکيم و حالا برای برگرداندنش وسيله نداری . و ان شاء الله دفعه ی ديگر يک بار کشمش و ... از اين حرف ها که شنيدی . البته اين ها را من فقط نوشته ام و تو هم فقط به زبان بگو . دفعه ی ديگر ان شاء الله کارت اصلا به شهر نمی افتد . مرد دهاتی که هاج و واج مانده بود ، دادش درآمد که : - آخر چرا ؟ مگر من مال کسی را دزديده ام ؟ اما عاقبت دو تا ميرزای ما حالی اش کردند که اين ها همه رسم شهر است و از بخت بد اوست که حکومت اين روزها هرچهارپايی را به بيگاری می گيرد و او اگر می خواهد به وصال قاطرش برسد ، بايد از يک لنگه ی پنير چشم بپوشد و از اين حرف ها ... و دست آخر وقتی مرد دهاتی قانع شد ، غرغرکنان برخاست و کاغذ به دست خواست برود که ميرزاعبدالزکی نگاهی به همکارش کرد که ساکت به گل قاليچه چشم دوخته بود و نيم خيزی کرد و صدا زد : - آهای مشدی ! کو حق التحريرت ، جانم ؟ که ميرزا اسدالله دست همکارش را گرفت و گفت : - ولش کن بيچاره را . حوصله داری . ميرزا عبدالزکی نشست و مرد دهاتی وسط تاريکی توی دالان مسجد گم شد و ميرزا اسدالله آهی کشيد و گفت : - می بينيد آقا ؟ اوضاع بدجوری است . در چنين روزگاری وقتی پای کلانتر محل ، توی معامله ای باشد آدم حق دارد شکايت کند و از خودش بپرسد چه کاسه ای زير اين نيم کاسه است . به گمان من حتما کلانتر در آن معامله ی سرکار سهمی دارد . همکارش جواب داد : - تو چقدر بدبينی جانم . متولی وقف ، گفتم که خود ميزان الشريعه است . اگر هم کلانتر همراه مان می آيد برای اين است که مبادا احتياج به کمکش باشد . آخر اين جور معامله ها در اين دور و زمانه می توانند دم به ساعت بزنند زيرش . اما جانم ، وقتی نماينده ی حکومت همراه آدم باشد ديگر جرات اين بی مزه گی ها نيست . باز ميرزا اسدالله رفت توی فکر و پس از لحظه ای پرسيد : - حتم داری آقا که قضيه همين جورهاست ؟ آخر سهم حکومتی ها چيست ؟ همکارش جواب داد : - جانم موی ما تو اين کار سفيد شده . آخر اگر من حتم نداشته باشم ، پس که داشته باشد ؟ اصلا اين کار به حکومتی ها چه ، جانم ؟ ميرزا اسدالله گفت : - به هر جهت نقدا که خرس شکار نشده است . البته اگر قضيه همين جورها باشد که تو می گويی ، چه اشکالی دارد ؟ يزيد بن معاويه هم اگر يک وقت به کله اش بزند که قدمی در راه خدا بردارد ، می شود کمکش کرد .بله ؟ همکارش گفت : - می دانی جانم ، اين ميزان الشريعه آن قدرها هم بدنيست که تو خيال می کنی . بعد هم به ما چه مربوط است که چه کاسه ای زير نيم کاسه ی مردم هست . مگر مردم يک صدم چيزی را که به دل دارند به زبان می گويند ؟ چرا جانم راه دور برويم . همين عيال من . خدا می داند جانم ، ديگر دارم از دستش دق می کنم . نمی دانم چه ها به سر دارد . ديگر حالا صحبت از طلاق به ميان کشيده و مهلت يک هفته . من ازتو که چيزی پنهان ندارم جانم . شيطان می گويد بيا و برو پيش همين ميزان الشريعه خودت را از شرش خلاص کن . ميرزا اسدالله گفت : - ای آقا ! اين حرف ها کدام است ؟ بعد از هشت ده سال زن و شوهری ، ديگر اين حرف ها قبيح است . همکارش گفت : - مگر اين زن قباحت سرش می شود ، جانم ؟ هرچه می گويم زن ! شايد خدا نخواسته ، شايد مصلحت ما در اين بوده که بی تخم و ترکه بمانيم ، مگر به خرجش می رود ؟ هرچه می گويم جانم نگاه کن به زندگی ميرزا اسدالله .انگار کن بچه های او مال خودتند . ببين بعد از از اين همه قلم به تخم چشم زدن ، هنوز نتوانسته يک حجره برای خودش دست و پا کند . چرا ؟ برای اين که ، جانم ، هرچه درآورده خرج بچه هاش کرده اما جانم ، مگر به کله اش فرو می رود ؟ هفته ای هفت روز به خاطر اين اجاق کور حرف و سخن داريم . باور می کنی . جانم . الان دو هفته است که جرات نمی کنم سر سفره ی خانه ام چيز بخورم . از بس جادو جنبل توی خوراکم کرده . به جان تو نباشد به ارواح پدرم ، هر روز غذايش يک طعمی می دهد . زنکه خيال کرده جلوی لوی می شود معلق زد . از مزه ی هر غذاش می فهمم چه کوفتی و زهرماری توش ريخته. الان دو هفته ای است که خوراکم فقط کباب بازار است ، جانم . روز کباب ، شب کباب . و توی خانه دريغ از يک پياله آب . آخر اطمينان ندارم . جانم . آن وقت اين شد زندگی ؟ که جرات نکنی تو خانه ی خودت يک لقمه نان زهر مار کنی؟ و تازه پايش را توی يک کفش کرده که الا و للا بايد پاشی برويم پيش حکيم باشی دربار . حالا که می بينيد خام نمی شوم ، جانم ، اين مقام را کوک کرده . درست است که حکيم ، حکيم است . اما اين حکيم باشی درباز از نم کرده های خانلرخان مقرب ديوان است . می خواهد مرا ببرد پهلوی او که شاهد برای طلاقش درست کند . می گويد جانم حالا که به دوا و درمان های من اعتقاد نداری ، خودت پاشو برو درمان کن . راست هم می گويد ، جانم . از اول اين هفته هم قهر و دعوا ، و ايمانم راعرصه کرده که يک هفته مهلت وگرنه پا می شوم می روم خانه ی بابام . حالا می گويی ، جانم ، من چه کار کنم ؟ ميرزا اسدالله سری تکان داد و گفت : - خيلی ساده است . پاشو می رويم پيش حکيم باشی خودمان . ضرر که ندارد . حکيم هم حکيم است . دل زنت هم خوش می شود . همکارش گفت : - ده ، جانم ، درد بی درمان من همين است که نمی توانم بروم پيش خان دايی تو . مگر نمی شناسيش که چه آدم بد پيله ای است ؟ مگر نمی دانی که چه دل خونی از من دارد ، جانم ؟ تازه آمديم و رفتيم پيشش و معلوم شد که...چه می دانم جانم. يادت هست سال های آخر مکتب آن دختره ی کلفت خانه مان را برايم صيغه کردند ؟ خدا ذليلش کند . می ترسم همو کاری دستم داده باشد .ذليل مرده آن قدر خودش را به چشمم کشيد ، جانم ، و آن قدر بعداز ظهرهای تابستان لخت جلوی رويم تو حوض رفت تا اختيارم از دست رفت و آن افتضاح بار آمد که می دانی . تازه کاش يک جوری سر به نيست شده بود و مجبور نمی شدم صيغه ی چهارماهه اش را تحمل کنم . راستش در همان چهار ماه بود که فهميدم چه بلايی سرم آمده ، جانم . وقتی هم که فرستاديمش ده ، لای دست پدرش ، مادرم مثل اين که بو برده باشد ، مرا برداشت برد پيش همين خان دايی تو که خدا عمرش بدهد ، حسابی به دادم رسيد . اما از تو چه پنهان جانم ، می ترسيدم اين اجاق کور نتيجه ی همان چهار ماه باشد . حالا آمديم جانم ، و رفتيم پيش حکيم باشی و معلوم شد همين طور هاست . آن وقت من چه خاکی به سرم کنم ؟ اگر تو بودی رويت می شد اين حرف ها را به زنت بگويی ، جانم؟ آن هم زنی که از اقوام خانلرخان آدمی است و هزارتا خواستگار دارد . و آن وقت اگر زنت از دستت رفت چه خاکی به سر می کنی ، جانم ؟ ميرزا اسدالله پابه پا شد و پای راستش را کمی مالش داد ، بعد گفت : -اولا از کجا معلوم که اين طورها باشد که تو می گويی؟ ثانيا از قديم گفته اند که حکيم محرم اسرار آدم است . کاری است که شده و خان دايی من هم حتما می داند که خدا را خوش نمی آيد ميآن زن و شوهر با اين حرف ها به هم بخورد . می خواهی با هم برويم پهلوش . تو سير تا پياز قضيه را برايش بگو و من هم ازش قول می گيرم که گذشته ها را نديده بگيرد و معالجه ات کند . ميرزا عبدالزکی گفت : - تو همين يک زحمت را برای همکارت بکش ، يک عمر دعاگوت می شوم ، جانم . باور کن مرا از بدبختی نجات می دهی . خدا عالم است که کار از کجا خراب است . شايد هم تقصير از خود زنک باشد ، جانم ، بله ؟ اين را باز حکيم باشی بهتر از هرکسی می تواند حکم کند . آن وقت می توانيم ازش بخواهيم بفرستدش پيش يک قابله ، بله ؟ مگر فقط مردها بايد مقصر باشند ، جانم ؟ حالا بگو ببينم نمی توانی دعوتش کنی خانه ی خودت ؟ ميرزا اسدالله گفت : - تو که می دانی من تو تا اتاق بيش تر ندارم . البته صحبت از رودرواسی نيست . تو از دنيا و آخرت من خبر داری وا و هم که دايی من است . اما شايد خواست در خلوت معاينه ات کند . بهتر هم اين است که آدم وقتی با حکيم کار دارد برود محکمه اش ... و بعد ساکت شد و چند دفعه سرتکان داد و دوباره گفت : - باشد اين هم محض خاطر تو . فردا صبح خانه را خلوت می کنم . بچه ها را می فرستم بيرون و می گويم خان دايی اول وقت بيايد ، اما معطلش نکنی ها ! و به اين جا ، مذاکره شان تمام شد . و دو تا ميرزا بنويس ما خداحافظی کردند . ميرزااسدالله که از حجره بيرون آمد ، سری به خانه ی حکيم باشی زد وسلام و عليکی با زن دايی کرد و چند کلمه ای برای دايی نوشت که رفته بود سر مريض و به اين زودی ها نمی آمد ، و بعد رفت به طرف خانه ی خودش . شام که خوردند و بچه ها رفتند توی رخت خواب ، ميرزااسدالله تمام قضايا را برای زنش تعريف کرد . از کار نان و آب داری که برايش پيش آمده بود تا درددل های ميرزاعبدالزکی و قراری که برای فردا صبح با حکيم باشی گذاشته اند و بعد پرس و جو از اين که برنج و روغن توی خانه هست يا نه واين که در غياب ميرزا ، زنش چه ها بايد بکند و بعد : - می دانی زن ؟ بی کاری ، عيال همکار مرا آزار می دهد . بايد دستش را يک جوری بند کرد . پا می شوی می روی پيشش و وادارش می کنی يک دار قالی تو خانه اش بزند . خودت هم کمکش می کنی . همچه که سررشته پيدا کرد کار تمام است . فهميدی ؟ و همين فردا صبح . چون خان دايی می آيد که ميرزا را همين جا معاينه کند . و بعد زن و شوهر به خوشی و سلامت گرفتند و خوابيدند . 4 مجلس سوم جان دلم که شما باشيد فردای آن روز ، اول وقت زرين تاج خانم و حميد و حميده با هم از در خانه آمدند بيرون . حميد راه افتاد به سمت مکتب و زرين تاج خانم دعايی خواند و به در خانه فوت کرد و چفتش را که انداخت به يکی از همسايه ها سپرد ، مواظب خانه ی آن ها باشد و دست حميده را گرفت و راه افتاد به طرف خانه ی ميرزاعبدالزکی . مادر و دختر از دو سه تا پس کوچه و يک بازار گذشتند و بعد از يک ربع ساعت راه ، پشت در خانه ی بزرگی که گل ميخ های مسی و برنجی داشت ، ايستادند و در زدند . و تا در باز بشود زرين تاج خانم رو کرد به حميده و گفت : - خوب حاليت شد دختر جان ؟ دلم می خواهد مثل فرفره دور اين درخشنده خانم بگردی . خيال کن خاله ی خودت است . يادت نرود دستش را ببوسی ها ؟ که در خانه باز شد وکلفت نونواری ، آن ها را برد توی مهمان خانه که کرسی اش را به همان زودی گذاشته بودند ، اما گرم نکرده بودند . کلفت خانه چادر زرين تاج خانم را تاکرد و پيچيد توی بخچه و گذاشت سر طاقچه و سرانداز خانگی برايش آورد و نقل تعارف کرد و رفت تا خانم را خبردار کند . و خانم خانه يعنی درخشنده خانم يک ربع بعد پيدايش شد . سلام و احوالپرسی کردند و حميده وظايفش را انجام داد و «چه عجب ياد ما کرديد ؟» و تعارف های متداول که گذشت ، درخشنده خانم يک نقل به دهان حميده گذاشت واو را روی زانوی خودش نشاند و زرين تاج خانم به حرف آمد که : - از شما چه پنهان ، از وقتی بچه ها پاوا کرده اند و ديگر تر وخشک کردند ندارند ، راستش بی کاری مرا به فکر و خيال انداخته . دور از جان شما خيالاتی شده ام . هی توی خانه می نشينم و خيالات می بافم . خيالات صدتا يک غاز . که مثلا چرا ميرزا امشب دير کرد. يا چرا امروز دستمال بسته اش کوچکتر بود ؟ يآ چرا می خواهد پاشود برود سفره ؟ و ازاين جور حرفها . بلا به دور ، الان مدتی است اين جور شده ام . تا عاقبت نشستم پيش خودم ، فکر کردم آخر اين که نمی شود . و به خودم گفتم : زن ، تو حالا اول زندگيت هست وداری خودت را با اين خيال ها ديوانه هم که نکنی ، پير می کنی . پاشو دست بالا کن و يک کاری انجام بده . قالی بافی هم که بلدی . آخر خدا رحمت کند رفتگان همه را ، مادرکم خيلی زحمت کشيد تا اين يک پنجه هنر را به من ياد داد . غرض الان مدتی است به اين فکر افتاده ام . اما می بينم توی آن لانه ی موشی که ما داريم جای اين گنده گوزی ها نيست . بعد هم ميرزا اسدالله آه ندارد که با ناله سودا کند . چه رسد به اين که بخواهد پشم و ريسمان بخرد . اين بود که که بازنشستم به خودم گفتم ، خوب زن ، پاشو برو پيش درخشنده خانم ، سلامی بکن و احوالی بپرس ؛ و بعد هم قضيه را رک و پوست کنده حاليش کن . الحمدالله هم جا و مکانش را دارد هم پولش را ؛ و هم دلش رحيم است ؛ و البته کمکت می کند . توی يکی از اتاق های خانه شان قالی بزن و دست از تو ، سرمايه از درخشنده خانم ، يک کاسبی حسابی راه بينداز . اين بود که خدمت رسيدم . درخشنده خانم به جای اين که جوابی بدهد ، نقلی توی دهان گذاشت و يکی هم به زرين تاج خانم تعارف کرد و تا آمد چيزی بگويد باز زرين تاج خانم به حرف آمد که : - به جون شما نباشد ، جان بچه هايم ، اين بازاری ها ول کن نيستند . اما اگر بدانيد اين ميرزای ما چه اخلاق نحسی دارد ! جان به جانش کرده ام رضايت نداد که بروم خانه ی يک کدام شان دار قالی بزنم و سر خودم را گرم کنم . هرچه بهش می گويم مرد ! آخر حيف است اين هنر از يادم برود ؛ بعد هم صناری عايدی دارد و کمک معاش بچه ها است ، مگر به خرجش می رود ؟ تا عاقبت به فکرم رسيد متوسل به شما بشوم . می دانيد که ميرزای ما با آقای شما ندار است . ديگر اين جا را نتوانست اما بيآورد. اين بود که گفتم پا می شوم می روم ، علی الله ، دست به دامان درخشنده خانم می شوم . درخشنده خانم که تا حالا نقل را گوشه لپش نگه داشته بود و به دقت گوش می کرد ، آب دهانش را قورت داد و گفت : - والله من هيچ مضايقه ای ندارم . اما زرين تاج خانم جان ، خدا عالم است که عاقبت من با اين مرد الدنگ به کجا می کشد . با اين نامرد ، من از فردای خودم هم مطمئن نيستم . آن هم با اين اجاق کور... که زرين تاج خانم پريد وسط حرفش و گفت : - ای خواهر ! مگر چه خيال کرده ای ؟ يک نگاه به ريخت من بکن هيچ کس باورش می شود که زن سی ساله ام ؟ قديمی ها می گفتند هر شکم زايمان يک ستون بدن را خراب می کند و مرا بگو که شش هفت شکم زاييده ام . آن هم به چه خواری و مذلتی ! تازه جان آدم به لبش می رسد تا يک کدامشان پابگيرند و ازدست حصبه و سياه سرفه و اسهال خونی جان سالم به در ببرند . بعد هم مگر خيآل کرده ای شوهر من چه تاج گلی به سرم زده ؟ اصلا مگر کدام شان تافته ی جدا بافته اند ؟ همه شان سر و ته يک کرباسند . همه شان يک انبانه ی پای سفره . منتها يکی ته جيبش سوراخ است و آن يکی اصلا جيب ندارد . اگر آدم بخواهد ، بلانسبت زندگی خودش را ببندد در کون اين شوهرها ، که پير می شود ، عين من . حيف از جوانی شما نيست ، خواهر ؟ هميشه هم که شوهر بالای سر آدم نيست . خدا عالم است فردا چه پيش بيايد . خدا بيامرزدش، مادرم که مرد، من داشتم ديوانه می شدم با آن زن بابای ارقه ای که گيرم آمده بود . اما وقتی می نشستم پای دار قالی ، انگار همه ی ناراجتی ها و خيالات می شد به اندازه ی يک گره ی قالی و دوخته می شد لای ريسمان ها . اگر اين قالی بافی نبود من سربند مرگ مادرم دق می کردم . درخشنده خانم که کم کم داشت نرم می شد ، در جواب گفت : - آخر زرين تاج خانم ، آن وقت مردم می نشينند می گويند فلانی حالا ديگر قالی بافی واز کرده .درست است که اين کارها از خانم کسی کم نکرده . اما آخر اين خانلرخان مقرب ديوان ... که باز زرين تاج خانم پريد وسط حرف درخشنده خانم و گفت : - ای خواهر ! خود کی خسرو با آن همه اهن و تلپ ، وقتی گذارش به روم افتاد از آهنگری شکمش را سير کرد . بعد هم ان شاءالله وقتی خودت استاد شدی و توانستی نقشه بخوانی ، می بينی که چه جور می آيند مجيزت را هم می گيرند . جخت بلا ، قالی باف منم و شما دست زير بال من داری می کنی و الحمدالله خودت نه محتاجی و نه درمانده . خدا هم زنده بگذارد آقا را که يک موی گنديده اش می ارزد به همه ی شوهرها. سيد اولاد پيغمبر برکت روزگار است... با همين حرف ها ، درخشنده خانم آن قدر نرم شد تا عاقبت رضايت داد . بعد دو تايی برخاستند و رفتند سرکشی به اتاق ها ی خانه . و اتاق بغل حوض خانه را انتخاب کردند که هم آفتاب گير بود و هم دنج و پرت افتاده . و همان ساعت کلفت خانه را فرستادند دنبال نجار سرگذر که آمد و قضيه را حاليش کردند و قرار شد دو روزه ، دار قالی را کار بگذارد و بعد هم قرار گذاشتند ميرزا عبدالزکی ساعت ببيند و در روز و ساعت مبارک شروع کنند به بافتن يک جفت قاليچه ی ترنجی . جان دلم که شماباشيد حالا از آن طرف بشنويد از دو تا ميرزا بنويس ما . زرين تاج خانم و بچه ها تازه از در بيرون رفته بودند که ميرزا عبدالزکی سررسيد . در خانه از تو باز بود و يک کله رفت تو . ميرزا اسدالله کنار تنها لاله عباسی باغچه ی کوچک حياط نشسته بود و داشت تخم ها را می گرفت . سلام و عليک کردند و ميرزا عبدالزکی شروع کرد به گفتن آن چه در ملاقات ديشب با ميزان الشريعه گذشته بود و اين که رور حرکت را هم معين کرده اند . که در خانه قايم به هم خورد و حکيم باشی غرغرکنان و با سر و صدا آمد تو و دادش بلند شد که : - چرا در اين خراب شده مثل در کاروانسرا باز است ؟ آهای صاحب خانه ها ... که ميرزا عبدالزکی رفت توی مهمان خانه و ميرزااسدالله دويد دم در . در را پشت سر خان دايی بست و با هم آمدند تو . سلام و عليک و عذر تقصيرهای گذشته ، بعد ميرزا اسدالله مطلب را عنوان کرد . حکيم باشی که پيرمردی بود ريزه و زبر و زرنگ ، دستی روی زانوهايش کشيد و گفت : - می دانستم ، آره می دانستم که عاقبت گذارت به مرده شورخانه ی ما می افتاد . اما برو دعا کن که قبل از حضور عزراييل آمدی به پای خودت هم آمدی . و گرنه نشانت می دادم که اگر خضر پيغمبر هم بودی و توی جادو جنبل ها آب حيات هم داشتی از دست ما دوتا خلاصی نداشتی . ميرزا اسدالله که ديد دايی باز شروع کرده ، پادرميانی کرد و گفت : - خان دايی شما هم که دست بردار نيستيد . والله به خدا ، به سرجدش قسم ، مدت ها است دوای خوراکی به کسی نداده . من شاهدم . خان دايی اخمی به ميرزا اسدالله کرد و گفت : - چه خوب شد يادم انداختی پسرجان . من رفته ام زحمت کشيده ام برای همکارت نسخه تازه پيدا کرده ام . تو چه خيال کرده ای ؟ نسخه ی يک دوای محبت که حسابی هم مجرب است . حاشيه ی يکی از کتاب دعاها بود . بگذار گيرش بياورم... و بعد توی جيب های قبايش را گشت . و کاغذ تاشده ای را درآورد و نگاهی به آن انداخت و گفت : - آهاه ! پيدا شد . نسخه اين است . در گوش کن . بايد پيراهن طرف را بگويی بياورند ، بعد ببری تو آب مرده شورخانه بشوريش . بعد ببری پهن کنی روی قبر يک کشته تا خشک بشود . بعد چرک ناخن مرده را می گيری تو آب زعفران حل می کنی و با مرکبی که اين جوری گير می آيد اين ورد را توی آستين و يخه ی پيراهن می نويسی و می دهی بپوشد .بيا اين هم ورد . و کاغذ تا شده را دراز کرد به طرف ميرزا عبدالزکی و گفت : - اما مبادا آسمان رنگش را ببيند ها ! که هرسه نفر خنديدند و حکيم باشی افزود : - دلت از ما نگيرد آقا سيد ! خواستم شوخی کرده باشم . حالا تو ميرزااسدالله پاشو برو آبی يا شربتی تهيه کن که دهن مان را تر کنيم تا من ببينم اين بنده ی خدا چه دردی دارد . ميرزا اسدالله از اتاق مهمان خانه آمد بيرون و رفت سراغ آب انبار . سلانه سلانه آب خنک آورد توی اتاق نشينم سکنجبين درست کرد و داشت دنبال سينی می گشت که حکيم باشی او را صدا زد . ميرزا وقتی وارد شد ، ديد همکارش گوشه ی اتاق وارفته ، رنگ به صورتش نيست و يک حالی است که نگو . کاسه ی شربت را گذاشت وسط اتاق و نشست و حکيم باشی درآمد که : - خواستم در حضور تو به اين همکارت بگويم که هيچ مرگش نيست . خيلی هم سر و مر و گنده است . می دانی که تو حکم پسر مرا داری . از همه ی خواهر برادرها ی من فقط تو يکی مانده ای . با همه ی اين ها اگر خدای ناکرده تو هم به اين درد مبتلا بودی کاری از دست من برنمی آمد . می فهمی چه می گويم يا نه ؟ خدا عالم است چرا همکارت بچه دار نمی شود . سابقه ی حالش را دارم . اما برای معالجه اش چيزی به عقل من نمی رسد . ميرزا نگاهی به همکارش کرد که همان طور کز کرده بود و رنگ پريده چشم به گل قاليچه دوخته بود . و گفت : - آخر خان دايی ، من به ميرزا قول داده ام که شما گذشته ها را فراموش کنيد و هرکاری از دست تان برآيد... حکيم باشی حرف ميرزا رابريد و گفت : - مگر خل شده ای پسر جان ؟ وقتی معاينه اش می کردم اصلا يادم نبود اين همان جوانی است که بيست سال پيش با مادرش آمد پهلوی من . و اصلا اين عادت من شده پسرجان ، وقتی نبض کسی زيرانگشت من می زند اصلا چشمم را می بندم و کاری ندارم که نبض مال کيست . همين قدر که نبض آدم می زند برای من کافی است . چهل و پنج سال است اين کار من است . لابد شما دوتا ميرزا بنويس نشسته ايد و برای خودتان خيالات بافته ايد که چون اين بابا دعانويسی می کند و جادو جنبل به خورد مردم می دهد ، دل من از دستش خون است يا کاسبی مرا که طبابت باشد کساد کرده . هان ؟ نصف بيش تر مريض های ما همان هايی هستند که دل و روده شان از دست اين جور دوا درمان های خاله پيره زنکی مئوف شده . ما طبيب ها از صدقه ی سر همين جهالت ها نان می خوريم . پس چه دلگيری می توانم ازش داشته باشم ؟ و تازه او هم تقصيری ندارد . او دعا ننويیسد ، يکی ديگر می نويسد . مردم خودشان جاهلند که نمی فهمند طبابت يعنی کمک به عالم خلقت . وقتی اين را نفهمند .می روند خودشان را می دهند به دست عمله اکره ی شيطان . وقتی پرقيچی های مملکت همه شان جام زن و ستاره شناس و فال بين اند ، ديگر چه انتظاری عادی؟... ميرزا اسدالله که می دانست اگر خان دايی به حرف بيفتد به اين زودی ها ول کن نيست ، به صدا درآمد و پرسيد : - خوب ، خان دايی ، حالا می فرماييد چه کار بايد بکند ؟ آخر نسخه ای ، دوايی ، درمانی ، يک چيزی . حکيم باشی گفت : - پسر جان ! بهترين اطبای شهر هم نمی توانند کاری بکنند . من که جای خود دارم . در اين طبابت ، ما گاهی به چيزهايی می رسيم که حکم به عجز بشر می کند . وقتی علت دردی معلوم نبود چه کاری از دست طبيب برمی آيد؟ همکار تو ظاهرا هيچش نيست شايد همين فردا زنش آبستن شد . ميرزا اسدالله گفت : - آخر دايی اين آقا سيد بدجوری گير کرده . زنش سر اين قضيه باهاش بد قلقی می کند . بايد کاری برايش کرد . شما می دانيد که وقتی زن آدم نوميد شد کار به جاهای باريک می کشد . ميرزا عبدالزکی همان جو کز کردهب ود و دم برنمی آورد. حکيم باشی نگاهی به او کرد . - می توانم سرش را با دو تا حب بيخ طاق بکوبم. ولی آخر پای تو در ميان است . دوا درمان ، غذای مقوی ، عوض کردن زن ، هيچ کدام معلوم نيست چاره اش بکند . همان است که گفتم . مگر خدا خودش مرحمتی بکند . اين جور مواقع خيلی هم اتفاق افتاده که پس از ده سال نوميدی خود به خود گره از کار باز شده . بعد هم اگر قرار بود همه ی مردم روزگار تخم و ترکه داشته باشند که آدمی زاد می شد در حکم خارخاسک ، که دست بهش می زنی يک مشت تخم از خودش می پاشد .هرکاری حکمتی دارد . بهتر است ميرزاعبدالزکی تن به قضای الهی بدهد واگر از من می شنود ... که يک مرتبه های های گريه ی ميرزاعبدالزکی بلند شد . سرش را به زانو گذاشته بود و چنان گريه می کرد که شانه هايش تکان می خورد . ميرزااسدالله و حکيم باشی نگاهی باهم رد و بدل کرد ند و ميرزااسدالله دويد بيرون دنبال گلاب ، و حکيم باشی با لحنی سرزنش آميزز گفت : - قباحت دارد آقا سيد ! شکر کن که چهار ستون بدنت سالم است . من که گفتم از کجا معلوم همين فردا زنت آبستن نشود . تازه اگر اين قدر دلت بچه می خواهد برو يکی از اين بچه های سرراهی را بردار و بزرگ کن . که ميرزااسدالله با يک گلاب پاش وارد شد . گلاب به سر و روی همکارش پاشيد و وادارش کرد نصف کاسه ی شربت را سربکشد و شانه هايش را کمی مالش داد و حالش را سرجا آورد . ميرزاعبدالزکی چشم هايش را پاک کرد چهارزانو نشست و شروع کرد به گفتن آن چه روز پيش برای همکارش گفته بود . از بدقلقی های زنش گرفته تا افاده ای که به پشت گرمی خانلرخان می فروشد و مهلتی که تا آخر هفته داده ، و اين که می خواهد به وسيله ی حکيم باشی دربار ، شاهد برای طلاق خودش درست کند . حکيم باشی بعد از شنيدن اين حرف ها دستی به پيشانی کشيد وبعد رو کرد به ميرزاعبدالزکی و گفت : - اين طور که پيداست زير زنت بلند شده . بفرستش پيش زن ميرزااسدالله يک خرده نصيحتش کند و خودت هم به عقيده ی من پاشو يک سفری بکن . يک خرده دنيارا بگرد ، فکر و خيالت کم تر می شود . خدا هم رحيم است . و حالا که به عقل بندگانش چيزی نمی رسد ، خودش مرحمتی بکند . و به اين جای حرف که رسيد ، ميززا اسدالله برای اين که نصيحت را برگردانده باشد ، شروع کرد به نقل آن چه تا کنون بين او و همکارش گذشته بود و داستان مرگ حاج ممرضا و دعوای اولادش سر ارث و دخالت ميزان الشريعه و وقف ثلث اموال و سفری که قرار بود بروند . حکيم باشی با شنيدن اين داستان به فکر فرو رفت و چندين بار دست به ريش سفيدش کشيد و عاقبت رو کرد به ميرزا بنويس های ما و گفت : - همچه برمی آيد که شما دو تا خوب پخت و پزهای تان را کرده ايد . پس اين طور ! که می خواهد ثلث املاک را وقف کنند ! خوب بگوييد ببينم ، هيچ می دانيد چرا حاج ممرضا مرد ؟ دو تا ميززا بنويس ما نگاهی به هم کردند و عاقبت ميرزا عبدالزکی به حرف آمد که : - ما چه می دانيم جانم . همين قدر شنيده ايم که حاجی مرده است و ميان بچه هايش سر تقسيم ارث دعوا در گرفته . از کجا بداني م که چه طور شد که مرد ؟ لابد به اجل الهی مرد . حکيم باشی گفت : - هيچ به فکرتان نرسيده که برويد از بچه هاش بپرسيد ؟ اين بار ميرزااسدالله به حرف آمد که : - من به مجلس ختم شان هم رفتم . اما پسرهاش آن قدر ناراحت بودند که نمی شد چيزی ازشان پرسيد . توی اين جور مجالس هم فرصت اين پرس و جوها نيست . حکيم باشی گفت : - راست می گويی ، به هرجهت پير هم شده بود و انتظار می رفت که هم قطار ما عزراييل همين روزها برود سراغش . اما مطلب اين جاست که پيرمرد بدبخت به اجل معلق مرد نه به اجل الهی . چيز خورش کردند . من می دانم چه زهری توی خوراکش کردند . می دانيد که مرا بردند بالا سرش . همان توی حجره بازارش . رنگ و روش داد می زد که مسموم شده . لب هايش چنان چاک خورده بود که انگار تيغ زده اند . ميرزاعبدالزکی پريد توی حرف حکيم باشی و گفت : -بله ديگر جانم . همه می گويند که بچه هاش چيزخورش کرده اند . حکيم باشی گفت : - نه جوان . بی خود گناه مردم را به دوش نگير . اگر بچه هاش چيز خورش کرده بودند که سر تقسيم اموال دعواشان نمی شد . بعد هم برای اين جور کارها خانه ی آدم بهترين جاست . حاجی بدبخت با کباب بازار مسموم شد . عجب روزگاری است ! پس اين الم شنگه را راه انداخته اند که ايز به گريه گم کنند و سرخدا را کلاه بگذارند ! با همه ی اين ها شما اين سفر را برويد .اما بدانيد که بچه هاش بی تقصيرند . سلام مرا هم ، اگر ديديدشان بهشان برسانيد . حالا هم ديگر بس است . من بايد بروم . مريض ها منتظرند . جان دلم که شما باشيد ، به اين جا که رسيد ، مجلس حکيم باشی و ميرزابنويس های ما تمام شد . و همه با هم برخاستند و آمدند بيرون . هنوز اول صبح بود و دکان های زير گذر داشتند باز می کردند و گداها تازه راه افتاده بودند و تره بار فروش ها از ميدان برمی گشتند . حکيم باشی رفت سراغ محکمه اش و ميرزابنويس های ما هم سردوراهی دکان و راسته ی علاف ها از هم جدا شدند . ميرزاعبدالزکی رفت سراغ دستگاهش و ميرزا اسدالله پيچيد به طرف راسته ی علاف ها ، تا دم در خانه ی حاج ممرضا سر و گوشی آب بدهد . از نبش کوچه که گذشت ، ديد دو تا قراول روی سکوهای اين ور و آن ور در نشسته اند و دارند قاپ می ريزند . ميرزا با خودش گفت :«پس قضيه به اين سادگی ها نيست . خان دايی راست می گفت . حالا چه کنم ؟» کوچه بن بست بود و خلوت . نه می شد برگشت . و نه در خانه ی ديگری را می شد زد . فوری فکری به سر ميرزا زد و يک راست رفت جلو به طرف قراول ها که دست از بازی کشيده بودند و او را تماشا می کردند . ميرزا کوبه ی در خانه ی حاجی را گرفت و بنا کرد به کوبيدن . يکی از قراول ها به صدا درآمد که : - چه خبر است ؟ با که کاری داری ؟ ميرزا گفت : - مگر اين جا خانه ی حاج ممرضا نيست ؟! قراول دومی زد زير خنده و گفت : - زکی ! اين را باش ، حاجی هشت روز است ترکيده . قلمدانت را از پر شالت بکش بيرون ، يک عريضه بارش بنويس به آخرت . و قاه قاه خنديد . ميززا اسدالله قيافه ی آدم های درمانده را به خود گرفت و گفت : - عجب ! خدا بيامرزدش . پس تکليف طلب سوخته های مردم چه می شود؟ ورثه اش که زنده اند ، نه ؟ همان قراول دومی باز به حرف آمد که : - نه ، ديگر حالا حتما بايد بروی سرپل صراط يخه اش را بگيری . ديگر کاغذ نوشتن فايده ندارد و باز خنديد . قراول اولی از شوخی رفيقش اصلا نخنديد و گفت : - داداش ، ولی معطلی . توی اين خانه هيچ کس نيست . روی همه ی در و پنجره ها هم مهر و موم حکومت خورده . ميرزا تعجب کنان پرسيد : - يعنی آن قدر به حکومت بدهکار بوده که اموالش را ضبط کرده اند ؟ نکند ورشکست شده بوده ؟ همان قراول اولی گفت : - ما از اينهاش خبر نداريم . اصول دين هم از ما نپرس داداش . راهت را بگير و برو . ختم حاجی که ورچيده شد اهل وعيالش از اين خانه رفتند و سپردندش دست ما . ميرزا مثل آدم های ماتم زده گفت : - پس آخر طلب من چه طور می شود ؟ آخر بچه هايش کدام گوری اند ؟ باز قراول دومی زد زير خنده که : - مگر نگفتم برو سر پل صراط يخه اش را بگير ؟ تقصير خودت است که حرف گوش نمی دهی . آدم با سوادی مثل تو که پول بی زبان را نمی دهد دست آدم قالتاقی مثل حاجی ... - خوب ديگر . پشت سر مرده حرف نزن . اين را قراول اولی به همکارش گفت و بعد رو کرد به ميرزا و افزود : - سماجت نکن برادر . ما از هيچ چی خبر نداريم . بچه هاش هم حالا دارند سر تقسيم ارث دعوا می کنند . تو هم اگر دلت می خواهد صبر کن . تا يکی دوهفته ی ديگر تکليف همه روشن می شود . نمی خواهی صبر کنی هم ، يک عريضه بنويس برو پيش خود کلانتر ، شکايت . ديگر هم خوش آمدی به سلامت . و به اين حرف ، ميرزا اسدالله سری به علامت خداحافظی به آن ها تکان داد که دوباره مشغول بازی شدند و برگشت . و مثل آدم های درمانده همان طور که می رفت سرش را تکان می داد و با خودش حرف می زد : «نه ، نشد . روزی که رفتم ختم ، اصلا خبری از اين حرف ها نبود . تا يکی دو هفته ی ديگر چه جوری تکليف همه روشن می شود ؟ يعنی کی چيز خورش کرده ؟» و از نبش کوچه که پيچيد ، ياد مشهدی رمضان علاف افتاد که همان نزديکی ها دکان داشت و رفت به طرف دکان او . مشهدی ، تازه زا آب و جارو کردن دکان فارغ شده بود و چمباتمه نشسته بود سينه کش باريکه ی آفتاب گرم اول پاييز و داشت فکر می کرد . سلام واحوالپرسی کردند و ميرزا هم چمباتمه زد بغل دست مشهدی ، و تکيه داد به ديوار و گفت : - خوب مشهدی ! امسال مظنه ی زغال چند است ؟ گرچه حالا حالا ها کو تازمستان ، اما تا برف نيفتاده و راه بندنيامده بايد فکر زغال بچه ها بود . مشهدی رمضان گفت : - پارسالش هم که اول قوس آمدی باهات گران حساب نکرديم ميرزا . پدرت ، خدابيامرز ، گردن ما حق داشت . تو هروقت عشقت کشيد ؛ پولش را هم که نداشتی مانعی ندارد ؛ دو کلمه بنويس که فلان قدر هيزم و فلان قدر زغال و ديگر کارت نباشد . خودم الاغ دار می گيرم و برايت می فرستم . خاکه ی شسته مثل شبق ، هيزم شکسته ی جنگی مثل چوب سفيد . فقط بايد به بروبچه ها بسپری قبلا جا و مکانش را راست و ريس کنند تا حمال و الاغ دار معطل نشوند . ميزرزا گفت : - خداعمرت بدهد مشهدی . اين دو تا الف بچه ی ما زير سايه ی تو از سرمای زمستان جان به در می برند . من گربه ی کور که نيستم . راستی ببينم چرا در خانه ی حاج ممرضا مرحوم قراول گذاشته اند ؟ خدای نکرده مگر خبری است ؟ مشهدی آهی کشيد و گفت : - چه می دانم . آدم ديگر به که اطمينان کند ؟ چو انداخته اند که بچه هاش چيز خورش کرده اند . اما خدا را به سرشاهد می گيرم که راضی به کشتن مورچه هم نبودند . مگر بدبابايی بود ؟ در حق بچه هاش از هيچ چيز مضايقه نکرد . ميرزا گفت : - قراول ها می گفتند هيچ کس تو خانه نيست . پس زن و بچه اش چه طور شده اند ؟ چه بلايی به سرشان آمده ؟ - بچه های بدبختش حتما رفته اند ده . می گويند ميزان الشريعه هم دست اندر کار بوده . می گويند حاجی مرحوم با اين قلندرها سر و سری داشته . می گويند ميانه ی حکومت با قلندرها به هم خورده . خيلی حرف ها می زنند . اما من که سر در نمی آورم . و حجت بلا ، همه ی اين ها هم که درست باشد آخر چرا در خانه اش را مهر و موم کنند ؟ هيچ کس هم نيست نطق بزند . عجب شهر هرتی شده ! تو همچه شهری ، اگر من جای اين قلندرها بودم ، ادعای خدايی می کردم . امام زمان که جای خود دارد . ميرزا اسدالله هم سابقه ی قلندرها را داشت . وقتی بچه بود . پدرش قضيه ی آن ها را برايش تعريف کرده بود و خودش هم مثل همه ی اهل شهر بارها به تکيه هاشان رفته بود و پای نقل و خطابه شان نشسته بود و گرچه اعتقادی به کارها و حرف هاشان نداشت ، اما پدر کشتگی هم باهاشان نداشت . فکر می کرد اين هم برای خودش دکانی است . عين دکان خود او يا دکان مشهدی رمضان يا علاف يا دکان ميزان الشريعه يا همکار دعانويس او ميرزا عبدالزکی . اما تعجب در اين بود که حاج ممرضا آدمی ، طرف آن ها را گرفته باشد . با آن همه مال و مکنت ! و يک مرتبه يادش افتاد که حاجی خدا بيامرز چوب داری هم می کرد و از املاکش گاو و گوسفند می آورد شهر و شصت هفتاد تايی از قصاب ها لاشه را از او می خريدند . اين بود که از مشهدی رمضان پرسيد : - نمی دانی حاجی مرحوم با اين قلندرها معامله ی پوست و روده هم می کرد ؟ مشهدی رمضان گفت : -خدا عالم است . می گفتند تازگی ها توی يکی از تکيه های قلندرها ، دباغ خانه واکرده بودند . می گفتند باهاشان شريک بوده . و اگر اين طور باشد درست درمی آيد که ميانه ی حکومت با اين ها به هم خورده . من گمان می کنم حاجی خدا بيامرز را خود دولتی ها چيز خور کرده اند . راستی ، خان دايی چه عقيده ای دارد ؟ ميرزا گفت : -الان از پيش خان دايی می آيم . می گفت بچه هاش بی تقصيرند . خوب ، عاقبت نگفتی نرخ زغال چند است ؟ مشهدی رمضان گفت : -به نرخ چه کار داری ؟ اگر پول و پله تو دستگاهت پيدا می شود بگذار و برو . به باقيش هم کاری نداشته باش . ميرزا گفت : - هنوز که از پول و پله خبری نيست . اما که از فردا خبردار است ؟ تو فعلا چهار خروار هيزم شکسته با سه خروار خاکه زغال برای ما بفرست . حواله اش را هم بده دست حمال ها . اگر خودم بودم که نقد می دهم ، اگر نه بفرست سراغ خان دايی . پيرمرد جور مار را هميشه می کشد . مشهدی رمضان گفت : - مگر خيال مسافرت داری ميرزا ؟ خير باشد . ميرزا گفت : - شايد سری بزنم تا سر املاک حاجی خدابيامرز . هم بچه هاش را می بينم ، هم شايد کاری از دست مان بربيايد . دلم خيلی شورشان را می زند . می دانی که من با پسر بزرگه اش هم بازی بوده ام . و به اين جا مشهدی رمضان خداحافظی کرد و برگشت به طرف محکمه ی خان دايی تا از آن چه ديده و شنيده بود او را خبردار کند . خودش از مجموعه ی آن چه ديده و شنيده بود ، بوی خوشی نمی شنيد و می خواست بداند عقيده ی خان دايی چيست . اين بود که اول سری به دم در مسجد جامع زد و به همسايه ها سپرد که امروز گرفتاری دارد و نمی تواند بساطش را پهن کند ، بعد يک سر رفت سراغ حکيم باشی که هنوز چند تايی مريض داشت .نيم ساعتی صبر کرد تا آخرين مريض ها هم نسخه هاشان را گرفتند و رفتند و او با خان دايی تنها ماند . آن چه را که ديده و شنيده بود تعريف کرد و عقيده اش را هم گفت و نظر حکيم باشی را خواست . حکيم باشی دستی به ريش سفيدش کشيد و گفت : - حق داری پسرجان ! اين روزها غير از حاج ممرضا کسان ديگری هم همين جورها مرده اند . بوش می آيد که اتفاقات بدی در پيش است . و همان بهتر که تو هم يکی دو هفته شهر نباشی . با آن سابقه ای که با کلانتر و ميزان الشريعه داری ، ممکن است برايت پاپوش بدوزند . گرچه من چشمم از اين جوان همکارت آب نمی خورد واين طور هم که پيداست در قضيه ی صلح و وقف اموال حاجی مرحوم پای زور در کار است ، اما به هر صورت تو دست و پات را جمع کن و با اين ميرزا پاشو برو . خيالت هم از بابت بچه هات راحت باشد . 5 مجلس چهارم جان دلم که شما باشيد ، از قضای کردگار در همان شهر و ولايتی که ميرزا بنويس های ما زندگی می کردند ؛ از سی چهل سال پيش يک عده قلندر پيدا شده بودند که اعتقادهای مخصوص داشتند و حرف و سخن تازه ای آورده بودند و کم کم دکان و دستگاهی به هم زده بودند و اين آخر سری ها ، يعنی در زمان سرگذشت ما ، تکيه های شهر را بدل کرده بودند به «بست» که هيچ کس بی اجازه ی آن ها نمی توانست واردشان بشود و پچ پچ افتاده بود تو مردم و خيلی حرف ها راجع بهشان می زدند . وگرچه درست است که وارد شدن به قضيه ی آن ها برای راويان اخبار ، يعنی پا را از گليم قصه درازتر کردن ،؛ اما چون سرگذشت دو تاميرزای ما خواه ناخواه به کار قلندرها و به اوضاع کلی آن زمانه ربط پيدا کرده ، حالا تا ميرزا بنويس های ما روانه ی سفر بشوند ، می رويم ببينيم آن روزها دنيا دست که بود و قلندرها که بودند و ميان شان با حکومت چرا به هم خورده بود . جانم برای شما بگويد ، آداب واعتقادهای اين قلندرها از اين قرار بود که مرکز عالم خلقت را «نقطه » می دانستند و همه ی تکليف های شرعی را از دوش مردم برداشته بودند و ميان خودشان به رمز و کنايه حرف می زدند و حروف ابجد را مشکل گشاتر از هر طلسمی می دانستند و به جای «بسم الله» می گفتند «استعين بنفسی» و به جای «لااله الا الله » می گفتند «لااله المرکب المبين » و خيال می کردند اسم اعظم را گير آورده اند و دفتر دستک های مذهبی شان پر بود از نقطه و حروف تک تک مثل ف و صاد و دال و همين جور ...و برای هر حرفی نقطه ای هم معنايی قايل بودند . اسم شب شان هم تبرزين بود که يا هرکدام شان يکی داشتند يا اگر نداشتند شکلش را پشت دست شان خال می کوبيدند . و گرچه شايد بوی کفر بدهد . اما خلاصه ی اعتقادشان اين بود که به جای پرستيدن خدايی که در آسمان ها است و احتياجی به نماز و روزه ی آدم های مافنگی ندارد و همه ی دعا ثناهای بشر خاکی را بپرستيم تا شايد از اين راه يک خرده بيشتر بهش رسيده باشيم و احتياجاتش را يک کمی بيش تر برآورده باشيم . و ازاين جور حرفهايی که اگرعاقبت به کفر هم نکشيده باشد ، دست کم وسيله ی تکفير شده و باعث خونريزی فراوان . از قضای کردگار در آن شهر و ولايت هم همين جورها شده بود . يعنی ملاها و آخوند ها ، قلندرها را تکفير کرده بودند و از مسجدها بيرون شان کرده بودند و حکومتی ها گوش خوابانده بودند و چون مردم را سرگرم می ديدند ، کاری به کار اين دعوی ها نداشتند . از آن طرف در زمان سرگذشت ما ، جنگ های طولانی شيعه و سنی با دولت همسايه ، و سنی کشی هايی که در داخله ی شهرها و ولايات شده بود ، رس مردم را کشيده بود ، و با اين که خود جنگ تمام شده بود و از بکش بکش فعلا خبری نبود ، اما آثار خرابی و کشتار هنوز بود و خيلی طول داشت تا زندگی به روال عادی خود برگردد . توی هيچ دهی محض نمونه هم که شده يک قاطر قلچماق پيدا نمی شد و دکان های اسلحه فروشی توی شهر ها هنوز ناهار بازار داشتند و تادلت بخواهد شل وافليج و چشم ميل کشيده توی کوچه ها پلاس بود به گدايی . هرچهارپنچ سال يک دفعه هم قحطی می آمد يا ناخوشی می افتاد تو مردم يا گاوميری تو دهات ؛ و از اين جور بلاها . در همچه روزگاری بود که قلندرها پيازشان کونه کرده بود . کار قلندرها هم از اين جا شروع شد که اول تک تک ، بعد دسته دسته از بيابان گردی دست کشيدند و آمدند تو شهرها . چرا که ديگر توی دهات چيزی پيدا نمی شد و دهاتی ها برای زندگی خودشان هم درمانده بودند . قلندرها همين جور که عده شان تو شهر زياد می شد ، برای اين که نان و آبی فراهم کنند شروع کردند به نقالی ومداحی و کم کم که جمعيت پای نقل شان زيادتر می شد ؛ جراتی پيدا می کردند و گريز به صحرای کربلای مردم هم می زدند و همين جور يواش يواش مردم را دور خودشان جمع کردند و کردند و کردند تا پا گرفتند و جل و پلاسشان را تو تکيه ها پهن کردند و ماندگار شدند . جانم دلم که شما باشيد ، قضيه ای که باعث رونق بازار قلندرها شده بود ، اين بود که ، رييس شان ميرزا کوچک جفردان ، سی چهل سال پيش از وقايع قصه ی ما ، يعنی درست همان وقت که ميرزا بنويس های ما می رفتند مکتب ، خودش را آخر عمری توی يک خرمه ی تيزاب انداخته بود و سربه نيست کرده بود و مريدهاش چو انداخته بودند که غيبش زده و به زودی ظهور می کند ودنيا را پراز عدل و داد می کند . هرکدام قلندرها که در مجلسی ، مدحی يا نقلی می گفت حتما اشاره ای هم به اين قضيه می کرد و ديگر خيلی ها باورشان شده بود روز و شب منتظر بودند . از اين گذشته يک بازار گرمی ديگر قلندرها اين بود که تو شهر چو انداخته بودند که اگر باز جنگ شد هر که قرعه ی سربازی به اسمش درآمد و نخواست برود جنگ ، بيايد تو يکی از تکيه ها بست بنشيند تا قلندرها بروند پول خونش را بدهند و جانش را از حکومت بخرند . سبيل شصت هفتاد تايی از عاقل مردهای شهر را هم چرب کرده بودند که هرجا می نشستند با قسم و آيه ، شهادت می دادند که ميرزا کوچک جفردان ، قبل از اين که غيبش بزند ، پول خون آن ها را داده و جان شان را خريده . وگرنه خدا عالم است استخوان های آن ها حالا تو کدام ميدان جنگ دم بيل کدام دهاتی بايد زير و رو می شد . و همين جورها کم کم گوش مردم شهر را پر کرده بودند و گدا گشنه های هرمحلی را تو تکيه ی همان محل جمع کرده بودند . از قضای کردگار در روزگار قصه ی ما رييس اين طايفه مردی بود به اسم تراب ترکش دوز ، از کله های نترس . پنجاه ساله مردی با ريش جوگندمی و قبای سفيد دراز و سراين جا ، پا آنجا ، يک قلندر حسابی . و شهرت اين تراب ترکش دوزا ز آن جا بود که چهل روزه سر «اشتر پختر» را از ميدان جنگ آورده بود که سرکرده ی قشون دشمن بود . و اين قضيه مال ده سال پيش بود که جنگ شيعه و سنی تازه آغاز شده بود . در آن زمان تراب ترکش دوز که تازه آمده بود شهر و تکيه نشين شده بود ، به پادرميانی صدراعظم وقت چله نشسته بود و روزی يک بادام خورده بود و هر روز يک دفعه عکس «اشتر پخته» را تمام قد به ديوار تکيه کشيده بود و جای گردنش را با خط قرمز بريده بود تا روز چهل و يکم چاپار مخصوص شاهی خاک آلود ووخسته از راه رسيده بود و سرخشکيده و خون آلود يارو را پيش تخت قبله ی عالم انداخته بود . و همين باعث شده بود که مردم از ترس ديگر آزاری به قلندرها نمی دادند که هيچ چی ، روز به روز هم بيش تر دورشان را می گرفتند و نذر و صدقه برای شان می فرستادند . درست است که قبله ی عالم از همان سربند ترس برش داشته بود و صدراعظم را به خارجه تبعيد کرده بود و ديگر لی لی به لالای قلندرها نمی گذاشت ؛ اما اسم تراب ترکش دوز سرزبان ها افتاده بود و ديگر فيل هم نمی توانست جلودار قلندرها بشود . تراب ترکش دوز هم دستور داده بود هر شب جمعه توی هفت تا از تکيه های شهر که پاتوق قلندرها بود منبر می رفتند و بعد خرج می دادند و هر شب جمعه عده ای تازه را به دور خود جمع می کردند . و حالا ديگر گذشته از خود قلندرها و گدا گشنه های شهر ، هر آدم فراری از حکومت ، يا هر آدم شرور ، يآ هر که بهش ظلم شده بود و نتوانسته بود تقاص بکشد ، يا هرکه با ننه باباش قهر کرده بود ، يا هرکه دست صيغه ها و عقدی هايش به تنگ آمده بود ، يآ هر که از دست طلب کارها گريخته بود ، همه آمده بودند تو تکيه نشسته بودند وهرکدام هم با جل و پلاس خودشان . و چون جمعيت قلندرها بدجوری زياد شده بود و ممکن بود بی کاری حوصله شان را سرببرد ، از دوسال پيش تراب ترکش دوز هر تکيه ای را مرکز يک صنف کرده بود و همه ی قلندرها را به کار کشيده بود . تکيه ی سراج ها ، تکيه ی زنبور کچی ها ، تکيه ی نانواها ، تکيه ی کفاش ها ، تکيه ی پالان دوزها وهمين جور...خودش هم گرچه در جوانی و قبل از اي« که جانشين ميرزا کوچک جفردان بشود ، ترکش دوزی می کرد که اسمش رويش مانده بود ، حالا دايما با زنبور کچی ها حشر و نشر داشت . تو هر تکيه ای هم کارها تقسيم شده بود . آن ها که حرفه ای بلد نبودند يک دسته جارو پارو و رفت و روب می کردند . يک دسته کار خريد و فروش بازار را داشتند و طرف معامله بودند با بازاری هايی که سرسپرده ی قلندرها بودند و اجناس قلندرساز را می خريدند ، و آن های ديگر که اهل فن و حرفه ای بودند ، هرکدام توی يک تکيه سرگرم به فن و حرفه ی خودشان بودند و هرچه را که می ساختند ، می فرستادند بازار و چون ارزانتر از نرخ روز هم می فروختند ، هميشه هم خريدار داشتند . ورود زن ها را هم که اصلا به تکيه ها قدغن کرده بودند . چون در آيين قلندری آميزش با زن منع شده بود و قلندرها همه مجرد بودند و عزب. و گناهش باز هم به گردن راويان اخبار که می گويند خيلی از قلندرها هم اهل دود و دم بودند و بنگ و حشيش می کشيدند . ساده بازی هم که هميشه در اين ولايات رواج داشته . جان دلم که شما باشيد ، اين قضايا بود و بود و بود تا همان روزهايی که قصه ی ما شروع می شود . روزی از روزها ، يکی از جاسوس های خفيه ی حکومتی برای خواجه نورالدين صاحب ديوان ، که وزير اعظم آن روزگار باشد ، و جانشين صدراعظم تبعيد شده ی قبلی ، خبر آورده بود که چه نشسته ايد تراب ترکش دوز دارد توپ می ريزد . که يک مرتبه حکومتی ها وحشت شان گرفته بود . چون سلاح آتشی در ممالک فرنگستان تازه باب شده بود و هنوز پايش به اين طرف ها باز نشده بود و حکومت هم که دراين جنگ های شيعه و سنی با دولت همسايه شکست می خورد ، به علت اين بود که هنوز نتوانسته بود توپ بريزد و از هر ده تا سربازش يکی بيش تر تفنگ نداشت . باری ، تا اين جای کار قلندرها چندان عيبی نداشت . سرمردم گرم بود و خيال می کردند کاری از دست اين قلندرها ساخته است و حومت هم هروقت دلش می خواست به راحتی می توانست يکی شان را سر به نيست کند . زهری بدهد تو غذايش بريزند ، يا حکم تکفيرش را از ديوان شرع بگيرد ، يا شمع آجينش کند ، يا ميل به چشمش بکشد . اما حالا ديگر بوهای بدی می آمد . اين بود که کک افتاد به تنبان بزرگان و اعيان و وزرا ، ونه يکی و نه دوتا ، بلکه پشت سرهم جاسوس و خبرگزار و مفتش بود که در لباس قلندری روانه ی تکيه ها و پاتوق های قلندرها شده و برای اين که هيچ جای ترديد نباشد ، خواجه نورالدين ، وزير اعظم از خانلرخان مقرب ديوان خواست که خودش با لباس مبدل برود و سر و گوشی آب بدهد . خانلرخان هم که دلش بدجوری برای ملک الشعرايی لک زده بود ، همين کار را کرد و خبر آورد که بله ! تراب ترکش دوز تمام هونگ برنجی های خانه های در و همسايه را ، گران گران ، می خرد و تو تکيه ای زنبور کچی ها کوره و دم و دستگاه علم کرده و تا حالا سه تا توپ ريخته ، عين توپ های سنی ها . قضيه به اين جا که رسيد خواجه نورالدين ، صاحب ديوان ، شستش خبردار شد که اين ترکش دوز چه خيالاتی به سر دارد . چون با همين سه تا توپ يک روزه می شد تو سينه ی ديوار ارگ حکومتی يک سوراخ باز کند به بزرگی يک دروازه . اين بود که وزرا را خبر کرد و پس از دوسه روز شور و مشورت ، قرار شد خبر را به گوش قبله ی عالم برسانند . برای اين کار خانلرخان مقرب ديوان را صدا کردند که قصيده ای بگويد و در آن اشاره ای به اين قضايا بکند تا گوش قبله ی عالم که تيز شد و خواست معنی اشاهر ها را بفهمد ، آن وقت خواجه نورالدين لب قضايا را به عرض برساند . همين طور هم کردند . اما قبله ی عالم اصلا و ابدا ملتفت اشاره های خانلرخان نشد و خيال کرد باز غرضش رسيدن به ملک الشعرايی است و از سر بی حوصلگی دستور داد پنجاه سکه ی طلا بهش صله دادند و همه را مرخص کرد . هيچ کدام از وزرا هم جرات نداشتند بروند توی اندرون و اين خبر را به گوش قبله ی عالم برسانند . چه بکنند . و چه نکنند ؟ با زدوسه روز ديگر شور و مشورت کردند و عاقبت عقل شان به اين جا رسيد که به وسيله ی خواجه باشی حرم سرا دست به دامن سوگلی حرم بشوند . اين کار را هم کردند . اما سوگلی قبله ای عالم که پس از سی و سه روز نوبت بهش رسيده بود ؛ حيفش آمد خبر را سر شب به گوش قبله ی عالم برساند و عيش و عشرت خودش را حرام کند . پيش خودش تصميم گرفت صبح اين کار را بکند . اما صبح هم قبله ی عالم خواب بود و دل شير می خواست که برود و از خواب بيدارش کند . همين جوری يک ماهی گذشت که نه هيچ يک از وزرا جرات می کرد جلوی قبله ی عالم لب تر کند و نه هيچ کس ديگر برای اين کار داوطلب می شد .خود وزار هم که بی اشاره ی قبله ی عالم جرات نداشتند آب بخورند و کاری از دست شان برنمی آمد . و در همين مدت تراب ترکش دوز سه تا توپ ديگر هم ريخت . از آن طرف خواجه نورالدين ، صاحب ديوان که ديد فايده ندارد ، خودش را به آب و آتش زد و تصميم گرفت به تنهايی نقشه ای بکشد و ترتيب کار را بدهد . اين بود که فرستاد دنبال خانلرخان مقرب ديوان ، که از قبل می شناسيمش ، و منجم باشی دربار که تازه جای باباش نشسته بود و هنوز فرصتی برای خدمت وخودنمايی گير نياورده بود ، و حالی شان کرد که قضايا از چه قرار است و اين را هم برای شان گفت که بنابر آن چه روزنامچه های حکومتی ولايات خبر می دهند ، عين اين قضايا با کم و بيش اختلاف ف در ديگر شهرها هم راه افتاده وا گر دير بجنبند آن جاها هم توپ ريختن را ياد می گيرند و کار از کار می گذرد . و آن وقت قبله ی عالم که نمی ماند هيچ چی ، نه ملک الشعرايی باقی می ماند ، نه منجم باشی درباری . سه روزه زيج بنشيند و رصد کند و طرحی برا قضيه بريزد و خانلرخان هم قصيده اش را جوری بگويد که اشاره و کنايه اش زياد دور از فهم نباشد تا قبله ی عالم ملتفت بشود . و بعد که مجلس تمام شد ، فرستاد دنبال حکيم باشی دربار و يک صورت هفت نفری گذاشت جلوش که سرهفته بايد کلک شان کنده بشود . و اين هفت نفر ، بازاری هايی بودند که با قلندرها طرف معامله بودند و بهشان کمک مالی می کردند ؛ و يکی شان همان حاج ممرضايی بود که ميرزا بنويس های ما قرار بود برای حد و حصر املاکش مسافرت کنند . ديگر برای تان بگويم به ميزان الشريعه هم دستور داد که چه قدر از اموال هرکدام شان را ضبط کند و چه قدر را وقف ؛ و به داروغه ی شهر هم حالی کرد که چند تا اسب و استر مردم را به بيگاری بگيرد ، و خلاصه يک تنه همه ی کارها را روبه راه کرد . از آن طرف به همه ی جاسوس ها و مفتش های حکومتی دستور داد که بروند تو تکيه ها چو بيندازند که به زودی معجز می شود و ميرزا کوچک جفردان ظهور می کند و دنيا همچه همچه پر از عدل و داد می شود . و در همين ضمن جاسوس هايی را که از ولايات می رسيدند و خبرهای بد می دادند که به همان عجله ای که آمده بودند ، هنوز عرق تن اسب هاشان خشک نشده ، با دستورهای تازه بر میگرداند ، و خلاصه اين که در آن روزها ترق و توروق نعل اسب ها ی چاپار يک دم خاموش نمی شد و توی کوچه های ارگ سلطنتی برو بيايی بود که نگو . جان دلم که شما باشيد ، همه ی مقدمات که آماده شد ، درست در همان روز که ميرزا بنويس های ما قرار بود راه بيفتند ، بارعام بزرگ عالی قاپو بود و همه ی اعيان واشراف جمع بود ند و مجلس جای سوزن انداختن نبود ، اول خانلرخان مقرب ديوان که چاق و سنگين بود ، هن هن کنان رفت جلو و طومار قصيده ای تازه اش را درآورد و غرا و برا خواند ؛ که در آن دوسه جا اشاره ی صريح کرده بود به دراز دستی قلندرها و يک بار هم کلمه ی توپ را توی شعر جا داده بود ، و همه ی حضار ، زهازه وا حسنت گفتند . بعد منجم باشی اجازه خواست و باهمان زبان های قمعمع که شما بهتر می دانيد ، شروع کرد به مقدمه چينی کردن ، و عاقبت رفت سر مطلب و گفت : - قربان خاک پای مبارکت گردم . اوضاع نجوم سماوی و کواکب علياوی که هر يک غلام حلقه به گوش ، بل رکاب دوش حضرت ضل اللهی اند ، گرچه دلالت تام و استدلال مالا کلام دارد بر صحت و عافيت ذات قرين الشريف همايونی ، اما از آن جا که حفظ و حراست اين آستان کبريايی بر هريک از بندگان ، فريضه ی تام و تمام است اين بنده ی بی مقدار و خاک پای خاکسار ، به توالی ليل و نهار از ارصاد کواکب و سيارات چنين استنباط کرده که در ايام و ليالی آتی از سابع ماه الی سه روز تربيع تحسين در خانه ی طالع واقع و اختر طالع در حضيض زوال و وبال و در آن سه روز که دوام مشئووم اين تلاقی نحسين است ذات معدلت - صفات و شامل برکات حضرت ظل اللهی ، العياذ بالله ، آماج بی مهری و قدرناشناسی سپهر غدار و فلک کج مدار ... و همين جور داشت داد سخن می داد که قبله ی عالم حوصله اش سر رفت و داد زد : - اين پدرسوخته مگر آرواره اش لق شده ؟ وزير اعظم چه طور است بدهيم چک و چانه اش را با نقره ی داغ لحيم کنند ؟ خواجه نورالدين ، وزير اعظم که ديد کار دارد خراب می شود ، دويد جلو و تعظيم بالا بلندی کرد و گفت : - قربان ! لقلقه ی لسان جناب منجم باشی را به اين بنده ی کم ترين ببخشيد . اين عادت علما است . عفو می فرماييد . اما گمان می کنم از نظر غيرتمندی نسبت به ذات همايونی ، مطالبی دارد که از قضا قبلا هم با بنده در ميان گذاشته . اگر عنايتی می فرموديد به گمانم خطری برای مقام شامخ سلطنت در اوضاع کواکب ديده . خانلرخان مقرب ديوان هم در قصيده اش متذکر اين نکته شد ، اما عنايت نفرموديد . قبله ی عالم روی کرسی سلطنت جابه جا شد و تفی به طرف سلفدان زرين انداخت که در دست قابچی باشی بود . بعد گفت: - من که از حرف ها ی اين جوان پرچانه چيزی سردر نياوردم . به زبان باباش حرف میزند . بهتر است خودت بگويی وزير اعظم . وزير اعظم باز تعظيم بلندبالايی کرد و يک قدم جلوتر آمد و گفت : -خاطر خطير ملوکانه مستحضر است که چيزی به فصل قشلاق نمانده . پايتخت همايونی گرچه غبطه ی بهشت عنبر سرشت است ، اما سوز پاييزی بدی دارد . و بندگان درگاه محتاجند که استخوان هاشان را آفتاب بدهند . صلاح ملک و ملت هم در اين است که امسال موعد قشلاق را پيش بيندازيم . چون اين طور که منجم باشی از ارصاد کواکب ديده از هفتم تا دهم ماه صلاح نيست ذات اقدس همايونی بر اريکه ی سلطنت تکيه بزنند . در حالی که نفس از مجلس در نمی آمد و مگس پر نمی زند ، قبله ی عالم دوباره جابه جا شد و يک سرفه ی ديگر کرد . گفت : - ببينم وزير اعظم ، نکند کلکی در کار شماها باشد ! مواظب باش که می دهم پوست تان را از کاه پر کنند ، ها ! حالا بگو ببينم به عقل ناقص خودت چه می رسد . وزير اعظم نگاهی به منجم باشی وو خانلرخان کرد و يک قدم ديگر گذاشت جلو و گفت : - چاکران درگاه قبلا همه ی فکرها را کرده اند و به اين نتيجه رسيده اند که در اين سه روز بايد وجود ذی وجود مبارک قبله ی عالم را از اريکه ی سلطنت دور نگه داشت تا اگر خدای نکرده بلايی نازل شد ، ديگری پيش مرگ همايونی شده باشد . قبله ی عالم روی کرسی سلطنت نيم خيز شده و خون به صورت دوانده ، فرياد زد : - ده مادر به خطاها ! خوب کلکی جور کرده ايد . به همين سادگی می خواهيد از شر من خلاص شويد ؟ آهای مير غضب باشی ! که ميرغضب باشی با لباس سر تا پا قرمز و قمه ی براق به دست ، مثل برق بلا آمد و جلوی کرسی قبله ی عالم به خاک افتاد و منتظر فرمان بعدی همان طور بی حرکت ماند . عين مجسمه . اما وزير اعظم از آن بيدها نبود که به اين بادها بلرزد . يک قدم ديگر آمد جلو و گفت : - قربان ! اجازه بفرماييد عرايض چاکر جان نثار تمام بشود و بعد اگر خلافی بود اين گردن بنده ، و يک شعر مناسب خواند . قبله ی عالم اشاره ای به ميرغضب کرد که بلند شد و رفت همان پس و پناه ها خودش را جا کرد وبعد اشاره ای به وزير اعظم کرد که بگو . وزير اعظم گفت : - خاطر مبارک مستحضر است که چاکران درگاه مدت ها است تفريحی نداشته اند . از وقتی که حاج ميرزا قم قم ، دارفانی را بدرود گفت برای بهجت خاطر همايونی هم وسيله ای فراهم نشده ، اگر اجازه بفرماييد بندگان خان زاد ترتيب کار را جوری داده ايم که هم مخاطرات آسمانی از اثر بيفتد و هم وسيله ای جديد برای بهجت خاطر همايون فراهم بشود ، و يک شعر مناسب ديگر خواند . قبله ی عالم دستی به ريش خود کشيد و گفت : - خوب ، خوب . بگو ببينم وزير اعظم . مثل اين که قضيه دارد خوش مزه می شود . وزير اعظم جراتی پيدا کرد و يک قدم ديگر رفت جلو ودنبال حرفش را اين طور گرفت : - بعد هم بايد به عرض برسانم که اين طايفه ی قلندرها با همه ی حق نعمتی که قبله ی عالم به گردن شان دارند ، کم کم اسباب زحمت ممالک محروسه شده اند . گذشته از کارگزاران درگاه که مرتبا مراقب اعمال و گفتار آن ها هستند . شخص شخيص خانلرخان هم رفته و از نزديک شاهد بوده که ديگر جسارت را به آن حد رسانده اند که دارند خيالات موهوم در سر می پرورانند و توپ می ريزند . به شنيدن اين حرف آخر ، قبله ی عالم نيم خيز شد و برافروخته گفت : - عجب ! توپ می ريزند ؟ چه جوری ؟ پس اين وزير دواب پدرسوخته کجا است که برود ازشان ياد بگيرد ؟ تا روز مبادا آن طور در نمانيم و اصلا پدرسوخته های احمق ، پس چرا تا حالا مرا خبر نکرده ايد ؟ هيچ معلوم هست من توی اين مملکت چه کاره ام ؟ وزير اعظم قيافه ی ماتم زده ها را به خود گرفت و گفت : - قربان خاک پای مبارکت گردم ، چارکران جان نثار نخواستند آسودگی خاطر مبارک را به هم بزنند . حالا هم دير نشده . می فرماييد با اين طايفه چه کنيم ؟ برويم توپ هاشان را بخريم ؟ تصور می فرماييد کار به همين سادگی است ؟ قبله ی عالم مشتی روی مخده ی ترمه ی زير دستش زد و گفت : - من چه می دانم. تو احمق خرفت همين الان داری قضيه را به من خبر می دهی هم الان هم چاره اش را می پرسی؟ پس تو و امثال تو ، اين همه مال و مکنت را برای چه حرام می کنيد ؟ و بعد به فکر فرو رفت و مثل اين که با خودش حرف می زند ، گفت : - پس اين پدر سوخته ی ترکش دوز باورش شده ؟ ده نمک به حرام ! به دست خودم پنج هزار سکه جايزه دادم تا دو تا از اين آسمان جل ها آن سگ ملعون را غافلگير کردند و سرش را آوردند . حالا اين پدرسوخته به حساب خودش گذاشته ! بعد روکرد به وزير اعظم و فرياد کشيد : - حالا خود بی شعورت بگو ، چه گهی خيال داری بخوری ؟ وزير اعظم گفت : - اين طايفه ی ضاله معتقدند که به زودی معجزی به وقوع خواهد پيوست و خودشان را برای اين معجز آماده می کنند . توپ ريختن شان نشان می دهد که اين معجز دست کم رسيدن به حکومت است . چاکران درگاه فکر کرده اند که به يک تير دونشان بزنند . هم به ظهور اين معجز کمک کنند و هم به رفع بلايای آسمانی در آن سه روز . به اين طريق که ظاهرا ميدان را برای اين حضرات خالی می کنيم و آستان مبارک را به قشلاق می بريم . و از آن جا که قشلاق همايونی در ولايات جنوبی است و نزديک به سرحد ممالک محروسه ، و رفت و آمد چاپار و ايلچی از آن جا آسانتر است ، شايد ابهت قرب جوار مبارک موجب صلح و سلام با دولت متحاب همسايه بشود و وسيله ی رفع کدورت های بين الاثنين . و به يک شعر مناسب ديگر کلام را ختم کرد . در همين اثنا ، زمزمه ای در مجلس افتاد و جسته جسته کلمات «بارک الله » و «احسنت» به گوش قبله ی عالم هم رسيد که راضی و خوشحال گفت : -احسنت وزير اعظم . حقا که نان و نمک ما حلال بوده . بد نقشه ای نيست . شنيده بودم که اين ها مزاحم تدابير دولت بودند . اما نمی دانستم کارشان تا اين حد بالا گرفته باشد که زير گوش ما توپ بريزند . نمک به حرام ها ! خوب ديگر چه نقشه ای برای شان کشيده ای ، ملعون ؟ وزير اعظم خوش و خوشحال گفت : - بقای دولت همايونی باد . هفت تا از بازارهايی را که طرف معامله ی آن ها بودند ، هفته ی پيش حکيم باشی آستان به زيارت عزراييل مفتخر کرد . اموال شان را هم به فتوای ميزان الشريعه که معروف حضرت است ، مصادره کرديم و ترتيبی می دهيم که در غياب سايه ی مبارکم ، اين حضرات گورشان را به دست خودشان بکنند . بعد هم که مخاطرات ارضی و سماوی به ميمنت و مبارکی مرتفع شد و در رکاب همايونی از قشلاق برگشتيم ، هفت نفر از سرکردگان اين حضرات را قربانی قدوم مبارک می کنيم و هفتاد تاشان را شمع آجين می کنيم و باقی شان را هم حبس و تبعيد . گمان می کنيم ديگر غايله بخوابد . قبله ی عالم خوشحال و خندان ، در ميان احسنت های رجال و اعيان مملکت ، قابچی باشی را صدا کرد و دستور داد هزار سکه ی طلا را در دو کيسه ی جدا بياورد که يکی را توی دامن وزير اعظم انداخت ودومی را به دست مبارک شمرد و نصف کرد ؛ نصفی راداد به منجم باشی و نصف ديگر را به خانلرخان ، مقرب ديوان و مجلس تمام شد . 6 مجلس پنجم جان دلم که شما باشيد ، درست همان روزی که بار عام عالی قاپو بود ؛ اول آفتاب ، ميرزا بنويس های ما بی خبر از همه جا ، سوار بر دو تاخبر بندری که از ميدان مال بندها برای يک هفته کرايه کرده بودند از دروازه ی شهر رفتند بيرون . خود کلانتر محل نتوانسته بود همراه شان بيايد ، اما پيشکارش را با هفت نفر قراول همراه شان کرده بود که چهارتاشان نيزه و کمان داشتند و سه تاشان تفنگ . و همه شان سوار بر اسب و قاطر ، دنبال ميرزا بنويس ها ، و با عزت واحترام تمام . آن روز تا غروب هيچ جا لنگ نکردند . ظهر کنار نهر آبی هر کدام يک لقمه نان از توی خورجين هاشان درآوردند وخوردند و بازراه افتادند تا يک روزه دو منزل رفته باشند . غروب آفتاب رسيدند به کاروان سرايی که هم ساخلوی حکومتی بود و هم چاپارخانه . و برای خوابيدن همان جا اطراق کردند . کاروان سرا آن قدر شلوغ بود تا صبح آن قدر رفت و آمد داشت که خواب به چشم ميرزابنويس های ما نيامد . اين چاپار راه نيفتاده پاچاربعدی می رسيد ؛ عجله کنان و هن هن کنان ، يا به طرف شهر يا به سمت ولايات . معلوم بود که يک خبر غير عادی هست . تا صبح اسب ها شيهه کشيدند و قاطر ها سم به زمين کوبيدند و چاپارها به ماموران چاپارخانه فحش دادند و ميرزااسدالله فکر و خيال بافت و هرچه ساس و کک در تمام آن کاروان سرا بود از پاچه ی شلوار و حلقه ی آستين او رفتند تو و جا خوش کردند و تا صبح درنيامدند . ميرزاعبدالزکی هم حالی بهتر از او نداشت . تا عاقبت ، اول خروس خوان از جا بلند شدند وبه ضرب من بميرم تو بميری ، پيشکار کلانتر را از خواب بيدار کردند . بعد هم قراول ها را راه انداختند که رفتند از چا ه آب کشيدند و اسب و الاغ ها را تيمار کردند و بعد سرپا که رفتند از چاه آب کشيدند و اسب و الاغ ها را تيمار کردند و بعد سرپا لقمه نانی خوردند و راه افتادند . .خدا عالم است که در اثر بی خوابی شب پيش بود يا علت ديگری داشت که سرراه از هر دهی می گذشتند ، ميرزااسدالله به نظرش می آمد که مردم از قحطی درآمده اند يا اصلا از ترس وبا گريخته اند . همه جا خلوت و مردم همه لاغر و مردنی . فصل خرمن مدتی بود گذشته بود ، اما گاه گداری که از کنار آبادی مفصلی رد می شدند کوپاهای کاه باقی مانده ی خرمن ها که جمع نکرده مانده بود به نظر ميرزااسدالله آن قدر کوچک و بدرنگ می آمد که انگار بچه ها خاک بازی می کرده اند و اين تل ها باقی مانده ی خاک بازی آن ها است . همين جور از کنار دهات مخروبه و چاه قنات های فروريخته گذشتند و گذشتند و گذشتند تا عاقبت نزديکی های ظهر رسيدند . اول قلعه خرابه ای از دور نمايان شد . بعد چتر يک دسته درخت تبريزی که به يک گوشه از قلعه سايه انداخته بود ، پيدا شد و بعد يک نارون بزرگ که جلوی دروازه ی ده مثل گلوله ی بزرگی بر سر چوبی نشسته بود . نه کسی به پيشبازشان آمد ونه گاو و گوسفندی جلوی پاشان سربريدند . ميرزابنويس های ما چنين انتظاری هم نداشتند . اما پيشکار کلانتر که از يک فرسخی ده جلو افتاده بود و نفر اول می رفت ، حسابی بهش برخورده بود و بلند بلند به هرچه دهاتی زبان نفهم است ، فحش می داد و خودش را لعن می کرد که چرا به چنين ماموريتی آمده .حتی تک و توک دهاتی ها که در مزارع شخم می زدند يا به ده برمی گشتند ، به محض اطن که دار و دسته ی آن ها را می ديدند درمی رفتند يا خودشان را پس و پناهی قايم می کردند . خوبيش اين بود که يکی از قراول ها هفته ی پيش ، چپری به همين ده آمده و راه و چاه را می شناخت و گرنه حتی معلوم نبود درست آمده باشند . از دروازه ی دهکده که وارد شدند تا وسط ميدانگاهی ده برسند ، هيچ کس را نديدند ، انگار نه انگار که کسی در آن جا ساکن است . اما از تا پاله های تازه ای که به ديوار و گرد و خاکی که در هوا معلق بود ، معلوم بود که در هر خانه ای هم الان بسته شده و پشت هر دری آدم ها ايستاده اند و از لای درزی يا شکافی دارند تماشا می کنند . اين را حتی پيشکار کلانتر هم فهميد . چرا که يک مرتبه از جا دررفت و به صدای بلند فرياد کشيد : - گوساله های احمق ! می ترسيد بخوريم تان ؟ پدرسوخته های بد دهاتی ! و ميرزا اسدالله که پشت سر الاغ می راند ، از پس همان دری که فحش خورده بود ، شنيد که يکی آهسته اما خيلی خشن گفت : - ده ميرغضب ها... و قراولی که پشت سر ميرزااسدالله می آمد مثل اينکه همين را شنيد؛ که سر اسبش را کج کرد و با چکمه اش محکم يک لگد به همان در زد .و چنان زد که بند دل ميرزااسدالله پاره شد . اصلا ميرزا از وقتی پاتوی ده گذاشته بود ، دلش شروع کرده بود به شورزدن. و نمی دانست چرا هرلحظه منتظر اتفاق تازه ای بود . تا به ميدانگاهی ده برسند ، اتفاق ديگری نيفتاد . پيرمرد ريش سفيدی که لابد کدخدای ده بود با دو تا از پسرهای حاجی ممرضای مرحوم وسط ميدانگاهی ، زير تک درخت توت خاک گرفته ای ايستاده بودند و دهاتی ها هرچند نفری گوشه ای از ميدان کز کرده بودند . سوار ها به محض اينکه پياده شدند ميرزا اسدالله حرکتی کرد به طرف پسر بزرگ حاجی ، که در جوانی هم مکتبی بودند و خواست سلام کرده باشد ؛ اما آن هردوتا سرهاشان را پايين انداختند و به او محل نگذاشتند . پيشکار کلانتر از اسب که پياده شد ، به جای سلام بچه های حاجی ، رو به کدخدا داد زد : - لابد کاه و جو هم تو اين خراب شده گيرنمی آيد .هان؟ که پسربزرگ حاجی دويد جلو ؛ نيمچه تعظيمی کرد و گفت : - اختيار داريد قربان ! منزل خودتان است . و چند نفر از دهاتی هارا صدا کرد که هرکدام از يک گوشه ميدان دويدند جلو و افسار اسب والاغ ها را گرفتند و بردند و همه ی جماعت به دنبال پيشکار کلانتر وارد خانه ی اربابی شدند که تر و تميزتر بود و آب و جارو شده بود و تاپاله به ديوارهاش نچسبيده بود و باغچه ی کوچکی و حوضک آبی داشت . تا اتاق دم در را برای قراول ها خالی کنند و ديگران بروند توی پنجدری ، ميرزااسدالله به هوای سر و رو صفا دادن رفت لب حوض ، تا شايد بتواند دو کلمه ای با هم مکتبی قديمش بگويد ؛ و داشت يواش يواش آب به سر و صورتش می زد که يکی از دهاتی ها به عنوان آب ريختن روی دستش آمد جلو و تکه کاغذی گذاشت توی جيب قبای ميرزا . ميرزا دستش را که خشک کرد از همان دهاتی سراغ گوشه ی خلوت خانه را گرفت و تا يارو بدود و آفتابه را آب کند ، او خودش را به آن جا رسانيد و کاغذ را درآورده و خط هم مکتبی قديم خودش را شناخت که نوشته بود :«تکليف همکارت معلوم است ، اما تو ديگر چرا ؟» عرق سردی بر پيشانی ميرزا نشست و نفس بلندی کشيد و همان طور سرپا قلم دانش را از زير پرشالش بيرون آورد ، و پشت همان تکه کاغذ نوشت :«به روح پدرت من اصلا نمی دانم کجا به کجاست . دارم ديوانه می شوم . يک جوری خودت را به من برسان . » و تا يارو با آفتابه برسد ، ميرزااسدالله تکه کاغذ را به دستش داد و قلم دانش را بست و زد پرشالش و برگشت پيش ديگران . بعد هم ناهار آوردند و همه ساکت و آرام غذا خوردند و سفره که برچيده شد ، ميرزا اسدالله خستگی راه و بی خوابی شب پيش را بهانه کرد و به اين عذر که در خواب خروپف می کند ، رفت توی زاويه ای که پهلوی پنجدری بود دراز کشيد ، به هوای اين که شايد يکی از پسرهای حاجی به سراغش بيايد . همين طور هم شد . يعنی يک ساعتی که گذشت ، در اتاق آهسته باز شد و پسر بزرگ حاجی آمد تو . و بی مقدمه با لحنی سرزنش آميز ، اما خيلی آهسته گفت : - خوشم باشد ميرزا . چشم ماروشن . حالا ديگر کارت به اين جا کشيده که شده ای آتش بيار معرکه ی ديگران ؟ خودت را هم به نفهمی می زنی ؟ پس چه شد آن حرف وسخن ها؟ و آن دست و دل پاکی ها ؟ و آن همه درس و مکتب و اصول و فروع ؟ ميرزا به همان آهستگی گفت : - من اين گوشه کنايه ها را نمی فهمم حسن آقا ...و بعد سير تا پياز آن چه را که ميان او و ميرزاعبدالزکی گذشته بود برای حسن آقا تعريف کرد ، و آن چه را دم در خانه ی پدری آن ها ديده بود با آنچه از مشهدی رمضان علاف شنيده بود ، و مشورتی که با خان دايی کرده بود ، همه را گفت و عاقبت افزود : - ...و حالا هم اين جا نان و نم ک تو را می خورم ، هنوز نمی دانستم دنيا دست کيست و من چه بايد بکنم . شايد باور نکنی ، اما به اين مسافرت هم بيشتر از اين جهت رضايت دادم که توی شهر ، بوی شلوغی می آمد . بعد هم به خود گفتم می روی می بينی اگر واقعا سر ارث و ميراث دعوا دارند ، خودت کدخدامنشی کارشان را اصلاح می کنی و نمی گذاری ميزان الشريعه آدمی از آب و گل آلود ميان برارد ها ماهی بگيرد . حسن آقا به شنيدن اين حرف ها راحت تر نشست و گفت : - عجب روزگاری شده ! آدم به چشم و گوش خودش هم نمی تواند اعتماد کند . ميرزا اسدالله گفت : - می خواهی بکن ، می خواهی نکن .من هيچ وقت دست به کاری نزده ام که لازم باشد توجيهش کنم . هرکاری خودش بايد موجه خودش باشد . حالا بگو ببينم چه طور شد که کار به اين جاها ختم شد ؟ حسن آقا گفت : - چه می دانيم . لابد تا اين جايش را می دانی که بابامان را چيز خور کردند . بعد هم ختم که برچيده شد هرسه تايی مان را بردند داروغگی . من و دوتا داداش ها م را . و يک کاغذ بلند بالا گذاشتند جلوی مان که رضايت بدهيد وامضا کنيد يا توی حبس بپوسيد . برادر کوچيکه را هم - اصغر را می گويم - کردند توی هلفدونی ، مثلا به عنوان گروگان . و من و برادرم را هفته پيش با دوتا مامورفرستادند که بياييم سراملاک و به انتظار نماينده ی قانون و شرع ، يعنی شماها ، باشيم که وقتی آمديد کار را تمام کنيم و برگرديم تا برادرمان را آزاد کنند . توبايد از اين قضايا خبردارباشی ميرزا . آخر چه طور می شود آدم ندانسته بلند شود راه بيفتد ... - پس قضيه ی اختلاف و مصالحه چه بود ؟ حسن آقا گفت : - اختلاف کدام است ؟ مصالحه کدام است ؟ اين ها را اين پدرسوخته ی گردن کلفت ، ميزان الشريعه از خودش درآورده . گذاشته اند پس گردن مان که يک سوم املاک وقف ، متوليش هم ميزان الشريعه ؛ از چهار دانگ باقی ، دودانگش مال خواجه نورالدين وزير ، يک دانگ مال شخص کلانتر ، يک دانگ آخری هم مال سر کار و همکارتان . و همه ملک تازه چه قدر است ؟ چهارپارچه آبادی با هفت رشته قنات . کور و کچل های من و برادرها هم بروند گدايی . حالا فهميدی ؟ اختلاف سر اين لحاف بی صاحب است ؛ نه ميان ما برادرها . ميرزا اسدالله سرش را زيرانداخت و گفت : - مرا بگو که گول اين سيد جد کمرزده را خوردم . خوبيش اين است که ميزان الشريعه نمی داند دست من هم در اين کار هست . من اصلا برای همان حرف و سخن کهنه ای که باهاش داشتم ، گفتم اين روزها شهر نباشم بهتر است . می دانستم که اگر بمانم يک کاری دستم می دهد . اگر بداند باز من تو اين جور کارها دخالت کرده ام . اين دفعه ديگر از شهر بيرونم می کند . حسن آقا گفت : - ای بابا ، تو هم عجب ساده ای ! از بس دم در آن مسجد نشسته ای و هی آمد و رفت اين مردکه ی گردن کلفت را ديده ای ، خيال کرده ای همه ی کارهای دنيا به ميزان الشريعه ختم می شود . و بعد هم ميزان الشريعه خودش خواسته که تو را در اين کار شرکت بدهد . چون می دانسته که به امضای اين همکار سرکار ، آب سبيل هم به آدم نمی دهند . خامت کرده اند ميرزا . مرا بگو که خيال می کردم چشمت را با مال دنيا بسته اند . حالا واقعا راست می گويی ؟ ميرزا که بدجوری بغض گلويش را گرفته بود ، گفت : - چه بگويم حسن آقا...؟ بهتر است تو حرفی بزنی . بگو ببينم چرا آن مرحوم را چيز خور کردند ؟ آخر که اين کار را کرد ؟ حسن آقا گفت : - عاقبت ، خير خواهيش باعث مرگش شد . هفته ای يک روز ناهار نمی آمد خانه و همان در حجره کباب بازار می خورد . میگفت حالا که لاشه ی قصاب ها را من می دهم ، بايد ببينم اين کبابی ها چه به خورد مردم می دهند . بيا ! عاقبت ديد که چه زهر ماری به خورد مردم می دهند . هر روز پنج شنبه عادتش اين بود . ناهارش را که می خورد در حجره را ازتو می بست و پادوش را می فرستاد ناهار و دراز می کشيد .عصر همان روز من وقتی رفتم درحجره ، ديدم پادوش پشت در نشسته و در از تو هنوز بسته است . دلم هری ريخت تو. عاقبت در را شکستيم و ديديم سياه شده . مثل قير ؛ و لب ها قاچ خورده ...لابد خان داييت باقيش را برات تعريف کرد . پيدا بود که چيزی توی کبابش ريخته اند . ميرزا پرسيد : - آخر که ؟ که همچه کاری کرده بود ؟ حسن آقا گفت : - معلوم است . کبابی قسم می خورد که از مايه ی کباب آن روز صد و چند تا مشتری را راه انداخته . نشانی يکی يکی شان را هم به اسم و رسم داد . دست برقضا سرايدار تيمچه هم ، همان روز ناهار کباب خورده بود ؛ کبابش را هم همين پادوی بابام برايش از در دکان آورده بود . اما زهر را فقط تو کباب بابام کرده بودند . آن های ديگر هيچ کدام طوری شان نشده بود . ميرزا باز پرسيد : - آخر بابا فهميد آن که اين کار را کرده که بوده ؟ و چه نفعی برايش داشته ؟ همين ول کرديد ، رفت ؟ حسن آقا از سر بی حوصلگی گفت: -ای بابا تو چه ساده ای ! از همان اول معلوم بود . همان روز توی مجلس ختم ، سرايدار آمد پهلوی من نشست و گفت که وقتی پادوی بابام از در دکان کبابی برگشت ، اول سينی کباب مرا گذاشت دم در حجره ام و من مشغول خوردن شده بودم که ديدم سينی کباب باباتان را هم گذاشت روی پيشخوان حجره اش و رفت از آب انبار تيمچه برايش آب خنک بياورد ؛ که يکی از اين قلندرها منقل اسفند به دست ، رسيد جلوی بساط حجره ی حاجی و دولا شد روی پيشخوان و بساط را دود داد و حاجی هم از حجره درآمد نيازی بهش داد و يارو رفت . بعد هم پسره ی پادو از آب انبار برگشت و کاسه ی آب را گذاشت پهلوی سينی کباب و رفت پی کارش . ميرزا گفت : - خوب پيداست که کار ،کار همان قلندره بوده . هيچ کاريش نکرديد؟ حسن آقا گفت : - چه کارش می توانستيم بکنيم ؟ همه شان شبيه هم اند . هرکدام يک قبضه ريش اند و يک پيراهن دراز سفيد . يخه ی کدام شان را بگيرم ؟ مگر اصلا فرصت تحقيق بود ؟ ختم برچيده نشده ، اين اوضاع پيش آمد که می بينی . و تازه من قسم می خورم که يارو حتما قلندر نبوده . وقتی اموالش را اين جوری دارند سگ خور می کنند که جرات می کند بگويد ، کار ، کار قلندرها بوده ؟ تو مگر خودت نمی گويی بايد ديد نفع کشتن حاجی به که می رسيده ؟ بفرماييد ! به کلانتر می رسيده و به ميزان الشريعه و به خواجه نورالدين . ديگر قلندرها اين وسط چه کاره اند ؟ قلندرها اگر نفعی داشتند در حيات بابام بود ،که آن قدر کمک شان می کرد . به نظر ما کار ، کار حکومت است . کسی را به لباس مبدل فرستاده اند تا حاجی را چيز خور کند . تازه حاجی ما تنها نبوده . شش تای ديگر از سرشناس های شهر درست در همان روزها مرده اند . يکی توی حمام سکته کرده ؛ آن يکی اصلا سر به نيست شده و همين جور ... و ما می دانيم که آن شش تای ديگر هم درست وضع حاجی ما را داشته اند . يعنی همه شان آدم هايی بوده اند سرشناس ، که دست شان به دهن شان می رسيده و بعد هم سر سپرده ی «شخص واحد» بوده اند . ميرزااسدالله پرسيد : -شخص واحد که باشد ؟ حسن آقا آهسته تر از معمول گفت : - تراب کوی حق ، حضرت ترکش دوز . ميرزا گفت : -آهاه ! رييس قلندرها را می گويی . پس درست است که حکومت برای قلندرها خواب های بد ديده ؟ خوب حالا تکليف من چيست ؟ چه بايد بکنم ؟ حسن آقا گفت : - من چه می دانم ميرزا . هرکسی يک تکليفی دارد . تو آدمی هستی عاقل و بالغ . سواد و تجربه ات هم خيلی بيش از آن هااست که آدمی مثل من بتواند برايت تکليف مشخص کند . تکليف من و برادرهايم اين است که شده به قيمت از دست دادن تمام اين املاک ، جان مان را حفظ کنيم . ميرزا اسدالله پريد وسط حرف حسن آقا و گفت : - اين که نشد . آن وقت از کجا زندگی می کنيد ؟ تو که می دانی دفاع از مال و جان در حکم جهاد است . حسن آقا گفت : - نه ميرزا . آن وقت ها گذشت که می گفتند اگر کسی به خاطر مالش کشته بشود ، شهيد است . اين اعتقاد را آدم های نوکيسه از خودشان در آورده اند . مال دنيا آن قدرها ارزش ندارد که خون آدم پايش بريزد . اين روزها کسی شهيد است که به خاطر ايمانش شهيد بشود و به خاطر ايمانش مالش را فدا کند . پدرم آن کار را کرد و ما اين کار را می کنيم . غم برو بچه های مان را نداريم . چون همه شان را سرشکن کرده ايم توی قوم و خويش ها . بعد هم تنها نيستيم . تراب کوی حق را داريم . با همه ی اهل حق . ميرزا اسدالله مدتی به او نگاه کرد ، بعد پرسيد : - آخر اين پدر مرحوم شما چه هيزم تری به ميزان الشريعه فروخته بود؟ حسن آقا گفت : - ای بابا ، تو کجای کاری ؟ سرهمين قضيه ی اهل حق باهاش بگومگو پيدا کرده بود ديگر . اصلا بابام آخر عمری رعايت ظاهر را هم نمی کرد . به جای اين که مثل ديگران سال به سال برود و يک چيزی از اموالش را با يک ملا ، دست گردان کند و صدای اين ميزان الشريعه را بخواباند ؛ خودم بودم که در حضور يکی شان درآمد ، گفت :«آدم تا خودش را شناخت ، خدا شد . چرا که خدايی به خود آيی است . » سر همين حرف قرار بود حتی تکفيرش هم بکنند . آن وقت ديگر کار بدتر می شد . می دانی که تکيه ی دباغ خانه را هم فقط برای کمک به اهل حق راه انداخته بود . خدابيامرز سرش را در راه ايمانش داد . درست است که از ما چنان رشادت ها نمی آيد ؛ اما برای رسيدن به حق ، به عدد خلايق مردم ، راه هست . بعد چند دقيقه ای سکوت کردند که در آن ميرزا اسدالله پابه پا شد ، بعد گفت : - خوب حسن آقا ! تکليف من روشن شد . من به اين راه و رسم تازه ی شما اعتقادی ندارم . اما با همان راه و رسم های قديمی می دانم تکليفم چيست . برای ايمان داشتم ، حتما لازم نيست آدم دنبال راه و رسم تازه بگردد . ايمان هرچه کهنه تر بهتر . به هرصورت من صاحب اختيار خط و امضای خودم که هستم . ميرزا عبدالزکی را اگر توانستم راضی می کنم ، اگر هم راضی نشد که بدا به حال خودش . حسن آقا گفت : - برايت گفتم که چون پای زور در کار است ، ما همه مان از اين مال چشم پوشيده ايم . تو را هم همين پای زور به اين جا فرستاده ؛ مواظب باش برای خودت دردسر نتراشی . خبر داريم که حکومت برای اهل اين طريقه خيال های بد دارد . زن و بچه های تو که گناهی نکرده اند .... ميرزااسدالله حرف دوست زمان کودکيش را بريد و گفت : - حسن آقای عزيز ! زن و بچه های آدم نمی توانند عذر همه ی گناه های آدم باشند . اگر پای درد دل ميرغضب ها هم بنشينی از اين مقوله آن قدر دلت را می سوزانند که خيال می کنی به خاطر زن و بچه شان با ميرغضبی حج اکبر می کنند ، يا جهاد ، ، که بچه هام گرسنگی سرشان نمی شود که خدا خودش می داند توی دل من چه خبرهااست . و از اين بهانه ها ...غافل از اين که اگر از راه ميرغضبی بچه هايت را نان بدهی ، ديگر تعجبی ندارد اگر هرکدام شان يک قاتل خونی بار بيايند . چون با هر لقمه نانی يک جرعه از خون مردم را سرکشيده اند . و ريختن خون مردم را لازمه ی زندگی می دانند . لقمه ی حرام که قدما می گفتند ، يعنی همين . برای دو تا الف بچه ی ما خدا بزرگ است . فعلا هم پاشو برو بگذار کمی بخوابم . اما بعد از رفتن حسن آقا ، ميرزا اسدالله اصلا نتوانست بخوابد . همان طور که دراز کشيده بود . هی به خودش پيچيد و هی فکر کرد . تا ديگران از خواب بيدار شدند ؛ و دهاتی های خدمتکار عصرانه آوردند ؛ در مجمعه های بزرگ ، با نان لواش تازه و پنير و گردو ، و بعد همگی سواره بيرون رفتند تا هم هوايی بخورند و هم سری به املاک حاجی مرحوم بزنند . خستگی چهارپاها در رفته بود و سرحال بودند و آفتاب عصر می چسبيد و تفنگ دارها خودشان را آماده می کردند تا شکاری بزنند . از آبادی که دور شدند ، ميرزااسدالله خودش را به همکارش رساند و سعی کرد تا از ديگران عقب بمانند و بعد اين طور شروع کرد : - ای والله اولاد پيغمبر ! فکر نمی کردم دست همکارت راتوی همچه خنسی بگذاری . ميرزاعبدالزکی براق شد و تعجب کنان گفت : - چه خنسی جانم ؟ مگر چه خبر شده ؟ ميرزااسدالله گفت : - خودت را به نفهمی نزن آقا سيد ! می خواهند اموال اين بيچاره ها را مصادره کنند و آن وقت تو می خواهی من پای سندش را امضا کنم ؟ بعد از يک عمر رفاقت ، حالا من بيايم بشوم زينت المجالس سند مصادره ی اموال اين بندگان خدا ؟ فقط همين کارم مانده ؟ ميرزا عبدالزکی با اوقات تلخی گفت : -جانم ! تو هم که همه اش پسه ی اين يک قلم امضای خودت را تو سر ما می زنی . خيال کرده ای نوبرش را آورده ای ؟ ما خواستيم خير کرده باشيم ، گفتيم اين نان از گلوی بچه های تو برود پايين . مردم برای اين جور کارها سرمی شکنند جانم ! ديگر اين پرت و پلاها کدام است ؟ هر روز خواب تازه می بينی ؟ اصلا با آن يک وجب ميز تحريرت هوا برت داشته ؟ خيال کرده ای چه کاره ای جانم ؟ هرچه احترام ... ميرزااسدالله با عصبانيت کلامش را بريد که : - قباحت دارد سيد ! من نه خودم هيچ وقت کاره ای بوده ام ، نه هيچ کدام از اجدادم هوس ضبط املاک مردم را به سرداشته اند ، تا آن جايی که من يادم است ماها پدر در پدر از راه قلم نان خورده ايم . اما هيچ وقت ، هيچ کدام مان قلم توی خون و مال مردم نزده ايم . حالا تو پسر ناخلف پيغمبر ، ما را برداشته ای آورده ای که يک امضا بدهيم و يک دانگ و اموال حاجی را صاحب بشويم ؟ آقا سيد ! تو اگر مجبوری برای بستن در دهن زنت يا برای بستن پاهاش به اين رذالت ها تن در بدهی ، زن و بچه ی من به نان و پنير عادت کرده اند ... که ميرزاعبدالزکی ، ديوانه وار ، فرياد کشيد : - مگر عقلت کم شده جانم ؟ و چنان فريادی که پيشکار کلانتر و بچه های حاجی از يک ميدان جلوتر برگشتند که ببينند چه خبر شده است . ميرزا بنويس های ما که ديدند بدجوری شده است آرام گرفتند و مدتی ساکت الاغ راندند تا از ديگران فاصله ی بيش تر ی گرفتند و اين بار ميرزاعبدالزکی به حرف آمد و با صدايی لرزان گفت : - به سر جدم قسم ، من الان اين حرف ها را از دهان تو می شنوم . هرگز همچه حرف ها نبوده ، جانم . که سهم ما چه باشد و چه نباشد . يک سوم اموال وقف ، بقيه مصالحه ميان بچه ها . به من و تو هم اگر دل شان خواست چيزی می دهند ، جانم . طاقشالی ، پولی يا اسب و استری . وگرنه هيچ چی . ميرزا اسدالله ريشخندکنان پرسيد : - پس اين معامله ی نان و آب داری که دهنت را آب انداخته ، همين بود ؟ و برای اين کار اصلا چه حاجت به اين همه مامور تفنگ به کول ؟ و چه حاجتی به دخالت شخص کلانتر ؟ ميرزا عبدالزکی گفت : جان من ! آخر چند بار بايد گفت که بچه های حاجی دعوا دارند . مگر نديده ای ، جانم ! که به خاطر مال دنيا ، برادر چشم برادر را درمی آورد ؟ کلانتر هم برای اين دخالت کرد که مال وقف ، مال مردم است . ديگر اين حرف ها را از کجا درآورده ای ، جانم ؟ ميرزااسدالله گفت : - دعوا ندارد آقا سيد ! بگو ببينم اگر همان متنی را جلوت بگذارند که من گفتم ، امضا می کنی يا نه ؟ همکارش پرسيد : -نمی فهمم جانم . چه متنی را ؟ ميرزا اسدالله گفت : - اين که يک سوم اموال وقف ، يک سوم ديگر ، يعنی دو دانگش مال خواجه نورالدين ،و يک سوم نصفش مال کلانتر و نصفش مال ما دو نفر . اين متن را امضا می کنی يا نه ؟ ميرزاعبدالزکی دهنه ی الاغش را کشيد و ايستاد و بربر به همکارش نگاه کرد و گفت : - نه جانم ! اصلا همچه قراری نبوده . من همان چيزی را امضا می کنم که با ميزان الشريعه گفتم و شنيدم . ميرزااسدالله گفت : - خوب . حالا آمديم و ميزان الشريعه تو را خام کرده باشد ؛ آن وقت چه می کنی ؟ همکارش گفت : - جانم ! نمی دانم بااين ميزان الشريعه چه پدر کشتگی ای داری که اين طور بهش مظنونی . نمی فهمم . جانم ! ميرزا اسدالله گفت : - صحبت از ظن نيست آقا سيد!صحبت از يقين است.و اين وردست کلانتر هم با تمام قراول هاش برای اين همراه ما نيامده اند که باد سر دل ما را بزنند . و اصلا دعوايی هم ميان بچه های حاجی نيست . ميزان الشريعه نوشته داده دست اين پيشکار کلانتر و موبه مو حاليش کرده چه بکند ...و بعد آن چه را که پسر بزرگ حاجی گفته عينا برای همکارش تعريف کرد .و همين طور که ميرزا اسدالله تعريف می کرد ، ميرزا عبدالزکی رنگ می گذشت و رنگ برمی داشت تا شد مثل گچ ديوار . حرف ميرزااسدالله که تمام شد ، چيزی نمانده بود که ميرزاعبدالزکی از الاغ بيفتد زمين . چنان حالی شده بود که نگو.ميرزااسدالله که اين حالات را ديد از سر دلسوزی گفت : - چت شده آقا سيد ؟! ميزان الشريعه خامت کرده ، هان ؟ همکارش گفت : - قضيه از خام کردن گذشته ، جانم ! ياد اين افتادم که وقتی می خواستم از پيشش بيايم بيرون ، همان دم در گفت :«البته شما خودتان وارد هستيد . اما برای اين که مبادا خدای نکرده حقی ناحق بشود ، من يک يادداشت داده ام دست کلانتر که اگر اشکالی پيدا کرديد نگاهی بهش بکنيد .» و حالا می فهمم که غرض از يادداشت چه بوده ، جانم ! خوب نقشه کشيده و دست ما را بسته . بدبختی اين جاست جانم ، که در چنان روزهايی که از دست اين زنکه آن جور به عذاب آمده بودم ، بايد اين پدرسگ بفرستد دنبال من . ميرزا اسدالله گفت: - وحشت ندارد آقا سيد ! تکليف من روشن است . زير همچه سندهايی را امضا نمی کنم . تو خود دانی . فکرهايت را بکن و تصميم بگير . بی من هم می توانی کارت را بکنی . آن يادداشت هم لابد حالا دست پيشکار کلانتر است . می گوييم درش بياورد و همين امشب خيالش را راحت می کنيم ، به هر صورت تو خود دانی . ميرزا عبدالزکی گفت : - چه می گويی ، جانم ؟ تو خود دانی کدام است ؟ من اگر تنها اين کاره بودم چرا پای تو را می کشيدم وسط، جانم ؟ ميرزااسدالله گفت : - من از اول بهت گفتم که وقتی پای ميزان الشريعه و کلانتر در کاری هست ، پيداست که قضيه آب برمی دارد . لابد ميزان الشريعه به تو اطمينان داشته که فرستادتت دنبال اين کار . مرا که نفرستاده . من هم اگر دخالتی کرده ام به خاطر تو بوده . تا حالا رفيق و همکار بوديم - بعد هم هستيم - اما توقع اين جور کارها را ، ديگر از من نداشته باش . همکارش گفت : - کليات نباف ، جانم ! حالا ديگر دوربرداشته ! بگذار ، جانم ، ببينم چه غلطی بايد کرد . خيال می کنی اگر ما اين کار را نکنيم ، دنيا امرش لنگ می ماند ؟ قول بهت می دهم ديگران با سربيايند ، جانم . در اين صورت آدم خودش را به دردسر بيندازد ؟ ميرزااسدالله گفت : - اگر هم دردسری داشته باشد ، برای من بيش تر است ، با آن برو بچه ها . اما خدا زنده اش بگذارد . خان داييم هست . بعد هم آن يک وجب ميزتحرير ، به قول تو ، چندان چنگی به دل نمی زند . به هر صورت دردسر تو کم تر است . ميرزا عبدالزکی گفت : - از کجا، جانم ؟ که گفته ؟ دردسر که کم و زياد ندارد ، جانم ! درست است که من پابند بچه نيستم ، اما غير از بچه خيلی چيزهای ديگر دارم . بعد هم ببينم ، جانم ، مالک اين آبادی ها چه ورثه ی حاجی باشند ، چه يک نفر ديگر ، برای اين دهاتی ها چه فرق می کند ؟ حالا که قضيه از اصل خراب است ، جانم ، چرا من و تو خودمان را به دردسر بيندازيم ؟ مدعی اصلی اين دهاتی ها هستند که می بينی حرفی ندارند ، جانم . ميرزااسدالله گفت : - نشينيدی ديروز که وارد می شديم از پشت در چه فحشی بهمان دادند ؟ مردم دست شان کوتاه است ، وگرنه خيال می کنی ما را راه می دادند ؟ بعد هم درست است که کار از اصل خراب است و از دست من و تو شايد کاری ساخته نباشد ؛ اما اين وضع را که من و تو نگذاشته ايم . بگذار همان ديگران خراب ترش کنند . من کاری ندارم به اين که وقتی مالک يک آبادی کسانی مثل بچه های حاجی باشند ، خلق خدا راحت ترند ، تا مالک شان آدمی باشد که سهم اربابی اش را به زور تفنگ دار حکومتی و دولا پهنا از مردم در بياورد ، از اين هم بگذريم که صحبت «الزرع للزرع » مال خيلی سال ها پيش از اين است ؛ اما از همه ی اين ها گذشته ، اين را از من داشته باش که وقتی از دستت کاری برای مردم برنمی آيد ، بهتر است دست کم نجابت خودت را حفظ کنی . تکليف ما اين است که در اين مظلمه شرکت نکنيم . اما اين که چه ما اين کار را بکنيم ، چه نکنيم ، اين جورکارها هيچ وقت لنگ نمی ماند ، درست به کار ميرغضب ها می ماند . حق مطلب اين است که با اين جور حکومت ها هميشه احتياج به ميرغضب هست ، درست ؟ اما درست است که هر آدمی با همين استدلال برود و ميرغضبی را قبول کند ؟ و به خودش بگويد : «فلان بابا که خون کرده و عاقبت بايد کشته شود ، چه فرقی می کند که من حکم را اجرا کنم يا ديگری ؟» با اين حرف و سخن ها فقط حرص را می شود راضی کرد نه عقل را . جان دلم که شما باشيد ، به اين جا حرف و سخن دو ميرزا بنويس ما تمام شد ، و رکاب زدند تا به ديگران برسند و در ظاهر به عنوان تهيه ی فهرست مزرعه ها و مقدار بذرافشان املاک و آبگير قنات ها ، قلمی روی کاغذ بياورند . در همين مدت تير و ترقه ی قراول ها مدام شنيده می شد که وقتی برگشتند ، دو سه تايی خرگوش زده بودند که خودشان نمی خوردند و لاشه ی سفيد آن ها را با گوش های دراز و لس ، جلوی سگ های ده انداختند ؛ و ده پانزده تايی هم کبوتر چاهی زده بودند که برای شام شان کباب کردند . آن شب حرف وسخنی پيش نيامد . چون هنوز يکی دوتا از آبادی ها که با ده اصلی فاصله داشت ، مانده بود ؛ و بايد روز بعد زرع و پيمانش می کردند . ناچار روز بعد را هم به اين کار گذراندند . ودر اين مدت ، ميرزا بنويس های ما حسابی از کم و کيف کار سر درآوردند و گاهی در گوشی ، و مخفی از چشم پيشکار و قراول هايش ، با بچه های حاجی حرف و سخنی زدند و به آن ها حالی کردند که اهل اين کار نيستند ؛ و زمينه سازی ها و مشورت ها ، برای اين که چه جوری اهل ده را از شر اين قراول ها خلاص کنند ؛ و قراول ها در همين مدت يک بز چاق سنگين را که از گله عقب مانده بود ، به عنوان شکار زدند و بعد که معلوم شد مخصوصا عوضی گرفته بودند ، هيچ کس بهشان حرفی نزد ، و باز در همين مدت ميرزااسدالله همه اش در فکر قلندرها بود وايمان جاندار و تازه ای که در دل حاجی و پسرهايش بيدار کرده بودند ؛ و نيز در همين مدت ميرزاعبدالزکی تنها که می ماند مثل برج زهر مار بود و نمی دانست چرا دلش می خواهد کاسه کوزه ی تمام اين قضايا را سرزنش بشکند ، اما نه رويش می شد با ميرزااسدالله از اين مقوله حرفی بزند و نه کس ديگری را در ده می شناخت . و حتی به فکرش رسيد که :« آخرش اينه که دست از سر زنک ور می دارم و جانم را می خرم .» اما همين طور ساکت بود و آن چه را که در دل داشت با هيچ کس در ميان نگذاشت . و اول غروب يک قاصد مخفی از شهر رسيد که فوری رفت سراغ حسن آقا و خبرهايی به او داد که به زودی می فهميم . شب ، شام که خورده شد و سفره را جمع کردند ، پيشکار کلانتر بی خبر از آن چه ميان ميرزابنويس های ما و بچه های حاجی گذشته بودو بی خبر از وقايع شهر ، سر حرف را باز کرد و گفت : - خوب ، مثل اين که کار ما ديگر تمام شده است . در ثانی بيش از اين هم نبايد سربار آقازاده های حاجی مرحوم شد که ان شاءالله نور از قبرش ببارد . بعد دونفر از قراول ها را صدا کرد و در گوش يکی شان چيزی گفت که رفت بيرون و ديگری را گفت همان دم در پنجدری بنشيند وبعد حرفش را اين جور دنبال کرد : - بله ، عرض می کردم که هرچه زودتر بايد رفع زحمت کرد ، در ثانی ، جناب کلانتر هم در شهر منتظرند ، بايد هرچه زودتر برگرديم . در ثالث ، تا آقايان سند را تنظيم کنند ، فرستادم کدخدا و ريش سفيد های محل را خبر کنند که بيايند زير ورقه ها را امضا بگذارند . چه طور است ؟ بعد دست کرد توی جيبش و کاغذ تاشده ای را درآورد و گذاشت جلوی روی ميرزاعبدالزکی . ميرزا در حالی که رنگ به صورتش نبود ، کاغذ را برداشت و باز کرد و خواند ؛ بعد آن را داد به دست ميرزااسدالله که او هم در حالی که سرتکان می داد ، خواند و داد به دست پسر بزرگ حاجی . حسن آقا پس از خواندن کاغذ دو سه دفعه دستش را به هم ماليد و گفت : - خوب ! بله ديگر . ريش و قيچی دست خود آقايان است .بنده چه کاره ام ؟ و ساکت شد . بعد از او ميرزااسدالله به حرف آمد و گفت : -روزی که اين آقا سيد فرستاد دنبال من و در اين کار کمک خواست ، صحبت از اين بود که ورثه ی مرحوم حاجی به پا در ميانی جناب ميزان الشريعه تصميم به مصالحه گرفته اند و می خواهند برای اين که نام نيکی از پدرشان بماند ، يک سوم اموالش را وقف کنند . اما اين طور که در اين کاغذ نوشته ، غير از وقف ثلث اموال صحبت از مصالحه ی باقی املاک است به اشخاص ديگر . ما همچه قراری نداشته ايم . پيشکار کلانتر که انتظار کوچک ترين اما را نداشت ، گفت : - بر فرض که فرمايش سرکار درست باشد ، اين دست خط جناب ميزان الشريعه است ، و فرمايش سرکار اجتهاد در مقابل نص است . در ثانی ، ورثه ی مرحوم حاجی اين جا حی و حاضرند . وکيل و وصی هم نمی خواهند . ميرزااسدالله گفت : - اگر برادر مرا به عنوان گروگان حبس کرده بودند ، چاره ای جز اين نداشتم که گردن به هر حرف زوری بگذارم . و ميرزاعبدالزکی دنبال کرد که : - جانم ! تمام ورثه ی حاجی که حاضر نيستند . يکی شان حبس است جانم ، و چهارتا دختر هم دارد و مادرشان هم زنده است و سهم می برد . از تمام اين ورثه ، فقط اين دونفر حاضرند جانم . بعد روکرد به حسن آقا و پرسيد : - ببينم ، جانم ، شايد شما وکالت نامه ای از ديگران داشته باشيد . در اين صورت البته قضيه فرق می کند جانم . حسن آقا گفت : - ما نمی دانستيم که ازمان چه می خواهند ، وگرنه تهيه کردن يک وکالت نامه کاری نداشت . پيشکار کلانتر که مات و مبهوت به اين مکالمه گوش می کرد و می ديد که اوضاع بدجوری دارد عوض می شود ، دخالت کرد و گفت : - ميرزا مگر يادت نيست ميزان الشريعه دم در به تو چی گفت ؟ در ثانی ، نکند خيال کرده ای چانه بزنی تا سهم خودت را بيش تر کنی ؟ اگر ورثه ی حاجی هم رضايت داده باشند ، من نمی گذارم . در ثالث ، مگر تو نمی دانستی که برای امضای صلح نامه ، وجود همه ی اين ها که حالا می شماری لازم است که وقتی شهر بوديم صدايت در نيامد ؟ تازه حالا هم عزا ندارد ، شما سند را بنويسيد ، همه حضار امضا می کنيم ، و امضای اشخاص غايب را هم ، به شهر که برگشتيم به راحتی می گيريم . ميرزاعبدالزکی برافروخته و عصبانی گفت : - ما هم چه سندی را نه می نويسيم ، جانم ، نه امضا می کنيم . پيشکار گفت : -عجب ! آقا سيد چه طور اين دفعه جوشی شدی ؟ در ثانی ، نکند شوخی می کنی ؟ يا شايد کاسه ی داغ تر شده ای ؟ ميرزا عبدالزکی گفت : - هيچ کدام ، جانم ! پيشکار کلانتر که هنوز باورش نمی شد وضع عوض شده ، رو کرد به بچه های حاجی و گفت : - شما چه می گوييد ؟ در ثانی ، شايد شما هم در اين بند و بست شرکت داريد ؟ اين بار ميرزااسدالله به حرف آمد که : - درثانی ، در ثانی کدام است ؟ چرا برای مردم پاپوش می دوزی ؟ اين بيچاره ها مگر جرات دارند حرف بزنند ؟ و ميرزا عبدالزکی دنبال کرد که : - جانم ! حضرت پيشکار ! گفتم که اين دو نفر تنها نيستند . من قول می دهم که اگر سند نوشته و حاضر را ، جانم ، جلوی اين ها بگذاری فورا امضا بکنند . البته حسن آقا خط و ربطش از ما هم بهتر است . جانم . اما چون از طرف دعواست ، نوشته اش قبول نيست . فردا خدای نکرده باعث دردسر خود سرکار می شود ، جانم . و می گويند به زور ازشان سند گرفته ای . صلاح خود شما نيست جانم ، که در اين کار عجله بشود . بگذاريم و کالت نامه از ديگران بيايد يا همه حضور داشته باشند ، جانم ، آن وقت اگر ما را بگويی باز برای مان سهمی قايل شده اند ، جانم ، اما سرکار که هيچ کلاهی از اين نمد نداريد ، چرا کاسه ی از آش داغ تر بشويد ؟ به ، جانم ؟ پيشکار گفت : - عجب ! حالا ديگر برای من هم تکليف معين می کنيد ؟ در ثانی ، نکند همه تان دست به يکی کرده باشيد ؟ ميرزااسدالله گفت : - هرچه هست همين است . از دست ما دو نفر کاری برنمی آيد . پيشکار که ديگر حوصله اش سرآمده بود ، گفت : -ببين آميرزاعبدالزکی ، تکليف اين ميرزااسدالله معلوم است ، چندان سابقه ی خوشی هم نداشته . اما تو چرا خام شده ای ؟ در ثانی می دانی به ريسمان اين مرد از کجا سردرآوردی ...؟ در همين وقت ، هفت نفر از پيرمردها و ريش سفيد های ده با کدخدا از در وارد شدند و سلام و عليک کردند و هرکدام و هرکدام گوشه ای از مجلس جا گرفتند . پيشکار کلانتر که از شنيدن صدای پای قراول ها توی حياط دلش قرص شده بود ، رو کرد به پيرمردها و انگار نه انگار که اتفاقی افتاده است ، گفت : - لابد خبر داريد که لطف الهی شامل حال اهالی اين آبادی ها شده و قرار است به زودی جزو ابواب جمعی مردان نيکی امثال حضرت وزيراعظم و شخص شخيص کلانتر بشويد و ان شاءالله روزگاری بهتری در پيش داشته باشيد . در ثانی ، اين آقايان محررها به نمايندگی از طرف شخص کلانتر ، آمده اند تا سند تحويل اين املاک را بنويسند . در ثالث ، گفتم شما ريش سفيدهای محل حاضر و ناظر باشيد و شهادت بدهيد که کسی قلمی يا قدمی به خلاف حق برنداشته . حرف پيشکار کلانتر که تمام شد ، هيچ کس چيزی نگفت . و هم چنان که مجلس ساکت و آرام مانده بود ، ميرزااسدالله بلند شد رفت دم يکی از درها و دو تا کلوخ پادری را برداشت و برگشت سرجايش نشست . و همه به دقت شاهد بودند که انگشترش را از انگشت درآورد و يک مهر هم از توی قلم دانش کشيد بيرون و هريک از آن دو را گذاشت روی يکی از کلوخ ها و با کلوخ ديگر کوبيد و نگين هارا خرد کرد و حلقه ی نقره ی هرکدام را ، که به صورت قراضه ای درآمده بود ، پيش روی قراولی انداخت که دم در اتاق نشسته بود . پيشکار کلانتر که می ديد کار بدجوری پيش می رود ، وحشتش گرفته بود که الان همه ی اهل ده خبردار شده اند و ممکن است همين شبانه بريزند و کلک او را با هفت تا قراولش بکنند . چه بکند ؟ چه نکند ؟ که يکی از پيرمردها ، انگار نه انگار که اتفاقی افتاده ، خيلی شمرده و با طمطراق به حرف آمد : -عرض کنم به حضور پيشکار باشی که مارعيتيم . نه صاحب ماليم نه مدعی کسی . هيچ کدام مان هم از بخت بد خط و ربطی نداريم ،که امضا بدهيم . عرض می شود که تا به حال مالک اين آبادی ها ، حاجی آقای مرحوم بود ، که خدا بيامرزدش . بعد از اين هم ، عرض کنم . مالک هرکه باشد ما همان رعايای فرمانبرداريم ، و خدا هم به شما طول عمر بدهد که ما را قابل دانسته ايد که در چنين مجلسی حاضر و ناظر باشيم . و باز سکوت برقرار شد . چنان سکوتی که انگار هيچ کس در مجلس نيست . ميرزابنويس های ما ديگر چيزی نداشتند ، بگويند . پيرمردها و ريش سفيدهای ده هم که از ديروز می دانستند قضايا از چه قرار خواهد شد . بچه های حاجی هم که جای خود داشتند . فقط می ماند پيشکار کلانتر که حسابی به تله افتاده بود . در اين ده کوره با هفت تا قراول ، که تازه همه شان تفنگ نداشتند .در مقابل سی صد خانوار جمعيت چه می توانست بکند ؟ اين بود که پس از مدتی سکوت ، بلند شد و به بهانه ی قضای حاجت از اتاق بيرون رفت . در اين موقع ميرزا اسدالله به حرف آمد که : - به هرحال اين را می توانيد شهادت بدهيد که يک ميرزااسدالله نامی بود و در حضور ما مهرهايش را شکست و تصميم گرفت ديگر از راه اين قلم و کاغذ نان نخورد . و حرفش داشت تمام می شد که پيشکار کلانتر برگشت . رفته بود و قراول ها را ديده بود و اطمينان پيدا کرده بود که تفنگ هاشان پر است و آن هايی هم که تفنگ ندارند ، سرنيزه و تيرکمانی دارند ؛ و دستورهای تازه بهشان داده بود و با همان اهن و تلپ اول ، به مجلس برگشته بود . همه ياالله گويان جلوی پايش برخاستند و نشستند و انگار نه انگار که خبری شده ، باز سکوت کردند . پيشکار که آن همه عزت و احترام خيالش را راحت تر کرده بود ، درآمد گفت: - اين طور که برمی آيد در کار تنظيم سند مشکلاتی پيش آمده . در ثانی ، شما هم خسته ايد ، بهتر است برويد خانه هاتان و بخوابيد ؛ تا ببينم فردا چه پيش می آيد . به اين حرف ، پيرمردها و ريش سفيدها برخاستند و خداحافظی کردند ورفتند ؛ و ميرزابنويس های ما با پيشکار کلانتر ، بی اين که ديگر حرفی بزنند ، گرفتند خوابيدند . اما آن شب تا صبح هر دو ساعت به دو ساعت ، سه تا از قراول ها يکی سرپشت بام و يکی پشت در خانه و يکی توی حياط کشيک دادند و پيشکار کلانتر هم اصلا خواب به چشمش نيامد و بارها به صدای پای گربه ای ، يازوزه ای دوردست شغالی ، ياناله ای مرغی در انبار از خواب پريد . جان دلم که شما باشيد ، سپيده نزده ، قراول ها راه افتادند و به عجله کت و کول ميرزابنويس های مارا بستند و سوار الاغ کردند که هرچه زودتر برگردند به طرف شهر . و با اين که در تاريکی آخر شب چشم و چارشان درست جايی را نمی ديد ؛ سعی کردند کوچک ترين صدايی نکنند . هر کدام دهنه ی اسب های خود را گرفتند و پاورچين پاورچين از توی خانه ی اربابی ، خودشان را تا پشت دروازه ی بسته ی ده رساندند و همان طور که مشغول باز کردن قفل چوبی کلون بودند و پيشکار کلانتر بی صبری می کرد ، يک مرتبه از سر ديوار های اطراف ، بيست مرد قلدر چماق به دست مثل هوار آمدند پايين و پيش از آن که قراول ها فرصت کنند و دست به تفنگ ها ببرند ، ضربه ی چماق ها کار خودش را کرد و هرکدام از قراول ها گوشه ای درازکش افتادند . دهاتی ها اول تفنگ ها را جمع کردند و سلاح های ديگر را ؛ بعد دست و پای هر هشت مامور حکومتی را طناب پيچ کردند و کشان کشان بردند توی اولين طويله ای که سر راه شان بود ، تپاندند و درش را بستند و دو نفر از خودشان را تفنگ به دست به محافظت طويله گماشتند و بعد برگشتند و خندان و نفس زنان کت و کول ميرزابنويس های مارا که همان طور روی الاغ هاشان مانده بودند ؛ باز کردند و به عزت و احترام رفتند به طرف خانه ی کدخدا . و حالا ديگر همه ی اهل ده بيدار بودند و پيه سوز به دست از اين خانه به آن خانه می رفتند و خبر می دادند . ميرزابنويس های ما تمام راه را ساکت ماندند و گوش دادند به رجزهايی که هريک از دهاتی ها برای ديگران می خواند و به شادی و سروری که دهاتی ها را گرفته بود ؛ تا رسيدند به خانه ی کدخدا که همه ی ريش سفيدها و پيرمردهای آبادی های اطراف در آن جمع بودند و ملای ده هم بود و پسرهای حاجی هم بودند . ميرزااسدالله ار راه که رسيد ؛ پس از سلام ، درآمد که : -حسن آقا ! چرا ما را خبر نکرديد ؟ شايد از دست ما هم کاری ساخته بود . حسن آقا گفت : -نه داداش . آن جور کارها از دست شما برنمی آيد. تازه مگر شما که می آمديد اين جا ، قبلا ما را خبر کرديد ؟ و کدخدا دنبال کرد که : - کاری که از دست آقايان برمی آيد ، حالا هم حاضر و آماده است . اول بفرماييد لقمه نانی ميل کنيد تا بعد . بعد ميرزا بنويس ها را نشاندند و صبحانه آوردند و همه با هم ناشتا کردند و ملای ده همسايه توضيح داد که پسرهای حاجی به وکالت از طرف همه ی ورثه ی آن مرحوم با اهالی آبادی های ملکی خودشان موافقت کرده اند که تمام مايملک حاجی را مصالحه کنند به اهل محل و به هرکس ، همان قدر زمين را که تا کنون می کاشته بدهند و برای خودشان فقط آسياب ها را نگه دارند و خانه ی اربابی را . و صبحانه که تمام شد . ميرزااسدالله سند را نوشت و همه را امضا کرد . بعد پيشکار کلانتر را هم از طويله درآوردند و از او شهادت گرفتند که مصالحه نامه دور از هر اجبار و اضطراری نوشته شده است و قرار را بر اين گذاشتند که پيشکار و قراول هايش يک هفته توی همان طويله ، مهمان اهل ده باشند و بعد از اسب و سلاح شان که به درد دشتبان ها می خورد ، چشم بپوشند و شتر ديدی ، نديدی . هرکدام با يک سفره نان و يک کوزه آب به هر کجا که دل شان خواست بروند . و آفتاب که زد ميرزابنويس های ما همراه دو تا پسرحاجی سوار شدند و در ميان هلهله ی شادی تمام دهاتی ها که تا يک ميدان به بدرقه آمده بودند ، به طرف شهر راه افتادند . 7 مجلس ششم جان دلم که شما باشيد ، حالا از آن طرف بشنويد که در شهر چه خبرها بود . يک هفته پس از بار عام عالی قاپو يک روز صبح کله ی سحر ، توی شهر چو افتاد که قبله ی عالم با تمام وزرا و قشون و حشم و حرمسرا ، شبانه در رفته و به زودی قلندرها می آيند سرکار ؛ وشهر را می چاپند و همه ی مردم را از دم شمشير می گذرانند و خون بچه ها را تو شيشه می کنند . تک و توک مردهايی که از حمام يا مسجد برمی گشتند يا آدم های کنجکاو که همان کله ی سحری راه افتاده بودند و دم در خانه ی عمه و خاله ودوست و آشنا دنبال خبر تازه می گشتند ، وقتی به هم می رسيدند ، حدس و تخمين هاشان دنبال خبر تازه می گشتند ، وقتی به هم می رسيدند ، حدس و تخمين هاشان را به عنوان آن چه به چشم خودشان ديده بودند . و هرکدام ترس و وحشتی را که نسبت به آينده داشتند يا آرزويی را که در دل می پرورند ، به صورت خبرهای خوب و بد و موافق و مخالف در می آوردند و به گوش ديگران می رساندند . اما آن هايی که خانه شان نزديک درواره های شهر بود به چشم خودشان کالسکه ی قبله ی عالم را ديده بودند که قبل از خروس خوان با يساول و قراول به سرعت از دروازه بيرون رفته بود بعد هم چاروادارهايی که اول صبح از دهات اطراف سبزی و تره بار پاييزه را به ميدان شهر می آوردند ، اردوی قبله ی عالم را ديده بودند که از پشت کوه پايين دست شهر ، چهار نعل می تاخته . کم کم که روز بلند شد و مردم تک و توک و با هزار ترس و لرز و احتياط از خانه هاشان درآمدند ؛ ديدند که درهای ارگ حکومتی بسته و توی تمام شهر برای نمونه هم شده، يک گشتی و قراول پيدا نمی شود و بازارها بسته است ؛ اما دور و برتکيه ها و پاتوق قلندرها برو بيايی است که نگو.و بعد که ديدند خبری از بکش بکش نيست ، عده ی بيش تری جرات پيدا کردند و از خانه هاشان درآمدند و جمعيت بی کاره ی محتاط که نگو . و بعد که ديدند خبری از بکش بکش نيست ، عده بيش تری جرات پيدا کردند و ازخانه هاشان درآمدند و جمعيت بی کاره ی محتاط که همه شان همه «حيدر ، حيدر!» و «صفدر ، صفدر!» می گفتند و به طرف تکيه های قلندرها رو آورده بودند ، تو کوچه ها دم به ساعت بيش تر شد و شد و شد تا يک مرتبه فرياد «الله، الله !» از تمام شهر به آسمان رفت و مردم افتادند دنبال قلندرها...و آفتاب تازه سرزده بود که قلندرها به جلو و مردم به دنبال ، همه ی قراول خانه ها را گرفتند . اما توی هيچ کدام از قراول خانه ها بيش از سه چهار تا قراول پيرمردنی غافلگير نشدند ؛ که آن ها هم يا هيچ وقت آزارشان به کسی نرسيده بود يا اگر رسيده بود ، کسی يادش نمانده بود تا حالا تقاص بکشد. اين بود که همه ی قراول ها را يکتا پيراهن مرخص کردند . توی هرکدام از قراول خانه ها ، يک دسته از قلندرها ساخلو کردند و توی همين بگير و ببند بود که سه تا از مامورهای خفيه ی حکومتی که آن هفت تا بازاری را سر به نيست کرده بودند ، گرفتار شدند که درست يا نادرست ، هرسه تاشان را مثله کردند و پشت و روسوار بر خرهای حنا بسته با زرنا و دف و نقاره دور کوچه و بازار گرداندند . کار قراول خانه ها که تمام شد ، مردم باز به دنبال قلندرها راه افتادند توی شهر ، به چاپيدن اسلحه فروشی ها . در دکان ها را شکستند و هرچه تفنگ و تير و کمان و گرز و سپر گير آوردند ، غارت کردند ، و بعد رفتند سراغ دروازه ها و پای هر کدام از هفت دروازه ی شهر ، يک دسته از قلندرهای قلچماق را مامور گذاشتند که رفت و آمد به شهر زير نظر خودشان باشد و حسابی و کتابی داشته باشد . و آفتاب تازه بالا آمده بود که معلوم نشد چرا بازار علاف ها آتش گرفت و اول کسی که هستی و نيستی اش سوخت ، مشهدی رمضان علاف خودمان بود ؛ که با سرو لباس سوخته رفته توی تکيه ی زنبور کچی ها و بست نشست.و بعد چو افتاد که مامورهای خفيه ی حکومت بازار را آتش زده اند .چون می خواسته اند توی شهر قحطی بيندازند و از مردم انتقام بکشند . و هنوز آتش بازار علاف ها حسابی زبانه نکشيده بود که در آن سر شهر ، انبارهای حکومتی غارت شد و هرچه برنج و روغن و گندم و جو به دست مردم رسيد ، به يغما رفت . از اين به بعد ، ترس از قحطی و گرسنگی و ناامنی همه ی مردم را جری کرده و مردم يک پارچه از خانه هاشان ريختند بيرون ، به جست و جوی خبری يا شرکت در واقعه ای يا تهيه ی آزوقه ای . و در همين حين بود که عده ای ريختند در دوستاق خانه ی حکومتی را شکستند و زندانی های ابد را از توی سياه چال ها کشيدند بيرون و آزاد کردند . و هنوز ظهر نشده بود که جارچی ها راه افتادند توی شهر و از طرف تراب ترکش دوز ، مردم را به آرامش دعوت کردند و رسما خبر دادند که قبله ی عالم با قشون و حشم به اسم قشلاق ، در رفته ؛ و شهر در اختيار قلندرها است و از اين به بعد هرکسی به دين و مذهب خودش آزاد است ، و هيچ کس حق تعدی به کسی را ندارد و هرکه دزدی و هيزی بکند يا در خانه و دکان کسی را بشکند ، آنا گردش را می زنند و دوست و دشمن تامين جانی دارند ؛ به شرط آن که هر کسی تفنگ يا هونگ برنجی توی خانه اش هست تا غروب همان روز تحويل تکيه ی زنبور کچی ها بدهد و قيمتش را بستاند ؛ و در غير اين صورت ، قلندرها حق دارند از فردا صبح توی هر خانه ای اين دو قلم جنس را پيدا کردند ، ضبط کنند و صاحبش را ببرند دوستاق خانه ، و سرظهر از پای هفت دروازه ی شهر توپ خانه ی قلندرها به صدا درآمد و خبر فتح شهر را به گوش اهل دهات اطراف رساند و بعد ، يک ساعت تمام نقاره خانه ها از سرهفت تا دروازه کوبيدند . از ظهر به بعد اوضاع شهر آرام تر شد . سفره ها که پهن شد ، مردم هرجا که بودند وارفتند وبعد چانه هاشان گرم شد و بعد هم چرت شان گرفت . آتش بازار علاف ها هم خاموش شد و قلندرهای شوشکه بسته و تفنگ به کول از بعدازظهر توی کوچه ها پيداشان شد ؛ و کاسب کارها که خيال شان کم کم راحت شده بود ، تک وتوک راه افتادند که بروند دکان هاشان را بازکنند و جارچی ها هرکدام دوتا قلندر شوشکه بسته ، همين جور توشهر می گشتند و وعده ی امن و امان می دادند تا خيال اهالی دورافتاده ترين پس کوچه ها را هم راحت کرده باشند . عين بيماری که مرض از تنش بيرون برود ، چه طور اول حسابی عرق می کند ، بعد بی حال می شود و خوابش می برد ؟ شهر عين همان بيمار بعد از يک تب تند ، اول عرق کرد ؛ بعد آرام شد تا فردا به سلامت از جايش بلند بشود . جان دلم که شما باشيد ، همان بعدازظهر ، ترسوترين اهالی شهر هم که خيالش راحت شد و همه از توی پستوهايی که قايم شده بودند ، در آمدند ؛ يک نفر آدم نوکرباب ، ترسان و لرزان خودش را رساند دم در تکيه ی زنبور کچی ها و به هرکه می رسيد سراغ رييس قلندرها را می گرفت . اما توی آن شلوغی اطراف تکيه، کسی گوشش بدهکار نبود . تا عاقبت يکی از قلندرها از حرکات آهسته ی او زمزمه ای که در گوش اين و آن می کرد شک برش داشت و آمد جلو که ببيند چه کاره است و چه می خواهد . وقتی فهميد با که کار دارد ، پرسيد : - اگر تو تنبانت خرابی نمی کنی ، بگو ببينم چه کار داری؟ يارو در جواب گفت : -آره داداش تو حق داری . در که هميشه به يک پاشنه نمی گردد . قلندر گفت : -فلسفه نباف . گفتم با شخص واحد چه کار داری ؟ يارو گفت : -من با شخص واحد کار ندارم . با سرکرده ی شماها کار دارم . قلندر گفت : -سرکرده ی ما همان است ديگر . جانت درآيد ، بگو ببينم چه کار داری؟ يارو گفت : -چه بذربان ! پيغام مهمی برايش دارم . قلندر گفت : -نکند پيش خود قبله ی عالم آمده باشی . يارو گفت : -نه برادر . ما را چه به قبله ی عالم ؟ از پيش ميزان الشريعه آمده ام و خانلرخان . قلندر گفت : -آهاه ! جانت درآيد . پس راه بيفت بيا دنبال من . و هردو رفتند توی تکيه . يک گوشه ی تکيه تلنباری بود از هونگ برنجی ، و گوشه ی ديگر کپه ی بزرگی از هيزم ، و خور خور دم آهنگری از پس يکی از ديوارها گوش را کر می کرد . و از سر دودکش ، دودی به آسمان می رفت که نگو ، و قلندرها هرکدام به کاری مشغول بودند .عده ای هيزم می بردند توی زيرزمين و عده ای آب می کشيدند و عده ای حساب هونگ ها را می پرسيدند و هرکدام را بسته به جنس برنج شان دسته بندی می کردند قلندر راهنما به جلو ، و مرد پيغام آور به دنبالش ، از پلکان رفتند بالا و تپيدند توی يکی از حجره های بالاخانه که با حصير فرش شده بود و اطرافش سه چهارتا پوست تخت افتاده بود و سه نفر قلندر پير و هم سن و سال ، روی آن ها نشسته بودند و نقشه ای جلو روی شان پهن بود و داشتند حرف می زدند .مرد پيغام آور سلامی و تعظيمی کرد و دست به سينه همان دم در ايستاد، اما قلندر راهنما گفت :«الله ، الله» و رفت کنار يکی از آن سه نفر ، که تراب ترکش دوز باشد ، دولا شد و شانه اش را بوسيد و در گوشش چيزی گفت که تراب ترکش دوز برگشت و گفت : -عجب ! گمان نمی کردم اين حضرات چنين دل و جراتی داشته باشند . چرا قبله ی عالم نرفتند قشلاق ؟ بگو ببينم چه فرمايشی داريد ؟ مرد پيغام آور گفت : - قربان ! فرمودند که اگر امان می دهيد خدمت برسند ، قربان ! تراب گفت : -عجب ! جارچی ها که ظهر تا حالا دارند امن و امان را تو بوق و کرنا می زنند . مرد پيغام آور گفت : - نه قربان ! امان نامه ی کتبی خواسته اند ، قربان ! تراب گفت : -اين ديگر بستگی دارد به کاری که از دست شان برمی آيد . می خواهند بيايند اين جا چه بگويند ؟ پيغام آور گفت : - چه عرض کنم قربان ! به گمانم راجع به ارگ باشد قربان . تراب ترکش دوز لحظه ای به فکر فرورفت ، بعد رو کرد به يکی از دو نفر قلندر هم مجلس و گفت : -مولانا! تو چه می گويی ؟ عجب است که اين خانلر خان هم مانده . مولانا گفت : -گمان نمی کنم عيبی داشته باشد . می شود امان نامه ی مشروط به دست شان داد . خانلرخان هم لابد مانده که در غياب حکومتی خدمتی بکند لايق منصب ملک الشعرايی آينده اش . تراب ترکش دوز رو کرد به نفر بعدی و پرسيد : -سيد! عقيده ی تو چيست ؟ سيد گفت : به عقيده ی من به ميزان الشريعه امام می دهيم ؛ به شرط اين که اقتدا کند به امام جمعه ای که ما معين می کنيم . و دست از تکفير بازی بردارد و موقوفات مدارس و دارالشفای شهر را هم تحويل بدهد . و با عزت و احترام خانه نشين بشود . خانلرخان هم شاعر است و شرط نمی خواهد . ازش پنج هزار سکه ی طلا مطالبه می کنيم . تراب ترکش دوز گفت : -عجب ! خوب گفتی . پس بردار و بنويس . امان نامه ها را نوشتند و دادند به دست همان قلندر راهنما که با مرد پيغام آور رفت ؛ و قلندرها دوباره پرداختند به بحث خودشان . مولانا گفت : -گمان نمی کنم شرايط تسليم ارگ را با خودشان بياورند . سيد گفت : -احتياجی به شرايط تسليم نيست . يک تکان ديگر ، و کار تمام است . دو تا گلوله تو سينه ی دروازه ی ارگ و خلاص . تراب ترکش دوز گفت : -عجب ! خيال کرده ای ارگ حکومتی دوستاق خانه است که بشود اين جوری درش را باز کرد ؟ سيد جان ! هر حکومتی ، اگر حکومت مدينه ی فاضله هم باشد ، احتياج به خفيه بازی و حفظ اسرار دارد تا بتواند ابهت خودش را تو دل مردم جا کند . بايد دست نگه داشت تا شب بشود؛ و بی سر و صدا ارگ را گرفت ، نه با توپ و تفنگ . به هرصورت بهتر است دست نگه داريم تا اين حضرات پيداشان بشود . سيد گفت : -آمديم و تا وقتی که اين حضرات پيداشان بشود ، باقی مانده ی اردوی حکومت از داخل ارگ درآمد و هرچه را ما رشته ايم ، پنبه کرد . مگر ما می دانيم توی ارگ چه خبر هاست؟ تراب ترکش دوز گفت : -الان توی ارگ فقط يک قسمت از حرمسرا باقی مانده که فقط باعث دردسر است و موجب تحريک های بعدی . بعد هم دوسه تا انبار باروت و آزوقه هست ، که خيلی به درد ما می خورد . می دانيد که ما هنوز برای باروت ساختن لنگيم . تمام ارگ حکومتی برای ما يعنی همين انبارهای باروت و آزوقه . مولانا گفت : - من از اين قضيه خبر نداشتم . تراب گفت : - عجب ! شما که خبر داريد جلاد دربار از اهل حق است . موبه موی مذاکرات آخرين بار عام را که برای تان گفتم از قول او گفتم . بعد از آن مجلس هم پخت و پزهايی شده که باز خبرش را برامان آورد . با اين تمهيدی که زده اند و با اين عجله دررفتن به قشلاق ، مثلا برای ما تله گذاشته اند . دام پهن کرده اند و رفته اند قايم شده اند که مرغ ها به هوای دانه از لانه درآيند و بعد آن ها سربرسند و طناب را بکشند . سيد گفت : - در اين صورت اصلا صلاح بوده که ما خودمان را آفتابی کنيم ؟ حالا مگر می شود جلوی مردم را گرفت ؟ مولانا گفت : -يعنی می گويی ما دست روی دست می گذاشتيم و می نشستيم تماشا می کرديم ؟ تراب ترکش دوز گفت : - می دانيد که اگر ما دست بالا نمی کرديم قضايا به چه صورت درمی آمد ؟ اگر ما می نشستيم به تماشا ، آن وقت خود مردم دست از آستين درمی آوردند . در قفس را که باز کردی ، مرغ بايد بپرد . اگر نپريد وای به حالش . قرار بوده اگر ما دست از پا خطا نکنيم ، به تحريک همين ميزان الشريعه و با پول اوقاف و به کمک مامورهای خفيه ای که هنوز مانده اند ، مردم را بشورانند و به دست خود ، مردم شهرکلک ما را بکنند . مثلا می خواسته اند دو دوز بازی کنند . سيد گفت : -خوب ! خوب ! ديگر چه ؟ تراب گفت : -باقی خبرها از اين قرار است که در اين مهلت ، اردوی حکومت خودش را به سرحد برساند و با دولت همسايه قرار امضا کند و در مقابل يک چيزی که لابد می دهد ، ازشان توپ و توپچی بگيرد برای سرکوبی ما ... اين جای بحث بودند که در باز شد و حسن آقا ، پسر بزرگ حاجی ممرضا ، گرد گرفته و از سفر رسيده ، وارد شد . الله اللهی گفت و آمد جلو . شانه ی تراب ترکش دوز را بوسيد و نشست . تراب در مرگ پدر به او سر سلامتی داد و ازما وقع پرسيد . حسن آقا آن چه را که در ده پيش آمده بود ، و کمک هايی را که دو ميرزای ما به او کرده بودند ، و خبر شهر که چه به موقع به ده رسيده بود ، و بگير و ببند پيشکار کلانتر و قراول ها و تقسيم زمين ، همه را به اختصار گزارش داد و بعد برخاست که : - اگر اجازه بدهيد مرخص بشوم . تراب او را پهلوی دست خودش نشاند و گفت : - بله ، حکومت برای ما اين جوری تله گذاشته . حالا ما بايد اين تله را بدل کنيم به پناهگاه . در مجلس عالی قاپو صحبت از تربيع نحسين سه روزه بوده و پيش مرگ کردن ما . اما تا اردوی حکومت به سرحد برسد و مراسم تقديم هديه و تحف تمام بشود و مذاکرات با دولت همسايه سربگيرد ، دست کم يک ماه وقت لازم است ، اگر ما بتوانيم در اين مدت هر روز يک توپ بريزيم و هرچه بيشتر تفنگ تهيه کنيم ، بازی را برده ايم . در همين مهلت اگر بشود بايد شورش را به ولايات کشاند و آبادی های سر راه اردوی حکومت را از آذوقه خالی نگه داشت . در اين صورت اگر حکومت با هزار تا توپ قلعه کوب هم برگردد ، ديگر حريف ما نيست . و بعد رو کرد به حسن آقا و از او در باب جزييات زندگی ميرزابنويس ها پرسيد . حسن آقا آن چه را که می دانست ، تعريف کرد . بعد تراب ترکش دوز گفت : - عجب ! پس می شود اميدوار بود که ما را دست تنها نگذارند . اين ديگر با تو . بعد ، نان و گوشت شهر را هم گذاشته ام به عهده ی خودت . بايد دنبال کار مرحوم حاجی را بگيری . گفته ام دويست فدايی مسلح در اختيارت بگذارند هرجوری که صلاح می دانی آزوقه ی اهالی را برسان . می گويی عوارض را از دم دروازه ها بردارند و قيمت ها را ارزان می کنی . آزوقه را هم تا می توانی از دهات سرراه اردو می خری . به دوبرابر و سه برابر . دست کم آزوقه ی سه ماه شهر ، بايد توی انبارها حاضر باشد . حالا پاشو برو دنبال اين دو تا ميرزای دوستت . حسن آقا رفت و حضار مجلس دوباره پرداختند به بحثی که در پيش داشتند . سيد گفت : - هيچ فکر کرده ايد کاری بکنيم ، شايد اين قرار صلح سرنگيرد ؟ تراب ترکش دوز گفت : - من منتظر اشاره ی جلاد دربارم که به اردو رفته . می شود يک دسته از حرمسرا را وقتی لازم شد با سلام و صلوات فرستاد به بدرقه ی اردو يا پيشبازش . فردا هم سيد را با هفت نفر ايلچی می فرستيم به طرف سرحد . معامله با دولت همسايه را ما هم می توانيم بکنيم . بگذار اول خيابان مان از اين ارگ راحت بشود . سيد ، بايد حالی شان کنی که اين توپ و توپچی اسما برای سرکوبی ما است و رسما برای مقابله با خوشان ... جان دلم که شما باشيد ، حضار مجلس در اين جای بحث بودند که صدای هن و هون خانلرخان مقرب ديوان و ترق و توروق عصای ميزان الشريعه از توی پلکان بلند شد ؛ و بعد در حجره باز شد و ميزان الشريعه از پيش و خانلرخان از دنبال ،وارد حجره باز شد و ميزان الشريعه از پيش و خانلرخان از دنبال ، وارد حجره شدند . پس از آن ها قلندر راهنما آمد تو و کيسه ی پول و کاغذ لوله شده ی تعهدنامه را گذاشت جلوی تراب ترکش دوز و رفت .حضار مجلس که جلوی پای تازه واردها بلند شده بودند ، سری به آن ها جنباندند و آن دو را صدر مجلس ، روی پوست تخت ها نشاندند . ميزان الشريعه ، بغ کرده و تسبيح گردان ، از همان دم که وارد شد به جای اين که سلام کند يا جواب سلامی را بدهد يا تعارفی بکند ، مدام چيزی زير لب زمزمه می کرد و تسبيح می گرداند . وقتی همه نشستند و مجلس ساکت شد ، تراب ترکش دوز از خانلرخان پرسيد : - حضرت آقا چه زمزمه می کنند ؟ مولانا گفت : -لابد «و ان يکاد...» می خوانند . سيد گفت : -نه . بايد «هذه جهنم التی کنتم به توعدون » باشد . به اين شوخی همه خنديدند و غبار کدورت که از مجلس برخاست ، همه راحت تر نشستند و تراب ترکش دوز به حرف آمد که : -از ديدار آقايان بسيار خوشحال ، اميدوارم اهل حق ايجاد زحمتی برای آقايان نکرده باشند . خانلرخان گفت : - گمان نمی کنم صلاح اهل حق در چنين مزاحمت هايی باشد . و به ارتجال يک شعر مناسب خواند . تراب ترکش دوز دنبال کرد که : - با اين امان نامه ای که دست آقايان است ، اگر آزارشان هم به اهل حق برسد باز درامانند . ولی آقايان بهتر می دانند که وقتی مردم بر سرکاری به هيجان آمدند به زحمت می شود جلوشان را گرفت . حضور آقايان به صحت و سلامت در ميان ما ، هم به صلاح حکومت است که لابد به علتی شما را همراه نبرده ، و هم به صلاح ما است که ثابت کنيم وحشی های خون خوار نيستيم . آقايان حالا که مانده ايد مجبور به همکار با ما هستيد . بعد سيد پرسيد: - حالا بفرماييد ببينم علت اين اظهار التفات آقايان چه بوده ؟ خانلرخان که از بس سنگين بود به سختی می توانست تکان بخورد ، به زحمت پای راستش را از زير تن بيرون کشيد و پای چپ را به جايش گذاشت و بعد گفت : -در مدت غيبت قبله ی عالم ، طبق فرمان همايونی حضرت امام جمعه و اين بنده ی ضعيف ، عهده دار کفالت امور ارگ و اندرون همايونی شده ايم ، اما از آن جا که در اين ايام وانفسا از اين دو تن ضعيف تعهد چنين امر خطيری برآمده نيست ، اين است که به استعداد آمده ايم . و يک بار ديگر به ارتجال شعری خواند و طومار فرمان را از توی آستين قبای خود درآورد و باز کرد و گذاشت جلوی روی تراب ترکش دوز . مولانا گفت : -شما بهتر از ما می دانيد که تا حالا هيچ دستی به سمت ارگ دراز نشده . اما چرا آقايان با اردو نرفتند ؟ ميزان الشريعه که تا به حال ساکت مانده بود و تسبيح می انداختند ، با چهره ای برافروخته گفت : -لااله الا الله ! علی ای حال اين داعی تکليف خودش را که می داند . يک عمر تکليف شرعی مردم به دست اين داعی بوده . علی ای حال شصت سال است که داعی به رزق اهل اين شهر گذران کرده . آن وقت در اين وانفسا ، داعی بلند می شد کجا می رفت ؟ و از سر عصبانيت لا اله الا الله ديگری گفت و ساکت شد . بعد خانلرخان سرفه ای کرد و به حرف آمد که : -بعد هم تا روز قيامت که نمی شود درهای ارگ را بسته نگه داشت . مخدرات و عورات هم چشم و گوش دارند و خدا عالم است که تا به حال چندتاشان از ترس دق نکرده باشند . مولانا گفت : -پس در حقيقت ما با دو حاکم معزول شهر طرفيم . بله ؟ حاکم شرع و حاکم عرف. سيد گفت : -و اصلا چرا مخدرات حرمسرا همراه اردو نرفتند ؟ تراب گفت : -به گمانم رسم قلندری دراين مورد به مذاق قبله ی عالم خوش آمده ، بله ؟ ميزان الشريعه گفت : - خدا عالم است . کسی چه می دانست چه پيش خواهد آمد ؟ علی ای حال اين کليد ارگ . داعی از اين به بعد هر وظيفه ای را شرعا و عرفا از عهده ی خودش ساقط می کند . و به اين حرف يک کليد بزرگ و قلم زده ی نقره را از زير عبا درآورد و گذاشت جلو روی تراب ترکش دوز . سيد گفت : -حالا می فرماييد ما با اين حرمسرا چه بکنيم ؟ مگر نان زيادی داريم ؟ خانلر خان به حرف آمد که : -مگر ارگ به اين بزرگی را فقط به خاطر يک حرمسرا ساخته اند ؟ اگر آقايان متعهد بشوند که در قبال ضبط ارگ حکومتی از حرمسرای همايون نگه داری کنند ، وظيفه ی ما انجام شده است . مولانا گفت : - چه طور است ا زخود خانلرخان بخواهيم به جای ملک الشعرايی ، فعلا به منصب خواجه باشی حرمسرا اکتفا کنند ؟ تراب ترکش دوز گفت : -بد نگفتی . چه طور است حضرت آقا ؟ در حضور خود آقايان امشب در ارگ را باز می کنيم و برای اين که خيال آقايان راحت باشد از شخص خانلرخان می خواهيم با اهل و عيال خودشان هم امشب به حرمسرا نقل مکان کنند و مخدرات را زير بال بگيرند . بعد هم می دهيم امان نامه ی آقايان را توی شهر جار بزنند و منصب جديد خانلرخان را به گوش همه می رسانيم . از حضرت امام جمعه هم انتظار داريم نماز مغرب امروز را به امام جمعه ی جديد اقتدا کنند تا خيال مردم راحت بشود . بعد هم دستور بدهيد موذن ها ، کما فی السابق کارشان را بکنند . ايمان مردم را يک روزه و به ضرب دگنگ نمی شود عوض کرد . و به اين حرف مجلس تمام شد . قلندرها همان شب بساط شان را از توی تکيه ها جمع کردند و بردند به ارگ حکومتی و تکيه ها را گذاشتند برای رتق و فتق امور مردم . در يکی ديوان شرع و قضا به پا شد ، دومی برای رسيدگی به حساب آزوقه ، سومی برای مستوفی و چهارمی برای تحويل و تحول هونگ ها و همين جور...و از فردای آن روز شهر ساکت و آرام شد و مردم رفتند دنبال کار و کاسبی هر روزه شان . نرخ نان و گوشت منی يک شاهی ارزان شد ؛ عوارض و عشريه و ديگر حق البوق های حکومتی را لغو کردند و قلندرهای دفتر و دستک به بغل ، راه افتادند به تقويم اموال همه ی آن هايی که در وقايع روز پيش ، دکان و زندگی شان سوخته بود ، يا چپو شده بود . و گاری های قلندرها سر هر کوچه و گذر ايستاد پر از هونگ های سنگی ، و قلندرها در يکی يکی خانه ها را می زدند و هونگ برنجی ها را جمع می کردند و به جايش هونگ سنگی می دادند . از آن طرف هفت تا از توپ های قلندرساز را سوار کرده بودند و روی عراده های سنگين ، که هرکدام را دو تا قاطر گوش دم بريده ی قبراق مدام توی شهر می گرداند ؛ و مردم توپ نديده برای تماشای آن ها از سر و کول هم بالا می رفتند . و روی هر کدام از توپ ها يک جارچی بلند قامت و خوش صدا ايستاده بود و مردم را تشويق می کرد به عوض کردن هونگ ها و گاهی هم شعری می خواند در محسنات توپی که زير پايش بود و گلوله اش چنين و چنان از تير شهاب پيشی می گرفت و ضربه اش چنين و چنان هول در دل کافر می انگيخت . اما از آن طرف بشنويد از اهالی شهر ، که بيش ترشان نمی دانستند ته و توی اوضاع از چه قرار است . ولی همين قدر که فهميده بودند قبله ی عالم سايه اش را برداشته و رفته ، و همين قدر که نان و گوشت شان ارزان شده بود و دم به دم هم ، تنه شان به تنه ی قراول و گشتی حکومت نمی خورد و مهم تر از همه ، همين قدر که می ديدند از آدم کشی و خون تو شيشه کردن و بچاب بچاب قلندرها خبری نيست ؛ خوش و خوشحال بودند و بادل راحت می دويدند به تماشای توپ های قلندرساز ؛ و مثل اين که يک چيزی را از روی گرده شان برداشته باشند ، راحت تر نفس می کشيدند ، و آزادتر شوخی می کردند و مفصل تر از پيش در معامله شان چانه می زدند . اما همه ی اين ها به جای خود ، يک ناراحتی کوچک هم داشتند . و آن اين بود که چرا بايد مجبور باشند هونگ برنجی هاشان را که تا به حال يک گوشه ی مطبخ افتاده بود ، بدهند و هونگ های سنگی زمخت قلندر ساز را جايش بگذارند آن هم هونگ هايی را که اغلب پدر در پدر ارث برده بودند ، و حالا که جايش خالی مانده بود ، می فهميدند چه خاطراتی از آن داشته اند و چه بدجوری به زنگ صدايش خالی مانده بود ، می فهميدند چه خاطراتی از آن داشته اند و چه بدجوری به زنگ صدايش عادت کرده بوده اند . اين بود که فردای سرکار آمدن قلندرها ، کم کم تو شهر هو پيچيد که خانه را از هونگ برنجی خالی کردن شگون ندارد . چرا که هر هونگی برکت را با خودش از خانه می برد . حتی کار به جايی کشيد که بعضی از خانه ها ، راضی به عوض کردن هونگ هاشان نشدند و قلندرها را راه ندادند . و قلندرها با اين که همه شان دستور مدارا ف و خوش رفتاری با مردم را داشتند ، مجبور شدند چندين بار به زور در خانه ها را بشکنند و بروند تو و هونگ های برنجی را با اخم و تخم و بد و بی راه توقيف کنند و سر و صدا راه بيندازند . و اين سر و صدا آن قدر تکرار شد و شد و شد تا نزديک های ظهر همان روز ، سه نفر از اهل محله ی ساغری دوزها راه افتادند و رفتند سراغ ميرزااسدالله که همان دم در مسجد جامع شهر پشت بساط هميشگی اش نشسته بود و يک منقل آتش بغل دستش گذاشته بود و داشت يک جنگ شعر می نوشت . از آن سه نفر ، يکيش زن بود و دوتای ديگر مردهای ميانه سال ، با ريش جو گندمی . هر سه نفر سلام کردند و کنار بساط ميرزا نشستند و يکی از دو نفر مرد اين طور شروع کرد : - ميرزا ! می خواستيم ببينيم عريضه ی شکايت را حالا به که بايد نوشت ؟ ميرزا جنگ شعر را بست و گذاشت کنار و در دوات های رنگ و وارنگش که کنار آتش منقل چيده بود ، پوشاند و گفت : - والله درست نمی دانم . تا حالا داروغه بود و کلانتر و دوستاق خانه . مرا بگو که خيال می کردم ديگر دکان عريضه نويسی تخته شده ! به نظرم حالا بايد برای شخص واحد عريضه نوشت . زنی که به شکايت آمده بود و از زير سربندش يک دسته موی سياه تو پيشانيش افتاده بود ، پيف پيفی کرد و گفت : - واه ! واه ! چه اسم ها ! مگر آدم کتاب حساب است ؟ انگار اسم قحط بود . مردها خنديدند و ميرزا اسدالله پرسيد : -حالا موضوع شکايت چيست ؟ که باز همان زن به همان زن به حرف آمد و گفت : - هيچ چی . پدرسوخته ها هم امروز صبح آمده اند هونگ مرا به زور برداشته اند وبرده اند . هونگ برنجی نازنينم را که يک تکه جواهر بود . اگر شوهرم زنده بود ، حالی شان می کرد دنيا دست کيست . خرد می کرد قلم پايی را که بخواهد به زور بيايد تو. اما حيف که من لچک به سر ، حريف سه تا قلندر لندهور نبودم و ساکت شد . ميرزا پرسيد : - حالا پولش را داده اند يا نه ؟ زن گفت : - مرده شو! سرشان را بخورد . اين هونگ نازنيت تنها يادگار مادرم بود . مادربزرگم به دست خودش گذاشته بود تو طبق جهازی مادرم و او هم گذاشته بودش برای من . من يک چيزی می گويم ، شما يک چيزی می شنويد . می خواهم برداری برای شان بنويسی مگر مردم صاحب اختيار مال شان نيستند ؟ پدرسوخته ها ، دست شان به خر نمی رسد پالان را می کوبند ! می خواهم يک عريضه بنويسی که از پدرشان هم نشنيده باشند . بعد مرد دومی به حرف آمد ، که تا کنون ساکت مانده بود و گفت : - می دانی ميرزا ، ما هر سه تا يک شکايت داريم . سرهمين قضيه ی هونگ . شايد به نظر کوچک بيايد . اما ظلم هميشه از چيزهای کوچک شروع می شود . هونگ من ارث و ميراث بابايی نبود . بهش هم دل نبسته بودم . آن قدرها هم ارزش نداشت. اما می دانی ميرزا ، راستش من خوش ندارم ديگر . آبله ؟ آخر می دانی ميرزا ، اين گلوله ی گرمی که می گويند از توی توپ درمی آيد ، خوردنی نيست . هان ؟ می گويند آدم می کشد . درست ؟ آخر ميرزا من هيچ وقت آزارم به کسی نرسيده . درست است که قبله ی عالم با حکومتش خيلی ظلم ها کردند ؛ درست است که قلندرها خيلی وعده و وعيد می دهند ؛ اما من تو اين دعوا چه کاره ام ؟ و می دانی ميرزا ، اين قضيه ی هونگ علامت خوشی نيست . اول ظلم است . اول ظلم ، آن هم از گوشه ی مطبخ . ميرزا اسدالله حرف ها را که شنيد ، گفت : - چه طور است برای هر سه تايی تان يک عريضه بنويسم ؟ مردی که اول سر حرف را باز کرده بود ، گفت : - نه ميرزا . قبول دارم که موضوع شکايت ما هر سه نفر يکی است ، اما هونگ خانه ی من وقفی بود . يک گوساله را درسته می شد توش کوبيد . دورش يک کتيبه بود به پهنای کف دست . تاريخ داشت . مال چهارصد سال پيش بود . سه نفری چه جانی کندند تا به زور از زمين بلندش کردند ! گوشه ی حياط نيم ذرع تو زمين فرو رفته بود . اين ها که دين و مذهب ندارند ؛ اما تو بگو ، خدا را خوش می آيد مال وقف را اين جوری ببرند و پولش را هم ندهند ؟ ميرزا لبخندی زد و گفت : - شايد بگويی فضولی به من نيامده . اما من بايد بدانم چه می نويسم .بگو ببينم مال وقف تو خانه ی سرکار چه می کرد ؟ همان مرد در جواب گفت : - ده ، بديش همين بود که اولاد ذکور بود ! وگرنه تا حالا صدبار آبش کرده بوديم . جد بزرگ مان وقفش کرده بود برای حسينيه پنج نسل تو همين هونگ خيرات و مبرات کرده بوديم . بعد پدرها که مردند هيچ چی ، حسينيه هم خراب شد و افتاد تو ارگ . نمی دانم يادت هست يا نه ؛ ده سال پيش طويله ی ارگ را بزرگ کردند . از همان سربند حسينيه ی خانوادگی ما کلنگی شد . و دريغ از يک پاپاسی ! آن وقت از همه ی آن دم ودستگاه همين يک هونگ ماند . مثل در مسجد ، هيچ کاريش نمی شد . کرد . گذاشته بوديمش گوشه ی حياط و سالی يک بار ، شب شام غريبان صدايش را درمی آورديم . يک نشست يک ری گوشت توش می کوبيديم و کوفته ريزه می کرديم و می گذاشتيم لای پلو و می داديم به خلق الله . حالا آمده اند برش داشته اند برده اند . با همين يک هونگ ، دو توپ می شود ريخت . آن وقت درآمده اند می گويند چند ؟ می گويم مگر می شود برای مال وقف قيمت معين کرد ؟ آن وقت سه تا هونگ سنگی جاش گذاشته اند ، هرکدام اندازه ی يک کف دست ، و رفته اند . شکايت شاکی ها که تمام شد ، ميرزا اسدالله گفت : - با اين همه می شود يک عريضه نوشت . بهتر هم هست که اين طور باشد . شکايت ، دسته جمعی که شد به هر گوش کری می رسد . بعد هم شايد اين هونگ وقفی و پناه هونگ های ديگر بشود . و شروع کرد به نوشتن عريضه . و به سطر دوم نرسيده بود که زن شاکی درآمد گفت : - راستی ميرزا يادت نرود . نشانی هونگ نازنين من اين بود که لبش کنگره داشت . ميرزا عريضه را تمام کرد و داشت برای شاکی ها می خواند که حسن آقا ، پسر حاجی ممرضا از پيش دو نفر قلندر تفنگ به دوش از پس ، سر رسيدند . سلام و احوال پرسی ، قلندرها رفتند توی مسجد و حسن آقا نشست . ميرزا گفت : - خوب وقتی رسيدی حسن آقا . تو هم گوش کن شايد دو کلمه ای به عنوان سفارش پای اين عريضه بنويسی و کار بندگان خدا راه بيفتد . و عريضه را از سر تا ته به صدای بلند خواند . زن شاکی هم چنان که گوش می داد ، هی می گفت «جانمی ! بنازم به اين دست خط .» و آن دو مرد شاکی مرتب به ريش شان دست می کشيدند و سرتکان می دادند ؛ و حسن آقا به فکر فرو رفته بود . خواندن عريضه که تمام شد ، ميرزا آن را دست به دست حسن آقا که به رسم قلندران زيرش نوشت «استعين بی و اما المسئوول : عترت واحد را در گرو سه هاون نهادن : حی علی خيرالعمل حسن .» و داد به دست يکی از مردهای شاکی و بعد يکی از قلندرها رااز توی حياط مسجد صدا کرد و دستور داد همراه شاکی ها برود و ببيند هونگ شان را کدام دسته از قلندرها ضبط کرده اند و هونگ ها که پيدا شد ، برساند در خانه ی صاحبانش و رسيدش را بگيرد . و بيارود برای ميرزا . بعد شاکی ها بلند شدند و تا زنک از گوشه ی چارقدش پول دربياورد ؛ يکی از مردها دست کرد و مزد عريضه را روی ميز کوچک ميرزااسدالله گذاشت و خدحافظی کردند و همراه قلندر تفنگ به دوش رفتند . جان دلم که شما باشيد ، ميرزااسدالله و حسن آقا که تنها شدند از نو خوش و بشی کردند و بعد حسن آقا درآمد که : - خستگی راه از تنت در رفت ؟ ميرزا اسدالله گفت : - راه خستگی نداشت . اما دست چپم آزارم می دهد . به نظرم قراول ها بدجوری بسته بودندش . حسن آقا گفت : - اگر تا شهر به همان حال می آورندت چه می کردی؟ حالا پاشو يک توک پا برويم سراغ همکارت . من با هردوتان حرف دارم . اين جا هم سرد است و هم نمی شود جلو روی مردم حرف زد . و هر دو برخاستند .ميرزا اسدالله پوست تخت را کشيد روی بساط و به بقال رو به رو سفارش کرد و گفت کجا می رود ؛ و با حسن آقا انداختند توی مسجد . نزديک ظهر بود ؛ اما از غلغله ی هر روزه ی مردم در اطراف حوض خبری نبود و لوله هنگ دار باشی که سر جای هميشگی اش بی کار نشسته بود سرش را انداخت پايين تا ميرزا را نبيند . ميرزا عبدالزکی گوشه ی حجره تنها بود و روی منقل آتش ، قوز کرده بود . سلام کردند و نشستند و حال و احوالی پرسيدند و يادی از اتفاقات ده کردند و بعد ميرزاعبدالزکی از کسادی بازار شکايت کرد و بعد مثل اين که يک مرتبه به صرافت افتاده باشد ، رو کرد به ميرزا اسدالله که : - جانم ، تو چرا زودتر مرا به اين فکر نينداختی ؟ هان ؟ ميرزااسدالله پرسيد : - به کدام فکر آقا سيد ؟ ميرزاعبدالزکی گفت : - جانم حاشيه ی قاليچه تمام شد ... و رو به حسن آقا افزود: - جانم ، اين ميرزا خيلی می داند . دست و پای عيال ما را تو چنان پوست گردويی گذاشته که ديگر حوصله ی سرخاراندن ندارد جانم . و بعد ماجرا را برای حسن آقا تعريف کرد و هر سه خنديدند و بعد حسن آقا گفت : - بی مقدمه بگويم . ما به وجود شما دو نفر احتياج داريم . تراب کوی حق ، رسما از شما دعوت کرده . ديروز عصر به لفظ مبارک فرمودند «پس می شود اميدوار بود که ما را دست تنها نگذارند .» ميرزا اسدالله ساکت ماند و ميرزاعبدالزکی خوشحال و خندان پرسيد : - جانم ، چه کاری از دست ما برمی آيد ؟ حسن آقا گفت : - ثبت و ضبط اين همه سلاح و آزوقه يک ايل منشی می خواهد . اهل ديوان که يا با اردو رفته اند يا هرکدام يک سوراخ گير آورده اند و قايم شده اند . من پيش خودم گفتم اين کار ، کار ميرزا عبدالزکی است که بيايد عده ای را به کمک بگيرد و دفتر دستک ها را مرتب کند . بعد هم کار ديوان قضا هست که از خود ما برنمی آيد . کار کسی است که مورد اعتماد اهالی باشد . گفتم شايد ميرزا اسدالله قبول کند . ميرزا عبدالزکی خاکستر را از روی آتش منقل کنار زد و پابه پا شد و گفت : - من حرفی ندارم ، جانم . اما بگذار ببينم ميرزااسدالله چه می گويد. ميرزااسدالله گفت : - اين جور کارها از سر من زياد است . مرا خلق کرده اند برای ميرزا بنويسی در مسجد . حسن آقا گفت : - تعارف را کنار بگذار کنار . اين روزها جای از کار در رفتن نيست . ميرزاعبدالزکی دنبال کرد که : - جانم ، چرا شکسته نفسی می کنی ؟ قبايی است به قامت تو دوخته . چه کسی صالح تر از تو می شود پيدا کرد ، جانم ؟ ميرزا اسدالله گفت : - من نه شکسته نفسی می کنی ، نه آدم از زير کار دورويی هستم . اما شما هردوتان می دانيد که من از آن هايی نيستم که هرکاری پيش دست شان آمد ، می کنند . برای من مبنای هر عملی ايمان است . اصول است . اول اعتقاد ، بعد عمل . قصد قربت را که لابد شنيده ايد ؟ اگر ديگران فقط آداب مذهبی را با قصد قربت به جا می آورند من در هرکاری بايد قصدم قربت باشد . در حالی که من اصلا نمی دانم شماها چه به سر داريد . البته تکفيرتان نمی کنم ، اما بهتان مومن هم نيستم . در چنين وضعی از دست من چه کاری ساخته است؟ حسن آقا گفت : - تو چه طور نمی دانی ما چه به سر داريم ؟ ما زير پای حکومت را روفته ايم . ميرزا عبدالزکی گفت : - شما نروفته ايد . جانم . قبله ی عالم تشريف برده اند قشلاق . شما هم ميدان را خالی ديده ايد و حالا داريد می تازيد . ما که بخيل نيستيم ، جانم . ميرزا اسدالله گفت : - حتی مردم می گويند حکومت برای شما تله گذاشته . ميرزا عبدالزکی گفت : - جانم ، پس نکند می ترسی ؟ هان ؟ ميرزا اسدالله گفت : - آقا سيد ! من سرجای خودم نشسته ام . لازم هم ندارم سرم را هی به در و ديوار بکوبم و هر روز يک کلک تازه بزنم . ميرزا عبدالزکی گفت : - جانم ، چه احتياجی به نيش و کنايه هست ؟ درست است که من اهل ماجرا هستم ، اما برای چنان ماجرايی که در ده گذشت ، گمان می کنم سر تو بيش تر از من درد می کند . حسن آقا گفت : - ببين ميرزا اسدالله ، درست است که حکومت برای ما تله گذاشته ؛ ولی ما اين تله را بدل می کنيم به پناهگاه ؛ برای همه ی آدم هايی که با ظلم درافتاده اند . و وقتی همه ی مظلوم ها را جمع کردی ، به راحتی می شود بيخ ظلم را کند . ببينم ، نکند از اين قضيه ی هونگ دل چرکين شده ای ، هان ؟ گذشت آن زمانی که صدای هونگ مقدس بود . حالا سرنوشت عالم قدس به صدای توپ بسته است . و تازه تو می دانی که امر ما حق است . ما از اين کشتار شيعه و سنی به جان آمده ايم . ما به خدمت مردم کمر بسته ايم . ميرزا اسدالله گفت : - حکومت هم از اين حرفهای دهن پرکن می زد . حسن آقا گفت : - ولی تو می دانی که ما لقلقه ی زبان نداريم . هنوز کفن بابای من خشک نشده . ما به جان می زنيم . سرمان گذاشته ايم . حتم داريم که برد با ماست . ميرزا عبدالزکی گفت : - جانم هم امروز صبح خانلر خان مقرب ديوان فرستاده بود سراغ من که مسوده ی همه ی اشعار را بدهم ببرند . پيداست جانم ، که هوا پس است . ميرزااسدالله گفت : - من در همين يکی ترديد دارم . گيرم که شما يک شهر را نجات بدهيد . يا دوتای ديگر را . ولی می دانيد که چرخ اصلی دارد می گردد . حکومت با همه ی خدم و حشم و قورخانه اش حی و حاضر است . آن وقت شما خيال کرده ايد که آب را از آسياب انداخته ايد با اين خانه خانی که ما گرفتار شيم . اول بايد پروانه ی اصلی زير آب را از کار انداخت . حسن آقا گفت : - پس در اصل مطلب حرف نداری . در امکان موفقيت ما حرف داری . ناچار حق داری بترسی . ميرزا اسدالله گفت : - آخر وقتی تو مرا به کاری دعوت می کنی که کم و کيفش برايم روشن نيست ، می خواهی دورانديشی هم نکنم ؟ فرض کنيم که من ترسو ؛ اما چه غرض از کاری که موفقيتش مشکوک است ؟ جز يک خونريزی تازه ؟ از همه ی اين ها گذشته ، گفتم که من مبنای ايمان شما را ندارم و تو بهتر از من می دانی که فقط در راه يک ايمان می شود چشم بسته قدم گذاشت . ميرزاعبدالزکی گفت : - جانم ، اصلا اين همه دور انديشی برای چه ؟ مگر از عمر ما همه اش چه قدر باقی مانده ؟ جانم ، من هرچه فکر می کنم که اين باقی مانده ی عمر را بايد تو همين حجره سر کنم با اين مشتری ها و اين خرت و خورت ها که همه شان بوی مرده شور خانه می دهند ، دلم به هم می خورد . آخر حرکتی ، جانم ؛ تکانی ، تغييری ، تنوعی ... بقيه ی کلام ميرزاعبدالزکی در هياهوی پنج شش نفر زن و مرد گم شد که مردی پف کرده را به دوش می کشيدند و می خواستند همه با هم از در حجره ی ميرزا عبدالزکی بيايند تو . زنی مرتب می گفت : - آی آقاجان ، امان ! به دادم برس . شوهرم از دست رفت . آی آقاجان امان ! ... مردی می گفت : - هی گفتم امشب که می خوابيد ورد شجا شجا... ديگری گفت : - يواش بابا ، پاش را شکستی . ميرزاعبدالزکی که ديد الان در حجره را از پاشنه درمی آورند بلند شد و رفت جلو ، پرسيد : چه خبر است جانم ؟ چه شده ؟مگر زخم شمشير خورده ؟ يکی از زن ها گفت : - مار آقاجان ! مار ! جای نيشش بدتر از زخم شمشير دهن وا کرده . ميرزا عبدالزکی پرسيد : -جانم ! صبح تا حالا کجا بوديد ؟ همان زن گفت : - ای آقا ! دستم به دامانت . از آن سر شهر تا اين جا آمده ايم . همه ی دعانويس ها بساط را ورچيده اند و رفته اند قلندر شده اند . ميرزا عبدالزکی گفت : - آخر جانم حالا کار مرا خراب کرديد . به هزار زحمت ، تازه روح بابای اين بندگان خدا را حاضر کرده بودم . حالا دوباره از کجا گيرش بياورم ، جانم ؟ يکی از مردها گفت : -بهه ! برادر من دارد از دستم می رود ، تو غم روح بابای ديگران را می خوری ؟ آخر دوايی ، وردی ، تعويذی ، پس اين دکان را برای چه وا کرده ای ؟ که ميرزا اسدالله برخاست و تکه کاغذی را که چيزی رويش نوشته بود ، به سمت آن ها دراز کرد و گفت : - عصبانی نشو برادر . اين آقا حواسش جمع نيست . حضور روح ، گيجش کرده . اين سفارش را بگير و مريضت را ببر پيش حکيم باشی محل . تا محکمه اش راهی نيست . خان دايی من است . و از حجره رفت بيرون و نشانی محکمه ی خان دايی را به آن ها داد و روانه شان کرد و برگشت . وقتی از نو تنها ماندند ، حسن آقا پا به پا شد و گفت : - ميرزا ! من می فهمم که تو اهل اصولی . اما آخر اين اصول برای که وضع شده ؟ جز برای آدمی زاد ؟ درست ؟ بنای کار تو هم برايمان اصول . اين هم درست . اما آن ايمانی که کشتار آدمی زاد را روا بداند ، حق نيست . باطل است . حالا می فهمی که ما چه به سر داريم ؟ حفظ نفوس مردم . حتی به قيمت از دست دادن ايمان و اصول . و تو بهتر از من می دانی که در روز اول مبنای هر ايمانی همين بوده . منتها زمانه که برگشت ، ايمان و اصول هم برمی گردد. تغيير می کند . ميرزا اسدالله گفت : - اگر اصول واقعا اصول باشد ، نبايد با گردش زمانه بگردد . اصل يعنی آن چه هميشه اصالت دارد . البته من هم به اين کشتاری که شما باهاش می جنگيد ، نظر نمی دهم . اما با همان معتقدات قديمی خودم بلدم اصول را حفظ کنم . ميرزا عبدالزکی پرسيد : - نمی فهمم جانم ، پس اختلاف شما در چيست ؟ ميرزااسدالله گفت : - دراين که هر مذهب و مسلک تازه ای دعواهای حيدر نعمتی را کيش می دهد و بهانه ی تازه ای می شود برای تکفير . بعد هم خون ريزی و تصفيه ی حساب خلق الله و اين نقض اصولی است که هر دو بهش معتقديم . ديگر گذشت آن زمانی که مذاهب عامل اصلی تحول بودند . حسن آقا گفت : - پس می گويی در مقابل چنين مظالمی بايد دست روی دست گذاشت و نشست به تماشا ؟ ميرزا اسدالله گفت : - من نمی دانم چه کار بايد کرد . نه رهبر قومم ، نه مدعی امامت ، و نه مذهب تازه ای آورده ام . اما اين را می دانم که از دست من يکی کاری ساخته نيست و شما هم بی خود سنگ به شکم می زنيد . شما داريد زمينه ی يک خون ريزی تازه را می گذاريد . حسن آقا گفت : - تا وقتی تو خيال می کنی کاری از دستت ساخته نيست ، البته ما هم بی خود سنگ به شکم می زنيم . ميرزاعبدالزکی گفت : - آخر جانم ، من و تو که تنها نيستيم . مگر يادت رفته همان مقاومت جزيی ما در ده ، چه سرمشقی شد ؟ ميرزااسدالله گفت : - می دانم . اين را هم می دانم که اگر قرار باشد ميان اين حضرات و حکومت يکی را انتخاب کرد ، من اين حضرات را انتخاب می کنم و تازه نه به علت مذهب تازه شان . بلکه به علت رشادت شان . اما کار يک مملکت که کار يک ده نيست . و اگر ما در ده موفق شديم از کجا معلوم که در يک مملکت موفق بشويم . حسن آقا گفت : - اين ديگر بسته است به کمکی که تو و امثال تو بکنند .اگر در ده کمک شما دو نفر کافی بود ؛ در يک شهر دويست نفر يا دو هزار نفر امثال شما لازم است . و اصلا خيالت را راحت کنم ميرزا ! برای من ، گرچه من کدام سگی است ؟ برای ما ، مهم اين نيست که ببريم يا نه . چون حق ، عاقبت می برد . از زردشت بگير و بيا تا امروز ، همه ی اوليا به اين اميد زندگی کرده اند و با اين اميد مرده اند . از حساب هزاره ها حتما خبر داری ؟ سر هر هزاره ای حق ، يک بار ديگر ظاهر می شود . و تا ساعت ظهور ولی جديد نزديک بشود ، مهم برای ما اين است که هسته ی مقاومت را زنده نگه داريم . هسته ی نجابت بشری را . در من ، در تو ، در اين مارگزيده ، در زن ميرزا عبدالزکی ، می دانی ميرزا ، فقط مردم بازارند که بايد در فکر عاقبت کار باشند و در فکر استفاده ای که بايد برد . من و تو که اهل بازار نيستيم . ميرزا عبدالزکی گفت : - جانم ، من مثل شماها نمی توانم وارد معقولات بشوم . اما همين قدر می دانم که قبله ی عالم يا همه ی خدم و حشم بی خودی فرار نکرده ، جانم . حتما يک اتفاق افتاده ، يک ترسی پيش آمده جانم که خانلرخان فرستاده دنبال مسوده ی اشعارش که مبادا دست کسی . بيفتد . اين جور اتفاقات را باباهای ما نديده اند . جانم . هر پنج شش نسل يک بار آن هم به زور ، اگر چنين پيش آمدهايی بکند . جانم ، راستش من اين روزها برای خودم خيلی اهميت قايلم . به خصوص برای چشمم که شاهد جاخالی کردن يک دربار بوده با همه ی بيا و بروش . جانم ، کدام يکی از باباهای ما چنين اتفاقی را ديده اند ؟ ميرزا اسدالله گفت : - احساساتی نشو آقا سيد ! گيرم که اين حضرات بردند و به حکومت هم رسيدند ، تازه به نظر من هيچ اتفاق جدی نيفتاده . رقيبی رفته و رقيب ديگر جايش نشسته . می دانيد ، من در اصل با هر حکومتی مخالفم . چون لازمه ی هر حکومتی ، شدت عمل است و بعد قساوت و بعد مصادره و جلاد و حبس و تبعيد . دوهزار سال است که بشر به انتظار حکومت حکما خيال بافته . غافل از اين که حکيم نمی تواند حکومت بکند ، سهل است ، حتی نمی تواند به سادگی حکم و قضاوت بکند . حکومت از روز ازل کار آدم های بی کله بوده . کار اراذل بوده که دور علم يک ماجراجو جمع شده اند و سينه زده اند تا لفت و ليس کنند . کار آدم هايی که می توانند وجدان و تخيل را بگذارند لای دفتر شعر ، و به ملاک غرايز حيوانی حکم کنند ، قصاص کنند ، السن بالسن ، تلافی ، کيفر ، خون ريزی و حکومت . در حالی که کار اصلی دنيا در غياب حکومت ها می گذرد . در حضور حکومت ، کار دنيا معوق می ماند . هر مشکلی از مشکلات بشری ، اگر به کدخدا منشی حل نشد و به پادرميانی حکومت کشيد ، زمينه ی کينه می شود برای نسل های بعدی . ميرزاعبدالزکی گفت : - جانم ، هيچ می دانی که داری با منطق آدم های وامانده حرف می زنی ؟ با منطق آدم هايی که هيچ وقت راه به حکومت نداشته اند ؟ ميرزا اسدالله گفت : - پس می خواستی با منطق آنهايی حرف بزنم که به حکومت راه داشته اند ؟ تاريخ پر از منطق آن هاست . مقوله ی اول در کشتار ، مقوله ی دوم در کشتار و مقوله ی آخر هم در کشتار . ديده ايم که با آن صفحات زرنگارشان چه گندی به عالم بشريت زده اند ! من اين منطق را قبول ندارم . ميرزا عبدالزکی گفت : - معلوم است ، جانم . همين است که حرف هايت بوی ناگرفته . جانم ، اصلا حرف هايت بوی وازدگی می دهد . ميرزا اسدالله گفت : - بهتر از اين است که بوی دنيازدگی بدهد و بوی خون . و اصلا آن چه را تو واماندگی می دانی ، من نجابت می دانم . ميرزاعبدالزکی گفت : - همان نجابتی که همه ی پيرزن های وامانده دارند ؟ خوب البته جانم ، وقتی از جايت تکان نخوری ، کم ترين نتيجه اش اين است که نجيب می مانی . عين پيرزن ها . ميرزا اسدالله گفت : - نه آقا سيد ، نجابت واماندگی از دو مقوله ی مختلف است. آدم وامانده قدرت عمل ندارد . اما نجيب کسی است که قدرت عمل داشته باشد و کف نفس کند . حسن آقا گفت : - خوب چه ربطی به کار ما دارد ؟ ميرزااسدالله گفت : - اين جوری ربط دارد که اين آقا سيد خيال کرده برای شرکت در حکومت آدمی مثل من درمانده است . و بايد جالينوس دوران بود يا قدرت جابه جا کردن کوه احد را داشت . تا لايق شرکت در حکومت شد . و اشتباهش همين جا است. آقا سيد ! برای اين که روی آب بيابی فقط بايد سبک باشی . اما مرواريد هميشه ته آب می ماند . مگر غواص دنبالش بفرستی . برای شرکت در حکومت کمی کافی باهوش باشی و بفهمی کشش قدرت به کدام سمت است . بعد هم بلد باشی چشمت را ببندی ، البته اوايل کار چون بد عادت می شود و حتی چشم باز وجدان هم چيزی را نمی بيند . کاری که مرد می خواهد ، پشت کردن به اين خوان يغما است. حسن آقا گفت : - آخر ارسطو هم در جهان گشايی اسکندر شرکت داشت ، نظام الملک هم وزارت کرد ، بيرونی هم دنبال محمود رفت هند ، و خليفه ی بغداد را به دستور خواجه نصير لای نمد ماليدند . راجع به اين ها چه می گويی ؟ و هزاران نفر ديگر که خودت بهتر از من می شناسی . ميرزا اسدالله گفت : - هرکدام از اين حکما که شمردی با همه ی حکمت شان ، آدمی بوده اند مثل همه ی آدم ها. معصوم نبوده اند . همه شان گناهی کرده اند و کفاره ای داده اند ، ارسطو منطق را گذاشت تا جانشينان شاگردش ، فصيح و بليغ ، عذر گناهان او را بخواهند . بيرونی به آب «ماللهند» خون آن همه هندو را که محمود کشت ، از دست های خودش شست . و خواجه نصير خيلی سعی کرد که در کتاب اخلاق خودش غسل بکند ، و نظام الملک که اصلا يکی بود مثل همين خانلرخان حی و حاضر ، که چون هوا را پس ديده ، فرستاه دنبال مسوده ی اشعارش . بهت قول می دهم که اگر اوضاع به صورت اول برگشت و تاريخ را همان هايی نوشتند که تا به حال نوشته اند ، دويست سال ديگر همين مسوده های خانلرخان بشود يک ديوان شعر پر سر و صدا ، و شايد به آب طلا هم نوشته شود . همه ی اين ها که شمردی در نظر من طفيلی های قدرت اند . کنه هايی زير دم قاطر چموش قدرت چسبيده . آن هم قدرتی که بناش زير ظلم است ، نه قدرت حق . قدرت حق در کلام شهداست . به همين دليل من تاريخ را از دريچه ی چشم شهدا می بينم . از دريچه ی چشم مسيح و علی و حلاج و سهوردی . نه از روی نوشته ی زرنگار حکمای رسيده که انوشيروان آدمی را عادل نوشته اند با آن همه سرب داغ که به گلوی مزدکی ها ريخت . حسن آقا گفت : - پس تو دنبال معصوم می گردی ؟ ميرزااسدالله گفت : - چه می شود کرد . هرکسی دنبال چيزی می گردد که ندارد . حسن آقا گفت : - آخر آن هايی هم که منتظر امام زمانند ، همين را می گويند . ميرزا اسدالله گفت : - می دانی حسن آقا ! عصمت يک امر نسبی است . و برای رسيدن بهش يا برای انتخابش ، آدم هر لحظه ای سر يک دوراهی است . دوراهی حق و باطل . ديگر لازم نيست سال های سال انتظارش را بکشی . اما آن کسی که منتظر ظهور امام زمان است ، دست کم اين جور حکومت ها را حکومت «ظلمه» می داند . يعنی قبول شان ندارد . حسن آقا گفت : - اما می بينی که اين جور حکومت ها هستند . سر و مرو گنده هم هستند . و به قول خودت همه شان هم با تکيه به قدرت ظلم . ميرزا اسدالله گفت : - و به همين دليل هم است که من از دريچه ی چشم شهدا به دنيا نگاه می کنم . حسن آقا گفت : - و به همين دليل هم است که هر کس منتظر امام زمان است ، دست روی دست می گذارد و در مقابل هيچ ظلمی از جا نمی جنبد . دل همه ی اين جور آدم ها به همان حرف های تو خوش است . به نجابت ، به عصمت ، به در انتظار معصوم ماندن . و می بينی که طلسم اين دور و تسلسل را آخر يک جايی بايد شکست . بعد هم مگر تونمی گويی گذشت آن زمانی که مذاهب عامل اصلی تحول بودند ؟ و مگر نمی دانی که خارج از محيط مذاهب ، شهادت معنی خودش را از دست می دهد ؟ ميرزااسدالله گفت : - نه ؛ از دست نمی دهد . و اصلا من قبول ندارم که شهادت ، مختص قلمرو مذاهب باشد . ميرزا عبدالزکی گفت : - شماها ، جانم داريد از حد عقل من بالاتر می رويد . اصلا آميرزا ، من هم اعتقادی به حرف و سخن اين قلندرها ندارم ؛ جانم . اما وقتی کارد به استخوان رسيد و روزگار خراب شد و ديگر بويی از خوشبختی نيامد ؛ آخر جانم هرکسی حق دارد به خودش بگويد که شايد خوشبختی در اين راه تازه باشد ! و شايد تا حالا ما نمی فهميديم . پس برويم زير بال شان را بگيريم . شايد زندگی راحت تر بشود . ميرزا اسدالله گفت : - زندگی برای آدم بی فکر هميشه راحت است . خورد و خواب است ، و رفتار بهايم . اما وقتی پای فکر به ميان آمد ، تو بهشت هم که باشی آسوده نيستی . مگر چرا آدم ابوالبشر از بهشت گريخت ؟ برای اين که عقل به کله اش آمد و چون و چرايش شروع شد . خيال می کنيد بار امانتی که کوه از تحملش گريخت و آدم قبولش کرد چه بود ؟ آدم زندگی چارپايی را توی بهشت گذاشت و رفت به دنيای پر از چون و چرای عقل و وظيفه ، به دنيای پر از هول و هراس بشريت . حسن آقا گفت : - از اول خلقت تا حالا اين همه از ابوالبشر حرف زده ايم ، بس نيست ؟ آخر چرا از آدم گرفتار امروزی حرف نزنيم ؟ می دانيم که جد اول بشر چه کرد و چرا کرد ، اما تکليف اين نبيره ی درمانده او چيست ؟ اين که بشنيد و تماشاچی رذالت ها باشد ؟ اگر آدم از بهشتی گريخت که زير سلطه ی غرايز حيوانی بود ، ما در دوزخی گرفتاريم که زير سلطه ی شهوات و رذالت هاست . همان حق و وظيفه ای که تو می گويی ، به من حکم می کند که مثل ديگر آدمی زادها حرکت می کنم ، عمل می کنم ، اميدوار باشم ، مقاومت کنم و به ظلم تن در ندهم . و شهيد بشوم تا دست کم تو از دريچه ی چشم من به دنيا نگاه کنی . و اصلا چه احتياجی به شهادت من ؟ مگر نقطه ی اولی شهيد نشد ؟ ميرزا عبدالزکی پرسيد : - جانم ، ميرزا کوچک جفردان را می گويی ؟ او که خودش را به خره ی تيزاب انداخت ، حسن آقا ! حسن آقا گفت : - آقا سيد ! تو چرا حرف های ميزان الشريعه ای می زنی ؟ خمره ی تيزاب کدام است ؟ نشنيده ای می گويند وقتی امام زمان نباشد ؟ ميرزا اسدالله گفت : - خيالت راحت باشد که برای من فرقی نمی کند . من نيستم از آن هايی که به انتظار امام زمانند برای من هرکسی امام زمان خودش است . مهم اين است که هر آدمی به وظيفه ی امامت زمان خودش عمل کند . بار امانت پعنی همين . ميرزا عبدالزکی پرسيد : - پس جانم آخر می گويی چه بايست کرد ؟ با حکومت که مخالفی ؟ به اين حرف و سخن تازه هم که کمک نمی دهی ، منتظر امام زمان هم که نيستی . پس جانم هر مقاومتی را رها کرده ای ، آخر مگر می شود اين تن را داد دم سيل ؟ به قول خودت حتی آن هايی که به انتظار امام زمان دست به روی دست می گذارند و می نشينند بر تو رجحان دارند ، جانم . چون دست کم مقاومت را به صورت انتظار زنده نگه داشته اند . حسن آقا گفت : - ببين ميرزا ، الان غير عادی است . هيچ کدام ما زندگی هر روزه مان را نمی کنيم . چرا؟ چون يک اتفاق افتاده . چون چيزی در قبال ظلم قد علم کرده . اين چيز نبيره های همان آدم ابوالبشرند به اضافه ی يک ايمان تازه ، و تو فقط اين ايمان را نداری . اما به اصول خودت که ايمان داری . و بنا بر اصول و معتقدات قديمی تو هم ، اين وضع قابل تحمل نيست .پس چرا معطلی ؟ مگر نمی بينی که سرنوشت اين ترازو را حتی يک نفر می تواند عوض کند ؟ به اين طرف يا آن طرف ، به اين ور سکه يا آن ور . ميرزا عبدالزکی پرسيد : - من ، جانم ، می خواهم بدانم تو که هر فردی را امام زمان خودش می دانی ، در اين وسط چه کاره ای ؟ چه وظيفه ای برای خودت قايلی ؟ ميرزا اسدالله گفت : - آقا سيد ! اين وضع را من نساخته ام . کسی هم که ساخته به ميل من نساخته . من از اصل اين دنيا را با اين وضع تشری قبول ندارم ، نه اين ور سکه اش را ، نه آن ورش را . دنيای من آن قدر پست نيست که پشت و روی يک سکه جا بگيرد . دنيای من تا به حال ، فقط در عالم خيال ، واقعيت پيدا کرده . اين است که زندان و دوزخ و بهشت برايم فرقی نمی کند . من هرجا باشم . و در هر حال ، فقط به خيال خودم زنده ام . ميرزا عبدالزکی گفت : - جانم باز حرف هايت بوی وازدگی گرفت ؛ نکند می خواهی بگويی «چنين قفس نه سزای چون من خوش الحانی است »؟ ميرزا اسدالله گفت : - اگر قرار بود حرف های بزرگ را فقط آدم های بزرگ بزنند که حق شيوع پيدا نمی کرد . حسن آقا پرسيد : - نگفتی ميرزا که عاقبت می نشينی و دست روی دست می گذاری و تماشا می کنی ، تا به تعداد شهدا افزوده بشود يا می جنبی و زير بال ما را می گيری ؟ ميرزا اسدالله گفت : - ببين حسن آقا ! وقتی کسی قيام می کند ، حتما هدفی دارد . علاقه ای به چيزی ، يا نفرتی از چيز ديگر ، يا ايمانی . من نه آن ايمان را به کار شما دارم که بايست ، و نه به هيچ چيز اين دنيا علاقه ای دارم ... حسن آقا پرسيد : - دست کم نفرت که داری ؟ ميرزا اسدالله گفت : - نفرت دارم . بدجوری هم دارم .من نفس نفرتم . نفس نفی وضع موجودم . و ناچار بايست نفس قيام هم باشم .اما... ميرزا عبدالزکی حرفش را بريد و گفت : - يادت هست جانم ، ده که بوديم می گفتی وقتی کاری از دستت برآمده نيست ، بهتر است نجابت خودت را حفظ کنی ؟ و يادت هست که من حرفت را قبول کردم ؟ خوب آمديم و از دست ما کاری ساخته بود ، جانم در اين صورت نجابت را چه جوری بايد حفظ کرد ؟ هان ؟ فقط با نفی همه چيز ؟ و بار امانت يعنی همين ؟ ميرزا اسدالله مدتی ساکت ماند و سر به زير انداخت . بعد سربرداشت و لحظه ای هر دو دوست خود را که به انتظار او نشسته بودند ، برانداز کرد و بعد سری تکان داد و گفت : - حيف ! حيف که اين تن بدهکار است . حسن آقا گفت : - خوب ! ميرزا اسدالله گفت : - هيچ چی . فکر می کردم اگر اطن تن بدهکار نبود ، بدهکار اين همه نعمتی که حرام می کند ، چه راحت می شد کنار نشست وتماشاچی بود و خيال بافت و به شعر و عرفان پناه برد . اما حيف که جبران اين همه نعمت به سکون ممکن نيست . اين هوا ، اين دوستی ، اين دم ، پسرم حميد ، و قاليچه ای که حاشيه اش بافته شده ؛ جبران هرکدام از اين نعمات را بايد به عمل کرد . نه به سکون . سکون و سکوت ، جبران هيچ چيز را نمی کند . تو آقا سيد ، طبعا اهل عملی و به دنبال ماجرا . خوشا به حالت ! و تو حسن آقا ايمان داری . و چه بهتر ازاين ! اما من در حالی بايد عمل کنم که ... که ميرزا عبدالزکی پريد و پيشانی ميرزا اسدالله را بوسيد و حسن آقا هم چنان که داشت با خودش کلنجار می رفت تا مبادا اشکش راه بيفتد ، شنيد که ميرزا اسدالله گفت : - بسيار خوب آقا سيد ! بسيار خوب . با علم به اين که هيچ دردی از دردهای روزگار را دوا نمی کنيم . 8 مجلس هفتم جان دلم که شما باشيد ، ميرزابنويس های ما تا يک هفته بعد از آن روز ، دکان و دستگاه خودشان را تعطيل کردند و رفتند دنبال کار و کاسبی جديد . ميرزا عبدالزکی بيد زدنی های حجره اش را کافور زد و بست و يک قفل گنده هم زد در حجره ، و از آن به بعد هر روز يک پايش تو تکيه ی نانواها بود و پای ديگرش توی ارگ . و سرکشی می کرد به کار ميرزابنويس های ديوانی و غيرديوانی که از اين ور و آن ور جمع کرده بود و هرکدام را به کاری گماشته بود . برای نگه داشتن حساب هونگ ها و توپ و تفنگ ها و سلاح های ديگر ، ميرزا عبدالزکی از خود قلندرها ، ميرزا بنويس انتخاب کرده بود و دستور داده بود دفتر دستک هاشان را به رمز نگه دارند و به رسم خودشان اعداد و ارقام را با نقطه و حرف بنويسند تا غريبه سر از کارشان درنياورد .و اصلا بعضی از راويان اخبار معتقدند که حساب سياق از همين سربند متداول شد و خود ميرزا عبدالزکی بود که در اشکال حروف تغييراتی داد و دفتر مرز مانندی درست کرد و به نظر تراب ترکش دوز هم رساند و تخس کرد ميان حساب دارها . اما برای نگه داشتن حساب آزوقه ی شهر از قوم و خويش ها و دوست و آشناها و همکارهای قديمی کمک گرفت . به خصوص فرستاد دنبال هرچه دعانويس و رمال و مارگير و جام انداز که تو شهر سراغ داشت . و هر ده نفرشان را سپرد دست يک ميرزا بنويس ديوانی که طرز کار با دفتر رمز و آداب نگه داشتن دفتر دستک ها را يادشان بدهد و به کارشان رسيدگی کند . درست است که عده ی زيادی از اين صنف حالا ديگر بساط خال کوبی واکرده بودند و هرکدام برای خودشان روزی بيست سی تا مشتری داشتند و به همين مناسبت برای ميرزا عبدالزکی بهانه آورده بودند که نمی خواهند انگشت تو رزق مردم شهر بزنند . اما خيلی هاشان هم بودند که به علت کسادی بازار دعانويسی ، با رضا و رغبت به کمک ميرزا رفته بودند . ميرزا عبدالزکی از صبح تا ظهر کارش سرکشی به انبارهای آزوقه بود و از بعد از ظهر تا غروب تو يکی از اتاق های ارگ حکومتی رسيدگی به حساب سلاح ها می کرد . به پول خودش هم از ميدان مال بندها ، همان الاغی را که باهاش رفته بود سراملاک حاج ممرضا ، با زين و يراق خريده بود و بی اين که معطل قلندرهای شوشکه بسته بشود ، هر وقت که لازم بود از اين شهر تا آن سر شهر ، مثل قرقی می رفت . و از اين انبار به آن انبار . طوری کرده بود که سرظهر هر روز می دانست هرکدام از انبارها چه قدر ذخيره دارند ؛ ديروز چند خروار گندم و جو و بنشن از کجا وارد انبارها شده ؛ يا چند خروار به نانواها داده اند يا ميان بقال ها و رزازها پخش کرده اند . و عين همين ترتيب را برای کار سلاح ها داده بود و به کمک هفت قلندر ميرزابنويس که تو همان اتاق ارگ می نشستند ؛ غروب به غروب زير هر جور سلاحی را داشت . زنش ، درخشنده خانم ، هم که سخت مشغول قالی بافی بود . و ديگر از آن بابت ها ، نه خود ش، نه زنش ناراحتی خيالی نداشتند . درست است که درخشنده خانم هنوز از حاشيه خوانی به متن نرسيده بود ، امابا کمک زرين تاج خانم حالا ديگر سه تار دار قالی تو خانه ی خودش برپا کرده بود و پانزده تا قالی باف مزدبگير داشت . سه تا مرد ، که نقشه می خواندند و باقی ، دخترهای همسايه و دوست و آشناها که از خانه ماندن به عذاب آمده بودند و اگر هم مزد بهشان نمی دادی ، حرفی نداشتند . زرين تاج خانم صبح به صبح حميد را که می فرستاد مکتب ، دست حميده را می گرفت و می رفت خانه ی درخشنده خانم ، و چادرش را می زد پر کمرش و تا غروب يک لنگه پا کار می کرد . استاد کار همه شان بود . دو تايی کارشان چنان گرفته بود و چنان جی جی باجی هم ديگر شده بودند که نگو . از آن طرف بشنويد از ميرزا اسدالله که حالا ديگر به جای نوشتن شکايت مردم ، صبح تا غروب کارش رسيدگی به شکايت مردم بود . محل کارش تکيه ی پالان دوزها بود ؛ و داده بود شبستان تکيه را آب و جارو کرده بودند و حصير انداخته بودند و همان بساط ميرزا بنويسی خودش را آورده بود و گذاشته بود بغل در شبستان ، و به کمک ده نفر منشی که دور تا دور می نشستند و هرکدام هم چو بساطی داشتند کار مردم را می رسيد . بيست نفر قلندر شوشکه بسته هم عمله اکره ی دستگاهش بودند . که دايم تو حياط هشتی تکيه می پلکيدند و اگر لازم می شد ، می رفتند پی کسانی که بايد به ديوان قضا احضار بشوند . درست است که ميرزا اسدالله رسما منشی ديوان قضا بود ، اما نه رييسی به عنوان قاضی بالا سرش بود و نه احتياجی بود که خودش بر ديگران رياست کند . ترتيب کار را جوری داده بود که همه ی کارها کدخدا منشانه و با مشورت و بی توپ و تشر حل می شد . چون کارها را تقسيم کرده بود . هرکه را دعوای ملکی داشت می فرستاد سراغ همکار بغل دستی اش ، هر که را دعوای ازدواج و طلاق داشت ، سراغ همکار دومی و هرکه را دعوای ناموسی داشت ، سراغ سومی و همين جور ... سه نفر از همکارانش ، که همه از ميرزابنويس های معتبر شهر بودند ، اصلا آخوند بودند و اگر مساله ای شرعی در ميان بود ، يا عقد و طلاقی لازم می شد ، فی المجلس کار را تمام می کردند . به هر صورت کم تر احتياج پيدا می شد که قلندرهای شوشکه بسته را دنبال کسی بفرستند و احضار کنند يا حکم به حبس و جريمه و غرامتی بدهند . جانم برای شما بگويد ، از قضای کردگار اغلب شکايت های مردم و آن روزهای حکومت قلندرها ترک نفقه بود . بعد از فروکش کردن قضيه ی هونگ ، اغلب شاکی ها زن هايی بودند که شوهرها ول شان کرده بودند و رفته بودند تو لباس قلندری و خانه و زندگی واهل و عيال را به خدا سپرده بودند . و همان روزهای اول کار و کاسبی جديد ميرزا اسدالله بود که يک روز چهل نفر زن قد و نيم قد ، از بيست ساله تا شصت ساله ريختند توی تکيه ی پالان دوزها و جيرجير و داد و بيداد شان تمام شبستان تکيه را پر کرد . ميرزا که بدجوری گير کرده بود ، دادی سرشان زد که : - اهه ! اين همه جير جير که فايده ندارد . بزرگ ترتان را بگوييد بيايد بنشيند و مثل آدم حرف هايش را بزند . که همه ساکت شدند و يک زن دراز و باريک از وسط شان درآمد و رفت توی شبستان جلوی ميرزا اسدالله نشست و گفت : - شوهر بی غيرت من ، همان مشهدی رمضان علاف است که خدا ديوانش را بکند . بی غيرت هفت سر عايله را ول کرده رفته . نمی دانم مگر اين قلندرها مرده شور کم داشته اند ؟ ميرزا اسدالله گفت : - خوب حالا چه می گويی خواهر ؟ چه می خواهی ؟ زن مشهدی رمضان گفت : - معلوم است ديگر ميرزا . يا چشم اين بی غيرت ها کور ، بيايند به زندگی شان برسند ؛ يا به ما هم اجازه بدهند برويم قلندر بشويم ، تا نشان بدهيم که از اين مردهای بی رگ هيچ چی کم نداريم . و ميرزا اسدالله که ديد در مقابل چنين حرفی هيچ چی نمی شود گفت ؛ با مشورت همکارهاش از زن ها يک روز مهلت خواست وتکيه را خلوت کرد و تا ظهر همان روز جمعی لايحه ای نوشتند ، و دادند دست حسن آقا که به عرض تراب ترکش دوز برساند ، و هنوز غروب نشده به صورت لوح جديد برای همه ی قلندرها و اهالی شهر جار زدند که «قلندری ترک شهوات است . اما ترک تعهد عيال در مروت قلندری نيست . » و فردا صبح که همان زن ها آمدند ، فرستاد يکی يکی شوهرهاشان را احضار کرد و از هرکدام شان التزام گرفت که دست کم هفته ای يک شب بروند پيش اهل و عيال شان . درست است که اين قضيه خودش يک هفته طول کشيد و عاقبت سر و صدای مردها را درآورد ؛ و يکی شان دست آخر پريد به ميرزا اسدالله و گفت : - اگر قلندری اين حسن را هم نداشته باشد ، پس چه فايده ؟ اما کسی گوش به حرفش نداد و ميرزا اسدالله گفت تحقيق کنند که هر کدام شان از عهده ی خرج خانه و زندگی شان برنمی آيند ، جيره ی قلندری براشان معين کنند و کار به خير و خوشی تمام شد . خوشبختی ميرزااسدالله اين بود که ديگر از دعواهای قديمی که صبح تا شام وقت ميرزا ، به نوشتن شان می گذشت خبری نبود . نه اسب و قاطر کسی را بيگاری می بردند و نه داروغه و کلانتری وجود داشت تا چشم به مال کسی بدوزد و نه ديگر ترسی از ميزان الشريعه در کار بود . البته دزدی و هيزی اتفاق می افتاد .چون اگر يادتان باشد ، روز اول حکومت قلندرها ، مردم در دوستاق خانه را شکستند و همه ی حبسی ها ول شدند تو شهر . گاهی هم عربده کشی و قداره بندی پيش می آمد و يکهو فلان بازارچه قرق می شد . چون از وقتی قلندرها آمده بودند سرکار ، منع و تحريم می خواری ورافتاده بود و شيرک خانه ها و می خانه های شهر داير شده بود و قيمت حشيش آمده بود پايين . اما ميرزا اسدالله می دانست شتر را کجا بخواباند . هرکه دزدی کرده بود ، مال دزدی را تاوانش را ازش می گرفتند و اگر نمی داد يک خال درشت روی پيشانی اش می کوبيدند و از شهر درش می آوردند ؛ و اگر پای نفر سومی در کار بود زن را مختار می کردند ، به انتخاب يکی از دومرد ؛ و غرامت آن يکی را هم ازش می گرفتند و همين جور ... اما يک گرفتاری تازه هم برای شهر پيش آمده بود که قلندرها خواسته بودند ، ميرزااسدالله بهش رسيدگی بکند . و آن گرفتاری نظافت شهر و امور آخرت اهالی بود . يعنی از وقتی ايشک آقاسی باشی با اردوی حکومت از شهر فرار کرده بود ، ديگر صاحب جمعی نظافت شهر و امور مرده شور خانه بی صاحب مانده بود و بيست روزی کثافت از در و ديوار شهر بالا می رفت . اما چون هوا رو به سردی بود ، قضه زياد به چشم نيامد ؛ بعد هم ميرزا اسدالله فرستاد پی حسين کمانچه ای که آن وقت ها خيلی پای مجلسش نشسته بود و از شور و ماهورش کيف ها برده بود . و با خواهش و تمنا و گرو گذاشتن تار سبيل اين دو تا کار را به عهده اش گذاشت. و گرچه ايشک آقاسی باشی اين کار يدک را به سالی دوهزار سکه ی طلا از قبله ی عالم مقاطعه گرفته بود ؛ حسين کمانچه ای تعهد کرد ماهی دو هزار سکه هم به خزانه ی قلندرها بدهد . چون هم فروش خاکروبه ی شهر درآمد داشت و هم لباس و زر و زيور مردها . و به علت همين کار بود که خود تراب ترکش دوز يک لوح تقدير برای ميرزا اسدالله فرستاد . چون راستش از وقتی به دستور ميزان الشريعه ، حاکم شرع ، دست راست اين حسين کمانچه ای را زده بودند تا ديگر نتواند کمانچه بکشد . و اين قضيه مال پنج سال پيش بود ، حسين کمانچه ای شده بود يک پا قداره بند . و عالم و آدم از همان يک دست باقی مانده اش به عذاب بود . از آن سردمدارها شده بود که تو دعواهای حيدر نعمتی ، همه ی شهر را به هم می ريخت و سی روزه ی ماه ، چهل روزش تو دوستاق خانه بود . و البته لازم بود که قلندرها يک جوری داشته باشندش . چون از روزی که مردم ريختند دوستاق خانه را خراب کردند و حسين کمانچه ای هم مثل آن های ديگر آزاد شد تا روزی که اين فکر به کله ی ميرزا اسدالله بيفتد که دستش را اين جوری به کار بند کند ؛ پنج شش دفعه قداره کشيده بود و بدجوری باعث دردسر شده بود . اين قضيه هم که به خير و خوشی تمام شد ، ديگر دردسر تازه ای نبود . و همين جورها بود که در آخر ماه اول حکومت قلندرها از تمام اهل شهر فقط سه نفر تو دوستاق خانه بودند ، دو تا آدم کش و يک محتکر . که نه می شد ول شان کرد و نه ميرزا اسدالله حاضر بود حکم به قتل شان بدهد . حالا از آن طرف بشنويد از حسن آقا که هفتاد نفر قلندر فدايی را انتخاب کرده بود که مدام روی زين اسب بودند و ازاين ده به آن ده می رفتند و آزوقه می خريدند و گاو و گوسفند تهيه می کردند و بار شتر يا بار گاری های بزرگ قلندرساز ، می رساندند به شهر و تحويل انبارها يا سلاخ خانه می دادند . حسن آقا هرکدام از دو تا برادرش را کرده بود مامور يک طرف . برادر کوچکه را فرستاده بود به طرف املاک سابق پدری و به کمک اهالی آن آبادی ها که حالا ديگر هرکدامشان يک پا اهل حق بودند تا ده فرسخ اطراف ، هرچه آزوقه و حشم اضافی سراغ می کردند ، می خريدند ومی فرستادند شهر . و برادر بزرگتره را فرستاده بود به آبادی های سر راه اردوی حکومت . خوبی کار حسن آقا اين بود که تا چهل فرسخی اطراف شهر هرکدام از آبادی ها را که در تيول يکی از اعيان حکومت بود ، که فرار کرده بود تا برگشت تيول دار اصلی ، به صورت امانی سپرده بود ،و به ريش سفيدهای همان آبادی و به جای سه کوت و چهار کوت حق مالک ، نصفش را ازشان حشم و آزوقه می گرفت . اهالی آبادی ها هم که خدا می خواستند . و برای اين که زبان همه بسته باشد ، يک فتوای بلند بالا هم از ميزان الشريعه گرفته بود که «... و اما بعد ، عوايد آن چه را که قبله ی عالم در تيول کسی گذاشته در غياب آن کس می توان به مصارف عام المنفعه رساند.» و اين فتوا را داده بود در شهر و همه ی آبادی های اطراف جار زده بودند و به گوش همه رسانده بودند . البته برای گرفتن چنين فتوايی لازم بود از املاک خود ميزان الشريعه و همه ی اوقافی که نظارتش با او بود ، چشم پوشی کرد . و حسن آقا هم اين کار را کرده بود . و همين جورها شد که خبر کار قلندرها کم کم در قسمت بزرگی از مملکت پيچيد و عده ی زيادی از دهات ، مالک ها را بيرون کردند و هر روز از يک گوشه ی مملکت خبرهای تازه می رسيد درباره ی سربلند کردن قلندرها . جان دلم که شما باشيد ؛ ديگر از آدم های ما ، مشهدی رمضان علاف بود که ديديم زنش از دستش آمده بود شکايت . چون از همان سربند آتش گرفتن بازار علاف ها ، نه تنها رفت بست نشست بلکه يک سره به لباس قلندری درآمد و داد پشت دستش نقش ترزين کوبيدند و شد مامور رساندن زغال و هيزم به کوره های تازه و نوساز ارگ که قلندرها هونگ ها را در آن ها آب می کردند و توی قالب های بزرگ ماسه ای توپ می ريختند . ديگر از آدم های قصه مان حکيم باشی بود که گرچه وضع زندگيش هيچ فرقی نکرده بود و همان محکمه باشی بود کر گرچه وضع زندگيش هيچ فرقی نکرده بود و همان محکمه ی سابق را داشت و همان جور روزی سی چهل تا مريض را می ديد ، هفته ای يک بار هم می رفت به اندرون ارگ و هرکدام از زن های حرم سرای قبله ی عالم را که مريض بودند ، معاينه می کرد و نسخه می داد . يعنی همان اول کار به پا درميانی ميرزا عبدالزکی ، خانلرخان فرستاده بود سراغ خان دايی و ازش خواسته بود که اين کار را در غياب حکيم باشی دربار ، که با اردو رفته بود ؛ به عهده بگيرد . او هم قبول کرده بود . و زندگی شهر همين جورها می گشت و قلندرها بی سرو صدا خودشان را برای مقابله با اردوی حکومت آماده می کردند و می کردند و می کردند تا آخر ماه دوم حکومت شان سی تا توپ دورزن داشتند ؛ و سه هزار و پانصد قبضه تفنگ ؛ و تير و کمان و نيزه و شمشير هم تا دلت بخواهد . و در همين روزها بود که از اردوی حکومتی خبر رسيد که در يکی از شهرهای گرم سرحدی اطراق کرده و قبله ی عالم همان جا را پايتخت ممالک محروسه اعلام کرده و سکه ی تازه زده و امام جمعه برای شهر معين کرده و حالا حالاها خيال برگشتن ندارد . ماه سوم حکومت قلندرها درست برخورد به ماه قوس ، سرمای زمستان گذاشت پشتش و تا اهل آمدند بجنبند ، سه تا برف سنگين افتاد و بوران و يخ بندان شهر را که از سر و صدا انداخت هيچ چی ، راه ها را هم بست . و ديگر نه خبری از اردوی حکومت رسيد و نه آزوقه ای به شهر آمد . درست است که خيال موافق و مخالف ، تخت شد که حالا حالاها خبر از اردوی حکومت نمی شود ، و ناچار سوسه و تحريک مامورهای خفيه ی حکومت فروکش کرد ، اما درست اواخر ماه سوم بود که ظهر يک روز تو شهر چو افتاد که ده تا از توپ های قلندرساز ترکيده و سی تا قلندر توپچی را درب و داغون کرده و پنجاه تاشان شل و پل شده اند . حالا نگو فقط دو تا از توپ ها ترکيده و سه تا از قلندرها را کشته . جانم برای شما بگويد ؛ رسم قلندرها اين بود که هر توپی را می ساختند ؛ می گذاشتند روی عراده و می بستند به دوتا قاطر قيران و از کوچه بازارهای شهر با بوق و کرنا و دهل می بردندش بيرون و کنار چاله ی خرکشی بزرگی که آن ور خندق بود امتحانش می کردند . وا ين خودش برای اهل شهر تماشايی بود. به خصوص برای بچه ها که جز قاپ بازی و جفتک چارکش ، سرگرمی ديگری نداشتند . اين بود که زن و مرد و بچه دنبال قافله ی توپچی ها راه می افتادند و دست زنان و شادی کنان می خواندند : قربون برم خدارو توپ قلندرا رو توپ قلندرونه خونه ی شا ويرونه . و آن روزی که اين اتفاق افتاد ، قضيه از اين قرار بود که قلندرها پنج تا توپ را با هم برده بودند امتحان ، و همان جور که بچه ها آوازشان را دم می دادند و توپچی ها دهن توپ ها را با باروت پر کرده بودند و فتيله را آتش زده بودند ، تا بيايند خودشان را بکشند کنار که صدای عجيبی بلند شده بود و آواز بچه ها را خفه کرده بود و گرد و خاک به هوا رفته بود . و تا مردم بيايند بفهمند چه شد ، که قلندرهای شوشکه بسته ، ريخته بودند به طرف شان و شلاق زنان همه را تار و مار کرده بودند . اما ناله و فرياد قلندرهای توپچی ، که مجروح شده بودند ، تا دم دروازه ی شهر می آمد . تماشاچی ها که می تپيدند و تو شهر ، هرکدام شان به اولين نفری که رسيدند ، وحشت زده گفتند : - می دانی چه طور شد؟ به چشم خودم ديدم که ده تاشان شل و پل شدند! - نمی دانی ، نمی دانی ، هرکدام از توپ ها صد تکه شد ! - زکی ! ما را باش که دل مان را به چه خوش کرده بوديم . - اما عجب صدايی ! روز بد نبينی ! نمی دانی چه خونی می آمد! - دست يکی شان داشت رو هوا مثل مرغ پرواز می کرد . و خبر که شايع شد ، ديگر مال همه شد و چون هرکسی درش حقی داشت ،دستی در آن برد و کم و زيادش کرد و از اين دهان به آن گوش و از آن زن به اين مرد... به هر صورت خبر ترکيدن توپ ها که تو شهر پيچيد ، مردم هول برشان داشت . تا حالا دل شان را به ارزانی و فراوانی خوش کرده بودند و به رفع زحمت داروغه و کلانتر و قراول و شبگرد ، و بعد هم هرکدام شان روزی چند بار توپ ها را می ديدند و دل شان قرص بود و به همان نسبت که برنج هونگ های خانه هاشان را در تن توپ ها احساس می کردند ؛ به همان نسبت هم يک جوری خودشان را صاحب آن ها می دانستند . و به همان نسبت که به توپ ها احساس مالکيت می کردند ، دل و جرات شان بيش تر بود . عينا همان جور که هر که پول طلای بيش تری نه کيسه ای داشت ، دل و جرات بيش تری داشت . اما حالا يکهو تق و توپ ها درآمده بود . و هرکسی حق داشت به توپ های سالم از امتحان درآمده هم شک کند . ناچار هرکسی به اين فکر افتاد که که اگر اردوی حکومت برگردد ، نکند خود او را مقصر بداند و بيخ خرش را بچسبند ؟ اين بود که باز مردم ساکت شدند و تو فکر رفتند و اشتهاشان را از دست دادند. عده ای ديگر گفتند مامورهای خفيه ی حکومت تو دستگاه قلندرها پا باز کرده اند . اما امر اين بود که زنبور کچی ها هونگ را سبک سنگين نکرده ، و عيار مس هر کدام را معين نکرده ، درهم و برهم آب شان می کردند و هول هول باهاشان توپ می ريختند . باری ، اولين نتيجه هول و هراس اهل شهر اين شد که از فردا دم در دکان های نانوايی شلوغ شد . عين زمان قحطی . ترازودارها که تا روز پيش به هزار زحمت با هر پنج تا نان تازه يک نان بيات شب مانده هم به مشتری ها می دادند ، حالا ديگر فرصت سرخاراندن نداشتند . و ترازوداری و نان کشمينی که ور افتاد هيچ ، هنوز بار تغارها ور نيامده ، شاطرها خمير چونه می کردند و می زدند سينه ی تنور ؛ و هنوز پخته و برشته نشده ، درش می آوردند و می دادند دست مردمی که در دکان دو پشته ايستاده بودند و از سر و کول هم بالا می رفتند . عين همين بلبشو و و جنجال در دکان بقال ها و علاف ها و رزازها هم بود . و دو روز بعد از ترکيدن توپ ها ، ديگر هيچ بقال وچقالی نه بنشن داشت ، نه آزوقه . البته يک هفته که گذشت حرص و ولع مردم خوابيد و دوباره نانوايی ها خلوت شد و بقال ها جنس تازه از انبار های شهر تحويل گرفتند و نان رو منبر نانوايی ها ماند و بيات شد . اما ناراحتی مردم به جای خودش بود و عمله اکره ی حکومت هم تازه جاپا پيدا کرده بودند . اين بود که يک هفته بعد از ترکيدن توپ ها ، عصر يک روز برفی يک دسته ی پانصد نفری از زن های محله ی در کوشک که بيش ترشان اهل و عيال سربازها و قراول هايی بودند که با اردو از شهر رفته بودند ، راه افتادند و قرآن به سر آمدند دم در ارگ تا قلندرها را برای حفظ جان و ناموس حرمسرای قبله ی عالم قسم بدهند . به تراب ترکش دوز که نمی شد خبر داد ، چون از سربند ترکيدن توپ ها ، چله نشسته بود و جز يکی دو نفر از محارم کسی نمی توانست برود سراغش . ناچار قلندرها دست به دامن آميرزا عبدالزکی شدند که عصرها تو ارگ می پلکيد . ميرزا هم رفت خانلرخان را با من بميرم تو بميری از توی اندرون کشيد بيرون که يک ساعت تمام برای زن ها منبر رفت و آخر سر هم روزهای دوشنبه ی هر هفته را برای ملاقات زن های شهر با قوم و خويش های خودشان که توی حرمسرا داشتند ، قرار گذاشت و سر و صدا خوابيد . اما چه خوابيدنی که سه تا بچه ی شير خواره ی همان روز زير دست و پا له شدند و فرداش هم بيست تا از مردها زن های خودشان را سه طلاقه کردند . و ميرزااسدالله و همکارهاش هنوز از شر اين طلاق و طلاق کشی خلاص نشده بودند که صبح يک روز ابری ، دويست نفر از طلاب مدارس شهر با تحت الحنک های آويزان و سينه های چاک «وامصيبتا» و «واعلما» کشان ريختند توی تکيه ی پالان دوزها . خدايا باز ديگر چه خبر شده ؟ که قلندرها به زحمت ساکت شان کردند و پنج نفر از ريش سفيدها و سردمدارهاشان را دست چين کردند و بردند توی شبستان. پيرترين آن ها که عمامه ی سياه داشت و ريش سفيد ، هنوز ننشسته فرياد کشيد : - با اين زنديق ها که نمی شود حرف زد ، آقا جان ! اما شما که هر کدام تان يک عمر نان علم را خورده ايد لابد می دانيد «فسيعلم الذين ظلموا...» يعنی چه ؟ بله آقاجان ؟ ميرزااسدالله نگاهی به همکارش کرد که همه سرهاشان را انداخته بودند پايين ، و انگار نه انگار که اتفاقی افتاده ، گفت : - معنی ظاهر آيه را با مختصری صرف و نحو می شود دانست . تفسير هم کار بنده نيست . اما اگر تهديد می فرماييد ، ما طرف شما نيستيم . بعد يکی از همکارهای ميرزااسدالله جراتی پيدا کرده بود ، گفت : - درين محضر تا کنون خيانتی به جان و مال وناموس و معتقدات اهل شهر نشده . بعد يکی از طلاب درآمد که : - چه فايده ؟ که به حرف آدم گوش می کند ؟ ميرزا اسدالله گفت : - اگر دعوای شعری يا عرفی است ما همه در خدمت حاضريم . همان پيرمرد اولی گفت : - آقا جان جيره ی طلاب مدارس را يک هفته است بريده اند . به متولی وقف رجوع کرده ايم ، می گويد از من خلع يد کرده اند . اين حضرات هم که از کلمه ی حق خبر ندارند ، آقا جان ! شما که حافظ بيضه ی اسلاميد و برجای حاکم شرع نشسته ايد ، بايد تکليف ما را معين کنيد . دارند حوزه ی اسلام را ضعيف می کنند . ميرزا اسدالله رو کرد به يکی از سه نفر همکارش که در لباس طلاب بود و پرسيد : - می دانيد متولی اوقاف مدارس علميه کيست ؟ - ميزان الشريعه. اين اسم در آن واحد از دهان دو سه نفر درآمد . ميرزا اسدالله سری تکان داد و گفت : - کی و چه جور از ايشان خلع يد کرده اند ؟ تا آن جا که من می دانم خلع يد نشده . يکی از طلاب گفت : - به هر صورت اين را شما بهتر بايد بدانيد آميرزا . آن چه ما می دانيم اين است که جيره ی طلاب بريده شده . ميرزااسدالله فکری کرد و گفت : - من که گمان نمی کنم اين طور باشد . بايد تحقيق کنم و تا نتيجه ی تحقيق معلوم بشود ما به عهده می گيريم که جيره ی آقايان را از خزانه ی ارگ بدهند . يکی از طلاب گفت : - اگر خزانه ای وجود داشته باشد . که حتما غصبی است . حتما در تصرف عدوانی اين حضرات است . يکی ديگر از همکارهای ميرزا اسدالله در جواب گفت : - شما که هر کدام چهل پنجاه سال است داريد نان اسلام را می خوريد ، حالا ديگر لابد بلديد که مال غصببی را حلال کنيد . و تازه مگر از اکل ميته بدتر است ؟ يکی ديگر از همکارهای ميرزااسدالله که لباس ملايی نداشت ، گفت : - راستی تا کی می خواهيد طلبه باشيد ؟ ماشاءالله هرکدام پدر ما هستند . چرا نمی رويد به داد مردم برسيد ؟ ميرزااسدالله گفت : شما واقعا معتقديد که آن چه اين حضرات در اختيار دارند ، مشکوک تر از اموالی است که در اختيار حکومت بود ؟ در تمام اين مدت يک عباسی به زور از کسی گرفته نشده . و يک چارپا به بيگاری نرفته . همان سيد پيرمرد اولی با صدای لرزان گفت : - بسيار خوب آقا جان ! پذيرفته ايم . اما مساله ی اساسی اين جاست که با اين تکيه ها و محافل مخفی و قلندربازی ها ، الان سه چهار ماه است از سر هيچ منبری کلمه ی حق به گوش مردم نرسيد ه . نمی گذارند مردم به حرف ما گوش بدهند . يکی از طلاب دنبال کرد که : - تمام مساجد شده بيغوله . همه ی منبرها خالی مانده . فردا جواب پيغمبر را چه می دهيد ؟ ميرزااسدالله گفت : - اين ديگر از عهده ی ما خارج است . بعد هم تا وقتی شما به گوشه ی مدرسه قناعت کرده ايد ، چه انتظاری داريد که مردم بيايند به حرف تان گوش بدهند ؟ ما آن قدرش را می دانيم که حرف حق را که لازم نيست تو بوق و کرنا زد ... که يکی طلاب پريد وسط حرف ميرزا و گفت : - البته به خصوص وقتی که همه ی بوق و کرناها در اختيار عمله ی شيطان است . همان همکار ميرزا اسدالله که لباس آخوندها را داشت ، گفت : - ببينم ، يعنی ما اين جا عمله ی شيطانيم . - بلکه بدتر ، عمله ی بی مزد و منت شيطان . اين را معلوم نشد کدام يک از طلاب گفت که به شنيدنش سر و صدای همکارهای ميرزا اسدالله درآمد و همه خون به صورت آورده ، اعتراض کردند و نمايندگان طلاب که هوا را پس ديدند ، به همان چه گير آورده بودند ، قناعت کردند و بلند شدند و همه ی جماعت را از توی تکيه با خودشان بردند . جان دلم که شما باشيد ، وضع شهر همين جورها بود و مامورهای خفيه ی حکومت هر روز دردسر تازه ای می تراشيدند و مردم هر که از سربند ترکيدن توپ ها توی دل شان خالی شده بود با شنيدن خبر هرکدام ازين دردسرهای تازه ، که تا به گوش کسی برسد يک کلاغ و چهل کلاغ می شد ؛ بيش تر می ترسيدند . و به هر صورت چهله ی بزرگ داشت تمام می شد و آخر ماه چهارم حکومت قلندرها بود که يک روز جمعه حسن آقا ، پسر حاج ممرضا ، ميرزا بنويس های ما را با اهل و عيال شان به ناهار دعوت کرد . در همان خانه ای که نزديک راسته ی علاف ها بود و ما يک بار ميرزااسدالله را برای سر و گوش آب دادن تا پشت در بسته اش برديم و برگردانديم . ميرزابنويس های ما که ديگر جمعه و شنبه سرشان نمی شد و مدام مشغول کار بودند و به اين زوديها پيداشان نمی شد . اما نزديکی های ظهر بود که درخشنده خانم و زرين تاج خانم با حميد و حميده سر رسيدند . خانه ی درندشتی بود و درش باز بود و از هشتی و از هشتی که به طويله راه داشت ، گذاشتند و بعد حياط بيرونی بود که زن ها باهاش کاری نداشتند و رفتند توی اندرونی که تازه برای خودش آبدارخانه ی عليحده داشت و حمام عليحده و حتی زورخانه . و از هر اتاقی زن ها می آمدند بيرون و می رفتند تو . و بچه های قد و نيم قد گلوله ی برف بازی شان را ول کرده بودند و ايستاده بودند به تماشای تازه واردها . مهمان ها همان جور که سلانه سلانه می آمدند و نمی دانستند تو کدام اتاق بروند .درخشنده خانم گفت : - ماشاءالله خواهر . اين همه زن و بچه توی اين خانه چه کار می کنند ؟ زرين تاج خانم که دوش به دوش درخشنده خانم می آمد ، گفت : - کجاش را ديده ای خواهر ؟ خانه ی حاج ممرضای مرحوم خانه که نبود ؛ خانقاه بود . يک کاروان سرا آدم داشت . هر جور آدمی می آمد توش ، هفته به هفته و ماه به ماه لنگر می انداخت . درخشنده خانم گفت : - از کجا نان شان را می داد ؟ حتی خانلرخان هم همچه بروبيايی نداشت . تو خانه ی هيچ کدام از اعيان اين خبرها نبود . زرين تاج خانم گفت : - ای خواهر ! اعيان جماعت ، جانش به نانش بسته . حاج ممرضا بی خودی که حاج ممرضا نشد . تازه اين رفت و آمد ر که می بينی نصف شده . از وقتی کار قلندرها سکه کرده ، يک قلم همه ی مردها رفته اند توی ارگ و قراول خانه ها ... اين جای صحبت بودند که مادر و خواهر حسن آقا رسيدند و سلام و احوال پرسی کردند و بچه ها را فرستادند گلوله برف بازی و خانم ها رفتند توی پنجدری بزرگ که پرده های مخمل و ماهوت پشت درهاش آويزان بود و يک کرسی بزرگ بالای اتاق گذاشته بودند با روکرسی ترمه و مخده های طاق و جفت . مهمان ها چادرشان را که عوض کردند و نشستند ، درخشنده خانم رو کرد به مادر حسن آقا که چارقد سفيدی بسته بود و زير گلوش يک سنجاق زمرد بزرگ زده بود ؛ و گفت : - خدا ان شاء الله سايه ی آقايان را از سر شما کم نکند . هرچه هم خاک آن مرحوم است عمر شما باشد . اما اين در خانه ی باز و اين روزگار وانفسا؟... و بقيه ی حرفش را خورد . چون مادر حسن آقا از آن پيرزن ها بود که وقتی توی چشم آدم نگاه می کنند ، زبان آدم بند می آيد . مادر حسن آقا برای اين که به روی خودش نياورده باشد ، گفت : - خدا سايه ی شخص واحد را از سر همه ی ما کم نکند . آن خدا بيامرز جانش را در اين راه گذاشت . جان من که قابلی ندارد . گفتم بگذار مالش را درين راه خرج کنم . زرين تاج خانم پادرميانی کرد و گفت : - ان شاءالله که نور از قبرش ببارد . اما می دانيد خانم جان ! راستش درخشنده خانم بدش نيامده ، اگر اجازه بدهيد بيايد دو سه تا دار قالی تو اين خانه بزند و اين همه زن و بچه را بنشاند هنری ياد بگيرند . آخر خانم جان ! زندگی که همه اش خور و خواب نيست . هم ثواب دارد ، هم هنری ياد می گيرند و دعاش را می کنند به جان شما و آقازاده ها . شما که ماشاءالله خودتان صدتا مرد را استاديد و می دانيد که هر سرمايه ای را اگر از اصلش بخوری ، آخرش ته می کشد . درست است که خانه ی آن خدابيامرز هميشه يک خانقاه بود ، اما چه عجب دارد که مردم حالا از قبل اين خانقاه هم نان بخورند ، هم هنری ياد بگيرند ... و خانم های مهمان و ميزبان اين جوری داشتند با هم قرار و مدار می گذاشتند که ميرزابنويس های ما با حسن آقا . خسته و هلاک از کار روزانه برگشتند و تپيدند زير کرسی و مثل اين که دنباله ی حرف توی راه خودشان را گرفته باشند ، حسن آقا گفت : - نه . گناه فقط از سرما و يخ بندان نيست . به شخص واحد خبر رسيده که سر و کله ی مباشرها کم کم دارد پيدا می شود . دارند به اهل آبادی ها وعده وعيد می دهند که بزنند زير قول و قرارشان . همه ی اين قحطی مصنوعی از اين جاست . ميرزاعبدالزکی گفت : - بايد هم اين طور باشد ، جانم . من از آن روز اول ، بهتان گفتم جانم ، که از هرآبادی هرچه می توانيد يکهو بار کنيد و بياوريد . آدم بايد برش داشته باشد ، جانم . حسن آقا گفت : - خودت می دانی که نمی توانستيم . اسب و استر که نداشتيم . نمی خواستيم هم چارپای مردم را بيگاری ببريم . آن وقت فرق ما و حکومت چه بود ؟ ميرزاعبدالزکی گفت : - ده همين جانماز آب کشيدن هاست جانم ، که کار را خراب می کند . ميرزااسدالله گفت : - نه ، آقا سيد ! تو يک هم چو بلبشويی تو اگر خودت هم مامور بودی بيش تر از اين ها چيزی گير نمی آوردی . مردم حق داشتند آن روزها وحشت زده باشند و همه چيز را قايم کنند . حسن آقا گفت: - خوب آقا ! حالا خيال می کنی آزوقه ی تمام انبارهای شهر برای چه مدت کافی است ؟ ميرزاعبدالزکی گفت : تقريبا برای دو ماه. تا اوايل بهار ، جانم . آن وقت هم کشت بهار سبز کرده و مردم وحشت شان ريخته ديگر جانم . ميرزااسدالله گفت : - اما حالا که نريخته . آدم وحشت زده ناچار هول می زند . پدرم ، خدا بيامرز . می گفت ترس عين مرض است . منتها مرضی که نه می کشد ، نه لاغر می کند بلکه حرص می آورد . آخر پدرم سه تا قحطی ديده بود . و می گفت آدمی که از قحطی وحشت دارد دو برابر روزهای فراوانی دست و پا می کند . و حتی دوبرابر می خورد . فکر اين چيزها را کرده ای ، آقا سيد ؟ ميرزا عبدالزکی گفت : - ببينم جانم ، کدام تان اين اوضاع را پيش بينی می کرديد ؟ اصلا از وقتی که املاک ميزان الشريعه را معاف کرديد و موقوفات مسجد جامع را بخشيديد ، کار خراب شد ، جانم . حالا ديگر خبر به همه ی دهات رسيد ه و ديگر کسی زير بار نمی رود . قبض رسيد و پته مان را هم ديگر قبول نمی کنند ، جانم . پول نقد می خواهند . داريد ؟ حسن آقا گفت : - شايد تهيه کنيم . اما غافلی که همان يک فتوای ميزان الشريعه چه قدر به دردمان خورد ؟ غير از اين هم چه می کرديم ؟ تبعيدش می کرديم ؟ که بدتر بود. می رفت و تحريک را از بيرون شروع می کرد . حالا دست کم زير نظر خودمان است . ميرزا اسدالله گفت: - يعنی حالا ساکت نشسته ؟ من حتم دارم قضيه ی طلاب ، آخرين دسته گلش نيست . لابد فردا پيرزن ها و يتيم های شهر را راه می اندازد. حسن آقا گفت : - ترتيبش را داده ايم ، اگر باز هم از اين کلک ها زد ، همان پيرزن ها و يتيم ها را راه می اندازيم و می فرستيم سراغ انبارهای مخفی خودش و آبرويش را می ريزيم .آخر تا يک حدی می شود از خشونت خودداری کرد . ميرزا اسدالله گفت : - خيال می کنيد اين تهديدها به خرجش می رود ؟ يک شبه موجودی همه ی انبارهايش را پخش می کند . ميان بازاری هايی که شريک احتکارش هستند . حسن آقا گفت : - فايده ندارد . بيش تر حمال های شهر ، اهل حق اند . فوری خبردار می شويم. ميرزاعبدالزکی گفت : - جانم ، من اصلا نمی فهمم . اين همه حرف و سخن برای چه ؟ اگر برای پيش بينی آزوقه ی شهر است که الان تمام انبارها پر است . اصلا توی مردم بی خودی چو افتاده ، جانم . آخر در همان حدودی که اردوی حکومت از شهر رفته اهل حق به شهر پناه آورده اند . ميرزا اسدالله گفت : - ببين آقا سيد . کار آزوقه ی يک شهر را نمی شود به حدس و تخمين واگذاشت . حسن آقا گفت : - به هر صورت دستم به دامنت آقا . من که ديگر جرات ندارم با شخص واحد از اين قضيه حرف بزنم . از سربند ترکيدن توپ ها ، چله نشسته و هيچ کس را به خودش راه نمی دهد . ميرزا اسدالله گفت : - اين که نشد . چله نشستن چه دردی را دوا می کند ؟ بايد فرستاد دنبال چهار تا مسگر قابل و ديد حساب کار از کجا خراب است . از صدر تا ذيل مملکت گير چله نشينی و فال گيری اند . چه آن ها ، چه شما. چه طور است آقا سيد تو هم برای تامين آزوقه ی شهر يک چله بگيری ، هان ؟ حسن آقا گفت : - شوخی را بگذار کنار ميرزا . هيچ حوصله ندارم . ميرزا اسدالله گفت : - آن ها هم ساعت ديدند و چله نشستند و رصد کردند ، شما هم چله می نشينيد . آن ها هم ميدان را خالی کردند و رفتند و حالا به انتظار نشسته اند تا قضايا خود به خود به کام شان بگردد و برگردند . شما هم آن قدر نشستيد و انتظار کشيديد تا اردوی حکومت از شهر رفت و آن وقت دست برآورديد . و حالا هم باز به انتظار نشسته ايد که ايلچی سنی ها از راه برسد و به جای حکومت با شما معامله کند . هيچ وقت نشد که کسی صاف تو سينه ی وقايع بايستد . حتی شما که اين همه دعوی داريد ، فرصت طلبيد . ميرزا عبدالزکی گفت : - پس جانم ، به عقيده ی تو چه بايد کرد ؟ ميرزا اسدالله از سرکلافگی گفت : - هی از من نپرسيد پس حالا چه بايد کرد ؟ من چه می دانم ، چرا نمی رويد از رهبران قوم بپرسيد که تا خبری می شود ، فرار می کنند يا می روند چله می نشينند ؟ هربچه ای می داند که هر کاری راهی دارد . مثلا همين قضيه ی آزوقه . از فردا همه ی اهل حق را راه بيندازيد توی شهر و سرشماری کنيد . از همه ی انبارهای آزوقه صورت برداريد . حتی روی کاغذ بياوريد که چند تا محتکر هست . اين که ديگر عزا ندارد . حسن آقا گفت : - آن وقت تو حاضری پای مصادره ی اموال محتکرها را امضا کنی ؟ ميرزا اسدالله گفت : - يعنی چه ؟ می خواهی مرا وادار کنی حکم بدهم ؟ ديگر احتياجی به حکم من نيست . خودت که بلدی مردم را بريزی در انبار فلان محتکر . حسن آقا گفت : - خواستم حاليت بشود که حکومت کار ساده ای نيست . ميرزااسدالله گفت : - اين را من روز اول می گفتم . همين جوری هوس حکومت به سرتان زده و حالا توش درمانده ايد . بی هيچ نقشه . و همين است که من فرقی ميان اين حکومت و آن حکومت نمی بينم . ما اصلا زندگی بشری نمی کنيم . زندگی ما ، زندگی نباتی است . درست مثل يک درخت . زمستان که آمد و برگ و بارش ريخت ، می نشيند به انتظار بهار ، تا برگ دربياورد. بعد به انتظار تابستان ، تا ميوه بدهد . بعد به انتظار باران ، بعد به انتظار کود ، و همين جور ... همه اش به انتظار تحولات طبيعی ، تحولات از خارج . آن ها اين جور بودند . شما هم اين جوريد . غافل از اين که اگر همه اش به انتظار تحولات خارجی بمانی ، يک دفعه سيل می آيد . يا يکهو باد گرم می گيرد ، با يک مرتبه خشک سالی می شود ... ميرزا عبدالزکی حرف ميرزا اسدالله را بريد و گفت : - جانم ، باز دور برداشته ای ! پس اين همه توپ که می ريزند ، آمادگی نيست؟ ميرزا اسدالله گفت : - چرا هست ، اما آمادگی برای کشتار است . يعنی برای مرگ ، نه برای زندگی . و اين حضرات قرار بود امکان بيش تری برای زندگی به مردم بدهند . و حالا که درمانده اند ، سرکرده شان رفته چله نشسته . چرا ؟ چون انتظار اين تحريکات را نداشته اند يعنی آماده ی برخورد با تحولات خارجی نبوده اند . عين درخت . اين چله نشينی کار آن هايی است که خيال می کنند تحولات خارجی يا رحمت الهی است يا بلای آسمانی . و اين درست رسم ابتدای خلقت است . حسن آقا گفت : - ميرزا ! تو فقط بلدی کنار بشنينی. ميرزا اسدالله گفت : اين کنار گود است ؟ من که از حکم کردن وحشت داشتم و از قضاوت کردن ؛ حالا مجبورم روزی صدبار قضاوت کنم . و تازه تو می خواهی حکم به مصادره ی اموال مردم هم بدهم . حسن آقا گفت : - پس می گويی همه ی مردم شهر گرسنگی بميرند تا محتکرها کارشان را بکنند ؟ ميرزا اسدالله گفت : - اگر همه ی مردم شهر بميرند تا محتکر نمی تواند آزوقه اش را دولاپهنا بفروشد . بحث در اين است که چه کنيم تا هم مردم راحت باشند ، هم کسی احتياجی به احتکار پيدا نکنند . و اين کاری است که نقشه می خواهد . همه ی آن هايی که حکومت را به خون مردم آلودند ، عين همين گرفتاری ها را داشتند . يعنی فلان ککس يا فلان واقعه براشان مخالف يا ناجور از آب در می آمد ، آن وقت مثل شما وحشت شان می گرفت . بعد چه کنيم ، چه نکنيم ؟ مثل هر آدم ترسيده ای مقالبه کنيم . و چه جوری ؟ فلان مال را مصادره کنيم ، فلان کس را سر به نيست کنيم ، و فلان واقعه را بکوبيم . غافل از اين که ريشه هنوز در آب است . و احتکار را که کوبيدی ، يک دردسر تازه پيدا می شود . بايد ديد اصلا فلانی چرا احتکار می کند ؟ حسن آقا گفت : - ببينم ، فرصت اين کارها بود ؟ ميرزا اسدالله گفت : - من که از اول گفتم داريد سنگ بی خودی به شکم می زنيد ، می دانستم که اگر حاکم شدی ديگر نمی توانی جانماز آب بکشی . می دانستم که ناچاری چشمت را ببندی و حکم کنی و خون بريزی و وحشت در دل ها ايجاد کنی و بترسانی تا خودت نترسی . من که از اول با هر نوع حکومتی مخالف بودم . من که گفتم هرکاری از کارهای دنيا اگر کدخدا منشانه حل شد ، شده . وگرنه تا روز قيامت هم حل نمی شود . اين است که نطفه ی هر حکومتی در دوره ی حکومت قبلی بسته می شود... و ميرزا اسدالله داشت همين جور داد سخن می داد که ناهار آوردند . دم پختکی که در هر کف گيرش يک تکه قرمه ی سياه چغر گم شده بود . با نان زمخت و مغز گردوی کوبيده و پنير خيکی . ناچار بحث تمام شد و حسن آقا عذر خواست که گوش گير نياورده اند و ميرزااسدالله گفت که اين روزها ، روز عذرخواهی نيست و بعد قرار را بر سرشماری شهر گذاشتند و از فردا ميرزا عبدالزکی با تمام ميرزا بنويس هايی که در اختيار داشت ، راه افتاد به سرشماری و جيره بندی شهر . اول از همه برای حرمسرای ارگ جيره معين کردند که چه سر و صدايی راه افتاد و چه شيون و وايلايی ! بعد برای طلاب مدارس ؛ و بعد برای خود قلندرها که مدتی بود به ناز و نعمت رسيده بودند و بدجوری بريز و بپاش می کردند . روز دوم سرشماری ميان مردم چو افتاد که اين سرشماری ظاهر سازی است و قلندرها دارند زير جلکی خودشان را آماده ی سربازی می کنند . و با اين حساب که کسی از احتياط ضرر نديده ، ا هل شهر جوان هاشان را مخفی کردند و اصلا اسم شان را صورت ندادند و باهزار قسم و آيه گفتند که مدت ها پيش با اردو رفته اند يا مرده اند . و ميرزا عبدالزکی و همکارهايش همين جور يکی تو سرخودشان می زدند و دو تا سردفتر دستک ها ، که شايد با حدس و تخمين عده ی واقعی اهالی را پيش بينی کنند که علاوه بر قحطی گوشت ، قحط زغال و هيزم و علوفه شد . وسط سرمای زمستان و برف تا پشت در خانه ها ، و فصل سياه گوشت ، آن وقت نه هيچ کدام از علاف ها يک مثقال زغال و هيزم و علوفه داشتند و نه هيچ کدام از قصاب ها جرات می کردند در دکان شان را باز کنند . هرچه هيزم و زغال می رسيد ، يک سر می رفت پای کوره های ارگ . اهالی دهات هم که از مدت ها پيش در معامله ی با قلندرها دودل شده بودند . ناچار هر کسی خری يا اسبی داشت ، سربريد و تو خانه قرمه اش کرد و تپاند توی خيک . چون مردمی که برای نان و گوشت خودشان درمانده بودند ، ديگر حوصله نداشتند فکر علوفه ی خر لنگ خانواده باشند . اين شد که بيش تر طويله های سرخانه خالی شد و اصلا راويان اخبار معتقدند که از همان سربند ، طويله نگه داشتن سرخانه از رسم افتاد و خانه ها جادارتر شد . جان دلم که شما باشيد ؛ همين جور پشت سر هم اتفاقات بد افتاد و افتاد و افتاد و مردم هر روز کمرشان را تنگ تر بستند و بعد نوميد تر و کلافه تر شدند و شدند و شدند تا اواخر ماه پنجم حکومت قلندرها ، باز يک روز صبح همه ی اهالی ، زن و مرد ، از خانه هاشان ريختند بيرون . عين مورچه هايی که آب تو لانه شان افتاده باشد و خطر را احساس کرده باشند . هراسان و وحشت زده ، اول تک تک ، بعد دسته دسته و محله به محله ، از خانه ها درآمدند و افتادند دنبال هم . بعد چه کنيم و چه نکنيم ؟ دست شان به جايی که نمی رسيد ؛ از قلندرها هم که هنوز بدی نديده بودند ؛ ناچار هجوم بردند به سمت توتستان های وقفی اطراف شهر. و درخت های بی برگ و بار را که تا کمرشان توی برف مانده بود به ضرب تير و اره و کلنگ کندند و تکه تکه کردند و آوردند به خانه هاشان . اما بدی کار اين بود که ، باز هم به تحريک مامورهای خفيه ی حکومت که روز به روز بيش تر و پرو بال درمی آوردند ، تو همان هير و وير ، دو تا از قلندرها کشته شدند . چرا که نخواسته بودند با مردم همراهی کنند يا تبرزين هاشان را به کسی قرض بدهند . يا متلکی به کسی گفته بودند يا جلوگيری از کاری کرده بودند . و به محض اين که خبر به ارگ و تکيه رسيد ، قلندرها همه مسلح و عصبانی ريختند تو شهر و باز اوضاع برگشت به صورت اول . يک طرف مردم و يک طرف قلندرها . عين قراول ها و گشتی ها و شبگردهای حکومت که مردم ازشان واهمه می کردند و خودشان را کنار می کشيدند . واز اين به بعد ديگر هيچ کس جرات نمی کرد تنها و بی سلاح از خانه دربيايد . نه مردم ف نه قلندرها . که تا حالا شدت عملی از خود نشان نداده بودند ، کم کم دست برآوردند . اول به کتک زدن مردمی که جلوی در دکان های نانوايی شلوغ می کردند ، بعد با پس گردنی زدن به آنهايی که به ديوان قضا احضار می شدند . تا کار رسيد به آنجا که سه تا از محتکرهای شهر را بی اجازه ی ميرزااسدالله و همکاريش ، صبح يک روز آفتابی و سوزدار ، جلوی در انبارهای مخفی شان دار زدند . جان دلم که شما باشيد ؛ همچه که خبر دارزدن آن سه نفر بازاری تو شهر پيچيد ، بازار بسته شد و چو افتاد که ديگر هيچ کدام از تجار اجناس قلندرساز را نمی خرند و هيچ صرافی پته و حواله و برات شان ، را قبول نمی کند . درست است که روز بعد روسای بازار رفتند به ارگ و قول دادند به شرطی که جنازه ها فوری از بالای دار بيايد پايين و دفن بشود بازار را باز کنند ؛ و همين کار را هم کردند و جنازه های يخ کرده و چوب شده را از قلندرها گرفتند و با سلام و صلواتی که داد و هوار مامورهای خفيه ی حکومت صدبرابرش می کرد ، رساندند به قبرستان ، اما ديگر کار از کار گذشته بود و اهل شهر و قلندرها تو روی هم ايستاده بودند که ايستاده بودند . بدی کار اين بود که درست وقتی جنازه ها را با علم و کتل و عماری به طرف قبرستان می برند ، ايلچی سنی ها با قراول و يساول رسيد پشت دروازه و قلندرها هرچه خواستند سر و ته کار را به هم بياورند ، نتوانستند . صف دراز تشييع کننده ها چنان کند حرکت می کرد ؛ و صدای لااله الا الله و الله خدای کريم ، چنان به فلک می رفت ، و سوز سرما پشت دروازه ی شهر به قدری بود که هيچ چاره نداشت ، و ايلچی سنی ها سينه سينه ی جمعيت تشييع کننده شد که داشت از شهر می رفت بيرون به سمت قبرستان . درست است که با دارزدن آن سه نفر بازاری ، محتکرهای ديگر حساب کار خودشان را کردند ؛ و دست کم آن قدر بود که در سه تا انبار بزرگ آزوقه ، رو به مردم باز شد و اهل شهر به نوايی رسيدند و وحشت از قحطی کم تر شد ؛ اما آب رفته ديگر به جو باز نمی گشت . قلندرها و مردم شهر ديگر توروی هم ايستاده بودند . و مامورهای خفيه هم به اين اختلاف دامن می زدند . و درست است که راويان اخبار توی آن شلوغی و جنجال ، فرصت سرخاراندن نداشتند و اصلا نتوانستند از حرف و سخن ايلچی سنی ها با تراب ترکش دوز سردربياورند ، اما از مظنه ی دهن حسن آقا که فردای همان روز ميرزا اسدالله رفت سراغش به گله گذاری ، می شود حدس زد که ايلچی سنی ها و تراب ترکش دوز زياد هم گل نگفته اند و گل نشنفته اند . اما گله گذاری ميرزا اسدالله ازين قرار بود که فردای دارزدن محتکرها ، به هزار زحمت حسن آقا را پيدا کرد و بردش گوشه ی يکی از تکيه ها ، و همان جوری سرپا بهش گفت : - ديدی رفيق ! عاقبت دست تان به خون هم آلوده شد . و حسن آقا عصبانی و از جا دررفته ، درآمد که : - تو هم سرزنش می کنی ؟ ما از بيش تر اصول مان گذشتيم تا خون نکنيم . يادت هست قضيه ی زن ها؟ يا قضيه ی طلاب مدارس ؟ يا معاف کردن املاک ميزان الشريعه ؟ اما هنوز آن دو تا قلندر خشک نشده . و ميرزا اسدالله گفت : - پس انتقام گرفتند ، هان ؟ و حسن آقا گفت : - همچه حساب کن .شخص واحد دستورش را که داد ، غش کرد . و ميرزااسدالله گفت : - و لابد ايلچی سنی ها کاهگل گرفت زير دماغش ؟ و حسن آقا که ديگر از کوره دررفته بود ، گفت : - ببين ميرزا ! وقتی تو به اين لحن صحبت می کنی ، ديگر از ايلچی سنی ها چه انتظاری داری ؟ ميزان الشريعه و خانلرخان و تمام مامورهای خفيه شهر دست به کارند و دم به دم مردم را تحريک می کنند . تو هم که اين جور حرف می زنی . ديگر گور پدر ايلچی هم کرده . و همين جوری بود که راويان اخبار فهميدند که از ايلچی سنی ها هم آبی گرم نشده . چون همان روزها چو افتاد که قبله ی عالم با خود دولت سنی ها کنار آمده و يک تکه از مملکت را داده و چهارصد تا توپ دورزن گرفته و سرما که شکست به طرف شهر حرکت می کند . باری ، ايلچی که برگشت هيچ چی ، بازار شهر هم باز شد ؛ اما صراف ها انگار شدند ، يک تکه نان و از گلوی سگ های ولگرد شهر رفتند پايين . نه تنها دکان هاشان باز نشد ، بلکه خودشان هم غيب شان زد . البته خوبی کار قلندرها اين بود که زياد هم به پول احتياجی نداشتند . و جز در اوايل کار ، آن هم برای خريد هونگ برنجی ها پولی لازم نبود بدهند. نه مزدی به قلندرها می دادند و نه برای خريد از بازار ، محتاج پول بودند و همين که جنس به جنس با بازار معامله می کردند ، کافی بود . اما از وقتی دهاتی ها برات و حواله ی قلندرها را تکول کردند و در مقابلش گندم و جو و حشم ندادند ، کار سخت شد ؛ و حالا که ديگر صراف ها هم سر به نيست شده بودند . چه کنيم ، چه نکنيم ؟ دو روز و سه روز و يک هفته ، تا پانزده روز صبر کردند . باز هم خبری از صراف ها نشد . از آن طرف انبارهای شهر يکی يکی دارد خالی می شود و بايد فکری کرد و سراغ هر کدام از صراف ها هم که می رفتی يا سينه پهلو کرده بود و زمين گير شده بود يا سفر رفته بود . عاقبت سر روز شانزدهم ، قلندرهای تفنگ به کول ريختند . در دکان يکی يکی صراف ها را شکستند و صندوق ها و مجری هاشان را خرد کردند و چون چيزی گير نياوردند ريختند به خانه هاشان و هفتادنفرشان را کت وکول بسته ، تحويل دوستاق خانه دادند . و برای هرکدام شان دوهزار سکه ی طلا غرامت معين کردند . اقبال قلندرها بلند بود که خود بازاری ها هم دل خوشی از هيچ کدام از اين صراف ها نداشتند . چرا که هرکدام شان از راه نزول خواری به آلاف و الوف رسيده بودند و اصلا طرف بغض و حسد بازاری ها هم بودند . و درست است که اين جوری سرو صدايی از بازار درنيامد و اوضاع شهر مدتی آرام بود ، اما حيف که قلندرها مجبور بودند از نو درو پيکر دوستاق خانه ی شهر را مرمت کنند ، يعنی همان در و ديوارهايی که خودشان خراب کرده بودند ، و قدم به قدم در راهی بروند که برای حکومت به يک هم جو شهری بايد رفت . يعنی از فردا به دروازه ها عوارض بستند . رفت و آمد مردم را زير نظر گرفتند ، بردرآمد می خانه ها و شيرک خانه ها ماليات گذاشتند ، جيره ی طلاب مدارس و اندرون ارگ را نصف کردند و همين طور جيره ی جذامی خانه و ديوار خانه ی شهر را . و کار به اين جا کشيد باز مامورهای خفيه افتادند وسط مردم وچو انداختند که «مردم ! چه نشسته ايد ، قلندرها برای صرفه جويی در آزوقه می خواهند همه ی جذامی ها و ديوانه ها را بيرون کنند و بريزند تو شهر . » و مردم که ديگر به کوچ ترين خبری تحريک می شدند ، يک روز غروب به سرکردگی مامورهای خفيه باز ريختند بيرون و باهای و هوی تمام و چه کنيم و چه نکنيم ؟ که تو آن شلوغی معلوم نشد از دهن کدام شان دررفت که « بريم جذامی خانه را آتش بزنيم !» که مردم هردودکشان کج کردند ، به طرف جذامی خانه . و همين جور داشتند تو کوچه ها دنبال مشعل می گشتند و می رفتند ، حکيم باشی ، خان دايی ميرزااسدالله عصازنان و عرق ريزان رسيد به تکيه ی پالان دوزها . چون قضيه مربوط به کار او بود ، زودتر از همه خبردار شده بود و محکمه اش را تعطيل کرده بود و راه افتاده بود . ميرزااسدالله و همکارهاش هنوز گرفتار جيغ و داد ورثه ی آن سه محتکری بودند که بالای دار مرده بودند ، که خان دايی وارد شبستان شد . - پسره ی احمق ! اوباش شهر دارند می روند جذامی خانه را آتش بزنند و تو همين جور سرگرم ارث و ميراثی ؟ ده ! به گور پدر هر چه وارث و موروث است ! يا نمی رفتی زير بال اين ها را بگيری يا حالا که به گردن شان حق داری ، راه بيفت برويم فکری برای اين بيچاره ها بکنيم . که ميرزااسدالله به عجله راه افتاد و تمام قلندرهای مامور ديوان قضا به دنبالش . و هرجور بود الاغی برای خان دايی گير آوردند و از پس کوچه های ميان بر ، خودشان را زودتر از اوباش شهر ، جلوی جذامی خانه رساندند . قلندرها صف بستند و تفنگ ها را چاشنی گذاشتند و سرکنده ی زانو نشسته ، آماده ی تيراندازی شده بودند ، که جماعت اوباش مشعل به دست و هردوکشان رسيد . جماعت همين جور می آمد که خود ميرزااسدالله فرمان اولين تير را داد . به محض شنيدن فرمان ، پنج تا از قلندرها چاشنی ها را چکاندند و گرمب صدايی برخاست و پنج تير رو به هوا در رفت و جماعت درصد قدمی ايستاد . درست مثل گله ای که يک مرتبه کنار پرتگاهی برسد . در همين هيرو وير ، يک دسته ی صدنفری از قلندرها که به کمک ميرزااسدالله و دارو دسته اش آمده بودند ، بدو خودشان را از کوچه های اطراف رساندند و جماعت اوباش را در ميان گرفتند . سرتان را درد نياورم . تيرها دررفت و سنگ ها پرتاب شد و پيشانی خان دايی شکست و خرش هم گرفتار شدند تا اوضاع آرام شد و جذامی ها از سوختن در آتش خلاص شدند و ميرزا اسدالله تازه خان دايی را به خانه اش رسانده بود و خسته و هلاک به خانه ی خودش برگشته بود که در خانه صدا کرد و حسن آقا آمد تو . - ميرزا چه طوری ؟ شنيده ام فرمان را خودت دادی ؟ ميرزااسدالله گفت : - آخر می دانی ، پيرمرد ديگر نا نداشت رو خربند بشود . بعد هم داشتند می ريختند جذامی خانه را آتش بزنند . قضيه خيلی جدی بود . حسن آقا گفت : - آره ميرزا ، هميشه همين طوری می شود که چون و چرا ياد آدم می رود. بعد دومين لوح تقدير تراب ترکش دوز را به او داد و گفت که جيره ی دارالشفا را دوبرابر کرده اند ، و رفت . ميرزااسدالله شام که نخورد هيچ چی، آن شب تا صبح بيدار ماند و فکر کرد . آن قدر فکر کرد که روغن پيه سوزش تمام شد و او همان طور که پای کرسی نشسته بود از حال و هوش رفت . جان دلم که شما باشيد ، تربيع نحسين سه روزه همين جورها کشيد تا شش ماه . زمين تازه نفس کشيده بود و يخ حوض ها داشت آب می شد که يک روز صبح ، تو شهر چو افتاد که اردوی حکومت حرکت کرده ، و چهاراسبه دارد می آيد . حالا ديگر راجع به ساخت و پاخت قبله ی عالم و دولت سنی همسايه چه خبرها سرزبان ها بود . باشد . چهارصد تا توپ شده بود چهارهزارتا ، و يک ولايت مملکت شده بود نصف مملکت و همه ی توپچی های اردو سنی شده بودند و داشتند می آمدند تا به تقاص خون همه ی سنی هايی که در آن سال ها کشته شده بودند ، شيعه ها را بگذارند دم توپ . و درست همان جور که بوی بهار توی پستوترين پستو های شهر پيچيد ، خبر حرکت اردوی حکومت پيچيد . حتی عده ای درآورده بودند که بله ! خود قلندرها از حکومت خسته شده اند و عريضه ی فدايت شوم نوشته اند به قبله ی عالم که الا و للا برگرد و گوساله ای را که زاييده ای ، بزرگ کن . البته اين قسمت آخر شوخی بود . اما اولين نتيجه ی خبر حرکت اردو اين شد که در دکان خان کوب ها غلغله شد . عين در دکان نانوايی ! هر که پشت دستش نقش تبرزين داشت ، می آمد و حاضر بود سرش را بدهد و خال پشت دستش نقش تبرزين را پاک کند . آن روزها خيلی ها از اهل شهر ، پشت دستشان را تيغ زدند يا سوزن زدند يا جوهر سرکه ماليدند يا تيزاب کاری کردند يا زرنيخ خالص ضماد انداختند ؛ و خلاصه هرکاری که بگويی کردند تا خال پشت دست شان پاک بشود . کار به جايی کشيد که حتی مردهايی که نقش بيژن و منيژه روی سينه يا پشت شان داشتند يا پهلوان هايی که رستم را با ريش دوشقه و کله ی ديو سفيد روی بازوشان کوبيده بودند ، و حتی پيرزن های کولی که نقش مار و عقرب و افعی زير گلوشان بود ، همه ريختند در دکان خال کوب ها به پاک کردن نقش خال ها ؛ و ديگر قحطی و بی نان و آبی فراموش شد که شد . درست است که شبدر تازه توی توتستان های مخروبه ی اطراف شهر تازه سرزده بود و بوی بهار هم مردم را لمس کرده بود و حرص شان را فرو نشانده بود ، اما مهم اين است که آدمی زاد وقتی کله اش مشغول شد ، ديگر فکر شکم و زير شکم نيست. و کله ی مردم آن شهر و زمانه هم در آن روزها واقعا مشغول بود . چون هرکدام شان درمانده بودند که وقتی اردوی حکومت رسيد ، چه طور ثابت کنند که با قلندرها رفت و آمدی و علاقه ای نداشتند و چه کار کنند تا همان دکه و ناندانی و آب باريکه ی خودشان را از خطر نجات بدهند . از آن طرف بشنويد از قلندرها که وقتی خبر رسيد ، ريختند بيرون و يک روزه همه ی سوراخ سمبه های خندق دور شهر را گرفتند و غير از دو تا از خاکريزهايش که به دروازه های جنوبی و شرقی شهر شهر پل می داد ؛ باقی را خراب کردند و خندق را يک سره کردند و هرزاب بهاره را بستند به گودال خندق ، که تا صبح فردا لبريز باشد. و خيال شان از اين بابت که تخت شد ، تمام توپ هايی را که ساخته بودند با سلام و صلوات آوردند بيرون برج و باروی شهر ، و دورتا دور شهر ، نيم ميدان ، دو تا از توپ ها را پشت يک جان پناه سوار کردند روی زمين و پای هر توپی پنج نفر قلندر توپچی گذاشتند ، و اسب و استرهای عراده کش را بردند توی توتستان ها ول کردند به چرا . و پنج تا از توپ های قديمی شان را هم فرستادند به طرف کوه پايين دست شهر و سرگردنه ای را که اردوی حکومت بايد ازش می گذشت تا به شهر برسد ، گرفتند . از آن طرف ، ميرزابنويس های ما چنان سرشان به کار خودشان گرم بود که اصلا فرصت نداشتند ، فکر کنند که ممکن است اوضاع برگردد. اما غروب همان روزی که خبر حرکت اردوی حکومت تو شهر پيچيد ، خانلرخان ، خواجه باشی حرمسرا ، فرستاد سراغ ميرزا عبدالزکی که يک توک پا برود اندرون . پيش از اين ديديد که از اين اتفاق ها می افتاد . و ميرزاعبدالزکی هم به گمان اين که مشکل تازه ای برای اندروه پيدا شده ، رفت به اندرون . سلام و عليک کردند و نشستند و خانلرخان بی مقدمه درآمد گفت : - اگر اردوی حکومت برسد چه می کنی ، آقا سيد ؟ ميرزاعبدالزکی گفت : - همان کاری که همه ی اهل حق می کنند ، جانم ! خانلرخان گفت : - اگر همه شان را تو ديگ آب جوش بيندازند چه طور ؟ ميرزاعبدالزکی گفت : - خون من از ديگران که رنگين تر نيست ، جانم ! خانلرخان گفت : - پس واقعا سرسپرده ای آقا سيد ؟ از تو برنمی آمد . ميرزاعبدالزکی گفت : - سرسپردگی در کار نيست . اما هر خار و خسی عاقبت يک روز به درد می خورد . خانلرخان گفت : - پس باورت هم شده ؟ خوب حالا نمی خواهد مرا تبليغ کنی . می خواستم برايت بگويم که قبله ی عالم برای خودش يک حرمسرای تازه دست و پا کرده . ميرزا عبدالزکی گفت : - خوب جانم ، سرشما سلامت ! خانلرخان گفت : - چرا نمی فهمی آقا سيد ؟ يعنی ديگر به اين حرمسرا علاقه ای ندارد . ميرزاعبدالزکی گفت : - اين که جانم ، از اول معلوم بود . وگرنه برشان می داشت با خودش می برد . خانلرخان گفت : - ببين آقا سيد !خودت را به کوچه ی علی چپ نزن . می دانی که اردو می آيد و شهر را می گيرد . حساب اهل حق سرکار هم پاک است . هيچ آدمی هم دلش نمی خواهد خودش را فدای هيچ و پوچ کند . حالا حاضری فکر کنی و از روی فکر معامله کنی ؟ ميرزاعبدالزکی گفت : - معامله ؟ جانم ، چه معامله ای ؟ من که چيزی ندارم تا باهاش ... و حرفش نيمه تمام ماند . تازه فهميده بود که خانلرخان چه می خواهد . اين بود که بربر به خانلرخان چشم دوخت و ساکت ماند . خانلرخان که موقع را مناسب گير آورده بود ، گفت : - ببين آقا سيد ، قبل از من و تو هم خيلی ها به خاطر يک زن تو روی هم ايستاده اند . اما هيچ کدام به اين آرامش و صفا قضيه را حل نکرده اند . می فهمی چه می خواهم بگويم ؟ می دانم که جان خودت برايت عزيز است .اما گفتم شايد علاقه داشته باشی عده ای از اهل حق را هم نجات بدهی . درست ؟ اگر اين طور است طلاق بده وبرو. من جان بيش ترتان را می خرم . ميرزا عبدالزکی باز مدت درازی به خانلرخان بربر نگاه کرد ، بعد خواست چيزی بگويد ؛ اما ديد ديگر نمی تواند تحمل کند . زير لب غرشی کرد و بلند شد و بی خداحافظی آمد بيرون . مدتی توی حياط ارگ قدم زد ، چه کند ؟ چه نکند ؟ که پريد روی الاغ بندری خودش و در تاريکی شب راه افتاد به طرف خانه ی ميرزا اسدالله . تادرباز شود ، افسار خر را بست به حلقه ی در و تپيد تو . ميرزااسدالله پای منقل نشسته بود که ميرزاعبدالزکی حيران وپريشان وارد شد . زمستان آن سال اهل شهر کرسی هاشان را زودتر برداشته بودند . اما هر که دستش به دهنش می رسيد ، شب ها منقلی آتش می کرد و توی اتاق می گذاشت . ميرزااسدالله ، زرين تاج خانم را با بچه ها فرستاد اتاق ديگر و گفت : - باز چه خبر شده آقا سيد ؟ ميرزاعبدالزکی همان دم در وا رفت و گفت : - بدجوری است ، جانم . خيلی بدجوری است . بايد يک فکری کرد . دارم ديوانه می شوم ، جانم ، ديوانه . ميرزااسدالله گفت : - حالا چرا نمی آيی دم آتش ؟ بگو ببينم چه خبر شده ؟ ميرزاعبدالزکی خودش را کشيد کنار منقل ، روبه روی ميرزااسدالله نشست و آن چه را که از خانلرخان شنيده بود ، خيلی يواش و خيلی مختصر برايش تعريف کرد و بعد گفت : - می بينی ، جانم ؟ باز برگشته ايم سر روز اول . حالا ديگر صاف تورويم می ايستد و حرفش را می زند . تف به اين زندگی! دلم می خواست يکی از اين تفنگ ها دم دستم بود ، جانم . و بلد بودم در می کردم به شکم گنده اش. پدرسوخته ! ميرزااسدالله که پس از شنيدن ماجرا هاج و واج مانده بود ، پس از چند دقيقه سکوت گفت : - پس اردو برمی گردد ! آخر نپرسيدی چه جور...؟ که باقی حرف خودش را خورد و ميرزا عبدالزکی فرياد کشيد که : - ديوانه شده ای جانم ؟ اگر می خواستند با ناموس تو معامله کنند. می آمدی بپرسی چه جور! ميرزااسدالله گفت : - ببخش آقا سيد ! نمی فهمم چه می گويم . راستی بدجوری شده . چه طور است برويم سراغ حسن آقا ؟ راستش را بخواهی از من و تو خيلی مهم تر است . اين خوک دارد اين جوری راه جلو پای اهل حق می گذارد . تنها با تو نيست که می خواهد معامله کند . پاشو ، ببينم می توانيم هم امشب بزرگ قوم را گير بياوريم يا نه . و راه افتادند و رفتند سراغ حسن آقا و پس از يکی دو ساعت جست و جو ، عاقبت ترکش دوز را در حال سرکشی به توپچی های دور شهر پيدا کردند . همان در تاريکی شب ، کنار خندق ، و قدم زنان مطلب را با او در ميان گذاشتند . تراب ترکش دوز ماوقع را که شنيد ، ايستاد و گفت : - عجب رذلی ! خيال کرده بازی را به همين سادگی می برند ؟ و مثل اين که با خودش حرف می زند ، افزود : - پس عاقبت وجود اين حرمسرا به درد خورد ! و بلند گفت : - ولی اگر مطمئن بودند می بردند ، اين جوری پا پيش نمی گذاشتند . ميرزاعبدالزکی درآمد که : - جانم حالا آمديم و بردند . بايد فکر اهل حق بود يا نه ؟ تراب گفت : - البته بايد بود اما چرا بايداين قرعه به نام تو دربيايد ؟ هان ؟ حتما خيلی به زنت علاقه داری ؟ سيد جان ! به جای ميرزاعبدالزکی که مخاطب بود ، ميرزااسدالله به حرف درآمد که : - مگر سربه بيابان بگذارد . در همين لحظه هرچهارنفر به کنار يکی از جان پناه های دور شهر رسيدند . آتش کوچکی روشن بود که سايه ی لرزان توپ را دراز و بلند و هيولا ، روی ديوار شهر می انداختند و پنج نفر قلندر توپچی ، ميان قبل منقل مختصر خود به عجله بلند شدند و الله اللهی گفتند و بعد سرهاشان را پايين انداختند . تراب ترکش دوز با آن ها خوش و بشی کرد و دستی به تن توپ ماليد و گفت : - فعلا که سرنوشت همه ی ما بسته به دهانه ی اين توپ ها است . ما اگر اهل معامله بوديم ، سيد جان ! توپ نمی ريختيم . فعلا برويد راحت کنيد که دو سه روز ديگر فرصت خوابيدن هم نمی کنيد . در راه برگشتن ، ميرزابنويس های ما و حسن آقا مدتی ساکت بودند و بعد ميرزاعبدالزکی ، مثل اين که با خودش حرف می زند ، گفت : - نه ، جانم ، حالا ديگر فرق می کند . و باز ساکت شد. ميرزااسدالله گفت : - چه چيز فرق می کند ، آقا سيد ؟ ميرزاعبدالزکی گفت : - جانم ، همه چيز . من ، درخشنده ، تو و اهل حق . حالا ديگر تنها من طرف خانلرخان نيستم . درخشنده هم چيزی نمانده که خودش را لای تار و پود قالی گره بزند ، آره جانم . وباز ساکت شدند و خيلی دير به خانه رسيدند و هرکدام تا صبح بيدار ماندند و فکر کردند . فردا صبح زرين تاج خانم به عادت هرروز راه افتاد و رفت سراغ کارش . از سربند مهمانی خانه ی حسن آقا به کمک درخشنده خانم پنج تا دار قالی تو خانه ی حاج ممرضا زده بود و حالا ديگر صبح ها فقط سری به قالی باف های خانه ميرزا عبدالزکی می زد که به عنوان استاد برای خودشان درخشنده خانم را داشتند و بعد می رفت خانه ی حاج ممرضا و بقيه ی روز را آن جا می گذراند . زرين تاج خانم از راه که رسيد ، درخشنده خانم را صدا کرد و برد يک گوشه ی خلوت خانه و گفت : درخشنده خانم گفت : - ای خواهر ! به من و تو چه ، قالی هميشه قالی است . هميشه هم خريدار دارد . زرين تاج خانم گفت : - آخر خواهر اگر دردسری برای شوهرمان درست کنند ؟ درخشنده خانم گفت : - چه دردسری ؟ مگر کدام اسب و استری گيرشان آمده ؟ چه خيری از اين قلندربازی ديده اند ؟ واصلا مگر به کله ی اين آقا سيد فرو می رود ! هر چه بهش می گويم بابا اين قلندربازی را ول کن . مگر به خرجش می رود ؟ حالا يعنی چه طور ممکن است بشود ؟ زرين تاج خانم گفت : - هيچ چی خواهر . برای احتياط می گويم . ممکن است اردوی حکومت دوباره برگردد. وقتی هم اردو برگشت ، ديگر نگاه نمی کنند ببينند که اسب و استری برده . هرچه باشد خواهر ، هم ميرزای ما و هم آقای شما رفته اند زير بال اين ها را گرفته اند . اين را که نمی شود پنهان کرد . خودشان هم که فکر خودشان نيستند . می گويند اردو چهارصد تا توپ دارد . شنيده ای ؟ درخشنده خانم گفت : - ای خواهر ! از توپ های قلندرساز غافلی ؟...اما راست می گويی ها . يادت رفته آن توپ هايی که ترکيد ؟ زرين تاج خانم حرفش را بريد و گفت : - نه خواهر ؛ اين طورها هم نيست . اما قلندرها همه اش صد و بيست تا توپ دارند . به هر جهت بايد فکر روز مبادا بود . درخشنده خانم فکری کرد و گفت : - می دانی خواهر ! ديشب آقا آمد و قضيه ی خانلرخان را برايم گفت . لابد ميرزا هم برای تو گفته . من همه ی فکرهايم را کرده ام . بنده ی خدا تا صبح نخوابيد . همه ی حرف هامان را با هم زديم . می دانی خواهر ! اگر زن های ديگر مجبورند نه ماه تمام بارشان را روی دل بکشند ، من اختيارم دست خودم است . بارم را گل دار قالی آويزان می کنم . و هرچند وقتی که دلم خواست . بعد حرف هامان را با هم زديم . می دانی خواهر ! اگر زن های ديگر مجبورند نه ماه تمام بارشان را روی دل بکشند ، من اختيارم دست خودم است . بارم را گل دار قالی آويزان می کنم . و هرچند وقتی که دلم خواست . بعد می آورمش پايين .درست است که همه ی قالی های روزگار به يک موی گنديده ی حميده نمی ارزد ، اما هرکسی قسمتی دارد . خدا به تو و ميرزا خير بدهد که چشم مرا باز کرديد . به آقا گفتم خيالش راحت باشد . حاضر نيستم تو روی اين خيک باد کرده حتی تف بيندازم . اما حاضرم خرش کنم . نشانش می دهم که از يک زن دست و پا چلفتی هم کار برمی آيد . زرين تاج خانم پريد صورت درخشنده خانم را ماچ و گفت : - می دانستم خواهر . پای ددری ، زير تن کاری بند نمی شود . خوب ! راستی ببينم آن دختره که دستش را با پشم بريده بود ، امروز آمده ؟ درخشنده خانم گفت : - نه ، خواهر ، می ترسم کاری دست خودش داده باشد . سر راه يک قدم بگذار خانه ی حکيم باشی . بگو اگر زحمتی نيست يک توک پا برود سری بهش بزند . نمی دانم چرا امروز اصلا نصف قالی باف ها نيامده اند . زرين تاج خانم گفت : - مگر نمی دانی ! مردم دارند از اين شهر فرار می کنند .خيلی سرت به کار خودت گرم است ، خواهر ! درخشنده خانم گفت: - پس قضيه جدی است . هان؟ خوب ، تا توسرکشی ات را بکنی ، من چادرم را بيندازم سرم ، بروم سری به اين خيک باد کرده بزنم . و به اين جا حرف و سخن شان تمام شد و با هم از در خانه درآمدند بيرون . درخشنده خانم رفت به طرف ارگ و زرين خانم به سمت خانه ی حاج ممرضای مرحوم . کوچه ها چنان شلوغ بود که نگو . مردم پيش تر پياده و کم تر سواره ، هرچه داشتند به کول گرفته بودند يا گذاشته بودند روی گاری های دستی و زن و مرد و بچه می رفتند به طرف دروازه ها . جنگی که به زودی در می گرفت و قحطی که همه را به امان آورده بود ، مردم را از هميشه وحشت زده تر کرده بود و اين بود که هر کس دستش می رسيد زندگی اش را جمع و جور می کرد و در خانه اش را می بست و می سپرد به خدا ، دست زن و بچه اش را می گرفت و راه می افتاد. قلندرها هم که از خدا می خواستند ، هرچه جمعيت شهر کم تر می شد ، آزوقه ی کم تری لازم بود . گذشته از آن که گلوله های اردوی حکومت کشتار کم تری می کرد ، بعد هم دست و بال خودشان بازتر بود . اين بود که از روز پيش توی شهر جار زدند که بچه ها معاف ، اما هر مرد و زن بالغی ، دونفری يک سکه طلا عوارض دروازه بدهند و بروند به امان خدا . و همين جوری بود که شهر دوروزه سوت و کور شد . و جز يک عده فقير فقرا يا خود قلندرها يا مامورهای خفيه ی حکومت کسی باقی نماند . جان دلم که شما باشيد ، شب چهارشنبه سوری ، آفتاب هنوز پهن بود و تک و توک اهالی شهر حالا حالاها برای تهيه بته وقت داشتند که از سمت جنوب شهر صدای خفه ی توپ ها بلند شد ، که مردم همه چيز را فراموش کردند و ريختند روی بلندترين پشت بامی که در همسايگی سراغ می کردند . و هنوز غروب نشده بود که از ته جاده گردو خاکی بلند شد و بيست سی نفر سوار پيدا شدند و هنوز سوارها پشت دروازه نرسيده بودند که يک مرتبه توی شهر چو افتاد که ساخلوی قلندرها سرگردنه ی پايين دست شهر ، با تمام توپ هاش تار و مار شده و اردوی حکومت هم امشب می رسد و شهر را قتل عام می کند . اين بود که باز مردم وحشت شان گرفت و همان ها که مانده بودند از خانه هاشان ريختند بيرون .باز چه کنيم ، و چه نکنيم ؟ که يک مرتبه هجوم بردند به سمت مسجدهايی که شش ماه آزگار از درشان هم عبور نکرده بودند . و به جای آتش بازی و پريدن از روی بته ، تا صبح قرآن سرگرفتند و «امن يجيب » خواندند . و شايد به همين علت بود که هيچ کدام شان متوجه نشدند که همان شبانه ، يک دسته ی صدنفری از قلندرها ، سبک و قبراق و همه سواره ، شبيخون زدند به اردوی حکومتی که همان پای کوه جنوب شهر اطراق کرده بود و قسمتی از خيمه و خرگاه را به آتش کشيدند و دويست و پنجاه تا از اسب های اردو را به غنيمت گرفتند و برگشتند . فقط فردا صبح که قلندرها اسب های غنيمتی اردوی حکومت را لخت دور شهر گرداندند و داغ های روی کپل هاشان را به رخ مردم کشيدند ، وحشت مردم يک خرده فروکش کرد و رفتند سراغ کار و کاسبی شان . البته آن روز از اردوی حکومت خبری نشد . اما نزديکی های غروب باز تو جاده ی پايين دست شهر ، گردو خاک شد و پيش قراول های اردو به چشم دطده شدند و شب که اردوی حکومت اطراق کرد ، آتش اجاق های اردو تا يک فرسخی پيدا بود و اين بود که باز مردم وحشت شان گرفت و تپيدند توی مساجد و باز تا صبح به درگاه خدا استغاثه کردند . از آن طرف بشنويد که البته ديگر نمی شد شبيخون زد . اما قلندرها حساب کار دست شان بود . و دو ساعت پيش از آفتاب فردا همه ی اهل شهر به صدای کر کننده ی توپخانه ی قلندرها از خواب پريدند و باز رفتند روی بلندترين بام ها و ديدند که اردوی حکومت بدجوری غافلگير شده و دارد خودش را پس می کشد . نگو قضيه ازين قرار بوده که قلندرها برای گول زدن اردو ، کوچک ترين و کم بردترين توپ های خودشان را فرستاده بودند سرگردنه ی پايين دست شهر . و اردو که خيال کرده بود برد همه ی توپ های قلندرساز در همين حدود است با جرات زياد آمده بود و به فاصله ی يکی دو ميدان پشت ديوارهای شهر اطراق کرده بود . غافل ازين که قلندرها وقتی کارشان گرفت و هونگ برنجی فراوان در اختيار داشتند ، لوله ی توپها را کلفت تر و بلندتر کردند و باتوپ های حجديدشان تا دو ميدان را به راحتی می زدند . لاين بود که اردوی حکومت ، يک بار ديگر صدمه ديد و عقب کشيد و تو همين عقب نشينی پنجاه تا گاری آزوقه جاماند که قلندرها به کمک مردم کشيدند تو شهر و تخس کردند ميان مردم قحطی زده و باز ترس و وحشت مردم ريخت . البته خود قلندرها هم می دانستند که اگر قرار باشد تن به محاصره شدن بدهند ، يک ماهه از پادرمی آيند ، اما اميدوار بودند که هرچند شب يک بار حرکتی بکنند و دستبردی به اردو بزنند و هردفعه اردو را يک کمی عقب تر بنشانند و مزارع وسيع تری از اطراف شهر را آزاد کنند .اين بود که روز سوم محاصره ی شهر ، توپ هاشان را دو قسمت کردند ، يک قسمت را بردند جلوی دروازه ها و قسمت ديگر را در يک ميدانی شهر ، روبه اردوی حکومت سوار کردند ، برای دستبردهای بعدی . اما اردوی حکومت که از همان دفعه درس خودش را روان شده بود ، پراکنده شده بود دورتادور شهر ، و هر صنف و رسته و لشکری يک گوشه ی بيابان اطراق کرده بود ؛ و حالا ديگر فاصله ی هيچ کدام از قسمت های اردو تا شهر از يک فرسخ کم تر نبود . اين بود که ديگر زدو خورد فاطده نداشت و هردو طرف نشستند به انتظار . و همين طورها يک هفته گذشت و درين ميان هيچ کس متوجه نشد که عمو نوروز آمد و رفت ؛ و اهالی باقی مانده ی شهر به جای عيدگرفتن و سبزه سبز کردن وخانه تکانی ؛ هر شب جمع می شدند تو مسجدها به قرآن سرگرفتن و ذکر «امن يجيب » خواندن . از آن طرف بشنويد از مامورهای خفيه ی حکومت که وقتی ديدند اردو جرات حمله ندارد و قلندرها حالا حالاها پيشند ، به دست و پا افتادند . چون همه شان می دانستند که اگر محاصره طول بکشد و قبله ی عالم خسته بشود ، ممکن است باز منجم باشی زيج بنشيند و اردو را زا گرفتن شهر منصرف کند و همه ی زحمات خودشان به هدر برود . يا تازه اگر از سر اوقات تلخی دستور قتل عام بدهد يا هوس کله منار ساختن و آسياب با خون گرداندن بکند و به صغير و کبير رحم نکند . اين بود که نه يک روز و دو روز و سه روز ، بلکه يک هفته ی تمام مخفيانه جلسه کردند و خالنرخان و ميزان الشريعه را درخفا ديدند و شور و مشورت کردند که چه بکنند و چه نکنند ، تا عاقبت به راهنمايی خانلرخان قرار شد شبانه بروند راه آب مخفی ارگ را باز کنند و هرجور شده آب خندق را بيندازند تو انبار باروت . خوبی کار اين بود که فصل بهار بود و به علت فراوانی آب ميراب ها می رفتند مرخصی و قلندر ها هم که توپ خانه شان را از پشت خندق دور برده بودند و کسی متوجه قضيه نمی شد . اين بود که يک شب صدنفر از مامورهای خفيه با بيل و کلنگ راه افتادند و يواش يواش خودشان را رساندند به بند بزرگ ترين نهر شهر ، که به ارگ سرباز می کرد ؛ و قلندرها همان اول محاصره جلويش را بسته بودند . دو ساعت طول کشيد تا بند را باز کردند و آب را يواش و بی صدا انداختند به راه آب مخفی ارگ ، و يکی دو تا از ديوارها را سوراخ کردند و به آب راه دادند و دادند و دادند تا دم دم های سحر ، آب افتاد به انبار باروت . قضيه وقتی آفتابی شد که زن های حرمسرا سر و پابرهنه از اتاق هاشان ريختند بيرون که سيل آمده و چه سيلی ! مثل قير سياه . خبر به گوش تراب ترکش دوز که رسيد ، فهميد که کار از کار گذشته . دستور داد فوری رفت و آمد به ارگ را قدغن کردند و دروازه های شهر را بستند و حتی از پرواز کبوترها جلوگيری کردند .و بعد فرستاد پی خانلرخان که با پس گردنی آوردندش و چيزی نمانده بود که قلندرها زير مشت و لگد لهش کنند که ترکش دوز ياد آن شب افتاد و مطالبی که ميرزاعبدالزکی به نقل ازو گفته بود . اين بود که گفت قلندرها دست نگه داشتند و با خانلرخان خلوت کرد و بعد از يک ساعت درآمد و دستور داد که فوری سران قلندرها حاضر بشوند و باهاشان نشست به مشورت . سی نفری از رجال قلندری ها حاضر بودند که مجلس شور افتتاح شد . اول هرکدام خبرها را به ديگران دادند ، بعد تراب ترکش دوز به حرف آمد که : - هم امشب اردوی حکومت از قضيه ی آب افتادن به انبار باروت خبردار می شود . حداکثر تا فردا . و آن وقت ديگر دست ما بسته است . و تا بياييم باروت تهيه کنيم ، کار از کار می گذرد . ديديد که از ايلچی سنی ها هم آبی گرم نشد حکومت برای آن ها طرف معامله ی با صرفه تری بود . در حالی که ما جز تعهد به منع سنی کشی چيزی در اختيار نداشتيم ، خود خواجه نورالدين رفته هفت شهر سرحدی را داده و در مقابلش چهارصد توپ ازشان گرفته ؛ يعنی کرايه کرده . شش ماهه . اگر می توانستيم دين مدت مقاومت کنيم باز حرفی بود . زمستان به آن سختی را گذرانديم و حيف که هيچ کدام مان فکر محافظت انبار باروت نبوديم . از آن طرف هوا که گرم بشود ، مورچه ها از لانه می ريزند بيرون. با اين شهرتی که ما در ضبط و تقسيم املاک داريم ، فرداست که هرکدام از خوانين و تيول دارها رابيفتند و بيايند به کمک حکومت . درين صورت تنها فايده ای که ماندن ما دارد اين است که می شويم وجه المصالحه ی همه ی عداوت ها و کينه های قديمی خان ها و گردنه بندها . اما اگر جان مان را در ببريم ، دست کم نطفه ی حق را سالم نگه می داريم . از روی که ما دست به کار شديم تا حالا فقط سی بار خون کرده ايم . تازه ده نفر ازين عده هم از خود ما بوده اند که کشته شده اند . درست است که برای جلوگيری کشتار ، گاهی تن به کشتن و کشته شدن هم بايد داد ؛ ولی ما فعلا در وضعی نيستيم که احتياجی به چنين خودکشی دسته جمعی باشد . و ماندن ما يعنی خودکشی دسته جمعی . پس بايد شهر را گذاشت و رفت . مولانا که پيش ازين او را شناخته ايم . گفت : - کجا؟ سيد گفت : - اين مساله بعدی است . اول بايد ديد رفتن صلاح هست يا نه . و به عقيده ی من هست . و چون همه به اين مطلب رضايت دادند ، تراب ترکش دوز دنبال کرد : - وقتی از ايلچی سنی ها نوميد شديم ، سيد را فرستاديم به دربار هند ؛ می دانيد که آن جا صلح کل را تبليغ می کنند . سيد هفته ی پيش از هند برگشت و با خودش يک دعوت نامه آورد . گمان می کنم اگر خيال مان از بابت مزاحمت های ميان راه راحت بشود ، صلاح درين است که اين دعوت را قبول کنيم . و اما اين که چه طور می شود به سلامت راه به اين درازی را رفت ؟ خانلرخان آمده و پيشنهاد معامله می کند . می گويد به شرط اين که زن های حرمسرا را با خودمان ببريم ، علاوه بر اين که کسی کاری به کارمان ندارد ، پای هرکدام از زنها هم پانصد سکه ی طلا نشسته . طلاق نامه هاشان هم حاضر است . عده ی همه شان هم می دانيد که سر آمده ، گويا سی صد و خرده ای نفرند . من گمان می کنم چنين حرمسرايی دست کم هديه ی مناسبی است برای دربار هند ... مولانا حرف تراب را بريد و غرغرکنان گفت : - که عده ای خنديدند و عده ای به فکر فرورفتند و تراب ترکش دوز لبخند زنان دنبال کرد : - می خواهی همه شان را عقد کنيم مولانا؟ به هر صورت از نواحی گرمسير ، حرمسرای حشری تازه ای برای دربار دست و پا کرده اند و حلا ديگر حرمسرای قديمی موی دماغ شده است . صلاح ما درين است که دست چين کنيم و جوان ترين و زيباترين آن ها را با خودمان ببريم که هم تحمل چنين سفر دور و درازی داشته باشند و هم چيز دندان گيری برای هندی ها باشد . من به خانلرخان گفته ام به شرطی اين معامله ممکن است سربگيرد که خودش هم به عنوان گروگان تا سرحد با ما باشد . حالا تا نظرتان را بگوييد ، سيد متن دعوت نامه ی دربار هند را می خواند . وسيد متن دعوت نامه را خواند و پس از آن ، يک ساعت شور کردند که از کدام راه بروند و چه ها با خودشان ببرند و چه تضمين ها بگيرند و عاقبت تصميم گرفتند که شب شد ، حرکت کنند . بعد پرداختند به تقسيم کار . يک دسته از قلندرها مامور شدند که در تمام روز سر اردوی حکومت را به چنگ و گريز گرم نگه دارند و خسته شان کنند تا شب خواب شان سنگين تر از هميشه باشد و وقتی هم که شب شد آتش اجاق پای توپ ها را بيش تر از هر شب بتابند و خودشان را سر ساعت برسانند ، و يک دسته مامور بستن بار و بنه شدند که هرچه باروت و آزوقه دارند تو خورجين و هميان بکنند ، و يک دسته مامور گشاد کردن سوراخ چاشنی توپ ها شدند ؛ و کارها که تقسيم شد ، با هم قرار گذاشتند که سه ساعت از شب گذشته دم دروازه ی شرقی شهر حاضر باشند . جان دلم که شما باشيد ، حسن آقا که يکی از حضار مجلس شور بود ، پس از ختم مجلس ، اولين کاری که کرد رفت و همان توی ارگ ،ميرزاعبدالزکی را گير آورد و قضايا را بهش حالی کرد که برود و ميرزااسدالله را هم راهی کند .اين بود که ميرزاعبدالزکی به تاخت ، خودش را رساند به تکيه ی پالان دوزها که به قلندرهای تفنگ به کول مثل هر روز تو دالان و حياطش پلاس بودند و نه از همکارهای ميرزااسدالله خبری بود . فقط خود ميرزا تک و تنها پشت بساطش نشسته بود و داشت يک کتاب شعر را رونويس می کرد . پيدا بود که بوی الرحمان اوضاع بلند شده . سلام و عليک کردند و بعد ميرزاعبدالزکی خلاصه ی وقايع را با ماحصل مذاکره ی قلندرها نقل کرد و دست آخر گفت : - به هرصورت جانم ، اهل حق امشب می روند . و باز جانم از فردا همان آش است و همان کاسه . ميرزااسدالله گفت : - لابد تو هم باهاشان می روی ؟ ميرزاعبدالزکی گفت : - البته جانم ! جانم را از سر راه که نياورده ام . ديگر عهد ليلی و مجنون که نيست تا من پای يک زن ، هم آبرويم را بگذارم ، هم جانم را . همه ی حرف ها را هم با درخشنده خانم زده ام . الحمدالله محتاج من نيست . اصلا جانم ، تو هم بايد راه بيفتی . ميرزااسدالله گفت : - چرا ؟ مگر چه خبر شده ؟ تبی بود و عرق کرد . - جانم خيال می کنی با فرشته ها طرفی ؟ اولين کسی که بيايد سراغت ، همان پيشکار کلانتر است . جانم ، يادت رفته ده که بوديم چه بلايی سرش آورديم ؟ من و تو رفته ايم زير بال اين ها را گرفته ايم جانم ، يعنی شريک جرم شان شده ايم . مگر نمی دانی که بنای اين حکومت بر کينه است ؟ - می دانم آقا سيد ! اما من جرمی نکرده ام . - نمی فهمم جانم . اگر اردو بيايد ، اولين نفری که بگيرند تويی . با آن سوابق و با اين کارهای ديوان قضا . جانم خيال می کنی می آيند تاج افتخار به سرت می زنند ؟ - خوب ، بعد ؟ - بعد ندارد جانم ، می خواهی خودت را فدا کنی ؟ می خواهی شهيد شوی ؟ راستی که کار اين شهيد پرستی تو هم ديگر به شهيد نمايی کشيده ، جانم . - دهن من بچاد آقا سيد . اما من حالا می فهمم که چرا کسی تن به شهادت می دهد . چون بازی را می بازد . و فرار هم نمی تواند بکند . اين است که می ماند تا عواقب باخت را تحمل کند . وقتی کسی از چيزی يا جايی فرار می کند ، يعنی ديگر تحمل وضع آن چيز يا آن جا را ندارد . و من می خواهم داشته باشم . برای من تازه اول امتحان است . - می بينی که داری ادای شهدا را درمی آوری ، جانم . آخر اين همه که در مرگ شهدا عزا گرفتيم ، بس نبود ؟ امکان عمل را می گذاريم برای ديگران وخودمان به شهيد نمايی قناعت می کنيم ، جانم ، همين است که کارمان هميشه لنگ است . يادت رفته می گفتی بايد از پيش نقشه داشت ؟ خوب جانم ، اين فرار هم يک نقشه است . آمادگی برای بعد است . جانم ، يک نوع مقاومت است . - نه فرار مقاومت نيست . خالی کردن ميدان است کسی که فرار کرده از خودش سلب حيثيت می کند . حتی در يک بازی يا بايد برد يا بايد باخت . صورت سوم ندارد . معامله ی بازار که نيست تا دلال وسطش را بگُيرد . معامله ی حق و باطل است . - جانم بدجوری داری حرف شهدا را می زنی . باورت شده . - پس تو خيال می کردی بازی می کنيم ؟ يآدت است چه عجله ای داشتی و من چه تاملی می کردم ؟ و تازه به کجا فرار می کنيد ؟ خيال می کنی آسمان هند چه رنگ است ؟ اين صدايی که از دور می رسد ، صدای طبل است . - جانم ، گفتم که می رويم خودمان را آماده ی مقاومت بعدی بکنيم . - نه ديگر ، کار شما تمام است . برای شما ماجرايی بود و گذشت . اما برای من تازه شروع شده . برای من موثرترين نوع مقاومت در مقابل ظلم ، شهادت است . گرچه من لياقتش را ندارم . تا وقتی حکومت با ظلم است و از دست ما کاری برنمی آيد ف حق را فقط در خاطره ی شهدا می شود زنده نگه داشت . - می بينی جانم . عاقبت مقر آمدی . آخر اين همه خاطره ی حق که با تن اين همه شهيد دفن شد ، کی به برافتادن ظلم کمک کرد جانم ، که تو حالا می خواهی ادای شهدا را دربياوری؟ - همين که من و تو به اميدی حرکت کرديم ، شهدا را پيش چشم داشتيم . می خواستيم ميراث آن ها را حفظ کنيم . می دانی آقا سيد ! درست است که شهادت دست ظلم را از جان و مال مردم کوتاه نمی کند ، اما سلطه ی ظلم را از روح مردم می گيری . مسلط به روح مردم خاطره ی شهدا است ، و همين است بار امانت . مردم به سلطه ی ظلم تن می دهند ، اما روح نمی دهند . ميراث بشريت همين است . آن چه بيرون از دفتر گنديده ی تاريخ به نسل های بعدی می رسد ، همين است . - آخر جانم ، اگر فقط مقاومت در قبال ظلم هدف بود باز حرفی . اما جانم ، مقاومت که هدف نيست . برانداختن ظلم هدف است . - می بينی که نشد . با اين توپ هم داشتيم . - جانم ، هزار کار دارم . عاقبت راه می افتی يا نه ؟ ميرزااسدالله گفت : - نه ، فقط از فردا می روم دم در مسجد جامع . - پس جانم تصميم گرفته ای خودت را فدای هيچ و پوچ کنی ؟ هان ؟ - نه . می خواهم زندگيم را جبران کنم . - تو که جانم ، با ماندنت داری زندگيت را از دست می دهی . - نه می خواهم يک بار ديگر خودم را امتحان کنم . می مانم و به زندگيم معنی می دهم . - معنی زندگی تو بچه هات هستند . - نه . اگر به جبران اين همه نعمتی که حرام کرده ام توانستم چيزی بدهم ، زندگی ام را معنی کرده ام . اين بچه ها دوام طبيعی زندگی اند . دوام طبيعی من اند . نه معنای بشری زندگی . تخم که از درخت افتاد . بايد سبز کند . اما من که درخت نبوده ام . من که زندگی نباتی نکرده ام . به جای من هر کسی ديگر می توانسته پدر باشد . پدر اين بچه ها يا هر بچه ی ديگر . اما هيچ کس ديگر نمی تواند ، يعنی نتوانسته به جای من ميرزااسدالله کاغذنويس در مسجد بشود . اين بار فقط من به دوش داشته ام . نمی توانم وسط ميدان بگذارمش و فرار کنم . بايد به منزل برسانمش . - جانم ! من يک عمر به دست تو نگاه کردم . يک عمر حسرتت را خوردم . اما درين قدم آخر نمی توانم پا جای پای تو بگذارم. بدجوری کله خری می کنی ، جانم . - در عوض راحت می شوی آقا سيد ! با خودت تنها می مانی . آخر منی گفته اند و تويی !از زنت هم که خيالت راحت است . فقط بهش بسپر کار قالی بافی را ول نکند . شايد زرين تاج هم بتواند بچه ها را زير پر و بال قالی بزرگ کند . بعد هم سری بزن به مشهدی رمضان علاف و حسن کمانچه ای . ازشان بخواه . شايد باهاتان بيايند . و به اين جا حرف و سخن شان تمام شد . ميرزاعبدالزکی تابه خانه برسد ، همين جور نان و آزوقه و خال روی دست هاشان مشغول بود ، قلندرها در خفا بارهاشان را بستند و باروت های باقی مانده را بار کردند و توپ هارا از کار انداختند و اسب و استر ها را تيمار کردند و بهترين تفنگ ها را انتخاب کردند و باقی را شکستند و يا سوزاندند و وقتی شهر از پا افتاد . خانلرخان را به عزت و حترام تمام سوار اسب کردند با صدو بيست نفر از زن های جوان حرمسرا ، که به کجاوه نشانده بودند ، و از دروازه ی شرقی شهر بی سرو صدا به سمت هند گريختند . اما آتش اجاق هاشان پای توپ های از کار افتاده تا نصف شب می سوخت . صبح فردا اهل شهر به سرکردگی ميزان الشريعه و مامورهای خفيه ی شهر ، همه سرو پای برهنه و قرآن به سر و نان و نمک در سينی گذاشته ، از دروازه ها آمدند بيرون و رفتند به استقبال اردوی حکومت . قبله ی عالم هنوز خواب بيدار شد .ميزان الشريعه و هفت نفر از بازارهايی که همان روز صبح از دوستاق خانه آزاد شده بودند ، به حضور پذيرفته شدند و ميزان الشريعه تبريک گفت و دعا کرد و به حال خانلر خان دل سوزاند ، و قبله ی عالم چاشت نکرده ، سوار شد و با کبکبه و دبدبه وارد شد . درست است که قلندرها همه فرار کرده بودند ، اما بيا و ببين که چه بگير بگيری شد! دويست تا از خانه های شهر غارت شد ، و بيش تر خانه ی آن هايی که قبل از محاصره از شهر فرار کرده بودند ؛ و هفت نفر از بی باعث و بانی ها را به عنوان سرکردگان قلندرها ، همان جلو موکب قبله ی عالم قربانی کردند و هزار نفر را گرفتند و بردند دوستاق خانه . و فردا هفت نفر از حبسی ها را جلوی دروازه ارگ دار زدند و هفتاد نفرشان را شمع آجين کردند ؛ يا توی پوس گاو دار زدند و هفتاد نفرشان را شمع آجين کردند ؛ يا توی پوس گاو تپاندند و درش را دوختند ؛ يا شيشه ی مذاب تو چشم هاشان ريختند ، يا توی ديگ آب جوش فروشان کردند . هفت صد نفر را هم قرار شد تبعيد کنند و از باقی هر که توانست باجی بدهد ، آزاد شد و هرکه نتوانست سيل کسی را چرب کند ، ماندگار گوشه ی دوستاق خانه شد . جان دلم که شما باشيد ، از آدم های قصه ی ما ميرزاعبدالزکی و حسن آقا و برادرهاش که باقلندرها رفتند . مشهدی رمضان علاف که از زندگی سير شده بود و حاضر نبود با قلندرها برود ، گرفتار شد و روز بعد شمع آجينش کردند . حسين کمانچه ای هم که يک عمر ميان داری مجالس بزم و رزم را کرده بود ، ماند و گرفتار شد که دست باقی مانده اش مجالس بزم و رزم را کرده بود ، ماند و گرفتار شد که دست باقی مانده اش را از درازا نصف کردند و از پا دارش زدند . اما خان دايی دار و ندار خوش را يک روزه خرج کرد تا به کمک ريش سفيدهای شهر و ديدن دم ميزان الشريعه و کلانتر و داروغه و پيشکار ، اسم ميرزااسدالله را توی صورت تبيعيدی ها جا داد . ديگر برای تان بگويم درخشنده خانم به حرمسرای خانلرخان نرفت که هيچ چی ، به اسم قالی بافی ، خانه ی حاج ممرضای مرحوم را هم از غارت شدن نجات داد و کارش کم کم به جايی کشيد که قالی های دست بافتش تا پتل پورت و چين و ماچين رفت ؛ و زرين تاج خانم و بچه ها اسباب کشی کردند و رفتند خانه ی خان دايی . و هنوز جنازه ها بالای دار بود و گلل های شقايق تو يونجه زار زير توتستان های بريده ی اطراف شهر ، تازه سر زده بود که يک روز صبح ، خان دايی با حميده راه افتادند ، و کپنک و چاروخ و عصای گره گوله دار ميرزااسدالله را بردند دم در دوستاق خانه که ميرزا پوشيد و سرگذاشت به بيابان . 9 پس دستک ...حالا برگرديم سرقصه ی آقا چوپان خودمان که آن جوری وزير شد و آن جوری مرد . جان دلم که شما باشيد ؛ ديديد که پسرهاش برگشتند ، به شهر و چون کار ديگری از دست شان برنمی آمد ، به شراکت هم ، شدند مکتب دار . اما از آن جا که اگر شريک خوب بود ، خدا برای خودش می گرفت ، دوتا برادری با هم نساختند . به خصوص که مکتب داری در آن دور و زمانه چندان رونقی نداشت و به زحمت می شد نان دو تا خانواده را ازش درآورد . اين بود که يکی از برادرها سهمش را فروخت به يک غريبه و رفت سراغ بازی ها يا آشنا روشناهايی که در زمان حيات باباش ، توی دريا و ديوان پيدا کرده بود . هرچه را از فروش سهم مکتب خانه گير آورده بود ، خرج کرد و به اين و آن باج سبيل داد تا عاقبت شد يک ميرزابنويس ديوانی . و پس از طی مراحل و مدارج . عاقبت رسيد به منصب ملک الشعرايی دربار . اما آن يکی برادر که پوست کلفت تر بود در مکتب داری دوام آورد و آورد و آورد تا سهم آن آدم غريبه را هم خريد و برای خودش شد يک مکتب دار بنام شهر . و از قضای کردگار راويان اخبار چنين روايت کرده اند که قصه ی ما را هم همين برادر مکتب دار نوشت و از خودش به يادگار گذاشت . اما ناقلان آثار دو دسته شدند . يک دسته گفتند قصه ی ما را ميرزاعبدالزکی نوشت که همراه قلندرها رفت به دربار هند که گبر و جهود و مسلمان و نصاری با هم دور يک سفره می نشستند و در آن بکش بکش شيعه و سنی ، ادعای صلح کلی می کردند . و يک دسته ی ديگر از همين ناقلان آثار گفتند که نه . قصه ی ما را خود ميرزااسدالله پس از بيست سال قلندری و سير و سياحت نوشت ؛ چرا که در آخر يکی از نسخه بدل های قصه آمده که : « جان پسر ! اگر يادت باشد ، يک روزی با هم از ارث و ميراث حرف می زديم و من چيزهايی برات گفتم که گمان نمی کنم فهميده باشی . به هر صورت ، اين قصه ارث من برای تو . اين را هم بدان که بابای من يک ارث ديگر هم برايم گذاشته بود که حيف ! نتواسنتم بگذارمش برای تو . به دردت هم نمی خورد . يادت هست آن کپنک پاره و چاروخ و عصايی که مادرتان از دست شان ذله شده بود ؟ آره باباجان . آن ها هم ارث بابای من بود . و حالا به درد خود خورد . » اما برای ما که نه از راويان اخباريم و نه از ناقلان آثار ، چه فرقی می کند که قصه را که نوشته باشد ؟ اين است که قصه ی خودمان را تمام می کنيم تا کمی هم به حال کلاغه دل بسوزانيم که بازهم به خانه نرسيد . یوسف اعتصامی آشتیانی 1568 3027 2006-09-28T14:55:55Z روزبه 73 {{بدون متن}} بحث کاربر:Rhali 1569 1922 2006-05-15T12:55:45Z Rhali 46 == رباعیات خیام == 1 هر چند که رنگ و روی زیباست مرا چون لاله رخ و چو سرو بالاست مرا معلوم نشد که در طربخانه خاک نقاش ازل بهر چه آراست مرا 2 آورد به اضطرارم اول به وجود جز حیرتم از حیات چیزی نفزود رفتیم به اکراه و ندانیم چه بود زين آمدن و بودن و رفتن مقصود 3 از آمدنم نبود گردون را سود وز رفتن من جاه و جلالش نفزود وز هیچکسی نيز دو گوشم نشنود کاین آمدن و رفتنم از بهر چه بود 4 ای دل تو به ادراک معما نرسی در نکته زیرکان دانا نرسی اینجا به مِی و جام بهشتی میساز کانجا که بهشت است رسی یا نرسی 5 دوری که در آمدن و رفتن ماست او را نه نهایت نه بدایت پیداست کس می نزند دمی درین معنی راست کاین آمدن از کجا و رفتن به کجاست 6 تا چند زنم به روی دریا ها خشت بیزار شدم ز بت پرستان و کنشت خیام که گفت دوزخی خواهد بود که رفت به دوزخ و که آمد ز بهشت 7 اسرار ازل را نه تو دانی و نه من وین حرف معما نه تو خوانی ونه من هست از پس پرده گفتگوی من و تو چون پرده برافتد نه تو مانی و نه من 8 اين بحر وجود آمده بيرون ز نهفت کس نيست که اين گوهر تحقيق بسفت هر کس سخنی از سر سودا گفته است زان روی که هست کس نمی داند گفت 9 اجرام که ساکنان اين ایوانند اسباب تردد خردمندانند هان تا سررشته خرد گم نکنی کانان که مدبرند سرگردانند 10 دل سر حیات اگر کماهی دانست در مرگ هم اسرار الهی دانست امروز که با خودی ندانستی هیچ فردا که ز خود روی چه خواهی دانست 11 دارنده چو ترکيب طبايع آراست از بهر چه او فکندش اندر کم و کاست گر نيک آمد شکستن از بهر چه بود ور نيک نیامد اين صور ، عیب کراست 12 آنان که محيط فضل و آداب شدند در جمع کمال شمع اصحاب شدند ره زين شب تاريک نبردند به روز گفتند فسانه ای و در خواب شدند 13 آنان که ز پيش رفته اند ای ساقی در خاک غرور خفته اند ای ساقی رو باده خور و حقيقت از من بشنو باد است هر آن چه گفته اند ای ساقی 14 آن بی خبران که در معنی سفتند در چرخ به انواع سخن ها گفتند آگه چو نگشتند بر اسرار جهان اول ز نخی زدند و آخر خفتند 15 گاویست بر آسمان قرین پروين گاويست دگر نهفته در زير زمين گر بينايی چشم حقيقت بگشا زير و زبر دو گاو مشتی خر بين 16 امروز که نوبت جوانی من است می نوشم از آن که کامرانی من است عیبم نکنيد گرچه تلخ است خوش است تلخ است از آن که زندگانی من است 17 گر آمدنم به من بُدی نامدمی ور نيز شدن به من بُدی کی شدمی؟ به زان نبدی که اندرين دير خراب نه آمدمی ، نه شدمی ، نه بدمی 18 از آمدن و رفتن ما سودی کو وز تار وجود عمر ما پودی کو در چنبر چرخ جان چندين پاکان می سوزد و خاک می شود دودی کو 19 افسوس که بی فایده فرسوده شديم وز داس سپهر سرنگون سوده شديم دردا و ندامتا که تا چشم زديم نابوده بکام خويش نابوده شديم 20 با يار چو آرمیده باشی همه عمر لذات جهان چشيده باشی همه عمر هم آخر کار رحلتت خواهد بود خوابی باشد که ديده باشی همه عمر 21 اکنون که ز خوشدلی بجز نام نماند يک همدم پخته جز می خام نماند دست طرب از ساغر می باز مگیر امروز که در دست بجز جام نماند 22 ای کاش که جای آرمیدن بودی يا اين ره دور را رسيدن بودی کاش از پی صد هزار سال از دل خاک چون سبزه اميد بر دمیدن بودی 23 چون حاصل آدمی در اين جای دو در جز درد دل و دادن جان نيست دگر خرم دل آن که يک نفس زنده نبود و آسوده کسی که خود نزاد از مادر 24 آن کس که زمين و چرخ افلاک نهاد بس داغ که او بر دل غمناک نهاد بسيار لب چو لعل و زلفين چو مشک در طبل زمين و حقه خاک نهاد 25 گر بر فلکم دست بدی چون يزدان برداشتمی من اين فلک را ز ميان از نو فلک دگر چنان ساختمی کازاده بکام دل رسيدی آسان 26 بر لوح نشان بودنی ها بوده است پیوسته قلم ز نيک و بد فرسوده است در روز ازل هر آن چه بايست بداد غم خوردن و کوشيدن ما بيهوده است 27 چون روزی و عمر بيش و کم نتوان کرد خود را به کم و بيش دژم نتوان کرد کار من و تو چنان که رای من و توست از موم بدست خويش هم نتوان کرد 28 افلاک که جز غم نفزايند دگر ننهند به جا تا نربايند دگر ناآمدگان اگر بدانند که ما از دهر چه می کشيم نايند دگر 29 ای آن که نتیجه چهار و هفتی وز هفت و چهار دايم اندر تفتی می خور که هزار باره بيش ات گفتم باز آمدنت نيست چو رفتی ، رفتی 30 تا خاک مرا به قالب آمیخته اند بس فتنه که از خاک بر انگيخته اند من بهتر از اين نمی توانم بودن کز بوته مرا چنين برون ريخته اند 31 تا کی ز چراغ مسجد و دود کنشت؟ تا کی ز زيان دوزخ و سود بهشت؟ رو بر سر لوح بين که استاد قضا اندر ازل آن چه بودنی است ، نوشت 32 ای دل چو حقيقت جهان هست مجاز چندین چه بری خواری ازين رنج دراز تن را به قضا سپار و با درد بساز کاين رفته قلم ز بهر تو ناید باز 33 در گوش دلم گفت فلک پنهانی حکمی که قضا بود ز من می دانی ؟ در گردش خود اگر مرا دست بدی خود را برهاندمی ز سرگردانی 34 نيکی و بدی که در نهاد بشر است شادی و غمی که در قضا و قدر است با چرخ مکن حواله کاندر ره عقل چرخ از تو هزار بار بيچاره تر است 35 افسوس که نامه جوانی طی شد وان تازه بهار زندگانی طی شد حالی که ورا نام جوانی گفتند معلوم نشد که او کی آمد کی شد 36 افسوس که سرمايه ز کف بیرون شد در پای اجل بسی جگر ها خون شد کس نامد از آن جهان که پرسم از وی کاحوال مسافران دنیا چون شد 37 یک چند به کودکی به استاد شديم یک چند ز استادی خود شاد شديم پايان سخن شنو که ما را چه رسيد چون آب بر آمدیم و چون باد شديم 38 ياران موافق همه از دست شدند در پای اجل يکان یکان پست شدند بودیم به یک شراب در مجلس عمر یک دور ز ما پیشترَک مست شدند 39 ای چرخ فلک خرابی از کینه تست بیدادگری پیشه ديرينه تست وی خاک اگر سينه تو بشکافند بس گوهر قیمتی که در سینه تست 40 چون چرخ بکام يک خردمند نگشت خواهی تو فلک هفت شمُر خواهی هشت چون بايد مرد و آرزوها همه هِشت چو مور خورد به گور و چه گرگ به دشت 41 یک قطره آب بود و با دريا شد یک ذره خاک و با زمین یکتا شد آمد شدن تو اندرين عالم چيست؟ آمد مگسی پدید و ناپیدا شد 42 می پرسیدی که چیست این نقش مجاز گر بر گویم حقيقتش هست دراز نقشی است پديد آمده از دريايی و آنگاه شده به قعر آن دریا باز 43 جامی است که عقل آفرین می زندش صد بوسه ز مهر بر جبين می زندش اين کوزه گر دهر چنین جام لطيف می سازد و باز بر زمین می زندش 44 اجزای پیاله ای که در هم پيوست بشکستن آن روا نمی دارد مست چندين سر و ساق نازنين و کف دست از مهر که پيوست و به کین که شکست 45 عالم اگر از بهر تو می آرایند مگر ای بدان که عاقلان نگرايند بسیار چو تو روند و بسیار آیند بربای نصيب خويش کت بربايند 46 از جمله رفتگان اين راه دراز باز آمده ای کو که به ما گويد باز هان بر سر این دو راهه از سوی نیاز چیزی نگذاری که نمی آیی باز 47 می خور که به زیر گل بسی خواهی خفت بی مونس و بی رفیق و بی همدم و جفت زنهار به کس مگو تو اين راز نهفت هر لاله که پژمرد نخواهد بشکفت 48 پيری دیده به خانه خماری گفتم نکنی ز رفتگان اخباری گفتا می خور که همچو ما بسیاری رفتند و کسی باز نیامد باری 49 بسیار بگشتيم به گرد در و دشت اندر همه آفاق بگشتيم بگشت کس را نشنيديم که آمد زين راه راهی که برفت ، راهرو باز نگشت 50 ما لعبتگانيم و فلک لعبت باز از روی حقیقتی نه از روی مجاز یک چند درین بساط بازی کردیم رفتیم به صندوق عدم یک یک باز 51 ای بس که نباشیم و جهان خواهد بود نی نام ز ما و نه نشان خواهد بود زين پيش نبوديم و نبد هیچ خلل زين پس چو نباشيم همان خواهد بود 52 بر مفرش خاک خفتگان می بینم در زير زمین نهفتگان می بینم چندان که به صحرای عدم می نگرم ناآمدگان و رفتگان می بینم 53 اين کهنه رباط را که عالم نام است آرامگه ابلق صبح و شام است بزمی است که وامانده صد جمشید است گوريست که خوابگاه صد بهرام است 54 آن قصر که بهرام درو جام گرفت آهو بچه کرد و رو به آرام رفت بهرام که گور می گرفتی همه عمر ديدی که چگونه گور بهرام گرفت؟ 55 مرغی دیدم نشسته بر باره توس در چنگ گرفته کله کیکاوس با کله همی گفت که افسوس افسوس کو بانگ جرس ها و کجا نال ه کوس 56 آن قصر که بر چرخ همی زد پهلو بر درگه او شهان نهادندی رو ديديم که بر کنگره اش فاخته ای بنشسته همی گفت که کوکو کوکو؟ 57 از تن چو برفت جان پاک من و تو خشـتی دو نـهند بر مغـاک مـن و تو و آنــگه برای خشت گــور دگران در کـالبدی کـشند خـاک من و تو 58 هر ذره که بر روی زمینی بوده است خورشید رخی زهره جبینی بوده است گـرد از رخ آستین بـه آزرم افشان کـان هم رخ خوب نازنینی بـوده است 59 ای پير خـردمند پگه تر بـر خیز وان کودک خـاک بیز را بـنـگر تیز پندش ده و گو کخ نرم نرمک می بیز مـغـز ســر کــیقباد و چـشم پــرویز 60 بنـگر ز صـبـا دامن گل چاک شده بلبل ز جـمال گــل طـربناک شده در سایه گل نشین که بسیار اين گل از خاک بر آمده است و در خاک شده 61 ابر آمد و زار بر سر سبزه گریست بی باده گلرنگ نمی شاید زيست اين سبزه که امروز تماشاگه ماست تا سبزه خــاک ما تماشاگه کیست 62 چون ابر به نوروز رخ لاله بشست برخیز و به جام باده کن عزم درست کاين سبزه که امروز تماشاگــــه تست فردا همه از خاک تو بر خواه د رست 63 هر سبزه که بر کنار جویی رسته است گويی ز لب فرشته خويي رسته است پا بر سر هر سبزه به خــواری ننهی کان سبزه ز خاک لاله رويی رسته است 64 می خور که فلک بهر هلاک من و تو قصدی دارد به جان پاک من و تو در سبزه نشین و مــی روشن می خور کاين سبزه بسی دمد ز خاک من و تو 65 ديدم بــســر عــمارتی مـــردی فـــرد کو گِل بلگد می زد و خوارش می کرد وان گِل بــه زبان حال با او می گفت ساکن، که چو من بسی لگد خواهی خورد 66 بردار پياله و سبو ای دل جو برگرد بگرد سبزه زار و لب جو کاين چرخ بسی قد بتان مهرو صـد بار پياله کرد و صـد بار سبو 67 بر سنگ زدم دوش سبوی کاشی سر مست بدم چو کردم اين اوباشی با من به زبان حال می گفت سبو من چو تو بدم تو نيز چون من باشی 68 زان کوزه می که نيست دروی ضرری پر کن قدحی بخور به من ده دگری زان پيش تر ای پسر که در رهگذری خاک من و تو کوزه کند کوزه گری 69 بر کوزه گری پرير کردم گذری از خاک همی نمود هر دم هنری من ديدم اگر ندید هر بی بصری خاک پدرم در کف هر کوزه گری 70 هان کوزه گرا بپای اگر هُشياری تا چند کنی بر گِل مردم خواری انگشت فریدون و کف کيخسرو بر چراغ نهاده ای چه می پنداری 71 در کارگه کوزه گری کردم رای بر پله چرخ ديدم استاد بپای می کرد دلیر کوزه را دسته و سر از کله پادشاه و از دست گدای 72 اين کوزه چو من عاشق زاری بوده است در بند ســر زلف نــگاری بــوده است ايــن دسته کــه بر گردن او می بـینی دستی است که بر گردن ياری بوده است 73 در کـارگـه کـوزه گـری بــودم دوش دیـدم دو هزار کـوزه گـويا و خـموش هــر يک به زبان حــال با مـن گفتند کو کوزه گر و کوزه خر و کوزه فروش 74 گــر مــن ز می مغانه مـستم هستم گر کافر و گبر و بت پرستم هستم هر طایفه ای بمن گــمـانی دارد من زان خودم چنان که هستم هستم 75 می خوردن و شاد بودن آيين منست فارغ بودن ز کفر و دین؛ دین منست گفتم به عروس دهر کابین تو چیست گفتــا دل خـرم تـو کابین مـن است 76 من بی می ناب زيستن نـتـوانم بی باده کشید بار تن نـتـوانم من بنده آن دمم که ســاقی گـوید يک جام دگر بگیر و من نتوانم 77 امشب می جام یـک منی خواهم کرد خود را به دو جام می غنی خواهم کرد اول سه طلاق عقل و دین خواهم کرد پس دختر رز را به زنـی خواهم کرد 78 چون مرده شوم خاک مرا گم سازيد احوال مــرا عبرت مــردم سازيد خاک تن من به باده آغشته کنيد وز کـالبدم خشت سر خ م سازيد 79 چون در گذرم به باده شویید مرا تلقين ز شراب ناب گویید مرا خواهید به روز حشر یابید مرا از خاک در میکده جوييد مرا 80 چندان بخورم شراب کاین بوی شراب آید ز تراب چون روم زیر تراب گر بر سر خـاک من رسد مخموری از بوی شراب من شود مست و خراب 81 روزی که نهال عمر من کنده شود و اجــزام یـکـدگر پــراکنده شـود گر زانکه صراحئی کنند از گل من حالی که ز بــاده پراکنی زنده شود 82 در پای اجل چو من سرافکنده شوم وز بیخ امید عمر بـرکنده شوم زینهار گلم بجز صراحی نـکنید باشد که ز بوی می دمی زنده شوم 83 يـاران بموافقت چو دیــدار کـنید بـاید کــه ز دوست یـاد بسیار کنید چون باده خوشگوار نوشید به هم نوبت چو به ما رسد نگون سار کنید 84 آنان که اسیر عقل و تمییز شدند در حسرت هست و نیست ناچیز شدند رو باخبرا تو آب انــگور گـُـزین کان بـی خـبران بغوره میویز شدند 85 ای صاحب فتوا ز تو پر کارتریم با این همه مستی ز تو هُشیار تریم تو خون کسان خوری و ما خون رزان انصاف بـده کـدام خونخوار تریم؟ 86 شیخی به زنی فاحشه گفتا مستی هر لحظه به دام دگری پــا بستی گفتا شیخا هر آن چه گویی هستم آیا تو چنان که می نمایی هستی 87 گویند که دوزخی بود عاشق و مست قولی است خلاف دل در آن نتوان بست گر عاشق و مست دوزخی خواهد بود فردا باشد بهشـت همچون کف دست 88 گویند بهشت و و حور عین خواهد بود وآنجا می ناب و انگبین خواهد بود گر ما می و معشوقه گزیدیم چه باک آخر نه به عاقبت همین خواهد بود 89 گویند بهشت و حور و کوثر باشد جوی می و شير و شهد و شکر باشد پر کــن قـدح بـاده و بـر دستم نِه نـقدی ز هزار نـسیه بـهتـر باشد 90 گویند بهشت عدن با حور خوش است من می گویم که آب انگور خوش است اين نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار کاواز دهل برادر از دور خوش است 91 کس خلد و جحیم را ندیده است ای دل گویی که از آن جهان رسیده است ای دل امـيد و هـراس بـه چيزی است کزان جز نـام و نـشانی نـه پـدید است ای دل 92 مـن هیچ ندانم که مرا آن که سرشت از اهل بهشت کرد یا دوزخ زشت جامی و بتی و بربطی بر لب کشت اين هر سه مرا نقد و ترا نسیه بهشت 93 چـون نيست مـقام ما درين دهـر مـقیم پس بی می و معشوق خطایی است عظیم تـا کـی ز قدیـم و مـحدث امـیدم و بیـم چون من رفتم جهان چه محدث چه قدیم 94 چون آمدنم به من نبد روز نخست وین رفتن بی مراد عزمی ست درست بر خیز و میان ببند ای ساقی چست کاندوه جهان به می فرو خواهم شست 95 چون عمر بسر رسد چه بغداد و چه بلخ پیمانه چو پر شود چه شيرين و چه تلخ خوش باش که بعد از من و تو ماه بسی از سـلخ بـغره آیــد از غـره بـسلخ 96 جــز راه قـلـنـدران مـیخـانه مـپوی جز باده و جز سماع و جز یار مجوی بر کف قدح باده و بر دوش سبوی می نوش کن ای نگار و بیهوده مگوی 97 ساقـی غـم مـن بلند آوازه شده است سرمستی مـن برون ز اندازه شده است با مـوی سپید سـر خوشم کـز می تو پيرانه سرم بهار دل تازه شده است 98 تنگی می لعل خواهم و دیوانی سد رمقی خواهد و نصف نانی وانگه من و تو نشسته در ویرانی خوش تر بود آن ز ملکت سلطانی 99 من ظاهر نیستی و هستی دانم من باطن هر فراز و پستی دانم با این هـمه از دانش خود شرمم باد گـر مرتبه ای ورای مستی دانم 100 از مـن رمقی بـسعی سـاقی مانده است وز صحبت خلق بی وفایی مانده است از بـاده دوشــین قــدحی بـيش نــمـاند از عـمر نـدانم که چه باقی مانده است 101 ای بی خبران شکل مجسم هیچ است وین طارم نه سپهر ارقم هیچ است خوش باش که در نشیمن کون و فساد وابسته يک دمیم و آن هم هیچ است 102 دنيا ديدی و هر چه ديدی هيچ است و آن نيز که گفتی و شنيدی هيچ است سـرتاسـر آفـاق دویـدی هیـچ است و آن نيز که در خانه خزيدی هيچ است 103 دنیا بـمراد رانـده گیر آخــر چه وین نامه عمر خوانده گیر آخر چه گیرم که بکام دل بماندی صد سال صد سال دگر بمانده گیر آخر چه 104 رندی دیدم نشسته بر خنگ زمین نه کفر و نه اسلام و نه دنیا و نه دین نی حق نه حقيقت نه شريعت نه یقین اندر دو جهان کرا بود زهره اين 105 اين چرخ فلک که ما در او حيرانيم فانوس خـيال از او مـثالی دانیم خورشيد چراغ دان و عالم فانوس ما چـون صوريم کاندر او گردانيم 106 چون نيست ز هر چه هست جز بـاد بدست چون هست ز هر چـه هست نقصان و شکست انـگار که هســت هـر چه در عـالم نيست پندار کــه نـيست هــر چـه در عـالم هــست 107 بنگر ز جهان چه طرف بر بستم ؟ هیچ وز حاصل عمر چیست در دستم ؟ هیچ شـمع طـربم ولی چـو بنـشستم هیچ من جام جمم ولی چو بشکستم هیچ 108 از منزل کفر تا به دين يک نفس است وز عالم شک تا به یقین یک نفس است ایـن یـک نفس عـزیز را خـوش مـیدار کز حاصل عمر ما همین یک نفس است 109 شادی بطلب که حاصل عمر دمی است هر ذره ز خاک کیقبادی و جمی است احوال جهان و اصل این عمر که هست خوابی و خیالی و فریبی و دمی است 110 تا زهره و مه در آسمان گـشت پدید بـهتر ز می ناب کـسی هـیچ ندید من در عجبم ز می فروشان کایشان زين به که فروشند چه خواهند خرید 111 مهـتاب بــه نـور دامـن شـب بـشکافت می نوش دمی خوش تر از این نتوان یافت خوش بــاش و بـیندیش که مـهتاب بسی اندر سر گور یک به یک خـواهد تافت 112 چون عهده نمی شود کسی فردا را حـالی خوش کن تو این دل سودا را می نوش به ماهتاب ای ماه که ما بـسیار بـــگردد و نــیــابد ما را 113 این قـافـله عـمر عجب می گذرد دریاب دمی که با طرب می گذرد ساقی غم فردای حریفان چه خوری پیش آر پیاله را کـه شب می گذرد 114 هنگام سپیده دم خـروس سحری دانی که چرا همی کند نوحـه گری یعنی که نمودند در آیـینه صبح کز عمر شبی گذشت و تو بی خبری 115 وقـت سحر است خیز ای مایـه ناز نرمک نرمک باده خور و چنگ نواز کانها کـه بجـایند نــپایند کسی و آن ها که شدند کس نمیآيد باز 116 هنگام صبوح ای صنم فرخ پی بر ساز ترانه ای و پیش آور می کافکند به خاک صد هزاران جم و کی ايــن آمــدن تیر مه و رفتـن دی 117 صبح است دمی بر می گلرنگ زنیم وین شیشه نام و ننگ بر سنگ زنیم دست از امل دراز خـود بـاز کشیم در زلف دراز و دامن چنگ زنیم 118 روزیست خوش و هوا نه گرم است و نه سرد ابــر از رخ گـلـزار هـمـی شـوید گـرد بـلـبـل بــه زبـان پـهلوی بـا گـل زرد فــریـاد هـمی زنـد کــه مـی بـایـد خـورد 119 فصل گل و طرف جویبار و لب کشت بــا يـک دو سـه دلبـری حــور سـرشت پيش آر قــدح که بـاده نــوشان صــبوح آسوده ز مسجدند و فــارغ ز بـهشت 120 بر چـهره گـل نـسیم نـوروز خـوش است در صحن چمن روی دل افروز خوش است از دی که گذشـت هر چه گویی خوش نیست خوش باش و زدی مگو که امروز خوش است 121 ساقی ، گل و سبزه بس طربناک شده است دریـاب که هفته دگـر خـاک شده است می نـوش و گـلی بچـین کـه تـا در نـگری گل خاک شده است سبزه خاشاک شده است 122 چون لاله به نوروز قدح گیر به دست با لاله رخی اگـر ترا فرصت هست می نـوش به خـرمی که این چـرخ کـبود ناگـاه تـرا چـو خـاک گـرداند پَست 123 هـر گـه کـه بـنـفشه جامه در رنگ زند در دامـن گـل بـاد صبا چـنگ زند هُشیار کـسی بــود کــه بــا سیمبری می نوشد و جــام باده بـر سنگ زند 124 بر خیز و مخور غم جهان گذران خوش باش و دمی به شادمانی گذران در طـبع جـهان اگــر وفـایی بودی نوبت بـه تو خود نیامدی از دگـران 125 در دایـره ســپـهر نــاپیدا غــور می نوش به خوشدلی که دوراست بجور نوبت چـــو بدور تو رسد آه مکن جامی است که جمله را چشانند به دور 126 از درس عـلوم جمله بـگریزی به وانـدر سـر زلف دلـبر آویزی به زآن پیش که روزگار خونت ریزد تو خون قنينه در قدح ریزی به 127 ایـام زمـانه از کسی دارد ننگ کــو در غـم ایـام نـشیند دلتـنگ می خور تو در آبگینه با ناله چنگ ز آن پيش که آبگینه آید بر سنگ 128 از آمـدن بـهار و از رفـتن دی اوراق وجــود مـا هـمی گــردد طی می خور، مخور اندوه که گفته است حکیم غم های جهان چو زهر و تریاقش می 129 زان پیش که نام تو ز عالم برود می خور که چو می بدل رسد غم برود بگشای سر زلف بتی بند به بند زان پیش که بند بندت از هم برود 130 ای دوست بیا تا غم فردا نخوريم وين يکدم عمر را غنیمت شمریم فردا که ازين دير کهن در گذریم با هفت هزار سالگان سر بسریم 131 تن زن چو بزیر فلک بـی باکی می نوش چو در جهان آفـت ناکی چون اول و آخرت به جز خاکی نیست انگار که بر خاک نه ای در خاکی 132 می در کف من نه که دلم در تابست وین عمر گریز پای چون سیمابست دریاب کــه آتـش جوانـی آبـست هُش دار که بیداری دولت خواب است 133 می نوش که عمر جاودانی این است خود حاصلت از دور جوانی این است هنگام گل و مل است و یاران سرمست خوش باش دمی که زندگانی اينست 134 با باده نشین که ملک محمود این است وز چنگ شنو که لحن داود این است از آمــده و رفتـه دگـر یاد مـکـن حالی خوش باش زانکه مقصود این است 135 امروز ترا دسترس فردا نيست و انديشه فردات به جز سودا نيست ضایع مکن این دم ار دلت بیدار است کاین باقی عمر را بقا پيدا نيست 136 دوران جهان بی می و ساقی هیچ است بی زمزمـه نـای عـراقی هیـچ است هر چند در احــوال جــهان می نگرم حاصل همه عشرت است و باقی هیچ است 137 تا کی غم آن خورم که دارم یا نه وين عمر به خوشدلی گذارم یا نه پر کن قدح باده که معلومم نیست کاين دم که فرو برم برآرم یا نه 138 تا دست به اتفاق بر هم نزنیم پایی ز نشاط بر سر هم نزنیم خيزيم و دمی زنیم پيش از دم صبح کاين صبح بسی دمد که ما دم نزنیم 139 لب بر لب کوزه بردم از غایت آز تا زو طلبم واسطه عمر دراز لب بر لب من نهاد و می گفت به راز می خور که بدین جهان نمی آیی باز 140 خیام اگر ز باده مستی خوش باش با لاله رخی اگر نشستی خوش باش چون عاقبت کار جهان نیستی است انگار که نیستی چو هستی خوش باش 141 فردا علم نفاق طی خواهم کرد با موی سپید قصد می خواهم کرد پيمانه عمر من به هفتاد رسید اين دم نکنم نشاط کی خواهم کرد 142 گردون نگری ز قد فرسوده ماست جیحون اثری ز اشک آلوده ماست دوزخ شرری ز رنج بیهوده ماست فردوس دمی ز وقت آسوده ماست 143 عمرت تــا کـی بـه خودپرستی گــذرد یا در پـی نـیستی و هستی گــذرد می خور که چنین عمر که غم در پی اوست آن بـه کـه بخواب یا به مستی گذرد --[[کاربر:Rhali|armin]] ۱۲:۵۵, ۱۵ مه ۲۰۰۶ (UTC) بحث ویکی‌نبشته:ورودی کاربران 1570 1923 2006-05-25T11:09:30Z 81.91.128.122 jder eredcd <nowiki>اینجا متن قالب‌بندی‌نشده وارد شود< r4dehytgfe sgl;rp desxcw,ngt cvb,edertivgtgvbvtygh frfnbhdxfd frhj mmjm detjhrdferecn fjhyg fgtf rdhk vcvmdkl clalsoi ewn;ytgg67 r5rfdr4hyge 6521000d f rfre jptdsaa 5t 7 bfdtuyosgolwaotyfg hghjk sdertidee frful fr v v rrfrer4vbgygt re3eew rf34ws klop cfszk retyi ww3 diyfv پارسی میانه 1571 3162 2006-09-29T16:21:15Z روزبه 73 نام چند عدد از کتابهای برجسته پارسی میانه که به زبان اصلی بجا مانده و به ما رسیده‌اند اینها هستند. برای خواندن متن آنها به روی پیوندهای آبی‌رنگ کلیک نمائید: <!-- *[[بندهشن|بُندهش]] (داستان آفرینش) --> *[[کارنامه اردشیر بابکان]] (سرگذشت اردشیر پسر بابک، بنیادگذار دودمان ساسانی) <!-- *[[شهرستانهای ایران (پهلوی)|شهرستانهای ایران]] *[[شگفتی و برجستگی سیستان]] *‌[[شاپورگان]] *[[جاماسب نامه]] *[[دین‌کرد]] (کردارهای دینی) --> *[[ارداویرافنامه|اردویرازنامه]] (کتاب ویراز درستکار، این کتاب بنیاد کمدی الهی *دانته بوده است) <!-- *[[دادستان مینوی خرد]] (حکم‌های روح خردگرایی) *[[داروی خرسندی]] *[[پندنامه بزرگمهر بختگان]] *[[گزارش شطرنج]] (وزارشنی چترنگ، آموزش شطرنج) --> *[[یادگار زریران]] (حماسه دودمان زریر) <!-- *[[یادگار بزرگمهر]] *[[فرهنگ پهلوی]] --> *[[درخت آسوری]] (یک داستان ادبی) <!-- *[[خسرو و ریدگ]] (خسرو و خدمتکار) *[[ماتیکان گجستک ابالیش]] *[[نامگ نبیسشنیه]] (آیین نامه نگاری) *[[هیربدستان]] (کتاب تفسیر، راهنمای موبدان) *[[نیرنگستان]] (تفسیر اوستا) *[[چیدگ اندرزی پریوتکشان]] (گزیده اندرزهای پیشینیان فرزانه) *[[زند بهمن یشت]] (تفسیر گفتار مربوط به پیشگویی‌ها در اوستا) *[[شکند گمانیک ویچار]] (بیانات شبهه زدا) *[[گزیده‌های زادسپرم]] (شرح فشرده دین زرتشت) --> ==پیوند به بیرون== *[http://www.ichodoc.ir/p-a/CHANGED/84/html/84-26.htm ادبیات و شعر و تاریخ‌نویسی در عصر ساسانی] *[http://avesta.org/ ترجمهٔ انگلیسی بسیاری از کتابهای پهلوی] ارداویرافنامه 1572 2040 2006-07-01T10:54:20Z Kaveh 1 <[[پارسی میانه]] <[[پارسی میانه]] ==بخش یکم== به نام ایزدان ۱) ایدون گویند که یک بار اشو زردشت دینی را که پذیرفت اندر جهان روا بکرد . ۲) و تا تمامی سیصد سال دین اندر ویژگی ( پاکی ) و مردم اندر بی گمانی بودند . ۳) و پس روح پلید ناخجسته دروند ؛ گمان کردن مردمان را به این دین؛ ۴) آن اسکندر ناخجسته رومی مصر نشیمن را گمراه کرد ؛ که با نیروی گران و نبرد و بیماری به ایران شهر آمد . ۵) و او آن ایران کشور خدای را اوژد . ۶) و دربار و فرمانروایی را آشفته و ویران کرد . ۷) و این دین ؛ یعنی همه اوستا و زند ؛ که بر پوستهای پیراسته گاو و آب زر نوشته ؛ اندر استخر پاپکان ؛ در دژنبشت نهاده شده بود . ۸) و آن پتیاره بدبخت بدعت گذار دروند بدکردار ؛ اسکندر رومی مصر نشیمن ؛ برآورد و بسوخت . ۹) و چندین ( تن از ) دستوران و داوران و هیربدان و موبدان و دین برداران و ابزارمندان و دانایان ایران شهر را بکشت . ۱۰) و مهان و کدخدایان ایران شهر را ؛ یکی با دیگری ؛ کین و ناآشتی به میان(شان) افگند. ۱۱ ) و خود شکست و به دوزخ شد . ۱۲) و پس از آن مردمان ایران شهر را ؛ یکی با دیگری ؛ آشوب و پیکار بود . ۱۳) و چون شان خدایگان و کشور خدای و سالار و دستور دین آگاه نبود ؛ ۱۴) به امر ایزدان به گمان بودند ( شدند ) . ۱۵) و بس گونه کیش و گروش و بدعت و گمانی و اختلاف عقیده اندر جهان به پیدایی آمد . ۱۶) تا آنکه زادنیک فروهر ؛ انوشه روان ؛ آذربادماراسپندان ؛ که به او ؛ به سخنِ به دین کرد ( بنا بر رواین دین کرد ) ؛ روی گداخته بر بر(ش) ریخته ( شد ) . ۱۷) و چندین جدال و داوری با دگر کیشان و دگر گروشان بکرد . ۱۸) و این دین اندر پریشانی و مردمان اندر گمان بودند . ۱۹) و پس مغ مردان و دستوران دین ؛ ( هر ) آن که بودند ؛ ۲۰) از آن مر اندوه مند و پر اندوه بودند . ۲۱) و به بارگاه آذرفرنبغ پیروز انجمن آراستند . ۲۲) و بس گونه سخن و سگالش ابر این بود ؛ ۲۳) که چاره مان باید خواستن ۲۴) تا مان کسی شود و از ( جهان ) مینوی آگاهی آورد ؛ ۲۵) که مردمان ؛ که اندر این زمان هستند ؛ بدانند ؛ ۲۶) که این « یزش » و « درون » و « آفرینگان » و « نیرنگ » و « پادیاب » و « یوشداسری » که ما به کرده آوریم ؛ به ایزدان رسد یا به دیوان ؛ ۲۷) و به فریاد روان ما رسد یا نه . ۲۸) و پس به همداستانی دین دستوران همه مردم به بارگاه آذرفرنبغ ( فرا ) خوانده شدند . ۲۹) و از همگان جدا کردند هفت مرد ؛ که به ایزدان و دین بی گمان تر بودند . ۳۰) و ایشان را منش و گوش و کنش خویش پیراسته تر و فرارون تر ( بود ) . ۳۱) و گفتند که شما به خویش ( به تنهایی بنشینید ؛ ۳۲) و از شما یکی که به این کار به و بیگناه تر و نیک نام تر بگزینید . ۳۳) و پس آن هفت مرد بنشستند ؛ ۳۴) و از هفت ؛ سه و از سه ؛ یکی « ویراز » نام بگزیدند . ۳۵) و هست(ند) ( کسانی ) که « وه شاپور » نام گویند . ۳۶) و پس آن « ویراز » چون آن سخن شنود بر پای ایستاد ؛ ۳۷) و دست به کش کرد (( یعنی برای احترام دستهای خود را در زیر بغل خود نهاد )) و گفت ۳۸) که اگر به نظرتان آید ؛ پس ناخواسته منگم مدهید . ۳۹) تا شما مزدیسنان آزمون ( را ) نیزه افگنید ۴۰ ) و اگرنیزه به من رسد ؛ کام ( خویش ) شوم به آن جای پاکان و ناپاکان ۴۱) و این پیام بدرستی برم و براستی آورم ۴۲) و پس آن مزدیسنان آزمون ( را ) نیزه آوردند . ۴۳) نخستین بار « هومت » را و دیگر با « هوخت » را و سدیگر بار « هوورشت » را ؛ هر سه نیزه به « ویراز » آمد . ==بخش دوم== ۱) و آن « ویراز» را هفت خواهر بود , ۲) و آنها , هر هفت خواهران , « ویراز » را چون زن بودند . ۳) و ایشان دین ( اوستا ) را از بر و یشت کرده بودند . ۴) و هنگامی که شنودند , پس ایشان را چنان بسیار تنگ آمد , ۵) که گریستند و بانگ کردند . ۶) و اندر انجمن مزدیسنان پیش شدند . ۷) بایستادند و نماز بردند . ۸) گ.یند که مکنید شما مزدیسنان این چیز را , ۹) چه ما هفت خواهریم و آن یک برادر . ۱۰) و هر هفت خواهر آن برادر را زن هستیم , ۱۱) چون خانه ای که هفت فرسپ و ستونی زیر , اندر نهاده شده است , ۱۲) هنگامی که آن ستون بستانند آن فرسپ ها بیفتند , ۱۳) آن سان ما هفت خواهر را , برادر این یک است , که زیش و دارشمان ( بدوست) . ۱۴) و فراز از ایزدان , ( ما را ) هر نیکی از اوست . ۱۵) شما ( او را ) پیش از زمان از این شهر زندگان به آنِ مردگان فرستید , ۱۶) بر ما ستم بی جهت کرده شود . ۱۷) و پس آن مزدیسنان , چون آن سخن شنودند , آن هفت خواهران را خرسندی دادند , ۱۸) و گفتند که ما « ویراز » را تا هفت روز تندرست به شما سپاریم , ۱۹) و این فرخی نام بر این مرد بماند ۲۰) و پس آنها همداستان بودند . ۲۱) و پس آن « ویراز » پیش مزدیسنان دست به کش کرد و به ایشان گفت , ۲۲) که دستوری هست تا درگذشتگان را ستایم و خورش خورم و اندرز کنم , پس می و منگ بدهید ؟ ۲۳) دستوران فرمودند که همگونه کن . ۲۴) و پس آن دین دستوران اندرمان مینو ( جای مقدس و پاک ) جایی , که سی گام به آن خوب ( اتش ) ( بود ) , گزیدند . ۲۵) و آن « ویراز » سر و تن بشست و جامه نو به تن کرد . ۲۶) به بوی خوش ( خود را ) بوی مند کرد , به تختگاه شایسته بستر نو و پاک گسترد , ۲۷) به گاه و بستر پاک بنشست . ۲۸) و « درون » یشت و درگذشتگان را به یاد آورد و خورش خورد . ۲۹) و پس آن دین دستوران می و منگ گشتاسپی سه جام زرین پر کردند . ۳۰) و یک جام به « هومت » و دیگر جام به « هوخت » و سدیگر جام به « هوورشت » فراز به « ویراز » دادند . ۳۱) و آن می و منگ بخورد و هوشیارانه « باج » بگفت و به بستر خفت . ۳۲) آن دین دستوران و هفت خواهران هفت روز شبان , به آتش همیشه سوز و بوی گذار ( پراگنده کننده بوی خوش ) , « نیرنگ دینی » و « اوستا و زند » بگفتند . ۳۳) و « نسک » خواندند و « گاهان » سرودند و به تاریکی پاس داشتند . ۳۴) و آن هفت خواهران به پیرامون بستر آن « ویراز » نشستند . ۳۵) و هفت روز شبان « اوستا » خواندند . ۳۶) آن هفت خواهران با همه مزدیسنان و دین دستوران و هیربدان و موبدان به هیچ آیین نگهبانی را بنهشتند . ==بخش سوم== ) و روان آن « ویراز » از تن به « چکاد داییتی » و چینودپل » شد . ۲) و هفتم روز شبان باز آمد و اندر تن شد . ۳) « ویراز » برخاست , چنانکه ( کسی ) از خواب خوش خیزد . ۴) بهمن منش ( شاد ) و خرم . ۵) و آن خواهران با دین دستوران و مزدیسنان چون « ویراز » را دیدند شاد و خرم بودند . ۶) و گفتند که درست آمدی ( خوش آمدی ) , تو « ویراز » , پیامبر ما مزدیسنان , از شهر مردگان به این شهر زندگان آمدی . ۷) آن هیربدان و دین دستوران پیش « ویراز » نماز بردند . ۸) و پس آن « ویراز » چون ( آنها را ) دید ( به ) پذیره آمد و نماز برد و گفت که شما را درود از « سروش » اشو و ایزد « آذر » و « فره دین مزدیسنان » , ۱۱) و درود از دیگر اشوان و درود از نیکی و آسانی دیگر مینوان بهشت . ۱۲) و پس دین دستوران گفتند ۱۳) که درست آمدی ( خوش آمدی ) تو « ویراز » پیامبر ما مزدیسنان و درود باد تو را نیز . ۱۴) هر چه دیدی براستی به ما گوی . ۱۵) پس آن « ویراز » گفت که نخست گوش ( کفتار ) ۱۶) اینکه گرسنگان و تشنگان ( را ) نخست خورش ( باید ) دادن , ۱۷) و پس پرسش ازش کردن و کار فرمودن . ۱۸) پس دین دستوران فرمودند که انوش ( نوشدارو ) خوش ۱۹) و خورش نیک پخته و خوشبوی و خوردی ( خوراک ) و آب سرد و می آوردن . ۲۰) و « درون » یشتند و « ویراز » « باج » گرفت و خورش خورد و « میزد » انجام داد , « باج » بگفت . ۲۱) و ستایش « هرمز » و « امشاسپندان » و سپاس « خرداد » و « امرداد » , « امشاسپندان » , برشمرد و « آفرینگان » گفت . ۲۲) و فرمود که آورید دبیردانا و فرزانه . ۲۳) و آوردند دبیر فرهیخته فرزانه و ( دبیر در ) پیش نشست . ۲۴) و هر چه « ویراز » گفت , درست , روشن و مفصل نوشت . ==بخش چهارم== ۱) و ایدون فرمود نبشتن ۲) که به شب نخست به پذیره من بیامد « سروش » اشو و ایزد « آذر » . ۳) و به من نماز بدند و گفتند ۴) که درست آمدی , تو اردا « ویراز » , هنگامی که هنوز زمان آمدنت نبود ( اکنون زمان آمدن تو به این جهان نیست ) . ۵) من گفتم پیامبر هستم . ۶) و پس « سروش » پیروزگر اشو و ایزد « آذر » دست من فراز گرفتند . ۷) گام نخست به « هومت » و دیگر گام به « هوخت » و سدیگر گام به « هوورشت » فراز بر « چینودپل » آمدم , که بس نگهبان نیرومند « هرمز » داد ( است ) . ۸) هنگامی که به آنجا فراز آمدم ۹) دیدم روان گذشتگان را , هنگامی که اندر آن سه شب نخست روانشان به بالین تن نشست و ۱۰) گوش ( گفتار ) گاهانی گفت ۱۱) » اُشتا اَهمای , یهمای اُشتا کُهمایچیت » ( سطر اول بند ۱ یسن ۴۳ است ) یعنی ؛ نیکی کسی را ( که ) از نیکیش دیگری را هم نیکی ( است ) . ۱۲) و اندر آن سه شب آن اندازه نیکی و آسانی بدو آمده بود ۱۳) که همه نیکی که به گیتی دید . ۱۴) چون مردی که تا به گیتی بود ازش آسانتر ( آسوده تر ) و خوشتر و خرمتر نبود ۱۵) به بامدادان سدیگر آن رواتن اشوان اندر ارور بوی خوش بگشت . ۱۶) و خوشترش آمد آن بوی از هر بوی خوشی کش به ( جهان ) زندگان به بینی بر شد . ۱۷) و آن بوی و باد از جنوبی تر جهت , از نیمه ایزدان بیاید ( نیمه جنوب جایگاه ایزدان و نیمه شمال جایگاه دیوان است ) . ۱۸) و دین خودش و کنش خودش ( به ) هیات کنیزی نیک به دیدن , خوب رسته , یعنی به فرارونی ( نیکی ) رسته بود , ۱۹) فراز پستان , یعنی پستانش برجسته , دل و جان ( را ) گرامی , ۲۰) که هیاتش ایدون روشن که دیدن ( را ) گرامی تر ( ین ) , نگرش ( را ) بایسته تر ( ین ) . ۲۱) و پرسید روان اشوان از آن کنیز ۲۲) که تو که ای ؟ خویش که ای ( به که تعلق داری ) ؟ که هرگز به گیتی زندگان هیچ کنیزی را هیات نیکتر و زیباتر از آنِ تو ندیدم . ۲۳) و پاسخش داد آن که دین خودش و کنش خودش و کنش خود ( بود ) ۲۴) که من کنش توام , جواب منش خوب گوش خوب کنش خوب دیدن ۲۵) کامه و کنش تورا ( ست ) که من ایدون مه و به و خوشبوی و پیروزگر و بی عیبم , چون تو ( را ) به نظر آید . ۲۶) چه تو به گیتی « گاهان » سرودی و آب به را ستودی و آتش را نگهبانی کردی . ۲۷) و مرد اشو را خشنود کردی , ( هر ) که از دور فراز آمد , ( هر ) که از نزدیک . ۲۸) هنگامی که من نیک بودم , پس نیکو ترم کردی . ۳۰) و هنگامی که ارزانی بودم , پس ارزانی ترم کردی . ۳۱) و هنگامی که به گاه نامداران نشستم , پس ( به گاه ) نامدارترم نشاستی . ۳۲) و هنگامی که ستودنی بودم , پس ستودنی ترم کردی . ۳۳) به این « هومت » و « هوخت » و « هوورشت » که تو ورزیدی , ۳۴) تو ( ای ) مرد اشو , پس از تو ستایش کنند , ۳۵) به دیر ستایشی ( ستایش طولانی ) و هم پرسشی ( گفتگو ) « هرمز » را , هنگامی که دیر زمان « هرمز » را ستایش و هم پرسشی فرارون کنند ۳۶) ازش آسانی ( باشد ) . ==بخش پنجم== ) پس آن « چیود پل » ۹ نیزه پهنا ( به پهنای ۹ نیزه ) باز بود ( شد ) . ۲) من به همراهی « سروش » اشو و ایزد « آذر » به « چینود پل » به خواری ( به آسانی ) و به فراخی و نیک دلیرانه و پیروز گرانه بگذشتم , ۳) به بس نگهبانی ایزد « مهر » و « رشن » راست و « وای به » و اید « بهرام » نیرومند و ایزد « اشتاد » گسترش دهنده جهان و فره دین به مزذیسنان . ۴) و فروهر اشوان و دیگر مینوان به من , « ارداویراز » , نخست نماز بردند ۵) و دیدم من , « ارداویراز » « رش راست » را , که ترازوی زرد زرین به دست داشت و ( کارهای ) اشوان و دروندان را اندازه ( می ) کرد . ۶) و پس « سروش » اشو و ایزد « آذر » دست من فراز گرفتند ۷) و گفتند که بیای تا به تو نماییم بهشت و دوزخ , روشنی و خواری و آسانی و فراخی و خوشی و خرمی و رامش و شادی و خوشبویی بهشت , پاداش اشوان . ۸) و نماییمت تاریکی و تنگی و دشخواری و بدی و رنج و عذاب و درد و بیماری و سهمگنی و بیمگنی و ریشگنی و گندگی در دوزخ , پادافراه گونه گونه , که دیوان و جاودان به بزهگران کنند . ۹) و نماییمت گاه راستان و آن دروغزنان . ۱۰) و نماییمت پاداش خوب گروشان به « هرمز » و « امشاسپندان » به اندر ( ون ) بهشت . ۱۳) و نماییمت زخم و پادافراه گونه گونه به دروندان به اندر ( ون ) دوزخ از « اهریمن » و « دیوان » پتیاره . {{ناقص}} ==منابع== تایپ شده توسط [http://khatmikhi.persianblog.com/1383_1_khatmikhi_archive.html#1652884 وب‌نوشت خط میخی] برای ادامه و متن کامل ترجمه فارسی ارداویرافنامه رجوع کنید به: *بهار، مهرداد: پژِوهشی در اساطیر ایران، پاره نخست و دویم، چاپ سوم، نشر آگه، تهران ۱۳۷۸ صص ۲۹۹ تا ۳۳۴. شعر 1573 1950 2006-06-14T10:52:13Z ماني 31 ابراهیم پورداوود: *[[مردی ز ما در باستان]] مردی ز ما در باستان 1574 3147 2006-09-29T16:00:37Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[مردی ز ما در باستان]] | مؤلف = ابراهیم پورداوود | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از [http://www.azargoshnasp.net/poems/poems.htm بخش شعرهای وب‌گاه آذرگشنسب]. متن شعر از [http://www.azargoshnasp.net/poems/poordavood_amadbaharaynazanin.htm این نشانی] گرفته شده است. }} {{ب|آمد بهار ای نازنین، گیتی به کام خویش بین|بر گیر شادان ساتکین، بشنو سرودی دلنشین}} {{ب|در فروردین جامی ز می، یاد آورد از فر کی|وز زرتهشت نیک پی، پیغمبر ایرانزمین}} {{ب|مردی ز ما در باستان، بر خاست از آذربایجان|از دوده اسپنتمان، وز خاندان آبتین}} {{ب|گفتا که من پیغمبرم، زرتشت والا گوهرم|فرخنده پیک داورم، وخشور دین راستین}} {{ب|دستور مینو بارگاه، آرم سوی گشتاسپ شاه|باشد مرا یار و پناه، آن مرد با تخت و نگین}} {{ب|رخشنده پندارم آمدم، زیبنده گفتار آمدم|فرخنده کردار آمدم، آری بود پیک این چنین}} {{ب|دادار من مزدا بود، یکتا و بی همتا بود|در روشنی پیدا بود، نه در دیو تارکی گزین}} {{ب|بپذیر دین ار بخردی، این دین پاک ایزدی|تا چیره گردی بر بدی، با رستگاری همنشین}} {{ب|پندار نیکو گفتن، گفتار نیک آموختن|کردار به اندوختن، این است فرمان مهین}} {{ب|زین خاندان تا گر سمان، وز مردمان تا ایزدان|جز راستی راهی مدان، آن راه فردوس برین}} {{پایان شعر}} کاربر:ماني 1575 1954 2006-06-14T10:56:29Z ماني 31 مانی پارسا. کارنامه اردشیر بابکان 1576 3021 2006-09-28T14:49:27Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[پارسی میانه]] آوانویسی لاتین: pad kārnāmag ī ardaxšīr ī pābagān ēdōn nibišt ēstād kū pas az marg ī alaksandar ī hrōmāyīg ērānšahr 240 kadag-xwadāy būd. spahān ud pārs ud kustīhā ī awiš nazdīktar pad dast ī ardawān sālār būd. pābag marzobān ud šahryār ī pārs būd ud az gumārdagān ī ardawān būd. ud pad staxr nišast. ud pābag rāy ēč frazand ī nām-burdār nē būd. ud sāsān šubān ī pābag būd ud hamwār abāg gōspandān būd ud az tōhmag ī dārā ī dārāyān būd ud andar dušxwadāyīh ī alaksandar ō wirēg ud nihān-rawišnīh ēstād ud abāg kurdān šubānān raft. {{ناقص}} برگردان فارسی: «در كارنامه اردشير بابكان ايدون نوشته شده است كه پس از مرگ اسكندر رومي، ایرانشهر را ۲۴۰ کدخدای بود. اسپهان و پارس و سامانهاي نزديك به آن ها در دست سالار اردوان بود. بابك شهريار و مرزبان پارس و از گماردگان اردوان بود و در (شهر) استخر نشيمن داشت. بابك را هيچ فرزند نام برداری نبود. و ساسان، (كه) شبان بابك بود، همواره همراه با گوسفندان بود و از تخمه داراي دارايان بود. و اندر دژخدايي (= حكومت بد) اسكندر به گريز و نهان- روش شده بود و با كُردهاي شبان مي رفت». {{ناقص}} درخت آسوری 1577 2987 2006-09-28T14:22:52Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[پارسی میانه]] متن درخت آسوری (درخت آسوریک)، ترجمه از پارسی میانه: در سرزمین سورستان درختی بلند رسته بود که بنش خشک بود. برگ‌هایی سبز داشت و میوه‌هایی شیرین می‌‌آورد. روزی آن درخت بلند با بز نبرد کرد که: ((من بر پایه داشته‌های بسیاری که دارم از تو برترم، از جمله آن هنگامی که میوه نو بر می‌‌آورم، شاه از میوه‌های من می‌‌خورد، از چوب من کشتی می‌‌سازند، از برگ هایم جاروب می‌‌سازند، از من طناب می‌‌سازند تا تو را ببندند، سایه ام در تابستان سایبان شهریاران است، آشیان پرندگان هستم و اگر مردم مرا نیازارند تا روز رستاخیز جاوید و سبز برجا می‌‌مانم. بز در پاسخ به او گفت: هر چند که مرا مایه ننگ است که به سخنان بیهوده ات پاسخ دهم اما ناچار از سخن گفتنم. برگ‌های تو در درازی به موهای دیوان پلیدی می‌‌ماند که در آغاز دوران جمشید بنده مردمان بودند. من آنم که بهتر از هر کسی می‌توانم دین مزدیََسنان را بستایم زیرا در پرستش خدایان از شیر من بهره می‌‌گیرند. کمربندی را که مروارید در آن می‌‌نشانند از من می‌‌سازند و نیز از پوستم مشک می‌‌سازند. سفره‌های سور را با گوشت من می‌‌آرایند. پیش بند شهریاران را از من می‌‌سازند. پیمان نامه‌ها را بر پوست من می‌‌نویسند. زه کمان را از من می‌‌سازند. برَک (گونه‌ای پارچه پشمین) و دوال را از من می‌‌سازند. من می‌توانم کوه به کوه در کشورهای بزرگ سفر کنم و مردمانی از نژادهای دیگر را بینم. از شیر من پنیر و افروشه (حلوا) و ماست می‌‌سازند و دوغم را کشک می‌کنند. حتی بهای من در بازار بیش از بهای خرمای توست. هرچند که سخنانم در نزد تو مانند مرواریدی است که در پیش خوک و گراز انداخته باشند اما بدان که من در کوهستان‌های خوشبو چرا می‌کنم و از گیاهان تازه می‌‌خورم و از چشمه‌های پاک می‌‌نوشم در حالی که تو همچون میخی بر زمین کوبیده شده‌ای و توان رفتن نداری .)) بدین ترتیب بز پیروز و سر بلند از آنجا رفت و درخت خرما سرافکنده برجای ماند. ==منبع== داستان‌های ایرانی، احمد تمیم‌داری یادگار زریران 1578 3568 2006-11-20T23:40:55Z ماني 31 {{مترجم نامشخص}} <[[پارسی میانه]] {{سرصفحه | عنوان = یادگار زریران | مؤلف = داستان‌های پارتی | قسمت = | قبلی = | بعدی = | یادداشت = }} __NOTOC__ این یادگار را که زریران خوانند، بدان گاه نوشته شد که گشتاسپ‌شاه با پسران و برادران و شاهزادگان و ملازمان خویش این دین پاک مَزدیَسنان را از هرمزد پذیرفت. سپس ارجاسپ، سرور هیونان، آگاه شد که گشتاسپ‌شاه با پسران، برادران و شاهزادگان و ملازمان خویش این دین پاک مزدیسنان رااز هرمزد پذیرفت. آن‌گاه ایشان را گران دشواری بود و بیدرفش جادوگر و نامخواست هزاران را با بیست هزار سپاه گزیده و به پیغامبری به ایرانشهر فرستادند. پس جاماسپ، پیشینیان‌سالار، زود اندرون اندرشد و به گشتاسپ‌شاه گفت که «از ارجاسپ، سرور هیونان، دو فرستاده آمد که اندر همه کشور هیونان از ایشان نژاده‌تر نیست. یکی بیدرفش جادوگر و دیگری نامخواست هزاران است. بیست‌هزار سپاه گزیده با خود دارند و نامه به دست دارند و گویند که "ما را اندر پیش گشتاسپ‌شاه هلید"». گشتاسپ‌شاه گفت که «ایشان را اندر پیش هلید». اندر شدند و به گشتاسپ‌شاه نماز بردند و نامه بدادند. ابراهیم، بزرگ دبیران، بر پای ایستاد و نامه را بلند خواند. اندر نامه این‌گونه نوشته شده بود که «شنیدم که شما خدایگان این دین پاک مزدیسنان را از هرمزد پذیرفتید و اگر که آن را بازننهید، نزد ما گران زیان و دشواری از آن شاید بودن. اما اگر شما خدایگان را پسند افتد و این درین پاک را بهلید و با ما همکیش شوید، آن‌گاه شما را به سروری پرستیم، آن‌گاه شما را سال به سال بس زر، بس سیم و بس اسب نیکو و بس تختگاه شهریاری دهیم؛ و اگر این دین را نهلید و با ما همکیش نشوید، آن‌گاه بر شما رسیم، غله تر را خوریم و خشک‌ها را بسوزانیم و چهارپای و دوپای از کشور شما بَرده کنیم و شما را به بندِ گران و دشواری کار فرمائیم.» پس گشتاسپ‌شاه را -چون آن سخن ایشان شنوده شد - گران دشواری بود. پس آن تهمِ سپاه دلیر، زریر، چون دید که گشتاسپ‌شاه ترسان شد، زود اندرون اندر شد و به گشتاسپ‌شاه گفت که «اگر شما خدایگان را پسند افتد، من این نامه را پاسخ فرمایم کردن». گشتاسپ‌شاه فرمان داد که «نامه را پاسخ کن». آن تهم سپاهبد دلیر، زریر، نامه را پاسخ چنان فرمود کردن که «از گشتاسپ‌شاه، شاه ایران، به ارجاسپ، هیونان‌شاه، درود. نخستف ما این دین پاک را نهلیم و با شما همکیش نشویم و این دین پاک را از هرمزد پذیرفتیم و بـِنَهلیم و با شما دیگرماه انوش خوریم. آنجا به بیشه هوتُس و مَرغِ زردشتان که نه کوه بلند و نه دریای ژرف دارد، بدان دشت هامون نتیجه کار با اسبان تیزپی است. شما از آن سوی آیید تا ما از ایدر آییم و شما مارا ببینید. ما شما را ببینیم و به شما نشان دهیم که چگونه دیو به دست ایزدان نابود می‌شود». ابراهیم دبیران‌مِهِست نامه را مهر کرد و بیدرفش جادوگر و نامخواست هزاران نامه را بپذیرفتند و به گشتاسپ‌شاه نماز بردند و برفتند. ... ناتمام. ==منابع== *درباره یادگار زریران: سعید عریان، یادگار زریران: متون پهلوی، ۱۳۷۱. *متن از: بهار، مهرداد: پژِوهشی در اساطیر ایران، پاره نخست و دویم، چاپ سوم، نشر آگه، تهران ۱۳۷۸. ==پیوند به بیرون== [http://avesta.org/mp/zarir.htm ترجمه انگلیسی یادگار زریران]. ==پانویس== *گشتاسب‌شاه: نام فرمانروای بلخ در زمان زرتشت، پیامبر ایرانی، است. *هیونان: هون‌ها از اقوام آسیای میانه. *نژاده: اصیل *انوش: خوراکی که بی‌مرگی آوَرَد. غذایی است بهشتی. سه‌تار 1579 2027 2006-07-01T10:50:09Z Kaveh 1 <[[آل احمد، جلال]] <[[آل احمد، جلال]] *عنوان کتاب : سه تار *نويسنده : جلال آل احمد *تاريخ نشر : دی ماه 82 *تايپ : ليلا اکبری برگرفته از: کتابخانه دیجیتال بانی تک (http://www.banitak.com/library) ==سه تار== 1 يک سه تار نو و بی روپوش در دست داشت و يخه باز و بی هوا راه می امد. از پله های مسجد شاه به عجله پايين امد و از ميان بساط خرده ريز فروش هاطس و از لای مردمی که در ميان بساط گسترده ی انان ، دنبال چيزهايی که خودشان هم نمی دانستند ، می گشتند ، داشت به زحمت رد می شد. سه تار را روی شکم نگه داشته بود و با دست ديگر ، سيم های ان را می پاييد که که به دگمه ی لباس کسی يا به گوشه ی بار حمالی گير نکند و پاره نشود. عاقبت امروز توانسته بود به ارزوی خود برسد.ديگر احتياج وقتی به مجلسی می خواهد برود ، از ديگران تار بگيرد و به قيمت خون پدرشان کرايه بدهد و تازه بار منت شان را هم بکشد. موهايش اشفته بود و روی پيشانی اش می ريخت و جلوی چشم راستش را می گرفت .گونه هايش گود افتاده و قيافه اش زرد بود.ولی سر پا بند نبود و از وجد و شعف می دويد.اگر مجلسی بود و مناسبتی داشت ، وقتی سر وجد می امد ، می خواند و تار می زد و خوشبختی های نهفته و شادمانی های درونی خود را در همه نفوذ می داد.ولی حالا ميان مردمی که معلوم نبود به چه کاری در ان اطراف می لوليدند ، جز اينکه بدود و خود را زودتر به جايی برساند چه می توانست بکند؟از خوشحالی می دويد و به سه تاری فکر می کرد که اکنون مال خودش بود. فکر می کرد که ديگر وقتی سرحال امد و زخمه را با قدرت و بی اختيار سيم های تار آشنا خواهد کرد ، ته دلش از اين واهمه خواهد داشت که مبادا سيم ها پاره شود و صاحب تار ، روز روشن او را از شب تار هم تارتر کند .از اين فکر راحت شده بود.فکر می کرد که از اين پس چنان هنرنمايی خواهد کرد و چنان داد خود را از تار خواهد گرفت و چنان شوری از ان برخواهد اورد که خودش هم تابش را نياورد و بی اختيار به گریه بیافتد . حتم داشت فقط وقتی که از صدای ساز خودش به گریه بیافتد ، خوب نواخته. تا به حال نتوانسته بود ان طور که خودش میخواهدبنوازد.همه اش برای مردم تار زده بود ؛ برای مردمی که شاد مانی های گم شده وگریخته ی خود را در صدای تار او ودرته اواز حزین او میجستند . اینهمه شبها که در مجالس عیش وسرور اواز خوانده بودوساز زده بود، در مجالس عیش وسروری که برای او فقط یک شادمانی ناراحت کننده و ساختگی میاورد در این همه شبها نتوانسته بود ازصدای خودش به گریه بیفتد . نتوانسته بودچنان ساز بزند که خودش را به گریه بیاندازد.یامجالس مناسب نبودو مردمی که به او پول میدادند و دعوتش میکردند ، نمیخواستند اشک های او را تحویل بگیرند ، ویاخود او از ترس این که مبادا سیمها پاره شود زخمه را خیلی ملایم تر و اهسته تراز انچه که می توانست بالاو پایین می برد.این را هم حتم داشت ، حتم داشت که تا به حال ، خیلی ملایم تر وخیلی با احتیاط تر ازان چه که می توانسته تار زده واواز خوانده . می خواست که دیگر ملالتی در کار نیاورد .می خواست که دیگراحتیاط نکند. حالا که توانسته بود با این پول هایبه قول خودش «بی برکت»سازی بخرد، حالا به ارزوی خودرسیده بود.حالا ساز مال خودش بود .حالا میتوانست چنان تار بزند که خودش به گریه بیفتد . سه سال بود که اواز خوانی میکرد .مدرسه را به خاطر همین ول کرده بود . همیشه ته کلاس نشسته بود وبرای خودش زمزمه میکرد .دیگران اهمیتی نمیدادند وملتفت نمیشدند؛ولی معلم حساب شان خیلی سخت گیر بود .واز زمزمه ی او چنان بدش می امد که عصبانی می شد و ارکلاس قهر میکرد. سه چهار بار التزام داده بود که سرکلاس زمزمه نکند ؛ولی مگر ممکن بود؟ فقط سال اخر دیگر کسی زمزمه ی او را از ته کلاس نمی شنید .ان قدر خسته بود و ان قدر شبها بیداری کشیده بود که یا تا ظهردر رخت خواب می ماند ؛ و یا سر کلاس می خوابید .ولی این داستان نیز چندان طول نکشید وبه زودی مدرسه را ول کرد . سال اول خیلی خودش را خسته کرده بود .هر شب آواز خوانده بود و ساز زده بود وهر روز تا ظهر خوابیده بود. ولی بعد ها کم کم به کار خود ترتیبی داده بود وهفته ای سه شب بیش تر دعوت اشخاص را نمی پذیرفت .کم کم برای خودش سرشناس هم شده بود و دیگر احتیاج نداشت که به این دسته ی موزیکال یا آن دسته ی دیگر مراجعه کند . مردم او را شناخته بودند ودم درخانه ی محقرشان به مادرش می سپردند وحتم داشتند که خواهد آمد وبه این طریق ، شب خوشی را خواهند گذراند . با وجود این ، هنوز کار کشنده ای بود .مادرش حس می کرد که روز به روز بیشتر تکیده می شود.خود او به این مسئاله توجهی نداشت .فقط در فکر این بود که تاری داشته باشد .وبتواند با تاری که مال خودش باشد ،آن طوری که دلش می خواهد تار بزند .این هم به آسانی ممکن نبود.فقط در این اواخر ،با شباش هایی که در یک عروسی آبرومند به او رسیده بود ،توانسته بود چیزی کنار بگذارد ویک سه تار نو بخرد.واکنون که صاحب تار شده بود نمی دانست دیگر چه آرزویی دارد.لابد می شدآرزوهای بیش تری هم داشت.هنوز به این مسئاله فکر نکرده بود.وحالا فقط در فکر این بود که زودتر خود را به جایی برساندو سه تار خود رادرست رسیدگی کند و توی کوکش برود .حتی در همان عیش و سرورهای ساختگی ، وقتی تار زیر دستش بود ،و با آهنگ آن آوازی را می خواند ، چنان در بی خبری فرو می رفت وچنان آسوده می شد که هرگز دلش نمی خوا ست تار را زمین بگذارد .ولی مگرممکن بود ؟ خانه ی دیگران بود وعیش وسرور دیگران و او فقط می بایست مجلس دیگران را گرم کند. در همه ی این بی خبری ها ،هنوز نتوانسته بود خودش را گرم کند نتوانسته بود دل خودش راگرم کند . درشب های دراز زمستان ، وقتی از این گونه مجالس ، خسته و هلاک بر می گشت و راه خانه ی خود را در تاریکی ها می جست ، احتیاج به این گرمای درونی را چنان زنده وجان گرفته حس می کرد که می پنداشت شاید بی وجود آن ، نتواند خود را تا به خانه هم برساند .چندین بار دراین گونه مواقع وحشت کرده بود و به دنبال این گمگشته ی خود ، چه بسا شب ها که تا صبح در گوشه ی میخانه ها به روز آورده بود. خیلی ضعیف بود .در نظر اول خیلی بیش تربه یک آدم تریاکی می ماند . ولی شوری که امروز دراو بود وگرمایی که ازیک ساعت پیش تا کنون -از وقتی که صاحب سه تار شده بود-در خود حس می کرد، گونه هایش را گل انداخته بود وپیشانیش را داغ می کرد. با این افکار خود ، دم درمسجد شاه رسیده بود وروی سنگ آستان ی آن پا گذاشته بود که پسرک عطر فروشی که روی سکوی کنار در مسجد، دکان خود را می پایید ، وبه انتظار مشتری ، تسبیح میگرداند ، از پشت بساط خود پایین جست ومچ دست اورا گرفت . -لا مذهب!با این آلت کفر توی مسجد ؟!توی خانه ی خدا؟! رشته ی افکار او گسیخته شد .گرمایی که به دل او راه می یافت محو شد .اول کمی گیج شد و بعد کم کم دریافت که پسرک چه می گوید . هنوز کسی ملتفت نشده بود .رفت وآمدها زیاد نبود.همه سرگرم بساط خرده ریز فروشها بودند .او چیزی نگفت.کوششی کرد تا مچ خود را رها کند وبه راه خود ادامه بد هد، ولی پسرک عطر فروش ول کن نبود. مچ دست او را گرفته بود وپشت سر هم لعنت می فرستادودادوبی داد می کرد: -مرتیکه ی بی دین،از خدا خجالت نمی کشی؟!آخه شرمی ... حیایی. او یک بار دیگر کوشش کرد که مچ دست خود را رها کند و پی کار خود برود ، ولی پسرک به این آسانی راضی نبود و گویی می خواست تلافی کسادی خود را سر او در بیاورد.کم کم یکی دو نفر ملتفت شده بودند و دور آنها جمع میشدند؛ ولی هنوز کسی نمی دانست چهخبر است .هنوز کسی دخالت نمی کرد .او خیلی معطل شده بود. پیدا بود که به زودی وقایعی رخ خواهد داد .اما سرمایی که دل او را می گرفت دوباره بر طرف شد.گرمایی در دل خود ، وبعد هم در مغز خود ، حسکرد .برافروخته شد.عنان خود را از دست داد وبا دست دیگرش سیلی محکمی زیر گوش پسرک نواخت .نفس پسرک برید و لعنت هاو فحش های خود را خورد.یک دم سرش گیج رفت .مچ دست او را فراموش کرده بود وصورت خود را با دو دست می مالید. ولی یک مرتبه ملتفت شده واز جا پرید .او با سه تارش داشث وارد مسجد می شد که پسرک دامن کتش را چسبید ومچ دستش رادوباره گرفت. دعوا در گرفته بود .خیلی ها دخالت کردند.پسرک هنوز فریاد میکرد، فحش می داد و به بی دینها لعنت می فرستاد و از اهانتی که به آستانه ی در خانه ی خدا وارد آمده بود ، جوش می خورد ومسلمانان را به کمک می خواست. هیچ کس نفهمید چه طور شد.خود او هم ملتفت نشد .فقط وقتی که سه تار او باکاسه ی چوبی اش به زمین خورد وبا یک صدای کوتاه وطنین دار شکست وسه پاره شد وسیم هایش ، در هم پیچیده ولو له شده، به کناری پرید و او مات و متحیر در کناری ایستاد وبه جمعیت نگریست ؛ پسرک عطر فروش که حتم داشت وظیفه ی دینی خودرا خوب انجام داده است ، آسوده خاطرشد .از ته دل شکری کرد و دوباره پشت بساط خود رفت و سرو صورت خود را مرتب کرد وتسبیح به دست مشغول ذکر گفتن شد. تمام افکار او ، هم چون سيم های سه تارش درهم پيچيده و لوله شده در ته سرمايی که باز به دلش راه می يافت و کم کم به مغزش نيز سرايت می کرد ، يخ زده بود ودر گوشه ای کر کرده افتاده بود .و پياله اميدش همچون کاسه ای اين ساز نو يافته سه پاره شده بود و پاره های آن انگار قلب او را چاک می زد *********** بخش 2 بچه مردم خوب من چه می توانستم بکنم ؟ شوهرم حاضر نبود مرا با بچه نگه دارد.بچه که مال خودش نبود . مال شوهر قبلی ام بود ، که طلاقم داده بود، و حاضر هم نشده بود بچه را بگيرد. اگر کس ديگری جای من بود ، چه می کرد؟ خوب من هم می بايست زندگی می کردم.اگر اين شوهرم هم طلاقم می داد ، چه میکردم؟ناچار بودم بچه را يک جوری سر به نيست کنم . يک زن چشم و گوش بسته ،مثل من ، غير از اين چيز ديگری به فکرش نمی رسيد.نه جايی را بلد بودم ، نه راه و چاره ای می دانستم . می دانستم می شود بچه را به شيرخوارگاه گذاشت يا به خراب شده ديگری سپرد. ولی از کجا که بچه مرا قبول می کردند؟از کجا می توانستم حتم داشته باشم که معطلم نکنند و آبرويم را نبرند و هزار اسم روی خودم و بچه ام نگذارند ؟ از کجا؟ نمی خواستم به اين صورت ها تمام شود . همان روز عصر هم وقتی همسايه ها تعريف کردم ،... نمی دانم کدام يکی شان گفت : «خوب ، زن ، می خواستی بچه ات را ببری شيرخوارگاه بسپری. يا ببريش دارالايتام و...» نمی دانم ديگرکجاها را گفت . ولی همان وقت مادرم به او گفت که : «خيال می کنی راش می دادن؟ هه!» من با وجود اين که خودم هم به فکر اين کار افتاده بودم ، اما آن زن همسايه مان وقتی اين را گفت ، باز دلم هری ريخت تو و به خودم گفتم: «خوب زن، تو هيچ رفتی که رات ندن؟» و بعد به مادرم گفتم: « کاشکی اين کارو کرده بودم.» ولی من که سررشته نداشتم . من که اطمينان نداشتم راهم بدهند. آن وقت هم که ديگر دير شده بود. از حرف آن زن مثل اينکه يک دنيا غصه روی دلم ريخت . همه شيرين زبانی های بچه ام يادم آمد . ديگر نتوانستم طاقت بياورم. وجلوی همه در و همسايه ها زار زار گريه کردم . اما چه قدر بد بود ! خودم شنيدم يکی شان زير لب گفت :«گريه هم می کنه!خجالت نمی کشه...» باز هم مادرم به دادم رسيد.خيلی دلداری ام داد.خوب راست هم می گفت، من که اول جوانی ام است، چرا برای يک بچه اين قدر غصه بخورم؟آن هم وقتی شوهرم مرا با بچه قبول نمی کند.حال خيلی وقت دارم که هی بنشينم و سه تا و چهارتا بزايم . درست است که بچه اولم بود و نمی بايد اين کار را می کردم...ولی خوب، حال که کار از کار گذشته است.حالا که ديگر فکر کردن ندارد.من خوودم که آزار نداشتم بلند شوم بروم و اين کار را بکنم.شوهرم بود که اصرار می کرد.راست هم می گفت.نمی خواست پس افتاده يک نره خر ديگر را سر سفره اش ببيند. خود من هم وقتی کلاهم را قاضی می کردم ، به او حق می دادم .خود من آيا حاضر بودم بچه های شوهرم را مثل بچه های خودم دوست داشته باشم؟و آن ها را سربار زندگی خودم ندانم؟آن ها را سر سفره شوهرم زيادی ندانم؟خوب او هم همين طور. او هم حق داشت که نتواند بچه مرا ، بچه مرا که نه ، بچه يک نره خر ديگر را-به قول خودش- سر سفره اش ببيند. درهمان دو روزی که به خانه اش رفته بودم ، همه اش صحبت از بچه بود. شب آخر،خيلی صحبت کرديم. يعنی نه اين که خيلی حرف زده باشيم.او باز هم راجع به بچه گفت و من گوش دادم . آخرسر گفتم : «خوب ميگی چه کنم؟» شوهرم چيزی نگفت. قدری فکر کرد و بعد گفت: «من نمی دونم چه بکنی . هر جور خودت می دونی بکن.من نمی خوام پس افتاده يه نره خر ديگه رو سر سفره خودم ببينم .» راه و چاره ای هم جلوی پايم نگذاشت. آن شب پهلوی من هم نيامد.مثلا با من قهر کرده بود.شب سوم زندگی ما باهم بود . ولی با من قهر کرده بود.خودم می دانستم که می خواهد مرا غضب کند تا کار بچه را زودتر يک سره کنم.صبح هم که از در خانه بيرون می رفت ، گفت: «ظهر که ميام ، ديگه نبايس بچه رو ببينم ،ها!» و من تکليف خودم را همان وقت می دانستم. حالا هرچه فکر می کنم، نمی توانم بفهمم چطور دلم راضی شد!ولی ديگردست من نبود. چادر نمازم را به سرم انداختم ، دست بچه را گرفتم و پشت سر شوهرم از خانه بيرون رفتم. بچه ام نزديک سه سالش بود. خودش قشنگ راه می رفت.بديش اين بود که سه سال عمر صرفش کرده بودم .اين خيلی بد بود. همه دردسرهايش تمام شده بود. همه شب بيدار ماندن هايش گذشته بود. و تازه اول راحتی اش بود .ولی من ناچار بودم کارم را بکنم . تا دم ايستگاه ماشين پا به پايش رفتم.کفشش را هم پايش کرده بودم. لباس خوب هايش را هم تنش کرده بودم.يک کت و شلوار آبی کوچولو همان اواخر، شوهر قبلی ام برايش خريده بود . وقتی لباسش را تنش می کردم،اين فکر هم بهم هی زد که : «زن!ديگه چرا رخت نوهاشو تنش می کنی؟» ولی دلم راضی نشد. می خواستم چه بکنم؟چشم شوهرم کور، اگر باز هم بچه دار شدم، برود و برايش لباس بخرد.لباسش را تنش کردم. سرش را شانه زدم. خيلی خوشگل شده بود.دستش را گرفته بودم و با دست ديگرم چادر نمازم را دور کمرم نگه داشته بودم و آهسته آهسته قدم برمی داشتم. ديگر لازم نبود هی فحشش بدهم که تندتر بيآيد.آخرين دفعه ای که دستش را گرفته بودم و با خودم به کوچه می بردم . دوسه جا خواست برايش قاقا بخرم. گفتم : «اول سوار ماشين بشيم، بعد برات قاقا می خرم!» يادم است آن رو ز هم ، مثل روزهای ديگر ، هی ا ز من سوال می کرد.يک اسب پايش توی چاله جوی آب رفته بود و مردم دورش جمع شده بودند.خيلی اصرار کرد که بلندش کنم تا ببيند چه خبر است. بلندش کردم . و اسب را که دستش خراش برداشته بود و خون آمده بود، ديد . وقتی زمينش گذاشتم گفت : «مادل!دسس اوخ سده بود؟» گفتم : آره جونم ، حرف مادرشو نشنيده ، اوخ شده . تا دم ايستگاه ماشين ، آهسته آهسته می رفتم .هنوز اول وقت بود.و ماشين ها شلوغ بود.و من شايد تا نيم ساعت توی ايستگاه ماندم تا ماشين گيرم اومد.بچه ام هی ناراحتی می کرد.و من داشتم خسته می شدم. از بس سوال می کرد ، حوصله ام را سر برده بود. دوسه بار گفت: «پس مادل چطول سدس؟ ماسين که نيومدس.پس بليم قاقا بخليم.» و من باز هم برايش گفتم که الان خواهد آمد. و گفتم وقتی ماشين سوار شديم قاقا هم برايش خواهم خريد. عاقبت خط هفت را گرفتم و تا ميدان شاه که پياده شديم ، بچه ام باز هم حرف می زد و هی می پرسيد. يادم است که يکبار پرسيد: «مادل !تجا ميليم؟» من نمی دانم چرا يک مرتبه ، بی آن که بفهمم ، گفتم : ميريم پيش بابا. بچه ام کمی به صورت من نگاه کرد بعد پرسيد : «مادل! تدوم بابا؟» من ديگر حوصله نداشتم .گفتم: جونم چقدر حرف می زنی؟ اگه حرف بزنی برات قاقا نمی خرم ها! حال چقدر دلم می سوزد. اين جور چيزها بيش تر دل آدم را می سوزاند.چرا دل بچه ام را در آن دم آخر اين طور شکستم ؟از خانه که بيرون آمديم، با خود عهد کرده بودم که تا آخر کار عصبانی نشوم .بچه ام را نزنم. فحشش ندهم.و باهاش خوش رفتاری کنم .ولی چقدر حالا دلم می سوزد!چرا اينطور ساکتش کردم؟ بچهکم ديگر ساکت شد. و با شاگرد شوفرکه برايش شکلک در می آورد حرف می زد گرم اختلاط و خنده شده بود.اما من به او محل می گذاشتم ، نه به بچه ام که هی رويش را به من می کرد.ميدان شاه گفتم نگه داشت.و وقتی پياده می شديم ، بچه ام هنوز می خنديد.ميدان شلوغ بود .و اتوبوس ها خيلی بودند.و من هنوز وحشت داشتم که کاری بکنم .مدتی قدم زدم.شايد نيم ساعت شد.اتوبوس ها کم تر شدند.آمدم کنار ميدان .ده شاهی از جيبم درآوردم و به بچه ام دادم .بچه ام هاج و واج مانده بود و مرا نگاه می کرد.هنوز پول گرفتن را بلد نشده بود . نمی دانستم چه طور حاليش کنم.آن طرف ميدان ، يک تخمه کدويی داد می زد.با انگشتم نشانش دادم و گفتم: بگير برو قاقا بخر.ببينم بلدی خودت بری بخری. بچه ام نگاهی به پول کرد و بعد رو به من گفت: «مادل تو هم بيا بليم.» من گفتم : نه من اين جا وايسادم تو رو می پام .برو ببينم خودت بلدی بخری. بچه ام باز هم به پول نگاه کرد . مثل اينکه دو دول بود.و نمی دانست چه طور بايد چيز خريد.تا به حال همچه کاری يادش نداده بودم.بربر نگاهم می کرد.عجب نگاهی بود!مثل اينکه فقط همان دقيقه دلم گرفت و حالم بد شد. حالم خيلی بد شد. نزديک بود منصرف شوم .بعد که بچه ام رفت و من فرار کردم و تا حالا هم حتی آن روز عصر که جلوی درو همسايه ها از زور غصه گريه کردم -هيچ اين طور دلم نگرفته و حالم بد نشده .نزديک بود طاقتم تمام شود.عجب نگاهی بود.بچه ام سرگردان مانده بود و مثل اين که هنوز می خواست چيزی از من بپرسد. نفهميدم چه طور خود را نگه داشتم . يک بار ديگر تخمه کدويی را نشانش دادم و گفتم : «برو جونم !اين پول را بهش بده ، بگو تخمه بده ، همين . برو باريکلا.» بچهکم تخمه کدويی را نگاه کرد و بعد مثل وقتی که می خواست بهانه بگيرد و گريه کند،گفت : «مادل من تخمه نمی خوام .تيسميس می خوام . » من داشتم بی چاره می شدم . اگر بچه ام ي: خرده ديگر معطل کرده بود ، اگر يک خرده گريه کرده بود ، حتما منصرف شده بودم . ولی بچه ام گريه نکرد . عصبانی شده بودم . حوصله ام سر رفته بود . سرش داد زدم : «کيشميش هم داره.برو هر چی میخوای بخر. برو ديگه.» و از روی جوی کنار پياده رو بلندش کردم و روی اسفالت وسط خيابان گذاشتم. دستم را به پشتش گذاشتم و يواش به جلو هولش دادم و گفتم: «ده برو ديگه دير ميشه.» خيابان خلوت بود. از وسط خيابان تا آن ته ها اتوبوسی و درشکه ای پيدا نبود که بچه ام را زير بگيرد.بچه ام دو سه قدم که رفت ، برگشت و گفت : «مادل تيسميس هم داله؟» من گفتم : «آره جونم . بگو ده شاهی کشمش بده .» و او رفت . بچه ام وسط خيابان رسيأه بود که ي: مرتبه يک ماشين بوق زد و من از ترس لرزيدم . و بی اين که بفهمم چه می کنم ، خود را وسط خيابان پرتاب کردم و بچه ام را بغل زدم و توی پياده رو دويدم و لای مردم قايم شدم. عرق سر و رويم راه افتاده بود و نفس نفس می زدم . بچهکم گفت : «مادل !چطول سدس؟» گفتم : هيچی جونم . از وسط خيابان تند رد ميشن .تو يواش می رفتی ، نزديک بود بری زير هوتول. اين را که گفتم ، نزديک بود گريه ام بيفتد. بچه ام همانطور که توی بغلم بود ، گفت : « خوب مادل منو بزال زيمين.ايندفه تند ميلم .» شايد اگر بچهکم اين حرف را نمی زد، من يادم رفته بود که برای چه کاری آمده ام . ولی اين حرفش مرا از نو به صرافت انداخت.هنوز اشک چشم هايم را پاک نکرده بودم که دوباره به ياد کاری که آمده بودم بکنم ، افتادم. به يآد شوهرم که مرا غضب خواهد کرد.افتادم . بچهکم را ماچ کردم . آخرين ماچی بود که از صورتش برمی داشتم .ماچش کردم و دوباره گذاشتمش زمين و باز هم در گوشش گفتم: «تند برو جونم، ماشين ميآدش.» باز خيابان خلوت بود و اين بار بچه ام تند تر رفت . قدم های کوچکش را به عجله برمی داشت و من دو سه بار ترسيدم که مبادا پاهايش توی هم بپيچد و زمين بخورد. آن طرف خيابان که رسيد ، برگشت و نگاهی به من انداخت . من دامن های چادرم را زير بغلم جمع کرده بودم و داشتم راه می افتادم . همچه که بچه ام چرخيد و به طرف من نگاه کرد ، من سر جايم خشکم زد . مثل يک دزد که سر بزنگاه مچش را گرفته باشند ، شده بودم . خشکم زده بود و دستهای يم همان طور زير بغل هايم ماند. درست مثل آن دفعه که سرجيب شوهرم بودم - همان شوهر سابقم - و کندو کو می کردم و شوهرم از در رسيد.درست همان طور خشکم زده بود . دوباره از عرق خيس شدم. سرم را پايين انداختم و وقتی به هزار زحمت سرم را بلند کردم ، بچه ام دوباره راه افتاده بود و چيزی نمانده بود به تخمه کدويی برسد. کار من تمام شده بود . بچه ام سالم به آن طرف خيابان رسيده بود.از همان وقت بود که انگار اصلا بچه نداشتم .آخرين باری که بچه ام را نگاه کردم .درست مثل اين بود که بچه مردم را نگاه می کردم . درست مثل يک بچه تازه پا و شيرين مردم به او نگاه می کردم.درست همان طور که از نگاه کردن به بچه مردم می شود حظ کرد، از ديدن او حظ می کردم.و به عجله لای جمعيت پياده رو پيچيدم . ولی يک دفعه به وحشت افتادم .نزديک بود قدمم خشک بشود و سرجايم ميخکوب بشوم .وحشتم گرفته بود که مبادا کسی زاغ سياه مرا چوب زده باشد.از اين خيال ، موهای تنم راست ايستاد و من تند تر کردم.دو تا کوچه پايين تر خيال داشتم توی پس کوچه ها بيندازم و فرار کنم.به زحمت خودم را به دم کوچه رسانده بودم، که يکهو ، يک تاکسی پشت سرم توی خيابان ترمز کرد .مثل اين که حالا مچ مرا خواهند گرفت. تا استخوان هايم لرزيد. خيال می کردم پاسبان سر چهارراه که مرا می پاييد ، توی تاکسی پريده حالا پشت سرم پياده شده و حالا است که مچ دستم را بگيرد . نمی دانم چه طور برگشتم و عقب سرم را نگاه کردم. و وارفتم.مسافرهای تاکسی پولشان را هم داده بودند و داشتند می رفتند. من نفس راحتی کشيدم و فکر ديگری به سرم زد. بی اين که بفهمم ، و يا چشمم جايی را ببيند، پريدم توی تاکسی و در را با سروصدا بستم. شوفر غرغر کرد و راه افتاد. و چادر من لای در تاکسی مانده بود .وقتی تاکسی دور شد و من اطمينان پيدا کردم ، در را آهسته باز کردم. چادرم را از لای در بيرون کشيدم و از نو در را بستم. به پشتی صندلی تکيه دادم و نفس راحتی کشيدم.و شب ، بالاخره نتوانستم پول تاکسی را از شوهرم دربيآورم. ********** بخش 3 وسواس غلامعلی خان سلانه سلانه از پله های حمام بالا آمد. کمی ايستاد و نفس خود را تازه کرد و باز به راه افتاد. هنوز دو قدم برنداشته بود که دوباره ايستاد.انگشت به پيشانی خود گذارد؛ شقيقه ها را اندکی فشرد و بعد ابروها را درهم کشيد و چند مرتبه شيطان را لعن کرد. درست فکر کرده بود.اکنون به يادش می آمد که وقتی خواسته بود غسل کند ، يادش رفته بود استبراء کند و حتم داشت حالا نه غسلش درست است و نه پاک شده.گذشته از اين که لباسش نيز نجس گرديده و بايد هنوز چرک نشده عوضُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُُش کند. چند دقیقه مردد ماند .خواست باور نکند :«شایداشتباه کرده م ...» ولی نه ،درست بود .تمام قراین گواهی می دادند .خواست برگردد و دوباره به حمام برود ، ولی هم خجالت کشید واز این لحاظ که ظهر نمازش را سر وقت خوانده بود وتا نماز مغرب وقت زیاد داشت که تجدیدغسل کند ،تنبلی کرد و بر نگشت . چند بار دیگر شیطان را لعنت کرد ، بغچه ی حمام خود را زیر بغل جا به جا کردوعبای خود را به روی آن کشید وباز سلانه سلانه به راه افتاد . *** آفتاب ، شیشه های سقف حمام را قرمز کرده بود که غلامعلی خان توی خزینه ، انگشت بهدر گوش خود گذارده بود وقربت الی الله غسل می کرد . سعی میکرد هیچ یک از مقدمات ومقارنات را فراموش نکند . سوراخ های گوش خود را دست مالید ،توی ناف خود را سرکشی کرد . استبرائ وبعد هم نیت ، وبعد شروع کرد :یک دور به نیت طرف راست، یک دور به نیت طرف چپ ؛ ...که بر شیطان لعنت !...ازدماغش خون باز شد . دست به دماغ خود گرفت .آب خزینه را به هم زد تا رنگ خون محو شد . وبعد هول هول از خزینه درآمد ودرگوشه ایاز حال رفت . خانه اش نزدیک بود .استاد حمام عقب پسرش فرستاد .او را با لنگ و قدیفه اش خشک کردند.خون دماغش را هر طور بود ، بند آوردند واز حمام بیرونش بردند . دو ساعت از شب گذشته بود که به حال آمد .پاشد نشست واز زنش وقایع را پرسید.ولی او هنوز شروع نکرده بود که خودش همه چیز را به خاطر آورد. زنش را فرستاد تا بغچه ی حمامش راحاضر کند وخودش زود لباس پوشیدوبه به راه افتاد . حمام گذرشان تا به حال حتما بسته بود .واگر هم نبسته بود او هرگز رویش نمی شد دیگر به آن جا برود .آنروز تمام بساط حمامی بیچاره را به خون کشیده بود . ناچار به راه افتاد .او دو سه کوچه گذشت ودر میان یک بازارچه ی تاریک سر در آورد . چراغ موشی راه روی حمام بازارچه ، از ته پله ها سوسو می کرد ودرو دیوار کدر تر از آنچه بود ، نمایان می ساخت. غلامعلی خان ، خوشحال از اینکه حمام هنوز بسته نشده است ، از پله ها سرازیرشد. آخرین دلاک نوبتی حمام داشت بساط را ور می چید لنگ های خیس را به هم گره می زدو از در ودیوار می آویخت .یا قدیفه های کار کرده را تا می کرد.دمپایی ها را به کناری می زد ومی خواست چراغ را هم خاموش کند . غلامعلی خان هنوز از در وارد نشده بود که صدای او را شنید : -آقا حموم تعطیل شده . -سام علیکم...من انقدی کار ندارم ...یه زیر آب می رم ومی آم. -آقا جون گفتم حموم تعطیل شده ...آخه مردم هم راحتی دارن ؛ وقت و بی وقت که حموم نمی آن که. -چرا اوقاتتو تلخ می کنی داداش ؟ تا یه چپق چاق کنی ، منم اومده م ...و لباس خود را در آورد .لنگی به خود بست و راه افتاد . داخل حمام تاریک بود .چراغ خواست .دلاک تنبلی کرد واز همان بالای در ، تنها پیه سوز حمام را روشن کرد وبه دست او داد. غلامعلی خان در گرم خانه ی حمام را باز کرد .بسم اللهی گفت و وارد شد . سایه ی بزرگ ولرزان سر خود که تا وسط گنبد های سقف حمام کشیده شده بود ، با ترس نگاهی کرد وبه فکر فرو رفت .بلند تر یک بسم الله دیگری گفت وخود را به پله های خزینه رسانید.پیه سوز را بالای پله ها ، لب سنگ خزینه گذاشت. یک مشت آب مزمزه کرد .یک مشت هم به صورت خود زد .با یکی دو مشت دیگر ، پاهای خود را شست وخزینه فرو رفت. خزینه تا لب سنگ آن پر شده بود .آب داغ خوبی بود .بدن خود را با کیف مخصوصی دست می مالید .شعله ی پیه سوز کج وراست می شدو سایه روشن دیوار تغییر می کرد .غلامعلی خان این یکی را در می یافت ، ولی گمان می کرد از ما بهتران می ایند ومی روند وهوا تکان می خورد وشعله را می جنباند . چند دقیقه صبر کرد .صدایی نیا مد .یک بسم الله بلند گفت...وشعله ی پیه سوز ساکت شد. فکر خود را هر طور بود مشغول کرد.ترس وتاریکی را از یاد برد . وسه بار دیگر بدن خود را دست مالید وبه زیر آب فرو رفت .سر کیف آمده بود. زیر آب ، پاهای خود را به ته خزینه فشارداد وسبک وآهسته دو سه ثانیه خود را در میان آب نگه داشت.وبعد سر خود را ازآب به در آورد . یک باره ترسید .همه جا تاریک شده بود .چشم های خود را ماید .اهه ! مثل اینکه سرو صورت ودست هایش چرب شده بود.بیش تر ترسید . ودلاک را با فریادی وحشت آور ، دو سه بارصدا زد. دلاک سراسیمه وارد شد .هردو در یک آن ، با تعجب از هم پرسیدند : -پس چراغ چه شد ؟!...وهردو در جواب ساکت ماندند . دلاک برگشت ویک چراغ دیگر آورد . پیه سوز پیدا نبود ولی روی آب خزینه روغن چراغ موج می زد . وسرو سینه ی غلامعلی خان چرب شده بود . دلاک چندتا فحش نثار استاد حمام کرد و غلامعلی خان از روی خشم و بی چارگی یک لاالاه الا الله گفت و در آمد.روغن چراغ ها را با قدیفه ی خود پاک کرد.لباس پوشید وغر غر کنان رفت. *** فرداصبح ، قبل از اذان ، باز غلامعلی خان از کنار کوچه، بغچه ی خود را به زیر بغل زده بود ، عبا را به سر کشیده بود وسلانه سلانه به سوی حمام می رفت .وزیر لب معلوم نبودشیطان را لعن می کرد ویا لا اله الله می گفت... هنوز نتوانسته بود غسل واجب خود را قربه الی الله به جا بیاورد. ****** ****** 4 لاک صورتی بيش از سه روز نتوانستند امام زاده قاسم بمانند. هاجر صبح روز چهارم ، دوباره بغچه خود را بست، و گيوه نوی را که وقتی می خواستند به اين ييلاق سه روزه بيآيند ، به چهار تومان و نيم از بازار خريده بود، ور کشيد و با شوهرش عنايت الله به راه افتادند. عصر يک روز وسط هفته بود.آفتاب پشت کوه فرو می رفت و گرمی هوا می نشست. زن و شوهر ، سلانه سلانه ، تا تجريش قدم زدند.در آن جا هاجر از اتوبوس شهر بالا رفت . و شوهرش، جعبه آينه به گردن ، راه نياوران را در پيش گرفت.می خواست چند روزی هم در آن جا گشت بزند.در اين سه روزی که امام زاده قاسم مانده بودند، نتوانسته بود حتی يک تله موش بفروشد. هاجر شايد بيست و پنج سال داشت.چنگی به دل نمی زد.ولی شوهرش به او راضی بود . عنايت الله کاسبی دوره گرد بود . خود او می گفت دوازده سال است. دست فروشی می کند. وفقط در اواخر جنگ بود که توانست جعبه آينه کوچکی فراهم کند.از آن پس بساط خود را در آن می ريخت ، بند چرمی اش را به گردن می انداخت و به قول خودش دکان جمع و جوری داشت و از کرايه دادن راحت بود.اين بزرگترين خوش بختی را برای او فراهم می ساخت.هيچ وقت به کارو کاسبی خود اين اميد را نداشت که بتواند غير از بيست و پنج تومان کرايه خانه شان ، کرايه ماهانه ديگری از آن راه بيندازد. هفت سال بود عروسی کرده بودند . ولی هنوز خدا لطفی نکرده بود و اجاقشان کور مانده بود.هاجر خودش مطمئن بود .شوهر خود را نيز نمی توانست گناه کار بداند.هرگز به فکرش نمی رسيد که ممکن است شوهرش تقصيرکار باشد.حاضر نبود حتی در دل خود نيز به او تهمتی و يا افترايی ببندد.و هروقت به اين فکر می- افتاد پيش خود می گفت : «چرا بيخودی گناهشو بشورم؟من که خدای اون نيستم که.خودش می دونه و خدای خودش...» اتوبوس مثل برق جاده شميران را زير پا گذاشت و تا هاجر آمد به ياد نذر و نيازهايي که به خاطر بچه دار شدنشان ، همين دوسه روزه ، در امام زاده قاسم کرده بود، بيفتد،...به شهر رسيده بودند.در ايستگاه شاه آباد چند نفر پياده شدند.هاجر هم به دنبال آنان چادر نماز خود را به دور کمر پيچيد و از ماشين پياده شد.خودش هم نفهميد چرا چند دقيقه همان جا پياده شده بود ايستاد: «اوا !چرا پياده شدم؟» هيچ وقت شاه آباد کاری نداشت. ولی هرچه بود، پياده شده بود.ماشين هم رفت و ديگر جای برگشتن نبود .خوش بختی اين بود که پول خرد داشت و می توانست در توپخانه اتوبوس بنشيند و خانی آباد پياده شود. دل به دريا زد و راه افتاد.لاله زار را می شناخت.خواست تفريحی کرده باشد. دست بغچه را زير بغل گرفت ، چادر خود را محکم تر روی آن ، به دور کمر پيچيد و سرازير شد.در همان چند قدم اول؛هفته دفعه تنه خورد.بغچه زيربغل او مزاحم گذرندگان بود .و همه با غرولند، کج می شدند و از پهلوی او ، چشم غره می رفتند و می گذشتند . سر کوچه مهران که رسيد ، گيج شده بود .آن جا نيز شلوغ بود.ولی کسی تند عبور نمی کرد.همه دور بساط خرده فروش ها جمع بودند و چانه می زدند. او هم راه کج کرد و کنار بساط پسرک پابرهنه ايستاد. پسرک هيکل او را به يک نظر ورانداز کرد و دوباره به کار خود پرداخت.شيشه های لاک ناخن را جابه جا می کرد و آن ها را که سرشان خالی بود ، پر می کرد.پسرک ، حتی ناخن انگشت های پای برهنه خود را هم لا ک زده بود و قرمزی زننده آن از زير گل و خاکی که پايش را پوشانده بود ، هنوز پيدا بود. هاجر نمی دانست لاک ناخن را به اين آسانی می توان از دست فروش ها خريد. آهسته آهی کشيد و در دل ، آرزو کرد که کاش شوهرش لاک ناخن هم به بساط خود می افزود و او می توانست ، همان طور که هفته ای چند بار ، يک دوجين سنجاق قفلی از بساط او کش می رود،...ماهی يک بار هم لاک ناخن به چنگ بياورد. تا به حال ، لاک ناخن به ناخن های خود نماليده بود.ولی هروقت از پهلوی خانم شيک پوشی رد می شد-و يا اگر برای خدمت گزاری ، به عروسی های محل خودشان می رفت.نمی دانست چرا ، ولی ديده بود که خانم ها لاک های رنگارنگ به کار می برند. او ، لاک صورتی را پسنديده بود.رنگ قرمز را دوست نداشت . بنفش هم زياد سنگنين بود و به درد پيرزن ها می خورد. از تمام لوازم آرايش ، او جز يک وسمه جوش و يک موچين و يک قوطی سرخاب چيز ديگری نداشت.وسمه جوش و قوطی سرخاب ، باقی مانده بساط جهيز او بود و موچين را از پس اندازهای خود خريده بود.تهيه کردن سفيداب هم زياد مشکل نبود.کولی قرشمال ها هميشه در خانه داد میزدند. يکی دوبار ، هوس ماتيک هم کرده بود ، ولی ماتيک گران بود ، و گذشته از آن ، او می داسنت چه گونه لب خود را هم ، با سرخاب ، لی کند . کمی سرخاب را با وازلينی که برای چرب کردن پشت دست های خشکی شده اش، که دايم می ترکيد، خريده بود ، مخلوط می کرد و به لب خود می ماليد. تا به حال سه بار اين کار را کرده بود.مزه اين ماتيک جديد زياد خوش آيند نبود . ولی برای او اهميت نداشت.خونی که از احساس زيبايی لب های رنگ شده اش به صورت او می دويد، آن قدر گرمش می کرد و چنان به وجد و شعفش وامی داشت که همه چيز را فراموش می کرد... طوری که کسی نفهمد ، کمی به ناخن های خود نگريست.گرچه دستش از ريخت افتاده بود ، ولی ناخن های بدترکيبی نداشت.همه سفيد،کشيده و بی نقص بودند. چه خوب بود اگر می توانست آن ها را مانيکور کند!اين جا، بی اختيار ، به ياد همسايه شان ، محترم ، زن عباس آقای شوفر افتاد.پزهای ناشتای او را که برای تمام اهل محل می آمد، در نظر آورد.حسادت و بغض ، راه گلويش را گرفت و درد ، ته دلش پيچيد... پسرک تمام وسايل آرايش را داشت.در بساط او چيزهايی بود که هاجر هيچ وقت نمی توانست بداند به چه درد می خورند.اين برای او تعجب نداشت.در جهان خيلی چيزها بود که به فکر او نمی رسيد.برای او اين تعجب آور بود که پسر کوچکی، بساط به اين مفصلی را از کجا فراهم کرده است!اين همه پول را از کجا آورده است؟ قيمت اجناس بساط او را نمی دانست.ولی حتم داشت تمام جعبه آينه پر از خرده ريز شوهرش ، به اندازه ده تا از شيشه های لاک اين پسرک ارزش نداشت. يک بار ديگر آرزو کرد که کاش شوهرش هم لاک فروش بود و متوجه پسرک شد. سن و سال زيادی نداشت که بتوان از او رودرواسی کرد.کمی جلوتر رفت .بغچه زيربغل خود را جابه جا کرد.گوشه چادر خود را که با دندان های خود گرفته بود ، رهاکرد و قيمت لاک ها را يکی يکی پرسيد. هيچ وقت فکر نمی کرد صاحب همچو پولی بشود و تا به خانه برسد ، دايم تکرار می کرد : « بيس و چار زار؟!...بيسد و چارزار!...لابد اگه چونه بزنم يق قرونشم کم می کنه ...نيس ؟تازه بيس و ...چقدر ميشه ...؟چه می دونم ؟همونشم از کجا گير بيارم؟...» * دوساعت به غروب مانده يکی از روزهای داغ تابستان بود. کاسه بشقابی ، عرق ريزان و هن هن کنان ، خورجين کاسه بشقاب خود را ، در پيچ و خم يک کوچه تنگ و خلوت ، به زحمت ، به دوش کشيد.و گاه گاه فرياد می زد: «آی کاسه بش...قاب!کاسه های همدان ، کوزه های آب خوری...» خيلی خسته بود.با عصبانيت فرياد می کرد.در هر ده قدم يک بار ، خورجين سنگين خود را به زمين می نهاد و با آستين کت پاره اش ، عرق پيشانی خود را می گرفت.نفسی تازه می کرد و دوباره خورجين سنگين را به دوش می کشيد.در هر دو سه بار هم ، وقتی طول يک کوچه را می پيمود، در کناری می نشست و سر فرصت چپقی چاق می کرد و به فکر فرو می رفت. از کوچه ای باريک گذشت ، يک پيچ ديگر را هم پشت سر گذاشت و وارد کوچه ای پهن تر شد. اين جا شارع عام بود.جوی سرباز وسط کوچه ، نو نوارتر و هزاره سنگ چين دو طرف آن مرتب تر، و گذرگاه ، وسيع تر و فضای کوچه دل بازتر بود. اين ، برای کاسه بشقابی نعمت بزرگی بود.اين جا می توانست ، با کمال آسودگی ، هر طور که دلش می خواهد ، راه برود ، و خورجين کاسه بشقابش را به دوشش بکشد. خرابی لبه جوی ها ، تنگی کوچه ها، و بدتر از همه ، کلوخ های نتراشيده و بزرگی که سر هر پيچ ، به ارتفاع کمر انسان ، در شکم ديوارهای کاه گلی ، معلوم نبود برای چه ، کار گذاشته بودند ، ...در اين پس کوچه ها بزرگترين دردسر بود. و او با اين خورجين سنگينش ، به آسودگی نمی توانست از ميان آن ها بگذرد. به پاس اين نعمت جديد ، خورجين خود را به کناری نهاد . يک بار ديگر فرياد کرد : «آی کاسه بش...قاب!کاسه های مهدانی ، کوزه های جاترشی!» و به ديوار تکيه داد و کيسه چپق خود را از جيب درآورد . پهلوی او -چند قدم آنطرف تر- دو سگی که ميان خاک روبه ها می لوليدند ، وقتی او را ديدند کمی خر خر کردند. و چون مطمئن شدند ، به سراغ کار خود رفتند.بالای سر او ، روی زمينه که گلی ديوار ، بالاتر از دسترس عابران ، کلمات يک لعنت نامه دور و دراز ، باران های بهاری با شستن کاه گل ديوار ، از چند جا ، نزديک به محو شدنش ساخته بود ، هنوز تشخيص داده می شد.و بالاتر از آن ، لب بام ديوار ، يک کوزه شکسته ، از دسته اش -به طنابی که حتما دنبال بند رخت پهن کن صاحب خانه ها بود -آويزان بود. کاسه بشقابی چپق خود را آتش زده بود و در حالی که هنوز با کبريت بازی می کرد، غم و اندوه دل خود را با دود چپق به آسمان فرستاد. داغی عصر فرومی نشست ، ولی هوا کم کم دم می کرد.نفس در هوايی که انباشته از بوی خاک آفتاب خورده زمين کوچه ، و خاکروبه های زير و رو شده بود ، به تنگی می افتاد.گذرندگان تک تک می گذشتند و سگ ها گاهی به سرو کول هم می پريدند و غوغايی برپا می کردند. در سمت مقابل کوچه -روبه روی تل خاک روبه -دری باز شد. و هاجر با دوتا کت کهنه و يک بغل کفش دم پايی پاره بيرون آمد.کاسه بشقابی را صدا زد و به مرتب کردن متاع خود پرداخت. «داداش !ببين اينا به دردت می خوره؟...کاسه بشقاب نمی خوام ها!شوورم تازه از بازار خريده ...» «کاسه بشقاب نمی خای ؟خودت بگو ، خدا رو خوش ميآد من تو کوچه ها سگ دو بزنم و شماها کاسه بشقابتونو از بازار بخرين نون منو آجر کنين؟» «خوب چه کنم داداش؟!ما که کف دستمونو بو نکرده بوديم که بدونيم تو امروز از اين جا رد ميش...» هاجر و کاسه بشقابی تازه سردلشان باز شده بود که مردی گونی به دوش و پابرهنه ، از راه رسيد.نگاهی به طرف آنان انداخت و يک راست به سراغ خاک روبه ها رفت.لگدی به شکم سگ ها حواله کرد؛ زوزه آن ها را بريد و به جست و جو پرداخت. هاجر او را ديد و گويا شناخت.با خود گفت: «نکنه همون باشه...» کمی فکر کرد و بعد بلند ، به طوری که هم آن مرد و هم کاسه بشقابی بشنوند ، اين طور شروع کرد: «آره خودشه.ذليل شده . واخ ، خداجونم مرگت کنه .پريروز دو من خورده نون براش جمع کرده بودم ؛ دست کرد شندر غاز به من داد!ذليل مرده نميگه اگه به عطار سرگذرمون داده بودم ، دوسير فلفل زرد چوبه بهم داده بود.يااقل کمش تو اين هيرو وير ، قند و شکری چيزی می داد و دوسه روزی چايی صبحمونو راه می انداخت. سکينه خانم همساده مون ...واه نگاش کن خاک توسر گدات کنن!...» «خورده نونی»يک نصفه خيار پيدا کرده بود . باچاقو کله ای که از جيب پشتش در آورد ، قسمت دم خورده و کثيف آن را گرفت.يک گاز محکم به آن زد و...و آن را به دور انداخت . گويا خيار تلخ بود . هاجر که او را می پاييد ،نيشش باز شد.ولی خنده اش زياد طول نکشيد. لک و لوچه خود را جمع کرد، چادر را به دور کمر پيچيد و متوجه کاسه بشقابی شد. معلوم نبود به چه فکر افتاد که قهقه نزد. «آره داداش ، چی می گفتم؟...آره...سکينه خانم ، همسادمون ، برا مرغاش هر چی از و چز می کنه و اين در و اون در می زنه ، خورده نون گير بياره ، مگه می تونه؟ آخه اين روزا کی نون حسابی سرسفره خونه ش ديده که خورده نونش باقی بمونه ؟تا لاحاف کرسياشم با همون ريگای پشتش می خورن . ديگه راسی راسی آخرالزمونه،به سوسک موسکا شم کسی اهميت نميده...آره سکينه خانومو می گفتم ...بی چاره هر سيرشم دوتا تخم مرغ سيا میده که باهاش هزار درد بی دردمون آدم دوا ميشه !آخه دون که گير نميادش که.اونم که خدا به دور...دلش نمياد پول خرج کنه .هی قلمبه می کنه و زير سنگ ميذاره.» کاسه بشقابی که از بررسی کت ها فارغ شده بود ، به سراغ کفش دمپايی ها رفت : «خوب خواهر، اينا چيه ؟اوه...!چند جفته!تو خونه شما مگه اردو اتراق می کنه؟!» «داداش زبونت هميشه خير باشه.بگو ماشالاه.ازش کم نميآد که.شما مردا چه قدر بی اعتقادين!...» «بر هرچی بی اعتقاده لعنت!من که بخيل نيستم. خوب ياد آدم نمی مونه خواهر! آدم نمی فهمه کی آفتاب می زنه و کی غروب می کنه . شاماهام چه توقعاتی از آدم دارين...» «نيگاش کن خاک برسر و...قربون هرچه آدم بامعرفته.خاک برسر مرده، نمی دونم چه طور از او هيکلش خجالت نکشيد دست کرد سی شیء -سی شیء بی قابليت- تو دست من گذاشت.پولاشو، که الاهی سرشو بخوره، انداختم تو کوچه ، زدم تو سرش ، گفتم خاک تو سر جهودت کنن!برو اينم ماست بگير بمال سر کچل ننت!ذليل مرده خيال می کنه محتاج سی شيئش بودم.انقدر اوقاتم تلخ شده بود که نکردم نون خشکامو ازش بگيرم. بی عرضگی رو سياحت!يکی نبود بگه آخه فلان فلان شده ، واسه چی مفت و مسلم دو من خورده نونتو دادی به اين مرتيکه الدنگ ببره ؟...چه کنم؟هرچی باشه يه زن اسير که بيش تر نيستم .خدام رفتگان مارو نيامرزه که اين طور بی دست و پا بارمون اووردن .نه سوادی ، نه معرفتی ،نه هيچ چی!هر خاک توسر مرده ای تا دم گوشامون کلاه سرمون ميذاره و حاليمون نميشه. من بی عرضه رو بگو که هيچ چيمو به اين قبا آرخولوقيه -اين ملا موشی جوهوده رو ميگم-نميدم ؛ ميگم باز هرچی باشه ، اينا مسلمونن، خدا رو خوش نمياد نونن يه مسلمونو تو جيب يه کافر بريزم . اون وخت تورو به خدا سياحت کن ، اينم تلافيشه! ميام ثواب کنم ، کباب ميشم. راس راسی اگه آدم همه پاچه شم تو عسل کنه ، بکنه تو دهن اين بی همه چيزا ، آخرش گازشم می گيرن.» کاسه بشقابی ديگر نتوانست صبر کند و اينطور تو او دويد: «خوب خواهر، اين کفش کهنه هات که به درد من نمی خوره.بزا باشه همون ملاموشی جهوده بياد ازت به قيمت خوب بخره.» هاجر که دست پاچه شده بود، تکانی خورد. سرو شانه ای قر داد و درحالی که می خنديد و صدای خود را نازک تر می کرد گفت: «واه واه!چقدر گنده دماغ!من مقصودم به تو نبود که داداش ،به اون ذليل مرده بود که منو از ديروز تا حالا چزونده.» «آخه خواهر درسته که صبح تا شوم با هزار جور آدم سرو کله می زنيم، اما کله خر که به خورد ما ندادن که !تو به در ميگی که ديوار گوش کنه ديگه .آخه ...آخه تخم مام تو همين کوچه پس کوچه ها پس افتاده...» «نه داداش.اوقاتت تلخ نشه .آخه چه کنم ، منم دلم پره.اصلا خدام همه اين الم شنگه ها رو همين براما فقير فقرا آورده .واه واه خدا به دور!اين اعيانا کجا لباس و کفش کهنه دم در می فروشن؟يا می برن بازار عوض می کنن ، يا ميدن کلفت نوکراشون و سر ماه ،پای مواجبشون کم می ذارن.اصلا تا پوست بادنجوناشونم دور نمی ريزن. بلدن ديگه .اگر اين طور نبود که دارا نمی شدن که!اگه اونا بودن ، مگه خوردده نوناشونو اصلا کنار ميگذاشتن؟زود خشکش می کردن و می کوبيدن ، می زدن به کتلته، متلته؟چيه؟ ...من که نمی دونم،...يا هزار خوراک ديگه.خدا عالمه چه مزه ای می گيره. من که هنوز به لبم نرسيده .واه واه !هرگز رغبتم نمی شينه.» «خوب خواهر همه اينا رو چند؟» «من چه می دونم .خود دونی و خدای خودت.من که سررشته ندارم که . بيا و با من حضرت عباسی معامله کن.» «چرا پای حضرت عباسو ميون می کشی؟من يه برادر مسلمون، تو هم خواهر منی ديگه.داريم با هم معامله می کنيم.ديگه اين حرفا رو نداره.» «آخه من چی بگم؟خودت بگو چند می خری!اما حضرت عباس....» «من خلاصه شو بگم، اگه کاسه بشقاب بخای ، يه کوزه جاترشی ميدم ، دوتا آب خوری ، اگه پول بخای، من چارتومن و نيم.» «کاسه بشقاب که نمی خام.اما چرا چارتومن و نيم؟اين همه کفشه.» «کفش هات مال خودت.دوتا کتتو چار تومن می خرم.» آفتاب لب بام رسيده بود که معامله تمام شد.کاسه بشقابی چهارتومان و شش قران به هاجر داد؛ خورجين خود را به دوش کشيد و در خم پس کوچه ها به ره افتاد. * فردا اول غروب ، هاجر پشت بام را آب و جارو کرد ؛ جاها را انداخت و به انتظار شوهرش ، که قرار بود امشب بيايد، کنار حياط می پلکيد؛و گاهی هم به مطبخ سر می زد. در خانه ای که هاجر و شوهرش زندگی می کردند، دو کرايه نشين ديگر هم بودند. يکی شوفر بيابان گردی بود ، که دايم به سفر می رفت و در غياب خود ، زن خود را با تنها فرزندش آزاد می گذاشت؛ و ديگری پينه دوز چهل و چند ساله ای که تنها زندگی می کرد و بيش از يک اتاق در اجاره نداشت. از هفت اتاق خانه کرايه ای آنها، دو اتاق را آن ها داشتند ، دو اتاق همه شوفر و زنش می نشستند ، دو اتاق ديگر هم مخروبه افتاده بود. عباس آقای شوفر، يک هفته بود که به شيراز رفته بود و زنش محترم، باز سر به نيست شده بود.قبلا می گفت می خواهد چند روزی به خانه مادرش برود.ولی کی باور می کرد؟ اوستا رجبعلی پينه دوز ، يک مستاجر خيلی قديمی بود و شايد در اين خانه کم کم حق آب و گل پيدا کرده ود.دکانش سر کوچه بود.زياد زحمتی به خود نمی داد، کم تر دوندگی داشت، جز هفته ای يک بار که برای خريد تيماج و مغزی و نوار و ديگر لوازم کار خود به بازار می رفت؛ هميشه يا در دکان بود ، و يا کنج اتاق خود افتاده بود، چايی می خورد و حافظ می خواند. کاسبی رو به راهی نداشت، ولی به خودش هرگز بد نمی گذراند و اغلب روی کوره ذغالی اش ، کنار درگاه اتاق ، قابلمه کوچکش غل غل می کرد. زنش را که حاضر نشده بود از ده به شهر بيايد ، در همان سال اول ، ول کرده بود و فقط تابستان ها ، که با بساط پينه دوزی خود ، سری به ده می زد ، با او نيز عهدی تازه می کرد. وقتی به شهر آمده بود ، سواد چندانی نداشت.يکی دو سال به کلاس اکابر رفت و بعد هم با خواندن روزنامه هايی که يک مشتری روزنامه فروشش می آورد ، به راه راست و چپ اين چند ساله را کم کم می شناخت . اول به کمک مشتری روزنامه فروشش ، ولی بعدها ياد گرفته بود و نوشته های روزنامه را با زندگی خود تطبيق می کرد.و نتيجه می گرفت.خود او چپ بود ، چون پينه دوز بود-خود او اين گونه دليل می آورد-ولی دلش نمی آمد حافظ را رها کند و وقت بی کاری خود را به کارهای ديگری بزند. خودش هم از اين تنبلی ، دل زده شده بود.و هروقت رفيق روزنامه فروشش ، با صدای خراش دار و بم خود ، به او سرکوفت می زد ، قول می داد که حتما تا هفته ديگر در اتحاديه اسم نويسی کند. هوا تاريک شده بود.اوستا رجبعلی هم آمد.ولی عنايت هنوز پيدايش نبود.هاجر رفت تا چراغ را روشن کند. کفشش را درآورد.وارد اتاق شد. کبريت کشيد و وقتی خواست لوله چراغ را بلند کند، در روشنايی کبريت ، لاک صورتی ناخن های دستش ، که به روی لوله چراغ برق می زد، يک مرتبه او را به فکر فرو برد. «اگه عنايت پرسيد چی بهش بگم...؟نبادا بدش بيآد؟!» چوب کبريت ته کشيد . نوک انگشت هايش را سوزاند ورشته افکار او را پاره کرد. يک کبريت ديگر کشيد و در حالی که چراغ را روشن می کرد ، با خود گفت : «ای بابا!...خوب اونم بالاخره اش يه مرده ديگه ...» در صدا کرد و پشت سر کسی کلون شد. صدای پای خسته و سنگين عنايت به گوش رسيد . هاجر ، دست های خود را زير چادر نماز پيچيد و تا دم در اتاق ، به استقبال شوهرش رفت . سلام کرد و بی مقدمه پرسيد: «...راستی عنايت ، چرا تو ، لاک تو بساطت نمی ذاری ؟» «بسم الله الرحمن الرحيم !ديگه چی دلت می خاد ؟عوض اين که بيای گرد راهمو بگيری و بپرسی اين چند روز تو نياوران چه خاکی به سرم کردم ، باد سر دلت می زنی؟» «اوه !باز يه چيزی اومديم ازش بپرسيم...خوب نياوران چه کردی؟» «هيچ چی.چمچاره مرگ!سه روز از جيب خوردم.جعبه آينمو به هن کشيدم. شبا تو مسجد خوابيدم و يک جفت گوش کوب فروختم.همين!» «با-ری-کل-لا!اما واسه چی غصه می خوری؟خوب چی می شه کرد؟بالاخره خدام بزرگه ديگه» عنايت در حالی که جعبه آينه خود را روی بخاری بند می کرد،باخون سردی و آه گفت: «بله خدا بزرگه .خيلی ام بزرگه !مثل خورده فرمايشای زن من...اما چه بايد کرد که درآمد ما خيلی کوچيکه.» «مرد حسابی چرا کفر ميگی؟چی چی خدا خيلی بزرگه مثل هوس های من؟باز ما غلط کرديم يه چيزی از تو خواستيم ؟باز می خاد تا قيامت بلگه و مسخره کنه . آخه منم آدمم!دلم می خاد...ياچشمای منو کور کن يا...» «آخه مگه کله خر خوردت دادن؟فکر ببين من دار و ندارم چقدره؛اون وقت ازين هوس ها بکن. من سرگنج قارون ننشسته م که.» «اوهوء...اوه!توام . مگه پولش چقدر ميشه که اين همه برای من اصول دين می شمری ؟ «چقدر ميشه ؟خودت بگو!» «بيس و چارزار!» «بيس و چارزار ؟...از کجا نرخ مانيکورو بلد شدی؟» هاجر دست های خود را که به چادر پيچيده بود بيرون آورد و با لب خندی، پر از سرور و اميد ، گفت: «پريروز يه دونه خريدم!» «خريدی؟!چی چی رو ؟با پول کی ؟هاه؟من يه صبح تا ظهر پای ماشينای شمرون وايسادم تا يه شوفر دلش به رحم بيآد،منو مجانی به شهر بياره.اونوقت تو رفتی بيسد و چارزار دادی مانيکور خريدی که جلو چشم نامحرم قر بدی؟... بيسد و چارزار!...پول از کجا اووردی؟از فاسقت؟...» عنايت اين جا که رسيد، حرف خود را خورد.صورتش کمی قرمز شد و با بی چارگی افزود: «لا اله الا الله...» «خجالت بکش بی غيرت!کمرت بزنه اون نمازايی که می خونی!باز می خای کفر منو بالا بيآری؟خوب پول خود بود،خريدم ديگه!چی از جونم می خای؟...» «غلط کردی خريدی.خجالتم نمی کشه!مگه پول از سرقبر بابات اوورده بودی؟ يالا بگو ببينم پول از کجا اوورده بودی؟» هاجر آن رويش بالا آمده بود . چادر را کنار انداخت .خون به صورتش دويد و فرياد زد: «به تو چه!» «به من چه؟...!هه!هه!به تو چه!بله؟زنيکه لجاره!حالا حاليت می کنم...» او را به زير مشت و لگد انداخت. «آآخ...وای خدا...وای...به دادم برسين...مردم...» اوستا رجبعلی حافظ را به کناری انداخت.از روی بساط سماور شلنگ برداشت و خود را رساند.چند تا«ياالله»بلند گفت و وارد شد.عنايت از هول هول چادر حاجر را از گوشه اتاق برداشت و روی سر زنش کشيد و کناری ايستاد. «باز چه خبر شده؟...اهه!آخه مرد حسابی اين کارا مسئوليت داره.خدارو خوش نميآد.» «به جون عزيزی خودت، اگه محض خاطر تو نبود، له لوردش می کردم.زنيکه پتياره داره تو روی منم وای ميسه...» اوستا رجبعلی سری تکان داد و آهی کشيد .يک قدم جلوتر گذاشت؛دست عنايت را گرفت و درحالی که او را از اتاق بيرون می کشيد گفت: «بيا...بيا بريم اتاق من، يه چايی بخور حالت جا بيآد...معلوم ميشه اين چند روزه ، نياورون ، کار و کاسبيت خيلی کساد بوده...نيس؟!» اوستا رجبعلی يک ربع ديگر آمد و هاجر ار هم به اتاق خود برد .چای ريخت و جلوی هردوشان گذاشت. «خوب!می خاين از خر شيطون پايين بياين يا بازم خيال کتک کاری دارين؟» هاجر بغضش ترکيد و دست به گريه گذاشت. «چرا گريه می کنی؟آخه شوهرتم تقصير نداره.چه کنه؟دلش از زندگی سگيش پره.دق دلی شو،سر تو درنيآره، سرکی در بيآره؟» عنايت توی حرف او دويد و با لحنی آرام ، ولی محکم و با ايمان ، گفت : «چی ميگی اوستا؟ اومديم و من هيچی نگم .ولی آخه اين زنيکه کم عقل، چادر نماز کمرش می زنهت؛ وضو می گيره ، با اين لاکای نجس که به ناخوناش ماليده ، نمازش باطله !آخه اين طوری که آب به بشره نمی رسه که.» «ای بابا توام.ناخون که جزو بشره نيسش که.هر هفته چار مثقال ناخونای زياديتو می گيری و دور می ريزی. اگه جزو بشره بود که چيندن هو نوک سوزنش کلی کفاره داشت.» و روی خود را به هاجر کرد و افزود : «هان؟چی می گی هاجر خانم؟» «من چه می دونم اوس سا.من که يه زن ناقص العقل بيش تر نيستم که .کجا مساله سرم ميشه؟ «اين چه حرفيه می زنی؟ناقص العقل کدومه؟تو نبايس بذاری شوهرتم اين حرفارو بزنه.حالا خودت ميگيش؟حيف که شما زنا هنوز چيزی سرتون نميشه.روزنامه که بلد نيستی بخونی ، وگه نه می فهميدی من چی می گم. اينم تقصير شوهرته. اما نه خيال کنی من پشتی تو رو می کنم ها!تو هم بی تقصير نيستی . آخه تو اين بی پولی، خدا رو خوش نميآد اين همه پول ببری بدی مانيکور بخری.اما خوب چه بايد کرد؟ ماها تو اين زندگی تنگمون ، هی پاهامون به هم می پيچه و رو سر و کول هم زمين می خوريم و خيال می کنيم تقصير اون يکيه .غافل از اين که، اين زندگيمونه که تنگه و ماها رو به جون همديگه ميندازه...» «آره ، آره اوستا راست ميگی! خدا می دونه من هر وقت ته جيبم خاليه،مثل برج زهرمار شب وارد خونه ميشم.اما هروقت چيزی تنگ بغلمه ، خونه م برام مثل بهشته.گرچه اجاقمون کوره ، ولی اين جور شبا هيچ حاليم نميشه.» اوستا رجبعلی ف آن شب ، سماورش را يک بار ديگر آتش کرد و آخر سر هم هاجر رفت شام کشيد و سه نفری باهم ، سر يک سفره شام خوردند. * و فردا صبح ، هاجر ، لاک ناخن های خود را با نوک موچين قديمی خود تراشيد و شيشه لاک را توی چاهک خالی کرد.مارک آن را کند و يک خرده روغن عقربی را که نمی دانست کی و از کجا قرض کرده بود ، توی آن ريخت و دم رف گذاشت. 5 وداع قطار، صفیر کشان از تونل خارج شد .دور کوچکی زد ودر ایستگاه «چم سنگر»از نفس افتاد. چهارم نوروز بود .آفتاب درخشان کوهستان ، گرم ومطبوع بود. پشت ایستگاه ، رود خانه در زیر پل می غرید وکف کنان می گذشت. ایستگاه در دامنه ی تپه ای که رود خانه در پای آن می پیچید قرار داشت.ودرآن دورها -به سمت جنوب -چشم اندازی بسیار زیبا ، تا آنجا که در زیر پرده ای از مه لطیف بهار محو می شد، هویدابود.هنوز در تنگه ها و ته دره های اطراف ، برف نشسته بود وسفیدی می زد. خورشید تازه از لب کوه با لا آمده بود .چمن ها که از باران دیشب هنوز تر بود ، می درخشید .همه جا می درخشید .همه چیز پرتو مخصوص بهاری داشت ، مگر کلبه ی انان ... در دامنه ی تپه ، نزدیک رودخانه ، کلبه ی گلی آنان روی خاک خیس ونم کشیده ی کنار رود خانه ، قوز کرده بود وانگار پنجه های خود را به خاک فرو برده بود ودر سرازیری آن جا خود را به زور روی تپه نگه میداشت.باران سر و روی آن را شسته ، شیارهای بزرگی در میان کاگل طاق ودیوار آنبه وجود آورده بود وشاید در داخل دخمه ، همان جایی که افراد آن خانواده ، شب سر به بالین می نهادند ، چکه می کرد . یک بز کوچک ، در کناری ، زمین را بو می کرد ودو خروس به سر و کول هم می پریدند .بچه های آنان ، کوچک وبزرگ ، دسته های کوچکی از بنفشه های ریز کوهی وشقایق های چشم باز نکرده را به هم بسته بودند و در اط راف قطار می پلکیدند ودایم مسافرین را به خرید هدیه های ناچیز نوروزی خود دعوت می کردند. همه برهنه بودند .پا های لخت آنان در آب بارانی که در گوشه وکنار جمع شده بود فرو می رفت وآنانی که دایما سر خود را به طرف پنجره های قطار ، با لا نگه داشته بودند ، هر دم به سکندری رفتن تهدید می شدند. کسی به دسته گل های ناچیزشان توجهی نداشت .هر کس دسته گل بزرگ تر وبهتری از صحرای خوزستان ، از ایستگاه های اندیمشک و اطراف آن ، تهیه کرده بود.عطر تازه ی نرگس های پر گل که از پشت شیشه ی هر اتاق قطار پیدا بود، هوای آن جا را نیز خوشبو ساخته بود. بچه ها در پای قطار می دویدند وپشت سر هم متاع خود را عرضه می داشتندو در حالی که (ق)را از مخرج (خ)ادا می کردند ، بهای گل ناچیز خود را از دو قران به یک قران پایین آورده بودند وبی شک اگر قطار معطل می شد ، به ده شاهی هم می رساند. رفیق هم اتاق من، شکم بزرگ خود را لب شیشه ی قطار گذاشته بود و درحالی که به پای برهنه ی آن چند کودک چشم دوخته بود ، گویا حساب صدقه هایی را می کرد که از آغاز سفر خودش تا کنون به این وآن داده است. همو ، دیشب که از تکان بیجای قطار ، بی خوابی به سرش زده بود و شاید برای اولین بار در عمرش یک شب بی خوابی می کشید ، داستان سفر اخیرخود را به فلسطین وسوریه برای ما، هم اتاق هایش ،تعریف می کرد. از این سفر دور و دراز چهار ماهه ، جز مرکبات عالی ودرشت فلسطین چیز دیگری را به یاد نداشت که برای ما نقل کند .و در هر جمله اش ، چند بار ذکر پرتقال های ملس حیفا دهان انسان را آب می انداخت. من با او از دبیرستان آشنایی داشتم ودر این سفر ، وقتی در راه قطار به او بر خوردم ، پس از سلام و تعارف معمولی ، هر چه فکر کردم چیز دیگری نداشتم تا به او بگویم.او نیز گویی حس کردو زود رد شدو شماره به دست ، پی اتاق خود می گشت. نزدیک بیست ساعت بود که در یک اتاق کوچک قطار نشسته بودیم .ولی او حتی وقتی که داستان سفر فلسطین خود را نقل می کرد ، دیگران را مخاطب قرار می داد .انگار می تر سید به من چشم بدوزد.من هم به سکوت وتنهایی بیش تر علا قه داشتم .فقط یک بار به من پیشنهاد کرد که پوکر بازیکنیم ومنهم که نمی توا نستم دعوت او را اجابت کنم ، گویا باعث دلتنگی اش شده بودم .ولی دلتنگی او زود رفع شد.وهم بازی خوبی پیدا کرد. قطار سوت کشید وتکانی خورد.شکم رفیق من که هنوز لب پنجره ی قطار بود سر (سور)خورد وتنه ی سنگین او روی من افتاد و او زبان خود را برا ی بار سوم به روی من باز کرد ومعذرتی خواست. کودکان برهنه پا ، به جنبو جوش افتاده بودند.متاع شان هرگز خریداری نیافته بود شعاع چشم من ، خشک وبی حرکت به روی آنان و کلبه ی ویرا نشان ، که در آن دور ، زیر نور گرم خورشید بخار می کرد، دوخته شده بود.گویا جواب معذرت رفیقم رانیز ندادم .یا آن را نشنیدم. قطار هنوز قدم آهسته می رفت و کودکان به سرعت به دنبال آن میدویدند.پای یکی از آنان -دخترکی لاغر و پوست به استخوان کشیده -در گودال آبی فرو رفت و سکندری، در نیم وجبی خط آهن نقش بر زمین شد ، ودسته گل پلا سیده اش درگودال آب گل آلود پهلویی افتاد. حتی ناله ای هم نکرد .گویا نا نداشت! رفیق من که هنوز شکم خود را ازپنجره ی قطار بر نداشته بود ، از ترس و وحشت صدایی کرد ومرا سخت تکان داد .من ساکت ماندم واو که سخت وحشت کرده بود ، -دیدی بیچ چاره رو ؟ ...نزدیک بود بره زیر قطار !...خدا خیلی بهش رحم کرد... -رحم؟ !... جز این چیز دیگری در جواب او نگفتم .او باز هم حرف زد ولی من گوش نمی دادم . قطار پیچ خورد .دخترک دیگر پیدا نبود ولی کلبه ی آنان هنوز از دور بخار می کرد وبز کو چکشان هنوز در اطراف می پلکید وعلف های تازه را بو می کشید . کودکان برهنه پا ، در یک آن ، به کلبه ی خود فرو رفتند ودر آن دیگر ، بایک زن ،با مادر خود ، بیرون آمدند ؛ وهرسه دست های خود را بلند کردند که با قطار ما وداع کنند . قطار دور شده بود .تونل دیگری نز دیک شده بود .چیز تماشایی دیگری پیدا نمی شد. همه سرهای خود را از پنجره تو برده بودند یا پوکر می زدند ویا در خواب بودند ؛ یا برای هم از کیف ها و خوش گذرانی ها ی خود تعریف می کردندومی خندیدند. چیز تما شایی دیگری پیدا نبود .جز کلبه ی آنان از دور، ومادرو کودکانش که هنوز پای آن ایستاده بودندوبا قطار ما وداع می کردند.این نیز لابد چندان قابل توجه نبود. هر سه با قطار ما وداع کردند.برای اینکه اسکناسی از این قطار به آنان رسیده بود ویا شاید برای اینکه می پنداشتند همین قطار ،دخترک، مردنی شان را ، که از او نه به کوه رفتن ونه علف چیدن می آ مد ونه به دنبال پدر به سر راه رفتن وجاده صاف کردن، به زیر گرفته وراحت کرده است. عصر روز پیش که از اهواز بیرون آمدیم ، در پیرامون شهر پیر مرد الاغ سواری را پشت سر گذا شتیم .وقتی قطار از پهلوی او ، میگذشت همه با او که به روی اهل قطار خنده ی نمکینی می کرد ، وداع می کردند و برای او دست تکان می دادند.یکی دو نفر حتی به صدای بلنداز او احوال پرسی هم می کردندوبی شک اگر در خواستی از اهل قطار میکرد، هر چه داشتند برایش می ریختند .دیروز همه شنگول بودندوبرای شوخی ومسخرگی فقط وسیله می خوا ستند.ولی امروز در چم سنگر ؟... هیچ کس جواب وداع آنان رانداد ! سر پیچ که از سر تا ته قطار پیدا بود ، یک بار دیگر درست دقت کردم . تمام پنجره ها بسته بود وهیچ کس نبود تا در جواب آنان دستی ویا دستمالی تکان بدهد. کلبه ی آنان که در زیر نور خورشید بخار می کرد،باز هم نمایا ن بود .و آن ها هنوز دست ها ی خود را برای ما تکان می دادند .هنوز وقت نگذشته بود . دست من به جیبم فرو رفت .دستمالم را بیرون کشیدم ؛ سر پنجه ایستادم وسر و دستم را از پنجره ی قطار بالا کشیدم ودستمال را در هوا ، دم باد به اهتزاز در آوردم ...شاید هنوز دیر نشده باشد. رفیقم فریاد زد ومرا عقب کشید .از پنجره دورم کرد وشیشه ی آن را بالا برد.قطار وارد تول شده بودواگر او دیر تر می جنبید ، شاید دست من شکسته بود. ****** 6 زندگی که گریخت آفتاب مغز آدم را داغ می کرد.خیابان کنار شط خلوت شده بود. آمدو رفت بند می آمد.در میان نخلستانها ی آن طرف شط ، انگار مهی موج میزد.مهی که با گردو غبار آمیخته بود.یک کشتی بزرگ که پایی اداره ی گمرک لنگر انداخته بود، سوت کشید.سوت خیلی کوتاهی بود که در میان گرمای هوای بعد از ظهر خرمشهر گم شد.انگا دنباله ی آنرا قیچی کردند . یک قایق بزرگ شراعی را بار می زدند.حمال ها گونی های برنج را به دوش می کشیدند و از روی الواری که به جای پل ، از لبه ی سکو به لبه ی قایق بند کرده بودند می گذشتند واز ته قایق ، گونی ها را روی هم می انباشتند.آب شط پایین رفته بود و پل موقتی باریکی که می با یست از روی آن بگذرند، خیلی سرازیر بود . بار بر ها پنج نفر بودند .دو نفر دیگر روی سکو، کیسه های برنج را روی کول آن ها می گذاشتند .دو نفر هم بودند که توی قایق گونی ها را می گرفتند و در گوشه ای ردیف می چیدند.تند کار می کردند.بار زیاد کار بود. شاید تا غروب هم طول می کشید. یک بار بر دیگر از راه رسید.زیاد جوان نبود .کولواره اش از پشت، روی کمرش افتاده بود وشل ووا رفته راه می آمد.یک کلاه لبه دار به سر دا شت.ریشش نتراشیده بود.یک دست خود را توی جیبش کرده بودوبا دست دیگرش طناب بار بند خود را روی دوش نگه می داشت. کسی مخالف نبود چند کلمه ای صحبت کردندوقرار شد او هم کمک کند.ططنابش را به کناری نهاد.کلاهش را پایین تر کشید.کوله را روی پشتیش جا به جا کردو زیر دست آن دو نفر که روی بار ها ایستاده بودند خم شد.چشمش برق می زد. گونی ها با هم فرقی نداشت.یکی هم به روی کول او گذاشتند.وقتی خم شده بودومهیای بار گرفتن بود، هیچ فکری نمی کرد.کار گیرش آمده بود این مهم بود. چند قدم به طور عادی برداشت.ولی هنوز به وسط خیابان نرسیده بود که زانوهایش ناگهان لرزید.چند ثانیه صبر کرد وبعد به راه افتاد.قدم ها ی معمولی داشت.وقتی عادی راه می رفت، برای او فرقی نداشت.قدم ها ، خودشان برداشته می شدند وخودشان به زمین گذا شته می شدند.ولی گونی را که به روی دوشش گذاردند گویا قضیه از قرار دیگر شد.پا ها یش هنوز از روی زمین بلند نشده، دوباره به دنبال قرار گاهی می گشتندو به زمین می نشستند.اول جدی نگرفت ، ولی نه ، درست همین طور بود .دست خود او نبود.خیلی سعی می کرد ولی باز پاهایش می لرزید.یک دم خواست فکر کند که شاید نمی تواند این بار را ببرد.ولی زود دنباله ی فکر خود را برید .مطمئن بود که زانویش از عقب تا نخواهد شد.او فقط می با یست کوشش کند که از جلو خم نشود وبار به زمین نیفتد.نمیدانست کیسه ی برنج چقدر وزن دارد.دیگران به راحتی میبردند تند هم می رفتند ولی پای او می لرزید .اشکالی نداشت.می توانست سعی کند ونگذارد زا نو یش خم شود.ولی پایش می لرزید .حتی مچ پایش هم به لرزه می افتاد.یک دم چشمش را بست و به خود تلقین کرد.دید که ممکن است به زمین بخورد. زود چشمش را باز کرد.چیزی به کنار شط نمانده بود.همه ی راه از پای تل بار تا کنار شط ، شاید چهل قدم بود .بارها را در آن طرف پیاده رو ، پای دیوار چیده بودند.او حالا وسط خیابان بود.خوبیش این بود که ماشین رد نمی شد.خیابان خلوت بود .دیگران به کار خود مشغول بودند .یک دور هم از او جلو افتاده بودند.او تازه از وسط خیابان می گذشت.سعی می کرد تند تر راه برود .ممکن نبود می خواست از لرزش پاهایش جلو گیری کند . همه ی همتش صرف این می شد .در فکر این نبود که که زود تر به کنار شط برسد واز روی پل باریک بگذرد وبار را توی قایق به زمین بگذارد دیگران که خیلی حریص قدم بر می دا شتند ، در این فکر بودند.او فقط در فکر این بود که پایش نلرزد و زا نو یش خم نشود.نمی بایست بار به زمین بیفتد. به کنار شط رسیده بود.خیس عرق شده بود.کلاه به سرش تنگی می کرد.سرش انگار بزرگ شده بود .مغزش درد گرفته بود.عرق از چاک سینه اش پایین می رفت.حس می کرد که دارد آب می شود.پیراهن زیر کمر بندش خیس شده بودوبه تنش می چسبید .پایش هنوز می لرزید .شاید دو روز بود که بار سنگین بر نداشته بود .ولی بار سنگین نبود.دو روز کار گیر نیاورده بود.این مهم نبود .این هفت نفر حالا حتما دارند او را می پایند.حتما کارشان را ول کرده اندو او را نگاه می کنند و به هم چشمک می زنند.حتما یک بار دیگر هم ، سه نفر از پهلوی او رد شدند و رفتند که بار بگیرند.ولی او حتم داشت که همه ی آ ن ها در گو شه ای ایستاده اند وبه او نگاه می کنند وبه هم چشمک می زند.نمی باید بار به زمین بیفتد.اگر شده است باید بار را برساند.مگر از دیگران چه کم دارد؟ حتی سرش را هم بالا نمی کرد. می ترسید.پیشانیش خیس عرق بود. دیگران این طور عرق نکرده بودند.نمی خواست آن ها را که به او می خندیدند و چشمک می زدند ، نگاه کند.می خواست کار خود را بکند . می خواست نگذارد بار به زمین بیفتد.می خواست نگذارد پایش بلرزد؛ ولی پا یش می لرزید .یک دم کنار شط ایستاد.باز پایش می لرزید. نزدیک بود پایش بلرزد وبار توی شط بیفتد.خود را زود کنار کشید. یک دم دیگر صبر کرد.دو نفر دیگر پشت سر هم از پهلویش گذشتند. قدم های مطمئن و شمرده ی خود را روی الوار گذاشتندوپشت سر هم پایین رفتند.الوار لنگر بر می داشت وزیر پای آن ها بالا وپایین می رفت. ولی آن ها بی اعتنا گذشتند .او هم باید برود.مگر چه می شد ؟ اطمینان خاطر خود را باز یافت وقدم به جلو گذاشت.قدم اولش را روی الوار جای داد .ولی ناگهان وحشت کرد.چشمش به پایین افتاد .زانویش سخت می لرزید.خودش حس نمی کرد.اما می دید .انگار مچش هم به لرزه افتاده بود.وحشت زده شد.نزدیک بود زانویش خم شود وبار توی شط بیفتد.یک دم بی تصمیم ماند .نمیدانست چه کند ؛ خوا ست قدم دومش را هم بلند کند وبه جلو بگذارد .حتی حاضر بود یک قدم کوچک بردارد.حاضر بود که قدم دومش را به جلو پرتاب هم بکند .ولی نمی شد. کوشش هم کرد ولی دید اگر برای یک دم هم شده پای دومش را از رو ی زمین بردارد، آن دیگری بیش تر خواهد لرزید ، زانویش خم خواهد شد ، خودش سرنگون خواهد گردید و کیسه ی برنج توی شط غرق خواهد شد ،به بی تصمیمی خود خاتمه داد.پایش را به عجله پس کشیدو دوباره به کناری رفت. دیگران باز هم می گذشتند وباز هم مطمئن وبیاعتنا از روی الوار باریکی که زیر پایشان لنگر بر می داشت وبالا وپاین می رفت می شدند وبار را توی قایق می انداختند وبر می گشتند.برای شان خیلی عادی بود. هیچ کس حرفی نمی زد .وقتی او پایش را روی الوار گذاشته بود و مردد مانده بود ، نفهمید چقدر طول کشید ؛ ولی حس می کرد که توی قایق وپشت سر او ، توی خیابان منتظرند که او رد شود تابتوانند عبور کنند. اما نه ، مطمئن بود که آن هاایستاده اند .کا خود را به کناری نهاده اند واو را مسخره می کنند وچشمک می زنند .با آستین کتش عرق پیشانیش را پاک کرد.آستینش خیس خیس شد.سرش را بلند کردوآن دور ها ، لای نخل های آنطرف رود خانه دنبال چیزی گشت ؛ دیگر چشمش برق نمی زد .برق آنها نیز به دنبال نگاهش لای نخلستان ها گم شد ؛ سرش سنگینی کرد و باز به پایین افتاد .شاید یک دقیقه گذشت .پای او هنوز می لرزید .برگشت.دیگران هنوز تند میرفتند و می آمدند .او هم نیروی خود را جمع کرد وقدم تند تر برداشت.دو سه قدم را تا دم شط به عجله پیمود. پایش هنوز می لرزید .ولی دیگر این مهم نبود .اطمینان پیدا کرده بود که زن نویش از جلو هم خم نخواهد شد.به همان سرعت روی الوار آمد.تقریبا چشم خود را بسته بود .نبسته بود ؛ ولی نمی خواست بداند روی چه چیزی پا گذاشته.سه قدم جلو رفت .پا یش باز شروع کرد به لرزیدن .سخت هم می لرزید .انگار پل موقتی هم زیر پای او به لرزه می افتاد.باز خیس عرق شد ه بود از پیشا نیش عرق می چکید.یک دفعه وحشت زده شد .خیال کرد حالا زانو هایش از پهلو خم خواهد شد وپایش از دو طرف الوار به پایین خواهد افتادوکیسه ی برنج توی شط سرنگون خواهد شد.داشت همین طور هم میشد .نمیدانست چه کند .این ور و آن ور پل معطل او بودند.هیچ کس حرفی نمیزد.از بس دست هایش را روی شکمش به هم فشار داده بود، استخوان انگشتش درد گرفته بود.عرق از زیر گلو و چاک سینه اش می چکید و روی الوار می افتاد وپهن می شد .الوار داشت لنگر بر میداشت.اما نه ، هیکل او وبار سنگین روی دو شش بود که روی پل باریک داشت لنگر بر می داشت .همین طور شد .نزدیک بود از پهلوی راست توی شط سر نگون شود.دست ها یش را با عجله از هم باز کرد و تعادل خود را به سختی حفظ نمود. طول الوار از هفت قدم بیش تر بود. دیگر نمی شد همان جا ایستاد .خیلی معطل شده بودند.حتما خیلی به او خندیده بودند.هر چه طاقت داشت آب شده بود وبه صورت عرق ازروی آن الوار لعنتی چکیده بود وپهن شده بود .اما چه جور برگردد؟ چه قدر به او خواهند خندید ! آن وقت دیگر کی کار گیر بیاورد؟ دو روز است که کار گیر نیاورده.انگار پل موقتی هم شروع کرد به تاب خوردن.داشت از زیر پایش در می رفت .آه که داشت می مرد !نفسش راتوی سینه اش حبس کرده بود.سرش پایین افتاده بود.چشمش از وحشت و ضعف دریده شده بود.ترسید مبادا تخم چشم هایش از کاسه ی دریده شده ی آنها بیرون بیاید وپایین توی نهر بیفتد -یا مثل چکه های عرق سینه اش روی الوار ، روی این پل لعنتی بیفتد و این طور پهن شود .خیلی ترسید یک دم چشمش را بست ، سرش داشت گیج می رفت .تاریکی درون چشمش پر از قرمزی شد .نزدیک بود سرنگون شود.زود چشمش را باز کرد.چشمش را دریده کرد.نمی شد این طور مردم را معطل گذارد.به او چه خواهند گفت ؟ولی چرا هیچ کس حرفی نمی زد؟ حتما در کناری ایستاده بودند ،وسیگار می کشیدند وبه او می خندیدند !پس چرا صدا ی خنده شان نمی آمد ؟لعنتی ها ! تعادل خود را به زور حفظ کرده بود. دست ها یش را دو مرتبه زیر شکمش قلاب کرده بود.در هم فشرد وعقب عقب دو سه قدمی را که روی الوار پیش آمده بود دوباره پیمود و پایش را روی خاک محکم سکوی کنار شط گذاشت.آن وقت حس کرد که پایش دارد می لرزد.توی دلش هم می لرزید .حتی روده ها یش هم حس میکردند که دارند می لرزند.نمی باید بار را زمین گذارد .آهسته آهسته تا پای تل کیسه های برنج رفت.عرق از چاک سینه اش واز بر آمدگی زیر گلویش روی زمین می چکید ومیان خاک داغ کنار شط فرو می رفت. کیسه ی برنج را به تئنی از روی کوله ی او برداشتند.او همان طور خم مانده بود؛ دو لا مانده بود .انگار با آخرین قطره ی عرقی که از چاک سینه اش روی زمین چکید ودر خاک فرو رفت ؛ طاقت او هم چکیده بود و در خاک داغ کنار شط فرو رفته بود. دنباله ی سوت کوتاه ونکره ی یک کشتی را در هوا قیچی کردند .یک قایق موتوری زیر اسکله ی گمرک ایستاد واز نفس افتاد .در میان نخلستان های آن طرف شط ، مهی آمیخته با گردو خاک موج می زد برق چشم انسانی که زندگی از و گریخته بود ، در آن میان سرگردان بود. ***** 7 آفتاب لب بام پدر دو بار دور حیاط گشت و آمد توی اتاق.جا نمازش را از روی رف برداشت پای بخاری نشست.جا نماز ، پارچه ی قلم کار یک تخته بود.بازش کرد ودو زانو روی آن نشست ؛ تسبیح را هلالی با لای مهر گذاشت ؛ قرآن را از جلدش بیرون در آ ورد ؛ لایش را باز کرد ونشان آن را دید . سر جزو « الحادی عشر » بود.آن را دو باره بشت وتسبیح رابه دست گرفت وشروع کرد به ذکر گفتن. بیش از یک سا عت به غروب نمانده بود.پدر دهانش خشک شده بود وحوصله اش داشت از تشنگی سر می رفت.هر روز از اداره که بر می گشت تا ساعت پنج می خوا بید .آن وقت بیدار میشد .می آ مد لب حوض.سرش را آب میزد واگر خیلی گرمش بود ، لخت می شد ؛ توی آب می رفت وبا لگن ، آب روی سر خود می ریخت وبعد در می آمد. اول سرش را خشک می کرد.بعد وضو می گرفت.دشت ورویش را نیز با دستمالی که روی درخت انار لب حوض ، افتاده بود ، خشک می کرد و بعد می آمد توی اتق .جا نمازش را پهن می کردو تا دم افطار سر جانمازش نشسته بود ؛ نماز ظهر وعصرش را می خواند واگر وقت باقی بود ، باقی مانده ی جزو قرآن روز قبلش را با صدای بلند تلاوت می کرد ویا دعای مخصوص آن روز ماه مبارک را می خواند. در اتق باز بود . توی ایوان پهلو ،سماور داشت جوش می آمد.بساط سماور جور بود وزنش دور تر از گرمای سماور به دیوار آن ور ایوان تکیه داده بود وبا کاموای سبز ،آستین یک پیراهن بچه گانه را می بافت . سرش روی کارش بود ومیله ها را تند بالاو پایین می برد و از حلقه های کاموا در می کرد.وگلوله ی کاموا که وسط ایوان سرگردان بود ، آهسته آهسته باز می شد و به هوای خودش این ور و آن ور می رفت. آفتاب لب بام آمده بود وهوا گرم گرم بود...از دیوا ری که رو به مغرب بود هرم آفتاب توی حیاط می زد.از آبی که چند دقیقه پیش پاشیده بودند ، هنوز نمی باقی مانده بود وبوی خاک نم کشیده ، هوا را پر کرده بود وهرم آفتاب تا این ور حیاط توی ایوان هم می زد. بچه ها ف، دو تا دختر یکی ده دوازده ساله ودیگری کوچک تر ، توی ایوان رو به روی مادرشان ، به دیوار تکیه داده بودندواز حال رفته بودند. رنگ شان پریده بود .دهان شان باز مانده بود وچشم شان به دست مادرشان که هنز قوت داشت ومیله ها را تند بالا وپایین می برد ، دوخته شده بود.وهمه در تنگنای بی حالی خود ، گیر کرده بودند وبه انتظار اذان مغرب ساکت نشسته بودند. پدر از توی اتاق ،همان پای بخاری که نسشته بود ، همه ی این بساط را می دید وآهسته ذکر می گفت .سماور به جوش آمده بود وبخار آبی که از آن بر می خواست،توی اتا ق می زد.پدر یک دم ذکرش را برید واز همان روی جا نمازش صدا زد : -صغرا ! پاشو سماور رو ببر اون ور . بچه ها از حال رفته بودند ؛ ومادر سرش به بافتنی خودش گرم بود و هوا هم گرم بود .کسی به آنچه پدر گفت توجهی نکرد.وپدر دیگر حوصله اش داشت سر می رفت .تسبیح را هلالی روی مهر جا نمازش گذاشت ؛ یک لاالاهالاالله گفت وسر پا ایستاد وبا صدایی که ته پاشیر هم می شدآن را شنید ، اذان نمازش را گفت و وقتی می خواست اقا مه را بگوید ، رو به دختر هایش گفت: -به شماهام !بتول تو پاشو!پاشو، سماور رو بذار اون ور تر .چایی رم دم کنین. دختر بزرگ تر مثل این که از خواب پریده باشد ، کسل وناراحت از جا تکان خورد .خودش را با سماور آن طرف تر کشید واز سر خستگی و خشم زیر لب گفت: -ایش ...ش... ودوباره سر جای خود برگشت؛پشتش را به دیوار داد وباز از حال رفت . مادر ، کار بافتنی اش را کنار گذاشت.آمد جلو .قوری را آب بست . گذاشت سر سماور.دستمال قوری را هم روی آن انداخت ودوباره به جایش بر گشت، کار بافتنی اش را به دست گرفت ومشغول شد. پدر هنوز اقامه اش را نگفته بود .پا به پا می کردو یواش یواش چیزی می خواند .و انگشت هایش روی درز شلوار خانه اش با لا وپایین می رفت. آفتاب داشت کم کم از بام خانه می پرید .گرما وبوی خاک آفتاب خورده توی حیاط پیچیده بود.ویخی توی کوچه داد زد .پدر اقامه اش را داشت شروع می کرد که صدای یخی ، توی حیاط پیچید .پدر یک دم ساکت شد ورو به دختر ها یش گفت: -صغرا ، پاشو برو یخ بگیر ! دختر کوچک تر تکانی خورد وگفت: -ایش خدایا !وساکت شد. دیگر طاقت پدر تمام شده بود .خودش را با دو قدم به ایوان رساند. دختر ها از جای شان پریدند .مادر یک دم سرش را از روی کارش برداشت ودوباره پایین انداخت.دختر ها خودشان را توی حیاط انداخته وپدر مثل آن ها پا برهنه ،دنبال شان افتاد. -پدر سوخته ها ! قبر پدر مادرتان سگ... دختر ها هر یک از طرفی می دویدندوپدر مثل اینکه اول نمی دانست به طرف کدام شان حمله کند .ولی گویا آخر تصمیم گرفت.و دنبال صغرا افتاد .وبتول رفت روی پله ی اول پا شیر ایستاد وداشت زار می زد. صغرا سه بار دور حوض گشت ؛یک بار پایش توی باغچه رفت و یک شاخه ی لاله عباسی را شکست.ولی پدر بالا خره رسید .و همان طور که دخترش می دوید ، یکی محکم به پشتش زد .دختر سکندری رفت و دمر روی زمین پهن شد وناله اش توی خاک فرو رفت. -پدر سوخته ها ! همش ایش وفیش ؟همش ایش وفیش ؟به قبر پدر... دنباله ی فحشش را با یک صلوات برید وبرگشت.دستش را لب حوض آب کشید .با دستمالی که روی شاخه ی انار بود خشک کرد و رفت توی اتاق ، روی جانمازش ايستاد و شروع کرد به اقامه گفتن. صغری تازه به ناله افتاده افتاده بود .کلمات بزرگ و پرسرو صدای عربی که از خشم هنوز لرزشی داشت از در اتاق بيرون می زد.و آفتاب که داشت از لب بام می پريد ، ناله های دختر را که هنوز دمر روی زمين دراز کشيده بود ، برمی داشت و با خود می برد. مادر ، يک چند دقيقه ای کار بافتنی اش را کنار گذاشت و از در اتاق که باز بود ، تاريکی درون آن را با چشمانی دريده نگاه کرد و بعد بلند شد ؛ رنگش پريده بود.دستش می لرزيد و لبش را به دندان گرفته بود. بتول هم جرات پيدا کرد و جلو آمد.دونفری صغرا را بلند کردند. نوک دماغش و پيشانی اش که به خاک کشيده شده بود ، خراش برداشته بود.لب بالايی اش باد کرده بود و از همه ی زخم های خون می آمد و يخی هنوز توی کوچه داد می زد. صغرا را لب حوض بردند.بتول آفتابه را آورد ، آب کرد و روی دست مادرش می ريخت و او خون لب و دهان صغرا را شست.سر و صورتش را با دستمالی که روی شاخه ی درخت انار کنار حوض آويزان بود ، خشک کرد .پيراهنش را هم تکان داد و زير او پهن کرد و او را خواباند. پدر نماز اولش را شروع کرده بود.يخی داشت دور می شد.و آفتاب از لب بام پريده بود. - بتول !برو زنبيل ور دار بيار. از لب رف هم پول برداشت و به او داد و دنبال يخ روانه اش کرد و دوباره سرکار خودش نشست.سماور غلغل می کرد.هرم آفتاب توی ايوان بود.سفره ی پيچيده شده ، آن گوشه ی ايوان مانده بود و نمکدان با قاشق ها روی آن بود.و مادر اين بار تندتر کار می کرد.ميله ها، تندتر بالا و پايين می رفت و گلوله ی کاموا وسط ايوان تندتر باز می شد و به هوای خودش اين ور و آن ور می رفت. پدر ، نماز اولش را سلام گفت.هنوز به افطار خيلی مانده بود و او طاقتش ديگر داشت تمام می شد.به زحمت بلند شد.تسبيح را روی جانماز انداخت و شروع کرد به اذان گفتن.کلمات کشيده و پر سر و صدای عربی که از اتاق می آمد ، لرزشی از خشم و بيچارگی به همراه خود داشت.صغرا آن گوشه ی ايوان يک پهلو افتاده بود و دست هايش را روی صورتش گذاشته بود ؛ پاهايش را توی شکمش جمع کرده بود و هق هق می کرد و صدايش با غلغل سماور درمی آويخت. مادر ديگر بی تاب شده بود .هنوز رنگ به صورتش نيامده بود و همان طور که دست هايش ، تند ميله ها را بالا و پايين می برد ، يک دفعه سر رفت : - خجالت نمی کشه...بی غيرت...بی رحم!... الله اکبر پرسروصدايی که پدر گفت ، صدای او را در خود گم کرد.و مادر خاموش شد.در حياط صدا کرد.بتول با زنبيل يخ وارد شد.يخ را توی حوض آب کشيد.از روی طاقچه ، کاسه ی بدل چينی را برداشت و يخ را توی آن گذاشت. - سفره رم پهن کن! بتول سفره را هم پهن کرد.کاسه يخ را وسط آن گذاشت.قاشق ها را چيد.نان را تقسيم کرد و چهار طرف سفره گذاشت و خودش همان گوشه به ديوار تکيه داد و از حال رفت.مادر کم کم رنگ به صورتش برمی گشت.ديگر لبش را نمی گزيد.يواش يواش چيزی زير لب می گفت ، ولی هنوز دستش همان طور تند کار می کرد... - بتول !چراغو روشن کن. آفتاب پريده بود.هوا تاريک می شد و از پدر که نماز عصرش را آهسته می خواند ، صدايی شنيده نمی شد.فقط گاهی سوت بلند يک (ص) خود را از تاريکی اتاق بيرون می کشيد و در گرمای اول غروب گم می شد ؛ و بعد هم کنده ی زانوی او که روی جانماز می نشست ، گرپ ، صدا می داد . وصغرا آهسته آهسته ناله می کرد و همان گوشه افتاده بود. -بسه ديگه ...بسه ، و زير لب افزود: -بی رحم...بی غيرت. مادر اين را گفت و کارش را کنار گذاشت .کفشش را پوشيد ، و رفت. به آشپزخانه که رسيد صدا زد: - بتول !پاشو خربوزه رو بيار پاره کن. بتول پاشد و رفت توی اتاق.از کنار پدرش که داشت نمازش را سلام می داد رد شد.وقتی برگشت يک سينی با يک کارد آورد.آن ها را توی سفره گذاشت.کفشش را پوشيد ، آهسته آهسته به طرف پاشير رفت و خربزه را آورد.آن را چهارقاچ کرد.دو قاچ بزرگ تر و دوتای ديگر کوچک تر.تخمه ی آن را توی يک سينی زير استکانی خالی کرد ؛ گذاشت طاقچه ، قاچ های خربزه را يکی يکی بريد و هرکدام را سرجايش گذاشت. - بتول !چراغو بيار. صدای پدر از توی اتاق اين طور گفت.صدا ديگر از خشم نمی لرزيد. ولی هنوز از بيچارگی کشيده بود.بتول چراغ را برد توی اتاق.جلوی جانماز پدرش گذاشت و به صدای پدرش که بلند بلند قرآن می خواند گوش می داد.صغرا ناله اش بند آمده بود .بتول نگاهی به او کرد و خودش را به آن طرف کشيد. -صغرا!صغرا!نخواب!افطار نزديکه.پاشو! شانه اش را تکان داد.صغرا که چند دقيقه ساکت مانده بود دوباره به ناله افتاد و اين بار سخت گريه می کرد.شانه هايش همان طور که يک پهلو خوابيده بود تکان می خورد ، بتول هم داشت گريه اش می افتاد.آب دهان خود را به زور قورت داد.روی صغرا خم شد و گفت : - هيچ چی نگو!بسه ديگه!تو که بابارو می شناسی .هيچ چی نگو! می دونی که دم افطار سگ می شه . و اين کلمه ی آخری را که می گفت نگاهش به طرف در اتاق برگشت که نور چراغ از آن بيرون می زد.سرو صدايی که از آشپزخانه می آمد ، خوابيد و مادر با ظرف غذا بيرون آمد.کفشش را که روی زمين می کشيد ، پای ايوان کند ...ظرف غذا را توی سفره گذاشت.بخار غذا نه رنگی داشت و نه بويی. -پس بشقابا کوش ، بتول؟! بتول به عجله خود را جمع و جور کرد و توی اتاق رفت . از پهلوی پدرش رد شد و غرشی را که او کرد نشنيده گرفت.در صندوق صدا کرد و بتول وقتی برگشت بشقاب ها را توی سفره گذاشت.هوا داشت تاريک می شد.صدای گريه ی صغرا بند آمده بود.شايد مغرب شده بود ، تک صدای اذان گوهای تازه کار از دوردست می آمد و با هرم آفتاب که هنوز صدای قرآنش ، با قرائت و کشيده از توی اتاق بيرون زد. -بتول !پاشو چراغو وردار بيا.صغرا تو هم پاشو ديگه! صدايش آمرانه بود و بی حوصله بود.بتول داشت بلند می شد که چراغ را بياورد.ولی پدر قرآنش را بست ، چراغ را برداشت و توی ايوان آمد. چراغ را توی طاقچه گذاشت و کنار سفره نشست .بتول پهلوی دست او نشسته بود .صغرا هم بلند شده بود و پدر هنوز زير لب ذکر می گفت.مادر پای سماور نشسته بود.سه تا استکان آب جوش ريخت .جلوی آن ها گذاشت و خودش با خربزه افطار کرد.گربه هم از راه رسيده بود و کنار سفره ، همان دم ايوان سر دودست نشسته بود.بخار بی نرگ غذا با بخار سماور می آميخت و صغرا هنوز سکسکه می کرد.مادر سرش را از روی سفره برد اشت.رنگ از صورتش پريده بود و لب هايش می لرزيد.يک دم نگاهش را به صورت پدر دوخت و بعد : -خجالت نمی کشی؟اين دست مزد دم افطارشونه؟وادارشون کرده ای روزه بگيرند؟... و حالا خون به صورتش دويده بود.دستش توی ظرف خربزه مانده بود و هيچ ازين روگردان نبود که هر چه از دهانش درآمد ، به شوهرش بگويد.پدر استکان آب جوش را به آرامی توی نعلبکی گذاشت و از روی بی حوصلگی گفت : -خوبه .بذار افطار کنيم...و بشقاب خربزه اش را پيش کشيد. -چه افطاری ؟از زهر هلاهلم بدتره ! پدر ساکت بود و خربزه می خورد.صغرا آهسته می لرزيد.بتول نگران بود و چشمش دودو می زد.سماور غلغل می کرد. مادر بشقابش را کنار زده بود و هنوز نمی توانست آرام باشد. -ديگه بچه هاتم فهميده ن که چرا اين طور دم افطار سگ می شی... پدر حوصله اش سررفت بشقاب را به سختی کنار زد.صدايش رگه دار شده بود و می لرزيد: -می ذاری يه لقمه زهر مار کنيم يا نه؟ -مگه تو گذاشته ای؟از اول ماه تا حالا... صدای مادر می لرزيد.پدر قرمز شده بود .می خواست چيزی بگويد دهانش باز ماند ؛ ولی صدايی از آن بيرون نيامد.ديگر طاقتش تمام شده بود.دامن سفره را گرفت ، به جلو پرت کرد و توی تاريکی اتاق رفت. دامن سفره رو ی ظرف غذا افتاد.يک ظرف خربزه هم برگشت و چربی غذا داشت توی سفره می دويد.مادر هنوز بد می گفت.بتول هاج و واج مانده بود و چشم هايش ديگر دور نیم زد.صغرا دوباره به گريه افتاده بود. دست هايش را به صورتش گرفته بود و همان طور که سر سفره نشسته بود ، شانه هايش تکان می خورد. در حياط که بسته شد ، محکم صدا کرد و گربه از صدای آن متوحش شد. هرم آفتاب پريده بود.سماور کناره سفره می جوشيد.هوا تاريک تاريک شده بود .و هياهوی دور اذان گوها رو به خاموشی می رفت. [[سه‌تار (ادامه)|ادامه داستان سه‌تار]] سه‌تار (ادامه) 1580 1965 2006-06-14T13:28:05Z ماني 31 [[سه‌تار|نیمه نخست داستان سه‌تار]] ادامه: ****** بخش 8 گناه شب روضه هفتگی مان بود.و من تا پشت بام خانه را آب و جارو کردم و رخت خواب ها را انداختم ، هوا تاريک شده بود.و مستعمعين روضه آمده بودند. حياطمان که تابستان ها دورش را با قالی های کناره مان فرش می کرديم و گلدان ها را مرتب دور حوضش می چيديم، داشت پرمی شد.من کارم که تمام می شد ، توی تاريکی لب بام می نشستم و حياط را تماشا می کردم .وقتی تابستان بود و روضه را توی حياط می خوانديم ، اين عادت من بود.آن شب هم مدتی توی حياط را تماشا کردم.طوری نشسته بودم که سر و بدنم در تاريکی بود و من در روشنی حياط ، مردم را که يکی يکی می آمدند و سرجای هميشگی خودشان می نشستند، تماشا می کردم. خوب يادم مانده است.باز هم آن پيرمردی که وقتی گريه می کرد ، آدم خيال می کرد می خندد ، آمد و سرجای هميشگی اش ، پای صندلی روضه خوان نشست. من و خواهرم هميشه از صدای گريه اين پيرمرد می خنديديم.و مادرم ما را دعوا می کرد و پشت دستش را گاز می گرفت و مارا وامی داشت استغفار کنيم. يکی ديگر هم بود که وقتی گريه می کرد ، صورتش را نمی پوشانيد.سرش را هم پايين نمی انداخت. ديگران همه اين طور می کردند.مثل اين که خجالت می کشيدند کس ديگری اشکشان را ببيند.ولی اين يکی نه سرش را پايين می انداخت ، و نه دستش را روی صورتش می گرفت.همان طور که روضه خوان می خواند ، او به روبه روی خود نگاه می کرد و بی صدا اشک از چشمش ، روی صورتش که ريش جوگندمی کوتاهی داشت، سرازير می شد.آخر سرهم وقتی روضه تمام می شد ، می رفت سر حوض ، و صورتش را آب می زد.بعد همانطور که صورتش خيس شده بود ، چايی اش رامی خورد و می رفت.من نمی دانستم زمستان ها چه می کند که روضه را توی پنجدری می خوانديم. اما تابستان ها، هر شب که من از لب بام ، بساط روضه را می پاييدم، اين طور بود. من به اين يکی خيلی علاقه پيدا کرده بودم .وقتی هم که تنها بودم ، به شنيدن صدای گريه اش نمی خنديدم ، غصه ام می شد.ولی هروقت با اين خواهر بدجنسم بودم ، او پقی می زد به خنده و مرا هم می خنداند. وآن وقت بود که مادرمان عصبانی می شد.جای معينی نداشت .هر شبی يک جا می نشست .من به خصوص از گريه اش خوشم می آمد که بی صدا بود.شانه هايش هم تکان نمی خورد.صاف می نشست، جم نمی خورد واشک از روی صورتش سرازير می شد و ريش جوگندمی اش ، از همان بالای بام هم پيدا بود که خيس شده است.آن شب او هم آمد و رفت ، صاف روبه روی من ، روی حصير نشست . کناره هامان همه دور حياط را نمی پوشاند و يک طرف را حصير می انداختيم. طرف پايين حياط ديگر پر شده بود.رفقای درم همه همان دم دالان می نشستند . آبدارباشی شب های روضه هم آ ن طرف ، توی تاريکی ، پشت گلدان ها ايستاده بود و نماز می خواند و من فقط صدايش را می شنيدم که نمازش را بلند بلند می خواند. چه قدر دلم می خواست نمازم را بلند بلند بخوانم .چه آرزوی عجيبی بود!از وقتی که نماز خواندن را ياد گرفته بودم، درست يادم است ، اين آرزو همين طور در دلم مانده بود و خيال هم نمی کردم اين آرزو عملی بشود .عاقبت هم نشد . برای يک دختر ، برای يک زن که هيچ وقت نبايد نمازش را بلند بخواند ، اين آرزو کجا می توانست عملی بشود؟اين را گفتم .مدتی توی حياط را تماشا می کردم و بعد وقتی که پدرم هم از مسجد آمد ، من زود خودم را از لب بام کنار کشيدم و بلند شدم.لازم نبود که ديگر نگاه کنم تا ببينم چه خبر خواهد شد.و مردم چه خواهند کرد. پدرم را هم وقتی می آمد ، خودم که نمی ديدم . صدای نعلينش که توی کوچه روی پله دالان گذاشته می شد ، و بعد ترق توروق پاشنه آن که روی کف دالان می خورد ، مرا متوجه می کرد که پدرم آمده است.پشت سر او هم صدای چند جفت کفش ديگر را روی آجر فرش دالان می شنيدم. اين ها هم موذن مسجد پدرم و ديگر مريدها بودند که با پدرم از مسجد برمی گشتند.ديگر می دانستم که وقتی پدرم وارد می شود ، نعلينش را آن گوشه پای ديوار خواهد کند و روی قاليچه کوچک ترکمنی اش ، که زير پا پهن می کرد، چند دقيقه خواهد ايستاد و همه کسانی که دور حياط و توی اتاق ها نشسته اند و چای می خورند و قليان می کشند ، به احترامش سرپا خواهند ايستاد و بعد همه با هم خواهند نشست.اين ها را ديگر لازم نبود ببينم.همه را می دانستم.آن وقت آخرهای تابستان بود و من شايد تابستان سومم بود که هر شب روضه ، وقتی رخت خواب ها را پهن می کردم، لب بام می آمدم و توی حياط را تماشا می کردم. مادرم دو سه بار مرا غافلگير کرده بود و همان طور که من مشغول تماشا بودم ، از پلکان بالا آمده بود و پشت سرمن که رسيده بود ، آهسته صدايم کرده بود.ومن ترسان و خجالت زده از جا پريده بودم .جلوی مادرم ساکت ايستاده بودم.و در دل با خود عهد کرده بودم که ديگر لب بام نيايم.ولی مگر می شد؟آخر برای يک دختر دوازده سيزده ساله، مثل آن وقت من ، مگر ممکن بود گوش به اين حرفها بدهد؟اين را گفتم.پدرم که آمد ، من از جا پريدم و رفتم به طرف رختخواب ها.خوبيش اين بود که پدرم هنوز نمی دانست من شب های روضه لب بام می نشينم و مردها را تماشا می کنم.اگر می دانست که خيلی بد می شد.حتم داشتم که مادر چغلی مرا به پدر نخواهد کرد.چه مادر مهربانی داشتيم!هيچ وقت چغلی ما را نمی کرد که هيچ ، هميشه هم طرف ما را می گرفت و سر چادر نماز خريدن برايمان ، با پدرم دعوا هم می کرد. خوب يادم است.رخت خواب ها پهن بود.هوای سرشب خنک شده بود و من وقتی روی دشک خودم ، که مال من تنها نبود و با خواهر هفت ساله ام روی آن می خوابيدم ، نشستم ، ديدم که خيلی خنک بود.چقدر خوب يادم مانده است!هيچ ديده ايد آدم بعضی وقت ها چيزی را که خيلی دلش می خواهد يادش بماند، چه زود فراموش می کند؟ اما بعضی وقت ها هم اين وقايع کوچک چه قدر خوب ياد آدم می ماند!همه چيز آن شب چه خوب ياد من مانده است!اين هم يادم مانده است که به دختر همسايه مان که آمده بود رخت خواب هاشان را پهن کند و از لب بام مرا صدا کرد محلی نگذاشتم.خودم را به خواب زدم و جوابش را ندادم.خودم هم نمی دانم چرا اينکار را کردم، ولی دشکم آنقدر خنک بود که نمی خواستم از رويش تکان بخورم .بعد که دختر همسايه مان پايين رفت ، من بلند شدم و روی رخت خوابم نشستم ، به چه چيزهايی فکر می کردم ، يک مرتبه به صرافت افتادم ، به صرافت اين افتادم که مدت هاست دلم می خواهد يواشکی بروم و روی رختخواب پدرم دراز بکشم.هنوز جرات نداشتم آرزو کنم که روی آن بخوابم.فقط می خواستم روی آن دراز بکشم.رخت خواب پدرم را تنهايی آن طرف بام می انداختيم. من و مادرم و بچه ها اين طرف می خوابيديم و رخت خواب برادرم را که دو سال بزرگتر از من بود آن طرف ، آخر رديف رخت خوابهای خودمان می انداختيم.همچه که اين خيال به سرم زد، باز مثل هميشه اول از خودم خجالت کشيدم و نگاهم را از سمت رخت خواب ها پدرم برگرداندم.بعد هم خوب يادم هست که مدتی به آسمان نگاه کردم.دو سه تا ستاره هم پريدند.ولی نمی شد.پاشدم و آهسته آهسته و دولا دولا برای اين که سرم در نور چراغ های حياط نيفتد ، به آن طرف رفتم و کنار رختخواب پدرم ايستادم.تنها رخت خواب او ملافه داشت.خوب يادم است. هر شب وقتی رخت خوابش را پهن می کردم ، دشک را که می تکاندم و متکا را بالای آن می گذاشتم و لحاف را پايينش جمع می کردم ، يک ملافه سفيد و بزرگ هم داشت که روی همه اينها می انداختيم و دورو برش را صاف می کرديم.سفيدی ملافه رخت خواب پدرم ، در تاريکی هم به چشم می زد و هرشب اين خيال را به سر من می انداخت.هر شب مرا به هوس می انداخت.به اين هوس که يک چند دقيقه ای ، نيم ساعتی ، روی آن دراز بکشم.به خصوص شب های چهارده که مهتاب سفيدتر بود و مثل برف بود.چه قدر اين خيال اذيتم می کردم!اما تا آن شب ، جرات اين کار را نکرده بودم .نمی دانم چه بود کسی نبود که مرا ببيند.کسی نبود که مرا ببيند.اگر هم می ديد ، نمی دانم مگر چه چيز بدی در اين کار بود.ولی هروقت اين خيال به سرم می افتاد، ناراحت می شدم.صورتم داغ می شد.لب هايم می سوخت و خيس عرق می شدم و نزديک بود به زمين بخورم.کمی دودل می ماندم و بعد زود خودم را جمع و جور می کردم و به طرف رخت خواب های خودمان فرار می کردم و روی دشک خودم می افتادم .يک شب ، چه خوب يادم مانده است، گريه هم می کردم.بعد خودم از اين کارم خنده ام می گرفت و حتی به خواهرم هم نگفتم. اما چه قدر خنده دار بود گريه آن شب من!وقتی روی رخت خواب خودم افتادم ، مدتی گريه کردم و بين خوب و بيداری بودم که خواهرم آمد بالا و صدايم کرد که شام يخ کرد.آن شب هم وقتی اين خيال به سرم افتاد، اول همان طور ناراحت شدم.سفيدی رخت خواب پدرم را هرشب به خواب می ديدم. ولی مگر جرات داشتم به آن نزديک شودم؟اما آن شب نمی دانم چه طور شد که جرات پيدا کردم.مدتی پای رخت خوابش ايستادم و به ملافه سفيدش و به دشک بلندش نگاه کردم و بعد هم نفهميدم چه طور شد يک مرتبه دلم را به دريا زدم و خودم را روی رخت خواب پدرم انداختم. ملافه خنک خنک بود و پشت من تا پايين پاهايم آنقدر يخ کرد که حالا هم وقتی به فکرش می افتم ، حظ می کنم .شايد هم از ترس و خجالت وحشت کردم که اينطور يخ کردم.ولی صورتم داغ بود و قلبم تند می زد. مثل اين که نامحرم مرا ديده باشد.مثل وقتی که داشتم سرم را شانه می کردم و پدرم از در وارد می شد و من از ترس و خجالت وحشت می کردم ولی خجالتم زياد طول نکشيد.پشتم گرم شد.عرقم بند آمد و ديگر صورتم داغ نبود .ومن همان طور که روی رخت خواب پدرم طاقباز افتاده بودم ، خوابم برد.برادرم مدرسه می رفت و تنها من در کارهای خانه به مادرم کمک می کردم.خستگی از کار روز و رخت خواب ها را که پهن کرده بودم ، مرا از پا درآورده بود و نمی دانم آن شب اصلا چه طور شده بود که من خواب ديو پيدا کرده بودم.هروقت به فکر آن شب می افتم ، هنوز از خجالت آب می شوم و مو برتنم راست می شود.من که ديگر نفهميدم چه اتفاقهايی افتاد.فقط يک وقت بيدار شدم و ديدم لحاف پدرم تا روی سينه ام کشيده شده است و مثل اين که کسی پهلويم خوابيده است.وای!نمی دانيد چه حالی پيدا کردم !خدايا!يواش اما با عجله تکان خوردم و خواستم يک پهلو بشوم .ولی همان تکان را هم نيمه کاره ول کردم و خشکم زد و همان طور ماندم .سرتاپايم خيس عرق شده بود و تنم داغ داغ بود و چانه ام می لرزيد.پاهايم را يواش يواش از زير لحاف پدرم درآوردم و توی سينه جمع کردم. پدرم پشتش را به من کرده بود و يک پهلو افتاده بود.دستش را زير سرش گذاشته بود و سبيل می کشيد.و من که نتوانستم يک پهلو شوم، دود سيگارش را می ديدم که از بالای سرش بالا می رفت.از حياط نور چراغ های روضه بالا نمی آمد . سروصدايی هم نبود.فقط صدای کاسه بشقاب از روی بام همسايه مان-که دير و همان روی بام شام می خوردند-می آمد.وای که من چه قدر خوابيده بودم!چه طور خوابم برده بود!هنوز چانه ام می لرزيد و نمی دانستم چه کار کنم .بلند شوم؟ چطور بلند شوم ؟همان طور بخوابم؟چطور پهلوی پدرم همانطور بخوابم؟دلم می خواست پشت بام خراب شود و مرا باخودش پايين ببرد.راستی چه حالی داشتم !در اين عمر چهل ساله ام ،حتی يک دفعه هم اين حال به من دست نداده است.اما راستی چه حال بدی بود!دلم می خواست يک دفعه نيست بشوم تا پدرم وقتی رويش را برمی گرداند، مرا در رختخواب خودش نبيند.دلم می خواست مثل دود سيگار پدرم -که به آسمان می رفت و پدرم به آن توجهی نداشت-دود می شدم و به آسمان می رفتم.و پدرم مرا نمی ديد که اين طور بی حيا، روی رخت خوابش خوابيده ام.وای که چه حالی داشتم!کم کم باد به پيراهنم ، که از عرق خيس شده بود ، می خورد و سردم شده بود.ولی مگر جرات داشتم از جايم تکان بخورم ؟هنوز همان طور مانده بودم. نه طاقباز بودم و نه يک پهلو.يک جوری خودم را نگه داشته بودم.خودم هم نمی دانم چه جور بود،ولی پدرم هنوز پشتش به من بود و دراز کشيده بود و سيگارش را دود می داد.بعضی وقت ها که به فکر اين شب می افتم ، می بينم اگر پدرم عاقبت به حرف نيامده بود ، من آخر چه می کردم!مثل اين که اصلا قدرت هيچ کاری را نداشتم و حتما تا صبح همان طور می ماندم و از سرما يا ترس و خجالت خشکم می زد. اما بالاخره پدرم به حرف آمد و همان طور که سبيلش به دهنش بود، از لای دندانهايش گفت: « دخترم !تو نماز خوندی؟» من نماز نخوانده بودم .همان از سر شب که بالا آمده بودم، ديگر پايين نرفته بودم .ولی اگر هم نماز خوانده بودم، می بايد در جواب پدرم دروغ می گفتم و می گفتم که نماز نخوانده ام.بالاخره اين هم خودش راه فراری بود و می توانست مرا خلاص کند.اما به قدری حال خودم از دستم رفته بود و ترس و خجالت به قدری آبم کرده بود که اول نفهميدم در جواب پدرم چه گفتم .ولی بعد که فکر کردم،يادم آمد.مثل اين که در جواب گفته بودم : « بله نماز خوانده م.» ولی بالاخره همين سوال و جواب ، وسيله اين را به من داد که در يک چشم به هم زدن بلند شوم و کفش هايم را دست بگيرم و خودم را از پله ها پايين بيندازم . سوال پدرم مثل اين که مرا از جا کند.راستی از پلکان خود را پايين انداختم و وقتی توی ايوان ، مادرم رنگ و روی مهتابی مرا ديد ، وحشتش گرفت.و پرسيد : « چرا رنگت اين جور پريده ؟» و من وقتی برايش گفتم ، خوب يادم است که رويش را تند از من برگرداند و همان طور که از ايوان پايين می رفت ، گفت : « خوب دختر ، گناه کبيره که نکردی که!» اما من تا وقتی که شامم را خوردم و نمازم را خواندم ،هنوز توی فکر بودم و هنوز از خودم و از چيز ديگری خجالت می کشيدم.مثل اين که گناه کرده بودم. گناه کبيره.مثل اين که رخت خواب پدرم مرد نامحرمی بوده است و مرا ديده. اين مطلب را از آن وقت ها همين طور بفهمی نفهمی درک می کردم.اما حالا که فکر می کنم ، می بينم ترس و وحشتی که آن وقت داشتم ، خجالتی که مرا آب می کرد ، خجابت زنی بود که مرد نامحرمی بغلش خوابيده باشد.وقتی بعد از همه ، دوباره بالا رفتم و آهسته توی رخت خواب خودم خزيدم و لحاف را تا دم گوشم بالا کشيدم ، خوب يادم است مادرم پهلوی پدرم نشسته بود و می گفت: « اما راسی هيچ فهميدی که دخترت چه وحشت کرده بود؟به خيالش معصيت کبيره کرده !» و پدرم ، نه خنديد و نه حرفی زد.فقط صدای پکی که به سيگارش زد، خيلی کشيده و دراز بود و من از آن خوابم برد. ****** بخش 9 نزديک مرزون آباد وقتی صدای در اتاق مرا از خواب پراند ، من خواب امتحان آخر سال را می ديدم که می بايست در تهران از شاگردهايم بکنم.رفيق هم سفرم زودتر بيدار شده بود.کليد چراغ اتاق ما روی خود سرپيچ بود و رفيقم وقتی نشست مرد باريک و مرتبی که با يک پاسبان تفنگ به دست ، وارد اتاق شده بود ؛ خودش را اين طور معرفی کرد : -بنده حسن نوری ؛ بازرس شهربانی شاهی. ما ساعت هشت به شاهی رسيده بوديم و در اين ميهمانخانه برای يک شب اتاق گرفته بوديم.و من تازه چشمم گرم شده بود.شهر حکومت نظامی بود و هيچ استعبادی نداشت که اين وقت شب مزاحم آدم بشوند. بازرس روی تنها صندلی اتاق که رفيقم به او نشان داده بود ، نشست.و پاسبان تفنگ به دست همان دم در پشت تخت خواب رفيقم ايستاد. مامور شهربانی بی اين که از اين مزاحمت بی موقع خود ، معذرتی بخواهد و بی هيچ مقدمه ای شروع کرد : -اسم شريف جناب عالی؟ رفيقم اسمش را گفت و ساکت ماند و او از من پرسيد: -آقايون با هم سفر می کرده ن؟ من جواب دادم : -بله . -کی از بابلسر تشريف آوردين؟ -همين امشب؛ اول شب . -تو راه با احمد علی کيا کلاهی ژاندارم ؛ تا کجا همراه بودين؟ من گفتم : -همچه کسی با ما نبود...و توی فکر رفتم. رفيقم که زودتر از من به صرافت افتاده بود ، گفت : -شايد يارو را می گه ...و من افزودم : -چرا .يه ژاندارم با ما هم سفر بود.ما اسمشو که به ما نگفت: مامور شهربانی گفت : -همين خودشه .تا کجا با شما بود ؟ -سر کيلومتر 9 که ماشين ما پنچر شد ، پياده شد و رفت.می گفت می خواد تا مرزون آباد پياده بره. مامور شهربانی صندلی اش را به تخت من نزديک تر کرد .چشم های خوابی کشيده اش معلوم بود که خيلی خسته است.پلک هايش را به زحمت باز نگه داشته بود.من يک سيگار تعارفش کردم.کبريت هم برايش کشيدم و او سيگارش را که آتش زد ، گفت : -بله خودشه .اما چرا پياده رفت...نفهميدين؟ من گفتم : -می گفت يه کار فوری داره و مجبوره زود بره. و رفيقم افزود: -به شوفر سپرد که وسط راه وقتی بهش رسيديم نگه داره و سوارش کنه .اما شوفر نگه نداشت .اون که پول نمی داد. -ازش چيز ديگه ای يادتون نيست؟ من توی فکر فرو رفتم.رفيقم رو به من گفت : -يارو دختره ...؟ و من گفتم : -چرا.وقتی راه افتاد بيست قدم که رفت به يه دختره ی دهاتی رسيد و با هم رفتند که ما ديگه نديديمشون. پاسبان که آن گوشه ايستاده بود ، تفنگش را اين دست به آن دست کرد. و با خوشحالی رو به مامور شهربانی گفت : -آهاه...خود دختره است! و مامور شهربانی که هنوز راضی نشده بود از من پرسيد: -می تونيد ، بگيد ، دختره چه قيافه ای داشت؟ -قيافه ش که چه عرض کنم ...يه بسته علف روی سرش بود.پاچينش هم قرمز بود.مثل همه ی دختر دهاتی ها. و پاسبان صدايی از گلويش درآمد.مثل اين که پقی زد به خنده يا چيز ديگری بود که من نفهميدم .و مامور شهربانی مثل اين که آسوده شده باشد گفت: -خودشه .و سيگارش را به طرف دهانش برد. من هنوز نمی دانستم قضيه چيست.فقط خيال می کردم ژاندارم هم سفر ما فرار کرده يا کسی او را زده يا کشته .می خواستم چيزی بپرسم ولی سوال های پی در پی مامور شهربانی شاهی تمامی نداشت.و من ناچار گذاشتم که در آخر کار بپرسم. مامور شهربانی مثل اين که نقطه ی گشايشی در گفته های من يافته باشد ، آهسته ولی با خوشحالی پرسيد : -ديگه ...ديگه؟... من باز کمی فکر کردم و بعد گفتم : -ماشين که پنچريش گرفته شد و راه افتاديم ، دو سه کيلومتر که رفتيم به ژاندارم هم سفرمون رسيديم که با همون دختره داشتند می رفتند.من خودم ديدمشون.کناره جاده می رفتند. و او پرسيد : -همين دو نفر تنها بودن؟ من تعجب کردم.سوال های نامربوط و عجيبی بود.و بعد گفتم : -نه.يه پسره ی دهاتی هم دنبالشون بود. و او رو به پاسبان همراه خود کرد و با خوشحالی کودکانه ی طفلی که بازيچه ی گم شده ی خود را يافته باشد گفت : -می بينی عباس؟همون پسره است که اومد خبر داد ، ها...و بعد از من پرسيد: -خوب...يادتون نيست کجا بود؟ رفيقم گفت : -چرا .مثل اين که نزديکيای پنيرکلا بود. و من حرف رفيقم را تصديق کردم.مامور شهربانی که هنوز سير نشده بود ، باز پرسيد: -ديگه چيزی يادتون نيست؟ من گفتم : -نه ديگه.و نفس راحتی کشيدم.رفيقم نيز همين را گفت و وقتی آن ها خواستند بروند من رو به او گفتم: -بايد واقعه ی جالبی اتفاق افتاده باشه.اجازه می ديد منم يه سوال از شما بکنم؟ و يک سيگار ديگر تعارفش کردم.و او با قيافه ای که سعی می کرد خندان باشد گفت: -بفرمايين.و دوباره نشست.و من گفتم : -مگه اين ژاندارم طوری شده؟فرار کرده ، کسی او را کشته ، چه شده ؟ هر دوی آن ها خنديدند و او گفت : -نه آقا .جناب آقای ژاندارم ، همون دختره ی پاچين قرمز رو ورداشته و با هم فرار کردن. من اين را شنيدم ، چشم هايم از تعجب دريده شد و ماتم برد.رفيقم از روی تخت خود پريد پايين و بی اختيار گفت : -چی می گيد؟من خونسردی خودم را حفظ کردم و گفتم : -که اين طور ؟!...می دونيد خودش برای چی می رفت مرزون آباد؟ هه!ماموريت داشت يه آدم ديگه رو توقيف کنه.آدم ديگه ای رو که تو همين مرزون آباد يه دختره ی ديگه رو قر زده بود؟ و آن هر دو خنديدند ، و می خواستند بروند که باز من پرسيدم : -نگفتيد شما چه طور خبردار شديد...؟ -مادر دختره با همون پسری که شما دنبال شون ديده ين ، غروب به پست مرزون آباد خبر دادن.پسره می گفته که اونا بسته ی علفو بهش سپرده بودن و خودشون با يه ماشين باری به ده رفته بودند. و به پسره گفته بودن که ما خسته مون شده .مام ديگه پدرمون دراومده تا تونستيم از يکی دونفر خبر بگيريم. از غروب تا حالا که از مرزون آباد به بابل و شاهی خبر داده ن ، ما همه ی ماشين هايی رو که به شاهی رسيده تفتيش کرده يم.تا حالا که شما را جسته ايم. بعد سيگارش را خاموش کرده و بلند شد .خداحافظی کردند، خيلی هم عرض خواستند و رفتند .پشت سر آنها صاحب مهمان خانه ما که خيال کرده بود از طرف حکومت نظامی برای جلب ما آمده اند ؛ توی اتاق دويد و با لحنی پدرانه و پند دهنده گفت : -ديديد آقايون ؟همه جا که نمی شه شوخی کرد.من بی خود اصرار نمی کردم که اسم و رسم حقيقی تونو ، تو دفتر مهمان خانه بنويسيد.آدم چرا بی خود برای خودش دردسر بتراشه؟با حکومت نظامی که ديگر نمی شه شوخی کرد.حالا سرانجام قضيه چی بود؟ و ما مطمئنش کرديم که ارتباطی با حکومت نظامی و مهمان خانه او و اين که منو رفيق هم سفرم ، خودمان را دوتا برادر مزلقان تپه ای معرفی کرده بوديم و شماره شناسنامه های هرکدام مان از يک عدد هشت رقمی تشکيل شده بود ندارد.و او که رفت چند دقيقه ای هم خنديديم و بعد چراغ را خاموش کرديم و توی رخت خواب رفتيم. تا دو بعد از نيمه شب ، خواب به چشم من نيامد و همان طور که در رخت خوابم افتاده بودم و از پنجره به آسمان صاف شاهی می نگريستم و گوشم به جنجال دور کارخانه بود که خاطرات تلخی را در من برمی انگيخت.در خاطره ام اتفاقات ميان راه را مرتب می کردم و در ميان آن ها دنبال يک نکته می گشتم .پی اين نکته که ژاندارم هم سفر ما چه طور جرات اين کار را کرده بود ؟چه طور دخترک را راضی کرده بود و قرش زده و فرارش داده بود؟ تنها فکری که تا آن وقت نمی کردم ، همين بود که ژاندارم هم سفر ما آن دخترک را قر زده باشد و برش داشته باشد و با هم فرار کرده باشند .تا آن وقت به تمام وقايعی که در را ه بابلسر به بابل اتفاق افتاده بود ، مثل همه اتفاقات عادی ديگر نگاه می کردم و هيچ چيز جالبی در آن ميان نميافتم که به خاطر بسپارم و يادداشت کنم .چرا ، فقط يک بار وقتی ژاندارم هم سفر ما ، توی ماشين که می آمديم، گفت که دنبال جوانی می گردد که دختری از اهالی مرزون آباد را برداشته و با هم فرار کرده اند ، من به اين فکر افتادم که "چه داستان زيبايی از اين واقعه ی عاشقانه می شود ساخت !" و غير از اين در سرتاسر راه جز قيافه های عادی مازندرانی های همسفر ما ، با دماغ ها ی باريک و پيشانی ها ی کوتا ه شان و بچه ی آن خانواده همسفر ما که زير پستان مادرش افتاده بود و دايم عر می زد، چيز ديگری ديدنی نبود . ولی بعد که سر و ته اين واقعه را از بازپرسی های مامور شهربانی شاهی درآوردم ، راستی خيلی تعجب کردم . چون از قيافه و رفتار ژاندرام هم سفر ما هيچ برنمی آمد که بتواند چنين جسارتی بکند و يک دختر دهقانی را گول بزند و دوتايی باهم فرار کنند .آدمی بود شايد سی و پنچ ساله و خيلی معمولی که فقط وقتی وسط جاده برای يک اتوبوس دست بلند کرد ، قيافه يک ژاندارم حسابی را گرفت .يعنی صدايش محکم شد و دستش را با اراده بلند کرد.به طوری که پيدا بود اگراتوبوس نمی ايستاد ، حاضر بود تفننگش را هم را بکشد و دوتا چرخ عقب اتوبوس را سوراخ کند به خصوص دروغی که درباره محل ولادت خود به رفيق همسفر من (که از او پرسيده بود که کجايی است)گفته بود ؛مرا بيش تر به اين تعجب دچار می ساخت .چون من پيش خود فکر می کردم که ديگر يک ژاندارم تفنگ به دوش آن هم ميان بابلسر و بابل احتياجی به دروغ گفتن ندارد .او که بعد هم ، چنين جربزه ای به خرج داده بود و يک دختر روستا نشين را بر زده بود و با هم فرار کرده بودند ، او که چنين جراتی از خود نشان داده بود ، چرا دروغ گفت ؟قسمت جالب واقعه اين بود که خود ژاندارم به دنبال جوانی می گشت که در همين مرزون آباد دختری را بر زده بود و با هم فرار کرده بودند . اين قسمت قضيه اين بود که مرا کنجکاو می کرد . آن روز عصر که از بابلسر راه افتاديم ، توی سواری قراضه ی ما غير از ما دو نفر ، يک زن و شوهر مازندرانی بودند با بچه عرعروشان و يک مرد باريک و کپی به سر که قرار گذاشته بود تا نرسيده به پنيرکلاه ، پانزده ريال بدهد.هنوز چيزی از بابلسر دور نشده بوديم که يک ژاندارم وسط جاده دست بلند کرد.ماشين ايستاد.ژاندارم تفنگش را روی دوش جا به جا کرد ، آمد جلو و گفت : -مرا تا مرزون آباد می بری؟ شوفر حاليش کرد که يک تومان کرايه اش می شود و ژاندارم با کلامی گرم و چاپلوس افزود : -البته که می دم .کرايه ام را البته که می دم...چرا ندم؟... و شاگرد شوفر پريد پايين در ماشين را باز کرد و پريد پايين و او سوار شد.من پهلو به پهلوی شوفر نشسته بودم و رفيقم پهلوی من .و روی صندلی عقب ماشين اکنون با ژاندارم چهار نفر نشسته بودند .شاگرد شوفر هم که پسره ی وارفته ی بی قواره ای بود ، بيرون روی رکاب ايستاده بود و من به اين فکر می کردم که نکند دستش ول شود و بی چاره توی جاده پرت شود! هنوز چند قدمی نرفته بوديم که ژاندارم با همان لحن آرام به حرف آمد : -آخه از امنيه هم کرايه می گيرن؟کجای دنيا همچه قانونی هست ؟ شوفر همان طور که مواظب جاده ی روبه روی خود بود ، خيلی کوتاه و بی توجه گفت : -از رييس شهربانيش هم می گيريم.برای ما چه فرقی می کنه ؟ و ژاندارم که هنوز خودش را "امنيه"می دانست ، جواب داد : -آخه شهربانی غيراز امنيه است.امنيه به درد آدم می خوره. شوفر چيزی نداشت که به او بگويد .زير لب غرغری کرد و ساکت شد و من به جای شوفر جواب دادم : -رفيق اين رو "به درد خوردن "نمی گند.اين وظيفه ی امنيه هاس که به درد مردم برسن.و با آرنج دستم به پهلوي شوفر زدم و او به طوری که يارو نفهمد ، خنده ای از روی رضايت کرد. -صحيح می فرمايين .خوب منم شوخی می کردم.ژاندارم که خودش را "امنيه"خطاب می کرد اين را گفت و دمش را تو کشيد.من برای اين که ديگر کدورتی در ميان نباشد گفتم : -البته منم شوخی می کردم و گرنه خود شما بهتر می دونيد. و صحبت به همين جا ختم شد.يک کيلومتر ديگر که رفتيم ژاندارم دوباره به حرف آمد و گفت : -راستی اين روزها چه دردسرهای عجيبی برای انسان درست می کنند. من حالا بايست برم جوانکی را توقيف کنم که يه دختر مرزون آبادی رو گول زده و باهاش فرار کرده .... ولی اينکه کسی اظهار تعجبی کند و يا از او درباره ی چيز ديگری بپرسد خودش ادامه داد: -مادر دختره امروز اومده بود به پست بابلسر .شکايت می کرد که : -دخترمو به زور ورداشته و برده .وقتی ازش پرسيديم ، معلوم شد قبلا از دخترش خواستگاری هم کرده بوده .اما زنيکه می گفت من و پدرش راضی نبوديم که دخترمونو بهش بديم.راستی چه دردسرهايی برای مردم درست می کنند.من حالا برای تحقيقات محلی می رم .اگه معلوم بشه پسره ، دختره رو به زور برده می دم پوستش رو بکنن.بايس پوست اين جور آدم ها رو کند. من همان طور که از شيشه ی جلوی ماشين ، سنگريزه های جاده را می پاييدم که به پيش باز چرخ ها می آمدند گفتم : -ای بابا !مسئله ی مهمی که نيست .پسری دختری را خواسته و باهم پی کارشون رفته اند ديگه .بايد رفت دعا کرد که بهشون خوش بگذره. مردک باريکی که تا وسط راه پانزده ريال طی کرده بود ، به حرف آمد و گفت : -آخه آقا شايد به زور برده باشد؟ و رفيق من گفت : -آهاه ، اين چيز ديگه ای است .اگه به زور برده باشه...اگر به زور برده باشه يه چيزی. و خيلی حرف های ديگر دنبال اين بحث پيش آمد که من يادم نمانده . سر کيلومتر 10، نزديکی های پنيرکلا ، شوفر ترمز کرد که آن مرد باريک پياده شود.شاگرد او زود تر پايين پريد.پانزده ريالی که مرد کپی به سر از توی کيسه ی دبيت بند دارش در آورد ، گرفت و وقتی خواست دوباره سوار شود ، سری هم به چرخ های عقب زد و ملتفت شد که يکی از آن ها کم باد است.شوفر را خبر کرد.او هم پياده شد.تلمبه را آوردند.چندتايی تلمبه زدند و وقتی فهميدند چرخ پنچر است ، ما را هم پياده کردند و بساط پنچر گيری را گستردند و مشغول شدند.شوهر آن زن مازندرانی هم که بچه اش تازه آرام گرفته بود ، با آن ها کمک می کرد.و من و رفيقم وقت پيدا کرده بوديم با ژاندارم کمی صحبت کنيم... ******* بخش 10 دهن كجي وقتي كليد چراغ را زدم در تاريكي اتاق كه از روشنايي دور چراغ خيابان كمي رنگ مي گرفت در رخت خواب فرو رفتم هنوز راديو روشن بود و موسيقي رواني كه از پشت پرده ي ضخيم آن بر مي آمد و هواي اتاق را موج مي داد پر سر وصدا بود ومن مي خواستم آرام بگيرم .مي خواستم بخوابم .نور سبز و آبي كم رنگي از كنار صفحه ي راهنماي راديو به تخت مي تابيد و لحاف را با ملحفه ي سفيدش رنگ مي كرد .پيچ راديو را هم بستم و به اين فكر مي كردم كه ديگر بايد بخوابم .كه ديگر بايد استراحت كنم . آب سردي كه پيش از خوابيدن آشاميده بودم به بدنم عرق نشانده بود و من در زير پتويي كه روي خود كشيده بودم گرمم مي شد .دلم مي خواست پتو را عقب بزنم و خودم را خنك كنم ولي مي بايست مي خوابيدم .مي بايست استراحت مي كردم . ساعت از دوازده هم گذشته بود و چراغ اتاق صاحب خانه هامدتي پيش خاموش شده بود .صاحب خانه ها ساعت يازده مي خوابيدند و دراين ساختمان فقط چراغ اتاق من بودكه تا آن طرف نصف شب روشن مي ماند . يادم نيست به چه چيزهايي فكر مي كرد م.چشمم داشت گرم مي شد و داشتم كم كم فراموش مي كردم كه به چه چيزهايي فكر كنم كه باز بوق زننده ي يك تاكسي گرماي خواب را از چشمم دور كرد و در سرماي ناراحتي و عذابي كه مرا گرفته بود روي تخت تكاني خوردم پتو را بيش تر به خودم پيچيدم و وقتي سرو صداي سيم ها و فنرهاي تخت خوابيد من هم دوباره تصميم گرفتم بخوابم . اتاقي كه اجاره كرده ام كنار يك خيابان بزرگ شهر در طبقه ي سوم يك ساختمان تازه ساز است .اتاق را مبله كرايه كردم و صاحب خانه ها نه جنجالي دارند و نه بچه اي كه نصف شب اهل خانه را از خواب بيدار كند . اول خيال مي كردم از هر حيث راحتم .تنها بدي اتاق تازه ام همين جنجال خيابان است .شب اول كه در آن جابه سر مي بردم ساعت پنج صبح به صداي اولين گاز اتوبوسي كه آدم هاي سحر خيز را به سركا رشان مي برد از خواب پريدم .ولي روزهاي بعد عادت كردم . تازه اين ها كه چيزي نيست . روبه روي ساختماني كه من در طبقه ي سوم گاراژي هست كه تاكسي ها و اتومبيل هاي كرايه اي شب ها در آن توقف مي كنند . يك اتوشويي مرتب و تميز نيست كه كف حياطش را آسفالت كرده باشند و دربان آبرومندي هم داشته باشد كه مال مردم را بپايد .يك گاراژ فكسني كه تاكسي دارها مجبورند خودشان هم توي تاكسي هاشان بخوابند نا صاحبي دارد و نه درباني . و من وقتي توي رخت خوابم فرو مي روم و مي خواهم آرام بگيرم تازه تاكسي ها شروع كرده اند به اين كه از كار هجده ساعته ي روزشان برگردند و بگذارند كه شوفرهاي ناشي و دست پاچه شان چند ساعتي استراحت كنند . هر راننده كه وارد مي شود در بزرگ و از هم در رفته ي گاراژ را پشت سر خود مي بندد و وظيفه دارد كه در را به روي تاكسي سوار بعدي هم باز كند .من اين را شخصا رفتم و پرسيدم . تاكسي ها وقتي پشت در مي رسيدند دوسه تا بوق مي زدند و به انتظار از روي پل كنار پياده رو آهسته مي گذرند و نور چراغ هاي ماشين را درست وسط تخت هاي كاركرده ي در گاراژ ميخ كوب مي كردند . من هر شب همه ي اين سروصداها را همان طوركه توي رخت خوابم دراز كشيده بودم و در فكر اينم كه زودتر بخوابم مي شنوم .و با خودم مي گويم ( آخر كي ؟... آخر كي من مي توانم استراحت كنم ؟) خيابان در آن وقت شب خلوت خلوت است .و حتي رنگ دسته جمعي مست هاي كافه ي تابستاني نزديك هم كه هر شب نزديكي هاي ساعت دوازده از ميان تاريكي درختان انبوه يك باغ دور تر از آن جا صاف از پنجره ي اتاق من تو مي آيد خاموش شده است . اين فكر ها را داشتم فراموش مي كردم كه يك تاكسي ديگر هم رسيد . بوق زننده اي تامغز استخوان من نفوذ كرد . ومن راستي ناراحت شدم و پتورا به كناري انداختم و همان طور پابرهنه روي آجرهاي سمنتي خنك مهتابي تكيه دادم . راننده دو سه بار بوق زد و وقتي كسي در را باز نكرد پياده شد و رفت پشت در و با مشت ولگد در را به كوبيدن گرفت .مي خواستم فحش بدهم . مي خواستم عربده بكشم .و همسايه ها را از خواب بيدار كنم ولي چه احمقي ! همسايه ها هم حالا از خواب پريده اند و توي رخت خوابشان غلت مي زنند . ولي نه صاحب خانه ها مي گفتند به اين سروصدا ها عادت كرده اند ... اين مرا ناراحت مي كرد . اين مرا وا مي داشت كه بخواهم در آن دل آرام شب عربده اي زننده و منفو ر بكشم . و همسايه ها را از خواب بپرانم . سرا نجام در باز شد و چند ثانيه بعد موتور تاكسي هم از صدا افتاد و نور چراغ آن از وسط تاريك هاي درون گاراژ پريد . من دو سه بار قدم زدم . يك ليوان ديگر از آب كوزه آشاميدم و توي رخت خواب رفتم .ديگر خواب از چشمم پريده بود و هر دم منتظر بودم كه يك بوق كشيده ي ديگر بلند شود و مثل يك شلاق تهديد كننده بر پيكر خوابي كه كم كم به چشم من راه خواهد يافت بكوبد . يك ماشين ديگر مثل اين كه زير گوش من يك دم ايستاد دنده عوض كرد و دوباره به ناله در آمد . و من توي رخت خوابم از اين دنده به آن دنده شدم و سرو صداي سيم ها و فنرهاي تخت در آمد . پتو را كنار زدم و پاشدم روي تخت نشستم . مثل اين كه مي ترسيدم بلند شوم و توي مهتابي بروم . مثل اينكه همه ي ماشين هايي كه در عالم بودند از يك سرازيري دراز پايين مي آمدند و جلوي اتاق من زير گوش من كه مي رسيدند پشت سر هم ترمز مي كردند و سكوت و آرامش آور شب را با جنجال تحمل ناپذير خود مي انباشتند. وقتي كه همه صداها افتاد ناگهان چيزي در من برانگيخته شده بود .و حس مي كردم كه اگر اين كار را نكنم به خواب نخواهم رفت . اول كمي ناراحت شدم . خواستم توي اتاق بروم خودم را توي رخت خوابم قايم كنم . ولي مثل اينكه نمي شد. يك چيزي در من بر انگيخته شده بود .حس انتقام بود ؟ يك دهن كجي كودكاني بود ؟ مثل لجباز ي بچه هايي كه مداد يك ديگر را مي شكنند ..؟ هر چه بود چيزي در من بر انگيخته شده بود . و من ديگر سردي آجر هاي كف مهتابي را حس نمي كرد م . هنوز پچ پچ چند نفر كه در تاريكي گاراژ به زباني غير از فارسي حرف مي زدند شنيده مي شد . وساعت سفارت زنگ دووربع كم را زد .من با قلو ه سنگي كه پا ي لنگه در مهتابي بود آجر پاره ي پاي آن لنگه ي ديگر را با يك ضربه ي محكم ولي بي صدا و خفه شكستم و هر سه پاره سنگ را روي هره ي مهتابي گذاشتم .من فاصله را سنجيدم و جايي كه مي بايد انتخاب كردم . قلوه سنگ اولي را كه بزرگ تر و سنگين تر بود در دست راست گرفتم وبادست چپم دو پاره آجر ديگر را آماده نگه داشتم . و در يك آن وقتي هنوز پچ پچ آن دو نفر به گوش مي رسيد هر سه تا پاره سنگ را پشت سر هم به طرف گاراژ پرتاب كردم و سريع توي رختخوابم رفتم . وقتي پتورا روي سينه ام كشيدم سه ضربه ي مكرر اولي پر سروصدا مثل اين كه از يك فلز تو خالي برخاسته باشد و دو تاي ديگر آهسته تر از دور به گوشم رسيد و وقتي كه داد و هوار راننده ها كه دست كم يك جايي از تاكسي شان شكسته بود بلند شد من در اين فكر بودم كه پس كي؟ ... پس كي من بايد آرامشي بيابم؟!) ******* بخش 11 آرزوي قدرت زيره چي هنوز از پله ها ي سر بازار بالا نرفته بود و خودش را به خيابان نرساند ه بود كه باز به يكي از اين تفنگ به دوش ها برخورد و بيش تر ناراحت شد .تجارت خانه اي كه زير ه چي در آن كار مي كرد همان سر بازار بود و او از تجارت خانه كه مي در مي آمد مي خواست به تلگراف خانه برود و همان از در تجارت خانه كه بيرون مي آمد باز ناراحت شده بود . از اين كه نمي توانست حروف ماشين شده ي تلگراف را بخواند با غصه اش شده بود . ولي اين غصه اش را زود فراموش كرد و به سرباز تفنگ به دوش فكر مي كرد كه فكرش را ناراحت تر كرده بود . زيره چي مدت ها بود هر وقت در كوچه و خيابان چشمش به تفنگ روي دوش يك سرباز يا ژاندارم مي افتاد ناراحت مي شد .و خودش هم نمي فهميد چرا.يعني ناراحت كه نمي شد اضطراب مخصوصي به اودست مي داد و چندشش مي شد . رنگش مي پريد و چند دقيقه اي مي ايستاد و يا دنبال آن سرباز يا ژاندارم چند قدم مي رفت وبعد هم اگر واقعه اي اتفاق نمي افتاد و چيزي او را به حال خودش باز نمي گرداند معلوم نبود تا چه وقت به همان حال مي ماند و به تفنگ روي دوش آن سرباز يا ژاندارم مات زده نگاه مي كرد . در اين گونه مواقع زيره چي پس از اين كه به حال خود باز مي گشت و مي خواست دنبال كار خودبرود تصميم مي گرفت و بعد در باره ي اين مساله فكر مي كرد و سرانجام به نتيجه اي برسد . يعني فكر كند كه چرا هر وقت چشمش به يك تفنگ مي افتد اين طور از خود بي خود مي شود ؟ اضطرابي به او دست مي دهد و دست ودلش هم مي لرزد ؟ و خودش را فراموش مي كند. زيره چي مي خواست اولا بداند چرا اين حالت به او دست مي دهد و بعد بفهمد كه اصلا در چنين مواقعي چه طور مي شد ؟ چه حالتي به او دست مي دهد ؟ اميد انتظار وحشت ترس يا آرزو... و سرانجام وقتي چشمش به يك تفنگ مي افتد چه جور مي شود ؟ چه چيزش مي شود ؟اين را مي خواست بداند . يك بار با يكي از رفقاي خود در خيابان شاه آباد به يكي از همين تفنگ به دوش ها برخوردند .او باز بي اختيار شد وقدم هايش خودبه خود آهسته گرديد و مات ومبهوت به تفنگ نو براق روي دوش نظامي زل زده بود و نگاه مي كرد . وقتي رفيقش كه از او جلو افتاده بود ملتفت شد برگشت بازوي اورا گرفت و با خود كشيد و دوباره راهش انداخت و او خود به خود وبي اين كه رفيقش چيزي از او بپرسد در تفسيراين حركت غير عادي گفته بود : - ديدي چه تفنگ قشنگي بود ؟! وقتي اين حرف را زده بود هنوزاز زير گوش آن كه تفنگ به دوش داشت دور نشده بودند و آن نظامي كه خود تفنگ داشتن وادارش مي كرد خيلي بدگمان باشد ناچار به اين حرف او با بدگماني نگريسته بود و او وقتي با رفيقش دور شده بود مدتي پاشنه ي پاي آن ها را با كنجكاوي و انزجار نگريسته بود . رفيقش بعد وقتي كه خواستند پايين لاله زار از هم جدا شوند اين را برايش گفت . گفت كه نظامي چه طور آن ها را با بد گماني نگاه كرده بود ... زيره چي همان طور كه از پياده روي ناصر خسرو به زحمت به سمت بالا مي رفت و از ميان مردمي كه شانه به شانه ي هم وبا عجله مي آمدند و مي رفتند مي گذشت به همين فكر مي كرد . فقط در همان دقيقه اي كه چنين برخوردهايي دست مي داد ممكن بود عاقبت اين تصميم را عملي كرد . خود او اين را سرانجام فهميده بود وروي همين اصل تصميم گرفته بود امروز چنين فرصتي دست داد از فرورفتن در آن حالت جذبه و شوقي كه فكر اورا به خود مصروف مي داشت ودر فراموشي گمشن مي كرد اجتناب كند كمي هوشيارتر باشد تا بتواند دست آخر تصميم خود را عملي كند . تازه به شمس الاماره رسيده بود كه باز به يك جفت از اين تفنگدارها برخورد .آن ها وسط خيابان بود ند و او از پياده رو مي رفت . خواست به آن سمت برود ولي خيابان خيلي شلوغ بود و او ترسيد .و گذشته از آن يك رديف ماشين و اتوبوس ميان او و تفنگ به دوش ها فاصله شدند و او ناچار از تصميم خود منصرف گشت . و همان طور كه مي رفت دنباله ي افكار خود را نيز رها نمي كرد . زيره چي وقتي بچه بود يك روز كه خانه خلوت بود و او توي بساط خرد ه ريز عمويش مي گشت يك سر نيزه زنگ زده كج مثل چاقوهاي ضامن دار ولي خيلي بلند تر پيدا كرده بود . عمويش مي گفتند وقتي او هنوز بچه بوده است خودش را چيز خور كرده بود و يك روز صبح نعش سياه شده و از شكل برگشته ي اورا پشت در بسته ي اتاقش يافته بودند .خود او هيچ خاطره اي از عمويش نداشت و عاقبت هم نفهميد كه چرا خودش را چيز خور كرده بوده است .ولي از وقتي كه آن سر نيزه را پيدا كرده بود نمي دانست چرا در فكرش هي سعي مي كرد ميان اين سر نيزه كج و زنگ زده و چيز خور شدن عمويش رابطه اي پيدا كند . نمي دانست چرا آن اوايل هر وقت چشمش به سر نيزه اش مي افتاد توي فكر عمويش مي رفت .يادش بود در همان اوان كه پدرش او را از مدرسه در آورده بود وبه بازار گذاشته بود مي خواست از پدرش بپرسد كه چرا عمو خودش را با سر نيزه اش نكشته بوده كه زود تر راحت شود و چرا خودش را چيز خور كرده بود ه و از شكل انداخته است ؟ ولي از ترس اين كه مبادا پدرش بفهمد سرنيزه عمويش را برداشته از اين سوال در گذشته بود . زيره چي به قدري در افكار خود و خاطرات كودكي فرو رفته بودكه ملتفت نشد از پهلوي يك جفت تفنگ به دوش ديگر رد شده است . و همان طور كه از پياده رو خيلي آهسته مي گذشت در افكارخود نيز غوطه مي خورد . دنباله ي افكارش داشت خيلي دراز مي شد . هنوز به باب همايون نرسيده بود .پياده رو هنوز شلوغ بود و او از فكري به فكر ديگر مي پريد . زيره چي مدت ها بود كه زن گرفته بود و حالا سه تا بچه داشت ولي هنوز سر نيزه ي كج عمويش را توي صندوقچه ي بساط خرده ريز خود حفظ كرده بود و هر وقت فرصت مي كرد و زن و بچه اش خانه نبودند مي رفت سر صندوق درش مي آورد و مدتي به دسته و تيغ ي آن ور مي رفت . به دقت پاكش مي كرد كه ديگر زنگ نزند . اما امروز كه ورقه ي تلگراف تجارت خانه را به تلگراف خانه مي برد تا براي هند مخابره كند وقتي ديد ديگر نمي تواند حروف لاتين را بخواند باز دلش تنگ شد . اگر هم مي توانست مثل پيش الفباي فرنگي روي ورقه را بخواند معني آن را نمي دانست . زيره چي از باب همايون مدتي بود كه گذشته بود و به دار الفنون چيزي نداشت . پياده رو كم كم خلوت مي شد و او دم به دم منتظر برخورد با يك نظامي تفنگ به دوش بود . و همان طور كه مي رفت يك بار ديگر به ياد سرنيزه ي كج خودش افتاد . وبا اين ياد آوري همه ي خاطره هايش را كه از سر نيزه و تفنگ و خوابي كه ديده بود و نفت لامپايي كه آن روز روي زمين ريخته بود و مادرش كه وقتي عصر برگشته بود دعوايش كرده بود به ياد آورد . و بعد هم به خاطرش رسيد كه در اين باره تصميمي دارد كه عاقبت بايد عملي اش كند . دم در دارالفنون در خلوتي پياده رو سرانجام به يك نظامي برخورد . پا آهسته كرد و بي اعتنا دنبال نظامي راه افتاد .نظامي تفنگ سر نيزه دارش را به دوش چپش انداخته بود و دستش را به سينه ي قنداق تفنگ حمايل كرده بود و از توي مال روي خيابان كنار جوي آب روبه بالا مي رفت .و آهسته بي اين كه توجه او را جلب كند دنبالش برود و تفنگش را درست وارسي كند و به احساسات خودش برسد . زيره چي گر چه از همان اول ته دلش راضي بود نبود كه كفالتش درست شود و از خدمت نظام معافش كنند با همه ي بدگويي هايي كه ميرزاي تجارت خانه شان از زندگي سربازخانه كرده بود او باز براي زندگي سربازي خود خيال ها تراشيده بود ولي عاقبت از طرف تجارت خانه هم اقدام كرده بود و او كه موقع مشمول شدنش بچه هم داشت ناچار كفيل شناخته شد و گرچه ظاهرا راضي بود ولي باز ته دلش خيلي مايل بودكه چند صباحي در سربازخانه زندگي كند . او آرزو داشت از نزديك با زندگي نظاميان آشنا شود و در كنار آنها چند روزي زندگي كند و بتواند تفنگ آنها را لمس كند و آن پوتين هاي سنگين را بپوشد . از ورود به زندگي نظاميان يك مقصود ديگر هم داشت .اين كه بتواند سر نيزه بي كار افتاده ي خودش را عاقبت به كاري بزند . آخر تاكي در صند وقچه اش گرد بخورد ؟ نظامي تفنگ به دوش تا آخر حد كشيك خود را پيمود و برگشت .و چشمش به زيره چي افتاد كه از پشت سر او مي آمد . ولي چيز ي ملتفت نشد . زيره چي دو سه قدم ديگر رفت . بعد ايستاد . كمي صبر كرد و آن وقت برگشت و دوباره پشت سر نظامي به راه افتاد . باز در فكرهاي خود غوطه وربود و همچنان دنبال نظامي قدم بر مي داشت وقتي خوب آرام شد به خودش گفت ( اين تفنگا انقد قشنگند كه آدم همين طوري دلش مي خواد يكيش را داشته باشه ) و بعد فكر كرد كه چه خوب بود اين تفنگ مال او بود و او مي توانست سر نيزه ي كج خودش را كه مدت ها پيش به زحمت زنگش را پاك كرده بود سر آن بزند و روي دوشش بيندازد و... و همين طور فكر مي كرد كه نظامي تفنگ به دوش باز برگشت و اين بار كه اوراديد شك برش داشت . كمي او را خيره خيره نگاه كرد و بعد رفت . زيره چي ول كن نبود . ولي ديگر اين بار نمي شد به عجله برگشت . همان طور كه نظامي باز داشت پايين مي آمد پياده رو خلوت تر شده بود . او صبر كرد تا نظامي دوباره به بالا برگشت و آن وقت با احتياط نزديك شد و دنبالش افتاد . ولي اين بار با ترس و لرز دنبال نظامي افتاد . دلش مي تپيد .خيلي دلش مي تپيد و نمي دانست از چه مي ترسد .ولي هنوز دو قدم دنبال نظامي نرفته بود كه تفنگ روي دوش نظامي تكان خورد و نظامي يك دفعه ايستاد ! روي پايش جور عجيبي چرخ خورد و زيره چي تا آمد بفهمد كه چرا اين همه فحش و ناسزا مي دهد يك پاسبان هم از راه رسيد و دوتايي او را به كلانتري بردند .زيره چي را چهارروز بعد آزاد كردند در حالي كه او به خاطر صندوقچه ي بساط خرده ريزش بيش از هميشه مضطرب بود . وقتي در آهنين زندان پشت سر او صدا كرد و بسته شد و او پادوي تجارت خانه اش را ديد كه در انتظارش ايستاده روي پيشاني اش از خجالت عرق نشست . در شهر مدت ها بود حكومت نظامي برقرار بود و مي بايست جان و مال مردم را از هر گونه خطر احتمالي حفظ مي كردند .زيره چي راهم لابد به همين علت گرفته بودند . زيره چي خيلي دلش مي خواست سوال هايش را از پادوي تجارت خانه شان بپرسد . ولي خجالت مي كشيد . حتي از اين كه داشت هم پا را ه مي رفت خجالت مي كشيد . حس مي كرد كه كوچك تر از او شده است . ولي پسرك پادو گويا چيزي مي دانست و مثل كسي كه حوصله اش سر رفته باشد و تحمل اين سكوت را نداشته باشد همان طوركه پابه پاي زيره چي مي دويد زير لب گفت : - پدر سگا خونه تون رو هم گشتند ! وزيره چي بي اينكه بفهمد چه مي گويد گفت: - مي دونم . و آشوب دلش دو چندان شد .چه چيز را مي دانست ؟ از كجا مي دانست . زيره چي به بازار نرفت و پادوي تجارت خانه را به بازار روانه كرد و به او گفت كه تا ظهر خودش را به بازار خواهد رساند و به عجله راه خانه شان را در پيش گرفت . زيره چي ديگر به هيچ چيز ي فكر نمي كرد . حالا همه اش در فكر صندوقچه ي بساط خرده ريز خودش بود كه نمي دانست چه بلايي به سرش آمده است . همه ي اسراراو از دوران كودكيش تا به حال كه زن و بچه دار شده بود در اين صندوق نهفته بود . از كوچه و پس كوچه ها انداخت و با عجله خودش را به خانه رساند . در خانه همه منتظرش بودند . ديشب از تجارت خانه خبر داده بودند كه فردا آزاد خواهد شد .و حالا همه چشم به راه دوخته بودند نشسته بودند. درباز بود و او يكسره وارد شد . از دالان پايين آمد . از بغل پسرش كه نمي دانست از وجد وشعف چه كار كند گذشت و بي اعتنا به گريه هاي زنش كه معلوم نبود از روي خوشحالي بود ياچيز ديگر و بي توجه به همه ي اهل خانه كه يك باره دور او ريختند و سوال هاي پي در پي شان روي لب ها خشك شده بود و بي اينكه به سلام كسي جواب دهد يك راست به طرف صندوق خانه رفت .همه توي اتاق دور هم جمع شده بودند و ساكت ايستاده بودند و كسي جرات نداشت چيزي بگويد و او را از آن چه گذشته بود خبر دار كند . زيره چي در صندوق را به عجله و با سرو صدا به عقب انداخت.در سخت به ديوار خورد و دوباره برگشت ...ولي سرنيزه نبود...در صندوق روي دست زيره چي فرود آمد و او ديگر چيزي نمي فهميد . مثل اين كه طاق صندوق خانه خراب شده و روي سر او ريخت .مثل اين كه يك نظامي تفنگ به دوش با قنداق تفنگش به سر او كوفت و يا مثل اين كه با همان سر نيزه از عقب به سر او فرو كردند و او گيج شد و همان طور كه قفل در صندوقچه اش در دستش مانده بود روي كف صندوقچه اش در دستش مانده بود روي كف صندوق خانه بي هوش افتاد . ******* بخش 12 اختلاف حساب -آقا ي بيجاري امروز مثل اين كه كسليد ؟! احمد علي خان بيجاري پشت ميزش نشسته بود . كت خاكستري رنگي به تن داشت . قيافه اش گرفته بود و يك دسته از موهاي جوگندمي اش پايين ريخته بود و به پيشاني عرق كرده اش چسبيده بود . -بچه ام مريض است . حواسم جمع نيست . بيجاري در جواب همكارش كه براي حل يك مشكل اداري خود پيش آمده بود اين طور گفت . -چه طور آقا چش شده ؟ -چه عرض كنم بايس ديفتري گرفته باشه . -كي تاحالاست ؟ -دوروزه كه فهميدم .ديروز هم دكتر برده بودمش . -خوب!پس لابد خطر گذشته .بله ؟ فكر نداره ديگه . -نمي دونم .لابد گذشته .اما فكرم ناراحته .نمي فهمم چه كار دارم مي كنم . -اميدوارم فردا خبر سلامتيش رو ازتون بگيرم . و رفت .وباز احمد علي خان ماند و افكار مغشوش و اضطراب آورش كه صبح تا حالا راحتش نمي گذاشت و هر لحظه از طرفي به مغزش هجوم مي آورد. همان طور كه نگاهش به دفتر دوخته شد ه بود ارقام ستون هاي باريك و دراز جلوي چشمش سياهي مي رفت . سرش گيج مي رفت .چشم هايش را ناچار بست و باز در افكار خود فرو مي رفت .روزهاي ديگر وقتي وارد تالار مي شد و پشت ميز كارش مي نشست با حواس جمع كار خود را شروع مي كرد .ولي امروز هنوز كارش را شروع نكرده بود فكرش مغشوش بود .تاره به فكر رفقاي همكارش مي افتادكه در روزهاي بيماري او در روزهاي غيبت او بايد كارش را ميان خودشان پخش كنند و از وري اكراه و يا اگر خيلي نمك نشناس باشند با رضايت خاطر هر روزبه خاطر كار او يكساعات دير تر به خانه هاي خودشان برگردند . احمد علي خان بدين گونه درافكار خود آن قدر فرو مي رفت كه گم مي شد و كار روزانه ي خود را از ياد مي برد و يا لااقلا نمي توانست به دقت آن را دنبال كند .هي از خودش مي پرسيد پسرش چه طور خواهد شد ؟ حتي يك بار افكارش تا مرده شوي خانه هم رفت . هرروز درناهار خانه سر ميز غذا با هركسي كه پيش مي آمد مي شد در دل كرد .ولي او كي توانسته بود با دنبال كردن اين درددل ها دوستي يا آشنايي پيدا كند و با كسي طرح معاشرت نزديك تري بريزد ؟ براي او زندگي منحصر به همين ارقام دفتر ها شده بود زندگي خارج از اين ارقام و اعداد براي او مثل همان لكه هاي جوهر بود كه روي كاغذ بدي افتاده باشد .ناگهان به ياد همكار بيمارش افتاده بود . كجا كسي وقت داشت به عيادتش برود ؟ كاملا فراموش شده بود . اين خيلي هم عادي بود . آمد و رفت توي تالار خيلي زياد بود .از وسط ميزها كه تنگ هم چيده شده بود مردم مي آمدند و مي رفتند . پيش خدمت ها ي قسمت ديگر و خود كارمندان همه به عجله و تند تند مي گذشتند و دفترهاي بزرگ حساب جاري و تراز را كه روي ميزها باز بود و كناره هاشان بيرون مانده بود پس و پيش مي كردند . اين روزنامه فروشي كه او هرگز درصدد نيامده بود بداند از كجا و از چه كسي اجازه گرفته كه در محيط بانك روزنامه بفروشد امروز هم آمد و از كنار ميز او رد شد .احمد علي از كارش دست كشيده بود و به اين روزنامه فروش مفنگي نگاه كرده بود . تاكنون اين طوري توي بحر اين پيرمرد و آمد و رفتنش نرفته بود.امروز چرا اين طور به قيافه ي او به ريخت او دقيق شده بود . تا كنون اين طوري توي بحر اين پيرمرد و آمد و رفتنش نرفته بود . امروز چرا اين طور به قيافه ي او به ريخت مفنگي او دقيق شده بود؟ ناگهان تلفن تالار زنگ زد و رشته ي ارتباط افكار احمد علي خان را با زندگي پيرمرد روزنامه فروش بريد و او دوباره به كارش متوجه شد كه خيلي عقب مانده بود وبه كندي پيش مي رفت .همان طوركه نگاهش توي دفتر بود دستش را به طرف قلم برد دوسه بار آن را در اطراف دوات پايين آورد و عاقبت دوات را جست و شروع كرد به نوشتن .همكار روبه رويي احمد علي خان پيش خدمت را صدا كرد و يك ليوان آب خواست .پيش خدمت آب را آورد . يك پيش خدمت بالاي ميزش ايستاد.يك دسته سندهاي رنگارنگ و چك هاي كوچك و بزرگ را روي ميز او گذاشت و رفت.باز او به كارش مشغول بودكه ساعت ديواري تالار زنگ نه و نيم را زد .يكي دونفر ساعت هاشان را د ر آوردند و ميزان كردند.اصلا حواس او امروز درست پرت بود و همه اش ديگران را مي پاييد.احمد علي خان يك بار ديگر به ساعت نگاه كرد كه چند دقيقه از نه و نيم گذشته بود و باز به اين صرافت افتاد كه كار امروزش خيلي عقب مانده است .اميدوار بود كه ساعت ده كار اولش را تمام كند . كار همكار بيمارش نيز معمولا روزي دوساعت از وقت او را مي گرفت .با خود گفت : ترازو چه كنم ؟ به اين فكر افتاده بود .امروز 15 ماه است و او مي بايست حساب پانزده روزي خود را واريز كند و يك بار همه ي دفترها و حساب ها را با هم تطبيق كند و ترازبدهد . اين بد بود . اين كار امروزش را زياد مي كرد .احمد علي خان توي افكار خود غوطه ور بود كه ناگهان تلفن ميز رييس زنگ زد . سروصداي زنگ تلفن مثل يك ديوار سنگين جلوي افكار او افتاد و او باز فراموش كرد كه به چه مي انديشيده است . ميز او تا ميز رييس پانزده قدم فاصله داشت و او در ميان حواس پرتي ها ي خود اين جمله رو خيلي واضح و روشن شنيد كه رييس در جو اب تلفن كننده مي گفت :( نه تشريف ندارند ...بله ...)او فكر كرد شايد رييس حسابداري را مي گفت كه با هم خيلي رفيق بودند . يك پيشخدمت از كنار ميزش گذشت . دامن كتش به گوشه ي دفتر بزرگ روزنامه گرفت و دفتر روي ميز تكان داد .و فكر احمد علي باز به جاي ديگر ي متوجه شد.دفتر اول را بست و دفتر دوم را باز كرد و مشغول شد . و همان طوري كه دستش ارقام دفتر حساب جاري را توي اين دفتر ديگر وارد مي كرد مغزش نيز به كار خود مشغول بود و براي خودش فكر مي كرد دنبال خيالات واهي مي رفت . سرش درد گرفته بود .و دنگ دنگ مي كوبيد . حتي از كارش هم باز مانده بود.دستش با قلم روي دفتر آمده بود و چشمش از وسط شيشه ي پنجره توي آبي روشن آسمان نزديك ظهر هي عميق تر فرو مي رفت . يك پيش خدمت ناشناس از كنار ميز احمد علي خان گذشت .از ميان ميزهاي ديگر هم رد شد و جلوي ميز رييس ايستاد و كاغذي به دستش داد .هر زمان كه نامه ي رسمي و بخش نامه اي خطاب به اين قسمت مي رسيد رييس سرپا مي ايستاد و نامه را بلند بلند مي خواند و كارمندان تالار را از مفاد آن مطلع مي ساخت . رييس پي از يك بار نامه را از بالا تا پايين نگاه كرد بلند شد و همان طور كه پشت ميزش ايستاده بود سرفه اي كرد و آماده شد كه بخش نامه را بخواند. در اين موقع احمد علي خان دست پاچه شد . مثل اين كه پيش خدمت خبر بدي آورده باشد .مثل اين كه خبر مرگ پسرش را آورده باشد.يا نه اقلا خبر مرگ همكار بيمار جوان اورا آورده باشد .قلمش را روي ميز رها كرد ه بود و روي صندلي اش نيم خيز شده بود وبه انتظار مانده بود . رييس شروع كرد :( بنا به پيشنهاد دايره ي بازرسي ..)و احمد علي خان آسوده شد .بقيه را گوش نداد و خودش را روي صندلي اش رها كرد . صدايي از صندلي برخاست همه ي كارمندان را متوجه كرد و رييس يك دم از خواندن دست كشيد و به اين حركت او با تعجب و نفرت نگريست . احمد علي خان دوباره قلم را برداشت و به كار خود ادامه داد . ساعات ناهاري بانك زنگ يك ربع بعد از ظهر را نواخته بود و طنين صداي آن هنوز در فضا موج مي زد كه احمد علي خان وارد ناهار خوري شد .ميز ها كم تر خالي بود و احمد علي خان كه نمي توانست سر ميز اين جوانان شوخ كه با خانم هاي ماشين نويس قهقهه مي خنديدند بنشيند و سر خر شود . همان طور سر پا وايستاده بود و چشمانش به دنبال يك آشنا مي گشت كه ناگهان چشمش سر يك ميز ايستاد .همكار روبه رويي او كه سينه درد داشت با دو نفر از دوستانش روي يك ميز نشسته بودند .ميز آنها يك جاي خالي داشت .به ميز نزديك شد سلام و احوالپرسي كردند و احمد علي خان نشست و بليت غذاي خود را روي ميز گذاشت .رفيق هم اتاق او كه سينه درد داشت آن دو نفر ديگر را معرفي كرد -آقاي خوش حساب از دفتر ارز و آقاي ذوالقعده از دايره ي بروات. و احمد علي خان همان طور براي آن دو نفر سري تكان مي داد نفهميد چرا توي دلش خنديد و نام ذوالقعده را به مسخره گرفت و دوسه بار در ذهنش تكرار كرد . پيش خدمت آمد و بليت غذاي احمد علي خان را گرفت .قهقهه ي يك دسته از كارمندان جوان از ته تالار بلند شد و در فضا پيچيد .پيرمردها با آه حسرت به آن سمت نگاه مي كردند .رفيق احمد علي خان كه سينه اش درد مي كرد لاي دستمالش سرفه كرد و گفت : -مي بينيد؟راستي جووني هم دوره ي عزيزيه ... و باز سرفه اش گرفت و جمله اش ناتمام ماند.خوش حساب كه جوان تر از همه ي رفقايش بود بالاي لقمه اش چند جرعه آب نوشيد و گفت : -مثل اين كه خودشون يه پيرمرد هشتادساله اند احمد علي خان به كمك رفيق هم اتاقش رفت : -چه فرقي مي كنه ؟ چه پنجاه سال چه هشتاد سال .وقتي آدم بنيه اش تمام شد تمام شده ديگه .البته ايشون كه نه .من خودمو عرض مي كنم. ذوالقعده كه تا به حال غذايش را مي خورد چنگالش را زمين گذاشت دهانش را با دستمال پاك كرد و گفت : -بله خيلي خوشحالند .تواين مملكت خوشحالي از سر نفهميه آدم هر چه احمق تر باشه خوشحال تره . اين قضاوت خشك و تند ذوالقعده همه را ناراحت كرد .بعد او افزود : -من نظر بدي كه ندارم .اغلب شون رفقاي خود من اند .ولي بذارين كار بانك دوسال ديگه رمق شونو بكشه آن وقت نشونتون مي دم چه مي شند . احمد علي خان از فكرش اين طور گذشت:راست مي گه دوسال ديگه از روزنامه فروش اتاق ما هم مفنگي تر خواهند شد. بعد احمد علي روبه دوستش كردو گفت : -راستي سينه ي شما چه طوره؟ -هيچ چي .همين طوري درد مي كنه .هر چه هم حب و شربت بوده خورده م. و احمد علي خان دوباره پرسيد : -نفهميديد آخر رفيق هم اتاق مون چشه ؟ - نه ولي كي بود مي گفت سل استخواني داره. آنها كلي با هم گپ زدند تا اينكه وقت ناهار تمام شد .عاقبت خوش حساب بلند شد.ذوالقعده هم دستمالش را توي جيبش گذاشت و دنبال او راه افتاد و حالا احمد علي خان و رفيق هم اتاقش پا به پاي هم دنبال آنها مي آمدند و هركدام به زندگي سرد و تاريك خودشان فكر مي كردند .احمد علي خان فكر مي كرد كه سر تاسر زندگي اش مثل غذا سرد بود و دل آدم را مي زد .و بعد كه پايش را روي پلكان گذاشت سنگيني بدن خود را حس كرد كه بيش از روزهاي ديگر بود .مثل اين كه هيكلش خيلي سنگين تر از روزهاي ديگر شد ه بود . ساعت لنگر دار زنگ پنج بعداز ظهر را هم زد و احمد علي خان هنوز يك ريال و بيست و پنج دينار اختلاف حساب آخري دفترهاي خودرا پيدا نكرده بود . از همه بدتر اين بود كه صبح تا به حال از پسرش خبري نداشت .دو سه بار به دواخانه ي نزديك منزل شان تلفن كرده بود و سراغ زنش را گرفته بود .ولي اگر زنش به دواخانه آمده بود كه براي او تابحال تلفن كرده بود .يك بار ديگر كوشيد حواس پرتي هاي خود را به دور بريزد و كارش را دنبال كند .چك ها و اسنادي را كه بعد از ظهر وارد دفترهاي حساب جاري كرده بود پيش خدمت ها برده بودند و او از شر شان راحت شد ه بود . دفتر ها را يك بار ديگر روي هم چيد و دوباره شروع كرد به تطبيق ارقام آنها .خوبيش اين بود كه باز كار او زحمت زيادي نداشت. همين طور مشغول انجام كارهايش بود كه ساعت زنگ شش را زد . احمد علي خان به وحشت افتاد . او با خود فكر كرد و ديد كه تا ساعت هشت كار دارد . تازه ساعت هشت مي توانست به خانه برود و از حال فرزند مريضش خبر بگيرد . چرا تا به حال زنش خبري نداده بود ؟و او را اين طور ناراحت گذاشته بود؟ ته دلش حتم داشت كه تا حالا اتفاق بدي نيفتاده .او در افكار فرزند مريضش بود كه ساعت زنگ شش و نيم را زد .راستي داره شب مي شه .حالا به جز احمد علي خان دو نفر ديگر در تالار بودند.او مدام كابوس هاي وحشتناكي مي ديد بلند شد و در تالار مشغول قدم زدن شد و همينطور مات كاركردن همكارش شد ه بود و در افكار خود غوطه ور بود . بيرون هم هوا تاريك شده بود .نسيم ملايمي وزيد و با خود دود دم حمام را تا ته حلق احمد علي خان فروبرد . ساعت زنگ هفت و ربع را زد .و بيرون تاريك تاريك شده بود .و احمد علي خان به جست و جوي اختلاف حساب پنج شش صفحه ي ديگر دفتر را ورق زده بودكه تلفن زنگ زد بي اينكه عجله كند قلم را روي ميز گذاشت و رفت گوشي را برداشت . همان طور ايستاده گوشي را در دست گرفته بود و با طرف صحبت مي كرد. -بله اين جاست حساب جاري بانك بيجاري خود منم ...كي ؟ زن من ؟.. و به پته پته افتاد . -هان !...بگو .بگو خودمم ..بگو.. -.... و گوش از دست احمد علي خان رها شد و به لب ميز خورد .دست هاي او از دو طرف افتاد و سرش بي هيچ صدايي روي سينه اش خم شد . همكار او كه ته تالار روي ميز خود خم شد ه بود به صداي افتادن گوشي از جا پريد و خود را به ميز رييس رساند .گوشي هنوز قرقر مي كرد . گوشي را گرفت .و بعد از چند ثانيه گوش دادن قيافه اش درهم فرورفت اشك توي چشمش هايش پرشد و از لاي دندان هايش كه به هم فشرد ه مي شد توي گوشي گفت : - آخه خانم ! خبر بد رو كه اين طور براي آدم نمي فرستند ... ******** بخش 13 الگمارك و المكوس در پاسگاه مرز زياد معطلم نكردند .تذكره ام را بازرسي كردند . عكسش را با قيافه ام تطبيق نمودند ؛ ورقه ي آبله كوبي ام را كه همان روز صبح در خرمشهر ، به دو تومان گرفته بودم ، ديدند و اجازه ي ورود دادند . شرطه اي ( پاسباني) پيش دويد.چمدانم را برداشت و جلو افتاد .از پاسگاه تا لب شط چندان فاصله اي نبود .بلم هاي دراز و نوك برگشته ،با عرب هاي چفيه بسته و چوب به دست ،كنار شط صف كشيده بودند و عربي بلغور مي كردند .يكي از آن ميان پيش آمد ، با پاسبان مرز نجوايي كرد .چمدان را از او گرفت .گذاشت توي بلم .ما هر دو تا را جا داد ، ولي را ه نيفتاد .چهار نفر ديگر را هم سواركرد ؛ يك زن روبند بسته ولي چالاك ؛ يك پاسبان ديگر و دو تا پير مرد .و بعد را ه افتاديم . من اولين بار بود كه روي آب در قايقي مي نشستم .شنيده بودم كه روي آب ، حال آدم به هم مي خورد ، ولي به خود اطمينان داشتم .يكي دوبار وقتي پاي يك نفت كش دود كله دور مي زديم سرم گيج مي رفت . هوا خيلي گرم بود .مه تا ته گلوی آدم فرو می رفت و مزه ای ترشيده داشت. چيزی به ظهر نمانده بود.صبح از خرم شهر با يک تاکسی ، با هزار چک و چانه ، به بيست تومان ، راه افتاده بودم.و وقتی به پاسگاه مرز عراق وارد شدم ، نيم ساعت به ظهر داشتيم.رفقای راه از تهران تا اهوازم ، که همان توی قطار با هم آشنا شده بوديم، هر چه اصرار کرده بودند ، حاضر نشده بودم بمانم و عصر به اتفاق آن ها ، با قايق دوازده نفری شيخ عبود حرکت کنم.پيش خودم فکر کرده بودم که :"چرا ؟من که تذکر دارم ، چرا کارمو عقب بندازم؟اونم با يه عده قاچاقچی ، اونم شبونه و دزدکی از مرز رد شم؟" ماشينی که مرا از خرم شهر تا پاسگاه اول مرز عراق آورده بود ، پنج نفر ديگر را هم سوار کرده بود و من اول خيال کردم از آن ها هم يک چنين پولی گرفته است. سه نفر عرب شهری و دو تا سرباز لب برگشته و دماغ پهن استراليايی ، با صورت های مسی رنگ و چانه ها ی مربع شان . ولی شوفر قسم می خورد که اين سه نفر عرب ، صاحب ماشين هستند و اصلا پول نمی - دهند .و :"اينام که هلو جونی اند ، چه می فهمند پول کدومه .مام ديگه مجبوريم ببريم شون" يکی از سربازها دور کلاه آفتاب گردان خود را نقاشی کرده بود.و هر چه دلش خواسته بود ، روی آن کشيده بود.يک جا دسته گل، جای ديگر يک صليب دم بريده و پت و پهن ، و يک طرف دیگر دوتا دل که یک تیر از وسط هر دوی آنها رد شده بود و از سرو دمش خون می چکید ، و یک جای دیگر هم کلمه ( ملبورن ) را که زیاد هم تمیز نوشته نشد ه بود ، توانستم بخوانم .فارسی ای که شوفر به آن حرف می زد ، غلیظ بود و من توی دلم به او خندیدم . و از اینکه برای دو قدم راه بیست تومان اضافه داده بودم چیزی به دل نگرفتم . اما وقتی فهمیدم که هیجده تومان سرم کلاه گذاشته اند ، خیلی دلم سوخت . راننده قایق دامن قبای خود را به کمربند باریک چرمی خود بسته بود ، چوب بلندش را به ته شط بند می کرد وبه روی آن فشار می آورد و قایق را به جلو می راند . آن جا هم که شط گود می شد و دیگر چوب بلند او به ته آن نمی رسید ، از تنه قایق های لنگر انداخته ی بزرگ استفاده می کرد .و پاروها ، تا وقتی که پیاده شدیم ، مثل دو تا کنده هیزم باریک و بی مصرف ، ته قایق افتاده بود . صدای بمی که از یک آواز دسته جمعی می آمد کم کم نزدیک می شد .صدا از میان قایق بادبانی بزرگی بود که پیش روی ما ، تازه از میان مه پیدا شده بود و اعراب به همراه سرود دسته جمعی خود لنگر آنرا با دست بر می گرفتند . عرض شط را در نیم ساعت پیمودیم . لنگر گاه عشار خیلی شلوغ بود .ومن تا آمدم به خودم بیایم و دنبال چمدان بگردم ، دیگر مسافران پیاده شده بودند و نفهمیدم به عنوان کرایه چقدر در دست قایقران گذاشتند . چالاکی عجيبی که از خود نشان دادند ، برای من که گول پيراهن های بلند و عباهای دست و پاگيرشان را خورده بودم باور نکردنی بود . ازمن نيم دينار خواست . قيمت دينار را می دانستم .ولی زود يادم افتاد که پولم را تبديل نکرده ام : -چی ؟ نيم دينار ؟...من که دينار ندارم . -پس چهار تومان بده . کمی آسوده شد م . نيم دينار هفت تومان و خرده ای بود ، ولی باز هم چرا چهار تومان ؟ نگاهی به اطراف کردم . فقط نگاه مضطرب پسرک ژنده پوشی که روی سکو ايستاده بود و پياده شدن ما را تماشا می کرد ، به نگاه کمک خواه من جواب می داد .پاسبان مرز روی سکو معطل بود . با چشم اشاره ای به او کردم . او مخالفتی نداشت .چهار تومان دادم و از قايق پياده شدم که دنبال پاسبان به راه بيفتم . همان پسرک جلو دويد. -آقا جيگاره نمی خواهين؟ -من اول گمان کردم او هم مثل ديگران جيب کوچک و پاره پاره شلوار کوتاهش را برای لخت کردن من آماده می کند .و به همين جهت با ديدن قيافه خارجی من نه چفيه عگال داشتم و نه دشداشه پوشيده بودم ، اين طور از جا پريد و حساب جيگارهايی را که صبح تا به حال فروخته بود ، ول کرد . ولی نگاه مضطربش و فارسی شيرينش که در گوش من ، مثل زنگ صدا کرد ، مرا از اشتباه در آورد .حتی يادم است که وقتی اسکناس ها را به قايق ران می دادم ، عصبانی شد و دندان هايش را طوری روی هم فشرد که عضلات روی گونه هايش برآمدگی پيدا کرد . مثل اين که می خواست چيزی هم بگويد ولی پاسبان مرز ، نگاه خيره اش را به او انداخت و او که لابد ترسيده بود ، به همين اکتفا کرد که جلو تر بيايد و بگويد : -آقا جيگاره نمی خواهين ؟ از جلويش داشتم می گذشتم که جوابش دادم : -حالا نه . -حالا نه ؟ جوابم را درک نکرده بود .برای اين که حاليش بشود ، همان طور که دنبال پاسبان می رفتم ، گفتم : -از گمرک که دراومدم ... پسرک فهميد .من هنوز سيگار نمی کشيدم .ولی دست کم با او که حرف می توانستم بزنم .از جلويش که رد می شدم به خنده ای که روی گونه های او گودی می انداخت ، با لبخندی پاسخ دادم و همان طورکه می رفتم به فکر او فرو رفته بودم . پسرک سر برهنه ای بود که فقط يک پيراهن بی آستين پاره و چرک به تن داشت ، با يک شلوار کوتاه خاکی رنگ نظامی . روزهای جنگ بود و از در و ديوار گرفته تا سيگار ی که مردم می کشيدند ، همه چيز رنگ جنگ را داشت و بوی سربازهای آمريکايی را می داد . پسرک شايد دوازده ساله بود . موهای سياهش توی صورتش ريخته بود و صورتش پاک بود . بند جعبه اش را به گردنش آويخته بود و جعبه را روی شکمش با يک دست نگه داشته بود ؛ و دست چپش توی جيب شلوار کوتاهش بود .کنده های زانويش کبره بسته بود و من حتم داشتم که ديگر پاهای برهنه اش ، روی آسفالت داغ يک بعد از ظهر خيابانهای بصره از گرما سوزشی حس نمی کند .تا به اداره گمرک که رسيديم من دوسه بار ديگر به پشت سرم نگاه کردم و اورا ديدم که پا به پای ما ، ولی دورادور ، می آمد و مرا می پاييد . با رسوم که برگشتم ، وقتی بود که از در باغ اداره گمرک داشتيم تو می رفتيم ، خنده ای به هم کرديم و من سرم را برگرداندم و توی باغ رفتم . بالای در اداره با خط ثلث و بر آمده ای نوشته بود :الگمارک و المکوس . گمارک را زود فهميدم که چيست . ولی هر چه فکر کردم نتوانستم بفهمم المکوس يعنی چه؟ مجوس ؟ ... مقوس ؟... مغوص؟... هيچ کدام معنی نمی داد . حتما اين هم لغتی بود مترادف با گمارک و همين معنی ها را می بايست داشته باشد . ولی آن وقت ، من با آنچه از عربی می دانستم ، هر چه کردم ، نتوانستم چيزی درک کنم . وقتی پيش خدمت ، چمدانم را از دستم در آورد رشته افکارم بريده شد تازه داشتم در ريشه «م.ک.س» دنبال معنای المکوس می گشتم که توی اتاق راهنماييم کردند . روی ديوار چپش دری به اتاق ديگر باز می شد و اتاق خلوت بود . روی ميز بلند و دراز و سياهی که طرف راست بود، چمدانم را باز کردند و شروع کردند به وارسی .من که چيزی نداشتم . مطمئن بودم که کارم زود تمام خواهد شد . ولی در گمرک خانه ها از ميان بساط شما ، هميشه می توانند چيزی گير بياورند که طبق يکی از مواد اساسنامه طومار مانند گمرکی ، ورود يا خروجش ممنوع باشد . از ميان بساط سفر من هم عاقبت چيزی پيدا کردند . هفت جلد کتاب فارسی که می بايست بوسيله اداره الگمارک و المکوس برای وزارة انطباعات بغداد فرستاده شود تا دايرة النشر و الدعايه صلاحيت ورودشان را تشخيص بدهد . و در صورت مجاز بودن ، در همان جا به من رد کنند .بيست و چهار قالب صابون رخت شويی که شنيده بودم د رعراق گير نمی آيد . يک دوربين کوچک عکاسی و دو قواره ندوخته شش زرعی کرباسی قم ، که خلعت پدر و مادرم بود که با خودم می بردم که در آب فرات تبرکشان کنم و بعد هم در حرم کربلا و نجف ، طواف شان بدهم و برگردانم.از بساط سفر من ، ورود همين چند قلم ممنوع تشخيص داده شد. اول زياد جدی نگرفتم.خيال می کردم پاپوش می دوزند که تلکه ام کنند.و خونسرد بودم . ولی فصل زيارتی نبود که سرشان شلوغ باشد و کورمال کورمال ، بساط سفر مردم را از زير دست رد کنند.وسط تابستان بود و مغز کسی را داغ نکرده بودند که در آن گرمای کشنده ی عراق به زيارت برود.مامور پيری که چمدانم را می گشت و خيلی پر حرف بود ، با آن که کنار دستش ايستاده بود و جوانکی نونوار و تازه از مدرسه درآمده ، چيزهایي به عربی گفت که من نفهميدم .يواش حرف می زدند.اگر بلند می گفتند ، ممکن بود چيزی درک کنم.ولی از همه ی حرف زدن آهسته شان ، من فقط توانستم بالا و پايين رفتن برجستنگی زير گلويشان را ببينم.راجع به ممنوع بودن ورود اين اجناس ، هم با من چيزی نگفتند.و من از اين که آن ها را از ميان بساط چمدانم جدا کردند و چيزی نگفتند فهميدم که قضيه از چه قرار است. وارسی تمام شد ، ديگر بساطم را توی چمدانم گذاشتند و آن را بستند و کناری گذاشتند . حالا از حرف هايی که می زدند ، من کم و بيش درک کردم که چه می گويند.ديگر در گوشی حرف نمی زدند.خيال می کنم سر حقوق گمرک کرباس اختلاف نظر پيدا کرده بودند.می دانستند از صابون چه قدر بايد گمرک گرفت.دوربين که اصلا اجازه ی ورود نداشت.و همان پيرمرد که چمدانم را باز می کرد و من گمان می کردم فارسی نمی داند ، مرا به کناری کشيد و يواش در گوشم گفت که حاضر است آن را بيست تومان بخرد.داستان کتاب ها که روشن بود.ولی کرباس ها خيلی به زحمت شان انداخته بود . در ميان کلماتی که می گفتند ، مدام يک کلمه ی عربی را تکرار می کردند و من بعد فهميدم که از تعرفه ی گمرکی صحبت می کردند .مدتی دنبال آن چه می خواستند ، گشتند و دست آخر آن چه را که می خواستند ، يافتند. هوا گرم گرم بود و من از عرق خيس شده بودم.کم کم خونسردی ام را از دست می دادم. از دست می دادم.از ظهر خيلی می گذشت.و من تشنه هم شده بودم. پيرمردی که چمدان مرا گشته بود ، با من بيرون آمد و دم در باغ اداره ی الگمارک و المکوس را ه بازار را به من نشان داد.ديگر فارسی حرف می زد و من وقتی می خواستم به طرف بازار صراف ها راه بيفتم ، باز به خاطرم آورد که حاضر است دوربين را به بيست تومان بخرد.من خنده ای توی صورتش انداختم و راه افتادم .خودم هم نمی توانستم درک کنم که به فارسی آب نکشيده اش خنديده بودم يا طمع دندان تيز کرده اش را مسخره کرده بودم. عبور و مرور بند آمده بود.از اسفالت خيابان آتش برمی خاست.و بوی برگ های آفتاب خورده ی درخت های باغ اداره ی گمرک ، هنوز توی دماغم بود. و من سخت تشنه ام بود.کنار پياده رو ، به همان سمت که نشان داده بود ، راه افتادم.حس می کردم که حدقه ی چشم هايم گشاد شده است و مثل اين که چيزی از عقب ، به تخم چشم هايم فشار می آورد و حالا است که تخم چشم هايم بيرون خواهد آمد ، کلاه نداشتم و يخه ام باز بود.دستمالم را نمی دانم چه کار کرده بودم.و تشنگی داشت مرا می کشت. -آقا...آهای آقا... يک باره به ياد پسرک جيگاره فروش لب شط افتادم. و برگشتم. پاهايش برهنه بود و جعبه ی سيگارش را روی سينه اش بالا گرفته بود و به طرف من می دويد. -آها...من گفتم ديگه رفته ای. -کی بيرون اومديد که من نديدم تون؟لابد می رين بازار صرافا؟ -آره مگه منتظرم بودی؟ -پس چی ؟! من از شادی همه چيز يادم رفت.ديگر نه تشنه ام بود و نه هوا گرم بود. و نه عصبانی بودم.مثل اينکه آفتاب هم زير ابرها رفته بود.می خواستم پسرک را ببوسم .پيش از آن ، فقط يکی دوبار به همراه پدرم به قم و قزوين رفته بودم و اين اولين سفر دور و درازم بود.اولين بار بود که تنها سفر می کردم.توی ماشين هم که از خرمشهر به بصره می آمدم ، آن سه نفر مسافر همه اش با شوفر عربی حرف می زدند.و فقط من و آن دو سه نفر سرباز استراليايی ساکت بوديم. از سرو روی من می باريد که کجاييم .و همه می داننستند که برای چه به بازار آمده ام.هريک از دکان دارها دعوتم کردند که با او معامله کنم.چند نفر هم عبدالله را به نام وولک صدا کردند. ولی عبدالله توجهی به آن ها نداشت و می گفت دوستی دارد که کليمی هم نيست و ارزان تر از آن ها ی ديگر هم حساب می کند.در قيافه ی هيچ يک از دکان دارها من نمی توانستم نشانه ای از کليمی بودن ببينم .ولی عبدالله اصرار داشت که همه ی صراف ها جهودند.آن يکی هم که با او معامله کرديم دينار را به سيزده تومان پنج ريال فروخت ، با آن های ديگر چندان فرقی نداشت. جوانکی بود خپله و سفيد ، که به يک مازندرانی پخمه بيشتر شباهت داشت تا به يک صراف عرب بازار بصره ، تند تند فارسی حرف می زد. و من در دلم می خنديدم و او اصرار داشت که اگر باز هم پول دارم پيش او تبديل کنم و نيز اصرار می کرد که در بغداد تاجر طرف معامله ی او را پيدا کنم ، که حتما ؛ ارزان تر حساب خواهد کرد. و پشت سر هم نشانی اش را می داد.همه ی دارايی من هشتاد و شش تومان بود و او البته که نمی توانست باور کند ، همه ی عراق را با همين پول بتوانم بگردم.شش دينار اسکناس را توی کيف بغلی ام گذاشتم و پانزده تا سکه ی چهار فلسی و ده فلسی که به من داد جيبم را پر کرد ، و وقتی برمی گشتيم عبدالله خوشحال بود که در هر دينار ، دو فلس و نيم بيش تر از ديگران به من داده است.وقتی کارمان تمام شد و برگشتيم در راه ، آن چه را که به خاطر داشتم عاقبت به زبان آوردم : -ببينم عبدالله ، دلت نمی خواد برگردی؟ -برگردم ؟کجا؟آهاه!چرا .چرا نمی خواد؟! -می آی با من بريم؟ حرکتی از روی دست پاچگی کرد . مثل اين که می خواست همان دم ، جعبه ی جيگاره اش را کنار بگذارد و با من راه بيفتد و گفت: -چرا نيام ؟! -حالا که نه.من حالا ميرم ديوانيه و بغداد . شايد هم ديگه از اين راه برنگشتم. اما اگه برگشتم ، می آی با من بريم؟ -با شما هرجا که بگين می آم. ولی ديگر خطوط صورتش آويخته شده بود.شکسته شده بود و حس کردم که از گفته های من ، دلش چندان آب نمی خورد. خيلی حرف های ديگر زديم و من دم اداره ی گمرک که رسيديم ، يادم افتاد که ناهار نخورده ام.به عبدالله گفتم .گفت که اين طرف ها مهمان خانه ای نيست و همان توی بازار بايد به فکر می افتاديم. از ناهار خوردن درگذشتم و با خودم قرار گذاشتم که همان در ايستگاه که بايد بليت بخرم و يا توی قطار چيزی خواهم خورد .حالا ساعت از سه و نيم هم گذشته بود و من در بساط سفرم يک گرمک داشتم که از اهواز گرفته بودم و تا بحال پاره اش نکرده بودم و سفره ی راهم نيز هنوز چيزهايی داشت . به عبدالله گفتم همان جا منتظرم باشد تا کار گمرک را تمام کنم و دوباره برگردم.او همان دم در اداره پلکيد که من تو رفتم و دستم را جيبم گذاشته بودم که سکه های چهار فلسی و ده فلسی توی آن صدا می کرد و کت تابستانی ام را سنگين کرده بود. اداره ی گمرک خلوت تر از صبح شده بود.خلوت تر از وقتی که من از اداره بيرون رفتم.ولی آن پيرمرد و آن جوان نو نوار و تازه از مدرسه درآمده ، هنوز پشت ميز سياه دراز بلند ايستاده بودند ، و باهم عربی بلغور می کردند. پيرمرد وقتی مرا ديد لبخندی زد و من همچه که خواستم به لبخند او جوابی بدهم ، چشمم به آن جوانک افتاد که اخم هايش را توی هم کرده بود و خودش را گرفته بود.ديگر به خنده ی پيرمرد هم جواب ندادم. نيم دينار برای خرج پست کتاب های ممنوع ، و يک دينار و دويست و پنجاه فلس هم برای حق گمرک ، دو قواره کرباس آب نديده و چهارده قالب صابونی که به عراق برده بودم ، دادم .اسکناس ها را ندادم .روی ميز پرتاب کردم .ولی آن جوان تازه از مدرسه درآمده هنوز حاضر نبود صورت حساب را به دستم بدهد.باز دهانم خشک شد و عرق کردم.دندان هايم را روی هم فشردم.خواستم خودم را نگه دارم .ولی فايده نداشت. -ديگه چرا ؟...پدر سگا! و فحشم را چنان با خشم و نفرت به صورت جوانک پرتاب کردم که آن را فهميد و نزديک بود روی پيش خوان بپرد و با مشتش که اوراق صورت حساب را در آن مچاله کرده بود ، توی سر من بزند. پيرمرد پا درميانی کرد و مرا به کناری کشيد.صورتم داغ شده بود و می دانستم که رگ های گردنم برآمده است.جوانک به عربی زير لب چيزی گفت.می دانستم که فحش می دهد.ولی به روی خودم نياوردم.و فقط در درون خود می سوختم.عذاب می کشيدم . پيرمرد ، وقتی آرام تر شد ، به عربی چيزی به جوانک گفت و او را ساکت کرد و در گوش من گفت: -همه ش نيم دينار می خواد .خيلی کم... ديگر به فارسی آب نکشيده اش خنده ام نگرفت.می خواستم فرياد بکشم.می خواستم همه ی اهل اداره و اهل شهر را به دادخواهی بطلبم.چرا ، چرا نيم دينار رشوه بدهم ؟در همه ی زندگی ام تا آن وقت نه پا به کلانتری گذاشته بودم و نه با کسی در افتاده بودم ؛ ولی اين جوانک نيم دينار از من رشوه می خواست. از من که فقط شش دينار دارايی ام بود.همين طور که اين ها را می گفتم ، فحش می دادم.مثل ريگ فحش می دادم.فحش هايی که آن ها نمی فهميدند و من از اين مطلب خوشحال بودم . ولی صدايم کم کم کوتاه شد.به فکر افتادم .مثل اين که سرتاسر اداره را وبا زده بود.و بيرون از در اتاقی که ما در آن جنجال به پا کرده بوديم ، هيچ خبری نبود .هيچ صدايی نبود.همه رفته بودند.حتی صدای پای مستخدمی که برای فردا صبح ، راهروها را جارو بکشد ، شنيده نمی شد.فريادکشيدن هم فايده نداشت. خشم و نفرتم را فرو بردم و با لحنی که سعی می کردم آرام باشد و نلرزد ، از پيرمرد پرسيدم : -آخه چرا نيم دينار ؟بی انصاف؟ -آخه کوموره هم آزاد می شه... دوربين را می گفت و من يک باره به صرافت افتادم ، به صرافت اين افتادم که قرار بود دوربينم را اجازه ی عبور ندهند...ديگر جای فکر کردن نبود يک اسکناس ديگر با دو تا فحش روی ميز انداختم. از چهار بعد از ظهر هم گذشت .حس می کردم که دلم کم کم دارد درد می گيرد .دهانم خشک خشک شده بود ، و قطار ساعت پنج حرکت می کرد.وقتی از بازار صراف ها برگشتم ، ديده بودم که تاکسی ها کجا می ايستند و شنيده بودم که شاگرد يک تاکسی فرياد می کشيد«المعگل...المعگل...»هيچ به فکر عبدالله نيفتادم .مثل اين که همه چيز فراموشم شده بود.حالا هم هر چه فکر می کنم ، نمی توانم دريابم که چرا اين طور به فراموشی دچار شده بودم.به عجله دويدم و آن چه فحش در ذهن داشتم ، زير لب نشخوار می کردم.نثار هرچه گمرکچی بود ، می کردم.وقت می گذشت و من می دانستم که برای گرفتم بليت پيش از اين ها بايد به فکر می افتادم.بساط سفرم چيزی نبود. هوا گرم بود و من از زير سقف بلند بازار هم که می گذشتم ، گرمای عصر بصره را حس می کردم.سر ديوار بلند اطراف کوچه ها ، به هم نزديک شده بود و هوای گرم بعداز ظهر بصره را در پايين ، در همان فضايی که من به تندی از ميانش می گذشتم ، می فشرد. عرق از سر و رويم می ريخت و انگشت هايم که دسته ی چمدان را می فشرد ، درد گرفته بود .و يک ريز زير لب فحش می دادم. جای رديف تاکسی ها خالی بود و من از دور ديدم که فقط يک تاکسی باقی مانده بود.و صدای شاگردش را که روی رکاب آن ايستاده بود و داد می زد:«المعگل...المعگل...» شنيده می شد.ديگر درست می دويدم .نه سنگينی چمدانم را حس می کردم و نه درد انگشت هايم را که ديگر از آن خود من نبود.ديگر فحش هم نمی دادم.خودم را به تاکسی رساندم .شاگردش چمدانم را بالا انداخت .تاکسی پر بود.اعراب دامن عباها و قباهاشان را جمع کردند و پس و پيش رفتند و مرا هم آن ميان ها جوری جا دادند.و شوفر داشت دنده را عوض می کرد که ...که عبدالله نفس زنان از راه رسيد.هيچ منتظر نبودم.يک باره همه چيز به يادم افتاد .خواستم شوفر را صدا بزنم و بگويم بايستد.ولی تاکسی راه افتاده بود و عبدالله تازه از را ه می رسيد. دويده بود و نفس نفس می زد.روی لب هايش که می لرزيد ، روی پيشانی اش عرق کرده بود و روی گونه های گود افتاده اش که از بس دويده بود ، رنگ گرفته بود ، خواست بالا بپرد.و روی رکاب بايستد.ولی شاگردش شوفر که که هنوز روی رکاب ايستاده بود فريادی سر او کشيد و به عربی دو سه تا فحش داد.عبدالله همان کنار تاکسی ايستاد.جعبه ی جيگاره اش روی سينه اش نبود.و به پيشانی اش عرق نشسته بود.و زورکی می خنديد. من مدتی مردد ماندم . نمی دانستم چه بکنم؟با اين پسر مهربان که در همه ی غربت و تنهايی بصره ، به داد من رسيده بود.و از ميان همه ی ناشناسی های اين شهر و المگارک و المکوسش به آدم سفر نکرده ای مثل من ، دلداری داده بود ، چه بکنم؟برايش پول بيندازم ؟خوب بود؟قول بدهم که از همين راه برخواهم گشت او را با خودم بر خواهم گرداند ؟از تاکسی پياده شوم و بپرسم جعبه ی جيگاره اش را چه کرده است؟ نمی دانستم چه بايد بکنم؟ولی اين را می دانستم که تاکسی داشت دور می شد.و حالا من ديگر خطوط چهره ی او را هم نمی ديدم که زورکی به خنده باز شده بود.حتی دستم را هم از پنجره بيرون نياوردم و با او وداع نکردم.حتی لبخندی هم به روی او نزدم .چقدر مضطرب بودم ، چقدر ناتوان بودم!هنوز نفسم تازه نشده بود.چقدر از خودم بدم می آمد! دلم می خواست خودم را از تاکسی بيرون بيندازم و پيش عبدالله بروم، عرق پيشانی اش را پاک کنم ، به رويش بخندم و بپرسم که چرا اين طور زورکی ، اين طور دروغی به روی من لبخند می زد؟بپرسم که مگر چه کرده بودم ؟و اگر او نگفت ، خودم بگويم که چه کرده بوده ام، و از او معذرت بخواهم.و اصلا از خيال سفر منصرف بشوم و از همين جا عبدالله را بردارم و از همان راهی که آمده بودم برگردم ..ولی...ولی...چه قدر زود به ايستگه المعقل رسيديم! راه خيلی دور بود.من که ملتفت نشدم ، چه قدر راه آمديم.ولی جيگاره ی بدبو و تند عرب چفيه بسته ای که پهلوی من نشسته بود ديگر تمام شده بود.و من فقط يادم مانده است که از چند خيابان دراز و درخت دار گذشتم و کلاه خنده دار و مسخره ی پاسبان های راهنمای دو تا چهارراه ، که به سرعت از جلوی چشمم گذشته بود ، سايه ای روی ذهنم باقی گذاشته بود.و من وقتی در قهوه خانه ی ايستگاه ، بساط سفرم را روی يک نيمکت جا دادم و يک چايی بزرگ خواستم که بياشامم ؛ و از خستگی روی نيمکت چرک قهوه خانه وا رفتم ، به ياد همه ی اين ها افتادم و فکر کردم که چه راه درازی را در چه مدت کوتاهی آمديم! بنای قهوه خانه ساده بود و سردستی .يک چهار طاقی بزرگ و دراز و تالار مانند بود که شيروانی اش روی پی هايش ايستاده بود و زير شيروانی اش هيچ پوشش ديگری نبود.هرم آفتاب که از شيروانی نفوذ می کرد ، کف نيمکت های تخته ای را نيز داغ کرده بود.و من چايی ام را داشتم به هم می زدم که باز از عرق خيس شده بودم.روی نيمکت ها ، عرب ها چهارزانو نشسته بودند و نعلين شان جلوی روی شان روی زمين وارفته بود.فضا پر از همهمه بود و بوی جيگاره تند عرب ها و قليان هايی که به هرکدام شان هشت ده تا نی پيچ بند کرده بودند و عرب ها دورش حلقه زده بودند ، هوا را گرفته تر کرده بود.جلوی در بزرگی که لابد به محوطه ی ايستگاه با زمی شد ، سه تا تابوت را روی هم گذاشته بودند ، که دو تايش سياه پوش بود و سومی لای يک جاجيم عربی پيچيده شده بود . تابوت ها را رو به قبله به زمين گذاشته بودند.يک ربع به پنج داشتيم و جلوی گيشه های فروش بليت، که روی ديوار طرف راست تالار هنوز باز نشده بود ، و جمعيت زياد نبود.و من حتم داشتم که بليت گيرم خواهد آمد. چايی ام را به زور فروبردم .هيچ ميلی به غذا نداشتم .حتی وقتی هم که خواستم گرمکم را درآورم و پاره کنم ، ديدم که ميل ندارم و منصرف شدم . آب دهانم را هم به زور قورت می دادم. بغض گلويم را گرفته بود.و داشت خفه ام می کرد.و من هرچه سعی می کردم خود را تسلی بدهم و به مردم نگاه کنم که شاد و شنگول ، قطرات تلخ و سياه قهوه را روی زبان شان پخش می کردند و مزه اش را مدتی در دهان نگه می داشتند، نمی توانستم.همه چيز برايم خسته کننده بود. به هرچه نگاه می کردم روی نگاه چشمم فشار می آورد و سنگينی می کرد.آيا خواهم توانست اين قهوه های غليظ را بخورم يا نه.برخورد کوتاهم با پسرک جيگاره فروش دم گمرک بصره ، تسلايی که همين برخورد کوتاه به من داده بود ، رفتاری که با او کرده بودم و در آخر کار بی هيچ وداعی ، بی هيچ مهربانی و توجهی ترکش کرده بودم ، دلم را به درد آورده بود .به اين پسرکی که فقط دو ساعت بود با او آشنا شده بودم، به اين پسرک دور افتاده و غريب ، به اين پسرکی که شايد از يک کلمه ی اميدوارکننده ی من ، در خيال خود ، دنيايی شيرين برای خودش می ساخت ، نتوانسته بودم چيزی بگويم و در مقابل دهان باز مانده از انتظار او خشکم زده بود.لال شده بودم ، حتی يک خدا نگه دار نگفته بودم!محبتی که می بايد نسبت به او می کردم ، عذری که می بايد از او می خواستم روی دلم مانده بود ، سنگينی می کرد.و به خفقان دچارم می ساخت.دلم می خواست گريه کنم.دلم می خواست کسی را گير بياورم و برايش بگويم .برايش درد دل کنم.ولی قيافه ی عرب های چفيه بسته که قهوه ی سياه و تلخ را روی زبان هايشان پهن می کردند و می مکيدند ، به قدری زننده بود و خشن بود که متنفرم می کرد. پس از اين که بليت گرفتم و زير نگاه پر از سوء ظن پاسبانان ايستگاه ، بساط سفرم را در گوشه ای از قطار بصره -بغداد جا دادم و روی صندلی ناراحت آن ، استراحت گاهی برای سفر شبانه ام که در پيش داشتم مهيا کردم ، هنوز از فکر عبدالله بيرون نرفته بودم.و هنوز خطوط خسته و به عرق نشسته ی صورتش را که زورکی به خنده درآمده بود و از هم گشوده شده بود ، جلوی چشم داشتم و محبت دريغ شده ای که می بايد نسبت به او می کردم ، روی دلم سنگينی می کرد. پايان بچه مردم 1581 2029 2006-07-01T10:50:59Z Kaveh 1 <[[آل احمد، جلال]] <[[آل احمد، جلال]] *بچه مردم *اثر: جلال آل احمد *تهیه و تنظیم: محمد منصور هاشمی *برگرفته از: [http://library.tebyan.net/books1/3666.htm کتابخانه تبیان] ==بچه مردم == خوب، من چه می توانستم بکنم؟ شوهرم حاضر نبود مرا با بچه نگه دارد. بچه که مال خودش نبود. مال شوهر قبلی ام بود که طلاقم داده بود و حاضر هم نشده بود بچه را بگیرد. اگر کس دیگری جای من بود چه می کرد؟ خوب، من هم می بایست زندگی می کردم. اگر این شوهرم هم طلاقم می داد چه می کردم؟ ناچار بودم بچه را یک جوری سر به نیست کنم. یک زن چشم و گوش بسته، مثل من، غیر از این چیز دیگری به فکرش نمی رسید. نه جائی را بلد بودم، نه راه و چاره ای می دانستم. نه اینکه جائی را بلد بودم. می دانستم می شود بچه را به شیرخوارگاه گذاشت یا به خراب شده دیگری سپرد. ولی از کجا که بچه مرا قبول می کردند؟ از کجا می توانستم حتم داشته باشم که معطلم نکنند و آبرویم را نبرند و هزار اسم روی خودم و بچه ام نگذارند؟ از کجا؟ نمی خواستم به این صورت ها تمام شود. همان روز عصر هم وقتی کار را تمام کردم و به خانه برگشتم و آنچه را که کرده بودم برای مادرم و دیگر همسایه ها تعریف کردم، نمی دانم کدام یکیشان گفت: «خوب، زن، می خواستی بچه ات را ببری شیرخوارگاه بسپری. یا ببریش دارالایتام و... » نمی دانم دیگر کجاها را گفت. ولی همان وقت مادرم به او گفت که:«خیال می کنی که راش می دادن؟ هه!» من با وجود اینکه خودم هم به فکر این کار افتاده بودم، اما وقتی زن همسایه مان این را گفت، باز دلم هری ریخت تو و به خودم گفتم:«خوب زن، تو هیچ رفتی که رات ندن؟» و بعد به مادرم گفتم:«کاشکی این کار را کرده بودم». ولی من که سررشته نداشتم. من که اطمینان نداشتم راهم بدهند. آن وقت هم که دیگر دیر شده بود. از حرف آن زن مثل اینکه یک دنیا غصه روی دلم ریخت. همه شیرین زبانی های بچه ام یادم آمد. دیگر نتوانستم طاقت بیاورم و جلو همه در و همسایه ها زارزار گریه کردم. اما چقدر بد بود خودم شنیدم یکیشان زیر لب گفت: «گریه هم می کنه! خجالت نمی کشه...». باز هم مادرم به دادم رسید. خیلی دلداریم داد. خوب راست هم می گفت، من که اول جوانیم است چرا باید برای یک بچه این قدر غصه بخورم؟ آن هم وقتی شوهرم مرا با بچه قبول نمی کند؟ حالا خیلی وقت دارم که هی بنشینم و سه تا و چهارتا بزایم! درست است که بچه اولم بود و نمی باید این کار را می کردم، ولی خوب، حالا که کار از کار گذشته است حالا که دیگر فکر کردن ندارد. من خودم که آزار نداشتم بلند شوم بروم و این کار را بکنم. شوهرم بود که اصرار می کرد. راست هم می گفت، نمی خواست پس افتاده یک نره خر را سر سفره اش ببیند. خود من هم وقتی کلاهم را قاضی می کردم به او حق می دادم. آیا خود من حاضر بودم بچه های شوهرم را مثل بچه های خودم دوست داشته باشم؟ و آنها را سربار زندگی خودم ندانم؟ آنها را سر سفره شوهرم زیادی ندانم؟ خوب، او هم همین طور. او هم حق داشت که نتواند بچه مرا، بچه مرا که نه، بچه یک نره خر دیگر را - به قول خودش - سر سفره اش ببیند. در همان دو روزی که به خانه اش رفته بودم، همه اش صحبت از بچه بود. شب آخر خیلی صحبت کردیم. یعنی نه اینکه من خیلی حرف زده باشم، او باز هم راجع بچه گفت و من گوش دادم. آخر سر گفتم: «خوب، می گی چه کنم؟». شوهرم چیزی نگفت. قدری فکر کرد و بعد گفت: «من نمی دونم چه بکنی. هرجور خودت می دونی بکن. من نمی خام پس افتاده یه نره خر دیگرو سر سفره خودم ببینم». راه و چاره ای هم جلو پایم نگذاشت. آن شب پهلوی من هم نیامد. مثلا با من قهر کرده بود! شب سوم زندگی ما با هم بود. ولی با من قهر کرده بود. خودم می دانستم که می خواهد مرا غضب کند تا کار بچه را زودتر یکسره کنم. صبح که از در خانه بیرون می رفت گفت:«ظهر که میام دیگه نبایس بچه رو ببینم ها!» و من تکلیف خودم را از همان وقت می دانستم. حالا هر چه فکر می کنم نمی توانم بفهمم چطور دلم راضی شد. ولی دیگر دست من نبود. چادر نمازم را به سرم انداختم، دست بچه را گرفتم و پشت سر شوهرم از خانه بیرون رفتم. بچه ام نزدیک سه سالش بود. خودش قشنگ راه می رفت. بدیش این بود که سه سال عمر صرفش کرده بودم. همه دردسرهاش تمام شده بود، همه شب بیدار ماندن هاش گذشته بود. و تازه اول راحتی اش بود. ولی من ناچار بودم کارم را بکنم. تا دم ایستگاه ماشین پا به پایش رفتم. کفشش را هم پایش کرده بودم. لباس خوب هایش را هم تنش کرده بودم. کت و شلوار آبی کوچولو، همان اواخر، شوهر قبلی ام برایش خریده بود. وقتی لباسش را تنش می کردم، این فکر هم بهم هی زد که: زن، دیگه چرا رخت نوهاشو تنش می کنی؟ ولی دلم راضی نشد. می خواستمش چه بکنم ؟ چشم شوهرم کور، اگر باز هم بچه دار شدم، برود و برایش لباس بخرد! لباسش را تنش کردم. سرش را شانه زدم. خیلی خوشگل شده بود. دستش را گرفته بودم و با دست دیگرم چادر نمازم را دور کمرم نگه داشته بودم و آهسته آهسته قدم بر می داشتم. دیگر لازم نبود هی فحش بدهم که تندتر بیاید. آخرین دفعه ای بود که دستش را گرفته بودم و با خودم به کوچه می بردم. دو سه جا خواست برایش قاقا بخرم. گفتم: «اول سوار ماشین بشیم، بعد برات قاقا هم می خرم». یادم است آن روز هم مثل روزهای دیگر هی از من سوال می کرد. اسبی پایش توی چاله جوی آب رفته بود و مردم دورش جمع شده بودند. خیلی اصرار کرد که بلندش کنم تا ببیند چه خبر است. بلندش کردم. و اسب را که دستش خراش برداشته بود و خون آمده بود دید. وقتی زمینش گذاشتم، گفت: «مادل، دسس اوخ سده بودس!» گفتم:«آره جونم حرف مادرشو نشنیده، اوخ شده». تا دم ایستگاه ماشین آهسته آهسته می رفتم. هنوز اول وقت بود و ماشین ها شلوغ بود. و شاید نیم ساعت توی ایستگاه بودم تا ماشین گیرم آمد. بچه ام هم ناراحتی می کرد. داشتم خسته می شدم. از بس سوال می کرد، حوصله ام را سر برده بود. دو سه بار گفت: «پس مادل چطور سدس؟ ماسین که نیومدس. پس بلیم قاقا بخلیم». و من باز هم برایش گفتم که الان خواهد آمد. و گفتم وقتی ماشین سوار شدیم، قاقا هم برایش خواهم خرید. بالاخره سوارخط هفت شدیم. تا میدان شاه که پیاده شدیم بچه ام باز هم حرف می زد و هی سوال می کرد. یادم است که یک بار پرسید: «مادل تجا میلیم؟» نمی دانم چرا یک مرتبه بی آنکه بفهمم، گفتم: «می ریم پیش بابا». بچه ام کمی به صورت من نگاه کرد. بعد پرسید: «مادل، تدوم بابا؟» من دیگر حوصله نداشتم. گفتم: «جونم، چقدر حرف می زنی؟ اگه حرف بزنی برات قاقا نمی خرم، ها!» حالا چقدر دلم می سوزد. این جور چیزها بیشتر دل آدم را می سوزاند. چرا دل بچه ام را در آن دم آخر این طور شکستم؟ از خانه که بیرون آمدیم با خود عهد کرده بودم که تا آخر کار عصبانی نشوم، بچه ام را نزنم، فحشش ندهم و باهاش خوشرفتاری کنم. ولی چقدر حالا دلم می سوزد! چرا این طور ساکتش کردم؟ بچهکم دیگر ساکت شد. و با شاگرد شوفر، که برایش شکلک در می آورد و حرف می زد، گرم اختلاط و خنده شده بود. اما من نه به او محل گذاشتم نه به بچه ام، که هی رویش را به من می کرد. میدان شاه نگه داشت. وقتی پیاده می شدیم، بچه ام هنوز می خندید. میدان شلوغ بود و اتوبوس ها خیلی بودند، و من هنوز وحشت داشتم که کارم را بکنم. مدتی قدم زدم. شاید نیم ساعت شد. اتوبوس ها کمتر شدند. آمدم کنار میدان ده شاهی از جیبم درآوردم و به بچه ام دادم. بچه ام هاج و واج مانده بود و مرا نگاه می کرد. هنوز پول گرفتن را بلد نشده بود. نمی دانستم چطور حالیش کنم. آن طرف میدان یک تخم کدوئی داد می زد. با انگشتم نشان دادم. گفتم: «بگیر، برو قاقا بخر. ببینم بلدی خودت بری بخری!» بچه ام نگاهی به پول کرد و بعد رو به من گفت: «مادل تو هم بیا بلیم». من گفتم: «نه، من اینجا وایسادم تو رو می پام. برو ببینم خودت بلدی بخری؟» بچه ام باز هم به پول نگاه کرد. مثل اینکه دودل بود و نمی دانست چطور باید چیز خرید. تا به حال همچه کاری یادش نداده بودم. بربر نگاهم می کرد. عجب نگاه بود! مثل اینکه فقط همان دقیقه دلم گرفت و حالم بد شد حالم خیلی بد شد. نزدیک بود منصرف شوم. بعد که بچه ام رفت و من فرار کردم و تا حالا هم، حتی آن روز عصر که جلوی در و همسایه ها از زور غصه گریه کردم، هیچ این طور دلم نگرفت و حالم بد نشد. نزدیک بود طاقتم تمام شود. عجب نگاهی بود! بچه ام سرگردان مانده بود و مثل اینکه هنوز می خواست چیزی از من بپرسد. نفهمیدم چطور خود را نگه داشتم. یک بار دیگر تخمه کدوئی را نشانش دادم و گفتم: «برو جونم. این پول را بهش بده، بگو تخمه بده، همین. برو باریکلا!» بچهکم تخم کدوئی را نگاه کرد و بعد مثل وقتی که می خواست بهانه بگیرد و گریه کند گفت: «مادل، من تخمه نمی خام. تیسمیس می خام». دیگر داشتم بیچاره می شدم. اگر بچه ام یک خرده دیگه معطل کرده بود اگر یک خرده گریه کرده بود، حتما منصرف شده بودم. ولی بچه ام گریه نکرد. عصبانی شده بودم. حوصله ام سر رفته بود. سرش داد زدم: «کیشمیش هم داره. برو هرچی می خوای بخر. برو دیگه!» و از روی جوی کنار پیاده رو بلندش کردم و روی آسفالت وسط خیابان گذاشتم. دستم را به پشتش گذاشتم و یواش به جلو هلش دادم و گفتم: «د برو دیگه! دیر می شه». خیابان خلوت بود. از وسط خیابان تا آن ته ها اتوبوسی و درشگه ای پیدا نبود که بچه ام را زیر بگیرد. بچه ام دو سه قدم که رفت، برگشت و گفت: «مادل، تیسمیس هم داله؟» من گفتم: «آره جونم. بگو ده شاهی کیشمیش بده». و او رفت. بچه ام وسط خیابان رسیده بود که یک مرتبه یک ماشین بوق زد و من از ترس لرزیدم و بی آنکه بفهمم چه می کنم، خود را وسط خیابان پرتاب کردم و بچه ام را بغل زدم و توی پیاده رو دویدم و لای مردم قایم شدم. عرق از سر و رویم راه افتاده بود. و نفس نفس می زدم. بچهکم گفت: «مادل، چطور سدس؟» گفتم:«هیچی جونم، از وسط خیابون تند رد می شن. تو یواش می رفتی، نزدیک بود بری زیر هوتول». این را که گفتم نزدیک بود گریه م بیفتد. بچه ام همان طور که توی بغلم بود گفت: «خوب مادل منو بزال زیمین. این دفه تند میلم». شاید اگر بچهکم این حرف را نمی زد یادم رفته بود که برای چه کار آمده ام. ولی این حرفش مرا از نو به صرافت انداخت. هنوز اشک چشم هایم را پاک نکرده بودم که دوباره به یاد کاری که آمده بودم بکنم، افتادم. به یاد شوهرم که مرا غضب خواهد کرد، افتادم. بچهکم را ماچ کردم. این آخرین ماچی بود که از صورتش برمی داشتم. ماچش کردم و دوباره گذاشتمش زمین و بازهم در گوشش گفتم: «تند برو جونم، ماشین میادش». باز خیابان خلوت بود و این بار بچه ام تندتر رفت. قدم های کوچکش را به عجله برمی داشت و من دوسه بار ترسیدم که مبادا پاهایش توهم بپیچد و زمین بخورد. آن طرف خیابان که رسید برگشت و نگاهی به من انداخت. من دامن های چادرم را زیر بغلم جمع کرده بودم و داشتم راه می افتادم. همچه که بچه ام چرخید و به طرف من نگاه کرد، سر جا خشکم زد. درست است که نمی خواستم بفهمد من دارم در می روم، ولی برای این نبود که سرجایم خشکم زده بود و دست هایم همان طور زیر بغلم هایم ماند. درست مثل آن دفعه که سر جیب شوهرم بودم - همان شوهر سابقم - و کندوکو می کردم و شوهرم از در رسید. درست همان طور خشکم زده بود. دوباره از عرق خیس شدم. سرم را پائین انداختم و وقتی به هزار زحمت سرم را بلند کردم، بچه ام دوباره راه افتاده بود و چیزی نمانده بود که به تخمه کدوئی برسد. کار من تمام شده بود. بچه ام سالم به آن طرف خیابان رسیده بود از همان وقت بود که انگار بچه نداشته ام. آخرین باری که بچه ام را نگاه کردم، درست مثل این بود که بچه مردم را نگاه می کردم. درست مثل یک بچه تازه پا و شیرین مردم به او نگاه می کردم. درست همان طور که از نگاه کردن به بچه مردم می شود حظ کرد، از دیدن او حظ کردم. و به عجله لای جمعیت پیاده رو پیچیدم. ولی یک دفعه به وحشت افتادم. نزدیک بود قدمم خشک بشود و سرجایم میخکوب بشوم. وحشتم گرفته بود که مبادا کسی زاغ سیاه مرا چوب زده باشد. از این خیال موهای تنم راست ایستاد. تندتر کردم. دوتا کوچه پائین تر، خیال داشتم توی پسکوچه ها بیندازم و فرار کنم. به زحمت خودم را به دم کوچه رسانده بودم که یکهو یک تاکسی پشت سرم توی خیابان ترمز کرد. تا استخوان هایم لرزید. خیال کردم پاسبان سرچهارراه که مرا می پائیده توی تاکسی پریده و حالا پشت سرم پیاده شده و الان است که مچ دستم را بگیرد. نمی دانم چطور برگشتم و عقب سرم را نگاه کردم. و وارفتم. مسافرهای تاکسی پولشان را هم داده بودند و داشتند می رفتند. نفس راحتی کشیدم و فکر دیگری به سرم زد بی اینکه بفهمم و یا چشمم جائی را ببیند پریدم توی تاکسی و در را با سر و صدا بستم. شوفر قرقر کرد و راه افتاد. چادر من لای در تاکسی مانده بود. وقتی تاکسی دور شد و من اطمینان پیدا کردم، در را آهسته باز کردم. چادرم را از لای آن بیرون کشیدم و از نو در را بستم. به پشتی صندلی تکیه دادم و نفس راحتی کشیدم. پایان سفرنامه‌ها 1582 1970 2006-06-14T13:47:26Z ماني 31 *[[سفرنامه ابن‌بطوطه]] (گزیده‌ای از بخش حج) سفرنامه ابن‌بطوطه 1583 2025 2006-07-01T10:48:36Z Kaveh 1 <[[سفرنامه‌ها]] <[[سفرنامه‌ها]] *سفرنامه ابن‌بطوطه (گزیده‌ای از بخش حج) *گزیده‌ای از: تالیف : سید حسن اسلامی *برگرفته از: [http://library.tebyan.net/books1/6360.htm تبیان] آغاز سفر «روز پنج شنبه، دوم ماه رجب سال 725 به قصد حج و زیارت قبر پیامبر یکه و تنها از زادگاه خود «طنجه» بیرون آمدم. نه رفیقی بود که با او دمساز باشم و نه کاروانی که با آن همراه گردم. میل شدید باطنی و اشتیاقی که برای زیارت آن مشاهد متبرکه در اعماق جانم جایگزین بود مرا بدین سفر برانگیخت». (ص 6) ==از دمشق تا مدینه== «در اول شوال سال 726 کاروان حجاز به خارج دمشق رهسپار گردید و در قریه معروف «کسوه» فرود آمد... از کسوه به قریه بزرگ «صنمین» رفتیم و از آن پس به شهر کوچک «زرعه»... و از آن جا به شهر کوچک «بصری» رفتیم. کاروان حج بطور معمول چهار روز در بصری توقف می کند تا بقیه حاجیان هم که برای کارهای خود در دمشق مانده اند برسند... حُجاج آذوقه و لوازم و مایحتاج خود را از این محل تهیه می کنند و از آن جا به برکه «زیره» می روند و یک روز در آن جا اقامت می کنند و سپس به «لجون» می روند... پس از لجون به حصن «کرک» می رسند... کاروان مدت چهار روز در خارج کرک در محلی موسم به «ثنیه» توقف کرد تا خود را آماده ورود در صحرا گرداند. آخر حد بلاد شام «معان» بود که بعد از وصول بدان از طریق عقبة الرضوان وارد صحرا شدیم... پس از دو روز به ذات الحج رسیدیم... بعد از آن به رودخانه بی آب بلدح رسیدیم و از آن جا به تبوک رفتیم... حُجاج شام چون به تبوک می رسند سلاح برمی گیرند و درختان خرما را به شمشیر می زنند، چون معتقدند که پیغمبر به همین ترتیب وارد تبوک شده بود... قافله [چهار روز در تبوک استراحت می کند و] بعد از حرکت از تبوک از خوف صحرا به تعجیل راه می رود. وادی «اخیضر» در وسط این صحرا واقع شده که نعوذ باللّه تو گویی وادی جهنم است... بعد از طی این وادی در برکة المعظم فرود می آیند... روز پنجم قافله به بئرالحجر، می رسد... در این جایگاه دیار ثمود شروع می شود... بین حجر و «العلا» به قدر نصف روز یا کمتر فاصله است. العلا، دهِ بزرگ و نیکویی است که نخلستان ها و آب های جاری دارد. حُجاج چهار روز در این جا استراحت کرده لباس های خود را می شویند و مایحتاج خود را فراهم می کنند... کاروان از «العلا» حرکت کرده فردا به وادی «عطاس» می رسد که بسیار گرم می باشد و باد دارای سموم کشنده ای در آن می وزد... بعد از عطاس به «هدیه» می رسند... و روز سومِ حرکت از العلا، به خارج شهر مدینه وارد می شوند. ==مدینه == شامگاه آن روز به مسجد پیغمبر رفتیم. نخست در باب السلام متوقف شده سلام دادیم و آنگاه در بین قبر و منبر شریف، به روضه مبارک پیغمبر درود فرستادیم و برای تبرک با قطعه ای از اُستُن حنانه که تاکنون باقی است استلام کردیم. استن حنانه درختی بود که در فراق پیغمبر ناله سر کرد و قطعه ای که از آن باقی مانده متصل بستونی است که رو به قبله در دست راست بین قبر و منبر واقع شده است. پس از سلام بر سید اولین و آخرین و شفیع گناهکاران، پیغمبر اکرم ـ صلی اللّه علیه و سلم ـ ... با دلی شاد و خرم به منزل بازگشته، از این که چنین توفیقی نصیب ما گردیده است خوشحالی و شادمانی می نمودیم و خدای را سپاس می گزاردیم و از او مسألت می کردیم که باز توفیق زیارت بر ما ارزانی دارد و زیارت ما را به درجه قبول برساند و سفر ما را در حساب خود منظور فرماید. (صص 116 ـ 111) ==مسجد و روضه پیغمبر == مسجد شریف به شکل مستطیل است که از چهارسو گرداگرد آن را محوطه سنگفرشی فرا گرفته و در وسط آن صحنی قرار دارد که کف آن را با شن و سنگریزه مفروش ساخته اند و گرداگرد آن کوچه ای است از سنگ های تراش، و روضه مقدسه در جهت جنوب شرقی مسجد واقع شده است و منظری عجیب و بی مانند دارد که تصویر آن را نمی توان کرد. بنای روضه مقدسه دایره ای شکل است و دور تا دور آن سنگ های رخامی بدیع و خوش تراش و عالی بکار برده شده است که با وجود گذشت زمان، بوی مشگ و عطر از آن ساطع است. در قسمت جنوبی روضه مسماری از نقره وجود دارد که رویاروی پیغمبر است و مردم در این محل پشت به قبله و رو به ضریح می ایستند و سلام می کنند... در داخل روضه طیبه حوض رخامی کوچکی است که در جهت جنوبی آن شکل محرابی وجود دارد و می گویند خانه فاطمه ـ ع ـ دختر پیغمبر در این محل واقع بود، بعضی هم آنجا را محل قبر آن حضرت می دانند، والله اعلم. (ص 117) ==مزارات مدینه (بقیع) == از جمله مشاهد متبرکه مدینه بقیع الغرقد است که در طرف شرقی مدینه واقع شده و راه آن از دروازه مشهور به باب البقیع است. وقتی از دروازه مزبور خارج می شود در دست چپ قبر صفیه دختر عبدالمطلب که عمه پیغمبر و مادر زبیر بن العوام بود دیده می شود. روبروی قبر صفیه قبر ابوعبداللّه مالک بن انس است که گنبد مختصری هم دارد و در جلو آن قبر فرزند ارجمند پیغمبر «ابراهیم» واقع شده که گنبد سپیدی دارد. و در طرف راست آن تربت عبدالرحمن بن عمر بن خطاب معروف به ابی شحمه و محاذی آن قبور عقیل بن ابی طالب و عبداللّه بن جعفر (ذوالجناحین) واقع است. و در محاذات این قبور مقبره ای است که می گویند قبور زنان پیغمبر در آن قرار دارد و پس از آن مقبره دیگری از آن عباس عم پیغمبر و حسن بن علی ع ـ است که گنبد بلند و محکمی دارد. این مقبره در دست راست، از دروازه بقیع واقع شده و قبر حسن در پایین پای عباس قرار دارد و هر دو قبر بزرگ و مقداری از سطح زمین بالاتر می باشد و روی آنها را تخته سنگ هایی که با مُنتهای مهارت بوسیله صفحات زرد رنگ ترصیع شده پوشانده است. قبور بسیاری از مهاجرین و انصار و صحابه دیگر نیز در بقیع واقع شده و بیشتر آنها شناخته نیست. در انتهای قبرستان بقیع قبر عثمان بن عفان است که گنبد بزرگی دارد و قبر فاطمه بنت اسد مادر علی بن ابی طالب ـ ع ـ در نزدیکی آن است. (ص 128) ==قــبا == دیگر از مشاهد متبرکه مدینه قبا است که در فاصله دو میلی جنوب مدینه قرار دارد. راه بین قبا و مدینه از میان نخلستان ها می گذرد و مسجد معروفی که به نص قرآن براساس تقوا بنیان گذاری شده در قبا واقع است این مسجد به شکل چارگوش بنا شده و مناره سپید بلندی دارد که از دور پدیدار است. در وسط مسجد محلی هست که خوابگاه اشتر پیغمبر بوده. مردم تبرکاً در آنجا نماز می خوانند. در جهت جنوبی صحن مسجد، محرابی هست که بر روی مصطبه ای ساخته شده و نخستین جایی است از این مسجد که پیغمبر در آن رکوع کرده است... ==اُحُـــد == از دیگر دیدنی‌های مدینه احد است. پیغمبر فرموده: «احد کوهی است که ما را دوست دارد و ما آن را دوست داریم». این کوه به اندازه یک فرسخ با مدینه فاصله دارد. قبور شهدای جنگ احد به محاذات کوه و در گرداگرد قبر حمزه عم پیغمبر واقع شده است. در راه احد سه مسجد وجود دارد یکی بنام علی بن ابیطالب ـ ع ـ و دیگری به نام سلمان فارسی و سوّمی به نام مسجد الفتح که سوره فتح قرآن در آن نازل شده است. اقامت ما در مدینه این بار چهار روز طول کشید، شب ها را در مسجد پیغمبر بیتوته می کردیم، مردم در صحن مسجد حلقه می زدند و شمع های بسیار می افروختند و جزوهای قرآن می خواندند. و به ذکر خدا و تماشای قبر پیغمبر می گذرانیدند. حادیان شعرها در مدح پیغمبر می خواندند مردم مدینه شب های متبرکه را به این طریق سر کرده صدقات زیاد بر مجاورین و بینوایان می دهند. (صص 129 و130) ==به سوی مکه== از مدینه به عزم مکه حرکت کردیم و در نزدیکی مسجد ذی الحلیفه که پیغمبر از آن جا احرام بسته فرود آمدیم. این محل آخرین حدی است که حجاج از راه مدینه در آن جا احرام می بندند و در مسافت پنج میلی مدینه نزدیک وادی العقیق واقع شده است. من لباس های دوخته ای که بر تن داشتم درآوردم و پس از غسل جامه احرام پوشیدم و دو رکعت نماز گزاردم و به تنهایی احرام بستم و تا شعب علی ع ـ لبیک زنان کوه و دشت و فراز و نشیبِ راه را طی می کردم. همان شب به شعب علی ع ـ رسیدیم و از آن جا به روحا رفتیم... از روحا به صفرا رفتیم. صفرا دره آبادانی است که آب و نخل و عمارت و ابنیه در آن وجود دارد و سکنه آن از سادات حسینی و دیگران می باشند. در این محل قلعه بزرگی هست که پشت سر آن قلاع و دهات متصل بهم قرار دارد. ==بــدر == از صفرا به بدر رفتیم. بدر همان جایی است که خداوند بر وفق وعده خود پیغمبر ما را بر دشمنان پیروز کرد و صنادید مشرکین را از بیخ برانداخت. بدر روستایی است دارای نخلستان های متصل به هم و قلعه بلندی دارد که از وسط کوه ها از مسیر رودخانه ای به آن می روند. در بدر چشمه جوشنده آب روانی وجود دارد و محل قلیب که کشتگان قریش را در آن افکندند اکنون بصورت باغی درآمده که مدفن شهدای اسلام در پشت آن واقع است. جبل الرحمه که فرشتگان از آنجا به یاری سپاه اسلام آمدند در طرف دست چپ بسوی الصفرا قرار دارد که جبل الطبول (کوه کوس ها) نیز مانند تلی از شن در روبروی آن امتداد یافته است و مردم آن جا معتقدند که از این کوه شب های جمعه صدای طبل شنیده می شود. عریش یا خیمه گاه پیغمبر که آن حضرت روز بدر از داخل آن با خدای خود راز و نیاز داشت در دامنه جبل الطبول قرار داشته و میدان کارزار نیز در جلو آن بوده است. نزدیک نخلستان قلیب مسجدی هست که می گویند جایگاهی بوده که ناقه پیغمبر به زانو افتاده و خوابیده است. بین بدر و الصفرا; در حدود یک برید راه (12 میل یا 4 فرسنگ) از وسط کوه ها می گذرد که جابجا چشمه های آب و باغ های نخل در آن دیده می شود. از بدر به صحرای قاع البزواء رفتیم. این بیابان راهی چنان هولناک است که حتی خود راهنما در آن گم می شود و دوست دست از دوست می شوید. طول آن سه روز راه است و در منتهی الیه آن وادی رابغ واقع شده که آبدان هایی دارد که آب باران در آن ها گرد آمده برای مدت درازی ذخیره می شود. حجاج مصر و مغرب از این محل که در نزدیکی جحفه و پایین آن واقع است احرام می بندند. از رابغ سه روزه به خلیص رفتیم. در فاصله نصف روز راه به خلیص مانده به عقبة السویق رسیدیم. عقبه محل پر رملی است. حجاج از مصر و شام با خود سویق می آورند که در آن جا بخورند، سویق را با شکر درهم آمیخته می خورند. امرا مقدار زیادی از آن در حوضچه ها می ریزند و به رسم احسان به مردم می دهند. می گویند پیغمبر که از آن جا عبور می کرده چون صحابه دچار گرسنگی بوده اند حضرت مشتی از ریگ های آن محل را برداشته به آنان داد که آن ریگ ها سویق شد و صحابه از آن خوردند. برکه خلیص در زمین همواری واقع شده که دارای باغ ها و نخلستان های فراوانی است و قلعه محکمی دارد که برفراز کوهی ساخته شده و نیز در قسمت مسطح و هموار پایین کوه قلعه خرابه دیگری وجود دارد. در خلیص چشمه آبی هست که از زمین می جوشد و آب آن را به وسیله جویبارها به مصرف مشروب گردانیدن زمین ها می رسانند. خلیص دست یکی از سادات حسنی است و بازار معتبری در این محل دایر می شود و اعراب آن حدود، برای معامله گوسفند و میوه و خواربار به آن جا می آیند. از خلیص به عسفان رفتیم که در زمین همواری وسط کوه ها واقع شده و چاه های آب خوردنی دارد. یکی از این چاه ها به نام عثمان بن عفان (خلیفه سوم) معروف است و نیز در مسافت نصف روز راه از خلیص پله کانی به نام عثمان وجود دارد که تنگنایی در میان دو کوه می باشد و پلکان سنگفرشی که از بقایای بنای کهنه ای است در آن دیده می شود. و نیز چاهی به نام علی ع ـ وجود دارد و می گویند که احداث آن توسط وی صورت گرفته است. در عسفان قلعه کهنه ای هست که برج معتبری نیز دارد ولی رو به خرابی می باشد. درخت مقل در این ناحیه فراوان است. از عسفان به بطن مر یا مرالظهران رفتیم و آن وادی پر آب و گیاهی است که نخلستان های فراوانی و چشمه آبی دارد که آن ناحیه را مشروب می سازد. سبزی و میوه را از این محل به مکه می برند. از این جا که گذشتیم برق شوق و مسرت از این که به آرزوی خود رسیده ایم در دل ها درخشیدن گرفت. ==ورود به مکه== نزدیک صبحگاه بود که به شهر مکه رسیدیم و به زیارت خانه خدا یعنی محل زندگی ابراهیم خلیل و جایی که پیغمبر ما از آن جا مبعوث گردید نایل آمدیم. از راه دروازه بنی شیبه وارد بیت الحرام شدیم، خانه ای که خداوند فرمود: «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» کعبه را دیدیم که چون عروسی زیبا و دلربا بر تخت حشمت و جلال تکیه داده و مهمانان خدا از هر سوی آن را در میان گرفته بودند. بعد از انجام طواف ورود و استلام حجر، دو رکعت نماز در مقام ابراهیم بجای آورده در میان باب و حجرالأسود که موضع استجابت دعا است دست بر استار کعبه زدیم و از آب زمزم که به موجب حدیث پیغمبر خواص و آثاری بر شرب آن مترتب است خورده، مراسم سعی بین صفا و مروه به جای آوردیم و آنگاه در خانه ای نزدیک باب ابراهیم منزل کردیم. سپاس خدای را که ما را در زمره مهمانان خانه خود قرار داد و توفیق کرامت فرمود که مشمول دعای ابراهیم خلیل ـ ع ـ باشیم و چشمان ما را به دیدار کعبه و مسجدالحرام و حجر و زمزم و حطیم روشنی بخشید. از عجایب صنع خداوندی است که شوق وصول به آن امکنه مقدسه را در دل ها نهاده و مهر زیارت آنها را با جان ها در هم سرشته که هر کس پای در آن دیار می نهد دیگر نمی تواند دل برکند و خاطر از هوای آن بپردازد، این است حکمت باری تعالی و گواه صدق دعای ابراهیم خلیل الرحمن که شوق دیدار آن دیار در هر نقطه دور دست دامنگیر مردم است و هر سختی و مشقتی که در این راه نصیب شود سهل و آسان می نماید. چه اشخاص ضعیف و ناتوان که در این راه مرگ را معاینه دیده و چون به مقصود رسیده اند، چنان خوشحال بوده اند که گویی هرگز نه مرارتی متحمل شده و نه محنت و مشتقی چشیده اند! آری این ها همه کار خداست و تردیدی در این باره نمی توان داشت. و آن کس را که شرف وصول به این مقصد داشت داده، خداوند نعمت خود بر او اتمام فرموده و خیر دنیا و آخرت مر او را ارزانی داشته که هر چه شکر گوید بجا باشد و اینک از حق تعالی می خواهیم تا ما را نیز در زمره کسانی قرار دهد که زیارت شان به درجه قبول رسیده و موجب آمرزیده شدن گناهان گردیده و با دست خالی از این راه برنگشته باشند. ناتمام. دانش و فن 1584 2986 2006-09-28T14:22:13Z روزبه 73 {{بدون متن}} نظری به مبانی طراحی 1585 2984 2006-09-28T14:21:50Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} متون كهن 1586 1976 2006-06-14T14:33:49Z ماني 31 *[[حکایات عبید زاکانی]] حکایات عبید زاکانی 1587 3553 2006-11-15T10:44:56Z ماني 31 {{سرصفحه | عنوان = [[حکایات عبید زاکانی]] | مؤلف = عبید زاکانی |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از: [http://www.herat.co.uk/zakani/zakani1.htm وبگاه هرات]. }} __NOTOC__ ==حکایت== مرد ی را گفتند پسرت را به تو شبا هتی نبا شد گفت اگر همسا یگان باری ما را رها کنند فرزند انما ن را به ما شبا هتی خواهد افتاد ت حکا یت یهود ی از نصرانی پر سید موسی بر تر است یا عیسی گفت عیسی مرد گان را زند ه میکرد ولی موسی مرد ی را بد ید و او را به ضربت مشتی بیفکند و آن مرد بمرد عیسی د ر گهواره سخن میگفت اما موسی د ر چهل سالگی می گفت خد ایا گره از زبانم بگشای تا سخنم را د ریابند حکا یت مردی کودکی را دید که میگریست و هر چند ما د رش او را نوازش میکرد خاموش نمی شد گفت خاموش شو نه مادرت را به کار گیرم مادر گفت این طفل تا آنچه گوئی نبیند به راست نشمارد و باور نکند حکا یت ا بو العینا بر سفره ای بنشست فالود ه ای برایش نهاد ند مگر کمی شیر ین بود گفت این فالود ه را پیش از آنکه به زنبور عسل وحی شود ساخته اند حکا یت عر بی را از حال زنش پر سید ند گفت تا زند ه است تازینده است و همچنا ن مار گزند ه است حکا یت معا ویه به حلم معروف بود و کسی نتوانسته بود او را خشمگین سازد مرد ی د عوای کرد که او را بر سر خشم آورد نزد ش شد و گفت خواهم مادرت را به زنی به من د هی از آنکه او را ی بزرگ است معاویه گفت پد رم را نیز سبب محبت به او همین بود حکا یت پیر زالی با شوی می گفت شرم تد اری که با د یگران زنا می کنی و حال آ نکه ترا د ر خانه چون من زنی حلال و طیب باشد شوی گفت حلا ل اری اما طیب نه حکا یت کنیزی را گفتند آیا تو با کره ای گفت خد ا از تقصیرم د ر گذ رد بود م حکا یت زن مزبد حا مله بود روزی به روی شوی نگر یست و گفت وای بر من اگر فرزند م به تو ماند مزبد گفت وای بر تو اگر به من نما ند حکا یت پسر کی از حمص به بغد اد شد و صنعت را پر سود یا فت ماد رش او را برای مرمت آسیا به حمص خواند پسر بد و نوشت که گرد ش سرین د ر عراق به از چر خش د ستا س به حمص با شد حکا یت د ر رمضان نو خطی را گفتند این ما ه کسا د با شد گفت خد ا یهود و نصا ری را پا یند ه د ارد حکا یت مرد ی نو خطی را د و د رهم د اد و چون خواست د ر ند گفت از غرقی د ر گذ ر و به میان پای اکتفا کن گفت اگر مرا به اکتفا بودی د و د رهم از چه رو د ا د می که پنجا ه سال است تا د ر میان پای خود د ارم حکا یت زنی نزد قا ضی رفت و گفت این شوی من حق مرا ضا یع میسازد و حال آنکه من زنی جوانم مرد گفت من آنچه توانم کو تا هی نکنم زن گفت من به کم از پنج مر تبه راضی نبا شم مرد گفت لا ف نزنم که مرا بیش از سه مر تبه یارا نبا شد قا ضی گفت مرا حالی عجب افتا د ه است هیچ د عوی بر من عرض نکنند مگر آنکه از کیسه من چیزی برود باشد آن د و مرتبه د یگر را من د ر گرد ن گیر م حکا یت کسی مرد ی را د ید که بر خر ی کند رو نشسته گفتش کجا میروی گفت به نماز جمعه گفت ای نا د ان اینک سه شنبه با شد گفت اگر این خر شنبه ام به مسجد رسا ند نیکبخت با شم حکا یت مرد ی را د ر راه به زنی زیبا می نگر یست زن گفتش چند ین مرا منگر که تو بر خیزد و دیگر ی از من کام گیرد حکا یت روبا ه را پر سید ن که د ر گر یختن از سگ چند حیله د انی گفت از صد فزون باشد اما نیکو تر از همه ایت که من و او را با یکد یگر اتفا ق د ید ار نیفتد حکا یت شیخ بأ رالد ین صا حب مر د ی را با د و زیبا روی بد ید و گفت اسمت چیست آن مرد گفت عبد الواحد یعنی بند ه یکتا گفت تو این د و را یله کن که من عبد الا ثنین و هر دو را بند ه ام حکا یت روبا هی عربی را بگزید افسو نگر را بیاور د ند پر سید کد ام جانورت گز ید ه گفت سگی و شرم کرزد بگو ئید روباهی چون به افسون خو اند ن آ غاز کرد گفتش چیزی هم از افسون روبا ه گز ید گی بد ان د ر آمیز حکا یت مرد ی د ر خم نگر یست و صورت خو یش د ر آن بد ید ما د ر را بخوا ند و گفت در خمره د زد ی نهان است ما د ر فراز آ مد و د ر خم نگر یست و گفت آری فا حیشه ای نیز همراه د ارد حکا یت اسبی د ر مسا بقه پیشی گرفت مرد ی از شاد ی با نگ بر د اشت و به خود ستا ئی پرد اخت کسی که د ر کنار ش بود گفت مگر این اسپ از آن توست گفت نه لیکن لگا مش از من ا ست حکا یت مرد ی به ز نی گفت خواهم ترا بچشم تا د ر یابم تو شیر ین تری یا زن من گفت این حد یث از شویم پرس که وی من و او را چشید ه با شد حکا یت غلا مبار ه ای را گفتند چون است که راز د زد و زنا کار نهان ماند و تو رسوا گرد ی گفت کسی را که راز با بچه افتد چون رسوا نگردد حکا یت مرد ی را علت قو لنج افتاد تمام سب از خد ای د رخواست که باد ی از وی جد ا شود چون سحر ر سید نا امید گشت و د ست از زند گی شسته تشهد میکرد و می میگفت بار خد ا یا بهشت نصیبم فر مای یکی از حا ضران گفت ای نا د ان از آغاز شب تا ا ین زمان التما س باد ی د اشتی پذ یرفته نیا مد چگونه تقا ضای بهشتی که و سعت آن به اند ازه آسما نها و زمین است از تو مستجاب گردد حکا یت ز نی شب زفاف تیزی بد اد و شر مگین شد و بگریست شوی گفت گر یه مکن که تیز عروس نشانه افزون نعمتی با شد گفت اگر چنین است تا تیزی د یگر رها کنم شوی گفت نی خاتون که انبار را بیش از این د ر نگنجد حکا یت ظر یفی جوانی را د ید که د ر مجلس باد ه گساری نقل بسیار با شراب می خورد گفت چنان که می بینم تو نقل می نوشی و شراب تنقل می کنی حکا یت عربی با پنج انگشت میخورد او را گفتند چرا چنین می خوری گفت اگر به سه انگشت لقمه بر گیرم د یگر انگشتا نم را خشم آ ید حکا یت مرد ی از کسی چیزی بخواست او را د شنام د اد گفت مرا که چیزی ند هی چرا به د شنا م را نی گفت خوش ند ارم که تهی د ست روانت کنم حکا یت ا بو حارث را پر سید ند مرد هشتاد ساله را فر زند آ ید گفت آری اگر ش بیست ساله جوانی همسایه بود حکا یت مردی د ر خانه پیر زنی با او گرد آمد ه بود پیر زن د ر آن میان پر سید ش تازه چی خبر گفت خلیفه را فرمان است که یک سال تما م پیر زنان را بگا زن گفت به جان و د ل فرمانبرد ارم او را د ختری بود به گر یه اند ر شد و گفت ما را چی گناه با شد که خلیفه اند یشه ما نکند پیر زن گفت اگر اشک و خون بباری ما را یارای مخالفت با فرمان خلیفه نبا شد حکا یت مرد ی را که د عوای پیغمبری می کرد نزد معتصم آور د ند متعصم گفت شهاد ت می د هم تو پیغمبر احمق ا ستی گفت آری از آنکه بر قومی شما مبعوث شد ه ام و هر پیا مبری از نوع قوم خود با شد حکا یت مرد ی حجاج را گفت د وش تو را به خواب چنان د ید م که اند ر بهشتی گفت اگر خوابت راست باشد د ر آن جهان بید اد بیش از این جهان با شد لطیفه د ه ساله د ختر باد ام پوست کند ه ایست به د ید ه بینند گان و پانزد ه ساله لعبتی است از بهر لعبت بازان و بیست ساله نرم پیکری است لطیف و فربه و لغزان و سی ساله ماد ر د ختران و پسران و چهل ساله زالی است گران و پنجاه ساله را بباید کشتن با کارد بران و بر شصت ساله باد لعنت مردمان و فرشتگان حکا یت مزبد زن را گفت رخصت فرمای که د ر کو ت نهم گفت خوش ند ارم که با این نزد یکی و الفت که این دو را است آن را وسنی این سازم حکا یت زنی گفت فلان کس د ر کو من چنان می که گو ئی گنجی از گنجهای باستا نی را می کاود حکا یت آ خند ی را گفتند خرقه خویش را بفروش گفت اگر صیاد د ام خود را فروشد به چه چیز شکار کند حکا یت ز شترروئی د ر آ ئینه به چهره خود می نگر یست و می گفت سپاس خد ای را که مرا صورتی نیکو بد اد غلامش ایستاد ه بود و این سخن می شنید و چون از نزد او بد ر آ مد کسی بر د ر خآ نه او را از حا ل صا حبش پر سید گفت د ر خآ نه نشسته و بر خد ا د روغ می بند د حکا یت عر بی به حج ر فت و پیش از د یگر مرد م د اخل خا نه کعبه شد و د ر پرد ه کعبه آویخت و گفت بار خأ ایا پیش از آن که د یگران د ر رسند و بر تو انبوه شو ند و زحمتت افزایند مرا بیامرز حکا یت مرد ی زنی بگرفت به روز پنجم فرزند ی بزاد مرد به بازار رفت و لوح و د واتی بخرید او را گفتند این از بهر چه خر ید ی گفت طفلی را که پنج روزه زایند سه روزه مکتبی شود حکا یت مرد ی نزد بقا لی آمد و گفت پیاز هم د ه تا د هان بد ان خو شبوی سازم بقال گفت مگر گوی خورد ه باشی که خواهی با پیاز ش خو شبوی سا زی حکا یت مرد ی دعوای خد ائی کرد شهر یار وقت به حبسش فرمان د اد مرد ی بر او بگذ شت و گفت آ یآ خد ا د ر ز ند ان باشد گفت خد ا همه جا با شد حکا یت عربی را پر سید ند که چونی گفت نه چنانکه خد ای تعالی خواهد و نه چنا نکه شیطان خواهد و نه آ نگونه که خود خواهم گفتند چگو نه گفت زیرا خد ای تعالی خواهد که من عا بد ی با شم و چنان نیم و شیطانم کا فری خواهد و آ ن چنان نیم و خود خو اهم که شاد و صا حب روزی و توانگر باشم و چنا ن نیز نیستم حکا یت مرد ی زرد شتی بمرد و قرضی بر عهد ه او بما ند پس مرد ی پسر او را گفت خا نه ات را بفروش و قر ضهای را که به گرد ن پد ر ت بود بپرد از گفت اگر چنا ن کنم پد ر م به بهشت شود گفت نی گفت پس بگذ ار او د ر آ تش باشد و من د ر خانه خود به آرامش ==حکایت== مرد ی با خشم خویش نزد حاکم آمد و خواست تا سخنی گوید که ناگهان باد ی از او بجست پس روی به قفای خود کرده و گفت آیا تو میگوئی یا من بگو ئیم ==حکایت== شخصی به مزاری رسید گوری سخت د راز بد ید پر سید این گور کیست گفتند از ان علمد ار رسول است گفت مگر با علمش د ر گور کرد ه اند ==حکایت== شخصی دعوای خد ائی می کرد او را پیش خلیفه برد ند او را گفت پارسال یکی اینجا د عوای پیغمبری می کرد او را بکشتند گفت نیک کرد ه اند که او را من نفر ستاد ه بو دم حکا یت پد ر حجی د و ماهی بزرگ بد م داد که بفروشد او د ر کوچه ها میگرد انید بر د ر خانه ای رسید زنی خوب صورت او را د ید گفت که یک ماهی به من بد ه تا ترا کو بد هم حجی ما هی بد اد و کو بستد خوشش آمد ما هی د یگر بد اد و د یگر بکرد پس بر د ر خانه نشست گفت قد ری آب می خواهم آن زن کوزه بد و د اد و بخورد و کوزه بر زمین زد و بشکست نا گاه شوهرش را از د ور بد ید د ر گریه افتاد مرد پر سید که چرا گریه می کنی گفت تشنه بود م از این خانه آب خواستم کوزه از د ستم بیفتاد و بشکست د و ماهی د اشتم خاتون به گرو کوزه بر د اشته است و من از ترس پد ر به خانه نم یارم رفت مرد با زن عتاب کرد که کوزه چه قد ر د ارد ماهی ها بگرفت و به حجی د اد تا به سلامت روان شد حکا یت مولا نا قطب الد ین به راهی میگذ شت شیخ سعد ی را د ید که شاشه کرد ه و ک د یوار می مالید تا استبراء کند گفت ای شیخ چرا د یوار مرد م سوراخ میکنی گفت قطب ایمن باش که بد ان سختی نیست که تو د ید ه ای حکا یت شخصی د ر د هلیز خا نه زن خود را می گا و زن سیلی نرم د ر گردن شوهر میزد درویش سوال کرد زن گفت خیرت باد گفت شما د ر این خانه چیزی می خور ید زن گفت من ک می خورم و شوهرم سلی گفت من رفتم این نعمت بد ین خاند ان ارزانی باد ==حکایت== فصادی رگ خاتونی بگشاد خاتون هر چه می پر سید می گفت از پیری خون است چون نیشتر بد و رسید باد ی از وی جد ا شد گفت ای استاد این نیز از پیری خون با شد گفت نه خاتون از فراخی کو باشد حکا یت شخصی با سپری بزرگ به جنگ ملاحده رفته بود از قلعه سنگی بر سرش زدند و سرش بشکست برنجید و گفت ای مردک کوری سپر بدین بزرگی نمی بینی و سنگ بر سر من میزنی ==حکایت== شخصی را پسر در چاه افتاد گفت جان بابا جائی مرو تا من بروم رسمان بیاورم و تو را بیرون بکشم ==حکایت== موذنی بانگ می گفت و می دوید پرسیدن که چرا می دوی گفت می گویند که آواز تو از دور خوش است می دوم تا آواز خود بشنوم ==حکایت== سلطان محمود پیری ضعیف را دید که پشتواره ای خار می کشد بر او رحمش آمد گفت ای پیر دو سه دینار زر می خواهی یا دراز گوش یا دو سه گوسفند یا باغی که به تو دهم تا از این زحمت خلاصی یابی پیر گفت زر بده تا در میان بندم و بر دراز گوش بنشینم و گوسفندان در پیش گیرم و به باغ روم و به دولت تو در باقی عمر آنجا بیاسایم سلطان را خوش آمد و فرمود چنان کردند ==حکایت== شخصی از مولانا عضد الدین پرسید که چونست که در زمان خلفا مردم دعوای خدائی و پیغمبری بسیار می کردند و اکنون نمی کنند گفت مردم این روزگار را چندان ظلم و گرسنگی افتاده است که نه از خدایشان به یاد می آید و نی از پیغامبر ==حکایت== جمعی وردکی به جنگ ملاحده رفته بودند در بزگشتن هریک سر ملحدی بر چوب کرده می آوردند یکی پائی بر چوب می آورد پرسیدند این را کی کشت گفت من گفتند چرا سرش نیاوردی گفت تا من برسیدم سرش برده بودند ==حکایت== وردکی پای راست بر رکاب نهاد و سوار شد رویش از کفل اسب بود او را گفتند باژگونه بر اسب بنشسته ای گفت من باژگونه ننشسته ام اسب چپ بوده است ==حکایت== زنی و پسرش در صحرا به دست ترکی افتادند هر دو را بکر و برفت مادر از پسر پرسید که اگر ترک را ببینی بشناسی گفت د ر زمان کر رویش از طرف تو بود تو او را زود تر بشناسی ==حکایت== شخصی مولانا عضد الدین را گفت اهل خانه من نادیده به دعای تو مشغولند گفت چرا نادیده شاید دیده باشند ==حکایت== ترک پسری در راهی می رفت و این می خواند مست شبانه بودم و افتاده بی خبر غلامباره ای بشنید و گفت آه آن زمان من بد بخت گردن شکسته کجا بودم ==حکایت== از وردکی پرسیدند که امیر المومنین شناسی گفت شناسم گفتند چندم خلیفه بود گفت من خلیفه ندانم آنست که حسین او را در دشت کربلا شهید کرده است ==حکایت== شخصی پیر زن را در زمستان می گا نا گاه از آنجا بیرون کشید زنک گفت چی می کنی گفت می خواهم ببینم تا اند رون کو تو سرد است یا بیرون ==حکایت== وردکی خر گم کرده بود گرد شهر می گشت و شکر می گفت گفتند چرا شکر می کنی گفت از بهر آنکه بر خر ننشسته بودم و گر نه من نیز امروز چهارم روز بودی که گم شده بودمی ==حکایت== ترسا بچه ای صاحب جمال مسلمان شد محتسب فرمود که او را ختنه کردند چون شب در آمد او را کر بامداد پدر از پسر پرسید که مسلمانان را چون یافتی گفت قومی عجیب اند هرکس که به دین ایشان در آید روز ک می برند و شب کو اش می درند ==حکایت== شخصی با طبیبی گفت که حرارتی بر چشمم غالب شده است خشکی عظیم می کند و سخت تنگ آمده است تدبیر چی باشد گفت تدبیر ندانم اما همتی بدار که خدا این رنج را از چشم تو بر دارد و بر کو زن طبیب نهد ==حکایت== شخصی را در پانزدهم ماه رمضان بگرفتند که تو روزه خورده ای گفت از رمضان چند روز گذشته است گفتند پانزده روز گفت چند روز مانده است گفتند پانزده روز گفت من مسکین از این میان چه خورده باشم ==حکایت== شخصی در حمام رفت ختائیئی را دید سر در حوض کرده و سرو تن و اندامی به غایت خوش و فربه و سفید داشت مردک غلامباره بود در آغوشش کرد خواست که به کار خیر مشغول شود ختا ئی سر از حوض بالا آورد شکلی در غایت زشتی داشت مردک برنجید گفت اه کاشکی سرش نبود ==حکایت== مردکی زن خود را می گا زن در میانه یک موی از زهار مرد بکند مردک ناگاه در کو انداخت گفت چی می کنی گفت تیر را چون پر بکنی کج رود ==حکایت== زنی چشمانی بغایت خوش و خوب داشت روز از شوهر شکایت به قاضی برد قاضی روسپی باره بود از چشمهای او خوشش آمد طمع در او بست و طرف او بگرفت شوهر در یافت چادر از سرش در کشید قاضی رویش بدید سخت متنفر شد گفت بر خیز ای زنک چشم مظلومان داری و روی ظالمان ==حکایت== شخصی در حمام وضو می ساخت حمامی او را بگرفت که اجرت حمام بده چون عاجز شدی تیزی رها کرد و گفت این زمان سر به سر شدیم ==حکایت== خراسانی با زینه در باغ دیگری می رفت تا میوه بدزد خداوند باغ پرسید و گفت در باغ من چی کار داری گفت زینه می فروشم گفت زینه در بایغ من می فروشی گفت زینه از آن من است هر کجا خواستم می فروشم ==حکایت== عبدالحی زراد رنجور بود دوستی به عیادت او رفت گفت حالت چیست گفت امروز اسهالی خورده ام گفت پیداست که بوی گندش از دهانت می آید ==حکایت== خاتونی در شیراز در راهی می رفت خواجه زاده ای امرد بر او بگذشت که آب دهن بر پاشنه می مالید تا کفش از پایش نیفتد خاتون گفت خواجه زاده آن آب دهن پاره ای بالتر بمال و کفشی نو بخر ==حکایت== شخصی با دوستی گفت پنجاه من گندم داشتم تا مرا خبر شد موشان تمام خورده بودند او گفت من نیز پنجاه من گندم داشتم تا موشان خبر شد من تمام خورده بودم ==حکایت== مولانا شرف الدین خطاط دو شاگرد داشت یکی ترک و دیگری پشتون روزی با یکدیگر لفظ سیکون نوشتند و به مولانا نمودند که کدام بهتر است مولانا گفت سیه از ان پشتون بهتر است و کو از آن ترک ==حکایت== شخصی در خانه وردکی خواست نماز گزارد پرسید قبله چونست گفت من هنوز دو سال است که در این خانه ام کجا دانم قبله چونست ==حکایت== شخصی با پسرکی قول کرد که یک دینار بدو بدهد و یک نیمه در کو کند چون بخفت مردک تمام در کو انداخت گفت نه یک نیمه قول کرده بودیم گفت من نیمه آخر قول کرده بودم ==حکایت== حاکم نیشاپور شمس الدین طبیب را گفت من هضم طعام نمی توانم کرد تدبیر چه باشد گفت هضم کرده بخور ==حکایت== مولانا عضد الدین به خواستگاری خاتونی فرستاد خاتون گفت من می شنوم که او فاسق است و غلامباره زن او نمی شوم با مولانا بگفتند گفت به خاتون بگو ئید از فسق توبه توان کرد و غلامبارگی به لطف خاتون و عنایت او باز بسته است ==حکایت== یکی با پسری قول کرد که غرقی به دو آقچه و میانپارچه به چهار پسر به میانپارچه راضی شد که هم سهلست و هم پر بها مردک در اثنای مالش ناگاه غرق کرد پسر گفت اهی چی کردی گفت من مرد فقیرم و دو آقچهگی مرا کفایت باشد ==حکایت== شخصی روز تابستان زن را می گا زنک هر زمان بادی جدا می ساخت گفت چه می کنی گفت از بهر ک تو باد می زنم تا گرمی نکند ==حکایت== مولانا شراف الدین را در آخر عمر قولنجی عارض شد اطبا خون گرفتند فرمودند مفی نیامد شراب دادند فایده نداد حقه کردند در نزاع افتاد یکی پرسید که حال چیست گفت حال آنکه من بعد از هشتاد و پنجسال مست و کون دریده به حضرت رب خواهم رفت ==حکایت== شخصی زنی بخواست شب اول خلوت کردند مگر شوهر به حاجتی بیرون رفت چون باز آمد عروس را دید که با سوزن گوش خود را سوراخ می کند خواست با او جمع شود بکر نبود أ گفت خاتون این سوراخ که در خانه پدرت بایست کرد اینجا می کنی و آنچه اینجا می باید کرد در خانه پدر کرده ای ==حکایت== زن ترکمنی در آب نشسته بود خرچنگ کو اش را محکم گرفت فریاد بر آورد شوهرش شنیده بود که چون باد بر خرجنگ دمند آنچه گرفته باشد رها کند سر پیش کرد و پف بر کو او دمید خرچنگ لب او را نیز در منقار گرفت او همچنین باد می دمید ناگاه بادی از زن جدا شد مردک دماغ بسوخت گفت هی هی تو پف مکن پف تو گند یده است ==حکایت== بازرگانی زنی خوش صورت زهره نام داشت عزم سفری کرد از بهر او جامه ای سفید بسلخت و کاسه ای نیل به خادم داد که هرگاه از این زن حرکتی ناشایست در وجود آید یک انگشت نیل بر جامه او زن تا چون باز آیم اگر تو حاضر نباشی مرا حال معلوم شود پس از مدتی خواجه به خادم نوشت که چیزی نکند زهره که ننگی باشد بر جامه او زنیل رنگی باشد خادم باز نوشت که گر ز آمدن خواجه درنگی باشد چون باز آید زهره پلنگی باشد ==حکایت== زنی مخنثی را گفت که بسیار مده که در آن دنیا به زحمت رسی گفت تو غم خود بخور که تو را جواب دو سوراخ باید داد و مرا یکی ==حکایت== شیرازی خواست با زن جمع آید مگر زن موی زهار نکنده بود برنجید و گفت خاتون این معنی با من که شوهر و محمرمم سهل است اگر بیگانه ای ناشد نه که خجالت باید برد ==حکایت== شخصی زنبور بر ک زد سخت بزرگ شد در خانه رفت با زن خود گفت این ک در بازار می فروشند مقرر کرده ام که ک خود را بدهم و صد دینار دیگر بر سر و این ک بستانم اگر نیک است تا بخریم زن را سخت خوش آمد جامه ها و زیور آلات هر چه داشت یکجا به صد دینار فروخت وبه شوهر داد که این را از دست مده شوهر برفت و باز آمد که خریدم یک دو روز بکار می داشتند که ناگاه آماسش فرو نشست و با قرار اصل آمد شوهر پریشان از در در آمد و گفت ای زن خدا بلائی سخت از ما بگردانید آن ک از ترکی بوده :ه دزدیده بودند مرا بگرفتند و به دیوان بردند و به هزار زحمت صد دینار دادم و همچنان ک کهنه خود را باز ستدم و از آن شنقصه خلاص یافتم زن گفت من خود روز اول می دانستم که آن دزدی باشد و گر نه بدان ارزانی نفروختندی ==حکایت== وردکی به جنگ شیر میرفت نعره می زد و بادی رها میکرد گفتند نعره چرا می زنی گفت تا شیر بترسد گفتند پس باد چرا رها می کنی گفت من نیز می ترسم ==حکایت== ترکمنی با یکی دعوا داشت کوزه ای پر گچ کرد و پاره ای روغن بر سر آن گذاشت و از بهر قاضی رشوت برد قاضی بستد و طرف ترکمن گرفت و قضیه چنان که خاطر او می خواست آخر کرد و مکتوبی مسجل به ترکمن داد بعد از هفته ای قضیه روغن معلوم کرد ترکمن را بخواست که د ر مکتوب سهوی است بیاور تا اصلاح کنم ترکمن گفت در مکتوب من سهوی نیست اگر سهوی باشد در کوزه باشد ==حکایت== درویشی کفش در پا نماز می گزارد دزدی طمع در کفش او بست گفت با کفش نماز نباشد درویش دریافت و گفت اگر نماز نباشد گیوه باشد ==حکایت== مخنثی در راه مست افتاده بود کسی او را کر و انگشتری زرین داشت برد چون بیدار شد در کو خود تر دید گفت بی ما عیشها کرده ای چون حال انگشتری معلوم کرد گفت بخشش نیز فرموده ای ==حکایت== وردکی با کمان بی تیر به جنگ می رفت که تیر از جانب دشمن آید بر دارد گفتند شاید نیاید گفت آنوقت جنگ نباشد ==حکایت== زن بخا رائی دختری بیاورد مادرش می گفت دریغا اگر در میان پایش چیزی بودی دایه گفت تو عمرش از خدا بخواه اگر بماند چندان چیز در میان پایش ببینی که ملول شوی ==حکایت== خراسانی را اسبی لاغر بود گفتند چرا این را جو نمی دهی گفت هر شب ده من جو می خورد گفتند پس چرا لاغر است گفت یکماهه جوش در نزد من به قرض است ==حکایت== خراسانی را مست با پسرکی بگرفتند پیش ضیاء الملک بردن ملک از خراسانی پرسید که هی چرا چنین کردی گفت خانه خالی دیدم ترک پسری چون آفتاب خاوری مست افتاده و خفته غلامچه راست بگو اگر تو بودی نمی کردی ==حکایت== شخصی تیری به مرغی انداخت خطا رفت رفیقش گفت احسنت تیر انداز بر آشفت که مرا ریشخند می کنی گفت نی می گویم احسنت اما به مرغ ==حکایت== کفش طلحک را از مسجد دزدیده بودند و به دهلیز کلیسا انداخته طلحک می گفت سبحان الله من خود مسلمانم و کفشم ترساست ==حکایت== شخصی خانه ای به کرایه گرفته بود چوبهای سقف بسیار صدا می کرد به خداوند خانه از بهر مرمت آن سخن بگشاد پاسخ داد که چوبها ی سقف ذکر خدا می کنند گفت نیک است اما می ترسم که این ذکر منجر به سجده شود ==حکایت== واعظی بر سر منبر می گفت هرگاه بند ه ای مست میرد مست دفن شود و مست سر از گور بر آورد خراسانی در پای منبر بود گفت به خدا آن شرابیست که یک شیشه آن به صد دینار می ارزد ==حکایت== غلامباره ای در حمام رفت ترک پسری یک چشم در آنجا بود مرد یکی چشم بر هم نهاد به پسر گفت مرا گفته اند که اگر کسی در کو تو کنند چشمت بینا شود خدا یرا بر خیز و مرا بگا که خدای تعالی چشم من بینا کند ترک باور کرد و برخاست و مردک را ئید او چشم باز کرد و گفت الحمد الله که بینا شدم پس پسر آن را بدید گفت من چشم تو بینا کردم تو نیز چشم من بینا کن غلامباره ترک را از سر ارادت تمام در کار کشید چون در او انداخت گفت ای غر خواهر دور شو که آن چشم دیگرم نیز بیرون خواهد افتاد ==حکایت== مولانا قطب الدین در حجره مدرسه یکی را می گا نا گاه شخصی دست بر در حجره نهاد در باز شد مولانا گفت چی می خواهی گفت هیچ جائی می خواستم که دو رکعت نماز بگذارم گفت اینجا جائی است گفت کوری نمی بینی که ما از تنگی جا دو دو بر سر هم رفته ایم ==حکایت== شخصی در حالت نزع افتاد وصیت کرد که در شهر کرباس پاره های کهنه و پوشیده طلبند و کفن او سازند گفتند غرض از این چیست گفت تا نکیر منکر بیایند پندارند که من مرده کهنه ام و زحمت من ند هند ==حکایت== شخصی ماست خورده بود قدری به ریشش چکیده یکی از او پرسید که چی خورده ای گفت کبوتر بچه گفت راست می گوئی که فضله اش بر در برج پیداست ==حکایت== هارون به بهلول گفت دوست ترین مردمان در نزد تو کیست گفت آن که شکمم را سیر سازد گفت من سیر سازم پس مرا دوست خواهی داشت یا نه گفت دوستی نسیه نمی شود ==حکایت== زنی از طلحک پر سید که دروازه شیر ینی فروشی کجاست گفت در میآن تنبان خاتون ==حکایت== یکی اسبی به عاریت خواست گفت اسب دارم اما سیا هست گفت مگر اسب سیاه را سوار نشاید شد گفت چون نخواهم داد همین قدر بهانه بس است ==حکایت== پادشاهی را سه زن بود پارسی و تازی و قبطی شبی در نزد پارسی خفته بود از وی پرسید که چه هنگام است زن پارسی گفت هنگام سحر گفت از کجا می گوئی گفت از بهر آن که بوی گل ریحان برخاسته و مرغان به ترنم در آمد ند شبی دیگر نزد زن تازی بود ازوی همین سوال کرد او جواب گفت که هنگام سحر است از بهر آنکه مهره های گردن بندم سینه ام را سرد می سازد شبی دیگر در نزد قبطی بود از وی پرسید قبطی در جواب گفت که هنگام سحر است از بهر آنکه مرا ریدن گرفته است ==حکایت== شخصی در کنار نهری ریسمانی پر گره در دست داشت و به آب فرو می رفت و چون بر می آمد گرهی می گشود وباز به آب فرو میشد گفتند چرا چنین می کنی گفت در زمستان غسلهای جنابتم قضا شده در تابستان ادا می کنم ==حکایت== زنی نزد قاضی رفت و گفت شوهرم مرا در جایگاه تنگ نهاده است ومن از آن دلتنگم قاضی گفت سخت نیکو کرده است جایگاه زنان هرچه تنگتر بهتر ==حکایت== شخصی امردی به خانه برد و درهمی به دستش نهاد و گفت بخواب تا بر نهم امرد گفت من شنیده ام که تو امردان را می آوری تا بر تو نهند گفت آری عمل با من است و دعوا با ایشان تو نیز بخواب و برو آنچه می خواهی بگوی ==حکایت== معلمی زنی بخواست که پسر ش در مکتب او بود زن انکار کرد معلم طفل را سخت بزد که چرا به مادر خود گفتی که معلم بزرگ است پسر شکایت به مادر برد مادر به سبب همان شکیت به زناشوئی راضی شد ==حکایت== زنی در مجلس وعظ به پهلوی معشوق خود افتاد واعظ صفت پر جبرائیل می کرد زن در میانه کار گوشه چادر را به زانوی معشوق افکند دست بر او بزد چون برخاسته دید بیخود نعره ای بزد واعظ را خوش آمد و گفت ای عاشقه صادقه پر جبرائیل بر جانت رسید یا بر دلت که چنین آهی عاشقانه از نهادت بیرون آمد گفت من پر جبرائیل نمی دانم که بر دلم رسیدیا به جانم ناگاه بوق اسرافیل به دستم رسید که این آه بی اختیار از من به در آمد ==حکایت== قلندری نبض به طبیب داد و پرسید که مرا چی رنجی است گفت تو را رنج گرسنگی است و اورا به هریسه مهمان کرد قلندر چون سیر شد گفت در لنگر ما ده یار دیگر همین رنج دارند ==حکایت== طالب علمی را در رمضان بگرفتند و پیش شحنه بردند شحنه گفت هی شراب را بهر چه خوردی گفت از بهر آن که ممتلی بودم ==حکایت== مولانا شمس الدین با یکی از مشایخ خراسان کدورتی داشت شیخ ناگاه بمرد نجاری صندوق گوری سخت به تکلیف از بهر او تراشید مردم تحسین نجار میکردند مولانا گفت خوب تراشیده اما سهوی عظیم کرده که دود کش نگذاشته است ==حکایت== رنجوری را سرکه هفت سال فرمودند از دوستی بخواست گفت من دارم اما نمی دهم گفت چرا گفت اگر من سرکه به کسی دادمی سال اول تمام شدی و به هفت سالگی نرسیدی ''متن ایتالیک'' هفت‌سلطان 1588 3545 2006-11-15T10:40:03Z ماني 31 واگردانی *هفت‌سلطان، قصه‌های عامیانه افغانستان. *بازگوکننده: سلام الدین حیدری در سال 1342 خورشیدی. سلام الدین حیدری معلم رسم مکتب صنایع و لیسه (دبیرستان) غازی ایوب خان واقع در شهر کابل بود. *تهیه‌کننده: عزیر الدین حیدری *برگرفته از: [http://www.herat.co.uk/golhay_mhrefat/askandar.htm وبگاه هرات] {| border="1" |- | [[داستان سلطان اسکندر ذوالقرنین]] || [[داستان دیگری از سلطان اسکندر ذوالقرنین]] |- | [[داستان سلطان سید احمد کبیر]] || [[داستان سلطان بایزید بسطامی]] |- | [[داستان دیگری از سلطان بایزید بسطامی]] || [[داستان سلطان ابراهیم ادهم]] |- |[[داستان دیگری از سلطان ابراهیم ادهم]] || [[داستان سلطان محمود غزنوی]] |- [[داستان سلطان شیخ ابوالحسن خرقانی]] |} داستان سلطان اسکندر ذوالقرنین 1589 3549 2006-11-15T10:42:20Z ماني 31 واگردانی <[[هفت‌سلطان]] '''حکایت سلطان اسکندر ذوالقرنین و نوشیدن آب حیات جناب حضرت خضر علیه السلام''' میگویند روزی سلطان اسکندر ذوالقرنین تعداد عالمان ، دانشمندان و منجمان برجسته عصر خویش را به اصطلاح از چهار گوشه حکمروای خویش در تالار بزرگ قصر پادشاهی اش دعوت نموده که بعد از صرف طعام تمام حاضرین را مخاطب قرار داده و گفت که : دوستان عزیز امروز بخاطر یک مطلب بسیار مهم در این تالار بزرگ شما را جمع نمودم ؛ و میخواهم که آنزا با همه تان در میان گذاشته و همچنان از نظریات سالم تان مستفید شده باشم . طوری مثال تقریباً در نصف کره زمین حکمروای داشته و دارم و لیکن افسوس صد افسوس ؟ در جمله حاضرین جلسه جناب حضرت لقمان حکیم صاحب نیز حضور داشته به نمایندگی از جمع حاضرین از جایش بلند شده گفت: ای سلطان عالم ما همه میدانیم که واقعاً قدرت نصف کره زمین در دست شماس بوده و در سر زمین شما به اصطلاح آفتاب هم غروب نمیکند در حالیکه بمقدار بی شماری جواهرات هم داشته و دارید . و لیکن با تاسف عرض نمود که مه معنی افسوس صد افسوس گفتن شما را ندانسته و اگر لطف نموده آنرا بما شرح دهید ممنون میشویم ـ سلطان گفت که : ای حکیم دانا و حاضرین مجلس پس به معنی اش توجه کنید : ما وشما همه میدانیم که در عالم مرگ وجود داشته و دارد پس در آنصورت بگوید که درست است یا چطور؟ همه به یک صدا گفتند که چرا نی مرگ در زندگی آدم وجود داشته و حتمی هم می باشد. سلطان گفت: در صورت چنین بوده و است و من شخصاً از مرگ زیاد ترس و نفرت داشته و دارم میخواهم تا که جهان وجود داشته من زنده باشم. پس در آنصورت شما حاضرین مجلس مرا کمک نموده و بگوید که چه کنم و چاره زنده ماندنم برای همیشه در چیست ؟ شخص لقمان حکیم اظهار داشت و گفت: که یا سلطان عالم! یک وقت من در کتاب وصیت نامه جناب حضرت بابا آدم علیه سلام خوانده بودم که برای زنده ماندن دایمی در دنیا چشمه آب حیات وجود داشته و دارد ـ شخص سلطان در حالیکه امید شنیدن چنین خبر خوشی را نداشته بود ؛ برخاست و روی حکیم را بوسیده و گفت که: ای حکیم دانا زود بگوید که این چشمه مقدس در کجاست؟ تا که فردا صبح به عزم آن حرکت کنم ـ لغمان حکیم گفت: به اساس روایت کتاب وصیت نامه حضرت بابا آدم علیه السلام همان چشمه مقدس آب حیات در نزدیکی کوه قاف و در بین یک سوراخ تاریک غار کوه قرار داشته و دارد ـ پس اگر شما میخواهید که تا جهان است و زنده باشید با امکانات دست داشته خویش میتوانید که همان چشمه مقدس را پیدا نموده و از همان آب حیات آنجا نوش جان نماید ـ سلطان از نظر نیک لقمان حکیم خوش شده و گفت: که ای حکیم دانا فرض کن که من همان چشمه آب مورد نظر خود را پیدا نمودم ؛ چگونه بدانم که همان آب حیات است ؟ لقمان حکیم گفت: تا جائیکه مطالعه نمودام در نوشیدن آن علایم های ذیل بقدرت خداوند بزرگ موجود می باشد ـ رنگ آن سفید تر از شیر و سردی اش اضافتر از یخ شیرینتر از عسل و از مشک وهمبر خوشبوی تر و همچنان نوشیدن آن از باد هوا سبکتر بوده و است ـ بعد از اینکه اطمینان سلطان حاصل شده گفت: که یا لقمان حکیم! کوه قاف بکدام طرف است؟ لقمان گفت: مقابل قبله ایکه نماز میخوانید ـ خلاصه اینکه سلطان از دست خوشی زیاد به اصطلاح در پیراهن نمی گنجید فوراً بالای لشکریان سپاه خود خضر نام دستور داده که در ظرف بیست و چهار ساعت یکهزار سپه و یکهزار اسپ های چست و چالاک را آماده شوند که فردا به عزم پیدا نمودن اب حیات به سمت های نامعلوم حرکت خواهیم کرد ـ بعداً روی به لقمان کرده گفت: کدام راهنمائی دیگری هم دارید و اگر است بگوید تا بدانم؟ لقمان حکیم گفت: که یا سلطان در این باره دو مطلب دیگری نیز دارم و میخواهم که آنرا خدمت شما عرض کنم وخالی از مفاد نخواهد بود ـ سلطان گفت: زود بگوید ای حکیم که آن دو مطلب چیست؟ لقمان گفت: که بخاطر پیدا کردن چشمه مقدس آب حیات بنظر شخص بنده تعدادی چند از منجمان و جادوگران خاص خود را گرفته و در قسمت پیدا نمودن چشمه آب حیات شما را کمک نمایند ـ شخص پادشاه خنده نموده گفت؟ که ای حکیم دانا زود باش نظر دومی را بگوی؟ لقمان حکیم گفت: طوریکه مطالعه نمودم که همان چشمه در یک غار تاریکی از کوه واقع شده بخاطر اینکه در آن تاریکی خدا ناخواسته گم نشده باشید پس در آنصورت شما میتوانید که یک مقدار از دانه های مروارید های شب بین را با خود داشته باشیدـ پس در اینصورت من یقین کامل دارم که شما را در آن تاریکی های غار کوه کمک می نمایدـ سلطان بر علاویکه نظریات نیک و سالم لقمان حکیم را تقدیر نموده بالای شخص خزانه دار جواهرات خویش فرمان داده که به تعداد چندین خریطه از همان دانه ها مروارید اصل شب بین را تحت نظر شخص لقمان حکیم آماده ساخته و بدست سرلشکر سپاه اش جناب خضر تحویل نماید ـ فردا آنروز شاه با یکهزار سپاه خویش به راهنمائی منجمان و جادوگران خود راهی چشمه حیات شدند > و بعد از سپری شدن یک مدت طولانی که شاید آنهم سفر چندین ساله بوده باشد یکی از جادوگران برجسته اش گفت: که یا سلطان عالم چشمان تان روشن باد. سلطان گفت چه شده؟ وی عرض نموده گفت: که به اساس تخته رمل و علم نجوم بنده همان چشمه مورد نظر شما را در بین همین کوه سر به فلک کشیده مقابل چشمان مبارک تان در همان تاریکی که معلوم میشود قرار داشته و دارد . و حالا هر طوریکه حضور سلطان در حصه تصمیم میگیرد خود مختار بوده و است . سلطان اسکندر ذوالقرنین به ثوماندان سپاه اش خضر نام فرمان داده که تماماً لشکر سپاه را تا امر ثانی در همین جا نگاه دارد و اضافه نمود که همان خریطه های مروارید شب بین را با خود گرفته که بمنظور پیدا نمودن چشمه مقدس آب حیات در آن تاریکی غار کوه فقط و فقط من و تو میرویم وبس ـ سر لشکر گفت اطاعت میشود .ـ خلاصه اینکه سلطان اسکندر ذوالقرنین بعد از خدا حافظی با منجمان و لشکریان به اتفاق خضر نام سر لشکر سپاه اش به منضور دریافت نمودن چشمه اب حیات بداخل همان تاریکی غار کوه که در پیشروی شان قرار داشته حرکت کردند که بعد از سپری شدن تقریباً مصافه چند صد قدمی بداخل تونل تنگ و تاریک بلاخره آنها بیک دو راهی رسیدن که به اصطلاح راه گم شده بودند که بکدام راه بروند . سلطان به سر لشکر سپاهش گفت: که ای خضر حالا چه کنیم؟ خضر اظهار داشت: که یا سلطان عالم هر طوریکه شما لازم میدانید موجب تعمین است. سلطانگفت: که من میخواهم در این طرف راه بروم و تو در آن طرف سمت دیگرش روان شو . سر لشکر گفت: که اطاعت میشود . بعد از یک سلسله روی بوسی از یک دیگر خود با چند خریطه مروارید شب بین دست داشته خود از همدیگر جدا شدند ـ بعد از سپری شدن چندین ساعت راه رفتن در همان تنگی های چپ و راست تاریک بلخره یک نور امیدوار کننده در مقابل سر لشکر سلطان خضر نام نمو دار شد که موصوف خداوند بزرگ را سپاسگذار شد و دیگر از انداختن دانه های مروارید خود داری نموده و زمانیکه از داخل تونل کوه خارج شده که دفعتاً چشم موصوف به یک باغ قشنگ عجیب و غریب افتاده گفت: که خدواندا در حالیکه در اینجا به جز از سنگ چیزی دیگری نیست این همه گلهای زیبا و رنگارنگ که عطری خوش آن آدم را مدهوش میکند و همچنان صدا پرنده گان خوشخوان را که تا کنون یکدانه آنرا در عمرم ندیده ام ـ خداوندا ! این همه بته های گل گلاب که گویا تمام برگ و گلهای شان از جواهرات است موج میزند که از دیدن نور آن چشمان آدم خیره گی میکندـ خلاصه آهسته آهسته چند قدم پیش رفته و میخواست که برای مدت کوتاهی در بین گل بته ها نشسته و رفع خستگی نماید که ناگهان چشم اش بیک چشمه آب افتاده که با دیدن آن گویا چشمانش روشن شده در حالیکه تشنگی بالایش سخت غلبه نموده بود خود را در کنار چشمه آب رسانیده و از صمصم قلب خدواند بزرگ را سپاسگذاری نموده و با کف دستان خود مقدار زیاد از آن چشمه آب نوشیده که در نوشیدن آن عجب کیفیت های را ملاحظه نموده و دانست که این آب عادی نبود بلکه خداوند یکتا آب حیات را نصیب اش نموده است ـ بهر صورت با خوشحالی عام و تام دو باره بداخل همان تونل غار رفته و فریاد میزد که یا سلطان چشم تان روشن کجا هستید بیاید که من چشمه آب حیات را یافتم . تقریباً در حدود دو ساعت بعد از آنطرف تونل سلطان اسکندر صدا زده و میگفت: که ای خضر من آواز تو را می شنوم آیا تو هم صدای مرا می شنوی ؟ خضر علیه السلام گفت: که یا سلطان عالم من صدای شما را به خوبی مشنوم ـ خلاصه اینکه هر دو شان بعد از یک مدت دو باره یکجا شدند و بعد از یک سلسله احوالپرسی بیک دیگر خود پیدا شدن چشمه آب زندگانی را مژده میدادند و خداوند بزرگ را سپاسگذاری می نمودند ـ خنده کنان بطرف چشمه امید خود میرفتند که بعد از فاصله تقریباً یکصد متری سلطان از خضر پرسید آیا تو همان چشمه آب حیات را با چشمان خود ملاحظه نمودی؟ سر لشکرش گفت: یا سلطان عالم بشما بهتر است که تقریباً سوم حصه عمر خویش را در خدمت شما پادشاه با عظمت سپری نمودم و اگر در همین ایام از زبانم تا اکنون کدام حرف غلط شنیده باشید لطفاً بگوید که آن کدام است ؟ رویش را پوسیده گفت : که ای خضر واقعاً تا کنون از زبان تو حرف غلط نشنیدم ـ سر لشکر سپاس گذاری نموده و گفت: که یا سلطان زمانیکه از همان قسمت دو راهی از هم دیگر جدا شدیم و شما راه دیگر را انتخاب نمودید بلاخره تا کدام قسمت از این غار کوه رفتید؟ سلطان گفت: که چه بگویم زمانیکه از ههم دیگر جدا شدیم توسط همین دانه های مروارید شب بین به بسیار خوبی توانستم تا در همان تاریک های غار کوه بروم متاسفانه بجائی رسیدم که دیگر هیچ راه بیرون رفتن وجود نداشته و از این رو بکلی امید من قطع شده و با عالم مائوسی در همان راه که رفته بودم دو باره برگشته نا امید شده بودم به آنهم خداوند بزرگ را سپاس گذارم که نوشیدن آب حیات را نصیب من نموده است ـ خلاصه اینکه آنها در همین گفت و شنید بودن که نور روشنی امیدوار کننده از طرف خارج توجه شانرا بخود جلب نموده و با عالم خوشحالی خنده کنان از غار تونل خارج شدندـ زمانیکه چشم سلطان اسکندر ذوالقرنین به همان باغ قشنگ و زیبا افتاده متوجه شده که در بین آن باغ به هزاران قسم پرنده و درختان متنوع وجود دارد خود را روی خاک انداخته و آنرا بوسده و گفت : خدواندا! من چه می بینم در این غار کوه این چنین باغ مرتب و هر گونه گلهای خوشبو ؛ درختان و پرندگان خوش خوان که هر کدام شان در ظرف یک دقیقه وجود مقدس تو را به هزاران قسم زبان ثنا و صفت میگویند ـ بعداً خنده نموده و گفت که یا خضر چشمه آب حیات در کجاست؟ برو که برویم تا از آن چشمه آب حیات بنوشیم که دیگر من به آرزو های خود رسیدم . خضر گفت: که یا سلطان عالم چشمه مقدس آب حیات در همین چند قدمی در بین در بین همان گل بته های زیباست ـ با شنیدن چنین مژده نیک سلطان چندین بار روی خضر را بوسیده و هر دو شان با خوشحالی عام و تام بطرف همان گل بته های مورد نظر شان که در بین آن چشمه آب حیات بوده شتافتند ـ خلاصه اینکه خضر متوجه شد که در آنجا به عوض چشمه آب حیات به صدا قسم دانه های جواهر پیدار گشت که با مشاهده چنین دانه های جواهر نایاب سلطان بطرف بالا نگاه کرد و گفت: که سبحان الله من تا کنون در طول عمر خویش چنین جواهرات شفاف و قیمتی را ندیدم ـ سلطان فوراً یک مقدار از همان دانه های جواهر رنگارنگ را در خریطه های خالی خود بجای دانه های مروارید شب بین که قبلاً نزد اش موجود بود انداخته و با عالمی خوشحالی روی خود را بطرف سپه سالار خویش نموده و گفت: که ای خضر حالا بگو تا بدانم چشمه آب حیات در کجاست که ز آن بنوشم ؟ حضرت خضر گفت: یا سلطان عالم تقریباً چند ساعت قبل چشمه آب حیات در همین جا بود که شخصاً خودم بمقداری زیاد از آن آب نوشیدم و لیکن من نمیدانم که حالا در این جا چه اسرار خداوندی است که آثار و علایم آن نیز وجود نداشته و نیست ؟پسلطان سخت عصبانی شده و گفت: که یا خضر شما حتماً اشتباه کردی و یا اینکه خواب دیده باشی در حالیکه در اینجا اصلاً بصورت قطعی آب وجود نداشته چه باشد تو آب خورده باشید؟ و اگر بگفته خودت آب حیات را خورده باشی پس در آن صورت بگو که لذت و کیفیت آن چطور بوده است ؟ سپه سالا گفت: که یا سلطان عالم اگر من همین لحظه لذت و کیفیت آنرا بشما تشریح نمایم پس در آن صورت از چه میدانید که من راست میگویم و یا دروغ؟ سلطان گفت: بخاطر داشته و دارم که در مورد نوشیدن و لذت آب حیات به اساس مطالعه کتاب وصیت نامه حضرت بابا آدم علیه السلام شخص لقمان حکیم برایم توزیع داده است . خضر گفت: پس در اینصورت گوش نماید ! در آن چنین لذت و علایم ها را در یافتم: رنگ آن سفید تر از شیر بوده لذت آن شیرین تر از عسل و همچنان از مشک و همبر هم خوشبوتر ؛ سردی آن اضافتر از یخ و بلاخره خودش از هوا هم سبکتر بوده که از این بیشتر چیزی دیگری در بین آن وجود نداشته حالا نمیدانم که همان آب و است یا نی؟ و حال شما بگوید که تا چه اندازه گپ هایم واقیعت داشته ؟ سلطان گفت: یا خضر میدانم که شما هیچ وقت برایم دروغ نگفته اید و همچنان گفتار شما به اساس گفته های لقمان حکیم صد فیصد مطابقت داشته و دارد . و سر خود را بالا کرده و با یک دنیا مایوسی و پریشانی صدا زده و گفت: خداوندا خودت بهتر میدانی که من از سالها سال بخاطر زنده ماندنم به عقب آب حیات سر گردان بوده و هستم حالا که به لطف و کرم تو در اینجا رسیدم پس چشمه آب حیات کجاست ؟ و سپه سالار میگوید که از آن چشمه اب نوشیدم . آیا من چی گناهی مرتکب شدم خداوندا خداونداـ در همین گفت و گو با خداوند بود که ناگهان چشم اش بیک مرغ کلان و بی اندازه مقبول که بالای درخت نشسته بود افتاد و از دیدن آن چشم خیره گی میکرد روی به آن نمود وگفت: ای مرغ خوشرنگ تو را به سری انگشتری حضرت سلیمان قسم که چشمه آب حیات در کجاست؟ مرغ با شنیدن قسم دادن نگینه انگشتر حضرت سلیمان علیه السلام بقدرت خداوند بزرگ زبان باز نمود و با خنده ای غه غه گفت کی ای سلطان خداوند بزرگ از لطف و کرم خویش شما را حکمروا نصف جهان ساخته که به آنهم قناعت نکرده و میخواهی که فقط و فقط در جهان تنها زنده باشی و بس ـ و بعدا! گفت ای سلطان اسکندر ذوالقرنین : شما این نکته را متوجه نبوده که بین مرگ و زندگی انسان یک اسرار خداوندی وجود داشته ؟ سلطان گفت: که ای مرغ زیبا تو را به آن خداوند کریم قسم میدهم که چطور مرا می شناسی که نامم را بزبان آوردی ؟ مرغ لب به سخن گشود و گفت: ای سلطان این هم یک اسرار خداوندی است که من میدانم و تو آنرا نمی دانی . حالا میخواهم که یکی از خاطرات جالب ات را به یادت بیاورم . سلطان گفت : هر چه زود تر بگو تا بدانم واقیعت دارد یا خیر؟ مرغ زیبا گفت: پس گوش بده ای سلطان ! بیاد داری که تو بخاطر جمع آوری زیورات و جواهرات به زور نیرو های سپاه خویش در یکی از کشور ها رفته بودی ؟ سلطان گفت: من در اکثر کشورهای ایکه حکمروائی داشتم رفته ام و حلا نمیدانم که کدام آنرا میگوی ؟ مرغ زیرک گفت: که ای سلطان اسکندر من آنروزی را میگویم که بعد از یک قتل عام بلاخره آن کشور را تصرف نموده بودی و چند ماه بعد بخاطری باج گرفتن جواهرات در آن شهر رفته و ساعتی بعد حاکمان آن شهر را مخاطب قرار داده گفته بودی که ای حاکمان چرا مردم این شهر اینقدر لاغر اندام اند بجز از استخوان آثار و علایم گوشت در بدن شان دیده نمی شود ؟ در جواب ات آن یکی از حاکمان که دانشمند بود گفت: ای سلطان جواب سوال تان چند لحظه بعد داده میشود مطمین باشید ـ خلاصه اینکه بعد از سپری شدن چند دقیقه آن حاکم دانشمند شما را بمنظور صرف طعام در روی دستر خوان دعوت نموده و چندین کاسه بزرگ سر بسته مقبول را در پیشروی شما نهاد و گفت : که یا سلطان عالم نوشجان نماید که نان سرد میشود . زمانیکه شروع به نان خوردن کردی و بدست خود سر پوش را از بالای کاسه بر داشتی که ناگهان چشم تان به انواع و اقسام زیورات افتاده بر علاوه ایکه بی اندازه خوش شده بودی حاکم را مخاطب قرار داده گفته اید که ای حاکم همین حالا من خیلی گرسنه بوده و هستم در این کاسه ها به عوض غذا دانه های جواهر را انداخته ای ؟ در جوا شما آن حاکم گفت که ای سلطان عالم : در این دانه ها جواهر بین کاسه ها دو مطلب وجود دارد تا اینکه سوال قبلی تان هم شده باشد . بعدآ ادامه داده گفت: که ای سلطان بخاطراینکه یگانه عشق و علاقه شما به جواهرات بوده و بس و دوم اینکه به خاطر خوشنودی شما آنرا در روی دسترخوان آورده ام تا اینکه طعام را به بسیار اشتیاه میل نماید و دیگر اینکه از من بخاطر لاغر بودن رعیت سوال کرده بودید که چرا ایشان ضعیف و استخوانی استند . میخواهم حالا جواب آن سوال تانرا بدهم . یا سلطان اسکندر بخاط اینکه این مردمان بیچاره میخواهند که چند روز دیگر هم زنده باشند و از دست شما کشته نشودن از صبح تا شام همه و همه از مرد تا زن و تا پیر و جوان مصروف کار استند و معاش ماهوار خود را برای شما زیورات خریده و میاورند. همین دانه های جواهر را که در کاسه های نانخوری گذاشتم همه و همه مال همین مردم غریب و بیچاره استخوانی بدن است . تا اینکه شما خوش باشید. امیدوارم که به جواب سوال تان رسیده باشید . بعد از تعریف این خاطره توسط مرغ زیبا سلطان در بحر فکر فرو رفت و با خود گفت: خداوندا در حالیکه از این راز صرف خودم واقف بودم و نمیدانم که این مرغ چطور از آن خبردار شد . در همین اثنا مرغ زیبا خنده کرده گفت: ای سلطان اسکندر چرا متفکری و آیا خاطره ات را درست تعریف کردم؟ یا سلطان اسکندر قبلاً از من سوال نمودی که چشمه آب حیات در کجاست تا در آنجا رفته و مقدار آب بنوشم و تا جهان است زنده باشم > حالا برایت میگویم که چشمه آب حیات در کجاست . پس گوش کن! چند ساعت قبل سپه سالار تو اینجا آمد و بمقداری زیاد از آن چشمه آب حیات نوشید که از همان لحظه به بعد خداوند پاکنام ایشان را خضر حیات نبی شده که من هم این نام نیک و مبارک را برایش تبریک میگویم . و تا که دنیا وجود داشته و دارد ایشان در قید حیات میباشند در حالیکه دانه های اشک از چشمان سلطان اسکندر روان گشت و با نهایت دلشکسته گی و نا امیدی گفت: خداوندا از سالها سال بدینطرف در فکر پیدا کردن چشمه آب حیات بودم و چرا نوشیدن آنرا نصیب سپه سالار خضر کردی ؟ در همین اثنا مرغ زیبا بالایش خطاب کرد و گفت که ای سلطان: دیگر در چی فکری ؟ سلطان گفت که یا مرغ زیبا یگانه آرزوی من در عالم صرف پیدا کردن چشمه حیات بوده و بس . حال دیگر در این باغ وسیع هیچ چشمه آب حیات دیگری وجود ندارد؟ مرغ زیبا جواب داده گفت: ای سلطان در هر گوشه و کنار این باغ چشمه های آب حیات وجود دارد. از شنیدن از شنیدن این سخن سلطان بینهایت خوش شده گفت: لطفاً بگوید که در کجاست تا عاجل رفته و از آب آن بنوشم ؟ مرغ زیبا گفت: که ای سلطان همین پرنده گان رنگا رنگ را میبینی همه شان لحظه به لحظه رفته از همان چشمه مورد نظر شما آب مینوشند و همچنان هر وقت که دل خودم هم بخواهد در گوشه و کنار همین باغ رفته و آب حیات مینوشم و همچنین از ازل نوشیدن آن آب نصیب شما نبوده و حالا هم نیست ـ ای سلطان اسکند ! تو در عالم هستی دل باخته و عاشق مادیات بوده ای و استی خوب چشمانت را باز کن و ببین که تمام این گلها و درختان همه و همه به امر خداوند بزرگ از دانه های جواهرات نایاب بوده که هر کدام از این دانه ها جواهر به فرمان خداوند بزرگ خوشبوئی خاصی دارد . لحظه بعد من از بالای همین دختر بطرف عالم بالا پرواز میکنم و بمقداری بیشماری از همین درخت برایت دانه جواهر می پاشانم و هر قدر که قدرت و توان داشتی بردار و با خود ببر ـ و بعد از این سخن در اثر فشار پرواز آن بمقدار بیشماری دانه های جواهر به هر طرفدر روی زمین افتاد که با دیدن آنقدر جواهرات سلطان از گذشته خویش سخت نادم و پشیمان شد و مرغ زیبا بطرف آسمان پرواز کرد ـ خلاصه اینکه حضرت خضر زنه بطرف سلطان نگاهی نموده گفت: یا سلطان بیا که برویم بطرف لشکر و سپاه خود. سلطان گفت: ای سپه سالار وفا دار بکلی خسته بوده و همین حالا قدرت و توان راه رفتن را نداشته و ندارم . حضرت خضر گفت: ای سلطان هیچ در فکر خستگی نباشی. شخص سلطان گفت که ای خضر:چطور در فکر خسته گی نباشم اصلاً قدرت وتوان راه رفتن دیگر را نداشته و ندارم. خضرگفت: ای سلطان زمانیکه من از همین چشمه آب حیات نوشیدم خداوند بزرگ برایم عجیب و غریب کرامات و اسرار را نصیب منی بیچاره گردانیده است . سلطان گفت: که ای خضر آن چه اسرار بوده و است؟ در جواب گفت: که ای سلطان شما دست تانرا بدستم بدهید و چشمان تانرا ببندید به امر خداوند بزرگ بدون کدام خستگی در بین سپاه تان خواهد بود . سلطان با قه قه خنده گفت: که ای خضر من اینرا به هیچ وجهه قبول نداشته و ندارم . حضرت خضر گفت: ای سلطان یک مرتبه دست تانرا بدهید که امتحان نمایم که امکان دارد یا خیر. سلطان دست خود را بدست خضر زنده داده و گفت: که حالا معلوم میشود. در همان لحظه بقدرت خداوند بزرگ در ظرف کمتر از یک دقیقه خود را در بین هزاران سپاه اش دیده و گفت: که ای منجمان و جادوگران خداوند بزرگ و بی نیاز نوشیدن آب را نصیب سپه سالار جناب حضرت خضر نموده حالا ما و شما دو باره بطرف سر زمین یونان حرکت مینمایم و همچنان سلطان اضافه نموده و گفت که در نوشیدن آب یک اسراری خداوندی دیگری هم موجود بوده که از همین لحظه به بعد حضرت خضر حیات بطور همیشه در عالم دنیا زنده بوده و در طول عمر هر آدم به تعداد سه مراتب هم صحبت میشود که شصت بزرگ آنجناب استخوان نداشته هر گاه آدم آنرا تشخیص نماید به امر خداوند بزرگ به مراد و مقصد میرسد ـ ==منبع== *هفت‌سلطان، قصه‌های عامیانه افغانستان. *بازگوکننده: سلام الدین حیدری در سال 1342 خورشیدی. سلام الدین حیدری معلم رسم مکتب صنایع و لیسه (دبیرستان) غازی ایوب خان واقع در شهر کابل بود. *تهیه‌کننده: عزیر الدین حیدری *برگرفته از: [http://www.herat.co.uk/golhay_mhrefat/askandar.htm وبگاه هرات] {| border="1" |- | [[داستان سلطان اسکندر ذوالقرنین]] || [[داستان دیگری از سلطان اسکندر ذوالقرنین]] |- | [[داستان سلطان سید احمد کبیر]] || [[داستان سلطان بایزید بسطامی]] |- | [[داستان دیگری از سلطان بایزید بسطامی]] || [[داستان سلطان ابراهیم ادهم]] |- |[[داستان دیگری از سلطان ابراهیم ادهم]] || [[داستان سلطان محمود غزنوی]] |- [[داستان سلطان شیخ ابوالحسن خرقانی]] |} داستان دیگری از سلطان اسکندر ذوالقرنین 1590 2635 2006-08-25T09:13:13Z 217.219.216.3 <[[هفت‌سلطان]] '''داستان دوم اسکندر گجستک ( ملعون )''' میگویند که اسکندر گجستک یک پادشاه وحشی در تاریخ جهان بوده هر وقتیکه دل اش میخواست موی های سر خود را به اصطلاح تراش مینمود و بعد از تراش نمودن موی های سرش به شخص جلاد خاص خویش دستور میداد که همان سلمان را بکشد . روزی بمنظور تراشیدن مویهای سر اش یک نفر سلمان و یا دلاک را در قصر نشیمند خود طلبید و گفت: که ای جوان سلمان نام خدا عجب جوانی هم داری نام تو چیست ؟ شخص سلمان گفت: که ای قبله عالم نام من عبدالله بوده و در قسمت چهار سوی بازار دوکان سلمانی دارم. پادشاه گفت: ای دلاک بچه چکنم چاره ندارم و لیکن افسوس صد افسوس ـ بهر صورت حالا بیا مویهای سرم را تراش کن . عبدالله سلمانخداوند را یاد نموده و با هزاران ترس و وحشت شروع بکار نمود . گفته میشود که تقریباً سه قسمت از مویهای سر اش را نتراشیده بود که قطرات آب سرد بمانند دانه های باران در فرق سر اش از بالا چکید که در همان لحضه پادشاه مشکوک شده و فوراً بطرف بالا نگاه نمود متوجه شد که سلمان گریه میکند . با دیدن چنین منظره جالب سلطان اضهار داشت و گفت: که ای دلاک بچه تو چرا اینقدر گریه میکنی ؟ چه مشکلی داری که ترا کمک کنــم ؟ شخص سلمان احترامانه اضهار داشته و گفت: که ای سلطان عادل از همه اولتر من طول عمر شما را از بارگاه ایزد متعال خواسته و خواهانم اما گریه من بخاطری سرنوشت زنده گی خودم و خوشی های نا تمام فامیلی من بوده و است . پادشاه گفت: ای دلاک بچه مطلب خویش را واضع بگو که چه مشکلی داری؟ عبدالله سلمان گفت : که یا سلطان عالم از مدت تقریباً یک هفته بدینطرف می شود که من با دختر کاکایم عروسی نمودم. پادشاه خنده نمود و گفت مبارک باشد ای دلاک بچه از این کرده سعادت بیشتر در دنیا چیزی دیگری وجود ندارد. عبدالله گفت : که ای پادشاه عادل شما راست میگوید از تاریخ عروسی ام باینطرف به اصطلاح من لذت زند گانی را یافتم و لیکن افسوس بحال من بد بخت کاشکی عروسی نمی کردم و رنج چنین روزی را نمی کشیدم ت پادشاه گفت:ای دلاک بچه تو چرا اینقدر از زندگی ات نا امید استی ؟ عبدالله سلمان گفت: که ای سلطان عادل!! من یقین کامل داشته و دارم که بعد از تراش نمودن مو های سر تان مرا میکشید . سلطان اسکندر گفت: که ای جوان سلمان دلم برایت سوخته همین حالا من ترا نم کشم و لیکن بیک شرط؟ با شنیدن لطف بی پایان شاه؛ عبدالله سالمان فوراً خود را در قدم های پادشاه انداخته که بعد از پای بوسی سر خود را بلند نموده و گفت: که ای سلطان عالم هر شرط که داشته باشید من آنرا به سر چشم قبول داشته و دارم ـ اسکندر گجستک گفت: ای دلاک بچه شرط من چنین بوده و است تا که تو در دنیا زنده هستی همین راز را پیش خود محفوظ نگه دار و اگر اندک هم بالایت شک کنم تو را همان لحظه در چهار سوی بازار مقابل دوکانت اعدام میکنم ـ عبدالله سلمان باز هم دست و پای سلطان را چندین بار بوسیده و گفت: که قبول دارم یا سلطان عالم راز شما را تا وقت مرگ با خود نگاه میدارم ـ خلاصه اینکه شخص سلطان با دادن چندین سکه طلا عبد الله سلمان را نوازش نموده و از حضور خویش موصوف را رخصت نمود. بعد از سپری شدن چندین روز استراحت در خانه به اصطلاح دلتنگ شده و روزی دیگر به همسر خود گفت که او زن از وقتیکه من سر پادشاه را تراش نمودم بکلی دل درد هستم دیگر حوصله کرده نمی توانم مچوم بگویم و یا نگویم . خانمش گفت : عبدالله جان در آن قصر شاهی راست بگو چه دیدی ای قصه کن که من هم بدانم ؟ عبدالله گفت: او زن میدانی که اگر بگویم یقین کام داشته و دارم کشته میشوم و اگر نگویم پس خیر چطور کنم . لطفاً مرا کمک و رهنمائی کن. با گفتن کلمه های بگویم و یا نگویم از یکطرف حویلی بطرف دیگران به اصطلاح دیوانه وار رفت و آمد مینمود به همه حال خانمش هر قدریکه اسرار نمود بی فایده بود و بلاخره مجبور شده برایش گفت: که عبدالله جان اگر گپ دل تانرا برای من نمی گوهی هیچ فرق نمیکنه خیر پس در آنصورت از حویلی بیرون رفته به کوه و دشت و صحرا بگوید تا اینکه دلی پر از درد شما خالی شود که از سر شب تا به صبح در خواب و بیداری میگوید که بگویم و یا نگویم نمی دانم چه گپ بوده .ـ عبدالله از خانم خود تشکری کرده و از منزل خویش خارج شده و بعد از سپری شدن یک مدت کوتاهی دو باره خنده کنان بخانه خویش آمده و گفت: ای زن خوب و مهربانم واقعاً تو مرا امروز از کلانترین جنجال خلاص کردی و دلی پر از درد خود را با یک دوست عزیز و مهربانم خالی نمودم که حالا به فضل خداوند بزرگ بکلی صحت ام خوب شده ـ خانمش گفت: عبدالله جان در حالیکه من که نزدیکترین کس تو بودم بالای من اعتماد نکردی گپ دل خود را بیرون رفته به یگانه دوست و همراز و برادر عزیز خود گفته اید من واقعاً از شما خفه می باشم ـ عبدالله گفت: خیر گوش کن از زن عزیزام به اساس راهنمائی های خوب تو زمانیکه خانه را به عزم کوچه ترک گفتم و میخواستم تا بطرف کوه و صحرا بروم و درد دل خود را در یک جائی پنهانی خالی نمایم هنوز در سی قدمی کوچه نرسیده بودم متوجه شدم که در آخر کوچه ما واقع زمین های زراعتی چند دانه گوسفند و یک راس خر مشغول چریدن سبزه و علف بودن من هم از موقع استفاده نموده آهسته آهسته پیش رفته و با کمال نهایت احترام و برادری هر دو دستان خود را در کنج دهانم گرفته و تماماً موضوع را با آواز نسبتاً بلند در گوش همان خر مهربان به اصطلاح یکایک گفتم . که از شنیدن آن بکلی حیران مانده بود و از جانب دیگر از نزدش خواهش نموده گفتم که ای برادر خوب و مهربان همان طوریکه این راز خصوصی را من بتو گفتم و دلی پر از درد خود را خالی نمودم هوش کنی تا که زنده استی این راز زا پیش خود مخفی نگاه داری و در غیر آن یقین کامل داشته باشی که از طرف پادشاه هم تو کشته میشوی وهم من. خلاصه اینکه سر خود را چندین بار بطرفم تکان داده و من دانستم که برایم اطمینان خاطر جمعی میدهد به آنهم دلم طاقت نکرده و یک بار دیگر هم در گوشهایش پف نموده و گفتم که فهمیدی یا نی ؟ که آنهم با آواز های عجیب و غریب اش بلند بلند صدا زده و میگفت که آن آن آن و بعداً دانستم که مرا خاطر جمعی داده و میگوید که ای عبدالله دلاک مطمین باش که تا زنده هستم این راز شما را بکسی نمیگویم ـ بعد از آنکه خاطر جمع شدم هر دو دستان خود را با علاقه خاصی و برداری در گدنش انداخته و چندین مرتبه روی مقبول و نازنین آنرا بوسه نموده و گفتم که از لطف و اطمینان شما یک جهان اضهار سپاس نموده و بعد از او جدا شدم و دو باره بطرف خانه خود آمدم ـ خانم عبدالله که انسان عاقلی بود بعد از شنیدن گذارشات شوهراش چندین بار با آواز بلند در صحن حویلی خنده کرد و گفت: ای مرد نالایق و احمق ! خر چطور گپ را فهمید؟ و از طرف دیگر تو مرد نالایق چه گفته دست های تانرا در گردن آن برادر وفادار خود انداخته و چندین بار روی آن حیوان نجس را بوسیده اید؟ شرم است بتو ای شوهر نادان واقعاً این رویه نادرست شما بکلی خجالت آور بوده و است در جواب خانم خود گفت که قربانت شوم دیگر چاره نداشتم من انسانیت خود را نمودم دل اش که فهمیده یا نفهمیده ـ خلاصه اینکه تا مدت یک هفته دیگر شخص عبدااله سلمان از آن ناحیه بکلی خاطر جمع بوده و در هفته دومی باز هم به مثل سابق دل درد شده و با خود میگفت مچوم که بگویم یا نگویم؟ اگر بگویم کشته میشوم و اگر نگویم پس خیر چطور کنم آخر دلم در کفیدن رسیده خدا یا اضافتر از این من طاقت کرده نمی توانم ـ بهر صورت اعصاب خانمش بکلی خراب شده و گفت که ای عبدالله باز هم چه میخواهی بگوهی؟ در جواب زن خود گفت: که من درست نمیدانم که همان روزیکه موضوع مهم را برای آن خر گفتم حالا در اشتباه استم که گپ مرا درست فهمیده و یا نی ؟ حالا نمیدانم که بگویم یا نگویم؟ خانمش گفت: عبدالله جان آخر چه گپ است بگو که من هم بدانم؟ گفت: او زن تو هم راست میگوهی آن گپ مهم را مه چم برایت بگویم و یا نگویم؟ اگر بگویم یقین کامل داشته و دارم که کشته میشوم ـ زنش گفت: در صورتیکه برای من نمی گوهی میتوانی که بیرون رفته به همان برادر و فادار ات بگوید. و اگر آن برادر عزیز ات نیافتی پس در آنصورت باز هم در دامنه های کوه و صحرا رفته و دل پر از درد خود را در آنجا خالی کرده و دو باره بیاید که دیگر در خانه بگویم یا نگویم نکنی که چون دیگر توان شنیدن آنرا ندارم ـ خلاصه اینکه : عبدالله سلمان در محلیک جنگل بزرگ نی زار مقابل یک کاریز بزرگ آب رفته و با خود گفت : ای عبدالله دلاک بچه یا امروز و یا فردا از دست پادشاه کشته میشوی حال تماماً گپ های دلت را در اینجا بزن تا دلت خالی شود ـ و شروع به فریاد زدن کرد و گفت ای مردم خبر دارید و یا ندارید سلطان اسکندر ذوالقرنین در فرق سر دو شاخ دارد . در همان لحظه از طرف مقابل اش یک قافله کاروان بطرف اش در حال آمدن بوده که از ترس جان فوراً در داخل همان کاریز بزرگ پائین شده و خود را در آنجا پنهان نمود که بعد از سپری شدن چندین دقیقه مالک کاروان بمنظور رفع تشنگی اشترانش در کنار چشمه کاریز آمده و چشم موصوف در بته های نی کنار کاریز افتاده که توسط چاقو دست داشته اش یکدانه نر را به اندازه تقریباً سی سانتی متر بریده و دو باره کاروانش را آماده و روانه شهر شد ـ خلاصه اینکه در عرض راه همان نی دست داشته خود را طوله ساخته که در جریان پف نمودن بقدرت خداوند بزرگ از بین طوله صدا می برآید که ای مردم خبر دارید یا ندارید که سلطان اسکندر ذوالقرنین در فرق سر خود دو شاخ دارد ـ این آوازه به گوش سلطان رسیده و در دل گفت که دلاک بچه آخر کار خود را کرد . فردا آنروز یک جلسه عمومی را در اطاق صالون بزرگ قصر شاهی اش بر گذار نموده و گفت: ای حاضرین جلسه امروز من میخواهم یک راز بزرگ را برای شما دوستان افشا کنم ـ در بین حاضرین تالار شخص لقمان حکیم نیز حضور داشتن موصوف از جایش بلند شده و گفت: ای سلطان عالم این راز چه باشد که تا بحال ما هم خبر نداشته ایم ؟ سلطان گفت: ای حکیم دانا این راز بزرگ را از سن کودکی ام تا بحال فقط و فقط پدرم و مادرم میدانیست و بس . که آن راز پنهانی ام حالا در بین مردم افشا شد ـ و آن اینکه در سرم دو دانه شاخ کوچک دارم. ==منبع== *هفت‌سلطان، قصه‌های عامیانه افغانستان. *بازگوکننده: سلام الدین حیدری یکی از شبهای قوس سال 1342 خورشیدی. سلام الدین حیدری معلم رسم مکتب صنایع و لیسه (دبیرستان) غازی ایوب خان واقع در شهر کابل بود. *تهیه‌کننده: عزیر الدین حیدری *برگرفته از: [http://www.herat.co.uk/golhay_mhrefat/askandar.htm وبگاه هرات] {| border="1" |- | [[داستان سلطان اسکندر ذوالقرنین]] || [[داستان دیگری از سلطان اسکندر ذوالقرنین]] |- | [[داستان سلطان سید احمد کبیر]] || [[داستان سلطان بایزید بسطامی]] |- | [[داستان دیگری از سلطان بایزید بسطامی]] || [[داستان سلطان ابراهیم ادهم]] |- |[[داستان دیگری از سلطان ابراهیم ادهم]] || [[داستان سلطان محمود غزنوی]] |- [[داستان سلطان شیخ ابوالحسن خرقانی]] |} داستان سلطان سید احمد کبیر 1591 3546 2006-11-15T10:40:33Z ماني 31 <[[هفت‌سلطان]] ==منبع== *هفت‌سلطان، قصه‌های عامیانه افغانستان. *بازگوکننده: عزیر الدین حیدری: در یکی از ختم های شبی یازدهم سال 1366 خورشیدی در منزل شخصی وی واقع در پرژه خوشحالخان مینه بعد از ادعا نماز خفتن جناب صوفی حمید الله آقا اضهار داشته و گفتند: برادران عزیز چندی قبل در کتاب گنجینه انبیا یک شخصیت بزرگ اسلامی را بنام سلطان سید احمد کبیر مطالعه نمودم که واقعاً داستان آن مبارک بسیار جالب بوده و حالا میخواهم تا همان شخصیت بزرگوار را بشما معرفی نمایم *برگرفته از: [http://www.herat.co.uk/golhay_mhrefat/askandar.htm وبگاه هرات] =='''حکایت سلطان سید احمد کبیر''' == میگویند: که در حدود چندین سال قبل از امروز دریکی از گوشه های قریه ولایت لوگر شخص نهایت مسلمان و قدرتمندی بنام ملک غلام سخی در یک قلعه بزرگ زندگی مینمود که در بین مردم از شهرت خاصی بر خورد دار بوده و تماماً مردم آن محل وی را دوست داشتنـد ـ در زندگی خویش صرف یک دختر بنام گلچهره داشته که آنهم در بین دختران قریه و ده از نگاه اخلاق ، زیبائی و رویه نیک همچنان صورت خدا دادش به اصطلاح سر خیل تمام دختران قریه بوده که تمام دختران محل گلچهره را برابر جان دوست میداشتندـ روزی از روز ها گلچهره به اتفاق دیگر دختران قریه اش چند رس از گوسفندان خویش را گرفته و طور دسته جمعی بمنظور چرانیدن گوسفند ها در سر زمین های پدرش مقابل قلعه خود رفت ـ تقریباً نزدیک های عصر بود که آنها میخواستند دو باره بطرف خانه های شان بر گردند که در همین اثنا از جمع گوسفندان یکی از رمه جدا شده و بطرف دامنه کوه حرکت نمود گلچهره متوجه شده و جهت آوردن آن دو باره به جمع رمه کوشش کرد اما موفق نمی شد ـ گلچهره بالای یکی از دوستان دختر خود صدا زده گفت: تو گوسفندان را به قلعه ببر و منم بعد از گرفتن این گوسفند به زودی بر میگردم . و خودش به عقب آن گوسفند دو ست داشتنی اش بطرف دامنه کوه بالا رفت ـ گلچهره به دنبال آن گوسفند بطرف دامنه کوه بالا میرفت و هر قدر کوشش میکرد آنرا گرفته نمی توانست . دفعتاً متوجه شد که گوسفنداش در داخل غار بزرگ کوه رفته و آنهم بمنظور گرفتن اش خدواند بزرگ را یاد نموده داخل غار شد در حالیکه آهسته آهسته پیش میرفت متوجه آواز جانسوزی که داخل غار بگوش میرسید شد ه که میگفت: خداوندا من کی میگذارم تا که همه دیوار های دوزخ تو را چپه نکنم ؟ و بنده گان تو برای زندگی کردن بوده و نی برای دوزخ رفتن همین حالا من رفته تمام دوزخ تانرا ویران میکنم ـ گلچهر که متوجه این حرف شده کمی ترس در دلش راه یافت و از جانب دیگر میگفت که صاحب این صدا هر کسی که است مسلمان واقعی بوده و بخود جرئت داده آهسته آهسته به تعغیب صدا پیش میرفت که در همان تاریکی غار کوه چشم وی بیک شخص نورانی افتاده که بقدرت خداوند بزرگ نور صورت آن مبارک در همان تاریکی دل کوه بمانند مهتاب شب چهارده میدرخشید که در بین زنجیر ها به اصطلاح چهار دست پای بسته ، و میگوید که خداوندا اگر من از قید زنجیر هایت خلاص شوم تمام دروازه های دوزخ را ویران میکنم که امت حضرت محمد رسول الله برای زندگی کردن در دوزخ آفریده نشده اند .ـ گلچهره با خود گفت: که خداوندا ! این چه اسرار و معجزه است که میبینم ؟ چند قدم پیش رفته بود به بسیار احترام در مقابل آن مبارک ایستاده شده و گفت: سلام علیکم پدر جان . آن مرد بزرگوار جوا ب داده و گفت: وعلیکم اسلام دختر گلم. تو اینجا چه میکنی و از کجا آمدی؟ گلچهره جواب داد و گفت: که پدر جان نام من گلچهره است و دختر غلام سخی مالک همین قریه می باشم.، و بخاطر بردن گوسفندم اینجا آمدم و پدر جان شما بگوید که آن ظالمان خدا نا ترس کی بوده که بحال شما رحم نکرده و در بین زنجیر ها شما را بسته نموده است و دلیل اش چیست؟ همین حالا من شما را از این بند آزاد میکنم .ـ آن مرد بزرگوار گفت: گلچهره جان واقعاً یک دختر خوب و مهربان استی و لیکن خلاص کردن من از این بند ها کاری ساده نبوده ، حالا گوسفند خود را از اینجا گرفته و برو که بالیت دیر میشود ـ تو این موضوع را به پدرت بگو که در آنصورت با چندین نفر از با قلم های آهن بر اینجا آمده و مرا از قید رها سازند تا اینکه من رفته دیوار های دوزخ را از بیخ ویران سازم ـ گلچهره گفت: که پدر جان، من از شما یک خواهش دارم که بگوید نام شما چیست و چطور شما را بسته اند ؟ آن مرد گفت: دختر گلم ساعت قبل من در همین جا نماز خواندم و در جریان وظیفه نمودن با خداوند بزرگ عرض و نیاز نموده گفتم: خدایا! دنیا را برای عشق و محبت آفریدی و در پهلوی آن دوزخ را بنا نهادی؟ دیدم لحظه بعد برایم الهام شده که ای ناز دانه من در اینجا یک اسرارس بوده که تو آنرا درک کرده نمی توانی . هر بنده من که گناه کند جایش دوزخ بوده و است . باز هم بحضور خداوند عرض نموده و گفتم: که خدوندا بنده های تو بخصوص امت حضرت محمد ص بهشت شما را قبول دارند و هم دوزخ تانرا و نخمی خواهند روانه دوزخ گردند من همین حالا رفته و دوزخ تانرا ویران میکنم . و اگر همه آنرا ویران نکنم من سلطان سید احمد کبیر نباشم . همان بود که پیش از آمدن تو در اینجا به امر خداوند بزرگ زنجیر پیچ شدم ـ دختر گلم قبلاً گفتی که من تو را کمک میکنم و چون کمک نمودن بمن کار یکنفر نیست و لیکن من شما را دعا میکنم که خداوند بزرگ و مهربان وجود تو را کیمیا و معجزه بسازد و هر کسی را که دعا نمای به امر خداوند سبحان مطابق خئاست دعایت مستجی می شود . حالا دختر گلم بخاطریکه بالای ناوقت نشود گوسفندات گرفته و از اینجا برو و فردا صبح به پدرت بگو که اینجا آمده و مرا از قید خلاص کند خلاصه اینکه گلچهره بعد از خداحافظی گوسفند خود را گرفته و از آنه غار کوه بیرون شده و بطرف قلعه خود حرکت کرد و زمانیکه در نزدیکی قلعه خویش رسیده عجیب و غریب اسرار خداوندی را مشاهده نمود که قلعه شان اصلاً عوض شده و با خود گفت: خداوندا ! من خوابم یا بیدار چه می بینم این تعمیر ها این، اینها خانه ها و بلاخره تمام چیز در ظرف دو ساعت عوض شده بود ـ و از طرف دیگر احساس گرسنگی میکرد بمنظور خریدن یک دانه نان به نانوائی رفته زمانیکه پول خود را برای شخص نانوا داد نانوا با دیدن سکه پول گلچهره و صدا باند گفت این سکه حالا ارزش ندارد و تو میخواهی آنرا بالایم بچلانی؟ در همین اثنا شخص حاکم در بالای اسپ خویش سوار بود و میخواست بجای برود متوجه شد که شخص نانوا بالایش صدا زده و گفت: جناب حاکم صاحب اینجا بیاید که من سکه های پول ناچل را پیدا نمودم . حاکم اسپ خود خود توقف داده و گفت: که گپ از چی قرار است ؟ نانوا گفت: که ای حاکم عادل در جیب این دختر از همین سکه های پول ناچل زیاد است و شما از نزدش پرسان کنید که آنرا از کجا دزدی کرده است ؟ حاکم شهر که به اصطلاح شخص عاقل و عادلی بوده و میخواست بکدام جای برود با شنیدن چنین موضوعی از بالای اسپ خود پائین شده و متوجه گلچهره شد که بقدرت خداوند بزرگ از سر و رویش نور می تابد .ـ حاکم پرسید نامت چیست و از کجا هستی و بکجا میخواهی بروی تا باشد ترا کمک کنم ؟ دخترک در پاسخ سوال حاکم گفت: نام من گلچهره و دختر غلام سخی ملک همین قریه می باشم ـ حاکم گفت: دخترم در این قریه کسی بنام ملک غلام سخی قریه دار نداریم . پس بگو خانه در کجاست ؟ گلچهره گفت: جناب حاکم صاحب همین قلعه مقابل چشم شما قلعه ما می باشد و لیکن نمی دانم که در ظرف کمتر از دو ساعت این دوکانها و سرای ها در پهلوی قلعه ما از کجا شده است ؟ من نمیدانم خواب میبینم یا که بیدارم؟ حاکم گفت: دختر گلم از مدت تقریباً سی سال به اینطرف میشود که من در اینجا حاکم بوده و استم همین قلعه بزرگ را که میگوی از من است این قلعه سالهای سال بدینطرف میشود که حکومتی و یا ولسوالی بوده و است . و لیکن حیف تو دختر جوان و مقبول که اعصابت را از دست داده ای ـ از شنیدن چنین گفته ای گلچهره بکلی ناراحت شده و با عصبانی شدن زیاد هر دو دست خود را در گوشها برده و با فریاد بلند گفت : که جناب حاکم من چه میشنوم اعصاب من بکلی درست است پس در اینصورت مرا کمک نماید . حاکم شهر بر علاوه ایکه شخص مسلمانی بود در عین حال آدم عاقل و با تجربه هم بود برای گلچهره اطمینان داده و گفت: تو پریشان نباشم دخترم مشکلت را حل می سازم و حالا بخاطریکه بدانی من راست میگویم بیا با من تا همان قلعه را برایت نشان بدم تا بهتر بدانی که در آن فعلا! من سکونت دارم ـ بهر صورت حاکم شهر از نگاه تجربه چند ساله که داشت بالای چند نفر از قریه داران خود دستور داده که با نواختن دل و سرنی همین لحظه به قریه های دیگر رفته و در ظرف کمتر از یک ساعت به تعداد چندین نفر از مردمان ریش سفید محل بطور عاجلدر حکومتی دعوت نماید . ـ ساعتی نگذشته بود که تعدادی از بزرگان و ریش سفیدان قریه جات اطراف بدستور حاکم حاضر شدن ـ شخص حاکم بعد از خوش آمد گوی به بزرگان قریه ریشته سخن چنین آغاز نمود : ای ریش سفیدان بزرگوار من که شما را بطور عاجل در اینجا دعوت نمودم صرف و صرف بخاطر یک مشکلی است در حالیکه بشما بهتر معلوم است که هزاران مشکل را مشکل گشاه بوده و هستم و لیکن امروز به یک مشکل عجیب و غریب مواجع شدم ـ یکی از ریش سفیدان که با شخص حاکم شناخت قبلی داشته بود گفت: حاکم صاحب، حالا بگوید که موضوع از چه قرار بوده تا بتوانیم طور دسته جمعی به حل آن بپردازیم ـ حاکم گفت:ای برادران همین همشیره که در مقابل چشمان تان قرار دارد میگوید که نام من گلچهره است و دختر غلام سخی قریه دار همین محل می باشم و همچنان همین قلعه بزرگ که حالا حکومتی است میگوید که خانه ماست . از جانب دیگر از مدت تقریباً یک ساعت به اینطرف میشود که من از نگاه سی سال تجربه حکومتی که دارم ای دختر را تحت غور و بررسی قرار دادم با اطمینان کامل گفته میتوان که نامبرده آدمیست بسیار عاقل، دانا ، هوشیار و خوش صحبت ولی من در قسمت مشکل وی راه خود را گم کردم حالا از شما بزرگان در حصه کمک میخواهم ـ و از جانب دیگر در مدت حاکمیت خویش شخصی بنام ملک غلام سخی نمی شناسم ـ در میان ریش سفیدان قریه شخصی بنام ماما عبدالرحیم قصه گوی یا افسانه گوی بود که اضافه تر از صد سال عمر داشته و تمام مردم ده و قریه موصوف را ماما رحیم جان گفته و احترام می نمودند. وی گفت: جناب حاکم، اگر اجازه باشد تا من از گلچهره یک سوال بکنم؟ حاکم گفت: چرا نی سوال تانرا بفرماید! ماما رحیم گلچهره را مخاطب قرار داده گفت : دخترم از سالهای سال بدینطرف است که نام مقبول گلچهره در ذهن من بوده و همچنان گوشهایم بنام تو آشناست و اگر امکان دارد اندکی از داستان زندگی ات برایم قصه کن تا اینکه یقین من بکلی حاصل شود که شما همان گلچهره استید یا خیر؟ از شنیدن سخنان امیدوار کننده ماما عبدالرحمن ، گلچهره لبخند شادی در لبان موج زد و گفت که : پدر جان حکایت من از اینقرار بوده حالا میخواهم آنرا بشما تعریف نمایم . گلچهره تمام واقعیکه بالایش گذشته یکایک برای ماما عبدالرحمن و حاضرین تعریف نمود . ماما عبدالرحمن با شنیدن داستان وی گفت: دخترم تو چرا تنها همان بره گک را دوست داشتی که بطرف دامنه کوه فرار کرده بود؟ گلچهره گفت: ماما جان در حدود دو ماه قبل از امروز در حالیکه همین بره بین پانزده روزه یا بیست روزه بود که تصادفاً در بین طبیله خانه پدرم یک گرگ درنده بمنظور شکار از طرف کوه داخل شده و به یک حمله شکم مادر همین بره گک را پاره پاره نموده ککه ساعت بعد جان داده و مرد و پس از آن این بره گک با صدای نالش به هر طرف میدوید گاهی پیش یک گوسفند و گاهی نزد گوسفند دیگر میرفت و با صدای جانسوزش مادرش را می طلبید . از اینکه من هم رنج بی مادری را کشیده بودم این حادثه سخت بالایم تاثیر گذاشت با همان عاطفه انسانی که داشتم او را در بغل میگرفتم از همان تاریخ به بعد مثل یک مادر او را نوازش و پرورش میدادم . و بعد اضافه نمود که داستان زندگی مرا شما بزرگان شنیدید . ماما عبدالرحمن با لبخند روی به حاکم کرده گفت : جناب حاکم! این دختر معصوم که در مقابل ما ایستاده است خود گلچهره می باشد که از آن افسانه ساختند که در حدود تقریباً هشتاد سال قبل از زبان مادر محرومم شنیده ام و در بین فامیل ما این افسانه خیلی مشهور و ورد زبانهاست و من حکایت گلچهره دختر ملک غلام سخی را از زبان پدرم اینطور شنیده ام ـ در زمانهای قدیم خیلی قدیم در همین قریه ما یک آدم بسیار مسلمان، مهربان و عادل بنام ملک غلام سخی در یک قلعه بزرگ زندگی مینمود که موصوف در زندگی اش یرف یک دختر بنام گلچهره داشته که آنهم در حسن و صورت ، اخلاق و همچنان روحیه نیک در بین قریه سر خیل تمام دخترا بود .ـ میگویند روزی از روز ها شخص گلچهره با شوق و علاقه خاصی که داشته با جمع دیگر دختران قریه گوسفندان خود را منظور چرانیدن در مقابل قلعه بزرگ خویش که فعلاً همین حکومتی است رفتند. زمانیکه میخواستند دو باره بطرف خانه برگردند که در همین موقع یکی از گوسفندان دوست داشتنی گلچهره خود را از بین رمه جدا نموده و بطرف همین دامنه کوه سیاه رفته و گوسفندان دیگر خود را به یکی از دستان خود تسلیم نموده و خود به عقب گوسفند رفته که تا امروز بر نگشته ـ ملک غلام سخی با امکانات که داشته بخاطر پیدا نمودن یگانه دختر نازنین اش هر قدر تپ و تلاش نموده موفق نشده. گاهی فکر مینموده دخترش را شاید در بین دامنه های کوه گرگ خورده باشد و گاهی هم بفکر مینومده که گلچهره را شاید بخاطر دشمنی کشته باشند و گاهی بفکر می افتد شاید کسی به او بخاطر زیبائی که داشت بی ناموسی کرده و آنرا کشته باشد و یا دزدیده باشند ـ خلاصه از نا پدید شدن گلچهره هفته ها ، ماه ها و سالها گذشت که بلاخره به اثر انتظاری زیاد و گریه نمودن صبح تا شام و گذشت سالها پدر گلچهره از دید چشمان باز مانده و آهسته آهسته کور شد .ـ میگویند در یکی از روز ها ملک غلام سخی تمتم مردمان ده و قریه را در همین قلعه بزرگ دعوت نموده که بعد از صرف نان چاشت حاضرین خطاب قرار داه و گفت: برادران و دوستان ، بشما مردم شریف ده بهتر معلوم بوده که تمام سرمایه زندگی ام در دنیا صرف یگانه دخترم گلچهره بوده و بس ! در حالیکه دیدن وی به قیامت خواهد ماند . دوستان و برادران عزیز بشما بهتر معلوم است که من از پدر در حدود شصت و شش جریب زمین های زراعتی در چهار طرف قلعه ام بین کاریز های آب بالا و :اریز آب پائین داشته و دارم. امروز که روز اول سال نو ما و شما بوده و چند سال پیش در همین روز دخترم گلچهره جان ناپدید شده و و جالبتر از همه اینکه امروز روز تولد یگانه دختر گم شده ام می باشد . به همین منظور من شما ریش سفیدان و بزرگان را در اینجا زحمت داده که همین زمین های شخصی ام را طور مساویانه با اندازه پنج بسوه بخاطر تحفه سال تولد دخترم و هم بخاطر خشنود شدنش تصمیم گرفتم خیرات نمایم ـ و در قدم دوم برادران: ما و شما میدانیم که مرگ حتمی بوده و به هیچ صورت از آن گریز کرده نمی توانیم یگانه وصیت من بشما مردمان شریف ده و قریه چنین است که: فعلاً مریض هم هستم زمانیکه من فوت می شوم مرا در صحن حویلی مقابل دروازه در آمد اطاق دخترم گلچهره دفن کنید و دیگر اینکه شما از بین خود یک حاکم عادل را در این قریه انتخاب کنید تا اینکه عدالت و برادری در بین تان برقرار باشد و جانب دیگر همین قلعه را برای همان حاکم بخاطر بود و باش خودش و فامیلش و همچنان بمنظور حکومتی بدهید و دیگر اینکه یگانه دوست دخترم مریم بوده و تمام وسایل خانه دخترم گلجهره را به وی بدهید تا باشد از اینکار دخترم خوشنود گردد ـ خلاصه اینکه ماما عبدالرحیم افسانه گو اضافه نموده و گفت: حالا برایم روشن شد که این دختر همان گلچهره می باشد ـ حاکم گفت: ای ماما رحیم همان طوری که میگویی برایم ثابت کن که این همان گلچهره است؟ ماما رحیم گفت : آن خواهر خوانده گلچهره که مریم نام داشته و پیشتر از آن نامبردم و خود گلچهره هم آنرا می شناسد برای تان میگویم که او با من چی نسبتی دارد. در همین اثنا گلچهره با بی طاقتی گفت که ماما عبدالرحیم جان مریم جان حالا کجاست ؟ ماما گفت: دختر گلم من تقریباً به اصطلاح هفت پشت بعد به همان خواهر خوانده نزدیک تو مریم جان میرسم ـ گلچهره گفت: که چطور؟ مانا در جواب گفت : پس گوش کن دخترم : من پسرش نی ، نواسه اش نی ، کواسه اش نی ، کون کاسه اش نی ، و لخک دروازه اش هم نبوده بلکه بیگانه در بیگانه به آن مریم جان خدا بیامرز میرسم . پس در آنصورت شما فکر نماید که از آن تاریخ بدینطرف چند صد سال گذشته است ؟ ماما رحیم اضافه نموده و گفت: جناب حاکم، همین قلعه بزرگ که حالا حکومتی شما بوده واقعاً خانه پدری بی بی گلچهره بوده و است از جانب دیگر قبری که فعلاً در صحن حویلی حکومتی شما قرار داشته و زیارت گاه عام و خاص مردم همین گذر است قبر پدری گلچهره جان می باشد ـ در حالیکه از فوت ملک غلام سخی و مریم چندین صد سال گذشته و حالا گلچهره هنوز به همان حال است این اسرار خداوندی می باشد ـ خلاصه اینکه ماما رحیم گفت: دختر گلم از اینکه چشم های زیبات به چشمان جناب مبارک حضرت سلطان سید احمد کبیر افتاده شما هم درجه ولایت را داشته و دارید و حالا بیاید که به اتفق هم در آن غار رفته و آنجناب را از قید و بند زنجیر ها خلاص نمایم . زمانیکه تعداد زیادی از مردمان ده و قریه بشمول حاکم بمنظور خلاص نمودن آنجناب از قید زنجیر ها برآمدن شخص حاکم گفت: که دختر گلم حالا بگو که آن مبارک در کجا و در کدام دامنه غار سیاه کوه قرار دارد تا رفته آنرا از قید خلاص نمایم و زمانیکه گلچهره میخواسته آنها را رهنمائی نماید که بقدرت خداوند فوراً زبان اش گنگ و گوشهایش کر شدـ خلاصه اینکه تا آخر عمر در همان قلعه پدری خود زندگی نموده و هر شخصی را که دعا می نمود به امر خداوند بزرگ مشکا اش حل میشد . و بی بی گلچهره تا آخر عمر شوهر نکرده و بعد از مرگش وی را در پهلوی خاک پدرش دفن نمودند که فعلاً آنجا زیارت گاه عام و خاص مردمان شهر بوده و است. {| border="1" |- | [[داستان سلطان اسکندر ذوالقرنین]] || [[داستان دیگری از سلطان اسکندر ذوالقرنین]] |- | [[داستان سلطان سید احمد کبیر]] || [[داستان سلطان بایزید بسطامی]] |- | [[داستان دیگری از سلطان بایزید بسطامی]] || [[داستان سلطان ابراهیم ادهم]] |- |[[داستان دیگری از سلطان ابراهیم ادهم]] || [[داستان سلطان محمود غزنوی]] |- [[داستان سلطان شیخ ابوالحسن خرقانی]] |} داستان سلطان بایزید بسطامی 1592 3548 2006-11-15T10:41:46Z ماني 31 <[[هفت‌سلطان]] ==منبع== *هفت‌سلطان، قصه‌های عامیانه افغانستان. *بازگوکننده: عزیر الدین حیدری: که از زبان جناب پدر کلان خود محروم حاجی غلام محی الدین سابق مدیر عمومی فنی و تهدابگذار مکتب لیسه عالی مسلکی صنایع کابل در سال 1344 شنیده است. *برگرفته از: [http://www.herat.co.uk/golhay_mhrefat/askandar.htm وبگاه هرات] =='''حکایت سلطان بایزید بسطامی''' == میگویند که پادشاه وقت آنقدر به وجود و شخصیت جناب حضرت بسطامی احترام و عقیده خاصی داشته که به اصطلاح گیلاس آب و یا لقمه نان را بدون موجودیت آنجناب نمی خورده و همیشه سلطان بایزید بسطامی ازین روحیه نیک شخص پادشاه و همچنان از بی صبری نفس خود بکلی به عذاب بوده خصوصاً در وقت نزدیک شدن غذا چاشت و یا شبـ روزی سلطان بایزید در عالم اسرار بحضور خداوند بزرگ به عرض و نیاز بود که در همین اثنا نفس آنجناب میگفت که یا بیزید در این کلبه درویشی بجز از وظیفه نمودن کدام کاری دیگری نداری؟ برو که برویم در قصر شاهی که همه و همه منتظر قدمهای تو بوده تا در آنجا شاد باشم زود باش وظیفه را ترک کن ای مرد ساده این کار ها چندان فایده ای ندارد ـ خلاصه اینکه اعصاب آن مبارک بی اندازه خراب شده و یک مشت محکم در بالای شکم خویش کوبید و گفت: ای نفس شیطان لعین من اینک وظیفه خود را ترک نموده خوش شدی از همین لحظهبه بعد اگر خوردن نان پادشاهی را بالایت حرام نساختم من بایزید نباشم ـ به همه حال سلطان با تغیر قیافه از کلبه درویشی خود بیرون برآمده و در ان محله که یک زن رقاصه و آواز خوان زندگی مینمود به عقب خانه اش رفته و دروازه کوچه آنرا تک تک زده که لحظه بعد زن رقاصه دروازه کوچه خود را با عجله و خوشی تمام باز کرده فکر می نمود که شاید کدام محفل عروسی و یا سب نشینی باشد ـ زمانیکه چشم رقاصه به چشمان جناب حضرت سلطان بایزید افتاد فوراً خود را در قدمهای آنجناب انداخته عرض نمود و گفت: یا سلطان بایزید من بد کرده ام دیگر رقاصه گری نمی کنم ، قربانت شوم مرا این بار ببخش ـ سلطان بایزید با هر دو دست خود از بازوان زن رقاصه محکم گرفته و آنرا از روی زمین بلند نموده گفت: ای زن رقاصه من بخاطر این به عقب دروازه خانه ات نیامدم که مانع کار های شخصی تو شوم . بلکه بخاطر این آمدم تا مرا کمک کنی و یقین کامل داشته و دارم که جز از تو کسی دیگری نیست که نشکل مرا حل کند ـ زن رقاصه عرض نموده گفت: یا جناب بزرگوار با دیدن شما چشمانم روشن شده و خودم و اولادهایم فدایت . هر فرمانیکه باشد آنرا به قیمت جانم برایتان انجام میدهم ـ سلطان بایزید گفت: ای زن پس در اینصورت حرف مرا دقیق گوش کن! این تسبح را که در دستم می بینی تحفه قیمتی شخص پادشاه بوده که برایم لطف نموده ف اینرا تو بگیر و من فردا بمنظور صرف نان چاشت نزد پادشاه میروم و تو آنجا آمده با داد و فریاد های بلند بگ که ای شاه همین شخصی که در پهلوی شما نشسته دیشب تا به صبح همرایم همبستر بوده زمانیکه پول خود را از نزدش مطالبه نمودم در عوض این تسبح را برایم گذاشت و رفت ـ با شنیدن چنین موضوعی زن رقاصه خود را در قدم های سلطان انداخته و گفت: ای سلطان بایزید چی میشنوم نمی دانم که خوابم یا بیدار من کور شوم که چنین کاری بد را بحق شما انجام دهم ـ سلطان بایزید گفت: ای زن من امروز به یک امیدی دم خانه تو آمدم که باید مرا کمک کنی و گر نی من از دست این نفس شیطانی لعین برباد میشوم ـ هر قدر که زن رقاصه گریه و زاری نمود که شاید سلطان بایزید از عزم خود منصرف شود ما نشد و بلاخره ناچار شده تسبح را از دست آن مبارک گرفته و بداخل خانه خود رفت ـ فردا صبح جناب سلطان غرض صرف نمودن نان در پهلوی شخص پادشاه نشسته بود که در همین اثنا از عقب دروازه قصر شاهی یک آواز گریه بگوش شخص پادشاه رسیده که میکوید انصاف و عدالت نیست خیر است که من رقاصه ام. پادشاه گفت: بروید ببینید که در عقب دروازه چه کسی گریه می نماید ـ لحظه بعد محافظین آمده و گفتند که در عقب دروازه یک زن رقاصه ایستاده و فریاد میزند و میگوید اصاف نیست ، عدالت نیست من عرض دارم که میخواهم آنرا به شخص پادشاه بگویم ـ پادشاه دستور داده گفت: : بروید آن زن را اینجا بیاورید !ـ خلاصه اینکه زن رقاصه با حالت گریه و زاری عرض نمود و گفت: ای پادشاه عادل من یک زن مقبول و بیوه هستم که بخاطر پیدا نمودن یک لقمه نان برای اولاد هایم در محفلهای عروسی و شب نشینی مردمان این شهر آواز خوانی و رقاصه گری مینمایم ـ چند شب قبل شخص بسیار با روسوخ و با عزتی بخانه من آمده و خواهش یک شب همبستر شدن را برای پیشنهاد نمود . از اینکه من هم پول نفقه اولادیم را نداشتم ناچار شده پیشنهاد موصوف را قبول نمودم و از سر شب تا به صبح چندین مرتبه از وجودم کام دل خود را حاصل نموده بعد از اینکه صبح از خواب بیدار شدیم برایش گفتم که مبلغ تعین شده را برایم بدهد . در پاسخ برایم گفت: که همین حالا پول ندارم فردا صبح برایت میاورم . پادشاه گفت: که این آدم بد قول و صاحب رسوخ که بوده که آن قابل مجازات میباشد ؟ زن آواز خوان گفت: این آدم بد قول در نزدیک شما نشسته است ـ پادشاه در چهار طرف خود نگاه نمود دید که کسی جز سلطان بایزید نیست از آنجائیکه میدانست که سلطان بایزدید اهل این کار نیست گفت: ای زن در اینجا کسی نیست ؟ زن رقاصه عرض نموده گفت: ای پادشاه عادل همان شخصی که در پهلوی شما نشسته و از طرف روز به اصطلاح پیش شما و مردم ملنگ بوده و از طرف شب پلنگ است ـ پادشاه گفت: در پهلویم جناب مبارک حضرت سلطان بایزید می باشد . زن گفت: بلی من همین شخص را میگویم که از سر شب تا به صبح مرا در بغل خود گرفته و چندین مرتبه کام دل اش را حاصل نمود ـ شخص سلطان با اعصابانیت گفت: ای زن بد کاره زود بگو که تو چه سندی داری در غیر آن همین حالا تو را خواهم کشت ؟ زن رقاصه همان تسبح قیمتی آن مبارک را از جیب خود کشیده و بدست شخص پادشاه داده گفت: که اینست سند من ـ زمانیکه چشم پادشاه به تسبح خودش افتاد سخت متاثیر شده و فوراً بطرف شخص سلطان بایزید نگاه کرده گفت: یا سلطان بایزید موضوع از چه قرار است ؟ آنجناب هیچ چیزی نگفته بانهم پادشاه سوال خود را تکرار نموده و گفت: ای سلطان بایزید من شما را میگویم سوال مرا جواب ندادی تا بدانم که گپ از چه قرار است؟ بانهم جناب بایزید بطرف پائین نگاه نموده و چیزی نگفت. در همین اثنا شخصی پادشاه سخت اعصبانی شده و بالای موظفین امر نموده و گفت: این مرد فزیبکار را از همین جا با مشت و لگد زده و از زینه های قصر بیرون اندازید . و به مقدار هفت کیلو استخوان مرده جانوران حمیل یا حلقه ساخته در گردنش آویزان نماید و توسط اشخاص جاچی و همچنان طبل و دول در بین شهر و بازار بده بگردانید و این چهره پیر روحانی را بمردم معرفی نماید تا اینکه تمام مردم شهر و اطراف بدانند که اینست شخصیت جناب سلطان بایزید که از روز ملنگ و شب پلنگ می باشد ـ بهر صورت هرکسی به نوبت خویش آن مبارک را لت و کوب نموده واز زینه های قصر پائین انداخته و هر ضربه که آن مبارک از دست سپاه پادشاه میخورد آنجناب با نفس خود میگفت: که دو لقمه نان پادشاه را میخوری حالا خوردن نان را بالایت حرام ساختم و یانی؟ خلاصه اینکه دستور شاه را اجرا نمودند و هر کسی به خیر خویش ایشان را لگد میزد . در حالیکه از گوشه های دهن آنجناب خون جاری بود روی خود را بطرف آسمان بالا نموده و گفت: خداوندا خوب شد که من از دست نفس لعین خود خلاص شدم و حالا دیگر این حمیل و یا طوق خجالتی را تا به وقت مرگ از گردنم دور نمی سازم ـ در همین اثنا از حضور حضرت پرورده گار عالم بالایش الهام شد که یا بایزید استخوانها خمیل گردن خود را میفروشی ؟ در حالیکه آنجناب سخت مجروح بوده و از جانب دیگر قدرت و توان صحبت نمودن را هم نداشته بود هیچ جواب نداد. لحظه بعد باز هم از طرف خداوند بزرگ بالیش الهام شد که یا سلطان بایزید جواب نگفتی حمیل استخوانهای گردن خود را میفروشی که من خوب خریدار هستم ؟ در حالیکه از یک طرف آن مبارک از دست نفس لعین خویش سخت عذاب را کشیده و از جانب دیگر سخت جلالی شده و بطرف بالا نگاه نموده و گفت: خداوندا تو استخوانهای حمیل و یا طوق گردن مرا خریده نمی توانی ؟ دو باره بالایش الهام شده که ای بایزید تو نمی دانی که شهنشاه و سلطان هردو جهانم هستم؟ بهر قیمتی که حمیل استخوانها گردن خود را می فروشی من خریدارم و آنرا زا گردنت بکشم ؟ در همین موقع جناب بایزید گفت: خداوندا قیمت استخوانهای حمیل گردنم صرف و صرف عقه نمودن تمام گناه های امت حضرت محمد رسول الله بوده و بس ـ بالایش الهام شده که یا بایزید یک قسمت از گناه های امت محمد خود را بخشیدم. حمیل گردن خود را بشکن! آن مبارک گفت: که خداوندا قبول ندارم تا اینکه تمام گناه های امت حضرت محمد ص را نبخشید از حانب پروده گار عالم بالایش الهام شد که ای سلطان بایزید من قادر هستم که همه را معاف نمایم اما همرایت وعهده میدهم که یکی از امت حضرت محمد ص در دوزخ نباشد . و لیکن در این کار اسراری بوده و است که جز از من کسی آنرا نمیداند. همین قدر صبر کن که در روز محشر من قاضی شوم و حضرت محمد ص شفایتگرـ حالا بخاطر کشیدن استخوانهای حمیل گردنت من سه قسمت از گناه های امت محمد مصطفی پیغمبر برحق خود را بخشیدم دور کن این حمیل استخوان را از گردنت !ـ خلاصه اینکه آنجناب حمیل گردن خود را دور نموده که بقدرت خداوند بزرگ آثاری و علایمی از ضربه خوردگی در وجود مبارک شان باقی نماند . در همین موقع متوجه شده که شخص پادشاه با هزاران نفر دیگر بشمول همان زن رقاصه با اصطلاح سرلوچ و پای لوچ آمدن و مستقیماً خود را روی قدمهای جناب حضرت بایزید انداخته و معذرت خواستند ـ جناب سلطان بطرف زن رقاصه نگاه نموده و گفت: ای زن آواز خوان تو چرا این راز مرا فاش کردی من از تو خواهش نموده بودم چرا این کار را کردی؟ و میخواهی که از دست این نفس لعین خود باز هم در عذاب باشم ؟ زن رقاصه گفت: قربانت شوم یا حضرت بایزید من در همان ابتدا این مطلب را میگفتم ترسیدم که پادشاه مرا بکشد دیگر طاقت کرده نمی توانستم و مجبور شده واقیعت را برای شخص سلطان گفتم ـ آنجناب روی بطرف شاه کرده گفت: ای پادشاه من در همینجا خوش بودم و هستم جائی دیگری نمی روم همه حاضرین در گریه و زاری شدن و گفتند یا مبارک شما ما را عفو نکردید که با ما نمی روید ؟ خلاصه اینکه آنجناب گفتند : در آنصورت من همراه شما میروم که هیچ وقت در قسمت صرف نمودن نان مزاحم من نشوید و من در همان کلبه درویشی خوش استم ـ بهر صورت شخص پادشاه قبول نموده و به اتفاق در همان کلبه درویشی خویش رفتند و از طرف دیگر شخص پادشاه چندین دانه سکه طلا را به زن رقاصه بخشید تا دست از آواز خوانی و رقاصه گری بردارد و توبه نموده در خدمت جناب سلطان بایزید قرار گیرد. {| border="1" |- | [[داستان سلطان اسکندر ذوالقرنین]] || [[داستان دیگری از سلطان اسکندر ذوالقرنین]] |- | [[داستان سلطان سید احمد کبیر]] || [[داستان سلطان بایزید بسطامی]] |- | [[داستان دیگری از سلطان بایزید بسطامی]] || [[داستان سلطان ابراهیم ادهم]] |- |[[داستان دیگری از سلطان ابراهیم ادهم]] || [[داستان سلطان محمود غزنوی]] |- [[داستان سلطان شیخ ابوالحسن خرقانی]] |} داستان دیگری از سلطان بایزید بسطامی 1593 3551 2006-11-15T10:43:30Z ماني 31 <[[هفت‌سلطان]] ==منبع== *هفت‌سلطان، قصه‌های عامیانه افغانستان. *بازگوکننده: عزیر الدین حیدری: که آن را در سال 1348 از زبان محروم غلام ربانی جان ساحل دکاندار کلاه دوزی منطقه بازار دهمزنگ شنیده بوده و آنرا نقل گونه بازگو می نماید. *برگرفته از: [http://www.herat.co.uk/golhay_mhrefat/askandar.htm وبگاه هرات] =='''حکایت دوم سلطان بایزید بسطامی''' == گویند روزی شخصی بحضور سلطان بایزید صاحب آمده و گفت: که قربانت شوم یا سلطان این تسبیح که در دست داشته و دارم به تعداد یکهزار دانه دارد و خواهش می نمایم تا مرا رهنمائی نماید که روزانه چند مرتبه خداوند بزرگ را یاد نمایم؟ جناب مبارک با یزید صاحب گفت: که روزانه به تعداد پنج مرتبه خداوند را یاد کن. آن مرد باز هم سوال نمود که قربانت شوم من میگویم که خداوند بزرگ را روزانه چند هزار مرتبه یاد نمایم شما میگوید که پنج مرتبه؟ جناب بای یزید صاحب گفت اگر بالایت پنج مرتبه اضافی می نماید روزانه سه مراتب خداوند بزرگ را یاد بکن ـ آن مرد پیش خود گفت: که اصلاً جناب مبارک متوجه گپ من نشده باز هم عرض نمود: شما حرف مرا هسچ متوجه نشده در حالیکه در دستم تسبح یکهزار دانه است که من میخواهم روزانه چندین هزار مرتبه خداوند بزرگ را یاد نمایم و شما میگوید که سه مراتب ؟ سلطان بایزید فرمود: اگر روزانه سه مرتبه هم بتو مشکل است پس در آنصورت یک مرتبه در روز خدواند متعال را یاد کن ـ آن مرد گفت: قربانت شوم ببین که من چه میگویم و شما مرا چگونه رهنمائی مینماید؟ در همین موقع حضرت بسطامی صاحب سخت جلالی شده و گفت: ای مرد ریا کار پس حالا بزبان بای یزید بگو که یا الله ! زمانیکه آنمرد ریا کار بزبان آن مبارک یا الله میگوید بقدرت خداوند متعال دفعتاً جان بحق داده خاکستر گردید و محو گشت ـ حکایت دیگری از سلطان بایزید بسطامی میگویند روز از روزها حضرت امام جعفر علیه الرحمه در کلبه درویشی و فقیرانه شان مصروف مطالعه نمودن بودند که بعد از یک مدت کتاب خود را بسته نموده و بیکی از شاگردان خود که آنهم جناب سلطان بایزید بسطامی بود دستور داده و گفتند که یا بایزید: تو کتاب دیگر مرا بدستم بده ؟ سلطان بایزید عرض نموده گفت: قربانت شوم کتاب دیگر تان در کجاست؟ جناب امام جعفر صاحب گفت: در طاق دیگر است . بایزید بسطامی گفت در کدام طاق؟ با شنیدن چنین جوابی عصاب آن مبارک خراب شده و گفت: یا بایزید بسطامی از مدت هفت سال بدینطرف می شود که تو در این کلبه فقیرانه من خدمت میکنی و حالا میگوئی که در کدام طاق است ؟ در جواب آن مبارک بایزید بسطامی گفتند که قربانت شوم : شما راست میگوید که از مدت هفت سال بدینطرف من در اینجا بخدمت شما مصروف بوده و هستم و لیکن من در طول همین مدت بجز از طاق ابرو جناب مبارک دیگر طاقی را اصلاً نگاه نکردم. با شنیدن این سخن در حالت امام جعفر صادق تغیری رخ داده و روی به بسطامی کرده و گفتند یا بایزید پیش بیا !ـ زمانیکه آنجناب پیش آمدند برایش گفت: که دهان خود را باز کن؟ میگویند زمانیکه جناب سلطان بایزید دهان خود را باز نمو در همین موقع جناب امام جعفر صادق علیه رحمه از عمیق دل در دهان آنحضرت کوف نموده که میگویند به امر خداوند بزرگ یک نوری در داخل سینه اش هویدا گردید که بعداً آن مبارک در سراسر بلاک های اسلامی شهرت پیدا نمود. {| border="1" |- | [[داستان سلطان اسکندر ذوالقرنین]] || [[داستان دیگری از سلطان اسکندر ذوالقرنین]] |- | [[داستان سلطان سید احمد کبیر]] || [[داستان سلطان بایزید بسطامی]] |- | [[داستان دیگری از سلطان بایزید بسطامی]] || [[داستان سلطان ابراهیم ادهم]] |- |[[داستان دیگری از سلطان ابراهیم ادهم]] || [[داستان سلطان محمود غزنوی]] |- [[داستان سلطان شیخ ابوالحسن خرقانی]] |} داستان سلطان ابراهیم ادهم 1594 3552 2006-11-15T10:43:56Z ماني 31 <[[هفت‌سلطان]] ==منبع== *هفت‌سلطان، قصه‌های عامیانه افغانستان. *بازگوکننده: عزیر الدین حیدری: که در ماه ثور 1366 خورشیدی به هنگام ختم قرآن در شب یازدهم در خانه خود این داستان را از صوفی سید حمیدالله آقا شنیده و او خود در مورد آن در کتاب گنجینه انبیا و اولیا کرام مطالعه کرده بوده. *برگرفته از: [http://www.herat.co.uk/golhay_mhrefat/askandar.htm وبگاه هرات] =='''داستان سلطان ابراهیم ادهم'''== میگویند که در یکی از شبها جناب سلطان ابراهیم ادهم در قصر پادشاهی اش در حالت ستایش خداوند بوده که در این جریان آن مبارک در بالای بام قصر اش آوازی گرپ گرپ پای شنیده که پس از عبادت بیرون شده و بطرف بام نگاه نمود که دو نفر مرد سفید پوشی ایستاده اند. ، و به هر طرف نگاه میکنند . ابراهیم ادهم بالای شان صدا زده و گفت: که ای احمق ها شما در این وقت در بالای بام قصر چه میکنید؟ آنها در جوابش گفتند: که ما شتر های خود را گم کرده ایم و در بالای بام آمدیم که شاید اینجا آمده باشند ـ سلطان ابراهیم ادهم عصبانی شده و گفت: که ای احمقان چطور شده می تواند که شتر های شما بالای بام بیایند این امکان شدنی است؟ آنها گفتن: که ما احمق نبوده و نیستیم آیا خواندن نماز و عبادت شما در قصر شاهی و در بالای قالین های رنگارنگ مورتان امکان داشته و دارد؟ پادشاه از صحبت های مردان سفید پوش قهر شده دستور داد که تا هر دو آنها را از بالای بام پائین نموده و بخاطر بی احترامی در مقابل شخص شاه مجازات شوند ـ زمانیکه موضفین و یا حاضر باشها وی در بالای بام رفتند متوجه شدن که اثری هم از آن دو مرد سفید پوش در آنجا نیست. که بعد از آن پادشاه تصمیم گرفت تا از پادشاهی دست کشیده و رو به فقر آورد ـ روایت دیگری از سلطان ابراهیم ادهم میگویند که جناب ابراهیم ادهم بر علاویکه یک پادشاه عادل ، ملت پرور و معارف دوست بود و علاقه ای فراوان به شکار حیوانات داشت .در یکی از روز ها که هوای صید نمودن آهو در سرش زده بود توسط اسپ دل خواه خود از قصر شاهی بیرون شده و خارج از شهر رفته که بعد از سپری شدن یک ساعت کمی خسته شده و در یک جائی مخصوص خود را پنهان نموده و میخواست که تا پیدا شدن شکار کمی نان و آب میل کند لحضه ای نگذشته بود که متوجه شد که یک آهو نسبتاً بزرگ آهسته آهسته بطرف اش میآید ، با دیدن چنین شکار خوب کمی خوشحال شده و فوراً تیر را از پهلوی خود گرفته و در خانه کمان گذاشت که تا آن آهو بیچاره را شکار کند ـ خلاصه اینکه آهو در مسافت چند متری اش رسیده که ابراهیم ادهم خواست در همان لحظه تیری را از کمان رها کند که بقدرت خداوند بزرگ آهو به گپ آمده و با زبان حال گفت: ای سلطان ابراهیم خداوند بزرگ تو را به همین خاطر قدرت داده که مرا بکشی؟ ای سلطان ابراهیم بطرف پستانهایم نگاه کن که من شیردار هستم و سه چوچه خود را در یک بلندی در غار کوه رها نمودم و به امید یک لقمه نان من در پیش شما آمدم حالا خود اختیار داری که مرا شکار میکنی و یا لینکه شکمم را سیر میکنی تا که در پستانهایم شیر پیدا کرده و چوچه های گرسنه خود را شیر دهم؟ جناب ابراهیم ادهم از گفتار آهو حیران شده تمامآ غذا هائیکه با خود داشت پیش روی آهو گذاشته و خودش دوباره بطرف قصر پادشاهی اش حرکت کرد و بعد از همان تاریخ پادشاهی را ترک نموده و راه فقر و بیچاره گی را در پیش گرفت ـ ==روایت دیگری از سلطان ابراهیم ادهم== میگویند سلطان ابراهیم یک شاه عادل ، مهربان و مات دوست بود و گاهی اوقات جهت باز دید از رعیت و بمنظور بررسی مشکلات شان خود را تغیر قیافه داده و بشهر گشت گذار می نمود ـ روزی از روز ها با تغیر قیافه گذر آن مبارک در یکی از کوچ ها تنگ آن شهر افتاده که در بین همین کوچه یک پسر تقریباً پنج ساله که بجز از یک پیراهن کوته ژولیده در تن در جای نشسته گاهی میگیرید و گاهی میخندند و خاکهای زمین را با دستان کوچکش گرفته و در فرق سر خود می پاشد. دیدن چنین منظره ای برای ابراهیم ادهم جالب واقع شده و چند دقیقه توقف نمود و محو تماشا آن صحنه شد ـ بهر صورت ابراهیم ادهم کمی حیران ماند و با خود میگفت که خداوندا! این چی اسرار است که من از این پسر خورد سال می بینم، گاهی گریه و گاهی هم با خود میخندند؟ و پس از آن تصمیم گرفت که پیش آن پسر برود و جویا احوال آن گردد . از اسپ پیاده شد و نزد پسرک رفت . در همان موقع پسرک دو باره به گریه افتاد و ابراهیم ادهم از وی پرسان کرد که جرا گاهی گریه و گاهی هم خنده میکنی؟ آن کودک پنج سال دستی به رویش کشیدو با چشمان پر اشک به طرف ابراهیم ادهم نگاه کرد و گفت: ای سلطان ابراهیم ادهم خنده من بخاطر این است که روح من و تو در عالم اسرار باهم نزدیک بوده و خود در دلت میگفتی که من همین پسر خورد سال را سلام بگویم یا نگویم؟ سلطان ابراهیم ادهم در چهار اطرافش نظری انداخت و متوجه شد که در این کوچه تنگ بجز از خودش آن پسرک کسی دیگری نیست گفت پسر جان: تو از کجا دانستی که من ابراهیم ادهم هستم؟ یکبار دیگر آن کودک به خنده افتاد و قاه قاه خندید و گفت ای شاه! من بخاطر همین خنده می نمایم که میگوی چطور مرا شناختی . این یک اسرار خداوندی است که من میدانم و تو نی ـ ابراهیم ادهم گفت: ای پسر پس چرا گریه میکنی؟ آن پسرک جواب داده گفت: که ای ابراهیم ادهم من گریه نمودن را از مادرم یادگرفته ام ـ سلطان ابراهیم گفت: چرا از مادرت یاد گرفتی؟ آن پسرک جواب داده گفت : هر وقتیکه مادرم بخاطر غذا پختن در زیر دیگدان آتش مینماید در قدمه اول چوب های خوردو بالای شان چوب های بزرگ را گذاشته و آتش می نماید زمانیکه چوب های خورد در گرفت بعداً چوبهای بزرگ در میگیرند. حالا ترس من از این بوده که خدا ناخواسته از دست ما خورد ها بزرگان نسوزند و گریه من به این خاطر است ـ جناب ابراهیم ادهم سوال نموده و گفت: ای پسر! پس تو چرا اینقدر خاک در بالای سرت می پاشی؟ در جوابش آن پسرک گفت: ای سلطان! من بخاطری این خاک ها را در فرق سرم می پاشم که من لیاقت آنرا نداشته و ندارم که بالای آن پای گذاشته و راه بروم. از همین خاطر است که آنرا در فرق سرم میگذارم ـ خلاصه اینکه میگویند که این پسر خردسال جناب حضرت امام مالک صاحب بوده {| border="1" |- | [[داستان سلطان اسکندر ذوالقرنین]] || [[داستان دیگری از سلطان اسکندر ذوالقرنین]] |- | [[داستان سلطان سید احمد کبیر]] || [[داستان سلطان بایزید بسطامی]] |- | [[داستان دیگری از سلطان بایزید بسطامی]] || [[داستان سلطان ابراهیم ادهم]] |- |[[داستان دیگری از سلطان ابراهیم ادهم]] || [[داستان سلطان محمود غزنوی]] |- [[داستان سلطان شیخ ابوالحسن خرقانی]] |} داستان دیگری از سلطان ابراهیم ادهم 1595 3538 2006-11-11T13:22:07Z 217.218.49.244 /* '''داستان دوم سلطان ابراهیم ادهم''' */ <[[هفت‌سلطان]] ==منبع== *هفت‌سلطان، قصه‌های عامیانه افغانستان. *بازگوکننده: عزیر الدین حیدری: این روایت را شبی از زبان صوفی سید حمیدالله آقا شنیده بوده. *برگرفته از: [http://www.herat.co.uk/golhay_mhrefat/askandar.htm وبگاه هرات] =='''داستان دوم سلطان ابراهیم ادهم'''== میگویند که روزی جناب سلطان ابراهیم ادهم بخاطر شکار نمودن به خارج از شهر رفته بود که بعد از ساعت ها سرگردانی و نیافتن شکار بکلی خسته شده و در پائین یک تپه سر سبز نشسته و از اینکه زیاد گرسنه شده بود یکدانه مرغ بریان شده را که با خود داشت میخواست تا آنرا صرف نماید که در همان هنگام یک زاغ نسبتاً بزرگ پیدا شده و مرغ بریان شده آنجناب را در پنجه های قوی خود گرفته و دو باره بطرف هوا پرواز کرد ـ سلطان ابراهیم ادهم فوراً تیر و کمان خود را گرفته تا آنرا صید نماید ، متوجه شد که همان زاغ مورد نظرش به بسیار سرعت به عقب همان تپه رفت.ـ سلطان ابراهیم با تیر و کمان دست داشته اش از جای بلند شد و گفت: ای زاغ اگر مرغ بریان را در وجودت زهر نکنم من شکارچی نیستم ـ خلاصه اینکه در بالای همان تپه بلند به بسیار سرعت بالا شده و متوجه گردید که در عقب تپه شخصی با دست و پای بسته بروی زمین افتاده و همان زاغ با نول خود از گوشت های مرغ کنده و در دهانش میگذارد ـ ابراهیم ادهم با دیدن چنین صحنه ای بکلی هوش از سرش بدر شد و آهسته آهسته پیش رفته که با دیدن اش زاغ خوشحال شده و با آواز بلند اش قاه قاه گفته و بطرف هوا پرواز نمود و رفت ـ. زمانیکه ابراهیم ادهم متوجه می شود که یکتن از سوداگران مشهور شهر بنام عبدالله با دست و پای بسته شده در آنجا افتاده تعجب کرد و گفت: ای عبدالله سوداگر من چه می بینم تو را کی به این حال انداخته؟ در حالیکه دستان و پاهای سوداگر را از بند باز می نمود، عبدالله سوداگر گفتکه: یا سلطان! عمر تان دراز باد ، من یک کاروان بزرگ پر از مواد خوراکه از کشور همسایه با خودم آوردم زمانیکه در همی جا رسیدم متوجه شدم که آنطرف تپه چندین تن دزد پیدا شده و تمام اموال مرا بسرقت بردند و میخواستند که مرا بکشند ؛ من بسیار گریه و زاری نموده گفتم که مرا نکشید و اموال مرا ببرید ـ از جمله همان چند دزد یکی شان گفت: حالا که زاری میکند و میگوید که مرا نکشید فرق نمیکند موصوف را بسته نموده و در همین جا رها میکنیم و اگر عمر نداشت خودبخود از دست گرمی هوا و یا شکار جانوران درنده هلاک میگردد ـ خلاصه اینکه از مدت یک هفته بدینطرف من در اینجا افتاده هستم که به لطف خداوند بزرگ همین زاغ روازنه از هر طرف یک لقمه نان در پنجه های خود آورده و در روی سینه ام گذاشته و با نول خود تکه تکه در دهانم میگذارد و همچنان بالای خود را تر نموده و بالایم تکان دانه تا از حرارت آفتاب تلف نگردم این است داستان بسته شدنم در همین داشت و دامنه کوه ای پادشاه عادل ـ خلاصه اینکه شلطان ابراهیم ادهم با دیدن و شنیدن چنین اسرار ی قلمدان را گرفته در روی کاغذ خطاب و پسران اش و وزیر دربارش نوشت : آورنده پرزه هذا عبدالله سوداگر بوده که دزدان در حق موصوف ظلم نموده و تمام اموال اش را برده اند در حالیکه وی دزدان را در خاطر دارد و بخاطر گرفتاری شان از همین لحظه به بعد به حیث سپه سالار شهر تعین شده و همرایش همکار نماید ـ و از طرف دیگر شخص عادلی را بصفت پادشاه خود تعین کرده تا که در سراسر سر زمین ما عدالت تامین نماید دیگر در عقب من نگردید که مرا نخواهیم یافت ـ خلاصه اینکه بعد از نوشتن نامه عبدالله را مخاطب قرار داده و گفت: ای عبدالله زود باش لباس که در تن دار بکش و لباسهای مرا پوشیده و این نامه را گرفته بطرف شهر حرکت کن و مستقیماً پیش وزیر دربار رفته و این نامه را برایش میدهی ـ عبدالله سودا گر لباسهای ابراهیم ادهم را پوشیده و نامه را گرفته به سمت شهر حرکت و با رسیدن به شهر بسوی ارگ شاهی حرکت کرده و نامه را به وزیر داد پسران و فامیل اش بعد از اطلاع احوال ابراهیم ادهم به گریه و زاری افتاده اما سودی نبخشید و تمام ملت آن سر زمین بمدت چهل روز سیاه پوش و غمگین بودند و سلطان ابراهیم ادهم برنگشت ـ خلاصه اینکه از غیبت ابراهیم ادهم روزه، هفته ها و ماه ها سپری شد و هیجکس از وی خبری نداشت تا اینکه روز از روز ها شخصی برای پسران آن جناب احوال برد که سلطان ابراهیم ادهم را بچشمان خود دیدم که از طرف روز در بغل یک سنگ کنار دریا نشسته و میگوید که نیکی کن و به دریا انداز و از طرف شب در هر گوشه و کنار دشت و کوه استراحت مینماید ـ بعد از شنیدن این پیغام دوستان و طرفداران ابراهیم ادهم به پای برهنه به عقب پادشاه گم گشته خود با رهنمائی همان شخص در لب همان دریا رفتند و تعجب دیدند که سلطان ابراهیم با ناخن های رسیده ، ریش انبوه ، موی های ژولیده و لباسهای پاره پاره شده در کنار سنگی بزرگ نشسته و با تار و سوزن دست داشته پارگی های لباسش را پینه میکند و میگوید نیکی کن و به دریا انداز ـ با دیدن چنین صحنه پسران و وزیران دربار در پای هایش خود انداخته و التماس میکردند و میگفتند چرا خود را به این روز انداخته اید بیاید بر گردید شهر ای سلطان عادل ـ سلطان ابراهیم بعد از مشاهده پسرانش و همران که در حال گریستن بودند شد و گفت : ای عزیزان من به همرا شما میروم اما به یک شرط؟ همه خوش شده و بیک زبان گفتند ای پادشاه عادل و دانا هر شرط ایکه داشته باشید مایان آنرا از دل و جان قبول داریم و بگوید که شرط شما چیست ؟ سلطان ابراهیم ادهم سوزن دست داشته را در آب دریا انداخت و گفت: که حالا سوزن مرا اگر شما از بین دریا کشیده من در آنصورت حاضرم که با شما بیایم ـ آنها گفتند ما قادر نیستیم که آن سوزن ازدریا پیدا کنیم ـ سلطان ابراهیم گفت هیچ امکان ندارد که سوزن را بیابید؟ آنها به یک صدا گفتند نی هرگز ـ پس از سلطان ابراهیم روی بطرف دریا کرد و گفت : ای ماهی های دریا سوزن مرا از بین آب بکشید ! لحظه ای نگذشته بود که یکی از ماهی های دریا در بین دیگران سوزن را در دهن و سر از اب بیرون کشید و دیگرماهی ها از خوشحالی گاهی سر از آب میکشیدن و گاهی در آب فرو میرفتند ـ سلطان ابراهیم دوباره بالای ماهی ها صدا نمود و گفت: این سوزن از من نبوده حالا بروید سوزن سلطان ابراهیم ادهم را بیرون بکشید ـ لحظه ای نگذشته بود که یک ماهی کوچک که از چشمان هم کور بود یک دانه سوزن را از آب کشید و بطرف آن سلطان در لب دریا حرکت نمود. سلطان ابراهیم خود را خم نموده و سوزن را از دهن ماهی گرفت و گفت تشکر . همین سوزن از من است ـ بعداً سلطان ابراهیم سر بطرف پسران کرده و گفت: آیا آن پادشاهی بهتر بوده یا این پادشاهی که حالا من دارم؟ همه با یک صدا گفتند یا سلطان ابراهیم ادهم این سلطنت شما بار ها و بار بهتر از آن سلطنت است ـ سلطان ابراهیم ادهم فرمود حالا بروید و خود از بین تان یک پادشاه عادل که بدرد مردم بخورد انتخاب کنید و مرا در حالم رها کنید. {| border="1" |- | [[داستان سلطان سید احمد کبیر]] || [[داستان سلطان بایزید بسطامی]] |- | [[داستان دیگری از سلطان بایزید بسطامی]] || [[داستان سلطان ابراهیم ادهم]] |- |[[داستان دیگری از سلطان ابراهیم ادهم]] || [[داستان سلطان محمود غزنوی]] |- [[داستان سلطان شیخ ابوالحسن خرقانی]] |} داستان سلطان محمود غزنوی 1596 3547 2006-11-15T10:41:24Z ماني 31 <[[هفت‌سلطان]] ==منبع== *هفت‌سلطان، قصه‌های عامیانه افغانستان. *بازگوکننده: عزیر الدین حیدری: که اینداستان را از مدیر غلام محمد غزنوی شنیده. آقای غزنوی در همسایگی او در پرژه خوشحال خان زندگی می کرده و بیش از چهل سال در ولایت غزنی بحیث مدیر سرمیاشت آنجا ایفا وظیفه نموده است. غلام محمد غزنوی این داستان را از پدرش و او نیز از پدرش شنیده بوده. *برگرفته از: [http://www.herat.co.uk/golhay_mhrefat/askandar.htm وبگاه هرات] =='''داستان سلطان محمود غزنوی'''== میگویند سلطان محمود غزنوی بر علاوه ای که یک پادشاه عادل ، و علم پرور بود در عین حال بسیار شوق و علاقه خاصی به شکار نمودن حیوانات داشت. که در یکی از روز های تابستانی هوای شکار بسرش زده و با تعدادی از شکار چیان خود بطرف دامنه های کوه و صحرا رفتند ـ سلطان محمود شکار چیان را مخاطب قرار داده و گفت: برادران امروز ما و شما در اینجا به قصد شکار آهوآهو آمده ایم ، مگر به یک شرط! حاضرین گفتند یا سلطان ما شرط را قبول داریم مگر بگوید چی شرط؟ سلطان محمود گفت: شرط من از این قرار است که اگر امروز آهو از پیش هر شخص شکار چی فرار کرد همان شخص مجبور و مکلف است تا با تنهائی خود عقب همان آهو گریخته رفته و آنرا شکار نماید و اینجا بیاورد ـ همه شکارچیان با یک صدا گفتند که ما قبول داریم ای سلطان عالم ـ خلاصه اینکه نظر بفرمان شاه هر کدام از شکار چیان در جای های معینه خود قرار گرفتند . چندی نگذشته بود که یک آهو نسبتاً بزرگ از عقب یک تپه هویدا گردید . و شکارچیان از هر زاویه ای بمنظور صیدش کوشش شایانی مینمودند ـ که در قضا همان آهو مورد نظر از کنار شاه محمود فرار نموده و تیر سلطان در جائی دیگری اصابت نمود در حالیکه دیگر شکار چیان میخواستند تا به دنبای آن آهو فراری بروند سلطان محمود مانع شده و گفت که : دوستان یکی حق ندارد بجز شخص خودم دیگر کسی وی را دنبال کند چون چند لحظه پیش ما و شما بین خود شرط گذاشته بودیم . و حالا خودم آنرا تا صید نکنم به شهر نخواهم آمد ـ بهر صورت سلطان محمود اسپ خود را سوار شده و به سرعت زیاد به عقب آهو شتافت که بعد از سپری شدن مدتی آهو از نظرش غایب شد و سلطان از اینرو بسیار پریشان شده در حالیکه زبان اسپش از تشنگی بیرون برآمده بود که ناگاه چشم وی در فاصله چند صد متری دور تر از آن تپه بیک دریا افتاد بعد از دین دریا بسیار خوش شده و با خود گفت باید اول رفت و اسپ خود را سیر آب کنم و بعداً به دنبال شکار آهو بروم . زمانیکه سلطان در کنار دریا رسید و از بالای اسپ خود پائین شد تا اسپش را سیراب کند که ناکهان چشم اش بیک شخص سیاه پوشی افتاد که در کنار دریا در پهلوی سنگ بزرگی نشسته و از روی زمین دانه های ریگ را برداشته و با قلم دست داشته اش چیزی روی دانه های ریگ مینویسد و دو باره در بین آب دریا می اندازد ـ سلطان محمود پیش رفته و گفت : در این کاریکه شما میکنید ینعی روی ریگ چیزی می نویسید و دو باره در دریا می افگنید چی رازی نهفته است ؟ آن مرد سیاه پوش نگاهی بطرف سلطان انداخته و گفت: ای سلطان محمود من شخص قلم زنی می باشم و تو وقتم را ضایع نساز چون من کار های زیاد دارم چون در این عالم وظیفه من همین است تا نوشته کنم که قسمت پسر فلانی بدختر فلانی می باشد و یا از دختر فلانی به پسر فلانی ـ سلطان محمود گفت: ای قلم زن نصیب دختر یکدانه و نازدانه من بکدام بچه شاه روی زمین خواهد بود ؟ شخص قلم زن از روی زمین یک تیکر را گرفته و در روی آن چیزی نوشت و آنرا دوباره در بین آب انداخت. سلطان گفت: در آن شما چه نوشته کردی و آنرا در اب انداختی؟ قلم زن گفت: من در روی همان تیکر نوشته کردم که نصیب دختر سلطان به غلام حبشی اش یاس خاص باش؟ سلطان محمود سخت عصبی شده و گفت: ای آدم سیاه پوش احمق چه گفتی؟ گپ خودت را تکرار کن که به عوض آن آهو روده های تو را میکشم یا نی؟ در همان لحظه شخص سیاه پوش بقدرت خداوند بزرگ از نظر سلطان غیب شده و هر قدریکه شخص سلطان محمود به اطراف اش نگاه کرد آثار و علایمی از آن تیکر ها و یا شخص سیاه پوش در آن محل نبود ـ خلاصه اینکه سلطان محمود از شنیدن نام ایاس خاص سخت ناراحت شده و با یک عالم پریشانی و قهر و غضبی بطرف قصر شاهی اش شتافته در حالیکه همه صیادان دیگر منتظر آوردن شکار آهو بودند راساً در چوکی قدرت خود نشسته و به جلاد خود دستور داد که تا همین لحظه شخص ایاس خاص را پیدا نموده و سرش را از بدنش جدا نماید ـ در حالیکه تمام حاضرین دربار از دستور کشتن عاجل غلامش عاجز مانده بودند ، که در همین موقع وزیرش وارد اطاق صالون دربار شده و متوجه گردید که تمام حاضرین دربار در جا های شان سکوت را اختیار کردند ـ شخص وزیر بحضور سلطان تعظیم نموده و گفت که ای پادشاه عادل : ما همه منتظر آوردن شکار آهو توسط شما بودیم و لیکن شما با یک حالت دگرگون داخل قصر شدید که با دیدن چنین منظره ای بکلی من و حاضرین حیران شده و من حالا از شما می پرسم چی بالای تان گذشته ـ سلطان محمود تمام داستانیکه بالیش گذشته بود یکایک به شخص وزیر تعریف نمود که در مقابل آن وزیر دانشمندش چنین ابراز نموده و گفت: ای پادشاه عالم یک آدم احمق چنین گپی زده و رفت در آنصورت گناه غلام سیاه حبشی تان ایاس خاص چی است؟ سلطان محمود گفت: ای وزیر دیگر من با شنیدن چنین موضوعی از دیدن آن غلام حبشی بکلی متنفر شدم و حالا بغیر از کشتن اش دیگر چاره ای ندارم و نخواهم داشت ـ وزیر گفت: که قربانت گردم یا پادشاه عادل یک نظری داشته و دارم اگر اجازه باشد به عرض تان برسانم؟ تا جائیکه من در جریان امور تان بوده و استم در جمع تمام غلامان شما، یگانه شخصیکه زیادتر بشما وفادار بوده و است همین غلام سیاه حبشی شما ایاس خاص بوده پس در آنصورت بدون موجب و یا مرتکب گناه چرا شما قصد اعدام اش را نموده اید و اینکار آینده خوبی بین اعضای دربار و مردم رعیت نخواهد داشت ـ سلطان محمود گفت: ای وزیر من این مطالب را از تو بهتر میدانم اما چاره چیست ؟ شخص وزیر در جوابش گفت: ای پادشاه عادل به نظر من شما آن غلام حبشی را نزد تان بخواهید و بگوید که برایم مهر و امضا آفتاب را بیاور در آنصورت من تو را از قید غلامی خود آزاد مینمایم و بغیر از تو کسی دیگری قادر به انجام دادن این کار نیست ـ پادشاه صاحب ببینید که از یکطرف مهر و امضا آفتاب نا ممکن بوده و از جانب دیگر خود بخود این غلام سیاه حبشی شهر شما را رها نموده و در سر زمین دیگری فرار کرده و میرود . و از جانب دیگر خون ناحق آن بیگناه ریخته نمی شود ـ سلطان محمود از نظر نیک وزیر دانشمند خود ابراز خوشی و قدردانی نموده ولحظه بعد موظفین غلام سیاه حبشی را بمنظور کشتن وارد دربار نمودند . غلام حبشی با دیدن سلطان خود را در قدمهایش انداخته و گفت: ای پادشاه عادل چه امر و هدایت داشته و دارید تا آنرا با قیمت جان برایتان انجام دهم ؟ سلطان محمود گفت: ای غلام سیاه حبشی ایاس خاص من امروز یک خواب بسیار خراب دیدم که در قسمت تدبیراش مشکلی داشته و دارم که غیر از تو کسی دیگری چاره و علاج کرده نمی تواند ـ بهر صورت ، سلطان محمود قلم دان را طلب نموده و در پوست آهو نوشت که ای غلام حبشی اگر تو در اینجا برایم مهر و امضای آفتاب را بیاوری من تو را برای همیشه از غلامی خود آزاد می نمایم ، و اگر نافرمانی کرده در هر قسمت از سر زمین قلمرو من که دیده شوی در همان جا دستور میدهم که تو بکشند و در آخر نامه سلطان محمود مهر و امضا نموده بدست غلام حبشی خود ایاس خاص داد ـ غلام حبشی پس از گرفتند نامه از دست سلطان بار ها نامه را بوسیده و خواست که از قصر شاهی برای همیشه بیرون شود که سلطان بالای خزانه دار خود فرمان داد تا بخاطر خرج و خوراک موصوف چندین دانه سکه طلا هم برایش بدهند ـ خلاصه اینکه بعد از سپری شدن چندین شبانه روز در بیابان های گرم و سوزان و خار مغولان نمی دانست که کجا برود و چی بکند تا اینکه از شدت گرمی از قدرت راه رفتن باز ماند و به زمین افتاد. سرش زا بطرف اسمان بالا کرده و گفت: خداوندا! من بکلی عاجز ماندم و نافرمانی شاه را هم نکرده ام حالا بخاطر گرفتن مهر و امضای آفتاب من بیچاره در کجا روم. الهی در این حصه با کمک کن ـ خداوندا ! بشما بهتر معلوم بوده و است که من بخاطری نجات دادن حلقه غلامی تا همین لحظه نافرمانی شخص پادشاه را نکردم و در این دشت سوزان جز تو کسی دیگری شاید حالم نیست با گفتن چنین جمله ای از دست تشنگی در همان محل در روی زمین از حال رفت و ضعف کرد ـ دیری نگذشته بود که یک شخص ریش سفید نورانی با جامعه سفید در حالیکه ظرف پر از آب سرد بدستش داشت بالای سر غلام حبشی ایستاد و با دستش بروی ایاس آب پاشید که لحظه ای بعد وی بهوش آمده هر دو دستان خود را در زیر ظرف پر از آب گرفته و آن مرد سفید پوش در بالای دستانش آب انداخت. خلاصه آنقدر آب نوشید تا که سیرآب و سر حال آمد ـو زیر لب خود گفت: ای دل نادان این مرد کی باشد که برایم در این دشت سوزان آب سرد آورده که گویا همین لحظه از سرد خانه گرفته باشد شخص ایاس خود را تکان داده و دست در دامن آن پیر بزرگ انداخته و سخت محکم گرفته و با گریه های پر سوز خود گفت: ای پدر بزرگوار تا جایکه چشم من کار میکند بجز از دشت و صحرای سوزان حتی کوهی هم معلوم نمی شود پس شما را به خداوند قسم بگوید که کی هستید؟ آن مرد ریش سفید گفت: من حضرت خضر زنده می باشم و تو در این دشت و بیابان خداوند را صمیم دل یاد نمودی حالا بگو که چه مشکلی داری تا آنرا برایت حل نمایم؟ غلام حبشی فوراً نامه سلطان را از جیب خود کشیده و گفت: یا خضر مبارک مرا شاه این نامه را داده که تا مهر و امضا آفتاب را بگیرم در آنصورت مرا از قید غلامی آزاد می نماید وگرنه مرا خواهد کشت ـ حضرت خضر مبارک گفت: ار ایاس چشمان خود را پت کن پای خود را در پشت پایم بگذار و هر وقتیکه گفتم چشمان خود را باز کن ـ غلام حبشی تمام فرامین حضرت خضر را عملی کرد و لحظه ای نگذشته بود که جناب خضر مبارک گفت: یا ایاس چشمان خود را باز کن. زمانیکه چشمان خود را باز نمود خود را در کنار یک چشمه آب دیده و گفت: سبحان الله اینجا کجاست که تمام سنگ های کنار چشمه همه و همه از انواع مختلف جواهر است؟ جناب حضرت خضر گفت: یا ایاس اینجا چشمه کیمیا است که تا حال بجز از خودت پای کسی دیگری در اینجا گذاشته نشده است . همانطوریکه تو را رهنمائی میکنم آنرا عملی بساز، در قدم اول در این چشمه نایاب غسل کن و دوم تا اندازه قدرت و توان خود از این دانه های جواهر جمع نموده و با خود بگیرو سوم شب را در همین جا سپری نموده و صبح صادق که آفتاب از عقب کوه های جواهرات طلوع نمود فوراً نامه سلطان محمود را در مقابل نورش برای لحظه ای گرفته و بعد از انجام همین سه دستور با صدا بلند بگو یا حضرت خضر زنده بسر وقتم برسید. و من هر کجائیکه باشم دوباره پیشت میرسم. {| border="1" |- | [[داستان سلطان اسکندر ذوالقرنین]] || [[داستان دیگری از سلطان اسکندر ذوالقرنین]] |- | [[داستان سلطان سید احمد کبیر]] || [[داستان سلطان بایزید بسطامی]] |- | [[داستان دیگری از سلطان بایزید بسطامی]] || [[داستان سلطان ابراهیم ادهم]] |- |[[داستان دیگری از سلطان ابراهیم ادهم]] || [[داستان سلطان محمود غزنوی]] |- [[داستان سلطان شیخ ابوالحسن خرقانی]] |} سوره دل 1597 3006 2006-09-28T14:34:08Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} گفتارهای بزرگان ذن 1598 3156 2006-09-29T16:17:29Z روزبه 73 {{به گفتاورد منتقل شود}} در برابر هم قرار دادن آنچه دوست داری و آنچه دوست نداری، اینست بیماری ذهن. <br/>سِنگ تْسان اين دنيا مانند آينه است. ميداني چرا؟ لبخند بزن و دوستانت هم به تو لبخند ميزنند. <br/>ذن گفته ای از ژاپن مانع خود همان راه است. <br/>يک ذن گفته همه چيزهای مشروط ناپايدارند چراغی باش برای خود. <br/>واپسين گفته بودا ذن گونه ای هيجان نيست، بلکه تمرکز بر روی رَويه معمولی روزمره ماست. <br/>شونريو سوزوکی ما با تجربه کردن چيزی ياد نميگيريم بلکه با ظرفيتمان برای تجربه کردن <br/>بودا کژپنداری بنيادين آدمی اين پندار است که من اينجايم و تو آنجا. <br/>ياسوتانی روشی ترجمه از: مانی پارسا Transwiki 1599 1995 2006-06-20T08:11:47Z 134.155.87.42 initiating transwiki process #REDIRECT[[Project:Transwiki]] ویکی‌نبشته:Transwiki 1600 2008 2006-06-22T21:05:46Z ماني 31 This is the <strike>english</strike> Persian Wikisource's transwiki log. For instructions and details, please see [[m:Transwiki|Transwiki]] on the Meta-Wiki. Note that users often transwiki articles without knowledge of the correct procedure, so that many transwikied pages may not be on this list; see the [{{fullurl:Special:Prefixindex|from=Transwiki:&namespace=0}} list of transwiki: pages]. == Incomplete transwiki moves == === Pages moved to Wikisource === == Completed transwiki moves == === Pages moved to Wikisource === == Transwiki log on other language Wikisources == The table below is intended to help editors find the language they're looking for when they transwiki pages. {| class="prettytable" |- | [[:en:Project:Transwiki|English]] [[en:Project:Transwiki]] |- |- | [[:de:Project:Transwiki|de (German)]] [[de:Project:Transwiki]] |- | [[:es:Project:Transwiki|es (Spanish)]] [[es:Project:Transwiki]] |- | [[:pl:Project:Transwiki|pl (Polish)]] [[pl:Project:Transwiki]] |- | [[:ro:Project:Transwiki|ro (Romanian)]] [[ro:Project:Transwiki]] |} بدیع‌الزمان سعید نورسی 1614 3050 2006-09-28T15:13:33Z روزبه 73 {{بدون متن}} کلیات رساله نور 1615 3049 2006-09-28T15:13:26Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} نوشتارها 1616 3014 2006-09-28T14:45:30Z روزبه 73 {{بدون متن}} وصیت نامه دکتر علی شریعتی 1617 3015 2006-09-28T14:45:40Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} بحث کاربر:ماني 1618 2791 2006-09-16T16:38:02Z 213.217.61.29 /*نامه عمر به یزدگرد سوم*/ ==صفحه‌های بن‌بست== لطفا برای کمک به بایگانی و شمارش صفحه‌ها بالای نوشتارها به موضوع اصلی پیوند داخلی بدهید. برای مثال [[درخت آسوری]] را ببینید. سپاس از همت شما. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۱۱:۰۰, ۱ ژوئیه ۲۰۰۶ (UTC) :به روی چشم. پاینده باشید دوست گرامی. --[[کاربر:ماني|ماني]] ۱۴:۰۳, ۴ ژوئیه ۲۰۰۶ (UTC) ==نامه عمر به یزدگرد سوم== سلام. من سید هستم. آیا در صحت این نامه ها اطمینان هست. تا جایی که یادم هست چند ماه پیش یکی از این نامه ها را یکی نفر عینا در ویکی پدیا گذاشت و بعد رامین به اینجا انتقالش داد. اینها را هم ببین البته منابع معتبری نیست. اما من در صفحه نامه هم منبع معتبری ندیدم.[http://www.bazgasht.net/archives/2005/10/10/90/] و [http://noqte.com/blogs/blog.php?code=132] مدیاویکی:Cite article link 1619 2045 2006-07-01T11:04:24Z Kaveh 1 یادکرد این نوشتار یادکرد این نوشتار مدیاویکی:Nstab-project 1620 2046 2006-07-01T11:16:32Z Kaveh 1 صفحه پروژه صفحه پروژه تصویر:Wiki.png 1621 edit=sysop:move=sysop 2048 2006-07-01T11:21:46Z Kaveh 1 [[تصویر:Wiki.png]] محافظت شد [edit=sysop:move=sysop] مدیاویکی:Common.css 1622 2051 2006-07-01T18:47:49Z MediaWiki default /** CSS placed here will be applied to all skins */ مدیاویکی:Accesskey-watch 1623 2052 2006-07-01T18:47:49Z MediaWiki default w مدیاویکی:Accountcreated 1624 2053 2006-07-01T18:47:49Z MediaWiki default Account created مدیاویکی:Accountcreatedtext 1625 2054 2006-07-01T18:47:49Z MediaWiki default The user account for $1 has been created. مدیاویکی:Autoredircomment 1626 2059 2006-07-01T18:47:49Z MediaWiki default Redirecting to [[$1]] مدیاویکی:Blockededitsource 1627 2060 2006-07-01T18:47:49Z MediaWiki default The text of '''your edits''' to '''$1''' is shown below: مدیاویکی:Blockedoriginalsource 1628 2061 2006-07-01T18:47:49Z MediaWiki default The source of '''$1''' is shown below: مدیاویکی:Boteditletter 1629 2062 2006-07-01T18:47:49Z MediaWiki default b مدیاویکی:Cannotundelete 1630 2063 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Undelete failed; someone else may have undeleted the page first. مدیاویکی:Catseparator 1631 2064 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default | مدیاویکی:Clearwatchlist 1632 2065 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Clear watchlist مدیاویکی:Confirmemail needlogin 1633 2068 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default You need to $1 to confirm your email address. مدیاویکی:Displaytitle 1634 2071 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default (Link to this page as [[$1]]) مدیاویکی:Editinginterface 1635 2072 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default '''Warning:''' You are editing a page which is used to provide interface text for the software. Changes to this page will affect the appearance of the user interface for other users. مدیاویکی:Editold 1636 2073 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default ویرایش مدیاویکی:Export-submit 1637 2076 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Export مدیاویکی:Feed-invalid 1638 2078 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Invalid subscription feed type. مدیاویکی:Filewasdeleted 1639 2079 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default A file of this name has been previously uploaded and subsequently deleted. You should check the $1 before proceeding to upload it again. مدیاویکی:Group 1640 2081 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Group: مدیاویکی:Group-all 1641 2082 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default (all) مدیاویکی:Group-bot 1642 2083 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Bots مدیاویکی:Group-bot-member 1643 2084 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Bot مدیاویکی:Group-bureaucrat 1644 2085 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Bureaucrats مدیاویکی:Group-bureaucrat-member 1645 2086 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Bureaucrat مدیاویکی:Group-steward 1646 2087 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Stewards مدیاویکی:Group-steward-member 1647 2088 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Steward مدیاویکی:Group-sysop 1648 2089 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Sysops مدیاویکی:Group-sysop-member 1649 2090 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Sysop مدیاویکی:Grouppage-bot 1650 2091 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default {{ns:project}}:Bots مدیاویکی:Grouppage-bureaucrat 1651 2092 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default {{ns:project}}:Bureaucrats مدیاویکی:Grouppage-sysop 1652 2093 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default {{ns:project}}:Administrators مدیاویکی:History-feed-description 1653 2094 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Revision history for this page on the wiki مدیاویکی:History-feed-empty 1654 2095 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default The requested page doesn't exist. It may have been deleted from the wiki, or renamed. Try [[Special:Search|searching on the wiki]] for relevant new pages. مدیاویکی:History-feed-item-nocomment 1655 2096 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default $1 at $2 مدیاویکی:History-feed-title 1656 2097 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Revision history مدیاویکی:Import-interwiki-history 1657 2099 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Copy all history versions for this page مدیاویکی:Import-interwiki-submit 1658 2100 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Import مدیاویکی:Import-interwiki-text 1659 2101 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Select a wiki and page title to import. Revision dates and editors' names will be preserved. All transwiki import actions are logged at the [[Special:Log/import|import log]]. مدیاویکی:Import-logentry-interwiki 1660 2102 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default transwikied $1 مدیاویکی:Import-logentry-interwiki-detail 1661 2103 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default $1 revision(s) from $2 مدیاویکی:Import-logentry-upload 1662 3433 2006-10-25T17:54:07Z MediaWiki default 86 imported [[$1]] by file upload مدیاویکی:Import-logentry-upload-detail 1663 2105 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default $1 revision(s) مدیاویکی:Import-revision-count 1664 2707 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default $1 {{PLURAL:$1|revision|revisions}} مدیاویکی:Importbadinterwiki 1665 2107 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Bad interwiki link مدیاویکی:Importcantopen 1666 2108 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Couldn't open import file مدیاویکی:Importlogpage 1667 2109 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Import log مدیاویکی:Importlogpagetext 1668 2110 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Administrative imports of pages with edit history from other wikis. مدیاویکی:Importnopages 1669 2111 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default No pages to import. مدیاویکی:Importstart 1670 2112 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Importing pages... مدیاویکی:Importunknownsource 1671 2113 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Unknown import source type مدیاویکی:Licenses 1672 2114 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default - مدیاویکی:Loginlanguagelabel 1673 2115 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Language: $1 مدیاویکی:Loginlanguagelinks 1674 2116 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default * Deutsch|de * English|en * Esperanto|eo * Français|fr * Español|es * Italiano|it * Nederlands|nl مدیاویکی:Metadata help 1675 2121 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default Metadata (see [[{{ns:project}}:Metadata]] for an explanation): مدیاویکی:Nmembers 1676 2124 2006-07-01T18:47:50Z MediaWiki default $1 {{PLURAL:$1|member|members}} مدیاویکی:Noexactmatch 1677 2126 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default صفحه‌ی با دقیقاً این عنوان وجود ندارد، تلاش برای جستجوی کل متن. مدیاویکی:Nouserspecified 1678 2128 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default You have to specify a username. مدیاویکی:Oldrevisionnavigation 1679 2130 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Revision as of $1; $5<br />$3 | $2 | $4 مدیاویکی:Perfcachedts 1680 2133 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default The following data is cached, and was last updated $1. مدیاویکی:Prefs-watchlist 1681 2136 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Watchlist مدیاویکی:Prefs-watchlist-days 1682 2137 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Number of days to show in watchlist: مدیاویکی:Prefs-watchlist-edits 1683 2138 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Number of edits to show in expanded watchlist: مدیاویکی:Projectpage 1684 2139 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default نمایش فوق صفحه مدیاویکی:Protectedinterface 1685 2141 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default This page provides interface text for the software, and is locked to prevent abuse. مدیاویکی:Randomredirect 1686 2142 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Random redirect مدیاویکی:Rcshowhideanons 1687 2224 2006-07-11T23:52:50Z Kaveh 1 کاربران ناشناس $1 کاربران ناشناس $1 مدیاویکی:Rcshowhidebots 1688 2225 2006-07-11T23:53:11Z Kaveh 1 ربات‌ها $1 ربات‌ها $1 مدیاویکی:Rcshowhideliu 1689 2226 2006-07-11T23:53:48Z Kaveh 1 کاربران ثبت‌نام‌کرده $1 کاربران ثبت‌نام‌کرده $1 مدیاویکی:Rcshowhidemine 1690 2227 2006-07-11T23:54:09Z Kaveh 1 ویرایش‌های من $1 ویرایش‌های من $1 مدیاویکی:Rcshowhideminor 1691 2228 2006-07-11T23:54:26Z Kaveh 1 ویرایش‌های جزئی $1 ویرایش‌های جزئی $1 مدیاویکی:Rcshowhidepatr 1692 2229 2006-07-11T23:54:45Z Kaveh 1 ویرایش‌های گشتی $1 ویرایش‌های گشتی $1 مدیاویکی:Rightslog 1693 2149 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default User rights log مدیاویکی:Rightslogentry 1694 2150 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default changed group membership for $1 from $2 to $3 مدیاویکی:Rightsnone 1695 2151 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default (none) مدیاویکی:Session fail preview html 1696 2152 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default <strong>Sorry! We could not process your edit due to a loss of session data.</strong> ''Because this wiki has raw HTML enabled, the preview is hidden as a precaution against JavaScript attacks.'' <strong>If this is a legitimate edit attempt, please try again. If it still doesn't work, try logging out and logging back in.</strong> مدیاویکی:Sp-contributions-newbies-sub 1697 2153 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default For newbies مدیاویکی:Sp-contributions-newer 1698 2154 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Newer $1 مدیاویکی:Sp-contributions-newest 1699 2155 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Newest مدیاویکی:Sp-contributions-older 1700 2156 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Older $1 مدیاویکی:Sp-contributions-oldest 1701 2157 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Oldest مدیاویکی:Sp-newimages-showfrom 1702 2158 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Show new images starting from $1 مدیاویکی:Tog-extendwatchlist 1703 2161 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Expand watchlist to show all applicable changes مدیاویکی:Tog-watchlisthidebots 1704 2162 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Hide bot edits from the watchlist مدیاویکی:Tog-watchlisthideown 1705 2163 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Hide my edits from the watchlist مدیاویکی:Unblocked 1706 2166 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default [[User:$1|$1]] has been unblocked مدیاویکی:Uncategorizedimages 1707 2167 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Uncategorized images مدیاویکی:Undeletecomment 1708 2169 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Comment: مدیاویکی:Undeletedfiles 1709 2170 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default $1 file(s) restored مدیاویکی:Undeletedpage 1710 2171 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default <big>'''$1 has been restored'''</big> Consult the [[Special:Log/delete|deletion log]] for a record of recent deletions and restorations. مدیاویکی:Undeletedrevisions-files 1711 2172 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default $1 revisions and $2 file(s) restored مدیاویکی:Undeleteextrahelp 1712 2173 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default To restore the entire page, leave all checkboxes deselected and click '''''Restore'''''. To perform a selective restoration, check the boxes corresponding to the revisions to be restored, and click '''''Restore'''''. Clicking '''''Reset''''' will clear the comment field and all checkboxes. مدیاویکی:Undeletereset 1713 2174 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Reset مدیاویکی:Unusedtemplates 1714 2175 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Unused templates مدیاویکی:Unusedtemplatestext 1715 2176 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default This page lists all pages in the template namespace which are not included in another page. Remember to check for other links to the templates before deleting them. مدیاویکی:Unusedtemplateswlh 1716 2177 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default other links مدیاویکی:Uploadnewversion-linktext 1717 2178 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Upload a new version of this file مدیاویکی:Viewsourcefor 1718 2179 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default for $1 مدیاویکی:Watchlistanontext 1719 2180 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Please $1 to view or edit items on your watchlist. مدیاویکی:Watchlistclearbutton 1720 2181 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Clear watchlist مدیاویکی:Watchlistcleardone 1721 3475 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default 86 Your watchlist has been cleared. {{PLURAL:$1|$1 item was|$1 items were}} removed. مدیاویکی:Watchlistcleartext 1722 2183 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Are you sure you wish to remove them? مدیاویکی:Watchlistcount 1723 3476 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default 86 '''You have {{PLURAL:$1|$1 item|$1 items}} on your watchlist, including talk pages.''' مدیاویکی:Watchlistfor 1724 2185 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default (for '''$1''') مدیاویکی:Wldone 1725 2187 2006-07-01T18:47:51Z MediaWiki default Done. کاربر:Jon Harald Søby 1726 2190 2006-07-02T15:02:42Z Jon Harald Søby 55 I am '''[[m:User:Jon Harald Søby|Jon Harald Søby]]'''. You can contact me [[m:User talk:Jon Harald Søby|on Meta]].&nbsp;&nbsp; [[ang:User:Jon Harald Søby]] [[ar:User:Jon Harald Søby]] [[az:User:Jon Harald Søby]] [[bg:User:Jon Harald Søby]] [[bs:User:Jon Harald Søby]] [[ca:User:Jon Harald Søby]] [[cs:User:Jon Harald Søby]] [[cy:User:Jon Harald Søby]] [[da:User:Jon Harald Søby]] [[de:User:Jon Harald Søby]] [[el:User:Jon Harald Søby]] [[en:User:Jon Harald Søby]] [[es:User:Jon Harald Søby]] [[et:User:Jon Harald Søby]] [[fa:User:Jon Harald Søby]] [[fi:User:Jon Harald Søby]] [[fo:User:Jon Harald Søby]] [[fr:User:Jon Harald Søby]] [[gl:User:Jon Harald Søby]] [[he:User:Jon Harald Søby]] [[hr:User:Jon Harald Søby]] [[ht:User:Jon Harald Søby]] [[hu:User:Jon Harald Søby]] [[id:User:Jon Harald Søby]] [[is:User:Jon Harald Søby]] [[it:User:Jon Harald Søby]] [[ja:User:Jon Harald Søby]] [[kn:User:Jon Harald Søby]] [[ko:User:Jon Harald Søby]] [[la:User:Jon Harald Søby]] [[lt:User:Jon Harald Søby]] [[ml:User:Jon Harald Søby]] [[nl:User:Jon Harald Søby]] [[no:User:Jon Harald Søby]] [[pl:User:Jon Harald Søby]] [[pt:User:Jon Harald Søby]] [[ro:User:Jon Harald Søby]] [[ru:User:Jon Harald Søby]] [[sk:User:Jon Harald Søby]] [[sl:User:Jon Harald Søby]] [[sr:User:Jon Harald Søby]] [[sv:User:Jon Harald Søby]] [[te:User:Jon Harald Søby]] [[th:User:Jon Harald Søby]] [[tr:User:Jon Harald Søby]] [[uk:User:Jon Harald Søby]] [[vi:User:Jon Harald Søby]] [[yi:User:Jon Harald Søby]] [[zh:User:Jon Harald Søby]] کتیبه داریوش بزرگ در سوئز 1727 2192 2006-07-04T14:02:42Z ماني 31 <[[سنگ‌نوشته‌ها]] خدای بزرگ است اهوره مزدا، که آن آسمان را داد، که این زمین را داد، که مردم را داد، که شادي داد مردم را، که داریوش را شاه کرد – که داریوش را شهریاريی فرا بُرد، که بزرگ است، که اسبان خوب داراست، مردان خوب داراست. منم داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهای مردمان گوناگون، شاه در این سرزمین دور و دراز، پور وشتاسپ، [[هخامنشی]]. گوید داریوش شاه: من پارسي ام، از پارس مصر را گرفتم. من فرمودم این آبراه را کندن، از رودی به نام نیل، که در مصر جاری است، به سوی دریایی که از پارس می رود. پس این آبراه کنده شد، چنان که من فرمودم و کشتي ها آمدند از مصر در این آبراه، به سوی پارس، چنان که دلخواهِ من بود. ==منبع== ترجمه‌ای زیر نظر بانو بدیع‌الزمان قریب. سنگ‌نوشته‌ها 1728 3164 2006-09-29T16:22:38Z روزبه 73 *[[کتیبه داریوش بزرگ در سوئز]] شاهنامهٔ فردوسی 1729 3102 2006-09-29T14:49:11Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[شاهنامهٔ فردوسی]] | مؤلف = فردوسی | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = }} ==فهرست== *آغاز کتاب *کیومرث *هوشنگ *[[شاهنامهٔ فردوسی/تهمورث|تهمورث]] *جمشید *ضحاک *فریدون *منوچهر *پادشاهی نوذر *پادشاهی زوطهماسپ *پادشاهی گرشاسپ *کیقباد *پادشاهی کیکاووس و رفتن او به مازندران *رزم کاووس با شاه هاماوران *سهراب *داستان سیاوش *پادشاهی کیخسرو شصت سال بود *گفتار اندر داستان فرود سیاوش *داستان کاموس کشانی *داستان خاقان چین *داستان اکوان دیو *داستان بیژن و منیژه *داستان دوازده‌رخ *اندر ستایش سلطان محمود *پادشاهی لهراسپ *پادشاهی گشتاسپ صد و بیست سال بود *داستان هفتخوان اسفندیار *داستان رستم و اسفندیار *داستان رستم و شغاد *پادشاهی بهمن اسفندیار صد و دوازده سال بود *پادشاهی همای چهرزاد سی و دو سال بود *پادشاهی داراب دوازده سال بود *پادشاهی دارای داراب چهارده سال بود *پادشاهی اسکندر *پادشاهی اشکانیان *پادشاهی اردشیر *پادشاهی شاپور پسر اردشیر سی و یک سال بود *پادشاهی اورمزد *پادشاهی بهرام اورمزد *پادشاهی بهرام نوزده سال بود *پادشاهی بهرام بهرامیان *پادشاهی نرسی بهرام *پادشاهی اورمزد نرسی *پادشاهی شاپور ذوالاکتاف *پادشاهی اردشیر نکوکار *پادشاهی شاپور سوم *پادشاهی بهرام شاپور *پادشاهی یزدگرد بزهگر *پادشاهی بهرام گور *پادشاهی یزدگرد هجده سال بود *پادشاهی هرمز یک سال بود *پادشاهی پیروز بیست و هفت سال بود *پادشاهی بلاش پیروز چهار سال بود *پادشاهی قباد چهل و سه سال بود *پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود *پادشاهی هرمزد دوازده سال بود *پادشاهی خسرو پرویز *پادشاهی شیرویه *پادشاهی اردشیر شیروی *پادشاهی فرایین *پادشاهی پوران دخت *پادشاهی آزرم دخت *پادشاهی فرخ زاد *پادشاهی یزدگرد آغاز شاهنامه 1730 2877 2006-09-28T12:59:08Z روزبه 73 {{بدون متن}} شاهنامهٔ فردوسی/تهمورث 1731 3105 2006-09-29T14:54:30Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[شاهنامهٔ فردوسی]] | مؤلف = فردوسی | قسمت = (تهمورث) | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = }} ==پادشاهی تهمورث دیوبند سی سال بود== {{ب|پسر بد مر او را یکی هوشمند|گرانمایه تهمورث دیوبند}} {{ب|بیامد به تخت پدر برنشست|به شاهی کمر بر میان برببست}} {{ب|همه موبدان را ز لشگر بخواند|به خوبی چه مایه سخن ها براند}} {{ب|چنین گفت کامروز تخت و کلاه|مرا زیبد این تاج و گنج و سپاه}} {{ب|جهان از بدی ها بشویم به رای|پس آنگه کنم درگهی گرد پای}} {{ب|ز هر جای، کوته کنم دست دیو|که من بود خواهم جهان را خدیو}} {{ب|هر آن چیز کاندر جهان سودمند|کنم آشکارا گشایم ز بند}} {{ب|پس از پشت میش و بره پشم و موی|برید و به رشتن نهادند روی}} {{ب|به کوشش ازو کرد پوشش به رای|بگستردنی بد هم او رهنمای}} {{ب|ز پویندگان هر چه بد تیزرو|خورش کردشان سبزه و کاه و جو}} {{ب|رمنده ددان را همه بنگرید|سیه گوش و یوز از میان برگزید}} {{ب|به چاره بیاوردش از دشت و کوه|به بند آمدند آنک بد ز آن گروه}} {{ب|ز مرغان مر آن را که بد نیک تاز|چو باز و چو شاهین گردن فراز}} {{ب|بیاورد و آموختنْ شان، گرفت|جهانی بدو مانده اندر شگفت}} {{ب|چو این کرده شد ماکیان و خروس|کجا برخروشد گه زخم کوس}} {{ب|بیاورد و یکسر به مردم کشید|نهفته همه سودمندش گزید}} {{ب|بفرمودشان تا نوازند گرم|نخوانندشان جز به آواز نرم}} {{ب|چنین گفت کاین را ستایش کنید|جهان آفرین را نیایش کنید}} {{ب|که او دادمان بر ددان، دستگاه|ستایش مر او را که بنمود راه}} {{ب|مر او را یکی پاک دستور بود|که رایش ز کردار بد دور بود}} {{ب|خَنیده به هرجای شهرسپ، نام|نَزَد جز به نیکی به هر جای گام}} {{ب|همه روز بسته ز خوردن دو لب|به پیش جهاندار برپای شب}} {{ب|چنان بر دل هر کسی بود دوست|نماز شب و روزه ، آیین اوست}} {{ب|سر مایه بُد اختر شاه را|در بسته بُد، جان بدخواه را}} {{ب|همه راه نیکی نمودی به شاه|همه راستی خواستی پایگاه}} {{ب|چنان شاه پالوده گشت از بدی|که تابید ازو فره ی ایزدی}} {{ب|برفت اهرمن را به افسون ببست|چو بر تیزرو بارگی برنشست}} {{ب|زمان تا زمان زینْش، برساختی|همی گرد گیتیش برتاختی}} {{ب|چو دیوان بدیدند کردار او|کشیدند گردن ز گفتار او}} {{ب|شدند انجمن دیو بسیار مر|که پردخته مانند ازو تاج و فر}} {{ب|چو تهمورث آگه شد از کارشان|برآشفت و بشکست بازارشان}} {{ب|به فر جهاندار بستش میان|به گردن برآورد گرز گران}} {{ب|همه نره دیوان و افسونگران|برفتند جادو سپاهی گران}} {{ب|دمنده سیه دیوشان پیش رو|همی باسمان برکشیدند غو}} {{ب|جهاندار تهمورث بافرین|بیامد کمر بسته ی جنگ و کین}} {{ب|یکایک بیاراست با دیو جنگ|نبد جنگشان را فراوان درنگ}} {{ب|ازیشان دو بهره به افسون ببست|دگرشان به گرز گران کرد پست}} {{ب|کشیدندشان خسته و بسته خوار|به جان خواستند آن زمان زینهار}} {{ب|که ما را مکش تا یکی نو هنر|بیاموزی از ما کت آید به بر}} {{ب|کی نامور، دادشان، زینهار|بدان تا نهانی کنند آشکار}} {{ب|چو آزاد گشتند از بند او|بجستند ناچار پیوند او}} {{ب|نبشتن به خسرو بیاموختند|دلش را به دانش برافروختند}} {{ب|نبشتن نه که نزدیک سی|چه رومی چه تازی و ، چه پارسی}} {{ب|چه سغدی چه چینی و چه پهلوی|ز هر گونه ی کان، همی بشنوی}} {{ب|جهاندار سی سال ازین بیشتر|چه گونه پدید آوریدی هنر}} {{ب|برفت و سرآمد برو روزگار|همه رنج او ماند ازو یادگار}} {{پایان شعر}} ==منبع== [http://www.shahnameh.com/Epic/01Kiyoomars/index.html سرای شاهنامه] == پیوند به بیرون == {{ویکی‌پدیا|تهمورث}} بحث کاربر:Hadi doost 1732 2206 2006-07-07T18:23:27Z ماني 31 == با سلام == من تازه واردم. کسی درباره ی سایت به من توضیح بده ممنون می شم. ایمیل : hady_doost@yahoo.com :درود به شما. این یک پروژه ای است که قرار است روزی فعالیت در آن به سطح فعالیت در [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C دانشنامه ویکی پدیا] برسد. در این پروژه قرار است مجموعه‌ای آزاد از كتاب‌ها، نوشتارها، متون و مراجع اصلی فراهم کنیم یعنی متنهای کتابها و رساله هایی که مشکل حق تکثیر (کپی رایت) ندارند مثل شاهنامه و نوشته های قدیمی و غیره را در اینجا بیاوریم تا همگان به آنها دسترسی پیدا کنند. خوشحال میشویم به این پروژه کمک کنید. قربان شما. --[[کاربر:ماني|ماني]] ۱۸:۲۳, ۷ ژوئیه ۲۰۰۶ (UTC) پیشگویی داوود 1733 3022 2006-09-28T14:50:48Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} ==متن "زبور" داوود پیامبر== ''"مطعنی شل قثوتینفرقث پاهینوا فی وز «ایلی» ممتازه امطع منع شلو شمائت پزانان همنیقته خلذ وقث فل «حدار» کمرتوه شپهوپلت اتی قاه بوتاه خزیماه رث جین «کعاباه» بنه اشود کلسیامه کاذوقثوتی قتمر عند وبریما برنیم فل خلذ منع خایوشنی پم مغینسم عث جنحاریون".'' ==ترجمه فارسی== فرمانبرداری آن بزرگواری که ایلی نام دارد واجب است و فرمانبرداری از او همه کارهای دین و گیتا را اصلاح میکند آن شخصیت والاجاه را حدار (حیدر) نیز میگویند او دستگیر و یاور بیکسان و خود شیر شیران باشد نیرویش بسیار و زایشش در کعابا (کعبه) خواهد بود بر همه واجب است که دامن آن بزرگوار را بگیرند و چون بردگان حلقه به گوش فرمانبرداریش کنند. ==توضیح== این نوشته از دستنویس بسیار کهنه "زبور" که نزد اهزان الله مشقی پیشوای دین مسیحیان بود نقل شده‌است. به قول مفتی مصر "اگر ترسایان این دستنویس را در دیدگاه همه ی مردم بگذارند ترسایی از گیتا رخت میبندد". ==منبع== گاهنامه الهرم، چاپ قاهره ذیقعده 1374 ه.ق. الگو:پانویس‌ها 1734 2208 2006-07-11T17:22:29Z Shervinafshar 9 <div style="font-size: 90%"> الگو:پایان پانویس‌ها 1735 2209 2006-07-11T17:23:39Z Shervinafshar 9 </div> ویکی‌نبشته:چگونه صفحات را ویرایش کنیم 1736 2233 2006-07-11T23:58:15Z Kaveh 1 ویکی‌پدیا:چگونه صفحات را ویرایش کنیم *[[:w:ویکی‌پدیا:چگونه صفحات را ویرایش کنیم|چگونه صفحات را ویرایش کنیم]] کتاب شریعت/ضمیمه ۱؛ لوح افشاء 1751 2306 2006-07-13T03:12:05Z Kaveh 1 <[[کتاب شریعت]]|'''ضمیمهٔ ۱؛ لوح افشاء ==ضمیمه ۱ – لوح افشاء== لوح افشاء (که به آن لوح 666 نیز می گویند) بوسیله آلیستر کراولی و همسرش رز در موزه بولاک در ۱۸ مارس ۱۹۰۴ قاهره پیدا شد. رز دو روز قبل از آن پیغام «آنان منتظر تو هستند» را دریافت می کرد که ادعا می کرد این پیغام از هورس است. وقتی آلیستر او را به موزه برد تا گوینده پیغام را به او نشان دهد، اﺅ در نهایت روی این لوح ساده مراسم تدفین متوقف شد. چیزی که کروالی را تکان داد این بود که آن بدون شک نشان دهنده هورس بود و شماره تابلوی نمایشگاه بالای آن 666 بود، شماره ای که او قویا خود را با آن می شناخت. کشف لوح افشاء قدم مهمی در وقایعی بود که منجر به نوشتن کتاب شریعت شد. لوح افشاء بوسیله یک موبد مصری خدای منتو به نام انخ-ف-ن-خنسو (یعنی او در خنسو زندگی می کند) درست شده بود، که در سلسله بیست و ششم (حدود ۷۲۵ ق.م.) در تبس زندگی می کرد. این یک لوح تدفین است که برای مراسم مرگ وی درست شده بود. چوبی است، پوشیده از گچ است و در دو طرف آن نقاشی شده است. بالای آن به صورت مدور درست شده و ابعاد آن ۵۱٫۵ در ۳۱ سانتی متر است. روی لوح روی لوح شامل اشکال زیر است: نوت: به صورت خمیده در بالای لوح وجود دارد. او الهه آسمان شب است. هدیت: صفحه گرد بالدار، که در کتیبه با عبارت «خدای بزرگ، سَرور آسمان» اشاره شده است. هروس: خدای خورشیدی قوش-سر، نشسته بر تختش. در کتیبه آمده: « را-هور-خوت، سالار خدایان» انخ-ف-ن-خنسو در پیشگاه هروس ایستاده است. کتیبه در مورد او می گوید: «کشیش درگذشته منتو، سرور تبس، توجیه شده ای که درهای آسمان بر او در کارناک باز هستند، انخ-ف-ن-خنسو.» در محراب، که شامل پیشکشی ها است، نان، شراب، احشام و ماکیان نشان داده شده است. ---- <h1 align="center"> '''[[کتاب شریعت/فهرست مطالب|بازگشت به فهرست]]''' </h1> </div> __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ کتاب شریعت/فصل سوم 1752 2305 2006-07-13T03:10:34Z Kaveh 1 <[[کتاب شریعت]]|'''فصل سوم''' == فصل سوم == 1. آبراهادابرا؛ پاداش را هور خوت.1. آبراهادابرا؛ پاداش را هور خوت. 2. در اینجا در راه خانه عدم توافق وجود دارد؛ کلمه ای هست ناشناخته. تلفظ مرده است؛ همه هیچ چیز نیست. آگاه باش! تاب آر! تلفظ را-هور-خوت را بیدار کن! 3. حال بگذار در ابتدا دانسته شود که من خدای جنگ و انتقام هستم. به زودی به آنها خواهم پرداخت. 4. برای خود جزیره ای برگزین! 5. از آن پاسداری کن! 6. به آن با ماشین جنگ کود بده! 7. به تو یک ماشین جنگ خواهم داد. 8. با آن بایست مردم را خرد کنی، و کسی نباید در برابرت تاب آورد. 9. کمین کن! بازپس گیر! بر آنان! این قانون پیکار پیروزی است؛ پس پرستش من باید در اطراف خانه سری من باشد. 10. خود لوح افشاء را برگیر، آن را در معبد سری خود قرار بده – و آن معبد هم اکنون به درستی تعیین شده – و باید که برای همیشه قبله تو باشد. 11. این باید تنها وسیله اثبات تو باشد. بحث را قدغن می کنم. فائق آی! کافی است. من تهیه نسخه المثنی را در این خانه بی نظم واقع در شهر قاهره برای تو آسان خواهم کرد. تو باید خودت این را با پرستشت بشناسانی، ای پیغامبر، هرچند که ممکن است از آن خوشت نیاید. خطر و مشکل خواهی داشت. را-هور-خوت با تو است. من را با آتش و خون بپرست؛ مرا با شمشیرها و نیزه ها عبادت کن. بگذار زن با یک شمشیر در پیشگاه من آماده باشد. بگذار خون به اسم من جاری شود. کافر را پایکال کن؛ بر آنان مسلط باش، ای جنگجو، به تو گوشت آنان را برای خوردن می دهم! 12. احشام را قربانی کن، کوچک و بزرگ: پس از یک بچه. 13. ولی حالا نه. 14. آن ساعت را مشاهده خواهی کرد، ای دیو مبارک، و تو متعه مخملی ِ خواهش وی! 15. بدان سو غمگین خواهی بود. 16. انجام قولها را چنان مشتاقانه مپندار؛ از تحمل نفرین ها مترس. تو، حتی تو، معنی کل این را نمی فهمی. 17. اصلا مترس؛ نه از انسانها و نه از سرنوشتها، و نه خدایان و نه هیچ چیز مترس؛ نه از غنی و نه از خنده ملت نابخرد، و نه از هیچ قدرتی در بهشت یا در زمین یا در زیر زمین مترس. نو پناه توست و هدیت نور تو؛ و من قدرت، نیرو و توان بازوان تو هستم. 18. رحمت را وا بنه: لعنت بر آنان که افسوس می خورند! بُکش و شکنجه بده؛ مضایقه مکن، بر آنان مسلط باش! 19. آن لوح را آنان باید کراهت پریشانی بنامند؛ به درستی نامش را شمارش کن، و آن بر تو 718 خواهد بود. 20. چرا؟ بخاطر زوال زیرا، اینکه او دیگر دوباره آنجا نیست. 21. تصویر مرا در شرق برپا کن، باید برای خودت تصویری را که به تو نشان خواهم داد بخری، بخصوص، نه بی شباهت به آنچه خودت می دانی. و به ناگه باید انجام این کار برایت آسان باشد. 22. دیگر تصاویر برای حمایت گرد من می آیند؛ بگذار همه پرستیده شوند، چرا که آنها برای تجلیل از من جمع خواهند شد. من شیء مرئی پرستشم؛ بقیه سری هستند؛ چراکه آنها دیو و عروسش هستند: و برای برندگان اردالی ِ ایکس. این چیست؟ خواهی دانست. 23. برای عطر، آرد و عسل و لِرد غلیظ شراب قرمز را مخلوط کن: سپس روغن آبراملین و روغن زیتون را، و پس از آن با خون تازه غنی نرم و نورد کن. 24. بهترین خون، خون ماه است، ماهانه: بعد از آن خون تازه یک بچه، یا خون چکیده از جمعیت بهشت؛ بعد خون دشمنان؛ بعد خون کاهن یا پرستندگان: بعد خون یک دیو، اهمیتی ندارد کدام. 25. این را بسوزان: از این کیک درست کن و بر من بخور. این کاربرد دیگری نیز دارد؛ بگذار در پیشگاه من گذارده شود، و با عطرهای تضرع تو غنی شود: این همانطور که قبلا بوده است، پر از سوسکها و چیزهای خزنده مقدس در نزد من خواهد شد. 26. اینها را ذبح کن، دشمنانت را نام ببر؛ و آنها در مقابلت فرو خواهند افتاد. 27. همچنین خوردن اینها در تو شهوت و قدرت شهوت به بار می آورد. 28. همچنین باید در جنگ قوی باشی. 29. علاوه بر این، اگر برای مدت طولانی نگاه داشته شوند، بهتر است؛ چرا که آنها با قدرت من متورم می شوند. همه در پیشگاه من. 31. محراب من از جنس برنجکاری روباز است: در آنجا در نقره یا طلا بسوزان ! 31. مردی ثروتمند از غرب می آید که طلایش را بر تو خواهد ریخت. 32. از طلا آهن بریز! 33. آماده باش که برافرازی یا ذلیل شوی! 34. ولی مکان مقدس تو باید در طول قرنها دست نخورده بماند: گرچه با آتش و شمشیر ویران شود و از هم بپاشد، با این وجود خانه ای نامرئی در آنجا برپاست و تا زوال اعتدالین کبیر برپا خواهد بود؛ وقتی هروماخیس و عصای مضاعف بر خواهد خواست و به سریر و محل من تظاهر خواهد کرد، پیغامیر دیگری برخواهد خواست و تب دیگری از آسمانها خواهد آورد؛ زن دیگری شهوت و پرستش مار را بیدار خواهد کرد؛ روح دیگری از خدا و دیو دیگری در کاهن گوی شکل ممزوج خواهند شد؛ قربانی دیگری مقبره را لکه دار خواهد کرد؛ پادشاه دیگری حکم خواهد راند؛ و بیش از این برکت بر سرور قوش-سر نخواهد بارید! 35. نصف کلمه هرا-را-ها، هور-پا-کرات و را-هور-خو¬ نامیده می شود. 36. سپس پیغامبر به خدا گفت: 37. من تو را در سرود [زیر] ستایش می کنم: من سرور تبس هستم، و من سخنگوی ملهَم منتو هستم؛ برای من حجاب آسمان پوشیده را بر می دارد، انخ-اف-نا-خنسو ی خود کشته، که کلماتش حقیقت است، طلب می کنم، خوشامد می گویم حضورت را، ای را-هور-خوت! حد اعلی ِ وحدت نمود یافت! من قدرت نفست را ستایش می کنم، خدای اعلی و ترسناک، که خدایان و مرگ را آفریدی تا در برابر تو به رعشه در آیند- من، من تو را می ستایم! بر سریر را پدیدار شو! راههای خو را باز کن! راههای کا را منور کن! راههای خابز از میان می گذرند تا مرا به جنبش در آورند یا راکد کنند! آم! بگذار مرا آکنده کند! 38. بدین سو نور تو در من است؛ و بارقه قرمز آن همانند شمشیری در دست من برای اجرای فرمان توست. این دری سری است که برای برپا کردن راه تو در همه چارک ها خواهم ساخت، (اینها ستایش ها هستند، همانطور که تو نوشته ای)، چنان که گفته شده: نور از آن من است؛ انوارش مرا تحلیل می دهند: دری سری ساخته ام در خانه را و توم از خفرا و اهثور من اهل تبس هستم، ای منتو انخ-اف-نا-خنسو ی پیغامبر با بس-نا-مات سینه ام را شلاق می زنم؛ بوسیله تا-نخ ِ دانا وردم را درست می کنم. جلال ستاره ای خود را نشان بده، ای نوت! به من امر کن تا در خانهات سکنی گزینم، ای مار بالدار نور، هدیت! با من ایستادگی کن، را-هور-خوت! 39. تمام این[ها] و یک کتاب برای بازگویی چگونگی آمدن تو به اینجا و بازسازی همیشگی این کاغذ و جوهر– چراکه در این، کلمه رمز قرار دارد و نه فقط به انگلیسی - و توضیحات تو بر این کتاب شریعت، بایست به زیبایی روی کاغذ دست سازی زیبا با جوهر قرمز و سیاه چاپ شود؛ و به هر مرد و زنی که ملاقات می کنی [داده شود(؟)]، که خوراک و آشامیدنی آنها باشد، این شریعتی است برای ارایه کردن. سپس آنها انتخاب خواهند کرد که در این سعادت سکنی گزینند یا خیر؛ این احتمالی قابل پیش بینی نیست. این را به سرعت انجام بده! 40. اما کار توضیحات؟ ساده است؛ و هدیت سوزان در قلب تو، قلمت را چابک و ایمن خواهد گردانید. 41. در کعبه ات دفترخانه ای بنا کن: همه اینها باید به خوبی و به طریق بنگاهی انجام گیرد. 42. خودت باید به اردالی ها سرکشی کنی، به غیر از کورکورانه ها. از هیچ کدام امتناع نکن، بلکه تو باید خائنین را بشناسی و نابود کنی. من را-هور-خوت هستم؛ و برای حفاظت از خادمم قدرتمندم. موفقیت گواه توست: بحث مکن؛ تغییر مده؛ و بیش از حد حرف نزن! به آنها که می کوشند تو را به دام اندازند [یا] سرنگون کنند، بدون حس ترحم یا بخشش حمله کن؛ و آنها را کاملا نابود کن. چابک همانند ماری لگد شده برگرد و ضربه بزن! از آن هم حتی مرگبارتر باش! ارواحشان را به عذابی مهیب بکشان: به ترسشهان بخند: بر آنان تف بیانداز! 43. بگذار زن مخملی بداند! اگر دلسوزی و رحم و ملاحظه در قلبش رسوخ کنند؛ اگر کار مرا به قصد بازی با حلاوتهای قدیمی رها کند؛ آنگاه انتقام من شناخته خواهد شد. فرزند او را به قتل خواهم رسانید: قلبش را بیگانه می کنم؛ او را از میان مردم بیرون می اندازم؛ به صورت فاحشه ای چروکیده و حقیر در میان تاریک و روشن خیابانهای نم دار خواهد خزید، و در سرما و گرسنگی خواهد مرد. 44. ولی بگذار با غرور سر برافرازد! بگذار در راهم از من پیروی کند! بگذار کار شرارت را انجام دهد! بگذار قلبش را بکشد! بگذار پرجلوه و زناکار باشد! بگذار با جواهرات، و جامه های گرانبها پوشیده باشد، و بگذار در برابر همه مردان بی شرم باشد! 45. آنگاه من اﺅ را به منتهی درجه قدرت می رسانم: سپس فرزندی قدرتمند تر از همه پادشاهان زمین از اﺅ تولید خواهم کرد. اﺅ را از لذت پر خواهم کرد: با نیروی من اﺅ پرستش نو را خواهد دید و پیدا خواهد کرد: اﺅ به هدیت خواهد رسید. 46. من جنگاور سرور چهل ها هستم: هشت ها در برابرم [به خواری] زانو می زنند و حقیر می شوند. من برای شما پیروزی و لذت خواهم آورد: در جنگ در بازوان شما خواهم بود و شما از کشتن لذت خواهید برد. موفقیت گواه شماست، شجاعت جوشن شماست؛ به پیش روید، به پیش روید، در گروی قدرت من، و به خاطر هیچ چیز روی بر نخواهید گردانید. 47. این کتاب به همه زبانها ترجمه خواهد شد: ولی همیشه به همراه نوشته اصلی دیو ؛ چرا که در مجال شکل حروف و موقعیت آنها نسبت به یکدیگر رازهایی هست که دیو آنها را درک نخواهد کرد. بگذار برای یافتن آنها کوشش کند: ولی شخصی بعد از او می آید ، که نمی گویم، که کلید تمام آن را کشف خواهد کرد. حال این خط کشیده شده یک کلید است: سپس این دایره تربیع شده در ناکامیش نیز یک کلید است. و آبراهادابرا. آن باید فرزند وی و آن به طرزی عجیب باشد. بگذار به دنبال این نگردد؛ چرا که بدان سو به تنهایی از آن به در خواهد رفت. 48. حال این سر حروف به پایان رسیده است، و من می خواهم [سخن خود را] به مکانی مقدس تر ادامه دهم. 49. من در واژه چهارجانبه ای رمزی هستم، تکفیر در برابر همه خدایان مردمان. 50. لعنت بر آنان! لعنت بر آنان! لعنت بر آنان! 51. با سر قوش مانندم به چشم های عیسی که بر صلیب آویخته است نوک می زنم. {{ref|Jes}} 52. بالهایم را به صورت محمد می زنم و کورش می کنم. {{ref|Moh}} 53. با چنگالهایم گوشت هندی و بودایی، مغول و دین {{ref|Din}} را پاره پاره می کنم. 54. بهلستی! امفدا! بر کیشهای ناخوش شما تف می اندازم. 55. بگذار مصون- مریم روی چرخها تکه تکه شود: بگذار به خاطر وی همه زنان عفیف در میان شما کاملا حقیر شوند. 56. همچنین به خاطر زیبایی و عشقها! 57. همچنین همه بزدلان را تحقیر کن؛ سربازان حرفه ای که جرات جنگیدن ندارند، بلکه بازی می کنند؛ همه احمقان را حقیر کن! 58. ولی مشتاق و مغرور، شاهانه و ارجمند هستید شما برادران. 59. همانطور که برادرانی که با شما می جنگند! 60. شریعتی فرای چنان کن آنچه خواهی نبُود. 61. سخن پایانی خدا که بر مسند را نشسته است، و چارچوبهای روح را منور می کند چنین است. 62. به من حرمت گذارید! از طریق محنت اردالی ها که برکت می باشند به سوی من آیید. 63. احمق این کتاب شریعت، و توضیحاتش را؛ می خواند و نمی فهمد. 64. بگذار از طریق اولین اردالی بیاید، و در نظر او همانند نقره خواهد بود. 65. از طریق دوم، طلا. 66. از طریق سوم، سنگهای آب گرانبها. 67. از طریق چهارم، غایت بارقه های آتش محرم. 68. همچنان این در نظر همگان زیبا خواهد رسید. دشمنان آن که می گویند چنین نیست، دروغگویان محض هستند. 69. موفقیت وجود دارد. 70. من سرور قوش سر ِ سکوت و قدرتم. کلاهم پوشاننده آسمان آبی شب است. 71. درود! شما جنگاوران دوقلوی اطراف ارکان جهان! چرا که زمان شما نزدیک، در دسترس است. 72. من سرور عصای مضاعف قدرتم؛ عصای قدرتِ کُف نیا – ولی دست چپ من خالی است، چرا که من گیتی ای را خرد کرده ام و هیچ باقی مانده است. 73. برگ ها را از راست به چپ و از بالا به پایین بچسبان: سپس آگاه باش! 74. جلال وعظمتی پنهان در نام من است، همانطور که خورشید نیمه شب همیشه خورشید است. 75. پایان کلمات کلمه آبراهادابرا است. کتاب شریعت نوشته و پنهان شده است. اوم. ها. ---- <h1 align="center"> '''[[کتاب شریعت/فهرست مطالب|بازگشت به فهرست]]''' </h1> </div> __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ کتاب شریعت/فصل دوم 1753 2304 2006-07-13T03:09:58Z Kaveh 1 __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <[[کتاب شریعت]]|'''فصل دوم''' [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/sources/d/d2/Book_of_the_law_-_persian_version.pdf Download Formatted document of This Translation here] <div syle="text-align: right" dir="rtl" xml:lang="fa"> ==فصل دوم== 1. نو! خفای هدیت. 2. بشتابید! همه شما، و سری را بیاموزید که تا کنون آشکار نشده است. من، هدیت، مکمل نو، عروسم هستم. من توسع نیافته ام، و خابز نام منزل من است. 3. در گوی، من همه سو مرکزم، همانطور که اﺅ، محیط، جایی یافت نمی شود. 4. همچنان اﺅ شناخته خواهد شد و من هرگز. 5. آگاه باش! آیینهای های زمان دور سیاهند. بگذار پلیدان رانده شدند؛ بگذار نیکان بوسیله پیغامبر پالوده شوند! آنگاه این دانش در صراط مستقیم خواهد رفت. 6. من بارقه ای هستم که در همه قلوب مردمان می سوزد، و در هسته همه ستاره ها. من زندگی هستم، و دهنده زندگی، آنگاه که دانش من وجود دارد دانش مرگ. 7. من جادوگر هستم و صاحب نفس. من محور چرخم، و مکعب درون دایره. «به سوی من آی» لفظ ابلهانه ای است، چراکه منم که می روم. 8. آنکه هور−پا−کرات را پرستید مرا پرستید؛ به خطا، چراکه من پرستنده ام. 9. همه شما به یاد داشته باشید که هستی لذت خالص است؛ که همه غمها تنها سایه هایند؛ می گذرند و به انجام می رسند؛ ولی آن است که می ماند. 10. ای پیغامبر! به خطا خواسته ای این مکتوب را بیاموزی. 11. می دانم تو از دست و قلم متنفری؛ ولی من قوی ترم. 12. به خاطر من در تو که نشناختی. 13. به چه رو؟ چون تو داننده بودی، و من. 14. حال بگذار حجابی از این زیارتگاه باشد: حال بگذار نور مردان را ببلعد و آنان را کور بخورد. 15. چراکه من کاملم، هیچ هستم؛ و عددم در نظر ابلهان نه است؛ ولی با داد هشتم، و یک در هشت: که حتمی است، چون بی شک نهم. شهبانو و شاه از من نیستن؛ چراکه سر والاتری هست. 16. من شهبانو و کشیش اعظم هستم. پس یازده، مانند عروسم که یازده است. 17. گوش فرا دهید، ای مردم نظاره گر! غمهای درد و افسوس برای مرده و مردنی باقی گذارده می شوند، قومی که هنوز مرا نشناخته است. 18. اینها مردگانند، این افراد، احساس نمی کنند. ما از برای ضعیف و غم آلود نیستیم: سروران زمین خویشاوندان ما هستند. 19. آیا یک خدا را زندگی در یک سگ رواست؟ خیر! ولی والاترینان از مایند. می باید شادی کنند، برگزیده ما: آنکه غم می برد از ما نیست. 20. زیبایی و قدرت، خنده بلند بالا خاموشی لذیذ، نیرو و آتش، از ما هستند. 21. ما را با رانده و ناشایست کاری نیست: بگذار در محنت خود بمیرند. چراکه احساس نمی کنند. همدردی فساد پادشاهان است: بر رنجور و ضعیف برچسب بزن: این قانون قوی است: این قانون ما و لذت جهان است. فکر نکن، ای شاه، به آن دروغ: که تو باید بمیری: هرآینه تو نخواهی مرد، بل زندگی خواهی کرد. حال بگذار دانسته شود: اگر بدن شاه آب شود، تا ابد در خلسه ناب خواهد ماند. نوت! هدیت! را−هور−خوت! خورشید، قدرت و بینش، نور، اینان برای خادمین ستاره و مار هستند. 22. من ماری هستم که دانش و شعف و شکوه درخشان می دهد، و قلوب مردمان را با مستی به جنب و جوش در می آورد. برای پرستش من شراب و داروهای غریب را از جایی برگیر که به پیغامبرم خواهم گفت و بدانسو مست باش! این یک دروغ است، این نابخردی در برابر نفس. افشای معصومیت یک دروغ است. قوی باش، ای مرد! شهوت، از همه چیز حس و جذبه لذت ببر؛ نترس که خدایی این را بر تو انکار کند. 23. من تنهایم: جایی که هستم خدایی نیست. 24. آگاه باش! اینها رموزی خطیر باشند؛ چرا که دوستان من نیز هستند که زاهد باشند. حال فکر نکن آنها را در جنگل یا روی کوه پیدا کنی؛ بل در تختهای ارغوانی، هم آغوش با زنان شکوهمند دیو با بازوان بزرگ، و آتش و نور در چشمانشان، و انبوهی از موی شعله ور در اطرافشان؛ آنجا پیدایشان خواهی کرد. آنان را در حکمرانی خواهی دید، در ارتشان پیروزمند، در لذت تمام؛ و در آنان لذتی یک ملیون بار بیش از این باشد. مبادا از هر نیروی دیگر بر حذر باشی، شاه در مقابل شاه! با قلوبی سوزان به یکدیگر عشق ورزید؛ بر مردم دون پایمال در شهوت درنده غرور شما، در روز غضب خود. 25. تو در مقابل مردمی، ای برگزیده ام. 26. من مار سری چنبره زده آماده به جهشم: در چنبره ام لذت است. اگر سرم را بلند کنم، من و نوتم یکی هستیم. اگر سرم را پایین افکنم، و زهرم را پرتاب کنم، جذبه زمین است، و من و زمین یکی هستیم. 27. خطر بزرگی در من است؛ او را که این نشان در نمی یابد را، فقدان عظیمی حاصل شده است. در گودالی خواهد افتاد که زیرا نامیده شده است، و آنجا به وسیله سگان دلیل هلاک خواهد شد. 28. حال لعنتی بر زیرا و خویشانش باد! 29. باشد که زیرا تا ابد ملعون باشد! 30. اگر اراده متوقف شود و فریاد چرا برآورد، طلب زیرا کند، آنگاه اراده متوقف می شود و هیچ نمی کند. 31. اگر قدرت بپرسد چرا، آنگاه قدرت ضعف است. 32. همچنین دلیل یک دروغ است؛ چرا که عاملی نامحدود و ناشناخته وجود دارد؛ و همه کلماتشان دانایی اریبی هستند. 33. زیرا بس است! باشد که آن به یک سگ لعنت شود! 34. ولی شما، ای مردم من، برخیزید و بیدار شوید! 36. بگذارید آیینها به درستی با لذت و زیبایی اجرا شوند! 36. آیینهای عناصر و ضیافتهای دورانها وجود دارند. 37. ضیافتی برای اولین شب پیغامبر و عروسش! 38. ضیافتی برای سه روز نگارش کتاب شریعت. 39. ضیافتی برای تاحوتی و فرزند پیغامبر – سر، ای پیغامبر! 40. ضیافتی برای آیین اعلی، و ضیافتی برای اعتدالین خدایان. 41. ضیافتی برای آتش و ضیافتی برای آب؛ ضیافتی برای زندگی و ضیافتی بزرگتر برای مرگ! 42. ضیافتی هر روزه در قلوبتان در لذت جذبه من! 43. ضیافتی هر شب بر نو، و خواهش اعلی ترین خوشی! 44. آیه! ضیافت بگیرید! شادی کنید! از این پس بیمی نیست. انحلال است، و خلسه ابدی در بوسه های نو. 45. مرگ است برای سگان. 46. وامانده ای؟ متاسفی؟ آیا ترس در قلبت است؟ 47. آنجا که من هستم نیست. 48. افسوس افتاده را مخور! هرگز آنها را نمی شناسم. من برای آنها نیستم. تسلی نمی دهم: از متسلی و متسلا بیزارم. 49. من یکتایم و پیروز. من از بردگانی نیستم که هلاک می شوند. باشد که ملعون و مرده باشد! آمین. [این از 4 است: پنجی وجود دارد که ناپیداست و در آن منم به مانند نوزادی در یک تخم مرغ.] 50. آبیم من و طلایی در نور عروسم: ولی سوسویی قرمز در چشمانم است؛ و پولکانم ارغوانی و سبزند. 51. ارغوانی فرای ارغوانی: نوریست فرای دید چشم. 52. حجابیست: آن حجاب سیاه است. این حجاب زن باحیا است؛ این حجاب غم و پارچه تابوت مرگ است: این از من نیست. وهم دروغ قرون را بگسل: گناهانت را در کلمات عفیف مپوشان: این گناهان لوازم منند؛ تو بدرستی عمل کن، و من در این دنیا و آن دنیا پاداشت خواهم داد. 53. مترس، ای پیغامبر، وقتی این کلمات گفته می شوند، نباید که متاسف باشی. تو مواکدا برگزیده منی؛ و مبارکند آن چشمانی که تو با خشنودی بدانها می نگری. ولی من تو را در نقابی از غم پنهان می کنم؛ آنها که تو را می بینند از اینکه تو افتاده ای خواهند ترسید: ولی من تو را بلند می کنم. 54. آشکار نخواهی کرد به آنانکه نابخردی خود را فریاد می زنند، آنانکه فکر می کردی ارزش ندارند؛ آن را آشکار کن: تو سود می رسانی: آنان بردگان زیرا هستند. آنان از من نیستند. مانعان همانطور که می خواهی؛ حروف؟ در اسلوب یا ارزش آنها تغییر مده! 55. تو باید ترتیب و ارزش الفبای انگلیسی را بدست آوری؛ باید آنها را به نمادهای جدیدی اختصاص دهی. 56. دور شوید! شما سخره گران، گرچه به احترام من می خندید زیاد نخواهید خندید: سپس وقتی غمگینید می فهمید که من شما را رها کرده ام. 57. او که نیکوکار است باید همچنان نیکوکار بماند؛ او که زشت کردار است باید همچنان زشت کردار بماند. 58. آری! خیال تغییر مکنید؛ شما آنچه هستید خواهید بود و نه دیگری. شاهان زمین باید برای همیشه شاهان بمانند. خادمین باید خدمت دهند. چیزی نیست که مفید فایده نشان داده شود یا ترقی کند: همه همیشه همان است که بود. ولی نقاب پوشانی در خادمین من هستند: ممکن است گدای آنجا یک شاه باشد. یک شاه ممکن است ردایش را آنسان که می خواهد انتخاب کند: معیار مشخصی وجود ندارد: ولی یک گدا نمی تواند تنگدستیش را پنهان کند. 59. بدانسان آگاه باش! همه را دوست بدار، شاید اتفاقا شاهی است پوشیده! تو چنین می گویی؟ نادان! اگر شاه باشد، نمی توانی به او صدمه بزنی. 60. بدان رو سخت و اندک ضربت زن، و با آنها به دوزخ، استاد! 61. نوری در برابر چشمانت هست، ای پیغامبر، نوری ناخواسته، خواستنی ترین. 62. متعالم در قلب تو؛ و باران بوسه های ستارگان بر بدنت شدید فرو می ریزند. 63. تو در غنای الهام شهوتران از پای در آمده ای؛ انقضاء، شیرین تر از مرگ ، سریعتر و تبسم بخش تر از دلجویی جهنم خودخوری فرد است. 64. اوه! تو فائق آمده ای: ما بر فراز توییم؛ خوشی ما سراسر بر تو گسترده است: درود! درود! پیغامبر نو! پیغامبر هد! پیغامبر را-هور-خو! حال شادی کن! حال در جلال و جذبه ما آی! در آرامش سودایی ما آی و کلماتی شیرین برای شاهان بنویس! 65. من استاد هستم. تو آن برگزیده مقدس هستی. 66. بنویس و خلسه نوشتن را دریاب! کار کن، و در کار، بستر ما باش! از لذت زندگی و مرگ به هیجان آی! آه! مرگ تو دوست داشتنی خواهد بود: هرآنکه آن را ببیند خرسند خواهد بود. مرگ تو مُهر وعده عشق گسترده در اعصار ما خواهد بود. بیا! قلبت بردار و شادی کن! ما یکی هستیم؛ ما هیچیم. 67. تاب آر! تاب آر! در جذبه خود تحمل تام داشته باش؛ در ضعف بوسه های متعالی سقوط مکن! 68. سخت تر! خود را نگاه دار! سرت را بلند کن! آنچنان عمیق نفس مکش - بمیر! 69. آه! آه! چه احساس می کنم؟ آیا کلمه تهی شده است؟ 70. در اوراد دیگر کمک و امید هست. معرفت می گوید: قوی باش! آنگاه می توانی لذت بیشتر را تاب آوری. حیوان مباش؛ جذبه خود را بپالای! اگر نوشیدی، از هشت و نود فرامین هنر بنوش، اگر عشق می ورزی، با موشکافی جلو برو؛ و اگر هر کاری را با لذت انجام می دهی، بگذار در آن باریک بینی وجود داشته باشد! 71. ولی پیش رو! پیش رو! 72. همواره برای بیشتر بکوش! و اگر حقیقتا مال منی – و در آن شکی نداری، و همیشه شادی! – مرگ تاج همه است. 73. آه! آه! مرگ! مرگ! باید برای مرگ اشتیاق داشته باشی. مرگ ممنوع است، ای مرد، بر تو. 74. مدت اشتیاق تو قدرت درخشش آن خواهد بود، او که زیاد می زید و بسیار مرگ می خواهد همواره شاه شاهان است. 75. آری! به اعداد و کلمات گوش فرا ده: 76. 4 6 3 8 الف ب ک 2 4 الف ل ج م ع ر 3 ی س 24 89 ر ف غ ت ع ظ الف ل. این چه معنی می دهد، ای پیغامبر؟ تو نمی دانی؛ هرگز نخواهی دانست. یکی می آید که دنبال راه توست {{ref|1}}: او این را تفسیر خواهد کرد. ولی به یاد داشته باش، ای برگزیده، که از من باشی؛ که عشق نو را در بهشت اختر افروز دنبال کنی؛ که بر مردمان نظر داشته باشی، که به آنان این کلمه سرور را بگویی. 77. اوه در میان مردم سربلند و قادر باش! 78. خود را بلند کن! چراکه فردی مثل تو در میان مردمان و خدایان وجود ندارد! خود را بلند کن، ای پیغامبرم، قامت تو از ستارگان فراتر خواهد رفت. آنان نام تو و عدد چهاروجهی، رمزی، شگرف انسان و عدد منزلگاه تو، 418 را ستایش خواهند کرد، 79. پایان خفای هدیت؛ و رحمت و ستایش باد بر پیغامبر ستاره دوست داشتنی! ==پانوشت== #{{note|1}} شخص یاد شده Frater Achad می باشد. به Liber 31 مراجعه کنید. م. ---- <h1 align="center"> '''[[کتاب شریعت/فهرست مطالب|بازگشت به فهرست]]''' </h1> </div> کتاب شریعت/فصل اول 1754 2303 2006-07-13T03:08:53Z Kaveh 1 <[[کتاب شریعت]]|'''توضیح''' ==فصل اول== 1. هد! نمود نوت. 2. پرده دری انجمن بهشت. 3. هر مرد و هر زن یک ستاره است. 4. هر عدد نامحدود است؛ تفاوتی نیست. 5. کمکم کن، ای سرور تبس، در پرده دری درحضور فرزندان انسان. 6. باش تو هدیت، سر میان من، قلب من و زبان من. 7. هان! آشکار می گردد توسط آیواس، پیشکار هور−پار−کرات. 8. خابز در خو است، نه خو در خابز. 9. آنگه خابز را عبادت کن، و بر نورم بر تو افکنده بنگر! 10. بگذار خادمینم قلیل و محرم باشند: بباید حکم رانند بر بسیار و شناخته. 11. اینان نادانانند که انسانها می ستایند؛ خدایانشان و انسانهایشان نادانند. 12. پیش آیید، ای فرزندان، زیر ستارگان و لبریز عشق را بر گیرید. 13. من فراتر از شمایم و درون شما. حظ من در از برای شماست. 14. فرای گوهرلاجورد است، فرعریان نوت؛ در حظ بوسه خم می شود، شوق محرم هدیت. گوی بالدار، آبی ستاره گون، مال منند؛ ای ا َنخ−ف−ن−خُنسو! 15. حال تو خواهی دانست که موبد برگزیده و فرستاده وسعت نامحدود، دیو،امیر−موبد است؛ و در زنش، زن مخملی، همه قدرت نهاده شده. فرزندانم را در حصار خود گرد خواهند آورند؛ باید که جلال ستارگان را به قلوب انسانها بیاورند. 16. که او همواره خورشیدی است، و اﺅ {{نشان|1}} یک ماه. ولی به اوست بارقه رمزی بالدار، و به اﺅست پرتو نور خمیده. 17. ولی تو بدان شکل برگزیده نشدی. 18. شعله زن بر ابروانشان، ای مار پرشکوه. 19. ای زن لاجورد چشم، بر آنان طاق زن. 20. کلید آیینها کلمه ای رمزی است که من بدانها دادم. 21. به همراه خدا و ستایشگر من هیچم؛ آنها مرا نمی بینند.آنان بر زمینند؛ من بهشت هستم، و خدای دیگری جز من و سرورم هدیت نیست. 22. حال، بدانسو، من با نام نوت به تو شناخته شده ام، و به او با نامی رمزی که به وی که در غایت مرا شناخت عرضه خواهم کرد. از آنجا که من وسعت نامحدود هستم و ستاره های نامحدود آن، تو نیز چنینی. اسیر هیچ مباش! مگذار تفاوتی بین تو و هر چیز واحد و هر چیز دیگر پدید آید؛ چراکه بدان راه همانا زیان آید. 23. ولی هر آنکه از این سود برد، بگذار سالار همگان باشد. 24. من نوت هستم، و کلمه ام شش و پنجاه. 25. بخش کن، جمع کن، ضرب کن و بفهم. 26. سپس گفت پیغامبر و برده یگانه زیبا: من کیم، و نشان چه خواهد بود؟ پس اﺅ به وی پاسخ داد، طاق زده، شعله ای ملایم آبی، بسیار اثربخش، بسیار نافذ، دستان دلپذیرش بر بالای زمین سیاه، و بدن نرمش خمیده به مهر، و پای نرمش که زیان نرساند به گلهای کوچک: تو دانستی! و آگاهی از استمرار وجود، حضور بدن من، نشان حظ من خواهد بود. 27. آنگاه موبد پاسخ داد و به شهبانوی وسعت گفت، با بوسه ای بر ابروان دلپذیرش، و بر ژاله نورش که سراسر بدن وی را در عطر شیرین بوی عرق استحمام می کرد: ای نوت، یگانه مدوام بهشت، بگذار همواره چنین باشد؛ آنان از تو به یک سخن نمی گوید بل هیچ؛ و مگذار ابدا از تو سخن گویند، از آنرو که مداومی! 28. هیچ، دم زد نور را، ضعف و پری را، از ستارگان، و دو. 29. چراکه من به جهت عشق تقسیم شده ام، برای شانس وحدت. 30. این خلقت عالم است، که درد تقسیم همانند هیچ است، و لذت انحلال همه. 31. چراکه این نادانان انسانها و اندوههایشان ابدا غم تو ندارند؛ آنچه هست، با لذات سست متعادل می شود؛ ولی تو برگزیده منی. 32. اطاعت کن پیغامبر من! اردالی‌های {{نشان|2}}دانش من را به انجام رسان! فقط مرا بجوی! لذات عشق من تو را از همه دردها رهایی می دهد. چنین است: به گنبد بدنم قسم می خورم؛ با قلب و زبان مقدسم؛ با هر آنچه می توانم به تو بدهم، به همه شوقی که به همه شما دارم! 33. سپس موبد به خلسه یا ضعف عمیقی رفت و به شهبانوی بهشتگفت؛ اردالی ها را بر ما بگو؛ آیینها را بر ما بگو؛ شریعت را بر ما بگو! 34. ولی اﺅ گفت: اردالی ها را ننویسم، آیین ها باید نیمه دانسته و نیمه مخفی باشند: قانون برای همه است. 35. این که تو می نویسی شریعتی سه گانه است. 36. کاتب من، ا َنخ−ف−ن−خُنسو، موبد امیران، نبایست ای کتاب حتی در یک حرف تغییر یابد؛ ولی مبادا نابخردی باشد، در نتیجه وی با دانایی را−هور−خویت تفسیر خواهد نوشت. 37. همینطور ذکرها و اوراد، طلسم و افسون ، کارکرد عصا و کارکرد شمشیر را؛ اینها باید بیاموزد و بیاموزاند. 38. او باید آموزش دهد، ولی او باید اردالی ها را سخت کند. 39. کلمه شریعت θελημα است. (ΘΕΛΗΜΑ) 40. آنکه ما را تِلِمایت بنامد خطا نکرده است. اگر که در کلمه بنگرد بل دقیق. چرا که در آن سه رتبه هست، تارک دنیا، عاشق، و مرد زمین . چنان کن آنچه خواهی، کل شریعت بُوَد. 41. کلمه گناه، محدودیت است.ای مرد! همسرت را را رد مکن، اگر اﺅ می خواهد! ای عاشق، اگر تو می خواهی، روانه شو! میثاقی نیست که بتواند جدا شده را یکی کند جز عشق: همه دیگر نفرین است. نفرین شده! نفرین شده باد در اعصار! جهنم! 42. بگذار آن حال تکثر بماند، محصور و منفور. پس با همگانتان، تو هیچ حق نداری جز انجام اراده ات. 43. آن کن، و هیچ دیگری نه نخواهد گفت. 44. برای اراده ات، بی تخفیف مقصود، آزاد از شهوت نتیجه، همه ره کمال است. 45. کمال و کمال یک کمال هستند و نه دو؛ نه! هیچند! 46. هیچ کلید سری این شریعت است. شصت و یک نامندش یهودیان، من آن را هشت، هشتاد، چهار صد و هجده می نامم. 47. ولی آنها نیمه را دارند؛ یکی با مال تو چنانند که همه ناپدید می شوند. 48. پیغامبرم در یکِ خود نادان است، یک، یک؛ گاونر نیستند آنها، و هیچ در کتاب؟ 49. منسوخند همه آیینها، همه اردالی ها، همه کلمات و نشانها. را−هور−خویت مسند خود را در شرق در اعتدالین خدایان برگرفته؛ و بگذار ا َسَر با ایسا باشد، که همچنان یک هستند. ولی آنان به من منسوب نیستند. بگذار ا َسَر ستایشگر باشد، ایسا رنجبر؛ هور در نام و جلالش سروَر آغازگر است. 50. کلامی درمورد وظیفه کشیش اعظم وجود دارد. آگاه باش! سه اردالی در یکی وجود دارند، که ممکن است به سه صورت بیان شوند. ناخالص باید از آتش بگذرد، بگذار آگاهان با تاوان آزمایش شود، و برگزیدگان عالی مرتبه با گزاف تر. پس تو ستاره داری و ستاره، اسلوب و اسلوب؛ مگذار یکی از دیگری به خوبی آگاه باشد! 51. چهار دروازه به یک کاخ وجود دارد؛ کف آن کاخ از نقره و طلا است؛ سنگ لاجورد و یشم آنجاست؛ و همه رایحه های نادر؛ یاسمن و گل سرخ، و نشانه های مرگ. بگذار یک به یک یا یکباره وارد چهار دروازه شود؛ بگذار روی کف کاخ بایستد. فرو نخواهد رفت؟ آمن. های! جنگجو، اگر خادمت فرو رود؟ ولی آنجا اسبابها و اسبابهایی هست. آنجا فاخر باش: خود را در رختی نیکو بپوشان. غذاهای غنی بخور و شرابهای گوارا بنوش و شرابهایی که کف می کنند! همچنین، همچنین، لبریز و اراده عشق را برگیر همانگونه که در مکان، زمان و به همراه آنکه تمنا داری اراده می کنی! ولی همواره بر من. 52. اگر صحیح نبُود؛ اگر مبهوت علایم محیط شدی: آنها یکی هستند؛ یا گویی، بسیارند؛ اگر آیین بر من نبُود؛ آنگاه انتظار قضاوتهایی مهیب از را−هور−خوت داشته باش! 53. این، جهان را تذهیب خواهد کرد، جهان کوچک خواهر من، قلبم و زبانم، کسی که به اﺅ بوسه می فرستم. 54. اسلوب یک نامه را به هیچ میزان تغییر مده؛ تا آگاه باشی! تو، ای پیغامبر، نمی بایست از همه این رموز مخفی آگاه باشی. 55. کودک اعماقت، او از آنها آگاه خواهد شد. 56. او را نه از شرق و نه از غرب توقع نداشته باش؛ چرا که آن کودک از منزل قابل انتظاری نمی آید. آم! تمام کلمات مقدسند و تمام پیغامبران راستین؛ فقط آنانکه اندکی می فهمند را رهایی ده، نیمه اول معادله را حل کن، دومی را دست نیازیده باقی بگذار. ولی تو همه را در نوری روشن داری، و برخی را، نه همه را ، در تاریکی. 57. مرا زیر ستاره هایم طلب کن! عشق، شریعت، عشق، خواهش بُود. مگذار ابلهان عشق را اشتباه کنند؛ چرا که آنجا عشق است و عشق. آنجا کبوتر است؛ و آنجا مار است. شماها به خوبی انتخاب کنید! او، پیغامبر من، انتخاب کرده است، قانون دژ و رمز بزرگ خانه خدا را می داند. تمام این حروف قدیمی کتاب من درست است؛ ولی צ ستاره نیست. همچنین این یک سر است؛ پیغامبر من آن را به دانایان آشکار خواهد کرد. 58. من در زمین لذات غیر قابل تصوری می دهم: قطعیت، نه ایمان، در زندگی، در مرگ؛ صلح به زبان نیاوردنی، سکون، خلسه؛ چیزی به عنوان قربانی طلب نمی کنم. 59. عطر بخور من چوب صمغی و صمغ است؛ و خونی در آنان نیست: به علت موی من درختان ابدیت. 59. عدد من 11 است، همانند عدد همه آنانی که از ما هستند. ستاره پنج پر، با دایره ای در میان، و دایره قرمز است. رنگ من در نظر کوران سیاه است، ولی آبی و طلایی توسط بینایان دیده می شود. همچنین من برای آنانی که به من عشق می ورزند جلالی سری دارم. 61. ولی به من عشق ورزیدن از همه چیز بهتر است: اگر تو بزودی زیر ستارگان شب در صحرا عطر بخور مرا در پیشگاهم بسوزانی، با قلبی خالص و جرقه مار در آن، اندکی به خوابیدن در آغوش من خواهی آمد. تو برای یک بوسه آرزو داری همه چیز را بدهی؛ ولی او که یک ذره غبار می دهد در آنوقت همه چیز را از دست می دهد. شماها بایست اسباب و ذخایر زنان و ادویه ها را جمع آوری کنید؛ شماها بایست جواهرات فاخر بپوشید؛ شماها بایست در جلال و غرور از ملل زمین پبشی بگیرید؛ ولی همیشه در عشق به من و بدین سو به لذت من خواهید رسید. از تو مشتاقانه می خواهم در یک قبای واحد به پیشگاه من بیایی، گه با سرپوشی فاخر پوشیده شده باشد. دوستت دارم! مشتاقت هستم! کم نور یا ارغوانی، محجب یا شهوتران، منی که همه خواهش، ارغوانی و مست درونی ترین احساس هستم، مشتاق توام. بالها را برپوش و جلال پیچیده درونت را بیدار کن: بر من آی! 62. در تمام ملاقاتهایم با تو کشیش بانو خواهد گفت – و چشمانش همچنانکه با اشتیاق برهنه ایستاده و سرخوش معبد سری من است - به من! به من! بارقه قلوب همه آنانکه در مناجات عشقش هستند را بروز می دهد. 63. آهنگ عاشقانه شورانگیز را بر من خوان! عطرهایی برایم بسوزان! برایم جواهرات بپوش! به من بنوش، چراکه دوستت دارم! دوستت دارم! 64. من دختر آبی چشم غروب خورشیدم؛ من درخشندگی عریان آسمان شب شهوانی هستم. 65. به من! به من! 66. ظهور نوت به پایان می رسد. ==پانوشت== #{{پاورقی|1}} واژه اﺅ در این متن برای اشاره به سوم شخص مفرد مونث به کار رفته است. #{{پاورقی|2}} آیینهای مشقت بار ---- <h1 align="center"> '''[[کتاب شریعت/فهرست مطالب|بازگشت به فهرست]]''' </h1> </div> __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ کتاب شریعت/توضیح 1755 2301 2006-07-13T03:04:21Z Kaveh 1 <[[کتاب شریعت]]|'''توضیح''' [[رده:تلما]] ==توضیح== چنان کن آنچه خواهی، کل شریعت بُوَد. مطالعه این کتاب ممنوع است. عاقلانه است که این رونوشت پس از اولین خوانش نابود گردد. هرآنکه بدین بی اعتنایی ورزد، بیم و خطر آن را بپذیرد. که بسیار شوم باشد. آنانکه در مورد مطالب این کتاب گفتگو می کنند بوسیله همه طرد می شوند، همانند کانون طاعون. بر آن است که همه پرسشهای قانون با تمسک به نوشته های من روشن شوند، یک به یک. شریعتی فرای چنان کن آنچه خواهی نبُود. عشق، شریعت، عشق، خواهش بُود. موبد امیران، ا َنخ−ف−ن−خُنسو ---- <h1 align="center"> '''[[کتاب شریعت/فهرست مطالب|بازگشت به فهرست]]''' </h1> </div> __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ کتاب شریعت/فصل ب؛ گیتی 1757 2299 2006-07-13T03:02:36Z Kaveh 1 __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <[[کتاب شریعت]]|'''فصل ب؛ گیتی''' [[رده:تلما]] [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/sources/d/d2/Book_of_the_law_-_persian_version.pdf Download Formatted document of This Translation here] <div syle="text-align: right" dir="rtl" xml:lang="ar"> ==فصل ب. گیتی== این کتاب شرح گیتی است. عناصر نوت ، وسعت، و هدیت ، هر نقطه ای که تجربه ای از این امکان را دارد می باشند. (این انگاره برای تعارف نوشتاری، با نوت، الهه مصری نماد پردازی شده است؛ زنی خمیده مانند طاق آسمان شب. هدیت به صورت گویی بالدار در قلب نوت نمادپردازی شده است.) هر واقعه وحدتی از یک واحد به همراه یکی از تجربیات ممکن به آن است. «هر مرد و زنی یک ستاره است»، جمع چنین تجربیاتی است که با هر واقعه نو، همواره در حال تغییر است که وی را خودآگاه یا ناخودآگاه تحت تاثیر قرار می دهد. بدین رو هریک از ما گیتی خود را دارد ولی هنگامی آن، گیتی هر فرد است که شامل همه تجربیات ممکن شود. این حاکی از توسعه خودآگاهی است تا تمام خودآگاهی های دیگر را دربر گیرد. در این مقطع، چیزی که شما می بینید هرگز همانند آنچه من می بینم نیست. ما استنباط می کنیم آنها یکسان هستند چراکه تجربه شما در بسیاری نقاط آنچنان بر تجربه من منطبق است که تفاوتهای حقیقی مشاهده ما قابل صرفنظر است. برای نمونه، اگر دوستی از بین ما بگذرد، شما فقط سمت چپ او را می بینید. من سمت راست او را. ولی ما توافق داریم او یک نفر است، اگرچه ممکن است نه فقط در چیزی که از بدن او می بینیم، بلکه در مورد آنچه از کیفیات او می دانیم نیز اختلاف داشته باشیم. هر چه مرتبا او را بیشتر ببینیم و او را بهتر بشناسیم، هم عقیده شدن در این تشابه قوی تر می شود. با این وجود در تمام مدت هیچ یک از ما نمی توانیم چیزی فراتر از عقاید ساخته ذهن خود در مورد او بدانیم. مطالب بالا تلاش ناپخته ای برای توضیح سیستمی است که همه مکاتب فلسفی را آشتی می دهد. ---- <h1 align="center"> '''[[کتاب شریعت/فهرست مطالب|بازگشت به فهرست]]''' </h1> </div> کتاب شریعت/فصل الف؛ کتاب 1758 2298 2006-07-13T03:00:39Z Kaveh 1 <[[کتاب شریعت]]|'''فصل الف؛ کتاب''' ==فصل الف. کتاب== 1. این کتاب بین ظهر و ساعت 1 بعد ازظهر در سه روز متوالی، هشتم، نهم و دهم آوریل ۱۹۰۴ در قاهره دیکته شد. دیکته کننده خود را آیواس نامید و ادعا کرد «پیشکار هور−پار−کرات» است. یعنی پیغام رسانی از نیروهای حال حاضر حاکم بر زمین، که در ادامه توضیح داده خواهد شد. او چگونه می توانست ثابت کند که در واقع موجودی مافوق هر نژاد انسانی است و استحقاق سخن گفتن با چنین اختیاری را دارد؟ واضح است که باید دانش و قدرتی نشان دهد که هرگز هیچ انسانی یافت نشده باشد که آن را در اختیار داشته باشد. 2. او دانش خود را عمدتا با استفاده ار رمزنگاری در عبارات مشخصی نشان داد که حقایقی نهانی را اظهار می دارد. مانند برخی وقایع که هنوز اتفاق نیافتاده بودند به نحوی که امکان نداشته است هیچ انسانی بتواند از آنها آگاهی داشته باشد. بنابراین اثبات ادعای وی در خود دست نوشته موجود است. و مستقل از هر گونه شاهد انسانی است. تفسیر این عبارات الزاما نیازمند منتهای درجه پژوهش بشری است. بخش زیادی همچنان باید بررسی شود. ولی برای توجیه ادعای وی به مقدار کافی یافته شده است. شکاک ترین ادراکات هم مجبور به تصدیق حقیقت هستند. این مطلب به بهترین نحو بوسیله استاد اعظم قابل مطالعه است که سالهای پر زحمت او را به بصیرت رهنمون کرده است. از سوی دیگرزبان این کتاب به نحو تحسین برانگیزی ساده، روشن و نیرومند است. کسی نمی تواند آن را بخواند و درژرف ترین اعماق وجودش تاثیر نکند. 3. بوسیله تاثیر استاد و کتاب آیواس در وقایع حقیقی چیزی بیش از نیروی انسانی نمایان است. این حقایق بوسیله همگان قابل تحسین است ولی با کمک استاد اعظم بهتر فهمیده می شود. 4. جزئیات کامل دلایل وقایعی که منجر به دیکته این کتاب شد، به همراه رونوشتی از چاپ دست نوشته و مقاله ای از استاد اعظم در اعتدالین خدایان چاپ شده است. ---- <h1 align="center"> '''[[کتاب شریعت/فهرست مطالب|بازگشت به فهرست]]''' </h1> </div> __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ کتاب شریعت/دیباچه‌ای برای فارسی‌زبانان 1759 2297 2006-07-13T03:00:11Z Kaveh 1 <[[کتاب شریعت]]|'''دیباچه‌ای برای فارسی‌زبانان''' ==دیباچه‌ای برای فارسی‌زبانان== چنان کن آنچه خواهی، کل شریعت بُوَد. این یک کتاب مقدس است که به وسیله فرشته نگهبان مقدس آلیستر کراولی به وی دیکته شده است (ر.ج. فصل الف). متن کتاب بسیار صریح است ولی در عین حال درک کامل آن نیازمند دانشی وسیع در حوزه اسطوره شناسی مصر و یونان، کابالا (علوم رمزی یهود)، جماتریا (علوم رمزی اعداد کابالا)، نمادشناسی تاروت و فلسفه می باشد. همانطور که در متن کتاب آمده است تنها فرد موجه برای تفسیر این کتاب شخص استاد اعظم (آلیستر کراولی) اعلام شده است. (فصل اول، 36). تفسیر کامل در این آدرس{{نشان|1}} موجود است. بر پایه این کتاب و تعلیمات آلیستر کراولی، انجمن Ordo Templi Orientis با اختصار OTO (تاسیس در ۱۱۰۸ میلادی) بنیان خود را بر پایه سیستم مذهبی-جادویی-فلسفی کتاب حاضر، تلما قرار داد. در «توضیح» (ص ۷) می خوانید: «مطالعه این کتاب ممنوع است. عاقلانه است که این رونوشت پس از اولین خوانش نابود گردد.» گفته می شود هدف از این سخن، جلوگیری از بحث و جدل در مورد مطالب این کتاب می باشد. مطالب این کتاب در بخشهایی آنقدر سمبلیک و جسورانه است که بر آن است تنها ناپیش داورترین پادشاهان آن را درک کنند. این یک کتاب جادویی است. قرن گذشته شاهد انتشار بسیاری اسرار انجمن های جادویی بوده است و دهه گذشته شاهد انتشار رایگان آنها در اینترنت. این انتشارها خشم بسیاری جادوگران را برانگیخت. ولی همه اساتید اعظم دورانها قلبا از این موضوع خشنودند. ما در سومین و آخرین عصر تحول «انسان» قرار داریم. آنان که می خواهند بدانند. ما را با رانده و ناشایست کاری نیست: بگذار در محنت خود بمیرند... (فصل دوم، ۲۱) عشق، شریعت، عشق، خواهش بُود مترجم: '''سپند''' zepand@gmail.com - مرداد ۱۳۸۴ ==پانوشت== #{{پاورقی|1}} http://64.227.194.192/library/libers/lib_0220c.html ---- <h1 align="center"> '''[[کتاب شریعت/فهرست مطالب|بازگشت به فهرست]]''' </h1> </div> __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ کتاب شریعت/فهرست مطالب 1760 2296 2006-07-13T02:58:40Z Kaveh 1 __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <h1 align="center">کتاب شریعت<br>لیبر ال - ۲۲۰<br><br> دیکته شده توسط:<br> ۴۱۸ - آیواس<br> بر:<br> ۶۶۶ - استاد اعظم<br> ([[آلیستر کراولی]])<br> <br></h1> <center>این کتاب ترجمه‌ای است از:<br> Liber AL vel Legis<br> SUB FIGVRÂ<br> CCXX<br> As Delivered by<br> XCIII=418<br> VNTO<br> DCLXVI<br></center> ==فهرست== * [[کتاب شریعت/دیباچه‌ای برای فارسی‌زبانان]] * [[کتاب شریعت/فصل الف؛ کتاب]] * [[کتاب شریعت/فصل ب؛ گیتی]] * [[کتاب شریعت/فصل ج؛ شریعت تلما]] * [[کتاب شریعت/توضیح]] * [[کتاب شریعت/فصل اول]] * [[کتاب شریعت/فصل دوم]] * [[کتاب شریعت/فصل سوم]] * [[کتاب شریعت/ضمیمه ۱؛ لوح افشاء]] [[رده:تلما]] بحث:کتاب شریعت/فهرست مطالب 1761 2307 2006-07-13T03:17:50Z Kaveh 1 Main contributor [[:en:User:Sepand]] ---- کتاب شریعت/فهرست 1762 2308 2006-07-13T03:19:12Z Kaveh 1 REDIRECT #REDIRECT [[کتاب شریعت/فهرست مطالب]] کتاب شریعت 1763 2312 2006-07-13T03:35:37Z Kaveh 1 + <[[متون دینی]] <[[متون دینی]] '''کتاب شریعت''' (به لاتین: ''Liber Al vel Legis''، به انگلیسی: ''The Book of the Law'')، متن بنیادین آیین جادویی تِلِما است که توسط آلیستر کراولی به سال ۱۹۰۴ در قاهره نوشته شد (و یا به تفسیری دیگر، «دریافت شد»). این کتاب سه فصل دارد و نگارش هر یک از این فصل‌ها در یک ساعت از زمان ظهر انجام شده است (۸، ۹ و ۱۰ آوریل ۱۹۰۴). * [[کتاب شریعت/فهرست مطالب]] * [[کتاب شریعت/دیباچه‌ای برای فارسی‌زبانان]] * [[کتاب شریعت/فصل الف؛ کتاب]] * [[کتاب شریعت/فصل ب؛ گیتی]] * [[کتاب شریعت/فصل ج؛ شریعت تلما]] * [[کتاب شریعت/توضیح]] * [[کتاب شریعت/فصل اول]] * [[کتاب شریعت/فصل دوم]] * [[کتاب شریعت/فصل سوم]] * [[کتاب شریعت/ضمیمه ۱؛ لوح افشاء]] == پیوند به بیرون == * [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/sources/d/d2/Book_of_the_law_-_persian_version.pdf ترجمهٔ فارسی در قالب پی‌دی‌اف] [[رده:جادو]] [[رده:تلما]] کتاب شریعت/فصل ج؛ شریعت تلما 1764 2300 2006-07-13T03:03:55Z Kaveh 1 __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <[[کتاب شریعت]]|'''فصل ج؛ شریعت تلما''' [[رده:تلما]] [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/sources/d/d2/Book_of_the_law_-_persian_version.pdf Download Formatted document of This Translation here] <div syle="text-align: right" dir="rtl" xml:lang="ar"> ==فصل ج. شریعت تِلِما == این کتاب قانون سلوک ساده ای را پوشش می دهد. «چنان کن آنچه خواهی، کل شریعت بُوَد.» «عشق، شریعت، عشق، خواهش بُود.» «شریعتی فرای چنان کن آنچه خواهی نبُود.» این یعنی هر یک از ما ستاره ها می بایست بر مدار خود حرکت کنیم. ---- <h1 align="center"> '''[[کتاب شریعت/فهرست مطالب|بازگشت به فهرست]]''' </h1> </div> بحث کاربر:Kaveh 1765 3384 2006-10-02T17:19:28Z Kaveh 1 /* حذف و تیره‌ها */ __TOC__ == congratulations for fa.wikisource == * Hi Kaveh! Congratulations for this new project and greatings from Munich Germany * best regards [[user:Gangleri|Gangleri]] &#8238;|&#8236; [{{SERVER}}{{localurl:user_talk:Gangleri|action=history}} Th] &#8238;|&#8236; [[user talk:Gangleri|T]] &#8238;|&#8236; 23:24, ۲۸ دسامبر ۲۰۰۵ (UTC) به توصيه شما عمل كردم . متشكر = پوراللهيار == تبریک == تاسیس ویکی‌نبشتهٔ فارسی را به شما تبریک می‌گویم. خسته نباشید. --[[کاربر:80.191.134.38|80.191.134.38]] 16:59, ۳۱ دسامبر ۲۰۰۵ (UTC) :متشکرم، امیدوارم این‌جا هم فعال باشید. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] 22:33, ۷ ژانویه ۲۰۰۶ (UTC) ==شادباش و خسته نباشید== کاوه گرامی ایجاد ویکی‌نبشته راشادباش می گویم و می‌دانم که ایجاد این وبگاه بدون پی‌گیری‌ها و سعی و کوشش‌های شما امکان‌پذیر نبود. پس خسته نباشید.[[کاربر:Sajad|Sajad]] 09:16, ۵ ژانویه ۲۰۰۶ (UTC) :متشکرم. پیش‌قدمی و همت شما مهم است، شادباش متقابل. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] 22:32, ۷ ژانویه ۲۰۰۶ (UTC) == Bureaucratship == Congratulations! Following your request [[meta:Requests_for_permissions/Archive_2006/January#Persian_Wikisource|here]], I have made you bureaucrat. Please check the bureaucrat informations [[meta:Bureaucrat|here[[ -[[w:ro:Utilizator:Romihaitza|Romihaitza]] 16:50, ۱۷ ژانویه ۲۰۰۶ (UTC) == مرتب کردن نوشتارهای انتقال‌یافته == سلام. من از ویکی‌پدیا مرخصی گرفته‌ام آمده‌ام در پروژه‌های دیگر کمی خستگی در کنم (:. می‌خواستم ببینم ساختار جدید چگونه است؟ ضمناً نام صفحات مربوط به کتاب را همان نام برگزیدهٔ مترجم در نظر بگیریم؟ --[[کاربر:Shervinafshar|Shervinafshar]] ۱۷:۵۴, ۱۱ ژوئیه ۲۰۰۶ (UTC) :خوش آمدید، برای تنوع بد نیست! اما تفاوت رویه بایگانی این‌جا با ویکی‌نسک در همین نکته است که اشاره کردید. چون زیرصفحه‌ها دارای پیوند به صفحه مادر نیستند. برای مثال بالای صفحه ''فلانی/اثر'' به صورت خودکار پیوند به ''فلانی'' اضافه نمی‌شود. دلیل آن این است که صفحه‌هایی که پیوند داخلی ندارند در آمار شمرده نمی‌شوند. بنابراین با این کار کاربر ناچار به اضافه کردن دستی پیوند به فلانی است. برای مثال [[بهرنگی، صمد]] را ببینید. من رویه قبلی را ترجیح می‌دادم، اما ظاهرا نخواسته‌اند به شرط حداقل یک پیوند داخلی دست بزنند. راجع به نام انتخابی برای اثر، فکر می‌کنم بهتر باشد هر کدام که رایج‌تر است را انتخاب کنید. البته می‌شود نام صحیح را گرفت و ترجمه‌های مختلف را زیرصفحه قرار داد، اما روش پیشین «اثبات‌پذیرتر» است. به هرحال تا زمانی که سه چهار نفر بیشتر نیستیم هرکاری خواستید بکنید، لازم شد با هم راست و ریستش می‌کنیم. سپاس از توجه شما. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۲۳:۴۶, ۱۱ ژوئیه ۲۰۰۶ (UTC) ==arman605== رفیق، خیلی ممنون از اینکه راهنماییم می کنی. مدت زیادی طول می کشه تا اینجوری بتونم بدون عیب کار کنم. اگه باز هم اشتباهاتم رو بهم یادآوری کنی ممنون می شم. موفق باشی == صفحات ناقض حق تکثیر == سلام، من دارم سعی می‌کنم متونی را که دارم اینجا وارد کنم، و متوجه شده‌ام که صفحات ناقض حق تکثیر یا مشکوک به نقض آن وجود دارند. یک سری سؤال وجود دارد در این مورد، و یک سری موضوع واضح. من چندتا الگو درست می‌کنم فعلاً و در صفحات بدون اطلاعات یا ناقض حق تکثیر می‌گذارم. شما هم لطف کنید زحمت حذفشان را بکشید. [[کاربر:روزبه|روزبه]] ۱۲:۴۱, ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۶ (UTC) == فضای نام «مؤلف» == درست می‌فرمایید در مورد تعریف فضای نام. در انگلیسی هم فضای نام جداگانه دارند برای مؤلف. ولی در مورد «ؤ» تا آنجا که سواد یونی‌کدی من جواب می‌دهد هیچ مشکلی وجود نخواهد داشت. اگر از نظر پارسی سره می‌گویید، من هم سعی کردم کلمهٔ آشتی‌جویانه‌تری پیدا کنم، ولی متأسفانه نه می‌شود از «نویسنده» استفاده کرد (چون بسیاری از این افراد فقط شاعر بوده‌اند)، و نه «پدیدآورنده» (چون تعریف حقوقی متفاوت با مؤلف دارد و خیلی چیزها را شامل می‌شود). الآن یادم آمد که دردسر اساسی داشتیم در ویکی‌پدیا وقتی که فضای نامی را ترجمه‌شده استفاده کرده بودیم و بعد ساختیمش. من الآن این صفحه‌های مؤلف را به «Author» تغییر می‌دهم تا بعد تقاضای فضای نام مؤلف را بکنیم. [[کاربر:روزبه|روزبه]] ۱۰:۵۵, ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۶ (UTC) من عجالتاً موضوع را در [[meta:Requests_for_permissions#Adding_a_new_namespace_to_the_Persian_Wikisource|اینجا]] درخواست کردم. [[کاربر:روزبه|روزبه]] ۱۱:۲۵, ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۶ (UTC) :منظورم این بود که ممکن است وارد کردن «ؤ» برای همه راحت نباشد یا مثلا ترکیب و+ ٔ را بسازند. شاید بد نباشد از «مولف» استفاده کنیم. لطفا درخواست فضای نام جدید را در [http://bugzilla.wikimedia.org/ Bugzilla] اضافه کنید. در ضمن، نسخه انگلیسی برای صفحه‌های فرعی هم فضای نام Page‌ را پیش‌بینی کرده‌است. برای مقایسه شرایط تعریف‌شده [[:الگو:Wikivar|فارسی]] و [[:en:Template:Wikivar|انگلیسی]] را ببینید. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۲۳:۳۹, ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۶ (UTC) ::آهان! ولی مهم نیست. اول این که ترکیب «واو» و «همزه» وارد کردنش از «ؤ» سخت‌تر است، دیگر این که با آن وجود هم مشکلی نیست، چون نرم‌افزار مدیاویکی در عنوان مقاله‌ها (و شاید در متن مقاله‌ها نیز) از NFC استفاده می‌کند، یعنی هم «ؤ» و هم ترکیب «واو» و «همزه» را به یک چیز تبدیل می‌کند برای نگهداری. من شخصاً خیلی به رعایت جزئیات خطمان اصرار دارم و بالاخص در ویکی‌سورس که دقت در اصل متن باید درجهٔ اول اهمیت را داشته باشد رعایت اینها را مهم می‌دانم. حتی در دو مقاله‌ای که از کسروی آورده‌ام غلط‌های حروفچینی‌اش را هم حفظ کردم. برای Page هنوز ندیده‌ام چیست، در اولین فرصت بررسی می‌کنم. [[کاربر:روزبه|روزبه]] ۱۰:۰۲, ۱ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC) == تغییر در مونوبوک سیستم == با درود! لطفاً این چندخط را <pre> .b { /* verse container */ text-align: justify; text-align-last: justify; /* for IE */ border: 0; } .beyt { white-space: nowrap; } </pre> به monobook.css سیستم اضافه کنید تا نمایش شعرها (حداقل) در اینترنت اکسپلورر بهتر شود. فایرفاکس ظاهراً خیال درست شدن ندارد. ممنون. [[کاربر:Behaafarid|Behaafarid]] ۲۳:۰۴, ۱ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC) ==حذف و تیره‌ها== اولاً این که می‌شود لطف کنید و این صفحه‌هایی را که باید حذف شود حذف کنید؟ اکثرشان در [[:رده:صفحات برای حذف]] آمده است. در نیاز به حذف بسیاری از آنها هیچ شکی نیست، از جمله شعرهای شاملو و اخوان که هنوز سی‌سال از مرگشان نگذشته است، یا صفحه‌های مؤلف مربوط به فریدون مشیری و مرتضی مطهری که آنها هم عیناً همین وضع را دارند. دیگر این که این تیره‌های صفحهٔ اول که تبدیل کردید تیرهٔ استاندارد بود که برداشته‌اید و به جایش تیره‌منها گذاشته‌اید. آیا تیرهٔ استاندارد مشکل خاصی داشت؟ [[کاربر:روزبه|روزبه]] ۱۳:۲۰, ۲ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC) :صفحه‌های مربوط به مولف را بهتر است نگه داریم و قفل کنیم تا کسی آن‌ها را دوباره نسازد. «تیره استاندارد» در اکسپلورر درست نمایش داده نمی‌شود. مخصوصا هنگامی که قلم مربوطه به‌روز نشده‌باشد. در مواردی حتی وقتی قلم نو وجود دارد باز مشکل‌ساز است. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۱۷:۱۹, ۲ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC) بیانیه حقوق جهانشمول انسان 1767 2315 2006-07-20T12:47:13Z 82.243.93.226 اين بيانيه در کنفرانس اول کادرهای حزب کمونيست کارگری ـحکمتيست به تصويب رسيد. مقدمه جامعه بايد آزادي انسان را تضمين کند. آزادي به معنى آزادي از سرکوب و اختناق سياسى، آزادي از اجبار و انقياد اقتصادي، آزادي از اسارت فکري، آزادي در تجربه ابعاد مختلف زندگى انسانى، آزادي در شکوفائى خلاقيت‌هاي بشري و آزادي در تجربه ابعاد عظيم عواطف انسانى. جامعه بايد تضمين کننده برابري انسانها باشد. برابري نه فقط به معنى برابري در مقابل قانون بلکه برابري در برخورداري از امکانات و نعمات مادي و معنوي جامعه. برابري در حرمت و ارزش همه انسانها در پيشگاه جامعه. اکثريت عظيم مردم جهان اما نه از آزادي بهره‌مند هستند و نه به امکانات و نعمات مادي و معنوي جامعه، که خود خالق آن هستند، دسترسى دارند. مقدرات زندگى مادي و معنوي انسان به توليد براي سود وابسته است. استثمار و انقياد اقتصادي توده عظيم انسانى قانون حاکم بر جهان است و مقتضيات توليد سود و سود آور نگاه داشتن صدها ميليون انسان منطق نظام سرمايه‌داري است. فقر و محروميت، تبعيض و نابرابري، اختناق و سرکوب سياسى، جهل و خرافه و عقب ماندگى فرهنگى، بيکاري، بي‌مسکنى، ناامنى اقتصادي و سياسى، فساد و جنايت همگى مصائب و محروميت هائى هستند که هر روز از نو در متن سرمايه داري مدرن امروز، به عنوان اجزاء لايتجزاي اين نظام، باز توليد ميشوند. آزادي بشر از نظر بورژوازي، در اساس، آزادي استثمار کردن و استثمار شدن است. آنجا هم که پاي حقوق بشر به ميان کشيده ميشود در بهترين حالت حقوق سياسى مشروط و محدودي تصوير ميشود که استفاده از آن براي اکثريت کسانى هم که شامل آن شده‌اند ممکن نيست. آزادي و برابري با انقياد اقتصادي متناقض است. حقوق بشر سرمايه داري با مسکوت کذاشتن اين واقعيت نميتواند پاسخگوي نياز انسان باشد. بيانيه حقوق بشر تضمين کننده آزادي و برابري انسانها نيست. ابزار جلوگيري از طغيان مردم آزاديخواه و برابري طلب است. وسيله‌اي براي ممانعت از جلب مردم و متفکرين و آزاديخواهان به ابعاد عميقتر حقوق بشر و درک تناقض حقوق انسان با ماهيت نظام سرمايه‌داري است. حزب کمونيست کارگري - حکمتيست با انتشار بيانيه حقوق جهانشمول انسان تصوير روشنى از مبناي حقوق انسان را بدست ميدهد. حزب کمونيست کارگري - حکمتيست اين حقوق را حقوق همه انسانها در هر نقطه جهان ميداند و براي تحقق آن ميکوشد. اعلام حقوق جهانشمول انسان بعلاوه در متن تحولات سياسى و اجتماعى ايران و نقشى که حزب کمونيست کارگري حکمتيست بر عهده دارد اهميت ويژه خود را دارد. جامعه ايران دستخوش يکى از عظيم ترين تحولات تاريخ خود است. جمهوري اسلامى در شرف سرنگونى است و مردم ايران ميتوانند و بايد علاوه بر سرنگونى جمهوري اسلامى نظامى را بنا نهند که در آن آزادي و برابري در عميق‌ترين و وسيعترين سطح فردي و اجتماعى متحقق گردد. حزب کمونيست کارگري - حکمتيست اعلام ميکند که مواد حقوق جهانشمول انسان را حقوق تخطى ناپذير مردم ميداند و با تصرف قدرت سياسى و اعلام جمهوري سوسياليستى همه اين حقوق را بعنوان مبناي قوانين و سياست‌هاي جامعه اعلام ميکند. حزب کمونيست کارگري - حکمتيست کليه احزاب سياسى و کليه مردم در ايران و جهان را به حمايت جدي از بيانيه حقوق جهانشمول انسان دعوت ميکند. بيانيه حقوق جهانشمول انسان مواد زير حقوق جهانشمول و انکار پاپذير انسان است. هيچ قانون، سياست و مقرراتى در جامعه نميتواند حقوق و بندهاي اين بيانيه را نقض کند. هيچ فرد يا بخشى از جامعه را از هيچ يک از حقوق اين سند نميتوان محروم کرد يا مورد تبعيض قرار داد. دولت و ارگانهاي اداره جامعه موطف به تضمين تحقق اين حقوق و بندهاي اين بيانيه هستند. ١ - حيات پايه‌اي ترين حق انسان است. جسم و روح افراد از هر نوع تعرض مصون است. ٢ - استثمار انسان ممنوع است. کار مزدي، که اساس استثمار انسان در دنياي امروز است، و همچنين هرنوع انقياد، بردگى و بيگاري در هر پوشش و با هر توجيهى ممنوع است. ٣ - کار فعاليت آزاد و خلاق انسان است. هر کس حق دارد خلاقيت‌هاي فکري و عملى خود را گسترش داده و بکار اندازد. ۴ - هرکس مستقل از نقش او در توليد ميتواند از نعمات مادي و معنوي موجود در جامعه برخوردار گردد. همه انسانها در برخورداري از نعمات مادي و معنوي موجود در جامعه داراي حق برابر هستند. ۵- همه انسانها حق فراغت، تفريح، آسايش و امنيت دارند. هر کس حق دارد از مسکن مناسب و از ضروريات زندگى متعارف در جامعه امروزي برخوردار باشد. ۶ - هر کودک حق يک زندگى شاد، ايمن و خلاق را دارد. تضمين رفاه و سعادت هر کودک، مستقل از وضعيت خانوادگى، با جامعه است. همه کودکان و نوجوانان بايد استاندارد واحدي از رفاه و امکانات رشد مادي، در بالاترين سطح ممکن، را داشته باشند. ۷ - هر فرد، بدون قيد و شرط، در داشتن هر عقيده و بيان آن در شکل نوشتاري، شفاهى، هنري، يا هر شکل ديگري چه بصورت فردي و چه جمعى آزاد است. نقد هر چيز و انتقاد به کليه جوانب سياسى، فرهنگى و اخلاقى و ايدئولوژيکى جامعه، همچنين اعتراض و اعتصاب کردن بصورت فردي يا جمعى حق بى قيد و شرط هر فرد است. هر فرد ميتواند هر حزب يا تشکلى را ايجاد کند و يا به چنين نهادهائى بپيوندد. ۸ - داشتن حرمت و شخصيت حق هر انسان است. هر نوع افترا، هتک حرمت ممنوع است. هر نوع تبليغ نفرت يا برتري مذهبى، ملى، قومى، نژادي و جنسى ممنوع است. ۹ - تفتيش عقايد و تحميل عقايد ممنوع است. هر کس آزاد است که درباره نظرات و اعتقادات شخصى خود سکوت کند. هرنوع تحريکات و تهديدات عليه بيان آزادنه نظرات افراد ممنوع است. ۱۰ - شرکت مستقيم و مستمر در امر حاکميت حق هر فرد است. مقامات و نهاد‌هاي دولتى و ارگانهاي اداره امور از بالا تا پائين بايد منتخب مردم باشند. مردم حق انتخاب و عزل کليه مقامات و پست هاي سياسى و اداري در کشور را دارند. کليه افراد بزرگسال از حق راي همگانى و برابر برخوردارند و حق دارند براي هر نهاد و ارگان نمايندگى و يا احراز هر پست و مقام انتخابى کانديد شوند. ١۱ - دولت، ارگانهاي اداره امور يا مقامات مختلف به خودي خود هيچ حقى در مقابل مردم، چه بصورت فردي و چه بصورت جمعى، ندارند مگر اينکه مردم اين حق را به صراحت به آنها داده باشند. ١۲ - دولت و نظام اداره جامعه بايد تماما غير مذهبى و غير قومى باشد. هرنوع کمک دولت به اشاعه هر مذهب يا دادن هرنوع مضمون يا ارجاع مذهبى، قومى و يا ملى به قوانين ممنوع است. هر نوع ارجاع به مذهب، قوميت يا مليت افراد در قوانين و در اوراق هويتى و اداري مربوط به آنها ممنوع است. ١۳ - داشتن يا نداشتن مذهب، بى قيد و شرط آزاد است. مذهب از دولت و آموزش و پرورش جداست. هرنوع اجبار فيزيکى و روحى براي پذيرش مذهب ممنوع است. انتخاب يا عدم انتخاب مذهب امر بزرگسالان است. کودکان و نوجوانان از هر نوع دست اندازي مادي و معنوي مذاهب و نهادهاي مذهبى مصون بايد باشند. جلب افراد غير بزرگسال به فرقه هاي مذهبى و مراسم و اماکن مذهبى ممنوع است. تدريس دروس مذهبى، احکام مذهبى و يا تبيين مذهبى موضوعات در مدارس و موسسات آموزشى ممنوع است. ١۴ - تعيين مذهب رسمى و زبان رسمى اجباري ممنوع است. ١۵ - سلامتى حق هر فرد است و هر کس حق دارد از کليه امکانات جامعه امروزي براي مصون داشتن خود از صدمات و بيماري ها برخوردار گردد و از امکانات بهداشتى و درمانى در جامعه استفاده کند. ١۶ - برخورداري از يک محيط زيست سالم و ايمن حق هر انسان است. ١۷ - معاشرت و زندگى اجتماعى حق هر انسان است. هر نوع جداسازي و محروم سازي افراد از محيط اجتماعى و امکان معاشرت با ديگران ممنوع است. ١۸ - جستجو و اطلاع از حقيقت در مورد کليه جوانب زندگى اجتماعى حق هر کس است. سانسور، و کنترل بر اطلاعاتى که در اختيار شهروندان قرار ميگيرد ممنوع است. ۱۹ - آموزش حق هر فرد است. هر کس حق دارد از امکانات جامعه امروزي براي ارتقاي دانش و تخصص خود و يا آشنائى با دست آوردهاي فکري و عملى بشريت زمان خود برخوردار شود. دسترسى به کليه امکانات آموزشى موجود درجامعه و استفاده از آنها حق هر کس است. ۲۰ - هر سالمند حق يک زندگى شاد، خلاق و ايمن را دارد. هرکس حق دارد در دوره سالمندي، مستقل از موقعيت مادي خود، از بهترين امکانات زيستى، درمانى و بهداشتى بهرمند گردد. تضمين اين حقوق براي سالمندان با جامعه است. ٢۱ - آزادي بى قيد وشرط سکونت، سفر و نقل مکان حق هر فرد بزرگسال است. هر کس بدون قيد و شرط حق دارد به هر کشور سفر کند و يا در هر کشوري اقامت گزيند. ٢۲ - هرکس ميتواند با پذيرش تعهدات حقوقى شهروندي، شهروند جامعه شود. ٢۳ - زندگى خصوصى افراد - محل زندگى، مکاتبات و مراسلات و مکالمات فرد از هر نوع دخالت توسط هر مرجعى مصون است. ٢۴ - هرکس در انتخاب لباس آزادي بى قيد و شرط دارد. هر نوع شرط و شروط رسمى و يا ضمنى بر پوشش مردم، از زن و مرد، در اماکن عمومى ممنوع است. ٢۵- هر کس حق دارد از شرکت در جنگ و يا هر فعاليت نظامى که با اصول و اعتقادات وي مغايرت داشته باشد امتناع نمايد. ٢۶ - برقراري رابطه آزاد و داوطلبانه جنسى حق انکار‌ناپذير همه کسانى است که به سن قانونى بلوغ جنسى رسيده اند. روابط جنسى داوطلبانه افراد بزرگسال با هم، امر خصوصى آنهاست و هيچکس و هيچ مقامى حق کنکاش و دخالت در آن و يا اعلان عمومى آن را ندارد. ٢۷ - رابطه جنسى افراد بزرگسال (بالاي سن قانونى بلوغ)، با افراد زير سن قانونى، ولو با رضايت آنها، ممنوع است. ٢۸ - قضات، دادگاه ها و سيستم قضايى بلحاط حقوقى مستقل هستند. انتخاب و عزل قضات و ساير مقامات قضايى حق مردم است. ۲۹ - برپائى دادگاه هاي ويژه ممنوع است. کليه محاکمات بايد علنى برگزار گردند. ٣۰ - همه افراد در مقابل قانون مساوي هستند. هيچ مقام يا فردي مصونيت قانونى ندارد. هر کس بى قيد و شرط حق دارد عليه هر مقام دولتى در دادگاههاي عادي اقامه دعوا کند. ٣۱ - هرکس حق دارد از اداي شهادت عليه خود يا اعتراف خودداري کند. ٣۲ - اصل در کليه محاکمات بر برائت متهم است. برخورداري از امکان رسيدگى و محاکمه منصفانه حق هر فرد است. هر نوع شکنجه، ارعاب، تحقير و اعمال فشار فکري و روانى بر افراد بازداشتى، متهمين و محکومين مطلقا ممنوع است و مبادرت به آن جرم جنايى محسوب ميشود. کسب اعتراف با تهديد و تطميع ممنوع است. ٣۳ - مجازات اعدام و حبس ابد يا هر نوع مجازات متضمن تعرض به جسم افراد تحت هر شرايطى ممنوع است. سنگ‌نبشته‌ها 1768 2766 2006-09-09T10:06:18Z ماني 31 ==کوروش بزرگ== *[[فرمان کورش بزرگ هخامنشی]] *[[سنگ‌نبشته‌های کوروش بزرگ در پاسارگاد]] ==داریوش بزرگ== *[[سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، تخت جمشید]] *[[سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، نقش رستم]] *[[سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، شوش]] *[[سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، سوئز]] *[[سنگ‌نبشته بیستون]] ==خشایارشا== *[[سنگ‌نبشته خشایارشا، تخت جمشید]] ==لوح‌نوشته‌ها== *[[لوح‌های گلی هخامنشی]] *[[لوح آرشام]] *[[لوح آریارمنه]] ==ایران پس از اسلام== *[[سنگ‌نبشته سردر قره‌کلیسا]] سنگ‌نبشته بیستون 1769 2999 2006-09-28T14:30:37Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] ==درباره سنگ‌نبشته== [[تصویر:Bistun inscription.JPG|thumb|left|340px|بخشی از سنگ‌نبشته بیستون{{نشان|1}}]] '''سنگ‌نبشته بیستون''' به ‌عنوان یكی از قدیمی‌ترین متن‌های تاریخی شناخته شده ایرانی به فرمان داریوش بر كوه حكاكی شد. داریوش سومین شاه هخامنشی در زمان اسقرار حكومت خود دستور به نقش این متن داد. این کتیبه یکی از معتبرترین و مشهورترین سندهای تاریخی جهان است . زیرا مهمترین نوشته میخی زمان هخامنشی است . مجموعاً سطحی که این کتیبه در برگرفته به طول 5/20 ( بیست متر و پنجاه سانتیمتر ) و عرض 80/7 ( هفت متر و هشتاد سانتیمتر ) است. موقعیت این خطوط نسبت به نقوش چنین است . در زیر نقش ها خطوط فارسی باستان در 5 ستون به طول 23/9 ( نه متر و بیست و سه سانتیمتر ) و عرض یا ارتفاع 63/3 متر ( سه متر و شصت سانتیمتر ) و 414 سطر قرار دارد . در دست راست کنار نقوش یک بخش کتیبه ایلامی به طول 60/5 ( پنج متر و شصت سانتیمتر ) و عرض یا ارتفاع 70/3 قرار دارد و بقیه این کتیبه در سمت چپ در امتداد خطوط فارسی باستان به طول 67/5 و عرض 63/3 متر و کلاً 593 سطر در هشت ستون قرار دارد . کتیبه اکدی ( بابلی ) در قسمت بالای کتیبه سمت چپ ایلامی قرار دارد با طول یا ارتفاع چهار متر (4) و عرض از قسمت بالا 52/2 و در قسمت پایین 31/2 این کتیبه به شکل ذوزنقه می باشد و در 112 سطر است. مجموع خطوط و نقوش برابر با 120 متر مربع است . ==متن كامل سنگ‌نبشته داریوش در بیستون == بند 1 – من داریوش ، شاه بزرگ ، شاه شاهان ، شاه در پارس ، شاه کشورها ، پسر ویشتاسب ، نوه ارشام هخامنشی . بند 2 - داریوش شاه گوید : پدر من ویشتاسب ، پدر ویشتاسب ارشام ، پدر ارشام آریامن ، پدر آریامن چیش پیش ، پدر چیش پیش هخامنش . بند 3 - داریوش شاه گوید : بدین جهت ما هخامنشی خوانده می شویم [ که ] از دیرگاهان اصیل هستیم . از دیرگاهان خاندان ما شاهان بودند . بند 4 – داریوش شاه گوید: 8 [ تن ] از نیاكان من شاه بودند . من نهمین [ هستم ] ما 9 [ تن ] پشت اندر پشت ( در دو شاخه ) شاه هستیم . بند 5 – داریوش شاه گوید : به خواست اهورا مزدا من شاه هستم . اهورا مزدا شاهی را به من داد . بند 6 – داریوش شاه گوید : این [ است ] که از آن من شدند به خواست اهورا مزدا من شاه آنها بودم . پارس ، عیلام ، بابل ، آشور ، عرب ، مودرای ( مصر ) ، اهل دریا ( فینیقیها ) ، سارد ( لیدی ) ، یونان ( یونانی های ساکن آسیای صغیر ) ، ماد ، ارمنستان ، کپدوکیه ، پرثو ، زرنگ ( سیستان ) ، هرئی و( هرات ) ، باختر ( بلخ ) ، سغد ، گندار ( دره کابل ) سک ( طوایف بین دریاچه آرال و دریای مازندران ) ، ثت گوش ( دره رود هیرمند ) ، رخج ( قندهار ) ، مک ( مکران و عمان ) جمعاً 32 کشور . بند 7 – داریوش شاه گوید : این [ است ] کشورهایی که از آن من شدند . به خواست اهورامزدا بندگان من بودند . به من باج دادند . آنچه از طرف من به آنها گفته شد ، چه شب ، چه روز همان کرده شد . بند 8 – داریوش شاه گوید : در این کشورها مردی که موافق بود او را پاداش خوب دادم آنکه مخالف بود اورا سخت کیفر دادم . به خواست اهورا مزدا این کشورهایی [ است ] که بر قانون من احترام گذاشتند . آن طوری که به آنها از طرف من گفته شد همانطور کرده شد . بند 9 – داریوش شاه گوید : اهورا مزدا مرا این پادشاهی داد . اهورا مزدا مرا یاری کرد تا این شاهی بدست آورم . به یاری اهورا مزدا این شاهی را دارم . بند 10 – داریوش شاه گوید : این [ است ] آنچه به وسیله من کرده شد پس از اینکه شاه شدم . کمبوجیه نام پسر کوروش از ما او اینجا شاه بود . همان کمبوجیه را برادری بود بردی نام هم مادر [ و ] هم پدر با کمبوجیه . پس از آن کمبوجیه آن بردی را بکشت ، به مردم معلوم نشد که بردی کشته شده . پس از آن کمبوجیه رهسپار مصر شد ، مردم نا فرمان شدند . پس از آن دروغ در کشور بسیار شد هم در پارس ، هم در ماد ، هم در سایر کشورها . بند 11 – داریوش شاه گوید : پس از آن مردی مغ بود گئومات نام . او از [http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7 پَیشیاوادا] برخاست . کوهی [ است ] ارکدیش ( ارکادری ) نام . چون از آنجا برخاست از ماه وی یخن 1 چهارده روز گذشته بود . او به مردم چنان دروغ گفت [ که ] : من بردی پسر کوروش برادر کمبوجیه هستم . پس از آن مردم همه از کمبوجیه برگشته به سوی او شدند هم پارس ، هم ماد ، هم سایر کشورها . شاهی را برای خود گرفت . از ماه گرم پد 2 9 روز گذشته بود آنگاه شاهی را برای خود گرفت . پس از آن کمبوجیه به دست خود مرد . بند 12- داریوش شاه گوید : نبود مردی ، نه پارسی ، نه مادی ، نه هیچ کس از تخمه ما که شاهی را گئومات مغ باز ستاند . مردم شدیداً از او میترسیدند که مبادا مردم بسیاری را که پیش از آن بردی را شناخته بودند بکشت . بدان جهت مردم را می کشت که مبادا مرا بشناسند که من بردی پسر کوروش نیستم . هیچ کس یارای گفتن چیزی درباره گئومات مغ نداشت تا من رسیدم . پس از آن من از اهورا مزدا مدد خواستم . اهورا مزدا به من یاری ارزانی فرمود . از ماه باگادیش 3 10 روز گذشته بود . آنگاه من با چند مرد آن گئومات مغ و آنهایی را که برترین مردان دستیار [ او ] بودند کشتم . دژی سیک ی ووتیش 4 ، نام سرزمینی نی سای نام در ماد آنجا او را کشتم . شاهی را از او ستاندم . به خواست اهورا مزدا من شاه شدم . اهورا مزدا شاهی را به من داد . بند 14 – داریوش شاه گوید : شاهی را که ازما برداشته شده بود آن را من برپا کردم . من آن را در جایش استوار نمودم . چنانکه پیش از این [ بود ] همان طور من کردم . من پرستشگاه هایی را که گئومات مغ ویران کرده بود مرمت نمودم . به مردم چراگاه ها و رمه ها و غلامان و خانه هایی را که گئومات مغ ستانده بود بازگرداندم . من مردم را در جایش استوار نمودم ، هم پارس ، هم ماد و سایر کشورها را . چنان که پیش از این [ بود ] آنچه را گرفته شده [ بود ] برگرداندم . به خواست اهورا مزدا من این را کردم . من کوشیدم تا خاندان ما را در جایش استوار نمایم چنان که پیش از این [ بود ] آن طور من کوشیدم به خواست اهورا مزدا تا گئومات مغ خاندان ما را برنگیرد . بند 15 – داریوش شاه گوید : این [ است ] آنچه من کردم پس از آنکه شاه شدم . بند 16 – داریوش شاه گوید : چون من گئومات مغ را کشتم پس از آن مردی آثرین ( آثرینا ) نام پسر او در خوزستان ( اووج ) برخاست . به مردم چنین گفت : من در خوزستان شاه هستم . پس از آن خوزیان نافرمان شدند . به طرف آن آثرین گرویدند . او در خوزستان شاه شد . و مردی بابلی ندئیت ب ئیر ( نیدنیتوبل ) نام پسر ائین ئیر او در بابل برخاست . چنین مردم را بفریفت [ که ] : من نبوکدرچرپسر نبتون ئیت هستم . پس از آن همه مردم بابلی به طرف آن ندئیت ب ئیر گرویدند . بابل نافرمان شد . او شاهی را در بابل گرفت . بند 17 – داریوش شاه گوید : پس از آن من رهسپار بابل شدم به سوی آن ندئیت ب ئیر که خود را نبوکدرچر می خواند . سپاه ندئیت ب ئیر دجله را در دست داشت . آنجا ایستاد . و آب عمیق بود . پس از آن من سپاه را بر مشکها قرار دادم . پاره ای بر شتر سوار کردم . برای عده ای اسب تهیه کردم . اهورا مزدا به من یاری ارزانی فرمود به خواست اهورا مزدا دجله را گذشتیم . آنجا آن سپاه ندئیت ب ئیر را بسیار زدم . از ماه اثری یادی ی 5 ، 26 روز گذشته بود . بند 19 – داریوش شاه گوید : پس از آن من رهسپار بابل شدم . هنوز به بابل نرسیده بودم شهری زازان نام کنار فرات آنجا این ندئیت ب ئیر که خود را نبوکدرچر می خواند با سپاه بر ضد من به جنگ کردن آمد . پس از آن جنگ کردیم . اهورا مزدا به من یاری ارزانی فرمود . به خواست اهورا مزدا من سپاه ندئیت ب ئیر را بسیار زدم . بقیه به آب انداخته شد . آب آن را برد . از ماه انامک 6 ، 2 روز گذشته بود که چنین جنگ کردیم . بند 1 – داریوش شاه گوید : پس از آن ندئیت ب ئیر با سواران کم گریخت رهسپار بابل شد . پس از آن من رهسپار بابل شدم . به خواست اهورا مزدا هم بابل گرفتم هم ندئیت ب ئیر راگرفتم . پس از آن من ندئیت ب ئیر را در بابل کشتم . بند 2 – داریوش شاه گوید : مادامی که من در بابل بودم این [ است ] کشورهایی که نسبت به من نافرمان شدند . پارس ، خوزستان ، ماد ، آشور ، مصر ، پارت ، مرو ، ثت گوش ، سکاییه . بند 3 – داریوش شاه گوید : مردی ، مرتی ی نام پسر چین چی خری شهری گوگن کا نام در پارس آنجا ساکن بود . او در خوزستان برخاست . به مردم چنین گفت که من ایمنیش شاه در خوزستان هستم . بند 4 – داریوش شاه گوید : آن وقت من نزدیک خوزستان بودم . پس از آن خوزیها از من ترسیدند . مرتی ی را که سرکرده آنان بود گرفتند و او را کشتند . بند 5 – داریوش شاه گوید : مردی مادی فرورتیش نام در ماد برخاست . چنین به مردم گفت که : من خش ثرئیت از تخمه هوخشتر هستم . پس از آن سپاه ماد که در کاخ او [ بود ] نسبت به من نا فرمان شد به سوی آن فرورتیش رفت ( گرویدند ) او در ماد شاه شد . بند 6 – داریوش شاه گوید : سپاه پارسی و مادی که تحت فرمان من بود آن کم بود . پس از آن من سپاه فرستادم . ویدرن نام پارسی بنده من او را سرکرده آنان کردم . چنان به آنها گفتم : فرا روید آن سپاه مادی را که خود را از آن من نمی خواند بزنید . پس از آن ، آن ویدرن با سپاه روانه شد ، چون به ماد رسید شهری ماروش نام در ماد آنجا با مادیها جنگ کرد . آن که سرکرده مادیها بود او آن وقت آنجا نبود اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسیار بزد . از ماه انامک 27 روز گذشته بود . آنگاه جنگ ایشان در گرفت . پس از آن ، سرزمینی کمپند نام در ماد آنجا برای من بماند تا من به ماد رسیدم . بند 7 – داریوش شاه گوید : دادرشی نام ارمنی بنده من ، من او را فرستادم به ارمنستان ، چنین به او گفتم : پیش رو [ و ] آن سپاه نافرمان را که خود را از آن من نمی خواند بزن . پس از آن دادرشی رهسپار شد . چون به ارمنستان رسید پس از آن نافرمان گرد آمده به جنگ کردن علیه دادرشی فرارسیدند . دهی زوزهی نام در ارمنستان آنجا جنگ کردند . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسیار بزد . از ماه ثورواهر 7 8 روز گذشته بود چنین جنگ کرده شد. بند 8 - داریوش شاه گوید : باز دومین بار نافرمانان گرد آمده به جنگ کردن علیه دادرشی فرا رسیدند . دژی تیگر نام در ارمنستان آنجا جنگ کردند . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسیار بزد . از ماه ثورواهر 18 روز گذشته بود آنگاه جنگ ایشان در گرفت . بند 9 - داریوش شاه گوید : باز سومین بار نافرمانان گرد آمده به جنگ کردن علیه دادرشی فرا رسیدند . دژی اویما نام در ارمنستان آنجا جنگ کردند . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسیار بزد . از ماه ثائیگرچی 8 ، 9 روز گذشته بود آنگاه جنگ ایشان در گرفت . پس از آن دادرشی به خاطر من در ارمنستان ماند تا من به ماد رسیدم . بند 10 - داریوش شاه گوید : پس از آن وامیس نام پارسی بنده من او را فرستادم ارمنستان و چنین به او گفتم : پیش رو [ و ] سپاه نافرمان که خود را از آن من نمی خواند آن را بزن . پس از آن وامیس رهسپار شد . چون به ارمنستان رسید پس از آن نافرمان گرد آمده به جنگ کردن علیه وامیس فرا رسیدند . سرزمینی ایزلا 9 نام در آشور آنجا جنگ کردند . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسیار زد . از ماه انامک 15 روز گذشته بود . آنگاه جنگ ایشان در گرفت . بند 11 - داریوش شاه گوید : باز دومین بار نا فرمانان گرد آمده به جنگ کردن علیه وامیس فرا رسیدند . سرزمینی ااتی یار نام در ارمنستان آنجا جنگ کردند . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسیار بزد . نزدیک پایان ماه ثورواهر آنگاه جنگ ایشان در گرفت . پس از آن وامیش برای من ( منتظر من ) در ارمنستان بماند تا من به ماد رسیدم . بند 12- داریوش شاه گوید : پس از آن من از بابل بدر آمدم . رهسپار ماد شدم چون به ماد رسیدم شهری کوندروش نام در ماد آنجا فرورتیش که خود را شاه در ماد میخواند با سپاهی به جنگ کردن علیه من آمد پس از آن جنگ کردیم . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه آن فرورتیش را بسیار زدم . از ماه ادوکن ئیش 10 25 روز گذشته بود که چنین جنگ کرده شد . بند 13 - داریوش شاه گوید : پس از آن ، فرورتیش با سواران کم گریخت . سرزمینی ری نام در ماد از آن سو روانه شد . پس از آن من سپاهی دنبال [ او ] فرستادم . فرورتیش گرفته شده به سوی من آورده شد . من هم بینی هم دو گوش هم زبان [ او ] را بریدم . و یک چشم [ او ] را کندم . بسته بر دروازه [ کاخ ] من نگاشته شد . همه او را دیدند . پس از آن او را در همدان دار زدم و مردانی که یاران برجسته [ او ] بودند آنها را در همدان در درون دژ آویزان کردم . بند 14 - داریوش شاه گوید : مردی چی ثرتخم نام سگارتی او نسبت به من نافرمان شد . چنین به مردم گفت : من شاه در سگارتیه از تخمه هووخشتر هستم . پس از آن من سپاه پارسی و مادی را فرستادم تخمس پاد نام مادی بنده من او را سردار آنان کردم. چنین به ایشان گفتم : پیش روید سپاه نافرمان را که خود را از آن من نمی خواند آن را بزنید . پس از آن تخمیس پاد با سپاه رهسپار شد . با چی ثرتخم جنگ کرد . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بزد و چی ثرتخم را گرفت . [ و ] به سوی من آورد . پس از آن من هم بینی هم دو گوش [ او ] را بریدم و یک چشم [ او ] را کندم . بسته بر دروازه [کاخ ] من نگاهداشته شد . همه مردم اورا دیدند . پس از آن او را در اربل دار زدم . بند 15- داریوش شاه گوید : این [ است ] آنچه به وسیله من در ماد کرده شد . بند 16- داریوش شاه گوید : پارت و گرگان نسبت به من نافرمان شدند . خودشان را از آن فرورتیش خواندند . ویشتاسپ پدر من او در پارت بود او را مردم رها کردند [ و ] نافرمان شدند . پس از آن ویشتاسپ با سپاهی که پیرو او بود رهسپار شد . شهری ویشپ ازاتی نام در پارت آنجا با پارتیها جنگ کرد . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا ، ویشتاسپ آن سپاه نافرمان را بسیار بزد . از ماه وی یخن 24 روز گذشته بود آنگاه جنگ ایشان درگرفت . بند 1- داریوش شاه گوید : پس از آن من سپاه پارسی را از ری نزد ویشتاسپ فرستادم چون آن سپاه نزد ویشتاسپ رسید پس از آن ویشتاسپ آن سپاه را گرفت . [ و ] رهسپار شد . شهری پتی گرب نا نام در پارت آنجا با نافرمان جنگ کرد . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا ، ویشتاسپ آن سپاه نافرمان را بسیار بزد . از ماه گرم پد 1 روز گذشته بود آنگاه جنگ ایشان در گرفت . بند 2- داریوش شاه گوید : پس از آن کشور از آن من شد . این [ است ] آنچه به وسیله من در پارت کرده شد . بند 3- داریوش شاه گوید : کشوری مرو نام به من نافرمان شد . مردی فراد نام مروزی اورا سردار کردند . پس از آن من دادرشی نام پارسی بنده من شهربان در باختر نزد او فرستادم . چنین به او گفتم : پیش رو آن سپاهی را که خود را از آن من نمیخواند بزن . پس از آن دادرشی با سپاه رهسپار شد . با مروزیها جنگ کرد . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسیار بزد . از ماه آثری یادی ی 23 روز گذشته بود . آنگاه جنگ ایشان در گرفت . بند 4- داریوش شاه گوید : پس از آن کشور از من شد . این [ است ] آنچه به وسیله من در باختر کرده شد . بند 5- داریوش شاه گوید : مردی وهیزدات نام شهری تاروا نام [در ] سرزمینی ی اوتی یا نام در پارس آنجا ساکن بود . او برای بار دوم در پارس برخاست . چنین به مردم گفت : من بردی ی پسر کوروش هستم . پس از آن سپاه پارسی در کاخ [ که ] پیش از این از انشن [ آمده بود ] آن نسبت به من نافرمان شد . به سوی آن وهیزدات رفت ( گروید ) او در پارس شاه شد . بند 6- داریوش شاه گوید : پس از آن من سپاه پارسی و مادی را که تحت فرمان من بودند فرستادم . ارت وردی ی نام پارسی بنده من او را سردار آنان کردم . سپاه دیگر پارسی از عقب من رهسپار ماد شد . پس از آن ارت وردی ی با سپاه رهسپار پارس شد . چون به پارس رسید شهری رخا نام در پارس در آنجا آن وهیزدات که خود را بردی ی می خواند با سپاه به جنگ کردن علیه ارتوردی ی آمد . پس از آن جنگ کردند . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه وهیزدات را بسیار بزد . از ماه ثورواهر 12 روز گذشته بود آنگاه جنگ ایشان درگرفت . بند 7- داریوش شاه گوید : پس از آن ، آن وهیزدات با سواران کم گریخت . رهسپار پ ئی شی یا اوادا شد . از آنجا سپاهی به دست آورد . از آن پس به جنگ کردن علیه ارت وردی ی آمد . کوهی پرگ نام در آنجا جنگ کردند . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من وهیزدات را بسیار بزد . از ماه گرم پد 5 روز گذشته بود . آنگاه جنگ ایشان در گرفت و آن وهیزدات را گرفتند و مردانی که نزدیک ترین پیروان او بودند گرفتند . بند 8- داریوش شاه گوید : پس از آن ، وهیزدات را و مردانی که پیروان نزدیک او بودند [ در ] شهری اووادئیچ ی نام در پارس در آنجا آنها را دار زدم . بند 9- داریوش شاه گوید : این [ است ] آنچه به وسیله من در پارس کرده شد . بند 10- داریوش شاه گوید : آن وهیزدات که خود را بردی ی می خواند او سپاه رخج فرستاده بود . برعلیه وی وان نام پارسی بنده من شهربان رخج و مردی را سردار آنها کرده بود . و چنین به ایشان گفت : پیش روید وی وان را و آن سپاهی را که خود را از آن داریوش شاه می خواند بزنید . پس از آن ، آن سپاهی که وهیزدات فرستاده بود به جنگ کردن علیه وی وان رهسپار شد . دژی کاپیش کانی نام در آنجا جنگ کردند . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسیار بزد . از ماه انامک 13 روز گذشته بود آنگاه جنگ ایشان در گرفت . بند 11- داریوش شاه گوید : باز از آن پس نافرمانان گرد آمده به جنگ کردن علیه وی وان فرا رسیدند . سرزمینی گندوتو نام در آنجا جنگ کردند . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسیار بزد . از ماه وی یخن 7 روز گذشته بود آنگاه جنگ ایشان در گرفت . بند 12- داریوش شاه گوید : پس از آن ، آن مردی که سردار آن سپاه بود که وهیزدات علیه وی وان فرستاده بود با سواران کم گریخت . به راه افتاد . دژی ارشادا نام در رخج از کنار آن برفت . پس از آن وی وان با سپاهی دنبال آنها رهسپار شد . در آنجا او مردانی که نزدیک ترین پیروانش بودند گرفت [ و ] کشت . بند 13- داریوش شاه گوید : پس از آن کشور از آن من شد . این [ است ] آنچه در رخج به وسیله من کرده شد . بند 14- داریوش شاه گوید : چون در پارس و ماد بودم باز دومین بار بابلیان نسبت به من نافرمان شدند . مردی ارخ نام ارمنی پسر هلدیت او در بابل برخاست . سرزمینی دبال نام در آنجا به مردم دروغ گفت [ که ] من نبوکدرچر پسر نبون هستم . پس از آن بابلیان نسبت به من نافرمان شدند . به سوی آن ارخ رفتند ( گرویدند ) . او بابل را گرفت . او در بابل شاه شد . بند 15- داریوش شاه گوید : پس از آن من سپاهی به بابل فرستادم . ویندفرنا نام پارسی بنده من او را سردار کردم . چنین به آنها گفتم : پیش روید آن سپاه بابلی را که خود را از آن من نمی خواند بزنید . پس از آن ویندفرنا با سپاهی رهسپار بابل شد . اهورا مزدا مرا یاری کرد . به خواست اهورا مزدا ، ویندفرنا بابلیان را بزد و اسیر آورد . از ماه ورکزن 11 22 روز گذشته بود . آنگاه آن ارخ را که به دروغ خود را نبوکدرچر می خواند و مردانی که نزدیک ترین پیروان او بودند گرفت . فرمان دادم آن ارخ و مردانی که نزدیک ترین یاران او بودند در بابل به دار آویخته شدند . بند 1- داریوش شاه گوید : این [ است ] آنچه به وسیله من در بابل کرده شد . بند 2- داریوش شاه گوید : این [ است ] آنچه من به خواست اهورا مزدا در همان یک سال پس از آن که شاه شدم کردم . 19 جنگ کردم . به خواست اهورا مزدا من آنها را زدم و 9 شاه گرفتم . یکی گئومات مغ بود . او دروغ گفت چنین گفت : من بردی ی پسر کوروش هستم . او پارس را نافرمان کرد . یکی آثرین نام خوزی . او دروغ گفت چنین گفت : من در خوزستان شاه هستم او خوزستان را نسبت به من نافرمان كرد . یكی ندئیت ب ئیر نام بابلی . او دروغ گفت چنین گفت من نبوکدرچر پسر نبون ئیت هستم او بابل را نافرمان كرد . یكی مرتی ی نام پارسی . او دروغ گفت چنین گفت: من ایمنیش در خوزستان شاه هستم . او خوزستان را نافرمان كرد . یكی فرورتیش نام مادی . او دروغ گفت چنین گفت : من خش ثرئیت » از دودمان هوخشتر هستم . او ماد را نافرمان كرد . یكی چی ثرتخم نام اس گرتی او دروغ گفت چنین گفت : من در اس گرت 12 شاه هستم از دودمان هوخشتر او اس گرت را نافرمان كرد . یكی فراد نام مروزی . او دروغ گفت چنین گفت : من در مرو شاه هستم . او مرو را نافرمان كرد . یكی وهیزدات نام پارسی . او دروغ گفت چنین گفت : من بردی ی پسر كوروش هستم . او پارس را نافرمان كرد . یكی ارخ نام ارمنی . او دروغ گفت چنین گفت : من نبوکدرچر پسر نبون ئیت هستم . او بابل را نافرمان كرد . بند 3- داریوش شاه گوید : این 9 شاه را من در این جنگها گرفتم . بند 4- داریوش شاه گوید : این [ است ] كشورهایی كه نافرمان شدند . دروغ آنها را نافرمان كرد كه اینها به مردم دروغ گفتند . پس از آن اهورامزدا آنها را بدست من داد .هرطورمیل من [ بود ] همانطور با آنها كردم . بند 5- داریوش شاه گوید : تو كه از این پس شاه خواهی بود خود را قویاً از دروغ بپای . اگر چنان فکر كنی [ كه ] كشور من در امان باشد مردی كه دروغ زن باشد او را سخت كیفر بده . بند 6- داریوش شاه گوید : این [ است ] آنچه من کردم . به خواست اهورا مزدا در همان یک سال کردم . تو که از این پس این نبشته را خواهی خواند آنچه به وسیله من کرده شده ترا باور شود . مبادا آن را دروغ بپنداری . بند 7- داریوش شاه گوید : اهورا مزدا را گواه می گیرم که آنچه من در همان یک سال کردم این راست [ است ] نه دروغ . بند 8- داریوش شاه گوید : به خواست اهورا مزدا و خودم بسیار [ کارهای ] دیگر کرده شد [ که ] آن در این نپشته نوشته شده است به آن جهت بند 9- داریوش شاه گوید : شاهان پیشین را مادامی که بودند چنان کرده هایی نیست که به وسیله من به خواست اهورا مزدا در همان یک سال کرده شد . بند 10- داریوش شاه گوید : اکنون آنچه به وسیله من کرده شد آن را باور آید . همچنین به مردم بگو ، پنهان مدار . اگر این گفته را پنهان نداری به مردم بگویی اهورا مزدا دوست تو باد و دودمان تو بسیار و زندگیت دراز باد . بند 11- داریوش شاه گوید : اگر این گفته را پنهان بداری ، به مردم نگویی اهورا مزدا دشمن تو باشد و ترا دودمان مباد . بند 12- داریوش شاه گوید : این [ است ] آنچه من کردم . در همان یک سال به خواست اهورا مزدا کردم . اهورا مزدا مرا یاری کرد و خدایان دیگری که هستند . بند 13- داریوش شاه گوید : از آن جهت اهورا مزدا مرا یاری کرد و خدایان دیگری که هستند که پلید نبودم . دروغگو نبودم . تبهکار نبودم . نه من نه دودمانم . به راستی رفتار کردم . نه به ضعیف نه به توانا زور نورزیدم . مردی که دودمان من همراهی کرد او را نیک نواختم . آن که زیان رسانید اورا سخت کیفر دادم . بند 14- داریوش شاه گوید : تو که از این پس شاه خواهی بود . مردی که دروغگو باشد یا آن که تبهکار باشد دوست آنها مباش . به سختی آنها را کیفر ده . بند 15- داریوش شاه گوید : تو که از این پس این نپشته را که من نوشتم یا این پیکرها را ببینی مبادا [ آنها را ] تباه سازی . تا هنگامی که توانا هستی آنها را نگاه دار. بند 16- داریوش شاه گوید : اگر این نپشته یا این پیکرها را ببینی [ و ] تباهشان نسازی و تا هنگامی که ترا توانایی است نگاهشان داری ، اهورا مزدا ترا دوست باد و دودمان بسیار و زندگیت دراز باد و آنچه کنی آن را به تو اهورا مزدا خوب کناد . بند 17- داریوش شاه گوید : اگر این نپشته یا این پیکرها را ببینی [ و ] تباهشان سازی و تا هنگامی که ترا توانایی است نگاهشان نداری اهورا مزدا ترا زننده باد و ترا دودمان مباد و آنچه کنی اهورا مزدا آن را براندازد . بند 18- داریوش شاه گوید : اینها [ هستند ] مردانی که وقتی من گئومات مغ را که خود را بردی ی می خواند کشتم در آنجا بودند . در آن موقع این مردان همکاری کردند پیروان من [ بودند ] ویدفرنا پسر وایسپار پارسی ، اوتان نام پسر ثوخر پارسی ، گئوبروو نام پسر مردونی ی پارسی ، ویدرن نام پسر بگابیگ ن پارسی ، بگ بوخش نام پسر داتووهی پارسی ، اردمنیش نام پسر وهاگ پارسی . بند 19- داریوش شاه گوید : تو که از این پس شاه خواهی بود دودمان این مردان را نیک نگهداری کن . بند 20- داریوش شاه گوید : به خواست اهورا مزدا این نپشته را من [ به طریق ] دیگر [ نیز ] کردم . بعلاوه به [ زبان ] آریایی بود هم روی لوح هم روی چرم تصنیف شد . این نپشته به مهر تأیید شد . پیش من هم نوشته هم خوانده شد . پس از آن من این نپشته را همه جا در میان کشورها فرستادم مردم پذیرا شدند . ==منابع== *[http://www.chn.ir/news/?section=2&id=32630 خبرگزاری میراث فرهنگی] ==ترجمه‌ای دیگر== اين نگاربرجسته‌ی چندين تكه‌ي کوچک که به زبآن‌های پارسی باستان، ايلامی و بابلی نوشته شده را در خود دارد. در اين جا ما به يازده تكه‌ي کوچکی که به زبان پارسی باستان نوشته شده می پردازيم. آن‌ها چنين‌اند: DBa اين تكه‌ که چهار بند و هجده رَج دارد همان نوشته‌های چهار بند ستون نخست است. DBb اين تكه هفت رَج دارد و برگردان آن اين است: اين گئوماتَ مُغ است. او به دروغ گفت: من برديا پسر کورش هستم. من شاه هستم. DBc اين تكه ده رَج دارد و برگردان آن اين است: اين آثرين است. او دروغ گفت. چنين گفت: من در ايلام شاه هستم. DBd اين تكه هشت رَج دارد. و برگردان آن اين است: اين ندئيتَ بَ ئيرَ است. او دروغ گفت: چنين گفت: من نبوگُدرَچَرَ پسر نبون ئيت هستم. من شاه در بابل هستم. DBe اين تكه يازده رَج دارد. و برگردان آن اين است: اين فِرَوَرتيش است. او دروغ گفت. چنين گفت: من خشَ ثرئيتَ از دودمان هُوَخشَتَر هستم. من شاه ماد هستم. DBf اين تكه هفت رَج دارد. و برگردان آن اين است: اين مَرتی يَ است. او دروغ گفت. چنين گفت: من ايمَنيش در ايلام شاه هستم. DBg اين تكه دوازده رَج دارد. و برگردان آن اين است: اين چيسَن تَخمَه است.او دروغ گفت و چنين گفت: من در سگارتيه شاه هستم از دودمان هُوَخشَتَر. DBh اين تكه نُه رَج دارد. و برگردان آن اين است: اين وَه يَزداتَ است. او دروغ گفت: چنين گفت: من بردی يَ پسر کورش هستم. من شاه هستم. DBi اين تكه يازده رَج دارد. و برگردان آن چنين است. اين اَرخ است. او دروغ گفت. چنين گفت: من نَبوکُدرَچَرَ پسر نبون ئيتَ هستم. من شاه در بابل هستم. DBj اين تكه شش رَج دارد. و برگردان آن چنين است: اين فرادَ است. او دروغ گفت. چنين گفت: من در مرو شاه هستم. DBk اين تكه دو رَج دارد. و برگردان آن چنين است: اين سکونخای سکايی است. گفته شده بود که پنج ستون بزرگ به زبان پارسی باستان شامل ۴۱۴ رَج می‌باشند. اگر شمار رَج‌هايي که در تكه‌های کوچک به زبان پارسی باستان را هم به آن بيافزاييم روي‌هم رج‌هايي که به زبان پارسی باستان نوشته شده‌اند برابر است با ۵۱۵ رج. و نيز شايسته است گفته شود كه: {...DBa,{b, c حرف D مخفف داريوش. حرف B مخفف، بيستون و حروف کوچک {a,b,c } يعنی تكه‌های کوچک {a,b,c}. سنگ‌نبشته‌ي داريوش بزرگ شاهنشاه هخامنشی در بيستون ستون ۱ 01 من داريوش،شاه بزرگ،شاه شاهان،شاه در پارس،شاه کشورها،پسر ويشتاسپ،نوه ارشام هخامنشی 02 داريوش شاه گويد:پدر من ويشتاسپ، پدر ويشتاسپ ارشام، پدر ارشام آريامن، پدر آريامن چيش پيش، پدر چيش پيش هخامنش. 03 داريوش شاه گويد: بدين انگيزه ما هخامنشی خوانده می‌شويم [که] از ديرگاهان نژاده هستيم. از ديرگاهان تخمه‌ي ما شاهان بودند. 04 داريوش شاه گويد: هشت [تن] از تخمه من شاه بوده‌اند. من نهمين [هستم]. ما نُه [تن] پشت اندر پشت (در دو شاخه) شاه هستيم. 05 داريوش شاه گويد: به خواست اهورامزدا من شاه هستم. اهورامزدا شاهی را به من داد. 06 داريوش شاه گويد : اين [ است ] كشورهايي که از آن من شدند به خواست اهورا مزدا من شاه آن‌ها بودم. پارس، ايلام، بابل، آشور، عرب، مودراي ( مصر )، دريانشينان ( فينيقي‌ها )، سارد ( ليدي )، يونان ( يوناني‌هاي در آسياي كوچك )، ماد، ارمنستان، کپدوکيه، پرثو، زرنگ ( سيستان )، هرئي و( هرات )، باختر ( بلخ )، سغد، گندار ( دره کابل )، سک ( تيره‌هاي ميان درياچه‌ي آرال و درياي مازندران )‌، ثت گوش ( دره رود هيرمند )، رخج ( قندهار )، مک ( مکران و عمان ) روي هم 23 کشور. 07 داريوش شاه گويد: اين [است] کشورهايی که از آن من شدند. به خواست اهورامزدا بندگان من بودند. به من باج دادند. آنچه از سوي من به آن‌ها گفته شد چه شب چه روز همان کرده شد. 08 داريوش شاه گويد: در اين کشورها مردی که سازگار بود او را پاداش خوب دادم آن که ناسازگار بود او را سخت کيفر دادم. به خواست اهورامزدا اين کشورهايي [ است] که دستور مرا گرامي داشتند. آن گونه که هر چه به آن‌ها از سوي من گفته شد همان کرده شد. 09 داريوش شاه گويد: اهورامزدا اين پادشاهی داد. اهورامزدا مرا ياری کرد تا اين شاهی به دست آوردم. به ياری اهورامزدا اين شاهی را دارم. 10 داريوش شاه گويد: اين [است] آنچه به دست من کرده شد پس از آن که شاه شدم. کبوجيه نام پسر کورش از تخمه‌ي ما او اينجا شاه بود. همان کبوجيه را برادری بود بَردی‌يَ نام هم‌مادر [و] هم‌پدر با کبوجيه. پس از آن کبوجيه آن بردی‌يَ را به کُشت، به مردم نمايان نشد که بردی‌يَ کشته شده. پس از آن کبوجيه ره‌سپار مصر شد هنگامي که کبوجيه ره‌سپار مصر شد مردم نافرمان شدند. پس از آن دروغ در کشور بسيار شد. هم در پارس هم در ماد هم در ديگر کشورها. 11 داريوش شاه گويد: پس از آن مردی مغ بود گئومات نام. او از پَئيشی ياوُوَدا برخاست. کوهي [است] اَرَکَدی نام. چون از آن جا برخاست از ماهِ وی‌يَخن چهارده روز گذشته بود. او به مردم چنان دروغ گفت: [که] من بردی‌يَ پسر کورش برادر کبوجيه هستم. پس از آن مردم همه از کبوجيه برگشته به سوی او شدند هم پارس هم ماد و هم ديگر کشورها. شاهی را برای خود گرفت. از ماهِ گرمَ‌پَدَ ۹ روز گذشته بود آنگاه شاهی را برای خود گرفت. پس از آن کبوجيه به دست خود مُرد. 12 داريوش شاه گويد: اين شاهی که گئومات مُغ از کبوجيه ستانده بود اين شاهی از ديرگاهان در تخمه ما بود. پس از آن گئومات مُغ از کبوجيه ستاند. هم پارس هم ماد هم ديگر کشورها را او گرفت از آنِ خود کرد او شاه شد. 13 داريوش شاه گويد: نبود مردی نه پارسی نه مادی نه هيچ کسی از تخمه‌ي ما که شاهی را از گئومات مُغ بازستاند. مردم بسيار از او می‌ترسيدند که مبادا مردم بسياری را که پيش از آن بردی‌يَ را شناخته بودند بکشد. بدان انگيزه مردم را می‌کشت که مبادا او را بشناسند که او بردی‌يَ پسر کورش نبود. هيچ کس يارای گفتن چيزی درباره گئومات مُغ نداشت تا من رسيدم. پس از آن من از اهورامزدا ياري خواستم. اهورامزدا به من ياری ارزانی فرمود. از ماه باگياديش ۱۰ روز گذشته بود. آنگاه من با چند مرد آن گئومات مغ و آن‌هايی را که برترين مردان دستيار[او]بودند کُشتم. دژی سيکَ‌يَ‌وُوَتيش نام سرزمينی نی‌سايَ نام در ماد آنجا او را کشتم. شاهی را از او ستاندم. به خواست اهورامزدا من شاه شدم. اهورامزدا شاهی را به من داد. 14 داريوش شاه گويد: شاهی را که از تخمه‌ي ما برداشته شده بود آن را من برپا کردم. من آن را در جايش استوار نمودم. چنان چه پيش از اين [بود] همان گونه من کردم. من پرستش‌گاه‌هايی را که گئومات مغ ويران کرده بود بازسازي نمودم. به مردم چراگاه‌ها و رمه‌ها و بندگان و خانه‌هايی را که گئومات مغ ستانده بود بازگرداندم. من مردم را در جاي‌شان استوار نمودم هم پارس هم ماد و ديگر کشورها را. چنان چه پيش از اين [بود] آن گونه من کوشيدم به خواست اهورامزدا تا گئومات مغ خاندان ما را نگيرد. 15 داريوش شاه گويد: اين[است] آنچه من کردم پس از آنکه شاه شدم. 16 داريوش شاه گويد: چون من گئومات مغ را کشتم پس از آن مردی آثرين نام پسر اوپَدرامَ او در ايلام برخاست. به مردم چنين گفت: من در ايلام شاه هستم. پس از آن ايلاميان نافرمان شدند. به سوي آن آثرينَ گرويدند. او در ايلام شاه شد. و مردی بابلی ندئيت‌بَ‌ئير نام پسر ائينَ‌ئيرَ او در بابل برخاست. چنين مردم را بفريفت [که] من نبوکدرچر پسر نبون‌ئيتَ هستم. پس از آن همه مردم بابلی به سوي آن ندئيت‌ب‌ئير گرويدند. بابل نافرمان شد. او شاهی را در بابل گرفت. 17 داريوش شاه گويد: پس از آن من به ايلام [پيام] فرستادم. اين آثرين بسته به سوی من آورده شد. من او را کشتم. 18 داريوش شاه گويد: پس از آن من ره‌سپار بابل شدم. به سوی آن ندئيت‌ب‌ئير که خود را نبوکُدرَچَرَ می‌خواند. سپاه ندئيت‌ب‌ئيرَ دجله را در دست داشت. آن جا ايستاد و آب ژرف بود. پس از آن من سپاه را بر مشک‌ها قرار دادم پاره‌يی بر شتر سوار کردم برای عده‌يی اسب فراهم کردم. اهورامزدا به من ياری ارزانی فرمود به خواست اهورامزدا دجله را گذاشتم. آنجا آن سپاه ندئيت‌ب‌ئيرَ را بسيار زدم. از ماه اَثری‌يادی‌يَ ۲۶ روز گذشته بود. 19 داريوش شاه گويد: پس از آن من ره‌سپار بابل شدم. هنوز به بابل نرسيده بودم شهری زازانَ نام کنار فرات آنجا اين ندئيت‌ب‌ئيرَ که خود را نَبوکُدرَچَر می خواند با سپاه بر من به جنگ کردن آمد. پس از آن جنگ کرديم. اهورامزدا به من ياری ارزانی فرمود. به خواست اهورا مزدا من سپاه ندئيت‌ب‌ئيرَ را بسيار زدم. آن ديگران به آب انداخته شد. آب آن را برد. از ماه اَنامَکَ ۲ روز گذشته بود که چنين جنگ کرديم. ستون۲ 01 داريوش شاه گويد: آن گاه ندئيت‌ب‌ئيرَ با سوارانی اندک گريخت. او به بابل رفت. سپس من رهسپار بابل شدم. به خواست اهورامزدا هم بابل را گرفتم هم آن ندئيت‌ب‌ئيرَ را دست‌گير کردم. سپس ندئيت‌ب‌ئيرَ را در بابل کشتم. 02 داريوش شاه گويد: تا هنگامی که من در بابل بودم اين کشورها به من نافرمان شدند: پارس، ايلام، ماد، آشور، مصر، پارت، مرو، ثتگوش، سکائيه. 03 داريوش شاه گويد:مردی به نام مَرتی‌يَ نام پسر چين‌چی‌خری،در شهری کوگَنَ‌کا نام در پارس می زيست،در ايلام برخاست. او به مردم چنين گفت: که من ايمَنيش شاه ايلام هستم. 04 داريوش شاه گويد: آن‌گاه من نزديک ايلام بودم. پس آن ايلاميان از من ترسيدند آن مرتی‌يَ را که سرکرده آنان بود گرفتند و او را کشتند. 05 داريوش شاه گويد: مردی مادی فِروَرتيش نام او در ماد برخاست چنين به مردم گفت که: من خَشَ ثرئيتَ از تخمه هُوَو خشَتَر هستم. پس از آن سپاه ماد که در کاخ او [بود] در برابر من نافرمان شد به سوی آن فِرَوَرتيش رفت. او در ماد شاه شد. 06 داريوش شاه گويد: سپاه پارسی و مادی که تحت فرمان من بود آن کم بود. پس از آن من سپاه فرستادم. ويدَرنَ نام پارسی بنده من او را سرکرده آنان کردم. چنان به آن‌ها گفتم: فرارويد آن سپاه مادی را که خود را از آن من نمی‌خواند بزنيد. پس از آن، آن ويدرَنَ با سپاه روانه شد، چون به ماد رسيد شهری ماروش نام در ماد آنجا با مادي‌ها جنگ کرد. آنکه سرکرده مادي‌ها بود او آن هنگام آنجا نبود، اهورامزدا مرا ياری کرد به خواست اهورامزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسيار بزد. از ماهِ انامَکَ ۲۷ روز گذشته بود. آنگاه جنگ ايشان در گرفت پس از آن، آن سپاهِ من، سرزمينی کَپَدَ نام در ماد آنجا برای من بماند تا من به ماد رسيدم. 07 داريوش شاه گويد:دادَرشی نام ارمنی بنده من، من او را فرستادم به ارمنستان. چنين به او گفتم: پيش رو [و] آن سپاه نافرمان را که خود را از آن من نمی خواند بزن. پس از آن دادَرشی ره‌سپار شد. چون به ارمنستان رسيد پس از آن نافرمانان گرد آمده به جنگ کردن عليه دادَرشی فرا رسيدند. دهی زوُزَهی نام در ارمنستان آنجا جنگ کردند اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسيار بزد. از ماهِ ثُورَواهَرَ ۸ روز گذشته بود چنين جنگ کرده شد. 08 داريوش شاه گويد: باز دومين بار نافرمانان گرد آمده به جنگ کردن عليه دادرشی فرا رسيدند. دژی تيگَر نام در ارمنستان جنگ کردند. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسيار بزد. از ماه ثُورواهَرَ ۱۸ روز گذشته بود آنگاه جنگ ايشان در گرفت. 09 داريوش شاه گويد: باز سومين بار نافرمانان گرد آمده به جنگ کردن بر دادرَشی فرا رسيدند. دژی اويَما نام در ارمنستان آن جا جنگ کردند. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسيار بزد. از ماهِ ثائيگرچی ۹ روز گذشته بود آنگاه جنگ ايشان در گرفت. پس از آن دادرَشی از براي من در ارمنستان ماند تا من به ماد رسيدم. 10 داريوش شاه گويد: پس از آن واُميسَ نام پارسی بنده من او را فرستادم ارمنستان و چنين به او گفتم: پيش رو [و] سپاه نافرمانان که خود را از آن من نمی‌خواند آن را بزن. پس از آن واُميس ره‌سپار شد. چون به ارمنستان رسيد پس از آن نافرمانان گرد آمده به جنگ کردن عليه واُميس فرارسيدند. سرزمينی ايزَلا نام در ارمنستان آنجا جنگ کردند. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست سپاه من آن سپاه نافرمان را بسيار بزد. از ماه انامَکَ ۱۵ روز گذشته بود. آنگاه جنگ ايشان در گرفت. 11 داريوش شاه گويد: باز دومين بار نافرمانان گرد آمده به جنگ کردن عليه واُميس فرا رسيدند. سرزمينی اَاُتی‌يارَ نام در ارمنستان آنجا جنگ کردند. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسيار بزد. نزديک پايان ماه ثُورَوَاهَرَ آنگاه جنگ ايشان در گرفت. پس از آن و اُميس برای من در ارمنستان بماند تا من به ماد رسيدم. 12 داريوش شاه گويد: پس از آن من از بابل بدر آمدم. ره‌سپار ماد شدم. چون به ماد رسيدم شهری کونَدرو نام در ماد آنجا فِرَوَتيش که خود را شاه در ماد می‌خواند با سپاهی به جنگ کردن بر من آمد. پس از آن جنگ کرديم، اهورامزدا مرا ياری کرد به خواست اهورامزدا سپاه آن فرورتيش را بسيار زدم. از ماه اَدوکَن ئَيش ۲۵ روز گذشته بود که چنين جنگ کرده شد. 13 داريوش شاه گويد:پس از آن، آن فِروَرتيش با سواران کم گريخت. سرزمينی ری نام در ماد از آن سو روانه شد. پس از آن من سپاهی دنبال [او] فرستادم. فِرِوَرتيش گرفته شده و به سوی من آورده شد. من هم بينی هم دو گوش هم زبان [او] را بريدم. و يک چشم [او] را کندم. بسته بر دروازه من نگاه‌داشته شد. همه او را ديدند. پس از آن او را در همدان دار زدم و مردانی که ياران برجسته‌ي [او] بودند آن‌ها را در همدان در درون دژ آويزان کردم. 14 داريوش شاه گويد:مردی چی‌ثَر‌تَخمَ نام سگارتی او در برابر من نافرمان شد. چنين به مردم گفت: من شاه در سگارتيه از تخمه‌ي هووَخشتَر هستم. پس از آن من سپاه پارسی و مادی را فرستادم. تَخمَس‌پادَ نام مادی بنده‌ي من او را سردار آنان کردم. چنين به ايشان گفتم: پيش رويد سپاه نافرمان را که خود را از آن من نمی‌خواند آن را بزنيد. پس از آن تَخمَس‌پادَ با سپاه ره‌سپار شد. با‌چی‌ثر تَخمَ جنگ کرد. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بزد و چی ثَر تَخمَ را گرفت [و] به سوی من آورد. پس از آن من هم بينی و هم دو گوش [او] را بريدم و يک چشم [او] را کندم. بسته بر دروازه من نگاه‌داشته شد. همه مردم او را ديدند. پس از آن او را در اربل دار زدم. 15 داريوش شاه گويد: اين [است] آن چه به دست من در ماد کرده شد. 16 داريوش شاه گويد: پارت و ورکانَ در برابر من نافرمان شدند. خودشان را از آن فِرَوَرتيش خواندند. ويشتاسپ پدر من او در پارت بود او را مردم رها کردند [و] نافرمان شدند. پس از آن ويشتاسپ با سپاهی که پيرو او بود ره‌سپار شد. شهری ويشپَ‌اُز‌اتی نام در پارت آنجا با پارتي‌ها جنگ کرد. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا ويشتاسپ آن سپاه نافرمان را بسيار برد. از ماهِ وی‌يَخَن ۲۲ روز گذشته بود. آنگاه جنگِ ايشان در گرفت. ستون ۳ 01 داريوش شاه گويد: پس از آن من سپاه پارسی را از ری نزد ويشتاسپ فرستادم چون آن سپاه نزد ويشتاسپ رسيد پس از آن ويشتاسپ آن سپاه را گرفت [و] ره‌سپار شد. شهری پَتی‌گرَبَ نام در پارت آن جا با نافرمانان جنگ کرد. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا ويشتاسپ آن سپاهِ نافرمان را بسيار بزد. از ماه گَرمَ‌پَدَ‌ يک روز گذشته بود آنگاه جنگ ايشان در گرفت. 02 داريوش شاه گويد: پس از آن کشور از آنِ من شد. اين [است] آن چه به دست من در پارت کرده شد. 03 داريوش شاه گويد: کشوری مرو نام به من نافرمان شد. مردی فرادَ نام مروزی او را سردار کردند. پس از آن من دادَرشی نام پارسی بنده‌ي من شهربان در باختر نزد او فرستادم. چنين به او گفتم: پيش رو آن سپاهی را که خود را از آن من نمی‌خواند بزن. پس از آن دادَرشی با سپاه رهسپار شد. با مروزي‌ها جنگ کرد. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا سپاهِ من آن سپاه نافرمان را بسيار بزد. از ماه آثری‌يادی‌يَ ۲۳ روز گذشته بود. آن‌گاه جنگ ايشان در گرفت. 04 داريوش شاه گويد: پس از آن کشور از آنِ من شد. اين [است] آن چه به دست من در باختر کرده شد. 05 داريوش شاه گويد:مردی وَه‌يَزداتَ نام شهری تارَوا نام [در] سرزمينی يَ‌اوتی‌يا نام در پارس آن جا باشنده بود. او برای بار دوم در پارس برخاست. چنين به مردم گفت: من بردی‌يَ پسر کورش هستم. پس از آن سپاه پارسی در کاخ [که] پيش از اين از يَدايا [آمده بود] آن در برابر من نافرمان شد. به سوی آن وَه‌يَزدات رفت. او در پارس شاه شد. 06 داريوش شاه گويد:پس از آن من سپاه پارسی و مادی را که تحت فرمان من بودند فرستادم. اَرتَ‌وَردی‌يَ نام پارسی بنده من او را سردارِ آنان کردم. سپاه ديگر پارسی از عقبِ من ره‌سپار ماد شد. پس از آن اَرتَ‌وَردی‌يَ با سپاه ره‌سپار پارس شد. چون به پارس رسيد شهری رَخا نام در پارس در آنجا آن وه‌يَزداتَ که خود را بردی‌يَ می‌خواند با سپاه به جنگ کردن عليه اَرت‌وردی‌يَ آمد. پس از آن جنگ کردند. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا سپاه من آن سپاه وَه‌يَزداتَ را بسيار بزد. از ماه ثُوَرَوَاهَرَ ۱۲ روز گذشته بود آن‌گاه جنگِ ايشان در گرفت. 07 داريوش شاه گويد: پس از آن، آن وَه‌يَزداتَ با سواران کم گريخت. رهسپار پَ‌ئيشی‌ياوُوَدا شد. از آن جا سپاهی به دست آورد. از آن پس به جنگ کردن با اَرتَ‌وَردی‌يَ آمد. کوهی پَرگَ نام در آنجا جنگ کردند. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا سپاه من آن سپاه وَه‌يَزداتَ را بسيار بزد. از ماهِ گرمَ پَدَ ۵ روز گذشته بود. آن‌گاه جنگ ايشان در گرفت. و آن وَه يزداتَ را گرفتند و مردانی که نزديک‌ترين پيروان او بودند گرفتند. 08 داريوش شاه گويد: پس از آن، آن وَه‌يَزداتَ را و مردانی که پيروان نزديک او بودند [در] شهری اووادئيچَ‌يَ نام در پارس در آنجا آن‌ها را دار زدم. 09 داريوش شاه گويد: اين [است] آن چه به دست من در پارس کرده شد. 10 داريوش شاه گويد: آن وَه‌يَزداتَ که خود را بردی‌يَ می‌خواند، او سپاه به رُخج فرستاده بود. در برابر ويوانَ نام پارسی بنده‌ي من شهربانِ رُخج و مردی را سردار آن‌ها کرده بود. و چنين به ايشان گفت: پيش رويد ويوانَ را و آن سپاهی را که خود را از آنِ داريوش شاه می‌خواند بزنيد. پس از آن، آن سپاهی که وَه‌يَزداتَ فرستاده بود به جنگ کردن عليه ويوانَ ره‌سپار شد. دژی کاپيشَ کانی نام در آنجا جنگ کردند. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسيار بزد. از ماه اَنامَکَ ۱۳ روز گذشته بود. آنگاه جنگ ايشان درگرفت. 11 داريوش شاه گويد: باز از آن پس نافرمانان گرد آمده به جنگ‌کردن با ويوانَ فرا رسيدند. سرزمينی گَدُوتَوَ نام در آن جا جنگ کردند. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا سپاه من آن سپاه نافرمان را بسيار بزد. از ماهِ وييَخَن ۷ روز گذشته بود. آنگاه جنگ ايشان در گرفت. 12 داريوش شاه گويد: پس از آن، آن مردی که سردارِ آن سپاه بود که وَه‌يَزداتَ با ويوانَ فرستاده بود با سواران کم گريخت. به راه افتاد. دژی اَرشادا نام در رُخَج از کنار آن برفت. پس از آن ويوانَ با سپاهی دنبال آن‌ها ره‌سپار شد. در آنجا او و مردانی که نزديک‌ترين پيروانش بودند گرفت [و] کُشت. 13 داريوش شاه گويد: پس از آن کشور از آنِ من شد. اين [است] آن چه در رُخَج به دست من کرده شد. 14 داريوش شاه گويد: چون در پارس و ماد بودم باز دومين بار بابليان در برابر من نافرمان شدند. مردی اَرَخَ نام ارمنی پسر هَلديتَ او در بابل برخاست. سرزمينی دُبالَ نام در آنجا به مردم دروغ گفت [که] من نَبوکُدرَچَرَ پسر نبون‌ئيتَ هستم. پس از آن بابليان در برابر من نافرمان شدند. به سوی آن اَرخَ رفتند. او بابل را گرفت. او در بابل شاه شد. 15 داريوش شاه گويد: پس از آن من سپاهی به بابل فرستادم ويدَفَرنا نام پارسی بنده‌ي من او را سردار آنان کردم. چنين به آن‌ها گفتم: پيش رويد آن سپاه بابلی را که خود را از آنِ من نمی‌خواند بزنيد. پس از آن ويدَفَرنا با سپاهی ره‌سپار بابل شد. اهورامزدا مرا ياری کرد. به خواست اهورامزدا ويدَفَرنا بابليان را بزد و بندي آورد. از ماهِ وَرکَزَنَ ۲۲ روز گذشته بود. آنگاه آن اَرخَ را که به دروغ خود را نَبوکُدرَچَرَ می‌خواند و مردانی که نزديک‌ترين پيروان او بودند گرفت. فرمان دادم آن اَرخَ و مردانی که نزديک‌ترين ياران او بودند در بابل به دار آويخته شدند. ستون ۴ 01 داريوش شاه گويد: اين [است] آنچه به دست من در بابل کرده شد. 02 داريوش شاه گويد: اين[است]آنچه من به خواست اهورامزدا در همان يک سال پس از آنکه شاه شدم کردم. ۱۹ جنگ کردم. به خواست اهورامزدا من آن‌ها را زدم و ۹ شاه گرفتم. يکی گئوماتِ مُغ بود. او دروغ گفت. چنين گفت: من بردی‌يَ پسر کورش هستم. او پارس را نافرمان کرد يکی آثرينَ نام ايلامی. او دروغ گفت. چنين گفت: من در ايلام شاه هستم. او ايلام را در برابر من نافرمان کرد. يکی ندئيتَ‌بَ‌ئيرَ نام بابلی. او دروغ گفت: چنين گفت: من نبوکُدرَچَرَ پسر نبون‌ئيت هستم. او بابل را نافرمان کرد. يکی مَرتی‌يَ نام پارسی. او دروغ گفت. چنين گفت: من ايمَنيش در ايلام شاه هستم. او ايلام را نافرمان کرد. يکی فِرَوَرتيش نام مادی او دروغ گفت. چنين گفت: من خشَ‌ثرئيتَ از دودمان هُوَخشَتر هستم. او ماد را نافرمان کرد. يکی چيثَرتَخمَ نام سگارتيه او دروغ گفت و چنين گفت: من در سگارتيه شاه هستم از دودمان هُوَخشَتَر او سگارتيه را نافرمان کرد. يکی فرادَ نام از مرو او دروغ گفت. چنين گفت: من در مرو شاه هستم. او مرو را نافرمان کرد. يکی وَهيَزداتَ نام پارسی. او دروغ گفت. چنين گفت: من بردی‌يَ پسر کورش هستم. او پارس را نافرمان کرد. يکی اَرخَ نام ارمنی. او دروغ گفت. چنين گفت: من نبوکُدرَچَرَ پسر نبون‌ئيتَ هستم. او بابل را نافرمان کرد. 03 داريوش شاه گويد: اين ۹ شاه را من در اين جنگ‌ها گرفتم. 04 داريوش شاه گويد: اين [است] کشورهايی که نافرمان شدند. دروغ آن‌ها را نافرمان کرد که اين‌ها به مردم دروغ گفتند پس اهورامزدا آن‌ها را به دست من داد. هر گونه خواست من [بود] همانگونه با آن‌ها کردم. 05 داريوش شاه گويد: تو که از اين پس شاه خواهی بود. خود را بسيار از دروغ بپای. اگر چنان بيانديشي [که] کشور من در زنهار باشد مردی که دروغ‌زن باشد او را سخت کيفر بده. 06 داريوش شاه گويد: اين [است] آن چه من کردم. به خواست اهورامزدا در همان يک سال کردم. تو که از اين پس اين نبشته را خواهی خواند. آن چه به دست من کرده شده تو را باور شود. مبادا آن را دروغ بپنداری. 07 داريوش شاه گويد: اهورامزدا را گواه می‌گيرم که آنچه من در همان يک سال کردم اين راست [است] نه دروغ. 08 داريوش شاه گويد: به خواست اهورامزدا و خودم بسيار [کارهای] ديگر کرده شد [که] آن در اين نبشته نوشته نشده است به آن انگيزه نوشته نشد مبادا آن که از اين پس اين نبشته را بخواند آنچه به دست من کرده شد در ديده‌ي او بسيار آيد [و] اين او را باور نيايد، دروغ بپندارد. 09 داريوش شاه گويد: شاهان پيشين را تا هنگامي که بودند چنان کرده‌هايی نيست که به دست من به خواست اهورامزدا در همان يک سال کرده شد. 10 داريوش شاه گويد: اکنون آن چه به دست من کرده شد ترا باور آيد. هم چنين به مردم بگو. پنهان مدار. اگر اين گفته را پنهان نداری، به مردم بگويی اهورمزدا دوست تو باد و دودمان تو بسيار و زندگيت دراز باد. 11 داريوش شاه گويد: اگر اين گفته را پنهان بداری، به مردم نگويی اهورامزدا دشمن تو باشد و ترا دودمان مباد. 12 داريوش شاه گويد: اين [است] آن چه من کردم. در همان يک سال به خواست اهورامزدا کردم. اهورمزدا ياری کرد و خدايان ديگری که هستند. 13 داريوش شاه گويد: از آن جهت اهورامزدا مرا ياری کرد و خدايان ديگری که هستند که پليد نبودم. دروغ‌گو نبودم. تبه‌کار نبودم. نه من نه دودمانم. به راستی رفتار کردم. نه به ناتوان نه به توانا زور نورزيدم. مردی که با دودمان من هم‌راهی کرد او را نيک نواختم. آنکه زيان رسانيد او را سخت کيفر دادم. 14 داريوش شاه گويد: تو که از اين پس شاه خواهی بود. مردی که دروغ‌گو باشد يا آن که تبه‌کار باشد دوست آن‌ها مباش. به سختی آن‌ها را کيفر ده. 15 داريوش شاه گويد: تو که از پس اين نبشته را که من نوشتم يا اين پيکره‌ها را ببينی مبادا [آن‌ها را] تباه سازی. تا هنگامی که توانا هستی آن‌ها را نگاه دار. 16 داريوش شاه گويد: اگر اين نبشته يا اين پيکره‌ها را ببيني [و] تباهشان نسازی و تا هنگامی که تو را توانايی است نگاهشان داری. اهورامزدا تو را دوست باد و دودمان تو بسيار و زندگيت دراز باد و آن چه کنی آن را به تو اهورامزدا خوب کناد. 17 داريوش شاه گويد: اگر اين نبشته يا اين پيکره‌ها را ببيني [و] تباهشان سازی و تا هنگامی که تو را توانايی است نگاه‌شان نداری اهورامزدا تو را زننده باد و تو را دودمان مباد و آن چه کنی اهورمزدا آن را براندازد. 18 داريوش شاه گويد: اين‌ها [هستند] مردانی که وقتی من گئومات مغ را که خود را بردی‌يَ می‌خواند کُشتم در آنجا بودند. در آن موقع اين مردان هم‌کاری کردند، پيروان من [بودند] وَيدفَرنا نام پسر وايَسپارَ پارسی. اوتانَ نام پسر ثُوخرَ پارسی. گَئوبَرووَ نام پسر مَردونی‌يَ پارسی. ويدَرن نام پسر بَگابيگ‌نَ پارسی بَگَ‌بوخشَ نام پسر داتُو‌وَهيَ پارسی. اَردُمَنيش نام پسر وه‌اُ‌کَ‌ پارسی. 19 داريوش شاه گويد: تو که از اين پس شاه خواهی بود. دودمان اين مردان را نيک نگاه‌داری کن. 20 داريوش شاه گويد: به خواست اهورمزدا اين نبشته را من [به شيوه‌ي] ديگر [نيز] کردم. افزون بر آن به [زبان] آريايی بود هم روی سَلم هم روی چرم نوشته شد. اين نبشته به مُهرِ من تاييد شد. پيش من هم نوشته خوانده شد. پس از آن من اين نبشته را همه جا در ميان کشورها فرستادم. مردم پذيرا شدند. ستون ۵ 01 داريوش شاه گويد: اين [است] آن چه من در دومين و سومين سال پس از آن که شاه شدم کردم. کشور ايلام نافرمان شد. مردی ايلامی اَتَ‌مَ‌ئيتَ نام او را سردار کردند. پس از آن من سپاهی به ايلام فرستادم. مردی گَئوبَرووَ نام پارسی بنده‌ي من او را بر آن‌ها سردار کردم. پس از آن گَئوبَرووَ با سپاه ره‌سپار ايلام شد. با ايلامي‌يان جنگ کرد. پس از آن گَئوبَرووَ ايلامي‌يان را بزد و تار و مار کرد و سردار آن‌ها را گرفت. به نزد من آورد و من او را کُشتم. پس از آن کشور از آنِ من شد. 02 داريوش شاه گويد: آن ايلامي‌يان بی باورداشت بودند و اهورامزدا از سوي آن‌ها پرستش نمی‌شد. [من] اهورامزدا را می‌پرستيدم. به خواست اهورامزدا هر گونه خواست من [بود] همان گونه با آن‌ها کردم. 03 داريوش شاه گويد: آن که اهورامزدا را بپرستد تا هنگامی که توانايی دارد چه زنده چه مرده شادی از آن او خواهد بود. 04 داريوش شاه گويد: پس از آن با سپاه به سوی سکاييه ره‌سپار شدم. در دنبال سکاها آن‌ها که خُودِ تيز دارند. چون به نزديکِ دريا رسيدم پس با همه‌ي سپاه با کَلَک از آن گذشتم. پس از آن سکاها را بسيار بزدم.[سردار] ديگری را [از آن سکاها] گرفتم. او بسته به نزد من آورده شد و او را کُشتم. سردار ايشان سکونخا نام او را گرفتند و به نزد من آوردند،آنگاه چنان که خواست من بود ديگری را سردار کردم. پس از آن کشور از آنِ من شد. 05 داريوش شاه گويد: آن سکاها بی‌باورداشت بودند و اهورامزدا از سوي آن‌ها پرستش نمی‌شد. [من] اهورامزدا را می‌پرستيدم. به خواست اهورامزدا هر گونه خواست من [بود] همان گونه با آن‌ها کردم. 06 داريوش شاه گويد: آن که اهورامزدا را بپرستد تا توانايی دارد چه زنده چه مرده شادی از آنِ او خواهد بود. بند پايانی نوشته پارسی باستان اين سنگ نبشته بسيار آسيب ديده ولی خوش‌بخت‌آنه اين بند در نوشته ايلامی به سامان مانده است برای آرستن گزارش داريوش بزرگ برگردان آن آورده می‌شود. 07 داريوش شاه می گويد: با ياری اهورامزدا دبيره‌يي درست کردم از گونه‌ي ديگر كه همان به آريايی باشد که پيش از اين نبود، هم بر سَلم‌های گلی، هم بر روی پرگامنت. هم چنين دستينه و مهر کردم. اين دبيره نوشته شد و برايم خوانده شد. سپس فرستادم اين دبيره را به همه‌ي کشورها. مردم اين دبيره را آموختند. برگرفته از بیستون: نبشته های آریایی پژوهشی از آرمین کسروی از تارنمای: [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] قانون اساسی افغانستان 1770 2327 2006-07-29T18:38:06Z Kaveh 1 از ویکی‌نسک <[[قانون اساسی کشورها]] <div style="float:left; margin-top:1em; margin-left:1em;"> __TOC__</div> بسم الله الرحمن الرحيم الحمد الله رب العالمين والصلواه والسلام علی سيد الأنبياء والمرسلين محمد (ص) وعلی آله وأصحابه أجمعين . مقدمه ما مردم افغانستان : با ايمان راسخ به ذات پاک خداوند (ج) وتوکل به مشيت حق تعالی واعتقاد به دين مقدس اسلام . با درک بی عدالتی ها ونابسامانی های گذشته ومصايب بی شماری که بر کشور ما وارد آمده است؛ * با تقدير از فداکاری ها، مبارزات تاريخی ، جهاد ومقاومت برحق تمام مردم افغانستان وارج گذاری به مقام والای شهدای راه آزادی کشور؛ * بادرک اين که افغانستان واحد ويکپارچه به همه اقوام ومردم اين سرزمين تعلق دارد؛ * با رعايت منشور ملل متحد وبا احترام به اعلاميهء جهانی حقوق بشر؛ * به منظور تحکيم وحدت ملی وحراست ازاستقلال ، حاکميت ملی وتماميت ارضی کشور؛ * به منظور تأسيس نظام متکی بر ارادهء مردم ودموکراسی ؛ * به منظور ايجاد جامعهء مدنی عاری از ظلم ، استبداد ، تبعيض وخشونت ومبتنی برقانونمندی ، عدالت اجتماعی، حفظ کرامت وحقوق انسانی وتأمين آزادی ها وحقوق اساسی مردم؛ * به منظور تقويت بنياد های سياسی، اجتماعی، اقتصادی ودفاعی کشور؛ * به منظور تأمين زندگی مرفه ومحيط زيست سالم برای همه ساکنان اين سرزمين ؛ * وسرانجام، به منظور تثبيت جايگاه شايستهء افغانستان درخانوادهء بين المللی؛ اين قانون اساسی را مطابق به واقعيت های تاريخی، فرهنگی واجتماعی کشور و مقتضيات عصر، از طريق نمايند گان منتخب خود درلويه جرگهء مورخ چهاردهم جدی سال يک هزارو سه صدو هشتادو دو هجری شمسی درشهر کابل تصويب کرديم. فصل اول دولت ماده اول افغانستان، دولت جمهوری اسلامی، مستقل ، واحد وغير قابل تجزيه می باشد. ماده دوم: دين دولت جمهوری اسلامی افغانستان ، دين مقدس اسلام است. پيروان ساير اديان درپيروی از دين و اجرای مراسم دينی شان درحدود احکام قانون ازاد می باشند. ماده سوم : درافغانستان هيچ قانون نمی تواند مخالف معتقدات واحکام دين مقدس اسلام باشد. ماده چهارم: حاکميت ملی درافغانستان به ملت تعلق دارد که به طور مستقيم يا توسط نمايند گان خود آنرا اعمال می کند . ملت افغانستان عبارت است از تمام افراديکه تابعيت افغانستان را دارا باشند. ملت افغانستان متشکل از اقوام پشتون، تاجک، هزاره ، ازبک، ترکمن، بلوچ، پشه يی ، نورستانی، ايماق ، عرب ، قرغيز، قزلباش، گوجر، براهوی و ساير اقوام ميباشد. برهر فرد از افراد ملت افغانستان کلمهء افغان اطلاق می شود. هيچ فرد از افراد ملت ازتابعيت افغانستان محروم نمی گردد. امور مربوط به تابعيت وپناهند گی توسط قانون تنظيم می گردد. ماده پنجم: تطبيق احکام اين قانون اساسی وساير قوانين، دفاع از استقلال ، حاکميت ملی وتماميت ارضی و تأمين امنيت و قابليت دفاعی کشور از وظايف اساسی دولت می باشد. ماده ششم: دولت به ايجاد يک جامعهء مرفه و مترقی براساس عدالت اجتماعی، حفظ کرامت انسانی ، حمايت حقوق بشر، تحقق دموکراسی ، تأمين وحدت ملی، برابری بين همه اقوام وقبايل و انکشاف متوازن درهمه مناطق کشور مکلف می باشد. ماده هفتم: دولت منشور ملل متحد، معاهدات بين الدول ، ميثاق های بين المللی که افغانستان به آن ملحق شده است و اعلاميهء جهانی حقوق بشر را رعايت می کند . دولت از هر نوع اعمال تروريستی، زرع و قاچاق مواد مخدر وتوليد واستعمال مسکرات جلو گيری می کند . ماده هشتم: دولت سياست خارجی کشور را بر مبنای حفظ استقلال ، منافع ملی و تماميت ارضی وعدم مداخله، حسن همجواری، احترام متقابل وتساوی حقوق تنظيم می نمايد. ماده نهم: معادن وساير منابع زير زمينی وآثار باستانی ملکيت دولت می باشند. حفاظت وادارهء املاک دولت وطرز استفادهء درست از منابع طبيعی وساير املاک عامه توسط قانون تنظيم می گردد. ماده دهم: دولت، سرمايه گذاريها وتشبثات خصوصی را مبتنی بر نظام اقتصاد بازار، مطابق به احکام قانون، تشويق ، حمايت و مصئونيت آنها را تضمين می نمايد. ماده يازدهم : امور مربوط به تجارت داخلی و خارجی ، مطابق به ايجابات اقتصادی کشور ومصالح مردم، توسط قانون تنظيم می گردد. ماده دوازدهم: دافغانستان بانک، بانک مرکزی دولت ومستقل می باشد. نشر پول وطرح وتطبيق سياست پولی کشور، مطابق به احکام قانون ، از صلاحيت بانک مرکزی می باشد. بانک مرکزی درمورد چاپ پول با کميسيون اقتصادی ولسی جرگه (مجلس نمايندگان) مشوره می نمايد . تشکيل و طرز فعاليت اين بانک توسط قانون تنظيم می شود . ماده سيزدهم: دولت برای انکشاف صنايع ، رشد توليد، ارتقای سطح زندگی مردم و حمايت از فعاليتهای پيشه وران، پروگرامهای موثر طرح و تطبيق می نمايد. ماده چهاردهم: دولت برای انکشاف زراعت و مالداری، بهبود شرايط اقتصادی، اجتماعی ومعيشتی دهقانان ومالداران واسکان وبهبود زندگی کوچيان، در حدود بنيهء مالی دولت ، پروگرامهای موثر طرح وتطبيق می نمايد. دولت به منظور تهيهء مسکن وتوزيع ملکيتهای عامه برای اتباع مستحق ، مطابق به احکام قانون و در حدود امکانات مالی، تدابير لازم اتخاذ می نمايد. ماده پانزدهم: دولت مکلف است درمورد حفظ و بهبود جنگلات ومحيط زيست تدابير لازم اتخاذ نمايد. ماده شانزدهم : ازجمله زبانهای پشتو، دری ، ازبکی، ترکمنی، بلوچی ، پشه يی ، نورستانی، پاميری وساير زبانهای رايج درکشور، پشتو ودری زبانهای رسمی دولت ميباشند. درمناطقيکه اکثريت مردم به يکی از زبان های ازبکی، ترکمنی، پشه يی، نورستانی، بلوچی ويا پاميری تکلم می نمايند آن زبان علاوه برپشتو ودری به حيث زبان سوم رسمی می باشد و نحوهء تطبيق آن توسط قانون تنظيم می گردد. دولت برای تقويت وانکشاف همه زبانهای افغانستان پروگرامهای موثر طرح و تطبيق مينمايد . نشر مطبوعات ورسانه های گروهی به تمام زبانهای رايج درکشور ازاد می باشد. مصطلحات علمی واداری ملی موجود درکشور حفظ ميگردد. ماده هفدهم : دولت برای ارتقای معارف درهمه سطوح ، انشکاف تعليمات دينی، تنظيم وبهبود وضع مساجد، مدارس ومراکز دينی تدابير لازم اتخاذ می نمايد . ماده هجدهم: مبداء تقويم کشور برهجرت پيغمبر اکرم (ص) استوار است . مبنای کار ادارات دولتی تقويم هجری شمسی می باشد. روزهای جمعه، ۲۸ اسد و۸ ثور تعطيل عمومی است. ساير رخصتی ها توسط قانون تنظيم می گردد. ماده نزدهم: بيرق افغانستان مرکب است از: سه قطعه بارنگ های سياه، سرخ و سبز که به صورت عمودی، به اندازه های مساوی ، از چپ به راست ، درکنار هم واقع شده، عرض هر رنگ برابر نصف طول آن است ودروسط آن نشان ملی افغانستان قرار دارد. نشان ملی افغانستان عبارت از محراب ومنبر به رنگ سفيد می باشد که در دو گوشهء آن دو بيرق ودروسط آن درقسمت فوقانی، کلمه مبارک لا اله الا الله محمد رسول الله و الله اکبر واشعهء خورشيد درحال طلوع ودرقسمت تحتانی آن تاريخ ۱۲۹۸ هجری شمسی وکلمه ء افغانستان ، جاداشته واز دو طرف با خوشه های گندم احاطه شده است . طرزاستفاده از بيرق ونشان ملی توسط قانون تنظيم می گردد. ماده بيستم: سرود ملی افغانستان به زبان پشتو و با ذکر الله اکبر ونام اقوام افغانستان می باشد. ماده بيست و يکم : پايتخت افغانستان شهر کابل می باشد. فصل دو: حقوق اساسی و وجايب اتباع ماده بيست و دوم: هرنوع تبعيض وامتياز بين اتباع افغانستان ممنوع است . اتباع افغانستان اعم از زن و مرد در برابرقانون دارای حقوق ووجايب مساوی می باشند. ماده بيست و سوم: زندگی موهبت الهی وحق طبيعی انسان است. هيچ شخص بدون مجوز قانون ازاين حق محروم نمی گردد. ماده ء بيست و چهارم: آزادی حق طبيعی انسان است. اين حق جز آزادی ديگران ومصالح عامه که توسط قانون تنظيم می گردد ، حدودی ندارد. آزادی وکرامت انسان از تعرض مصون است. دولت به احترام وحمايت آزادی و کرامت انسان مکلف می باشد. ماده بيست و پنجم: برائت ذمه حالت اصلی است. متهم تاوقتی که به حکم قطعی محکمه (دادگاه) باصلاحيت محکوم عليه قرار نگيرد، بی گناه شناخته می شود. ماده بيست و ششم: جرم يک عمل شخصی است. تعقيب ، گرفتاری يا توقيف متهم وتطبيق جزا براو به شخص ديگری سرايت نمی کند. ماده بيست و هفتم : هيچ عملی جرم شمرده نمی شود مگر به حکم قانونی که قبل از ارتکاب آن نافذ گرديده باشد. هيچ شخص را نمی توان تعقيب، گرفتار ويا توقيف نمود مگر برطبق احکام قانون. هيچ شخص را نمی توان مجازات نمود مگر به حکم دادگاه با صلاحيت و مطابق به احکام قانونی که قبل از ارتکاب فعل مورد اتهام نافذ گرديده باشد. ماده بيست و هشتم: هيچ يک از اتباع افغانستان به علت اتهام به جرم ، به دولت خارجی سپرده نمی شود مگر براساس معاملهء بالمثل وپيمان های بين الدول که افغانستان به آن پيوسته باشد. هيچ افغان به سلب تابعيت ويا تبعيد در داخل يا خارج افغانستان محکوم نمی شود. ماده بيست و نهم: تعذيب انسان ممنوع است . هيچ شخص نمی تواند حتی به مقصد کشف حقايق از شخص ديگر، اگر چه تحت تعقيب، گرفتاری يا توقيف ويا محکوم به جزا باشد، به تعذيب او اقدام کند يا امر بدهد . تعيين جزايی که مخالف کرامت انسانی باشد، ممنوع است . ماده سی ام: اظهار، اقرار و شهادتی که از متهم يا شخص ديگری به وسيلهء اکراه به دست آورده شود، اعتبار ندارد. اقرار به جرم عبارت است از اعتراف متهم با رضايت کامل و در حالت صحت عقل، درحضور دادگاه با صلاحيت . ماده سی و يکم: هرشخص می تواند برای دفع اتهام به مجرد گرفتاری ويا برای اثبات حق خود، وکيل مدافع تعين کند. متهم حق دارد بمجرد گرفتاری، از اتهام منسوب اطلاع يابد ودرداخل ميعادی که قانون تعيين می کند در دادگاه حاضر گردد. دولت درقضايای جنايی برای متهم بی بضاعت وکيل مدافع تعين می نمايد. محرميت مکالمات، مراسلات ومخابرات بين متهم ووکيل آن ، ازهر نوع تعرض مصون ميباشد. وظايف وصلاحيت های وکلای مدافع توسط قانون تنظيم می گردد. ماده سی و دوم: مديون بودن شخص موجب سلب يا محدود شدن آزادی وی نمی شود. طرز و وسايل تحصيل دين توسط قانون تنظيم می گردد. ماده سی و سوم: اتباع افغانستان حق انتخاب کردن وانتخاب شدن را دارا می باشند. شرايط وطرز استفاده از اين حق توسط قانون تنظيم می گردد. ماده سی و چهارم: آزادی بيان ازتعرض مصون است . هرافغان حق دارد فکر خود را به وسيلهء گفتار، نوشته، تصوير ويا وسايل ديگر، با رعايت احکام مندرج اين قانون اساسی اظهار نمايد. هرافغان حق دارد مطابق به احکام قانون، به طبع ونشر مطالب، بدون ارائه قبلی آن به مقامات دولتی، بپردازد. احکام مربوط به مطابع ، راديو وتلويزيون ، نشر مطبوعات وساير وسايل ارتباط جمعی توسط قانون تنظيم می گردد. ماده سی و پنجم: اتباع افغانستان حق دارند به منظور تأمين مقاصد مادی ويا معنوی مطابق به احکام قانون، جمعيتها تأسيس نمايند. اتباع افغانستان حق دارند، مطابق به احکام قانون، احزاب سياسی تشکيل دهند، مشروط براينکه : ۱- مرامنامه واساسنامهء حزب، مناقض احکام دين مقدس اسلام ونصوص وارزشهای مندرج اين قانون اساسی نباشد؛ ۲- تشکيلات ومنابع مالی حزب علنی باشد؛ ۳- اهداف وتشکيلات نظامی وشبه نظامی نداشته باشد؛ ۴- وابسته به حزب سياسی ويا ديگر منابع خارجی نباشد؛ تأسيس وفعاليت حزب برمبنای قوميت، سمت ، زبان ومذهب فقهی جواز ندارد. جمعيت وحزبی که مطابق به احکام قانون تشکيل می شود، بدون موجبات قانونی وحکم دادگاه با صلاحيت منحل نمی شود. ماده سی و ششم: اتباع افغانستان حق دارند برای تأمين مقاصد جايز وصلح آميز، بدون حمل سلاح، طبق قانون اجتماع و تظاهرات نمايند. ماده سی و هفتم: آزادی ومحرميت مراسلات ومخابرات اشخاص چه به صورت مکتوب باشد وچه به وسيلهء تيلفون ، تلگراف ووسايل ديگر ، از تعرض مصون است. دولت حق تفتيش مراسلات ومخابرات اشخاص را ندارد، مگر مطابق به احکام قانون. ماده سی وهشتم: مسکن شخص ازتعرض مصون است. هيچ شخص، به شمول دولت ، نمی تواند بدون اجازهء ساکن يا قرار دادگاه با صلاحيت وبه غير ازحالات وطرزی که درقانون تصريح شده است، به مسکن شخص داخل شود يا آن را تفتيش نمايد. درمورد جرم مشهود، مامور مسئول می تواند بدون اجازهء قبلی دادگاه ، به مسکن شخص داخل شود يا آن را تفتيش کند. مامور مذکور مکلف است بعد از داخل شدن يا اجرای تفتيش ، درخلال مدتی که قانون تعين می کند قرار دادگاه را حاصل نمايد. ماده سی ونهم: هرافغان حق دارد به هر نقطهء کشور سفرنمايد ومسکن اختيار کند، مگر در مناطقی که قانون ممنوع قرار داده است. هرافغان حق دارد مطابق به احکام قانون به خارج افغانستان سفرنمايد و به آن عودت کند. دولت از حقوق اتباع افغانستان در خارج ازکشور حمايت می نمايد. ماده چهلم: ملکيت ازتعرض مصون است . هيچ شخص از کسب ملکيت و تصرف درآن منع نمی شود، مگر درحدود احکام قانون. ملکيت هيچ شخص، بدون حکم قانون وفيصلهء دادگاه با صلاحيت مصادره نمی شود. استملاک ملکيت شخص ، تنها به مقصد تأمين منافع عامه، دربدل تعويض قبلی وعادلانه ، به موجب قانون مجاز می باشد. تفتيش و اعلان دارايی شخص، تنها به حکم قانون صورت می گيرد. ماده چهل ويکم: اشخاص خارجی درافغانستان حق ملکيت اموال عقاری را ندارند . اجارهء عقار بمنظور سرمايه گذاری، مطابق باحکام قانون مجاز می باشد. فروش عقار به نمايندگی های سياسی دول خارجی و به موسسات بين المللی که افغانستان عضو آن باشد، مطابق به احکام قانون، مجاز ميباشد. ماده چهل ودوم: هرافغان مکلف است مطابق به احکام قانون به دولت ماليه و محصول تاديه کند. هيچ نوع ماليه ومحصول ، بدون حکم قانون، وضع نمی شود. اندازهء ماليه و محصول وطرز تاديهء آن، با رعايت عدالت اجتماعی ، توسط قانون تعيين می گردد. اين حکم درمورد اشخاص و موسسات خارجی نيز تطبيق ميشود. هرنوع ماليه، محصول وعوايد تاديه شده، به حساب واحد دولتی تحويل داده می شود. ماده چهل و سوم : تعليم حق تمام اتباع افغانستان است که تا درجهء ليسانس درموسسات تعليمی دولتی به صورت رايگان ازطرف دولت تأمين ميگردد. دولت مکلف است به منظور تعميم متوازن معارف درتمام افغانستان، تأمين تعليمات متوسطهء اجباری ، پروگرام موثر طرح وتطبيق نمايد و زمينهء تدريس زبانهای مادری را در مناطق که به آنها تکلم می کنند فراهم کند. ماده چهل و چهارم: دولت مکلف است به منظور ايجاد توازن وانکشاف تعليم برای زنان، بهبود تعليم کوچيان و امحای بی سوادی در کشور، پروگرامهای موثر طرح و تطبيق نمايد. ماده چهل و پنجم: دولت نصاب واحد تعليمی را ، برمبنای احکام دين مقدس اسلام وفرهنگ ملی ومطابق با اصول علمی ، طرح وتطبيق می کند ونصاب مضامين دينی مکاتب را، برمبنای مذاهب اسلامی موجود درافغانستان ، تدوين می نمايد. ماده چهل و ششم: تأسيس وادارهء موسسات تعليمات عالی، عمومی و اختصاصی وظيفهء دولت است. اتباع افغانستان می توانند به اجازهء دولت به تأسيس موسسات تعليمات عالی ، عمومی ، اختصاصی وسواد آموزی اقدام نمايند. دولت می تواند تأسيس موسسات تعليمات عالی، عمومی واختصاصی را به اشخاص خارجی نيز مطابق به احکام قانون اجازه دهد. شرايط شمول درموسسات تعليمات عالی دولتی وساير امور مربوط به آن، توسط قانون تنظيم می گردد. ماده چهل و هفتم : دولت برای پيشرفت علم، فرهنگ، ادب و هنر پروگرامهای موثر طرح می نمايد. دولت حقوق مولف ، مخترع وکاشف را تضمين می نمايد و تحقيقات علمی را درتمام عرصه ها تشويق وحمايت می کند و استفاده موثر از نتايج آن را ، مطابق به احکام قانون، تعميم می بخشد. ماده چهل و هشتم: کار حق هر افغان است . تعيين ساعات کار، رخصتی با مزد، حقوق کار و کارگر وساير امور مربوط به آن توسط قانون تنظيم می گردد. انتخاب شغل وحرفه، درحدود احکام قانون، آزاد می باشد. ماده چهل و نهم: تحميل کار اجباری ممنوع است . سهم گيری فعال درحالت جنگ، آفات وساير حالاتی که حيات و آسايش عامه را تهديد کند، از وجايب ملی هر افغان می باشد . تحميل کار براطفال جواز ندارد . ماده پنجاهم : دولت مکلف است به منظور ايجاد ادارهء سالم وتحقق اصلاحات در سيستم اداری کشور تدابير لازم اتخاذ نمايد. اداره اجراات خود را با بيطرفی کامل ومطابق به احکام قانون عملی می سازد. اتباع افغانستان حق دسترسی به اطلاعات از ادارات دولتی را در حدود احکام قانون دارا می باشند . اين حق جز صدمه به حقوق ديگران وامنيت عامه حدودی ندارد. اتباع افغانستان براساس اهليت وبدون هيچگونه تبعيض و به موجب احکام قانون به خدمت دولت پذيرفته می شوند. ماده ء پنجاه و يکم: هرشخص که از اداره بدون موجب متضرر شود مستحق جبران خساره می باشد و می تواند برای حصول آن دردادگاه دعوا اقامه کند. به استثنای حالاتی که درقانون تصريح گرديده است، دولت نمی تواند بدون حکم دادگاه با صلاحيت به تحصيل حقوق خود اقدام کند . ماده پنجاه ودوم: دولت وسايل وقايه وعلاج امراض و تسهيلات صحی رايگان را برای همه اتباع مطابق به احکام قانون تأمين می نمايد . دولت تأسيس وتوسعهء خدمات طبی و مراکز صحی خصوصی را مطابق به احکام قانون تشويق وحمايت می کند . دولت به منظور تقويت تربيت بدنی سالم وانکشاف ورزشهای ملی ومحلی تدابير لازم اتخاذ می نمايد . ماده پنجاه وسوم: دولت به منظور تنظيم خدمات طبی و مساعدت مالی برای بازماند گان شهداء و مفقودين وبرای باز توانی معلولين ومعيوبين وسهم گيری فعال آنان در جامعه، مطابق به احکام قانون، تدابير لازم اتخاذ می نمايد . دولت حقوق متقاعدين را تضمين نموده، برای کهن سالان ، زنان بی سرپرست ، معيوبين ومعلولين وايتام بی بضاعت مطابق به احکام قانون کمک لازم به عمل می آورد. ماده پنجاه و چهارم: خانواده رکن اساسی جامعه را تشکيل می دهد ومورد حمايت دولت قرار دارد . دولت به منظور تأمين سلامت جسمی وروحی خانواده، بالاخص طفل ومادر، تربيت اطفال و برای ازبين بردن رسوم مغاير با احکام دين مقدس اسلام تدابير لازم اتخاذ می کند . ماده پنجاه و پنجم: دفاع از وطن وجيبهء تمام اتباع افغانستان است . شرايط اجرای دورهء مکلفيت عسکری توسط قانون تنظيم می گردد. ماده پنجاه وششم: پيروی از احکام قانون اساسی، اطاعت ازقوانين ورعايت نظم وامن عامه وجيبهء تمام مردم افغانستان است . بی خبری از احکام قانون عذر دانسته نمی شود . ماده پنجاه وهفتم: دولت حقوق وآزادی های اتباع خارجی را درافغانستان ، طبق قانون تضمين می کند. اين اشخاص درحدود قواعد حقوق بين المللی به رعايت قوانين دولت افغانستان مکلف می باشند. ماده پنجاه وهشتم : دولت به منظور نظارت بر رعايت حقوق بشر درافغانستان وبهبود و حمايت از آن ، کميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان را تأسيس می نمايد. هرشخص می تواند درصورت نقض حقوق بشری خود، به اين کميسيون شکايت نمايد. کميسيون می تواند موارد نقض حقوق بشری افراد را به مراجع قانونی راجع سازد و دردفاع از حقوق آنها مساعدت نمايد. تشکيل وطرز فعاليت اين کميسيون توسط قانون تنظيم می گردد. ماده پنجاه و نهم: هيچ شخص نمی تواند با سوء استفاده از حقوق وآزاديهای مندرج اين قانون اساسی ، برضد استقلال ، تماميت ارضی ، حاکميت ووحدت ملی عمل کند . فصل سوم رئيس جمهور ماده شصتم رئيس جمهور دررأس دولت جمهوری اسلامی افغانستان قرارداشته، صلاحيت های خود را در عرصه های اجرائيه، تقنينيه وقضائيه ، مطابق به احکام اين قانون اساسی، اعمال می کند . رئيس جمهور دارای دومعاون، اول و دوم ، می باشد. کانديد رياست جمهوری نام هر دو معاون را همزمان با کانديد شدن خود به ملت اعلام ميدارد. معاون اول رئيس جمهور درحالت غياب ، استعفاء ويا وفات رئيس جمهور، مطابق به احکام مندرج اين قانون اساسی، عمل می کند. درغياب معاون اول رئيس جمهور ، معاون دوم مطابق به احکام مندرج اين قانون اساسی عمل می کند . ماده شصت و يکم: رئيس جمهور با کسب اکثريت بيش از پنجاه فی صد آرای رأی دهند گان از طريق رأی گيری آزاد ، عمومی ، سری ومستقيم انتخاب ميگردد. وظيفه رئيس جمهور دراول جوزای سال پنجم بعد از انتخابات پايان می يابد. انتخابات به منظور تعيين رئيس جمهور جديد درخلال مدت سی الی شصت روز قبل از پايان کار رئيس جمهور برگزار ميگردد. هرگاه دردور اول هيچ يک از کانديدان نتواند اکثريت بيش از پنجاه فيصد ارا را بدست آورد، انتخابات برای دور دوم درظرف دوهفته ازتاريخ اعلام نتايج انتخابات برگزار می گردد و دراين دور تنها دونفر ازکانديدانی که بيشترين ارا را دردور اول بدست آورده اند ، شرکت می نمايند. دردور دوم انتخابات، کانديدای که اکثريت آرا را کسب کند، رئيس جمهور شناخته می شود. هرگاه يکی از کانديدان رياست جمهوری درجريان دور اول يا دوم رأی گيری ويا بعد از انتخابات وقبل از اعلام نتايج انتخابات وفات نمايد، انتخابات مجدد مطابق به احکام قانون برگزار می گردد. ماده شصت و دوم: شخصی که به رياست جمهوری کانديد می شود، واجد شرايط ذيل می باشد: ۱- تبعهء افغانستان ، مسلمان ومتولداز والدين افغان بوده و تابعيت کشور ديگری را نداشته باشد؛ ۲- درروز کانديد شدن سن وی از چهل سال کمتر نباشد؛ ۳- از طرف دادگاه به ارتکاب جرايم ضد بشری ، جنايت و يا حرمان ازحقوق مدنی محکوم نشده باشد. هيچ شخص نمی تواند بيش از دو دوره به حيث رئيس جمهور انتخاب گردد. حکم مندرج اين ماده درمورد معاونين رئيس جمهور نيز تطبيق می گردد. ماده شصت وسوم: رئيس جمهور قبل از تصدی وظيفه، مطابق به طرزالعمل خاص که توسط قانون تنظيم می گردد، حلف آتی را بجا می آورد: بسم الله الرحمن الرحيم "به نام خداوند بزرگ ج سوگند ياد می کنم که دين مقدس اسلام را اطاعت و ازآن حمايت کنم قانون اساسی وساير قوانين را رعايت واز تطبيق آن مواظبت نمايم. ازاستقلال حاکميت ملی و تماميت ارضی افغانستان حراست و حقوق ومنافع مردم افغانستان را حفاظت کنم و با استعانت از بارگاه پروردگار متعال و پشتيبانی ملت ، مساعی خود را درراه سعادت وترقی مردم افغانستان بکار برم." ماده شصت و چهارم: رئيس جمهور دارای صلاحيتها ووظايف ذيل می باشد: ۱- مراقبت ازاجرای قانون اساسی؛ ۲- تعيين خطوط اساسی سياست کشور به تصويب شورای ملی ؛ ۳- قيادت اعلای قوای مسلح افغانستان؛ ۴- اعلان حرب ومتارکه به تائيد شورای ملی؛ ۵- اتخاذ تصميم لازم درحالت دفاع از تماميت ارضی و حفظ استقلال؛ ۶- فرستادن قطعات قوای مسلح به خارج افغانستان به تائيد شورای ملی؛ ۷- داير نمودن جرگه بزرگ به استثنای حالت مندرج ماده شصت ونهم اين قانون اساسی؛ ۸- اعلان حالت اضطرار به تائيد شورای ملی وخاتمه دادن به آن ؛ ۹- افتتاح اجلاس شورای ملی وجرگه بزرگ؛ ۱۰- قبلو استعفای معاونين رياست جمهوری؛ ۱۱- تعيين وزرا، لوی ثارنوالی (دادستانی کل) ، رئيس بانک مرکزی ، رئيس امنيت ملی و رئيس سره مياشت به تائيد مجلس نمايندگان وعزل وقبول استعفای آنها؛ ۱۲- تعيين رئيس واعضای ستره دادگاه (دادگاه عالی) به تائيد مجلس نمايندگان؛ ۱۳- تعيين ، تقاعد ، قبول استعفا و عزل قضات ، صاحب منصبان قوای مسلح، پوليس وامنيت ملی ومامورين عالی رتبه مطابق به احکام قانون؛ ۱۴- تعيين سران نماينده گی های سياسی افغانستان نزد دول خارجی وموسسات بين المللی؛ ۱۵- قبول اعتماد نامه های نماينده گان سياسی خارجی درافغانستان؛ ۱۶- توشيح قوانين وفرامين تقنينی؛ ۱۷- اعطای اعتبار نامه به غرض عقد معاهدات بين الدول مطابق به احکام قانون؛ ۱۸- تخفيف وعفو مجازات مطابق به احکام قانون؛ ۱۹- اعطای مدالها ، نشانها و القاب افتخاری مطابق به احکام قانون؛ ۲۰- تأسيس کميسيونها به منظور بهبود ادارهء کشور مطابق به احکام قانون؛ ۲۱- سايرصلاحيتها ووظايف مندر ج اين قانون اساسی. ماده شصت و پنجم: رئيس جمهور می تواند در موضوعات مهم ملی سياسی، اجتماعی و يا اقتصادی به آرای عمومی مردم افغانستان مراجعه نمايد. مراجعه به آرای عمومی نبايد مناقض احکام اين قانون اساسی ويا مستلزم تعديل آن باشد. مادهء شصت وششم: رئيس جمهور دراعمال صلاحيتهای مندرج اين قانون اساسی، مصالح عليای مردم افغانستان را رعايت می کند . رئيس جمهور نمی تواند بدون حکم قانون ملکيت های دولتی را بفروشد يا اهدا کند . رئيس جمهور نمی تواند در زمان تصدی وظيفه ازمقام خود به ملحوظات لسانی، سمتی ، قومی ، مذهبی وحزبی استفاده نمايد . ماده شصت وهفتم: درصورت استعفا، عزل يا وفات رئيس جمهور ويا مريضی صعب العلاج که مانع اجرای وظيفه شود، معاون اول رئيس جهور صلاحيتها ووظايف رئيس جمهور رابه عهده می گيرد . رئيس جمهور استعفای خود را شخصاً به شورای ملی اعلام می نمايد. تثبيت مريضی صعب العلاج توسط هيئت طبی با صلاحيت که از طرف دادگاه عالی تعيين می گردد صورت می گيرد . درين حالات درخلال مدت سه ماه انتخابات به منظور تعيين رئيس جمهور جديد طبق ماده شصت و يکم اين قانون اساسی برگزار می گردد. معاون اول رئيس جمهور در زمان تصدی به حيث رئيس جمهور موقت امور ذيل را انجام داده نمی تواند : ۱- تعديل قانون اساسی؛ ۲- عزل وزرا؛ ۳- مراجعه به آراء عامه معاونين رئيس جمهور می توانند مطابق به احکام اين قانون اساسی خود را به رياست جمهوری کانديد نمايند . درصورت غياب رئيس جمهور وظايف معاون اول توسط رئيس جمهور تعيين می گردد. ماده شصت و هشتم: هرگاه يکی از معاونين رئيس جمهور استعفاء و يا وفات نمايد عوض وی شخصی ديگری توسط رئيس جمهور به تائيد مجلس نمايندگان تعيين می گردد. درصورت وفات همزمان رئيس جمهور ومعاون اول وی، بالترتيب معاون دوم، رئيس مشرانو جرگه (مجلس سنا)، رئيس مجلس نمايندگان ووزير خارجه يکی بعد ديگری مطابق به حکم مندرج ماده شصت وهفتم اين قانون اساسی وظايف رئيس جمهور را به عهده می گيرد. ماده شصت و نهم: رئيس جمهور دربرابر ملت ومجلس نمايندگان مطابق به احکام اين ماده مسول ميباشد. اتهام عليه رئيس جمهور به ارتکاب جرايم ضد بشری، خيانت ملی يا جنايت ازطرف يک ثلث کل اعضای مجلس نمايندگان تقاضا شده می تواند. درصورتيکه اين تقاضا ازطرف دو ثلث کل آرای مجلس نمايندگان تائيد گردد، مجلس نمايندگان درخلال مدت يک ماه جرگه بزرگ را داير مينمايد . هرگاه جرگه بزرگ اتهام منسوب ر ابه اکثريت دوثلث آرای کل اعضا تصويب نمايد، رئيس جمهور ازوظيفه منفصل وموضوع به دادگاه خاص محول ميگردد. دادگاه خاص متشکل است از رئيس مجلس سنا سه نفر ازاعضای مجلس نمايندگان وسه نفر از اعضای دادگاه عالی به تعيين جرگه بزرگ ، اقامه دعوی توسط شخصيکه از طرف جرگه بزرگ تعيين ميگردد صورت می گيرد. دراين حالت احکام مندرج ماده شصت وهفتم اين قانون اساسی تطبيق می گردد. ماده هفتادم: معاش و مصارف رئيس جمهور توسط قانون تنظيم می گردد. رئيس جمهور بعد از ختم دورهء خدمت، باستثنای حالت عزل، برای بقيهء مدت حيات از حقوق مالی دورهء رياست جمهوری مطابق به احکام قانون مستفيد می شود. فصل چهارم حکومت ماده هفتاد و يکم حکومت متشکل است از وزرا که تحت رياست رئيس جمهور اجرای وظيفه می نمايند. تعداد وزرا ووظايف شان توسط قانون تنظيم می گردد. ماده هفتاد و دوم شخصی که به حيث وزير تعيين می شود واجد شرايط ذيل ميباشد: ۱- تنها حامل تابعيت افغانستان باشد. هرگاه کانديد وزارت تابعيت کشورديگری را نيز داشته باشد، مجلس نمايندگان صلاحيت تائيد ويا رد آنرا دارد. ۲- دارای تحصيلات عالی، تجربه کاری وشهرت نيک باشد؛ ۳- سن وی از سی و پنج سال کمتر نباشد؛ ۴- ازطرف دادگاه به ارتکاب جرايم ضد بشری، جنايت ويا حرمان ازحقوق مدنی محکوم نشده باشد. ماده هفتاد و سوم وزرا می توانند ازاعضای شورای ملی يا خارج ازآن تعيين شوند. هرگاه عضو شورای ملی به حيث وزير تعيين شود، عضويت خو درا در شورا ازدست می دهد و درعوض وی شخص ديگری مطابق به حکم قانون تعيين ميگردد. ماده هفتاد و چهارم: وزرا قبل از تصدی وظيفه حلف آتی را به حضور رئيس جمهور، بجا می آورند. بسم الله الرحمن الرحيم "به نام خداوند بزرگ (ج) سوگند ياد می کنم که دين مقدس اسلام را حمايت، قانون اساسی وساير قوانين افغانستان را رعايت، حقوق اتباع را حفاظت وازاستقلال ، تماميت ارضی ووحدت ملی مردم افغانستان حراست کنم ودرهمه اعمال خود خداوند (ج) را حاضر دانسته ، وظايف محوله را صادقانه انجام دهم." ماده هفتاد و پنجم: حکومت دارای وظايف ذيل می باشد. ۱- تعميل احکام اين قانون اساسی و ساير قوانين وفيصله های قطعی محاکم؛ ۲- حفظ استقلال، دفاع ازتماميت ارضی وصيانت منافع وحيثيت افغانستان درجامعهء بين المللی؛ ۳- تأمين نظم و امن عامه وازبين بردن هرنوع فساد اداری؛ ۴- ترتيب بودجه ، تنظيم وضع مالی دولت وحفاظت دارايی عامه؛ ۵- طرح وتطبيق پروگرامهای انکشافی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تکنالوژيکی؛ ۶- ارائه گزارش به شورای ملی در ختم سال مالی درباره امور انجام شده وپروگرام های عمدهء سال مالی جديد؛ ۷- انجام ساير وظايفی که به موجب اين قانون اساسی و قوانين ديگر ازوظايف حکومت دانسته شده است. ماده هفتاد و ششم: حکومت برای تطبيق خطوط اساسی سياست کشور و تنظيم وظايف خود مقررات وضع وتصويب می کند. اين مقررات بايد مناقض نص يا روح هيچ قانون نباشد. ماده هفتاد و هفتم: وزرا وظايف خود را به حيث آمرين واحد های اداری درداخل حدودی که اين قانون اساسی وساير قوانين تعيين می کند، اجرا می نمايند . وزرا ازوظايف مشخصهء خود نزد رئيس جمهور ومجلس نمايندگان مسووليت دارند. ماده هفتاد و هشتم: هرگاه وزيربه ارتکاب جرايم ضد بشری، خيانت ملی ويا ساير جرايم متهم گردد، قضيه با رعايت ماده صد و سی وچهارم اين قانون اساسی به دادگاه خاص محول می گردد. ماده هفتاد و نهم: حکومت می تواند درحالت تعطيل مجلس نمايندگان درصورت ضرورت عاجل، به استثنای امورمربوط به بودجه وامور مالی، فرامين تقنينی را ترتيب کند. فرامين تقنينی بعد از توشيح رئيس جمهور حکم قانون را حايز می شود. فرامين تقنينی بايد در خلال ۳۰ روز ازتاريخ انعقاد نخستين جلسه شورای ملی به آن تقديم شود. و درصورتيکه ازطرف شورای ملی رد شود، ازاعتبار ساقط می گردد. ماده هشتادم: وزرا نمی توانند درزمان تصدی وظيفه ازمقام خود به ملحوظات لسانی، سمتی، قومی، مذهبی وحزبی استفاده نمايند. فصل پنجم شورای ملی ماده هشتاد و يکم شورای ملی دولت جمهوری اسلامی افغانستان بحيث عالی ترين ارگان تقنينی مظهر ارادهء مردم آن است وازقاطبهء ملت نماينده گی می کند. هرعضو شورا درموقع اظهار رأی ، مصالح عمومی ومنافع عليای مردم افغانستان رامدار قضاوت قرار می دهد. ماده هشتاد و دوم: شورای ملی متشکل از دو مجلس: مجلس نمايندگان ومجلس سنا می باشد. هيچ شخص نمی تواند دريک وقت عضو هردو مجلس باشد. ماده هشتاد و سوم: اعضای مجلس نمايندگان توسط مردم از طريق انتخابات آزاد، عمومی، سری و مستقيم انتخاب می گردند . دورهء کار مجلس نمايندگان به تاريخ اول سرطان سال پنجم، بعد از اعلان نتايج انتخابات به پايان می رسد و شورای جديد به کار آغاز می نمايد . انتخابات اعضای مجلس نمايندگان درخلال مدت سی الی شصت روز قبل از پايان دورهء مجلس نمايندگان برگزار می گردد. تعداد اعضای مجلس نمايندگان به تناسب نفوس هرحوزه حد اکثر دوصدو پنجاه نفر می باشد. حوزه های انتخاباتی وساير مسايل مربوط به آن درقانون انتخابات تعيين می گردد. درقانون انتخابات بايد تدابيری اتخاذ گردد که نظام انتخاباتی، نماينده گی عمومی وعادلانه را برای تمام مردم کشور تأمين نمايد وبه تناسب نفوس از هر ولايت طور اوسط حد اقل دو وکيل زن در مجلس نمايندگان عضويت يابد. ماده هشتاد و چهارم: اعضای مجلس سنا به ترتيب ذيل انتخاب وتعيين می شوند: ۱-ازجمله اعضای شورای هر ولايت، يک نفربه انتخاب شورای مربوط برای مدت چهار سال؛ ۲- ازجمله اعضای شوراهای ولسواليهای هرولايت ، يک نفر به انتخاب شورا های مربوط برای مدت سه سال؛ 3- يک ثلث باقی مانده ازجمله شخصيت های خبير وبا تجربه به شمول دونفر ازنمايندگان معلولين و معيوبين ودو نفرنمايندگان کوچی ها به تعيين رئيس جمهور برای مدت پنج سال. رئيس جمهور تعداد پنجاه فيصد ازاين اشخاص را ازبين زنان تعيين می نمايد. شخصی که به حيث عضو مجلس سنا انتخاب می شود، عضويت خود را درشورای مربوطه از دست داده، به عوض او شخص ديگری مطابق به احکام قانون تعيين می گردد. ماده هشتاد و پنجم: شخصی که به عضويت شورای ملی کانديد يا تعيين می شود ، علاوه برتکميل شرايط انتخاب کننده گان واجد اوصاف ذيل ميباشد: ۱- تبعه افغانستان بوده يا حد اقل ده سال قبل از تاريخ کانديد ياتعيين شدن تابعيت دولت افغانستان را کسب کرده باشد؛ ۲- ازطرف دادگاه به ارتکاب جرايم ضد بشری، جنايت ويا حرمان ازحقوق مدنی محکوم نشده باشد؛ ۳- اعضای مجلس نمايندگان سن بيست و پنج سالگی را در روز کانديد شدن واعضای مجلس سنا سن سی و پنج سالگی را درروز کانديد يا تعيين شدن تکميل کرده باشند؛ ماده هشتاد و شش: وثايق انتخاباتی اعضای شورای ملی توسط کميسيون مستقل انتخابات مطابق به احکام قانون تدقيق می گردد. ماده هشتاد و هفتم: هريک از دو مجلس شورای ملی ، در آغاز دورهء کار ، يک نفراز اعضای خود را به حيث رئيس برای يک دورهء تقنينيه ودو نفر را به حيث نايب اول و نايب دوم ودو نفررا به حيث منشی و نايب منشی برای مدت يکسال انتخاب می کند. اين اشخاص هيئت اداری مجلس نمايندگان ومجلس سنا را تشکيل می دهند. وظايف هيئت اداری دراصول وظايف داخلی هرمجلس تعيين می شود. ماده هشتاد و هشتم: هريک از دو مجلس شورای ملی برای مطالعهء موضوعات مورد بحث ، برطبق اصول وظايف داخلی، کميسيون ها تشکيل می دهد . ماده هشتاد و نهم: مجلس نمايندگان صلاحيت دارد به پيشنهاد يک ثلث اعضا، جهت بررسی و مطالعهء اعمال حکومت، کميسيون خاص تعيين نمايد. ترکيب وطرزالعمل اين کميسيون در اصول وظايف داخلی مجلس نمايندگان تنظيم می گردد. ماده نودم: شورای ملی دارای صلاحيتهای ذيل می باشد: ۱- تصويب ، تعديل يا لغو قوانين و يا فرامين تقنيمی؛ ۲- تصويب پروگرامهای انکشافی اجتماعی، اقتصادی ، فرهنگی و تکنالوژيکی؛ ۳- تصويب بودجهء دولتی واجازه اخذ يا اعطای قرضه؛ ۴- ايجاد واحد های اداری ، تعديل ويا الغای آن؛ ۵- تصديق معاهدات وميثاقهای بين المللی يا فسخ الحاق افغانستان به آن؛ ۶- ساير صلاحيتهای مندرج اين قانون اساسی. ماده نود و يکم: مجلس نمايندگان دارای صلاحيت های اختصاصی ذيل می باشد: ۱- اتخاذ تصميم درمورد استيضاح از هريک از وزرا مطابق به حکم ماده نودو دوم اين قانون اساسی؛ ۲- اتخاذ تصميم راجع به پروگرامهای انکشافی وبودجهء دولتی؛ ۳- تائيد يا رد مقرريها مطابق به احکام اين قانون اساسی؛ ماده نود و دوم : مجلس نمايندگان به پيشنهاد بيست فيصد کل اعضا، می تواند ازهريک ازوزرا استيضاح به عمل آورد. هرگاه توضيح ارائه شده قناعت بخش نباشد، مجلس نمايندگان موضوع رأی عدم اعتماد رابررسی می کند . رأی عدم اعتماد ازوزير بايد صريح، مستقيم وبر اساس دلايل موجه باشد. اين رأی به اکثريت آراء کل اعضای مجلس نمايندگان صادر ميگردد. ماده نود و سوم: هريک از کميسيونهای هردو مجلس شورای ملی می تواند ازهريک ازوزرا درموضوعات معين سوال نمايد . شخصی که ازاو سوال به عمل آمده، می تواند جواب شفاهی يا تحريری بدهد. ماده نود و چهارم: قانون عبارت است از مصوبهء هردو مجلس شواری ملی که به توشيح رئيس جمهور رسيده باشد، مگراينکه دراين قانون اساسی طور ديگر تصريح گرديده باشد. درصورتيکه رئيس جمهور با مصوبهء شورای ملی موافقه نداشته باشد می تواند آنرا در ظرف پانزده روز از تاريخ تقديم با ذکر دلايل به مجلس نمايندگان مسترد نمايد. با سپری شدن اين مدت ويا درصورتی که مجلس نمايندگان آنرا مجدداً با دو ثلث ارای کل اعضا تصويب نمايد، مصوبه توشيح شده محسوب ونافذ می گردد. ماده نود و پنجم: پيشنهاد طرح قانون ازطرف حکومت يا اعضای شورا و درساحهء تنظيم امور قضايی ازطرف دادگاه عالی توسط حکومت صورت گرفته ميتواند. پيشنهاد طرح قانون درمورد بودجه و امور مالی صرف از طرف حکومت صورت می گيرد. ماده نود و ششم: هرگاه پيشنهاد طرح قانون حاوی تکليف جديد يا تنقيص درعايدات دولت باشد، به شرطی درفهرست کار داخل ميشود که درمتن پيشنهاد، مدرک جبران نيز پيش بينی شده باشد. ماده نود و هفتم: پيشنهاد طرح قانون ازطرف حکومت نخست به مجلس نمايندگان تقديم می گردد. مجلس نمايندگان پيشنهاد طرح قانون را، به شمول بودجه وامور مالی وپيشنهاد اخذ ويا اعطای قرضه را، بعد از بحث به صورت يک کل تصويب يا رد ميکند. مجلس نمايندگان نمی تواند طرح پيشنهاد شده را بيش از يک ماه به تأخير اندازد. مجلس نمايندگان طرح قانون پيشنهاد شده را بعد از تصويب به مجلس سنا می سپارد. مجلس سنا درظرف پانزده روز در مورد آن تصميم اتخاذ می کند . شورای ملی به اتخاذ تصميم درمورد طرح قوانين، معاهدات وپروگرامهای انکشافی دولت که به اساس پيشنهاد حکومت ايجاد رسيدگی عاجل را نمايد اولويت ميدهد. هرگاه پيشنهاد طرح قانون ازطرف ده نفراز اعضای يکی از دو مجلس صورت گيرد، بعد از تائيد يک پنجم اعضای مجلسی که پيشنهاد به آن ارائه شده است درفهرست کار آن مجلس داخل می گردد. ماده نود و هشتم: بودجه دولت و پروگرام انکشافی حکومت ازطريق مجلس سنا توأم با نظريه مشورتی آن به مجلس نمايندگان تقديم ميشود. تصميم مجلس نمايندگان بدون ارائه به مجلس سنا بعد از توشيح رئيس جمهور نافذ شمرده می شود. هرگاه نظر به عوامل تصويب بودجه قبل ازآغاز سال مالی صورت نگيرد، تاتصويب بودجه ء جديد، بودجهء سال گذشته تطبيق می گردد. حکومت درخلال ربع چهارم سال مالی، بودجهء سال آينده را با حساب اجمالی بودجهء سال جاری به شورای ملی تقديم می نمايد. حساب قطعی بودجهء سال مالی قبل ، در خلال مدت شش ماه سال آينده مطابق به احکام قانون به شورای ملی تقديم می گردد. مجلس نمايندگان نمی تواند تصويب بودجه را بيش از يکماه واجازهء اخذ ويا اعطای قرضه راکه شامل بودجه نباشد، بيش از پانزده روزبه تأخير اندازد. هرگاه مجلس نمايندگان درين مدت راجع به پيشنهاد اخذ ويا اعطای قرضه تصميم اتخاذ نکند، پيشنهاد تصويب شده محسوب می گردد. ماده نود و نهم: درصورتی که دراجلاس شورای ملی، بودجهء سالانه يا پروگرام انکشافی يا موضوع مربوط به امنيت عامه، تماميت ارضی واستقلال کشور مطرح باشد مدت اجلاس شورا قبل ازتصويب آن خاتمه يافته نميتواند. ماده صدم: هرگاه مصوبهء يک مجلس از طرف مجلس ديگر رد شود، برای حل اختلاف هيئت مختلط به تعداد مساوی ازاعضای هردو مجلس تشکيل می گردد. فيصلهء هيئت بعد از توشيح رئيس جمهور، نافذ شمرده می شود. درصورتيکه هيئت مختلط نتواند اختلاف نظر را رفع کند، مصوبه رد شده به حساب می رود . درين حالت ولسی جرگه می تواند درجلسهء بعدی آنرا با دو ثلث آرای کل اعضا تصويب کند . اين تصويب بدون ارائه به مجلس سنا بعد از توشيح رئيس جمهور نافذ شمرده می شود. ماده صد و يکم: هيچ عضو شورای ملی به علت رأی يا نظريه يی که درهنگام اجرای وظيفه ابراز می دارد، مورد تعقيب عدلی قرار نمی گيرد. ماده صد و دوم: هرگاه عضو شورای ملی به جرمی متهم شود، مامور مسول از موضوع به مجلسی که متهم عضو آن است، اطلاع می دهد ومتهم تحت تعقيب عدلی قرار گرفته می تواند. درمورد جرم مشهود، مامور مسول می تواند متهم را بدون اجازهء مجلسی که او عضو آن می باشد تحت تعقيب عدلی قرار دهد وگرفتار نمايد. درهر دوحالت ، هرگاه تعقيب عدلی قانوناً توقيف را ايجاد کند، مامور مسول مکلف است موضوع را بلافاصله به اطلاع مجلس مربوط برساند وتصويب آنرا حاصل نمايد. اگر اتهام درهنگام تعطيل شورای صورت بگيرد، اجازهء گرفتاری يا توقيف ازهيئت اداری مجلس مربوط حاصل می گردد وموضوع به نخستين جلسهء مجلس مذکور جهت اخذ تصميم ارائه می شود. ماده صد و سوم: وزار می توانند درجلسات هريک ازدو مجلس شورای ملی اشتراک ورزند. هرمجلس شورای ملی می تواند حضور وزرا را در جلسه خود مطالبه کند . ماده صد و چهار: هردو مجلس شورای ملی دروقت واحد به صورت جداگانه جلسه می کنند. جلسات هردو مجلس در موارد ذيل می تواند به طور مشترک داير شود: ۱- درموقعی که دورهء تقنينيه يا اجلاس سالانه ازطرف رئيس جمهور افتتاح می گردد؛ ۲-درصورتيکه رئيس جمهور ضروری تشخيص دهد. رئيس مجلس نمايندگان ، ازجلسات مشترک شورای ملی رياست می نمايد. ماده صد و پنجم: جلسات شورای ملی علنی می باشد مگر اينکه رئيس مجلس يا حد اقل ده نفر از اعضای شورای ملی، سری بودن آنرا در خواست نمايند ومجلس اين درخواست را بپذيرد. هيچ شخصی نمی تواند عنفاً به مقر شورای ملی داخل شود. ماده صد و ششم: نصاب هريک از دو مجلس شورای ملی، هنگام رأی گيری با حضور اکثريت اعضا تکميل می گردد و تصاميم آن با اکثريت آرای اعضای حاضر اتخاذ می شود، مگر درمواردی که اين قانون اساسی طور ديگری تصريح نموده باشد. ماده صد و هفتم: شورای ملی در هر سال دواجلاس عادی داير می کند . مدت کار هردو اجلاس شوری، درهر سال نه ماه می باشد. درصورت ايجاب، شوری می تواند اين مدت را تمديد کند . جلسات فوق العادهء شوری درايام تعطيل به امر رئيس جمهور دايرشده می تواند. ماده صد و هشتم: درحالات وفات، استعفا و عزل عضو شورای ملی ويا معلوليت يا معيوبيتی که به طور دايم مانع اجرای وظيفه گردد، تعيين نمايندهء جديد برای مدت باقی ماندهء دورهء تقنينيه ، مطابق به احکام قانون صورت ميگيرد . امورمربوط به حضور وغياب اعضای شورای ملی دراصول وظايف داخلی تنظيم می گردد. ماده صد و نهم: پيشنهاد تعديل قانون انتخابات، در يک سال اخير دورهء تقنينيه ، در فهرست کار شورای ملی داخل شده نمی تواند. فصل ششم جرگه بزرگ (لويه جرگه) ماده صد و دهم: جرگه بزرگ عالی ترين مظهر ارادهء مردم افغانستان می باشد. جرگه بزرگ متشکل است از: ۱- اعضای شورای ملی؛ ۲- روسای شوراهای ولايات و ولسواليها. وزرا، رئيس واعضای دادگاه عالی و دادستانی کل می توانند درجلسات جرگه بزرگ بدون حق رأی اشتراک ورزند . ماده صد و يازدهم : جرگه بزرگ درحالات ذيل داير می گردد: ۱- اتخاذ تصميم درمورد مسايل مربوط به استقلال ، حاکميت ملی، تماميت ارضی ومصالح عليای کشور، ۲- تعديل احکام اين قانون اساسی؛ ۳- محاکمه رئيس جمهور مطابق به حکم مندرج ماده شصت و نهم اين قانون اساسی. ماده صد و دوازدهم: جرگه بزرگ در اولين جلسه، ازميان اعضا يک نفررا به حيث رئيس ويک نفر را بحيث معاون و دو نفررا بحيث منشی و نايب منشی انتخاب می کند. ماده صد و سيزدهم : نصاب جرگه بزرگ هنگام رأی دهی، با حضور اکثريت اعضا تکميل می گردد. تصاميم جرگه بزرگ، جز درمواردی که دراين قانون اساسی صريحاً ذکرگرديده ، با اکثريت آرای کل اعضا اتخاذ می گردد. ماده صد و چهاردهم: مباحثات جرگه بزرگ علنی می باشد مگر اينکه يک ربع اعضا سری بودن آنرا درخواست نمايند وجرگه بزرگ اين درخواست را بپذيرد. ماده صد و پانزدهم: درهنگام داير بودن جرگه بزرگ، احکام مندرج مواد صد و يکم وصد و دوم اين قانون اساسی ، درمورد اعضای آن تطبيق می گردد. فصل هفتم قضاء ماده صد و شانزدهم: قوهء قضائيه رکن مستقل دولت جمهوری اسلامی افغانستان می باشد. قوهء قضائيه مرکب است از يک دادگاه عالی، محاکم استيناف ومحاکم ابتدائيه که تشکيلات وصلاحيت آنها توسط قانون تنظيم می گردد. دادگاه عالی به حيث عاليترين ارگان قضايی دررأس قوهء قضائيه جمهوری اسلامی افغانستان قرار دارد . ماده صد و هفدهم: دادگاه عالی مرکب است از نه عضو که از طرف رئيس جمهور با تائيد مجلس نمايندگان وبا رعايت احکام مندرج فقرهء آخر ماده پنجاهم وماده صد و هجدهم اين قانون اساسی در آغاز به ترتيب ذيل تعيين ميگردند . سه نفر برای مدت چهارسال ، سه نفر برای مدت هفت سال وسه نفر برای مدت ده سال. تعيينات بعدی برای مدت ده سال می باشد. تعيين اعضا برای بار دوم جواز ندارد. رئيس جمهور يکی ازاعضا را به حيث رئيس دادگاه عالی تعيين می کند . اعضای دادگاه عالی به استثنای حالت مندرج ماده صد و بيست و هفتم اين قانون اساسی، تاختم دورهء خدمت ازوظايف شان عزل نمی شوند. ماده صد و هجدهم: عضو دادگاه عالی واجد شرايط ذيل می باشد: ۱- سن رئيس واعضا درحين تعيين از چهل سال کمتر نباشد؛ ۲- تبعهء افغانستان باشد؛ ۳- در علوم حقوقی ويا فقهی تحصيلات عالی ودرنظام قضايی افغانستان تخصص وتجربهء کافی داشته باشد؛ ۴- دارای حسن سيرت وشهرت نيک باشد؛ ۵- ازطرف دادگاه به ارتکاب جرايم ضد بشری، جنايت ويا حرمان ازحقوق مدنی محکوم نشده باشد؛ ۶- درحال تصدی وظيفه درهيچ حزب سياسی عضويت نداشته باشد. ماده صد و نزدهم: اعضای دادگاه عالی قبل از اشغال وظيفه ، حلف آتی را در حضور رئيس جمهور بجا می آورند: بسم الله الرحمن الرحيم "به نام خداوند بزرگ (ج) سوگند ياد می کنم که حق وعدالت را بر طبق احکام دين مقدس اسلام، نصوص اين قانون اساسی وساير قوانين افغانستان تأمين نموده، وظيفه ء قضا را با کمال امانت صداقت و بی طرفی اجرا نمايم." ماده صد و بيستم : صلاحيت قوه قضائيه شامل رسيدگی به تمام دعاويی است که از طرف اشخاص حقيقی يا حکمی ، به شمول دولت به حيث مدعی يا مدعی عليه در پيشگاه دادگاه مطابق به احکام قانون اقامه شود . ماده صد و بيست و يکم: بررسی مطابقت قوانين، فرامين تقنينی، معاهدات بين الدول وميثاق های بين المللی با قانون اساسی وتفسير آنها بر اساس تقاضای حکومت ويا محاکم، مطابق به احکام قانون ازصلاحيت دادگاه عالی می باشد. ماده صد و بيست و دوم: هيچ قانون نمی تواند درهيچ حالت، قضيه يا ساحه يی را از دايرهء صلاحيت قوه قضائيه به نحوی که دراين فصل تحديد شده، خارج بسازد وبه مقام ديگر تفويض کند. اين حکم مانع تشکيل محاکم خاص مندرج مواد شصت ونهم ، هفتادو هشتم وصد و بيست وهفتم اين قانون اساسی ومحاکم عسکری در قضايای مربوط به آن نمی گردد. تشکيل وصلاحيت اين نوع محاکم توسط قانون تنظيم می گردد. ماده صد و بيست و سوم: با رعايت احکام اين قانون اساسی، قواعد مربوط به تشکيل صلاحيت واجراات محاکم وامور مربوط به قضات توسط قانون تنظيم می گردد. ماده صد و بيست و چهارم: درمورد مامورين وساير کارکنان اداری قوهء قضائيه ، احکام قوانين مربوط به مامورين وساير کارکنان اداری دولت نافذ می باشد ولی تقرر، انفکاک ، ترفيع ، تقاعد ، مجازات و مکافات شان توسط دادگاه عالی مطابق به احکام قانون صورت می گيرد. ماده صد و بيست و پنجم: بودجهء قوهء قضائيه به مشورهء حکومت ازطرف دادگاه عالی ترتيب گرديده، به حيث جز بودجهء دولت، توسط حکومت به شورای ملی تقديم می شود . تطبيق بودجهء قوهء قضائيه ازصلاحيت دادگاه عالی می باشد. ماده صد و بيست و ششم: اعضای دادگاه عالی بعد از ختم دورهء خدمت برای بقيهء مدت حيات از حقوق مالی دورهء خدمت مستفيد می شوند مشروط براينکه به مشاغل دولتی وسياسی اشتغال نورزند . ماده صد و بيست وهفتم: هرگاه بيش از يک ثلث اعضای مجلس نمايندگان، محاکمهء رئيس يا عضو دادگاه عالی رابراساس اتهام به جرم ناشی از اجرای وظيفه يا ارتکاب جنايت تقاضا نمايد ومجلس نمايندگان اين تقاضا را با اکثريت دوثلث کل اعضا تصويب کند، متهم از وظيفه عزل وموضوع به دادگاه خاص محول می گردد. تشکيل دادگاه وطرزالعمل محاکمه، توسط قانون تنظيم می گردد. ماده صد و بيست وهشتم: درمحاکم افغانستان، محاکمه بصورت علنی داير می گردد وهرشخص حق دارد با رعايت احکام قانون درآن حضور يابد. دادگاه می تواند درحالاتی که در قانون تصريح گرديده ، يا سری بودن محاکمه ضروری تشخيص گردد، جلسات سری داير کند ولی اعلام حکم بايد به هرحال علنی باشد. ماده صد و بيست ونهم: دادگاه مکلف است اسباب حکمی را که صادر می نمايد، درفيصله ذکر کند . تمام فيصله های قطعی محاکم واجب – التعميل است مگر درحالت حکم به مرگ شخص که مشروط به منظوری رئيس جمهور می باشد. ماده صد و سی ام: محاکم درقضايای مورد رسيدگی، احکام اين قانون اساسی وساير قوانين راتطبيق می کنند. هرگاه برای قضيه يی از قضايای مورد رسيدگی، درقانون اساسی وساير قوانين، حکمی موجودی نباشد، محاکم به پيروی از احکام فقه حنفی ودرداخل حدودی که اين قانون اساسی وضع نموده، قضيه را به نحوی حل وفصل می نمايند که عدالت رابه بهترين وجه تأمين نمايد. ماده صد و سی ويکم: محاکم برای اهل تشيع ، درقضايای مربوط به احوال شخصيه ، احکام مذهب تشيع را مطابق به احکام قانون تطبيق می نمايند. درساير دعاوی نيزاگر دراين قانون اساسی وقوانين ديگر حکمی موجود نباشد، محاکم قضيه را مطابق به احکام اين مذهب حل وفصل می نمايند. ماده صد و سی و دوم: قضات به پشنهاد دادگاه عالی و منظوری رئيس جمهور تعيين می گردند. تقرر، تبدل ، ترفيع ، مواخذه و پيشنهاد تقاعد قضات مطابق به احکام قانون از صلاحيت دادگاه عالی می باشد. دادگاه عالی بمنظور تنظيم بهتر امور اجرايی وقضايی وتأمين اصلاحات لازم، آمريت عمومی اداری قوهء قضائيه را تأسيس می نمايد . ماده صد و سی و سوم: هرگاه قاضی به ارتکاب جنايت متهم شود، دادگاه عالی مطابق به احکام قانون به حالت قاضی رسيدگی نموده، پس از استماع دفاع او ، درصورتيکه دادگاه عالی اتهام را وارد بداند پيشنهاد عزلش را به رئيس جمهورتقديم وبا منظوری آن از طرف رئيس جمهور، قاضی متهم ازوظيفه معزول و مطابق به احکام قانون مجازات می شود. ماده صد و سی وچهارم: کشف جرايم ، توسط پوليس وتحقيق جرايم واقامهء دعوا عليه متهم در دادگاه، ازطرف دادستانی مطابق به احکام قانون صورت می گيرد. دادستانی جزء قوه اجرائيه ودر اجراات خود مستقل می باشد. تشکيل ، صلاحيت وطرز فعاليت دادستانی توسط قانون تنظيم می گردد. کشف وتحقيق جرايم وظيفوی منسوبين قوای مسلح ، پوليس و موظفين امنيت ملی، توسط قانون خاص تنظيم می گردد. ماده صد و سی وپنجم: اگر طرف دعوا زبانی را که محاکمه توسط آن صورت ميگيرد، نداند، حق اطلاع به مواد واسناد قضيه وصحبت دردادگاه به زبان مادری توسط ترجمان برايش تأمين ميگردد. فصل هشتم اداره ماده صد و سی و ششم: ادارهء جمهوری اسلامی افغانستان بر اساس واحد های ادارهء مرکزی و ادارات محلی، طبق قانون، تنظيم می گردد. ادارهء مرکزی به يک عده واحد های اداری منقسم می گردد که دررأس هر کدام يک نفر وزير قرار دارد . واحد ادارهء محلی، ولايت است . تعداد، ساحه ، اجزا وتشکيلات ولايات وادارات مربوط ، براساس تعداد نفوس ، وضع اجتماعی و اقتصادی وموقعيت جغرافيايی توسط قانون تنظيم می گردد. ماده صد و سی وهفتم: حکومت با حفظ اصل مرکزيت به منظور تسريع و بهبود امور اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی وسهم گيری هرچه بيشتر مردم درانکشاف حيات ملی، صلاحيت های لازم را مطابق به احکام قانون، به ادارهء محلی تفويض می نمايد. ماده صد و سی وهشتم : درهر ولايت يک شورای ولايتی تشکيل ميشود. اعضای شورای ولايتی ، طبق قانون، به تناسب نفوس ، از طريق انتخابات آزاد، عمومی ، سری و مستقيم ازطرف ساکنين ولايت برای مدت چهار سال انتخاب می گردند . شورای ولايتی يک نفر از اعضای خود را به حيث رئيس انتخاب می نمايد. ماده صد و سی ونهم: شورای ولايتی در تأمين اهداف انکشافی دولت وبهبود امور ولايت به نحوی که در قوانين تصريح می گردد، سهم گرفته ودرمسايل مربوط به ولايت مشوره می دهد. شورای ولايتی وظايف خو درا با همکاری ادارهء محلی اجرا می نمايد. ماده صد و چهلم: برای تنظيم امور وتأمين اشتراک فعال مرد م در ادارهء محلی ، در ولسوالی ها وقريه ها ، مطابق به احکام قانون، شوراها تشکيل می گردند. اعضای اين شورا ها از طريق انتخابات آزاد، عمومی، سری ومستقيم ازطرف ساکنين محل برای مدت سه سال انتخاب می شوند . سهم گيری کوچيان درشورای های محلی مطابق به احکام قانون تنظيم می گردد. ماده صد و چهل و يکم برای ادارهء امور شهری، شهرداری تشکيل می شود . شهردار واعضای مجالس شهرداری ، از طريق انتخابات آزاد، عمومی ، سری و مستقيم انتخاب می شوند . امور مربوط به شهرداريها توسط قانون تنظيم می گردند . ماده صد و چهل و دوم دولت به مقصد تعميل احکام وتأمين ارزشهای مندرج اين قانون اساسی، ادارات لازم را تشکيل می نمايد . فصل نهم حالت اضطرار ماده صد و چهل و سوم هرگاه به علت جنگ، خطر جنگ، اغتشاش وخيم ، آفات طبيعی ويا حالت مماثل، حفظ استقلال وحيات ملی از مجرايی که درقانون اساسی تعيين شده، نا ممکن گردد، حالت اضطرار از طرف رئيس جمهور با تائيد شورای ملی درتمام يا بعضی ازساحات کشور اعلان می شود . هرگاه حالت اضطرار بيش از دو ماه دوام نمايد ، برای تمديد آن ، موافقت شورای ملی شرط است . ماده صد و چهل و چهارم: درحالت اضطرار رئيس جمهور می تواند به مشورهء روسای شورای ملی ودادگاه عالی ، بعضی از صلاحيت های شورای ملی را به حکومت انتقال دهد . ماده صد و چهل و پنجم: درحالت اصظرار، رئيس جمهور می تواند بعد از تائيد روسای شورای ملی ودادگاه عالی ، تنفيذ احکام ذيل را معطل بسازد ويا برآن ها قيودی وضع نمايد : ۱- فقرهء دوم ماده بيست وهفتم ؛ ۲- ماده سی و ششم؛ ۳- فقرهء دوم ماده سی وهفتم؛ ۴- فقرهء دوم ماده سی و هشتم ؛ ماده صد و چهل و ششم: در حالت اضطرار، قانون اساسی تعديل نمی شود . ماده صد و چهل و هفتم : هرگاه دورهء رياست جمهوری و يا دورهء تقنينيه شورای ملی در حالت اضطرار ختم شود ، اجرای انتخابات جديد ملتوی گذاشته شده، مدت خدمت رئيس جمهور و اعضای شورای ملی تا چهار ماه تمديد می شود . هرگاه حالت اضطرار بيش از چهار ماه دوام نمايد جرگه بزرگ ازطرف رئيس جمهور دعوت می شود . بعد از ختم حالت اضطراری ، درخلال مدت دو ماه، انتخابات برگزار می گردد. ماده صد و چهل وهشتم : درختم حالت اضطرار ، اقداماتی که براساس مواد صد و چهل وچهارم وصد و چهل و پنجم اين قانون اساسی به عمل آمده، بلافاصله از اعتبار ساقط ميگردند. فصل دهم تعديل ماده صد و چهل و نهم: اصل پيروی از احکام دين مقدس اسلام و نظام جمهوری اسلامی تعديل نمی شوند. تعديل حقوق اساسی اتباع صرف بمنظور بهبود حقوق آنان مجاز می باشد. تعديل ديگر محتويات اين قانون اساسی، نظر به تجارب ومقتضيات عصر، با رعايت احکام مندرج مواد شصت وهفتم و صد و چهل وششم اين قانون اساسی، با پيشنهاد رئيس جمهور يا اکثريت اعضای شورای ملی صورت می گيرد. ماده صد و پنجاهم: به منظور اجرای پيشنهاد تعديل ، هيئتی ازبين اعضای حکومت، شورای ملی ودادگاه عالی به فرمان رئيس جمهور تشکيل گرديده، طرح تعديل را تهيه می کند. برای تصويب تعديل ، جرگه بزرگ براساس فرمان رئيس جمهور ومطابق به احکام فصل جرگه بزرگ داير می گردد. هرگاه جرگه بزرگ با اکثريت دو ثلث کل اعضا طرح تعديل را تصويب کند، بعد از توشيح رئيس جمهور نافذ می گردد. فصل يازدهم احکام متفرقه ماده صد و پنجاه ويکم: رئيس جمهور، معاونين رئيس جمهور وزرا، رئيس واعضای دادگاه عالی، دادستان کل ، روسای بانک مرکزی و امنيت ملی ، واليان و شهردارها درمدت تصدی وظيفه نمی توانند هيچ معاملهء انتفاعی رابا دولت انجام دهند. ماده صد و پنجاه ودوم: رئيس جمهور، معاونين رئيس جمهور، وزرا، روسا و اعضای شورای ملی و دادگاه عالی ، دادستان کل و قضات نمی توانند درمدت تصدی وظيفه به مشاغل ديگری اشتغال ورزند. ماده صد و پنجاه وسوم: قضات ، دادستانان ، صاحب منصبان قوای مسلح وپوليس ومنسوبين امنيت ملی، در مدت تصدی وظيفه نمی توانند دراحزاب سياسی عضويت داشته باشند . ماده صد و پنجاه وچهارم: دارايی رئيس جمهور ، معاونين رئيس جمهور ، وزرا، اعضای دادگاه عالی و دادستان کل قبل و بعد از دورهء خدمت ، توسط ارگانی که درقانون تعيين می گردد، ثبت ، رسيده گی ونشر می شود . ماده صد و پنجاه و پنجم: برای معاونين رئيس جمهور ، وزرا ، روسا واعضای شورای ملی ودادگاه عالی، قضات و دادستان کل مطابق به احکام قانون معاش مناسب تعيين می گردد. ماده صد و پنجاه وششم: کميسيون مستقل انتخابات برای اداره ونظارت برهرنوع انتخابات و مراجعه به آرای عمومی مردم درکشور مطابق به احکام قانون تشکيل می گردد. ماده صد و پنجاه وهفتم: کميسيون مستقل نظارت برتطبيق قانون اساس مطابق به احکام قانون تشکيل ميگردد. اعضای اين کميسيون ازطرف رئيس جمهور به تائيد مجلس نمايندگان تعيين می گردند. فصل دوازدهم احکام انتقالی ماده صد و پنجاه وهشتم: لقب بابای ملت وامتيازاتی که توسط جرگه بزرگء اضطراری سال يکهزارو سه صدو هشتادو يک هجری شمسی به اعليحضرت محمد ظاهر شاه ، پادشاه سابق افغانستان، اعطاء شده است با رعايت احکام اين قانون اساسی مادام الحيات برای ايشان محفوظ می باشد. ماده صد و پنجاه ونهم: مدت بعد از نفاذ اين قانون اساسی تا تاريخ افتتاح شورای ملی، دورهء انتقال شمرده می شود. دولت انتقالی اسلامی افغانستان ، در دورهء انتقال، وظايف ذيل را انجام ميدهد: ۱- اصدار فرامين تقنينی مربوط به انتخابات رياست جمهوری، شورای ملی وشورا های محلی ، درمدت شش ماه؛ ۲-اصدار فرامين درمورد تشکيلات و صلاحيت محاکم وآغاز کار روی قانون تشکيلات اساسی درخلال مدت کمتراز يکسال؛ ۳- تشکيل کميسيون مستقل انتخابات؛ ۴- انجام اصلاحات لازم به منظور تنظيم بهتر امور اجرايی و قضايی؛ ۵- اتخاذ تدابير لازم جهت آماده ساختن زمينه برای تطبيق احکام اين قانون اساسی. ماده صد و شصتم: اولين رئيس جمهور منتخب ، سی روز بعد از اعلام نتايج انتخابات، مطابق به احکام اين قانون اساسی به کار آغاز می کند . کوشش همه جانبه صورت می گيرد تا اولين انتخابات رئيس جمهور وشورای ملی با هم دريک وقت صورت بگيرد. صلاحيت های شورای ملی مندرج در اين قانون اساسی تازمان تأسيس اين شورا به حکومت تفويض ميشود و دادگاه عالی موقت به فرمان رئيس جمهور تشکيل می گردد. ماده صد و شصت ويکم شورای ملی، وظايف وصلاحيت های خود را به مجرد تأسيس، مطابق به احکام اين قانون اساسی، اعمال می کند. بعد از داير شدن اولين جلسهء شورای ملی، درخلال مدت سی روز، حکومت ودادگاه عالی مطابق به احکام اين قانون اساسی تشکيل می گردند. رئيس دولت انتقالی اسلامی افغانستان تازمانيکه رئيس جمهور منتخب به کار آغاز کند اجرای وظيفه می نمايد. ارگانهای اجرايی وقضايی دولت با رعايت حکم فقرهء چهارم ماده صد و پنجاه و نهم اين قانون اساسی، الی تشکيل حکومت وستر ه دادگاه به وظايف خود ادامه ميدهند . فرامين تقنينی که از آغاز دورهء موقت به بعد نافذ گرديده است به اولين جلسهء شورای ملی ارجاع می گردند . اين فرامين تا زمانيکه ازطرف شورای ملی لغو نگرديده باشند نافذ می باشند. ماده صد و شصت و دوم اين قانون اساسی از تاريخ تصويب جرگه بزرگ نافذ واز طرف رئيس دولت انتقالی اسلامی افغانستان توشيح واعلام می گردد. با نفاذ اين قانون اساسی، قوانين و فرامين تقنينی مغاير احکام آن ملغی ميباشد. -------------------------------------------------------------------------------- بسم الله الرحمن الرحيم فرمان رئيس دولت انتقالی افغانستان درمورد توشيح قانون اساسی افغانستان شماره: ۱۰۳ تاريخ: ۶/۱۱/۱۳۸۲ بنام خداوند بزرگ وبه آرزوی سعادت مردم نجيب وصلحدوست افغانستان، قانون اساسی جديد را که توسط لويه جرگه (جرگه بزرگ) تاريخی ۲۲ قوس الی ۱۴ جدی ۱۳۸۲ هجری شمسی، منعقدهء شهر کابل در ۱۲ فصل و۱۶۲ ماده به اتفاق آراء تصويب گرديد، توشيح وانفاذ آنرا اعلام می دارم. ازبار گاه خداوند متعال استدعا دارم تا اين قانون اساسی با رعايت احکام دين مبين اسلام، تحکيم وحدت ملی، تحقق اهداف دموکراسی ، اعمار جامعه مدنی، رفاه همگانی اقتصادی، اجتماعی ، سياسی وفرهنگی ، مشعل راه دولت ومردم کشور گرديده، صلح ، برابری و برادری را بين ملت افغانستان تأمين نمايد . ومن الله توفيق حامد کرزی رئيس دولت انتقالی اسلامی افغانستان ۶- دلو -۱۳۸۲ ح 1771 2977 2006-09-28T13:53:26Z روزبه 73 {{بدون متن}} علی پسر محمد (نقی) 1773 2359 2006-08-04T04:19:51Z Kaveh 1 امام هادی (ع) به علی پسر محمد (نقی) منتقل شد [[گفتاري در مورد زندگي امام هادي عليه السلام]] [[امام هادي عليه السلام از مدينه تا سامرا]] [[ هدايت‌هاي حكيمانه]] [[ فضائل امام هادي عليه السلام]] رده:حرف ش 1776 2348 2006-08-04T04:02:38Z Kaveh 1 + [[رده:فهرست تمامی افراد]] فهرست افراد، حرف ش: [[رده:فهرست تمامی افراد|ش]] پیش نویس قانون اساسی ایران 1778 2357 2006-08-04T04:17:19Z Kaveh 1 +<[[قانون اساسی کشورها]] <[[قانون اساسی کشورها]] [[پیش نویس قانون اساسی ایران/بخش اول|بخش اول]] [[پیش نویس قانون اساسی ایران/بخش دوم|بخش دوم]] پیش نویس قانون اساسی ایران/بخش اول 1779 2355 2006-08-04T04:14:37Z Kaveh 1 ی و ک، ارقام فارسی <[[پیش نویس قانون اساسی ایران]] (متن پیش نویس قانون اساسی تهیه شده توسط دولت موقت – ۱۳۵۸). متن کامل پیشنهادی پیش نویس قانون اساسی هیأت وزیران در برابر مجلس شورای ملی مسئول است. ==فصل اول : اصول کلی== اصل ۱ - نوع حکومت ایران "جمهوری اسلامی" است که ملت ایران در پی انقلاب اسلامی پیروزمندش در همه‌پرسی دهم و یازدهم فروردین سال یکهزاروسیصد وپنجاه و هشت هجری شمسی با اکثریت ۹۸/۲٪ به آن رأی مثبت داده‌است. اصل ۲ - نظام جمهوری اسلامی نظامی است توحیدی بر پایه فرهنگ اصیل و پویا وانقلابی. اسلام، با تکیه بر ارزش و کرامت انسان، مسئولیت او درباره خویش نقش بنیادی تقوا، در رشد او،نفی هر گونه تبعیض و سلطه جوئی فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و ضرورت استفاده از دستاوردهای سودمند علوم و فرهنگ بشری در جهت التزام کامل به همه تعالیم الهی اسلام. اصل ۳ - آراء‌عمومی مبنای حکومت است و بر طبق دستور قرآن که :«ومشاور هم فی‌الامر» و« امرهم شوری بینهم» امور کشور باید از طریق شوراهای منتخب مردم در حدود صلاحیت آنان و به ترتیبی ناشی از آن مشخص می‌شود حل و فصل گردد. اصل ۴ - جمهوری اسلامی ایران دراستقرار جامعه توحیدی، معنویت و اخلاق اسلامی را مبنای روایط سیاسی، اجتماعی واقتصادی قرار می‌دهد. اصل۵ - بر منبای آیه کریمه : یا ایها الناس انا خلقنا کم من ذکر و انشی وجعلناکم شعوبا و قبائل التعارفوا ان الکرمکم عندالله اتقیکم. در جمهوری ا سلامی ایران همه اقوام از قبیل فارس، ترک، کرد، عرب، بلوچ، ترکمن و نظائر اینها از حقوق کاملاً مساوی برخوردارند و هیچ کس را بر دیگری امتیازی نیست، مگر بر اساس تقوا. اصل ۶ - درجمهوری اسلامی ایران آزادی و استقلال از یکدیگر تفکیک ناپذیرند. هیچ فرد یا گروه و هیچ مقام ومرجعی حق ندارد به نام استفاده از آزادی، بر استقلال و تمامیت ارضی ایران کمترین خدشه‌یی وارد کند یا به نام حفظ استقلال وتمامیت ارضی کشور، آزادی عقیده، بیان، قلم و آزادی‌های مشروع دیگر رااز کسی سلب کند یا قوانین و مقرراتی بدین منظور وضع کند مگر در حالت جنگ. اصل ۷ - جمهوری اسلامی ایران سعادت انسان در کل جامعه بشری را آرمان خود می‌داند و رسیدن به استقلال و آزادی وحکومت حق وعدل را حق همه مردم جهان می‌شناسد و بنابراین درعین خودداری کامل از هر گونه دخالت سلطه جویانه درامور داخلی ملت‌های دیگر، از مبارزه حق‌طلبانه مستضعفین علیه مستکبرین در هر نقطه از جهان حمایت می‌کند. اصل ۸ - جمهوری اسلامی ایران با رعایت کامل موازین اقتصادی اسلام، صنعت وکشاورزی بومی را ترویج می‌کند و در عین حال از همه علوم و فنون پیشرفته جهان در امر صنعت و کشاورزی نیز استفاده می‌نماید، البته با رعایت کامل استقلال سیاسی واقتصادی کشور وجلوگیری از هر گونه وابستگی جامعه به دیگران و بدون التزام به پذیرش نظام اجتماعی حاکم بر آنان. اصل ۹ - سعی وکار حاصل از آن حق هر کسی می‌باشد . هیچ کس نمی‌تواند بعنوان مالکیت رسمی وکارخود، امکان سعی و کار را از دیگری سلب کند. امکان کار وکوشش برای همه باید چنان فراهم گردد که هیچکس مورد بهره‌کشی و استثمار دیگران قرار نگیرد. اصل ۱۰ - جمهوری اسلامی ایران باید امکانات آموزش و پرورش را برای همه مردم کشور بطور یکسان فراهم کند تا هر کسی بتواند فراخوراستعدادش از آموزش و پرورش ورشد و شکوفایی برخوردار گردد و محدودیت امکانات سد راه پیشرفت او نشود. اصل ۱۱ - خانواده واحد بنیادی جامعه انقلابی ایران محسوب می‌گردد. قوانین باید اسباب استواری ازدواج را برپایه توافق درعقیده و علاقه فراهم آورد و در تنظیم آنها حقوق خانواده برحقوق فردی زوجین مقدم شمرده شود و روابط زن ومرد باید بر مبنای طهارت و تقوی و ارزشهای والای انسان قرار گیرد، نه بر تفاخر ظاهری و مادی و هوسرانی. اصل ۱۲ - از آنجا که تربیت فرزندان با پدر ومادر و در دوران کودکی بیشتر بامادر است تعلیم وتربیت دختران وظیفه مقدم بنیادهای فرهنگی تلقی می‌شود و قوانین راجع به خانواده باید برای مادر امکانات مادی و معنوی در نظر بگیرد تا بتواند به فراغت بال و وظیفه پرارج مادری و مسئولیت‌هایی بپردازد که در جامعه انقلابی اسلامی برعهده دارد. ==فصل دوم :دین رسمی کشور== اصل ۱۳ - دین رسمی ایران اسلام و مذهب جعفری است که مذهب اکثریت مسلمانان ایران ا ست و مذاهب دیگر اسلامی، اعم از زیدی، حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی معتبر ومحترم است و در مناطقی که مسلمانان پیرو این مذاهب اکثریت دارند مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها بر طبق این مذاهب خواهند بود. ولی در احوال شخصیه ودر تعلیم وتربیت دینی هر مسلمان در هر نقطه از ایران بر طبق مذهب اسلامی خود عمل می‌کند. اصل ۱۴ - زرتشیان، یهودیان ومسیحیان درایران اقلیتهای رسمی دینی شناخته می‌شوند و در انجام مراسم دینی خود آزاداند و دراحوال شخصیه وتعلیمات دینی بر طبق آئین خود عمل می‌کنند. ==فصل سوم: حق حاکمیت ملی و قوای ناشی از آن== اصل ۱۵ - حق حاکمیت ملی از آن همه مردم است و باید به نفع عموم به کار رود و هیچ فرد یا گروهی نمی‌تواند این حق الهی همگانی را به خود اختصاص دهد یا در جهت منافع اختصاصی خود یا گروه معینی بکار برد. اصل ۱۶ - قوای ناشی از اعمال حق حاکمیت ملی عبارتنداز : قوه مقننه، قوه قضائیه و قوه مجریه که باید همیشه مستقل از یکدیگر باشند و ارتباط میان آنها بر طبق این قانون بوسیله رئیس جمهور برقرار گردد. اصل ۱۷ - اعمال قوه مقننه از طریق مجلس شورای ملی است که از نمایندگان منتخب مردم تشکیل می‌شود و مصوبات آن پس از توشیح رئیس جمهوری برای اجرا به قوه قضائیه و قوه مجریه ابلاغ می‌گردد. در امور مهم که به سرنوشت کشور و مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی واجتماعی مربوط باشد ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت گیرد. اصل ۱۸ - اعمال قوه قضائیه به وسیله دادگاه‌های دادگستری است که باید بر طبق موازین اسلام تشکیل شود و به رسیدگی به دعاوی و حل وفصل آنها و حفظ حقوق عمومی واجرای عدالت اسلامی بپردازد. اصل ۱۹ - اعمال قوه مجریه از طریق رئیس جمهور و هیأت وزیران است. ==فصل چهارم : پرچم، زبان و خط رسمی کشور== اصل ۲۰ - پرچم رسمی ایران به رنگهای سبز وسفید و سرخ با علامت مخصوص جمهوری اسلامی است. اصل ۲۱ - زبان وخط مشترک مردم ایران فارسی است و متون و مکاتبات رسمی باید با این زبان و خط باشد. ولی استفاده از زبان‌های محلی در مدارس و مطبوعات محلی آزاداست. ==فصل پنجم : حقوق ملت== اصل ۲۲ - همه افراد ملت اعم از زن و مرد، در برابر قانون مساوی‌اند. اصل ۲۳ - عقیده و حیثیت و جان ومسکن و شغل اشخاص محترم و از تعرض مصون است مگر به حکم قانون. اصل ۲۴ - نامه‌های پستی و مکالمات تلفنی از بازرسی و ضبط مصون است. افشای مخابرات تلگرافی وتلکس، عدم مخابره آنها و تجسس از طریق استماع مکالمه‌های تلفنی ممنوع است مگر به حکم قانون. اصل ۲۵ - مطبوعات در نشر مطالب و بیان عقاید آزادند، مگر در نشر مطالب مخالف عفت عمومی یا توهین به شعائر دینی. اتهام و افترا وتعرض به شرف و حیثیت و آبروی اشخاص یا نشر اکاذیب، جرائم مطبوعاتی و کیفیت مجازات و رسیدگی به آنها را قانون معین می‌کند. اصل ۲۶ - تشکیل احزاب، جمعیت‌ها وانجمن‌های دینی، سیاسی وصنفی آزاد است مشروط به اینکه اصول استقلال، آزادی، حاکمیت و وحدت ملی و اساس جمهوری اسلامی را نقض نکنند. شرکت افراد در اینگونه گروه‌ها آزاد است و هیچکس را نمی‌توان از شرکت در گروه دینی، سیاسی و اجتماعی دلخواهش منع کرد یا به شرکت در یکی از این گروه‌ها مجبور ساخت. اصل ۲۷ - تشکیل اجتماعات مسالمت آمیز آزاد است و مقررات مربوط به اجتماع و راه‌پیمائی درخیابان‌ها ومیدان‌های عمومی بموجب قانون معین خواهد شد. اصل ۲۸ - هر کس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی نیست برگزیند. اصل ۲۹ - حق استفاده از بیمه بهداشت، درمان، بیکاری، پیری واز کارافتادگی، حقی‌است همگانی و دولت مکلف است بر طبق قوانین با استفاده از درآمدهای ملی این بیمه‌ها را برای یک یک افراد کشور تأمین کند و در این زمینه، کشاورزان،کارگران و گروه‌های کم درآمد حق تقدم دارند. اصل ۳۰ ¬- سلب تابعیت اشخاص فقط در صورتی ممکن است که دولت دیگری تابعیت آنها را بپذیرد. اتباع خارجی نیز می‌توانند در حدود قوانین به تابعیت ایران درآیند. اصل ۳۱ - هر کسی حق دارد به منظور دادخواهی به دادگاه صالح رجوع کند و هیچ‌کس را نمی‌توان از دادگاهی که بموجب قانون باید درباره او حکم کند منصرف کرد و به دادگاه دیگری فرستاد. اصل ۳۲ - اصل برائت است و هیچکس مجرم شناخته نمی‌شود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت گردد. اصل ۳۳ - حکم به مجازات واجراء‌آن باید به موجب قانون باشد. اصل ۳۴ - هیچ فعل یا ترک فعلی جرم محسوب نمی‌شود. مگر به استناد قانونی که پیش از وقوع آن وضع شده باشد. اصل ۳۵ - هیچ کس را نمی‌توان دستگیرکرد، مگر به حکم وترتیبی که قانون معین می‌کند. درصورت بازداشت، موضوع اتهام باید با ذکر دلائل حداکثر در مدت بیست و چهارساعت به متهم ابلاغ شود. اصل ۳۶ - شکنجه بدنی یا روانی جهت اقرار گرفتن ممنوع است. اجبار اشخاص به شهادت مجاز نیست و چنین شهادت یا اقرار یا سوگند فاقد ارزش و اعتبار است.مجازات تخلف از این اصل را قانون معین می‌کند. اصل ۳۷ - لطمه به حرمت و حیثیت انسانی که به حکم قانون بازداشت، زندانی یا تبعید شده، به هر صورت که باشد ممنوع و موجب مجازات است. اصل ۳۸ - هیچ یک از ایرانیان را نمیتوان از محل اقامت خود تبعید و یا از اقامت در محل دلخواهش منع کرد، یا به اقامت در محلی مجبور ساخت، مگر در مواردی که قانون مقرر می‌دارد. اصل ۳۹ ¬- هیچ حقی را نمیتوان بر خلاف مبانی و هدفهائی که موجب آن شده مورد استفاده قرارداد. اصل ۴۰ - مالکیت شخصی که از راه مشروع به دست آید محترم است و حدود آن را قانون معین می‌کند. اصل ۴۱ - هیچ ملکی را نمیتوان به عنوان نیاز عمومی از صاحبش گرفت. مگر به تصویب قانون و پرداخت قیمت عادله آن. اصل ۴۲ - هر کسی حق دارد در حدود قانون از حمایت مادی و معنوی آثار علمی، ادبی، هنری و صنعتی خود برخوردار باشد. اصل ۴۳ - هیچکس نمیتواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قراردهد. اصل ۴۴ - زمینهای قابل کشت را بدون عذر موجه نمی‌توان معطل گذاشت. ضوابط به اجرای این اصل را قانون معین می‌کند. اصل ۴۵ - تبدیل اراضی قابل کشت به غیرکشاورزی ممنوعست مگر درموارد ضرورت به حکم قانون اصل ۴۶ - منابع زیرزمینی و دریائی و معادن وجنگل‌ها و بیشه‌ها و رودخانه‌ها و آبهای عمومی دیگر و اراضی موات و مراتع از اموال عمومی است و نحوه اداره و بهره‌برداری از آنها بوسیله قوانین معین می‌شود. اصل ۴۷ - مالکیت خصوصی در صنایع کشاورزی یا بازرگانی در صورتیکه وسیله اضرار یا تجاوز به منافع عمومی شود با تصویب مجلس شورای ملی، ملی اعلام می‌گردد. ==فصل ششم : قوه مقننه== مبحث اول : مجلس شورای ملی اصل ۴۸ - مجلس شورای ملی از نمایندگان ملت که بطورمستقیم و با رأی مخفی ا نتخاب می‌شوند تشکیل می‌گردد. مصوبات اکثریت این نمایندگان برای همه ملت لازم‌ الاجراست. شرایط انتخاب شوندگان وانتخاب کنندگان را قانون معین خواهدکرد. اصل ۴۹ - دوره نمایندگی درمجلس شورای ملی چهار سال است. انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره قبل بعمل آید بطوریکه جمهوری اسلامی در هیچ صورت بدون مجلس نباشد. اصل ۵۰ - عده نمایندگان مجلس شورای ملی دویست وهفتاد نفر است و پس از هر ده‌سال در صورت زیاد شدن جمعیت کشور، درهر حوزه انتخابی به نسبت هر صدوپنجاه هزار نفر یک نماینده اضافه می‌شود.زرتشتیان و یهودیان کشور هر کدام یک نماینده و مسیحیان دو نماینده جداگانه انتخاب می‌کنند و در صورت افزایش جمعیت هر یک از این اقلیت‌ها بازاء هر یکصد وپنجاه هزار نفر اضافی یک نماینده اضافی خواهند داشت . مقررات مربوط به انتخابات مطابق قانون معین می‌شود. اصل ۵۱ - نمایندگان باید پیش از رسمیت یافتن مجلس به ترتیب زیر سوگند نامه یاد کنند و متن قسم نامه را امضاء نمایند. "من، امضاء کننده این ورقه به خداوند قادر متعال و قرآن کریم وشرف انسانی خود سوگند می‌خورم که نگهبان دست آوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم و ودیعه‌ای را که ملت به ما سپرده‌است بسان امینی عادل پاسداری کنم. در انجام وظایف وکالت تقوی پیشه کنم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت پایبند باشم.از حریم قانون اساسی دفاع کنم و در گفته‌ها و نوشته‌ها و بیان عقاید خویش جز به استقلال کشور و آزادی مردم نیندیشم." (اقلیتهای مذهبی این سوگند را با ذکر کتاب آسمانی خود یاد خواهند کرد). اصل ۵۲ - ترتیب انتخاب رئیس و هیأت رئیسه را مجلس و تعداد کمیسیون‌ها ودوره تصدی آنها و امور مربوط به مذاکرات و انتظامات مجلس بوسیله آئین نامه داخلی مجلس معین می‌گردد. اصل ۵۳ - مذاکرات مجلس شورای ملی باید علنی باشد و گزارش کامل آن در روزنامه رسمی منتشر شود. به تقاضای رئیس جمهور یا نخست وزیر یایکی از وزراء یا رئیس مجلس یا ده نفر از نمایندگان ممکن است جلسه ی محرمانه باحضور همه نمایندگان یا باحضور عده خاص از آنها تشکیل شود. در صورت اخیر مصوبات این گروه خاص از نمایندگان وقتی معتبر است که به تصویب مجلس برسد. اصل ۵۴ - وزیران باجتماع یا به انفراد حق شرکت در جلسات مجلس را دارند و در صورتیکه مجلس لازم بداند مکلف به حضورند وهرگاه تقاضا کنند مطالبشان استماع می‌شود. وزیران میتوانند مشاوران خود رانیز همراه داشته باشند مبحث دوم : ا ختیارات و صلاحیت اصل ۵۵ - مجلس شورای ملی درعموم مسائل و درحدود صلاحیت مقرر در قانون اساسی میتواند قانون وضع کند. اصل ۵۶ - سمت نمایندگی قائم به شخص است و قابل تفویض به دیگری نیست و هر نماینده در برابر تمام ملت مسئولیت دارد. مجلس نمی‌تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیأتی واگذار کند، ولی درموارد ضرروی میتواند اختیار وضع بعضی از قوانین را به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند.در این صورت این قوانین درمدتی که مجلس تعیین می‌نماید بصورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهائی آنها با مجلس خواهد بود. اصل ۵۷ - تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس شورای ملی است. مفاد این ماده مانع از تفسیری نیست که دادرسان درمقام تمیز حق از قوانین می‌کنند. اصل ۵۸ - بناهای دولتی واموالی که جنبه نفایس ملی دارد قابل انتقال بغیر نیست مگر با تصویب مجلس شورای ملی. اصل ۵۹ - تغییر در خطوط مرزی کشور در صورتیکه ممکنست که به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان مجلس شورای ملی برسد. اصل ۶۰ - دادن امتیاز تشکیل شرکتها ومؤسسات عمومی واعطای امتیاز انحصار در امور تجارتی وصنعتی و کشاورزی ومعادن از طرف دولت بدون تصویب مجلس شورای ملی ممنوعست. اصل ۶۱ - عهد نامه‌ها ومقاوله‌نامه‌های بین‌المللی وقراردادهای دیگر از این قبیل باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد. اصل ۶۲ - استخدام کارشناسان ومستشاران خارجی از طرف دولت درحد احتیاج وضرورت باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد. اصل ۶۳ - گرفتن و دادن وام وکمکهای بدون عوض از طرف دولت اعم از داخله و خارجه باید با تصویب مجلس شورای ملی باشد. اصل ۶۴ - لوایح قانونی پس از تصویب هیأت وزیران به مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود. طرح‌های قانونی به پیشنهاد حداقل ۱۵ نفر از نمایندگان در مجلس شورای ملی قابل طرح است. اصل ۶۵ - طرح‌های قانونی وپیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان درخصوص لوایح قانونی عنوان می‌کنند و به تقلیل درآمد عمومی با افزایش هزینه‌های عمومی می‌انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس خواهد بود که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد. اصل ۶۶ - مجلس شورای ملی نمی‌تواند قوانینی وضع کند که با اصول مسلم اسلام و قانون اساسی مغایرت داشته باشد. تشخیص این امر طبق اصل ۱۴۴ بعهده شورای نگهبان قانون اساسی است. اصل ۶۷ - مجلس شورای ملی حق تحقیق و تفحص درهریک از امور کشور را دارد. اصل ۶۸ - برقراری حکومت نظامی ممنوع است. مگر هنگام جنگ به حکم قانون. اصل ۶۹ - درهر مورد که نماینده‌ای از وزیر مسئول درباره موضوعی از وظائف او سئوال کند، آن وزیر موظف به جواب است و جواب نباید بیش از ده روز به تاخیر بیفتد مگر با عذر موجه. اصل ۷۰ - نمایندگان می‌توانند دولت را استیضاح کنند. استیضاح در صورتی قابل طرح است که به امضاء‌ده نفر از نمایندگان برسد. پاسخ باستیضاح باید ظرف ده روز از تاریخ تقدیم آن، از طرف دولت یا وزیر مسئول داده شود. مجلس پس از استماع پاسخ دولت به دولت رأی اعتماد یارأی عدم اعتماد می‌دهد. در صورت اخیر دولت معزول است و نخست وزیر یا وزیر مورد استیضاح نمی‌تواند در هیئت دولتی که بلافاصله تشکیل می‌شود شرکت کند. اصل ۷۱ - نمایندگان مجلس را نمیتوان به مناسبت عقایدی که در مجلس اظهار کرده یا به آرائی که درمقام ایفای وظائف نمایندگی خود داده‌آند تعقیب یا توقیف کرد. ولی اگر نماینده‌ای مرتکب جنحه یا جنایاتی مشهود شود بلافاصله مورد تعقیب قرار می‌گیرد جریان تعقیب باید به آگاهی مجلس برسد. در صورتیکه نماینده متهم به ارتکاب جرم غیرمشهود باشد،به شرط سلب مصونیت تحت تعقیب قرار می‌گیرد. اصل ۷۲ - هیأت وزیران پس از تشکیل و معرفی و پیش از هر اقدام دیگر بایداز مجلس رأی اعتماد بگیرد. در دوران تصدی نیز در مورد مسائل مهم و مورد اختلاف، دولت میتواند از مجلس تقاضای رأی اعتماد کند. اصل ۷۳ - هرکس شکایتی از چگونگی اداره کشور یا شیوه قانونگذای یا سیاست قضائی داشته باشد، میتواند به مجلس شورای ملی اعلام کند. هرگاه شکایت درباه مجلس باشد باید به او پاسخ کافی داده شود واگر راجع‌به دولت یا سیاست قضائی باشد به وزارت مسئول فرستاده می‌شود تا مورد رسیدگی قرار گیرد. اصل ۷۴ - برای تأمین هرچه سریعتر رفاه عمومی و پیشبرد اصلاحات بهداشتی، آموزشی، فرهنگی واقتصادی، با توجه به مقتضیات بومی وجلب همکاری مردم در این مقاصد، اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان یا استان، با نظارت شورائی بنام شورای ده، بخش، شهر، شهرستان یا استان که اعضای آن‌را مردم همان محل انتخاب می‌کنند صورت می‌گیرد. حدود اختیارات، وعمل ونحوه نظارت شوراهای مذکورو سلسله مراتب آنها را که باید رعایت اصول و حدت ملی و تمامیت ارضی وتابعیت حکومت مرکزی باشد، قانون تعیین می‌کند پیش نویس قانون اساسی ایران/بخش دوم 1780 2356 2006-08-04T04:16:01Z Kaveh 1 ی و ک، ارقام فارسی <[[پیش نویس قانون اساسی ایران]] ==فصل هفتم : قوه مجریه== مبحث اول : رئیس جمهوری اصل ۷۵ - رئیس جمهوری بالاترین مقام رسمی کشور در امور داخلی وروابط بین‌المللی و ا جرای قانون اساسی است وتنظیم روابط قوای سه گانه و ریاست قوه مجریه را بعهده دارد. اصل ۷۶ - رئیس جمهوری باید مسلمان و ایرانی‌الاصل و تابع ایران باشد. اصل ۷۷ - رئیس جمهوری برای مدت چهارسال از راه مراجعه مستقیم به آراء عمومی انتخاب می‌شود و انتخاب متوالی او تنها برای یک دوره دیگر امکان دارد. اصل ۷۸ - داوطلبان احراز مقام ریاست جمهوری باید آمادگی خویش را بطور رسمی اعلام کنند نحوه انجام انتخاب رئیس جمهوری را قانون معین می‌کند. اصل ۷۹ - رئیس جمهوری به اکثریت مطلق آراء شرکت کنندگان انتخاب میشود، ولی هرگاه در دور نخست هیچیک از داوطلبان نتواند چنین اکثریتی بدست آورد، روز جمعه هفته بعد برای بار دوم رأی گرفته می‌شود، در دور دوم تنها دو نفر از داوطلبانی که دور نخست آراء‌بیشتری بدست آورده‌اند شرکت می‌کنند، لیکن اگر بعضی از داوطلبان برنده آن دوره، از شرکت در انتخابات منصرف شوند، انتخاب از میان دو داوطلبی صورت می‌گیرد که بیش از دیگران رأی داشته باشند.شورای نگهبان قانون اساسی بر انتخابات نظارت ونتیجه را اعلام می‌کند. در نخستین دوره انتخاب رئیس جمهوری انجمن عالی نظار که طبق آئین‌نامه تشکیل می‌شد، نظارت بر انتخاب رئیس جمهوری را برعهده دارد. اصل ۸۰ - انتخاب ریئس جمهوری جدید باید حداقل یکماه پیش از پایان دوره ریاست جمهوری انتخاب شود ودر فاصله انتخاب رئیس جمهوری جدید وپایان دوره ریاست جمهوری سابق، رئیس جمهوری پیشین وظائف ریاست جمهوری را انجام می‌دهد. اصل ۸۱ - هرگاه ده روز پیش از روز رأی گیری یکی از داوطلبان فوت کند، انتخابات به مدت دوهفته به تاخیر میافتد، اگر در فاصله دور نخست و دور دوم نیز یکی از دو نفر حائز اکثریت دور نخست فوت کند مهلت انتخابات تجدید می‌شود. اصل ۸۲ - رئیس جمهوری درمجلس شورای ملی در جلسه‌ای که باحضور رئیس دیوانعالی کشور و اعضای شورای نگهبان قانون اساسی تشکیل می‌شود سوگند نامه زیر را قرائت وامضاء‌می کند: "من، بعنوان رئیس جمهوری در پیشگاه ملت ایران، به خداوند قادر، متعال و قرآن کریم سوگند یاد می‌کنم که پاسدار قانون اساسی ونگاهبان دین رسمی کشور باشم و همه وجود و استعداد و صلاحیت خویش را وقف خدمت به مردم و اعتلاء کشور و ترویج اخلاق و پشتیبانی از حق وعدالت سازم، از آزادی و حرمت اشخاص و حقوقی از قانون اساسی که برای ملت شناخته شده‌است حمایت کنم و در حراست از مرزها و استقلال سیاسی و اقتصادی وفرهنگی کشور از هیچ اقدامی دریغ نورزم و با استعانت از خداوند و پیروی از پیامبر و ائمه اطهار علیه السلام قدرتی را که ملت بعنوان امانتی مقدس بمن سپرده‌است، همچون امینی پارسا و فداکار نگاهدار باشم و آنرا به منتخب ملت پس از خود بسپارم و از هر گونه خودکامگی بپرهیزم". اصل ۸۳ - توشیح قوانین با رئیس جمهور است ولی خودداری او از توشیح قانون در مهلت مقرر، جزء موارد مصرح در قانون اساسی، نمی‌تواند اجرای قوانین را پس از انقضای مهلت توشیح متوقف سازد، یا به تاخیر اندازد. مهلت توشیح قانون ده روز از تاریخ ابلاغ قانون به نخست وزیر است. اصل ۸۴ - رئیس جمهور حق دارد در مهلت توشیح، مصوبات مجلس شورای ملی را که بر خلاف قانون اساسی یااصول مسلم و احکام شرعی می‌بیند،با ذکر دلایل خود، برای اصلاح و بررسی مجدد آن به مجلس بازگرداند، در اینصورت قانونی که پس از شور دوباره به تصویب مجلس شورای ملی می‌رسد، باید ظرف مهلت مقرر به توشیح برسد و هرگاه ریاست جمهوری آن را باز هم متعارض با قانون اساسی یا اصول مسلم و احکام شرعی بداند، مراتب را به شورای نگهبان اعلام می‌ کند. اصل ۸۵ - در امور مالی نیز، هرگاه ریاست جمهوری اجرای قانون را به مصلحت نبیند، میتواند تجدید نظر در آنرا با ذکر دلایل از مجلس بخواهد ولی پس از تصویب مجدد باید آنرا توشیح کند. درخواست تجدید نظر نیز باید تا پایان مهلت توشیح انجام شود. اصل ۸۶ - در مواردیکه به پیشنهاد رئیس جمهور، تصویب عهدنامه یا لایحه‌ای به همه پرسی گذارده می‌شود، مهلت توشیح قانون از تاریخی آغاز می‌شود که نتیجه همه پرسی بوسیله شورای نگهبان اعلام گردد. اصل ۸۷ - رئیس جمهور نخست وزیر را انتخاب می‌کند. اصل ۸۸ - رئیس جمهور در حدود اختیارات خویش در برابر ملت مسئول است. اصل ۸۹ - هرگاه بین قوه مجریه و مجلس شورای ملی اختلاف نظر بوجود آید و توافق ممکن نگردد، رئیس جمهور میتواند از راه همه پرسی، انحلال مجلس شورا را به تصویب ملت برساند و در صورت انحلال باید بلافاصله انتخابات جدید مجلس اعلام و ترتیبی داده شود که مجلس جدید حداکثر طی شش هفته از تاریخ انحلال، کارخود را آغاز کند. رئیس جمهور در هر دوره‌ی ریاست جمهوری فقط یکبار می‌توا ند از این حق استفاده کند. اصل ۹۰ - اعلام عفو عمومی پس از تصویب مجلس شورای ملی با رئیس جمهور است، همچنین رئیس جمهور حق دارد در حدود قوانین مجازات محکومات را تخفیف دهد. اصل ۹۱ - اعطای نشان‌ها وعناوین افتخاری دولت با رئیس جمهور است. اصل ۹۲ - رئیس جمهور استوار نامه سفیران اعزامی به کشورهای بیگانه را امضاء می‌کند و استوار نامه سفیران کشورهای بیگانه را می‌پذیرد. اصل ۹۳ - فرماندهی کل نیروهای نظامی با رئیس جمهور است. رئیس کل ستاد ارتش جمهوری اسلامی به پیشنهاد هیأت وزیران و تصویب رئیس جمهور تعیین می‌شود. اصل ۹۴ - امضای عهدنامه‌های دولت ایران با سایر دولت‌ها و همچنین امضای پیمان‌های مربوط به اتحادیه‌های بین‌المللی با رئیس جمهور یا نماینده قانونی او است که پس از تصویب مجلس شورای ملی انجام می‌شود. اصل ۹۵ - اعلان جنگ ومتارکه آن و پیمان صلح پس از تصویب مجلس شورای ملی با رئیس جمهور است مگر در موارد فوری و اضطراری که رئیس جمهور با مشورت هیأت وزیران تصمیم می‌گیرد. اصل ۹۶ - رئیس جمهور در صورت لزوم می‌تواند از طریق پیامی که توسط نخست وزیر در مجلس قرائت می‌شود نظرهای خود را باطلاع نمایندگان برساند این پیام مورد بحث قرار نمی‌گیرد. اصل ۹۷ - در مورد غیبت یا بیماری رئیس جمهور، شورائی بنام شورای موقت ریاست جمهوری مرکب از : نخست وزیر، رئیس مجلس شورای ملی و رئیس دیوانعالی کشور، وظائف او راانجام می‌دهد، مشروط بر اینکه عذر رئیس جمهور برای مدتی پیش از دو ماه نباشد. اصل ۹۸ - درصورت فوت یا کناره‌گیری رئیس جمهور یا بیماری طولانی و یا سایر موجباتیکه مانع از اجرای وظائف وی شود، وظائف وا ختیارات رئیس جمهور باستثنای اختیار مربوط به درخواست تجدید نظر نسبت به مصوبات مجلس و اقدام به همه پرسی موقت با شورای موقت ریاست جمهوری است و این شورا حداقل یکماه وحداکثر پنجاه روز پس از احراز آن نسبت به انتخاب رئیس جمهور جدید اقدام می‌کند. اصل ۹۹ - درمدتی که وظائف رئیس جمهور بعهده شورای موقت ریاست جمهوری است نمی‌توان دولت را استیضاح کرد یا تجدید نظر در قانون اساسی را عنوان کرد. اصل ۱۰۰ - هرگاه رئیس جمهور لازم بداند، جلسه هیأت وزیران در حضور وی وبریاست او تشکیل می‌گردد. اصل ۱۰۱ - تصویب‌نامه و آئین‌نامه دولت، پس از تصویب هیأت وزیران باطلاع رئیس جمهور می‌رسد و در صورتیکه مصوبه‌ها را بر خلاف قوانین بیابد میتواند برای تجدید نظر به هیأت وزیران بفرستند. اصل ۱۰۲ - چنانچه رئیس جمهور به خیانت یا توطئه علیه امنیت کشورمتهم شود، مجلس شورای ملی باید به ا تهام او رسیدگی کند و اگر سه چهارم همه نمایندگان مجلس رأی به تعقیب اودادند هیأت عمومی دیوان عالی کشور به اتهام رسیدگی و بر طبق قوانین عمومی، مجازات او را معین می‌کند. پس از رأی مجلس به تعقیب، تا صدور رأی نهائی دیوان عالی کشور رئیس جمهور از مقام خود معلق است و وظائف او را شورای موقت ریاست جمهور انجام می‌دهد. مبحث دوم : هیأت وزیران اصل ۱۰۳ - وزراء‌ به پیشنهاد نخست وزیر و تصویب رئیس جمهور معین وبرای گرفتن رأی اعتماد به مجلس معرفی می‌شوند. اداره امور کشور بعهده هیأت وزیران و مسئولیت اجرایی کلیه سازمان‌های کشوری و لشگری با این هیأت است تعداد وزیران و حدود صلاحیت هر یک از آنان را قانون معین می‌کند. اصل ۱۰۴ - ریاست هیأت وزیران با نخست وزیر است که بر کار وزیران نظارت دارد و با اتخاذ تدابیر لازم به هماهنگ ساختن تصمیم‌های دولت می‌پردازد و با همکاری وزیران خط مشی سیاسی دولت را تعین و اجرای قوانین را تامین میکند. نخست وزیر در برابر مجلس مسئول اقدامات وزیران است. اصل ۱۰۵ ¬- نخست وزیر تا زمانیکه مورد اعتماد مجلس است در سمت خود باقی می‌ماند استعفای دولت به رئیس جمهور تقدیم می‌شود و تا تعیین دولت جدید، به وظائف خود ادامه می‌دهد. اصل ۱۰۶ - هیچکس نمی‌تواند به مقام نخست وزیری و وزارت برسد مگر اینکه مسلمان و ایرانی‌الاصل و تابع ایران باشد. اصل ۱۰۷ ¬ - هیأت وزیران در برابر مجلس شورای ملی مسئول است و تا زمانی به کار خود ادامه می‌دهد که در اجرای وظائف خود مورد اعتماد مجلس باشد. اصل ۱۰۸ - نخست وزیر میتواند با تصویب رئیس جمهور وزیری را عزل کند ودیگری را بجای او برگزیند، ولی هرگاه پس از ابراز اعتماد مجلس به دولت، نیمی از اعضای هیأت وزیران تغییر کند، دولت باید مجدداً تقاضای رأی اعتماد کند. اصل ۱۰۹ - هریک از وزیران مسئول وظائف خاص خویش در برابر مجلس است، ولی در اموریکه بتصویب هیأت وزیران می‌رسد مسئول اعمال دیگران نیز هست. اصل ۱۱۰ - علاوه بر مواردی‌که هیأت وزیران یا وزیری مأمور تدوین آئین‌نامه‌های اجرائی قوانین می‌شود، هیأت وزیران حق دارد برای انجام وظائف اداری و تأمین اجرای قوانین وتنظیم سازمان‌های اداری بوضع تصویب‌نامه‌ و آئین‌نامه و نظامنامه بپردازد، ولی مفاد این مقررات هیچگاه نباید با متن وروح قوانین مخالف باشد، هریک از وزیران نیز در حدود وظائف خویش و مصوبات هیأت وزیران، حق وضع آئین‌نامه و صدور بخشنامه را دارد. اصل ۱۱۱ - صلح دعاوی راجع به اموال عمومی ودولتی و ارجاع آن به داوری موکول به تصویب هیأت وزیران در هر مورد است. اصل ۱۱۲ - نخست وزیر و وزیران در صورتیکه متهم به خیانت یا توطئه علیه امنیت کشور گردند، اتهام آنها درمجلس مورد رسیدگی قرارخواهد گرفت و چنانچه اکثریت مجلس رأی داد تعقیب متهم در صلاحیت هیأت عمومی دیوانعالی کشور است و مجازات این جرائم تابع قوانین عمومی‌است. اصل ۱۱۳ - رسیدگی به اتهام رئیس جمهوری و نخست وزیر و وزیران درمورد جرائم عمومی، پس از تصویب مجلس شورای ملی، در دادگاه‌های عمومی دادگستری انجام می‌شود. مبحث سوم : امور مالی اصل ۱۱۴ - هیچ نوع مالیات وضع نمی‌شود مگر بموجب قانون، موارد معافیت و بخشودگی و تخفیف مالیاتی نیز بموجب قانون مشخص می‌شود. اصل ۱۱۵ - نظام مالیاتی باید عادلانه و مردمی باشد و چنان برقرار شود که هر کس از مواهب طبیعی بهره بیشتر برد، بار هزینه‌های عمومی را بیشتر بدوش کشد. اصل ۱۱۶ - بودجه کل کشور به ترتیبی که در قانون مقرر می‌شود از طرف دولت تهیه وبرای تصویب به مجلس شورای ملی تسلیم خواهد شد. هر گونه تغییر در ارقام بودجه نیز تابع مراتب مقرر در قانون خواهد بود. اصل ۱۱۷ - کلیه دریافت‌های مربوط به دولت در حسابهای خزانه‌داری کل متمرکز میشود و تمام پرداخت‌ها در حدود اعتبارات مصوب بموجب قانون انجام می‌گیرد. اصل ۱۱۸ - دیوان محاسبات کشور وسازمان واداره امور آن در تهران ومراکز استانها بموجب قانون تشکیل و تعیین خواهد شد. اصل ۱۱۹ - مجلس شورای ملی عده کافی بعنوان مستشار دیوان محاسبات به ترتیبی که قانون معین میکند انتخاب خواهد کرد. اصل ۱۲۰ - دیوان محاسبات کلیه حسابهای وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکتهای دولتی و سایر دستگاه‌هائی که بنحوی از انحاء‌از بودجه کل کشور استفاده می‌کنند به ترتیبی که قانون مقرر می‌دارد رسیدگی و یاحسابرسی می‌نماید و مراقبت خواهد کرد که هیچ هزینه‌ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکرده و هر وجهی درمحل خود به مصرف رسیده باشد. حسابها واسناد و مدارک مربوط را برابر قانون جمع‌آوری ولایحه تفریغ بودجه هر سال را بانضمام نظرات خود به مجلس شورای ملی تسلیم می‌نماید. مبحث چهارم : ارتش اصل ۱۲۱ - ارتش جمهوری اسلامی پاسداری از استقلال وتمامیت ارضی کشور را بعهده دارد. اصل ۱۲۲ - هیچ افسر و سرباز خارجی بخدمت نظام ایران قبول نمی‌شود، عبور یا اقامت نیروی نظامی خارجی از کشور تنها با رعایت مصالح کشور، آنهم با تشخیص و تصویب سه چهارم کل نمایندگان مجلس شورای ملی ممکن است. اصل ۱۲۳ - هزینه‌های نظامی سالانه از طرف مجلس شورای ملی تصویب می‌شود که در آن هزینه خرید اسلحه باید به صراحت معین و ضرورت تهیه انواع آن توجیه شود. اصل ۱۲۴ - استقرار هر گونه پایگاه نظامی خارجی، هر چند بعنوان استفاده‌های صلح آمیز در ایران ممنوع است. اصل ۱۲۵ - ترفیع درجه نظامیان و سلب آن بموجب قانون است. ==فصل هشتم : قوه قضائیه== اصل ۱۲۶ - محاکم دادگستری مرجع رسمی تظلمات عمومی است. تشکیل محاکم وتعیین صلاحیت محاکم منوط به حکم قانون است و کسی نمی‌تواند به هیج عنوان دادگاهی تشکیل دهد. اصل ۱۲۷ - قوه قضائیه مستقل و رئیس جمهور ضامن استقلال آن است. شورای عالی قضائی در حدود اصل ۱۳۸ این قانون لوازم و مقتضیات این استقلال را فراهم می‌آورد ودر حفظ آن با رئیس جمهور همکاری می‌کند. اصل ۱۲۸ - تشکیل محاکم اختصاصی جز در موارد مصرح در این قانون ممنوع است، ولی ممکن‌است برخی از شعب محاکم عمومی بنوع خاصی از دعاوی رسیدگی کنند. اصل ۱۲۹ - دیوانعالی کشور بمنظور نظارت بر اجرای درست قوانین در محاکم و ایجاد وحدت رویه قضائی تشکیل می‌شود. اصل ۱۳۰ - قضات محاکم را نمی‌توان از مقامی که شاغل آنند بطور موقت یا دائم بدون محاکمه و ثبوت جرم منفصل کرد یا محل خدمت یا سمت آنها را بدون رضای آنان تغییر داد.تغییر محل و سمت بازپرسان با تصویب شورای عالی قضائی ممکن است. اصل ۱۳۱ - دادگاه باید حکم هر دعوی را با توجه به قوانین وسایر منابع حقوق اعلام کند و نمی‌تواند بطور عموم رأی دهد و قاعده بوجود آورد. اصل ۱۳۲ - احکام دادگاه‌ها باید مستدل وحاوی مواد قانونی و اصولی باشد که بر طبق آنها حکم صادر شده‌است، و تخلف از این اصل موجب نقض حکم در دیوان کشور می‌شود. اصل ۱۳۳ - محاکمات علنی انجام می‌شود مگر آنکه با تشخیص دادگاه علنی بودن مخالف نظم یا منافی عفت عمومی باشد. اصل ۱۳۴ - رسیدگی به جرائم سیاسی و مطبوعاتی در محاکم دادگستری و با حضور هیأت منصفه صورت می‌گیرد. اصل ۱۳۵ - قاضی موظف است حکم هر دعوی را در قوانین بیابد و نمی‌تواند به بهانه سکوت یا نقض یا اجمال و یا تعارض قوانین از صدور حکم امتناع ورزد. اصل ۱۳۶ - در مواردی که قاضی نتواند حکم دعاوی حقوق را در قوانین موضوعه بیابد، باید با الهام از قواعد شرع، عرف وعادت مسلم و آنچه عدالت و مصالح عمومی اقتضا دارد، حکم قضیه را صادر کند. اصل ۱۳۷ - قضات دادگاه‌ها مکلفند از اجرای تصویب‌نامه و آئین‌نامه‌ها و نظامنامه‌های دولتی که مخالف با قوانین یا خارج از حدود وظائف قوه مجریه‌است، خودداری کنند و هر ذینفعی حق دارد ابطال اینگونه مقررات را از شورای دولتی بخواهد. اصل ۱۳۸ - برای رسیدگی به جرائم مربوط به وظائف خاص نظامی، محاکم نظامی مطابق قانون تشکیل می‌شود. به جرائم عمومی نظامیان و به کلیه جرائم افسران ودرجه داران و افراد و کارمندان شهربانی وژاندارمری در محاکم عمومی رسیدگی می‌شود. اصل ۱۳۹ - شورایعالی قضائی اداره امور مربوط به قوه قضائیه اعم از استخدام و نصب وعزل قضات و تغییر محل مأموریت و تعیین مشاغل وترفیع آنان و مانند اینها را بعهده دارد، این شورا مرکب است از : ۱- سه نفر از مستشاران یا رؤسای شعب دیوان عالی کشور به انتخاب آن دیوان. ۲- شش نفر از قضائی که دارای لااقل ده سال سابقه خدمت قضائی باشند به ترتیبی که قانون معین می‌کند. ۳- رئیس دیوانعالی کشور که ریاست شوری را نیز بعهده دارد. ۴- دادستان کل کشور اعضای انتخابی شوری به مدت پنج سال انتخاب می‌شوند. چگونگی تقسیم کار بین اعضای شوری وسازمان آنرا قانون معین می‌کند. اصل ۱۴۰ - حکم انتصاب رئیس دیوانعالی کشور و رؤسای شعب و مستشاران ودادستان کل کشور به امضای رئیس جمهور صادر می‌شود و سایر احکام به امضای وزیر دادگستری می‌رسد. ==فصل نهم : دیوان عدالت اداری == اصل ۱۴۱ - به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین، واحدها یا آئین‌نامه‌های دولتی، واحقاق حقوق آنها دیوانی بنام دیوان عدالت اداری تأسیس می‌گردد، حدود واختیارات و نحوه عمل این دیوان را با رعایت استقلال قوه قضائیه، قانون تعیین می‌کند. ==فصل دهم : شورای نگهبان قانون اساسی== اصل ۱۴۲ - بمظور پاسداری، از قانون اساسی از نظر انطباق قوانین عادی با آن، شورای نگهبان قانون اساسی با ترکیب زیر تشکیل می‌شود: ۱- پنج نفر از میان مجتهدان در مسائل شرعی که آگاه به مقتضات زمان هم باشند مجلس شورای ملی این پنج نفر را از فهرست اسامی پیشنهادی مراجع معروف تقلید انتخاب می‌کند. ۲- شش نفراز صاحبنظران درمسائل حقوقی، سه نفراز اساتید دانشکده‌های حقوق کشور و سه نفراز قضات دیوان عالی کشور که بوسیله مجلس شورای ملی از دو گروه مزبور اننتخاب می‌شوند. اصل ۱۴۳ - این اشخاص برای مدت ده سال انتخاب می‌شوند ولی در نخستین دوره، پس از پنج سال از هر گروه دو نفر بقید قرعه تغییر می‌یابند وانتخاب مجدد اعضاء‌ممکن نیست ریاست شورا به انتخاب اعضای آن است. اصل ۱۴۴ - شورای نگهبان به درخواست یکی از مراجع معروف تقلید، یا رئیس جمهور یا رئیس دیوانعالی کشور یا دادستان کل کشور، صلاحیت رسیدگی به قوانین را پیدا می‌کند، مشروط بر اینکه از تاریخ توشیح قانون بیش از یکماه نگذشته باشد. اصل ۱۴۵ - در صورتیکه شوری قانون سندی را به دلیل مخالفت صریح با اصول مسلم شرعی یا سایر اصول این قانون متعارض با قانون اساسی بداند، آنرا برای تجدید نظر با ذکر دلایل تعارض به مجلس بر می‌گرداند و مجلس باتوجه به دلایل ذکر شده تجدید نظر بعمل می‌آورد. اصل ۱۴۶ ¬- تصمیم‌های شورای نگهبان با رأی حداقل دو سوم اعضاء‌معتبراست. اصل ۱۴۷ ¬- شورای نگهبان نظارت برانتخاب رئیس جمهور مراجعه به آراء‌عمومی (رفراندوم) را نیز بعهده دارد. درخواست مراجعه با آراء عمومی باید از طرف رئیس جمهور یا دو سوم از نمایندگان مجلس شورای ملی باشد و برای اجراء به شورای نگهبان تسلیم شود. فصل یازدهم اصل ۱۴۸ - هرگاه اکثریت نمایندگان مجلس شورای ملی یا رئیس جمهور به پیشنهاد هیأت وزیران لزوم تجدید نظر در یک یا چند اصل از قانون اساسی را عنوان کنند، طرح یا لایحه تجدید نظر از طرف مجلس یا هیأت وزیران تهیه و مورد بررسی مجلس شورای ملی واقع می‌شود، این متن پس از تصویب سه چهارم نمایندگان مجلس باید توسط رفراندوم مورد تائید ملت قرار گیرداصل اسلامی بودن نظام حکومتی کشور مشمول این مطلب نیست. اصل ۱۴۹ - هیچکس نمی‌تواند بیش از یکی از مقام‌های زیر را دارا باشد. قبول مقام دیگر بمنزله استعفای از مقام نخست است. ریاست جمهور، نخست وزیری و نیابت آن وزارت و قائم مقامی ومعاونت آن، استانداری و فرمانداری، نمایندگی مجلس شورای ملی، عضویت در شورای نگهبان قانون اساسی، عضویت در شورای عالی قضائی. تنها نخست وزیر در مورد تصدی وزارتخانه‌های دیگر از این قاعده مستثنی است. اصل ۱۵۰ - مقامات یاد شده در اصل پیش، با تصدی مقام قضاء‌و دادستانی (جز در مورد عضویت قضات در شورای نگهبان وشورایعالی قضائی) و هرگونه وظیفه اداری دولتی و هر نوع شغل در مؤسساتی که تمام یا بخشی از سرمایه آن متعلق به دولت یا مؤسسات عمومی‌است و نیز با ریاست و مدیریت عامل یا عضویت درهیأتهای مدیره انواع مختلف شرکتهای خصوصی و یا وکالت دادگستری و مشاوره حقوقی منافات دارد. سمت‌های آموزشی در دا نشگاه‌ها و مؤسسات علمی از این قاعده مستثنی است. فصل دوازدهم : اصل ۱۵۱ - در رسانه‌های گروهی (رادیو و تلویزیون) که دولتی هستند، آزادی انتشار اطلاعات باید تأمین باشد. این رسانه‌ها تحت نظارت مشترک قوای سه گانه اداره خواهد شد و ترتیب آنرا قانون معین می‌کند. احمد شاملو 1784 2362 2006-08-04T04:21:15Z Kaveh 1 احمد شاملو به شاملو، احمد منتقل شد #REDIRECT [[شاملو، احمد]] تاریخ تمدن 1785 2426 2006-08-10T00:12:21Z Kaveh 1 [[دورانت، ویلیام جیمز]] == تاریخ تمدن اثر [[دورانت، ویلیام جیمز|ویل دورانت]] == قسمت هایی از این تاریخ مرجع: [[تاریخ تمدن/شارلمانی|شارلمانی]] تاریخ تمدن/شارلمانی 1786 2980 2006-09-28T14:13:55Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[تاریخ تمدن]] شارلمانی: 768 - 814 بزرگترين پادشاه قرون وسطي به سال 742 در محل نامعلومي پا به عرصة وجود نهاد؛ وي از نژاد آلماني بود، به زبان آنها سخن مي‌گفت، و در پاره‌اي از خصوصيات قوم خويش ـ از جمله نيروي جسماني، شهامت، تفاخر قومي، و نوعي سادگي خشن ـ سهيم بود كه با آراستگي و تهذيب يك نفر فرانسوي عصر جديد قرنها تفاوت داشت. دايرة معلومات و سوادش از حدود چندين كتاب، اما كتابهايي سودبخش، تجاوز نمي‌كرد. در سالهاي پيري سعي كرد نوشتن بياموزد اما هرگز در اين كار توفيقي به دست نياورد. با اينهمه قادر بود به زبان توتوني قديم و لاتيني ادبي تكلم كند، و زبان يوناني را مي‌فهميد. در 771، كارلومان دوم فوت كرد و شارل، كه بيست و نه سال از عمرش مي‌گذشت، يگانه پادشاه كارولنژيان شد. دو سال بعد پاپ هادريانوس اول، كه قلمروش مورد تاخت و تاز سپاهيان دزيدريوس پادشاه لومباردها قرار گرفته بود، با شتاب از شارلماني تقاضاي ياري كرد. شارلماني شهر پاويا را محاصره و تسخير كرد، اريكة سلطنت لومباردي را صاحب شد، فرمان «دهش پپن» را تأييد نمود، و خود را در كلية اختيارات غير روحاني قلمرو پاپي مدافع كليسا اعلام داشت. در بازگشت به پايتخت خويش، يعني شهر آخن، شارلماني شروع به مبارزات پنجاه و سه گانة خود كرد كه تقريباً در تمام آنها فرماندهي كل به عهدة شخص وي بود؛ وي خيال داشت كه با اين جنگها باواريا و ساكس را مسخر و مسيحي سازد، شر آوارهاي فتنه جو را دفع كند، جلو هجوم ساراسنها را بر ايتاليا بگيرد، و مواضع دفاعي فرانكها را در مقابل كشورگشايي مورها تحكيم بخشد. در مرز شرقي وي ساكسونهاي مشرك قرار داشتند كه يك كليساي مسيحيان را سوزانيده بودند و گاهگاهي دست تخطي به سوي گل دراز مي‌كردند. همين دلايل براي هجده جنگ شارلماني (772 - 804) كفايت مي كرد، كه با شدتي هر چه تمامتر بين هر دو طرف درگير ادامه يافت. شارل ساكسونها را بين مرگ و گرويدن به مسيحيت آزاد گذاشت، 500’4 نفر از سركشان ساكسون را در عرض يك روز گردن زد، و سپس عازم تيونويل شد تا در جشن ميلاد مسيح شركت جويد. در سال 777 ابن العربي، حاكم مسلمان بارسلون در پادربورن، براي مبارزه با خليفة قرطبه از شارلماني مدد خواست. شارل در رأس لشكري از جبال پيرنه عبور كرد، شهر مسيحي پامپلونا را محاصره و تسخير كرد، با عدة بيشماري از باسكهاي اسپانياي شمالي كه در عين حال مسيحي بودند رويه‌اي خصمانه در پيش گرفت، و حتي به سوي سرقسطه پيش تاخت. اما قيام مسلمانان، كه ابن العربي به عنوان جزئي از نقشة مبارزة خويش بر ضد خليفة قرطبه نويد آن را داده بود، صورت تحقق پيدا نكرد. شارلماني ديد كه با قواي خويش يكه و تنها قادر به مبارزه طلبي با قرطبه نيست، ضمناً خبر آوردند كه ساكسونهاي مغلوب بسختي علم طغيان برافراشته و با حدت تمام رو به شهر كولوني نهاده‌اند. شارلماني، كه در اين حال دورانديشي را عين شجاعت مي‌ديد، لشكريان خود را امر به عقب‌نشيني داد، و قواي وي به صورت رديف دراز و باريكي از ميان گذرگاههاي پيرنه رو به گل نهاد. در يكي از اين گذرگاهها، در رونسوو واقع در ناوار، بود،‌كه گروهي از لشكريان باسك بر عقب داران سپاه فرانك تاختند و تقريباً تمامي آنها را به قتل رساندند (778). در اين معركه كه نجيب‌زاده‌اي به نام رولان،‌ كه سه قرن بعد در حماسة فصيح شانسون دو رولان (ترانه رولان) قهرمان مشهورترين اشعار فرانسوي به شمار رفت، جان سپرد. در سال 795 شارلماني سپاه ديگري را از جبال پيرنه عبور داد؛ در نتيجة اين لشكركشي «مارك اسپانيايي» يا باريكه‌اي از شمال خاوري اسپانيا، جزئي از خاك فرانسيا شد، بارسلون سر تسليم فرود آورد، و دو سرزمين ناوار و آستورياس سلطة حكومت فرانكها را به رسميت پذيرفتند (806). در خلال اين احوال، شارلماني ساكسونها را قلع و قمع كرده (785)، مهاجمان اسلاو را عقب رانده (789)، آوارها را هزيمت داده و تارومار ساخته بود (790 - 805) و اينك، در سي و چهارمين سال سلطنت خويش، هنگامي كه شصت و سه سال از عمرش مي‌گذشت، به صلح تن در داده بود. در واقع شارلماني همواره ادارة امور مملكتي را بيش از جنگ دوست مي‌داشت و از آن جهت به جنگ دست يازيده بود تا مگر به اجبار در اروپاي باختري، يعني سرزميني كه قرنها بر اثر اختلافات قومي و مذهبي دچار تفرقه و پراكندگي بود، نوعي يگانگي حكومت و دين پديد آورد. اكنون تمام اقوام ساكن اروپا از رود ويستول تا اقيانوس اطلس، و از بالتيك تا جبال پيرنه، به علاوة تقريباً تمامي ايتاليا و قسمت اعظم بالكان را زير فرمان خويش درآورده بود. چگونه امكان داشت كه مردمي به تنهايي قلمروي چنين پهناور و متنوع را در عين كفايت اداره كند؟ قدرت جسماني و شجاعت وي به حدي بود كه مي‌توانست هزار نوع مسئوليت، خطر و بحران حتي توطئة فرزندان خويش را كه مي‌خواستند او را بكشند تحمل كند. از تعاليم پپن سوم ـ آن پادشاه خردمند و محتاط ـ و قساوت شارل مارتل هر دو بهره‌مند بود؛ يا خون آنها در عروقش جريان داشت و خودش نيز در صلابت و قدرت مانند چكش بود. شارلماني حوزة نفوذ پدران خويش را گسترش داد، با سازمان نظامي استواري آن را حراست كرد، و شالودة آن را با شعاير و حرمت دين استحكام بخشيد. وي اين قدرت را داشت كه هم به كمك انديشه مقاصد بالا بلندي را بپروراند و هم وسايل تحقق آن اميال را فراهم كند. و قادر بود لشكري را رهبري كند، مجلسي را تابع نظريات خود سازد، اشراف را راضي نگاه دارد، روحانيون را مطيع خود گرداند، و بر حرمسرايي حكومت كند. شارلماني تملك ضياع و عقار را، از مقدار اندكي به بالا، مشروط به خدمت نظام كرد و به همين سبب دفاع از سرزمينهاي شخصي و توسعة آن را شالودة روحية نظامي گردانيد. هر آزاد مردي، به هنگام بسيج، ناگزير بود با تمام ساز و برگ خود را به شعبة حضور و غياب ناحيه معرفي كند؛ هر يك از اشراف مسئول شايستگي نفرات حوزة خود بود. شالودة حكومت بر اين نيروي متشكل قرار داشت و هر گونه عامل رواني موجود، از حرمت شاه قانوني كشور و جاه و جلال تشريفاتي بارگاه وي گرفته تا سنت اطاعت از قدرت مسلم حكومت، به تحكيم مباني آن كمك مي‌كرد. درباريان شاه را گروهي از روحانيون، اشراف اداري، پيشكار يا خوانسالار، «كنت كاخ نشين» يا قاضي القضات، «پفالتسگرافها»‌ يا قضات ديوان درباري، و صد تن از محققان و خدمتگزاران و دبيران تشكيل مي‌دادند. به واسطة وجود مجالسي با حضور ملاكان مسلح، كه هر شش ماه يك بار، به حكم مقتضيات نظامي يا ديگر مسائل، در ورمس، والانسين، آخن، ژنو، پادربورن و غيره … معمولا در فضاي آزاد تشكيل مي‌شد، حس مشاركت عمومي در امور حكومت تقويت شد. در اين گونه مجالس پادشاه پيشنهادهاي خويش را دربارة قوانين به گروههاي كوچكتري از اشراف يا اسقفها تسليم مي‌كرد، آنها نظرات پادشاه را مورد دقت نظر قرار مي‌دادند و همراه پيشنهادهاي خويش به وي باز مي‌گرداندند. آنگاه پادشاه به تدوين كاپيتولرها يا فرامين خاص مي‌پرداخت، و وقتي از اين كار فراغت حاصل مي‌كرد، آن را به گروه حاضران در مجلس عرضه مي‌داشت تا به صداي بلند موافقت خود را اعلام دارند. بندرت اتفاق مي‌افتاد كه مجلس با غرغر يا لندلند دسته جمعي عدم موافقت خويش را نسبت به فرماني ابراز دارد. هينمكار، اسقف اعظم رنس، رفتار شارلماني رادر يكي از اين جلسات به طور خصوصي چنين تشريح كرده است كه «به بزرگان نخبه سلام مي‌داد، با آنهايي كه بندرت موفق به ديدارشان مي‌شد صحبت مي‌كرد، علاقه‌اي توأم با محبت نسبت به سالمندان نشان مي‌داد، و خود را با جوانان سرگرم مي‌كرد.» در اين قبيل مجالس هر يك از حكام و اسقفهاي ايالتي موظف بود كه، از هنگام اجلاس مجمع قبلي، هر اتفاق مهمي در حوزة مأموريت وي رخ داده بود به پادشاه گزارش دهد. هينكمار مي‌گويد كه «پادشاه مايل بود بداند كه در هر قسمت يا گوشه‌اي از قلمرو وي مردم ناراحت شده‌اند يا خير، و اگر شده‌اند علت چيست.» گاهي (در ادامة همان نهاد رومي قديم، اينكويستيكو يا بازپرسي) نمايندگان پادشاه در ناحيه‌اي كه مورد تفتيش آنها بود رعاياي مهم را احضار مي‌كردند تا از آنها تحقيقاتي بكنند، يا به قيد سوگند آنها را مكلف مي‌ساختند كه دربارة ثروتشان براي اخذ ماليات، يا وضع انتظامات عمومي، و وجود جرايم و مجرمين ورديكتوم يا «بيان واقع» نمايند. در قرن نهم، در اقليم فرانكها، اين نظريات يوراتا يا «گروه بازپرسان قسم خورده» در حل بسياري از مرافعات محلي مربوط به مالكيت زمين يا بزه مجرمين به كار مي‌رفت. يكي از همين گروههاي معروف به يوراتا بود كه چون در ميان اقوام نورمان و انگلستان راه تكامل پيمود، بتدريج به صورت سيستم هيئت منصفة اعصار نوين درآمد. امپراطوري به چند شهرستان تقسيم مي‌شد كه امور روحاني هر كدام به عهدة اسقف يا اسقف اعظم، و امور غير روحاني آن در تصدي يك نفر كومس (ملازم پادشاه) ياكنت بود. در مركز هر ايالت يك مجلس محلي با حضور مالكين، دو يا سه بار در عرض سال، منعقد مي‌شد تا امور حكومتي آن ناحيه را حل و فصل كند و كار يك محكمة استيناف ايالتي را انجام دهد. ايالات خطرناك سرحدي (يا ماركها) هر كدام صاحب فرمانداري خاص بود كه گاهي عنوان گراف، ماركگراف، يا مارك هرتسوگ داشت. مثلا رولان اهل رونسوو (رونسوال) فرماندار مارك برتون بود. تمام ادارات محلي تابع يا سفراي پادشاه بودند كه معمولا شارلماني آنها را گسيل مي‌داشت تا منويات او را به مأموران محلي ابلاغ، در كارهاي آنان وارسي و به فتاوي آنان و دفاتر حساب رسيدگي كنند؛ از ارتشا، اخاذي، گماشتن قوم و خويش بر سر مناصب، و استفاده‌هاي سوء جلوگيري، و به شكايات رسيدگي و احقاق حق كنند؛ از «كليسا، ضعفا، كودكان صغير، بيوه‌ها، و تمام مردم» در برابر اجحاف و ظلم حراست نمايند؛ و بالاخره اوضاع مملكت را به شخص پادشاه گزارش دهند. كاپيتولر ميسوروم، يا قانوني كه حدود وظايف و مسئوليتهاي اين قبيل سفراي پادشاه در آن درج بود، حكم نوعي ماگنا كارتا يا منشور كبير را براي ملت داشت، آن هم چهار قرن قبل از آنكه ماگناكارتايي در انگلستان براي طبقة اشراف به وجود بيايد. بهترين شاهد براي آنكه قانون مزبور واقعاً به موقع اجرا گذاشته مي‌شد ماجراي دوك ايسترياست كه چون فرستادگان شارلماني او را متهم به ارتكاب اخاذيها و حق كشيهاي مختلف كردند ، پادشاه او را مجبور كرد تا آنچه را دزديده بود به صاحبانش بازگرداند، در حق هر كسي ظلم كرده بود جبران نمايد، علناً به جرايم خود اعتراف كند، و ضمانت دهد كه ديگر مرتكب خلافي نخواهد شد. اگر از جنگهاي شارلماني صرف نظر كنيم، مي‌توان گفت كه حكومت وي عادلترين و روشنگرانه‌ترين حكومتي بود كه اروپا از زمان فرمانروايي تئودوريك پادشاه گوتها به اين طرف به خود مي‌ديد. از تمام مصوبات شارلماني شصت و پنج قانون به جا مانده است كه در زمرة جالبترين مجموعه‌هاي قوانين قرون وسطايي به شمار مي‌روند. اين قوانين عبارت از اصول و قواعد متشكلي نبود، بلكه تعميم و اطلاق همان قانون‌نامه‌هاي «بربري» زمانهاي پيشين بود بر پاية مقتضيات و نيازمنديهاي جديد. اين قانون‌نامه‌ها در مورد پاره‌اي از جزئيات به اندازة قوانين ليوتپراند مترقي نبود. مثلا رسومي قديمي مانند پرداخت ورگيلد يا خونبها، اوردالي، دوئل، و مثله كردن را حفظ مي‌كرد. در مورد بازگشت به آيين شرك، يا براي اشخاصي كه در ايام روزة بزرگ گوشت مي‌خوردند، مجازات مرگ مقرر مي‌داشت، اما طبقة كشيشان مجاز بودند كه به ميل خويش از شدت مجازات بكاهند. اما تمامي فرامين عبارت از قوانين نبودند؛ پاره‌اي از آنها جواب سؤالاتي بودند در باب مسائل مختلف، برخي عبارت از پرسشهايي بودند كه خود شارلماني از حكام دولتي كرده بود، و بعضي جنبة اندرزهاي اخلاقي داشتند. مثلا در يكي از اين اندرزها مي‌گفت: «از آنجا كه خداوندگار امپراطور قادر نيست مراقب انضباط هر فرد باشد، بر همه واجب است كه تا واپسين درجة قدرت و توانايي خويش به خدمت خدا كمر ببندند و در راه احكام الاهي گام بردارند.» در طي چند ماه، به نهايت درجه سعي شده بود تا به روابط جنسي و زناشويي مردم نظم بيشتري داده شود. بديهي است كه مردم همة اين اندرزها را به كار نمي‌بستند، لكن از خلال تمامي اين فصول پيداست كه واضع آنها آگاهانه و از روي عمد قصد داشته است جامعة خود را از درجة بربريت به سر منزل تمدن رهبري كند. نظر شارلماني در وضع قوانين، علاوه بر ادارة امور حكومت و تحكيم اصول اخلاقي، ايجاد نظامي براي كشاورزي، صناعت، امور مالي، فرهنگ، و دين بود. دوران فرمانروايي وي مصادف با عهدي بود كه، به سبب تسلط ساراسنها بر درياي مديترانه، اقتصاد فرانسة جنوبي و ايتاليا قوسي نزولي مي‌پيمود. زماني بود كه به گفتة ابن خلدون «مسيحيان ديگر قدرت آن را نداشتند كه حتي تخته‌اي را در آب شناور كنند.» تمامي شالوده و اساس روابط بازرگاني ميان اروپاي باختري و افريقا و كرانة خاوري مديترانه متزلزل شده بود. اينك فقط يهوديان رابط ميان دو نيمة متخاصم دنياي واحدي بودند كه زير قبضة روم روزي از وحدت اقتصادي برخوردار بود، و به همين سبب شارلماني يهوديان را با سعي تمام از حمايت خويش بهره‌ور مي‌ساخت. در اروپاي بيزانسي و اسلاو، و در صفحات شمالي كه قلمرو قوم توتوني بود، بازرگاني به جاي خويش محفوظ ماند. در درياي مانش و درياي شمال داد و ستد رونق بسزايي داشت، اما نظم اين بازار تجارت نيز، حتي قبل از مرگ شارلماني، بر اثر حملات و دريازني نورسها از هم گسيخت. وايكينگها در شمال، و مسلمانان در جنوب، تقريباً راه ارتباط بنادر فرانسه را به خارج مسدود كردند و فرانسه را به صورت كشوري درآوردند كه از همه سو با خشكي احاطه مي‌شد و متكي بر كشاورزي بود. طبقة متوسط بازرگان رو به تحليل گذاشت، و ديگر طبقه‌اي به جا نمانده است تا با اشراف روستايي كوس برابري زند. بر اثر پيروزيهاي اسلام و بخشش زمينها از طرف شارلماني، شيوة فئوداليسم فرانسه رونق گرفت. شارلماني تلاش كرد تا آزادي كشاورزان را در برابر نظام رو به گسترش سرفداري محفوظ دارد، اما قدرت اشراف و فشار مقتضيات دوران سعي وي را باطل كرد. حتي بر اثر مبارزات سلسلة كارولنژيان بر ضد قبايل مشرك، چند زماني بازار برده‌فروشي رواج گرفت. املاك شخصي پادشاه ـ كه هر چند يك بار بر اثر گرفتن هدايا، ضبط اموال ديگران، گرفتن زمينهاي كساني كه بدون وصيت مرده بودند، و احياي اراضي توسعه مي‌يافت ـ منبع مهم عوايد خزانة وي را تشكيل مي‌داد. شارلماني براي مراقبت از اين زمينها «آيين نامة مخصوصي» با جزئيات حيرت آور وضع كرد كه از روي آن مي‌توان توجه دقيقي را كه به كلية عوايد و مخارج مملكتي داشت استنباط كرد. جنگلها، زمينهاي باير، گذرگاهها، بنادر، و تمام منابع معدني زيرزميني به دولت تعلق داشت. همه گونه وسايل تشويق بازرگاني، تا آن اندازه كه باقي مانده بود، فراهم مي‌آمد. بازارهاي كالا حراست مي‌شد؛ اوزان و مقادير و قيمتها به حكم قوانين معين شده بود؛ عوارض تعديل شده بود؛ جلو احتكار را گرفته بودند؛ جاده‌ها و پلها ساخته و تعمير مي‌شد، در ماينتس پل بزرگي بر روي رود راين ايجاد شده بود؛ كانالها را لايروبي مي‌كردند و آماده نگاه مي‌داشتند؛ و در صدد احداث كانالي براي اتصال راين و دانوب و، از اين طريق، پيوستن درياي شمال به درياي سياه بودند. پول ثابتي رايج شد، اما كميابي طلا در فرانسه و انحطاط تجارت سبب شد كه ليرة نقره جانشين سكة سوليدوس طلاي قسطنطين شود. نيرو و اشتياق پادشاه به كلية شئون زندگي نفوذ كرد، نامهايي كه وي بر چهار جهت اصلي گذاشت تا به امروز باقي است. براي كمك به مستمندان سازمان و روش خاصي بنا نهاد، و هزينة آن را از طريق بستن ماليات بر طبقة اشراف و روحانيون تأمين كرد؛ و پس از اين همه، گدايي را يكي از جرايم محسوب داشت. از آنجا كه تقريباً هيچ كس جز علماي دين قادر به خواندن و نوشتن نبود، و شارلماني از بيسوادي عامة مردم و فقدان تعليم و تربيت در بين درجات پايينتر روحانيون متوحش شده بود، علماي خارجي را دعوت كرد تا به احياي آموزشگاههاي فرانسه بپردازند. پاولوس دياكونوس را با وعده و وعيد از مونته آسينو آوردند و آلكوين را از يورك (782) دعوت كردند تا در مدرسه‌اي كه شارلماني در قصر سلطنتي خود در آخن تأسيس كرده بود تدريس كنند. آلكوين (735 – 804)، كه يكي از ساكسونها بود، در نزديكي شهر يورك به دنيا آمد و در مكتبي كه اسقف اگبرت در كليساي جامع شهر داير ساخته بود تحصيلات خود را تكميل كرد. در قرن هشتم ميلادي بريتانيا و ايرلند از لحاظ فرهنگي بر فرانسه مقدم بودند. هنگامي كه اوفا شاه مرشا آلكوين را به رسالت پيش شارلماني فرستاد، شاه فرانكها از آن دانشمند تقاضا كرد كه همانجا مقيم شود. در اين موقع كه «دين‌»ها «انگلستان را مبدل به ويرانه مي‌كردند و با زناكاري حرمت ديرها را مي‌بردند» آلكوين، خوشحال از اين كه به وطن برنمي‌گردد، دعوت شارلماني را پذيرفت. وي قاصداني براي پيدا كردن كتاب استادان به انگلستان و ديگر جاها روانه كرد، و بزودي مكتب كاخ سلطنتي آخن يكي از مراكز فعال در تعليم و تعلم، تجديد نظر و نسخه‌برداري از روي دست نبشته‌ها، و اصلاحات فرهنگي شد كه در سراسر مملكت گسترش يافت. خود شارلماني، همسرش ليوتگارد، پسران وي، دخترش ژيزل دبير رسائل وي، اگينهارد، يكي از راهبه‌ها، و جمعي ديگر از جمله شاگردان اين مدرسه بودند. شارلماني علاقه‌مندترين شاگردان در فراگرفتن دانش بود و همان طور به كسب علم راغب شد كه در كشورگشايي اهتمام داشت. وي به تحصيل معاني بيان، جدل، و نجوم پرداخت. كوششي ستايش آميز در فرا گرفتن خط و رموز نوشتن مبذول داشت؛ اگينهارد مي‌گويد كه «در زيربالش خود لوحه‌هايي گذاشته بود تا هنگام فراغت دست خود را به كشيدن شكل الفبا عادت دهد، اما چون اين كار را دير در زندگي آغاز كرده بود، جهدش بي توفيق ماند.» شارلماني با حدت تمام به فراگرفتن لاتيني پرداخت، ولي در دربار خويش همچنان به زبان آلماني صحبت مي‌كرد. وي به تأليف يك دستور زبان آلماني و نمونه‌هايي از اشعار اولية شعراي آلماني زبان پرداخت. چون آلكوين پس از هشت سال تدريس در مدرسة سلطنتي خواستار زندگي در محيطي شد كه كمتر هيجان داشته باشد، شارلماني به اكراه او را به مقام رئيس دير شهر تور منصوب كرد (796). در آنجا آلكوين رهبانان را به تهية نسخه‌هاي صحيحتر و دقيقتري از وولگات هيرونوموس، كتابهاي لاتيني علماي دين در صدر مسيحيت، و كتابهاي كلاسيك لاتيني تشويق كرد، و ديگر ديرها نيز اين رويه را سرمشق خود قرار دادند. بسياري از بهترين متون كلاسيك ما نتيجة زحمات اين قبيل نساخان ديرهاي قرن نهم است. مي‌توان گفت كه تمام آثار منظوم موجود لاتيني، به غير از اشعار كاتولوس، تيبولوس، پروپرتيوس، و تقريباً كلية آثار منثور لاتيني موجود، به جز نوشته‌هاي وارو، تاسيت، و آپوليوس، به همت اين قبيل راهبان عهد كارولنژيان براي ما محفوظ مانده است. بسياري از كتابهاي خطي دورة شارلماني و جانشينان وي به دست هنرمندان بردباري كه در ديرها مقيم بودند تذهيب يافت. اناجيل معروف «وين»، كه بعداً امپراطوران آلماني هنگام تاجگذاري به آن سوگند مي‌خوردند، به همين تذهيب كاران «مكتب كاخ سلطنتي» تعلق داشت. در 787، شارلماني خطاب به تمامي اسقفها و رؤساي ديرهاي فرانكها فرماني تاريخي صادر كرد به نام «كاپيتولر كسب دانش». وي در طي اين فرمان، روحانيون را براي «زبان ناهنجار» و «بيان خالي از فضل» آنان سرزنش كرد، و هر كليساي جامع و صومعه‌اي را تشويق به ايجاد مدارسي كرد تا در آنجاها افراد طبقة روحاني و مردمان عادي بتوانند، به يكسان، خواندن و نوشتن بياموزند. آيين نامه يا فرمان ديگري در تاريخ 789 رؤساي اين گونه مدارس را وادار مي‌ساخت تا «مراقبت باشند كه ميان پسران آزادمردان و سرفها تبعيضي قائل نشوند، تا آنكه همگي بتوانند به مدرسه آيند و بر روي نيمكتهاي يكسان بنشينند و دستور زبان، موسيقي، و رياضيات فرا گيرند.» به موجب قانوني مورخ سال 805، تعليمات پزشكي در نظر گرفته شد و حكم ديگري خرافات طبي را تقبيح كرد. ايجاد مدارس فراوان زير نظر كليساها و ديرها در فرانسه و آلمان باختري نشانة آن است كه درخواستهاي شارلماني بدون اثر نماند. تئودولف، اسقف اورلئان، در تمامي حوزه‌هاي قلمرو حكومت ديني خويش دبستاني ساخت، كلية كودكان را با آغوش باز به اين آموزشگاهها پذيرفت، و آموزگاران كشيش را از گرفتن هر نوع حق الزحمه‌اي منع كرد ـ در تاريخ اين نخستين مورد است كه ما به تعليمات عمومي و مجاني برمي‌خوريم. در خلال قرن نهم مدارس مهمي در تور، اوسر، پاويا، سن گال، فولدا، گان،‌ و ساير جاها به وجود آمد كه تقريباً تمامي آنها وابسته به ديرها بودند. براي رفع كمبود معلم، شارلماني عده‌اي از محققان و فضلا را از ايرلند، بريتانيا، و ايتاليا به سرزمين فرانسه دعوت كرد. بر شالودة همين مدارس بود كه بعداً دانشگاهها در اروپا پديد آمدند. با تمام اين مراتب، نبايد دربارة خصايص عقلاني اين دوره مبالغه كنيم. احياي دانش آموزي نهضتي بود مختص كودكان نه طبقة سالمندان، چنانكه در همان عهد، بخصوص در دارالعلمهايي مانند قسطنطنيه، بغداد، و قرطبه وجود داشت. اين جنبش هيچ نويسندة بزرگي پديد نياورد. تأليفات رسمي آلكوين به طرز خفقان آوري كسالتبار است. فقط از روي مكاتبات خصوصي و اشعار پراكندة وي مي‌توان استنباط كرد كه اين مرد فضل فروشي قلنبه گو نبود، بلكه آدم رئوفي بود كه مي‌توانست خوشبختي را با پرهيزگاري سازش دهد. در اين رنسانس كوتاه مدت، عدة زيادي به سرودن شعر پرداختند و شعرهاي اسقف اورلئان، تئودولف، با آنكه اهميت بسزايي ندارند، در حد خود لطيفند. اما تنها اثر جاويدان اين عهد درخشان گاليايي زندگينامة ساده و موجز خود شارلماني است به قلم دبير رسايلش، اگينهارد. اين كتاب عيناً به سبك زندگاني قيصرها اثر سوئتونيوس نوشته شده و حتي نويسنده پاره‌اي از عبارات كتاب سوئتونيوس را برداشته و در مورد شارلماني به كار برده است. با اينهمه، اين گناه نويسنده‌اي كه خود را از روي فروتني آدمي بربري مي‌خواند و مدعي است «كه چندان تبحري در زبان رومي ندارد» اغماض كردني است. با تمام اين اوصاف، اگينهارد قطعاً مرد با قريحه‌اي بود، زيرا شارلماني او را پيشكار و خزانه‌دار و دوست صميمي خويش نمود، و شايد هم نظارت و طراحي قسمت اعظم معماريهاي اين دوران خلاقة سلطنت را به او محول كرد. در اينگلهايم و نايمگن كاخهايي براي امپراطور بنا شد، و در خود آخن، كه پايتخت مطلوب شارلماني بود، به اشارة او قصر و نمازخانة معروفي ساختند كه از ميان هزاران حادثة دهر محفوظ ماند تا آنكه بر اثر گلوله‌ها و بمبهاي جنگ دوم جهاني ويران شد. اين كاخ، كه به دست معماراني ناشناس از روي كليساي سان ويتاله واقع در راونا تقليد شد، از نظر شكل و اسلوب شبيه ساختمانهاي بيزانسي و سوري بود؛ حاصل آن كه كليساي جامعي به سبك شرقي در دنياي مسيحيت غرب قد برافراشت. رأس اين ساختمان هشت ضعلي به گنبد مدوري منتهي مي‌شد. داخل بنا عبارت بود از دو طبقة دايره‌اي شكل كه هر طبقه رديفي از ستون داشت و «مزين بود به چراغهايي از طلا و نقره، نرده‌ها و درهايي از برنز توپر، ستونها و تنوره‌هايي كه از رم و راونا آورده بودند»، و موزائيك بسيار عالي روي سقف گنبد. شارلماني نسبت به كليسا فوق‌العاده سخي بود. در عين حال وي كلية امور ديني را زير نظر گرفت و اصول عقايد ديني و طبقة روحاني را وسيلة گسترش تعليم و تربيت و وسيلة انجام امور حكومت قرار داد. قسمت اعظم مكاتبات وي دربارة دين بود. ضمن عتاب نسبت به مأموران دولتي فاسد يا روحانيون دنيادار، مرتباً آياتي از كتاب مقدس مثل سيل از زبان و قلم او جاري مي‌شد. شدت اظهارات وي مانع از آن مي‌شود كه تقدس وي را نوعي ريا براي مقاصد سياسي تصوير كرد. وي براي كمك به مسيحياني كه در كشورهاي خارجي دچار گرفتاري و محنت بودند وجوهي ارسال مي‌داشت، و ضمن مذاكرات خويش با فرمانروايان مسلمان، همواره اصرار مي‌ورزيد كه در معامله با نفوس مسيحي خود انصاف را رعايت كنند. در شوراها، مجالس، و دستگاه اداري وي اسقفها وظايف مهمي بر عهده داشتند، اما شارلماني با اينكه مؤدبانه با آنها رفتار مي‌كرد، باز هم خود را نايب خدا و ايشان را مأموران و عمال خويش مي‌دانست و حتي در مسائل مربوط به اصول دين و اخلاق، بي هيچ پروايي به آنها امر و نهي مي‌كرد. در حالي كه پاپها در مقام دفاع از تمثالپرستي بودند، شارلماني اين عمل را مذموم شمرد. هر كشيشي مكلف بود كتباً به خود او گزارش دهد كه غسل تعميد چگونه در حوزة وي انجام مي‌گيرد. به همان اندازه كه براي پاپها هديه‌هاي فراوان فرستاد، خطاب به ايشان امريه صادر كرد،‌ به قلع و قمع گردنكشان در ديرها پرداخت، و دستور اكيد داد كه از ديرهاي راهبه‌ها مراقبت شديد شود تا از «روسپيگري، بدمستي، و طمعكاري» بين زنان تارك دنيا جلوگيري به عمل آيد. در طي آيين نامه‌اي به تاريخ 811، وي از طبقة روحاني مؤاخذه كرد كه غرض دعوي آنها از ترك دنيا كدام است، خاصه هنگامي كه «ما مي‌بينيم»؛ برخي از آنها «روز به روز به انواع وسايل متشبث مي‌شوند تا بر دارايي خويش بيفزايند؛ گاه براي مقصدي آتش ابدي دوزخ را وسيلة هراس قرار مي‌دهند، و گاه رستگاري اخروي را وسيلة تطميع خود مي‌سازند؛ به نام خداوند يا يكي از قديسان، اموال مردم ساده‌لوح را به يغما مي‌برند و وسيلة خسران بي پايان براي وارثان قانوني اين قبيل مردمان مي‌شوند.» با اينهمه، شارلماني طبقة روحاني را در داشتن محاكم خاص خود آزاد گذاشت، مقرر داشت كه يك دهم كلية محصولات ارضي را به كليساها واگذارند، نظارت بر ازدواج و وصيت نامة افراد را به عهدة روحانيون محول كرد، و خودش دو سوم املاكش را طبق وصيت نامه به اسقف نشينهاي ملك واگذاشت. لكن گاهگاهي اسقفها را مكلف مي‌كرد كه براي كمك به پرداخت مخارج مملكتي «تحف» چشمگيري به خزانة سلطان تقديم دارند. بر اثر اين تشريك مساعي صميمانه بين كليسا و حكومت، يكي از درخشانترين نظريه‌ها در تاريخ مملكتداري پديد آمد، به عبارت ديگر قلمرو شارلماني بدل به يك امپراطوري مقدس روم گرديد كه مي‌خواست هم از حيثيت، حرمت، و ثبات امپراطوري، و هم از حكومت پاپي رم برخوردار باشد. سالياني دراز پاپها از تابعيت امپراطوري بيزانس، كه نه به آنها تأميني مي‌داد و نه آنها را حمايتي مي‌كرد، آزرده خاطر بودند و مي‌ديدند كه چگونه روز به روز بيشتر تحت انقياد امپراطور در قسطنطنيه قرار مي‌گيرند،‌ و به همين سبب از آزادي خويش هراسان مي‌شدند. اين مسئله بر ما پوشيده است كه چه كسي به فكر افتاد پاپ را وادار كند كه تاج بر سر شارلماني بگذارد و لقب امپراطوري روم را به او عطا كند. آلكوين، تئودولف، و ديگر نزديكان پادشاه دربارة امكان چنين قضيه‌اي مذاكره كرده بودند. شايد ابتكار عمل با آنها بود، يا شايد اين فكر ابتدا به خاطر مشاوران پاپها خطور كرد. مشكلات بزرگي در راه اجراي چنين نقشه‌اي وجود داشت: يكي اينكه شهرياران يونان را قبلا امپراطور روم خوانده بودند و همه گونه حقوق تاريخي به اين عنوان تعلق داشت؛ ديگر آنكه كليسا هيچ گونه قدرتي براي اعطا يا انتقال عنوان دارا نبود؛ و مشكل ديگر آن بود كه دادن چنين عنواني به يك حريف امپراطوري بيزانس ممكن بود جنگ عظيمي را بين شرق و غرب مسيحي تشديد كند، و اروپاي ويراني را تحويل فاتحان اسلام دهد. به تصاحب درآمدن تاج و تخت يوناني توسط ايرنه (797) كمكي بود به حل اين مشكل؛ زيرا اكنون بعضيها معتقد بودند كه ديگر امپراطور يونانيي وجود ندارد، و عرصه به روي هر كسي كه مدعي چنين عنواني باشد باز است. اگر اين نقشة جسورانه به موقع عمل گذاشته مي‌شد، بار ديگر در غرب يك امپراطور رومي قد علم مي‌كرد، مسيحيت لاتيني مي‌توانست به صورت يك جامعة نيرومند و متحد عليه امپراطوري رو به تجزية بيزانس و ساراسنهاي تهديد گر مقاومت ورزد، ‌و اروپاي بربري شده امكان داشت، به كمك هراس و سحر نام امپراطور، چندين قرن ظلماني را پشت سر نهد و فرهنگ و تمدن دنياي كهن را به ارث برد و بدان صبغة مسيحي بخشد. در 26 دسامبر سال 795، لئو سوم را به مقام پاپي برگزيدند. اين پاپ محبوب تودة رومي نبود، زيرا وي را متهم به اعمال خلاف گوناگوني مي‌دانستند. در 25 آوريل 799 مردم بر او شوريدند، با او بدرفتاري كردند، و در ديري محبوسش ساختند. لئو سوم از حبس گريخت و در پادربورن به شارلماني پناه برد. پادشاه با محبت او را به حضور پذيرفت، تحت حمايت جمعي از سربازان مسلح او را به شهر رم بازگردانيد، و مقرر داشت كه سال بعد پاپ و كساني كه او را متهم مي‌داشتند در آنجا در محضر وي گردآيند. در 24 ماه نوامبر سال 800، شارلماني با كوكبة خويش قدم به پايتخت تاريخي نهاد. در اول دسامبر مجلسي مركب از فرانكها و روميها موافقت كرد كه اگر لئو به قيد سوگند منكر خلافكاريهايي شود كه به او نسبت مي‌دهند،‌ اتهامات وارده را پس بگيرد. لئو سوگند ياد كرد؛ و موجبات برگزاري جشن باشكوهي به مناسبت عيد ميلاد مسيح فراهم آمد. در روز كريسمس، هنگامي كه شارلماني به رسم پاتريكيوس رومانوس شنل كوتاهي بر تن و سندلي بر پا داشت و براي اداي فرايض در برابر محراب كليساي سان پيترو زانو زده بود، لئو ناگاه تاج مرصعي را كه از انظار پنهان بود بيرون آورد و بر سر پادشاه نهاد. حاضران كه شايد قبلا به آنها دستور داده شده بود تا طبق شعاير باستاني به شيوة شوراي خلق روم تاجگذاري را تأييد كنند سه بار فرياد زدند: «درود بر «آوگوستوس»، امپراطور بزرگ روميان، آورندة صلح كه خدايش تاج خسروي بر سر نهاد!» سر شارلماني را با روغن مقدس تدهين كردند، پاپ او را امپراطور و «آوگوستوس» خواند و سر عبوديت در حضورش خم كرد، يعني همان عملي را براي پادشاه فرانكها انجام داد كه از تاريخ 476 منحصر به امپراطور روم شرقي بود. اگر قول اگينهارد را باور داريم، ظاهراً شارلماني گفته است كه اگر قبلا مي‌دانست لئو خيال تاج بر سر نهادن وي را دارد، قدم به كليسا نمي‌نهاد. شايد به طور كلي از اين نقشه آگاه شده بود، اما از شتاب و شرايط اجراي آن متأسف بود. شايد گرفتن تاج امپراطوري از دست پاپ او را خوش نيامده است، زيرا اين امر باب قرنها بحث و جدل بر سر حيثيت و قدرت نسبي بخشنده و گيرنده را مي‌گشود؛ همچنين بعيد نيست كه شارلماني به مشكلاتي كه با امپراطوري بيزانس در پيش داشت مي‌انديشيد. از اين تاريخ بود كه بارها نامه و ايلچي به قسطنطنيه روانه كرد و در صدد رفع كدورت برآمد و تا مدت درازي از عنوان جديد خويش استفاده‌اي نكرد. در 802 به ايرنه پيشنهاد ازدواج كرد تا مگر به اين وسيله عناوين مشكوك طرفين صورت قانوني به خود گيرد، اما سقوط ايرنه از اريكة قدرت اين نقشة دقيق را در هم ريخت. شارلماني براي جلوگيري از هر گونه حملة نظامي بيزانس، با خليفه هارون الرشيد عقد اتحادي بست و هارون، براي صحه گذاشتن به اين اتحاد، كليد اماكن متبركة مسيحي بيت المقدس را با چندين فيل به عنوان هديه نزد او فرستاد. امپراطور روم شرقي، در مقام تلافي، امير قرطبه را به بيعت‌‌شكني با دستگاه خلافت بغدادي واداشت. سرانجام در 812 امپراطور روم شرقي شارلماني را شريك عنوان خود كرد، و شارلماني نيز در عوض ونيز و ايتالياي جنوبي را رسماً متعلق به امپراطوري بيزانس دانست. تاجگذاري شارلماني پي‌آمدهايي داشت كه هزار سال به طول انجاميد. اين تاجگذاري، از آنجا كه اختيارات مدني را موكول به تأييد روحاني كرد، به دستگاه پاپي و اسقفها اقتدار بخشيد. از اين پس گرگوريوس هفتم و اينوكنتيوس سوم مي‌توانستند، به اتكاي وقايعي كه در سال 800 در رم روي داده بود، دستگاه روحانيت نيرومندتري را پي ريزي كنند. نفوذ خود شارلماني در برابر بارونها و ديگر امراي سركش نيز به اتكاي آنكه اكنون خليفة خاص خدا شده بود افزايش يافت. به علاوه، اين نظريه را كه حكومت پادشاهان موهبتي الاهي است به طور گسترده‌اي تقويت كرد. همچنين اين امر به شقاق ميان مسيحيت يوناني و لاتين كمك كرد؛ كليساي يونان ديگر به هيچ وجه مايل به پيروي از يك كليساي رم كه با امپراطوري رقيب بيزانس متحد باشد نبود. تمايل شارلماني بر اينكه همچنان پايتخت وي در آخن باشد (چنانكه پاپ آرزومند بود) و نه در شهر رم، خود مؤيد انتقال قدرت سياسي از حوزة مديترانه به اروپاي شمالي، و از اقوام لاتين به توتونها بود. بالاتر از همه تاجگذاري شارلماني هر چند از لحاظ نظري امپراطوري مقدس روم را مسجل نساخت، عملا ماية استقرار يك چنين امپراطوري گرديد. شارلماني و مشاوران وي قدرت جديد را به منزلة احياي اختيارات امپراطوري كهن پنداشتند، و فقط در زمان سلطنت اوتو اول بود كه ويژگي رژيم جديد معلوم شد و در سال 1155 كه فردريك اول ملقب به بارباروسا (ريش قرمز) واژة «مقدس» را بر القاب خويش افزود، براي نخستين بار عنوان امپراطوري مقدس رواج گرفت. رويهمرفته، امپراطوري مقدس روم، علي رغم خطري كه متوجه آزادي فكر و آزادي رعايا ساخت، نظريه‌اي بود عالي؛ رؤيايي بود از امنيت و صلح و اعادة نظم و تمدن در دنيايي كه آن را از چنگال بربريت، تعدي، و جهل رهايي بخشيده بود. تشريفات خاص امپراطوري اكنون شخص شارلماني را در مواقع و موارد رسمي بسيار مقيد مي‌كرد. اينك ناگزير بود جبه‌هاي گلدوزي شده بر تن كند، كفشهايي جواهر نشان با سگكي از طلا بپوشد، و تاجي زرين و مرصع بر سر نهد؛ و آنهايي كه به حضورش بار مي‌يافتند مي‌بايست به خاك افتند تا بر پا يا زانويش بوسه زنند. اينها همه تشريفاتي بود كه شارلماني از بيزانس فرا گرفت، و بيزانس از تيسفون تقليد مي‌كرد. اما، به قول اگينهارد، آن روزها كه هنوز لقب امپراطور بر خود ننهاده بود، لباسش چندان تفاوتي با لباس عادي فرانكها نداشت، به اين معني كه نيم شلواري به پا و پيراهني از كتان به تن مي‌كرد و رويش نيم تنه‌اي پشمي مي‌پوشيد كه حاشيه‌اي از حرير داشت. مچ پيچي كه با بند بسته مي‌شد دو ساق پايش را مي‌پوشانيد، و كفشهايش چرمي بود. در زمستان كتي تنگ بر تن داشت كه معمولا از پوست سمور يا دله بود، و هميشه شمشيري بر پهلو مي‌بست. قدش بلندتر از 1,9 متر بود و هيكلتش متناسب قامتش بود. مويي بور، چشماني با روح، بينيي بزرگ، و سبيل داشت، اما ريش نداشت. قيافه‌اي داشت «همواره شاهانه و موقر.» در خوردن و نوشيدن راه اعتدال در پيش مي‌گرفت، از مستي نفرت داشت؛ علي رغم هر گونه سختي و سرما و گرما، هيچ خللي راه به سلامتيش نمي‌يافت. بيشتر اوقات به شكار مي‌رفت يا سواره به تمرينهاي بدني سخت مي‌پرداخت. شناگر ماهري بود و دوست داشت در چشمه‌هاي آبگرم آخن استحمام كند. بندرت خوان ضيافتي مي‌گسترد. شنيدن موسيقي يا خواندن كتاب بر سر سفره را دوست مي‌داشت. مانند هر مرد بزرگي، براي وقت ارزش قايل بود. بامدادان، هنگام پوشيدن لباس يا كفش، اشخاص را بار مي‌داد و يا عرايض متقاضيان را مي‌شنيد. پشت سكون و جلالش شور و نيرويي داشت كه، به ياري فراستي مقرون به نهان بيني، آن را در راه هدفهاي خويش به كار مي‌بست. تمام نيروي زندگيش را در راه تدارك اجراي جنگهايش، كه از پنجاه فزونتر بود،‌ صرف نكرد؛ حين اشتغال به اين جنگها، با شور و حميتي زوال ناپذير به علوم، قوانين، ادبيات، و الاهيات نيز بذل توجه كرد. از اينكه بخشي از جهان يا رشته‌اي از دانش ناگشوده يا نامكشوف بماند ناراحت بود. از پاره‌اي جهات، ذهني مبتكر داشت. خرافات را ناپسند مي‌شمرد، عمل طالعبينان و غيبگويان را تخطئه مي‌كرد، اما بسياري از معجزات اساطيري را قبول داشت و دربارة قدرت قانون در راه خير يا ذكاوت مبالغه مي‌كرد. اين سادگي باطني را محاسني نيز بود، به اين معني كه فكر و كلامش وضوح و صداقتي داشت كه بندرت در ميان مردان مملكت ديده مي‌شود. هنگامي كه سياست اقتضا مي‌كرد، شارلماني مي‌توانست آدمي بيرحم باشد، و بويژه در كوششهاي خود براي اشاعة مسيحيت سنگدل بود. با اينهمه، آدمي بسيار مهربان كه از افتادگان دستگيري مي‌كرد، در دوستي صميمي بود، و عشقهاي فراواني داشت. هنگام مرگ پسرانش و دخترش و پاپ هادرينوس گريه سر داد. تئودولف در قطعه شعري تحت عنوان «در نعت شهريار شارل» دقايق حالات امپراطور را در خانه‌اش به طرز دلنشيني توصيف مي‌كند. هنگامي كه از گرفتاريهاي روزانه باز مي گردد، كودكانش دور او حلقه مي‌زنند. پسرش شارل رداي پدر را از تنش بيرون مي‌آورد، پسر ديگرش لويي شمشيرش را باز مي‌كند. شش دخترش او را در آغوش مي‌كشند و برايش نان، شراب، سيب، و گل مي‌آورند. اسقف پيش مي‌آيد تا با خواندن دعا بر سر سفره طلب بركت كند. آلكوين در كنارش حاضر است تا دربارة مسائل ادبي با وي بحث كند. اگينهارد كوچك اندام مثل موري درآمد و رفت است و كتابهاي قطوري را پيش روي وي مي‌نهد. شارلماني به دختران خويش آن قدر علاقه‌مند بود كه آنها را از خيال عروسي باز مي‌داشت و مي‌گفت كه تاب دوري آنان را ندارد. دخترانش با عشقهاي پنهاني خود را تسلي مي‌دادند و صاحب چند بچة‌ نامشروع شدند. شارلماني اين گونه حوادث را با شوخ‌طبعي مي‌پذيرفت، زيرا خودش، به سنت مألوف اخلاف، چهار زن را يكي بعد از ديگري به حبالة نكاح درآورده بود و پنج همخوابه يا معشوقه داشت. نيروي حياتي سرشارش او را در مقابل دلرباييهاي زنانه بسيار مفتون مي‌كرد، ‌و زنهايش شراكت در وي را به حق انحصاري هر مرد ديگري ترجيح مي‌دادند. وي از زنان و همخوابه‌هاي متعدد خويش صاحب هجده فرزند شد كه تنها هشت تن از آنها حاصل ازدواجهاي مشروع بودند. روحانيون دربار خود وي و مركز حكومت پاپي در رم اين گونه اخلاقيات اسلامي اين پادشاه مسيحي را از سر تساهل ناديده مي‌گرفتند. اكنون وي در صدر امپراطوريي قرار داشت بمراتب عظيمتر از امپراطوري بيزانس كه در جهان سفيدپوستان، جز قلمرو خلافت عباسيان، از همه برتر بود. لكن هر گسترشي در مرز امپراطوري يا جهان علوم، مشكلات تازه‌اي را پيش مي‌كشد. اروپاي باختري درصدد برآمده بود كه با داخل كردن آلمانها در تمدن اروپايي، خود را از شر آنان محفوظ نگاه دارد. اما اينك نوبت آن رسيده بود كه آلمان را در برابر نورسها و اسلاوها حراست كند. تا سال 800 وايكينگها حكومتي در جوتلند تأسيس كرده مشغول دست اندازي بر كرانة فريزيا (فريسلاند) شده بودند. شارل با شتاب از رم به سمت شمال عزيمت كرد، در سواحل به ايجاد قلاع و در رودخانه‌ها به تدارك ناوگان پرداخت، و در نقاط حساس پادگانهايي را به مراقبت برگماشت. در سال 810، پادشاه جوتلند بر فريزيا هجوم برد و شكست خورد. اما اندكي پس از اين واقعه، طبق روايت وقايعنامه‌اي كه رهبان سن گال نوشته است، شارلماني، كه در قصر خودش واقع در ناربون مقيم بود، از مشاهدة ناوهاي دريازنان دانمارك در خليج ليون سخت تكان خورد. شارلماني، شايد چون مانند ديوكلتيانوس پيش بيني مي‌كرد كه بسياري از نقاط امپراطوري بسيار پهناور او در آن واحد احتياج به مواضع دفاعي دارد، در سال 806 تمامي قلمرو خويش را ميان سه پسرش ـ پپن،‌ لويي، و شارل ـ تقسيم كرد. اما پپن در 810 و شارل در 811 در گذشتند، و فقط لويي باقي ماند، و او هم چنان غرق در زهد بود كه ظاهراً شايستگي حكومت بر دنيايي پرآشوب را نداشت. با اينمه، به سال 813 ميلادي، طبق تشريفاتي پرشكوه، لويي از مقام پادشاهي به درجة امپراطوري ارتقا يافت و شارلماني، شهريار پيرسال، زبان شكر به درگاه ايزدي گشود كه: «سپاس بر تو اي پروردگار بزرگ كه مرا توفيق مرحمت فرمودي تا با چشم خويش جلوس پسرم را بر اريكة خودم ببينم.!» چهار ماه بعد، هنگامي كه شارلماني زمستان را در آخن مي‌گذرانيد، تب شديدي بر او عارض و به ذات الجنب مبتلا شد. وي براي معالجة خويش فقط به نوشيدن مايعات اكتفا كرد،‌ اما بعد از يك بيماري هفت روزه، در چهل و هفتمين سال سلطنت، به سن هفتاد و دو سالگي درگذشت (814). جسدش را، در حالي كه لباسهاي امپراطوريش را تنش كرده بودند، زير گنبد كليساي جامع آخن به خاك سپردند. ديري نگذشت كه تمامي جهان او را به نام كارولوس ماگنوس، كارل در گروسه، شارلماني خواندند؛ و در سال 1165، هنگامي كه مرور زمان خاطرات همخوابگانش را بكلي از اذهان مردمان سترده بود، كليسايي كه وي آن قدر صادقانه به خدمتش قيام كرده بود او را در زمرة قديسان محسوب داشت. ۲۳ 1791 2890 2006-09-28T13:11:21Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} قطع‌نامه 1792 2899 2006-09-28T13:14:26Z روزبه 73 {{بدون متن}} قطع‌نامه/سرود بزرگ 1793 2895 2006-09-28T13:13:25Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} قطع‌نامه/سرود مردی که خودش را کشته است 1794 2896 2006-09-28T13:13:33Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} قطع‌نامه/قصیده برای انسان ماه بهمن 1795 2897 2006-09-28T13:13:53Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} قطع‌نامه/تا شکوفه سرخ یک پیراهن 1796 2898 2006-09-28T13:14:02Z روزبه 73 {{نقض حق تکثیر}} مرثیه 1804 2387 2006-08-09T23:26:57Z Kaveh 1 مرثیه به آهن‌ها و احساس/مرثیه منتقل شد #REDIRECT [[آهن‌ها و احساس/مرثیه]] برای خون و ماتیک 1805 2389 2006-08-09T23:27:06Z Kaveh 1 برای خون و ماتیک به آهن‌ها و احساس/برای خون و ماتیک منتقل شد #REDIRECT [[آهن‌ها و احساس/برای خون و ماتیک]] مرغ و دریا 1806 2391 2006-08-09T23:27:12Z Kaveh 1 مرغ و دریا به آهن‌ها و احساس/مرغ و دریا منتقل شد #REDIRECT [[آهن‌ها و احساس/مرغ و دریا]] حرفِ آخر 1807 2398 2006-08-09T23:51:17Z Kaveh 1 حرفِ آخر به هوای تازه/حرفِ آخر منتقل شد #REDIRECT [[هوای تازه/حرفِ آخر]] چشمانِ تاريک 1808 2400 2006-08-09T23:51:27Z Kaveh 1 چشمانِ تاريک به هوای تازه/چشمانِ تاريک منتقل شد #REDIRECT [[هوای تازه/چشمانِ تاريک]] از مرزِ انزوا 1809 2402 2006-08-09T23:51:29Z Kaveh 1 از مرزِ انزوا به هوای تازه/از مرزِ انزوا منتقل شد #REDIRECT [[هوای تازه/از مرزِ انزوا]] سرودِ مردی که تنها به راه می‌رود 1810 2404 2006-08-09T23:51:35Z Kaveh 1 سرودِ مردی که تنها به راه می‌رود به هوای تازه/سرودِ مردی که تنها به راه می‌رود منتقل شد #REDIRECT [[هوای تازه/سرودِ مردی که تنها به راه می‌رود]] تنها ... 1811 2406 2006-08-09T23:51:40Z Kaveh 1 تنها ... به هوای تازه/تنها ... منتقل شد #REDIRECT [[هوای تازه/تنها ...]] پشتِ ديوار 1812 2408 2006-08-09T23:51:46Z Kaveh 1 پشتِ ديوار به هوای تازه/پشتِ ديوار منتقل شد #REDIRECT [[هوای تازه/پشتِ ديوار]] سرود بزرگ 1813 2418 2006-08-09T23:57:16Z Kaveh 1 سرود بزرگ به قطع‌نامه/سرود بزرگ منتقل شد #REDIRECT [[قطع‌نامه/سرود بزرگ]] سرود مردی که خودش را کشته است 1814 2420 2006-08-09T23:57:25Z Kaveh 1 سرود مردی که خودش را کشته است به قطع‌نامه/سرود مردی که خودش را کشته است منتقل شد #REDIRECT [[قطع‌نامه/سرود مردی که خودش را کشته است]] قصیده برای انسان ماه بهمن 1815 2422 2006-08-09T23:57:31Z Kaveh 1 قصیده برای انسان ماه بهمن به قطع‌نامه/قصیده برای انسان ماه بهمن منتقل شد #REDIRECT [[قطع‌نامه/قصیده برای انسان ماه بهمن]] تا شکوفه سرخ یک پیراهن 1816 2424 2006-08-09T23:57:35Z Kaveh 1 تا شکوفه سرخ یک پیراهن به قطع‌نامه/تا شکوفه سرخ یک پیراهن منتقل شد #REDIRECT [[قطع‌نامه/تا شکوفه سرخ یک پیراهن]] شارلمانی 1817 2428 2006-08-10T00:12:37Z Kaveh 1 شارلمانی به تاریخ تمدن/شارلمانی منتقل شد #REDIRECT [[تاریخ تمدن/شارلمانی]] اولدوز و کلاغ‌ها (1) 1818 2433 2006-08-12T17:01:26Z Arman605 65 ● اولدوز و كلاغها (قسمت دوم) * بچه هاي عاقل پدر و مادرهاي نادان را دست مي اندازند بچه ها منتظر نشسته بودند. ناگهان سر و صدا بلند شد. باباي اولدوز داد و فرياد مي كرد. صداهاي ديگري هم بود. ننه ي ياشار از خواب بيدار شد و دويد به حياط. بعد برگشت چادر بسر كرد و رفت پشت بام. باباي اولدوز مثل ديوانه ها شده بود. هي بر سرش مي زد و فرياد مي كرد: واي، واي!.. بيچاره شدم!.. تو خانه ام « از ما بهتران» راه باز كرده اند!.. من ديگر نمي توانم اينجا بند شوم!.. « از ما بهتران» تو خانه ام راه باز كرده اند!.. به دادم برسيد!.. آجان و چند تا مرد ديگر دورش را گرفته بودند و مي خواستند آرامش كنند. باباي اولدوز لاشه ي سگ را نشان مي داد و داد مي زد: نگاه كنيد، اين را كه آورده انداخته اينجا؟.. سنگ را كه برداشته برده ؟.. خونها را كه شسته ؟.. « از ما بهتران» تو خانه راه باز كرده اند!.. اول آمدند سگه را كشتند... بعد... واي!.. واي!.. اولدوز و ياشار پاي پلكان ايستاده بودند،‌ گوش مي كردند. ننه ي ياشار نمي گذاشت بروند پشت بام. به يكديگر چشمك مي زدند و تو دل به ناداني بابا و آدمهاي ديگر مي خنديدند. خوشحال بودند كه اين همه آدم زودباور را دست انداخته اند. بابا را كشان كشان به اتاق بردند. اما ناگهان فرياد ترس همه شان بلند شد: واي، پناه بر خدا!.. از ما بهتران!.. بابا دوباره به حياط دويد و مثل ديوانه ها شروع كرد به داد زدن و اينور و آنور رفتن. سطل وارونه همه را به وحشت انداخته بود. پيرمردي گفت: « از ما بهتران» تو خانه راه باز كرده اند. خانه را بگرديد. يك نفر برود دنبال جن گير. يك نفر برود دعانويس بيارد. بابا داد زد: كمكم كنيد!.. خانه خراب شدم!.. يك نفر رفت دنبال « سيد قلي جن گير». يك نفر رفت دنبال « سيد ميرزا ولي دعا نويس». پيرزني دويد از خانه اش يك « بسم الله» آورد كه جنها را فراري بدهد. « بسم الله» با خط تو در تويي، بزرگ نوشته شده بود و توي قاب كهنه اي جا داشت. دو مرد قاب را در دست گرفتند و بسم الله گويان به جستجوي سوراخ سنبه ي خانه پرداختند. ناگهان وسط آشپزخانه چشمشان به سنگ بزرگي افتاد كه آغشته به خون بود. ترسان ترسان سنگ را برداشتند و آوردند به حياط. بابا تا سنگ را ديد، باز فرياد كشيد: واي، واي!.. اين سنگ آنجا چكار مي كرد؟.. كه اين را برده گذاشته آنجا؟.. « از ما بهتران» با من درافتاده اند... مي خواهند اذيتم كنند... واي!.. آخر من چه گناهي كرده ام؟.. اولدوز و ياشار پاي ديوار ايستاده بودند. اين حرفها را كه شنيدند، خنده شان گرفت. فوري تپيدند توي اتاق كه آدمهاي پشت بام نبينندشان. ياشار گفت: حالا بگذار زن بابات بيايد، ببين چه خاكي بر سرش خواهد كرد. عروسي برايش زهر خواهد شد. آنوقت هر دو از ته دل خنديدند. ياشار دستش را گذاشت روي دهان اولدوز كه صداش را كسي نشنود. معلوم نبود چه كسي زن بابا را خبر كرده بود كه با عجله خودش را به خانه رساند. تا شوهرش را ديد، غشي كرد و افتاد وسط حياط. زنها او را كشان كشان بردند به خانه ي همسايه ي دست راستي. پيرزن مي گفت: اول بايد جن گير و دعانويس بيايند، جنها را بيرون كنند،‌ بعد زن حامله بتواند تو برود. خلاصه، دردسر نباشد، پس از نيم ساعتي جن گير و دعانويس رسيدند. جن گير طشتي را وارونه جلوش گذاشت، حرفهاي عجيب و غريبي گفت، آينه خواست، صداهاي عجيب و غريبي از خودش و از زير طشت درآورد و آخرش گفت: اي « از ما بهتران»، شما را قسم مي دهم به پادشاه « از ما بهتران»، از خانه ي اين مرد مسلمان دور شويد، او را اذيت نكنيد! بعد گوش به زنگ زل زد به آينه و به باباي اولدوز گفت: امروز دشت نكرده اند، پنجاه تومن بده،‌ راهشان بيندازم بروند. پدر اولدوز چانه زد و سي تومان داد. جن گير پول را گرفت، دستش را برد زير طشت و درآورد. آنوقت دوباره گفت: اي « از ما بهتران»، از خانه ي اين مرد مسلمان دور شويد، او را اذيت نكنيد! شما را به پادشاه « از ما بهتران» قسم مي دهم! كمي بعد، پا شد و خندان خندان به بابا گفت: خوشبختانه دست از سرت برداشتند و زود رفتند. ديگر برنمي گردند، به شرطي كه مرا راضي كني. بابا نفسي به راحت كشيد، سي تومان ديگر به جن گير داد و راهش انداخت. نوبت دعانويس شد. با خط كج و معوج ، با مركب سياه و نارنجي چيزهايي نوشت، هر تكه كاغذ را در گوشه اي قايم كرد، بيست تومان گرفت و رفت. زن بابا را آوردند. كسي نمي دانست كه آجان كي گذاشته و رفته. شب كه شد، ننه ي ياشار اولدوز را به خانه شان برد. بابا و زنش آنقدر دستپاچه و ترسيده بودند كه تا آنوقت به فكر اولدوز نيفتاده بودند. * برف ، سرما ، بيكاري و انتظار پاييز رسيد، برف و سرما را هم با خود آورد. بعد زمستان شد، برف و سرما از حد گذشت. عموي اولدوز به سراغ سگش آمد، دست خالي و عصباني برگشت. به خاطر سگش با بابا دعواش هم شد. ترس زن بابا هنوز نريخته بود. در و ديوار آشپزخانه پر بود از دعانامه هاي چاپي و خطي. شبها مي ترسيد به تنهايي بيرون برود. اولدوز را همراه مي برد. اولدوز يك ذره ترس نداشت. تنها بيرون مي رفت و تو دل به زن بابا مي خنديد. پرهاي آقا كلاغه را توي قوطي راديو قايم كرده بود. ياشار را خيلي كم مي ديد. ياشار جنازه ي آقا كلاغه را جاي خوبي دفن كرده بود. مرتب به مدرسه مي رفت و درس مي خواند. اما گاهگاهي سر مداد گم كردن با ننه اش دعوا مي كرد. ياشار اغلب مدادش را گم مي كرد و ننه اش عصباني مي شد و مي گفت: تو عين خيالت نيست، دده ات با هزار مكافات پول اين مدادها را بدست مي آورد. شكم زن بابا خيلي جلو آمده بود. زنهاي همسايه به اش مي گفتند: يكي دو هفته ي ديگر مي زايي. زن بابا جواب مي داد: شايد زودتر. زنهاي همسايه مي گفتند: اين دفعه انشاالله زنده مي ماند. زن بابا مي گفت: انشاالله! نذر و نياز بكنم حتماً زنده مي ماند. دده ي ياشار اغلب بيكار بود. به عملگي نمي رفت. برف آنقدرمي باريد كه صبح پا مي شدي مي ديدي پنجره ها را تا نصفه برف گرفته. سوز سرما گنجكشها را خشك مي كرد و مثل برگ پاييزي بر زمين مي ريخت. يك روز صبح، بابا ديد كه دو تا كلاغ نشسته اند لب بام. دگنكي برداشت، حمله كرد ، زد، هردوشان افتادند. اما وقتي دستشان زد معلوم شد از سرما خشك شده اند. اولدوز خيلي اندوهگين شد. ياشار خبرش را چند روز بعد از ننه اش شنيد. پيش خود گفت: نكند دنبال آقا كلاغه آمده باشند! حيوانكي ها! ننه ي ياشار هر روز صبح مي آمد به زن بابا كمك كند: ظرفها را مي شست، خانه را نظافت مي كرد. نزديكيهاي ظهر هم مي رفت به خانه ي خودشان. كلفت روز بود. اولدوز او را دوست داشت. زن بعدي بنظر نمي رسيد. گاهي زن بابا مي رفت و اولدوز مي توانست با او چند كلمه حرف بزند، احوال ياشار را بپرسد و برايش سلام بفرستد. همسايه هاي ديگر هم رفت و آمد مي كردند، اما اولدوز ننه ي ياشار را بيشتر از همه دوست داشت. با وجود اين پيش او هم چيزي بروز نمي داد. تنهاي تنها انتظار كلاغها را مي كشيد. يقين داشت كه آنها روزي خواهند آمد. بابا مثل هميشه مي رفت به اداره اش و برمي گشت به خانه اش. يك شب به زن بابا گفت: من دلم بچه مي خواهد. اگر اين دفعه بچه ات زنده بماند و پا بگيرد، اولدوز را جاي ديگري مي فرستم كه تو راحت بشوي. اما اگر بچه ات باز هم مرده به دنيا بيايد، ديگر نمي توانم اولدوز را از خودم دور كنم. زن بابا اميدوار بود كه بچه اش زنده به دنيا خواهد آمد. براي اينكه نذر و نياز فراوان كرده بود. اولدوز به اين بچه ي نزاده حسودي مي كرد. دلش مي خواست كه مرده به دنيا بيايد. * نذر و نياز جلو مرگ را نمي گيرد. يادي از ننه كلاغه آخر سر زن بابا زاييد. بچه زنده بود. جادو جنبل كردند، نذر و نياز كردند، دعا و طلسم گرفتند، « نظر قرباني» گرفتند، شمع و روضه ي علي اصغر و چه و چه نذر كردند. براي چه؟ براي اينكه بچه نميرد. اما سر هفته بچه پاي مرگ رفت. دكتر آوردند، گفت: توي شكم مادرش خوب رشد نكرده، به سختي مي تواند زنده بماند. من نمي توانم كاري بكنم. فرداش بچه مرد. زن بابا از ضعف و غصه مريض شد. شب و روز مي گفت: بچه ام را « از ما بهتران» خفه كردند، هنوز دست از سر ما برنداشته اند. يكي هم ، چشم حسود كور، حسودي كردند و بچه ام را كشتند. ننه ي ياشار تمام روز پهلوي زن بابا مي ماند. ياشار گاهي براي ناهار پيش ننه اش مي آمد و چند كلمه اي با اولدوز صحبت مي كرد. از كلاغها خبري نبود. فقط گاه گاهي كلاغ تنهايي از آسمان مي گذشت و يا صداي قارقاري به گوش مي رسيد و زود خفه مي شد. درختهاي تبريزي لخت و خالي مانده بود. اولدوز ياد ننه كلاغه مي افتاد كه چه جوري روي شاخه هاي نازك مي نشست، قارقار مي كرد، تكان تكان مي خورد، ناگهان پر مي كشيد و مي رفت. * زمستان سخت مي گذرد زمستان سخت مي گذشت. خيلي سخت. بزودي برف وسط حياط تلنبار شد به بلندي ديوارها. نفت و زغال ناياب شد. به سه برابر قيمت هم پيدا نشد. دده ي ياشار هميشه بيكار بود. ننه اش براي كار كردن و رختشويي به خانه هاي ديگر هم مي رفت. گاهي خبرهاي باور نكردني مي آورد. مثلا مي گفت: ديشب خانواده ي فقيري از سرما خشك شده اند. يك روز صبح هم گريه كنان آمد و به زن بابا گفت: شب بچه ام زير كرسي خشك شده و مرده. ياشار خيلي پژمرده شد. فكر مرگ خواهر كوچكش او را ديوانه مي كرد. پيش اولدوز گريه كرد و گفت: كم مانده بود من هم از سرما خشك بشوم. آخر زير كرسي ما اغلب خالي است، سرد است. زغال ندارد. اولدوز اشكهاي او را پاك كرد و گفت: گريه نكن ياشار. اگر نه، من هم گريه ام مي گيرد. ياشار گريه اش را بريد و گفت: صبح دده ام به ننه ام مي گفت كه تو اين خراب شده كسي نيست بگويد كه چرا بايد فلانيها زغال نداشته باشند. اولدوز گفت: دده ات كار مي كند؟ ياشار گفت: نه. همه اش مي نشيند تو خانه فكر مي كند. گاهي هم مي رود برفروبي. اولدوز گفت: چرا نمي رود كار پيدا كند؟ ياشار گفت: مي گويد كه كار نيست. اولدوز گفت: چرا كار نيست؟ ياشار چيزي نگفت. * بوي بهار برف سبكتر شد. بهار خودي نشان داد و آبها را جاري كرد. سبزه دميد. گل فراوان شد. زمستان خيلي ها را از پا درآورده بود. خيلي ها هم با سرسختي زنده مانده بودند. ننه ي ياشار كرسي سرد و خاليشان را برچيد. پنجره را باز كرد. دده ي ياشار همراه ده بيست نفر ديگر رفت به تهران. رفت كه در كوره هاي آجرپزي كار كند. در خانه ياشار و ننه اش تنها ماندند. مثل سالهاي ديگر. زن بابا تازگيها خوب شده بود. چشم ديدن اولدوز را نداشت. اولدوز بيشتر وقتها در خانه ي ياشار بود. زن بابا هم ديگر چيزي نمي گفت. بابا به اولدوز محبت مي كرد. اما اولدوز از او هم بدش مي آمد. بابا مي گفت: امسال مي فرستمت به مدرسه. * چه كسي زبان كلاغها را بلد است؟ ماه خرداد رسيد. ياشار سرگرم گذراندن امتحانهاي آخر سال بود. يك روز به اولدوز گفت: ديروز دو تا كلاغ ديدم كه دور و بر مدرسه مي پلكيدند. اولدوز از جا جست و گفت: خوب ، بعدش؟ ياشار گفت: بعدش من رفتم به كلاس. امتحان حساب داشتيم. وقتي بيرون آمدم ، ديدم نيستند. اولدوز يواش نشست سر جاش. ياشار گفت: غصه نخور، اگر كلاغهاي ما بوده باشند، برمي گردند. اولدوز گفت: حرف زديد؟ ياشار گفت: فرصت نشد. تازه ،‌ من كه زبان كلاغها را بلد نيستم. اولدوز گفت: حتماً بلدي. ياشار گفت: تو از كجا مي داني؟ اولدوز گفت: براي اينكه مهربان هستي ،‌ براي اينكه دل پاكي داري ، براي اينكه همه چيز را براي خودت نمي خواهي ،‌ براي اينكه مثل زن بابا نيستي. ياشار گفت: اينها را از كجا ياد گرفته اي؟ اولدوز گفت: همه ي بچه هاي خوب زبان كلاغها را بلدند. ننه كلاغه مي گفت. من كه از خودم در نمي آرم. ياشار از اين خبر شاد شد. از خوشحال دست اولدوز را وسط دو دستش گرفت و فشرد و گفت: هيچ نمي دانم چطور شد كه آن روز توانستم با « آقا كلاغه» حرف بزنم. هيچ يادم نيست. * بازگشت كلاغها دو سه روزي گذشت. تابستان نزديك مي شد. هوا گرم مي شد. بزرگترها باز ظهرها هوس خواب مي كردند. ناهار را كه مي خوردند، مي خوابيدند. بچه ها را هم زوركي مي خواباندند. يك روز ياشار آخرين امتحان را گذرانده بود و به خانه برمي گشت. كمي پايين تر از دبستان، مسجد بود. جلو مسجد درخت توتي كاشته بودند. زير درخت توت صدايي اسم ياشار را گفت. وقت ظهر بود. ياشار برگشت ، دور و برش را نگاه كرد ،‌ كسي را نديد. كوچه خلوت بود. خواست راه بيفتد كه دوباره از پشت سر صداش كردند: ياشار! ياشار به عقب برگشت. ناگهان چشمش به دو كلاغ افتاد كه روي درخت توت نشسته بودند ،‌ لبخند مي زدند. دل ياشار تاپ تاپ شروع كرد به زدن. گفت: كلاغها، ‌شما مرا از كجا مي شناسيد؟ يكي از كلاغها با صداي نازكش گفت: آقا ياشار، تو دوست اولدوز نيستي؟ ياشار گفت: چرا ،‌ هستم. كلاغ ديگر با صداي كلفتش گفت: درست است كه ننه ي ما خود ترا نديده بود ،‌ اما نشانيهات را اولدوز به اش گفته بود. خيلي وقت است كه مدرسه ها را مي گرديم پيدات كنيم. نمي خواستيم اول اولدوز را ببينيم. « ننه بزرگمان» سفارش كرده بود. حال اولدوز چطور است؟ ياشار گفت: مي ترسد كه شما فراموشش كرده باشيد، آقا كلاغه. كلاغ صدا كلفت گفت: ببخشيد، ما خودمان را نشناسانديم: من برادر همان « آقا كلاغه» هستم كه پيش شما بود و بعدش مرد، اين هم خواهر من است. به اش بگوييد دوشيزه كلاغه. دوشيزه كلاغه گفت: البته ما يك برادر ديگر هم داشتيم كه سرماي زمستان خشكش كرد ،‌ مرد. دده مان هم غصه ي ننه مان را كرد، مرد. ياشار گفت: شما سر سلامت باشيد. كلاغها گفتند: تشكر مي كنيم. ياشار فكري كرد و گفت: خوب نيست اينجا صحبت كنيم ،‌ برويم خانه ي ما. كسي خانه نيست. كلاغها قبول كردند. ياشار راه افتاد. كلاغها هم بالاي سر او به پرواز درآمدند. هيچكس نمي تواند بگويد كه ياشار چه حالي داشت. خود را آنقدر بزرگ حس مي كرد كه نگو. گاهي به آسمان نگاه مي كرد ،‌ كلاغها را نگاه مي كرد ،‌ لبخند مي زد و باز راه مي افتاد. بالاخره به خانه رسيدند. كليد را از همسايه شان گرفت و تو رفت. ننه اش ظهرها به خانه نمي آمد. كلاغها پايين آمدند،‌ نشستند روي پلكان. ياشار گفت: نمي خواهيد اولدوز را ببينيد؟ در همين وقت صداي گريه ي اولدوز از آنطرف ديوار بلند شد. هر سه خاموش شدند. بعد دوشيزه كلاغه گفت: حالا نمي شود اولدوز را ديد. عجله نكنيم. آقا كلاغه گفت: آره ،‌ برويم به شهر كلاغها خبر بدهيم ،‌ بعد مي آييم مي بينيم. همين امروز مي آييم. سلام ما را به اولدوز برسان. وقتي ياشار تنها ماند، رفت پشت بام. هرچه منتظر شد، اولدوز به حياط نيامد. برگشت. ننه اش زير يخدان نان و پنير گذاشته بود. ناهارش را خورد، باز رفت پشت بام. هوا گرم بود. پيراهنش را درآورد، به پشت دراز كشيد. مي خواست آسمان را خوب نگاه كند. آسمان صاف و آبي بود. چند تا مرغ ته آسمان صاف مي رفتند. مثل اينكه سر مي خوردند. پر نمي زدند. *قرار فرار. فرار براي بازگشت سر سفره ي ناهار بود. بابا اولدوز را نشانده بود پهلوي خودش. چشمهاي اولدوز تر بود. هق هق مي كرد. زن بابا مي گفت: دلش كتك مي خواهد. شورش را درآورده. بابا گفت: دختر جان، تو كه بچه حرف شنوي بودي. حرفت چيست؟ اولدوز چيزي نگفت. هق هق كرد. زن بابا گفت: مي گويد از تنهايي دق مي كنم، بايد بگذاريد بروم با ياشار بازي كنم. ناگهان اولدوز گفت: آره ، من دلم همبازي مي خواهد، از تنهايي دق مي كنم. پس از كمي بگومگو، بابا قرار گذاشت كه اولدوز گاه گاه پيش ياشار برود و زود برگردد. اولدوز خيلي شاد شد. بعد از ناهار بابا و زن بابا خوابيدند. اولدوز پا شد، رفت پشت بام. دلش مي خواست آنجا بنشيند و منتظر كلاغها بشود. ناگهان چشمش افتاد به ياشار ـ كه شيرين خوابيده بود. آفتاب گرم مي تابيد. اولدوز رفت نشست بالاي سر ياشار. دستش را به موهاش كشيد. ياشار چشمهاش را باز كرد. خنديد. اولدوز هم خنديد. ياشار پا شد نشست. پيرهنش را تنش كرد و گفت: اولدوز، مي داني خواب چه را مي ديدم؟ اولدوز گفت: نه. ياشار گفت: خواب مي ديدم كه دست همديگر را گرفته ايم ،‌ روي ابرها نشسته ايم، مي رويم به عروسي دوشيزه كلاغه ،‌ كلاغهاي ديگر هم دنبالمان مي آيند. اولدوز كمي سرخ شد. بعد گفت: دوشيزه كلاغه ديگر كيست؟ ياشار گفت: به ات نگفتم؟ اولدوز گفت: نه. ياشار گفت: كلاغها را ديدم. حرف هم زدم. اولدوز گفت: كي؟ ياشار گفت: وقتي از مدرسه برمي گشتم. خواهر و برادر « آقا كلاغه» بودند. قرار است حالا بيايند. اولدوز گفت: پس دوشيزه كلاغه خواهر آقا كلاغه ي خودمان است؟ ياشار گفت: آره. اولدوز گفت: از دده كلاغه چه خبر؟ ياشار گفت: مي گفتند كه از غصه ي زنش مرد. در همين وقت دو كلاغ از پشت درختها پيدا شدند. آمدند و آمدند پشت بام رسيدند. به زمين نشستند. سلام كردند. اولدوز يكي يكيشان را گرفت و ماچ كرد گذاشت توي دامنش. پس از احوالپرسي و آشنايي، آقا كلاغه گفت: اولدوز، كلاغها همه مي گويند تو بايد بيايي پيش ما. اولدوز گفت: يعني از اين خانه فرار كنم؟ آقا كلاغه گفت: آره بايد فرار كني بيايي پيش ما. اگر اينجا بماني، دق مي كني و مي ميري. ما مي دانيم كه زن بابا خيلي اذيتت مي كند. اولدوز گفت: چه جوري مي توانم فرار كنم؟ بابا و زن بابا نمي گذارند. عمو هم، از وقتي سگش كشته شد، پاش را به خانه ي ما نمي گذارد. دوشيزه كلاغه گفت: اگر تو بخواهي ، كلاغها بلدند ترا چه جوري در ببرند. ياشار تا اينجا چيزي نگفته بود. در اينوقت گفت: يعني برود و ديگر برنگردد؟ دوشيزه كلاغه گفت: اين بسته به ميل خودش است. تو چه فكر مي كني ،‌ ياشار؟ ياشار گفت: حرف شما را قبول مي كنم. اگر اينجا بماند از دست مي رود و كاري هم نمي تواند بكند. اما اگر به شهر كلاغها برود ... من نمي دانم چطور مي شود؟ آقا كلاغه گفت: فردا مي آييم باز هم صحبت مي كنيم. اولدوز تو هم فكرهايت را تا فردا بكن... كلاغها رفتند. اولدوز گفت: به نظر تو من بايد بروم؟ ياشار گفت: آره ، برو. اما باز هم برگرد. قول مي دهي كه برگردي؟ اولدوز گفت: قول مي دهم، ياشار! * « ننه بزرگ» راه و روش فرار را ياد مي دهد فردا ظهر كلاغها آمدند. كلاغ پيري هم همراهشان بود. دوشيزه كلاغه گفت: ‌اين هم « ننه بزرگ» است. ننه بزرگ رفت بغل ياشار و اولدوز، بد نشست روبرويشان و گفت: كلاغها همه خوشحالند كه شما را پيدا كرديم. دخترم تعريف شما را خيلي مي كرد. اولدوز گفت: « ننه كلاغه» دختر شما بود؟ ننه بزرگ گفت: آره ، كلاغ خوبي بود. اولدوز آه كشيد و گفت: براي خاطر من كشته شد. ننه بزرگ گفت: كلاغها يكي دو تا نيستند. با مردن و كشته شدن تمام نمي شوند. اگر يكي بميرد، دو تا به دنيا مي آيند. ياشار گفت: اولدوز مي خواهد بيايد پيش شما. ننه بزرگ گفت: چه خوب! پس بايد كار را شروع كنيم. اولدوز گفت: هر وقت دلم خواست مي توانم برگردم؟ ننه بزرگ گفت: حتماً بايد برگردي. ما كلاغها دوست نداريم كه كسي خانه و زندگي و دوستانش را بگذارد و فرار كند كه خودش آسوده زندگي كند و از ديگران خبري نداشته باشد. اولدوز گفت: مرا چه جوري مي بريد پيش خودتان؟ ننه بزرگ گفت: پيش از هر چيز تور محكمي لازم است. اين را بايد خودتان ببافيد. اولدوز گفت: تور به چه دردمان مي خورد؟ ننه بزرگ گفت: فايده ي اولش اين است كه كلاغها يقين مي كنند كه شما تنبل و بيكاره نيستيد و حاضريد براي خوشبختي خودتان زحمت بكشيد. فايده ي دومش اين است كه تو مي نشيني روي آن و كلاغها تو را بلند مي كنند و مي برند به شهر خودشان ... ياشار وسط حرف دويد و گفت: ببخشيد ننه بزرگ ما نخ و پشم را از كجا بياوريم كه تور ببافيم؟ ننه بزرگ گفت: كلاغها هميشه حاضرند به آدمهاي خوب و كاري خدمت كنند. ما پشم مي آريم ،‌ شما دو تا مي ريسيد و تور مي بافيد. چند تا سنگ بزرگ پشت بام بود. زن بابا آنها را مي چيد دور خم سركه. ننه بزرگ گفت: ما پشمها را مي آريم جمع مي كنيم وسط آنها. كمي هم از اينجا و آنجا صحبت كردند ، بعد كلاغها رفتند. اولدوز گفت: ياشار، من هيچ بلد نيستم چطور نخ بريسم و تور ببافم. ياشار گفت: من بلدم، از دده ام ياد گرفته ام. * كلاغها تلاش مي كنند. بچه ها به جان مي كوشند. كارها پيش مي رود. مدرسه ي ياشار تعطيل شد. حالا ديگر سواد فارسيش بد نبود. مي توانست نامه هاي دده اش را بخواند، معنا كند و به ننه اش بگويد. كتاب هم مي خواند. ننه اش باز به رختشويي مي رفت. دده در كوره هاي آجرپزي تهران كار مي كرد. كلاغهاي زيادي به خانه ي آنها رفت و آمد مي كردند. زن بابا گاهي به آسمان نگاه مي كرد و از زيادي كلاغها ترس برش مي داشت. اولدوز چيزي به روي خود نمي آورد. زن بابا ناراحت مي شد و گاهي پيش خود مي گفت: نكند دختره با كلاغها سر و سري داشته باشد؟ اما ظاهر آرام و مظلوم اولدوزاينجور چيزي نشان نمي داد. كار نخ ريسي در خانه ي ياشار پيش مي رفت. ياشار سر پا مي ايستاد و مثل مردهاي بزرگ با دوك نخ مي رشت. اولدوز نخها را با دست به هم مي تابيد و نخهاي كلفتتري درست مي كرد. در حياط لانه ي كوچكي بود كه خالي مانده بود. طنابها را آنجا پنهان مي كردند. ننه بزرگ گاهي به آنها سر مي زد و از وضع كار مي پرسيد. ياشار نخهاي تابيده را نشان مي داد ، ننه بزرگ مي خنديد و مي گفت: آفرين بچه هاي خوب ، آفرين! مبادا كس ديگري بو ببرد كه داريد پنهاني كار مي كنيد! چشم و گوشتان باز باشد. ياشار و اولدوز مي گفتند: دلت قرص باشد ،‌ ننه بزرگ. درست است كه سن ما كم است، اما عقلمان زياد است. اينقدرها هم مي فهميم كه آدم نبايد هر كاري را آشكارا بكند. بعضي كارها را آشكار مي كنند، بعضي كارها را پنهاني. ننه بزرگ نوك كجش را به خاك مي كشيد و مي گفت: ازتان خوشم مي آيد. با پدر و مادرهاتان خيلي فرق داريد. آفرين، آفرين! اما هنوز بچه ايد و پخته نشده ايد، بايد خيلي چيزها ياد بگيريد و بهتر از اين فكر كنيد. گاهي هم دوشيزه كلاغه و برادرش مي آمدند، مي نشستند پيش آنها و صحبت مي كردند. از شهر خودشان حرف مي زدند. از درختهاي تبريزي حرف ميزدند. از ابر، از باد، از كوه ، از دشت وصحرا و استخر تعريف مي كردند. اولدوز و ياشار با پنجاه شصت كلاغ ديگر هم آشنا شده بودند. دوشيزه كلاغه مي گفت: در شهر كلاغها، بيشتر از يك ميليون كلاغ زندگي مي كنند. اين حرف بچه ها را خوشحال مي كرد. يك ميليون كلاغ يكجا زندگي مي كنند و هيچ هم دعواشان نمي شود، چه خوب! * همسفر اولدوز يك روز ياشار و اولدوز نخ مي رشتند. اولدوز سرش را بلند كرد، ديد كه ياشار خاموش و بيحركت ايستاده او را نگاه مي كند. گفت: چرا اينجوري نگاهم مي كني، ياشار، چه شده ؟ ياشار گفت: داشتم فكر مي كردم. اولدوز گفت: چه فكري؟ ياشار گفت: اي ، همينجوري. اولدوز گفت: بايد به من بگويي. ياشار گفت: خوب ، مي گويم. داشتم فكر مي كردم كه اگر تو از اينجا بروي ، من از تنهايي دق مي كنم. اولدوز گفت: من هم ديروز فكر مي كردم كه كاش دوتايي سفر مي كرديم. تنها مسافرت كردن لذت زيادي ندارد. ياشار گفت: پس تو مي خواهي من هم همراهت بيايم؟ اولدوز گفت: من از ته دل مي خواهم. بايد به ننه بزرگ بگوييم. ياشار گفت: من خودم مي گويم. روز بعد ننه بزرگ آمد. ياشار گفت: ننه بزرگ، من هم مي توانم همراه اولدوز بيايم پيش شما؟ ننه بزرگ گفت: مي تواني بيايي، اما دلت به حال ننه ات نمي سوزد؟ او كه ننه ي بدي نيست بگذاري و فرار كني! ياشار گفت: فكر اين را كرده ام. يك روز پيش از حركت به اش مي گويم. ننه بزرگ گفت: اگر قبول بكند، عيب ندارد، ترا هم مي بريم. اولدوز و ياشار سر شوق آمدند و تند به كار پرداختند. * دزدان ماهي، دزدان پشم، دعاهاي بي اثر ياشار از امتحان قبول شد: روزي كه كارنامه اش را به خانه آورد، نامه اي هم به دده اش نوشت. اولدوز و ياشار اغلب با هم بودند. زن بابا كمتر اذيتشان مي كرد. راستش، مي خواست اولدوز را از جلو چشمش دور كند. از اين گذشته، هميشه نگران كلاغها بود. كلاغها زياد رفت و آمد مي كردند و او را نگران مي كردند ،‌ مي ترسيد كه آخرش بلايي به سرش بيايد. بابا هم ناراحت بود. بخصوص كه روزي سر حوض رفت و ديد ماهيها نيستند ، دو ماهي را دوشيزه كلاغه و برادرش خورده بودند ،‌ يكي را ننه بزرگ و بقيه را كلاغهاي ديگر. زن بابا و بابا هر جا كلاغي مي ديدند ،‌ به اش فحش مي گفتند ، سنگ مي پراندند. روزي بابا كشمش خريده آورده بود كه زن بابا سركه بيندازد. زن بابا خم را برداشت برد پشت بام. سنگها را اينور آنور كرد، ناگهان مقدار زيادي پشم پيدا شد. پشمها را برداشت آورد پيش شوهرش و گفت: مي بيني؟ « از ما بهتران» ما را دست انداخته اند. هنوز دست از سرمان برنداشته اند. اينها را چه كسي جمع كرده وسط سنگها؟ بابا گفت: بايد جلوشان را گرفت. زن بابا گفت: فردا مي روم پيش دعا نويس، دعاي خوبي ازش مي گيرم كه « از ما بهتران» را بترساند ، فرار كنند. فردا اولدوز ياشار را ديد. حرفهاي آنها را به اش گفت. ياشار خنديد و گفت: بايد پشمها را بدزديم. اگر نه، كارمان چند روزي تعطيل مي شود. اولدوز پشمها را دزديد. آوردند گذاشتند تو لانه ي خالي سگ. ياشار نگاه كرد ديد كه پشم به قدر كافي جمع شده است. به كلاغها خبر دادند كه ديگر پشم نياورند. زن بابا رفت پيش دعا نويس و دعاي خوبي گرفت. اما وقتي ديد كه پشمها را برده اند، دلهره اش بيشتر از پيش شد. * ياشار از ننه اش اجازه مي گيرد. قضيه ي سگ زبان نفهم بچه ها، از آن روز به بعد، شروع كردند به تور بافتن. اول طنابهاي كلفتي درست كردند. بعد به گره زدن پرداختند. ننه ي ياشار بند رخت درازي داشت. اين بند رخت چند رشته سيم بود كه به هم پيچيده بودند. ياشار مي خواست بند رخت را از ننه اش بگيرد و لاي طنابها بگذارد كه تور محكمتر شود. يك شب سر شام به ننه اش گفت: ننه، اگر من چند روزي مسافرت كنم، خيلي غصه ات مي شود؟ ننه اش فكر كرد كه ياشار شوخي مي كند. ياشار دوباره پرسيد: ننه، اجازه مي دهي من چند روزي به مسافرت بروم؟ قول مي دهم كه زود برگردم. ننه اش گفت: اول بايد بگويي كه پولش را از كجا بياريم؟ ياشار گفت: پول لازم ندارم. ننه اش گفت: خوب با كه مي روي؟ ياشار گفت: حالا نمي توانم بگويم، وقت رفتن مي داني. ننه اش گفت: خوب، كجا مي روي؟ ياشار گفت: اين را هم وقت رفتن مي گويم. ننه اش گفت: پس من هم وقت رفتن اجازه مي دهم. ننه فكر مي كرد كه ياشار راستي راستي شوخي مي كند و مي خواهد از آن حرفهاي گنده گنده ي چند سال پيش بگويد. آنوقتها كه ياشار كوچك و شاگرد كلاس اول بود، گاهگاهي از اين حرفهاي گنده گنده مي زد. مثلا مي نشست روي متكا و مي گفت: مي خواهم بروم به آسمان، چند تا از آن ستاره هاي ريز را بچينم و بيارم دگمه ي كتم بكنم. ديگر نمي دانست كه هر يك از آن « ستاره هاي ريز» صدها ميليونها ميليون و باز هم بيشتر، بزرگتر از خود اوست و بعضيشان هم هزارها مرتبه گرمتر از آتش زير كرسيشان است. روزي هم سگ سياه ولگردي را كشان كشان به خانه آورده بود. وقت ناهار بود و ياشار از مدرسه بر مي گشت. دده و ننه اش گفتند: پسر، اين حيوان كثيف را چرا آوردي به خانه؟ ياشار خودي گرفت و با غرور گفت: اينجوري نگوييد. اين سگ زبان مي داند. مدتها زحمت كشيده ام و زبان يادش داده ام. حالا هرچه به او بگويم اطاعت مي كند. دده اش خندان خندان گفت: اگر راست مي گويي، بگو برود دو تا نان سنگك بخرد بياورد، اين هم پولش. ياشار گفت: اول بايد غذا بخورد و بعد... ننه مقداري نان خشك جلو سگ ريخت. سگ خورد و دمش را تكان داد. ياشار به سگ گفت: فهميدم چه مي گويي ،‌ رفيق. دده اش گفت: خوب ، چه مي گويد ياشار؟ ياشار گفت: مي گويد: « ياشارجان، يك چيزي لاي دندانهام گير كرده ، خواهش مي كنم دهنم را باز كن و آن را درآر!» ننه و دده با حيرت نگاه مي كردند. ياشار به آرامي دهن سگ را باز كرد و دستش را تو برد كه لاي دندانهاي سگ را تميز كند. ناگهان سگ دست و پا زد و پارس كرد و صداي ناله ي ياشار بلند شد. دده سگ را زد و بيرون انداخت. دست ياشار از چند جا زخم شده بود و خودش مرتب « آخ و اوخ» مي كرد. آن روز ياشار به ننه اش گفت: وقت رفتن حتماً اجازه مي دهي؟ ننه اش گفت: بلي. ياشار گفت: باشد... بند رخت سيمي ات را هم به من مي دهي ، ننه؟ ننه گفت: مي خواهي چكار؟ باز چه كلكي داري پسرجان؟ ياشار گفت: براي مسافرتم لازم دارم ، كلك ملكي ندارم. ننه حيران مانده بود. نمي دانست منظور پسرش چيست. آخر سر راضي شد كه بند رخت مال ياشار باشد. وقتي مي خواستند بخوابند، ياشار گفت: ننه؟ ننه گفت: ها، بگو! ياشار گفت: قول مي دهي اين حرفها را به كسي نگويي؟ ننه گفت: دلت قرص باشد، به كسي نمي گويم. اما تو هيچ مي داني اگر دده ات اينجا بود،‌ از اين حرفهات خنده اش مي گرفت؟ ياشار چيزي نگفت. در حياط خوابيده بودند و تماشاي ستاره ها بسيار لذتبخش بود. * روز حركت كار به سرعت پيش مي رفت. ننه ي ياشار بيشتر روزها ظهر هم به خانه نمي آمد. فرصت كار كردن براي بچه ها زياد بود. كلاغها رفت و آمدشان را كم كرده بودند. زن بابا خيلي مراقب بود. ننه بزرگ مي گفت: بهتر است كمتر رفت و آمد بكنيم. اگرنه، زن بابا بو مي برد و كارها خراب مي شود. آخرهاي تير ماه بود كه تور حاضر شد. ننه بزرگ آمد، آن را ديد و پسنديد و گفت: آن همه زحمت كشيديد، حالا وقتش است كه فايده اش را ببريد. ياشار و اولدوز گفتند: كي حركت مي كنيم؟ ننه بزرگ گفت: اگر مايل باشيد، همين فردا ظهر. اولدوز و ياشار گفتند: هر چه زودتر بهتر. ننه بزرگ گفت: پس ، فردا ظهر منتظر باشيد. هر وقت شنيديد كه دو تا كلاغ سه دفعه قارقار كردند، تور را برداريد و بياييد پشت بام. دل تو دل بچه ها نبود. مي خواستند پا شوند، برقصند. كمي هم از اينجا و آنجا صحبت كردند و ننه بزرگ پريد و رفت نشست بالاي درخت تبريزي كه چند خانه آن طرفتر بود، قارقار كرد، تكان تكان خورد، برخاست و دور شد. * آنهايي كه از دلها خبر ندارند، مي گويند: اولدوز ديوانه شده است! شب شد. سر شام اولدوز خود به خود مي خنديد. زن بابا مي گفت: دختره ديوانه شده. بابا هي مي پرسيد: دخترم، آخر براي چه مي خندي؟ من كه چيز خنده آوري نمي بينم. اولدوز مي گفت: از شادي مي خندم. زن بابا عصباني مي شد. بابا مي پرسيد: از كدام شادي؟ اولدوز مي گفت: اي، همينجوري شادم، چيزي نيست. زن بابا مي گفت: ولش كن، به سرش زده. * ننه ي خوب و مهربان وقت خوابيدن بود. ياشار به ننه اش گفت: ننه، مي تواني فردا ظهر در خانه باشي؟ ننه اش گفت: كاري با من داري؟ ياشار گفت: آري ، ظهري به ات مي گويم. درباره ي مسافرتم است. ننه اش گفت: خيلي خوب، ظهر به خانه برمي گردم. ننه از كار پسرش سردر نمي آورد. راستش، موضوع مسافرت را هم فراموش كرده بود و بعد يادش آمد. اما مي دانست كه ياشار پسر خوبي است و كار بدي نخواهد كرد. او را خيلي دوست داشت. روزها كه به رختشويي مي رفت، فكرش پيش ياشار مي ماند. گاه مي شد كه خودش گرسنه مي ماند، اما براي او لباس و مداد و كاغذ مي خريد. ننه ي مهربان و خوبي بود. ياشار هم براي هر كار كوچكي او را گول نمي زد،‌ اذيت نمي كرد. * حركت، اولدوز در زندان صبح شد. چند ساعت ديگر وقت حركت مي رسيد. زمان به كندي مي گذشت. ياشار تو خانه تنها بود. هيچ آرام و قرار نداشت. در حياط اينور آنور مي رفت و فكرش پيش اولدوز و ننه اش بود. چند دفعه تور را درآورد و پهن كرد وسط حياط ، روش نشست ،‌ بعد جمع كرد و گذاشت سر جاش. ظهري ننه اش آمد. انگور و نان و پنير خريده بود. نشستند ناهارشان را خوردند. ياشار نگران اولدوز بود. ننه اش منتظر بود كه پسرش حرف بزند. هيچكدام چيزي نمي گفت. ياشار فكر مي كرد: اگر اولدوز نتواند بيايد، چه خواهد شد؟ نقشه به هم خواهد خورد. اگر زن بابا دستم بيفتد، مي دانم چكارش كنم. موهاش را چنگ مي زنم. اكبيري! چرا نمي گذاري اولدوز بيايد پيش من؟ حالا اگر صداي كلاغها بلند شود، چكار كنم؟ هنوز اولدوز نيامده. دلم دارد از سينه در مي آيد… آب آوردن را بهانه كرد و رفت به حياط. صداي زن بابا و بابا از آن طرف ديوار مي آمد. زن بابا آب مي ريخت و بابا دستهاش را مي شست. معلوم بود كه بابا تازه به خانه آمده. زن بابا مي گفت: نمي داني دختره چه بلايي به سرم آورده‌ ، آخرش مجبور شدم تو آشپزخانه زندانيش كنم… در همين وقت دو تا كلاغ روي درخت تبريزي نشستند. ياشار تا آنها را ديد، دلش تو ريخت. پس اولدوز را چكار كند؟ ننه اش را بفرستد دنبالش؟ نكند راستي راستي زن بابا زندانيش كرده باشد! كلاغها پريدند و نزديك آمدند و بالاي سر ياشار رسيدند. لبخندي به او زدند و نشستند روي درخت توت و ناگهان دوتايي شروع به قارقار كردند: ـ قار…قار!.. قار… قار!.. قار… قار!.. صداي كلاغها از يك نظر مثل شيپور جنگ بود: هم ترس همراه داشت، هم حركت و تكان. ياشار لحظه اي دست و پاش را گم كرد. بعد به خود آمد و خونسرد رفت طرف لانه ، تور را برداشت و يواشكي رفت پشت بام. بابا و زن بابا تو رفته بودند. كلاغها آمدند نشستند كنار ياشار احوالپرسي كردند. ياشار تور را پهن كرد. هنوز اولدوز نيامده بود. نيم دقيقه گذشت. ياشار به دورها نگاه كرد. در طرف چپ ، در دوردستها سياهي بزرگي حركت مي كرد و پيش مي آمد. يكي از كلاغها گفت: دارند مي آيند، چرا اولدوز نمي آيد؟ ياشار گفت: نمي دانم شايد زن بابا زندانيش كرده. سياهي نزديكتر شد. صداي خفه ي قارقار بگوش رسيد. اولدوز باز نيامد. كلاغها رسيدند. فرياد قارقار هزاران كلاغ آسمان و زمين را پر كرد. تمام در و ديوار از كلاغها سياه شد. روي درخت توت جاي خالي نماند. مردم از خانه ها بيرون آمده بودند. ترس همه را برداشته بود. ننه ي ياشار ديگي روي سرش گذاشته وسط حياط ايستاده بود و فرياد مي كرد: ياشار كجا رفتي؟.. حالا چشمهات را در مي آرند!.. ياشار تا صداي ننه اش را شنيد، رفت لب بام و گفت: ننه ، نترس! اينها رفقاي منند. اگر مرا دوست داري ، برو اولدوز را بفرست پشت بام. ننه ، خواهش مي كنم! برو ننه!.. ما بايد دوتايي مسافرت كنيم… ننه اش مات و حيران به پسرش نگاه مي كرد و چيزي نمي گفت. ياشار باز التماس كرد: برو ننه!.. خواهش مي كنم… كلاغها رفيقهاي ما هستند… ازشان نترس! ياشار نمي دانست چكاركند. كم مانده بود زير گريه بزند. ننه بزرگ پيش آمد و گفت: تو برو بنشين روي تور، من خودم با چند تا كلاغ مي روم دنبال اولدوز ، ببينم كجا مانده. فرياد كلاغها خيلي ها را به حياطها ريخته بود. هر كس چيزي روي سرش گذاشته بود و ترسان ترسان آسمان را نگاه مي كرد. بعضي مردم از ترس پشت پنجره ها مانده بودند. پيرزنها فرياد مي زدند: بلا نازل شده! برويد دعا كنيد، نماز بخوانيد، نذر و نياز كنيد! ناگهان بابا چوب به دست به حياط آمد. زن بابا هم پشت سرش بيرون آمد. هر كدام ديگي روي سر گذاشته بود. ننه بزرگ گفت: كلاغها، بپيچيد به دست و پاي اين زن و شوهر، نگذاريد جنب بخورند. كلاغها ريختند به سرشان، ديگها سر و صدا مي كرد و زن بابا و بابا را مي ترساند. ننه بزرگ با چند تا كلاغ تو رفت. صداي فرياد اولدوز از آشپزخانه مي آمد. در آشپزخانه قفل بود. اولدوز با كارد مي زد كه در را سوراخ كند. يك سوراخ كوچك هم درست كرده بود. در اين وقت ننه ي ياشار سر رسيد. كلاغها راه باز كردند. ننه با سنگ زد و قفل را شكست. اولدوز بيرون آمد. ننه او را بغل كرد و بوسيد. اولدوز گفت: ننه، نگران ما نباشي، زود برمي گرديم. به زن بابا هم نگو كه تو مرا بيرون آوردي. اذيتت مي كند… ننه ي ياشار گريه مي كرد. اولدوز دويد، از لانه ي مرغ بقچه اي درآورد و رفت پشت بام. كلاغها دورش را گرفته بودند. وقتي پهلوي ياشار رسيد، خود را روي او انداخت. ياشار دستهايش را باز كرد و او را بر سينه فشرد و از شادي گريه كرد. ننه بزرگ از ننه ي ياشار تشكر كرد، آمد پشت بام و به صداي بلند گفت: كلاغها! حركت كنيد! ناگهان كلاغها به جنب و جوش افتادند. با منقار و چنگال تور را گرفتند و بلند كردند. ياشار رشته هائي به كنارهاي تور بند كرده بود. كلاغها آنها را هم گرفته بودند، ياشار از بالا فرياد كرد: ننه، ما رفتيم، به دده ام سلام برسان، زود برمي گرديم، غصه نخور! كلاغها بابا و زن بابا را به حال خود گذاشتند و راه افتادند. آن دو وسط حياط ايستاده داد و بيداد مي كردند و سنگ و چوب مي انداختند. لباسهايشان پاره پاره شده بود و چند جاشان هم زخم شده بود. بالاخره از شهر دور شدند. هزاران كلاغ دور و بر بچه ها را گرفته بودند. فقط بالاي سرشان خالي بود. اولدوز نگاهي به ابرها كرد و پيش خود گفت: چه قشنگند! كلاغها هلهله مي كردند و مي رفتند. مي رفتند به شهر كلاغها. مي رفتند به جايي كه بهتر از خانه ي « بابا» بود. مي رفتند به آنجا كه « زن بابا» نداشت. * پستانكها را دور بيندازيد! به ياد دوستان شهيد و ناكام ننه بزرگ ، دوشيزه كلاغه و آقا كلاغه آمدند نشستند پيش بچه ها كه چند كلمه حرف بزنند و بعد بروند مثل ديگران كار كنند. اولدوز بقچه اش را باز كرد. يك پيراهن بيرون آورد و به ياشار گفت: مال باباست، براي خاطر تو كش رفتم. بعدها مي پوشي اش. ياشار تشكر كرد. توي بقچه مقداري نان و كره هم بود. اولدوز چند تا پر كلاغ از جيبش درآورد، داد به ننه بزرگ و گفت: ننه بزرگ، پرهاي « آقا كلاغه» است. يادگاري نگه داشته بوديم كه به شما بدهيم. من و ياشار « آقا كلاغه» و ننه اش را هيچوقت فراموش نخواهيم كرد. آنها براي خاطر ما كشته شدند. ننه بزرگ پرها را گرفت، به هوا بلند شد و در حالي كه بالاي سر بچه ها و كلاغها پرواز مي كرد، بلند بلند گفت: با اجازه تان مي خواهم دو كلمه حرف بزنم. كلاغها ساكت شدند. ننه بزرگ پستانكي از زير بالش درآورد و گفت: دوستان عزيزم! كلاغهاي خوبم! همين حالا اولدوز چند تا از پرهاي « آقا كلاغه» را بمن داد. ما آنها را نگاه مي داريم. براي اينكه تنها نشانه ي مادر و پسري مهربان و فداكار است. اين پرها به ما ياد خواهد داد كه ما هم كلاغهاي شجاع و خوبي باشيم. اولدوز و ياشار هورا كشيدند. كلاغها بلند بلند قارقار كردند. ننه بزرگ دنبال حرفش را گرفت: اما اين « پستانك» را دور مي اندازيم. براي اينكه آن را زن بابا براي اولدوز خريده بود كه هميشه آنرا بمكد و مجال نداشته باشد كه حرف بزند و درد دلش را به كسي بگويد. اولدوز پستانك خود را شناخت. همان كه داده بود به « ننه كلاغه». ننه بزرگ پستانك را انداخت پايين. كلاغها هلهله كردند. ننه بزرگ گفت: زن بابا « ننه كلاغه» را كشت ، « آقا كلاغه» را ناكام كرد، اما ياشار و اولدوز آنها را فراموش نكردند. پس، زنده باد بچه هايي كه هرگز دوستان ناكام و شهيد خود را فراموش نمي كنند! كلاغها بلند بلند قارقار كردند. اولدوز و ياشار دست زدند و هورا كشيدند. * سر آن كوهها. شهر كلاغها. كلاغهاي كوه نشين از دور كوههاي بلندي ديده شد. ننه بزرگ پايين آمد و گفت: سر آن كوهها، شهر كلاغهاست. تعجب نكنيد كه چرا ما رفته ايم سر كوه منزل كرده ايم. كلاغها گوناگون هستند. تمام شد در آخيرجان، جليل قهوه خاناسي. پاييز 44 نامه ي دوستان * اين هم نامه ي پر محبت بچه هايي است كه قصه ي « اولدوز و كلاغها» را پيش از چاپ شنيدند و نخواستند ساكت بمانند. نامه توسط آموزگار آن بچه ها به دست اين نويسنده رسيده است: - به دوستان اولدوز سلام داريم ، هر كه از اولدوز خبري براي ما بياورد مژده مي دهيم. ما نگران كلاغها، ياشار و اولدوز هستيم. ما صابون زياد داريم. مي خواهيم بدهيم به اولدوز. ما منتظر بهاريم. ديگر كلاغها را اذيت نخواهيم كرد. ما مي خواهيم كه ننه ها مثل ننه كلاغه باشد. ننه كلاغه مادر بود. ما مادر را دوست داريم. ننه كلاغه با شوهرش دوست بود. مي خواهيم ننه ي ما هم با بابايمان دوست باشد. ما خيال مي كنيم آقا كلاغه،‌ اولدوز و ياشار رفته اند به دعوا. دعوا كنند. با باباها، زن باباها. ما به ياشار تير و كمان درست خواهيم كرد. لانه ي كلاغها را خراب نخواهيم كرد تا آقا كلاغه آن بالا بنشيند ، هر وقت زن بابا آمد، بابا آمد، اولدوز را خبر كند. ما به اولدوز كفش و لباس خواهيم داد. ماهيها را خواهيم دزديد. عنكبوتها را جمع خواهيم كرد. آقا كلاغه مژده خواهد آورد. در جنگ پيروز خواهند شد. ياشار دست اولدوز را خواهد گرفت، خواهند آمد. اولدوز مادر خوب خواهد شد و ياشار باباي خوب. ما در عروسي آنها خواهيم رقصيد. ما نگران هستيم. نگران همه شان. مي خواهيم برويم كمك آنها. مي خواهيم آنها از شهر كلاغها زود برگردند. دوستداراولدوز، ياشار، كلاغها (نام و امضاي 28 نفر شاگردان كلاس ششم دبستان دولتي اميركبير – آذر شهر) 14/11/44 کچل کفتر باز 1819 2513 2006-08-13T07:38:31Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] * [[کچل کفتر باز-قسمت اول]] * [[کچل کفتر باز-قسمت دوم]] کچل کفتر باز-قسمت اول 1820 2546 2006-08-13T08:15:35Z Arman605 65 <[[کچل کفتر باز]] چند كلمه: <br /> <br />بچه ها، بيشك آينده در دست شماست و خوب و بدش هم مال شماست. شما خواه ناخواه بزرگ مي شويد و همپاي زمان پيش مي رويد. پشت سر پدرانتان و بزرگهايتان مي آييد و جاي آنها را مي گيريد و همه چيز را بدست مي آوريد، زندگي اجتماعي را با همه ي خوب و بدش صاحب مي شويد. فقر، ظلم، زور، عدالت، شادي و اندوه، بيكسي، كتك، كار و بيكاري، زندان و آزادي، مرض و بيدوايي،‌ گرسنگي و پابرهنگي و صدها خوشي و ناخوشي اجتماعي ديگر مال شما مي شود. <br />مي دانيم كه براي درمان ناخوشيها اول بايد علت آن را پيدا كرد. مثلا دكترها براي معالجه ي مريضهاشان اول دنبال ميكروب آن مرض مي گردند و بعد دواي ضد آن ميكرب را به مريضهاشان مي دهند. براي از بين بردن ناخوشي هاي اجتماعي هم بايد همين كار را كرد. مي دانيم كه در بدن سالم هيچوقت مرض نيست. در اجتماع سالم هم نبايد نشاني از ناخوشي باشد. ورشكستگي، زور گفتن، دروغ، دزدي و جنگ هم ناخوشيهايي هستند كه فقط در اجتماع ناسالم ديده مي شوند. براي درمان اينهمه ناخوشي بايد علت آنها را پيدا كنيم. هميشه از خودتان بپرسيد: چرا رفيق همكلاسم را به كارخانه ي قاليبافي فرستادند؟ چرا بعضيها دزدي مي كنند؟ چرا اينجا و آنجا جنگ و خونريزي وجود دارد؟ بعد از مردن چه مي شوم؟ پيش از زندگي چه بوده ام؟ دنيا آخرش چه مي شود؟ جنگ و فقر و گرسنگي چه روزي تمام خواهد شد؟ <br />و هزاران هزار سؤال ديگر بايد بكنيد تا اجتماع و دردهايش را بشناسيد. اين را هم بدانيد كه اجتماع چهار ديواري خانه تان نيست. اجتماع هر آن نقطه اي است كه هموطنان ما زندگي مي كنند. از روستاهاي دوردست تا شهرهاي بزرگ و كوچك. با همه ي كوچه هاي پر از پهن و لجن روستا تا خيابانهاي تر و تميز شهر. با كلبه هاي تنگ و تاريك و پر از مگس روستاييان فقير تا قصرهاي شيك و رخشان شهريهاي دولتمند. با بچه هاي كشاورز و قاليباف مزدور و ژنده پوش تا بچه هايي كه كمترين غذايشان چلومرغ و بوقلمون و موز و پرتقال است. اينها همه اجتماعي است كه شما از پدرانتان به ارث خواهيد برد. شما نبايد ميراث پدرانتان را دست نخورده به دست فرزندان خود برسانيد. شما بايد از بديها كم كنيد يا آنها را نابود كنيد. بر خوبيها بيفزاييد و دواي ناخوشيها را پيدا كنيد يا آنها را نابود كنيد. اجتماع ، امانتي نيست كه عيناً حفظ مي شود. <br />براي شناختن اجتماع و جواب يافتن به پرسشها چند راه وجود دارد. يكي از اين راهها اين است كه به روستاها و شهرها سفر كنيد و با مردم مختلف نشست و برخاست داشته باشيد. راه ديگرش كتاب خواندن است. البته نه هر كتابي. بعضيها مي گويند « هر كتابي به يك بار خواندنش مي ارزد». اين حرف چرند است. در دنيا آنقدر كتاب خوب داريم كه عمر ما براي خواندن نصف نصف آنها هم كافي نيست. از ميان كتابها بايد خوبها را انتخاب كنيم. كتابهايي را انتخاب كنيم كه به پرسشهاي جوراجور ما جوابهاي درست مي دهند، علت اشيا و حوادث و پديده ها را شرح مي دهند، ما را با اجتماع خودمان و ملتهاي ديگر آشنا مي كنند و ناخوشيهاي اجتماعي را به ما مي شناسانند. كتابهايي كه ما را فقط سرگرم مي كنند و فريب مي دهند، به درد پاره كردن و سوختن مي خورند. <br />بچه ها قصه و داستان را با ميل مي خوانند. قصه هاي با ارزش مي توانند شما را با مردم و اجتماع و زندگي آشنا كنند و علتها را شرح دهند. قصه خواندن تنها براي سرگرمي نيست. بدينجهت من هم ميل ندارم كه بچه هاي فهميده قصه هاي مرا تنها براي سرگرمي بخوانند. <br />بهرنگ <br /> <br />در زمانهاي قديم كچلي با ننه ي پيرش زندگي مي كرد. خانه شان حياط كوچكي داشت با يك درخت توت كه بز سياه كچل پاي آن مي خورد و نشخوار مي كرد و ريش مي جنباند و زمين را با ناخنهاش مي كند و بع بع مي كرد. اتاقشان رو به قبله بود با يك پنجره ي كوچك و تنوري در وسط و سكويي در بالا و سوراخي در سقف رو به آسمان براي دود و نور و هوا و اينها. پنجره را كاغذ كاهي چسبانده بودند، به جاي شيشه. ديوارها كاهگل بود، دورادورش تاقچه و رف. <br />كچل صبحها مي رفت به صحرا، خار و علف مي كند و پشته مي كرد و مي آورد به خانه، مقداري را به بز مي داد و باقي را پشت بام تلنبار مي كرد كه زمستان بفروشد يا باز به بزش بدهد. بعد از ظهرها كفتر مي پراند. كفترباز خوبي بود. ده پانزده كفتر داشت. سوت هم قشنگ مي زد. <br />پيرزن صبح تا شام پشت چرخ پشم ريسي اش مي نشست و پشم مي رشت. مادر و پسر اينجوري زندگيشان را در مي آوردند. <br />خانه ي پادشاه روبروي خانه ي اينها بود. عمارت بسيار زيبايي بود كه عقل از تماشاي آن حيران مي شد. دختر پادشاه عاشق كچل شده بود. هر وقت كه كچل پشت بامشان كفتر مي پراند دختر هم با كلفت ها و كنيزهاش به ايوان مي آمد و تماشاي كفتر بازي كچل را مي كرد به سوتش گوش مي داد. گاهي هم با چشم و اشاره چيزهايي به كچل مي گفت. اما كچل اعتنايي نمي كرد. طوري رفتار مي كرد كه انگاري ملتفت دختر نيست. اما راستش، كچل هم عاشق بيقرار دختر پادشاه بود ولي نمي خواست دختر اين را بداند. مي دانست كه پادشاه هيچوقت نمي آيد دخترش را به يك باباي كچل بدهد كه در دار دنيا فقط يك بز داشت و ده پانزده تا كفتر و يك ننه ي پير. و اگر هم بدهد دختر پادشاه نمي تواند در آلونك دود گرفته ي آنها بند شود و بماند. <br />دختر پادشاه هر كاري مي كرد نمي توانست كچل را به حرف بياورد. حتي روزي دل گوسفندي را سوراخ سوراخ كرد و جلو پنجره اش آويخت، اما كچل باز به روي خود نياورد. كنار تل خارها كفترهاش را مي پراند و سوت مي كشيد و به صداي چرخ ننه اش گوش مي داد. <br />آخر دختر پادشاه مريض شد و افتاد. ديگر به ايوان نمي آمد و از پنجره تماشاي كچل را نمي كرد. <br />پادشاه تمام حكيم ها را بالاي سر دخترش جمع كرد. هيچ كدام نتوانست او را خوب بكند. <br />همه ي قصه گوها در اين جور جاها مي گويند« دختر پادشاه راز دلش را بر كسي فاش نكرد». از ترس يا از شرم و حيا. اما من مي گويم كه دختر پادشاه راز دلش را به پادشاه گفت. پادشاه وقتي شنيد دخترش عاشق كچل كفترباز شده عصباني شد و داد زد: اگر يك دفعه ي ديگر هم اسم اين كثافت را بر زبان بياري، از شهر بيرونت مي كنم. مگر آدم قحط بود كه عاشق اين كثافت شدي؟ ترا خواهم داد به پسر وزير. والسلام. <br />دختر چيزي نگفت. پادشاه رفت بر تخت نشست و وزير را پيش خواند و گفت: وزير، همين امروز بايد كفترهاي كچل را سر ببري و قدغن كني كه ديگر پشت بام نيايد. <br />وزير چند تا از نوكرهاي ورزشكار خودش را فرستاد به خانه ي كچل. كچل از همه جا بيخبر داشت كفترها را دان مي داد كه نوكرهاي ورزشكار به خانه ريختند و در يك چشم به هم زدن كفترها را سربريدند و كچل را كتك زدند و تمام بدنش را آش و لاش كردند و برگشتند. يك پاي چرخ پيرزن را هم شكستند، كاغذهاي پنجره را هم پاره كردند و برگشتند. <br />كچل يك هفته ي تمام جنب نخورد. توي آلونكشان خوابيده بود و ناله مي كرد. پيرزن مرهم به زخمهاش مي گذاشت و نفرين مي كرد. سر هفته كچل آمد نشست زير درخت توت كه كمي هواخوري بكند و دلش باز شود. داشت فكر مي كرد كفترهاش را كجا خاك كند كه صدايي بالاي سرش شنيد. نگاه كرد ديد دو تا كبوتر نشسته اند روي درخت توت و حرف مي زنند. <br />يكي از كبوترها گفت: خواهر جان، تو اين پسر را مي شناسي اش؟ <br />ديگري گفت: نه، خواهر جان. <br />كبوتر اولي گفت: اين همان پسري است كه دختر پادشاه از عشق او مريض شده و افتاده و پادشاه به وزيرش امر كرده، وزير و نوكرهاش را فرستاده كفترهاي او را كشته اند و خودش را كتك زده اند و به اين روزش انداخته اند. پسر تو فكر اين است كه كفترهاش را كجا چال بكند. <br />كبوتر دومي گفت: چرا چال مي كند؟ <br />كبوتر اولي گفت: پس تو مي گويي چكار بكند؟ <br />كبوتر دومي گفت: وقتي ما بلند مي شويم چهار تا برگ از زير پاهامان مي افتد، اگر آنها را به بزش بخوراند و از شير بز به سر و گردن كفترهاش بمالد كفترها زنده مي شوند و كارهايي هم مي كنند كه هيچ كفتري تاكنون نكرده... <br />كبوتر اولي گفت: كاش كه پسر حرفهاي ما را بشنود!.. <br />كفترها بلند شدند به هوا. چهار تا برگ از زير پاهاشان جدا شد. كچل آنها را در هوا گرفت و همانجا داد بز خورد و پستانهاش پر شير شد. كچل باديه آورد. بز را دوشيد و از شيرش به سر و گردن كفترهاش ماليد. كفترها دست و پايي زدند زنده شدند كچل را دوره كردند. <br />پيرزن به صداي پرزدن كفترها بيرون آمد. كچل احوال كفترها را به او گفت. پيرزن گفت: پسر جان، دست از كفتر بازي بردار ديگر. اين دفعه اگر پشت بام بروي پادشاه مي كشدت. <br />كچل گفت: ننه، كفترهاي من ديگر از آن كفترهايي كه تا حال ديده اي،‌ نيستند. نگاه كن... <br />آنوقت كچل به كفترهاش گفت: كفترهاي خوشگل من، يك كاري بكنيد و دلم را شاد كنيد و ننه ام را راضي كنيد. <br />كفترها دايره شدند و پچ و پچ كردند و يكهو به هوا بلند شدند رفتند. كچل و ننه اش ماتشان برد. مدتي گذشت. از كفترها خبري نشد. پيرزن گفت: اين هم وفاي كفترهاي خوشگل تو!.. <br />حرف پيرزن تمام نشده بود كه كفترها در آسمان پيدايشان شد. يك كلاه نمدي با خودشان آورده بودند. كلاه را دادند به كچل. پيرزن گفت: عجب سوقاتي گرانبهايي برايت آوردند. حالا ببين اندازه ي سرت است يا نه. <br />كچل كلاه نمدي را سرش گذاشت و گفت: ننه، بم مي آيد. نه؟ <br />پيرزن با تعجب گفت: پسر، تو كجايي؟ <br />كچل گفت: ننه، من همينجام. <br />پيرزن گفت: كلاه را بده من ببينم. <br />كچل كلاه را برداشت و به ننه اش داد. پيرزن آن را سرش گذاشت. كچل فرياد كشيد: ننه، كجا رفتي؟ <br />پيرزن جواب نداد. كچل مات و متحير دوروبرش را نگاه مي كرد. يكهو ديد صداي چرخ ننه اش بلند شد. دويد به اتاق. ديد چرخ خود به خود مي چرخد و پشم مي ريسد. حالا ديگر فهميد كه كلاه نمدي خاصيتش چيست. گفت: ننه، ديگر اذيتم نكن كلاه را بده بروم يك كمي خورد و خوراك تهيه كنم. دارم از ضعف و گرسنگي مي ميرم. <br />پيرزن گفت: قسم بخور دست به مال حرام نخواهي زد، كلاه را بدهم. <br />كچل گفت: قسم مي خورم كه دست به چيزهايي نزنم كه براي من حرامند. <br />پيرزن كلاه را به كچل داد و كچل سرش گذاشت و بيرون رفت. <br />چند محله آن طرفتر حاجي علي پارچه باف زندگي مي كرد. چند تا كارخانه داشت و چند صد تا كارگر و نوكر و كلفت. كچل راه مي رفت و به خودش مي گفت: خوب، كچل جان، حساب كن ببين مال حاجي علي برايت حلال است يا نه. حاجي علي پولها را از كجا مي آورد؟ از كارخانه هاش. خودش كار مي كند؟ نه. او دست به سياه و سفيد نمي زند. او فقط منفعت كارخانه ها را مي گيرد و خوش مي گذراند. پس كي كار مي كند و منفعت مي دهد، كچل جان؟ مخت را خوب به كار بينداز. يك چيزي ازت مي پرسم،‌ درست جواب بده. بگو ببينم اگر آدمها كار نكنند، كارخانه ها چطور مي شود؟ جواب: تعطيل مي شود. سؤال: آنوقت كارخانه ها باز هم منفعت مي دهد؟ جواب: البته كه نه. نتيجه: پس، كچل جان، از اين سؤال و جواب چنين نتيجه مي گيريم كه كارگرها كار مي كنند اما همه ي منفعتش را حاجي برمي دارد و فقط يك كمي به خود آنها مي دهد. پس حالا كه ثروت حاج علي مال خودش نيست، براي من حلال است. <br />كچل با خيال راحت وارد خانه ي حاجي علي پارچه باف شد. چند تا از نوكرها و كلفتها در حياط بيروني در رفت و آمد بودند. كچل از ميانشان گذشت و كسي ملتفت نشد. در حياط اندروني حاجي علي با چند تا از زنهايش نشسته بود لب حوض روي تخت و عصرانه مي خورد. چايي مي خوردند با عسل و خامه و نان سوخاري. كچل دهنش آب افتاد. پيش رفت و لقمه ي بزرگي براي خودش برداشت. حاجي علي داشت نگاه مي كرد كه ديد نصف عسل و خامه نيست. بنا كرد به دعا خواندن و بسم الله گفتن و تسبيح گرداندن. كچل چايي حاجي علي را از جلوش برداشت و سركشيد. اين دفعه زنها و حاجي علي از ترس جيغ كشيدند و همه چيز را گذاشتند و دويدند به اتاقها. كچل همه ي عسل و خامه را خورد و چند تا چايي هم روش و رفت كه اتاقها را بگردد. توي اتاقها آنقدر چيزهاي گرانقيمت بود كه كچل پاك ماتش برده بود. شمعدانهاي طلا و نقره، پرده هاي زرنگار، قاليها و قاليچه هاي فراوان و فراوان، ظرفهاي نقره و بلور و خيلي خيلي چيزهاي ديگر. كچل هر چه را كه پسند مي كرد و توي جيبهاش جا مي گرفت برمي داشت. <br />خلاصه، آخر كليد گاو صندوق حاجي را پيدا كرد. شب كه همه خوابيده بودند، گاو صندوق را باز كرد و تا آنجا كه مي توانست از پولهاي حاجي برداشت و بيرون آمد. به خانه هاي چند تا پولدار ديگر هم دستبرد زد و نصف شب گذشته بود كه به طرف خانه راه افتاد. كمي پول براي خودشان برداشت و باقي را سر راه به خانه هاي فقير داد. <br />در خانه ها را مي زد، صاحبخانه دم در مي آمد، كچل مي گفت: اين طلاي مختصر و دو هزار تومن را بگير خرج بچه هات بكن. سهم خودت است. به هيچكس هم نگو. <br />صاحبخانه تا مي آمد ببيند پشت در كي هست و صدا از كدام ور مي آيد، مي ديد يك مشت طلا و مقدار زيادي پول جلو پاش ريخت و تازه كسي هم آن دور و برها نيست. <br />كچل ديروقت به خانه رسيد. پيرزن نخوابيده بود. نگران كچل هنوز پشت چرخ بود. خواب چشمهاش را پر كرده بود. كفترها توي آلونك اينجا و آنجا سرهاشان را توي بالشان كرده بودند و خوابيده بودند. كچل بيصدا وارد آلونك شد و نشست كنار ننه اش يكهو كلاه از سر برداشت. پيرزن تا پسرش را ديد شاد شد. گفت: تا اين وقت شب كجا بودي، پسر؟ <br />كچل گفت: خانه ي حاجي علي پارچه باف. مال مردم را ازش مي گرفتم. <br />پيرزن براي كچل آش بلغور آورد. كچل گفت: آنقدر عسل و خامه خورده ام كه اگر يك هفته ي تمام لب به چيزي نزنم، باز هم گرسنه نمي شوم. <br />پيرزن خودش تنهايي شام خورد و از شير بز نوشيد و پا شدند خوابيدند. <br />كچل پيش از خواب هر چه بلغور داشتند جلو كفترها ريخت. فردا صبح زود كلاه را سرش گذاشت و رفت پشت بام بنا كرد به كفتر پراندن و سوت زدن. يك چوب بلندي هم دستش گرفته بود كه سرش كهنه اي بسته بود. <br />دختر پادشاه، مريض پشت پنجره خوابيده بود و چشم به پشت بام دوخته بود كه يكهو ديد كفترهاي كچل به پرواز درآمدند و صداي سوتش شنيده شد اما از خودش خبري نيست. فقط چوب كفترپرانيش ديده مي شد كه توي هوا اينور و آنور مي رفت و كفترها را بازي مي داد. <br />نوكرهاي وزير به وزير گفتند و وزير به پادشاه خبر برد كه كچل كارش را از سر گرفته و ممكن است حال دختر بدتر شود. پادشاه وزير را فرستاد كه برود كفترها را بگيرد و بكشد. <br />از اين طرف دختر پادشاه نگران كچل شد و كنيز محرم رازش را فرستاد پيش پيرزن كه خبري بياورد و به پيرزن بگويد كه دختر پادشاه عاشق بيقرار كچل است، چاره اي بينديشد. <br />از اين طرف حاجي علي و ديگران اشتلم كنان به قصر پادشاه ريختند كه: پدرمان درآمد، زندگيمان بر باد رفت. پس تو پادشاه كدام روزي هستي؟ قشونت را بفرست دنبال دزدها، مال ما را به خودمان برگردان... <br />اينها را همينجا داشته باش، به تو بگويم از خانه ي كچل. <br />كچل كلاه به سر پشت بام كفتر مي پراند و پيرزن چادر به سر زير بام پشم مي رشت و بز توي حياط ول مي گشت و دنبال برگ درخت توت مي گشت كه باد مي زد و به زمين مي انداخت. <br />پيرزن يكهو سرش را بلند كرد ديد بز دارد تو صورتش نگاه مي كند. پيرزن هم نگاه كرد به چشمهاي بز. انگاري بز گفت كه: كچل و كفترها در خطرند. پاشو برگ توت براي من بيار بخورم و بگويم چكار بايد بكني. <br />پيرزن ديگر معطل نكرد. پاشد رفت با چوب زد و برگها را به زمين ريخت. بز خورد و خورد و شكمش باد كرد. آنوقت زل زد تو صورت پيرزن. انگار به پيرزن گفت: تشكر مي كنم. حالا تو برو تو. من خودم مي روم پشت بام كمك كچل و كفترها. <br />پيرزن ديگر چيزي نگفت و تو رفت. بز از پلكاني كه پشت بام مي خورد بالا رفت و رسيد كنار تل خار و بنا كرد باز به خوردن. <br />چيزي نگذشته بود كه چند تا از نوكرهاي وزير به حياط ريختند. چوب كفترپراني توي هوا اينور و آنور مي رفت. هر كه مي خواست پاش را پشت بام بگذارد، چوب مي زدش و مي انداختش پايين، آخر همه شان برگشتند پيش وزير. <br />دختر پادشاه همه چيز را از پشت پنجره مي ديد و حالش كمي خوب شده بود. اين برايش دلخوشكنكي بود. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۵, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) کچل کفتر باز-قسمت دوم 1821 2545 2006-08-13T08:15:32Z Arman605 65 <[[کچل کفتر باز]] پادشاه و حاجي علي كارخانه دار و ديگر پولداران نشسته بودند صحبت مي كردند و معطل مانده بودند كه كدام دزد زبردست است كه در يك شب به اين همه خانه دستبرد زده و اينقدر مال و ثروت با خود برده. در اين وقت وزير وارد شد و گفت: پادشاه، چيز غريبي روي داده. كچل خودش نيست اما چوب كفترپراني اش پشت بام كفتر مي پراند و كسي را نمي گذارد به كفترها نزديك شود. <br />پادشاه گفت: كچل را بگيريد بياريد پيش من. <br />وزير گفت: پادشاه، عرض شد كه كچل هيچ جا پيدايش نيست. توي آلونك، ننه اش تنهاست. هيچ خبري هم از كچل ندارد. <br />حاجي علي كارخانه دار گفت: پادشاه، هر چه هست زير سر كچل است. از نشانه هاش مي فهمم كه به خانه ي همه ي ما هم كچل دستبرد زده. <br />آنوقت قضيه ي نيست شدن عسل و خامه و چايي را گفت. يكي ديگر از پولدارها گفت: جلو چشم خودم گردن بند زنم از گردنش نيست شد. انگار بخار شد و به هوا رفت. <br />يكي ديگر گفت: من هم ديدم كه آينه ي قاب طلايي مان از تاقچه به هوا بلند شد و راه افتاد، تا آمدم به خودم بجنبم كه ديدم آينه نيست شد. حاجي علي راست مي گويد، اين كارها همه اش زير سر كچل است. <br />پادشاه عصباني شد و امر كرد كه قشون آماده شود و برود خانه ي كچل را محاصره كند و زنده يا مرده اش را بياورد. <br />درست در همين وقت دختر پادشاه با كنيز محرم رازش نشسته بود و دوتايي حرف مي زدند. كنيز كه تازه از پيش پيرزن برگشته بود مي گفت: خانم، ننه ي كچل گفت كه كچل زنده است و حالش هم خيلي خوب است. امشب مي فرستمش مي آيد پيش دختر پادشاه با خودش حرف مي زند... <br />دختر پادشاه با تعجب گفت: كچل مي آيد پيش من؟ آخر چطور مي تواند از ميان اين همه قراول و قشون بگذرد و بيايد؟ كاش كه بتواند بيايد!.. <br />كنيز گفت: خانم، كچلها هزار و يك فن بلدند. شب منتظرش مي شويم. حتماً مي آيد. <br />در اين موقع از پنجره نگاه كردند ديدند قشون خانه ي كچل را مثل نگين انگشتري در ميان گرفته است. دختر پادشاه گفت: اگر هزار جان هم داشته باشد، يكي را سالم نمي تواند درببرد. طفلكي كچل من!.. <br />حالا ديگر كفترها پشت بام نشسته بودند و دان مي خوردند. چوب كفترپراني راست ايستاده بود، بز داشت مرتب خار مي خورد و گلوله هاي سخت و سرشكن پس مي انداخت. <br />قشون آماده ايستاده بود. رييس قشون بلند بلند مي گفت: آهاي كچل، تو اگر هزار جان هم داشته باشي، يكي را نمي تواني سالم درببري. خيال كردي... هر چه زودتر تسليم شو وگرنه تكه ي بزرگت گوشت خواهد بود... <br />پيرزن در آلونك از ترس بر خود مي لرزيد. صداي چرخش ديگر به گوش نمي رسيد. از سوراخ سقف نگاه كرد اما چيزي نديد. <br />در اينوقت كچل به كفترهاش مي گفت: كفترهاي خوشگل من، مگر نمي بينيد بز چكار مي كند؟ براي شما گلوله مي سازد. يك كاري بكنيد و دلم را شاد كنيد و ننه ام را راضي كنيد... <br />كفترها دايره شدند و پچ و پچي كردند و به هوا بلند شدند و گم شدند. <br />رييس قشون دوباره گفت: آهاي كچل، اين دفعه ي آخر است كه مي گويم. به تو امر مي كنيم حقه بازي و شيطنت را كنار بگذاري. تو نمي تواني با ما در بيفتي. آخرش گرفتار مي شوي و آنوقت ديگر پشيماني سودي ندارد. هر كجا هستي بيا تسليم شو!.. <br />كچل فرياد زد: جناب رييس قشون، خيلي ببخشيد كه معطلتان كردم. داشتم بند تنبانم را محكم مي كردم، الانه خدمتتان مي رسم. شما يك سيگاري روشن بكنيد آمدم. <br />رييس قشون خوشحال شد كه بدون دردسر كچل را گير آورده. سيگاري آتش زد و گفت: عجب حقه اي!.. صدايت از كدام گوري مي آيد؟ <br />كچل گفت: از گور بابا و ننه ات!.. <br />رييس قشون عصباني شد و داد كشيد: فضولي موقوف!.. خيال كردي من كي هستم داري با من شوخي مي كني؟.. <br />در اينوقت صدها كفتر از چهار گوشه ي آسمان پيدا شدند. كفترهاي خود كچل هم وسط آنها بودند. بز تند تند خار مي خورد و گلوله پس مي انداخت. <br />كچل گلوله اي برداشت و فرياد كرد: جناب رييس قشون، نگاه كن ببين من كجام. <br />و گلوله را پراند طرف رييس قشون. رييس قشون سرش را بالا گرفته بود و سيگار بر گوشه ي لب، داشت به هوا نگاه مي كرد كه گلوله خورد وسط دو ابرويش و دادش بلند شد. قشون از جا تكان خورد. اما كفترها مجال بشان ندادند. گلوله بارانشان كردند. گلوله ها را به منقار مي گرفتند و اوج مي گرفتند و بر سر و روي قشون ول مي كردند. گلوله ها بر سر هر كه مي افتاد مي شكست. شب،‌ قشون عقب نشست. كچل بز و كفترهاش را برداشت و پايين آمد. آن يكي كفترها هم بازگشتند. <br />پيرزن از پولهايي كه كچل داده بود شام راست راستكي پخته بود. مثل هر شب شام دروغي نبود: يك تكه نان خشك يا كمي آش بلغور يا همان نان خالي كه روش آب پاشيده باشند. براي كفترها هم گندم خريده بود. بز هم ينجه و جو خورد. <br />پس از شام پيرزن به كچل گفت: حالا كلاه را سرت بگذار و پاشو برو پيش دختر پادشاه. من بش قول داده ام كه ترا پيشش بفرستم. <br />كچل گفت: ننه، آخر ما كجا و دختر پادشاه كجا؟ <br />پيرزن گفت: حالا تو برو ببين حرفش چيه... <br />كچل كلاه را سرش گذاشت و رفت. از ميان قراولها و سربازها گذشت و وارد اتاق دختر پادشاه شد. دختر پادشاه با كنيز محرم رازش شام مي خورد. حالش جا آمده بود، به كنيز مي گفت: اگر كچل بداند چقدر دوستش دارم، يك دقيقه هم معطل نمي كند. اما مي ترسم گير قراولها بيفتد و كشته شود. دلم شور مي زند. <br />كنيز گفت: آره، خانم، من هم مي ترسم. پادشاه امر كرده امشب قراولها را دو برابر كنند. پسر وزير را هم رييسشان كرده. <br />كچل آمد نشست كنار دختر پادشاه و شروع كرد به خوردن. شام پلو مرغ بود با چند جور مربا و كوكو و آش و اينها. خانم و كنيز يك دفعه ديدند كه يك طرف دوري دارد تند تند خالي مي شود و يك ران مرغ هم كنده شد و نيست شد. <br />كنيز گفت: خانم، تو هر چه مي خواهي خيال كن، من حتم دارم كچل توي اتاق است. اين كار، كار اوست. نگفتم كچلها هزار و يك فن بلدند!.. <br />دختر پادشاه شاد شد و گفت: كچل جانم، اگر در اتاق هستي خودت را نشان بده. دلم برايت يك ذره شده. <br />كچل صداش را درنياورد. كنيز گفت: خانم، ممكن است براي خاطر من بيرون نمي آيد. من مي روم مواظب قراولها باشم... <br />كنيز كه رفت كچل كلاهش را برداشت. دختر پادشاه يكهو ديد كچل نشسته پهلوي خودش. خوشحال شد و گفت: كچل، مگر نمي داني من عاشق بيقرار توام؟ بيا مرا بگير، جانم را خلاص كن. پادشاه مي خواهد مرا به پسر وزير بدهد. <br />كچل گفت: آخر خانم، تو يك شاهزاده اي، چطور مي تواني در آلونك دودگرفته ي ما بند شوي؟ <br />دختر پادشاه گفت: من اگر پيش تو باشم همه چيز را مي توانم تحمل كنم. كچل گفت: من و ننه ام زوركي زندگي خودمان را درمي آوريم، شكم تو را چه جوري سير خواهيم كرد؟ خودت هم كه شاهزاده اي و كاري بلد نيستي. <br />دختر پادشاه گفت: يك كاري ياد مي گيرم. <br />كچل گفت: چه كاري؟ <br />دختر گفت: هر كاري تو بگويي... <br />كچل گفت: حالا شد. به ننه ام مي گويم پشم ريسي يادت بدهد. تو چند روزي صبر كن، من مي آيم خبرت مي كنم كه كي از اينجا در برويم. <br />كچل و دختر گرم صحبت باشند،‌ به تو بگويم از پسر وزير كه رييس قراولها بود و عاشق دختر پادشاه. <br />كچل وقتي پيش دختر مي آمد ديده بود كه پسر وزير روي صندليش خم شده و خوابيده. عشقش كشيده بود و شمشير و نيزه ي او را برداشته بود و با خودش آورده بود. پسر وزير وقتي بيدار شد و اسلحه اش را نديد، فهميد كه كچل آمده و كار از كار گذشته. فوري تمام قراولها را هم به اتاق دختر پادشاه فرستاد. قراول دم در كنيز را ديد. زور زد و در را باز كرد و كچل و دختر پادشاه را گرم صحبت ديد. زود در را بست و فرياد زد كه: كچل اينجاست. زود بياييد!.. كچل اينجاست. <br />پسر وزير و ديگران دوان دوان آمدند. پادشاه به هياهو بيدار شد و بر تخت نشست و امر كرد زنده يا مرده ي كچل را پيش او بياورند. <br />رييس قراولها كه همان پسر وزير باشد، و چند تاي ديگر وارد اتاق دختر شدند. دختر پادشاه روي تختش دراز كشيده بود و قصه مي خواند. از كچل خبري نبود. پسر وزير كه عاشق دختر هم بود ازش پرسيد: شاهزاده خانم، تو نديدي اين كچل كجا رفت؟ قراول مي گويد يك دقيقه پيش اينجا بود. <br />دختر به تندي گفت: پدرم پاك بي غيرت شده. به شما اجازه مي دهد شبانه وارد اتاق دختر مريضش بشويد و شما هم رو داريد و اين حرفها را پيش مي كشيد. زود برويد بيرون! <br />پسر وزير با ادب و احترام گفت: شاهزاده خانم، امر خود پادشاه است كه تمام سوراخ سنبه ها را بگرديم. من مأمورم و تقصيري ندارم. آنوقت همه جاي اتاق را گشتند. چيزي پيدا نشد مگر شمشير و نيزه ي پسر وزير كه كچل با خودش آورده بود و زير تخت قايمش كرده بودند. پسر وزير گفت: شاهزاده خانم، اينها مال من است. كچل ازم ربوده. اگر خودش اينجا نيست، پس اينها اينجا چكار مي كند؟ من به پادشاه گزارش خواهم داد. <br />در اين موقع كچل پهلوي دختر پادشاه ايستاده بود و بيخ گوشي بش مي گفت: تو نترس، دختر، چيزي به روي خودت نيار. همين زوديها دنبالت مي آيم. <br />بعد، از وسط قراولها گذشت و دم در رسيد. سه چهار نفر در آستانه ي در ايستاده بودند و گذشتن ممكن نبود. خواست شلوغي راه بيندازد و در برود كه يكهو پايش به چيزي خورد و كلاهش افتاد. <br />كچل هر قدر زبان ريزي كرد كه كلاهم را به خودم بده، بد است سر برهنه پيش پادشاه بروم، پسر وزير گوش نكرد. <br />پادشاه غضبناك بر تخت نشسته بود و انتظار مي كشيد. وقتي كچل پيش تختش رسيد داد زد: حرامزاده، هر غلطي كردي به جاي خود- خانه ي مردم را چاپيدي، قشون مرا محو كردي، اما ديگر با چه جرئتي وارد اتاق دختر من شدي؟ همين الان امر مي كنم وزيرم بيايد و سرب داغ به گلويت بريزد. <br />كچل گفت: پادشاه هر چه امر بكني راضي ام. اما اول بگو دستهام را باز بكنند و كلاهم را به خودم بدهند كه بي ادبي مي شود پيش پادشاه دست به سينه نباشم و سربرهنه بايستم. <br />پادشاه امر كرد كه دستهاش را باز كنند و كلاهش را به خودش بدهند. <br />پسر وزير خواست كلاه را ندهد، اما جرئت نكرد حرف روي حرف پادشاه بگويد و كلاه را داد و دستهاش را باز كرد. كچل كلاه را سرش گذاشت و ناپديد شد. پادشاه از جا جست و داد زد: پسر كجا رفتي؟ چرا قايم باشك بازي مي كني؟ <br />پسر وزير ترسان ترسان گفت: قربان، هيچ جا نرفته، زير كلاه قايم شده، امر كن درها را ببندند، الان در مي رود. <br />كچل تا خواست به خودش بجنبد و جيم شود كه ديد حسابي تو تله افتاده است. قراولها اتاق پادشاه را دوره كردند به طوري كه حتي موش هم نمي توانست سوراخي پيدا كند و دربرود. <br />پادشاه وقتي ديد كچل گير نمي آيد جلاد خواست. جلاد آمد. پادشاه امر كرد: جلاد، بزن گردن پسر حرامزاده ي وزير را!.. <br />پسر وزير به دست و پا افتاد و التماس كرد. پادشاه گفت:‌حرامزاده، تو كه مي دانستي كلاه نمدي كچل چه جور كلاهي است چرا به من نگفتي؟.. جلاد، رحم نكن بزن گردنش را!.. <br />و بدين ترتيب پسر وزير نصف شب گذشته كشته شد. <br />حالا به تو بگويم از دختر پادشاه. وقتي ديد كچل تو هچل افتاد و پسر وزير كشته شد، به كنيزش گفت: هيچ مي داني كه اگر وزير بيايد پاي ما را هم به ميان خواهد كشيد؟ پس ما دست روي دست بگذاريم و بنشينيم كه چي؟ پاشو برويم پيش ننه ي كچل. بلكه كاري شد و كرديم. طفلك كچل جانم دارد از دست مي رود. <br />قراولها سرشان چنان شلوغ بود كه ملتفت رفتن اينها نشدند. پيرزن در خانه تنها نشسته بود و پشم مي رشت. بز و كفترها خوابيده بودند. دختر پادشاه به پيرزن گفت كه كچل چه جوري تو هچل افتاد و حالا بايد يك كاري كرد. <br />پيرزن فكري كرد و رفت بز را بيدار كرد، كبوترها را بيدار كرد و گفت: آهاي بز ريشوي زرنگم، آهاي كفترهاي خوشگل كچلكم، پسرم در خانه ي پادشاه تو هچل افتاده. يك كاري بكنيد، دل كچلكم را شاد كنيد و مرا راضي ام كنيد. اين هم دختر پادشاه است و مي خواهد عروسم بشود، از غم آزادش كنيد!.. <br />بز خوردني خواست، پيرزن و دخترها برايش خار و برگ درخت توت آوردند. كفترها رفتند دوستان خود را آوردند. بز بنا كرد به خوردن و گلوله پس انداختن. پيرزن تنور را آتش كرد، ساج رويش گذاشت كه براي كفترها گندم برشته كند. <br />كفترها گندم مي خوردند و گلوله ها را برمي داشتند و به هوا بلند مي شدند و آنها را مي انداختند بر سر و روي قشون و قراول. در تاريكي شب كسي كاري از دستش برنمي آمد. <br />حالا وزير هم خبردار شده بود آمده بود. به پادشاه گفت: پادشاه، اگر يكي دو ساعت اينجوري بگذرد كفترها در و ديوار را بر سرمان خراب مي كنند، بهتر است كچل را ولش كنيم بعد بنشينيم يك فكر درست و حسابي بكنيم. <br />پادشاه سخن وزير را پسنديد. امر كرد درها را باز كردند و خودش بلند بلند گفت: آهاي كچل، بيا برو گورت را از اينجا گم كن!.. روزي بالاخره به حسابت مي رسم. <br />چند دقيقه در سكوت گذشت. كچل از حياط داد زد: قربان، از فرصت استفاده كرده به خدمتتان عرض مي كنم كه هيچ جا با خواستگار اينجوري رفتار نمي كنند... <br />پادشاه گفت: احمق، تو كجا و خواستگاري دختر پادشاه كجا؟ <br />كچل گفت: پادشاه، دخترت را بده من، بگويم كفترها آرام بگيرند. من و دخترت عاشق و معشوقيم. <br />پادشاه گفت: من ديگر همچو دختر بيحيايي را لازم ندارم. همين حالا بيرونش مي كنم... <br />پادشاه چند تا از نوكرها را دنبال دخترش فرستاد كه دستش را بگيرند و از خانه بيرونش كنند. نوكرها رفتند و برگشتند گفتند: پادشاه، دخترت خودش در رفته. <br />كچل ديگر چيزي نگفت و اشاره اي به كفترها كرد و رفت به خانه اش. ننه اش، دختر پادشاه و كنيزش شير داغ كرده مي خوردند. <br />*** <br />كچل با مختصر زر و زيوري كه دختر پادشاه آورده بود و با پولي كه خودش و ننه اش و دختر پادشاه به دست مي آوردند، خانه و زندگي خوبي ترتيب داد. اما هنوز خاركني مي كرد و كفتر مي پراند و بزش را زير درخت توت مي بست و ننه اش و زنش در خانه پشم مي رشتند و زندگيشان را درمي آوردند. <br />كنيز را هم آزاد كرده بودند رفته بود شوهر كرده بود. او هم براي خودش صاحب خانه و زندگي شده بود. <br />حاجي علي كارخانه دار و ديگران هنوز هم پيش پادشاه مي آمدند و از دست كچل دادخواهي مي كردند، بخصوص كه كچل باز گاهگاهي به ثروتشان دستبرد مي زد. البته هيچوقت چيزي براي خودش برنمي داشت. <br />پادشاه و وزير هم هر روز مي نشستند براي كچل و كفترهاش نقشه مي كشيدند و كلك جور مي كردند. پادشاه پسر كوچك وزير را رييس قراولها كرده بود و دهن وزير را بسته بود كه چيزي درباره ي كشته شدن پسر بزرگش نگويد... <br />*** <br />همه ي قصه گوها مي گويند كه « قصه ي ما به سر رسيد». اما من يقين دارم كه قصه ي ما هنوز به سر نرسيده. روزي البته دنبال اين قصه را خواهيم گرفت... <br />1345 <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۵, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) پسرک لبو فروش 1822 2554 2006-08-13T08:17:40Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] چند سال پيش در دهي معلم بودم. مدرسه ي ما فقط يك اتاق بود كه يك پنجره و يك در به بيرون داشت. فاصله اش با ده صد متر بيشتر نبود. سي و دو شاگرد داشتم. پانزده نفرشان كلاس اول بودند. هشت نفر كلاس دوم. شش نفر كلاس سوم و سه نفرشان كلاس چهارم. مرا آخرهاي پاييز آنجا فرستاده بودند. بچه ها دو سه ماه بي معلم مانده بودند و از ديدن من خيلي شادي كردند و قشقرق راه انداختند. تا چهار پنج روز كلاس لنگ بود. آخرش توانستم شاگردان را از صحرا و كارخانه ي قاليبافي و اينجا و آنجا سر كلاس بكشانم. تقريباً همه ي بچه ها بيكار كه مي ماندند مي رفتند به كارخانه ي حاجي قلي فرشباف. زرنگترينشان ده پانزده ريالي درآمد روزانه داشت. اين حاجي قلي از شهر آمده بود. صرفه اش در اين بود. كارگران شهري پول پيشكي مي خواستند و از چهار تومان كمتر نمي گرفتند. اما بالاترين مزد در ده 25 ريال تا 35 ريال بود. <br />ده روز بيشتر نبود من به ده آمده بودم كه برف باريد و زمين يخ بست. شكافهاي در و پنجره را كاغذ چسبانديم كه سرما تو نيايد. <br />روزي براي كلاس چهارم و سوم ديكته مي گفتم. كلاس اول و دوم بيرون بودند. آفتاب بود و برفها نرم و آبكي شده بود. از پنجره مي ديدم كه بچه ها سگ ولگردي را دوره كرده اند و بر سر و رويش گلوله ي برف مي زنند. تابستانها با سنگ و كلوخ دنبال سگها مي افتادند، زمستانها با گلوله ي برف. <br />كمي بعد صداي نازكي پشت در بلند شد: آي لبو آوردم، بچه ها!.. لبوي داغ و شيرين آوردم!.. <br />از مبصر كلاس پرسيدم: مش كاظم، اين كيه؟ <br />مش كاظم گفت: كس ديگري نيست، آقا... تاري وردي است، آقا... زمستانها لبو مي فروشد... مي خواهي بش بگويم بيايد تو. <br />من در را باز كردم و تاري وردي با كشك سابي لبوش تو آمد. شال نخي كهنه اي بر سر و رويش پيچيده بود. يك لنگه از كفشهاش گالش بود و يك لنگه اش از همين كفشهاي معمولي مردانه. كت مردانه اش تا زانوهاش مي رسيد، دستهاش توي آستين كتش پنهان مي شد. نوك بيني اش از سرما سرخ شده بود. رويهم ده دوازده سال داشت. <br />سلام كرد. كشك سابي را روي زمين گذاشت. گفت: اجازه مي دهي آقا دستهام را گرم كنم؟ <br />بچه ها او را كنار بخاري كشاندند. من صندلي ام را بش تعارف كردم. ننشست. گفت: نه آقا. همينجور روي زمين هم مي توانم بنشينم. <br />بچه هاي ديگر هم به صداي تاري وردي تو آمده بودند، كلاس شلوغ شده بود. همه را سر جايشان نشاندم. <br />تاري وردي كمي كه گرم شد گفت: لبو ميل داري، آقا؟ <br />و بي آنكه منتظر جواب من باشد، رفت سر لبوهاش و دستمال چرك و چند رنگ روي كشك سابي را كنار زد. بخار مطبوعي از لبوها برخاست. كاردي دسته شاخي مال « سردري» روي لبوها بود. تاري وردي لبويي انتخاب كرد و داد دست من و گفت: بهتر است خودت پوست بگيري، آقا... ممكن است دستهاي من ... خوب ديگر ما دهاتي هستيم ... شهر نديده ايم ... رسم و رسوم نمي دانيم... <br />مثل پيرمرد دنيا ديده حرف مي زد. لبو را وسط دستم فشردم. پوست چركش كنده شد و سرخي تند و خوشرنگي بيرون زد. يك گاز زدم. شيرين شيرين بود. <br />نوروز از آخر كلاس گفت: آقا... لبوي هيچكس مثل تاري وردي شيرين نمي شود ... آقا. <br />مش كاظم گفت: آقا، خواهرش مي پزد، اين هم مي فروشد... ننه اش مريض است، آقا. <br />من به روي تاري وردي نگاه كردم. لبخند شيرين و مردانه اي روي لبانش بود. شال گردن نخي اش را باز كرده بود. موهاي سرش گوشهاش را پوشانده بود. گفت: هر كسي كسب و كاري دارد ديگر، آقا... ما هم اين كاره ايم. <br />من گفتم: ننه ات چه اش است، تاري وردي؟ <br />گفت: پاهاش تكان نمي خورد. كدخدا مي گويد فلج شده. چي شده. خوب نمي دانم من ، آقا. <br />گفتم: پدرت... <br />حرفم را بريد و گفت: مرده. <br />يكي از بچه ها گفت: بش مي گفتند عسگر قاچاقچي، آقا. <br />تاري وردي گفت: اسب سواري خوب بلد بود. آخرش روزي سر كوهها گلوله خورد و مرد. امنيه ها زدندش. روي اسب زدندش. <br />كمي هم از اينجا و آنجا حرف زديم، دو سه قران لبو به بچه ها فروخت و رفت. از من پول نگرفت. گفت: اين دفعه مهمان من، دفعه ي ديگر پول مي دهي. نگاه نكن كه دهاتي هستيم، يك كمي ادب و اينها سرمان مي شود، آقا. <br />تاري وردي توي برف مي رفت طرف ده و ما صدايش را مي شنيديم كه مي گفت: آي لبو!.. لبوي داغ و شيرين آوردم، مردم!.. <br />دو تا سگ دور و برش مي پلكيدند و دم تكان مي دادند. <br />بچه ها خيلي چيزها از تاري وردي برايم گفتند: اسم خواهرش « سولماز» بود. دو سه سالي بزرگتر از او بود. وقتي پدرشان زنده بود، صاحب خانه و زندگي خوبي بودند. بعدش به فلاكت افتادند. اول خواهر و بعد برادر رفتند پيش حاجي قلي فرشباف. بعدش با حاجي قلي دعواشان شد و بيرون آمدند. <br />رضاقلي گفت: آقا، حاجي قلي بيشرف خواهرش را اذيت مي كرد. با نظر بد بش نگاه مي كرد، آقا. <br />ابوالفضل گفت: آ... آقا... تاري وردي مي خواست، آقا، حاجي قلي را با دفه بكشدش، آ... <br />*** <br />تاري وردي هر روز يكي دو بار به كلاس سر مي زد. گاهي هم پس از تمام كردن لبوهاش مي آمد و سر كلاس مي نشست به درس گوش مي كرد. <br />روزي بش گفتم: تاري وردي، شنيدم با حاجي قلي دعوات شده. مي تواني به من بگويي چطور؟ <br />تاري وردي گفت: حرف گذشته هاست، آقا. سرتان را درد مي آورم. <br />گفتم: خيلي هم خوشم مي آيد كه از زبان خودت از سير تا پياز، شرح دعواتان را بشنوم. <br />بعد تاري وردي شروع به صحبت كرد و گفت: خيلي ببخش آقا، من و خواهرم از بچگي پيش حاجي قلي كار مي كرديم. يعني خواهرم پيش از من آنجا رفته بود. من زيردست او كار مي كردم. او مي گرفت دو تومن، من هم يك چيزي كمتر از او. دو سه سالي پيش بود. مادرم باز مريض بود. كار نمي كرد اما زمينگير هم نبود. تو كارخانه سي تا چهل بچه ي ديگر هم بودند – حالا هم هستند – كه پنج شش استادكار داشتيم. من و خواهرم صبح مي رفتيم و ظهر برمي گشتيم. و بعد از ظهر مي رفتيم و عصر برمي گشتيم. خواهرم در كارخانه چادر سرش مي كرد اما ديگر از كسي رو نمي گرفت. استادكارها كه جاي پدر ما بودند و ديگران هم كه بچه بودند و حاجي قلي هم كه ارباب بود. <br />آقا، اين آخرها حاجي قلي بيشرف مي آمد مي ايستاد بالاي سر ما دو تا و هي نگاه مي كرد به خواهرم و گاهي هم دستي به سر او يا من مي كشيد و بيخودي مي خنديد و رد مي شد. من بد به دلم نمي آوردم كه اربابمان است و دارد محبت مي كند. مدتي گذشت. يك روز پنجشنبه كه مزد هفتگي مان را مي گرفتيم، يك تومن اضافه به خواهرم داد و گفت: مادرتان مريض است، اين را خرج او مي كنيد. <br />بعدش تو صورت خواهرم خنديد كه من هيچ خوشم نيامد. خواهرم مثل اينكه ترسيده باشد، چيزي نگفت. و ما دو تا، آقا، آمديم پيش ننه ام. وقتي شنيد حاجي قلي به خواهرم اضافه مزد داده، رفت تو فكر و گفت: ديگر بعد از اين پول اضافي نمي گيريد. <br />از فردا من ديدم استادكارها و بچه هاي بزرگتر پيش خود پچ و پچ مي كنند و زيرگوشي يك حرفهايي مي زنند كه انگار مي خواستند من و خواهرم نشنويم. <br />آقا! روز پنجشنبه ي ديگر آخر از همه رفتيم مزد بگيريم. حاجي خودش گفته بود كه وقتي سرش خلوت شد پيشش برويم. حاجي، آقا، پانزده هزار اضافه داد و گفت: فردا مي آيم خانه تان. يك حرفهايي با ننه تان دارم. <br />بعد تو صورت خواهرم خنديد كه من هيچ خوشم نيامد. خواهرم رنگش پريد و سرش را پايين انداخت. <br />مي بخشي، آقا، مرا. خودت گفتي همه اش را بگويم – پانزده هزارش را طرف حاجي انداختم و گفتم: حاجي آقا، ما پول اضافي لازم نداريم. ننه ام بدش مي آيد. <br />حاجي باز خنديد و گفت: خر نشو جانم. براي تو و ننه ات نيست كه بدتان بيايد يا خوشتان... <br />آنوقت پانزده هزار را برداشت و خواست تو دست خواهرم فرو كند كه خواهرم عقب كشيد و بيرون دويد. از غيظم گريه ام مي گرفت. دفه اي روي ميز بود. برش داشتم و پراندمش. دفه صورتش را بريد و خون آمد. حاجي فرياد زد و كمك خواست. من بيرون دويدم و ديگر نفهميدم چي شد. به خانه آمدم. خواهرم پهلوي ننه ام كز كرده بود و گريه مي كرد. <br />شب، آقا، كدخدا آمد. حاجي قلي از دست من شكايت كرده و نيز گفته بود كه: مي خواهم باشان قوم و خويش بشوم، اگر نه پسره را مي سپردم دست امنيه ها پدرش را در مي آوردند. بعد كدخدا گفت حاجي مرا به خواستگاري فرستاده. آره يا نه؟ <br />زن و بچه ي حاجي قلي حالا هم تو شهر است،‌ آقا. در چهار تا ده ديگر زن صيغه دارد. مي بخشي آقا، مرا. عين يك خوك گنده است. چاق و خپله با يك ريش كوتاه سياه و سفيد، يك دست دندان مصنوعي كه چند تاش طلاست و يك تسبيح دراز در دستش. دور از شما، يك خوك گنده ي پير و پاتال. <br />ننه ام به كدخدا گفت: من اگر صد تا هم دختر داشته باشم يكي را به آن پير كفتار نمي دهم. ما ديگر هر چه ديديم بسمان است. كدخدا، تو خودت كه ميداني اينجور آدمها نمي آيند با ما دهاتي ها قوم و خويش راست راستي بشوند... <br />كدخدا، آقا، گفت: آره، تو راست مي گويي. حاجي قلي صيغه مي خواهد. اما اگر قبول نكني بچه ها را بيرون مي كند، بعد هم دردسر امنيه هاست و اينها... اين را هم بدان! <br />خواهرم پشت ننه ام كز كرده بود و ميان هق هق گريه اش مي گفت: من ديگر به كارخانه نخواهم رفت... مرا مي كشد... ازش مي ترسم... <br />صبح خواهرم سر كار نرفت. من تنها رفتم. حاجي قلي دم در ايستاده بود و تسبيح مي گرداند. من ترسيدم، آقا. نزديك نشدم. حاجي قلي كه زخم صورتش را با پارچه بسته بود گفت: پسر بيا برو، كاريت ندارم. <br />من ترسان ترسان نزديك به او شدم و تا خواستم از در بگذرم مچم را گرفت و انداخت توحياط كارخانه و با مشت و لگد افتاد به جان من. آخر خودم را رها كردم و دويدم دفه ديروزي را برداشتم. آنقدر كتكم زده بود كه آش و لاش شده بودم. فرياد زدم كه: قرمساق بيشرف، حالا بت نشان ميدهم كه با كي طرفي... مرا مي گويند پسر عسگر قاچاقچي... <br />تاري وردي نفسي تازه كرد و دوباره گفت: آقا، مي خواستم همانجا بكشمش. كارگرها جمع شدند و بردندم خانه مان. من از غيظم گريه مي كردم و خودم را به زمين مي زدم و فحش مي دادم و خون از زخم صورتم مي ريخت... آخر آرام شدم. <br />يك بزي داشتيم. من و خواهرم به بيست تومن خريده بوديم. فروختيمش و با مختصر پولي كه ذخيره كرده بوديم يكي دو ماه گذرانديم. آخر خواهرم رفت پيش زن نان پز و من هم هر كاري پيش آمد دنبالش رفتم... <br />گفتم: تاري وردي، چرا خواهرت شوهر نمي كند؟ <br />گفت: پسر زن نان پز نامزدش است. من و خواهرم داريم جهيز تهيه مي كنيم كه عروسي بكنند. <br />*** <br />امسال تابستان براي گردش به همان ده رفته بودم. تاري وردي را توي صحرا ديدم، با چهل پنجاه بز و گوسفند. گفتم: تاري وردي، جهيز خواهرت را آخرش جور كردي؟ <br />گفت: آره. عروسي هم كرده... حالا هم دارم براي عروسي خودم پول جمع مي كنم. آخر از وقتي خواهرم رفته خانه ي شوهر، ننه ام دست تنها مانده. يك كسي مي خواهد كه زير بالش را بگيرد و هم صحبتش بشود... بي ادبي شد. مي بخشي ام، آقا. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۷, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) سرگذشت دانه برف 1823 2553 2006-08-13T08:17:30Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] يك روز برفي پشت پنجره ايستاده بودم و بيرون را تماشا مي كردم. دانه هاي برف رقص كنان مي آمدند و روي همه چيز مي نشستند. روي بند رخت، روي درختها، سر ديوارها، روي آفتابه ي لب كرت، روي همه چيز. دانه ي بزرگي طرف پنجره مي آمد. دستم را از دريچه بيرون بردم و زير دانه ي برف گرفتم. دانه آرام كف دستم نشست. چقدر سفيد و تميز بود! چه شكل و بريدگي زيبا و منظمي داشت! زير لب به خودم گفتم: كاش اين دانه ي برف زبان داشت و سرگذشتش را برايم مي گفت! <br />در اين وقت دانه ي برف صدا داد و گفت: اگر ميل داري بداني من سرگذشتم چيست، گوش كن برايت تعريف كنم: من چند ماه پيش يك قطره آب بودم. توي درياي خزر بودم. همراه ميلياردها ميليارد قطره ي ديگر اينور و آنور مي رفتم و روز مي گذراندم. يك روز تابستان روي دريا مي گشتم. آفتاب گرمي مي تابيد. من گرم شدم و بخار شدم. هزاران هزار قطره ي ديگر هم با من بخار شدند. ما از سبكي پر درآورده بوديم و خود به خود بالا مي رفتيم. باد دنبالمان افتاده بود و ما را به هر طرف مي كشاند. آنقدر بالا رفتيم كه ديگر آدمها را نديديم. از هر سو توده هاي بخار مي آمد و به ما مي چسبيد. گاهي هم ما مي رفتيم و به توده هاي بزرگتر مي چسبيديم و در هم مي رفتيم و فشرده مي شديم و باز هم كيپ هم راه مي رفتيم و بالا مي رفتيم و دورتر مي رفتيم و زيادتر مي شديم و فشرده تر مي شديم. گاهي جلو آفتاب را مي گرفتيم و گاهي جلو ماه و ستارگان را و آنوقت شب را تاريكتر مي كرديم. <br />آنطور كه بعضي از ذره هاي بخار مي گفتند، ما ابر شده بوديم، باد توي ما مي زد و ما را به شكلهاي عجيب و غريبي در مي آورد. خودم كه توي دريا بودم، گاهي ابرها را به شكل شتر و آدم و خر و غيره مي ديدم. <br />نمي دانم چند ماه در آسمان سرگردان بوديم. ما خيلي بالا رفته بوديم. هوا سرد شده بود. آنقدر توي هم رفته بوديم كه نمي توانستيم دست و پاي خود را دراز كنيم. دسته جمعي حركت مي كرديم: من نمي دانستم كجا مي رويم. دور و برم را هم نمي ديدم. از آفتاب خبري نبود. گويا ما خودمان جلو آفتاب را گرفته بوديم. خيلي وسعت داشتيم. چند صد كيلومتر درازا و پهنا داشتيم. مي خواستيم باران شويم و برگرديم زمين. <br />من از شوق زمين دل تو دلم نبود. مدتي گذشت. ما همه نيمي آب بوديم و نيمي بخار. داشتيم باران مي شديم. ناگهان هوا چنان سرد شد كه من لرزيدم و همه لرزيدند. به دور و برم نگاه كردم. به يكي گفتم: چه شده؟ جواب داد: حالا در زمين، آنجا كه ما هستيم، زمستان است. البته در جاهاي ديگر ممكن است هوا گرم باشد. اين سرماي ناگهاني ديگر نمي گذارد ما باران شويم. نگاه كن! من دارم برف مي شوم. تو خودت هم... <br />رفيقم نتوانست حرفش را ادامه بدهد. برف شد و راه افتاد طرف زمين. دنبال او، من و هزاران هزار ذره ي ديگر هم يكي پس از ديگري برف شديم و بر زمين باريديم. <br />وقتي توي دريا بودم، سنگين بودم. اما حالا سبك شده بودم. مثل پركاه پرواز مي كردم. سرما را هم نمي فهميدم. سرما جزو بدن من شده بود. رقص مي كرديم و پايين مي آمديم. <br />وقتي به زمين نزديك شدم، ديدم دارم به شهر تبريز مي افتم. از درياي خزر چقدر دور شده بودم! <br />از آن بالا مي ديدم كه بچه اي دارد سگي را با دگنك مي زند و سگ زوزه مي كشد. ديدم اگر همينجوري بروم يكراست خواهم افتاد روي سر چنين بچه اي، از باد خواهش كردم كه مرا نجات بدهد و جاي ديگري ببرد. باد خواهشم را قبول كرد. مرا برداشت و آورد اينجا. وقتي ديدم تو دستت را زير من گرفتي ازت خوشم آمد و... <br />*** <br />در همين جا صداي دانه ي برف بريد. نگاه كردم ديدم آب شده است. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۷, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) دو گربه روی دیوار 1824 2552 2006-08-13T08:17:27Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] يكي از شبهاي تابستان بود. ماه نبود. ستاره هم نبود. هوا تاريك تاريك بود. نصف شب بود. سوسكها آواز مي خواندند. صداي ديگري نبود. گربه ي سياهي از آن طرف ديوار مي آمد. سرش را پايين انداخته بود، بو مي كشيد و سلانه سلانه مي آمد. <br />گربه ي سفيدي هم از اين طرف ديوار مي آمد. سرش را پايين انداخته بود، بو مي كشيد و سلانه سلانه مي آمد. <br />اينها آمدند و آمدند، و درست وسط ديوار كله هاشان خورد به هم. هر يكي يك « پيف ‏ف!..» كرد و يك وجب عقب پريد. بعد نشستند و به هم زل زدند. فاصله شان دو وجب بيشتر نبود. دل هردوشان « تاپ تاپ» مي زد. لحظه اي همين جوري نشستند. چيزي نگفتند. لنديدند و نگاه كردند. آخرش گربه ي سياه جلو خزيد. گربه ي سفيد تكاني خورد و تند گفت: مياوو!.. جلو نيا!.. <br />گربه ي سياه محل نگذاشت. باز جلو خزيد. زير لب لند لند مي كردند. فاصله شان يك وجب شده بود. گربه ي سياه باز هم جلوتر مي خزيد. گربه ي سفيد ديگر معطل نشد. تند پنجولش را انداخت طرف گربه ي سياه، زد و گوشش را پاره كرد. بعد جيغ زد: مياوو!.. پيف ف!.. احمق نگفتم نيا جلو؟.. <br />گربه ي سياه هم به نوبه ي خود فرياد كرد: پاف ف!.. <br />اما او نتوانست حريفش را زخمي كند. خيلي خشمگين شد. كمي عقب كشيد و سرپا گفت: مياوو!.. راه بده من بروم. اگرنه هر چه ديدي از چشم خودت ديدي! <br />گربه ي سفيد قاه قاه خنديد، سبيلهايش را ليسيد و گفت: چه حرفهاي خنده داري بلدي تو! راه بدهم بروي؟ اگر راه دادن كار خوبي است، چرا خودت راه نمي دهي من بروم آن سر ديوار؟ <br />گربه ي سياه گفت: گفتم راه بده من بگذرم، بعد تو بيا و هر گوري مي خواهي برو. <br />گربه ي سفيد بلندتر خنديد و گفت: اين دفعه اگر حرفم را گوش نكني، يك لقمه ات خواهم كرد. <br />گربه ي سياه عصباني شد و يكهو فرياد زد: ميااوو!.. برگرد برو پشت بام! راه بده من بروم! موش مردني!.. <br />گربه ي سفيد به رگ غيرتش برخورد. خنده اش را بريد. صدايش مي لرزيد. فريادي از ته گلو برآورد:‌مياووو!.. گفتي موش؟.. احمق!.. پيف ف!.. بگير!.. پيف ف ف!.. <br />باز پنجولش را طرف گربه ي سياه انداخت. گربه ي سياه اين دفعه جاخالي كرد و زد بيني او را پاره كرد. خون راه افتاد. حالا ديگر نمي شد جلو گربه ي سفيد را گرفت. پشتش را خم كرد. موهاش سيخ شد. طوري سر و صدا راه انداخت كه سوسكها صداشان را بريدند و سراپا گوش شدند. <br />يك گل سرخ كه داشت باز مي شد، نيمه كاره ماند. ستاره ي درشتي در آسمان افتاد. <br />گربه ي سفيد با خشم زيادي گفت: مياوو!.. مگر نشنيدي كه گفتم برگرد عقب، راه بده من بروم؟.. موش سياه مردني!.. <br />اكنون نوبت گربه ي سياه بود كه بخندد. خنديد و گفت: اولش كه موش بيشتر سفيد مي شود تا سياه. پس موش خودتي. دومش اين كه زياد هم سر و صدا راه نينداز كه آدمها بيدار مي شوند و مي آيند هر دوتامان را كتك مي زنند. من خودم از سر و صدا نمي ترسم و عقب گرد هم نمي كنم. همين جا مي نشينم كه حوصله ات سر برود و برگردي بروي پي كارت. گربه ي سفيد كمي آرام شد و گفت: من حوصله ام سر برود؟ دلم مي خواهد ظهري تو آشپزخانه ي حسن كله پز بودي و مي ديدي كه چطور سه ساعت تمام چشم به هم نزدم و نشستم دم لانه ي موش. <br />گربه ي سياه ديگر سخني نگفت. آرام نشسته بود و نگاه مي كرد. گربه ي سفيد هم نشست و چيزي نگفت. صداي گريه ي بچه اي شنيده شد. بعد بچه خاموش شد. باز صداي سوسكها بود و خش و خش گل سرخ كه داشت باز مي شد. دو دقيقه گربه ها تو چشم هم زل زدند هيچيك از رو نرفت. اما معلوم بود كه صبرشان تمام شده است. هر يك مي خواست كه ديگري شروع به حرف زدن كند. <br />ناگهان گربه ي سفيد گفت: من راه حلي پيدا كردم. <br />گربه ي سياه گفت: چه راهي؟ <br />گربه ي سفيد گفت: من كار واجبي دارم. خيلي خيلي واجب. تو برگرد برو آخر ديوار، من بيايم رد بشوم بعد تو برو. <br />گربه ي سياه خنده اش گرفت و گفت: عجب راهي پيدا كردي! من خود كاري دارم بسيار واجب و بسيار فوري. نيم ثانيه هم نمي توانم معطل كنم. <br />گربه ي سفيد پكر شد و گفت: باز كه تو رفتي نسازي! گفتم كار واجبي دارم، قبول كن و از سر راهم دور شو!.. <br />گربه ي سياه بلندتر از او گفت: مياوو! مگر تو چي مني كه امر مي كني؟ حرف دهنت را بفهم!.. <br />گربه ي سفيد لنديد، پا شد و داد زد: مياوو!.. من حرف دهنم را خوب مي فهمم. تو اصلا گربه ي لجي هستي. من بايد بروم خانه ي حسن كله پز. آنجا بوي كله پاچه شنيده ام. حالا باز نفهميدي چه كار واجبي دارم؟ <br />گربه ي سياه لنديد و گفت: مياوو!.. تو فكر مي كني من روي ديوارهاي مردم ول مي گردم؟ من هم آن طرفها بوي قرمه سبزي شنيده ام و خيلي هم گرسنه هستم. اگر باز هم سر راهم بايستي، همچو مي زنم كه بيفتي پايين و مخت داغون بشود. <br />گربه ي سفيد نتوانست جلو خود را بگيرد و داد زد: مياوو!.. احمق برو كنار!.. پيف ف!.. بگير!.. <br />و يكهو با ناخنهايش موي سر گربه ي سياه را چنگ زد. موها تو هوا پخش شد. هر دو شروع كردند به « پيف پيف» و افتادند به جان هم و بد و بيراه بر سر و روي هم ريختند. <br />گربه ها سرگرم دعوا بودند كه كسي از پاي ديوار آب سردي روشان پاشيد. هر دو دستپاچه شدند. تندي برگشتند و فرار كردند. <br />هر كدام از راهي كه آمده بود فرار كرد و پشت سر هم نگاه نكرد. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۷, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) سرگذشت دمرول دیوانه سر 1825 2549 2006-08-13T08:16:44Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] ==چند كلمه مقدمه درباره ي افسانه هاي قديمي== <br /> <br />انسانهاي قديمي هم مثل ما آرزوهاي دور و درازي داشتند. از طرف ديگر در زمان آنها علم آنقدر پيشرفت نكرده بود كه علت همه چيز را براي آنها معلوم كند. بنابراين انسانهاي قديمي براي همه چيز علتهاي بي اساس و افسانه اي مي تراشيدند و چون در عمل و زندگيشان نمي توانستند به آرزوهاي خود برسند، افسانه ها مي ساختند و در عالم افسانه به آرزوهايشان مي رسيدند. <br />مثلا زرتشتيان چون نمي دانستند كه دنيا و آدمها از كجا پيدا شده اند، افسانه هايي ساختند و معتقد شدند كه دنيا را دو خدا آفريده: يكي اهريمن كه تاريكي، بدي، ناخوشي، خشكسالي و ديگر چيزهاي زيان آور را درست كرده. ديگري هرمزد كه روشنايي، نيكي، تندرستي، خرمي و بركت و ديگر چيزهاي خوب را به وجود آورده. و چون راه علمي و عملي از بين بردن بديها را نمي دانستند مي گفتند كه خداي خوب و خداي بد هميشه با هم مي جنگند و ما هم بايد با انجام دادن كارهاي خوب، خداي خوب را كمك كنيم تا او بر خداي بد غلبه كند. و مي گفتند اين غلبه حتمي است. <br />البته آرزوي تمام انسانهاست كه روزي از روي زمين بديها نابود شوند. زرتشتيان اين آرزو را در افسانه هايشان به خوبي بيان كرده اند. اما نتوانسته اند يك راه علمي و عملي بيابند و بديها را نابود كنند. <br />امروز تمام رشته هاي علم به انسان ياد داده است كه هرمزد و اهريمن جز افسانه چيز ديگري نيستند و فقط انسانها خودشان مي توانند از راههاي علمي و عملي بديها را از ميان بردارند و به خوشبختي دسته جمعي برسند. <br />همه ي ملتها براي خودشان افسانه هايي دارند. از ملتهاي يونان و افريقا و عربستان گرفته تا ايران و هندوستان و چين همه روزگاري از اين افسانه هاي بي پايه فراوان ساخته اند. <br />البته هيچكدام از اين افسانه ها از نظر علم ارزشي ندارند. ما فقط با خواندن آنها مي فهميم كه انسانهاي قديمي هم مثل ما كنجكاو بوده اند و مطابق علم خود درباره ي عالم نظر داده اند و مطابق فهم خود براي چيزها و بديها و خوبيها علت پيدا كرده اند. مثلا قديميها مي گفتند كه زمين روي شاخ گاو است و هر وقت گاو تنش مي خارد و شاخش را تكان مي دهد، زمين مي لرزد و زلزله مي شود. مي دانيم كه اين حرف چرند است و زلزله علت ديگري دارد كه علم به ما آموخته است. <br />ما با خواندن افسانه هاي قديمي باز مي فهميم كه انسانهاي قديمي هم مثل ما آرزوهاي بلندي داشته اند و هميشه در پي رسيدن به آرزوهايشان بوده اند. مثلا افسانه هاي قديمي به ما نشان مي دهد كه بشر از زمانهاي بسيار قديم آرزو داشته است كه مثل پرنده ها پر بگيرد و به آسمان برود. امروز بشر به كمك علم به اين آرزويش رسيده است و مي تواند حتي تا كره ي ماه پرواز كند و در آينده ي نزديكي به ستارگان دورتري هم پرواز خواهد كرد. <br />يكي ديگر از آرزوهاي قديمي و بزرگ انسان داشتن عمر جاوداني است يا بهتر بگويم « نمردن» است. در افسانه هاي آذربايجاني، يوناني، ايراني، بابلي و ديگر ملتها اين آرزو خوب گفته شده است. رويين تن بودن اسفنديار (از پهلوانان كتاب شاهنامه) حكايت از اين آرزو دارد. در يكي از افسانه هاي بابلي پهلواني به نام « گيل گمش» سفر پر زحمتي پيش مي گيرد كه عمر جاوداني به دست آورد. در دل آدمهاي داستانهاي آذربايجان هم اين آرزو هست. <br />*** <br />كتاب « دده قورقود» از داستانهاي قديمي آذربايجان است كه از چند سال پيش به يادگار مانده است. داستانها مربوط به تركان قديمي است كه به آنها « اوغوز» مي گفتند. قوم اوغوز داراي پهلوانان و سركردگان و دسته هاي زيادي بود. « دده قورقود» نام پير ريش سفيد اوغوز بوده است كه در شادي و غصه شريك آنها مي شد و داستان پهلوانيهاي آنها را مي سرود. <br />« دومرول ديوانه سر» يكي از پهلوانان دلير اوغوز بوده است. در اين كتاب سرگذشت او را خواهيد خواند كه چطور خواست « مرگ» و « عزراييل» را از ميان بردارد. <br />در اين سرگذشت قسمتي از آرزوهاي انسانهاي قديمي خوب گفته شده است. مثلا نشان داده شده است كه انسانها هميشه از مرگ هراسان بوده اند و مرگ ناجوانمردانه آنها را درو كرده است و انسانها خواسته اند از مرگ فرار كنند. باز در اين سرگذشت نشان داده شده است كه اگر انسانها همديگر را دوست بدارند و خوشبختي خود را در خوشبختي ديگران جستجو كنند، حتي مي توانند بر عزراييل غلبه كنند و به شادي و خوشبختي دسته جمعي برسند. <br />*** <br />من اين افسانه را از زبان اصلي كتاب، يعني تركي، ترجمه كرده ام و بعد قسمتهاي كوچكي از آن را انداخته ام و قسمتهاي كوچك ديگري به آن افزوده ام و ساده اش كرده ام كه مناسب حال شما نوجوانان باشد. <br />باز تكرار مي كنم كه هيچكدام از افسانه هاي قديمي ارزش علمي ندارند و نبايد اعتقادهاي آدمهاي اين افسانه ها را حقيقت پنداشت. افكار و گفتگوها و رفتار قهرمانان اين افسانه ها نمي تواند براي ما سرمشق باشد. ما بايد افكار و گفتگوها و رفتارمان را از زمان و مكان خودمان بگيريم. ما بايد قهرمانان زمان خودمان را جستجو كنيم و خودمان را در يك زمان و در يك مكان محدود نكنيم. قرن بيستم زمان ماست و سراسر دنيا مكان ما. زمان و مكان افسانه هاي قديمي تنگتر بوده است و كهنه شده است. <br />ما افسانه هاي قديمي را براي اين مي خوانيم كه بدانيم قديميها چگونه فكر مي كردند، چه آرزوهايي داشتند، چه اندازه فهم و دانش داشتند و بد و خوبشان چه بود و بعد آنها را با خودمان مقايسه كنيم و ببينيم كه انسانهاي امروزي تا كجا پيش رفته اند و چه كارهايي مي توانند بكنند و بعد هم به انسانهاي آينده فكر كنيم كه تا كجا پيش خواهند رفت و چه كارهايي خواهند كرد... <br /> ==سرگذشت دومرول ديوانه سر*== <br />Domrol * <br /> <br />روزي روزگاري ميان قوم اوغوز پهلواني بود به نام « دومرول ديوانه سر». او را ديوانه مي گفتند براي اينكه در كودكي نه گاو نر وحشي را كشته بود و كارهاي بزرگ ديگري نيز كرده بود. حالا هم بر روي رودخانه ي خشكي پلي درست كرده بود و تمام كاروانها و رهگذرها را مجبور مي كرد كه از پل او بگذرند. از هر كه مي گذشت سي« آخچا»** مي گرفت و هر كه خود داري مي كرد و مي خواست از راه ديگري برود، كتكي حسابي نوش جان مي كرد و چهل آخچا مي پرداخت و مي گذشت. <br />** پول نقره <br /> <br /> <br />شما هيچ نمي پرسيد دومرول چرا چنين مي كرد؟ <br />او خودش مي گفت كه: مي خواهم پهلوان پرزوري پيدا شود و از فرمان من سرپيچي كند و با من بجنگد تا او را بر زمين بزنم و نام پهلواني ام در سراسر جهان بر سر زبانها بيفتد. <br />دومرول چنين دلاوري بود. <br />روزي طايفه اي آمدند و در كنار پل او چادر زدند. در ميان ايشان جواني بود كه به نيكي و پهلواني مشهور بود. روزي ناگهان مريض شد و جان سپرد. فرياد ناله و زاري به آسمان برخاست. يكي مي گفت: « واي، فرزند!..» و مويش را مي كند. ديگري مي گفت: « واي، برادر!..» و خاك بر سر مي كرد. همه مي گريستند و شيون مي كردند و نام آن دلاور را بر زبان مي آوردند. <br />ناگهان دومرول پهلوان از شكار برگشت و صداي ناله و شيون شنيد. عصباني شد و فرياد زد: آهاي، بدسيرتها! چرا گريه مي كنيد؟ اين چه ناله و زاري است كه در كنار پل من راه انداخته ايد؟ <br />بزرگان طايفه پيش آمدند و گفتند: پهلوان، عصباني نشو. ما جوان دلاوري داشتيم كه همين امروز مرد، از ميان ما رفت. به خاطر او گريه مي كنيم. <br />دومرول ديوانه سر شمشيرش را كشيد و فرياد زد: آهاي، كي او را كشت؟ كي جرئت كرد در كنار پل من آدم بكشد؟ <br />بزرگان گفتند: پهلوان، كسي او را نكشته. خداوند به عزراييل فرمان داد و عزراييل كه بالهاي سرخ رنگي دارد ناگهان سررسيد و جان آن جوانمرد را گرفت. <br />دومرول ديوانه سر غضبناك فرياد برآورد: عزراييل كيست؟ من عزراييل مزراييل نمي شناسم. خداوندا، ترا سوگند مي دهم عزراييل را پيش من بفرست و چشم مرا بر او بينا كن تا با او دست و پنجه نرم كنم و مردانگي ام را نشان بدهم و جان جوان دلاور را از او باز گيرم و تا عزراييل باشد ديگر ناجوانمردانه آدم نكشد و جان دلاوران را نگيرد. <br />دومرول اين سخنان را گفت و به خانه اش برگشت. <br />خداوند از سخن دومرول خوشش نيامد. به عزراييل گفت: اي عزراييل، ديدي اين ديوانه ي بدسيرت چه سخنان كفرآميزي گفت؟ شكر يگانگي و قدرت مرا به جا نمي آورد و مي خواهد در كارهاي من دخالت كند و اين همه بر خود مي بالد. <br />عزراييل گفت: خداوندا، فرمان بده بروم جان خودش را بگيرم تا عقل به سرش برگردد و بداند كه مرگ يعني چه. <br />خداوند گفت: اي عزراييل، هم اكنون فرو شو و به چشم آن ديوانه ديده شو و بترسانش و جانش را بگير و پيش من بياور. <br />عزراييل گفت: هم اكنون پيش دومرول مي روم و چنان نگاهي بر او مي اندازم كه از ديدنم مثل بيد بلرزد و رنگش چون زعفران شود... <br />*** <br />دومرول ديوانه سر در خانه ي خود نشسته بود و با چهل پهلوان برگزيده اش گرم صحبت بود. از شكار شير و پلنگ و پهلوانيهاشان گفتگو مي كردند. و نگهبانان درها را گرفته بودند و نگهباني مي كردند. ناگهان عزراييل پيش چشم دومرول ظاهر شد. كسي از دربانان و نگهبانان او را نديده بود. پيرمردي بدصورت و ترسناك كه شير بيشه از ديدارش زهره ترك مي شد. چشمان كورمكوري اش تا قلب راه پيدا مي كرد. <br />دومرول تا او را ديد دنيا پيش چشمش تيره و تار شد. دست پرتوانش به لرزه افتاد و روزگار بر او تنگ شد. فرياد برآورد. حالا نگاه كن ببين چه گفت. گفت: اي پير ترسناك، كيستي كه دربانانم نديدندت، نگهبانانم نديدندت؟ چشمانم را تيره و تار كردي و دستهاي توانايم را لرزاندي. آهاي، پير ريش سفيد، بگو ببينم كيستي كه لرزه بر تنم انداختي و پياله ي زرينم را بر زمين افكندي؟ آهاي، پير كورمكوري، بگو اينجا چه كار داري؟ وگرنه بلند مي شوم و چنان درد و بلا بر سرت مي بارم كه تا دنيا باشد در داستانها بگويند. <br />دومرول ديوانه سر چنان برآشفته بود كه سبيلهايش را مي جويد و با دستش قبضه ي شمشيرش را مي فشرد. پهلوانان ديگر ساكت نشسته بودند و يقين داشتند كه پيرمرد جان سالم از دست دومرول به در نخواهد برد. <br />وقتي سخن دومرول تمام شد، عزراييل قاه قاه خنديد و گفت: آهاي، ديوانه ي بدسيرت! از ريش سفيدم خوشت نيامد، ها؟ بدان كه خيلي پهلوانان سياه مو بوده اند كه جانشان را گرفته ام. از چشم كورمكوري ام نيز خوشت نيامد، ها؟ بدان كه خيلي دختران و نوعروسان آهوچشم بوده اند كه جانشان را گرفته ام و مادران و شوهران بسياري را سياهپوش كرده ام... <br />از كسي صدايي برنمي آمد. دهن دومرول كف كرده بود. مي خواست هر چه زودتر پيرمرد خود را بشناساند تا بلند شود و با يك ضربه ي شمشير دو تكه اش كند. فرياد برآورد و گفت: آهاي، پيرمرد! اسمت را بگو ببينم كيستي. والا بي نام و نشان خواهمت كشت... من ديگر حوصله ي صبر كردن ندارم. <br />عزراييل گفت: حالا خودت مي فهمي من كي هستم. اي ديوانه ي بدسيرت، يادت هست كه بر خود مي باليدي و مي گفتي اگر عزراييل سرخ بال را ببينم مي كشمش و جان مردم را خلاص مي كنم؟ <br />دومرول گفت: باز هم مي گويم كه اگر عزراييل به چنگم بيفتد بالهايش را خواهم كند و مغزش را داغون خواهم كرد. <br />عزراييل گفت: اي ديوانه ي خودسر، اكنون آمده ام كه جان خودت را بگيرم!.. جان مي دهي يا با من سر جنگ و جدال داري؟ <br />دومرول ديوانه سر تا اين را شنيد از جا جست و فرياد زد: آهاي، عزراييل سرخ بال تويي؟ <br />عزراييل گفت: آره، منم. <br />دومرول گفت: پس بالهايت كو، بدبخت! <br />عزراييل گفت: من هزار شكل دارم. <br />دومرول گفت: جان اين همه دلاوران و نوعروسان را تو مي گيري، ناجوانمرد؟ <br />عزراييل گفت: راست گفتي. اكنون نيز نوبت تست! <br />دومرول فرياد زد: بدفطرت، ترا در آسمان مي جستم در زمين به چنگم افتادي. حالا به تو نشان مي دهم كه چگونه جان مي گيرند. <br />دومرول اين را گفت و به نگهبانان و دربانان فرمان داد: دربانان، نگهبانان، درها را ببنديد، خوب مواظب باشيد كه اين بدفطرت فرار نكند! <br />آنوقت شمشيرش را كشيد و بلند كرد و به عزراييل هجوم كرد. عزراييل كبوتر شد و از روزنه ي تنگي بيرون پريد و ناپديد شد. دومرول دست بر دست زد و قاه قاه خنديد و به پهلوانانش گفت: ديديد كه عزراييل از ضرب شمشيرم ترسيد و فرار كرد! چنان هول شد كه در گشاده را ول كرد و مثل موشها به سوراخ تپيد. اما من دست از سرش برنخواهم داشت. بلند شويد پهلوانانم!.. دنبالش خواهيم كرد و قسم مي خورم كه تا او را شكار شاهينم نكنم آسوده نگذارمش. <br />چهل و يك پهلوان برخاستند و سوار اسب شدند و راه افتادند. دومرول ديوانه سر شاهين شكاري اش را بر بازو گرفته بود و دنبال عزراييل اسب مي تاخت. هر كجا كبوتري ديد شكار كرد اما عزراييل را پيدا نكرد. در بازگشت تنها شد. از بيراهه مي آمد كه مگر عزراييل را گير آورد. كنار گودالي رسيد. ناگهان عزراييل پيش چشم اسب دومرول ظاهر شد. اسب به تاخت مي آمد كه ناگهان رم كرد و دومرول را بلند كرد و به ته گودال انداخت. سر سياه موي دومرول خم شد و خميده ماند. عزراييل فوري فرود آمد و پايش را بر سينه ي سفيد دومرول گذاشت و نشست و گفت: آهاي دومرول ديوانه سر، اكنون چه مي گويي؟ حالا كه دارم جانت را مي گيرم، چرا ديگر عربده نمي كشي و پهلواني نمي كني؟ <br />دومرول به خرخر افتاده بود. گفت: آهاي عزراييل، ترا چنين ناجوانمرد نمي دانستم. نمي دانستم كه با راهزني جان مي گيري و از پشت خنجر مي زني... آهاي!.. <br />عزراييل گفت: حرف بيخودي نزن. اگر حرف حسابي داري بگو كه داري نفسهاي آخرت را مي كشي. <br />دومرول پهلوان توانا، دلاور جوانمرد، اسير موجود ناجوانمردي شده بود كه هزار شكل دارد و با راهزني جان مي گيرد و از پشت خنجر مي زند. دومرول آن پهلوان آزاده اكنون حال پريشاني داشت و دل در سينه اش مي تپيد و نمي خواست بميرد. مي خواست مرگ نباشد و زندگي باشد و زندگي پر از شادي باشد و شادي براي همه باشد و او شادي را براي ديگران فراهم كند، چنان كه پيش از اين براي قوم خودش جانفشاني كرده بود و شادي و خوشبختي را به سرزمين خود آورده بود. <br />آخر گفت: عزراييل يك لحظه مهلت بده. گوش كن ببين چه مي گويم: در سرزمين زيباي ما كوههايي است بزرگ و سترگ با قله هاي برف پوش و چنان بلند كه حتي تير پهلواني مثل من به نوك آن نمي تواند برسد. در دامنه ي اين كوهها، ما باغهاي فراواني داريم پر درخت. و درخت مو در اين باغها فراوان است. و اين موها انگورهاي سياهي مي آورند، چه شيرين و چه لطيف و چه پاك و تميز. انگورها را مي چلانيم و خمها را از آبش پر مي كنيم و منتظر مي مانيم كه آبها شراب شود آنگاه از آن شراب مي خوريم و سرمست مي شويم و بيخود مي شويم و بي باك مي شويم و چنان نعره مي زنيم كه شير بيشه از ترس مي لرزد و مو بر اندامش راست مي شود. من نيز از آن شراب خوردم و بيخود شدم و ندانستم چه گفتم كه خداوند خوشش نيامد. والا پهلواني ملولم نكرده، از زندگي سير نشده ام و از مرگ بدم مي آيد و نمي خواهم بميرم، مي خواهم باز هم زندگي كنم، باز هم جوانمردي كنم، نيكي كنم. آهاي!.. عزراييل، مدد!.. جانم را مگير!.. مرا به حال خودم بگذار و برو جان آنهايي را بگير كه بدند و بدي مي كنند و خوشبختي را در بيچارگي ديگران جستجو مي كنند و نانشان را با گرسنه نگهداشتن ديگران به دست مي آورند. برو!. <br />عزراييل گفت: حرفهاي بيخود مي زني بدسيرت!.. از التماس و خواهش تو نيز بوي كفر مي آيد. يكي هم اينكه التماس به من نكن. من خودم نيز مخلوق عاجزي هستم و كاري از دستم ساخته نيست. من فقط فرمان خداوند را اجرا مي كنم. <br />دومرول گفت: پس جان ما را خداوند مي گيرد؟ <br />عزراييل گفت: درست است. به من مربوط نيست. <br />دومرول گفت: پس تو چه بلاي نابهنگامي كه خود را قاتي مي كني؟ از پيش چشمم دور شو تا من خودم كار خودم را بكنم. <br />عزراييل از سينه ي دومرول برخاست. اما همچنان پايش را بر سينه ي سفيد او مي فشرد و نفس دومرول پهلوان تنگي مي كرد و پاي عزراييل ضربه هاي قلب او را حس مي كرد و گرمي اش را مي فهميد. <br />دومرول ديوانه سر پاي شكسته اش را دراز كرد و خون پيشاني اش را پاك كرد و گفت: خداوندا، نمي دانم كيستي، چيستي، در كجايي. بيخردان بسياري در آسمانها پي تو مي گردند، در زمين جستجويت مي كنند اما هيچ نمي دانند كه تو خود در دل انسانها جا داري. خداوندا، اگر هم جانم را مي گيري خودت بگير، به اين عزراييل ناجوانمرد واگذار مكن!.. <br />عزراييل گفت: بيچاره ي بدبخت، از دعا و زاري تو هم بوي كفر مي آيد، خلاصي نخواهي داشت!.. <br />خداوند از سخن دومرول خوشش آمد و به عزراييل فرمان داد: آهاي عزراييل، اين كارها به تو نيامده. بگو دومرول جان ديگري پيدا كند و به من بدهد و تو ديگر جان او را مگير. <br />عزراييل گفت: خداوندا، اين انسان گستاخ را سر خود ول كردن خوب نيست. <br />خداوند گفت: عزراييل، تو ديگر در كارهاي من دخالت نكن. <br />عزراييل پايش را از روي سينه ي دومرول برداشت و گفت: بلند شو. اگر بتواني جان ديگري پيدا كني كه عوض جان خودت به من بدهي، با تو كاري نخواهم داشت. <br />دومرول پهلواني تكاني به خود داد و بلند شد روي پاي شكسته اش ايستاد و گفت: ديدي عزراييل، چگونه از دستت در رفتم؟ بيا برويم پيش پدر پيرم. او خيلي دوستم دارد، جانش را دريغ نخواهد كرد. <br />دومرول ديوانه سر پيش افتاد و عزراييل پشت سرش، آمدند پيش پدر پير دومرول. نام پدرش « دوخاقوجا» بود. وقتي دومرول را با سر و صورت خونين ديد، فرياد برآورد و گفت: فرزند، اين چه حالي است؟ اسبت كجا مانده؟ اين كيست كه چنين چشم بر من مي دوزد؟ <br />دومرول خم شد و دست پدر پيرش را بوسيد و گفت: پدر، ببين چه بر سرم آمده: كفر گفتم و خداوند خوشش نيامد. به عزراييل فرمان داد كه از آسمانهاي بلند فرود آيد و جانم را بگيرد. عزراييل پا بر سينه ي سفيدم گذاشت و به خرخرم افكند و خواست جانم را بگيرد. اكنون پدر، تو جانت را به عزراييل مي دهي كه مرا ول كند و يا مي خواهي در عزاي من سياه بپوشي و « واي، فرزند!..» بگويي؟ كدام را مي خواهي پدر؟ زودتر بگو كه وقت زيادي نداريم. <br />دوخاقوجا ساكت شد و به فكر فرو رفت. چهل پهلوان دومرول از شكار باز آمده اسب رميده ي او را ديده بودند كه تك و تنها از راه رسيد و دومرول را نياورد. همه نگران دومرول شده بودند و اكنون مي ديدند كه پهلوان شكسته و زخمي پيش پدرش ايستاده است. <br />پدرش آخر به سخن آمد و گفت: اي دومرول، اي جگر گوشه، اي پسر، اي پهلواني كه در كودكي ات نه گاو نر وحشي را كشتي، تو ستون خانه و زندگي مني! تو نوگل دختران و عروسكان زيباروي مني! من نمي گذارم تو بميري. اين كوههاي سياه بلند كه روبرو ايستاده اند، مال من است، اگر عزراييل مي خواهد بگو مال او باشد. من چشمه هاي سرد سردي دارم، اسبهاي گردنفرازي دارم، قطار در قطار شتر دارم، آغلها و طويله هايي دارم پر گوسفند و بز، اگر عزراييل لازم دارد همه مال او باشد. هر چقدر زر و سيم لازم دارد مي دهمش، اما فرزند، زندگي شيرين است و جان عزيز، از آنها نمي توانم چشم پوشي كنم. <br />دومرول گفت: پدر، همه چيزت مال خودت باد، من جانت را مي خواهم، مي دهي يا نه؟ <br />دوخاقوجا گفت: فرزند، عزيزتر و مهربانتر از من مادرت را داري. برو پيش او. <br />عزراييل دست به كار شده بود كه جان دومرول را بگيرد. دومرول گفت: دست نگهدار، ناجوانمرد!.. مي رويم پيش مادرم. <br />رفتند پيش مادر پير دومرول. دومرول دست مادرش را بوسيد و گفت: مادر، نمي پرسي كه چرا شكسته شده ام، چرا زخمي شده ام و چه بر سرم آمده؟ <br />مادرش ناله كنان گفت: واي فرزندم، چه بلايي بر سرت آمده؟ <br />دومرول گفت: مادر، عزراييل سرخ بال از آسمانهاي بلند پر كشيد و فرود آمد و برسينه ام نشست و بر خرخرم افكند و خواست جانم را بگيرد. از پدرم جانش را خواستم كه عزراييل از من درگذرد، پدرم نداد. اكنون از تو مي خواهم، مادر. جانت را به من مي بخشي يا مي خواهي در عزاي من سياه بپوشي و « واي، فرزند!..» بگويي؟.. مادر، چه مي گويي؟ <br />مادرش لحظه اي به فكر فرو رفت بعد سر برداشت و گفت: فرزند، اي فرزند، اي نور چشم، اي كه نه ماه در شكمم زندگي كردي، اي كه شير سفيدم را خوردي، كاش در قلعه هاي بلند و برجهاي دست نيافتني گرفتار مي شدي مي آمدم زر و سيم مي ريختم و نجاتت مي دادم. اما چه كنم كه در جاي بدي گير كرده اي و من پاي آمدن ندارم. فرزند، زندگي شيرين است و جان عزيز، از جانم نمي توانم چشم بپوشم. چاره اي ندارم... <br />مادر دومرول نيز جانش را دريغ كرد. دومرول دلتنگ شد. عزراييل پيش آمد كه جانش را بگيرد. دومرول برآشفت و نعره زد: دست نگهدار، ناجوانمرد!.. يك لحظه امان بده، بي مروت!.. <br />عزراييل ريشخندكنان گفت: پهلوان، حالا ديگر چه مي خواهي؟ ديدي كه هيچ كس بر تو رحم نكرد و جان نداد. هر چه زودتر جان بدهي به خير و صلاح خودت است. <br />دومرول گفت: مي خواهي حسرت به دلم بماند؟ <br />عزراييل گفت: حسرت چه كسي؟ <br />دومرول گفت: من همسر دارم. دو پسر دارم، امانتند. برويم آنها را به همسرم بسپارم، آنوقت هر چه مي خواهي با من بكن. <br />دومرول پيش افتاد و پيش همسر خود رفت. همسر دومرول دو پسرش را روي زانوانش نشانده شير به آنها مي داد و نوازششان مي كرد و بچه ها با مشت به پستانهاي پر مادرش مي زدند و نفس زنان شير مي خوردند و چشمانشان مي خنديد. <br />دومرول وارد شد. زنش را ديد، پسرانش را نگاه كرد و دلش از شادي و حسرت لبريز شد. زنش تا دومرول را ديد، پسرانش را بر زمين نهاد و فرياد برآورد و از گردن دومرول آويخت و گفت: اي دومرول، اي پشت و پناه پهلوان من، اين چه حالي است؟ تو كه هيچوقت دلتنگي نمي شناختي، تو كه شكست يادت نمي آيد، حالا چرا چنين گرفته و پريشاني؟.. پسرانت را تماشا كن... <br />دومرول به دو پسرش نگاه كرد. بچه ها روي پوست آهو غلت مي خوردند و يكديگر را با چنگ و دندان مي گرفتند و مي كشيدند و صدا برمي آوردند و چشمانشان از زيادي شادي و خوشي مي درخشيد. <br />دومرول لحظه اي تماشا كرد. آنوقت به زنش گفت: اي زن، اي همسر شيرينم و اي مادر فرزندانم، بدان كه امروز عزراييل سرخ بال از بلندي آسمانها فرود آمد و ناجوانمردانه روي سينه ام نشست و خواست جان شيرينم را بگيرد. پيش پدر پيرم رفتم، جانش را نداد، پيش مادر پيرم رفتم، جانش را نداد. گفتند: زندگي شيرين است و جان عزيز، نمي توانيم از آنها چشم پوشي كنيم. اكنون، اي زن، اي مادر فرزندانم، آمده ام پسرانم را به تو بسپارم. كوههاي سياه بلندم ييلاقت باد! آبهاي سرد سردم نوش جانت باد! اسبهاي گردنفراز زيادي در طويله ها دارم، مركبت باد! خانه هاي پرشكوه زرينم سايه بانت باد! شتران قطار در قطارم باركشت باد! گوسفندان بيشماري در آغل دارم، مركبت باد! اي زن، اي مادر فرزندانم، بعد از من با هر مردي كه چشمت بپسندد و دلت دوست بدارد عروسي كن اما دل فرزندانم را مشكن، پيش تو امانت مي گذارم و مي روم... <br />عزراييل پيش آمد: دومرول بيحركت ايستاد. ناگهان زن دومرول از جا جست و ميان عزراييل و شوهرش سد شده و فرياد زد: اي عزراييل، دست نگهدار!.. هنوز من هستم و نمي گذارم كه شوهرم، پشت و پناهم، پهلوانم بميرد و جواني و پهلواني پسرانش را نبيند. <br />آنوقت رويش را به طرف شوهرش گرفت و گفت: اي دومرول، اي شوهر، اي پدر پهلوان پسرانم، اين چه حرفي است كه گفتي؟.. اي كه تا چشم باز كرده ام ترا شناخته ام، اي كه به تودل داده ام و دوستت داشته ام، اي كه با دلي پر از محبت زنت شده ام و با تو خرسند شده ام، خوشبخت شده ام، پس از تو كوههاي سرسبزت را چه مي كنم؟ قبرستانم باد اگر قدم در آنها بگذارم. پس از تو آبهاي سرد سردت را چه مي كنم؟ خون باد اگر جرعه اي بياشامم. پس از تو زر و سيمت را چه مي كنم؟ فقط به در كفن خريدن مي خورد. پس از تو اسبهاي گردنفرازت را چه مي كنم؟ تابوتم باد اگر پا در ركابشان بگذارم. پس از تو شوهر را چه مي كنم؟ چون مار بزندم اگر شوهر كنم. اي مرد اي پدر پسرانم، جان چه ارزشي دارد كه پدر و مادر پيرت از تو دريغ كردند؟.. آسمان شاهد باشد، زمين شاهد باشد، خداوند شاهد باشد، پهلوانان و زنان و مردان قبيله شاهد باشند، من به رضاي دل جانم را به تو بخشيدم!.. <br />زن شوهرش را بوسيد، پسرانش را بوسيد و پيش عزراييل آمد و ساكت و آرام ايستاد. عزراييل خواست جان زن را بگيرد. اين دفعه دومرول تكان خورد و نعره زد: اي عزراييل ناجوانمرد، تو چه عجله اي داري كه ما را سياه بپوشاني؟.. دست نگهدار كه من هنوز حرف دارم. <br />عزراييل دومرول را چنان غضبناك ديد كه جرئت نكرد دست به زن دومرول بزند. يك قدم دور شد و ايستاد. <br />دومرول پهلوان بزرگ و پردل تاب ديدن مرگ همسرش را نداشت. دهن باز كرد و بلند بلند گفت: خداوندا، نمي دانم كيستي، چيستي و در كجايي!.. بيخردان بسياري در آسمانها پي تو مي گردند، در زمين جستجويت مي كنند اما هيچ نمي دانند كه تو خود در دل انسانها جا داري. خداوندا، بر سر راهها عمارتها درست خواهم كرد، گرسنگان را سير خواهم كرد، برهنگان را لباس در تن خواهم كرد، خوشبختي را براي همه خواهم آورد. من زنم را دوست دارم، اگر مي خواهي جان هر دومان را بگير و اگر نمي گيري جان هر دومان را رها كن!.. <br />خداوند از سخن دومرول خوشش آمد و به عزراييل فرمان داد: اي عزراييل، اين دو همسر صد و چهل سال ديگر زندگي خواهند كرد، تو برو جان پدر و مادر دومرول را بگير و برگرد. <br />عزراييل بلند شد رفت جان پدر و مادر دومرول را گرفت و برگشت. <br />دومرول همسر و فرزندانش را در آغوش كشيد و غرق بوسه شان كرد. همه شاد شدند و آوازهاي پهلواني خواندند و سرودهاي خوشبختي سردادند و نعره كشيدند و زن و مرد رقصيدند و اسب تاختند و در اين هنگام « دده قورقود»، پير ريش سفيد قوم اوغوز، پيش آمد و در شادي آنها شريك شد و احوال دومرول و همسرش را داستان كرد و ترانه به نام آنها ساخت تا پهلوانان بخوانند و بدانند و درس بياموزند. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۶, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) یک هلو و هزار هلو 1826 2520 2006-08-13T07:50:01Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] * [[یک هلو هزار هلو - قسمت اول]] * [[یک هلو هزار هلو - قسمت دوم]] یک هلو هزار هلو - قسمت اول 1827 2544 2006-08-13T08:15:24Z Arman605 65 <[[یک هلو و هزار هلو]] بغل ده فقير و بي آبي باغ بسيار بزرگي بود، آباد آباد. پر از انواع درختان ميوه و آب فراوان. باغ چنان بزرگ و پردرخت بود كه اگر از اين سرش حتي با دوربين نگاه مي كردي آن سرش را نمي توانستي ببيني. <br />چند سال پيش ارباب ده زمين ها را تكه تكه كرده بود و فروخته بود به روستاييان اما باغ را براي خودش نگاه داشته بود. البته زمين هاي روستاييان هموار و پردرخت نبود. آب هم نداشت. اصلا ده يك همواري بزرگ در وسط دره داشت كه همان باغ اربابي بود، و مقداري زمين هاي ناهموار در بالاي تپه ها و سرازيري دره ها كه روستاييان از ارباب خريده بودند و گندم و جو ديمي مي كاشتند. <br />خلاصه. از اين حرف ها بگذريم كه شايد مربوط به قصه ي ما نباشد. <br />دو تا درخت هلو هم توي باغ روييده بودند، يكي از ديگري كوچكتر و جوانتر. برگ ها و گل هاي اين دو درخت كاملا مثل هم بودند به طوري كه هر كسي در نظر اول مي فهميد كه هر دو درخت يك جنسند. <br />درخت بزرگتر پيوندي بود و هر سال هلوهاي درشت و گلگون و زيبايي مي آورد چنان كه به سختي توي مشت جا مي گرفتند و آدم دلش نمي آمد آنها را گاز بزند و بخورد. <br />باغبان مي گفت درخت بزرگتر را يك مهندس خارجي پيوند كرده كه پيوند را هم از مملكت خودشان آورده بود. معلوم است كه هلوهاي درختي كه اينقدر پول بالايش خرج شده باشد چقدر قيمت دارد. <br />دور گردن هر دو درخت روي تخته پاره يي دعاي « وان يكاد» نوشته آويزان كرده بودند كه چشم زخم نخورند. <br />درخت هلوي كوچكتر هر سال تقريباً هزار گل باز مي كرد اما يك هلو نمي رساند. يا گل هايش را مي ريخت و يا هلوهايش را نرسيده زرد مي كرد و مي ريخت. باغبان هر چه از دستش برمي آمد براي درخت كوچكتر مي كرد اما درخت هلوي كوچكتر اصلا عوض نمي شد. سال به سال شاخ و برگ زيادتري مي روياند اما يك هلو براي درمان هم كه شده بود، بزرگ نمي كرد. <br />باغبان به فكرش رسيد كه درخت كوچكتر را هم پيوندي كند اما درخت باز عوض نشد. انگار بناي كار را به لج و لجبازي گذاشته بود. عاقبت باغبان به تنگ آمد، خواست حقه بزند و درخت هلوي كوچكتر را بترساند. رفت اره يي آورد و زنش را هم صدا كرد و جلو درخت هلوي كوچكتر شروع كرد به تيز كردن دندانه هاي اره. بعد كه اره حسابي تيز شد. عقب عقب رفت و يكدفعه خيز برداشت به طرف درخت هلوي كوچكتر كه مثلا همين حالا تو را از بيخ و بن اره مي كنم و دور مي اندازم تا تو باشي ديگر هلوهايت را نريزي. <br />باغبان هنوز در نيمه راه بود كه زنش از پشت سر دستش را گرفت و گفت: مرگ من دست نگهدار. من به تو قول مي دهم كه از سال آينده هلوهايش را نگاه دارد و بزرگ كند. اگر باز هم تنبلي كرد آنوقت دوتايي سرش را مي بريم و مي اندازيم توي تنور كه بسوزد و خاكستر شود. <br />اين دوز و كلك و ترساندن هم رفتار درخت را عوض نكرد. <br />لابد همه تان مي خواهيد بدانيد درخت هلوي كوچكتر حرفش چه بود و چرا هلوهايش را رسيده نمي كرد. بسيار خوب. از اينجا به بعد قصه ي ما خودش شرح همين قضيه خواهد بود. <br />*** <br />گوش كنيد!.. <br />خوب گوش هايتان را باز كنيد كه درخت هلوي كوچكتر مي خواهد حرف بزند. ديگر صدا نكنيد ببينيم درخت هلوي كوچكتر چه مي گويد. مثل اين كه سرگذشتش را نقل مي كند: <br />« ما صد تا صد و پنجاه تا هلو بوديم و توي سبدي نشسته بوديم. باغبان سر و ته سبد و كناره هاي سبد را برگ درخت مو پوشانده بود كه آ‏فتاب پوست لطيفمان را خشك نكند و گرد و غبار روي گونه هاي قرمزمان ننشيند. فقط كمي نور سبز از ميان برگ هاي نازك مو داخل مي شد و در آنجا كه با سرخي گونه هايمان قاتي مي شد، منظره ي دل انگيزي درست مي كرد. <br />باغبان ما را صبح زود آفتاب نزده چيده بود، از اين رو تن همه مان خنك و مرطوب بود. سرماي شبهاي پاييز هنوز توي تنمان بود و گرماي كمي از برگ هاي سبز مي گذشت و تو مي آمد، به دل همه مان مي چسبيد. <br />البته ما همه فرزندان يك درخت بوديم. هر سال همان موقع باغبان هلوهاي مادرم را مي چيد، توي سبد پر مي كرد و مي برد به شهر. آنجا مي رفت در خانه ي ارباب را مي زد. سبد را تحويل مي داد و به ده برمي گشت. مثل حالا. <br />داشتم مي گفتم كه ما صد تا صد و پنجاه تا هلوي رسيده و آبدار بوديم. از خودم بگويم كه از آب شيرين و لذيذي پر بودم. پوست نرم و نازكم انگار مي خواست بتركد. قرمزي طوري به گونه هايم دويده بود كه اگر من را مي ديدي خيال مي كردي حتماً از برهنگي خودم خجالت مي كشم. مخصوصاً كه سر و برم هنوز از شبنم پاييزي تر بود، انگار آب تني كرده باشم. <br />هسته ي درشت و سفتم در فكر زندگي تازه يي بود. بهتر است بگويم خود من به زندگي تازه يي فكر مي كردم. هسته ي من جدا از من نبود. <br />باغبان من را بالاي سبد گذاشته بود كه در نظر اول ديده شوم. شايد به اين علت كه درشت تر و آبدارتر از همه بودم. البته تعريف خودم را نمي كنم. هر هلويي كه مجال داشته باشد رشد كند و بزرگ شود و برسد، درشت و آبدار خواهد شد مگر هلوهايي كه تنبلي مي كنند و فريب كرم ها را مي خورند و به آن ها اجازه مي دهند كه داخل پوست و گوشتشان بشوند و حتي هسته شان را بخورند. <br />اگر همانطوري كه توي سبد نشسته بوديم پيش ارباب مي رفتيم، ناچار من قسمت دختر عزيز دردانه ي ارباب مي شدم. دختر ارباب هم يك گاز از گونه ام مي گرفت و من را دور مي انداخت. آخر خانه ي ارباب مثل خانه ي صاحبعلي و پولاد نبود كه يك دانه زردآلو و خيار و هلو از درش وارد نشده بود. در صورتي كه باغبان نقل مي كند كه ارباب براي دخترش از كشورهاي خارجه ميوه وارد مي كند. سفارش مي كند كه با طياره براي دخترش پرتقال و موز و انگور حتي گل بياورند. البته براي اين كارها مثل ريگ پول خرج مي كند. حالا خودت حساب كن ببين پول لباس و مدرسه و خوراك و دكتر و پرستار و نوكر و اسباب بازي ها و مسافرت ها و گردش هاي دختر ارباب چقدر مي شود. تو بگو هر ماه ده هزار تومان. باز كم گفته يي – از مطلب دور افتادم. <br />باغبان سبد در دست از خيابان وسطي باغ مي گذشت كه يك دفعه زير پايش لانه ي موشي خراب شد به طوري كه كم مانده بود باغبان به زمين بخورد اما خودش را سر پا نگه داشت فقط سبد تكان سختي خورد و در نتيجه من ليز خوردم و افتادم روي خاك. باغبان من را نديد و گذاشت رفت. <br />حالا ديگر آفتاب توي باغ پهن شده بود. خاك كمي گرم بود اما آفتاب خيلي گرم بود. شايد هم چون تن من خنك بود، خيال مي كردم آفتاب خيلي گرم بود. <br />گرما يواش يواش از پوستم گذشت و به گوشتم رسيد. شيره ي تنم هم گرم شد. آنوقت گرما رسيد به هسته ام. كمي بعد حس كردم دارم تشنه مي شوم. <br />پيش مادرم كه بودم، هر وقت تشنه ام مي شد ازش آب مي نوشيدم و خورشيد را نگاه مي كردم كه بيشتر بر من بتابد و بيشتر گرمم كند. خورشيد بر من مي تابيد. گونه هايم داغ مي شدند. من از مادرم آب مي مكيدم، غذا مي خوردم، و شيره ي تنم به جوش مي آمد، و هر روز درشت تر و درشت تر و زيباتر و گلگون تر و آبدارتر مي شدم، و قرمزي بيشتري توي رگ هاي صورتم مي دويد و سنگيني مي كردم و بازوي مادرم را خم مي كردم و تاب مي خوردم. <br />مادرم مي گفت: دختر خوشگلم، خودت را از آفتاب ندزد. خورشيد دوست ماست. زمين به ما غذا مي دهد و خورشيد آن را مي پزد. بعلاوه خوشگلي تو از خورشيد است. ببين، آنهايي كه خودشان را از آفتاب مي دزدند چقدر زردنبو و استخواني اند. دختر خوشگلم، بدان كه اگر روزي خورشيد از زمين قهر كند و بر آن نتابد، ديگر موجود زنده يي بر روي زمين نخواهد ماند. نه گياه نه حيوان. <br />از اين رو تا مي توانستم تنم را به آفتاب مي سپردم و گرماي خورشيد را مي مكيدم و در خودم جمع مي كردم و مي ديدم كه روز به روز قوتم بيشتر مي شود. هميشه از خودم مي پرسيدم: <br />« اگر روزي كسي خورشيد را برنجاند و خورشيد از ما قهر كند، ما چه خاكي به سر مي كنيم؟» عاقبت جوابي پيدا نكردم و از مادرم پرسيدم: مادر، اگر روزي كسي خورشيد خانم را برنجاند و خورشيد خانم از ما قهر كند، ما چكار مي كنيم؟ <br />مادرم با برگ هايش غبار روي گونه هايم را پاك كرد و گفت: چه فكرهايي مي كني! معلوم مي شود كه تو دختر باهوشي هستي. مي داني دخترم، خورشيد خانم به خاطر چند نفر مردم آزار و خودپسند از ما قهر نمي كند فقط ممكن است روزي يواش يواش نور و گرمايش كم بشود بميرد آنوقت ما بايد به فكر خورشيد ديگري باشيم والا در تاريكي مي مانيم و از سرما يخ مي زنيم و مي خشكيم. <br />راستي كجاي قصه بودم؟ <br />آري، داشتم مي گفتم كه گرما به هسته ام رسيد و تشنه شدم. كمي بعد شيره ي تنم به جوش آمد و پوستم شروع كرد به خشك شدن و ترك برداشتن. مورچه سواري دوان دوان از راه رسيد و شروع كرد به دور و بر من گرديدن. <br />وقتي كه از سبد به زمين افتاده بودم، پوستم از جايي تركيده بود و كمي از شيره ام به بيرون ريخته بود و جلو آفتاب سفت شده بود. مورچه سوار نيش هايش را توي شيره فرو كرد و كشيد. بعد ول كرد. مدتي به جاي نيش هايش خيره شد بعد دوباره نيش هايش را فرو كرد و شاخك هايش را راست نگاه داشت و پاهايش را به زمين فشرد و چنان محكم شروع كرد به كشيدن كه من به خودم گفتم الان نيش هايش از جا كنده مي شود. مورچه سوار كمي ديگر زور داد. عاقبت تكه يي از شيره ي سفت شده را كند و خوشحال و دوان دوان از من دور شد. <br />همين موقع ها بود كه صدايي شنيدم. دو نفر از بالاي ديوار توي باغ پريدند و دوان دوان به طرف من آمدند. صاحبعلي و پولاد بودند و آمده بودند شكمي از ميوه سير بكنند. مثل آن يكي روستاييان هيچ ترسي از تفنگ باغبان نداشتند. آن يكي روستائيان هيچوقت قدم بباغ نميگذاشتند، اما پولاد و صاحبعلي هميشه پابرهنه با يك شلوار پاره و وصله دار توي باغ ولو بودند. باغبان حتي چند دفعه پشت سرشان گلوله در كرده بود اما پولاد و صاحبعلي در رفته بودند. آن موقع ها هر دو هفت هشت ساله بودند. <br />خلاصه، آن روز دوان دوان آمدند از روي من پريدند و رفتند به سراغ مادرم. كمي بعد ديدم دارند برمي گردند اما اوقاتشان بدجوري تلخ است. از حرف زدن هايشان فهميدم كه از دست باغبان عصباني اند. <br />پولاد مي گفت: ديدي؟ اين هم آخرين ميوه ي باغ كه حتي يك دانه اش قسمت ما نشد. <br />صاحبعلي گفت: آخر چكار مي توانستيم بكنيم؟ يك ماه آزگار است كه نره خر تفنگ به دست گرفته نشسته در پاي درخت، تكان نمي خورد. <br />پولاد گفت: پدرسگ لعنتي! حتي يك دانه براي ما نگذاشته. آخ كه چقدر دلم مي خواست يك دانه از آن آبدارهايش را زوركي توي دهانم مي تپاندم!.. يادت مي آيد سال گذشته چقدر هلو خورديم؟ <br />صاحبعلي گفت: انگاري ما آدم نيستيم. همه چيز را دانه دانه مي چيند مي برد تحويل مي دهد به آن مردكه ي پدرسگ كه حرامش بكند. همه اش تقصير ماست كه دست روي دست گذاشته ايم و نشسته ايم و مي گذاريم كه ده را بچاپد. <br />پولاد گفت: مي داني صاحبعلي، يا بايد اين باغ مال ده باشد يا من همه ي درخت ها را آتش مي زنم. <br />صاحبعلي گفت: دو تايي مي زنيم. <br />پولاد گفت: بي غيرتيم اگر نزنيم. <br />صاحبعلي گفت: بچه ي پدرمان نيستيم اگر نزنيم. <br />بچه ها چنان عصباني بودند و پاهايشان را به زمين مي زدند كه يك دفعه ترسيدم نكند لگدم كنند. اما نه، نكردند. درست جلو رويشان بودم كه خاري به پاي پولاد فرو رفت. پولاد خم شد خار را دربياورد كه چشمش به من افتاد و خار پايش را فراموش كرد. من را از زمين برداشت و به صاحبعلي گفت: نگاه كن صاحبعلي! <br />بچه ها من را دست به دست مي دادند و خوشحالي مي كردند. دلشان نيامد كه من را همينجوري بخورند. من خيلي گرم بودم. دلم مي خواست من را خنك بكنند بخورند كه زير دندانشان بيشتر مزه كنم. دست هاي پر چروك و پينه بسته شان پوستم را مي خراشيد اما من خوشحال بودم چون مي دانستم كه من را تا آخرين ذره با لذت خواهند خورد و پس از خوردن، لب ها و انگشت هايشان را خواهند مكيد و من روزها و هفته ها زير دندانشان مزه خواهم كرد. <br />صاحبعلي گفت: پولاد، شرط مي كنم تا حالا همچنين هلوي درشتي نديده بوديم. <br />پولاد گفت: نه كه نديده بوديم. <br />صاحبعلي گفت: برويم كنار استخر. خنكش كنيم بخوريم خوشمزه تر است. <br />من را چنان با احتياط مي بردند كه انگار تنم را از شيشه ي نازكي ساخته بودند و با يك تكان مي افتادم مي شكستم. <br />كنار استخر سايه و خنك بود. بيدها و نارون هاي پيوندي چنان سايه ي خنكي انداخته بودند كه من در نفس اول خنكي را حتي در هسته ام حس كردم. من را با احتياط توي آب گذاشتند و چهار دست كوچك و پينه بسته شان را جلو آب گرفتند كه من را نبرد توي استخر بيندازد. آب حسابي يخ بود. كمي كه نشستند پولاد گفت: صاحبعلي! <br />صاحبعلي گفت: ها، بگو. <br />پولاد گفت: مي گويم اين هلو خيلي قيمت داردها! <br />صاحبعلي گفت: آري. <br />پولاد گفت: آري كه حرف نشد. اگر مي داني بگو چند. <br />صاحبعلي فكري كرد و گفت: من هم مي گويم خيلي قيمت دارد. <br />پولاد گفت: مثلا چقدر؟ <br />صاحبعلي باز فكري كرد و گفت: اگر حسابي سردش بكنيم – حسابي ها! – هزار تومان. <br />پولاد گفت: پول نديدي خيال مي كني هزار هم شد پول. <br />صاحبعلي گفت: خوب، تو كه ماشاالله سر خزانه نشسته يي بگو چقدر. <br />پولاد گفت: صد تومان. <br />صاحبعلي گفت: هزار كه از صد بيشتر است. <br />پولاد گفت: تو بميري! من كه از خودم حرف در نمي آورم. از پدرم شنيده ام. <br />صاحبعلي گفت: اگر اين جوري است شايد هم هر دو يكي باشد. من هم از خودم حرف در نمي آورم. از پدرم شنيده ام. <br />پولاد من را يواشكي لمس كرد و گفت: دست هايم يخ كرد. به نظرم وقتش است بخوريم. <br />صاحبعلي هم من را با احتياط لمس كرد و گفت: آري، سرد سرد است. <br />آنوقت من را از آب درآورد. از آب كه درآمدم بيرون را گرم حس كردم. حالا دلم مي خواست من را زودتر بخورند تا نشان بدهم كه لذيذتر از آن هستم كه خيال مي كنند. دلم مي خواست تمام قوت و گرمايي را كه از خورشيد و از مادرم گرفته بودم به تن اين دو بچه ي روستايي برسانم. <br />در حالي كه پولاد و صاحبعلي براي خوردن من تصميم مي گرفتند، من توي اين فكرها بودم كه در عمرم چند دفعه حال به حال شده ام و چند دفعه ي ديگر هم خواهم شد. به خودم مي گفتم: « روزي ذره هاي بدنم خاك و آب بودند، بعضي هايشان هم نور خورشيد. مادرم آن ها را كم كم از زمين مي مكيد و تا نوك شاخه هايش بالا مي آورد. بعد مادرم غنچه كرد، بعد گل كرد و يواش يواش من درست شدم. من ذره هاي تنم را كم كم، از تن مادرم مكيدم و با ذره هاي نور خورشيد قاتي كردم تا هسته و پوست و گوشتم درست شد و شدم هلويي رسيده و آبدار. اما اكنون پولاد و صاحبعلي من را مي خورند و مدتي بعد ذره هاي تن من جزو گوشت و مو و استخوان بدن آنها مي شود. البته آنها هم روزي خواهند مرد، آنوقت ذره هاي تن من چه خواهند شد؟» <br />بچه ها تصميم گرفتند من را بخورند. صاحبعلي من را داد به پولاد و گفت: يك گاز بزن. <br />پولاد يك گاز زد و من را داد به صاحبعلي و خودش شروع كرد لب هايش را مكيدن. صاحبعلي هم يك گاز زد و من را داد به پولاد. <br />همانطوري كه به خودم گفته بودم زير دندانشان خيلي مزه كردم. <br />اكنون گوشت تن من از بين مي رفت اما هسته ام در فكر زندگي تازه يي بود. يك دقيقه بعد از هلويي به نام من اثري نمي ماند در حالي كه هسته ام نقشه مي كشيد كه كي و چه جوري شروع به روييدن كند. من در يك زمان معين هم مي مردم و هم زنده مي شدم. <br />آخرين دفعه پولاد من را توي دهانش گذاشت و آخرين ذره گوشتم را مكيد و فرو برد و وقتي من را دوباره بيرون آورد، ديگر هلو نبودم، هسته يي زنده بودم كه پوسته ي سختي داشتم و تويش تخم زندگي تازه را پنهان كرده بودم. فقط احتياج به كمي استراحت و خاك نمناك داشتم كه پوسته ام را بشكافم و برويم. <br />وقتي بچه ها انگشت ها و لب هايشان را چند دفعه مكيدند، پولاد گفت: حالا چكار كنيم؟ <br />صاحبعلي گفت: برويم توي آب. <br />پولاد گفت: هسته اش را نمي خوريم؟ <br />صاحبعلي گفت: برايش نقشه يي دارم. بگذار باشد. <br />پولاد من را گذاشت در پاي درخت بيدي و عقب عقب رفت و خيز برداشت خودش را به پشت انداخت توي آب در حالي كه زانوانش را توي شكمش جمع كرده بود و دست هايش را دور آن ها حلقه بسته بود. يك لحظه رفت زير آب، دست و پايي زد و سرپا ايستاد و لاي و لجن ته آب از اطرافش بلند شد. آب تا زير چانه اش مي رسيد. خزه هاي روي آب از سر و گوش و صورتش آويزان بود. <br />صاحبعلي گفت: پولاد، رويت را بكن آن بر. <br />پولاد گفت: شلوارت را در مي آوري؟ <br />صاحبعلي گفت: آري. مي خواهم پدرم نفهمد باز آمديم شنا كرديم. كتكم مي زند. <br />پولاد گفت: هنوز كه تا ظهر بشود برگرديم به خانه، خيلي وقت داريم. <br />صاحبعلي گفت: مگر خورشيد را بالاي سرت نمي بيني؟ <br />پولاد ديگر چيزي نگفت و رويش را آن بر كرد. وقتي صداي افتادن صاحبعلي در آب شنيده شد، پولاد رويش را برگرداند و آنوقت شروع كردند به شنا كردن و زيرآبي زدن و به سر و صورت يكديگر آب پاشيدن. بعد هر دو گفتند: بيوقت است. بيرون آمدند. پولاد پاچه هاي شلوارش را چند دفعه چلاند. آنوقت من را هم از پاي بيد برداشتند و راه افتادند. از ديوار ته باغ بالا رفتند و پريدند به آن بر. خانه هاي ده دورتر از باغ اربابي بود. <br />پولاد گفت: خوب، گفتي كه برايش نقشه يي داري. <br />صاحبعلي گفت: سايه كه پهن شد مي آيم صدايت مي كنم مي رويم بالاي تپه مي نشينيم برايت مي گويم چه نقشه يي دارم. <br />كوچه هاي ده خلوت اما از مگس و بوي پهن پر بود. سگ گنده يي از بالاي ديواري پريد جلوي پاي ما. پولاد دستي به سر و صورت سگ كشيد و خم شد و رفت به خانه شان. سگ هم به دنبال او توي خانه تپيد. <br />كوچه سربالا بود چنان كه كمي آن برتر كف كوچه با پشت بام خانه ي پولاد يكي مي شد. صاحبعلي از همان پشت بام ها راهش را كشيد و رفت. چند خانه آن برتر خانه ي خودشان بود. من را توي مشتش فشرد و جست زد توي حياط خانه شان و پايش تا زانو رفت توي سرگين خيس و نرمي كه مادرش يك ساعت پيش آنجا ريخته بود و صاحبعلي خبر نداشت. مادرش به صداي افتادن، سرش را از سوراخ خانه بيرون كرد و گفت: صاحبعلي، زود باش بيا براي پدرت يك لقمه نان و آب ببر. <br />صاحبعلي من را برد به طويله و در گوشه يي، توي پهن سوراخي كند و من را چال كرد. ديگر جز سياهي و بوي پهن چيزي نفهميدم. نمي دانم چند ساعتي در آنجا ماندم. بوي تند پهن كم مانده بود كه خفه ام كند. عاقبت حس كردم كه پهن از رويم برداشته مي شود. صاحبعلي بود. من را درآورد و يكي دو دفعه وسط دست هايش ماليد و به شلوارش كشيد تا تميز شدم. از همان راهي كه آمده بوديم رفتيم تا رسيديم پشت بام خانه ي پولاد. مادر و خواهر پولاد پشت بام تاپاله درست مي كردند و با زن همسايه حرف مي زدند كه تاپاله هاي خشك را از ديوار مي كند و تلنبار مي كرد. <br />صاحبعلي از مادر پولاد پرسيد كه پولاد كجاست؟ مادر پولاد گفت كه پولاد بزه را برده به صحرا، در خانه نيست. <br />پولاد را سر تپه پيدا كرديم. بز سياهشان را ول كرده بود پشت تپه چرا مي كرد و خودش با سگش چشم به راه ما نشسته بود. من ناگهان ملتفت شدم كه رنگ پوست پولاد و صاحبعلي درست مثل پوسته ي من است. هر دو از بس برهنه جلو آفتاب راه رفته بودند كه سياه سوخته شده بودند. <br />پولاد با بيصبري گفت: خوب، نقشه ات را بگو. <br />صاحبعلي گفت: مي خواهي صاحب يك درخت هلو بشوي؟ <br />پولاد گفت: مگر ديوانه ام كه نخواهم! <br />صاحبعلي گفت: پس برويم. <br />پولاد گفت: بزه را چكار كنيم؟ <br />صاحبعلي گفت: ولش مي كنيم توي خانه. <br />پولاد گفت: مادرم گفته تا خورشيد ننشسته برش نگردانم. <br />صاحبعلي گفت: پس سگه را مي گذاريم پيش بزه. <br />پولاد دستي به سر و گوش سگ كشيد و گفت: بزه را مي پايي تا من برگردم. خوب؟ <br />ما سه تايي دوان دوان رفتيم تا رسيديم پاي ديوار باغ. صاحبعلي گفت: بپر بالا. <br />پولاد گفت: ديگر نمي خواهد نقشه ات را پنهان كني. خودم فهميدم. مي خواهيم هسته ي هلومان را بكاريم. <br />صاحبعلي گفت: درست است. هسته مان را پشت تل خاكي كه ته باغ ريخته مي كاريم. آنوقت چند سالي كه گذشت ما خودمان صاحب درخت هلويي هستيم. خودت كه مي فهمي چرا جاي ديگر نمي خواهيم بكاريم. <br />پولاد گفت: سر تپه، توي سنگها كه درخت هلو نمي رويد. درخت آب مي خواهد، خاك نرم مي خواهد. <br />صاحبعلي گفت: حالا ديگر مثل آخوند مرثيه نخوان، من رفتم بالا ببينم باغبان برنگشته باشد. <br />باغبان هنوز از شهر برنگشته بود. پولاد و صاحبعلي در يك گوشه ي خلوت باغ، پشت تل خاكي، زمين را كندند و من را زير خاك كردند و دستي روي من زدند و گذاشتند رفتند. <br />خاك تاريك و مرطوب من را بغل كرد و فشرد و به تنم چسبيد. البته من هنوز نمي توانستم برويم. مدتي وقت لازم بود تا قدرت رويش پيدا كنم. <br />از سرمايي كه به زير خاك راه پيدا مي كرد، فهميدم زمستان رسيده و برف روي خاك را پوشانده است. خاك تا نيم وجبي من يخ بست اما زير خاك آنقدر گرم بود كه من سردم نشود و يخ نكنم. <br />بدين ترتيب من موقتاً از جنب و جوش افتادم و در زير خاك به خواب خوش و شيريني فرو رفتم. خوابيدم كه در بهار آماده و با نيروي بيشتري بيدار شوم، برويم، از خاك درآيم و براي پولاد و صاحبعلي درخت پر ميوه يي شوم. درختي با هلوهاي درشت و آبدار و با گونه هاي گلگون مثل دخترهاي خوشگل خجالتي. <br />از خواب هايي كه در زمستان ديدم چيز زيادي به ياد ندارم فقط مي دانم كه يك دفعه خواب ديدم درخت بزرگي شده ام، پولاد و صاحبعلي از من بالا رفته اند شاخه هايم را تكان مي دهند و تمام بچه هاي لخت ده جمع شده اند هلوهاي من را توي هوا قاپ مي زنند با لذت مي خورند و آب از دهانشان سرازير مي شود سينه و شكم و ناف برهنه شان را خيس مي كند. بچه ي كچلي هي پولاد را صدا مي زد و مي گفت: پولاد. نگفتي اينها كه مي خوريم اسمش چيست؟ آخر من مي خواهم به خانه كه برگشتم به مادر بزرگم بگويم چي خوردم، و زياد هم خوردم اما از بس لذيذ بود هنوز سير نشده ام، و حاضرم باز هم بخورم، و حاضرم شرط كنم كه باز هم سير نشوم. <br />دو تا بچه ي كوچك هم بودند كه اصلا چيزي به تنشان نبود و مگس زيادي دور و بر بل و بيني و دهانشان نشسته بود. بچه ها هر كدام هلوي درشتي در دست گرفته بودند و با لذت گاز مي زدند و به به مي گفتند. <br />اين، يكي از خواب هايم بود. <br />آخرين دفعه گل بادام را در خواب ديدم. <br />مريض و بيهوش افتاده بودم يك دفعه صداي نرمي بلند شد و من حس كردم همراه صدا بوهاي آشناي زيادي به زير خاك داخل شدند. صدا گفت: گل بادام، بيا جلو عطرت را توي صورت هلو خوشگله بزن. اگر باز هم بيدار نشد، دست هايت را بكش روي صورت و تنش بگذار بوي گل را خوب بشنود. خلاصه هر چه زودتر بيدارش كن كه وقت رويش و جوانه زدن است. همه ي هسته ها دارند بيدار مي شوند. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۵, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) یک هلو هزار هلو - قسمت دوم 1828 2548 2006-08-13T08:16:12Z Arman605 65 <[[یک هلو و هزار هلو]] <br /> <br />عطر گل بادام و دست هايش كه بروي تن و صورت من حركت مي كردند، چنان خوشايند بودند كه دلم مي خواست هميشه بيهوش بمانم. اما نشد. من به هوش آمدم. خواستم دوباره خودم را به بيهوشي بزنم كه گل بادام خنديد و گفت: ديگر ناز نكن جانم. تو تخم زندگي را توي شكمت داري و تصميم گرفته يي برويي و درخت بزرگي شوي و ميوه بياوري. مگر نه؟ <br />گل بادام مثل عروس خوشگلي بود كه از برف سفيد و تميزي لباس پوشيده و لپ هايش را گل انداخته باشد. البته من هنوز برف نديده بودم. تعريف برف را وقتي هلو بودم از مادرم شنيده بودم. <br />دلم مي خواست بدانم گل بادام قبلا با كي حرف مي زد و كي او را بالاي سر من آورده. گل بادام دست هايش را دور گردن من انداخت، من را بوسيد و خندان گفت: چه هيكل گنده يي داري. وسط دست هايم جا نمي گيري. <br />بعد گفت: بهار هم اينجا بود. گفت كه وقت رويش و جوانه زدن است. <br />من به شنيدن نام بهار انگار خواب بودم بيدار شدم. خيال كردم بهار آمده و رفته و من هنوز پوسته ام را نشكافته ام. با اين خيال پريشان سراسيمه از خواب پريدم ديدم خاك تاريك و خيس من را بغل كرده ناز مي كند. پوسته ام از بيرون خيس بود و از داخل عرق كرده بود. ذره هاي آب از بالا روي من مي ريخت و از اطراف بدنم سرازير مي شد و مي رفت زير تنم و زير خاك. چند دانه ي خاكشير كه دور و بر من بودند، داشتند ريشه هايشان را پهن مي كردند. يكيشان اصلا قد كشيده بود و گويا از خاك بيرون زده بود. ريشه هاي نازكش سرهايشان را اين بر و آن بر مي كردند و ذره هاي غذا و آب را مي مكيدند و يكجا جمع مي كردند و مي فرستادند به بالا. دانه ي ناشناس ديگري هم بود كه ريشه ي كوچكي رويانده بود و سرش را خم كرده بود و خاك را با حوصله و آرام آرام سوراخ مي كرد و بالا مي رفت. تصميم داشت دو روز ديگر تيغ زدن آفتاب را تماشا كند. <br />ريشه ي تازه يي از زير تنم رد مي شد و هر دم كه به جلو مي خزيد و درازتر مي شد، قلقلكم مي داد. مي گفت كه مال درخت بادام لب جوست. ريشه ي بادام هم با قوت تمام رطوبت خاك و ذره هاي غذا را مي مكيد و تو مي برد. <br />آبي كه روي من مي ريخت مال برف روي خاك بود و چند روز بعد قطع شد. <br />روزي صداي خش و خشي شنيدم و كمي بعد دسته يي مورچه ي سياه و زبر و زرنگ رسيدند پيش من و شروع كردند من را نيش زدن و گاز گرفتن. مورچه ها گرماي خورشيد و بوي هواي بهاري را به داخل خاك آورده بودند. از نيش زدن هايشان فهميدم كه دارند نقب مي زنند. مدتي من را نيش زدند وقتي ديدند نمي توانند سوراخم بكنند، راهشان را كج كردند و نقب را در جهت ديگري زدند. من ديگر آن ها را نديدم تا وقتي كه خودم روي خاك آمدم و درخت شدم. <br />آنقدر آب مكيده بودم كه باد كرده بودم و عاقبت پوسته ام پاره شد. آنوقت ريشه چه ام را به صورت ميله ي سفيدي از شكاف پوسته ام بيرون فرستادم و توي خاك فرو بردم كه رشد كند و ريشه ام بشود تا بتوانم روي آن بايستم و قد بكشم. بعد ساقه چه ام را بيرون فرستادم و يادش دادم كه سرش را خم بكند و رو به بالا خاك را سوراخ بكند و قد بكشد برود خورشيد را پيدا كند. نوك سر ساقه چه ام جوانه ي كوچكي داشتم كه وقتي از خاك درمي آمدم، از آن ساقه ي برگدار درست مي كردم. تا ريشه ام ريشه بشود و بتواند غذا جمع كند، از غذاي ذخيره يي كه خودم داشتم مي خوردم و به ريشه چه و ساقه چه ام مي خوراندم. <br />توي خاك هوا هم داشتم كه خفه نشوم. گرماي بيرون هم باز به داخل خاك مي رسيد. <br />در اين موقع ها من ديگر خسته نبودم. من قبلا توي خودم رشد كرده بودم و خودم را از بين برده بودم و شده بودم يك چيز ديگري. البته وقتي هسته بودم، هسته ي كاملي بودم و ديگر نمي توانستم رشد و حركت كنم اما حالا كه مي خواستم درخت بشوم، درخت بسيار ناقصي بودم و هنوز جاي رشد و حركت بسياري داشتم. فكر مي كردم شايد فرق يك هسته ي كامل با يك درخت ناقص اين باشد كه هسته ي كامل به بن بست رسيده و اگر تغيير نكند خواهد پوسيد؛ اما درخت ناقص، آينده ي بسيار خوبي در پيش دارد. اصلا همه چيز ثانيه به ثانيه تغيير مي كند و وقتي اين تغييرها روي هم انباشته شد و به اندازه معيني رسيد، حس مي كنيم كه ديگر اين، آن چيز قبلي نيست بلكه يك چيز ديگري است. مثلا من خودم كه حالا ديگر هسته نبودم بلكه شكل درخت بودم. ريشه و ساقه چه داشتم و جوانه و برگچه هاي زردم را، لاي دو لپه ام، روي سرم جمع كرده بودم و مرتب بالا كشيده مي شدم. مي خواستم وقتي از خاك درآمدم برگچه هايم را جلو آفتاب پهن كنم كه خورشيد رنگ سبز بهشان بزند. خيال شاخه هاي پر شكوفه و هلوهاي آبدار و گل انداخته را در سر مي پروراندم. درختچه ي ناچيزي بودم با وجود اين چه آينده ي درخشاني جلو روي من بود!.. <br />سنگريزه يي به اندازه ي گردو جلوم را گرفته بود و نمي گذاشت بالا بروم. ديدم كه نمي توانم سوراخش كنم ناچار دور زدم و رد شدم رفتم بالا. <br />هر چه بالاتر مي رفتم گرماي آفتاب را بيشتر حس مي كردم بيشتر به طرف خورشيد كشيده مي شدم. حالا ديگر از ميان ريشه هاي علف هاي روي خاك حركت مي كردم. عاقبت به جايي رسيدم كه روشنايي آفتاب كم و بيش خاك را روشن كرده بود. فهميدم كه بالاي سرم پوسته ي نازكي بيشتر نمانده. چند ساعت بعد بود كه با يك تكان سر، خاك را شكافتم و نور و گرما را ديدم كه به پيشواز آمده بودند. <br />من اكنون روي خاك بودم خاكي كه مادر مادرم بود و مادر من نيز هست و مادر تمام موجودات زنده هم هست. <br />درخت بادام، سراپا سفيد، از آن بر تل خاك، زير آفتاب برق مي زد و چنان حال خوشي داشت كه من را هم از ته دل خوشحال كرد. من سلام كردم. درخت بادام گفت: سلام به روي ماهت، جانم. روي خاك خوش آمدي. زيرزمين چه خبر؟ <br />بوته هاي خاكشير قد كشيده بودند و سايه مي انداختند اما من هنوز دو تا برگچه ي كمرنگ بيشتر نداشتم و سرم را يواش يواش راست مي كردم. <br />روزي كه پولاد و صاحبعلي به سراغم آمدند، ده دوازه برگ سبز داشتم و قدم از بعضي گياهان بلندتر بود اما بوته هاي خاكشير از حالاي من خيلي بلندتر بودند. آنها چنان با عجله و تند تند قد مي كشيدند كه من تعجب مي كردم. اول خيال مي كردم چند روز ديگر سرشان از درخت بادام هم بالاتر خواهد رفت اما وقتي ملتفت شدم كه رگ و ريشه ي محكمي توي خاك ندارند، به خودم گفتم كه بوته هاي خاكشير بزودي پژمرده خواهند شد و از بين خواهند رفت. <br />پولاد و صاحبعلي از ديدن من خوشحال شدند. هر دو گفتند: اين درخت ديگر ما ل ماست. چند مشت آب از جوي آوردند ريختند در پاي من و گذاشتند رفتند. گويا باغبان همان نزديك ها كرت ها را آب مي داد. صداي بيلش شنيده مي شد. <br />آخرهاي بهار بود كه ديدم بوته هاي خاكشير مثل اين است كه ديگر نمي توانند بزرگ بشوند. آن ها گل كرده بودند و دانه هايشان را مي پراكندند و يواش يواش زرد مي شدند. تابستان كه رسيد، من هم قد آن ها بودم اما هنوز شاخه يي نداشتم. مي خواستم كمي قد بكشم بعد شاخه بدهم. <br />پولاد و صاحبعلي زياد پيش من مي آمدند و گاهي مدتي مي نشستند و از آينده ي من و نقشه هاي خودشان حرف مي زدند. روزي هم مار بزرگي، سرخ و براق، آورده بودند كه معلوم بود سرش را با چماق داغون كرده بودند. آنوقت زمين را در نيم متري من كندند و مار را همانجا زير خاك كردند. <br />پولاد دست هايش را به هم زد و گفت: عجب كيفي خواهد كرد! <br />البته منظورش من بودم. <br />صاحبعلي گفت: يك مار با چند بار كود و پهن برابر است. <br />پولاد گفت: خيال مي كنم سال ديگر نوبرش را بخوريم. <br />صاحبعلي گفت: چه مي دانم. ما كه تا حالا درخت نداشتيم. <br />پولاد گفت: باشد. من شنيده ام درخت هلو و شفتالو زودتر بار مي دهند. <br />من خودم هم اين را مي دانستم. مادرم در دو سالگي دو هلو نوبر آورده بود. <br />فكر مي كردم كه وقتي هلوهايم بزرگ و رسيده بشوند چه شكلي خواهم شد. دلم مي خواست زودتر ميوه بياورم تا ببينم هلوها چه جوري شيره ي تنم را خواهند مكيد. دلم مي خواست هلوهايم سنگيني بكنند و شاخه هايم را خم بكنند بطوريكه نوكشان به زمين برسد. <br />تابستان گذشت و پاييز آمد. <br />توي تنم لوله هاي نازكي درست كرده بودم كه ريشه هايم هر چه از زمين مي گرفتند از آن لوله ها بالا مي فرستادند. وسط هاي پاييز لوله ها را از چند جا بستم و ريشه هايم ديگر شيره به بالا نفرستادند. آنوقت برگ هايم كه غذا برايشان نمي رسيد، شروع كردند به زرد شدن. من هم دم همه شان را بريدم تا باد زد و به زمين انداخت و لخت شدم. <br />بيخ دم هر برگي گره كوچكي بسته بودم. در نظر داشتم بهار ديگر از هر كدام از اين ها جوانه يي بزنم و شاخه يي درست كنم. فكر نوبرم را هم كرده بودم. مي خواستم مثل مادرم در دو سالگي ميوه بدهم. درست يادم نيست، چهار يا پنج گره در بالاهاي تنم داشتم كه در نظرم بود از آنها غنچه و گل بدهم. دوست داشتم مرتب به گل هايم فكر كنم. <br />هر چه هوا سردتر مي شد بيشتر من را خواب مي گرفت چنان كه وقتي برف بر زمين نشست و زمين يخ بست، من كاملا خواب بودم. <br />پولاد و صاحبعلي دور من كلش و تكه پاره ي گوني پيچيده بودند. آخر من هنوز پوست نرم و نازكي داشتم و در يخ بندان زمستان براي خرگوش ها غذاي لذيذي به حساب مي آمدم بعلاوه ممكن بود سرما بزندم آنوقت در بهار مجبور بودم دوباره از ته برويم بالا بيايم. <br />بهار كه رسيد اول از همه ريشه هايم به خود آمدند بعد ساقه ام با رسيدن شيره ي تازه بيدار شد و جوانه هايم تكان خوردند و كمي باد كردند. آبي كه از خاك به من مي رسيد، همه ي اندام هايم را از خواب مي پراند و به حركت وا مي داشت. توي جوانه هايم برگ هاي ريزريزي درست مي كردم كه وقتي جوانه هايم سر باز كردند، بزرگ و پهنشان كنم. اكنون غنچه هايم مثل دانه ي جو، كمي بزرگتر، شده بودند. سه غنچه بيشتر برايم نمانده بود. آن يكي ها را گنجشك شكمويي نك زده بود و خورده بود. <br />سه گل باز كردم اما وسط هاي كار ديدم نمي توانم هر سه را هلو بكنم. يكي از گل هايم اول ها پژمرد و افتاد. دومي را چغاله كرده بودم بعد نتوانستم غذا برايش برسانم پژمرد و باد زد انداخت به زمين. آنوقت تمام قوتم را جمع كردم تا هلوي بي مثل و مانندي برسانم كه هر كس ببيند چشم هايش چهار تا بشود و هر كس بخورد تا عمر دارد لب به ميوه ي ديگري نزند. <br />گلبرگ هايم را چند روز بعد از گل كردن ريختم و شروع كردم ميوه ام را در درون كاسه ي گل غذا دادن و بزرگ كردن تا جايي كه كاسه ي گل پاره شد و چغاله ام بيرون آمد. <br />هلوي من كمي به نوك سرم مانده قرار داشت بنابراين از همان روزي كه به اندازه ي چغاله ي بادام بود، من را كم و بيش خم مي كرد و من نگران مي شدم كه اگر بخواهم هلويي به دلخواه خودم برسانم بايد كمرم خم بشود و شايد هم بشكند اما من اصلا نمي خواستم به خاطر زحمتي كه ناچار پيش مي آمد، هلويم را پژمرده كنم و دور بيندازم. راستش را بخواهيد من تصميم گرفته بودم در سال هاي آينده هلوهايم را تا هزار برسانم از اين رو لازم بود كه در قدم اول و در هلوي اول خودم را از امتحان بگذرانم. ماري كه بچه ها در نزديكي من زير خاك كرده بودند حالا ديگر متلاشي شده بود و خاك اطرافم را پر قوت كرده بود. از بركت همين مار، صاحب شاخ و برگ حسابي شده بودم. <br />پولاد و صاحبعلي اين روزها كمتر به سراغ من مي آمدند. فكر مي كنم پيش پدرهايشان به مزرعه يا براي درو و خرمن كوبي مي رفتند. اما روزي به ديدن من آمدند و چوب دستيشان را در كنار من به زمين فرو كردند و من را به آن بستند. به نظرم همان روز بود كه پولاد يكدفعه گفت: صاحبعلي! <br />صاحبعلي گفت: ها، بگو. <br />پولاد گفت: مي گويم نكند اين باغبان پدر سگ درخت ما را پيدايش كند!.. <br />صاحبعلي گفت: پيدايش كند كه چي؟ <br />پولاد چيزي نگفت. صاحبعلي گفت: هيچ غلطي نمي تواند بكند. درخت را خودمان كاشتيم و بار آورديم، ميوه اش هم مال خود ماست. <br />پولاد توي فكر بود. بعد گفت: زمين كه مال ما نيست. <br />صاحبعلي گفت: باز هم هيچ غلطي نمي تواند بكند. زمين مال كسي است كه آن را مي كارد. اين يك تكه زمين كه ما درخت كاشته ايم مال ماست. پولاد دل و جرئتي پيدا كرد و گفت: آري كه مال ماست. اگر غلطي بكند همه ي باغ را آتش مي زنيم. <br />صاحبعلي با مشت زد به سينه ي لخت و آفتاب سوخته اش و گفت: اين تن بميرد اگر بگذارم آب خوش از گلويش پايين برود. آتش مي زنيم و فرار مي كنيم. <br />خيال مي كنم اگر آن روز پولاد و صاحبعلي جوبدستشان را به من نمي دادند، شب حتماً مي شكستم. چون باد سختي برخاسته بود و شاخ و برگ همه را به هم مي زد و صبح ديدم كه چند تا از شاخه هاي درخت بادام شكسته است. <br />روزها پشت سر هم مي گذشتند و من با همه ي قوتم هلويم را درشت تر و درشت تر مي كردم و مي گذاشتم كه آفتاب گونه هايش را گل بيندازد و گرما داخل گوشتش بشود. دخترم چنان محكم تنم را چسبيده مي مكيد كه گاهي تنم به درد مي آمد اما هيچوقت از دستش عصباني نمي شدم. آخر من حالا ديگر مادر بودم و براي خودم دختر خوشگلي داشتم. <br />صاحبعلي و پولاد چنان سرگرم من شده بودند كه درختان ديگر باغ را تقريباً فراموش كرده بودند و مثل سالهاي گذشته در كمين هلوهاي مادرم ننشسته بودند. من خودم را مال آن ها مي دانستم و به آن ها حق مي دادم كه وقتي هلويم كاملا رسيده باشد آن را بچينند و با لذت بخورند همانطوري كه روزي خود من را خورده بودند. <br />اول هاي پاييز بود كه روزي پولاد تنها و غمگين پيش من آمد. دفعه ي اول بود كه يكي از آن ها را تنها مي ديدم. پولاد اول من را آب داد بعد نشست روي علف ها و آهسته آهسته به من و هلويم گفت: درخت هلويم، هلوي قشنگم، مي دانيد چه شده؟ هيچ مي دانيد چرا امروز تنهام؟ آري مي بينم كه نمي دانيد. صاحبعلي مرد. او را مار گزيد... « ننه منجوق پيرزن» يك شب تمام بالاي سرش بود. به خيالم او هم كاري ازش نمي آمد. همه ي دواهايي را كه گفته بود من و پدر صاحبعلي رفته بوديم از كوه و صحرا آورده بوديم اما باز صاحبعلي خوب نشد. طفلك صاحبعلي!.. آخر چرا رفتي من را تنها گذاشتي؟.. <br />پولاد شروع كرد به گريه كردن. بعد دوباره به حرف آمد و گفت: چند روز پيش، ظهر كه از صحرا برمي گشتم سر تپه به هم برخورديم، قرار گذاشتيم برويم ماري بگيريم بياوريم مثل سال گذشته همينجا چال كنيم كه خاكت را پر قوت كند. رفتيم به دره ي ماران. توي دره ي ماران تا بگويي مار هست. يك طرف دره كوهي است كه همه اش از سنگ درست شده. نه خيال كني كه كوه سنگ يك پارچه است. نه. خيال كن سنگ هاي بزرگ و كوچك بسياري از آسمان ريخته روي هم تلنبار شده. مارها وسط سنگ ها لانه دارند و گرما كه به تنشان بخورد بيرون مي آيند. <br />زمين خود ما و همسايه مان و زمين پسر خاله ي صاحبعلي و چند تاي ديگر هم توي دره ي ماران است. توي زمين ها هميشه صداي سوت مار شنيده مي شود. <br />من و صاحبعلي در پاي كوه پس سنگ ها را نگاه مي كرديم و چوبدستي هامان را توي سوراخ ها مي كرديم كه مار پر چربيي برايت پيدا كنيم. همينجوري لخت هم بوديم. يك تا شلوار تنمان بود. پشتمان اينقدر داغ شده بود كه اگر تخم مرغ را رويش مي گذاشتي مي پخت. همچنين داشتيم از اين سنگ به آن سنگ مي پريديم كه يك دفعه پاي صاحبعلي ليز خورد و به پشت افتاد و يك دفعه طوري جيغ زد كه دره پر از صدا شد. صاحبعلي به پشت افتاده بود روي سنگي كه ماري رويش چنبر زده بود. صاحبعلي جيغ ديگري هم كشيد و افتاد ته دره روي خاك ها. من ديگر فرصت به مار ندادم. يك چوب زدم به سرش و بعد به شكمش بعد باز به سرش. دو موش و يك گنجشك توي شكمش بودند. <br />صاحبعلي بيهوش افتاده بود و صدايي ازش نمي آمد. چوبدستي اش پرت شده بود نمي دانم به كجا. جاي نيش مار قرمز شده بود. اگر مار پايش يا دستش را زده بود مي دانستم چكار بايد بكنم اما با وسط پشتش چكار مي توانستم بكنم؟ ناچار صاحبعلي را كول كردم و آوردم به ده. « ننه منجوق پيرزن» صبح، سر قبر، به ننه ي من گفته بود كه اگر صاحبعلي را زودتر پيش او مي بردم نمي مرد. آخر من چه جوري مي توانستم صاحبعلي را زودتر ببرم. درخت هلو، تو خودت مي داني كه صاحبعلي از من سنگين تر بود. اگر الاغي داشتم و باز دير مي كردم آنوقت ننه منجوق حق داشت بگويد كه دير كرده ام. آخر من چكار مي توانستم بكنم؟.. <br />پولاد باز شروع كرد به گريه كردن. من حالا حس مي كردم كه صاحبعلي و پولاد را خيلي خيلي دوست داشتم. وقتي فكر كردم كه ديگر صاحبعلي را نخواهم ديد، كم مانده بود از شدت غصه تمام برگ هايم را بريزم و براي هميشه بخشكم و جوانه نزنم. <br />پولاد گريه اش را تمام كرد و گفت: من ديگر نمي توانم توي ده بمانم. هر جا كه مي روم شكل صاحبعلي را جلو چشمم مي بينم و غصه مي كنم. به كوه كه ميروم، بز را كه به صحرا ميبرم، دست كه بر سر سگ ها مي كشم، روي سرگين ها كه راه مي روم، با بچه هاي ديگر كه توي مزرعه ملخ و سوسمار مي گيرم، علف كه خرد مي كنم، پشت بام ها كه مي روم، هميشه شكل صاحبعلي جلو چشمم است. انگار هميشه من را صدا مي كند. پولاد!.. پولاد!.. آري درخت هلو، من طاقت ندارم اين صدا را بشنوم. مي خواهم بروم به شهر پيش دايي ام شاگرد بقال بشوم. من نمي دانم چكار بايد مي كردم تا صاحبعلي زنده مي ماند. حالا نمي دانم چكار بايد بكنم كه من هم مثل او يكدفعه نيفتم بميرم. من كوچكم. عقلم به هيچ چيز قد نمي دهد. همينقدر مي دانم كه نمي توانم توي ده بمانم. من رفتم، درخت هلو. هلويت را هم گذاشتم بماند براي خودت. <br />وقتي ديدم پولاد مي خواهد پا شود برود، گذاشتم هلويم بيفتد جلو پايش. پولاد هلو را برداشت بوييد بعد خاك هايش را پاك كرد و من را از ته تا نوك سر دو دستي ناز كرد و گذاشت رفت. <br />سال ديگر من خوب قد كشيده بودم و شاخ و برگ فراواني از همه جاي تنم روييده بود. بيست سي تا گل داده بودم و ديگر مي توانستم سرم را از تل خاك بالاتر بگيرم و سرك بكشم و آن برهاي باغ را تماشا كنم. <br />روزي باغبان ملتفت سرك كشيدن هاي من شد و آمد من را ديد. از شادي نمي دانست چكار بكند. از شكل و رنگ برگ و گلم فهميد كه بچه ي كي هستم. درخت هلوي خوبي توي باغش روييده بود بدون آنكه برايش زحمتي كشيده باشد. من خيلي ناراحت بودم كه عاقبت به دست باغباني افتاده ام كه خودش نوكر آدم پولدار ديگري است و به خاطر پول، مردم ده را دشمن خودش كرده است. <br />ده پانزده هلو رسانده بودم اما وقتي فكر مي كردم كه هلوهايم قسمت چه كساني خواهد شد، از خودم بدم مي آمد. من را پولاد و صاحبعلي كاشته بودند، بزرگ كرده بودند و حق هم اين بود كه هلوهايم را همان ها مي خوردند. <br />روزي فكري به خاطرم رسيد و از همان روز شروع كردم هلوهايم را ريختن. باغبان وقتي ملتفت شد كه ديگر هلويي بر من نمانده بود. خيال كرد جايم بد است. بلند بلند گفت: سال ديگر جايت را عوض مي كنم كه بتواني خوب آب بخوري و هلوهاي درشت و خوشگل بياوري. <br />بهار سال ديگر كه ريشه هايم را بيدار كردم ديدم نظم همه شان به هم خورده و بعضي ها اصلا خشكيده اند و بعضي ها كنده شده اند. البته ريشه هاي سالم هم زياد داشتم. اول شروع كردم ريشه هاي سالم را توي خاك هاي مرطوب فرو كردن بعد ريشه هاي تازه يي درآوردم و به اطراف فرستادم. آنوقت به فكر جوانه زدن و برگ و شكوفه افتادم و مادرم را شناختم. <br />از آنوقت تا حالا كه نمي دانم چند سال از عمرم مي گذرد، باغبان نتوانسته هلوي من را نوبر كند و از اين پس هم نوبر نخواهد كرد. من از او اطاعت نمي كنم حالا مي خواهد من را بترساند يا اره كند يا قربان صدقه ام برود. <br />تابستان <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۶, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) افسانه محبت 1829 2523 2006-08-13T07:53:59Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] * [[افسانه محبت - قسمت اول]] * [[افسانه محبت - قسمت دوم]] افسانه محبت - قسمت اول 1830 2551 2006-08-13T08:17:25Z Arman605 65 <[[افسانه محبت]] <br /> <br />تحفه ي ناچيز براي سهيلا <br />به خاطر محبتي كه به بچه ها داشت <br />ب. <br /> <br />روزي روزگاري پادشاهي بود و دختري داشت شش هفت ساله. اين دختر كنيز و كلفت خيلي داشت، نوكري هم داشت كمي از خودش بزرگتر به نام قوچ علي. وقت غذا اگر دستمال دختر زمين مي افتاد، قوچ علي بش مي داد. وقت بازي اگر توپ دورتر مي افتاد، قوچ علي برايش مي آورد. گاهي هم دختر پادشاه از ميليونها اسباب بازي دلش زده مي شد و هوس الك دولك بازي مي كرد. الك دولك دختر پادشاه از طلا و نقره بود. <br />اول دفعه اي كه دختر هوس الك دولك بازي كرد، پادشاه تمام زرگرهاي شهر را جمع كرد و امر كرد كه تا يك ساعت ديگر بايد الك دولك طلا و نقره اي دخترش حاضر شود. اين الك دولك صد هزار تومان بيشتر خرج برداشت. يك زرگر هم سر همين كار كشته شد. چون كه گفته بود كار واجبي دارد و نمي تواند بيايد. زرگر داشت براي دختر نوزاد خود گوشواره درست مي كرد. <br />هر وقت كه دختر پادشاه هوس الك دولك مي كرد، قوچ علي به فاصله ي كمي از او مي ايستاد و منتظر مي شد. دختر پادشاه چوب كوتاه نقره اي را روي زمين مي گذاشت، با چوب دراز طلايي به سر آن مي زد و آن را به هوا پرتاب مي كرد. قوچ علي وظيفه داشت دنبال چوب بدود و آن را بردارد بيندازد به طرف دختر. دختر آن را توي هوا محكم مي زد و دورتر پرتاب مي كرد. قوچ علي باز مي رفت آن را برمي داشت مي انداخت به طرف دختر. وقتي دختر خسته مي شد، قوچ علي مي رفت كنيز كلفتها را خبر مي كرد مي آمدند دختر را روي تخت روان به قصرش مي بردند. قوچ علي هم مي رفت خزانه دار مخصوص اسباب بازي هاي دختر را خبر مي كرد كه بيايد الك دولك را ببرد بگذارد سر جايش كنار ميليونها اسباب بازي ديگر، قوچ علي بعد مي رفت پيش خزانه دار لباس هاي دختر پادشاه كه لباس مخصوص غذا براي دختر ببرد و لباس مخصوص الك دولك بازي را بياورد سر جايش بگذارد. <br />قوچ علي بعد مي رفت آشپز مخصوص دختر پادشاه را خبر مي كرد كه غذاي بعد از الك دولك بازي دختر را ببرد. دختر پادشاه بعد از هر بازي غذاي مخصوصي مي خورد. <br />قوچ علي هميشه دنبال اينجور كارها بود. وقتي دختر مي خوابيد، او وظيفه داشت پشت در بخوابد تا كنيز و كلفتها و نوكرها بدانند خانم خوابيده و چيزي نپرسند و نگويند. <br />دختر پادشاه هر امري داشت قوچ علي با ميل دنبالش مي رفت و كارها را چنان خوب انجام مي داد كه دختر پادشاه هرگز دست روي او بلند نكرده بود. قوچ علي عاشق دختر پادشاه بود. صاف و ساده دوستش داشت. به نظر خودش هيچ عيب و علتي تو كارش نبود. به همين جهت روزي راز دلش را به دختر گفت. <br />آن روز دختر در باغ پروانه مي گرفت. قوچ علي هم پاي درختي ايستاده بود و او را تماشا مي كرد و گاهي هم كه پروانه اي مي رفت بالاي درختي مي نشست، قوچ علي وظيفه داشت از درخت بالا رود و پروانه را بلند كند. يك بار دختر پروانه ي درشتي ديد. قوچ علي را صدا كرد و گفت: قوچ علي، بيا اين را تو بگير. من ازش مي ترسم. <br />قوچ علي تندي دويد، پروانه را گرفت انداخت توي سبد توري. وقتي سرش را بلند كرد، ديد دختر روبرويش ايستاده، صاف و ساده گفت: شاهزاده خانم، من عاشق شما هستم. خواهش مي كنم وقتي هر دو بزرگ شديم، زن من بشويد. <br />اما هنوز حرفش تمام نشده بود كه دختر پادشاه كشيده ي محكمي زد بيخ گوشش و داد زد: نوكر بي سر و پا، تو چه حق داري عاشق من بشوي؟ مگر يادت رفته من يك شاهزاده خانمم و تو نوكر مني؟ تو لياقت درباني سگ مرا هم نداري. توله سگ!.. گم شو از پيش چشمم!.. برو كلفتهايم را بگو بيايند مرا ببرند، ترا هم بيرون كنند كه ديگر نمي خواهم چشم كثيفت مرا ببيند. <br />قوچ علي گذاشت رفت و كلفتها را خبر كرد، كلفتها با تخت روان آمدند ديدند دختر پادشاه بيهوش افتاده. ريختند بر سر قوچ علي كه پسر، دختر پادشاه را چكار كردي. قوچ علي گفت: من هيچكارش نكردم. خودش عصباني شد، مرا زد و بيهوش شد. به كي به كي قسم! <br />اما كي باور مي كرد. گلاب و شربت آوردند، حال دختر را جا آوردند گذاشتندش روي تخت روان و بردند به قصرش. دختر پادشاه امر كرد: به پدرم بگوييد گوش اين نوكر نمك نشناس كثيف را بگيرند، مثل سگ از قصر بيرون كنند. نمي خواهم چشمهاي كثيفش مرا ببيند. <br />پادشاه امر كرد قوچ علي را همان دقيقه، راستي هم مثل سگ بيرون كردند. دختر پادشاه چند روزي مريض شد. هر روز چند تا حكيم بالاي سرش كشيك مي دادند. آخرش خودش گفت كه ديگر خوب شده و حكيمها را مرخص كرد. <br />2 <br />سالها مي گذشت و دختر پادشاه هر روز و هر سال خودپسندتر از پيش مي شد، محل سگ به كسي نمي گذاشت. چنان كه وقتي هفده هيجده ساله شد، امر كرد كه هيچكس حق ندارد به او نگاه كند و بدن پاك او را با نگاهش كثيف كند. اگر كسي از كلفتها و نوكرها اشتباهي نگاهي به او مي كرد حسابي شلاق مي خورد و اگر لب از لب باز مي كرد و حرفي مي گفت، زنده زنده مي انداختندش جلو گرگهاي گرسنه كه دختر پادشاه براي تفريح خودش توي باغ نگهشان مي داشت. پادشاه دخترش را به خاطر همين كارهايش خيلي دوست داشت. هميشه به دخترش مي گفت: دخترم، تو داري از خود من تقليد مي كني. ازت خوشم مي آيد. <br />دختر پادشاه چنان شده بود كه هميشه تنها توي باغ گردش مي كرد و با كسي حرف نمي زد. مي گفت كه كسي لياقت حرف زدن با مرا ندارد. دو تا استخر بزرگ هم وسط باغ درست كرده بودند كه هميشه يكي پر شير تازه بود و ديگري پر گلاب و عطر گل سرخ و ياسمن و اينها. دو تا كلفت جوان وظيفه داشتند سر ساعت معيني سرشان را پايين بيندازند و همانطور تا لب استخر بيايند تا دختر از استخر شير بيرون بيايد و توي استخر گلاب برود و بيرون بيايد و خود را در حوله بپيچد. كلفتها حق نداشتند دست به بدن او بزنند. اگر حتي نوك انگشت كسي به پوست و موي او مي خورد، همان روز دست جلادها سپرده مي شد كه انگشتش يا دستش بريده شود. <br />دختر پادشاه اينقدر ديگران را از خود دور مي كرد كه تنهاي تنها مي ماند و نمي دانست چگونه وقت بگذراند. از پروانه گرفتن و گل چيدن و شستشوي توي شير و گلاب و اسباب بازي و خوردن و نوشيدن و تماشاي گرگها هم سير شده بود. ناچار بيشتر وقتها مي خوابيد. هميشه هم قوچ علي را خواب مي ديد. قوچ علي مي آمد با دختر پادشاه بازي كند. دختر اولش خوشحال مي شد. ناگهان يادش مي آمد كه دختر پادشاه است و با ديگران خيلي فرق دارد. آنوقت يادش مي آمد كه دختر پادشاه است و با ديگران خيلي فرق دارد. آنوقت قيافه مي گرفت و قوچ علي را از خود دور مي كرد. اما قوچ علي ول نمي كرد. مي خواست دست او را بگيرد. دختر زور مي زد كه دستش را بدزدد. اما آخرش وا مي داد و قوچ علي مي توانست دست او را بگيرد و دوتايي شروع مي كردند به بازي و جست و خيز و پروانه گرفتن. وسط بازي قوچ علي مي گفت: شاهزاده خانم. من عاشق شما هستم. خواهش مي كنم وقتي من هم مثل تو بزرگ شدم، زن من بشويد. <br />در اينجا باز دختر پادشاه يادش مي آمد كه دختر پادشاه است و قوچ علي را سيلي مي زد و داد و بيداد مي كرد. قوچ علي را مي سپرد دست جلادها و ناگهان به صداي فرياد خودش از خواب مي پريد... <br />هميشه اين خواب را مي ديد. نمي توانست همبازي ديگري را خواب ببيند. تازه قوچ علي را هم با همان سن و سال و سر و وضع كودكي خواب مي ديد. <br />دختر پادشاه خواستگار هم داشت. چند شاهزاده از مملكتهاي دور به خواستگاريش آمده بودند، اما او نديده ردشان كرده بود كه من غير از خودم كسي را دوست ندارم. <br />3 <br />روزي دختر پادشاه توي استخر شستشو مي كرد. كبوتري آمد نشست روي درخت انار لب استخر و گفت: اي دختر زيبا، تو چه بدن قشنگي داري! من عاشق تو شدم. خواهش مي كنم از توي شير بيا بيرون تا خوب تماشايت كنم. <br />دختر پادشاه گفت: اي پرنده ي كثيف، به تو امر مي كنم از اينجا بروي. من يك شاهزاده خانمم. كسي حق ندارد مرا نگاه كند. كسي لياقت حرف زدن با مرا ندارد. <br />كبوتر خنديد و گفت: اي دختر زيبا، من مي دانم كه خيلي وقت است همصحبتي نداشته اي... <br />دختر پادشاه يادش رفت دختر پادشاه است و ناگهان نرم شد و گفت: اي كبوتر خوش صحبت، خواهش مي كنم به من نگاه نكن. خوب نيست. <br />كبوتر گفت: اي دختر زيبا، دست خودم نيست كه نگاهت نكنم. دوستت دارم. <br />دختر گفت: اي كبوتر خوش صحبت، من كه نمي توانم عشق يك كبوتر را قبول كنم. اگر عاشق راست راستكي هستي، از جلدت بيا بيرون تا من هم ترا تماشا كنم. <br />كبوتر گفت: اي دختر زيبا، من دلم قرص نيست كه تو عشق مرا قبول كني. يك چيزي گروگان بده تا دلم قرص شود از جلدم بيرون بيايم. <br />دختر گفت: اي كبوتر خوش صحبت، هر چه مي خواهي بخواه، مي دهم. <br />كبوتر گفت: اي دختر زيبا، خوابت را بده من. <br />دختر گفت: اي كبوتر خوش صحبت، خواب من به چه دردت مي خورد؟ <br />كبوتر گفت: اي دختر زيبا، بعد مي بيني خواب تو به چه درد من مي خورد. <br />دختر گفت: اي كبوتر خوش صحبت، خواب من مال تو. <br />در اين موقع صداي پاي كلفتهاي دختر شنيده شد كه حوله به دست، سرشان را پايين انداخته بودند مي آمدند. كبوتر گفت: اي دختر زيبا، خوابت شده مال من. كلفتهايت دارند مي آيند. من رفتم. بعد باز مي آيم. من اسمت را گذاشتم « قيز خانم». خوب نيست دختر زيبايي مثل تو اسم نداشته باشد. <br />دختر پادشاه ناگهان يادش آمد كه دختر پادشاه است و داد زد: اي حيوان كثيف، تو چه حقي داشتي با من حرف مي زدي؟ خواب مرا به خودم برگردان. والا دل و روده ات را از پس گردنت درمي آورم، تو حق نداري با آن دهان كثيف روي من اسم بگذاري. <br />اما كبوتر از روي درخت انار خيلي وقت بود كه پا شده بود رفته بود. دختر پادشاه بيخودي عصباني مي شد و جلادهايش را به كمك مي خواست. <br />4 <br />چند هفته بود كه دختر پادشاه يك دقيقه هم نخوابيده بود. اصلا خواب به چشمش نمي آمد. اولها بيخوابي چنانش كرده بود كه همه خيال مي كردند ديوانه شده است. مثل سگ هار توي اتاقش راه مي رفت، در و ديوار را چنگ مي زد و به همه فحش مي داد. كسي را پيش خود راه نمي داد، حتي پدرش را، حكيمها را. روزها و شبها تنهاي تنها بود. آخرش خسته و مريض شد و افتاد. اين دفعه هم خواب به چشمش نمي آمد. اما نه حرفي مي زد نه حركتي مي كرد. مي گذاشت كه حكيمها را يكي پس از ديگري بالاي سرش بياورند و ببرند. هيچ حكيمي نتوانست دختر را خوب كند. پادشاه امر كرده بود هيچكس حق ندارد دست به بدن دختر بزند. اين بود كه حكيمها نمي توانستند ببينند درد دختر چيست. روزي حكيم پير و غريبه اي آمد گفت: من بدون دست زدن به بدن بيمار مي توانم او را معاينه كنم و دوايش را بگويم. اگر نتوانستم گردنم را بزنند. <br />پادشاه گفت كه او را پيش دختر ببرند. حكيم پير مدت درازي پهلوي دختر نشست تماشايش كرد. بعد گفت: تنها علاج او « افسانه ي محبت» است. بايد كسي بالاي سر او « افسانه ي محبت» بگويد تا خوب شود و بتواند بخوابد. <br />پادشاه امر كرد جارچيها در چهار گوشه ي شهر جار زدند كه: هر كه « افسانه ي محبت» بلد است بيايد براي دختر پادشاه بگويد تا پادشاه او را از مال دنيا بي نياز كند. <br />خيلي ها به طمع مال آمدند كه ما « افسانه ي محبت» بلديم، اما وقتي رسيدند پشت پرده ي اتاق دختر، مجبور شدند دروغهايي سر هم كنند كه البته اثري در دختر پادشاه نكرد و پادشاه هم همه شان را دست جلادها داد. ديگر كسي جرئت نداشت قدم جلو بگذارد. چند روزي گذشت. باز حكيم پير و غريبه پيدايش شد. به پادشاه گفت: اين چه شهري است كه كسي « افسانه ي محبت» بلد نيست؟ در فلان كوه چوپان جواني زندگي مي كند. او « افسانه ي محبت» بلد است. برويد او را بياوريد. اما پادشاه، بدان كه اگر خود تو دنبال او نروي، هرگز از كوه پايين نمي آيد. <br />حكيم گذاشت رفت. پادشاه با چند نفر ديگر سوار اسب شد و راه افتاد. رفتند رسيدند پاي كوه. چوپان جوان را صدا كردند. چوپان از بالاي كوه گفت: شما كيستيد؟ چكارم داشتيد؟ <br />پادشاه گفت: من پادشاهم. مگر تو نشنيدي دختر من مريض شده؟ مي خواهم بيايي برايش... <br />پادشاه يادش رفت كه حكيم چه گفته بود. چوپان يادش انداخت: « افسانه ي محبت» مي خواهي؟ <br />پادشاه گفت: آره، همان كه گفتي. حكيم پير و غريبه اي گفت كه تو بلدي. <br />چوپان جوان گفت: آره، بلدم. <br />پادشاه گفت:‌اگر دخترم را خوب كني هر چقدر طلا و نقره و ثروت بخواهي، مي دهم. <br />چوپان كه داشت از كوه پايين مي آمد گفت: پادشاه، اگر حرف مال دنيا را بياري، من نمي آيم. « افسانه ي محبت» همين به خاطر محبت گفته مي شود. <br />پادشاه ديگر چيزي نگفت. دلش مي خواست اين چوپان فضول را دست جلادها بسپارد اما چيزي نگفت. چوپان سوار ترك اسب پادشاه شد و راه افتادند. وقتي به قصر رسيدند، چوپان را پشت پرده اي نشاندند و گفتند: از همين جا بگو. چشم نامحرم نبايد به صورت دختر پادشاه بيفتد. <br />چوپان جوان گفت: « افسانه ي محبت» هم چيزي نيست كه هركس بتواند بشنود. اگر غير از من و دختر كس ديگر اين دور و برها باشد، افسانه اثري نخواهد داشت. همه دور شوند. <br />پادشاه ناچار امر كرد قصر دختر را خلوت كردند. توي قصر فقط چوپان ماند و دختر پادشاه. آنوقت چوپان جوان پرده را كنار زد و داخل اتاق شد. دختر آرام دراز كشيده بود و هيچ اعتنايي به كسي و چيزي نداشت. چوپان كنار در نشست و بلند بلند گفت: اي دختر زيبا، اي قيز خانم، مي خواهم « افسانه ي محبت» بگويم، گوش مي كني؟ <br />دختر انگار صداي آشنايي شنيده سرش را برگرداند و چشمهايش را دوخت به چوپان جوان و گفت: آره، گوش مي كنم بگو. <br />چوپان شروع كرد به گفتن « افسانه ي محبت». گفت: <br />- « روزي روزگاري پادشاهي بود و دختري داشت شش هفت ساله. اين دختر كنيز و كلفت خيلي داشت، نوكري هم داشت كمي بزرگتر از خودش به نام قوچ علي. وقت غذا اگر دستمال دختر زمين مي افتاد، قوچ علي بش مي داد. وقت توپ بازي اگر توپ دورتر مي افتاد، قوچ علي برايش مي آورد. گاهي هم دختر هوس الك دولك بازي مي كرد. الك دولك او از طلا و نقره بود. وقتي دختر مي خوابيد، قوچ علي وظيفه داشت پشت در بخوابد تا كنيز و كلفتها و نوكرها بدانند خانم خوابيده و چيزي نپرسند و نگويند. دختر پادشاه هر امري داشت، قوچ علي با ميل دنبالش مي رفت و كارها را چنان خوب انجام مي داد كه دختر پادشاه هرگز دست روي او بلند نكرده بود. قوچ علي عاشق دختر پادشاه بود. صاف و ساده دوستش داشت. به نظر خودش هيچ عيب و علتي تو كارش نبود. آخر دوست داشتن چه عيب و علتي ممكن است داشته باشد؟ وقتي با هم توي باغ بودند و دختر پادشاه پروانه مي گرفت يا الك دولك بازي مي كرد، قوچ علي خودش را چنان شاد و سبك مي ديد كه نگو. هرگز از تماشاي او سير نمي شد. دلش مي خواست دختر اجازه بدهد كه دستش را بگيرد و دوتايي قدم بزنند و پروانه بگيرند. اما دختر پادشاه كسي را پسند نمي كرد، كلفت ها و نوكرها را سگ مي گفت و پيش خود راه نمي داد. قوچ علي همينطور شاد و سبك زندگي مي كرد تا روزي كه ديد ديگر نمي تواند راز دلش را به دختر نگويد. اين بود كه روزي وقت پروانه گرفتن به دختر گفت: شاهزاده خانم، من عاشق شما هستم. خواهش مي كنم وقتي هر دو بزرگ شديم زن من بشويد. <br />دختر پادشاه از اين حرف چنان بدش آمد كه قوچ علي را سيلي زد و بعد هم مثل سگ از پيش خود راند. دختر پادشاه قوچ علي را بيرون كرد و هرگز فكر نكرد كه چه بلايي سر او آمد.» <br />چوپان جوان ساكت شد. دختر گفت: چوپان، بگو بعد چه شد؟ <br />چوپان گفت: اي دختر زيبا، تو فكر مي كني چه بلايي سر قوچ علي آمد؟ <br />دختر گفت: من هرگز فكر نكرده ام كه چه بلايي سر قوچ علي آمد. تو مي داني قوچ علي آخرش چه شد؟ بيا جلو بگو. <br />چوپان پا شد رفت نشست كنار تخت دختر دست او را در دست گرفت و دنباله ي « افسانه ي محبت» را چنين گفت: <br />- « پدر قوچ علي چوپاني مي كرد. قوچ علي پاي پياده سر به بيابان گذاشت و رفت پدرش را سر كوه پيدا كرد. پدرش سخت مريض بود و در غار گوسفندان خوابيده بود. خواهر قوچ علي كه به سن و سال خود او بود، گوسفندان را به چرا برده بود. پدر از ديدن پسرش خيلي خوشحال شد و گفت: قوچ علي، چه به موقع آمدي. من دارم مي ميرم. خواهرت را تنها نگذار. تنهايي درد كشنده اي است. <br />پدر مرد. پسر او را همانجا سر كوه خاك كرد. عصر كه خواهر برگشت، به جاي پدرش، برادرش را ديد. با هم براي پدرشان گريه كردند و سر قبرش گل و درخت كاشتند. <br />روزها و هفته ها و ماهها و سالها گذشت. قوچ علي و خواهرش شدند هفده هيجده ساله. دو تايي كوه و صحرا را از پاشنه در مي كردند و گوسفندانشان را در بهترين جاها مي چراندند. شبها را با سگهايشان در غار مي گذراندند. فقط گاهي در زمستان به شهر مي آمدند، موقعي كه گوسفندان در غار زمستاني بودند و وقت بيكاري بود. <br />خواهر قوچ علي مثل هواي بهار لطيف بود، مثل آفتاب تابستان درخشان بود، مثل ميوه هاي پاييز معطر و دوست داشتني بود و مثل ماه شبهاي زمستان صاف و دلچسب بود و مثل لاله ي صحرايي سرخ رو و وحشي بود. به همين جهت قوچ علي لاله صدايش مي كرد. <br />روزي وقتي گوسفندان را برمي گرداندند، قوچ علي ديد كه بزي از گله گم شده. يكي از سگها را برداشت و رفت دنبال بز. چند كوه را پشت سر گذراندند بالاخره ديدند بز نشسته سر چشمه اي گريه مي كند و مثل بيد مي لرزد. سگ تا بز را ديد عوعو كرد و گفت: بز، گريه نكن آمديم. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۷, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) افسانه محبت - قسمت دوم 1831 2550 2006-08-13T08:17:10Z Arman605 65 <[[افسانه محبت]] بز شاد شد و گفت: مي ترسيدم دنبالم نياييد، قسمت گرگ شوم. تشكر مي كنم. <br />هوا داشت تاريك مي شد. قوچ علي نگاه كرد ديد از آنور كوه هفت تا اسب سفيد دارند بالا مي آيند. بز را دست سگ سپرد و راهشان انداخت و خودش پشت سنگي منتظر نشست. اسبها آمدند رسيدند سر چشمه. هر كدام مشكي به پشت داشت. پر كردند، خواستند برگردند كه يكي از اسبها گفت: من ديگر نمي توانم تنهاي تنها توي آن قصر زندگي كنم. همينجا خودم را مي كشم يا برمي گردم به شهر خودمان. شما هم برگرديد پيش دختر عموها. <br />اسبهاي ديگر دلداري اش دادند و بالاخره با هم برگشتند. قوچ علي پا شد افتاد دنبال اسبها. رفتند و رفتند چند تا كوه را پشت سر گذاشتند. رسيدند به جنگل خلوتي كه كوچكترين پرنده و خزنده و چرنده اي توش نبود. هفت قصر زيبا ديده مي شد. هر كدام از اسبها رفت توي يكي از قصرها. قوچ علي منتظر شد ديد شش كبوتر سفيد از آسمان پايين آمدند و هر كدام رفت به يكي از قصرها. قوچ علي باز منتظر شد. <br />صداي گريه شنيد. به يك يك قصرها سر كشيد. ديد در هر قصري دختري مثل ماه و پسري مثل خورشيد، گرم صحبت و خنده اند، اما در قصر هفتمي پسري مثل خورشيد تنها نشسته با يك تكه گچ عكس گل لاله مي كشد و زار زار گريه مي كند. چنان گريه اي كه دل سنگ كباب مي شد. قوچ علي داخل شد. سلام كرد و گفت: اي جوان، گريه نكن، دلم را كباب كردي. <br />جوان سرش را بلند كرد و گفت: تو كيستي؟ از كجا آمدي؟ <br />قوچ علي گفت: من چوپان كوهستانم. صداي گريه ات مرا اينجا كشاند. <br />جوان گفت: صبح ترا سر كوه ديدم. خوب شد آمدي. بيا بنشين، دلم همصحبتي مي خواست. <br />قوچ علي نشست و گفت: چرا چنين گريه مي كردي؟ <br />جوان گفت: قصه ي من كمي طولاني است. اگر حوصله ي شنيدن داري، برايت بگويم. <br />آنوقت شروع كرد سرگذشت خود را چنين گفت: <br />- « ما هفت برادريم. دو روز بيشتر نيست به اين جنگل آمده ايم. توي شهر خودمان آهنگري مي كرديم. پدر پيري داشتيم كه بهترين شمشيرساز شهر بود. روزها آهنگري مي كرديم و شبها مخفيانه، در زيرزمين، شمشير مي ساختيم. پادشاه اسلحه سازي را قدغن كرده بود. اما چون مردم شهر شمشير لازم داشتند، ما مجبور بوديم شبها اين كار را بكنيم. توي دكان سنداني داشتيم ده بيست برابر سندانهاي معمولي. هشت نفري دوره اش مي كرديم و پتك مي زديم. روزي پدرمان به ما گفت: پسرها، من ديگر دارم مي ميرم. اما شما سالهاي درازي زندگي خواهيد كرد و احتياج به يك رفيق و همسر داريد. وقت زن كردنتان هم رسيده. شما زني لازم داريد كه مثل خودتان آستينها را بالا بزند و پتك بزند و شمشير بسازد. دخترعموهاي شما مي توانند چنين همسرهايي باشند. اما براي اين كه شما هم لياقت خود را نشان داده باشيد، من و عموي مرحومتان امتحاني برايتان ترتيب داده ايم. نشاني دخترعموهايتان را توي دل همين سندان گذاشته ايم. شما بايد شمشيري چنان تيز بسازيد كه بتواند با يك ضربت سندان را دو تكه كند تا نشاني دخترعموها از توي آن در بيايد. <br />پدرمان چند روز بعد مرد. ما هفت برادر دست به كار شديم. بيشتر وقتها در زيرزمين با فولاد و آهن و پتك و اينها درمي افتاديم. اما هر شمشيري كه مي ساختيم بر سندان اثر نمي كرد. خودش دو تكه مي شد. بالاخره در يك شب تاريك و سرد زمستان شمشيري از زير دست ما درآمد كه سندان سنگين را شكافت. از دل سندان قوطي كوچكي درآمد. توي قوطي تكه كاغذي بود كه بر روي آن نوشته بودند: « پسرعموهاي شمشير ساز، قربان تيزي شمشيرتان، هر چه زودتر دنبال ما بياييد. دلمان براي شما تنگ شده، بيابان برهوت را درخت كاشته ايم، جنگل كرده ايم و آب و جارو كرده ايم و منتظر شماييم. نشاني ما را از نخستين لاله ي سرخ بهار بپرسيد. دختر عموهاي شما.» <br />اين كاغذ ما را چنان بيقرار كرد كه نگو. مي خواستيم همان شب پا شويم دنبال دخترها برويم. اما نه نشاني آنها را مي دانستيم و نه مي توانستيم كارمان را ول كنيم برويم. جنگجويان شهر همان روز هزار قبضه شمشير آبديده سفارش داده بودند كه زمستان تمام نشده تحويل بدهيم. از قضا زمستان طولاني شد و بهار دير رسيد و ما هر روز بيقرارتر شديم. برف، تازه تمام شده بود كه سر تپه اي لاله ي سرخي و درشتي ديديم با خال سياه و درشتي در سينه. از لاله پرسيديم: گل لاله، دخترعموهاي ما كجايند؟ نشانيشان را بگو. <br />لاله قد راست كرد و به من گفت: پسرعمو، مرا ببوس بگويم. <br />من خم شدم و لاله را بوسيدم. آنوقت لاله گفت: امسال زمستان سخت گذشت و بهار دير رسيد. دخترعموها خيلي نگران و بيقرارند. چنان بيقرارند كه اگر زودتر به دادشان نرسيد، ممكن است خودشان را بكشند. من به شما ياد مي دهم كه چطور گاه تو جلد كبوتر برويد و گاه تو جلد اسب تا زودتر به آنها برسيد. <br />بعد گل لاله نشاني دخترها را داد و يادمان داد كه چطور گاه تو جلد كبوتر برويم و گاه تو جلد اسب. حرف آخرش باز به من بود. گفت: پسرعمو، خيلي دلم مي خواهد كه تو مرا بچيني با خودت داشته باشي اما اما چكاركنم كه زمستان هر چه تخم لاله بود خشكانده و اگر من هم نباشم ديگر اين تپه ها را كسي لباس سرخ نخواهد پوشاند. مي خواهم مرا نچيني تا تخمم را همه جا بپاشم و تپه ها را باز پر لاله كنم، سرخ كنم. <br />از لاله جدا شديم. شمشيرها را تحويل داديم و رفتيم توي جلد كبوتر و راه افتاديم. بعد، از پر زدن خسته شديم و رفتيم توي جلد اسب. از دريا و كوه و صحرا گذشتيم بالاخره ديروز عصر رسيديم به همين جنگل خاموش و خلوت. قصرها را ديديم، چند تا تخت گذاشته بودند. نشستيم و منتظر شديم. شب، شش كبوتر سفيد از شش گوشه ي جنگل پيدايشان شد. ما را كه ديدند شاد شدند. پايين آمدند. از جلد كبوتر درآمدند و شدند شش دختر ماه. گفتند: پسرعموها، خوش آمده ايد! <br />بعد به من نگاه كردند و گفتند: پسر عمو كوچك، تو هم خوش آمده اي! خواهر كوچكمان لاله گفت كه صبر داشته باشي. آخر امسال زمستان سخت و طولاني شد و هر چه تخم لاله بود خشكاند. اگر لاله اين كار را نمي كرد، شما ما را براي هميشه گم مي كرديد. چون ديگر تخمي نبود كه گل بدهد و نشاني ما را به شما برساند. اگر خواهرمان لاله خون خودش را بر زمين نمي ريخت، زمين براي هميشه لاله را فراموش مي كرد، مردم هم ديگر لاله را نمي ديدند. <br />من از شنيدن اين حرفها چنان شدم كه خيال كردم دارم ديوانه مي شوم فرياد زدم: پس آن لاله ي سرخ تپه لاله ي خود من بود؟ <br />خواهرها گفتند: بلي. آن لاله ي سرخ سر تپه خواهر كوچك ما لاله بود. او نمي خواست مردم باور كنند كه راستي راستي لاله اي در صحرا نمانده. مي خواست تپه ها را باز پر لاله كند، سرخ كند. آره، محبت او بيشتر از همه ي ما بود. او خودش را قرباني ما و زمين كرد. <br />يك لحظه به فكرم رسيد كه برگردم لاله را بچينم. اما فداكاري لاله چنان بزرگ بود كه من ساكت ماندم. دخترعموها مرا به قصر لاله بردند كه خالي افتاده بود. ديشب همه در قصر لاله بوديم، در همين قصر. دخترعموهايم گفتند كه لاله مرا خيلي دوست داشت. خيلي هم سخت كار مي كرد. براي درختان جنگل از چشمه ي سر كوه آب مي آورد. دخترعموهايم گفتند كه مدتي است جانوران شكارگاههاي پادشاه را تبليغات مي كنند كه به جنگل آنها كوچ كنند، جانوران هم قبول كرده اند. روز عروسي همه شان خواهند آمد. اما برادرهايم و دخترعموهايم بخاطر من عروسيشان را عقب مي اندازند. مرا هم نمي گذارند كه برگردم به شهر. امشب ديگر تنهايي زورآور شد گريه كردم. خواستم بار دلم را سبك كرده باشم. از تو تشكر مي كنم كه درد دلم را گوش كردي.» <br />*** <br />وقتي جوان سرگذشت خود را تمام كرد، قوچ علي گفت: تو حق داري گريه كني. من هم يك وقت عاشق دختر پادشاه شدم. اما او مرا از قصرش راند و من ديگر دنبالش نگشتم. <br />جوان پرسيد: ازش بدت آمد؟ <br />قوچ علي گفت: نه. اكنون هم اگر ببينم باز عاشقش مي شوم. چنان زيباست كه مانند ندارد. اما اخلاق و رفتار بد و خودپسندانه اي دارد. من يك موي لاله ي ترا به هزار تا مثل دختر پادشاه نمي دهم. <br />بعد جوان گفت: قوچ علي، پس تو تنها زندگي مي كني؟ <br />قوچ علي گفت: نه، من با خواهرم لاله زندگي مي كنم. <br />جوان گفت: گفتي لاله؟ همان دختري كه با تو گوسفند مي چراند؟ <br />قوچ علي گفت: آره. همان دختر سرخ روي وحشي. او خواهر من است. <br />جوان از جا جست و گفت: قوچ علي، مي خواهم يك چيزي به تو بگويم اما مي ترسم بدت بيايد. <br />قوچ علي گفت: مي دانم كه خواهرم را مي خواهي. باشد. پاشو همين حالا برويم. اگر راضي شد، بردار بيار. گوسفندها را تنهايي هم مي توانم بچرانم. <br />آنوقت جوان به قوچ علي ياد داد كه چطور توي جلد اسب و كبوتر برود. <br />*** <br />توي غار، لاله داشت ريش بزها را يك يك شانه مي كرد. هر وقت كه خوابش نمي آمد و تنها بود، اين كار را مي كرد. بزها به نوبت نشسته بودند و قصه ي لاله را گوش مي كردند. گوسفندها هم گوش مي كردند. البته بعضي ها هم خوابيده بودند يا آهسته نشخوار مي كردند. سگها هم در دهانه ي غار چرت مي زدند. ماه نيمه شب از بالاي غار خم شده بود توي غار را روشن مي كرد و نگاه مي كرد. كمي بعد ماه به لاله گفت: لاله، پاشو آتش روشن كن. من ديگر نمي توانم بيشتر از اين بمانم. مي روم. <br />لاله پا شد در دهانه ي غار آتش روشن كرد. ماه يواش از دهانه ي غار سريد و رفت. قصه تازه تمام شده بود كه دو تا كبوتر داخل غار شدند. يكي سفيد سفيد، ديگري سفيد با خال سرخي در سينه. لاله گفت: حيوانكي ها، راه گم كرده ايد؟ بياييد پيش من. <br />كبوتر سفيد به كبوتر خالدار نگاه كرد و انگاري گفت: برو پيشش. نترس. كبوتر خالدار رفت نشست توي دستهاي لاله. لاله نگاهش كرد و بوسيدش. آن يكي كبوتر هم آمد نشست توي دامن لاله. بعد لاله هر دوشان را زمين گذاشت و گفت: همين جا باشيد بروم برايتان دانه بياورم. <br />آنوقت رفت ته غار. سنگي را كنار زد سوراخي بود. غار كوچكتري بود. رفت تو، كبوترها زودي از جلدشان درآمدند. سگها به ديدن قوچ علي آمدند نشستند جلو روش. لاله با مشتهاي پر گندم برگشت ديد برادرش با جوان رعنا و رشيدي نشسته توي غار و كبوترها نيستند. گفت: قوچ علي، پس تو كجا رفته بودي؟ خيلي دير كردي! <br />قوچ علي گفت: حالا بيا با دوست تازه ي من آشنا شو، بعد مي گويم. اين دوست من دنبال تو آمده اينجا. <br />لاله اول ساكت شد. بعد گفت: كبوترهاي مرا نديديد كجا رفتند؟ <br />قوچ علي گفت: ما كه تو آ‌مديم، پر كشيدند رفتند بيرون. من مي روم پيداشان كنم. نمي توانند از اينجا زياد دور شوند. شما دو تا بنشينيد حرفهايتان را بزنيد. <br />قوچ علي اين را گفت و رفت بيرون، نشست روي تخته سنگي رو به دشت. كمي بعد ديد لاله و جوان دست همديگر را گرفته اند مي آيند. گفت: مبارك باشد. <br />جوان گفت: رفيق، اگر حرفي نداشته باشي من مي خواهم همين حالا با لاله بروم به جنگل، كه دخترعموها و برادرهام نگران من نباشند. <br />قوچ علي با لبخند به لاله گفت: لاله، كبوترهايت را نمي خواهي برايت بگيرم؟ <br />لاله با لبخند جواب داد: بس كن، قوچ علي. خوب سر به سر من گذاشتيد. امشب تو شوخي ات گل كرده. <br />آنوقت هر سه خنديدند. جوان به قوچ علي گفت: فردا عصر منتظرتيم، بيا جنگل عروسي ما. <br />بعد رفت توي جلد اسبي سفيد سفيد و لاله را بر پشت گرفت و راه افتاد. قوچ علي تا بانگ خروس همانجا روي تخته سنگ بيدار نشست. <br />بعد پا شد و رفت پهلوي گله گرفت خوابيد. <br />*** <br />فردا شب جنگل پرهياهو بود. پرندگان و چرندگان و خزندگان بيشماري از چهار گوشه ي آسمان و زمين مي آمدند و روي درختان و زير درختان و در خاك و زمين لانه مي ساختند. هفت برادر آهنگر با زنهاي جوان و زيبايشان دور ميز بزرگي نشسته بودند، شام شب عروسي شان را مي خوردند. قوچ علي هم بود. قرار گذاشته بودند نصف شب عروسها و دامادها جنگل را به جانوران بسپارند و برگردند به شهر. مي خواستند قوچ علي را هم ببرند كه راضي نشد و گفت: من بايد مواظب گوسفندها و بزهام باشم. <br />نصفه شب، هفت داماد دست هم را گرفتند و رفتند توي جلد كبوتر و پركشيدند رفتند. قوچ علي كمي توي جنگل گشت، اما نتوانست غم تنهاييش را كم كند. آخرش نشست زير درختي و مدتي گريه كرد. باز دلش كه كمي سبك شد، آمد به غار پيش گله اش.» <br />چوپان جوان باز ساكت شد. چشمهايش را دوخت به چشمهاي دختر. مي خواست اثر حرفهايش را توي چشمهاي دختر ببيند. دختر با صداي لرزاني گفت: باز هم بگو. بگو قوچ علي چه شد؟ چوپان گفت: <br />- « فرداي آنشب بود كه قوچ علي دوباره ياد دختر پادشاه افتاد و ديد كه هنوز از ته دل دوستش دارد. پيش خود گفت: چوپان كوهستان نيستم اگر نتوانم او را سر عقل بياورم، آدم كنم. مي دانم چكارش بايد بكنم كه دختر پادشاه خلق و خوي حيواني اش را كنار بگذارد. اصلا بايد او را از زندگي آن جوري دور كنم. <br />آنوقت رفت توي جلد كبوتر و رفت به باغ دختر پادشاه. آنقدر صبر كرد كه دختر آمد رفت توي استخر شير. قوچ علي هم آمد نشست سر درخت انار لب استخر و گفت: اي دختر زيبا تو چه بدن قشنگي داري! من عاشق تو شدم. خواهش مي كنم از توي شير بيا بيرون تا خوب تماشايت كنم. دختر پادشاه اولش مثل سگ هار داد و بيداد كرد. فحش داد. امر كرد، اما بعد يادش رفت دختر پادشاه است و مثل دخترهاي خوب ديگر مهربان شد و گفت: اي كبوتر خوش صحبت، خواهش مي كنم مرا نگاه نكن. خوب نيست. <br />قوچ علي گفت: دست خودم نيست كه نگاهت نكنم. دوستت دارم. <br />دختر گفت: اي كبوتر خوش صحبت، من كه نمي توانم عشق يك كبوتر را قبول كنم. اگر عاشق راست راستكي هستي از جلدت بيا بيرون تا من هم ترا تماشا كنم. <br />قوچ علي از جلدش درنيامد. دختر پادشاه راضي شد خوابش را به قوچ علي بدهد تا او از جلد كبوتر درآيد. قوچ علي خواب دختر را گرفت و پريد رفت. از آن روز به بعد خواب به چشم دختر نيامد. آنقدر بيخوابي كشيد كه مريض و بستري شد. حكيمهاي شهر نتوانستند دردش را دوا كنند، چون پادشاه امر كرده بود هيچ حكيمي حق ندارد دست كثيفش را به بدن دختر بزند. روزي قوچ علي خودش را به صورت حكيم پير و غريبه اي درآورد، رفت پيش پادشاه و بعد پيش دختر كه بدون دست زدن معالجه اش كند. مدتي دختر را تماشا كرد كه مثلا دارد معاينه اش مي كند، بعد گفت كه اگر دختر « افسانه ي محبت» بشنود خوب خواهد شد. كسي در شهر « افسانه ي محبت» بلد نبود. قوچ علي باز به صورت حكيم پير و غريبه آمد به پادشاه گفت كه در فلان كوه چوپان جواني زندگي مي كند كه « افسانه ي محبت» را خوب مي داند و اگر پادشاه خودش دنبال او برود، بالاي سر دختر مي آيد.» <br />*** <br />چوپان جوان باز ساكت شد و به چشمان حيران دختر نگاه كرد. خنديد و گفت: بلي، اي دختر زيبا، اي قيز خانم چنين شد كه پدرت كه روزي مرا مثل سگ از خانه اش رانده بود،‌ به كوهستان آمد و مرا پيش تو آورد، حالا چه مي گويي؟ <br />قيز خانم نتوانست جلو گريه اش را بگيرد. گفت: قوچ علي، من ديگر براي هميشه فراموش كردم كه دختر پادشاهم. من ترا مي خواهم. من حالا مي فهمم كه چقدر به محبت تو احتياج داشتم. مرا با خودت ببر. مي خواهم مثل همه زندگي كنم. <br />قوچ علي گفت: براي تو كار آساني نيست كه مثل همه زندگي كني. چون توي ناز و نعمت بزرگ شده اي. اما اگر خودت بخواهي البته به زندگي تازه ات هم عادت مي كني. <br />قيز خانم گفت: اگر با تو و با ديگران باشم، هر كاري براي من آسان است. قوچ علي، مرا با خودت ببر. قيز خانم را تنها نگذار. <br />قوچ علي اشك او را پاك كرد و سيبي از جيب درآورد گفت: حالا تو خسته اي. بيا اين سيب را از دست من بخور بعد مي آيم به سراغت. تو ديگر براي هميشه مرا دوست خواهي داشت. مي دانم. <br />دختر زيبا سيب را گرفت خورد، به پشت دراز كشيد، آنوقت چشمانش يواش يواش بسته شد و به خواب شيريني فرو رفت. <br />قوچ علي پا شد بوسه اي از گونه ي دختر گرفت و بيرون رفت. به پادشاه گفت: خواب دخترت را به خودش برگرداندم. تا سه روز كسي دور و بر قصر قدم نگذارد كه بدخواب مي شود. روز چهارم برويد بيدارش كنيد. <br />5 <br />صبح روز دوم، آفتاب نزده، قوچ علي به صورت كبوتر آمد پيش قيز خانم، از جلدش درآمد و گل سرخي زير دماغ دختر گرفت. دختر چشمانش را باز كرد و بيصدا و نرم خنديد. قوچ علي گفت: راحت خوابيدي؟ <br />قيز خانم گفت: خواب شيريني كردم. مثل قند و عسل. حالا مرا با خودت مي بري؟ <br />قوچ علي گفت: آره. پاشو برويم توي باغ شستشو كن بعد برويم. <br />*** <br />آفتاب تازه زده بود كه دو تا كبوتر سفيد از روي درخت انار لب استخر بلند شدند و به طرف خورشيد پرواز كردند. <br />1346 <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۷, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) کوراوغلو و کچل حمزه 1832 2478 2006-08-13T02:18:49Z Kaveh 1 <[[بهرنگی، صمد]] <[[بهرنگی، صمد]] * [[درباره حماسه کوراوغلو]] * [[کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت اول]] * [[کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت دوم]] * [[کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت سوم]] * [[کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت چهارم]] درباره حماسه كوراوغلو 1833 2479 2006-08-13T02:19:07Z Kaveh 1 درباره ي حماسه ي كوراوغلو به درباره حماسه كوراوغلو منتقل شد داستان پهلواني هاي كوراوغلو در آذربايجان و بسياري از كشورهاي جهان بسيار مشهور است. اين داستانها از وقايع زمان شاه عباس و وضع اجتماعي اين دوره سرچشمه مي گيرد. قرن 17 ميلادي، دوران شكفتگي آفرينش هنري عوام مخصوصاً شعر عاشقي (عاشيق شعري) در زبان آذري است. وقايع سياسي اواسط قرن 16، علاقه و اشتياق زياد و زمينه ي آماده يي براي خلق آثار فولكلوريك در زبان آذري ايجاد كرد. شاه عباس اول با انتقال پايتخت به اصفهان و جانشين كردن تدريجي زبان فارسي به جاي زبان آذري در دربار، و درافتادن با قزلباش و رنجاندن آنها و تراشيدن شاهسون به عنوان رقيبي براي قزلباش، دلبستگي عميقي را كه از زمان شاه اسماعيل اول (در شعر آذري متخلص به خطايي) ميان آذربايجانيان و صفويه بود از ميان برد، و حرمت زبان آذري را شكست و مبارزه يي پنهان و آشكار ميان شاه عباس و آذربايجان ايجاد شد. اين مبارزات به شورش ها و قيام هايي كه در گوشه و كنار آذربايجان در مي گرفت نيرو مي داد. و لاجرم مالياتها سنگين تر مي شد و ظلم خوانين كمر مردم را مي شكست... وقايع تازه، براي عاشق ها كه ساز و سخن خود را در بيان آرزوها و خواستهاي مردم به خدمت مي گمارند «ماده ي خام» تازه اي شد. «عاشق» نوازنده و خواننده ي دوره گردي است كه با ساز خود در عروسي ها و مجالس جشن روستاييان و قهوه خانه ها همراه دف و سرنا مي زند و مي خواند و داستانهاي عاشقانه و رزمي و فولكلوريك مي سرايد. عاشق ها شعر و آهنگ تصنيفهاي خودشان را هم خود درست مي كنند. علي جان موجي شاعر همين عصر شدت نااميدي و اضطراب خود را چنين بيان مي كند: گئتمك گرك بيرئوز گه دياره بوملكدن كيم گون به گون زياده گلير ماجرا سسي «موجي» خدادن ايسته. بوبحر ايچره بيرنجات گردابه دوشسه كشتي نئلر ناخداسسي؟ ترجمه: از اين ملك بايد به دياري ديگر رخت سفر بست كه غوغا و ماجرا روز به روز افزون مي شود. موجي، در اين بحر از خدا نجات طلب كن. كه اگر كشتي به گرداب افتد، از ناله ي ناخدا چه كاري برمي آيد؟ در دوران جنگهاي خونين ايران و عثماني به سال 1629 شورش همبسته ي فقيران شهري و دهقانان در طالش روي داد كه شاه عباس و خانهاي دست نشانده اش را سخت مضطرب كرد. شورشيان مال التجاره ي شاه عباس و خانها، و ماليات جمع آوري شده و هر چه را كه به نحوي مربوط به حكومت مي شد به غارت بردند و ميان فقيران تقسيم كردند. حاكم طالش ساري خان به كمك خوانين ديگر، شورش آن نواحي را سركوب كرد. در قاراباغ مردي به نام ميخلي بابا دهقانان آذربايجاني و ارمني را گرد خود جمع كرد و به مبارزه با خانخاني و خرافات مذهبي پرداخت. وي با ياران خود در يكايك روستاها مي گشت و تبليغ مي كرد و روستاييان به اميد نجات از زير بار سنگين مالياتها و ظلم خوانين و به قصد دگرگون كردن وضع اجتماعي، به گرد او جمع مي شدند. نهضت ميخلي بابا آهسته آهسته قوت گرفت و آشكار شد و در سراسر قاراباغ و ارمنستان و نواحي اطراف ريشه گسترد و تبليغ نهاني او بناگاه به شورشي مسلحانه مبدل شد. در جنوب غربي آذربايجان اوضاع درهم تر از اين بود. قيام جلالي لر (جلاليان) سراسر اين نواحي را فرا گرفته بود. طرف اين قيام، كه بيش از سي سال دوام يافت، از يك سو سلاطين عثماني بود و از يك سو شاه عباس و در مجموع، خان ها و پاشاها و فئودال ها و حكام دست نشانده ي حكومت مركزي بود. در گيرودار همين رويدادهاي سياسي و اجتماعي بود كه آفرينش هاي هنري نيز گل كرد و به شكفتگي رسيد و سيماهاي حماسي آذربايجان از ساز و سوز عاشق ها بر پايه ي قهرمانان واقعي و حوادث اجتماعي بنيان نهاده شد و نيز همچنان كه هميشه و در همه جا معمول بوده است قهرمانان ادوار گذشته نيز با چهره هاي آشناي خود در جامه هاي نو بازگشتند و با قهرمانان زمان درآميختند. سيماي تابناك و رزمنده و انساني كوراوغلو از اينچنين امتزاجي بود كه به وجود آمد. داستان زندگي پرشور توفارقانلي عاشق عباس كه شاه عباس عروسش را از حجله مي ربايد و او تك و تنها براي رهاندن زنش پاي پياده به اصفهان مي رود، در حقيقت تمثيلي از مبارزه ي آشكار و نهان ميان آذريان و شاه عباس است. شاه عباس قطب خان خاني عصر و نماينده ي قدرت، و عاشق، تمثيل خلق سازنده اي است كه مي خواهد به آزادگي زندگي كند. ناگفته نماند كه سيماي شاه عباس در فولكلور آذربايجان به دو گونه ي مغاير تصوير مي شود. يكي بر اينگونه كه گفته شد، و ديگري به گونه ي درويشي مهربان و گشاده دست كه شب ها به ياري گرسنگان و بيوه زنان و دردمندان مي شتابد. در ظاهر، سيماي اخير زاده ي تبليغات شديد دستگاه حكومتي و پاره اي اقدامات متظاهرانه ي چشمگير و عوام فريبانه است كه نگذاشته مردم ظاهربين و قانع، ماهيت دستگاه حاكمه را دريابند. به هر حال، پس از اين مقدمه، اكنون مي پردازيم به نامدار داستان كوراوغلو: داستان كوراوغلو و آنچه در آن بيان مي شود تمثيل حماسي و زيبايي از مبارزات طولاني مردم با دشمنان داخلي و خارجي خويش، از قيام جلالي لر و ديگر عصيانهاي زمان در دو كلمه: قيام كوراوغلو و دسته اش، قيام بر ضد فئوداليسم و شيوه ي ارباب و رعيتي است. در عصر اختراع اسلحه ي آتشين در نقطه اي از آسيا، كه با ورود اسلحه ي گرم به ايران پايان مي يابد. نهال قيام به وسيله ي مهتري سالخورده علي كيشي نام، كاشته مي شود كه پسري دارد موسوم به روشن (كوراوغلوي سالهاي بعد) و خود، مهتر خان بزرگ و حشم داري است به نام حسن خان. وي بر سر اتفاقي بسيار جزئي كه آن را توهيني سخت نسبت به خود تلقي مي كند دستور مي دهد چشمان علي كيشي را درآورند. علي كيشي با دو كره اسب كه آن ها را از جفت كردن مادياني با اسبان افسانه يي دريايي به دست آورده بود، همراه پسرش روشن از قلمرو خان مي گريزد و پس از عبور از سرزمين هاي بسيار سرانجام در چنلي بئل (كمره ي مه آلود) كه كوهستاني است سنگلاخ و صعب العبور با راههاي پيچا پيچ، مسكن مي گزيند. روشن كره اسب ها را به دستور جادومانند پدر خويش در تاريكي پرورش مي دهد و در قوشابولاق (جفت چشمه) در شبي معين آب تني مي كند و بدين گونه هنر عاشقي در روح او دميده مي شود و ... علي كيشي از يك تكه سنگ آسماني كه در كوهستان افتاده است شمشيري براي پسر خود سفارش مي دهد و بعد از اينكه همه ي سفارش ها و وصايايش را مي گذارد، مي ميرد. روشن او را در همان قوشابولاق به خاك مي كند و به تدريج آوازه ي هنرش از كوهستانها مي گذرد و در روستاها و شهرها به گوش مي رسد. در اين هنگام او به كوراوغلو (كورزاد) شهرت يافته است. دو كره اسب، همان اسب هاي بادپاي مشهور او مي شوند، به نام هاي قيرآت و دورآت. كوراوغلو سرانجام موفق مي شود حسن خان را به چنلي بل آورده و به آخور ببندد و بدين ترتيب انتقام پدرش را بستاند. عاشق جنون، اوايل كار به كوراوغلو مي پيوندد به تبليغ افكار بلند و دموكرات كوراوغلو و چنلي بئل مي پردازد و راهنماي شوريدگان و عاصيان به كوهستان مي شود. آنچه در داستان مطرح شده است به خوبي نشان مي دهد كه داستان كوراوغلو به راستي بر اساس وقايع اجتماعي و سياسي زمان و مخصوصاً با الهام از قيام جلالي لر خلق شده است، نام هاي شهرها و روستاها و رودخانه ها و كوهستانها كه در داستان آمده، هر يك به نحوي مربوط به سرزمين و شورش جلالي لر است. بعلاوه بعضي از بندهاي («قول» در اصل) داستان مثلا سفر توقات و سفر ارزنجان، شباهت بسياري دارد به حوادث و خاطراتي كه در كتابهاي تاريخ ضبط شده و در اينجا صورت هنري خاصي يافته است. از طرف ديگر نام ها و القاب آدم هاي داستان به نام و القاب جلالي لر بسيار نزديك است. مورخ ارمني مشهور تبريزلي آراكل (1670- 1602) در كتاب مشهور خود واغارشاپاد تاريخي در صفحه ي 86 جواناني را كه به سركردگي كوراوغلو نامي قيام كرده بودند چنين نام مي برد: «كوراوغلو... اين همان كوراوغلو است كه در حال حاضرعاشق ها ترانه هاي بي حد و حساب او را مي خوانند... گيزير اوغلو مصطفا بگ كه با هزار نفر ديگر قيام كرده بود... و اين همان است كه در داستان كوراوغلو دوست اوست و نامش زياد برده مي شود. اينها همگي جلالي لر بودند كه بر ضد حكومت قيام كرده بودند.» اما كوراوغلو تنها تمثيل قهرمانان و قياميان عصر خود نيست. وي خصوصيتها و پهلواني هاي بابكيان را هم كه در قرن نهم به استيلاي عرب سر خم نكردند، در خود جمع دارد. ما به خوبي سيماي مبارز و عصيانگر بابك و جاويدان را هم كه پيش از بابك به كوه زده بود در چهره ي مردانه ي كوراوغلو مي شناسيم. آنجا كه كوراوغلو، پهلوان ايواز را از پدرش مي گيرد و با خود به چنلي بل مي آورد و سردسته ي پهلوانان مي كند، ما به ياد جاويدان مي افتيم كه بابك را از مادرش گرفت و به كوهستان برد و او را سردسته ي قياميان كرد. كوراوغلو پسر مردي است كه چشمانش را حسن خان درآورده و جاويدان نيز مادري دارد كه چشمانش را درآورده اند. احتمال دارد كه بابك، مدت هاي مديد براي فرار از چنگ مأموران خليفه به نام ها و القاب مختلف مي زيسته و يا به چند نام ميان خلق شهرت مي داشته و بعدها نيز نامش با نام كوراوغلو در هم شده سرگذشت خود او با وي درآميخته. داستانهاي دده قورقود كه داستانهاي فولكلوريك و حماسي قديمي تري هستند، در آفرينش داستانهاي كوراوغلو بي تأثير نيست. آوردن وجوه شباهت اين دو فعلا ضرور نيست. قيام كوراوغلو نه به خاطر غارت و چپاول محض است و نه به خاطر شهرت شخصي و جاه طلبي يا رسيدن به حكمراني. او تنها به خاطر خلق و آزادي و پاس شرافت انساني مي جنگد، و افتخار مي كند كه پرورده ي كوهستانهاي وطن خويش است. در جايي مي گويد: مني بينادان بسله دي داغلار قوينوندا قوينوندا تولك ترلانلار سسله دي داغلار قوينوندا قوينوندا * دولاندا ايگيت ياشيما ياغي چيخدي ساواشيما دليلر گلدي باشيما داغلار قوينوندا قوينوندا * سفر ائيله ديم هر يانا دئو لاري گتيرديم جانا قيرآتيم گلدي جولانا داغلار قوينوندا قوينوندا ترجمه: من از ابتدا در آغوش كوهستان پرورده شدم. شاهينها در آغوش كوهستان نامم را بر زبان راندند. * چون قدم به دوران جواني گذاشتم، دشمن به مقابله ي من قد برافراشت. پهلوانان در آغوش كوهستان گرداگرد مرا فرا گرفتند. * به هر دياري سفر كردم، ديوان را به تنگ آوردم. اسبم «قيرآت» در آغوش كوهستان به جولان درآمد. كوراوغلو نيك مي داند مبارزه اي كه عدالت و خلق پشتيبانش باشند چه نيرويي دارد. او به هر طرف روي مي آورد خود را غرق در محبت و احترام مي بيند. همين است كه در ميدان جنگ بدو جرئت مي بخشد كه با اطمينان خوانين و اربابان را ندا دهد: قيرآتي گتيرديم جولانا وارسا ايگيدلرين ميدانا گلسين! گؤرسون دليلرين ايندي گوجونو، بويانسين اندامي آل قانا، گلسين * كوراوغلو اييلمز ياغي يا، يادا، مردين اسگيك اولماز باشيندان قادا، نعره لر چكرم من بو دو نيادا گؤستررم محشري دوشمانا، گلسين! ترجمه: پاشا! اسبم «قيرآت» را به جولان درآوردم، اگر مرد ميداني داري گو پيش آيد! اينك، بيايد و زور بازوي مردان بنگرد، و اندامش از خون گلگون شود. * كوراوغلو بر خصم و بيگانه سر خم نمي كند. مرد هرگز سر بي غوغا ندارد. نعره در جهان در مي افكنم و براي دشمن محشري برپا مي كنم. گو بيايد! *** قدرت كوراوغلو همان قدرت توده هاي مردم است. قدرت لايزالي كه منشأ همه ي قدرتهاست. بزرگترين خصوصيت كوراوغلو، تكيه دادن و ايمان داشتن بدين قدرت است. مي گويد: ايگيت اولان هئچ آيريلماز ائليندن ترلان اولان سونا و ئرمز گؤلوندن، ياغي آمان چكير جومرد اليندن، لش لشين اوستو نه قالايان منم. ترجمه: جوانمرد هرگز از ملت خويش جدا نمي شود. شاهين، امان نمي دهد تا از درياچه ي او قويي به غارت برند. خصم از دست جوانمردان فرياد امان برمي دارد. منم آن كس كه نعش بر نعش مي انبارد. * او حتي براي يك لحظه فراموش نمي كند كه براي چه مي جنگد، كيست و چرا مبارزه مي كند. هميشه در انديشه ي آزادي خلق خويش است كه چون بردگان زير فشار خانها و دستگاه حكومتيان پشت خم كرده اند. مي گويد: قول دئيه رلر، قولون بوينون بورارلار، قوللار قاباغيندا گئدن تيرم من! ترجمه: آنكه برده خوانده شده لاجرم گردن خود را خم مي كند. من آن تيرم كه پيشاپيش بردگان در حركت است. *** روابط اجتماعي چنلي بل روابطي عادلانه و به همگان است. آنچه از تاجران بزرگ و خانها به يغما برده مي شود در اختيار همه قرار مي گيرد. همه در بزم و رزم شركت مي كنند. كوراوغلو هيچ امتيازي بر ديگران ندارد جز اين كه همه او را به سركردگي پذيرفته اند، به دليل آنكه به صداقت و انسانيتش ايمان دارند. حتي كوراوغلو به موقع خود براي پهلوانانش عروسي نيز به راه مي اندازد. زن هاي چنلي بل معمولا دختران در پرده ي خان هايند كه از زبان عاشق ها وصف پهلواني و زيبايي اندام پهلوانان را مي شنوند و عاشق مي شوند و آنگاه به پهلوانان پيغام مي فرستند كه به دنبالشان آيند. اين زنان، خود، در پهلواني و جنگجويي دست كمي از مردان خويش ندارند. نگار كه به دلخواه از زندگي شاهانه خود دست كشيده و به چنلي بل آمده، تنها همسر كوراوغلو نيست – كه همرزم و همفكر او نيز هست. نگار زيبايي و انديشمندي را با هم دارد. پهلوانان از او حرف مي شنوند و حساب مي برند، و او چون مادري مهربان از حال هيچ كس غافل نيست و طرف مشورت همگان است. بند بند حماسه ي كوراوغلو از آزادگي و مبارزه و دوستي و انسانيت و برابري سخن مي راند. دريغا كه فرصت بازگويي آن همه در اين مختصر نيست. اين را هم بگويم كه داستان كوراوغلو، در عين حال از بهترين و قويترين نمونه هاي نظم و نثر آذري است و تاكنون 17 بند (قول) «در آذري» از آن جمع آوري شده و به چاپ رسيده كه در آذربايجان، در تراز پرفروشترين كتابهايي است كه به زبان آذري طبع شده است. * از مقاله اي با نام عاشيق شعري كه صمد بهرنگي با استفاده از «تاريخ مختصر ادبيات آذري» نوشته است. اصل مقاله در مجله ي خوشه 16 مهر ماه 46 (شماره ي 33) چاپ شده است. کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت اول 1834 2547 2006-08-13T08:15:55Z Arman605 65 <[[کوراوغلو و کچل حمزه]] چند سال پيش در آذربايجان پهلوان جوانمردي بود به نام كوراوغلو. كوراوغلو پيش از آنكه به پهلواني معروف شود، روشن نام داشت. پدر روشن را علي كيشي مي گفتند. علي مهتر و ايلخي بان حسن خان بود. در تربيت اسب مثل و مانندي نداشت و با يك نگاه مي فهميد كه فلان اسب چگونه اسبي است. <br />حسن خان از خان هاي بسيار ثروتمند و ظالم بود. او مثل ديگر خان ها و اميران نوكر و قشون زيادي داشت و هر كاري دلش مي خواست مي كرد: آدم مي كشت، زمين مردم را غصب مي كرد، باج و خراج بيحساب از دهقانان و پيشه وران مي گرفت، پهلوانان آزاديخواه را به زندان مي انداخت و شكنجه مي داد. كسي از او دل خوشي نداشت. فقط تاجران بزرگ و اعيان و اشراف از خان راضي بودند، آن ها به كمك هم مردم را غارت مي كردند و به كار وامي داشتند. مجلس عيش وعشرت برپا مي كردند، براي خودشان در جاهاي خوش آب و هوا قصرهاي زيبا و مجلل مي ساختند و هرگز به فكر زندگي خلق نبودند. فقط موقعي به ياد مردم و دهقانان مي افتادند كه مي خواستند ماليات ها را بالا ببرند. <br />خود حسن خان و ديگر خان ها هم نوكر و مطيع خان بزرگ بودند. خان بزرگ از آن ها باج مي گرفت و حمايتشان مي كرد و اجازه مي داد كه هر طوري دلشان مي خواهد از مردم باج و خراج بگيرند اما فراموش نكنند كه بايد سهم او را هر سال زيادتر كنند. <br />خان بزرگ را خودكار مي گفتند. خودكار ثروتمندترين و باقدرت ترين خان ها بود. صدها و هزارها خان و امير و سركرده و جلاد و پهلوان نانخور دربار او بودند مثل سگ از او مي ترسيدند و فرمانش را بدون چون و چرا، كوركورانه اطاعت مي كردند. <br />روزي به حسن خان خبر رسيد كه حسن پاشا، يكي از دوستانش، به ديدن او مي آيد. دستور داد مجلس عيش و عشرتي درست كنند و به پيشواز پاشا بروند. <br />حسن پاشا چند روزي در خانه حسن خان ماند و روزي كه مي خواست برود گفت: حسن خان، شنيده ام كه تو اسبهاي خيلي خوبي داري! <br />حسن خان بادي در گلو انداخت و گفت: اسبهاي مرا در اين دور و بر هيچ كس ندارد. اگر بخواهي يك جفت پيشكشت مي كنم. <br />حسن پاشا گفت: چرا نخواهم. <br />حسن خان به ايلخي بانش امر كرد ايلخي را به چرا نبرد تا پاشا اسبهاي دلخواهش را انتخاب كند. <br />علي كيشي، ايلخي بان پير، مي دانست كه در ايلخي اسبهاي خيلي خوبي وجود دارند اما هيچكدام به پاي دو كره اسبي كه پدرشان از اسبان دريايي بودند، نمي رسد. روزي ايلخي را به كنار دريا برده بود و خودش در گوشه اي دراز كشيده بود. ناگهان ديد دو اسب از دريا بيرون آمدند و با دو تا ماديان ايلخي جفت شدند. علي كيشي آن دو ماديان را زير نظر گرفت تا روزي كه هر كدام كره اي زاييد. علي كره ها را خيلي دوست مي داشت و مي گفت بهترين اسبهاي دنيا خواهند شد. اين بود كه وقتي حسن خان گفت مي خواهد براي مهمانش اسب پيشكش كند با خود گفت: چرا اسبها را از چرا بازدارم؟ در ايلخي بهتر از اين دو كره اسب كه اسب پيدا نمي شود! <br />ايلخي را به چرا ول داد و دو كره اسب را پاي قصر خان آورد. <br />حسن پاشا خندان خندان از قصر بيرون آمد تا اسبهايش را انتخاب كند. ديد از اسب خبري نيست و پاي قصر دو تا كره ي كوچك و لاغر ايستاده اند. گفت: حسن خان، اسبهاي پيشكشي ات لابد همينها هستند، آره؟ من از اين يابوها خيلي دارم. شنيده بودم كه تو اسبهاي خوبي داري. اسب خوبت كه اينها باشند واي به حال بقيه. <br />حسن خان از شنيدن اين حرف خون به صورتش دويد. دنيا جلو چشمش سياه شد. سر علي كيشي داد زد: مردكه، مگر نگفته بودم اسبها را به چرا نبري! <br />علي كيشي گفت: خان به سلامت، خودت مي داني كه من موي سرم را در ايلخي تو سفيد كرده ام و اسب شناس ماهري هستم. در ايلخي تو بهتر از اين دو تا، اسب وجود ندارد. <br />خان از اين جسارت علي كيشي بيشتر غضبناك شد و امر كرد: جلاد، زود چشمهاي اين مرد گستاخ را درآر. <br />علي كيشي هر قدر ناله و التماس كرد كه من تقصيري ندارم، به خرجش نرفت. جلاد زودي دويد و علي را گرفت و چشمهايش را درآورد. <br />علي كيشي گفت: خان، حالا كه بزرگترين نعمت زندگي را از من گرفتي، اين دو كره را به من بده. <br />خان كه هنوز غضبش فرو ننشسته بود فرياد زد: يابوهاي مردني ات را بردار و زود از اينجا گم شو! <br />علي با دو كره اسب و پسرش روشن سر به كوه و بيابان گذاشت. او در فكر انتقام بود، انتقام خودش و انتقام ميليون ها هموطنش. اما حالا تا رسيدن روز انتقام مي بايست صبر كند. <br />او روزها و شبها با پسرش و دو كره اسب بيابانها و كوهها را زير پا گذاشت، عاقبت بر سر كوهستان پر پيچ و خمي مسكن كرد. اين كوهستان را چنلي بل مي گفتند. <br />علي كيشي به كمك «روشن» در تربيت كره ها سخت كوشيد چنانكه بعد از مدتي كره ها دو اسب بادپاي تنومندي شدند كه چشم روزگار تا آن روز مثل و مانندشان را نديده بود. <br />يكي از اسبها را قيرآت ناميدند و ديگري را دورآت. <br />قيرآت چنان تندرو بود كه راه سه ماهه را سه روزه مي پيمود و چنان نيرومند و جنگنده بود كه در ميدان جنگ با لشگري برابري مي كرد و چنان باوفا و مهربان بود كه جز كوراوغلو به كسي سواري نميداد مگر اين كه خود كوراوغلو جلو او را بدست كسي بسپارد. و اگر از كوراوغلو دور مي افتاد گريه مي كرد و شيهه مي زد و دلش مي خواست كه كوراوغلو بيايد برايش ساز بزند و شعر و آواز پهلواني بخواند. قيرآت زبان كوراوغلو را خوب مي فهميد و افكار كوراوغلو را از چشمها و حركات دست و بدن او مي فهميد. <br />البته دورآت هم دست كمي از قيرآت نداشت. <br />«روشن» از نقشه ي پدرش خبر داشت و از جان و دل مي كوشيد كه روز انتقام را هر چه بيشتر نزديكتر كند. <br />وقتي علي كيشي مي مرد، خيالش تا اندازه اي آسوده بود. زيرا تخم انتقامي كه كاشته بود، حالا سر از خاك بيرون مي آورد. او يقين داشت كه «روشن» نقشه هاي او را عملي خواهد كرد و انتقام مردم را از خانها و خودكار خواهد گرفت. <br />«روشن» جنازه ي پدرش را در چنلي بل دفن كرد. <br />«روشن» در مدت كمي توانست نهصد و نود و نه پهلوان از جان گذشته در چنلي بل جمع كند و مبارزه ي سختي را با خانها و خان بزرگ شروع كند در طول همين مبارزه ها و جنگها بود كه به كوراوغلو معروف شد. يعني كسي كه پدرش كور بوده است. <br />به زودي چنلي بل پناهگاه ستمديدگان و آزاديخواهان و انتقام جويان شد. پهلوانان چنلي بل اموال كاروانهاي خانها و اميران و خودكار را غارت مي كردند و به مردم فقير و بينوا مي دادند. چنلي بل قلعه ي محكم مرداني بود كه قانونشان اين بود: آن كس كه كار مي كند حق زندگي دارد و آن كس كه حاصل كار و زحمت ديگران را صاحب مي شود و به عيش و عشرت مي پردازد، بايد نابود شود. اگر نان هست، همه بايد بخورند و اگر نيست، همه بايد گرسنه بمانند و همه بايد بكوشند تا نان به دست آيد، اگر آسايش و خوشبختي هست، براي همه بايد باشد و اگر نيست براي هيچكس نمي تواند باشد. <br />كوراوغلو و پهلوانانش در همه جا طرفدار خلق و دشمن سرسخت خانها و مفتخورها بودند. هيچ خاني از ترس چنلي بلي ها خواب راحت نداشت. خانها هر چه تلاش مي كردند كه چنلي بلي ها را پراكنده كنند و كوراوغلو را بكشند، نمي توانستند. قشون خان بزرگ چندين بار به چنلي بل حمله كرد اما هر بار در پيچ و خم كوهستان به دست مردان كوهستاني تارومار شد و جز شكست و رسوايي چيزي عايد خان نشد. <br />زنان چنلي بل هم دست كمي از مردانشان نداشتند. مثلا زن زيباي خود كوراوغلو كه نگار نام داشت، شيرزني بود كه بارها لباس جنگ پوشيده و سوار بر اسب و شمشير به دست به قلب قشون دشمن زده بود و از كشته پشته ساخته بود. <br />هر يك از پهلواني ها و سفرهاي جنگي كوراوغلو، خود داستان جداگانه اي است. داستانهاي كوراوغلو در اصل به تركي گفته مي شود و همراه شعرهاي زيبا و پرمعناي بسياري است كه عاشق هاي آذربايجان آنها را با ساز و آواز براي مردم نقل مي كنند. <br /> <br />'''داستان ربوده شدن قيرآت''' <br /> <br /> <br />قيام چنلي بلي ها رفته رفته چنان بالا گرفت كه ميدان بر خان بزرگ تنگ شد و موقعي كه ديد نمي تواند از عهده ي كوراوغلو برآيد، ناچار به تمام خانها و اميران و سركرده ها و پهلوانان و بزرگان قشون نامه نوشت و آنها را پيش خود خواند تا مجلس مشورتي درست كند. <br />وقتي همه در مجلس حاضر شدند و هر كس در جاي خود نشست خان بزرگ شروع به سخنراني كرد: <br />«حاضران، چنان كه خبر داريد، مدتي است كه مشتي دزد و آشوبگر در كوهستان جمع شده اند و آسايش و امنيت مملكت را بر هم زده اند. رهبر اين دزدان غارتگر مهترزاده ي بي سر و پايي است به نام كوراوغلو كه در آدمكشي و دزدي و چپاول مثل و مانند ندارد. هر جا و در هر گوشه ي مملكت هم كه دزدي، آدمكشي و ماجراجويي وجود دارد، داخل دسته او مي شود. روز به روز دار و دسته ي كوراوغلو بزرگتر و خطرناكتر مي شود. اگر ما دست روي دست بگذاريم و بنشينيم، روزي چشم باز خواهيم كرد و خواهيم ديد كه چنلي بلي ها همه ي سرزمينها و اموال ما را غصب كرده اند. آنوقت يا بايد دست و پايمان را جمع كنيم و فرار كنيم يا برويم پيش اين راهزنهاي آشوبگر نوكري و خدمتكاري كنيم. تازه معلوم نيست كه خداوند يك ذره رحم در دل اين خائنان گذاشته باشد... خانها، اميران، سركردگان، پهلوانان به شما هشدار مي دهم: اين دزدان آشوبگر به مادر و برادر خود نيز رحم نخواهند كرد. <br />خطر بزرگي كه امنيت مملكت را تهديد مي كند، مرا مجبور كرد كه امر به تشكيل اين مجلس بدهم. اكنون تدبير كار چيست؟ چگونه مي توانيم اين دزد ماجراجو را سر جايش بنشانيم؟ آيا اينهمه نجيب زاده و اينهمه خان محترم و پهلوان و سركرده ي بنام از عهده ي يك مهترزاده ي بي سر و پا بر نخواهند آمد؟..» <br />خودكار نطقش را تمام كرد و بر تخت جواهر نشانش نشست. اهل مجلس كف زدند و فرياد بركشيدند: زنده باد خودكار، ضامن امنيت ملك و ملت!.. مرگ بر آشوب طلبان چنلي بل!.. <br />صداي فرياد اهل مجلس ديوارها را تكان مي داد. خودكار با حركت سر و دست جواب خانها و سركرده ها را ميداد. بعد كه صداها خوابيد، جر و بحث شروع شد. يكي گفت: اگر پول زيادي بدهيم، كوراوغلو دست از راهزني بر مي دارد. <br />ديگري گفت: همان املاك دور و بر چنلي بل را به كوراوغلو بدهيم كه هر طور دلش خواست از مردم باج و خراج بگيرد و ديگر مزاحم ما نشود. <br />ديگري گفت: كسي پيش كوراوغلو بفرستيم ببينيم حرف آخرش چيست. پول و زمين هر چقدر مي خواهد، بدهيم و آشتي كنيم. <br />«حسن پاشا» نيز در اين مجلس بود. او حاكم توقات بود. همان كسي بود كه حسن خان به خاطر او چشمان علي كيشي را درآورده بود. حسن پاشا دست راست خان بزرگ بود. در مهماني هاي خودكار هميشه سر سفره مي نشست و هنگامي كه خودكار كسالت داشت، بر سر بالين او چمباتمه مي زد و راست يا دروغ خود را غمگين نشان مي داد. فوت و فن قشون كشي را هم مي دانست. تك تك آدمهاي قشون مثل سگ از او مي ترسيدند و مثل گوسفند از بالادستهاي خود اطاعت مي كردند. <br />غرض، حسن پاشا در مجلس خودكار بود و هيچ حرفي نزده بود. خودكار پيشنهاد همه را شنيد و عاقبت گفت: هيچكدام از اين پيشنهادهاي شما آشوب چنلي بل را علاج نمي كند. اكنون گوش كنيم ببينيم حسن پاشا چه مي گويد. <br />خانها و اميران در دل به حسن پاشا فحش و ناسزا گفتند. آخر خانها و اميران و بزرگان هميشه به جاه و مقام يكديگر حسودي مي كنند. آنها آرزو مي كنند كه نزد خان بزرگ عزيزتر از همه باشند تا بتوانند با آزادي و قدرت بيشتري از مردم باج و خراج بگيرند و بهتر عيش و عشرت كنند. <br />حسن پاشا بلند شد، تعظيم كرد و زمين زير پاي خودكار را بوسيد و گفت: خودكار به سلامت باد، من سگ كي باشم كه مقابل سايه ي خدا لب از لب باز كنم اما اكنون كه امر مبارك خودكار بر اين است كه من كمتر از سگ هم حرفي بزنم، ناچار اطاعت مي كنم كه گفته اند: «امر خودكار فرمان خداوند است.» <br />حسن پاشا تعظيم ديگري كرد و گفت: خودكار به سلامت باد، من كوراوغلو را خوب مي شناسم. او را با هيچ چيز نمي شود آرام كرد مگر با طناب دار. چشمان پدر گستاخش را من گفتم درآوردند، اكنون نيز ميل دارم كوراوغلو را با دستان خودم خفه كنم. تا اين راهزن زنده است آب گوارا از گلوي ما پايين نخواهد رفت. بايد به چنلي بل لشكر بكشيم. يك لشكر عظيم كه گردش چشمه ي خورشيد را تيره و تار كند و اول و آخرش در شرق و غرب عالم باشد. البته باز امر، امر مبارك خودكار است و ما سگان شماييم و جز واق واق چيزي براي گفتن نداريم. <br />حسن پاشا باز تعظيم كرد و زمين زير پاي خودكار را بوسيد و بر جاي خود نشست. <br />مجلس ساكت بود. همه چشم به دهان خودكار دوخته بودند. عاقبت خودكارگفت: آفرين، حسن پاشا، آفرين بر هوش و فراست تو. راستي كه سگ باهوشي هستي. <br />حسن پاشا از اين تعريف مثل سگها كه جلو صاحبشان دم تكان مي دهند تا شادي و رضايتشان را نشان دهند، لبخند زد و خود را شاد و راضي نشان داد، بعد خودكارگفت: ما جز لشگر كشي به چنلي بل چاره اي نداريم. لشگر كشي اين دفعه بايد چنان باشد كه از بزرگي آن لرزه بر تخته سنگهاي چنلي بل بيفتد. حسن پاشا، از اين ساعت تو اختيار تام داري كه هر طوري صلاح ديدي سربازگيري كن و آماده ي حمله باش. تو فرمانده كل قشون خواهي بود. تدارك حمله را ببين و كار ماجراجويان كوهستان را تمام كن. اگر كوراوغلو را از پاي درآوردي، ترا صدراعظم خودم مي كنم. <br />خان بزرگ بعد رو كرد به اهل مجلس و گفت: حاضران، بدانيد و آگاه باشيد كه از اين ساعت به بعد حسن پاشا فرمانده كل قشون است و اختيار تام دارد. هر كس از فرمان او سرپيچي كند، طناب دار منتظر اوست. <br />اهل مجلس ندانستند چه بگويند. دلهايشان از حسد و كينه پر شده بود. <br />*** <br />حسن پاشا از مجلس خودكار خارج شد و بدون معطلي به توقات رفت و سربازگيري را شروع كرد. در حين سربازگيري با پهلوانان و سركردگان زيردست خود شوراي جنگي ترتيب مي داد كه نقشه حمله به چنلي بل را بكشند. در يكي از اين شوراها مهتر مورتوز كه پهلوان بزرگي بود، به حسن پاشا گفت: پاشا به سلامت، ما خاك پاي خودكار و شما هستيم و مي دانيم كه فرمان شما، فرمان خداوند است و هيچكس حق ندارد از فرمان شما سرپيچي كند اما اين هم هست كه تا وقتي كوراوغلو بر پشت قيرآت نشسته، اگر مردم تمام دنيا جمع شوند، باز نمي توانند مويي از سر او كم كنند. اگر مي خواهيد كوراوغلو از ميان برداشته شود، اول بايد اسبش را از دستش درآوريم والا جنگيدن با كوراوغلو نتيجه اي نخواهد داشت. <br />حرف مهترمورتوز به نظر حسن پاشا عاقلانه آمد. گفت: مورتوز، كسي كه درد را بداند درمان را هم بلد است. بگو ببينم چطور مي توانيم قيرآت را از چنگ كوراوغلو درآوريم؟ <br />مهتر مورتوز گفت: پاشا به سلامت، قيرآت را كه نمي شود با پول خريد، يك نفر از جان گذشته بايد كه به چنلي بل برود يا سرش را به باد بدهد يا قيرآت را بدزدد و بياورد. <br />حسن پاشا به اهل مجلس نگاه كرد. همه سرها به زمين دوخته شده بود. از كسي صدايي برنخاست، ناگهان از كفشكن مجلس پسر ژنده پوش پابرهنه ي كچلي برپاخاست. اهل مجلس نگاه كردند و كچل حمزه را شناختند. كچل حمزه نه پدر داشت و نه مادر و نه خانه و زندگي. هيچ معلوم نبود از كجا مي خورد و كجا مي خوابد. به هيچ مجلس و مسجدي راهش نمي دادند كه كفش مردم را مي دزدد. سگ محل داشت، او نداشت. حالا چطوري در اين شوراي جنگي راه پيدا كرده بود، فقط خودش مي دانست كه از قديم گفته اند، كچلها هزار و يك فن بلدند. <br />غرض، حمزه به وسط مجلس آمد و گفت: پاشا، اين كار، كار من است. اينجا ديگر پهلواني و زور بازو به درد نمي خورد، حقه بايد زد. و حقه زدن شغل آبا و اجدادي من است. اگر توانستم قيرآت را بياورم كه آورده ام، اگر هم نتوانستم وكوراوغلو مچم را گرفت، باز طوري نمي شود: بگذار از هزاران كچل مملكت يك سر كم بشود. <br />حسن پاشا گفت: حمزه، اگر توانستي قيرآت را بياوري، از مال دنيا بي نيازت مي كنم. <br />حمزه گفت: پاشا، مال دنيا به تنهايي به درد من نمي خورد. <br />پاشا گفت: ترا حمزه بيگ مي كنم. مقام بيگي به تو مي دهم. <br />حمزه گفت: نه، پاشا. اين هم به تنهايي گره از كار من نمي گشايد. <br />حسن پاشا گفت: ترا پسر خودم مي كنم. <br />حمزه گفت: نه، قربانت اهل مجلس گردد! من هيچكدام اينها را به تنهايي نمي خواهم و تو هم كه هر سه را يكجا به من نمي دهي. بگذار چيزي از تو بخواهم كه براي من از هر سه ي اينها قيمتي تر باشد و براي تو ارزانتر. <br />حسن پاشا گفت: بگو ببينم چه مي خواهي؟ <br />حمزه گفت: پاشا، من دخترت را مي خواهم. <br />حسن پاشا به شنيدن اين سخن عصباني شد، مشت محكمي بر دسته ي تخت زد و فرياد كشيد: اين احمق بي سر و پا را بيرون كنيد. يك باباي كچلي بيشتر نيست مي خواهد داماد من بشود... <br />اگر مهتر مورتوز به داد كچل نرسيده بود، جلادان همان دقيقه او را پاره پاره مي كردند. مهتر مورتوز جلو جلادان را گرفت و به حسن پاشا گفت: قربانت گردم پاشا، مگر فرمان خان بزرگ را فراموش كرده ايد كه بايد هر طوري شده كار كوراوغلو را تمام بكنيم؟ <br />حسن پاشا آرام شد و پيش خود حساب كرد ديد كه راهي ندارد جز اين كه بايد كچل حمزه را راضي كند. بنابراين به حمزه گفت: آخر آدم احمق، تو در اين دختر چه ديده اي كه او را بالاتر از همه چيز مي داني؟ <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۵, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت دوم 1835 2543 2006-08-13T08:15:13Z Arman605 65 <[[کوراوغلو و کچل حمزه]] حمزه گفت: پاشا، خودت مي داني كه كچلها همه فن حريف مي شوند. من هم كه خوب ديگر، بالاخره حساب دخل و خرج خودم را مي كنم. مي دانم كه تو نمي آيي اين سه چيز را يكجا به من بدهي. يعني هم مال و ثروت بدهي، هم مرا حمزه بيگ بكني و هم پسر خودت. اما اگر دخترت را بگيرم، مي شوم داماد تو. و داماد آدم مثل پسرش است ديگر. بعد هم كه مال و ثروت و مقام خود به خود خواهد آمد. <br />تمام اهل مجلس بر هوش و فراست حمزه آفرين گفتند. حسن پاشا به فكر فرو رفت. هيچ دلش نمي آمد دختر را به كچل حمزه بدهد اما از طرف ديگر فكر مي كرد كه اگر قيرآت به دست بيايد، كوراوغلو درب و داغون خواهد شد و آنوقت مقام صدراعظمي به او خواهد رسيد. بنابراين گفت: حمزه، قبول دارم. <br />حمزه گفت: نه پاشا، اينجوري نمي شود. زحمت بكش دو خط قولنامه بنويس و پايش را مهركن بده من بگذارم به جيب بغلم، بعد مهلت تعيين كن، اگر تا آخر مهلت قيرآت را آوردم، دختر را بده، اگر نياوردم بگو گردنم را بزنند. <br />حسن پاشا ناچار دو خط قولنامه نوشت و پايش را مهر كرد و داد به دست كچل حمزه و مهلت تعيين كرد. كچل حمزه كاغذ را گرفت و تا كرد گذاشت به جيب بغلش و با سنجاق بزرگي جيبش را محكم بست و گفت: پاشا، حالا اجازه بده من مرخص شوم. <br />*** <br />اكنون ما حسن پاشا و ديگران را به حال خود مي گذاريم كه تدارك قشون كشي و حمله به چنلي بل را ببينند و مي رويم دنبال كچل حمزه. <br />كچل چارقهايش را به پا كرد، «زنگال (پاپيچ، نواري كه به ساق پا مي پيچند)» هايش را محكم پيچيد، مشتي نان توي دستمالش گذاشت و به كمرش بست و دگنكي به دست گرفت و راه افتاد. روز و شب راه رفت. شب و روز راه رفت، منزل به منزل طي منازل كرد، در سايه ي خار بوته ها مختصر استراحتي كرد، و از كوهها و دره ها بالا و پايين رفت تا يك روز عصر به پاي كوهستان چنلي بل رسيد. <br />كوراوغلو روي تخته سنگ بزرگي ايستاده بود، راههاي كاروان رو را زير نظر گرفته بود كه ديد يك نفر رو به چنلي بل گذاشته است و بعد چهار دست و پا از كوه بالا مي آيد. كوراوغلو آنقدر منتظر شد كه كچل حمزه رسيد به پاي تخته سنگ و شروع كرد خود را از تخته سنگ بالا كشيدن. كوراوغلو خود پايين آمد و جلو كچل حمزه را گرفت و گفت: تكان نخور! بگو ببينم كيستي؟ از كجا مي آيي، و به كجا مي روي؟ <br />حمزه ناگهان سر بلند كرد و ديد جواني روبرويش ايستاده چنان و چنان كه آدم جرئت نمي كند به صورتش نگاه كند. چشمانش پر از كينه و سبيلهايش مانند شاخهاي پيچاپيچ قوچ، آماده ي فرو رفتن و دريدن. شمشيري به كمر داشت چنان و چنان كه آدم به خودش مي گفت: اين شمشير هرگز از ريختن خون خانها و دشمنان مردم سير نخواهد شد. ببين چگونه درون غلاف خود احساس خفگي مي كند! فولاد اين شمشير را گويا با كينه جوشانده اند! گويي شمشير كوراوغلو هميشه به تو مي گفت: «آه اي كينه، تو هم مانند محبت مقدس هستي! ما نمي توانيم محبت خود را به مردم ثابت كنيم مگر اينكه به دشمنان مردم كينه بورزيم. تو با ريختن خون ظالم، به ستمديدگان محبت مي نمايي.» <br />كچل حمزه با نگاه اول كوراوغلو را شناخت اما در حال حيله كرد و خود را به آن راه زد و گفت: دنبال كوراوغلو مي گردم. <br />كوراوغلو پرسيد: كوراوغلو را مي خواهي چكار كني؟ <br />حمزه گفت: درد و بلات به جان من! من ايلخي بان هستم. روز و شبم را در نوكري خانها و پاشاها هدر كرده ام. اينقدر از آبگيرهاي پر قورباغه آب خورده ام كه لب و لوچه ام پر زگيل شده. كاشكي مادرم به جاي من يك سگ سياه مي زاييد و ديگر مرا گرفتار مصيبت نمي كرد. چون سرم كچل است، نمي توانم هيچ جا بند شوم، هر قدر هم جان مي كنم و برايشان كار مي كنم، تا مي فهمند سرم كچل است بيرونم مي كنند. ديگر از دست كچلي دنياي به اين گل و گشادي برايم تنگ شده. ديگر نمي دانم چه خاكي به سرم بكنم. حالا آمده ام كوراوغلو را ببينم. قربان قدمهايش بروم، شنيده ام خيلي گذشت و جوانمردي دارد و يك لقمه نان را از هيچ كس مضايقه نمي كند. يا بگذار پس مانده ي سفره اش را بخورم و در پس سنگي و سوراخي چند روز آخر عمرم را سر كنم، يا اينكه سرم را از تنم جدا كند كه براي هميشه از درد و غم آزاد شوم. اين سر ناقابل كه ارزشي ندارد، قربان قدمهاي كوراوغلو بروم. <br />كچل حمزه حرفهايش را تمام كرد و هاي هاي شروع كرد به گريه كردن و اشك ريختن. چنان گريه مي كرد و اشك مي ريخت كه كوراوغلو دلش به حال او سوخت و گفت: پاشو برويم! كوراوغلو خود من هستم. <br />حمزه تا اين حرف را شنيد افتاد به پاهاي كوراوغلو و گفت: قربان تو، كوراوغلو،‌ مرا از در مران! به من رحم كن! <br />كوراوغلو حمزه را از زمين بلند كرد و گفت: بلند شو، آخر تو مردي! مرد كه نبايد به خاطر يك لقمه نان به پاي كسي بيفتد. <br />كچل حمزه بلند شد. كوراوغلو گفت: خوب، بگو ببينم چه كاري از دستت برمي آيد؟ <br />حمزه گفت: من به قربانت، كوراوغلو، خودم مي دانم كه تو نمي تواني مرا با اين سر كچلم كبابپز و شرابدار بكني. همينقدر كه يك اسبي دست من بدهي برايت پرورش بدهم، راضي ام. پدرم و پدربزرگم هم اينكاره بوده اند. <br />كوراوغلو دست كچل حمزه را گرفت و با خود آورد پيش ياران. <br />ياران گفتند: كوراوغلو، اين را ديگر از كجا پيدا كردي؟ بهتر است هر چه مي خواهد بدهيم برود پي كارش. خوب نيست در چنلي بل بماند. <br />كوراوغلو گفت: مگر فراموش كرده ايد كه ما به خاطر همين آدمها، همين بيچاره ها مي جنگيم؟ اصلا ما در چنلي بل جمع شده ايم كه چه چيز را نشان بدهيم؟ اين را مي خواهم به من بگوييد. <br />دلي حسن، يكي از ياران گفت: كوراوغلو، راستي كه انسان واقعي تو هستي. كينه ي تمام نشدني در كنار محبت تمام نشدني در جان و دل تو جاي گرفته است. وقتي كسي را محتاج محبت مي بيني حاضري از همه چيزت دست برداري، و وقتي هم با دشمن روبرو مي شوي از همه چيزت دست بر مي داري تا با تمام قوه ات به دشمن كينه بورزي و خونش را بريزي... <br />زنان چنلي بل از گوشه و كنار آمده بودند و به گفتگو گوش مي دادند. نگار خانم، زن كوراوغلو، مردان و زنان را كنار زد و خود را وسط انداخت و رو به دلي حسن گفت: تو راست مي گويي دلي حسن، اما اين دفعه مثل اينكه كوراوغلو محبت بيخودي مي كند. از كجا معلوم كه اين آدم جاسوس و خبرچين حسن پاشا نباشد؟ <br />كسي چيزي نگفت. كوراوغلو كه ديد ياران همه طرف نگار را گرفتند، گفت: اين بيچاره اگر سراپا آتش هم باشد، نمي تواند حتي زير پاي خودش را بسوزاند. بهتر است بگذاريم در چنلي بل بماند يك لقمه نان بخورد و چند روز آخر عمرش را بي دردسر بگذراند. <br />كچل حمزه در چنلي ماند. شكمش را سير مي كرد و دنبال كارهايي مي رفت كه ياران به او مي گفتند. كارها را چنان تند و چنان خوب انجام مي داد كه به زودي احترام همه را به دست آورد. چنلي بل جايي نبود كه احترام آدم به لباس و ثروت باشد. اصلا در آنجا كسي ثروتي نداشت. هر چه بود مال همه بود. همه كار مي كردند، همه مي جنگيدند، همه مي خوردند و به وقت خود مجلس شراب و ساز و رقص و آواز برپا مي كردند. <br />كوراوغلو وقتي زرنگي كچل حمزه را ديد، مراقبت يابويي مردني را به او داد. اين يابو بس كه كار كرده بود و بار كشيده بود، ديگر پوست و استخواني بيشتر برايش نمانده بود. <br />كچل حمزه شروع كرد به مراقبت و تيمار يابو، چه جور هم! صبح و عصر تيمارش مي كرد و با جان و دل در خدمت يابو مي كوشيد. گاهي هم از جو و علوفه ي اسبهاي ديگر مي دزديد و مي ريخت جلو يابو. يابو مي خورد و مي خورد و تيمار مي ديد و روز به روز آب زير پوستش مي دويد، چنان كه در مدت كمي حسابي چاق شد و آماده ي كار كردن. <br />روز كوراوغلو براي سركشي به طويله آمد. يابو را كه ديد، اول نشناخت، بعد كه شناخت مات و مبهوت ماند. گفت: حمزه، من هيچ نمي دانستم تو اينقدر خوب مي تواني تيمار اسبها را بكني. <br />حمزه گفت: قربانت بروم كوراوغلو. من چشم باز كرده ام و خودم را اينكاره ديده ام و پدرم و پدربزرگم هم اينكاره بوده اند... <br />كوراوغلو گفت: نمي دانم چطور شده كه امسال دورآت كمي لاغر و نزار شده. بهتر است آن را به دست تو بسپارم. حمزه، بايد چنان مراقبش باشي كه هر چه زودتر بپاي قيرآت برسد. <br />كچل حمزه از شنيدن اين حرف قند توي دلش آب شد. امروز دورآت را به دست او مي سپارند، لابد فردا هم نوبت قيرآت خواهد شد. <br />ياران كوراوغلو، از زن و مرد، راضي نبودند كه دورآت به دست حمزه سپرده شود. اما حمزه چنان در دل كوراوغلو جا باز كرده بود كه كوراوغلو كوچكترين شكي به او نداشت. <br />دورآت و قيرآت دو تايي در يك طويله نگهداري مي شدند. پاي هر دو اسب بخو داشت با كليدهاي جداگانه، بعلاوه زنجير محكمي به گردن هر كدام بود كه زنجير هم به ديواره ي طويله ميخكوب شده بود. هيچ پهلواني قادر نبود پيش اسبها برود و اگر هم به نحوي مي رفت هيچ طوري نمي توانست اسبها را باز كند و در ببرد. كليدها را خود كوراوغلو نگاه مي داشت. <br />كوراوغلو حمزه را برد و دورآت را به دستش سپرد. حمزه در تيمار اسب سخت كوشيد اما وقتي اسب شروع كرد كه آبي زير پوستش بدود و به حال اولش در بيايد، كچل حمزه جو و علوفه اش را كم كرد. اسب باز شروع كرد به لاغر شدن. كوراوغلو از حمزه پرسيد: آخر، حمزه چرا دورآت باز شروع كرده روز به روز ناتوان تر مي شود؟ نكند خوب مراقبش نيستي؟ <br />كچل حمزه گفت: من آنچه از دستم برمي آيد مضايقه نمي كنم. اما خيال مي كنم دورآت احتياج به هواي آزاد دارد. آخر كوراوغلو، اين حيوان زبان بسته شب و روزش توي طويله مي گذرد. از پا و گردن هم زنجير شده. حتماً علت ناتوانيش همين است. <br />كوراوغلو كليد بخوي دورآت را درآورد داد به حمزه كه اسب را گاهگاهي بيرون بياورد تا هواي آزاد به تنش بخورد. <br />باز ياران اعتراض كردند كه آدم نبايد به هر كس و ناكسي اطمينان كند. اگر كچل حمزه دورآت را بردارد فرار كند چكار مي شود كرد؟ <br />كوراوغلو باز زنان و مردان را ساكت كرد و گفت: هيچ نترسيد، طوري نمي شود. <br />كچل حمزه چند روزي دورآت را چنان كرد كه اصلا نشاني از ناتواني و لاغري در اسب نماند. <br />روزها پشت سر هم مي گذشت و حمزه مي ترسيد كه نتواند به موقع قيرآت را به حسن پاشا برساند. مهلت نيز داشت تمام مي شد. بعد از مدتها فكر و خيال و شك و نگراني عاقبت شبي به خودش گفت: من اگر يك سال و دو سال هم اينجا بمانم كوراوغلو هرگز كليد قيرآت را به من نخواهد داد. بعلاوه در توقات كسي نيست كه بين قيرآت و دورآت فرق بگذارد. بهتر است همين امشب دورآت را ببرم بدهم به حسن پاشا بگويم كه قيرآت همين است. بعد هم دختر پاشا را بگيرم و چند روزي عيش و نوش بكنم و غم دنيا را فراموش كنم. تا كي بايد پس مانده ي سفره ي هر كس و ناكس را بخورم و از همه جا رانده شوم؟ دختر پاشا كه زنم شد، ديگر كسي نمي تواند به من چپ نگاه كند، ديگر كسي جرئت نمي كند به من كچل حمزه بگويد. من مي شوم حمزه بيگ! مي شوم داماد پاشا. داماد پاشا هم كه هر كاري دلش خواست مي تواند بكند. آنوقت تلافي تمام شبهايي را كه گرسنه مانده ام و توي خاكروبه ها خوابيده ام، در خواهم آورد. براي خودم در ييلاق ها قصرهاي باشكوهي خواهم داشت، كنيز و كلفت بي حساب خواهم داشت، ميليون ميليون پول خرج خواهم كرد، شرابهاي گران قيمت خواهم خورد، جوجه كباب و گوشت بوقلمون و تيهو خواهم خورد و لباسهاي پر زر و زيور خواهم پوشيد، شكارگاه مخصوص خواهم داشت، مهتر و دربان و چه و چه خواهم داشت!.. آخ، خدايا!.. دارم از زيادي خوشي ديوانه مي شوم!.. <br />كچل حمزه اين فكرها را مي كرد و آماده ي رفتن مي شد. دورآت را زين كرد و سوار شد، و راه افتاد و مثل باد از چنلي بل دور شد. <br />صبح دلي مهتر آمد به اسبها سر بزند، ديد نه دورآت سر جايش است و نه كچل حمزه. فهميد كه كار از كار گذشته. با خشم و فرياد بالاي سر كوراوغلو آمد و بيدارش كرد و گفت: بلند شو كه ديگر وقت خواب نيست. كچل حمزه دورآت را در برده!.. <br />در چنلي بل ولوله افتاد. ياران از زن و مرد شروع كردند به سرزنش كوراوغلو كه: <br />- مگر به تو نگفتيم كه به هر كس و ناكسي نمي شود اعتبار كرد؟ فرق نمي كند كه اسب پهلوان را ببرند يا زنش را. هر دو ناموس اوست. تاكنون از ترس ما پرنده نمي توانست در آسمان چنلي بل پر بزند. نام كوراوغلو، چنلي بل و ياران كه مي آمد خانها و پاشاها و خان بزرگ چون بيد بر خود مي لرزيدند اما اكنون ببين كار ما به كجا كشيده كه يك باباي كچل بي نام و نشان آمده از اينجا اسب مي دزدد و مي برد. همين امروز و فرداست كه خبر به همه جا برسد و از هر طرف دشمنان رو به سوي ما بياورند. كوراوغلو، تو به دست خود چنان كاري كردي كه اگر همه ي عالم دست به يكي مي شد، نمي توانست بكند، حالا بگو ببينم دورآت را از كجا پيدا خواهي كرد؟ <br />كوراوغلو گفت: دورآت نيست اما قيرآت كه سر جاش هست. سوارش مي شوم و مي روم دورآت را پيدا مي كنم. كمتر سرزنشم بكنيد. <br />نگار خانم جلو آمد و گفت: چرا سرزنشت نكنيم؟ تو قانون چنلي بل را شكسته اي. مگر تو خودت به ما نگفته اي كه اسير احساس رحم و محبت بيجاي خود نشويم؟ مگر تو خودت نگفته اي كه گاهي يك محبت نابجا هزار و يك خيانت و گرفتاري به دنبال مي آورد؟ تو با رحم و شفقت نابجايت پاي خبرچينان و خيانتكاران را به چنلي بل باز كرده اي. <br />تو از كجا مي داني كه آن خبرچين از كجا آمده بود و دورآت را به كجا برده كه مي گويي دنبالش خواهي رفت و اسب را پيدا خواهي كرد؟ دورآت رفت و اكنون بايد منتظر حمله ي دشمنان شد… ديوار پولادين چنلي بل ترك برداشته اين كار دشمنان ما را خوشحال و جري خواهد كرد… <br />كوراوغلو سخت غضب ناك بود اما چون مي دانست كه خود او گناهكار است هيچ صدايش در نمي آمد و فقط از زور غضب و پريشاني سبيلهايش را مي جويد و پيچ و تاب مي خورد. <br />ناگهان بلند شد و رو به ايواز كرد و نعره زد: ايواز، به من شراب بده! <br />ايواز پهلوان شراب آورد. كوراوغلو هفت كاسه شراب پشت سر هم سركشيد. بعد رو كرد به دلي مهتر و نعره زد: اسب را زين كن! <br />قيرآت را زين كردند و پيش آوردند. انگار كوراوغلو لال و بي زبان شده بود. لب از لب بر نمي داشت. صورتش چنان سرخ شده بود كه آدم خيال مي كرد كه اكنون آتش خواهد گرفت. قيرآت تا كوراوغلو را بر پشت خود ديد، شدت غضب او را نيز دريافت. در حال سم بر زمين زد و چنان گردي راه انداخت كه پهلوان را از چشمها پنهان كرد. آنگاه كوراوغلو نعره اي زد، چنان نعره اي كه هر گاه ميدان جنگ مي بود، قشون زهره ترك مي شد و اسلحه از دستش بر زمين مي افتاد. قيرآت در جواب نعره ي كوراوغلو روي دو پا بلند شد و يال و گردن برافراشت و چنان شيهه اي كشيد كه سنگها از بلندي ها لرزيد و افتاد و برگردان صدايش از صد نقطه ي كوهستان در چنلي بل پيچيد، انگاري صد و يك اسب با هم شيهه مي زدند. آنگاه مرد و مركب چون برق از ميان گرد و غبار بيرون جستند و از كوهستان سرازير شدند. لحظه اي بعد ياران چنلي بل از بالاي تخته سنگ نگهباني، در دل دشت لكه ي سفيدي را ديدند كه به سرعت دور مي شد و خط سفيدي دنبال خود مي كشيد. <br />*** <br />كچل حمزه از ترس جان در هيچ جايي توقف نكرد. اسب مي راند و مي رفت. گاهي هم پشت سرش نگاه مي كرد و بر اسب هي مي زد. سر راه كم مانده بود به چهل آسياب ها برسد كه باز پشت سرش نگاه كرد ديد در آن دور دورها چنان گردي به هوا بلند مي شود انگاري زمين خاك مي شود و پخش مي شود. كمي كه دقت كرد ديد كوراوغلوست كه بر پشت قيرآت مي راند و هيچ پستي و بلندي نمي شناسد و چون باد مي آيد چنان و چنان كه اگر بر زمين بيفتد هزار تكه مي شود. <br />آب دهان كچل حمزه خشك شد، زبان در دهانش بيحركت ماند و حس كرد كه خيلي وقت پيش مرده است و توي قبر گذاشته اند. ديگر كاري نتوانست بكند جز اين كه هر چه تندتر خود را به در آسياب رساند و پياده شد و جلو دورآت را به تير دم در بست و با عجله آسيابان را صدا زد، آهاي آسيابان، زود بيا بيرون بدبخت! اجلت رسيده دم در... <br />آسيابان فوري بيرون آمد اما نا نداشت روي دو پا بايستد. با نگراني و ترس پرسيد: چي شده برادر؟ از جان من پيرمرد چه مي خواهي؟ <br />حمزه گفت: من هيچ چيز نمي خواهم. نگاه كن. آنكه دارد مي آيد كوراوغلوست. از چنلي بل مي آيد. ايلخي اش دچار گري شده. هيچ دوا و درماني ناخوشي اسبها را از بين نبرده. آخر سر حكيمها و كيمياگرها گفته اند كه مغز آسيابان دواي اين درد است. حالا كوراوغلو دنبال مغز آسيابان مي گردد كه اسبهايش خوب شوند والا بدون اسب كه نمي توانند با خانها و پاشاها بجنگند. من را حسن پاشا فرستاده آسيابانها را خبر كنم كه به موقع جانشان را در ببرند. مگر نشنيده اي كه حسن پاشا مي خواهد به چنلي بل قشون بكشد؟ <br />آسيابان نا نداشت حرف بزند. عاقبت گفت: چرا، شنيده ام اما حالا مي گويي چه خاكي به سر كنم؟ هفت هشت سر نانخور دارم. كجا مي توانم فرار كنم؟ <br />كچل حمزه گفت: زود باش لخت شو لباسهاي مر بپوش برو زير ناو قايم شو. من كوراوغلو را يك جوري دست به سر مي كنم. اگر هم نتوانستم دست به سر كنم بگذار مرا بكشد، تو زن و بچه داري، هيچ دلم نمي آيد كه هشت تا نانخور يتيم و بي سرپرست بمانند. من آدم بي كس و كاري هستم، از زندگي هم سير شده ام. <br />آسيابان در حال لباسهايش را درآورد و لباسهاي كچل را پوشيد و رفت زير ناو آسياب قايم شد. كچل حمزه هم فوري لباسهاي آسيابان را پوشيد و يكدفعه خودش را انداخت توي كپه ي آرد و سر و صورتش را سفيد كرد. <br />ناگهان كوراوغلو چون اجل بر در آسياب رسيد و نعره زد: آهاي آسيابان، زود بيا بيرون! <br />كچل حمزه با لباس آسياباني بيرون آمد و گفت: با من بوديد؟ در خدمتگزاري حاضرم. <br />كوراوغلو گفت: اسب سواري كه همين حالا پيش از من اينجا آمد چطور شد؟ <br />كچل حمزه گفت: رفته زير ناو قايم شده. نمي دانم چه كاري كرده كه تا شما را ديد رنگش زرد شد و رفت تپيد زير ناو. به من هم گفت كه جايش را به كسي نگويم. <br />كوراوغلو جست زد از اسب پياده شد و گفت: تو جلو اسب مرا بگير، خودم مي دانم چه به روزگارش بياورم. <br />آنگاه جلو قيرآت را به دست حمزه سپرد و تو رفت، بعد خم شد و گفت: د بيا بيرون، حمزه! <br />آسيابان خود را دورتر كشيد و گفت: چرا بيايم بيرون؟ من از آن مغزهايي كه گري ايلخي تو را خوب كند ندارم. بهتر است همينجا بميرم و بيرون نيايم. <br />كوراوغلو گفت: ول كن احمق! گري كدام بود؟ مغز كدام بود؟ مي گويم بيا بيرون، مرا عصباني نكن! <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۵, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت سوم 1836 2541 2006-08-13T08:14:52Z Arman605 65 <[[کوراوغلو و کچل حمزه]] <br /> <br />آسيابان باز خود را دورتر كشيد. كوراوغلو هم تو تپيد تا بالاخره پاي آسيابان را گرفت و بيرون كشيد اما وقتي چشمش به او افتاد، ديد كه كچل كجا بود، اين يك آدم ديگري است. آنوقت فهميد كه كچل بدجوري كلاه سرش گذاشته است. فوري از جا جست و بيرون دويد. در بيرون چه ديد؟ ديد كه كچل حمزه بر پشت قيرآت نشسته و آماده ي حركت است. آنوقتهايي كه حمزه تيمار دورآت را مي كرد، مختصر آشنايي هم با قيرآت به هم زده بود، بعلاوه چون خود كوراوغلو جلو او را به دست حمزه سپرده بود، اين بود كه حمزه توانسته بود با كمي نوازش و زبان نرم سوار قيرآت شود. كوراوغلو ديگر زمين و زمان را نمي شناخت. غضب چشمانش را كور كرده بود. خواست شمشير بكشد و حمله كند اما فكر كرد كه اگر قيرآت قدم از قدم بردارد ديگر پرنده هم نمي تواند به گرد پايش برسد و آنوقت كار بدتر از بد مي شود. بنابراين كمي آرام شد و به حمزه گفت: آهاي، حمزه، تند آمده ام قيرآت عرق كرده. آنجوري سوار مي شوي آخر اسب مريض مي شود. بيا پايين كمي راه ببر عرقش خشك شود. <br /><br />حمزه گفت: عيبي ندارد. عجله اي ندارم. يواش يواش مي روم، عرقش خود به خود خشك مي شود. <br /><br />حمزه اين را گفت و اسب را به حركت درآورد. كوراوغلو ديد حمزه خيلي ناشيانه اسب مي راند، جلو را چنان مي كشد كه كم مي ماند دهنه لبهاي اسب را پاره كند. كوراوغلو تاب نياورد و گفت: آخر نمك بحرام، نانكور، چرا جلو چشم من حيوان را اذيت مي كني؟ مگر نمي داني من قيرآت را از دو ديده بيشتر دوست دارم؟ حق نان و نمكي را كه به تو دادم، خوب كف دستم گذاشتي. <br /><br />حمزه گفت: كوراوغلو، تو پهلواني، اسم و رسم داري. به مردي و گذشت مشهور شده اي. يك ماه كمتر پس مانده ي سفره ات را خورده ام ديگر چرا به رخم مي كشي؟ از تو خوب نيست. تازه،‌ يك اسب چه ارزشي دارد كه اينهمه التماس مي كني! <br /><br />كوراوغلو گفت: حمزه ي حقه باز، خودت را به آن راه نزن. تو خودت مي داني كه قيرآت يعني چه. حالا اگر خانها و پاشاها بشنوند كه قيرآت را برده اند، هيچ مي داني چقدر خوشحالي خواهند كرد؟ <br /><br />حمزه گفت: كوراوغلو، من ديگر بايد بروم. اين حرفها به درد من نمي خورد. <br /><br />خواست حركت كند كه كوراوغلو گفت: آهاي حمزه، گوش كن ببين چه مي گويم. من مي دانم كه تو خودت قيرآت را نگاه نخواهي داشت. راستش را بگو ببينم كي ترا به چنلي بل فرستاده بود؟ <br /><br />حمزه گفت: كوراوغلو، بدان و آگاه باش، هر چه در چنلي بل به تو گفتم راست بود. اين سر كچل دنياي به اين گل و گشادي را بر من تنگ كرده است. هر جا رفته ام مثل سگ مرا رانده اند. كسي رغبت نكرده به صورت من نگاه كند. اكنون قيرآت را مي برم به حسن پاشا بدهم تا من هم روز سفيدي ببينم و انتقام خودم را از سرنوشت بگيرم. <br /><br />كوراوغلو گفت: تو خودت به اين فكر افتادي يا حسن پاشا اين راه را پيش پايت گذاشته؟ <br /><br />حمزه گفت: حسن پاشا. <br /><br />كوراوغلو فكري كرد و گفت: تو خيال مي كني چه كساني ترا به اين روز سياه انداخته اند؟ <br /><br />حمزه گفت: من چه مي دانم. لابد سرنوشت من اينجوري بوده... شايد هم خدا... من چه مي دانم. من فقط مي خواهم از سرنوشت خودم انتقام بگيرم. <br /><br />كوراوغلو گفت: حمزه، تو هم مثل ميليونها هموطن ديگر ما به دست آدمهايي مثل حسن پاشا به روز سياه نشسته يي. تو به جاي اينكه با آنها بجنگي، كمكشان مي كني. تو به چنلي بل، به ميليونها هموطنت خيانت مي كني. قيرآت را بيار برگرديم به چنلي بل. تو بايد جزو ياران چنلي بل باشي و با حسن پاشا بجنگي. تو از اين راه مي تواني انتقام بگيري و همراه ميليونها هموطن ديگر به روز سفيد برسي. <br /><br />كچل حمزه گفت: كوراوغلو، من راه خودم را انتخاب كرده ام. هيچ علاقه اي هم به هموطنانم ندارم. هر كس در فكر آسايش خودش است. من رفتم. <br /><br />كوراوغلو گفت: خيانتكار، اسب را بده هر چه پول مي خواهي، ثروت مي خواهي از من بگير. <br /><br />كچل خنديد و گفت: كوراوغلو، تو خودت كه دنيا ديده يي مگر تو نمي داني كه كچلها را خود خدا هم نمي تواند گول بزند؟ خوب، گرفتيم كه من از اسب پياده شدم، آنوقت تو مرا سالم مي گذاري كه هر چقدر پول مي خواهم، بدهي؟ جان كوراوغلو، نمي توانم معامله كنم. ديگر ولم كن بروم. راه درازي در پيش دارم. من مي روم به توقات. تو اگر راستي كوراوغلو هستي، خودت بيا قيرآت را از حسن پاشا بگير. بگذار من هم از اين راه به نوايي برسم. ديگر از من دست بردار. <br /><br />كوراوغلو گفت: حمزه، بگذار قيمت اسب را بگويم كه گولت نزنند: قيرآت بالاتر است از هشتاد هزار سركرده و هشتاد هزار قوچ سفيدموي و هشتاد هزار خزانه و پول. بالاتر است از هشتاد هزار ايلخي و هشتاد هزار اسب و هشتاد هزار گاو نر. <br /><br />حمزه گفت: كوراوغلو، مطمئن باش من قيرآت را با مال دنيا عوض نخواهم كرد. با حسن پاشا شرط كرده ام كه دختر كوچكش دونا خانم را به من بدهد. من ديگر رفتم تو هم خودت مي داني، اگر قيرآت را دوست داري خودت بيا به توقات. من هم آنجا هستم، قول مي دهم كه كمكت كنم. خداحافظ. <br /><br />كوراوغلو ديگر نتوانست جلو خودش را بگيرد و داد زد: برو خائن، اما بدان كه كوراوغلو نيستم اگر سرت را چون كونه ي خيار از تن جدا نكنم. به حسن پاشا هم پيام مرا برسان و بگو كه: زبانش را از پس گردنش درنياورم كوراوغلو نيستم، خاك خانه اش را مزارش نكنم نامردم. قيرآت را در خون خانها جولان ندهم، ناكسم. <br /><br />حمزه گفت: اين را خودت مي داني و حسن پاشا. به من مربوط نيست. <br /><br />حمزه اين را گفت‌ و به اسب هي زد و در يك لحظه از چشم ناپيدا شد. كوراوغلو تنها بر در آسياب افتاد و نعره زد. بعد نشست و ساز را بر سينه فشرد و حسرت آميز ساز زد و عاشقانه و كينه توزانه آواز خواند. <br /><br />حالا چگونه مي توانست به چنلي بل برگردد و به صورت ياران نگاه كند؟ اگر نگار، دلي حسن، دلي مهتر، ايواز، دميرچي اوغلو و ديگر پهلوانان بپرسند كه قيرآت را چكار كردي، جوابي دارد كه بدهد؟ <br /><br />كچل حمزه چنان داغي بر سينه اش گذاشته بود كه انگاري هيچ آب سردي آن را تسكين نخواهد داد. آسياب سوت و كور بود و او. چه تنهايي آزاردهنده يي! <br /><br />ساز را به سويي انداخت و به رو افتاد و زمين را چنگ زد. <br /><br />شب در رسيد. آسيابان خيلي وقت بود كه فرار كرده بود و رفته بود. كوراوغلو يك وقت چشم باز كرد ديد آفتاب تازه درآمده است. سخت گرسنه بود. دورآت نيز خيلي وقت بود كه جو نخورده بود، در اين موقع مردي با دو گاو بار بر پشت از راه رسيد. از كوراوغلو پرسيد: رفيق، آسيابان كجاست؟ <br /><br />كوراوغلو گفت: آسيابان نيست. فعلا من اينجا هستم. <br /><br />مرد باورش نشد. كوراوغلو ديگر مجال حرف نداد و فوري جوال ها را از پشت گاوها برداشت و انداخت تو. <br /><br />دو تا جوال جو بود، آنها را ريخت جلو دورآت. دو جوال گندم كه آنها را ريخت به آسياب كه آرد كند. مرد خواست چيزي بگويد كه نگاه غضبناك كوراوغلو او را سر جايش نشاند و زبانش را لال كرد. تا آفتاب پهن بشود، كوراوغلو خمير هم كرده بود و نان هم پخته بود. بعد يكي از گاوها را سر بريد و كباب كرد و نشست به خوردن. سير كه شد به مرد گفت: عمو، مرا ببخش كه تندي كردم. چقدر پول بايد به تو بدهم؟ بيا جلو، از من نترس. <br /><br />مرد زبانش بند آمده بود. كوراوغلو قيمت گاو و گندم و جو را چند برابر حساب كرد و به او داد بعد سوار دورآت شد و راه افتاد به طرف چنلي بل. <br /><br />*** <br /><br />ياران از زن و مرد خيلي نگران كوراوغلو بودند. چشم به راه دوخته بودند كه كوراوغلو كي برمي گردد. ناگهان كوراوغلو را ديدند كه مي آيد: از جلو دورآت را گرفته، سرش را پايين انداخته و سر و صورتش مثل آسيابانها سفيد. همان دقيقه فهميدند كه حمزه در چهل آسيابها سر كوراوغلو كلاه گذاشته. همه سرشان را پايين انداختند. نه سلامي و نه هيچ كلامي. كسي حال و احوالش را هم نپرسيد. <br /><br />كوراوغلو كه رسيد، ايواز جلو رفت و گفت: معامله ي خوبي كرده اي، كوراوغلو. بگو ببينم چقدر بالايش دادي دورآت را گرفتي؟ آسياباني هم كه ياد گرفته اي، مبارك باد. <br /><br />كوراوغلو بارها سفر كرده بود اما هرگز وقتي از سفر برمي گشت ياران اين چنين سرد با او روبرو نشده بودند. زنان از او رو برمي گرداندند و مردان جواب سلامش را نمي دادند. از همه بدتر سخنان نيشدار ايواز بود كه چون كوه بر سينه اش سنگيني مي كرد و دلش را مي آزرد. كوراوغلو چنان حالي داشت كه كم مانده بود اشك از چشمانش جاري شود. عاقبت ساز را بر سينه فشرد و آواز غمناكي خواند كه: <br /><br />آخر شما چرا اينقدر ملول و گرفته ايد؟ چرا مرا به يك لبخند، دو كلمه حرف خوش شاد نمي كنيد؟ ثروت دنيا مانند چرك كف دست است، اين كه ديگر ماتم گرفتن نمي خواهد. مرا به يك لبخند شاد كنيد. ملول نباشيد. شما آتش به جان من زديد. دلم را كباب كرديد. اندوه خود من، مرا كفايت مي كند شما ديگر اينهمه خودتان را نگيريد. <br /><br />ياران چنان رنجيده بودند كه حتي اين سخنان نيز دلشان را نرم نكرد. كسي نگاهي به كوراوغلو نكرد. بعضي ها هم شروع كردند به اعتراض كه: حالا كه سخن ما پيش كوراوغلو يك پول سياه ارزش ندارد ديگر در چنلي بل ول معطليم. بهتر است هر كس برود پي كار خودش. <br /><br />اين سخن به كوراوغلو برخورد. از طرفي قيرآت را از دست داده بود، از طرفي يك باباي كچلي سرش كلاه گذاشته بود، حالا هم اينهمه درد و محنت بس نبود كه ياران شروع كردند به سرزنش و بدخلقي. كوراوغلو ديگر نتوانست خودداري كند و ناگهان به درشتي گفت: من كسي را به زور نگه نداشته ام. هر كس دلش بخواهد مي تواند برود. اسب مال خودم بود، حالا از دستش دادم كه دادم. به كسي مربوط نيست. <br /><br />اين سخن ياران را از جا دربرد. در چنلي بل ولوله افتاد. از گوشه و كنار يكي دو نفر از پهلوانان آماده ي حركت شدند. دلي حسن، تانري تانيماز، ديل بيلمز، قورخو قانماز كه از سركردگان بنام كوراوغلو بودند و چند سركرده ي ديگر، به صورت نگار خانم نگاه كردند. نگار خانم در ميان ياران احترام زيادي داشت. او علاوه بر زيبايي و پهلوانيش، سخت كاردان و باهوش بود. ياران همه از او حرف شنوي داشتند. <br /><br />نگار خانم وقتي ديد اختلاف در ميان پهلوانان افتاد و نزديك است كه كار به جدايي بكشد، برپاخاست. همه آنهايي كه آماده ي حركت بودند، دوباره سر جايشان نشستند. دميرچي اوغلو، ايواز، دلي مهدي، چوپور سفر و ديگران نشستند. نگار رو به همه ي آنها كرد و گفت: مگر يادتان رفته براي چه به چنلي بل آمده ايد؟ ما اين اردوگاه را به بهاي خون خودمان بر پا كرده ايم و تا وقتي كه حتي يك نفر ستمديده در اين مملكت وجود داشته باشد، دست از مبارزه بر نخواهيم داشت. تا وقتي كه زندگي خواهر و برادرانه ي چنلي بل در تمام مملكت و براي همه ي مردم ممكن نشود، ما حق نداريم از هم جدا شويم. كوراوغلو اگر دلش بخواهد خودش مي تواند برود. ما تا جان در بدن داريم شمشير را بر زمين نخواهيم گذاشت مگر روزي كه همه ي دشمنان مردم و همه مفتخورها را از پاي درآورده باشيم... <br /><br />نگار خانم حرفش را تمام كرد و آمد وسط همه ي سركردگان و پهلوانان نشست و از كوراوغلو رو برگرداند. <br /><br />قهر نگار در يك چنين موقعي دل كوراوغلو را پاك از غصه پر كرد. ساز را برداشت و بر سينه فشرد و به ساز و آواز شروع كرد به گلايه كردن از نگار كه: <br /><br />اي نگار زيباروي من، تو ديگر از كي ياد گرفتي كه دل مرا بشكني؟ آخر چرا مثل آهوي غضبناك نگاهم مي كني؟ تو كه هيچوقت قهر كردن بلد نبودي! <br /><br />نگار حرفي نزد. حتي سرش را هم بلند نكرد كه به صورت كوراوغلو نگاه كند. كوراوغلو چنان شد كه كم مانده بود گريه كند. دوباره سازش را بر سينه فشرد و شروع كرد به گلايه و تمنا و خواهش كه: <br /><br />آخر چرا روي از من برمي گرداني، نگار؟ دو كلمه بگو من بفهمم كه گناهم چيست. <br /><br />نگار چپ چپ نگاهش كرد و به درشتي گفت: يعني تو كارت به آنجا رسيده كه مي گويي هر كس دلش خواست مي تواند برود پي كارش؟ قدر زر زرگر بداند. تو كه از حالا شروع كرده اي به خودستايي، پس چه جوري مي خواهي به داد مردم برسي و آنها را به قيام و مبارزه بكشاني؟ البته هر كس مثل تو كارش بالا بگيرد، هيچوقت قدر و قيمت مردم را نمي داند. ما اينجا جمع نشده ايم كه هر كس هر كاري دلش خواست بكند. عاشق چشم و ابروي تو هم نشده ايم كه هر چه گفتي قبول كنيم. ما به هواي شجاعت و آزادفكري تو به چنلي بل آمده ايم و سركردگي تو را قبول كرده ايم. ما همه در اينجا كار مي كنيم و مي جنگيم و خواهر و برادرانه زندگي مي كنيم و همه حق داريم حرفهايمان را بزنيم وعيب و اشتباه ديگران را بگوييم. اگر كسي در ميان ما باشد كه نخواهد عيب و اشتباه خودش را قبول كند، البته بايد از او رو برگرداند. حالا اين كس هر كه مي خواهد باشد. من، محبوب خانم، كوراوغلو، دميرچي اوغلو، گورجي ممد يا آنكس كه تازه به اينجا آمده و هيچگونه نام و شهرتي ندارد. <br /><br />روايت مي كنند كه كوراوغلو ديگر يك كلام حرف نزد. چنان از اشتباه خود شرمنده بود كه سرش را پايين انداخت و رفت در گوشه اي روي سبزه ها به رو افتاد. سه شبانروز تمام تشنه و گرسنه بيحركت خوابيد. <br /><br />از اين طرف ياران هم از كرده ي خود پشيمان شدند. نشستند با هم مصلحت و مشورت كردند و گفتند كه: ما هم بد كرديم كه به جاي قوت قلب دادن به كوراوغلو، او را سرزنش كرديم و حالش را پريشانتر كرديم و دلش را شكستيم. <br /><br />هر چه دور و بر كوراوغلو رفت و آمد كردند بيدار نشد. عاقبت دست به دامن نگار خانم شدند. دميرچي اوغلو گفت: نگار، حالا ديگر تو بايد دست به كار شوي. غير از تو كس ديگري نمي تواند دل كوراوغلو را به دست آورد. <br /><br />نگار گفت: باشد. حالا بگذاريد بخوابد. وقتي مي خواهد بيدار بشود، همه تان پراكنده مي شويد، آنوقت ايواز او را پيش من مي آورد، من مي دانم چه جوري دل كوراوغلو را به دست بياورم و همه را آشتي بدهم. <br /><br />ياران هر كس رفت به منزلگاه خودش. حالا بشنويد از كوراوغلو. روز سوم خواب ديد كه در توقات سوار بر قيرآت، پيش حسن پاشا ايستاده و نعره مي زند و مرد ميدان مي طلبد. ناگهان از خواب پريد و ايواز را ديد كه بالاي سرش نشسته چنان و چنان كه انگاري تمام غمهاي عالم را توي دلش جمع كرده اند و با دو كلمه حرف مانند ابر بهاري گريه سر خواهد داد. دل كوراوغلو از ديدن ايواز آتش گرفت. ساز را بر سينه فشرد و آوازي غمناك و شورانگيز سر داد كه: <br /><br />ايواز، از چه رو چنين پريشاني؟ سرم را مي خواهي؟ جانم را مي خواهي؟ هر چه مي خواهي، بگو! چنين گرفته و غمگين ننشين كه تا كوراوغلو زنده است نبايد غبار غم بر چنلي بل بنشيند. <br /><br />ايواز گفت: بلند شو، كوراوغلو. بلند شو برويم. همه منتظر تو هستند. <br /><br />كوراوغلو ساز را بر زمين گذاشت و گفت: ايواز، مگر ممكن است بار ديگر مردان و زنان چنلي بل منتظر من باشند؟ من آنها را چنان رنجانده ام كه ديگر كسي به روي من نگاه نخواهد كرد. <br /><br />ايواز گفت: كوراوغلو، اين چه حرفي است مي زني؟ تو سركرده ي ما هستي. <br /><br />كوراوغلو گفت: تا قيرآت را برنگردانده ام، نمي توانم پيش ياران بروم <br /><br />ايواز گفت: در اين صورت ديگر معطل چه هستي؟ پاشو لباس بپوش، اسلحه بردار و برو. <br /><br />كوراوغلو پا شد. يكي دو قدم راه نرفته بود كه صداي ساز و آوازي به گوشش رسيد، چنان سوزناك و چنان حسرت آميز كه پرنده ها را در آسمان از پرزدن باز مي داشت. كوراوغلو نگاهي به اطراف انداخت، ناگهان نگار را ديد كه ساز بر سينه بالاي بلندي، زير درختي ايستاده و ساز و آواز سر داده و كوراوغلو را دعوت مي كند. <br /><br />كوراوغلو ديگر تاب نياورد و به طرف نگار رفت. وقتي به بالاي بلندي رسيد و قدم در چمنزار گذاشت، چه ديد؟ ديد كه مجلس دوستانه اي از تمام ياران چنلي بل از زن و مرد برپاست. سفره ها را پهن كرده اند، غذا و شراب آماده است، پهلوانان زن و مرد، دورادور نشسته اند اما كسي نه حرفي مي زند و نه دست به غذايي مي برد. همه منتظر كوراوغلو بودند. <br /><br />كوراوغلو وارد مجلس شد. آنوقت بازار بوس و آشتي رونق گرفت. پهلوانان و كوراوغلو هر يك به زباني دوستي و آشتي خود را نشان دادند. ايواز به وسط مجلس درآمد و ساقيگري كرد. همه خوردند و نوشيدند و كيف همه كوك شد و رنجش و گلايه ها از يادها رفت. كوراوغلو سرگذشت خود را با كچل حمزه به آنها گفت. پهلوانان هر كدام از گوشه اي گفتند كه: من همين حالا مي روم قيرآت را برمي گردانم و سر حسن پاشا را بر سر نيزه پيشكش مي آورم. <br /><br />كوراوغلو همه را ساكت كرد و گفت: بهتر است خودم دنبال اسب بروم. قيرآت چشم به راه من است. آنوقت كوراوغلو بلند شد از سر تا پا لباس جنگي پوشيد، تيغ آبدار بر كمر بست، سپر و عمود و ديگر لوازم جنگي با خود برداشت و پوستين از رو پوشيد و ساز بر شانه تك و تنها، با پاي پياده، راه توقات را در پيش گرفت. شب و روز راه رفت و رفت، سرش بالين نديد و چشمش خواب، تا رسيد به شهر توقات. هوا داشت تاريك مي شد. كوراوغلو در خانه ي پيرزني را زد. پيرزن در را باز كرد. كوراوغلو مشتي پول به پيرزن داد كه برايش غذا تهيه كند و بگذارد كه شب را در خانه اش بخوابد. <br /><br />شب كه شام راخوردند و سفره را جمع كردند، پيرزن نگاهي به ساز كوراوغلو انداخت و گفت: عاشق، حالا سازت را بردار يك كمي بخوان گوش كنيم. <br /><br />كوراوغلو گفت: ننه جان، حالا ديگر وقت خواب است. فردا صبح برايت مي خوانم. <br /><br />پيرزن گفت: فردا من به عروسي «حمزه بگ» خواهم رفت. مي خواهي حالا بخوان نمي خواهي هم نخوان. <br /><br />كوراوغلو گفت: حمزه بگ كيست، ننه جان! <br /><br />پيرزن گفت: حمزه بگ داماد حسن پاشاست... جوان نترس و شجاعي است. مي گويند يك كوراوغلويي نمي دانم چه چيزي هست... تو مي شناسي اش؟ <br /><br />كوراوغلو گفت: اسمش را شنيده ام. خوب؟ <br /><br />پيرزن گفت: حمزه رفت اسب او را گرفته آورده. حسن پاشا او را «بيگي» داده و بعلاوه دخترش «دونا خانم» را. فردا عروسيشان است من هم خدمت دخترها و عروس را خواهم كرد. بايد صبح زود پاشوم بروم. <br /><br />كوراوغلو گفت: ننه جان، تو مي داني اسب كوراوغلو را كجا نگه مي دارند؟ <br /><br />پيرزن گفت: در طويله ي حسن پاشا. اما مي گويند اسب ديوانه اي است. كسي را پهلويش راه نمي دهد. تمام مهترهاي حسن پاشا را زخمي كرده. حالا ديگر جو و علوفه اش را از سوراخ پشت بام طويله مي ريزند. <br /><br />كوراوغلو آنچه ياد گرفتني بود ياد گرفت و عاقبت گفت: ننه جان، من خسته ام. بهتر است بخوابم. <br /><br />پيرزن گفت: گوش كن ببين چه مي گويم. بهتر است تو هم صبح به عروسي بيايي سازي بزني و آوازي بخواني پول مولي گير بياوري. شوخي نيست، عروسي دختر پاشاست! <br /><br />خلاصه، شب را خوابيدند. صبح كوراوغلو پا شد و مثل روز پيش لباس پوشيد و مشتي پول به پيرزن داد و گفت: اگر شب آمدم، اين پولها را خرج خورد و خوراك مي كني، اگر هم نيامدم مال تو. <br /><br />*** <br /><br /> <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۴, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت چهارم 1837 2540 2006-08-13T08:14:36Z Arman605 65 <[[کوراوغلو و کچل حمزه]] كوراوغلو آمد و آمد تا رسيد به قصر حسن پاشا. در آنجا چه ديد؟ ديد جشني راه انداخته اند كه چشم روزگار نظيرش را نديده. اهل مجلس تا شنيدند عاشق غريبه اي آمده شاد شدند و كوراوغلو را كشان كشان به مجلس عروسي بردند.<br /> حسن پاشا نگاهي به قد و بالاي كوراوغلو انداخت ديد عاشقي است قد بلند و شانه پهن، گردنش مثل گردن گاو نر و سبيلهايش از بناگوش در رفته. خلاصه هيچ شباهتي به عاشقهايي كه ديده ندارد. پرسيد:<br /> - عاشق، اهل كجايي؟<br /> كوراوغلو گفت: اهل آن بر قاف.<br /> پاشا گفت: كوراوغلو را مي شناسي؟<br /> كوراوغلو گفت: خيلي هم خوب مي شناسم. بلايي به سر من آورده كه تا دنيا دنياست فراموشم نمي شود.<br /> حسن پاشا پرسيد: چه بلايي؟<br /> كوراوغلو گفت: پاشا به سلامت، كوراوغلو يك اسب لعنتي ديوانه اي دارد. اسمش را قيرآت مي گويند.<br /> يكي از پاشاها خواست حرفي بزند، حسن پاشا جلوش را گرفت. بعد به كوراوغلو گفت:<br /> - خوب، مي گفتي.<br /> - بله، قربان، اسب خوبي است افسوس كه ديوانه است. روزي از روزها داشتم مي رفتم، همين ساز هم روي شانه ام بود. يكدفعه عده اي روي سرم ريختند و چشمهايم را بستند و مرا با خود بردند. حالا كجا رفتيم و چطوري رفتيم، اينش را ديگر نمي دانم. چشمهايم را كه باز كردند ديدم سر كوهي هستم و جوان گردن كلفتي هم روبرويم ايستاده. نگو كه اينجا چنلي بل است و آن جوان گردن كلفت هم خود كوراوغلوست. حالا چرا مرا آنجا برده بودند داستان شنيدني و عجيبي دارد. نگو كه باز اين اسب ديوانگيش گل كرده. هر قدر دوا و درمان داده اند سودي نكرده. نمي گذارد هيچكس سوارش شود. هر كس هم جرئت مي كند و نزديكش مي شود با لگد و دندان تكه پاره اش مي كند. كوراوغلو يك دوست حكيم و كيمياگري داشت، مي روند و پيدايش مي كنند. حكيم گور به گور شده هم مي گويد اسب را جن زده. بايد سه شبانه روز كسي بيايد بنشيند برايش ساز بزند و آواز بخواند تا جن بگذارد برود. آنوقتها كوراوغلو خودش ساز و آواز بلد نبود. اين بود كه دنبال عاشقي مي گشتند كه من بيچاره را گير آوردند. غرض، سرتان را درد نياورم. مرا هلم دادند و انداختند جلو اسب. حالا در آن سه شبانه روز چه ها بر سرم آمد خدا مي داند. راستي پدرم درآمد.<br /> حسن پاشا هولكي پرسيد: اسب چي؟ حالش جا آمد؟<br /> كوراوغلو گفت: حسابي هم جا آمد. از همان روز كوراوغلو شروع كرد ساز و آواز ياد بگيرد. مي گويند حالا هم ده پانزده روز يك بار باز اسب به سرش مي زند. آنوقت كوراوغلو سازش را بر مي دارد و آواز مي خواند و اسب حالش سر جا مي آيد.<br /> باز يكي از پاشاها خواست حرفي بزند، حسن پاشا چشمش را دراند و ساكتش كرد. گفت: عاشق، حالا كمي بزن و بخوان تا گوش كنيم.<br /> كوراوغلو گفت: چه بخوانم؟<br /> حسن پاشا گفت: تو كه قيرآت را ديده اي، بگو ببينم قد و بالايش چطور است، نشانيهايش چيست.<br /> كوراوغلو گفت: پاشا به سلامت. لعنتي اسب خوبي است افسوس كه گاهي ديوانگيش گل مي كند.<br /> بعد ساز را به سينه فشرد و خواند:<br /> پاشا نشانيهاي قيرآت را از من مي خواهي، قيرآت اسبي است يالش از ابريشم. گردن بلندش در ميدان جنگ هرگز خم نمي شود. از كره اسب ميان باريكتر است و از گرگ گرسنه پرخوارتر. در شب سياه هم راهش را مي يابد. در ميدان جنگ هرگز سوارش را رها نمي كند. اسب كوراوغلو مثل خودش ديوانه بايد.<br /> حسن پاشا گفت: قيرآتي كه اينهمه تعريفش كردي حالا در طويله ي من است. بگو ببينم كوراوغلو دلاورتر است يا من كه اسبش را ربوده ام؟<br /> كوراوغلو گفت: اگر راستي اسبش را ربوده باشي كه دلاوري. اما مرد دلاور نشانيهاي زيادي دارد. گوش كن ببين اين نشانيها را هم داري:<br /> - نشانيهاي مرد دلاور را بشنو: دلاور يكتنه بر قشون خصم مي زند و هنگامي كه نعره مي زند و وارد ميدان مي شود دشمن چاره اي جز فرار ندارد.<br /> دلاور كسي است كه سر تسليم فرود نمي آرد و در پيش مرگ نيز از يار و ياور خود رو برنمي گرداند. دشمن لاف مردي و دلاوري مي زند، اما دلاور شجاعي بايد تا گوسفند را از چنگال گرگ برهاند.<br /> حسن پاشا گفت: عاشق، اين نشانيها را كه گفتي دارم. خودت هم خواهي ديد. حالا بلند شو برويم پيش قيرآت ببين مي تواني علاجش بكني يا نه.<br /> كوراوغلو از شنيدن اين حرف به وجد آمد اما شاديش را بروز نداد. گفت: باشد، برويم. اما شرط من اينست كه من مي نشينم بيرون طويله و سازم را مي زنم، شما هم از لاي در نگاهي به اسب بكنيد. اگر ديديد ساز و آواز من تأثيري كرد، حرفي ندارم مي روم تو و باز ساز مي زنم. اما اگر تأثيري نكرد، آنوقت گردنم را هم بزنيد حاضر نيستم وارد طويله بشوم. آخر من مي دانم چه حيوان نانجيبي است!<br /> پاشا قبول كرد و بلند شدند راه افتادند و رسيدند به جلو طويله. كوراوغلو از لاي در نگاه كرد ديد انگار قيرآت بويش را شنيده و چشمهايش را به در دوخته و گوشهايش را تيز كرده است. خودش را كنار كشيد و گفت: خوب، حالا شما اسب را بپاييد، من هم سازم را مي زنم.<br /> پاشاها مثل مور و ملخ جمع شدند و از شكاف در به طويله چشم دوختند. كوراوغلو سازش را بر سينه فشرد و خواند:<br /> - دلاوران سرزمين ما در ميدان مردانه مي ايستند و تا دم مرگ از برابر دشمن نمي گريزند. فقط نامردان از حرف نيشدار نمي رنجند. هرگز شغالي به شجاعت گرگ نيست. يارانم فوج فوج، بر پشت اسبان تندرو، شمشير مصري بر كمر هر يك كوراوغلوي ديگري است.<br /> قيرآت از شنيدن صداي كوراوغلو چنان شاد شد كه شروع كرد به رقصيدن و پا كوفتن. گويي طويله را از جا خواهد كند. حسن پاشا از خوشحالي نمي دانست چه كار كند. به پهلوي دوستانش مي زد و مي گفت: ببين، نگاهش كن! چه رقصي مي كند!<br /> كوراوغلو كه آوازش را تمام كرد، حسن پاشا گفت: عاشق، زود باش برو تو. اگر علاجش كردي ترا از مال دنيا سيراب مي كنم. حالا كوراوغلو مي فهمد كه دنيا دست كيست. ديگر لاف مردي و دلاوري نمي زند.<br /> در را باز كردند و كوراوغلو را انداختند تو. كوراوغلو ساز را بر سينه فشرد و آواز عاشقانه اي خواند كه تنها صدايش را قيرآت مي شنيد. بعد دستهايش را دور گردنش انداخت و شروع كرد به بوسيدن سر و رويش. قيرآت هم روي پا بند نمي شد. صورتش را به صورت كوراوغلو مي ماليد و چنان مي بوييدش كه انگار گاو ماده گوساله اش را مي بويد.<br /> كوراوغلو ناگهان يكه خورد و به خود آمد، گويي از خواب پريده، با خود گفت: اي دل غافل، چكار مي كني؟ دشمن اطرافت را گرفته و تو داري خودت را لو مي دهي؟<br /> زود خودش را كنار كشيد، در را باز كرد و گفت: پاشا، حالا شما كنار بكشيد، من اسب را بياورم بيرون كمي هوا بخورد. بعد بسپارم به دستتان سوارش بشويد. اما پاشا، بايد انعام حسابي بدهيد. اين كار خيلي دردسر دارد!..<br /> حسن پاشا گفت: مطمئن باش، آنقدر طلا به سرت بريزم كه خودت بگويي بس است. اما كمي دست نگهدار تا ما برويم بعد. مي ترسم باز كاري دستمان بدهد.<br /> پاشاها دوان دوان خودشان را به برج قلعه رساندند و نشستند آنجا و چشم به طويله دوختند. پاشاها كه رفتند كوراوغلو زين اسب را پيدا كرد و به پشت قيرآت گذاشت و شروع كرد به بستن و سفت كردن آن. حالا بشنو از كچل حمزه بيگ، داماد حسن پاشا.<br /> كچل حمزه ايستاده بود پاي پنجره ي دونا خانم و التماس مي كرد كه در را باز كند، او بيايد تو. دونا خانم مسخره اش مي كرد و از آن بالا آب به سر و رويش مي پاشيد. حمزه ناگهان ديد مردم مي دوند به طرف برج قلعه. پرسيد: چه خبر است؟<br /> گفتند: خبر نداري؟ عاشقي آمده و ديوانگي قيرآت را علاج كرده و حالا دارد قيرآت را مي آورد به ميدان.<br /> كچل حمزه از شنيدن اين حرف بند دلش پاره شد و زبانش به تته پته افتاد و شروع كرد دنبال آنها دويدن و ناله كردن. وقتي به برج رسيدند كچل حمزه خودش را به حسن پاشا رساند و ترسان و لرزان گفت: حسن پاشا، بيچاره شدي، عاشق كدام بود؟ آن مرد خود كوراوغلو است!<br /> حسن پاشا لبخند مسخره آميزي زد و گفت: حمزه، مي دانم كه دردت چيست. دونا خانم هنوز هم نمي گذارد بروي تو؟ باشد، كم كم به راه مي آيد و رام مي شود. غصه نخور.<br /> حمزه گفت: پاشا، تا وقت نگذشته فكري بكن. كوراوغلو الان مي آيد و قلعه را به سرت خراب مي كند.<br /> حسن پاشا باز خنديد و گفت: خوب، برو، برو كه دونا خانم منتظرت است!..<br /> كچل حمزه از برج پايين آمد. چاره ي ديگري نداشت. آمد به طويله. ديد كوراوغلو سوار قيرآت شده و به ميدان مي رود. دويد جلو و خنده كنان گفت: اي قربان قدمهايت كوراوغلو، چه به موقع رسيدي! مي دانستم كه خواهي آمد. از دولت سر تو من هم به نوايي رسيدم. لقب بيگي گرفتم و ...<br /> كوراوغلو نگاه غضبناكي به حمزه كرد. حمزه سر جا خشك شد و رنگش مثل زعفران زرد شد.<br /> كوراوغلو گفت: حمزه، تو به كسي كه پناهت داد خيانت كردي. هدف تو پول و مقام و نفع شخصي است. تو براي مردم از خانها و پاشاها هم خطرناكتري، چون اقلا آدم مي داند كه آنها دشمن اند. اما تو در لباس دوست وارد شدي، و كاري كردي كه من از تو حمايت كنم و يارانم را برنجانم. درچنلي بل نفاق انداختي و پاشاها را دلير كردي كه قشون بر چنلي بل بياورند.<br /> حمزه خود را به موش مردگي زد و گفت: فداي قدمهايت بشوم كوراوغلو، مرا ببخش. حالا فهميدم كه چه اشتباهي كرده ام. بعد از اين قول مي دهم...<br /> كوراوغلو نگذاشت حرفش را تمام كند. شمشيرش را كشيد و زد گردن كچل ده متر آن طرفتر افتاد. مهميزي به اسب زد و قيرآت مثل شاهيني پردرآورد و پريد و كوراوغلو را به وسط ميدان رساند.<br /> حسن پاشا از بالاي برج داد زد: آهاي، عاشق، كمي اين ور و آن ور راه ببرش ببينم!<br /> كوراوغلو اشاره به قيرآت كرد و قيرآت گرد و خاكي در ميدان راه انداخت كه حسن پاشا از شادي يا شايد هم از ترس بالاي برج شروع كرد به لرزيدن. گفت: عاشق، اسب سواري هم بلدي!<br /> كوراوغلو سازش را درآورد و خواند:<br /> حسن پاشا، ديگر لاف مردي نزن. حالا كجايش را ديده اي، شمشيرزني هم بلدم. ياران دلاورم اگر از چنلي بل برسند، شهر و قلعه ات خالي از سرباز مي شود. كوراوغلو هستم و از چنلي بل آمده ام، مي بيني كه در لباس عاشق سوار قيرآت شده ام. هزارها از اين فوت و فن ها بلدم.<br /> يكي از پاشاها گفت: حسن پاشا، من كه چشمم از اين عاشق تو آب نمي خورد. بلا به دور، نكند خود كوراوغلو باشد!<br /> حسن پاشا انگارخواب بود و بيدار شد. يكه اي خورد و گفت: نه جانم، كوراوغلو كجا بود. يعني ما آنقدرها احمقيم كه كوراوغلو بيايد و همه مان را خر كند و قيرآت را ببرد؟<br /> كوراوغلو باز مي خواند: ما را مي گويند «مرادبگلي». در ميدانها مردانه مي ايستم. سر كوههاي بلند جلو كاروانهاي خانها و پاشاها را مي گيرم. هاي و هويي در كوه و صحرا مي اندازم. اگر نعره اي بزنم سربازان شهر و قلعه ات را مي گذارند و فرار مي كنند.<br /> حسن پاشا ديد كلاه تا خرخره به سرش رفته و كار از كار گذشته است. دنيا جلو چشمش سياه شد و لرزه به تنش افتاد. امر كرد فوري درهاي قلعه را به بندند و كوراوغلو را دستگير كنند.<br /> كوراوغلو ديد يكي از درهاي قلعه را بستند. رو كرد به حسن پاشا و خواند:<br /> از قاصدي خبر گرفتم گفت: قلعه پنج راه دارد نعره اي اگر بزنم همه ي راهها خالي مي شود.<br /> اين را گفت و خواست از راه دوم بيرون برود. قشون جلوش را گرفت، كوراوغلو شمشير آبدار كشيد و مثل گرگي كه به گله مي افتد خودش را به قشون زد. سرها مثل كونه ي خيار به زمين مي ريخت اما آنقدر قشون بود كه راه باز نمي شد.<br /> كوراوغلو برگشت از راه سوم برود. آنجا هم آنقدر سنگ و شن ريخته بودند كه اسب به دشواري مي توانست راهش را پيدا كند. كوراوغلو باز خودش را به قشون دشمن زد و نعش بر نعش انبار كرد. قيرآت هم با چنگ و دندان دست كمي از كوراوغلو نداشت.<br /> سه طرف قلعه ي توقات خشكي بود و يك طرفش آب بود، رودخانه ي وحشي تونا (رودخانه ي دانوب). حسن پاشا اين راه را باز گذاشته بود كه كوراوغلو يا به دست سربازان كشته شود و يا خود را به آب بزند و غرق شود.<br /> كوراوغلو ديد همه ي راهها بسته است، هر قدر هم شمشير بزند و سرباز بكشد راهها را بيشتر بند خواهد آورد. نگاهي به طرف رودخانه ي تونا انداخت ديد راه باز است. قيرآت را به آن طرف راند. گفت: اسبم را به جولان درآورده ام، تا دشمن را زهره ترك كنم. امروز بايد باج و خراج هفت ساله از پاشا بگيرم، چون قيرآت مثل غواصي از رودخانه ي تونا خواهد گذشت.<br /> اين را گفت و خود را به آب زد. آب تا گوشهاي اسب بالا آمد. كوراوغلو ديد كه آب خيلي پرزور است و اسب مأيوسانه دست و پا مي زند. دستهايش را دور گردن قيرآت انداخت و نعره زد: اي اسب آهوتك من، اي اسب شاهين پر من، تندتر كن، تندتر كن. هر صبح و شام تيمارت مي كنم، طلا به نعلت مي زنم، هر طوري شده مرا از اينجا بيرون ببر و به چنلي بل برسان.<br /> قيرآت از شنيدن آواز كوراوغلو گويي پر درآورد. شناكنان خود را به آن طرف رودخانه رساند. كوراوغلو برگشت و نگاه كرد ديد حسن پاشا هنوز هم از برج پايين نيامده. فرياد زد: آهاي پاشا، اين دفعه بالاي برج پنهان شدي خوب از دستم در رفتي. دفعه ي ديگر ببينم كجا را داري فرار كني. باز همديگر را مي بينيم!..<br /> اين را گفت و راه افتاد. آمد و آمد تا به چنلي بل رسيد. قيرآت تا بوي چنلي بل را شنيد چنان شيهه اي زد كه صدايش در كوه و كمر پيچيد. ياران همگي دور كوراوغلو را گرفتند و پرسيدند: كوراوغلو، خوش آمدي! بگو ببينم چه ها ديدي؟ چطور اسب را پيدا كردي آوردي؟<br /> كوراوغلو سرگذشت خود را از آسياب تا رودخانه ي تونا به ياران گفت. ياران از اينكه او را رنجانده بودند پشيمان شدند و سرهايشان را پايين انداختند. كوراوغلو گفت: ناراحت نشويد. حق با شما بود. من نمي بايست به هر كس و ناكسي اطمينان مي كردم و كليد اسب را به كچل مي دادم. حالا كاري است شده. اما اين را هم بدانيد كه مرا مي گويند كوراوغلو!<br /> نگار خانم ديد كوراوغلو باز دارد از كوره در مي رود چشمكي به ياران زد و گفت: كوراوغلو، ما مي دانيم كه تو واقعاً كوراوغلو هستي. اگر نه كه دورت جمع نمي شديم! راست است مردانه اي، دلاوري، چم و خم كارها را بلدي اما ميان خودمان بماند. سياه سوخته يي و سر و برت تعريف زيادي ندارد!..<br /> ياران همگي خنديدند. خود كوراوغلو هم خنديد. بعد ساز را بر سينه فشرد و خواند: اي زيباروي كه سياهم مي خواني، مگر ابروي تو سياه نيست؟ <br /> گيسوانت كه به گردنت ريخته، مگر سياه نيست! اي زيباي چنلي بل، آن دانه ي خال در صورت چون ماه و خورشيدت مگر سياه نيست؟ كوراوغلو از جان دوستت دارد، گوش به ساز و نوايم ده، آن سرمه اي كه به چشمها كشيده اي مگر سياه نيست؟<br /> تابستان 1347 --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۴, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) بی نام 1838 2558 2006-08-13T08:20:28Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] زنك كاسه اي آش كشك با يك تكه نان بيات جلو شوهرش گذاشت و گفت: بگير كوفت كن! اينو هم با هزار مصيبت تهيه كرده ام. <br />مردك فكر كرد: پس پول هايي كه امروز صبح بهت دادم چه شد؟ <br />بعد دوباره فكر كرد: از تيغ آفتاب تا تنگ غروب كار و زحمت، چيزي كه بهت مي رسد آش كشك با يك تكه نان بيات. خوب باشد! <br />زنك كمي بالاي سر شوهرش ايستاد تا اگر غرولند راه بيندازد سركوفتش بزند. بعد كه ديد چيزي نگفت، گرفت و رفت آشپزخانه از خاگينه اي كه پخته بود چشيد تا كم شيرين نباشد. مرغ برياني را كه داشت روي آتش جلز و ولز مي كرد جابجا كرد، كدوها را پوست گرفت و توي تابه انداخت. عسل و كره را پهلوي هم تو بشقابي گذاشت و ... سفره ي رنگيني آماده كرد. آنوقت پيش شوهرش آمد كه آش كشك را با نيمي ازتكه نان بياتش خورده به خميازه افتاده بود. <br />زن گفت: يه ديزي مي خوام. زود پا مي شي ميري از ديزي فروش بازار مي خري و مياري. <br />مردك كه هواي خواب شيرين بعد از ناهار به سرش زده بود، پكر شد و زير لب گفت: نميشه اينو يه ساعت بعد بخرم؟ تازه اين همه ديزي را مي خواهي چكار؟ هر روز يه ديزي؛ هر هفته هفت ديزي. <br />زنك جوابي نداد. به صداي پارس سگي رفت طرف دريچه اي كه از طبقه ي دوم به كوچه باز مي شد. نگاهي به كوچه انداخت و به كسي گفت: يه كم صبركن. ذليل شده هواي خواب به كله ش زده. دارم مي فرستمش پي نخود سياه. خبرت مي كنم. در را بست. قيافه ي اخمويي گرفت و گفت: گور بگور شي همسايه بد! <br />اين را گفت كه شوهرش چيزي نپرسد. و چه بجا گفت. مردك خود را حاضر كرده بود كه بپرسد كي بود؟ مي خواست سرصحبت را باز كند و موضوع ديزي ماست مالي شود. زنك در درگاه گفت: نشنيدي گفتم يه ديزي مي خوام؟ <br />مردك گفت: چرا شنفتم. زن دست در جيب كت مردك كه دم در آويخته بود كرد و كليدي درآورد. گفت: كليد رو ورداشتم. هر وقت اومدي در ميزني ميام باز مي كنم. حالا ميرم بخوابم. و رفت به اتاقي كه مي شد گفت اتاق آرايش است. لباس هايش را درآورد. بدنش را عطر ماليد. بهترين لباسش را پوشيد. سرش را شانه زد. سرخاب سفيداب ماليد. كوتاه سخن تا شوهرش برود با خودش ور رفت بعد مثل عروس پا به درون اتاق گذاشت و دريچه را باز كرد. مردك سر پيچ كوچه به جوان شيك پوش خوش هيكلي برخورد. بس كه خواب آلود بود، كفش جوان را لگد كرد و فحش شنيد. جلوت را نگاه كن، بي سر و پا! <br />بازار ديزي فروش ها آن سر شهر بود. تا آن جا برسد يكساعت تمام طول كشيد. به نخستين ديزي فروش گفت: منو زنم فرستاده كه يه ديزي بخرم. اگه دارين بدين. <br />ديزي فروش زد زير خنده. كمي كه آرام شد به ديزي فروش پهلو دستيش هي زد: اوهوي، مشدي غضنفر ديزي فروش! باز هم آقا رو زنش فرستاده ديزي بخره ها... ها... ها... ها ها. <br />او هم موذيانه زد زير خنده و سقف بلورين بازار را لرزاند و همسايه ي پهلو دستيش را آگاه كرد: <br />اوهوي، داش سيد كاظم ديزي فروش! خل مي خواستي ببيني؟ نگاه كن. باز هم زنش فرستاده ديزي بخره ها... ها... ها ها. <br />داش سيد كاظم ديزي فروش چنان با شدت خنديد كه دو تا ديزي از زير دستش در رفت و خاكشير شد. او هم خنده اش را قاطي خنده ي سه نفر نخستين كرد و به پهلودستيش هي زد: <br />اوهو، آميز موسا كبلا سيد حسني ديزي فروش! نگاه كن. بازم زنش فرستاده ديزي بخره... ها... ها... ها ها. <br />صداهاي خنده بازار را پر كرد. ديزي فروش ها سر مردك ريخته بودند و مي خنديدند. مسخره اش مي كردند. خلش مي خواندند. آخر سر مثل هميشه يك ديزي به قيمت بيست ريال فروختند و روانه اش كردند. <br />يكساعت ديگر طول كشيد تا مردك به خانه اش رسيد. در زد. باز نشد. باز هم زد. باز هم باز نشد. آنوقت دلش خواست لگدي به در بكوبد. آجري از بالاي در افتاد و سرش را شكست. چيزي نگفت. دستي به سرش كشيد و خون قرمز خوش رنگش را نگاه كرد و لبخند تلخي زد. <br />در اين وقت دريچه ي بالا خانه شان باز شد و صداي زنش را شنيد كه گفت: ديزي خريدي؟ <br />مردك گفت: خريدم. <br />زن گفت: خب،‌ پرسيدي توش چقدر نمك بريزم؟ <br />مرد اين را نپرسيده بود. هيچ وقت اين را نمي پرسيد. مي رفت ديزي را مي خريد مي آورد، اما نمي پرسيد چقدر نمك بايد توش ريخت. چون مي دانست كه نپرسيدن با پرسيدنش يكي است. اگر مي پرسيد، باز زنش بهانه هاي ديگري داشت: بپرس ببين چقدر آب بريزم، بپرس ببين چند دانه نخود مي گيرد. بپرس ببين ... <br />اين بود كه هيچوقت نمي پرسيد. زنش دو بدستش افتاد: آخه زير آوار بموني انشاالله. مگه صد دفعه نگفته م نمك ديزي را بپرس بيا؟ يا الله زود برگرد و بپرس بيا. تا نپرسي در واشدني نيس. ديگه گذشته ها گذشته. مث دفعه هاي پيش نيس كه بهت رحم كنم و درو باز كنم. ديگه مته به خشخاش گذاشته م. ميري مي پرسي، يا تا روز قيامت همونجا مي موني؟ <br />مردك خونش را مي ديد كه از نوك بينيش چكه مي كند. صداي زنش را هم مي شنيد اما خودش را نمي ديد. صداي نفس نفس زدن كس ديگري را هم مي شنيد. <br />زنش گفت: چرا واستادي؟ گفتم... <br />حرفش ناتمام ماند. چيزي زنش را عقب كشيد و دست مردي دريچه را – دريچه ي خانه اش را – بست. مردك خون آلود و كوفته راه بازار ديزي فروش ها را پيش گرفت و به نخستين ديزي فروش كه رسيد گفت: زنم اندازه ي نمك ديزي را پرسيد. <br />ديزي فروش انگشتي به خون سر مردك زد و نگاه كرد ديد خيس است. گفت: انگار زنده اي! <br />بعد شديدتر از پيش قهقهه را سر داد و به همسايه پهلو دستيش هي زد: اوهوي، مشدي غضنفر ديزي فروش! نگاه كن، آقا رو زنش فرستاده اندازه ي نمك ديزي رو بدونه. نگفتم؟ .... ها... ها ها. <br />مثل دفعه ي پيش ديزي فروش ها يكي پس از ديگري به سر مردك ريختند و خنديدند. سقف بلورين بازار از زور خنده ترك برداشت. چند ديزي جوراجور از قفسه ها افتاد و خاكشير شد، آخر سر به مرد گفتند: برو به زنت بگو ، بيش از نيم مشت. كم از يه مشت.» <br />مردك راه افتاد. بلند بلند اين حرف را تكرار مي كرد كه فراموشش نشود. بيش از نيم مشت، كم از يه مشت... بيش از نيم مشت، كم از يه مشت. گذارش از جايي افتاد كه در آنجا خرمن به باد مي دادند. ورد مردك را كه شنيدند گمان بردند كه روي سخنش با آنها است به سرش ريختند و تا مي خورد زدندش. وقت كتك تمام شد، يكدفعه به سر مردك زد كه نكند همه ي اين كارها زير سر زنش باشد. دو تا بد و بيراه نثار زنش كرد و پا شد كه برود. خرمن كوبها گفتند: ديگه از اين غلط ها نكني، نگي بيش از نيم مشت، كم از يه مشت! <br />مردك گفت: پس چي بگم؟ گفتند، بگو يكي هزار شه، خدا بركت بده. <br />مردك راه افتاد. بلند بلند مي گفت: يكي هزار شه، خدا بركت بده! يكي هزار شه، خدا بركت بده! <br />به جماعتي برخورد كه تابوتي روي دوش مي بردند. كسيشان مرده بود. ورد مردك را كه شنيدند، به سرش ريختند و تا مي خورد زدندش. وقتي كتك تمام شد باز به سر مردك زد كه نكند همه ي اين كارها زير سر زنش باشد! پيش خودش گفت: اگه اين دفعه پام به خونه برسه مي دونم چكار كنم، چهار تا بد و بيراه نثار زنش كرد و پا شد كه برود. عزاداران گفتند: ديگه از اين غلط ها نكني، نگي يكي هزار شه! <br />مرد گفت: پس چي بگم؟ <br />گفتند: بگو اول آخري شه. ديديد ديگه نبينيد. <br />مردك راه افتاد. بلند بلند مي گفت: اول آخري شه، ديديد ديگه نبينيد!.. اول آخري شه، ديديد ديگه نبينيد!.. به جماعتي رسيد كه عروس به خانه ي داماد مي بردند. <br />ورد مردك را كه شنيدند يكي جلو اسب عروس را گرفت و باقي ريختند به سرش و تا مي خورد زدندش. باز به سر مردك زد كه نكند همه ي اين كارها زير سر زنش باشد. پيش خودش گفت: <br />اگه پام به خونه برسه، مي دونم چكار كنم. اين دفعه حقشه آش كشك با نون بيات بخوره. هشت تا بد و بيراه نثار زنش كرد و پا شد كه برود. آدمهاي عروس گفتند: ديگه از اين غلط ها نكني. نگي ديديد ديگه نبينيد. <br />مرد گفت: پس چي بگم؟ <br />گفتند: سوت بزن، كلاهت را هوا بينداز، شادي كن، بخند، فرياد بكش، آن قدر شادي كن كه مردم به حالت حسرت بخورند. يه كم اخم كني واي به حال و روزگارت. بايد بخندي. بايد شادي كني، بازي كني، مي فهمي؟ مگه نمي بيني همه شادي مي كنن؟ خوب گوش هات رو باز كن، يه كم اخم كني واي بحالت. بايد بخندي و شادي كني. مي فهمي كه؟ <br />مردك خون لبهايش را پاك كرد. دندان هاي جلويش را كه در اثر مشت لق شده بود كند و دور انداخت و گفت: خيلي هم خوب مي فهمم. <br />سپس راه افتاد. در حاليكه خون سرش از نوك بيني اش چكه مي كرد، اما لب هايش مي خنديد. خودش شادي مي كرد. فرياد مي زد. اخم نمي كرد. جست و خيز مي كرد و كلاهش را بهوا مي انداخت. و سوت هم مي زد. وقتي سوت مي زد خون از دهانش مي جست. وقتي مي خنديد اشك از چشمانش مي پريد. وقتي مي پريد پاره هاي لباسش بلند مي شد. وقتي كلاهش را بالا مي انداخت از سوراخ وسط كلاهش آسمان را مي ديد. در اين هنگام به كفتربازي برخورد كه كفترهايش را رديف هم لب بام نشانده بود و داشت دانه مي پاشيد كه كفترهاي همسايه را بگيرد. <br />كفترها به هواي داد و فرياد مردك پريدند و تا دوردست رفتند. كفترباز سخت عصباني شد و بكوچه آمد و مردك را تا مي خورد كتك زد. بسر مردك زد كه همه ي اين كارها زير سر زنش است. <br />پيش خود گفت: منو مسخره خودش كرده، مي دونه كه همه چيز زندگيش از منه. نمي خواد كاريم بكنه همين جوري سر مي دونه. شانزده تا بد و بيراه نثار زنش كرد و پا شد كه برود. <br />كفتر باز گفت: ديگه از اين غلط ها نكني! <br />مردك گفت: پس چي بگم؟ <br />كفتر باز گفت: هيچي نگو. كمرت را خم مي كني، صدات رو ميبري، كلاهت رو محكم مي چسبي، نفس هم نمي كشي، دست و پاتو جمع مي كني، پاورچين پاورچين از كنار ديوار راه مي ري. نفس هم نمي كشي. مي فهمي كه! <br />مردك گفت: مي فهمم! خيلي هم خوب مي فهمم. كمرم باس خم بشه صدام بريده، كلاهم رو محكم مي چسبم، نفس هم نمي كشم از كنار ديوار يواشكي رد ميشم، مث اينكه نيستم. و راه افتاد. كمرش خم شده بود و نفسش بريده. <br />و... اين دفعه پي در پي مي گفت: همه ي اين كارها زير سر زنمه... همه ي كارها زير سر زنمه... به جماعتي برخورد كه جلو دكان جواهر سازي جمع شده بودند. وقت ظهر، روز روشن دكانش را دزد زده بود و جماعت در جستجوي دزد بودند. <br />مردك را كه با آن حال ديدند، دزدش پنداشتند آنقدر كتكش زدند كه نگو. خون خوشرنگ مردك از نوك بينيش چكه مي كرد. سي و دو تا بد و بيراه نثار زنش كرد و خواست كه برود، گفتند: <br />اگر تو دزد نيستي نبايد اين جوري راه بري – پس از آنكه جيب هايش را نگاه كرده، سر و وضعش را ديده بودند، او را ديوانه پنداشته بودند. مردك گفت: پس چكار كنم؟ <br />گفتند: سرتو بالا بگير، كمرت را راست كن و برو. مردك راه افتاد. <br />سر را بالا نگاه داشته بود و قد راست كرده بود. از اين حالتش خوشش مي آمد گويي سالها در جستجوي چيزي بود و حالا آنرا پيدا كرده بود. فكر كرد: از بس خم شده بودم داشتم قوز در مي آوردم. <br />در همين فكر بود كه نردباني جلوش سبز شد. نردبان از در خانه اي بيرون مي آمد و در خانه ي روبرويي وارد مي شد. <br />مردم خم مي شدند كه بگذرند. <br />مردك خم نشد. نمي خواست اين حالت خوش آيندش را از دست بدهد. راست راست پيش رفت. <br />مردم در كارش حيران ماندند. او را ديوانه خواندند. سر مردك سخت خورد به نردبان و عقب برگشت. نردبان انتها نداشت. هي پله بود كه از يك در بيرون مي آمد و در ديگري مي رفت. <br />مردك بار ديگر پيش رفت. و بار ديگر پيشاني و سرش زخم برداشت. اين كار چند بار تكرار شد. جماعت مسخره اش كردند، آخر ديوونه، مي خواهي بگويي يك تنه نردبان باين كلفتي را خواهي شكست و به آن طرف خواهي رفت؟ بيخود است. خودكشي است، ديوونه! مردك اين حرف ها را از يك گوش مي گرفت و از گوش ديگر بيرون مي كرد. <br />زير لب زمزمه اي داشت. ناگهان همه ديدند مردك عقب عقب رفت، رسيد به آخر كوچه، آنوقت شروع كرد به دويدن. نردبان از حركت نايستاده بود. چند نفري ايستاده بودند و نگاه مي كردند، مي گفتند: خوب، عجله اي نداريم. مي ايستيم. وقتي نردبان را بردند مي رويم. حركت نردبان تندتر شد و اين ها گفتند: آخرها شه. مردك تند مي دويد، اگر بزمين مي خورد هزار تكه مي شد، رسيد پاي نردبان. جست زد پريد، نردبان زودي بالا رفت، پاي مردك گير كرد و افتاد به آن طرف به رو. چند نفري از زير نردبان گذشتند و نردبان ايستاد. مردك خون آلود برخاست نشست و چهل بد و بيراه نثار زنش كرد و پا بدو گذاشت. <br />هياهو از دو سو برخاست. از پشت سر مردك شنيد: ترو خدا برگرد، اگر مسلموني نرو، يه نگاه به پشت سرت بكن، قاقات ميديم برگرد!.. مردك دويد و دويد تا بخانه شان رسيد. در زد باز نشد. باز هم زد. باز هم باز نشد. بسرش زد و دو لگد بدر كوبيد آجري از بالا افتاد و سرش بيشتر شكست. چيزي نگفت. خون رنگينش از نوك بينيش چكه مي كرد. باز هم دو لگد بدر زد. سرش را گرفت كه آجر رويش بيفتد. مي خواست زنش را تحقير كند. نشان دهد كه او نمي تواند نگذارد كه شوهرش تحقيرش كند. آجر افتاد دريچه باز شد. <br />صدايي گفت: كيه؟ مردك گفت منم. زنش گفت: ترو نمي شناسم. مردك گفت: شوهرت. زن گفت: باشه. اسمت چيه؟ <br />راستي اسمش چه بود؟ اين را ديگر نخوانده بود. زنش هيچوقت اين بهانه را نياورده بود. فكر كرد كه در گذشته ها چطور صدايش مي زدند. چيزي بيادش نيامد. وقتي به آن جوان شيك پوش خوش هيكل برخورد، او را «بي سر و پا» صدا كرد. مي شد گفت اسمش «بي سر و پا» ست؟ <br />اگر اين طور بود پس چرا در بازار ديزي فروش ها او را «خل» گفته بودند؟ نكند اسمش «خل» باشد! نه. اگر خل بود پس چرا پهلوي آن نردبان تمام نشدني «ديوانه» اش خوانده بودند! اسمش يادش رفته بود. شايد هم از نخست نامي نداشته است. كاش اينطور بود، آنوقت آسوده مي شد و بخود مي گفت: خر ما از كرگي دم نداشت. اما مي دانست كه روزي اسمي داشته است. زنش فرياد زد: خوب نگفتي اسمت چيه؟ تا نگي در خونه واشدني نيس. رهگذري گفت: اسمتو مي پرسه؟ اين كه چيزي نشد. بگو بهروز، بگو افتخار، بگو. مرد بر هم نگشت كه رهگذر را نگاه كند. زنش گفت: ها؟ مرد گفت: يادم رفته. برم پيدا كنم برگردم، برگشت كه برود. صداي خنده هايي شنيد. رو برگردانيد. تمام ديزي فروش ها در چارچوب دريچه جمع شده بودند و قاه قاه مي خنديدند. مردك بدستش نگاه كرد ديزي دستش بود. خون تويش جمع بود. ديزي را پرت كرد طرف دريچه. ديزي برگشت و خورد بسر خودش. صداي خنده بلندتر شد. <br />ديزي فروشي در خانه اش قد برافراشته بود و قنديل خانه را از سقف مي كند، اين ها همه اش در چارچوب دريچه بود. <br />مرد زير لب گفت: باشد! و راه افتاد. <br />تنگ غروب مرد بيرون شهر دم دروازه نشسته بود روي كپه خاكروبه اي و از آيندگان و روندگان اسمش را مي پرسيد. <br />حس مي كرد زنجيري را كه بنافش بسته شده از آسمان آويخته اند و ستارگان در دوردست ها سوسو مي زنند. <br />ارديبهشت 42 <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۲۰, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) عادت 1839 2560 2006-08-13T08:20:37Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] اين معلم ما مثل اكثر آدمها كه مي خواهند نان بخور و نميري داشته باشند، نبود. مي خواست ترقي كند، بيش از توقع ديگران. زندگي داشته باشد، بهتر از آنچه ديگران مي توانستند برايش پيش بيني كنند. وقتي از امتحان ورودي دانشسرا گذشت، شايد زياد هم خوشحال نبود. اصلا يادش نمي آمد كه با كشش كدام نيرو به اين محيط قدم مي گذاشت، درباره ي خودش چطور فكر مي كرد و عقيده ي صحيحش چه بود. از دوران دو ساله ي دانشسرا خاطرات شيرين و بيشماري در پرده هاي لطيف مغزش موج ميزد كه بعدها يادآوري اين خاطرات در لحظات تنهايي و بي كاري براي او نوعي سرگرمي و دلخوشكنك محسوب مي شد. <br />مثل كودكي كه با هر كدام از اسباب بازيهايش مدتي ور مي رود و از هر كدام لذت خاصي در درونش حس مي كند، از هر يك از خاطراتش لحظه اي متأثر مي شد و نوعي خوشي دروني توي دلش مي جوشيد. اين خاطرات وقتي شاداب تر و زنده تر بودند كه بچه هاي مدرسه را مي ديد بازي مي كنند و از سر و كول هم بالا مي روند يا دور هم جمع شده اند و مي خواهند كاري بكنند. لحظه اي لبخندي خوش روي لبانش بازي مي كرد و بعد مثل شبنمي كه از تابش آفتاب محو شود، از روي لبانش ليز مي خورد و مي رفت. آن وقت‌ آقا معلم دستهايش را بهم مي ماليد و با صدايي كه آهنگ لذت و حسرت در آن موج مي زد زير لب زمزمه مي كرد: خوش روزگاري بود كه گذشت. <br />زماني او و دو نفر از دوستانش در دانشسرا روزنامه ي ديواري مي نوشتند و اول هر ماه به ديوار مي زدند. آن وقت دانش آموزان جلو آن جمع مي شدند و براي مطالعه ي مطالب آن بهمديگر پيشي مي گرفتند و اينها از دور ناظر اين صحنه ي خوشي آور بودند و با خود مي گفتند كه اين لحظات از بهترين اوقات زندگي آنهاست. مخصوصاً وقتي بياد مي آورد به خاطر مطالب تندي كه درباره ي وضع دانشسرا نوشته بود مي خواستند چند روزي اخراجش كنند اما دبير تاريخ و جغرافي از او دفاع كرده بود و گفته بود: <br />- « اگر نوشتن اين مطلب بد باشد پس چه چيز خوب خواهد شد؟ ديگر قلم اينها را نبايد مقيد ساخت.» وقتي اين را بياد مي آورد غرور لذت بخشي از نگاهش خوانده مي شد. <br />دوره ي دانشسرا كه تمام شد به يك از ده هاي اطراف شهر مأموريت يافت. اين ده چند كيلومتر دورتر از راه شوسه ي اصلي بود و با ديوارهاي كاه گلي و كج و معوج خود در دامن تپه هاي پر درخت و پر دود و دم خود افتاده بود، كوچه هاي پر فراز و نشيب و پيچ و خم دار آن آدم را به ياد رودخانه اي مي انداخت كه در دامن كوهي با چند دست و پا مي لغزد. باغهاي وسيع و سرسبز اطراف مثل نگيني جلوه گر بود و از بالاي تپه ها مانند توده هيزم هاي پراكنده اي كه آتش درونشان افتاده و دودشان به هوا بلند شده باشد به نظر مي آمد. دود تنورها اين منظره را به خانه هاي دهكده مي داد. جمعيت تقريباً هفت هزار نفره اي توي كوچه هاي آن مي لوليدند، بعضي ها از وضع خراب دهشان زير لب مي دنديدند اما بهر حال خس و نس با زندگي مي ساختند. بعضي ها هم در پي جور كردن دم و دستگاه خود بودند. <br />از عمده خصوصيت هاي اخلاقي آنها خستشان بود و بددليشان. حتي براي او هم كه آموزگار آنجا بود داستانها ساخته بودند. از جمله مي گفتند روزي در ميان جمعي گفته بود: لامپ بيست و پنجي! خوب روشني نداره! من تمام چراغهايم سي تمامند. آنوقت يكي از همين جماعت نكته سنج سي چهل هزار تومن پول گذاشته بود كه چاه عميق بزند و آب بكشد بيرون اما از بخت بد و شايد از آنجا كه قناعت به او نمي ساخت چاه به شن رسيده بود و پولهايش به زيان رفته بود. در تاريخ چهل سال قبل هم مدرسه اي ساخته بودند كه بدون كم و اضافه همينطور باقي بود. دهكده هاي اطراف دو سه تا مدرسه داشتند ولي اين، به همان يكي قناعت كرده بود. <br />بايد گفته شود كه اگر به حمامهايش مي رفتي ناپاك بيرون مي آمدي. خزينه اي داشتند كه سال به سال شستشو به خود نمي ديد. حالا با اين اوضاع احمقي مي خواست «دهش» را به «شهر» تبديل كند. يك شهردار مافنگي و ترياكي هم برايش فرستاده بودند كه عوايد آنجا پول ترياكش را هم نمي ديد. <br />آقا معلم مي بايستي در چنين دهكده اي استخوان خرد كند و جوانان شجاع و ميهن پرستي در دامن اجتماعش بار بياورد. روح افسرده ي اطفال را كه تحت تأثير افكار پوچ و سفسطه آميز اوليائشان زنگ و سياهي گرفته بود، پاك گرداند. در هر حال به كارش مشغول شد بدون ذره اي بي علاقگي. طبق معمول حقوقش را چهار پنج ماه بعد پرداخت مي كردند و تا آن وقت لازم بود از جيب فتوت خرج كند. <br />براي رفتن به شهر هم چند كيلومتر پياده راه مي رفت و در راه شوسه اصلي منتظر اتوبوسها و باركش ها مي شد. پس از يكي دو ساعت (نيم ساعت حداقلش) انتظار سوار مي شد و عازم شهر مي شد. زمستان ها كولاك و برف و سرما و ترس از حمله گرگهاي گرسنه در پياده روها پدرش را در مي آورد. <br />يك روز توي كلاس اول سرگرم بود. سرگرم اينكه براي بچه هاي كوچولو نان و بادامي ياد بدهد و گوشه اي از حقوق فعلي كم دوامش را چنگ بزند. يك مرتبه در زردرنگ كلاس صدا كرد و از لاي آن سر آقاي بازرس مثل علم يزيد نمايان شد و با قدمهاي سنگين پا به كلاس گذاشت. هيچكس همراهش نبود. حتي مدير مدرسه. او هم ازش كم و زياد خوشش نمي آمد. بازرس مرد سن و سال داري بود از آن شش كلاسه هاي قديمي. از اوان تأسيس اداره ي فرهنگ توش جلد عوض مي كرد. با اين يا آن رئيس فرهنگ خودش را جور مي كرد و سر همان كار اوليش باقي مي ماند. براي بازرسي مي آمد مدرسه كه كلاسها را ببيند و به درس شاگردان و پيشرفت آنها رسيدگي كند. عصر هم يك جلسه ي آموزگاران تشكيل مي داد. از اداره كردن جلسه و رسيدگي صحيح وچيزهاي ديگرش كه بگذريم حرف زدن متوسط هم برايش چه ناشي گريهايي كه بار نمي آورد. براي آنها كه هزار تا مثل او را تشنه تشنه لب جو مي بردند و باز مي آوردند، از پيشرفت هاي جديد درسي و آموزش و پرورش نوين! سخن هاي نامربوط و متناقض و سر در زمين و پا در هوا مي گفت. خودش هم اصلا از اين چيزها خبري نداشت. حرفهايش همين جوري تو فضاي يخ بسته ي اتاق معلق مي ماند و به گوش هيچ كس فرو نمي رفت، اصلا گوششان از حرفهاي او اشباع شده بود. او مي گفت: «آقايان بايد با متد جديد تدريس كنند. امروز ديگر عصر تازه اي است.» و متد را به ضم ميم و كسر تا مي گفت و معلوم نبود كه اين عصر تازه چه رنگي داشت. چه تحفه اي مي توانست براي اين بچه هاي دهاتي از همه جا بي خبر داشته باشد. اصولا اگر هم چيزكي خوب داشت او نمي توانست گفته ي خودش را تشريح كند، تا چه رسد به اين حرف هاي گنده گنده. از بازرس شش ابتدايي سواد دار هم بيش از اين نبايد انتظار داشت. تقصير اداره بود كه تا آخر هيچ دستشان نيامد كه اين مرد فكستني را كي براي بازرسي معين كرده. و علتش چه بود؟ شايد همان سبزي پاك كردن ها. <br />وقتي بازرس وارد كلاس شد آقا معلم از سرگرميش دست كشيد و منتظر شيرين كاري ها و به گير انداختن هاي بازرس زبردست فرهنگ شد، كه فقط بازرسي كلاس ها را در «سؤال»هاي مشكل كردن و قادر نبودن شاگردان به جواب دادن، مي دانست كه بعد از آن با لحن طنز و مسخره به آموزگار كلاس بگويد:«خب، آقا مثل اين كه زياد پيشرفت نداريد! بايد زياد كار كرد، اين بچه ها اميد آينده ايرانند...» گويا عرق خور عجيبي هم بود كه در اوقات بي پولي الكل صنعتي نوش جان مي كرد. <br />آن روز هم يكي از آن سؤال هاي مسخره ي خودش را كرد. گفت: بچه ها! بگوئيد ببينم شيشه ي پنجره چه رنگ است؟ <br />يكي گفت: سفيد. يكي گفت: نمي دونم! و همين جوري تا آخر. همه شان غلط گفتند. آقا معلم هم انتظار نداشت كه درست بشنود. بازرس فرهنگ گل از گلش شكفت و با شادي گفت: اين را كه ندانستيد! <br />بعد چند سؤال ديگر كرد و از كلاس بيرون رفت. عصر هم توي جلسه ي كذايي گفت: «از پنجاه شاگرد يك كلاس يكي ندانست كه شيشه اصلا رنگ نداره... بايد زحمت كشيد... آقايان!...» <br />و از اين حرفهاي هزار تا هيچ. يك ساعت تمام سر همه را درد آورد. آخرش هم نتيجه گرفت كه چون وظيفه ي مقدس او ايجاب مي كند تمام آنچه را كه ديده است عيناً به رئيس خود گزارش خواهد داد و از او خواهد خواست كه طبق مقررات... <br />با وجود تمام اينها آقا معلم عادت كرد. به اين كارها، به درس دادن، به ديدن پاهاي برهنه ي اطفال كوچولو، به چشمان معصوم آنها كه گاهي هنگام آمدن به مدرسه تر بود، به زرت و پرت اداره، به زنگهاي ورزشي كه دو تا توپ زوار در رفته را مي انداخت جلو پنجاه شاگرد كه ورزش كنند، به محيط، به مردم و به همه چيز عادت كرد، حتي به بچه هايي كه هنوز نمي دانستند شيشه چه رنگ است. <br />زمستان 38 <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۲۰, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) پوست نارنج 1840 2561 2006-08-13T08:20:44Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] آري گناه من بود. گناه من بود كه مجبور شدم روز جمعه در شهر بمانم. شايد هم گناه زن قهوه چي بود كه دل درد گرفته بود. اما نه، نه گناه من بود و نه گناه زن قهوه چي. قضيه به اين سادگي هم نيست. بهتر است اول ماجرا را براي شما نقل كنم تا خودتان بگوئيد كه گناه از كه بود، شايد هم گناهي در بين نباشد. <br />ظهر روز پنجشنبه بود. جلو قهوه خانه زير سايه ي درخت توت نشسته بودم. ديزي مي خوردم كه بعد بروم سر جاده. و از آنجا با اتوبوس به شهر. مدرسه را تازه تعطيل كرده بودم. طاهر، نمي دانم چه زود، كتابهايش را به خانه برده بود و گاري را آورده بود همانجا سر استخر و به اسب آب مي داد. از جيب هاي باد كرده اش مرتب نان در مي آورد و مي خورد. قهوه چي بساط ديزي را از جلوي من برداشت و به پسرش صاحبعلي گفت چايي و قليان براي من بياورد و پهلوي من نشست و گفت: آقا معلم خواهش كوچكي داشتم. <br />من گفتم: امر بكن، نوروش آقا. <br />صاحبعلي چاي آورد و رفت قليان چاق كند. قهوه چي گفت: «مادر صاحبعلي شب تا حال دل درد گرفته و آرام و قرار ندارد. عرق شاه اسپرم داديم خوب نشد، زنجبيل و نعناع دم كرديم داديم خوب نشد، ننه منجوق گفته كه اگر پوست نارنج دم بكند و بخورد خوب مي شود. اما توي ده پوست نارنج پيدا نمي شود. من خودم يك تكه داشتم كه چند روز پيش نمي دانم به كي دادم. خوب، آقا معلم، حالا كه تو مي خواهي بروي شهر، زحمت بكش يك كمي پوست نارنج براي ما بياور.» <br />صاحبعلي قليان را آورد و گذاشت جلو من و خودش سرپا كنار من ايستاد كه حرف هاي ما را بشنود. وقتي من گفتم: روي چشم نوروش آقا. حتماً مي آورم، صاحبعلي چنان خوشحال شد كه انگار مادرش را سالم و سرپا مي ديد. <br />صبح روز شنبه كه سر جاده از اتوبوس پياده شدم نارنج درشتي توي كيف دستيم داشتم. از قديم گفته اند دم كرده ي پوست نارنج براي دل درد خوب است. اما كدام دل درد؟ <br />از سر جاده تا ده، تند كه مي رفتي، سه ربع ساعت طول مي كشيد. قدم زنان آمدم و به ده رسيدم. اول سري به منزل خودم زدم. نارنج و دو سه كتابي را كه سر كلاس لازم بود، برداشتم و بيرون آمدم. صاحبخانه در حياط جلوم را گرفت و پس از سلام و عليك گفت: خدا رحمتش كند. همه رفتني هستيم. <br />آخ!.. صاحبعلي بي مادر شد. طفلك صاحبعلي! حالا چه كسي صبح ها نان به دستمال تو خواهد بست كه بياوري سر كلاس بخوري؟ <br />نارنج انگار در كف دستم تبديل به سنگ شده بود و سنگيني مي كرد. <br />پرسيدم: كي؟ <br />صاحبخانه گفت: شب پنجشنبه، از نصف شب گذشته. ديروز خاكش كرديم. <br />دوباره به منزل برگشتم و نارنج را پشت كتاب ها قايم كردم. بعد، از آنجا درآوردم و توي رختخوابم تپاندم. نمي خواستم وقتي صاحبعلي يا قهوه چي به منزل من مي آيند، نارنج را ببينند. <br />قهوه خانه يكي دو روز تعطيل شد، بعد دوباره راه افتاد. اما صاحبعلي تا ده بيست روز هوش وحواس درست و حسابي نداشت، انگار خنديدن يادش رفته، بازي نمي كرد، هميشه تو فكر بود. با من اصلا حرف نمي زد. انگار سالهاست با هم قهريم. حتي به قهوه خانه هم كه مي رفتم زوركي جواب سلام مرا مي داد. <br />قهوه چي از رفتار سرد صاحبعلي نسبت به من خجالت مي كشيد و به من مي گفت: با همه اين جور رفتار مي كند، بخاطر شما نيست آقا معلم. <br />من مي گفتم: معلوم است ديگر. بچه تحملش را ندارد. چند ماهي بايد بگذرد تا كم كم فراموش كند. <br />از وقتي كه مادر صاحبعلي مرده بود، قهوه چي خانه و زندگي مختصرش را هم جمع كرده آورده بود به قهوه خانه و پدر و پسر شب و روزشان را آنجا مي گذراندند. من گاهي وقت ها نصفه هاي شب از قهوه خانه به منزلم برمي گشتم. <br />مدتي گذشت اما صاحبعلي به حال اولش برنگشت. روز به روز رفتارش با من بدتر مي شد. كمتر به درس گوش مي داد و كمتر ياد مي گرفت. البته در بيرون و با ديگران رفتارش مثل اول بود. فقط به من روي خوش نشان نمي داد. <br />من هر چه فكر كردم عقلم به جايي نرسيد. نتوانستم بفهمم كه صاحبعلي چرا بعد از مرگ مادرش از من بدش مي آيد. گاهي با خودم مي گفتم «نكند صاحبعلي فكر مي كند كه در مرگ مادرش من مقصرم؟» اما اين فكر آنقدر احمقانه و نامربوط بود كه اصلاً نمي شد اهميتي به آن داد. <br />پيش خود خيال مي كردم مادر صاحبعلي از آپانديسيت مرده است و احتياج به عمل جراحي فوري داشت تا زنده مي ماند. <br />روزي سر درس به كلمه ي نارنج برخورديم. من از بچه ها پرسيدم: كي نارنج ديده است؟ <br />صدا از كسي بلند نشد. اما نوه ي ننه منجوق انگار مي خواست چيزي بگويد اما نگفت. <br />من باز پرسيدم: كي مي داند نارنج چي است؟ <br />باز صدا از كسي بلند نشد. اما نوه ي ننه منجوق انگار دلش مي خواست چيزي بگويد ولي دهانش باز نمي شد. <br />من گفت: حيدرعلي. مثل اين كه مي خواهي چيزي بگويي، ها؟ هر چه دلت مي خواهد بگو جانم. <br />حالا همه چشم ها به طرف نوه ي ننه منجوق برگشته بود. غير از صاحبعلي كه راست تخته سياه را نگاه مي كرد كه مثلا به حرف هاي من گوش نمي دهد. از لحظه اي كه حرف نارنج پيش آمده بود صاحبعلي راست نشسته بود و تخته سياه را نگاه مي كرد. <br />نوه ي ننه منجوق با كمي ترس و احتياط گفت: آقا من نارنج دارم. <br />كسي از حيدرعلي انتظار چنين حرفي را نداشت. از اين رو همه يك دفعه زدند زير خنده. صاحبعلي هم برق از چشمانش پريد و بي اختيار به طرف نوه ي ننه منجوق برگشت. همه مي خواستند شكل و شمايل نارنج را زودتر ببينند. <br />علي درازه، شيطان ترين شاگرد كلاس، بلند شد و گفت: دروغ مي گويد آقا، اگر نارنج دارد نشان بدهد. <br />علي درازه را سر جايش نشاندم و گفتم: خودش مي خواهد نشان بدهد. <br />راستي هم نوه ي ننه منجوق كتاب علوم خود را درآورده بود و صفحه هايش را به هم مي زد و دنبال چيزي مي گشت اما پيدا نمي كرد و مرتب مي گفت: الان نشانتان مي دهم. گذاشته بودم وسط عكس قلب و عكس رگ ها. <br />من كتاب را از نوه ي ننه منجوق گرفتم. حالا همه ي چشم ها به دست هاي من دوخته شده بود حتي چشم هاي صاحبعلي. همه مي خواستند ببينند نارنج چه تحفه اي است. من از اين كه صاحبعلي را يواش يواش سر مهر و محبت مي آوردم، خوشحال بودم. اما نمي توانستم بفهمم كه كجاي كار باعث شده است كه صاحبعلي به من توجه كند. آيا فقط مي خواست شكل نارنج را ببيند؟ <br />تصوير قلب و رگ هاي بدن را در كتاب حيدرعلي پيدا كردم و آن دو صفحه را به همه نشان دادم. البته نارنجي در كار نبود اما لكه ي زرد رنگي روي هر دو صفحه كتاب ديده مي شد. <br />قبل از همه صاحبعلي بلند شد وسط كتاب را نگاه كرد و بعد منتظر حرف زدن من شد. بوي نارنج از لاي كتاب مي آمد. يك دفعه چيزي به يادم آمد كه تا آن لحظه پاك فراموش كرده بودم. <br />چند روز بعد از مرگ مادر صاحبعلي من نارنج را برده بودم و به ننه منجوق داده بودم كه نگاه دارد تا اگر باز كسي احتياج پيدا كرد بيايد از او بگيرد. <br />ننه منجوق گيس سفيد ده بود. مردم مي گفتند كه همه جور دوا و درمان بلد است. مامايي هم مي كند. <br />ننه منجوق با نوه اش حيدرعلي زندگي مي كرد و ديگر كسي را توي دنيا نداشت. از اين رو حيدرعلي را خيلي دوست مي داشت. حيدرعلي هم غير از مادر بزرگش كسي را نداشت. توي ده همه به او «نوه ي ننه منجوق» مي گفتيم. كمتر اسم خودش را بر زبان مي آورديم. وقتي يادم آمد كه نارنج را به ننه منجوق داده بودم، فهميدم كه لكه ي زرد كتاب حيدرعلي هم مال تكه اي از پوست همان نارنج است كه ننه منجوق به نوه اش داده و او هم گذاشته لاي صفحه هاي كتابش. <br />من خودم هم وقتي به مدرسه مي رفتم پوست نارنج و پرتقال را لاي صفحه هاي كتابم مي گذاشتم كه كتاب خوشبو بشود. <br />نوه ي ننه منجوق وقتي ديد چيزي لاي كتاب نيست مثل اين كه چيز پرقيمتي را گم كرده باشد زد زير گريه و گفت: آقا نارنج ما را برداشته اند. <br />من به صورت يك يك بچه ها نگاه كردم. كدام يك ممكن بود نارنج حيدرعلي را برداشته باشد؟ علي درازه؟ طاهر؟ صاحبعلي؟ كدام يك؟ <br />نوه ي ننه منجوق را ساكت كردم و گفتم: حالا گريه نكن ببينم چكارش كرده اي. شايد هم گم كرده باشي. <br />نوه ي ننه منجوق گفت: نه آقا. صبح نگاهش كردم، سر جاش بود. ظهر هم به خانه نرفتم. <br />راست مي گفت. ننه ي طاهر از شب پيش شكمش درد گرفته بود و مي خواست بزايد و ننه منجوق هم بالاي سر او بود و حيدرعلي ناچار ظهر در مدرسه مانده بود. <br />من گفتم: بچه ها، هر كي از نارنج حيدرعلي خبري دارد خودش بگويد. ما كه ديگر نبايد به هم دروغ بگوييم. ما با هم دوست هستيم. گفتيم دروغ را به كسي مي گوييم كه دشمن ما باشد و ما بهش اعتماد نداشته باشيم. <br />صاحبعلي دو چشم و دو گوش داشت و دو چشم و دو گوش ديگر هم قرض كرده بود و با دقت نگاه مي كرد و گوش مي كرد. <br />من دوباره گفتم: خوب، بالاخره معلوم نشد نارنج را كي برداشته؟ <br />لحظه اي صدا از كسي بلند نشد. بعد علي درازه دست دراز كرد و گفت: آقا ما برداشتيم اما حالا ديگر پيش من نيست. <br />من گفتم: پس چكارش كردي؟ <br />علي درازه گفت: آقا دادم به قهرمان كه كتابش را خوشبو كند، حالا مي گويد كه پيش من نيست، پس داده ام. <br />قهرمان از جا بلند شد و گفت: آقا راستش را بخواهي نصفش پيش من است. <br />من گفتم: پس نصف ديگرش؟ <br />قهرمان گفت: آقا نصف ديگرش را دادم به طاهر. <br />قهرمان يك تكه ي كوچك پوست نارنج از وسط كتاب حسابش درآورد و آورد گذاشت روي ميز من. پوست نارنج مثل سفال خشك شده بود. همه ي نگاه ها از صورت طاهر برگشت به طرف ميز من. همه مي خواستند آن را بردارند و نگاه بكنند و بو كنند. من دفتر نمره را روي پوست نارنج گذاشتم و رويم را به طرف طاهر كردم. طاهر ناجار بلند شد و گفت: آقا من نصف نصفش را دارم. باقيش را دادم به دلال اوغلي. <br />طاهر هم تكه ي كوچكتري از پوست نارنج از وسط كتاب علوم درآورد و داد به من. به اين ترتيب پوست نارنج پنج شش بار نصف شده بود و به آخرين نفر فقط تكه ي بسيار كوچكي به اندازه ي نصف بند انگشت رسيده بود. <br />با پيدا شدن هر تكه ي پوست نارنج نوه ي ننه منجوق كمي بيشتر به حال اولش بر مي گشت. اما صاحبعلي بدون آن كه حرفي بزند يا بخندد با دقت تكه هاي پوست نارنج را مي پاييد و منتظر آخر كار بود. <br />وقتي تمام تكه ها جمع شد، همه را توي دستم گرفتم كه ببينم چكار بايد بكنم. مي خواستم اول از همه به بچه ها بگويم كه اين، خود نارنج نيست بلكه تكه اي از پوست آن است كه خشك شده. اما صاحبعلي مجالي به من نداد. يك دفعه از جايش بلند شد و با قهر و غضب با مشت به دست من زد، بطوري كه تكه هاي پوست نارنج به هوا پرت شد و هر كدام به طرفي افتاد. <br />چند نفري دنبال آن ها به زير نيمكت ها رفتند اما به صداي من همه بيرون آمدند و ساكت و بي صدا نشستند. خيال كرده بودند كه من عصباني شده ام و ممكن است كسي را بزنم. صاحبعلي رفت نشست سر جايش و زد زير گريه. چنان گريه اي كه نزديك بود همه را به گريه بيندازد. <br />*** <br />شب آنقدر در قهوه خانه ماندم كه همه ي مشتري ها رفتند و فقط من و صاحب قهوه خانه و صاحبعلي مانديم. <br />مطمئن بودم كه سر نخ را پيدا كرده ام و با كمي دقت مي توانم همه چيز را بفهمم. منظورم اين است كه علت ترشرويي و قهر صاحبعلي از من حتماً يك جوري به قضيه ي نارنج مربوط مي شد، اما چه جوري؟ اين را هنوز ندانسته بودم. <br />صاحبعلي روي سكو نشسته بود و روي كتاب خم شده بود كه مثلا دارد درس مي خواند و كارهاي مدرسه اش را مي كند. اما من خوب ملتفت بودم كه منتظر حرف زدن من است. وقتي قهوه خانه خلوت شد من گفتم: حالت چطور است صاحبعلي؟ <br />صاحبعلي جواب نداد. قهوه چي گفت: پسر، آقا معلم با تو است. <br />صاحبعلي سرش را كمي بلند كرد و گفت: حالم خوب است. <br />گفتم: صاحبعلي اگر دلت مي خواهد اين دفعه كه به شهر رفتم برايت نارنج بخرم بياورم، ها؟ <br />من اين را گفتم كه صاحبعلي را به حرف بياورم و منظور ديگري نداشتم. قهوه چي مي خواست باز حرفي بزند كه من خواهش كردم كاري به كار ما نداشته باشد. صاحبعلي چيزي نگفت. من دوباره گفتم: صاحبعلي نارنج نمي خواهي؟ <br />صاحبعلي ناگهان مثل توپ تركيد و گفت: اگر راست مي گويي چرا وقتي ننه ام مي مرد، نارنج نياوردي؟ اگر تو نارنج مي آوردي ننه ام زنده مي ماند. <br />صاحبعلي دق دلش را خالي كرد و زد زير گريه. نوروش آقا نمي دانست چكار بكند، پسرش را آرام كند يا از من بخشش بخواهد و جلو اشكي را كه چشمهايش را پر كرده بگيرد. <br />حالا لازم بود كه يك جوري صاحبعلي را قانع كنم كه پوست نارنج نمي توانست جلو مرگ مادرش را بگيرد. اما اين كار، كار بسيار مشكلي بود. <br />براي مجموعه ي «آقا معلم گفت» <br />مرداد ماه 47 <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۲۰, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) آدی و بودی 1841 2866 2006-09-28T12:50:29Z روزبه 73 {{یونی‌کد}} <[[بهرنگی، صمد]] <br />يكي بود، يكي نبود. مردي بود به اسم «آدي» و زني داشت به اسم «بودي». روزي آدي به بودي گفت: بودي! <br />بودي گفت: چيه آدي؟ بگو. <br />آدي گفت: دلم براي دختره تنگ شده. پاشو برويم يك سري بهش بزنيم. خيلي وقته نديده ايم. بودي گفت: باشد. سوقاتي چه ببريم؟ دست خالي كه نمي شود رفت. <br />آدي گفت: پاشيم خمير كنيم، توتك بپزيم. صبح زود مي رويم. <br />شب چله ي زمستان بود، مهتاب هم بود. آدي گفت: بختمان گفت تنور خدا روشن است ديگر لازم نيست تنور آتش كنيم. <br />خمير را چونه چونه چسباندند به ديوارهاي حياط و رفتند خوابيدند. صبح پا شدند خميرها را از ديوار كندند و گذاشتند توي خورجين. خميرها از زور سرما مثل مس سفت و سخت شده بودند. <br />توي تنور كله پاچه بار گذاشته بودند روي قابلمه را پوشاندند. يك كيسه هم پول داشتند كه جاي خوبي قايم كردند. آنوقت بيرون آمدند در خانه را بستند و كليد را دم در زير سنگي گذاشتند و راه افتادند. توي راه به بابا درويش برخوردند. گفتند: بابا درويش! <br />بابا درويش گفت: بعلي. <br />گفتند: ما مي رويم به خانه ي دخترمان. كليد خانه را هم گذاشتيم دم در زير سنگ. توي تنور، كله پاچه بار گذاشتيم و كيسه ي پول را هم در فلان جا قايم كرده ايم. تو نروي در خانه را باز كني و تو بروي كله پاچه را بخوري و جاش كار بد بكني بعد هم پول ها را برداري و جاش خرده سفال پر كني، ها! <br />بابا درويش گفت: من براي خودم كار و بار دارم. بچه نشويد. آخر من را با پولها و كله پاچه ي شما چكار؟ گم شويد! برويد. عجب گيري افتاديم! <br />آدي و بودي خوشحال و مطمئن شدند و رفتند. بابا درويش هم خودش را فوراً به در خانه رساند و در را باز كرد و تو رفت. اول كله پاچه را خورد و جايش را با چيز ديگري پر كرد و بعد كيسه ي پول را توي جيبش خالي كرد و لولهنگي دم دست بود، آن را شكست و خردهايش را ريخت توي كيسه و بيرون آمد. <br />آدي و بودي آمدند تا رسيدند نزديك هاي شهر دختر. به كسي سفارش كردند كه برود به دختر بگويد كه پدر و مادرت مي آيند به ديدن تو. <br />شوهر دختر تاجري حسابي و آبرومند بود. كيا بيايي داشت. دختر دلش هري ريخت پايين كه اگر پدر و مادرش با لباس شندرپندري به خانه بيايند آبرويش پاك خواهد رفت. بدتر از همه اينكه پدر و مادرش سوقاتي هم خواهند آورد. از اين رو نوكرهايش را فرستاد رفتند آدي و بودي را سر راه گرفتند و سوقاتي ها را از دستشان گرفتند و دور انداختند. اما بودي يكي از توتك ها را كش رفت و زد زير بغلش قايم كرد. آخرش آمدند رسيدند به خانه، سلام وعليك گفتند و نشستند. از اين در و آن در صحبت كردند تا شوهر دخترشان آمد. بودي فوراً توتك را درآورد گرفت جلو دامادش و گفت: ننه ت به قربانت، يك دانه توتك را براي تو آورده ايم. زياد پخته بوديم. سر راه دزدها و اوباش ها ريختند از دستمان گرفتند. <br />دختر مجال نداد. فوري توتك را از دست مادرش قاپيد و انداخت بيرون جلو سگ ها. بعد شام خوردند و وقت خواب شد. دختر به كنيزهايش گفت: جاي پدر و مادرم را توي اطاق هل و ميخك بيندازيد. <br />آدي و بودي نصف شبي به بوي هل و ميخك بيدار شدند. <br />بودي گفت: آدي! <br />آدي گفت: جان آدي! <br />بودي گفت: هيچ مي داني چي شده؟ <br />آدي گفت: چي شده؟ <br />بودي گفت: ننه اش به قربان! طفلك دختر بس كه سرش شلوغ بوده و كار داشته نتوانسته برود مستراح و مرتب براي دست به آب آمده توي اين اتاق. پاشو اين ها را ببريم بريزيم توي رودخانه. <br />آنوقت پا شدند و هر چه هل و ميخك بود ريختند توي رودخانه و آمدند راحت و آسوده خوابيدند. صبح كه شد، آمدند پيش ديگران براي نان و چايي خوردن. بودي تا دخترش را ديد گفت: ننه ات به قربان مگر خانه ي اين پدر سگ بايد چقدر كار كني كه وقت نمي كني به مستراح بروي؛ شب همه اش نجس ها را برديم و ريختيم توي رودخانه. <br />دختر زود جلو دهانشان را گرفت كه شوهرش نفهمد چه اتفاقي افتاده. بعد هم به نوكرهايش پول داد رفتند هل و ميخك خريدند ريختند توي اتاق كه شوهر بو نبرد. <br />فردا شب دختر به كنيزهايش گفت كه جايشان را در اتاق آينه بند بيندازند. <br />باز يك وقتي از شب آدي و بودي بيدار شدند و هر چه كردند خواب به چشمشان نرفت. اين بر و آن بر را نگاه كردند ديدند از هر طرف زن و مردهايي بهشان خيره شده اند. بودي گفت: آدي! <br />آدي گفت: جان آدي! <br />بودي گفت: هيچ مي داني چي شده؟ <br />آدي گفت: چي شده؟ <br />بودي گفت: طفلك دختر ننه مرده! نگاه كن ببين چقدر دشمن و بدخواه داره. پاشو همه شان را بزنيم بكشيم دختره نفس راحتي بكشد. <br />آنوقت پا شدند و هر كدام دگنكي گير آوردند و زدند هر چه آينه بود شكستند و خرد كردند. وقتي ديدند ديگر كسي نگاهشان نمي كند، بودي گفت: نگاه كن آدي! همه شان مردند. ديگر كسي نگاه نمي كند. <br />بعد تا صبح خوش و شيرين خوابيدند. صبح كه پا شدند آمدند نان و چايي بخورند، بودي به دخترش گفت: طفلك دخترم؟ تو چقدر دشمن و بدخواه داشتي و ما خبر نداشتيم. شب تا صبح، مدعي كشتيم. <br />دختره رفت اتاق آينه را نگاه كرد ديد آدي و بودي عجب دسته گلي به آب دادند. زودي نوكرهايش را فرستاد آينه بند آوردند تا هر چه زودتر اتاق را آينه ببندند كه مردش بو نبرد. <br />آن روز را هم شب كردند. وقت خوابيدن دختر به كنيزهايش گفت جايشان را توي اتاق قازها بيندازند. <br />نصف شبي قازها براي خودشان آواز مي خواندند. آدي و بودي بيدار شدند و ديگر نتوانستند بخوابند. بودي گفت، آدي! <br />آدي گفت: جان آدي! <br />بودي گفت: هيچ مي داني چي شده؟ <br />آدي گفت: چي شده؟ <br />بودي گفت ننه ات روي سنگ مرده شور خانه بيفته! طفلك دختر، يعني اينقدر كار روي سرت كوپه شده كه نمي تواني به قازها برسي و شپش سرشان را بجويي؟ ببين آدي، حيوانكي قازها چه جوري گريه مي كنند. پاشو آب داغ كنيم همه شان را بشوييم. <br />پا شدند توي ديگي آب داغ كردند، قازها را يكي يكي گرفتند و توي آب فرو كردند و درآوردند چيدند بيخ ديوار. آنوقت سر و صداها خوابيد و بودي گفت: مي بيني آدي. حيوانكي ها آرام گرفتند. <br />صبح كه آمدند نان و چايي بخورند بودي به دخترش گفت: ننه ات به قربانت دختر! توي اين خراب شده چقدر بايد جان بكني كه وقت نمي كني قازهايت را بشويي تميز بكني. شب آب داغ كرديم همه شان را شستيم تا گريه شان بريد. <br />دختر دو دستي زد به سرش كه واي خدا مرگم بدهد. ذليل شده ها مگر نمي دانيد قاز شب آواز مي خواند؟ <br />باز به نوكرهايش پول داد بروند قازهاي ديگري بخرند بياورند تا شوهرش بو نبرد. <br />شب چهارم جاي آدي و بودي را در انبار نفت انداختند. نفت را پر كرده بودند توي كوزه ها و بيخ ديوار رديف كرده بودند. <br />بودي نگاهي به كوزه ها انداخت و گفت: آدي! <br />آدي گفت:‌جان آدي! <br />بودي گفت: طفلك دختره فهميده كه امشب مي خواهيم حمام كنيم، كوزه ها را پر آب كرده. پاشو آب گرم كنيم خودمان را بشوييم. <br />آنوقت پا شدند و نفت را گرم كردند و ريختند سرشان و همه جايشان را نفتي كردند و لحاف وتشك هايشان را هم. صبح مثل سگ جهنم آمدند كه چايي بخورند. دختر سر وصورت كثيفشان را ديد ترسيد. بودي گفت: قربانت بروم دختر! تو چقدر مهرباني. از كجا فهميدي كه وقت حمام كردن ماست كه كوزه هاي پر آب را گذاشتي توي انبار؟ <br />دختر گفت: واي خدا مرگم بدهد! ذليل شده ها توي كوزه ها نفت بود. <br />بعد به نوكرهايش گفت اين ها را ببريد حمام و زود برگردانيد. <br />آدي و بودي وقتي از حمام برگشتند، دختر ديگر نگذاشت تو بيايند. همانجا دم در يك كوزه دوشاب و چند متر چيت و يك اسب بهشان داد و گفت: بس است ديگر. برويد خانه ي خودتان. <br />آدي و بودي دوشاب و چيت و اسب را گرفتند و راه افتادند. هوا خيلي سرد بود. تف توي هوا يخ مي كرد. رفتند و رفتند تا رسيدند به جايي كه زمين از زور سرما ترك خورده بود. بودي نگاهي كرد و دلش سوخت. گفت: آدي! <br />آدي گفت: جان آدي! <br />بودي گفت: طفلك زمين را مي بيني چه جوري پاشنه اش ترك شده؟ مي گويم دوشاب را بريزيم روش بلكه كمي نرم شد و خوب شد. دوشاب را ريختند توي شكاف زمين و راه افتادند. كمي كه رفتند رسيدند به بوته خاري. باد مي وزيد و بوته ي خار تكان تكان مي خورد. بودي نگاهي كرد و دلش سوخت. گفت: آدي! <br />آدي گفت: جان آدي! <br />بودي گفت: حيوانكي خار را مي بيني لخت ايستاده جلو سرما دارد مي لرزد. بهتر نيست چيت را بيندازيم روي سرش كه سرما نخورد؟ <br />چيت را انداختند روي سر بوته ي خار و راه افتادند. رفتند رفتند و كلاغ چلاقي ديدند كه لنگان لنگان راه ميرفت. بودي نگاهي كرد و دلش سوخت. گفت: آدي! <br />آدي گفت: جان آدي! <br />بودي گفت: كلاغه را مي بيني؟ حالا بچه هايش نشسته اند توي خانه مي گويند ببيني مادرمان كجا ماند. از گرسنگي مرديم. <br />آدي گفت: تو مي گويي چكار كنيم؟ <br />بودي گفت: بهتر نيست اسب را بدهيم به كلاغه كه تندتر برود؟ ما پايمان سالم است، پياده هم مي توانيم برويم. <br />اسب را ول كردند جلو كلاغه و راه افتادند. كمي كه راه رفتند به بابا درويش برخوردند. گفتند: بابا درويش! <br />بابا درويش گفت: بعلي. <br />گفتند: نرفتي كه كله پاچه را بخوري و توي قابلمه چيز ديگري بريزي؟ <br />بابا درويش گفت: نه بابا. مگر من بيكار بودم كه بروم كله پاچه بخورم؟ <br />گفتند: بابا درويش! <br />گفت: بعلي. <br />گفتند: نرفتي كه كيسه ي پولمان را خالي كني و جايش خرده سفال پر كني؟ <br />بابا درويش عصباني شد و گفت: برويد گم شويد بابا. شماها عجب آدم هايي هستيد. <br />آدي و بودي خوشحال شدند و گفتند: بابا درويش! <br />بابا درويش گفت باز ديگر چه مرگتان است؟ گفتند، بابا درويش نروي چيت را از روي بوته ي خار برداري و اسب را از كلاغه بگيري، ها! <br />بابا درويش عصباني شد و فرياد زد: گورتان را گم كنيد بابا. شما خيال مي كنيد من خودم كار و كاسبي ندارم و همه اش بيكارم؟ گم شويد از جلو چشمم! <br />آدي و بودي راه افتادند. بابا درويش هم رفت وچيت و اسب را صاحب شد. <br />آدي و بودي وقتي به خانه شان رسيدند، قابلمه را درآوردند كه ناهار بخورند، ديدند بابا درويش كارش را كرده. از كله پاچه نشاني نيست. رفتند سراغ كيسه ي پول، ديدند كه به جاي پول ها تويش سفال پر كرده اند. <br />دو دستي زدند سرشان و نشستند روي زمين. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۲۰, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) قصه آه 1842 2567 2006-08-13T08:22:20Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] يكي بود، يكي نبود. تاجري بود، سه تا دختر داشت. روزي مي خواست براي خريد و فروش به شهر ديگري برود، به دخترهايش گفت: هر چه دلتان مي خواهد بگوييد برايتان بخرم. <br />يكي گفت: پيراهن. <br />يكي گفت: جوراب. <br />دختر كوچكتر هم گفت: گل مي خواهم به موي سرم بزنم. <br />تاجر رفت خريد و فروشش را كرد، پيراهن و جوراب را خريد اما گل يادش رفت. آمد به خانه. توي خانه نشسته بودند كه يك دفعه يادش افتاد و آه كشيد. در اين موقع در خانه را زدند. تاجر پا شد رفت ديد كسي ايستاده دم در، يك قوطي هم دستش. تاجر گفت: تو كيستي؟ <br />آن يك نفر گفت: من آه هستم. گل آوردم براي موهاي دختر كوچكترت. <br />تاجر خوشحال شد و گل را گرفت آورد داد به دخترش. دختر ديد عجب گل قشنگي است. زد به موهايش. <br />سه روز بعد در خانه را زدند، آه آمده بود. گفت: آمده ام صاحب گل را ببرم. <br />تاجر رفت توي فكر كه چكار بكند چكار نكند. عاقبت گفت: پدرت خوب، مادرت خوب، بيا از اين كار بگذر. <br />آه گفت: ممكن نيست، بايد دختر را ببرم. <br />آخرش تاجر دختر كوچكترش را سپرد به دست آه و برگشت. <br />آه چشم هاي دختر را بست و سوار ترك اسبش كرد و راه افتاد. <br />دختر وقتي چشم باز كرد، باغي ديد خيلي خيلي بزرگ و زيبا. از لاي هر گل و بوته آوازي مي آمد. آه گفت: اينجا خانه ي تست. <br />چند روزي گذشت. دختر فقط خودش را مي ديد و آه را. مي خورد و مي خوابيد و گردش مي كرد اما هميشه تنها بود. روزي دلش براي پدر و مادرش تنگ شد. آه كشيد. آه آمد. گفت چرا آه كشيدي؟ <br />دختر گفت: دلم براي پدر و مادرم تنگ شده. <br />آه گفت: فردا مي برمت پيش آنها. <br />فردا آه چشمهاي دختر را بست و به ترك اسبش گرفت و برد به خانه ي تاجر، دم در به زمين گذاشت چشمهايش را باز كرد و گفت: فردا مي آيم مي برمت. <br />دختر تو رفت. با همه روبوسي كرد و نشستند به صحبت كردن و درد دل كردن. دختر گفت: توي باغ تنها هستم. يك نوكر هم دارم كه هر كاري بهش بگويم مي كند. خورد و خوراك هم فراوان است. <br />خاله ي دختر هم پيش آنها بود، گفت: دخترم، اينطورها هم نبايد باشد، زير كاسه نيم كاسه اي هست. تو حتماً شوهري داري. بايد ته و توي كار را دربياوري. حالا بگو ببينم شب كه مي خواهي بخوابي چي بهت مي دهند كه بخوري؟ <br />دختر گفت: يك استكان چايي. <br />خاله گفت: يك شب چايي را نخور و انگشتت را ببر و نمك روش بريز كه خوابت نبرد، آنوقت ببين چي پيش مي آيد. <br />دختر گفت: خوب. <br />فردا آه آمد و دختر را دوباره به باغ برد. شب شد. آه چايي آورد. دختر پنهاني چايي را ريخت به زير فرش. انگشتش را بريد و نمك روش ريخت و خود را به خواب زد. نصفه هاي شب صداي پا شنيد. زيرچشمي نگاه كرد. آه را ديد كه فانوس به دست گرفته، پشت سرش هم پسر جوان و زيبايي مثل ماه به طرف او مي آيند. <br />پسر جوان از آه پرسيد: خانم حالش خوب بود؟ <br />آه گفت: بلي آقا. <br />جوان پرسيد: چايش را خورده؟ <br />آه گفت: بلي آقا. و رفت. <br />جوان لباس هايش را كند و خواست پهلوي دختر بخوابد كه دختر پاشد نشست و گفت: تو كيستي؟ <br />جوان گفت: نترس من صاحب توام. <br />دختر گفت: پس چرا تا حالا خودت را نشان نمي دادي؟ <br />جوان گفت: آدميزاد شير خام خورده، وفا ندارد. فكر مي كردم كه من را نبيني بهتر است. اما حالا كه سرم فاش شد ديگر پنهان نمي شوم. <br />صبح نوكر آمد آقايش را بيدار كند. جوان گفت: بگو باغ سرخ را مرتب بكنند مي آييم صبحانه بخوريم. <br />نوكر رفت. بعد جوان و دختر پا شدند رفتند به باغ گل سرخ. دختر باغي ديد كه دو چشم مي خواست فقط براي تماشا. همه جا گل و شكوفه بود. از همان گل هايي كه آه برايش آورده بود. خواست گلي بچيند اما دستش كوتاه بود، نرسيد. جوان دست دراز كرد كه براي دختر گل بچيند. دختر نگاه كرد ديد پر كوچكي به زير بغل مردش چسبيده است. دست دراز كرد و پر را گرفت كشيد. پر كنده شد اما هوا ناگهان ابري شد و دختر بي هوش به زمين افتاد و وقتي چشم باز كرد كسي را نديد. جوان دراز كشيده مرده بود. آه كشيد. آه آمد. دختر گفت: يك دست لباس سياه براي من بياور. <br />دختر سراپا لباس سياه پوشيد و نشست بالاي سر جوان و بنا كرد به قرآن خواندن و اشك ريختن. عاقبت ديد كاري ساخته نشد. به آه گفت: من را ببر توي بازار بفروش. <br />آه او را برد به كنيزي فروخت. دختر يكي دو روز در خانه ي تازه زندگي كرد اما مي ديد كه همه توي خانه سياه پوشيده اند و همه غمگين هستند. عاقبت از يكي از كنيزها پرسيد: چرا توي اين خانه همه لباس سياه پوشيده اند؟ كنيز گفت: از وقتي پسر جوان و يكي يكدانه ي خانم گم شده، ما لباس سياه مي پوشيم. <br />دختر هيچ شبي خوابش نمي برد. هميشه تو فكر شوهرش بود كه ببيند علاج دردش چيست، شبي باز بيدار مانده بود كه ديد دايه ي پسر خانم فانوسي برداشت و بيرون رفت. دختر پا شد و دنبالش راه افتاد. دايه از چند حياط گذشت و به حوضي رسيد. زيرآب حوض را باز كرد. حوض خالي شد. تخته سنگي ديده شد. دايه تخته سنگ را برداشت و از پلكان پايين رفت و به زيرزميني رسيد. دختر هم كه دنبال دايه تا زيرزمين آمده بود، پسر جواني را ديد كه به چهارميخ كشيده شده بود. <br />دايه به پسر گفت: فكرهايت را كردي؟ حرفم را قبول مي كني يا نه؟ <br />پسر گفت: نه. <br />دايه دوباره گفت، پسر باز گفت نه. سه دفعه دايه گفت كه قبول مي كني يا نه. پسر گفت نه. عاقبت دايه عصباني شد و با شلاق زد خون سر و صورت پسر را قاتي هم كرد. <br />دايه يك دوري پلو آورده بود. آن را هم زوركي به پسر خوراند و خواست بيرون برود. دختر پيش از او بيرون آمد ورفت دراز كشيد خودش را به خواب زد. <br />دايه صبح پا شد رفت حمام. دختر به يكي از كنيزها گفت: امشب خوابي ديدم، مي ترسم خانم از خوشحالي سكته بكند والا مي رفتم بهش مي گفتم. <br />حرف دختر دهان به دهان گشت تا به گوش خانم رسيد. خانم دختر را صدا كرد كه بايد بيايي خوابت را بگويي. دختر رفت پيش خانم و گفت: خانم پشت سر من بيا تا خوابم را بگويم. <br />از يك يك حياط ها گذشتند. دختر گفت: خانم عين همان حياط هايي است كه توي خواب ديدم. در هم همان در است. اين هم حوض. حالا بفرماييد زيرآب را باز كنند تا ببينيم باقيش هم درست در مي آيد يا نه. <br />چه دردسر بدهم. رفتند رسيدند به زيرزمين. پسر صداي پا شنيد داد زد: حرامزاده، شب آمدنت بس نبود كه روز روشن هم مي آيي؟ <br />خانم صداي پسرش را شناخت و دويد رفت او را بيدار كرد و بغلش كرد. دختر گفت: خانم، همان پسري است كه توي خواب ديدم. <br />پسر را از زيرزمين درآوردند. شستند تميز كردند و حكيم آوردند زخم هايش را مرهم گذاشتند. بعد پسر سرگذشت خودش را گفت كه چطور دايه او را برده بود زنداني كرده بود. در اين موقع در زدند. خانم فهميد كه دايه است. گفت: باز كنيد. <br />دايه چند دفعه در زد، آنوقت كنيزها رفتند باز كردند. پاي دايه كه به حياط رسيد، تمام نوكرها و كلفت ها را به دم فحش و بد و بيراه گرفت كه كدام گوري بوديد نمي آمديد در را باز كنيد، چند ساعت است كه در مي زنم. <br />يك دفعه چشم دايه به پسر افتاد و رنگش مثل گچ سفيد شد. خانم امر كرد دايه را ريز ريز كردند و ريزه هايش را جلو سگ ها ريختند. بعد به دختر گفت: مي خواهم زن پسر من بشوي. <br />دختر گفت: من نمي توانم شوهر كنم. بايد عده ام سر بيايد بعد. <br />دختر فهميده بود كه دواي دردش اينجا نيست. آه كشيد. آه آمد. دختر گفت: من را ببر بالاي سرش. دختر باز مدت زيادي بالاي سر جوان نشست و قرآن خواند و گريه كرد. عاقبت به آه گفت: مرا ببر بفروش. <br />آه او را دوباره فروخت. اين دفعه هم خانه ي صاحبش ماتم زده بود. پرسيد چه خبر است. گفتند: سال ها پيش خانم يك بچه اژدها زاييده. انداخته توي زيرزمين. اژدها روز به روز گنده تر مي شود اما خانم نه دلش مي خواهد او را بكشد و نه مي تواند آشكار كند و به همه بگويد كه اژدها بچه اش است. <br />روزي دختر به خانم گفت: خانم، چه خوب مي شد اگر مرا مي انداختيد جلو اژدها كه بخوردم. <br />خانم گفت: دختر مگر عقل از سرت پريده. <br />دختر آنقدر گفت كه خانم ناچار قبول كرد. دختر گفت: مرا بگذاريد توي يك كيسه چرمي و دهانش را ببنديد و بيندازيد جلو اژدها. <br />همين طور كردند و دختر را انداختند جلو اژدها. اژدها نگاهي به كيسه كرد و گفت: دختر، از جلدت بيا بيرون بخورمت. <br />دختر گفت: چرا تو درنيايي من در بيايم؟ بهتر است اول خودت از جلدت بيرون بيايي. <br />هر چه اژدها گفت دختر قبول نكرد. عاقبت اژدها مجبور شد از جلدش در بيايد. پسري بود مثل ماه. آنوقت دختر هم از كيسه بيرون آمد و دوتايي نشستند به صحبت كردن. <br />از اين طرف، مدتي گذشت. خانم به كنيزهايش گفت: حالا برويد ببينيد به سر دختر بيچاره چه آمد. <br />كنيزها آمدند از سوراخ نگاه كردند ديدند اژدها كجا بود. دختر با پسري مثل ماه نشسته صحبت مي كند. مژده به خانم آوردند خانم شاد شد. آنوقت پسر و دختر را آوردند پهلوي خانم. خانم گفت: بهتر است شما دو تا زن و شوهر بشويد. <br />دختر گفت: بايد بگذاريد عده ي من سر بيايد، بعد عروسي كنيم. <br />دختر فهميده بود كه دواي درش در اينجا هم نيست. آه كشيد. آه آمد. دختر گفت: آقا خوابيده؟ <br />آه گفت: همان طوري كه ديده بودي خوابيده. <br />دختر باز با آه رفت و نشست بالاي سر شوهرش. مدتي قرآن خواند و گريه كرد. آخر سر گفت: آه، مرا ببر بفروش. <br />اين دفعه مرد ديگري او را خريد به خانه اش برد. كنيزهاي خانه گفتند. رسم اين خانه اين است كه كنيز تازه وارد، شب اول زير پاي آقا و خانم مي خوابد. <br />دختر گفت: باشد. <br />نصفه هاي شب دختر بيدار شد خانم را ديد كه پاشد رفت شمشيري آورد و سر آقا را گوش تا گوش بريد و خشك كرد و گذاشت توي تاقچه. بعد هفت قلم آرايش كرد و لباس پوشيد و بيرون رفت. نوكر يك جفت اسب دم در نگاه داشته بود. دو تايي سوار اسب شدند و رفتند. دختر افتاد دنبال آنها. دري را زدند و تو رفتند. چهل حرامي دورادور نشسته بودند. چهل حرامي باشي گفت: چرا دير كردي؟ زن گفت: چكار كنم. پدر سگ خوابش نمي برد. بكشيدش خلاص بشوم. <br />بعد زدند و رقصيدند و شادي كردند تا صبح نزديك شد. دختر پيش از خانم به خانه آمد و دراز كشيد و خود را به خواب زد. زن آمد توي قوطي كوچكي يك پر و مقداري روغن آورد. روغن را با پر به سر و گردن شوهرش ماليد و سرش را به گردنش چسباند. مرد عطسه كرد و بيدار شد گفت: زن كجا رفته بودي بدنت سرد است؟ <br />زن گفت: رودل كرده ام. تو كه از حال من خبر نداري. <br />فردا شب موقع خواب، دختر گفت: من باز هم زير پاي آقا و خانم مي خوابم. <br />نصف شبي زن مثل ديشب سر شوهرش را بريد و گذاشت رفت. بعد از رفتن او دختر پاشد سر مرد را چسباند. مرد عطسه كرد و بيدار شد زنش را نديد. دختر گفت: من مي دانم زنت كجاست پاشو برويم نشانت بدهم. <br />پاشدند رفتند به همان جاي ديشبي. مرد ديد كه چهل حرامي دورادور نشسته اند و زنش مي زند و مي رقصد. خواست تو برود، ديد زورش به آنها نمي رسد. رفت به طويله اسب ها را قاتي هم كرد و سر و صدا راه انداخت خودش هم ايستاد دم در. هر كس كه از اتاق بيرون مي آمد سرش را با شمشير مي زد. عاقبت همه را كشت غير از زنش و چهل حرامي باشي كه توي اتاق مانده بودند. آنوقت رفت تو. شمشيرش را كشيده آنها را هم كشت. بعد دست دختر را گرفت و به خانه آمدند. در خانه به دختر گفت: بيا زن من شو تمام مال و ثروت من مال تو باشد. <br />دختر گفت: نه، من بايد بروم. پر و قوطي را به من بده، بروم. <br />تاجر قوطي روغن را به دختر داد. دختر آه كشيد. آه آمد. دختر گفت: آقا خوابيده؟ <br />آه گفت: همانطوري كه ديده بودي مثل سنگ افتاده خوابيده. <br />دختر گفت: من را ببر بالاي سرش. <br />آه دختر را برد به باغ، بالاي سر شوهرش. دختر قوطي را درآورد و كمي روغن به زير بغل پسر ماليد. پسر عطسه كرد و پاشد نشست. <br />درخت ها باز گل كردند و پرنده ها بنا كردند به آواز خواندن. <br />پسر دختر را بغل كرد و بوسيد. <br />سيز ساغ من سلامت. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۲۲, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) به دنبال فلک 1843 2563 2006-08-13T08:21:00Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] <br />روزي بود روزگاري. مردي هم بود از آن بدبختها و فلك زده هاي روزگار. به هر دري زده بود فايده اي نكرده بود. روزي با خودش گفت: اينجوري كه نمي شود دست روي دست بگذارم و بنشينم. بايد بروم فلك را پيدا كنم و از او بپرسم سرنوشت من چيست، براي خودم چاره اي بينديشم. <br />پا شد و راه افتاد. رفت و رفت تا رسيد به يك گرگ. گرگ جلوش را گرفت و گفت: آدميزاد، كجا مي روي؟ <br />مرد گفت: مي روم فلك را پيدا كنم. <br />گرگ گفت: ترا خدا، اگر پيدايش كردي به او بگو «گرگ سلام رساند و گفت هميشه سرم درد مي كند. دوايش چيست؟» <br />مرد گفت: باشد. و راه افتاد. <br />باز رفت و رفت تا رسيد به شهري كه پادشاه آنجا در جنگ شكست خورده بود و داشت فرار مي كرد. پادشاه تا چشمش افتاد به مرد گفت: آهاي مرد، كجا مي روي؟ <br />مرد گفت: قربان، مي روم فلك را پيدا كنم و سرنوشتم را عوض كنم. <br />پادشاه گفت: حالا كه تو اين راه را مي روي از قول من هم بگو براي چه من در تمام جنگها شكست مي خورم، تا حال يك دفعه هم دشمنم را شكست نداده ام؟ <br />مرد راه افتاد و رفت. كمي كه رفت رسيد به كنار دريا. ديد كه نه كشتي اي هست و نه راهي. حيران و سرگردان مانده بود كه چكار بكند و چكار نكند كه ناگهان ماهي گنده اي سرش را از آب درآورد و گفت: كجا مي روي، آدميزاد؟ <br />مرد گفت: كارم زار شده، مي روم فلك را پيدا كنم. اما مثل اين كه ديگر نمي توانم جلوتر بروم، قايق ندارم. <br />ماهي گنده گفت: من ترا مي برم به آن طرف به شرط آنكه وقتي فلك را پيدا كردي از او بپرسي كه چرا هميشه دماغ من مي خارد؟ <br />مرد قبول كرد. ماهي گنده او را كول كرد و برد به آن طرف دريا. مرد به راه افتاد. آخر سر رسيد به جايي، ديد مردي پاچه هاي شلوارش را بالا زده و بيلي روي كولش گذاشته و دارد باغش را آب مي دهد. توي باغ هزارها كرت بود،‌ بزرگ و كوچك. خاك خيلي از كرتها از بي آبي ترك برداشته بود. اما يك چند تايي هم بود كه آب توي آنها لب پر مي زد و باغبان باز آب را توي آنها ول مي كرد. <br />باغبان تا چشمش به مرد افتاد پرسيد: كجا مي روي؟ <br />مرد گفت: مي روم فلك را پيدا كنم. <br />باغبان گفت: چه مي خواهي به او بگويي؟ <br />مرد گفت: اگر پيدايش كردم مي دانم به او چه بگويم. هزار تا فحش مي دهم. <br />باغبان گفت: حرفت را بزن. فلك منم. <br />مرد گفت: اول بگو ببينم اين كرتها چيست؟ <br />باغبان گفت: اينها مال آدمهاي روي زمين است. <br />مرد پرسيد: مال من كو؟ <br />باغبان كرت كوچك و تشنه اي را نشان داد كه از شدت عطش ترك برداشته بود. مرد با خشم زياد بيل را از دوش فلك قاپيد و سر آب را برگرداند به كرت خودش. حسابي كه سيراب شد گفت: خوب، اينش درست شد. حالا بگو ببينم چرا دماغ آن ماهي گنده هميشه مي خارد؟ <br />فلك گفت: توي دماغ او يك تكه لعل گير كرده مانده. اگر با مشت روي سرش بزنيد، لعل مي افتد و حال ماهي جا مي آيد. <br />مرد گفت: پادشاه فلان شهر چرا هميشه شكست مي خورد و تا حال اصلاً دشمن را شكست نداده؟ <br />فلك جواب داد: آن پادشاه زن است، خود را به شكل مردها درآورده. اگر نمي خواهد شكست بخورد بايد شوهر كند. <br />مرد گفت: خيلي خوب. آن گرگي كه هميشه سرش درد مي كند دوايش چيست؟ <br />فلك جواب داد: اگر مغز سر آدم احمقي را بخورد، سرش ديگر درد نمي گيرد. <br />مرد شاد و خندان از فلك جدا شد و برگشت كنار دريا. ماهي گنده منتظرش بود. تا مرد را ديد پرسيد: پيدايش كردي؟ <br />مرد گفت: آره. اول مرا ببر آن طرف دريا بعد من بگويم. <br />ماهي گنده مرد را برد آن طرف دريا. مرد گفت: توي دماغت يك لعل گير كرده و مانده. بايد يكي با مشت توي سرت بزند تا لعل بيفتد و خلاص بشوي. <br />ماهي گنده گفت: بيا تو خودت بزن، لعل را هم بردار. <br />مرد گفت: من ديگر به اين چيزها احتياج ندارم. كرت خودم را پر آب كرده ام. <br />هر چه ماهي گنده ي بيچاره التماس كرد به خرج مرد نرفت. پادشاه چشم به راهش بود. مرد كه پيشش رسيد و قضيه را تعريف كرد، به او گفت: حالا كه تو راز مرا دانستي، بيا و بدون اين كه كسي بفهمد مرا بگير و بنشين به جاي من پادشاهي كن. <br />مرد قبول نكرد. گفت: نه. من پادشاهي را مي خواهم چكار؟ كرت خودم را پر آب كرده ام. <br />هر قدر دختر خواهش و التماس كرد مرد قبول نكرد. آمد و آمد تا رسيد پيش گرگ. گرگ گفت: آدميزاد انگار سرحالي! پيدايش كردي؟ <br />مرد گفت: آره. دواي سردرد تو مغز سر يك آدم احمق است. <br />گرگ گفت: خوب. سر راه چه اتفاقي برايت افتاد؟ <br />مرد از سير تا پياز سرگذشتش را براي گرگ تعريف كرد كه چطور لعل ماهي گنده و پادشاهي را قبول نكرده است، چون كرت خودش را پر آب كرده و ديگر احتياجي به آن چيزها ندارد. <br />گرگ ناگهان پريد و گردن مرد را به دندان گرفت و مغز سرش را در آورد و گفت: از تو احمقتر كجا مي توانم گير بياورم؟ <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۲۱, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) بز ریش سفید 1844 2564 2006-08-13T08:21:09Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] <br />شنيدم كه در همين ده خودمان روزي بز حاجي مهدي آقا گر شد و آن را ول كردند توي صحرا، بعد بره ي خل ميرزا كدخداي ده ديگر، بعد سگ حاجي قاسم خودمان و بعد هم گوساله ي مشهدي محمد حسن. اين چهار تا وسط بيابان همديگر را پيدا كردند و رفيق شدند. اينجا و آنجا خوردند و خوابيدند و حسابي چاق و چله شدند، گري هم رفت پي كارش. <br />شبي توي مزرعه ي «داشلو» نشسته بودند حرف مي زدند. ديدند از دور روشنايي مي آيد. بز كه ريش سفيدشان بود گفت: آخ!.. كاشكي قلياني چاق مي كرديم!.. <br />ديگران گفتند: اين كه كار سختي نيست. آقا سگ آب مي آورد، آقا گوساله تنباكو، آقا بره آتش، آنوقت قليان را چاق مي كنيم. <br />آقا بره پاشد رفت دنبال آتش. رفت و رفت و نزديك روشنايي كه رسيد، ديد اوهو، دوازده تا گرگ دوره زده اند و نشسته اند خودشان را گرم مي كنند. ترس برش داشت. سلام، عليك السلام! گفتند: رفيق بره، تو كجا و اينجا كجا؟ <br />بره ترسان گفت: آمدم از شما آتش بگيرم تا براي رفيق بز قليان چاق كنيم. <br />گرگها گفتند: حالا بيا بنشين، خستگي در كن... <br />بره رفت و نشست. يكي گفت معطل چه هستيم، ديگران گفتند كه صبر كن، يكي ديگر هم مي آيد. <br />آقا بز هر چه صبر كرد ديد آقا بره نيامد. گفت: آقا گوساله تو پاشو برو ببين آقا بره چه بلائي سرش آمده. <br />آقا گوساله پا شد آهسته آهسته آمد، نزديك گرگها كه رسيد ديد دوازده تا گرگ بيچاره آقا بره را وسطشان گرفته اند و نشسته اند. از ترس شروع به لرزيدن كرد. اما به روي خودش نياورد و سر بره تشر زد: پدر سگ، آمدي اينجا چكار! آتش بياري يا با آقايان بنشيني و حرف بزني؟ يا الله، پاشو بيفت جلو، برويم. وقت قليان رفيق بز مي گذرد. <br />گرگها گفتند: خونت را كثيف نكن، رفيق. حالا بيا كمي بنشين خستگي در كن... <br />گوساله هم از ترس چيزي نگفت و رفت نشست وسط گرگها. يكي گفت كه حالا ديگر معطل چه هستيم؟ ديگران گفتند كه عجله نكن، رفيق. الان يكي ديگر هم پيدايش مي شود. <br />آقا بز باز هر چه صبر كرد از بره و گوساله خبري نشد. گفت: آقا سگ پاشو برو دنبالشان. <br />سگ پاشد آمد. نزديك كه رسيد ديد دوازده تا گرگ، آقا بره و آقا گوساله را دوره كرده اند و نشسته اند حرف مي زنند. از ترس لرزيد و كنده ي زانوهايش به هم خورد. اما به روي خودش نياورد و تشر زد: آهاي با شما هستم، بره ، گوساله! مگر رفيق بز شما را براي شب نشيني آقايان فرستاده كه نشسته ايد و خوش خوش بگو بخند مي كنيد؟ هيچ حيا نمي كنيد؟ پاشيد بيفتيد جلو برويم، وقت قليان رفيق بز مي گذرد. <br />گرگها گفتند: رفيق سگ، بيخودي عصباني مي شوي. اين بيچاره ها گناهي ندارند. حالا تو هم بيا كمي بنشين خستگي دركن... <br />آقا سگ هم از ترس چيزي نگفت و رفت نشست كنار رفيقهايش. <br />آقا بز وقتي كه ديد از سگ هم خبري نشد، خودش پا شد راه افتاد به طرف روشنايي گرگها. سر راه لاشه گرگي پيدا كرد. شاخ محكمي زد به لاشه و آن را روي سر بلند كرد. خوشش آمد و همين طوري راه افتاد. نزديك روشنايي كه رسيد، ديد دوازده تا گرگ رفيقهاي بيچاره اش را دوره كرده اند و نشسته اند و آب از لب و لوچه هايشان مي ريزد. به سر رفيقهايش تشر زد: آهاي احمقها شما را دنبال آتش فرستاده بودم يا اين كه گفته بودم برويد بنشينيد پاي صحبت آقايان؟ <br />گرگها گفتند: عصباني نشو، رفيق بز حالا بيا بنشين كمي خستگي در كن... <br />بز ديد كه بد جايي گير افتاده رو كرد به گرگها و همه شان را به فحش و ناسزا بست كه: پدر احمقهاي كثيف! خوب جايي گيرتان آوردم. پدرتان بيست گرگ به من مقروض بود هفت تايش را خورده ام، يك هم سر شاخهايم است، باقيش هم شما. جنب نخوريد كه گرفتم بخورمتان!.. آقا سگ بگيرشان!.. فرار نكنند، ترسوها!.. <br />گرگها تا اين حرفها را شنيدند، دو تا پا داشتند دو تا پاي ديگر هم قرض كردند و فرار كردند. چنان فرار كردند كه باد به گردشان نمي رسيد. سگ هم از اين طرف شروع كرد به عوعو كه مثلاً حالا مي گيرمتان و پاره پاره تان مي كنم. <br />بز رفيقهايش را برداشت و آمدند سر جايشان. بعد گفت: رفيقها، گرگها امشب دست از سر ما بر نخواهند داشت، بياييد برويم يك جا پنهان بشويم. <br />يك درخت سنجد كج و معوج بود. بز بالا رفت و نشست آن بالاي بالا، سگ زير پاي او، بره زير پاي سگ و گوساله هر چه كرد نتوانست از درخت بالا برود و آخرش زوركي خودش را به شاخه اي بند كرد. <br />گرگها پس از مدتي دويدن ايستادند. يكيشان گفت: نگاه كنيد ببينيد چه مي گويم: بز كجا و گرگ ها را ترساندن و فرار دادن كجا؟ كي تا حال چنين چيزي شنيده؟ برگرديم پدرشان را دربياوريم. <br />همه ي گرگها حرف او را قبول كردند و برگشتند. اما هرچه جستجو كردند بز و رفيقهايش را نتوانستند پيدا كنند. آمدند نشستند پاي درخت سنجد كه مشورتي بكنند و فالي بگيرند. يكيشان فالگير هم بود. خواست فالي بگيرد و محل بز و رفيقهايش را پيدا كند كه يك دفعه آقا گوساله لرزيد و ول شد و افتاد روي سرگرگها. بز تا ديد كار دارد خراب مي شود، داد زد: رفيق گوساله، اول آن فالگير پدر سوخته را بگير كه فرار نكند. زود باشيد بجنبيد رفيقها!.. بگيريديشان!.. <br />گرگها باز چنان فرار كردند كه باد هم به گردشان نمي رسيد. <br />بز گفت: من مي دانم كه گرگها باز هم خواهند آمد. بياييد كاري بكنيم. آنوقت زمين را چال كرد و آقا سگ را خاك كرد و گفت كه فلان وقت فلان جور مي كني. رويش هم چند تايي آجر سوخته و شكسته چيد و گفت كه: رفيقها، اينجا را ما مي گوييم «پير مقدس قاقالا». <br />از اين طرف گرگها در حال فرار به روباه برخوردند. روباه گفت: كجا با اين عجله؟ <br />گفتند: از دست بز فرار مي كنيم. مي خواست ما را بخورد. <br />روباه گفت: سرتان كلاه گذاشته. بز كجا و خوردن گرگ كجا؟ برگرديد برويم. مي دانم چكارش بكنم. <br />روباه آنقدر گفت كه گرگها دل و جرأت پيدا كردند و برگشتند. بز از دور ديد كه روباه افتاده جلو و گرگها را مي آورد. از همان دور فرياد زد: آهاي روباه، الباقي قرضت را مي آوري؟ مرحوم بابات بيست وچهار گرگ به من مقروض بود. يكي دو هفته پيش دوازده تايش را آوردي خوردم، مثل اين كه حال هم دوازده تاي ديگر را آورده اي. آفرين!.. آفرين!.. <br />گرگها گفتند: روباه نكند ما را به پاي مرگ مي كشاني؟ <br />روباه گفت: ابلهي گفت و احمقي باور كرد. مگر نمي بينيد اين حقه باز دروغ سر هم مي كند؟ <br />بز گفت: روباه، اگر تو راست مي گويي بيا به اين «پير مقدس قاقالا» قسم بخور، تا قبول كنم كه به من مقروض نيستي و از تودست بردارم. <br />روباه يكراست رفت سر «مزار» و گفت: اگر دروغ بگويم اين «پير» مرا غضب كند. <br />روباه تا اين حرف را زد آقا سگ از توي چاله جست زد و بيخ گلوي روباه را گرفت و خفه اش كرد. گرگها باز فرار كردند و رفتند به جاي خيلي دوري. <br />در اين وقت ديگر داشت صبح مي شد. بز گفت: رفيقها، نظر من اين است كه هر كس برگردد به خانه ي خودش والا جك و جانورها راحتمان نمي گذارند. <br />همه حرف بز را پسنديدند و برگشتند سر خانه و زندگي اولشان. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۲۱, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) گرگ و گوسفند 1845 2565 2006-08-13T08:21:16Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] <br />روزي بود، روزگاري بود. گوسفند سياهي هم بود. روزي گوسفند همانطوري كه سرش زير بود و داشت براي خودش مي چريد، يكدفعه سرش را بلند كرد و ديد، اي دل غافل از چوپان و گله اش خبري نيست و گرگ گرسنه اي دارد مي آيد طرفش. چشم هاي گرگ دو كاسه ي خون بود. <br />گوسفند گفت: سلام عليكم. <br />گرگ دندان هايش را بهم ساييد و گفت: سلام و زهر مار! تو اينجا چكار مي كني؟ مگر نمي داني اين كوه ها ارث باباي من است؟ الانه تو را مي خورم. <br />گوسفند ديد بدجوري گير كرده و بايد كلكي جور بكند و در برود. اين بود كه گفت: راستش من باور نمي كنم اين كوه ها مال پدر تو باشند. آخر مي داني من خيلي ديرباورم. اگر راست مي گويي برويم سر اجاق (زيارتگاه)، تو دست به قبر بزن و قسم بخور تا من باور كنم. البته آن موقع مي تواني مرا بخوري. <br />گرگ پيش خودش گفت: عجب گوسفند احمقي گير آوردم. مي روم قسم مي خورم بعد تكه پاره اش مي كنم و مي خورم. <br />دوتايي آمدند تا رسيدند زير درختي كه سگ گله در آنجا افتاده بود و خوابيده بود و خواب هفت تا پادشاه را مي ديد، گوسفند به گرگ گفت: اجاق اينجاست. حالا مي تواني قسم بخوري. <br />گرگ تا دستش را به درخت زد كه قسم بخورد، سگ از خواب پريد و گلويش را گرفت. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۲۱, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) موش گرسنه 1846 2566 2006-08-13T08:21:30Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] <br />روزي بود، روزگاري بود. موشي هم بود كه در صحرا زندگي مي كرد. روزي گرسنه اش شد و به باغي رفت. سه تا سيب گير آورد و خورد. بادي وزيد و برگ هاي درخت سيب را كند و بر سرش ريخت. موش عصباني شد برگ ها را هم خورد و از باغ بيرون آمد. ديد مردي سطل آب در دست به خانه اش مي رود. گفت: آهاي مرد! توي باغ سه تا سيب خوردم، باد آمد برگهايش را به سرم ريخت، آن ها را هم خوردم. الانه تو را هم مي خورم. <br />مرد گفت: با سطل مي زنم تو سرت، جابجا مي ميري ها! <br />موش گرسنه مرد را گرفت و قورت داد. رفت و رفت تا رسيد به جايي كه تازه عروسي داشت آتش چرخانش را مي گرداند. موش گفت: آهاي، عروس خانم! رفتم به باغ سه تا سيب خوردم، باد آمد برگ ها را ريخت، آن ها را هم خوردم، مرد سطل بدست را خوردم. الان تو را هم مي خورم. <br />عروس گفت: با آتش چرخان مي زنم تو سرت كباب مي شوي ها! <br />موش گرسنه عروس خانم را هم قورت داد و راه افتاد تا رسيد به جايي كه دخترها نشسته بودند و گلدوزي مي كردند. موش گفت: آهاي دخترها! رفتم به باغ سه تا سيب خوردم، باد آمد برگ ها را ريخت، آن ها را هم خوردم، مرد سطل به دست را خوردم، عروس خانم را خوردم. الان هم شماها را مي خورم. <br />دخترها گفتند با سوزن هايمان چشم هايت را در مي آوريم ها! <br />موش گرسنه آنها را هم قورت داد و راهش را كشيد و رفت. رفت و رفت تا رسيد پيش پسرهايي كه تيله بازي مي كردند. گفت: آهاي پسرها! رفتم به باغ سه تا سيب خوردم. باد آمد برگ ها را ريخت، آن ها را هم خوردم، مرد سطل بدست را خوردم، عروس خانم را خوردم، دخترهاي گلدوز را خوردم. الان شما را هم مي خورم. <br />پسرها گفتند: آهاي موش مردني، تيله بارانت مي كنيم، ها! <br />موش گرسنه پسرها را هم قورت داد و گذاشت رفت. آخر سر رسيد به يك پيرزن. گفت: آهاي پيرزن! رفتم به باغ سه تا سيب خوردم. باد آمد برگ ها را ريخت، آن ها را هم خوردم، مرد سطل به دست را خوردم، عروس خانم را خوردم، دخترهاي گلدوز را خوردم، پسرهاي تيله باز را خوردم. الان تو را هم مي خورم، نوبت تست. <br />پيرزن كمي فكر كرد و گفت: ننه جان، من همه اش پوست و استخوانم. تو را سير نمي كنم. ديشب «دويماج» (غذايي است كه معمولا از نان بيات و پنير يا روغن درست مي شود. غذاي سرد فقيرانه اي است كه مادرها براي قناعت و استفاده از خرده نان هاي بياتي كه ته سفره جمع مي شود، درست مي كنند) روغن درست كرده ام بگذار برم بياورم آن را بخور. <br />موش گفت: خيلي خوب برو اما زود برگرد. <br />پيرزن گربه ي براق چاق و چله اي داشت بسيار زبر و زرنگ. رفت به خانه اش و گربه اش را گذاشت توي دامنش و برگشت و تا رسيد نزديك موش. گفت: بيا ننه، بگير بخور. <br />و گربه را ول داد به طرف موش. موش تا چشمش به گربه افتاد در رفت. گربه دنبالش كرد اما نتوانست بگيردش، موش رفت توي سوراخي قايم شد. گربه دم سوراخ نشست و كمين كرد. مدتي گذشت و سر و صدا خوابيد. موش اينور و آنور را نگاه كرد، گربه را نديد خيال كرد خسته شده رفته. يواشكي سرش را از سوراخ درآورد اما گربه ديگر مجال فرار نداد، چنگالش را زد و موش را گرفت و شكمش را پاره كرد. آنوقت مرد سطل بدست بيرون آمد، عروس خانم بيرون آمد. دخترهاي گلدوز و پسرهاي تيله باز بيرون آمدند و هر كدام براي گربه چيزي آوردند كه بخورد و بيشتر چاق و چله شود. <br />دل خواننده ها شاد و دماغشان چاق! <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۲۱, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) آذربایجان در جنبش مشروطه 1847 2536 2006-08-13T08:06:15Z Arman605 65 <[[بهرنگی، صمد]] * [[آذربایجان در جنبش مشروطه - قسمت اول]] * [[آذربایجان در جنبش مشروطه - قسمت دوم]] آذربایجان در جنبش مشروطه - قسمت اول 1848 2871 2006-09-28T12:51:44Z روزبه 73 {{یونی‌کد}} <[[آذربایجان در جنبش مشروطه]] '''آذربايجان در جنبش مشروطه''' احمد كسروي مي نويسد جنبش مشروطه را تهران آغازيد و تبريز آن را پاسداري كرد و به انجام رسانيد. هر چند آدمهاي كج انديشي هنوز هم معتقدند كه مجاهدان آذربايجان يك مشت اوباش بودند و ستار خان، آن انسان نيك نفس و مبارز، راهزني بيش نبود و تنها به خاطر غارت و چپاول مي جنگيد. سخن كسروي اغراق نيست. راست است كه برقراري رژيم مشروطه كاملا به نفع توده ي مردم تمام نشد و حتي جنگاوران و پيشه وران كارشان به خواري و سختي كشيد (مثلا ستار خان)، اما در هر صورت، جانبازيها و مردانگيهاي مجاهدان پاكدل آذربايجان بود كه محمد علي ميرزاي گستاخ را به زانو درآورد و ديگر توده هاي مردم را برانگيخت و ثابت كرد كه شرقيان هم شاينده ي زندگاني آزاد مي باشند.(1) (1) روزنامه ي تايمز چاپ لندن دو سه روز پس از بمباران مجلس پس از نكوهش هاي بسيار مي نويسد: «اين نمونه اي به دست داد از آن كه شرقيان شاينده ي زندگاني آزاد نمي باشند.» تاريخ مشروطه – كسروي دو سيد بزرگوار تهراني (آقايان طباطبائي و بهبهاني) كار را شروع كردند، مردم را شوراندند اما در راه بردن و به ثمر رساندن جنبش به بيراهه افتادند. آنها به چند خط فرمان بي خاصيت مشروطه دل خوش كرده بودند. حتي آن زمان كه محمدعلي ميرزا با خودكامگي حكم مي راند و مجلس و نمايندگان را به هيچ مي گرفت اين ها با ساده لوحي و خوش بيني زيانباري كه داشتند خيال مي كردند باز هم مي توان كار را با نشستن و حرف زدن وموعظه كردن وجوش و خروش پيش برد. آنها از اين اصل مسلم غافل بودند كه براي پيروزي كامل بر دشمن خونريز بايد چون خود او مسلح شد و از خون ريختن باكي نداشت. رهبران تهران مي توانستند آزاديخواهان را به خريدن تفنگ و افزار جنگ وادارند، از شهرهاي ديگر تفنگچي داوطلب بخواهند و با دستي كاملا مسلح و نيرويي آماده به مقابله برخيزند. آنها حتي مي توانستند محمدعلي ميرزا را به نام سوگندشكني از پادشاهي بردارند و نقشه هاي محيلانه اش را نقش برآب كنند چنانكه همين كار را پس از چند روزي انجمن تبريز كرد. رهبران تهران به هيچ يك از اين راهها التفات نكردند. آنها مي خواستند كار را با ستمديدگي و نمايش مظلوميت ملت و برانگيختن حس ترحم و انساندوستي محمدعلي ميرزا و ديگر سردمداران از پيش ببرند و نيازي به آمادگي نظامي و قيام مسلحانه نمي ديدند، و اگر روز بمباران مجلس آزاديخواهان تهران با وجود شجاعت بسياري كه نشان دادند نتوانستند بيش از چند ساعتي جنگ را ادامه دهند، علتش همين نداشتن آمادگي بود. ناگفته نماند عده اي از همين مجاهدان عضو «انجمن آذربايجان» در تهران بودند. اما در تبريز از همان روز گرفتن فرمان مشروطه تفنگچي و مجاهد تربيت مي شد، به عبارت ديگر و روشن تر براي قيام مسلحانه، براي برانداختن دشمنان داخلي و خارجي، زمينه چيني به عمل مي آمد. فعاليت اعضاي انجمن ايالتي تبريز و مهمتر از آن طرح هايي كه اعضاي انجمن سري «مركز غيبي» مي ريختند و به دست انجمن اجرا مي كردند، از چيزهايي بود كه تبريز را براي مقابله با قشون استبداد و ادامه ي يك جنگ يازده ماهه آماده كرده بود. قطعه شعري كه روز جمعه بيست و هشتم شهريور 1286 در تبريز در مسجد مقصوديه هنگام برچيدن ختم عباس آقا تبريزي قاتل اتابك اعظم كه به وسيله ي ميرزا غفار زنوزي، از مجاهدان قفقاز، خوانده شد، روحيه و طرز فكر مجاهدان را به خوبي نشان مي دهد. مطلع اين قطعه چنين است: آي قارداشلار، قان تؤكون تا جوشه گلسين كاينات ثابت اولسون تا جهانه بيزده كي عزم و ثبــــــــات ترجمه ي فارسي: رفقا، خون بريزيد تا كاينات به جوش آيد و بر جهانيان ثابت شود كه ما صاحب چه عزم و ثباتي هستيم. '''موقعيت''' تبريز پس از تهران بزرگترين شهر ايران و وليعهد نشين بود، به همين جهت با وجود فاصله ي زياد هميشه با تهران در تماس بود و از پيش آمدهاي تهران زودتر از جاهاي ديگر آگاه مي شد. در نظر بگيريم كه از تهران به تبريز دو سيم تلگراف كشيده شده بود، يكي دولتي و ديگري مال كمپاني. آگاهي از وضع تهران خود مايه ي بيداري مردم بود. نزديكي آذربايجان به خاك قفقاز و عثماني و رفت و آمد بيحد مردم اين دو جا نيز در بيداري آذربايجانيان مؤثر بود. اصولا تبريز سر راه اروپا واقع شده بود. سالانه گروه انبوهي از مردم از بازرگانان و دهقانان و كارگران و خيل بيكاران در جستجوي كار به قفقاز و عراق و... مي رفتند و در شهرهاي مختلف به كارهاي مختلف دست مي زدند. احوال مردم آذربايجان و گاهي ايران كه در قفقاز ساكن مي شدند به تجارت يا قاچاق ميان دو كشور يا كارهاي ديگر مي پرداختند، در ادبيات آذري آن روزگار به خوبي منعكس شده است. براي نمونه داستان «اوستا زينال» را از جليل محمد قلي زاده و نمايشنامه ي «سرگذشت مرد خسيس» را از ميرزا فتحعلي آخوندوف نام مي بريم. اغلب شدت فقر و بيكاري بود كه توده ي مردم از دهقانان و شهري را به آن سو مي كشاند. هنوز هم پيرمردان آذربايجان فراموش نكرده اند كه چگونه هر از گاهي بار سفر مي بستند كه بروند كيسه ها را پر كنند و برگردند. حتي زوار مشهد از راه قفقاز و بالاي درياي خزر خود را به مشهد مي رساندند و هم از آن راه برمي گشتند. البته انتخاب چنين راه دوري به سبب ناامني راههاي داخلي كشور و تعرض راهزنان سر گردنه ها بود. از اين رهگذر نيز مقداري لغت روسي وارد زبان آذربايجان شده است. اين رفت و آمدها ناگزير راه چيزهاي تازه و افكار نو را به داخل كشور باز مي كرد و سبب بيداري مردم مي شد. سفر استانبول نيز همين اثر را داشت. آذربايجان هميشه به طريقه هاي گوناگون با استانبول در تماس بوده است. چنان كه در دوره ي استبداد محمدعلي ميرزا و شدت جنگهاي تبريز، در استانبول انجمني به نام سعادت داير شد كه بيشتر اعضايش از ميان بازرگانان آذربايجان بودند و خود را نماينده ي انجمن ايالتي تبريز معرفي مي كردند. همين انجمن بود كه اخبار آذربايجان را به علماي نجف و كشورهاي اروپايي و ديگر جاها مي رساند و براي مجاهدان كمك هاي مالي مؤثري جمع آوري مي كرد. '''بازرگاني''' احمد كسروي مي نويسد كه آذربايجانيان در بازرگاني و فرستادن كالا به كشورهاي بيگانه از همه ي مردم ايران جلوتر مي بودند و در بيشتر شهرهاي همسايه رشته ي بازرگاني بيشتر در دست اين ها بود. همچنين در استانبول و برخي از شهرهاي اروپا در بازرگاني دست گشاده داشتند. گاهي بازرگانان به نام شهري كه با آنان در ارتباط و معامله بودند مشهور مي شدند. مثلا گفته مي شد: «حاجي باقر استانبولچي». بعدها اين القاب به صورت نام خانوادگي درآمد. امروزه خانواده هايي به نام هاي مسكوچي، تهرانچي، بغدادچي، استانبولچي و غيره وجود دارند. اين واقعيت نشاني از رشد و توسعه بورژوازي تجاري در آذربايجان بود. گاهي نيز بازرگاني براي حفظ جان و مال خود از دست عمال و فئودالهاي وابسته دربار پسوند «اوف» به آخر اسم خود مي آورد و بدين ترتيب خود را غير مستقيم تحت حمايت دولت روس تزاري كه نفوذ همه جانبه اي در ايران داشت، قرار مي داد. از اين ميان مي توان «فتح اله اوف» را نام برد. بازرگانان از يك سو مال مي اندوختند و از سوي ديگر از جهان و پيشرفت هاي نقاط ديگر خبرهايي به ارمغان مي آوردند. اگر چه بيكاره ها و آزمندان بسياري هم در اين ميان بودند. «زينال» قهرمان داستان جليل محمد قليزاده بناي بيكاره و به شدت خرافاتي و متعصبي است كه فقط بلد است وراجي كند و بد «ارمني هاي كافر» را بگويد. صفحه هاي مجله ي معروف «ملا نصرالدين» پر است از مذمت شيخ ها و حاجي هاي طمعكار و رياكار ايراني مقيم قفقاز. فقط مردم بيداردل و بازرگانان آزاديخواه بودند كه در بيداري مردم مؤثر افتادند و در كشاكش انقلاب ضد فئودالي از بذل جان و مال دريغ نكردند. لازم به گفتن نيست كه در اينجا بايد به مفهومي كه بورژوازي از آزادي و عدالت و امنيت و غيره دارد توجه كرد. '''فرهنگ''' اولين دبستان ايران در تبريز به وسيله ي حسن رشديه پا گرفت و بعد به وسيله ي هم او در تهران. از روزنامه هاي رسمي كه بگذريم - و تبريز خود در زمان وليعهدي مظفرالدين ميرزا روزنامه رسمي داشته ـ نخستين روزنامه غير رسمي «اختر» بوده كه كساني از تبريزيان آن را در استانبول مي نوشته اند. بعد كه در خود شهرها روزنامه درآمده، تبريز پس از تهران اولين شهر بوده كه روزنامه بيرون مي داده. بعلاوه تأثير مجله معروف ملا نصرالدين و روزنامه هاي نظير آن را كه به زبان خود مردم نوشته مي شد و نسخه هايش دست به دست ميان توده مردم مي گشت نبايد دست كم گرفت. هنوز پيرمردان تبريز اشعاري از همان مجله را از حفظ دارند. همه ي اين عوامل و نيز تأسيس اولين چاپخانه ي ايران در تبريز در زمان عباس ميرزا خود مايه ي بيداري مردم و آمادگي آنها براي مقابله با محمدعلي ميرزا مي شده است. '''مذهب''' كشاكش هاي مذهبي در آذربايجان خيلي شديد بود. داستان سني و شيعه از آنجا كه آذربايجان ميدان جنگ شاه اسماعيل شيعي و سلطان سليم سني بوده، در اينجا كينه هاي فراواني پرورده و خونهاي بسياري ريخته است. از نقطه نظر تاريخي بي هيچ ترديدي اين دشمني مذهبي باقيمانده ي سياستهاي خاص و متضاد دستگاههاي رهبري دسته ها و دولت هاي مختلف در ايران و خارج از ايران است. اما در دوره ي مشروطه خواهي كه توده ي مردم معمولا دنبال ريشه هاي تاريخي سنت ها و آداب و بقاياي فرهنگي نيست، فريفته ي تبليغات دستگاه استبدادي مي شد و به حساب دشمن دين به روي هموطن آزاديخواه خود دست بلند مي كرد و چه بسا كه خونش را مي ريخت بدون آنكه ملتفت شود كه همه ي مردم از تمام فرقه هاي مذهبي يكسان استثمار مي شوند و دشمن مشتركي دارند. گذشته از دشمني ميان شيعه و سني، گرفتاريهاي ديگر هم به نام شيخي و متشرع و كريمخاني در ميان بود كه خود مايه ي جدايي مردم مي شد و آنها را از كارهاي مملكتي غافل مي كرد و كار نهضت را لنگ مي كرد چنان كه در زمان استبداد محمدعلي ميرزا و جنگهاي تبريز يك گرفتاري انجمن ايالتي اين بود كه آتش نزاع دسته هاي مختلف مذهبي را در شهرهاي دور و بر خاموش كند. ناگفته نماند كه در دوره ي جنگهاي يازده ماهه تبريز تمام فرقه هاي مذهبي دوشادوش به جنگ پرداختند و با هم بر سر يك سفره نشستند و در تشييع جنازه ي شهداي يكديگر با ميل و رغبت شركت كردند. اين در نتيجه ي كوششهاي انجمن ايالتي و مركز غيبي بود كه درد مشترك مردم را آشكار و آنها را رهبري مي كردند. '''وضع مردم''' توده هاي مردم و دهقانان آذربايجان هم مثل ديگر نقاط ايران زير فشار و تجاوز انبارداران و فئودالها و حكام و محتكرين به سختي روزگار مي گذراندند. مردم شهر نشين و بازرگانان و بازاريان هم از وضع موجود و تسلط روزافزون امپرياليزم اروپايي بر دستگاه حكومتي و مملكت هيچ دل خوشي نداشتند. امپرياليزم اروپايي هر روز امتيازات اقتصادي فوق العاده اي (مثلا امتياز انحصار توتون و تنباكو و گمركات) به دست مي آورد و هر روز بيشتر از روز پيش جري تر مي شد و دست و بال بورژوازي تازه رشد و توسعه يافته ي ملي را مي گرفت. '''محمدعلي ميرزاي وليعهد''' مردم آذربايجان با آن آمادگي براي بيداري، در زير فشار گرفتاريهاي بي شمار نمي توانستند تكاني بخورند و همچنان مي زيستند تا زمان مظفرالدين شاه كه پسرش محمدعلي ميرزا را وليعهد كرد و كارهاي آذربايجان را به او سپرد. از يك سو ستمگري و بدي خوي او و از سوي ديگر برخي پيشآمدها خواه ناخواه مردم را به زبان آورد و آتش به باروت انقلاب زد. از پيشآمدها كه خود معلول علت هاي ديگري بوده (وضع معيشت و روابط ظالمانه ي اقتصادي) در اينجا سخن نمي گوييم. همين قدر بايد دانست كه بعضي از حوادث مثلا كشته شدن ميرزا آقا خان كرماني، خبيرالدوله و شيخ احمد روحي در تبريز و جنگ ارمني و مسلمان در قفقاز و غيره باعث گرد آمدن و همفكري مردم شد. مثلا در جنگ ارمني و مسلمان آنچه بيش از همه روي مردم اثر گذاشت و سر زبانها افتاد، اين بود كه در آن واقعه چند هزار تن ايراني بي گناه از بازرگانان و كارگران كشته شدند و دولت ايران هيچ پروا ننمود و به روي خود نياورد. اين امر شدت بي اعتنايي و بيكارگي دولت قاجاري را خوب نشان داد بخصوص كه در همان موقع دولت انگليس به عنوان خونبهاي يك ميسيونر انگليسي كه در راه ارومي – تبريز كشته شده بود، پنجاه هزار تومان از دولت ايران پول گرفت. مردم با مقايسه اين دو وضع خشمناك مي شدند و از دولت قاجاري پاك دست مي شستند. رفتار بد محمدعلي ميرزا در تبريز از يك سو انگيزه اي براي مردم آذربايجان بود و از سوي ديگر آنگاه كه خود او شاه شد، آذربايجانيان بر خلاف مجاهدان و رهبران تهران فريفته ي قول و فعل رياكارانه ي او نشدند و تا توانستند جلو فسادكاريهايش را گرفتند. بايد دانست كه محمدعلي ميرزا از همان وليعهدي صد در صد آلت دست دولت تزاري روس بود و شاپشال معلم روسي او، او را چون عروسك خيمه شب بازي در دست مي چرخاند. بدكاري و بدرفتاري وسختگيري محمدعلي ميرزا بدانجا رسيده بود كه مثلا از حاجي ميرمناف پول گرفت و پسر شانزده ساله ي او را سرتيپ كرد و به قول مجله ي ملا نصرالدين تا وقتي محمدعلي ميرزا در تبريز بود بچه هاي زيبارو نمي توانستند قدم به كوچه بگذارند و در عوض چند سالي كه در تبريز بود، كوهها و سنگهاي ايران را به جاي نان به خورد تبريزيان داد كه ديگر چيزي برا ي دولت انگليس باقي نماند! (ملا نصرالدين – سال دوم – شماره پنجم). تاريخ نگاران مشروطه مي نويسند كه فشار و جلوگيري در تبريز بيشتر از تهران بود و رفتار محمدعلي ميرزا بدتر از عين الدوله در تهران بود. محمدعلي ميرزا با اين فسادكاريها به شدت جلو زبان مردم را مي گرفت كه كسي گله و شكايتي نكند. مأموران و راپورتچياني ميان مردم مي فرستاد تا او را از هر گونه بدگويي درباره اش آگاه كنند. ترس چنان در دلها جا گرفته بود كه مردم حتي در خانه هاي خود نيز از گفتگو خودداري مي كردند. وليعهد با اين همه ظلم و فسادكاري سخت تظاهر به دينداري مي كرد. روز عاشوراي محرم تكيه برپا مي كرد و شب عاشورا پابرهنه به كوچه ها مي افتاد و چنان كه رسم مردم تبريز است در چهل و يك مسجد شمع روشن مي كرد و مرتب كتابهاي ديني و دعا به چاپ مي رساند. مثلا در محرم همان سال كه نهضت مشروطه برخاست، حاج شيخ محمد حسين نامي نسخه ي تازه اي از «زيارت عاشورا» پيدا كرده بود. وليعهد با شتاب آن را در چاپخانه ي خصوصيش چاپ و ميان مردم پخش كرد. '''انجمن ايالتي و مركز غيبي چه بود؟''' آنگاه كه بست نشينان شاه عبدالعظيم و آزاديخواهان ديگر شهرها مظفرالدين شاه را مجبور كردند كه «مشروطه اعطا كند و مجلس باز كند»، انجمن ايالتي تبريز هم پا گرفت. هدف از تشكيل انجمن نخست فقط برگزيدن نمايندگان مجلس شورا بود اما پس از انجام دادن اين كار انجمن پراكنده نشد و خواهيم ديد كه به كمك انجمن سري «مركز غيبي» به چه كارهايي برخاست و چگونه جنبش مشروطه را پاسداري كرد و راه برد، اگر چه احتمالا گاهي هم دچار لغزش شده باشد. اما مركز غيبي خود چه بود؟ دكتر نريمان نريمانوف آزاديخواه و سوسياليست و نويسنده ي اجتماعي – سياسي بسيار معروف آذربايجان شمالي در دوره ي مشروطه خواهي ايران پيش از انقلاب بلشويكي روسيه بود. بدون شك مي توان او را از خدمتگزاران آزادانديش ملل شرق ناميد. وي حوادث دوره ي مشروطيت را به دقت بررسي مي كرد و در مقاله هاي سياسي و اجتماعي خود به آزاديخواهان ايران راه صحيح را نشان مي داد و آنها را دل و جرئت مي بخشيد. از مقاله هاي او «گفتگو با يك ايراني» و «قانون اساسي و مشروطيت ايران» را مي توان نام برد. در اثنايي كه دولت تزاري روس براي خفه كردن انقلاب كمك هاي همه جانبه اي به استبداد قاجاري مي كرد، در ماوراي قفقاز از طرف حزب سوسيال دمكرات، كميته هاي كمك به انقلاب ايران تشكيل شد. نريمان نريمانوف كه سرپرست كميته ي كمك تفليس بود، براي ستار خان و باقر خان اسلحه و مواد منفجره و ادبيات انقلابي و ديگر چيزهاي ضروري را مي فرستاد، بعد نيز در سال 1906 ميلادي با همكاري مستقيم نريمان، تشكيلات سوسيال دموكرات «اجتماعيون عاميون» در باكو به وجود آمد كه ايرانيان مقيم قفقاز در آن عضويت داشتند. ماهنامه ي آذربايجان – چاپ باكو – شماره 1968 چندي بعد حاجي علي دوا فروش، علي مسيو و ديگران، مرامنامه ي «اجتماعيون عاميون» را به فارسي ترجمه كردند و با همكاري مستقيم حيدر عمو اوغلو عضو «اجتماعيون عاميون» دسته مجاهدان را در تبريز پديد آوردند و خود انجمن سري به نام «مركز غيبي» برپا كردند كه رشته ي رهبري دسته را در دست داشته باشد. حيدر عمو اوغلو با نريمانوف ارتباط مستقيم داشت و گزارش فعاليت هاي نهان و آشكار خود را براي او مي فرستاد. بدين ترتيب معلوم مي شود كه مجاهدان از كدام چشمه آب مي خوردند و نيز بي پايگي اظهار نظرهاي مغرضانه اشخاصي كه مجاهدان را مشتي اوباش مي نامند، محقق مي گردد. بد نيست در همين فصل مختصري از شرح زندگي قهرمان آزادي، حيدر عمو اوغلو، را بياوريم. --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۱, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) آذربایجان در جنبش مشروطه - قسمت دوم 1849 2870 2006-09-28T12:51:37Z روزبه 73 {{یونی‌کد}} <[[آذربایجان در جنبش مشروطه]] '''حيدر عمو اوغلو''' «تبريزدن مرنده امانت گئتدي او بومبي حيدر خان تهيه ائتدي» حيدر خان عمو اوغلو چراغ برقي (مهندس تاروردي يوف) اجداداً اهل سلماس بود. وي تحصيلات ابتدايي را در گمري (از شهرهاي ارمنستان) و تحصيلات متوسطه و عالي را در تفليس و باكو تمام كرد. در سال 1319 – 20 ه. ق. در بادكوبه به سمت مهندسي برق كار مي كرد. از پانزده شانزده سالگي داخل مبارزات سياسي شد و از 1900 ميلادي (1277 شمسي) با نريمانوف شروع به همكاري كرد و عضو «اجتماعيون عاميون» شد. بعد به دستور همين تشكيلات «اجتماعيون عاميون» تبريز را به رياست علي مسيو تشكيل داد. كارخانه ي برق صحن حضرت رضا را در زمان مظفرالدين شاه، او نصب و داير كرد. حيدر عمو اوغلو در مدت اقامت خود در مشهد شروع به تبليغات كرد و با استفاده از موضوع نان مردم را بر ضد حاكم وقت شوراند و مردم عزل او را خواستند. حيدر عمو اوغلو خيلي كوشيد كه شعبه ي اجتماعيون عاميون را در مشهد تأسيس كند ولي به عللي موفق نشد. حيدر عمو اوغلو به تهران آمد و به كارهاي مختلف و تبليغات دامنه دار در ميان طبقات مختلف دست زد تا موضوع تحصن در سفارت انگليس پيش آمد (1285 شمسي). حيدر عمو اوغلو در اين موقع سرپرست سيم كشان مدرسه سپهسالار بود. حيدر عمو اوغلو با متحصنين تماس نزديك و دائم برقرار كرده بود و از خارج به كمك چند نفر ديگر آنها را به درخواست مشروطه تشويق مي كرد. به كمك حيدر عمو اوغلو در تهران چند رقم عمليات خطرناك مسلحانه طرح و اجرا شد كه مستبدان و سردمداران را به ترس انداخت. از آن جمله است بمب انداختن در خانه ي يكي از وزيران وقت و بمب انداختن در خانه ي علاءالدوله كه حيدر عمو اوغلو شخصاً و به تنهايي اين كار را انجام داد، قتل اتابك اعظم به وسيله ي عباس آقا تبريزي و بمب انداختن بر كالسكه محمد عليشاه در سه راه اكباتان. حيدر عمو اوغلو غالباً تحت نظر بود. بارها زنداني شد، بارها متواري شد و دوباره با لباس مبدل به ايران برگشت و فعاليت خود را از سر گرفت. يك بار پس از گرفتاري خود را مأمور خارجه معرفي كرد و به فرانسه (*) صحبت كرد و بدين ترتيب مأموران دولتي را گول زد و آزاد شد. پس از اين آزادي كه به تبريز آمد، با ستار خان همكاري نزديك داشت. (*) حيدر عمو اوغلو به پنج زبان آشنايي كامل داشت. از عمليات و طرح هاي برجسته ي حيدر عمو اوغلو در جريان جنگهاي تبريز سه فقره ي زير معروفيت پيدا كرد: 1- براي شجاع نظام مرندي بمبي به صورت تحفه اي نادر و لايق فرستاد كه سبب قتل او و پسرش شد. 2- زير زين اسبي مواد منفجره گذاشت و به ميان دشمنان رها كرد و از دشمنان كه براي تصاحب اسب بي صاحب سر و دست مي شكستند، بيست سي نفر را كشت. 3- در جريان محاصره ي تبريز شجاع الدوله بالاي تپه اي نرسيده به «سردري» مي ايستاد و فرمان مي داد. حيدر عمو اوغلو نقشه كشيد و در همان محل زير خاك مقدار زيادي مواد منفجره گذاشته شد كه صبح سبب قتل شجاع الدوله شود. روباهي فلك زده شبانه به داد شجاع الدوله رسيد و كار به نتيجه مطلوب نرسيد. يكي ديگر از كارهاي جالب حيدر عمو اوغلو حل مسأله ي نان در خوي بود. محتكران و انبارداران مردم را در گرسنگي و زحمت نگاه مي داشتند و حاضر نمي شدند گندم خود را بفروشند. حيدر عمو اوغلو با كارداني و جانفشاني در مدت كوتاهي (ده روزه) مشكل نان را در خوي به خوبي حل كرد و پوزه ي محتكران و دشمنان خلق را به خاك ماليد ومردم به قدرداني از قهرمان زحمتكش خود به نامش شعر گفتند و سر زبانها انداختند: عمو اوغلو گلدي خويا خويلولارا قرار قويا يتيملرين قارني دويا ياشاسين گؤزل عمو اوغلو! * عمو اوغلو مينيب فايتونا تومار و ئريب ئوز آتينا چؤرك يئنيب يوز آلتينا ياشاسين گؤزل عمو اوغلو! * راستا بازار لار راستاسي گلير مجاهد دسته سي عمو اوغلو دور سر كرده سي ياشاسين گؤزل عمو اوغلو! * باققال – بازار چيراق قويدو كاسيب باخدي قارني دويدو هر بيرايشه قانون قويدو ياشاسين گؤزل عمو اوغلو! ترجمه ي فارسي: عمو اوغلو به خوي آمد و براي خويي ها قرار و مدار گذاشت تا شكم يتيمان همه سير شود، زنده باد عمو اوغلوي خوب! / عمو اوغلو سوار درشگه شده و اسبش را تيمار داده، نان به يوز آلتين (دو شاهي) تنزل كرده، زنده باد عمو اوغلوي خوب! / اينجا راسته بازار است، دسته ي مجاهدان مي آيند، سركرده شان حيدر عمو اوغلوست، زنده باد عمو اوغلوي خوب! / بقال و بازار چراغ گذاشت (ارزان كرد)، فقير به يك نظر شكمش سير شد، او به هر كار قانوني گذاشت، زنده باد عمو اوغلوي خوب! / پس از فتح تهران (سال 1288 شمسي) عده اي از آزاديخواهان كه حيدر عمو اوغلو نيز جزو آنها بود، با تلاش هاي پيگيري فرقه ي دمكرات ايران را تشكيل دادند. از اين تاريخ به بعد حيدر عمو اوغلو مرتب براي مأموريت هاي مخفي به شهرهاي مختلف (مشهد، اصفهان، قم و ايل بختياري) رفته است. بعد از قتل سيد عبدالله بهبهاني (1289 شمسي) حزب اعتدال شهرت داد كه بهبهاني را دموكراتها كشته اند و بنابراين حيدر عمو اوغلو با عده ي ديگري دستگير شد اما پس از چهل روز كه هيچگونه مدركي به دست نياوردند آزاد شد اما تحت تعقيب تروريست هاي حزب اعتدال قرار گرفت و دو بار از گلوله آن ها جان به سلامت برد. بعد از اين واقعه بود كه به مأموريتي هفت هشت ماهه به ميان ايل بختياري رفت و در بازگشت مخفي خود در خانه آقاي «محمود محمود» پنهان شد. چندي بعد از طرف يفرم خان پيغام رسيد كه مقامات دولتي (البته دولت تازه ي مشروطه!؟) از جايگاه او آگاه شده اند و بهتر است از ايران خارج شود. حيدر عمو اوغلو ناچار با لباس مبدل از ايران خارج شد. از اين تاريخ تا انقلاب شوروي حيدر عمو اوغلو در خارج از ايران به فعاليت هاي مختلفي دست زد و با اشخاص انديشمند بسياري نشست و برخاست كرد تا اين كه توانست به روسيه ي شوروي برود و همانجا به فعاليت هاي خود ادامه دهد. در نخستين كنگره ي بين الملل سوم به عنوان نماينده ي ايران شركت كرد. در 1919 ميلادي ميرزا كوچك خان، سردار جنگل، در گيلان قيام كرد. حيدر عمو اوغلو كاملا ناظر جريان بود و بالاخره به صلاحديد رهبران درجه اول شوروي كه حيدر عمو اوغلو با آنها نشست و برخاست داشت، رهبري حزب عدالت انزلي (اجتماعيون عاميون) به عهده ي او و دوستانش گذاشته شد. در همين موقع ها كلنل محمد تقي خان پسيان در خراسان قيام كرده بود و شيخ محمد خياباني در آذربايجان. حيدر عمو اوغلو در صدد ارتباط مستقيم با اين سه قيام كه مي توان گفت دنباله ي انقلاب ناتمام مشروطه بود، برآمد. متأسفانه نمايندگان حيدر عمو اوغلو وقتي به خراسان و آذربايجان رسيدند كه كلنل و خياباني را قداره بندان از پاي درآورده بودند و آتش قيام خاموش شده بود. حيدر عمو اوغلو مخفيانه با چند نفر ديگر به گيلان آمد تا دست كم دسته هاي مختلف قيام جنگل را يكپارچه كند و از نزديك با ميرزا كوچك خان مذاكره كند. حيدر عمو اوغلو در اين مأموريت به دست عناصر ارتجاعي و احياناً فريب خورده شهيد شد. عارف شاعر مشهور، حيدر عمو اوغلو را چكيده ي انقلاب ناميده. ستار خان، بازوي نيرومند انقلاب مشروطه، هميشه مي گفته است: «حرف همان است كه حيدر خان بگويد.» '''فعاليت هاي انجمن ايالتي و مركز غيبي''' در پايان سال 1285 و آغاز 1286 پيش از بمباران مجلس (دوم تير ماه 1287) آزاديخواهان تهران و تبريز با دو روش كاملا متقابل مبارزه مي كردند. مبارزان تهران، از جمله دو سيد بزرگوار، با خوشبيني چشم به درباريان داشتند كه خواستهاي ملت را اجراء كنند و مملكت را از فلاكت نجات دهند. اين دو سيد مي خواستند همه چيز را با زبان خوش و اندرزهاي عاقلانه درست كنند و به جنگ و خونريزي نيازي نمي ديدند. چنان كه تجربه هاي تاريخي قديم و معاصر در دنيا نشان مي دهد، چنين روش مسالمت جويانه اي تاكنون هيچ ملت رنجديده اي را از قيد استعمار و استثمار رهايي نداده است. بدون داشتن كينه و يا تنها با مشت هاي خالي گره كرده، نمي توان بر دشمن درنده اي كه به انواع سلاح و حيله مجهز است، غلبه كرد. اما در تبريز در همان روزها به دستور انجمن ايالتي كه تجربه ي فوق الذكر را انگار نيك دريافته بود و به كار مي بست، روزهاي جمعه بازارها بسته مي شد و مردم در مسجدها گرد مي آمدند و سخنگويان بالاي منبر مي رفتند و با آنها سخن مي گفتند و شعرهايي شورانگيز به دو زبان فارسي و تركي قرائت مي شد. «واعظان مشروطه» كه روز به روز شماره شان بيشتر مي شد، سخن از قانون و برابري و همدستي مي راندند، مردم را به گرفتن تفنگ و آموختن تيراندازي و فنون جنگ تشويق مي كردند. مردم بيرون از آجي كؤرپوسو (پل تلخه رود) كه آنموقع دشت و بيابان بود، دسته دسته و پياده و سواره جمع مي شدند. سوارگان به اسب سواري و پيادگان به تيراندازي مي پرداختند. گذشته از بزرگها براي بچه ها هم تفنگ چوبي ساخته بودند كه آنها هم براي خودشان جنگ و تيراندازي بياموزند. بعدها كار صورت بهتري يافت. در هر كويي دسته اي به آموزگاري يكي از سركردگان فوجها به مشق و تمرين پرداختند. پير و جوان صف مي كشيدند و به آواز «يك دو» پا به زمين مي كوبيدند. ملايان و سيدان با عمامه و رخت بلند تفنگ به دوش انداخته و همپاي ديگران مشق مي كردند. اين آمادگيهاي جنگي فقط در تبريز و بعدها در رشت به عمل مي آمد. در تهران، در مجلس شورا، اين كارها را بي ارزش جلوه مي دادند و آشكارا مركز غيبي را مسخره مي كردند. حتي خود نمايندگان آذربايجان و دو سيد تهراني روي خوش نشان نمي دادند. در تبريز هزاران مجاهد مسلح و از جان گذشته تربيت شد كه پول و مزدي نمي گرفتند و اسلحه و فشنگ را هم خود مي خريدند. انجمن فقط بعدها از پول هاي جمع شده فشنگ مي خريد. آذربايجان و محمدعلي ميرزا يكديگر را خوب شناخته بودند. از همين رو بود كه وي بعد از به شاهي رسيدن، بزرگترين دشمن خود را آذربايجان مي شمرد و تمام قواي خود را براي برانداختن تشكيلات آنجا به كار مي برد و براي نابود ساختن كادر رهبري و هسته ي مركزي نهضت تلاش مي كرد. وي توطئه مي چيد، آدمهاي معلوم الحالي را سر وقت تبريز مي فرستاد، ايلها و مخصوصاَ شاهسونها را مي شوراند و به غارت و چپاول شهرها و روستاهاي آذربايجان وا مي داشت، عثمانيها را به دشمني برمي انگيخت، قشون مي فرستاد و بالاخره راه را براي ورود روسهاي تزاري به آذربايجان و تبريز و كشتار و اعدامهاي بيرحمانه ي آنها هموار مي كرد. بيان مختصر جنايت هايي كه روز عاشوراي 1330 ه. ق. در تبريز به دست سالدات ها صورت گرفت، مو بر تن سيخ مي كند. تبريز هيچگاه فريفته ي ظاهر آشتي جوي محمدعلي ميرزا نشد و همواره با او از در مخالفت درآمد، حتي در مورد قرض هايي كه مي خواست از دول بيگانه بگيرد. كار بدانجا رسيد كه در خرداد 1286 آنگاه كه دشمني محمدعلي ميرزا با مشروطه آفتابي شد و مجلس شوراي ملي بي اعتباري و آلت دست بودن خود را ثابت كرد، انجمن ايالتي به نمايندگان خود در تهران تلگراف كرد كه اگر آنجا كاري پيش نمي رود، بياييد در اينجا دست به هم داده و به چاره ي دردها بكوشيم. بعد هم كار انجمن بالا گرفت و از مجلس خواستند كه محمدعلي ميرزا را از كار بركنار كنند و بعد هم خود اين كار را كردند. محمدعلي ميرزا در تمام خلافكاريهايش انجمن ايالتي را سنگ راه خود مي ديد، حتي پس از بمباران مجلس كه انجمن ايالتي خود را جانشين آن اعلام كرد و رشته ي كارها را در دست گرفت، موقعيكه محمدعلي ميرزا خواست خودسرانه از دولتهاي بيگانه پول قرض كند. انجمن ايالتي به جاي مجلس به تمام كشورهاي دنيا اعلام كرد كه استقراض محمدعلي ميرزا «نظر بر اينكه باعث اضمحلال ملتي خواهد شد كه در راه اخذ حقوق انسانيه ي خود جان سپاري مي كند، ملت ايران هم به هيچوجه خود را ذمه دار اين استقراض نخواهد دانست.» اثر و نتيجه ي مبارزه هاي چهار ماهه ي نخست تبريز (از تير ماه 1287 تا آخر مهر) اين شد كه آزاديخواهان شهرهاي ديگر ايران كه بعد از بمباران مجلس خاموش شده بودند، تكاني خوردند و به همكاري با آذربايجان پرداختند و همين تكان و همكاري بود كه پس از سيزده ماه كه از بمباران مجلس مي گذشت، به فتح تهران و فرار محمدعلي ميرزا انجاميد. آقاي اميرخيزي در كتاب خود مي نويسد آنروز كه در تبريز بر سر خانه هاي مردم بيرق سفيد مي زدند و آنها را به پناه روسيه تزاري مي خواندند، اگر ستار خان به كوچه ها نمي آمد و بيرقهاي سفيد را يكي يكي بر نمي داشت، جنبش مشروطه در همان لحظه خفه مي شد. چرا كه فقط در محله ي كوچكي از تبريز جنبش باقي مانده بود و آن هم در حال خفه شدن. شرح اثرات و كارهاي انجمن ايالتي در اين مختصر نمي گنجد. همين قدر بگوييم كه غير از كارهايي كه براي پيش بردن نهضت در سراسر ايران مي كرد، در خود تبريز و آذربايجان هم دست به اصلاحات دامنه داري زد. از جمله نخستين شهرباني ايران را در تبريز بنياد نهاد. انجمن چنان قدري و محبوبيتي يافت كه حتي براي آذربايجان والي انتخاب كرد (اجلال الملك را مي گوييم) وديگر منتظر دستور مجلس شورا نمي شد، چنانكه هنوز قانوني براي عدليه تصويب نشده بود كه انجمن پيشگام شد و بي اجازه ي والي وقت استيناف «دادگاه دوم» تشكيل داد. انجمن براي سر و سامان دادن به كار شهرهاي ديگر آذربايجان كساني را روانه مي كرد و در تمام نقاط مختلف انجمن راه مي انداخت و جنبش را جان مي دميد. انجمن روزنامه ي مخصوص هم چاپ و نشر مي كرد. نتيجه ي همه ي اين جانفشانيها اين شد كه از روزي كه محمدعلي ميرزا مجلس را به توپ بست و آزاديخواهان تهران را در سه چهار ساعت پرا كنده كرد (زيرا آمادگي نداشتند) تبريز بناي جنگ را گذاشت و يازده ماه مردانه ايستادگي كرد و در اين يازده ماه قربانيهايي داد و سختي هايي كشيد كه با گفتن تمام نمي شود. مثلا وقتي كه تمام راهها بسته بود و شهر در محاصره، مجاهدان ينجه مي خوردند و جنگ مي كردند. ضرب المثل مشهور تركي از همان روزها باقي مانده: يونجا يئييب مشروطه آلميشيق! (ينجه خورديم و مشروطه گرفتيم!). جنگجويي دريادل و بي باك چون ستار خان، فرمانده اين جنگها بود. جنگهايي كه در شرايط سختي مي گذشت. غير از دو محله ي بزرگ تبريز كه در دست دولتيان بود و با مشروطه چي ها دشمني مي كرد، از چهار سو قشون بر سر مجاهدان ريخته بود: 1- سپاه قره داغ زير فرمان رحيم خان. 2- سپاه مرند زير فرمان شجاع نظام. 3- سپاه ماكو زير فرمان عزت الله خان. 4- سپاه عين الدوله كه قسمتي را از تهران آورده بود و قسمتي از اسكو و سردري و آن طرفها جمع كرده بود. كارشكني دشمنان داخلي را هم نبايد فراموش كرد كه سفارت روس تزاري و جمعي از ملايان انباردار و مالك (مثلا ميرهاشم دوه چي، امام جمعه و حاجي ميرزا حسن مجتهد) و قداره كشان و «لومپن»هاي شهري بودند. مثلا يكي از همين قداره كشان در كشاكش دعوا آب شهر را قطع كرد. در همين جنگها بود كه محمدعلي ميرزا به رحيم خان نوشت: هر چه زودتر مخالفين دولت را سركوبي كردي زيادتر مورد مرحمت ملوكانه ي ما خواهيد بود. شرط و شروط مصالحت يعني چه؟ رعيت بايد در مقابل احكام دولت تسليم محض باشد. مشورت با جنرال كونسول روس بنما و تحصن را به هيچ مشمار. مطالعه ي كتاب «پنج نمايشنامه از انقلاب مشروطيت» نوشته ي غلامحسين ساعدي و همچنين داستان بلند «توپ» اثر همين نويسنده، براي فهم اوضاع آذربايجان و احوال مردم آن روزگار بسيار مفيد است. '''حرف آخر''' كار آذربايجان به خصوص تبريز در نهضت مشروطه خواهي به صورت نيروي محركه ي توده ها بود در وقت سستي گرفتن، و هدايت نهضت به راه راست و مبارزه بود آنگاه كه احتمال از راه به در شدن و گمراهي مي رفت. دريغ كه نتوانست وظيفه ي خود را تا آخر دنبال كند و در نيمه راه ابتكار عمليات از دست تبريز به در رفت و عمارت ايالتي با خاك يكسان شد. مشروطه دوباره برقرار شد اما وضع توده هاي مردم فرقي نكرد. گرد آزادي ستار خان در تهران در دوران حكومت مشروطه! به دست همانهايي كه سنگ آزاديخواهي و مشروطه به سينه مي زدند گلوله خورد و خانه نشين شد و بعد حيدر عمو اوغلو اجباراً جلاي وطن كرد. چرا كه امثال اين آزادگان سد راه اشراف بورژوا – فئودال بودند كه ميوه ي درخت مشروطه را چيدند بي آنكه در كشت و پرورش آن دستي داشته باشند. در اين كشاكش «فئوداليسم و بورژوازي با هم آشتي كردند» و كلاه مردم چنانكه پيش از اين، پس معركه ماند... آزادگان و رزمندگان از ميدان به در شدند و به «گمنامان» تاريخ پيوستند و فرصت طلبان و طاووس صفتان ماندند و شدند رجال صدر مشروطيت و دانشمندان پرقدر و قيمت!.. --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۰, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) بحث کاربر:Arman605 1850 3385 2006-10-02T17:41:15Z Kaveh 1 /* حق تکثیر */ ==سپاس و یادآوری== سپاس از مشارکت‌های شما. لطفا هنگام ساخت زیرصفحه‌ها از / به‌جای - استفاده کنید: [[کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت چهارم]] به‌جای کوراوغلو و کچل حمزه - قسمت چهارم. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۰۴:۵۲, ۱۲ اوت ۲۰۰۶ (UTC) در ضمن برای کمک به بایگانی و شمارش صفحه‌ها بالای نوشتارها به موضوع اصلی پیوند داخلی بدهید. برای مثال پیوندی به صورت <[[بهرنگی، صمد]] بالای [[کوراوغلو و کچل حمزه]] و پیوندی مانند <[[کوراوغلو و کچل حمزه]] بالای [[کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت چهارم]] و مانند آن. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۰۲:۱۳, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) و برای حفظ آرایش صفحه (پاراگراف، خط جدید) می‌توانید در حالت ویرایش از امکان «+پایان خط» کنار دکمه تاریخچه استفاده کنید. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۰۴:۳۱, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) سپاس از توجه شما. الان متوجه شدم زیر صفحه‌ها را امضا کرده‌اید، لطفا این کار را نکنید. تاریخچه مشارکت همه کاربران در تاریخچه ثبت می‌شود. برای انتقال صفحه‌های موجود لازم نیست صفحه جدیدی درست کنید، صرفا از دکمه انتقال در کنار تاریخچه استفاده کنید. اگر برای استفاده از ی و ک فارسی و نیم‌فاصله نیاز به راهنمایی دارید [[w:ویکی‌پدیا:فارسی‌نویسی]] را ببینید. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۱۰:۳۹, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) == حق تکثیر == متاسفانه ناچار به حذف آثار شاملو هستم. لطفا تنها آثار افرادی که پیش از ''پایان سال جاری منهای ۳۰ سال'' فوت کرده‌اند را وارد کنید. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۱۷:۴۱, ۲ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC) کوراوغلو و کچل حمزه - قسمت چهارم 1851 2476 2006-08-13T02:14:14Z Kaveh 1 کوراوغلو و کچل حمزه - قسمت چهارم به کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت چهارم منتقل شد #REDIRECT [[کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت چهارم]] درباره ي حماسه ي كوراوغلو 1852 2480 2006-08-13T02:19:07Z Kaveh 1 درباره ي حماسه ي كوراوغلو به درباره حماسه كوراوغلو منتقل شد #REDIRECT [[درباره حماسه كوراوغلو]] کوراوغلو و کچل حمزه - قسمت اول 1853 2482 2006-08-13T02:19:16Z Kaveh 1 کوراوغلو و کچل حمزه - قسمت اول به کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت اول منتقل شد #REDIRECT [[کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت اول]] کوراوغلو و کچل حمزه - قسمت دوم 1854 2484 2006-08-13T02:19:21Z Kaveh 1 کوراوغلو و کچل حمزه - قسمت دوم به کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت دوم منتقل شد #REDIRECT [[کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت دوم]] کوراوغلو و کچل حمزه - قسمت سوم 1855 2486 2006-08-13T02:19:30Z Kaveh 1 کوراوغلو و کچل حمزه - قسمت سوم به کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت سوم منتقل شد #REDIRECT [[کوراوغلو و کچل حمزه/قسمت سوم]] درباره حماسه کوراوغلو 1859 2542 2006-08-13T08:15:02Z Arman605 65 <[[کوراوغلو و کچل حمزه]] داستان پهلواني هاي كوراوغلو در آذربايجان و بسياري از كشورهاي جهان بسيار مشهور است. اين داستانها از وقايع زمان شاه عباس و وضع اجتماعي اين دوره سرچشمه مي گيرد. <br />قرن 17 ميلادي، دوران شكفتگي آفرينش هنري عوام مخصوصاً شعر عاشقي (عاشيق شعري) در زبان آذري است. وقايع سياسي اواسط قرن 16، علاقه و اشتياق زياد و زمينه ي آماده يي براي خلق آثار فولكلوريك در زبان آذري ايجاد كرد. <br />شاه عباس اول با انتقال پايتخت به اصفهان و جانشين كردن تدريجي زبان فارسي به جاي زبان آذري در دربار، و درافتادن با قزلباش و رنجاندن آنها و تراشيدن شاهسون به عنوان رقيبي براي قزلباش، دلبستگي عميقي را كه از زمان شاه اسماعيل اول (در شعر آذري متخلص به خطايي) ميان آذربايجانيان و صفويه بود از ميان برد، و حرمت زبان آذري را شكست و مبارزه يي پنهان و آشكار ميان شاه عباس و آذربايجان ايجاد شد. اين مبارزات به شورش ها و قيام هايي كه در گوشه و كنار آذربايجان در مي گرفت نيرو مي داد. و لاجرم مالياتها سنگين تر مي شد و ظلم خوانين كمر مردم را مي شكست... <br />وقايع تازه، براي عاشق ها كه ساز و سخن خود را در بيان آرزوها و خواستهاي مردم به خدمت مي گمارند «ماده ي خام» تازه اي شد. <br />«عاشق» نوازنده و خواننده ي دوره گردي است كه با ساز خود در عروسي ها و مجالس جشن روستاييان و قهوه خانه ها همراه دف و سرنا مي زند و مي خواند و داستانهاي عاشقانه و رزمي و فولكلوريك مي سرايد. عاشق ها شعر و آهنگ تصنيفهاي خودشان را هم خود درست مي كنند. <br />علي جان موجي شاعر همين عصر شدت نااميدي و اضطراب خود را چنين بيان مي كند: <br />گئتمك گرك بيرئوز گه دياره بوملكدن <br />كيم گون به گون زياده گلير ماجرا سسي <br />«موجي» خدادن ايسته. بوبحر ايچره بيرنجات <br />گردابه دوشسه كشتي نئلر ناخداسسي؟ <br />ترجمه: <br />از اين ملك بايد به دياري ديگر رخت سفر بست كه غوغا و ماجرا روز به روز افزون مي شود. موجي، در اين بحر از خدا نجات طلب كن. كه اگر كشتي به گرداب افتد، از ناله ي ناخدا چه كاري برمي آيد؟ <br />در دوران جنگهاي خونين ايران و عثماني به سال 1629 شورش همبسته ي فقيران شهري و دهقانان در طالش روي داد كه شاه عباس و خانهاي دست نشانده اش را سخت مضطرب كرد. شورشيان مال التجاره ي شاه عباس و خانها، و ماليات جمع آوري شده و هر چه را كه به نحوي مربوط به حكومت مي شد به غارت بردند و ميان فقيران تقسيم كردند. حاكم طالش ساري خان به كمك خوانين ديگر، شورش آن نواحي را سركوب كرد. <br />در قاراباغ مردي به نام ميخلي بابا دهقانان آذربايجاني و ارمني را گرد خود جمع كرد و به مبارزه با خانخاني و خرافات مذهبي پرداخت. وي با ياران خود در يكايك روستاها مي گشت و تبليغ مي كرد و روستاييان به اميد نجات از زير بار سنگين مالياتها و ظلم خوانين و به قصد دگرگون كردن وضع اجتماعي، به گرد او جمع مي شدند. <br />نهضت ميخلي بابا آهسته آهسته قوت گرفت و آشكار شد و در سراسر قاراباغ و ارمنستان و نواحي اطراف ريشه گسترد و تبليغ نهاني او بناگاه به شورشي مسلحانه مبدل شد. <br />در جنوب غربي آذربايجان اوضاع درهم تر از اين بود. قيام جلالي لر (جلاليان) سراسر اين نواحي را فرا گرفته بود. طرف اين قيام، كه بيش از سي سال دوام يافت، از يك سو سلاطين عثماني بود و از يك سو شاه عباس و در مجموع، خان ها و پاشاها و فئودال ها و حكام دست نشانده ي حكومت مركزي بود. <br />در گيرودار همين رويدادهاي سياسي و اجتماعي بود كه آفرينش هاي هنري نيز گل كرد و به شكفتگي رسيد و سيماهاي حماسي آذربايجان از ساز و سوز عاشق ها بر پايه ي قهرمانان واقعي و حوادث اجتماعي بنيان نهاده شد و نيز همچنان كه هميشه و در همه جا معمول بوده است قهرمانان ادوار گذشته نيز با چهره هاي آشناي خود در جامه هاي نو بازگشتند و با قهرمانان زمان درآميختند. <br />سيماي تابناك و رزمنده و انساني كوراوغلو از اينچنين امتزاجي بود كه به وجود آمد. <br />داستان زندگي پرشور توفارقانلي عاشق عباس كه شاه عباس عروسش را از حجله مي ربايد و او تك و تنها براي رهاندن زنش پاي پياده به اصفهان مي رود، در حقيقت تمثيلي از مبارزه ي آشكار و نهان ميان آذريان و شاه عباس است. شاه عباس قطب خان خاني عصر و نماينده ي قدرت، و عاشق، تمثيل خلق سازنده اي است كه مي خواهد به آزادگي زندگي كند. <br />ناگفته نماند كه سيماي شاه عباس در فولكلور آذربايجان به دو گونه ي مغاير تصوير مي شود. يكي بر اينگونه كه گفته شد، و ديگري به گونه ي درويشي مهربان و گشاده دست كه شب ها به ياري گرسنگان و بيوه زنان و دردمندان مي شتابد. در ظاهر، سيماي اخير زاده ي تبليغات شديد دستگاه حكومتي و پاره اي اقدامات متظاهرانه ي چشمگير و عوام فريبانه است كه نگذاشته مردم ظاهربين و قانع، ماهيت دستگاه حاكمه را دريابند. <br />به هر حال، پس از اين مقدمه، اكنون مي پردازيم به نامدار داستان كوراوغلو: <br />داستان كوراوغلو و آنچه در آن بيان مي شود تمثيل حماسي و زيبايي از مبارزات طولاني مردم با دشمنان داخلي و خارجي خويش، از قيام جلالي لر و ديگر عصيانهاي زمان در دو كلمه: قيام كوراوغلو و دسته اش، قيام بر ضد فئوداليسم و شيوه ي ارباب و رعيتي است. در عصر اختراع اسلحه ي آتشين در نقطه اي از آسيا، كه با ورود اسلحه ي گرم به ايران پايان مي يابد. <br />نهال قيام به وسيله ي مهتري سالخورده علي كيشي نام، كاشته مي شود كه پسري دارد موسوم به روشن (كوراوغلوي سالهاي بعد) و خود، مهتر خان بزرگ و حشم داري است به نام حسن خان. وي بر سر اتفاقي بسيار جزئي كه آن را توهيني سخت نسبت به خود تلقي مي كند دستور مي دهد چشمان علي كيشي را درآورند. علي كيشي با دو كره اسب كه آن ها را از جفت كردن مادياني با اسبان افسانه يي دريايي به دست آورده بود، همراه پسرش روشن از قلمرو خان مي گريزد و پس از عبور از سرزمين هاي بسيار سرانجام در چنلي بئل (كمره ي مه آلود) كه كوهستاني است سنگلاخ و صعب العبور با راههاي پيچا پيچ، مسكن مي گزيند. روشن كره اسب ها را به دستور جادومانند پدر خويش در تاريكي پرورش مي دهد و در قوشابولاق (جفت چشمه) در شبي معين آب تني مي كند و بدين گونه هنر عاشقي در روح او دميده مي شود و ... علي كيشي از يك تكه سنگ آسماني كه در كوهستان افتاده است شمشيري براي پسر خود سفارش مي دهد و بعد از اينكه همه ي سفارش ها و وصايايش را مي گذارد، مي ميرد. <br />روشن او را در همان قوشابولاق به خاك مي كند و به تدريج آوازه ي هنرش از كوهستانها مي گذرد و در روستاها و شهرها به گوش مي رسد. در اين هنگام او به كوراوغلو (كورزاد) شهرت يافته است. <br />دو كره اسب، همان اسب هاي بادپاي مشهور او مي شوند، به نام هاي قيرآت و دورآت. <br />كوراوغلو سرانجام موفق مي شود حسن خان را به چنلي بل آورده و به آخور ببندد و بدين ترتيب انتقام پدرش را بستاند. عاشق جنون، اوايل كار به كوراوغلو مي پيوندد به تبليغ افكار بلند و دموكرات كوراوغلو و چنلي بئل مي پردازد و راهنماي شوريدگان و عاصيان به كوهستان مي شود. <br />آنچه در داستان مطرح شده است به خوبي نشان مي دهد كه داستان كوراوغلو به راستي بر اساس وقايع اجتماعي و سياسي زمان و مخصوصاً با الهام از قيام جلالي لر خلق شده است، نام هاي شهرها و روستاها و رودخانه ها و كوهستانها كه در داستان آمده، هر يك به نحوي مربوط به سرزمين و شورش جلالي لر است. بعلاوه بعضي از بندهاي («قول» در اصل) داستان مثلا سفر توقات و سفر ارزنجان، شباهت بسياري دارد به حوادث و خاطراتي كه در كتابهاي تاريخ ضبط شده و در اينجا صورت هنري خاصي يافته است. از طرف ديگر نام ها و القاب آدم هاي داستان به نام و القاب جلالي لر بسيار نزديك است. <br />مورخ ارمني مشهور تبريزلي آراكل (1670- 1602) در كتاب مشهور خود واغارشاپاد تاريخي در صفحه ي 86 جواناني را كه به سركردگي كوراوغلو نامي قيام كرده بودند چنين نام مي برد: «كوراوغلو... اين همان كوراوغلو است كه در حال حاضرعاشق ها ترانه هاي بي حد و حساب او را مي خوانند... گيزير اوغلو مصطفا بگ كه با هزار نفر ديگر قيام كرده بود... و اين همان است كه در داستان كوراوغلو دوست اوست و نامش زياد برده مي شود. اينها همگي جلالي لر بودند كه بر ضد حكومت قيام كرده بودند.» <br />اما كوراوغلو تنها تمثيل قهرمانان و قياميان عصر خود نيست. وي خصوصيتها و پهلواني هاي بابكيان را هم كه در قرن نهم به استيلاي عرب سر خم نكردند، در خود جمع دارد. ما به خوبي سيماي مبارز و عصيانگر بابك و جاويدان را هم كه پيش از بابك به كوه زده بود در چهره ي مردانه ي كوراوغلو مي شناسيم. <br />آنجا كه كوراوغلو، پهلوان ايواز را از پدرش مي گيرد و با خود به چنلي بل مي آورد و سردسته ي پهلوانان مي كند، ما به ياد جاويدان مي افتيم كه بابك را از مادرش گرفت و به كوهستان برد و او را سردسته ي قياميان كرد. <br />كوراوغلو پسر مردي است كه چشمانش را حسن خان درآورده و جاويدان نيز مادري دارد كه چشمانش را درآورده اند. احتمال دارد كه بابك، مدت هاي مديد براي فرار از چنگ مأموران خليفه به نام ها و القاب مختلف مي زيسته و يا به چند نام ميان خلق شهرت مي داشته و بعدها نيز نامش با نام كوراوغلو در هم شده سرگذشت خود او با وي درآميخته. <br />داستانهاي دده قورقود كه داستانهاي فولكلوريك و حماسي قديمي تري هستند، در آفرينش داستانهاي كوراوغلو بي تأثير نيست. آوردن وجوه شباهت اين دو فعلا ضرور نيست. <br />قيام كوراوغلو نه به خاطر غارت و چپاول محض است و نه به خاطر شهرت شخصي و جاه طلبي يا رسيدن به حكمراني. او تنها به خاطر خلق و آزادي و پاس شرافت انساني مي جنگد، و افتخار مي كند كه پرورده ي كوهستانهاي وطن خويش است. در جايي مي گويد: <br />مني بينادان بسله دي <br />داغلار قوينوندا قوينوندا <br />تولك ترلانلار سسله دي <br />داغلار قوينوندا قوينوندا <br />* <br />دولاندا ايگيت ياشيما <br />ياغي چيخدي ساواشيما <br />دليلر گلدي باشيما <br />داغلار قوينوندا قوينوندا <br />* <br />سفر ائيله ديم هر يانا <br />دئو لاري گتيرديم جانا <br />قيرآتيم گلدي جولانا <br />داغلار قوينوندا قوينوندا <br />ترجمه: <br />من از ابتدا در آغوش كوهستان پرورده شدم. شاهينها در آغوش كوهستان نامم را بر زبان راندند. <br />* <br />چون قدم به دوران جواني گذاشتم، دشمن به مقابله ي من قد برافراشت. پهلوانان در آغوش كوهستان گرداگرد مرا فرا گرفتند. <br />* <br />به هر دياري سفر كردم، ديوان را به تنگ آوردم. اسبم «قيرآت» در آغوش كوهستان به جولان درآمد. <br /> <br /> <br />كوراوغلو نيك مي داند مبارزه اي كه عدالت و خلق پشتيبانش باشند چه نيرويي دارد. او به هر طرف روي مي آورد خود را غرق در محبت و احترام مي بيند. همين است كه در ميدان جنگ بدو جرئت مي بخشد كه با اطمينان خوانين و اربابان را ندا دهد: <br />قيرآتي گتيرديم جولانا <br />وارسا ايگيدلرين ميدانا گلسين! <br />گؤرسون دليلرين ايندي گوجونو، <br />بويانسين اندامي آل قانا، گلسين <br />* <br />كوراوغلو اييلمز ياغي يا، يادا، <br />مردين اسگيك اولماز باشيندان قادا، <br />نعره لر چكرم من بو دو نيادا <br />گؤستررم محشري دوشمانا، گلسين! <br />ترجمه: <br />پاشا! اسبم «قيرآت» را به جولان درآوردم، اگر مرد ميداني داري گو پيش آيد! اينك، بيايد و زور بازوي مردان بنگرد، و اندامش از خون گلگون شود. <br />* <br />كوراوغلو بر خصم و بيگانه سر خم نمي كند. مرد هرگز سر بي غوغا ندارد. نعره در جهان در مي افكنم و براي دشمن محشري برپا مي كنم. گو بيايد! <br />*** <br />قدرت كوراوغلو همان قدرت توده هاي مردم است. قدرت لايزالي كه منشأ همه ي قدرتهاست. بزرگترين خصوصيت كوراوغلو، تكيه دادن و ايمان داشتن بدين قدرت است. مي گويد: <br />ايگيت اولان هئچ آيريلماز ائليندن <br />ترلان اولان سونا و ئرمز گؤلوندن، <br />ياغي آمان چكير جومرد اليندن، <br />لش لشين اوستو نه قالايان منم. <br />ترجمه: <br />جوانمرد هرگز از ملت خويش جدا نمي شود. شاهين، امان نمي دهد تا از درياچه ي او قويي به غارت برند. خصم از دست جوانمردان فرياد امان برمي دارد. منم آن كس كه نعش بر نعش مي انبارد. <br />* <br />او حتي براي يك لحظه فراموش نمي كند كه براي چه مي جنگد، كيست و چرا مبارزه مي كند. هميشه در انديشه ي آزادي خلق خويش است كه چون بردگان زير فشار خانها و دستگاه حكومتيان پشت خم كرده اند. مي گويد: <br />قول دئيه رلر، قولون بوينون بورارلار، <br />قوللار قاباغيندا گئدن تيرم من! <br />ترجمه: <br />آنكه برده خوانده شده لاجرم گردن خود را خم مي كند. من آن تيرم كه پيشاپيش بردگان در حركت است. <br />*** <br />روابط اجتماعي چنلي بل روابطي عادلانه و به همگان است. آنچه از تاجران بزرگ و خانها به يغما برده مي شود در اختيار همه قرار مي گيرد. همه در بزم و رزم شركت مي كنند. كوراوغلو هيچ امتيازي بر ديگران ندارد جز اين كه همه او را به سركردگي پذيرفته اند، به دليل آنكه به صداقت و انسانيتش ايمان دارند. <br />حتي كوراوغلو به موقع خود براي پهلوانانش عروسي نيز به راه مي اندازد. زن هاي چنلي بل معمولا دختران در پرده ي خان هايند كه از زبان عاشق ها وصف پهلواني و زيبايي اندام پهلوانان را مي شنوند و عاشق مي شوند و آنگاه به پهلوانان پيغام مي فرستند كه به دنبالشان آيند. اين زنان، خود، در پهلواني و جنگجويي دست كمي از مردان خويش ندارند. <br />نگار كه به دلخواه از زندگي شاهانه خود دست كشيده و به چنلي بل آمده، تنها همسر كوراوغلو نيست – كه همرزم و همفكر او نيز هست. نگار زيبايي و انديشمندي را با هم دارد. پهلوانان از او حرف مي شنوند و حساب مي برند، و او چون مادري مهربان از حال هيچ كس غافل نيست و طرف مشورت همگان است. <br />بند بند حماسه ي كوراوغلو از آزادگي و مبارزه و دوستي و انسانيت و برابري سخن مي راند. دريغا كه فرصت بازگويي آن همه در اين مختصر نيست. اين را هم بگويم كه داستان كوراوغلو، در عين حال از بهترين و قويترين نمونه هاي نظم و نثر آذري است و تاكنون 17 بند (قول) «در آذري» از آن جمع آوري شده و به چاپ رسيده كه در آذربايجان، در تراز پرفروشترين كتابهايي است كه به زبان آذري طبع شده است. <br />* از مقاله اي با نام عاشيق شعري كه صمد بهرنگي با استفاده از «تاريخ مختصر ادبيات آذري» نوشته است. اصل مقاله در مجله ي خوشه 16 مهر ماه 46 (شماره ي 33) چاپ شده است. <br /> --[[کاربر:Arman605|Arman605]] ۰۸:۱۵, ۱۳ اوت ۲۰۰۶ (UTC) کاربر:Arman605 1860 2568 2006-08-13T08:31:44Z Arman605 65 آرمان اميري هستم، فعلا دانشجوي رشته مهندسي مكانيك دانشگاه صنعتی شریف و خبرنگار خبرگزاري [http://www.aftabnews.ir/ آفتاب] میثاق‌نامه دولت اسلامی 1861 2573 2006-08-17T21:51:39Z ماني 31 محمود احمدی نژاد ششمین رئیس جمهور ایران پس از انتخاب وزیران و پیش از گرفتن رای اعتماد آنان از مجلس در تاریخ [[۲۳ مرداد]] [[۱۳۸۴]] میثاق‌نامه‌ای به نام «'''میثاق‌نامهٔ دولت اسلامی'''» را با وزرای پیشنهادی خود در میان گذاشت که تمامی آنان با مفاد آن موافقت کردند. متن کامل این میثاق‌نامه از این قرار است: <center>بسم الله الرحمن الرحیم</center> «اَلَّذینَ اِن مَّکَّنٰاهُمْ فیِ الْاَرْضِ أَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ ءَاتَوُاْ الزَّکَوةَ وَأَمَرُواْ بِالْمَعْروفِ وَ نَهَوْاْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَلِلَّهِ عٰقِبَةُ الْاُمُورِ» (حج ۴۱) «اَلْلّهُمَّ عَجِّلْ لِوَلیِّکَ الْفَرَجْ وَالنَّصْرْ وَ اجْعَلْنا مِنْ اَنْصارَهُ وَ اَعْوانَهُ وَ الْمُسْتَشْهِدینَ بَیْنَ یَدَیْه وَ احْفُظْ قائِدَنا» <center>«میثاق‌نامهٔ دولت اسلامی»</center> اینجانب با امضای این میثاق‌نامه در پیشگاه الهی و در محضر حضرت ولی‌عصر (عج) به قرآن مجید سوگند یاد می‌کنم تا زمانی که در دولت اسلامی مسئولیت دارم، پاسدار و مجری تعهدات زیر باشم و با همهٔ توان در تحقق آن بکوشم: ۱. همهٔ توان خود را صرف تحقق اهداف و برنامه‌های دولت اسلامی به ویژه اصول عدالت گستری، مهرورزی، خدمت به بندگان خدا و پیشرفت و تعالی مادی و معنوی کشور که برخاسته از اصول انقلاب اسلامی است، نمایم. ۲. با همهٔ توان از ارزش‌ها و فرهنگ اسلامی از جمله [[ولایت مطلقه فقیه]]، دین مداری، ایثارگری، شهادت طلبی، جانبازی در راه خدا، آزادی و آزادگی، ساده زیستی، پاکدستی، پاکدامنی، صداقت در گفتار و سلامت در عمل و رعایت شعائر اسلامی دفاع نموده و در راه ترویج آن بکوشم. ۳. مدت زمانی را که در دولت اسلامی حضور دارم، وقف خدمت صادقانه و متواضعانه به مردم و رفع مشکلات آنان و پیشرفت کشور نموده و از حقوق مردم دفاع نمایم و در مقابل بدخواهان ملت و متجاوزان به حقوق عمومی با قدرت بایستم. ۴. در گزینش همکاران، شایسته‌سالاری و معیار [[تقوا]]، مجاهدت در راه خدا، شجاعت، مردمداری، کاردانی و کارآمدی، ساده‌زیستی، روحیهٔ خدمت‌گزاری و عشق به مردم را بر هر معیار دیگری ترجیح دهم و از هر نوع رابطه‌بازی، گروه‌گرایی و جناح‌بازی به شدت خودداری نمایم. ۵. با همهٔ توان در جهت موفقیت دولت تلاش نمایم، موفقیت خود را در موفقیت و پیروزی دولت بدانم، از تصمیمات دولت به طور کامل تبعیت نمایم و در اجرای آنها بکوشم و از هر اقدام ناهماهنگ جداً خودداری نمایم. ۶. همراهی و همدلی و وحدت اعضای دولت و کار جمعی را یک اصل خدشه‌ناپذیر دانسته و از هر اقدامی که این اصل را خدشه‌دار کند، خودداری نمایم. با شجاعت، نظرات خود را در دولت مطرح کنم، همهٔ امور را در درون مجموعه دولت بررسی نموده و تصمیم نهایی را ولو مغایر با نظر خودم باشد با جدیت و صداقت اجرا نمایم و از طرح مسائلی که موجب وهن دولت در اذهان مردم گردد، اجتناب کنم. ۷. در مدتی که در دولت حضور دارم از هر نوع فعالیت اقتصادی شخصی و تلاش برای جمع آوری ثروت بپرهیزم و به دریافتی از دولت در زندگی شخصی اکتفا نمایم. ۸. در حفظ بیت‌المال و کاهش هزینه‌های دولت و جلوگیری از ریخت و پاش‌ها و مصارف غیرضرور و اسراف با همهٔ توان بکوشم. ۹. در ارتقای کیفیت کار و تحقق برنامه‌های دولت در افزایش بهره‌وری تلاش نمایم. ۱۰. با همه توان با اشرافیگری دولتی، تجمل‌گرایی، فقر، فساد و تبعیض مبارزه نمایم. ۱۱. خدمت به محرومین و مناطق محروم را در سرلوحهٔ اقدامات خود قرار داده و آن را یک ارزش بی‌بدیل بدانم. ۱۲. همه جای ایران عزیز و همهٔ ایرانیان گرامی را شایسته خدمتگزاری دانسته و در راه آبادانی و رفع محرومیت از همهٔ آنان با تمام توان بکوشم. این میثاق یک تعهد الهی است و عدول از آن به هر ترتیب به منزلهٔ نقض تعهدات اسلامی است. رسانه‌های هلند و جنوب ایران 1862 2991 2006-09-28T14:25:29Z روزبه 73 {{انتقال به ویکی‌بوکز|رسانه‌های هلند و جنوب ایران}} ه 1863 3016 2006-09-28T14:46:33Z روزبه 73 {{بدون متن}} مؤلف:صادق هدایت 1864 3390 2006-10-02T18:47:51Z Kaveh 1 + {{مؤلف}} {{مؤلف |نام = صادق هدایت |حرف‌اول = ه |تاریخ = ۲۸ بهمن، ۱۲۸۱ ‐‐ ۱۹ فروردین ۱۳۳۰ |توضیح = |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = صادق هدایت |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} سنگ‌ نبشته‌ها 1901 2641 2006-08-25T15:13:26Z ماني 31 Redirecting to [[سنگ‌نبشته‌ها]] #redirect [[سنگ‌نبشته‌ها]] سنگ‌نبشته سردر قره‌کلیسا 1902 3003 2006-09-28T14:31:31Z روزبه 73 <[[سنگ‌نبشته‌ها]] <small>از آثار برجستهٔ [[ارمنی]] در ایران [[کلیسا]]ی طاطاوس پاک (سنت تادئوس) در شمال [[استان آذربایجان غربی ]] است که به نام قره‌کلیسا هم آوازه دارد. در زمان پادشاهی [[فتحعلی‌شاه قاجار]]، در پی دستور ولیعهد وی [[عباس میرزا]]، کلیسای طاطاوس مقدس بازسازی شد و زمین‌های زیادی وقف آن گردید. در [[سنگ‌نوشته‌]]ی [[فارسی]] بر سردر قره‌کلیسا این‌گونه آمده است:</small> --------- *دل به تنگ آمد چو روح الله ز تن از امهات *میل آبا کرد چندی باز مادرزاد گشت *از یکی اصحابه، طاطاوس نام، این سجده گاه *گشت آباد و، خراب از چرخ بی‌بنیاد گشت *تا زمان دولت فتح‌ علی شه آن‌که او *همچو ابر دُرفِشان دست عطایش راد گشت *از ولیعهدش شهنشاه جهان عباس شاه *کو به گیتی شهره در انصاف و عدل و داد گشت *آن‌که بس ویرانه‌ها چون کوفه در ایران زمین *فی المثل در عهد عدلش غیرت بغداد گشت *جز دل ویران من کو قابل تعمیر نیست *هر خرابی را که دیدی درجهان آباد گشت *کرد از نو این کهنه ویرانه را آباد او *هم خدا راضی و هم روح بانی شاد گشت *چون ز فرمان وی و اقدام استادان چند *سخت‌تر از آهن و محکم‌تر از فولاد گشت *گفت این مصرع پی تاریخ تعمیرش نوا *وانْکِ طاطاوس باز از داد شه آباد گشت ==منبع== *برگرفته از کتاب تاریخ ماکو نوشته میر اسدالله موسوی ماکوئی پانویس: وانْک واژه‌ای است ارمنی به معنی کلیسا. گاتای اوستا 1928 3024 2006-09-28T14:54:44Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <div style="text-align: center;"> به‌ترين گفته‌ها را با گوش بشنويد و با انديشه‌ي روشن بنگريد. سپس هر مرد و زن از شما، از اين دو راهِ نيكي و بدي، يكي را براي خود برگزينيد. پيش از آن كه روز ِ بزرگِ گزينش ِ راهِ زندگي فرا رسد اين آيين ِ ما را دريابيد و نيك بفهميد. (گاتها: سرودِ 3 بندِ 2) </div> '''زرتشتِ اسپنتمان: پيغمبري پاك با پيام ِ پاك''' در بهار ِ جهان‌فزاي ششم فروردين ِ سي‌و‌شش سال پيش از سالِ ديني زرتشتي يا به‌تر كه بگوييم 3744 سال و چند ماهي پيش ( 26 مارچ 1767 سال پيش از زادروز ‌ِ مسيح)، كودكي در خانه‌ي زن و مردي، دغلو و پورشسب نام، در كنار رودي در خراسانِ ايران زمين چشم به جهان گشود و لب با خنده واكرد. نامش را زرتشت نهادند. نام خانوادگي‌اش اسپنتمان بود. زرتشت مانندِ هر كودكِ ديگر پرسنده و جوينده بار آمد، ولي با پشت‌كار ِ بيش‌تري. از خدايانِ گوناگوني كه مي‌گفتند، مي‌پرسيد و از كارهاي شگفت‌انگيزي كه به آن‌ها بر‌مي‌بستند پاسخي روشن مي‌جست. مي‌خواست راهِ رهاييِ ستم‌ديدگان را دريابد. چون پاسخ‌هاي درستي نمي‌شنيد و درشتي مي‌ديد، پافشاري بيش‌تري مي‌نمود. سرانجام پيشوايانِ كيش و فرمان‌روايانِ كشور از وي كه ديگر جواني برومند گشته بود، به تنگ آمدند و وي را از خود راندند. زرتشت از آنان نوميد گرديده، روي به خود نمود و هم‌چنين به جهانِ زنده و سپهر ِ گردنده نگريست. پيرامونِ هر چيز را ديد و سنجيد. با مردم نشست و گفت و شنید. از هر کس و هر چیز آموخته‌هایی اندوخت. از استادی چامه گفتن و سرودن را آموخت. او در جست‌وجوی پرتلاش ِ خود، از سامانِ جهان به دانش و بینش ِ « جهان سامان » پی‌بُرد و «جهان آفرین» را شناخت. او از خودشناسی و جهان‌شناسی به خداشناسی رسیده بود. آن شناخت و دریافت « دانش و بینش ِ خدا » بود که زرتشت خدا را « مزدا » به چم ِ « اَبَر دانش » یا به زبانی آسان‌تر « اَبَر دانا » خواند و توانایی ِ خدا را در دانایی او دید و دریافت. برای همین هم دین ِ خود را بر پایه‌ی « دید، دانش و بینش ِ خوب » استوار کرد ونام آن را « دین ِ بهی » به چم ِ « دید و بینش ِ بهی » گذاشت. از این پس، او با خدای خود، خدای یک‌تا، بی‌هم‌تا، دانا، توانا، آفریدگار، پروردگار، دوست و دوست داشتنی، هم‌سخن گردید و آوای خدایی را چون پیام ِ پاک با گوش ِ هوش می‌شنید. زرتشت سی ساله بود که دریافت‌های خود را درباره‌ی خدای دانا، یک‌تا و یگانه و پیرامون ِ زندگانی ِ نیک در جهان چون پیام ِ پاک و روشن آشکار ساخت و « دین ِ بهی » را بنیاد نهاد. آن روز ِ خجسته نوروز بود، نوروزی که آغاز ِ سالِ دینی ِ زرتشتی، 1737 سال پیش از سال ِ ترسایی و 2385 سال پیش از سالِ فراروي خورشیدی، گردید. پیام‌ ِ زرتشت هراسی در میانِ پیشوایان و فرمان‌روایان انداخت. آنان کمر به دشمنی بستند و او و یارانِ ناتوانش را آزارها رساندند تا این که پس از ده سال رنج و آزار، زرتشت با یارانی چند از زادگاهِ خود رو به سوی سیستان کرد. در آن سرزمین، شاهِ بزرگِ کیانی گشتاسب در کنار ِ هامون، همان جا که امروز شهر ِ زابل است، پای‌تخت داشت. گشتاسب شاهی بود رزم‌آزما و بزم‌آرا، جنگ‌جو و تندخو، ولی سخن‌دان و سخن‌سنج. دو سال در گفت و شنید گذشت. سرانجام گشتاسب، با خانواده و درباریان فرزانه‌ی خود، به دینِ بهی گروید. آنان از جنگ‌جویی به آشتی‌گستری و از بربادیِ دشمنان به آبادی مردمان درآمدند و به پیروی از بنیادهای دین ِ بهی، به جهانِ خود سامانِ نوینی دادند. دین گسترش یافت و کشور آباد گردید. زرتشت یارانِ خود را پیام‌رسانی آموخت و آنان را برای پراکندنِ پیام آماده ساخت. آنان هم، به پیروی از وی، پیام پاکِ وی را به گوشه گوشه‌ی سرزمین ِ پهناور رساندند و مردم را، چه ایرانی و چه انيراني، راهِ راست نمودند تا آنان به رای خود دین ِ بهی را برگزینند و بر آن استوار بمانند. زرتشت پس از نشیب و فراز ِ کارِ خدایی خود، در هفتاد و هفت سال و چهل روز زندگانی خود، روز ِ پانزدهم اردیبهشت در چهل و هفت سالگی بنیادِ دین ِ بهی (سال 47 دینی زرتشتی، 1690 سال پیش از سالِ ترسایی) خرسند و کامیاب از این جهان چشم بربست ولی لب‌خندِ شادی‌بخش ِ خود را برای جهانی آباد بر جا گذاشت. '''پيام ِ پاك'''<div style="text-align: center;"> وسط </div> زرتشت پبام ِ پاك ِ خود را در هفده سرود خوش و زيبا گفته است زيرا مي‌دانيم كه چامه، به ويژه اگر اشو و با ارج باشد، بسي به‌تر از دیپ دست نخورده مي‌ماند و زرتشت اين را در انديشه داشت. امروز مي‌بينيم كه پس از سه هزار و هفت‌سد و اندي سال، آن پيام به همان تازگي و ويژگي خود، بي‌كم و كاست و بي‌آلايش و ويرايش، مانده است و جويندگانِ درستي و پويندگانِ راستي را راه مي‌نمايد. چه شگفتي و شاه‌كاري از اين بالاتر! سرودهايش را به نام ِ «گاتها» مي‌شناسيم. اين هفده سرود را كه تنها داراي 341 بند چهارپاره‌نما هستند، آسان مي‌توان در يك كتاب‌چه‌ي جيبي گنجاند. چرا به اين كوچكي؟ براي آن كه زرتشت مي‌خواست كه پيامش فشرده و به اندازه باشد. او مي‌خواست كه مردم را تنها راهنمايي كند، انديشه‌شان را برانگيزاند، خِرَدشان را بيدار كند و هوش‌شان را تيز سازد تا آنان بتوانند خود را از بندگي و پيروي كوركورانه رها كنند و از آزادي و آزادگي برخوردار بوده، جهانِ خود را در زمانِ خود با دانش ِ روز و بينش ِ روزگار پيش برند و به‌تر سازند. گاتها داراي بنيادهاي زندگاني است كه براي هر زمان و هر جاي تازه و آماده مي‌باشد. گاتها جنگ را باز مي‌دارد تا آشتي را گسترش دهد. جوش را مي‌خواباند تا هوش به كار افتد. بند را مي‌گسلد تا هركس آزادانه به راي ِ خرد خود دين و آيين را برگزيند. نژادپرستي را نمي‌شناسد و نمي‌پذيرد. تك‌رَوي را نمي‌پسندد و ياري و هم‌كاري را پديد مي‌آورد. مردم‌دوستي را مي‌ستايد. بنيادِ خانه و آبادي و شهر و كشور و هم‌بستگي ِ جهاني را استوار مي‌سازد. جهانِ زنده‌ي جانداران و گياهان را در مي‌يابد و همه‌ي آن‌ها را مي‌پرورد و به‌تر مي‌گرداند. گاتها، پيش از هر چيز و بيش از هر چيز، خودشناسي و جهان‌شناسي، و پي‌آيندِ آن خداشناسي را مي‌آموزاند و آدمي را خداگونه مي‌گرداند. گاتها از آزادي، آزادگي، به‌منشي، نيك‌انديشي، راستي، درستي، پيش‌رَوي، پيش‌بَري، نوسازي، تازه‌كاري، سامان، سازمان، آرامش، آسايش، رسايي، و جاوداني سخن مي‌راند. كوتاه سخن، گاتهاي زرتشت اسپنتمان، وخشور ِ پاكِ خدايي، سرودهاي پاكي است كه هم در درگاهِ خداي دانا و يك‌تا نماز مي‌باشد و نيايش، و هم براي مردم راه‌نماي زندگانيِ شاد و آباد. سرودها را خواندن، خداي دانا را ستودن است و انديشه را براي زندگاني ِ به‌تر، برتر و زيباتر برانگيختن است. گاتها پيام ِ پاكِ خدايي است كه زرتشت به جهانيان رسانده است. خواندنِ اين پيام چندان زمان نمي‌گيرد و‌آن اندازه شيرين و دل‌نشين است كه هر آدم ِ آزادانديش و ژرف‌نگري آن‌ها را خواندنشان را مي‌خواهد و خيره‌ي انديشه‌هاي اين زرتشت مي‌شود و از خود مي‌پرسد كه آيا او در چهارهزار سال پيش چنين مي‌انديشيده است. و اينك آن همه‌ي گاتها: اوستا؛ گاتها؛ سرودِ يكم: نيايش 01 اي اهورامزدا، اي خداوندِ جان و خرد، سرم در نمازت خم است و دست‌هايم افراشته. پيش از هر چيز، ياري خردِ فزاينده‌ي تو را خواستارم. مي‌خواهم با كارهاي راست و درست و پاكِ خود كه از خرد و با دانش ِ نيك انجام مي‌گيرند، تو را و روانِ جهانِ زنده را شاد سازم. 02 اي خداي دانا، با انديشه‌ي نيك نزدِ تو مي‌آيم. مرا از راهِ راستي و درستي، نيكي و بهره‌ي هر دو هستي، تني و مينوي، را ارزاني‌دار تا يارانم را به آسايش و آرامش برسانم. 03 اي راستي و اي منش ِ نيك، من براي شما سرود گويانم، سرودهايي كه تاكنون كس نسروده. براي خداي دانا سرود مي‌خوانم و نيز براي كساني كه برايشان آرامش، شهرياريِ شكست‌ناپذير مي‌گستراند. به نيايشم گوش كنيد، به ياريم بشتابيد. 04 بي‌گمان، من روانم را با انديشه‌ي نيك هم‌ساز مي‌كنم و مي‌دانم كه هر كاري كه براي خداي دانا انجام مي‌گيرد، چه پاداشي دارد. تا تاب و توانايي دارم، همه را خواهم آموخت كه چگونه از راستي پيروي كنند. 05 من منش ِ نيك را دريافته‌ام. پس چه هنگام، اي راستي تو را خواهم ديد؟ كي راهِ خداي بس توانا را خواهم يافت؟ گاهِ شنيدنِ آواي دروني مزدايي كي فرا خواهد رسيد؟ ما با پيام ِ مهين بر زبان، ددمنشان را در برگزيدنِ دين به راه خواهيم آورد. 06 مزدا، از منش ِ نيك برس و از آيين ِ راستي زندگاني درازي را ارزاني دار. خدايا، با سخنان ِ راستين ِ خود مرا كه زرتشت هستم و يارانم را ياري كن و نيرو بخش تا آزار ِ بدخواهان را از ميان برداريم. 07 اي راستي، آن نيكي و بهره را ارزاني دار كه نيك منيشي‌اش مي‌نامند. اي آرامش ِ دروني، آرزوي گشتاسب و مرا برآر. آري، اي مزدا، آن نيرو و توانايي را بخش كه پيام ِ انديشه‌انگيز ِ تو را با كام‌يابي به همه برسانيم. 08 اي كه به‌ترين هستي و با به‌ترين راستي هماهنگ هستي، با مهر و دل‌بستگي، بخشش‌هاي نيك‌منشي و درست‌انديشي را براي خود و فرشوشتر ِ رادمرد و ديگر ياران براي هميشه مي‌خواهم. 09 اي خداي دانا، با بودنِ اين بخشش‌ها، از ما كاري سر نزند كه تو و راستي و به‌ترين انديشه را بيازاريم. ما همه با هم شما را مي‌ستاييم زيرا شما را كه پيش‌برندگانِ توان هستيد، سزاوار ِ ستايش مي‌دانيم. 10 اي خداوند ِ جان و خرد، كساني را كه نيكوكار و نيك‌انديش و بر راهِ راستي و درستي مي‌بيني، كام‌روا ساز، بسي كام‌روا. نيك مي‌دانم كه هيچ نيايشي نيست كه از جان و دل برآيد و بي‌پاسخ بماند. 11 اي خداي دانا، تو كه هم‌واره آيين ِ راستي و منش ِ نيك را استوار داشته‌اي، مرا چنان بياموز كه انديشه‌هاي خردمندانه و گفته‌هاي زبانِ تو را بازگو كنم. خواستم آموزش‌هايي است كه از آن‌ها به‌ترين زندگاني پديد آمده است. اشو زرتشت به نام ِ خداي دانا كه سزاوار ِ همه‌ي نيايش‌ها و ستايش‌هاست، سرودهايي مي‌سرايد كه از آن پيش كسي نسروده و تازگي دارند، سرودهايي كه در آن از خدا براي خود و ياران بخشش‌هاي تني و مينوي و زندگاني درازي را مي‌خواهد و آن تنها براي اين است كه بتواند با انديشه‌ي نيك و از راهِ راستي پيام ِ خدايي را به‌تر به همه‌ي جهانيان برسانند، همه را راه بنمايند، راز ِ زندگاني سودمند را آشكار سازند و جهاني شاد و خرسند پديد آورند. ناگفته نماند كه پيش از اين، پيشوايان و چگامه سرايان پندارپرست، هر كدام تنها در ستايش ِ خدايي كه در ميان ِ خدايانِ پنداري بيش‌تر مي‌پسنديدند، سرودهايي مي‌بافتند و مي‌سرودند و آن هم براي بخشش و بهره براي خود و نه براي ديگران. درباره‌ي شيوايي و زيبايي گاتها اين نكته دل‌چسب است كه هنگامي كه سخن از دانش و هوش و روشنايي و راه‌نمايي مي‌رود، بيش‌تر خدا با نام ِ « مزدا » به چم ِ « اَبَر دانش » ياد مي‌شود و هنگامي كه گفت‌وگو از نيرو و توانايي و شهرياري است، نام ِ « اهورا » به چم ِ « ابر هستي » بر زبام مي‌آيد. گذشته از اين، خدا با پرتوهاي خود چون راستي، منش ِ نيك، شهرياري و آرامش نيز ياد مي‌گردد. اين شيوه ارزش ِ اين پرتوها را نمايان‌تر مي‌گرداند و به آن‌ها ويژگي مي‌بخشد. 28/03/85 اوستا؛ گاتها؛ سرودِ دو دیگر: برگزیده شدنِ زرتشت به سروری و رهبری 01 روانِ جهان نزدِ شما بگریست: « چرا مرا ساختید؟ که پیکرم را تراشیده؟ مرا خشم و زور و ستم به ستوه کشانده‌اند. من جز شما آبادگر ِ دیگری ندارم. مرا با کسی آشنا سازید که نیکو و سودبخش و آبادگر باشد. » 02 آنگاه سازنده‌ی جهان از راستی پرسید: « کدام رهبرِ ِ درستی را برای جهان در نگر داری که بتواند او را توش و توانایی و آبادانی بخشد؟ چه کسی را می‌خواهی که سرور ِ هستی ِ او شود تا هم خشم را و هم آزار ِ دروغ‌کاران را پس براند؟ » 03 راستی پاسخ گفت: « کسی را که هم بی‌آزار باشد و هم دوستِ جهان، هیچ کس. از اینان که در پیش ِ ما هستند کسی را نمی‌شناسم که زبردستان را برای یاری زیردستان برانگیزد و گر نه، من به آوای او که در اینان تواناترین می‌بود، بی‌درنگ می‌شتافتم. » 04 « خداي دانا به‌تر از همه آگاه است كه مردم در گذشته به نام ِ خدايانِ پنداري ِ خود چه‌ها كرده‌اند و در آينده چه‌ها كه نخواهند كرد. او خود داور است. ما را همان شود كه او خواهد. » 05 « پس به‌تر است كه من و روانِ جهانِ باروَر دست‌ها را به سوي خداي دانا بلند كنيم و مهربانيش را بخواهيم: آيا كسي كه با راستي و درستي مي‌زيد، زندگاني نخواهد داشت؟آيا در ميانِ دروغ‌كاران، كسي كه جهان را بپرورد، نخواهد برخواست؟ » 06 خداي دانا كه از راز ِ زندگاني به خوبي آگاه مي‌باشد، گفت: « پس هيچ كس را نمي‌شناسي كه از روي راستي و تنها راستي سرور ِ هستي و رهبر ِ درستي شود؟ ولي اي راستي من تو را براي مردماني نيآفريده‌ام كه خود آباد باشند و ديگران را آباد سازند! » 07 خداي دانا كه با راستي هم‌آهنگ است، پيام ِ خود را در پاسخ ِ درخواستِ شيرين ِ جهان آماده مي‌سازد زيرا از روي آيين، او نگه‌بانِ كساني است كه از وي پناه مي‌خواهند. او مي‌پرسد: « اي منش ِ نيك، آيا تو كسي را مي‌شناسي كه مردم را ياري كند؟ » 08 « آري من مي‌شناسم ولي تنها يك كس را. او به آموزه‌هاي ما گوش مي‌داده. او زرتشتِ اسپنتمان است. اي مزدا، او آماده است تا اين پيام را براي راستي، از راهِ سرودهايش به مردم برساند. پس چه به‌تر كه به او شيرين زباني داده شود. » 09 آن گاه روانِ جهان باز گريست: « چه! مردِ ناتواني را با آن آواي ناتوانش به سروري بپذيرم! من فرمان‌رواي پُرزوري را مي‌خواهم. كي آن روز خواهد دميد كه او با بازوانِ تواناي خود مرا ياري دهد؟ » 10 اندكي درنگ و باز ناليد « اي خدا، به وي از راهِ راستي و منش ِ نيك نيرو و شهرياري ارزاني دار تا او آبادي و آرامش پديد آورد. من هم او را، اي مزدا، بهترين برگزيده‌ي تو مي‌دانم. » 11 « چه هنگام راستي و منش ِ نيك و شهرياري به سوي من خواهند شتافت؟ اي خداي دانا، اين آيين و دين ِ نو را كه به نام ِ انجمن ِ مغان و هم‌بستگي جهاني بنياد يافته، بشناس و بپذير، به ما ياري بخش. ما چشم به راهِ مهرباني تو داريم. » سرودِ دواُم به نمايش‌نامه‌ي دل‌چسبي مي‌ماند كه در آن انگيزه‌ي برگزيده‌ شدنِ زرتشت به سروري و رهبري ِ جهانيان به زباني شيرين سروده شده. اين نمايش‌نامه را بايد كهن‌ترين نمايش‌نامه‌ي ايراني، يا به‌تر بگوييم، آريايي شمرد. شايد هم آن كهن‌ترين نمايش‌نامه‌ي جهان است كه به پيكر ِ سرود مانده و گوينده‌ي آن، خود قهرمانِ نمايش‌نامه است. هر چه باشد، اين نمايش‌نامه بي‌مانند است و پرمايه. بازي‌گرانِ اين نمايش‌نامه، به شمار ِ لب گشودن، چنين مي‌باشند: (1) گِاُوش اُروَن يا روانِ جهانِ زنده، (2) گِاُوش تَشَن يا سازنده‌ي جهانِ زنده، (3) اَشَ يا راستي و درستي، دستور ِ سامانِ آفرينش، (4) اهورامزدا يا خداي دانا، (5) وُهومن يا منش ِ نيك و انديشه‌ي راه‌نما و (6) زرتشت، يلي كه به سروري و ره‌بري برگزيده مي‌شود. روانِ جهانِ زنده به پيكر ِ « گاو » است زيرا گاو نمادِ زندگي است. اگر واژه‌ي « تَشَن » به آر ِش ِ تراشنده را درنگريده شودبايد سازنده‌ي جهان را هنرمندِ پيكر تراشي بپنداريم. زرتشت مردي آرام و لاغر اندام ديده مي‌شود كه با پوشاكِ ساده‌ي خود نه رزمنده‌‌يي زورآور و نه پيشوايي زورگوي است. اهورا مزدا و اَشَ و وُهومن را نمي‌توان نگاره‌هايي داد و آنها را مي‌توان در مغز ِ خود انگاريد. اين نمايش‌نامه جهاني را مي‌نمايد كه در آن زور پيروز است. جور و ستم رواست. فرمان‌روايان زيردستان را مي‌آزارند. توان‌گران بينوايان را مي‌فشارند. خانه بدوشان بر شهرنشينان مي‌تازند. در دستور ِ سپهر يا به گفته‌ي ديگر، آيينِ آفرينش، تنها توانا مي‌تواند زنده بماند زيرا كش‌مكش‌ ِ زندگان خود يكي از انگيزه‌هاي زنده ماندن است. اين دستور براي جنگل و جنگليان بسيار خوب است. ولي آدمي ديگر تنها جانور نيست. او بسيار چيزها را يافته و بسيار چيزها را ساخته. او آفريننده و سازنده گرديده. او آتش افروختن آموخته، توپال را يافته و با هر دو افزارهايي ساخته. اين كارها او را نيرويي بس بزرگ داده‌اند. او هم مي‌تواند چيزهاي شگفت‌آوري را بسازد و هم مي‌تواند چيزها را با شگفت‌آوري را بسازد و هم مي‌تواند چيزها را با شگفتي نابود سازد. اين سيماي نابودگري‌اش بيم ِ بزرگي، هم براي خودش و هم براي ديگر جانوران و گياهان كه در اين جهان مي‌زيند و مي‌رويند، پديد آورده است. پس دستور ِ سپهر نمي‌تواند به تنهايي دشواري‌ها را بردارد. بايد چاره‌يي انديشيد. آدمي سازنده و آفريننده جانوري است انديشنده و همين انديشندگي مي‌تواند او را راه‌نمايي كند و كارش را آسان گرداند. پس بايد انديشه‌اش را درست كرد. اين جاست كه وُهومن، آن انديشه‌ي نيك خدايي، نيز پديدار مي‌گردد. بايد نشان داد كه زور پيروز نيست. دانش پيروز است. براي چنين كاري دو چيز مي‌بايد. يكي نيرو براي دور داشتن ِ جور و ستم و ديگري دانش براي گسترش ِ آبادي و شادي. جست‌وجوي جهاني تنها يك كس را سزاوار ِ چنين جاي‌گاهي نشان مي‌دهد كه هر دو كار را با هم انجام دهد و شگفت آن كه نيروي چنين كسي در سخن‌وري او پنهان است و نه در بازوان ستبرش. او تنها چيزي كه مي‌خواهد اين است كه انديشه‌ي نيك را برانگيزاند تا از آن نيك‌انديشي، گفتار ِ نيك و كردار ِ نيك برآيد. آيين ِ وي از يك سوي در برابر ِ زور سر خم نمي‌كند و ايستادگي مي‌كند و از سوي ديگر از راهِ كار و كوشش در آرامش و آشتي، جهان را آباد مي‌گرداند. اين گامي است بس تازه، آييني است بس تازه‌گر. اين كس زرتشت است. بنيان‌گذار ِ دين ِ بهي، سازنده‌ي انجمن ِ مغان، پديدآورنده‌ي دوستي جهاني. ولي كسي او را بر جهانيان نمي‌گمارد. او در برابر ِ خواهش و آرزوي جهانيان ِ ستم‌ديده و بي‌داد چشيده پيش‌نهاد مي‌شود. او برنامه‌اش را آشكار مي‌نمايد. مردم او را آن چنان كه مي‌خواهند، مي‌آزمايند و مي‌سنجند و او را به راستي راست‌كار و به درستي درست‌كار مي‌يابند. پس هر كس او را، با راي آزادِ خود به سروري و ره‌بري بر مي‌گزيند. اين نمايش‌نامه نشان مي‌دهد كه پرتوهاي خداي داناي آفريدگار كه به راستي بنياد‌هاي زندگاني مي‌باشند چگونه اندر كار هستند و چگونه جهانِ زنده‌ي مردمان، جانوران و گياهان كه روي به پيش‌روي و رسايي دارند و به جايي مي‌رسند كه بايد آيين ِ نويني بر سر ِ كار آيد و بنيادِ پيشين ديگرگون شود. اين نمايش‌نامه نمايشي است در برابر ِ جور و ستم، زورورزي و تاراج‌گري، و تلاشي است براي برابري و آزادي، پيش‌رفت و آبادي. اين نمايش‌نامه نمايان‌گر ِ جنبشي است كه اشو زرتشت را به وخشوري برگزيد و آرمان و آماج ِ پيام ِ آن اشو را مي‌رساند. اين، در ِ نويني را در كارنامه‌ي جهانيان مي‌گشايد كه در آن انديشه‌ي روشن بر زور بازو و زبانِ شيرين بر تيغ ِ تيز برتري مي‌يابد و اين راي به مردم داده مي‌‌شود كه كسي را كه براي ره‌بري و راه‌نمايي مي‌خواهند، از روي خرد برگزينند كه هر آيينه از روي راستي و درستي سزاوار ِ آن جاي‌گاهِ والا باشد. چكيده‌ي همه‌ي سخنان در بندِ « يتا اهو » خوش بند شده است و بايد آن را با نگاه‌هاي ژرف ديد و ژرفاي انديشه‌اش را دريافت. اگر اين سرود را چنان‌كه بايد و شايد بخوانيم و باز بخوانيم، بي‌گمان آر ِش و خواستِ « يتا اهو » را به‌تر و روشن‌تر خواهيم فهميد و چه به‌تر كه هر دو را با هم بخوانيم. 29/03/85 اوستا؛ گاتها؛ سرودِ سه دیگر: نیکی و بدی 01 اینک برای آنانی که خواستار ِ شنیدن هستند، از آن دو راهِ اندیشیدن سخن می‌رانم که برای فرزانگان دو نکته‌ی ویژه می‌باشند. هم‌چنان، به نیایش‌ ِ خدا پرداخته، از نیک‌منشی و نیک‌‌اندیشی ستایش خواهم کرد و از آیین ِ راستی و درستی و پاکی خواهم گفت. تا شما در روشنایی باشيد و به خرسندی برسید. 02 پس بهترین گفته‌ها را با گوش بشنوید و با اندیشه‌ی روشن بنگرید. سپس هر مرد وزن از شما، از این دو راه، یکی را برای خود برگزینید. این آموزش را پیش از آن که روز ِِ بزرگ، روز ِ برگزیدنِ راهِ زندگانی، فرا رسد، دریابید و نیک بفهمید. 03 اینک در آغاز ِ زندگانی، این دو شیوه‌ی اندیشیدن که هم‌زاد پنداشته می‌شوند، خود را در اندیشه و گفتار و کردار، چون به‌تر و بد هویدا می‌سازند. از این دو، آن فرزانگان هستند که درست برمی‌گزینند، نه بداندیشان. 04 هنگامی که این دو شیوه نخست به هم رسیدند، « جان » و « نازندگانی » را آفریدند. تا پایانِ هستی، بدترین اندیشه برای دروغ‌کار و به‌ترین اندیشه از آنِ راست‌کار خواهد بود. 05 از اين دو، انديشه‌ي دروغ‌كار بدترين كارها را برگزيند و پيش‌روترين انديشه كه چون كوهي استوار است، راستي و درستي را. همانا آنان كه مي‌خواهند خداي‌ را خشنود سازند، به كارهاي راستين مي‌پردازند. 06 در اين ميان، جويندگانِ خدايانِ پنداري نتوانسته‌اند كه روش ِ درستي را برگزينند زيرا فريبِ خورده و بدترين انديشه را برگزيده‌اند، روي به خشم برده‌ و زندگاني مردم را به تباهي كشانده‌اند. 07 به كسي كه راهِ نيكي را برمي‌گزيند، از نيرو و نيك‌انديشي و راستي، توانايي تن و آرامش ِ پايدار مي‌رسد. از ميانِ مردم، او از آنِ توست زيرا او از آزمايش ِ آتشين پيروز برآمده است. 08 ولي همين كه اين گناه‌كاران كيفر ِ خود را مي‌چشند، توانايي تو را، اي خداي دانا، از راهِ منش ِ نيك درمي‌يابند و مي‌آموزند كه چگونه دروغ و آزار را رها كرده، به راستي روي بياورند. 09 پس بياييم و از كساني شويم كه اين زندگاني را تازه مي‌كنند و جهان را نو مي‌سازند. اي خداوندانِ خرد، اي انديش‌مندان و آورندگانِ خرسندي از راهِ راستي و درستي بياييد، همه در آن جا كه دانش ِ دروني است، يك‌پارچه هم‌راي و هم‌راه باشيم. 10 آن زمان است كه زور ِ دروغ در هم مي‌شكند و آنان كه در نيك‌نامي كار و كوشش مي‌كنند، به زودي در سراي زيباي منش ِ نيكِ خدايي و راستي به هم مي‌پيوندند. 11 اي مردم، اگر شما اين دو دستور ِ آرامش و ناآرامي را دريابيد كه خداي دانا گذاشته و آن اين است كه زيانِ ديرپا از براي دروغ‌كار است و فروغ بي‌پايان از براي راست‌كار هر آيينه به خرسندي و شادكامي خواهيد رسيد. جهان را دستور ِ راست و درست است. پس بايد هر كاري از روي آيين ِ راستي انجام گيرد، زيرا اگر چنين انجام نگيرد، برآيندِ كار نيك نخواهد بود. پس دستور ِ آفرينش اين است كه هر كاري كه نيك و درست است، درست انجام گرفته و هر پي‌آيندي كه بد است، كج آغاز گرديده. ولي از كجا بدانيم كه نيك، نيك است و بد، بد؟ اندازه‌ي سنجش ِ هر دو چيست؟ گاتها مي‌گويند كه نيكي و بدي جز سنجش ِ انديشه چيز ديگري نيست. آن سنجش است كه سود و زيان را در مي‌نگرد و مي‌نماياند كه آن چه سودمند است نيك، و آن چه زيان مي‌رساند بد است. وگرنه هيچ چيز به خودي خود نه نيك است و نه بد. باز اگر چيزي براي كسي سودمند باشد و براي ديگري زيان‌مند، آن را نمي‌توان نيك شمرد. نيك آن است كه به سودِ يك كس ِ خودخواه نباشد بايد كه به سودِ راست و درستِ ديگران هم باشد و بد آن است كه به زيانِ مردم باشد و نه به سودِ كسي كه بايد گفت « ناكس » است. سنجش ِ انديشه، چه نيك باشد و چه به سوي بدي گرايد، هر دو در كار و برآيندِ كار ِ خود آزاد مي‌باشند. اگر از انديشه بگذرند، چون گفتار يا از آن هم بگذرند، چون كردار آشكار مي‌شوند. بي‌گمان گزينش ِ درست، كار ِ دانايان است و بس. اگر كسي دانا باشد و انديشه‌ي خود را به كارهاي نيك گمارد، نيكي آفريند و نيكي فزايد. گفتارش خوش باشد و رفتارش نيك. اگر نادان باشد و به بدي گرايد، بد گويد و بد كند و بد بيند. اين دستوري است كه از آغاز ِ هستي و تا پايانش همين خواهد بود. يكي راه است و ديگري چاه و جز اين دو، هيچ نيست. يكي آبادي و شادي پديد مي‌آورد. ديگري بي‌چارگي و تباهي. با يكي انديشه‌ي نيك و روشن هم‌راه است و با ديگري خشم ِ كور و ديوانه. برآيندِ يكي خرسندي ديرپاي نه تنها براي انجام دهنده‌ي كار است كه براي ديگران نيز خرسندي‌بخش و سودمند است و پي‌آيندِ ديگري اگر هم براي انجام دهنده سودِ كوتاه زماني برساند، دير يا زود به زيان او پايان مي‌يابد و براي مردم به هر روي كه باشد، زيان‌مند خواهد بود. اين است كه با همه‌ي آزادي گزينش، بايد با دانش و هوش، انديشه و گفتار و كردار ِ نيك را پيشه‌ي خود ساخت و خود را شاد و جهان را آباد گرداند و از انديشه و گفتار و كردار ِ بد پرهيزيد. بايد همه با سنجش ِ درست يك‌ديگر را دريابند و هم‌راي و هم‌انديشه شده، گردِ هم آيند و يك‌پارچه پيوسته و يگانه شوند. ولي آن چه را كه در اين جا به « جان » و « نازندگاني » برگردانده‌ايم، بايد اندكي روشن‌تر گردد. اين دو واژه را بيش‌تر ِ ترزبانانِ گاتها جان وناجان، هستي و نيستي، زندگاني و نازندگاني يا زندگي و مرگ نوشته‌اند و چنان وانمود كرده‌اند كه اين دو واژه هميستار ِ يك‌ديگراند. چنين نيست. واژه‌هاي گاتها يكي « گِ ‌اِِم » كه همان « جان » باشد و ديگري « اَجيااِتي » است. اگر آن چنان بود « گِ ‌اِِم » و «آگِ ‌اِِم » يا « گِ ‌اِِم » و « مَرَك » را به كار مي‌برد زيرا « جيااِتي » زندگي و روش ِ زندگي را گويند و آن جز « جان » باشد. پس خردِ افزاينده و آفريننده « جان » مي‌بخشد ولي اگر جان‌داري زنده باشد و به بدي گراييده و گرويده زندگاني بي‌هوده و بي‌سودي شايد هم زيان‌مندي را به سر كند، زنده هست ولي زندگي ندارد. زرتشت اين نكته را مي‌رساند و اين نكته‌يي است بس بزرگ. 30/03/85 اوستا؛ گاتها؛ سرودِ چهارم: راه‌نمایی 01 با بودنِ این دو راهِ نیکی و بدی، ما سخنانِ تازه و نشنیده را به کسانی می‌آموزیم که جهان را با آیین ‌ِ دروغ و آزار تباه می‌گردانند. آشکار است که این سخنان برای کسانی که دل‌داده‌ی خدای دانا هستند، بسی به‌تر خواهد بود. 02 چون راهِ به‌تر را برگزیدن، کاری آسان نیست، من چون رهبری که خدای دانا را می‌شناسد، برای هر دو گروهِ راست‌کاران و دروغ‌کاران آمده‌ام تا بتوانیم از راهِ راستی و درستی و پاکی زندگانی کنیم. 03 آن خوشنودي را كه تو مي‌بخشي، در پرتو ِ مينوي تو و از راهِ راستي و درستي به اين دو گروه خواهد رسيد. اين براي كسي كه نيك را از بد باز مي‌شناسد، پايه‌يي است. آن را، اي خداي دانا، براي آگاهي و روشنايي ما به ما از زبانِ خود بگو تا ما همه را براي برگزيدنِ راهِ راست آماده سازيم. 04 هنگامي كه كسي راستي را مي‌خواهد، بشود كه خداوندانِ خرد و انديش‌مندان با پاداش و آرامش آماده باشند. اينك من با به‌ترين دانش ِ خود خواهانِ شهرياريِ نيرومندِ خدايي هستم تا با گسترش ِ آن، ما بر دروغ و آزار پيروز گرديم. 05 اي خداي دانا، بگو تا بدانم كه از پرتو ِ آيين ِ راستي، كدام راه برايم به‌تر مي‌باشد. نيز از منش ِِ نيك آگاه گردم و دريابم كه من ِ « راست گفتار » چه دارم و چه روي خواهد داد و چه روي نخواهد داد؟ 06 به‌ترين نيكي به دانش‌مندي برساد كه پيام ِ راستين ِ مرا، پيامي كه از روي راستي و درستي به رسايي و جاوداني مي‌رساند، به مردم بگويد و بفهماند. براي چنين كسي شهرياري ِ خداي دانا در پرتو ِ منش ِ نيك گسترده خواهد شد. 07 كسي كه نخست چنين انديشيد كه بايد روزگار ِ جهان با آسايش و آرامش هم‌راه باشد، از خردِ خود آيين ِ راستي را آفريده و به‌ترين انديشه را استوار نگاه داشته است. اي دانا، با خردِ آفريننده‌ي خود آن نيروي انديشيدن را كه تاكنون يك‌سان مانده، در من بيافزاي و در آن جنبشي پديد آر. 08 اي خداي دانا، هنگامي كه تو را در انديشه‌ي خود سرآغاز و سرانجام ِ آفرينش شناختم، با ديده‌ي دروني دريافتم كه به راستي تويي پدر ِ منش ِ نيك، تويي آفريننده‌ي راست و تويي سرپرستِ كارهاي زندگاني. 09 دريافتم كه آرامش از توست، خردِ جهان‌آفرين از توست و اي خداوندِ جان و خرد، آن انديشه از توست كه جهان را راه نمود و آزاد گذاشت تا اگر بخواهد، كسي را برگزيند كه آبادگر است و اگر نه، روي به كسي ببرد كه با آبادي و شادي كاري ندارد. 10 ولي جهان از اين دو كس، آبادگر را كه هم‌واره در پيش‌رفت است، برگزيد. آن كسي را برگزيد كه سرور و راست‌كار و افزاينده‌ و گسترنده‌ي منش ِ نيك است. اي مزدا، كسي كه آبادگر نيست و فريب‌كار است، پيام ِ نيك را گسترش نمي‌بخشد. 11 اي خداي دانا، هنگامي كه نخست تو با انديشه‌ي خود، زندگاني و وجدان و خرد را آفريدي و جان را در تن دميدي، توانايي كردار و گفتار را بخشيدي تا هر كس هر راهي را كه مي‌خواهد، آزادانه برگزيند. 12 از اين روي، هر كسي چه دروغ‌گو باشد و چه راست‌گو، چه دانش‌مند باشد و چه بي‌دانش، آن چه را كه در دل و سر دارد، آشكار مي‌نمايد. به پيروي از اين بنياد، آدمي مي‌تواند در آرامش از خود بپرسد: هر كدام از اين دو شيوه‌ي انديشيدن، مرا به كجا مي‌رساند؟ 13 اي خداي دانا، پرسش‌هايي كه يك كس آشكارا يا در نهان مي‌كند يا در برابر ِ آزار ِ كوچكي، سزاي بزرگي مي‌بيند، همه اين‌ها را تو چون نگه‌باني با چشمان ِ تيزبين ِ خود به درستي مي‌بيني. 14 خدايا، اين از تو مي‌پرسم: چه‌ها مي‌شود و چه‌ها خواهد شد؟ آينده‌ي كساني كه از راستي پيروي مي‌كنند، چيست؟ و آينده‌ي كساني كه از روي كاستي رفتار مي‌كنند، چيست؟ باري، سرانجام ِ كار چه خواهد بود؟ 15 خدايا، اين از تو مي‌پرسم: سزاي كسي كه زور ِ دروغ‌كار ِ بدكردار را مي‌افزايد يا كسي كه در زندگاني هيچ كار جز آزار ِ مردم ِ آباد و بي‌آزار و جانورانشان را ندارد، چيست؟ 16 اين از تو مي‌پرسم.: چگونه نيكو‌كاري كه براي افزايش ِ نيرو و توانايي خانه، آبادي، شهر و كشور ِ خود از روي آيين ِ راستي تلاش مي‌كند، با كردار ِ خود مانندِ تو، اي خداي دانا خواهد شد؟ 17 كدام راه به‌تر و برتر است، آن كه راست‌كار بر مي‌گزيند يا آن كه دروغ‌كار؟ اين سخن را بايد دانش‌مند به دانش‌جو بگويد تا ديگر كسي كه بي‌دانش است، مردم را نفريبد؟ اي خداي دانا، تو منش ِ نيك را به ما بنما. 18 پس هيچ‌كس از شما به آيين و آموزش ِِ دروغ‌كار گوش ندهد زيرا او بي‌گمان خانه و آبادي و شهر و كشور را آزار و آسيب مي‌رساند و نيز مرگ مي‌آورد. پس او را با جنگ‌افزار چنان درست كنيد كه از كار ِ خود باز آيد و به راهِ آيد. 19 اي خدا، كسي كه به آواي راستي گوش مي‌دهد و مي‌انديشد، دانش‌مندي است كه چاره‌ي زندگاني را مي‌داند. او در گفتار ِ راستين ِ خود سخن‌وري است توانا. او از فروغ ِ فروزانِ تو، اي مزدا، به هر دو گروهِ راست‌كار و دروغ‌كار نيكويي خواهد داد. 20 كسي كه از راست‌كار پيروي مي‌كند، براي خود در فروغ روشنايي جاي‌گاهي بر مي‌گزيند و كسي كه دروغ‌كار است، زماني دراز در تيرگي يا كوره روشني با آه و ناله به سر مي‌برد. او را وجدانش با كردارش به چنين سرانجامي مي‌كشاند. 21 خداي دانا، از خداوندي خويش، به كسي رسايي و جاوداني و راستي و شهرياري و ياري ِ منش ِ نيك ارزاني مي‌دارد كه در انديشه و كردار دوستش باشد. 22 اين آيين براي كسي كه از رادي و جوان‌مردي برخوردار است، روشن است. او براي دريافتِ منش ِ نيك و شهرياري مي‌كوشد و راستي را در گفتار و كردار ِ خود مي‌پرورد. اي خداي دانا، در پيش‌گاهِ تو چنين كسي به‌ترين ياور ِ مردم است. پس از روشن كردنِ نيكي و بدي، چون كار ِ گزينش ِ يكي از اين دو راه دشوار است، نياز به راه‌نماي برخاسته‌ي خدايي مي‌افتد تا ياري دهد. او زرتشت است و او آن را از راهِ دانش و بينش به مردم مي‌فهماند. براي همين هم است كه گاتها نگاهِ ويژه‌يي به گم‌راهان و تبه‌كاران مي‌كند زيرا تا زماني كه اينان هستند، جور و ستم و زورگويي و زورورزي و ديگر بدي‌ها و خامي‌ها از ميان نخواهند رفت. ولي باز برگزيدنِ راه را به خودِ مردم وا مي‌گذارد تا خودشان، پس از انديشيدن و سنجيدن، يكي را برگزينند. اين را هم آشكار مي‌گويد كه از روي آيين ِ راستي، پاداش ِ نيكي، نيكي است و رسايي و جاودانگي. و سرانجام ِ بدي، بدي است و گم‌راهي و پشيماني. ولي اين را هم بايد دانست كه رستگاري و خشنودي را همه مي‌توانند داشته باشند. راست‌كار آن را به آساني به دست مي‌آورد ولي دروغ‌كار پس از رنج و اندوه. گذشته از اين، اشو زرتشت به دانش‌منداني كه پيام ِ پاكش را پذيرفته و با وي هم‌كار شده‌اند و در گسترش ِ دين، در ميانِ مردم ِ دانش‌خواه و دانش‌جو تكاني پديد آورده‌اند، آفرين مي‌خواند و بخشايش ِ خداي دانا را مي‌خواهد. زرتشت در بندِ پنجم واژه‌ي « اِر ِشي » را براي خود به كار مي‌برد كه سرودگويانِ « ر ِگ ويد » را گويند و آن به آر ِش ِ « راست‌گوي به دل افتاده » و پيش‌گو را گويند كه از گذشته و اكنون و آينده آگاه باشد و اين سرودگويان چنين وانمود مي‌كردند و چنين لافي مي‌زدند. ولي زرتشت از خداي خود مي‌خواهد كه وي را آگاه سازد و آن هم از راهِ انديشه‌ي نيك و روشن. 23/06/2006 اوستا؛ گاتها؛ سرودِ پنجم: گم‌راهي 01 اي ديوان، اي فريب‌كاران، همه به آيين ِ من براي خرسندي ِ خداي دانا دست به نيايش هستند خواه كسي از مردم ِ خانه باشد، خواه از آبادي و خواه از انجمن ِ دوستي جهاني، و مي‌گويند: « پيام‌برانِ تو باشيم و كساني را كه بدخواهانِ تو هستند، بازبداريم. » 02 در پاسخ ِ نيايش كنندگان، خداي دانا كه از شهرياري خود با منش ِ نيك هم‌راه و با راستي درخشان هم‌گام است، گفت: « ما آرامش ِ نيكِ شما را كه در افزايش و گسترش است مي‌پسنديم. » (نيايش كنندگان گفتند:) « آن از آنِ ما باد!» 03 ولي شما اي ديوانِ فريب‌كار و كساني كه شما را بسي مي‌پرستند، همه تخمه‌ي كج‌انديشي و دروغ و بي‌ارجي هستيد. فريب‌كاري‌هاي شما، شما را در جهانِ آباد رسوا ساخته است. 04 زيرا شما كاري كرده‌ايد تا مردم بدترين كارها را انجام دهند و « ديو دوست » خوانده شوند. از انديشه‌ي نيك دوري جويند و از خردِ خداي دانا و از راستي گريزان باشند. 05 بدين سان شما با فريبِ خود مردم را از زندگاني خوب و جاويدان باز داشته‌ايد. ولي شما نيز فريبِ كج انديشي را در انديشه و گفتار ِ و كردار ِ خود خورديد و چنين پنداشتيد كه دروغ‌كاران را برتري بخشيده‌ايد. 06 شايد هم كسي با همه‌ي پُرگناهي خود، با اين كارهاي خود داراي نام و آوازه شود ولي اي خداوندِ جان و خرد، تو در والاترين انديشه‌ي خود همه چيز را به ياد داري و خوب مي‌داني كه در شهرياري تو و در پرتوِ راستي، آن پيام ِ توست كه پيروز مي‌باشد. 07 درباره‌ي اين گناهان، همين بس كه هيچ دانايي از راهِ زور به كام‌يابي نرسيده كه آن را بتوان پيروزي گفت. از سرانجام آزمايشي كه توپال ِ مردم را آب و تاب مي‌بخشد، تو به‌تر از همه آگاه هستي. 08 درباره‌ي اين گناهان، جمشيد فرزندِ ويوَنگُهان را مي‌گويند كه براي خشنود ساختن ِ مردم خود را خداوند جهان خواند. من درباره‌ي چنين گناهان، اي خداي دانا، به داوري تو بي‌گمانم. 09 آموزگار ِ بد سخنانِ دين را بر مي‌گرداند و با اين بدآموزيِ خود زندگاني ِ خردمندانه را تباه مي‌كند. بدين سان مردم را از داشتن ِ سرمايه‌ي گران‌بهاي انديشه‌‌ي نيك باز مي‌دارد. من باين گفته‌هايي كه از خرد بر مي‌آيند، نزدِ شما، اي خداي دانا و اي راستي، گله مي‌كنم و پناه مي‌‌خواهم. 10 آن كس آيين ِ پاك را تباه مي‌كند كه نگريستن ِ جهان و خورشيد را با چشماني روشن از بدترين كارها مي‌پندارد و نيك انديشان را در برابر ِ دروغ‌كاران مي‌گذارد و بر درست‌كاران شمشير مي‌كشد. 11 و نيز كساني زندگي را تباه مي‌سازند كه دروغ‌كاران را چون زنان و مردانِ نيك، نام‌ور مي‌نمايند، دارايي مردم را مي‌ربايند و راست‌كاران را، اي مزدا، از به‌ترين انديشه باز مي‌دارند. 12 آنان با چنين آييني مردم را از به‌ترين كارها باز مي‌دارند و براي همين خداي دانا براي آنان كيفري بد گذاشته زيرا آنان زندگاني جهان را با خوش‌گذراني تباه مي‌سازند و از اين ره‌گذر، پيش‌وايانِ تاراج‌گر كيشي شهرياريِ دروغ توان‌گران را به جاي آيين ِ راستي برگزيده‌اند. 13 از چنين شهرياري است كه تباه‌كاران اين زندگاني با تاراج‌گري خود در لانه‌ي بدترين انديشه به سر مي‌برند. باري، اي خداي دانا، كساني هم كه از روي آز، از پيام ِ برانگيخته‌ي تو نالانند، آز ِ آنان، آنان را از ديدار ِ راستي باز مي‌دارد. 14 زماني است كه براي به دست آوردنِ دارايي مفت، كاويان شاه‌زادگانِ فرزانه، نيز هوش و كوش ِ خود را به همين كار بسته‌اند و از اين راه، به دروغ‌كاران ياري مي‌كنند. آنان مي‌گويند كه جهان را بايد به تباهي كشاند زيرا مستي نوشابه‌ي هوم، آن دوردارنده‌ي هوش، آنان را برافروخته و بدين كارها برانگيخته است. 15 ولي در پي همين كارها، پيشوايان ِ كيش ِ دروغين و شاه‌زادگانِ خودكامه نيز به دستِ كساني تباه مي‌گردند كه آنان را تا كنون نگذاشته‌اند كه از زندگاني آزادانه برخوردار باشند. از اين دو دسته‌ي زبردستان و زيردستان، آن زيردستان هستند كه به خانه‌ي انديشه‌ي نيك راه‌نمايي خواهند شد. 16 همه‌ي آموزش‌هاي مردِ اَبَردانا شنيدني و به‌ترين مي‌باشد. من، اي خداي دانا، در برابر ِ كساني كه مرا مي‌ترسانند، توانا مي‌باشم زيرا من در پيش ِ آزارهاي دروغ‌كاران با سخنانِ استوار ِ خود پيش‌دستي مي‌كنم. ديو و ديوپرستي زاده‌ي كج‌انديشي، دروغ و بي‌ارجي است زيرا كج‌انديشي سرچشمه‌ي هر پندار است و مردم را بسي از راستي و درستي دور مي‌برد و دروغ راهي است كه با آن ناكساني روي كار مي‌آيند و با دروغ و فريبِ روزافزون، خود را در جايگاهِ بالا و چه بسا از آن هم بالاتر نگاه مي‌دارند. بي ارجي‌شان از اين روي است كه نه خود ارجي دارند و نه براي ديگراني كه بازيچه‌ي دستِ اينان شده‌اند، ارجي مي‌شناسند. اين پندارپرستي در سده‌هاي بسياري بازاري براي سودجويان پديد آورده و آنان خوب دريافته‌اند كه چگونه اين بازار را گرم نگاه دارند. در اين بازار، پيش‌وايانِ آزمندِ كيشي از يك سوي و شاه‌زادگانِ فرزانه ولي سنگ‌دل از سوي ديگر، مردم را از دانش و هوش بي‌بهره مي‌كنند و آنان را در تاريكي نگاه مي‌دارند، آزادي‌شان را گرفته، آنان را از زندگاني خوش و خرم و جاويدان دور مي‌گردانند. نيز، به بهانه‌هايي دارايي‌شان را مي‌ربايند و آزار و شكنجه مي‌رسانند و چنين مي‌پندارند كه مردم را با سود ستاني خود مي‌توانند تباه سازند و خود در عيش و نوش زندگاني به سر كنند. آز ِ ايشان پايان ندارد و چه بسا كار به تاخت و تاراج نيز مي‌كشد. ولي اين فريب‌كاران چنين گمان كرده‌اند كه براي هميشه سوار ِ اسبِ كام‌گيري خواهند بود و از اين ناآگاه مي‌باشند كه خداي دانا و توانا نيز كارها را زير ِ نگاه دارد و او دستوري چون راستي دارد كه گريز از آن پيامدي بد و سخت در پي دارد و روزي فرا مي‌رسد كه همين مردم به پاي بر مي‌خيزند و آنان را از پاي در مي‌آورند. پس به‌ترين چاره همان است كه همه پيام ِ انديشه‌انگيز ِ پاك‌مردِ خدا را گوش كنند و آن را بپذيرند. آن تنها افزاري است كه آن را مي‌توان با كاميابي در برابر ِ آزار و آسيبِ دروغ‌كاران به كار برد و پيروز شد. در اين سرود مي‌بينم كه زرتشت با كوشش و تلاش ِ خود، به جايي رسيده كه ديگر از پيش‌وايانِ كيش ِ كهن و شه‌زادگانِ كشور نمي‌هراسد و مي‌تواند جلوي آزارهاي آنان را بگيرد. از اين را ه است كه اشو زرتشت كام‌ياب مي‌شود و همه مردم، دروغ‌كارانِ فريبنده را رها كرده، آيين ِ خدايي وي را مي‌پذيرند و رستگار مي‌گردند و در جهان آرامش ِ روزافزوني پديد مي‌آيد كه در آن همه روي به خداي خود مي‌كنند و به او نيايش مي‌برند و او نيز نيايش ِ آنان را مي‌پذيرد. گاتها از يكي از كساني را كه به فرمان‌روايي رسيد ولي از كاستي خود به مني كردن افتاد و خود را « خداي جهان » خواند، ياد مي‌كند. شاه جمشيد را همه مي‌شناسيم. چون داستانش افسانه‌وار به گوش ِ زرتشت رسيده بود، از داوري كردن درباره‌ي وي پرهيز نمود و داور ِ گناهان وي را خداي دانا دانست. جمشيد تنها كس ِ افسانه‌يي است كه زرتشت از او نام مي‌برد و گرنه او هرگز از هيچ كدام از خدايانِ پنداري و كسانِ افسانه‌يي ياد نمي‌كند. اين بخش از گاتها را فردوسي پاك‌زاد چه خوب بازگفته: چنين گفت با سال‌خورده مهان كه جز خويشتن را ندانم جهان بزرگي و ديهيم ِ شاهي مراست كه گويد كه جز من كسي پادشاست گر ايدونك دانيد من كردم اين مرا خواند بايد جهان آفرين 24/06/2006 اوستا؛ گاتها؛ سرودِ ششم: دل‌دادگي به كار 01 ره‌بر ِ درستي بايد برابر ِ نخستين بنيادهاي زندگاني، با كسي كه دروغ‌كار يا راست‌كار است يا نيكي‌هايش با بدي آميخته است، با داد و دادگري رفتار كند. 02 كسي كه با انديشه و گفتار و كردار، دروغ‌كاري را در كارهايش ناكام مي‌سازد يا كسي را كه پيشش آيد، نيكي مي‌آموزد و راه مي‌نمايد، در باور ِ خود به پيش مي‌رود و از خوشنودي ِ خدايِ دانا بهره‌مند مي‌گردد. 03 خدايا، كسي كه با راست‌كاران به‌ترين رفتار مي‌كند، خواه آنان از خانه باشند، خواه از آبادي، خواه از انجمن ِ دوستي جهاني يا با كوشش‌هاي خود جهان را پيش مي‌برد، او با راستي و منش ِ نيك زندگاني مي‌كند. 04 اي مزدا، منم آن كسي كه با اين نيايش‌هاي انديشه‌انگيز ِ خود، ناآگاهي و كج‌انديشي را درباره‌ي تو، بدانديشي را در خانواده، دروغ و آزار را در ميانِ مردم ِ آبادي، نكوهش و سرزنش را از انجمن ِ دوستي، و بدترين انديشه را از پهناي جهان پاك مي‌سازم. 05 اينك من سروش، آن آواي دروني تو را كه از همه آواهاي شنيدني رساتر است، فراز مي‌خوانم تا به آرمانِ خو برسم و زندگاني درازي را بيابم و به شهرياريِ منش ِ نيك در آمده، بر راهِ راستِ راستي گام بزنم و به جاي‌گاهي برسم كه خداي دانا مي‌باشد. 06 منم آن نيايش‌گر ِ راستين كه از راهِ راستي و با به‌ترين دانش و بينش ِ خود، تو را در مي‌يابم و با انديشه مي‌خواهم راي‌زن و راه‌نمايي براي مردم ِ آباد باشم. پس اي خداي دانا، مي‌خواهم تو را ببينم و با تو هم‌سخن بشوم. 07 اي به‌تر از همه، اي خداوندِ خرد، به سوي من بيا و خود را از پرتو ِ راستي و منش ِ نيك به من بنما تا آراي من بيرون از انجمن ِ مغان نيز به گوش ِ همه برسد. پاسخ ِ نماز و نيايش ِ ما را در ميانِ همه‌ي ما آشكار ساز. 08 اي دانا، خواست‌هاي مرا كه از راهِ انديشه‌يِ نيك انجام مي‌دهم، ببين. نيايش و ستايش ِ خدايي چون تو را از راهِ راستي و درستي به جاي مي‌آورم. مرا پابرجايي را براي جاوداني و استواري را براي رسايي ارزاني دار. 09 اي خدايِ دانا، اين انديشه از توست كه اين دو (رسايي و جاوداني) راستي و درستي را بيافزايد. اين دو آماج ِ آسايش و خوشي مي‌باشند كه مي‌توان با آن‌ها به به‌ترين منش رسيد. از پيش‌رفتِ اين دو است كه روان‌ها با هم سازگار مي‌گردند. 10 اي مزدا، همه‌يِ كساني را بودند و هستند و خواهند بود، از رويِ مهر ِ خود، از خوبي‌هايِ زندگاني بهره‌مند ساز و از راهِ منش ِ نيك و شهرياري و راستي، به تن‌درستيِ ما بيافزا. 11 اي خداي ِ دانا، اي تواناترين و اي آرامش، اي راستي جهان‌افزا، و اي منش ِ نيك، اي شهريار، به من گوش دهيد. هنگامي كه به هر كس بهره‌اش را مي‌دهيد، بر من نيز بخشايش كنيد. 12 خدايا، دلم را برانگيز و از آرامش توانايي‌ام بخش. از افزاينده‌ترين خردِ خويش، اي مزدا، پاسخ به نيايش‌هايم ده. از راستي نيروي فراوانم فرما و از منش ِ نيك شادي‌ام ارزاني دار. 13 اي خدايي كه همه چيز را مي‌بيني، ياري‌ام كن و با مهرباني بي‌مانندِ خود كه از شهرياريِ تو سرچشمه مي‌گيرد و از نيكي‌هاي منش ِ نيك بر مي‌خيزد، مرا بنواز و از راهِ آرامش ِ روزافزون، وجدانم را به راستي آگاه ساز. 14 اينك زرتشت تن و روان و چكيده‌ي ِ انديشه‌ي ِ نيك و كردار و گفتار و همه نيروي ِ خود را كه از راهِ راستي و از آواي دروني دريافته است، به خداوندِ خرد، پيش‌كش مي‌دارد. كسي كه به راه‌نمايي و ره‌بريِ مردم برگزيده مي‌شود، بايد دادگرترين كس باشد و در انجامِ كارهاي خود، چه در راهِ كاهش ِ بدي و چه در پيش‌برد ِ كارهاي ِ نيك، تنها از روي مهر به خدا رفتار كند و كارهاي خود را چون نماز و نياز به درگاه ِ خداوند بداند و هيچ خودخواهي را به خود راه ندهد و براي آن كه در كار ِ خود كام يابد، از خداي ِ دانا ياري مي‌خواهد و تن و روان و دل و جان ِ خود را يك‌جا در راه ِ رسانيدن ِ پيام ِ خدا در سرتاسر ِ جهان بگمارد و هم‌واره هر گامي را با انديشه‌يِ نيك وگفتار ِ شيوا و كردار ِ والا بردارد. با در ديده داشتن ِ اين‌ها است كه اشو زرتشت كار ِ خود را آغاز مي‌نمايد و دست به پاك‌سازي ِ جهان از كژي‌ها،‌‌‌ كاستي‌‌‌ها و خامي‌‌‌هاي ِ‌‌‌ هر كدام از يگان‌‌‌هاي ِ انجمن مي‌‌‌زند. او مي‌‌‌خواهد كه ناآگاهي و ناداني و كج‌‌‌انديشي ِ مردم را درباره‌‌‌ي خداي ِ يگانه دور سازد و بدگويي، بدگماني، چند دستگي، لج‌‌‌بازي، دروغ و گم‌‌‌راهي را از خانه گرفته تا جهان ِ پهناور‌، بزدايد و مردماني تن‌‌‌درست و بيدار‌‌‌مغز كه خداپرست و جهان‌‌‌پرور باشند، بپرورد. او از خداي ِ خود در دل مي‌خواهد تا هر كدام از كارهاي شايسته را روشن‌تر دريابد و به خوبي انجام دهد. باري زندگاني ِ دراز و تني درست مي‌خواهد تا با انديشه‌ي آرام كام‌ياب شود. او خواهان ِ نيرو است تا بتواند به رسايي برسد و خواستار ِ تازگي است زيرا پژمردگي و فرسودگي دور از جاوداني است. در برابر ِ اين، او هر چه دارد و هر چه مي‌خواهد داشته باشد، همه و همه را به خداي ِ خود و در راه ِ خداي ِ خود پيش‌كش مي‌كند. 25/06/2006 اوستا؛ گاتها؛ سرودِ هفتم: نوسازي 01 اي خداي ِ دانا، از كردار و گفتار و نيايشي كه با آن‌ها به مردم جاوداني، راستي و نيروي ِ رسايي مي‌رسانم، همه را من و يارانم نخست به تو پيش‌كش مي‌كنيم و به نام ِ تو انجام مي‌دهيم. 02 و ُآ‌نگاه همه‌يِ اين پيش‌كش‌ها از راه ِ منش ِ نيك و كردار ِ مرد ِ پيش‌رو انجام مي‌گيرند كه روانش با راستي هم‌گام است. اي مزدا، او در راه ِ تو در همه جا ستايش‌كنان و نيايش‌گويان مي‌رود. 03 خداوندا، ما آنچه در خور ِ تو و راستي است، با نماز به تو پيش‌كش مي‌كنيم. ما همه‌يِ جهانيانيم كه در شهرياري ِ تو انديشه‌يِ نيك را مي‌پروريم. ُآ‌ن به انگيزه‌يِ رادمردي است كه به همه‌يِ كساني كه از ُآ ن ِ تو مي‌باشند، سود مي‌رساند. 04 خدايا، خواهان ِ فروغ ِ تو مي‌باشيم كه از پرتو ِ راستي تواناست. آن نيرومند و تندترين است و آشكارا به ياران ياري مي‌كند و اي مزدا، آزار ِ بدخواهان را با دست‌هاي توانايش باز مي‌دارد. 05 اي مزدا، در كارهاي خود، از روي ِ راستي و انديشه‌ي نيك، با چه نيرو و توانايي از تو پي‌روي بكنيم و كسي را كه در راه ِ راستي ستم ديده است، پناه بدهيم؟ ما در برابر ِ تو، از همه‌يِ خدايان ِ پنداري و مردمان ِ ددمنش بيزاري جسته‌ايم. 06 اي دانا، اگر از راه و منش ِ نيك، تو چنان هستي كه من دريافته‌ام، مرا در همه‌يِ آماج‌هاي ِ زندگاني راه‌بنما تا با شادي، نيايش‌كنان به سوي تو باز آيم. 07 كجايند پيش‌رواني، اي مزدا، كه از منش ِ نيك آگاهند و آيين ِ گران‌بها را، چه در فراخي و چه در تنگي، با دانش ِ گسترده‌ي ِ خود انجام مي‌دهند؟ من جز تو كسي را نمي‌شناسم. پس ما را در پرتو ِ راستي پناه بده. 08 بي‌گمان، هستند كساني كه از اين كارهايِ ما چنان مي‌ترسند كه ناتواني از توانا بهراسد زيرا كارهايِ ما براي آنان بسي بيم‌ناك است. اي خداي ِ دانا، كساني به آيين ِ تو دشمني مي‌ورزند كه به راستي نمي‌انديشند و از منش ِ نيك دوري مي‌جويند. 09 اي خداي ِ دانا، كساني كه آرامش ِ افزاينده‌يِ تو را كه هر فرزانه‌يي به آن ارج مي‌گذارد، با كارهاي ِ بد ِ خود و از روي ِ نا‌آگاهي از منش ِ نيك، از دست مي‌دهند، از راستي به همان اندازه دوراند كه ددمنشان ِ بي‌فرهنگ از ما. 10 مردِ بخرد مي‌گويد كه بايد كارهاي منش ِ نيك را نگاه داشت و هم‌چنين مي‌داند آرامش ِ افزاينده پديده‌يِ راستين ِ راستي است. اي خداوندِ جان و خرد، همه‌يِ اين كارها در شهرياريِ تو براي پيش‌بردِ جهان مي‌باشد. 11 اينك هر دو رسايي و جاوداني به روشنايي تو راه مي‌نمايند. شهرياريِ منش ِ نيك و آرامش با راستي، تندرستي و توانايي مي‌بخشند. با اين‌ها است، اي دانا، كه در برابر ِ دشمنان، نيرويِ ايستادگي را داريم. 12 اي خداوندِ خرد، راه ِ تو چيست و خواست ِ تو چيست؟ ستايش چيست و نيايش چه؟ فراز گو تا بشنويم و پاداش ِ كساني را كه از راه‌نمايي ِ تو پيروي مي‌كنند، بدانيم. از پرتو ِ راستي، ما را راه‌هايي بنما كه به آزادگي ِ منش ِ نيك مي‌رسند. 13 خدايا، اين همان راه ِ منش ِ نيك است كه مرا نشان دادي و آن دين ِ سودرسانان ِ برجسته است و آن اين است كه كردار ِ نيك تنها از راه ِ راستي به خرسندي مي‌انجامد و اين براي رادمنشان مزدي است كه، اي دانا، بخشاينده‌ي آن تو هستي. 14 مزدا، بي‌گمان، آن مزد به كساني داده مي‌شود كه در زندگاني ِ مادي ِ برگزيده‌يِ خود با منش ِ نيك به همگنان ِ اين جهان ِ بارور ياري مي‌كنند و در پرتو ِ راستي، آيين ِ نيك ِ خرد ِ تو را در انجمن پيش مي‌برند. 15 اي خداوند ِ خرد، در برابر ِ نيايش‌هايي كه با آن‌ها تو را مي‌ستايم، ما را با منش ِ نيك، انديشه‌يِ روشن و آيين ِ راستي، به‌ترين گفتار و كردار را بياموز و از شهرياري ِ خود جهان را آن چنان كه مي‌خواهي به راستي، تازگي بخش. در اين سرود كه سرود ِ نوسازي و تازه‌گرداني است، اشو زرتشت، مانند ِ هميشه، كار ِ خود را با ستايش و نيايش در درگاه ِ خدواندي آغاز مي‌كند ولي آن را چون پرسش‌هايي دل‌افروز مي‌نمايد. او همه كارها را به نام ِ خدا و براي ِ خدا انجام مي‌دهد و در كار ِ خود پيش مي رود. انگيزه‌ي پيش‌رفت ِ وي، ياري و پشت‌كار ِ يارانش است كه همه يك‌دل و يك‌جان، با انديشه‌ي ِ روشن و از روي ِ برنامه‌ي ِ راست و درست، اندر كارند. از پيش‌رفت ِ آنان، بازار ِ فريب‌كاران از گرمي ِ خود مي‌افتد و ترس و هراسي در ميان ِ آنان پديد مي‌آيد. بي‌گمان، براي ِ پيش‌رفت ِ پاي‌دار، برجستگان ِ فرزانه مي‌بايد كه هر يك در كار ِ خود استاد ِ استادان باشد و نيك بتواند كارها را بگونه‌يي انجام دهد كه سود ِ آن همگاني باشد و كسي از آن بي‌سود نماند، به ويژه كساني كه در راه ِ دين ستم‌ديده و جور چشيده‌اند و دار و ندار ِ خود را از دست داده، آواره گرديده‌اند. بايد همه دست به هم داده، جهان را هر روز از روز ِ گذشته به‌تر و تازه‌تر بسازند تا جهان و جهانيان پيش‌رفته به رسايي و جاوداني برسند. اوستا؛ گاتها؛ سرودِ هشتم: خودشناسي و خداشناسي 01 خداي ِ دانا و ابر توانا به هر كس، هر چه باشد، خرسندي مي‌بخشد. من براي ِ پيش‌رفت ِ راستي و درستي خواستار ِ نيروي ِ تن و دليري هستم. مرا از راه ِ آرامش، آن پرتو را بخش كه زندگاني ِ نيك‌منشي‌اش مي‌خوانند. 02 هم‌چنين به آن كس به‌ترين ِ نيكي‌ها برساد كه آسايش را براي آسايش ِ ديگران پديد مي‌آورد و اي دانا، بشود، دانش ِ او در همه‌ي ِ روزهاي ِ زندگاني ِ درازش در پرتو ِ افزاينده‌ترين خرد ِ تو در افزايش باشد زيرا تو دانش ِ شگفت ِ منش ِ نيك را به راستي از همان خرد آفريده‌يي. 03 به‌ترين نيكي به كسي برساد كه راه ِ راست ِ پيش‌روي را مي‌نمايد. بشود كه او در زندگاني ِ اين جهاني و مينوي كه به راستي به جاي‌گاه ِ خدايي برسد زيرا او چون تو، اي خداي دانا، پيش‌رو، آزاده و افزاينده مي‌باشد. 04 مزدا، هنگامي تو را توانا و افزاينده شناختم كه دريافتم تو با دست‌هاي ِ خود ياري ميكني و به هر دو گروه، هم دروغ‌كار و هم راست‌كار، از پرتو ِ فروغ ِ خود كه از راستي و درستي نيرو مي‌يابد، پاداش مي‌دهي. من از گرمي ِ آن، تاب و توانايي ِ منش ِ نيك را مي‌يابم. 05 اي خداي ِ دانا، هنگامي تو را افزايند شناختم كه تو را نخست در آغاز ِ زندگاني ديدم و دريافتم كه تو براي گفتار و كردار پاداش گذاشته‌يي. بد بد مي‌بيند و نيك، پاداش ِ نيك درمي‌يابد. نيز دريافتم كه از هنر ِ توست كه اين دستور تا پايان ِ ديگرگوني ِ جهان هم‌چنان خواهد ماند. 06 در اين ديگرگوني كه من نيز در آن هستم، اي مزدا، تو با خرد ِ افزاينده، شهرياري و منش ِ نيك ِ خود مي‌آيي. از كارهاي اين سه بنياد است كه جهان در پرتو ِ راستي پيش مي‌رود و آرامش دستورهاي خرد ِ تو را كه هيچ كس آن را نمي‌تواند بفريبد، به جهانيان مي‌آموزد. 07 اي خداي ِ دانا، هنگامي تو را افزاينده شناختم كه روشنايي ِ منش ِ نيك مرا فراگرفت و از من پرسيد: « كيستي و از كيستي و چگونه در اين روزگار ِ دودلي، راه‌نمايي‌ها را به جهانيان و به خود خواهي كرد؟ » 08 به او گفتم: « من زرتشتم و تا آن جايي كه مي‌توانم، دشمن ِ راستين ِ دروغ‌كار مي‌باشم و ياور ِ نيرومندي براي راست‌كار هستم. اي مزدا، براي ِ برپاي كردن ِ پرستش ِ تو كه آزاده و خودگرداني، هم‌چنان تو را خواهم ستود و گرامي خواهم داشت. 09 اي خداي ِ دانا، هنگامي تو را افزاينده شناختم كه روشنايي ِ منش ِ نيك مرا فراگرفت و پرسيد: « چرا مي‌خواهي بداني؟» گفتم: « با ارمغان ِ نماز به فروغ ِ تو، تا تاب و توانايي دارم، مي‌خواهم در راه ِ راستي و درستي بينديشم.» 10 پس اي روشنايي، راستي را بنما زيرا هم‌واره خواهان ِ آنم و با آرامش هم‌راه و هم‌گام مي‌باشم. از ما بپرس كه از تو چه مي‌خواهيم به پرسيم زيرا هر چه پرسيده شود، به آن مي‌ماند كه از هستي ِ توانايي پرسيده شده و از توست، اي روشنايي كه خداوند كسي را توانا و نيرومند مي‌گرداند. 11 اي خداي ِ دانا، هنگامي تو را افزايند شناختم كه روشنايي ِ منش ِ نيك مرا فراگرفت و من نخست از سخنان ِ شما دريافتم كه اين كاريست دشوار كه مردم را بياموزم تا آن چه را كه گفتي به‌ترين است، دل بدهند و به كار بندند. 12 و چون تو گفتي: « تو از راه ِ راستي به جست‌و‌جو پرداخته‌يي و به آن چه كه نبايد گوش داد، تن ندادي.» من خود را بر مي‌انگيزم تا سروش، آن آواي ِ دروني، با ارمغان ِ نيكويي اندر آيد تا از آن راه به دو گروه ِ نيك و بد پاداش‌هاي ِ رهايي‌بخش داده شود. 13 اي خداي دانا، هنگامي تو را افزايند شناختم كه روشناييِ ‌منش ِ نيك مرا فراگرفت تا آرمان و كام ِ خود را دريابم. مرا چنين زندگاني ِ درازي بده كه كم‌تر كسي براي ِ داشتن ِ آن درخواست كرده و آن همان زندگاني ِ برگزيدني است كه همه مي‌گويند در شهرياري ِ تو هست. 14 اي مزدا، آن ياري ِ فروزنده را كه از شهرياري ِ تو و از راستي بر مي‌آيد، بساني بر من ارزاني‌دار كه دانا و توانا به دستش مي‌دهد تا دين‌داران و همه‌ي ِ آناني را كه آموزش و پيام ِ تو را ياد دارند، برانگيزم و راه بنمايم. 15 اي خداي ِ دانا، هنگامي تو را افزايند شناختم كه روشنايي ِ منش ِ نيك مرا فراگرفت و نشان داد كه به‌ترين ِ راه انديشيدن در آرامش و خاموش است. آدم ِ پخته‌كار هرگز نبايد خوش‌آمد‌گوي ِ دروغ‌كاران باشد زيرا آنان همه راست‌كاران را بد مي‌شمارند. 16 پس اي مزدا، زرتشت براي خود آن انديشه‌ي ِ تو را برمي‌گزيند كه افزاينده‌ترين است. بشود كه راستي در زندگاني ِ اين جهاني، جان بدمد. و آرامش در شهرياري ِ تابان گسترش يابد. بشود كه به دستياري ِ منش ِ نيك پاداش ِ هر كس در برابر ِ كردارش داده شود. يكي از به‌ترين راه‌هاي پرورش ِ ‌انديشه، انديشيدن در خاموشي و آرامش است. در آن جا است كه آدمي نخست به خود مي‌نگرد و پيرامون ِ خود را نگاه مي‌كند و از راه ِ راستي‌ها پي‌مي‌برد و به خداشناسي درمي‌آيد. هر كس كه راستي‌ها را دريافت و آفريدگار و آفرينش را شناخت، كار ِ خود را هم روشن مي‌شناسد و مي‌داند كه در انجمن و براي انجمن چه كارهايي بايد انجام داد، بي‌گمان انجام ِ چنين كارها و آن هم در نابساماني ِ انجمن، آسان نيست ولي آدمي بايد دانا، توانا و آزاده باشد و تا آن جايي كه تاب و توانايي ياري مي‌كند، كارها را از روي ِ راستي انجام بدهد. آماج و آرمان ِ زرتشت، گسترش ِ پيام ِ خدايي و راه‌نمايي ِ مردم به سوي ِ زندگاني ِ درست بود و براي ِ آن كه كار از آغاز درست باشد، برانگيختن ِ كساني بود كه كارشناس، كاردان راست‌كار و مردم دوست باشند تا آنان با وي هم‌كار بشوند. پيام ِ زرتش ديگرگوني ِ نويني را در جهان آغاز كرد. به جاي ِ خدايان ِ پنداري و پيش‌وايان ِ فريب‌كار و سرداران ِ ستم‌كار، خداي دانا، آيين ِ راستي، انديشه‌ي ِ نيك، آزادي و آزادگي پديدار شد. خودخواهي رخت بربست و مردم‌دوستي و خداپرستي آمد. برآيند ِ كار و كوشش تنها براي خود نماند و آرامش و رامش ِ ديگران در كار بود. با پيام ِ انديشه‌انگيز ِ زرتشت، ساختمان ِ جهان ِ نويني آغاز شد. در اين سرود يك نكته بسي چشم‌گير است و آن سه بند ِ نخست مي‌باشد و در آن‌ها از ديگران را شادي بخشيدن، آسايش ِ خود را در آسايش ِ ديگران ديدن و ديگران را آموزانيدن، ياد شده و خوش ياد شده است و زرتشت همه‌ي ِ اين نيكويي‌ها را بسته به دانش و بينش گفته است. از اين كارها است كه انسان خداگونه مي‌گردد. اوستا؛ گاتها؛ سرودِ نهم: پرسش‌ها و پاسخ‌ها 01 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه‌ساز. سرم خم است ولي چگونه تو را نماز ببرم؟ كي دوستي چون من را خواهي آموخت؟ ما را به دست‌ياري ِ راستيِ مهرآگين ياري كن تا آن از راه ِ منش ِ نيك به ما برسد. 02 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. چگونه دوستاري كه از آغاز در جست‌و‌جوي به‌ترين زندگاني است، به آن خواهد رسيد زيرا چنين كسي در پرتو ِ راستي براي همه مردم دارايي ِ افزاينده است؟ او، اي مزدا، پاس‌دار ِ مينوي و چاره‌ساز ِ زندگاني و دوست ِ همه است. 03 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه‌ساز. چه كسي نخستين آفريننده و پدر ِ راستي است؟ چه كسي براي خورشيد و ستارگان راه را استوار كرده؟ از كيست كه ماه مي‌افزايد و مي‌كاهد؟ اي مزدا، همه‌ي ِ اين‌ها و ديگر چيزها را مي‌خواهم بدانم. 04 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. چه كسي زمين و آسمان را بر جاي ِ خود نگاه داشته؟ كه آب را آفريده و كه درختان را؟ كه باد را تندي مي‌بخشد و كه ابرها را؟ چه كسي، اي دانا، منش ِ نيك را پديد آورده؟ 05 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. كدام هنرمندي روشني‌ها و تاريكي‌ها را آفرييد؟ كدام هنرمندي خواب و بيداري را آفريد؟ چه كسي بامداد و نيم‌روز و شب را آفريد تا انديش‌مندان هم‌واره با ياد ِ كارهاي ِ خود باشند؟ 06 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. آيا آن چه را كه مي‌خواهم فراز بگويم، درست است؟ آيا آرامش با كارهايش راستي را مي‌افزايد و در پرتو ِ منش ِ نيك شهرياري را براي جهانيان آماده مي‌سازد؟ بگو براي چه كساني اين جهان ِ بارور و شادي بخش را ساختي؟ 07 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. چه كسي آرامش ِ ارج‌مند را با شهرياري ساخت؟ چه كسي فرزند را پر از مهر ِ پدر و مادر گرداند؟ با اين پرسش‌هاست، اي دانا، كه به خود ياري مي‌كنم تا تو را به دست‌ياري ِ خرد ِ افزاينده ِ آفريدگار ِ همه بشناسم. 08 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. من كه براي شناختن و دريافتن ِ آيين ِ تو، اي دانا، از منش ِ نيك مي‌پرسم و از راه ِ راستي رازهاي زندگاني را به درستي درمي‌يابم، كي روانم به نيكي و خرسندي خواهد رسيد؟ 09 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. چه گونه ديني را براي خود تازه سازم كه خداوند ِ شهرياري ِ سودمند مرا مي‌آموزد و مانند ِ تو گرديده، اي دانا، با شهرياري ِ والا و راستي و منش ِ نيك هم‌نشين شوم؟ 10 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا مرا به درستي آگاه ساز. ديني براي جهانيان به‌ترين است كه از روي ِ راستي جهان را به پيش مي‌برد و گفتار و كردار ِ ما را در پرتو ِ آرامش درست مي‌نمايد. پس، اي مزدا، آن چه را كه هوشم مي‌خواهد تو مي‌باشي. 11 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. چه گونه به كساني كه دين ِ تو آموخته مي‌شود، آرامش ِ دروني دست مي‌دهد؟ براي همين هم، من تو را والاترين شناخته‌ام و همه‌ي ِ ديگران را آشفته پندار مي‌شمارم. 12 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا مرا به درستي آگاه ساز. در ميان ِ كساني كه من با آنان هم‌سخن خواهم شد، كدام كس راست‌كار است و كدام كس دروغ‌كار؟ به كدام روي كنم، به آن كه به بدي گراييده يا به آن كه خودش سراپا بدي است؟ چگونه دروغ‌كاري را كه در برابر ِ بخشايش‌هاي ِ تو، بدرفتاري مي‌كند، بد نشمارم؟ 13 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. چگونه دروغ و آزار را از خود دور بداريم؟ هم چنين، كساني را كه پر از نافرماني هستند و هيچ نمي‌كوشند كه از آيين ِ راستي پيروي كنند و خوش ندارند كه از انديشه‌ي ِ نيك هم‌پرسي كنند؟ 14 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. چگونه دروغ را به دست ِ راستي بسپارم تا راستي آن را با پيام ِ انديشه‌انگيز ِ تو پاك نمايد و از اين راه، جنبش ِ نيرومندي در ميان ِ دروغ‌كاران آغاز گردد و آزار و بدخويي ِ آنان را، اي مزدا، نابود سازد؟ 15 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. چون تو مي‌تواني جهان را با راستي نگاه داري، هنگامي كه دو دسته‌ي ِ ناسازگار به هم مي‌رسند، درِ آيين ِ تو، اي دانا، كه استوار كرده‌اي، كجا و به كدام يك از اين دو، پيروزي را ارزاني مي‌داري؟ 16 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا مرا به درستي آگاه ساز. از كساني كه هستند، كدام كس پيروز است؟ آيا او كه از راه ِ آيين ِ تو جهان را مي‌پايد؟ مرا آن رهبر ِ چاره‌ساز ِ جهان را آشكارا بنما تا سروش كه دريافت ِ پيام ِ توست. با انديشه‌ي ِ نيك به آن كس و هر كسي را كه اي دانا، تو مي‌خواهي، برسد. 17 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا مرا به درستي آگاه ساز. چگونه به هم‌راه ِ تو، از تو به ستايش پردازم، و اي دانا، و به گفتار ِ خو نيرو بخشم تا با پيام ِ تو كه از راستي بر مي‌خيزد، مردم را به سوي ِ رسايي و جاوداني راه بنمايم؟ 18 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. چگونه از راه ِ راستي پاداش ِ ده ماديان و ده اسب و يك شتر را به دست بياورم تا، اي دانا، راز ِ رسايي و جاوداني را دانسته، اين دو را به آنان بدهم؟ (در اين بند، زرتشت شاعرانه ياران ِ خود را كه با نام‌هاي اسب و شتر چون گشتاسب و جاماسب و فرشوشتر بودند با هم‌سران‌شان ياد مي‌كند و مي‌خواهد آنان همه از راه ِ راستي و درستي رسا و جاويدان شوند.) 19 اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز. من از سرانجام ِ كار ِ كسي كه پاداش ِ مرد ِ سزاواري را كه براي او سخن ِ راستين را ارمغان آورده، نمي‌دهد، نيك آگاه مي‌باشم ولي براي چنين كسي در آغاز ِ كار چيست؟ 20 اي خداوند ِ خرد، چگونه ديوان فرمان‌روايان ِ خوب گرديدند؟ نيز درباره‌ي ِ كساني مي‌پرسم كه تن به كام‌گذاري داده‌اند و چون پيش‌وايان ِ كيش، به ويژه فرزندان ِ اوسيگ، جهان را به خشم و خون كشيده‌اند و چون شاه‌زادگان آن را به ناله و فغان درآورده‌اند و هيچ در آباداني آن به درستي و راستي نمي‌كوشند. پرسش پژوهش را پديد مي‌آورد و پژوهش دانش را مي‌افزايد و پيش مي‌برد. نگاهي به پيرامون ِ خود انداختن و زمين و آسمان جهان و رفتار ِ مردمان را با چشمان ِ روشن و انديشه‌ي ِ فروزان ديدن، راستي‌ها را، يكي پس از ديگري آشكار مي‌نمايد. آنگاه است كه انسان، در پشت ِ همه‌ي ِ اين‌ها، آفريدگار و پروردگار را مي‌بيند و مي‌يابد. دانستن ِ راستي‌ها، به خودي ِ خود باورهاي پنداري و كوركورانه را از ميان بر ميدارد و آدمي هر چيز را آن چنان كه هست، مي‌بيند. ولي كساني هستند كه از ناآگاهي مردم سود جسته، آنان را مي فريبند و آلوده‌ي ِ پنداربازي مي‌سازند و از اين ره‌گذر، براي خود بازار ِ گرمي را پديد مي‌آورند و همين كارشان سامان ِ انجمن را به هم مي‌زند و مردم را بي‌چاره مي‌گرداند، گاهي با فريب ِ بيش‌تر و گاهي هم با زور و ستم، آنان را زير ِ چيرگي ِ خود نگاه مي‌دارند. اين فريب‌كاران ِ چيره نمي‌گذارند كه مردم پي ِ آگاهي بروند زيرا آگاهي ِ آنان همان و سردي ِ بازار ِ اينان همان. با اين پيش‌وايان ِ فريب‌كار بايد جنگيد ولي نه با جنگ‌افزار و زورورزي كه با آگاه و روشن گردانيدن ِ مردم و آن هم از راه ِ آموزش ِ درست و با پرورش ِ انديشه و گسترش ِ ديدشان. بيداري ِ مردم، بي‌كاري پيش‌وايان ِ فريب‌كار خواهد بود. از اين راه است كه پيام ِ خدا به همه‌ي ِ جويندگان مي‌رسد و دين گسترش مي يابد زيرا دين راه ِ راست و درست ِ زندگاني است كه خود چاره‌ي ِ همه‌يِِ نابساماني‌هاست. كار ِ مردم را نمي‌توان دستِ تنها انجام داد. نياز به هم‌كاران ِ خردمند، كاردان، پركار و والاتر از همه مردم دوست دارد تا همه هم‌راي و هم‌راه گردند و كار ِ نيك را پيش برند. آن چه در سرودهاي ِ پاك، به ويژه اين سرود، دل‌چسب و سزاوار ِ باريك‌بيني است، روش ِ پرسيدن مي‌باشد. اين استادي ِ زرتشت و از شگفتي‌هاي ِ گاتهايش است كه هر پرسشي پاسخ است. همين پاسخ‌هاي پرسش‌نما هستند كه انسان را دل‌گرم مي‌كنند تا او دنبال ِ آگاهي برود، به پژوهش بپردازد و روشن گردد. پرسش ِ پياپي‌ِ زرتشت « اينك از تو مي‌پرسم، خدايا، مرا به درستي آگاه ساز » نشان مي‌دهد كه اشو زرتشت در آغاز ِ جست‌وجوي ِ خود، راستي را از هر كس مي‌پرسيد و چون پاسخ‌هاي نيمه درست و نادرست و گاهي هم ناسزا مي‌شنيد، به خودپرسي پرداخت و منش ِ نيك ِ خود را چنان پروراند كه خداي خود را با چشمان ِ دروني ديد و با او هم‌سخن شد. ديگر او خواست ِ خود را دريافته بود و پرسش‌هاي خود را از او مي‌كرد و پاسخ‌ها را درمي‌يافت. به گواهي‌ِ همين پرسش‌ها، كه به راستي پاسخ‌هايِ خود مي‌باشند، نه تنها خود خوشنود و خرسند گشت كه راه ِ كاوش و پژوهش را براي ِ همه هم‌وار ساخت. 27-06-2006 اوستا؛ گاتها؛ سرودِ دهم: چاره‌سازي 01 اي كساني كه خواهان ِ شنيدن هستيد و از دور و نزديك آمده‌ايد، اينك سخن مي‌دارم، بشنويد و گوش كنيد. همه اين گفته‌ها را نيك در مغز ِ خود جاي دهيد تا آموزگار ِ بد و دروغ‌كار زندگي ِ شما را، با زبان ِ كج و باورهاي ِ بد ِ خود باز تباه نسازد و به گم‌راهي باز نگرداند. 02 اينك از دو نخستين شيوه‌ي ِ انديشه در زندگي سخن مي‌گويم. از اين دو، آن كه افزاينده‌تر بود، به آن كه كاهنده بود، چنين گفت: « ما دو نه در انديشه، نه در آيين، نه در خرد، نه در باور، نه در گفتار، نه در كردار، نه در فرجاد و نه در روان باهم سازگار مي‌باشيم. » 03 اينك سخن مي‌دارم از والاترين رخ ِ اين زندگي كه آن را خداي دانا و آگاه به من گفت. براي برخي از شما كه اين پيام ِ انديشه‌انگيز را آن‌چنان كه من دريافته‌ام و مي‌گويم، به كار نورزيد، پايان ِ زندگي افسوس‌ناك خواهد بود. 04 اينك سخن مي‌آرم از به‌ترين رخ ِ زندگي زيرا از روي ِ آيين ِ راستي مي‌دانم كه خداوند ِ خرد آن را چنان استوار داشته است. او منش ِ نيك را براي كوشش و تلاش آفريده و آرامش را براي ِ خوبي و نيكوكاري. او خدايي است همه بينا. او را نمي‌توان فريفت. 05 اينك سخن مي‌دارم از آن چه افزاينده‌ترين مرا گفت، سخني كه براي مردم به‌ترين است. كساني كه سخن ِ مرا گوش مي‌كنند و به آن ارج مي‌گذارند، به رسايي و جاوداني مي‌رسند و با كارهايي كه از انديشه‌ي نيك بر مي‌آيد، خداي دانا را درمي‌يابند. 06 اينك سخن مي‌دارم از كسي كه از همه بزرگ‌تر است. او را از راه ِ راستي مي‌ستايم، او را كه با مردم مهربان است. بشود كه خداي ِ دانا از خرد ِ افزاينده ِ خو بشنود كه من در نيايش ِ او، به انديشه ِ ِ نيك پرداخته‌ام. بشود كه او از راه ِ خرد مرا به به‌ترين راه‌نمايي كند. 07 او خدايي است كه مردم، چه آناني كه بودند، چه هستند و چه خواهند بود، رستگاري ِ خود را در او مي‌جويند. بدانيد كه روان ِ راست‌كار هم‌واره توانا خواهد بود ولي دروغ‌كار به درازا در رنج به سر خواهد برد. همه‌ي ِ اين دستورها را خداي ِ دانا در شهرياري ِ خود استوار كرده است. 08 او را با ستايش‌ها و نيايش‌هاي ِ خود به سوي ِ خود مي‌گريانم زيرا او با چشمان ِ انديشه و گفتار و كردار ِ نيك ديده‌ام و به دست‌ياري ِ راستي، او را « اهورا مزدا » خداي دانا دانسته‌ام پس بياييم او را در خانه‌ي ِ سرود بستاييم. 09 او را با انديشه‌ي ِ نيك ِ خود خوشنود مي‌سازيم زيرا او پيش‌روي و پس‌ماندگي را در دست ِ ما گذاشته. بشود كه خداي ِ دانا از شهرياري ِ خود، آن توانايي را به ما ارزاني دارد كه با آن بتوانيم جانوران و مردمان را از راه ِ راستي و با دانش ِ درست ِ منش ِ نيك پيش بريم. 10 او را با ستايش‌هاي آرامش ِ دروني ِ خود بزرگ مي‌دانم كه با نام ِ نوين ِ خود « اهورا مزدا » خداي ِ دانا، ياد مي‌گردد. او است كه از راستي و منش ِ نيك ِ خود و در شهرياري ِ خويش به مردم رسايي و جاوداني مي‌بخشد. بشود كه او بر ما تن‌درستي و توانايي ارزاني دارد. 11 كسي كه ديوان و پيروان ِ آنان را همان‌سان نمي‌پذيرد كه آنان خداي را، از آنان جداست و خداي را درست مي‌شناسد. او از راه ِ دين ِ افزاينده، سودرسان و دانش‌مند و خداوند است و، اي خداي دانا، دوستي و برادر و پدر ِ همه است. خداي را از راه ِ انديشه و گفتار و كردار ِ خود كه از روي ِ آيين ِ راستي انجام مي‌گيرد، مي‌شناسيم و مي‌توانيم خود را از اين راه، به اندازه‌يي به او نزديك سازيم كه او را با ديده‌ي ِ انديشه بنگريم. درباره‌ي ِ نيك و بد بايد دانست كه اين دو شيوه‌ي ِ انديشيدن در هيچ چيز سازش و سازگاري ندارند و راه‌هاي هر دو از هم جداست. اين است كه كساني كه اين راستي را دريافته‌اند و آن را درست به كار مي‌بندند، به رسايي و جاوداني مي‌رسند و كساني هم كه چنين نمي‌كنند، پايان ِ افسوس‌ناكي دارند زيرا بايد رنج ببرند تا به راستي راه يابند و درست‌كار گردند. بايد دانست كه پيش‌روي و پس‌ماندگي در زندگاني وابسته به بخت نيست و مي‌توان آن را با كار و كوشش درست كرد. زندگاني سرد و گرم و اندوه و خوشي دارد ولي نبايد با سختي‌ها ساخت كه « در آن زاده‌ام ». هر كس مي‌تواند زندگي ِ خود و ديگر مردم و جانوران و پيرامون ِ آباد ِ خود را به‌تر و برتر سازد. بي‌گمان براي كار ِ پيشرفت، در هر زمان كساني بر مي‌خيزند و به آن جهشي مي‌بخشند. آنان در دانش و چاره‌سازي از ديگران برجسته‌ترين مي‌باشند و در پيشرفت ِ تند ِ زندگاني دست ِ درازي دارند. اينان بايد چون دوست و برادر و پدر ِ مردم باشند و نه به گونه‌ي ِ فرمان‌روا يا كارفرما يا جز آن زيرا راه‌بري و راه‌نمايي خود يك گونه هم‌كاري در انجمن است و آن‌هم تا كسي شايستگي ِ راستين ِ آن را نداشته باشد، نبايد بدان جاي برسد. او بايد همان كاري را بكند كه در يك خانواده‌ي ِ پدري مهربان و برادري دل‌سوز يا در يك انجمن، دوستي دل‌جو مي‌كند. در آن هيچ چشم‌داشتي براي سود ِ كلان و ناشايسته در ميان نيست و مهر و مهرباني است كه انگيزه‌ي كار و هم‌كاري است. اوستا؛ گاتها؛ سرودِ يازدهم: دشواري‌هاي ِ كار 01 به كدام زمين روي ببرم، به كجا بروم؟ مرا از خويشاوندان و دوستان دور مي‌دارند. نه از مردم ِ آبادي كه من با آنانم خوشي مي‌بينم و نه از شهرياران ِ دروغ‌كار. پس چگونه مي‌توانم تو را، اي خداي ِ دانا، خوشنود سازم؟ 02 مي‌دانم، اي خداي ِ دانا، كه ناتوانم. داراييم اندك است و يارانم كم. به تو روي مي‌كنم، خدايا نگاهي. من آن مهرباني را مي‌خواهم كه دل‌داري به دل‌داده‌ي ِ خود مي‌كند. مرا به راستي و به سرمايه‌ي ِ منش ِ نيك راه بنما. 03 كي، اي دانا، آن روز خواهد دميد كه خرد ِ سودرسان ِ بزرگ با آموزش ِ رساي خود و با آيين ِ استوار ِ زندگاني، راستي را والا خواهد داشت؟ او با منش ِ نيك به ياري ِ كدام كس خواهد شتافت؟ خدايا، من آيين و آموزش ِ تو را بر مي‌گزينم. 04 دروغ‌كار كساني را كه راستي را مي‌پايند و مردم را، چه در شهر و چه در كشور، پيش مي‌برند، از كار باز مي‌دارد. او را به نبرد خواستن دشوار است زيرا كه به كارهاي بيم‌ناك مي‌پردازد. هر كس كه با نيروي ِ خود تا به مرز ِ جان ِ خود در برابر ِ او بايستد، مردم را به سوي ِ دانش ِ نيك راه مي‌نمايد. 05 اگر توانا و آزاده‌يي نورسيده را از روي ِ آيين يا پيمان ِ دوستي بپذيرد، رواست زيرا هر راست‌كاري پابند ِ دستور است ولي اگر دريابد كه نورسيده‌ دروغ‌كار ِ آسيب‌رسان است، بايد آمدنش را با خويشاوندان در ميان بگذارد تا با راه‌نمايي ِ آنان، از آسيبش در پناه باشد. 06 ولي اگر آن كس ِ توانا چنان پيش‌گيري نكند، خودش در دام ِ دروغ خواهد افتاد‌زيرا از روي ِ دستور ِ دين كه، اي خدا، تو در آغاز گذاشته‌اي، هر كسي كه با دروغ‌كار هم‌دست است، خود دروغ‌كار است و هر كسي كه دوست ِ راست‌كار است، خود راست‌كار است. 07 هنگامي كه دروغ‌كار به آزار ِ من كمر مي‌بندد، كه را، اي خداي دانا، جز آتش و منش ِ خود براي ِ نگه‌داري ِ من گمارده‌اي؟ از پرتو ِ اين دو فروزه، روشنايي و دانايي، است اي خدا، كه دستور ِ راستي به كار بسته‌مي‌شود. نهاد ِ مرا از اين دستور آگاه ساز. 08 ولي كسي كه جهان ِ مرا آزار مي‌رساند، آسيب ِ كردارش به من نخواهد رسيد كه به خود ِ او باز خواهد گشت و او را از زندگاني ِ خوب دور نگاه خواهد داشت زيرا، اي خداوند ِ خرد، دشمني كسي را از زندگاني ِ بد نمي‌رهاند. 09 كيست آن رادمنش ِ پيش‌رو كه پيش از هر چيز مرا بياموزد كه تو بيش از همه سزاوار ِ نيايشي، كه تو آفريننده و پاينده‌ي ِ درست ِ كارها هستي؟ مردم از من مي‌خواهند بدانند كه دستور ِ راستي به آن چه آفريننده ِ جهان از راه ِ منش ِ نيك در اين باره گفته، چيست؟ 10 اي خداي ِ دانا، همه‌ي ِ آن مردان و زناني كه از زندگاني ِ آن چه را كه تو به‌ترين مي‌شماري، همان نيكويي براي ِ راستي و توانايي براي منش ِ نيك، به ارمغان مي‌دارند، من با آنان به نيايش ِ تو خواهم آمد و از پل ِ چِنوَت آن مرز ِ رستگاري، خواهم گذشت. 11 پيش‌وايان ِ كيشي و فرمان‌رواياني كه مردم را با زور زير ِ يوغ ِ خود مي‌آورند و با كارهاي بد ِ خود، زندگاني را تباه مي‌سازند، از روان و فرجاد ِ خود در برابر ِ پل ِ رستگاري سختي خواهند ديد زيرا آنان هميشه در خانه‌ي دروغ به سر برده‌اند. 12 هنگامي كه به ياري ِ راستي، از ميان ِ فرزندان و نوادگان ِ تواناي فريان ِ توراني كساني بر مي‌خيزند تا با آرامش ِ دروني و كوشش ِ بروني ِ خود، جهان را آباد سازند، خداي ِ دانا آنان را با منش ِ نيك مي‌پيوندد و به آنان ياري مي‌نمايد. 13 هر كس از ميان ِ مردم، زرتشت را با مهر و مهرباني خوشنود سازد، خود در راستي داراي نام و نشان مي‌شود. خداي ِ دانا به او زندگي ِ نيك مي‌بخشد و جهانش را با منش ِ نيك مي‌افزايد و ما همه او را دوست ِ خوب ِ راستي مي‌دانيم. 14 اي زرتشت، دوست ِ راست‌كارت كيست كه انجمن ِ بزرگواران را مي‌خواهد نام و نشان دهد؟ او در چنين روز ِ بزرگ، كي گشتاسب است. از اين پس، كساني را كه اي خداي ِ دانا، تو در بارگاه ِ خود پذيرفته‌اي، با سخنان ِ منش ِ نيك ياد خواهم كرد. 15 هيژده اسبان ِ اسپنتمان، روي ِ سخن با شماست. (آن چه را به‌ترين است، گوش كنيد) تا داد را از بي‌داد بازشناسيد و با كردار ِ خود راستي را از آن ِ خود سازيد، كرداري كه با نخستين بنيادهاي ِ خدايي درستي مي‌آيد. 16 اي فرشوشتر ِ هُوَگُوَ، همان سان كه ما هر دو مي‌خواهيم، با ياران ِ خود بدان جا برو كه خرسندي است، جايي كه آرامش هم‌راه ِ راستي است، جايي كه شهرياري ِ منش ِ نيك برپا است، جايي كه خداي ِ دانا در پيش‌رفت مي‌ماند. 17 اي جاماسب ِ دانا، اينك پيام ِ خود را برايت به چامه مي‌سرايم، نه به ديپ تا آن با دانش ِ دروني به پيكر ِ نيايش براي جويندگان ِ راستي بماند. اي خداي دانا، هر كس كه داد را از بيداد بشناسد، به راستي رايزن ِ شگفت‌انگيز است. 18 كسي را كه به من پيوسته، مژده‌ي ِ به‌ترين پاداش ِ منش ِ نيك را مي‌دهم و آن تنها چيزي است كه من دارم ولي كسي كه با من ستيزه دارد، من نيز با او مي‌ستيزم. اي خداي ِ دانا، آن از روي ِ دانش و هوشم است كه مي‌خواهم تو را از راه ِ راستي خوشنود سازم. 19 كسي كه بي‌گمان از راه ِ راستي آرزوي ِ زرتشت را برمي‌ آورد و آن هم‌كاري در ساختن ِ جهاني نوين مي‌باشد، « هستي ِ آينده »به همه‌ي ِ خواسته‌هاي ِ دلش كه جهان ِ برومند مي‌تواند ارزاني دارد، پاداشش خواهد بود. اي دانا، اي كسي كه آگاه‌تر از همه هستي، اين نيز همان است كه تو مرا آموخته‌اي. اين سرود دو بخش از زندگاني ِ اشو زرتشت را بازگو مي‌نمايد. نخست، زرتشت كه مرد ِ ناتوان و كم سرمايه و كم يار است، پخش ِ پيام ِ خود را آغاز مي‌كند و ديري نمي‌گذرد كه با دشمني و ستيزگي پيش‌وايان ِ كيش ِ كهن و شاه‌زادگان ِ زور ورز روبرو مي‌شود. و آنان كار را به جايي مي‌رسانند كه ناچار خويشاوندان و دوستان هم او را رها مي‌كنند و او تنها مي‌ماند، آزار و آسيب مي‌بيند. به درگاه ِ خداوندي گله مي‌كند و راه‌نمايي مي‌خواهد و آگاهي مي‌يابد كه در هر سان و هر جاي آن چه كه نبايد باخت، انديشه و روشنايي است و بايد از آن دو چاره جست. او چاره مي‌جويد و براي آن زادگاه ِ خود را بدرود مي‌گويد و با ياران ِ اندك به سرزمين ِ تازه‌يي مي‌رود. بخش ِ دوم نشان مي‌دهد كه در راه به فرزانگاني برمي‌خورد كه به سخنانش گوش مي‌دهند و دين ِ بهي را برمي‌گزينند. اين دليران فرزندان ِ فريان ِ توراني بودند. نام ِ توراني براي ِ تيره‌هاي ايراني به كار مي‌رفت كه تا آن زمان خانه به دوش و كوچنده بودند. سرانجام زرتشت و ياران به سزمين ِ تازه مي‌رسند. در آن جا، پادشاهي دانا و توانا چون كي گشتاسب، و داناياني چون فرشوشتر و جاماسب هستند. پادشاه و خانواده و درباريان و ديگران دين را مي‌پذيرند و دين پايه و مايه مي‌گيرد و به گسترش مي‌پردازد. پيام ِ خدايي ِ زرتشت به پيكر ِ سرود در مي‌آيد تا بي كم و كاست راه‌نماي آيندگان گردد. بدين سان، اين سرود آغاز ِ دشوار انجام ِ آسان ِ كار را نشان مي‌دهد. اين را نيز روشن مي‌سازد كه رستگاري با كساني است كه با دل و جان در راه ِ خدا به نوسازي و تازه‌گرداني ِ جهان مي‌پردازند و زندگاني ِ نويني را در شادي و آبادي آغاز مي‌كنند. ولي كساني كه گم‌راهي را مي‌پذيرند و تباهي را پيشه‌ي خود مي‌سازند، آن سوي ِ مرز ِ رستگاري، يا به گفته‌ي سرودانه‌ي ِ گاتها، پل ِ چنوت، مي‌مانند و در رنج و اندوه به سر مي‌برند تا آن كه در پي ِ روشنايي رفته رستگار شوند. ولي آن چه در اين سرود بسي آموزنده است، بند ِ هفتم كه به نام ِ « كِمنا مزدا »‌شناخته شده مي‌باشد. در برابر ِ پيش‌آمد ِ ناگوار يا ناگهاني، هر كسي به خدا پناه مي‌برد ولي چه بسا كه پريشان و هراسان شده خود را مي‌بازد. گاتها مي‌گويد، هنگامي كه دچار ِ دشواري شويم و بدخواه ِ كج‌منش در پي ِ آزار و زيان بيفتد، در پناه بردن به خدا اين را بدانيم كه خداي ِ بزرگ دو چيز را براي چنين روزگاري گذاشته: (1) آتش يا فروغ ِ مينوي. (2) دانش يا خرد ِ خدايي. با اين دو چشم و چراغ است كه راهِ روشن و هم‌وار مي‌گردد و مي‌توانيم بي‌هيچ سراسيمگي و دست‌پاچگي با آرامش و خون‌سردي و با باور ِ استوار كه « خدا با ماست و پناه ِ ماست » به چاره برخيزيم و از آزار ِ دشمن رهايي يابيم. اشو زرتشت مي‌خواهد كه ما در هر زمان و هر سان، چه‌خوب و چه بد، خداي را ياد كرده، از فروزه‌هاي خدايي چاره جوييم و كام يابيم. به‌ترين نمونه‌ي ِ چنين كام‌يابي را زرتشت مي‌نمايد. هنگامي كه پيش‌وايان ِ كيشي و فرمان‌روايان ِ كشوري زندگاني را بر او چنان تنگ مي‌كنند كه به خداي ِ خود فرياد مي‌كند، آن‌گاه است كه خدا با بند ِ « كمنا مزدا » او را راه مي‌نمايد و اين او را چنين دليري و ياري مي‌بخشد كه به جاي آن كه بگريزد و سر ِ خود را در جايي گم‌نام پنهان كند، به بن‌گاه ِ فرمان‌روايي و پيش‌وايي، به دل ِ دشمنان روي مي‌كند و با فرزانگاني روبه‌رو مي‌شود كه كسي را به هم‌تايي وهم‌پايگي خود نمي‌پذيرفتند و هيچ آماده نبودند كه بيگانه‌يي، آن هم مردي بي‌يار و نادارا را در درون ِ خود راه بدهند ولي پس از دو سال گفت‌وگوهاي پي‌درپي ِ نغز و ناب، آنان پيام ِ پاكش را پذيرفتند. دربار و درباريان ديگرگون شدند همه با هم كمر به گسترش ِ دين و آباداني ِ جهان بستند و انجام دادند و از آن پس كار را به آيندگان سپردند. « كمنا مزدا » اگر درستش دريابيم، هر دشواري را آسان مي‌كند. اوستا؛ گاتها؛ سرودِ دوازدهم: خردِ افزاينده 01 كسي كه از راهِ خردِ افزاينده و از روي راستي، انديشه و گفتار و كردار ِ خود را به به‌ترين شيوه انجام مي‌دهد، خداي ِ دانا او را در پرتو ِ شهرياري و آرامش، رسايي و جاوداني ارزاني مي‌دارد. 02 آن كس به‌ترين بهره را از افزاينده‌ترين خرد مي‌برد كه از زبان ِ خود سخناني مي‌گويد كه از منش ِ نيك برمي‌آيند و با دست‌هاي ِ خود كارهايي انجام مي‌دهد كه در آرامش انجام مي‌گيرند زيرا او در انديشه‌ي ِ خود تنها خداي ِ دانا را آفريننده و پرورنده‌ي ِ راستي مي‌داند. 03 تو افزاينده و آفريننده‌ي اين خرد هستي كه براي چنين كسي اين جهان شادي‌بخش را پديد آورده و براي آباداني ِ آن رامش و آرامش را استوار داشته‌اي زيرا، اي خداي ِ دانا، او براي آباداني ِ خويش با منش ِ نيك هم‌پرسي كرده است. 04 از اين خردِ افزاينده، اي مزدا، آن دروغ‌كار است كه دور مي‌ماند، نه راست‌كار. رادمنش، هر چند هم كه درمانده باشد، مي‌تواند براي راست‌كار دوستي ارج‌مند باشد ولي زورآور، هر چند كه توان‌گر باشد، نمي‌تواند براي دروغ‌كار جز كژي كاري انجام دهد. 05 اي خداي ِ دانا، از راه ِ اين خرد ِ افزاينده، تو آن چه كه به‌ترين است، به راست‌كار نويد دادي. ولي دروغ‌كار از مهر ِ تو بهره‌يي برنمي‌دارد زيرا او با كرداري زندگاني مي‌كند كه از منش ِ كج ِ او بيرون مي‌تراود. 06 ولي، اي خداي ِ دانا، از راه ِ همين خرد ِ افزاينده و در پرتو ِ فرغ ِ تو، به هر دو گروه ِ نيكي مي‌رسد زيرا با افزايش و گسترش ِ آرامش و راستي، بسياري از جويندگان، اين راه ِ راست را برمي‌گزينند. سپنتامَ‌يي‌نو يا خردِ افزاينده، آن فروزه‌يِ خداوندي است كه آفرينش را پديد آورده و مي‌آورد و آن را افزايش و گسترش مي‌بخشد. اگر انسان اين فروزه را از آنِ خود سازد آفريننده مي‌گردد و بيش از پيش از آيين ِ راستي پيروي مي‌كند و آرامش را مي‌افزايد و به جهان ِ زنده كه در آن مردم، جانوران و گياهان زندگي مي‌كنند، شادي و رامش مي‌بخشد. ولي كسي كه دروغ‌كار است، چون از آيين ِ راستي پيروي نمي‌كند، زيان مي‌بيند. يك كس، با اندك دارايي ِ خود مي‌تواند با به كار بردنِ شيوه‌هاي درست كار ِ خوبي براي آباداني ِ جهان بكند ولي توان‌گر ِ سرمايه‌دار كه با دروغ‌كاران هم‌دست است، چون كارهاي ِ نادرستي را مي‌كند، سرانجام هم براي ِ خود و هم براي ِ هم‌كاران ِ دروغ‌كار ِ خود، اندوه و تباهي به بار مي‌آورد. در اين‌جا مي‌توان يك نكته را يادآور شد: در سرتاسر ِ گاتها، و نيز در ستوت يسين و آن‌چه به آن وابسته است، در هيچ جا از شكوه، جاه، بارگاه، دارايي و توان‌گري و سرمايه‌داري ستايش ِ بيهوده نشده است و براي به دست آوردن ِ آن آرزو و خواهش نشده است و اين پيام، پيام ِ كسي است كه در آغاز، در يكي از سرودهاي ِ خود از كم‌ياري و كم دارايي مي‌نالد و در نيمه‌ي ِ دوم ِ همان سرود مي‌گويد كه به كاميابي زيست و دين بهي را به هم‌كاري ِ همين ياران، گسترش ِ شگفت‌انگيزي بخشيد و پيام ِ خود را سرود تا بي‌كم و كاست و بي‌دست‌خوردگي درستِ درست به دستِ آيندگان برسد، ولي هرگز جاه و جاي‌گاه ِ شاهانه و دارايي درباريان چشمان ِ وي را خيره نكرد و او خود را نباخت. او با بزرگواري ِ خود، همان ماند كه در آغاز ِ كار ِ خود بود. در گاتها همه ياد از خداست، همه داد از راستي است، همه كار با مردم است، چه زن باشند و چه مرد، چه بزرگ باشند و چه كوچك، همه كوشش و براي آبادي و شادي جهانيان است و همه تلاش براي پيش‌رفت و رسايي و جاوداني است. پس از كاميابي‌ِ درخشان ِ خود نيز، اشو زرتشت همان رادمردي است كه در سي‌سالگي خود بود و هم‌چنان با پيش‌وايان دروغين، فرمان‌روايان ِ ستم‌گر و سرمايه‌داران ِ سود‌خوار در نبرد و يار ِ رنج‌كشان و ستم‌ديدگان است كه بود. او برخاسته تا هر كسي با دانايي و توانايي و كار و كوشش ِ خود پاداش يابد و زندگاني درست و سودمندي را در آرامش و رامش به سر كند. نه ستم‌گر ماند و نه ستم‌ديده، نه توان‌گر ِ زور ورز ماند و نه ناتوان ِ بي‌كس. اگر كسي در اين ميان ديگرگون شده، آن پيش‌وايان و فرمان‌روايان وسرمايه‌داران هستند كه نيك راه‌نمايي شده‌اند و دين ِ بهي را پذيرفته‌اند و اينك انجمن را ديگرگون مي‌سازند كه زرتشت به خواست ِ خدا براي آن برخاسته است و در تلاش ِ خستگي ناپذير است. اوستا؛ گاتها؛ سرودِ سيزدهم: پيروزي بر دروغ 01 اگر پس از اين، كسي آن چه را كه فريب ِ هميشگي ِ ديوان و مردمان گفته‌اند، دريابد، بي‌گمان به دست‌ياريِ راستي بر دروغ چيره خواهد شد. خدايا، آن‌گاه با چنين سودها، او بيش از پيش، تو را گرامي خواهد داشت. 02 اي خدايي كه دانا هستي، بگو، تلاش ِ من، براي من و يارانم چه خواهد آورد؟ كي، اي دانا، راست‌كار بر دروغ پيروز خواهد شد؟ زيرا چنين پيروزي ِ شاه‌كار ِ زندگاني به شمار خواهد آمد. 03 آموزش‌هايي كه خداي ِ بخشنده از راه ِ راستي مي‌آموزاند، براي كسي كه در مي‌يابد، به‌ترين آيين است. او فرزانه‌ي ِ پيش‌رونده‌يي است كه مانند ِ تو، اي دانا، از خردي كه منش ِ نيك ارزاني مي‌دارد، آموزش‌هاي ِ ژرف را درمي‌يابد. 04 اي خداي ِ دانا، كسي كه با انديشه‌ي ِ خود به به‌تري، يا كسي كه به بدتري مي‌پردازد، هر كدام با ديد ِ خود با گفتار و كردار ِ خود جور مي‌شود . او از آن چه كه خود با دل‌خواه ِ خود برگزيده، پيروي مي‌كند. ولي در نزد ِ تو، سرانجام ِ هر كدام جدا خواهد بود. 05 بشود كه فرمان‌روايان ِ نيك با كارهايي كه از دانش و آرامش ِ نيك سر مي‌زند، بر ما فرمان‌روايي كنند، نه كه فرمان‌روايان ِ بد. براي كسي كه براي فروغ ِ جهان ِ زنده مي‌كوشد، تن‌درستي و شادماني در زندگاني به‌ترين نيكويي است. 06 بي‌گمان جهان ِ زنده آبادي ِ خوب ِ ماست. آن تن‌درستي و توانايي، دو دهش ِ گران‌بهاي ِ منش ِ نيك است. خداي ِ دانا آباداني ِ جهان را، به دست‌ياري و راستي و درستي، از آغاز ِ زندگاني سرسبز گردانيده است. 07 اي كساني كه زيبا به انديشه‌ي ِ نيك پيوسته‌ايد و با رادمرد ِ افزاينده هم‌كار شده راستي مي‌گستريد، پيش ِ خشم را بگيريد و در برابر ِ ستم بايستيد. خدايا، چنين كساني در بند ِ تو مي‌باشند. 08 اي خداي ِ دانا، نيروي ِ شهرياري ِ نيك ِ تو چيست؟ پاداش ِ تو براي من و يارانم چيست؟ مهر و مهرباني ِ تو براي رادمردان و زناني كه مي‌خواهند خرد ِ نيك را با كردارهاي خود برانگيزند، چيست؟ 09 اي دانا، كي خواهم دريافت كه تو بر همه، و هم بر كساني كه مرا مي‌ترسانند، با دستور ِ راستي فرمان مي‌راني؟ برنامه‌ي ِ منش ِ نيك را به درستي به من‌نشان بده تا اين سودرسان بداند كه نيكي‌هاي ِ او چه گونه خواهد بود. 10 اي مزدا، كي مردم در آبادي خواهند زندگي كرد؟ كي بدمستي اين زهر آب برخواهد افتاد؟ از اين است كه پيش‌وايان ِ دروغين ِ كيش و فرمان‌روايان ِ بد ِ كشور به كج‌انديشي ِ خود پيكر مي‌بخشند. 11 كي اي خداي ِ دانا، آرامش با راستي شهرياري ِ آشتي و آبادي خواهد آورد؟ چه كسي به خون‌ريزي ِ دروغ‌كاران پايان خواهد داد؟ به چه كسي دانش و بينش ِ منش ِ نيك خواهد رسيد؟ 12 آنان سود رسانان ِ كشورها خواهند بود كه در پي ِ خوشنودي ِ منش ِ نيك هستند و كردار ِ خود را بر روي ِ راستي و آيين ِ تو استوار مي‌سازند. بي‌گمان آنان براي نبرد با خشم ساخته شده‌اند. با آن كه برگزيدن ِ راه ِ نيكي يا بي‌راهه‌ي ِ بدي با خود است، بايد دانست كه نيك به سوي آبادي و بدي به ناشادي مي‌برد. بايد راستي‌ها، به ويژه دانش‌هاي ِ نوين، را دانست و يافته‌هاي ِ تازه كرد تا انسان خود پيرامون ِ خود و خداي ِ خود را شناخته و همه پندارهاي پوچ او را از خود زدوده، با نيكويي‌هاي ِ خداوند آراسته گردد. بي‌گمان، روزي كه راستي بر دروغ چيره گردد، براي ِ راست‌كاران پيروزي ِ بس بزرگي خواهد بود. ولي جهان را بايد ره‌بران ِ نيك و سودرسانان ِ خوب با دانش و بينش در آرامش و آشتي پيش ببرند و نبايد كساني ِ را گذاشت كه خود را به فرمان‌روايي برسانند و از يك سوي براي خود سود و خوش‌گذراني را پيشه كنند و از سوي ديگر، كشور را با بدانديشي و در بدمستي ِ خود دچار ِ آزار و آسيب گردانند. برآيند ِ بدمستي و خوش‌گذراني خشم است و خشم ِ مردم و كشور را به خاك و خون مي‌كشد و تباهي به بار مي‌آورد. بايد به هوش آمد و بايد با پاكي و پاكيزگي كار كرد زيرا روزگاران ِ زندگاني ِ پاكيزه از به‌ترين روزهاست كه آدمي مي‌گذراند. زرتشت از آموزش‌هاي ژرف سخن دارد زيرا تازه‌يابي و تازه‌سازي است كه جهان را نيك به پيش مي‌برد. هر چند دانش ِ نيك افزوده شود، آرامش و آسايش گسترش ِ بيش‌تري مي‌يابد. زرتشت دانش‌مند ِ آفريننده و افزاينده را خدا گونه مي‌خواند. به راستي اين سرود، سرود ِ دانش و بينش و پيدايش و آفرينش يا كارهاي خدايي است كه آدمي هم مي‌تواند با آن‌ها خدا را يابد و دريابد و هم خداگونه شود. باز در اين سرود پرسش‌هايي هستند كه خود يا بندهاي ِ وابسته پاسخ‌هايشان مي‌باشد. اوستا؛ گاتها؛ سرودِ چهاردهم: گرفتاري و رستگاري 01 مزدا، من كه مي‌خواهم مردم ِ بد را از راه ِ راستي به خرسندي برسانم، « بندو » هم‌واره و بيش از همه در برابر ِ من ايستادگي مي‌كند. با پاداش ِ نيك و خوب به سوي ِ من بيا تا به ياري ِ منش ِ نيك براي او روشنايي بجويم. 02 اين كار ِ « بندو » مرا پريشان كرده زيرا آن كيش ِ دروغ است كه از راه ِ فريب مردم را از راستي و درستي باز مي‌دارد. او، اي مزدا، نه آرامش ِ افزاينده را براي خود نگاه داشته است و نه با منش ِ نيك هم‌پرسي كرده است. 03 ولي، اي دانا، اين دستور براي گزينش گذاشته شده و آن اين است كه راستي به آيين سود مي‌رساند و دروغ آزار. براي ِ همين با منش ِ نيك هم‌بستگي مي‌خواهم و با دروغ‌كار همه‌ي ِ وابستگي‌ها را مي‌گسلم. 04 كساني كه از راه ِ خرد ِ بد و با زبان ِ خود خشم و ستم را مي‌افزايند، در ميان ِ مردمي كه سازنده و آفريننده مي‌باشند، بي‌هودگاني هستند كه هنوز كردار ِ نيك، كردار ِ بد ِ آنان را از ميان نبرده است. همينان هستند كه در دين ِ دروغ‌كاران، ديوان را ساخته و پرداخته‌اند. 05 ولي كساني كه از راه ِ خواهش و نيايش، وجدان ِ خود را با منش ِ نيك سرشته‌اند، هر كدام از آن ِ آرامش هستند و به راستي آزاده مي‌باشند و همه، اي خدا، در شهرياري ِ تو به سر مي‌برند. 06 من از تو اي دانا، و راستي مي‌خواهم. بگوييد شما در انديشه چه برنامه‌اي داريد تا آن را برگزيده، اين دين را كه از آن ِ كسي است كه مانند ِ تو گرديده، به همه فرازگوييم. 07 باري، اي خداي ِ دانا، بايد يك كس اين پيام را با منش ِ نيك و از راه ِ راستي گوش كند. تو نيز بشنو تا گواه باشي كه كدام يك از دوستان و كدام يك از خويشاوندان از روي دستور زندگاني مي‌كند تا براي مردم ِ آبادي راه‌نمايِ نيكي باشد. 08 اين از تو مي‌خواهم، اي خداي ِ دانا، به فرشوشتر و ديگر ياران ِ من كه در شهرياري ِ نيك ِ تو هستند، به‌ترين شادي و پيوستگي با راستي را بده. ما هم‌واره فرستادگان ِ تو خواهيم بود. 09 اي جاماسب ِ دانا ،‌پيش‌برنده‌اي كه براي ِ سودرساني آماده شده است، به اين آموزش‌ها گوش كند. كسي كه راست گفتار است، هرگز انديشه‌ي ِ پيوستگي با دروغ‌كار را در خود نپرورده زيرا او از كساني است كه وجدان‌هاي خود را در « روز ِ بزرگ » روزي كه راه ِ خود را برمي‌گزينند، با به‌ترين پاداش وابسته‌اند و آن پيوستگي به دستور ِ راستي است. 10 اي خداي ِ دانا، تو در خانه‌ي ِ خود منش ِ نيك و روان‌هايِ راست‌كاران را، و نماز و نيازي را كه از آرامش برمي‌خيزد، نگاه مي‌داري تا شهرياريِ بزرگ پايدار بگردد. 11 روان‌هاي ِ دروغ‌كاران ِ بدفرمان، بدكردار، بدگفتار، بد‌فرجاد و بدانديش از تيره دروني خود برخواهند گشت. همانا كه ميهمانانِ خانه‌ي ِ دروغ مي‌باشند. 12 برايِ من كه زرتشت هستم و از راه ِ راست و منش ِ نيك ياري مي‌خواهم و تو را، اي خداي ِ دانا، دوست‌وار مي‌ستايم و آن را مي‌خواهم كه در نگاه‌ِ تو به‌ترين است، چه داري؟ « بِندو » يكي از بدخواهان ِ زرتشت است. زرتشت مي‌خواهد كه او را به راه ِ راست و دين ِ بهي راه بنمايد ولي او گوش ِ شنوايي ندارد زيرا كيش ِ او و هم‌دستانش دروغ است و پيشه‌ي ِ آنان همه فريب است. اينان هستند كه براي ِ پيش‌برد ِ كار ِ خود خداياني را از پندار ِ خود آفريده و پرورده‌اند. اين پنداربازان مردمان ِ بي‌كاره، بي‌هوده و مفت‌خواري هستند كه به جان ِ مردم ِ سازنده و فرآورنده افتاده‌اند و از هر راهي كه مي‌توانند، از آنان سود مي‌جويند و بهره مي‌برند و چه بسا كه در پي ِ آز و سودجويي ِ خود، جهان را با خشم و ستم، به خاك و خون مي‌كشند. چنين كساني را راه نمودن و به سوي ِ روشنايي آوردن درست است ولي با اينان وابستگي ِ نادرست داشتن و هم‌كاري كردن، كاري است بد و برآيند ِ آن زيان است و آزار. پس از اينان بايد دوري جست زيرا بايد بدانيم كه آن دستور ِ راستي است كه به دين ِ بهي مي‌رساند و از دروغ جز آزار چيزي به دست نمي‌آيد. آنان كه راه ِ راست را بر مي‌گزينند، بايد با انديشه‌ي ِ روشن ِ خود با دريافت ِ پيام ِ خدا، برنامه‌ي ِ درستي را آماده سازند و دين را در همه جا روشن كنند و گسترش دهند. گو كه بندو به پيام گوش نمي‌دهد، رادان و فرزانگاني مانند ِ فرشوشتر و جاماسب و ديگر مردان و زنان مي‌آيند و از ياران ِ برجسته‌ي ِ آن اشو مي‌شوند. اين ياران، چه از خويشان و چه از دوستان، همه چنان بر آيين ِ دين رفتار مي‌كنند كه براي خود و براي انجمن ِ خود، نام ِ نيك و آرازه‌ي ِ نيكويي مي‌آفرينند. بي‌گمان رستگاري از آن ِ اينان است و اينان هستند كه روان‌هايشان، آرام و آسوده، شاد و خرم، رسا و جاويدان، در خانه‌ي سرود و ستايش ِ خدايي به خداي ِ خود مي‌رسند. ولي روان‌هايي كه در جهان دروغ زندگي مي‌كنند، در انديشه بدي مي‌پرورند، با گفتارشان ديگران را مي‌رنجانند و با كردارشان زيان مي‌رسانند، به همه زور مي‌گويند و ستم مي‌ورزند، فرجاد ِ خود را چنان آلوده مي‌سازند كه در جهان ِ دروغ ِ خود فرومي‌روند و در همين جا به سر مي‌برند و مي‌مانند تا به خود بيايند و روي به روشنايي آورند و براي ِ رستگاري ِ خود بكوشند و رستگار شوند. اوستا؛ گاتها؛ سرودِ پانزدهم: راز و نياز با خدا 01 اي خداي ِ دانا، هرگاه كه نياز به ياري مي‌افتد، روان ِ من، جز راستي و به‌ترين منش از چه ياري بخواهد و چه كسي نگاه‌بان ِ گله و يارانم مي‌باشد؟ 02 مزدا، چه گونه كسي جهان ِ شادي‌بخش را بجويد و براي ِ آن آباداني و جاوداني بخواهد تا در پرتو ِ راستي و در آفتاب ِ درخشان با مردان ِ راست‌كار زندگاني به سر كند؟ اين روشن است كه من در ميان ِ خانه‌هاي ِ مردم ِ دادگر آباد خواهم شد. 03 هم‌چنين، اي مزدا، اين جهان به دست‌ياري ِ راستي از آن ِ كسي خواهد شد كه به او نويد ِ شهرياري و منش ِ نيك داده شده است. او با ياري ِ اين بخشايش‌ها، پيرامون ِ نزديك ِ خود را كه دروغ‌كار تباه كرده، بازمي‌سازد و آباد مي‌گرداند. 04 اي خداي ِ دانا، من تو را با راستي و به‌ترين منش و شهرياري خواهم ستود و پرستيد تا اين خواستار ِ تو بر راه ِ تو بايستد و براي پيش‌رواني كه در خانه‌ي سرود مي‌باشند، گوش به سروش، پيام ِ تو بدهد. 05 اي خداي ِ دانا، همانا اين براي ِ ستايش ِ تو از راستي و درستي است. اگر از آن انديشه‌انگيز ِ خود خوشنود هستي، او را آشكارا با دستان ِ تواناي ِ خود ياري بكن تا همه‌ي ِ ما شاد گرديم. 06 مزدا، زرتشت دوست ِ كسي است كه با راستي و فروتني پيامش را به ديگران مي‌رساند. بشود كه آفريدگار ِ خرد زبانش را در راه ِ راست بگمارد تا با منش ِ نيك، ره‌نمودهاي ِ مرا بياموزد. 07 اي خداي ِ دانا، من به‌ترين نيايش‌ها را در راه ِ پيروزي به سوي ِ تو مي‌فرستم، پيروزي‌هايي كه از راستي و منش ِ نيك نيرو مي‌يابند تا تو به ياري ِ من بشتابي. 08 اي خداي ِ دانا، من با چكامه‌هاي ِ نيايشي ِ خوش‌نوا و با دست‌هاي ِ افراشته نزد ِ تو مي‌آيم و چون دل‌داده‌يي تو را از راه‌ي راستي نماز مي‌برم و با هنر ِ منش ِ نيك به تو مي‌رسم. 09 اي خداي ِ دانا، با اين ستايش‌ها و از راه راستي و با كارهاي منش ِ نيك، به پرستش ِ تو مي‌آيم و تا روزي كه به آرمان ِ آزادگي ِ خود برسم، هم‌چنان خواستار ِ كسي خواهم بود كه بخشنده‌ي ِ نيكويي است. 10 آن چه ورزيده‌ام و آن چه خواهم ورزيد و آن چه چون روشنايي ِ خورشيد و سپيده‌دم در روزگار از ديدگاه ِ منش ِ نيك مي‌ارزد، همه، اي خداي ِ دانا، در راه ِ راستي براي گرامي داشت ِ تو مي‌باشند. 11 تا از راه ِ راستي، تاب و توانايي دارم، من، اي خداي دانا، خود را ستاينده‌ي ِ تو مي‌دانم و هم‌چنان ستاينده‌ي ِ تو خواهم بود. اين دستور‌هاي ِ زندگاني را از راه ِ منش ِ نيك پيش خواهد برد و اين كارهاي راستين است كه اين جهان را، اي خدا، برابر ِ خواهش ِ تو، تازه به تازه مي‌گرداند. اين سرود راز و نيازي است با خداي ِ دانا‌ كه با آهنگ و نواي ِ خواهش و دست‌هاي ِ افراشته ار نماز سروده شده و در آن نكته‌هايي نهفته است. به هنگام ِ نيا، بايد تنها و تنها از آيين ِ راستي و انديشه‌ي ِ نيك ياري خواست تا كار آسان گردد. آن چه آدمي در دشواري و تنگي نياز دارد، درست‌انديشي و درست‌كاري است. با همين دو دستور است كه يك كس مي‌تواند خود و ياران و دارايي ِ خود را نيك نگاه دارد و هر كس مي‌تواند تا آن جا كه مي‌تواند، در پيرامون ِ خود كار را آغاز كند و هر چه را كه دروغ‌كاران و آزارپيشگان تباه كرده‌اند و برباد داده‌اند، بازبسازد و از نو جهاني را براي ِ مردم ِ پيرامون ِ آن سامان بازآورد كه در آن « آفتاب ِ آشتي و آبادي و شادي و جاوداني بتابد. » ولي همه‌ي اين كارها را هنگامي مي‌توان انجام داد كه نخست، ياران ِ كوشايي پيش بيفتند و پيام ِ راستين را به ديگران برسانند و آنان را براي كار و كوشش ِ درست برانگيزند و بدين راه، دين گسترش يابد و سپس آبادي ِ جهان را، دور از پنداربازي و ياوه‌سرايي، دور از كج‌انديشي و بدكاري، از روي ِ دانش و بينش برنامه ريزند و جهان را هم‌واره در پيش‌رفت نگه‌دارند. اين‌ها كارهايي است كه جهان را، همان‌سان كه خداي ِ دانا مي‌خواهد، تازه به تازه و نو به نو مي‌كند. بازپسين بند ِ اين سرود، به ويژه « هَه‌ايث‌يا وَرِشتام هِبَت وَسنا فرَشوتِمِم : اين كارهاي ِ راستين است كه اين جهان را، اي خدا، برابر ِ خواهش ِ تو، تازه به تازه مي‌گرداند. » را در آغاز ِ كشتي بستن مي‌خوانند و اين باز گفتن و به ياد آوردن پيماني است كه يك به‌دين با خود و خداي ِ خود بسته كه هم‌واره هر كاري را كه آغاز مي‌كند، براي نوسازي و پيش‌بري ِ جهان انجام مي‌دهد. اوستا؛ گاتها؛ سرودِ شانزدهم: شهرياري ِ نيك ِ برگزيدني 01 شهرياري ِ نيك بايد برگزيده شود زيرا آن گران‌بهاترين بهره است. همانا آن براي ِ كسي كه كمر به كار بسته، چون پرستش است. او، اي خداي ِ دانا، با به‌ترين كردار ِ خود بر راه ِ راستي مي‌رود. براي ِ همين شهرياري است كه اينك من براي همه كسان ِ خود اندر تلاش و كوشش مي‌باشم. 02 اين كارها را، اي خداي ِ دانا، نخست به تو، سپس به راستي و پس از آن، به آرامش پيش‌كش مي‌كنم. مرا شهرياري ِ دل‌خواه ِ خود بنما و از منش ِ نيك ِ خود توانايي ِ نيايش ِ بزرگ‌داشت بده. 03 كساني كه با كارهايشان به تو پيوسته‌اند، براي گوش دادن گرد ِ هم آيند، زيرا، اي خداي ِ دانا، تو از راه ِ راستي و با گفته‌هاي ِ منش ِ نيك خداوند ِ سخن هستي و از آغاز آموزگار ِ اين‌ها هستي. 04 كجا خرسندي در افزايش است؟ كجا بخشايش مي‌شود؟ كجا راستي به دست مي‌آيد؟ كو آرامش كه مي‌افزايد؟ كجاست به‌ترين منش؟ كجا، اي مزدا، جز در شهرياري ِ تو. 05 اين همه پرسش براي ِ اين است كه آبادگري كه با كارهاي ِ درست ِ خود و با فروتني به دانش ِ نيك راه يافته و براي مردمان ِ دادگر ره‌بر و براي ِ راست‌كاران سرور شناخته شده، مي‌تواند جهان را در پرتو ِ آيين ِ راستي نيرو بخشد. 06 خداي ِ دانا از پرتو ِ شهرياري ِ خود به كسي كه بايسته و كار ِ خود را درباره‌ي ِ جهان از روي ِ باور انجام مي‌دهد، به‌تر از به مي‌دهد. ولي كسي كه اين بايسته را ناديده مي‌گيرد، در ديگرگوني زندگاني بدتر از بد مي‌بيند. 07 اي كسي كه جهان ِ زنده و آب و گياه را با افزاينده‌ترين خرد ِ خود آفريدي، به دست‌ياري ِ منش ِ نيك، مرا رسايي و جاوداني بخش و تن‌درستي و توانايي ارزاني دار. 08 اينك، اي خداي ِ دانا، از سوي ِ تو مي‌گويم كه بايد كسي به جوينده‌ي ِ دانش بگويد كه فرجام ِ دروغ‌كار اندوه است و سرانجام ِ راست‌كار خرسندي است. بي‌گمان شادي از آن ِ اوست كه اين پيام ِ انديشه‌انگيز را به جوينده‌ي ِ دانش مي‌رساند. 09 تو از آنش ِ فروزان و با آزمايش ِ توپال ِ گداخته به هر دو گروه ِ راست‌كار و دروغ‌كار پاداش مي‌دهي، زيرا اين دستور ِ زندگاني است، كه رنج از براي ِ دروغ‌كار است و سود و خوشي از براي راست‌كار. 10 اي خداي ِ دانا، كسي كه وارون ِ اين دستور كار مي‌كند، ما را مي‌خواهد تباه سازد، خودش زاده‌يِ جهان ِ دروغ است. او از كساني است كه بدكار هستند. من راستي را براي ِ خود و يارانم فراز مي‌خوانم تا آن با پاداش ِ نيك ِ تو به سوي ِ ما بشتابد. 11 اي خداي ِ دانا، چه كسي دوست ِ زرتشت ِ اسپنتمان است؟ چه كسي با راستي هم‌سخن است؟ چه كسي با آرامش ِ افزاينده هم‌گام است؟ چه كسي خود را از راه ِ منش ِ نيك سزاوار ِ انجمن ِ مغان، سازمان ِ دوستي ِ جهاني، مي‌داند؟ 12 آن شه‌زاده‌ي ِ سخن‌ور مرا، زرتشت ِ اسپنتمان را، بر اين زمين ِ پهناور خوشنود نساخت و از پيش‌روي باز داشت زيرا من در گفتار و كردار ِ خود بسي تند و توانا مي‌باشم. 13 بدين سان دروغ‌كار فرجاد ِ خود را از راه ِ راست در‌مي‌برد. روان ِ او پيش ِ « پل ِ چِنوَت » كه مرز ِ راستي و دروغ است، آشكارا به لرزيدن مي‌افتد زيرا كردار و گفتار ِ اوست كه راه ِ راستي را براي او تباه مي‌سازد. 14 پيش‌وايان ِ دروغين دوست ِ مردم نيستند و از دستورهاي ِ زندگاني و از آبادي دور مي‌باشند و با كردار و آيين ِ خود جهان را مي‌آزارند و شاد مي‌شوند و سرانجام به دست ِ همين آيين به خانه‌ي ِ دروغ كشيده مي‌شوند. 15 پاداشي كه زرتشت به انجمن ِ مغان، سازمان ِ دوستي ِ جهاني، نويد داده، خانه‌ي ِ سرود است كه خداي ِ دانا، در آن پيش از همه رسيده است. اين پاداش به شما از راه ِ منش ِ نيك و با نيكي‌هاي ِ راستن مي‌رسد. 16 كي گشتاسب از نيروي انجمن ِ مغان و سرودهاي ِ منش ِ نيك به دانش ِ دروني رسيده است، دانشي كه خداي ِ داناي ِ افزاينده از راستي ارزاني داشته تا ما را به خرسندي راه نمايد. 17 فرشوشتر هُوَگُوَ برنامه‌ي ِ گران‌بهاي ِ خود را براي ِ زاوريِ دين ِ بهي به من نشان داده. خداي ِ دانا و توانا به وي براي دست يافتن به راستي، نيرو بخشد. 18 جاماسب هوگو ِ دانا كه در جست‌وجوي ِ روشنايي است، دانش ِ دروني را از راه ِ راستي بر مي‌گزيند. اين آن توانايي است كه از منش ِ نيك به دست مي‌آيد. او مي‌گويد: « اي خداي ِ دانا، مرا آن ياري را ارزاني دار كه از آن ِ تست. » 19 اي مديوماه اسپنتمان، آن كس خود را براي ِ دانستن ِ دين مي‌گمارد و زندگاني را براي آن مي‌خواهد كه بگويد: دستور ِ خداي ِ دانا براي ِ رسيدن به زندگاني به‌تر، تنها از راه ِ كار و كوشش است. 20 اينك شما همه با ما براي ِ رساندن ِ سود هم‌آهنگ هستيد. راستي و درستي از انديشه‌ي ِ نيك و از گفتاري است كه از آرامش بر‌مي‌آيد. همه مزدا را نماز مي‌گزاريم و از او ياري مي‌خواهيم. 21 كسي كه آرامش ِ دروني دارد، با دانش و گفتار و كردار و وجدان ِ خود راستي را مي‌افزايد. خداي ِ دانا به چنين كسي به دستياري ِ منش ِ نيك، شهرياري را ارزاني مي‌دارد. من نيز براي او خواستار ِ پاداش ِ نيك مي‌باشم. 22 نزد ِ من هر كس كه از روي ِ راستي رفتار كند، خداي ِ دانا او را در برابر ِ پرستش و زاوري به‌تر مي‌شناسد. از چنين كساني، چه آناني كه بودند و چه آناني كه هستند، من با نام ياد مي‌كنم و با مهر گرد ِ آنان مي‌گردم. مردم بايد در آزادي و چون آزاده، با انديشه و گفتار و كردار ِ نيك ِ خود كه بر راستي و درستي استوار باشد، براي خود شهرياري ِ خوب و فرمان‌روايي ِ نيك برگزينند و جهاني را آباد و شاد سازند. اين آرزو و آرمان ِ همه است. چون چنين فرمان‌روايي را خود ِ مردم، با دانش و بينش و با جان و دل بر مي‌گزينند، اين به‌ترين و والاترين شيوه‌ي ِ حكومت و كشورداري است. در اين كار ِ بزرگ، بايد هر كس خود را پاسخ‌گو بداند و كار را از روي ِ باور و با جان و دل انجام بدهد تا برآيند دل‌خواه باشد و سودش به همه برسد. اگر چنان نباشد، پشيماني بار خواهد آمد و دودش به چشم ِ همه، و نيز كساني كه دست‌اندر زيان ِ آن بودند، خواهد رسيد. بايد اين دستور را هم‌واره در پيش ِ نگاه داشت كه پاداش ِ راست‌كاري خرسندي ِ همگاني است و سرانجام ِ دروغ‌كاري و آزار رساني، اندوه ِ فراوان است. بايد دانست كه از همه‌يِ خود‌خواهي‌ها در گذشتن و راست‌كار و درست‌كار گشتن و به سود ِ جهانيان كار و كوشش كردن، آسان نيست و چنان دشوار است كه تو گويي در آغاز از آزمايش ِ سختي گذشته « تا توپال آن كس پاك و پاكيزه گردد. » از اين آزمايش تنها راست‌كاران رستگار مي‌شوند و دروغ كاران نمي‌توانند رهايي يابند زيرا آنان هرگز نه دوست ِ خود و نه دوستار ِ مردم هستند و خوش‌گذراني و بي‌بندوباري ِ آنان به تباهي ِ خود ِ آنان مي‌انجامد. كساني كه در راه ِ آباداني ِ جهاني و هم‌بستگي ِ جهانيان نقش ِ بزرگي را دارند، برجستگاني هستند كه بايد به آنان ارج ِ ويژه‌يي گذاشت. اشو زرتشت چنين مردان و زنان ِ خدا را، چه آناني كه درگذشته باشند و چه آناني كه زنده هستند، بسي گرامي مي‌دارد و يكايك ِ آنان را با نام ياد كرده « گرد ِ آنان مي‌گردد » چه ارج‌گزاري از اين بالاتر! از همين آيين است كه ما نام‌هاي همه كاركنان ِ دين ِ بهي ِ زمان ِ زرتشت را، چه زن، چه مرد، چه پير، چه جوان، در « فروردين يشت » داريم و به راستي بخشي از اين يشت را بايد گرامي‌نام‌نامه‌ي ِ اوستا خواند. اين آيين هنوز در ميان ِ زرتشتيان زنده مانده ولي بيش‌تر چون يادبود ِ درگذشتگان درآمده است، ولي زرتشت ارج ِ زندگان را هم به همان خوبي مي‌گذارد. نكته‌ي ِ ويژه‌ي ِ اين سرود، بنيان‌گذاري ِ انجمن ِ مغان يا سازمان ِ « بزرگواري » است كه در آن همه‌ي ِ بخردان و فرزانگان به مي‌شوند و راي مي‌دهند و راه مي‌نمايند و در ميان ِ خود هم‌بستگي و هم‌آهنگي مينوي و مادي را پديد مي‌آورند تا كار « شهرياري ِ خوب و برگزيده » به آساني و آرامي پيش برود و آبادي و شادي و رسايي و رستگاري و جاوداني بهره‌ي ِ همه بشود. اين است بنياد ِ « دموكراسي » يا فرمان‌روايي ِ نيك . برگزيده‌ي ِ مردم ِ دانا براي مردم ِ دانا كه زرتشت مي‌آموزد و آموزش ِ پيام ِ زرتشت براي دانا گرداندن ِ همه‌ي جهانيان مي‌باشد. ناگفته نماند كه واژه‌ي « مُغ » و « مُغان » و « پير ِ مُغان » كه در ادب ِ پارسي بسي ياد شده، به هر آرش كه باشد، به معني ِ راستين ِ مغ و انجمن ِ مغاني كه زرتشت مي‌خواهد نيست. او انجمني را مي‌خواهد كه جهان ِ زنده و جهانيان را نيك راه نمايد و پيش ببرد. انجمن ِ مغان ِ زرتشت انجمن ِ مهان است و آن انديشه‌ي ِ بس والايي است مغان ِ زرتشتي با دسته‌ي ِ مردم ِ ماد كه در زمان ِ مادي و هخامنشي پيش‌وايي آيين‌ها را به دست ِ خود گرفته بودند، جدا مي‌باشند. يكي هم‌بستگي ِ جهانيان را فروغ مي‌بخشد و جهاني تازه مي‌سازد و ديگري آيين‌هاي ِ ديرينه و پارينه را به نام ِ دين و دانش برگزار مي‌نمود و براي خود دم و دست‌گاهي جور مي‌كرد. ولي اين را هم گفته باشيم كه مغان ِ مادي دنباله‌ي ِ همان مغان ِ زرتشتي بودند ولي با آلودگي و گم‌راهي ِ خود، آنان كجا‌ و ياران ِ پاك ِ زرتشت كجا! اوستا؛ گاتها؛ سرودِ هفدهم: به‌ترين آرزو 01 به‌ترين آرزوي زرتشت اسپنتمان برآورده شد زيرا خداي ِ دانا از پرتو ِ راستي به وي فراواني ِ جهان ِ مينوي و مادي و زندگاني ِ نيك براي هميشه ارزاني داشته است و تا اين كه كساني كه با وي دشمني مي‌ورزيدند، اكنون گفتار و كردار ِ دين ِ بهي را آموخته‌اند. 02 بشود كه كي گشتاسب، زرتشتي اسپنتمان و فرشوشتر هم‌واره با انديشه و گفتار و كردار ِ خود، براي ِ ستايش و بزرگ‌داشت، خداي دانا را خوشنود سازند تا راه‌هاي ِ راست ِ ديني را كه خدا به سودرسانان نموده، بپيمايند. 03 ( زرتشت به دخترش ) او را، اي پوروچِستاي ِ اسپنتمان هيجدسبان، اي كوچك‌ترين دختر ِ زرتشت به تو بدهد كه هم‌واره با منش ِ نيك و راستي و خداي ِ داناست. با او خردمندانه هم‌پرسي كن و با دانش ِ نيك و افزاينده‌ترين آرامش ِ سودمند رفتار بكن. 04 ( پوروچِستا ) بي‌گمان او را به هم‌سري و برابري ِ خود برمي‌گزينم تا آن براي پدر و مادر و سرور و خانواده و آبادگران سرافرازي به شمار آيد. بشود كه روشنايي ِ منش ِ نيك به من برسد زيرا زني راست‌كار در ميان ِ مردم ِ راست‌كار مي‌باشم. بشود كه خداي ِ دانا به من دين ِ بهي را براي ِ هميشه ارزاني دارد. 05 ( زرتشت ) سخنم با شماست، اي نو اروسان و اي تازه دامادان! آن را در مغز ِ خود جاي دهيد و در درون ِ خود دريابيد، زندگاني را با منش ِ نيك به سر كنيد. بشود كه هر يك از شما بر ديگري در راستي برتري بجويد. بي‌گمان، چنين تلاشي زندگاني ِ هر كدام از شما را كام‌ياب خواهد ساخت. 06 اي مردان و اي زنان، در اين جهان اين راست كه دروغ دل‌ربا وامي‌نمايد ولي اين هم راست است كه آن شما را از خويشتن دور مي‌گرداند. انجام ِ آن بدنامي و ناآرامي است. آن شادي ِ دروغ‌كاران را تباه مي‌سازيد. آن راستي را مي‌شكند. با چنين كارهاست كه شما زندگاني مينوي را بر باد مي‌دهيد. 07 ولي بهره‌ي ِ انجمن ِ مُغان تا روزي از آنِ شماست كه در زندگاني ِ زناشويي، چه در فراخي و چه در تنگي، داراي والاترين مهر و مهرباني هستيد. از اين راه است كه شيوه‌ي ِ انديشه‌ي ِ دروغ‌كار نابود مي‌گردد. اگر شما اين انجمن را رها كرديد، واپسين سخن ِ شما « واي » خواهد بود. 08 با اين كارهاست كه بدكاران فريب مي‌خورند و چون با ريش‌خند روبه‌رو مي‌شوند، بر يكديگر فرياد مي‌كشند. بشود كه به دست‌ياري ِ فرمان‌روايان ِ خوب، آسيب و كشتار بند آيد و آرامش به خانه‌ها و آبادي‌ها در آيد و آزار ناپديد گردد. آن كس از همه والاتر است كه راه ِ كشتن را مي‌بندد. بشود، چنين كاري هر چه زودتر انجام گيرد! 09 كار با بدباوران از ارج ِ يك كس مي‌كاهد. اينان خشمگيناني هستند كه راستي را مي‌شكنند. اينان بزه‌كاران‌اند. كجاست سرور ِ راست‌كار كه در برابر ِ اينان با جان و دل و آزادانه بايستد؟ آن، اي خداي ِ دانا، در شهرياري ِ توست كه به ستم‌ديده‌ي ِ راست‌كار، بهتر مي‌رسد. اشو زرتشت، پس از ديدن ِ سختي‌ها و نرمي‌ها، سرانجام با زبان ِ شيوا و شيرين و رفتار ِ زيبا و دل‌نشين ِ خود در كار ِ خود كام مي‌يابد و مي‌بيند كه دشمنانش نيز دين ِ بهي را برگزيده‌اند. ياران ِ نزديك ِ خود را براي كوشش ِ هر چه بيش‌تر در راه ِ دين دل‌گرم مي‌سازد. باري در آيين پيوند ِ كوچك‌ترين دختر ِ خود‌، نه تنها به اندرزهايي براي برگزيدن ِ هم‌سر و زاوريِِ بيش‌تر به دين ِ بهي، مي‌دهد، كه همه‌ي ِ اروسان و دامادان را پند مي‌دهد و مي‌گويد كه كشش ِ دروغ فريبي بيش نيست كه سرانجام پشيماني مي‌آورد. بايد زن و مرد دست به دست ِ هم داده، با آن بجنگند و آن را از ميان برده، جهاني پديد آورند كه در آن مهر و دوستي، آشتي و آرامش، شادي و رامش باشد. زن و مرد بايد در تنگي و آسودگي با هم بسازند و از هم جدا نگردند زيرا جدايي ِ آنان، خانه و خانواده را از هم مي‌پاشد و بر باد مي‌دهد. برباد رفتن ِ خانه به سازمان ِ دوستي ِ جهان كه آرمان ِ همه است، زيان مي‌رساند. بايد پايه‌ي ِ هم‌بستگي در كار و كوشش و مهر و دوستي از همان خانه كه كوچك‌ترين يگان انجمن است، آغاز گردد و استوار بماند تا انجمن ِ مغان پايدار بشود و پيش برود. سازمانِ دوستي ِ جهاني بشود كه براي ِ ياري و مهرباني ِ مردان و زنان ِ زرتشتي، براي ياري و مهرباني‌يي كه از آن ِ منش ِ نيك است، انجمن ِ دوستي ِ آرزو شده پديد آيد تا وجدان ِ هر كس پاداش ِ شايسته‌ي ِ خود را دريابد. خواستم پاداش ِ راستي است و اين آن آرزو است كه خداي ِ دانا مي‌پسندد. مدیاویکی:Allpagesbadtitle 1929 2672 2006-08-31T18:29:16Z MediaWiki default The given page title was invalid or had an inter-language or inter-wiki prefix. It may contain one more characters which cannot be used in titles. مدیاویکی:Anononlyblock 1930 2674 2006-08-31T18:29:16Z MediaWiki default anon. only مدیاویکی:April-gen 1931 2676 2006-08-31T18:29:17Z MediaWiki default April مدیاویکی:Ascending abbrev 1932 2677 2006-08-31T18:29:17Z MediaWiki default asc مدیاویکی:August-gen 1933 2678 2006-08-31T18:29:17Z MediaWiki default August مدیاویکی:Badaccess-group0 1934 2679 2006-08-31T18:29:17Z MediaWiki default You are not allowed to execute the action you have requested. مدیاویکی:Badaccess-group1 1935 2680 2006-08-31T18:29:17Z MediaWiki default The action you have requested is limited to users in the group $1. مدیاویکی:Badaccess-group2 1936 2681 2006-08-31T18:29:17Z MediaWiki default The action you have requested is limited to users in one of the groups $1. مدیاویکی:Badaccess-groups 1937 2682 2006-08-31T18:29:17Z MediaWiki default The action you have requested is limited to users in one of the groups $1. مدیاویکی:Cantcreateaccounttext 1938 2683 2006-08-31T18:29:18Z MediaWiki default Account creation from this IP address (<b>$1</b>) has been blocked. This is probably due to persistent vandalism from your school or Internet service provider. مدیاویکی:Cantcreateaccounttitle 1939 2684 2006-08-31T18:29:18Z MediaWiki default Can't create account مدیاویکی:Categorypage 1940 2685 2006-08-31T18:29:18Z MediaWiki default View category page مدیاویکی:Confirmemail noemail 1941 2686 2006-08-31T18:29:19Z MediaWiki default You do not have a valid email address set in your [[Special:Preferences|user preferences]]. مدیاویکی:Createaccountblock 1942 2687 2006-08-31T18:29:19Z MediaWiki default account creation blocked مدیاویکی:Databasenotlocked 1943 2688 2006-08-31T18:29:19Z MediaWiki default The database is not locked. مدیاویکی:December-gen 1944 2689 2006-08-31T18:29:20Z MediaWiki default December مدیاویکی:Descending abbrev 1945 2690 2006-08-31T18:29:20Z MediaWiki default desc مدیاویکی:February-gen 1946 2691 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default February مدیاویکی:Fri 1947 2692 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default Fri مدیاویکی:Imagelist date 1948 2694 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default Date مدیاویکی:Imagelist description 1949 2695 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default Description مدیاویکی:Imagelist name 1950 2696 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default Name مدیاویکی:Imagelist search for 1951 2697 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default Search for image name: مدیاویکی:Imagelist size 1952 2698 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default Size (bytes) مدیاویکی:Imagelist user 1953 2699 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default User مدیاویکی:Imgfile 1954 2700 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default file مدیاویکی:Imgmultigo 1955 2701 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default Go! مدیاویکی:Imgmultigotopost 1956 2702 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default مدیاویکی:Imgmultigotopre 1957 2703 2006-08-31T18:29:21Z MediaWiki default Go to page مدیاویکی:Imgmultipagenext 1958 2704 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default next page &rarr; مدیاویکی:Imgmultipageprev 1959 2705 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default &larr; previous page مدیاویکی:Import-interwiki-namespace 1960 2706 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default Transfer pages into namespace: مدیاویکی:Ipb already blocked 1961 2708 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default "$1" is already blocked مدیاویکی:Ipb cant unblock 1962 2709 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default Error: Block ID $1 not found. It may have been unblocked already. مدیاویکی:Ipbanononly 1963 2710 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default Block anonymous users only مدیاویکی:Ipbcreateaccount 1964 2711 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default Prevent account creation مدیاویکی:January-gen 1965 2712 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default January مدیاویکی:July-gen 1966 2713 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default July مدیاویکی:June-gen 1967 2714 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default June مدیاویکی:Listusersfrom 1968 2715 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default Display users starting at: مدیاویکی:Lockfilenotwritable 1969 2716 2006-08-31T18:29:22Z MediaWiki default The database lock file is not writable. To lock or unlock the database, this needs to be writable by the web server. مدیاویکی:March-gen 1970 2717 2006-08-31T18:29:23Z MediaWiki default March مدیاویکی:May-gen 1971 2719 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default May مدیاویکی:Mediawikipage 1972 2720 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default View message page مدیاویکی:Mon 1973 2721 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default Mon مدیاویکی:Newpages-username 1974 2722 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default Username: مدیاویکی:November-gen 1975 2724 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default November مدیاویکی:October-gen 1976 2725 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default October مدیاویکی:Old-revision-navigation 1977 2726 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default Revision as of $1; $5<br />($6) $3 | $2 | $4 ($7) مدیاویکی:Sat 1978 2728 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default Sat مدیاویکی:Searchbutton 1979 2729 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default جستجو شود مدیاویکی:Searchsubtitle 1980 2730 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default برای پرس‌وجوی «[[:$1]]» مدیاویکی:Searchsubtitleinvalid 1981 2731 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default برای پرس‌وجوی «$1» مدیاویکی:September-gen 1982 2732 2006-08-31T18:29:24Z MediaWiki default September مدیاویکی:Statistics-mostpopular 1983 2733 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default Most viewed pages مدیاویکی:Sun 1984 2734 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default Sun مدیاویکی:Table pager empty 1985 2735 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default No results مدیاویکی:Table pager first 1986 2736 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default First page مدیاویکی:Table pager last 1987 2737 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default Last page مدیاویکی:Table pager limit 1988 2738 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default Show $1 items per page مدیاویکی:Table pager limit submit 1989 2739 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default Go مدیاویکی:Table pager next 1990 2740 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default Next page مدیاویکی:Table pager prev 1991 2741 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default Previous page مدیاویکی:Templatepage 1992 2742 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default View template page مدیاویکی:Thu 1993 2743 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default Thu مدیاویکی:Tue 1994 2744 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default Tue مدیاویکی:Upload source file 1995 2745 2006-08-31T18:29:25Z MediaWiki default (a file on your computer) مدیاویکی:Upload source url 1996 3467 2006-10-25T17:54:18Z MediaWiki default 86 (a valid, publicly accessible URL) مدیاویکی:Viewhelppage 1997 2747 2006-08-31T18:29:26Z MediaWiki default View help page مدیاویکی:Viewpagelogs 1998 2748 2006-08-31T18:29:26Z MediaWiki default View logs for this page مدیاویکی:Wed 1999 2749 2006-08-31T18:29:27Z MediaWiki default Wed نامه روح‌الله خالقی به مدیر مجله موزیک ایران، شهریور ۱۳۳۷ 2000 2754 2006-09-02T12:24:24Z Shervinafshar 9 '''به این علل در رادیو ایران قبول مسئولیت کردم''' نوشتهٔ روح الله خالقی آقای مدیر محترم مجله موزیک ایران، چند روز قبل خبرنگار آن مجله شریفه در هنرستان موسیقی ملی با تعجب از بنده سؤال کردند که چه شده است مجدداً کاری در رادیو پذیرفته ام. چون مشغول انجام امور هنرستان بودم و فرصت مصاحبه نداشتم خواهش کردم اجازه دهند جواب خود را نوشته برای شما بفرستم و برای اینکه سوءتفاهمی پیش نیاید متمنی است اگر مایلید عین نوشته بنده را درج نمایید. از سال ۱۳۲۰ به این طرف بنده چندین بار با رادیو تهران از لحاظ کار موسیقی همکاری داشته ام. مدتی مسئولیت موسیقی رادیو با بنده بود. چندی ارکستر انجمن موسیقی ملی در برنامه شرکت داشت. بارها در کمسیونهای موسیقی رادیو دعوت میشدم و برای بهبود برنامه نظر اصلاحی خود را مطرح میکردم و آخرین بار هم چند ماهی در سال 1334 عضو شورای موسیقی رادیو بودم که کارهایی شروع کردیم و موانعی پیش آمد که از جمله نبودن بودجهء کافی بود و شورای مزبور نیز تعطیل شد. بعداً نیز با اینکه از اداره مزبور به بنده پیشنهاد شد کار موسیقی را دیو را عهده دار شوم و شخصاً مسئولیت آن را بعده بگیرم چون می دانستم که یک فرد ممکن است مواجه با اشکالاتی شود معذرت خواستم. سپس شورای دیگری تشکیل شد و آقای مشیر همایون شهردار سرپرستی آنرا مجدداً قبول فرمودند. البته درین سه سال بنده سرگرم کارهای هنرستان بودم و در کار موسیقی رادیو دخالتی نداشتم. اخیراً به بنده پیشنهاد شد که گوشه از این کار را هم بگیرم و بنده که عمر خود را وقف موسیقی کرده ام وقتی از طرف یک اداره دولتی با حسن نیت پیشنهاد شد قبول کردم بانتظار اینکه شاید بنده هم بتوانم به سهم خود درین دستگاه خدمتی انجام دهم. بنابراین پذیرفتن اینکار نباید مایهء تعجب شود. اکنون چند هفته ایست با دستگاه رادیو مجدداً تماس نزدیک پیدا کرده ام و آنچه در این مدت کوتاه فهمیده ام وضع موسیقی رادیو از لحاظ نظم و ترتیب و انضباط و نظم و ضبط و پخش و تمرین از گذشته بسیار خوبتر شده است. نوازندگان با نظم کامل وظایف خود را انجام می دهند. آهنگ های تصنیف ها قبلا از نظر فنی بررسی می شود و کلمات آن را گویندگان با ذوق می سرایند و چندین ساعت ارکسترها تمرین می کنند و یکبار بطور آزمایش و بار دوم بطور قطعی روی نوار ضبط می شود و هیچ برنامه ای بدون طی این تشریفات پخش نمی شود. دیگر اینکه با آیین نامه جدیدی که اداره کل انتشارات و رادیو از تصویب هیئت مدیره محترم دولت گذرانده است بر دستمزدهای فنی به میزان قابلی افزوده است که این نیز در تشویق آنها بسیار موثر خواهد بود. برای بنده که عادت بنظم و ترتیب دارم وقتی مشاهده می کنم که نوازندگان ارکستر سر ساعت معین برای تمرین حضور می یابند و اگر دیر حاضر شوند بدون استثنا جریمه می شوند از متصدیانی که منشاء این نظم و ترتیب بوده اند و سر و صورتی اساسی به کار داده اند بسیار متشکرم و امیدوارم که روز به روز وضع برنامه ها بهتر خواهد شد. کار بنده فعلاً در رادیو سرپرستی دو ارکستری است که ببنده سپرده اند و چقدر خوشنودم که اعضای این ارکسترها ازین انتصاب اظهار مسرت نمودند و امیدوارم با همکاری آنها بتوانم در بهبود وضع این دو ارکستر بسهم خود خدمتی انجام دهم. البته فعلاً قصد تغییر و تبدیلی هم در کار این ارکسترها ندارم مگر اینکه متوجه شوم که نقضی در کار است. از لحاظ تشکیلات ارکستر و نوع سازها نظرهایی دارم که پس از مطالعه دقیق مطرح خواهم کرد. این نکته را نیز تذکر می دهم که موضوع عضویت شورای موسیقی در وضع حاضر همان کار سرپرستی ارکسترهاست چنانکه اعضای دیگر شورا هم هرکدام ارکستری را سرپرستی می کنند. البته در جلسات شورا نیز نظرات اصلاحی خود را نیز خواهم گفت و امیدوارم با حسن نیت مورد قبول واقع شود. اگر بخاطر داشته باشید چند سال قبل برنامه ای بنام «ساز و سخن» در رادیو ترتیب دادم که بعد تعطیل شد اداره کل انتشارات با ادامهء این برنامه که مورد علاقه بنده بود نیز موافقت نمود و هفته ای یکبار اجرا می شود. تصور میکنم این برنامه نیز برای معرفی موسیقی ملی و راهنمایی موسیقیدان های جوان قابل استفاده باشد. البته برنامه های فعلی موسیقی رادیو تهران ممکن است خالی از نقص نباشد چنان که در سالیان گذشته نیز هیچگاه کامل نبود. ولی با در نظر گرفتن مقدورات و وسایل نباید ناامید بود و مخصوصاً چون بخوبی احساس می کنم که حسن نیت و همکاری در بین است رفع نواقص نیز آسان به نظر می رسد و امیدوارم با کمک سایر اعضای شورا در بهبودآن توفیق یابیم. بخوبی می دانید که نوازندگان و خوانندگان خوب زیاد نیستند و اداره رادیو نیز با کمال میل از کسانی که هنری دارند استقبال می کند بنابراین اگر همه دست به هم دهیم و مقصودمان پیشرفت کار باشد با وسایل موجود موفق خواهیم شد. درشماره های گذشته مطالب مجله شما را که گاه نسبت به بعضی اهل هنر گوشه دار بود میخواندم. اگر سعی کنید ضمن انتقاد جنبه راهنمایی را نیز پیش گیرید بنظر بنده بهتر خواهد بود ما همه به پیشرفت هنر موسیقی علاقه داریم و هریک بسهم خود دراین راه کوشش می کنیم بسیار سهل و آسان می توانیم با هم تشریک مساعی کنیم و نواقص یکدیگر را بگوئیم و در رفع آن بکوشیم. هنرمندان به خوبی می توانند با هم دوست باشند و بهم کمک فکری بدهند. ما همه اهل یک وطنیم. رادیو هم به همه ما تعلق دارد. همه ما با حسن نیت می توانیم برای این دستگاه خدمتگزارانی شایسته باشیم. در این دستگاه بزرگ بنده عضوی ناچیزم و اگر در هر دستگاهی هر کس وظیفه ای که به او سپرده می شود با علاقه مندی انجام دهد کارها روبه راه می شود. من قصدم جز خدمت نیست و امیدوارم موفقیت حاصل آید. == منبع == * مجلهٔ موزیک ایران، سال هفتم، شماره ۷۶، شهریور ۱۳۳۷ (نسخهٔ الکترونیک از [http://www.goftman-iran.net/index.php?option=com_content&task=view&id=431&Itemid=116]). خالقی، روح‌الله 2001 2751 2006-09-02T11:26:12Z Shervinafshar 9 '''روح‌الله خالقی''' (۱۲۸۵ تا ۲۱ آبان ۱۳۴۴) از استادان موسیقی ایرانی، آهنگساز سرود «ای ایران»، و نوازندهٔ‌ ویولن بود. خالقی از شاگردان اصلی علینقی وزیری بود و تلاش او برای احیای موسیقی ایرانی در دورانی که توجه رسمی به این موسیقی کاهش یافته بود، تأثیرگذار و مهم بود. او کتابی به نام سرگذشت موسیقی ایران دربارهٔ سرگذشت موسیقی، موسیقی‌دانان و نوازندگان ایرانی هم‌عصر خود و کتابی به نام نظری به موسیقی شامل نظریه‌ای برای موسیقی ایرانی نوشته است. == مجموعه آثار موجود == * [[نامه روح‌الله خالقی به مدیر مجله موزیک ایران، شهریور ۱۳۳۷]] == پیوند به بیرون == {{ویکی‌پدیا|روح‌الله خالقی}} سنگ‌نبشته خشایارشا، تخت جمشید 2002 2998 2006-09-28T14:30:28Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] ==سنگ‌نبشته خشایارشا، پارسه (XPa) == *01 خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که خشایارشا را شاه کرد٬ یک شاه از بسیاری٬‌یک فرمان‌دار از بسیاری. *02 من خشایارشا٬ شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین‌های دارنده‌ی همه گونه مردم‌، شاه در این زمین ِ بزرگِ دور و دراز. پسر داریوش شاه هخامنشی. *03 شاه خشایارشا گوید: به خواست اهورامزدا این دالانِ همه کشورها را من ساختم. بسیار (ساختمان) خوب دیگر در این (شهر) پارس ساخته شد٬ که من ساختم و پدر من ساخت. هر بنایی که زیبا دیده می‌شود ٬‌آن همه را بخواست اهورامزدا ساختیم. *04 شاه خشایارشا گوید: اهورامزدا مرا و شهریاری مرا بپاید و آن چه را که به دست من ساخته شده و آن چه را که به دست پدر من ساخته شده، آن را اهورامزدا بپاید. == (XPb) == 01 خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که خشایارشا را شاه کرد٬ یک شاه از بسیاری٬‌ یک فرمان‌دار از بسیاری. 02 من خشایارشا٬ شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین‌های دارنده‌ی همه گونه مردم‌، شاه در این زمین ِ بزرگِ دور و دراز. پسر داریوش شاه هخامنشی. 03 خشایارشا٬ شاه بزرگ گوید: آن چه به دست من در این جا ساخته شد٬ و آن چه به دست من در دورنایی (از این جا) ساخته شد٬ همه‌ی آن را به خواست اهورامزدا ساختم. اهورامزدا با بغان٬ مرا و شهریاری مرا و آن چه را که به دست من ساخته شده بپاید. ==(XPc) == 01 خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که خشایارشا را شاه کرد٬ یک شاه از بسیاری٬‌ یک فرمان‌دار از بسیاری. 02 من خشایارشا٬ شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین‌های دارنده‌ی همه گونه مردم‌، شاه در این زمین بزرگِ دور و دراز. پسر داریوش شاه هخامنشی. 03 خشایارشا٬ شاه بزرگ گوید: به خواست اهورامزدا٬ این کاخ را داریوش‌شاه، که پدر من است، ساخت. اهورامزدا با بغان مرا بپاید٬ و آن چه را که به دست من ساخته شده٬ و آن چه را که به دست پدر من داریوش شاه، ساخته شده٬ آن را نیز اهورامزدا با بغان بپاید. ==(XPd) == 01 خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که خشایارشا را شاه کرد٬ یک شاه از بسیاری٬‌یک فرمان‌دار از بسیاری. 02 من خشایارشا٬ شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین‌های دارنده‌ی همه گونه مردم‌، شاه در این زمین بزرگِ دور و دراز. پسر داریوش شاه هخامنشی. 01 شاه بزرگ خشایارشا گوید: به خواست اهورامزدا این کاخ را من ساختم. اهورامزدا با بغان مرا بپاید٬ و آن چه را که به دست من ساخته شده٬ و آن چه را که به دست پدر من داریوش شاه ساخته شده٬ آن را نیز اهورامزدا با بغان بپاید. == (XPf)== 01 خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که خشایارشا را شاه کرد٬ یک شاه از بسیاری٬‌ یک فرمان‌دار از بسیاری. 02 من خشایارشا٬ شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین‌های دارنده‌ی همه گونه مردم‌، شاه در این زمین بزرگِ دور و دراز. پسر داریوش شاه هخامنشی. 03 شاه خشایارشا گوید: پدر من داریوش بود؛ پدر داریوش ویشتاسب نامی بود. پدر ویشتاسب ارشام نامی بود. هم ویشتاسب و هم ارشام هر دو در آن هنگام زنده بودند٬ اهورامزدا را چنین کام بود٬‌ داریوش٬ پدر من٬ او را در این زمین شاه کرد. زمانی که داریوش شاه شد٬ او بسیار ساختمان‌های والا ساخت. 04 شاه خشایارشا گوید: داریوش را پسران دیگری بودند٬ ولی چنان که اهورامزدا را کام بود٬ داریوش٬ پدر من٬ پس از خود٬ مرا بزرگ‌ترین کرد. هنگامی که پدر من داریوش از تخت کنار رفت٬ به خواست اهورامزدا من بر جای‌گاه پدر شاه شدم. هنگامی که من شاه شدم٬ بسیار ساختمان‌های والا ساختم. آن چه را که به دست پدرم ساخته شده بود٬ من آن را پاییدم و ساختمان دیگری افزودم. آن چه را که من ساختم و آن چه که پدرم ساخت آن همه را به خواست اهورامزدا ساختیم. 05 شاه خشایارشا گوید: اهورامزدا مرا و شهریاری مرا بپاید و آن چه را که به دست من ساخته شده و آن چه را که به دست پدر من ساخته شده آن را اهورامزدا بپاید. ==منبع== [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، نقش رستم 2003 3002 2006-09-28T14:30:53Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] ==سنگ‌نبشته‌ی داریوش بزرگ، نقش رستم (DNa) == 01 خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که داریوش را شاه کرد، یک شاه از بسیاری، یک فرمان‌دار از بسیاری. 02 من داریوش شاه، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین‌های دارنده‌ی همه گونه مردم‌، شاه در این زمین بزرگِ دور و دراز. پسر ویشتاسپ هخامنشی پارسی پسر یک پارسی آریایی آریایی‌نژاد. 03 داریوش شاه گوید: به خواست اهورامزدا این‌ها هستند کشورهایی که من به جز پارس گرفتم؛ بر آن‌ها فرمان راندم؛ به من باژ دادند؛ آن چه از سوی من به آن‌ها گفته شد، آن را انجام دادند؛ قانون من آن‌ها را نگاه داشت: ماد، ایلام، پارت، هرات، بلخ، سغد، خوارزم، زرنگ، رخج، ثتگوش، گندار، هند، سکاهای هوم، ورگ، سکاهای تیز‌‌خود، بابل، آشور، ارابایه، مسر، ارمنیه، کپدوکیه، سارد، ایونی، سکاهای آن سوی دریا، اسکودَر، ایونیایی‌های كلاه‌ِ تارك‌دار برسر، لیبیایی‌ها، کوشیان اهالی، مَکَ، کاریان. 04 داریوش شاه گوید: اهورامزدا چون این زمین را آشفته دید، آن‌گاه آن را به من ارزانی داشت مرا شاه کرد؛ من شاه هستم. بخواست اهورامزدا من آن را در جای خود قرار دادم؛ آن چه من به آن‌ها گفتم آن را انجام دادند آن چنان که مرا کام بود. اکنون اگر گمان کنی که «چند بود آن کشورهایی که داریوش شاه داشت؟» پیکره‌ها را ببین که تخت را می‌برند آن‌گاه خواهی دانست، آن‌گاه به تو نمایان خواهد شد که: نیزه‌ی مرد پارسی دور رفته است؛ آن‌گاه به تو نمایان خواهد شد که: مرد پارسی دورتر از پارس جنگ کرده است. 05 داریوش شاه گوید: این که کرده شد، همه را به خواست اهورامزدا کردم. اهورا‌مزدا مرا یاری رساند تا کار را به انجام رساندم. اهورامزدا مرا و خاندان مرا و این سرزمین را از آسیب بپاید: این را من از اهورامزدا می‌خواهم، باشد که این را اهورامزدا به من بدهد! 06 ای مرد فرمان اهورامزدا ناپسند در نگرت نیاید؛ راه راست را ترک مکن، شورش مکن! ==سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، نقش رستم (DNb) == 01 خدای بزرگ اهورامزدا است که این شکوه را که دیده می‌شود آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که خرد و توانایی را به داریوش شاه ارزانی داشت. 02 داريوش شاه گويد: به خواست اهورامزدا به گونه‌يي هستم كه راستي را دوست هستم، دروغ را دوست نيستم. نه مرا كام است كه به ناتواني از سوي تيره‌يي ستم كرده شود، نه مرا كام است كه به توان‌گري از سوي ناتواني ستم كرده شود. 03 آن چه راست است، آن كام من است. مرد دروغ زن را دوست نيستم. تند‌خو نيستم. آن چيزهايي را كه خشم مرا گسترش مي‌دهند، به دست انديشه‌ي خويش بسيار مي‌پايم. سخت بر (خواست‌هاي) خود چيره هستم. 04 مردي را كه هم‌كاري مي كند ، او را درخور با هم‌كاريش، او را پاداش مي‌دهم. آن كه آسيب مي‌رساند او را متناسب با هم‌كاريش او را پاداش مي‌دهم. آن كه آسيب مي‌رساند او را فراخور با آسيبش كيفر مي‌كنم نه مرا كام است كه مردي آسيب برساند؛ نه به راستي مرا كام است كه اگر آسيب رساند، كيفر نشود. 05 آن چه مردي در هميستاري مردي مي‌گويد آن مرا باور نيايد، تا اين كه فرمانِ قانون‌هاي خوب را برآورده كند. 06 آن چه مردي فراخور با توانايي‌هاي (خداداديش) خود (براي من) بكند يا به جاي آورد، خشنود هستم و مرا كام بسيار است و نيك خشنود هستم. 07 از اين گونه است هوش و فرمان من: چون آن چه از سوي من كرده شده ببيني يا بشنوي چه در كاخ و چه در ميدان رزم، اين كار من است. افزون بر توانايي انديشه‌ام و هوشم. 08 به راستي كه اين كار من است: تا تن من توان دارد به فرنام هم‌آورد، هم‌آورد خوبي هستم. همين كه با هوش در آوردگاه نگريسته شود آن كه نافرمان (باشد) آن كه به فرمان باشد مي‌بينم؛ چه باهوش، چه با فرمان. آن‌گاه نخستين كسي هستم كه مي‌انديشم هم‌راه با كار چه هنگامي كه نافرماني را مي‌بينم چه هنگامي كه پيروي را مي بينم. 09 آزموده هستم هم با دست‌ها هم با پاي‌ها. به فرنام سوار، سوار خوبي هستم. به فرنام كمان‌ور، كمان‌وري خوب هستم چه پياده چه سواره. به نام نيزه‌ور، نيزه‌ور خوبي هستم چه پياده چه سواره. 10 و چيره‌دستي‌هاي (بدني) كه اهورامزدا به من فروفرستاد و توانا بوده‌ام در به كار گيري آن‌ها، به خواست اهورامزدا، آن چه به دستِ من كرده شد با اين چيره‌دستي‌هايي كردم كه اهورامزدا بر من ارزاني داشت. 11 اي بنده، هرآينه آگاه‌ساز كه من چگونه‌ام. توانايي‌هايم چگونه‌اند، برتريم چگونه است. مبادا دروغ به نگرت رسد آن چه با گوش‌هايت شنيده شده است. آن چه را كه به تو آشكار شده بشنو. 12 اي بنده مبادا آن چه به دست من كرده شده دروغ به (نگرت) نمايانده شود. بنگر آن چه را كه [نوشته شده است]. مبادا قوانين [فرمان‌برداري نشوند] به دست تو. مبادا [كسي در فرمان‌برداري] ناآزموده شود. [اي بنده] مبادا شاه، (خود را بايسته به) كيفردهي (؟) كند [براي كار نادرست (؟) درباره‌ي(باشندگان در اين سرزمين)(؟)] ==منبع== [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، شوش 2004 3001 2006-09-28T14:30:44Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] ==سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، شوش (DSe) == 01 خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که داریوش را شاه کرد، یک شاه از بسیاری، یک فرمان‌دار از بسیاری. 02 من داریوش شاه، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین‌های دارنده‌ی همه گونه مردم‌، شاه در این زمین بزرگِ دور و دراز. پسر ویشتاسپ هخامنشی پارسی پسر یک پارسی آریایی آریایی‌نژاد. 03 داریوش شاه گوید: به خواست اهورامزدا این‌ها هستند کشورهایی که من به جز پارس گرفتم؛ بر آن‌ها فرمان راندم؛ به من باژ دادند؛ آن چه از سوی من به آن‌ها گفته شد، آن را انجام دادند؛ قانون من آن‌ها را نگاه داشت: ماد، ایلام، پارت، هرات، بلخ، سغد، خوارزم، زرنگ، رخج، ثتگوش، گندار، هند، سکاهای هوم، ورگ، سکاهای تیز‌‌خود، بابل، آشور، ارابایه، مسر، ارمنیه، کپدوکیه، سارد، ایونی، سکاهای آن سوی دریا،‌اسکودَر، ایونیایی‌های كلاه‌ِ تارك‌دار برسر، لیبیایی‌ها، کوشیان اهالی، مَکَ، کاریان. 04 داريوش شاه گويد: بسيار كارهاي بد كرده شده بود، آن‌ها را نيك كردم. كشورها در شوش بودند، يكي ديگري را نابود مي‌كرد. من به خواست اهورامزدا آن را چنان كردم كه به كلي يكي ديگري را نابود نكند، هر كس در جاي خود است. قانون من، از آن مي‌ترسند، از اين روي توانا ناتوان را نه، مي‌زند، نه نابود مي‌كند. 05 داريوش شاه گويد: به خواست اهورامزدا، بسيار كارهاي درستي كه پيش از اين از جاي خود جا به جا شده بود، آن را من در جاي خود نهادم. شهري ... نام، ديوار (آن) از گذشت زمان فرو ريخته، پيش از اين بازسازي نشده بود، ديوار ديگري ساختم (براي كاركردن) از آن هنگام تا آينده. 06 داريوش شاه گويد: اهورامزدا با بغان، مرا و خاندان مرا و آن چه را كه به دست من نوشته شده بپايد. ==سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، شوش (DSf) == 01 خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که داریوش را شاه کرد، یک شاه از بسیاری، یک فرمان‌دار از بسیاری. 02 داریوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورها، پسر ویشتاسپ هخامنشی، کسی که این کاخ را ساخت. 03 داريوش شاه گويد: اهورامزدا، بزرگترين مغان، او مرا آفريد، او مرا شاه كرد، او اين شهرياري را به من ارزاني داشت، كه بزرگ، داراي اسبان خوب، داراي مردان خوب است. 04 بخواست اهورامزدا، پدر من ويشتاسپ و ارشام نياي من، هر دو زندگي مي‌كردند هنگامي كه اهورامزدا مرا در اين زمين شاه كرد. 05 اهورامزدا را ستايش كردم، اهورامزدا مرا ياري رساند. آن چه را كه من به انجام آن فرمان دادم، او براي من نيك گردانيد. آن چه كه من كردم همه را به خواست اهورامزدا كردم. 06 اين كاخ را كه در شوش ساختم، آذين‌هاي آن از دور دست آورده شد. زمين كنده شد، تا اين كه در زمين به سنگ رسيدم. هنگامي كه كنده شد، آن گاه شفته انباشته شد.، حدود 40 ارش عمق (و در جاي) ديگر 20 ارش عمق. روي آن شفته كاخ بنا شد. 07 و زميني كه كنده شد، و شفته‌يي كه انباشته شد، و خشتي كه زده شد، مردم بابل (اين كارها را) انجام دادند. 08 تخته‌های کاج، از کوهی لبنان نام، از آن جا آورده شد. مردم آشور آن را آوردند تا بابل، از بابل کاری‌ها و ایونیایی‌ها آوردند تا شوش. تخته‌های «یَکا» از گندار و کَرمان آورده شد. 09 زری که در این جا به کار رفته، از سارد و باختر آورده شد. سنگ قیمتی کبود و عقیقی که در این جا رفته،‌آن از سُغد آورده شد. سنگ گران‌بهای فیروزه که در این جا به کار رفته، از خوارزم آورده شد. 10 سیم و چوب آبنوس از مسر آورده شد. زیوری که با آن، دیوار آراسته شد، آن از ایونی آورده شد. پیلسته‌یی که در این جا به کار رفته از کوش و از سند و از رخج آورده شد. 11 ستون‌های سنگی که در این جا به کار رفته از ده‌کده‌یی «ابیرادو» نام در ایلام، از آن جا آورده شد. مردان سنگ تراشی که سنگ‌کاری کردند، آنان ایونیایی و ساردی بودند. 12 مردان زرگری که زرگری کردند، آنان مادی و مسری بودند. مردانی که با چوب کار کردند، آنان ساردی و مسری بودند. مردانی که با آجر پخته کار کردند، آنان بابلی بودند. مردانی که دیوار را آراستند، آنان مادی و مسری بودند. 13 داریوش شاه گوید: در شوش (کاری) بسیار والا فرموده شد، (کاری) بسیار والا به سرانجام رسید. اهورامزدا مرا و ویشتاسپ پدر من و سرزمین مرا بپاید. ==سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، شوش (DSj) == 01 خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که داریوش را شاه کرد، یک شاه از بسیاری، یک فرمان‌دار از بسیاری. 02 داریوش شاه گوید: هر آن چه را که من انجام دادم، از روی‌های دیگر نکردم، آن گونه که اهورامزدا را کام بود، همان گونه کردم. اهورامزدا مرا دوست بود؛ هر آن چه که من انجام دادم، آن همه، برای من پیروزی‌آور بود. 03 داریوش شاه گوید: به خواست اهورامزد، این کاخی که به دست من ساخته شده است، برای هر کسی که آن را ببیند، والا به نگر می‌آید. اهورامزدا مرا و سرزمین مرا بپاید. == سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، شوش (DSs) == خدای بزرگ اهورامزدا است که برتری را در این زمین استوار می‌کند، که انسان را در این زمین می‌آفریند، که شادی را برای انسان می‌آفریند، که اسبان خوب، ارابه‌های خوب را می‌آفریند. آن‌ها را بر من ارزانی داشت. اهورامزدا مرا و آن‌چه را که به دست من کرده شده بپاید. ==منبع== [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] فرمان کورش بزرگ هخامنشی 2005 2993 2006-09-28T14:28:51Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] بخشي از فرمان كورش هخامنشي از استوانه‌ي اكدي زبان (538 پيش از میلاد مسیح): 20. منم «كـورش»، شاه جهان، شاه بزرگ، شاه توانمند، شاه بابِـل، شاه سومر و اَكَّـد، شاه چهار گوشه‌ي جهان. 21. پسر «كمبوجيه» [كـَ- اَم- بو- زي- يَه]، شاه بزرگ، شاه «اَنْـشان»، نـوه‌ي «كـورش» (كـورش يكم)، شاه بزرگ، شاه اَنشان، نبيره «چيش‌پيش» [شي- ايش- بي- ايش]، شاه بزرگ، شاه اَنشان. 22. از دودمـاني ‌كـه ‌هميشه شـاه بـوده‌اند و فـرمانـروايي‌اش را «بِل/ بعل» [بـِ- لو] (خداوند/ = مردوك) و «نَـبـو» [نـَ- بو] گرامي مي‌دارند و با خرسندي درون پادشاهي او را خواهانند. آنگاه كه بدون جنگ و پيكار اندر بابل شدم؛ 23. همه‌ي مـردم گام‌هاي مرا با شادماني پذيرفتند. در بارگاه پادشاهان بـابـل بر تخت شهرياري نشستم. مَردوك دل‌هاي پاك مردم بابل را به روي من گرداند، زيرا من او را ارج‌مند و گرامي داشتم. 24. ارتش بزرگ من به آشتي و آرامي در بابل شد. نگذاشتم رنج و آزاري به مردم اين شهر و اين سرزمين درآيد. 25. وضع دروني بابل و جايگاه‌هاي اشويش دل مرا تكان داد ... من براي آشتي كوشيدم. نَـبونيد، مردم درمانده بابل را به بردگي كشيده بود، كاري كه در خور پايه‌ي آنان نبود. 26. من برده‌داري را برانداختم. به بدبختي‌هاي آنان پايان بخشيدم. فرمان دادم كه همه‌ي مردم در پرستش خداي خود آزاد باشند و آنان را نيازارند. فرمان دادم كه هيچ كس شهرنشينان را از هستي سرنگون نكند. مردوك از كردار نيك من خشنود شد. ==منبع== [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] سنگ‌نبشته‌های کوروش بزرگ در پاسارگاد 2006 2994 2006-09-28T14:29:13Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] ==سنگ‌نبشته كوروش، پاسارگاد (CMa)== پنج بار يا بيش‌تر از يك سنگ‌نبشته‌يِ سه زبانه، دو رَج به پارسيِ باستان، ايلامي و اكدي هر كدام يك رَج، رويِ ستون‌ها و پايه‌هايِ كاخ در دشتِ مرغاب رونوشت شده است. «من کوروش شاه هخامنشی هستم.» ==سنگ‌نبشته كوروش، پاسارگاد (CMb)== چند تِكه‌يِ كوچك از يك سنگ‌نبشته‌يِ سه زبانه، دستِ‌كم 6 رَج به پارسيِ باستان، ايلامي و اكدي هر يك چهار رَج، كه بالايِ نگاره‌يِ شاهنشاهي در آستانه‌يِ كاخ در دشتِ مرغاب باشنده است. «كورش شاه بزرگ ، پسر كمبوجيه شاه هخامنشي. گويد: هنگامي كه ... ساخت ... ==سنگ‌نبشته كوروش، پاسارگاد (CMc)== سنگ‌نبشته‌يي است به سه زبان، هر زبان در يك رَج، روي ِ چين خوردگي‌هايِ جامه‌يِ شاه، بر سه درگاهِ كاخ؛ شوربختانه همه‌يِ نوشته‌يِ پارسيِ باستانِ آن از بين رفته است. «كورش شاه بزرگ هخامنشي» ==منبع== [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، تخت جمشید 2007 3005 2006-09-28T14:32:09Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] == (DPa)== شش رَج به سه زبان چندین بار روی چهارچوب‌های اندرونی کاخ داریوش، بالای نگاره‌های داریوش و هم‌راهانش آمده است. «داريوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه كشورها، پسر ويشتاسپ هخامنشي، كسي كه اين كاخ را ساخت» == (DPb)== یک رَج به سه زبان روی پوشاک داریوش؛ هم اکنون در بخش نشان‌های نسک‌خانه‌ی میهنی پاریس نهاده است. «داريوش شاه بزرگ، پسر ويشتاسب هخامنشي» == (DPc)== یک رَج به سه زبان، هجده بار روی رخبام پنجره‌ی همان اندرونی کاخ داریوش بسامد شده است. «رخبام پنجره سنگی ساخته شده در کاخ داریش شاه» == (DPd)== بیست و چهار رَج تنها به زبان پارسی باستان، روی دیوار جنوبی کاخ داریوش. 01 اهورامزدای بزرگ، بزرگ‌ترین ِ بغان، او داریوش شاه را آفرید، او شهریاری را به او ارزانی داشت؛ بخواست اهورامزدا داریوش شاه است. 02 داریوش شاه گوید: این کشور پارس که اهورامزدا به من ارزانی داشت، زیبا، دارنده‌ اسبان خوب، دارنده‌ی مردان خوب، به خواست اهورامزدا و نیز من داریوش شاه، از دیگری نمی‌ترسد. 03 داریوش شاه گوید: اهورامزدا مرا یاری کند، با بغان خاندان شاهی و این کشور را اهورامزدا از دشمن، از خشک‌سالی، از دروغ بپاید! به این کشور نه دشمن، نه خشک‌سالی، نه دروغ بیاید؛ این را من چون بخشایشی از اهورامزدا با بغان خاندان شاهی درخواست می‌کنم. باشد که این نیکی را اهورامزدا با بغان خاندان شاهی به من بدهد. سنگ‌نبشته‌ي داريوش بزرگ، پارسه (DPf,g) به زبانهای ایلامی و اکدی هر کدام بیست و چهار رَج. نوشته‌ی پارسی باستان ندارد. 01 من داریوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهای بسیار، پسر ویشتاسپ هخامنشی هستم. 02 داریوش شاه گوید: به خواست اهورامزدا این‌ها هستند کشورهایی که من افزون بر مردم پارسی، از آنِ خود کردم، که از من ترسیدند و به من باژ دادند: ایلام، ماد، بابل، ارابایه، آشور، مسر، ارمنیه، کبدوکیه، سارد، ایونی‌هایی خشکی و (آن‌ها) که کنار دریا هستند، و کشورهایی که آن سوی دریا هستند، اسَگرتیا، پارت، زرنگ، هرات، بلخ، سغد، خوارزم، ثتگوش، رخج، سند، گندار، سَکَ، مَکَ. 03 داریوش شاه گوید: اگر اینگونه بیندیشی «از دیگری نترسم» این مردم پارس را بپای؛ اگر مردم پارس پاییده شوند، از این پس شادی پیوسته به دست اهورا بر این خاندان فرو خواهد رسید. == (DPh)== سه زبانه، پارسی باستان ده رَج، ایلامی هفت رَج و اکدی هشت رَج، روی دو لوح طلایی و دو لوح سیمین که هم اکنون در تهران نگه‌داری می‌شوند. 01 داریوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورها، پسر ویشتاسپ هخامنشی. 02 داریوش شاه گوید: این است شهریاری که من دارم، از سکاهای آن سوی سغد، از آن جا تا کوش (اتیوپی)، از هند، از آن جا تا سارد، که آن را اهورامزدا،؛ بزرگ‌ترین ِ بغان بر من ارزانی داشت. اهورامزدا مرا و خاندان مرا بپاید. == (DPi)== سه زبانه هر زبان یک رَج، روی دست‌گیره‌ی دری از سنگ لاجورد ساختگی. « دست‌گیره‌ی در از سنگ گران‌بهایی ساخته شده در کاخ داریوش شاه » ==منبع== [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] سنگ‌نبشته داریوش بزرگ، سوئز 2008 3000 2006-09-28T14:30:38Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] ==سنگ‌نبشته‌ی داریوش بزرگ، سوئز مصر (DZc) == 01 خدای بزرگ اهورامزدا است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که آدم را آفرید، که شادی را برای آدم آفرید، که داریوش را شاه کرد، یک شاه از بسیاری، یک فرمان‌دار از بسیاری. 02 داریوش شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورها، پسر ویشتاسپ هخامنشی. 03 داریوش شاه گوید: من پارسی هستم؛ از پارس مصر را گرفتم؛ من کندن این آبراه را فرمان دادم. از رودی نیل نام که در مصر جاری است تا دریایی که از پارس می‌رود. پس از آن این آبراه کنده شد همان‌گونه که من فرمان داده بودم، و ناوها از مصر از راه این آبراه به پارس رفتند همان‌گونه که مرا کام بود. ==منبع== [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] لوح‌های گلی هخامنشی 2009 2997 2006-09-28T14:30:24Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] در سال 1312 کاوشگران دانشگاه شیکاگو هنگام کاوش در دیوان‌سرای تخت جمشید بیش از سی‌هزار سَلم گلی که بیش‌تر با دبیره‌ی ایلامی که دبیره‌ی آن روز جهان بود، با مُهرهایی به دبیره‌ی پارسی که دستک‌ها را گواهیده‌اند پیدا کردند. این سَلم‌ها (لوح‌ها) همان‌ها هستند که این روزها در بیش‌تر روزنامه‌ها می خوانید که دادگاهی در آمریکا آن‌ها را به سود اسراییل باژگیری كرده است. برگردان برخی از سَلم های گِلی تخت جمشید از نسك (کتاب) «تخت جمشيد از نگاهي ديگر» نوشته‌ي «مهندس حبيب‌الله پورعبدالله»: · به فرمان داریوش 904 کارشا سیم به دست یک کارفرما به شبانان پارامیزا که سرپرست ایشان «سادومیش» است و در مارباشکا کار خود را به خوبی انجام داده‌اند، داده شد. به هر کس هشت کارشا. · به فرمان شاه (داریوش) 165 کارشا سیِم به دست یک کارفرما برای هزینه‌ی گذرانِ زندگی ِ زنانی که کارگزار اسب‌های بانو «آباکیش» هستند و سرپرست ایشان آپی‌شیاتیش است به ایشان پرداخت شد. این سَلم را «دادوماینا» نوشت. · گواهی می‌دهد بآن «هردکاما» درودگر مسری سرکارگر ِ سد کارگر که روزمزدانه به پایندانِ بآن «وهوکا» در ساختمان پارسه کار می‌کنند، شایستگی دریافت سه کارشا و دو شکل و نیم سیم بابت دست‌مزد خود را دارد. · «آرتاتخما» به «وهوش» گنج‌ور گزارش مي‌دهد سه كارشا و 6 شكل (šekel) و دو سوم شكل (šekel) سيم برابر نيمي از دست‌مزد پسرهايي كه در دارايي‌هاي شاهي خرك‌دار هستند و «پلپاكا» سرپرست كارشان است بايد به ايشان داده شود. · «آرتاتخما» به «وهوش» گنج‌ور گزارش مي‌دهد دو كارشا سيم برابر نيمي از دست مزد پسرهايي كه در دستگاه شاهنشاهي كار مي‌كنند و در بخش پرتثاش پيش بانو «اماشيشنا» از كيندرايزاييان به سامان‌دهي آمارش‌ها به كار هستند بايد پرداخت شود. اين پرداخت براي ماه دوازدهم از سال نوزدهم (پادشاهي خشايارشا) مي‌باشد. شمار پسرها شش كس بود، هر كدام سه شكل (šekel) و يك سوم شكل (šekel) دريافت مي‌كنند. در ماه دوازدهم سال نوزدهم اين دستور مهر شد و از «مگابيزوش» رسيد دريافت گرديد. · «آرتاتخما» به گنج‌ور پارسه گزارش مي‌دهد شش كارشا و شش شكل (šekel) سيم بابت دست مزد بيست و نه كس مس‌كاراني كه در بخش پرتتاش و ويسپاتيش (نام يك دروازه) به كار هستند بايد پرداخته شود. · «داركش» به «براركاما»ي گنج‌ور گزارش مي‌دهد كه برابر 143 كارشا و سه شكل (šekel) و دو نهم شكل (šekel) سيم به كارگران شامي و مسري و آبخوست ايواني كه در پارسه در كار هستند و اكنون بر فراز ايوان در كار ساختمان‌اند و سركارگرشان «وهوش» است بايستي بابت مزد ايشان پرداخته شود. · «داركش» به «برادكاما»ي گنج‌ور گزارش مي‌دهد برابر يك كارشا و سه شكل (šekel) سيم به كساني كه در گنجينه روزمزدانه در كار سامان‌دهي آمارش‌ها هستند بابت مزدشان بايد پرداخته شود. · «داركش» به «برادكاما»ي گنج‌ور گزارش مي‌دهد كه 88 كارشا و پنج شكل (šekel) سيم بايستي بابت مزد كارگران روزمزد كه درهاي آهني پارسه را مي‌سازند و «وهوش» سرپرست كارايشان است پرداخت شود. · برابر 11 كارشا و 8 شكل (šekel) سيم به دست شاكا به كارگراني كه در پارسه به كار منبت‌كاري هستند و «برادكاما» سرپرست كار ايشان است داده شد بدين پيمان كه در برابر هر سه شكل (šekel) سيم يك گوسفند شمرده گرديد. · «ارتاتخما» به «برادكاما» گنج‌ور پارسه آگاهي مي‌دهد كه برابر يك كارشا و هشت شكل (šekel) و دو سوم و دو نهم شكل (šekel) سيم (روي هم يك كارشا و هشت شكل (šekel)) بايد به شماري از شاميان‌، كه سرپرستي كار ايشان به دوش وهوش است پرداخته شود. اين شمار براي انجام كارهاي سپرده شده نام‌زد شده بودند و اكنون از به كارگيري آن‌ها چشم‌پوشي شده است. · «آرتاختما» به گنج‌ور گزارش مي‌دهد كه 38 كارشا و 5 شكل (šekel) و نيم سيم بايستي به كارگراني كه براي خفر (كبرپيش) و فسا (باشي‌يا) ويژه شده‌اند و «نايزا» سركارگر سد تن در خفر سرپرست كارشان است پرداخت گردد. · «آرتاتخما» به «وهوش» گنج‌ور پارسه گزارش مي‌دهد 37 كارشا و يك شكل (šekel) و يك چهارم سيم برابر نيمي از مزد كارگراني كه با «كورادا» كه سركارگري يك سد تن در شيراز (tirâziiš يا širâziiš) را بر دوش دارد بابت ماه يازدهم در سال نوزدهم (پادشاهي خشايار شاه) داده مي‌شود. ==منبع== [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] لوح آرشام 2010 2996 2006-09-28T14:30:15Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] اندازه‌يِ اين لوح زرین 8 در 13 سانتیمتر است. كم و بيش آرسته است. به جز در گوشه‌يِ ‌راستِ پايين كاستيِ ديگري ندارد و بر روي آن چهارده رَج به پارسي باستان و دبيره‌يِ ميخي نوشته شده است. اين سَلم (لوح) در هگمتانه يا همدان پيدا شده است و هم اكنون در مجموعه ویژه مارسل ويدالِ آمريكايي نگه‌داري مي‌شود. ==متن== « ارشام، شاهِ بزرگ، شاهِ شاهان، شاه (در) پارس، پسر ِ شاه اریارمنه‌یِ هخامنشی. شاه ارشام گوید: اهورامزدا خدايِ بزرگ، بزرگترين ِ خدايان، مرا شاه كرد. او سرزمین ِ پارس دارنده‌یِ مردم ِ خوب (و) دارنده‌یِ اسبانِ خوب را به من ارزانی داشت. به خواستِ اهورامزدا این سرزمین را دارم. مرا اهورامزدا بپایَد. و (نیز) خاندانِ مرا و این سرزمین را که من دارم، او بپایَد. » ==منبع== [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] لوح آریارمنه 2011 2995 2006-09-28T14:30:09Z روزبه 73 {{مترجم نامشخص}} <[[سنگ‌نبشته‌ها]] لوحی زرین با کمی کاستی است که به زبانِ پارسی ِ باستان و به دبیره‌یِ میخی در ده رَج بر آن نوشته شده است؛ هیچ گونه دستکی باشنده نیست که نشان دهد بخش از دست رفته، دربردارنده‌یِ نوشته‌هایِ ایلامی و اکدی بوده است. اندازه‌یِ آن ۸ در ۱۲ سانتیمتر است. اَریارمنه نیایِ داریوش یکم از شاهان هخامنشی است. این تخته‌یِ زرین در گنجینه‌یِ « برلن آلمان » نگه‌داری می‌شود و از دیدِ باستان‌شناسان کهن‌ترین چیزی است که در هگمتانه یا همدان یافت شده است. « اَریارمنه، شاهِ بزرگ، شاهِ شاهان، شاه در پارس، پسر ِ شاه چیش‌پیش، نوه‌یِ هخامنش. شاه اَریارمنه گوید: این سرزمینِ پارس که من دارم، که دارنده‌یِ اسبانِ خوب و مردانِ خوب است، (آن را) اهورامزدا خدایِ بزرگ به من ارزانی داشت. به خواستِ اهورامزدا، من در این سرزمین شاه هستم. شاه اَریارمنه گوید: باشد که اهورامزدا مرا یاری برساند. » ==منبع== [http://www.paarsimaan.com/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=4&id=23&Itemid=49 پارسی‌مان] بحث کاربر:194.225.238.157 2013 2785 2006-09-12T18:17:15Z 84.241.30.4 واقعاکه احمق کودنی هستی. بحث:نامه عمر بن خطاب به یزدگرد سوم 2014 2792 2006-09-16T16:39:26Z 213.217.61.29 ==نامه عمر به یزدگرد سوم== آیا در صحت این نامه ها اطمینان هست. تا جایی که یادم هست چند ماه پیش یکی از این نامه ها را یکی نفر عینا در ویکی پدیا گذاشت و بعد رامین به اینجا انتقالش داد. اینها را هم ببین البته منابع معتبری نیست. اما من در صفحه نامه هم منبع معتبری ندیدم.[http://www.bazgasht.net/archives/2005/10/10/90/] و [http://noqte.com/blogs/blog.php?code=132] سید. شرق، غرب، شمال، جنوب 2015 3365 2006-10-01T12:59:04Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = شرق، غرب، شمال، جنوب | مؤلف = احمد کسروی |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = به نقل از مجلهٔ پرچم، سال یکم، شمارهٔ چهارم، نیمهٔ دوم اردیبهشت ۱۳۲۲، ص ۱۵۴. }} چنانکه خوانندگان میدانند ما پارسال در روزنامه پرچم دربارهٔ نامهای فارسی شمال و جنوب پرسشهایی از خوانندگان کردیم و یکرشته پاسخهایی رسید که در روزنامه بچاپ رسانیدیم. ولی اینکه کدام پاسخ راست‌تر بود ننوشتیم و اینک نتیجه را در اینجا می‌آوریم: از همه پاسخهایی که رسید دوتا راست بود: یکی پاسخ آقای نادری از تهران دیگری پاسخ آقای مسعود همایون از همدان، و چنانکه این دو تن نوشتند نامهای چهارسو در فارسی چنین بوده: شرق: خوراسان، غرب: خورروان (خاور)، شمال: باختر، جنوب: نیمروز. اینها نامهاییست که در زمان ساسانیان بکار می‌رفته و خود یکداستان تاریخی می‌دارد که باید در جای دیگری بازنماییم. در اینجا سخن آنست که آیا می‌توان امروز این چهار نام را در نوشته‌های خود بکار برد و شناخته گردانید؟ چنانکه خوانندگان میدانند اکنون چند دشواری پدید آمده زیرا: ۱) خراسان امروز نام یک استانی گردیده که دیگر نتوان آنرا در معنی شرق بکار برد. ۲) خورروان یا خاور که نام غرب می‌بوده فرهنگستان آنرا نام شرق گردانیده و در روزنامه‌ها و نوشته‌های دولتی باین معنی شناخته گردیده. ۳) باختر که نام شمال بوده فرهنگستان در معنی غرب شناخته گردانیده. ۴) نیمروز بمعنی نیمه روز یا ظهر است که ما بان معنی نیز نیازمندیم، و چون ما برآنیم که یک واژه را جز در یک معنی بکار نبریم اینست برای جنوب بواژه دیگری نیاز خواهیم داشت. باید در این باره بگفتگوی گشاده و درازی پردازیم و اگر خوانندگان هم چیزی می‌اندیشند بنویسند. در یکی از شماره‌های آینده {{غ|کفتار|گفتار}} آقای مسعود مقدم را درباره داستان تاریخی این چهار نام خواهیم آورد که سپس درباره نامها و اینکه امروز چه باید بکنیم بسخن پردازیم. [[رده:مقالات]] الگو:ب 2016 2796 2006-09-24T15:46:52Z روزبه 73 کپی از http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A8 <tr><td class="b"><span class="beyt">{{{1}}}</span></td><td align="center">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</td><td class="b"> <span class="beyt">{{{2}}}</span></td></tr><noinclude>[[Category:الگوهای شعر|ب]]</noinclude> روز اول خلقت جهان 2017 2990 2006-09-28T14:24:22Z روزبه 73 {{بدون متن}} یکم دیماه و داستانش 2018 3366 2006-10-01T12:59:13Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = یکم دیماه و داستانش | مؤلف = احمد کسروی |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = به نقل از مجلهٔ پرچم، سال یکم، شماره یکم، نیمه یکم فروردین ۱۳۲۲. }} چنانکه خوانندگان میدانند ما یکم دیماه (یا روز یکم زمستان) را عید گرفته در آنروز در همه جا کتابهایی را میسوزانیم. این کار را چرا می‌کنیم؟.. کتابها را چرا می‌سوزانیم؟.. برای اینکه آنها را سرچشمه بدبختیها می‌شناسیم و بیاری خدا و بخواست او بخشکانیدن آن سرچشمه میکوشیم. کسانی بما ایراد گرفته رنجیدگی می‌نمایند. میگویم: از رنجیدگی چه برخیزد؟!. بهتر است بسخنان ما گوش دهید و با ما بداوری بنشینید که اگر حق با شماست ما دست از این رفتار برداریم. وگرنه شما با ما همدست کنید. ما باین کار بیمقدمه برنخاسته‌ایم. ما سالهاست در این راه میکوشیم و تاکنون صد گفتار بیشتر نوشته این نشان داده‌ایم که مایه بدبختی اینمردم اندیشه‌های پریشان و بدآموزی‌های فراوانیست که در کتابها و مغزها جا گرفته. این را با دلیل‌های بسیار روشن گردانیده‌ایم. سپس چون بکوشش پرداخته میخواهیم بیاری آفریدگار جهان ریشه آن بدآموزیها را براندازیم در آن راهست که بنابود کردن کتابها میکوشیم و هر چه را بدست آوردیم بآتش می‌کشیم. دوباره می‌گویم: این کار را با خواست خدا میکنیم. کنون شما هر سخنی دارید بگویید. آیا این توده را بدبخت و گرفتار میدانید؟! اگر میدانید انگیزه آن چیست؟!. چرا بیست ملیون مردم نمیتوانند بسرفرازی و آسودگی زندگی کنند؟!.. چرا نمی‌توانند این سرزمین باردهی را که خدا بآنان داده نگه دارند و آباد گردانند و از آن بهره جویند؟!.. چرا همیشه توسری‌خور و لگدمالند؟!. چرا از هر حادثه‌ای شکست‌یافته بیرون می‌آیند؟!. آیا ایرانیان چه چیزشان کمتر از دیگرانست؟!.. ساختمان تنیشان ناتوانتر است؟!. نیروهای مغزیشان کمتر است؟!.. آخر از چیست که بدینسان زبون و درمانده‌اند؟!.. ما انگیزه اینها را روشن گردانیده‌ایم. دوباره می‌گویم: بنیاد بدبختی اینمردم آن بدآموزیهاست که از کتابها و یا از روزنامه‌ها یاد میگیرند. اینست گمراه گردیده از دانستن حقایق زندگانی و از هر چیزیکه مایه پیشرفت توده و نیرومندی کشور، بالاخره وسیله آسایش تواند بود بی‌بهره میمانند. مثلا در نتیجه آن کتابهاست که می‌نشینند و سخن از پیشامدهای هزار و سیصد سال پیش بمیان می‌آورند و بر سر اینکه ابوبکر خلیفه بایستی بود یا علی با هم کشاکش می‌کنند، در نتیجه آنهاست که خدا و آیین او را نشناخته در سختیها از فلان گنبد گشایش کار می‌طلبند، در نتیجه آنهاست که هر زمان که در سایهٔ نادانیهای خود گرفتاری پیدا می‌کنند گستاخانه گناهان را بگردن خدا انداخته چنین وامی‌نمایند که خدا خشم گرفته و آن گرفتاریرا فرستاده و میخواهند با لابه و زاری خدا را از سر خشم فرود آورند، در نتیجه آنهاست که دلها پر از جبریگریست، در نتیجه آنهاست که زندگی را خوار داشته چنین میدانند که آبادی آنجهان جز در ویرانی اینجهان نتواند بود، در نتیجه آنهاست که بمشروطه که بهترین شکل حکومت است ریشخند میکنند، میهن‌پرستی را که وظیفه هر غیرتمندیست نکوهش می‌نمایند، مالیات دادن و بسربازی رفتن را حرام میشمارند، در نتیجه آنهاست که از یکتوده سنی و شیعی و صوفی و شیخی و کریمخانی و متشرع و علی‌الهی و ازلی و بهایی و اسماعیلی و زردشتی و کلیمی و مسیحی پدید آمده... اگر بخواهم همه را بشمارم باید صد صفحه بیشتر را پر گردانم ما میگوییم: انگیزه درماندگی و زبونی مردم اینهاست. اینهاست که توده را از هم پراکنده و دسته دسته بجان یکدیگر انداخته، اینهاست که خونها را از جوش انداخته و پستی و زبونی بار آورده، اینهاست که اندیشه‌ها را گمراه گردانیده و از حقایق زندگانی پرت ساخته، اینهاست که فهم‌ها و خردها را بیکاره گردانیده، اینهاست که خویهای ستوده را از میان برده. شما اگر گفته‌های ما را نمی‌پذیرید هر سخنی دارید بگویید. بگویید تا بدانیم. اینکه خود را کنار گیرید و تنها رنجیدگی نشان دهید بسیار بیهوده است. از رنجیدگی شما ما را چه باکست؟!.. این خود گناهی از شماست که در چنین زمینه بسیار ارجداری بی‌پروایی نمایید و کنار ایستید، و آنگاه از یک نتیجه روشنی که ما از گفتگوهای خود برمیداریم برنجیدگی پردازید. بما ایراد میگیرند که دیوان حافظ را می‌سوزانیم. با یک سوز دلی بزبان آورده می‌گویند: آقا دیوان حافظ؟!. رواست که شما آن را بسوزانید؟!.. در جاییکه ما بارها از حافظ و شعرهایش سخن رانده نشاندادیم که گفته‌های او سراپا زیان میباشد. مثلا: {{شعر}} {{ب|بگیر طره مه‌طلعتی و غصه نخور|که سعد و نحس ز تأثیر زهره و زحل است}} {{ب|بر عمل تکیه مکن خواجه که در روز ازل|تو چه دانی قلم صنع بنامت چه نوشت}} {{ب|ما را بمنع عقل مترسان و می بیار|کاین شحنه در ولایت ما هیچ کاره نیست}} {{ب|جهان و هر چه درو هست هیچ در هیچست|هزار بار من این نکته کرده‌ام تحقیق}} {{پایان شعر}} اینها و صد مانند اینها آیا راستست؟!.. آیا نکوهش کوشش، و گفتن اینکه نیک و بد از تأثیر ستاره‌هاست، یا نیک و بد را بنام هر کس در روز نخست نوشته‌اند، و نکوهش خرد و خوار گردانیدن جهان زیان ندارد؟!.. آیا نتیجه این سخنان بیپا نیست که مردم ایران بدینسان سست و تنبل و بی‌پروا بار آمده‌اند؟!.. در روزگاریکه دیگران سخت‌ترین کوششها را در راه زندگانی میکنند، و توده‌ها از جوانان خود هوانورد و چترباز پدید می‌آورند، آیا آموختن چنین درسهای بی‌غیرتی بجوانان ایران ریشه خود را کندن نیست؟!. بارها اینها را نوشتیم و پاسخ خواستیم، و از شما جز بی‌پروایی و خاموشی از یکدسته، و زباندرازی و بیفرهنگی از دسته دیگری ندیدیم، و اکنون که بکار برخاسته بنابود کردن آن کتابهای سراپا زیان می‌کوشیم این ایراد و رنجیدگی را می‌شنویم. در اینجاست که درمانده نمیدانیم بشما چه نامی دهیم؟!.. در اینجاست که می‌بینیم شما سود و زیان زندگی خود را نمی‌شناسید و جز در پی هوسبازی نیستید. در اینجاست که ناگزیر می‌شویم شما را یکدسته کودکان چهل ساله و پنجاه ساله شماریم. برخی از اینان بهانه آورده چنین میگویند: «حالا چه هنگام این کار است؟!.. مردم از گرسنگی میمیرند. اکنون باید در اندیشه نان بود». میگویم: چه خوش بهانه‌ای بدستتان افتاده. چون گرسنگیست باید از هر کاری دست برداشت. بسیار خوب، بگویید ببینیم این گرسنگی از کجا آمده؟!.. آیا از آسمان نباریده؟!.. یا از زمین نروییده؟!.. یا سن و ملخ کشت را نابود گردانیده؟!.. آیا نه آنست که شما یک توده ناتوان و لگدمال می‌باشید و نمی‌توانید خواروبار خود را نگه دارید و بخورید؟!.. آیا این ناتوانی و لگدمالی از کجاست؟!.. نه از همین کتابهاست؟!.. نه از ندانستن معنی زندگانی و راه آنست؟!.. میگویند: «اکنون باید در اندیشه نان بود». میگویم: چه اندیشه خواهید کرد؟!.. بگویید ما نیز بدانیم. آیا جز ناله و فریاد و هایهوی را چاره دردها میدانید و میخواهید ما نیز با شما همراه باشیم. از این گذشته، اگر گرسنگیست پس چرا دیگران دست از کار خود بر نمیدارند؟!.. چرا پیاپی دیوان حافظ و سعدی بچاپ رسانیده بدست مردم میدهند؟!.. چرا در چنین هنگام تنگدستی دولت ۲۵۰٬۰۰۰ ریال برای چاپ رباعیات سراپا زهر خیام در بودجه میگزارد؟!.. پس چرا بدخواهان در کار خود آزاد باشند ولی ما که برهایی این توده بدبخت میکوشیم بنام گرسنگی و گرانی دست از کار برداریم؟!.. کسانی اگر نیک اندیشند، اینان مردانیند سست‌نهاد و بی‌پروا و راستی آنست که بدبختی توده را در نمی‌یابند و در جستجوی چاره‌ای نمی‌باشند. از بی‌دردی و پستی میخواهند چنین که هستند بسر برند و تکانی بخود ندهند. اینست خرسندی نمیدهند که ما نیز بکوشیم و این بهانه‌ها را میآورند. ما دیدیم که دروغهایی نیز ساخته پراکنده میگردانند، و برای شورانیدن مردم عامی چنین میگویند: «اینها قرآن را آتش میزنند». این دروغ را امسال در تهران و مراغه و در اهواز پراکنده گردانیدند. از اهواز یکی بی‌دستینه نامه‌ای فرستاده چنین مینویسد: «دیدم جوانان بکتابخانه ریخته قرآن و مفتاح الجنان میخرند. پرسیدم برای چیست؟.. گفتند شب جشن کتابسوزان ماست». این اندازه فهم یکمردیست که قرآن را با مفتاح الجنان در یکردیف میشمارد و چون میخواهد دروغ بسازد هر دو را بیکرشته می‌کشد. یکی نمیگوید: ای نافهم قرآن کجا و مفتاح الجنان کجا؟!.. قرآن کتاب آسمانی یک پیغمبر بزرگواریست و مفتاح الجنان ساخته یک آخوند مفتخوار می‌باشد. این دو را چگونه یکی می‌شماری؟!.. همین دروغسازی نشان دغلکاری آنهاست. چون پاسخی بگفته‌های ما ندارند و از آنسوی نمیخواهند گردن بحقایق گزارند اینست دست بدامن دروغ‌سازی میزنند. ما تاکنون صد گفتار نوشته نشانداده‌ایم که کدام کتابهاست که زیانکار میدانیم و بنابود کردنش میکوشیم، و چندی پیش نیز زیر عنوان «چه کتابهایی را بسوزانیم» گفتاری در پرچم نوشتیم که اینک آن را بدانسان که نوشته شده در پایین می‌آوریم: «{{غ|چنانگه|چنانکه}} گفته‌ایم روز نخست دیماه برای کتاب سوزانیست. در آنروز باید کتابهای ناپاک و زیانمند را به بخاری انداخته سوزانید. من میشنوم کسانی این را برای ما ایراد میگیرند و چنین میگویند: «او! اینها کتاب میسوزانند!» میگویم: آری ما کتاب میسوزانیم. ولی کدام کتاب؟.. آن کتابی که یک شاعرک بی‌ارجی با خدا بی‌فرهنگیهایی میکند: «در فابریک خدا بسته شود» آن کتابی که یک جوان بدنامی بآفرینش خرده میگیرد: «خلقت من از ازل یک وصله ناجور بود» آن کتابی که یک شاعرک یاوه‌گوی مفتخواری {{غ|دستکاه|دستگاه}} باین بزرگی و {{غ|آراستکی|آراستگی}} را نمی‌پسندد: «جهان و هرچه در او هست هیچ در هیچست». آن کتابی که یک مرد ناپاکی بدیگران درس ناپاکی میدهد: «در ایام جوانی چنانکه افتد و دانی با نوجوان پسری سری و سری داشتم..» آن کتابیکه عربیهای مغلوط می‌بافد و آنرا بخدای آفریدگار نسبت میدهد: «و کان من عند ربک منزولا» آن کتابیکه یک پدر درمانده بیک پسر درمانده نامه می‌نویسد و با صد بی‌شرمی چنین عنوان میکند: «کتاب من الله العزیز الحکیم الی الله الحمید المجید» آن کتابیکه بخدا دروغ بسته بمردم یاد میدهد در بیماری دعا بخوانند: «و من کان به صداع فلیقراء هذا الدعاء». اینگونه کتابهای ناپاک و مانندهای اینهاست که آتش میزنیم و نابود میگردانیم. نافهم آن کسانی که بما ایراد میگیرند». شگفت‌تر آنکه آقای اهوازی می‌نویسد: جوانان کتاب میخریدند که ببرند و بسوزانند. ما اگر این کرا را کنیم که بنویسندگان کتابهای زیانمند و بچاپ‌کنندگان آنها کمک رسانده‌ایم. ما خواستمان اینست که آنان را از نوشتن و چاپ کردن اینگونه کتابها باز داریم و راهمان اینست که هر کسی که از اینگونه کتابها در خانه خود دارد بآتش بکشد و دیگران را نیز باین کار وادارد، نه آنکه از کتابفروش خرد، و بالاتر از این آنست که جوانان کتابهای رمان و شعر که خود پرداخته‌اند بیارند و پاکدلانه بآتش اندازند و از آن کار بیهوده باز گردیده نیروهای خدادادی خود را در چیزهای سودمند بکار اندازند. بهر حال این جشن از چند سال باز در تهران در خانه دارنده پرچم گرفته میشد. لیکن امسال در شهرهای دیگری ‐ از مراغه و تبریز و اهواز و لار و کاشمر ‐ نیز گرفته شد. در تبریز آقای مسعود مقدم و همراهانش گرفتند. در مراغه آقای ضیاء مقدم در خانه خود جشن باشکوهی برپاگردانید. در کاشمر آقایان مهندس شریعت و ثقفی بآن برخاستند. در لار آقای آگاه و همراهانش بآن پرداختند. در اهواز باشکوه‌تر از همه‌جا بود و چنانکه فهرست فرستاده‌اند ۱۸۸ کتاب زیانمند را سوزانیده و یا بکارون انداخته‌اند. یک چیز بهتر آنکه چند تنی از جوانان شعرهای خود و یا رمانی که نوشته بودند آورده نابود گردانیده‌اند. دانستنی‌تر آنکه در میان این یکصد و هشتاد و هشت کتاب که فهرستش فرستاد شده «مفتاح الجنان» نیست (در جاییکه ما آنرا در خور سوزاندن می‌شناسیم) و این دلیلست که آن نوشته آقای اهوازی جز دروغ بیشرمانه نبوده. در تهران گذشته از خانه دارنده پرچم خانواده پسیان در شمیران جشن برپا کردند و دختران درس‌خوانده و بافهم آنخاندان هر چه کتابهای رمان اندوخته بودند با یک دیوان حافظ بآتش کشیدند. در خانه دارنده پرچم نیز با بودن بیست تن یا بیشتر گفتاری رانده شده یک رشته کتابهایی به بخاری انداخته شد و در آن میان یکداستانی رخ داد که باید جداگانه بنویسیم. بنویسیم تا در تاریخ پاکدینان بماند. [[رده:مقالات]] مؤلف:احمد کسروی 2019 3571 2006-11-28T06:52:21Z 69.138.180.14 /* آثار موجود در ویکی‌سورس */ {{مؤلف |نام = احمد کسروی |حرف‌اول = ک |تاریخ = ۱۲۶۹ ه‍.ش. ــ ۱۳۲۴ ه‍.ش. |توضیح = تاریخ‌نویس، محقق، و مقاله‌نویس ایرانی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = احمد کسروی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار موجود در ویکی‌نبشته== * [[شرق، غرب، شمال، جنوب]] * [[یکم دیماه و داستانش]] [[رده: حرف ک]] رده:حرف ک 2020 2813 2006-09-24T16:40:10Z روزبه 73 فهرست افراد، حرف ک: [[رده:فهرست تمامی افراد|ک]] کاربر:روزبه 2021 2814 2006-09-24T17:50:05Z روزبه 73 نگا [[w:کاربر:روزبه]]. کاربر:دانیل 2022 2819 2006-09-27T11:09:44Z دانیل 74 روبات [[کاربر:روزبه|روزبه]]. الگو:غ 2023 2824 2006-09-27T11:31:58Z روزبه 73 {{{1}}} ''[غ]'' الگو:شک 2024 2826 2006-09-27T12:11:13Z روزبه 73 {{{1}}} الگو:ناخوانا 2025 2827 2006-09-27T12:20:54Z روزبه 73 ''<span style="background-color: black; color: white">کلمهٔ ناخوانا</span>'' قانون تبدیل بروج بماههای فارسی 2026 3369 2006-10-01T13:01:15Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = قانون تبدیل بروج بماههای فارسی | مؤلف = |مؤلف‌صریح = مجلس شورای ملی ایران |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = به نقل از اکرمی، موسی، ''گاه‌شماری ایرانی''، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۰، بعد از صفحهٔ ۹۹. }} مرقومهٔ ریاست وزراء {{شک|عظام}} نمره ۵۶۲ مورخه ۲۷ فروردین ۱۳۰۴ وزارت جلیله داخله قانون تبدیل بُروج بماههای فارسی از نوروز ۱۳۰۴ شمسی که به شرح دو مادّه ذیل بتصویب مجلس شورای ملی رسیده است ابلاغ میشود ماده اول‐ مجلس شورای ملی تصویب مینماید که از نوروز ۱۳۰۴ تاریخ رسمی سالیانه مملکت بترتیب ذیل معمول گردد و دولت مکلف است که در تمام دوایر دولتی اجرا نماید. الف‐ مبدء تاریخ سال هجرت حضرت خاتم النبیین محمد ابن عبدالله صلوات اله علیه از مکه معظمه بمدینه طیبه. ب‐ آغاز سال روز اول بهار ج‐ سال کماکان شمسی حقیقی د‐ اسامی و عده ایام ماهها {| | ‏۱‐ فروردین | style="width:5em" | ‏۳۱ روز | ‏ ۲‐ اردی‌بهشت | style="width:5em" | ‏۳۱ روز | ‏ ۳‐ خرداد | style="width:5em" | ‏۳۱ روز | ‏ ۴‐ تیر | style="width:5em" | ‏۳۱ روز |- | ۵‐ امرداد || ۳۱ روز | ۶‐ شهریور || ۳۱ روز | ۷‐ مهر || ۳۰ روز | ۸‐ آبان || ۳۰ روز |- | ۹‐ آذر || ۳۰ روز | ۱۰‐ دی || ۳۰ روز | ۱۱‐ بهمن || ۳۰ روز | ۱۲‐ اسفند || ۲۹ روز |} تبصره‐ در سنین کبیسه اسفند سی روز خواهد بود ماده دوم‐ ترتیب سال‌شماری خطا و ایغور که در تقویمهای سابق معمول بود از تاریخ تصویب این قانون منسوخ خواهد بود. این قانون ــ که مشتمل بر دو ماده است در جلسه شب ۱۱ فروردین یکهزار و سیصد و چهار شمسی بتصویب مجلس شورای ملی رسید رئیس مجلس شورای ملی مؤتمن‌الملک عین قانون در کابینه ریاست وزراء ضبط است از طرف رئیس‌الوزراء مدیرالملک [[رده:قوانین ایران|ت]] قانون تبدیل بروج به ماههای فارسی 2027 2829 2006-09-27T12:22:29Z روزبه 73 Redirecting to [[قانون تبدیل بروج بماههای فارسی]] #REDIRECT [[قانون تبدیل بروج بماههای فارسی]] قانون تبدیل بروج به ماه‌های فارسی 2028 2830 2006-09-27T12:23:06Z روزبه 73 Redirecting to [[قانون تبدیل بروج بماههای فارسی]] #REDIRECT [[قانون تبدیل بروج بماههای فارسی]] قوانین 2029 2856 2006-09-28T12:29:23Z روزبه 73 این صفحه فهرستی از قوانین موجود در ویکی‌سورس فارسی است: * [[قانون تبدیل بروج بماههای فارسی]] مصوب [[w:مجلس شورای ملی|مجلس شورای ملی]] در [[w:۱۳۰۴|۱۳۰۴]] هجری شمسی * [[قانون ثبت علایم و اختراعات]] مصوب مجلس شورای ملی در [[w:۱ تیر|۱ تیر]]‏ [[w:۱۳۱۰|۱۳۱۰]] هجری شمسی * [[قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان]] مصوب مجلس شورای ملی در [[w:۱۱ دی|۱۱ دی]]‏ [[w:۱۳۴۸|۱۳۴۸]] هجری شمسی * [[قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی]] مصوب مجلس شورای ملی در [[w:۶ دی|۶ دی]]‏ [[w:۱۳۵۲|۱۳۵۲]] هجری شمسی تصمیمات کمیسیون بررسی و اظهار نظر راجع به سالنامهٔ رسمی کشور 2030 2836 2006-09-27T12:57:19Z روزبه 73 به نقل از اکرمی، موسی، ''گاه‌شماری ایرانی''، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۰، قبل از صفحهٔ ۱۰۱. ------------------- اداره کل نگارش <center>وزارت فرهنگ</center> بنا بدعوت وزارت فرهنگ کمیسیونی بمنظور بررسی و اظهار نظر راجع بسالنامه رسمی کشور با حضور <u>جناب آقای غلامحسین رهنما و آقایان مهندس محسن انصاری و دکتر محسن نصر و دکتر آل بویه و دکتر ریاضی و دکتر افضلی پور</u> در اداره کل نگارش تشکیل گردید. نخست آقای دکتر فرهمندی رئیس اداره کل نگارش توضیحاتی در اطراف موضوع و منظور از تشکیل کمیسیون بیان فرمودند و بعد از مذاکرات و بررسی کامل در اطراف موضوع چون قانون مصوب فروردین ۱۳۰۴ تکلیف ماههای شمسی و سال تاریخ را معین کرده نظر کمیسیون چنین شد که موجهی برای تغییر آن ترتیب نیست و همان ترتیب باید حفظ شود اما <u>کمیسیون توجه کرد که قانون نامبرده تکلیف و ترتیب تعدیل سال شمسی را تعیین نکرده و مقتضی است درین باب تصمیم گرفته شود</u> بعد از مذاکرات آقای دکتر ریاضی معتقد بودند که خوب است همان تعدیل گرگوری که در اروپا معمول است اتخاذ شود یعنی هر چهار سال یک سال کبیسه شود و در هر چهارصد سال سه روز حذف کنند بعضی عقیده داشتند که همان تعدیل جلالی که فعلا بین مستخرجین معمول است و علاوه بر آنکه واضع آن ایرانی است دقیق‌تر از تعدیل گرگوری میباشد و در هر سی و سه سال هشت سال کبیسه میشود معمول باشد جناب آقای رهنما اظهار داشتند که این تعدیل خیلی خوب است لیکن نظر باینکه برای بدست آوردن سالی که باید کبیسه شود قاعده سهل و ساده ندارد چندان مناسب نیست و در نتیجه مطالعات شخصی خود پیشنهاد کردند که تعدیلی بنام تعدیل پهلوی وضع شود باین ترتیب که هر چهار سال یکسال کبیسه باشد لیکن در هر پانصد سال چهار روز حذف نمایند و توضیح دادند که در تعدیل گرگوری در مدت ده هزار سال تقریبا سه روز (۳/۰۲ روز) زیاد حساب میشود یعنی تقریبا در سه هزار و سیصد سال با سال شمسی حقیقی یکروز تفاوت حاصل میگردد و در تعدیل جلالی نیز در ظرف ده هزار سال کمتر از دو روز (۱/۹۸ روز) اختلاف با سال حقیقی پیدا میشود و مطابقه از تعدیلهای دیگر دقیق‌تر بعمل می‌آید علاوه بر این طریقه شناختن سالهای کبیسه مانند تعدیل گرگوری سهل است باینمعنی که هر وقت عدد سال تاریخ بس‌شمار چهار باشد سال کبیسه است مگر اینکه سال تاریخ بدو صفر منتهی باشد و بعد از حذف دوصفر بس‌شمار پنج حاصل نشود. <u>کمیسیون با پیشنهاد جناب آقای رهنما موافقت نموده پیشنهاد میکند ترتیب تعدیل نامبرده را که بنام نامی شاهنشاه بزرگ موشح است ضمن یک ماده قانونی بنام متمم قانون ماههای شمسی بتصویب برسانند.</u> بعد از تکمیل قانون برای {{غ|انکه|آنکه}} سالنامه رسمی با شئون کشور شاهنشاهی و ترقیات امروز متناسب بوده و نسبة کامل باشد و سوابق تاریخی ملت ایران که دانشمندان او در فن تقویم و هیئت زحمات زیاد کشیده و آثار گران‌بها دارند نیز محفوظ بماند کمیسیون مقتضی میداند که هر سال کمیسیونی در وزارت فرهنگ بنام کمیسیون سالنامه در اداره کل نگارش از کسانی که در فن استخراج مطابق اصول علمی جدید تخصص دارند و کسانی که سابقه استخراج با طرز قدیم معمول در ایران دارند تشکیل شده سالنامه مشتمل بر تواریخ معموله دنیا و حرکات سیارات و اقمار آنها و آثار مهم نجومی از قبیل خسوف و کسوف و ساعات طلوع و غروب و ظهر حقیقی بافق تهران و رؤیت هلال در افق تهران و سایر مطالب مفید دیگر همچنانکه در سایر ممالک متمدن معمول است تهیه لااقل دو سال پیش از سالی که سالنامه آن تدوین شده منتشر گردد و مآخذ سالنماهای منتشره از طرف اشخاص مختلف واقع شود و دولت نباید انتشار سالنامه مخالف سالنامه رسمی را اجازه دهد همچنین کمیسیون تاسیس یک رصدخانه را در تهران لازم تشخیص میدهد ولی چون ممکن است تهیه آن فعلا متضمن مشکلاتی باشد پیشنهاد مینماید دوربینهائی که برای دیدن آسمان بکار میرود و سایر آلات و اسباب نجومی که دولت دارد در اختیار دانشکده علوم بگذارد که دانشجویان از آن استفاده نمایند تا بعدها در تاسیس رصدخانه اقدام گردد. اسناد دولتی 2031 2838 2006-09-27T12:58:37Z روزبه 73 فهرست اسناد دولتی ایران و افغانستان به زبان فارسی موجود در ویکی‌سورس: ==ایران== * [[تصمیمات کمیسیون بررسی و اظهار نظر راجع به سالنامهٔ رسمی کشور]] رده:حرف ه 2032 2839 2006-09-27T12:59:59Z روزبه 73 نویسنده‌های با حرف ه‍ قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان 2034 3372 2006-10-01T13:01:35Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان | مؤلف = |مؤلف‌صریح = مجلس شورای ملی ایران |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = مصوب مجلس شورای ملی ایران در ۱۳۴۸/۱۰/۱۱، منتشره در روزنامه رسمی شماره ۷۲۸۸ مورخ ۱۳۴۸/۱۱/۲۱ به نقل از دبیرخانهٔ شورای عالی انفورماتیک کشور، ''حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزار''، تهران: سازمان برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی‐اجتماعی و انتشارات، ۱۳۷۳. ضمیمه ۱، صص ۲۲۷ تا ۲۳۱. }} ==فصل‌یکم‐ تعاریف== مادهٔ ۱‐ ازنظراین قانون به مؤلف و مصنف و هنرمندان «پدید آورنده» و به آنچه از راه دانش یا هنر و ابتکار آنان پدید می‌آید بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و با ایجاد آن به کار رفته «اثر» اطلاق می‌شود. مادهٔ ۲‐ اثرهای مورد حمایت این قانون به شرح زیر است: ۱‐کتاب و رساله و جزوه و نمایشنامه و هر نوشته دیگر علمی و فنی و ادبی ویا هنری. ۲‐ شعر و ترانه و سرود و تصنیف که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد. ۳‐ اثر سمعی و بصری به منظور اجراء در صحنه‌های نمایش یا پرده سینما یا پخش از رادیو یا تلویزیون که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد. ۴‐ اثر موسیقی که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد. ۵‐ نقاشی و تصویر و طرح و نقش و نقشه جغرافیائی ابتکاری و نوشته‌ها و خط‌های تزیینی و هر گونه اثر تزیینی و اثر تجسمی به هر طریق و روش به صورت ساده یا ترکیبی به وجود آمده باشد. ۶‐ هرگونه پیکره (مجسمه). ۷‐ اثر معماری ازقبیل طرح و نقشه ساختمان. ۸‐ اثر عکاسی که با روش ابتکاری و ابداع پدید آمده باشد. ۹‐ اثر ابتکاری مربوط به هنرهای دستی یا صنعتی و نقشه قالی و گلیم. ۱۰‐ اثر ابتکاری که بر پایه فرهنگ نامه (فولکلور) یا میراث فرهنگی و هنرملی پدید آمده باشد. ۱۱‐ اثر فنی که جنبه ابداع و ابتکار داشته باشد. ۱۲‐ هرگونه اثر مبتکرانه دیگر که از ترکیب چند اثر از اثرهای نامبرده در این فصل پدید آمده باشد. ==فصل دوم‐ حقوق پدیدآورنده== مادهٔ ۳‐ حقوق پدید آورنده شامل حق انحصاری نشر و پخش و عرضه و اجرای اثر و حق بهره‌برداری مادی و معنوی از نام واثر اوست. مادهٔ ۴‐ حقوق معنوی پدید آورنده محدود به زمان و مکان نیست و غیر قابل انتقال است. مادهٔ ۵‐ پدید آورنده اثرهای مورد حمایت این قانون می‌تواند استفاده از حقوق مادی خود را در کلیه موارد و از جمله موارد زیر به غیر واگذار کند. ۱‐ تهیه فیلمهای سینمایی و تلویزیونی ومانند آن. ۲‐ نمایش صحنه‌ای مانند تئاتر و باله و نمایشهای دیگر. ۳‐ ضبط تصویری یا صوتی اثر بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیله دیگر. ۴‐ پخش از رادیو و تلویزیون و وسایل دیگر. ۵‐ ترجمه و نشر و تکثیر و عرضه اثر از راه چاپ و نقاشی، و عکاسی و گراور و کلیشه و قالب‌ریزی و مانند آن. ۶‐ استفاده اثر در کارهای علمی و ادبی و صنعتی و هنری و تبلیغاتی. ۷‐ به کار بردن اثر در فراهم کردن یا پدید آورندن اثرهای دیگری که در ماده دوم این قانون درج شده است. مادهٔ ۶‐ اثری که با همکاری دو یا چند پدید آورنده به وجود آمده باشد وکار یکایک آنان جدا و متمایز نباشد اثر مشترک نامیده می‌شود و حقوق ناشی ازآن حق مشاع پدیدآورندگان است. مادهٔ ۷‐ نقل از اثرهایی که انتشار یافته است و استناد به آن‌ها به مقاصد ادبی و علمی و فنی و آموزشی و تربیتی و به صورت انتقاد و تقریظ با ذکر مأخذ در حدود متعارف مجاز است. تبصره‐ ذکر مأخذ در مورد جزوه‌هایی که برای تدریس در مؤسسات آموزشی توسط معلمان آن‌ها تهیه و تکثیر می‌شود و حقوق الزامی نیست مشروط بر این‌که جنبه انتفاعی نداشته باشد. مادهٔ ۸‐ کتابخانه‌های عمومی و مؤسسات جمع‌ آوری نشریات و مؤسسات علمی و آموزشی که به صورت غیرانتفاعی اداره می‌شوند می توانند طبق آیین‌نامه‌ای که به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید از اثرهای مورد حمایت این قانون از راه عکسبرداری یا طرق مشابه آن به میزان مورد نیاز و متناسب با فعالیت خود نسخه‌برداری کنند. مادهٔ ۹‐ وزارت اطلاعات می‌تواند آثاری را که قبل از تصویب این قانون پخش کرده و یا انتشار داده است پس از تصویب این قانون نیز کماکان مورد استفاده قراردهد. مادهٔ ۱۰‐ وزارت آموزش و پرورش می‌تواند کتاب‌های درسی راکه قبل از تصویب این قانون به موجب قانون کتاب‌های درسی چاپ و منتشر کرده است کماکان مورد استفاده قراردهد. مادهٔ ۱۱‐ نسخه‌برداری از اثرهای مورد حمایت این قانون مذکور در بند ۱ ازماده ۲ و ضبط برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی فقط در صورتی که برای استفاده شخصی و غیر انتفاعی باشد مجاز است. ==فصل سوم‐ مدت حمایت از حق پدیدآورنده و حمایت‌های قانونی دیگر== مادهٔ ۱۲‐ مدت استفاده از حقوق مادی پدیدآورنده موضوع این قانون که به موجب وصایت یا وراثت منتقل می‌شود از تاریخ مرگ پدیدآورنده سی‌ سال است و اگر وارثی وجود نداشته باشد یا بر اثر وصایت به کسی منتقل نشده باشد برای همان مدت به منظور استفاده عمومی در اختیار وزارت فرهنگ و هنر قرار خواهد گرفت. تبصره‐ مدت حمایت اثر مشترک موضوع ماده۶ این قانون سی سال بعد از فوت آخرین پدیدآورنده خواهد بود. مادهٔ ۱۳‐ حقوق مادی اثرهایی که در نتیجه سفارش پدید می‌آید تا سی سال از تاریخ پدیدآمدن اثر متعلق به سفارش دهنده است مگر آن که برای مدت کمتر با ترتیت محدودتری توافق شده باشد. تبصره‐ پاداش و جایزه نقدی و امتیازاتی که در مسابقات علمی و هنری و ادبی طبق شرایط مسابقه به آثار مورد حمایت ای قانون موضوع این ماده تعلق می‌گیرد متعلق به پدیدآورنده خواهد بود. مادهٔ ۱۴‐ انتقال گیرنده حق پدیدآورنده می‌تواند تا سی سال پس از واگذاری از این حق استفاده کند مگر این که برای مدت کمتر توافق شده باشد. مادهٔ ۱۵‐ در مورد مواد ۱۳ و ۱۴ پس از انقضاء مدت‌های مندرج درآن مواد استفاده از حق مذکور در صورت حیات پدیدآورنده متلق ب خود او و غیر این صورت تابع ترتیب مقرر در ماده ۱۲ خواهد بود. مادهٔ ۱۶‐ درموارد زیر حقوق مادی پدیدآورنده از تاریخ نشر یا عرضه به مدت سی سال مورد حمایت این قانون خواهد بود: ۱‐ اثرهای سینمایی یا عکاسی ۲‐ هرگاه اثر متعلق به شخص حقوقی باشد یا حق استفاده ازآن به شخص حقوقی واگذار شده باشد. مادهٔ ۱۷‐ نام و عنوان و نشانه ویژه‌ای که معرف اثر است از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود و هیچ کس نمی‌تواند آن‌ها را برای اثر دیگری از همان نوع یا مانند آن به ترتیبی که القاء سبهه کند به کار برد. مادهٔ ۱۸‐ انتقال گیرنده و ناشر و کسانی که طبق این قانون اجازه استفاده یا استناد یا اقتباس از اثری را به منظور انتقاع دارند باید نام پدیدآورنده را با عنوان و نشانه ویژه معرف اثر همراه اثر یا روی نسخه اصلی یا نسخه‌های چاپی یا تکثیر شده به روش معمول و متداول اعلام و درج نمایند. مگر این‌که پدیدآورنده به ترتیب دیگری موافقت کرده باشد. مادهٔ ۱۹‐ هرگونه تغییر یا تحریف در اثرهای مورد حمایت این قانون و نشر آن بدون اجازه پدیدآورنده ممنوع است. مادهٔ ۲۰‐ چاپخانه‌ها و بنگاه‌های ضبط صوت و کارگاه‌ها و اشخاصی که به چاپ یا نشر یا پخش یا ضبط و یا تکثیر اثرهای مورد حمایت این قانون می‌پردازند باید شماره دفعات چاپ و تعداد نسخه کتاب ای ضبط یا تکثیر یا انتشار و شماره مسلسل روی صفحه موسیقی و صدا را بر تمام نسخه‌هایی که پخش می‌شود با ذکر تاریخ و نام چاپخانه یا بنگاه و کارگاه مربوط بر حسب مورد درج نمایند. مادهٔ ۲۱‐ پدیدآورندهان میتوانند اثر و نام و عنوان و نشانه ویژه اثر خود را در مراکزی که وزارت فرهنگ و هنر با تعیین نوع آثار آگهی می‌نمایدبه ثبت برسانند. مادهٔ ۲۲‐ حقوق مادی پدیدآورنده‌گان موقعی از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود که اثر برای نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا شده باشد و قبلاً در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و یا اجرا نشده باشد. ==فصل چهارم‐ تخلفات و مجازاتها== ماده ۲۳‐ هرکس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا بنام پدیدآورنده بدون اجازه او و یا عالماً یا عامداً به نام شخص دیگری از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد. مادهٔ ۲۴‐ هرکس بدون اجازهٔ ترجمه دیگری را به نام خود یا دیگری چاپ و پخش و نشر کند به حبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. مادهٔ ۲۵‐ متخلفین از مواد ۱۷‐۱۸‐۱۹‐۲۰ این قانون به حبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. مادهٔ ۲۶‐ نسبت به متخلفان از مواد ۱۷‐۱۸‐۱۹‐۲۰ این قانون در مواردی که سبب سپری شدن مدت حق پدیدآورنده استفاده از اثر با رعایت مقررات این قانون برای همگان آزاد است. وزارت فرهنگ و هنر عنوان شاکی خصوصی خواهد اشت. مادهٔ ۲۷‐ شاکی خصوصی می‌تواند از دادگاه صادر کننده حکم نهایی درخواست کند که مفاد حکم در یکی از روزنامه‌ها به انتخاب و هزینه او آگهی شود. مادهٔ ۲۸‐ هرگاه متخلف از این قانون شخص حقوقی باشد علاوه بر تعقیب جزایی شخص حقیقی مسئول که جرم ناشی از تصمیم او باشد خسارت شاکی خصوصی از اموال شخص حقوقی جبران خواهد شد و در صورتی که اموال شخص حقوقی به تنهایی تکافو نکند مابه‌التفاوت از اموال مرکب جرم جبران می‌شود. مادهٔ ۲۹‐ مراجع قضایی می‌توانند ضمن رسیدگی به شکایت شاکی خصوصی نسبت به جلوگیری از نشر و پخش و عرضه آثار مورد شکایت و ضبط آن دستور لازم به ضابطین دادگستری بدهند. مادهٔ ۳۰‐ اثرهایی که پیش از تصویب این قانون پدیدآمده از حمایت این قانون برخوردار است اشخاصی که بدون اجازه از اثرهای دیگران تا تاریخ تصویب این قانون استفاده یا بهره‌برداری کرده‌اند حق نشر یا اجرا یا پخش یا تکثیر یا ارایه مجدد یا فروش آن آثار را ندارند مگر با اجازه پدیدآورنده یا قایم‌مقام او با رعایت این قانون، متخلفین از حکم این ماده و هم‌چنین کسانی که برای فرار از کیفر به تاریخ مقدم بر تصویب این قانون اثر را به چاپ رسانده‌اند یا ضبط یا تکثیر یا از آن بهره‌برداری کنند به کیفر مقرر در ماده ۲۳ محکوم خواهند شد. دعاوی و شکایاتی که قبل از تصویب این قانون در مراجع قضایی مطرح گردیده به اعتبار خود باقی است. مادهٔ ۳۱‐ تعقیب بزه‌های مذکور در این قانون با شکایت شاکی خصوصی شروع و با گذشت او موقوف می‌شود. مادهٔ ۳۲‐ مواد ۲۴۵ و ۲۴۶ و ۲۴۷ و ۲۴۸ قانون مجازات عمومی ملغی است. مادهٔ ۳۳‐ آیین‌نامه‌‌های اجرایی این قانون از طرف وزارت فرهنگ و هنر و وزارت دادگستری و وزارت اطلاعات تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید. [[رده:قوانین ایران|ح]] قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی 2035 3370 2006-10-01T13:01:21Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی | مؤلف = |مؤلف‌صریح = مجلس شورای ملی ایران |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = مصوب مجلس شورای ملی ایران در تاریخ ۱۳۵۲/۱۰/۶ منتشره در روزنامه رسمی شماره ۸۲۶۴ مورخ ۱۳۵۲/۱۱/۱۳ به نقل از دبیرخانهٔ شورای عالی انفورماتیک کشور، ''حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزار''، تهران: سازمان برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی‐اجتماعی و انتشارات، ۱۳۷۳. ضمیمه ۲، صص ۲۳۳ و ۲۳۴. }} مادهٔ ۱‐ حق تکثیر یا تجدید چاپ و بهره‌برداری و نشر و پخش هر ترجمه‌ای با مترجم یا وارث قانونی او است. مدت استفاده ازاین قانون که به وارثت منتقل می‌شود از تاریخ مرگ مترجم سی سال است. حقوق مذکور دراین ماه قابل انتقال به غیر است و انتقال گیرنده از نظر استفاده از این حقوق قایم‌مقام انتقال دهنده برای استفاده از بقیه مدت از این حق خواهد بود.ذکر نام مترجم در تمام موارد استفاده الزامی است. مادهٔ ۲‐ تکثیر کتب و نشریات به همان زبان و شکلی که چاپ شده به قصد فروش یا بهره‌برداری مادی از طریق چاپ افست یا عکس‌برداری یا طرق مشابه بدون اجازه صاحب حق ممنوع است. مادهٔ ۳‐ نسخه‌برداری یا ضبط یا تکثیر آثار صوتی که بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیله دیگر ضبط شده است بدون اجازه صاحب حق ممنوع است. حکم مذکور در این ماده شامل نسخه‌برداری یا ضبط یا تکثیر از برنامه‌های رادیو تلویزیون یا هرگونه پخش دیگر نیز خواهد بود. مادهٔ ۴‐ صفحات یا نوارهای موسیقی و صوتی در صورتی حمایت می‌شود که در روی هر نسخه‌ یا جلد آن علامت بین‌المللی پ‌لاتین در داخل دایره و تاریخ انتشار و نام و نشانی تولید کننده و نماینده انحصاری و علامت تجاری ذکر شده باشد. مادهٔ ۵‐ تکثیر و نسخه‌برداری از کتب و نشریات و آثار صوتی موضوع مواد دو و سه این قانون به منظور استفاده در کارهای مربوط به آموزش یا تحقیقات علمی مجاز خواهد بود مشروط براین که جنبه انتفاعی نداشته باشد و اجازه نسخه‌برداری از آنها قبلاً به تصویب وزارت فرهنگ و هنر رسیده باشد. تبصره‐ نسخه‌برداری ازکتب و نشریات و آثارصوتی موضوع مواددو و سه این قانون در صورتی که برای استفاده شخصی و خصوصی باشد بلامانع است. مادهٔ ۶‐ در مورد تکثیر کتب و نشریات وآثارصوتی‌حمایتهای مذکور در این قانون به شرط وجود عهدنامه یا معامله متقابل نسبت به اتباع سایر کشورها نیز جاری است. ماده ۷‐ اشخاصی که عاملاًو عامداً مرتکب یکی از اعمال زیر بودند علاوه بر تأدیه خسارات شاکی خصوصی به حبس جنحه‌ای از سه ماه تا یک سال محکوم خواهند شد. ۱‐ کسانی که خلاف مقررات مواد یک و دو و سه این قانون عمل کنند. ۲‐ کسانی که اشیاء مذکور در ماده ۳ را که به طور غیر مجاز در خارج تهیه شده به کشور وارد یا صادر کنند. مادهٔ ۸‐ هرگاه متخلف از این قانون شخص حقوقی باشد علاوه بر تعقیب جزایی شخص حقیقی مسئول که جرم ناشی از تصمیم او باشد خسارت شاکی خصوصی از اموال شخص حقوقی جبران خواهد شد. در صورتی که اموال شخص حقوقی به تنهایی تکافو نکند مابه‌التفاوت از اموال شخص حقیقی مسئول جبران می‌شود. مادهٔ ۹‐ مراجع قضایی مکلفند ضمن رسیدگی به شکایت شاکی خصوصی به تقاضای او نسبت به جلوگیری از نشر و پخش و عرضه کتب و نشریات و آثار صوتی موضوع شکایت و ضبط آن تصمیم مقتضی اتخاذ کنند. مادهٔ ۱۰‐ احکام مذکور در این قانون موقعی جاری است که آثار موضوع این قانون مشمول حمایتهای مذکور در قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان نباشد در غیر این صورت مقررات قانون مزبور نسبت به آثار موضوع این قانون ملاک خواهد بود. ماده۱۱‐ مقررات این قانون در هیچ مورد حقوق اشخاص مذکور در قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان را نفی نمی‌کند و محدود نمی‌سازد. مادهٔ ۱۲‐ تعقیب بزه‌های مذکور در این قانون منوط به شکایت شاکی خصوصی است و با گذشت او تعقیب یا اجرای حکم موقوف می‌شود. [[رده:قوانین ایران|ت]] قانون ثبت علایم و اختراعات 2036 3371 2006-10-01T13:01:30Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = قانون ثبت علایم و اختراعات | مؤلف = |مؤلف‌صریح = مجلس شورای ملی ایران |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = مصوب مجلس شورای ملی ایران در یکم تیر ۱۳۱۰، منتشره در مجله رسمی شماره ۷۷۲ سال ۱۳۱۰. به نقل از دبیرخانهٔ شورای عالی انفورماتیک کشور، ''حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزار''، تهران: سازمان برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی‐اجتماعی و انتشارات، ۱۳۷۳. ضمیمه ۳، صص ۲۳۵ تا ۲۴۲. }} ==فصل اول‐ ثبت علایم تجارتی== مادهٔ ۱‐ علامت تجارتی عبارت از هر قسم علامتی است اعم از نقش‐تصویر‐رقم‐حرف‐عبارت‐مهر‐لفاف و غیر آن که برای امتیاز و تشخیص محصول صنعتی‐تجاری یا فلاحتی اختیار می‌شود. ممکن است یک علامت تجارتی برای تشخیص امتیاز محصول جماعتی از زارعین یا ارباب صنعت یا تجار و یا محصول یک شهر و یا یک ناحیه از مملکت اختیار شود. تبصره‐ داشتن علامت تجاری اختیاری است مگر در مواردی که دولت آن را الزامی قرار دهد. مادهٔ ۲‐ حق استعمال انحصاری علامت تجارتی فقط برای کسی شناخته خواهد شد که علامت خود را به ثبت رسانیده باشد. مادهٔ ۳‐ کسانی که در ایران دارای مؤسسات تجاری‐ صناعتی یا فلاحتی هستند اعم از اتباع داخله یا خارجه در صورتی که علایم تجارتی آن‌ها موافق شرایط ذیل ثبت شود از مزایای این قانون بهره‌مند خواهند شد. مادهٔ ۴‐ کسانی که مؤسسات تجارتی و یا فلاحتی آنان در خارج از ایران واقع است موافق شرایط ذیل می‌توانند از مزایای این قانون بهره‌مند شوند. ۱‐ علایم خود را به موجب مقررات این قانون در ایران به ثبت برسانند. ۲‐ مملکتی که مؤسسه آن‌ها در آن‌جا واقع شده به موجب عهدنامه و یا قوانین داخلی خود از علایم تجارتی ایران حمایت کنند. مادهٔ ۵‐ هیچ یک از علایم ذیل را نمیتوان به عنوان علامت تجارتی اختیار نمود و یا آن‌ها را یکی از اجزاء یک علامت تجاری قرارداد: ۱‐ بیرق مملکتی ایران و هربیرق دیگری که دولت ایران استعمال آن را به طور علامت تجارتی منع کند، علامت هلال احمر ‐ نشان‌ها ‐ مدال‌ها ‐ وانک‌های دولت ایران. ۲‐ منتفی شده ۳‐ کلمات و یا عباراتی که موهم انتساب به مقامات رسمی ایران باشد از قبیل دولتی و امثال آن. ۴‐ علامات مؤسسات رسمی مانند ‐ هلال احمر و صلیب احمر و نظایر آن. ۵‐ علایمی که محل انتظامات عمومی و یا منافی عفت باشد. مادهٔ ۶‐ کسی که تقاضای ثبت علامتی را می‌نماید باید شخصاً و یا توسط وکیل ثبت آن را از شعبهٔ مخصوصی که در دفتر محکمهٔ ابتدایی تهران برای این امر تشکیل می‌شود به موجب اظهار نامه بخواهد ‐ این اظهارنامه باید بلافاصله بعد از تسلیم به شعبهٔ مزبور در دفتر خاصی ثبت و در مقابل آن رسید داده شود. مادهٔ ۷‐ متصدی شعبهٔ مزبور در مادهٔ فوق باید تا ۱۵ روز از تاریخ وصول اظهار نامه و ضمایم آن تکلیف قبول یا ردآن را معین نماید. درصورتی که تقاضای ثبت رد شود علل رد باید صریحاً ذکر گردد تقاضاکننده می‌تواند از تصمیم رد تا ده روز از تاریخ ابلاغ آن به رئیس محکمهٔ اول ابتدایی تهران شکایت کند حکیم محکمه قابل استیناف و تمیز خواهد بود. مادهٔ ۸‐ در صورتی که تقاضای ثبت از طرف متصدی شعبهٔ فوق‌الذکر قبول گردد وبا بعد از رد تقاضا حکم قطعی دایر به قبول آن صادر شود ادارهٔ ثبت اسناد تهران مکلف است تا۱۵ روز از تاریخ تقدیم سواد تصمیم یا حکم قطعی علامت را به ثبت رسانیده تصدیق رسمی ثبت را به تقاضا کننده بدهد. مادهٔ ۹‐ در موارد ذیل متصدی شعبهٔ مذکور در مادهٔ ۶ تقاضای ثبت را رد خواهد کرد: ۱‐ در صورتی که علامت مخالف مقررات قانون باشد. ۲‐ در صورتی که علامت قبلاً به اسم دیگری ثبت شده و یا شباهت علامت با علامت دیگری که ثبت شده است به اندازه‌ای باشد که مصرف‌ کنندگان عادی یعنی اشخاصی را که اطلاعات مخصوصی ندارند به اشتباه بیاندازد. مادهٔ ۱۰‐ ثبت هر علامت با قید مراتب ذیل به عمل می‌آید: ۱‐ تاریخ روز و ماه و سال ثبت با تمام حروف. ۲‐ اسم‐ شغل‐ محل اقامت و تابعیت صاحب علامت و وکیل در صورتی که تقاضا به توسط وکیل به عمل آمده باشد. ۳‐ اسامی و اوصاف محصول یا طبقات محصولاتی که علامت برای تشخیص و امتیاز آن اختیار شده. ۴‐ تعریف علامت به طور اجمال با تعیین اجزایی که تقاضاکننده می‌خواهد حق استعمال انحصاری آن را برای خود تشخیص دهد. ۵‐ حق‌الثبتی که اخذ می‌شود. مادهٔ ۱۱‐ هر تغییری که در خود علامت و یا در نوع محصولاتی که علامت برای تشخیص و امتیاز آن به کار می‌رود داده‌شود باید مطابق مقررات این قانون جداگانه به ثبت برسد والا قابل حمایت نخواهد بود. مادهٔ ۱۲‐ علامت تجاری قابل نقل و انتقال است ولی انتقال آن در مقابل اشخاص ثالث وقتی معتبر خواهد بود که موافق مقررات این قانون به ثبت رسیده باشد. مادهٔ ۱۳‐ ثبت هر علامت وهر تغییری که مطابق این قانون باید به ثبت برسد تا ۱۵ روز از تاریخ ثبت توسط ادارهٔ ثبت اسناد تهران به خرج تقاضاکننده در مجلهٔ رسمی وزارت عدلیه اعلان خواهد شد. مادهٔ ۱۴‐ علاماتی که ثبت شده باشد از تاریخ تسلیم اظهار نامه حمایت خواهد شد و مدت اعتبار ثبت علامت ده سال است ولی صاحب علامت می‌تواند تقاضای تجدید ثبت نماید در این صورت حق استعمال انحصاری ده سال دیگر با صاحب علامت خواهد بود و به همین طریق هر تجدید ثبت حق مزبور را برای ده سال تضمین می‌نماید. مادهٔ ۱۵‐ حقی که برای ثبت علامت اخذ می‌شود به قرار ذیل است: (اصلاحی ۱۳۶۲/۱۲/۳۰) ۱‐ حق الثبت اظهارنامه علامت بدون احتساب بهای ورقه ۲۰۰ ریال. ۲‐ برای ثبت علامت قطع نظر از عدهٔ طبقات محصول مقطوعاً ۵۰۰۰ ریال. ۳‐ برای هر طبقه محصول اگر چه منحصر به فرد باشد علاوه بر حق‌الثبت اظهارنامه و حق الثبت علامت ۵۰۰ ریال بابت هر طبقه اضافی. مادهٔ ۱۶‐ اشخاص ذیل می‌توانند نسبت به علامتی که تقاضای ثبت آن شده یا به ثبت رسیده است اعتراض کنند: ۱‐ کسانی که آن علامت را علامت تجاری خود می‌دانند. ۲‐ کسانی که آن علامت با علامت آن‌ها به اندازه‌ای شباهت دارد که مصرف کنندگان عادی را به اشتباه می‌اندازد در هر یک از دو صورت فوق‌الذکر اگر معترض کسی باشد که علامت قبلاً به اسم او ثبت نشده است باید در حین اعتراض برای علامت خود مطابق مقررات این قانون تقاضای ثبت کرده حق‌الثبت وتمام مخارج مربوطه به آن را قبلاً تأدیه نماید در مورد کسانی که مؤسسه آن‌ها در خارج از ایران واقع است حق اعتراض مشروط به شرط معاملهٔ متقابله مذکوره در فقره ۲ مادهٔ ۴ می‌باشد. مادهٔ ۱۷‐ اگر اعتراض قبل از آنکه علامت معترض علیه به ثبت رسیده باشد به عمل آید باید به ترتیب و در موعدتی که در نظام نامه مذکور در مادهٔ ۲۳ مقرر می‌شود به تقاضاکنندهٔ ثبت علامت ابلاغ گردد تا درصورتی که به اعتراض تسلیم نشده و تقاضای خود را مسترد ننمود معترض در مدت مقرر در نظام نامه‌ٔ فوق‌الذکر به محکمهٔ ابتدایی تهران رجوع کند. در مورد این ماده عملیات راجعه ثبت متوقف خواهد ماند لیکن هرگاه معترض در ظرف مدتی که به موجب نظام‌نامهٔ مذکور فوق مقرر می‌شود به محکمه رجوع ننمود و یا بعد از رجوع دعوی خود را تعقیب نکرد علامت به اسم معترض علیه ثبت و وجوهی که معترض تأدیه نموده به نفع دولت ضبط‌ خواهد شد. مادهٔ ۱۸‐ هرگاه اعتراض راجع به علامت ثبت شده باشد معترض باید مستقیماً در محکمهٔ ابتدایی تهران اقامهٔ دعوی کرده و ابطال ثبت را تقاضا نماید. مادهٔ ۱۹‐ جز در مواردی که به موجب نظام نامه‌های وزارت عدلیه استثناء شود اصول رسیدگی مطابق اصول محاکمات تجاری است و در هر حال حکم محکمه در حدود قوانین استیناف و تمیز خواهد بود. تبصره‐ مفاد حکم قطعی باید به خرج محکوم‌له در مجلهٔ رسمی وزارت عدلیه و یکی از جراید یومیهٔ تهران منتشر شود محکوم‌له می‌تواند مخارج مذبور را در جزء خسارت از محکوم علیه مطالبه نماید. مادهٔ ۲۰‐ هرگاه معترض ثابت کند که نسبت به علامت به واسطه سابقهٔ استعمال مستمر قبل از تقاضای ثبت حق تقدم داشته محکمه حکم خواهد داد که آن علامت به اسم معترض ثبت شود و اگر علامت مورد اعتراض قبلاًدر اداره ثبت اسناد به ثبت رسیده باشد محکمه حکم خوهد داد که ثبت سابق ابطال و علامت به نام معترض ثبت گردد. مادهٔ ۲۱‐ کسی که نسبت به ثبت‌های راجع به علامتی از تاریخ ثبت تا سه سال اعتراض نکرده باشد دیگر نمی‌تواند نسبت به ثبت آن اعتراض نماید مگر اینکه ثابت کند معترض علیه در حین ثبت عالم بوده است به اینکه علامت را خود شخص معترض یا کسی که به معترض علامت را انتقال داده قبلاً به طور مستمر استعمال کرده ولی هرگاه معترض علیه ثبت نماید که معترض قبل از انقضاء مدت ۳ سال فوق از ثبت علامت اطلاع داشته است اعتراض معترض پذیرفته نخواهد شد. مادهٔ ۲۲‐ برای اجرای مقررات این فصل نظام‌نامه‌های لازمه از طرف وزارت عدلیه تنظیم خواهد شد در نظام‌نامه‌های مزبور تکلیف نکات ذیل باید صراحتاً تعیین شود : ۱‐ طرز تنظیم اظهارنامه. ۲‐ اسناد و اوراقی که باید عین یا سواد یا ترجمهٔ مصدق آن و هم چنین کلیشه و یا کلیشه‌هایی که باید ضمیمهٔ اظهارنامه بشود. ۳‐ طبقه بند محصولات. ۴‐ موافق چه ترتیب علامت به ثبت خواهد رسید. ۵‐ مراتبی که باید در اظهارنامه راجع به ثبت انتقال علامت ویا راجع به تغییر در علامت و در محصولی که علامت راجع به آن است قید شود. ۶‐ اعلاناتی که باید راجع به علامت در مجلهٔ رسمی منتشر شود و میزان خرج اعلانات. ۷‐ اصول رسیدگی محاکم در مورد مذکور در موارد ۷ و ۱۹. ۸‐ ترتیبی که مطابق آن کلیهٔ ابلاغات مربوطه به علامات تجارتی باید به عمل آید. ۹‐ تعرفه ترجمه و تصدیق صحت ترجمه. مادهٔ ۲۴‐ ثبت علامات متعلق به کسانی که در ایران داری مؤسسات صنعتی و تجاری یا فلاحتی بوده و مطابق قانون علایم صنعتی (مصوب نهم فروردین۱۳۰۴) به عمل آمده است برای بقیهٔ مدت ده سال مقرر در قانون مذبور به اعتبار خود باقی است. مادهٔ ۲۵‐ کسانی که مؤسسات تجاری ‐ صنعتی یا فلاحتی آنان در خارج ایران بوده ومطابق قانون نهم فروردین۱۳۰۴ علامت خود را به ثبت رسانیده‌ باشند یا تقاضای ثبت کرده ولی علامت آنها به ثبت نرسید‌ه و بعد از تاریخ اجرای این قانون به ثبت برسد در صورتی از مزایای این قانون برای بقیه مدت ده سال بهره‌مند خواهند شد که مملکتی مؤسسات آن‌ها در آن‌جاست به موجب عهدنامه یا قوانین داخلی خود از علایم تجارتی ایران حمایت نماید. ==فصل دوم‐ ثبت اختراع== ماده۲۶‐ هرقسم اکتشاف یا اختراع جدید در شعب مختلفهٔ صنعتی یا فلاحتی به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری می‌دهد که بر طبق شرایط و در مدت مقرر در این قانون از اکتشاف یا اختراع خود استفاده نماید مشروط بر اینکه اکتشاف یا اختراع مزبور مطابق مقررات این قانون در ادارهٔ ثبت اسناد تهرام به ثبت رسیده باشند. مادهٔ ۲۷‐ هرکس مدعی یکی از اموال ذیل باشد می‌تواند تقاضای ثبت نماید: ۱‐ ابداع هر محصول صنعتی جدید. ۲‐ کشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجوده به طریق جدید برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی یا فلاحتی. مادهٔ ۲۸‐ برای اموال ذیل نمی‌توان تقاضای ثبت نمود: ۱‐ نقشه‌های مالی. ۲‐ هر اختراع یا تکمیلی که محل انتظامات عمومی یا منافی عفت یا مخالف حفظ الصحهٔ عمومی باشد. ۳‐ فورمول‌ها و ترتیبات دوایی. مادهٔ ۲۹‐ کسی که بدواًمطابق این قانون تقاضای ثبت اختراع به نام خود می‌نماید مخترع شناخته می‌شود مگر اینکه خلاف ادعای او در محاکم صلاحیت‌دار به تصویب برسد. مادهٔ ۳۰‐ مخترعی که در ایران برای اختراع خود مطابق قوانین محل تحصیل ورقهٔ اختراع کرده می‌تواند در صورتی که مدت ورقهٔ مزبور منقضی نشده باشد در ایران نیز برای بقیه آن مدت تقاضای ورقهٔ اختراع کند لیکن اگر اختراع مذبور را کسی یا مؤسسه‌ای در ایران قبل از تقاضای ثبت اختراع کلا یا جزئاً به موقع عمل یا استفاده گذارد و یا مقدمات استفاده آن را تهیه کرده باشد مخترع نمی‌تواند از عملیات آن شخص یا مؤسسه جلوگیری کند. مادهٔ ۳۱‐ مفاد موارد ۶ و ۷ و ۸ این قانون در مورد تقاضای ثبت اختراع نیز رعایت خواهد شد. مادهٔ ۳۲‐ اظهارنامه ثبت وقتی قبول می‌شود که مخترع یا نماینده او ۵ ریال طلا برای اظهار نامه و لااقل حق‌الثبتی را که به موجب ماده ۳۴ برای سال اول مقرر است نقداً تأدیه نماید. حقی که برای اظهارنامه اخذ می‌شود در هیج مورد مسترد نخواهد شد. مادهٔ ۳۳‐ مدت اعتبار ورقهٔ اختراع به تقاضای مخترع یا ۱۰ یا ۱۵ یا منتهی ۲۰ سال خواهد بود در مدت مزبور که باید صراحتاً در ورقهٔ اختراع قید شود مخترع یا قایم‌مقام قانونی او حق انحصاری ساخت یا فروش یا اعمال و یا استفاده از اختراع خود را خواهد داشت. مادهٔ ۳۴‐ برای ثبت اختراع حق‌الثبت به طریق ذیل اخذ می‌شود: {| | برای ۵ سال اول || از قرار سالی || ۱۰ || ریال طلا |- | برای ۵ سال دوم | align=center | « || ۲۰ | align=center | « |- | برای ۵ سال سوم | align=center | « || ۳۰ | align=center | « |- | برای ۵ سال چهارم | align=center | « || ۴۰ | align=center | « |- |} ممکن است تمام یا بعضی از اقساط فوق را در حین صدور ورقهٔ اختراع دفعتاً تأدیه نمود.در این صورت اگر پنج قسط دفعتاً تأدیه شود پنج در صد و اگر ده قسط تأدیه شود ده در صد و اگر پانزده قسط تأدیه شود پانزده در صد و اگر بیست قسط تأدیه ‌شود بیست درصد تخفیف‌ داده می‌شد. مادهٔ ۳۵‐ قسط هر سال اگر قبلاً تأدیه نشده باشد باید در ظرف ۳ ماه اول همان سال تأدیه گردد والا ثبت اختراع از درجه اعتبار ساقط خواهد بود. مادهٔ ۳۶‐ ورقهٔ اختراع به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن ویا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد و هم چنین ورقه مزبور به هیچ وجه دلالت براین نمی‌کند که تقاضاکننده یا موکل او مخترع واقعی باشد ویا شرح اختراع یا نقشه‌های آن صحیح است واشخاص ذی‌نفع می‌توانند نسبت به موارد مزبوره در محکمه ابتدایی تهران اقامهٔ دعوی کرده خلاف آن را ثابت نمایند. مادهٔ ۳۷‐ در موارد ذیل هر ذی‌نفعی می‌تواند به محکمهٔ ابتدایی تهران رجوع کرده و تقاضای صدور به حکم بطلان ورقه اختراع را بنماید: ۱‐ وقتی اختراع، اختراع جدید نیست. ۲‐ وقتی که ورقهٔ اختراع مخلاف مقررات ماده ۲۸ صادر شده باشد. ۳‐ وقتی که اختراع مربوط به طریقه‌های علمی صرف‌ بوده و عملاً قابل استفاده صنعتی یا فلاحتی نباشد. ۴‐ وقتی که پنج سال از تاریخ صدور ورقهٔ اختراع گذشته و اختراع به موقع استفادهٔ عملی گذاشته نشده باشد. تبصره‐ هر اختراع یا تکمیل اختراع موجودی که قبل از تاریخ تقاضای ثبت خواه در ایران وخواه در خارجه در نوشتجات یا نشریاتی که در دسترس عموم است شرح و یا نقشه آن منتشر شده و یا به مورد عمل یا استفاده گذارده شده باشد اختراع جدید محسوب می‌گردد. مادهٔ ۳۸‐ در مورد مواد ۳۶ و ۳۷ مفاد ماده ۱۹ لازم الرعایه خواهد بود. مادهٔ ۳۹‐ دارنده ورقه اختراع می‌تواند ملکیت یا حق استفاده از موضوع اختراع خود را کلاً با جزیاً به هر طریقی که بخواهد به دیگری منتقل نماید. هرگاه ورقه اختراع ارثاً منتقل شده باشد مالک جدید وقتی می‌تواند از مزایای این قانون بهره‌مند شود که این انتقال را به ثبت برساند. مادهٔ ۴۰‐ هرگونه معامله راجع به ورقهٔ اختراع باید به موجب‌سند رسمی به عمل آمده و در دفتر ثبت اختراعات نیز ثبت شود والا آن معامله نسبت به اشخاص ثالث معتبر نخواهد بود. هرگاه معامله در خارج ایران واقع گردد آن معامله در ایران نسبت به اشخاص ثالث وقتی معتبر خواهد بود که در اداره ثبت اسناد تهران ثبت شده باشد. مادهٔ ۴۱‐ حق‌الثبت معاملات و انتقالات مذکور در دو مادهٔ فوق را وزارت عدلیه مطابق نظام‌نامه معین خواهد کرد لیکن در هر حال نباید از دو پهلوی تجاوز کند. مادهٔ ۴۲‐ مراجعه به کلیهٔ اسناد و اوراق مربوط به ثبت هر اختراع پس از صدور ورقهٔ اختراع آزاد است و هر کس می‌تواند از اسناد اوراق مربوط به ورقهٔ اختراع یا معاملات راجعه به آن با تأدیه حقی که به موجب نظام‌نامه معین خواهد شد سواد مصدق تحصیل کند. مادهٔ ۴۳‐ دارندهٔ هر ورقهٔ اختراع یا قایم‌مقام قانونی او می‌تواند در تمام مدت اعتبار ورقه مزبور هر تغییری را که در اختراع خود داده باشد مطابق مقررات این قانون به ثبت رساند حق‌الثبت هر تغییر ده ریال طلا خواهد بود. مادهٔ ۴۴‐ نسبت به اتباع خارجه که در ایران تقاضای ثبت اختراع نموده و اقامتگاه آنان در ایران نباشد مقررات عهد‌نامه که با دولت متبوع آن‌ها منعقده شده باشد مرعی خواهد بود و اگر عهد‌نامه نباشد معامله متقابلهٔ خواهد شد. مادهٔ ۴۵‐ وزارت عدلیه نظام‌نامه‌های مربوط به اجرای این فصل را تنظیم خواهد نمود ‐ در نظام نامه‌های مزبور باید تکلیف نکات ذیل صریحاً معین گردد: ۱‐ طرز تنظیم اظهار نامه ثبت. ۲‐ اسناد و اوراقی که باید عین یا سواد یا ترجمهٔ مصدق آن‌ها ضمیمهٔ اظهارنامه شود. ۳‐ تعرفهٔ انتشارات در مجلهٔ رسمی و تعرفهٔ ترجمه و تصدیق صحت ترجمه. ۴‐ ترتیبی که مطابق آن کلیهٔ ابلاغات مربوطه به ثبت اختراع باید به عمل آید. ==فصل سوم‐ مقررات مشترکه== مادهٔ ۴۶‐ رسیدگی به دعاوی حقوقی یا جزایی مربوطه به اختراع یا علامات تجاری در محاکم تهران به عمل خواهد آمد اگر چه در مورد دعاوی جزایی جرم در خارج از تهران واقع یا کشف و یا متهم در خارج از تهران دستگیر شده باشد که در این موارد تحقیقات مقدماتی در محل وقوع یا کشف جرم یا دستگیری متهم به عمل‌آمده و دوسیه برای رسیدگی به محاکم تهران ارجاع می‌شود. مادهٔ ۴۷‐ اگر در ضمن رسیدگی جزایی متهم برای دفاع خود موضوع مالکیت علامت تجاری یا اختراع را مطرح کند خود محکمهٔ جزا باید در این موضوع رسیدگی نماید. مادهٔ ۴۸‐ طریق تأمین دلیل موارد و ترتیب توقیف محصولاتی که مخالف حق حاصل از ثبت علامات تجارتی یا حق اختراع باشد و هم چنین موعدی که اگر بعد از تأمین یا توقیف اقامهٔ دعوی نشود تأمین یا توقیف باطل می‌گردد به موجب‌نظام‌نامه‌هایی که از طرف وزارت عدلیه تنظیم می‌شود معین خواهدشد اعم از این‌که مطابق نظام‌نامه‌های مزبور مراجعی که برای انجام این امور معین می‌شود مقامات مقامات قضایی باشند یا مأمورین کشوری از قبیل مأمورین گمرک وغیر آن‌ها. مادهٔ ۴۹‐ در مورد خساراتی که خواه از مجرای حقوقی و خواه از مجرای جزایی در دعاوی مربوطه به اختراعات و علایم تجارتی مطالبه می‌شود خسارات شامل ضررهای وارده و منافعی خواهد بود که طرف از آن محرو م شده باشد. مادهٔ ۵۰‐ قانون نهم فروردین ۱۳۰۴ راجع به علایم تجارتی و صنعتی نسخ و این قانون از ۱۵ تیر ۱۳۱۰ به موقع اجرا گذارده می‌شود. مادهٔ ۵۱‐ وزارت عدلیه مأمور اجرای این قانون است. [[رده:قوانین ایران|ث]] بحث کاربر:Martianboy 2037 2858 2006-09-28T12:35:40Z روزبه 73 سلام. به ویکی‌سورس فارسی خوش آمدید. لطفاً شعرهای فریدون مشیری را در ویکی‌سورس فارسی نگذارید، وگرنه مجبوریم آنها را حذف کنیم. چون ایشان در ۱۳۷۹ شمسی فوت کرده‌اند و حقوق آثار ایشان تا سال ۱۴۰۹ شمسی متعلق به خانوادهٔ ایشان است. برای نویسندگان و شاعران ایرانی، فقط آثار کسانی را در ویکی‌سورس بنویسید که بیش از ۳۰ سال از مرگشان گذشته باشد. با تشکر، [[کاربر:روزبه|روزبه]] ۱۲:۳۵, ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۶ (UTC) الگو:نقض حق تکثیر 2038 3051 2006-09-28T15:14:38Z روزبه 73 ''محتویات قبلی این صفحه ناقض حق تکثیر بوده است، چرا که پدیدآورندهٔ اثر هنوز زنده است یا [[ویکی‌نبشته:دورهٔ حمایت از حق تکثیر|دورهٔ حمایت از حق تکثیر اثر]] هنوز منقضی نشده است. این صفحه باید حذف شود.'' <includeonly> [[رده:صفحات برای حذف]] </includeonly> رده:صفحات برای حذف 2039 2864 2006-09-28T12:48:45Z روزبه 73 این رده شامل صفحاتی است که باید حذف شوند. الگو:یونی‌کد 2040 2865 2006-09-28T12:50:22Z روزبه 73 ''این صفحه از کدهای نادرست یونی‌کد برای زبان فارسی استفاده می‌کند، مثلاً ممکن است از «ی» یا «ک» عربی استفاده کند. لطفاً این کدها را تصحیح کنید.'' <includeonly> [[رده:صفحات برای تمیزکاری]] </includeonly> رده:صفحات برای تمیزکاری 2041 2867 2006-09-28T12:50:47Z روزبه 73 این صفحه‌ها نیاز به تمیزکاری دارند. تهمورث 2042 2874 2006-09-28T12:55:55Z روزبه 73 تهمورث به شاهنامهٔ فردوسی/تهمورث منتقل شد #REDIRECT [[شاهنامهٔ فردوسی/تهمورث]] الگو:بدون متن 2043 2876 2006-09-28T12:59:00Z روزبه 73 ''این صفحه شامل هیچ متنی نیست و به صفحاتی نیز که شامل متن هستند پیوندی ندارد و باید حذف شود.'' <includeonly> [[رده:صفحات برای حذف]] </includeonly> شاهنامه فردوسی 2044 2880 2006-09-28T13:00:32Z روزبه 73 شاهنامه فردوسی به شاهنامهٔ فردوسی منتقل شد #REDIRECT [[شاهنامهٔ فردوسی]] مؤلف:فردوسی 2045 3492 2006-10-29T11:37:16Z Kaveh 1 مؤلف:فردوسی/broken به مؤلف:فردوسی منتقل شد {{مؤلف |نام = ابوالقاسم فردوسی |حرف‌اول = ف |تاریخ = حدود ۳۲۹ ه‍.ق. ــ حدود ۴۱۰ ه‍.ق. |توضیح = شاعر مثنوی‌سرا و سرایندهٔ شاهنامهٔ فردوسی |تصویر = Adbulkosimi Firdousi.jpg | توضیح‌تصویر = تصویری خیالی از ابوالقاسم فردوسی |پیوندویکی‌پدیا = فردوسی |پیوندویکی‌گفتاورد = فردوسی |پیوندکامانز = }} ==آثار== * [[شاهنامهٔ فردوسی]] الگو:انتقال به ویکی‌نسک 2046 3199 2006-09-29T18:00:43Z Kaveh 1 بوکز > نسک ''این صفحه تحت عنوان [[b:{{{1}}}|{{{1}}}]] به [[b:|ویکی‌نسک]] منتقل شده است و باید حذف شود.'' <includeonly> [[رده:صفحات برای حذف]] </includeonly> الگو:پدیدآورنده نامشخص 2047 3200 2006-09-29T18:01:53Z Kaveh 1 بوکز > نسک ''پدیدآورنده و منبع مطالب این صفحه مشخص نیست و در نتیجه هم ممکن است ناقض حق تکثیر باشد و هم ممکن است ارزش درج در ویکی‌سورس را نداشته باشد. بهتر است این صفحه حذف شود یا به [[b:|ویکی‌نسک]] منقل شود.''<includeonly> [[رده:صفحات برای حذف]] </includeonly> الگو:مترجم نامشخص 2048 3004 2006-09-28T14:32:01Z روزبه 73 ''مترجم این اثر مشخص نیست و در نتیجه ممکن است زنده باشد یا زمان حمایت از حق تکثیر مترجم (۳۰ پس از مرگ همهٔ مترجمین در ایران) منقضی نشده باشد. در صورتی که مترجم این متن مشخص نشود این متن حذف خواهد شد.'' <includeonly> [[رده:صفحات با حق تکثیر مشکوک]] </includeonly> رده:صفحات با حق تکثیر مشکوک 2049 2981 2006-09-28T14:14:50Z روزبه 73 حق تکثیر این صفحه‌ها به دلیل مشخص نبودن پدیدآورنده یا پدیدآورندگان یا بعضی از آنها یا زمان فوتشان مشخص نیست. ویکی‌نبشته:دورهٔ حمایت از حق تکثیر 2050 3054 2006-09-28T15:24:47Z روزبه 73 '''دورهٔ حمایت از حق تکثیر اثر''' در کشورهای مختلف به این شرح است: * [[w:ایران|ایران]]: ۳۰ سال پس از مرگ پدیدآورنده یا همهٔ پدیدآورندگان * [[w:ترکیه|ترکیه]]: ۷۰ سال پس از مرگ پدیدآورنده * [[w:ایالات متحدهٔ امریکا|ایالات متحدهٔ امریکا]]: این آثار شامل حمایت از قانون حق تکثیر ایالات متحده نیستند: ** آثار منتشر شده قبل از ۱۹۲۳ میلادی. ** آثاری که بین ۱۹۲۳ و ۱۹۷۷ منتشر شده باشند و اعلان حق تکثیر '''نداشته''' باشند. ** آثاری که بین ۱۹۲۳ و ۱۹۶۳ منتشر شده باشند و اعلان حق تکثیر داشته باشند، '''ولی''' حق تکثیر آنها '''تمدید نشده باشد'''. ** آثاری که بین ۱۹۷۸ و ۱ مارس ۱۹۸۹ منتشر شده باشند و اعلان حق تکثیر '''نداشته''' باشند و حق تکثیرشان بعداً '''ثبت نشده باشد'''. [[en:Help:Copyright_and_Wikisource]] الگو:سرصفحه 2051 3223 2006-09-30T10:58:27Z روزبه 73 {| style="width:100%; margin-bottom:5px; border: 1px solid #ADA; background-color: #E4F2E4; text-align:center; font-size:0.9em;" |- | style="width:20%; text-align:right; font-size:0.9em;" | {{{قبلی|}}} | style="width:60%;" | '''{{{عنوان|بی‌عنوان}}}''' {{{قسمت|}}}{{{بی‌مؤلف|<br />''از {{{مؤلف‌صریح|[[Author:{{{مؤلف|}}}|{{{مؤلف|نامعلوم}}}]]}}}''}}} | style="width:20%; text-align:left;font-size:0.9em;" | {{{بعدی|}}} |} {| style="width:100%; border-bottom:1px solid #A88; background:#fAfAff; font-size:0.9em;" |- | {{{یادداشت|}}} |} <noinclude>[[رده:الگوهای مطالب|{{PAGENAME}}]] [[da:Skabelon:Header]] [[en:Template:Header]] [[fr:Modèle:Titre]] [[zh:Template:Header]]</noinclude> <br clear=all /> احمد کسروی 2052 3173 2006-09-29T16:51:54Z روزبه 73 Redirecting to [[مؤلف:احمد کسروی]] #REDIRECT [[مؤلف:احمد کسروی]] الگو:شکن 2053 3073 2006-09-29T13:43:47Z روزبه 73 <br /> گلستان/باب دوّم 2054 3085 2006-09-29T14:00:39Z روزبه 73 گلستان/باب دوّم به گلستان/باب دوم منتقل شد #REDIRECT [[گلستان/باب دوم]] گلستان/باب سوّم 2055 3087 2006-09-29T14:00:48Z روزبه 73 گلستان/باب سوّم به گلستان/باب سوم منتقل شد #REDIRECT [[گلستان/باب سوم]] الگو:مؤلف 2056 3151 2006-09-29T16:06:38Z روزبه 73 {| style="width:100%; margin-bottom:5px; border:1px solid #BEA2A2; background:#E4D8D8;" |- | style="width:20%; font-size:0.9em;" | <!-- ←[[ویکی‌نبشته:مؤلفان‐{{{حرف‌اول|}}}|نمایهٔ مؤلفان: {{{حرف‌اول|}}}]] --> | style="width:60%; text-align:center;" | '''{{{نام}}}'''{{#if:{{{تاریخ|}}}|<br />({{{تاریخ}}})}} | style="width:20%;" | |} {| style="width:100%; border-bottom:1px solid #A88; background:#FFFBFC; font-size:0.9em;" |- | <!--Check for see-also links:-->{{#if:{{{پیوندکامانز|}}}{{{پیوندویکی‌پدیا|}}}{{{پیوندویکی‌گفتاورد|}}}|<span style="float:left; padding:2px; margin:0 1em 0.5em 0; border:1px solid #CCC;">نیز نگاه کنید به <!-- Wikipedia link: -->{{#if:{{{پیوندویکی‌پدیا|}}}|[[w:{{{پیوندویکی‌پدیا}}}|زندگی‌نامه]]}}<!-- Wikicommons link: -->{{#if:{{{پیوندکامانز|}}}|{{#if:{{{پیوندویکی‌پدیا|}}}|،&#32;}}[[commons:{{{پیوندکامانز|}}}|رسانه‌ها]]}}<!-- Wikiquote link: -->{{#if:{{{پیوندویکی‌گفتاورد|}}}|{{#if:{{{پیوندویکی‌پدیا|}}}{{{پیوندویکی‌گفتاورد|}}}|،&#32;}}[[q:{{{پیوندویکی‌گفتاورد}}}|نقل‌قول‌ها]]}}.</span>}} <!-- end see-also links -->{{{توضیح|}}} |} {{#if:{{{تصویر|}}}|[[Image:{{{تصویر}}}|thumb|200px|{{#if:{{{توضیح‌تصویر|}}}|{{{توضیح‌تصویر}}}|{{{نام|}}}}}]]}}<includeonly>[[Category:مؤلفان|{{{حرف‌اول}}}]] [[Category:مؤلفان‐{{{حرف‌اول}}}|{{{حرف‌اول}}}]]</includeonly><noinclude> [[cs:Šablona:Autorinfo]] [[en:Template:Author]] [[pt:Predefinição:Autor]] [[رده:الگوهای مطالب|{{PAGENAME}}]]</noinclude> رده:مؤلفان 2057 3113 2006-09-29T15:23:46Z روزبه 73 [[رده:رده‌ها]] [[ca:Categoria:Autors]] [[cs:Kategorie:Autoři]] [[de:Kategorie:Autoren]] [[el:Κατηγορία:Συγγραφείς]] [[en:Category:Authors]] [[es:Categoría:Índice de autores]] [[et:Kategooria:Autorid]] [[fr:Catégorie:Auteurs]] [[hr:Kategorija:Autori]] [[hu:Kategória:Szerzők]] [[it:Categoria:Autori]] [[la:Categoria:Scriptor]] [[nl:Categorie:Auteur]] [[pl:Kategoria:Autorzy]] [[pt:Categoria:Autores]] [[ro:Categorie:Autori]] [[ru:Категория:Авторы]] [[sr:Категорија:Српски књижевници]] [[sv:Kategori:Författare]] [[tr:Kategori:Yazarlar dizini]] [[zh:Category:作者]] [[zh-min-nan:Category:Chok-chiá]] رده:مؤلفان‐ف 2058 3128 2006-09-29T15:36:33Z روزبه 73 مؤلفانی که نامشان با حرف ف شروع می‌شود: [[رده:مؤلفان]] فرخزاد، فروغ 2059 3116 2006-09-29T15:24:53Z روزبه 73 فرخزاد، فروغ به مؤلف:فروغ فرخزاد منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:فروغ فرخزاد]] سعدی 2060 3119 2006-09-29T15:30:10Z روزبه 73 سعدی به مؤلف:سعدی منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:سعدی]] فردوسی 2061 3285 2006-09-30T20:05:47Z روزبه 73 Redirecting to [[Author:فردوسی]] #REDIRECT [[Author:فردوسی]] اعتصامی، پروین 2062 3123 2006-09-29T15:30:49Z روزبه 73 اعتصامی، پروین به مؤلف:پروین اعتصامی منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:پروین اعتصامی]] کسروی، احمد 2063 3125 2006-09-29T15:31:28Z روزبه 73 کسروی، احمد به مؤلف:احمد کسروی منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:احمد کسروی]] رده:مؤلفان‐ک 2064 3129 2006-09-29T15:36:46Z روزبه 73 مؤلفانی که نامشان با حرف ک شروع می‌شود: [[رده:مؤلفان]] رده:مؤلفان‐س 2065 3134 2006-09-29T15:44:32Z روزبه 73 مؤلفانی که نامشان با حرف «س» شروع می‌شود: [[رده:مؤلفان]] بهرنگی، صمد 2066 3143 2006-09-29T15:52:13Z روزبه 73 بهرنگی، صمد به مؤلف:صمد بهرنگی منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:صمد بهرنگی]] آل احمد، جلال 2067 3145 2006-09-29T15:52:31Z روزبه 73 آل احمد، جلال به مؤلف:جلال آل احمد منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:جلال آل احمد]] مؤلف:ابراهیم پورداوود 2068 3486 2006-10-29T11:36:07Z Kaveh 1 مؤلف:ابراهیم پورداوود/broken به مؤلف:ابراهیم پورداوود منتقل شد {{مؤلف |نام = ابراهیم پورداوود |حرف‌اول = پ |تاریخ = ۱۲۶۴ ه‍.ش. ــ ۱۳۴۷ ه‍.ش. |توضیح = محقق و تاریخدان ایرانی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = ابراهیم پورداوود |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار موجود== * [[مردی ز ما در باستان]] (شعر) مؤلف:عبید زاکانی 2069 3494 2006-10-29T11:38:00Z Kaveh 1 مؤلف:عبید زاکانی/broken به مؤلف:عبید زاکانی منتقل شد {{مؤلف |نام = عبید زاکانی |حرف‌اول = ع |تاریخ = قرن هشتم هجری |توضیح = شاعر و طنزنویس قزوینی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = عبید زاکانی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} الگو:به گفتاورد منتقل شود 2070 3159 2006-09-29T16:18:37Z روزبه 73 ''محتویات این صفحه باید به ویکی‌گفتاورد منتقل شود.'' <includeonly> [[رده:صفحات برای حذف]] </includeonly> ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد/پرنده مردنی است 2071 3176 2006-09-29T17:01:29Z روزبه 73 ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد/پرنده مردنی است به پرنده مردنی است منتقل شد #REDIRECT [[پرنده مردنی است]] ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد 2072 3180 2006-09-29T17:02:20Z روزبه 73 ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد به ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد (دفتر شعر) منتقل شد #REDIRECT [[ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد (دفتر شعر)]] شرلوک هلمز و تاج الماس 2073 3190 2006-09-29T17:10:53Z روزبه 73 شرلوک هلمز و تاج الماس به ماجرای نیم‌تاج بریل منتقل شد #REDIRECT [[ماجرای نیم‌تاج بریل]] مؤلف:آرتور کانن دویل 2074 3484 2006-10-29T11:35:42Z Kaveh 1 مؤلف:آرتور کانن دویل/broken به مؤلف:آرتور کانن دویل منتقل شد {{مؤلف |نام = سر آرتور کانن دویل |حرف‌اول = د |تاریخ = ۱۸۵۹ م. ‐‐ ۱۹۳۰ م. |توضیح = نویسندهٔ اسکاتلندی ایرلندی‌تبار که به خاطر داستان‌های شرلوک هلمز معروف است. |تصویر = Conan doyle.jpg |پیوندویکی‌پدیا = آرتور کونان دویل |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار موجود== * [[ماجرای نیم‌تاج بریل]] رده:رده‌ها 2075 3195 2006-09-29T17:24:18Z روزبه 73 این صفحه شامل رده‌ها است. الگو:انتقال به ویکی‌بوکز 2076 3198 2006-09-29T18:00:03Z Kaveh 1 الگو:انتقال به ویکی‌بوکز به الگو:انتقال به ویکی‌نسک منتقل شد #REDIRECT [[الگو:انتقال به ویکی‌نسک]] بحث کاربر:روزبه 2077 3398 2006-10-05T04:45:30Z 555 78 /* Author namespace */ == مؤلف == اگر بنا به استفاده از پیش‌وند ویژه باشد بایستی تقاضای تعریف فضای نام برای پدیدآورندگان را ارائه کنیم. استفاده از «ؤ» احتمالا مشکل‌ساز است. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۱۸:۱۳, ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۶ (UTC) == Author namespace == You have placed your request on Meta-Wiki. Ask in [[:bugzilla:]], only developers can help you on this. [[کاربر:555|555]] ۰۴:۴۵, ۵ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC) مؤلف:انوری 2088 3232 2006-09-30T19:04:17Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = انوری |حرف‌اول = الف |تاریخ = قرن پنجم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = انوری |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:حافظ 2089 3233 2006-09-30T19:04:58Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = حافظ |حرف‌اول = ح |تاریخ = قرن هشتم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = حافظ |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:محتشم کاشانی 2090 3234 2006-09-30T19:05:08Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = محتشم کاشانی |حرف‌اول = م |تاریخ = قرن دهم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک هندی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = محتشم کاشانی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:شیخ بهائی 2091 3312 2006-10-01T10:52:32Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = شیخ بهائی |حرف‌اول = ب |تاریخ = قرن دهم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک بازگشت |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * نان و حلوا * شیر و شکر * نان و پنیر * دیوان اشعار ** غزلیات ** مثنویات پراکنده ** مقطعات ** مخمس ** مستزاد ** [[رباعیات شیخ بهائی|رباعیات]] مؤلف:ابوسعید ابوالخیر 2092 3304 2006-10-01T10:11:33Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = ابوسعید ابوالخیر |حرف‌اول = ا |تاریخ = قرن چهارم و پنجم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک خراسانی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = ابوسعید ابوالخیر |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * [[رباعیات ابوسعید ابوالخیر|رباعیات]] * مقطعات مؤلف:عمر خیام 2093 3288 2006-09-30T20:07:31Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = عمر خیام |حرف‌اول = خ |تاریخ = قرن پنجم و ششم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = عمر خیام |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * [[رباعیات خیام]] مؤلف:سیف فرغانی 2094 3308 2006-10-01T10:36:04Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = سیف فرغانی |حرف‌اول = س |تاریخ = قرن هفتم و هشتم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * غزلیات * قصاید و قطعات * [[رباعیات سیف فرغانی|رباعیات]] مؤلف:فخرالدین عراقی 2095 3317 2006-10-01T11:00:16Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = فخرالدین عراقی |حرف‌اول = ع |تاریخ = قرن هفتم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = فخرالدین عراقی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * عشاق‌نامه * غزلیات * قصاید * ترجیعات * ترکیبات * [[رباعیات فخرالدین عراقی|رباعیات]] * مقطعات مؤلف:هاتف اصفهانی 2096 3246 2006-09-30T19:06:58Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = هاتف اصفهانی |حرف‌اول = ه‍ |تاریخ = قرن دوازدهم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک بازگشت |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = هاتف اصفهانی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:محمدتقی بهار 2097 3272 2006-09-30T19:17:05Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = محمدتقی بهار |حرف‌اول = ب |تاریخ = ۱۳۰۴ ه‍.ق. ‐‐ ۱۳۳۰ ه‍.ش. |توضیح = ملقب به ملک‌الشعراء، شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = محمدتقی بهار |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:صائب تبریزی 2098 3408 2006-10-18T19:01:08Z 217.219.59.61 {{مؤلف |نام = صائب تبریزی |حرف‌اول = ص |تاریخ = قرن یازدهم هجری قمری عهد صفویه |توضیح = شاعر سبک هندی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:شبستری 2099 3274 2006-09-30T19:21:15Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = شبستری |حرف‌اول = ش |تاریخ = قرن یازدهم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:رودکی 2100 3245 2006-09-30T19:06:48Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = رودکی |حرف‌اول = ر |تاریخ = قرن چهارم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک خراسانی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = رودکی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:اوحدی مراغه‌ای 2101 3247 2006-09-30T19:06:58Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = اوحدی مراغه‌ای |حرف‌اول = ا |تاریخ = قرن هشتم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = اوحدی مراغه‌ای |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:جامی 2102 3248 2006-09-30T19:07:08Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = جامی |حرف‌اول = ج |تاریخ = قرن نهم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = جامی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:خاقانی 2103 3306 2006-10-01T10:20:33Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = خاقانی |حرف‌اول = خ |تاریخ = قرن ششم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = خاقانی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * غزلیات * قصاید * قطعات * ترجیعات * ترکیبات * [[رباعیات خاقانی|رباعیات]] مؤلف:فروغی بسطامی 2104 3320 2006-10-01T11:02:00Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = فروغی بسطامی |حرف‌اول = ف |تاریخ = قرن سیزدهم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک بازگشت |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = فروغی بسطامی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * غزلیات * تضمین‌ها * [[رباعیات فروغی بسطامی|رباعیات]] مؤلف:فرخی سیستانی 2105 3314 2006-10-01T10:56:26Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = فرخی سیستانی |حرف‌اول = ف |تاریخ = قرن پنجم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * قصاید * قطعات * ترجیعات * [[رباعیات فرخی سیستانی|رباعیات]] مؤلف:ملک الشعرا بهار 2106 3253 2006-09-30T19:07:40Z روزبه 73 Author:ملک الشعرا بهار به Author:محمدتقی بهار منتقل شد #REDIRECT [[Author:محمدتقی بهار]] مؤلف:عطار نیشابوری 2107 3277 2006-09-30T19:22:45Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = عطار نیشابوری |حرف‌اول = ع |تاریخ = قرن ششم و هفتم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = عطار نیشابوری |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:خواجوی کرمانی 2108 3255 2006-09-30T19:07:58Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = خواجوی کرمانی |حرف‌اول = خ |تاریخ = قرن هفتم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = خواجوی کرمانی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:بابا طاهر 2109 3295 2006-09-30T20:31:34Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = بابا طاهر |حرف‌اول = ب |تاریخ = قرن پنجم هجری قمری |توضیح = |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = بابا طاهر |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * [[دوبیتی‌های بابا طاهر]] * [[دلا در عشق تو صد دفترستم]] (غزل) * [[بتا تا زار چون تو دلبرستم]] (قصیده) مؤلف:مسعود سعد سلمان 2110 3322 2006-10-01T11:04:49Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = مسعود سعد سلمان |حرف‌اول = م |تاریخ = قرن پنجم و ششم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = مسعود سعد سلمان |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * قصاید * قطعات * [[رباعیات مسعود سعد سلمان|رباعیات]] مؤلف:وحشی بافقی 2111 3326 2006-10-01T11:25:10Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = وحشی بافقی |حرف‌اول = و |تاریخ = قرن دهم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = وحشی بافقی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * خلد برین * ناظر و منظور * فرهاد و شیرین * اشعار دیگر ** غزلیات ** قصاید ** قطعات ** مثنویات ** ترجیعات ** ترکیبات ** [[رباعیات وحشی بافقی|رباعیات]] مؤلف:منوچهری 2112 3260 2006-09-30T19:08:38Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = منوچهری |حرف‌اول = م |تاریخ = قرن چهارم و پنجم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = منوچهری |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:ناصر خسرو 2113 3261 2006-09-30T19:08:48Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = ناصر خسرو |حرف‌اول = ن |تاریخ = قرن پنجم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = ناصر خسرو |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:سنایی غزنوی 2114 3310 2006-10-01T10:48:46Z روزبه 73 {{مؤلف |نام = سنایی غزنوی |حرف‌اول = س |تاریخ = قرن پنجم و ششم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = سنایی غزنوی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} ==آثار== * غزلیات * قصاید * قطعات * ترجیعات * ترکیبات * مسمطات * [[رباعیات سنایی غزنوی|رباعیات]] مؤلف:نظامی 2115 3263 2006-09-30T19:09:08Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = نظامی |حرف‌اول = ن |تاریخ = قرن ششم و هفتم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = نظامی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:مولوی 2116 3264 2006-09-30T19:09:18Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = مولوی |حرف‌اول = م |تاریخ = قرن هفتم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک عراقی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = مولوی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:امیر خسرو دهلوی 2117 3265 2006-09-30T19:09:28Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = امیر خسرو دهلوی |حرف‌اول = ا |تاریخ = قرن هفتم و هشتم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک هندی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = امیر خسرو دهلوی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:دقیقی 2118 3266 2006-09-30T19:09:38Z دانیل 74 Wikipedia python library {{مؤلف |نام = دقیقی |حرف‌اول = د |تاریخ = قرن چهارم هجری قمری |توضیح = شاعر سبک خراسانی |تصویر = |پیوندویکی‌پدیا = دقیقی |پیوندویکی‌گفتاورد = |پیوندکامانز = }} مؤلف:خیام 2119 3269 2006-09-30T19:14:42Z روزبه 73 Author:خیام به Author:عمر خیام منتقل شد #REDIRECT [[Author:عمر خیام]] مؤلف:عطار 2120 3276 2006-09-30T19:22:28Z روزبه 73 Author:عطار به Author:عطار نیشابوری منتقل شد #REDIRECT [[Author:عطار نیشابوری]] الگو:سه ستاره 2121 3282 2006-09-30T20:01:40Z روزبه 73 <center> <nowiki>***</nowiki> </center> رباعیات خیام 2122 3338 2006-10-01T12:43:40Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = [[رباعیات خیام]] | مؤلف = عمر خیام | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|برخیز و بیا بتا برای دل ما|حل کن به جمال خویشتن مشکل ما}} {{ب|یک کوزه شراب تا بهم نوش کنیم|زان پیش که کوزه‌ها کنند از گل ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون عهده نمی‌شود کسی فردا را|حالی خوش کن تو این دل شیدا را}} {{ب|می نوش بماهتاب ای ماه که ماه|بسیار بتابد و نیابد ما را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قرآن که مهین کلام خوانند آن را|گه گاه نه بر دوام خوانند آن را}} {{ب|بر گرد پیاله آیتی هست مقیم|کاندر همه جا مدام خوانند آن را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر می نخوری طعنه مزن مستانرا|بنیاد مکن تو حیله و دستانرا}} {{ب|تو غره بدان مشو که می مینخوری|صد لقمه خوری که می غلام‌ست آنرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند که رنگ و بوی زیباست مرا|چون لاله رخ و چو سرو بالاست مرا}} {{ب|معلوم نشد که در طربخانه خاک|نقاش ازل بهر چه آراست مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مائیم و می و مطرب و این کنج خراب|جان و دل و جام و جامه در رهن شراب}} {{ب|فارغ ز امید رحمت و بیم عذاب|آزاد ز خاک و باد و از آتش و آب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن قصر که جمشید در او جام گرفت|آهو بچه کرد و شیر آرام گرفت}} {{ب|بهرام که گور می‌گرفتی همه عمر|دیدی که چگونه گور بهرام گرفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ابر آمد و باز بر سر سبزه گریست|بی باده ارغوان نمیباید زیست}} {{ب|این سبزه که امروز تماشاگه ماست|تا سبزه خاک ما تماشاگه کیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اکنون که گل سعادتت پربار است|دست تو ز جام می چرا بیکار است}} {{ب|می‌خور که زمانه دشمنی غدار است|دریافتن روز چنین دشوار است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امروز ترا دسترس فردا نیست|و اندیشه فردات بجز سودا نیست}} {{ب|ضایع مکن این دم ار دلت شیدا نیست|کاین باقی عمر را بها پیدا نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آمده از عالم روحانی تفت|حیران شده در پنج و چهار و شش و هفت}} {{ب|می نوش ندانی ز کجا آمده‌ای|خوش باش ندانی بکجا خواهی رفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چرخ فلک خرابی از کینه تست|بیدادگری شیوه دیرینه تست}} {{ب|ای خاک اگر سینه تو بشکافند|بس گوهر قیمتی که در سینه تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ایدل چو زمانه می‌کند غمناکت|ناگه برود ز تن روان پاکت}} {{ب|بر سبزه نشین و خوش بزی روزی چند|زان پیش که سبزه بردمد از خاکت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این بحر وجود آمده بیرون ز نهفت|کس نیست که این گوهر تحقیق نسفت}} {{ب|هر کس سخنی از سر سودا گفتند|ز آنروی که هست کس نمیداند گفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این کوزه چو من عاشق زاری بوده است|در بند سر زلف نگاری بوده‌ست}} {{ب|این دسته که بر گردن او می‌بینی|دستی‌ست که برگردن یاری بوده‌ست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این کوزه که آبخواره مزدوری است|از دیده شاهست و دل دستوری است}} {{ب|هر کاسه می که بر کف مخموری است|از عارض مستی و لب مستوری است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این کهنه رباط را که عالم نام است|و آرامگه ابلق صبح و شام است}} {{ب|بزمی‌ست که وامانده صد جمشید است|قصریست که تکیه‌گاه صد بهرام است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این یکد و سه روز نوبت عمر گذشت|چون آب بجویبار و چون باد بدشت}} {{ب|هرگز غم دو روز مرا یاد نگشت|روزیکه نیامده‌ست و روزیکه گذشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر چهره گل نسیم نوروز خوش است|در صحن چمن روی دلفروز خوش است}} {{ب|از دی که گذشت هر چه گویی خوش نیست|خوش باش و ز دی مگو که امروز خوش است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیش از من و تو لیل و نهاری بوده است|گردنده فلک نیز بکاری بوده است}} {{ب|هرجا که قدم نهی تو بر روی زمین|آن مردمک چشم‌نگاری بوده است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند زنم بروی دریاها خشت|بیزار شدم ز بت‌پرستان کنشت}} {{ب|خیام که گفت دوزخی خواهد بود|که رفت بدوزخ و که آمد ز بهشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ترکیب پیاله‌ای که درهم پیوست|بشکستن آن روا نمیدارد مست}} {{ب|چندین سر و پای نازنین از سر و دست|از مهر که پیوست و به کین که شکست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ترکیب طبایع چون بکام تو دمی است|رو شاد بزی اگرچه برتو ستمی است}} {{ب|با اهل خرد باش که اصل تن تو|گردی و نسیمی و غباری و دمی است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون ابر به نوروز رخ لاله بشست|برخیز و بجام باده کن عزم درست}} {{ب|کاین سبزه که امروز تماشاگه ماست|فردا همه از خاک تو برخواهد رست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون بلبل مست راه در بستان یافت|روی گل و جام باده را خندان یافت}} {{ب|آمد به زبان حال در گوشم گفت|دریاب که عمر رفته را نتوان یافت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون چرخ بکام یک خردمند نگشت|خواهی تو فلک هفت شمر خواهی هشت}} {{ب|چون باید مرد و آرزوها همه هشت|چه مور خورد بگور و چه گرگ بدشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون لاله بنوروز قدح گیر بدست|با لاله رخی اگر ترا فرصت هست}} {{ب|می نوش بخرمی که این چرخ کهن|ناگاه ترا چون خاک گرداند پست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون نیست حقیقت و یقین اندر دست|نتوان به امید شک همه عمر نشست}} {{ب|هان تا ننهیم جام می از کف دست|در بی خبری مرد چه هشیار و چه مست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون نیست ز هر چه هست جز باد بدست|چون هست بهرچه هست نقصان و شکست}} {{ب|انگار که هرچه هست در عالم نیست|پندار که هرچه نیست در عالم هست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاکی که بزیر پای هر نادانی است|کف صنمی و چهره‌ی جانانی است}} {{ب|هر خشت که بر کنگره ایوانی است|انگشت وزیر یا سلطانی است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دارنده چو ترکیب طبایع آراست|از بهر چه او فکندش اندر کم و کاست}} {{ب|گر نیک آمد شکستن از بهر چه بود|ورنیک نیامد این صور عیب کراست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در پرده اسرار کسی را ره نیست|زین تعبیه جان هیچکس آگه نیست}} {{ب|جز در دل خاک هیچ منزلگه نیست|می خور که چنین فسانه‌ها کوته نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در خواب بدم مرا خردمندی گفت|کز خواب کسی را گل شادی نشکفت}} {{ب|کاری چکنی که با اجل باشد جفت|می خور که بزیر خاک میباید خفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دایره‌ای که آمد و رفتن ماست|او را نه بدایت نه نهایت پیداست}} {{ب|کس می نزند دمی در این معنی راست|کاین آمدن از کجا و رفتن بکجاست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در فصل بهار اگر بتی حور سرشت|یک ساغر می دهد مرا بر لب کشت}} {{ب|هرچند بنزد عامه این باشد زشت|سگ به زمن ار برم دگر نام بهشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دریاب که از روح جدا خواهی رفت|در پرده اسرار فنا خواهی رفت}} {{ب|می نوش ندانی از کجا آمده‌ای|خوش باش ندانی به کجا خواهی رفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ساقی گل و سبزه بس طربناک شده‌ست|دریاب که هفته دگر خاک شده‌ست}} {{ب|می نوش و گلی بچین که تا درنگری|گل خاک شده‌ست و سبزه خاشاک شده‌ست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عمریست مرا تیره و کاریست نه راست|محنت همه افزوده و راحت کم و کاست}} {{ب|شکر ایزد را که آنچه اسباب بلاست|ما را ز کس دگر نمیباید خواست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فصل گل و طرف جویبار و لب کشت|با یک دو سه اهل و لعبتی حور سرشت}} {{ب|پیش آر قدح که باده نوشان صبوح|آسوده ز مسجدند و فارغ ز کنشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر شاخ بقا ز بیخ بختت رست است|ور بر تن تو عمر لباسی چست است}} {{ب|در خیمه تن که سایبانی‌ست ترا|هان تکیه مکن که چارمیخش سست است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند کسان بهشت با حور خوش است|من میگویم که آب انگور خوش است}} {{ب|این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار|کاواز دهل شنیدن از دور خوش است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند مرا که دوزخی باشد مست|قولیست خلاف دل در آن نتوان بست}} {{ب|گر عاشق و میخواره بدوزخ باشند|فردا بینی بهشت همچون کف دست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من هیچ ندانم که مرا آنکه سرشت|از اهل بهشت کرد یا دوزخ زشت}} {{ب|جامی و بتی و بربطی بر لب کشت|این هر سه مرا نقد و ترا نسیه بهشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مهتاب بنور دامن شب بشکافت|می نوش دمی بهتر از این نتوان یافت}} {{ب|خوش باش و میندیش که مهتاب بسی|اندر سر خاک یک بیک خواهد تافت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می خوردن و شاد بودن آیین منست|فارغ بودن ز کفر و دین دین منست}} {{ب|گفتم به عروس دهر کابین تو چیست|گفتا دل خرم تو کابین منست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می لعل مذابست و صراحی کان است|جسم است پیاله و شرابش جان است}} {{ب|آن جام بلورین که ز می خندان است|اشکی است که خون دل درو پنهان است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می نوش که عمر جاودانی اینست|خود حاصلت از دور جوانی اینست}} {{ب|هنگام گل و باده و یاران سرمست|خوش باش دمی که زندگانی اینست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نیکی و بدی که در نهاد بشر است|شادی و غمی که در قضا و قدر است}} {{ب|با چرخ مکن حواله کاندر ره عقل|چرخ از تو هزار بار بیچاره‌تر است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در هر دشتی که لاله‌زاری بوده‌ست|از سرخی خون شهریاری بوده‌ست}} {{ب|هر شاخ بنفشه کز زمین میروید|خالی است که بر رخ نگاری بوده‌ست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر ذره که در خاک زمینی بوده است|پیش از من و تو تاج و نگینی بوده است}} {{ب|گرد از رخ نازنین به آزرم فشان|کانهم رخ خوب نازنینی بوده است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر سبزه که برکنار جوئی رسته است|گویی ز لب فرشته خویی رسته است}} {{ب|پا بر سر سبزه تا بخواری ننهی|کان سبزه ز خاک لاله رویی رسته است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک جرعه می ز ملک کاووس به است|از تخت قباد و ملکت طوس به است}} {{ب|هر ناله که رندی به سحرگاه زند|از طاعت زاهدان سالوس به است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون عمر بسر رسد چه شیرین و چه تلخ|پیمانه که پر شود چه بغداد و چه بلخ}} {{ب|می نوش که بعد از من و تو ماه بسی|از سلخ به غره آید از غره به سلخ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنانکه محیط فضل و آداب شدند|در جمع کمال شمع اصحاب شدند}} {{ب|ره زین شب تاریک نبردند برون|گفتند فسانه‌ای و در خواب شدند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن را که به صحرای علل تاخته‌اند|بی او همه کارها بپرداخته‌اند}} {{ب|امروز بهانه‌ای در انداخته‌اند|فردا همه آن بود که در ساخته‌اند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنها که کهن شدند و اینها که نوند|هر کس بمراد خویش یک تک بدوند}} {{ب|این کهنه جهان بکس نماند باقی|رفتند و رویم دیگر آیند و روند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنکس که زمین و چرخ و افلاک نهاد|بس داغ که او بر دل غمناک نهاد}} {{ب|بسیار لب چو لعل و زلفین چو مشک|در طبل زمین و حقه خاک نهاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آرند یکی و دیگری بربایند|بر هیچ کسی راز همی نگشایند}} {{ب|ما را ز قضا جز این قدر ننمایند|پیمانه عمر ما است می‌پیمایند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اجرام که ساکنان این ایوانند|اسباب تردد خردمندانند}} {{ب|هان تاسر رشته خرد گم نکنی|کانان که مدبرند سرگردانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از آمدنم نبود گردون را سود|وز رفتن من جلال و جاهش نفزود}} {{ب|وز هیچ کسی نیز دو گوشم نشنود|کاین آمدن و رفتنم از بهر چه بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از رنج کشیدن آدمی حر گردد|قطره چو کشد حبس صدف در گردد}} {{ب|گر مال نماند سر بماناد بجای|پیمانه چو شد تهی دگر پر گردد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افسوس که سرمایه ز کف بیرون شد|در پای اجل بسی جگرها خون شد}} {{ب|کس نامد از آن جهان که پرسم از وی|کاحوال مسافران عالم چون شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افسوس که نامه جوانی طی شد|و آن تازه بهار زندگانی دی شد}} {{ب|آن مرغ طرب که نام او بود شباب|افسوس ندانم که کی آمد کی شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای بس که نباشیم و جهان خواهد بود|نی نام زما و نی‌نشان خواهد بود}} {{ب|زین پیش نبودیم و نبد هیچ خلل|زین پس چو نباشیم همان خواهد بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این عقل که در ره سعادت پوید|روزی صد بار خود ترا می‌گوید}} {{ب|دریاب تو این یکدم وقتت که نی|آن تره که بدروند و دیگر روید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این قافله عمر عجب میگذرد|دریاب دمی که با طرب میگذرد}} {{ب|ساقی غم فردای حریفان چه خوری|پیش آر پیاله را که شب میگذرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر پشت من از زمانه تو میاید|وز من همه کار نانکو میاید}} {{ب|جان عزم رحیل کرد و گفتم بمرو|گفتا چکنم خانه فرو میاید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر چرخ فلک هیچ کسی چیر نشد|وز خوردن آدمی زمین سیر نشد}} {{ب|مغرور بدانی که نخورده‌ست ترا|تعجیل مکن هم بخورد دیر نشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر چشم تو عالم ارچه می‌آرایند|مگرای بدان که عاقلان نگرایند}} {{ب|بسیار چو تو روند و بسیار آیند|بربای نصیب خویش کت بربایند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر من قلم قضا چو بی من رانند|پس نیک و بدش ز من چرا میدانند}} {{ب|دی بی من و امروز چو دی بی من و تو|فردا به چه حجتم به داور خوانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند اسیر رنگ و بو خواهی شد|چند از پی هر زشت و نکو خواهی شد}} {{ب|گر چشمه زمزمی و گر آب حیات|آخر به دل خاک فرو خواهی شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا راه قلندری نپویی نشود|رخساره بخون دل نشویی نشود}} {{ب|سودا چه پزی تا که چو دلسوختگان|آزاد به ترک خود نگویی نشود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا زهره و مه در آسمان گشت پدید|بهتر ز می ناب کسی هیچ ندید}} {{ب|من در عجبم ز میفروشان کایشان|به زانکه فروشند چه خواهند خرید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون روزی و عمر بیش و کم نتوان کرد|دل را به کم و بیش دژم نتوان کرد}} {{ب|کار من و تو چنانکه رای من و تست|از موم بدست خویش هم نتوان کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حیی که بقدرت سر و رو می‌سازد|همواره هم او کار عدو می‌سازد}} {{ب|گویند قرابه گر مسلمان نبود|او را تو چه گویی که کدو می‌سازد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دهر چو آواز گل تازه دهند|فرمای بتا که می به اندازه دهند}} {{ب|از حور و قصور و ز بهشت و دوزخ|فارغ بنشین که آن هر آوازه دهند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دهر هر آن که نیم نانی دارد|از بهر نشست آشیانی دارد}} {{ب|نه خادم کس بود نه مخدوم کسی|گو شاد بزی که خوش جهانی دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دهقان قضا بسی چو ما کشت و درود|غم خوردن بیهوده نمیدارد سود}} {{ب|پر کن قدح می به کفم درنه زود|تا باز خورم که بودنیها همه بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزیست خوش و هوا نه گرم است و نه سرد|ابر از رخ گلزار همی شوید گرد}} {{ب|بلبل به زبان پهلوی با گل زرد|فریاد همی کند که می باید خورد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان پیش که بر سرت شبیخون آرند|فرمای که تا باده گلگون آرند}} {{ب|تو زر نی ای غافل نادان که ترا|در خاک نهند و باز بیرون آرند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عمرت تا کی به خودپرستی گذرد|یا در پی نیستی و هستی گذرد}} {{ب|می نوش که عمریکه اجل در پی اوست|آن به که به خواب یا به مستی گذرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کس مشکل اسرار اجل را نگشاد|کس یک قدم از دایره بیرون ننهاد}} {{ب|من می‌نگرم ز مبتدی تا استاد|عجز است به دست هر که از مادر زاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کم کن طمع از جهان و میزی خرسند|از نیک و بد زمانه بگسل پیوند}} {{ب|می در کف و زلف دلبری گیر که زود|هم بگذرد و نماند این روزی چند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گرچه غم و رنج من درازی دارد|عیش و طرب تو سرفرازی دارد}} {{ب|بر هر دو مکن تکیه که دوران فلک|در پرده هزار گونه بازی دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گردون ز زمین هیچ گلی برنارد|کش نشکند و هم به زمین نسپارد}} {{ب|گر ابر چو آب خاک را بردارد|تا حشر همه خون عزیزان بارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر یک نفست ز زندگانی گذرد|مگذار که جز به شادمانی گذرد}} {{ب|هشدار که سرمایه سودای جهان|عمرست چنان کش گذرانی گذرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند بهشت و حورعین خواهد بود|آنجا می و شیر و انگبین خواهد بود}} {{ب|گر ما می و معشوق گزیدیم چه باک|چون عاقبت کار چنین خواهد بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند بهشت و حور و کوثر باشد|جوی می و شیر و شهد و شکر باشد}} {{ب|پر کن قدح باده و بر دستم نه|نقدی ز هزار نسیه خوشتر باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند هر آن کسان که با پرهیزند|زانسان که بمیرند چنان برخیزند}} {{ب|ما با می و معشوقه از آنیم مدام|باشد که به حشرمان چنان انگیزند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می خور که ز دل کثرت و قلت ببرد|و اندیشه هفتاد و دو ملت ببرد}} {{ب|پرهیز مکن ز کیمیایی که از او|یک جرعه خوری هزار علت ببرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر راز که اندر دل دانا باشد|باید که نهفته‌تر ز عنقا باشد}} {{ب|کاندر صدف از نهفتگی گردد در|آن قطره که راز دل دریا باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر صبح که روی لاله شبنم گیرد|بالای بنفشه در چمن خم گیرد}} {{ب|انصاف مرا ز غنچه خوش می‌آید|کو دامن خویشتن فراهم گیرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرگز دل من ز علم محروم نشد|کم ماند ز اسرار که معلوم نشد}} {{ب|هفتاد و دو سال فکر کردم شب و روز|معلومم شد که هیچ معلوم نشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هم دانه امید به خرمن ماند|هم باغ و سرای بی تو و من ماند}} {{ب|سیم و زر خویش از درمی تا بجوی|با دوست بخور گر نه بدشمن ماند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یاران موافق همه از دست شدند|در پای اجل یکان یکان پست شدند}} {{ب|خوردیم ز یک شراب در مجلس عمر|دوری دو سه پیشتر ز ما مست شدند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک جام شراب صد دل و دین ارزد|یک جرعه می مملکت چین ارزد}} {{ب|جز باده لعل نیست در روی زمین|تلخی که هزار جان شیرین ارزد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک قطره آب بود با دریا شد|یک ذره خاک با زمین یکتا شد}} {{ب|آمد شدن تو اندرین عالم چیست|آمد مگسی پدید و ناپیدا شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک نان به دو روز اگر بود حاصل مرد|از کوزه شکسته‌ای دمی آبی سرد}} {{ب|مامور کم از خودی چرا باید بود|یا خدمت چون خودی چرا باید کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن لعل در آبگینه ساده بیار|و آن محرم و مونس هر آزاده بیار}} {{ب|چون میدانی که مدت عالم خاک|باد است که زود بگذرد باده بیار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بودنی ایدوست چه داری تیمار|وزفکرت بیهوده دل و جان افکار}} {{ب|خرم بزی و جهان بشادی گذران|تدبیر نه با تو کرده‌اند اول کار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افلاک که جز غم نفزایند دگر|ننهند بجا تا نربایند دگر}} {{ب|ناآمدگان اگر بدانند که ما|از دهر چه میکشیم نایند دگر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ایدل غم این جهان فرسوده مخور|بیهوده نی غمان بیهوده مخور}} {{ب|چون بوده گذشت و نیست نابوده پدید|خوش باش غم بوده و نابوده مخور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ایدل همه اسباب جهان خواسته گیر|باغ طربت به سبزه آراسته گیر}} {{ب|و آنگاه بر آن سبزه شبی چون شبنم|بنشسته و بامداد برخاسته گیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این اهل قبور خاک گشتند و غبار|هر ذره ز هر ذره گرفتند کنار}} {{ب|آه این چه شراب است که تا روز شمار|بیخود شده و بی‌خبرند از همه کار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خشت سر خم ز ملکت جم خوشتر|بوی قدح از غذای مریم خوشتر}} {{ب|آه سحری ز سینه خماری|از ناله بوسعید و ادهم خوشتر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دایره سپهر ناپیدا غور|جامی‌ست که جمله را چشانند بدور}} {{ب|نوبت چو به دور تو رسد آه مکن|می نوش به خوشدلی که دور است نه جور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دی کوزه‌گری بدیدم اندر بازار|بر پاره گلی لگد همی زد بسیار}} {{ب|و آن گل بزبان حال با او می‌گفت|من همچو تو بوده‌ام مرا نیکودار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز آن می که حیات جاودانیست بخور|سرمایه لذت جوانی است بخور}} {{ب|سوزنده چو آتش است لیکن غم را|سازنده چو آب زندگانی است بخور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر باده خوری تو با خردمندان خور|یا با صنمی لاله رخی خندان خور}} {{ب|بسیار مخور و رد مکن فاش مساز|اندک خور و گه گاه خور و پنهان خور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|وقت سحر است خیز ای طرفه پسر|پر باده لعل کن بلورین ساغر}} {{ب|کاین یکدم عاریت در این گنج فنا|بسیار بجوئی و نیابی دیگر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از جمله رفتگان این راه دراز|باز آمده کیست تا بما گوید باز}} {{ب|پس بر سر این دو راهه‌ی آز و نیاز|تا هیچ نمانی که نمی‌آیی باز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای پیر خردمند پگه‌تر برخیز|و آن کودک خاکبیز را بنگر تیز}} {{ب|پندش ده گو که نرم نرمک می‌بیز|مغز سر کیقباد و چشم پرویز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|وقت سحر است خیز ای مایه ناز|نرمک نرمک باده خور و چنگ نواز}} {{ب|کانها که بجایند نپایند بسی|و آنها که شدند کس نمیاید باز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مرغی دیدم نشسته بر باره طوس|در پیش نهاده کله کیکاووس}} {{ب|با کله همی گفت که افسوس افسوس|کو بانگ جرسها و کجا ناله کوس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جامی است که عقل آفرین میزندش|صد بوسه ز مهر بر جبین میزندش}} {{ب|این کوزه‌گر دهر چنین جام لطیف|می‌سازد و باز بر زمین میزندش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خیام اگر ز باده مستی خوش باش|با ماهرخی اگر نشستی خوش باش}} {{ب|چون عاقبت کار جهان نیستی است|انگار که نیستی چو هستی خوش باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کارگه کوزه‌گری رفتم دوش|دیدم دو هزار کوزه گویا و خموش}} {{ب|ناگاه یکی کوزه برآورد خروش|کو کوزه‌گر و کوزه‌خر و کوزه فروش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ایام زمانه از کسی دارد ننگ|کو در غم ایام نشیند دلتنگ}} {{ب|می خور تو در آبگینه با ناله چنگ|زان پیش که آبگینه آید بر سنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از جرم گل سیاه تا اوج زحل|کردم همه مشکلات کلی را حل}} {{ب|بگشادم بندهای مشکل به حیل|هر بند گشاده شد بجز بند اجل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با سرو قدی تازه‌تر از خرمن گل|از دست منه جام می و دامن گل}} {{ب|زان پیش که ناگه شود از باد اجل|پیراهن عمر ما چو پیراهن گل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست بیا تا غم فردا نخوریم|وین یکدم عمر را غنیمت شمریم}} {{ب|فردا که ازین دیر فنا درگذریم|با هفت هزار سالگان سر بسریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این چرخ فلک که ما در او حیرانیم|فانوس خیال از او مثالی دانیم}} {{ب|خورشید چراغداران و عالم فانوس|ما چون صوریم کاندر او حیرانیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|برخیز ز خواب تا شرابی بخوریم|زان پیش که از زمانه تابی بخوریم}} {{ب|کاین چرخ ستیزه روی ناگه روزی|چندان ندهد زمان که آبی بخوریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|برخیزم و عزم باده ناب کنم|رنگ رخ خود به رنگ عناب کنم}} {{ب|این عقل فضول پیشه را مشتی می|بر روی زنم چنانکه در خواب کنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر مفرش خاک خفتگان می‌بینم|در زیرزمین نهفتگان می‌بینم}} {{ب|چندانکه به صحرای عدم مینگرم|ناآمدگان و رفتگان می‌بینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند اسیر عقل هر روزه شویم|در دهر چه صد ساله چه یکروزه شویم}} {{ب|در ده تو بکاسه می از آن پیش که ما|در کارگه کوزه‌گران کوزه شویم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون نیست مقام ما در این دهر مقیم|پس بی می و معشوق خطائیست عظیم}} {{ب|تا کی ز قدیم و محدث امیدم و بیم|چون من رفتم جهان چه محدث چه قدیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خورشید به گل نهفت می‌نتوانم|و اسراز زمانه گفت می‌نتوانم}} {{ب|از بحر تفکرم برآورد خرد|دری که ز بیم سفت می‌نتوانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دشمن به غلط گفت من فلسفیم|ایزد داند که آنچه او گفت نیم}} {{ب|لیکن چو در این غم آشیان آمده‌ام|آخر کم از آنکه من بدانم که کیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مائیم که اصل شادی و کان غمیم|سرمایه‌ی دادیم و نهاد ستمیم}} {{ب|پستیم و بلندیم و کمالیم و کمیم|آئینه‌ی زنگ خورده و جام جمیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من می نه ز بهر تنگدستی نخورم|یا از غم رسوایی و مستی نخورم}} {{ب|من می ز برای خوشدلی میخوردم|اکنون که تو بر دلم نشستی نخورم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من بی می ناب زیستن نتوانم|بی باده کشید بارتن نتوانم}} {{ب|من بنده آن دمم که ساقی گوید|یک جام دگر بگیر و من نتوانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر یک چندی یکی برآید که منم|با نعمت و با سیم و زر آید که منم}} {{ب|چون کارک او نظام گیرد روزی|ناگه اجل از کمین برآید که منم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک چند بکودکی باستاد شدیم|یک چند به استادی خود شاد شدیم}} {{ب|پایان سخن شنو که ما را چه رسید|از خاک در آمدیم و بر باد شدیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک روز ز بند عالم آزاد نیم|یک دمزدن از وجود خود شاد نیم}} {{ب|شاگردی روزگار کردم بسیار|در کار جهان هنوز استاد نیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از دی که گذشت هیچ ازو یاد مکن|فردا که نیامده ست فریاد مکن}} {{ب|برنامده و گذشته بنیاد مکن|حالی خوش باش و عمر بر باد مکن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دیده اگر کور نی گور ببین|وین عالم پر فتنه و پر شور ببین}} {{ب|شاهان و سران و سروران زیر گلند|روهای چو مه در دهن مور بین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|برخیز و مخور غم جهان گذران|بنشین و دمی به شادمانی گذران}} {{ب|در طبع جهان اگر وفایی بودی|نوبت بتو خود نیامدی از دگران}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون حاصل آدمی در این شورستان|جز خوردن غصه نیست تا کندن جان}} {{ب|خرم دل آنکه زین جهان زود برفت|و آسوده کسی که خود نیامد به جهان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رفتم که در این منزل بیداد بدن|در دست نخواهد بر خنگ از باد بدن}} {{ب|آن را باید به مرگ من شاد بدن|کز دست اجل تواند آزاد بدن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رندی دیدم نشسته بر خنگ زمین|نه کفر و نه اسلام و نه دنیا و نه دین}} {{ب|نه حق نه حقیقت نه شریعت نه یقین|اندر دو جهان کرا بود زهره این}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قانع به یک استخوان چو کرکس بودن|به ز آن که طفیل خوان ناکس بودن}} {{ب|با نان جوین خویش حقا که به است|کالوده و پالوده هر خس بودن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قومی متفکرند اندر ره دین|قومی به گمان فتاده در راه یقین}} {{ب|میترسم از آن که بانگ آید روزی|کای بیخبران راه نه آنست و نه این}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گاویست در آسمان و نامش پروین|یک گاو دگر نهفته در زیر زمین}} {{ب|چشم خردت باز کن از روی یقین|زیر و زبر دو گاو مشتی خر بین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر بر فلکم دست بدی چون یزدان|برداشتمی من این فلک را ز میان}} {{ب|از نو فلکی دگر چنان ساختمی|کازاده بکام دل رسیدی آسان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مشنو سخن از زمانه ساز آمدگان|می خواه مروق به طراز آمدگان}} {{ب|رفتند یکان یکان فراز آمدگان|کس می ندهد نشان ز بازآمدگان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می خوردن و گرد نیکوان گردیدن|به زانکه بزرق زاهدی ورزیدن}} {{ب|گر عاشق و مست دوزخی خواهد بود|پس روی بهشت کس نخواهد دیدن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نتوان دل شاد را به غم فرسودن|وقت خوش خود بسنگ محنت سودن}} {{ب|کس غیب چه داند که چه خواهد بودن|می باید و معشوق و به کام آسودن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن قصر که با چرخ همیزد پهلو|بر درگه آن شهان نهادندی رو}} {{ب|دیدیم که بر کنگره‌اش فاخته‌ای|بنشسته همی گفت که کوکوکوکو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از آمدن و رفتن ما سودی کو|وز تار امید عمر ما پودی کو}} {{ب|چندین سروپای نازنینان جهان|می‌سوزد و خاک می‌شود دودی کو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از تن چو برفت جان پاک من و تو|خشتی دو نهند بر مغاک من و تو}} {{ب|و آنگاه برای خشت گور دگران|در کالبدی کشند خاک من و تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می‌خور که فلک بهر هلاک من و تو|قصدی دارد بجان پاک من و تو}} {{ب|در سبزه نشین و می روشن میخور|کاین سبزه بسی دمد ز خاک من و تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از هر چه بجر می است کوتاهی به|می هم ز کف بتان خرگاهی به}} {{ب|مستی و قلندری و گمراهی به|یک جرعه می ز ماه تا ماهی به}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بنگر ز صبا دامن گل چاک شده|بلبل ز جمال گل طربناک شده}} {{ب|در سایه گل نشین که بسیار این گل|در خاک فرو ریزد و ما خاک شده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا کی غم آن خورم که دارم یا نه|وین عمر به خوشدلی گذارم یا نه}} {{ب|پرکن قدح باده که معلومم نیست|کاین دم که فرو برم برآرم یا نه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک جرعه می کهن ز ملکی نو به|وز هرچه نه می طریق بیرون شو به}} {{ب|در دست به از تخت فریدون صد بار|خشت سر خم ز ملک کیخسرو به}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن مایه ز دنیا که خوری یا پوشی|معذوری اگر در طلبش میکوشی}} {{ب|باقی همه رایگان نیرزد هشدار|تا عمر گرانبها بدان نفروشی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از آمدن بهار و از رفتن دی|اوراق وجود ما همی گردد طی}} {{ب|می خورد مخور اندوه که فرمود حکیم|غمهای جهان چو زهر و تریاقش می}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از کوزه‌گری کوزه خریدم باری|آن کوزه سخن گفت ز هر اسراری}} {{ب|شاهی بودم که جام زرینم بود|اکنون شده‌ام کوزه هر خماری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه نتیجه‌ی چهار و هفتی|وز هفت و چهار دایم اندر تفتی}} {{ب|می خور که هزار بار بیشت گفتم|باز آمدنت نیست چو رفتی رفتی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ایدل تو به اسرار معما نرسی|در نکته زیرکان دانا نرسی}} {{ب|اینجا به می لعل بهشتی می ساز|کانجا که بهشت است رسی یا نرسی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست حقیقت شنواز من سخنی|با باده لعل باش و با سیم تنی}} {{ب|کانکس که جهان کرد فراغت دارد|از سبلت چون تویی و ریش چو منی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کاش که جای آرمیدن بودی|یا این ره دور را رسیدن بودی}} {{ب|کاش از پی صد هزار سال از دل خاک|چون سبزه امید بر دمیدن بودی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر سنگ زدم دوش سبوی کاشی|سرمست بدم که کردم این عیاشی}} {{ب|با من بزبان حال می گفت سبو|من چو تو بدم تو نیز چون من باشی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر شاخ امید اگر بری یافتمی|هم رشته خویش را سری یافتمی}} {{ب|تا چند ز تنگنای زندان وجود|ای کاش سوی عدم دری یافتمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر گیر پیاله و سبو ای دلجوی|فارغ بنشین بکشتزار و لب جوی}} {{ب|بس شخص عزیز را که چرخ بدخوی|صد بار پیاله کرد و صد بار سبوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیری دیدم به خانه‌ی خماری|گفتم نکنی ز رفتگان اخباری}} {{ب|گفتا می خور که همچو ما بسیاری|رفتند و خبر باز نیامد باری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند حدیث پنج و چار ای ساقی|مشکل چه یکی چه صد هزار ای ساقی}} {{ب|خاکیم همه چنگ بساز ای ساقی|بادیم همه باده بیار ای ساقی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چندان که نگاه می‌کنم هر سویی|در باغ روانست ز کوثر جویی}} {{ب|صحرا چو بهشت است ز کوثر گم گوی|بنشین به بهشت با بهشتی رویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوش باش که پخته‌اند سودای تو دی|فارغ شده‌اند از تمنای تو دی}} {{ب|قصه چه کنم که به تقاضای تو دی|دادند قرار کار فردای تو دی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کارگه کوزه‌گری کردم رای|در پایه چرخ دیدم استاد بپای}} {{ب|میکرد دلیر کوزه را دسته و سر|از کله پادشاه و از دست گدای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در گوش دلم گفت فلک پنهانی|حکمی که قضا بود ز من میدانی}} {{ب|در گردش خویش اگر مرا دست بدی|خود را برهاندمی ز سرگردانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان کوزه‌ی می که نیست در وی ضرری|پر کن قدحی بخور بمن ده دگری}} {{ب|زان پیشتر ای صنم که در رهگذری|خاک من و تو کوزه‌کند کوزه‌گری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر آمدنم بخود بدی نامدمی|ور نیز شدن بمن بدی کی شدمی}} {{ب|به زان نبدی که اندر این دیر خراب|نه آمدمی نه شدمی نه بدمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر دست دهد ز مغز گندم نانی|وز می دو منی ز گوسفندی رانی}} {{ب|با لاله رخی و گوشه بستانی|عیشی بود آن نه حد هر سلطانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر کار فلک به عدل سنجیده بدی|احوال فلک جمله پسندیده بدی}} {{ب|ور عدل بدی بکارها در گردون|کی خاطر اهل فضل رنجیده بدی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هان کوزه‌گرا بپای اگر هشیاری|تا چند کنی بر گل مردم خواری}} {{ب|انگشت فریدون و کف کیخسرو|بر چرخ نهاده ای چه می‌پنداری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هنگام صبوح ای صنم فرخ پی|برساز ترانه‌ای و پیش‌آور می}} {{ب|کافکند بخاک صد هزاران جم و کی|این آمدن تیرمه و رفتن دی}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] [[en:The Rubaiyat of Omar Khayyam]] دلا در عشق تو صد دفترستم 2123 3351 2006-10-01T12:51:48Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = دلا در عشق تو صد دفترستم | مؤلف = بابا طاهر | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|دلا در عشق تو صد دفترستم|که صد دفتر ز کونین ازبرستم}} {{ب|منم آن بلبل گل ناشکفته|که آذر در ته خاکسترستم}} {{ب|دلم سوجه ز غصه وربریجه|جفای دوست را خواهان ترستم}} {{ب|مو آن عودم میان آتشستان|که این نه آسمانها مجمرستم}} {{ب|شد از نیل غم و ماتم دلم خون|بچهره خوشتر از نیلوفرستم}} {{ب|درین آلاله در کویش چو گلخن|بداغ دل چو سوزان اخگرستم}} {{ب|نه زورستم که با دشمن ستیزم|نه بهر دوستان سیم و زرستم}} {{ب|ز دوران گرچه پر بی جام عیشم|ولی بی دوست خونین ساغرستم}} {{ب|چرم دایم درین مرز و درین کشت|که مرغ خوگر باغ و برستم}} {{ب|منم طاهر که از عشق نکویان|دلی لبریز خون اندر برستم}} {{پایان شعر}} [[رده:غزلیات]] دوبیتی‌های بابا طاهر 2124 3350 2006-10-01T12:51:36Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = دوبیتی‌های بابا طاهر | مؤلف = بابا طاهر | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|خوشا آنانکه الله یارشان بی|بحمد و قل هو الله کارشان بی}} {{ب|خوشا آنانکه دایم در نمازند|بهشت جاودان بازارشان بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم میل گل باغ ته دیره|درون سینه‌ام داغ ته دیره}} {{ب|بشم آلاله زاران لاله چینم|وینم آلاله هم داغ ته دیره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به صحرا بنگرم صحرا ته وینم|به دریا بنگرم دریا ته وینم}} {{ب|بهر جا بنگرم کوه و در و دشت|نشان روی زیبای ته وینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غمم غم بی و همراز دلم غم|غمم همصحبت و همراز و همدم}} {{ب|غمت مهله که مو تنها نشینم|مریزا بارک الله مرحبا غم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم و درد مو از عطار واپرس|درازی شب از بیمار واپرس}} {{ب|خلایق هر یکی صد بار پرسند|تو که جان و دلی یکبار واپرس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلت ای سنگدل بر ما نسوجه|عجب نبود اگر خارا نسوجه}} {{ب|بسوجم تا بسوجانم دلت را|در آذر چوب تر تنها نسوجه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشا آندل که از غم بهره‌ور بی|بر آندل وای کز غم بی‌خبر بی}} {{ب|ته که هرگز نسوته دیلت از غم|کجا از سوته دیلانت خبر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یکی درد و یکی درمان پسندد|یک وصل و یکی هجران پسندد}} {{ب|من از درمان و درد و وصل و هجران|پسندم آنچه را جانان پسندد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ته که ناخوانده‌ای علم سماوات|ته که نابرده‌ای ره در خرابات}} {{ب|ته که سود و زیان خود ندانی|بیاران کی رسی هیهات هیهات}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خدایا داد از این دل داد از این دل|نگشتم یک زمان من شاد از این دل}} {{ب|چو فردا داد خواهان داد خواهند|بر آرم من دو صد فریاد از این دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلا خوبان دل خونین پسندند|دلا خون شو که خوبان این پسندند}} {{ب|متاع کفر و دین بی‌مشتری نیست|گروهی آن گروهی این پسندند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلا پوشم ز عشقت جامه‌ی نیل|نهم داغ غمت چون لاله بر دیل}} {{ب|دم از مهرت زنم همچون دم صبح|وز آن دم تا دم صور سرافیل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی ته اشکم ز مژگان تر آیو|بی ته نخل امیدم نی بر آیو}} {{ب|بی ته در کنج تنهائی شب و روز|نشینم تا که عمرم بر سر آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به والله و به بالله و به تالله|قسم بر آیه‌ی نصر من الله}} {{ب|که دست از دامنت من بر ندارم|اگر کشته شوم الحکم لله}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلی همچون دل نالان مو نه|غمی همچون غم هجران مو نه}} {{ب|اگر دریا اگر ابر بهاران|حریف دیده‌ی گریان مو نه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من آن مسکین تذروبی پرستم|من آن سوزنده شمع بی‌سرستم}} {{ب|نه کار آخرت کردم نه دنیا|یکی خشکیده نخل بی‌برستم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مکن کاری که پا بر سنگت آیو|جهان با این فراخی تنگت آیو}} {{ب|چو فردا نامه خوانان نامه خونند|تو وینی نامه‌ی خود ننگت آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم عالم نصیب جان ما بی|بدور ما فراغت کیمیا بی}} {{ب|رسد آخر بدرمان درد هرکس|دل ما بی که دردش بیدوا بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشا آنانکه هر شامان ته وینند|سخن با ته گرند با ته نشینند}} {{ب|مو که پایم نبی کایم ته وینم|بشم آنان بوینم که ته وینند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دو زلفانت گرم تار ربابم|چه میخواهی ازین حال خرابم}} {{ب|ته که با مو سر یاری نداری|چرا هر نیمه شو آیی بخوابم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیا یک شو منور کن اطاقم|مهل در محنت و درد فراقم}} {{ب|به طاق جفت ابروی تو سوگند|که همجفت غمم تا از تو طاقم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دو چشمم درد چشمانت بچیناد|مبو روجی که چشمم ته مبیناد}} {{ب|شنیدم رفتی و یاری گرفتی|اگر گوشم شنید چشمم مبیناد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عزیزا کاسه‌ی چشمم سرایت|میان هردو چشمم جای پایت}} {{ب|از آن ترسم که غافل پا نهی تو|نشنید خار مژگانم بپایت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زدست دیده و دل هر دو فریاد|که هر چه دیده بیند دل کند یاد}} {{ب|بسازم خنجری نیشش ز فولاد|زنم بر دیده تا دل گردد آزاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیته بالین سیه مار به چشمم|روج روشن شو تار به چشمم}} {{ب|بیته ای نو گل باغ امیدم|گلستان سربسر خار به چشمم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیته یارب به بستان گل مرویاد|وگر روید کسش هرگز مبویاد}} {{ب|بیته هر گل به خنده لب گشاید|رخش از خون دل هرگز مشویاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ته که می‌شی بمو چاره بیاموج|که این تاریک شوانرا چون کرم روج}} {{ب|کهی واجم که کی این روج آیو|کهی واجم که هرگز وا نه‌ای روج}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیا تا دست ازین عالم بداریم|بیا تا پای دل از گل برآریم}} {{ب|بیا تا بردباری پیشه سازیم|بیا تا تخم نیکوئی بکاریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یکی برزیگرک نالان درین دشت|بخون دیدگان آلاله می‌کشت}} {{ب|همی کشت و همی گفت ای دریغا|بباید کشت و هشت و رفت ازین دشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|درخت غم بجانم کرده ریشه|بدرگاه خدا نالم همیشه}} {{ب|رفیقان قدر یکدیگر بدانید|اجل سنگست و آدم مثل شیشه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر شیری اگر میری اگر مور|گذر باید کنی آخر لب گور}} {{ب|دلا رحمی بجان خویشتن کن|که مورانت نهند خوان و کنند سور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر دل دلبری دلبر کدامی|وگر دلبر دلی دل را چه نامی}} {{ب|دل و دلبر بهم آمیته وینم|ندانم دل که و دلبر کدامی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلی نازک بسان شیشه دیرم|اگر آهی کشم اندیشه دیرم}} {{ب|سرشکم گر بود خونین عجب نیست|مو آن نخلم که در خون ریشه دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر آن نامهربانم مهربان بی|چرا از دیدگانم خون روان بی}} {{ب|اگر دلبر بمو دلدار می‌بو|چرا در تن مرا نه دل نه جان بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چرا دایم بخوابی ای دل ای دل|ز غم در اضطرابی ای دل ای دل}} {{ب|بوره کنجی نشین شکر خدا کن|که شاید کام یابی ای دل ای دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شب تار و بیابان پرورک بی|در این ره روشنایی کمترک بی}} {{ب|گر از دستت برآید پوست از تن|بیفکن تا که بارت کمترک بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو از قالوا بلی تشویش دیرم|گنه از برگ و باران بیش دیرم}} {{ب|اگر لاتقنطوا دستم نگیرد|مو از یاویلنا اندیش دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جدا از رویت ای ماه دل افروز|نه روز از شو شناسم نه شو از روز}} {{ب|وصالت گر مرا گردد میسر|همه روزم شود چون عید نوروز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نسیمی کز بن آن کاکل آیو|مرا خوشتر ز بوی سنبل آیو}} {{ب|چو شو گیرم خیالش را در آغوش|سحر از بسترم بوی گل آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو کز سوته دلانم چون ننالم|مو کز بی حاصلانم چون ننالم}} {{ب|بگل بلبل نشیند زار نالد|مو که دور از گلانم چون ننالم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چه خوش بی وصلت ای مه امشبک بی|مرا وصل تو آرام دلک بی}} {{ب|زمهرت ای مه شیرین چالاک|مدامم دست حسرت بر سرک بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مسلسل زلف بر رخ ریته دیری|گل و سنبل بهم آمیته دیری}} {{ب|پریشان چون کری زلف دو تا را|بهر تاری دلی آویته دیری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر مستان هستیم از ته ایمان|وگر بی پا و دستیم از ته ایمان}} {{ب|اگر گبریم و ترسا ور مسلمان|بهر ملت که هستیم از ته ایمان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر آئی بجانت وانواجم|وگر نائی به هجرانت گداجم}} {{ب|ته هر دردی که داری بر دلم نه|بمیرم یا بسوجم یا بساجم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عاشق آن به که دایم در بلا بی|ایوب آسا به کرمان مبتلا بی}} {{ب|حسن آسا بدستش کاسه‌ی زهر|حسین آسا بدشت کربلا بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نوای ناله غم اندوته ذونه|عیار قلب و خالص بوته ذونه}} {{ب|بیا سوته دلان با هم بنالیم|که قدر سوته دل دل سوته ذونه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو آن بحرم که در ظرف آمدستم|چو نقطه بر سر حرف آمدستم}} {{ب|بهر الفی الف قدی بر آیو|الف قدم که در الف آمدستم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم از دست خوبان گیج و ویجه|مژه بر هم زنم خونابه ریجه}} {{ب|دل عاشق مثال چوب‌تر بی|سری سوجه سری خونابه ریجه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز کشت خاطرم جز غم نروئی|ز باغم جز گل ماتم نروئی}} {{ب|ز صحرای دل بیحاصل مو|گیاه ناامیدی هم نروئی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سیه بختم که بختم واژگون بی|سیه روجم که روجم سرنگون بی}} {{ب|شدم آواره‌ی کوی محبت|زدست دل که یارب غرق خون بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیته یک شو دلم بی غم نمی‌بو|که آن دلبر دمی همدم نمی‌بو}} {{ب|هزاران رحمت حق باد بر غم|زمانی از دل ما کم نمی بو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو ام آن آذرین مرغی که فی‌الحال|بسوجم عالم ار برهم زنم بال}} {{ب|مصور گر کشد نقشم به گلشن|بسوجه گلشن از تاثیر تمثال}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز عشقت آتشی در بوته دیرم|در آن آتش دل و جان سوته دیرم}} {{ب|سگت ار پا نهد بر چشم ای دوست|بمژگان خاک راهش رو ته دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بدریای غمت دل غوطه‌ور بی|مرا داغ فراقت بر جگر بی}} {{ب|ز مژگان خدنگت خورده‌ام تیر|که هر دم سوج دل زان بیشتر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مدامم دل براه و دیده تر بی|شراب عیشم از خون جگر بی}} {{ب|ببویت زندگی یابم پس از مرگ|ترا گر بر سر خاکم گذر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گلی کشتم باین الوند دامان|آوش از دیده دادم صبح و شامان}} {{ب|چو روج آیو که بویش وا من آیو|برد بادش سر و سامان بسامان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دو چشمانت پیاله‌ی پر ز می بی|خراج ابروانت ملک ری بی}} {{ب|همی وعده کری امروز و فردا|نمیدانم که فردای تو کی بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قدم دایم ز بار غصه خم بی|چو مو محنت کشی در دهر کم بی}} {{ب|مو هرگز از غم آزادی ندیرم|دل بی طالع مو کوه غم بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بشم واشم ازین عالم بدر شم|بشم از چین و ما چین دورتر شم}} {{ب|بشم از حاجیان حج بپرسم|که این دوری بسه یا دورتر شم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صدای چاوشان مردن آیو|بگوش آوازه‌ی جان کندن آیو}} {{ب|رفیقان میروند نوبت به نوبت|وای آن ساعت که نوبت وامن آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به قبرستان گذر کردم کم وبیش|بدیدم قبر دولتمند و درویش}} {{ب|نه درویش بیکفن در خاک رفته|نه دولتمند برده یک کفن بیش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیم یک عندلیب خوشنوائی|که می‌نالید وقت صبحگاهی}} {{ب|بشاخ گلبنی با گل همی گفت|که یارا بی وفایی بی وفائی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به قبرستان گذر کردم صباحی|شنیدم ناله و افغان و آهی}} {{ب|شنیدم کله‌ای با خاک می‌گفت|که این دنیا نمی‌ارزد بکاهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر آنکس مال و جاهش بیشتر بی|دلش از درد دنیا ریشتر بی}} {{ب|اگر بر سر نهی چون خسروان تاج|به شیرین جانت آخر نیشتر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر آنکس عاشق است از جان نترسد|یقین از بند و از زندان نترسد}} {{ب|دل عاشق بود گرگ گرسنه|که گرگ از هی هی چوپان نترسد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هزاران دل بغارت برده ویشه|هزارانت دگر خون کرده ویشه}} {{ب|هزاران داغ ریش ار ویشم اشمرد|هنو نشمرده از اشمرده ویشه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر زرین کلاهی عاقبت هیچ|اگر خود پادشاهی عاقبت هیچ}} {{ب|اگر ملک سلیمانت ببخشند|در آخر خاک راهی عاقبت هیچ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم عشق تو کی بر هر سر آیو|همائی کی به هر بوم و بر آیو}} {{ب|زعشقت سرفرازان کامیابند|که خور اول به کهساران بر آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ته که نوشم نه‌ای نیشم چرایی|ته که یارم نه‌ای پیشم چرایی}} {{ب|ته که مرهم نه‌ای بر داغ ریشم|نمک پاش دل ریشم چرایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیته یکدم دلم خرم نمانی|اگر رویت بوینم غم نمانی}} {{ب|اگر درد دلم قسمت نمایند|دلی بی غم درین عالم نمانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر یار مرا دیدی به خلوت|بگو ای بی‌وفا ای بیمروت}} {{ب|گریبانم ز دستت چاک چاکو|نخواهم دوخت تا روز قیامت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فلک نه همسری دارد نه هم کف|بخون ریزی دلش اصلا نگفت اف}} {{ب|همیشه شیوه‌ی کارش همینه|چراغ دودمانیرا کند پف}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فلک در قصد آزارم چرائی|گلم گر نیستی خارم چرائی}} {{ب|ته که باری ز دوشم بر نداری|میان بار سربارم چرایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زدل نقش جمالت در نشی یار|خیال خط و خالت در نشی یار}} {{ب|مژه سازم بدور دیده پرچین|که تا وینم خیالت در نشی یار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پریشان سنبلان پرتاب مکه|خمارین نرگسان پرخواب مکه}} {{ب|براینی ته که دل از مابرینی|برنیه روزگار اشتاب مکه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جره بازی بدم رفتم به نخجیر|سبک دستی بزد بر بال من تیر}} {{ب|برو غافل مچر در کوهساران|هران غافل چرد غافل خورد تیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو آن رندم که نامم بی‌قلندر|نه خان دیرم نه مان دیرم نه لنگر}} {{ب|چو روج آیو بگردم گرد گیتی|چو شو آیو به خشتی وانهم سر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مرا نه سر نه سامان آفریدند|پریشانم پریشان آفریدند}} {{ب|پریشان خاطران رفتند در خاک|مرا از خاک ایشان آفریدند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی ته هر شو سرم بر بالش آیو|چو نی از استخوانم نالش آیو}} {{ب|شب هجران بجای اشک چشمم|ز مژگان پاره‌های آتش آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو که چون اشتران قانع به خارم|جهازم چوب و خرواری ببارم}} {{ب|بدین مزد قلیل و رنج بسیار|هنوز از روی مالک شرمسارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سرم چون گوی در میدان بگرده|دلم از عهد و پیمان بر نگرده}} {{ب|اگر دوران به نااهلان بمانه|نشینم تا که این دوران بگرده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم از دست تو دایم غمینه|ببالین خشتی و بستر زمینه}} {{ب|همین جرمم که مو ته دوست دیرم|که هر کت دوست دیره حالش اینه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چرا آزرده حالی ای دل ای دل|همه فکر و خیالی ای دل ای دل}} {{ب|بساجم خنجری دل را برآرم|بوینم تا چه حالی ای دل ای دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مگر شیر و پلنگی ای دل ای دل|بمو دایم به جنگی ای دل ای دل}} {{ب|اگر دستم فتی خونت بریجم|بوینم تا چه رنگی ای دل ای دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شب تاریک و سنگستان و مو مست|قدح از دست مو افتاد و نشکست}} {{ب|نگهدارنده‌اش نیکو نگهداشت|وگرنه صد قدح نفتاده بشکست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کشیمان ار بزاری از که ترسی|برانی گر بخواری از که ترسی}} {{ب|مو با این نیمه دل از کس نترسم|دو عالم دل ته داری از که ترسی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو آن رندم که پا از سر ندونم|سراپایی بجز دلبر ندونم}} {{ب|دلارامی کز او دل گیرد آرام|بغیر از ساقی کوثر ندونم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مرا عشقت ز جان آذر برآره|زپیکر مشت خاکستر برآره}} {{ب|نهال مهرت از دل گر ببرند|هزاران شاخه دیگر برآره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تن محنت کشی دیرم خدایا|دل با غم خوشی دیرم خدایا}} {{ب|زشوق مسکن و داد غریبی|به سینه آتشی دیرم خدایا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بود درد مو و درمانم از دوست|بود وصل مو و هجرانم از دوست}} {{ب|اگر قصابم از تن واکره پوست|جدا هرگز نگردد جانم از دوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خرم کوه و خرم صحرا خرم دشت|خرم آنانکه این آلالیان کشت}} {{ب|بسی هند و بسی شند و بسی یند|همان کوه و همان صحرا همان دشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم عشقت بیابان پرورم کرد|فراقت مرغ بی‌بال و پرم کرد}} {{ب|بمو واجی صبوری کن صبوری|صبوری طرفه خاکی بر سرم کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سه درد آمو بجانم هر سه یکبار|غریبی و اسیری و غم یار}} {{ب|غریبی و اسیری چاره دیره|غم یار و غم یار و غم یار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تویی آن شکرین لب یاسمین بر|منم آن آتشین دل دیدگان تر}} {{ب|از آن ترسم که در آغوشم آیی|گدازد آتشت بر آب شکر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشا آنانکه پا از سر ندونند|مثال شعله خشک وتر ندونند}} {{ب|کنشت و کعبه و بتخانه و دیر|سرائی خالی از دلبر ندونند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشا آنانکه سودای ته دیرند|که سر پیوسته در پای ته دیرند}} {{ب|بدل دیرم تمنای کسانی|که اندر دل تمنای ته دیرند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|الهی گردن گردون شود خرد|که فرزندان آدم را همه برد}} {{ب|یکی ناگه که زنده شد فلانی|همه گویند فلان ابن فلان مرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم از سوز عشق آتش بجان بی|بکامم زهر از آن شکر دهان بی}} {{ب|همان دستان که با ته بی بگردن|کنونم چون مگس بر سر زنان بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ته که دور از منی دل در برم نی|هوایی غیر وصلت در سرم نی}} {{ب|بجانت دلبرا کز هر دو عالم|تمنای دگر جز دلبرم نی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دگر شو شد که مو جانم بسوزد|گریبان تا بدامانم بسوزد}} {{ب|برای کفر زلفت ای پریرخ|همی ترسم که ایمانم بسوزد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم بی وصل ته شادی مبیناد|زدرد و محنت آزادی مبیناد}} {{ب|خراب آباد دل بی مقدم تو|الهی هرگز آبادی مبیناد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|الاله کوهسارانم تویی یار|بنوشه جو کنارانم تویی یار}} {{ب|الاله کوهساران هفته‌ای بی|امید روزگارانم تویی یار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فلک زار و نزارم کردی آخر|جدا از گلعذارم کردی آخر}} {{ب|میان تخته‌ی نرد محبت|شش و پنجی بکارم کردی آخر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نمیدانم دلم دیوانه‌ی کیست|کجا آواره و در خانه‌ی کیست}} {{ب|نمیدونم دل سر گشته‌ی مو|اسیر نرگس مستانه‌ی کیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چو آن نخلم که بارش خورده باشند|چو آن ویران که گنجش برده باشند}} {{ب|چو آن پیری همی نالم درین دشت|که رودان عزیزش مرده باشند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پسندی خوار و زارم تا کی و چند|پریشان روزگارم تا کی و چند}} {{ب|ته که باری ز دوشم برنگیری|گری سربار بارم تا کی و چند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلا غافل ز سبحانی چه حاصل|مطیع نفس و شیطانی چه حاصل}} {{ب|بود قدر تو افزون از ملایک|تو قدر خود نمیدانی چه حاصل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خور از خورشید رویت شرم دارد|مه نو زابرویت آزرم دارد}} {{ب|بشهر و کوه و صحرا هر که بینی|زبان دل بذکرت گرم دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر شیری اگر ببری اگر کور|سرانجامت بود جا در ته گور}} {{ب|تنت در خاک باشد سفره گستر|بگردش موش و مار و عقرب و مور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عزیزا ما گرفتار دو دردیم|یکی عشق و دگر در دهر فردیم}} {{ب|نصیب کس مباد این غم که ما راست|جمالت یک نظر نادیده مردیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زدل مهر تو ای مه رفتنی نی|غم عشقت بهر کس گفتنی نی}} {{ب|ولیکن شعله مهر و محبت|میان مردمان بنهفتنی نی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلا اصلا نترسی از ره دور|دلا اصلا نترسی از ته گور}} {{ب|دلا اصلا نمیترسی که روزی|شوی بنگاه مار و لانه‌ی مور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حرامم بی ته بی آلاله و گل|حرامم بی ته بی آواز بلبل}} {{ب|حرامم بی اگر بی ته نشینم|کشم در پابی گلبن ساغر مل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بسر شوق سر کوی ته دیرم|بدل مهر مه روی ته دیرم}} {{ب|بت من کعبه‌ی من قبله‌ی من|ته ای هر سو نظر سوی ته دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خدایا خسته و زارم ازین دل|شو و روزان در آزارم ازین دل}} {{ب|مو از دل نالم و دل نالد از مو|زمو بستان که بیزارم ازین دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سر راهت نشینم تا بیایی|در شادی بروی ما گشایی}} {{ب|شود روزی بروز مو نشینی|که تا وینی چه سخت بیوفائی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شدستم پیرو برنائی نمانده|بتن توش و توانائی نمانده}} {{ب|بمو واجی برو آلاله‌ی چین|چرا چینم که بینائی نمانده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خدایا دل ز مو بستان بزاری|نمی‌آید ز مو بیمار داری}} {{ب|نمیدونم لب لعلش به خونم|چرا تشنه است با این آبداری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بوره ای روی تو باغ بهارم|خیالت مونس شبهای تارم}} {{ب|خدا دونه که در دنیای فانی|بغیر عشق ته کاری ندارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بسر غیر ته سودائی ندیرم|بدل جز ته تمنائی ندیرم}} {{ب|خدا دونه که در بازار عشقت|بجز جان هیچ کالائی ندیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هزاران غم بدل اندوته دیرم|هزار آتش بجان افروته دیرم}} {{ب|بیک آه سحر کز دل برآرم|هزاران مدعی را سوته دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیته گلشن به چشمم گلخن آیو|واته گلخن به چشمم گلشن آیو}} {{ب|گلم ته گلبنم ته گلشنم ته|که واته مرده را جان بر تن آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم عشقت ز گنج رایگان به|وصال تو ز عمر جاودان به}} {{ب|کفی از خاک کویت در حقیقت|خدا دونه که از ملک جهان به}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سر سرگشته‌ام سامان نداره|دل خون گشته‌ام درمان نداره}} {{ب|به کافر مذهبی دل بسته دیرم|که در هر مذهبی ایمان نداره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امان از اختر شوریده‌ی مو|فغان از بخت برگردیده‌ی مو}} {{ب|فلک از کینه ورزی کی گذاره|رود خون از دل غمدیده‌ی مو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بروی ماهت ای ماه ده و چار|به سرو قدت ای زیبنده رخسار}} {{ب|که جز عشقت خیالی در دلم نی|بدیاری ندارم مو سر و کار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نهالی کن سر از باغی برآرد|ببارش هر کسی دستی برآرد}} {{ب|برآرد باغبان از بیخ و از بن|اگر بر جای میوه گوهر آرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غمت در سینه‌ی مو خانه دیره|چو جغدی جای در ویرانه دیره}} {{ب|فلک هم در دل تنگم نهد باز|هر آن انده که در انبانه دیره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کشم آهی که گردون پر شرر شی|دل دیوانه‌ام دیوانه‌تر شی}} {{ب|بترس از برق آه سوته دیلان|که آه سوته دیلان کارگر شی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شبی ناید ز اشکم دیده تر نی|سرشکم جاری از خون جگر نی}} {{ب|شو و روجم رود با ناله‌ی زار|ته را از حال زار مو خبر نی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم و درد دل مو بی حسابه|خدا دونه دل از هجرت کبابه}} {{ب|بنازم دست و بازوی ته صیاد|بکش مرغ دلم بالله ثوابه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی تو تلواسه دیرم ای نکویار|زهر در کاسه دیرم ای نکویار}} {{ب|میم خون گریه ساقی ناله مطرب|مصاحب این سه دیرم ای نکویار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر دستم رسد بر چرخ گردون|از او پرسم که این چین است و آن چون}} {{ب|یکی را میدهی صد ناز و نعمت|یکی را نان جو آلوده در خون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چه باغ است اینکه دارش آذرینه|چه دشت است اینکه خونخوارش زمینه}} {{ب|مگر بوم و بر سنگین دلان است|مگر صحرای عشق نازنینه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کجا بی جای ته ای بر همه شاه|که مو آیم بدانجا از همه راه}} {{ب|همه جا جای ته مو کور باطن|غلط گفتم غلط استغفرالله}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کسیکه ره بفریادم برد نی|خبر بر سرو آزادم برد نی}} {{ب|همه خوبان عالم جمع گردند|کسیکه یادت از یادم برد نی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به هر شام و سحر گریم بکوئی|که جاری سازم از هر دیده جوئی}} {{ب|مو آن بی طالعم در باغ عالم|که گل کارم بجایش خار روئی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سمن زلفا بری چون لاله دیری|ز نرگس ناز در دنباله دیری}} {{ب|از آن رو سه بمهرم بر نیاری|که در سرناز چندین ساله دیری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شبی نالم شبی شبگیر نالم|ز جور یار و چرخ پیر نالم}} {{ب|گهی همچون پلنگ تیر خورده|گهی چون شیر در زنجیر نالم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|وای آن روزی که قاضی مان خدا بی|به میزان و صراطم ماجرا بی}} {{ب|بنوبت میروند پیر و جوانان|وای آنساعت که نوبت زان ما بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل ارمهرت نورزه بر چه ارزه|گل است آندل که مهر تو نورزه}} {{ب|گریبانی که از عشقت شود چاک|بیک عالم گریبان وابیرزه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|برویت از حیا خوی ریته دیری|دو ابرویت بناز آمیته دیری}} {{ب|به سحر دیده در چاه زنخدان|بسی هاروت دل آویته دیری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز آهم هفت گردون پر شرر بی|زمژگانم روان خون جگر بی}} {{ب|ته که هرگز دلت از غم نسوجه|کجا از سوته دیلانت خبر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سحرگاهان که اشکم لاوه گیره|زآهم هفت چرخ آلاوه گیره}} {{ب|چنان از دیده ریزم اشک خونین|که گیتی سر بسر سیلابه گیره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عزیزان موسم جوش بهاره|چمن پر سبزه صحرا لاله زاره}} {{ب|دمی فرصت غنیمت دان درین فصل|که دنیای دنی بی اعتباره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مرا درد آموه و درمان چه حاصل|مرا وصل آموه و هجران چه حاصل}} {{ب|بسوته بی گل و آلاله بی سر|سر سوته کله یاران چه حاصل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلا از دست تنهایی بجانم|ز آه و ناله‌ی خود در فغانم}} {{ب|شبان تار از درد جدایی|کند فریاد مغز استخوانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم عشق تو مادر زاد دیرم|نه از آموزش استاد دیرم}} {{ب|بدان شادم که از یمن غم تو|خراب آباد دل آباد دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|الهی سوز عشقت بیشتر کن|دل ریشم ز دردت ریشتر کن}} {{ب|ازین غم گر دمی فارغ نشینم|بجانم صد هزاران نیشتر کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غمم بیحد و دردم بی شماره|فغان کاین درد مو درمان نداره}} {{ب|خداوندا ندونه ناصح مو|که فریاد دلم بی‌اختیاره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عزیزان از غم و درد جدایی|به چشمانم نمانده روشنائی}} {{ب|بدرد غربت و هجرم گرفتار|نه یار و همدمی نه آشنائی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نصیب کس مبو درد دل مو|که بسیاره غم بی‌حاصل مو}} {{ب|کسی بو از غم و دردم خبردار|که دارد مشکلی چون مشکل مو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به لامردم مکان دلبرم بی|سخنهای خوشش تاج سرم بی}} {{ب|اگر شاهم ببخشد ملک شیراز|همان بهتر که دلبر در برم بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلی دیرم خریدار محبت|کز او گرم است بازار محبت}} {{ب|لباسی دوختم بر قامت دل|زپود محنت و تار محبت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشا آنانکه تن از جان ندانند|تن و جانی بجز جانان ندانند}} {{ب|بدردش خو گرند سالان و ماهان|بدرد خویشتن درمان ندانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل مو بیتو زار و بی قراره|بجز آزار مو کاری نداره}} {{ب|زند دستان بسر چون طفل بدخو|بدرد هجرت اینش روزگاره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بوره بلبل بنالیم از سر سوز|بوره آه سحر از مو بیاموز}} {{ب|تو از بهر گلی ده روز نالی|مو از بهر دل‌آرامم شو و روز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خداوندا بفریاد دلم رس|تو یار بیکسان مو مانده بیکس}} {{ب|همه گویند طاهر کس نداره|خدا یار مو چه حاجت کس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلی دیرم ولی دیوانه و دنگ|ز دستم شیشه‌ی ناموس بر سنگ}} {{ب|ازین دیوانگی روزی برآیم|که در دامان دلبر برزنم چنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|همه عالم پر از کرد چه سازم|چو مو دلها پر از درد چه سازم}} {{ب|بکشتم سنبلی دامان الوند|همواز طالعم زرد چه سازم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قدح بر گیرم و سیر گلان شم|بطرف سبزه و آب روان شم}} {{ب|دو سه جامی زنم با شادکامی|وایم مست و بسیرلالیان شم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو از جور بتان دل ریش دیرم|زلاله داغ بر دل بیش دیرم}} {{ب|چو فردا نامه خوانان نامه خوانند|من شرمنده سر در پیش دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیم آلاله‌ای در دامن خار|واتم آلالیا کی چینمت بار}} {{ب|بگفتا باغبان معذور میدار|درخت دوستی دیر آورد بار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشا آندل که از خود بیخبر بی|ندونه در سفر یا در حضر بی}} {{ب|بکوه و دشت و صحرا همچو مجنون|پی لیلی دوان با چشم تر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|همه دل ز آتش غم سوتنی بی|بهرجان سوز هجر افروتنی بی}} {{ب|که از دست اجل بر تن قبائی|اگر شاه و گدائی دوتنی بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قلم بتراشم از هر استخوانم|مرکب گیرم از خون رگانم}} {{ب|بگیرم کاغذی از پرده‌ی دل|نویسم بهر یار مهربانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|محبت آتشی در جانم افروخت|که تا دامان محشر بایدم سوخت}} {{ب|عجب پیراهنی بهرم بریدی|که خیاط اجل میبایدش دوخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|الهی ار بواجم ور نواجم|ته دانی حاجتم را مو چه واجم}} {{ب|اگر بنوازیم حاجت روا بی|وگر محروم سازی مو چه ساجم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو آن دلداده‌ی بی خانمانم|مو آن محنت نصیب سخت جانم}} {{ب|مو آن سرگشته خارم در بیابان|که چون بادی وزد هر سو دوانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نمیدانم که رازم با که واجم|غم و سوز وگدازم با که واجم}} {{ب|چه واجم هر که ذونه میکره فاش|دگر راز و نیازم با که واجم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سر کویت بتا چند آیم و شم|ز وصلت بی نوا چند آیم و شم}} {{ب|بکویت تا ببیند دیده رویت|نترسی از خدا چند آیم و شم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بوره کز دیده جیحونی بسازیم|بوره لیلی و مجنونی بسازیم}} {{ب|فریدون عزیزم رفتی از دست|بوره کز نو فریدونی بسازیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گلی که خود بدادم پیچ و تابش|باشک دیدگانم دادم آبش}} {{ب|درین گلشن خدایا کی روا بی|گل از مو دیگری گیرد گلابش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زعشقت آتشی در بوته دیرم|در آن آتش دل و جان سوته دیرم}} {{ب|سگت ار پا نهد بر چشمم ایدوست|بمژگان خاک پایش روته دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به آهی گنبد خضرا بسوجم|فلک را جمله سر تا پا بسوجم}} {{ب|بسوجم ار نه کارم را بساجی|چه فرمائی بساجی یا بسوجم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر جسمم بسوزی سوته خواهم|اگر چشمم بدوزی دوته خواهم}} {{ب|اگر باغم بری تا گل بچینم|گلی همرنگ و همبوی ته خواهم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سر کوه بلند چندان نشینم|که لاله سر بر آره مو بچینم}} {{ب|الاله بیوفا بی بیوفا بی|نگار بیوفا چون مو گزینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز وصلت تا بکی فرد آیم و شم|جگر پر سوز و پر درد آیم و شم}} {{ب|بموگوئی که در کویم نیایی|مو تا کی با رخ زرد آیم و شم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشا روزی که دیدار ته وینم|گل و سنبل ز رخسار ته چینم}} {{ب|بیا بنشین که تا وینم شو و روز|جمالت ای نگار نازنینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم زار و حزینه چون ننالم|وجودم آتشینه چون ننالم}} {{ب|بمو واجن که طاهر چند نالی|چو مرگم در کمینه چون ننالم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیته گلشن چو زندان بچشمم|گلستان آذرستان بچشمم}} {{ب|بیته آرام و عمر و زندگانی|همه خواب پریشان بچشمم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بشو یاد تو ای مه پاره هستم|بروز از درد و غم بیچاره هستم}} {{ب|تو داری در مقام خود قراری|مویم که در جهان آواره هستم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غریبی بس مرا دلگیر دارد|فلک بر گردنم زنجیر دارد}} {{ب|فلک از گردنم زنجیر بردار|که غربت خاک دامنگیر دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر آن دلبر که چشم مست دیره|هزاران دل چو ما پا بست دیره}} {{ب|میان عاشقان آن ماه سیما|چو شعر مو بلند و پست دیره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قضا رمزی زچشمان خمارش|قدر سری ز زلف مشگبارش}} {{ب|مه و مهر آیتی ز آنروی زیبا|نکویان جهان آئینه دارش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شبی کان نازنینم در بر آیو|گذشته عمرم از نو بر سر آیو}} {{ب|همه شو دیده‌ی مو تا سحرگاه|بره باشد که یارم از در آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلا راهت پر از خار و خسک بی|گذرگاه تو بر اوج فلک بی}} {{ب|شب تار و بیابان دور منزل|خوشا آنکس که بارش کمترک بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلی چون مو بغم اندوته ای نی|زری چون جان مو در بوته‌ای نی}} {{ب|بجز شمعم ببالین همدمی نه|که یار سوته دل جز سوته‌ای نی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شبم از روز و روز از شو بتر بی|دل آشفته‌ام زیر و زبر بی}} {{ب|شو و روز از فراقت ناله‌ی مو|چو آه سوته جانان پر شرر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خور آئین چهره‌ات افروته‌تر بی|بجانم تیر عشقت دوته‌تر بی}} {{ب|چرا خال رخت دونی سیاهه|هر آن نزدیک خور بی سوته‌تر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صفا هونم صفا هونم چه جابی|که هر یاری گرفتم بیوفا بی}} {{ب|بشم یکسر بتازم تا به شیراز|که در هر منزلی صد آشنا بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بمو واجی چرا ته بیقراری|چو گل پرورده‌ی باد بهاری}} {{ب|چرا گردی بکوه و دشت و صحرا|بجان او ندارم اختیاری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو آن باز سفیدم همدانی|لانه در کوه دارم سایبانی}} {{ب|ببال خود پرم کوهان بکوهان|بچنگ خود کرم نخجیر بانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عزیزا مردی از نامرد نایو|فغان و ناله از بیدرد نایو}} {{ب|حقیقت بشنو از پور فریدون|که شعله از تنور سرد نایو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بدام دلبری دل مبتلا بی|که هجرانش بلا وصلش بلا بی}} {{ب|درین ویرانه دل جز خون ندیدم|نه دل گویی که دشت کربلا بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل دیوانه‌ام دیوانه‌تر شی|خرابه خانه‌ام ویرانه‌تر شی}} {{ب|کشم آهی که گردون را بسوجم|که آه سوته دیلان کارگر شی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قدم دایم زبار غصه خم بی|چو مو خونین دلی در دهر کم بی}} {{ب|زغم یکدم مو آزادی ندیرم|دل بیچاره‌ی مو کوه غم بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جهان خوان و خلایق میهمان بی|گل امروز مو فردا خزان بی}} {{ب|سیه چالی که نامش را نهند گور|بما واجن که اینت خانمان بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سحرگان که بلبل بر گل آیو|بدامان اشک چشمم گل گل آیو}} {{ب|روم در پای گل افغان کنم سر|که هر سوته دلی در غلغل آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گلان فصل بهاران هفته‌ای بی|زمان وصل یاران هفته‌ای بی}} {{ب|غنیمت دان وصال لاله رویان|که گل در لاله زاران هفته‌ای بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شبی خواهم که پیغمبر ببینم|دمی با ساقی کوثر نشینم}} {{ب|بگیرم در بغل قبر رضا را|در آن گلشن گل شادی بچینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زهجرانت هزار اندیشه دیرم|همیشه زهر غم در شیشه دیرم}} {{ب|ز نا سازی بخت و گردش چرخ|فغان و آه و زاری پیشه دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بروی دلبری گر مایلستم|مکن منعم گرفتار دلستم}} {{ب|خدا را ساربان آهسته میران|که من وامانده‌ی این قافلستم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی ته سر در بیابانم شو و روز|سرشک از دیده بارانم شو و روز}} {{ب|نه بیمارم که جایم میکری درد|همیدانم که نالانم شو و روز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|همه روزم فغان و بیقراری|شوان بیداری و فریاد و زاری}} {{ب|بمو سوجه دل هر دور و نزدیک|ته از سنگین دلی پروا نداری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بمیرم تا ته چشم‌تر نبینی|شرار آه پر آذر نبینی}} {{ب|چنانم آتش عشقت بسوجه|که از مو مشت خاکستر نبینی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|وای آن روجی که در قبرم نهند تنگ|ببالینم نهند خشت و گل و سنگ}} {{ب|نه پای آنکه بگریزم ز ماران|نه دست آنکه با موران کنم جنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بدل چون یادم از بوم و بر آیو|سر شگم بیخود از چشم تر آیو}} {{ب|از آن ترسم من بر گشته دوران|که عمرم در غریبی بر سر آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز دست چرخ گردون داد دیرم|هزاران ناله و فریاد دیرم}} {{ب|نشنید دستانم با خس و خار|چگونه خاطر خود شاد دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلا راه تو پر خار و خسک بی|درین ره روشنایی کمترک بی}} {{ب|گر از دستت بر آید پوست از تن|بیفکن تا که بارت کمترک بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلی دیرم چو مو دیوانه و دنگ|زده آئینه هر نام بر سنگ}} {{ب|بمو واجند که بی نام و ننگی|هر آن یارش تویی چه نام و چه ننگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سرم بالین تنم بستر نداره|دلم جز شوق ته در سر نداره}} {{ب|نهد دور از ته هر کس سر ببالین|الهی سر ز بالین بر نداره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سیاهی دو چشمانت مرا کشت|درازی دو زلفانت مرا کشت}} {{ب|به قتلم حاجت تیر و کمان نیست|خم ابرو و مژگانت مرا کشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بلا رمزی ز بالای ته باشد|جنون سری ز سودای ته باشد}} {{ب|بصورت آفرینم این گمان بی|که پنهان در تماشای ته باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نگارینا دل و جانم ته دیری|همه پیدا و پنهانم ته دیری}} {{ب|نمیدانم که این درد از که دیرم|همیدانم که درمانم ته دیری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو آن محنت کش حسرت نصیبم|که در هر ملک و هر شهری غریبم}} {{ب|نه بو روزی که آیی بر سر من|بوینی مرده از هجرحبیبم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بغیر ته دگر یاری ندیرم|به اغیاری سر و کاری ندیرم}} {{ب|بدکان ته آن کاسد متاعم|که اصلا روی بازاری ندیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بوره جانا که جانانم تویی تو|بوره یارا که سلطانم تویی تو}} {{ب|ته دونی خود که مو جز تو ندونم|بوره بوره که ایمانم تویی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سرم سودای گیسوی ته دیره|دلم میل گل روی ته دیره}} {{ب|اگر چشمم بماه نو کره میل|نظر بر طاق ابروی ته دیره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر دردم یکی بودی چه بودی|وگر غم اندکی بودی چه بودی}} {{ب|به بالینم طبیبی یا حبیبی|ازین هر دو یکی بودی چه بودی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو آن رندم که عصیان پیشه دیرم|بدستی جام و دستی شیشه دیرم}} {{ب|اگر تو بیگناهی رو ملک شو|من از حوا و آدم ریشه دیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گرم خوانی ورم رانی ته دانی|گرم درتش بسوزانی ته دانی}} {{ب|ورم بر سر زنی الوند و میمند|همی واجم خدا جانی ته دانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نگار تازه خیز ما کجایی|بچشمان سرمه ریز ما کجایی}} {{ب|نفس بر سینه‌ی طاهر رسیده|دم رفتن عزیز ما کجایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چه خوش بی‌مهربانی هر دو سر بی|که یکسر مهربانی دردسر بی}} {{ب|اگر مجنون دل شوریده‌ای داشت|دل لیلی از آن شوریده تر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به خنجر گر برآرند دیدگانم|در آتش گر بسوزند استخوانم}} {{ب|اگر بر ناخنانم نی بکوبند|نگیرم دل ز یار مهربانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من آن شمعم که اشکم آتشین بی|که هر سوته دلی حالش همین بی}} {{ب|همه شب گریم و نالم همه روز|بیته شامم چنان روزم چنین بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تو آری روز روشن را شب از پی|شده کون و مکان از قدرتت حی}} {{ب|حقیقت بشنو از طاهر که گردید|بیک کن خلقت هر دو جهان طی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شب تار است و گرگان میزنند میش|دو زلفانت حمایل کن بوره پیش}} {{ب|از آن کنج لبت بوسی بموده|بگو راه خدا دادم بدرویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلی دیرم چو مرغ پا شکسته|چو کشتی بر لب دریا نشسته}} {{ب|تو گویی طاهرا چون تار بنواز|صدا چون میدهد تار گسسته}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو آن دل داده یکتا پرستم|که جام شرک و خود بینی شکستم}} {{ب|منم طاهر که در بزم محبت|محمد را کمینه چاکرستم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|الهی ای فلک چون مو زبون شی|دلت همچون دل مو غرق خون شی}} {{ب|اگر یک لحظه ام بی غم بوینی|یقین دانم کزین غم سرنگون شی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مدامم دل پر از خون جگر بی|چو شمع آتش بجان و دیده تر بی}} {{ب|نشینم بر سر راهت شو و روز|که تا روزی ترا بر مو گذر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بنادانی گرفتم کوره راهی|ندانستم که می‌افتم بچاهی}} {{ب|بدل گفتم رفیقی تا به منزل|ندانستم رفیق نیمه راهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من آن رندم که گیرم از شهان باج|بپوشم جوشن و بر سر نهم تاج}} {{ب|فرو ناید سر مردان به نامرد|اگر دارم کشند مانند حلاج}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زمشک‌تر سیه‌تر سنبلت بی|هزاران دل اسیر کاکلت بی}} {{ب|زآه و ناله تاثیری ندیدم|زخارا سخت‌تر گویا دلت بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نپرسی حال یار دلفکارت|که هجران چون کند با روزگارت}} {{ب|ته که روز و شوان در یاد مویی|هزارت عاشق با مو چه کارت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|همه شو تا سحر اختر شمارم|که ماه رویت آیو در کنارم}} {{ب|شوان گوشم بدر چشمم براهت|گذاری تا بکی در انتظارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شبی دیرم زهجرت تار تارو|گرفته ظلمتش لیل و نهارو}} {{ب|خداوندا دلم را روشنی ده|که تا وینم جمال هشت و چارو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم میل گل روی ته دیره|سرم سودای گیسوی ته دیره}} {{ب|اگر چشمم بماه نو کره میل|نظر بر طاق ابروی ته دیره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|الاله کوهساران هفته ای بی|بنفشه جو کناران هفته‌ای بی}} {{ب|منادی میکره شهرو به شهرو|وفای گلعذاران هفته‌ای بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|الهی دل بلا بی دل بلا بی|گنه چشمان کره دل مبتلا بی}} {{ب|اگر چشمان نکردی دیده بانی|چه داند دل که خوبان در کجابی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیا سوته دلان گردهم آئیم|سخنها واکریم غم وانمائیم}} {{ب|ترازو آوریم غمها بسنجیم|هر آن سوته تریم وزنین تر آئیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ته کت نازنده چشمان سرمه سائی|ته کت زیبنده بالا دلربایی}} {{ب|ته کت مشکین دو گیسو در قفائی|بمو واجی که سرگردان چرائی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جهان بی‌وفا زندان ما بی|گل غم قسمت دامان ما بی}} {{ب|غم یعقوب و محنت‌های ایوب|همه گویا نصیب جان ما بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوش آن ساعت که یار از در آیو|شو هجران و روز غم سر آیو}} {{ب|زدل بیرون کنم جانرا بصد شوق|همی واجم که جایش دلبر آیو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زشورانگیزی چرخ و فلک بی|که دایم چشم بختم پر نمک بی}} {{ب|دمادم دود آهم تا سما بی|پیاپی سیل اشکم تا سمک بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشا آنان که با ته همنشینند|همیشه با دل خرم نشینند}} {{ب|همین بی رسم عشق و عشقبازی|که گستاخانه آیند و ته بینند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر آنکس با تو قربش بیشتر بی|دلش از درد هجران ریشتر بی}} {{ب|اگر یکبار چشمانت بوینم|بجانم صد هزاران نیشتر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شوان استارگان یک‌یک شمارم|براهت تا سحر در انتظارم}} {{ب|پس از نیمه شوان که ته نیایی|زدیده اشک چون باران ببارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشا آنانکه هر از بر ندانند|نه حرفی وانویسند و نه خوانند}} {{ب|چو مجنون سر نهند اندر بیابان|ازین گو گل روند آهو چرانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سخن از هر چه واجم واتشان بی|حدیث از بیش و از کم واتشان بی}} {{ب|بدریا گر روم گوهر بر آرم|هر آن گوهر که وینم واتشان بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلی دیرم که بهبودش نمی‌بو|سخنها میکرم سودش نمی‌بو}} {{ب|ببادش میدهم نش میبرد باد|در آتش می‌نهم دودش نمی‌بو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خدایا واکیان شم واکیان شم|بدین بیخانمانی واکیان شم}} {{ب|همه از در برانند سوته آیم|ته که از در برانی واکیان شم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بهار آیو به هر شاخی گلی بی|بهر لاله هزاران بلبلی بی}} {{ب|بهر مرزی نیارم پا نهادن|مبو کز مو بتر سوز دلی بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیا جانا دل پردرد مو بین|سرشک سرخ و روی زرد مو بین}} {{ب|غم مهجوری و درد صبوری|همه برجان غم پرورد مو بین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز بوی زلف تو مفتونم ای گل|ز رنگ روی تو دلخونم ای گل}} {{ب|من عاشق زعشقت بیقرارم|تو چون لیلی و من مجنونم ای گل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بهار آیو به صحرا و در و دشت|جوانی هم بهاری بود و بگذشت}} {{ب|سر قبر جوانان لاله رویه|دمی که گلرخان آیند به گلگشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر شاهین بچرخ هشتمینه|کند فریاد مرگ اندر کمینه}} {{ب|اگر صد سال در دنیا بمانی|در آخر منزلت زیر زمینه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلی دیرم دمی بیغم نمی‌بو|غمی دیرم که هرگز کم نمی‌بو}} {{ب|خطی دیرم مو از خوبان عالم|که یار بیوفا همدم نمی‌بو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|وای ازین دل که نی هرگز بکامم|وای ازین دل که آزارد مدامم}} {{ب|وای ازین دل که چون مرغان وحشی|نچیده دانه اندازد بدامم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو که یارم سر یاری ندیره|مو که دردم سبکباری ندیره}} {{ب|همه واجن که یارت خواب نازه|چه خوابست اینکه بیداری ندیره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نمیدانم که سرگردان چرایم|گهی نالان گهی گریان چرایم}} {{ب|همه دردی بدوران یافت درمان|ندانم مو که بیدرمان چرایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل از دست غمت زیر و زبر بی|بچشمان اشکم از خون جگر بی}} {{ب|هران یاری چو مو پرناز دیره|دلش پر غصه جانش پر شرر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بدنیای دنی کی ماندنی بی|که دامان بر جهان افشاندنی بی}} {{ب|همی لا تقنطوا خوانی عزیزا|دلا یا ویلنا هم خواندنی بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از آن روزیکه ما را آفریدی|بغیر از معصیت چیزی ندیدی}} {{ب|خداوندا بحق هشت و چارت|ز ما بگذر شتر دیدی ندیدی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو که آشفته حالم چون ننالم|شکسته پر و بالم چون ننالم}} {{ب|همه گویند فلانی چند نالی|تو آیی در خیالم چون ننالم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بشم واشم که تا یاری گره دل|به بختم گریه و زاری گره دل}} {{ب|بگردی و نجوئی یار دیگر|که از جان و دلت یاری گره دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خدایی که مکانش لامکان بی|صفابخش جمال گلرخان بی}} {{ب|پدید آرنده‌ی روز و شب و خلق|که بر هر بنده او روزی رسان بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گلش در زیر سنبل سایه پرور|نهال قامتش نخلی است نوبر}} {{ب|زعشق آن گل رعنا همه شب|چو بلبل ناله و افغان برآور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل شاد از دل زارش خبر نی|تن سالم زبیمارش خبر نی}} {{ب|نه تقصیره که این رسم قدیمه|که آزاد از گرفتارش خبر نی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل ار عشقت نداره مرده اولی|روان بی درد عشق افسرده اولی}} {{ب|سحر بلبل زند در گلشن آواز|که گل بی عشق حق پژمرده اولی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هزاران لاله و گل در جهان بی|همه زیبا به چشم دیگران بی}} {{ب|آلاله‌ی مو به زیبایی درین باغ|سرافراز همه آلالیان بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل عاشق به پیغامی بسازد|خمار آلوده با جامی بسازد}} {{ب|مرا کیفیت چشم تو کافیست|ریاضت کش ببادامی بسازد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر آن باغی که نخلش سر بدر بی|مدامش باغبون خونین جگر بی}} {{ب|بباید کندنش از بیخ و از بن|اگر بارش همه لعل و گهر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ببندم شال و میپوشم قدک را|بنازم گردش چرخ و فلک را}} {{ب|بگردم آب دریاها سراسر|بشویم هر دو دست بی نمک را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اگر دل دلبر و دلبر کدام است|وگر دلبر دل و دلرا چه نام است}} {{ب|دل و دلبر بهم آمیته وینم|ندونم دل که و دلبر کدام است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ته دوری از برم دل در برم نیست|هوای دیگری اندر سرم نیست}} {{ب|بجان دلبرم کز هر دو عالم|تمنای دگر جز دلبرم نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شیرمردی بدم دلم چه دونست|اجل قصدم کره و شیر ژیونست}} {{ب|ز موشیر ژیان پرهیز می‌کرد|تنم وا مرگ جنگیدن ندونست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نفس شومم بدنیا بهر آن است|که تن از بهر موران پرورانست}} {{ب|ندونستم که شرط بندگی چیست|هرزه بورم بمیدان جهانست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قضا پیوسته در گوشم بواجه|که این درد دل تو بی علاجه}} {{ب|اگر گوهر ببی خواهون نداری|همین این جون تو که بی رواجه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|لاله کاران دگر لاله مکارید|باغبانان دو دست از گل بدارید}} {{ب|اگر عهد گلان این بو که دیدم|بیخ گل بر کنید و خار بکارید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شوانم خواب در مرز گلان کرد|گلم واچید و خوابم را زیان کرد}} {{ب|باغبان دید که مو گل دوست دیرم|هزاران خار بر گل پاسبان کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گیج و ویجم که کافر گیج میراد|چنان گیجم که کافر هم موی ناد}} {{ب|بر این آئین که مو را جان و دل داد|شمع و پروانه را پرویج میداد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دمی بوره بوین حالم ته دلبر|دلم تنگه شبی با مو بسر بر}} {{ب|ته گل بر سر زنی ای نو گل مو|به جای گل زنم مو دست بر سر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم زار و دلم زار و دلم زار|طبیبم آورید دردم کرید چار}} {{ب|طبیبم چون بوینه بر موی زار|کره در مون دردم را بناچار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو که سر در بیابانم شو و روز|سرشک از دیده بارانم شو و روز}} {{ب|نه تب دیرم نه جایم میکند درد|همیدونم که نالونم شو و روز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به این بی آشنایی برکیاشم|به این بی خانمانی برکیاشم}} {{ب|همه گر مو برونند واته آیم|ته از در گر برونی برکیاشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو آن آزرده‌ی بی خانمانم|مو آن محنت نصیب سخت جانم}} {{ب|مو آن سرگشته خارم در بیابون|که هر بادی وزد پیشش دوانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بوره سوته دلان با ما بنالیم|زدست یار بی پروا بنالیم}} {{ب|بشیم با بلبل شیدا به گلشن|اگر بلبل نناله ما بنالیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بوره روزی که دیدار ته وینم|گل و سنبل به دیدار تو چینم}} {{ب|بوره بنشین برم سالان و ماهان|که تا سیرت بوینم نازنینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به عشقت ای دلارا نگروستم|نوید وصل تو تا نشنوستم}} {{ب|بدل تخم وفایت کشتم آخر|بجز اندوه و خواری ندروستم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوش آنساعت که دیدار ته وینم|کمند عنبرین تار ته وینم}} {{ب|نوینه خرمی هرگز دل مو|مگر آن دم که رخسار ته وینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم دور است و احوالش ندونم|کسی خواهد که پیغامش رسونم}} {{ب|خداوندا ز مرگم مهلتی ده|که دیداری بدیدارش رسونم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بوره یکدم بنالیم و بسوجیم|از آنرویی که هر دو تیره روجیم}} {{ب|ته بلبل حاش لله مثل مو نی|نبو جز درد و غم یک عمر روجیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم دردین و نالین چه واجم|رخم گردین و خاکین چه واجم}} {{ب|بگردیدم به هفتاد و دو ملت|بصد مذهب منادین چه واجم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از آن انگشت نمای روزگارم|که دور افتاده از یار و دیارم}} {{ب|ندونم قصد جان کردن بناحق|بجز بر سرزدن چاره ندارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از آن دلخسته و سینه فگارم|که گریان در ته سنگ مزارم}} {{ب|بواجندم که ته شوری نداری|سرا پا شور دارم شر ندارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بدل درد غمت باقی هنوزم|کسی واقف نبو از درد و سوزم}} {{ب|نبو یک بلبل سوته به گلشن|به سوز مو نبو کافر به روزم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فلک کی بشنود آه و فغانم|بهر گردش زند آتش بجانم}} {{ب|یک عمری بگذرانم با غم و درد|بکام دل نگردد آسمانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نذونی ای فلک که مستمندم|وامو پر بد مکه که دردمندم}} {{ب|بیک گردش که میکردی ببینی|چو رشته مو بسامانت ببندم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کنون داری نظر گو واکیانم|ز جورت در گدازه استخوانم}} {{ب|بکه اندیشه‌ای بیداد پیشه|که آهم تیر بو ناله کمانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز حال خویشتن مو بیخبر بیم|ندونم در سفر یا در حضر بیم}} {{ب|فغان از دست تو ای بیمروت|همین ذونم که عمری دربدر بیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گلستان جای تو ای نازنیننم|مو در گلخن به خاکستر نشینم}} {{ب|چه در گلشن چه در گلخن چه صحرا|چو دیده واکرم جز ته نوینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کافرم گر منی آلاله کارم|کافرم گر منی آبش بدارم}} {{ب|کافرم گر منی نامش برم نام|دو صد داغ دل از آلاله دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم عالم همه کردی ببارم|مگر مو لوک مست سر قطارم}} {{ب|مهارم کردی و دادی به ناکس|فزودی هر زمان باری ببارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هزاران ملک دنیا گر بدارم|هزاران ملک عقبی گر بدارم}} {{ب|بوره ته دلبرم تا با ته واجم|که بی روی تو آنرا گر بدارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تو خود گفتی که مو ملاح مانم|به آب دیدکان کشتی برانم}} {{ب|همی ترسم که کشتی غرق وابو|درین دریای بی پایان بمانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فلک بر هم زدی آخر اساسم|زدی بر خمره‌ی نیلی لباسم}} {{ب|اگر داری برات از قصد جانم|بکن آخر ازین دنیا اساسم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو که مست از می انگور باشم|چرا از نازنینم دور باشم}} {{ب|مو که از آتشت گرمی نوینم|چرا از دود محنت کور باشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|الهی دشمنت را خسته وینم|به سینه اش خنجری تا دسته وینم}} {{ب|سر شو آیم احوالش بپرسم|سحر آیم مزارش بسته وینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلا خونی دلا خونی دلا خون|همه خونی همه خونی همه خون}} {{ب|ز بهر لیلی سیمین عذاری|چو مجنونی چو مجنونی چو مجنون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشا آنان نه سر دارند نه سامان|نشینن هر دو پا پیچن به دامان}} {{ب|شو و روزان صبوری پیش گیرن|بیاد روی دلداران مدامان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بعالم کس مبادا چون من آئین|مو آئین کس مبو در دین و آئین}} {{ب|هر آنکو حال موش باور نمیبو|مو آئین بی مو آئین بی مو آئین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بوره ای دل بوره باری بشیمان|مکه کاری کز آن گردی پشیمان}} {{ب|یه دو روزی بناکامی سرآریم|باشه روزی که گل چینیم بدامان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم از دست ته نالانه نالان|اندرون دلم خون کشته پالان}} {{ب|هزاران قول با ما بیش کردی|همه قولان ته بالان بالان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ته سر ورزان مو سودای ته ورزان|گریبان بلرزان وا ته لرزان}} {{ب|کفن در کردنم صحرای محشر|هران وینان احوال ته پرسان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز یاد خود بیا پروا کریمان|ازو کو التجا وا که بریمان}} {{ب|کیه این تاب داره تا مو دارم|نداره تاب این سام نریمان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بوره منت بریم ما از کریمان|بکشیم دست از خوان لیمان}} {{ب|کریمان دست در خوان کریمی|که بر خوانش نظر دارند کریمان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زدست مو کشیدی باز دامان|ز کردارت نبی یک جو پشیمان}} {{ب|روم آخر بدامانی زنم دست|که تا از وی رسد کارم بسامان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم تنگ ندانم صبر کردن|زدلتنگی بوم راضی بمردن}} {{ب|ز شرم روی ته مو در حجابم|ندانم عرض حالم واته کردن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنکه بی خان و بی مانه منم من|آنکه بر گشته سامانه منم من}} {{ب|آنکه شادمان به انده میکره روز|آنکه روزش چو شامانه منم و من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پشیمانم پشیمانم پشیمان|کاروانی بوینم تا بشیمان}} {{ب|کهن دنیا بهیچ کسی نمانده|به هرزه کوله باری میکشیمان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو آن اسپید بازم سینه سوهان|چراگاه مو بی سر بشن کوهان}} {{ب|همه تیغی به سوهان میکرن تیز|مو آن تیغم که یزدان کرده سوهان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|برندم همچو یوسف گر بزندان|ویا نالم زغم چون مستمندان}} {{ب|اگر صد باغبان خصمی نماید|مدام آیم بگلزار تو خندان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نوای ناله غم اندوته دونو|عیار قلب خالص بوته دونو}} {{ب|بوره سوته دلان واهم بنالیم|که قدر سوته دل دلسوته دونو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سری دارم که سامانش نمیبو|غمی دارم که پایانش نمیبو}} {{ب|اگر باور نداری سوی من آی|بوین دردی که درمانش نمیبو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به والله که جانانم تویی تو|بسلطان عرب جانم تویی تو}} {{ب|نمیدونم که چونم یا که چندم|همی دونم که درمانم تویی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بهارم بی خزان ای گلبن مو|چه غم کنده ببو بیخ و بن مو}} {{ب|برس ای سوته دل یکدم به دردم|ته ای امروز دل تازه کن مو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نیا مطلق بکارم این دل مو|بجز خونابه اش نه حاصل مو}} {{ب|داره در موسم گل جوش سودا|چه پروایی کره اینجا دل مو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|وای از روزی که قاضیمان خدا بو|سر پل صراطم ماجرا بو}} {{ب|بنوبت بگذرند پیر و جوانان|وای از آندم که نوبت زان ما بو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چو مو یک سوته دل پروانه‌ای نه|بعالم همچو مو دیوانه‌ای نه}} {{ب|همه مارون و مورون لانه دیرن|من دیوانه را ویرانه‌ایی نه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو را ای دلبر مو با ته کاره|وگرنه در جهان بسیار یاره}} {{ب|کجا پروای چون مو سوته دیری|چو مو بلبل به گلزارت هزاره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|درین بوم و برانم پرورش نه|شوانم جا و روزانم خورش نه}} {{ب|سری دیرم که مغزی اندرو نه|تنی دیرم که پروای سرش نه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو را درد دلم خو کرده واته|ندونی درد دل ای بیوفا ته}} {{ب|بوره مو سوته دل واته سپارم|ته ذونی با دل و دل ذونه با ته}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بدنیا مو نوینم کام بی ته|بدس هرگز نگیرم جام بی ته}} {{ب|بلرزم روز و شو چون بید مجنون|ندارم یک نفس آرام بی ته}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سحرگاهان فغان بلبلانه|بیاد روی پر نور گلانه}} {{ب|ز آه مو فلک آخر خدرکه|اثر در ناله‌ی سوته دلانه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بدنیا مثل مو دل سوته‌ای نه|بدرد سوز غم اندوته‌ای نه}} {{ب|چسان بندم ره سیل دو دیده|که این زخم دلم لو سوته‌ای نه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل مو دایم اندر ماتم ته|بدل پیوسته بی‌درد و غم ته}} {{ب|چه پرسی که چرا قدت ببوخم|خم قدم از آن پیچ و خم ته}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زغم جان در تنم در گیر و داره|سرم در رهن تیغ آبداره}} {{ب|ندارم اختیاری از چه جوشش|دل مو تاب این سودا نداره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به کس درد دل مو واتنی نه|که سنگ از آسمون انداتنی نه}} {{ب|بمو واجن که ترک یار خود که|کسیس یارم که ترکش واتنی نه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل مو غیرته دلبر نگیره|بجای جوهری جوهر نگیره}} {{ب|دل مو سوته و مهر ته آذر|نبی ناسوته آذر در نگیره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نذونم لوت و عریانم که کرده|خودم جلاد و بیجونم که کرده}} {{ب|بده خنجر که تا سینه کنم چاک|ببینم عشق بر جونم چه کرده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دو چشمم را ته خون پالا کنی ته|کلاه عقلم از سر وا کنی ته}} {{ب|اگر لیلی بپرسه حال مجنون|نظر او را سوی صحرا کنی ته}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو را نه فکر سودایی نه سودی|نه در دل فکر بهبودی نه بودی}} {{ب|نخواهم جو کنار و چشمه سارون|که هر چشمم هزارون زنده رودی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شوم از شام یلدا تیره‌تر بی|درد دلم ز بودردا بتر بی}} {{ب|همه دردا رسن آخر بدرمون|درمان درد ما خود بی اثر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پی مرگ نکویان گل نرویی|دگر رویی نه رنگش بی نه بویی}} {{ب|ز خود رو هیچ حاصل برنخیزد|بجز بدنامی و بی‌آبرویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|به جز این مو ندارم آرزویی|که باشد همدم مو لاله‌رویی}} {{ب|اگر درد دلم واجم به کوهان|دگر در کوهساران گل نرویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل بی عشق را افسردن اولی|هر که دردی نداره مردن اولی}} {{ب|تنی که نیست ثابت در ره عشق|ذره ذره به آتش سوتن اولی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من دل سوته را لایق ندونی|که در دیوان عشاقت بخونی}} {{ب|هزارون بارم از خونی ببو کم|ز تو زیرا که بحر بیکرونی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یقینم حاصله که هرزه گردی|ازین گردش که داری برنگردی}} {{ب|بروی مو ببستی هر رهی را|بدین عادت که داری کی ته مردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نپنداری که زندان خوشترم بی|سرم بو گوی میدان خوشترم بی}} {{ب|چو گلخن تار و تاریکه به چشمم|گلستان بی ته زندان خوشترم بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز بیداد فلک یارون امان بی|امان جستن روز آخرزمان بی}} {{ب|اگر پاره کرم یخه بجا بو|که وامو آسمان پرسرگران بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در اشکم بدامان ریته اولی|خون دلم ز چشمان ریته اولی}} {{ب|بکس حرفی ز جورت وانواجم|که حرف جور پنهان ریته اولی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل تو کی ز حالم با خبر بی|کجا رحمت باین خونین جگر بی}} {{ب|تو که خونین جگر هرگز نبودی|کی از خونین جگرها با خبر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بسوی باغ و بستان لاله وابی|همه موها مثال ژاله وا بی}} {{ب|وگر سوی خراسان کاروان را|رهانم مو سوی بنگاله وا بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم اندر سینه‌ی مو خانه دیری|چو ویرانه که بوم آشانه دیری}} {{ب|فلک اندر دل مسکین مو نه|ازین غم هرچه در انبانه دیری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر آن کالوند دامان مو نشانی|دامان از هر دو عالم در کشانی}} {{ب|اشک خونین پاشم از راه الوند|تا که دلبر بپایش برفشانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز دل بیرون نبجتم ناله نایی|ز مژگان تر مو ژاله نایی}} {{ب|شوی نایه که مو خوابت بوینم|به بخت مو به چشم لاله نایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چه واجم هر چه واجم واته‌شان بی|سخن از بیش و از کم واته‌شان بی}} {{ب|بدریا مو شدم گوهر برآرم|هر آن گوهر که دیدم واته‌شان بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلم بلبل صفت حیران گل بی|درونم چون درخت پی بگل بی}} {{ب|خونابه بار دیرم ارغوان وار|درخت نهله بارش خون دل بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مو احوالم خرابه گر تو جویی|جگر بندم کبابه گر تو جویی}} {{ب|ته که رفتی و یار نو گرفتی|قیامت هم حسابه گر تو جویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زخور این چهره‌ات افروته‌تر بی|تیر عشقت بجانم روته‌تر بی}} {{ب|مرا اختر بود خال سیاهت|ز مو یارا که اختر سوته‌تر بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مرا دیوانه و شیدا ته دیری|مرا سرگشته و رسوا ته دیری}} {{ب|نمیدونم دلم دارد کجا جای|همیدونم که دردی جا ته دیری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زدست عشق هر شو حالم این بی|سریرم خشت و بالینم زمین بی}} {{ب|خوشم این بی که موته دوست دیرم|هر آن ته دوست داره حالش این بی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عزیزون از غم و درد جدایی|به چشمونم نمانده روشنایی}} {{ب|گرفتارم بدام غربت و درد|نه یار و همدمی نه آشنایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ته که خورشید اوج دلربایی|چنین بیرحم و سنگین دل چرایی}} {{ب|به اول آنهمه مهر و محبت|به آخر راه و رسم بی وفایی}} {{پایان شعر}} [[رده:دوبیتی‌ها]] بتا تا زار چون تو دلبرستم 2125 3352 2006-10-01T12:51:58Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = بتا تا زار چون تو دلبرستم | مؤلف = بابا طاهر | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|بتا تا زار چون تو دلبرستم|بتن عود و بسینه مجمرستم}} {{ب|اگر جز مهر تو اندر دلم بی|به هفتاد و دو ملت کافرستم}} {{ب|اگر روزی دو صد بارت بوینم|همی مشتاق بار دیگرستم}} {{ب|فراق لاله رویان سوته دیلم|وز ایشان در رگ جان نشترستم}} {{ب|منم آن شاخه بر نخل محبت|که حسرت سایه و محنت برستم}} {{ب|نه کار آخرت کردم نه دنیا|یکی بی سایه نخل بی‌برستم}} {{ب|نه خور نه خواب بیتو گویی|به پیکر هر سر مو خنجرستم}} {{ب|جدا از تو به حور و خلد و طوبی|اگر خورسند گردم کافرستم}} {{ب|چو شمعم گر سراندازند صدبار|فروزنده‌تر و روشن ترستم}} {{ب|مرا از آتش دوزخ چه غم بی|که دوزخ جزوی از خاکسترستم}} {{ب|سمندر وش میان آتش هجر|پریشان مرغ بی‌بال و پرستم}} {{ب|درین دیرم چنان مظلوم و مغموم|چو طفل بی پدر بی مادرستم}} {{ب|نمی‌گیرد کسم هرگز به چیزی|درین عالم ز هر کس کمترستم}} {{ب|بیک ناله بسوجم هر دو عالم|که از سوز جگر خنیاگرستم}} {{ب|ببالینم همه الماس سوده|همه خار و خسک در بسترستم}} {{ب|مثال کافرم در مومنستان|چو ممن در میان کافرستم}} {{ب|همه سوجم همه سوجم همه سوج|بگرمی چون فروزان اخگرستم}} {{ب|رخ تو آفتاب و مو چو حربا|و یا پژمان گل نیلوفرستم}} {{ب|بملک عشق روح بی‌نشانم|بشهر دل یکی صورت پرستم}} {{ب|رخش تا کرده در دل جلوه از مهر|بخوبی آفتاب خاورستم}} {{ب|بمیر ای دل که آسایش بیابی|که مو تا جان ندادم وانرستم}} {{ب|من از روز ازل طاهر بزادم|ازین رو نام بابا طاهرستم}} {{پایان شعر}} [[رده:قصاید]] رباعیات ابوسعید ابوالخیر 2126 3339 2006-10-01T12:43:46Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = رباعیات ابوسعید ابوالخیر | مؤلف = ابوسعید ابوالخیر | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|وا فریادا ز عشق وا فریادا|کارم بیکی طرفه نگار افتادا}} {{ب|گر داد من شکسته دادا دادا|ور نه من و عشق هر چه بادا بادا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم صنما لاله رخا دلدارا|در خواب نمای چهره باری یارا}} {{ب|گفتا که روی به خواب بی ما وانگه|خواهی که دگر به خواب بینی ما را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کعبه اگر دل سوی غیرست ترا|طاعت همه فسق و کعبه دیرست ترا}} {{ب|ور دل به خدا و ساکن میکده‌ای|می نوش که عاقبت بخیرست ترا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|وصل تو کجا و من مهجور کجا|دردانه کجا حوصله مور کجا}} {{ب|هر چند ز سوختن ندارم باکی|پروانه کجا و آتش طور کجا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا درد رسید چشم خونخوار ترا|خواهم که کشد جان من آزار ترا}} {{ب|یا رب که ز چشم زخم دوران هرگز|دردی نرسد نرگس بیمار ترا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتی که منم ماه نشابور سرا|ای ماه نشابور نشابور ترا}} {{ب|آن تو ترا و آن ما نیز ترا|با ما بنگویی که خصومت ز چرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب ز کرم دری برویم بگشا|راهی که درو نجات باشد بنما}} {{ب|مستغنیم از هر دو جهان کن به کرم|جز یاد تو هر چه هست بر از دل ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب مکن از لطف پریشان ما را|هر چند که هست جرم و عصیان ما را}} {{ب|ذات تو غنی بوده و ما محتاجیم|محتاج بغیر خود مگردان ما را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر بر در دیر می‌نشانی ما را|گر در ره کعبه میدوانی ما را}} {{ب|اینها همگی لازمه‌ی هستی ماست|خوش آنکه ز خویش وارهانی ما را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند کشم غصه‌ی هر ناکس را|وز خست خود خاک شوم هر کس را}} {{ب|کارم به دعا چو برنمی‌آید راست|دادم سه طلاق این فلک اطلس را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب به محمد و علی و زهرا|یا رب به حسین و حسن و آل‌عبا}} {{ب|کز لطف برآر حاجتم در دو سرا|بی‌منت خلق یا علی الاعلا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شیر سرافراز زبردست خدا|ای تیر شهاب ثاقب شست خدا}} {{ب|آزادم کن ز دست این بی‌دستان|دست من و دامن تو ای دست خدا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|منصور حلاج آن نهنگ دریا|کز پنبه‌ی تن دانه‌ی جان کرد جدا}} {{ب|روزیکه انا الحق به زبان می‌آورد|منصور کجا بود؟ خدا بود خدا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دیده بجای خواب آبست مرا|زیرا که بدیدنت شتابست مرا}} {{ب|گویند بخواب تا به خواب‌ش بینی|ای بیخبران چه جای خوابست مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن رشته که قوت روانست مرا|آرامش جان ناتوانست مرا}} {{ب|بر لب چو کشی جان کشدم از پی آن|پیوند چو با رشته‌ی جانست مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پرسیدم ازو واسطه‌ی هجران را|گفتا سببی هست بگویم آن را}} {{ب|من چشم توام اگر نبینی چه عجب|من جان توام کسی نبیند جان را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست دوا فرست بیماران را|روزی ده جن و انس و هم یاران را}} {{ب|ما تشنه لبان وادی حرمانیم|بر کشت امید ما بده باران را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تسبیح ملک را و صفا رضوان را|دوزخ بد را بهشت مر نیکان را}} {{ب|دیبا جم را و قیصر و خاقان را|جانان ما را و جان ما جانان را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرگاه که بینی دو سه سرگردانرا|عیب ره مردان نتوان کرد آنرا}} {{ب|تقلید دو سه مقلد بی‌معنی|بدنام کند ره جوانمردان را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دی شانه زد آن ماه خم گیسو را|بر چهره نهاد زلف عنبر بو را}} {{ب|پوشید بدین حیله رخ نیکو را|تا هر که نه محرم نشناسد او را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بازآ بازآ هر آنچه هستی بازآ|گر کافر و گبر و بت‌پرستی بازآ}} {{ب|این درگه ما درگه نومیدی نیست|صد بار اگر توبه شکستی بازآ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دلبر ما مباش بی دل بر ما|یک دلبر ما به که دو صد دل بر ما}} {{ب|نه دل بر ما نه دلبر اندر بر ما|یا دل بر ما فرست یا دلبر ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کرده غمت غارت هوش دل ما|درد تو شده خانه فروش دل ما}} {{ب|رمزی که مقدسان ازو محرومند|عشق تو مر او گفت به گوش دل ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مستغرق نیل معصیت جامه‌ی ما|مجموعه‌ی فعل زشت هنگامه‌ی ما}} {{ب|گویند که روز حشر شب می‌نشود|آنجا نگشایند مگر نامه‌ی ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مهمان تو خواهم آمدن جانانا|متواریک و ز حاسدان پنهانا}} {{ب|خالی کن این خانه، پس مهمان آ|با ما کس را به خانه در منشانا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من دوش دعا کردم و باد آمینا|تا به شود آن دو چشم بادامینا}} {{ب|از دیده‌ی بدخواه ترا چشم رسید|در دیده‌ی بدخواه تو بادامینا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر تافت عنان صبوری از جان خراب|شد همچو ر کاب حلقه چشم از تب و تاب}} {{ب|دیگر چو عنان نپیچم از حکم تو سر|گر دولت پابوس تو یابم چو رکاب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گه میگردم بر آتش هجر کباب|گه سر گردان بحر غم همچو حباب}} {{ب|القصه چو خار و خس درین دیر خراب|گه بر سر آتشم گهی بر سر آب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کارم همه ناله و خروشست امشب|نی‌صبر پدیدست و نه هو شست امشب}} {{ب|دوشم خوش بود ساعتی پنداری|کفاره‌ی خوشدلی دوشست امشب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از چرخ فلک گردش یکسان مطلب|وز دور زمانه عدل سلطان مطلب}} {{ب|روزی پنج در جهان خواهی بود|آزار دل هیچ مسلمان مطلب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیطاعت حق بهشت و رضوان مطلب|بی‌خاتم دین ملک سلیمان مطلب}} {{ب|گر منزلت هر دو جهان میخواهی|آزار دل هیچ مسلمان مطلب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای ذات و صفات تو مبرا زعیوب|یک نام ز اسماء تو علام غیوب}} {{ب|رحم آر که عمر و طاقتم رفت بباد|نه نوح بود نام مرا نه ایوب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آینه حسن تو در صورت زیب|گرداب هزار کشتی صبر و شکیب}} {{ب|هر آینه‌ای که غیر حسن تو بود|خواند خردش سراب صحرای فریب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا زلف تو شاه گشت و رخسار تو تخت|افکند دلم برابر تخت تو رخت}} {{ب|روزی بینی مرا شده کشته‌ی بخت|حلقم شده در حلقه‌ی سیمین تو سخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا پای تو رنجه گشت و با درد بساخت|مسکین دل رنجور من از درد گداخت}} {{ب|گویا که ز روز گار دردی دارد|این درد که در پای تو خود را انداخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مجنون تو کوه را ز صحرا نشناخت|دیوانه‌ی عشق تو سر از پا نشناخت}} {{ب|هر کس بتو ره یافت ز خود گم گردید|آنکس که ترا شناخت خود را نشناخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنروز که آتش محبت افروخت|عاشق روش سوز ز معشوق آموخت}} {{ب|از جانب دوست سرزد این سوز و گداز|تا در نگرفت شمع پروانه نسوخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیشب که دلم ز تاب هجران میسوخت|اشکم همه در دیده‌ی گریان میسوخت}} {{ب|میسوختم آنچنانکه غیر از دل تو|بر من دل کافر و مسلمان میسوخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق آمد و گرد فتنه بر جانم بیخت|عقلم شد و هوش رفت و دانش بگریخت}} {{ب|زین واقعه هیچ دوست دستم نگرفت|جز دیده که هر چه داشت بر پایم ریخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق آمد و خاک محنتم بر سر ریخت|زان برق بلا به خرمنم اخگر ریخت}} {{ب|خون در دل و ریشه‌ی تنم سوخت چنان|کز دیده بجای اشک خاکستر ریخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|میرفتم و خون دل براهم میریخت|دوزخ دوزخ شرر ز آهم میریخت}} {{ب|می‌آمدم از شوق تو بر گلشن کون|دامن دامن گل از گناهم میریخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از کفر سر زلف وی ایمان میریخت|وز نوش لبش چشمه‌ی حیوان میریخت}} {{ب|چون کبک خرامنده بصد رعنایی|میرفت و ز خاک قدمش جان میریخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از نخل ترش بار چو باران میریخت|وز صفحه‌ی رخ گل بگریبان میریخت}} {{ب|از حسرت خاکپای آن تازه نهال|سیلاب ز چشم آب حیوان میریخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ایدل چو فراقش رگ جان بگشودت|منمای بکس خرقه‌ی خون آلودت}} {{ب|می‌نال چنانکه نشنوند آوازت|می‌سوز چنانکه برنیاید دودت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن یار که عهد دوستداری بشکست|میرفت و منش گرفته دامن در دست}} {{ب|می‌گفت دگر باره به خواب‌م بینی|پنداشت که بعد ازو مرا خوابی هست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بار گنه شد تن مسکینم پست|یا رب چه شود اگر مرا گیری دست}} {{ب|گر در عملم آنچه ترا شاید نیست|اندر کرمت آنچه مرا باید هست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از کعبه رهیست تا به مقصد پیوست|وز جانب میخانه رهی دیگر هست}} {{ب|اما ره میخانه ز آبادانی|راهیست که کاسه می‌رود دست بدست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تیری ز کمانخانه ابروی تو جست|دل پرتو وصل را خیالی بر بست}} {{ب|خوشخوش زدلم گذشت و میگفت بناز|ما پهلوی چون تویی نخواهیم نشست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون نیست ز هر چه هست جز باد بدست|چون هست ز هر چه نیست نقصان و شکست}} {{ب|انگار که هر چه هست در عالم نیست|پندار که هر چه نیست در عالم هست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دی طفلک خاک بیز غربال بدست|میزد بدو دست و روی خود را می‌خست}} {{ب|میگفت به های‌های کافسوس و دریغ|دانگی بنیافتیم و غربال شکست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کردم توبه، شکستیش روز نخست|چون بشکستم بتوبه‌ام خواندی چست}} {{ب|القصه زمام توبه‌ام در کف تست|یکدم نه شکسته‌اش گذاری نه درست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گاهی چو ملایکم سر بندگیست|گه چون حیوان به خواب و خور زندگیست}} {{ب|گاهم چو بهایم سر درندگیست|سبحان الله این چه پراکندگیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آزادی و عشق چون همی نامد راست|بنده شدم و نهادم از یکسو خواست}} {{ب|زین پس چونان که داردم دوست رواست|گفتار و خصومت از میانه برخاست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خیام تنت بخیمه میماند راست|سلطان روحست و منزلش دار بقاست}} {{ب|فراش اجل برای دیگر منزل|از پافگند خیمه چو سلطان برخاست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عصیان خلایق ارچه صحرا صحراست|در پیش عنایت تو یک برگ گیاست}} {{ب|هرچند گناه ماست کشتی کشتی|غم نیست که رحمت تو دریا دریاست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند بطاعت تو عصیان و خطاست|زین غم نکشی که گشتن چرخ بلاست}} {{ب|گر خسته‌ای از کثرت طغیان گناه|مندیش که ناخدای این بحر خداست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما کشته‌ی عشقیم و جهان مسلخ ماست|ما بیخور و خوابیم و جهان مطبخ ماست}} {{ب|ما را نبود هوای فردوس از آنک|صدمرتبه بالاتر از آن دوزخ ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم عاشق سینه‌ی بلا پرور ماست|خون در دل آرزو ز چشم ترماست}} {{ب|هان غیر، اگر حریف مایی پیش آی|کالماس بجای باده در ساغر ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب غم آنچه غیر تو در دل ماست|بردار که بیحاصلی از حاصل ماست}} {{ب|الحمد که چون تو رهنمایی داریم|کز گمشدگانیم که غم منزل ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یاد تو شب و روز قرین دل ماست|سودای دلت گوشه نشین دل ماست}} {{ب|از حلقه‌ی بندگیت بیرون نرود|تا نقش حیات در نگین دل ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گردون کمری ز عمر فرسوده‌ی ماست|دریا اثری ز اشک آلوده‌ی ماست}} {{ب|دوزخ شرری ز رنج بیهوده‌ی ماست|فردوس دمی ز وقت آسوده‌ی ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن آتش سوزنده که عشقش لقبست|در پیکر کفر و دین چو سوزنده تبست}} {{ب|ایمان دگر و کیش محبت دگرست|پیغمبر عشق نه عجم نه عربست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند دل آیینه‌ی آیین عجبست|دوری رخ شاهدان خودبین عجبست}} {{ب|در آینه روی شاهدان نیست عجب|خود شاهد و خود آینه‌اش این عجبست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از ما همه عجز و نیستی مطلوبست|هستی و توابعش زما منکوبست}} {{ب|این اوست پدید گشته در صورت ما|این قدرت و فعل از آن بمامنسو بست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر سبحه‌ی صد دانه شماری خوبست|ور جام می از کف نگذاری خوبست}} {{ب|گفتی چه کنم چه تحفه آرم بر دوست|بی‌درد میا هر آنچه آری خوبست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیوسته ز من کشیده دامن دل تست|فارغ ز من سوخته خرمن دل تست}} {{ب|گر عمر وفا کند من از تو دل خویش|فارغ‌تر از آن کنم که از من دل تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل کیست که گویم از برای غم تست|یا آنکه حریم تن سرای غم تست}} {{ب|لطفیست که میکند غمت با دل من|ورنه دل تنگ من چه جای غم تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل غم عشق از برای من و تست|سر بر خط او نه که سزای من و تست}} {{ب|تو چاشنی درد ندانی ورنه|یکدم غم دوست خونبهای من و تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ناکامیم ای دوست ز خودکامی تست|وین سوختگیهای من از خامی تست}} {{ب|مگذار که در عشق تو رسوا گردم|رسوایی من باعث بدنامی تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای حیدر شهسوار وقت مددست|ای زبده‌ی هشت و چار وقت مددست}} {{ب|من عاجزم از جهان و دشمن بسیار|ای صاحب ذوالفقار وقت مددست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اسرار ملک بین که بغول افتادست|وان سکه‌ی زر بین که بپول افتادست}} {{ب|وان دست برافشاندن مردان زد و کون|اکنون بترانه‌ی کچول افتادست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشقم که بهر رگم غمی پیوندست|دردم که دلم بدرد حاجتمندست}} {{ب|صبرم که بکام پنجه‌ی شیرم هست|شکرم که مدام خواهشم خرسندست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نقاش رخت ز طعنها آسودست|کز هر چه تمام‌تر بود بنمودست}} {{ب|رخسار و لبت چنانکه باید بودست|گویی که کسی برزو فرمودست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عالم اگر فلک اگر ماه و خورست|از باده‌ی مستی تو پیمانه خورست}} {{ب|فارغ زجهانی و جهان غیر تو نیست|بیرون زمکانی و مکان از تو پرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پی در گاوست و گاو در کهسارست|ماهی سریشمین بدریا بارست}} {{ب|بز در کمرست و توز در بلغارست|زه کردن این کمان بسی دشوارست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای برهمن آن عذار چون لاله پرست|رخسار نگار چارده ساله پرست}} {{ب|گر چشم خدای بین نداری باری|خورشید پرست شو نه گوساله پرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آلوده‌ی دنیا جگرش ریش ترست|آسوده‌ترست هر که درویش ترست}} {{ب|هر خر که برو زنگی و زنجیری هست|چون به نگری بار برو بیش ترست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب سبب حیات حیوان بفرست|وز خون کرم نعمت الوان بفرست}} {{ب|از بهر لب تشنه‌ی طفلان نبات|از سینه‌ی ابر شیر باران بفرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب تو زمانه را دلیلی بفرست|نمرودانرا پشه چو پیلی بفرست}} {{ب|فرعون صفتان همه زبردست شدند|موسی و عصا و رود نیلی بفرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خالق خلق رهنمایی بفرست|بر بنده‌ی بی‌نوا نوایی بفرست}} {{ب|کار من بیچاره گره در گرهست|رحمی بکن و گره گشایی بفرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما را بجز این جهان جهانی دگرست|جز دوزخ و فردوس مکانی دگرست}} {{ب|قلاشی و عاشقیش سرمایه‌ی ماست|قوالی و زاهدی از آنی دگرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سرمایه‌ی عمر آدمی یک نفسست|آن یک نفس از برای یک همنفسست}} {{ب|با همنفسی گر نفسی بنشینی|مجموع حیوت عمر آن یک نفسست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتی که فلان ز یاد ما خاموشست|از باده‌ی عشق دیگری مدهوشست}} {{ب|شرمت بادا هنوز خاک در تو|از گرمی خون دل من در جوشست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|راه تو بهر روش که پویند خوشست|وصل تو بهر جهت که جویند خوشست}} {{ب|روی تو بهر دیده که بینند نکوست|نام تو بهر زبان که گویند خوشست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل رفت بر کسیکه سیماش خوشست|غم خوش نبود ولیک غمهاش خوشست}} {{ب|جان میطلبد نمیدهم روزی چند|در جان سخنی نیست، تقاضاش خوشست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل بر سر عهد استوار خویشست|جان در غم تو بر سر کار خویشست}} {{ب|از دل هوس هر دو جهانم بر خاست|الا غم تو که برقرار خویشست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر شکل بتان رهزن عشاق حقست|لا بل که عیان در همه آفاق حقست}} {{ب|چیزیکه بود ز روی تقلید جهان|والله که همان بوجه اطلاق حقست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گریم زغم تو زار و گویی زرقست|چون زرق بود که دیده در خون غرقست}} {{ب|تو پنداری که هر دلی چون دل تست|نی‌نی صنما میان دلها فرقست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گنجم چو گهر در دل گنجینه شکست|رازم همه در سینه‌ی بی کینه شکست}} {{ب|هر شعله‌ی آرزو که از جان برخاست|چون پاره‌ی آبگینه در سینه شکست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنشب که مر از وصلت ای مه رنگست|بالای شبم کوته و پهنا تنگست}} {{ب|و آنشب که ترا با من مسکین جنگست|شب کور و خروس گنک و پروین لنگست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دور از تو فضای دهر بر من تنگست|دارم دلکی که زیر صد من سنگست}} {{ب|عمریست که مدتش زمانرا عارست|جانیست که بردنش اجلرا ننگست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نردیست جهان که بردنش باختنست|نرادی او بنقش کم ساختنست}} {{ب|دنیا بمثل چو کعبتین نردست|برداشتنش برای انداختنست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آواز در آمد بنگر یار منست|من خود دانم کرا غم کار منست}} {{ب|سیصد گل سرخ بر رخ یار منست|خیزم بچنم که گل چدن کار منست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا مهر ابوتراب دمساز منست|حیدر بجهان همدم و همراز منست}} {{ب|این هر دو جگر گوشه دو بالند مرا|مشکن بالم که وقت پرواز منست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق تو بلای دل درویش منست|بیگانه نمی‌شود مگر خویش منست}} {{ب|خواهم سفری کنم ز غم بگریزم|منزل منزل غم تو در پیش منست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از گل طبقی نهاده کین روی منست|وز شب گرهی فگنده کین موی منست}} {{ب|صد نافه بباد داده کین بوی منست|و آتش بجهان در زده کین خوی منست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دردیکه ز من جان بستاند اینست|عشقی که کسش چاره نداند اینست}} {{ب|چشمی که همیشه خون فشاند اینست|آنشب که به روزم نرساند اینست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنرا که فنا شیوه و فقر آیینست|نه کشف یقین نه معرفت نه دینست}} {{ب|رفت او زمیان همین خدا ماند خدا|الفقر اذا تم هو الله اینست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دنیا بمثل چو کوزه‌ی زرینست|گه آب درو تلخ و گهی شیرینست}} {{ب|تو غره مشو که عمر من چندینست|کین اسب عمل مدام زیر زینست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست ای دوست ای دوست ای دوست|جور تو از آنکشم که روی تو نکوست}} {{ب|مردم گویند بهشت خواهی یا دوست|ای بیخبران بهشت با دوست نکوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ایزد که جهان به قبضه‌ی قدرت اوست|دادست ترا دو چیز کان هر دو نکوست}} {{ب|هم سیرت آنکه دوست داری کس را|هم صورت آنکه کس ترا دارد دوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چشمی دارم همه پر از دیدن دوست|با دیده مرا خوشست چون دوست دروست}} {{ب|از دیده و دوست فرق کردن نتوان|یا اوست درون دیده یا دیده خود اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دنیا به جوی وفا ندارد ای دوست|هر لحظه هزار مغز سرگشته‌ی اوست}} {{ب|میدان که خدای دشمنش میدارد|گر دشمن حق نه‌ای چرا داری دوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شب آمد و باز رفتم اندر غم دوست|هم بر سر گریه‌ای که چشمم را خوست}} {{ب|از خون دلم هر مژه‌ای پنداری|سیخیست که پاره‌ی جگر بر سر اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق آمد و شد چو خونم اندر رگ و پوست|تا کرد مرا تهی و پر کرد ز دوست}} {{ب|اجزای وجودم همگی دوست گرفت|نامیست ز من بر من و باقی همه اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غازی بره شهادت اندر تک و پوست|غافل که شهید عشق فاضلتر ازوست}} {{ب|فردای قیامت این بدان کی ماند|کان کشته‌ی دشمنست و این کشته‌ی دوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند که آدمی ملک سیرت و خوست|بد گر نبود به دشمن خود نیکوست}} {{ب|دیوانه دل کسیست کین عادت اوست|کو دشمن جان خویش میدارد دوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عنبر زلفی که ماه در چنبر اوست|شیرین سخنی که شهد در شکر اوست}} {{ب|زان چندان بار نامه کاندر سر اوست|فرمانده روزگار فرمانبر اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عقرب سر زلف یار و مه پیکر اوست|با این همه کبر و ناز کاندر سر اوست}} {{ب|شیرین دهنی و شهد در شکر اوست|فرمانده روزگار فرمانبر اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن مه که وفا و حسن سرمایه‌ی اوست|اوج فلک حسن کمین پایه‌ی اوست}} {{ب|خورشید رخش نگر و گر نتوانی|آن زلف سیه نگر که همسایه‌ی اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان میخوردم که روح پیمانه‌ی اوست|زان مست شدم که عقل دیوانه‌ی اوست}} {{ب|دودی به من آمد آتشی با من زد|زان شمع که آفتاب پروانه‌ی اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما دل به غم تو بسته داریم ای دوست|درد تو بجان خسته داریم ای دوست}} {{ب|گفتی که به دلشکستگان نزدیکم|ما نیز دل شکسته داریم ای دوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر ما در وصل بسته میدارد دوست|دل را به فراق خسته میدارد دوست}} {{ب|من‌بعد من و شکستگی در دوست|چون دوست دل شکسته میدارد دوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خواجه ترا غم جمال ماهست|اندیشه‌ی باغ و راغ و خرمن گاهست}} {{ب|ما سوختگان عالم تجریدیم|ما را غم لا اله الا اللهست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عارف که ز سر معرفت آگاهست|بیخود ز خودست و با خدا همراهست}} {{ب|نفی خود و اثبات وجود حق کن|این معنی لا اله الا اللهست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کار کس ار قرار میباید هست|وین یار که در کنار میباید هست}} {{ب|هجریکه بهیچ کار می‌ناید نیست|وصلی که چو جان بکار میباید هست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا در نرسد وعده‌ی هر کار که هست|سودی ندهد یاری هر یار که هست}} {{ب|تا زحمت سرمای زمستان نکشد|پر گل نشود دامن هر خار که هست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با دل گفتم که ای دل احوال تو چیست|دل دیده پر آب کرد و بسیار گریست}} {{ب|گفتا که چگونه باشد احوال کسی|کو را بمراد دیگری باید زیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پرسید ز من کسیکه معشوق تو کیست|گفتم که فلان کسست مقصود تو چیست}} {{ب|بنشست و به های‌های بر من بگریست|کز دست چنان کسی تو چون خواهی زیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جسمم همه اشک گشت و چشمم بگریست|در عشق تو بی جسم همی باید زیست}} {{ب|از من اثری نماند این عشق ز چیست|چون من همه معشوق شدم عاشق کیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیروز که چشم تو بمن در نگریست|خلقی بهزار دیده بر من بگریست}} {{ب|هر روز هزار بار در عشق تو ام|میباید مرد و باز میباید زیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عاشق نتواند که دمی بی غم زیست|بی یار و دیار اگر بود خود غم نیست}} {{ب|خوش آنکه بیک کرشمه جان کرد نثار|هجران و وصال را ندانست که چیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر مرده بوم بر آمده سالی بیست|چه پنداری که گورم از عشق تهیست}} {{ب|گر دست بخاک بر نهی کین جا کیست|آواز آید که حال معشوقم چیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می‌گفتم یار و می‌ندانستم کیست|می‌گفتم عشق و می‌ندانستم چیست}} {{ب|گر یار اینست چون توان بی او بود|ور عشق اینست چون توان بی او زیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل همه خون شوی شکیبایی چیست|وی جان بدرآ اینهمه رعنایی چیست}} {{ب|ای دیده چه مردمیست شرمت بادا|نادیده به حال دوست بینایی چیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر همه دشت خاوران گر خاریست|آغشته به خون عاشق افگاریست}} {{ب|هر جا که پریرخی و گل‌رخساریست|ما را همه در خورست مشکل کاریست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در بحر یقین که در تحقیق بسیست|گرداب درو چو دام و کشتی نفسیست}} {{ب|هر گوش صدف حلقه‌ی چشمیست پر آب|هر موج اشاره‌ای ز ابروی کسیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رنج مردم ز پیشی و از بیشیست|امن و راحت به ذلت و درویشیست}} {{ب|بگزین تنگ دستی از این عالم|گر با خرد و بدانشت هم خویشیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما عاشق و عهد جان ما مشتاقیست|ماییم به درد عشق تا جان باقیست}} {{ب|غم نقل و ندیم درد و مطرب ناله|می خون جگر مردم چشمم ساقیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون حاصل عمر تو فریبی و دمیست|زو داد مکن گرت به هر دم ستمیست}} {{ب|مغرور مشو بخود که اصل من و تو|گردی و شراری و نسیمی و نمیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دایم نه لوای عشرت افراشتنیست|پیوسته نه تخم خرمی کاشتنیست}} {{ب|این داشتنیها همه بگذاشتنیست|جز روشنی رو که نگه داشتنیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دردا که درین سوز و گدازم کس نیست|همراه درین راه درازم کس نیست}} {{ب|در قعر دلم جواهر راز بسیست|اما چه کنم محرم رازم کس نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در سینه کسی که راز پنهانش نیست|چون زنده نماید او ولی جانش نیست}} {{ب|رو درد طلب که علتت بی‌دردیست|دردیست که هیچگونه درمانش نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کشور عشق جای آسایش نیست|آنجا همه کاهشست افزایش نیست}} {{ب|بی درد و الم توقع درمان نیست|بی جرم و گنه امید بخشایش نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افسوس که کس با خبر از دردم نیست|آگاه ز حال چهره‌ی زردم نیست}} {{ب|ای دوست برای دوستیها که مراست|دریاب که تا درنگری گردم نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتار نکو دارم و کردارم نیست|از گفت نکوی بی عمل عارم نیست}} {{ب|دشوار بود کردن و گفتن آسان|آسان بسیار و هیچ دشوارم نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرگز المی چو فرقت جانان نیست|دردی بتر از واقعه‌ی هجران نیست}} {{ب|گر ترک وداع کرده‌ام معذورم|تو جان منی وداع جان آسان نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر کار تو نیکست به تدبیر تو نیست|ور نیز بدست هم ز تقصیر تو نیست}} {{ب|تسلیم و رضا پیشه کن و شاد بزی|چون نیک و بد جهان به تقدیر تو نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از درد نشان مده که در جان تو نیست|بگذر ز ولایتیکه آن زان تو نیست}} {{ب|از بی‌خردی بود که با جوهریان|لاف از گهری زنی که در کان تو نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در هجرانم قرار میباید و نیست|آسایش جان زار میباید و نیست}} {{ب|سرمایه‌ی روزگار می‌باید و نیست|یعنی که وصال یار میباید و نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جانا به زمین خاوران خاری نیست|کش با من و روزگار من کاری نیست}} {{ب|با لطف و نوازش جمال تو مرا|دردادن صد هزار جان عاری نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر همه دشت خاوران سنگی نیست|کش با من و روزگار من جنگی نیست}} {{ب|با لطف و نوازش وصال تو مرا|دردادن صد هزار جان ننگی نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سر تا سر دشت خاوران سنگی نیست|کز خون دل و دیده برو رنگی نیست}} {{ب|در هیچ زمین و هیچ فرسنگی نیست|کز دست غمت نشسته دلتنگی نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کبریست درین وهم که پنهانی نیست|برداشتن سرم به آسانی نیست}} {{ب|ایمانش هزار دفعه تلقین کردم|این کافر را سر مسلمانی نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دیده نظر کن اگرت بیناییست|در کار جهان که سر به سر سوداییست}} {{ب|در گوشه‌ی خلوت و قناعت بنشین|تنها خو کن که عافیت تنهاییست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سیمابی شد هوا و زنگاری دشت|ای دوست بیا و بگذر از هرچه گذشت}} {{ب|گر میل وفا داری اینک دل و جان|ور رای جفا داری اینک سر و تشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنرا که قضا ز خیل عشاق نوشت|آزاد ز مسجدست و فارغ ز کنشت}} {{ب|دیوانه‌ی عشق را چه هجران چه وصال|از خویش گذشته را چه دوزخ چه بهشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هان تا تو نبندی به مراعاتش پشت|کو با گل نرم پرورد خار درشت}} {{ب|هان تا نشوی غره به دریای کرم|کو بر لب بحر تشنه بسیار بکشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از اهل زمانه عار میباید داشت|وز صحبتشان کنار میباید داشت}} {{ب|از پیش کسی کار کسی نگشاید|امید به کردگار میباید داشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افسوس که ایام جوانی بگذشت|دوران نشاط و کامرانی بگذشت}} {{ب|تشنه بکنار جوی چندان خفتم|کز جوی من آب زندگانی بگذشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزم به غم جهان فرسوده گذشت|شب در هوس بوده و نابوده گذشت}} {{ب|عمری که ازو دمی جهانی ارزد|القصه به فکرهای بیهوده گذشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سر سخن دوست نمی‌یارم گفت|در یست گرانبها نمی‌یارم سفت}} {{ب|ترسم که به خواب در بگویم بکسی|شبهاست کزین بیم نمی‌یارم خفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل گر چه درین بادیه بسیار شتافت|یک موی ندانست و بسی موی شکافت}} {{ب|گرچه ز دلم هزار خورشید بتافت|آخر به کمال ذره‌ای راه نیافت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آسان آسان ز خود امان نتوان یافت|وین شربت شوق رایگان نتوان یافت}} {{ب|زان می که عزیز جان مشتاقانست|یک جرعه به صد هزار جان نتوان یافت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از باد صبا دلم چو بوی تو گرفت|بگذاشت مرا و جستجوی تو گرفت}} {{ب|اکنون ز منش هیچ نمی‌آید یاد|بوی تو گرفته بود خوی تو گرفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل عادت و خوی جنگجوی تو گرفت|جان گوهر همت سر کوی تو گرفت}} {{ب|گفتم به خط تو جانب ما را گیر|آن هم طرف روی نکوی تو گرفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنی که ز جانم آرزوی تو نرفت|از دل هوس روی نکوی تو نرفت}} {{ب|از کوی تو هر که رفت دل را بگذاشت|کس با دل خویشتن ز کوی تو نرفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن دل که تو دیده‌ای زغم خون شد و رفت|وز دیده‌ی خون گرفته بیرون شد و رفت}} {{ب|روزی به هوای عشق سیری میکرد|لیلی صفتی بدید و مجنون شد و رفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یار آمد و گفت خسته میدار دلت|دایم به امید بسته می‌دار دلت}} {{ب|ما را به شکستگان نظرها باشد|ما را خواهی شکسته میدار دلت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|علمی نه که از زمره‌ی انسان نهمت|جودی نه که از اصل کریمان نهمت}} {{ب|نه علم و عمل نه فضل و احسان و ادب|یا رب بکدام تره در خوان نهمت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صد شکر که گلشن صفا گشت تنت|صحت گل عشق ریخت در پیرهنت}} {{ب|تب را به غلط در تنت افتاد گذار|آن تب عرقی شد و چکید از بدنت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دی زلف عبیر بیز عنبر سایت|از طرف بناگوش سمن سیمایت}} {{ب|در پای تو افتاد و بزاری می‌گفت|سر تا پایم فدای سر تا پایت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای قبله‌ی هر که مقبل آمد کویت|روی دل مقبلان عالم سویت}} {{ب|امروز کسی کز تو بگرداند روی|فردا بکدام روی بیند رویت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای مقصد خورشید پرستان رویت|محراب جهانیان خم ابرویت}} {{ب|سرمایه‌ی عیش تنگ دستان دهنت|سررشته‌ی دلهای پریشان مویت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زنار پرست زلف عنبر بویت|محراب نشین گوشه‌ی ابرویت}} {{ب|یا رب تو چه کعبه‌ای که باشد شب و روز|روی دل کافر و مسلمان سویت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در تو عیانها و نهانها همه هیچ|پندار یقین‌ها و گمانها همه هیچ}} {{ب|از ذات تو مطلقا نشان نتوان داد|کانجا که تویی بود نشانها همه هیچ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای با رخت انوار مه و خور همه هیچ|با لعل تو سلسبیل و کوثر همه هیچ}} {{ب|بودم همه بین، چو تیزبین شد چشمم|دیدم که همه تویی و دیگر همه هیچ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم چشمت گفت که بر مست مپیچ|گفتم دهنت گفت منه دل بر هیچ}} {{ب|گفتم زلفت گفت پراکنده مگوی|باز آوردی حکایتی پیچا پیچ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حمدا لک رب نجنی منک فلاح|شکرا لک فی کل مساء و صباح}} {{ب|من عندک فتح کل باب ربی|افتح لی ابواب فتوح و فتاح}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رخساره‌ات تازه گل گلشن روح|نازک بود آن قدر که هر شام و صبوح}} {{ب|نزدیک به دیده گر خیالش گذرد|از سایه‌ی خار دیده گردد مجروح}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر درد کند پای تو ای حور نژاد|از درد بدان که هر گزت درد مباد}} {{ب|آن دردمنست بر منش رحم آید|از بهر شفاعتم بپای تو فتاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در سلسله‌ی عشق تو جان خواهم داد|در عشق تو ترک خانمان خواهم داد}} {{ب|روزی که ترا ببینم ای عمر عزیز|آن روز یقین بدان که جان خواهم داد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر راحت و لذتی که خلاق نهاد|از بهر مجردان آفاق نهاد}} {{ب|هر کس که زطاق منقلب گشت بجفت|آسایش خویش بر دو بر طاق نهاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در وصل زاندیشه‌ی دوری فریاد|در هجر زدرد ناصبوری فریاد}} {{ب|افسوس ز محرومی دوری افسوس|فریاد زدرد ناصبوری فریاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با کوی تو هر کرا سر و کار افتد|از مسجد و دیر و کعبه بیزار افتد}} {{ب|گر زلف تو در کعبه فشاند دامن|اسلام بدست و پای زنار افتد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر عشق دل مرا خریدار افتد|کاری بکنم که پرده از کار افتد}} {{ب|سجاده‌ی پرهیز چنان افشانم|کز هر تاری هزار زنار افتد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با علم اگر عمل برابر گردد|کام دو جهان ترا میسر گردد}} {{ب|مغرور مشو به خود که خواندی ورقی|زان روز حذر کن که ورق بر گردد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن را که حدیث عشق در دل گردد|باید که زتیغ عشق بسمل گردد}} {{ب|در خاک تپان تپان رخ آغشته به خون|برخیزد و گرد سر قاتل گردد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما را نبود دلی که خرم گردد|خود بر سر کوی ما طرب کم گردد}} {{ب|هر شادی عالم که بما روی نهد|چون بر سر کوی ما رسد غم گردد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل از نظر تو جاودانی گردد|غم با الم تو شادمانی گردد}} {{ب|گر باد به دوزخ برد از کوی تو خاک|آتش همه آب زندگانی گردد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای صافی دعوی ترا معنی درد|فردا به قیامت این عمل خواهی برد}} {{ب|شرمت بادا اگر چنین خواهی زیست|ننگت بادا اگر چنان خواهی مرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دردا که درین زمانه‌ی پر غم و درد|غبنا که درین دایره‌ی غم پرورد}} {{ب|هر روز فراق دوستی باید دید|هر لحظه وداع همدمی باید کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فردا که به محشر اندر آید زن و مرد|وز بیم حساب رویها گردد زرد}} {{ب|من حسن ترا به کف نهم پیش روم|گویم که حساب من ازین باید کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل صافی کن که حق به دل می‌نگرد|دلهای پراکنده به یک جو نخرد}} {{ب|زاهد که کند صاف دل از بهر خدا|گویی ز همه مردم عالم ببرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند که محتسب گمانی ببرد|وین پرده‌ی تو پیش جهانی بدرد}} {{ب|گویم که ازین شراب اگر محتسبست|دریابد قطره‌ای به جانی بخرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من زنده و کس بر آستانت گذرد|یا مرغ بگرد سر کویت بپرد}} {{ب|خار گورم شکسته در چشم کسی|کو از پس مرگ من برویت نگرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از چهره‌ی عاشقانه‌ام زر بارد|وز چشم ترم همیشه آذر بارد}} {{ب|در آتش عشق تو چنان بنشینم|کز ابر محبتم سمندر بارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از دفتر عشق هر که فردی دارد|اشک گلگون و چهر زردی دارد}} {{ب|بر گرد سری شود که شوریست درو|قربان دلی رود که دردی دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|طالع سر عافیت فروشی دارد|همت هوس پلاس پوشی دارد}} {{ب|جایی که به یک سال بخشند دو کون|استغنایم سر خموشی دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل وقت سماع بوی دلدار برد|ما را به سراپرده‌ی اسرار برد}} {{ب|این زمزمه‌ی مرکب مر روح تراست|بردارد و خوش به عالم یار برد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گل از تو چراغ حسن در گلشن برد|وز روی تو آیینه دل روشن برد}} {{ب|هر خانه که شمع رخت افروخت درو|خورشید چو ذره نور از روزن برد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شادم بدمی کز آرزویت گذرد|خوشدل بحدیثی که ز رویت گذرد}} {{ب|نازم بدو چشمی که به سویت نگرد|بوسم کف پایی که به کویت گذرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر پنهان کرد عیب و گر پیدا کرد|منت دارم ازو که بس برجا کرد}} {{ب|تاج سر من خاک سر پای کسیست|کو چشم مرا به عیب من بینا کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتار دراز مختصر باید کرد|وز یار بدآموز حذر باید کرد}} {{ب|در راه نگار کشته باید گشتن|و آنگاه نگار را خبر باید کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دردا که همه روی به ره باید کرد|وین مفرش عاشقی دو ته باید کرد}} {{ب|بر طاعت و خیر خود نباید نگریست|در رحمت و فضل او نگه باید کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قدت قدم زبار محنت خم کرد|چشمت چشمم چو چشمه‌ها پر نم کرد}} {{ب|خالت حالم چو روز من تیره نمود|زلفت کارم چو تار خود در هم کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من بی تو دمی قرار نتوانم کرد|احسان ترا شمار نتوانم کرد}} {{ب|گر بر تن من زفان شود هر مویی|یک شکر تو از هزار نتوانم کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از واقعه‌ای ترا خبر خواهم کرد|و آنرا به دو حرف مختصر خواهم کرد}} {{ب|با عشق تو در خاک نهان خواهم شد|با مهر تو سر ز خاک بر خواهم کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خرم دل آنکه از ستم آه نکرد|کس را ز درون خویش آگاه نکرد}} {{ب|چون شمع ز سوز دل سراپا بگداخت|وز دامن شعله دست کوتاه نکرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن دشمن دوست بود دیدی که چه کرد|یا اینکه بغور او رسیدی که چه کرد}} {{ب|میگفت همان کنم که خواهد دل تو|دیدی که چه میگفت و شنیدی که چه کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جمعیت خلق را رها خواهی کرد|یعنی ز همه روی بما خواهی کرد}} {{ب|پیوند به دیگران ندامت دارد|محکم مکن این رشته که واخواهی کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عاشق چو شوی تیغ به سر باید خورد|زهری که رسد همچو شکر باید خورد}} {{ب|هر چند ترا بر جگر آبی نبود|دریا دریا خون جگر باید خورد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عارف بچنین روز کناری گیرد|یا دامن کوه و لاله‌زاری گیرد}} {{ب|از گوشه‌ی میخانه پناهی طلبد|تا عالم شوریده قراری گیرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من صرفه برم که بر صفم اعدا زد|مشتی خاک لطمه بر دریا زد}} {{ب|ما تیغ برهنه‌ایم در دست قضا|شد کشته هر آنکه خویش را بر ما زد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حورا به نظاره‌ی نگارم صف زد|رضوان بعجب بماند و کف بر کف زد}} {{ب|آن خال سیه بر آن رخ مطرف زد|ابدال زبیم چنگ در مصحف زد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر غره به عمری به تبی برخیزد|وین روز جوانی به شبی برخیزد}} {{ب|بیداد مکن که مردم آزاری تو|در زیر لبی به یا ربی برخیزد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهی که ترا دولت ابرار رسد|مپسند که از تو بر کس آزار رسد}} {{ب|از مرگ میندیش و غم رزق مخور|کین هر دو بوقت خویش ناچار رسد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این گیدی گبر از کجا پیدا شد|این صورت قبر از کجا پیدا شد}} {{ب|خورشید مرا ز دیده‌ام پنهان کرد|این لکه‌ی ابر از کجا پیدا شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|انواع خطا گر چه خدا می‌بخشد|هر اسم عطیه‌ای جدا می‌بخشد}} {{ب|در هر آنی حقیقت عالم را|یک اسم فنا یکی بقا می‌بخشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلخسته و سینه چاک می‌باید شد|وز هستی خویش پاک می‌باید شد}} {{ب|آن به که به خود پاک شویم اول کار|چون آخر کار خاک می‌باید شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از شبنم عشق خاک آدم گل شد|شوری برخاست فتنه‌ای حاصل شد}} {{ب|سر نشتر عشق بر رگ روح زدند|یک قطره‌ی خون چکید و نامش دل شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا ولوله‌ی عشق تو در گوشم شد|عقل و خرد و هوش فراموشم شد}} {{ب|تا یک ورق از عشق تو از بر کردم|سیصد ورق از علم فراموشم شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از لطف تو هیچ بنده نومید نشد|مقبول تو جز مقبل جاوید نشد}} {{ب|مهرت بکدام ذره پیوست دمی|کان ذره به از هزار خورشید نشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صوفی به سماع دست از آن افشاند|تا آتش دل به حیلتی بنشاند}} {{ب|عاقل داند که دایه گهواره‌ی طفل|از بهر سکون طفل می‌جنباند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کی حال فتاده هرزه گردی داند|بی‌درد کجا لذت دردی داند}} {{ب|نامرد به چیزی نخرد مردان را|مردی باید که قدر مردی داند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اسرار وجود خام و ناپخته بماند|و آن گوهر بس شریف ناسفته بماند}} {{ب|هر کس به دلیل عقل چیزی گفتند|آن نکته که اصل بود ناگفته بماند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این عمر به ابر نوبهاران ماند|این دیده به سیل کوهساران ماند}} {{ب|ای دوست چنان بزی که بعد از مردن|انگشت گزیدنی به یاران ماند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چرخ و مه و مهر در تمنای تواند|جان و دل و دیده در تماشای تواند}} {{ب|ارواح مقدسان علوی شب و روز|ابجد خوانان لوح سودای تواند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنها که ز معبود خبر یافته‌اند|از جمله‌ی کاینات سر یافته‌اند}} {{ب|دریوزه همی کنند مردان ز نظر|مردان همه از قرب نظر یافته‌اند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان پیش که طاق چرخ اعلا زده‌اند|وین بارگه سپهر مینا زده‌اند}} {{ب|ما در عدم آباد ازل خوش خفته|بی ما رقم عشق تو بر ما زده‌اند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن روز که نور بر ثریا بستند|وین منطقه بر میان جوزا بستند}} {{ب|در کتم عدم بسان آتش بر شمع|عشقت به هزار رشته بر ما بستند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنروز که نقش کوه و هامون بستند|ترکیب سهی قدان موزون بستند}} {{ب|پا بسته به زنجیر جنون من بودم|مردم سخنی به پای مجنون بستند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قومی ز خیال در غرور افتادند|و ندر طلب حور و قصور افتادند}} {{ب|قومی متشککند و قومی به یقین|از کوی تو دور دور دور افتادند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در تکیه قلندران چو بنگم دادند|در کاسه بجای لوت سنگم دادند}} {{ب|گفتم ز چه روی خاست این خواری ما|ریشم بگرفتند و به چنگم دادند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هوشم نه موافقان و خویشان بردند|این کج کلهان مو پریشان بردند}} {{ب|گویند چرا تو دل بدیشان دادی|والله که من ندادم ایشان بردند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دیر شدم ماحضری آوردند|یعنی ز شراب ساغری آوردند}} {{ب|کیفیت او مرا ز خود بیخود کرد|بردند مرا و دیگری آوردند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سبزی بهشت و نوبهار از تو برند|آنجا که به خلد یادگار از تو برند}} {{ب|در چینستان نقش و نگار از تو برند|ایران همه فال روزگار از تو برند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مردان خدا ز خاکدان دگرند|مرغان هوا ز آشیان دگرند}} {{ب|منگر تو ازین چشم بدیشان کایشان|فارغ ز دو کون و در مکان دگرند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یارم همه نیش بر سر نیش زند|گویم که مزن ستیزه را بیش زند}} {{ب|چون در دل من مقام دارد شب و روز|میترسم از آنکه نیش بر خویش زند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن کس که به کوه ظلم خرگاه زند|خود را به دم آه سحرگاه زند}} {{ب|ای راهزن از دور مکافات بترس|راهی که زنی ترا همان راه زند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوبان همه صید صبح خیزان باشند|در بند دعای اشک ریزان باشند}} {{ب|تا تو سگ نفس را به فرمان باشی|آهو چشمان ز تو گریزان باشند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در مدرسه اسباب عمل می‌بخشند|در میکده لذت ازل می‌بخشند}} {{ب|آنجا که بنای خانه‌ی رندانست|سرمایه‌ی ایمان به سبل می‌بخشند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عاشق همه دم فکر غم دوست کند|معشوق کرشمه‌ای که نیکوست کند}} {{ب|ما جرم و گنه کنیم و او لطف و کرم|هر کس چیزی که لایق اوست کند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نقاش اگر ز موی پرگار کند|نقش دهن تنگ تو دشوار کند}} {{ب|آن تنگی و نازکی که دارد دهنت|ترسم که نفس لب تو افگار کند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با شیر و پلنگ هر که آمیز کند|از تیر دعای فقر پرهیز کند}} {{ب|آه دل درویش به سوهان ماند|گر خود نبرد برنده را تیز کند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نی دیده بود که جستجویش نکند|نی کام و زبان که گفتگویش نکند}} {{ب|هر دل که درو بوی وفایی نبود|گر پیش سگ افگنند بویش نکند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در چنگ غم تو دل سرودی نکند|پیش تو فغان و ناله سودی نکند}} {{ب|نالیم به ناله‌ای که آگه نشوی|سوزیم به آتشی که دودی نکند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهی که خدا کار نکو با تو کند|ارواح ملایک همه رو با تو کند}} {{ب|یا هر چه رضای او در آنست بکن|یا راضی شو هر آنچه او با تو کند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان خوبتری که کس خیال تو کند|یا همچو منی فکر وصال تو کند}} {{ب|شاید که به آفرینش خود نازد|ایزد که تماشای جمال تو کند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عاشق که تواضع ننماید چه کند|شبها که به کوی تو نیاید چه کند}} {{ب|گر بوسه دهد زلف ترا رنجه مشو|دیوانه که زنجیر نخاید چه کند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل گر ره عشق او نپوید چه کند|جان دولت وصل او نجوید چه کند}} {{ب|آن لحظه که بر آینه تابد خورشید|آیینه انا الشمس نگوید چه کند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای باد ! به خاک مصطفایت سوگند|باران ! به علی مرتضایت سوگند}} {{ب|افتاده به گریه خلق، بس کن بس کن|دریا ! به شهید کربلایت سوگند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|درویشانند هر چه هست ایشانند|در صفه‌ی یار در صف پیشانند}} {{ب|خواهی که مس وجود زر گردانی|با ایشان باش کیمیا ایشانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر عدل کنی بر جهانت خوانند|ور ظلم کنی سگ عوانت خوانند}} {{ب|چشم خردت باز کن و نیک ببین|تا زین دو کدام به که آنت خوانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گه زاهد تسبیح به دستم خوانند|گه رندو خراباتی و مستم خوانند}} {{ب|ای وای به روزگار مستوری من|گر زانکه مرا چنانکه هستم خوانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شب خیز که عاشقان به شب راز کنند|گرد در و بام دوست پرواز کنند}} {{ب|هر جا که دری بود به شب بربندند|الا در عاشقان که شب باز کنند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مردان رهش میل به هستی نکنند|خودبینی و خویشتن پرستی نکنند}} {{ب|آنجا که مجردان حق می نوشند|خم خانه تهی کنند و مستی نکنند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خلقان تو ای جلال گوناگونند|گاهی چو الف راست گهی چون نونند}} {{ب|در حضرت اجلال چنان مجنونند|کز خاطر و فهم آدمی بیرونند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مردان تو دل به مهر گردون ننهند|لب بر لب این کاسه‌ی پر خون ننهند}} {{ب|در دایره‌ی اهل وفا چون پرگار|گر سر بنهند پای بیرون ننهند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دشمن چو به ما درنگرد بد بیند|عیبی که بر ماست یکی صد بیند}} {{ب|ما آینه‌ایم، هر که در ما نگرد|هر نیک و بدی که بیند از خود بیند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کامل ز یکی هنر ده و صد بیند|ناقص همه جا معایب خود بیند}} {{ب|خلق آینه‌ی چشم و دل یکدگرند|در آینه نیک نیک و بد بد بیند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق تو گاه بت پرستم گویند|گه رند و خراباتی و مستم گویند}} {{ب|اینها همه از بهر شکستم گویند|من شاد به اینکه هر چه هستم گویند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنروز که بنده آوریدی به وجود|میدانستی که بنده چون خواهد بود}} {{ب|یا رب تو گناه بنده بر بنده مگیر|کین بنده همین کند که تقدیر تو بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اول رخ خود به ما نبایست نمود|تا آتش ما جای دگر گردد دود}} {{ب|اکنون که نمودی و ربودی دل ما|ناچار ترا دلبر ما باید بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اول که مرا عشق نگارم بربود|همسایه‌ی من ز ناله‌ی من نغنود}} {{ب|واکنون کم شد ناله چو دردم بفزود|آتش چو همه گرفت کم گردد دود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چندانکه به کوی سلمه تارست و پود|چندانکه درخت میوه دارست و مرود}} {{ب|چندانکه ستاره است بر چرخ کبود|از ما به بر دوست سلامست و درود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رفتم به کلیسیای ترسا و یهود|دیدم همه با یاد تو در گفت و شنود}} {{ب|با یاد وصال تو به بتخانه شدم|تسبیح بتان زمزمه ذکر تو بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز اول ره عشق تو مرا سهل نمود|پنداشت رسد به منزل وصل تو زود}} {{ب|گامی دو سه رفت و راه را دریا دید|چون پای درون نهاد موجش بربود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فردا که زوال شش جهت خواهد بود|قدر تو به قدر معرفت خواهد بود}} {{ب|در حسن صفت کوش که در روز جزا|حشر تو به صورت صفت خواهد بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر ملک تو شام و گر یمن خواهد بود|وز سر حد چین تا به ختن خواهد بود}} {{ب|روزی که ازین سرا کنی عزم سفر|همراه تو هفت گز کفن خواهد بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند به حشر گفتگو خواهد بود|وان یار عزیز تندخو خواهد بود}} {{ب|از خیر محض جز نکویی ناید|خوش باش که عاقبت نکو خواهد بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عاشق که غمش بر همه کس ظاهر بود|جمعیت او تفرقه‌ی خاطر بود}} {{ب|در دهر دمی خوش نزده شاد بزیست|گویا که دم خوشش دم آخر بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن کس که زروی علم و دین اهل بود|داند که جواب شبهه بس سهل بود}} {{ب|علم ازلی علت عصیان بودن|پیش حکما ز غایت جهل بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان ناله که در بستر غم دوشم بود|غمهای جهان جمله فراموشم بود}} {{ب|یاران همه درد من شنیدند ولی|یاری که درو کرد اثر گوشم بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بخشای بر آنکه جز تو یارش نبود|جز خوردن اندوه تو کارش نبود}} {{ب|در عشق تو حالتیش باشد که دمی|هم با تو و هم بی تو قرارش نبود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن وقت که این انجم و افلاک نبود|وین آب و هوا و آتش و خاک نبود}} {{ب|اسرار یگانگی سبق می‌گفتم|وین قالب و این نوا و ادارک نبود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جایی که تو باشی اثر غم نبود|آنجا که نباشی دل خرم نبود}} {{ب|آن را که ز فرقت تو یک دم نبود|شادیش زمین و آسمان کم نبود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عاشق به یقین دان که مسلمان نبود|در مذهب عشق کفر و ایمان نبود}} {{ب|در عشق دل و عقل و تن و جان نبود|هر کس که چنین باشد نادان نبود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نه کس که زجور دهر افسرده نبود|نی گل که درین زمانه پژمرده نبود}} {{ب|آنرا که بیامدست زیبا آمد|دانی که بیامده چو آورده نبود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند که جان عارف آگاه بود|کی در حرم قدس تواش راه بود}} {{ب|دست همه اهل کشف و ارباب شهود|از دامن ادراک تو کوتاه بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دوشم به طرب بود نه دلتنگی بود|سیرم همه در عالم یکرنگی بود}} {{ب|می‌رفتم اگرچه از سر لنگی بود|من بودم و سنگ من دو من سنگی بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر کو ز در عمر درآید برود|چیزیش بجز غم نگشاید برود}} {{ب|از سر سخن کسی نشانی ندهد|ژاژی دو سه هر کسی بخاید برود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عاشق که غم جان خرابش نرود|تا جان بود از جان تب و تابش نرود}} {{ب|خاصیت سیماب بود عاشق را|تا کشته نگردد اضطرابش نرود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دل چو کجیست روی بر خاک چه سود|چون زهر به دل رسید تریاک چه سود}} {{ب|تو ظاهر خود به جامه آراسته‌ای|دلهای پلید و جامه‌ی پاک چه سود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دل همه شرک و روی بر خاک چه سود|با نفس پلید جامه‌ی پاک چه سود}} {{ب|زهرست گناه و توبه تریاک وی است|چون زهر به جان رسید تریاک چه سود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزی که چراغ عمر خاموش شود|در بستر مرگ عقل مدهوش شود}} {{ب|با بی دردان مکن خدایا حشرم|ترسم که محبتم فراموش شود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر دشمن مردان همگی حرق شود|هم برق صفت به خویشتن برق شود}} {{ب|گر سگ به مثل درون دریا برود|دریا نشود پلید و سگ غرق شود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا مرد به تیغ عشق بی سر نشود|اندر ره عشق و عاشقی بر نشود}} {{ب|هر یار طلب کنی و هم سر خواهی|آری خواهی ولی میسر نشود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا دل ز علایق جهان حر نشود|اندر صدف وجود ما در نشود}} {{ب|پر می نشود کاسه‌ی سرها ز هوس|هر کاسه که سرنگون بود پر نشود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرگز دلم از یاد تو غافل نشود|گر جان بشود مهر تو از دل نشود}} {{ب|افتاده ز روی تو در آیینه‌ی دل|عکسی که به هیچ وجه زایل نشود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا مدرسه و مناره ویران نشود|این کار قلندری به سامان نشود}} {{ب|تا ایمان کفر و کفر ایمان نشود|یک بنده حقیقة مسلمان نشود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک ذره زحد خویش بیرون نشود|خودبینان را معرفت افزون نشود}} {{ب|آن فقر که مصطفی بر آن فخر آورد|آنجا نرسی تا جگرت خون نشود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتی که شب آیم ارچه بیگاه شود|شاید که زبان خلق کوتاه شود}} {{ب|بر خفته کجا نهان توانی کردن|کز بوی خوش تو مرده آگاه شود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب برهانیم ز حرمان چه شود|راهی دهیم به کوی عرفان چه شود}} {{ب|بس گبر که از کرم مسلمان کردی|یک گبر دگر کنی مسلمان چه شود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن رشته که بر لعل لبت سوده شود|وز نوش دهانت اشک آلوده شود}} {{ب|خواهم که بدین سینه‌ی چاکم دوزی|شاید که زغمهای تو آسوده شود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزی که جمال دلبرم دیده شود|از فرق سرم تا به قدم دیده شود}} {{ب|تا من به هزار دیده رویش نگرم|آری به دو دیده دوست کم دیده شود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ار کشتن من دو چشم مستت خواهد|شک نیست که طبع بت پرستت خواهد}} {{ب|ترسنده از آنم که اگر بر دستت|من کشته شوم که عذر دستت خواهد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل وصل تو ای مهر گسل می‌خواهد|ایام وصال متصل می‌خواهد}} {{ب|مقصود من از خدای باشد وصلت|امید چنان شود که دل می‌خواهد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلبر دل خسته رایگان می‌خواهد|بفرستم گر دلش چنان می‌خواهد}} {{ب|وانگه به نظاره دیده بر ره بنهم|تا مژده که آورد که جان میخواهد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک نیم رخت الست منکم ببعید|یک نیم دگر ان عذابی لشدید}} {{ب|بر گرد رخت نبشته یحی و یمیت|من مات من العشق فقد مات شهید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آورد صبا گلی ز گلزار امید|یا روح قدس شهپری افگند سفید}} {{ب|یا کرد صبا شق ورقی از خورشید|یا نامه‌ی یارست که آورد نوید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گوشم چو حدیث درد چشم تو شنید|فی‌الحال دلم خون شد و از دیده چکید}} {{ب|چشم تو نکو شود به من چون نگری|تا کور شود هر آنکه نتواند دید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند که دیده روی خوب تو ندید|یک گل ز گلستان وصال تو نچید}} {{ب|اما دل سودا زده در مدت عمر|جز وصف جمال تو نه گفت و نه شنید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|معشوقه‌ی خانگی به کاری ناید|کودل برد و روی به کس ننماید}} {{ب|معشوقه خراباتی و مطرب باید|تا نیم شبان زنان و کوبان آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در باغ روم کوی توام یاد آید|بر گل نگرم روی توام یاد آید}} {{ب|در سایه‌ی سرو اگر دمی بنشینم|سرو قد دلجوی توام یاد آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یاد تو کنم دلم به فریاد آید|نام تو برم عمر شده یاد آید}} {{ب|هرگه که مرا حدیث تو یاد آید|با من در و دیوار به فریاد آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیریم ولی چو عشق را ساز آید|هنگام نشاط و طرب و ناز آید}} {{ب|از زلف رسای تو کمندی فگنیم|بر گردن عمر رفته تا باز آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دوزخم ار زلف تو در چنگ آید|از حال بهشتیان مرا ننگ آید}} {{ب|ور بی تو به صحرای بهشتم خوانند|صحرای بهشت بر دلم تنگ آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خواجه ز فکر گور غم می‌باید|اندر دل و دیده سوز و نم می‌باید}} {{ب|صد وقت برای کار دنیا داری|یک وقت به فکر گور هم می‌باید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چشمی به سحاب همنشین می‌باید|خاطر به نشاط خشمگین می‌باید}} {{ب|سر بر سر دار و سینه بر سینه‌ی تیغ|آسایش عاشقان چنین می‌باید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عشق به درد تو سری می‌باید|صید تو ز من قوی‌تری می‌باید}} {{ب|من مرغ به یک شعله کبابم بگذار|کین آتش را سمندری می‌باید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آسان گل باغ مدعا نتوان چید|بی سرزنش خار جفا نتوان چید}} {{ب|بشکفته گل مراد بر شاخ امید|تا سر ننهی به زیر پا نتوان چید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جانم به لب از لعل خموش تو رسید|از لعل خموش باده نوش تو رسید}} {{ب|گوش تو شنیده‌ام که دردی دارد|درد دل من مگر به گوش تو رسید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گلزار وفا ز خار من می‌روید|اخلاص ز رهگذار من می‌روید}} {{ب|در فکر تو دوش سر به زانو بودم|امروز گل از کنار من می‌روید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب بدو نور دیده‌ی پیغمبر|یعنی بدو شمع دودمان حیدر}} {{ب|بر حال من از عین عنایت بنگر|دارم نظر آنکه نیفتم ز نظر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند حدیث قامت و زلف نگار|تا کی باشی تو طالب بوس و کنار}} {{ب|گر زانکه نه‌ای دروغزن عاشق‌وار|در عشق چو او هزار چون او بگذار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چشمم که نداشت تاب نظاره‌ی یار|شد اشک فشان به پیش آن سیم عذار}} {{ب|در سیل سرشک عکس رخسارش دید|نقش عجبی بر آب زد آخر کار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سر رشته دولت ای برادر به کف آر|وین عمر گرامی به خسارت مگذار}} {{ب|دایم همه جا با همه کس در همه کار|میدار نهفته چشم دل جانب یار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ناقوس نواز گر ز من دارد عار|سجاده نشین اگر ز من کرده کنار}} {{ب|من نیز به رغم هر دو انداخته‌ام|تسبیح در آتش، آتش اندر زنار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر در که ز بحر اشکم افتد به کنار|در رشته‌ی جان خود کشم گوهروار}} {{ب|گیرم به کفش چو سبحه در فرقت یار|یعنی که نمی‌زنم نفس جز بشمار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب بگشا گره ز کار من زار|رحمی که زعقل عاجزم در همه کار}} {{ب|جز در گه تو کی بودم در گاهی|محروم ازین درم مکن یا غفار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بستان رخ تو گلستان آرد بار|لعل تو حیوت جاودان آرد بار}} {{ب|بر خاک فشان قطره‌ای از لعل لبت|تا بوم و بر زمانه جان آرد بار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم: چشمم، گفت: براهش میدار|گفتم: جگرم، گفت: پر آهش میدار}} {{ب|گفتم که: دلم، گفت: چه داری در دل|گفتم: غم تو، گفت: نگاهش میدار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب در دل به غیر خود جا مگذار|در دیده‌ی من گرد تمنا مگذار}} {{ب|گفتم گفتم ز من نمی‌آید هیچ|رحمی رحمی مرا به من وامگذار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با یار موافق آشنایی خوشتر|وز همدم بی‌وفا جدایی خوشتر}} {{ب|چون سلطنت زمانه بگذاشتنیست|پیوند به ملک بینوایی خوشتر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب به کرم بر من درویش نگر|در من منگر در کرم خویش نگر}} {{ب|هر چند نیم لایق بخشایش تو|بر حال من خسته‌ی دلریش نگر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|لذات جهان چشیده باشی همه عمر|با یار خود آرمیده باشی همه عمر}} {{ب|هم آخر عمر رحلتت باید کرد|خوابی باشد که دیده باشی همه عمر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امروز منم به زور بازو مغرور|یکتایی من بود به عالم مشهور}} {{ب|من همچو زمردم عدو چون افعی|در دیده‌ی من نظر کند گردد کور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای پشت تو گرم کرده سنجاب و سمور|یکسان به مذاق تو چه شیرین و چه شور}} {{ب|از جانب عشق بانگ بر بانگ و تو کر|وز جانب حسن عرض در عرض و تو کور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در طلب تو عالمی در شر و شور|نزدیک تو درویش و توانگر همه عور}} {{ب|ای با همه در حدیث و گوش همه کر|وی با همه در حضور و چشم همه کور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خورشید چو بر فلک زند رایت نور|در پرتو آن خیره شود دیده ز دور}} {{ب|و آن دم که کند ز پرده‌ی ابر ظهور|فالناظر یجتلیه من غیر قصور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر دور فتادم از وصالت به ضرور|دارد دلم از یاد تو صد نوع حضور}} {{ب|خاصیت سایه‌ی تو دارم که مدام|نزدیک توام اگر چه می‌افتم دور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر لقمه که بر خوان عوانست مخور|گر نفس ترا راحت جانست مخور}} {{ب|گر نفس ترا عسل نماید بمثل|آن خون دل پیر زنانست مخور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در بارگه جلالت ای عذر پذیر|دریاب که من آمده‌ام زار و حقیر}} {{ب|از تو همه رحمتست و از من تقصیر|من هیچ نیم همه تویی دستم گیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در بزم تو ای شوخ منم زار و اسیر|وز کشتن من هیچ نداری تقصیر}} {{ب|با غیر سخن گویی کز رشک بسوز|سویم نکنی نگه که از غصه بمیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شمشیر بود ابروی آن بدر منیر|و آن دیده به خون خوردن چستست چو شیر}} {{ب|از یک سو شیر و از دگر سو شمشیر|مسکین دل من میان شیر و شمشیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مجنون و پریشان توام دستم گیر|سرگشته و حیران توام دستم گیر}} {{ب|هر بی سر و پا چو دستگیری دارد|من بی سر و سامان توام دستم گیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای فضل تو دستگیر من، دستم گیر|سیر آمده‌ام ز خویشتن، دستم گیر}} {{ب|تا چند کنم توبه و تا کی شکنم|ای توبه ده و توبه شکن، دستم گیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم که: دلم، گفت: کبابی کم گیر|گفتم: چشمم، گفت: سرابی کم گیر}} {{ب|گفتم: جانم، گفت: که در عالم عشق|بسیار خرابست، خرابی کم گیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آگاه بزی ای دل و آگاه بمیر|چون طالب منزلی تو در راه بمیر}} {{ب|عشقست بسان زندگانی ور نه|زینسان که تویی خواه بزی خواه بمیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای سر تو در سینه هر محرم راز|پیوسته در رحمت تو بر همه باز}} {{ب|هر کس که به درگاه تو آورد نیاز|محروم ز درگاه تو کی گردد باز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا روی ترا بدیدم ای شمع تراز|نی کار کنم نه روزه دارم نه نماز}} {{ب|چون با تو بوم مجاز من جمله نماز|چون بی تو بوم نماز من جمله مجاز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در خدمت تو چو صرف شد عمر دراز|گفتم که مگر با تو شوم محرم راز}} {{ب|کی دانستم که بعد چندین تک و تاز|در تو نرسم وز دو جهان مانم باز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در هر سحری با تو همی گویم راز|بر درگه تو همی کنم عرض نیاز}} {{ب|بی منت بندگانت ای بنده نواز|کار من بیچاره‌ی سرگشته بساز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من بودم دوش و آن بت بنده نواز|از من همه لابه بود و از وی همه ناز}} {{ب|شب رفت و حدیث ما به پایان نرسید|شب را چه گنه قصه‌ی ما بود دراز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر چشم تو در مقام ناز آید باز|بیمار تو بر سر نیاز آید باز}} {{ب|ور حسن تو یک جلوه کند بر عارف|از راه حقیقت به مجاز آید باز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل جز ره عشق تو نپوید هرگز|جان جز سخن عشق نگوید هرگز}} {{ب|صحرای دلم عشق تو شورستان کرد|تا مهر کسی در آن نروید هرگز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دانی که مرا یار چه گفتست امروز|جز ما به کسی در منگر دیده بدوز}} {{ب|از چهره خویش آتشی افروزد|یعنی که بیا و در ره دوست بسوز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جهدی بکن ار پند پذیری دو سه روز|تا پیشتر از مرگ بمیری دو سه روز}} {{ب|دنیا زن پیریست چه باشد ار تو|با پیر زنی انس نگیری دو سه روز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل خسته و جان فگار و مژگان خونریز|رفتم بر آن یار و مه مهرانگیز}} {{ب|من جای نکرده گرم گردون به ستیز|زد بانگ که هان چند نشینی برخیز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|الله، به فریاد من بی کس رس|فضل و کرمت یار من بی کس بس}} {{ب|هر کس به کسی و حضرتی مینازد|جز حضرت تو ندارد این بی کس کس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای جمله‌ی بی کسان عالم را کس|یک جو کرمت تمام عالم را بس}} {{ب|من بی کسم و تو بی کسان را یاری|یا رب تو به فریاد من بی کس رس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نوروز شد و جهان برآورد نفس|حاصل زبهار عمر ما را غم و بس}} {{ب|از قافله‌ی بهار نامد آواز|تا لاله به باغ سر نگون ساخت جرس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دارم دلکی غمین بیامرز و مپرس|صد واقعه در کمین بیامرز و مپرس}} {{ب|شرمنده شوم اگر بپرسی عملم|یا اکرم‌اکرمین بیامرز و مپرس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دل دردیست از تو پنهان که مپرس|تنگ آمده چندان دلم از جان که مپرس}} {{ب|با این همه حال و در چنین تنگدلی|جا کرده محبت تو چندانکه مپرس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شوق تو در مذاق چندانکه مپرس|جان را به تو اشتیاق چندان که مپرس}} {{ب|آن دست که داشتم به دامان وصال|بر سر زدم از فراق چندان که مپرس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شاها ز دعای مرد آگاه بترس|وز سوز دل و آه سحرگاه بترس}} {{ب|بر لشکر و بر سپاه خود غره مشو|از آمدن سیل به ناگاه بترس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر صف دوستان ما باش و مترس|خاک در آستان ما باش و مترس}} {{ب|گر جمله جهان قصد به جان تو کنند|فارغ دل شو، از آن ما باش و مترس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آینه‌ی ذات تو ذات همه کس|مرآت صفات تو صفات همه کس}} {{ب|ضامن شدم از بهر نجات همه کس|بر من بنویس سیات همه کس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای واقف اسرار ضیمر همه کس|در حالت عجز دستگیر همه کس}} {{ب|یا رب تو مرا توبه ده و عذر پذیر|ای توبه ده و عذرپذیر همه کس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا در نزنی به هرچه داری آتش|هرگز نشود حقیقت حال تو خوش}} {{ب|اندر یک دل دو دوستی ناید خوش|ما را خواهی خطی به عالم درکش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون ذات تو منفی بود ای صاحب هش|از نسبت افعال به خود باش خمش}} {{ب|شیرین مثلی شنو مکن روی ترش|ثبت العرش اولا ثم انقش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون تیشه مباش و جمله بر خود متراش|چون رنده ز کار خویش بی‌بهره مباش}} {{ب|تعلیم ز اره گیر در امر معاش|نیمی سوی خود می کش و نیمی می پاش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در میدان آ با سپر و ترکش باش|سر هیچ بخود مکش بما سرکش باش}} {{ب|گو خواه زمانه آب و خواه آتش باش|تو شاد بزی و در میانه خوش باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر قرب خدا میطلبی دلجو باش|وندر پس و پیش خلق نیکوگو باش}} {{ب|خواهی که چو صبح صادق‌القول شوی|خورشید صفت با همه کس یک رو باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شاهی‌طلبی برو گدای همه باش|بیگانه زخویش و آشنای همه باش}} {{ب|خواهی که ترا چو تاج بر سر دارند|دست همه گیر و خاک پای همه باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون شب برسد ز صبح خیزان میباش|چون شام شود زاشک ریزان میباش}} {{ب|آویز در آنکه ناگزیرست ترا|وز هر چه خلاف او گریزان میباش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از قد بلند یار و زلف پستش|وز نرگس بی خمار بی می‌مستش}} {{ب|ترسا بکلیسیای گبرم بینی|ناقوس بدستی و بدستی دستش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل جای تو شد و گر نه پر خون کنمش|در دیده تویی و گر نه نه جیحون کنمش}} {{ب|امید وصال تست جان را ورنه|از تن به هزار حیله بیرون کنمش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سودای توام در جنون می زد دوش|دریای دو دیده موج خون میزد دوش}} {{ب|در نیم شبی خیل خیال تو رسید|ورنه جانم خیمه برون میزد دوش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دارم گنهان ز قطره باران بیش|از شرم گنه فگنده‌ام سر در پیش}} {{ب|آواز آید که سهل باشد درویش|تو در خور خود کنی و ما در خور خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در خانه خود نشسته بودم دلریش|وز بار گنه فگنده بودم سر پیش}} {{ب|بانگی آمد که غم مخور ای درویش|تو در خور خود کنی و ما در خور خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شوخی که به دیده بود دایم جایش|رفت از نظرم سر و قد رعنایش}} {{ب|گشت از پی او قطره ز نان مردم چشم|چندان که زاشک آبله شد بر پایش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آتش بدو دست خویش بر خرمن خویش|چون خود زده‌ام چه نالم از دشمن خویش}} {{ب|کس دشمن من نیست منم دشمن خویش|ای وای من و دست من و دامن خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیوسته مرا ز خالق جسم و عرض|حقا که همین بود و همینست غرض}} {{ب|کان جسم لطیف را به خلوتگه ناز|فارغ بینم همیشه ز آسیب مرض}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای بر سر حرف این و آن نازده خط|پندار دویی دلیل بعدست بخط}} {{ب|در جمله‌ی کاینات بی سهو و غلط|یک عین فحسب دان و یک ذات فقط}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گشتی به وقوف بر مواقف قانع|شد قصد مقاصدت ز مقصد مانع}} {{ب|هرگز نشود تا نکنی کشف حجب|انوار حقیقت از مطالع طالع}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کی باشد و کی لباس هستی شده شق|تابان گشته جمال وجه مطلق}} {{ب|دل در سطوات نور او مستهلک|جان در غلبات شوق او مستغرق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل کرد بسی نگاه در دفتر عشق|جز دوست ندید هیچ رو در خور عشق}} {{ب|چندانکه رخت حسن نهد بر سر حسن|شوریده دلم عشق نهد بر سر عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر عود دلم نواخت یک زمزمه عشق|زان زمزمه‌ام ز پای تا سر همه عشق}} {{ب|حقا که به عهدها نیایم بیرون|از عهده‌ی حق گزاری یک دمه عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما را شده‌است دین و آیین همه عشق|بستر همه محنتست و بالین همه عشق}} {{ب|سبحان الله رخی و چندین همه حسن|انالله دلی و چندین همه عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خلقان همه بر درگهت ای خالق پاک|هستند پی قطره‌ی آبی غمناک}} {{ب|سقای سحاب را بفرما از لطف|تا آب زند بر سر این مشتی خاک}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دامان غنای عشق پاک آمد پاک|زآلودگی نیاز با مشتی خاک}} {{ب|چون جلوه گر و نظارگی جمله خود اوست|گر ما و تو در میان نباشیم چه باک}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر فضل کنی ندارم از عالم باک|ور عدل کنی شوم به یک باره هلاک}} {{ب|روزی صدبار گویم ای صانع پاک|مشتی خاکم چه آید از مشتی خاک}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا من بک حاجتی و روحی بیدیک|عن غیرک اعرضت و اقبلت علیک}} {{ب|مالی عمل صالح استظهر به|الجات علیک واثقا خذ بیدیک}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر چهره ندارم زمسلمانی رنگ|بر من دارد شرف سگ اهل فرنگ}} {{ب|آن رو سیهم که باشد از بودن من|دوزخ را ننگ و اهل دوزخ را ننگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا شیر بدم شکار من بود پلنگ|پیروز شدم به هرچه کردم آهنگ}} {{ب|تا عشق ترا به بر درآوردم تنگ|از بیشه برون کرد مرا روبه لنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق تو ای نگار پر کینه و جنگ|گشتیم سرا پای جهان با دل تنگ}} {{ب|شد دست زکار و ماند پا از رفتار|این بس که به سر زدیم و آن بس که به سنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دستی که زدی به ناز در زلف تو چنگ|چشمی که زدیدنت زدل بردی زنگ}} {{ب|آن چشم ببست بی توام دیده به خون|و آن دست بکوفت بی توام سینه به سنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پرسید کسی منزل آن مهر گسل|گفتم که: دل منست او را منزل}} {{ب|گفتا که: دلت کجاست؟ گفتم: بر او|پرسید که: او کجاست؟ گفتم: در دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|درماند کسی که بست در خوبان دل|وز مهر بتان نگشت پیوند گسل}} {{ب|در صورت گل معنی جان دید و بماند|پای دل او تا به قیامت در گل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شیدای ترا روح مقدس منزل|سودای ترا عقل مجرد محمل}} {{ب|سیاح جهان معرفت یعنی دل|در بحر غمت دست به سر پای به گل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عهد تو عهد دوستان سر پل|از مهر تو کین خیزد و از قهر تو ذل}} {{ب|پر مشغله و میان تهی همچو دهل|ای یک شبه همچو شمع و یک روزه چو گل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در باغ کجا روم که نالد بلبل|بی تو چه کنم جلوه‌ی سرو و سنبل}} {{ب|یا قد تو هست آنچه میدارد سرو|یا روی تو هست آنچه میدارد گل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چارده ساله مه که در حسن و جمال|همچون مه چارده رسیدی بکمال}} {{ب|یا رب نرسد به حسنت آسیب زوال|در چارده سالگی بمانی صد سال}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می‌رست زدشت خاوران لاله‌ی آل|چون دانه‌ی اشک عاشقان در مه و سال}} {{ب|بنمود چو روی دوست از پرده جمال|چون صورت حال من شدش صورت حال}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر نعت که از قبیل خیرست و کمال|باشد ز نعوت ذات پاک متعال}} {{ب|هر وصف که در حساب شرست و وبال|دارد به قصور قابلیات مل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب به علی بن ابی طالب و آل|آن شیر خدا و بر جهان جل جلال}} {{ب|کاندر سه مکان رسی به فریاد همه|اندر دم نزع و قبر هنگام سال}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر با غم عشق سازگار آید دل|بر مرکب آرزو سوار آید دل}} {{ب|گر دل نبود کجا وطن سازد عشق|ور عشق نباشد به چه کار آید دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر جا که وجود کرده سیرست ای دل|می‌دان به یقین که محض خیرست ای دل}} {{ب|هر شر ز عدم بود، عدم غیر وجود|پس شر همه مقتضای غیرست ای دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چندت گفتم که دیده بردوز ای دل|در راه بلا فتنه میندوز ای دل}} {{ب|اکنون که شدی عاشق و بدروز ای دل|تن درده و جان کن و جگر سوز ای دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق چه به ز بردباری ای دل|گویم به تو یک سخن زیاری ای دل}} {{ب|هر چند رسد ز یار خواری ای دل|زنهار به روی او نیاری ای دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با خود در وصل تو گشودن مشکل|دل را به فراق آزمودن مشکل}} {{ب|مشکل حالی و طرفه مشکل حالی|بودن مشکل با تو، نبودن مشکل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با اهل زمانه آشنایی مشکل|با چرخ کهن ستیزه رایی مشکل}} {{ب|از جان و جهان قطع نمودن آسان|در هم زدن دل به جدایی مشکل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر لوح عدم لوایح نور قدم|لایح گردید و نه درین سر محرم}} {{ب|حق را مشمر جدا ز عالم زیراک|عالم در حق حقست و حق در عالم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رنجورم و در دل از تو دارم صد غم|بی لعل لبت حریف دردم همه دم}} {{ب|زین عمر ملولم من مسکین غریب|خواهد شود آرامگهم کوی عدم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر پاره کنی مرا ز سر تا به قدم|موجود شوم ز عشق تو من ز عدم}} {{ب|جانی دارم ز عشق تو کرده رقم|خواهیش به شادی کش و خواهیش به غم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من دانگی و نیم داشتم حبه‌ی کم|دو کوزه نبید خریده‌ام پاره‌ی کم}} {{ب|بر بربط ما نه زیر ماندست و نه بم|تا کی گویی قلندری و غم و غم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از گردش افلاک و نفاق انجم|سر رشته‌ی کار خویشتن کردم گم}} {{ب|از پای فتاده‌ام مرا دست بگیر|ای قبله‌ی هفتم ای امام هشتم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هم در ره معرفت بسی تاخته‌ام|هم در صف عالمان سر انداخته‌ام}} {{ب|چون پرده ز پیش خویش برداشته‌ام|بشناخته‌ام که هیچ نشناخته‌ام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حک کردنی است آنچه بنگاشته‌ام|افگندنی است آنچه برداشته‌ام}} {{ب|باطل بودست آنچه پنداشته‌ام|حاصل که به هرزه عمر بگذاشته‌ام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بستم دم مار و دم عقرب بستم|نیش و دمشان بیکدگر پیوستم}} {{ب|شجن قرنین قرنین خواندم|بر نوح نبی سلام دادم رستم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر من گنه جمله جهان کردستم|عفو تو امیدست که گیرد دستم}} {{ب|گفتی که به روز عجز دستت گیرم|عاجزتر ازین مخواه کاکنون هستم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تب را شبخون زدم در آتش کشتم|یک چند به تعویذ کتابش کشتم}} {{ب|بازش یک بار در عرق کردم غرق|چون لشکر فرعون در آبش کشتم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیریست که تیر فقر را آماجم|بر طارم افلاک فلاکت تاجم}} {{ب|یک شمه ز مفلسی خود برگویم|چندانکه خدا غنیست من محتاجم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند به صورت از تو دور افتادم|زنهار مبر ظن که شدی از یادم}} {{ب|در کوی وفای تو اگر خاک شوم|زانجا نتواند که رباید بادم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دی بر سر گور ذله غارت گردم|مر پاکان را جنب زیارت کردم}} {{ب|شکرانه‌ی آنکه روزه خوردم رمضان|در عید نماز بی طهارت کردم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب من اگر گناه بی حد کردم|دانم به یقین که بر تن خود کردم}} {{ب|از هرچه مخالف رضای تو بود|برگشتم و توبه کردم و بد کردم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند به گرد سر ایمان گردم|وقتست کز افعال پشیمان گردم}} {{ب|خاکم ز کلیسیا و آبم ز شراب|کافرتر از آنم که مسلمان گردم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عودم چو نبود چوب بید آوردم|روی سیه و موی سپید آوردم}} {{ب|چون خود گفتی که ناامیدی کفرست|فرمان تو بردم و امید آوردم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندوه تو از دل حزین می‌دزدم|نامت ز زبان آن و این می‌دزدم}} {{ب|می‌نالم و قفل بر دهان می‌فگنم|می‌گردیم و خون در آستین می‌دزدم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر خاک تویی خاک ترا خاک شدم|چون خاک ترا خاک شدم پاک شدم}} {{ب|غم سوی تو هرگز گذری می‌نکند|آخر چه غمت از آنکه غمناک شدم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر طلب یار چو مردانه شدم|اول قدم از وجود بیگانه شدم}} {{ب|او علم نمی‌شنید لب بر بستم|او عقل نمی‌خرید دیوانه شدم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنان که به نام نیک می‌خوانندم|احوال درون بد نمی‌دانندم}} {{ب|گز زانکه درون برون بگردانندم|مستوجب آنم که بسوزانندم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چونان شده‌ام که دید نتوانندم|تا پیش توای نگار بنشانندم}} {{ب|خورشید تویی به ذره من مانندم|چون ذره به خورشید همی‌دانندم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر خلق چنانکه من منم دانندم|همچون سگ ز در بدر رانندم}} {{ب|ور زانکه درون برون بگردانندم|مستوجب آنم که بسوزانندم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن دم که حدیث عاشقی بشنودم|جان و دل و دیده را به غم فرسودم}} {{ب|می‌پنداشتم عاشق و معشوق دواند|چون هر دو یکیست من خود احول بودم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عمری به هوس باد هوی پیمودم|در هر کاری خون جگر پالودم}} {{ب|در هر چه زدم دست زغم فرسودم|دست از همه باز داشتم آسودم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من از تو جدا نبوده‌ام تا بودم|اینست دلیل طالع مسعودم}} {{ب|در ذات تو ناپدیدم ار معدومم|وز نور تو ظاهرم اگر موجودم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرگز نبود شکست کس مقصودم|آزرده نشد دلی ز من تا بودم}} {{ب|صد شکر که چشم عیب بینم کورست|شادم که حسود نیستم محسودم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کوی تو من سوخته دامن بودم|وز آتش غم سوخته خرمن بودم}} {{ب|آری جانا دوش به بامت بودم|گفتی دزدست دزد نبد من بودم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در وصل تو پیوسته به گلشن بودم|در هجر تو با ناله و شیون بودم}} {{ب|گفتم به دعا که چشم بد دور ز تو|ای دوست مگر چشم بدت من بودم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک چند دویدم و قدم فرسودم|آخر بی تو پدید نامد سودم}} {{ب|تا دست به بیعت وفایت سودم|در خانه نشستم و فرو آسودم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز آمیزش جان و تن تویی مقصودم|وز مردن و زیستن تویی مقصودم}} {{ب|تو دیر بزی که من برفتم ز میان|گر من گویم، ز من تویی مقصودم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در خواب جمال یار خود میدیدم|وز باغ وصال او گلی می‌چیدم}} {{ب|مرغ سحری زخواب بیدارم کرد|ای کاش که بیدار نمی‌گردیدم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزی ز پی گلاب می‌گردیدم|پژمرده عذار گل در آتش دیدم}} {{ب|گفتم که چه کرده‌ای که میسوزندت|گفتا که درین باغ دمی خندیدم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیشب که بکوی یار می‌گردیدم|دانی که پی چه کار می‌گردیدم}} {{ب|قربان خلاف وعده‌اش می‌گشتم|گرد سر انتظار می‌گردیدم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر در سفرم تویی رفیق سفرم|ور در حضرم تویی انیس حضرم}} {{ب|القصه بهر کجا که باشد گذرم|جز تو نبود هیچ کسی در نظرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر دست تضرع به دعا بردارم|بیخ و بن کوهها ز جا بردارم}} {{ب|لیکن ز تفضلات معبود احد|فاصبر صبرا جمیل را بردارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب چو به وحدتت یقین می‌دارم|ایمان به تو عالم آفرین می‌دارم}} {{ب|دارم لب خشک و دیده‌ی تر بپذیر|کز خشک و تر جهان همین می‌دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از هجر تو ای نگار اندر نارم|می‌سوزم ازین درد و دم اندر نرم}} {{ب|تا دست به گردن تو اندر نرم|آغشته به خون چو دانه اندر نارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از خاک درت رخت اقامت نبرم|وز دست غمت جان به سلامت نبرم}} {{ب|بردار نقاب از رخ و بنمای جمال|تا حسرت آن رخ به قیامت نبرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آزرده ترم گر چه کم آزار ترم|بی یار ترم گر چه وفادار ترم}} {{ب|با هر که وفا و صبر من کردم بیش|سبحان الله به چشم او خوارترم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جهدی بکنم که دل زجان برگیرم|راه سر کوی دلستان برگیرم}} {{ب|چون پرده میان من و دلدار منم|برخیزم و خود را ز میان برگیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ساقی اگرم می ندهی می‌میرم|ور ساغر می ز کف نهی می‌میرم}} {{ب|پیمانه‌ی هر که پر شود می‌میرد|پیمانه‌ی من چو شد تهی می‌میرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نه از سر کار با خلل می‌ترسم|نه نیز ز تقصیر عمل می‌ترسم}} {{ب|ترسم ز گناه نیست آمرزش هست|از سابقه‌ی روز ازل می‌ترسم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا ظن نبری کز آن جهان می‌ترسم|وز مردن و از کندن جان می‌ترسم}} {{ب|چون مرگ حقست من چرا ترسم ازو|من خویش پرستم و از آن می‌ترسم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مشهود و خفی چو گنج دقیانوسم|پیدا و نهان چو شمع در فانوسم}} {{ب|القصه درین چمن چو بید مجنون|می‌بالم و در ترقی معکوسم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عیبم مکن ای خواجه اگر می نوشم|در عاشقی و باده پرستی کوشم}} {{ب|تا هشیارم نشسته با اغیارم|چون بی‌هوشم به یار هم آغوشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب ز گناه زشت خود منفعلم|وز قول بد و فعل بد خود خجلم}} {{ب|فیضی به دلم ز عالم قدس رسان|تا محو شود خیال باطل ز دلم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از جمله‌ی دردهای بی درمانم|وز جمله‌ی سوز داغ بی پایانم}} {{ب|سوزنده‌تر آنست که چون مردم چشم|در چشم منی و دیدنت نتوانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان دم که قرین محنت وافغانم|هر لحظه ز هجران به لب آید جانم}} {{ب|محروم ز خاک آستانت زانم|کز سیل سرشک خود گذر نتوانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک روز بیوفتی تو در میدانم|آن روز هنوز در خم چوگانم}} {{ب|گفتی سخنی و کوفتی برجانم|آن کشت مرا و من غلام آنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی‌مهری آن بهانه‌جو می‌دانم|بی درد و ستم عادت او می‌دانم}} {{ب|جز جور و جفا عادت آن بدخو نی|من شیوه‌ی یار خود نکو می‌دانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رویت بینم چو چشم را باز کنم|تن دل شودم چو با تویی راز کنم}} {{ب|جز نام تو پاسخ ندهد هیچ کسی|هر جا که به نام خلق آواز کنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی روی تو رای استقامت نکنم|کس را به هوای تو ملامت نکنم}} {{ب|در جستن وصل تو اقامت نکنم|از عشق تو توبه تا قیامت نکنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بیم رقیب طوف کویت نکنم|وز طعنه‌ی خلق گفتگویت نکنم}} {{ب|لب بستم و از پای نشستم اما|این نتوانم که آرزویت نکنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با چشم تو یاد نرگس‌تر نکنم|بی‌لعل تو آرزوی کوثر نکنم}} {{ب|گر خضر به من بی تو دهد آب حیات|کافر باشم که بی تو لب تر نکنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با درد تو اندیشه‌ی درمان نکنم|با زلف تو آرزوی ایمان نکنم}} {{ب|جانا تو اگر جان طلبی خوش باشد|اندیشه‌ی جان برای جانان نکنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق تو ز خاص و عام پنهان چه کنم|دردی که ز حد گذشت درمان چه کنم}} {{ب|خواهم که دلم به دیگری میل کند|من خواهم و دل نخواهد ای جان چه کنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یادت کنم ار شاد و اگر غمگینم|نامت برم ار خیزم اگر بنشینم}} {{ب|با یاد تو خو کرده‌ام ای دوست چنانک|در هرچه نظر کنم ترا می‌بینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن بخت ندارم که به کامت بینم|یا در گذری هم به سلامت بینم}} {{ب|وصل تو بهیچگونه دستم ناید|نامت بنویسم و به نامت بینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا بردی ازین دیار تشریف قدوم|بر دل رقم شوق تو دارم مرقوم}} {{ب|این قصه مرا کشت که هنگام وداع|از دولت دیدار تو گشتم محروم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غمناکم و از کوی تو با غم نروم|جز شاد و امیدوار و خرم نروم}} {{ب|از درگه همچو تو کریمی هرگز|نومید کسی نرفت و من هم نروم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب تو چنان کن که پریشان نشوم|محتاج برادران و خویشان نشوم}} {{ب|بی منت خلق خود مرا روزی ده|تا از در تو بر در ایشان نشوم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند گهی زعشق بیگانه شوم|با عافیت کنشت و همخانه شوم}} {{ب|ناگاه پری‌رخی بمن بر گذرد|برگردم زان حدیث و دیوانه شوم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هیهات که باز بوی می می‌شنوم|آوازه‌ی های و هوی و هی می‌شنوم}} {{ب|از گوش دلم سر الهی هر دم|حق میگوید ولی ز نی می‌شنوم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دانی که چها چها چها میخواهم|وصل تو من بی سر و پا می‌خواهم}} {{ب|فریاد و فغان و ناله‌ام دانی چیست|یعنی که ترا ترا ترا می‌خواهم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست طواف خانه‌ات می‌خواهم|بوسیدن آستانه‌ات می‌خواهم}} {{ب|بی‌منت خلق توشه این ره را|می‌خواهم و از خزانه‌ات می‌خواهم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نی باغ به بستان نه چمن می‌خواهم|نی سرو و نه گل نه یاسمن می‌خواهم}} {{ب|خواهم زخدای خویش کنجی که در آن|من باشم و آن کسی که من می‌خواهم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سرمایه‌ی غم ز دست آسان ندهم|دل بر نکنم زدوست تا جان ندهم}} {{ب|از دوست که یادگار دردی دارم|آن درد به صد هزار درمان ندهم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کوی تو سر در سر خنجر بنهم|چون مهره‌ی جان عشق تو در بر بنهم}} {{ب|نامردم اگر عشق تو از دل بکنم|سودای تو کافرم گر از سر بنهم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دارم ز خدا خواهش جنات نعیم|زاهد به ثواب و من به امید عظیم}} {{ب|من دست تهی میروم او تحفه به دست|تا زین دو کدام خوش کند طبع کریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دی تازه گلی ز گلشن آورد نسیم|کز نکهت آن مشام جان یافت شمیم}} {{ب|نی نی غلطم که صفحه‌ای بود از سیم|مشکین رقمش معطر از خلق کریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما بین دو عین یار از نون تا میم|بینی الفی کشیده بر صفحه‌ی سیم}} {{ب|نی نی غلطم که از کمال اعجاز|انگشت نبیست کرده مه را بدو نیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون دایره ما ز پوست پوشان توایم|در دایره‌ی حلقه بگوشان توایم}} {{ب|گر بنوازی زجان خروشان توایم|ور ننوازی هم از خموشان توایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند زکار خود خبردار نه‌ایم|بیهوده تماشاگر گلزار نه‌ایم}} {{ب|بر حاشیه‌ی کتاب چون نقطه‌ی شک|بی کارنه‌ایم اگر چه در کار نه‌ایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افسوس که ما عاقبت اندیش نه‌ایم|داریم لباس فقر و درویش نه‌ایم}} {{ب|این کبر و منی جمله از آنست که ما|قانع به نصیب و قسمت خویش نه‌ایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با یاد تو با دیده‌ی تر می‌آیم|وز باده‌ی شوق بی‌خبر می‌آیم}} {{ب|ایام فراق چون به سرآمده‌است|من نیز به سوی تو به سر می‌آیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مادر ره سودای تو منزل کردیم|سوزیست در آتشی که در دل کردیم}} {{ب|در شهر مرامیان چشم می‌خوانند|نیکو نامی ز عشق حاصل کردیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند که دل به وصل شادان کردیم|دیدیم که خاطرت پریشان کردیم}} {{ب|خوش باش که ما خوی به هجران کردیم|بر خود دشوار و بر تو آسان کردیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما طی بساط ملک هستی کردیم|بی نقض خودی خداپرستی کردیم}} {{ب|بر ما می وصل نیک می‌پیوندد|تف بر رخ می که زود مستی کردیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما با می و مستی سر تقوی داریم|دنیی طلبیم و میل عقبی داریم}} {{ب|کی دنیی و دین هر دو بهم آید راست|اینست که ما نه دین نه دنیی داریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شمعم که همه نهان فرو می‌گریم|می‌خندم و هر زمان فرو می‌گریم}} {{ب|چون هیچ کس از گریه من آگه نیست|خوش خوش بمیان جان فرو می‌گریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما جز به غم عشق تو سر نفرازیم|تا سر داریم در غمت دربازیم}} {{ب|گر تو سر ما بی سر و سامان داری|ماییم و سری در قدمت اندازیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در مصطبها درد کشان ما باشیم|بدنامی را نام و نشان ما باشیم}} {{ب|از بد بترانی که تو شان می‌بینی|چون نیک ببینی بدشان ما باشیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک جو غم ایام نداریم خوشیم|گر چاشت بود شام نداریم خوشیم}} {{ب|چون پخته به ما میرسد از مطبخ غیب|از کس طمع خام نداریم خوشیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ببرید ز من نگار هم خانگیم|بدرید به تن لباس فرزانگیم}} {{ب|مجنون به نصیحت دلم آمده‌است|بنگر به کجا رسیده دیوانگیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما قبله‌ی طاعت آن دو رو می‌دانیم|ایمان سر زلف مشکبو می‌دانیم}} {{ب|با این همه دلدار به ما نیکو نیست|ما طالع خویش را نکو می‌دانیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من لایق عشق و درد عشق تو نیم|زنهار که هم نبرد عشق تو نیم}} {{ب|چون آتش عشق تو بر آرد شعله|من دانم و من که مرد عشق تو نیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در حضرت پادشاه دوران ماییم|در دایره‌ی وجود سلطان ماییم}} {{ب|منظور خلایقست این سینه‌ی ما|پس جام جهان نمای خلقان ماییم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افتاده منم به گوشه‌ی بیت حزن|غمهای جهان مونس غمخانه‌ی من}} {{ب|یا رب تو به فضل خویش دندانم را|بخشای به روح حضرت ویس قرن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چشم من از دیدن رویت روشن|از دیدن رویت شده خرم دل من}} {{ب|رویت شده گل، خرم و خندان گشته|روشن مه من گشته ز رویت دل من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست ترا به جملگی گشتم من|حقا که درین سخن نه زرقست و نه فن}} {{ب|گر تو زوجود خود برون جستی پاک|شاید صنما به جای تو هستم من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بگریختم از عشق تو ای سیمین تن|باشد که زغم باز رهم مسکین من}} {{ب|عشق آمد واز نیم رهم باز آورد|ماننده‌ی خونیان رسن در گردن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فریاد ز دست فلک بی سر و بن|کاندر بر من نه نو بهشت و نه کهن}} {{ب|با این همه نیز شکر میباید کرد|گر زین بترم کند که گوید که مکن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خالق ذوالجلال وحی رحمان|سازنده‌ی کارهای بی سامانان}} {{ب|خصمان مرا مطیع من می‌گردان|بی‌رحمان را رحیم من می‌گردان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بحریست وجود جاودان موج زنان|زان بحر ندیده غیر موج اهل جهان}} {{ب|از باطن بحر موج بین گشته عیان|بر ظاهر بحر و بحر در موج نهان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جانست و زبانست زبان دشمن جان|گر جانت بکارست نگه‌دار زبان}} {{ب|شیرین سخنی بگفت شاه صنمان|سر برگ درختست، زبان باد خزان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چندین چه زنی نظاره گرد میدان|اینجا دم اژدهاست و زخم پیلان}} {{ب|تا هر که در آید بنهد او دل و جان|فارغ چه کند گرد سرای سلطان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رفتم به طبیب و گفتم از درد نهان|گفتا: از غیر دوست بر بند زبان}} {{ب|گفتم که: غذا؟ گفت: همین خون جگر|گفتم: پرهیز؟ گفت: از هر دو جهان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رویت دریای حسن و لعلت مرجان|زلفت عنبر صدف دهان در دندان}} {{ب|ابرو کشتی و چین پیشانی موج|گرداب بلا غبغب و چشمت طوفان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فریاد و فغان که باز در کوی مغان|می‌خواره ز می نه نام یابد نه نشان}} {{ب|زانگونه نهان گشت که بر خلق جهان|گشتست نهان گشتن او نیز نهان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هستی به صفاتی که درو بود نهان|دارد سریان در همه اعیان جهان}} {{ب|هر وصف زعینی که بود قابل آن|بر قدر قبول عین گشتست عیان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن دوست که هست عشق او دشمن جان|بر باد همی دهد غمش خرمن جان}} {{ب|من در طلبش دربدر و کوی به کوی|او در دل و کرده دست در گردن جان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب ز قناعتم توانگر گردان|وز نور یقین دلم منور گردان}} {{ب|روزی من سوخته‌ی سرگردان|بی منت مخلوق میسر گردان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب زدو کون بی‌نیازم گردان|وز افسر فقر سرفرازم گردان}} {{ب|در راه طلب محرم رازم گردان|زان ره که نه سوی تست بازم گردان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب ز کمال لطف خاصم گردان|واقف بحقایق خواصم گردان}} {{ب|از عقل جفا کار دل افگار شدم|دیوانه‌ی خود کن و خلاصم گردان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دارم گله از درد نه چندان چندان|با گریه توان گفت نه خندان خندان}} {{ب|در و گهرم جمله بتاراج برفت|آن در و گهر چه بود دندان دندان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دنیا گذران، محنت دنیا گذران|نی بر پدران ماند و نی بر پسران}} {{ب|تا بتوانی عمر به طاعت گذران|بنگر که فلک چه میکند با دگران}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر گوش دلم ز غیب آواز رسان|مرغ دل خسته را به پرواز رسان}} {{ب|یا رب که به دوستی مردان رهت|این گمشده‌ی مرا به من باز رسان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب تو مرا به یار دمساز رسان|آوازه‌ی دردم بهم آواز رسان}} {{ب|آن کس که من از فراق او غمگینم|او را به من و مرا به او بازرسان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قومی که حقست قبله‌ی همتشان|تا سر داری مکش سر از خدمتشان}} {{ب|آنرا که چشیده زهر آفاق زدهر|خاصیت تریاق دهد صحبتشان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فریاد ز شب روی و شب رنگیشان|وز چشم سیاه و صورت زنگیشان}} {{ب|از اول شب تا به دم آخر شب|اینها همه در رقص و منم چنگیشان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رخسار تو بی نقاب دیدن نتوان|دیدار تو بی حجاب دیدن نتوان}} {{ب|مادام که در کمال اشراق بود|سر چشمه‌ی آفتاب دیدن نتوان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با گلرخ خویش گفتم: ای غنچه دهان|هر لحظه مپوش چهره چون عشوه دهان}} {{ب|زد خنده که: من بعکس خوبان جهان|در پرده عیان باشم و بی پرده نهان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حاصل زدر تو دایما کام جهان|لطف تو بود باعث آرام جهان}} {{ب|با فیض خدا تا بابد تابان باد|مهر علمت مدام بر بام جهان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بنگر به جهان سر الهی پنهان|چون آب حیات در سیاهی پنهان}} {{ب|پیدا آمد ز بحر ماهی انبوه|شد بحر ز انبوهی ماهی پنهان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون حق به تفاصیل شون گشت بیان|مشهود شد این عالم پر سود و زیان}} {{ب|گر باز روند عالم و عالمیان|با رتبه‌ی اجمال حق آیند عیان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سودت نکند به خانه در بنشستن|دامنت به دامنم بباید بستن}} {{ب|کان روز که دست ما به دامان تواست|ما را نتوان ز دامنت بگسستن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پل بر زبر محیط قلزم بستن|راه گردش به چرخ و انجم بستن}} {{ب|نیش و دم مار و دم کژدم بستن|بتوان نتوان دهان مردم بستن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از ساحت دل غبار کثرت رفتن|به زانکه به هرزه در وحدت سفتن}} {{ب|مغرور سخن مشو که توحید خدا|واحد دیدن بود نه واحد گفتن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق آن صفتی نیست که بتوان گفتن|وین در به سر الماس نشاید سفتن}} {{ب|سوداست که می‌پزیم والله که عشق|بکر آمد و بکر هم بخواهد رفتن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از باده بروی شیخ رنگ آوردن|اسلام ز جانب فرنگ آوردن}} {{ب|ناقوس به کعبه در درنگ آوردن|بتوان نتوان ترا بچنگ آوردن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا لعل تو دلفروز خواهد بودن|کارم همه آه و سوز خواهد بودن}} {{ب|گفتی که بخانه‌ی تو آیم روزی|آن روز کدام روز خواهد بودن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سهلست مرا بر سر خنجر بودن|یا بهر مراد خویش بی سر بودن}} {{ب|تو آمده‌ای که کافری را بکشی|غازی چو تویی خوشست کافر بودن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دنیا نسزد ازو مشوش بودن|از سوز غمش دمی در آتش بودن}} {{ب|ما هیچ و جهان هیچ و غم و شادی هیچ|خوش نیست برای هیچ ناخوش بودن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در راه خدا حجاب شد یک سو زن|رو جمله‌ی کار خویش را یک سو زن}} {{ب|در مانده‌ی نفس خویش گشتی و ترا|یک سو غم مال و دختر و یک سو زن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب تو زخواب ناز بیدارش کن|وز مستی حسن خویش هشیارش کن}} {{ب|یا بی‌خبرش کن که نداند خود را|یا آنکه زحال خود خبردارش کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک لحظه چراغ آرزوهاپف کن|قطع نظر از جمال هر یوسف کن}} {{ب|زین شهد یک انگشت به کام تو کشم|از لذت اگر مست نگردی تف کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهی که کسی شوی زهستی کم کن|ناخورده شراب وصل مستی کم کن}} {{ب|با زلف بتان دراز دستی کم کن|بت را چه گنه تو بت‌پرستی کم کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|درویشی کن قصد در شاه مکن|وز دامن فقر دست کوتاه مکن}} {{ب|اندر دهن مار شو و مال مجوی|در چاه نشین و طلب جاه مکن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم که: رخم به رنگ چون کاه مکن|کس را ز من و کار من آگاه مکن}} {{ب|گفتا که: اگر وصال ما می‌طلبی|گر میکشمت دم مزن و آه مکن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب تو به فضل مشکلم آسان کن|از فضل و کرم درد مرا درمان کن}} {{ب|بر من منگر که بی کس و بی هنرم|هر چیز که لایق تو باشد آن کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب نظری بر من سرگردان کن|لطفی بمن دلشده‌ی حیران کن}} {{ب|با من مکن آنچه من سزای آنم|آنچ از کرم و لطف تو زیبد آن کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای غم گذری به کوی بدنامان کن|فکر من سرگشته‌ی بی سامان کن}} {{ب|زان ساغر لبریز که پر می ز غمست|یک جرعه به کار بی سرانجامان کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای نه دله‌ی ده دله هر ده یله کن|صراف وجود باش و خود را چله کن}} {{ب|یک صبح با خلاص بیا بر در دوست|گر کام تو بر نیامد آنگه گله کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در درگه ما دوستی یک دله کن|هر چیز که غیرماست آنرا یله کن}} {{ب|یک صبح به اخلاص بیا بر در ما|گر کار تو بر نیامد آنگه گله کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شمع چو ابر گریه و زاری کن|وی آه جگر سوز سپه‌داری کن}} {{ب|چون بهره‌ی وصل او نداری ای دل|دندان بجگر نه و جگر خواری کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای ناله گرت دمیست اظهاری کن|و آن غافل مست را خبرداری کن}} {{ب|ای دست محبت ولایت بدر آی|وی باطن شرع دوستی کاری کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افعال بدم ز خلق پنهان می‌کن|دشوار جهان بر دلم آسان می‌کن}} {{ب|امروز خوشم به دار و فردا با من|آنچ از کرم تو می‌سزد آن می‌کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رازی که به شب لب تو گوید با من|گفتار زبان نگرددش پیرامن}} {{ب|زان سر به گریبان سخن برنارد|پیراهن حرف تنگ دارد دامن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عاشق من و دیوانه من و شیدا من|شهره من و افسانه من و رسوا من}} {{ب|کافر من و بت پرست من ترسا من|اینها من و صد بار بتر زینها من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای زلف مسلسلت بلای دل من|وی لعل لبت گره گشای دل من}} {{ب|من دل ندهم به کس برای دل تو|تو دل به کسی مده برای دل من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عشق تو مایه‌ی جنون دل من|حسن رخ تو ریخته خون دل من}} {{ب|من دانم و دل که در وصالت چونم|کس را چه خبر ز اندرون دل من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شد دیده به عشق رهنمون دل من|تا کرد پر از غصه درون دل من}} {{ب|زنهار اگر دلم بماند روزی|از دیده طلب کنید خون دل من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بختی نه که با دوست در آمیزم من|صبری نه که از عشق بپرهیزم من}} {{ب|دستی نه که با قضا در آویزم من|پایی نه که از دست تو بگریزم من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه تراست عار از دیدن من|مهرت باشد بجای جان در تن من}} {{ب|آن دست نگار بسته خواهم که زنی|با خون هزار کشته در گردن من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گشته سراسیمه به دریای تو من|وی از تو و خود گم شده در رای تو من}} {{ب|من در تو کجا رسم که در ذات و صفات|پنهانی من تویی و پیدای تو من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سلطان گوید که نقد گنجینه‌ی من|صوفی گوید که دلق پشمینه‌ی من}} {{ب|عاشق گوید که درد دیرینه‌ی من|من دانم و من که چیست در سینه‌ی من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اسرار ازل را نه تو دانی و نه من|وین حرف معما نه تو خوانی و نه من}} {{ب|هست از پس پرده گفتگوی من و تو|چون پرده در افتد نه تو مانی و نه من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زد شعله به دل آتش پنهانی من|زاندازه گذشت محنت جانی من}} {{ب|معذورم اگر سخن پریشان افتاد|معلوم شود مگر پریشانی من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دارم ز جفای فلک آینه گون|وز گردش این سپهر خس پرور دون}} {{ب|از دیده رخی همچو پیاله همه اشک|وز سینه دلی همچو صراحی همه خون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شوریده دلی و غصه گردون گردون|گریان چشمی و اشک جیحون جیحون}} {{ب|کاهیده تنی و شعله خرمن خرمن|هر شعله ز کوه قاف افزون افزون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فریاد ز دست فلک آینه گون|کز جور و جفای او جگر دارم خون}} {{ب|روزی به هزار غم به شب می‌آرم|تا خود فلک از پرده‌چه آرد بیرون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا گرد رخ تو سنبل آمد بیرون|صد ناله ز من چون بلبل آمد بیرون}} {{ب|پیوسته ز گل سبزه برون می‌آید|این طرفه که از سبزه گل آمد بیرون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در راه یگانگی نه کفرست و نه دین|یک گام زخود برون نه و راه ببین}} {{ب|ای جان جهان تو راه اسلام گزین|با مار سیه نشین و با ما منشین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر سقف سپهر گردد آیینه‌ی چین|ور تخته‌ی فولاد شود روی زمین}} {{ب|از روزی تو کم نشود دان به یقین|میدان که چنینست و چنینست و چنین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر صفحه‌ی فولاد شود روی زمین|در صحن سپهر گردد آیینه‌ی چین}} {{ب|از روزی تو کم نشود یک سر موی|حقا که چنینست و چنینست و چنین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در همه شان ذات تو پاک از شین|نه در حق تو کیف توان گفت نه این}} {{ب|از روی تعقل همه غیرند و صفات|ذاتت بود از روی تحقق همه عین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب به رسالت رسول الثقلین|یا رب به غزا کننده‌ی بدر و حنین}} {{ب|عصیان مرا دو حصه کن در عرصات|نیمی به حسن ببخش و نیمی به حسین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر ذره نشینم بچمد تختم بین|موری بدو منزل ببرد رختم بین}} {{ب|گر لقمه مثل ز قرص خورشید کنم|تاریکی سینه آورد بختم بین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هان یاران هوی و ها جوانمردان هو|مردی کنی و نگاه داری سر کو}} {{ب|گر تیر چنان رسد که بشکافد مو|باید که ز یک دگر نگردانی رو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند که یار سر گرانست به تو|غمگین نشوی که مهربانست به تو}} {{ب|دلدار مثال صورت آینه است|تا تو نگرانی نگرانست به تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آینه را داده جلا صورت تو|یک آینه کس ندید بی صورت تو}} {{ب|نی نی که ز لطف در همه آینه‌ها|خود آمده‌ای به دیدن صورت تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دورم اگر از سعادت خدمت تو|پیوسته دلست آینه‌ی طلعت تو}} {{ب|از گرمی آفتاب هجرم چه غمست|دارم چو پناه سایه‌ی دولت تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جان و دل من فدای خاک در تو|گر فرمایی بدیده آیم بر تو}} {{ب|وصلت گوید که تو نداری سرما|بی سر بادا هر که ندارد سر تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گشته جهان تشنه‌ی پرآب از تو|ای رنگ گل و لاله‌ی خوش‌آب از تو}} {{ب|محتاج به کیمیای اکسیر توایم|بیش از همه عقل گشته سیراب از تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شعله‌ی طور طور پر نور از تو|وی مست به نیم جرعه منصور از تو}} {{ب|هر شی جهان جهان منشور از تو|من از تو و مست از تو و مخمور از تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای رونق کیش بت‌پرستان از تو|وی غارت دین صد مسلمان از تو}} {{ب|کفر از من و عشق از من و زنار از من|دل از تو و دین از تو و ایمان از تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای سبزی سبزه‌ی بهاران از تو|وی سرخی روی گل عذاران از تو}} {{ب|آه دل و اشک بی قراران از تو|فریاد که باد از تو و باران از تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ابریست که خون دیده بارد غم تو|زهریست که تریاق ندارد غم تو}} {{ب|در هر نفسی هزار محنت زده را|بی دل کند و زدین برآرد غم تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از دیده‌ی سنگ خون چکاند غم تو|بیگانه و آشنا نداند غم تو}} {{ب|دم در کشم و غمت همه نوش کنم|تا از پس من به کس نماند غم تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای پیر و جوان دهر شاد از غم تو|فارغ دل هیچ کس مباد از غم تو}} {{ب|مسکین من بیچاره درین عالم خاک|سرگردانم چو گرد باد از غم تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای ناله‌ی پیر قرطه پوش از غم تو|وی نعره‌ی رند می‌فروش از غم تو}} {{ب|افغان مغان نیره‌نوش از غم تو|خون دل عاشقان بجوش از غم تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آمده کار من به جان از غم تو|تنگ آمده بر دلم جهان از غم تو}} {{ب|هان ای دل و دیده تا به سر برنکنم|خاک همه دشت خاوران از غم تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای ناله‌ی پیر خانقاه از غم تو|وی گریه‌ی طفل بی‌گناه از غم تو}} {{ب|افغان خروس صبح گاه از غم تو|آه از غم تو هزار آه از غم تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خالق ذوالجلال و ای رحمان تو|سامان ده کار بی سر و سامان تو}} {{ب|خصمان مرا مطیع من می‌گردان|بی رحمان را ز چشم من گردان تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کعبه پرست چیست کین من و تو|صاحب نظرند خرده بین من و تو}} {{ب|گر بر سنجند کفر و دین من و تو|دانند نهایت یقین من و تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شمع دلم قامت سنجیده‌ی تو|وصل تو حیوت این ستمدیده‌ی تو}} {{ب|چون آینه پر شد دلم از عکس رخت|سویت نگرم ولیک از دیده‌ی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در دل من اصل تمنا همه تو|وی در سر من مایه‌ی سودا همه تو}} {{ب|هر چند به روزگار در می‌نگرم|امروز همه تویی و فردا همه تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در دل و جان صورت و معنی همه تو|مقصود همه زدین و دنیی همه تو}} {{ب|هم با همه همدمی و هم بی همه تو|ای با همه تو بی همه تو نی همه تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شبهای دراز ای دریغا بی تو|تو خفته بناز ای دریغا بی تو}} {{ب|دوری و فراق ای دریغا بی تو|من در تک و تاز ای دریغا بی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|درد دل من دواش می‌دانی تو|سوز دل من سزاش می‌دانی تو}} {{ب|من غرق گنه پرده‌ی عصیان در پیش|پنهان چه کنم که فاش می‌دانی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من میشنوم که می نبخشایی تو|هر جا که شکسته‌ایست آنجایی تو}} {{ب|ما جمله شکستگان درگاه توایم|در حال شکستگان چه فرمایی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما را نبود دلی که کار آید ازو|جز ناله که هر دمی هزار آید ازو}} {{ب|چندان گریم که کوچه‌ها گل گردد|نی روید و نالهای زار آید ازو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زلفش بکشی شب دراز آید ازو|ور بگذاری چنگل باز آید ازو}} {{ب|ور پیچ و خمش ز یک دگر باز کنی|عالم عالم مشک فراز آید ازو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشقست که شیر نر زبون آید ازو|از هر چه گمان بری فزون آید ازو}} {{ب|گه دشمنیی کند که مهر افزاید|گه دوستیی که بوی خون آید ازو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ابر از دهقان که ژاله می‌روید ازو|دشت از مجنون که لاله می‌روید ازو}} {{ب|خلد از صوفی و حور عین از زاهد|ما و دلکی که ناله می‌روید ازو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سودای سر بی سر و سامان یک سو|بی مهری چرخ و دور گردان یکسو}} {{ب|اندیشه‌ی خاطر پریشان یک سو|اینها همه یک سو غم جانان یکسو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل چو فراق یار دیدی خون شو|وی دیده موافقت بکن جیحون شو}} {{ب|ای جان تو عزیزتر نه‌ای از یارم|بی یار نخواهمت زتن بیرون شو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در صفت ذات تو حیران که و مه|وز هر دو جهان خدمت درگاه تو به}} {{ب|علت تو ستانی و شفا هم تو دهی|یا رب تو به فضل خویش بستان و بده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر شش و چار غایب آید ناگاه|در هشت و دو اسب خویش دارد کوتاه}} {{ب|در هفتم و سوم بفرستد چیزی|اندر نه و پنچ و یک بپردازد راه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خاک نشین درگه قدر تو ماه|دست هوس از دامن وصلت کوتاه}} {{ب|در کوی تو زان خانه گرفتم که مباد|آزرده شود خیالت از دوری راه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای زاهد و عابد از تو در ناله و آه|نزدیک تو و دور ترا حال تباه}} {{ب|کس نیست که از دست غمت جان ببرد|آن را به تغافل کشی این را بنگاه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اینک سر کوی دوست اینک سر راه|گر تو نروی روندگان را چه گناه}} {{ب|جامه چه کنی کبود و نیلی و سیاه|دل صاف کن و قبا همی پوش و کلاه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بس که شکستم و ببستم توبه|فریاد همی کند ز دستم توبه}} {{ب|دیروز به توبه‌ای شکستم ساغر|و امروز به ساغری شکستم توبه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جز وصل تو دل به هر چه بستم توبه|بی یاد تو هر جا که نشستم توبه}} {{ب|در حضرت تو توبه شکستم صدبار|زین توبه که صد بار شکستم توبه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|معموره‌ی دل به علم آراسته به|مطموره‌ی تن ز کینه پیراسته به}} {{ب|از هستی خود هر چه توان کاسته به|هر چیز که غیر تست ناخواسته به}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در گفتن ذکر حق زبان از همه به|طاعت که به شب کنی نهان از همه به}} {{ب|خواهی ز پل صراط آسان گذری|نان ده به جهانیان که نان از همه به}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از مردم صدرنگ سیه پوشی به|وز خلق فرومایه فراموشی به}} {{ب|از صحبت ناتمام بی خاصیتان|کنجی و فراغتی و خاموشی به}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای نیک نکرده و بدیها کرده|و آنگاه نجات خود تمنا کرده}} {{ب|بر عفو مکن تکیه که هرگز نبود|ناکرده چو کرده کرده چون ناکرده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زاهد خوشدل که ترک دنیا کرده|می خواره خجل که معصیت‌ها کرده}} {{ب|ترسم که کند امید و بیم و آخر کار|ناکرده چو کرده کرده چون ناکرده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر جا به حرم ور به کلیسا کرده|زاهد عمل آنچه کرده بی جا کرده}} {{ب|چون علم نباشد عملش خواهد بود|ناکرده چو کرده کرده چون ناکرده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چشمم که سرشک لاله گون آورده|وز هر مژه قطرهای خون آلوده}} {{ب|نی نی به نظاره‌ات دل خون شده‌ام|از روزن سینه سر برون آورده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بحریست نه کاهنده نه افزاینده|امواج برو رونده و آینده}} {{ب|عالم چو عبارت از همین امواجست|نبود دو زمان بلکه دو آن پاینده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افسوس که عمر رفت بر بیهوده|هم لقمه حرام و هم نفس آلوده}} {{ب|فرموده‌ی ناکرده پشیمانم کرد|افسوس ز کرده‌های نافرموده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما درویشان نشسته در تنگ دره|گه قرص جوین خوریم و گه گشت بره}} {{ب|پیران کهن دانند میران سره|هر کس که بما بد نگره جان نبره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا کی زجهان پر گزند اندیشه|تا چند زجان مستمند اندیشه}} {{ب|آن کز تو توان ستد همین کالبدست|یک مزبله گو مباش چند اندیشه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هجران ترا چو گرم شد هنگامه|بر آتش من قطره فشان از خامه}} {{ب|من رفتم و مرغ روح من پیش تو ماند|تا همچو کبوتر از تو آرد نامه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دنیا طلبان ز حرص مستند همه|موسی کش و فرعون پرستند همه}} {{ب|هر عهد که با خدای بستند همه|از دوستی حرص شکستند همه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چشم تو چشم چشمه هر چشم همه|بی چشم تو نور نیست بر چشم همه}} {{ب|چشم همه را نظر بسوی تو بود|از چشم تو چشمه‌هاست در چشم همه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون باز سفید در شکاریم همه|با نفس و هوای نفس یاریم همه}} {{ب|گر پرده ز روی کارها بر گیرند|معلوم شود که در چه کاریم همه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای روی تو مهر عالم آرای همه|وصل تو شب و روز تمنای همه}} {{ب|گر با دگران به ز منی وای بمن|ور با همه کس همچو منی وای همه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سودا به سرم همچو پلنگ اندر کوه|غم بر سر غم بسان سنگ اندر کوه}} {{ب|دور از وطن خویش و به غربت مانده|چون شیر به دریا و نهنگ اندر کوه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنم که توام ز خاک برداشته‌ای|نقشم به مراد خویش بنگاشته‌ای}} {{ب|کارم چو بدست خویش بگذاشته‌ای|می‌رویم از آنسان که توام کاشته‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای غم که حجاب صبر بشکافته‌ای|بی تابی من دیده و برتافته‌ای}} {{ب|شب تیره و یار دور و کس مونس نه|ای هجر بکش که بی‌کسم یافته‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دارم صنمی چهره برافروخته‌ای|وز خرمن دهر دیده بر دوخته‌ای}} {{ب|او عاشق دیگری و من عاشق او|پروانه صفت سوخته‌ای سوخته‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من کیستم آتش به دل افروخته‌ای|وز خرمن دهر دیده بر دوخته‌ای}} {{ب|در راه وفا چو سنگ و آتش گردم|شاید که رسم به صبحت سوخته‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من کیستم از خویش به تنگ آمده‌ای|دیوانه‌ی با خرد به جنگ آمده‌ای}} {{ب|دوشینه به کوی دوست از رشکم سوخت|نالیدن پای دل به سنگ آمده‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هستی که ظهور می‌کند در همه شی|خواهی که بری به حال او با همه پی}} {{ب|رو بر سر می حباب را بین که چسان|می وی بود اندر وی و وی در می وی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خالق ذوالجلال و ای بار خدای|تا چند روم دربدر و جای به جای}} {{ب|یا خانه امید مرا در دربند|یا قفل مهمات مرا دربگشای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا پست و بلند دهر را سرکوبی|یا خار و خس زمانه را جاروبی}} {{ب|تا چند توان وضع مکرر دیدن|عزلی نصبی قیامتی آشوبی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا سرکشی سپهر را سرکوبی|یا خار و خس زمانه را جاروبی}} {{ب|بگرفت دلم ازین خسیسان یا رب|حشری نشری قیامتی آشوبی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عهدی به سر زبان خود بربستی|صد خانه پر از بتان یکی نشکستی}} {{ب|تو پنداری به یک شهادت رستی|فردات کند خمار کاکنون مستی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم جمله نصیب چرخ خم بایستی|یا با غم من صبر بهم بایستی}} {{ب|یا مایه‌ی غم چو عمر کم بایستی|یا عمر به اندازه‌ی غم بایستی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زلفت سیمست و مشک را کان گشتی|از بسکه بجستی تو همه آن گشتی}} {{ب|ای آتش تا سرد بدی سوختیم|ای وای از آنروز که سوزان گشتی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شیر خدا امیر حیدر فتحی|وی قلعه گشای در خیبر فتحی}} {{ب|درهای امید بر رخم بسته شده|ای صاحب ذوالفقار و قنبر فتحی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کوی خودم مسکن و ماوا دادی|در بزم وصال خود مرا جادادی}} {{ب|القصه به صد کرشمه و ناز مرا|عاشق کردی و سر به صحرا دادی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اول همه جام آشنایی دادی|آخر بستم زهر جدایی دادی}} {{ب|چون کشته شدم بگفتی این کشته‌ی کیست|داد از تو که داد بی‌وفایی دادی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شاه ولایت دو عالم مددی|بر عجز و پریشانی حالم مددی}} {{ب|ای شیر خدا زود به فریادم رس|جز حضرت تو پیش که نالم مددی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من کیستم از قید دو عالم فردی|عنقا منشی بلند همت مردی}} {{ب|دیوانه‌ی بیخودی بیابان گردی|لبریز محبتی سرا پا دردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از چهره همه خانه منقش کردی|وز باده رخان ما چو آتش کردی}} {{ب|شادی و نشاط ما یکی شش کردی|عیشت خوش باد عیش ما خوش کردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشقم دادی زاهل دردم کردی|از دانش و هوش و عقل فردم کردی}} {{ب|سجاده نشین با وقاری بودم|میخواره و رند و هرزه گردم کردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با فاقه و فقر هم نشینم کردی|بی خویش و تبار و بی قرینم کردی}} {{ب|این مرتبه‌ی مقربان در تست|آیا به چه خدمت این چنینم کردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دیده مرا عاشق یاری کردی|داغم زرخ لاله عذاری کردی}} {{ب|کاری کردی که هیچ نتوان گفتن|الله الله چه خوب کاری کردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل تا کی مصیبت‌افزا گردی|ای خون شده چند درد پیما گردی}} {{ب|انداختیم دربدر و کوی به کوی|رسوا کردی مرا، تو رسوا گردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه به گرد شمع دود آوردی|یعنی که خط ارچه خوش نبود آوردی}} {{ب|گر دود دل منست دیرت بگرفت|ور خط به خون ماست زود آوردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چرخ بسی لیل و نهار آوردی|گه فصل خزان و گه بهار آوردی}} {{ب|مردان جهان را همه بردی به زمین|نامردان را بروی کار آوردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کاش مرا به نفت آلایندی|آتش بزدندی و نبخشایندی}} {{ب|در چشم عزیز من نمک سایندی|وز دوست جدا شدن نفرمایندی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خالق ذوالجلال هر جانوری|وی رهرو رهنمای هر بی خبری}} {{ب|بستم کمر امید بر درگه تو|بگشای دری که من ندارم هنری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دستی نه که از نخل تو چینم ثمری|پایی نه که در کوی تو یابم گذری}} {{ب|چشمی نه که بر خویش بگریم قدری|رویی نه که بر خاک بمالم سحری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هنگام سپیده دم خروس سحری|دانی که چرا همی کند نوحه گری}} {{ب|یعنی که نمودند در آیینه‌ی صبح|کز عمر شبی گذشت و تو بی خبری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای ذات تو در صفات اعیان ساری|اوصاف تو در صفاتشان متواری}} {{ب|وصف تو چو ذات مطلقست اما نیست|در ضمن مظاهر از تقید عاری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عالم ار نه‌ای ز عبرت عاری|نهری جاری به طورهای طاری}} {{ب|وندر همه طورهای نهر جاری|سریست حقیقة الحقایق ساری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب یا رب کریمی و غفاری|رحمان و رحیم و راحم و ستاری}} {{ب|خواهم که به رحمت خداوندی خویش|این بنده‌ی شرمنده فرو نگذاری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گیرم که هزار مصحف از برداری|با آن چه کنی که نفس کافر داری}} {{ب|سر را به زمین چه می نهی بهر نماز|آنرا به زمین بنه که بر سر داری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شمع نمونه‌ای زسوزم داری|خاموشی و مردن رموزم داری}} {{ب|داری خبر از سوز شب هجرانم|آیا چه خبر ز سوز روزم داری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون گل بگلاب شسته رویی داری|چون مشک بمی حل شده مویی داری}} {{ب|چون عرصه گه قیامت از انبه خلق|پر آفت و محنت سر کویی داری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل بر دوست تحفه جز جان نبری|دردت چو دهند نام درمان نبری}} {{ب|بی درد زدرد دوست نالان گشتی|خاموش که عرض دردمندان نبری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیوسته تو دل ربوده‌ای معذوری|غم هیچ نیازموده‌ای معذوری}} {{ب|من بی تو هزار شب به خون در خفتم|تو بی تو شبی نبوده‌ای معذوری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا شاه تویی آنکه خدا را شیری|خندق جه و مرحب کش و خیبر گیری}} {{ب|مپسند غلام عاجزت یا مولا|ایام کند ذلیل هر بی‌پیری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا گردن روزگار را زنجیری|یا سرکشی زمانه را تدبیری}} {{ب|این زاغوشان بسی پریدند بلند|سنگی چوبی گزی خدنگی تیری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از کبر مدار هیچ در دل هوسی|کز کبر به جایی نرسیدست کسی}} {{ب|چون زلف بتان شکستگی عادت کن|تا صید کنی هزار دل در نفسی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در سر هر کس از خیالت هوسی|بی یاد تو برنیاید از من نفسی}} {{ب|مفروش مرا بهیچ و آزاد مکن|من خواجه یکی دارم و تو بنده بسی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر شهره شوی به شهر شر الناسی|ورخانه نشینی همگی وسواسی}} {{ب|به زان نبود که همچو خضر والیاس|کس نشناسد ترا تو کس نشناسی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا نگذری از جمع به فردی نرسی|تا نگذری از خویش به مردی نرسی}} {{ب|تا در ره دوست بی سر و پا نشوی|بی درد بمانی و به دردی نرسی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گه شانه کش طره‌ی لیلا باشی|گه در سر مجنون همه سودا باشی}} {{ب|گه آینه‌ی جمال یوسف گردی|گه آتش خرمن زلیخا باشی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مزار دلی را که تو جانش باشی|معشوقه‌ی پیدا و نهانش باشی}} {{ب|زان می‌ترسم که از دلازاری تو|دل خون شود و تو در میانش باشی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جان چیست غم و درد و بلا را هدفی|دل چیست درون سینه سوزی و تفی}} {{ب|القصه پی شکست ما بسته صفی|مرگ از طرفی و زندگی از طرفی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بگشود نگار من نقاب از طرفی|برداشت سفیده دم حجاب از طرفی}} {{ب|گر نیست قیامت ز چه رو گشت پدید|ماه از طرفی و آفتاب از طرفی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه به کنهت نرسد ادراکی|کونین به پیش کرمت خاشاکی}} {{ب|از روی کرم اگر ببخشی همه را|بخشیده شود پیش تو مشت خاکی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|وصافی خود به رغم حاسد تا کی|ترویج چنین متاع کاسد تا کی}} {{ب|تو معدومی خیال هستی از تو|فاسد باشد خیال فاسد تا کی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل زشراب جهل مستی تا کی|وی نیست شونده لاف هستی تا کی}} {{ب|گر غرقه‌ی بحر غفلت و آز نه‌ای|تردامنی و هواپرستی تا کی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای از تو به باغ هر گلی را رنگی|هر مرغی را زشوق تو آهنگی}} {{ب|با کوه زاندوه تو رمزی گفتم|برخاست صدای ناله از هر سنگی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا بتوانی بکش به جان بار دلی|می‌کوش که تا شوی ز دل یار دلی}} {{ب|آزار دلی مجو که ناگاه کنی|کار دو جهان در سر آزار دلی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از درد تو نیست چشم خالی ز نمی|هر جا که دلیست شد گرفتار غمی}} {{ب|بیماری تو باعث نابودن ماست|ای باعث عمر مامبادت المی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی پا و سران دشت خون آشامی|مردند ز حسرت و غم ناکامی}} {{ب|محنت زدگان وادی شوق ترا|هجران کشد و اجل کشد بدنامی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل داغ تو دارد ارنه بفروختمی|در دیده تویی و گرنه می‌دوختمی}} {{ب|دل منزل تست ورنه روزی صدبار|در پیش تو چون سپند می‌سوختمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حقا که اگر چو مرغ پر داشتمی|روزی ز تو صد بار خبر داشتمی}} {{ب|این واقعه‌ام اگر نبودی در پیش|کی دیده ز دیدار تو برداشتمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر در یمنی چو با منی پیش منی|گر پیش منی چو بی منی در یمنی}} {{ب|من با تو چنانم ای نگار یمنی|خود در غلطم که من توام یا تو منی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دردی داریم و سینه‌ی بریانی|عشقی داریم و دیده‌ی گریانی}} {{ب|عشقی و چه عشق، عشق عالم سوزی|دردی و چه درد، درد بی‌درمانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر طاعت خود نقش کنم بر نانی|و آن نان بنهم پیش سگی بر خوانی}} {{ب|و آن سگ سالی گرسنه در زندانی|از ننگ بر آن نان ننهد دندانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نزدیکان را بیش بود حیرانی|کایشان دانند سیاست سلطانی}} {{ب|ما را به سر چاه بری دست زنی|لاحول کنی و دست بر دل رانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نزدیکان را بیش بود حیرانی|کایشان دانند سیاست سلطانی}} {{ب|ما را چه که وصف دستگاه تو کنیم|ماییم قرین حیرت و نادانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هستی که عیان نیست روان در شانی|در شان دگر جلوه کند هر آنی}} {{ب|این نکته بجو ز کل یوم فی شان|گر بایدت از کلام حق برهانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر در طلب گوهر کانی کانی|ور زنده ببوی وصل جانی جانی}} {{ب|القصه حدیث مطلق از من بشنو|هر چیز که در جستن آنی آنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه دوای دردمندان دانی|راز دل زار مستمندان دانی}} {{ب|حال دل خویش را چه گویم با تو|ناگفته تو خود هزار چندان دانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنی تو که حال دل نالان دانی|احوال دل شکسته بالان دانی}} {{ب|گر خوانمت از سینه‌ی سوزان شنوی|ور دم نزنم زبان لالان دانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتی که به وقت مجلس افروختنی|آیا که چه نکتهاست بردوختنی}} {{ب|ای بی‌خبر از سوخته و سوختنی|عشق آمدنی بود نه آموختنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما را به سر چاه بری دست زنی|لاحول کنی و شست بر شست زنی}} {{ب|بر ما به ستم همیشه دستی داری|گویی عسسی و شامگه مست زنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند سخن تراشی و رنده زنی|تا کی به هدف تیر پراکنده زنی}} {{ب|گر یک ورق از علم خموشی خوانی|بسیار بدین گفت و شنوخنده زنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای واحد بی مثال معبود غنی|وی رازق پادشاه و درویش و غنی}} {{ب|یا قرض من از خزانه غیب رسان|یا از کرم خودت مرا ساز غنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهی چو خلیل کعبه بنیاد کنی|و آنرا به نماز و طاعت آباد کنی}} {{ب|روزی دو هزار بنده آزاد کنی|به زان نبود که خاطری شاد کنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر زانکه هزار کعبه آزاد کنی|به زان نبود که خاطری شاد کنی}} {{ب|گر بنده کنی ز لطف آزادی را|بهتر که هزار بنده آباد کنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه سپهر را پر از ابر کنی|وز لطف نظر به سوی هر گبر کنی}} {{ب|کردند تمام خانه‌های تو خراب|ای خانه خراب تا به کی صبر کنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خوانده ترا خدا ولی ادر کنی|بر تو ز نبی نص جلی ادر کنی}} {{ب|دستم تهی و لطف تو بی پایانست|یا حضرت مرتضی علی ادر کنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا ترک علایق و عوایق نکنی|یک سجده‌ی شایسته‌ی لایق نکنی}} {{ب|حقا که ز دام لات و عزی نرهی|تا ترک خود و جمله خلایق نکنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا رب در خلق تکیه گاهم نکنی|محتاج گدا و پادشاهم نکنی}} {{ب|موی سیهم سفید کردی به کرم|با موی سفید رو سیاهم نکنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یاقوت ز دیده ریختم تا چه کنی|در پای غم تو بیختم تا چه کنی}} {{ب|از هر که به تو گریختم سود نکرد|از تو به تو در گریختم تا چه کنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دنیای دنی پر هوس را چه کنی|آلوده‌ی هر ناکس و کس را چه کنی}} {{ب|آن یار طلب کن که ترا باشد و بس|معشوقه‌ی صد هزار کس را چه کنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از سادگی و سلیمی و مسکینی|وز سرکشی و تکبر و خود بینی}} {{ب|بر آتش اگر نشانیم بنشینم|بر دیده اگر نشانمت ننشینی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|باز آی که تا صدق نیازم بینی|بیداری شبهای درازم بینی}} {{ب|نی نی غلطم که خود فراق تو بتا|کی زنده گذاردم که بازم بینی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل اگر آن عارض دلجو بینی|ذرات جهان را همه نیکو بینی}} {{ب|در آینه کم نگر که خودبین نشوی|خود آینه شو تا همگی او بینی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|میدان فراخ و مرد میدانی نی|مردان جهان چنانکه میدانی نی}} {{ب|در ظاهرشان به اولیا می‌مانند|در باطنشان بوی مسلمانی نی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در خم چوگان تو سرها شده گوی|بیرون نه ز فرمان تو دل یک سر موی}} {{ب|ظاهر که به دست ماست شستیم تمام|باطن که به دست تست آنرا تو بشوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هان مردان هان و هان جوانمردان هوی|مردی کنی و نگاه داری سر کوی}} {{ب|گر تیر آید چنانکه بشکافد موی|زنهار زیار خود مگر دانی روی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کوی تو میدهند جانی به جوی|جانی چه بود که کاروانی به جوی}} {{ب|از وصل تو یک جو بجهانی ارزد|زین جنس که ماییم جهانی به جوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تحقیق معانی ز عبارات مجوی|بی رفع قیود و اعتبارات مجوی}} {{ب|خواهی یابی ز علت جهل شفا|قانون نجات از اشارات مجوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در ظلمت حیرت ار گرفتار شوی|خواهی که ز خواب جهل بیدار شوی}} {{ب|در صدق طلب نجات، زیرا که به صدق|شایسته‌ی فیض نور انوار شوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در مدرسه گر چه دانش اندوز شوی|وز گرمی بحث مجلس افروز شوی}} {{ب|در مکتب عشق با همه دانایی|سر گشته چو طفلان نوآموز شوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از هستی خویش تا پشیمان نشوی|سر حلقه‌ی عارفان و مستان نشوی}} {{ب|تا در نظر خلق نگردی کافر|در مذهب عاشقان مسلمان نشوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر صید عدم شوی زخود رسته شوی|ور در صفت خویش روی بسته شوی}} {{ب|می‌دان که وجود تو حجاب ره تست|با خود منشین که هر زمان خسته شوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دنیا راهی بهشت منزلگاهی|این هر دو به نزد اهل معنی کاهی}} {{ب|گر عاشق صادقی زهر دو بگذر|تا دوست ترا به خود نماید راهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آمد بر من قاصد آن سرو سهی|آورد بهی تا نبود دست تهی}} {{ب|من هم رخ خود بدان بهی مالیدم|یعنی ز مرض نهاده‌ام رو به بهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا تو هوس خدای از سر ننهی|در هر دو جهان نباشدت روی بهی}} {{ب|ور زانکه به بندگی فرود آری سر|ز اندیشه‌ی این و آن بکلی برهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پاکی و منزهی و بی همتایی|کس را نرسد ملک بدین زیبایی}} {{ب|خلقان همه خفته‌اند و درها بسته|یا رب تو در لطف بما بگشایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم که کرایی تو بدین زیبایی|گفتا خود را که من خودم یکتایی}} {{ب|هم عشقم و هم عاشق و هم معشوقم|هم آینه جمال و هم بینایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دلبر عیسی نفس ترسایی|خواهم که به پیش بنده بی ترس آیی}} {{ب|گه اشک زدیده‌ی ترم خشک کنی|گه بر لب خشک من لب ترسایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بردارم دل گر از جهان فرمایی|فرمان برم ار سود و زیان فرمایی}} {{ب|بنشینم اگر بر سر آتش گویی|برخیزم اگر از سر جان فرمایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنجا که ببایی نه پدیدی گویی|آنجا که نبایی از زمین بر رویی}} {{ب|عاشق کنی و مراد عاشق جویی|اینت خوشی و ظریفی و نیکویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آیینه صفت بدست او نیکویی|زین سوی نموده‌ای ولی زان سویی}} {{ب|او دیده ترا که عین هستی تو اوست|زانش تو ندیده‌ای که عکس اویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه بر آرنده حاجات تویی|هم کافل و کافی مهمات تویی}} {{ب|سر دل خویش را چه گویم با تو|چون عالم سر و الخفیات تویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه گشاینده‌ی هر بند تویی|بیرون ز عبارت چه و چند تویی}} {{ب|این دولت من بس که منم بنده‌ی تو|این عزت من بس که خداوند تویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سبحان الله بهر غمی یار تویی|سبحان الله گشایش کار تویی}} {{ب|سبحان الله به امر تو کن فیکون|سبحان الله غفور و غفار تویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|الله تویی وز دلم آگاه تویی|درمانده منم دلیل هر راه تویی}} {{ب|گر مورچه‌ای دم زند اندر تک چاه|آگه ز دم مورچه در چاه تویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه به ملک خویش پاینده تویی|وز دامن شب صبح نماینده تویی}} {{ب|کار من بیچاره قوی بسته شده|بگشای خدایا که گشاینده تویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از زهد اگر مدد دهی ایمان را|مرتاض کنی به ترک دینی جان را}} {{ب|ترک دنیا نه زهد دنیا زیراک|نزدیک خرد زهد نخوانند آن را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن عشق که هست جزء لاینفک ما|حاشا که شود به عقل ما مدرک ما}} {{ب|خوش آنکه ز نور او دمد صبح یقین|ما را برهاند ز ظلام شک ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در رفع حجب کوش نه در جمع کتب|کز جمع کتب نمی‌شود رفع حجب}} {{ب|در طی کتب بود کجا نشه‌ی حب|طی کن همه را بگو الی الله اتب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شیرین دهنی که از لبش جان میریخت|کفرش ز سر زلف پریشان میریخت}} {{ب|گر شیخ به کفر زلف او ره می‌برد|خاک ره او بر سر ایمان می‌ریخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر طالب راه حق شوی ره پیداست|او راست بود با تو، تو گر باشی راست}} {{ب|وانگه که به اخلاص و درون صافی|او را باشی بدان که او نیز تراست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من بنده‌ی عاصیم رضای تو کجاست|تاریک دلم نور و صفای تو کجاست}} {{ب|ما را تو بهشت اگر به طاعت بخشی|این بیع بود لطف و عطای تو کجاست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دوزخ شرری ز آتش سینه‌ی ماست|جنت اثری زین دل گنجینه‌ی ماست}} {{ب|فارغ ز بهشت و دوزخ ای دل خوش باش|با درد و غمش که یار دیرینه‌ی ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سوفسطایی که از خرد بی‌خبرست|گوید عالم خیالی اندر گذرست}} {{ب|آری عالم همه خیالیست ولی|پیوسته حقیقتی درو جلوه گرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کردیم هر آن حیله که عقل آن دانست|تا بو که توان راه به جانان دانست}} {{ب|ره می‌نبریم وهم طمع می‌نبریم|نتوان دانست بو که نتوان دانست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنرا که حلال زادگی عادت و خوست|عیب همه مردمان به چشمش نیکوست}} {{ب|معیوب همه عیب کسان می‌نگرد|از کوزه همان برون تراود که دروست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عالم به خروش لااله الا هوست|عاقل بگمان که دشمنست این یا دوست}} {{ب|دریا به وجود خویش موجی دارد|خس پندارد که این کشاکش با اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در درد شکی نیست که درمانی هست|با عشق یقینست که جانانی هست}} {{ب|احوال جهان چو دم به دم میگردد|شک نیست درین حال که گردانی هست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر درویشی مکن تصرف در هیچ|نه شادی کن بهیچ و نه غم خور هیچ}} {{ب|خرسند بدان باش که در ملک خدای|در دنیی و آخرت نباشی بر هیچ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی شک الفست احد، ازو جوی مدد|وز شخص احد به ظاهر آمد احمد}} {{ب|در ارض محمد شد و محمود آمد|اذ قال الله: قل هو الله احد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جانا من و تو نمونه‌ی پرگاریم|سر گر چه دو کرده‌ایم یک تن داریم}} {{ب|بر نقطه روانیم کنون چون پرگار|در آخر کار سر بهم باز آریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در درویشی هیچ کم و بیش مدان|یک موی تو در تصرف خویش مدان}} {{ب|و آنرا که بود روی به دنیا و به دین|در دوزخ یا بهشت درویش مدان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از هر چه نه از بهر تو کردم توبه|ور بی تو غمی خوردم از آن غم توبه}} {{ب|و آن نیز که بعد ازین برای تو کنم|گر بهتر از آن توان از آن هم توبه}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] رباعیات خاقانی 2127 3337 2006-10-01T12:43:19Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = رباعیات | مؤلف = خاقانی | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|بی زحمت تو با تو وصالی است مرا|فارغ ز تو با تو حسب حالی است مرا}} {{ب|در پیش خیال تو خیال است تنم|پیوند خیال با خیالی است مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم کرد ریاض جان مه و سال مرا|آئینه ندارد دل خوشحال مرا}} {{ب|صیاد ز بس که دوستم می‌دارد|بسته است در آغوش قفس بال مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل خاص تو و من تن تنها اینجا|گوهر به کفت بماند و دریا اینجا}} {{ب|در کار توام به صبر مفکن کارم|کز صبر میان تهی‌ترم تا اینجا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست غم تو سربه سر سوخت مرا|چون شمع به بزم درد افروخت مرا}} {{ب|من گریه و سوز دل نمی‌دانستم|استاد تغافل تو آموخت مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق تو بکشت عالم و عامی را|زلف تو برانداخت نکونامی را}} {{ب|چشم سیه مست تو بیرون آورد|از صومعه بایزید بسطامی را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می‌ساخت چو صبح لاله‌گون رنگ هوا|با توبه‌ی من داشت نمک جنگ هوا}} {{ب|هر لکه‌ی ابرم چو عزائم خوانی|در شیشه پری کرد ز نیرنگ هوا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عیسی لب و آفتاب روئی پسرا|زنار خط و صلیب موئی پسرا}} {{ب|لشکرکشی و اسیر جوئی پسرا|خاقانی اسیر شد چه گوئی پسرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای تیر هنر صهیل و برجیس لقا|شعری فش و فرقدفر و ناهید صفا}} {{ب|پیش رخ تو ماه و سماک و جوزا|خوارند چو پیش مهر پروین و سها}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پذرفت سه بوس از لب شیرین ما را|یک شب به فریب داشت غمگین ما را}} {{ب|گفتم بده آن وعده‌ی دوشین ما را|دست بزد و نکرد تمکین ما را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست اگر صاحب فقری و فنا|باید که شعورت نبود جز به خدا}} {{ب|چون علم تو هم داخل غیر است و سوی|باید که به علم هم نباشی دانا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از من شب هجر می‌بپرسید حباب|دریای غمم کدام آرام و چه خواب}} {{ب|در دل بود آرام و خیالی هر موج|در دیده خیال خواب شد نقش بر آب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سنگ اندر بر بسی دویدیم چو آب|بار همه خار و خس کشیدیم چو آب}} {{ب|آخر به وطن نیارمیدیم چو آب|رفتیم و ز پس باز ندیدم چو آب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بختی دارم چو چشم خسرو همه خواب|چشمی دارم چو لعل شیرین همه آب}} {{ب|جسمی دارم چو جان مجنون همه درد|جانی دارم چو زلف لیلی همه تاب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بختی دارم چو چشم خسرو همه خواب|چشمی دارم چو لعل شیرین همه آب}} {{ب|جسمی دارم چو جان مجنون همه درد|جانی دارم چو زلف لیلی همه تاب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای تیغ تو آب روشن و آتش ناب|آبی چو خماهن، آتشی چون سیماب}} {{ب|از هیبت آن آب تن آتش تاب|رفت آتشی از آتش و آبی از آب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را ز بس که بوسید آن لب|دور از لب تو گرفت تبخال از تب}} {{ب|آری لبت آتش است خندان ز طرب|از آتش اگر آبله خیزد چه عجب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|طوطی دم دینار نشان است آن لب|غماز و دو روی از پی آن است آن لب}} {{ب|زنهار میالای در آن لب نامم|کلوده‌ی لب‌های کسان است آن لب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر من به وفای عشق آن حور نسب|در دام دگر بتان نیفتم چه عجب}} {{ب|حاشا که چو گنجشک بوم دانه طلب|کان ماه مرا همای داده است لقب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از عشق بهار و بلبل و جام طرب|گل جان چمن بود که آمد بر لب}} {{ب|لب کن چو لب چمن کنون لعل سلب|جان چمن و جان چمانه بطلب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آمد به چمن مرغ صراحی به شغب|جان تازه کن از مرغ صراحی به طرب}} {{ب|چون بینی هر دو مرغ را گل در لب|بنشین لب جوی و لب دلجوی طلب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگرچه در سخن مردوش است|در دست مخنثان عجب دستخوش است}} {{ب|خود هر هنری که مرد ازو زهرچش است|انگشت نمای نیست، انگشت‌کش است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر ز راحتت رنگی نیست|تشنیع مزن که با فلک جنگی نیست}} {{ب|ملکی که به جمشید و فریدون نرسید|گر هم به گدائی نرسد ننگی نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گم شد دل خاقانی و جان بر دو یکی است|وز غدر فلک خلاص را هم به شک است}} {{ب|هر مائده‌ای که دست‌ساز فلک است|یا بی‌نمک است یا سراسر نمک است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آب جگرم به آتش غم برخاست|سوز جگرم فزود تا صبر بکاست}} {{ب|هرچند جگر به صبر می‌ماند راست|صبر از جگر سوخته چون شاید خواست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر نقش دلت داغ یکی است|نانش ز جهان یا ز فلک بی‌نمکی است}} {{ب|گر جمله کژی است در جهان راست کجاست|ور جمله بدی است از فلک نیک از کیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گوهر گم بوده کجا جوئیمت|پای آبله در کوی بلا جوئیمت}} {{ب|از هر دهنی یکان یکان پرسیمت|در هر وطنی جدا جدا جوئیمت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کس از رخ چون ماه تو بر برنگرفت|تا صد دامن ز چرخ گوهر نگرفت}} {{ب|ناسوختن از تو طمع خامم بود|تا بنده نسوخت با تو اندر نگرفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دستی که گرفتی سر آن زلف چو شست|پائی که ره وصل نوشتی پیوست}} {{ب|زان دست کنون در گل غم دارم پای|زان پای کنون بر سر دل دارم دست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی از آن ریزش همت که توراست|جستن ز فلک ریزه‌ی روزی نه رواست}} {{ب|بهروزی و روزی ز فلک نتوان خواست|کان ریزه کشی از در روزی‌ده ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کرمی که چو زاهدان خورد برگ درخت|نی درخور زهد سازد از دنیا رخت}} {{ب|از ابرو و چشم ار به بتان ماند سخت|چه سود که نیستش به معشوقی بخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چه آتش و چه خیانت از روی صفات|خائن رهد از آتش دوزخ هیهات}} {{ب|یک شعله از آتش و زمینی خرمن|یک ذره خیانت و جهانی درکات}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از فیض خیالت چمن سینه شکفت|از دیدن رویت گل آئینه شکفت}} {{ب|چون صبح لب از خنده‌ی جاوید نبست|هر گل که ز باغ دل بی‌کینه شکفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر عهد جوانی چو فلک سرکش نیست|چندین چه دود که پای بر آتش نیست}} {{ب|آنگاه که بود، ناخوشی‌ها خوش بود|و امروز که او نیست خوشی‌ها خوش نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زنار خطی عید مسیحا رویت|من کشته‌ی آن صلیب عنبر بویت}} {{ب|آن شب که شب سده بود در کویت|آتش دل من باد و چلیپا مویت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در غصه مرا جمله جوانی بگذشت|ایام به غم چنان که دانی بگذشت}} {{ب|در مرگ خواص، زندگانی بگذشت|عمرم همه در مرثیه خوانی بگذشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در ظاهر اگر دست نظر کوتاه است|دل را همه جا یاد تو خضر راه است}} {{ب|از روز و شبم وصل تو خاطر خواه است|خورشید گواه است و سحر آگاه است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گردون حشمی ز پایه‌ی زفعت اوست|دریا نمی از ترشح نعمت اوست}} {{ب|خورشید که داد چرخ بر سر جانش|پژمرده گلی ز گلشن قدرت اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مسکین دلم از خلق وفائی می‌جست|گمره شده بود، رهنمائی می‌جست}} {{ب|ماننده‌ی آن مرد ختائی که به بلخ|برکرد چراغ و آشنائی می‌جست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از هر نظری بولهبی در پیش است|ما غافل از الاعجبی در پیش است}} {{ب|از هر نفسی تیره شبی در پیش است|از هر قدمی بی‌ادبی در پیش است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مسکین تن شمع از دل ناپاک بسوخت|زرین تنش از دل شبه‌ناک بسوخت}} {{ب|پروانه چو دید کو ز دل پاک بسوخت|بر فرق سرش فشاند جان تاک بسوخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را دل تف از درد بسوخت|صبر آمد و لختی غم دل خورد بسوخت}} {{ب|پروانه چو شمع را دلی سوخته دید|با سوخته‌ای موافقت کرد بسوخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاکی دلم ای بت ز نهان بازفرست|خون آلود است همچنان باز فرست}} {{ب|در بازاری که جان ز من، دل ز تو بود|چون بیع به سر نرفت جان باز فرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|داغم به دل از دو گوهر نایاب است|کز وی جگرم کباب و دل در تاب است}} {{ب|می‌گویم اگر تاب شنیدن داری|فقدان شباب و فرقت احباب است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر جان من از بار بلا چیست که نیست|بر فرق من از تیر قضا چیست که نیست}} {{ب|گویند تو را چیست که نالی شب و روز|از محنت روز و شب مرا چیست که نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر سایه‌ی من گران بود در نظرت|من رفتم و سایه رفت و دل ماند برت}} {{ب|هم زحمت من ز سایه‌ی من برخاست|هم زحمت سایه‌ی من از خاک درت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سلطان ز در قونیه فرمان رانده است|بر خاقانی در قبول افشانده است}} {{ب|سیمرغ که وارث سلیمان مانده است|شهباز سخن را به اجابت خوانده است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بینی کله شاه که مه قوقه‌ی اوست|گیتیش بگنجدی نگنجد در پوست}} {{ب|عفریت ستم زو که سلیمان نیروست|دربند چو کوزه‌ی فقع بسته گلوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون سقف تو سایه نکند قاعده چیست|چون نان تو موری نخورد مائده چیست}} {{ب|چون منقطعان راه را نان ندهی|پس ز آمدن فید بگو فائده چیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را شکسته دیدی به درست|گفتی که ز چاره دست می‌باید شست}} {{ب|زان نقش که آبروی برباید جست|ما دست به آبروی شستیم نخست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نونو دلم از درد کهن ایمن نیست|و آن درد دلم که دیده‌ای ساکن نیست}} {{ب|می‌جویم بوی عافیت لیکن نیست|آسایشم آرزوست این ممکن نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صبح شب برنائی من بوالعجب است|یک نیمه ازو روز و دگر نیمه شب است}} {{ب|دارم دم سرد و ترسم از موی سپید|این باد اگر برف نبارد عجب است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر خرد سر ترا یار است|سیلی مزن و مخور که ناخوش کار است}} {{ب|زیرا سر هر کز خرد افسردار است|بر گردنش از زه گریبان عار است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ملاح که بهر ماه من مهد آراست|گفتی کشتی مرا چو کشتی شد راست}} {{ب|چندان خبرم بود که او کشتی خواست|در آب نشست و آتش از من برخاست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تندی کنی و خیره کشیت آئین است|تو دیلمی و عادت دیلم این است}} {{ب|زوبینت ز نرگس سپر از نسرین است|پیرایه‌ی دیلم سپر و زوبین است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن دل که ز دیده اشک خون راند رفت|و آن جان که وجود بر تو افشاند رفت}} {{ب|تن بی‌دل و جان راه تو نتواند رفت|اسبی که فکند سم کجا داند رفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در پیش رخ تو ماه را تاب کجاست|عشاق تو را به دیده در خواب کجاست}} {{ب|خورشید ز غیرتت چنین می‌گوید|کز آتش تو بسوختم آب کجاست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مرغی که نوای درد راند عشق است|پیکی که زبان غیب داند عشق است}} {{ب|هستی که به نیستیت خواند عشق است|و آنچ از تو تو را باز رهاند عشق است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق آمد و عقل رفت و منزل بگذاشت|غم رخت فرو نهاد و دل، دل برداشت}} {{ب|وصلی که در اندیشه نیارم پنداشت|نقشی است که آسمان هنوزش ننگاشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با یار سر انداختنم سود نداشت|در کار حیل ساختنم سود نداشت}} {{ب|کژ باخته‌ام بو که نمانم یکدست|هم ماندم و کژ باختنم سود نداشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از عشق لب تو بیش تیمارم نیست|کالوده‌ی لب‌هاست سزاوارم نیست}} {{ب|گر خود به مثل آب حیات است آن لب|چون خضر بدو رسید در کارم نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گرچه صنما همدم عیسی است دمت|روح القدسی چگونه خوانم صنمت}} {{ب|چون موی شدم ز بس که بردم ستمت|موئی موئی که موی مویم ز غمت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از خوی تو خسته‌ایم و از هجرانت|در دست تو عاجزیم و در دستانت}} {{ب|نوش از کف تو مزیم و از مرجانت|در از لب تو چینم و از دندانت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ناوک زن سینه‌ها شود مژگانت|افسون‌گر دردها شود مرجانت}} {{ب|چون درد بدید آن لب افسون خوانت|از دست لبت گریخت در دندانت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تشویر بتان از رخ رخشان تو خاست|تسکین روان از لب خندان تو خاست}} {{ب|هرچند دوای جان ز مرجان تو خاست|درد دل من ز درد دندان تو خاست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تب کرد اثر در گل عنبر بارت|اینک خوی تب نشسته بر گل‌زارت}} {{ب|بیمار بس است نرگس خون‌خوارت|بیماری را چکار با گلنارت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را گلی به چنگ افتاده است|کز غالیه خالش جو سنگ افتاده است}} {{ب|زان گل دل او بنفشه رنگ افتاده است|چون قافیه‌ی بنفشه تنگ افتاده است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در بخشش حسن آن رخ و زلفی که توراست|یک قسم فتادند چنان کایزد خواست}} {{ب|حسن تو بهار است و شب و روز آراست|قسم شب و روز در بهار آید راست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون سوی تو نامه‌ای نویسم ز نخست|یا از پی قاصدی کمر بندم چست}} {{ب|باد سحری نامه رسان من و توست|ای باد چه مرغی که پرت باد درست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نور رخ تو طلسم خورشید شکست|خورشید ز شرم سایه از خلق گسست}} {{ب|رخ زرد و خجل گشت و به مغرب پیوست|پیرایه سیه کرد و به ماتم بنشست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن ماه دو هفته کرده عمدا هر هفت|آمد بر خاقانی و عذرش پذرفت}} {{ب|ناچار که خورشید سوی ذره شود|ذره سوی خورشید کجا داند رفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشقی که ز من دود برآورد این است|خون می‌خورم و به عشق درخورد این است}} {{ب|اندیشه‌ی آن نیست که دردی دارم|اندیشه به تو نمی‌رسد درد این است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از کوهه‌ی چرخ مملکت مه در گشت|وز گوشه‌ی نطع مکرمت شه درگشت}} {{ب|اسکندر ثانی است که از گه در گشت|یا سد سکندر که به ناگه در گشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تب داشته‌ام دو هفته ای ماه دو هفت|تبخال دمید و تب نهایت پذرفت}} {{ب|چون نتوانم لبانت بوسید به تفت|تبخال مرا بتر از آن تب که برفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از دست غم انفصال می‌جویی، نیست|با ماه نواتصال می‌جویی، نیست}} {{ب|از حور و پری وصال می‌جویی، نیست|با حور و پری خصال می‌جویی، نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آفاق به پای آه ما فرسنگی است|وز ناله‌ی ما سپهر دود آهنگی است}} {{ب|بر پای امید ماست هر جا خاری است|بر شیشه‌ی عمر ماست هر جا سنگی است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بپذیر دلی را که پراکنده‌ی توست|برگیر شکاری که هم افکنده‌ی توست}} {{ب|با صد گنه نکرده خاقانی را|گر زنده گذاری ار کشی بنده‌ی توست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگرچه عقل دست خوش توست|هم محرم عشق باش کانده کش توست}} {{ب|داری تف عشق از تف دوزخ مندیش|کن آتش او هیزم این آتش توست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن غصه که او تکیه‌گه سلطان است|بهتر ز چهار بالش شاهان است}} {{ب|آن غصه عصای موسی عمران است|آرامگه او ید بیضا زان است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رخسار تو را که ماه و گل بنده‌ی اوست|لشکرگه آن زلف سر افکنده‌ی اوست}} {{ب|زلفت به شکار دل پراکنده‌ی اوست|لشکر به شکارگه پراکنده‌ی اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شب چون حلی ستاره درهم پیوست|ما هم چو ستارگان حلی‌ها بربست}} {{ب|با بانگ حلی چو دربرم آمد مست|از طالع من حلیش حالی بگسست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن نرگس مخمور تو گلگون چون است|بادام تو پسته‌وار پر خون چون است}} {{ب|ای داروی جان و آفتاب دل من|چونی تو و چشم دردت اکنون چون است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اسیر یار زرگر نسب است|دل کوره و تن شوشه‌ی زرین سلب است}} {{ب|در کوره‌ی آتش چه عجب شفشه‌ی زر|در شفشه‌ی زر کوره‌ی آتش عجب است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا یار عنان به باد و کشتی داده است|چشمم ز غمش هزار دریا زاده است}} {{ب|او را و مرا چه طرفه حال افتاده است|من باد به دست و او به دست باد است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از غدر فلک طعن خسان صعب‌تر است|وز هر دو فراق غم رسان صعب‌تر است}} {{ب|صعب است فراق یار دلبر لیکن|محتاج شدن به ناکسان صعب‌تر است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی از آن شاه بتان طمع گسست|در کار شکسته‌ای چو خود دل دربست}} {{ب|پروانه چه مرد عشق خورشید بود|کورا به چراغ مختصر باشد دست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم بر دل خاقانی ترسان بنشست|گو بر لب آب و آتش آسان بنشست}} {{ب|تا رفته معزی و عزیزانش از پس|بر خاتم جانم چو سلیمان بنشست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن بت که ز عشق او سرم پر سود است|نقش کژ او هیچ نمی‌گردد راست}} {{ب|پیش آمد امروز مرا صبح‌دمی|گفتم به دلم هرچه کنی حکم تو راست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن گل که به رنگ طعنه در می کرده است|با عارض تو برابر کی کرده است}} {{ب|با روی تو روی گل ز خجلت در باغ|هم سرخ برآمده است و هم خوی کرده است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای صید شده مرغ دلم در دامت|من عاشق آن دو لعل میگون فامت}} {{ب|ای ننگ شده نام رهی بر نامت|تا جان نبری کجا بود آرامت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غار سپید است پناهی دهدت|وز بالش نقره تکیه‌گاهی دهدت}} {{ب|ده قطره‌ی سیماب بریزی در|نه ماه شود چارده ماهی دهدت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قالب نقش بندی لاهوت است|گلخن ابلیس و چه هاروت است}} {{ب|گر سفره‌ی پر زر است هر روزی|هر ماه نه ... حقه‌ی پر یاقوت است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دانی ز جهان چه طرف بربستم هیچ|وز حاصل ایام چه در دستم هیچ}} {{ب|شمع طربم ولی چو بنشستم هیچ|آن جام جمم ولی چو بشکستم هیچ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هیچ است وجود و زندگانی هم هیچ|وین خانه و فرش باستانی هم هیچ}} {{ب|از نسیه و نقد زندگانی همه را|سرمایه جوانی است، جوانی هم هیچ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اساس عمر غم خواهد بود|مهر و ستم فلک بهم خواهد بود}} {{ب|جان هم به ستم درآمد اول در تن|و آخر شدنش هم به ستم خواهد بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|استاد علی خمره به جوئی دارد|چون من جگری و دست و روئی دارد}} {{ب|من یک لبم و هزار خنده که پدر|هر دندانی در آرزوئی دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر روز فلک کین من از سر گیرد|بر دست خسان مرا زبون تر گیرد}} {{ب|با او همه کار سفلگان درگیرد|من سفله شدم بو که مرا درگیرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی وام غم نتوزد چه کند|چون گفت بلاست لب ندوزد چه کند}} {{ب|شمع از تن و سر در نفروزد چه کند|جان آتش و دل پنبه نسوزد چه کند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را جور فلک یاد آید|گر مرغ دلش زین قفس آزاد آید}} {{ب|در رقص آید چو دل به فریاد آید|در فریادش عهد ازل یاد آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را که آسمان بستاید|ای فاحشه زن تو فحش گوئی شاید}} {{ب|هجو تو کنون بسان مدح آراید|کز باده‌ی نیک سرکه هم نیک آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون قهر الهی امتحان تو کند|حصن تو نهنگ جان‌ستان تو کند}} {{ب|وآنجا که کرم نگاهبان تو کند|از کام نهنگ حصن جان تو کند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|درویش که اخلاق الهی دارد|در ملک وجود پادشاهی دارد}} {{ب|چون قدرت او ز ماه تا ماهی است|دانستن چیزها کماهی دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این چرخ بدآئین نه نکو می‌گردد|زو عمر کهن حادثه نو می‌گردد}} {{ب|از چرخ مگو این همه خاکش بر سر|کاین خاک نیرزد که بر او می‌گردد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزی فلکم بخت اگر بازآرد|یار از دل گم بوده خبر بازآرد}} {{ب|هجران بشود آتشم از دل ببرد|وصل آید و آبم به جگر بازآرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهند جماعتی که تزویر کنند|از حیله طریق شرع تغییر کنند}} {{ب|تغییر قضا به هیچ رو ممکن نیست|هرچند که این گروه تدبیر کنند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|والا ملکی که داد سلطانی داد|من دانم گفت کام خاقانی داد}} {{ب|گفتم ملکا چه داد دل دانی داد|چون عمر گذشته باز نتوانی داد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا در لب تو شهد سخنور باشد|نشگفت اگر شهد تب آور باشد}} {{ب|شاید که تب تو حسن پرور باشد|خورشید به تب لرزه نکوتر باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهی شرفت هردمی اعلا باشد|باشد طلب فروتنی تا باشد}} {{ب|با خاک نشینان بنشین تا گویند|هر چیز سبک‌تر است بالا باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|معشوق ز لب آب حیات انگیزد|پس آتش تب چرا ازو نگریزد}} {{ب|آن را که ز لب دم مسیحا خیزد|آخر به چه زهره تب در او آویزد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در مسلخ عشق جز نکو را نکشند|لاغر صفتان زشت خو را نشکند}} {{ب|گر عاشق صادقی ز کشتن مگریز|مردار بود هر آنکه او را نکشند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این رافضیان که امت شیطانند|بی‌دینانند و سخت بی‌ایمانند}} {{ب|از بس که خطا فهم و غلط پیمانند|خاقانی را خارجی می‌دانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیغام غمت سوی دلم می‌آید|زخمت همه بر روی دلم می‌آید}} {{ب|دل پیش درت به خاک خواهم کردن|کز خاک درت بوی دلم می‌آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهی شرف مردم دانا باشد|عزت مطلب فروتنی تا باشد}} {{ب|با صدر نشینان منشین کز میزان|هر سنگ سبک‌تر است بالا باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|توفیق رفیق اهل تصدیق شود|زندیق در این طریق صدیق شود}} {{ب|گر راز مرا ندانی انکار مکن|تقلید کن آنقدر که تحقیق شود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این بند که بر دلم کنون افکندند|نقبی است که بر خانه‌ی خون افکندند}} {{ب|دل کیست کز او صبر برون افکندند|خیمه چه بود چونش ستون افکندند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنجا که قضا رهزن حال تو شود|گر خانه حصار است وبال تو شود}} {{ب|چون رحمت حق شامل حال تو شود|صحرای گشاده حصن مال تو شود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|درد سر مردم همه از سر خیزد|چون یافت کله درد قویتر خیزد}} {{ب|داری سر آن کز سر سر برخیزی|تا درد سر و بار کله برخیزد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ساقی رخ من رنگ نمی‌گرداند|ناله ز دل آهنگ نمی‌گرداند}} {{ب|باده چه فزون دهی چو کم فایده نیست|کن سیل تو این سنگ نمی‌گرداند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرگز لبم از ذکر تو خاموش نشد|یاد تو ز خاطرم فراموش نشد}} {{ب|مذکور نشد نام تو بر هیچ زبان|کاجزای وجودم همگی گوش نشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای صاحب رای کامل و بخت بلند|سعی تو برای مال دنیا تا چند}} {{ب|فردا که رود جان تو از تن بیرون|اعدا همه آن مال به عشرت بخورند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کو آنکه به پرهیز و به توفیق و سداد|هم باقر بود هم رضا هم سجاد}} {{ب|از بهر عیار دانش اکنون به بلاد|کو صیرفی و کو محک و کو نقاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دردی است مرا به دل دوایم بکنید|گرد سر آن شوخ فدایم بکنید}} {{ب|دیوانه‌ام و روی به صحرا دارم|زنجیر بیارید و به پایم بکنید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیدی که نسیم نوبهاری بوزید|ما را ز بهار ما نسیمی نرسید}} {{ب|دردا که چو گل پرده‌ی خلوت بدرید|آن گل‌رخ ما پرده نشینی بگزید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کس همچو من غریب بی‌یار مباد|بیچاره و عاجز و گرفتار مباد}} {{ب|درد هجران مرا به جان آورده|هر جا که طبیب نیست بیمار مباد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دریاب که دل برفت و تن هم بنماند|وان سایه که بد نشان من هم بنماند}} {{ب|من در غم تو نماندم این خود سخن است|کاینجا که منم جای سخن هم بنماند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن تن که حساب وصل می‌راند نماند|و آن جان که کتاب صبر می‌خواند نماند}} {{ب|گر بوی بری که غم ز دل رفت، نرفت|ور وهم کنی که جان بجا ماند، نماند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرچند که از خسان جهان سیر آمد|روشن جانی از آسمان زیر آمد}} {{ب|خاقانی از این جنس در این دور مجوی|بر ره منشین که کاروان دیر آمد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جانان شد و دل به دست هجرانم داد|هجر آمد و تب‌های فراوانم داد}} {{ب|تب این همه تب‌خال پی آنم داد|تا بر لب یار بوسه نتوانم داد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا عشق به پروانه درآموخته‌اند|زو در دل شمع آتش افروخته‌اند}} {{ب|پروانه و شمع این هنر آموخته‌اند|کز روی موافقت بهم سوخته‌اند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در راه تو گوشم از خبر باز افتاد|در وصل تو چشمم از نظر باز افتاد}} {{ب|چون خوی تو را به سر نیفتاد دلم|از پای درآمد و به سر باز افتاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرکس که ز ارباب عبادت باشد|بر چهره‌ی او نور سعادت باشد}} {{ب|ایام وجود او به او فخر کنند|در خدمت او بخت ارادت باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|لعلت چو شکوفه عقد پروین دارد|روی تو چو لاله خال مشکین دارد}} {{ب|من در غم تو چو غنچه بندم زنار|تا نرگس تو چو خوشه زوبین دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در باغچه‌ی عمر من غم پرورد|نه سرو نه سبزه ماند، نه لاله، نه ورد}} {{ب|بر خرمن ایام من از غایت درد|نه خوشه نه دانه ماند، نه کاه نه گرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون درد تو بر دلم شبیخون آورد|دندانت موافق دلم گشت به درد}} {{ب|اندر همه تن نبود جز دندانت|کو با دل من موافقت داند کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بخت ار به تو راه دادنم نتواند|باری ز خودم خلاص دادن داند}} {{ب|تا مانده‌ام ار پیش توام بنشاند|از غصه که بی تو مانده‌ام برهاند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بخت ار به مراد با توام بنشاند|گردون ز توام برات دولت راند}} {{ب|پروانه‌ی بخت را به دیوان وصال|مرفق چه دهم تا ز منت نستاند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزی فلکم بخت بد ار باز آرد|از این دل گم بوده خبر باز آرد}} {{ب|هجران بشود آتشم از دل ببرد|وصل آید و آبم به جگر باز آرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|معشوقه ز لب آب حیات انگیزد|پس آتش تب چرا ازو نگریزد}} {{ب|آن را که لب دم مسیحا خیزد|آخر به چه زهره تب در او آویزد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زلف تو بنفشه ار غلامی فرمود|زین روی بنفشه حلقه درگوش نمود}} {{ب|در باغ بنفشه را شرف زان افزود|کو حلقه به گوش زلف تو خواهد بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون نامه‌ی تو نزد من آمد شب بود|برخواندم و زو شبی دگر کردم سود}} {{ب|پس نور معانی تو سر بر زد زود|اندر دو شبم هزار خورشید نمود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی از آن کام که یارت ندهد|نومیدی و چرخ داد کارت ندهد}} {{ب|در آرزوئی که روزگارت ندهد|غرقه شدی و زود گذارت ندهد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امشب نه به کام روزگار است آن مرد|ناخورده شراب در خمار است آن مرد}} {{ب|آسیمه سر از فراق یار است آن مرد|القصه به طول‌ها چه زار است آن مرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در باغ شعیب و خضر و موسی نگرید|تا چشمه‌ی خضر و ماه و شعری نگرید}} {{ب|در زیر درخت شاخ طوبی نگرید|بر آب روان سایه‌ی موسی نگرید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر بد دارد و گر نکو او داند|گر جرم کند و گر عفو او داند}} {{ب|تا زنده‌ام از وفا نگردانم سر|من بر سر اینم آن او او داند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گردی لبت از لبم به بوسی آزرد|تب دوش تن مرا بیازرد به درد}} {{ب|امروز تبم برفت و تب خال آورد|تب خال مکافات لبم خواهد کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دندان من ار دوش لبت رنجان کرد|تب با تن من به رنج صد چندان کرد}} {{ب|چون دست درازی به لبت دندان کرد|تب خال چرا لب مرا بریان کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رخسار تو را که ماه و گل بنده بود|لشکر گه آن زلف سر افکنده بود}} {{ب|زلفت به شکار دل پراکند آری|لشکر به شکارگه پراکنده بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم شحنه‌ی عشق است و بلا انگیزد|جان خواهد شحنگی و رنگ آمیزد}} {{ب|خاقانی اگر سرشک خونین ریزد|گو ریز که سیم شحنه زین برخیزد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صد باره وجود را فرو ریخته‌اند|تا همچو تو صورتی برانگیخته‌اند}} {{ب|سبحان الله ز فرق سر تا قدمت|در قالب آرزوی ما ریخته‌اند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آهو بودی پلنگ ب دساز مگرد|گرگ آشتیی بکن سر افراز مگرد}} {{ب|دانی که دلم ز عشق تو نیمه نماند|چون آمده‌ای ز نیمه ره باز مگرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کشته مرا لعل تو مانند بسد|وی کشته به دندان بسد عاشق صد}} {{ب|دریاب مرا دلا سبک‌تر برکش|ز آن پیش که ترتر شود از آب نمد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی امید بر تو بیشی نکند|کس بر تو بگاه عهد پیشی نکند}} {{ب|خویشان کهن عهد چو بیگانه شدند|بیگانه‌ی نو رسیده خویشی نکند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چشم رهی چشم تو را چشمک داد|از چشمه‌ی چشم من دو صد چشمه گشاد}} {{ب|هرچشم که از چشم بدش چشم رسید|در چشمه‌ی چشم تو چنان چشم مباد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دری که شب افروزتر از اختر بود|از گوهر آفتاب روشن‌تر بود}} {{ب|بربود ز من آنکه تو را رهبر بود|مانا که کلاه چرخ را درخور بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را جور فلک یاد آید|گر مرغ دلش زین قفس آزاد آید}} {{ب|در رقص آید چو دل به فریاد آید|وز فریادش عهد ازل یاد آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رخساره‌ی عاشقان مزعفر باید|ساعت ساعت زمان زمان‌تر باید}} {{ب|آن را که چو مه نگار در بر باید|دامن دامن، کله کله زر باید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلها همه در خدمت ابروی تو اند|جان‌ها همه صید چشم جادوی تو اند}} {{ب|ترکان ضمیر من به شب‌های دراز|جوبک زن بام زلف هندوی تو اند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا زخم مصیبت دل خاقانی آزرد|از ناله‌ی او جهان بنالید به درد}} {{ب|از بس که طپانچه زد فرا روی چو ورد|روش چو فلک کبود و چون مه شد زرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون زاغ سر زلف تو پرواز کند|در باغ رخت به کبر پر باز کند}} {{ب|در باغ تو زان زاغ پرانداز کند|تا بر گل تو بغلطد و ناز کند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای از دل دردناک خاقانی شاد|غمهای تو کرد خاک خاقانی باد}} {{ب|روزی که کنی هلاک خاقانی یاد|برخی تو جان پاک خاقانی باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای بت علم سیه ز شب صبح ربود|برخیز و می صبوحی اندر ده زود}} {{ب|بردار ز خواب نرگس خون‌آلود|برخیز که خفتنت بسی خواهد بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی هر شبت شبستان نرسد|تو مفلسی این نعمتت آسان نرسد}} {{ب|هر شب طلب وصل که روئین دژ را|هر روز سفندیار مهمان نرسد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن شب که دلم نزد تو مهمان باشد|جانم همه در روضه‌ی رضوان باشد}} {{ب|جانم بر توست لیک فرمان باشد|کامشب تن من نیزد بر جان باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون رایت حسن تو بر افلاک زنند|عشاق تو آتش اندر املاک زنند}} {{ب|ای عالم جان ولایت دل مگذار|تا پیرهن شاهد جان چاک زنند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی ازین خانه و خوان غدار|برخیز و به خانیان کلیدش بسپار}} {{ب|خضری تو بخوان و خانه چون داری کار|شو خانه و خوان را به خضر خان بگذار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چرخ استر توسن جل سبز اندر بر|خاقانی ازین توسن بد دست حذر}} {{ب|در ماه نو و ستارگانش منگر|کن حلقه‌ی فرج اوست وین ساخت به زر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را آنکه بود سلطان هنر|چون شمع بسی نشست بر کرسی زر}} {{ب|اکنون چو چراغ است به کشتن درخور|بر نطع نشسته اشک ریزان در بر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر یار نماید رخسار|رخسار چو زر به ناخنان خسته مدار}} {{ب|از ناخن و زر چهره برناید کار|کز تو همه زر ناخنی خواهد یار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را ذم کنی ای دمنه‌ی عصر|کو شتربه است و شیر نر احمد نصر}} {{ب|نور از سر قصر آوری در بن چاه|سایه ز بن چاه بری سر قصر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی ازین مختصران دست بدار|در کار شگرف همتی دست برآر}} {{ب|پروانه مشو جان به چراغی مسپار|خورشید پرست باش نیلوفر وار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای داده تو را دست سپهر و دل دهر|از بخت تو را تخت و هم از دولت بهر}} {{ب|مهر تو کند به لطف و کین تو به قهر|از شوره گل، از غوره مل، از شکر زهر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دانی ز چه یک نام حق آمد غفار|یعنی که به مجرمان عاصی رحم آر}} {{ب|گر جاهلی از جهل نکردی گنهی|پس عفو همیشه می‌نشستی بیکار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل کوفته‌ام چو تخمکان ز آتش قهر|لب شسته به هفت آب ز آلایش دهر}} {{ب|تو بذر قطونا شدی ای شهره‌ی شهر|بیرون همه تریاک و درون سو همه زهر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاکی دل من به آتش آگنده مدار|آبم مبر و چو خاکم افکنده مدار}} {{ب|چون کار من از بخت فراهم نکنی|در محنت و غم مرا پراکنده مدار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم به دل ار چو نی ببرندم سر|ننشینم تا نخایم آن شکر تر}} {{ب|پیش شکر از پر مگس ساخت سپر|گفت ار مگسی هم ننشینی به شکر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چرخ مهم را ز سفر باز آور|در ره دلش از راه ببر باز آور}} {{ب|حال دل من یک به یک از من بشنو|با او دو به دو بگو خبر باز آور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای نام تو در شهر به خوبی مشهور|وصل تو تمنای هزاران مهجور}} {{ب|با روی تو کافتاب ازو یابد نور|شروان به بهشت ماند ای بچه‌ی حور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرکس که شود به مال دنیا فیروز|در چشم کسان بزرگ باشد شب و روز}} {{ب|گر بخت سعید و حسن طالع داری|از مال جهان گنج سعادت اندوز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دود تو برون شود ز روزن یک روز|مرغ تو بپرد از نشیمن یک روز}} {{ب|گیرم که به کام دوست باشی صد سال|ناکام شوی به کام دشمن یک روز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چشم تو فتنه‌ی فلک را قلوز|هجران تو شیر شرزه را گیرد بز}} {{ب|ای زلف تو بر کلاه خوبی قندز|با غارت تو عفی الله از غارت غز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای نیش به دل زین فلک سفله نواز|وی شیشه‌ی عشرت شکن شعبده باز}} {{ب|ای مدت جورت چو ابد دیر انجام|وی نوبت مهرت چو ازل دور آغاز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای زلف بتم به شب سیاهی ده باز|وی شب شب وصل است دژم باش و دراز}} {{ب|ای ابر برآی و پرده بر ماه انداز|وی صبح کرم کن و میا زآن سو باز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای ماه شب است پرده‌ی وصل بساز|وی چرخ مدر پرده‌ی خاقانی باز}} {{ب|ای شب در صبح‌دم همی دار فراز|ای صبح کلید روز در چاه انداز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل سغبه‌ی عشق توست با تن مستیز|اینک دل و تن توراست با من مستیز}} {{ب|بیداد تو ریخت خونم انصاف بده|ای دوست کش و غریب دشمن مستیز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن کعبه‌ی دل گرفته رنگ است هنوز|با ماش به پای پیل جنگ است هنوز}} {{ب|دادیم ز دست پیل بالا زر و سیم|هم دست مراد زیر سنگ است هنوز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی رو چو سیر عریان وش باش|تو تو چو پیاز و دل پر از آتش باش}} {{ب|چون جنبش چرخ گندنائی کش باش|گشنیز تویی دیگ فلک را خوش باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در طبع بهیمه سار مردم خو باش|با عادت دیوسان ملک نیرو باش}} {{ب|چون جان به نکو داشت بود با او باش|گر حال بد است کالبد را گو باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گشته به نور معرفت ناظر خویش|آشفته مکن به معصیت خاطر خویش}} {{ب|چون نفس تو می‌کند به قصد ایمان را|باید که شوی به جان و دل حاضر خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|او رفت و دلم باز نیامد ز برش|من چشم به ره، گوش به در بر اثرش}} {{ب|چشم آید زی گوش که داری خبرش|گوی آید زی چشم که دیدی دگرش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خود را مپسند دل پسند همه باش|نقصان بپذیر و سودمند همه باش}} {{ب|فارغ ز لباس عافیت باش چو نخل|بر خاک نشین و سربلند همه باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر نه خس نهادی خوش باش|گام از سر کام در نهادی خوش باش}} {{ب|هرچند به ناخوشی فتادی خوش باش|پندار در این دور نزادی خوش باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ماند به بهشت آن رخ گندم گونش|عشاق چو آدم است پیرامونش}} {{ب|خاقانی را نرفته بر گندم دست|عمدا ز بهشت می‌کند بیرونش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگرچه خاک توست ای مهوش|چون آتش و آب و باد باشد سرکش}} {{ب|چندان باد است در سر خاکی او|کان را نبرد آب و نسوزد آتش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اسیر توست مازار و مکش|صیدی است فکنده‌ی تو بردار و مکش}} {{ب|مرغی است گرفته‌ی تو مگذار و مکش|گر بگریزد به بند باز آر و مکش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گشته خجل ز آن رخ گلگون گل و شمع|وز رشک تو در سرشک و در خون گل و شمع}} {{ب|من در هوس آن رخ هم‌چون گل و شمع|گردیده چو سرد و گرم هم‌چون گل و شمع}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|برداشت فلک به خون خاقانی تیغ|تا ماه مرا کرد نهان اندر میغ}} {{ب|دی بوسه زدم بر آن لب نوش آمیغ|امروز که بر خاک زنم وای دریغ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بخل کسی که می‌کند وعده دروغ|بگریز ازو که آب دارد در دوغ}} {{ب|آن صبح که خلق کاذبش می‌خوانند|هرگز نرسد ازو به ایمان فروغ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را طعنه مزن زهر آمیغ|کز حکم شما نه ترس دارد نه گریغ}} {{ب|از کشتن و سوختن تنش نیست دریغ|کو آتش و کو درخت و کو زه، کو تیغ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را دلی است چون پیکر تیغ|رخ چون حلی و سرشک چون گوهر تیغ}} {{ب|تهدید سر تیغ دهی کو سر تیغ|تا دست حمایل کند اندر بر تیغ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از صحبت همدمان این دور خلاف|گویم سخنی اگر نگیری به گزاف}} {{ب|چون شیشه‌ی ساعت است پیوسته به هم|دلها همه پرغبار و درها همه صاف}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق تو شد موی زبانم به گزاف|کان موی میان ز غم دلم کرد معاف}} {{ب|بر هر سر موی من غمت راست مصاف|موئی شده‌ام به وصف تو موی شکاف}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نه خاک توام به آدمی کرده‌ی عشق|نه مرغ توام به دانه پرورده‌ی عشق}} {{ب|پس بر چو منی پرده دری را مگزین|کهنگ شناس نیست در پرده‌ی عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای درد چو بی‌درد ز حالم غافل|بر گردن او بسته‌ی مهری از دل}} {{ب|بر سر دهمت خاک ز انصاف دمی|در گردن حق که دید دست باطل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زرین چکنم قدح گلین آر ای دل|پای از گل غم مرا برون آر ای دل}} {{ب|تا از گل گورم ندمد خار ای دل|گلگون می در گلین قدح دار ای دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یارت نکند به مهر تمکین ای دل|او نیست حریف، مهره بر چین ای دل}} {{ب|از یار سخن مگوی چندین ای دل|خیز از سر او خموش بنشین ای دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از آتش عشق آب دهانم همه سال|در آب چو آتش به فغانم همه سال}} {{ب|بر خاک چو باد بی‌نشانم همه سال|بر باد چو خاک جان‌فشانم همه سال}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بنمود بهار تازه رخسار ای دل|بر باد نهاده باده پیش آر ای دل}} {{ب|اکنون که گشاد چهره گلزار ای دل|ما و می گلرنگ و لب یار ای دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای بدر همال قدر خورشید جمال|کیوان دل مشتری رخ زهره مثال}} {{ب|قوس ابرو و عقرب خطی و تیر خصال|پروین دندان، سهیل تن، جوزا فال}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سوزی که در آسمان نگنجد دارم|وان ناله که در دهان نگنجد دارم}} {{ب|گفتی ز جهان چه غصه داری آخر|آن غصه که در جهان نگنجد دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من میوه‌ی خام سایه پرورد نیم|جز چشمه‌ی خورشید جهان‌گرد نیم}} {{ب|گر بر سر خصمان که نه مردند و نه زن|سرپوش زنان نیفکنم مرد نیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|احکام شریعت است چون شارع عام|بیرون مرو از راه شریعت یک گام}} {{ب|هرکس که سر از حکم شریعت پیچد|در مذهب اهل معرفت نیست تمام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از کوی تو ای نگار زاری بردیم|آشفته دلی و بیقراری بردیم}} {{ب|ای مایه‌ی شادمانی آخر ز درت|رفتیم و غمت به یادگاری بردیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کو زهر؟ که نام دوستکانیش نهم|کو تیغ که آب زندگانیش نهم}} {{ب|کو زخم؟ که حکم آسمانیش نهم|کو قتل که نزل آن جهانیش نهم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ز آن نوش کند زهره شراب سخنم|کز فرق فلک گذشت آب سخنم}} {{ب|درد سر شش ماهه به ناچیز شود|هرکس که به سر بزد گلاب سخنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در زان لب لعل نوش خوردت چینم|لاله همه ز آن رخ چو وردت چینم}} {{ب|دربوسه لبت گزیده‌ام دردت کرد|درمان دلم تویی که دردت چینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای پیش تو مهر و ماه و تیر و بهرام|بر جیس و زحل، زهره حمل ثور غلام}} {{ب|جوزا سرطان خوشه کمان شیرت رام|میزان، عقرب، دلو، بره حوت به دام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما ژنده سلب شدیم در خز نخزیم|جز خار نخائیم و بجز گز نگزیم}} {{ب|از لعل بتان شکر رامز نمزیم|رخسار به خون دختر رز نرزیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون از چشم بتان فسون ساز کنم|می‌زیبد اگر دعوی اعجاز کنم}} {{ب|وقت است که از نگاه گرم ساقی|چون نشه به بال باده پرواز کنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از عشق تو کشته‌ی شمشیر شوم|بی‌دردم اگر ز خواهشت سیر شوم}} {{ب|زان آمده در عشق مرا پای به درد|تا در سر کوی تو زمین گیر شوم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در مدرسه‌ها درس غلط فهمیدیم|از معنی‌ها لفظ فقط فهمیدیم}} {{ب|بر دعوی غبن ما که خواهد خندید|هر سطری را ز یک نقط فهمیدیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اکنون که شب آمدبرود جانانم|گر خورشید است عادتش می‌دانم}} {{ب|دل چنگ همی زند به هر دم در من|کو را بگذاری تو برآید جانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افغان که ز دل برای سوز آوردم|نه ناوک آه سینه دوز آوردم}} {{ب|بیهوده چو آفتاب و مه زیر سپهر|روزی به شب و شبی به روز آوردم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را ز آن رخ و زلفین به خم|دل عود بر آتش است و اشک آب بقم}} {{ب|هم زآن رخ و زلف کاب نوشند بهم|چون شمشادش جوان کن ای باغ ارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امروز که خورشید سمای سخنم|کس را نرسددست به پای سخنم}} {{ب|خورشید که پادشاه هفت اقلیم است|در کوی جهان است گدای سخنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن ماه به کشتی در و من در خطرم|چون کشتی از آب دیده آسیمه سرم}} {{ب|ز آن باد کز او به شادی آرد خبرم|چون آب نشینم و چو کشتی بپرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آزار کنی و جور فرمائی هم|رحمت نکنی و روی ننمائی هم}} {{ب|بوسه چه طلب کنم چه پیش آری عذر|دانم که نبخشی و نبخشائی هم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تو گلبن و من بلبل عشق آرایم|جز با تو نفس ندهم و دل ننمایم}} {{ب|در فرقت تو بسته زبان می‌مانم|تا باز نبینمت زبان نگشایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر فرق من آتش تو فشانی و دلم|بر رهگذر غم تو نشانی و دلم}} {{ب|از جور تو جان رفت تو مانی و دلم|من ترک تو گفته‌ام تو دانی و دلم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مهر تو برون آستان اندازم|خاک از ستمت بر آسمان اندازم}} {{ب|بشکافم سینه و برون آرم دل|تا مهر تو در پیش سگان اندازم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سروی است سیاه چرده آن ماه تمام|بر آب دو عارضش خطی آتش فام}} {{ب|شکل خط او به گرد عارض مادام|چون سرخی مغرب است در اول شام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با آنکه به هیچ جرم رای آوردم|صد ره به تو عذر جان فزای آوردم}} {{ب|گر عذر مرا نمی‌پذیری مپذیر|من بندگی خویش به جای آوردم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من دست به شاخ مه مثالی زده‌ام|دل دادم و بس صلای مالی زده‌ام}} {{ب|او خود نپذیرد دل و مالم اما|اختر بهگذشتن است، و فالی زده‌ام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق شکسته بسته دانی چونم|لب بسته و دل شکسته دانی چونم}} {{ب|تو مجلس می نشانده دانم چونی|من غرقه‌ی خون نشسته دانی چونم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون پای غم ار ز مجلست بیرونم|از دست غمت چو می در آب و خونم}} {{ب|تو مجلس می نشانده دانم چونی|من غرقه خون نشسته دانی چونم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی‌آنکه بدی بجای آن مه کردم|یا هیچ گنه نعوذبالله کردم}} {{ب|از جرم نکرده توبه صد ره کردم|چون توبه قبول نیست کوته کردم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کشتند مرا کز تو پاکنده شوم|غم نیست اگر بر درت افکنده شوم}} {{ب|تو چشمه‌ی حیوانی و من ماهی خضر|هرگه که به تو باز رسم زنده شوم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل دل طلبید از پی ره دلجویم|بدرود کنان کرد گذر در کویم}} {{ب|گفتم که ز راه راه و دل دل کم کن|بنگر که من آه آه و دل دل گویم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خورشیدی و نیلوفر نازنده منم|تن غرقه به اشک در شکرخنده منم}} {{ب|رخ زرد و کبود تن سرافکنده منم|شب مرده ز غم، روز به تو زنده منم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نونو غم آن راحت جان من دارم|جوجو جانی در این جهان من دارم}} {{ب|نازی که جهان بسوزد آن او دارد|آهی که فلک بدرد آن من دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از حلقه‌ی زلف تو سر افکنده‌ترم|وز جرعه‌ی جام پراکنده‌ترم}} {{ب|گرچه ز شبه دل تو آزادتر است|از لعل نگین تو تو را بنده‌ترم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون سایه اگر باز به کنجی تازم|همسایه‌ی من سایه نبیند بازم}} {{ب|ور سایه ز من کم کند آن طنازم|از سایه‌ی خود هم نفسی بر سازم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غمخوار توام غمان من من دانم|خون‌خوار منی زیان من من دانم}} {{ب|تو ساز جفا داری و من سوز وفا|آن تو تو دانی، آن من من دانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیوانه‌ی چنبری هلال تو منم|پروانه‌ی عنبری مثال تو منم}} {{ب|نیلوفر خورشید جمال تو منم|خاکستر آتش خیال تو منم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در خواب شوم روی تو تصویر کنم|بیدار شوم وصل تو تعبیر کنم}} {{ب|گر هر دو جهان خواهی و جان و دل و دین|بر هر دو و هر سه چار تکبیر کنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دود افکن را بگو که بس نالانم|دودی بر شد که دودگین شد جانم}} {{ب|بر من بدلی کرد به دل جانانم|دل گردانی مکن که سرگردانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کرده تن و جان مرا مسکن غم|در باغ دلم شکفته شد سوسن غم}} {{ب|تا پای مرا کشید در دامن غم|غم دشمن من شده است و من دشمن غم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روز از پی هجر تو بفرسود دلم|شب در پی روز وصل نغنود دلم}} {{ب|بس روز که چون روز روان بود دلم|تا با تو شب شبی بیاسود دلم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر روز در آب دیده‌اش می‌یابم|شد ز آتش و آب صبر برده خوابم}} {{ب|هرچند که بر آتش عشقت آبم|در عشق چو آب پاک و آتش نابم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گردون قفسی است سبز پرچشمه چو دام|مرغان همه زین قفس پریدند مدام}} {{ب|دیری است در این قفس ندیده است ایام|یک مرغ چو من همای خاقانی نام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر هیچ به بندگیت درخور باشم|در شهر تو سال و مه مجاور باشم}} {{ب|شروان ز پی تو کعبه شد جان مرا|گر برگردم ز کعبه کافر باشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتی بروم، مرو به غم منشانم|تا دست به جان درنکند هجرانم}} {{ب|جانم به لب آمده است و من می‌دانم|هان تا نروی تا نه برآید جانم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای سلسله‌ی زلف تو یکسر جنبان|دیوانه شدم سلسله کمتر جنبان}} {{ب|دارم سر آنکه با تو در بازم جان|گر هست سر منت سری در جنبان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا بر هدف فلک زدم تیر سخن|از حلقه گسسته گشت زنجیر سخن}} {{ب|طعم سخنم همچو عسل خواهد بود|طبعم چو شکر فکند در شیر سخن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را که هست سلطان سخن|صد لعل فزون نهاد در کان سخن}} {{ب|امروز چنان نمود برهان سخن|کز جمله ربود گو ز میدان سخن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر ز خود نهی گام برون|مهره‌ات شود از ششدر ایام برون}} {{ب|تا یک نفست آمدن از کام برون|مرغ تو پریده باشد از دام برون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیداد براین تنگدل آخر بس کن|ای ظالم ده رنگ دل آخر بس کن}} {{ب|از خیره کشیت سنگ بر من بگریست|ای خیره‌کش سنگ‌دل آخر بس کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بس کور دل است این فلک بی‌سر و بن|زان کم نگرد به صورت آرای سخن}} {{ب|خاقانی اگر ممیزی عرضه مکن|آن یوسف تازه را بر این گرگ کهن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی ازین چرخ سیه کاسه‌ی دون|چونی تو در این گلخن خاکسترگون}} {{ب|از چشم و دلی چو دیگ گرمابه کنون|کتش ز درون داری و آب از بیرون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست به ماتم چه نشینی چندین|کز ماتم تو شدیم با مرگ قرین}} {{ب|زین ماتم کاندرونی ای شمع زمین|چون برخیزی به ماتم ما بنشین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گاهی که کنی عهد و وفا با یاران|زنهار وفای عهد خود واجب دان}} {{ب|بی‌شکر خدا مباش هرگز نفسی|تا بر تو شود ابر کرم‌ها باران}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل چو فسرده‌ای غمی پیدا کن|وی غنچه تو داغ ستمی پیدا کن}} {{ب|خواهی که به ملک دل سلیمان باشی|از صافی سینه خاتمی پیدا کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل خون شد و آتش زده دارم ز درون|پیش آرمیی چو خون که هست آتش‌گون}} {{ب|می آتش و خون است فرو ریزم خون|آتش به سر آتش و خون بر سر خون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا گشت سر کوی مغان منزل من|حل گشت به یمن عشق هر مشکل من}} {{ب|بر غم چه نهم تهمت بیهوده که هست|پیمانه‌ی پر باده‌ی حسرت دل من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کوی تو خاطری ندیدم محزون|زاهد از عقل شاد و عاشق ز جنون}} {{ب|ساقی سر گرم باده، مطرب خواهند|کل حزب بما لدیهم فرحون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شد باغ ز شمع گل رعنا روشن|وز مشعل لاله گشت صحرا روشن}} {{ب|از پرتو روی آتشین رخساری|گردید چراغ دیده‌ی ما روشن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا بشنودم کاهوی شیرافکن من|ماتم زده شد چون دل بی‌مسکن من}} {{ب|حقا و به جان او که جان در تن من|بنشست به ماتم دل روشن من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا رخت بیفکند به صحرا دل من|سرمایه زیان کرد ز سودا دل من}} {{ب|یک موی نماند از اجل تا دل من|القصه بطولها دریغا دل من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر توئی ز صافی نفسان|بر گردن کس دست به سیلی مرسان}} {{ب|زیرا که چو بر گردن آزاد کسان|شمشیر رسد به که رسد دست خسان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای روی تو محراب دل غمناکان|وی دست تو سرمایه بر سر خاکان}} {{ب|روزی که روند سوی جنت پاکان|جز تو که کند شفاعت بی‌باکان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی از اول که دمی داشت فزون|می‌بود درون پرده چون پرده درون}} {{ب|از مجلس خاص خاصگان است اکنون|چون خلعه درون در و چون حلقه برون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مجلس ز می دو ساله گردد روشن|چشم طرب از پیاله گردد روشن}} {{ب|پژمرده بود گل قدح بی می ناب|از آب چراغ لاله گردد روشن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ماها دلم از وصال پر نور بکن|میلی سوی این خاطر رنجور بکن}} {{ب|ای یوسف وقت جنگ را دور بکن|گرگ آشتیی با من مهجور بکن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیداست که سودای تو دارم ز نهان|صفرا مکن این آتش سودا بنشان}} {{ب|دارم سر آنکه با تو در بازم سر|گر هست سر منت سری در جنبان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تیغ از تو و لبیک نهانی از من|زخم از تو و تسلیم جوانی از من}} {{ب|گر دل دهدت که جان ستانی از من|از تو سر تیغ و جان فشانی از من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر خاک ز من به اشک خون پالودن|نالید، منال کو گه آسودن}} {{ب|زینسان که فراق خواهدم فرسودن|بر خاک ز من سایه نخواهد بودن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون زندگی آفت است جانم گم کن|چون سایه حجاب است نشانم گم کن}} {{ب|چون بی‌تو سر و پای جهان نیست پدید|بر زن سر غمزه و جهانم گم کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگرچه دارد از درد نهان|جان خسته و دیده غرقه و دل بریان}} {{ب|اینک سوی وصل تو فرستاد ای جان|جان تحفه و دیده مژده و دل قربان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امروز به حالی است ز سودا دل من|ترسم نکشد بی‌تو به فردا دل من}} {{ب|در پای تو کشته گشت عمدا دل من|شد کار دل از دست، دریغا دل من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را غم نو و درد کهن|آورد بدین یک نفس و نیم سخن}} {{ب|تا من به تو زنده‌ام به دل کس نکنم|چون من رفتم تو هرچه خواهی میکن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر کسی جفا دارد خو|پاداشن او وفا کن و باز مگو}} {{ب|آن کن به جهانیان ز کردار نکو|گر با تو کند جهان نیازاری ازو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی ازین کوچه‌ی بیداد برو|تسلیم کن این غمکده را شاد برو}} {{ب|جانی ز فلک یافته‌ی بند تو اوست|جان را به فلک باز ده آزاد برو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کو آن می دیرسال زودافکن تو|محراب دل من ز حیات تن تو}} {{ب|میخانه مقام من به و مسکن تو|خم بر سر من، سبوی در گردن تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خود را به سفر بیازمودم بی‌تو|جان کاستم و عنا فزودم بی‌تو}} {{ب|هم آتش غم به دست سودم بی‌تو|هم سوده‌ی پای هجر بودم بی‌تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای راحت سینه، سینه رنجور از تو|وی قبله‌ی دیده، دیده مهجور از تو}} {{ب|با دشمن من ساخته‌ای دور از من|با دوری تو سوخته‌ام دور از تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شاه بتان، بتان چون من بنده‌ی تو|در گریه‌ی تلخم از شکرخنده‌ی تو}} {{ب|تو بادی و من خاک سر افکنده‌ی تو|چون تند شوی شوم پراکنده‌ی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کردم به قمار دل دو عالم به گرو|تن نیز به دستخون سپردم به گرو}} {{ب|ماندم همه و نماند چیزی با من|من ماندم و نیم جان و یکدم به گرو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چشم بد آمده میان من و تو|داده به کف هجر عنان من و تو}} {{ب|از نطق فروبست زبان من و تو|من دانم و تو درد نهان من و تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل هرچه کند عشق فزون آید از او|شد سوخته بوی صبر چون آید از او}} {{ب|شاید که سرشک خون برون آید از او|کان رنگ بزد که بوی خون آید از او}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تب کرد اثر در رخ و در غبغب تو|مه زرد شد اندر شکن عقرب تو}} {{ب|چون هست فسون عیسی اندر لب تو|افسون لبت چون نجهاند تب تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کو عمر؟ که داد عیش بستانم از او|کو وصل؟ که درد هجر بنشانم از او}} {{ب|کو یار؟ که گر پای خیالش به مثل|بر دیده نهد دیده نگرانم از او}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صد ساله ره است از طلب من تا تو|در بادیه‌ی طلب من آیم یا تو}} {{ب|جانی به سه بوسه شرط کردم با تو|شرطی به غلط نرفت ها من، ها تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر روز بود تو را جفایی نو نو|تا جامه‌ی صبر من بدرد جو جو}} {{ب|یک ذره ز نیکیت ندیدم همه عمر|بیرحم کسی تو آزمودم، رو رو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چشمم به گل است و مرغ دستان زن تو|میلم به می است و رطل مرد افکن تو}} {{ب|زین پس من و صحرای دل روشن تو|من چون تو و تو چون من و من بی من تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتی که تو را شوم مدار اندیشه|دل خوش کن و بر صبر گمار اندیشه}} {{ب|کو صبر و چه دل کانکه دلش می‌گوئی|یک قطره‌ی خون است و هزار اندیشه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صبح است شراب صبح پرتو در ده|زو هر جو جوهری است، جو جو در ده}} {{ب|گر پیر کهن کهن خورد، رو در ده|خاقانی نو رسیده را نو در ده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی عمر گم شد، آوازش ده|دل هم به شکست می‌رود، سازش ده}} {{ب|جان را که تو راست از فلک عاریتی|منت مپذیر، عاریت بازش ده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را خون دل رز در ده|دل سوخته را خام روان پز در ده}} {{ب|آن آب دل افروز دل رز در ده|صافی شده را درد زبان گز در ده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کرده ز نور رای تو دریوزه|از قرص منیر رای تو هر روزه}} {{ب|در زیر نگین جودت آورده فلک|هرچه آمده زیر خاتم فیروزه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی و روی دل به دیوار سیاه|کز بام سپهر ملک بیرون شد ماه}} {{ب|در گشت فلک چو بخت برگشت از شاه|برگشت جهان چو شاه در گشت از گاه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهی که شود دل تو چون آئینه|ده چیز برون کن از میان سینه}} {{ب|حرص و دغل و بخل و حرام و غیبت|بغض و حسد و کبر و ریا و کینه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را بی‌قلم کاتب شاه|انگشت شد انگشت و قلم ز آتش آه}} {{ب|هم بی‌قلمش کاتب گردون صد راه|بگریست قلم‌وار به خوناب سیاه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یاران جهان را همه از که تا مه|دیدیم به تحقیق در این دیه از ده}} {{ب|با همدگر اختلاط چون بند قبا|دارند ولی نیند خال ز گره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیدم به ره آن مه خود و عید سپاه|بر بسته نقاب و نو چنین باشد ماه}} {{ب|در روزه مرا بیست و ششم بود از ماه|دیدم رخ او روزه گشودم در راه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در تیرگی حال من روشن به|می دوست به هر حال و خرد دشمن به}} {{ب|اکنون که عنان عمر در دست تو نیست|در دست تو آن رکاب مرد افکن به}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای از پری و ماه نکوتر صد ره|دیوانه‌ی تو پری و گمراه تو مه}} {{ب|از من چو پری هوش ربودی ناگه|مردم به کسی چنین کند؟ لا والله}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دی صبح دمان چو رفت سیاره به راه|سیاره‌ی اشک ریخت صد دلو آن ماه}} {{ب|روز از دم گرگ تا برآمد ناگاه|شد یوسف مشکین رسن سیمین چاه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم پس از آن روز وصال ای دلخواه|شب‌های فراقت چه دراز آمد آه}} {{ب|گفتا شب را در این درازی چه گناه|شب روز وصال است که گردیده سیاه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا زلف تو بر بست به رخ پیرایه|بر عارض تو فکند مشکین سایه}} {{ب|ای حور جنان تو پیش من راست بگو|شیر تو که داده است، که بودت دایه؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گشته دلم در غم تو صد پاره|عیش و طرب از نزد رهی آواره}} {{ب|من خود که بوم؟ کشته‌ای اندر غم تو|شیران جهان چو روبهان بیچاره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای با تو مرا دوستی سی روزه|از خدمت تو وصل کنم دریوزه}} {{ب|گفتی که چرا تو آب را نادیده|ای جان جهان سبک کشیدی موزه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا آتش عشق را برافروخته‌ای|همچون دل من هزار دل سوخته‌ای}} {{ب|این جور و جفا تو از که آموخته‌ای|کز بهر دل آتشین قبا دوخته‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر به آرزو داری رای|نه دین به نوا داری و نه عقل به جای}} {{ب|عقل از می همچو لعل سنگ اندر بر|دین از زر گل پرست خار اندر پای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون مرغ دلت پرید ناگه تو که‌ای؟|چون اسب تو سم فکند در ره تو که‌ای؟}} {{ب|بر تو ز وجود عاریت نام کسی است|چون عاریه باز دادی آنگه تو که‌ای؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر سر کنم از عشق تو خاک همه کوی|ای برده مرا آتش تو آب از روی}} {{ب|من عاشق زار تو چنانم که مپرس|تو لایق عشق من چنانی که مگوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر در کف همت گروی|هان تا ز پی جاه، چو دونان ندوی}} {{ب|فرزین مشو ای حکیم تا کژ نشوی|آن به که پیاده باشی و راست روی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک نیمه ز عمر شد به هر تیماری|تا داد فلک به آخرم دلداری}} {{ب|بر من فلکا تو را چه منت؟ باری|تا عمر به نستدی ندادی یاری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نفسم جنب غرامت است ای دلجوی|کو تیغ که غسل‌ها توان کرد بدوی}} {{ب|جلاد منا!به آب آن تیغ دو روی|یک راه ز من جنابت نفس بشوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای یافته از فضل خدا تمکینی|گاهی که شود دچار با مسکینی}} {{ب|باید که نوازشی بیابد از تو|از جود رسانی به دلش تسکینی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاک ار ز رخت نور برد گه گاهی|منزل به فلک برآورد چون ماهی}} {{ب|ور سرو به قامتت رسد یک راهی|بالا به زمین فروبرد چون چاهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از کبر مدار در دل خود هوسی|کز کبر به جائی نرسیده است کسی}} {{ب|چون زلف بتان شکستگی پیدا کن|تا صید کنی هزار دل هر نفسی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر پند حکیمان خواندی|پس نام زنان را به زبان چون راندی}} {{ب|ای خواجه به بند زن چرا درماندی|چون تخم غلام‌بارگی بفشاندی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون مجلس عیش سازی استاد علی|جان تو و قطره‌ی می قطربلی}} {{ب|چون باز به طاعت آئی از پاک دلی|یحیی‌بن معاذی و معاذ جبلی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا بود جوانی آتش جان افزای|جان باز چو پروانه بدم شیفته رای}} {{ب|مرد آتش و اوفتاد پروانه ز پای|خاکستر و خاک ماند از آن هر دو بجای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر بسیج رفتن داری|در ره چو پیاده هفت مسکن داری}} {{ب|فرزین نتوانی شدن اندیشم از آنک|در راه بسی سپاه رهزن داری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ترسا صنمی کز پی هر غم‌خواری|بر هر در دیری زده دارد داری}} {{ب|ز آن زلف صلیب شکل دادی باری|یک موی کزو ببستمی زناری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عمرم همه ناکام شد از بیکاری|کارم همه ناساز شد از بی‌یاری}} {{ب|ای یار مگر تو کار من بگذاری|وی چرخ مگر تو عمر من باز آری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا کی به هوس چون سگ تازی تازی|روباه صفت به حیله سازی سازی}} {{ب|از لهو و لعب نه‌ای دمی واقف خویش|ترسم که همه عمر به بازی بازی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن سنگ‌دلی و سیم دندان که بدی|ز آن خوشتری ای شوخ زبان دان که بدی}} {{ب|در کار توام هزار چندان که بدم|در خون منی هزار چندان که بدی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را طعنه زنی هرگاهی|کو طلبد به نجوید راهی}} {{ب|حقه‌ی مرجان نشود هر ماهی|از پس نه ماه نزاید ماهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر یک دو نفس بدزدم اندر ماهی|تا داد دلی بخواهم از دل‌خواهی}} {{ب|بینی فلک انگیخته لشکرگاهی|از غم رصدی نشانده بر هر راهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بلبل گل پرست خوش سازتری|کبکی و ز دراج خوش آوازتری}} {{ب|در حسن ز طاووس سرافرازتری|وز قمری نغز گوی طنازتری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من بودم و آن نگار روحانی روی|افکنده در آن دو زلف چوگانی گوی}} {{ب|خصمان به در ایستاده خاقانی جوی|من در حرم وصال سبحانی گوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از گردون بر نتابم این بی‌آبی|خون شد دل و اشک آتشی سیمابی}} {{ب|روزی به سرشک و ناله‌ی چون دولاب|آتش فکنم در فلک دولابی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از عشق صلیب موی رومی رویی|ابخاز نشین گشتم و گرجی کویی}} {{ب|از بس که بگفتمش که مویی مویی|شد موی زبانم و زبان هر مویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر شیوه‌ی عشق آغازی|یارانت خسند با خسان چون سازی}} {{ب|تو چشمی اگر در تو خسی آویزد|چندان مژه برزن که برون اندازی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تیمار جهان غصه خوری ارزد؟ نی|دیدار بتان نوحه‌گری ارزد؟ نی}} {{ب|بیچاره پیاده را که فرزین گردد|فرزین شدنش نگون سری ارزد؟ نی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر کشتنیم چنان کش از بهر خدای|کز بنده شنوده باشی از روح افزای}} {{ب|زان میگون لب و زان مژه‌ی جان فرسای|مستم کن و آنگه رگ جانم بگشای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر نیمه شبم تبم مرتب بینی|ناخن چو فلک، عرق چو کوکب بینی}} {{ب|هر چاشتگهم کوفته‌ی تب بینی|از تب خالم آبله بر لب بین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیدل نیمی گر به رخت بنگرمی|گمره نیمی گر به درت بگذرمی}} {{ب|غمخوار توام کاش تو را درخورمی|گر درخورمی تو را چرا غم خورمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سیمرغ وصالی ای بت عالی رای|دادی لقبم همای گیتی آرای}} {{ب|من فارغم از دانه‌ی هرکس چو همای|تو نیز چو سیمرغ به کس رخ منمای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاک شومی گرنه چنین خون خوریی|نازت برمی گرنه چنین کافریی}} {{ب|گر با دل من به دوستی درخوریی|زین دیده بران دیده گرامی‌تریی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی را همیشه بیغاره زنی|هم نیش به جان او چو جراره زنی}} {{ب|اندر غم تو دلم دو صد پاره شده است|صد شعله بر این دل دوصد پاره زنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امروز به خشک جان تو مهمان منی|جان پیش کشم چرا که جانان منی}} {{ب|پیشت به دمی ز درد تو خواهم مرد|دردت بکشم بیا که درمان منی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از شهر تو رفت خواهم ای شهرآرای|جان را به وداع کوتهی روی بنمای}} {{ب|از جور تو در سفر بیفشردم پای|دل را به تو و تو را سپردم به خدای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزی که سر زلف چو چوگان داری|آسیمه دلم چو گوی میدان داری}} {{ب|آن شب که همی رای به هجران داری|آفاق به چشم من چو زندان داری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شب‌های سده زلف مغان‌فش داری|در جام طرب باده‌ی دلکش داری}} {{ب|تو خود همه ساله سده‌ی خوش داری|تا زلف چلیپا و رخ آتش داری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای زلف بتم عقرب مه جولانی|جادو صفتی گرچه به ثعبان مانی}} {{ب|آخر نه بهشت حسن را رضوانی|دوزخ چه نهی در جگر خاقانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|راهی که در او خنگ فلک لنگ شدی|از وسعت او دل جهان تنگ شدی}} {{ب|در خدمت وصل تو روا داشتمی|هر گامی مرا هزار فرسنگ شدی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاقانی اگر سر زده‌ی یار آیی|در سرزدگی مگر کله دار آیی}} {{ب|میکوش که گم کرده‌ی دلدار آیی|کر گمشدگی مگر پدیدار آیی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در مجلس باده گر مرا یاد کنی|غمگین دل من به یاد خود شاد کنی}} {{ب|بیداد به یکسو نهی و داد کنی|وز بندگی و محنتم آزاد کنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سلطانی و طغرای تو نیکو رویی|رویت زده پنج نوبت نیکویی}} {{ب|در خاقانی نظر کن از دل جویی|کو خاک تو و تو آفتاب اویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر من نه به دل داغ برافکنده‌امی|با تو ز غم آزاد و تو را بنده‌امی}} {{ب|ور من نه ز دست چرخ پر کنده‌امی|رد پای تو کشته و به تو زنده‌امی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دود تو برون شود ز روزن روزی|مرغ تو بپرد از نشیمن روزی}} {{ب|گیرم که به کام دوست باشی دو سه سال|ناکام شوی به کام دشمن روزی}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] رباعیات سیف فرغانی 2128 3335 2006-10-01T12:43:01Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = رباعیات | مؤلف = سیف فرغانی | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|در خانه‌ی دل عشق تو مجمع دارد|و از دادن جان کار تو مقطع دارد}} {{ب|در شعر تخلص به تو کردم که وجود|نظمی است که از روی تو مطلع دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای من همه بد کرده و دیده ز تو نیک|بد گفته همه عمر و شنیده ز تو نیک}} {{ب|حد بدی و غایت نیکی این است|کز من به تو بد به من رسیده ز تو نیک}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر کرده‌ی خویشتن چو بگمارم چشم|بر هم زدن از ترس نمی‌یارم چشم}} {{ب|ای دیده‌ی شوخ، بین که من چندین سال|بد کردم و نیکی از تو می‌دارم چشم!}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای نور تو آمده نقاب رخ تو|خورشید زکاتی ز نصاب رخ تو}} {{ب|هر دل که هوای تو برو سایه فگند|در ذره ببیند آفتاب رخ تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای سوخته شمع مه ز تاب رویت|و ز خط تو افزون شده آب رویت}} {{ب|این طرفه که دل گرم نشد با تو مرا|جز وقت زوال آفتاب رویت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر بوسه کز آن تنگ دهان می‌خواهی|عمری است که از معدن جان می‌خواهی}} {{ب|در ظلمت خط او نگر زیر لبش|از آب حیوة اگر نشان می‌خواهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خط تو که ننوشت کسی ز آن سان خوش|چون شمع وصال در شب هجران خوش}} {{ب|آورد به بنده شاهدی خوش گرچه|شاهد که خط آرد نبود چندان خوش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر ز آن توام هر دو جهانم بستان|با کی نبود، سود و زیانم بستان}} {{ب|بازآی به پرسش و ببین چشم ترم|لب بر لب خشکم نه و جانم بستان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشقت که به دل گرفته‌ام چون جانش|در دست و به صبر می‌کنم درمانش}} {{ب|وز غایت عزت که خیالت دارد|در خانه‌ی چشم کرده‌ام پنهانش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دیدن این مدینه‌ی زمزم آب|از مکه اگر سعی کنی هست صواب}} {{ب|زیرا که درو مقام دارد امروز|رکنی که ازو کعبه‌ی دلهاست خراب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل را چو به عشق تو سپردم چه کنم؟|دل دادم و اندوه تو بردم چه کنم؟}} {{ب|من زنده به عشق توام ای دوست ولیک|از آرزوی روی تو مردم، چه کنم؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کرده غم عشق تو غمخواری دل|درد تو شده شفای بیماری دل}} {{ب|رویت که به خواب در ندیده‌ست کسش|دیده نشود مگر به بیداری دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنی که منور است آفاق از تو|محروم بماندم من مشتاق از تو}} {{ب|این محنت نو نگر که در خلوت وصل|تو با دگری جفتی و من طاق از تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شب نیست که از غمت دلم جوش نکرد|و از بهر تو زهر اندهی نوش نکرد}} {{ب|ای جان جهان هیچ نیاوردی یاد|آن را که تو را هیچ فراموش نکرد}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] رباعیات سنایی غزنوی 2129 3336 2006-10-01T12:43:03Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = رباعیات | مؤلف = سنایی غزنوی | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|عشقست مرا بهینه‌تر کیش بتا|نوشست مرا ز عشق تو نیش بتا}} {{ب|من می‌باشم ز عشق تو ریش بتا|نه پای تو گیرم نه سر خویش بتا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دست منت همیشه دامن بادا|و آنجا که ترا پای سر من بادا}} {{ب|برگم نبود که کس ترا دارد دوست|ای دوست همه جهانت دشمن بادا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشقا تو در آتش نهادی ما را|درهای بلا همه گشادی ما را}} {{ب|صبرا به تو در گریختم تا چکنی|تو نیز به دست هجر دادی ما را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنی که قرار با تو باشد ما را|مجلس چو بهار با تو باشد ما را}} {{ب|هر چند بسی به گرد سر برگردم|آخر سر و کار با تو باشد ما را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کبک شکار نیست جز باز ترا|بر اوج فلک باشد پرواز ترا}} {{ب|زان می‌نتوان شناختن راز ترا|در پرده کسی نیست هم آواز ترا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند بسوختی به هر باب مرا|چون می‌ندهد آب تو پایاب مرا}} {{ب|زین بیش مکن به خیره در تاب مرا|دریافت مرا غم تو، دریاب مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون دوست نمود راه طامات مرا|از ره نبرد رنگ عبادات مرا}} {{ب|چون سجده همی نماید آفات مرا|محراب ترا باد و خرابات مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در منزل وصل توشه‌ای نیست مرا|وز خرمن عشق خوشه‌ای نیست مرا}} {{ب|گر بگریزم ز صحبت نااهلان|کمتر باشد که گوشه‌ای نیست مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دل ز طرب شکفته باغیست مرا|بر جان ز عدم نهاده داغیست مرا}} {{ب|خالی ز خیالها دماغیست مرا|از هستی و نیستی فراغیست مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندوه تو دلشاد کند مرجان را|کفر تو دهد بار کمی ایمان را}} {{ب|دل راحت وصل تو مبیناد دمی|با درد تو گر طلب کند درمان را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کی باشد که ز طلعت دون شما|ما رسته و رسته ریش‌ملعون شما}} {{ب|ما نیز بگردیم و نباید گشتن|چون ... خری گرد در ... شما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گردی نبرد ز بوسه از افسر ما|گر بوسه به نام خود زنی بر سر ما}} {{ب|تازان خودی مگرد گرد در ما|یا چاکر خویش باش یا چاکر ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دل کردی قصد بداندیشی ما|ظاهر کردی عیب کمابیشی ما}} {{ب|ای جسته به اختیار خود خویشی ما|بگرفت ملالتت ز درویشی ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان سوزد چشم تو زان ریزد آب|کاندر ابروت خفته بد مست و خراب}} {{ب|ابروی تو محراب و بسوزد به عذاب|هر مست که او بخسبد اندر محراب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا در چشمم نشسته بودی در تاب|پیوسته همی بریختی در خوشاب}} {{ب|و اکنون که برون شدن به رستم ز عذاب|چون دیده ز خس برست کم ریزد آب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با دل گفتم: چگونه‌ای، داد جواب|من بر سر آتش و تو سر بر سر آب}} {{ب|ناخورده ز وصل دوست یک جام شراب|افتاده چنین که بینیم مست و خراب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتی که کیت بینم ای در خوشاب|دریاب مرا و خویشتن را دریاب}} {{ب|کایام چنان بود که شبها گذرد|کز دور خیال هم نبینیم به خواب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنکس که ز عابدی در ایام شراب|نشنید کس از زبان او نام شراب}} {{ب|از عشق چنان بماند در دام شراب|کز محبره فرمود کنون جام شراب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزاز دورخت بروشنی ماند عجب|آن مقنعه‌ی چو شب نگویی چه سبب}} {{ب|گویی که به ما همی نمایی ز طرب|کاینک سر روز ما همی گردد شب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای مجلس تو چو بخت نیک اصل طرب|وین در سخنهات چو روز اندر شب}} {{ب|خورشید سما را چو ز چرخست نسب|خورشید زمینی و چو چرخی چه عجب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|لبهات می ست و می بود اصل طرب|چندان ترشی درو نگویی چه سبب}} {{ب|تو از نمک آنچنان ترش داری لب|گر می ز نمک ترش شود نیست عجب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نیلوفر و لاله هر دو بی‌هیچ سبب|این پوشد نیل و آن به خون شوید لب}} {{ب|می‌شویم و می‌پوشم ای نوشین لب|در هجر تو رخ به خوان و از نیل سلب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا بشنیدم که گرمی از آتش تب|گرمی سوی دل بردم و سردی سوی لب}} {{ب|مرگست ندیمم از فراقت همه شب|تب با تو و مرگ با من این هست عجب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از روی تو و زلف تو روز آمد و شب|ای روز و شب تو روز و شب کرده عجب}} {{ب|تا عشق مرا روز و شبت هست سبب|چون روز و شبت کنم شب و روز طلب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا دیده‌ام آن سیب خوش دوست فریب|کو بر لب نوشین تو می‌زد آسیب}} {{ب|اندیشه‌ی آن خود از دلم برد شکیب|تا از چه گرفت جای شفتالو سیب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی‌خوابی شب جان مرا گر چه بکاست|جر بیداری ز روی انصاف خطاست}} {{ب|باشد که خیال او شبی رنجه شود|عذر قدمش به سالها نتوان خواست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای جان عزیز تن بباید پرداخت|گر با غم عشق و عاشقی خواهی ساخت}} {{ب|اندر دل کن ز عشق خواری و نواخت|با روی نکو چو عاشقی خواهی باخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن موی که سوز عاشقان می‌انگیخت|کز یک شکنش هزار دلداده گریخت}} {{ب|آخر اثر زمانه رنگی آمیخت|تا در کفش از موی سیه پاک بریخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دوستی ای صنم چو دادم دادت|بر من ز چه روی دشمنی افتادت}} {{ب|دشمن خوانی مرا و خوانم بادت|ای دوست چو من هزار دشمن بادت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای مانده زمان بنده اندر یادت|دادست ملک ز آفرینش دادت}} {{ب|تو عید منی به عید بینم شادت|ای عید رهی عید مبارک بادت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کرده فلک به خون من نامزدت|دیدار نکو داده و برده خردت}} {{ب|ز اقبال قبول تو و ز ادبار ردت|من خود رستم وای تو و خوی بدت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صدبار به بوسه آزمودم پارت|بس بوسه دریغ یافتم هر بارت}} {{ب|گفتم که کنون کشید خواهم بارت|با این همه هم به کار ناید کارت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خواجه محمد ای محامد سیرت|ای در خور تاج هر دو هم نام و سرت}} {{ب|پیدا به شما دو تن سه اصل فطرت|ز آن روی سخا از تو و علم از پدرت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زین پس هر چون که داردم دوست رواست|گفتار بیفتاد و خصومت برخاست}} {{ب|آزادی و عشق چون همی باید راست|بنده شدم و نهادم از یک سو خواست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خورشید به زیر دام معشوقه‌ی ماست|مه با همه حسن نام معشوقه‌ی ماست}} {{ب|امروز جهان به کام معشوقه‌ی ماست|عالم همه بانگ و نام معشوقه‌ی ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیرون جهان همه درون دل ماست|این هر دو سرا، یگان یگان منزل ماست}} {{ب|زحمت همه در نهاد آب و گل ماست|پیش از دل و گل چه بود آن منزل ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روز از طلبت پرده‌ی بیکاری ماست|شبها ز غمت حجره‌ی بیداری ماست}} {{ب|هجران تو پیرایه‌ی غمخواری ماست|سودای تو سرمایه‌ی هشیاری ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر باطل را که رهگذر بر گل ماست|تو پنداری که منزلش در دل ماست}} {{ب|آنجا که نهاد قبله‌ی مقبل ماست|درد ازل و عشق ابد حاصل ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هجرت به دلم چو آتشی در پیوست|آب چشمم قوت او را بشکست}} {{ب|چون خواستم از یاد غمت گشتن مست|بگرفت مرا خاک سر کوی تو دست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دستی که حمایل تو بودی پیوست|پایی که مرا نزد تو آوردی مست}} {{ب|زان دست بجز بند ندارم بر پای|زان پای بجز باد ندارم در دست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا زلف بتم به بند زنجیر منست|سرگشته همی روم نه هشیار و نه مست}} {{ب|گویم بگرم زلف ترا هر چون هست|نه طاقت دل یابم و نه قوت دست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهم که به اندیشه و یارای درست|خود را به در اندازم ازین واقعه چست}} {{ب|کز مذهب این قوم ملالم بگرفت|هر یک زده دست عجز در شاخی سست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم پس از آنهمه طلبهای درست|پاداش همان یکشبه وصل آمد چست}} {{ب|برگشت به خنده گفت ای عاشق سست|زان یکشبه را هنوز باقی بر تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مستست بتا چشم تو و تیر به دست|بس کس که به تیر چشم مست تو بخست}} {{ب|گر پوشد عارضت زره عذرش هست|از تیر بترسد همه کس خاصه ز مست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای مه تویی از چهار گوهر شده هست|زینست که در چهار جایی پیوست}} {{ب|در چشم آبی و آتشی اندر دل|بر سر خاکی و بادی اندر کف دست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون من به خودی نیامدم روز نخست|گر غم خورم از بهر شدن ناید چست}} {{ب|هر چند رهی اسیر در قبضه‌ی توست|زین آمد و شد رضای تو باید جست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چون گل و مل در به در و دست به دست|هر جا ز تو خرمی و هر کس ز تو مست}} {{ب|آنرا که شبی با تو بود خاست و نشست|جز خار و خمار از تو چه برداند بست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای نیست شده ذات تو در پرده‌ی هست|ای صومعه ویران کن و زنار پرست}} {{ب|مردانه کنون چو عاشقان می در دست|گرد در کفر گرد و گرد سر مست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|لشکرگه عشق عارض خرم تست|زنجیر بلا زلف خم اندر خم تست}} {{ب|آسایش صدهزار جان یک دم تست|ای شادی آن دل که در آن دل غم تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گیرم که چو گل همه نکویی با تست|چون بلبل راه خوبگویی با تست}} {{ب|چون آینه خوی عیب جویی با تست|چه سود که شیمت دورویی با تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|محراب جهان جمال رخساره‌ی تست|سلطان فلک اسیر و بیچاره‌ی تست}} {{ب|شور و شر و شرک و زهد و توحید و یقین|در گوشه‌ی چشمهای خونخواره‌ی تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امروز ببر زانچه ترا پیوندست|کانها همه بر جان تو فردا بندست}} {{ب|سودی طلب از عمر که سرمایه‌ی عمر|روزی چندست و کس نداند چندست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر من فلک ار دست جفا گستردست|شاید که بسی وفا و خوبی کردست}} {{ب|امروز به محنتم از آن از سر و دست|تا درد همان خورد که صافی خوردست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا جان مرا باده‌ی مهرت سودست|جان و دلم از رنج غمت ناسودست}} {{ب|گر باده به گوهر اصل شادی بودست|پس چونکه ز باده‌ی تو رنج افزودست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دام تو هر کس که گرفتارترست|در چشم تو ای جان جهان خوارترست}} {{ب|وان دل که ترا به جان خریدار ترست|ای دوست به اتفاق غمخوار ترست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مژگان و لبش عذر و عذابی دگرست|وز کبر و ز لطف آتش و آبی دگرست}} {{ب|بی‌شک داند آنکه خردمند بود|کان آفت آب آفتاب دگرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر خوش پسری را حرکات دگرست|واندر لب هر یکی حیات دگرست}} {{ب|گویند مزاج مرگ دارد هجران|هجر پسران خوش ممات دگرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر روز مرا با تو نیازی دگرست|با دو لب نوشین تو رازی دگرست}} {{ب|هر روز ترا طریق و سازی دگرست|جنگی دگر و عتاب و نازی دگرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در شهر هر آنکسی که او مشهورست|دانم که ز درد پای تو رنجورست}} {{ب|هستی به معانی تو جهانی دیگر|پایی که جهانی نکشد معذورست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم خوردن این جهان فانی هوسست|از هستی ما به نیستی یک نفسست}} {{ب|نیکویی کن اگر ترا دست رسست|کین عالم یادگار بسیار کسست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دیده‌ی کبر کبریای تو بسست|در کیسه‌ی فقر کیمیای تو بسست}} {{ب|کوران هزار ساله را در ره عشق|یک ذره ز گرد توتیای تو بسست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر گویم جان فدا کنم جان نفسست|گر گویم دل فدا کنم دل هوسست}} {{ب|گر ملک فدا کنم همان ملک خسست|کی برتر ازین سه بنده را دست رسست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا این دل من همیشه عشق اندیش‌ست|هر روز مرا تازه بلایی پیش ست}} {{ب|عیبم مکنید اگر دل من ریش‌ست|کز عشق مراد خانه ویران بیشست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زین روی که راه عشق راهی تنگ‌ست|نه بر خودمان صلح و نه بر کس جنگست}} {{ب|می‌باید می چه جای نام و ننگ‌ست|کاندر ره عشق کفر و دین همرنگست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ار نیست دهان فزونت ار هست کمست|گویی به مثل وجودش اندر عدم‌ست}} {{ب|درد است و دواست هم شفا و الم‌ست|گویی ملک الموت و مسیحا بهم‌ست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تنگی دهن یار ز اندیشه کمست|اندیشه‌ی ما برون هستی ستم‌ست}} {{ب|گر هست به نیستی چرا متهمست|ار نیست فزونشدست ور هست کمست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر روز مرا ز عشق جان انجامت|جانیست وظیفه از دو تا بدامت}} {{ب|یک جان دو شود چو یابم از انعامت|از دو لب تو چهار حرف از نامت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنجا که سر تیغ ترا یافتن ست|جان را سوی او به عشق بشتافتن ست}} {{ب|زان تیغ اگر چه روی برتافتن ست|یک جان دادن هزار جان یافتن‌ست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنم که مرا نه دل نه جان و نه تنست|بر من ز من از صفات هستی بدنست}} {{ب|تا ظن نبری که هستی من ز منست|آن سایه ز من نیست که از پیرهنست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|برهان محبت نفس سرد منست|عنوان نیاز چهره‌ی زرد منست}} {{ب|میدان وفا دل جوانمرد منست|درمان دل سوختگان درد منست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شبها ز فراق تو دلم پر خونست|وز بی‌خوابی دو دیده بر گردونست}} {{ب|چون روز آید زبان حالم گوید|کای بر در بامداد حالست چونست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن روز که بیش با من او را کینست|بیشش بر من کرامت تمکینست}} {{ب|گویم به زبان نخواهمش گر دینست|شوخیست که می کنم چه جای اینست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در مرگ حیات اهل داد و دینست|وز مرگ روان پاک را تمکینست}} {{ب|نز مرگ دل سنایی اندهگینست|بی مرگ همی میرد و مرگش زین‌ست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنکس که سرت برید غمخوار تو اوست|وان کت کلهی نهاد طرار تو اوست}} {{ب|آنکس که ترا بار دهد بار تو اوست|وآنکس که ترا بی تو کند یار تو اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنکس که به یاد او مرا کار نکوست|با دشمن من همی زید در یک پوست}} {{ب|گر دشمن بنده را همی دارد دوست|بدبختی بنده‌ست نه بدعهدی اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ایام درشت رام بهرام شه‌ست|جام ابدی به نام بهرامشه‌ست}} {{ب|آرام جهان قوام بهرامشه‌ست|اجرام فلک غلام بهرامشه‌ست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند بلای عشق دشمن کامیست|از عشق به هر بلا رسیدن خامی‌ست}} {{ب|مندیش به عالم و به کام خود زی|معشوقه و عشق را هنر بدنامی‌ست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دام تو هر کس که گرفتارترست|در چشم تو ای جهان جان خوارترست}} {{ب|آن دل که ترا به جان خریدارترست|ای دوست به اتفاق غمخوارترست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چندان چشمم که در غم هجر گریست|هرگز گفتی گریستنت از پی چیست}} {{ب|من خود ز ستم هیچ نمی‌دانم گفت|کو با تو و خوی تو چو من خواهد زیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند که راستی چو زر کانیست|سرمایه‌ی عز و دولت و آسانیست}} {{ب|گر راست به هر چه راستست ارزانیست|من راستم آخر این چه سرگردانیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کمتر ز من ای جان به جهان خاکی نیست|بهتر ز تو مهتری و چالاکی نیست}} {{ب|تو بی‌منی از منت همی آید باک|من با توام ار تو بی‌منی باکی نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر عقب دکان قصاب گویست|و آنجا ز سر غرقه به خونش گرویست}} {{ب|از خون شدن دل که می‌اندیشد|آنجا که هزار خون ناحق به جویست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زلفین تو تا بوی گل نوروزیست|کارش همه ساله مشک و عنبر سوزیست}} {{ب|همرنگ شبست و اصل فرخ روزیست|ما را همه زو غم و جدایی روزیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عقلی که ز لطف دیده‌ی جان پنداشت|بر دل صفت ترا به خوبی بنگاشت}} {{ب|جانی که همی با تو توان عمر گذاشت|عمری که دل از مهر تو بر نتوان داشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزی که رطب داد همی از پیشت|آن روز به جان خریدمی تشویشت}} {{ب|اکنون که دمید ریش چون حشیشت|تیزم بر ریش اگر ریم بر ریشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نوری که همی جمع نیابی در مشت|ناری که به تو در نتوان زد انگشت}} {{ب|دهری که شوی بر من بیچاره درشت|بختی که چو بینمت بگردانی پشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بس عابد را که سرو بالای تو کشت|بس زاهد را که قدر والای تو کشت}} {{ب|تو دیر زی ای بت ستمگر که مرا|دست ستم زمانه در پای تو کشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صد بار رهی بیش به کوی تو شتافت|بویی ز گلستان وصال تو نیافت}} {{ب|دل نیست کز آتش فراق تو نتافت|دست تو قوی‌ترست بر نتوان تافت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بویی که مرا ز وصل یار آمد رفت|و آن شاخ جوانی که به بار آمد رفت}} {{ب|گیرم که ازین پس بودم عمر دراز|چه سود ازو کانچه به کار آمد رفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عالم علم پیشگاه تو برفت|ای دین محمدی پناه تو برفت}} {{ب|ای چرخ فرو گسل که ماه تو برفت|در حجله‌رو ای سخن که شاه تو برفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رازی که سر زلف تو با باد بگفت|خود باد کجا تواند آن راز نهفت}} {{ب|یک ره که سر زلف ترا باد بسفت|بس گل که ز دست باد می‌باید رفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون دید مرا رخانش چون گل بشکفت|آن دیده‌ی نیمخوابش از شرم بخفت}} {{ب|گفتا که مخور غم که شوی با ما جفت|قربان چنان لب که چنان داند گفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افلاک به تیر عشق بتوانم سفت|و آفاق به باد هجر بتوانم رفت}} {{ب|در عشق چنان شدم که بتوانم گفت|کاندر یک چشم پشه بتوانم خفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا کی باشم با غم هجران تو جفت|زرقیست حدیثان تو پیدا و نهفت}} {{ب|چون از تو نخواهدم گل و مل بشکفت|دست از تو بشستم و به ترک تو گفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در خاک بجستمت چو خور یافتمت|بسیار عزیزتر ز زر یافتمت}} {{ب|جایی اگر امروز خبر یافتمت|جان تو که نیک عشوه گر یافتمت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دیده‌ی روشن سنایی ز غمت|تاریک شد این دو روشنایی ز غمت}} {{ب|با این همه یک ساعت و یک لحظه مباد|این جان و دل مرا جدایی ز غمت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از ظلمت چون گرفته ما هم ز غمت|چون آتش و خون شد اشک و آهم ز غمت}} {{ب|از بس که شب و روز بکاهم ز غمت|از زردی رخ چو برگ کاهم ز غمت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل خسته و زار و ناتوانم ز غمت|خونابه ز دیده می‌برانم ز غمت}} {{ب|هر چند به لب رسیده جانم ز غمت|غمگین مانم چو باز مانم ز غمت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند دلم بیش کشد بار غمت|گویی که بود شیفته‌تر بر ستمت}} {{ب|گفتی کم من گیر نگیرد هرگز|آن دل که کم خویش گرفتست کمت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سرو چمنی یاد نیاید ز منت|شد پست چو من سرو بسی در چمنت}} {{ب|خورشید همه ز کوه آید بر اوج|وان من مسکین ز ره پیرهنت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زین رفتن جان ربای درد افزایت|چون سازم و چون کنم پشیمان رایت}} {{ب|برخیزم و در وداع هجر آرایت|بندی سازم ز دست خود بر پایت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آتش در زن ز کبریا در کویت|تا ره نبرد هیچ فضولی سویت}} {{ب|آن روی نکو ز ما بپوش از مویت|زیرا که به ما دریغ باشد رویت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هستی تو سزای این و صد چندین رنج|تا با تو که گفت کین همه بر خود سنج}} {{ب|از جستن و خواستن برآسای و مباش|آرام گزین که خفته‌ای بر سر گنج}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر همه عمر من بسی وقت صبوح|آمد بر من خیال آن راحت روح}} {{ب|پرسید ز من که چون شدی تو مجروح|گفتم ز وصال تو همین بود فتوح}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر جاه ترا بلندی جوزا باد|درگاه ترا سیاست دریا باد}} {{ب|رای تو ز روشنی فلک سیما باد|خورشید سعادت تو بر بالا باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شاخ تو اقبال و خرد بارت باد|در عالم عقل و روح بازارت باد}} {{ب|نام پدرت عاقبت کارت باد|کارت چو رخ و سرت چو دستارت باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گوشت سوی عاقلان غافل‌وش باد|چشمت سوی صوفیان دردی کش باد}} {{ب|بی روی تو آب دیده‌ها آتش باد|بی وصل تو روز نیک را شب خوش باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زلفینانت همیشه خم در خم باد|واندوهانت همیشه دم در دم باد}} {{ب|شادان به غم منی غمم بر غم باد|عشقی که به صد بلا کم آید کم باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نور بصرم خاک قدمهای تو باد|آرام دلم زلف به خمهای تو باد}} {{ب|در عشق داد من ستمهای تو باد|جانی دارم فدای غمهای تو باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اصل همه شادی از دل شاد تو باد|تا بنده بود همیشه بر یاد تو باد}} {{ب|بیداد همی کنی و دادم ندهی|داد همه کس فدای بیداد تو باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از کبر چو من طبع تو بگریخته باد|با خلق چو تو خلق من آمیخته باد}} {{ب|دشمنت چو من به گردن آویخته باد|یا همچو من آب روی او ریخته باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گردی که ز دیوار تو برباید باد|جز در چشمم از آن نشان نتوان داد}} {{ب|ای در غم تو طبع خردمندان شاد|هر کو به تو شاد نیست شادیش مباد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کاری که نه کار تست ناساخته باد|در کوی تو مال و ملک درباخته باد}} {{ب|گر چهره‌ی من جز از غم تست چو زر|در بوته‌ی فرقت تو بگداخته باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چشمم ز فراق تو جهانسوز مباد|بر من سپه هجر تو پیروز مباد}} {{ب|روزی اگر از تو باز خواهم ماندن|شب باد همه عمر من آن روز مباد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن را شایی که باشم از عشق تو شاد|و آن را شایم که از منت ناید یاد}} {{ب|با این همه چشم زخم ای حورنژاد|در راه تو بنده با خود و بی خود باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن به که کنم یاد تو ای حور نژاد|و آن به که نیارم از جفاهای تو یاد}} {{ب|گر چه به خیال تست بیهوده و باد|بیهوده ترا به باد نتوانم داد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما را بجز از تو عالم افروز مباد|بر ما سپه هجر تو پیروز مباد}} {{ب|اندر دل ما ز هجر تو سوز مباد|چون با تو شدم بی‌تو مرا روز مباد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دیده‌ی خصم نیک روی تو مباد|بر عاشق سفله نیک خوی تو مباد}} {{ب|چون قامت من دل دو توی تو مباد|جز من پس ازین عاشق روی تو مباد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آب از اثر عارض تو می گردد|آتش زد و رخسار تو پر خوی گردد}} {{ب|گر عاشق تو چو خاک لاشی گردد|چون باد به گرد زلف تو کی گردد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تن در غم تو در آب منزل دارد|دل آتش سودای تو در دل دارد}} {{ب|جان در طلب تو باد حاصل دارد|پس کیست که او نیل ترا گل دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هجر تو خوشست اگر چه زارم دارد|وصل تو بتر که بی‌قرارم دارد}} {{ب|هجر تو عزیز و وصل خوارم دارد|این نیز مزاج روزگارم دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از روی تو دیده‌ها جمالی دارد|وز خوی تو عقلها کمالی دارد}} {{ب|در هر دل و جان غمت نهالی دارد|خال تو بر آن روی تو حالی دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با هجر تو بنده دل خمین می‌دارد|شبهاست که روی بر زمین می‌دارد}} {{ب|گویند مرا که روی بر خاک منه|بی روی توام روی چنین می‌دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای صورت تو سکون دلها چو خرد|وی سیرت تو منزه از خصلت بد}} {{ب|دارم ز پی عشق تو یک انده صد|از بیم تو هیچ دم نمی‌یارم زد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گه جفت صلاح باشم و یار خرد|گه اهل فساد و با بدان داد و ستد}} {{ب|باید بد و نیک نیک ور نه بد بد|زین بیش دف و داریه نتوانم زد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من چون تو نیابم تو چو من یابی صد|پس چون کنمت بگفت هر ناکس زد}} {{ب|کودک نیم این مایه شناسم بخرد|پای از سر و آب از آتش و نیک از بد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزی که بود دلت ز جانان پر درد|شکرانه هزار جان فدا باید کرد}} {{ب|اندر سر کوی عاشقی ای سره مرد|بی شکر قفای نیکوان نتوان خورد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر خاک شوم چو باد بر من گذرد|ور باد شوم چو آب بر من سپرد}} {{ب|جانش خواهم به چشم من در نگرد|از دست چنین جان جهان جان که برد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر رهگذر دوست کمین خواهم کرد|زیر قدمش دیده زمین خواهم کرد}} {{ب|گر بسپردش صد آفرین خواهم گفت|نه عاشق زارم ار جز این خواهم کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از دور مرا بدید لب خندان کرد|و آن روی چو مه به یاسمین پنهان کرد}} {{ب|آن جان جهان کرشمه‌ی خوبان کرد|ور نه به قصب ماه نهان نتوان کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سودای توام بی‌سر و بی‌سامان کرد|عشق تو مرا زنده‌ی جاویدان کرد}} {{ب|لطف و کرمت جسم مرا چون جان کرد|در خاک عمل بهتر ازین نتوان کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزی که سر از پرده برون خواهی کرد|آنروز زمانه را زبون خواهی کرد}} {{ب|گر حسن و جمال ازین فزون خواهی کرد|یارب چه جگرهاست که خون خواهی کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون چهره‌ی تو ز گریه باشد پر درد|زنهار به هیچ آبی آلوده مگرد}} {{ب|اندر ره عاشقی چنان باید مرد|کز دریا خشک آید از دوزخ سرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتا که به گرد کوی ما خیره مگرد|تا خصم من از جان تو برنارد گرد}} {{ب|گفتم که نبایدت غم جانم خورد|در کوی تو کشته به که از روی تو فرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|منگر تو بدانکه ذوفنون آید مرد|در عهد وفا نگر که چون آید مرد}} {{ب|از عهده‌ی عهد اگر برون آید مرد|از هر چه گمان بری فزون آید مرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رو گرد سراپرده‌ی اسرار مگرد|شوخی چکنی که نیستی مرد نبرد}} {{ب|مردی باید زهر دو عالم شده فرد|کو درد به جای آب و نان داند خورد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن بت که دل مرا فرا چنگ آورد|شد مست و سوی رفتن آهنگ آورد}} {{ب|گفتم: مستی، مرو، سر جنگ آورد|چون گل بدرید جامه و رنگ آورد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بس دل که غم سود و زیان تو خورد|بس شاه که یاد پاسبان تو خورد}} {{ب|نان تو خورد سگی که روبه گیرست|ای من سگ آن سگی که نان تو خورد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر کو به جهان راه قلندر گیرد|باید که دل از کون و مکان برگیرد}} {{ب|در راه قلندری مهیا باید|آلودگی جهان نه در برگیرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون پوست کشد کارد به دندان گیرد|آهن ز لبش قیمت مرجان گیرد}} {{ب|او کارد به دست خویش میزان گیرد|تا جان گیرد هر آنچه با جان گیرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این اسب قلندری نه هر کس تازد|وین مهره‌ی نیستی نه هر کس بازد}} {{ب|مردی باید که جان برون اندازد|چون جان بشود عشق ترا جان سازد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گبری که گرسنه شد به نانی ارزد|سگ زان تو شد به استخوانی ارزد}} {{ب|اظهار نهانی به جهانی ارزد|آسایش زندگی به جانی ارزد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بادی که ز کوی آن نگارین خیزد|از خاک جفا صورت مهر انگیزد}} {{ب|آبی که ز چشم من فراقش ریزد|هر ساعتم آتشی به سر بربیزد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه برت مردم بد، دد باشد|وز نیکی تو یک هنرت صد باشد}} {{ب|دانی تو و آنکه چون تو بخرد باشد|گر مردم نیک بد کند بد باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دشنام که از لب تو مهوش باشد|دری شمرم کش اصل از آتش باشد}} {{ب|نشگفت که دشنام تو دلکش باشد|کان باد که بر گل گذرد خوش باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تو شیردلی شکار تو دل باشد|جان دادنم از پی تو مشکل باشد}} {{ب|وصل تو به حیله کی به حاصل باشد|مدبر چه سزای عشق مقبل باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این ضامن صبر من خجل خواهد شد|این شیفتگی یک چهل خواهد شد}} {{ب|بر خشک دوپای من به گل خواهد شد|گویا که سر اندر سر دل خواهد شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در راه قلندری زیان سود تو شد|زهد و ورع و سجاده مردود تو شد}} {{ب|دشنام سرود و رود مقصود تو شد|بپرست پیاله را که معبود تو شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بالای بتان چاکر بالای تو شد|سرهای سران در سر سودای تو شد}} {{ب|دلها همه نقش‌بند زیبای تو شد|جهانها همه دفتر سخنهای تو شد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از فقر نشان نگر که در عود آمد|بر تن هنرش سیاهی دود آمد}} {{ب|بگداختنش نگر چه مقصود آمد|بودش همه از برای نابود آمد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در هجر توام قوت یک آه نماند|قوت دل من جز غمت ای ماه نماند}} {{ب|زین خیره سری که عشق مه رویانست|اندر ره عاشقی دو همراه نماند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نارفته به کوی صدق در گامی چند|ننشسته به پیش خاصی و عامی چند}} {{ب|بد کرده همه نام نکو نامی چند|برکرده ز طامات الف لامی چند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نقاش که بر نقش تو پرگار افگند|فرمود که تا سجده برندت یک چند}} {{ب|چون نقش تمام گشت ای سرو بلند|می‌خواند «وان یکاد» و می‌سوخت سپند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مرغان که خروش بی‌نهایت کردند|از فرقت گل همی شکایت کردند}} {{ب|چون کار فراقشان روایت کردند|با گل گله‌های خود حکایت کردند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گل نه به سیم اگر به جانت بخرند|چون بر تو شبی گذشت نامت نبرند}} {{ب|گه نیز عزیز و گاه خوارت شمرند|بر سر ریزند و زیر پایت سپرند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این بی‌ریشان که سغبه‌ی سیم و زرند|در سبلت تو به شاعری که نگرند}} {{ب|زر باید زر که تا غم از دل ببرند|ترانه‌ی خشک خوبرویان نخرند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سیمرغ نه‌ای که بی تو نام تو برند|طاووس نه‌ای که با تو در تو نگرند}} {{ب|بلبل نه که از نوای تو جامه درند|آخر تو چه مرغی و ترا با چه خرند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سادات به یک بار همه مهجورند|کز سایه‌ی حشمت تو مهتر دورند}} {{ب|از غایت مهر تو به دل رنجورند|گر شکر تو گویند به جان معذورند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با یاد تو جام زهر چون نوش کشند|از کوی تو عاشقان بیهوش کشند}} {{ب|بنمای به زاهدان جمال رخ خویش|تا غاشیه‌ی مهر تو بر دوش کشند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا عشق قد تو همچو چنبر نکند|در راه قلندری ترا سر نکند}} {{ب|این عشق درست از آن کس آید به جهان|کورا همه آب بحرها تر نکند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق تو کرای شادی و غم نکند|عمر تو کرای سور و ماتم نکند}} {{ب|زخم تو کرای آه و مرهم نکند|چه جای کراییم کراهم نکند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بسیار مگو دلا که سودی نکند|ور صبر کنی به تو نمودی نکند}} {{ب|چون جان تو صد هزار برهم نهد او|و آتش زند اندرو و دودی نکند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک دم سر زلف خویش پر خم نکند|تا کار مرا چو زلف درهم نکند}} {{ب|خارم نهد و عشق مرا کم نکند|خاری که چنو گل سپر غم نکند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشاق اگر دو کون پیش تو نهند|مفلس مانند و از خجالت نرهند}} {{ب|من عاشق دلسوخته جانی دارم|پیداست درین جهان به جانی چه دهند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق و غم تو اگر چه بی‌دادانند|جان و دل من زهر دو آبادانند}} {{ب|نبود عجب ار ز یکدیگر شادانند|چون جان من و عشق تو همزادانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنها که اسیر عشق دلدارانند|از دست فلک همیشه خونبارانند}} {{ب|هرگز نشود بخت بد از عشق جدا|بدبختی و عاشقی مگر یارانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنها که درین حدیث آویخته‌اند|بسیار ز دیده خون دل ریخته‌اند}} {{ب|بس فتنه که هر شبی برانگیخته‌اند|آنگاه به حیلت از تو بگریخته‌اند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیده ز فراق تو زیان می‌بیند|بر چهره ز خون دل نشان می‌بیند}} {{ب|با این همه من ز دیده ناخشنودم|تا بی رخ تو چرا جهان می‌بیند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن روز که مهر کار گردون زده‌اند|مهر رز عاشقی دگرگون زده‌اند}} {{ب|واقف نشوی به عقل تا چون زده‌اند|کاین زر ز سرای عقل بیرون زده‌اند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا در طلب مات همی کام بود|هر دم که بروی ما زنی دام بود}} {{ب|آن دل که در او عشق دلارام بود|گر زندگی از جان طلبد خام بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن ذات که پرورده‌ی اسرار بود|از مرگ نیندیشد و هشیار بود}} {{ب|تیمار همی خوری که در خاک شوم|در خاک یکی شود که در نار بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر بوده که او ز اصل نابود بود|نابوده و بود او همه سود بود}} {{ب|گر یک نفسش پسند مقصود بود|نابود شود هر آینه بود بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل بنده‌ی عاشقی تن آزاد چه سود باشد|جان گشته خراب و عالم آباد چه سود باشد}} {{ب|فریاد همی خواهم و تو تن زده‌ای|فریاد رسی چو نیست فریاد چه سود باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زن، زن ز وفا شود ز زیور نشود|سر، سر ز وفا شود ز افسر نشود}} {{ب|بی‌گوهر گوهری ز گوهر نشود|سگ را سگی از قلاده کمتر نشود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ترسم که دل از وصل تو خرم نشود|تا کار تو چون زلف تو درهم نشود}} {{ب|با من به وفا عهد تو محکم نشود|تا باد نکویی ز سرت کم نشود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک روز دلت به مهر ما نگراید|دیوت همه جز راه بلا ننماید}} {{ب|تا لاجرم اکنون که چنینت باید|می‌گوید من همی نگویم شاید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنی که فدای تو روان می‌باید|پیش رخ تو نثار جان می‌باید}} {{ب|من هیچ ندانم که کرا مانی تو|ای دوست چنانی که چنان می‌باید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گاهی فلکم گریستن فرماید|ناخفته دو چشم را عنا فرماید}} {{ب|گاهیم به درد خنده لب بگشاید|گوید ز بدی خنده نیاید آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روزی که بتم ز فوطه رخ بنماید|با فوطه هزار جان ز تن برباید}} {{ب|در فوطه بتا خمش ازین به باید|عاشق کش فوطه پوش نیکو ناید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مردی که به راه عشق جان فرساید|باید که بدون یار خود نگراید}} {{ب|عاشق به ره عشق چنان می‌باید|کز دوزخ و از بهشت یادش ناید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن باید آن که مرد عاشق آید|تا عشق هنرهای خودش بنماید}} {{ب|شاهنشه عشق روی اگر بنماید|با او همه غوغای جهان برناید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن عنبر نیم تاب در هم نگرید|آن نرگس پر خمار خرم نگرید}} {{ب|روز من مستمند پر غم نگرید|هان تا نرسد چشم بدی کم نگرید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دی بنده چو آن لاله‌ی خندان تو دید|وان سیب در آن رهگذر جان تو دید}} {{ب|نی سیب در آن حقه‌ی مرجان تو دید|کاندر دل تنگ خود زنخدان تو دید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اکنون که سیاهی ای دل چون خورشید|بیشت باید ز عشق من داد نوید}} {{ب|کاندر چشمی تو از عزیزی جاوید|چون دیده‌ی دیده‌ای سیه به که سفید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دیدن تو راحت جانم جاوید|شب ماه منی و روز روشن خورشید}} {{ب|روزی که نباشدم به دیدارت امید|آن روز سیاه باد و آن دیده سپید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای خورشیدی که نورت از روی امید|گفتم که به صدر ما نماند جاوید}} {{ب|ناگه به چه از باد اجل سرد شدی|گر سرد نگردد این نگارین خورشید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک ذره نسیم خاک پایت بوزید|زو گشت درین جهان همه حسن پدید}} {{ب|هر کس که از آن حسن یکی ذره بدید|بفروخت دل و دیده و مهر تو خرید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویی که من از بلعجبی دارم عار|سیب از چه نهی میان یکدانه‌ی نار}} {{ب|این بلعجبی نباشد ای زیبا یار|کاندر دهن مور نهی مهره‌ی مار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون از اجل تو دید بر لوح آثار|دست ملک‌الموت فرو ماند از کار}} {{ب|از زاری تو به خون دل جیحون‌وار|مرگ تو همی بر تو فرو گرید زار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نازان و گرازان به وثاق آمد یار|نازان چو گل و مل و گرازان چو بهار}} {{ب|جوشان و خروشانش گرفتم به کنار|جوشان ز تف خمر و خروشان ز خمار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از غایت بی‌تکلفی ما در هر کار|دیوانه و مستمان همی خواند یار}} {{ب|گفتیم تو خوش باش که ما ای دلدار|دیوانه‌ی عاقلیم و مست هشیار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نه چرخ به کام ما بگردد یک بار|نه دارد یار کار ما را تیمار}} {{ب|نه نیز دلم را بر من هست قرار|احسنت ای دل، زه ای فلک، نیک ای یار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بخت و دل من ز من برآورد دمار|چون یار چنان دید ز من شد بیزار}} {{ب|زین نادره‌تر چه ماند در عالم کار|زانسان بختی، چنین دلی، چونان یار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گشته چو ماه و همچو خورشید سمر|خوی مه و خورشید مدار اندر سر}} {{ب|چون ماه به روزن کسان در منگر|ناخوانده چو خورشید میا ای دلبر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای روی تو رخشنده‌تر از قبله‌ی گبر|وی چشم من از فراق گرینده چو ابر}} {{ب|من دست ز آستین برون کرده ز عشق|تو پای به دامن اندر آورده به صبر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن کس که چو او نبود در دهر دگر|در خاک شد از تیر اجل زیر و زبر}} {{ب|واکنون که همی ز خاک برنارد سر|شاید که به خون دل کنم مژگان تر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بازی بنگر عشق چه کردست آغاز|می‌ناز ازین حدیث و خود را بنواز}} {{ب|بر درگه این و آن چه گردی به مجاز|ساز ره عشق کن برو با او ساز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرگز دل من به آشکارا و به راز|با مردم بی خرد نباشد دمساز}} {{ب|من یار عیار خواهم و خاک انداز|کورا نشود ز عالمی دیده فراز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اول تو حدیث عشق کردی آغاز|اندر خور خویش کار ما را می‌ساز}} {{ب|ما کی گنجیم در سراپرده‌ی راز|لافیست به دست ما و منشور نیاز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از عشق تو ای صنم به شبهای دراز|چون شمع به پای باشم و تن به گداز}} {{ب|تا بر ندمد صبح به شبهای دراز|جان در بر آتشست و دل در دم گاز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوشخو شده بود آن صنم قاعده‌ساز|باز از شوخی بلعجبی کرد آغاز}} {{ب|چون گوز درآگند دگر باز از ناز|از ماست همی بوی پنیر آید باز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نادیده ترا چو راه را کردم باز|پیوسته شدم با غم و بگسسته ز ناز}} {{ب|دل نزد تو بگذاشتم ای شمع طراز|تا خسته دل از تو عذر من خواهد باز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهی که ترا روی دهد صرف نیاز|دستار نماز در خرابات بباز}} {{ب|مستی کن و بر نهاد هر مست بناز|مر مستان را چه جای روزه‌ست و نماز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عقلی که همیشه با روانی دمساز|دهری که به یک دید نهی کام فراز}} {{ب|بختی که نباشیم زمانی هم باز|جانی که چو بگسلی نپیوندی باز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شب گشت ز هجران دل فروزم روز|شب تیز شد از آه جهانسوزم روز}} {{ب|شد روشنی و تیرگی از روز و شبم|اکنون نه شبم شبست و نه روزم روز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گلبن نابسوده او باش هنوز|وی رنگ تو نامیخته نقاش هنوز}} {{ب|بوی تو نکردست صبا فاش هنوز|تا بر تو وزد باد صبا باش هنوز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آسیمه سران بی‌نواییم هنوز|با شهوتها و با هواییم هنوز}} {{ب|زین هر دو پی هم بگراییم هنوز|از دوست بدین سبب جداییم هنوز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر چرخ نهاده پای بستیم هنوز|قارون شدگان تنگدستیم هنوز}} {{ب|صوفی شده‌ی باده‌ی صافیم هنوز|دوری در ده که نیم مستیم هنوز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در سر زلف تو صبا عنبر بیز|وی نرگس شهلای تو بس شورانگیز}} {{ب|هر قطره که می‌چکد ز خون دل من|در جام وفای تست کژدار و مریز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|درد دلم از طبیب بیهوده مپرس|رنج تنم از حریف آسوده مپرس}} {{ب|نالوده‌ی پاک را از آلوده مپرس|در بوده همی نگر ز نابوده مپرس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دیده ز هر طرف که برخیزد خس|طرفه‌ست که جز در تو نیاویزد خس}} {{ب|هش دار که تا با تو کم آمیزد خس|زیرا همه آب دیده‌ها ریزد خس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواندیم گرسنه ما ز دل یار هوس|سیر از چو تویی بگو که یا رد شد پس}} {{ب|تو نعمت هر دو عالمی به نزد همه کس|قدر چو تویی گرسنه‌ای داند و بس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چون هستی برده دل من به هوس|چون نیستیم غم فراق تو نه بس}} {{ب|گر چون هستی به دستت آرم زین پس|پنهان کنمت چو نیستی از همه کس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای من به تو زنده همچو مردم به نفس|در کار تو کرده دین و دنیا به هوس}} {{ب|گرمت بینم چو بنگرم با همه کس|سردی همه از برای من داری و بس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر طلبت هزار دل کرد هوس|با عشق تو صد هزار جان باخت نفس}} {{ب|لیکن چو همی می‌نگرم از همه کس|با نام تو پیوست جمال همه کس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شمعی که چو پروانه بود نزد تو کس|نتوان چو چراغ پیش تو داد نفس}} {{ب|با مشعله‌ی عشق تو با دست عسس|قندیل شب وصال تو زلف تو بس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بادی که بیاوری به ما جان چو نفس|ناری که دلم همی بسوزی به هوس}} {{ب|آبی که به تو زنده توان بودن و بس|خاکی که به تست بازگشت همه کس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای تن وطن بلای آن دلکش باش|ای جان ز غمش همیشه در آتش باش}} {{ب|ای دیده به زیر پای او مفرش باش|ای دل نه همه وصال باشد خوش باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گشته دل و جان من از عشق تو لاش|افگنده مرا به گفتگوی اوباش}} {{ب|یک شهر خبر که زاهدی شد قلاش|چون پرده دریده شد کنون باداباش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با من ز دریچه‌ای مشبک دلکش|از لطف سخن گفت به هر معنی خوش}} {{ب|می‌تافت چنان جمال آن حوراوش|کز پنجره‌ی تنور نور آتش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عارض گل پوش سمن پاش تو خوش|ای چشم پر از خمار جماش تو خوش}} {{ب|ای زلف سیه فروش فراش تو خوش|بر عاشق پر خروش پرخاش تو خوش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر طرف قمر نهاده مشک و شکرش|چکند که فقاع خوش نبندد به درش}} {{ب|در کعبه‌ی حسن گشت و در پیش درش|عشاق همه بوسه‌زنان بر حجرش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون نزد رهی درآیی ای دلبر کش|پیراهن چرب را تو از تن درکش}} {{ب|زیرا که چو گیرمت به شادی در کش|در پیرهن چرب تو افتد آتش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نی آب دو چشم داری ای حورافش|زان روی درین دلست چندین آتش}} {{ب|بی باد تکبر تو ای دلبر کش|با خاک سر کوی تو دل دارم خوش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با سینه‌ی این و آن چه گویی غم خویش|از دیده‌ی این و آن چه جویی نم خویش}} {{ب|بر ساز تو عالمی ز بیش و کم خویش|آنگاه بزی به ناز در عالم خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می بر کف گیر و هر دو عالم بفروش|بیهوده مدار هر دو عالم به خروش}} {{ب|گر هر دو جهان نباشدت در فرمان|در دوزخ مست به که در خلد به هوش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای برده دل من چو هزاران درویش|بی رحمیت آیین شد و بد عهدی کیش}} {{ب|تا کی گویی ترا نیازارم بیش|من طبع تو نیک دانم و طالع خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گه در پی دین رویم و گه در پی کیش|هر روز به نوبتی نهیم اندر پیش}} {{ب|در جمله ز ما مرگ خرد دارد بیش|هستیم همه عاشق بدبختی خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند بود مردم دانا درویش|صد ره بود از توانگر نادان بیش}} {{ب|این را بشود جاه چو شد مال از پیش|و آن شاد بود مدام از دانش خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دی آمدنی به حیرت از منزل خویش|امروز قراری نه به کار دل خویش}} {{ب|فردا شدنی به چیزی از حاصل خویش|پس من چه دهم نشان ز آب و گل خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آراست بهار کوی و دروازه‌ی خویش|افگند به باغ و راغ آوازه‌ی خویش}} {{ب|بنمای بهار را رخ تازه‌ی خویش|تا بشناسد بهار اندازه‌ی خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از عشق تو ای سنگدل کافر کیش|شد سوخته و کشته جهانی درویش}} {{ب|در شهر چنین خو که تو آوردی پیش|گور شهدا هزار خواهد شد بیش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|معشوقه دلم به آتش انباشت چو شمع|بر رویم زرد گل بسی کاشت چو شمع}} {{ب|تا روز به یک سوختنم داشت چو شمع|پس خیره مرا ز دور بگذاشت چو شمع}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از یار وفا مجوی کاندر هر باغ|بی هیچ نصیبه عشق میبازد زاغ}} {{ب|تا با خودی از عشق منه بر دل داغ|پروانه شو آنگاه تو دانی و چراغ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نیکوتری از آب روان اندر باغ|زیباتری از جوانی و مال و فراغ}} {{ب|لیکن چه کنم که عشقت ای شمع و چراغ|جویان بودست درد ما را از داغ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نادیده من از عشق تو یک روز فراغ|بهره نبرد مرا ز وصلت جز داغ}} {{ب|کردی تن من ز تاب هجران چو کناغ|تا خو داری تو دوست کشتن چو چراغ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای بیماری سرو ترا کرده کناغ|پس دست اجل نهاده بر جان تو داغ}} {{ب|خورشید و چراغ من بدی و پس از این|ناییم بهم پیش چو خورشید و چراغ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در راه تو ار سود و زیانم فارغ|وز شوق تو از هر دو جهانم فارغ}} {{ب|خود را به تو داده‌ام از آنم بی‌غم|غمهای تو می‌خورم از آنم فارغ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا دید هوات در دلم غایت عشق|در پیش دلم کشید خوش رایت عشق}} {{ب|گر وحی ز آسمان گسسته نشدی|در شان دل من آمدی آیت عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر سین سریر سر سپاه آمد عشق|بر میم ملوک پادشاه آمد عشق}} {{ب|بر کاف کمال کل، کلاه آمد عشق|با اینهمه یک قدم ز راه آمد عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جز من به جهان نبود کس در خور عشق|زان بر سر من نهاد چرخ افسر عشق}} {{ب|یک بار به طبع خوش شدم چاکر عشق|دارم سر آنکه سر کنم در سر عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تحویل کنم نام خود از دفتر عشق|تا باز رهم من از بلا و سر عشق}} {{ب|نه بنگرم و نه بگذرم بر در عشق|عشق آفت دینست که دارد سر عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جز تیر بلا نبود در ترکش عشق|جز مسند عشق نیست در مفرش عشق}} {{ب|جز دست قضا نیست جنیبت کش عشق|جان باید جان سپند بر آتش عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند که کرده‌ای دلت برده‌ی عشق|وین رنج تو هست از دل آورده‌ی عشق}} {{ب|گر بر دارم ز پیش دل پرده‌ی عشق|بینند دلی به نازپرورده‌ی عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کی بسته کند عقل سراپرده‌ی عشق|کی باز آرد خرد ز ره برده‌ی عشق}} {{ب|بسیار ز زنده به بود مرده‌ی عشق|ای خواجه چه واقفی تو از خرده‌ی عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چشمی دارم ز اشک پیمانه‌ی عشق|جانی دارم ز سوز پروانه‌ی عشق}} {{ب|امروز منم قدیم در خانه‌ی عشق|هشیار همه جهان و دیوانه‌ی عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خورشید سما بسوزد از سایه‌ی عشق|پس چون شده‌ای دلا تو همسایه‌ی عشق}} {{ب|جز آتش عشق نیست پیرایه‌ی عشق|اینست بتا مایه و سرمایه‌ی عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن روز که شیر خوردم از دایه‌ی عشق|از صبر غنی شدم به سرمایه‌ی عشق}} {{ب|دولت که فگند بر سرم سایه‌ی عشق|بر من به غلط ببست پیرایه‌ی عشق}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کردی تو پریر آب وصل از رخ پاک|تا دی شدم از آتش هجر تو هلاک}} {{ب|امروز شدی ز باد سردم بی‌باک|فردا کنم از دست تو بر تارک خاک}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آصف این زمانه از خاطر پاک|همچون ز سلیمان ز تو شد دیو هلاک}} {{ب|ای همچو فرشته اندری عالم خاک|آثار تو و شخص تو دور از ادراک}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زین پیش به شبهای سیاه شبه‌ناک|خورشید همی نمودی از عارض پاک}} {{ب|امروز به عارضت همی گوید خاک|ای روز زمانه «انعم الله مساک»}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ناید به کف آن زلف سمن مال به مال|نی رقص کند بر آن رخان خال به خال}} {{ب|ای چون گل نو که بینمت سال به سال|گردنده چو روزگاری از حال به حال}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند شدم ز عش تو خوار و خجل|در عشق بجز درد ندارم حاصل}} {{ب|از تو نکنم شکایت ای شمع چگل|کین رنج مرا هم از دل آمد بر دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عهد تو عهد دوستان سر پل|از وصل تو هجر خیزد از عز تو دل}} {{ب|پر مشغله و میان تهی همچو دهل|ای یک شبه همچو شمع و یک روزه چو گل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از گفته‌ی بد گوی تو چون هر عاقل|در کوشش خصم تو چو هر بی‌حاصل}} {{ب|خالی نکنم تا ننهندم در گل|سودای تو از دماغ و مهر تو ز دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با چهره‌ی آن نگار خندان ای گل|بیرون نبری زیره به کرمان ای گل}} {{ب|بیهوده تن خویش مرنجان ای گل|هان چاک مزن بر به گریبان ای گل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عمر عزیز داده بر باد ز جهل|وز بی‌خبری کار اجل داشته سهل}} {{ب|اسباب دوصد ساله سگالنده ز پیش|نایافته از زمانه یک ساعت مهل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق تو خفته همچو ابروی توام|زخمم چه زنی نه مرد بازوی توام}} {{ب|در خشم شدی که گفتمت ترک منی؟|بگذاشتم این حدیث، هندوی توام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از روی عتاب اگر چه گویی سردم|در صف بلا گرچه دهی ناوردم}} {{ب|روزی اگر از وفای تو برگردم|در مذهب و راه عاشقی نامردم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بسیار ز عاشقیت غمها خوردم|در هجر بسی شب که به روز آوردم}} {{ب|رنج دل و خون دیده حاصل کردم|گر جان برم از دست تو مرد مردم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر دل ز غم فراق داغی دارم|در یافتن کام فراغی دارم}} {{ب|با این همه پر نفس دماغی دارم|بر رهگذر باد چراغی دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر بار ز دیده از تو در تیمارم|تا بهره ز دیدار تو چون بردارم}} {{ب|ای یار چو ماه اگر دهی دیدارم|چون چرخ هزار دیده در وی دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر روز به درد از تو نویدی دارم|بر تهمت عود خشک بیدی دارم}} {{ب|نومید مکن مرا و رخ برمفروز|کاخر به تو جز درد امیدی دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نامت پس ازین یارا به اسم دارم|نوشت پس ازین چو نیش کژدم دارم}} {{ب|چون مار سرم بکوب ارت دم دارم|از سگ بترم اگر به مردم دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در خوابگه از دل شب آتش بیزم|چون خاکستر به روز ز آتش خیزم}} {{ب|هر گه که کند عشق تو آتش تیزم|چون شمع ز درد بر سر آتش ریزم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون در غم آن نگار سرکش باشم|آب انگارم گر چه در آتش باشم}} {{ب|چون من به مراد آن پریوش باشم|گر قصد به کشتنم کند خوش باشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم خود را ز خس نگهدار ای چشم|خود را و مرا به درد مسپار ای چشم}} {{ب|واکنون که به دیده در زدی خار ای چشم|تا جانت برآید اشک می بار ای چشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افسرده شد از دم دهانم دم چشم|بر ناخن من گیا دمید از نم چشم}} {{ب|چشمم ز پی دیدن روی تو بود|بی روی تو گر چشم نباشد کم چشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر با فلکم کنی برابر بیشم|عالم همه یک ذره نیرزد پیشم}} {{ب|هرگز نمرم ز مرگ از آن نندیشم|کز گوهر خود ملایکت را خویشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روز آمد و برکشید خورشید علم|شب کرد ازو هزیمت و برد حشم}} {{ب|گویی ز میان آن دو زلفین به خم|پیدا کردند روی آن شهره صنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تیغ از کف و بازوی تو ای فخر امم|هم روی مصاف آمد و هم پشت حشم}} {{ب|از تیغ علی بگوی تیغ تو چه کم|کان دین عرب فزود و این ملک عجم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون گل صنما جامه به صد جا چاکم|چون لاله به روز باد سر بر خاکم}} {{ب|چون شاخ بنفشه کوژ و اندوهناکم|در غم خوردن چو یاسمین چالاکم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با دولت حسن دوست اندر جنگم|زیرا که همی نیاید اندر چنگم}} {{ب|چون برد ز رخ دولت جنگی رنگم|گردنده چو دولت و دو تا چون چنگم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای بسته به تو مهر و وفا یک عالم|مانده ز تو در خوف و رجا یک عالم}} {{ب|وی دشمن و دوست مر ترا یک عالم|خاری و گلی با من و با یک عالم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای گشته فراق تو غم‌افزای دلم|امید وصال تو تماشای دلم}} {{ب|آگاه نه‌ای بتا که بندی محکم|دست ستمت نهاده بر پای دلم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پر شد ز شراب عشق جانا جامم|چون زلف تو درهم زده شد ایامم}} {{ب|از عشق تو این نه بس مراد و کامم|کز جمله‌ی بندگان نویسی نامم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک بوسه بر آن لبان خندان نزنم|تا بر پایت هزار چندان نزنم}} {{ب|گر جان خواهی ز بهر یک بوسه ز من|از عشق لب تو هیچ دندان نزنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی وصل تو زندگانی ای مه چکنم|بی دیدارت عیش مرفه چکنم}} {{ب|گفتی که به وصل هم دلت شاد کنم|گر این نکنی نعوذبالله چکنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گیرم ز غمت جان و خرد پیر کنم|خود را ز هوس ناوک تقدیر کنم}} {{ب|بر هر دو جهان چهار تکبیر کنم|شایسته‌ی تو نیم، چه تدبیر کنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دارد پشتم ز وعده‌ی خام تو خم|بارد چشمم ز بردن نام تو نم}} {{ب|تا کرد قضا حدیثم از کام تو کم|هرگز نروم به گام در دام تو دم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چون شکن زلف تو پشتم خم خم|وی چون اثر خلق تو صبرم کم کم}} {{ب|در مهر و وفایت آزمودم دم دم|با این همه تو بهی و آخر هم هم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از آمدنم فزود رنج بدنم|از بودن خود همیشه اندر محنم}} {{ب|وز بیم شدن باغم و درد حزنم|نه آمدن و نه بدن و نه شدنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با ابر همیشه در عتابش بینم|جوینده‌ی نور آفتابش بینم}} {{ب|گر مردمک دیده‌ی من نیست چرا|چون چشم گشایم اندر آبش بینم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فتحی که به آمدنت منصور شوم|عمری که ز رفتن تو رنجور شوم}} {{ب|ماهی که ز دیدن تو پر نور شوم|جانی که نخواهم که ز تو دور شوم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در وصل شب و روز شمردیم بهم|در هجر بسی راه سپردیم بهم}} {{ب|تقدیر به یکساعت برداد به باد|رنجی که به روزگار بردیم بهم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مجرم رخ تو که ما بدو آساییم|ما با رخ و با خرام تو برناییم}} {{ب|ما جرم ترا چو روی تو آراییم|خود جرم تو کرده‌ای که مجرم ماییم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چوبی بودم بود به گل در پایم|در خدمت مختار فلک شد جایم}} {{ب|در خدمت او چنان قوی شد رایم|کامروز ستون آسمان را شایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم که مگر دل ز تو برداشته‌ایم|معلوم شد ای صنم که پنداشته‌ایم}} {{ب|امروز که بی روی تو بگذاشته‌ایم|دل را به بهانه‌ها فرو داشته‌ایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون می دانی همه ز خاک و آبیم|امروز همه اسیر خورد و خوابیم}} {{ب|در تو نرسیم اگر بسی بشتابیم|سرمایه تویی سود ز خود کی یابیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک چند در اسلام فرس تاخته‌ایم|یک چند به کفر و کافری ساخته‌ایم}} {{ب|چون قاعده‌ی عشق تو بشناخته‌ایم|از کفر به اسلام نپرداخته‌ایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|راحت همه از غمی برانداخته‌ایم|در بوته‌ی روزگار بگداخته‌ایم}} {{ب|کاری نو چو کار عاقلان ساخته‌ایم|نقدی به امید نسیه در باخته‌ایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از دیده درم خرید روی تو شدیم|وز گوش غلام های و هوی تو شدیم}} {{ب|بی روی تو بر مثال روی تو شدیم|بازیچه‌ی کودکان کوی تو شدیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما شربت هجر تو چشیدیم و شدیم|هجران تو بر وصل گزیدیم و شدیم}} {{ب|در جستن وصل تو ز نایافتنت|دل رفت و طمع ز جان بریدیم و شدیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان یک نظر نهان که ما دزدیدیم|دور از تو هزار درد و محنت دیدیم}} {{ب|اندر هوست پرده‌ی خود بدریدیم|تو عشوه فروختی و ما بخریدیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کاری که نه با تو بی‌نظام انگاریم|صبحی که نه با تو، وقت شام انگاریم}} {{ب|نادیدن تو هوای کام انگاریم|بی تو همه خرمی حرام انگاریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا ظن نبری که از تو آگاه‌تریم|ما از تو به صد دقیقه گمراه‌تریم}} {{ب|هر چند به کار خویش روباه‌تریم|از دامن دوست دست کوتاه‌تریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ماننده‌ی باد اگر چه بی‌پا و سریم|پیوسته چو آتش ره بالا سپریم}} {{ب|زان پیش که رخت ما سوی خاک کشند|ما خاک فروشیم و بدان آب خوریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با خوی بد تو گر چه در پرخاشیم|باری به غمت به گرد عالم فاشیم}} {{ب|چون نزد تو ما ز جمله‌ی اوباشیم|سودای تو می‌پزیم و خوش می‌باشیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای روی تو پاکیزه‌تر از کف کلیم|آنرا مانی که کرد احمد به دو نیم}} {{ب|تا آن رخ یوسفی به ما بنمودی|ما بر سر آتشیم چون ابراهیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قائم به خودی از آن شب و روز مقیم|بیمت ز سمومست و امیدت به نسیم}} {{ب|با ما نه ز آب و آتشت باشد بیم|چون سایه شدی ترا چه جیحون چه جحیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قلاشانیم و لاابالی حالیم|فتنه‌شدگان چشم و زلف و خالیم}} {{ب|جان داده فدای رطل مالامالیم|روشن بخوریم و تیره بر سر مالیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هستیم ز بندگیت ما شاد ای جان|زیرا که شدیم از همه آزاد ای جان}} {{ب|گر به شودی ز ما ترا نا شادی|خون دل من مبارکت باد ای جان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اکنون که ز دونی ای جهان گذران|استام ز زر همی زنی بهر خران}} {{ب|از ننگ تو ای مزین بی‌خبران|منصور سعید رست وای دگران}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عقلی که خلاف تو گزیدن نتوان|دینی که ز شرط تو بریدن نتوان}} {{ب|وهمی که به ذات تو رسیدن نتوان|دهری که ز دام تو رهیدن نتوان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک شب غم هجران تو ای جان جهان|با هشت زبان بگفتم ای کاهش جان}} {{ب|موسوم همه جان شد آن راز جهان|با هشت زبان راز نماند پنهان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گه سوی من آیی از لطیفی پویان|گه عهد شکن شوی چو رشوت جویان}} {{ب|گه برگردی ستیزه‌ی بدگویان|این درنخورد ز فعل نیکورویان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آزار ترا گرچه نهادم گردن|غم خورد مرا غمم نخواهی خوردن}} {{ب|از محتشمی نیست مرا آزردن|تو محتشمی مرا چه باید کردن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر دریا نهنگ باید بودن|واندر صحرا پلنگ باید بودن}} {{ب|مردانه و مرد رنگ باید بودن|ورنه به هزار ننگ باید بودن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در بند بلای آن بت کش بودن|صد بار بتر زان که در آتش بودن}} {{ب|اکنون که فریضه‌ست بلاکش بودن|خوش باید بود وقت ناخوش بودن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند ز سودای جهان پیمودن|واندر بد و نیک جان و تن فرسودن}} {{ب|چون رزق نخواهدت ز رنج افزودن|بگزین ز جهان نشستن و آسودن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دیده ز هر طرف که برخیزد خس|طرفه‌ست که جز با تو نیامیزد خس}} {{ب|هشدار که تا با تو کم آمیزد خس|زیرا همه آب دیده‌ها ریزد خس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر شاد نخواهی این دلم شاد مکن|ور یاد نیایدت ز من یاد مکن}} {{ب|لیکن به وفا بر تو که این خسته دلم|از بند غم عشق خود آزاد مکن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فرمان حسود فتنه‌انگیز مکن|چشم از پی کشتن رهی تیز مکن}} {{ب|چون عذر گذشته را نخواهی باری|با من سخنان وحشت‌انگیز مکن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا با خودی ارچه همنشینی با من|ای بس دوری که از تو باشد تا من}} {{ب|در من نرسی تا نشوی یکتا من|اندر ره عشق یا تو گنجی یا من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گه بردوزی به دامنم بر دامن|گه نگذاری که گردمت پیرامن}} {{ب|گه دوست همی شماریم گه دشمن|تا من کیم از تو ای دریغا تو به من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اکنون که ستد هوای تو داد از من|گر جان بدهم نیایدت یاد از من}} {{ب|مسکین من مستمند کاندر غم تو|می‌سوزم و تو فارغ و آزاد از من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گه یار شوی تو با ملامت‌گر من|گه بگریزی ز بیم خصم از بر من}} {{ب|بگذار مرا چو نیستی در خور من|تو مصلح و من رند نداری سر من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با من شب و روز گرم بودی به سخن|تا چون زر شد کار تو ای سیمین‌تن}} {{ب|برگشتی از دوست تو همچون دشمن|بدعهد نکوروی ندیدم چو تو من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چون گل نوشکفته برطرف چمن|گلبوی شود ز نام تو کام و دهن}} {{ب|گر گل بر خار باشد ای سیمین تن|چون گل بر تست خار بر دیده‌ی من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پندی دهمت اگر پذیری ای تن|تا سور ترا به دل نگردد شیون}} {{ب|عضوی ز تو گر صلح کند با دشمن|دشمن دو شمر تیغ دو کش زخم دو زن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای یار قلندر خراباتی من|با من تو به بند دامن اندر دامن}} {{ب|من نیز قلندرانه در دادم تن|هر دو به خرابات گرفتیم وطن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر کرده بدی تو آزمون دل من|دل بسته نداری تو بدون دل من}} {{ب|گر آگاهی از اندرون دل من|زینگونه نکوشی تو به خون دل من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بد کمتر ازین کن ای بت سیمین‌تن|کایزد به بدت باز دهد پاداشن}} {{ب|یکباره مکن همه بدیها با من|لختی بنه ای دوست برای دشمن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شاه چو لاله دارد از تو دشمن|دل تیره و چاک دامن و خاک وطن}} {{ب|چون چرخ چراست خصمت ای گرد افگن|نالنده و گردان و رسن در گردن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی تیر غمت پشت کمان دارم من|دادم به تو دل ترا چو جان دارم من}} {{ب|پیش تو اگر چه بر زمین دارم پای|دستی ز غمت بر آسمان دارم من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غمهای تو در میان جان دارم من|شادی ز غم تو یک جهان دارم من}} {{ب|از غایت غیرتت چنان دارم من|کز خویشتنت نیز نهان دارم من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بختی نه که با دوست درآمیزم من|عقلی نه که از عشق بپرهیزم من}} {{ب|دستی نه که با قضا درآویزم من|پایی نه که از میانه بگریزم من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای بی سببی همیشه آزرده‌ی من|و آزردن تو ز طبع تو پرده‌ی من}} {{ب|بر چرخ زند بخت سراپرده‌ی من|گر عفو کنی گناه ناکرده‌ی من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون آمد شد بریدم از کوی تو من|دانم نرهم ز گفت بد گوی تو من}} {{ب|بر خیره چر آنگ ه کنم سوی تو من|بر عشق تو عاشقم نه بر روی تو من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از عشوه‌ی چرخ در امانم ز تو من|و آزاد ز بند این و آنم ز تو من}} {{ب|هر چند ز غم جامه‌درانم ز تو من|والله که نمانم ار بمانم ز تو من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دلها همه آب گشت و جانها همه خون|تا چیست حقیقت از پس پرده و چون}} {{ب|ای بر علمت خرد رد و گردون دون|از تو دو جهان پر و تو از هر دو برون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در جنب گرانی تو ای نوشتکین|حقا که کم از نیست بود وزن زمین}} {{ب|وین از همه طرفه‌تر که در چشم یقین|تو هیچ نه و از تو گرانی چندین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بهرام دواند هر دو جوینده‌ی کین|آن قوت ملک آمد و این قوت دین}} {{ب|هر روز کند اسب سعادت را زین|بهرام فلک ز بهر بهرام زمین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پار ارچه نمی‌کرد چو کفرم تمکین|امسال عزیز کرد ما را چون دین}} {{ب|در پرورش عاشقی ای قبله‌ی چین|هم قهر چنان باید و هم لطف چنین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آب ارچه نمی‌رود به جویم با تو|جز در ره مردمی نپویم با تو}} {{ب|گویی که چه کرده‌ام نگویی با من|آن چیست نکرده‌ای چگویم با تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای طالع سعد روح فرخنده به تو|وی صورت بخت عقل نازنده به تو}} {{ب|ای آب حیات شرع پاینده به تو|ما زنده به دین و دین ما زنده به تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای قامت سرو گشته کوتاه به تو|در شب مرو ای شده خجل ماه به تو}} {{ب|گر رنج رسد مباد ناگاه به تو|آن رنج رسد به من پس آنگاه به تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنی که عدو چو برگ بیدست از تو|در حسن زمانه را نویدست از تو}} {{ب|مه را به ضیا هنوز امیدست از تو|این رسم سیه‌گری سپیدست از تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی آنکه به کس رسید پیوند از تو|آوازه به شهر در پراکند از تو}} {{ب|کس بر دل تو نیست خداوند از تو|ای فتنه‌ی روزگار تا چند از تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جز گرد دلم گشت نداند غم تو|در بلعجبی هم به تو ماند غم تو}} {{ب|هر چند بر آتشم نشاند غم تو|غمناک شوم گرم نماند غم تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای مفلس ما ز مجلس خرم تو|دل مرد رهی را که برآمد دم تو}} {{ب|شد بر دو کمان سنایی پر غم تو|یا ماتم دل دارد یا ماتم تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای بی تو دلیل اشهب و ادهم تو|اقبال فرو شد که برآمد دم تو}} {{ب|دیوانه شدست عقل در ماتم تو|جان چیست که خون نگرید اندر غم تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون موی شدم ز رشک پیراهن تو|وز رشک گریبان تو و دامن تو}} {{ب|کاین بوسه همی دهد قدمهای ترا|وآنرا شب و روز دست در گردن تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل سوخته شد در تف اندیشه‌ی تو|بفکند سپر در صف اندیشه‌ی تو}} {{ب|دل خود چه کند سنگ خاره و آهن سرد|چون موم شود در کف اندیشه‌ی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای زلف و رخ تو مایه‌ی پیشه‌ی تو|وی مطلع مه کناره‌ی ریشه‌ی تو}} {{ب|وی کشته هزار شیر در بیشه‌ی تو|تو بی‌خبر و جهان در اندیشه‌ی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای همت صد هزار کس در پی تو|وی رنگ گل و بوی گلاب از خوی تو}} {{ب|ای تعبیه جان عاشقان در پی تو|ای من سر خویش کشته‌ام در پی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل کیست که گوهری فشاند بی تو|یا تن که بود که ملک راند بی تو}} {{ب|حقا که خرد راه نداند بی تو|جان زهره ندارد که بماند بی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون آتش تیز بی‌قرارم بی تو|چون خاک ز خود خبر ندارم بی تو}} {{ب|بر آب همی قدم گذارم بی تو|از باد بپرس تا چه دارم بی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عقل اگر چند شریفی دون شو|وی دل زدگی به گرد و خون در خون شو}} {{ب|در پرده‌ی آن نگار دیگرگون شو|با دیده درآی و بی زبان بیرون شو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر ره عشق دلبران صادق کو|عذر است همه زاویه‌ها وامق کو}} {{ب|یک شهر همه طبیب شد حاذق کو|گیتی همه نطقست یکی ناطق کو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|باز آن پسر چه زنخ خوش زن کو|آن کودک زن فریب مردافکن کو}} {{ب|گیرم دل مرده ریگم او برد و برفت|آن صبر که بازماند آن از من کو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای معتبران شهر والیتان کو|تابنده خدای در حوالیتان کو}} {{ب|وی قوم جمال صدر عالیتان کو|زیبای زمانه بلمعالیتان کو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتی گله کرده‌ای ز من با که و مه|بهتان چنین بر من بیچاره منه}} {{ب|از تو به کسی گله نکردم بالله|گفتم که اگر نکوترم داری به}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما ذات نهاده بر صفاتیم همه|موصوف صفت سخره‌ی ذاتیم همه}} {{ب|تا در صفتیم در مماتیم همه|چون رفت صفت عین حیاتیم همه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر بدگویی ترا بدی گفت ای ماه|هرگز نشود بر تو دل بنده تباه}} {{ب|از گفته‌ی بدگوی ز ما عذر مخواه|کایینه سیه نگردد از روی سیاه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بهر یکی بوس به دو ماه ای ماه|داری سه چهار پنج ماهم گمراه}} {{ب|ای شش جهت و هفت فلک را به تو راه|از هشت بهشت آمده‌ای در نه ماه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با من ز دریچه‌ای مشبک دلخواه|از لطف سخن گفت و من استاده به راه}} {{ب|گفتی که ز نور روی آن بت ناگاه|صد کوکب سیاره بزاد از یک ماه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زین عالم بی وفا بپردازی به|خود را ز برای حرص نگدازی به}} {{ب|عالم چو به دست ابلهان دادستند|با روی زمانه همچنان سازی به}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر تو به صلاح خویش کم نازی به|با حالت نقد وقت در سازی به}} {{ب|در صومعه سر ز زهد نفرازی به|بتخانه اگر ز بت بپردازی به}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جز یاد تو دل بهر چه بستم توبه|بی ذکر تو هر جای نشستم توبه}} {{ب|در حضرت تو توبه شکستم صدبار|زین توبه که صد بار شکستم توبه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با من دو هزار عشوه بفروخته‌ای|تا این دل من بدین صفت سوخته‌ای}} {{ب|تو جامه‌ی دلبری کنون دوخته‌ای|این چندین عشوه از که آموخته‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در جامه و فوطه سخت خرم شده‌ای|کاشوب جهان و شور عالم شده‌ای}} {{ب|در خواب ندانم که چه دیدستی دوش|کامروز چو نقش فوطه در هم شده‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه تو رحمت خدایی شده‌ای|در چشم بجای روشنایی شده‌ای}} {{ب|از رندی سوی پارسایی شده‌ای|اندر خور صحبت سنایی شده‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا نقطه‌ی خال مشک بر رخ زده‌ای|عشق همه نیکوان تو شهرخ زده‌ای}} {{ب|طغرای شهنشاه جهان منسوخ‌ست|تا خط نکو بر رخ فرخ زده‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند به دلبری کنون آمده‌ای|در بردن دل تو ذوفنون آمده‌ای}} {{ب|آلوده همه جامه به خون آمده‌ای|گویی که ز چشم من برون آمده‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در حسن چو عشق نادرست آمده‌ای|در وعده چو عهد خویش سست آمده‌ای}} {{ب|در دلبری ار چند نخست آمده‌ای|رو هیچ مگو که سخت چست آمده‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خشنودی تو بجویم ای مولایی|چون باد بزان شوم ز ناپروایی}} {{ب|چون شمع اگر سرم ز تن بربایی|همچون قلم آن کنم که تو فرمایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون نار اگرم فروختن فرمایی|چون باد بزان شوم ز ناپروایی}} {{ب|زیر قدم خود ار چو خاکم سایی|چون آب روانه گردم از مولایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم که ببرم از تو ای بینایی|گفتی که بمیر تا دلت بربایی}} {{ب|گفتار ترا به آزمایش کردم|می بشکیبم کنون چه میفرمایی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای سوسن آزاد ز بس رعنایی|چون لاله ز خنده هیچ می‌ناسایی}} {{ب|پشتم چو بنفشه گشت ای بینایی|زیرا که چو گل زود روی، دیر آیی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا تو ز درون وفای او می‌جویی|وانگه ز برون جفای او میجویی}} {{ب|زان کی برهی که نیک و بد با اویی|از پنبه همی کشتن آتش جویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم کی خورد آنکه شادمانیش تویی|یا کی مرد آنکه زندگانیش تویی}} {{ب|در نسیه‌ی آن جهان کجا بندد دل|آنرا که به نقد این جهانیش تویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیزار شو از خود که زیان تو تویی|کم شو ز ستاره کاسمان تو تویی}} {{ب|پیدا دگران راست نهان تو تویی|خوش باش که در جمله جهان تو تویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مردی که برای دین سوارست تویی|شخصی که جمال روزگارست تویی}} {{ب|چرخی که به ذات کامگارست تویی|شمسی که زنجم یادگارست تویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون حمله دهی نیک سوارا که تویی|چون بوسه دهی ظریف یارا که تویی}} {{ب|در صلح شکر بوسه شکارا که تویی|در جنگ قوی ستیزه گارا که تویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خود ماه بود چنین منور که تویی|یا مهر بود چنین سمنبر که تویی}} {{ب|گفتی که برو نکوتری گیر از من|الله الله ازین نکوتر که تویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|روشن‌تر از آفتاب و ماهی گویی|پدرام‌تر از مسند و گاهی گویی}} {{ب|آراسته از لطف الاهی گویی|تا خود به کجا رسید خواهی گویی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جایی که نمودی آن رخ روح‌افزای|بنمای دلی را که نبردی از جای}} {{ب|ز آنروز بیندیش که بی‌علت و دای|خصمی دل بندگان کند بر تو خدای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با خصم تو از پی تو ای دهر آرای|مهرافزایم گر چه بود کین‌افزای}} {{ب|ور تیغ دورویه کرد از سر تا پای|خود را چو کمر در دل او سازم جای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق تو ای شکر لب روح افزای|نالان چو کمانچه‌ام خروشان چون نای}} {{ب|تا چون بر بط بسازیم بر بر جای|چون چنگ ستاده‌ام به خدمت بر پای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خود را چو عطا دهی فراوان مستای|وز منع کسی نیز مرو نیک از جای}} {{ب|در منع و عطا ترا نه دستست و نه پای|بندنده خدایست و گشاینده خدای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در پیش خودم همی کنی آنجابی|پس در عقبم همی زنی پرتابی}} {{ب|جاوید شبی بیاید و مهتابی|تا با تو غم تو گویم از هر بابی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شب را سلب روز فروزان کردی|تا حسن بر اهل عشق تاوان کردی}} {{ب|چون قصد به خون صد مسلمان کردی|دست و دل و زلف هر سه یکسان کردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صد چشمه ز چشم من براندی و شدی|بر آتش فرقتم نشاندی و شدی}} {{ب|چون باد جهنده آمدی تنگ برم|خاکم به دو دیده برفشاندی و شدی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای رفته و دل برده چنین نپسندی|من می‌گریم ز درد و تو می‌خندی}} {{ب|نشگفت که ببریدی و دل برکندی|تو هندویی و برنده باشد هندی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل منیوش از آن صنم دلداری|بیهوده مفرسای تن اندر خواری}} {{ب|کان ماه ستمگاره ز درد و غم تو|فارغ‌تر از آنست که می‌پنداری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در هر خم زلف مشکبیزی داری|در هر سر غمزه رستخیزی داری}} {{ب|رو گر چه ز عاشقان گریزی داری|روزی داری از آنکه ریزی داری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان چشم چو نرگس که به من در نگری|چون نرگس تیر ماه خوابم ببری}} {{ب|نرگس چشمی چو نرگس ای رشک پری|هر چند شکفته‌تر شوی شوخ‌تری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گیرم که غم هجر وصالم نخوری|نه نیز به چشم رحم در من نگری}} {{ب|این مایه توانی که بر دشمن و دوست|آبم نبری و پوستینم ندری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از نکته‌ی فاضلان به اندام‌تری|وز سیرت زاهدان نکونام‌تری}} {{ب|از رود و سرود و می غم انجام‌تری|من سوختم و تو هر زمان خام‌تری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتی که چو راه آشنایی گیری|اندر دل و جان من روایی گیری}} {{ب|کی دانستم که بی‌وفایی گیری|در خشم شوی کم سنایی گیری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|باشد همه را چو بر ستاره‌ی سحری|دل بر تو نهادن ای بت از بی‌خبری}} {{ب|زیرا که چو صبح صادق ای رشک پری|هم پرده دریده‌ای و هم پرده دری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|راهی که به اندیشه‌ی دل می‌سپری|خواهی که به هر دو عالم اندر نگری}} {{ب|در سرت همیشه سیرت گردون دار|کانجا که همی ترسی ازو می‌گذری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هست از دم من همیشه چرخ اندر دی|وز شرم جمالت آفتاب اندر خوی}} {{ب|هر روز چو مه به منزلی داری پی|آخر چو ستاره شوخ چشمی تا کی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون بلبل داریم برای بازی|چون گل که ببوییم برون اندازی}} {{ب|شمعم که چو برفروزیم بگدازی|چنگم که ز بهر زدنم می‌سازی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گشتم ز غم فراق دیبا دوزی|چون سوزن و در سینه‌ی سوزن سوزی}} {{ب|باشد که مرا به قول نیک آموزی|چون سوزن خود به دست گیرد روزی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در هجر تو گر دلم گراید به خسی|در بر نگذارمش که سازم هوسی}} {{ب|ور دیده نگه کند به دیدار کسی|در سر نگذارمش که ماند نفسی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا هشیاری به طعم مستی نرسی|تا تن ندهی به جان پرستی نرسی}} {{ب|تا در ره عشق دوست چون آتش و آب|از خود نشوی نیست به هستی نرسی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در خدمت ما اگر زمانی باشی|در دولت صاحب قرانی باشی}} {{ب|ور پاک و عزیز همچو جانی باشی|بی ما تو چو بی‌جان و روانی باشی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند ز جان مستمند اندیشی|تا کی ز جهان پر گزند اندیشی}} {{ب|آنچ از تو توان شدن همین کالبدست|یک مزبله‌گو مباش چند اندیشی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عود بهشت فعل بیدی تا کی|وی ابر امید ناامیدی تا کی}} {{ب|کردی بر من کبود رخ زرد آخر|ای سرخ سیاه گر سپیدی تا کی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیداد تو بر جان سنایی تا کی|وین باختن عشق ریایی تا کی}} {{ب|از هر چه مرا بود ببردی همه پاک|آخر بنگویی این دغایی تا کی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر دنیا را به خاشه‌ای داشتمی|همچون دگران قماشه‌ای داشتمی}} {{ب|لولی گویی مرا وگر لولیمی|کبکی و سگی و لاشه‌ای داشتمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می خور که ظریفان جهان را دردی|برگرد بناگوش ز می بینی خوی}} {{ب|تا کی گویی توبه شکستم هی هی|صد توبه شکستم به که یک کوزه‌ی می}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر آمدنم ز من بدی نامدمی|ور نیز شدن ز من بدی کی شدمی}} {{ب|به زان نبدی که اندرین دهر خراب|نه آمدمی نه شدمی نه بدمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر من سر ناز هر خسی داشتمی|معشوقه درین شهر بسی داشتمی}} {{ب|ور بر دل خود دست رسی داشتمی|در هر نفسی همنفسی داشتمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر من چو تو سنگین دل و ناخوش خومی|کی بسته‌ی آن زلف و رخ نیکومی}} {{ب|این دل که مراست کاشکی تو منمی|و آن خو که تراست کاشکی من تومی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شمع ترا نگفتم از نادانی|از شهد جدا مشو که اندر مانی}} {{ب|تا لاجرم اکنون تو و بی فرمانی|گریانی و سر بریده و سوزانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه مرا به جای عقل و جانی|با لذت علم و قوت و ایمانی}} {{ب|از دوستی تو زنده گردد دانی|گر نام تو بر خاک سنایی خوانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پرسی که ز بهر مجلس افروختنی|در عشق چه لفظهاست بردوختنی}} {{ب|ای بی خبر از سوخته و سوختنی|عشق آمدنی بود نه اندوختنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک روز نباشد که تو با کبر و منی|صد تیغ جفا بر من مسکین نزنی}} {{ب|آن روز که کم باشد آن ممتحنی|از کوه پلنگ آری و در من فگنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم چو لبی بوسه ده‌ای بی‌معنی|خود چون زلفی پر گره‌ای بی‌معنی}} {{ب|گفتی ز که یابیم به‌ای بی‌معنی|با ما تو برین دلی زه‌ای بی‌معنی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا مخرقه و رانده‌ی هر در نشوی|نزد همه کس چو کفر و کافر نشوی}} {{ب|حقا که بدین حدیث همسر نشوی|تا هر چه کمست ازو تو کمتر نشوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جز راه قلندر و خرابات مپوی|جز باده و جز سماع و جز یار مجوی}} {{ب|پر کن قدح شراب و در پیش سبوی|می نوش کن ای نگار و بیهوده مگوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گیرم که مقدم مقالات شوی|پیش شمن صفات خود لات شوی}} {{ب|جز جمع مباش تا مگر ذات شوی|کانگه که پراکنده شوی مات شوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با هر تاری سوخته چون پود شوی|یا جمله همه زیان بی سود شوی}} {{ب|در دیده‌ی عهد دوستان دود شوی|زینگونه به کام دشمنان زود شوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر خاک نهم پیش تو سر گر خواهی|وان خاک کنم ز دیده‌تر گر خواهی}} {{ب|ای جان چو به یاد تو مرا کار نکوست|جان نیز دل انگار و ببر گر خواهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا کی ز غم جهان امانی خواهی|تا کی به مراد خود جهانی خواهی}} {{ب|چون در خور خویشتن تمنا نکنی|زین مسجد و زان میکده نانی خواهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از خلق ز راه تیز گوشی نرهی|وز خود ز سر سخن‌فروشی نرهی}} {{ب|زین هر دو بدین دو گر بکوشی نرهی|از خلق و ز خود جز به خموشی نرهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا شد صنما عشق تو همراه رهی|درهم زده شد عشق و تمناه رهی}} {{ب|چونان شد اگر ازین دل آهی نزنم|جز جان نبود تعبیه در آه رهی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای شور چو آب کامه و تلخ چو می|چون نای میان تهی و پر بند چو نی}} {{ب|بی چربش همچون جگر و سخت چو پی|بد عهد چو روزگار و مکروه چو قی}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] رباعیات شیخ بهائی 2130 3334 2006-10-01T12:42:15Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = رباعیات | مؤلف = شیخ بهائی | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|ای صاحب مسله! تو بشنو از ما|تحقیق بدان که لامکان است خدا}} {{ب|خواهی که تو را کشف شود این معنی|جان در تن تو، بگو کجا دارد جا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از دست غم تو، ای بت حور لقا|نه پای ز سر دانم و نه، سر از پا}} {{ب|گفتم دل و دین ببازم، از غم برهم|این هر دو بباختیم و غم ماند به جا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عقل خجل ز جهل و نادانی ما|درهم شده خلقی، ز پریشانی ما}} {{ب|بت در بغل و به سجده پیشانی ما|کافر زده خنده بر مسلمانی ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دوش از درم آمد آن مه لاله نقاب|سیرش نه بدیدیم و روان شد به شتاب}} {{ب|گفتم که : دگر کیت بخواهم دیدن؟|گفتا که: به وقت سحر، اما در خواب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این راه زیارت است، قدرش دریاب|از شدت سرما، رخ از این راه متاب}} {{ب|شک نیست که با عینک ارباب نظر|برفش پر قو باشد و خارش، سنجاب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شیرین سخنی که از لبش جان می‌ریخت|کفرش ز سر زلف پریشان می‌ریخت}} {{ب|گر شیخ به کفر زلف او پی بردی|خاک سیهی بر سر ایمان می‌ریخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دی پیر مغان، آتش صحبت افروخت|ایمان مرا دید و دلش بر من سوخت}} {{ب|از خرقه‌ی کفر، رقعه‌واری بگرفت|آورد و بر آستین ایمانم دوخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دنیا که از او دل اسیران ریش است|پامال غمش، توانگر و درویش است}} {{ب|نیشش، همه جانگزاتر از شربت مرگ|نوشش، چو نکو نگه کنی، هم نیش است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مالی که ز تو کس نستاند، علم است|حرزی که تو را به حق رساند، علم است}} {{ب|جز علم طلب مکن تو اندر عالم|چیزی که تو را ز غم رهاند، علم است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دنیا که دلت ز حسرت او زار است|سرتاسر او تمام، محنت‌زار است}} {{ب|بالله که دولتش نیرزد به جوی|تالله که نام بردنش هم عار است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با هر که شدم سخت، به مهر آمد سست|بگذاشت مرا و عهد نگذاشت درست}} {{ب|از آب و هوای دهر، سبحان‌الله|هر تخم وفا که کاشتم، دشمن رست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن دل که تواش دیده بدی، خون شد و رفت|و ز دیده‌ی خون گرفته، بیرون شد و رفت}} {{ب|روزی، به هوای عشق، سیری می‌کرد|لیلی صفتی بدید و بیرون شد و رفت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فرخنده شبی بود که آن دلبر مست|آمد ز پی غارت دل، تیغ به دست}} {{ب|غارت زده‌ام دید و خجل گشت، دمی|با من ز پی رفع خجالت بنشست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا شمع قلندری بهائی افروخت|از رشته‌ی زنار دو صد خرقه بسوخت}} {{ب|دی پیر مغان گرفت تعلیم از او|و امروز، دو صد مسله مفتی آموخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا منزل آدمی سرای دنیاست|کارش همه جرم و کار حق، لطف و عطاست}} {{ب|خوش باش که آن سرا چنین خواهد بود|سالی که نکوست، از بهارش پیداست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حاجی به طواف کعبه اندر تک و پوست|وز سعی و طواف، هرچه کردست نکوست}} {{ب|تقصیر وی آن است که آرد دگری|قربان سازد، به جای خود، در ره دوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در میکده دوش، زاهدی دیدم مست|تسبیح به گردن و صراحی در دست}} {{ب|گفتم: ز چه در میکده جا کردی؟ گفت:|از میکده هم به سوی حق راهی هست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر تازه گلی که زیب این گلزار است|گر بینی، گل و گر بچینی، خار است}} {{ب|از دور نظر کن و مرو پیش که شمع|هر چند که نور می‌نماید، نار است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن کس که بدم گفت، بدی سیرت اوست|وان کس که مرا گفت نکو خود نیکوست}} {{ب|حال متکلم از کلامش پیداست|از کوزه همان برون تراود که در اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|علم است برهنه شاخ و تحصیل، بر است|تن، خانه‌ی عنکبوت و دل، بال و پر است}} {{ب|زهر است دهان علم و دستت شکر است|هر پشه که او چشید، او شیر نر است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رفتم ز درت ز جور، بیش از پیشت|از طعن رقیب گبر کافر کیشت}} {{ب|پیش تو سپردم این دل غمزده‌ام|کی باشدم آنکه جان سپارم پیشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیوسته دلم ز جور خویشان، ریش است|وین جور و جفای خلق، از حد بیش است}} {{ب|بیگانه به بیگانه، ندارد کاری|خویش است که در پی شکست خویش است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در مزرع طاعتم، گیاهی بنماند|دردست بجز ناله و آهی بنماند}} {{ب|تا خرمن عمر بود، در خواب بدم|بیدار کنون شدم که کاهی بنماند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نقد دل خود بهائی آخر سره کرد|در مجلس عشق، عقل را مسخره کرد}} {{ب|اوراق کتابهای علم رسمی|از هم بدرید و کاغذ پنجره کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن حرف که از دلت غمی بگشاید|در صحبت دل شکستگان می‌باید}} {{ب|هر شیشه که بشکند، ندارد قیمت|جز شیشه‌ی دل که قیمتش افزاید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشاق به غیر دوست، عاری دارند|از حسرت آرزوی او بیزارند}} {{ب|و آنان که کنند طاعت از بهر بهشت|عشاق نیند، بهر خود در کارند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رندان گاهی ملک جهان می‌بازند|گاهی به نگاهی، دل و جان می‌بازند}} {{ب|این طور قمار، نه چند است و نه چون|هر طور برآید، آنچنان می‌بازند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با دل گفتم: به عالم کون و فساد|تا چند خورم غم؟ تنم از پا افتاد}} {{ب|دل گفت: تو نزدیک به مرگی، چه غم است|بیچاره کسی که این دم از مادر زاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در طلب علوم، در مدرسه چند؟|تحصیل اصول و حکمت و فلسفه چند؟}} {{ب|هر چیز بجز ذکر خدا وسوسه است|شرمی ز خدا بدار، این وسوسه چند؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوش آن که صلای جام وحدت در داد|خاطر ز ریاضی و طبیعی آزاد}} {{ب|در منطقه‌ی فلک نزد دست خیال|در پای عناصر، سر فکرت ننهاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیدی که بهائی چو غم از سر وا کرد|از مدرسه رفت و دیر را مائوا کرد}} {{ب|مجموع کتابهای علم درسی|از هم بدرید و کاغذ حلوا کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|او را که دل از عشق مشوش باشد|هر قصه که گوید همه دلکش باشد}} {{ب|تو قصه‌ی عاشقان، همی کم شنوی|بشنو، بشنو که قصه‌شان خوش باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا نیست نگردی، ره هستت ندهند|این مرتبه با همت پستت ندهند}} {{ب|چون شمع قرار سوختن گر ندهی|سر رشته‌ی روشنی به دستت ندهند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فردا که محققان هر فن طلبند|حسن عمل از شیخ و برهمن طلبند}} {{ب|از آنچه دروده‌ای، جوی نستانند|وز آنچه نکشته‌ای، به خرمن طلبند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بر درگه دوست، هر که صادق برود|تا حشر ز خاطرش علائق برود}} {{ب|صد ساله نماز عابد صومعه‌دار|قربان سر نیاز عاشق برود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل درد و بلای عشقش افزون خواهد|او دیده‌ی دل همیشه در خون خواهد}} {{ب|وین طرفه که این ز آن «بحل» می‌طلبد|و آن در پی آنکه عذر او چون خواهد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل جور تو، ای مهر گسل، می‌خواهد|خود را به غم تو متصل می‌خواهد}} {{ب|می‌خواست دلت که بی‌دل و دین باشم|باز آی، چنان شدم که دل می‌خواهد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|لطف ازلی، نیکی هر بد خواهد|هر گمره را روی به مقصد خواهد}} {{ب|گر جرم تو بی‌عد است، نومید مشو|لطف بی‌حد گناه بی‌عد خواهد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه دلم غیر جفای تو ندید|وی از تو حکایت وفا کس نشنید}} {{ب|قربان سرت شوم، بگو از ره لطف|لعلت، به دلم چه گفت کز من برمید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کاری ز وجود ناقصم نگشاید|گویی که ثبوتم انتفا می‌زاید}} {{ب|شاید ز عدم، من به وجودی برسم|زان رو که ز نفی نفی، اثبات آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آهنگ حجاز می‌نمودم من زار|کامد سحری به گوش دل این گفتار}} {{ب|یارب، به چه روی جانب کعبه رود|گبری که کلیسا از او دارد عار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از دام دفینه، خوب جستیم آخر|بر دامن فقر خود نشستیم آخر}} {{ب|مردانه گذشتیم، زآداب و رسوم|این کنده ز پای خود شکستیم آخر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم که کنم تحفه‌ات ای لاله عذار|جان را، چو شوم ز وصل تو برخوردار}} {{ب|گفتا که بهائی، این فضولی بگذار|جان خود ز من است، غیر جان تحفه بیار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از ناله‌ی عشاق، نوایی بردار|وز درد و غم دوست، دوایی بردار}} {{ب|از منزل یار، تا تو ای سست قدم|یک گام زیاده نیست، پایی بردار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در بزم تو ای شمع، منم زار و اسیر|در کشتن من، هیچ نداری تقصیر}} {{ب|با غیر سخن کنی، که از رشک بسوز|سویم نکنی نگه، که از غصه بمیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا بتوانی، ز خلق، ای یار عزیز!|دوری کن و در دامن عزلت آویز!}} {{ب|انسان مجازیند این نسناسان|پرهیز! ز انسان مجازی، پرهیز!}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از سبحه‌ی من، پیر مغان رفت ز هوش|وز ناله‌ی من، فتاد در شهر خروش}} {{ب|آن شیخ که خرقه داد و زنار خرید|تکبیر ز من گرفت، در میکده دوش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای زاهد خود نمای سجاده به دوش|دیگر پی نام و ننگ، بیهوده مکوش}} {{ب|ستاری او چو گشت در عالم فاش|پنهان چه خوری باده؟ برو فاش بنوش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کردیم دلی را که نبد مصباحش|در خانه‌ی عزلت، از پی اصلاحش}} {{ب|و ز «فر من الخلق» بر آن خانه زدیم|قفلی که نساخت قفلگر مفتاحش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از ذوق صدای پایت، ای رهزن هوش|وز بهر نظاره‌ی تو ای مایه‌ی نوش}} {{ب|چون منتظران به هر زمانی صد بار|جان بر در چشم آید و دل بر در گوش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بس که زدم به شیشه‌ی تقوی سنگ|وز بس که به معصیت فرو بردم چنگ}} {{ب|اهل اسلام از مسلمانی من|صد ننگ کشیدند ز کفار فرنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک چند، میان خلق کردیم درنگ|ز ایشان به وفا، نه بوی دیدیم نه رنگ}} {{ب|آن به که ز چشم خلق پنهان گردیم|چون آب در آبگینه، آتش در سنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در چهره ندارم از مسلمانی رنگ|بر من دارد شرف، سگ اهل فرنگ}} {{ب|آن روسیهم که باشد از بودن من|دوزخ را ننگ و اهل دوزخ را ننگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در مدرسه جز خون جگر، نیست حلال|آسوده دلی، در آن محال است، محال}} {{ب|این طرفه که تحصیل بدین خون جگر|در هر دو جهان، جمله وبال است، وبال}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عمری است که تیر زهر را آماجم|بر تارک افلاس و فلاکت، تاجم}} {{ب|یک شمه ز مفلسی اگر شرح دهم|چندان که خدا غنی است، من محتاجم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غمهای جهان در دل پر غم داریم|وز بحر الم، دیده‌ی پر نم داریم}} {{ب|پس حوصله‌ی تمام عالم باید|ما را که غم تمام عالم داریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افسوس که عمر خود تباهی کردیم|صد قافله‌ی گناه، راهی کردیم}} {{ب|در دفتر ما نماند یک نکته سفید|از بس به شب و روز سیاهی کردیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی روی تو، خونابه فشاند چشمم|کاری بجز از گریه، نداند چشمم}} {{ب|می‌ترسم از آنکه حسرت دیدارت|در دیده بماند و نماند چشمم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یکچند، در این مدرسه‌ها گردیدم|از اهل کمال، نکته‌ها پرسیدم}} {{ب|یک مسله‌ای که بوی عشق آید از آن|در عمر خود، از مدرسی نشنیدم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ما با می و مینا، سر تقوی داریم|دنیا طلبیم و میل عقبی داریم}} {{ب|کی دنیی ودین به یکدگر جمع شوند|این است که نه دین و نه دنیا داریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در خانه‌ی کعبه، دل به دست آوردم|دل بردم و گبر و بت‌پرست آوردم}} {{ب|زنار ز مار سر زلفش بستم|در قبله‌ی اسلام، شکست آوردم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند که رند کوچه و بازاریم|ای خواجه مپندار که بی‌مقداریم}} {{ب|سری که به آصف سلیمان دادند|داریم، ولی به هرکسی نسپاریم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خو کرده به خلوت، دل غم فرسایم|کوتاه شد از صحبت مردم، پایم}} {{ب|تا تنهایم، هم نفسم یاد کسی است|چون هم نفسم کسی شود، تنهایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتیم: مگر که اولیاییم، نه‌ایم|یا صوفی صفه‌ی صفاییم، نه‌ایم}} {{ب|آراسته ظاهریم و باطن، نه چنان|القصه، چنانکه می‌نماییم، نه‌ایم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امشب بوزید باد طوفان آیین|چندانکه برفت، گرد عصیان ز جبین}} {{ب|از عالم لامکان، دو صد در نگشود|بر سینه‌ی چرخ، بس که زد گوی زمین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|برخیز سحر، ناله و آهی می‌کن|استغفاری ز هر گناهی می‌کن}} {{ب|تا چند، به عیب دیگران درنگری|یکبار به عیب خود نگاهی می‌کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فصاد، به قصد آنکه بردارد خون|می‌خواست که نشتری زند بر مجنون}} {{ب|مجنون بگریست، گفت: زان می‌ترسم|کاید ز دل خود غم لیلی بیرون}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یارب، تو مرا مژده‌ی وصلی برسان|برهانم از این نوع و به اصلی برسان}} {{ب|تا چند از این فصل مکرر دیدن|بیرون ز چهار فصل، فصلی برسان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای برده به چین زلف، تاب دل من|وی کشته به سحر غمزه، خواب دل من}} {{ب|در خواب، مده رهم به خاطر که مباد|بیدار شوی ز اضطراب دل من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر شام و سحر ملائک علیین|آیند به طرف حرم خلد برین}} {{ب|مقراض به احتیاط زن، ای خادم|ترسم ببری، شهپر جبریل امین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای عاشق خام، از خدا دوری تو|ما با تو چه کوشیم؟ که معذوری تو}} {{ب|تو طاعت حق کنی به امید بهشت|رو رو! تو نه عاشقی، که مزدوری تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رویت که ز باده لاله می‌روید از او|وز تاب شراب، ژاله می‌روید از او}} {{ب|دستی که پیاله‌ای ز دست تو گرفت|گر خاک شود، پیاله می‌روید از او}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خواهم که علیرغم دل کافر تو|آیینه‌ی اسلام نهم، در بر تو}} {{ب|آنگه ز تجلی رخت، بنمایم|نوری که به طور یافت پیغمبر تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زاهد نکند گنه، که قهاری تو|ما غرق گناهیم، که غفاری تو}} {{ب|او قهارت خواند و ما غفارت|آیا به کدام نام، خوش داری تو؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرچند که در حسن و ملاحت، فردی|از تو بنماند، در دل من دردی}} {{ب|سویت نکنم نگاه، ای شمع اگر|پروانه‌ی من شوی و گردم گردی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای هست وجود تو،ز یک قطره منی|معلوم نمی‌شود که تو چند منی}} {{ب|تا چند منی ز خود که: کو همچو منی؟|نیکو نبود منی، ز یک قطره منی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا از ره و رسم عقل، بیرون نشوی|یک ذره از آنچه هستی، افزون نشوی}} {{ب|من عاقلم، ار تو لیلی جان بینی|دیوانه‌تر از هزار مجنون نشوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل، که ز مدرسه به دیر افتادی|وندر صف اهل زهد غیر افتادی}} {{ب|الحمد که کار را رساندی تو به جای|صد شکر که عاقبت به خیرافتادی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل، قدمی به راه حق ننهادی|شرمت بادا که سخت دور افتادی}} {{ب|صد بار عروس توبه را بستی عقد|نایافته کام از او، طلاقش دادی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چرخ که با مردم نادان یاری|هر لحظه بر اهل فضل، غم می‌باری}} {{ب|پیوسته ز تو، بر دل من بار غمیست|گویا که ز اهل دانشم پنداری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زاهد، به تو تقوی و ریا ارزانی|من دانم و بی‌دینی و بی‌ایمانی}} {{ب|تو باش چنین و طعنه می‌زن بر من|من کافر و من یهود و من نصرانی}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] رباعیات فرخی سیستانی 2131 3333 2006-10-01T12:41:49Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = رباعیات | مؤلف = فرخی سیستانی | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|گفتم رخ تو بهار خندان منست|گفت آن تو نیز باغ و بستان منست}} {{ب|گفتم لب شکرین تو آن منست|گفت از تو دریغ نیست گر جان منست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم دیدم از آن کس که مرا می‌باید|ببریدم ازو تا دل من بگشاید}} {{ب|نادیدن او مرا همی‌بگزاید|گرگ آشتیی کنم چه تا پیش آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم که بیا وعده‌ی دوشینه بیار|ور نه بخروشم از تو اکنون چو هزار}} {{ب|گفتا دهم ای همه جفا ، نک زنهار!|آواز مده که گوش دارد دیوار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صدبار ز من شنیده بودی کم و بیش|کایزد همه را هرچه کنند آرد پیش}} {{ب|در کرده‌ی خویش مانده ای ای درویش|چه چون کندی فزون ز اندازه‌ی خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یاری بودی سخت بیین و بسنگ|همسایه‌ی تو بهانه جوی و دلتنگ}} {{ب|این خو تو ازو گرفته‌ای ای سرهنگ|انگور ز انگور همی‌گیرد رنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا ما سر خصم را بکوبیم به سنگ|یا او سر ما به دار سازد آونگ}} {{ب|القصه درین زمانه‌ی پرنیرنگ|یک کشته بنام به که صد زنده به ننگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گویند که معشوق تو زشتست و سیاه|گر زشت و سیاهست مرا نیست گناه}} {{ب|من عاشقم و دلم بر او گشته تباه|عاشق نبود ز عیب معشوق آگاه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با من چو گل شکفته باشی گه گه|گاهی باشی چو کارد با گوشت تبه}} {{ب|روزی همه آری کنی و روزی نه|یکره صنما بنه مرا بر یک ره}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بهر خدای اگر تویی سرو سرای|یکباره ز من باز مگیر ای بت پای}} {{ب|دیدار عزیز کردی ای بارخدای|سیمرغ نه‌ای روی رهی را بنمای}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] رباعیات فخرالدین عراقی 2132 3332 2006-10-01T12:41:36Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = رباعیات | مؤلف = فخرالدین عراقی | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|با آنکه خوش آید از تو، ای یار، جفا|لیکن هرگز جفا نباشد چو وفا}} {{ب|با این همه راضیم به دشنام از تو|از دوست چه دشنام؟ چه نفرین؟ چه دعا؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عیشی نبود چو عیش لولی و گدا|افکنده کله از سر و نعلین ز پا}} {{ب|پا بر سر جان نهاده، دل کرده فدا|بگذاشته از بهر یکی هر دو سرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست، به دوستی قرینیم تو را|هر جا که قدم نهی زمینیم تو را}} {{ب|در مذهب عاشقی روا نیست که ما:|عالم به تو بینیم و نبینیم تو را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست، فتاد با تو حالی دل را|مگذار ز لطف خویش خالی دل را}} {{ب|زیبد به جمال تو خود بیارایی دل|زیرا که تو بس لایق حالی دل را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|سودای تو کرد لاابالی دل را|عشق تو فزود غصه حالی دل را}} {{ب|هر چند ز چشم زخم دوری، ای بینایی|نزدیک منی چو در خیال دل را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا با توام، از تو جان دهم آدم را|وز نور تو روشنی دهم عالم را}} {{ب|چون بی‌تو بوم، قوت آنم نبود|کز سینه به کام خود برآرم دم را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا ظن نبری که مشکلی نیست مرا|در هر نفسی درد دلی نیست مرا}} {{ب|مشکل‌تر ازین چیست؟ که ایام شباب|ضایع شد و هیچ منزلی نیست مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل بر تو نهم، زنم بداندیشان را|وز تو نبرم ستیزه‌ی ایشان را}} {{ب|گر عمر مرا در سر کار تو شود|عهد تو به میراث دهم خویشان را}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از باده‌ی عشق شد مگر گوهر ما؟|آمد به فغان ز دست ما ساغر ما}} {{ب|از بسکه همی خوریم می را بر می|ما درسر می شدیم و می در سر ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای روی تو آرزوی دیرینه‌ی ما|جز مهر تو نیست در دل و سینه‌ی ما}} {{ب|از صیقل آدمی زداییم درون|تا عکس رخت فتد در آیینه‌ی ما}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گل صبح دم از باد برآشفت و بریخت|با باد صبا حکایتی گفت و بریخت}} {{ب|بد عهدی عمر بین، که گل ده روزه|سر بر زد و غنچه گشت و بشکفت و بریخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق تو ز دست ساقیان باده بریخت|وز دیده بسی خون دل ساده بریخت}} {{ب|بس زاهد خرقه پوش سجاده نشین|کز عشق تو می بر سر سجاده بریخت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای جمله‌ی خلق را ز بالا و ز پست|آورده ز لطف خویش از نیست به هست}} {{ب|بر درگه عدل تو چه درویش و چه شاه؟|در سایه‌ی عفو تو چه هشیار و چه مست؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیری ز خرابات برون آمد مست|دل رفته ز دست و جام می بر کف دست}} {{ب|گفتا: می نوش، کاندرین عالم پست|جز مست کسی ز خویشتن باز نرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم: دل من، گفت که: خون کرده‌ی ماست|گفتم: جگرم، گفت که: آزرده‌ی ماست}} {{ب|گفتم که: بریز خون من، گفت برو|کازاد کسی بود که پرورده‌ی ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ماییم که بی‌مایی ما مایه‌ی ماست|خود طفل خودیم و عشق ما دایه‌ی ماست}} {{ب|فی‌الجمله عروس غیب همسایه‌ی ماست|وین طرفه که همسایه‌ی ما سایه‌ی ماست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن دوستی قدیم ما چون گشته است؟|مانده است به جای؟ یا دگرگون گشته است؟}} {{ب|از تو خبرم نیست که با ما چونی|باری، دل من ز عشق تو خون گشته است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دام غمت دلم زبون افتاده است|دریاب، که خسته بی‌سکون افتاده است}} {{ب|شاید که بپرسی و دلم شاد کنی|چون می‌دانی که بی تو چون افتاده است؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هرگز بت من روی به کس ننموده است|این گفت و مگوی مردمان بیهوده است}} {{ب|آن کس که تو را به راستی بستوده است|او نیز حکایت از کسی بشنوده است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|معشوقه و عشق عاشقان یک نفس است|رو هم نفسی جو، که جهان یک نفس است}} {{ب|با هم نفسی گر نفسی بنشینی|مجموع حیات عمر آن یک نفس است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل رفت بر کسی که بی‌ماش خوش است|غم خوش نبود، ولیک غمهاش خوش است}} {{ب|جان می‌طلبد، نمی‌دهم روزی چند|جان را محلی نیست، تقاضاش خوش است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق تو، که سرمایه‌ی این درویش است|ز اندازه‌ی هر هوس‌پرستی بیش است}} {{ب|شوری است، که از ازل مرا در سر بود|کاری است، که تا ابد مرا در پیش است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شوقی، که چو گل دل شکفاند، عشق است|ذهنی، که رموز عشق داند، عشق است}} {{ب|مهری، که تو را از تو رهاند، عشق است|لطفی، که تو را بدو رساند، عشق است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیمار توام، روی توام درمان است|جان داروی عاشقان رخ جانان است}} {{ب|بشتاب، که جانم به لب آمد بی‌تو|دریاب مرا، که بیش نتوان دانست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این دوره‌ی سالوس، که نتوان دانست|می‌باش به ناموس، که نتوان دانست}} {{ب|خاکی شو و کبر را ز خود بیرون کن|پای همه می‌بوس، که نتوان دانست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پرسیدم از آن کسی که برهان دانست:|کان کیست که او حقیقت جان دانست؟}} {{ب|بگشاد زبان و گفت: ای آصف رای|این منطق طیر است، سلیمان دانست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کردیم هر آن حیله که عقل آن دانست|تا راه توان به وصل جانان دانست}} {{ب|ره می‌نبریم و هم طمع می نبریم|نتوان دانست، بو که نتوان دانست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چشمم ز غم عشق تو خون باران است|جان در سر کارت کنم، این بار آن است}} {{ب|از دوستی تو بر دلم باری نیست|محروم شدم ز خدمتت، بار آن است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اول قدم از عشق سر انداختن است|جان باختن است و با بلا ساختن است}} {{ب|اول این است و آخرش دانی چیست؟|خود را ز خودی خود بپرداختن است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از گلشن جان بی‌خبری، خار این است|میلت به طبیعت است، دشوار این است}} {{ب|از جهل بدان، گر تو یکی ده گردی|در هستی حق نیست شوی، کار این است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با حکم خدایی، که قضایش این است|می‌ساز، دلا، مگر رضایش این است}} {{ب|ایزد به کدامین گنهم داد جزا؟|توبه ز گناهی، که جزایش این است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند که دل را غم عشق آیین است|چشم است که آفت دل مسکین است}} {{ب|من معترفم که شاهد دل معنی است|اما چه کنم؟ که چشم صورت بین است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ایزد، که جهان در کنف قدرت اوست|دو چیز به تو بداد، کان سخت نکوست}} {{ب|هم سیرت آن که دوست داری کس را|هم صورت آن که کس تو را دارد دوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دور شراب و جام و ساقی همه اوست|در پرده مخالف و عراقی همه اوست}} {{ب|گر زانکه به تحقیق نظر خواهی کرد|نامی است بدین و آن و باقی همه اوست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر چند کباب دل و چشم تر هست|هجر تو ز وصل دیگری خوشتر هست}} {{ب|تو پنداری که بی تو خواب و خور هست؟|بی روی تو خواب و خور کجا در خور هست؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گردنده فلک دلیر و دیر است که هست|غرنده بسان شیر و دیر است که هست}} {{ب|یاران همه رفتند و نشد دیر تهی|ما نیز رویم دیر و دیر است که هست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی آنکه دو دیده بر جمالت نگریست|در آرزوی روی تو خونابه گریست}} {{ب|بیچاره بمانده‌ام، دریغا! بی تو|بیچاره کسی که بی تواش باید زیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر ره عشق دی و کی پیدا نیست|مستان شده‌اند و هیچ می پیدا نیست}} {{ب|مردان رهش ز خویش پوشیده روند|زان بر سر کوی عشق پی پیدا نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست بیا، که بی تو آرامم نیست|در بزم طرب بی‌تو می و جامم نیست}} {{ب|کام دل و آرزوی من دیدن توست|جز دیدن روی تو دگر کامم نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل سوختگان را خبر از عشق تو نیست|مشتاق هوا را اثر از عشق تو نیست}} {{ب|در هر دو جهان نیک نظر کرد دلم|زان هیچ مقام برتر از عشق تو نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رخ عرضه کنیم، گوی: این زر سره نیست|جان پیش کشیم، گوی، گوهر سره نیست}} {{ب|دل نپسندی، که مایه‌ی ناسره است|هر مایه که قلب است عجب گر سره نیست!}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشق تو ز عالم هیولانی نیست|سودای تو حد عقل انسانی نیست}} {{ب|ما را به تو اتصال روحانی هست|سهل است گر اتفاق جسمانی نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیشب دل من خیال تو مهمان داشت|بر خوان تکلف جگری بریان داشت}} {{ب|از آب دو دیده شربتی پیش آورد|بیچاره خجل گشت ولیکن آن داشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افسوس! که ایام جوانی بگذشت|سرمایه‌ی عیش جاودانی بگذشت}} {{ب|تشنه به کنار جوی چندان خفتم|کز جوی من آب زندگانی بگذشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دردا! که دلم خبر ز دلدار نیافت|از گلبن وصل تو بجز خار نیافت}} {{ب|عمری به امید حلقه زد بر در او|چون حلقه برون در، دگر بار نیافت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عالم ز لباس شادیم عریان یافت|با دیده‌ی پر خون و دل بریان یافت}} {{ب|هر شام که بگذشت مرا غمگین دید|هر صبح که خندید مرا گریان یافت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زنجیر سر زلف تو تاب از چه گرفت؟|و آن چشم خمارین تو خواب از چه گرفت؟}} {{ب|چون هیچ کسی برگ گلی بر تو نزد|سر تا قدمت بوی گلاب از چه گرفت؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق توام واقعه بسیار افتاد|لیکن نه بدین سان که ازین بار افتاد}} {{ب|عیسی چو رخت بدید دل شیدا شد|از خرقه و سجاده به زنار افتاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون سایه‌ی دوست بر زمین می‌افتد|بر خاک رهم ز رشک کین می‌افتد}} {{ب|ای دیده، تو کام خویش، باری، بستان|روزیت که فرصتی چنین می‌افتد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|غم گرد دل پر هنران می‌گردد|شادی همه بر بی‌خبران می‌گردد}} {{ب|زنهار! که قطب فلک دایره‌وار|در دیده‌ی صاحب‌نظران می‌گردد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بخت به فریادم و از چرخ به درد|وز گردش روزگار رخ چون گل زرد}} {{ب|ای دل، ز پی وصال چندین بمگرد|شادی نخوری ولیک غم باید خورد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر من روزی ز خدمتت گشتم فرد|صد بار دلم از آن پشیمانی خورد}} {{ب|جانا، به یکی گناه از بنده مگرد|من آدمیم، گنه نخست آدم کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نرگس، که ز سیم بر سر افسر دارد|با دیده‌ی کور باد در سر دارد}} {{ب|در دست عصایی ز زمرد دارد|کوری به نشاط شب مکرر دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حسنت به ازل نظر چو در کارم کرد|بنمود جمال و عاشق زارم کرد}} {{ب|من خفته بدم به ناز در کتم عدم|حسن تو به دست خویش بیدارم کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل در غم تو بسی پریشانی کرد|حال دل من چنان که می‌دانی کرد}} {{ب|دور از تو نماند در جگر آب مرا|از بسکه دو چشمم گهرافشانی کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بازم غم عشق یار در کار آورد|غم در دل من، بین، که چه گل بار آورد؟}} {{ب|هر سال بهار ما گل آوردی بار|امسال بجای گل همه خار آورد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل در طلبت هر دو جهان می‌بازد|وز هر دو جهان سود و زیان می‌بازد}} {{ب|ماننده‌ی پروانه، که بر شمع زند|بر عین تو جان خود چنان می‌بازد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنجا که تویی عقل کجا در تو رسد؟|خود زشت بود که عقل ما در تو رسد}} {{ب|گویند: ثنای هر کسی برتر ازوست|تو برتر از آنی که ثنا در تو رسد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مسکین دل من! که بی‌سرانجام بماند|در بزم طرب بی می و بی‌جام بماند}} {{ب|در آرزوی یار بسی سودا پخت|سوداش بپخت و آرزو خام بماند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از روز وجودم شفقی بیش نماند|وز گلشن جانم ورقی بیش نماند}} {{ب|از دفتر عمرم سبقی باقی نیست|دریاب، که از من رمقی بیش نماند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک عالم از آب و گل بپرداخته‌اند|خود را به میان ما در انداخته‌اند}} {{ب|خود گویند راز و خود می‌شنوند|زین آب و گلی بهانه بر ساخته‌اند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در سابقه چون قرار عالم دادند|مانا که نه بر مراد آدم دادند}} {{ب|زان قاعده و قرار، کان دور افتاد|نی بیش به کس دهند و نی کم دادند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زان پیش که این چرخ معلا کردند|وز آب و گل این نقش معما کردند}} {{ب|جامی ز می عشق تو بر ما کردند|صبر و خرد ما همه یغما کردند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی روی تو عاشقت رخ گل چه کند؟|بی بوی خوشت به بوی سنبل چه کند؟}} {{ب|آن کس که ز جام عشق تو سرمست است|انصاف بده، به مستی مل چه کند؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر کتب خرد، که هست، اگر برخوانند|در پرده‌ی اسرار شدن نتوانند}} {{ب|صندوقچه‌ی سر قدم بس عجب است|در بند و گشادش همه سرگردانند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|قومی هستند، کز کله موزه کنند|قومی دیگر، که روزه هر روزه کنند}} {{ب|قومی دگرند ازین عجب‌تر ما را|هر شب به فلک روند و دریوزه کنند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کوی تو عاشقان درآیند و روند|خون جگر از دیده گشایند و روند}} {{ب|ما بر در تو چو خاک ماندیم مقیم|ورنه دگران چو باد آیند و روند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ملک دو جهان را به طلبکار دهند|وین سود و زیان را به خریدار دهند}} {{ب|بویی که صبا ز کوی جانان آورد|وقت سحر آن را به من زار دهند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل جز به دو زلف مشکبارش ندهند|جان جز به دو لعل آبدارش ندهند}} {{ب|در بارگه وصل، جلالش می‌گفت:|این سر که نه عاشق است بارش ندهند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در بند گره‌گشای می‌باید بود|ره گم شده، رهنمای می‌باید بود}} {{ب|یک سال و هزار سال می‌باید زیست|یک جای و هزار جای می‌باید بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مازار کسی، کز تو گزیرش نبود|جز بندگی تو در ضمیرش نبود}} {{ب|بخشای بر آن کسی، که هر شب تا روز|جز آب دو دیده دستگیرش نبود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای جان من، از دل خبرت نیست، چه سود؟|در عالم جان رهگذرت نیست، چه سود؟}} {{ب|جز حرص و هوی، که بر تو غالب شده است|اندیشه‌ی چیز دگرت نیست، چه سود؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حاشا! که دل از خاک درت دور شود|یا جان ز سر کوی تو مهجور شود}} {{ب|این دیده‌ی تاریک من آخر روزی|از خاک قدم‌های تو پر نور شود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل دیدن رویت به دعا می‌خواهد|وصلت به تضرع از خدا می‌خواهد}} {{ب|هستند شکرلبان درین ملک بسی|لیکن دل دیوانه تو را می‌خواهد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای از کرمت مصلح و مفسد به امید|وز رحمت تو به بندگان داده نوید}} {{ب|شد موی سفید و من رها کرده نیم|در نامه‌ی خود بجای یک موی سفید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یاری که نکو بخشد و بد بخشاید|گر ناز کند و گر نوازد شاید}} {{ب|روی تو نکوست، من بدانم خوشدل|کز روی نکو بجز نکویی ناید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عالم ز لباس شادیم عریان دید|با دیده‌ی گریان و دل بریان دید}} {{ب|هر شام، که بگذشت مرا غمگین یافت|هر صبح، که خندید مرا گریان دید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این عمر، که برده‌ای تو بی‌یار بسر|ناکرده دمی بر در دلدار گذر}} {{ب|جانا، بنشین و ماتم خود می‌دار|کان رفت که آید ز تو کاری دیگر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|افتاد مرا با سر زلفین تو کار|دیوانه شدم، به حال خویشم بگذار}} {{ب|دل در سر زلفین تو گم کردستم|جویای دل خودم، مرا با تو چه کار؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندیشه‌ی عشقت دم سرد آرد بار|تخم هجرت ز میوه درد آرد بار}} {{ب|از اشک، رخم ز خاک نمناک‌تر است|هر خار، که روید گل زرد آرد بار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در واقعه‌ی مشکل ایام نگر|جامی است تو را عقل، در آن جام نگر}} {{ب|ترسم که به بوی دانه در دام شوی|ای دوست، همه دانه مبین دام نگر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای در طلب تو عالمی در شر و شور|نزدیک تو درویش و توانگر همه عور}} {{ب|ای با همه در حدیث و گوش همه کر|وی با همه در حضور و چشم همه کور}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر همه عمر خود شبی وقت نماز|آمد بر من خیال معشوق فراز}} {{ب|برداشت ز رخ نقاب و می گفت مرا:|باری، بنگر، که از که می‌مانی باز؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل ز آرزوی تو بی‌قرار است هنوز|جان در طلبت بر سر کار است هنوز}} {{ب|دیده به جمالت ارچه روشن شد، لیک|هم بر سر آن گریه‌ی زار است هنوز}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بیزار شد از من شکسته همه کس|من مانده‌ام اکنون و همان لطف تو بس}} {{ب|فریاد رسی ندارم، ای جان و جهان|در جمله جهان بجز تو، فریادم رس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل، سر و کار با کریم است، مترس|لطفش چو خداییش قدیم است، مترس}} {{ب|از کرده و ناکرده و نیک و بد ما|بی سود و زیان است، چه بیم است؟ مترس}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل، قلم نقش معما می‌باش|فراش سراپرده‌ی سودا می‌باش}} {{ب|ماننده‌ی پرگار به گرد سر خویش|می‌گرد و به طبع پای بر جا می‌باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امشب چو جمال داده‌ای خب می‌باش|مه طلعت و گل رخ و شکرلب می‌باش}} {{ب|ای شب، چو من از تو روز خود یافته‌ام|تا صبح قیامت بدمد شب می‌باش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آمد به سر کوی تو مسکین درویش|با چشم پرآب و با دل پاره‌ی ریش}} {{ب|بگذار که در پای تو اندازد سر|کو بی‌رخ خوب تو ندارد سر خویش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در دل همه خار غم شکستیم دریغ!|وز دست غم عشق نرستیم دریغ!}} {{ب|عمری به امید یار بردیم بسر|با یار دمی خوش ننشستیم دریغ!}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حاشا! که کند دل به دگر جا منزل|او را ز رخ که گردد از عشق خجل}} {{ب|گردیده به کس در نگرد عیبی نیست|کو شاهد دیده است و او شاهد دل}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خاک سر کوی آن بت مشکین خال|می‌بوسیدم شبی به امید وصال}} {{ب|پنهان ز رقیب آمد و در گوشم گفت:|می‌خور غم ما و خاک بر لب میمال}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کوی خرابات نه نو آمده‌ام|یاری دارم ز بهر او آمده‌ام}} {{ب|گر یار مرا کوزه‌کشی فرماید|من هم به کشیدن سبو آمده‌ام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای جان و جهان، تو را ز جان می‌طلبم|سرگشته تو را گرد جهان می‌طلبم}} {{ب|تو در دل من نشسته‌ای فارغ و من|از تو ز جهانیان نشان می‌طلبم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عمری است که در کوی خرابی رفتم|در راه خطا و ناصوابی رفتم}} {{ب|کار من سر بسر پریشان شده را|دریاب، که گر تو درنیابی رفتم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای یار رخ تو کرده هر دم شادم|یک دم رخ تو نمی‌رود از یادم}} {{ب|با یاد تو، ای دوست، همی بودم خوش|زاندم که ز نزدیک تو دور افتادم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن وصل تو باز، آرزو می‌کندم|گفتن به تو راز، آرزو می‌کندم}} {{ب|خفتن ببرت به ناز تا روز سپید|شب‌های دراز، آرزو می‌کندم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بی روی تو، ای دوست، به جان در خطرم|در من نظری کن، که ز هر بد بترم}} {{ب|جانا، تو بیک بارگی از من بمبر|کز لطف تو من امید هرگز نبرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل نزد تو است، اگر چه دوری ز برم|جویای توام، اگر نپرسی خبرم}} {{ب|خالی نشود خیالت از چشم ترم|در کوزه تو را بینم اگر آب خورم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل پیشکش نرگس مستت آرم|جان تحفه‌ی آن زلف چو شستت آرم}} {{ب|سرگردانم ز هجر، معلومم نیست|در پای که افتم که به دستت آرم؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امشب نظری به روی ساقی دارم|ای صبح، مدم، که عیش باقی دارم}} {{ب|شاید که بر افلاک زنم خیمه، از آنک|با همدم روح هم وثاقی دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امشب نظری بروی ساقی دارم|وز نوش لبش حیات باقی دارم}} {{ب|جانا، سخن وداع در باقی کن|کین باقی عمر با تو باقی دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دوست، بیا، که با تو باقی دارم|با هجر تو چند وثاقی دارم؟}} {{ب|در من نظری کن، که مگر باز رهم|زین درد که از درد عراقی دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در سر هوس شراب و ساقی دارم|تا جام جهان نمای باقی دارم}} {{ب|گر بر در میخانه روم، شاید، از انک|با دوست امید هم وثاقی دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جانا، ز دل ار کباب خواهی، دارم|وز خون جگر شراب خواهی، دارم}} {{ب|با آنکه ندارم از جهان بر جگر آب|چندان که ز دیده آب خواهی دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر غم تو نگار، همچون نارم|می‌سوزم و می‌سازم و دم برنارم}} {{ب|تا دست به گردن تو اندر نارم|آکنده به غم چو دانه اندر نارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یارب، به تو در گریختم بپذیرم|در سایه‌ی لطف لایزالی گیرم}} {{ب|کس را گذر از جاده‌ی تقدیر تو نیست|تقدیر تو کرده‌ای، تو کن تدبیرم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون قصه‌ی هجران و فراق آغازم|از آتش دل چو شمع خوش بگدازم}} {{ب|هر شام که بگذشت مرا غمگین دید|می‌سوزم و در فراقشان می‌سازم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بگذار، اگر چه رندم و اوباشم|تا خاک سر کوی تو بر سر پاشم}} {{ب|بگذار، که بگذرم به کویت نفسی|در عمر مگر یک نفسی خوش باشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیوسته صبور و رنج‌کش می‌باشم|وندر پی عاشقان ترش می‌باشم}} {{ب|دل در دو جهان هیچ نخواهم بستن|با آنکه مرا خوش است خوش می‌باشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با نفس خسیس در نبردم، چه کنم؟|وز کرده‌ی خویشتن به دردم، چه کنم؟}} {{ب|گیرم که به فضل در گزاری گنهم|با آنکه تو دیدی که چه کردم، چه کنم؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آوازه‌ی حسنت از جهان می‌شنوم|شرح غمت از پیر و جوان می‌شنوم}} {{ب|آن بخت ندارم که ببینم رویت|باری، نامت ز این و آن می‌شنوم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آزاده دلی ز خویشتن می‌خواهم|و آسوده کسی ز جان و تن می‌خواهم}} {{ب|آن به که چنان شوم که او می‌خواهد|کاین کار چنان نیست که من می‌خواهم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق تو زارتر ز موی تو شدیم|خاک قدم سگان کوی تو شدیم}} {{ب|روی دل هر کسی به روی دگری است|ماییم که بت‌پرست روی تو شدیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|وقت است که بر لاله خروشی بزنیم|بر سبزه و گل‌خانه فروشی بزنیم}} {{ب|دفتر به خرابات فرستیم به می|بر مدرسه بگذریم و دوشی بزنیم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امروز به شهر دل پریشان ماییم|ننگ همه دوستان و خویشان ماییم}} {{ب|رندان و مقامران رسوا شده را|گر می‌طلبی، بیا، که ایشان ماییم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون درد نداری، ای دل سرگردان|رفتن ببر طبیب بی‌فایده دان}} {{ب|درمان طلبد کسی که دردی دارد|چون نیست تو را درد چه جویی درمان؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر دم شب هجران تو، ای جان و جهان|تاریک‌تر است و می‌نگیرد نقصان}} {{ب|یا دیده‌ی بخت من مگر کور شده است؟|یا نیست شب هجر تو را خود پایان؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر شب به سر کوی تو آیم به فغان|باشد که کنی درد دلم را درمان}} {{ب|گر بر در تو بار نیابم، باری|از پیش سگان کوی خویشم، بمران}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا چند مرا به دست هجران دادن؟|آخر همه عمر عشوه نتوان دادن}} {{ب|رخ باز نمای، تا روان جان بدهم|در پیش رخ تو می‌توان جان دادن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هان! راز دل خسته‌ی ما فاش مکن|با یار عزیز خویش پرخاش مکن}} {{ب|آن دل که به هر دو کون سر در ناورد|اکنون که اسیر توست رسواش مکن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خورشید رخا، ز بنده تحویل مکن|این وصل مرا به هجر تبدیل مکن}} {{ب|خواهی که جدا شوی ز من بی‌سببی؟|خود دهر جدا کند، تو تعجیل مکن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای نفس خسیس، رو تباهی می‌کن|تا جان خسته است روسیاهی می‌کن}} {{ب|اکنون چو امید من فگندی بر خاک|خاکت به سر است، هر چه خواهی می‌کن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آخر بدمد صبح امید از شب من|آخر نه به جایی برسد یارب من؟}} {{ب|یا در پایت فگند بینم سر خویش|یا بر لب تو نهاده بینم لب من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای یاد تو آفت سکون دل من|هجر و غم تو ریخته خون دل من}} {{ب|من دانم و دل که در فراقت چونم|کس را چه خبر ز اندرون دل من؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای دل، پس زنجیر تو دیوانه نشین|در دامن درد خویش مردانه نشین}} {{ب|ز آمد شد بیهوده تو خود را پی کن|معشوق چو خانگی است در خانه نشین}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر زانکه بود دل مجاهد با تو|همرنگ شود فاسق و زاهد با تو}} {{ب|تو از سر شهوتی که داری، برخیز|تا بنشیند هزار شاهد با تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای مایه‌ی اصل شادمانی غم تو|خوشتر ز حیات جاودانی غم تو}} {{ب|از حسن تو رازها به گوش دل من|گوید به زبان بی‌زبانی غم تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای زندگی تو و توانم همه تو|جانی و دلی، ای دل و جانم همه تو}} {{ب|تو هستی من شدی، از آنم همه من|من نیست شدم در تو، از آنم همه تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن کیست که بی‌جرم و گنه زیست؟ بگو|بی‌جرم و گناه در جهان کیست؟ بگو}} {{ب|من بد کنم و تو بد مکافات کنی|پس فرق میان من تو چیست؟ بگو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق تو بی‌تو چون توان زیست؟ بگو|و آرام دلم جز تو دگر کیست؟ بگو}} {{ب|با مات خود این دشمنی از بهر چه خاست؟|جز دوستی تو جرم ما چیست؟ بگو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دارم دلکی به تیغ هجران خسته|از یار جدا و با غمش پیوسته}} {{ب|آیا بود آنکه بار دیگر بینم|با یار نشسته و ز غم وارسته؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چندن که خم باده‌پرست است بده|چندان که در توبه نبسته است بده}} {{ب|تا این قفس جسم مرا طوطی عمر|در هم نشکسته است و نجسته است بده}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل در طلب دنیی دون هیچ منه|بر دل غم او کم و فزون هیچ منه}} {{ب|خواهی که به بارگاه شاهی برسی|از کوی طلب پای برون هیچ منه}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنم که توام ز خاک برداشته‌ای|نقشم به مراد خویش بنگاشته‌ای}} {{ب|کارم به مراد خود چو نگذاشته‌ای|می‌رویم از آن‌سان که توام کاشته‌ای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای لطف تو دستگیر هر بی‌سر و پای|احسان تو پایمرد هر شاه و گدای}} {{ب|من لولیکم، گدای بی‌برگ و نوای|لولی گدای را عطایی فرمای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیری بدر آمد ز خرابات فنای|در گوش دلم گفت که: ای شیفته رای}} {{ب|گر می‌طلبی بقای جاوید مباش|بی‌باده‌ی روشن اندرین تیره‌سرای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشقی نبود چو عشق لولی و گدای|افگنده کلاه از سر و نعلین از پای}} {{ب|پا بر سر جان نهاده، دل کرده فدای|بگذاشته از بهر یکی هر دو سرای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عیشی نبود چو عیش لولی و گدای|او را نه خرد، نه ننگ و نه خانه، نه جای}} {{ب|اندر ره عشق می‌دود بی‌سر و پای|مشغول یکی و فارغ از هر دو سرای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نی بر سر کوی تو دلم یافته جای|نی در حرم وصل نهاده جان پای}} {{ب|سرگشته چنین چند دوم گرد جهان؟|ای راه‌نما، مرا به خود راه‌نمای}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کاش! به سوی وصل راهی بودی|یا در دلم از صبر سپاهی بودی}} {{ب|ای کاش! چو در عشق تو من کشته شوم|جز دوستی توام گناهی بودی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با یار به بوستان شدم رهگذری|کردم نظری سوی گل از بی‌صبری}} {{ب|آمد بر من نگار و در گوشم گفت:|رخسار من اینجا و تو در گل نگری؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نی کرده شبی بر سر کویت گذری|نی بوی خوشت به من رسیده سحری}} {{ب|نی یافته از تو اثری، یا خبری|عمرم بگذشت بی‌تو، آخر نظری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بردی دلم، ای ماهرخ بازاری|زان در پی تو ناله کنم، یا زاری}} {{ب|جان نیز به خدمت تو خواهم دادن|تا بو که دل برده‌ی من باز آری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون در دلت آن بود که گیری یاری|برگردی ازین دلشده بی‌آزاری}} {{ب|چون روز وداع بود بایستی گفت|تا سیر ترت دیده بدیدی، باری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای منزل دوست، خوش هوایی داری|پیداست که بوی آشنایی داری}} {{ب|خاک کف تو چو سرمه در دیده کشم|زیرا که نشان از کف پایی داری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق، اگر بسی ملامت ببری|تا ظن نبری جان به قیامت ببری}} {{ب|انصاف ده از خویشتن، ای خام طمع|عاشق شوی و جان به سلامت ببری؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از آتش غم چند روانم سوزی؟|وز ناوک غمزه چند جانم دوزی؟}} {{ب|گویی که: مخور غم، چه کنم گر نخورم؟|چون نیست مر از تو بجز غم روزی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر لحظه ز چهره آتشی افروزی|تا جان من سوخته‌دل را سوزی}} {{ب|چون دوست نداری تو بدآموزان را|ای نیک، تو این بد ز که می‌آموزی؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هم دل به دلستانت رساند روزی|هم جان بر جانانت رساند روزی}} {{ب|از دست مده دامن دردی که تو راست|کین درد به درمانت رساند روزی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آیا خبرت شود عیانم روزی؟|تا بر دل خود دمی نشانم روزی}} {{ب|دانم که نگیری، ای دل و جان، دستم|در پای تو جان و دل فشانم روزی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کرده به من غم تو بیداد بسی|دریاب، که نیست جز تو فریاد رسی}} {{ب|جانا، چه زیان بود اگر سود کند|از خوان سگان سر کویت مگسی؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر شهره شوی به شهر شرالناسی|ور گوشه گرفته‌ای، تو در وسواسی}} {{ب|به زان نبود، گر خضر و الیاسی|کس نشناسد تو را، تو کس نشناسی؟}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|چون خاک زمین اگر عناکش باشی|وز باد هوای دهر ناخوش باشی}} {{ب|زنهار! ز دست ناکسان آب حیات|بر لب ننهی، گرچه در آتش باشی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کاش! بدانمی که من کیستمی؟|تا در نظرش بهتر ازین زیستمی}} {{ب|یا جمله تنم دیده شده، تا شب و روز|در حسرت عمر رفته بگریستمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر مونس و همدمی دمی یافتمی|زو چاره و مرهمی همی یافتمی}} {{ب|از آتش دل سوختمی سر تا پای|از دیده اگر نمی نمی‌یافتمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر من به صلاح خویش کوشان بدمی|سالار همه کبودپوشان بدمی}} {{ب|اکنون که اسیر و رند و می‌خوار شدم|ای کاش! غلام می‌فروشان بدمی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|حال من خسته‌ی گدا می‌دانی|وین درد دل مرا دوا می‌دانی}} {{ب|با تو چه کنم قصه‌ی درد دل ریش؟|ناگفته چو جمله حال ما می‌دانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عشق ببر از همه، گر بتوانی|جانا طلب کسی مکن، تا دانی}} {{ب|تا با دگرانت سر و کاری باشد|با ما سر و کارت نبود، نادانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گفتم که: اگر چه آفت جان منی|جان پیش کشم تو را، که جانان منی}} {{ب|گفتا که: اگر بنده‌ی فرمان منی|آن دگران مباش، چون زآن منی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کرده غمت با دل من روی به روی|زلف تو کند حال دلم موی به موی}} {{ب|اندر طلبت چو لولیان می‌گردم|دور از در تو، دربدر و کوی به کوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تو واقف اسرار من آنگاه شوی|کز دیده و دل بنده‌ی آن ماه شوی}} {{ب|روزیت اگر به روز من بنشاند|از حالت شب‌های من آگاه شوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر بوی که از مشک و قرنفل شنوی|از دولت آن زلف چو سنبل شنوی}} {{ب|چون نغمه‌ی بلبل ز پی گل شنوی|گل گفته بود هر چه ز بلبل شنوی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای لطف تو دستگیر هر رسوایی|وی عفو تو پرده‌پوش هر خود رایی}} {{ب|بخشای بدان بنده، که اندر همه عمر|جز درگه تو دگر ندارد جایی}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] رباعیات فروغی بسطامی 2133 3331 2006-10-01T12:41:23Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = رباعیات | مؤلف = فروغی بسطامی | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|از کشت عمل بس است یک خوشه مرا|در روی زمین بس است یک گوشه مرا}} {{ب|تا چند چو کاه گرد خرمن گردیم|چون مرغ بس است دانه‌ای توشه مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دوشینه فتادم به رهش مست و خراب|از نشه‌ی عشق او نه از باده‌ی ناب}} {{ب|دانست که عاشقم ولی می‌پرسید|این کیست، کجایی است، چرا خورده شراب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا قبله‌ی ابروی تو ای یار کج است|محراب دل و قبله‌ی احرار کج است}} {{ب|ما جانب قبله‌ی دگر رو نکنیم|آن قبله مارست گر چه بسیار کج است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فرموده خدا بزرگی آیین من است|تمکین شهان ز فر تمکین من است}} {{ب|فرمانده‌ی اختران به صد جاه و جلال|فرمان بر شاه ناصرالدین من است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|این دل که به شهر عشق سرگشته‌ی تست|بیمار و غریب و در به در گشته‌ی تست}} {{ب|برگشتگی بخت و سیه روزی او|از مژگان سیاه برگشته‌ی تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آمد مه شوال و مه روزه گذشت|و ایام صیام و رنج سی روزه گذشت}} {{ب|صد شکر خدا را که روزی روزه‌ی ما|گاهی به غنا و گه به دریوزه گذشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا دل به برم هوای دل‌بر دارد|افسانه‌ی عشق دل‌بر از بر دارد}} {{ب|دل رفت ز بر چو رفت دلبر آری|دل از دل‌بر چگونه دل بر دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|زلفین سیه که در بناگوش تواند|سر بر سر هم نهاده بر دوش تواند}} {{ب|سایند سر از ادب به پایت شب و روز|آری دو سیاه حلقه در گوش تواند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از هر دو جهان مرا مقید کردند|وان گه به مدیح شه مقید کردند}} {{ب|این نامه که مدح ناصرالدین شاه است|ترتیب وی از خط محمد کردند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یک عمر شهان تربیت عیش کنند|تا نیم نفس عیش به صد طیش کنند}} {{ب|نازم به جهان همت درویشان را|کایشان به یکی لقمه دو صد عیش کنند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آشفته سخن چو زلف جانان خوش تر|چون کار جهان بی سر و سامان خوش تر}} {{ب|مجموعه‌ی عاشقان بود دفتر من|مجموعه‌ی عاشقان پریشان خوش تر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا دل به هوای وصل جانان دادم|لب بر لب او نهاده و جان دادم}} {{ب|خضر ار ز لب چشمه‌ی حیوان جان یافت|من جان به لب چشمه‌ی حیوان دادم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گاهی هوس باده‌ی رنگین دارم|گاه آرزوی وصل نگارین دارم}} {{ب|گه سبحه به دست و گاه زنار به دوش|یارب چه کنم، کیم، چه آیین دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بگذار که خویش را به زاری بکشم|مپسند که بار شرمساری بکشم}} {{ب|چون دوست به مرگ من به هر حال خوش است|من نیز به مرگ خود به هر حال خوشم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا دست ارادت به تو داده‌ست دلم|دامان طرب ز کف نهاده‌ست دلم}} {{ب|ره یافته در زلف دل آویز کجت|القصه به راه کج فتاده‌ست دلم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|بگذار که تا می خورم و مست شوم|چون مست شوم به عشق پا بست شوم}} {{ب|پابست شوم به کلی از دست شوم|ار مست شوم نیست شوم، هست شوم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تو مردمک چشم من مهجوری|زان با همه نزدیکیت از من دوری}} {{ب|نی نی غلطم تو جان شیرین منی|زان با منی وز چشم من مستوری}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] رباعیات مسعود سعد سلمان 2134 3330 2006-10-01T12:41:04Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = رباعیات | مؤلف = مسعود سعد سلمان | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|اول گردون ز رنج در تابم کرد|در اشک دودیده زیر غرقابم کرد}} {{ب|پس بخشش نوساخته اسبابم کرد|واندر زندان به ناز در خوابم کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر ابر که بنگرم غباری شده گیر|گرگل گیرم به دست خاری شده گیر}} {{ب|هر روز مرا خانه حصاری شده گیر|عمری شده دان و روزگاری شده گیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مسعود که هست سعد سلمان پدرش|جایی است که از چرخ گذشته است سرش}} {{ب|در حبس بیفزود به دانش خطرش|عودی است که پیدا شد از آتش هنرش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|با همت باز باش و با کبر پلنگ|زیبا به گه شکار و پیروز به جنگ}} {{ب|کم کن بر عندلیب و طاووس درنگ|کانجا همه بانگ آمد و اینجا همه رنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من همت باز دارم و کبر پلنگ|زان روی مرا نشست کوه آمد و سنگ}} {{ب|روزی، روزی گر دهدم چرخ دو رنگ|بر پر تذرو غلطم و سینه‌ی رنگ}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|هر یک چندی به قلعه‌یی آرندم|اندر سمجی کنند و بسپارندم}} {{ب|شیرم که به دشت و بیشه نگذارندم|پیلم که به زنجیر گران دارندم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در آرزوی بوی گل نوروزم|در حسرت آن نگار عالم سوزم}} {{ب|از شمع سه‌گونه کار می‌آموزم:|می‌گریم و می‌گدازم و می‌سوزم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بلبل نالنده‌تر و زارترم|وز زرد گل ای نگار بیمارترم}} {{ب|از شاخ شکوفه سرنگونسار ترم|وز نرگس نوشکفته بیدارترم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از هرچه بگفته‌اند پندی دارم|وز هرچه بگفته‌ام گزندی دارم}} {{ب|گه بر گردن چو سگ کلندی دارم|بر پای گهی چو پیل بندی دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|من بستر برف و بالش یخ دارم|خاکستر و یخ پیشگه و بخ دارم}} {{ب|چون زاغ همه نشست بر شخ دارم|در یک دو گز آبریز مطبخ دارم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا نسبت کرد اخوت شعر به من|می فخر کند ابوت شعر به من}} {{ب|بفزود چو کوه قوت شعر به من|شد ختم دگر نبوت شعر به من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نی روزم هیزم است و نه شب روغن|زین هر دو بفرسوده مرا دیده و تن}} {{ب|در حبس شدم به مهر و مه قانع من|کاین روزم گرم دارد آن شب روشن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دیدی که غلام داشتم چندان من|پرورده ز خون دل چو فرزندان من}} {{ب|در جمله از آن همه هنرمندان من|تنها ماندم چو غول در زندان من}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای بخت مرا سوخته خرمن کردی|بی جرم دو پای من در آهن کردی}} {{ب|در جمله مرا به کام دشمن کردی|با سگ نکنند آنچه تو با من کردی}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] رباعیات وحشی بافقی 2135 3328 2006-10-01T12:39:46Z روزبه 73 {{سرصفحه | عنوان = رباعیات | مؤلف = وحشی بافقی | قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از کتاب‌خانهٔ دیجیتال ری‌را }} {{شعر}} {{ب|یارب که بقای جاودانی بادا|کامت بادا و کامرانی بادا}} {{ب|هر اشربه‌ای کز پی درمان نوشی|خاصیت آب زندگانی بادا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|عشرت بادا صبح تو و شام ترا|آغاز تو را خوشی و انجام ترا}} {{ب|شبهای ترا باد نشاط شب عید|نوروز ز هم نگسلد ایام ترا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شد یار و به غم ساخت گرفتار مرا|نگذاشت به درد دل افکار مرا}} {{ب|چون سوی چمن روم که از باد بهار|دل می‌ترقد چو غنچه، بی‌یار، مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جان سوخت ز داغ دوری یار مرا|افزود سد آزار بر آزار مرا}} {{ب|من کشتنیم کز او جدایی جستم|ای هجر به جرم این بکش زار مرا}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از بهر نشیمن شه عرش جناب|بنگر که چه خوش دست به هم داد اسباب}} {{ب|گردید سپهر خیمه و انجم میخ|شد سد ره ستون و کهکشان گشت طناب}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اندر ره انتظار چشمی که مراست|بی نور شد و وصال تو ناپیداست}} {{ب|من نام بگرداندم و یعقوب شدم|ای یوسف من نام تو یعقوب چراست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن سرو که جایش دل غم پرور ماست|جان در غم بالاش گرفتار بلاست}} {{ب|از دوری او به ناخن محرومی|سد چاک زدیم سینه جایش پیداست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|پیوستن دوستان به هم آسان است|دشوار بریدن است و آخر آن است}} {{ب|شیرینی وصل را نمی‌دارم دوست|از غایت تلخیی که در هجران است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شاها سربخت بر در دولت تست|یک خیمه فلک ز اردوی شوکت تست}} {{ب|گر خیمه‌ی چرخ را ستونی باید|اندازه ستون خیمه‌ی رفعت تست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|اکسیر حیات جاودانم بفرست|کام دل و آرزوی جانم بفرست}} {{ب|آن مایع که سرمایه‌ی عیش و طرب است|آنم بفرست و در زمانم بفرست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شوخی که خطش آیه‌ی فرخ فالی است|نادیدن آن موجب سد بد حالی است}} {{ب|تا شمع رخش نهان شد از پیش نظر|شد دیده تهی ز نور و جایش خالی است}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جز فکر جدا شدن ز دلدارم نیست|این صبر هراسنده ولی یارم نیست}} {{ب|دندان به جگر نهادنی می‌باید|اما چه کنم صبر جگر دارم نیست}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مجنون که کمال عشق و حیرانی داشت|مهری نه چو این مهر که میدانی داشت}} {{ب|این مهر نه عاشقی ست ، مهری ست که آن|با یوسف مصر پیر کنعانی داشت}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شاها سر روزگار پامال تو باد|گردون ز کتل کشان اجلال تو باد}} {{ب|هر صید مرادی که بود در عالم|فتراک پرست رخش اقبال تو باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شاها چو کمان قدر به فرمان تو باد|چون گوی فلک در خم چوگان تو باد}} {{ب|آن سینه پر داغ که خصمت دارد|صندوقه تیرهای پران تو باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|صید افکنی مراد آیین تو باد|عیوق شکارگاه شاهین تو باد}} {{ب|هر سر که نه در پای سمند تو بود|بر بسته به جای طبل برزین تو باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شاها در جهان عرصه‌ی در گاه تو باد|آفاق پراز خیمه و خرگاه تو باد}} {{ب|این خیمه‌ی بی ستون که چرخش خوانند|قایم به ستون خیمه‌ی جاه تو باد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|جرم است سراپای من خاک نهاد|لیکن بودم به عفو او خاطر شاد}} {{ب|ای وای اگر عفو نباشد ، ای وای|فریاد اگر جرم نبخشد ، فریاد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|کوی تو که آواره هزاری دارد|هرکس به خود آنجا سر و کاری دارد}} {{ب|تنها نه منم تشنه‌ی دیدار، آنجا|جاییست که خضر هم گذاری دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|وحشی که همیشه میل ساغر دارد|جز باده کشی چه کار دیگر دارد}} {{ب|پیوسته کدویش ز می ناب پر است|یعنی که مدام باده در سر دارد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر کسب کمال می‌کنی می‌گذرد|ور فکر مجال می‌کنی می‌گذرد}} {{ب|دنیا همه سر به سر خیال است ، خیال|هر نوع خیال می‌کنی می‌گذرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فریاد که سوز دل عیان نتوان کرد|با کس سخن از داغ نهان نتوان کرد}} {{ب|اینها که من از جفای هجران دیدم|یک شمه به سد سال بیان نتوان کرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تیرت چو ره نشان پران گیرد|هر بار نشان زخم پیکان گیرد}} {{ب|از حیرت آن قدرت بخت اندازی|مردم لب خود بخش به دندان گیرد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دل زان بت پیمان گسلم می‌سوزد|برق غم او متصلم می‌سوزد}} {{ب|از داغ فراق اگر بنالم چه عجب|یاران چه کنم، وای دلم می‌سوزد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یارب که زمانه دلنوازت باشد|ایام همیشه کار سازت باشد}} {{ب|رخش تو سپهر و زین رخش تو هلال|خورشید به جای طبل بازت باشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|می‌خواست فلک که تلخ کامم بکشد|ناکرده‌ی می طرب به جامم، بکشد}} {{ب|بسپرد به شحنه فراق تو مرا|تا او به عقوبت تمامم بکشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|شاها به عداوت توکس یار نشد|کاو در نظر جهانیان خوار نشد}} {{ب|با نشأه‌ی خصمی تو آنکس که بخفت|در خواب شد آنچنان که بیدار نشد}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آنان که به کویی نگران می‌گردند|پیوسته مرا به قصد جان می گردند}} {{ب|از رشک نبات می‌دهم جان که چرا|گرد سر هم نام فلان می‌گردند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن زمره که از منطق ما بی‌خبرند|سد نغمه‌ی ما به بانک زاغی نخرند}} {{ب|زاغیم شده به عندلیبی مشهور|ما دیگر و مرغان خوش الحان دگرند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|مجنون به من بی سر و پا می‌ماند|غمخانه‌ی من به کربلا می‌ماند}} {{ب|جغدی به سرای من فرود آمد و گفت|کاین خانه به ویرانه ما می‌ماند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای چرخ مرا دلی ست بیداد پسند|بیمم دهی از سنگ حوادث تا چند}} {{ب|من شیشه نیم که بشکند سنگ توام|مرغ قفسم که گشتم آزاد ز بند}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یا صاحب ننگ و نام می‌باید بود|یا شهره‌ی خاص و عام می‌باید بود}} {{ب|القصه کمال جهد می‌باید کرد|در وادی خود تمام می‌باید بود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در کوی توام پای تمنا نرود|من سعی بسی کنم ولی پا نرود}} {{ب|خواهم که ز کویت روم اما چه کنم|کاین بیهده گرد پا دگر جا نرود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا پای کسی سلسله آرا نشود|او را سر قدر آسمان سا نشود}} {{ب|باز ار نشود صید و نیفتد در قید|او را به سر دست شهان جا نشود}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در صید گهت که جان طرب ساز آید|سیمرغ اسیر چنگل بازآید}} {{ب|هر جا که صدای طبل باز تو رسد|سد مرغ دل از شوق به پرواز آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ازدیده ز رفتن تو خون می‌آید|بر چهره سرشک لاله گون می‌آید}} {{ب|بشتاب که بی توجان ز غمخانه‌ی تن|اینک به وداع تو برون می‌آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوش آن که ره عشق بتی پیماید|برخاک رهش روی ارادت ساید}} {{ب|یک سو نظرش که غیر پیدا نشود|دل در طرفی که یار کی می‌آید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا شکل هلال گردد از چرخ پدید|کز بهر در شادی عید است کلید}} {{ب|روز وشب عمر بی زوالت بادش|مستلزم اجر روزه و شادی عید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|نوروز شد و بنفشه از خاک دمید|بر روی جمیلان چمن نیل کشید}} {{ب|کس را به سخن نمی‌گذارد بلبل|در باغ مگر غنچه به رویش خندید}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آهنگ سفر می‌کند آن ماه عذار|ای جان که نفس گیر شدی ناله برآر}} {{ب|در محملش آویز دلا همچو جرس|وزناله و فریاد زبان باز مدار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|یارب که در این دایره‌ی دیر مدار|باشی ز چنان زندگیی برخوردار}} {{ب|کایام شریف عیدش ار جمع کنند|سد عمر ابد به هم رسد بلکه هزار}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|دانی شاها که مهر فرخنده اثر|تحویل حمل نمود و بودش چه نظر}} {{ب|تا روز نشاطت که به گلشن گذرد|هرروز فزونتر بود از روز دگر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای صیت معالجات تو عالم گیر|و آوازه تو کرده جهان را تسخیر}} {{ب|یارب که جدا مباد تا عالم هست|صحت ز تنت چو نور از بدر منیر}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|آن شمع که دوش بود تب تا سحرش|صحت پی رفع تب در آمد ز درش}} {{ب|تب از بدنش راه‌گریزی می‌جست|فصاد جهاند از ره نیشترش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای منشاء دانایی و ای مایه هوش|بفرست از آن که تا سحر خوردم دوش}} {{ب|بسیار نه ، کم نه، آن قدر بخش که من|هشیار نگردم و نمانم مدهوش}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای جان و تنم مطیع و شوق تو مطاع|رفتی و جدا زان رخ خورشید شعاع}} {{ب|هیهات که جان وداع تن کرد و نداد|چندان مهلت که تن شتابد به وداع}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|فن تو و سد هزار برهان کمال|شغل من و یک جهان خیالات محال}} {{ب|تو منزوی مدرسه‌ی عالی فضل|من بیهده گرد راست بازار خیال}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در نامه رقم ز خانه‌ای یافته‌ام|وز عنبر تر شمامه‌ای یافته‌ام}} {{ب|از شوق دمی هزار بارش خوانم|گویی تو که گنج نامه‌ای یافته‌ام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا کار جهان به کام کس نیست مدام|عیش تو مدام باد و کار تو تمام}} {{ب|در مجلس عشرت تو غم خوردن دهر|یارب که بود چو روزه در عید حرام}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا در ره عشق آشنای تو شدم|با سد غم و درد مبتلای تو شدم}} {{ب|لیلی‌وش من به حال زارم بنگر|مجنون زمانه از برای تو شدم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|امشب همه شب ز هجر نالان بودم|با بخت سیه دست و گریبان بودم}} {{ب|قربان شومت دی به که همره بودی|کامشب همه شب به خویش گریان بودم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|از آبله‌ای تازه گل باغ ارم|حاشا که شود طراوت روی تو کم}} {{ب|نی جوهر حسن لاله است از ژاله|نی زیور خوبی گل است از شبنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای آنکه به یکرنگی تو متصفم|در بندگیت مقرم و معترفم}} {{ب|با «فاف» و «ر» و « الف ،ب » و «ه » ز کرم|بفرست بدست «غین » و « لام» و « الفم»}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا کی ز مصیبت غمت یاد کنم|آهسته ز فرقت تو فریاد کنم}} {{ب|وقت است که دست از دهن بردارم|از دست غمت هزار بیداد کنم}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|رخسار تو ای تازه گل گلشن جان|کز آبله شبنمی نشسته ست بر آن}} {{ب|لاله ست ولی آمده با ژاله قرین|ماهی‌ست ولی کرده به سیاره قران}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|تا بود چنین بود و چنین است جهان|از حادثه دهر کرا بود امان}} {{ب|بلقیس اگر به ملک جاویدان رفت|جاوید تو مانی ای سلیمان زمان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خورشید که هست شمسه‌ی هفت ایوان|خواهی که بگویمت که چون گشت عیان}} {{ب|زد رفعت شاه خیمه بیرون از چرخ|ماندش ز ستون خیمه بر چرخ نشان}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در نفی رخت شمع شبی راند سخن|روزش دیدم گرفته کنجی مسکن}} {{ب|ماننده‌ی عاصیی که در روز جزا|با روی سیاه سر برآرد ز کفن}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای مدت شاهی جهان مدت تو|در عید سرور خلق از دولت تو}} {{ب|گر عید تواند که مجسم گردد|آید ز پی تهنیت خلعت تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای رفعت و شان فروترین پایه تو|خوبی یکی از هزار پیرایه‌ی تو}} {{ب|از بهر خدا سایه زمن باز مگیر|ای سایه‌ی رحمت خدا سایه‌ی تو}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|خوش آن که شود بساط مهجوری طی|در بزم وصال می‌کشم پی در پی}} {{ب|می‌جویمت آنچنان که مهجور وصال|مشتاق توام چنان که مخمور به می}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر درخور مهرم احترامی بودی|نزدیک توام قدر تمامی بودی}} {{ب|من می‌گفتم که عشق من تا به کجاست|گر ز آنطرف از عشق مقامی بودی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای کاش برات من براتی بودی|کر مفلسیم خط نجاتی بودی}} {{ب|بالله که آنچنان برایت می‌بود|گر از طرف تو التفاتی بودی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|در عهد معالجات تو بیماری|بیکار شد از شیوه خلق آزاری}} {{ب|نی از پی آزار به سوی تو شتافت|آمد که شکایت کند از بیکاری}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|گر با تو گهی نظر کنم پنهانی|لازم نبود که طبع خود رنجانی}} {{ب|من بودم و دیدنی چو این هم منع است|آن نیز به یاران دگر ارزانی}} {{پایان شعر}} {{سه ستاره}} {{شعر}} {{ب|ای درگه تو عید گه روحانی|در تهنیتت هم انسی و هم جانی}} {{ب|از لطف تو عیدیی طمع دارم لیک|ترسم که توام طفل طبیعت خوانی}} {{پایان شعر}} [[رده:رباعیات]] رده:رباعیات 2136 3343 2006-10-01T12:46:53Z روزبه 73 این صفحه شامل شعرهای کلاسیکی است که در قالب [[w:رباعی|رباعی]] هستند. [[رده:اشعار کلاسیک]] رده:شعر کلاسیک 2137 3347 2006-10-01T12:48:58Z روزبه 73 لطفاً از [[:رده:اشعار کلاسیک]] استفاده کنید. رده:اشعار کلاسیک 2138 3349 2006-10-01T12:50:16Z روزبه 73 این رده شامل شعرهای کلاسیک فارسی است که در چارچوب مشخص وزن و قافیه و ردیف سروده شده‌اند. [[رده:اشعار|ک]] رده:اشعار 2139 3402 2006-10-13T21:02:37Z 81.17.197.158 +fi این رده شامل [[w:شعر|شعرهای]] فارسی است. [[رده:ادبیات]] [[en:Category:Poems]] [[fi:Luokka:Runot]] رده:دوبیتی‌ها 2140 3353 2006-10-01T12:52:45Z روزبه 73 این رده شامل شعرهای کلاسیکی است که در قالب [[w:دوبیتی|دوبیتی]] هستند. [[رده:اشعار کلاسیک]] رده:غزلیات 2141 3354 2006-10-01T12:53:18Z روزبه 73 این رده شامل شعرهای کلاسیکی است که در قالب [[w:غزل|غزل]] هستند. [[رده:اشعار کلاسیک]] رده:قصاید 2142 3356 2006-10-01T12:54:19Z روزبه 73 این رده شامل شعرهای کلاسیکی است که در قالب [[w:قصیده|قصیده]] هستند. [[رده:اشعار کلاسیک]] رده:قوانین ایران 2143 3360 2006-10-01T12:56:36Z روزبه 73 این رده شامل قوانینی است که در ایران تصویب شده‌اند. [[رده:قوانین]] رده:قوانین 2144 3368 2006-10-01T13:00:28Z روزبه 73 این رده شامل قوانین کشورهای مختلف است. [[en:Category:Law]] رده:مقالات 2145 3367 2006-10-01T13:00:04Z روزبه 73 این رده شامل مقاله‌های مختلف است. رده:اشعار نو 2146 3375 2006-10-01T13:06:46Z روزبه 73 این صفحه شامل [[w:شعر نو|شعرهای نو]] است. [[رده:اشعار]] رده:قطعه‌ها 2147 3377 2006-10-01T13:08:11Z روزبه 73 این رده شامل شعرهای کلاسیکی است که در قالب قطعه سروده شده‌اند. [[رده:اشعار کلاسیک]] هدایت، صادق 2148 3389 2006-10-02T18:36:28Z Kaveh 1 هدایت، صادق به Author:صادق هدایت منتقل شد #REDIRECT [[Author:صادق هدایت]] قانون اساسی امریکا 2150 3396 2006-10-05T03:26:37Z Kaveh 1 + <[[قانون اساسی کشورها]] <[[قانون اساسی کشورها]] '''قانون اساسی ایالات متحده امریکا''' مقدمه ما مردم ایالات متحده، به منظور تشکیل اتحادیه‌ای کاملتر،استقرار عدالت، تامین آسایش ملی، تضمین دفاع مشترک، ارتقای رفاه عمومی و حفظ برکات آزادی برای خود و آیندگانمان، قانون اساسی حاضر را برای ایالات متحده آمریکا وضع و مقرر می‌نماییم. اصل اول بخش۱ کلیه اختیارات قانونگذاری اعطا شده در این قانون اساسی، به کنگره ایالات متحده مرکب از مجلس سنا و مجلس نمایندگان، واگذار می‌گردد. بخش ۲ [۱] مجلس نمایندگان متشکل از اعضایی است که مردم ایالتهای مختلف هر دو سال یکبار آنان را انتخاب می‌کنند: و رای دهندگان در هر ایالات باید از همان شرایط لازم برای رای دهندگان ایالتی کهمجلس آن ایالات بیشترین نماینده را دارد، برخوردار باشند. [۲] هیچ کس تا زمانی که به سن بیست و پنج سالگی نرسد و هفت سال تبعه ایالات متحده نباشد و در زمان انتخاب، مقیم ایالتی که از آنجا انتخاب می‌گردد نباشد، نمی‌تواند نماینده (مجلس) شود. [۳] تعداد نمایندگان و میزان مالیاتهای مستقیم ایالتهای که به اتحادیه ملحق می‌شوند بر حسب تعداد جمعیت آنها تعیین می‌شود. تعداد جمعیت با افزودن سه پنجم سایر افراد به کل افراد آزاد معین می‌شود. افراد آزاد شامل کسانی است که برای یک دوره چند ساله تعهد خدمت داشته باشند ولی سرخپوشان معاف از مالیات را در بر می‌گیرد. سرشماری اصلی ظرف سه سال پس از نخستین اجلاس کنگره ایالات متحده و در هر دوره ده ساله بعدی به طریقی انجام خواهد شد که کنگره از طریق قانون تعیین می‌کند. تعداد نمایندگان برای هر سی هزار نفر از یک نماینده نباید تجاوز کند، لیکن هر ایالات باید حداقل یک نماینده داشته باشد و تا زمان انجام سرشماری مزبور هر یک از ایالتها به تعداد ذیل نماینده انتخاب می‌کنند: ایالت نیوهمپشیر، سه نماینده؛ماساچوست، هشت نماینده؛ رود آیلند و توابع، یک نماینده؛ کانکتیکت، پنج نماینده؛ نیویورک، شش نماینده؛ نیوجرسی، چهار نماینده؛ پنسیلوانیا، هشت نماینده؛ دلاویر، یک نماینده؛ ویرجینیا، ده نماینده؛ کارولینای شمالی، پنج نماینده؛ کارولینای جنوبی، پنج نماینده، وجورجیا، سه نماینده؛ [۴] هر گاه کرسیهای نمایندگی ایالتی خالی شود، مقامات اجرایی آن ایالات دستور انتخابات را برای جایگزینی آنها صادر می‌کنند. [۵] مجلس نمایندگان رئیس و سایر «مقامات» خود را انتخاب می‌نماید و دارای اختیار انحصاری «اعلام جرم علیه مقامات دولتی» است. بخش ۳ [۱] دو سناتور از هر ایالت که مجلس قانونگذاری ایالتی برای مدت شش سال انتخاب می‌کند سنای ایالات متحده را تشکیل می‌دهند و هر سناتور دارای یک رای است. [۲] در جلسه‌ای سناتورهای مجلس سنا پس از نخستین انتخابات تشکیل می‌دهند، سناتورها باید بلافاصله به سه دسته در حد امکان مساوی تقسیم شوند. کرسیهای سناتورهای دسته نخست باید در پایان سال دوم، کرسیهای دسته دوم در پایان سال چهارم و کرسیهای دسته سوم در پایان سال ششم خالی شود، به طوری که بتوان هر دو سال یک بار یک سوم نمایندگان را دوباره انتخاب نمود و چنانچه در دوره فترت مجلس قانونگذاری ایالتی کرسی نماینده‌ای به دلیل استعفا یا نظایر آن خالی شود، مقامات اجرایی آن ایالات می‌توانند تا برگزاری اجلاس آینده مجلس قانونگذاری ایالتی که کرسیهای خالی را پر می‌نماید به طور موقت انتصابهایی را انجام دهند [۳] هیچ کس تا زمانی که به سن سی سالگی نرسد و نه سال تبعه ایالات متحده نباشد و در زمان انتخاب مقیم ایالتی نباشد که از آن انتخاب می‌شود، نمی‌تواند سناتور سنا شود. [۴] معاون رئیس جمهوری ایالات متحده، ریاست مجلس سنا را به عهده دارد ولی حق رای نخواهد داشت، مگر زمانی که تعداد نمایندگان موافق و مخالف مساوی باشد. [۵] سنا سایر مقامات خود و نیز یک نفر رئیس موقت را برای مواقع غیبت معاون رئیس جمهور و یا زمانی که وی به جای رئیس جمهور ایالات متحده انجام وظیفه می‌نماید، انتخاب خواهد کرد. [۶] مجلس سنا به طور انحصاری اختیار دارد که به کلید «اعلام جرم علیه مقامات دولتی» رسیدگی کند و اعضای آن هنگامی که بدین منظور تشکیل جلسه می‌دهند، باید سوگند یاد نموده یا رسماً اظهار کنند که جزء حقیقت نکویند.زمانی که شخص رئیس جمهور ایالات متحده محاکمه می‌شود، ریاست جلسه یا رئیس دیوان عالی کشور می‌باشد. هیچ کس را نمی‌توان مجرم شناخت مگر اینکه دو سوم نمایندگان حاضر در این مورد اتفاق نظر داشته باشند. [۷] در مورد اعلام جرم علیه مقامات دولتی، حکم صادره در حد عزل از سمت، سلب صلاحیت احزار هر گونه سمت افتخاری یا مسئولیت تعهدآور و یا انتفاعی در ایالات متحده خواهد بود؛ با این حال کسی که محکوم می‌شود، بر اساس قانون تحت پیگرد، محاکمه، محکومیت و مجازات قرار می‌گیرد. بخش ۴ [۱] مجلس قانونگذاری هر ایالت، زمان، مکان و شیوه برگزاری انتخابات سنا و مجلس نمایندگان را مشخص خواهد کرد، ولی کنگره در هر زمان، از طریق وضع قانون می‌تواند مقررات مزبور را به جز در موارد مربوط بهمکان انتخاب سناتورها، تنظیم نموده یا تغییر دهد. [۲] کنگره در هر سال حداقل یک بار تشکیل جلسه می‌دهد، جلسه مزبور در اولین دوشنبه ماه دسامبر می‌باشد، مگر اینکه نمایندگان به موجب قانون روز دیگری را تعیین نمایند. بخش ۵ [۱] هر یک از مجلسین بر انتخابات، گزارش آرای انتخابات و صلاحیت اعضای خود نظارت می‌نماید؛ و جلسات [آنها] با حضور اکثریت نمایندگان رسمیت می‌یابد. اما در صورت به حد نصاب نرسیدن تعداد حضار، جلسه به روز دیگری موکول خواهد شد و مجلس مجاز خواهد بود که حضور اعضای غایب را به شیوه و با تنبیهاتی که خود تعیین می‌کند الزامی سازد. [۲] هر یک از مجلسین می‌تواند آیین نامه داخلی خود را تهیه واعضای خود را به دلیل بی انضباتی مجازات و با اتفاق نظر دو سوم نمایندگان عضوی را اخراج نماید. [۳] هر مجلس مشروح مذاکرات خود را در نشریه‌ای تنظیم وهر از چندگاه آن را منتشر می‌کند و مذاکراتی راکه محرمانه ماندن آنها ضروری باشد، از انتشار مستثنی می‌نماید؛ و آرای مثبت و منفی نمایندگان هر مجلس در زمینه مسائل مختلف باید با تمایل یک پنجم اعضای حاضر، در روزنامه درج گردد. [۴] هیچ یک از مجلسین در مدت تشکیل جلسات کنگره نباید تشکیل جلسه را بدون موافقت مجلس دیگر بیش از سه روز به تعویض اندازد و یا به مکان دیگری غیر از محل تشکیل جلسات دو مجلس منتقل نماید. بخش ۶ [۱] سناتورها ونمایندگان در ازای خدمتشان حقوق و مزایایی را که قانون تعیین می‌کند واز محل خزانه داری ایالات متحده پرداخت می‌شود، دریافت می‌نماید. آنان در هنگامی که در جلسه‌های مجلس مربوطه حضور دارند . در زمان رفت وآمد به مجلس، در کلیه موارد به جز خیانت، جنایت و اخلال در نظم عمومی از بازداشت مصون خواهند بود وبرای هرگونه سخنرانی یا بحثی که در هر یک از مجلسین ایراد نمایند، در هیچ مکان دیگری نباید مواخذه شوند. [۲] هیچ سناتور یا نماینده‌ای طی دوره نمایندگی خود نباید به یک سمت دولتی در دستگاه حاکمه ایالات متحده که در زمان تصدی مقام سناتوری ایجاد، یا موجب افزایش حقوق و مزایای وی در طی دوره مزبور می‌گردد، منصوب شود و شخصی که در ایالات متحده دارای سمت دولتی باشد تا زمانی که تصدی سمت فوق را داشته باشد، نباید به عضویت هیچ یک از مجلسین در آید. بخش ۷ [۱] کلیه لوایح برا یتحصیل درآمد در مجلس نمایندگان تصویبمی شود، ولی سنا می‌تواند همانند سایر لوایح در مورد آنها اصلاحاتی را پیشنهاد یا با اصلاحات موافقت نماید. [۲] هر لایحه‌ای که به تصویب مجلس نمایندگان وسنا برسد، قبل از اینکه به صورت قانون درآید به رئیس جمهور ایالات متحده تقدیم خواهد شد که آن را تایید و امضا نماید؛ در صورت عدم تایید (رئیس جمهور) آن را، با ذکر دلایل مخالفت به مجلسی که لایحه در آن تصویب شده‌است ارجاع و مجلس مزبور پس از درج موارد مخالفت در نشریه خود، در لایحه تجدید نظر خواهدکرد. چنانچه بعد از تجدید نظر فوق، لایحه‌ای با رای دو سوم اعضای آن تصویب شود، همراه با مواد مخالفت به مجلس دیگر ارسال خواهد شد تا به روش مشابه آن را بررسی نماید و در صورتی که دو سوم اعضای مجلس مزبور نیز آن را تایید نماید به صورت قانون در خواهد آمد، ولی در همه این موارد آرای هر دومجلس به صورت «آری» و «نه» مشخص خواهد شد و اسامی موافقان و مخالفان لایحه درنشریه هر یک از مجلسین به ترتیب ثبت خواهد شد. اگر لایحه‌ای پس از ارائه به رئیس جمهوری ظرف مدت ده روز ( بدن احتساب یکشنبه‌ها) توسط وی اعاده نگردد، لایحه امضا شده تلقی خواهد شد و به صورت قانون در خواهد آمد، مگر اینکه کنگره طی دوره فترت از ارجاع آن امتناع ورزد که در این حالت، لایحه به صورت قانون در نخواهد آمد. [۳] هرگونه دستور، تصمیم یا رای که نیاز به نظر موافق سنا ومجلس نمایندگان داشته باشد (به جز مساله تعویض) باید به رئیس جمهور ایالات متحده ارائه و قبل از اجرا توسط وی تایید شود. و در صورت عدم موافقت وی لایحه را می‌توان با رای دو سوم اعضای سنا و مجلس نمایندگان طبق قوانین و حدودی که در مورد لوایح تعیین شده‌است دوباره بررسی و تصویب کرد. بخش ۸ [۱] کنگره در موارد ذیل دارای اختیار می‌باشد: وضع و وصل مالیاتها، عوارض گمرکی، تعرفه‌ها، مالیاتهای غیر مستقسم، پرداخت بدهیها و تامین دفاع مشترک و رفاه عمومی ایالات متحده؛ لکن کلیه عوارض گمرکی، تعرفه‌ها و مالیاتهای غیزمستقیم در سراسر ایالات متحده یکسان می‌باشد. [ ۲] دریافت وام با استفاده از اعتبار ایالات متحده. [۳] وضع مقررات برای تجارت با کشورهای خارجی، بین ایالتهای مختلف و با قبایل سرخپوست. [۴] تهیه قانون واحد برای اعطل=ای تابعیت و قوانین واحد در مورد ورشکستگی در سراسر ایالات متحده. [۵] انتشار پول، تعیین ارزش آن و ارزش پول خارجی و تعیین معیارهای وزن و اندازه گیری. [۶] تعیین مجازات جعل اوراق بهادار و پول رایج ایالات متحده. [۷] تاسیس ادارات پستی وایجاد راههای مراسلاتی. [۸] تشویق پیشرفت علم و هنرهای سودمند از راه حفظ حق انحصاری برای تالیفات و اختراعات نویسندگان و مخترعان برای مدت زمان محدود. ۹] تشکیل دادگاههای تالی دیوان کشور. [۱۰] تعریف و مجازات دزدی‌های دریایی وجنایات ارتکابی در دریاهای آزاد و جرایم بر علیه حقوق ملل. [۱۱] اعلان جنگ «صدور مجوز اقدام مقابله به مثل» و وضع قوانین مربوط به متصرفات زمینی و دریایی. [۱۲] تشکیل ارتش وحمایت از آن؛ اختصاص هرگونه اعتبار به منظور استفاده در این زمینه برای بیش از یک دوره دو ساله مجاز نخواهد بود. [۱۳] تشکیل و نگهداری نیروی دریایی. [۱۴] وضع مقررات برای اداره نیروهای زمینی ودریایی و ایجاد نظم در میان آنها. [۱۵] فراخوانی نیروهای مردمی برای اجرای قوانین اتحادیه، سرکوب شورشها و دفع تهاجمات. [۱۶] سازماندهی، تامین سلاح و منظم ساختن نیروهای شبه نظامی و ترتیب به خدمت گرفتن بخشی از آنان به طوری که در خدمت ایالات متحده باشند؛ در عین حال، برای ایالات اختیار نصب افسران و آموزش شبه نظامیان طبق قواعد انظباتی مقرر از سوی کنگره محفوظ می‌باشد. [۱۷] اعمال قانونگذاری انحصاری در همه موارد نسبت به منطقه‌ای (با مساحت حداکثر ده مایل مربع) که با واگذاری ایالتهای خاص و پذیرش کنگره می‌تواند مقر حکومت ایالات متحده گردد و نیز اعمال اختیارات مشابه در مورد مکانهایی که با موافقت مجلس قانونگذاری ایالتی برای ایجاد استحکامات، زرادخانه، وزارتخانه، کارخانه‌های کشتی سازی و سایر تاسیسان مورد نیاز در آن ایالت خریداری می‌شوند. [۱۸] تدوین کلیه قوانین که برای اعمال اختیارات آینده و سایر اختیاراتی که به دولت ایالات متحده و یا هر وزارتخانه یا دستگاه‌های اجرایی به موجب قانون اساسی واگذار شده، ضروری و مقتضی است. بخش ۹ [۱] کنگره نباید مهاجرت یا ورود افرادی را که هر یک از ایالتهای فعلی پذیرش آنان را تایید می‌کنند تا قبل از سال هزار و هشتصد و هشت ممنوع نماید، اما می‌تواند برای اینگونه ورود پرداخت مالیات یا عوارض گمرکی را حداکثر تا ده دلار مقرر کند. [۲] حق «قرار احضار زندانی» قابل تعلیق نیست، مگر در موارد شورش یا تهاجم خارجی که امنیت عمومی آن را ایجاب نماید. [۳] هیچگونه لایحه‌ای دایر بر مجازات افراد بدون محاکمه و یا قانونی که عطف به ماسبق گردد، نباید تصویب شود. [۴] هیچگونه مالیات سرانه یا مالیات مستقیم دیگری نباید وضع شود مگر اینکه متناسب با آمارگیری یا سرشماری پیش‌بینی شده در این قانون باشد. [۵] هیچگونه مالیات یا عوارضی گمرکی بر کالاهای صادراتی هر یک از ایالات وضع نخواهد شد. [۶]‌ مقررات بازرگانی یا مالیاتی یک ایالت نباید هیچ امتیازی را برای بندرهای خود نسبت به بندرهای ایالتهای دیگر قایل شوند؛ کشتیهایی که عازم ایالتی هستند و یا از آن حرکت می‌کنند، مجبور به ورود به بندر دیگر یا ترخیص از آن و یا پرداخت عوارض در آنجا نمی‌باشند. [۷] برداشت پول از خزانه‌داری فقط براساس اعتباراتی که قانون معین می‌کند خواهد بود؛ و اظهارنامه‌ها و صورتحساب دریافت و پرداخت کلیه وجوه دولتی به طور منظم و هر از چند گاه منتشر می‌شود. [۸] ایالات متحده هیچگونه عنوان اشرافی اعطا نمی‌کند: هر کسی که ایالات متحده دارای سمت رسمی تعهدآور یا امانی باشد نمی‌تواند بدون رضایت کنگره هیچ نوع هدیه، مقرری، سمت و یا عنوانی را از هیچ شاه، شاهزاده و یا کشور خارجی بپذیرد. بخش ۱۰ [۱] انجام موارد ذیل برای ایالتها ممنوع است: الحاق به معاهده، اتحادیه و یا کنفدراسیون، صدور مجوز اقدام مقابله به مثل؛ چاپ پول؛ انتشار اوراق بهادار؛ پیشنهاد هر چیزی غیر از سکه طلا و نقره برای پرداخت بدهی‌ها؛ تصویب هر نوع لایحه، مجازات افراد بدون محاکمه یا به موجب قانونی که عطف به ماسبق شود یا قانونی که یه تعهدات قراردادی لطمه وارد آورد و اعطای هرگونه عنوان اشرافی. [۲] هیچ ایالتی نمی‌تواند بدون موافقت کنگره هیچگونه تعرفه یا عوارض گمرکی بر واردات و صادرات وضع نماید به جز مواردی که برای اجرای قوانین بازرسی آن ایالت کاملاً ضروری باشد؛ سود خالص کلیه عوارض گمرکی و تعرفه‌ها که هر یک از ایالتها بر واردات یا صادرات وضع نمایند باید از طریق خزانه‌داری ایالات متحده به مصرف برسد. کنگره می‌تواند تمامی این قوانین را بازنگری و بر آنها نظارت نماید. [۳] هیچ ایالتی نباید بدون موافقت کنگره، عوارض بار یا مالیات وضع نماید، در زمان صلح سرباز یا کشتی جنگی نگهداری کند، با ایالت دیگر و یا با یک قدرت خارجی موافقتنامه یا میثاقی امضا نماید یا وارد جنگ شود، مگر اینکه عملاً مورد تهاجم قرار گیرد یا در معرض خطر قریب‌الوقوعی باشد که درنگ در برابر آن جایز نباشد. اصل دوم بخش ۱ [۱] قوه مجریه در اختیار رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا قرار دارد. دوره ریاست جمهوری چهار سال است و با معاون رئیس جمهور که دوره وی نیز چهار سال می‌باشد به ترتیب ذیل انتخاب خواهند شد: [۲] هر ایالت به شیوه‌ای که مجلس قانونگذاری آن معین می‌کند، تعدادی انتخاب کننده تعیین خواهد نمود که تعدادشان برابر با تعداد کل سناتورها و نمایندگانی می‌باشد که یک ایالت مجاز به داشتن آنها در کنگره‌است. ولی هیچ سناتور، نماینده و یا فردی که در ایالت متحده دارای سمتی غیر انتفاعی و یا انتفاعی باشد نمی‌تواند به عنوان انتخاب کننده تعیین گردد. [۳] انتخاب کنندگان باید در ایالتهای خود تشکیل جلسه دهند و از طریق رای مخفی دو نفر را که حداقل یک نفرشان مقیم ایالت آنان نباشد انتخاب کنند، و آنگاه فهرستی از افرادی را که رای به آنان داده شده‌است و همچنین تعداد آرای هر یک از آنان را تهیه و پس از امضا و تایید به صورت مهر شده به مرکز حکومت ایالات متحده و به نام شخص رئیس سنا ارسال نمایند؛ رئیس سنا در حضور نمایندگان سنا و مجلس نمایندگان کلیه تاییدیه‌ها را می‌گشاید و سپس آراء شمارش می‌شوند. شخصی که بیشترین تعداد آراء را از کل انتخاب‌کنندگان تعیین شده کسب نماید، رئیس جمهور می‌شود و اگر بیش از یک نفر اکثریت مزبور را به تساوی داشته باشند و تعداد آراء مساوی باشد، مجلس نمایندگان بی‌درنگ از طریق رای مخفی یکی از آنان را به سمت ریاست جمهوری انتخاب می‌نماید و اگر هیچ فردی حائز اکثریت آراء نباشد، در این صورت مجلس نمایندگان مزبور به همان روش از میان پنج نفر اول فهرست، رئیس جمهور را انتخاب می‌نماید. اما در انتخاب وی، ایالتها رای خواهند داد و هر ایالت دارای یک رای می‌باشد، حد نصاب لازم برای این منظور عبارت است از مجموع عضو یا اعضای دو سوم ایالتها و اکثریتی از کل ایالتها برای انتخاب ضروری می‌باشد. در هر حالت پس از انتخاب رئیس جمهور، شخصی که بیشترین تعداد آرای انتخاب کنندگان را کسب نموده باشد معاون رئیس جمهور می‌شود. ولی اگر دو یا چند نفر باقی بمانند که دارای آرای مساوی باشند؛ سنا از میان آنان معاون رئیس جمهور را با رای مخفی می‌کند. [۴] کنگره می‌تواند زمان تعیین انتخاب کنندگان و روزی را که آنان باید آرای خود را به صندوق بریزند؛ معین نماید. این روز باید در سراسر ایالات متحده یک روز واحد باشد. [۵] هر شخصی برای احراز مقام ریاست جمهوری باید در زمان تصویب این قانون اساسی، شهروند بومی یا تبعه ایالات متحده، حداقل سی‌وپنج ساله و مدت چهارده سال مقیم ایالات متحده باشد. ۶] وظایف و اختیارات رئیس جمهور در صورت برکناری، فوت، کناره‌گیری یا ناتوانی از انجام آنها، رئیس جمهور نیز معاون وی، مقام مسئولی را به عنوان کفیل ریاست جمهوری تعیین نماید و مقام مزبور طبق مقررات، تا زمان رفع ناتوانی یا انتخاب رئیس جمهور، به عنوان رئیس جمهور انجام وظیفه می‌نماید. [۷] رئیس جمهور در ازای خدماتش در زمانهای معین حقوق دریافت خواهد کرد و میزان آن در طول دوره ریاست جمهوری وی افزایش یا کاهش نمی‌یابد، رئیس جمهور نباید در طول دوره مزبور هیچگونه مقرری دیگری از ایالات متحده یا هیچ یک از ایالتها دریافت می‌نماید: « من رسماً سوگند یا می‌کنم که مسئولیت ریاست جمهوری ایالات متحده را صادقانه انجام دهم و تا آنجا که در توان دارم از قانون اساسی ایلات متحده صیانت، حمایت و دفاع نمایم.» بخش ۲ [۱] هر گاه ارتش و نیروی دریایی ایالات متحده و نیروهای مردمی ایالتهای مختلف که جهت انجام خدمات بالفعل برای ایالات متحده فراخوانده شوند، رئیس جمهور فرماندة کل آنان خواهد بود. وی می‌تواند نظرات کتبی مقام عالی رتبه هر یک از «دستگاههای اجرایی» را در مورد موضوعات مربوط به وظایف دستگاه متبوع آنها جویا شود. رئیس جمهور حق تعلیق اجرای مجازات و یا عفو جرایم ارتکابی علیه ایالات متحده را جز در موارد «اعلام جرم علیه مقامات دولتی» دارا می‌باشد. [۲] رئیس جمهور با مشورت و موافقت سنا و به شرط موافقت دو سوم سناتورهای حاضر، دارای اختیار انعقاد معاهدات می‌باشد و به ترتیبی که قانون معین خواهد کرد، سفیران و سایر نمایندگان و کارداران کشور، قضات دیوان عالی و سایر مقامات ایالات متحده را که انتصاب آنان در قانون اساسی به نحو دیگری مقرر نشده باشد، معرفی و منصوب خواهد نمود. ولی کنگره می‌تواند به موجب قانون، اختیار انتصاب مقامات رده‌های پایین را به نحوی که شایسته بداند به شخص رئیس جمهور، محاکم قضایی یا روسای وزارتخانه‌ها واگذار نماید. [۳] رئیس جمهور مختار است برای کلیه سمت‌هایی که ممکن است در زمان تعطیلی موقت سنا بلاتصدی شوند با اعطای ماموریت شخص یا اشخاصی را منصوب نماید، ماموریت مزبور در پایان اجلاس بعدی سنا خاتمه می‌یابد. بخش ۳ رئیس جمهور هر از چندگاه گزارشی در مورد وضعیت اتحادیه به کنگره ارائه و اقداماتی را که ضروری و مقتضی تشخیص دهد برای ملاحظه اعضای سنا پیشنهاد می‌نماید، وی می‌تواند در مواقع اضطراری هر دو مجلس یا یکی از آنها را [ برای تشکیل جلسه] فراخوانده و در صورت بروز اختلاف در مورد دوره فترت، آنها را تا زمان دیگری که مناسب بداند تعطیل کند؛ وی سفیران و نمایندگان خارجی را به حضور می‌پذیرد، بر اجرای صحیح قوانین نظارت و کلیه مقامات مسئول ایالات متحده را منصوب می‌نماید. بخش ۴ رئیس جمهور، معاون رئیس جمهور و کلیه مقامات کشوری پس از اعلام جرم علیه آنان و محکومیت به خاطر ارتکاب (جرم) خیانت، ارتشاء و سایر جرایم شدید و جنحه از کار برکنار می‌شوند. اصل سوم بخش ۱ قوه قضاییة ایالات متحده به دیوان عالی و دادگاههای تالی که کنگره می‌تواند در هر زمانی تعیین نماید و تشکیل دهد، واگذار می‌گردد. قاضیان دیوان عالی و دادگاههای تالی تا زمانی که حسن رفتار داشته باشند در مقام خود باقی‌مانده و حقوق خود را در زمانهای معین در ازای خدمتشان دریافت می‌کنند. میزان این حقوق در طول مدت عهده‌داری این سمت کاهش نم‌یابد. بخش ۲ [۱] حیطة‌ عمل قوة قضاییه ایالات متحده موارد ذیل را شامل می‌شود: کلیه دعاوی، براساس قانون و انصاف ناشی از قانون اساسی، سایر قوانین ایالات متحده و معاهداتی که به موجب قوانین منعقد شده یا خواهند شد؛ - کلیه دعاوی مربوط به سفیران، کنسول‌ها و دیگر مقامات بلند پایه دولتی؛ - دعاوی دریایی و دریانوردی؛ - اختلافاتی که در آنها ایالات متحده یکی از طرفهای دعوی باشد؛ - اختلاف بین دو یا چند ایالت؛ - بین یک ایالت و شهروندان ایالت دیگر؛ - بین شهروندان مختلف؛ - بین شهروندان یک ایالت که مدعی اراضی واگذار شده ایالتهای مختلف دیگر هستند، بین یک ایالت یا شهروندان آن با کشورها، شهروندان یا اتباع خارجی. [۲] در کلیة دعاوی مربوط به سفیران، کنسول‌ها و سایر مقامات بلند پایه و در مواردی که یک ایالت طرف دعوی است، صلاحیت اصلی را دیوان عالی خواهد داشت. در کلیه موارد دیگری که قبلاً ذکر شد، دیوان عالی صلاحیت پژوهشی را هم نسبت به « مسائل شکلی» و هم نسبت به «مسائل ماهوی» با استثنائات و براساس مقرراتی که کنگره طبق قانون معین می‌کند دارا خواهد بود. [۳] رسیدگی به کلیة جرایم به جز موارد « اعلام جرم علیه مقامات دولتی » باید توسط هیات منصفه انجام شود و چنین رسیدگی باید در ایالت محل وقوع جرم برگزار گردد؛ ولی هر گاه محل وقوع جرم هیچ یک از ایالتها نباشد، محاکمه باید در محل یا محلهای که کنگره به موجب قانون تعیین می‌کند برگزار شود. بخش ۳ [۱] خیانت به ایالات متحده، فقط شامل تحمیل جنگ به آن یا طرفداری از دشمنان آن یا کمک و مساعدت به آنان می‌باشد. هیچ فردی به (جرم ارتکاب) خیانت محکوم نمی‌شود مگر براساس گواهی دو شاهد بر یک اقدام آشکار و یا اعتراف در دادگاه علنی. [۲] کنگره اختیار تعیین مجازات (جرم ارتکاب) خیانت را دارا می‌باشد؛ ولی حکم دایر بر مجازات فرد بدون محاکمه به سبب خیانت مبنی بر مهدورالدم بودن یا زمان زندگی شخص محکوم اجرا می‌شود. اصل چهارم بخش ۱ قوانین عمومی، سوابق و تصمیمات قضایی یک ایالت در سایر ایالتها اعتبار و رسمیت کامل خواهد داشت. کنگره می‌تواند از طریق قوانین کلی شیوه احراز اصالت این قوانین، سوابق و تصمیمات مزبور و اثر آن را معین نماید. بخش ۲ [۱] شهروندان هر ایالت از تمامی امتیازات و مصونیت‌های شهروندان در ایالتهای دیگر برخوردار خواهند شد. [۲] هر گاه شخصی در هر ایالتی متهم به (ارتکاب) خیانت، جنایت، یا جرایم دیگر گردد و از چنگال عدالت بگریزد و در ایالت دیگر یافت شود، با تقاضای مقامات اجرایی ایالتی که وی از آنجا گریخته‌است، به ایشان تحویل و به ایالتی که صلاحیت قضایی رسیدگی به جرم را دارد، به درخواست طرفی که خدمت یا کار می‌بایستی برای وی انجام می‌شد تحویل می‌شود. بخش ۳ [۱] کنگره می‌تواند ایالتهای جدید را به عضویت اتحادیه بپذیرد، اما هیچ ایالت جدیدی در حوزه قضایی ایالت دیگر تشکیل یا تاسیس نخواهد شد و نیز هیچ ایالتی از الحاق دو یا چند ایالت یا بخشهایی از ایالتها، بدون موافقت مجلس قانونگذاری ایالتهای مربوطه و کنگره تشکیل نخواهد شد. [۲] کنگره اختیار تنظیم یا تدوین کلیه قوانین و مقررات مربوط به سرزمینها یا سایر املاک متعلق به ایالات متحده را دارا می‌باشد؛ مفاد قانون اساسی به نحوی تفسیر نخواهد شد که ناقض حقوق ایالات یا یک ایالت خاص باشد. بخش ۴ ایالات متحده برای هر یک از ایالتهای اتحادیه، شکل حکومت جمهوری را تضمین و در برابر تهاجم (حمله) و در صورت درخواست مجلس قانونگذاری ایالتی، یا قوه مجریه (در زمانی که نتوان مجلس مزبور را تشکیل داد) در مقابل آشوب داخلی، از آنها حمایت خواهد نمود. اصل پنجم هر گاه دو سوم نمایندگان دو مجلس ضروری تشخیص دهند، کنگره اصلاحاتی را برای قانون اساسی پیشنهاد خواهد داد و یا بنا به درخواست مجلسین قانونگذاری دو سوم ایالتهای مختلف، خواستار تشکیل مجمعی برای پیشنهاد اصلاحات خواهد گردید. در هر دو حالت هر گاه حالت پیشنهادها را مجلسین قانونگذاری سه چهارم ایالتهای مختلف و یا مجامع سه چهارم ایالتها تصویب نمایند، به عنوان بخشی از این قانون اساسی برای کلیه مقاصد و اهداف معتبر خواهد بود. هر یک از دو روش اصلاحی فوق را کنگره می‌تواند پیشنهاد نماید. با وجود این، هیچ اصلاحیه‌ای که ممکن است قبل از سال یکهزار وهشتصد وهشت میلادی به تصویب برسد به هیچ نحوی بر بندهای اول و چهارم بخش نهم اصل اول تاثیری نخواهد گذاشت و هیچ ایالتی بدون رضایت خود از حق رای مساوی در سنا محروم نمی‌شود. اصل ششم [۱] کلیه تعهدات و دیونی که پیش از تصویب این قانون اساسی پذیرفته شده‌اند، همانگونه که به موجب کنفدراسیون برای ایالات متحده معتبر بوده‌اند، طبق قانون اساسی حاضر نیز معتبر است. [۲] این قانون اساسی و قوانین ایالات متحده که براساس آن وضع می‌شوند و کلیه معاهدات منعقد شده و یا معاهداتی که به نام و اختیار ایالات متحده منعقد می‌شوند، قانون برتر این سرزمین می‌باشند و قضاوت در تمام ایالتها بدون توجه به آنچه با قانون اساسی یا سایر قوانین هر یک از ایالتها مغایر است، از آن تبعیت می‌نمایند. [۳] سناتورها و نمایندگانی که قبلاً ذکر شدند، اعضای مجلسین قانونگذاری ایالتهای مختلف و تمام مقامات قضای و اجرایی ایالات متحده و ایالتهای مختلف با ادای سوگند یا اعلام رسمی موظف می‌شوند از قانون اساسی حمایت نماید، اما هیچ آزمون مذهبی به عنوان شرط لازم برای واگذاری سمت رسمی یا غیر انتفاعی در ایالات متحده وجود ندارد. اصل هفتم تصویب قانون اساسی از سوی مجامع نه ایالات، این قانون را بین ایالتهایی که آن را تصویب می‌نمایند لازم‌الاجرا می‌نماید. اصلاحات قانون اساسی ایالات متحده آمریکا و اصول افزوده شده به آن بنا به پیشنهاد کنگره و تصویب مجلسین قانونگذاری ایالتهای مختلف، به موجب اصل پنجم قانون اساسی اولیه لازم‌الاجرا می‌باشد منبع: [http://www.lawblog.ir/Qanoon%20amrica.html حقوق بلاگ] [[de:Verfassung der Vereinigten Staaten von Amerika]] [[en:Constitution of the United States of America]] [[es:Constitución de los Estados Unidos de América]] [[fr:Constitution des États-Unis d'Amérique]] [[ja:アメリカ合衆国憲法]] [[pl:Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki]] [[ru:Конституция Соединённых Штатов Америки]] [[zh:美利坚合众国宪法]] کاربر:555 2151 3399 2006-10-05T04:45:48Z 555 78 Redirecting to [[m:User:555]] #REDIRECT [[:m:User:555]] کاربر:Maryam m/Gold quest 2153 3503 2006-10-29T11:44:47Z Kaveh 1 Gold quest به کاربر:Maryam m/Gold quest منتقل شد بعضی می گویند گلدکوئست تجارت الکترونیکی است که با جذب مشتری برای شرکت و خرید سکه آن مبلغی به عنوان پورسانت به شما و بالادستی های شما پرداخت می کنند و در آن همه کس و از همه قشری در آن می توانند شرکت کنند و سود کلان و سرشاری را عاید شما و زیر مجموعه هایتان می کنند .... (آیا بدین گونه است یا خیر و با چه قیمتی میتوان آن را بدست آورد) من در اینجا حقایقی را درباره این به اصطلاح کار به شما می گویم • جدول تصاعــد گلدکوئست این جدول تصاعد سطح ها (step ها) در گلدکوئست که در انتها می توان در ریاضیات اثبات کرد که کلاهبرداری بزرگ شرکت رخ خواهد داد و این ایراد سیستم را به هیچ عنوان نمی توان توضیح داد و به شما نشان خواهم داد که پول زیادی از این کار بدست نمی آورید ... • فتواهای مراجع تقلید در این قسمت استفتای اغلب مراجع تقلید درباره حرام بودن گلدکوئست از جنبه های مختلف ... • فعالیــت گلدکوئست در ایران از نظر دولت آخرین اخبار از زبان قوه قضائیه و غیر قانونی بودن فعالیت این شرکت در ایران ( توضیحی درباره علت وجود نمایندگی ) و دستگیری عوامل گلدکوئست و مصادره سکه های آن به عنوان کالای قاچاق ... • جنبه های روانی و عاطفی این کار بعد از حضور در گلدکوئست به اقتضای کار آن شما از حالت دوستی های صادقانه و بی ریا خارج شده و در نهایت از دست دادن دوستان و دو دستگی در خانواده و دوستان... • جنبه های اقتصادی فعالیت این شرکت در کشور خروج 350 میلیون دلار ارز از مملکت و ضرر های جبران ناپذبر آن به اقتصاد ایران و تفصیر طرفداران گلدکوئست درباره این کار.... • شیوه های پرزنت (جذب افراد) در این شرکت در این قسمت روش هایی که شرکت به افراد خود برای جذب مشتری به فعالیت در این زمینه آموزش می دهد (فقط برای اینکه دست آنها برای شما رو شود). ; چند خط نوشته : --[[کاربر:Maryam m|Maryam m]] ۲۰:۲۹, ۲۲ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC)<<span style="color: ColorName;">متن رنگی</span> تصویر:example.jpg|شرح تصویر:example.jpg|شرح </gallery> شهر قصه 2154 3415 2006-10-24T15:11:19Z ماني 31 ==پرده: استخدام کلفت== *شهر قصه *برگرفته از: [http://sanli.blogspot.com/2002_07_28_sanli_archive.html#79691596 خاک] ::توجه: ترتیب مطالب هنوز مرتب نیست. ==انگلیسی== * مجری: آقا. کلفت نمی خواین؟ * رمال: اوووه. والا راستش چی بگم. کلفت کلفت که نخیر. هه هه * مجری: خاک عالم به سرم. * رمال: ولی خب. شاید یه کاریش بکنیم. * مجری: خیلی از لطف شما ممنونم. * رمال: می دونم. * مجری: خدا عمرتون بده انشالله * رمال: انشالله * مجری: بچه هاتونو ببخشه بهتون. * رمال: انشالله. خب حالا هم شیره. اگه زحمت نمی شه بفرمایید که شما گواهی کلفتی و دیپلم و مدرک دارین؟ * مجری: او بله البته. ایناهاشش ببینین. * رمال: ببینم گواهی آشپزی. * مجری: بله قربون ایناهاش * رمال: دیپلم خیاطی، گلدوزی. * مجری: ایناهاش. ایناهاش * رمال: دیپلم ماشین نویسی. * مجری: ایناهاش. * رمال: خب حالا گواهی نخ ریسی. * مجری: ایناهاش * رمال: حالا تصدیق... * مجری: بله بفرمایید. * رمال: خب حالا گواهی... * مجری: بفرمایید. * رمال: دیپلم... * مجری: بفرمایید. * رمال: گواهی... * مجری: بفرمایید. * رمال: دیپلم... * مجری: بفرمایید. * رمال: گواهی... * مجری: بفرمایید. * رمال: دیپلم... * مجری: بفرمایید. * رمال: گواهی... * مجری: بفرمایید. * رمال: دیپلم... * مجری: بفرمایید. * رمال: گواهی... * مجری: بفرمایید. * رمال: دیپلم... * مجری: بفرمایید. * رمال: گواهی... * مجری: بفرمایید. * رمال: دی دی دیپ دیپلم... * مجری: بفرمایید. * رمال: گو گو گو گواهی... * مجری: بفرمایید. * رمال: خب اندازه ی ابعاد بدن. سینه. * مجری: صد. * رمال: دور کمر. * مجری: پنج و سه چهارم. * رمال: باسن. * مجری: سی صد و شصت. * رمال: زیاد است. * ملا: بابا اون با من. * رمال: راستی هم شیره. حضرت علیه انگلیسی بلدین؟ * مجری: نه آقا. * رمال: نچ نچ نچ. خیلی بد شد. * مجری: ده چرا؟ * رمال: خب آخه مخالف قانون است. * ملا: دختری که انگلیسی نداند سکرتر است. * مجری: خب. پس مرحمت شما زیاد. * رمال: حیف شد. کلفت مطبوعی بود. ==پرده: اتهام، جعل نام== * خراط: راست می گه اون اسم ما رو دزدیده. * قاضی: تق تق تق تتق تق... * ملا: کار شما؟ * شاعر: عاشقی. * ملا: شغل شما؟ * شاعر: شاعری. * قاضی: تو شاعری یا طوطی؟ * شاعر: طوطی شاعرم من. * قاضی:شاعر طوطی نمی شه. * شاعر: خب دیگه پس خرم من. (همهمه) * قاضی: تق تق تق تتق تق... * قاضی: هر شاعر خر نمی شه. * شاعر: هر خری شاعر نمی شه. * رمال: به هر کتابی برسه شعراشو از بر نمی شه. تا سر فرصت بشینه همشو رو نویس کنه. بعد تو دیوان خودش، به خط و امضای خودش اونارو پاک نویس کنه. * نمدمال: شاعر خوب غلندره. * خراط: خر که غلندر نمی شه. * قاضی: فکرش باهاس روشن باشه. * خراط: خر که منور نمی شه. * شاعر: شاعر باید عمیق باشه. * خراط: خر که مقعر نمی شه. * رمال: شاعر باهاس عطر بزنه. * خراط: خر که معطر نمی شه. * ملا: شاعر بایست شیک باشه. لباس فاخر بپوشه. * خراط: با هیچ لباس فاخری، خر که مفخر نمی شه. * شاعر: شاعر باید پاک باشه. * خراط: خر که مطهر نمی شه. * نمدمال: قدش بایست دراز باشه. * خراط: خر که صنوبر نمی شه. * رمال: صورت خوب داشته باشه. * خراط: خر که مصور نمی شه. * خاله سوسکه: شاعر خوب زن می گیره. * خراط: خر که مکرر نمی شه. (خنده و همهمه) * خراط: حالا آقایون شوما بگین. شوما قضاوت بکونین. بنده خرم یا ایشون؟ ==شاکی== خیله خب، شاکیه متهم کیه؟ (مکالمه بین خراط و ملا) * بنده ام. * بیا جلو. * بنده ی شرمنده ام. * قسم بخور. * میل ندارم. * قسم بخور. * صرف شده جون شوما. * می گم بخور. * جون خودم نمی شه. الانه پیش پاتون، جاتون خالی یونجه ی سیری خوردم. * اسمتو بگو. * کوچیک شوما، خرم من. * شغل شما * من بله خراطم من. (مکالمه بین قاضی و خراط) * اون خر خراط که می گن شمایین؟ * معلومه خراطم من، تو خراطی جون شوما میون خرا سرم من. * شما از اون آفا شکایت دارین؟ * چه جورم. * از کار خراطی رضایت دارین. * نه قربون. این روزه روز هر چیزی فابریک شده. از چپق و کوزه و قلیون بگیر تا چوب سیگار همش پلاستیک شده. هر جا می ری پلاسکو، هر جا می ری ملامین. ای آفا دکون خراطی دیگه تخته شد. * پس تو چرا به خراطی چسبیدی؟ چرا نمی ری دنبال یه کار خوب. یه شغل نون و آب دار. تو هم برو جنس پلاستیک بساز. * خب آخه من خراطی رو دوست دارم. * خیلی خری. * معلومه... ==شعرخوانی عاشق== نه دیگه این واسه ما دل نمی شه نه دیگه این واسه ما دل نمی شه هر چی من بهش نصیحت می کنم که بابا آدم عاقل آخه عاشق نمی شه می گه یا اسم آدم دل نمی شه یا اگر شد دیگه عاقل نمی شه بش می گم جون دلم این همه دل توی دنیاست چرا یه کدوم مثل دل خراب صابمرده ی من پاپی زنهای خوشگل نمی شه چرا از این همه دل یه کدوم مثل تو دیوونه ی زنجیری نیست یه کدوم، یه کدوم صبح تا غروب تو کوچه ول نمی شه می گه یک دل مگه از فولاده که تو این دوره زمونه چششو هم بزاره هیچ چیزی نبینه یا اگر چیزی دید خم به ابروش نیاره می گم آخه بابا جون اون دل فولادی دست کم دنبال کیف خودشه دیگه از اشک چشش زیر پاش گل نمی شه می گه هر سکه می شه غلب باشه می گه هر سکه می شه غلب باشه اما هر چی قلب شد دل نمی شه نه دیگه نه دیگه نه دیگه این باسه ما دل نمی شه نه دیگه این باسه ما دل نمی شه * بزاز: بش می گم سکه غلب لااقل کام خودش شیرینه. دیگه هرشهد براش زهر حلائل نمی شه. * مجری: می گه اون شیرینی به درد شاعر می خوره، که با شمع و گل و پروانه و بلبل بغل هم بزاره. بشینه نگاه کنه، های های گریه کنه شعر بگه. * ملا: بش می گم عزیزکم، جانکم، امیدکم، قلبک بازی گوشم سکه غلب اقلا غلب است. می شه باش سر کسی کلاه گذاشت، یا کلاهی برداشت. هیچ قلبی مث تو اتل و باطل نمی شه. * مجری: می گه اون قلب فقط به درد ملا می خوره. * رمال: بش می گم ملا بازم هر چی باشه دست کم به فکر نفع خودشه. بی خودی منصف و عادل نمی شه. * خراط: عینهو فرشته ی سردر دیوان قضا که حالا سی ساله چسبیده به دیوار. که چی؟ که با اون ترازوی نامیزون یه چیزی وزن کونه. * مجری: می گه هر فرشته ای کاسب و بقال نمی شه. * فیل: تازه هر بقالیم این قده احمق نمی شه، که با دستمال ببنده چششو. بعد بخواد زردچوبه و فلفل رو با ترازو بکشه. دیگه اون مثقال مثقال نمی شه. دیگه اون فلفل فلفل نمی شه. * مجری: بابا ول کن حاج آقا. دل به فلفل آخه دخلی نداره. فلفل شمام مث سکه غلب همه چی داره به غیر از فلفل. عینهو قلب شما غلابیست. توی دل هر چی باشه، به جز از عشق و محبت چیزی داخل نمی شه. * خراط: داش من، از قول ما به این دل واموندت، حالی کن عشق مث دسته چپق باث حتما دو تا سر داشته باشه. آخه عشق یه سره باعث دردسره. * مجری: می گه اون عشق فقط به درد خراط می خوره. * نقال: بش بگو عقلم آخه خوب چیزیه. اگه فرهادی شیرینت کو. اگه مجنونی لیلیت کجاست. * مجری: آخه مرشد، مجنون اگه لیلی داشت دیگه مجنون نمی شد، وقتی هم شد دیگه عاقل نمی شه. * خراط: بش بگو دست بردار. دیگه دیوونه شدن این همه قمپز نداره. توی دنیا دیوونه فراوونه. مگه تو نوبرشو آوردی؟ * ملا: کاملا صحیح می فرمایید. ما تو تاریخ کسانی داریم، مث اسکندر مقدونی یا ناپلئون. * فیل: مث هیتلر، مث چنگیز مغول. * شاعر: راه دور چرا بریم. این عموسام خودمون. * مجری: می گه هر آدم دیوونه که لشکرکش نیست. هر کی لشکر کشه آدم کش نیست. * نعل بند: هر کی آدم بکشه اصغر قاتل نمی شه. نظری به بوستن.... ==پرده: آدم مفلس رو چو من وا می داره به رقاصی== ملا: اکسوز می. یعنی معذرت می خوام. قصه گو: چیه قربون. چی شده؟ ملا: پول خرد اگر دارین. دو قران یا سه قران، تحت عنوان قرض الحسنه تا شب جمعه به من لطف کنین. قصه گو: والا بی رودرواسی، جیب ما پاک تر از ریش شماست. دریغ از یه پاپاسی. ملا: ریلی؟! ایمپاسیبل. رقاص: آخه مای دیر. یو سی. نون چارکی سه عباسی. پنیر سیری دو عباسی. آدم مفلس رو چو من وا می داره به رقاصی. ملا: شب که می رم توی خانه. اکبری به به می کنه. قاقا می خواد نانش می دم. می خورد و اه اه می کنه. ز یک طرف عیال من، چون سگه له له می کنه. می گه تا کی سر بکنم چادر نماز کرباسی. رقاص: روغن سیری چار عباسی. قند سیری سه عباسی. آدم مفلس رو چو من وا می داره به رقاصی. **** فاطی میون گهواره گشنشه عرعر می زنه. مادر بچه ها می ره گهواره رو سر می زنه. می بیته فاطی مشغول سرسری است و دس دسی. رقاص: شیر چارکی چار عباسی. شکر سیری سه عباسی. بچه رو توی گهواره وا می داره به رقاصی. خراط: خوبه که بنده ام برم مدتی دکتری کنم. یا بروم تو سینما هر شبه آکتوری کنم. اگز که آکتوری نشد، نقش رجیستری کنم. چرا خجالت بکشم، یا بکنم رودرواسی. رقاص: یونجه سیری سه عباسی. جو چارکی چار عباسی. آدم مفلس رو چو من وا می داره به رقاصی. قصه گو: کبریت یکی یه عباسی، جارو یکی دو عباسی، قند سیری سه عباسی، روغن سیری چار عباسی، هیزم منی پنج عباسی. کالک منی شیش عباسی... رقاص: مومن پیر و وسواسی حموم می ره ده عباسی. آدم لاتو راس راسی وا می داره به رقاصی. قصه گو: بگذریم. ==پرده: نامه ی عاشق== (از زبان خراط) آره... داشتیم چی می گفتیم؟ بنویس. مارو دیوونه و رسوا کردی. حالیته. مارو آواره ی صحرا کردی. حالیته. آخه مام واسه خودمون معقول آدمی بودیم. دسته کم هر چی که بود آدم بی غمی بودیم. حالیته. سرو سامون داشتیم، کس و کاری داشتیم. آی دیگه یادش به خیر. ننم جورابمونو وصله می زد. مارو نفرین می کرد. بابامون خدا بیامرز سرمون داد می کشید. بهمون فحش می داد. با کمربند زمون اجباریش پامونو محکم می بست. ترکه های آلبالو رو کف پامون می شکست. حالیته. یاد اون روزا به خیر. چون بازم هر چی که بود. سرو سامونی بود. حالیته. ننه ای بود که نفرین بکنه. بعد نصفه شب پاشه لحاف رو آدم بکشه. که مبادا پسرش خدانکرده بچاد. که مبادا نور چشمش سینه پهلو بکونه. حالیته. هاه. ها.. بابایی بود که گاه و بی گاه سرمون داد بزنه. باهامون دعوا کنه. پامونو فلک کنه. بعد صبح زود پاشه ما رو تو خواب بغل کنه. اشکای شب قبلو که روی صورتمون ماسیده بود، کم کمک با دستای زبر خودش پاک بکنه. حالیته. می دونی بابامون چند سال پیش عمرشو داد به شوما. هرچی خاک اونه عمر تو باشه. مرد زحمت کشی بود. خدا رحمتش کنه. ننه هم کور و زمین گیر شده. ای دیگه پیر شده. بی چاره غصه ی ما پیرش کرد. غم رسوایی ما کور و زمین گیرش کرد. حالیته. اما راستش چی بگم. تقصیر ما که نبود. هر چی بود زیر سر چشم تو بود. یه کاره تو راه ما سبز شدی. مارو عاشق کردی. مارو مجنون کردی. مارو داغون کردی. حالیته. آخه آدم چی بگه قربونتم. حالا از ما که گذشت. بعد از این اگر شبی، نصفه شبی، به کسونی مث ما قلندر و مست و خراب تو کوچه برخوردی اون چشارو هم بزار. یا اقلا دیگه این ریختی بهش نیگا نکن. آخه من قربون هیکلت برم، اگه هر نیگاه بخواد این جوری آتیش بزنه، پس بایست تمام دنیا تا حالا سوخته باشه ==پرده: پول چایی رو برسون== فیل: حالا ببینم این کار ما هیچ جوری حل نمی شه؟ دفتردار: به توچه. فیل: آخه بی سه جلد نمی شه. دفتردار: به من چه. فیل: آقای عزیز قربونتم. صدقه بلا گردونتم. گوش می کنی؟ دفتردار: به توچه. فیل: نوکرتم. چاکرتم. تو یک کلوم فقط بگو یه آدم فلک زده، یه بخت برگشته ای که سه جلد بخواد بایست چه کاری بکنه. راس راسی تکلیفش چیه؟ دفتردار: ااا... والا آقا کار شما این جوریا حل نمی شه. این جور چیزا تمبر میخواد. مهر می خواد. امضا می خواد. کاغذ می خواد. مداد می خواد. قلم می خواد. دوات می خواد. آخوند می خواد. ملا می خواد. سفارش از بالا می خواد. تعارف و سلام می خواد. آدم خوش کلام می خواد. پول می خواد. مقام می خواد... تمبر پیش ذی حسابه. مهرمونم خرابه. امضا پیش رئیسه. رئیس پیش مداده. مداد پیش دواته. دوات توی اتاقه. اتاق درش کلیده. خلاصه، چه جوری بگم فلونی. امممم... هه. خودت باید بدونی. امممم... ==پرده: صیغه طلاق== ملا: آقایان برن کنار. آقایان برن کنار. آقایان برن کنار. خب برادر، حالا تعریف بکن. چه شدست، کی می خواین صیغه طلاق جاری بکنم؟ فیل: چی چی شد؟ طلاق! ملا: خب معلومه. من در این کار تخصص دارم. بخصوص طلاق سرکار که جای خود دارد. یک چنین صیغه پر سوز و گدازی بخوانم که همین جا بشینی او های های گریه کنی. رمال: اوخ نگو. بنده همین الساعه داره گریه ام می گیره. ملا: باجی جان گریه نکن. ام خب حالا بفرمایید. چه مدل طلاق لازم دارین. فیل: چی جی فرمودین؟ ملا: هیچی جانم. چرا دست پاچه شدی. خب آخه طلاق چندین مدل است. می خواین طلاق رجحی بدهین یا طلاق خلعی؟ نوع اول کمی خرج داره. ولی البته دوامش خوب است. جنسشم مرغوب است. واسه سرکار استثنائا پانزده درصد تخفیفو می دیم. فیل: دست شما درد نکنه. ملا: نوع دوم که طلاق خلعی است. خیلی خاصیت دارد. عطار: واسه ی رودل خوبه؟ ملا: بی سواد احمق. تو رو می گوین عطار؟ اه.. بگذریم. نوع سوم که خودش شش مدل است. خیلی خوب و خوشگل است. فیل: آخه من.. ملا: گوش بده حرف نزن. آخ آقا. از طلاق نوع سوم چی بگم. نوع سوم دیگه محشر می کند. خراط: قربان نوع سومش. ملا: نوع سوم سه طلاقه است آقا. که دیگه بی محلل نمی شد کاری کرد. رمال: آخ نگو. جگرم می سوزه. عطار: نوع سوم خوب است. خراط: نوع سوم عالیست. ملا: آقا جان توی این شهر قشنگ، بهتر از بنده محلل دیگه پیدا نمی شد. رمال: گوش کن چی بت می گم. شما هر ثانیه، هر دقیقه یه محلل خوب بخواید. یه خبر به من بده. دیگه کاریت نباشد. ملا: برو گم شو بی سواد. خرس محلل نمی شد. فیل: آقا جون. بنده اصلا نه عیالی دارم که بخوام طلاق بدم. نه اصولا اگه زن داشته باشم طلاق می دم، که بخوام براش محلل بگیرم. ملا: عجبا عجبا. حیرتا حیرتا. ا، خود من محلل شبانه روزی هستم با جواز رسمی. شماره ی هشت صد و بیست. همه جور سفارشات، در تمام ساعات، همه در اسرع وقت، طبق آخرین متد. توسط خبره ترین محللا قبول می شه. خراط: راست می گه جون شوما. خود بنده یه عیالی داشتم مث دسته ی گل که همین آقا واسم عقدش کرد. بعدشم انقده زیر پام نشست تا طلاقش دادم. دو سه روز بعد اومد واسطه شد که من و عیالمو آشتی بده. انقده گفت که مام خام شدیم. این آقام فی المجلس صیغه عقدو جاری کرد. من بدبخت دوباره شوهر زنم شدم. سر تو درد نیارم. تا حالا سی دفعه ایشون واسه من زنمو عقد کرده، دوباره طلاق داده. ملا: بعله. یادم هست. بنده یک دوره استاژ می دیدم. یه کسی لازم بود تا خود من عملا مباحث علمی را روش تمرین بکنم. فکر کردم که تو این دوره زمانه چه کسی ممکنه زن بگیره. دیدم از خر بهتر شوهر پیدا نمی شه. (خنده ی جمع) یعنی خب وقتی آدم خر نباشد، دیگه شوهر نمی شد. (خنده ی بلندتر) خراط: چه طور شد؟ نفهمیدم. پس یعنی می فرمایید بنده و زنم برای سرکار شدیم لابراتوار. بگیرم هم چی بکوبم تو مخش. فیل: نه آقا ببخشیدش. ولش کنید. رمال: صلوات بفرستید. خراط: لا اله الا الله. ملا: لا اله الا الله. مدیاویکی:Allpages-summary 2155 3416 2006-10-25T17:53:57Z MediaWiki default مدیاویکی:Ancientpages-summary 2156 3417 2006-10-25T17:53:58Z MediaWiki default مدیاویکی:Blocked-mailpassword 2157 3418 2006-10-25T17:53:58Z MediaWiki default Your IP address is blocked from editing, and so is not allowed to use the password recovery function to prevent abuse. مدیاویکی:Booksources-summary 2158 3419 2006-10-25T17:53:58Z MediaWiki default مدیاویکی:Brokenredirects-summary 2159 3420 2006-10-25T17:53:58Z MediaWiki default مدیاویکی:Deadendpages-summary 2160 3422 2006-10-25T17:54:00Z MediaWiki default مدیاویکی:Deadendpagestext 2161 3423 2006-10-25T17:54:00Z MediaWiki default The following pages do not link to other pages in this wiki. مدیاویکی:Disambiguations-summary 2162 3424 2006-10-25T17:54:00Z MediaWiki default مدیاویکی:Doubleredirects-summary 2163 3425 2006-10-25T17:54:00Z MediaWiki default مدیاویکی:Editinguser 2164 3426 2006-10-25T17:54:01Z MediaWiki default در حال ویرایش $1 مدیاویکی:Feed-atom 2165 3429 2006-10-25T17:54:05Z MediaWiki default Atom مدیاویکی:Feed-rss 2166 3430 2006-10-25T17:54:05Z MediaWiki default RSS مدیاویکی:Imagelist-summary 2167 3431 2006-10-25T17:54:06Z MediaWiki default مدیاویکی:Ipblocklist-summary 2168 3434 2006-10-25T17:54:07Z MediaWiki default مدیاویکی:Lastmodifiedat 2169 3435 2006-10-25T17:54:08Z MediaWiki default این صفحه آخرین بار در $2, $1 تغییر کرده است. مدیاویکی:Lastmodifiedatby 2170 3436 2006-10-25T17:54:08Z MediaWiki default This page was last modified $2, $1 by $3. مدیاویکی:Listredirects-summary 2171 3437 2006-10-25T17:54:08Z MediaWiki default مدیاویکی:Listusers-summary 2172 3438 2006-10-25T17:54:08Z MediaWiki default مدیاویکی:Lonelypages-summary 2173 3439 2006-10-25T17:54:08Z MediaWiki default مدیاویکی:Lonelypagestext 2174 3440 2006-10-25T17:54:08Z MediaWiki default The following pages are not linked from other pages in this wiki. مدیاویکی:Longpages-summary 2175 3441 2006-10-25T17:54:08Z MediaWiki default مدیاویکی:Mimesearch-summary 2176 3442 2006-10-25T17:54:10Z MediaWiki default مدیاویکی:Mostcategories-summary 2177 3443 2006-10-25T17:54:11Z MediaWiki default مدیاویکی:Mostimages-summary 2178 3444 2006-10-25T17:54:11Z MediaWiki default مدیاویکی:Mostlinked-summary 2179 3445 2006-10-25T17:54:11Z MediaWiki default مدیاویکی:Mostlinkedcategories-summary 2180 3446 2006-10-25T17:54:11Z MediaWiki default مدیاویکی:Mostrevisions-summary 2181 3447 2006-10-25T17:54:11Z MediaWiki default مدیاویکی:Mypreferences 2182 3448 2006-10-25T17:54:11Z MediaWiki default My preferences مدیاویکی:Newimages-summary 2183 3449 2006-10-25T17:54:11Z MediaWiki default مدیاویکی:Newpages-summary 2184 3450 2006-10-25T17:54:11Z MediaWiki default مدیاویکی:Pagecategories 2185 3451 2006-10-25T17:54:12Z MediaWiki default رده‌های صفحات مدیاویکی:Popularpages-summary 2186 3452 2006-10-25T17:54:13Z MediaWiki default مدیاویکی:Preferences-summary 2187 3453 2006-10-25T17:54:13Z MediaWiki default مدیاویکی:Prefixindex-summary 2188 3454 2006-10-25T17:54:13Z MediaWiki default مدیاویکی:Revdelete-nooldid-text 2189 3455 2006-10-25T17:54:15Z MediaWiki default You have not specified target revision or revisions to perform this function on. مدیاویکی:Revdelete-nooldid-title 2190 3456 2006-10-25T17:54:15Z MediaWiki default No target revision مدیاویکی:Searcharticle 2191 3457 2006-10-25T17:54:16Z MediaWiki default برو مدیاویکی:Shortpages-summary 2192 3458 2006-10-25T17:54:16Z MediaWiki default مدیاویکی:Specialpages-summary 2193 3459 2006-10-25T17:54:16Z MediaWiki default مدیاویکی:Throttled-mailpassword 2194 3460 2006-10-25T17:54:16Z MediaWiki default A password reminder has already been sent, within the last $1 hours. To prevent abuse, only one password reminder will be sent per $1 hours. مدیاویکی:Tog-nolangconversion 2195 3461 2006-10-25T17:54:17Z MediaWiki default Disable variants conversion مدیاویکی:Uncategorizedcategories-summary 2196 3462 2006-10-25T17:54:17Z MediaWiki default مدیاویکی:Uncategorizedimages-summary 2197 3463 2006-10-25T17:54:17Z MediaWiki default مدیاویکی:Uncategorizedpages-summary 2198 3464 2006-10-25T17:54:17Z MediaWiki default مدیاویکی:Unusedtemplates-summary 2199 3465 2006-10-25T17:54:18Z MediaWiki default مدیاویکی:Unwatchedpages-summary 2200 3466 2006-10-25T17:54:18Z MediaWiki default مدیاویکی:Userrights-summary 2201 3468 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default مدیاویکی:Variantname-kk 2202 3469 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default kk مدیاویکی:Variantname-kk-cn 2203 3470 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default kk-cn مدیاویکی:Variantname-kk-kz 2204 3471 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default kk-kz مدیاویکی:Variantname-kk-tr 2205 3472 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default kk-tr مدیاویکی:Wantedcategories-summary 2206 3473 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default مدیاویکی:Wantedpages-summary 2207 3474 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default مدیاویکی:Watchthisupload 2208 3477 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default Watch this page مدیاویکی:Whatlinkshere-barrow 2209 3478 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default &lt; مدیاویکی:Whatlinkshere-summary 2210 3479 2006-10-25T17:54:19Z MediaWiki default مؤلف:پروین اعتصامی/broken 2212 3483 2006-10-29T11:34:16Z Kaveh 1 مؤلف:پروین اعتصامی/broken به مؤلف:پروین اعتصامی منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:پروین اعتصامی]] مؤلف:آرتور کانن دویل/broken 2213 3485 2006-10-29T11:35:42Z Kaveh 1 مؤلف:آرتور کانن دویل/broken به مؤلف:آرتور کانن دویل منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:آرتور کانن دویل]] مؤلف:ابراهیم پورداوود/broken 2214 3487 2006-10-29T11:36:07Z Kaveh 1 مؤلف:ابراهیم پورداوود/broken به مؤلف:ابراهیم پورداوود منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:ابراهیم پورداوود]] مؤلف:احمد کسروی/broken 2215 3489 2006-10-29T11:36:36Z Kaveh 1 مؤلف:احمد کسروی/broken به مؤلف:احمد کسروی منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:احمد کسروی]] مؤلف:فروغ فرخزاد/broken 2216 3491 2006-10-29T11:36:59Z Kaveh 1 مؤلف:فروغ فرخزاد/broken به مؤلف:فروغ فرخزاد منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:فروغ فرخزاد]] مؤلف:فردوسی/broken 2217 3493 2006-10-29T11:37:16Z Kaveh 1 مؤلف:فردوسی/broken به مؤلف:فردوسی منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:فردوسی]] مؤلف:عبید زاکانی/broken 2218 3495 2006-10-29T11:38:00Z Kaveh 1 مؤلف:عبید زاکانی/broken به مؤلف:عبید زاکانی منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:عبید زاکانی]] مؤلف:صمد بهرنگی/broken 2219 3497 2006-10-29T11:38:45Z Kaveh 1 مؤلف:صمد بهرنگی/broken به مؤلف:صمد بهرنگی منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:صمد بهرنگی]] مؤلف:سعدی/broken 2220 3499 2006-10-29T11:38:53Z Kaveh 1 مؤلف:سعدی/broken به مؤلف:سعدی منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:سعدی]] مؤلف:جلال آل احمد/broken 2221 3501 2006-10-29T11:39:46Z Kaveh 1 مؤلف:جلال آل احمد/broken به مؤلف:جلال آل احمد منتقل شد #REDIRECT [[مؤلف:جلال آل احمد]] ویکی‌نبشته:ورودی کاربران 2222 3544 2006-11-15T10:39:38Z ماني 31 * سه فضای نام مؤلف، برگه، و درگاه ایجاد شده‌اند. بحث کاربر:Maryam m 2224 3505 2006-10-29T11:49:32Z Kaveh 1 Gold quest ==Gold quest== این‌جا برای جمع‌آوری آثار نشر یافته افراد است. مطلب شما را این بار به [[کاربر:Maryam m/Gold quest]] منتقل کردم. لطفا آثار شخصی را اضافه نکنید. [[کاربر:Kaveh|کاوه]] ۱۱:۴۹, ۲۹ اکتبر ۲۰۰۶ (UTC) کاربر:Kaveh/countries.js 2227 3530 2006-10-31T10:58:36Z Kaveh 1 تکمیل داده‌ها function Countries (obj) { s = obj.value; s=s.replace(/World/g, 'جهان'); s=s.replace(/Earth/g, 'زمین'); s=s.replace(/United States/g, 'ایالات متحده امریکا'); s=s.replace(/European Union/g, 'اتحادیه اروپا'); s=s.replace(/Japan/g, 'ژاپن'); s=s.replace(/Germany/g, 'آلمان'); s=s.replace(/United Kingdom/g, 'بریتانیا'); s=s.replace(/France/g, 'فرانسه'); s=s.replace(/Italy/g, 'ایتالیا'); s=s.replace(/People's Republic of China/g, 'جمهوری خلق چین'); s=s.replace(/Spain/g, 'اسپانیا'); s=s.replace(/Canada/g, 'کانادا'); s=s.replace(/Mexico/g, 'مکزیک'); s=s.replace(/South Korea/g, 'کره جنوبی'); s=s.replace(/India/g, 'هندوستان'); s=s.replace(/Australia/g, 'استرالیا'); s=s.replace(/Netherlands/g, 'هلند'); s=s.replace(/Brazil/g, 'برزیل'); s=s.replace(/Russia/g, 'روسیه'); s=s.replace(/Republic of China (Taiwan)/g, 'تایوان'); s=s.replace(/Switzerland/g, 'سوئیس'); s=s.replace(/Belgium/g, 'بلژیک'); s=s.replace(/Sweden/g, 'سوئد'); s=s.replace(/Austria/g, 'اتریش'); s=s.replace(/Turkey/g, 'ترکیه'); s=s.replace(/Norway/g, 'نروژ'); s=s.replace(/Denmark/g, 'دانمارک'); s=s.replace(/Poland/g, 'لهستان'); s=s.replace(/Indonesia/g, 'اندونزی'); s=s.replace(/Saudi Arabia/g, 'عربستان سعودی'); s=s.replace(/Greece/g, 'یونان'); s=s.replace(/Finland/g, 'فنلاند'); s=s.replace(/South Africa/g, 'افریقای جنوبی'); s=s.replace(/Portugal/g, 'پرتغال'); s=s.replace(/Republic of Ireland/g, 'ایرلند'); s=s.replace(/Thailand/g, 'تایلند'); s=s.replace(/Iran/g, 'ایران'); s=s.replace(/Argentina/g, 'آرژانتین'); s=s.replace(/Israel/g, 'اسرائیل'); s=s.replace(/Malaysia/g, 'مالزی'); s=s.replace(/Singapore/g, 'سنگاپور'); s=s.replace(/Venezuela/g, 'ونزوئلا'); s=s.replace(/Czech Republic/g, 'جمهوری چک'); s=s.replace(/Hungary/g, 'مجارستان'); s=s.replace(/Egypt/g, 'مصر'); s=s.replace(/Philippines/g, 'فیلیپین'); s=s.replace(/Colombia/g, 'کلمبیا'); s=s.replace(/New Zealand/g, 'زلاند نو'); s=s.replace(/Chile/g, 'شیلی'); s=s.replace(/Pakistan/g, 'پاکستان'); s=s.replace(/Algeria/g, 'الجزائر'); s=s.replace(/Peru/g, 'پرو'); s=s.replace(/Romania/g, 'رومانی'); s=s.replace(/Bangladesh/g, 'بنگلادش'); s=s.replace(/Nigeria/g, 'نیجریه'); s=s.replace(/Ukraine/g, 'اوکرائین'); s=s.replace(/Marocco/g, 'مراکش'); s=s.replace(/Vietnam/g, 'ویتنام'); s=s.replace(/Kuwait/g, 'کویت'); s=s.replace(/Slovakia/g, 'اسلواکی'); s=s.replace(/Kazakhstan/g, 'قزاقستان'); s=s.replace(/Croatia/g, 'کرواسی'); s=s.replace(/Ecuador/g, 'اکوادور'); s=s.replace(/Slovenia/g, 'اسلوونی'); s=s.replace(/Luxemburg/g, 'لوکزامبورگ'); s=s.replace(/Guatemala/g, 'گوآتمالا'); s=s.replace(/Tunisia/g, 'تونس'); s=s.replace(/Syria/g, 'سوریه'); s=s.replace(/Bulgaria/g, 'بلغارستان'); s=s.replace(/Lebanon/g, 'لبنان'); s=s.replace(/Sri Lanka/g, 'سری‌لانکا'); s=s.replace(/Lithuania/g, 'لیتوانی'); s=s.replace(/Sudan/g, 'سودان'); s=s.replace(/Belarus/g, 'بلاروس'); s=s.replace(/Costa Rica/g, 'کستاریکا'); s=s.replace(/Dominican Republic/g, 'جمهوری دومینیکن'); s=s.replace(/El Salvador/g, 'السالوادور'); s=s.replace(/Kenya/g, 'کنیا'); s=s.replace(/Panama/g, 'پاناما'); s=s.replace(/Angola/g, 'آنگولا'); s=s.replace(/Cameroon/g, 'کامرون'); s=s.replace(/Cyprus/g, 'قبرس'); s=s.replace(/Uruguay/g, 'اروگوئه'); s=s.replace(/Uzbekistan/g, 'ازبکستان'); s=s.replace(/Iceland/g, 'ایسلند'); s=s.replace(/Tanzania/g, 'تانزانیا'); s=s.replace(/Jordan/g, 'اردن'); s=s.replace(/Bolivia/g, 'بولیوی'); s=s.replace(/Trinidad and Tobago/g, 'ترینیداد و توباگو'); s=s.replace(/Latvia/g, 'لاتویا'); s=s.replace(/Paraguay/g, 'پاراگوئه'); s=s.replace(/Jamaica/g, 'جامائیکا'); s=s.replace(/Bahrein/g, 'بحرین'); s=s.replace(/Ethiopia/g, 'اتیوپی'); s=s.replace(/Uganda/g, 'اوگاندا'); s=s.replace(/Nepal/g, 'نپال'); s=s.replace(/Estonia/g, 'استونی'); s=s.replace(/Botswana/g, 'بوتسوانا'); s=s.replace(/Turkmenistan/g, 'ترکمنستان'); s=s.replace(/Albania/g, 'آلبانی'); s=s.replace(/Democratic Republic of the Congo/g, 'جمهوری دموکراتیک کنگو'); s=s.replace(/Republic of the Congo/g, 'جمهوری کنگو'); s=s.replace(/Gabon/g, 'گابون'); s=s.replace(/Mozambique/g, 'موزامبیک'); s=s.replace(/Malta/g, 'مالت'); s=s.replace(/Namibia/g, 'نامیبیا'); s=s.replace(/Macedonia/g, 'مقدونیه'); s=s.replace(/Mali/g, 'مالی'); s=s.replace(/Niger/g, 'نیجر'); s=s.replace(/Fiji/g, 'فیجی'); s=s.replace(/Moldova/g, 'مولداوی'); s=s.replace(/Chad/g, 'چاد'); s=s.replace(/Swaziland/g, 'سوازیلند'); s=s.replace(/Kyrgyzstan/g, 'قرقیزستان'); s=s.replace(/Mauritania/g, 'موریتانی'); s=s.replace(/Mongolia/g, 'مغولستان'); s=s.replace(/United Arab Emirates/g, 'امارات متحده عربی'); s=s.replace(/Morocco/g, 'مراکش'); s=s.replace(/Libya/g, 'لیبی'); s=s.replace(/Qatar/g, 'قطر'); s=s.replace(/Luxembourg/g, 'لوکزامبورگ'); s=s.replace(/Oman/g, 'عمان'); s=s.replace(/Serbia and Montenegro/g, 'صربستان و مونته‌نگرو'); s=s.replace(/Yemen/g, 'یمن'); s=s.replace(/Bahrain/g, 'بحرین'); s=s.replace(/Azerbaijan/g, 'جمهوری آذربایجان'); s=s.replace(/Ghana/g, 'غنا'); s=s.replace(/Bosnia and Herzegovina/g, 'بوسنی هرزگووین'); s=s.replace(/Senegal/g, 'سنگال'); s=s.replace(/Honduras/g, 'هندوراس'); s=s.replace(/Afghanistan/g, 'افغانستان'); s=s.replace(/Zambia/g, 'زامبیا'); s=s.replace(/Equatorial Guinea/g, 'گینه استوایی'); s=s.replace(/Guinea-Bissau/g, 'گینه بیسائو'); s=s.replace(/Brunei/g, 'برونئی'); s=s.replace(/Georgia/g, 'گرجستان'); s=s.replace(/Mauritius/g, 'موریس'); s=s.replace(/Bahamas/g, 'باهاما'); s=s.replace(/Burkina Faso/g, 'بورکینافاسو'); s=s.replace(/Cambodia/g, 'کامبوج'); s=s.replace(/Myanmar/g, 'میانمار'); s=s.replace(/Kingdom of the Netherlands/g, 'هلند'); s=s.replace(/Netherlands Antilles/g, 'جزایر آنتیل هلند'); s=s.replace(/Republic of Macedonia/g, 'مقدونیه'); s=s.replace(/Hong Kong/g, 'هنگ کنگ'); s=s.replace(/PRC/g, 'جمهوری خلق چین'); s=s.replace(/Nicaragua/g, 'نیکاراگوآ'); s=s.replace(/Madagascar/g, 'ماداگاسکار'); s=s.replace(/Zimbabwe/g, 'زیمبابوه'); s=s.replace(/Benin/g, 'بنین'); s=s.replace(/Haiti/g, 'هائیتی'); s=s.replace(/Papua New Guinea/g, 'پاپوآ گینه نو'); s=s.replace(/Armenia/g, 'ارمنستان'); s=s.replace(/Guinea/g, 'گینه'); s=s.replace(/Barbados/g, 'باربادوس'); s=s.replace(/Laos/g, 'لائوس'); s=s.replace(/Tajikistan/g, 'تاجیکستان'); s=s.replace(/Rwanda/g, 'رواندا'); s=s.replace(/Togo/g, 'توگو'); s=s.replace(/Malawi/g, 'مالاوی'); s=s.replace(/Central African Republic/g, 'افریقای مرکزی'); s=s.replace(/Suriname/g, 'سورینام'); s=s.replace(/Lesotho/g, 'لسوتو'); s=s.replace(/Sierra Leone/g, 'سیرالئون'); s=s.replace(/Belize/g, 'بلیز'); s=s.replace(/Cape Verde/g, 'کیپ ورد'); s=s.replace(/Eritrea/g, 'اریتره'); s=s.replace(/Antigua and Barbuda/g, 'آنتیگوا و باربودا'); s=s.replace(/Saint Lucia/g, 'سنت لوسیا'); s=s.replace(/Maldives/g, 'مالدیو'); s=s.replace(/Bhutan/g, 'بوتان'); s=s.replace(/Burundi/g, 'بوروندی'); s=s.replace(/Guyana/g, 'گویان'); s=s.replace(/Djibouti/g, 'جیبوتی'); s=s.replace(/Seychelles/g, 'سیشل'); s=s.replace(/Grenada/g, 'گرانادا'); s=s.replace(/The Gambia/g, 'گامبیا'); s=s.replace(/Saint Kitts and Nevis/g, 'سنت کیتس و نویس'); s=s.replace(/Saint Vincent and the Grenadines/g, 'سنت وینسنت و گرنادین'); s=s.replace(/Comoros/g, 'کومور'); s=s.replace(/Timor-Leste/g, 'تیمور شرقی'); s=s.replace(/East Timor/g, 'تیمور شرقی'); s=s.replace(/American Samoa/g, 'ساموآی آمریکا'); s=s.replace(/Samoa/g, 'ساموآ'); s=s.replace(/Vanuatu/g, 'وانواتو'); s=s.replace(/Guinea-Bissau/g, 'گینه بیسائو'); s=s.replace(/Solomon Islands/g, 'جزایر سلیمان'); s=s.replace(/Dominica/g, 'دومینیکا'); s=s.replace(/Tonga/g, 'تونگا'); s=s.replace(/São Tomé and Príncipe/g, 'سائوتومه و پرنسیپ'); s=s.replace(/Kiribati/g, 'کیریباتی'); s=s.replace(/Republic of China/g, 'تایوان'); s=s.replace(/Republic of China (Taiwan)/g, 'تایوان'); s=s.replace(/Iraq/g, 'عراق'); s=s.replace(/Burma/g, 'برمه'); s=s.replace(/Puerto Rico/g, 'پورتوریکو'); s=s.replace(/Serbia/g, 'صربستان'); s=s.replace(/North Korea/g, 'کره شمالی'); s=s.replace(/Cuba/g, 'کوبا'); s=s.replace(/Macau/g, 'ماکائو'); s=s.replace(/Martinique/g, 'مارتینیک'); s=s.replace(/Somalia/g, 'سومالی'); s=s.replace(/Reunion/g, 'ریونیون'); s=s.replace(/Réunion/g, 'ریونیون'); s=s.replace(/French Polynesia/g, 'پولی‌نزی فرانسه'); s=s.replace(/Bermuda/g, 'برمودا'); s=s.replace(/Jersey/g, 'جرسی'); s=s.replace(/Guadeloupe/g, 'جزیره گوادلوپ'); s=s.replace(/New Caledonia/g, 'کالدونیا نو'); s=s.replace(/Liberia/g, 'لیبریا'); s=s.replace(/Guernsey/g, 'گوئرنسی'); s=s.replace(/Guam/g, 'گوآم'); s=s.replace(/Montenegro/g, 'مونته‌نگرو'); s=s.replace(/Aruba/g, 'آروبا'); s=s.replace(/Isle of Man/g, 'جزیره مان'); s=s.replace(/Andorra/g, 'آندورا'); s=s.replace(/West Bank/g, 'کرانه باختری'); s=s.replace(/Liechtenstein/g, 'لیختنشتاین'); s=s.replace(/Virgin Islands/g, 'جزایر ویرجین'); s=s.replace(/French Guiana/g, 'گویان فرانسه'); s=s.replace(/Cayman Islands/g, 'جزایر کایمن'); s=s.replace(/Greenland/g, 'گرینلند'); s=s.replace(/Faroe Islands/g, 'جزایر فارو'); s=s.replace(/San Marino/g, 'سان مارینو'); s=s.replace(/Northern Mariana Islands/g, 'جزایر مارینا شمالی'); s=s.replace(/Monaco/g, 'موناکو'); s=s.replace(/Netherlands Antilles/g, 'جزایر آنتیل هلند'); s=s.replace(/British Virgin Islands/g, 'جزایر ویرجین بریتانیا'); s=s.replace(/Gibraltar/g, 'جبل‌الطارق'); s=s.replace(/Gaza Strip/g, 'نوار غزه'); s=s.replace(/Mayotte/g, 'مایوته'); s=s.replace(/Federated States of Micronesia/g, 'جزایر فدرال میکرونزی'); s=s.replace(/Turks and Caicos Islands/g, 'جزایر ترک و کایکس'); s=s.replace(/Sao Tome and Principe/g, 'سائوتومه و پرینسیپ'); s=s.replace(/Palau/g, 'پالائو'); s=s.replace(/Marshall Islands/g, 'جزایر مارشال'); s=s.replace(/Anguilla/g, 'آنگویلا'); s=s.replace(/Cook Islands/g, 'جزایر کوک'); s=s.replace(/Falkland Islands/g, 'جزایر فالکلند'); s=s.replace(/Nauru/g, 'نائورو'); s=s.replace(/Wallis and Futuna/g, 'والیس و فوتونا'); s=s.replace(/Saint Pierre and Miquelon/g, 'سنت پیر و ماژلان'); s=s.replace(/Montserrat/g, 'مونتسرت'); s=s.replace(/Saint Helena/g, 'سنت هلن'); s=s.replace(/Tuvalu/g, 'تووالو'); s=s.replace(/Niue/g, 'نیئه'); s=s.replace(/Tokelau/g, 'توکلائو'); obj.value = s; } کاربر:کاوه/monobook.js 2228 3525 2006-10-31T08:40:55Z Kaveh 1 /*<pre>*/ document.write('<script type="text/javascript" src="' + 'http://fa.wikisource.org/w/index.php?title=User:Kaveh/countries.js' + '&action=raw&ctype=text/javascript&dontcountme=s"></script>'); document.write('<script type="text/javascript" src="' + 'http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Behaafarid/EsfahbodTools.js' + '&action=raw&ctype=text/javascript&dontcountme=s"></script>'); document.write('<script type="text/javascript" src="' + 'http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Behaafarid/PersianKeyboardDev.js' + '&action=raw&ctype=text/javascript&dontcountme=s"></script>'); document.write('<script type="text/javascript" src="' + 'http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Behaafarid/BehaafaridTools.js' + '&action=raw&ctype=text/javascript&dontcountme=s"></script>'); /* ابزار اضافه */ function InsertButtonsToToolBar() { tooly = document.getElementById('toolbar'); if (tooly != null) { /*تغییر جهت*/ toggleDirection = "<a href=\"javascript:toggleDir(document.editform.wpTextbox1);\">تغییر جهت</a>|"; /*تبدیل به یونیکد*/ Ent2Utf8 = "<a href=\"javascript:fromEntityToUtf8(document.editform.wpTextbox1);\">بهUTF8</a>|"; /*ی‌ک‌عربی*/ YKArabic = "<a href=\"javascript:YKarabic(document.editform.wpTextbox1);\">ي‌ك</a>|"; /*فاصله مجازی*/ zwnj = "<a href=\"javascript:FM(document.editform.wpTextbox1);\">ZWNJ</a>|"; /*فاصله مجازی*/ nonS = "<a href=\"javascript:NonStandard(document.editform.wpTextbox1);\">هٔ</a>|"; /*فارسی‌سازی ارقام*/ Dig= "<a href=\"javascript:digits(document.editform.wpTextbox1);\">123</a>|"; /*کشورها*/ Kesh = "<a href=\"javascript:Countries(document.editform.wpTextbox1);\">کش</a>|"; /* ویکی‌سازی*/ Wfy= " <a href=\"javascript:insertTags('{{ویکی‌سازی}}','','');\">ویکی</a>"; /* بدون منبع*/ NoS= " | <a href=\"javascript:insertTags('{{بدون منبع}}','','');\">بی‌م</a>"; /* حق تکثیر مشکوک*/ Sus= " | <a href=\"javascript:insertTags('{{حق تکثیر مشکوک}}','','');\">مشک</a>"; /* نقض حق تکثیر*/ CopyR= " | <a href=\"javascript:insertTags('{{نقض حق تکثیر|url=','}}','Address');\">نقض</a>"; /*لحن نامناسب*/ Tone= " | <a href=\"javascript:insertTags('{{لحن نامناسب}}','','');\">لحن</a>"; /*ناقص*/ Stub= " | <a href=\"javascript:insertTags('','{{ناقص}}','');\">نا</a>"; tooly.innerHTML = tooly.innerHTML + toggleDirection + Ent2Utf8+YKArabic+Kesh+zwnj+nonS+Dig +Wfy+NoS+Sus+CopyR+Tone+Stub; } } window.onload = InsertButtonsToToolBar; /*</pre>*/ دلتا 2229 3550 2006-11-15T10:43:04Z ماني 31 نامناسب برای ویکی‌نبشته {{نامزد حذف}} کاکل‌زری و گيسوزری 2230 3559 2006-11-15T11:00:20Z ماني 31 <[[داستان]] {{سرصفحه | عنوان = کاکل‌زری و گيسوزری | مؤلف = افسانه‌های تاتی |‌ قسمت = | قبلی = |‌ بعدی = | یادداشت = برگرفته از: [http://www.850515.blogfa.com/post-18.aspx وب‌نوشت تات‌ها و ایران]. }} __NOTOC__ یکی بود یکی نبود غیر از خدا کسی نبود. پادشاهی بود که صاحب فرزند نمی شد. یک روز پای درویشی به کاخ او باز شد و رو به پادشاه کرد و گفت: پادشاه سلامت باشد برای چه این چنین افسرده و غمگین هستی؟ پادشاه داستان زندگی خود را برای درویش بازگو کرد درویش که از ماجرا آگاه شد از کشکول خویش سیب سرخی در آورد و آن را به پادشاه داد و گفت: این بار هنگامی که خواستی با همسر کوچکت همخوابه شوی این سیب سرخ را دو نیمه کن یک نیمه اش را خودت بخور و نیمه دیگر را به همسرت بده. با اینکه پادشاه از اینگونه سخن ها بسیار شنیده بود ولی دل درویش را نشکاند و گفت: برای اینکه بتوانم به بزرگترین آرزویم برسم و نگذارم تاج و تختم بی صاحب بماند گفته ترا هم انجام می دهم . پادشاه سپس سیب سرخ را از درویش گرفت و بر روی تا قچه گذاشت. در شبی که می خواست با همسر کوچکش همخوابه شود بنا به گفته درویش سیب را از روی تاقچه بر داشت و از میان دو نیمه کرد یک نیمه اش را خودش خورد و نیمه دیگر را همسرش . مدتی گذشت نشانه های بارداری همسر پادشاه آشکار شد. این خبر در همه جا پیچید و اطرافیان شاه غرق در شور و شادمانی شدند و همه در انتظار بدنیا آمدن پادشاه آینده خویش گوش به زنگ ماندند تا اینکه نه ماه و نه ساعت و نه دقیقه سپری شد و خبر دادند که درد زایمان همسر کوچک پادشاه آغاز شده است. زن بزرگ پادشاه از این پیشامد ناراحت بود و دلش از حسادت و کینه لبریز گشته بود به نزد پادشاه رفت و گفت: پادشاه سلامت باشد مادر من از همه ماما های این کشور بهتر و دانا تر است اجازه بفرمایید او را بیاورم تا در بدنیا آوردن شاهزاده به خانم کمک نماید. پادشاه گفت: چه بهتر بگویید تا او را بیاورند. چون اگر ماما از خویشان و نزدیکان ما باشد فکرمان آسوده تر خواهد بود. زن بزرگ وقتی اجازه گرفت بیدرنگ چند نفر را به دنبال مادرش فرستاد و ساعتی نگذشت که او را آوردند و آنگاه این مادر و دختر باشتاب و تردستی ، زن کوچک پادشاه را که در حال زایمان بود به درون اتاق خلوتی برده و سپس زن های دیگر را از آن اتاق بیرون کردند. دیری نگذشت که زن کوچک پادشاه فارغ شد و یک پسر ویک دختر بدنیا آورد. دختر و پسر وی آنچنان زیبا بودند که ماه و آفتاب به پایشان نمیرسید . ولی زن بزرگ پادشاه دو تا توله سگ را در کنار زائو بیچاره خواباندند و بچه ها را در صندوقی گذاشته و صندوق را به آب رودخانه سپردند . سپس به گونه ای که کسی شک نکند به پادشاه خبر دادند که همسر کوچکت دو تا توله سگ زائیده است. پادشاه که از شنیدن چنین خبر ناگواری سخت ناراحت شده بود دستور داد همسر کوچک و توله هایش را ببرند و در بیابانی سر به نیست کنند. ولی جلادی که مامور کشتن آنان شده بود دلش به حال آن زن بیچاره سوخت و رو به او کرد و گفت: ای خانم اگر قول بدهی که به جایی بروی که نشانی از تو بدست نیاید من ترا نمی کشم . زن هم که چیزی جز این آرزو نداشت دست جلاد را بوسید و از او جدا شد و راه کوه و بیابان را در پیش گرفت و رفت در ولایتی دور دست و نا آشنا سرگرم کنیزی و رخت شویی برای این و آن گردید. اما بشنوید از بچه ها. آب رودخانه صندوقی که بچه های پادشاه در آن بودند برد و برد تا پس از گذشتن چند شهر و بیابان صندوق از رودخانه به یک نهر افتاد و آب نهر آن را برد تا اینکه در دهانه ی ناودان یک آسیاب گیر کرد. مرد آسیابان که سرگرم کار خود بود متوجه شد که آسیاب کم کم از کار ایستاد. وقتی رفت ببیند آسیاب برای چه از کار افتاده چشمش به صندوقی افتاد که در دهانه ی ناودان آسیاب گیر کرده آسیابان زنش را صدا زد و دو نفری صندوق را از دهانه ناودان به بیرون کشیدند . آنگاه زن رو به شوهرش کرد و گفت: فکر می کنی در این صندوق چه چیزی است؟ شوهر گفت: هرچه که باشد از گلوی ما پایین نمی رود . بهتر است بسپاریمش به آب . زن گفت : این درست نیست اول بازش کنیم ببینیم که در آن چه چیزی هست و اگر دیدیم به درد ما نمی خورد آنگاه می توانیم دوباره آن را به رودخانه بسپاریم. شوهر حرف زن را پذیرفت و دو نفری دست به کار شدند و در صندوق را باز کردند و برعکس پندار و گمانی که داشتند چشمشان به دو کودک نوزاد افتاد که طعنه به ماه و آفتاب می زدند. از قضا اجاق آن زن و مرد آسیابان کور بود و تا آنروز که پایشان به لب گور رسیده بود همچنان در آرزوی داشتن فرزندی بودند که عصای دستشان بشود. از این رو تا چشمشان به آن دو کودک افتاد با هزاران شور و شادی آنها را از صندوق در آورده و در آغوش گرفتند و به خانه بردند این زن و شوهر پیر با هزاران ناز و نوازش آن بچه ها را نگهداری کردند تا اینکه بزرگ شدند و آنها را روانه دبستان کردند. از آنجایی که هر بار سر آن دو کودک را شانه می کردند از موهایشان زر می ریخت نام پسر را کاکل زری و نام دختر را گیسو زری نهادند . کاکل زری و گیسو زری هر روز به دبستان می رفتند مورد آزار و اذیت هم کلاسی های شیطان خود قرار می گرفتند . بچه ها به آن دو می گفتند : از زیر بوته در آمده اند . یک روز هنگامی بچه های همکلاسی سخت سر به سر کاکل زری و گیسو زری گذاشتند و آنقدر متلک بارشان کردند که دل کوچکشان آزرده شد تصمیم گرفتند که دیگر در آن آبادی نمانند و سر بگذارند و به جایی بروند که کسی آزارشان ندهد و سر به سر شان نگذارد. آنها وقتی از دبستان مرخص شدند پنهانی از آبادی بیرون رفتند و راه بیابان را در پیش گرفتند و همه روز را در بیابان راه پیمودند تا اینکه آفتاب نشست و هوا کم کم تاریک شد. کاکل زری و گیسو زری که دیگر خسته شده بودند و در هوای تاریک هم نمی توانستند راه بروند. هر چه که به دوروبر خود نگاه کردند نشانی از آبادی نیافتند. ناچار به غاری پناه بردند که در آن نزدیکی وجود داشت شب را گرسنه و تشنه در آن غار به صبح رساندند خورشید که از پشت کوه ها به بالا آمد بیدار شدند و کمی به موهای هم شانه کشیدند آنچه که از موهایشان فرو می ریخت جمع کردند کاکل زری آن را برداشت و رفت تا به یک بازار رسید و در آن بازار زرهایش را به یک زرگر فروخت و کمی خوراکی و دیگر چیزهای لازم خرید و دوباره برگشت به همان غاری که خواهرش گیسو زری در آنجا چشم براهش بود. روزها و هفته ها و ماهای بعد هم این عمل تکرار شد تا اینکه کم کم وضعشان خوب و خوب تر شد و توانستند در آن بیابان باغ بزرگی پدید آرند و در گوشه ای از آن باغ برای خود کاخی بسازند و هر آنچه را هم که در آن خانه و باغ لازم بود فراهم کردند و زندگی شیرین و آسوده ای را دپیش گرفتند. یک روز هنگامی که کاکل زری برای خرید به بازار رفته بود و گیسو زری در پشت پنجره خانه نشسته بود و به چشم انداز بیرون و راه بازگشت برادرش نگاه می کرد ناگهان سرو کله پیر زنی پیدا شد . پیر زن رفت زیر پنجره و با چرب زبانی از گیسو زری خواست تا در راه خدا به او کمک کند . گیسو زری پرسید: تو کی هستی و از کجا می آیی ؟ پیر زن گفت گدای بیچاره هستم که ده به ده گشته ام و اکنون گذارم به اینجا افتاده است خیلی خسته ام اگر اجازه بدهی کمی در گوشه ایوان خانه ات می نشینم و بعد هم راهم را میگیرم و میروم. گیسو زری گفت: چه عیبی دارد بیایید بنشنید پیرزن در گوشه ای از ایوان نشست و گیسو زری برایش آب و خوراکی آورد پیر زن شکم خود را سیر کرد با لحن دلسوزانه ای گفت : حیف که در زندگی همه چیز داری جز یک چیز ،گیسو زری گفت مثلاً من چه کم دارم ؟ پیرزن گفت ای داد بیداد پس تو از هیچ چیز خبر نداری . گیسو زری نگران تر شد و گفت : ترا خدا بگو ببینم چه چیز هست که من از آن خبر ندارم ؟ پیرزن گفت : برادر تو گل هفت رنگ و هفت بو دارد ولی از تو پنهان می کند سخت اندوهگین و آزرده خاطر شد. پس از رفتن پیرزن ، گیسو زری دوباره کنار پنجره نشست و در فکرهای جورواجور فرو رفت او همانگونه که نشسته بود و فکر میکرد کاکل زری مانند همیشه با هزار شوق و شادی از راه رسید ولی این بار بر خلاف روزهای پیشین خواهرش را دید که با چشم پر اشک در کنار پنجره کز کرده است. خیلی دلش گرفت نزدیک رفت و پرسید: چه شده خواهر؟ چه اتفاقی افتاده؟ برای چه اندوهگین هستی؟ گیسو زری گفت چه از این مهم تر که تو گل هفت رنگ و هفت بو داری ولی از من پنهان می کنی ، کاکل زری گفت: گل هفت رنگ و هفت بو دیگر چیست؟ این فکرها از کجا به سرت راه یافته . من چرا باید چیزی را که دارم از تو پنهان کنم؟ گیسو زری که همچنان اخم کرده بود گفت: لابد یک چیزی هست دیگر ، دروغ که نمی شود کاکل زری که فهمید فکر خواهرش بد جوری آشفته است دیگر سخنی نگفت و کمی خوراکی برداشت و از خانه بیرون رفت و راه کوه و بیابان را در پیش گرفت . او رفت تا به چشمه ای رسید. سرورویش را در آب چشمه شست و کمی از آن آب نوشید و سپس در سایه درختی دراز کشید و کم کم خوابش برد. در نبمه های خواب مرد نورانی را در بالای سر خود دبد که به او گفت: ای جوان من می دانم که پریشانی و آوارگی تو از چیست و در جستجوی چه هستی ، اما آن چیز را که تو می خواهی در حیاط خانه دیوها وجود دارد و از اینجایی که تو هستی تا خانه این دیوها سه ماه راه است چون تو جوان پاکی هستی من شمشیرم را بالای سرت می گذارم و تو وقتی از خواب بیدار شدی آن شمشیر را بردار و نیت کن و چشمت را ببند . پس از چند دقیقه که چشمت را باز کردی خود را در همان جایی خواهی یافت که باید بروی . در این هنگام کاکل زری هراسناک از خواب بیدار شد و دید که سراپای بدنش خیس عرق شده است. پیش خود گفت : این چه خوابی بود که من دیدم؟ آن مرد نورانی که بود که با من سخن گفت؟ کاکل زری در همین فکر بود که ناگهان چشمش به شمشیری افتاد که آن مرد در عالم خواب به او داده بود. در این جا به درستی آنچه که در خواب دیده بود پی برد و آنگاه بنا به آنچه که مرد نورانی به او گفته بود شمشیر را برداشت نیت کرد چشم خود را بست و پس از چند دقیقه که چشمش را باز کرد خود را در کنار دیوار بلندی که درخت گل هفت رنگ و هفت بو در پشت آن قد برافراشته بود دید ولی وقتی خواست شاخه ای از آن گل را بچیند دید که دستش نمیرسد نا چار چوب بلندی را گرفت و با آن دست به کار چیدن گل هفت رنگ و هفت بو شد اما همین که چوب را به گل نزدیک کرد فریاد بر آمد که ای وای ، چوب مرا چید ، دیوها که در خانه ی خود نشسته بودند فریاد گل را شنیدند ولی به آن توجهی نکردند و گفتند: این گل هم زده به سرش چوب هم مگر گل می چیند؟ یکی دیگر گفت: حتماً باد شاخه ها را تکان می دهد و گل ما هم خیال می کند که دارند آن را می چینند ، خلاصه کاکل زری بدون هیچ دردسری گل را چید و برگشت به خانه . ولی روز دیگر باز همین که کاکل زری روانه بازار شده بود آن پیرزن از راه رسید و خود را به گیسو زری رساند و گفت: دیدی دخترم که به تو دروغ نگفته بودم گیسو زری که گمان می کرد دوست خوبی پیدا کرده است از او تشکر کرد اما پیرزن باز با لحن دلسوزانه خود گفت: حیف دخترم ، حیف ، گیسو زری گفت: برای چه ؟ پیرزن گفت: برادرت هنوز خیلی چیزها را از تو پنهان می کند گیسو زری گفت مثلاً چه چیزی ؟ پیرزن گفت: او انار خندان دارد و به تو نشان نمی دهد . پیرزن این را گفت و دوباره راه خود را در پیش گرفت و از آنجا دور شد. کاکل زری که از بازار برگشت دید باز هم اخم خواهرش تو هم رفته . پرسید دیگر چه شده ؟ نکند باز گمان می کنی من چیزی دارم که از تو پنهان می کنم ؟ گیسو زری گفت آری تو انار خندان داری ولی هنوز چیزی در آن باره به من نگفته ای . کاکل زری هر چه کوشید که به خواهرش بفهماند که فکرو خیال او درست نیست فایده ای نداشت . از این رو دو باره افسرده و اندوهگین راهی کوه و بیابان شد و پس از ساعت ها راه پیمایی دوباره مانند دفعه پیش آن شمشیر را بدست گرفت و نیت کرد و چشمش را بست و چند دقیقه ای دیگر خود را در گوشه دیگر از آن دیوار بلند یافت درست در جایی که درخت انار خندان در آنجا بود ولی تا دست دراز کرد که انار را بچیند انار قهقهه خنده سر داد چنانکه صدایش بگوش دیوها رسید دیوها این بار دیگر فریب نخوردند و شست شان خبر دار شد و همه از خانه بیرون آمده و کاکل زری را محاصره کردند کاکل زری که جان خود را در خطر می دید بیاد اندرز آن مرد نورانی افتاد و بیدرنگ شمشیری را که از او به یادگار داشت از نیام کشید و در برابر دیوها گرفت تا چشم دیوها به آن شمشیر افتاد همگی در برابر کاکل زری زانو زدند و گفتند: ای سرور بزرگوار ، از خطای ما در گذر چون تو را نشناختیم. اکنون هر دستوری داری بفرما تا انجامش بدهیم . کاکل زری گفت من چیزی نمی خواهم جز یک انار خندان دیوها بیدرنگ یک انار خندان برایش چیدند و یکی از آنها روبه کاکل زری کرد و گفت: اکنون قصد بازگشت دارید بر پشت من سوار شوید و چشمتان را ببندید. کاکل زری هم آن کار را کرد و دیو تنوره کشید و از زمین برخاست و پس از چند دقیقه ای به کاکل زری گفت: سرورمن اکنون چشمت را باز کن کاکل زری که چشم گشود خود را در کنار همان چشمه ای دید که چندی پیش مرد نورانی را در آنجا به خواب دیده رفته بود. در اینجا دیو را مرخص کرد و سپس با خوشحالی به خانه رفت و انار خندان را به خواهرش گیسو زری داد. روز دیگر باز هم در غیاب کاکل زری آن پیرزن از راه رسید و پس از اینکه یک ساعتی در کنار گیسو زری نشست و گفتنی ها را گفت خوردنیها را خورد و بردنیها را در انبان خود تپاند سر آخر رو به او کرد و گفت می دانی چیست؟ برادرت مرغ سخن گو دارد ولی نمی خواهد به تو بگوید پیرزن این را گفت و از در خارج شد و رفت گیسو زری هم که دید گفته های پیرزن یکی یکی درست از آب در می آید این یکی را هم باور کرد و باز ناراحت و اندوهگین در گوشه ای نشست تا اینکه کاکل زری از راه رسید و با شگفتی بسیار خواهرش را دید افسرده و غمگین است پرسید: چه شده؟ باز چرا غمگینی ؟ گیسو زری گفت:چه باید بشود تو مرغ سخنگو داری ولی به من نمیگویی کاکل زری که از این وضع خسته و ناراحت شده بود و نمی توانست بفهمد آن یاوه ها و گمان های پوچ از کجا به سر خواهرش را پیدا می کند و از سوی دیگر چون نمی خواست که زندگی شیرین و بی دغدغه اش بهم بخورد و تنها یار و همدم زندگی اش از او آزرده نشود ناگزیر دوباره خانه را ترک کرد و رفت در جایی دور آن شمشیر را بدست گرفت و نیت کرد و چشم فرو بست و پس از چند دقیقه ای خود را در کنار خانه دیوها یافت چشم دیوها که به او افتاد او را شناختند و همگی با شتاب به پیشبازش رفتند هنگامی که به او نزدیک شدند در برابرش زانو زدند و کاکل زری گفت: خواهرم از من مرغ سخنگو خواسته است و من در پی آن مرغ می گردم. دیوها که این سخن را شنیدند کمی زیر گوش هم پچ پچ کردند و آنگاه یکی شان رو به کاکل زری کرد و گفت: سرور من بدست آوردن مرغ سخنگو بسیار دشوار است ولی ما میرویم تا شاید آن را بگیریم. دیوها راه افتادند و یکی از آنها کاکل زری را بر شانه اش نشاند و همراه سایرین روانه شدند آنها رفتند تا به کنار دریاچه ای رسیدند در میان آن دریاچه درخت تنومند و بسیار قدبلندی بر افراشته بود که مرغ سخنگو بر روی بالاترین شاخه اش آشیان داشت دیوها نخست یک انبر بلند چوبی درست کردند سپس یکی از آنها یک پای خود را در این سوی دریاچه و پای دیگر خود را در آن سوی دریاچه گذاشت و آنگاه دیو دیگری روی دوش او ایستاد و با آن انبر چوبی مرغ سخنگو را گرفت. پس از این کار همگی به خانه برگشتند . دیوها خواهر خود را به کاکل زری پیشنهاد کردند و او هم پذیرفت ، چندین بار شتر زرو زیور و در و مروارید جهیزه اش کردند و با شکوه و شوری بی مانند عروس را به خانه داماد بردند وقتی به خانه رسیدند گیسو زری گفت اکنون که برادرم زن گرفته است بهتر است دست بکار شوم و یک جشن درست و حسابی راه بیندازم. در این هنگام مرغ سخن گو به سخن آمد و گفت نخست به من گوش بدهید و ببینید چه می گویم پیش از آنکه جشن و سرور بپا کنید از فلان پادشاه پیر و فلان زن رختشوی و زن بزرگ و فلان پیر زن که در همین نزدیکی ها زندگی می کند دعوت کنید تا حتماً در جشن ما شرکت نمایند تا زمانی که آنها نیامده اند دست به هیچ کاری مزیند که جشنتان جشن نمی شود. کاکل زری و گیسو زری که با هم به گفته های مرغ سخنگو گوش می دادند بیدرنگ دست به کار شدند و گفته ای مرغ را مو به مو انجام دادند وقتی همه آن کسان یعنی پادشاه پیر ، همسر بزرگش. زن رختشو و پیرزن در خانه کاکل زری و گیسو زری گرد آمدند مرغ سخنگو نخست به دیوها دستور داد که اجازه ندهند هیچ کس از خانه بیرون رود و آنگاه داستان زندگی پرماجرای کاکل زری و گیسو زری را موی به مو بازگو کرد و در پایان گفت آن دو کودک صاحبان این خانه یعنی کاکل زری و گیسو زری هستند و آن زن رختشوی مادر رنج دیده آنها است و آن پادشاه هم پدر آنها و آن خانم هم همان زنی است که کاکل زری و گیسو زری را از مادرشان ربود و به آب رودخانه سپرده و آن پیر زن هم کسی است که می خواست زندگی این دو جوان پاکنهاد را در هم بپاشد. داستان مرغ سخنگو به اینجا رسید که کاکل زری دستور داد زن بزرگ پادشاه و آن پیرزن حیله گر را به سزای کرده هایشان برسانند و بقیه هم پس از سال ها رنج و دوری همدیگر را در آغوش گرفته و زندگی تازه ای را از سر گرفتند و کاکل زری هم جانشین پدرش پادشاه کشور خود گردید. عمو نوروز 2231 3563 2006-11-15T11:05:05Z ماني 31 <[[داستان]] {{سرصفحه | عنوان = عمو نوروز | مؤلف = به کوشش: تورج ا. قوچانی | قسمت = | قبلی = | بعدی = | یادداشت = برگرفته از: [http://www.geocities.com/persianstory/40Story/40Story01.html چهل‌قصه]. }} __NOTOC__ یکی بود, یکی نبود. پیر مردی بود به نام عمو نوروز که هر سال روز اول بهار با کلاه نمدی, زلف و ریش حنا بسته, کمرچین قدک آبی, شال خلیل خانی, شلوار قصب و گیوه تخت نازک از کوه راه می افتاد و عصا به دست می آمد به سمت دروازه شهر. بیرون از دروازه شهر پیرزنی زندگی می کرد که دلباخته عمو نوروز بود و روز اول هر بهار, صبح زود پا می شد, جایش را جمع می کرد و بعد از خانه تکانی و آب و جاروی حیاط, خودش را حسابی تر و تمیز می کرد. به سر و دست و پایش حنای مفصلی می گذاشت و هفت قلم, از خط و خال گرفته تا سرمه و سرخاب و زرک آرایش می کرد. یل ترمه و تنبان قرمز و شلیته پرچین می پوشید و مشک و عنبر به سر و صورت و گیسش می زد و فرشش را می آورد می انداخت رو ایوان, جلو حوضچه فواره دار رو به روی باغچه اش که پر بود از همه جور درخت میوه پر شکوفه و گل رنگارنگ بهاری و در یک سینی قشنگ و پاکیزه سیر, سرکه, سماق, سنجد, سیب, سبزی, و سمنو می چید و در یک سینی دیگر هفت جور میوه خشک و نقل و نبات می ریخت. بعد منقل را آتش می کرد و می رفت قلیان می آورد می گذاشت دم دستش. اما, سر قلیان آتش نمی گذاشت و همانجا چشم به راه عمو نوروز می نشست. چندان طول نمی کشید که پلک های پیرزن سنگین می شد و یواش یواش خواب به سراغش می آمد و کم کم خرناسش می زفت به هوا. در این بین عمو نوروز از راه می رسید و دلش نمی آمد پیرزن را بیدار کند. یک شاخه گل همیشه بهار از باغچه می چید رو سینه او می گذاشت و می نشست کنارش. از منقل یک گله آتش برمی داشت می گذاشت سر قلیان و چند پک به آن می زد و یک نارنج از وسط نصف می کرد؛ یک پاره اش را با قندآب می خورد. آتش منقل را برای اینکه زود سرد نشود می کرد زیر خاکستر؛ روی پیرزن را می بوسید و پا می شد راه می افتاد. آفتاب یواش یواش تو ایوان پهن می شد و پیرزن بیدار می شد. اول چیزی دستگیرش نمی شد. اما یک خرده که چشمش را باز می کرد می دید ای داد بی داد همه چیز دست خورده. آتش رفته سر قلیان. نارنج از وسط نصف شده. آتش ها رفته اند زیر خاکستر, لپش هم تر است. آن وقت می فهمید که عمو نوروز آمده و رفته و نخواسته او را بیدار کند. پیر زن خیلی غصه می خورد که چرا بعد از آن همه زحمتی که برای دیدن عمو نوروز کشیده, درست همان موقعی که باید بیدار می ماند خوابش برده و نتوانسته عمو نوروز را ببیند و هر روز پیش این و آن درد دل می کرد که چه کند و چه نکند تا بتواند عمو نوروز را ببیند؛ تا یک روزی کسی به او گفت چاره ای ندارد جز یک دفعه دیگر باد بهار بوزد و روز اول بهار برسد و عمو نوروز باز از سر کوه راه بیفتد به سمت شهر و او بتواند چشم به دیدارش روشن کند. پیر زن هم قبول کرد. اما هیچ کس نمی داند که سال دیگر پیرزن توانست عمو نوروز را ببیند یا نه. چون بعضی ها می گویند اگر این ها همدیگر را ببینند دنیا به آخر می رسد و از آنجا که دنیا هنوز به آخر نرسیده پیرزن و عمو نوروز همدیگر را ندیده اند. کچل مم‌سیاه 2232 3565 2006-11-15T11:06:28Z ماني 31 <[[داستان]] {{سرصفحه | عنوان = کچل مم‌سیاه | مؤلف = تورج ا. قوچانی | قسمت = | قبلی = | بعدی = | یادداشت = برگرفته از: [http://www.geocities.com/persianstory/40Story/40Story10.html چهل‌قصه]. }} __NOTOC__ روزی بود و روزگاری بود. کچلی بود به نام مم سیاه که از دار و ندار دنیا فقط یک ننه پیر داشت. کچل مم سیاه روزی از ننه اش پرسید «ننه! پدر خدا بیامرزم از مال و منال دنیا چیزی برام به ارث نگذاشت؟» پیرزن گفت «چرا! همین تفنگی که به دیوار آویخته شده از پدرت مانده.» کچل مم سیاه تفنگ را ورداشت؛ اندخت گل شانه اش و در سیاهی شب به قصد شکار رفت بیرون. هنوز چندان راهی نرفته بود که یک دفعه چشمش به جانوری افتاد که از یک طرفش نور می تابید و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز به گوش می رسید. کچل مم سیاه جانور را نشانه گرفت و تفنگش را به صدا درآورد. وقتی رفت جلو دید گلوله جانور را زخمی کرده. با خودش گفت «فعلاً همین شکار از سر ما زیاد است؛ می بریمش خانه از نورش استفاده می کنیم و به ساز و آوازش گوش می دهیم و عیش دنیا را می کنیم.» و جانور را کول کرد و راه افتاد طرف خانه. به خانه که رسید در زد. ننه اش آمد دم در. پرسید «کی هستی این وقت شب؟ آدمی؟ جنی؟ چی هستی؟» کچل مم سیاه جواب داد «نه جن هستم و نه پری. مم سیاهم!» پیرزن داد زد «جلدی برگشتی چرا؟ تا نان به دست نیاری در به رویت وا نمی کنم.» کچل مم سیاه گفت «دست خالی نیامده ام. جانوری شکار کرده ام که تا دنیا دنیاست هیچ پادشاهی مثل و مانندش را شکار نکرده. در را باز کن که دیگر از دست پیه سوز و چراغ موشی خلاص شدیم.» پیرزن در را باز کرد. دید پسرش جانوری شکار کرده که از یک طرفش نور می دهد و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز به گوش می رسد. کچل مم سیاه شکار را کشان کشان برد تو؛ گذاشت بالای اتاق و لم داد کنار دیوار. یک پایش را انداخت رو پای دیگرش و خواست به قول معروف خودش را به بی خیالی بزند و فارغ از حساب و کتاب دنیا و به دور از غم و غصه ها خوش باشد که یک دفعه در زدند. نگو پیرزنی کچل مم سیاه و شکارش را دیده بود و خبر بده بود برای پادشاه که «ای پادشاه! چه نشسته ای که کچل مم سیاه در همان شکار اولش جانوری شکار کرده که از یک طرفش نور می پاشد و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز بلند است. حیف است چنین جانوری که لایق چون تو پادشاهی است بیفتد دست چنان کچلی.« پادشاه فرستاد کچل مم سیاه را آوردند. از او پرسید «این صحت دارد که تو در همان شکار اولت جانوری شکار کرده ای که فقط پادشاهان لیاقت شکارش را دارند؟» کچل مم سیاه جواب داد «قبله عالم به سلامت, دست خبر چینی کرده اند!» پادشاه گفت «زود برو بیار تقدیمش کن به ما. چنان شکار بی مانندی مناسب آلونک سیاه و کاهگلی تو نیست.» کچل مم سیاه دست گذاشت رو چشمش و گفت «پادشاه درست می فرمایند. همین الان می روم می آورم.» و تند رفت خانه و جانور را آورد برای پادشاه. پادشاه هر قدر فکر کرد که چه انعامی به کچل بدهد عقلش به جایی نرسید. آخر سر چشمش افتاد به وزیر و بلند گفت «آ . . . هان! پیدا کردم.» وزیر گفت «قبله عالم به سلامت! بفرمایید چه چیزی را پیدا کردید که من مراقب آن باشم دوباره گم نشود؟» پادشاه گفت «وزیر! زود وزیری ات را بده به کچل. ما انعام دیگری نداریم به او بدهیم.» وزیر گفت «قبله عالم به سلامت! امروز نه. فردا بیاید تحویل بگیرد.» تو نگو وزیر یک باباکلاه داشت که هر وقت کارش گره می خورد و تو هچل می افتاد با باباکلاهش حرف می زد و از او می خواست گره از کارش واکند. وزیر سر شب رفت باباکلاهش را آورد گذاشت جلوش و گفت «ای باباکلاه! دورت بگردم؛ خودت می بینی که در چه هچلی افتاده ام. نمی دانم این کچل مم سیاه لعنتی یک دفعه از کجا مثل اجل معلق پیدا شد و می خواهد جای من را بگیرد. آخر خودت بگو من چه جوری می توانم از وزیری ام دل بکنم و جایم را بدهم به یک کچل از همه جا بی خبر که هیچ چیزش به آدمی زاد نرفته.» باباکلاه به صدا درآمد که «ای وزیر اعظم ککت هم نگزد که چاره این کار از آب خوردن هم آسان تر است! فردا برو پیش پادشاه و بگو کچل مم سیاه را بفرستد برایش شیر چهل مادیان بیاورد. خودت خوب می دانی هر که برود دنبال شیر چهل مادیان, رفت دارد و برگشت ندارد.» وزیر باباکلاه را دو دستی از زمین ورداشت گذاشت وسط دو ابرویش و نفس راحتی کشید و صبح زود, پیش از بوق حمام, رفت سراغ پادشاه. پادشاه پرسید «چه کار داری وزیر؟» وزیر جواب داد «پادشاها! دیشب خوابی دیدم, آمدم برایت بگویم.» «چه خوابی دیدی؟» «قربان! خواب دیدم کچل مم سیاه رفته شیر چهل مادیان را برایت آورده. بفرستش برود؛ بلکه خوابم تعبیر بشود.» پادشاه خندید و گفت «خواب دیده ای خیر باشد وزیر! خودت می دانی برای آوردن شیر چهل مادیان نصف بیشتر قشون ما از بین رفت و چیزی عایدمان نشد. حالا یک کچل تک و تنها چطور می تواند این کار را بکند؟» وزیر گفت «قربان! این کار برای کسی که در شکار اولش بتواند چنان جانوری شکار کند که از یک طرفش نور بدهد و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز به گوش برسد, کار مشکلی نیست.» پادشاه دید وزیر چندان بی ربط نمی گوید و امر کرد رفتند کچل را آوردند. کچل مم سیاه گفت «قبله عالم به سلامت! خودم می آمدم خدمتتان. برای انعام دادن چقدر عجله می فرمایید.» پادشاه گفت «انعامت سر جایش هست؛ خیالت تخت باشد. اما پیش از گرفتن آن باید بروی شیر چهل مادیان را بیاری.» کچل مم سیاه در دلش گفت «نه شیر شتر و نه دیدار عرب! هیچ می دانی چهل مادیان یعنی چه و من را دنبال چه چیز می فرستی؟» اما به روی خودش نیاورد و گفت «الساعه حرکت می کنم.» و برگشت خانه به پیرزن گفت «ننه! پاشو نانی تو دستمال ببند که رفتنی شدم.» پیرزن پرسید «می خواهی بروی کجا؟» کچل جواب داد «پادشاه امر کرده بروم شیر چهل مادیان را برایش بیارم.» پیرزن گفت «کجای کاری پسر جان! خیال دارند تو را به کشتن بدهند. تا حالا خیلی از پهلوان ها هوس این کار را کرده اند و خودشان را به کشتن داده اند. آن وقت تو چطور جرئت می کنی بگویی می خواهم بروم شیر چهل مادیان را بیارم.» کچل مم سیاه گفت «چاره ای ندارم. اگر سرم را هم در این راه بدهم مجبورم بروم.» پیرزن گفت «حالا که می گویی مجبورم بروم و مرغ یک پا دارد, برو به پادشاه بگو چهل مشک شراب به تو بدهد با چهل بار آهک و چهل بار پنبه. بعد برگرد پیش من تا راهش را نشانت بدهم.» کچل مم سیاه رفت پیش پادشاه و چیزهایی را که ننه اش گفته بود گرفت و برگشت. پیرزن گفت «پسرجان! شراب و آهک و پنبه را بردار و آن قدر برو تا برسی به دریا. در کنار دریا با آهک و پنبه حوض بزرگی درست کن و شراب را بریز توی آن. بعد همان دور و بر گودالی بکن و در آن قایم شو. زیاد طول نمی کشد که می بینی آسمان سیاه می شود و نعره می زند؛ دریا به جنب و جوش در می آید؛ آب دو شقه می شود و مادیانی چون کوه از میان آب می جهد بیرون و به دنبالش سی و نه کره کوه پیکر از دریا می زند بیرون و همه می روند در مرغزار نزدیک دریا مشغول چرا می شوند و تشنه شان که شد برمی گردند آب بخورند. مواظب باش تو را نبینند والا روزگارت سیاه می شود. چهل مادیان سر حوض شراب می رسند, آن را بو می کنند و برمی گردند. باز تشنه شان که شد می آیند سر حوض. این دفعه هم شراب را بو می کنند و برمی گردند به چرا. اما دفعه سوم که تشنگی امانشان را بریده و طاقتشان را طاق کرده لب می گذارند به شراب و آن قدر می خورند که سیر می شوند. در این موقع باید مثل مرغ هوا خیز ورداری و بنشینی بر پشت مادیان بزرگ. مشت را گره کنی و محکم بزنی به وسط پیشانیش. بعد از این خیالت راحت باشد؛ چون خودش مانند باد به حرکت در می آید و کره هاش چهار نعل به دنبالش می آیند.» کچل مم سیاه دستمال نانش را به کمرش بست؛ پاشنه ها را ورکشید و پا گذاشت به راه. مثل باد از دره ها گذشت و مثل سیل از تپه ها سرازیر شد. نه چشمش خواب دید و نه سرش بالین. رفت و رفت. باز هم رفت تا امان راه را برید و آخر سر رسید کنار دریا. با پنبه و آهک حوض بزرگی درست کرد؛ مشک های شراب را ریخت تو آن و گودالی کند, در آن پنهان شد و به انتظار آمدن چهل مادیان نشست. چیزی نگذشت که یک دفعه دید آسمان تیره و تار شد و نعره زد؛ دریا به جوش و خروش آمد؛ آب دو شقه شد و از میان آن مادیانی مانند کوه جست بیرون و با سی و نه کره اش که چون باد صرصر به دنبالش روان بودند رو به مرغزار گذاشت. در مرغزار آن قدر چریدند که تشنه شان شد و آمدند سر حوض, شراب را بو کردند و برگشتند. بار دوم هم آمدند و برگشتند؛ اما دفعه سوم تشنگی به قدری امانشان را بریده بود که لب گذاشتند به شراب و تا سیر نشدند لب از آن برنداشتند و سر بالا نگرفتند. کچل مم سیاه دید فرصت مناسب است و جست زد نشست بر پشت مادیان. مشتش را گره کرد و محکم بر پیشانی او زد. مادیان که خر مست شده بود شیهه بلندی کشید و مثل مرغ به هوا جست و سی و نه کره اش چون باد به دنبالش راه افتادند و چهار نعل پیش تاختند تا به شهر رسیدند. کچل مم سیاه چهل مادیان را به خانه اش کشاند. شیرشان را دوشید و فرستاد برای پادشاه. باز بشنوید از آن پیرزن خبرچین! پیرزن خبرچین کچل مم سیاه را با چهل مادیان دید و تند رفت پیش پادشاه و گفت «ای پادشاه! چه نشسته ای که کچل مم سیاه فقط شیر چهل مادیان را نیاورده, بلکه چهل مادیان را هم آورده و ول کرده تو خانه کاهگلی و سیاهش.» پادشاه امر کرد رفتند کچل مم سیاه را آوردند. از او پرسید «این درست است که چهل مادیان را آورده ای؟» کچل مم سیاه جواب داد «ای پادشاه! باز هم درست خبر چینی کرده اند.» پادشاه گفت «زود برو آن ها را بیار برای ما. چهل مادیان فقط لایق طویله پادشاهان است.» کچل مم سیاه رفت چهل مادیان را آورد ول کرد تو طویله پادشاه. پادشاه به وزیر گفت «وزیر! دیگر باید جایت را بدهی به او.» وزیر گفت «قربان! امروز نه. فردا بیاید تحویل بگیرد.» همین که شب شد وزیر باز رفت باباکلاهش را آورد گذاشت جلوش. گفت «ای باباکلاه! خودت خوب می دانی که من نمی توانم از وزیری ام چشم بپوشم و جایم را مفت بدهم به یک کچل از همه جا بی خبر که هیچ چیزش به آدمی زاد نرفته و معلوم نیست از کجا پیداش شده و می خواهد جایم را بگیرد. به من بگو چه کار کنم و جانم را خلاص کن.» باباکلاه به صدا درآمد که «ای وزیر اعظم ککت هم نگزد که چاره این کار از آب خوردن آسان تر است! فردا به پادشاه بگو کچل را بفرستد برای کشتن اژدهایی که خیلی وقت است روز روشن را بر او تیره و تار کرده و نصف بیشتر قشونش را بلعیده. خودت می دانی که هیچ پهلونی نمی تواند از دست اژدها جان سالم به در ببرد.» وزیر خوشحال شد. باباکلاهش را دودستی برداشت گذاشت وسط دو ابرویش و نفس راحتی کشید و صبح زود پیش از بوق حمام رفت به قصر پادشاه. پادشاه گفت «وزیر! باز چه خبر؟» وزیر گفت «قربان! دیشب خوابی دیدم.» «بگو! خیر باشد.» «قربان! خواب دیدم کچل مم سیاه رفته اژدها را کشته و صحیح و سالم برگشته.» پادشاه خندید و گفت «این چه حرفی است که می زنی؟ نصف بیشتر قشون ما کشته شد و مویی از سر اژدها کم نشد؛ آن وقت تو می گویی یک کچل تک و تنها را بفرستم به جنگ اژدها.» وزیر گفت «قبله عالم به سلامت! کسی که در شکار اولش چنان جانوری شکار کند که از یک طرفش نور بیاید و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز به گوش برسد و بعد برود چهل مادیان را بیاورد, این یک کار کوچک را هم می تواند انجام دهد.» پادشاه دید وزیر چندان بی ربط نمی گوید و امر کرد و رفتند کچل مم سیاه را آوردند و به او گفت «تو را وزیر خودم می کنم به شرطی که بروی شر اژدها را از سرمان کم کنی و زنده یا مرده اش را بیاری.» کچل در دلش گفت «تا ما را به کشتن ندهد دست از سر کچل مان برنمی دارد.» و برگشت خانه و به ننه اش گفت «پاشو نان بگذار تو دستمالم که رفتنی شدم.» پیرزن پرسید «باز چه خیالی در سر داری؟» کچل جواب داد «پادشاه می خواهد بروم زنده یا مرده اژدها را براش بیارم.» پیرزن گفت «پسرجان! بیا از خر شیطان پیاده شو. این کار آخر و عاقبت خوشی ندارد. اژدها آن همه قشون پادشاه را بلعیده و یک نفر صحیح و سالم از کامش بیرون نیامده. کشتن او کار هر کسی نیست. وزیر می خواهد تو را به کشتن بدهد.» کچل مم سیاه گفت «ننه! الا و بلا باید بروم؛ حتی اگر سرم را از دست بدهم. به جای این حرف ها اگر راهش را بلدی نشانم بده.» پیرزن گفت «حالا که این همه اصرار داری و این قدر حاضر به یراقی گوش کن تا راهش را به تو بگویم. اژدها شصت گز درازا دارد و ته دره گودی خوابیده. در راه رسیدن به آن دره می رسی به کوه بلندی و از آن می روی بالا. به قله که رسیدی می بینی هیچ چیز قرار و آرام ندارد. از پرنده و چرنده و خزنده و درنده گرفته تا خس و خاشاک و بوته و درخت و قلوه سنگ, تند تند هجوم می برند ته دره. پسرجان! مبادا پا بگذاری تو دره که تو هم کشیده می شوی پایین و یکراست می روی به کام اژدها و تا روز قیامت نمی آیی بیرون. همان جا پناه بگیر و آن قدر صبر کن که اژدها بخوابد و همه چیز آرام و قرار بگیرد. وقتی دیدی پرنده می تواند پرواز کند و سنگ می تواند سر جاش قرار بگیرد, آن وقت تند راه بیفت؛ برو به دره و به ته آن که رسیدی می بینی اژدها خوابیده و خرناسش به هوا بلند است. اما باز هم به تو می گویم مبادا وقتی اژدها بیدار است قدم بگذاری به دره که اگر هزار جان داشته باشی یک جان به در نمی بری.» کچل مم سیاه به نشانه اطاعت دست رو چشمش گذاشت؛ دستمال نان را بست به کمر؛ پاشنه ها را ورکشید و راه افتاد. از دره ها چون باد گذشت؛ از تپه ها چون سیل سرازیر شد؛ نه سرش بالین دید و نه چشمش خواب تا امان راه را برید و رسید به پای کوه بلندی. بی آنکه یک لحظه بایستد چهار دست و پا از کوه رفت بالا. به بالای کوه که رسید دید همه چیز, از خزنده و پرنده و چرنده و درنده گرفته تا خس و خاشاک و قلوه سنگ و بوته و درخت یکراست هجوم می برند ته دره. کچل مم سیاه از اوضاع و احوال دور و برش فهمید اژدها بیدار است و نفسش را داده به کوه و دشت و هر چیزی را می کشد طرف خودش و می بلعد. گوشه ای پناه گرفت و منتظر ماند و وقتی همه چیز آرام و قرار گرفت, از کوه سرازیر شد. به ته دره که رسید چشمش به اژدهایی افتاد که زبان از شرحش عاجز است. اژدها به یک پهلو افتاده بود. طول و عرض دره را پر کرده بود و خرناسش به هوا بلند بود. مم سیاه معطلش نکرد. وسط پیشانیش را نشانه گرفت و زد. اژدها پیچ و تابی خورد و پیش از جان دادن چنان نعره ای کشید که کوه به لرزه درآمد. این را دیگر هیچ کس نمی داند که کچل مم سیاه لاشه به آن بزرگی را چطور به شهر آورد؛ اما همه دیدند و شنیدند که مم سیاه اژدها را انداخت جلو خانه پادشاه و گفت «برش دار! دشمنت به چنین روزی بیفتد.» پادشاه نگاهی انداخت به اژدها و به وزیر گفت «وزیر! این دفعه جای هیچ بهانه ای نیست. نمی توانیم کچل را دست خالی برگردانیم؛ زود جایت را به او بده.» وزیر که دید این بار هم حقه اش نگرفته به هول و ولا افتاد و گفت «قبله عالم به سلامت! امروز نه. فردا بیاید و بی چون و چرا وزیری من را تحویل بگیرد.» همین که شب شد, باز وزیر رفت باباکلاهش را آورد گذاشت جلوش و گفت «ای باباکلاه, قربانت بگردم! این کچل حقه باز ما را انداخته تو هچل و پیش این و آن سنگ رو یخمان کرده. تا حالا هر راهی که پیش پایم گذاشته ای فایده ای نداشته. این دفعه سنگ تمام بگذار و نگذار این کچل بی سر و پا وزیری ام را بگیرد. آخر این کچل دله دزد کجا و وزیری پادشاه کجا؟ زود بگو چه کار باید بکنم که دارم از غصه دق می کنم.» باباکلاه گفت «ای وزیر اعظم ککت هم نگزد که چاره این کار از آب خوردن آسان تر است! فردا به پادشاه بگو مم سیاه را بفرستد دختر پادشاه فرنگ را براش بیاورد و بدان که این کار, کار هر کچلی نیست و اگر به جای یک کچل هزار کچل برود دنبال دختر پادشاه فرنگ, یکی شان زنده بر نمی گردد.» وزیر خوشحال شد. باباکلاهش را بوسید و گذاشت وسط دو ابرویش و نفس راحتی کشید و صبح زود پیش از بانگ خروس رفت به قصر پادشاه و به پادشاه گفت «قربان! دیشب خوابی دیدم.» پادشاه گفت «دیگر چه خوابی دیده ای؟» «خواب دیدم کچل مم سیاه رفته دختر پادشاه فرنگ را آورده برای شما. قربان بفرستش برود؛ بلکه خوابم تعبیر شود. بعید است فرصتی از این بهتر پیش بیاید.» پادشاه خندید و گفت «وزیر! این چه حرفی است که می زنی؟ مگر عقل از سرت پریده؟ خودت می دانی که تمام قشون ما از عهده پادشاه فرنگ بر نیامد؛ حالا چطور می گویی یک کچل تک و تنها را بفرستم به جنگ پادشاه فرنگ؟» وزیر گفت «پادشاها! کچل مم سیاه را دست کم گرفته اید. کسی که در شکار اولش چنان جانوری شکار کند که از یک طرفش نور بپاشد و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز بلند باشد و به جای شیر چهل مادیان برود خود چهل مادیان را بیاورد و ول کند تو طویله شما و بتواند اژدها را بکشد و لاشه اش را بیاورد؛ از عهده قشون پادشاه فرنگ هم بر می آید. فصت را از دست نده که آوردن دختر پادشاه فرنگ برای کچل مم سیاه از آب خوردن آسان تر است.» پادشاه گفت «جدی می گویی وزیر؟» وزیر گفت «فدایت گردم! هرگز مطلبی جدی تر از این به عرضتان نرسانده ام.» کچل مم سیاه تازه بیدار شده بود و دست و روش را شسته بود که در زدند. پیرزن گفت «پسر! پاشو برو ببین این دفعه چه آشی برات پخته اند.» مم سیاه گفت «معلوم است. باز پادشاه احضارم کرده.» و راه افتاد رفت پیش پادشاه و برگشت به ننه اش گفت «ننه! نان و دستمالم را حاضر کن که باز رفتنی شدم. این بار پادشاه امر کرده بروم دختر پادشاه فرنگ را براش بیارم.» پیرزن گفت «پسرجان! بیا از خر شیطان پیاده شو. وزیر می خواهد تو را به کشتن بدهد. خیلی از پهلوان ها و جوان های زرنگ تر از تو نتوانسته اند دختر پادشاه فرنگ را بیارند؛ آن وقت توی یک لا قبا چطور می خواهی تک و تنها بروی به جنگ پادشاه فرنگ و دخترش را بگیری و بیاری؟» کچل مم سیاه گفت «کار ما از این حرف ها گذشته. اگر سرم را هم در این راه از دست بدهم باید بروم. به جای این حرف ها اگر راهش را بلدی نشانم بده.» پیرزن گفت «پسرجان! من از فرنگستان و پادشاه فرنگ چیزی نمی دانم؛ خودت راه بیفت و برو ببین چه کار باید بکنی.» کچل مم سیاه دستمال نان را بست به کمر. پاشنه ها را ورکشید و از خانه زد بیرون. چون باد از دره ها گذشت و چون سیل از تپه ها سرازیر شد. نه چشمش رنگ خواب دید و نه سرش نرمی بالین. یک بند رفت تا عاقبت امان راه را برید و رسید به کنار دریا. دید یکی که هیچ چیزش به آدمی زاد نرفته سرش را کرده تو دریا و دارد آب می خورد. آن هم نه از این آب خوردن ها! آب خوردنی که با هر قلپش دریا یک وجب و نیم می رود پایین. کچل مم سیاه مات و متحیر ماند و گفت «ذلیل شده این چه جور آب خوردن است؟» آب دریا خشک کن گفت «ذلیل شده خودتی که چشم دیدن آب خوردن من را نداری؛ اما چشم دیدن این را داری که کچل مم سیاه در شکار اولش چنان جانوری شکار کرده که از یک طرفش نور می پاشد و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز به گوش می رسد. حیف که نمی دانم این کچل مم سیاه کجاست و گرنه می رفتم و تا آخر عمر غلام حلقه به گوشش می شدم.» مم سیاه خندید و گفت «کچل مم سیاه خود من هستم.» آب دریا خشک کن گفت «راست می گویی؟» کچل مم سیاه گفت «دروغم کجا بود!» آب دریا خشک کن غلام کچل مم سیاه شد و به دنبالش راه افتاد. رفتند و رفتند تا دیدند یکی که هیچ چیزش به آدمی زاد نرفته چند تا سنگ آسیاب به چه بزرگی انداخته گل گردنش و آن ها را لک و لک می چرخاند و هر چه را که جلوش می آید خرد و خاکشیر می کند. کچل مم سیاه گفت «احمق را باش, زده به سرش!» سنگ آسیاب چرخان گفت «احمق خودتی که چشم دیدن سنگ های من را نداری؛ اما چشم دیدن این را داری که کچل مم سیاه در شکار اولش چنان حیوانی را شکار کرده که از یک طرفش نور می پاشد و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز بلند است. اگر ببینمش غلام حلقه به گوشش می شوم.» آب دریا خشک کن گفت «کجای کاری! همین که می بینی خود کچل مم سیاه است.» سنگ آسیاب چرخان گفت «راست می گویی؟» آب دریا خشک کن گفت «دروغم کجا بود! خود خودش است.» او هم غلام کچل مم سیاه شد و راه افتاد. رفتند و رفتند تا رسیدند به یک قلاب سنگ انداز که با قلاب سنگش تخته سنگ های بزرگ و کوچک را از جایی به جای دیگر می اندخت. کچل مم سیاه داد کشید «آهای دیوانه! دست نگهدار ببینم چه کاره مملکتی تو و این چه جور قلاب سنگ انداختن است؟» قلاب سنگ انداز دست نگهداشت و گفت «دیوانه خودتی که چشم دیدن قلاب سنگ من را نداری؛ اما چشم دیدن این را داری که کچل مم سیاه در شکار اولش چنان حیوانی شکار کرده که از یک طرفش نور می پاشد و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز به گوش می رسد. اگر می دانستم کجاست همین الان می رفتم پیشش و تا آخر عمر غلام حلقه به گوشش می شدم.» آب دریا خشک کن و سنگ آسیاب چرخان با هم گفتند «اینکه می بینی خودش کچل مم سیاه است.» قلاب سنگ انداز گفت «تو را به خدا راست می گویید؟» گفتند «بله! خود خودش است؛ حی وحاضر.» قلاب سنگ انداز هم غلام کچل مم سیاه شد و با آن ها را افتاد. رفتند و رفتند تا رسیدند به یکی که هیچ چیزش به آدمی زاد نمی رفت و یک گوشش را زیر انداز کرده بود و گوش دیگرش را روانداز و گرفته بود تخت خوابیده بود. کچل مم سیاه گفت «آهای پخمه! این دیگر چه جور گوش هایی است که انداخته ای زیر و رویت و گرفته ای تخت خوابیده ای؟» لحاف گوش گفت «پخمه خودتی که چشم نداری ببینی گوش های من هم به جای رختخوابم هستند و هم می توانند هر صدایی را از چهل فرسخی بشنوند؛ اما چشم دیدن این را داری که کچل مم سیاه در شکار اولش چنان جانوری شکار کرده که از یک طرفش نور می پاشد و از طرف دیگرش صدای ساز و آواز بلند است. اگر ببینمش غلام حلقه به گوشش می شوم.» آب دریا خشک کن و سنگ آسیاب چرخان و قلاب سنگ انداز گفتند «ای بابا! این خودش کچل مم سیاه است دیگر.» لحاف گوش گفت «شما را به خدا؟» گفتند «به خدا!» لحاف گوش هم غلام کچل مم سیاه شد و همرا آن ها راه افتاد. آن قدر رفتند و رفتند تا رسیدند به مملکت پادشاه فرنگ. دیدند دروازه ها بسته است و قراول های زیادی این طرف و آن طرف دروازه کشیک می دهند و کسی را راه نمی دهند. قلاب سنگ انداز پرسید «این ها کی باشند؟» کچل مم سیاه جواب داد «قراول های پادشاه فرنگ اند. تا کسی را نشناسند راه نمی دهند.» قلاب سنگ انداز گفت «چه غلط های زیادی! مگر می توانند راه ندهند؟» و دست برد همه قراول ها را گرفت تپاند تو قلاب سنگش. قلاب سنگ را دور سرش چرخ داد و چرخ داد و ول کرد. پادشاه فرنگ در قصرش نشسته بود و داشت با اعیان واشراف صحبت می کرد که ناگهان دید قراول ها در هوا معلق زنان می آیند به طرفش. پادشاه فرنگ آنچه را که دیده بود هنوز خوب باور نکرده بود که خبر رسید «ای پادشاه! چه نشسته ای که پنج نفر زبان نفهم که هیچ چیزشان به آدمی زاد نرفته دم دروازه ایستاده اند و می گویند آمده ایم دختر شاه فرنگ را ببریم.» پادشاه گفت «بروید بیاوریدشان ببینم به چه جرئتی چنین حرفی می زنند.» سنگ آسیاب چرخان افتاد جلو. شروع کرد به خرد و خراب کردن در و دیوار و بقیه به دنبالش پیش رفتند تا رسیدند به قصر پادشاه. پادشاه همین که چشمش به آن ها افتاد نزدیک بود از تعجب شاخ در بیاورد. گفت «امروز بروید استراحت کنید و فردا بیایید تا دخترم را به شما بدهم.» بعد وزیرش را احضار کرد و گفت «وزیر! ما نمی توانیم از پس این جانورهای عجیب و غریب و زبان نفهم بر بیاییم. زودباش تا دخترم از دست نرفته فکری کن.» وزیر گفت «قبله عالم به سلامت! با این ها نمی شود درافتاد باید حیله ای به کار بزنیم.» پادشاه گفت «چه حیله ای؟» وزیر گفت «امر کن جار چی ها فردا راه بیفتند تو کوجه و بازار و مردم را از کوچک و بزرگ و پیر و جوان به مهمانی پادشاه دعوت کنند. آن وقت به آشپزباشی می گوییم چهل دیگ بزرگ پلو بار بگذارد و چهلمی را زهرآلود کند و این پنج نفر را هم دعوت می کنیم و پلو زهرآلود را به خوردشان می دهیم.» حالا بشنوید از کچل مم سیاه و غلام های حلقه به گوشش که دور هم نشسته بودند و گرم صحبت بودند که یک دفعه لحاف گوش قاه قاه زد زیر خنده. گفتند «چه خبر است؟ مگر جنی شده ای که بی خودی می خندی؟» گفت «نه! پادشاه و وزیر دارند برایمان آش خوبی می پزند.» پرسیدند «چه آشی؟» گفت «می خواهند همه ما را زهرکش کنند.» آب دریا خشک کن گفت «بگذار به همین خیال باشند.» روز بعد, تمام مردم شهر از کوچک و بزرگ و پیر و جوان در قصر پادشاه جمع شدند. کچل مم سیاه و غلام هایش هم آمدند و در گوشه ای نشستند. کمی که گذشت کچل مم سیاه به پادشاه گفت «اجازه می دهی آشپزباشی من سری به آشپزخانه شما بزند.» پادشاه گفت «عیبی ندارد.» کچل مم سیاه به آب دریا خشک کن گفت «آشپزباشی! پاشو برو سر و گوشی آب بده ببین غذا کی حاضر می شود.» آب دریا خشک کن رفت به آشپزخانه و دید آشپزباشی پادشاه چهل تا دیگ پلو بار گذاشته و دست به کمر و دستمال به شانه دم در ایستاده و منتظر است که دیگ ها خوب دم بکشد و برای خوردن آماده شود. آب دریا خشک کن گفت «آشپزباشی! من آشپزباشی کچل مم سیاه هستم. اجازه می دهی سری به دیگ های پلو بزنم؟» بعد رفت در دیگ اولی را ورداشت. پشت به آشپزباشی ایستاد و دست برد جلو, در یک چشم برهم زدن دیگ پلو را لمباند و رفت سراغ دومی و سومی و بی آنکه آشپزباشی بو ببرد هر چهل دیگ را به ترتیب خالی کرد. آشپزباشی پرسید «دم کشیده اند؟» آب دریا خشک کن جواب داد «دستت درد نکند دارند دم می کشند.» و رفت نشست سر جاش. پادشاه امر کرد نهار بیاورند. آشپزباشی رفت در دیگ ها را ورداشت و دید محض دوا و درمان هم یک دانه برنج ته دیگ ها پیدا نمی شود و مات و متحیر ماند که چه خاکی به سرش بریزد و چه جوابی به پادشاه بدهد. خبر به پادشاه که رسید فهمید این کار کار کسی جز کچل مم سیاه نیست و از زور خشم شروع کرد به جویدن لب و لوچه اش و آخر سر که دید این کارها دردی دوا نمی کند گفت به مهمان ها بگویند مهمانی پادشاه افتاده به فردا و آن ها را با زبان خوش برگردانید به خانه هاشان. کچل مم سیاه هم غلام هایش را ورداشت و رفت. پادشاه به وزیرش گفت «وزیر! از دست این زبان نفهم ها عاجز شدیم. چه کار باید کرد؟» وزیر گفت «امر کن حمام فولاد را گرم کنند تا کچل مم سیاه و دار و دسته اجق وجقش را دعوت کنیم به آنجا و همین که رفتند تو در را ببندیم روشان و از دریچه بالایی آن قدر آب توی حمام بریزیم که خفه شوند.» پادشاه گفت «بد فکری نیست.» کچل مم سیاه و غلام های حلقه به گوشش دور هم نشسته بودند و گرم صحبت بودند که لحاف گوش یک دفعه قاه قاه زد زیر خنده. گفتند «چی شده؟ مگر زده به سرت که بی خودی می خندی؟» گفت «نه! پادشاه و وزیر دارند باز برایمان آش خوبی می پزند.» پرسیدند «چه آشی؟» گفت «می خواهند حمام فولاد را گرم کنند و ما را بندازند آنجا و خفه مان کنند.» سنگ آسیاب چرخان و آب دریا خشک کن گفتند «بگذار به همین خیال باشند.» روز بعد, پادشاه کسی را فرستاد و کچل مم سیاه و غلام هایش را دعوت کرد به حمام فولاد. وقتی هر پنج تاشان رفتند به حمام, در بسته شد و آب مثل سیل از دریچه بالایی ریخت تو. آب دریا خشک کن دهنش را گرفت دم دریچه و شروع کرد به خوردن آب و نگذاشت حتی یک قطره به کف حمام برسد, همین طور آب خورد و خورد تا حوصله اش سر رفت و به سنگ آسیاب چرخان گفت «تا کی می خواهی بر بر نگاهم کنی؟ مگر نمی بینی حوصله ام سر رفته؟» سنگ آسیاب چرخان تا این حرف را شنید, سنگ های آسیابش را به چرخش درآورد و دیوارهای حمام فولاد را داغان کرد. آب دریا خشک کن از حمام که آمد بیرون دهنش را وا کرد و پوف کرد و چنان سیلی راه انداخت که نصف بیشتر مملکت فرنگ را آب گرفت. خبر رسید به پادشاه که «چه نشسته ای که بیشتر مملکت را سیل گرفته. چرا باید مردم به خاطر دخترت بروند زیر آب و بمیرند؟ دخترت را بده ببرند و جان مردم را خلاص کن.» پادشاه فرنگ دید چاره دیگری ندارد و دخترش را سپرد به کچل مم سیاه و راهشان انداخت بروند. کچل مم سیاه دختر را نشاند تو کجاوه و خودش و چهار غلامش پیاده راه افتادند. منزل به منزل رفتند تا رسیدند به نزدیک شهر خودشان. مم سیاه پیغام فرستاد که «ای پادشاه! من صحیح و سالم برگشته ام و دختر پادشاه فرنگ را آورده ام؛ بگو بیایند پیشواز من.» پادشاه به قشونش امر کرد پیاده و سواره بروند پیشواز کچل مم سیاه و او را بیاورند به شهر. کچل مم سیاه با کبکبه و دبدبه آمد به شهر و یکراست رفت به خانه خودش. خبر به پادشاه رسید که «کچل مم سیاه با دختر پادشاه فرنگ که از قشنگی در تمام دنیا مثل و مانندش پیدا نمی شود و با چهار نفر دیگر که هیچ چیزشان به آدمی زاد نرفته یکراست رفت به خانه خودش و به تو اعتنا نکرد.» پادشاه برای کچل مم سیاه پیغام فرستاد «هر چه زودتر آن چهار نفر و دختر را بفرست پیش من, که دختر پادشاه فرنگ لایق قصر من است نه لایق دخمه سیاه و کاهگلی تو.» کچل مم سیاه هم پیغام فرستاد که «تا حالا هر چه گفتی گوش کردیم و هر دستوری دادی انجام دادیم؛ حالا تو بیا و یکی از این دو کار را بکن. یا شکار اول و چهل مادیان را بده و جانت را وردار و به سلامت از شهر برو و همه چیز را به دست من بسپار؛ یا برای جنگ آماده شو. اما یادت باشد که قشون تو هر چه باشد از قشون پادشاه فرنگ بیشتر نیست که به دست من تار و مار و ذلیل شد.» پادشاه و وزیر نشستند به گفت و گو که چه کنند و چه نکنند و آخر سر نتیجه گرفتند اگر بتوانند از دست کچل مم سیاه جان سالم به در برند کار بزرگی کرده اند. پس از رفتن پادشاه و وزیر, کچل مم سیاه غلام هایش را ورداشت آورد به قصر و نشست به تخت و ننه اش را هم وزیر خودش کرد و دستور داد شهر را آیین بستند؛ در خانه ها شمع روشن کردند و هفت شبانه روز جشن راه انداختند. بعد, با دختر پادشاه فرنگ عروسی کرد و به مراد دل رسید. تاتر 2233 3573 2006-11-28T15:13:40Z 213.217.50.112 New page: '''متن سیاه''' [[عنوان پیوند]]تاتر == متن عنوان == یرما == متن عنوان == /فردریکو گارسیا لورکا یرما یکی از تراژد... '''متن سیاه''' [[عنوان پیوند]]تاتر == متن عنوان == یرما == متن عنوان == /فردریکو گارسیا لورکا یرما یکی از تراژدی های سه گانه لورکا است