Wikibooks http://sq.wikibooks.org/wiki/Faqja_Kryesore MediaWiki 1.9alpha first-letter Media Speciale Diskutim Përdoruesi Përdoruesi diskutim Wikibooks Wikibooks diskutim Figura Figura diskutim MediaWiki MediaWiki diskutim Stampa Stampa diskutim Ndihmë Ndihmë diskutim Category Category talk 1 3289 2006-04-05T20:58:03Z Dori 1 #REDIRECT [[Faqja Kryesore]] 2 sysop 3618 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default [[$1]] u zhvendos tek [[$2]] 3 sysop 3619 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default [[$1]] u zhvendos tek [[$2]] dhe u krijua një faqe përcjellimi 4 sysop 3621 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default /* redaktoni këtë faqe për të përshtatur pamjen Monobook për tëra faqet tuaja */ 5 sysop 4821 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default /* tooltips and access keys */ var ta = new Object(); ta['pt-userpage'] = new Array('.','Faqja juaj e përdoruesit'); ta['pt-anonuserpage'] = new Array('.','Faqja e përdoruesve anonim nga kjo adresë IP'); ta['pt-mytalk'] = new Array('n','Faqja juaj e diskutimeve'); ta['pt-anontalk'] = new Array('n','Faqja e diskutimeve të përdoruesve anonim për këtë adresë IP'); ta['pt-preferences'] = new Array('','Parapëlqimet tuaja'); ta['pt-watchlist'] = new Array('l','Lista e faqeve nën mbikqyrjen tuaj.'); ta['pt-mycontris'] = new Array('y','Lista e kontributeve tuaja'); ta['pt-login'] = new Array('o','Të hysh brenda nuk është e detyrueshme, por ka shumë përparësi.'); ta['pt-anonlogin'] = new Array('o','Të hysh brenda nuk është e detyrueshme, por ka shumë përparësi.'); ta['pt-logout'] = new Array('o','Dalje'); ta['ca-talk'] = new Array('t','Diskuto për përmbajtjen e faqes'); ta['ca-edit'] = new Array('e','Ju mund ta redaktoni këtë faqe. Përdorni butonin >>Trego parapamjen<< para se t'i kryeni ndryshimet.'); ta['ca-addsection'] = new Array('+','Fillo një temë të re diskutimi.'); ta['ca-viewsource'] = new Array('e','Kjo faqe është e mbrojtur. Ju mundeni vetëm ta shikoni burimin e tekstit.'); ta['ca-history'] = new Array('h','Versione të mëparshme të artikullit.'); ta['ca-protect'] = new Array('=','Mbroje këtë faqe'); ta['ca-delete'] = new Array('d','Grise këtë faqe'); ta['ca-undelete'] = new Array('d','Faqja u restaurua'); ta['ca-move'] = new Array('m','Me anë të zhvendosjes mund ta ndryshoni titullin e artikullit'); ta['ca-nomove'] = new Array('','Ti nuk ke të drejtë ta zhvendosish këtë faqe'); ta['ca-watch'] = new Array('w','Shtoje faqen në lisën e faqeve nën mbikqyrje'); ta['ca-unwatch'] = new Array('w','Hiqe faqen nga lista e faqeve nën mbikqyrje.'); ta['search'] = new Array('f','Kërko në projekt'); ta['p-logo'] = new Array('','Figura e Faqes Kryesore'); ta['n-mainpage'] = new Array('z','Vizitoni Faqen kryesore'); ta['n-portal'] = new Array('','Mbi projektin, çka mund të bëni për të dhe ku gjenden faqet.'); ta['n-currentevents'] = new Array('','Informacion rreth ngjarjeve aktuale.'); ta['n-recentchanges'] = new Array('r','Lista e ndryshimeve së fundmi në projekt'); ta['n-randompage'] = new Array('x','Shikoni një artikull të rastit.'); ta['n-help'] = new Array('','Vendi ku mund të gjeni ndihmë.'); ta['n-sitesupport'] = new Array('','Përkrahni projektin'); ta['t-whatlinkshere'] = new Array('j','Lista e faqeve që lidhen tek kjo faqe'); ta['t-recentchangeslinked'] = new Array('k','Lista e ndryshimeve të faqeve që lidhen tek kjo faqe'); ta['feed-rss'] = new Array('','Burimi ushqyes "RSS" për këtë faqe '); ta['feed-atom'] = new Array('','Burimi ushqyes "Atom" për këtë faqe'); ta['t-contributions'] = new Array('','Shiko listën e kontributeve për përdoruesin në fjalë'); ta['t-emailuser'] = new Array('','Dërgoni një email përdoruesit'); ta['t-upload'] = new Array('u','Ngarkoni figura ose skeda të tjera'); ta['t-specialpages'] = new Array('q','Lista e të gjitha faqeve speciale.'); ta['ca-nstab-main'] = new Array('c','Shikoni përmbajtjen e atikullit.'); ta['ca-nstab-user'] = new Array('c','Shikoni faqen e përdoruesit'); ta['ca-nstab-media'] = new Array('c','Shikoni faqen e skedës'); ta['ca-nstab-special'] = new Array('','Kjo është një faqe speciale. Ju nuk mundeni ta redaktoni këtë faqe'); ta['ca-nstab-project'] = new Array('c','Shikoni faqen e projektit'); ta['ca-nstab-image'] = new Array('c','Shikoni faqen e figurës'); ta['ca-nstab-mediawiki'] = new Array('c','Shikoni mesazhet e sistemit'); ta['ca-nstab-template'] = new Array('c','Shikoni stampën'); ta['ca-nstab-help'] = new Array('c','Shikoni faqet ndihmëse'); ta['ca-nstab-category'] = new Array('c','Shikoni faqen e kategorisë'); 6 sysop 923 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Rreth 7 sysop 4822 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default Project:Rreth 8 sysop 3623 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Rreth {{SITENAME}} 9 sysop 926 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default v 10 sysop 927 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default i 11 sysop 928 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default p 12 sysop 929 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default s 13 sysop 930 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default f 14 sysop 2487 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Fjalëkalimi për '$1' u dërgua tek $2. 15 sysop 2488 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Fjalëkalimi u dërgua. 16 sysop 3627 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Më vjen keq, por brenda 24 orëve të fundit është hapur një llogari $1 me IP-adresën tuaj dhe në moment nuk mundeni të hapni më. Provoni 24 orë më vonë prap. 17 sysop 934 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Veprim i mbaruar 18 sysop 2490 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default U shtua tek lista mbikqyrëse 19 sysop 4823 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default Faqja "$1" është shtuar [[Special:Watchlist|listës mbikqyrëse]] tuaj. Ndryshimet e ardhshme të kësaj faqeje dhe faqes së diskutimit të saj do të jepen më poshtë, dhe emri i faqes do të duket i '''trashë''' në [[Special:Recentchanges|listën e ndryshimeve së fundmi]] për t'i dalluar më kollaj. Në qoftë se dëshironi të hiqni një faqe nga lista mbikqyrëse më vonë, shtypni "çmbikqyre" në tabelën e sipërme. 20 sysop 2492 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Shtoni një grup 21 sysop 938 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default + 22 sysop 2359 2005-08-19T23:39:14Z MediaWiki default {{ns:project}}:Administruesit 23 sysop 940 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Unë konfirmoj që jam mbajtësi i të drejtave të kopimit të këtij skedarit dhe jap leje të liçensohet nën rregullat e $1. 24 sysop 941 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default të gjitha 25 sysop 2493 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Të gjithë artikujt 26 sysop 3629 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Kjo faqe tregon një pamje të përmbledhur të regjistrave të ngarkimeve, grisjeve, mbrojtjeve, bllokimeve, dhe të veprimeve administrative. Mundeni të kufizoni informactionin sipas tipit të regjistrit, emrit të përdoruesit, si dhe faqes në çështje. 27 sysop 3630 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Mesazhet e sistemit 28 sysop 3633 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default special:Allmessages not supported because wgUseDatabaseMessages is off. 29 sysop 3634 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Ndërfaqja gjuhësore e juaj, <b>$1</b>, nuk mbulohet nga special:Allmessages në këto faqe. 30 sysop 2501 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Kjo është një listë e të gjitha faqeve në hapësirën MediaWiki: 31 sysop 948 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Të gjitha faqet 32 sysop 949 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Display pages starting at: $1 33 sysop 950 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Choose namespace: $1 $2 34 sysop 951 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default All pages ($1 namespace) 35 sysop 2505 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Më pas 36 sysop 2506 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Më para 37 sysop 2507 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Shko 38 sysop 955 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default $1 deri në $2 39 sysop 3638 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default <font color=red><b>Përdorues $1, keni hyrë brënda më parë!</b></font><br /> 40 sysop 4825 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default Nuk munda ta rikthej redaktimin e fundit e [[$1]] nga [[User:$2|$2]] ([[User talk:$2|diskutim]]); dikush tjetër e ka redaktuar ose rikthyer këtë faqe. Redaktimi i fundit është bërë nga [[User:$3|$3]] ([[User talk:$3|diskutim]]). 41 sysop 958 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Artikuj më të vjetër 42 sysop 2512 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default dhe 43 sysop 2513 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Diskutimet për këtë IP 44 sysop 4827 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default ---- ''Kjo është një faqe diskutimi për një përdorues anonim i cili nuk ka hapur akoma një llogari ose nuk e përdor atë. Prandaj, më duhet të përdor numrin e adresës [[IP adresë|IP]] për ta identifikuar. Kjo adresë mund të përdoret nga disa njerëz. Në qoftë se jeni një përdorues anonim dhe mendoni se komente kot janë drejtuar ndaj jush, ju lutem [[Special:Userlogin|krijoni një llogari ose hyni brënda]] për të mos u ngatarruar me përdorues të tjerë anonim.'' 45 sysop 2515 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Përdorues anonim të {{SITENAME}} 46 sysop 963 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Pri 47 sysop 964 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Prill 48 sysop 2516 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Artikulli 49 sysop 2517 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Një faqe me atë titull ekziston, ose titulli që zgjodhët nuk është i saktë. Ju lutem zgjidhni një tjetër. 50 sysop 967 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default (articles) 51 sysop 2518 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Shikoni artikullin 52 sysop 969 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default SQL pyetje 53 sysop 970 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default asksql level 54 sysop 971 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Përdor formularin e më poshtëm për të bërë një pyetje direkte tek rregjistri i Wikibooks . Përdor këto apostrofa ('kështu') për të ndarë vargjet e gërmave. Ky veprim mund ta ngarkojë shumë shërbyesin, prandaj mos e përdor shumë shpesh. 55 sysop 972 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Gus 56 sysop 973 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Gusht 57 sysop 974 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default I bllokuar automatikisht sepse përdor të njëjtën IP adresë si "$1". Arsye "$2". 58 sysop 975 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Ky veprim nuk mund të bëhet në këtë faqe. 59 sysop 3645 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Emri i skedës është ndërruar në "$1". 60 sysop 3646 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default ".$1" nuk rekomandohet si tip skede. 61 sysop 978 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Nuk ka asnjë përdorues me atë emër 62 sysop 979 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Pyetje kërkese e formuluar gabim 63 sysop 3647 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Nuk munda t'i përgjigjem pyetjes tuaj. Kjo ka mundësi të ketë ndodhur ngaqë provuat të kërkoni për një fjalë me më pak se tre gërma, gjë që s'mund të behet akoma. Ka mundësi që edhe të keni shtypur keq pyetjen, për shembull "peshku dhe dhe halat". Provoni një pyetje tjetër. 64 sysop 981 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Fjalëkalimet nuk janë njësoj. 65 sysop 2521 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Titull i pasaktë 66 sysop 2522 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Titulli i faqes që kërkuat nuk ishte i saktë, ishte bosh, ose ishte një lidhje gabim me një titull wiki internacional. 67 sysop 3649 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default (Artikujt) 68 sysop 985 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Can't delete this article because it contains block-compressed revisions. This is a temporary situation which the developers are well aware of, and should be fixed within a month or two. Please mark the article for deletion and wait for a developer to fix our buggy software. 69 sysop 4836 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default Emri juaj ose adresa e IP-së është bllokuar nga $1. Arsyeja e dhënë është kjo:<br />''$2''<br />Mund të kontaktoni $1 ose një nga [[Project:Administruesit|administruesit]] e tjerë për të diskutuar bllokimin. Vini re se nuk mund të përdorni "dërgoji email këtij përdoruesi" n.q.s. nuk keni një adresë të saktë të rregjistruar në [[Special:Preferences|parapëlqimet e përdoruesit]]. Adresa e IP-së që keni është $3. Jepni këtë adresë në çdo ankesë. 70 sysop 987 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Përdoruesi është bllokuar 71 sysop 3653 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Blloko përdorues 72 sysop 989 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Bllokimi u bë me sukses 73 sysop 4837 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default Përdoruesi [[User:$1|$1]] ([[User talk:$1|diskutimet]] · [[Special:Contributions/$1|kontributet]]) u bllokua. <br />Veprimi u regjistrua te [[Special:Log/block|Regjistri i bllokimeve]]. Shiko këtu [{{fullurl:Special:Ipblocklist|action=unblock&ip=$1}} për ta çbllokuar] përdoruesin. 74 sysop 4838 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default Përdorni formularin e mëposhtëm për të hequr lejen e shkrimit për një përdorues ose IP-ë specifike. Kjo duhet bërë vetëm në raste vandalizmi, dhe në përputhje me [[Project:Rregullat|rregullat e {{SITENAME}}-s]]. Plotësoni arsyen specifike më poshtë (p.sh., tregoni faqet specifike që u vandalizuan). 75 sysop 992 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default blloko 76 sysop 2363 2005-08-19T23:39:14Z MediaWiki default $1, $2 bllokoi $3 ($4) 77 sysop 3656 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default bllokoi "[[$1]]" për një kohëzgjatje prej $2 78 sysop 3657 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Regjistri i bllokimeve 79 sysop 3658 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Ky është një regjistër bllokimesh dhe çbllokimesh të përdoruesve. IP-të e bllokuara automatikisht nuk janë të dhëna. Shikoni dhe [[{ns:special}}:Ipblocklist|listën e IP-ve të bllokuara]] për një listë të bllokimeve të tanishme. 80 sysop 997 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default block level 81 sysop 2530 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Tekst i trashë 82 sysop 2531 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Tekst i trashë 83 sysop 1000 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Burime librash 84 sysop 3659 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Më poshtë është një listë me faqe interneti që shesin libra të rinj dhe të përdorur. Atje mund të gjeni më shumë informacione për librat që kërkoni. {{SITENAME}} nuk ka marrëdhënie biznesi me asnjërin prej këtyre firmave dhe nuk përfiton prej tyre. Për këtë arsye nuk duhet të shikohet kjo listë si reklamë. 85 sysop 2533 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Përcjellime të prishura 86 sysop 2534 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Përcjellimet që vijojnë lidhen tek një artikull që s'ekziston. 87 sysop 3661 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Kontakt 88 sysop 3662 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default {{SITENAME}}:Kontakt 89 sysop 2537 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Rregjistri burokratik 90 sysop 2538 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default i dha $1: titullin $2 91 sysop 1008 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default The action you have requested can only be performed by sysops with "bureaucrat" status. 92 sysop 1009 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Bureaucrat access required 93 sysop 1010 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default datës 94 sysop 1011 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default emrit 95 sysop 1012 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default madhësisë 96 sysop 1013 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Kjo është një kopje e faqes së kërkuar dhe mund të jetë e vjetër. 97 sysop 2539 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Harroji 98 sysop 2540 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Nuk munda të gris këtë faqe ose figurë të dhënë. (Ka mundësi të jetë grisur nga dikush tjeter.) 99 sysop 2541 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Nuk munda ta kthejë redaktimin; redaktori i fundit është i vetmi autor i këtij artikulli. 100 sysop 5556 2006-10-25T20:15:22Z MediaWiki default 42 Kategoritë 101 sysop 2543 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Ndodhen këto kategori: 102 sysop 2544 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default kategori 103 sysop 2545 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Artikuj në kategorinë "$1" 104 sysop 2546 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Ndodhen $1 artikuj nën këtë kategori. 105 sysop 2547 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Ndodhet $1 artikull nën këtë kategori. 106 sysop 2548 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Ndërroni fjalëkalimin 107 sysop 1024 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default ndryshime 108 sysop 3668 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default '''Shënim:''' Pasi të ruani parapëlqimet ose pasi të kryeni ndryshimet, duhet të pastroni ''cache''-në e shfletuesit tuaj për të parë ndryshimet: për '''Mozilla/Safari/Konqueror''' shtypni ''Ctrl+Shift+Reload'' (ose ''ctrl+shift+r''), për '''IE''' ''Ctrl+f5'', '''Opera''': ''F5''. 109 sysop 1026 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Kolona 110 sysop 2550 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Krahasoni versionet e zgjedhura 111 sysop 2551 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Konfirmoni 112 sysop 1029 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Po, dëshiroj me të vërtetë ta gris këtë. 113 sysop 2552 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Konfirmoni grisjen 114 sysop 4843 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Jeni duke grisur '''përfundimisht''' një faqe ose një skedë me tër historinë e saj nga regjistri. Ju lutem konfirmoni që keni ndër mënd ta bëni këtë gjë, që i kuptoni se cilat janë pasojat, dhe që po veproni në përputhje me [[Project:Rregullat]]. 115 sysop 3686 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Konfirmoni 116 sysop 2556 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Dëshironi të mbroni këtë faqe? 117 sysop 2558 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Konfirmoni lirimin 118 sysop 2559 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Dëshironi të lironi këtë faqe? 119 sysop 3688 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Sa germa të tregohen për çdo rresht 120 sysop 1037 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Sa rreshta të tregohen për përputhje 121 sysop 1038 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default kontribute 122 sysop 1039 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Për $1 123 sysop 3689 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Kontributet 124 sysop 3690 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licensës $1. 125 sysop 4846 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Project:Të drejta autori 126 sysop 2562 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default {{SITENAME}} Të drejta autori 127 sysop 4847 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Kontributet tek {{SITENAME}} janë të konsideruara të dhëna nën licensën $2 (shikoni $1 për hollësirat).<br /> '''NDALOHET DHËNIA E PUNIMEVE PA PASUR LEJE NGA AUTORI NË MOSPËRPUTHJE ME KËTË LICENSË!'''<br /> 128 sysop 3692 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Ju lutem vini re se të gjitha kontributet tek {{SITENAME}} mund të redaktohen, ndryshohen apo fshihen nga përdorues të tjerë. Në qoftë se nuk dëshironi që shkrimet tuaja të redaktohen pa mëshirë mos i jepni këtu.<br /> Po na premtoni që ç'ka po jepni këtu e keni kontributin tuaj ose e keni kopjuar nga domeni publik apo nga burime të tjera të lira sipas ligjeve përkatëse (shikoni $1 për hollësirat). <strong>NDALOHET DHËNIA E PUNIMEVE PA PASUR LEJE NGA AUTORI NË MOSPËRPUTHJE ME KËTË LICENSË!</strong> 129 sysop 1046 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default S'mundi të heq arikullin '$1'... 130 sysop 1047 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Hap një llogari 131 sysop 2564 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default me email 132 sysop 1049 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default createaccount level 133 sysop 3695 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Statistika e faqes 134 sysop 1051 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default tani 135 sysop 2565 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Ngjarjet e tanishme 136 sysop 2566 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Ngjarjet e tanishme 137 sysop 1054 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Versioni i tanishëm 138 sysop 2567 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default shikoni versionin e tanishëm 139 sysop 3696 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Të dhëna 140 sysop 3697 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Gabim regjistri 141 sysop 3699 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Data 142 sysop 3701 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Ka ndodhur një gabim me pyetjen e regjistrit. Kjo mund të ndodhi n.q.s. pyetja nuk është e vlehshme (shikoni $5), ose mund të jetë një yçkël e softuerit. Pyetja e fundit që i keni bërë regjistrit ishte: <blockquote><tt>$1</tt></blockquote> nga funksioni "<tt>$2</tt>". MySQL kthehu gabimin "<tt>$3: $4</tt>". 143 sysop 3702 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Ka ndodhur një gabim me formatin e pyetjes së regjistrit. Pyetja e fundit qe i keni bërë regjistrit ishte: "$1" nga funksioni "$2". MySQL kthehu gabimin "$3: $4". 144 sysop 3703 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Faqe pa rrugëdalje 145 sysop 1062 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Raporto yçkla 146 sysop 1063 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Dhj 147 sysop 1064 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Dhjetor 148 sysop 2571 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default parazgjedhje 149 sysop 1066 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Kërko automatikisht vetëm në këto hapësira: 150 sysop 3704 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default {{SITENAME}} email 151 sysop 2572 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default grise 152 sysop 3709 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Arsyeja 153 sysop 1070 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default grisi "$1" 154 sysop 2573 2005-09-25T00:51:55Z MediaWiki default Gris versionin e vjetër $1. 155 sysop 3711 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default "$1" është grisur nga regjistri. Shikoni $2 për një pasqyrë të grisjeve së fundmi. 156 sysop 3713 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default grise 157 sysop 3714 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default grise 158 sysop 2575 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Grise faqen 159 sysop 1076 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default delete level 160 sysop 1077 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default (Duke grisur "$1") 161 sysop 1078 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default Grise faqen 162 sysop 3715 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default regjistrin e grisjeve 163 sysop 3716 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Regjistri i grisjeve 164 sysop 3131 2005-12-22T07:41:31Z MediaWiki default Më poshtë është një listë e grisjeve më të fundit. Të gjitha kohët janë sipas orës së shërbyesit (UTC). <ul> </ul> 165 sysop 2578 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Veprimi që kërkuat mund bëhet vetëm nga një përdorues me titullin "zhvillues". Shikoni $1. 166 sysop 2579 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Nevojitet titulli "zhvillues" 167 sysop 1084 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default ndrysh 168 sysop 1085 2005-06-25T11:24:20Z MediaWiki default (Ndryshime midis versioneve) 169 sysop 3717 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Faqe kthjelluese 170 sysop 4852 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Template:Kthjellim 171 sysop 3719 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Artikujt që vijojnë lidhen tek një <i>faqe kthjelluese</i>. Ato duhet të lidhen tek tema e përshtatshme. Një faqe trajtohet si kthjelluese nëse lidhet nga $1. Lidhje nga hapësira të tjera përveç asaj kryesore <b>nuk</b> jepen këtu. 172 sysop 4853 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Project:Shfajësimet e përgjithshme 173 sysop 3721 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Shfajësimet 174 sysop 2583 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Përcjellime dopjo 175 sysop 2584 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default <b>Kujdes:</b> Kjo listë mund të ketë lidhje gabim. D.m.th. ka tekst dhe lidhje mbas #REDIRECT-it të parë. <br /> Çdo rresht ka lidhje tek përcjellimi i parë dhe i dytë, gjithashtu ka edhe rreshtin e parë të tekstit të përcjellimit të dytë, duke dhënë dhe artikullin e "vërtetë", me të cilin përcjellimi i parë duhet të lidhet. 176 sysop 2586 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Redaktoni 177 sysop 1094 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Komenti i redaktimit ishte: "<i>$1</i>". 178 sysop 1095 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Konflikt redaktimi: $1 179 sysop 2587 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Redaktoni versionin e tanishëm të kësaj faqeje 180 sysop 2588 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Grupi Redaktimeve 181 sysop 1098 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Ndihmë për redaktim 182 sysop 4854 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Help:Si redaktohet një faqe 183 sysop 1100 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Duke redaktuar $1 184 sysop 1101 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Duke redaktuar $1 (koment) 185 sysop 2590 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default <strong>KUJDES: Po redaktoni një version të vjetër të kësaj faqeje. Në qoftë se e ruani, çdo ndryshim i bërë deri tani do të humbet.</strong> 186 sysop 1103 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Duke redaktuar $1 (seksion) 187 sysop 2591 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default redaktoni 188 sysop 2592 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Redaktoni faqen 189 sysop 3732 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Trego zgjedhjet 190 sysop 2594 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Bllokoni e-mail nga përdorues të tjerë 191 sysop 2595 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default * Futja e email-it nuk është e detyrueshme. Por lejon përdorues të tjerë tu kontaktojnë nëpërmjet faqes pa u treguar adresën, gjithashtu kjo adresë është e dobishme n.q.s. harroni fjalëkalimin 192 sysop 1109 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Nga 193 sysop 1110 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Mesazh 194 sysop 3737 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Dërgo email përdoruesve 195 sysop 3738 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Në qoftë se ky përdorues ka dhënë një adresë të saktë në parapëlqimet, formulari më poshtë do t'i dërgojë një mesazh. Adresa e email-it që keni dhënë në parapëlqimet do të duket si pjesa "From" e adresës së mesazhit, kështuqë marrësi do të ketë mundësi tu përgjigjet. 196 sysop 1113 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Dërgo 197 sysop 2597 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Email-i u dërgua 198 sysop 3739 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Email-i është dërguar. 199 sysop 3740 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Subjekti 200 sysop 1117 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Për 201 sysop 3741 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Email përdoruesit 202 sysop 3742 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Skeda që keni dhënë është bosh ose mbi madhësinë e lejushme. Kjo gjë mund të ndodhi nëse shtypni emrin gabim, prandaj kontrolloni nëse dëshironi të jepni skedën me këtë emër. 203 sysop 3749 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Fusni një arsye për bllokimin, gjithashtu fusni edhe kohën se kur pritet të çbllokohet 204 sysop 1121 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Gabim 205 sysop 1122 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Gabim 206 sysop 1903 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default përmbajtja përpara boshatisjes ishte: '$1' 207 sysop 1124 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default faqja është bosh 208 sysop 1904 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default përmbajtja ishte: '$1' 209 sysop 4920 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Dikush tjetër ka ndryshuar këtë faqe kur ju po e redaktonit. Kutiza e redaktimit mësipërme tregon tekstin e faqes siç ekziston tani. Ndryshimet juaja janë treguar poshtë kutisë së redaktimit. Ju duhet të përputhni ndryshimet tuaja me tekstin ekzistues. <b>Vetëm</b> teksti në kutinë e sipërme të redaktimit do të ruhet kur të shtypni "Ruaje faqen". 210 sysop 2604 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Eksportoni faqe 211 sysop 2605 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Përfshi vetëm versionin e fundit, jo të gjithë historinë 212 sysop 4921 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Mund të eksportoni tekstin dhe historinë e redaktimit e një faqeje ose disa faqesh të mbështjesha në XML; kjo mund të importohet në një wiki tjetër që përdor softuerin MediaWiki (tani për tani, ky opsion nuk është përfshirë tek {{SITENAME}}). Për të eksportuar faqe, thjesht shtypni një emër për çdo rresht, ose krijoni lidhje të tipit [[Special:Export/{{msg:MediaWiki:Mainpage}}]] si [[{{msg:MediaWiki:Mainpage}}]]. 213 sysop 3795 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default {{SERVER}} Titulli i lidhjes 214 sysop 2608 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Lidhje e jashtme (most harro prefiksin http://) 215 sysop 1132 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Pyetje e Përgjigje 216 sysop 4922 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Project:Pyetje e Përgjigje 217 sysop 1134 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Shk 218 sysop 1135 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Shkurt 219 sysop 2610 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Ushqyes: 220 sysop 3798 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Nuk munda të kopjojë skedën "$1" tek "$2". 221 sysop 3799 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Nuk munda të gris skedën "$1". 222 sysop 1139 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Përmbledhje 223 sysop 3800 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Ekziston një skedë me atë emër, ju lutem kontrolloni $1 në qoftë se nuk jeni të sigurt nëse dëshironi ta zëvendësoni. 224 sysop 3804 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Mungon skeda 225 sysop 3805 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Emri i skedës 226 sysop 3806 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Nuk munda të gjejë skedën "$1". 227 sysop 3807 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Nuk munda të ndërrojë emrin e skedës "$1" në "$2". 228 sysop 2618 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Burimi 229 sysop 3809 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Gjendja e të drejtave të autorit 230 sysop 3810 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Skeda "$1" u ngarkua me sukses. Ju lutem ndiqni këtë lidhje : ($2) për të shkuar tek faqja e përshkrimit dhe për të futur informacion për skedën, si p.sh. ku e gjetët, kur u bë, kush e bëri, dhe çdo gjë tjetër që na duhet të dimë për të. 231 sysop 2622 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Gabim: nuk munda të dërgoj formularin 232 sysop 3812 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default E premte 233 sysop 2623 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Koordinata GEO 234 sysop 2624 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default duke ngarkuar të gjithë listën e figurave 235 sysop 1152 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Shko 236 sysop 3813 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default <form method="get" action="http://www.google.com/search" id="googlesearch"> <input type="hidden" name="domains" value="{{SERVER}}" /> <input type="hidden" name="num" value="50" /> <input type="hidden" name="ie" value="$2" /> <input type="hidden" name="oe" value="$2" /> <input type="text" name="q" size="31" maxlength="255" value="$1" /> <input type="submit" name="btnG" value="$3" /> <div> <input type="radio" name="sitesearch" id="gwiki" value="{{SERVER}}" checked="checked" /><label for="gwiki">{{SITENAME}}</label> <input type="radio" name="sitesearch" id="gWWW" value="" /><label for="gWWW">WWW</label> </div> </form> 237 sysop 1154 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Gjeje nga shfletuesi 238 sysop 3830 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Titull shembull 239 sysop 2628 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Titull i nivelit 2 240 sysop 1157 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Ndihmë 241 sysop 4931 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Help:Ndihmë 242 sysop 1159 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default fshih 243 sysop 1160 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default fshih 244 sysop 1161 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default hist 245 sysop 1162 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Legjenda: (tani) = ndryshimet me versionin e tanishëm, (fund) = ndryshimet me versionin e parardhshëm, V = redaktim i vogël 246 sysop 2632 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Historiku i faqes 247 sysop 1164 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default - 248 sysop 2633 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Historiku 249 sysop 2634 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Kujdes: Faqja që jeni bërë gati për të grisur ka histori: 250 sysop 2635 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default vijë horizontale (përdoreni rallë) 251 sysop 3836 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Shpërfille paralajmërimin dhe ruaje skedën. 252 sysop 3838 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Skeda "$1" përmban gërma që nuk lejohen tek titujt e faqeve. Ju lutem ndërrojani emrin dhe provoni ta ngarkoni përsëri. 253 sysop 1170 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Trego të gjitha figurat me emërat që i përputhen 254 sysop 1171 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Kërko 255 sysop 3839 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Shembull.jpg 256 sysop 2639 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Vendos një figurë 257 sysop 3840 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Lidhje skedash 258 sysop 1175 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Lista e figurave 259 sysop 1176 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Më poshtë është një listë e $1 figurave të renditura sipas $2. 260 sysop 2641 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Kufizo pamjen e figurave në faqet përshkruese në rezolucionin: 261 sysop 2642 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Shikoni faqen e figurës 262 sysop 1179 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Kthimi tek një version i sukseshëm. 263 sysop 1180 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default gris 264 sysop 1181 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default për 265 sysop 3842 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Legjendë: (tani) = kjo është skeda e tanishme, (grise) = grise këtë version të vjetër, (ktheje) = ktheje në këtë version të vjetër. <br /><i>Shtyp datën për të parë skedën e dhënë në atë ditë</i>. 266 sysop 3843 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Historia e skedës 267 sysop 3844 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Legjendë: (për) = trego/redakto përshkrimin e skedës. 268 sysop 3846 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Importo faqe 269 sysop 2644 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Importimi dështoi: $1 270 sysop 2645 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Ekzistojnë versione historiku në konflikt (kjo faqe mund të jetë importuar më parë) 271 sysop 2647 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Bosh ose pa tekst 272 sysop 2648 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Importim i sukseshëm! 273 sysop 3864 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Ju lutem eksportoni këtë skedë nga burimi wiki duke përdorur mjetin Special:Export, ruajeni në diskun tuaj dhe ngarkojeni këtu. 274 sysop 2650 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Informacion 275 sysop 1192 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Click a button to get an example text 276 sysop 1193 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Please enter the text you want to be formatted.\n It will be shown in the infobox for copy and pasting.\nExample:\n$1\nwill become:\n$2 277 sysop 2651 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Informacion për faqen 278 sysop 3868 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Gabim i brendshëm 279 sysop 2652 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Gjuhë-lidhje 280 sysop 2654 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Shtrirje IP gabim. 281 sysop 1198 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default IP Adresë/përdorues 282 sysop 2655 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Afati i kohës është gabim. 283 sysop 2656 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Afati 284 sysop 1201 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Lista e përdoruesve dhe e IP adresave të bllokuara 285 sysop 3876 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Arsyeja 286 sysop 1203 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Blloko këtë përdorues 287 sysop 3877 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Çblloko këtë adresë 288 sysop 1205 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default "$1" u ç'bllokua 289 sysop 1206 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default ISBN 290 sysop 2657 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default faqe përcjellëse 291 sysop 2658 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Tekst i pjerrët 292 sysop 2659 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Tekst i pjerrët 293 sysop 1210 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Problem me artikullin '$1', titull jo i saktë... 294 sysop 1211 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Jan 295 sysop 1212 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Janar 296 sysop 1213 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Kor 297 sysop 1214 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Korrik 298 sysop 1215 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Qer 299 sysop 1216 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Qershor 300 sysop 3882 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Rekomandohet që skedat të mos kalojnë $1B në madhësi. Kjo skedë është $2B. 301 sysop 1218 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default fund 302 sysop 1219 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Kjo faqe është ndryshuar për herë te fundit më $1. 303 sysop 2662 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Kjo faqe është redaktuar së fundit më $1 nga $2. 304 sysop 1221 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Rreshti $1: 305 sysop 2664 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Titulli i lidhjes 306 sysop 2665 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Lidhje e brëndshme 307 sysop 1224 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default (Listë lidhjesh) 308 sysop 1225 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqet e mëposhtëme lidhen këtu: 309 sysop 3886 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Këto faqe lidhen tek kjo skedë: 310 sysop 1227 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default /^([a-z]+)(.*)$/sD 311 sysop 1228 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Admins list 312 sysop 1229 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default listë 313 sysop 2666 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default vazh. 314 sysop 1231 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Lista e përdoruesve 315 sysop 2667 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Duke ngarkuar historinë e faqes 316 sysop 2668 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default duke ngarkuar versionin për ndryshimin 317 sysop 1234 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Tregimi i orës lokale 318 sysop 3888 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Blloko regjistrin 319 sysop 3889 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Po, dëshiroj me të vërtetë të bllokoj regjistrin. 320 sysop 3890 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Blloko regjistrin 321 sysop 3891 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Regjistri u bllokua me sukses 322 sysop 3892 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Regjistri i {{SITENAME}} është bllokuar. <br />Kujtohu ta çbllokosh mbasi të kesh mbaruar mirëmbajtjen. 323 sysop 3893 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Bllokimi i regjistrit do të ndërpresi mundësinë e përdoruesve për të redaktuar faqet, për të ndryshuar parapëlqimet, për të ndryshuar listat mbikqyrëse të tyre, dhe për gjëra të tjera për të cilat nevojiten shkrime në regjistër. Ju lutem konfirmoni që dëshironi me të vërtetë të kryeni këtë veprim, dhe se do të çbllokoni regjistrin kur të mbaroni së kryeri mirëmbajtjen. 324 sysop 1241 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Nuk vendose kryqin tek kutia konfirmuese. 325 sysop 3894 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Regjistrat 326 sysop 3896 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Hyni 327 sysop 3897 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default 328 sysop 1245 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Gabim hyrje 329 sysop 1246 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Hyrje përdoruesi 330 sysop 3198 2006-02-26T02:06:46Z MediaWiki default <b>Kishte një problem me hyrjen tuaj.</b><br />Provojeni përsëri! 331 sysop 2673 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Duhet të pranoni "biskota" për të hyrë brënda në {{SITENAME}}. 332 sysop 1249 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default You must [[special:Userlogin|login]] to view other pages. 333 sysop 2674 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Detyrohet hyrja 334 sysop 2675 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Keni hyrë brënda në {{SITENAME}} si "$1". 335 sysop 1252 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Hyrje me sukses 336 sysop 1253 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Dalje 337 sysop 3902 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Keni dalë jashtë {{SITENAME}}-s. Mund të vazhdoni të përdorni {{SITENAME}}-n anonimisht, ose mund të hyni brënda përsëri. 338 sysop 1255 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Përdoruesi doli 339 sysop 1256 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqe të palidhura 340 sysop 1257 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Artikuj të gjatë 341 sysop 2677 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default KUJDES: Kjo faqe është $1 kilobytes e gjatë; disa shfletues mund të kenë probleme për të redaktuar faqe që afrohen ose janë akoma më shumë se 32kb. Konsideroni ta ndani faqen në disa seksione më të vogla. 342 sysop 2678 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Gabim duke dërguar postën: $1 343 sysop 1260 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Më dërgo një fjalëkalim të ri tek adresa ime 344 sysop 1261 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default S'ka adresë dërgimi 345 sysop 3904 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Duhet të keni [[{ns:special}}:Userlogin|hyrë brenda]] dhe të keni një adresë të saktë në [[{ns:special}}:Preferences|parapëlqimet]] tuaja për tu dërguar email përdoruesve të tjerë. 346 sysop 1263 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqja Kryesore 347 sysop 3905 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ju lutem shikoni [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Contents dokumentacionin përkatës]. == Fillimisht == * [http://www.mediawiki.org/wiki/Help:Configuration_settings Parazgjedhjet e MediaWiki-t] * [http://www.mediawiki.org/wiki/Help:FAQ Pyetjet e shpeshta rreth MediaWiki-t] * [http://mail.wikimedia.org/mailman/listinfo/mediawiki-announce Njoftime rreth MediaWiki-t] 348 sysop 1265 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Wiki software u instalua me sukses. 349 sysop 1266 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqja mirëmbajtëse 350 sysop 1267 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Mbrapsh tek faqja mirëmbajtëse 351 sysop 2680 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Kjo faqe ka disa mjete to dobishme për mirëmbajtjen e përditshme. Disa nga këto funksione e përdorin shumë rregjistrin, kështuqë mos e freskoni faqen mbas çdo ndryshimi ;-) 352 sysop 3906 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Jepni titullin administrues 353 sysop 2682 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default <b>Përdoruesi '$1' nuk mund të bëhej administrues. (Kontrolloni nëse emrin e keni shtypur saktësisht)</b> 354 sysop 2683 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Emri i përdoruesit: 355 sysop 2684 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default <b>Përdoruesi '$1' u bë administrues</b> 356 sysop 2685 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Jepini privilegjin 357 sysop 4960 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default Ky formular përdoret për tu dhënë titullin [[Project:Administruesit|administrues]] një përdoruesi të thjeshtë. Kini kujdes, mbasi të jetë dhënë, vetëm një ''zhvillues'' mund t'ia heqi këtë titull një administruesi. 358 sysop 2687 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Jepini privilegjin e titullit administrues 359 sysop 1276 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Mar 360 sysop 1277 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Mars 361 sysop 3907 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Shënoje si të patrulluar 362 sysop 2181 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default [$1] 363 sysop 3908 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Shënoje këtë artikull të patrulluar 364 sysop 3909 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Shënoje të patrulluar 365 sysop 3912 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Versioni i zgjedhur është shënuar i patrulluar. 366 sysop 1283 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Pyetja "$1" u përpuq $2 tituj faqesh dhe teksti i $3 artikujve te pasardhshëm. 367 sysop 3913 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Formula 368 sysop 2688 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Nuk munda të shkruaj ose të krijoj prodhimin matematik në dosjen 369 sysop 2689 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Nuk munda të shkruaj ose krijoj dosjen e përkohshme për matematikë 370 sysop 1287 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Nuk e kuptoj 371 sysop 2690 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Konversioni PNG dështoi; kontrolloni për ndonjë gabim instalimi të latex-it, dvips-it, gs-it, dhe convert-it. 372 sysop 1289 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default gabim leximi 373 sysop 2691 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Mungon zbatuesi texvc; ju lutem shikoni math/README për konfigurimin. 374 sysop 2692 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Vendos formulen ketu 375 sysop 1292 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default gabim sintakse 376 sysop 2693 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Formulë matematike (LaTeX) 377 sysop 1294 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default gabim i panjohur 378 sysop 3205 2006-02-26T02:06:46Z MediaWiki default funksion i panjohur 379 sysop 1296 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Maj 380 sysop 1297 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Maj 381 sysop 3914 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Shembull.ogg 382 sysop 3915 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Lidhje media-skedash 383 sysop 3920 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Emrat e skedave duhet të kenë të paktën tre germa. 384 sysop 1301 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Ky është një redaktim i vogël 385 sysop 2699 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default v 386 sysop 1303 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqe me gabime gramatikore 387 sysop 1304 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Lista e gabimeve më të shpeshta të shkrimit 388 sysop 1305 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqet që vijojnë kanë një gabim shkrimi që ndodh shpesh, të cilat jepen në $1. Shkrimi i vërtetë mund të jetë dhënë (si kështu). 389 sysop 4967 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default Regjistri nuk e gjeti tekstin e faqes që duhet të kishte gjetur, të quajtur "$1". Kjo ndodh zakonisht kur ndjek një ndryshim ose lidhje historie tek një faqe që është grisur. Në qoftë se ky nuk është rasti, atëherë mund të keni gjetur një yçkël në softuerin. Tregojani këtë përmbledhje një administruesi, duke shënuar edhe URL-in. 390 sysop 2701 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default <b>Mungon figura</b><br /><i>$1</i> 391 sysop 1308 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Mungojnë gjuhë-lidhjet 392 sysop 1309 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Gjej gjuhë-lidhjet që mungojnë për 393 sysop 2702 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Këto artikuj <i>nuk</i> lidhen tek faqja korresponduese në $1. Përcjellime dhe nën-faqet <i>nuk</i> janë treguar. 394 sysop 3924 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default E hënë 395 sysop 2703 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Më shumë... 396 sysop 2705 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Zhvendose 397 sysop 1314 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Zhvendose faqen 398 sysop 1315 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default zhvendosur tek 399 sysop 3931 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Nuk keni hyrë brenda 400 sysop 4969 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default Duhet të keni hapur një llogari dhe të keni [[Special:Userlogin|hyrë brenda]] për të zhvendosur një faqe. 401 sysop 1318 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Zhvendose faqen 402 sysop 1319 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Zhvendose faqen 403 sysop 2710 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Faqja a bashkangjitur e diskutimit, n.q.s. ekziston, do të zhvendoset automatikisht '''përveçse''' kur: *Zhvendosni një faqe midis hapësirave të ndryshme, *Një faqe diskutimi jo-boshe ekziston nën titullin e ri, ose *Nuk zgjidhni kutinë më poshtë. Në ato raste, duhet ta zhvendosni ose përpuqni faqen vetë n.q.s. dëshironi. 404 sysop 3933 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Duke përdorur formularin e mëposhtëm do të ndërroni titullin e një faqeje, duke zhvendosur gjithë historinë përkatëse tek titulli i ri. Titulli i vjetër do të bëhet një faqe përcjellëse tek titulli i ri. Lidhjet tek faqja e vjetër nuk do të ndryshohen; duhet të kontrolloni [[{ns:special}}:Maintenance|mirëmbajtjen]] për përcjellime të dyfishta ose të prishura. Keni përgjegjësinë për tu siguruar që lidhjet të vazhdojnë të jenë të sakta. Vini re se kjo faqe '''nuk''' do të zhvendoset n.q.s. ekziston një faqe me titullin e ri, përveçse kur ajo të jetë bosh ose një përcjellim dhe të mos ketë një histori të vjetër. Kjo do të thotë se mund ta zhvendosni një faqe prapë tek emri i vjetër n.q.s. keni bërë një gabim, dhe s'mund ta prishësh një faqe që ekziston. <b>KUJDES!</b> Ky mund të jetë një ndryshim i madh dhe gjëra të papritura mund të ndodhin për një faqe të shumë-frekuentuar; ju lutem, kini kujdes dhe mendohuni mirë para se të përdorni këtë funksion. 405 sysop 2712 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Zhvendos edhe faqen e diskutimeve, në qoftë se është e mundur. 406 sysop 1323 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Zhvendose faqen 407 sysop 1324 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default HTML në qoftë se është e mundur ose ndryshe PNG 408 sysop 1325 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default MathML 409 sysop 1326 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default E rekomanduar për shfletuesit modern 410 sysop 1327 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Gjithmonë PNG 411 sysop 1328 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default HTML në qoftë se është e thjeshtë ose ndryshe PNG 412 sysop 1329 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Lëre si TeX (për shfletuesit tekst) 413 sysop 1330 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Redaktimet e mia 414 sysop 1331 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqja ime 415 sysop 1332 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Diskutimet e mia 416 sysop 2714 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Shfleto 417 sysop 1334 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default $1 bytes 418 sysop 1335 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default $1 ndryshime 419 sysop 1336 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default (I Ri) 420 sysop 4970 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default <div style="border: 1px solid #ccc; padding: 7px;">{{SITENAME}} nuk ka akoma një ''{{NAMESPACE}} faqe'' të quajtur '''{{PAGENAME}}'''. Shtypni '''redaktoni''' më sipër ose [[Special:Search/{{PAGENAME}}|bëni një kërkim për {{PAGENAME}}]]</div> 421 sysop 2716 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default të njomtët 422 sysop 2717 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Galeria e figurave të reja 423 sysop 2718 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Keni $1. 424 sysop 1341 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default mesazhe të reja 425 sysop 1342 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqe e re 426 sysop 1343 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default R 427 sysop 1344 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Artikuj të rinj 428 sysop 3939 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default I riu 429 sysop 1346 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Tek titulli i ri 430 sysop 1347 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default (përdoruesit e rinj vetëm) 431 sysop 2719 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default (hapet në një dritare të re) 432 sysop 1349 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default mbas 433 sysop 2720 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Ndryshimi më pas → 434 sysop 1351 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default $1 më pas 435 sysop 3940 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Faqja më pas ($1) 436 sysop 2722 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Version më i ri → 437 sysop 1354 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default $1 lidhje 438 sysop 1355 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Duhet të konfirmosh që dhënja e jote nuk thyen ndonjë të drejtë kopimi. 439 sysop 4972 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Tani për tani nuk ka tekst në këtë faqe, mund ta [[Special:Search/{{PAGENAME}}|kërkoni]] këtë titull në faqe të tjera ose mund ta [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} filloni] atë. 440 sysop 1357 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Duhet të japësh një arsye për bllokimin. 441 sysop 3943 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ju kërkojmë ndjesë! Difekt teknik, rifillojmë së shpejti.<br /> $1 442 sysop 2724 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Nuk ka asnjë ndryshim që përputhet me këto kritere. 443 sysop 3944 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default {{SITENAME}} përdor "biskota" për të futur brenda përdoruesit. Prandaj, duhet të pranoni "biskota" dhe të provoni përsëri. 444 sysop 3945 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Llogaria e përdoruesit u hap, por nuk keni hyrë brenda akoma. {{SITENAME}} përdor "biskota" për të futur brenda përdoruesit. Prandaj, duhet të pranoni biskota dhe të provoni përsëri me nofkën dhe fjalëkalimin tuaj. 445 sysop 3948 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Creative Commons RDF metadata nuk është i mundshëm për këtë server. 446 sysop 3949 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Për këtë faqe nuk ka informacione. 447 sysop 3950 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Nuk mund të zgjidhja regjistrin $1 448 sysop 3951 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Dublin Core RDF metadata nuk është i mundshëm për këtë server. 449 sysop 3952 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Regjistri nuk ka adresë për përdoruesin "$1". 450 sysop 1367 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Ky përdorues s'ka dhënë një adresë të saktë, ose ka vendosur të mos pranojë mesazhe email-i nga përdorues të tjerë. 451 sysop 1368 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default S'ka adresë email-i 452 sysop 2728 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default <span style="font-size: 135%; font-weight: bold; margin-left: .6em">Faqja me atë titull nuk ështe krijuar akoma</span> <span style="display: block; margin: 1.5em 2em"> Mund të [[$1|filloni një artikull]] me këtë titull. <span style="display:block; font-size: 89%; margin-left:.2em">Ju lutem kërkoni {{SITENAME}}-n përpara se të krijoni një artikull të ri se mund të jetë nën një titull tjetër.</span> </span> 453 sysop 1370 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Nuk ka histori redaktimesh për këtë faqe. 454 sysop 2729 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default S'ka gjë për të parë. 455 sysop 1372 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Asnjë faqe nuk lidhet këtu. 456 sysop 3957 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Asnjë faqe nuk lidhet tek kjo skedë. 457 sysop 2732 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Nuk keni dhënë një emër të saktë. 458 sysop 3960 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default <strong>Shënim</strong>: kërkimet pa përfundime ndodhin kur kërkoni për fjalë që rastisen shpesh si "ke" and "nga", të cilat nuk janë të futura në regjistër, ose duke dhënë më shumë se një fjalë (vetëm faqet që i kanë të gjitha ato fjalë do të tregohen si përfundime). 459 sysop 2734 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default <strong>KUJDES: Shfletuesi juaj nuk përdor dot unikode, ju lutem ndryshoni shfletues para se të redaktoni artikuj.</strong> 460 sysop 2735 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Keni kërkuar një faqe speciale që nuk njihet nga wiki software. 461 sysop 1378 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Nuk ekziston ky veprim 462 sysop 1379 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Veprimi i caktuar nga URL nuk njihet nga wiki software 463 sysop 1380 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Nuk ekziston kjo faqe 464 sysop 2736 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Nuk ka ndonjë përdorues me emrin "$1". Kontrolloni gërmat, ose përdorni formularin e mëposhtëm për të hapur një llogari të re. 465 sysop 2737 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Nuk ka asnjë përdorues me emrin "$1". 466 sysop 3961 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Wiki server nuk mundet ti përgatit të dhënat për klintin tuaj. 467 sysop 2738 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Nuk është artikull 468 sysop 2739 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Nuk keni dhënë asnjë artikull ose përdorues mbi të cilin të përdor këtë funksion. 469 sysop 1386 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Asnjë artikull 470 sysop 3208 2006-02-26T02:06:46Z MediaWiki default <strong>Shënim:</strong> 471 sysop 1388 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Nuk ka asnjë tekst faqeje që përputhet 472 sysop 1389 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Nuk ka asnjë titull faqeje që përputhet 473 sysop 3962 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Nuk keni hyrë brenda 474 sysop 1391 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Nën 475 sysop 1392 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Nëntor 476 sysop 2741 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Nuk keni asnjë faqe në listën mbikqyrëse. 477 sysop 2742 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Vendos tekst që nuk duhet të formatohet 478 sysop 2743 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Mos përdor format wiki 479 sysop 2744 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Kategori 480 sysop 2745 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Ndihmë 481 sysop 2746 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Figura 482 sysop 2747 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Artikulli 483 sysop 3965 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Media-faqe 484 sysop 2748 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Mesazhi 485 sysop 2749 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Speciale 486 sysop 2750 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Stampa 487 sysop 2751 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Përdoruesi 488 sysop 2752 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Projekt-faqe 489 sysop 3967 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Numri i autorëve të artikullit: $1 490 sysop 3969 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Numri i versioneve të artikullit: $1 491 sysop 3970 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Numri i diskutuesve për artikullin: $1 492 sysop 3971 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Numrii versioneve të diskutimit të artikullit: $1 493 sysop 3972 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Numri i mbikqyrësve: $1 494 sysop 1411 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default $1 shikime 495 sysop 1412 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Tet 496 sysop 1413 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Tetor 497 sysop 2753 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Shkoni 498 sysop 3973 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default I vjetri 499 sysop 3975 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Origjinal 500 sysop 1417 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqe të palidhura 501 sysop 3976 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Bazuar mbi punën e $1 502 sysop 2754 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Në gjuhë të tjera 503 sysop 2755 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default të tjerë 504 sysop 1421 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Zhvendosja doli me sukses 505 sysop 1422 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqja "[[$1]]" u zhvendos tek "[[$2]]". 506 sysop 1423 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default $1 - {{SITENAME}} 507 sysop 3977 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Dikush (ndoshta ju, nga adresa IP $1) kërkoi një fjalëkalim të ri për hyrje tek {{SITENAME}} ($4). Mund të përdoret fjalëkalimi "$3" për llogarinë e përdoruesit "$2" në qoftë se dëshironi. Nëse përdorni këtë fjalëkalim këshillohet ta ndërroni fjalëkalimin tuaj sapo të hyni. Në qoftë se nuk e përdorni këtë fjalëkalim të ri, atëherë do të vazhdojë të përdoret ai i vjetri. Nuk ka nevojë ta ndryshoni fjalëkalimin në qoftë se nuk ishit ju që kërkuat fjalëkalim të ri. 508 sysop 3978 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kërkesë për fjalëkalim të ri tek {{SITENAME}} 509 sysop 3979 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Një fjalëkalim i ri është dërguar tek adresa e regjistruar për "$1". Provojeni përsëri hyrjen mbasi ta keni marrë fjalëkalimin. 510 sysop 3981 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Informacioni i mëposhtëm është kopje e ruajtur dhe mund të mos jetë i freskët: 511 sysop 3983 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ju kërkoj ndjesë! Ky veprim është bllokuar përkohsisht sepse e ngadalëson regjistrin aq shumë sa nuk e përdor dot njeri tjetër. 512 sysop 1429 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Kjo është nje kopje e ruajtur nga $1: 513 sysop 2759 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Mjete vetjake 514 sysop 3985 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Artikuj të frekuentuar shpesh 515 sysop 2760 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Wikiportal 516 sysop 4976 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Project:Wikiportal 517 sysop 3987 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Shtoni koment 518 sysop 1435 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default {{SITENAME}} is powered by [http://www.mediawiki.org/ MediaWiki], an open source wiki engine. 519 sysop 1436 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Kërko 520 sysop 3988 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kërko në hapësirën:<br /> $1<br /> $2 Lidhje përcjellëse Kërko për $3 $9 521 sysop 2764 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Parapëlqimet 522 sysop 1439 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default * <strong>Real name</strong> (optional): if you choose to provide it this will be used for giving you attribution for your work.<br /> * <strong>Email</strong> (optional): Enables people to contact you through the website without you having to reveal your email address to them, and it can be used to send you a new password if you forget it. 523 sysop 2766 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Të ndryshme 524 sysop 3992 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Përdoruesi 525 sysop 3993 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ndryshime së fundmi 526 sysop 2769 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Keni hyrë si "$1". Numri juaj i brëndshëm i identifikimit është $2. Shikoni [[{{SITENAME}}:Ndihmë për parapëlqimet e përdoruesit]] për të mësuar opsionet. 527 sysop 3997 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Nuk keni hyrë brenda 528 sysop 4977 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Duhet të keni [[Special:Userlogin|hyrë brenda]] për të ndryshuar parapëlqimet e përdoruesit. 529 sysop 2772 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Parapëlqimet janë rikthyer siç ishin. 530 sysop 2773 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Parapamje 531 sysop 2774 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Kjo parapamje reflekton tekstin sipër kutisë së redaktimit siç do të duket kur të kryeni ndryshimin. 532 sysop 2775 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Kini kujdes se kjo është vetëm një parapamje, nuk është ruajtur akoma! 533 sysop 2776 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default ← Ndryshimi më para 534 sysop 2777 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default ← Version më i vjetër 535 sysop 1452 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default $1 më para 536 sysop 4000 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Version shtypi 537 sysop 2207 2005-07-03T14:07:47Z MediaWiki default (Nga {{SERVER}}) 538 sysop 2779 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Mbroje 539 sysop 4010 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Arsyeja 540 sysop 2208 2005-07-03T14:07:47Z MediaWiki default mbrojti [[$1]] 541 sysop 1458 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Faqe e mbrojtur 542 sysop 4980 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default KUJDES: Kjo faqe është bllokuar kështuqë vetëm përdorues me titullin sysop mund ta redaktojnë. Ju lutem ndiqni rregullat e dhëna tek [[Project:Faqe e mbrojtur|faqet e mbrojtura]]. 543 sysop 4981 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Kjo faqe është e mbrojtur që të mos redaktohet; mund të ketë disa arsye përse kjo është bërë, ju lutem shikoni [[Project:Faqe e mbrojtur|faqe e mbrojtur]]. Mund të shikoni dhe kopjoni tekstin e kësaj faqeje: 544 sysop 4013 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Regjistri i mbrojtjeve 545 sysop 4982 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Më poshtë është një listë e "mbrojtjeve/lirimeve" të faqeve. Shikoni [[Project:Faqe e mbrojtur|faqe e mbrojtur]] për më shumë informacion. 546 sysop 2785 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Mbroje vetëm nga zhvendosjet 547 sysop 1464 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Mbroje faqen 548 sysop 1465 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default (give a reason) 549 sysop 4014 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default (Duke ndryshuar mbrojtjen e "$1") 550 sysop 1467 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Mbroje faqen 551 sysop 2787 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Bllokuesi i ndërmjetëseve 552 sysop 2788 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default IP adresa juaj është bllokuar sepse është një ndërmjetëse e hapur. Ju lutem lidhuni me kompaninë e shërbimeve të Internetit që përdorni dhe i informoni për këtë problem sigurije. 553 sysop 2789 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Mbaruar. 554 sysop 1471 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=$1 555 sysop 2790 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Shfletoni 556 sysop 2791 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Redaktoni 557 sysop 1474 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Kërko 558 sysop 1475 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Opsionet e mia 559 sysop 1476 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Informacion mbi faqen 560 sysop 1477 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Opsionet e faqes 561 sysop 2792 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Vendime të shpejta 562 sysop 1479 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default This preference only works in the 'Standard' and the 'CologneBlue' skin. 563 sysop 4015 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Faqet speciale 564 sysop 1481 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Bëj pyetjen 565 sysop 1482 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Pyetje me sukses 566 sysop 2794 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Artikull i rastit 567 sysop 2210 2005-07-03T14:07:47Z MediaWiki default Special:Random 568 sysop 2795 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Mundësia e administruesve për të bllokuar me shtrirje është çaktivizuar. 569 sysop 1486 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default në $4 formë; $1 redaktime të vogla; $2 hapësira të dyta; $3 redaktime të shumta. 570 sysop 2796 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Trego $1 ndryshime gjatë $2 ditëve<br />$3 571 sysop 2797 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Trego ndryshime së fundmi duke filluar nga $1 572 sysop 1489 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default ; $1 redaktime nga përdorues të rregjistruar 573 sysop 2798 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Duke ngarkuar ndryshime së fundmi 574 sysop 1491 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default (për faqet e lidhura nga "$1") 575 sysop 4019 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Më poshtë janë <strong>$1</strong> ndryshime së fundmi gjatë <strong>$2</strong> ditëve sipas të dhënave nga $3. 576 sysop 2800 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Më poshtë janë ndryshime së fundmi nga <b>$2</b> (treguar deri në <b>$1</b>). 577 sysop 4020 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kontrollimi i ndryshimeve së fundmi është bllokuar 578 sysop 4021 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kontrollimi i ndryshimeve së fundmi nuk është i mundshëm për momentin. 579 sysop 4028 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Regjistri i bllokuar 580 sysop 4983 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Regjistri i {{SITENAME}}-s është i bllokuar dhe nuk lejon redaktime dhe artikuj të rinj. Ka mundësi të jetë bllokuar për mirëmbajtje, dhe do të kthehet në gjëndje normale mbas mirëmbajtjes. Mirëmbajtësi i cili e bllokoi dha këtë arsye: $1 581 sysop 4031 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default KUJDES: Regjistri është bllokuar për mirëmbajtje, kështuqë nuk do keni mundësi të ruani redaktimet e tuaja tani. Mund të kopjoni dhe ruani tekstin në një skedë për më vonë. 582 sysop 2803 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Ndryshime së fundmi 583 sysop 1500 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Special:Recentchanges 584 sysop 2805 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Numri i titujve në ndryshime së fundmi 585 sysop 2806 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Ndryshimet fqinje 586 sysop 4032 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ndiqni ndryshime së fundmi tek kjo faqe. 587 sysop 2808 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default (Përcjellë nga $1) 588 sysop 1505 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Mbaj mënd fjalëkalimin tim për tërë vizitat e ardhshme. 589 sysop 1506 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Hiq të zgjedhurat 590 sysop 1507 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default U hoq nga lista mibkqyrëse 591 sysop 2810 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Faqja "$1" është hequr nga lista mbikqyrëse e juaj. 592 sysop 1509 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Duke hequr artikujt e zgjedhur nga lista mbikqyrëse... 593 sysop 2811 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Rikthe parapëlqimet 594 sysop 4036 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default $1 redaktime të grisura 595 sysop 1512 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Sa përputhje të tregohen për faqe 596 sysop 1513 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Marrë nga "$1" 597 sysop 1514 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Kthehu tek $1. 598 sysop 4039 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default I riu përsëri 599 sysop 4040 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ngarkojeni përsëri 600 sysop 1517 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Kthehu tek formulari i dhënies. 601 sysop 1518 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Kthehu tek një version i vjetër 602 sysop 1519 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default ktheje 603 sysop 4986 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Ndryshimet e [[Special:Contributions/$2|$2]] ([[User talk:$2|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:$1|$1]]. 604 sysop 1521 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Historia e redaktimeve 605 sysop 1522 2005-06-25T11:24:21Z MediaWiki default Versioni i $1 606 sysop 1523 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Revision as of $1; $2<br />$3 | $4 607 sysop 1524 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Versioni nuk u gjet 608 sysop 2818 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Versioni i vjetër i faqes së kërkuar nuk mund të gjehej.Ju lutem kontrolloni URL-in që përdorët për të ardhur tek kjo faqe. 609 sysop 2330 2005-07-29T11:11:15Z MediaWiki default http://www.ietf.org/rfc/rfc$1.txt 610 sysop 2819 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Privilegje: 611 sysop 2820 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Riktheji mbrapsh redaktimet 612 sysop 2821 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Riktheje 613 sysop 2822 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Rikthimi dështoi 614 sysop 2823 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default riktheje 615 sysop 1532 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Rreshta 616 sysop 4062 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default E shtunë 617 sysop 2824 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Kryej ndryshimet 618 sysop 2825 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Parapëlqimet tuaja janë ruajtur. 619 sysop 4063 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ruaj skedën 620 sysop 1537 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Save Group 621 sysop 2827 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Ruaj parapëlqimet 622 sysop 4064 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kryej ndryshimet 623 sysop 1540 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Kërko 624 sysop 2828 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default <p>Kërkimi me tekst të plotë është bllokuar tani për tani ngaqë shërbyesi është shumë i ngarkuar; shpresojmë ta nxjerrim prapë në gjendje normale pas disa punimeve. Deri atëherë mund të përdorni Google-in për kërkime:</p> 625 sysop 4071 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kërkim për "$1" 626 sysop 2830 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Përfundimet e kërkimit 627 sysop 4072 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kërkimi 628 sysop 2832 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default <!-- --> 629 sysop 2399 2005-08-19T23:39:17Z MediaWiki default → 630 sysop 2833 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Zgjidhni një version më të ri për krahasim 631 sysop 2834 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Zgjidhni një version më të vjetër për krahasim 632 sysop 1549 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Pyetje përveç atyre "SELECT" janë të lejuara vetëm për Wikibooks zhvillues. 633 sysop 1550 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Faqe që lidhen tek vetëvetja 634 sysop 1551 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Faqet që vijojnë kanë një lidhje tek vetëvetja, gjë që s'duhet të ndodhi. 635 sysop 1552 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Sht 636 sysop 1553 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Shtator 637 sysop 1554 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default There were serious xhtml markup errors detected by tidy. 638 sysop 1555 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Ora e shërbyesit tani është 639 sysop 2835 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default <b>Nuk mund të vendoseshin privilegjet për përdoruesin "$1". (Vendosët emrin e saktë?)</b> 640 sysop 2836 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Vendosni privilegjet e përdoruesve 641 sysop 2837 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Jepi titullin burokrat 642 sysop 4079 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kjo skedë është një ngarkim i përbashkët dhe mund të përdoret nga projekte të tjera. 643 sysop 1560 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Artikuj të shkurtër 644 sysop 1561 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default trego 645 sysop 2838 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Shkarkoni versionin me rezolucion më të lartë ($1x$2, $3 KB) 646 sysop 2840 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default $1 redaktimet e vogla | $2 robotët | $3 përdoruesit e rregjistruar 647 sysop 4083 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Më poshtë tregohen <b>$1</b> përfundime duke filluar me #<b>$2</b>. 648 sysop 4084 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Më poshtë tregohen <b>$3</b> përfundime duke filluar me #<b>$2</b>. 649 sysop 1566 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Trego $1 figurat e fundit të renditura sipas $2. 650 sysop 2843 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Trego parapamjen 651 sysop 1568 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default trego 652 sysop 2844 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Firma juaj me gjithë kohë 653 sysop 1570 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default siteadmin level 654 sysop 1571 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default - 655 sysop 1572 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Site Settings 656 sysop 1573 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Page caching 657 sysop 1574 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Cookies 658 sysop 1575 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Debugging 659 sysop 1576 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Features 660 sysop 1577 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Images 661 sysop 1578 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Memcache Daemon 662 sysop 1579 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Performance 663 sysop 1580 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Permissions 664 sysop 1581 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default User banning 665 sysop 1582 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Performance settings 666 sysop 1583 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Maintenance mode: Disable write access 667 sysop 1584 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Whitelist mode 668 sysop 1585 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Allow to include external images into articles 669 sysop 1586 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default By default, blocks expire after: 670 sysop 1587 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default When in miser mode, disable all query pages, not only "expensive" ones 671 sysop 1588 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Hit counter update frequency 672 sysop 1589 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Enable miser mode, which disables most "expensive" features 673 sysop 1590 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Readonly mode 674 sysop 1591 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Readonly message file 675 sysop 1592 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Show IP in header (for non-logged in users) 676 sysop 1593 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Sysops may block IP-ranges 677 sysop 1594 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Sysops may block logged-in users 678 sysop 1595 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Enable experimental dmoz-like category browsing. Outputs things like: Encyclopedia > Music > Style of Music > Jazz 679 sysop 1596 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Enable categories 680 sysop 1597 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Use database messages for user interface labels 681 sysop 1598 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Generate a watchlist once every hour or so 682 sysop 1599 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default The hour or so mentioned above (in seconds): 683 sysop 1600 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Developers may create accounts for users 684 sysop 1601 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Sysops may create accounts for users 685 sysop 1602 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Users may create accounts themself 686 sysop 1603 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Users must be logged in to edit 687 sysop 1604 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Anonymous users may only read these pages: 688 sysop 1605 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Statistikat e faqeve 689 sysop 4086 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Gjënden '''$1''' faqe në totalin e regjistrit. Këto përfshijnë faqet e "diskutimit", faqe rreth {{SITENAME}}-s, faqe "cungje" të vogla, përcjellime, dhe faqe të tjera që ndoshta nuk kualifikohen si artikuj. Duke mos i përfshirë këto, gjënden '''$2''' faqe që janë artikuj të ligjshëm. Janë bërë '''$3''' shikime dhe '''$4''' redaktime faqesh që nga dita kur wiki u hap. Kjo do të thotë se janë bërë afërsisht '''$5''' redaktime për faqe, dhe '''$6''' shikime për redaktim. Gjithashtu janë ngarkuar '''$8''' skeda. Gjatësia e [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Job_queue radhës së punëve] është '''$7'''. 690 sysop 3143 2005-12-22T07:41:33Z MediaWiki default 691 sysop 1608 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Dhurime 692 sysop 4992 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Project:Dhurime 693 sysop 2402 2005-08-19T23:39:17Z MediaWiki default {{SITENAME}} 694 sysop 4088 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Përdoruesi $1 i {{SITENAME}} 695 sysop 4089 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Përdoruesit $1 e {{SITENAME}} 696 sysop 1613 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Pamja 697 sysop 2848 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Teksti në vijim është cilësuar i padëshiruar nga softueri: $1 698 sysop 2849 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Faqja që dëshironit të ruani është bllokuar nga filtri i teksteve të padëshiruara. Ka mundësi që kjo të ketë ndodhur për shkak të ndonjë lidhjeje të jashtme. 699 sysop 2850 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Mbrojtje ndaj teksteve të padëshiruara 700 sysop 1617 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default 701 sysop 1618 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default 702 sysop 2853 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Faqe speciale 703 sysop 4103 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Faqet speciale 704 sysop 1621 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Faqe speciale për të gjithë përdoruesit 705 sysop 1622 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Vë re që të gjitha pyetjet janë të rregjistruara. 706 sysop 1623 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Fut pyetjen 707 sysop 1624 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Statistika 708 sysop 1625 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Versioni i ruajtur 709 sysop 1626 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Kufiri për tregimin e cungjeve 710 sysop 2854 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Nën-kategori 711 sysop 2855 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Gjënden $1 nën-kategori në këtë kategori. 712 sysop 2856 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Ndodhen $1 nen-kategori nën këtë kategori. 713 sysop 1630 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Subjekt/Titull 714 sysop 2857 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Shikoni subjektin 715 sysop 1632 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Dhënie e sukseshme 716 sysop 1633 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Përmbledhje 717 sysop 4105 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default E diel 718 sysop 2858 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Veprimi që kërkuat mund të bëhet vetëm nga një përdorues me titullin "administrues". Shikoni $1. 719 sysop 2859 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Nevojitet titulli "administrues" 720 sysop 1637 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default tabelë 721 sysop 4106 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Nga {{SITENAME}}, Enciklopedia e Lirë 722 sysop 2861 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Diskutimet 723 sysop 2862 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Faqja për vete u zhvendos, ndërsa faqja e diskutimit nuk u zhvendos sepse një e tillë ekziston tek titulli i ri. Ju lutem, përpuqini vetë. 724 sysop 2863 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Diskutoni faqen 725 sysop 2864 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Faqja e diskutimeve korrespondente u zhvendos gjithashtu. 726 sysop 2865 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Faqja e diskutimeve korrespondente <strong>nuk</strong> u zhvendos. 727 sysop 1644 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default <!-- MediaWiki:talkpagetext --> 728 sysop 2866 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Stampa të përdorura në këtë faqe: 729 sysop 4107 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Redaktimi 730 sysop 1647 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Tekst faqesh që përputhet 731 sysop 2868 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Shikoni ose restauroni $1? 732 sysop 2869 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Zmadho 733 sysop 4109 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default E enjte 734 sysop 4110 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Ora 735 sysop 1652 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Ndryshimi 736 sysop 2872 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Fusni numrin e orëve prej të cilave ndryshon ora lokale nga ajo e shërbyesit (UTC). 737 sysop 1654 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Tituj faqesh që përputhen 738 sysop 1655 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Tabela e përmbajtjeve 739 sysop 1656 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Redakto faqet me dopjo-shtypje (JavaScript) 740 sysop 1657 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Lejo redaktimin e seksioneve me [redakto] lidhje 741 sysop 1658 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Lejo redaktimin e seksioneve me djathtas-shtypje<br /> mbi emrin e seksionit (JavaScript) 742 sysop 1659 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Kutija e redaktimit ka gjerësi te plotë 743 sysop 4119 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Mos trego redaktimet e vogla 744 sysop 1661 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Trego lidhjet e faqeve bosh <a href="" class="new">kështu </a> (ndryshe: kështu<a href="" class="internal">?</a>). 745 sysop 1662 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Trego kutine fluturuse sipër lidhjeve wiki 746 sysop 1663 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Rregullim i kryeradhës 747 sysop 4120 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Shëno të gjitha redaktimet si të vogla paraprakisht 748 sysop 1665 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Mos ruaj kopje te faqeve 749 sysop 1666 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Numëro automatikish mbishkrimet 750 sysop 2876 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Trego parapamje në redaktim të parë 751 sysop 2877 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Trego parapamjen përpara kutisë redaktuese, jo mbas saj 752 sysop 1669 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Mbaj mënd fjalëkalimin për vizitën e ardhshme 753 sysop 1670 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Trego tabelën e përmbajtjeve<br />(për faqet me më shume se 3 tituj) 754 sysop 4123 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Trego butonat e redaktimit 755 sysop 1672 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Nënvizo lidhjet 756 sysop 4125 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Tregoji me formatin e ri (jo për të gjithë shfletuesit) 757 sysop 4127 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Shto faqet që redaktoj tek lista mbikqyrëse 758 sysop 2878 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Mjete 759 sysop 4130 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Shikoni krahasimin midis dy versioneve të zgjedhura të kësaj faqeje. [alt-v] 760 sysop 4131 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Shënoje këtë redaktim të vogël [alt-i] 761 sysop 4132 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Shiko parapamjen e ndryshimeve, përdoreni këtë para se të kryeni ndryshimet! [alt-p] 762 sysop 4134 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Kryej ndryshimet [alt-s] 763 sysop 4135 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Kërko {{SITENAME}} [alt-f] 764 sysop 4142 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default E martë 765 sysop 2879 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Shikoni $1 redaktimet e fundit; shikoni $2 ditët e fundit. 766 sysop 1683 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Më poshtë janë redaktimet më të fundit të <b>$1</b> gjatë <b>$2</b> ditëve. 767 sysop 1684 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default (sipër) 768 sysop 4145 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Çblloko përdoruesin 769 sysop 1686 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Përdor formularin e më poshtëm për t'i ridhënë leje shkrimi një përdoruesi ose IP adreseje të bllokuar. 770 sysop 4146 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default çblloko 771 sysop 4147 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default çbllokoi "$1" 772 sysop 2881 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Kategori të pakategorizuara 773 sysop 2882 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Faqe të pakategorizuara 774 sysop 2883 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Restauroni faqet e grisura 775 sysop 4149 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Restauroni $1 redaktime 776 sysop 1693 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Restauro artikullin e grisur 777 sysop 1694 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Restauro! 778 sysop 1695 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default u restaurua "$1" 779 sysop 4153 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default $1 versione u restauruan 780 sysop 3005 2005-11-09T23:14:56Z MediaWiki default Faqja [[:$1|$1]] është restauruar me sukses. Shikoni [[Speciale:Log/delete|rregjistrin e grisjeve]] për një listë të grisjeve dhe restaurimeve të fundit. 781 sysop 2886 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default N.q.s. restauroni një faqe, të gjitha versionet do të restaurohen në histori. N.q.s. një faqe e re me të njëjtin titull është krijuar që nga grisja, versionet e restauruara do të duken më përpara në histori, dhe versioni i faqes së fundit nuk do të shkëmbehet automatikisht. 782 sysop 2887 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Shikoni ose restauroni faqet e grisura 783 sysop 2888 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Më poshtë janë faqet që janë grisur por që gjënden akoma në arkiv dhe mund të restaurohen. Arkivi boshatiset periodikisht. 784 sysop 1701 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default U gris versioni i $1 785 sysop 2889 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default $1 versione u futën në arkiv 786 sysop 1703 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Vlerë e papritur: "$1"="$2". 787 sysop 4161 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Çblloko regjistrin 788 sysop 4162 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Po, dëshiroj me të vërtetë të çbllokoj regjistrin 789 sysop 4163 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Çblloko regjistrin 790 sysop 4164 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Regjistri u çbllokua me sukses 791 sysop 4165 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Regjistri i {{SITENAME}} është çbllokuar. 792 sysop 4166 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Çbllokimi i regjistrit do të lejojë mundësinë e të gjithë përdoruesve për të redaktuar faqe, për të ndryshuar parapëlqimet e tyre, për të ndryshuar listat mbikqyrëse të tyre, dhe gjëra të tjera për të cilat nevojiten shkrime në regjistër. Ju lutem konfirmoni që dëshironi me të vërtetë të kryeni këtë veprim. 793 sysop 2891 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Liroje 794 sysop 4167 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Arsyeja 795 sysop 2893 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default lirojë [[$1]] 796 sysop 2894 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default (Duke liruar "$1") 797 sysop 1714 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Liroje faqen 798 sysop 1715 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Figura të papërdorura 799 sysop 5011 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default <p>Ju lutem, vini re se hapësira të tjera si p.sh ato që kanë të bëjnë me gjuhë të ndryshme mund të lidhin një figurë me një URL në mënyrë direkte, kështuqë ka mundësi që këto figura të rreshtohen këtu megjithëse janë në përdorim.</p> 800 sysop 4172 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Çmbikqyre 801 sysop 1718 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Mos e mbikqyr 802 sysop 1719 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default (E ndryshuar) 803 sysop 4175 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Ngarkoni skeda 804 sysop 4177 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Ngarkoje 805 sysop 4178 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Skeda është e dëmtuar ose ka emër të gabuar. Ju lutemi kontrolloni skedën dhe ngarkoni atë përsëri. 806 sysop 2901 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Ndjesë, dhëniet janë bllokuar në këtë shërbyes dhe nuk është gabimi juaj. 807 sysop 4180 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Ngarkoni skeda 808 sysop 2240 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default dha "[[$1]]" 809 sysop 1726 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Gabim dhënie 810 sysop 1727 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Jep figura, zë, dokumente etj. 811 sysop 2903 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Jepni skedar 812 sysop 4181 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default regjistër dhënjesh 813 sysop 4182 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Regjistri i ngarkimeve 814 sysop 4183 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Më poshtë është një listë e skedave më të reja që janë ngarkuar. Të gjithë orët janë me orën e shërbyesit (UTC). <ul> </ul> 815 sysop 2905 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Nuk keni hyrë brënda 816 sysop 5015 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Duhet të keni [[Special:Userlogin|hyrë brenda]] për të dhënë skeda. 817 sysop 5016 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default '''NDALO!''' Përpara se të jepni këtu skedë, lexoni dhe ndiqni [[Project:Rregullat e përdorimit të figurave|Rregullat e përdorimit të figurave]] të {{SITENAME}}-s. Mos jepni skeda për të cilat autori (ose ju) nuk ka dhënë të drejtë për përdorim nën licencat e përdorura nga {{SITENAME}}. Për të parë ose për të kërkuar figurat e dhëna më parë, shkoni tek [[Special:Imagelist|lista e figurave të dhëna]]. Dhëniet dhe grisjet janë të regjistruara në [[Special:Log|faqen e regjistrave]]. Përdorni formularin e më poshtëm për të dhënë skeda të figurave të reja për tu përdorur në ilustrimet e artikujve. Për shumicën e shfletuesve, do të shihni një buton "Browse...", i cili do të hapi dialogun standard të skedave të sistemit operativ që përdorni. Për të vendosur një figurë në një artikull, përdorni lidhjen sipas formës * '''<nowiki>[[</nowiki>{{ns:Image}}<nowiki>:Skeda.jpg]]</nowiki>''' * '''<nowiki>[[</nowiki>{{ns:Image}}<nowiki>:Skeda.png|tekst përshkrues]]</nowiki>''' ose të tjerë * '''<nowiki>[[</nowiki>{{ns:Media}}<nowiki>:Skeda.ogg]]</nowiki>'''. Përdorni stampa tek përshkrimi për të cilësuar licencën e duhur. 818 sysop 1735 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Kujdes dhënie 819 sysop 2908 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default 1 Vendosni "0" për gërmën e parë për të çaktivizuar planimetrinë e re të faqeve kategori. 820 sysop 2909 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default <b>Privilegjet për përdoruesin "$1" u freskuan</b> 821 sysop 2910 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default <strong>Këshillë:</strong> Përdorni butonin 'Trego parapamjen' për të provuar ndryshimet tuaja të faqeve css/js përpara se të kryeni ndryshimet. 822 sysop 4189 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default '''Vini re se kjo është vetëm një provë ose parapamje e faqes tuaj CSS, ajo nuk është ruajtur akoma!''' 823 sysop 4190 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Nofka që përdorët është në përdorim. Zgjidhni një nofkë tjetër. 824 sysop 4192 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default '''Vini re se kjo është vetëm një provë ose parapamje e faqes tuaj JavaScript, ajo nuk është ruajtur akoma!''' 825 sysop 1742 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default User levels management 826 sysop 1743 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Add group 827 sysop 1744 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Edit group 828 sysop 1745 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Group description (max 255 characters):<br /> 829 sysop 1746 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Group name: 830 sysop 1747 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Edit user groups 831 sysop 1748 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Existent groups: 832 sysop 1749 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Available groups: 833 sysop 1750 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Select groups you want the user to be removed from or added to. Unselected groups will not be changed. You can unselect a group by using CTRL + Left Click 834 sysop 1751 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Member of: 835 sysop 1752 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Manage group rights 836 sysop 1753 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Manage user groups 837 sysop 1754 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Enter a username: 838 sysop 4193 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Hyni ose hapni një llogari 839 sysop 1756 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Dalje 840 sysop 2912 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Objekti postal ktheu gabimin: 841 sysop 2913 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Shikoni faqen 842 sysop 1759 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default userrights level 843 sysop 2914 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Statistikat e përdoruesve 844 sysop 5017 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Gjënden '''$1''' përdorues të regjistruar. '''$2''' prej tyre (ose '''$4'''%) janë me titull administrues (shikoni [[Special:Listusers|Listën e përdoruesve]] dhe $3). 845 sysop 1762 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default List of validated articles 846 sysop 2254 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Clear my older validation data 847 sysop 2258 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default '''Hint:''' Merging your data means that for the article revision you select, all options where you have specified ''no opinion'' will be set to the value and comment of the most recent revision for which you have expressed an opinion. For example, if you want to change a single option for a newer revision, but also keep your other settings for this article in this revision, just select which option you intend to ''change'', and merging will fill in the other options with your previous settings. 848 sysop 1765 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Use my previous assessment where selected 'No opinion' 849 sysop 1766 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default You have to be logged in to validate an article. 850 sysop 1767 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default No opinion 851 sysop 1768 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Page validation statistics for $1 852 sysop 1769 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default <b>$1%</b><br />($2 of $3 points<br />by $4 users) 853 sysop 1770 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default <b>$1%</b><br />($2 of $3 points<br />by one user) 854 sysop 1771 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Validation statistics for this article 855 sysop 1772 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Validate 856 sysop 3147 2005-12-22T07:41:34Z MediaWiki default <tr><th>Class</th>$1<th colspan="4">Opinion</th>$1<th>Comment</th></tr> 857 sysop 1774 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default this is the latest version 858 sysop 1775 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Total 859 sysop 1776 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default This user has validated $1 pages. 860 sysop 1777 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Only articles can be validated. This page is <i>not</i> in the article namespace. 861 sysop 1778 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Validate this version 862 sysop 1779 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Validation done. 863 sysop 1780 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Version 864 sysop 1781 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Version of $1 865 sysop 2276 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default View this revision 866 sysop 1783 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Validate page 867 sysop 1784 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default zh 868 sysop 1785 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default cn 869 sysop 1786 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default hk 870 sysop 1787 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default sg 871 sysop 1788 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default tw 872 sysop 2916 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Versioni 873 sysop 1790 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Kjo faqe është parë $1 herë. 874 sysop 2917 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Shikoni ($1) ($2) ($3). 875 sysop 2918 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Shikoni tekstin 876 sysop 2919 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Shikoni diskutimet 877 sysop 1794 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Artikuj më të dëshiruar 878 sysop 2920 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Mbikqyre 879 sysop 2921 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default *'''$1''' faqe nën mbikqyrje duke mos numëruar faqet e diskutimit *'''$2''' faqe brënda përkufizimit janë redaktuar <!--*$3...--> <center>'''[$4 Trego dhe redakto tërë listën]'''</center> 880 sysop 4211 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Këtu jepet një listë e alfabetizuar e faqeve nën mbikqyrje. Zgjidhni kutinë e secilës faqe që dëshironi të hiqni nga lista dhe shtypni butonin 'Hiq të zgjedhurat' në fund të faqes. 881 sysop 1798 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Lista mbikqyrëse 882 sysop 2925 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Lista mbikqyrëse e juaj ka $1 faqe. 883 sysop 1800 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default (për përdoruesin "$1") 884 sysop 2926 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default duke parë faqet nën mbikqyrje për ndryshime së fundmi 885 sysop 2927 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default duke parë ndryshime së fundmi për faqe nën mbikqyrje 886 sysop 2928 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Asnjë nga artikujt nën mbikqyrje nuk është redaktuar gjatë kohës së dhënë. 887 sysop 2929 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Nuk keni hyrë brënda 888 sysop 5020 2006-08-31T19:18:49Z MediaWiki default Duhet të keni [[Special:Userlogin|hyrë brenda]] për të ndryshuar listën mbikqyrëse. 889 sysop 4219 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Mbikqyre këtë faqe 890 sysop 2931 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Mbikqyre këtë faqe 891 sysop 4220 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default E mërkurë 892 sysop 5022 2006-08-31T19:18:49Z MediaWiki default == Mirësevini, $1! == Llogaria juaj është hapur. Mos harroni të ndryshoni parapëlqimet e {{SITENAME}}-s. 893 sysop 1810 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Lidhjet këtu 894 sysop 5023 2006-08-31T19:18:49Z MediaWiki default Duhet të [[Special:Userlogin|hyni brënda]] dhe të keni të drejta të posaçme pasi tu lejohet të hapni llogari në Wiki. 895 sysop 2934 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Nuk ju lejohet të hapni një llogari 896 sysop 4222 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Duhet të $1 për të redaktuar artikuj. 897 sysop 2936 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Duhet të hyni brënda për të redaktuar 898 sysop 5024 2006-08-31T19:18:49Z MediaWiki default Duhet të [[Special:Userlogin|hyni brënda]] për të lexuar artikuj. 899 sysop 2938 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Duhet të hyni brënda për të lexuar 900 sysop 2940 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default View project page 901 sysop 1818 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Wikibooks 902 sysop 2943 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Më poshtë janë $1 ndryshimet e <b>$2</b> orëve së fundmi. 903 sysop 2944 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Kjo është një kopje e ruajtur e listës mbikqyrëse tuaj. 904 sysop 2945 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Trego $1 orët $2 ditët $3 905 sysop 3235 2006-02-26T02:06:47Z MediaWiki default Parametra gabim tek wfQuery()<br /> Funksioni: $1<br /> Pyetja: $2 906 sysop 4228 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Fjalëkalimi që futët nuk është i saktë. Provoni përsëri! 907 sysop 1824 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Ndryshimet 908 sysop 1825 2005-06-25T11:24:22Z MediaWiki default Adresa e email-it* 909 sysop 2948 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Ndërfaqja gjuhësore 910 sysop 4233 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Fusni nofkën tuaj 911 sysop 4234 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Nënshkrimi 912 sysop 2951 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Fusni fjalëkalimin tuaj 913 sysop 2952 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Fusni fjalëkalimin përsëri 914 sysop 2953 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Emri juaj i vërtetë* 915 sysop 2954 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Teksti juaj 916 sysop 4235 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Varianti 917 sysop 2497 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Teksti i tanishëshm 918 sysop 2498 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Teksti i parazgjedhur 919 sysop 2499 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Emri 920 sysop 1837 2005-06-25T11:24:18Z MediaWiki default 921 sysop 2660 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Kujdes: Kjo faqe mund të mos jetë përtërirë nga shërbyesi kryesorë dhe mund të ketë informacion të vjetër 922 sysop 4029 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Regjistri është bllokuar automatikisht për t'i dhënë kohë shërbyesve skllevër për të arritur kryesorin. Ju lutemi provojeni përsëri më vonë. 923 sysop 4060 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ky është një regjistër për ndryshimet e titujve të përdoruesve. 924 sysop 4077 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Më duket se ka një problem me seancën tuaj të hyrjes. Veprimi juaj nuk është kryer për tu mbrojtur nga ndonjë veprim dashakeq kundrejt shfletimit tuaj. Ju lutem kthehuni mbrapsh, rifreskoni faqen prej nga erdhët dhe provojeni përsëri veprimin. 925 sysop 1842 2005-06-25T11:24:18Z MediaWiki default SORBS DNSBL 926 sysop 4091 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Adresa IP e juaj është radhitur si ndërmjetëse e hapur tek lista [http://www.sorbs.net SORBS] DNSBL. Nuk ju lejohet të hapni një llogari. 927 sysop 4092 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Adresa IP e juaj është radhitur si ndërmjetëse e hapur tek lista [http://www.sorbs.net SORBS] DNSBL. 928 sysop 2851 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Titulli: 929 sysop 2852 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Përdoruesi: 930 sysop 4104 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default (Pyetje SQL e fshehur) 931 sysop 4117 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Mos e përpuno nënshkrimin për formatim 932 sysop 4136 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Mbikqyre këtë faqe [alt-w] 933 sysop 1850 2005-06-25T11:24:18Z MediaWiki default undo 934 sysop 1851 2005-06-25T11:24:18Z MediaWiki default -{}- 935 sysop 2358 2005-08-19T23:39:14Z MediaWiki default v 936 sysop 1855 2005-07-03T14:07:44Z MediaWiki default Added group $2 937 sysop 2494 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Të gjitha faqet (hapësira $1) 938 sysop 2502 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Të gjitha faqet që s'janë artikuj 939 sysop 2503 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Të gjitha faqet (jo në hapësirën $1) 940 sysop 2504 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Trego faqet duke filluar nga: 941 sysop 2508 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Ky përdorues është bërë burokrat më parë 942 sysop 3637 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Ky përdorues ishte Përgjegjës që më parë 943 sysop 2509 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Ky përdorues është bërë administrues më parë 944 sysop 2519 2005-09-25T00:51:54Z MediaWiki default Gabim leje 945 sysop 3644 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Ky veprim është i lejuar vetëm për përdoruesit me titullin $2. Shiko $1 946 sysop 3666 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default ndryshuar 947 sysop 1868 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Changed group $2 948 sysop 3674 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Vërtetoni adresën tuaj 949 sysop 3675 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Dikush, me siguri ju nga IP adresa $1, ka hapur llogarinë "$2" tek {{SITENAME}} dhe ka dhënë këtë adresë email-i. Në qoftë se është me të vertetë llogaria juaj, vërtetoni këtë adresë duke ndjekur lidhjen e mëposhtme për të mundësuar përdorimin e mjeteve që kërkojnë email tek {{SITENAME}}: $3 Në qoftë se nuk është llogaria juaj atëhere mos e ndiqni lidhjen. Kodi i shifruar do të skadojë më $4. 950 sysop 3676 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Pati gabim gjatë ruajtjes së vërtetimit tuaj. 951 sysop 3677 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Kodi i shifrimit të vërtetimit është gabim ose ka skaduar. 952 sysop 3678 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Adresa juaj është vërtetuar. 953 sysop 3680 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Dërgo vërtetimin 954 sysop 3681 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Nuk munda të dërgoj email-in e vërtetimit. Kontrolloni adresën tuaj për gabime shtypi. 955 sysop 3682 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Email-i për vërtetim është dërguar. 956 sysop 3683 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Vërtetim adrese nga {{SITENAME}} 957 sysop 3684 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Adresa juaj është vërtetuar. Mund të hyni brënda dhe të përdorni wiki-n. 958 sysop 3685 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Për të marrë email duhet të vërtetoni adresen tuaj. Shtypni butonin e mëposhtëm për të dërguar një email vërtetimi tek adresa juaj. Email-i do të përmbajë një lidhje me kod të shifruar. Duke ndjekur lidhjen nëpërmjet shfletuesit tuaj do të vërtetoni adresën. 959 sysop 1880 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default $1 minor edits 960 sysop 1881 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default all 961 sysop 3693 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Krijo artikull 962 sysop 3694 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default u krijua 963 sysop 3705 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Grise dhe zhvendose 964 sysop 3707 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default U gris për të liruar vendin për përcjellim 965 sysop 3708 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default ==Nevojitet grisje== Faqja "[[$1]]" ekziston, dëshironi ta grisni për të mundësuar zhvendosjen? 966 sysop 3710 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default [u gris] 967 sysop 2577 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default Emri mbas dhënies 968 sysop 3724 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Një email konfirmues u dërgua te adresa e dhënë. Para se të pranohen email nga përdoruesit e tjerë duhet që adressa e juaj të vërtetohet. Ju lutemi ndiqni këshillat në email-in e sapodërguar. 969 sysop 3725 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Ndryshoni këtë skedë me një mjet të jashtëm 970 sysop 3726 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Shikoni [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:External_editors udhëzimet e instalimit] për më shumë informacion. 971 sysop 3733 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Email 972 sysop 3734 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Adresa juaj është vërtetuar më $1. 973 sysop 3735 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Vërtetoni adresën tuaj 974 sysop 5562 2006-10-25T20:15:24Z MediaWiki default 42 Adresa juaj nuk është vërtetuar akoma prandaj nuk mund të merrni e-mail. 975 sysop 4855 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default I/E dashur $WATCHINGUSERNAME, faqja $PAGETITLE tek {{SITENAME}} është $CHANGEDORCREATED më $PAGEEDITDATE nga $PAGEEDITOR, shikoni $PAGETITLE_URL për versionin e tanishëm. $NEWPAGE Përmbledhja e redaktorit: $PAGESUMMARY $PAGEMINOREDIT Mund të lidheni me redaktorin nëpërmjet: email: $PAGEEDITOR_EMAIL wiki: $PAGEEDITOR_WIKI Nuk do të ketë njoftime të tjera në rast se ka ndryshime vijuese në qoftë se nuk vizitoni faqen. Gjithashtu mund të ktheni gjendjen e njoftimeve për të gjitha faqet nën mbikqyrje. Miku juaj njoftues nga {{SITENAME}} -- Për të ndryshuar parapëlqimet e mbikqyrjes shikoni {{fullurl:Special:Watchlist/edit}} Për të na dhënë përshtypjet tuaja ose për ndihmë të mëtejshme: {{fullurl:Help:Contents}} 976 sysop 3744 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Shikoni $1 për të gjitha ndryshimet që prej vizitës tuaj të fundit. 977 sysop 3745 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Postieri njoftues i {{SITENAME}} 978 sysop 3746 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Kjo është një faqe e re. 979 sysop 3747 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Shënoi të gjitha faqet të vizituara 980 sysop 3748 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default {{SITENAME}} faqja $PAGETITLE u $CHANGEDORCREATED prej $PAGEEDITOR 981 sysop 2601 2005-09-25T00:51:56Z MediaWiki default përmbajtja ishte: '$1' (dhe i vetmi redaktor ishte '$2') 982 sysop 3750 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Apertura 983 sysop 3751 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Autor 984 sysop 3752 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Bit për komponent 985 sysop 3753 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Ndriçimi 986 sysop 1910 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default CFA pattern 987 sysop 4856 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Hapësira e ngjyrave 988 sysop 1912 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default sRGB 989 sysop 1913 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default FFFF.H 990 sysop 1914 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Meaning of each component 991 sysop 4857 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default nuk ekziston 992 sysop 1916 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Y 993 sysop 1917 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Cb 994 sysop 1918 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Cr 995 sysop 1919 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default R 996 sysop 1920 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default G 997 sysop 1921 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default B 998 sysop 3754 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Lloji i ngjeshjes së figurës 999 sysop 3755 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Lloji i ngjeshjes 1000 sysop 4858 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default E pangjeshur 1001 sysop 1925 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default JPEG 1002 sysop 4859 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Kontrasti 1003 sysop 1927 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Normal 1004 sysop 4860 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default I dobët 1005 sysop 4861 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default I fortë 1006 sysop 3756 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Mbajtësi i të drejtave të autorit 1007 sysop 1931 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Custom image processing 1008 sysop 1932 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Normal process 1009 sysop 1933 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Custom process 1010 sysop 3757 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Data dhe ora e ndryshimit të skedës 1011 sysop 3758 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Data dhe ora e dixhitalizimit 1012 sysop 3759 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Data dhe koha e prodhimit të të dhënave 1013 sysop 1937 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Device settings description 1014 sysop 1938 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Digital zoom ratio 1015 sysop 3760 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Versioni Exif-it 1016 sysop 1940 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Exposure bias 1017 sysop 1941 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Exposure index 1018 sysop 1942 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Exposure mode 1019 sysop 1943 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Auto exposure 1020 sysop 1944 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Manual exposure 1021 sysop 1945 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Auto bracket 1022 sysop 1946 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Exposure Program 1023 sysop 1947 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Not defined 1024 sysop 1948 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Manual 1025 sysop 1949 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Normal program 1026 sysop 1950 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Aperture priority 1027 sysop 3761 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Përparësia e mbyllësit 1028 sysop 1952 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Creative program (biased toward depth of field) 1029 sysop 1953 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Action program (biased toward fast shutter speed) 1030 sysop 1954 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Portrait mode (for closeup photos with the background out of focus) 1031 sysop 1955 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Landscape mode (for landscape photos with the background in focus) 1032 sysop 3762 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Kohëzgjatja e ekspozimit 1033 sysop 4862 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Burimi i skedës 1034 sysop 1958 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default DSC 1035 sysop 3763 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Blici 1036 sysop 4863 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Energjia e blicit 1037 sysop 1961 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Supported Flashpix version 1038 sysop 3764 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Numri F 1039 sysop 3765 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Gjatësia e vatrës 1040 sysop 1964 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Focal length in 35 mm film 1041 sysop 1965 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Focal plane resolution unit 1042 sysop 1966 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Focal plane X resolution 1043 sysop 1967 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Focal plane Y resolution 1044 sysop 1968 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Scene control 1045 sysop 1969 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default None 1046 sysop 1970 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Low gain up 1047 sysop 1971 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default High gain up 1048 sysop 1972 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Low gain down 1049 sysop 1973 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default High gain down 1050 sysop 4864 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Lartësia 1051 sysop 4865 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Lartësia orientuese 1052 sysop 1976 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Name of GPS area 1053 sysop 1977 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default GPS date 1054 sysop 1978 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Bearing of destination 1055 sysop 1979 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Reference for bearing of destination 1056 sysop 1980 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Distance to destination 1057 sysop 1981 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Reference for distance to destination 1058 sysop 1982 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Latitude destination 1059 sysop 1983 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Reference for latitude of destination 1060 sysop 1984 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Longitude of destination 1061 sysop 1985 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Reference for longitude of destination 1062 sysop 1986 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default GPS differential correction 1063 sysop 4866 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Drejtimi magnetik 1064 sysop 4867 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Drejtimi i vërtetë 1065 sysop 1989 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Measurement precision 1066 sysop 4868 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Orientimi i figurës 1067 sysop 1991 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Reference for direction of image 1068 sysop 4869 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Gjerësia gjeografike 1069 sysop 4870 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Gjerësi veriore 1070 sysop 4871 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Gjerësi jugore 1071 sysop 4872 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Gjerësi veriore ose jugore 1072 sysop 4873 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Gjatësia gjeografike 1073 sysop 4874 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Gjatësi lindore 1074 sysop 4875 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Gjatësi perëndimore 1075 sysop 4876 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Gjatësi lindore ose perëndimore 1076 sysop 2000 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Geodetic survey data used 1077 sysop 2001 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Measurement mode 1078 sysop 4877 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default matje në 2 madhësi 1079 sysop 4878 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default matje në 3 madhësi 1080 sysop 2004 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Name of GPS processing method 1081 sysop 4879 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Janë përdorur satelitë për matjen 1082 sysop 2006 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Speed of GPS receiver 1083 sysop 4880 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Kilometra në orë 1084 sysop 4881 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Milje në orë 1085 sysop 4882 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Nyje 1086 sysop 2010 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Speed unit 1087 sysop 2011 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Receiver status 1088 sysop 4883 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Duke bërë matje 1089 sysop 2013 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Measurement interoperability 1090 sysop 2014 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default GPS time (atomic clock) 1091 sysop 4884 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Drejtimi i lëvizjes 1092 sysop 2016 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Reference for direction of movement 1093 sysop 2017 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default GPS tag version 1094 sysop 3766 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Titulli i figurës 1095 sysop 3767 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Gjatësia 1096 sysop 2020 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Unique image ID 1097 sysop 3768 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Gjerësia 1098 sysop 2022 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default ISO speed rating 1099 sysop 2023 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Offset to JPEG SOI 1100 sysop 2024 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Bytes of JPEG data 1101 sysop 4885 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Burimi i dritës 1102 sysop 4886 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default I panjohur 1103 sysop 4887 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Ditë 1104 sysop 4888 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Kohë e vrenjtur 1105 sysop 4889 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Hije 1106 sysop 2030 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Daylight fluorescent (D 5700 – 7100K) 1107 sysop 2031 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Day white fluorescent (N 4600 – 5400K) 1108 sysop 2032 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Cool white fluorescent (W 3900 – 4500K) 1109 sysop 2033 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default White fluorescent (WW 3200 – 3700K) 1110 sysop 2034 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Standard light A 1111 sysop 2035 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Standard light B 1112 sysop 2036 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Standard light C 1113 sysop 2037 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Fluorescent 1114 sysop 2038 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default D55 1115 sysop 2039 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default D65 1116 sysop 2040 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default D75 1117 sysop 2041 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default D50 1118 sysop 2042 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default ISO studio tungsten 1119 sysop 4890 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Tjetër burim drite 1120 sysop 2044 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Tungsten (incandescent light) 1121 sysop 4891 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Blic 1122 sysop 4892 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Kohë e hapur 1123 sysop 3769 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Prodhuesi i kamerës 1124 sysop 2048 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default $1 1125 sysop 3770 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Shënimet e prodhuesit 1126 sysop 2050 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Maximum land aperture 1127 sysop 2051 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Metering mode 1128 sysop 4893 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default E panjohur 1129 sysop 4894 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Mesatare 1130 sysop 2054 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default CenterWeightedAverage 1131 sysop 4895 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Tjetër 1132 sysop 2056 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Spot 1133 sysop 2057 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default MultiSpot 1134 sysop 2058 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Pattern 1135 sysop 4896 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default E pjesshme 1136 sysop 3771 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Modeli i kamerës 1137 sysop 2061 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default $1 1138 sysop 2062 2005-07-03T14:07:45Z MediaWiki default Optoelectronic conversion factor 1139 sysop 4897 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Orientimi 1140 sysop 4898 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Normal 1141 sysop 3774 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default E kthyer horizontalisht 1142 sysop 3775 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default E rrotulluar 180° 1143 sysop 3776 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default E kthyer vertikalisht 1144 sysop 3777 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default E rrotulluar 90° kundër orës dhe e kthyer vertikalisht 1145 sysop 3778 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default E rrotulluar 90° sipas orës 1146 sysop 3779 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default E rrotulluar 90° sipas orës dhe e kthyer vertikalisht 1147 sysop 3780 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default E rrotulluar 90° kundër orës 1148 sysop 4899 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Përbërja pixel 1149 sysop 2073 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default RGB 1150 sysop 2074 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default YCbCr 1151 sysop 2075 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Valind image height 1152 sysop 3781 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Gjerësia e vlefshme e figurës 1153 sysop 2077 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Data arrangement 1154 sysop 2078 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default chunky format 1155 sysop 2079 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default planar format 1156 sysop 2080 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Chromaticities of primarities 1157 sysop 2081 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Pair of black and white reference values 1158 sysop 4900 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Skeda audio shoqëruese 1159 sysop 2083 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Unit of X and Y resolution 1160 sysop 2084 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default inches 1161 sysop 2085 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default centimetres 1162 sysop 4901 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Numri i rreshtave për shirit 1163 sysop 4902 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Numri i përbërësve 1164 sysop 4903 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Mbushja 1165 sysop 4904 2006-08-31T19:18:43Z MediaWiki default Normale 1166 sysop 4905 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default mbushje e pakët 1167 sysop 4906 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default mbushje e shumtë 1168 sysop 2092 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Scene capture type 1169 sysop 2093 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Standard 1170 sysop 4907 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Peizazh 1171 sysop 4908 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Portret 1172 sysop 4909 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Pamje nate 1173 sysop 2097 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Scene type 1174 sysop 2098 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default A directly photographed image 1175 sysop 2099 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Sensing method 1176 sysop 2100 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Undefined 1177 sysop 2101 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default One-chip color area sensor 1178 sysop 2102 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Two-chip color area sensor 1179 sysop 2103 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Three-chip color area sensor 1180 sysop 2104 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Color sequential area sensor 1181 sysop 2105 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Trilinear sensor 1182 sysop 2106 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Color sequential linear sensor 1183 sysop 4910 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Ashpërsia 1184 sysop 4911 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Normale 1185 sysop 4912 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default E butë 1186 sysop 4913 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default E fortë 1187 sysop 3782 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Shpejtësia e mbyllësit 1188 sysop 3783 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Softueri i përdorur 1189 sysop 2113 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default $1 1190 sysop 2114 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Spatial frequency response 1191 sysop 2115 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Spectral sensitivity 1192 sysop 2116 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Bytes per compressed strip 1193 sysop 2117 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Image data location 1194 sysop 2118 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Subject area 1195 sysop 3784 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Largësia e subjektit 1196 sysop 4915 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Shtrirja e largësisë së subjektit 1197 sysop 4916 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default E panjohur 1198 sysop 2122 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Macro 1199 sysop 4917 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Pamje nga afër 1200 sysop 4918 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Pamje nga larg 1201 sysop 4919 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Vendndodhja e subjektit 1202 sysop 2126 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default DateTime subseconds 1203 sysop 2127 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default DateTimeDigitized subseconds 1204 sysop 2128 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default DateTimeOriginal subseconds 1205 sysop 2129 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Transfer function 1206 sysop 3785 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Vërejtjet e përdoruesit 1207 sysop 2131 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default White Balance 1208 sysop 2132 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Auto white balance 1209 sysop 2133 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Manual white balance 1210 sysop 2134 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default White point chromaticity 1211 sysop 3786 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Rezolucioni horizontal 1212 sysop 2136 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Color space transformation matrix coefficients 1213 sysop 3787 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Pozicioni Y dhe C 1214 sysop 2138 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Subsampling ratio of Y to C 1215 sysop 3788 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Rezolucioni vertikal 1216 sysop 3794 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Ose kishte një gabim tek regjistri i identifikimit të jashtëm, ose nuk ju lejohet të përtërini llogarinë tuaje të jashtme. 1217 sysop 3803 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default $1KB, lloji MIME: <code>$2</code> 1218 sysop 3808 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Figura 1219 sysop 2144 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Trusted users able to block users and delete articles 1220 sysop 2145 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Administrator 1221 sysop 2146 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Anonymous users 1222 sysop 2147 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Anonymous 1223 sysop 2148 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default The bureaucrat group is able to make sysops 1224 sysop 2149 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Bureaucrat 1225 sysop 2150 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default General logged in users 1226 sysop 2151 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default User 1227 sysop 2152 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Full access 1228 sysop 2153 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Steward 1229 sysop 2154 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default grouprights level 1230 sysop 3829 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Grupet e përdoruesve 1231 sysop 2156 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Add group 1232 sysop 2157 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default A group of that name already exists 1233 sysop 2158 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Edit group 1234 sysop 2159 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Group description (max 255 characters):<br /> 1235 sysop 2626 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Grupi: 1236 sysop 2161 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default If the name or description starts with a colon, the remainder will be treated as a message name, and hence the text will be localised using the MediaWiki namespace 1237 sysop 2162 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Existing groups 1238 sysop 2163 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Existing groups: 1239 sysop 2164 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Manage group rights 1240 sysop 2165 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default Please specify a valid group name 1241 sysop 2166 2005-07-03T14:07:46Z MediaWiki default ID || Name || Description || Rights 1242 sysop 2630 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Së pari 1243 sysop 2631 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Së fundmi 1244 sysop 2640 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default të gjitha 1245 sysop 3845 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Titulli i dëshiruar i faqes është i veçantë; Faqja nuk mund të zhvendoset në hapësira me emër tjetër. 1246 sysop 3858 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Import ndër-wiki 1247 sysop 2646 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Nuk ka asnjë burim importi të përcaktuar dhe ngarkimet historike të drejtpërdrejta janë ndaluar. 1248 sysop 3869 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Adresa email e dhënë nuk mund të pranohet sepse nuk duket e rregullt. Ju lutem fusni një adresë të rregullt ose boshatisni kutinë e shtypit. 1249 sysop 3870 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Kundër zgjedhjes 1250 sysop 3871 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Adresë IP ose emër përdoruesi 1251 sysop 3873 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default 1 Orë:1 hour,2 Orë:2 hours,6 Orë:6 hours,1 Ditë:1 day,3 Ditë:3 days,1 Javë:1 week,2 Javë:2 weeks,1 Muaj:1 month,3 Muaj:3 months,1 Vjet:1 year,Pa kufi:indefinite 1252 sysop 3874 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Kohë tjetër 1253 sysop 3875 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default tjetër 1254 sysop 4963 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default '''Warning''': This file may contain malicious code, by executing it your system may be compromised.<hr /> 1255 sysop 2184 2005-07-03T14:07:47Z MediaWiki default Metadata 1256 sysop 3206 2006-02-26T02:06:46Z MediaWiki default {{ns:project}}:Metadata 1257 sysop 3930 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Regjistri i zhvendosjeve 1258 sysop 2707 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Më poshtë është një listë e faqeve të zhvendosura 1259 sysop 3934 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Arsyeja 1260 sysop 2713 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Hapësira: 1261 sysop 3953 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default <strong>Detyrohet një adresë email-i për të përdorur këtë mjet.</strong> 1262 sysop 3955 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Një skedë me këtë emër nuk ekziston akoma, ju mundeni ta $1 atë. 1263 sysop 2196 2005-07-03T14:07:47Z MediaWiki default [$1] 1264 sysop 3968 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default [nën mbikqyrje nga $1 përdorues] 1265 sysop 3980 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Fjalëkalimi juaj është shumë i shkurtër. Ai duhet të ketë së paku $1 shkronja. 1266 sysop 3989 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default * Email (me dëshirë): mund të përdoret për tu kontaktuar nga përdorues të tjerë pa u treguar adresën, për ndërrimin e fjalëkalimit të llogarisë nëse e harroni, apo mjete të tjera. 1267 sysop 3990 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kjo adresë përdoret dhe për tu dërguar njoftime nëse keni mundësuar këtë parapëlqim. 1268 sysop 3991 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default * Emri i vërtetë (opsion): Për të përmendur emrin tuaj si kontribuues në varësi nga puna juaj këtu. 1269 sysop 3999 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Shtype 1270 sysop 2804 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default të gjitha 1271 sysop 2213 2005-07-03T14:07:47Z MediaWiki default Renamed group $2 to $3 1272 sysop 2814 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Faqe speciale të kufizuara 1273 sysop 2817 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default ktheje 1274 sysop 4065 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default [Lidhja Interwiki nuk është i mundshëm] 1275 sysop 4066 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default [ju kërkoj ndjesë, marrja e stampës $1 dështoi] 1276 sysop 4067 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default [ju kërkoj ndjesë, URL-i është tepër i gjatë] 1277 sysop 4069 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kërko tekstin e plotë 1278 sysop 4073 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Nuk munda ta zhvendos faqen sepse titulli i ri është i njëjtë me të vjetrin. 1279 sysop 4078 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Vendos privilegjin Përgjegjës 1280 sysop 4080 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ju lutem shikoni $1 për më shumë informacion. 1281 sysop 2839 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Trego ndryshimet 1282 sysop 2435 2005-09-05T09:56:40Z MediaWiki default * navigation ** mainpage|mainpage ** portal-url|portal ** currentevents-url|currentevents ** recentchanges-url|recentchanges ** randompage-url|randompage ** helppage|help ** sitesupport-url|sitesupport 1283 sysop 4093 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Emri i skedës 1284 sysop 2870 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Madhësia fotove përmbledhëse: 1285 sysop 4112 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Më ço email kur ka redaktime të vogla të faqeve 1286 sysop 4113 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Trego adresën time në email-et njoftuese 1287 sysop 4114 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Më ço email kur ndryshon faqja ime e diskutimit 1288 sysop 4115 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Më ço email kur ndryshojnë faqet 1289 sysop 2873 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Përdor program të jashtëm për të treguar ndryshimet 1290 sysop 2874 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default Përdor program të jashtëm për redaktime 1291 sysop 4122 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Trego numrin e përdoruesve mbikqyrës 1292 sysop 5595 2006-10-25T20:15:38Z MediaWiki default 42 Show which changes you made to the text. [alt-v] 1293 sysop 4141 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Kërko përputhje të plotë 1294 sysop 2237 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Undelete one edit 1295 sysop 4176 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Skedari i ngarkimit ($1) nuk mund të shkruhet nga shërbyesi. 1296 sysop 2241 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default [$1 Upload a new version of this file] 1297 sysop 4186 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Skeda përmban HTML ose kode të tjera që mund të interpretohen gabimisht nga një shfletues. 1298 sysop 4188 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Skeda përmban një virus! Detaje: $1 1299 sysop 4195 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Ndrysho privilegjet e përdoruesve 1300 sysop 4196 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Anëtarësimi tek grupet 1301 sysop 4197 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Të mundshme: 1302 sysop 4198 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Duke zgjedhur nga lista e anëtarësimit mund të çanëtarësosh, dhe duke zgjedhur nga lista e grupeve të mundshme mund të anëtarësosh. Nuk do të ndryshojë anëtarësimi tek grupet e pazgjedhura. Mund të zgjedhësh ose çzgjedhësh duke mbajtur shtypur butonin Ctrl dhe majtas-shtypur. 1303 sysop 4199 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Anëtar i: 1304 sysop 4200 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Ndryshova anëtarësimin nga grupi $1 tek $2 1305 sysop 4201 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Ndrysho grupet e përdoruesit 1306 sysop 4202 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Fusni emrin e përdoruesit: 1307 sysop 2253 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Add 1308 sysop 2255 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Delete 1309 sysop 2256 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default _User \ ^Topic 1310 sysop 2257 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default User $1 1311 sysop 2259 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Check this box if you really mean it! 1312 sysop 2260 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default <th>#</th><th>Topic</th><th>Range</th><th>Action</th> 1313 sysop 2261 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default My validation overview 1314 sysop 2262 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default No 1315 sysop 2263 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default $1 of $2 1316 sysop 2264 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Revisions for $1 1317 sysop 2265 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default See the validation statistics for "$1" <a href="$2">here</a> 1318 sysop 2266 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Revision 1319 sysop 2267 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Your ratings have been stored! 1320 sysop 2268 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Revision #$1 1321 sysop 2269 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Revision of $1 1322 sysop 2270 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default details 1323 sysop 2271 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Show my validations 1324 sysop 2272 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Time 1325 sysop 2273 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Project:Validation topics 1326 sysop 2274 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Validation overview of user $1 1327 sysop 2275 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Validation of "$1" 1328 sysop 2277 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Change this text <a href="{{SERVER}}{{localurl:MediaWiki:Val_votepage_intro}}">here</a>! 1329 sysop 2278 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default <b>Never, <i>ever</i>, change something here without <i>explicit</i> community consensus!</b> 1330 sysop 2279 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default Yes 1331 sysop 2280 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default is 1332 sysop 2281 2005-07-03T14:07:48Z MediaWiki default iz 1333 sysop 4204 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Nevojitet versioni $1 i MediaWiki-it 1334 sysop 4205 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Nevojitet versioni $1 i MediaWiki-it për përdorimin e kësaj faqeje. Shikoni [[Special:Version|versionin]] tuaj. 1335 sysop 4208 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Shikime 1336 sysop 2923 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default të gjitha 1337 sysop 2924 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default të gjitha 1338 sysop 4225 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default * Njoftimi me email është lejuar. 1339 sysop 4226 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default * Faqet që kanë ndryshuar nga vizita juaj e fundit do të tregohen të '''trasha''' 1340 sysop 2941 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default Fshih 1341 sysop 2942 2005-09-25T00:52:01Z MediaWiki default $1 redaktimet e mia. 1342 sysop 2292 2005-07-03T14:07:49Z MediaWiki default Show 1343 sysop 4232 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Faqja juaj 1344 edit=sysop:move=sysop 5993 2006-11-23T11:06:09Z Puntori 21 <div style="width:100%; background-color:#ffffff; padding:4px"> <!-- ---------------------------------------------------------------------------------------- --> {|style="width:100%; margin-bottom:1em; padding:0;" cellpadding="0" cellspacing="0" | style="border:1px solid #8898bf; width:55%; vertical-algin:top" valign="top" | <div style="background-color:#cbd7f9; border-bottom:1px solid #aaaaaa; text-indent:1em; top:0; text-align:center"><big>'''Mirësevini tek WikiBooks!'''</big></div> <div style="padding:0.6em"> {| style="padding-bottom:0; padding-top:0; margin-top:0" | style="width:65%; padding:0.5em; text-align:justify; padding-bottom:0; padding-top:0" | |} <!-- ---------------------------------------------------------------------------------------- --> {| <div style="margin-top:4px;"> Mirësevini tek '''[[WikiBooks]]''', një projekt vullnetar i përbashkët për të krijuar një bibliotekë të lirë shumëgjuhëshe. WikiBooks është shoqëruesi i enciklopedisë së lirë [http://www.wikipedia.org Wikipedia]. [[Biblioteka]] në shqip sapo është filluar dhe tani për tani ka vetëm disa libra me gjithsej [[Speciale:Allpages|'''{{NUMBEROFARTICLES}}''']] faqe, ne ju inkurajojmë të krijoni sa më shumë libra të rinj. Për më shumë informacion shikoni [http://en.wikibooks.org/wiki/Main_Page bibliotekën në anglisht], [http://sq.wikipedia.org enciklopedinë në shqip], ose [http://en.wikipedia.org enciklopedinë në anglisht]. </div> |} <!-- ---------------------------------------------------------------------------------------- --> {|style="width:100%; margin-bottom:1em; padding:0;" cellpadding="0" cellspacing="0" | style="border:1px solid #8898bf;width: 45%;vertical-algin:top" valign="top" | <div style="background-color:#cbd7f9; border-bottom:1px solid #aaaaaa; text-indent: 1em;top:0">'''Libri i muajit - [[Ilirët]]'''</div> <div style="padding: 0.6em"> <p align="justify">Historia e shoqërisë njerëzore fillon që në kohën kur nga kopeja e majmunëve antropoidë u formuan grupet e para të njerëzve primigjenë. Kjo ndarje e njeriut nga bota e kafshëve u krye nëpërmjet një proçesi shumë të gjatë, të ndërlikuar dhe të papërsëritshëm. Periudha më e hershme e zhvillimit të kësaj shoqërie primitive njihet arkeologjikisht me emrin e paleolitit (nga greqishtja palaios=i vjetër, lithos=gur) dhe përfshin periudhën afërsisht nga 1 500 000 deri në 10 000 vjet më parë. Kjo epokë ndahet nga ana e saj në paleolit të ulët, të mesëm dhe të lartë. Në vendin tonë nuk janë zbuluar mbeturina kulturore nga paleoliti i ulët, që zë një pjesë të madhe të epokës së pleistocenit, dhe vjen deri në kohën e vërshimit të akullnajave. </p> | style="width:1em" | | style="border:1px solid #8898bf; vertical-align:top;" valign="top" | <div style="background-color:#cbd7f9; border-bottom:1px solid #aaaaaa; text-indent:1em; top:0">'''Personalitete'''</div> <div style="padding: 0.6em"> [[Figura:Libri.jpg |thumb|150px|right|Libra]] * [[Ahmet Delia]] * [[Ymer Agë Ulqini]] |} <!-- ---------------------------------------------------------------------------------------- --> {|style="width:100%; margin-bottom:1em; padding:0;" cellpadding="0" cellspacing="0" | style="border:1px solid #8898bf; width:35%; vertical-algin:top" valign="top" | <div style="background-color:#cbd7f9; border-bottom:1px solid #aaaaaa; text-indent:1em; top:0">'''Libri i fundit'''</div> <div style="padding: 0.6em"> [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës]] | style="width: 1em" | | style="border:1px solid #8898bf; vertical-align:top;" valign="top" | <div style="background-color:#CBD7F9;border-bottom:1px solid #AAAAAA; text-indent: 1em;top:0">'''Fjala e urtë e javës'''</div> <div style="padding: 0.6em"> * Ujku qimen e ndërron, por zakonin s'e harron. ''([[shqip]])'' |} <!-- ---------------------------------------------------------------------------------------- --> <div style="background-color:#cbd7f9; border:1px solid #aaaaaa; text-indent: 1em;">'''Rafte'''</div> <div style="border:1px solid #8898bf; border-top:0px solid white; padding:5px 5px 0 5px; margin-bottom:1em;"> <!-- ---------------------------------------------------------------------------------------- --> {| width=100% style="font-family:Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size:95%; background-color:#ffffff; | width=1%| [[Figura:P physics.png|50px|Shkencat Natyrore dhe Teknologjia]] | width=46% style="border-bottom:1px dashed #aaaaaa;" | '''Shkencat Natyrore dhe Teknologjia<br/> *[[Java Scripts Libri]] | width=1%| [[Figura:P art.png|50px|Kultura dhe Arti]] | width=48% style="border-bottom:1px dashed #aaaaaa;" | '''Kultura dhe Arti'''<br/> [[Kur'ani]] - [[Libri i namazit]] - [[Parashikimet e Gjoni të Jerusalemit]] - [[Ymer Agë Ulqini]] |- | width=1%| [[Figura:P countries.png|50px|Shkencat Shoqërore dhe popujt]] | width=48% | '''Shkencat shoqërore dhe popujt'''<br/> [[Ilirët]] - [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës]] - [[Kushtetuta e Kaçanikut]] - [[Origjina e fjalës Kosovë]] - [[Ahmet Delia]] - [[Autorët antikë për Ilirët]] - [[Medvegja në ditët tona]] - [[Enciklopeditë e huaja për Shqiptarët]] - [[Barcoleta]] | [[Figura:P culture.png|50px|Jeta dhe Stili]] |'''Jeta dhe Stili'''<br/> [[Wiki kuzhina]] |- |} </div></div> <!-- -------------------------------------------------------------------------------------- --> <div style="width: 100%; border: 1px solid #8898bf; margin-bottom: 1em;"> <div style="background-color:#cbd7f9; border-bottom:1px solid #aaaaaa; text-indent: 0.5em;">'''Wiki-Projekte të tjera''' </div></div> <!-- -------------------------------------------------------------------------------------- --> <div style="text-align:center; padding-right:2em;"> <small>{{msg:Wikimediaprojekte}}</small> </div> <!-- -------------------------------------------------------------------------------------- --> [[ar:]] [[ang:]] [[bg:]] [[ca:]] [[cs:]] [[cv:]] [[cy:]] [[da:]] [[de:]] [[dk:]] [[el:]] [[en:]] [[eo:]] [[es:]] [[et:]] [[fa:]] [[fi:]] [[fr:]] [[gl:]] [[he:]] [[hu:]] [[ia:]] [[id:]] [[ie:]] [[is:]] [[it:]] [[ja:]] [[ko:]] [[ku:]] [[la:]] [[lt:]] [[mk:]] [[na:]] [[nl:]] [[no:]] [[pl:]] [[pt:]] [[ro:]] [[ru:]] [[simple:]] [[sk:]] [[sl:]] [[sr:]] [[su:]] [[sv:]] [[ta:]] [[th:]] [[tr:]] [[tt:]] [[uk:]] [[vi:]] [[zh:]] 1345 5522 2006-10-14T13:53:07Z Bet 0 20 Wiktionary mbahet nga Fondacioni [[w:Wikimedia|Wikimedia]], një fondacion pa përfitime i rregjistruar në [[w:Florida|Florida]], [[w:Shtetet e Bashkuara|SHBA]]. Wikimedia mban dhe disa projekte të tjera wiki si: {| align="center" cellpadding="2" width="100%" style="text-align:left" | [[Figura:Wikipedia-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[w:Faqja Kryesore|'''Wikipedia''']]<br />Enciklopedi e lirë | [[Figura:Wiktionary-logo-en-35px.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[wikt:Faqja Kryesore|'''Wiktionary''']]<br />Fjalori | [[Figura:Wikiquote-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[q:Faqja Kryesore|'''Wikiquote''']]<br />Përmbledhje citatesh | [[Figura:Wikisource-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[wikisource:Main Page:English|'''Wikisource''']]<br />Dokumente në anglisht |- | [[Figura:Wikispecies-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[Wikispecies:|'''Wikispecies''']]<br />Amëza e gjallesave<br/>në anglisht | [[Figura:Wikinews-logo.png|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[n:Main Page|'''Wikinews''']]<br />Lajme në anglisht | [[Figura:Commons-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[commons:Faqja Kryesore|'''Commons''']]<br />Materiale grafike | [[Figura:Wikimedia-logo.svg|35px|<nowiki></nowiki>]] | [[m:Faqja Kryesore|'''Meta-Wiki''']]<br />Wikimedia koordinuesi |} <noinclude><pre>Vini Re! Paraparë si pjesë e kopertinës së projektit</pre>Shtampa për qëllim të ngjashëm në: [[w:Stampa:Wikiprojektet|Wikipedia]] - [[wikt:Stampa:Wikimediaprojekte|Wiktionary]] - [[q:Stampa:Wikimediaprojekte|Wikiquote]] - [[commons:Template:Sisterprojects-sq|Commons]] [[Category:Stampa]]</noinclude> 1346 5139 2006-09-09T20:08:53Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Puntori|Puntori]]. ; <small>Projektet me mbi 1,000 kapituj të librave</small> <div style="margin-left: 2em; margin-right: 2em;"> [[:de:|Deutsch]] - [[:en:|English]] - [[:fr:|Français]] </div> ; <small>Projektet me mbi 100 kapituj të librave</small> <div style="margin-left: 2em; margin-right: 2em;"> [[:da:|Dansk]] - [[:es:|Español]] - [[:fi:|Suomi]] - [[:he:|&#1506;&#1489;&#1512;&#1497;&#1514;]] - [[:it:|Italiano]] - [[:ja:|&#26085;&#26412;&#35486;]] - [[:ko:|&#54620;&#44397;&#50612;]] - [[:nl:|Nederlands]] - [[:pl:|Polski]] - [[:pt:|Português]] - [[:ru:|&#1088;&#1091;&#1089;&#1089;&#1082;&#1080;&#1081;]] - [[:sv:|Svenska]] </div> <small>([http://sq.wikibooks.org/w/index.php?title=Stampa:Wikibooksgjuh%C3%AB&action=edit Redaktoni])</small> 1348 sysop 2313 2005-07-29T11:11:13Z MediaWiki default inches 1349 sysop 4914 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default $1 metra 1350 sysop 2318 2005-07-29T11:11:13Z MediaWiki default $1 dpc 1351 sysop 2319 2005-07-29T11:11:13Z MediaWiki default $1 dpi 1352 sysop 2332 2005-07-29T11:11:15Z MediaWiki default - 1353 sysop 4090 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default (Parapamje) 1354 sysop 2438 2005-09-05T09:56:40Z MediaWiki default ; $4$5 : [$2 $1] 1355 sysop 4137 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default <div id="mw_trackbacks"> Lidhje ndjekëse për këtë artikull:<br /> $1 </div> 1356 sysop 4138 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Lidhja ndjekëse u hoq. 1357 sysop 2440 2005-09-05T09:56:40Z MediaWiki default ; $4$5 : [$2 $1]: <nowiki>$3</nowiki> 1358 sysop 4139 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Lidhje ndjekëse 1359 sysop 4140 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default ([$1 hiqe]) 1360 sysop 4158 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default gjithmonë 1361 sysop 4159 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default sipas shfletuesit 1362 sysop 4160 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default asnjëherë 1363 sysop 2895 2005-09-25T00:52:00Z MediaWiki default Kategori të papërdorura 1364 sysop 4168 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Kategoritë në vazhdim ekzistojnë edhe pse asnjë artikull ose kategori nuk i përdor ato. 1365 sysop 2352 2005-07-29T11:11:16Z MediaWiki default See the validation statistics for "$1" <a href="$2">here</a> 1366 sysop 3789 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default kalon $1 1367 sysop 3867 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default pakufi 1368 sysop 3872 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Lista e bllokimeve është bosh. 1369 sysop 2380 2005-08-19T23:39:15Z MediaWiki default /^(.*?)([a-zA-Z\x80-\xff]+)$/sD 1370 sysop 3927 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Faqe më të lidhura 1371 sysop 3935 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default të gjitha 1372 sysop 2813 2005-09-25T00:51:59Z MediaWiki default një redaktim të grisur 1373 sysop 2409 2005-08-19T23:39:17Z MediaWiki default px 1374 sysop 4845 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Përdoruesi [[User:$1|$1]] ([[User talk:$1|diskutime]]) grisi këtë artikull mbasi ju filluat ta redaktoni për arsyen: : ''$2'' Ju lutem konfirmoni nëse dëshironi me të vertetë ta ri-krijoni këtë artikull. 1375 sysop 3712 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Kujdes! Kjo faqe është grisur pasi ju keni filluar redaktimin! 1376 sysop 4925 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Ekziston një skedë me të njëjtin emër. Ju lutemi kthehuni prapë dhe ngarkoni këtë skedë me një emër të ri. [[Image:$1|thumb|center|$1]] 1377 sysop 4926 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Ekziston një skedë me të njëjtin emër në magazinën e përbashkët. Ju lutem kthehuni mbrapsh dhe ngarkojeni këtë skedë me një emër të ri. [[Image:$1|thumb|center|$1]] 1378 sysop 2621 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Përshkrimi: 1379 sysop 3883 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Skeda është më e madhe se sa serveri e lejon këtë. 1380 sysop 3884 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Licensimi 1381 sysop 3900 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default hyni 1382 sysop 3901 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Ju duhet $1 për të parë faqe e tjera. 1383 sysop 3956 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default ngarkoni 1384 sysop 2730 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Asnjë nuk është zgjedhur 1385 sysop 3984 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Lidhja e përhershme 1386 sysop 2765 2005-09-25T00:51:58Z MediaWiki default Treguesi i parashtesave 1387 sysop 4033 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Rikrijo 1388 sysop 4081 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default faqja përshkruese e skedës 1389 sysop 4082 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default ($1 robotët) 1390 sysop 4133 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Recreate the page despite it has been deleted 1391 sysop 4156 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Kjo faqe është grisur. Arsyeja për grisjen është dhënë tek përmbledhja më poshtë bashkë me hollësitë e përdoruesve që e kanë redaktuar. 1392 sysop 4174 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default ndryshuar nga vizita e fundit 1393 sysop 4206 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Do ta shikosh $1? 1394 sysop 4207 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Shikoni faqet e grisura 1395 sysop 4227 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default $1 redaktime robotësh. 1396 4329 2006-07-03T14:39:53Z Shqiptari 23 [[I.DISPOZITAT E PERGJITHSHME]] u zhvendos tek [[I.Dispozitat e përgjithshme]]: uppercase [[Kushtetuta e Kaçanikut]] - pjesa e parë '''Neni 1''' Republika e Kosovës është shtet demokratik i Kombit shqiptar dhe i pjesëtarëve të kombeve të tjera dhe i pakicave kombëtare, të shtetasve të vetë; serbëve, muslimanëve, malazezëve, kroatëve, turqëve, romëve e të tjerëve që jetojnë në Kosovë. '''Neni 2''' Republika e Kosovës si shtet është antare e Bashkësisë së Jugosllavisë. '''Neni 3''' Sovraniteti në Republikën e Kosovës buron nga populli dhe i takon popullit. Vullneti i popullit është bazë e pushtetit shtetëror. '''Neni 4''' Sovraniteti i popullit realizohet përmes përfaqësuesve të zgjedhur në organet e pushtetit shtetëror dhe me referendum. '''Neni 5''' Të gjithë anëtarët e organeve përfaqësuese të pushtetit shtetëror i zgjedhin shtetasit e moshës madhore në bazë të të drejtës së votës së përgjithëshme, të barabartë, të drejtëpërdrejtë dhe të fshehtë, nga radha e më shumë kandidatëve. Përfaqësuesit e zgjedhur të popullit në organet e pushtetit shtetëror janë përgjegjës para zgjedhësve të tyre. '''Neni 6''' Qytetarët si bartës të pushtetit kanë të drejtë të organizohen në parti politike, lidhje, lëvizje e shoqata të qytetarëve. '''Neni 7''' Çdo njeriu dhe qytetari i garantohen liritë dhe të drejtat politike, ekonomike, sociale, nacionale e kulturore dhe të drejtat e tjera të përcaktuara me Kushtetutë. Askujt nuk mund ti mohohet liria dhe e drejta për të marrë veprim në qoftë se veprimi nuk është i ndaluar shprehimishtë me Kushtetutë dhe ligj. * Dispozitat e nenit 2 dhe të neneve të tjera përkatëse do të harmonizohen varësisht ngapërcaktimi i te gjitha njësive të tjera përkitazi me organizimin e ardhëshëm të Jugosllavisë '''Neni 8''' Teritori i Republikës së Kosovës është unik, i patjetërsueshëm dhe i pandashëm. Kufijtë e Republikës mund të ndryshohen vetëm në bazë të vendimit të Kuvendit të Republikës së Kosovës dhe në pajtim me vullnetin e shprehur të popullit me të cilin ka të bëjë ndryshimi. '''Neni 9''' Qytetarët e Republikës së Kosovës gëzojnë të drejtën e shtetësisë së Republikës. Shtetasit e njësive të tjera të Bashkësisë së Jugosllavisë gëzojnë liritë dhe të drejtat e përcaktuara me aktin e saj. '''Neni 10''' Organizimi teritorial i Republikës regullohet me ligj. Komuna dhe Qyteti janë formë e Bashkësisë teritoriale ku realizohen vetadministrimi lokal. '''Neni 11''' Në Republikën e Kosovës është në përdorim zyrtarë gjuha shqipe dhe shkrimi i saj. Në rajonet e republikës së Kosovës ku jetojnë edhe pjesëtarët e nacionaliteteve tjera, në përdorim të barabart zyrtar janë edhe gjuha serbokroate e turke dhe shkrimet e tyre, në pajtim me ligjin. '''Neni 12''' Republika e Kosovës ushtron pushtetin shtetëror në mënyrë sovrane. Të drejtat sovrane të Republikës së Kosovës, siguria e saj, si dhe regullimi shoqëror ekonomik e politik janë të mbrojtur me këtë Kushtetutë. '''Neni 13''' Pushteti kushtetutdhënës dhe ligjëdhënës i takon Kuvendit të Republikës së Kosovës dhe përcaktohen me këtë Kushtetutë. '''Neni 14''' Kryesia e Republikës së Kosovës është shef kolegjial i shtetit. Të drejtat e detyrat e Kryesisë përcaktohen me këtë Kushtetutë. Neni 15 Organi më i lartë i pushtetit ekzekutiv është Qeveria. Të drejtat e detyrat e Qeverisë përcaktohen me këtë kushtetutë. '''Neni l6''' Pushtetin gjyqësor e ushtrojnë gjyqet e pavarura. Gjyqet punojnë vetëm në bazë të Kushtetutës dhe ligjit. '''Neni 17''' Gjyqi Kushtetues i Kosovës, si organ i pavarur i Republikës, mbron kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë. '''Neni l8''' Puna e organeve të pushtetit shtetëror është publike. Puna publike e organeve të pushtetit shtetëror mund të përjashtohet vetëm në rastet e përcaktuara me ligj. '''Neni l9''' Republika ka stemën e vetë. Përmbajtja dhe përdorimi i stemës përcaktohet me ligj. '''Neni 20''' Republika ka flamurin e vetë. Përmbajtja dhe përdorimi i flamurit përcaktohet me ligj. '''Neni 21''' Republika ka himnin e vetë. Përmbajtja dhe përdorimi i himnit përcaktohet me ligj. '''Neni 22''' Në Republikën e Kosovës është e drejtë e pjesëtarëve të kombeve dhe pakicave kombëtare që të përdorin simbolet e veta. Kushtet dhe mënyra e përdorimit të simboleve të tyre rregullohen me ligj. '''Neni 23''' Kryeqyteti i Republikës së Kosovës është Prishtina. 1397 2452 2005-09-15T02:41:39Z 172.177.64.73 [[Kushtetuta e Kaçanikut]] - pjesa e dytë '''Neni 24''' Organizimi i jetës ekonomike dhe sociale rregullohet në mënyrën që të gjithë qytetarëve t'u sigurojë standard të jetesës në pajtim me drejtësinë, të bazuar në punën e tërësishme, si burim i mirëqënies, dhe në pajtim me dinjitetin njerëzor. Eshtë detyrë e shtetit të nxitë dhe realizojë, në pajtim me parimet demokratike,zhvillimin ekonomik, social dhe kulturor, me qëllim të ritjes së të ardhurave kombëtare dhe në këtë bazë edhe të mirëqenies ekonomike, sociale dhe kulturore të qytetarëve, por edhe të barazisë së tyre. Për këtë qëllim shteti merr përsipër të bëjë investime ku kërkon interesi shoqëror, veçmas në rajonet më pak të zhvilluara, si dhe të përgatisë planet e zhvillimit dhe ndërtimit harmonik të Republikës. Në këto kufinj dhe baza sigurohet ekonomizimi i lirë i tregut, liria ndërmarëse dhe e bashkimit,pavarësia dhe barazia e subjekteve ekonomike në treg, si dhe iniciativa e lirë private ekonomike, duke i mundësuar secilit që me punën e vetë t'ia siguroj vetvehtes ekzistencën adekuate. '''Neni 25''' Me ligj përcaktohet më hollësisht se veprimtaria ekonomike e lirë nuk mund të zhvillohet në kundërshtim me interesin shoqëror, ose në mënyrën që t'i shkaktojë dëme sigurisë, lirisë, barazisë dhe dinjitetit njerëzor. Me ligj përcaktohet mënyra sipas së cilës veprimtaria ekonomike publike dhe private drejtohet dhe koordinohet për qëllimet e shoqërisë. Në qarkullim ekonomik vlen parimi i marrëveshjes së lirë në pajtim me ligjin. '''Neni 26''' Garantohen të gjitha format e pronësisë. Të gjitha format e pronësisë janë të barabarta dhe gëzojnë mbrojtje të njejtë. Bartës të së drejtës së pronësisë janë personat fizik dhe juridik. '''Neni 27''' Me ligj mund të përcaktohet shfrytëzimi dhe regjimi i pronësisë në pajtim me interesin e përgjithshëm. Shpronësimi(eksproprijimi) lejohet vetëm për qëllime shoqërore të bazuara në ligj dhe vetëm në bazë të kompensimit që i përgjigjet vlerës së sendit në treg në ditën e shpalljes së aktit të shpronësimit. Shpronësimi lejohet vetëm në qoftë se qëllimet e përgjithëshme shoqërore nuk mund të arrihen në mënyrë tjetër. Kompensimin çdo herë e përcakton gjyqi civil. '''Neni 28''' Qytetarëve u garantohet e drejta e pronësisë në tokën bujqësore. Me ligj përcaktohen kushtet dhe kufijtë në bazë të të cilave mund të fitohet e drejta e pronësisë në pyje dhe në tokën pyjore. '''Neni 29''' Pasuritë e natyrës dhe të mirat në përdorim të përgjithshëm, si dhe të mirat me interes të përgjithshëm, janë në pronësi shoqërore ose shtetërore. Me ligj mund të përcaktohen kushtet e fitimit të të drejtës së shfrytëzimit në pasuritë e natyrës dhe në të mirat në përdorim të përgjithshëm. '''Neni 30''' Mbrojtja e tokës, e pasurive të natyrës, e ujrave dhe e ajrit nga prishja dhe ndotja, është detyrë e shtetit, e organizatave ekonomike e shoqërore dhe e të gjithë qytetarëve. '''Neni 31''' Personi i huaj mund të fitojë të drejtën e pronësisë nën kushtet e përcaktuara me ligj. Personit të huaj i garantohet e drejta që të veprojë e të organizojë veprimtari të pavarrur, ose të investojë në ndërmarjet e vendit ose të formojë ndërmarje të përzier në kushtet e përcaktuara me ligj. '''Neni 32''' Me ligj rregullohet mbrojtja dhe zhvillimi i zejes. '''Neni 33''' Të gjitha pasuritë kulturore dhe historike, pa marrë parasysh në pronësinë e kujt janë, paraqesin pasuri të popullit.Ato janë nën mbrojtjen e shtetit dhe me ligj përcaktohen masat e ruajtjes së tyre. '''Neni 34''' Garantohet mbrojtja e punës intelektuale, e drejta e autorit, e shpikjes dhe e risimeve si dhe e artit e letërsisë. Shkenca dhe kërkimet shkencore, si dhe zbatimi i njohurive të tyre,janë bazë qenësore e shoqërisë, të cilat shteti dhe shoqëria detyrohet t'i ndihmojë gjithanshëm. '''Neni 35''' E drejta e trashigimisë garantohet dhe regullohet me ligj. '''Neni 36''' Qytetarët kanë të drejta në sigurim, pensionim dhe ndihmë në rast të paaftësisë për punë për shkak të sëmundjes, fatkeqësisë, amësisë, invaliditetit, moshës ose vdekjes, në rastin e ngritjes së fëmijës si dhe për ndihmat për rastet e përcaktuara me ligj. Shteti u siguron qytetarëve shërbimin e nevojshëm mjeksor në qendrat shëndetsore në Republikë. '''Neni 37''' Çdo fëmije, sipas pozitës së tij të mitur, pa dallim race, gjinie, gjuhe, besimi, të prejardhjes nacionale ose sociale, të pasurisë ose lindjes, ka të drejta në masat mbrojtëse nga ana e familjes, e shoqërisë dhe e shtetit. '''Neni 38''' Personat e mitur,personat e paaftë për punë dhe të moshuarit, që nuk kanë të afërm, ose që kanë ngelur pa kujdesin e të afërmve të vetë, gjenden në mbrojtje të veçantë të shtetit. '''Neni 39''' Çdo qytetar ka të drejtë në vendosje adekuate banimi.Me ligj përcaktohet vendosja higjenike dhe ekonomike me anë të masave të drejtuara në lehtësimin e shfrytëzimit e të fitimit të pronësisë dhe të nxitjes së investimit të kapitalit privat për këtë qëllim. '''Neni 40''' Mjetet për realizimin e të drejtave të qytetarëve të garantuara me Kushtetutë dhe ligj nga lëmi i shëndetësisë, i mbrojtjes sociale dhe të fëmijve dhe të formave të tjera të sigurimit social, të arsimit, të shkencës, të kulturës, të kulturës fizike, si dhe në lëmitë e tjera të përcaktuara me ligj, sigurohen me bugjet. Mjetet për realizimin e të drejtave të të zënëve me punë në bazë të sigurimit të detyrueshëm social ( shëndetsor, pensional, invalidor e të tjerë), i sigurojnë të zënët me punë dhe punëdhënësit në pajtim me ligjin. '''Neni 41''' Me ligj mundë të përcaktohen veprimtaritë që kanë vetitë e shërbimeve publike dhe përcaktohet mënyra e ushtrimit të tyre. 1398 2453 2005-09-15T02:44:18Z 172.177.64.73 [[Kushtetuta e Kaçanikut]] - pjesa e tretë '''Neni 42''' Liritë dhe të drejtat e njeriut dhe të qytetarit janë të kufizuara vetëm me liritë dhe të drejtat e barabarta të të tjerëve. '''Neni 43''' Qytetarët janë të barabartë në të drejta dhe detyra dhe gëzojnë mbrojtje të njëjtë para organeve shtetërore dhe organeve të tjera, pa dallim kombësie, race, gjinie, feje, bindje politike dhe bindje tjetër, arsimi, prejardhjeje sociale, gjendje materiale ose vetie tjetër personale. '''Neni 44''' Jeta e njeriut është e pacënueshme. Dënimi me vdekje mundë të përcaktohet me ligj dhe shqiptohet përjashtimisht vetëm për format më të rënda të veprave të rënda penale. '''Neni 45''' Liria e njeriut është e pacënueshme. Askujt nuk mund t'i hiqet liria, përveç në rastet dhe në procedurën e përcaktuar me ligj, në bazë të vendimit të gjyqit kompetent. Heqja e kundërligjshme e lirisë dënohet. '''Neni 46''' Personi, për të cilin ekziston dyshimi i bazuar se ka kryer vepër penale, mund të vihet në paraburgim dhe të mbahet në paraburgim vetëm kur kjo është e domosdoshme për zbatimin e procedurës penale ose për sigurinë e njerëzve.Paraburgimi caktohet me vendim të gjyqit, e vetëm në raste të jashtëzakonshme, në kushtet e caktuara me ligj, me vendim të organit tjetër të autorizuar me ligj- më së shumti deri në tri ditë. Personit që është vënë në paraburgim duhet t'i dorëzohet vendimi me shkrim, i arsyetuar, në momentin e paraburgimit.Kundër këtij vendimi ky person ka të drejtë ankese mbi të cilën gjyqi vendos brenda afatit prej 48 orësh. Koha e paraburgimit duhet të reduktohet në masën më të vogël të domosdoshme. Paraburgimi sipas vendimit të shkallës së parë mund të zgjasë më së shumti tre muaj nga dita e vënies në paraburgim. Ky afat me vendim të Gjyqit Suprem mund të zgjatet edhe tre muaj. Në qoftë se deri në kalimin e këtyre afateve nuk ngritet padia, i pandehuri lirohet. '''Neni 47''' Qytetarëve u garantohet liria e qarkullimit dhe e banimit dhe e drejta që të largohen nga vendi dhe që të kthehen në të. Liria e qarkullimit dhe e banimit mund të kufizohen vetëm me ligj, nëse këtë e kërkon zhvillimi i procedurës penale,parandalimi i sëmundjeve ngjitëse ose interesat e mbrojtjes së vendit. '''Neni 48''' Dinjiteti i njeriut dhe jeta e tij private janë të pacenueshme. '''Neni 49''' Qytetarëve u garantohet liria e punës, zgjedhja e lirë e profesionit dhe e punës dhe e drejta, në kushtet e njejta, për çdo vend pune dhe funksion. Ndalohet puna me dhunë. '''Neni 50''' Punëtori ka të drejtë për kushtet e punës që i sigurojnë integritetin dhe sigurinë fizike dhe morale të tij. '''Neni 51''' Të zënët me punë, në mënyrën e përcaktuar me ligjin dhe kontratën kolektive, kanë të drejtë në kompensim adekuat për punë. '''Neni 52''' Të zënët me punë kanë të drejtë në grevë, në mënyrën e përcaktuar me ligj. '''Neni 53''' Në pajtim me ligjin, të zënët me punë kanë të drejtë në kohë të kufizuar të punës prej 42 orëve në javë, në pushim ditor dhe javor dhe në pushim vjetor me pagesë. '''Neni 54''' Qytetarët të cilët nuk janë plotësisht të aftë për punë u garantohet aftësimi për punë gjegjëse dhe krijohen kushtet për punësimin e tyre, në pajtim me ligjin. Në kushtet e përcaktuara me ligj, garantohet e drejta në sigurinë materiale gjatë kohës së papunësisë së përkohëshme. '''Neni 55''' Qytetari që i ka mbushur tetëmbëdhjetë vjet ka të drejtë të zgjedhë dhe të jetë i zgjedhur. Në zgjedhje marin pjesë partitë politike, lëvizjet, lidhjet e shoqatat, të cilat formohen e veprojnë lirisht, si dhe grupet e qytetarëve. Ato duhet të respektojnë parimin e sovranitetit popullor e të demokracisë dhe t'u përmbahen kufinjëve të aktivitetit të përcaktuar me Kushtetutë dhe ligj. '''Neni 56''' Garantohet liria e bashkimit, e mbledhjes dhe e tubimit publik të qytetarëve, si dhe liria e organizimit dhe aktivitetit politik dhe sindikal, në mënyrën e përcaktuar me ligj. Të zënët me punë, me qëllim të mbrojtjes së të drejtave dhe interesave të veta, mund të organizojnë aktivitete sindikale dhe të anëtarësohen në to sipas vullnetit. Ndalohet organizimi dhe aktiviteti politik i drejtuar në ndryshimin me dhunë të rregullimit të përcaktuar me Kushtetutë dhe cënimin e tërësisë teritoriale e të pavarësisë së Bashkësisë së Jugosllavisë e të Republikës, nxitjes së urrejtjes dhe mosdurimit nacional, racor e fetar. Mënyra e realizimit të lirisë së organizimit dhe të aktivitetit politik e sindikal rregullohet me ligj. '''Neni 57''' Fshehtësia e letrave dhe e mjeteve të tjera të komunikimit është e pacënueshme. Me ligj mund të përcaktohet që vetëm në bazë të vendimit të gjyqit mundë të bëhet përjashtim nga parimi i pacënueshmërisë së fshehtësisë së letrave dhe të mjeteve të tjera të komunikimit, po qe se kjo është e domosdoshme për zhvillimin e procedurës penale ose për sigurinë e vendit. '''Neni 58''' Garantohet mbrojtja e të dhënave personale. Mbledhja, përpunimi dhe shfrytëzimi i të dhënave personale regullohet me ligj. '''Neni 59''' Banesa është e paprekëshme. Me ligj mund të përcaktohet që personi zyrtar vetëm në bazë të vendimit të gjyqit mund të hyjë në banesë ose në lokalet e tjera kundër vullnetit të mbajtësit të tyre dhe në to të bëjë bastisje. Bastisja mund të bëhet vetëm në praninë e dy dëshmitarëve. Në kushtet e përcaktuara me ligj, personi zyrtar mund të hyjë në banesë ose në lokale pa vendimin e gjyqit dhe të bëjë bastisjen nëse kjo është e domosdoshme për të zënë drejtëpërsëdrejt kryesinë e veprës penale ose për të shpëtuar njerëzit dhe pasurinë. '''Neni 60''' Secili ka të drejtë për mbrojtjen e barabartë të të drejtave të veta në procedurë para gjyqit, organeve shtetërore dhe organeve e organizatave të tjera, që vendosin mbi të drejtat, obligimet dhe interesat e tij. Secilit i garantohet e drejta e ankesës, ose e mjetit tjetër juridik kundër vendimeve të gjyqit, të organeve shtetërore dhe të organeve e organizatave të tjera, me të cilat vendoset mbi të drejtën ose interesin e tij të bazuar në ligj. '''Neni 61''' Askush nuk mund të dënohet për vepër e cila, para se të kryhet, nuk ka qenë e parashikuar me ligj ose me dispozitë të bazuar në ligj si vepër e dënueshme, e as të shqiptohet dënimi që nuk ka qenë i paraparë për atë vepër. Veprat penale dhe sanksionet penale mund të caktohen vetëm me ligj. Sanksionet penale i shqyrton gjyqi kompetent sipas procedurës së përcaktuar me ligj. Askush nuk mund të konsiderohet fajtor për vepër penale për derisa kjo të mos vërtetohet me aktgjykim gjyqësor të formës së prerë.Personi që është dënuar pa arsye për vepër penale ose i cili pa bazë është privuar nga liria, ka të drejtë për rehabilitim dhe për shpërblimin e dëmit nga mjetet shtetërore, si dhe të drejtat e tjera të përcaktuara me ligj. '''Neni 62''' Secilit i garantohet e drejta për mbrojtje para gjyqit. Askush që nxirret para gjyqit ose organit tjetër kompetent për zhvillimin e procedurës, nuk mund të dënohet në qoftë se sipas ligjit nuk është marrë në pyetje ose nuk i është dhënë mundësi që të mbrohet. I pandehuri ka të drejtë të marrë mbrojtësin të cilit, në pajtim me ligjin, i bëhet e mundur mbrojtja dhe sigurimi i të drejtave dhe i interesave të të pandehurit. Me ligj përcaktohet se në cilat raste i pandehuri medoemos duhet të ketë mbrojtësin. '''Neni 63''' Qytetari, sipas kushteve të përcaktuar me ligj, ka të drejtë të kërkojë zhdëmtim nga shteti, për dëmin që i shkaktohet nga veprimet e paligjshme të organeve shtetërore gjatë ushtrimit të detyrës, ose nga organizata që ushtron autorizime publike. '''Neni 64''' Garantohet rrespektimi i personalitetit të njeriut dhe i dinjitetit njerëzor në procedurën penale dhe në çdo procedurë tjetër, në rast heqjeje, rrespektivisht kufizimi të lirisë, si dhe gjatë kohës së ekzekutimit të dënimit. Garantohet pacënueshmëria e integritetit të personalitetit të njeriut, të jetës personale dhe familjare, si dhe të drejtat e tjera personale. Ndalohet dhe është i dëmshëm çdo detyrim për të pranuar dhe për t'u deklaruar. Ndaj askujt nuk mund të zbatohen mundime apo ndëshkime, rrespektivisht sjellje nënçmuese. Posaçërisht është e ndaluar që ndaj ndokujt, pa lejen e tij, të bëhen eksperimente medicinale ose eksperimente të tjera shkencore. '''Neni 65''' Është e drejtë e njeriut që të vendosë lirisht për lindjen e fëmijes. '''Neni 66''' Familja gëzon mbrojtje të posaçme ligjore. Nëna dhe fëmija gëzojnë mbrojtje të posaçme. Martesa dhe marrëdhëniet juridike në martesë e në familje rregullohen me ligj. '''Neni 67''' Është i obligueshëm shkollimi fillor që zgjat së paku tetë vjet. Qytetarët kanë të drejtë që, në kushte të barabarta të përcaktuara me ligj, të fitojnë dije dhe përgatitje profesionale në të gjitha shkallët e arsimit. Në shkollat që financohen nga të ardhurat publike shkollimi është pa pagesë. '''Neni 68''' Në shkollat fillore, të mesme, të larta e fakultete, respektivisht në paralelet e tyre sigurohen kushtet për mësimin në gjuhën amëtare, respektivisht në gjuhën shqipe, sërbokroate dhe turke, në pajtim me ligjin. Në rajonet ku jetojnë romët, varësisht nga kushtet, sigurohet mësimi fillor edhe në gjuhën rome. '''Neni 69''' Garantohet liria e krijimit dhe e publikimit shkencor, profesional dhe artistik si dhe e krijimeve të tjera kulturore. '''Neni 70''' Garantohet liria e mendimit dhe e shprehjes publike të mendimit. '''Neni 71''' Garantohet liria e shtypit dhe e formave të tjera të informimit publik. Qytetarët kanë të drejtë që në mjetet e informimit publik të botojnë mendimet e veta. Qytetarët, organet shtetërore,partitë politike, lidhjet, lëvizjet, e qytetarve, në kushtet e caktuara me ligj, mund të botojnë shtypin dhe të përhapin informata me anë të mjeteve të tjera të informimit. Me ligj dënohet cenzura dhe çdo masë tjetër preventive që e cenon lirinë e shtypit dhe format e tjera të informimit publik. '''Neni 72''' Qytetari ka të drejtë të kritikojë publikisht punën e organit shtetëror, partisë politike, lidhjes, lëvizjes ose shoqatës së qytetarëve dhe të bartësve të autorizimeve publike si dhe që t'u paraqesë parashtresa, peticione, propozime e inisiativa dhe që për to të marrë përgjigje. '''Neni 73''' Shtetasi i Republikës së Kosovës në botën e jashtme gëzon mbrojtjen e Republikës së vet. Shtetasi i Republikës së Kosovës nuk mund të zhvishet nga shtetësia, të largohet nga vendi, e as të ekstradohet. Shtetasit të Republikës së Kosovës, i cili nuk gjendet në vend, e i cili disponon me shtetësi tjetër, mundet që vetëm përjashtimisht, në bazë të ligjit, t'i merret shtetësia, në qoftë se me punën e vetë u shkakton dëm interesave ndërkombëtare ose interesave të tjera të Republikës së Kosovës ose në qoftë se refuzon të kryej obligimet qytetare. '''Neni 74''' U garantohet e drejta e strehimit shtetasve të huaj dhe personave pa shtetësi,të cilët ndiqen për shkak të angazhimit të tyre për pikpamje dhe lëvizje demokratike, për çlirimin social dhe nacional, për lirinë dhe të drejtat e personalitetit të njeriut ose për lirinë e krijimit shkencor ose artistik. '''Neni 75''' Qytetarit i garantohet liria e shprehjes së përkatësisë kombëtare, liria e shprehjes së kulturës kombëtare dhe liria e përdorimit të gjuhës e të shkrimit të saj. Qytetari nuk është i detyruar të deklarohet se cilës përkatësi kombëtare i takon, as të përcaktohet që t'i takojë njërit nga kombet, respektivisht pakicës kombëtare. Eshtë kundërkushtetuese dhe dënohet çdo propagim ose zbatim i pabarazisë kombëtare, si dhe çdo mbjellje e urrejtjes dhe mosdurimit kombëtar, racial ose fetar, mohimi i historisë, kulturës dhe i vlerave të tjera kombëtare. '''Neni 76''' Garantohet liria e ndërgjegjes, besimit fetar dhe e manifestimit të fesë. Bashkësitë fetare janë të ndara nga shteti dhe janë të lira në kryerjen e punëve fetare dhe të ceremonive fetare. Bashkësitë fetare mund të hapin shkolla fetare dhe ente bamirëse. '''Neni 77''' Mbrojtja e vendit është e drejtë e pacënueshme dhe e patjetërsueshme dhe obligim dhe nder i madh i çdo qytetari. '''Neni 78''' Është detyrë e secilit t'i jap ndihmë tjetrit në rrezik dhe të marrë pjesë në mënjanimin e rrezikut të përgjithshëm. '''Neni 79''' Liritë dhe të drejtat e garantuara me Kushtetutë nuk mund të merren e as të kufizohen. Liritë dhe të drejtat realizohen, ndërsa detyrimet përmbushen në bazë të Kushtetutës. Me ligj mund të caktohet vetëm mënyra e realizimit të disa lirive dhe të drejtave kur kjo është e përcaktuar me Kushtetutë ose kur kjo është e domosdoshme për realizimin e tyre. Sigurohet mbrojtja gjyqësore e lirive dhe të drejtave të garantuara me Kushtetutë. 1399 4333 2006-07-03T14:43:08Z Shqiptari 23 [[IV. KUSHTETUTSHMERIA DHE LIGJSHMERIA]] u zhvendos tek [[IV.Kushtetutshmëria dhe ligjshmëria]]: uppercase [[Kushtetuta e Kaçanikut]] - pjesa e katërt '''Neni 80''' Përkujdesja për kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë është obligim i të gjithëve dhe i secilit. '''Neni 81''' Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera duhet të jenë në pajtim me Kushtetutën. Dispozitat dhe aktet e tjera të organeve republikane duhet të jenë në pajtim me ligje. Dispozitat dhe aktet e tjera nuk mund të jenë në kundërshtim me ligjin dhe me dispozitat e tjera republikane. '''Neni 82''' Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera hyjnë në fuqi jo më parë se ditën e tetë pas shpalljes, në qoftë se për shkaqe posaçërisht të arsyeshme nuk është parashikuar që të hyjnë në fuqi në afat më të shkurtër. Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera të organeve republikane,komunale e të qytetit shpallen në "Gazetën Zyrtare të Republikes së Kosovës". '''Neni 83''' Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera nuk mund të kenë efekt prapaveprues. Vetëm me ligj mund të caktohet që disa dispozita të tij, nëse këtë e kërkon interesi i përgjithshëm, të kenë efekt prapaveprues. Veprat e dënueshme përcaktohen dhe dënimet për këto vepra shqiptohen sipas ligjit, përkatësisht dispozitës tjetër që ka qenë në fuqi në kohën e kryerjes së veprës, përveç nëse ligji,përkatësisht dispozita e re është më e butë për kryesin. '''Neni 84''' Organet shtetërore dhe organizatat që ushtrojnë autorizime publike, në çështjet individuale mund të vendosin mbi të drejtat dhe detyrat ose, në bazë të ligjit, të aplikojnë masa detyrimi ose kufizimi, vetëm në procedurën e përcaktuar me ligj në të cilën i jipet mundësia secilit që ti mbrojë të drejtat e interesat e veta dhe që kundër aktit të nxjerrë të paraqesë ankesë ose të përsërisë mjetin tjetër juridik të parashikuar me ligj. '''Neni 85''' Kundër vendimeve dhe akteve të tjera individuale të organeve gjyqësore, administrative dhe të organeve të tjera shtetërore, si dhe kundër akteve të këtilla të organeve dhe organizatave që ushtrojnë autorizime publike të nxjerra në shkallën e parë, mund t'i paraqitet ankesa organit kompetent. Në rastet e jashtëzakonshme dhe të caktuara me ligj mundë të përjashtohet ankesa, po qe se në mënyrë tjetër është sigurua mbrojtja e të drejtave dhe e ligjëshmërisë. Mbi ligjshmërinë e akteve individuale përfundimtare, në të cilat organet shtetërore ose organizatat që ushtrojnë autorizime publike vendosin mbi të drejtat ose obligimet, vendos gjyqi në konfliktin administrativ, po qe se për çështjen e caktuar nuk është parashikuar me ligj mbrojtja tjetër gjyqësore. Vetëm me ligj për llojet e caktuara të çështjeve administrative, mund të përjashtohet konflikti administrativ. '''Neni 86''' Mosnjohja e gjuhës në të cilën zhvillohet procedura nuk mund të jetë pengesë për mbrojtjen dhe realizimin e të drejtave dhe interesave të qytetarëve. Secilit i garantohet e drejta që në procedurën para gjyqit, organeve të tjera shtetërore, të organeve dhe organizatave që në ushtrimin e autorizimeve publike vendosin mbi të drejtat dhe obligimet e njerëzve e të qytetarëve, të përdorë gjuhën e vet dhe që, në këtë procedurë të njihet në gjuhën e vetë me faktet. 1400 2455 2005-09-15T02:48:26Z 172.177.64.73 [[Kushtetuta e Kaçanikut]] - pjesa e pestë '''Neni 87''' Komuna është njësi teritoriale në të cilën qytetarët realizojnë vetadministrimin, në harmoni me statutin e komunës. Republika me ligj mund ti besojë kryerjen e disa punëve komunës. '''Neni 88''' Komuna në bazë dhe në suaza të Kushtetutës dhe të ligjit nëpërmjet organeve të veta: l. miraton programin e zhvillimit, planin urbanistik, buxhetin dhe llogarinëpërfundimtare; 2. siguron zhvillimin e veprimtarive komunale dhe me dispozitat e veta rregullon kushtet e përgjithshme për kryerjen e tyre; 3. përkujdeset për ndërtimin, mbrojtjen dhe shfrytëzimin e rrugëve lokale dhe rrugicave si dhe të objekteve të tjera publike me interes komunal; 4. rregullon shfrytëzimin e tokës ndërtimore dhe të hapsirës afariste; 5. përkujdeset për përmbushjen e nevojave të qytetarëve në lëmin e kulturës, arsimit, shëndetësisë, mbrojtjes sociale dhe të fëmijve, të kulturës fizike, zejtarisë, turizmit dhe të hotelerisë, të mbrojtjes e përparimit të mjedisit jetësor dhe në sferat e tjera me interesa të drejtëpërdrejt për qytetarët; 6. siguron zbatimin e dispozitave komunale, si dhe ligjeve dhe dispozitave të tjera republikane, realizimi i të cilave i është besuar komunës dhe 7. formon organe, organizata dhe shërbime të komunës. Komunës i takojnë të hyrat e përcaktuara me ligj. Mjetet për përmbushjen e nevojave të qytetarëve mund të sigurohen edhe me vetëkontribut, në pajtim me ligjin.Për zbatimin e vetëkontributit qytetarët vendosin me referendum. '''Neni 89''' Komuna ka statutin me të cilin regullohen funksionet e komunës, organizimi dhe puna e organeve komunale, si dhe çështjet e tjera me interes për komunën. Statutin e nxjerr kuvendi i komunës. '''Neni 90''' Për punët e komunës qytetarët vendosin me referendum dhe nëpërmjet deputetëve në kuvendin e komunës. Kuvendin e komunës e përbëjnë deputet të zgjedhur në zgjedhjet e lira, të drejtëpërdrejta, me vota të fshehta. '''Neni 91''' Me ligj mund të përcaktohet se komuna ka statusin e Qytetit. Me ligj përcaktohen punët, të cilat Republika ia beson Qytetit. '''Neni 92''' Qyteti i Prishtinës është njësi e posaçme teritoriale. Qyteti ka statutin me të cilin rregullohen funksionet e qytetit,organizimi dhe puna e organeve të qytetit, si dhe çështje të tjera me interes për qytetin. Statutin e Qytetit e nxjerr Kuvendi i Qytetit. Kuvendin e Qytetit e përbëjnë deputetët e zgjedhur në zgjedhjet e lira, të drejtëpërdrejta, me vota të fshehta. Qyteti i Prishtinës kryen punët e komunës të përcaktuar me Kushtetutë, të cilat janë me interes për Qytetin e Prishtinës si tërësi. Me ligj, në kompetencë të qytetit, mund të barten disa të drejta dhe obligime të Republikës. 1401 2456 2005-09-15T02:50:50Z 172.177.64.73 [[Kushtetuta e Kaçanikut]] - pjesa e gjashtë '''Neni 93''' Të drejtat dhe detyrat e Republikës i ushtrojnë organet republikane të caktuara me Kushtetutë. Liritë dhe të drejtat e njeriut e të qytetarit, barazia përpara ligjit, pavarësia dhe pozita e barabartë e të gjithë subjekteve të ekonomizimit, janë bazë dhe suazë e autorizimeve dhe e përgjegjësisë së organeve republikane. '''Neni 94''' Organet republikane, në kuadër të të drejtave e të detyrave të Republikës, të përcaktuara me ligj, përcaktojnë politikën, miratojnë e zbatojnë ligjin dhe dispozitat dhe aktet e tjera, ushtrojnë mbrojtjen kushtetuese- gjyqësore dhe atë gjyqësore të kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë. Organeve të tjera në Republikë mund t'u besohet zbatimi i ligjeve dhe i dispozitave të tjera si dhe i akteve të tjera nga suazat e të drejtave e të detyrave të Republikës, me kusht që organet republikane të jenë përgjegjës për kryerjen e këtyre punëve. '''Neni 95''' Republika realizon dhe siguron: 1. sovranitetin, pavarësinë dhe tërësinë teritoriale të Republikës dhe pozitën ndërkombëtare e marrëdhëniet e Republikës me shtetet e tjera dhe me organizatat e ndryshme ndërkombëtare; 2. liritë dhe të drejtat e njeriut e të qytetarit dhe kushtetutshmërinë e ligjshmërinë; 3. mbrojtjen dhe sigurinë e qytetarëve dhe mbrojtjen e sistemit të përcaktuar me Kushtetutë; 4. të drejtat sendore dhe detyrimet, pozitën juridike të subjekteve të ekonomizimit, sistemin në sferat e financave, të marrëdhënieve ekonomike me botën e jashtme, të tregut, të planifikimit, të marrëdhënieve të punës, të mbrojtjes në punë, të sigurimit social dhe format e tjera të sigurisë sociale dhe qështjet e tjera në sferën e marrëdhënieve ekonomike,sociale me interes të përgjithshëm; 5. sistemin e shëndetësisë, të mbrojtjes sociale e të fëmijve, të arsimit, të shkencës, të kulturës e të kulturës fizike,informimit shoqëror e publik; 6. kontrollin e ligjshmërisë lidhur me disponimin e mjeteve të personit juridik, revizionin financiar të të dalurave publike dhe mënyrën e organizimit të këtyre punëve; 7. qëllimet themelore dhe drejtimet e zhvillimit ekonomik, demografik, rajonal e social, organizimin dhe shfrytëzimin e hapsirës, mbrojtjen dhe përparimin e mjedisit jetësor, politikën dhe masat për orientimin dhe nxitjen e zhvillimit, duke përfshirë edhe zhvillimin e rajoneve më pak të zhvilluara,rezervat e mallrave; 8. financimin e ushtrimeve të funksioneve të Republikës të përcaktuara me Kushtetutë e me ligj; 9. organizimin, kompetencën dhe punën e organeve shtetërore; l0.punët e tjera të përcaktuara me Kushtetutë. 1402 2457 2005-09-15T02:53:21Z 172.177.64.73 [[Kushtetuta e Kaçanikut]] - pjesa e shtatë ===l. KUVENDI I REPUBLIKES=== '''Neni 96''' Kuvendi i Republikës është organ i pushtetit ligjdhënës. '''Neni 97''' KUVENDI I REPUBLIKES: 1.vendos për nxjerrjen dhe ndryshimin e Kushtetutës së Republikës, si dhe jep pëlqimin mbi aktin më të lartë të bashkësisë së Jugosllavisë; 2.përcakton politikën, nxjerr ligje dhe dispozita të tjera si dhe akte të përgjithshme; 3. miraton planin e zhvillimit, planin hapësinor, buxhetin dhe llogarinë përfundimtare; 4. vendos për ndryshimin e kufijve të Republikës; 5. përcakton organizimin teritorial të Republikës; 6.vendos për luftën dhe paqën; 7. ratifikon marrëveshjet ndërkombëtare; 8. shpall referendumin republikan; 9. shpall huat publike republikane dhe vendos për hyrjen borxh të Republikës; 10. zgjedh dhe shkarkon: kryetarin dhe nënkryetarin e Kuvendit të Republikës, kryetarin, nënkryetarin dhe ministrat në Qeverinë e Republikës, kryetarin dhe gjyqtarët e Gjyqit Kushtetues, Gjyqit Suprem dhe të gjyqeve të regullta në Republikë,prokurorin publik republikan dhe prokurorët publik në Republikë dhe bartësit e tjerë të funksioneve publike të caktuara me ligj; ll. bënë kontrollin e punës së Qeverisë dhe të organeve të tjera, si dhe bartësve të funksioneve publike që janë përgjegjës përpara Kuvendit të Republikës, në pajtim me Kushtetutën dhe ligjin; l2. shpall zgjedhjet e parakohëshme për kuvendet e komunave dhe të Qytetit në rastet kur konstaton se është bërë shkelje e rëndë e Kushtetutës dhe e ligjit, si dhe kur janë cënuar të drejtat e qytetarëve dhe të nacionaliteteve; l3. amniston kryesit e veprave penale; l4. shpall ligjet; l5. jep interpretime autentike të ligjeve; l6. kryen edhe punë të tjera të përcaktuara me Kushtetutë. '''Neni 98''' Kuvendi i Republikës përbëhet nga një dhomë dhe ka 130 deputetë. Deputetët zgjedhen në zgjedhjet e lira, të drejtëpërdrejta, me vota të fshehta. Kandidatët për deputetë mund t'i propozojnë: partitë politike, lëvizjet, lidhjet, shoqatat dhe grupet e qytetarëve. Mënyra e zgjedhjes dhe e revokimit të deputetëve dhe formimi i njësive zgjedhore regullohen me ligj. '''Neni 99''' Deputeti përfaqëson qytetarët e njësisë zgjedhore në të cilën zgjedhet. Deputeti është përgjegjës para zgjedhësve të njësisë zgjedhore. '''Neni 100''' Deputeti gëzon imunitet. Deputeti nuk mund të thirret në përgjegjësi penale, të arrestohet apo të dënohet për mendimin e shprehur ose për dhënien e votës në Kuvendin e Republikës. Deputeti nuk mund të arrestohet pa lejen e Kuvendit te Republikës, e në qoftë se thirret në imunitet, kundër tij nuk mund të inicohet procedura penale pa lejen e Kuvendit të Republikës. Deputeti mund të arrestohet pa lejen e Kuvendit të Republikës vetëm në qoftë se është zënë në kryerjen e veprës për të cilën është përcaktuar dënimi me burg në kohëzgjatje më tepër se pesë vjetë. Kuvendi i Republikës mund të vendosë që të zbatohet imuniteti ndaj deputetit i cili nuk është thirrë në imunitet në qoftë se kjo është e nevojshme për kryerjen e funksionit të tij. '''Neni 101''' Deputetët zgjedhen për katër vjet.Po për këtë periudhë zgjedhet edhe kryetari dhe nënkryetari i Kuvendit të Kosovës. Ditën e verifikimit të mandatit të deputetëve të rij pushon funksioni i deputetëve,mandati i të cilëve kalon. Kuvendi i Republikës, në rast rreziku të drejtëpërdrejtë nga lufta, ose në rast të gjendjes së luftës, vendos mbi zgjatjen e mandatit të deputetëve të Republikës, si dhe mbi zgjatjen e mandatit të deputetëve në kuvendet e komunave dhe të qytetit. '''Neni 102''' Kuvendi i Republikës mban mbledhje të rregullta. Mbledhja e Kuvendit mund të thirret edhe me kërkesë të Kryesisë së Republikës, të Qeverisë së Republikës, ose të më së paku 30 deputetëve me rend dite të përcaktuar më parë. Kuvendi i Republikës vendos në mbledhjen në të cilën merr pjesë shumica e numrit të përgjithshëm të deputetëve.Kuvendi merr vendime me shumicë votash, në qoftë se me Kushtetutë nuk është parashikuar shumica e posaçme. Të drejtën e propozimit të ligjeve dhe të dispozitave të tjera e kanë Qeveria, çdo deputet dhe më së paku 20.000 qytetar-bartës të të drejtës zgjedhore. '''Neni 103''' Kryetari i Kuvendit të Republikës, e në mungesë të tij, nënkryetari i Kuvendit, përfaqëson Kuvendin, thërret mbledhjet e Kuvendit, nënshkruan aktet që i nxjerr Kuvendi dhe shpall me dekret ligjet republikane, si dhe shpall zgjedhjet. '''Neni 104''' Për shqyrtimin e propozimit të ligjeve dhe të akteve të tjera dhe përcjelljen e realizimit të tyre, Kuvendi mund të formojë forume punuese të përhershme dhe të përkohëshme. Në Kuvend formohet Komisioni për liritë dhe të drejtat e qytetarëve si dhe barazinë nacionale. '''Neni 105''' Kuvendi i Republikës mund të vendosë që, për disa çështje nga kompetenca e tij, qytetarët të vendosin në referendum republikan. '''Neni 106''' Puna e Kuvendit të Republikës dhe e forumeve punuese, organizimi i tyre i brendshëm dhe të drejtat e detyrat e deputetëve rregullohen me Regulloren e punës. ===2. KRYESIA E REPUBLIKES=== '''Neni 107''' Kryesia e Republikës së Kosovës përfaqëson Republikën. '''Neni 108''' Kryesia e Republikës: l. vendos mbi çështjet nga sfera e mbrojtjes popullore, në pajtim me Kushtetutën dheligjin dhe udhëheq rrezistencën popullore në luftë; 2. miraton dekrete me fuqi ligjore, në rast të rrezikut të drejtëpërdrejtë nga lufta, gjatë kohës së gjendjes së luftës, rrezikimit të pavarësisë nacionale, ose të tërësisë teritoriale dhe pamundësisë së funksionimit të rregullt të organeve republikane në qoftë se Kuvendi i Republikës nuk ka mundësi të mbajë mbledhje. Me dekrete me fuqi ligjore mund të suprimohen disa dispozita të Kushtetutës që kanë të bëjnë me liritë dhe të drejtat e qytetarëve dhe me organizimin, përbërjen dhe autorizimet e disa organeve republikane. Dekretet me fuqi ligjore Kryesia e Republikës ia paraqet Kuvendit të Republikës për verifikim menjiherë posa ai të ketë mundësi të mblidhet; 3. përcakton planet dhe masat për mbrojtjen e vendit, jepë udhëzime për marrjen e masave për përgatitjen dhe mobilizimin e burimeve dhe forcave të vendit për mbrojtje dhe për kordinimin e planeve dhe të masave të subjekteve të tjera, përcakton ekzistimin e rrezikut të drejtëpërdrejt nga lufta, urdhëron mobilizimin e përgjithshëm dhe të pjesërishëm dhe, në qoftë se Kuvendi i Republikës nuk ka mundësi që të mbajë mbledhje, shpall gjendjen e luftës; 4. përcakton planin e përdorimit të forcave të armatosura në rast lufte dhe urdhëron përdorimin e forcave të armatosura në paqë; 5.vendos mbi çështjet nga sfera e politikës së jashtëme dhe e marrëdhënieve ndërkombëtare në pajtim me Kushtetutën dhe ligjin; 6. në marrëveshje me partitë politike, i propozon Kuvendit të Republikës kandidatin për kryetar të Qeverisë; 7. i propozon Kuvendit të Republikës kandidatët për kryetar dhe gjyqëtar të Gjyqit Kushtetues; 8. shqyrton dhe i propozon Kuvendit të Republikës dhe Qeverisë shqyrtimin e çështjeve me interes të përgjithshëm për Republikën; 9. u fal dënimin kryersve të veprave penale; 10. jep dekorata e mirënjohje të përcaktuara me ligj; ll. kryen edhe punë të tjera të përcaktuara me Kushtetutë. '''Neni 109''' Kryesia e Republikës ka kryetarin dhe gjashtë anëtarë të cilët i zgjedhin qytetarët e Republikës në zgjedhjet e lira, të drejtëpërdrejta, me vota të fshehta në pajtim me ligjin. Mandati i kryetarit dhe i anëtarëve të Kryesisë së Republikës zgjat katër vjetë. I njëjti person mund të zgjedhet në këtë detyrë më së shumti dy herë. Në rast reziku të drejtëpërdrejtë nga lufta ose në rast të gjendjes së luftës, me vendimin e Kryesisë, mandati i anëtarëve të Kryesisë së Republikës mund të zgjatet deri sa të zgjatë gjendja e këtillë. Kryetari dhe anëtarët e Kryesisë së Republikës nuk mund të kryejnë funksion tjetër publik. Kryetari dhe anëtarët e Kryesisë së Republikës gëzojnë imunitet sikurse deputetët. Neni 110 Kryesia e Republikës vendos me shumicën e numrit të përgjithshëm të anëtarëve të Kryesisë. Kryetari i Kryesisë përfaqëson Kryesinë, thëret mbledhjet e Kryesisë dhe i kryeson, nënshkruan aktet që i nxjerr Kryesia dhe kujdeset për zbatimin e akteve dhe përfundimeve të Kryesisë. '''Neni 111''' Kryesia e Republikës kryen punë nga kompetenca e vet në mbështetje dhe në kuadër të Kushtetutës dhe ligjit dhe është përgjegjëse para qytetarëve të Republikës. Kryetari dhe anëtarët e Kryesisë përgjigjen për shkeljen e Kushtetutës. Përgjegjësinë e kryetarit ose të anëtarëve të Kryesisë së Republikës mundë ta inicojë më së paku dy të tretat e deputetëve ose Gjyqi Kushtetues i Kosovës. ===3. QEVERIA E REPUBLIKES=== Neni 112 Qeveria e Republikës është organ i pushtetit ekzekutiv. Neni 113 Qeveria e Republikës: 1. propozon dhe realizon politikën e Republikës dhe zbaton ligjet e dispozitat dhe aktet e tjera të Kuvendit të Republikës, në pajtim me Kushtetutën; 2. miraton dekretligje, vendime dhe dispozita të tjera për zbatimin e ligjeve; 3. propozon ligje,planin e zhvillimit, planin hapsinor, buxhetin dhe logarinë përfundimtare si dhe dispozita të tjera dhe akte të përgjithëshme; 4. orienton punën e ministrive dhe organeve të tjera të administratës; 5. bënë mbikqyrjen e punës së ministrive, abrogon ose anulon dispozitat e tyre që janë në kundërshtim me ligjin ose me dispozitat që i ka miratuar; 6. përcakton organizimin e brenshëm të ministrive; formon shërbime profesionale dhe shërbime të tjera për nevojat e veta, cakton dhe shkarkon funksionarët në ministri; 7. kryen edhe punë të tjera të përcaktuara me Kushtetutë dhe me ligj. '''Neni 114''' Qeverinë e përbëjnë kryetari, nënkryetarët dhe ministrat. Organizimi, mënyra e punës dhe vendosjes së Qeverisë rregullohet me ligj dhe me rregulloren e punës. '''Neni ll5''' Kandidati për Kryetar të Qeverisë ia paraqet Kuvendit të Republikës programin e vet dhe propozon përbërjen e Qeverisë. Qeveria konsiderohet e zgjedhur në qoftë se për zgjedhjen e saj voton shumica nga numri i përgjithshëm i deputetëve në Kuvend. Pas konstituimit të Kuvendit të Republikës zgjedhet edhe Qeveria. Kryetari,nënkryetarët dhe antarët e qeverisë gëzojnë imunitet sikurse deputetët. '''Neni 116''' Qeveria dhe çdo anëtar i saj për punën e vet i përgjigjen Kuvendit të Republikës. Qeveria dhe çdo anëtar i saj mundë t'i paraqesin dorëheqje Kuvendit të Republikës. Dorheqja ose shkarkimi nga detyra e kyetarit të Qeverisë tërheq dorheqjen e Qeverisë. Kryetari i Qeverisë mund t'i propozojë Kuvendit të Republikës shkarkimin e disa ministrave të Qeverisë. Kuvendi i Republikës mund të mos i japë votëbesim Qeverisë apo ndonjë anëtari të saj. Propozimin për votimin e mosbesimit të Qeverisë mund ta paraqesin më së paku 30 deputetë. Votimi për shkarkimin e Qeverisë mund të konsiderohet i miratuar, në qoftëse për këtë voton shumica e numrit të përgjithshëm të deputetëve të Kuvendit. Qeveria të cilës nuk i është dhënë votëbesimi, ose që ka paraqitur dorëheqje, mbetet në detyrë deri në zgjedhjen e Qeverisë së re. '''Neni 117''' Ministritë janë bartëse të funksioneve administrative. Ministritë zbatojnë ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera të Kuvendit republikan dhe të Qeverisë, si dhe aktet e Kryesisë së Republikës, vendosin për çështjet administrative, bëjnë mbikqyrjen administrative dhe të inspektimit dhe kryejnë punë të tjera administrative të përcaktuara me ligj. Ministritë janë të pavarura në kryerjen e kompetencave të caktuara me Kushtetutë dhe ligj. Punën e ministrisë e udhëheqë ministri. Për punën e ministrisë, ministri i përgjigjet Kuvendit dhe Qeverisë. Organizimi dhe kompetenca e ministrive përcaktohen me ligj. ===4. GJYQET DHE PROKURORITE PUBLIKE=== '''Neni 118''' Funksionin gjyqësor e ushtrojnë gjyqet e rregullta si organe të pushtetit shtetëror. Me ligj mund të themelohen edhe lloje të tjera të gjyqeve për zgjidhjen e kontesteve të caktuara. '''Neni 119''' Gjyqet e rregullta janë të pavarrura dhe gjykojnë vetëm në bazë të Kushtetutës dhe ligjit. '''Neni 120''' Shqyrtimi në gjyq është publik. Për mbrojtjen e sekretit, mbrojtjen e moralit, interesave të të miturve ose mbrojtjen e interesave të tjera të përgjithshme, me ligj caktohet se në cilat raste në shqyrtim mund të përjashtohet opinioni. Gjyqi punon në kolegj. Me ligj mund të caktohet që disa çështje të gjykojë gjyqtari individual. '''Neni 121''' Në gjykim marrin pjesë gjyqtarët dhe gjyqtarët- qytetar, në mënyrën e përcaktuar me ligj. Me ligj mund të përcaktohet se në disa gjyqe të caktuara dhe në disa çështje të caktuara të gjykojnë vetëm gjyqtarët. '''Neni l22''' Formimi, organizimi, kompetencat dhe përbërja e gjyqeve si dhe procedura para gjyqeve rregullohet me ligj. '''Neni 123''' Gjyqtarët e gjyqeve të rregullta zgjedhen dhe shkarkohen në mënyrën e përcaktuar me ligj. '''Neni 124''' Gjyqet themelohen si gjyqe të shkallës së parë dhe të shkallës së dytë. Gjyqi suprem i Kosovës është gjyqi më i lartë i Republikës. '''Neni 125''' Prokuroria publike është organ i pavarrur shtetëror i cili ndjek kryesit e veprave penale dhe të veprave të tjera të caktuara të dënueshme sipas ligjit dhe parashtron mjete juridike për mbrojtjen e kushtetutshmërisë dhe të ligjshmërisë. Prokuroria publike ushtron funksionin e vet vetëm në bazë të Kushtetutës dhe ligjit. Formimi,organizimi dhe kompetencat e Prokurorisë publike rregullohen me ligj. '''Neni l26''' Funksioni, mënyra e zgjedhjes dhe e shkarkimit të prokurorit publik rregullohet me ligj. Prokurori publik republikan kryen funksionin e Prokurorisë publike, në kuadër të të drejtave dhe të detyrave të Republikës në mënyrën e përcaktuar me ligj. ===5. BANKA POPULLORE=== '''Neni 127''' Republika e ka Bankën Popullore. Statusi,organizimi, qeverisja dhe veprimtaria e Bankës Popullore rregullohet me ligj. ===6. GJYQI KUSHTETUES I KOSOVES=== '''Neni 128''' Gjyqi Kushtetues i Kosovës. l. vendos mbi pajtueshmërinë e ligjeve, dispozitave e akteve të tjera dhe statuteve tëkomunave e të qytetit me Kushtetutën; 2. vendos mbi pajtueshmërinë e dispozitave dhe të akteve të tjera të organeve republikane me ligjin; 3. vendos mbi pajtushmërinë e të gjitha dispozitave dhe akteve të tjera me ligjin dhe dispozitën tjetër republikane; 4. vendos mbi pajtushmërinë e statutit ose të aktit tjetër të partive politike, të lëvizjeve, të lidhjeve dhe të shoqatave me Kushtetutën përkatësisht mbi kundërshtinë me ligj; 5. vendos mbi ndalimin e punës së partive politike, të lëvizjeve, të lidhjeve dhe të shoqatave; 6. vendos mbi përgjegjësinë e kryetarit dhe të antarëve të Kryesisë së Republikës për shkelje të Kushtetutës; 7. zgjedh çështjet kontestuese të zgjedhjeve në qoftë se nuk janë në kompetencë të gjyqeve dhe të organeve tjera shtetërore; 8. kryen edhe punë të tjera që i janë lënë në kompetencë me Kushtetutë. Gjyqi Kushtetues vlerëson kushtetutshmërinë e ligjeve dhe kushtetutshmërinë e ligjshmërinë e dispozitave e të akteve të tjera që kanë pushuar së vepruari, nëse nga pushimi i veprimit deri në fillimin e procedurës nuk ka kaluar më shumë se një vit. '''Neni 129''' Gjyqi Kushtetues përbëhet nga shtatë gjyqtarë. Funksioni i gjyqtarit të Gjyqit Kushtetues zgjat tetë vjet dhe mundet përsëri të zgjidhet në të njejtin funksion. Kryetari i Gjyqit Kushtetues zgjedhet nga radhët e gjyqtarve për katër vjet dhe mund të zgjedhet edhe për një periudhë mandatore. Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues nuk mund të ushtrojë funksione të tjera me autorizime publike ose funksione profesionale. Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues gëzon imunitet sikurse deputetët në Kuvend. '''Neni 130''' Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues shkarkohet sipas kërkesës së vetë, nëse dënohet për vepër penale me dënim heqje lirije, nëse humb përherë aftësinë e punës për të ushtruar funksionin e vet dhe kur t'i plotësojë kushtet për realizimin e të drejtës në pensionin e pleqërisë të përcaktuar me ligj. Gjyqi Kushtetues e njofton Kuvendin mbi ekzistimin e shkaqeve për shkarkimin e gjyqtarit të Gjyqit Kushtetues. Gjyqi Kushtetues mundë të vendosë që gjyqtari i Gjyqit Kushtetues kundët të cilit ka filluar procedura penale të mos ushtrojë detyrën deri sa të zgjasë kjo procedurë. '''Neni 131''' Secili mund të marrë inisiativë për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë. Procedurën para Gjyqit Kushtetues e fillojnë organet shtetërore. Gjyqi Kushtetues mundet edhe vetë ta fillojë procedurën për vlerësimin e kushtetutshmërisë e të ligjshmërisë. '''Neni l32''' Gjyqi Kushtetues vendos me shumicën e votave të anëtarëve të gjyqit. Vendimet e Gjyqit Kushtetues janë të obligueshme dhe të ekzekutueshme. '''Neni 133''' Kur Gjyqi Kushtetues vërteton se ligji, dispozita ose akti tjetër i komunës e i qytetit nuk është në pajtim me Kushtetutën, ai ligj, dispozita ose akti tjetër ose statuti i komunës e i qytetit pushon së vepruari. Kur Gjyqi Kushtetues vërteton se dispozita republikane,dispozita dhe akti tjetër nuk është në pajtim me ligjin, dispozita ose akti tjetër pushon së vepruari. '''Neni l34''' Procedura para Gjyqit Kushtetues dhe efekti juridik i vendimeve të tij rregullohen me ligj. Organizimin e Gjyqit Kushtetues e rregullon Gjyqi Kushtetues me rregulloren e punës. 1403 2458 2005-09-15T02:55:12Z 172.177.64.73 [[Kushtetuta e Kaçanikut]] - pjesa e tetë '''Neni l35''' Propozimin për t'i hyrë ndryshimit të Kushtetutës mund ta paraqesin së paku 50.000 zgjedhës, më së paku 30 deputet të Kuvendit të Republikës, Kryesia e Republikës dhe Qeveria e Republikës. Mbi propozimin për t'i hyrë ndryshimit të Kushtetutës vendos Kuvendi i Republikës me shumicën e votave të gjithë deputetëve të Kuvendit. Propozimi për ndryshimin e Kushtetutës mund të ketë formën e amandamentit kushtetues, të ligjit kushtetues ose të Kushtetutës së re. '''Neni l36''' Projektaktin për ndryshimin e Kushtetutës e përcakton Kuvendi i Republikës dhe e nxjerr në diskutim publik. Kuvendi, pas zbatimit të diskutimit publik, përcakton propozimin e aktit mbi ndryshimin e Kushtetutës dhe vendos mbi të. Ndryshimi i Kushtetutës është i aprovuar në Kuvend nëse për të kanë votuar shumica nga numri i përgjithshëm i të gjithë deputetëve në Kuvend. Në qoftë se ndryshimi i Kushtetutës nuk aprovohet, propozimi për ndryshimin e Kushtetutës për çështje të njejtë nuk mund të përsëritet para se të kalojë një vit nga dita kur është rrefuzuar propozimi për ndryshimin e saj. Në qoftë se Kuvendi nuk e aprovon propozimin për ndryshimin e Kushtetutës lidhur me atë çështje edhe pasi të kalojë një vit nga dita kur është refuzuar propozimi për ndryshimin e saj, propozimi për ndryshimin e Kushtetutës nxirret në referendum. '''Neni l37''' Akti mbi ndryshimin e Kushtetutës është i aprovuar në referendum nëse për të janë deklaruar më tepër se gjysma e numrit të përgjithëshëm të zgjedhësve. Në qoftë se akti mbi ndryshimin e Kushtetutës nuk miratohet as me referendum, propozimi i ri për ndryshimin e Kushtetutës për çështjen e njëjtë nuk mund të parashtrohet përsëri para se të kalojë një vit nga dita kur akti i tillë nuk është miratuar. Ndryshimin e aprovuar të Kushtetutës e shpall Kuvendi i Republikës së Kosovës. '''Neni 138''' Mbi dhënien e pëlqimit për aktin më të lartë të bashkësisë së Jugosllavisë vendos Kuvendi i Republikës me shumicën prej dy të tretave të të gjithë deputetëve në Kuvend. 1404 2460 2005-09-15T03:10:46Z 172.177.64.73 [[Kushtetuta e Kaçanikut]] - pjesa e nëntë (e fundit) '''Neni 139''' Për zbatimin e kësaj Kushtetute dhe sigurimin e kalimit në aplikimin e saj do të nxirret Ligji i veçantë kushtetues. Ligjin kushtetues e nxjerr Kuvendi i Kosovës me shumicën e votave të të gjithë deputetëve të Kuvendit. Ligji kushtetues për zbatimin e Kushtetutës së Kosovës shpallet dhe hyn në fuqi njëkohsisht me Kushtetutën e Kosovës. '''Neni l40''' Kjo Kushtetutë hyn në fuqi ditën e shpalljes. Kaçanik,07.shtator 1990 KK. Nr. 1/90 <br/><br/><br/> <p align="center"><font face="Tahoma" size="3">'''REPUBLIKA E KOSOVËS'''</font> <p align="center"><font face="Tahoma" size="3">'''KUVENDI I REPUBLIKËS'''</font> ::Në bazë të nenit 397 dhe 398 të Kushtetutës së Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës, Kuvendi i Kosovës në mbledhjen e mbajtur më 7 shtator 1990, merr këtë <p align="center"><font face="Tahoma" size="3">'''V E N D I M'''</font> <p align="center"><font face="Tahoma" size="3">MBI SHPALLJEN E KUSHTETUTËS SË REPUBLIKËS SË KOSOVËS</font> ::'''Sh p a ll e t''': Kushtetuta e Kaçanikut, Kushtetutë e Republikës së Kosovës të cilën e aprovoi Kuvendi i Kosovës në mbledhjen e mbajtur më 7 shtator 1990. <br/><br/> ::KK nr. 2/90 NENKRYETARI I KUVENDIT ::Kaçanik, 7 shtator 1990 ::Kryesuesi i mbledhjes: Iljaz Ramajli 1405 3380 2006-05-22T12:31:21Z 172.183.148.228 {{Libri|Kushtetuta e Kaçanikut|[[w:Wikipedia|Wikipedia]]|Hipi Zhdripi|2005}} ---- <center> <div style="font-size: 130%"><font color="brown"><small><br></small> '''Përmbajtia'''</div> <br/> [[I.DISPOZITAT E PERGJITHSHME|Dispozitat e përgjithëshme]]<br> [[II. RENDI EKONOMIK DHE SOCIAL|Rendi ekonomik dhe social]]<br> [[III. LIRITE, TE DREJTAT DHE DETYRAT E NJERIUT DHE TE QYTETARIT|Lirit, Të drejtat dhe Detyrat e njeriut dhe të qytetarit]]<br> [[IV. KUSHTETUTSHMERIA DHE LIGJSHMERIA|Kushtetushmëria dhe Ligjshmëria]]<br> [[V. ORGANIZIMI TERITORIAL I REPUBLIKES Komuna dhe Qyteti|Organizimi teritorial i Republikës (Komuna dhe Qyteti)]]<br> [[VI. TE DREJTAT DHE DETYRAT E REPUBLIKES|Të drejtat dhe Detyrat e Republikës]]<br> [[VII. ORGANET REPUBLIKANE|Organet Republikane]]<br> [[VIII. NDRYSHIMI I KUSHTETUTES|Ndryshimi i Kushtetutës]]<br> [[IX. DISPOZITAT KALIMTARE DHE TE FUNDIT|Dispozitat kalimtare dhetë fundit]]<br><br><br> ---- <u>Kushtetuta e Kaqanikut</u> është një përmbledhje e tekstit të kushtetutës së Kosovës të nxjerrur nga Kuvendi i Kosovës më 10 shtator 1990. Kjo përmbledhje këtu është ndarë në nëntë pjesë dhe përmbanë ligjet e kushtetutës si dhe vendimin e marrur për shpalljen e saj Kushtetut të Republikës së Kosovës. </center> 1406 5499 2006-10-10T01:43:34Z Hipi Zhdripi 9 Biblioteka është faqe në përpunim që shpresojmë se kurr nuk do të përfundojë. Më poshtë do të gjeni tituj të librave që gjenden në projekt. Titujt të shënuar me (m.) sijalizojnë se redaktimi i librit ka përfunduar dhe ndryshimet është mirë të bëhen në pajtim me krijuesin (si të themi autorin edhe pse ky term këtu nuk e ka kuptimin si në jetën e përditëshme) e librit ndërsa për ato me (h.) d.m.th të hapura kijuesi kërkonë ndihmë në redaktim. Nëse krijoni një libër dhe dëshironi që në redaktimin e tij të punoni vetëm shënoni ju lutemi me (m.) edhe nëse nuk është përfunduar punimi. * [[Ilirët]] :Autor: Një redaktues kalimtarë në [[w:sq:Faqja Kryesore|Wikipendia Enciklopedi e Lirë]] * [[Kushtetuta e Kaçanikut]] (m.) :Autor: Një redaktues kalimtarë në [[w:sq:Faqja Kryesore|Wikipendia Enciklopedi e Lirë]] *[[Origjina e fjalës Kosovë]] (m.) :Autor: Abdullah Konushevci * [[Parashiqimet e Gjoni të Jerusalemit]] (m.) : Përkthyer nga Lekë Mjeku * [[Java Scripts Libri]] (m.) : Autor: Puntori * [[Ahmet Delia]] (m.) : Autor: Drenicalia * [[Ymer Agë Ulqini]] (m.) : Autor: Arbnesh, Krajë * [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës]] (m.) : Autor: Puntori * [[Kur'ani]] (m.) : Autor: Puntori * [[Libri i Namazit]] (m.) : Autor: Puntori * [[Ilirët]] (m.) : Wikipedia * [[Dokumenti i Rambujesë]] (m.) : VETVENDOSJE! * [[Kushtetuta e Kaçanikut]] (m.) : Wikipedia * [[Origjina e fjalës Kosovë]] (m.) : Autor: Abdullah Konushevci * [[Autorët antikë për Ilirët]] (m.) : Autor : Hipi Zhdripi * [[Medvegja në ditët tona]] (m.) : Wikipedia * [[Enciklopeditë e huaja për Shqiptarët]] (m.) : Hipi Zhdripi * [[Barcoleta]] (h.) : Hipi Zhdripi * [[Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura]] (m.) : Autor:Alush Kryeziu 1407 3383 2006-05-22T12:41:17Z 172.183.148.228 {{Libri|Origjina e fjalës Kosovë|Abdullah Konushevci|Hipi Zhdripi|2005}} ---- <center> <div style="font-size: 130%"><font color="brown"><small><br></small> '''Përmbajtia'''</div> <br/> * [[I. Origjina e fjalës Kosovë|Origjina e fjalës Kosovë]] * [[II. Histori e shkurte e Kosovës|Histori e shkurte e Kosovës]] * [[III. Etniku dardan dhe horonimi Dardania|Etniku dardan dhe horonimi Dardania]] <br> ---- ''Origjina e fjalës Kosovë'' është një libër i pregatitur nga autori Abdullah Konushevci i cili e ka prezentuar si tekstë në [[w:sq:Faqja Kryesore|Wikipedia Enciklopedi e Lirë]] në një artikull që kishte të bënte me temen Kosova. Libri në fjalë me pak shpjegime dhe një historik të shkurtë të Kosovës mundohet të sjell të dhëna mbi origjin e fjalës "Kosovë" që gjatë kohës së paraluftës (1990-2000) ishte një temë shumë e përhapur dhe polizuar në trojet e Ballkanit. </center> 1408 2467 2005-09-15T03:53:22Z 172.177.64.73 Onomastikë Kosovo është calque linguistique i emërvendit Truda Autor: Abdullah Konushevci ---- Truda, Tërdevci dhe Tushila janë forma shumë më të hershme se horonimi Kosovo, që, nga sa duket, është vetëm një calque linguistique i tyreo Të burimit latin janë dhe toponimet Vragoli, Smolicë, Smolushë, Slovi, (E)Skivian, Glogovia, etj. Mendojmë se nga toponimet e para që meriton një trajtim të denjë është emërvendi i fshatit Vragoli, i cili, nga sa mund të shihet, pësoi përndërrime nga më të çuditshmet. Megjithatë, po të vihet në një kontekst më të gjerë toponimik, mund të vihet re lehtë se trajtja e tij e kryehershme ka qenë Oracola me kalimin e o-së nistore të latinishtes në vo-/va-, si dhe ve- (khs. oleum > voj/vaj, orphanus > i vorfën/i varfën, orbus > i verbër, opus, -eris > vepër, që ka prekur edhe sllavizmin ubog> i vobek>i vapek). Por, derisa në toponiminë shqiptare ai u ruajt në një formë më konservative tek emërvendi Frakull, në Kosovë, ai pësoi ndryshime të ndjeshme, duke iu përshtatur së pari ndjenjës gjuhësore sllave, që e kishte lidhur atë me fjalën vrag 'djall', kurse më vonë ndjenjës gjuhësore turke me prapashtesën -li. Gojëdhënat e ndryshme sllave se aty paska qenë vendi i djajve janë vetëm gojëdhana, sepse nuk dihet, qoftë në toponiminë sllave, qoftë në atë botërore se djalli ka mundur të jetë bazë motivuese e ndonjë emërvendi, kurse, siç dëshmon toponimi shqiptar Frakull < Farakull, si dhe realiteti historik, orakujt kanë luajtur një rol tejet të madh në jetën shpirtërore, madje dhe ushtarake e politike të popujve antikë. Te kjo bazë motivuese dyshojmë se do çuar edhe kërkimi i etimonit të emërvendit tjetër në Shqipëri, Vrakës < Varaka < Oracullum e jo nga bara 'kënetë' siç mendojnë studiuesit sllavë. Tekefundit, ekzistenca e kishave të vjetra në dhe pranë këtyre lokaliteteve është edhe një dëshmi e fortë e ekzistimit edhe të tempujve të ndryshëm antikë. Një toponim, që ka tërhequr që moti vëmendjen tonë është emërvendi i fshatit Trudë, i cili, me sa duket, ka qenë bazë motivuese e kalkimit në gjuhët sllave të horonimit Kosovë. Në dokumentet osmane përmendet trajta me metatezë Trudna (Pulaha, 670), sajuar nga shumësi i shqipes në -na (khs. uj + -na, vaj+ -na, drith + -na), e po këtë e pohojnë edhe të ashtuquajtur studiues sllav (Urosheviq, 142), që nuk është kurrfarë baze motivuese për një emërvend. Ekzistimi i Trudës së Vjetër me mikrotoponimet Arat e Kishës, Kroi i Kishës dhe fakti se ky vendbanim qe i banuar që prej kohësh më të lashta me shqiptarë të fisit shalë dhe se vetëm pas Serbisë së Parë në të u vendosën dy-tri shtëpi kolonistësh, tregon se kemi të bëjmë me një jo fshat, por katund të hershëm mesjetar, i cili, sikundër dhe emri i fshatit, ngjitur me të, Prugovc < Purg+ -ovac , pësoi metatezën e njohur të likuideve u - r > r - u. Pra, forma e kryehershme e emërvendit Trudë qe Turdna. Forma me metatezë është më e re dhe, falë saj, nuk kemi evoluimin e grupit -rd- > -rdh-. Të dokumentuar për herë të parë historikisht në formën e tij të vërtetë e gjejmë në letrën e sundimtarit të Vilajetit të Kosovës, Jashar Pashë Gjinollit, këtij Justiniani të dytë shqiptar, drejtuar sulltanit më 19 shkurt 1832, në formën TORDINA (KPV, 138). Trajta sllave, Trudna, që është një trajtë me metatezë e Turd + -na, duket të jetë më e vjetër se trajta Tord + -ina, sepse Turdus është një fjalë e latinishtes klasike, kurse tordo 'mëllenjë' dhe tordela 'mëllenjëz' janë fjalë të leksikut neolatin. Po këtu do kërkuar edhe burimi i kuptimit të fshatit të Kosovës Tërdevc < Turd + prapashtesën sllave -evac. Errësimi i zanores u ose o në ë u krye për shkak të zhvendosjes së theksit në rrokjen e fundit. Një trajtë gjuhësisht më e lashtë ruhet tek emërvendi Tushilë < Turdus + prap -ilë, që është një prapashtesë zvogëluese, përftuar me gjasë nga ajo latine -ella. Këtë e vërteton edhe toponimi i kalkuar i fshatit ngjitur me të Tica < Ptica. Për ekzistimin e kësaj trajte deminutivale dëshmon edhe italianizmi i cekur më sipër - Tordela. Të gjitha këto rrënjë latine dhe neolatine na shtyjnë të përfundojmë se toponimi Kosovë është në të vërtetë një kalk i toponimeve të shumta krijuar me apelativa latinë dhe neolatinë. Në traditën toponime shqiptare ekziston edhe emërvendi Zogaj, që sipas mendimt tim duhet të ketë dalë nga togfjalëshi Zog i Zi 'turdus merula' (khs. anglisht blackbird 'zog i zi, turdus merula'). Tekefundit, sikundër pohon edhe Nushiq (f. 10), në dokumentet latine të shekullit XIV, vendi ku mendohet se u zhvillua Beteja e Kosovës më 1389, njihet si Campus turdorum dhe Campus merularum. Gjuhëtari kroat, P. Skok, emrin Kosovo e sheh si një emërzim të gjinisë asnjanëse nga forma mbiemërore në -ov kosov (f. 160). Sipas studiuesit turk Hasan Eren, si fjala gjermane Amselfeld, si ajo latine Campus Turdorum, si ajo hungareze Rigomezo janë një calque linguistique e togfjalëshit sllav Kosova Polje.(www.tdk.tr). Me këtë rast po theksojmë se në sallnamet (vjetarët) e ndryshëm osmanë, kryesisht të shekullit XIX, përdoret togfjalëshi Kosova Ovasë 'Fusha e Kosovës'. Por, nëse e pranojmë faktin e pamohueshëm historikë se shumë përpara sllavëve në këto troje ishin romakët, të cilët, pas një sundimi të gjatë ia dolën pjesërisht të krijojnë nga popullsia autoktone, falë ndikimit të fuqishëm edhe të fesë katolike, elementë latinishtfolës, atëherë vihet re lehtë se forma shumë më të lashta janë toponimet e krijuara nga apelativat latinë. Ky toponim, që mori më vonë karakter horonimi, u politizua tepër shumë. Për shkallën e politizimit të tij, po përmendim një citat të profesorit të dëgjuar të së drejtës ndërkombëtare prof.dr. F. Myncel nga studimi i tij "Pavarësia e Kosovës sipas së drejtës ndërkombëtare", që tronditi përfaqësuesit e propagandaës gjenocidale serbe ndaj Kosovës: "Kështu psh. Radomir Lukic: "Rëndësia e betejës së Fushëkosovës, Pravni Zivot [gazetë e fakultetit juridik të universitetit të Beogradit] 1989/6-7, fq.957. Sipas "Mitit" heronjtë serbë të rënë në Fushëkosovë janë kthyer në Mëllenja dhe vajtojnë në këngën e tyre disfatën. Prej atje na vika edhe emri Fushëkosovë (kos është fjala serbe për mëllenjë), që nuk paskësh asgjë shqiptare dhe kjo provokësh se Kosova qënka tokë serbe. Sidoqoftë në "fushën e mëllenjave" nuk ka fare mëllenja, ata deri para ca kohësh nuk kishin ardhur kurrë kaq në jug sepse janë zogj pyjesh. Kurse "fusha e mëllenjave" është një tokë e rrafshët pjellore dhe e kultivuar. Emri Kosovë ka shumë më tepër mundësi të vijë nga fjala "kosit/kositi", e cila ka pothuaj të njëjtin kuptim në të dy gjuhët. Në shqip kjo është fjalë e huazuar nga serbishtja (një provë tjetër e kontakteve të gjata mes popujve). Historia e mëllenjave tregon se "Miti" është shpikur nga persona që nuk i njihnin aspak as zogjtë e Kosovës dhe as vetë Kosovën. ==Toponimet latine-romane të Gjakovës== Një bashkësi më vete toponimike të Gjakovës sajojnë toponimet, që ne i gjejmë të burimit latin e roman. Një toponim të lashtë e gjejmë te Romaja (forma e dokumentuar Ramovije, ku gjymtyra e dytë gjan të jetë via< lat. via 'rrugë'). Forma Romajë na shtyn të mendojmë se kjo do të ketë qenë ndonjë rrugë për në Romë, gjurmët e së cilës, prapëseprapë, duhet të dëshmohen. Se fjala latine via është e shpeshtë në toponimi, dëshmojnë edhe toponimet Puka (lat. via publica), Glogovia (khs. Glogovia Maior, sot Grossglogau, dhe Glogovia Minor, sot Überglogau në Gjermani) në Gjilan, etj. Kohët e fundit, jo vetëm për shkak të konfiguracionit dhe pozitës së fshatit Eskivian/Skivian, mespërmes të cilit kalon rruga Gjakovë-Pejë, por edhe për shkak të strukturës së tij fonologjike, kemi shfaqur me të drejtë dyshimin se edhe ky fshat do lidhur me fjalën latine via 'rrugë', sikundër dhe fshati tjetër Slovi, forma sllavizuese Slovinje. Megjithatë, rrokja a gjymtyra e tij e parë (e)ski- kërkon një shpjegim më të thelluar. Nga të parat, me siguri, hyn këtu Ripa (< lat. ripa 'breg'), e cila, si kemi theksuar edhe më parë, është e një gjirie me Postribën (< lat. post ripam 'pas bregut'), origjinën latine të së cilës e pati vënë re që herët Jokli, Apripën (<lat. apud ripa 'te bregu') në Shqipëri dhe Repën, një trajtë kjo sllavizuese e Ripës, fshat ky i vendosur në breg të lumit Llap. Me një fjalë, apelativi latin ripa krijon një nënbashkësi të veçantë toponimike në kuadër të bashkësisë toponimike latine-romane. Kjo gjetje jona pati një shpërdorim nga ndonjë historian(e), të cilët, siç vënë re me të drejtë gjuhëtarët tanë, si profesori tashmë i ndjerë Mahir Domi, më shumë se dobi, u kanë sjellë dëm të konsiderueshëm studimeve tona toponomastike dhe etimologjike. Smolica, për mendimin tonë, është po ashtu një ojkonim latin-roman, kuptimin e të cilit ne e gjejmë te latinizmi zmolje "tokë djerrë", të cilën Jokli e bën të ardhur nga lat. vulgare e(x)mulgeo (Lafe, 131). Është të theksohet se ky emërvend pësoi çzëshmimin a desonorizimin, sikundër dhe Smolusha, që është e një gjirie me të. Zgjerimi i saj me prapashtesën zvogëluese sllave -ica, sikundër dhe i toponimit të dytë me -usha, rrënjën, etimonin e saj e lë të paprekur. Ngjan të jetë i burimit latin edhe emri i fshatit Radoniq, krahas Radikës, Radavcit, Radishevës, Radiqit, Radivojcit, fshatra e lumenj që shtrihen zakonisht në rrëzë të bjeshkëve. Prandaj, mendojmë se etimoni i tyre i përbashkët është rad < lat. radix, -icis 'rrënjë'. Megjithatë, për fshatrat Radiq dhe Radivojc, që dalin edhe në dokumentet e para osmane, nuk kemi ndonjë përfytyrim të qartë për pozitën e tyre gjeografike. ---- Burimet: *'''Atanasije Uroševic''', ''Toponimi Kosova'', SANU, Beograd, 1975. *'''Branislav Nušic''', ''Kosovo'', Prosveta, Beograd, 1986. *'''Emil Lafe''', ''Toponimet latine-romane në truall të shqipes në Studime ilire'', II, Prishtinë, Rilindja, 1978. *''Kryengritjet popullore në vitet 30 të shekullit XIX'', '''ASH e RPS të Shqipërisë''', Tiranë, 1978. *'''Petar Skok''', ''Etimologijski rjecnik hrvatskog ili srpskog jezika'', JAZU, Zagreb, 1972. *'''Selami Pulaha''', ''Popullsia e Kosovës gjatë shek. XV-XVI'', '''ASH e RPS të Shqipërisë''', Tiranë, 1983. 1409 2468 2005-09-15T03:55:37Z 172.177.64.73 '''Etniku dardan dhe horonimi Dardania''' Sami dhe Naim Flamuri Etniku dardan dhe horonimi Dardania Në studimet albanistike hasen mendime të ndryshme rreth dardanëve, të cilët heqin origjinën e tyre që nga kohët mitologjike, duke u dëshmuar, krahas peonëve, një fis fqinj i tyre, siç mësojmë nga "Iliada" e Homerit, edhe në luftën e Trojës. Prandaj, zbërthimin dhe kuptimi i etimonit dard mund t'i çojë shumë larg studimet jo vetëm gjuhësore. 1.1. Hani për Dardaninë. Lidhur me kuptimin e këtij emri, Çabej vë re se është J.G. von Hani nga të parët që në Albanische Studien, I (1854) emrin e dardanëve e lidhi me apelativin e shqipes dardhë, duke shënuar në atë mes që në Shqipëri janë të shpeshta emrat e viseve të formuara nga emra drurësh, ku ai përmend bash edhe një emër katundi e mali në Shqipëri të Mesme të quajtur Dardhë. Ky dijetar, në veprën e tij Udhëtimi prej Beogradi në Selanik (Reise von Belgrad nach Salonik), botimi i dytë (1868), i risillet edhe një herë kuptimit të emrit të dardanëve dhe të Dardanisë: "Poroshtica na dha një vërtetim të papritur të shpjegimit që jemi përpjekur të japim për emrin Dardania në veprën "Studime shqiptare" sepse ne, përsa mundnim të shohim, pamë se sidomos shpati i saj lindor ishte i veshur plot me dardha të egra, që ne i kishim ndeshur edhe më parë, të përziera me pemë të tjera, por që kështu grumbull gjer më sot nuk i kishim gjetur me një shumicë kaq të madhe. Dardha e egër është e përhapur në mbarë Gadishullin Ballkanik, dhe, nga sa dimë ne, është e vetmja pemë frutore me farë që rritet në ato anë, dhe sikurse dihet, ajo i ka dhënë emrin një malësie të tërë që gjendet në këndin veriperëndimore të Gadishullit; kështu pra rrjedhimi i emrit Dardania prej shq. dardhë. na duket shumë afër mendsh dhe kuptimi i kryehershëm ngjan të jetë "vend dardhash" (f. 389). Këtë mendim, sipas Çabejt, e përkrah nga pikëpamja botanike edhe mendimi i A. Baldecit se kjo trevë është shumë e pasur me pemët e egra Pirus amygdaliformis". 1.2. Durham për Dardaninë. Lidhur me horonimin a emrin e krahinës Dardania, nga të parët, që u mor shumë seriozisht me etimonin "kuptimin e vërtetë" të saj, qe studiuesja e dëgjuar angleze, Edith Durham, e njohur edhe si mbretëreshë e pakurorëzuar e Shqipërisë. Në veprën e saj "Prejardhja e disa fiseve dhe disa kanune e zakone të Ballkanit" (më pas PFKZB), ajo, lidhur me dardanët dhe Dardaninë, thotë: "Më pas Dardaninë e gjejmë në hartat e Ptolomeut (140 e.r.). Skica nga botimii Manxhinit më 1621, pavarësisht nga shtrembërimet, na jep një ide mjaft të mirë për pozicionin e saj, duke treguar se shtrihej në veri të Nishit. Nën Dioklecianin e gjejmë Dardaninë si provincë me kryeqytet Nishin. Vetë Diokleciani ishte me gjak ilir, fakt i cili mund ta ketë bërë ta mbante emrin ilir. Perandori Justinian ka lindur atje dhe thuhet se ka qenë me gjak vendas. I ungji (e ka fjalën për perandorin Justin, v.j.), fshatar, shkoi në Bizant dhe u regjistrua në Gardën perandorake, ku, si mjaft të tjerë të rangut të ulët, shpejt u ngrit në postin e lartë dhe pati trashëgimtar nipin e tij të ndritur. Vetëm kohët e fundit, emri i Dardanisë është fshirë nga hartat tona. Në një që kam vetë, nga Xhon Spid i vitit 1610, e hasim këtë emër. Në një botim të Nuremburgut, më 1770, mbi një rrip toke në qendër të gadishullit shkruhet 'Dardania deserta'. Mendoj se emri i saj nuk është shkruar në hartat e shekullit të nëntëmbëdhjetë. Këta Dardanë, që luftuan kundër Maqedonisë dhe Romës dhe nga gjaku i të cilëve ishte Justiniani, a kanë lën ndonjë gjurmë në trojet e sotme?" (f. 497-498). Pasi shtron këtë pyetje retorike, ajo shton: "Në qoftë se fjalën 'Dardani' e nxjerrim me prejardhje nga fjala ilire që do të thotë 'dardhë' dhe që është e njëjtë me fjalën e sotme shqipe 'dardhë', atëherë sigurisht që kanë lënë gjurmë. Pranë Drinit ka tre vende, në Shqipëri, që quhen Dardhë. Këtu vendi është tej mase malor dhe sipas të gjitha gjasave, në vazhdimësi ka qenë banuar prej një popullsie pak a shumë me gjak ilir (shqiptar). Përtej Drinit, tokat fushore u serbizuan në fillim të mesjetës, por emri nuk humbi. Atë e gjejmë edhe në trajtat e serbishtes Krushevo, Krushevas dhe Krushenica. Një fshat afër Prizrenit, kur kam kaluar më 1908, kishte emër të përzier: Krusha (serbisht) dhe e vogël (shqip). Ndoshta tani që u është dhënë serbëve, quhet Krusha mala (dardha e vogël). Një tjetër shenjë që Dardania do të thotë 'dardhishte' gjendet në hartën e P. B. Bertius, hartograf i Luigjit III të Francës. Ai i shënon 'Pirustët' lart, mbi Drin dhe thekson se ata janë 'shqiptarë'. 'Pirusi' gjithashtu gjendet në një botim të Ptolomeut, që ka dalë më 1462. Duke pranuar shtrembërimet e këtyre hartave, këto vende janë të gjitha në po atë krahinë, ku janë edhe sot në Shqipërinë e sotme ato vende që quhen 'Dardhë'. 'Pirustë ' mund të jetë veç forma latine e emrit dardhë" (f. 498). Dhe, në fund, me një zhbirim të habitshëm, shton: "Së fundi, emri i dardhës na vjen në një tjetër formë. Emri i familjes së të madhit papë Sikstit (Sixtius, 1585-9) ka qenë Pereti. Ai ishte fëmijë i refugjatëve, siç thuhet, të cilët ikën 'nga një vend në Schiavonia i quajtur Krushevo'. Një njoftim e identifikon këtë me Krushevicën në Grykat e Kotorrit. Ata u vendosën si fshatarë në Itali dhe e italianizuan emrin e mëparshëm të vendit të tyre. Do të ishte e dëshirueshme ta dinim nëse fëmija fshatar që u bë papë, ka pasur ndonjë lidhje me gjakun ilir, ashtu siç pati Justiniani, i cili u end që nga Dardania deri në fronin e Bizantit. Papa ndërtoi kolonadën madhështore të Shën Pjetrit, Justiniani ndërtoi Shën Sofinë". 1410 2476 2005-09-15T04:36:24Z 172.177.64.73 [[Ilirët]] - pjesa e parë Historia e shoqërisë njerëzore fillon që në kohën kur nga kopeja e majmunëve antropoidë u formuan grupet e para të njerëzve primigjenë. Kjo ndarje e njeriut nga bota e kafshëve u krye nëpërmjet një procesi shumë të gjatë, të ndërlikuar dhe të papërsëritshëm. Periudha më e hershme e zhvillimit të kësaj shoqërie primitive njihet arkeologjikisht me emrin e paleolitit (nga greqishtja palaios - i vjetër, lithos - gur) dhe përfshin periudhën afërsisht nga 1 500 000 deri në 10 000 vjet më parë. Kjo epokë ndahet nga ana e saj në paleolit të ulët, të mesëm dhe të lartë. Në vendin tonë nuk janë zbuluar mbeturina kulturore nga paleoliti i ulët, që zë një pjesë të madhe të epokës së pleistocenit e vjen deri në kohën e vërshimit të akullnajave Riss. Gjurmët më të hershme të qenies së njeriut në territorin e Shqipërisë shfaqen në periudhën musteriane, që i përket paleolitit të mesëm (100 000-30 000 vjet më parë). Këto përfaqësohen nga vegla prej stralli të punuara mirë, me forma tipike musteriane, të cilat i kanë shërbyer njeriut primitiv për procese të ndryshme pune që lidheshin drejtpërdrejt me sigurimin e ushqimit të tij të përditshëm. Të tilla vegla, si prefëse, kruese, gërryese, etj., janë gjetur, deri më sot, në stacionin prehistorik të Xarës në rrethin e Sarandës, në stacionin e Kryegjatës, në afërsi të Apolonisë (Fier) dhe në stacionin e Gajtanit në rrethin e Shkodrës. Nga format dhe përmasat e tyre të vogla këto vegla ngjasojnë mjaft me veglat e strallit të zbuluara në depozitimet musteriane të krahinave fqinje të Greqisë Veriore, të Thesalisë, të Malit të Zi etj. Tipi fizik i njeriut në këtë kohë ishte ai i neandertalit . Në procesin e antropogjenezës ky tip paraqet një hallkë më të zhvilluar në krahasim me pitekantropin e paleolitit të ulët. Dyndja nga veriu në jug e akullimit të periudhës gjeologjike Riss bëri që edhe në vendin tonë klima të pësojë ndryshime të mëdha. Në malet e larta të Shqipërisë u formuan akuj të përhershëm, që zbritën deri në lartësinë 1 000 m mbi nivelin e detit. Si pasojë e këtyre ndryshimeve klimatike ndryshoi dhe fauna e flora e vendit. Nga kafshët e vjetra qëndruan vetëm ato që mundën ta përballonin të ftohtit. Krahas tyre u shfaqën dhe kafshët karakteristike vetëm për kushtet e klimës së ftohtë. Të tilla ishin mamuthi, rinoceronti leshtor, bizoni, dreri i veriut, ariu i shpellës, hiena e shpellës, dhia e egër etj. Të ftohtët ndikoi edhe në mënyrën e jetesës. Në luftën për të përballuar vështirësitë klimatike dhe për të mbijetuar, njeriu i kësaj kohe bëri hapa të rëndësishëm drejt përparimit; u strehua në shpella pasi triumfoi në luftën për jetë a vdekje me kafshët e egra që i kishin zënë që më përpara këto vend-strehime natyrore. U vesh duke shfrytëzuar lëkurët e kafshëve, mësoi të ndezë vetë zjarrin, të cilin e përdori me sukses kundër të ftohtit dhe bishave të egra, por sidomos për të përmirësuar strukturën e ushqimit, duke përdorur gjerësisht mishin e pjekur, i cili luajti një rol të madh në përmirësimin e mëtejshëm biologjik të tij. Zjarri qe një arritje shumë e rëndësishme për kohën, sepse i dha njeriut për të parën herë zotërimin mbi një fuqi të caktuar të natyrës, që e ndau atë përfundimisht nga bota e kafshëve. Banorët e paleolitit të mesëm jetonin me prodhimet, që i gjenin të gatshme në natyrë dhe sidomos me gjueti, e cila përbënte edhe drejtimin kryesor të veprimtarisë së neandertalasve. Me mbledhjen e frutave dhe të zhardhokëve, me ruajtjen e zjarrit, me rritjen e fëmijëve, me përgatitjen e lëkurës për veshje, etj., merrej gruaja, ndërsa burri dilte për gjah ose merrej me përgatitjen e veglave të punës dhe të armëve. Gjuetia e kafshëve të mëdha, në kushtet e nivelit të atëhershëm, primitiv të veglave të punës, mund të bëhej vetëm në mënyrë kolektive. Në këto rrethana ajo ndihmoi shumë në forcimin e lidhjeve të brendshme midis anëtarëve të grupeve dhe së bashku me krijimin e lidhjeve të gjakut shpuri në organizimin e bashkësisë primitive. Paleoliti i lartë është përfaqësuar shumë më gjerë. Vegla pune të kësaj periudhe janë zbuluar me shumicë në sipërfaqen e stacionit të Xarës (Xara II), në shpellën e Shën Marinës në Bogas të Sarandës, në shpellën e Konispolit, në Kryegjatë, në Rrëzë të Dajtit dhe në Gajtanin III, pra në një rreze të tillë që nënkupton shtrirjen e vendbanimeve të kësaj kohe në pjesën më të madhe të territorit të Shqipërisë. Këto materiale përbëhen kryesisht nga vegla stralli të tipit aurinjacien, të një përvoje më të përparuar teknike dhe me forma më të larmishme, kryesisht thika, kruese dhe gërryese. Së bashku me veglat prej stralli në depozitën rrëzë Dajtit janë gjetur edhe disa vegla prej kocke, të cilat në këtë kohë marrin një përdorim të gjerë krahas përsosjes së mëtejshme të punimit të strallit. Në shtresën paleolitike të shpellës së Shën Marinës përveç veglave të punës janë gjetur dhe gjurmë zjarri, si dhe fosile kafshësh të pleistocenit të vonë (capra ibex - dhi e egër), që tregojnë për një faunë të ngjashme me atë të paleolitit të mesëm, gjë që është dhe e kuptueshme, pasi klima dhe në këtë kohë vazhdoi të ishte e ftohtë dhe e lagësht si më parë. Përparësi kanë të dhënat që janë zbuluar në shtresën më të hershme të shpellës së Konispolit I, të datuar 26 370 vjet më parë, si një seri veglash pune të përgatitura nga gur-stralli i bardhë me retush të varfër, kocka kafshësh të egra si edhe farë rrushi të egër dhe thjerrëza të karbonizuara, të cilat janë tipike për Mesdheun Lindor paraneolitik. Gjuetia e kafshëve të egra vazhdon edhe në këtë etapë të fundit të zhvillimit paleolitik të vendit tonë, të jetë mjeti kryesor i sigurimit të ushqimit. Madje në këtë kohë përsosen dhe më tepër armët e gjuetisë si dhe format e saj. Mbledhja e prodhimeve të gatshme, gjithashtu, mbetet një nga mënyrat e sigurimit të ushqimit të përditshëm. Gjatë kësaj epoke përfundon procesi i gjatë dhe i ndërlikuar i antropogjenezës. Nga neandertali, me tipare ende shtazore, kalohet tani në tipin e njeriut të sotëm - homo sapiens. Si rrjedhim i përsosjes së veglave të punës prej stralli e kocke u rrit ndjeshëm mundësia e sigurimit më me shumicë të produkteve ushqimore, gjë që solli ndryshime dhe në organizimin e bashkësisë primitive. Formohen tani grupe të qëndrueshme njerëzish të bashkuar jo vetëm nga forma e përbashkët e prodhimit, por edhe nga lidhjet e gjakut dhe nga origjina e tyre e përbashkët. Gradualisht kalohet në bërthamën e parë të organizimit shoqëror, në gjininë matriarkale. Ishte matriarkale, pasi gruaja luante rol të dorës së parë në ekonomi dhe në jetën shoqërore të kësaj bashkësie gjinore. Forma kryesore e familjes në këtë gjini ishte martesa me grupe, prej së cilës origjina e fëmijëve përcaktohej vetëm nëpërmjet nënës. Në epokën e mezolitit (guri i mesëm) 10 000 - 7 000 vjet p.e.re ndodhën ndryshime të mëdha në florën dhe në faunën e kontinentit, rrjedhimisht edhe në territorin e Ballkanit. U zhdukën të gjitha kafshët tipike të pleistocenit, si mamuthi, rinoceronti etj., kurse një pjesë e kafshëve që vazhduan të jetonin ndryshuan përhapjen gjeografike. Në kushtet e reja gjeo-klimatike, njeriu i mezolitit filloi të kalojë nga ekonomia që mbështetej në gjuetinë e mbledhjen e produkteve të gatshme, në fillimet e bujqësisë e të blegtorisë primitive. Epoka e mezolitit dallohet nga ajo e paleolitit edhe prej veglave të punës, të cilat janë bërë nga ashkla stralli shumë të vogla me forma të rregullta gjeometrike, si trekëndësha, trapezoidale, në formë segmenti etj., me përmasa të vogla 4-6 cm, ndaj quhen mikrolite. Në territorin e Shqipërisë vendbanime mezolitike janë zbuluar në shpellën e Konispolit (Konispol II) dhe në Kryegjatë. Në të dyja këto vendbanime veglat prej stralli janë të cilësisë shumë të mirë, kanë forma tipike mezolitike, me retush të imët të cilësisë së lartë. Në Konispol ato janë datuar saktësisht në vitet 8500 p.e.sonë (në bazë të C14). Me epokën mezolitike lidhet pjesërisht edhe vendbanimi i Vlushës (rrethi i Skraparit), ku janë zbuluar vegla stralli tipike mezolitike. Këto vegla janë gjetur së bashku me fragmente enësh shumë primitive, fakt që e daton Vlushën në fillimet e epokës neolitike. Sidoqoftë, ato i takojnë një kulture me tradita të forta mezolitike, dhe Vlusha përfaqëson një kulturë që vë në lidhje të drejtpërdrejtë epokën e mezolitit me fillimet e epokës së neolitit. Të marra së bashku, Konispoli II, Kryegjata dhe Vlusha, përbëjnë një dëshmi të rëndësishme për formimin e kulturës neolitike në territorin e Shqipërisë. 1411 2472 2005-09-15T04:25:52Z 172.177.64.73 [[Ilirët]] - pjesa e dytë Neoliti (nga greq. neos - i ri dhe lithos - gur) përfaqëson etapën e fundit dhe njëkohësisht më të zhvilluarën të epokës së gurit. Ai përfshin një kohë që fillon nga mijëvjeçari i shtatë dhe mbaron nga fundi i mijëvjeçarit të katërt p.e.sonë. Arkeologjikisht neoliti ndahet në tri periudha të mëdha: e hershme, e mesme dhe e vonë. Në këtë të fundit përfshihet dhe periudha e bakrit ose eneoliti (nga bashkimi i fjalës lat. eneos - bakër dhe greq. lithos - gur), që përbën etapën e fundit dhe kalimtare për epokën e bronzit. Në këta tridhjetë vjetët e fundit janë zbuluar e gërmuar një numër i madh vendbanimesh neolitike me shtrirje gati në tërë territorin e Shqipërisë, si në Maliq, në Cakran, në Vashtëmi, në Burimas, në Podgorie, në Barç e në Dërsnik të rrethit të Korçës, në Kamnik të Kolonjës, në Blaz e Nezir të Matit, në Cakran të Fierit, në Burim, në Gradec e në Cetush të Dibrës, në Kolsh të Kukësit, në Rajcë e në Rashtan të Librazhdit e nga gjetje të rastit në pika të tjera. Më mirë është njohur e studiuar pellgu i Korçës, i cili gjatë epokës prehistorike ka pasur kushte shumë të mira gjeoklimatike. Ai paraqet sot zonën më të pasur e më të zhvilluar kulturore të neolitit si edhe pellgun ku mund të ndiqet pa ndërprerje zhvillimi i kulturës neolitike në gjithë shtrirjen e tij kohore. Materialet e gjetura në këto qendra prehistorike, krahas atyre të dala në dritë shumë kohë më parë si në Velçë të Vlorës ose rastësisht në rrethet e tjera të vendit, kanë dhënë mundësi që të njihen aspekte të ndryshme të jetës ekonomike, shoqërore dhe kulturore të banorëve neolitikë të territorit tonë, ndërsa përhapja e gjerë e këtyre vendbanimeve dhe e gjetjeve rastësore neolitike ka treguar se ky territor gjatë kësaj epoke ka qenë i banuar dendur dhe pa ndërprerje. Jeta në vendin tonë gjatë neolitit u zhvillua në kushte shumë të përshtatshme natyrore. Klima e ftohtë dhe e lagësht e paleolitit, e cila kishte filluar që në mezolit t’i lëshonte vendin një klime më të butë, tani merr pak a shumë karakterin e klimës së sotme. Si rrjedhim edhe flora e fauna thuajse nuk ndryshojnë prej asaj të ditëve tona. Këto rrethana të favorshme natyrore ndihmuan që vendi ynë gjatë neolitit të arrijë në një nivel të lartë zhvillimi ekonomik dhe kulturor për atë kohë. Njeriu nga skllav i natyrës, siç ishte në paleolit, shndërrohet tani, pak e nga pak, në zotërues i saj. Në këtë kohë lindin e zhvillohen forma të ndryshme të veprimtarisë prodhuese të njeriut, të cilat me plot të drejtë mund të merren si zanafilla e degëve të veçanta të ekonomisë dhe të përparimit teknik e kulturor të shoqërisë së sotme. Të tilla janë bujqësia e blegtoria, prodhimi i qeramikës, tjerrja dhe endja, teknika e ndërtimit të banesave etj. Përsoset në këtë kohë edhe teknika e punimit të veglave prej kocke dhe prej guri. Hyn në përdorim të gjerë dhe bëhet karakteristike për epokën dhe teknika e lëmimit të gurit. Nga fundi i neolitit (eneolit), për të parën herë dalin dhe veglat e objektet prej bakri, të cilat shënojnë dhe fillimet e metalurgjisë në vendin tonë. Në këto periudha të largëta të prehistorisë, vendbanimet i ndeshim zakonisht nëpër tarraca lumore, pranë burimeve ose në vende me toka pjellore dhe të pasura me pyje që strehonin shumë kafshë të egra. Por krahas këtyre, vazhdonin të shërbenin si vendbanim edhe shpellat (shpella e Velçës, e Trenit, e Konispolit, e Blazit etj.). Banesat paraqiten dy llojesh: në formë gropash nëndhese (Cakran) dhe të tilla të ndërtuara drejt mbi tokë (Maliq, Kamnik, Kolsh etj.). Zakonisht këto kishin planimetri drejtkëndëshe dhe ishin një ose dy dhomëshe. Muret e tyre thureshin me thupra ose me kallama dhe lyheshin pastaj me baltë në njërën ose në të dy faqet e tyre. Dyshemetë ishin gjithashtu prej balte; në disa raste ato vendoseshin mbi shtroje trarësh për të izoluar lagështirën. Në Dunavec dhe në Maliq të Korçës janë zbuluar banime të ngritura mbi hunj (palafite). Mbi hunjtë vertikalë qëndronte një platformë prej trarësh të vendosur horizontalisht e mbi të ngriheshin banesat (kasollet) të shtruara me baltë. Palafiti i Maliqit ka qenë i rrethuar me një gardh që e mbronte nga vërshimi i ujit apo nga rreziqe të tjera. 1.1.2.2.1 Ekonomia Nga materialet e zbuluara në vendbanimet neolitike të vendit tonë del se bujqësia përbënte një nga format kryesore të prodhimit dhe sidomos tek ato bashkësi primitive që banonin në toka pjellore, si p.sh. në pellgun e Korçës, në fushën e Cakranit (Fier) etj. Toka punohej cekët me shat prej guri ose briri dreri. Kjo ishte forma më primitive e punimit të tokës. Në këtë kohë mbillej gruri si dhe llojet e tjera të drithërave. Këtë e tregojnë farërat e karbonizuara të zbuluara në shtresat neolitike të Podgories, të Konispolit, të Maliqit apo në muret e banesave të lyera me baltë të përzier me byk drithërash, siç i gjejmë në vendbanimet më të hershme neolitike (Vashtëmi, Kolsh etj.). Në depozitimet neolitike të vendit tonë, përzier me mbeturina të ndryshme të kulturës, janë zbuluar me shumicë dhe kocka bagëtish të imëta dhe të trasha, që tregojnë se krahas bujqësisë banorët neolitikë merreshin edhe me blegtori. Prej bagëtive ata siguronin qumështin, mishin, leshin, lëkurën etj. Një pjesë të këtyre produkteve ata i siguronin dhe nëpërmjet gjuetisë së kafshëve të egra, kockat dhe brirët e të cilave i ndeshim gjithashtu në qendrat e banuara të kësaj kohe. Dreri ishte një nga kafshët e egra më të parapëlqyera të gjahut, i cili përveç mishit dhe lëkurës, u siguronte bujqve primitivë edhe brirët me të cilët bënin vegla të ndryshme bujqësore, si shetër, çekanë etj., dhe që i gjejmë të përfaqësuar mirë sidomos në vendbanimin e Dunavecit e të Maliqit. Po këtu janë zbuluar edhe shumë pesha rrjetash, gropa etj., që dëshmojnë se një formë tjetër e sigurimit të ushqimit të banorëve neolitikë të Dunavecit e të Maliqit ishte dhe peshkimi. Banorët neolitikë të vendit tonë dinin gjithashtu të tirrnin fijen dhe të endnin prej saj rroba me anë të vegjës primitive vertikale. Këtë e tregojnë rrotullat e boshtit dhe peshat për tërheqjen e fijes në vegjë, të zbuluara në Maliq e gjetkë. Që në etapën më të hershme të neolitit shfaqen dhe enët prej balte të pjekur, që përbëjnë si kudo gjetjet më të shumta e më të rëndësishme në vendbanimet e kësaj kohe. Prodhimi primitiv i tyre ashtu si edhe ai i tekstilit dhe i prodhimeve bujqësore, ishte i lidhur me punën e gruas. Çdo bashkësi neolitike i përgatiste vetë enët sipas nevojave të saj. Ato punoheshin me dorë në forma e madhësi të ndryshme, me faqe të trasha ose të holla, me ose pa zbukurime sipas qëllimit të tyre praktik. Zhvillimi i madh, për atë kohë, i prodhimit, i cili gjeti shprehjen e vet në shtimin e llojeve të veglave të punës dhe në përmirësimin teknik të punimit të tyre, në zhvillimin e formave të tilla të ekonomisë, siç ishin bujqësia dhe blegtoria etj., solli ndryshime dhe në organizimin shoqëror, që u pasqyrua në përmirësimin e mëtejshëm të strukturës gjinore. Gjinia matriarkale e lindur që në paleolitin e lartë dhe e zhvilluar dalëngadalë gjatë mezolitit arrin tani fazën e lulëzimit të saj. Në fushën ekonomike kjo fazë e zhvillimit gjinor ishte e lidhur kryesisht me zhvillimin e bujqësisë primitive, e cila duke qenë punë e gruas, i jepte asaj një vend me rëndësi në prodhimin shoqëror. Paraqitja e saj me figurat e shumta prej balte, dëshmon se ajo kishte një pozitë parësore në gjini. Martesa me grupe, karakteristike për periudhën e hershme të matriarkatit, zëvendësohet tani në periudhën e lulëzimit të saj me një formë të re më të përsosur, me martesën me çifte. Gjatë gjithë kohës së neolitit, gjinia mbetet e vetmja njësi shoqërore dhe ekonomike në bashkësinë primitive. Në këtë gjini kishte jo vetëm bashkësi familjesh me çifte, por edhe një organizim pune dhe konsumi kolektiv. Puna e përbashkët i shpinte njerëzit në pronën e përbashkët mbi mjetet e prodhimit dhe mbi produktet e prodhimit. Ndërmjet gjinive, që jetonin në afërsi të njëra-tjetrës, u vendosën gjatë kësaj periudhe marrëdhënie të tilla ekonomike e shoqërore që shpunë në formimin e bashkësive fisnore. Midis këtyre njësive të mëdha fisnore fqinje ose më të largëta, ekzistonin marrëdhënie këmbimi. Në vendbanimet tona neolitike janë ndeshur sende të sjella nga krahina të largëta, siç janë p.sh., importet e poçerisë diminiane të Thesalisë në depozitimet e vendbanimit të Cakranit apo të Kamnikut etj. 1.1.2.2.2 Arti Arti i bujqve dhe i blegtorëve neolitikë priret drejt formave dekorative gjeometrike dhe figurative skematike. Arti dekorativ neolitik shfaqet me tërë përmbajtjen e tij sidomos në prodhimet e poçerisë, ku shumë nga format e enëve me harmoninë dhe me elegancën e trupit të tyre i tejkalojnë kërkesat e ngushta utilitare dhe hyjnë në fushën e realizimeve artistike. Në tërë kulturat neolitike të vendit tonë qeramika paraqitet e zbukuruar me ornamente të shumta të realizuara me teknika të ndryshme (pikturim, gërvishtje, ngulitje, inkrustim, etj.) dhe trajtime të veçanta stilistike, sipas fazave të zhvillimit përparues të saj. Motivet e zbukurimit përbëhen nga vija të drejta ose të përkulura me kombinime nga më të ndryshmet, si dhe nga figura gjeometrike: trekëndësha e rombe me fushë të zbrazët ose të vizatuar, nga rrathë, spirale, meandra, etj. Këto motive, përveç zhvillimit të thjeshtë për të zbukuruar enët, kanë shërbyer, në mjaft raste, edhe si simbole grafike për të paraqitur ambientin, sendet apo fuqitë e natyrës sipas botëkuptimit magjik të njerëzve neolitikë. Arti figurativ i kësaj kohe përfaqësohet kryesisht nga figurat antropomorfe apo zoomorfe prej balte të pjekur, të cilat kryesisht janë të vogla. Tipari më karakteristik i tyre është skematizimi i formës, nganjëherë jashtë masës, ashtu sikurse është në artin dekorativ të qeramikës gjeometrizimi i theksuar i ornamentit. Këto figura qeniesh paraqiten në formë cilindrike, plaçke apo steatopigjike (vithegjera), në këmbë ose ulur. Një pjesë e tyre janë të ngjashme me tipat përkatës të Azisë së Përparme dhe të Mesdheut Lindor, gjë që tregon për lidhje e ndikime kulturore të drejtpërdrejta të kulturave neolitike të vendit tonë me ato të këtij areali. Këto prodhime plastike, shpesh me vlera artistike, personifikonin, nga ana tjetër, ato fuqi të panjohura, të cilat sipas bujqve dhe blegtorëve primitivë, kishin në dorë pjellorinë e tokës dhe mbarështimin e kafshëve. Kështu, figurat e grave, të cilat mbizotërojnë në plastikën antropomorfe neolitike, janë të lidhura me kultin e pjellorisë së tokës-nënë, ndërsa ato që riprodhojnë figura zoomorfe - me kultin e kafshëve shtëpiake, që luanin, ashtu sikurse dhe bujqësia, një rol të rëndësishëm në ekonominë e bashkësisë neolitike. Me kultin e tokës-nënë dhe të kafshëve lidhen edhe vazot antropomorfe e zoomorfe të zbuluara në vendbanimet neolitike të Maliqit, të Dunavecit etj. Botëkuptimi i banorëve neolitikë është shprehur edhe në kultin e varrimit. Varrosja e të vdekurve bëhej pranë ose brenda territorit të vendbanimit. Varret nuk kishin ndonjë ndërtim të veçantë; kufoma vendosej në një gropë të cekët në pozicion fjetjeje dhe këmbë të mbledhura pa takëm funeral. Riti i varrimit brenda territorit të banuar ose brenda banesës ishte i lidhur me një zakon shumë të përhapur në atë kohë në Ballkan dhe në përgjithësi në rajonin e gjerë të Mesdheut. Siç duket, ai kishte karakter flijimi dhe u kushtohej fuqive që mbronin vendbanimin. 1.1.2.2.3 Grupet etno-kulturore Numri i konsiderueshëm i vendbanimeve neolitike të zbuluara në tërë territorin e Shqipërisë si edhe përkatësia kohore e tyre nga neoliti i hershëm në neolitin e mesëm, të vonë, duke përfshirë dhe epokën e bakrit, e bëjnë të mundur të veçojmë disa grupe kulturore dhe ta ndjekim zhvillimin e kulturës pa ndërprerje nga fillimet e mijëvjeçarit të shtatë e deri në fund të mijëvjeçarit të katërt p.e.sonë. Neoliti i hershëm, përfaqësohet nga Vlushi, Podgoria I, Vashtëmia, Kolshi I, Burimi dhe Blazi I e II. Vendbanimi i Vlushit karakterizohet nga një qeramikë trashanike ngjyrë gri të zezë, me forma tepër të thjeshta e me pak zbukurime të bëra me shtypje. Qeramika gjendet së bashku me vegla pune prej stralli tipike mezolitike, ndaj Vlushi i takon periudhës kalimtare nga mezoliti në neolit. Kultura Podgorie I, Vashtëmia, Kolshi I, Burimi dhe Blazi I, II, të cilat janë njohur e studiuar mirë, i takojnë neolitit të hershëm të zhvilluar. Kjo periudhë në territorin e Shqipërisë Juglindore është dokumentuar nga kultura Podgorie I. Falë një shtrese kulturore të trashë rreth 3 m e mjaft të qartë, në Podgorie, dhe të një lënde shumë të pasur arkeologjike mund të rindërtohet tabloja e asaj kulture, e cila karakterizohet nga qeramika njëngjyrëshe e kuqe me shkëlqim, nga qeramika e pikturuar me bojë të bardhë mbi sfond të kuq si edhe nga figurat steatopigjike prej balte e tryezat e thjeshta të kultit, të cilat i vënë në raporte të drejtpërdrejta kulturore e kronologjike me neolitin e hershëm të Thesalisë (faza Presesklo e pjesërisht Protosesklo), si edhe me neolitin e hershëm të Maqedonisë (Vrshnik-Anzabegovo Ib, c). Elementet e tjera të pranishme në Podgorie I, si qeramika impreso e tipit të Devollit e ajo e tipit adriatik, si edhe qeramika barbotine e sheshtë e vënë atë në lidhje me kulturat e neolitit të hershëm adriatik e ballkano-qendror. Kultura përfaqësuese e Shqipërisë Verilindore, Kolshi I ka si tregues themelor qeramikën barbotine në reliev të ngritur, qeramikën e pikturuar me bojë kafe mbi sfond të kuq dhe qeramikën impreso, të cilat vendosen mjaft qartë në raporte kulturore e kronologjike me Rudnikun (Rudniku III) në Kosovë dhe me gjithë kulturat e fazës Starçevo II b të Ballkanit Qendror. Blazi I e II në zonën e Matit ka qeramikë të tipit impreso-kardium me motive të ndryshme, si edhe qeramikë njëngjyrëshe gri e të zezë me shkëlqim që i japin kulturës së këtij vendbanimi shpellor karakterin adriatik lindor (Smilçiç I). Kalimi nga neoliti i hershëm në neolitin e mesëm shënon një kthesë në të gjithë zhvillimin kulturor të territorit të vendit tonë, gjë që është pasqyruar mjaft qartë në kulturat Dunavec I - Cakran Blaz III, të cilat përfaqësojnë dhe tri fazat kryesore të zhvillimit të neolitit të mesëm në Shqipëri. Tipar themelor për të gjitha fazat e kësaj periudhe është qeramika ngjyrë gri, gri e zezë dhe e zezë me sipërfaqe të lëmuar me ose pa shkëlqim, si edhe qeramika barbotine e impreso të trashëguara nga neoliti i hershëm. Qeramika shquhet për një larmi formash ku mbizotërojnë kupat bikonike me variante të ndryshme, tasat trung konikë me fund të lartë, enët me trup sferik me profile të ndryshme etj. Qeramika e neolitit të mesëm dallohet edhe për pasurinë e zbukurimeve të bëra me incizim e thellim, hera-herës të inkrustuara me bojë të kuqe ose të bardhë, për zbukurimet plastike variantesh të ndryshme, për zbukurimin me kanelyra, me pikturim etj. Çdo njëra nga tri kulturat përfaqësuese ka tiparet dhe veçoritë lokale që burojnë nga diferencat në kronologjinë relative si edhe nga pozita gjeografike, nga raportet e lidhjet që ato kishin me kulturat fqinje. Faza Dunavec I që përfaqëson shtresën më të hershme të neolitit të mesëm është e lidhur me ekzistencën e një vendbanimi palafit, i cili, sot për sot, është më i hershmi në territorin e Ballkanit. Në Dunavecin I, krahas qeramikës së zezë të cilësisë shumë të mirë vazhdoi të përdorej gjerësisht qeramika barbotine me reliev të zhvilluar, traditë kjo e neolitit të hershëm Starçevian. Por tonin kulturës së Dunavecit I ia jepnin format e reja të enëve të zbukurimit në reliev, zbukurimet me incizim e ngulitje, zbukurimet me kanelyra, pikturimi gri etj. Gjatë Dunavecit II, krahas elementeve që u trashëguan nga periudha paraardhëse, që edhe këtu përbëjnë shumicën, ka edhe një tog elementesh të reja që e veçojnë atë si një fazë më vete. Zbukurimi në reliev njeh zhvillimin e tij më të gjerë, po ashtu bëhet tipik zbukurimi me gërvishtje i llojit adriatik, kanelyra përmirësohet cilësisht dhe, krahas pikturimit gri, del edhe qeramika e pikturuar me bojë të kuqërremtë. Në këtë fazë shfaqen edhe fragmentet e para të qeramikës dyngjyrëshe kuq e zi. Cakrani dhe Dunaveci II kanë përputhje të plotë kulturore e kronologjike. Për t’u shënuar është gjetja në Cakran e disa fragmenteve enësh të pikturuara dhe në Dunavec II e një fragmenti, të cilat janë të importuara nga kultura Thesalike e Diminit të hershëm (faza Tsangli). Ato japin një datë të saktë për ekzistencën e njëkohshme të Cakranit e të Dunavecit II me Tsanglin dhe në të njëjtën kohë dëshmojnë për zhvillimin e këmbimit midis trevave tona me Thesalinë. Edhe kultura e Kolshit II në territorin e Shqipërisë Verilindore gjen përputhje të plotë me atë të Cakranit. Faza fundore e neolitit të mesëm është dëshmuar nga Blazi III në territorin e Shqipërisë së brendshme qendrore. Ajo karakterizohet nga qeramika ngjyrë gri, gri e zezë e ngjyrë kafe e zbukuruar me motive linearo-gjeometrike e spiralike, të cilat janë elemente karakteristike për kulturat danilike të bregdetit dalmatin. Krahas tyre ka edhe enë të zbukuruara me ornamente me vija të thelluara, të cilat mjaft mirë e vënë këtë fazë të neolitit të mesëm në raporte kulturore e kronologjike me kulturën Lisiçiç (Hvar I) të neolitit të vonë të Adriatikut. Kulturat e neolitit të mesëm të vendit tonë kanë edhe disa tregues të rëndësishëm të kultit e të botës shpirtërore. Si shfaqje e re dhe kryesore janë ritonet, enë jo të zakonshme me katër këmbë me grykë vezake të vendosur pjerrtas me një dorezë të madhe në pjesën e sipërme të trupit dhe të lyera me bojë të kuqe. Këto ritone sipas mendimit të shumë studiuesve duhet të kenë shërbyer në ceremoni rituale kushtuar kulteve të rëndësishme, siç është ai i pjellorisë së tokës, i nënës së madhe, kulte që ishin të lidhura me riprodhimin e jetës, me pjellorinë e tokës e të bagëtisë, të cilat ishin degët bazë të ekonomisë. Një kult tjetër i epokës neolitike është ai i varrimit të fëmijëve në vendbanim, të vendosur në pozicion kruspull, dëshmi e një flijimi për vetë vendbanimin. Kalimi nga periudha e neolitit të mesëm në neolitin e vonë është bërë shkallë-shkallë, gjë që provohet nga kultura e vendbanimeve të Dërsnikut, të Barçit II dhe të Maliqit I (Kamnik) ku disa tregues të kulturës vazhdojnë edhe gjatë neolitit të vonë, madje zhvillohen më tej dhe bëhen karakteristike. E tillë është qeramika me tone të çelëta e punuar me kujdes dhe e pikturuar me ngjyra të ndryshme, me motive të larmishme linearo-gjeometrike dhe meandro-spiralike. Kjo qeramikë krijon efekte shumë të ngjashme me qeramikën e neolitit të vonë të Thesalisë, që njihet arkeologjikisht si faza e Diminit klasik. Këto elemente kulturore luajtën një rol të rëndësishëm në formimin e kulturës së neolitit të vonë të vendit tonë. Fazën finale të epokës së gurit të ri ose siç quhet ndryshe epoka e bakrit, e përfaqësojnë tri vendbanime me një vijimësi kulturore e kronologjike: Burimasi, Maliqi II a dhe Maliqi II b. Kultura e tyre karakterizohet nga përsosja e veglave të strallit, e veglave me gur të lëmuar dhe e atyre prej kocke e briri, si dhe dalja e veglave të para prej bakri (sëpata të tipit daltë, biza e grepa peshkimi), të cilat për shkak të cilësisë së butë të bakrit nuk mundën të zëvendësonin veglat e traditës neolitike. Tiparin themelor të kësaj faze e përbën qeramika, e cila dallohet për cilësinë e punimit të saj, për larminë e formave të enëve, për ngjyrën e zezë e gri të zezë shpeshherë me shkëlqim, si edhe për zbukurimet e shumëllojshme (me pikturim gri, me bojë të bardhë ose të kuqe, me incizim, me ornamente plastike apo kanelyra etj.). Kultura shquhet edhe për një pasuri e larmi objektesh kulti, si figura antropomorfe e zoomorfe, tavolina kulti e objekte të tjera të karakterit ritual. Kultura neolitike e vendit tonë u zhvillua në lidhje e marrëdhënie të ngushta me kulturat bashkëkohëse të vendeve fqinje, si me kulturën Crnobuki-Shuplevac të Pelagonisë, me kulturën Rahmani të Thesalisë dhe me kulturat egjeane të bronzit të hershëm. Të dhënat e deriatëhershme dëshmojnë kështu se kultura neolitike në vendin tonë zhvillohet pa ndonjë ndërprerje dhe mbi një bazë autoktone. Njohuritë e deritanishme nuk janë të mjaftueshme për të përcaktuar se cilët ishin përfaqësuesit e grupeve apo të komplekseve më të gjera etnokulturore ballkanike të kësaj kohe. Mendimet e ndryshme sipas të cilave këto mund të kenë qenë ose jo popullsi indoevropiane mbeten ende të diskutueshme, sa kohë që të dhënat gjuhësore nga fusha e toponimisë së lashtë të Ballkanit është vështirë të përputhen me siguri me të dhënat arkeologjike. Në këto rrethana, banorët e kësaj lashtësie të largët, këto grupe kulturore ka shumë gjasë t’i takonin një popullsie paleoindoevropiane. 1412 2473 2005-09-15T04:28:35Z 172.177.64.73 [[Ilirët]] - pjesa e tretë Karakteristika themelore e kësaj epoke është lindja e metalurgjisë së bronzit, që i dha emrin dhe vetë epokës. Për zhvillimin e saj ndihmoi shumë dhe pasuria me bakër e vendit tonë, sidomos në zonat metalmbajtëse të Matit, të Kukësit, të Korçës etj. Vendin kryesor në prodhimin e metalurgjisë e zënë veglat e punës dhe sidomos armët, siç janë sëpatat, drapërinjtë, shpatat, kamat, thikat dhe majat e heshtave e të shigjetave. Veglat dhe armët e reja nuk mundën të përjashtonin plotësisht nga përdorimi veglat dhe armët e traditës neolitike. Madje në periudhën e parë të bronzit ato janë ende të pakta e të dobëta, por gradualisht shtohen e përsosen dhe hyjnë gjerësisht në përdorim, duke ushtruar një ndikim të fuqishëm në veprimtarinë ekonomike e shoqërore të njeriut. Përsosuria e derdhjes dhe pastërtia e objekteve të prodhuara në fundin e epokës së bronzit arrin një nivel të tillë teknik, që dëshmon se gjatë kësaj periudhe metalurgjia e bronzit kishte arritur lulëzimin e saj të plotë dhe ishte kthyer në një zejtari të mirëfilltë. Midis këtyre prodhimeve meritojnë të përmenden sëpatat me forma karakteristike vendase siç janë sëpatat me emrin “shqiptaro-dalmate”. Krahas tyre qëndrojnë prodhimet vendase të imitacioneve egjeane ose me origjinë nga Evropa Qendrore, të tilla, si sëpatat dytehëshe të tipit minoik, shpatat e gjata të tipit egjean, sëpatat e tipit kelt, etj., që dallojnë nga prototipat e tyre për veçantitë lokale. Arritjet në fushën e metalurgjisë së bronzit ndihmuan veprimtarinë prodhuese dhe u bënë mbështetje për zhvillimin e degëve të tjera të ekonomisë, në mënyrë të veçantë të bujqësisë. Karakteri i saj ndryshoi edhe si pasojë e zhvillimit të blegtorisë. Rritja e numrit të kafshëve shtëpiake, si kali, gjedhët dhe bagëtitë e imëta, që i gjejmë të përfaqësuara gjerësisht midis materialit kockor në shtresat kulturore të vendbanimeve të bronzit dhe në varrezat e kësaj kohe, solli me vete ndryshime thelbësore në bujqësi. Nga kopshtet e vogla, që rrëmiheshin me vegla të thjeshta prej briri e druri, kalohet tani në shfrytëzimin e sipërfaqeve më të gjera, që i punonin me parmendë druri, duke shfrytëzuar forcën tërheqëse të kafshëve. Tokat hapeshin me anë të djegies së pyjeve. Të shkriftuara nga zjarri i fortë dhe të pasuruara me plehun e hirit, ato ishin të gatshme për t’u mbjellë. Bujkut primitiv nuk i mbetej veçse të hidhte farën dhe ta mbulonte atë me një lërim të cekët. Kjo tokë nuk mund të shfrytëzohej për shumë vjet, sepse ngjishej dhe nuk mund të punohej më me veglat e thjeshta të kohës, prandaj bujqit hapnin toka të reja, gjë që i dha bujqësisë së bronzit një karakter ekstensiv. Në krahasim me qeramikën e bukur dhe të një cilësie të lartë të neolitit të vonë, qeramika e bronzit të hershëm paraqitet më primitive si në teknikën e punimit, ashtu dhe në sistemin e zbukurimit. Por kjo është një qeramikë me forma të reja e të panjohura më parë, ndërsa një element i rëndësishëm në ndërtimin e saj janë vegjët. Më tipike në këtë qeramikë janë vazot me dy vegjë të larta mbi buzë, ato me dy ose katër vegjë unazore nën grykë, filxhanët me një vegjë të lartë mbi buzë dhe brokat me trup të fryrë dhe qafë cilindrike me një vegjë nën grykë. Tipar tjetër dallues i kësaj qeramike është zbukurimi me motive plastike shiritash me ose pa thellim. E njohur në gjuhën arkeologjike, për këtë arsye, si qeramika “shiritore”, ajo përbën tani një element të ri kulturor që nuk lidhet me traditën neolitike. Prototipat e saj janë me origjinë të largët nga Ponti në brigjet e Detit të Zi dhe shfaqja e saj në Ballkan, ashtu si dhe në krahinat e tjera të Evropës është e lidhur me dyndjen e madhe të një popullsie baritore që vjen nga stepat e Lindjes aty nga fundi i neolitit. Krahas kësaj qeramike do të vazhdojë të mbijetojë edhe ajo me forma tradicionale neolitike vendëse, e zbukuruar me ornamente të incizuara ose me kanelyra, e cila paraqitet më e pakët në fillimet e shtresave kulturore dhe gradualisht vjen e zë vend parësor në qeramikën e bronzit. Qeramika e bronzit të mesëm lidhet gjenetikisht me atë të bronzit të hershëm dhe riprodhon të njëjtat forma e sistem zbukurimi, por me një teknikë më të përparuar. Shfaqen tani dhe forma të reja, prej të cilave më karakteristike janë enët pseudominoike me dy vegjë të larta mbi buzë, sahanët me dy vegjë horizontale poshtë buzëve ose që ngrihen mbi to, etj. Në bronzin e vonë prodhimi qeramik rigjallërohet. Enët paraqiten me forma më të evoluara, më të pasura dhe më të përsosura nga pikëpamja teknologjike. Zakonisht enët me parete të holla janë të pjekura mirë dhe kanë ngjyra kryesisht të çelëta, okër, të kuqe dhe gri në të blertë. Në fillim kjo qeramikë është e thjeshtë, por në fazat e mëpastajme pasurohet me zbukurime të pikturuara me motive të larmishme gjeometrike. Tek qeramika më e hershme e këtij tipi, pikturimi është bërë pas pjekjes së enës dhe ka ngjyrë të kuqe të praruar, kurse më vonë ai bëhet para pjekjes dhe merr pastaj ngjyrën kafe me nuanca të ndryshme. Në literaturën arkeologjike kjo qeramikë është pagëzuar me emrin “devollite”, nga emri i krahinës ku është zbuluar më parë. Por djepi i saj duket se është pellgu i Korçës, ku ajo kronologjikisht paraqitet deri tani si më e hershme. Këndej ajo përhapet pastaj në të gjithë Shqipërinë e Jugut dhe në krahinat fqinje të Maqedonisë, të Thesalisë dhe të Epirit, ku datohet si më e vonë. Nga fundi i bronzit, në sintaksën gjeometrike të sistemit zbukurues të qeramikës “devollite” futen dhe elemente të zbukurimit mikenas, si rezultat i lidhjeve gjithnjë më të ngushta të kësaj treve me botën e Egjeut. Si e tillë qeramika “devollite” paraqitet si përfaqësuese e një grupi të veçantë kulturor me një shtrirje të gjerë në territorin jugor të Shqipërisë dhe të diferencuar nga ai i krahinave veriore, i cili nuk zbaton pikturimin e qeramikës dhe as teknologjinë e grupit “devollit”, duke u treguar më konservator si ndaj formave, ashtu dhe ndaj zbukurimit tradicional të periudhave pararendëse të epokës së bronzit. Prodhimet zejtare dhe ato bujqësore-blegtorale bënë të mundshme edhe zhvillimin e këmbimeve. Tregues i rëndësishëm në këtë drejtim janë depot ose objektet e fshehura, që përbëjnë një dukuri të rëndomtë në bronzin e vonë dhe që ndeshen jo rrallë dhe në vendin tonë. Depo të tilla janë gjetur buzë liqenit të Shkodrës dhe Bunës, në afërsi të Shirokës e Beltojës me sëpata të tipit “shqiptaro-dalmat”, në një shpellë afër Koplikut dhe në fshatin Bushat me sëpata të tipit “kelt”, etj. Këto depo, që krijohen në raste rreziku nga zejtarë endacakë, të cilët janë njëkohësisht dhe shitës të prodhimeve të tyre, gjenden zakonisht gjatë rrugës natyrore. Ato përmbajnë objekte të pavëna në përdorim, shpesh prodhime të një kallëpi, të cilat, për shkak të formave standarde, shërbejnë edhe si njësi vlere për këmbim. Objektet e importit egjean, italik dhe ato me prejardhje nga viset e Evropës Qendrore, të përfaqësuara në gjetjet arkeologjike të vendit tonë përmes armëve, qeramikës dhe sendeve të tjera të luksit, janë dëshmi e përpjesëtimeve që marrin këmbimet gjatë bronzit. Zhvillimi i tyre dhe lidhjet me krahina kaq të largëta u ndihmuan nga lindja në këtë kohë e transportit tokësor, që shfrytëzon forcën bartëse të kafshëve dhe sidomos shfaqja e anijeve me vela, që lejuan lundrimet në det të hapur dhe arritjen e brigjeve të tjera. Që nga kjo kohë banorët e bronzit të vendit tonë, duket se kryen për herë të parë dhe kalimin e Adriatikut. Megjithatë duhet thënë se lidhjet midis krahinave të ndryshme, qofshin këto të afërta apo të largëta, nuk ishin të rregullta, prandaj dhe shkëmbimi i produkteve midis bashkësive mbetet gjithnjë një gjë e rastit. 1.1.3.1 Struktura shoqerore Përparimet në degët e ndryshme të ekonomisë çuan në rindarjen e punës midis sekseve dhe për pasojë në ndryshimin e pozitës shoqërore të burrit dhe të gruas. Burri duke u marrë tani si me bujqësi e blegtori, ashtu edhe me prodhimin metalurgjik, zuri vendin drejtues në ekonomi e shoqëri, ndërsa roli i gruas u dobësua. Kjo solli ndryshime dhe në marrëdhëniet shoqërore, të cilat u shprehën në zëvendësimin e rendit gjinor matriarkal me atë patriarkal dhe në kalimin nga familja matriarkale me çifte në familjen patriarkale monogame, e cila u bë dhe bërthamë e shoqërisë fisnore të kësaj kohe. Brenda fisit ajo formonte një njësi të pavarur ekonomike e shoqërore. Pjesëtarët e saj i lidhte prona e përbashkët e familjes, prodhimi dhe konsumi i përbashkët. Të gjithë pjesëtarët e familjes ishin të barabartë midis tyre, kurse kryetari ishte i pari midis të barabartëve. Gjatë epokës së bronzit struktura e fisit u bë më e ndërlikuar. Midis familjes dhe fisit u krijua një hallkë tjetër, vëllazëria, e cila përmblidhte disa familje të mëdha patriarkale, të dala nga ndarja e familjes mëmë. Pasqyrë e këtij organizimi shoqëror janë monumentet skulpturore të kësaj kohe, tumat, të cilat janë varre apo varreza kolektive të një familjeje, vëllazërie ose fisi. Inventari i varreve të tyre flet dhe për diferencim social të popullsisë dhe një shtresëzim fillestar të saj, që e ka bazën te përparimet e shënuara në ekonomi dhe te mundësia që u krijua për grumbullimin e një lloj pasurie prej kësaj. Vetë ky fakt nënkupton krijimin e premisave për lindjen e pronës private, që do të sjellë në të ardhmen shpërbërjen e bashkësisë primitive. Prirja për të shtuar pasurinë, për të fituar toka e kullota të reja çoi gjatë kësaj epoke në konflikte e lufta të vazhdueshme. Lëvizjet dhe dyndjet e mëdha të popullsive që vërtetohen në mënyrë të qartë, përmes të dhënave arkeologjike, janë një shfaqje e kësaj dukurie. Lindja e vendbanimeve të fortifikuara, përsosja e armëve dhe vendi që zënë ato në inventarin e varreve, dëshmojnë se nga fundi i epokës lufta ishte bërë një funksion i rregullt në jetë. Plaçkitjet dhe përfitimet e tjera që vinin prej saj, rritën një shtresë udhëheqësish ushtarakë, e cila filloi të veçohet nga masa e gjerë e anëtarëve të fisit, duke u pasuruar përmes përvetësimit të pjesës më të madhe të plaçkës së luftës dhe të robërve të saj. Këta të fundit do të bëhen pastaj burim për format më të hershme të shfrytëzimit të njeriut si skllav në familjet patriarkale ose ndryshe për lindjen e skllavërisë patriarkale. 1.1.3.2 Arti Niveli i ulët i faktorëve të prodhimit dhe karakteri empirik i njohurive krijuan te njeriu primitiv një botëkuptim magjik-mistik për botën që e rrethonte dhe fenomenet e veçanta të saj. Mbi këtë bazë gjatë epokës së bronzit vazhdojnë të jetojnë rite e besime të trashëguara nga shoqëria neolitike siç është kulti i tokës-mëmë që vazhdon të ushtrohet edhe gjatë periudhës së parë të bronzit dhe që shprehet nëpërmjet figurave prej balte të pjekur, të cilat paraqesin gruan-mëmë, apo riti i flijimit dhe i varrimit të fëmijëve brenda territorit të vendbanimit, që i shërbejnë mbrojtjes nga fuqitë mistike keqbërëse, që vërtetohen me horizontin e bronzit të hershëm në Maliq dhe më vonë në grupin e urnave të shtresës së fundit të bronzit në Tren. Shqetësimi për fatin e njeriut pas vdekjes krijoi tek njerëzit primitivë botëkuptimin e vazhdimit të jetës përtej varrit, që shprehet në këtë epokë me kujdesin e veçantë që tregohet për të vdekurin, për plotësimin e riteve të varrimit dhe për ndërtimin e vetë varreve. Krahas varreve të dysta të trashëguara nga neoliti, shfaqen në fillim të epokës së bronzit varret me tuma. Këto janë varre monumentale në formën e kodrave të vogla gjysmë sferike, të larta 1-4 m e me diametër 15-30 m, të ngritura me dhé e me gurë. Disa prej tyre kanë në bazë nga një ose dy unaza kufizuese me gurë, të cilat shërbenin si kufi për masën e dheut që hidhej mbi varret. Në qendër të tumës zakonisht është vendosur varri më i hershëm, për të cilin është ngritur tuma, kurse përreth e mbi të janë vendosur varre të tjera të mëvonshme. Arkitektura e varreve është e thjeshtë në formë gropash të rrumbullakëta ose katërkëndëshe të rrethuara e të mbuluara me gurë, apo arkash katërkëndëshe prej druri apo gurësh. Varrimi bëhej duke e vendosur trupin me këmbë dhe me duar të mbledhura në pozicion fjetjeje. Kjo mënyrë varrimi e njohur që në neolit bëhet më karakteristike gjatë gjithë epokës së bronzit. Varrimi me djegie përkundrazi ndeshet më rrallë. Në këtë rast hiri dhe mbeturinat e djegura të trupit vendoseshin zakonisht në gropa të mbuluara me gurë ose me urna. Të vdekurit shoqëroheshin në varr me takëmin funerar, karakteri i të cilit përcaktohej nga seksi dhe pozita shoqërore e të vdekurit. Që nga bronzi i mesëm fillojnë të shfaqen dallimet midis varreve me inventar të pasur e të thjeshtë. Në disa raste të vdekurin e shoqëronin në varr edhe kafshë që adhuroheshin, siç është rasti i varrit qendror të tumës së madhe të Pazhokut, i cili krahas dy skeleteve përmbante dhe një kokë kau, kafshë kjo e lidhur me kultin e bujqësisë me parmendë, mjaft i përhapur si i tillë në botën e Mesdheut. Dy unazat bashkëqendrore me gurë të kësaj tume janë me sa duket, shprehje e kultit të diellit, që adhurohej nga përfaqësuesit e këtyre tumave si një fuqi jetëdhënëse dhe burim i prodhimtarisë së tokës. Arti i kohës së bronzit është kryesisht një art i zbatuar i stilit gjeometrik, që përdoret në zbukurimin e qeramikës dhe më pak në prodhimet prej bronzi. Arti plastik, që përfaqësohet me figurinat skematike të gruas-mëmë paraqitet tani në rënie. Ai nuk ka veçse pak jetë gjatë periudhës së parë të kësaj epoke derisa më vonë zhduket krejt. Në bronzin e hershëm një rënie ka edhe në zbukurimin e qeramikës, por më pas, e sidomos në bronzin e vonë, ky art njeh një ngritje të re. Në qeramikën e tumave të Pazhokut ai është zbatuar në teknikën e incizimit. Motivet janë trekëndësha e rombe të vargëzuara me fushën e mbushur me vija të pjerrëta paralele. Në qeramikën “devollite” këto motive janë të pikturuara me tone pashkëlqim ngjyrë të kuqe apo kafe. Thurja e harmonishme e kompozicionale e tyre në enë me forma elegante përfaqëson një nga arritjet më të mira të artit dekorativ të epokës së bronzit. Në prodhimet metalike zbukurimet janë të varfra. Vlerat artistike i shohim të shprehura më tepër në format e bukura të disa veglave, sidomos te sëpatat “shkodrane” e “shqiptaro-dalmate” të zbukuruara në mykat e tyre me stolisje plastike brinjësh, që hijeshojnë formën e zhdërvjellët të vetë objekteve. 1413 2474 2005-09-15T04:31:48Z 172.177.64.73 [[Ilirët]] - pjesa e katërt Burimet historike dëshmojnë se në epokën e hekurit territori i Shqipërisë banohej nga ilirët, një nga popullsitë e mëdha të Evropës së atëhershme, që shtrihej në gjithë pjesën perëndimore të Gadishullit Ballkanik. Rreth fundit të shekullit XII ose fillimit të shekullit XI para erës sonë në territorin e tyre shfaqen për të parën herë objekte prej hekuri. Futja në përdorim e këtij materiali të ri, që i dha emrin epokës shënon, edhe për ilirët nismën e një periudhe të re historike. Hekuri kishte cilësi të pakrahasueshme ndaj lëndëve të para të njohura deri atëhere për përgatitjen e veglave të punës dhe të armëve. Si i tillë, ai çoi në rritjen e rendimentit në sfera të ndryshme të ekonomisë, në zhvillimin e mëtejshëm të këmbimit, në rritjen e pasurisë shoqërore, në thellimin e diferencimit shoqëror, në formimin e federatave fisnore si forma të organizimit politik. Në tërë përmbajtjen e vet kjo periudhë e historisë së ilirëve karakterizohet, kështu, nga shthurja e plotë e organizimit fisnor dhe nga përgatitja e kushteve për lindjen e skllavopronarisë dhe të shteteve skllavopronare ilire. Ky proces nuk u krye njëlloj në të gjithë territorin e gjerë ilir. Më shpejt përparuan popullsitë që banonin në ultësirën bregdetare dhe në luginat e pllajat me kushte më të mira natyrore, ndërsa më ngadalë ecnin fiset e zonave të thella e të varfra malore. 1.1.4.1 Iliret Problemi i prejardhjes dhe i rrugës së formimit të trungut etnik ilir me veçoritë e tij gjuhësore e kulturore, ka përbërë një nga synimet më kryesore të ilirologjisë. Rreth tij janë shfaqur pikëpamje të ndryshme, të cilat ndriçojnë në mënyrë të mjaftueshme gjithë këtë proces të ndërlikuar etnogjenetik. Kërkimet komplekse arkeologjike, gjuhësore dhe historike të kohëve të fundit e kanë vendosur atë mbi një bazë më të shëndoshë dhe e kanë futur në një rrugë më të drejtë zgjidhjeje. Sado të ndryshme që mund të paraqiten nga forma teoritë mbi prejardhjen e ilirëve, në përmbajtje ato shprehin vetëm dy pikëpamje, njëra nga të cilat i quan ilirët si të ardhur në Gadishullin Ballkanik, ndërsa tjetra si popullsi autoktone të formuar në truallin historik të Ilirisë. Midis teorive që i quajnë ilirët të ardhur në Gadishullin Ballkanik, ka mospërputhje si përsa i takon vendit nga vijnë, ashtu edhe kohës së ardhjes së tyre. Disa e lidhin përhapjen e tyre me kulturën e Halshtatit, të tjerë me kulturën e Fushave me Urna, apo me kulturën Luzhice. Sipas tyre, në kapërcyell të mijëvjeçarit të dytë p.e.sonë ilirët morën pjesë në lëvizjet e popujve që njihen me emrin dyndja dorike, egjeane apo panono-ballkanike dhe duke zbritur nga Evropa Qendrore, në fillim të epokës së hekurit, u ngulën në Gadishullin Ballkanik në trojet e tyre historike. Pikëpamje më e re është ajo që e konsideron kulturën ilire si një dukuri të formuar historikisht në vetë truallin ilir në bazë të një procesi të gjatë dhe të pandërprerë të saj gjatë gjithë epokës së bronzit dhe fillimit të asaj të hekurit. Kjo tezë e zhvillimit të pandërprerë të kulturës, që jep mundësi të flitet edhe për një zhvillim të pandërprerë etnik, gjen prova të shumta në territorin historik të ilirëve, sidomos me zbulimet e bëra në truallin e Shqipërisë në vendbanimin e Maliqit dhe në varrezat tumulare të Pazhokut, të Vajzës, të Matit etj., kurse jashtë vendit tonë në varrezat tumulare të pllajës së Glasinacit (Bosnjë) e gjetkë. Përballë këtyre zbulimeve bëhet fare e paqëndrueshme teza që e lidh etnogjenezën e ilirëve me kulturën e Halshtatit apo me bartësit e kulturës së fushave me urna. Trualli i kësaj kulture të fundit nuk mund të lidhet kurrsesi etnikisht me ilirët. Duke krahasuar truallin e kulturës së fushave me urna me atë të kulturës së mirëfilltë ilire Mat-Glasinac në rajonin qendror të Ilirisë, vihen re ndryshime thelbësore si në kulturën materiale në qeramikë, në objektet metalike etj., ashtu edhe në atë shpirtërore, që ka një rëndësi të veçantë në përcaktimin etnik të një popullsie. Trualli i Panonisë ndjek mënyrën e varrimit me djegie duke vendosur mbeturinat e saj në vazo të veçanta (urna), ndërsa ai i Matit dhe i Glasinacit, varrimin në tuma e kryesisht me vendosje kufome. Këto ndryshime në kulturë i veçojnë panonët edhe si një grup etnik më vete që dallohet nga ai i ilirëve. Përveç kësaj të dhënat arkeologjike kanë treguar se dyndjet panono-ballkanike, dorike a egjeane nuk e përfshinë pjesën perëndimore të Gadishullit Ballkanik dhe si pasojë nuk shpunë në ndryshime dhe zhvendosje të theksuara të ilirëve. Kjo shihet qartë sidomos në territorin e vendit tonë, ku materialet arkeologjike të kësaj kohe, flasin jo për ndërprerje në zhvillimin autokton të kulturës, por për një vazhdimësi të saj që nga epoka e hershme e bronzit, pavarësisht se disa shfaqje të reja në prodhimin metalurgjik, të shek. XI-IX p.e.sonë, mund të lidhen me ndikimet kulturore të ardhura përmes dyndjeve nga veriu. Ky zhvillim i pandërprerë kulturor në vendin tonë shfaqet akoma më mirë në qeramikë, e cila është një tregues i rëndësishëm në përcaktimin etnik dhe kulturor të bartësve të saj. Qeramika e kësaj kohe zhvillohet në tërë truallin ilir mbi bazën e poçerisë më të hershme të epokës së bronzit, pa pasur ndonjë ndryshim në kohën e kalimit nga epoka e bronzit në atë të hekurit, dhe duke e ruajtur këtë traditë autoktone të paktën deri në shek. VI p.e.sonë, kur historikisht dihet se këto krahina banoheshin nga bashkësi të qëndrueshme fisnore ilire. Të gjitha këto të dhëna arkeologjike të grumbulluara në pesëdhjetë vjetët e fundit, në territorin e Shqipërisë së bashku tregojnë se etnogjeneza ilire nuk duhet parë kurrsesi në lidhje me ardhjen e një popullsie nga veriu i Ballkanit, por si një proces historik shumë i gjatë dhe i ndërlikuar autokton. Ky proces fillon shumë kohë përpara këtyre dyndjeve (dorike, egjeane a panono-ballkanike) dhe konkretisht me dyndjen e madhe të periudhës kalimtare nga neoliti në epokën e bronzit, që përfshin treva të gjera të Evropës dhe të Azisë, duke sjellë me vete ndryshime të dukshme etnike në Evropën neolitike. Kjo dyndje e cilësuar indo-evropiane, që ndodhi në kapërcyell të mijëvjeçarit të tretë, u krye nga grupe të ndryshme popullsish baritore të ardhura nga stepat e Lindjes. Është provuar arkeologjikisht se ajo nuk u bë menjëherë, por valë-valë dhe se krahinat perëndimore të Ballkanit, midis tyre dhe territori i Shqipërisë u prekën prej saj më vonë se sa ato lindore. Gjatë kësaj dyndjeje grupe të ndryshme kulturore të Evropës u zhdukën pa lënë gjurmë, të tjera u përzien me popullsitë migratore, të cilat u imponuan me këtë rast vendasve gjuhën, kulturën, në një farë mase edhe zakonet e veta. Kështu ndodhi, p.sh. me kulturat neolitike të Vinçes, të Butmirit, të Lisiçi-Hvarit në territorin e Jugosllavisë, të cilat qenë zëvendësuar me kulturat e reja Kostalace, Vuçedole etj.; e njëjta gjë ndodhi edhe me kulturën neolitike të Maliqit, e cila qe zëvendësuar nga një kulturë më e ulët e karakterizuar me qeramikën e saj trashanike, që i atribuohet pikërisht kësaj dyndjeje. Në procesin e shtjellimit të këtyre ngjarjeve dhe të përzierjeve etnike dhe kulturore të popullsive neolitike vendase, paraindoevropiane ose sipas disa studiuesve, indoevropiane të hershme, me ardhësit e rinj indoevropianë të stepave u formua edhe baza mbi të cilën nisën të zhvillohen në kushte të veçanta edhe proceset etnogjenetike të popullsive të vjetra historike të Ballkanit Perëndimor, rrjedhimisht dhe procesi i formimit historik të trungut etnik ilir me tipare të përbashkëta kulturore, të dallueshme prej bashkësive të tjera fqinje jo ilire. Në këtë proces, i cili u zhvillua gjatë gjithë mijëvjeçarit të dytë p.e.sonë, diferencimi dhe asimilimi i popullsive, ashtu sikurse dhe lidhjet ekonomike e kulturore, luajtën një rol të rëndësishëm. Në qoftë se në periudhën e hershme të epokës së bronzit, kultura e krahinave ballkano-perëndimore, ishte shumë larg për t’i dhënë asaj karakter të përcaktuar ilir, të dallueshëm prej atyre të territoreve të tjera, ky diferencim i tipareve kulturore vjen e bëhet gjithnjë më i theksuar në periudhën e mesme e sidomos në atë të fundit të epokës së bronzit. Në rrugën e këtij zhvillimi të brendshëm krahinat jugore të kësaj treve ishin të kthyera më tepër me fytyrë drejt jugut, nga bota e përparuar e Egjeut, me të cilën qenë në marrëdhënie të ngushta ekonomike e kulturore. Veriu, përkundrazi, shfaq prirje drejt Evropës Qendrore, por me lidhje më të dobëta me të. Këto lidhje ndikuan sadopak në formimin dhe në diferencimin në fund të bronzit e në fillim të hekurit të dy grupeve të mëdha kulturore ilire, atij jugor dhe verior. Kështu duke zënë fill në kapërcyell të epokës së bronzit, procesi i formimit të etnosit ilir përshkon në mijëvjeçarin e dytë rrugën e gjatë të diferencimit nga masa e pasigurt etnike që u formua pas shkatërrimit të botës neolitike dhe përfundon nga fundi i këtij mijëvjeçari. Si e tillë, kjo epokë krijon në pjesën perëndimore të Ballkanit atë substrat etno-kulturor, mbi bazën e të cilit formohet më vonë etnosi dhe kultura ilire. Bartësit e këtij substrati mund të identifikohen me atë popullsi parailire, që në burimet historike njihet si pellazge. Pavarësisht nga kjo hipotezë për parailirët, thelbësor është fakti se në fund të epokës së bronzit, në pjesën perëndimore të Ballkanit ishte formuar një bashkësi e gjerë kulturore dhe etnike, e cila në epokën e hekurit në bazë të zhvillimit të brendshëm ekonomiko-shoqëror, do të vazhdonte të zhvillonte më tej kulturën e vet duke i dhënë asaj një fytyrë gjithnjë më të përcaktuar etnike. Kjo është dhe periudha e formimit të plotë të bashkësisë së madhe ilire dhe të grupeve të veçanta etnokulturore, ashtu siç përmenden tek autorët më të hershëm antikë. 1.1.4.1.1 Trualli i ilirve Sipas burimeve historike, nocioni ilir - Iliri, ka pasur gjatë historisë së vet një kuptim disi të ndryshëm gjeografiko-historik. Me emrin ilir në fillim njiheshin vetëm krahinat jugore të ilirëve. Këtu banonin sipas burimeve më të vona letrare edhe ilirët e mirëfilltë, siç i quan ata historiani romak, Plini Plak. Ky emër u shtri gradualisht prej grekëve edhe në vise të tjera të njohura më vonë prej tyre, popullsitë e të cilave, pavarësisht nga veçoritë e zhvillimit të tyre lokal, paraqitnin elemente të një trungu të përbashkët etno-kulturor. Në kohën e historianit grek Herodotit (shek. V p.e.sonë), emri ilir shtrihej mbi një territor mjaft të gjerë, i cili arrinte në lindje deri tek rrjedhja e lumit Moravë. Një shekull më vonë, sipas Pseudo-Skylaksit, ky emërtim do të përfshinte territore akoma më të gjera në veriperëndim të Ballkanit. Sipas tij ilirët shtriheshin përgjatë Adriatikut duke filluar që nga liburnët në veri e deri tek kufijtë e Kaonisë në jug. Përhapjen më të madhe dhe përfundimtare të emrit dhe të territorit ilir, na e jep Apiani i Aleksandrisë, i cili duke përmbledhur gjithë sa ishte thënë përpara tij mbi topografinë e ilirëve, shkruante: “grekërit quanin ilirë ata që banonin mbi Maqedoninë dhe Trakinë, që nga kaonët dhe thesprotët deri tek lumi Istër. Dhe kjo është gjatësia e vendit, ndërsa gjerësia prej maqedonëve dhe thrakëve malorë tek paionët deri në Jon dhe në rrëzë të Alpeve”. Nga studimet më të reja të mbështetura jo vetëm në burimet e shkruara historike, por edhe në të dhënat arkeologjike si dhe në ato gjuhësore, rezulton se trualli historik i ilirëve përfshinte tërë pjesën perëndimore të Gadishullit Ballkanik, që nga rrjedhja e lumenjve Moravë e Vardar në lindje, e deri në brigjet e Adriatikut e detit Jon në perëndim, që nga lumi Savë në veri, e deri tek gjiri i Ambrakisë në jug, pra deri në kufijtë e Helladës së vjetër. Burimet historike dhe ato arkeologjike e gjuhësore dëshmojnë për praninë e ilirëve edhe jashtë trevës historike të tyre. Grupe të tëra ilirësh, midis tyre dhe mesapët dhe japigët u vendosën në Itali gjatë bregut të Adriatikut dhe në krahinat jugore të saj. Në Azi të Vogël u shpërngulën grupe popullsish dardane, paione, të cilat do të përmenden edhe në eposin homerik si pjesëmarrës, përkrah trojanëve në luftën e tyre kundër grekëve. Prania e elementit etnik ilir është vërtetuar arkeologjikisht nga burimet e shkruara edhe në rajonet veriore të Maqedonisë e të Greqisë, si në Akarnani e në Etoli. Të gjitha këto lëvizje grupesh etnike ilire përtej trevës historike të tyre ndodhën, siç mund të provohet dhe arkeologjikisht, kryesisht gjatë dyndjes së madhe panono-ballkanike, e cila siç dihet fillon të vërshojë në drejtim të jugut që në fund të shek. XIII-XII p.e.sonë. Meqenëse fatet e tyre historike, në trojet e reja ku ato u vendosën, janë thuajse krejt të ndara nga bota e mirëfilltë ilire-ballkanike, këto grupe të emigruara nuk do të përfshihen në shqyrtimin e mëtejshëm të historisë ilire. 1.1.4.1.2 Fiset me te rendesishme Në shekujt e parë të mijëvjeçarit të fundit para erës sonë ishin formuar tanimë bashkësitë fisnore ilire dhe në përgjithësi ata kishin zënë vend në trojet e tyre historike. Ndër fiset më të hershme ilire që luajtën dhe një rol ku më shumë e ku më pak të rëndësishëm në ngjarjet historike të mëvonshme, për t’u përmendur janë: thesprotët, të cilët zinin ultësirën bregdetare që nga gjiri i Ambrakisë e deri tek lumi i Thiamit (Kalama), në veri të tyre vinin kaonët, vendbanimet e të cilëve arrinin deri tek malet e Llogarasë dhe gryka e lumit Drinos. Molosët banonin në pllajën pjellore të Janinës. Gjatë luginës së Vjosës në të majtë banonin amantët, ndërsa në të djathtë bylinët, kurse në rrjedhjen e sipërme të Vjosës banonin parauejtë. Në lindje të bylinëve shtrihej territori i atintanëve. Taulantët shtriheshin në zonën bregdetare nga Vjosa e deri tek lumi i Matit dhe në veri të tij, përgjatë brigjeve të Adriatikut të Mesëm, fisi i ardianëve. Në viset e Ballkanit Qendror dy ishin fiset më të mëdha dhe më të rëndësishme ilire: paionët në luginën e mesme të Vardarit, dhe dardanët që banonin në rrafshin e Kosovës, të cilët shtriheshin në veri në tokat midis degëve jugore e perëndimore të Moravës deri aty ku këto bashkohen për të formuar Moravën e Madhe. Midis fiseve të hershme të Ballkanit Veriperëndimor ndër më të fuqishmit ishin liburnët, të cilët banonin në bregdet dhe në ishujt deri tek lumi Krka, në jug të tyre vinin dalmatët, kurse në viset e Bosnjës së brendshme, autariatët. Përveç këtyre fiseve, në territorin e gjerë të Ilirisë do të shfaqen më vonë, në rrethana krejt të reja historike e politike, edhe një numër i madh bashkësish të tjera ilire, midis të cilave edhe bashkësi të tilla që do të kenë një peshë të madhe në zhvillimin e ngjarjeve politike të shtetit ilir, si enkelejtë, dasaretët etj. Përhapja e fiseve më të rëndësishme e të hershme ilire dëshmohet në burimet e autorëve antikë, të cilat në mjaft raste janë, megjithatë, të fragmentuara, madje dhe kontradiktore. Rrjedhimisht në përcaktimin e topografisë së fiseve ilire ka edhe raste të diskutueshme. 1.1.4.1.3 Vendbanimet Ilirët e kohës së hekurit jetonin në fshatra dhe në vendbanime të fortifikuara. Të parët nuk njihen dhe aq mirë për arsye se nuk janë gjurmuar në mënyrë të mjaftueshme. Në burimet e shkruara ato dokumentohen nga fundi i kësaj periudhe, në fiset më jugore ilire, nëpërmjet Pseudo-Skylaksit, i cili thotë se kaonët, thesprotët dhe molosët banonin në fshatra. Ky njoftim i shkurtër, që me sa duket i referohet një burimi më të hershëm, nuk ndihmon shumë për të krijuar një ide të qartë mbi karakterin e këtyre vendbanimeve. Me sa mund të gjykohet nga të dhënat arkeologjike, vendbanimet fshatare ilire të kësaj kohe formoheshin nga grupe shtëpish të grumbulluara sipas njësive shoqërore që përfaqësonin, d.m.th. mbi bazën e një familjeje të madhe patriarkale ose të një grupi familjesh të tilla, që i përkisnin një vëllazërie. Një mendim të tillë e sugjerojnë, të paktën për vendbanimet respektive të tyre, nekropolet tumulare të Matit, të cilat përbëhen nga grupe të vogla tumash, të vendosura në tarraca, në luadhe e në toka buke gjatë luginës së lumit. Po kjo gjë përsëritet në tumat e Kukësit, ato të pellgut të Korçës, të luginës së Drinos e gjetkë. Edhe vendbanimet fshatare të gjurmuara në luginën e Vjosës japin të njëjtën tablo. Në të gjitha rastet ato paraqiten si vendbanime të vogla e të shpërndara pranë tokave bujqësore. Burimet e shek. V p.e.sonë dëshmojnë se vendbanimet e hapura fshatare të këtij lloji kanë qenë tipike jo vetëm për Ilirinë, por edhe për krahinat fqinje të Maqedonisë në lindje dhe të Akarnanisë e Etolisë në jug. Gjatë kohës së hekurit vazhdojnë të mbijetojnë edhe palafitet si vendbanime të trashëguara nga epokat e mëparshme. Herodoti në “Historitë” e tij përshkruan me shumë hollësi një vendbanim të tillë buzë liqenit Prasaida të Panonisë. Arkeologjikisht ato janë vërtetuar gjithashtu në fshatin Knetë të Kukësit dhe jashtë territorit shqiptar, në Donja-Dolina e Ripaç të Bosnjës dhe në Otok afër Sinjit në Dalmaci. Krahas vendbanimeve fshatare të pambrojtura në kohën e hekurit përhapen gjerësisht vendbanimet e fortifikuara me mure. Të njohura që nga koha e bronzit të vonë, ato evoluojnë dhe bëhen një nga elementet më karakteristike për epokën e hekurit. Në gjuhën e popullit këto vendbanime njihen me emrat qytezë, kala ose gradina. Për Ilirinë e Jugut janë karakteristike qytezat apo kalatë e fortifikuara me mure gurësh. Ato janë të ngritura mbi kodra të mbrojtura dhe me pozitë mbizotëruese e horizont të gjerë shikimi. Kufijtë e vendbanimit i përcaktonin muret rrethuese. Linja e murit ndjek relievin e terrenit duke shfrytëzuar aftësitë mbrojtëse të tij dhe ndërpritet aty ku mbrojtja nuk është e nevojshme. Muret ndërtoheshin me gurë të mëdhenj e mesatarë të palatuar, formuar nga dy këmisha anësore dhe bërthama e mesit që mbushej me gurë të vegjël. Trashësia e tyre luhatet nga 3,10-3,50 m. Mungojnë në këtë sistem të hershëm fortifikimi kullat, kurse portat janë në përgjithësi të vogla. Në ndonjë rast ato janë pajisur me një korridor që ndihmonte mbrojtjen. Lartësia e këtyre mureve, e ruajtur deri në ditët tona arrin 2,50-3 m, por trashësia e tyre tregon se kanë pasur një ngritje të madhe. Megjithatë duhet menduar se mbi këtë nivel, fortifikimi do të ketë qenë plotësuar me gardhe hunjsh. Madhësitë e këtyre vendbanimeve ndryshojnë nga një rast në tjetrin. Më të voglat kanë një shtrirje prej 1-2 ha, kurse të tjera si Gajtani arrinin deri 4-5 ha. Zgjerimet e mëvonshme kanë bërë që brenda mureve rrethuese të përfshihen sipërfaqe më të gjera, siç është rasti i kalasë së Trajanit (Korçë), i kalasë së Lleshanit (Elbasan), i kalasë së Karosit (Himarë), që zënë 15-20 ha. Në këto raste vendbanimet paraqiten me 2-3 e më shumë radhë muresh. Shumë të pakta janë dijet për ndërtimet e brendshme të këtyre vendbanimeve. Gjurmët e ruajtura në sipërfaqe dëshmojnë se për ndërtimin e banesave është përdorur gjerësisht sistemi i tarracave, që përcaktohej nga terreni i thyer i faqeve të kodrave mbi të cilat shtriheshin vendbanimet. Si lëndë për ndërtimin e banesave është përdorur kryesisht druri e shumë më pak guri. Ndryshe nga territori i Ilirisë Jugore, në krahinat lindore ilire ishin vendbanimet e mbrojtura me ledhe, të njohura me emrin “gradina”. Ato ndeshen me shumicë në tokat e banuara nga dardanët, si në rrafshin e Glasinacit e gjetkë. I vetmi vendbanim i këtij lloji në Shqipëri është ai i zbuluar në Shuec të Bilishtit. Gradinat janë të vendosura mbi kodra mbizotëruese. Ledhet mbrojtëse të tyre formoheshin nga masa dheu apo gurësh, që arrinin 7-15 m gjerësi. Sistemi i mbrojtjes plotësohej me sa duket nga një gardh hunjsh, që ngrihej mbi ledhin dhe në disa raste nga një hendek që rrethonte vendbanimin. Vendbanimet e fortifikuara i gjejmë të vendosura në një mjedis të pasur me toka buke e kullota, që formonin bazën e ekonomisë së tyre. Në disa raste, siç tregojnë të dhënat arkeologjike, në to zhvillohej edhe një veprimtari e kufizuar zejtare. Rreth tyre gjendeshin vendbanimet e hapura fshatare, me të cilat formonin së bashku njësi të caktuara ekonomiko-shoqërore. Vendbanimet e mbrojtura me ledhe, të krahinave të brendshme e veriore ilire, janë zakonisht më të vogla se vendbanimet e fortifikuara të Ilirisë Jugore. Në shumicën e rasteve ato gjenden në një mjedis kullotash alpine, si në Glasinac apo në tokat e brendshme dalmate dhe ishin qendra grupesh të vogla fisnore të një popullsie baritore. Në të dyja rastet lindën në këtë kohë edhe kryeqendra të këtyre vendbanimeve, që dallohen nga të tjerat prej madhësisë dhe pozitës gjeografiko-ekonomike qendrore. Si të tilla, me sa duket ato janë edhe qendra të një fisi të madh ose të një bashkimi të gjerë fisnor. Aty nga fundi i kohës së hekurit (shek.VII-V p.e.sonë), disa prej tyre marrin pamjen e qendrave protourbane. 1.1.4.1.4 Bujqesia e bagetia Burimet e shkruara dhe ato arkeologjike dëshmojnë se, gjatë kësaj periudhe, ilirët merreshin si dhe më parë kryesisht me bujqësi dhe me blegtori. Bujqësia u zhvillua sidomos në zonat fushore dhe në përgjithësi në krahinat pjellore të vendit. Ilirët kultivonin në këtë kohë të gjitha llojet e drithërave. Jo rastësisht, krahina të veçanta ilire, si Paionia dhe Thesprotia, përmenden që në eposin homerik si vende frytdhënëse dhe pjellore, d.m.th. të përshtatshme për kulturat bujqësore. Hesiodi, shkrimtar grek i shek. VIII-VII p.e.sonë, do ta cilësojë gjithashtu si shumë pjellore fushën e Helopisë, ndërsa sipas historianit grek Hekateut (fundi i shek. VI-V p.e.sonë), në Iliri kishte krahina që prodhonin deri dy herë në vit. Më vonë Skymni, duke përsëritur në vargjet e tij Hekateun, shton se popullsia ilire që banonte në viset e brendshme merrej me lërimin e tokës. Krahas bujqësisë, në Iliri, veçanërisht në zonat bregdetare të saj dhe në krahinat e ulëta kodrinore me klimë të butë, qenë kultivuar dhe rrushi e ulliri. “I ngrohtë dhe frytdhënës ka qenë ky vend, shkruan historiani dhe gjeografi grek Straboni në veprën e tij “Gjeografia” (shek. I e.sonë); ai është plot me ullishta dhe vreshta”, vijon ky autor, përveç disa krahinave të pakta ku toka është fare e ashpër. Që ilirët merreshin me vreshtari, këtë e dëshmojnë farërat e rrushit të zbuluara në disa nga vendbanimet e kohës. Kushtet e përshtatshme tokësore dhe klimatike ndihmuan jo më pak edhe për kultivimin e perimeve, si të bishtajës, të bathës, të bizeles, etj., si dhe të kulturave frutore, si p.sh. të mollës, të dardhës, të qershisë etj., të gjitha këto janë të dëshmuara nga farërat e gjetura gjatë gërmimeve arkeologjike. Ilirët shfrytëzonin në këtë periudhë edhe bletët, prej të cilave ata siguronin mjaltin dhe dyllin. Sipas Aristotelit, taulantët e përdornin mjaltin edhe për të bërë një lloj pijeje të ngjashme me atë të verës së ëmbël dhe të fortë. Tek ilirët ishte e zhvilluar edhe blegtoria, madje në krahinat e brendshme malore ajo përbënte bazën kryesore të ekonomisë së tyre. Hesiodi duke e cilësuar Helopinë si një fushë shumë pjellore dhe me livadhe të gjera, shton se ajo është e pasur me tufa delesh dhe me qé këmbëharkuar, ndërsa Pindari, do ta vlerësonte, në shek. V p.e.sonë, këtë krahinë si ushqyese të shkëlqyeshme të gjedhit. Hekateu gjithashtu bën fjalë për kullota të pasura të Adrias (krahinë bregdetare e Ilirisë), dhe për bagëtinë e saj me pjellshmëri të lartë. Si te ky autor i hershëm, ashtu dhe tek të tjerët, që përsërisnin më vonë këto njoftime, ato shpesh paraqiten të veshura me hollësira fantastike. Por duke lënë mënjanë teprimet e tyre, këto burime, sidoqoftë, flasin për një blegtori të zhvilluar tek ilirët. Kujdesi që tregonin ilirët për mbarështimin e bagëtisë vihet re edhe nga tregimi i Aristotelit për kriporet e autariatëve dhe ardianëve. Konfliktet e shpeshta midis këtyre dy fiseve për këtë kripore, shprehin shqetësimet e blegtorëve ilirë lidhur me këtë produkt shumë të vlefshëm për jetën e gjësë së gjallë. “Kripa, - thotë Aristoteli, - u duhet atyre për kafshët, të cilave ua japin dy herë në vit, përndryshe shumica u ngordh”. Midis kafshëve shtëpiake më të parapëlqyera ishin qetë, delet, derrat, qentë etj., për të cilat flasin si burimet historike, ashtu edhe vetë materiali kockor i zbuluar dendur në vendbanimet e ndryshme të kësaj periudhe. Ilirët shquheshin edhe si rritës të mirë të kuajve. Këta të fundit ishin të shpejtë në vrapime dhe të qëndrueshëm në punë, siç na thonë burimet e mëvonshme. Krahas blegtorisë, ilirët merreshin edhe me gjueti, megjithëse kjo veprimtari nuk luante ndonjë rol aq të rëndësishëm në jetën ekonomike të tyre. Të përmendur ishin në atë kohë qentë e gjahut të Mollosisë, por akoma më të shquar ata që ruanin kopetë e bagëtive. Këta të fundit sipas burimeve të shkruara, ua kalonin qenve të tjerë për trupin e tyre të lartë dhe guximin e madh në kacafytje me bisha të egra. Skenat e gjuetisë së ilirëve na janë pasqyruar edhe në artin figurativ ilir të kësaj kohe. Për t’u përmendur në këtë drejtim janë ato që zbukurojnë vazot me fund të ngushtë (situlat) prej bronzi të zbuluara në krahinat veriore të Ilirisë. Nga kafshët e egra më tepër çmoheshin derri, dreri etj. Ky i fundit u jepte gjahtarëve ilirë jo vetëm mishin dhe lëkurën, por edhe brirët prej të cilëve ata punonin vegla të ndryshme dhe zbukurime. Të tilla vegla ndeshen shpesh nëpër vendbanimet ilire të periudhës së hekurit. Deti, liqenet si dhe lumenjtë, që e përshkonin Ilirinë në drejtime të ndryshme, u dhanë mundësi banorëve pranë tyre të merreshin që herët edhe me peshkim. Këto burime ujore përmbanin sasi të shumta peshku. Kështu, p.sh. ilirët që jetonin pranë liqenit Prasiada të Peonisë, zinin, sipas Herodotit, shumë peshk. Përparime të dukshme vihen re edhe në metalurgji. Kjo duket si në intensifikimin e nxjerrjes së mineraleve, ashtu dhe në zgjerimin e madh të prodhimit të objekteve metalike. Nëpër vendbanimet dhe në varrezat ilire të kësaj kohe gjejmë sasira të konsiderueshme armësh dhe veglash prej hekuri dhe bronzi, orendi të ndryshme shtëpiake dhe një mori të madhe shumë të larmishme stolish, të cilat tregojnë pa dyshim për një konsum të madh të lëndës së parë minerare, sidomos të bakrit dhe të hekurit, me të cilët ishte i pasur territori i Ilirisë. Në shek. XI-IX p.e.sonë ilirët nuk e zotëronin ende mirë mjeshtërinë e përpunimit të hekurit dhe nuk është aspak e rastit që në varret e kësaj periudhe, objektet prej hekuri janë shfaqje tepër të rralla, ndërsa ato prej bronzi, të cilat në shumë pikëpamje zhvillojnë më tej traditën e kohës së bronzit, janë të shumta. Vetëm në shek. VIII-VII p.e.sonë prodhimi metalurgjik i hekurit arrin zhvillimin e tij të plotë tek ilirët. Ky metal e zëvendëson në një masë të ndjeshme bronzin, në prodhimin e armëve dhe të veglave të punës, të cilat tani bëhen më të forta dhe më me rendiment në punimet e ndryshme bujqësore dhe zejtare. Ky përmirësim i veglave të punës çoi për pasojë edhe në zgjerimin e mëtejshëm të prodhimit të shoqërisë ilire të kësaj kohe. Sendet metalike të kësaj faze të zhvilluar të epokës së hekurit, tregojnë se sa përpara kishte shkuar teknika e punimit të tij. Për këtë dëshmojnë format e bukura dhe nganjëherë shumë të përsosura të armëve dhe sidomos të stolive, të cilat nënkuptojnë dhe procese pune mjaft të ndërlikuara, si edhe vetë zbukurimi i pasur gjeometrik i këtyre objekteve të punuara me mjeshtëri dhe me një radhitje simetrike të motiveve. Kjo pasqyrohet më në fund edhe në vetë trajtimin plastik të figurave prej bronzi në trajta njerëzish, kafshësh e zogjsh. Përpunimi i metaleve ishte përqendruar kryesisht në qendrat metalurgjike të Ilirisë. Të tilla ishin në vendin tonë, p.sh. zona e Mirditës dhe e Matit, ku janë përcaktuar edhe vendet e shkrirjes së bakrit, si zona e Kukësit, ajo e Korçës, e njohur për punimin e metaleve që në kohën e bakrit dhe të bronzit etj. Prania e qendrave të ndryshme për punimin e metaleve në Iliri duket edhe në vetë karakterin e diferencuar tipologjik të prodhimeve të këtyre qendrave. Në to prodhohej jo vetëm për të plotësuar nevojat e brendshme të fisit ose të një krahine më të madhe, por edhe për t’u përdorur si mall këmbimi. Përparime të dukshme vihen re në këtë kohë edhe në poçeri, e cila qëndron nga pikëpamja e teknikës, e formave dhe e trajtimit të dekorit të saj, më lart se poçeria e epokës pararendëse të bronzit. Duke filluar nga shek.VI p.e.sonë, mbase edhe pak më parë, në krahinat jugore të Ilirisë, kalohet gradualisht nga punimi me dorë të lirë i enëve prej balte, në prodhimin e tyre me çark. Prodhimet e para i kemi nga vendbanimi i Trenit (shek.VII). Një pjesë e madhe e poçerisë vendore të kohës arkaike e zbuluar në varrezat tumulare të Kuçit të Zi të Korçës, del e punuar me çark. Një dukuri e tillë vihet re edhe në zonën e Matit e të Kukësit. Futja e teknikës së re në prodhimin e enëve, bëri që poçeria të shndërrohet në një degë të veçantë zejtarie, me të cilën merreshin mjeshtra të specializuar në këtë fushë të prodhimit. Zhvillimi i madh i degëve të ndryshme të prodhimit bujqësor dhe zejtar, bëri që të zgjeroheshin në këtë kohë edhe më tepër marrëdhëniet ekonomike ndërfisnore, si edhe midis popullsisë ilire dhe atyre të vendeve fqinje ose më të largëta. Në këtë drejtim ndihmoi shumë dhe pozita e favorshme gjeografike e territorit të Ilirisë, e ndodhur midis botës mesdhetare dhe Evropës Qendrore, si edhe rrugët e tij të hapura të komunikimit natyror, tokësor dhe detar. Këto marrëdhënie pasqyrohen qartë në prodhimet e ndryshme të zejtarisë greke apo në imitacionet lokale të modeleve të tyre, në stolitë e tipave italikë ose në qelibarin me prejardhje nga Baltiku. Nga ana tjetër, stolitë dhe armët tipike ilire që gjenden në Traki, Maqedoni, Itali ose në Greqi janë dëshmi tjetër e gjallë e këtyre lidhjeve reciproke tregtare që ekzistonin midis ilirëve dhe vendeve të tjera përreth. Një zhvillim të madh morën veçanërisht shkëmbimet tradicionale me Greqinë sidomos pas shek. VIII p.e.sonë, me themelimin e kolonive helene në brigjet e Ilirisë. Shtrirja e territorit të Ilirisë gjatë brigjeve të Adriatikut dhe të Jonit krijonte mundësinë për një hov të madh të lundrimit. Në fillim të epokës së hekurit ilirët përshkonin me anijet e tyre të shpejta ujërat e këtyre deteve duke kaluar deri në brigjet perëndimore të Greqisë dhe në ato jugore të Italisë. Disa prej fiseve ilire, si mesapët dhe japigët, u vendosën përgjithmonë në brigjet e Italisë së Jugut. Shumë aktivë në këtë veprimtari të hershme lundruese u treguan sidomos liburnët, të cilët themeluan edhe vendbanime të veçanta në ishullin e Korkyrës, si dhe në brigjet e Gadishullit Apenin. 1.1.4.1.5 Prona private Përparimet që u bënë në degët e ndryshme të ekonomisë gjatë epokës së hekurit sollën ndryshime edhe në vetë strukturën e shoqërisë ilire. Baza e këtyre ndryshimeve u bë prona private, e cila filloi të shfaqet tek fiset ekonomikisht më të zhvilluara, në fillim në blegtori e zejtari e më pas edhe mbi tokën. Hesiodi, duke folur për kopetë e mëdha në Helopi, shënon se ato ishin pronë e njerëzve të veçantë. Karakteri dhe shkalla e zhvillimit të zejtarisë dëshmon gjithashtu për praninë në këtë fushë të pronësisë private. Dukurinë e pronësisë për tokën e kemi të dëshmuar më vonë dhe duket se ajo ndjek një rrugë më të ngadaltë. Zakoni i ndarjes së tokës çdo tetë vjet, që na kumtohet nga Straboni për dalmatët, është një dëshmi që tregon se zotërimi periodik i saj ishte një hallkë e ndërmjetme në procesin e formimit të pronës private. Forcat kryesore të prodhimit të shoqërisë ilire në këtë kohë ishin bujqit dhe blegtorët e lirë, anëtarë të thjeshtë të fisit. Këtyre u shtohet edhe një shtresë e re, më e kufizuar, ajo e zejtarëve. Nga ana tjetër, nga masa e gjerë e popullsisë, fillon të veçohet si një shtresë më vete aristokracia fisnore, e cila, duke u shkëputur nga prodhimi dhe nëpërmjet përvetësimit të pasurisë së përbashkët, vihet në një pozitë të privilegjuar derisa bëhet dalëngadalë zotëruese e pronave të mëdha tokësore dhe blegtorale. Ajo gradualisht mënjanon organet demokratike të fisit dhe uzurpon pushtetin. Nga burimet e shkruara më të hershme, siç është eposi homerik, shihet se në disa nga fiset ilire ekzistonte, tanimë, diferencimi shoqëror, të paktën në shekujt VIII-VII p.e.re kur u krijuan “Iliada” e “Odisea”. Duke folur për pjesëmarrjen e ilirëve paionë në luftën e Trojës kundër ahejve, Homeri i barazon prijësit e tyre ushtarakë, që vinin nga “Paionia pjellore” me prijësit e ahejve dhe të trojanëve. Kjo pa dyshim flet për një gjendje sociale pak a shumë të ngjashme me atë të fiseve fqinje të Greqisë. Në një vend të poemës “Odisea” flitet për Feidonin, prijësin me origjinë fisnike të thesprotëve, i cili pasi strehoi dhe mirëpriti në pallatin e vet Odisenë, gjatë kthimit për në atdhe, përgatiti një nga anijet e tij të shpejta për ta dërguar atë në Itakë. Sipas këtij tregimi mitik, Feidoni përfaqëson këtu njërin nga krerët që jetonte në një nga pallatet më të pasura të thesprotëve. Këta kishin anijet e veta e njerëz që u shërbenin. Shumë kuptimplotë në këtë drejtim është dhe një tregim i Herodotit, sipas të cilit, Klistheni, kur ftoi në Sikione (rreth vitit 570 p.e.sonë) të gjithë burrat që do ta ndienin veten të denjë për të pasur për grua të bijën e tij Agaristën, midis atyre që u paraqitën tek tirani qe edhe një farë Alkoni nga Molosia. Sipas këtij tregimi, ky molosas duhet të ketë qenë nga një familje princore ose shumë e pasur, që të pretendonte për të lidhur krushqi me një skllavopronar të madh të Greqisë së asaj kohe, siç ishte Klistheni. Të dhënat arkeologjike nga varrezat tumulare të luginës së Drinos, pellgut të Korçës dhe Ohrit (Trebenisht), zonës qendrore ilire të Glasinacit etj., dëshmojnë gjithashtu se në shek. VIII-V p.e.sonë, diferencimi shoqëror në gjirin e shoqërisë ilire ishte bërë mjaft i theksuar dhe kishte prekur edhe krahinat e thella të Ilirisë Qendrore e Veriore. Në këto varreza ndeshen, krahas varreve me inventar të varfër, edhe varre ku të vdekurin e shoqëronin armë të kushtueshme, sende luksi prej ari e argjendi dhe objekte të tjera të importuara nga viset përreth, që i takonin shtresës së pasur të aristokracisë fisnore. 1.1.4.1.6 Federatat fisnore Zhvillimi i pronës private, që çoi në thellimin e diferencimit social, u bë burim konfliktesh në shoqërinë ilire të shek. VIII-V p.e.sonë. Në këtë kohë morën përpjesëtime të mëdha luftërat ndërfisnore dhe inkursionet plaçkitëse për det e tokë, që arrinin deri në Greqi dhe në brigjet e përtejme të Adriatikut. Të tillë kanë qenë inkursioni i enkelejve për plaçkitjen e thesarit të Delfit ose ato të detarëve liburnë, të cilët me anijet e tyre të lehta dhe të shpejta zotëruan për një kohë brigjet e Adriatikut, që nga Korfuzi deri në brigjet italike. Gjendja e krijuar nga këto luftëra dhe inkursione, që i sillnin aristokracisë fisnore ilire të ardhura të mëdha, gjen shprehjen e vet në veprimtarinë e gjerë të ndërtimit të vendbanimeve të fortifikuara dhe në zhvillimin e armatimeve, sidomos të armëve të reja, siç ishin shpatat, hanxharët dhe heshtat prej hekuri që janë gjetje të rëndomta në varret e luftëtarëve ilirë dhe të mburojave të paionëve, të përkrenareve e frerëve të kuajve që përbënin pajisjet e veçanta të aristokracisë luftarake. Në procesin e këtyre konflikteve, fiset e vogla ilire filluan të lidhen dhe të formojnë gjatë veprimeve të tyre të përbashkëta në luftërat agresive ose mbrojtëse, aty nga fundi i shek.VII p.e.sonë, federatat e para. Një federatë e tillë ishte ajo e taulantëve, që nën mbretin Galaur dhe më pas, gjatë shek. VII-VI p.e.sonë invadoi disa herë Maqedoninë duke i shkaktuar asaj dëme të rënda dhe sakrifica të mëdha në njerëz. Gjatë shek. VI-V p.e.sonë federata të tilla formuan edhe disa fise të tjera, si molosët, thesprotët, kaonët, parauejtë, orestët, lynkestët, paionët, dardanët etj. Në krye të federatës qëndronte mbreti, i cili në burimet quhet basileus. Në disa raste si tek kaonët e thesprotët vendin e tij e zinte një njeri i zgjedhur çdo vit nga gjiri i fisit sundues të federatës. Në burimet e fundit të shek.V vihet re se funksioni i basileut nuk i takonte më prijësit më të aftë ushtarak, por ishte bërë i trashëgueshëm dhe pushteti e autoriteti i tij ishte rritur mjaft si brenda fisit e lidhjes fisnore, ashtu dhe jashtë tij. Në bazë të këtij fuqizimi të prijësve ushtarakë dhe të basilejve qëndronte gjithnjë pasuria që vinte duke u shtuar përherë e më shumë në sajë të luftërave. Ata vinin nga shtresa e pasuruar e shoqërisë fisnore ilire, e cila dallohej nga pjesa tjetër e popullsisë së thjeshtë. Ajo e konsideronte si një gjë të turpshme të merrej me punimin e tokës, me mbarështimin e bagëtisë, me prodhimin zejtar etj. Në këto punë ishin të angazhuar vetëm prodhuesit e vegjël, masa e gjerë e fshatarëve të lirë ose gjysmë të lirë. Zanati më i nderuar për ta ishin lufta, gjuetia, garat sportive etj., skenat e të cilave na janë transmetuar përmes gjuhës së gjallë artistike në objektet e bronzta të zbuluara në krahinat veriore ilire apo në kallcat e Glasinacit. Në gjysmën e dytë të shek. V p.e.sonë disa nga federatat ilire kishin arritur një stad mjaft të përparuar në zhvillimin e tyre politik. Taulantët, fiset ilire, fqinje të Maqedonisë dhe ato më jugore: kaonët, thesprotët e molosët merrnin pjesë në ngjarje të tilla politike të historisë së botës së Mesdheut siç ishte lufta e Peloponezit. Taulantët ndërhyjnë me këtë rast në luftën civile që shpërtheu në Epidamn në vitin 436 p.e.sonë. Në këtë luftë ata morën nën mbrojtje oligarkët e dëbuar nga demosi i qytetit dhe qenë një nga ato forca që në aleancë me Athinën, kundër lidhjes së Peloponezit, ndihmuan aristokracinë epidamnase të rikthehet në pushtet. Kjo ngjarje shënoi një kthesë të rëndësishme në historinë e kësaj kolonie greke, sepse fatet e saj do të lidhen paskësaj gjithnjë e më shumë me botën ilire. Dy njoftime të tjera kanë të bëjnë me ngjarjet e vitit 423. I pari bën fjalë për kaonët, thesprotët, molosët dhe disa fise të tjera më të vogla fqinje të molosëve, që marrin pjesë nga ana e lakedemonëve në fushatën për të nënshtruar Akarnaninë dhe për ta shkëputur atë nga aleanca me Athinën, fushatë që përfundoi pa sukses. Njoftimi i dytë lidhet me luftën që zhvilluan ilirët e krahinave juglindore kundër maqedonëve. Fisi ilir i lynkestëve ishte prej kohësh në konflikt me sundimtarët maqedonë, të cilët synonin ta nënshtronin. Gjatë luftës greko-persiane mbreti maqedon i ndihmuar nga persët kishte mundur t’u impononte lynkestëve sovranitetin e tij. Në kushtet e reja të luftës së Peloponezit, kur shteti maqedon ishte ende i pakonsoliduar dhe sundimtari i tij Perdika II përplasej sa në njërën anë në tjetrën, duke u lidhur herë me Athinën e herë me Spartën, mbreti i lynkestëve, Arrabeu, shfrytëzoi këtë situatë për t’u shkëputur nga varësia maqedone. Në përpjekjet e tij për të rivendosur gjendjen e mëparshme, Perdika kërkoi ndihmën e aleatit të vet, komandantit të forcave lakedemone, Brasidës, të cilit i kishte besuar luftën kundër Athinës në teatrin halkidik të veprimeve ushtarake. Një ekspeditë e fuqishme e përbërë nga forcat e Perdikës dhe të Brasidës provoi të thyente Arrabeun me anën e bisedimeve dhe të bëhej aleat i lakedemonëve. Por përpjekjet dështuan dhe bashkë me to dështoi edhe ekspedita kundër lynkestëve. Në kundërshtim me vullnetin e Perdikës, Brasida nuk guxoi të sulmonte dhe vendosi t’i tërhiqte forcat. Pak kohë më vonë Perdika e bindi përsëri Brasidën për një fushatë të re kundër lynkestëve; forcat maqedone e ato lakedemone të përbëra prej 3 000 hoplitësh, 1 000 kalorësish dhe një numër barbarësh sulmuan Arrabeun. Por këtë radhë lynkestët kishin siguruar ndihmën e vëllezërve të tyre ilirë. Forcat e bashkuara të ilirëve dhe lynkestëve e shpartalluan veçmas mbretin maqedon dhe e detyruan të largohej në pështjellim të plotë, duke braktisur aleatin e tij. Kështu Brasida u gjend i rrethuar keq dhe vetëm me përpjekje të mëdha mundi t’i shpëtojë forcat e veta nga asgjësimi i plotë. Kjo luftë ndryshoi krejt drejtimin që kishin marrë ngjarjet në frontin halkidik. “I detyruar nga rrethanat e rënda,- shkruan Tukididi, - Perdika u përpoq të hynte sa më parë në marrëveshje me athinasit dhe t’i hiqte qafe peloponezasit”. Duke i përshkruar këto ngjarje të shek. V, Tukididi na ka lënë edhe një shënim me mjaft interes për vlerësimin e jetës social-politike të ilirëve. Prej fjalimit, që sipas tij Brasida u mbajti ushtarëve të tij para tërheqjes, ne mësojmë se shoqëria ilire ruan ende në fundin e shek.V mbeturina të theksuara të rendit fisnor. Por midis njoftimeve të autorëve që bëjnë fjalë vetëm për inkursionet e ilirëve dhe atyre të Tukididit, që i përmend ata si një forcë aktive, pjesëmarrëse në ngjarjet më të rëndësishme të kohës, ku luajti ndonjëherë një rol jo pa rëndësi, ka një ndryshim të dukshëm. E re në njoftimet e Tukididit është se lufta e federatave ilire si në rastin e ndërhyrjes në luftën civile të Epidamnit, ashtu dhe në luftën kundër maqedonëve dhe aleatëve të tyre peloponezas, nuk kishte më karakterin e një inkursioni grabitqar, por synime politike të caktuara dhe kjo nënkupton një stad mjaft të avancuar të organizimit të tyre politik qoftë edhe në kuadrin e një federate fisnore. I gjithë ky zhvillim social-politik, që vihet re, veçanërisht tek fiset ilire të jugut në fund të shek.V p.e.sonë, pasqyron qartë një shoqëri, që jetonte etapën e fundit të organizimit fisnor, atë kalimtare për në rendin skllavopronar. Mbi bazën e kësaj shoqërie do të lindin në fundin e shek. V - fillimin e shek. IV p.e.sonë formacionet e para shtetërore ilire. 1.1.4.1.7 Kultura Kultura ilire u formua me tiparet e saj karakteristike që e dallojnë nga kulturat e popujve fqinjë në periudhën e zhvilluar të epokës së hekurit. Ajo ishte një kulturë autoktone që u krijua në truallin historik të ilirëve, në procesin e formimit të vetë etnosit ilir, mbi bazën e zhvillimit të brendshëm social-ekonomik të shoqërisë ilire dhe pa dyshim edhe të marrëdhënieve me popujt fqinjë. Tiparet themelore të saj janë shprehur në arritjet më të rëndësishme të ilirëve në fushën e zhvillimit të tyre ekonomik e shoqëror, në mënyrën e të jetuarit dhe të kuptuarit të botës që i rrethonte, në mënyrën e të pasqyruarit të kësaj bote në artin e botëkuptimin e tyre. Krahas tipareve themelore të përbashkëta të kësaj kulture, që janë karakteristike për gjithë truallin ilir, vihen re edhe veçanti lokale. Në kushtet e një territori të gjerë, me larmi të theksuara fiziko-gjeografike, siç ishte pjesa perëndimore e Gadishullit të Ballkanit, me lidhje fqinjësie e marrëdhënie me krahina që i karakterizonte një zhvillim i ndryshëm social-kulturor, sidomos i theksuar midis veriut të prapambetur qendërevropian dhe jugut më të përparuar egjeo-mesdhetar, këto ndryshime lokale në kulturë janë po aq të kuptueshme sa edhe zhvillimi jo i njëjtë social-ekonomik që njohën ilirët e kësaj kohe. Të dhënat arkeologjike dëshmojnë për ndryshime lokale edhe në aspekte të veçanta të jetës dhe të krijimtarisë së ilirëve, ndryshime të cilat janë thjesht të karakterit etnografik. Sipas të dhënave arkeologjike, në truallin ilir dallohen në epokën e hekurit disa grupe kulturore: grupi jonik ose epirot, që përfshin krahinën e banuar nga kaonët, thesprotët, molosët dhe fiset e tjera më të vogla të viseve më jugore; grupi adriatik-jugor ose taulanto-ardian, që shtrihet në gjithë ultësirën bregdetare nga Vjosa në Naretva dhe që banohej nga këto dy fise të mëdha si dhe fise të tjera më të vogla rreth tyre; grupi devollit ose dasaret në krahinën juglindore të Shqipërisë me qendër pellgun e Korçës; grupi pelagon në Maqedoninë Perëndimore dhe ai paion në atë lindore, grupi i Matit ose pirust, që përfshin krahinat e brendshme të Shqipërisë Verilindore (Mat, Dibër Kukës) dhe ai dardan në Kosovë; grupi i Glasinacit me qendër rrafshnaltën me të njëjtin emër në lindje të Sarajevës dhe rreth saj, që i përgjigjet krahinës së banuar nga autariatët; grupi dalmatin, që përfshin krahinën midis lumenjve Naretva e Krka; grupi japod në territorin e sotëm të Likës dhe grupi verior-adriatik ose liburn, që shtrihej në territorin midis lumenjve Krka e Zrmanje. Çdo njeri nga këto grupe kulturore i përgjigjet kryesisht territoreve të banuara nga fiset ose bashkimet e mëdha fisnore ilire. Sa më të afërta gjeografikisht ishin këto grupe, aq më të mëdha ishin ngjashmëritë kulturore midis tyre. Kështu, p.sh., grupi japod paraqet mjaft paralele me atë fqinjë liburn. Në Ilirinë Qendrore grupi i Matit lidhet aq ngushtë me atë të Glasinacit dhe atë dardan saqë inkuadrohen me një kompleks të gjerë kulturor Mat-Glasinac; ndërsa në Ilirinë e Jugut grupi devollit afron në shumë aspekte me atë pelagon dhe epirot. Këto ndryshime dhe ngjashmëri lokale, që burojnë nga baza e përbashkët etnike, kushtet herë të përafërta e herë të ndryshme të zhvillimit social-ekonomik dhe marrëdhëniet ndërkrahinore, shkrihen në tërësinë e bashkësisë kulturore ilire, të cilën e vërejmë si në gjuhë, ashtu dhe në kulturën materiale (vendbanimet, veglat e punës, armët, qeramikën, stolitë etj.) e atë shpirtërore (artin e botëkuptimin) të saj, pa kërkuar një unitet të plotë për këtë shkallë të zhvillimit të ilirëve. Veçoritë lokale etnografike në kulturë, ashtu sikurse dhe ato dialektore në gjuhë, nuk cenojnë unitetin e kulturës ilire dhe të bartësve të saj, ato janë shprehje e larmisë dhe e ndryshimeve brenda së njëjtës kulturë. 1.1.4.1.8 Gjuha Ilirët flisnin një gjuhë që dallohej nga gjuhët e popujve të tjerë të kohës së lashtë të Ballkanit. Ajo ishte një gjuhë e veçantë indoevropiane, që kishte lidhje afërie ku më të largët e ku më të afërt me gjuhë të tjera të gadishullit dhe jashtë tij. Janë konstatuar elemente të përbashkëta sidomos me trakishten. Lidhur me vendin e ilirishtes në mes të gjuhëve indoevropiane është diskutuar mjaft dhe janë dhënë mendime të ndryshme. Një varg dijetarësh të shquar historianë, arkeologë e gjuhëtarë, kanë sjellë një sërë argumentesh historike dhe gjuhësore për origjinën e shqiptarëve dhe të gjuhës së tyre. Sintezën më të plotë, të shoqëruar me vështrimin kritik të mendimeve për origjinën e gjuhës shqipe, e ka dhënë gjuhëtari i shquar prof. Eqrem Çabej, i cili ka sjellë dhe argumentet e tij shkencore, në mbështetje të tezës ilire. Disa nga argumentet e parashtruara prej tij janë këto: Shqiptarët banojnë sot në një pjesë të trojeve, ku në periudhën antike kanë banuar popullsi ilire; nga ana tjetër, në burimet historike nuk njihet ndonjë emigrim i shqiptarëve nga vise të tjera në trojet e sotme; një pjesë e elementeve gjuhësore: emra vendesh, fisesh, emra njerëzish, glosa, etj., që janë njohur si ilire, gjejnë shpjegim me anë të gjuhës shqipe. Format e toponimeve të lashta të trojeve ilire shqiptare, të krahasuara me format përgjegjëse të sotme, provojnë se ato janë zhvilluar sipas rregullave të fonetikës historike të shqipes, d.m.th. kanë kaluar pa ndërprerje nëpër gojën e një popullsie shqipfolëse; marrëdhëniet e shqipes me greqishten e vjetër dhe me latinishten, tregojnë se shqipja është formuar dhe është zhvilluar në fqinjësi me këto dy gjuhë këtu në brigjet e Adriatikut dhe të Jonit; të dhënat arkeologjike dhe ato të kulturës materiale e shpirtërore, dëshmojnë se ka vijimësi kulturore nga ilirët antikë te shqiptarët e sotëm. Nga të gjitha këto argumente, del si përfundim se teza e origjinës ilire të gjuhës shqipe, është teza më e mbështetur nga ana historike dhe gjuhësore. Nga ilirishtja e Ballkanit gjer tani nuk është gjetur gjë e shkruar dhe është menduar se nuk ka qenë e shkruar. Dëshmohet e shkruar mesapishtja e Italisë Jugore, që është mbajtur e mbahet përgjithësisht si një degë e ilirishtes, në njëfarë mase si një dialekt i saj i zhvilluar më tej në kushtet e një veçimi prej disa shekujsh nga trungu i saj gjuhësor kryesor. Prej saj kemi rreth 2 000 mbishkrime të shkruara në një alfabet grek (dorik) me disa ndryshime për të riprodhuar disa tinguj të posaçëm të gjuhës së tyre. Një mbishkrim i Kalasë së Dalmaces afër Pukës, që për dekada të tëra qe mbajtur si i vetmi mbishkrim ilir, u provua nga gjuhësia e re shqiptare se nuk ishte tjetër veçse një mbishkrim greqisht i shek. VI-VII. Nëse do të kurorëzohen me sukses përpjekjet që po bëhen për leximin e një mbishkrimi të Muzeut të Shkodrës me prejardhje nga Dobraçi, shkruar me një alfabet të panjohur dhe të një mbishkrimi të gjetur në Bugojë të Bosnjës Perëndimore, mund të sillen të dhëna të reja e të hapen perspektiva. Zbulimet e mëtejshme arkeologjike mund të japin ndonjë tekst ilir të shkruar me alfabet të veçantë ose me alfabet grek a latin. Gjuhët greke dhe latine që hynë më parë në Iliri si gjuhë kulture, tregtare ose si gjuhë zyrtare administrative, nuk u bënë kurrë gjuhë të të gjithë popullit, i cili vazhdoi të ruajë në jetën e tij të përditshme të folmen amtare. Njoftimi i historianit grek të shek. II p.e.sonë, Polibit, për bisedimet e mbretit Gent me delegatët maqedonas përmes përkthyesit që njihte ilirishten, dëshmon se kjo gjuhë u praktikua edhe si gjuhë zyrtare deri në fund të jetës së pavarur politike të ilirëve. Nga gjuha e ilirëve kanë mbetur disa materiale, por që nuk janë të mjaftueshme: elemente leksikore shumë të pakta të së folmes së përditshme përbërë nga disa glosa ilire, dhe sidomos një numër i madh (rreth 1 000) emrash të përveçëm, emra personash, perëndish, fisesh, vendesh dhe disa emra lumenjsh e malesh. Fjalët ilire i kemi në formën që na janë dhënë prej autorëve grekë e latinë, jo në formën autentike të tyre. Ndër ato fjalë mund të përmenden rhinos = mjegull, sabaia = birrë meli etj. Emrat e përveçëm ilirë që na janë transmetuar në burimet e shkruara antike (autorë grekë e latinë, mbishkrime greke e latine, monedha të territorit ilir) përbëjnë materialin kryesor që kemi prej ilirishtes së Ballkanit. Ato lejojnë që të nxirren disa elemente të fjalëformimit emëror të ilirishtes e ndonjë tipar fonetik i saj, ndonjë element i leksikut të saj dhe material krahasimi me gjuhët e tjera indoevropiane, po nuk japin mundësi të njihen gramatika dhe leksiku i saj. Studiues të ndryshëm kanë përcaktuar si ilire edhe një numër fjalësh të ndeshura në gjuhët e tjera të lashta ose në gjuhët e sotme të Evropës, duke i marrë ato si huazime nga ilirishtja ose si të trashëguara prej saj. Shumica e tyre janë të diskutueshme, po disa kanë gjasa vërtetësie. Ndër to përmendim: lat. mannus = kalë i vogël, krhs. shqipen maz/mëz; gr. balios = i bardhë, me pulla të bardha, krhs. shqipen balë; gr. kalibe = kasollë; disa fjalë pararomane etj. Material më të pasur jep mesapishtja e Italisë Jugore. Prej saj kanë ardhur një numër mbishkrimesh zakonisht të shkurtra e shpesh fragmentare të shek. VI-I p.e.sonë, që japin edhe fjalë, trajta e ndonjë frazë, përveç emrave të përveçëm që përmenden në to, por që janë kuptuar dhe shpjeguar deri më sot në një masë të vogël. Kemi disa glosa si brendon = bri, bilia = bilë, bijë etj., dhe shumë emra të përveçëm njerëzish, fisesh e vendesh. Janë vënë re gjithashtu edhe bashkëpërkime të rëndësishme midis mesapishtes dhe shqipes në sistemin fonetik dhe gramatikor, si p.sh. reflektimi i |o|-së së shkurtër indoevropiane në |a|, evolucioni ?|-m|>|-n| i mbaresës së rasës kallëzore njëjës të emrave në të dyja këto gjuhë etj. 1.1.4.1.9 Arti Arti ilir në periudhën e hershme të hekurit karakterizohet me stilin e tij dekorativ të theksuar të epokës së bronzit, por lulëzimin e arrin në fillim të epokës së plotë të hekurit, d.m.th. rreth shek. VIII-VII p.e.sonë në kushtet e zhvillimit të mëtejshëm ekonomiko-shoqëror të ilirëve. Kjo vihet re qartë sidomos në grupin e kulturës së Devollit, në atë të Mat-Glasinacit etj. Ky stil zbukurimi, i aplikuar jo vetëm në objektet e veçanta metalike, kryesisht prej bronzi dhe në qeramikë, por edhe në materialet që nuk i rezistuan kohës si në dru, kockë etj., përfaqësohet nga një gamë e pasur figurash gjeometrike, si rrathë të veçantë e bashkëqendrorë, rombe e trekëndësha me fusha të zbrazura ose të mbushura me vija paralele etj., të kompozuara me një fantazi të zhvilluar dhe në një sistem rigorozisht simetrik. Ky stil do të jetojë në të gjitha periudhat e veçanta të zhvillimit dhe të dobësimit të tij, deri në fund të periudhës së hershme të hekurit, duke përbërë kështu bazën kryesore dhe më të qëndrueshme të koncepteve estetike të ilirëve në përgjithësi. Arti figurativ në Iliri u zhvillua më vonë; atë e shohim të përfaqësuar në figura njerëzish dhe kafshësh të trajtuara skematikisht ose në mënyrë të stilizuar si dhe në objekte të tjera, si art dekorativ i ndërthurur me motive gjeometrike. Nga shek.VI p.e.sonë tek fiset e Ilirisë së Veriut nën ndikimin e fuqishëm të kulturave mesdhetare dhe në kornizën e lidhjeve të shumëfishta të popullsive përreth Adriatikut Verior, lindi një art i pasur figurativ, shprehjen më të lartë të të cilit e gjejmë tek situlat liburne e tek urnat japode. Në një stil të pjekur arkaik të kohës janë paraqitur në këto monumente pamje nga jeta e përditshme e ilirëve, në mënyrë të veçantë e shtresave të pasura të shoqërisë së tyre, midis të cilave skena argëtimesh, siç është rasti i një valleje grash lidhur dorë për dore, apo i një procesioni funeral, ku përcjellja është dhënë nëpërmjet një vargu të gjatë kurorash luftarake dhe kalorësish që marrin pjesë në ceremoninë solemne. Në raste të tjera paraqiten skena luftimesh, gjuetie, mundjeje etj. Këto manifestime artistike, megjithëse të ndikuara nga pikëpamja e stilit dhe e karakterit tregimtar të ornamentit prej artit arkaik grek dhe ai etniko-italik përsa i përket paraqitjes së figurave, motiveve reale dhe përmbajtjes së tregimit, kanë mjaft elemente vendëse, që tregojnë për natyrën vendore të prodhimit të shumë prej tyre. Në këtë drejtim përveç vlerave artistike, këto monumente përbëjnë edhe një burim historik të dorës së parë për njohjen e jetës dhe të koncepteve të shoqërisë ilire në shek. VI-V p.e.sonë. Përsa u përket besimeve të ilirëve të epokës së hekurit, ato nuk ndryshonin prej atyre të epokës së bronzit. Një rol të madh vazhdon të luajë kulti i tokës mëmë i lidhur me pjellorinë e saj dhe me zhvillimin e bujqësisë në përgjithësi. Shumë e përhapur tek ilirët ishte heliolatria (adhurimi i diellit). Gjurmët e shumta të saj shprehen përmes motiveve të ndryshme, që zbukuronin objektet e veçanta dhe që në mënyrë grafike simbolizonin diellin. Të tilla ishin, p.sh.: rrathët bashkëqendrorë, svastikat, spiralja etj. Ky kult diellor tek ilirët shprehej dhe përmes varëseve të ndryshme në formë kali, kaprolli, zogu etj. Një kult tjetër shumë i zhvilluar tek ilirët, sidomos tek ata të krahinave jugore, ishte dhe gjarpri si simbol i pjellorisë si totem, si qenie mbrojtëse nga syri i keq (apotropeike) etj. Vendosja e varreve në tuma përreth një varri më të hershëm të pasur dhe qendror, si dhe shoqërimi i të vdekurit në varr me objekte të ndryshme, tregon se tek ilirët e periudhës së hershme të hekurit ishte i zhvilluar dhe kulti i të parëve, si edhe besimi mbi jetën e përtej varrit. Ilirët besonin edhe në ekzistencën e fuqive mistike, që rronin midis tyre dhe u shkaktonin njerëzve sëmundjet dhe fatkeqësitë e tjera shoqërore. Për t’i larguar këto të këqija, ilirët sajuan forma të ndryshme varësesh (amuleta), me karakter apotropeik etj. 1414 2475 2005-09-15T04:35:46Z 172.177.64.73 [[Ilirët]] - pjesa e pestë (e fundit) 1.1.5.1 Helenet ne bregdetet ilire Vendosja e kolonive helene në bregdetin ilir është pjesë e drejtimit të lëvizjes kolonizuese helene, në të cilën më aktiv u tregua Korinthi. Kjo dukuri u zhvillua, nga njëra anë, me shtytjen e faktorëve ekonomikë e shoqërorë të metropoleve dhe, nga ana tjetër, qe një hap i mëtejshëm në përfshirjen e zonave ilire në sferën e ekonomisë së Mesdheut. Kolonitë më të hershme u vendosën në tokat e Ilirisë së Jugut. Këto zona të banuara nga ilirët kishin marrëdhënie tregtare me vendet e Greqisë që nga epoka kreto-mikene. Kjo tregti fitoi një bazë më të gjerë në kushtet e shthurjes së rendit fisnor tek ilirët. Vendosja dhe zhvillimi i mëtejshëm i kolonive ka qenë pasojë e këtij procesi. Në fillim u vendosën pranë vendbanimeve ilire pikat tregtare, të cilat me zhvillimin e mëtejshëm të marrëdhënieve me brendatokën ilire u populluan nga grupe kolonistësh helenë dhe u kthyen në qendra të shpërngulurish (apoike) të metropoleve greke. Kolonia më e hershme u vendos në vitin 737 në ishullin e Korkyrës, që banohej atëhere nga liburnët. Nga këtej një valë kolonistësh u vendosën në Dyrrah (627 p.e.sonë, ka shumë gjasë edhe më herët). Apolonia, e cila u themelua në vitin 588, ngjan të ketë qenë populluar nga kolonistë të ardhur nga Dyrrahu. Për gjithë kohën antike midis dy qyteteve u mbajtën lidhje të ngushta ekonomike dhe politike, që janë karakteristike për marrëdhëniet midis metropoleve dhe apoikeve. Në të njëjtën kohë me Apoloninë u formua nga banorët të ardhur nga Eubea edhe kolonia helene në Orik, e cila për vetë mundësitë e kufizuara të kontakteve me prapatokën ilire nuk arriti kurrë rëndësinë ekonomike, as edhe famën e dy kolonive të tjera. Kaluan edhe dy shekuj të tjerë derisa kolonistët helenë të ardhur nga Parosi, Sirakuza e Sicilisë dhe Knidi të vendoseshin në ishujt e Ilirisë së Veriut, ku themeluan Faron (sot Hvar), Isën (sot Vish) dhe Korkyrën e Zezë (sot Korculla). Në fillimet e veprimtarisë së kolonive peshën kryesore në ekonomi e zinte tregtia tranzite. Nga tokat ilire merreshin prodhime bujqësore, lëndë druri dhe minerale për nevojat e metropoleve, kundrejt shkëmbimit mall me mall me prodhime të zejtarisë. Por në shek.V p.e.sonë kolonitë e bregdetit ilir nuk janë më shtojca të ekonomisë e furnizuese të thjeshta lëndësh të para të qyteteve mëma. Prodhimi lokal, i mbështetur kryesisht në shfrytëzimin e punës së skllevërve, arrin në këtë periudhë një shkallë të tillë zhvillimi saqë ishte në gjendje të mbulonte jo vetëm kërkesat e popullsisë së këtyre qyteteve, por edhe të botës ilire përreth, gjallëruese dhe nxitëse e drejtpërdrejtë e këtij zhvillimi. Importimet nga qytetet mëma dhe Greqia u kufizuan kryesisht në sendet e luksit dhe në veprat e artit. Dyrrahu dhe Apolonia vepronin tani si njësi ekonomike krejt të pavarura, duke e shprehur këtë edhe në prerjen e monedhave të tyre të veçanta. Zejtaria u orientua nga prodhimi i sendeve të konsumit të gjerë: qeramika, veglat e punës, armët që hidheshin në tregun e brendshëm dhe në atë të prapatokës. Punishtet e prodhimit të gjerë të enëve prej balte, të tjegullave e të tullave, të punimit të gurit etj., ishin prona të skllavopronarëve dhe kishin karakterin e ergasterive antike. Në marrëdhëniet tregtare me botën ilire, veç prodhimeve bujqësore e blegtorale, lëndës së drurit për ndërtimin e anijeve dhe skllevërve, për të cilat tregu grek kishte mungesë, vëmendja e kolonistëve u përqendrua në pasuritë minerale të Ilirisë së Jugut. Në shkrirjen dhe në përpunimin e hekurit, të bakrit dhe të argjendit, ilirët kishin një përvojë shekullore, nga e cila përfituan edhe kolonistët. Veçanërisht eksportimi i argjendit që nxirrej nga minierat e pirustëve dhe të Dardanisë, u bë një nga burimet kryesore të pasurimit e të lulëzimit të dy kolonive të mëdha, Dyrrahut dhe Apolonisë. Ai eksportohej kryesisht në formën e monedhave, të cilat gjetën një përkrahje të gjerë në krahinat e afërta dhe të largëta ilire. Për të nxjerrë fitime sa më të mëdha nga marrëdhëniet tregtare me ilirët, sidomos nga tregtia me shumicë e lëndëve të para, e gjithë kjo veprimtari kryhej nëpërmjet një përfaqësuesi të veçantë të kolonive, të quajtur poleti. Duke qenë se Dyrrahu dhe Apolonia ishin qendra zejtare e tregtare, bujqësia e blegtoria zinte në to një vend të dorës së dytë. Në rrethet e afërta të qytetit pronarët e pasur kishin tokat e kullotat e tyre me sipërfaqe e prodhim të kufizuar, sepse kufiri me ilirët nuk shtrihej shumë larg mureve të qytetit. 1.1.5.1.1 Shoqeria dhe politika Që në fillim në kolonitë helene të bregdetit ilir u vendos mënyra antike e prodhimit. Në ndarjen e shoqërisë në kolonitë rol të veçantë luante prejardhja shoqërore dhe etnike e njerëzve. Në kushte më të privilegjuara ishte shtresa me prejardhje aristokrate, që kishte qenë shpesh përkrahëse e themelimit të kolonive. Përbërja shoqërore e shtresave të lira ishte e larmishme. Krahas të mërguarve, për arsye politike gjatë luftërave të demosit me aristokracinë në metropole, kishte fisnikë të varfëruar, zejtarë të zhveshur nga mjetet e prodhimit, fshatarë të shpronësuar, tregtarë e detarë. Kjo masë e popullsisë shtohej vazhdimisht si rrjedhim i dyndjeve të herëpashershme nga metropolet. Në Dyrrah një kontingjent i madh njerëzish të tillë erdhi në gjysmën e dytë të shek.V. Në Dyrrah e në Apoloni shtresa e skllevërve përbënte forcën kryesore të fuqisë punëtore. Ajo ndahej në tri kategori: në skllevër të qytet-shtetit skllavopronar, të cilët punonin në punishtet e tjegullave dhe të tullave, në thyerjen, transportimin dhe në skalitjen e gurëve, në përpunimin e metaleve e në prerjen e monedhave, pra në punët më të rënda. Të shumtë ishin edhe skllevërit privatë që përbënin kategorinë e dytë, të cilët përveç ergasterive shërbenin edhe në ekonomitë shtëpiake. Një pjesë të popullsisë, gjithmonë në rritje, e përbënin “të huajt”, kategoria e tretë ose banorët me origjinë ilire. Këta në dhjetëvjeçarët e parë ishin të privuar nga të drejtat shoqërore dhe politike. Në përputhje me këtë përbërje shoqërore të popullsisë, rendi politik në Apoloni e Dyrrah kishte në fillim karakter oligarkik. Pushteti i takonte një pakice me prejardhje aristokrate. Shumica dërrmuese e popullsisë, ashtu edhe ilirët, duke mos bërë fjalë për skllevërit, nuk gëzonte të drejta në qeverisjen e qytetit. Zhvillimi i vrullshëm ekonomik i Dyrrahut dhe i Apolonisë në shek.VI-V shoqërohet me ndryshime në rendin shoqëror e politik të dy kolonive, si rrjedhim i një lufte të ashpër sociale e politike. Me zgjerimin e prodhimit zejtar dhe të shkëmbimit të mallrave me ilirët dhe me Greqinë, u pasuruan dhe u forcuan ekonomikisht shtresat tregtare e zejtare të kolonive. Këto shtresa dolën tani si forca të pavarura në arenën politike kundër grupit oligarkik, me synimin për të marrë pushtetin dhe për ta përdorur atë në dobi të interesave të tyre. Si rrjedhim i kësaj, në vitin 437 shpërtheu në Dyrrah një kryengritje e demosit, e njohur në historinë antike për rolin që luajti në prag të luftës së Peloponezit. Në arenën e kësaj lufte përveç forcave të demosit dhe aristokracisë, u duk edhe ndeshja e interesave të Korkyrës, prapa së cilës qëndronte Athina dhe Korinthi. Të dyja fuqitë synonin të përfitonin mundësi më të gjera në tregun ilir. Gjithashtu në këtë ndeshje morën pjesë aktive edhe ilirët fqinjë, të cilët duke ndihmuar aristokratët e dëbuar nga qyteti, u radhitën me forcat që përkahnin Athinën në luftën kundër lidhjes së Peloponezit. Rrjedhimi kryesor i luftës civile në Dyrrah ishte triumfi i plotë i parimit të ndarjes klasore të shoqërisë, forcimi i polisit skllavopronar. Pushteti tani kalon nga rrethi i kufizuar i aristokracisë skllavopronare në duart e gjithë skllavopronarëve si klasë. Baza shoqërore e tij u zgjerua me pjesëmarrjen e shtresave më të gjera skllavopronare, të pronarëve të punishteve, të tregtarëve etj., duke bërë kështu më të theksuar mënyrën antike të prodhimit. Që nga kjo kohë u forcua edhe pozita shoqërore e ilirëve që banonin në qytet. Një dukuri e tillë e ngjashme u zhvillua edhe në Apoloni. Këto ndryshime u pasqyruan edhe në përbërjen dhe në funksionet shtetërore. Vendin e krerëve (fylarkëve) aristokratë, në duart e të cilëve qe përqendruar pushteti gjatë regjimit oligarkik, e zuri tani një organ kolegjial, buleja (këshilli). Anëtarët e saj mund të ishin jo vetëm nga fisnikët, por edhe nga shtresat e tjera të skllavopronarëve. U krijua edhe organi i mbledhjes së përgjithshme të popullit, helieja. Detyrat kryesore të saj ishin miratimi i ligjeve, marrja e vendimeve me rëndësi dhe zgjedhja e kontrollimi i veprimtarisë së organeve ekzekutive të qytetit. Me gjithë pjesëmarrjen e popullit të lirë, edhe ky organ ishte në duart e skllavopronarëve, pa praninë e të cilëve helieja nuk kishte të drejtë të zgjidhte organet e larta ekzekutive të qytetit. Nga anëtarët e bulesë në krye të çdo viti zgjidhej prytani, i cili ishte funksionari më i lartë civil i qytetit. Me emrin e tij lidheshin të gjitha ligjet, dekretet e vendimet me rëndësi të shpallura gjatë vitit. Me çështjet që kishin të bënin me mbrojtjen ushtarake dhe me luftën merrej toksarku, që ishte komandanti i shigjetarëve. Sekretarit i binte për detyrë kryesore të kujdesej për ngulitjen mbi gur ose mbi tabela bakri të ligjeve, të dekreteve e vendimeve të marra nga helieja apo organet e larta ekzekutive dhe t’i shpallte ato publikisht. Të tre hieramnamonët, merreshin jo vetëm me çështjet e kultit, me organizimin e lojërave e të festave, por me sa duket edhe me çështjet financiare të qytetit. Veç këtyre kishte edhe nëpunës të tjerë, të një rangu më të ulët, por që në të vërtetë luanin një rol me rëndësi në jetën ekonomike. I tillë ishte nëpunësi i ngarkuar me prerjen e monedhave, i cili kishte për detyrë të kujdesej si për sigurimin e lëndës së parë, ashtu edhe për prerjen dhe shpërndarjen e monedhave. Mbi drahmet e argjendta emri i tij vendosej krahas atij të prytanit. Një funksionar tjetër ishte poleti që merrej me rregullimin e tregtisë me ilirët. Kulti fetar ishte në harmoni me institucionet shoqërore e politike të qytetit. Kjo duket edhe nga shkrirja e funksioneve fetare me ato shtetërore (hieramnamonët). Hyjnitë më të adhuruara në Apoloni ishin Apoloni, që i dha emrin qytetit, hyjnesha ilire e brigjeve u unjisua nga kolonistët me Artemisin; Dionizi ishte hyu i vreshtave etj. Perënditë kryesore, të cilëve u faleshin më shumë dyrrahasit, ishin Zeusi, Dielli dhe bashkëthemeluesi legjendar i qytetit Herakliu. Kolonitë helene u vendosën në Iliri në rrethanat e marrëdhënieve të ngushta ekonomike me ilirët, që kushtëzoheshin nga interesat reciproke. Fuqizimi i mëtejshëm i kolonive përkon me lindjen e qyteteve ilire dhe me formimin e shtetit ilir. Tek këta kolonitë do të gjejnë një bazë për t’u mbështetur në synimet e tyre për çlirimin e plotë ekonomik dhe politik nga metropolet. Nuk kanë munguar edhe konfliktet midis ilirëve dhe kolonive, me sa duket, si rrjedhim i shpërdorimeve të kolonistëve në marrëdhëniet me ilirët dhe për kufijtë midis tyre. Këto morën forma të armatosura në luftën e Apolonisë me qytetin ilir Thronion rreth mesit të shek.V dhe në luftën e ilirëve kundër Isës më 385 p.e.sonë. Që nga gjysma e dytë e shek. IV p.e.sonë historia e kolonive helene të bregdetit të Ilirisë zhvillohet në marrëdhënie të ngushta me historinë politike të shtetit ilir dhe në kornizën e saj. 1.1.5.2 Shtetet ilire Në fundin e shek. V p.e.sonë ilirët hynë në rrugën e zhvillimit skllavopronar. Në shekujt që pasuan e deri në pushtimin romak krahinat më të përparuara ilire, ato jugore, kryesisht bregdetare, njohën zhvillimin e tyre më të lartë shoqëror e politik të pavarur. Urbanizimi intensiv i kësaj treve dhe zhvillimi që mori, për pasojë, mënyra antike e prodhimit në shek. IV-III p.e.sonë çoi në krijimin e një shoqërie antike të mirëfilltë dhe në formimin e një vargu shtetesh ilire, të cilat u inkuadruan në qytetërimin e përparuar të botës mesdhetare. Midis formacioneve shtetërore që u formuan në trevën e gjerë ilire, ai që arriti një shkallë të lartë të zhvillimit politik dhe që luajti një rol të shquar në ngjarjet politike të kohës qe Shteti Ilir apo Mbretëria Ilire. Që nga dukja e këtij shteti emrat ilir dhe Iliri morën, përveç kuptimit të gjerë etnik, edhe një kuptim të ngushtë politik, që u lidhën me fatet historike të këtij formacioni shtetëror dhe të popullsisë së tij, e cila në burimet e shkruara do të njihet me emrin Illyrii propriedictii (ilirë të mirëfilltë). Në kohë të ndryshme Mbretëria Ilire ushtroi pushtetin e vet, natyrisht me luhatjet që i imponuan rrethanat politike, në një territor të gjerë që përfshinte krahinat prej lumit Naretva (Narona) në veri e deri te lumi Vjosa (Aous), në jug me një shtrirje drejt lindjes deri te liqenet Lyhnide në kufi me Maqedoninë dhe më në veri me Mbretërinë Dardane. Në krahinat më jugore ilire u formua një shtet tjetër i rëndësishëm ilir i njohur me emrin Shteti i Epirit, i cili shquhet sidomos në ngjarjet politike të fundit të shek. IV dhe të çerekut të parë të shek. III p.e.sonë. Në kohën e shtrirjes më të gjerë të tij, ai përfshinte tokat prej lumit Vjosa (Aous) e deri në gjirin e Artës (Nikopolit), duke u kufizuar nga jugu me Akarnaninë, kurse nga lindja me Thesalinë e Maqedonisë. Në këtë hapësirë kanë ekzistuar si formacione shtetërore të pavarura edhe një varg qytetesh shtete, si Dyrrahu, Apolonia, Ambrakia, historia politike e të cilave u zhvillua herë në lidhje të ngushtë e herë në kundërshtim me atë të Shtetit Ilir dhe të atij të Epirit. Në rrethana të caktuara politike lindin gjithashtu formacione më pak të rëndësishme në formën e lidhjeve qytetare (Koinon), si ajo e Bylinëve etj., që kanë një peshë më të vogël në historinë politike të Ilirisë. Në krahinat e brendshme jugore dhe qendrore ilire u formuan tri mbretëri të vogla ilire: e paionëve, e dardanëve dhe e athamanëve. E para shfaqet me një shkëlqim të shkurtër në shek. IV p.e.sonë për të rënë pastaj shpejt nën goditjet e politikës ekspansioniste të shtetit maqedon, kurse dy të fundit dalin në arenën politike në shek. III me një rol të parëndësishëm. Popullsitë ilire të krahinave të brendshme qendrore e veriore nuk njohën deri në fillim të erës sonë një organizim politik shtetëror; edhe në këtë kohë ato arritën të organizohen vetëm në federata fisnore, siç është rasti i dalmatëve ose i fiseve të tjera. 1.1.5.2.1 Ekonomia dhe shoqeria Zhvillimi ekonomik e shoqëror i Ilirisë gjatë epokës së hekurit dhe veçanërisht gjatë shek. VII-V p.e.sonë kishte përgatitur kushtet për lindjen e qyteteve dhe të jetës qytetare. Siç dëshmojnë të dhënat arkeologjike, qytetet ilire ngrihen mbi bazën e vendbanimeve të fortifikuara të epokës së hekurit dhe të qendrave protourbane që u krijuan si rezultat i zhvillimit të zejtarisë, të bujqësisë, të blegtorisë, si edhe të intensifikimit të marrëdhënieve të këmbimit me botën greke. Kjo dëshmohet nga prania e gjerë e qeramikës së importuar korinthike e jonike dhe më pas edhe nga prodhimet e kolonive greke në Dyrrah e në Apoloni, të cilat kishin hyrë në marrëdhënie të ngushta me prapatokën ilire. Lindja dhe zhvillimi i jetës qytetare ishte një dukuri me karakter ekonomik e shoqëror tërësisht e re. Thelbi i saj ishte vendosja e ekonomisë antike të tregut që u materializua me krijimin e qyteteve si qendra prodhimi e shkëmbimi. Kjo është e lidhur me shkëputjen e plotë të zejtarisë nga bujqësia, me krijimin e mënyrës antike të prodhimit dhe me zbatimin e punës së skllavit në degët e ekonomisë. Njoftimet më të hershme për ekzistencën e qyteteve në Iliri i takojnë mesit të shek. IV p.e.sonë. Historiani grek, Diodori, duke përshkruar fushatat e Filipit II kundër ilirëve thotë se mbreti i Maqedonisë “u lëshua mbi Ilirinë me një ushtri të fortë, plaçkiti vendin, nënshtroi shumë qytete të vogla dhe u kthye në Maqedoni me plaçkë të madhe”. Oratori i madh, Demosteni, duke paralajmëruar athinasit për rrezikun që i kërcënonte nga mbreti maqedon, vë në dukje gjithashtu se “Filipi po fortifikonte qytete në Iliri”. Pak më vonë historianët grekë të shek. II p.e.sonë Ariani e Rufi përmendin me emër Polionin si qytet i Dasaretisë, kurse historiani i shek. IV p.e.sonë Theopompi përmend qytetin Oidanton. Më në fund nga të dhënat numizmatike të fillimit të shek. IV p.e.sonë mësojmë emrin e një qyteti të rëndësishëm ilir, Damastion. Kuptohet se origjinën e këtyre qyteteve, që janë të pranishme në mesin e shek. IV p.e.sonë, (një rast vërtetohet qysh në fillim të këtij shekulli), duhet ta kërkojmë pak më parë, d.m.th. në fundin e shek. V p.e.sonë. Nuk dihet me saktësi se ç’paraqesin në vetvete këto qytete të hershme ilire. Dëshmitë e autorëve antikë, përveç faktit që kumtojnë ekzistencën e tyre, janë tepër të varfra për të ndihmuar që të rindërtohet pamja reale e këtyre qendrave urbane. Edhe nga pikëpamja arkeologjike nuk ka ende gjurmime të tilla, nëpërmjet të cilave të dallohet qartë qyteti i kësaj kohe. Megjithatë, prej qyteteve antike, rrënojat e të cilave ruhen në vendin tonë, mund të pohohet se qyteti i mirëfilltë në Iliri formohet kryesisht gjatë shek. IV p.e.sonë. Në këtë kohë kemi edhe dëshmitë e qarta si nga burimet e shkruara, ashtu edhe nga ato arkeologjike. Këto qytete ashtu sikurse vendbanimet e fortifikuara të epokës së hekurit, ngrihen mbi kodra të mbrojtura nga pikëpamja natyrore, por shtrihen me sipërfaqe relativisht më të gjera, që arrijnë deri në 10-20 ha. Muret e tyre rrethuese janë ndërtuar me një teknikë më të përparuar me blloqe shumëkëndëshe, trapezoidale; ato janë mjaft të fuqishme dhe me një bukuri të rrallë (Amantia, Klos, Çuka e Aitojt etj.), por sistemi i fortifikimit në përgjithësi është ende i thjeshtë; ai nuk njeh kullat, rolin e të cilave e luajnë deri diku kthesat me kënd të drejtë, që bën muri herë mbas here për arsye qëndrueshmërie; edhe portat në këtë sistem janë të pakta e me një mbrojtje më të dobët. Qytetet e mëdha zënë një pozitë qendrore në krahinën që zotërojnë dhe shtrihen në një hapësirë prej 30-40 ha, siç është rasti i Bylisit, i Antigonesë, i Lisit etj., dhe janë të mbrojtura me mure të fuqishme. Duke folur për qytetet e kësaj kohe Diodori i quan ato me termin polisma, që do të thotë qytete të vogla, me sa duket ende në shkallën fillestare të zhvillimit të tyre. Demosteni, në shek. IV p.e.sonë përkundrazi, përdor termin poleis që do të thotë qytet. Ndryshimi që vërehet në termat e përdorur prej këtyre dy autorëve nuk duket të jetë i rastit; ai shpreh me sa duket një diferencim që u bëhet këtyre qendrave urbane ilire dhe që lidhet me karakterin e tyre. Pak dritë mbi këtë çështje hedh pohimi i Arianit, i cili e quan Pelionin si “qytetin më të fortë” midis qyteteve të Dasaretisë. Duket se disa qytete kishin mundur të ecnin përpara dhe të dalloheshin prej të tjerave. Interes të veçantë paraqet në këtë drejtim Damastioni, i cili është dhe i pari qytet ilir që pret monedha. Burimet tregojnë se ky qytet gjendej në shpinë të zonës bregdetare, diku midis kësaj zone dhe liqeneve lynkeste. Duke folur për këtë Straboni në shekullin e parë shkruan kështu: “Pas Epidamnit dhe Apolonisë gjer te malet Keraune ndodhen bylinët, taulantët, parthinët dhe brygët; aty afër gjenden dhe minierat e argjendit në Damastion, mbi të cilat diestët vendosën sundimin e tyre, si dhe enkelejtë, të cilët i quajnë dasaretë; afër këtyre vijnë lynkestët..”. Mungesa e të dhënave më të sigurta ka penguar që ky qytet të lokalizohet me saktësi, por duke u nisur nga arsenali i gjetjeve të monedhave të tij, ai duhet kërkuar në krahinat e brendshme ilire, diku në lindje të Drinit të Sipërm. Pasazhi i Strabonit ka një rëndësi të veçantë dhe për një fakt tjetër. Ai tregon se Damastioni qe një qytet që lindi dhe u zhvillua në një zonë të pasur me miniera, të cilat, me sa duket përbënin edhe bazën ekonomike të tij. Shfrytëzimi i tyre dhe zhvillimi i zejtarisë së përpunimit të metaleve qenë degët kryesore të kësaj ekonomie. Karakteri i saj bëhet i qartë edhe nga simbolet që mbajnë monedhat e qytetit, të cilat paraqesin midis të tjerash çekanin e minatorit dhe shufrat metalike. Damastioni është, kështu, shembulli i një qyteti zejtar të përparuar të kësaj kohe, por padyshim jo i vetmi. Pelioni shfaqet në burimet, jo vetëm si qyteti më i fortë midis qyteteve të Dasaretisë, por edhe si kryeqendër apo qendër rezidenciale e mbretit ilir. Ka mundësi që qytetet e tjera më të vogla, ato që Diodori i quan polisma, do të kenë qenë qendra njësish gjeografiko-ekonomike, ku do të ketë mbisunduar ekonomia bujqësore-blegtorale me ndonjë degë të kufizuar të zejtarisë. 1.1.5.2.2 Bujqesia e blegtoria Lindja e qyteteve i dha një shtytje të re zhvillimit të degëve të ndryshme të ekonomisë ilire. Zejtarinë e shfrytëzimit të minierave dhe të përpunimit të metaleve ilirët e njihnin dhe më parë, por asnjëherë si tani ajo nuk paraqitet si degë e veçantë e një qyteti, siç është rasti i Damastionit. Në shek. IV në zejtarinë e punimit të metaleve nuk vihet re ende ndonjë ndryshim cilësor, fjala vjen në punimin e veglave të punës, të armëve apo të zbukurimeve, në krahasim me shekujt pararendës. Por tani mund të flitet për një veprimtari më të gjerë e më intensive si në shfrytëzimin e minierave, ashtu edhe në prodhimtarinë e degëve të veçanta të zejtarisë metalpunuese. Bie në sy në mënyrë të veçantë rritja e prodhimit të armëve, që përbëjnë në këtë kohë gjetjet më të shumta nëpër nekropolet në krahasim me zbukurimet. Megjithatë, nuk pati ndonjë përparim, në fushën e zejtarisë së prodhimit qeramik, madje importi e dobësoi për një kohë këtë degë të zejtarisë ilire. Ndërkaq në fushën e ndërtimeve ndodh një revolucion i vërtetë. Mjeshtrat e ndërtimit shquhen në shek. IV për aftësitë e tyre arkitektonike e teknike dhe për njohuritë e thella në fushën e artit të fortifikimeve, që i zbatonin në nivelin më të përparuar të kohës, ashtu si në shumë vise të tjera të botës mesdhetare. Muret rrethuese të qyteteve të ndërtuara në stilin poligonal janë dëshmia më e qartë e arritjeve në këtë fushë. Të dhënat për bujqësinë dhe blegtorinë e ilirëve për shek. IV janë të varfra. Autorët bashkëkohës, si Aristoteli, Skymni, Ariani etj., nuk bëjnë tjetër veçse përsërisin Hekateun, për shkak të njohjes ende të pamjaftueshme të Ilirisë; megjithatë Iliria për autorët grekë ishte vendi i një bujqësie e blegtorie të zhvilluar, tokat pjellore të së cilës shfrytëzoheshin vende-vende në mënyrë intensive dhe që krahas kulturave bujqësore (rritja e ullirit, kopshtaria e bletaria), në kullotat e pasura rritnin bagëti të mira të racës. Të dhënat arkeologjike i vërtetojnë këto njoftime. Parmenda e paraqitur në buzët e një pitosi gjetur në fushën e Korçës, si dhe figurat simbolike të paraqitura në monedhat e Dyrrahut e të Apolonisë, apo në monumentet varrimore të kohës, si kalliri i grurit, dega e ullirit, bistaku i rrushit, bleta, lopa si dhe briri i bollëkut, simbol i pjellorisë dhe i begatisë, u bëjnë jehonë pasurive të tokës ilire dhe zhvillimit që kishin marrë bujqësia e blegtoria ilire në këtë kohë. 1.1.5.2.3 Tregtia Si rrjedhim i zhvillimit të zejtarisë dhe të degëve të tjera të ekonomisë ilire u zgjeruan shkëmbimet dhe tregtia. Gjetjet arkeologjike dëshmojnë për një shtrirje të gjerë të prodhimeve të zejtarisë ilire. Tipat standardë të armëve, të zbukurimeve dhe të enëve prej balte që përsëriten në gjetjet nga një krahinë në tjetrën, dëshmojnë për marrëdhënie intensive midis popullsisë së krahinave të ndryshme dhe për një zhvillim të konsiderueshëm të këmbimeve midis tyre. Një zhvillim më të gjerë morën në këtë kohë shkëmbimet me botën greke. Jo më kot pasuritë minerale dhe disa prodhime bujqësore tërhoqën vëmendjen e autorëve antikë të kësaj kohe. Duket se këto prodhime ishin ndër artikujt kryesorë të eksportit ilir. Një vend me rëndësi zinin këmbimet me kolonitë greke të bregdetit Adriatik dhe qytetet e Halkidës, të cilat merrnin nga Damastioni argjendin për prerjen e monedhave të tyre, kurse nga tokat e afërta të Atintanisë serën, që u duhej për ndërtimin e anijeve dhe lyerjen e enëve të transportit. Kundrejt tyre ilirët merrnin prodhime luksi të artizanatit grek, midis të tjerave prodhime atike e italike. Krahas prodhimeve të Dyrrahut e të Apolonisë, enët e këtyre qendrave janë gjetje jo të rralla në vendbanimet e zonës bregdetare. Por ato fillojnë të duken më dendur edhe në krahinat e brendshme ilire. Pas Trebenishtit ato shfaqen edhe në luginën e mesme të Drinit, në afërsi të Kukësit e të Krumës. Këto prodhime arrijnë këtu nëpërmjet rrugëve tregtare të shkelura qysh në shek. VI-V, duke ndjekur luginat e lumenjve me pikënisje si nga qendrat e bregut Adriatik, ashtu edhe të Egjeut. Monedhat e argjendit përdoren gjerësisht si ekuivalent shkëmbimi. Në krahinat bregdetare gjejnë një përhapje të madhe monedhat e Dyrrahut e të Apolonisë, kurse në ato të brendshme dhe lindore monedha e Damastionit. Gjetjet e deritanishme tregojnë se kjo monedhë qarkulloi në një zonë të gjerë që përfshinte krahinën e diestëve, penestëve dhe pjesërisht atë të lynkestëve. Prerja dhe hedhja në treg e monedhave nga një qytet ilir si Damastioni është një fakt me rëndësi të veçantë. Ai tregon se tani, në pjesën e parë të shek. IV p.e.sonë, krahas Dyrrahut dhe Apolonisë, të cilat me monedhat e tyre, qysh nga shek.V p.e.sonë kishin mbuluar krahinat e afërta të ultësirës bregdetare dhe i kishin tërhequr ato në orbitën e marrëdhënieve skllavopronare, një qytet ilir, Damastioni, lindi dhe u bë qendër e rëndësishme ekonomike e krahinave të brendshme. Ai hodhi në treg monedhën e vet dhe me këtë shënoi shtrirjen e mëtejshme të sistemit monetar në krahinat e brendshme të Ilirisë Jugore. Ekonomia monetare theu kështu dhe në këtë pjesë të Ilirisë ekonominë e prapambetur natyrore, për t’i hapur rrugën një sistemi të ri ekonomik, skllavopronarisë. 1.1.5.2.4 Skllavopronaret Me lindjen e qyteteve u krijua edhe një popullsi qytetare, e cila më parë nuk njihej. Burimet nuk e bëjnë të qartë përbërjen dhe karakterin e kësaj popullsie, por meqë qytetet ishin qendra ekonomike dhe administrative, edhe popullsia e tyre përbëhej nga masa e gjerë e prodhuesve zejtarë, bujq e blegtorë, nga pronarët e punishteve zejtare, tregtarët dhe aristokracia e vjetër fisnore që përbënte parinë e qytetit. Si e tillë, popullsia e qytetit paraqitej e diferencuar në shtresa shoqërore, me interesa të ndryshme. Prej tyre, pronarët e punishteve dhe tregtarët formonin shtresën e re të pasuruar, e cila zhvendos përfundimisht në plan të dytë aristokracinë e vjetër fisnore. Si qendra ekonomike e politike më vete qytetet i rrethonte një popullsi fshatare e lidhur me ta nëpërmjet interesave ekonomikë të ndërsjelltë. Në burimet këto popullsi njihen akoma si fise të mëdha apo të vogla, por fisi nuk ka më kuptimin e tij klasik. Vetë dukja e qyteteve dhe prerja e qarkullimi i monedhave janë elemente që nuk pajtohen me rendin fisnor, ato i japin bashkësisë një përmbajtje të re nga pikëpamja e marrëdhënieve ekonomike e shoqërore. Ashtu si në Maqedoni, edhe në Epirin fqinjë të kësaj kohe, shumica e popullsisë në Iliri jetonte në fshatra; qytetet ishin ende në numër të vogël. Masën kryesore të kësaj popullsie e formonte fshatarësia e lirë, por burimet bëjnë fjalë edhe për një popullsi fshatare të varur. Theopompi në veprën e tij “Filipika” shkruan se “ardianët kanë 300 mijë prospelatë si helotë...”. Me prospelatë autorët e vjetër kuptonin një popullsi të varur që merrej me punimin e tokës dhe që u jepte zotëruesve të saj si detyrim një pjesë të prodhimit. Duke i krahasuar prospelatët e ardianëve me helotët e Spartës, Theopompi e përcakton edhe më mirë gjendjen e tyre sociale. Me sa duket edhe këta ishin, sikurse helotët, një popullsi e nënshtruar që pas pushtimit ishin shpronësuar dhe ishin kthyer në gjendje vartësie. Nuk kemi prova nëse kjo ishte një popullsi e huaj apo një fis tjetër ilir që pësoi këtë fat; numri i tyre gjithashtu duhet të jetë i tepruar, por mbetet i padiskutueshëm fakti që kemi të bëjmë me një masë popullsie mbi të cilën ushtrohet shtypje ekonomike dhe politike. Midis ilirëve ky nuk ishte një fenomen i veçantë për ardianët. Një shekull më vonë Agatharkidi në veprën e tij “Evropaikon” do të pohojë se “dardanët kanë kaq shumë skllevër (ai i quan këta me emrin “dullos”), sa dikush kishte 1 000, kurse të tjerë edhe më shumë. Secili nga këta në kohë paqeje punon tokën, kurse në kohë lufte merr pjesë në ushtri duke pasur si prijës zotin (“despotes”) e tij”. Edhe pse Agatharkidi përdor termin dullos, shpjegimet e mëtejshme e bëjnë të qartë se kemi të bëjmë me një popullsi të tipit të prospelatëve ardianë. Nuk ka asnjë dyshim që termi “dullos” përdoret këtu me kuptimin më të gjerë, ashtu sikurse ndodh shpesh që autorët antikë i quajnë helotët “dullë të lakeldemonëve”. Një rast tjetër është ai që përmend Atheneu, për penestët. Sipas tij “thesalët quajnë penestë jo ata që lindin skllevër, por ata që shtihen në dorë me anë të luftës”. Dihet se me emrin penestë quhej një fis i tërë në territorin e Mbretërisë Ilire. Përkufizimi i Atheneut të çon në përfundimin se popullsia e këtij fisi duhet të ketë qenë e ngjashme nga pikëpamja e gjendjes shoqërore me prospelatët e ardianëve dhe dullët e dardanëve. Prania e një popullsie të tillë të varur e të shfrytëzuar ekonomikisht midis ilirëve, është një dëshmi e rëndësishme për të përcaktuar karakterin dhe strukturën e shoqërisë ilire. Siç tregojnë të dhënat e autorëve antikë, popullsia e varur e tipit prospelatë-helotë-penestë përfaqësonte në këtë kohë në Iliri një formë të hershme të skllavërisë që ekzistonte në disa nga popullsitë kryesore ilire. Kjo kategori njerëzish përdorej në masë në punimet bujqësore dhe mbase edhe në shfrytëzimin e minierave. Zotërit e tyre (despotët) duket se banonin në qendrat e vogla të fortifikuara ose në qytete. Kohën më të madhe ata e kalonin në luftëra dhe jo rrallë me dëfrime. Theopompi na thotë se sunduesit e prospelatëve ardianë “çdo ditë deheshin, bënin mbledhje dhe shtroheshin në gosti, të dhënë pas të ngrënit e të pirit”. Pjesën tjetër të popullsisë e përbënte masa e fshatarëve të lirë që luante, me sa duket, ende një rol kryesor në prodhimin shoqëror. Përveç përfitimit nga puna e popullsisë vendase, shtresa e pasur siguronte të mira materiale nëpërmjet grabitjes kolektive të popujve fqinjë me anë të luftërave. Tributet e përvitshme që detyroheshin të paguanin popujt e nënshtruar tregojnë se këto grabitje kryheshin në mënyrë sistematike. Kështu në shek. IV p.e.sonë, shoqëria ilire paraqitet si një shoqëri e ndarë në klasa e shtresa shoqërore. Kjo shoqëri njihte atëherë format e hershme të varësisë skllavopronare, prandaj edhe ishte një shoqëri skllavopronare. Lindja e qyteteve ndihmoi për thellimin e diferencimit shoqëror, sepse duke u bërë qendra të rëndësishme të zejtarisë dhe të tregtisë ato i dhanë hov rritjes së prodhimit, shkëmbimit me para dhe shfrytëzimit të punës së huaj. Pa mbivlerësuar peshën dhe rolin e qytetit ilir në këtë periudhë të hershme mund të thuhet se ai vepron jo vetëm si bartës i skllavopronarisë, por edhe si përçues i saj në botën fshatare që e rrethon. E lidhur me qytetin me anë të marrëdhënieve ekonomike dhe e varur prej tij përmes këtyre marrëdhënieve, bota fshatare ilire, sidomos ajo që ndodhej rreth qyteteve nuk është më bota e organizimit fisnor. Ajo njeh tani marrëdhënie vartësie në formën e skllavërisë së tipit helot. Kështu, në shek. IV qyteti ilir na paraqitet me një rol e peshë të ndjeshme në jetën ekonomike e shoqërore të Ilirisë. Si i tillë ai shërbeu si bazë e organizimit politik shtetëror. 1.1.5.3 Bardhyli Shekulli i ri, i katërt, i gjen përsëri ilirët në konflikt me fqinjët e tyre maqedonë për çështjen e Lynkestisë. Në vitet e fundit të sundimit të mbretit maqedon, Arhelaut, në kapërcyell të shekullit, u zhvillua një luftë e re midis ilirëve dhe maqedonëve për këtë krahinë. Në këtë luftë mbreti i lynkestëve, Arrabeu, kishte si aleat mbretin Syra. Aristoteli, që e përmend këtë fakt, nuk e cilëson origjinën etnike të Syras, por burimet e tjera e bëjnë të qartë se ai ishte mbreti i ilirëve. Aleanca midis tij dhe Arrabeut ka të ngjarë ta ketë zanafillën e saj në ngjarjet e vitit 423 p.e.sonë dhe duket se ka qenë përforcuar me një martesë dinastike midis Syras dhe një vajze të Arrabeut. Rezultatet e kësaj lufte nuk njihen, por ngjarjet e mëpastajme tregojnë se nuk ndodhi ndonjë ndryshim në gjendjen ekzistuese. Vrasja e mbretit Arhelau (viti 399 p.e.sonë), shënoi për Maqedoninë fillimin e një periudhe trazirash që zgjatën katër dekada me radhë. Kontradiktat e brendshme që u bënë shkak për këtë vrasje dhe për intrigat e mëvonshme dinastike, krijuan rast për hapjen e konflikteve midis Maqedonisë dhe fqinjëve të saj. Në fillim të sundimit të Amyntës II, që pasoi Arhelaun, u duk sikur konflikti iliro-maqedon gjeti një zgjidhje. Martesa e Amyntës me një bijë të mbretit Syra, të quajtur Eurydike, që ishte në të njëjtën kohë edhe mbesë e Arrabeut, fsheh në vetvete faktin që midis ilirëve e maqedonëve ishte arritur një marrëveshje pajtimi për çështjen e lynkestëve. Por kjo gjendje nuk zgjati shumë. Ilirët, interesat e të cilëve ishin ndeshur prej kohësh me ato të Maqedonisë në Lynkesti, ishin të interesuar për dobësimin e mëtejshëm të Maqedonisë dhe jo për pajtim. Rasti i volitshëm për ta arritur këtë qëllim paraqitet pikërisht tani, që Maqedoninë e kishte pushtuar vala e turbullirave të brendshme. Në vitin 393 p.e.sonë, ilirët u dyndën në Maqedoni, pushtuan një pjesë të saj dhe pasi dëbuan Amyntën, vendosën në fron një farë Argeu, që thuhet se zbriste prej dinastisë së lynkestëve. Nën presionin e pushtimit ilir, një pjesë e tokave të Maqedonisë Lindore me pëlqimin e mbretit të rrëzuar hyri në Lidhjen e Olinthit. Amynta u strehua në Thesali dhe vetëm pas dy vjetësh mërgimi, ai mundi të kthehej në vend me ndihmën e thesalëve, të cilët preferonin më mirë sundimin e tij se atë të Argeut që përkrahej nga ilirët. Paqen me ilirët ai qe detyruar ta blinte me një tribut vjetor që do t’ua paguante atyre. Rrethanat në të cilat ndodhi ky ndryshim në marrëdhëniet e vendosura së fundi midis ilirëve dhe maqedonëve nuk janë të qarta. Dihet vetëm se ngjarjet e mëpastajme nuk janë të lidhura me Syran, por me emrin e një mbreti të ri ilir, të quajtur Bardhyl. Megjithëse emri i tij shfaqet në burimet shumë më vonë, në ngjarjet e vitit 359 p.e.sonë, prapë se prapë duket se ai i udhëhiqte ilirët shumë kohë përpara. Sipas këtyre burimeve Bardhyli jetoi një kohë të gjatë dhe kur u ndesh me Filipin II (359 p.e.sonë), ose pak më vonë, ishte në një moshë të thyer, 90 vjeçare. Interes të veçantë lidhur me figurën e tij kanë lajmet që e paraqesin si një mbret me prejardhje të ulët, në fillim qymyrxhi e pastaj kryengritës (latro), që e pat fituar pushtetin me forcë dhe që gëzonte simpatinë e luftëtarëve, meqenëse në ndarjen e plaçkës ishte i drejtë e i paanshëm. Këto njoftime e paraqesin atë jo si një trashëgimtar të Syras, por si një përmbysës të tij. Vetëm duke pranuar këtë fakt, mund t’i jepet një shpjegim ndryshimit që ndodhi në marrëdhëniet e ilirëve me maqedonët në vitin 393 p.e.sonë. Duket se në Iliri forca të reja, në të cilat rol të rëndësishëm ka pasur Bardhyli, e kundërshtuan marrëveshjen me Amyntën II, rrëzuan Syrën dhe invaduan Maqedoninë. Pra, duhet të ketë qenë Bardhyli ai që udhëhoqi ilirët në fushatën e vitit 393 p.e.sonë kundër Amyntës dhe e detyroi atë t’i paguante tribut vjetor. Qe përsëri ai që theu përpjekjet e Aleksandrit II në vitin 369 dhe të Perdikës III më 360 p.e.sonë për t’u çliruar nga kjo gjendje. Tentativa e Perdikës përfundoi me dështim të plotë. Ai mbeti në fushën e betejës së bashku me 4 000 maqedonë të tjerë. Kjo qe humbja më e rëndë që pësuan maqedonët në vargun e përpjekjeve të tyre për t’u çliruar nga ilirët. Gjatë gjysmës së parë të shek. IV p.e.sonë burimet përmendin edhe një ngjarje tjetër me rëndësi. Në vitin 385 p.e.sonë ilirët përfunduan një aleancë me tiranin e Syrakuzës, Dionizin. Ndërmjetës për këtë u bë mbreti i molosëve, Alketa, i cili qe dëbuar nga vendi i tij prej partisë filospartane dhe qe strehuar në Sirakuzë. Qëllimi i marrëveshjes ishte rivendosja e Alketës në fronin molos. Të dyja palët qenë të interesuara për këtë, sepse ilirëve kjo aleancë u siguronte dobësimin e ndikimit spartan dhe rrjedhimisht të atij maqedon në Epir, kurse Dionizit i jepte mundësi të forconte pozitat e tregtisë sirakuzane në brigjet e Adriatikut e të Jonit. Në tregimin e tij Diodori vinte në dukje se Dionizi u dërgoi ilirëve një ndihmë ushtarake prej 2 000 vetash dhe 5 000 armë “meqenëse ilirët ishin në luftë”. Por nuk thotë se me cilët luftonin ilirët në këtë kohë. Është supozuar se Diodori e ka fjalën për luftën që përfundoi me dëbimin e Amyntës, por kjo ngjarje me të drejtë është datuar në vitin 393 dhe jo më 385. Nuk qëndron as pikëpamja se ilirët qenë duke luftuar me molosët, kur Dionizi u dërgoi ndihmën dhe se ky e shfrytëzoi këtë luftë vetëm për të kthyer Alketën. Vetë Diodori e ka sqaruar këtë fakt kur pohon se ilirët hynë në Epir pasi u erdhi kjo ndihmë dhe “pasi mblodhën një fuqi të madhe”. Në këtë rast duhet të jetë fjala për faktin se ilirët ishin në gjendje lufte pothuajse të pandërprerë me fqinjët e tyre, maqedonët. Ndihma ushtarake e Dionizit duket se i lehtësonte pak ilirët nga kjo barrë. Ky fakt dhe pjesëmarrja aktive në aksion kundër molosëve për të sjellë në fronin e tyre Alketën e vuri Sirakuzën në pozitën e aleatit të ilirëve kundër armiqve tradicionalë të tyre, maqedonëve. Megjithatë forcat kryesore në këtë aksion ishin ato ilire; ushtarëve të Dionizit nuk iu caktua ndonjë rol i pavarur, përkundrazi Diodori thotë se “ushtrinë që u erdhi në ndihmë ilirët e përzien me trupat e tyre”. Ndërmarrja përfundoi me sukses të plotë. Në betejën e rreptë që u zhvillua ilirët dolën fitues dhe molosët lanë në fushën e luftës shumë të vrarë. Ndihma që u dërguan spartanët nuk u solli ndonjë dobi molosëve dhe Alketa zuri përsëri fronin e vet në Mbretërinë Molose. Kjo ngjarje sqaron politikën që Bardhyli ndiqte me fqinjët perëndimorë. Me sa duket, aleanca me Syrakuzën ishte për të një mbështetje e shëndoshë në luftën kundër Maqedonisë. 1.1.5.3.1 Fushata maqedonese kunder Ilirise Në vitin 359 Maqedonia mundi të dalë përsëri në fushë të betejës kundër ilirëve, por tani ajo e kishte kapërcyer gjendjen e kaosit të brendshëm politik dhe kishte mënjanuar rrezikun e sulmit nga kundërshtarët e tjerë. Sundimtari i ri i saj, Filipi II, filloi fushatën kundër Mbretërisë Ilire pasi ishte pajtuar me Athinën dhe kishte larguar rrezikun trak e paion. I çliruar, në këtë mënyrë, Filipi u sul kundër ilirëve me një ushtri të madhe, të përbërë prej 10 000 këmbësorësh të armatosur rëndë dhe 600 kalorësish. Bardhyli i doli përpara armikut me një ushtri po kaq të madhe, 10 000 këmbësorë të zgjedhur dhe 500 kalorës. Megjithatë, mbreti plak e çmoi këtë radhë të pafavorshme ndeshjen e armatosur me maqedonët dhe bëri përpjekje për marrëveshje. Ai i propozoi Filipit paqe, me kusht që të dy palët të mbanin qytetet që kishin në zotërim në atë kohë; Filipi nuk e pranoi dhe kërkoi që ilirët t’i lironin të gjitha qytetet që i kishin pushtuar Maqedonisë. Meqenëse nuk u arrit marrëveshja, filloi përleshja. Të dy ushtritë u ndeshën me ashpërsi të madhe. Ushtria ilire i përballoi për mjaft kohë sulmet e armikut. Goditjeve të falangës maqedone Bardhyli u kundërvuri formacionin luftarak me radhë të shtrënguara në trajtë kuadrati. “Në krye, - shkruan Diodori, - fitorja nuk anoi as nga njëra, as nga tjetra palë, dhe kështu vazhdoi për një kohë të gjatë, sepse të dy ushtritë luftuan me një trimëri të rrallë. Nga të dy anët u vranë shumë veta dhe ca më shumë u plagosën”. Megjithëse maqedonët e fituan më në fund betejën, Filipi e pa se nuk qe në gjendje ta ndiqte armikun. Më vonë ilirët dërguan përfaqësues dhe përfunduan paqen, pasi liruan të gjitha qytetet e Maqedonisë që kishin pushtuar. Diodori bën të qartë edhe faktin se për cilat toka ishte fjala, kur thotë se, pasi i vuri nën zotërimin e tij gjithë banorët gjer në liqenin Lyhnid, Filipi u kthye në Maqedoni. Me këtë betejë, ai zgjidhi përfundimisht çështjen e Lynkestisë dhe e ndryshoi gjendjen në kufijtë perëndimorë në favor të Maqedonisë. Në kushtet e krijuara rishtas ilirët u përpoqën të dilnin nga gjendja e krijuar duke kërkuar aleatë kundër Maqedonisë. Në vitet e fundit të jetës së tij Bardhyli u drejtua në jug, kundër molosëve, të cilët ndërkaq ishin afruar me Filipin, duke synuar që t’i shkëpuste nga ndikimi maqedon. Ushtria ilire invadoi tokat molose, por ndeshi në një qëndresë të fortë dhe u detyrua të tërhiqej. Në vitin 356 p.e.sonë ky synim u përsërit në përpjekjen për një aleancë të gjerë antimaqedone. Këtë ngjarje Diodori e përshkruan kështu: “tre mbretër, ai i Trakisë, i Paionisë dhe i Ilirisë, ishin bashkuar për të sulmuar Filipin. Këta mbretër fqinjë e shikonin tërë smirë rritjen e fuqisë së Filipit dhe duke qenë se nuk ishin aq të fortë për ta luftuar veçmas, u lidhën ndërmjet tyre me shpresë që t’ia arrinin më lehtë qëllimit”. Por ata ishin të zënë me grumbullimin e ushtrisë, kur ai i zuri në befasi dhe i theu para se të bashkonin forcat e tyre. Ky lajm vërtetohet edhe me një mbishkrim atik, që përkujton përfundimin e një koalicioni midis Athinës dhe tre mbretërve të përmendur më lart. Në këtë akt zyrtar mbreti i ilirëve quhet Grabo. Midis mendimeve të ndryshme që janë shfaqur rreth figurës së tij, duket më i pranueshëm supozimi sipas të cilit Grabo ka qenë pasardhës i Bardhylit, që në këtë kohë duhet të ketë vdekur. Frenimi që arriti t’u bënte ilirëve nuk e kënaqte Filipin. Ai nuk e ndiente veten të qetë sidomos kur lufta për vendosjen e hegjemonisë maqedone në Greqi kërkonte gjithë energjitë dhe forcat e tij. Për t’u siguruar nga sulmet e shtetit ilir, Filipi u mundua ta vinte këtë shtet në pozita mbrojtjeje. Prandaj, në vitin 344 p.e.sonë, e sulmoi përsëri Ilirinë me një ushtri të fortë. Këtë radhë ilirët udhëhiqeshin nga mbreti Pleuria. Ata i bënë një qëndresë të ashpër dhe i shkaktuan armikut humbje të rënda. Vetë Filipi mbeti i plagosur dhe në fushën e betejës ranë shumë nga rrethi i tij i afërm. Megjithatë, ai mundi të hyjë në Iliri dhe të pushtojë disa qytete, të cilat më vonë i fortifikoi dhe vendosi në to garnizone. Pasi shkretoi vendin, Filipi u kthye në Maqedoni me plaçkë të madhe. Në burimet nuk thuhet se deri ku mundi të ketë arritur dhe për cilën pjesë të vendit është fjala kur flitet për qytetet e pushtuara, por dihet nga pohimet e Isokratit se në bregdet nuk mundi të dalë. Ka të ngjarë që ai të ketë vënë dorë mbi një pjesë të krahinës së banuar nga fisi i dasaretëve dhe si kufi të kenë shërbyer ato që në burimet quhen malet e Ilirisë ose të taulantëve dhe që mund të identifikohen me vargun e maleve të Polisit, të Kamjes dhe të Ostrovicës. 1.1.5.3.2 Kryengritja e 355 para eres sone Pas vdekjes së Filipit II, ilirët e krahinave të nënshtruara ngritën krye në vitin 355 p.e.sonë kundër pasardhësit të tij, Aleksandrit, kur ky ndodhej larg vendit, duke luftuar me tribalët dhe popullsi të tjera veriore. Këtu Aleksandrit i erdhi lajmi i kësaj lëvizjeje në Iliri. Kliti, i biri i Bardhylit, ishte shkëputur prej tij dhe me të ishte bashkuar edhe Glaukia, mbret i ilirëve taulantë. Si mësoi se Kliti kishte pushtuar qytetin Pelion, Aleksandri u drejtua me forcat e tij kundër këtij qyteti. Rufi dhe Ariani që bëjnë fjalë për këtë ngjarje, përshkruajnë me hollësi pozicionin e qytetit, vendosjen e forcave kundërshtare dhe stratagjemat që përdorën të dyja palët. Sipas tyre Pelioni ishte një qytet i Dasaretisë, buzë lumit Eordai, dhe më i forti në këtë vend. Ushtria ilire ishte ndarë në dy pjesë: garnizoni që mbronte qytetin dhe repartet e lëvizshme që kishin zënë rrugët dhe majat përqark tij. Aleksandri vendosi t’i shkëpusë lidhjet midis tyre; ngriti lëmin pranë qytetit dhe filloi ndërtimin e një muri që do të pengonte garnizonin të dilte për të marrë pjesë në luftimet e jashtme. Mbërritja e befasishme e Glaukisë me një ushtri taulantësh e vuri ushtrinë maqedone në pozitë të vështirë dhe vetëm në sajë të një manovre të shpejtë, Aleksandri mundi të tërhiqte pa humbje të mëdha trupat e veta. Por ilirët nuk ditën ta shfrytëzonin fitoren. Duke besuar në një sukses të plotë, ata e lanë ushtrinë e tyre pranë Pelionit në shkujdesje. Kjo i dha mundësi Aleksandrit, që tri ditë pas tërheqjes, të kthehej fshehtas përsëri në fushën e betejës dhe ta godiste natën ushtrinë ilire. Pasi pësoi humbje të mëdha, masa kryesore e ushtrisë ilire u tërhoq në malet e taulantëve. Vetë Kliti, pas dështimit të kryengritjes u mërgua në vendin e taulantëve, ndërsa garnizoni u largua duke i vënë zjarrin qytetit. Deri në prag të kryengritjes duket se Kliti sundonte në mbretërinë e tij të dobësuar, duke njohur sovranitetin e mbretit maqedon. Kjo të paktën mund të nënkuptohet nga shprehja e Arianit që thotë se ai “u shkëput” prej Aleksandrit, kur e njoftuan për fillimin e kryengritjes. Por në burimet nuk thuhet se cila qe gjendja juridike që u vendos në këtë pjesë të Ilirisë pas largimit të Klitit. Aleksandri duket se u kënaq me rivendosjen e gjendjes së mëparshme në këtë pjesë të shtetit të tij dhe nuk e vazhdoi më tej konfliktin me ilirët; telashe të tjera e prisnin në Greqi. Taulantët, të cilët Filipi nuk kishte mundur t’i shkelte, paraqiten në këtë konflikt si një fuqi më vete dhe me një mbret të tyre. Tokat e këtij fisi përbënin siç duket atë pjesë të Mbretërisë Ilire që kishte mbetur e pavarur. 1.1.5.3.3 Organizimi politik i Ilirise Shumë shpejt pasi pajtoi fqinjët veriorë dhe Greqinë, Maqedonia u drejtua nga lindja duke e lënë të qetë shtetin ilir. Fqinjësia me Maqedoninë nuk përbënte më atë rrezik serioz dhe ilirët u munduan ta shfrytëzonin gjendjen e krijuar për rimëkëmbjen e shtetit të tyre. Rufi njofton për trazira të reja në Iliri, por duket se ato nuk patën sukses, sepse në vitin 323 p.e.sonë, kur u bë ndarja e perandorisë së Aleksandrit, një pjesë e ilirëve ishte ende nën sundimin e Antipatrit, që u bë mbret i Maqedonisë, i Greqisë, i Ilirisë, i Epirit dhe i popullsive të tjera të pushtuara në Ballkan. Gjendja e turbullt që u krijua në perandori pas vdekjes së Aleksandrit dhe shthurjes së perandorisë së tij krijoi kushte më të përshtatshme për çlirimin e tokave lindore ilire. Duke u lidhur me armiqtë e Maqedonisë, Glaukia, mbret i taulantëve, arriti t’i çlirojë këto toka dhe t’i bashkojë me mbretërinë e tij. Duket se pas kësaj ai mori edhe titullin “mbret i ilirëve” në vend të titullit të mëparshëm “mbret i taulantëve”. Pasi realizoi bashkimin e tokave ilire dhe rimëkëmbi shtetin ilir, Glaukia u përpoq të dobësonte ndikimin maqedon në Epir. Për këtë qëllim ai u afrua me mbretin e molosëve, Ajakidin dhe u martua me Berojën, një bijë nga dera mbretërore molose. Në këtë politikë ai u ndesh me të birin e Antipatrit, Kasandrin, që pas shumë përpjekjesh ishte vendosur në krye të Maqedonisë. Në vitin 317 p.e.sonë, Kasandri rrëzoi nga froni molos aleatin e Glaukisë, Ajakidin, i cili kishte ndërhyrë në grindjet e brendshme për fronin maqedon, duke marrë anën e Olimbisë, nënës së Aleksandrit. Në këtë kohë Glaukia mori nën mbrojtje dhe mbajti në pallatin e tij birin e mbretit të rrëzuar, Pirron dyvjeçar. Me gjithë kërkesat këmbëngulëse të Kasandrit, Glaukia nuk e dorëzoi Pirron; ai nuk e bëri këtë as kur mbreti maqedon i premtoi si shpërblim shumën e madhe prej 200 talentesh, as kur ky e kërcënoi me luftë. 1.1.5.3.4 Sovraniteti i Dyrrahut dhe Apolonisë Tre vjet mbas kësaj ngjarjeje, në vitin 314, Kasandri, duke u nisur nga Epiri, sulmoi nga deti Apoloninë, pastaj Dyrrahun dhe u fut në Iliri. Në këtë luftë Glaukia u mund dhe Kasandri u bë zot i dy qyteteve të mëdha të Adriatikut. Trazirat politike e detyruan të kthehej në Greqi pasi la këtu garnizone të fuqishme. Një vit më vonë, më 313 p.e.sonë, Glaukia rrethoi Apoloninë, por pa sukses. Sipas Diodorit, me ndërmjetësinë e spartanëve ai pranoi të heqë rrethimin dhe të përfundojë një traktat paqeje me apoloniatët. Kushtet e paqes nuk dihen dhe as që bëhej fjalë për vendosjen e ndonjë forcë maqedone në qytet; por ngjarjet e mëpastajme, të vitit 312 p.e.sonë, tregojnë se të dy qytetet mbroheshin nga garnizonet maqedone. Në këtë vit apoloniatët dhe dyrrahasit ngritën krye dhe i dëbuan forcat e Kasandrit nga qytetet e tyre. Një rol të veçantë u atribuon Diodori në këtë ngjarje korkyrasve, të cilët kishin ardhur për ndihmë. Sipas tij ata “çliruan Apoloninë dhe Dyrrahun ia dorëzuan Glaukisë, mbretit të ilirëve”. Burimet nuk japin një përgjigje të drejtpërdrejtë për çështjet se përse korkyrasit ua dorëzuan Dyrrahun ilirëve, cili ishte roli i ilirëve në këtë ngjarje, cilat kishin qenë raportet e tyre me Dyrrahun dhe ç’raporte u vendosën me Apoloninë. Megjithatë nuk është vështirë të kuptohet se korkyrasit në këtë rast vepruan si aleatë jo vetëm të apoloniatëve dhe të dyrrahasve, por edhe të ilirëve. Dalja e Maqedonisë në brigjet e Adriatikut cenonte interesat ekonomikë e politikë si të shtetit ilir, ashtu edhe të Dyrrahut, Apolonisë e të Korkyrës, prandaj ato u bashkuan kundër rrezikut maqedon. Dy qytetet e mëdha ishin, siç duket, për ruajtjen e marrëdhënieve të vjetra me shtetin ilir dhe nuk dëshironin t’i nënshtroheshin me dhunë mbretit të Maqedonisë. Dyrrahu duket se kishte qenë para kësaj në duart e ilirëve ose kishte njohur sovranitetin e mbretit ilir. Kundërshtimi që i bënë apoloniatët Glaukisë më 313 p.e.sonë tregon për një mbizotërim të përkohshëm në këtë qytet të një grupi promaqedon, i cili më vonë u përmbys nga kryengritja e qytetarëve që dëbuan forcat e Kasandrit. Mbreti maqedon u shpejtua të vijë me forcat e tij përsëri para mureve të Apolonisë për të rivendosur gjendjen e mëparshme. Diodori pohon se “apoloniatët ishin lidhur me ilirët”. Megjithatë, nuk dihet nëse ishte kjo një aleancë e thjeshtë ushtarake apo diçka më tepër, por duhet nënkuptuar se ilirëve u ishte caktuar një rol i dorës së parë qëkurse forcat që mbronin qytetin “ishin më të mëdha” se ato maqedone. Kasandri u thye keqas dhe u detyrua të largohej, pasi kishte humbur një pjesë të mirë të ushtrisë. Përpjekjet e tij për t’u ngulur në Ilirinë bregdetare dështuan dhe pas kësaj ai nuk provoi më të kthehej në këto anë. Luftërat me Kasandrin tregojnë se fuqia e shtetit ilir ishte rritur aq shumë saqë ai mundi të matej me sukses me Maqedoninë për zotërimin e bregdetit Adriatik. Qytetet e mëdha të këtij bregdeti prej kohësh kishin njohur sovranitetin e mbretit ilir; të paktën mbi Dyrrahun ishte vendosur ky sovranitet, por që nga viti 312 p.e.sonë edhe ndikimi mbi Apoloninë nuk duhet të ketë qenë më i vogël, megjithëse pozita juridike e këtij qyteti ndaj shtetit ilir formalisht mund të ketë qenë pak e ndryshme nga ajo e Dyrrahut. Pas fitores mbi Kasandrin dhe forcimit të pozitës së tij në Dyrrah e në Apoloni, Glaukia u mor me përgatitjen e ekspeditës që do të vinte Pirron në fronin molos. Nuk ishte zemërgjerësia ndaj tij, as lidhjet që kishte me të nëpërmjet së shoqes, Berojës, bijë nga dera molose, ato që e shtynë Glaukinë në këtë ndërmarrje të guximshme. Epiri në këtë kohë ishte pika më nevralgjike e kontaktit dhe hallka më e rëndësishme në kontradiktat iliro-maqedone. Glaukia duhej ta shkëpuste këtë vend nga ndikimi maqedon dhe t’i rikthente shtetit ilir aleatin e humbur. Për këtë qëllim, në vitin 309 p.e.sonë, në krye të një ushtrie të madhe, ai hyri në Epir dhe pasi mposhti kundërshtimin e grupit promaqedon që përfaqësohej nga mbreti Alketa (ungji i Pirros), vuri në krye të shtetit molos 12-vjeçarin Pirro. Me këtë akt konflikti me Maqedoninë u zgjidh në favor të ilirëve. Veprimtaria politike dhe ushtarake e Glaukisë për rimëkëmbjen e forcimin e pozitave të shtetit ilir u kurorëzua me sukses. Gjatë sundimit të Glaukisë, shteti ilir jetoi ditë lavdie; ai u bë një shtet i fuqishëm, duke përfshirë në gjirin e tij edhe qytetet Dyrrah e Apoloni. Ai ishte e vetmja forcë serioze që iu kundërvu Maqedonisë në këtë pjesë të Ballkanit, dhe u bë një faktor i rëndësishëm që ushtroi një ndikim të fuqishëm në ngjarjet politike të kohës. 1.1.5.3.5 Forcimi i pushtetit mbretëror Në vitin 302 p.e.sonë Glaukia ishte ende në krye të shtetit ilir. Pas kësaj date ai nuk përmendet më. Periudha që pason është mjaft e errët dhe njihet vetëm nëpërmjet burimeve të fragmentuara, por ndonjëherë tepër të rëndësishme. Rreth vitit 295 p.e.sonë si mbret i ilirëve përmendet Bardhyli i ri. Rrethanat në të cilat ai u gjend në krye të shtetit ilir dhe marrëdhëniet e tij me Glaukinë, të cilin e zëvendësoi, janë të paqarta. Një lidhje martesore e paraqet Bardhylin si aleat të Pirros. Plutarku thotë se pas vdekjes së gruas së parë, Antigonës, Pirroja “u martua me shumë gra, për arsye politike dhe për të rritur fuqinë e tij”. Një ndër to ishte edhe Brikena, bija e Bardhylit, mbretit të ilirëve. Historiani romak Justini dhe shkrimtari romak i shek. I Frontini njoftojnë nga ana e tyre për një fushatë të Pirros kundër ilirëve, në të cilën ai kishte dalë fitimtar dhe kishte pushtuar edhe qytetin që ishte kryeqendra e tyre, pa na thënë emrin e tij. Edhe historiani grek i shek. II Apiani, gjithashtu, i bën jehonë kësaj ngjarjeje, duke thënë se Pirroja zotëronte një pjesë të Ilirisë gjatë bregdetit Jon. Të gjitha këto burime nuk e përcaktojnë, megjithatë, se deri ku u shtri sundimi i mbretit molos mbi tokat ilire dhe si ndodhi që ai i rritur në oborrin e Glaukisë ndërhyri me forcë në shtetin e tij. Pas gjithë këtyre ngjarjeve fshihet një grindje e brendshme midis trashëgimtarëve apo pretendentëve për fronin e Glaukisë, e cila u shfrytëzua nga Pirroja. Por nuk është për t’u përjashtuar edhe pikëpamja sipas së cilës Bardhyli i ri të ketë qenë një pinjoll i Bardhylit I, që vjen në fuqi me ndihmën e Pirros, duke i lëshuar këtij të fundit një pjesë të Mbretërisë Ilire. Vetëm kështu mund të shpjegohet se si Pirroja u bë zot i krahinave perëndimore të Mbretërisë Ilire, ndofta edhe i Apolonisë, kurse Bardhylit i la krahinat lindore rreth liqenit Lyhnid, ose në perëndim të tij. Por pushtimi i tokave ilire prej Pirros dhe sundimi i Bardhylit të ri si “mbret i lirëve” mbi një pjesë të shtetit ilir nuk duhet të kenë zgjatur shumë. Pasazhi i Apianit që thotë se këto toka i trashëguan dhe pasardhësit e Pirros bie në kundërshtim me zhvillimin e ngjarjeve të mëpastajme. Grindjet e brendshme për trashëgimin e fronit të Glaukisë duket se u kapërcyen shpejt. Në prologun e librit XXIV të historianit latin Trogut bëhet fjalë për “luftën që Ptolemeu e Kerouni (mbret i Maqedonisë) bënë me Monunin ilir dhe Ptolemeun, të birin e Lysimahut”. Ky lajm që i takon një ngjarjeje të vitit 280 p.e.sonë flet për një sundimtar ilir që ndërhyn në grindjet për fronin maqedon si aleat i pretendentit tjetër, birit të Lysimahut. Sipas renditjes së Trogut, Monuni është kundërshtar i parë i Keraunit dhe mund të supozohet edhe iniciator i kësaj lufte. Sidoqoftë ky Monun duhet të ishte sundimtar i një vendi, kufijtë e të cilit takonin me Maqedoninë. Supozimi se ai ishte një mbret dardan, sot është zhvleftësuar duke i lënë vend mendimit se në rastin konkret kemi të bëjmë me një sundimtar të shtetit ilir. Figura dhe veprimtaria e tij bëhet më e qartë nëpërmjet një monedhe të Dyrrahut. Kjo është një tridrahme, e cila mban simbolet e njohura të tridrahmes së mëparshme autonome të Dyrrahut; në faqe ka një lopë duke e pirë viçi, në shpinë një katror të mbushur me zbukurime lineare; ndryshe prej së parës monedha e re ka një peshë më të vogël (10,3-10,5 gr. në vend të 10,4-11,5 gr.) dhe krahas legjendës ????? apo ??? ka edhe emrin e mbretit (??S???OS ?????????) dhe një nofull derri mbi lopën, që mungojnë në tridrahmat e vjetra. Në një variant tjetër monedhave të Monunit u është hequr legjenda e shkurtuar e qytetit dhe është zëvendësuar me një heshtë. Këto tridrahme janë datuar me të drejtë pas vitit 300 p.e.sonë dhe përputhen si kohë me Monunin e përmendur prej Trogut. Njoftimi i Trogut dhe prerja e kësaj monedhe dëshmojnë se me gjithë tronditjen që kishte pësuar shteti ilir mbas vdekjes së Glaukisë nga ndërhyrja e Pirros, Monuni kishte mundur të rimëkëmbte shtetin e tij në të gjithë territorin e dikurshëm, prej brigjeve të Adriatikut deri në kufi të Maqedonisë. Si duket, ai përfitoi nga largimi i Pirros për në Itali për t’i rikthyer shtetit të vet tokat e pushtuara. Pushteti i tij mbi Dyrrahun ishte rritur. Duke vënë dorë mbi punishten e monedhave, ai i thelloi më shumë se paraardhësi i tij marrëdhëniet me këtë qytet. Varianti i fundit i prerjeve të Monunit tregon se mbreti ilir duhet ta ketë ndjerë veten mjaft të fortë qysh se hoqi prej kësaj monedhe emrin e shkurtuar të Dyrrahut. Nuk dihet se si kanë qenë marrëdhëniet e tij me Apoloninë, por s’ka ndonjë arsye për t’i konsideruar të ndryshme. Edhe ky qytet duhet të ketë njohur sovranitetin e plotë të mbretit ilir, duke iu nënshtruar atij si Dyrrahu politikisht dhe ekonomikisht. Pasardhës i Monunit dhe i fundit prej dinastisë së Glaukisë ka qenë Mytili. Edhe për të si traditë letrare kemi vetëm një njoftim të shkurtër në prologun e librit XXV të Trogut ku thuhet se “... i biri i tij /Pirros/, Aleksandri bëri me Mytilin luftën ilire”. Një monedhë bronzi e prerë edhe kjo në punishten e Dyrrahut vërteton plotësisht natyrën historike të personit të Mytilit. Kjo monedhë, e cila ka si simbole kryet e Herakliut në faqe dhe armët karakteristike të këtij heroi (harkun, mëzdragun dhe millin) në shpinë, ndryshon prej prototipit të vet, sepse në vend të nëpunësit monetar të Dyrrahut atë e siglon këtë radhë mbreti Mytil (??S???OS ???????), i cili ka hequr përveç kësaj nga monedha edhe legjendën e qytetit. Vetë këto të dhëna të monedhës tregojnë se Mytili ishte zoti i Dyrrahut dhe ushtronte mbi këtë qytet po atë pushtet që kishte edhe paraardhësi i tij Monuni. Monedha është tepër e rrallë, gjë që tregon se sundimi i tij ka qenë i shkurtër. Lufta midis Mytilit dhe Aleksandrit, për të cilën bënte fjalë Trogu, i takon vitit 270 p.e.sonë. Për fat të keq nuk është ruajtur ndonjë njoftim i saktë mbi shkaqet dhe përfundimet e kësaj lufte, gjë që ka dhënë shkas edhe për supozime të ndryshme. Mendimi se ajo përfundoi në favor të Aleksandrit dhe se ky u bë përsëri zot i krahinave jugore të shtetit ilir, madje edhe i Apolonisë, u referohet Frontinit dhe Apianit. Një shqyrtim më i kujdesshëm i njoftimeve të tyre tregon se këto përfundime nuk janë plotësisht të drejta. Është e vërtetë se Frontini, që plotëson Trogun, bën fjalë për një ndeshje në të cilën Aleksandri mundi ilirët, por përleshja zhvillohet në tokën epirote dhe nga ky lajm nuk del se ai pushtoi qoftë edhe ndonjë pjesë nga tokat e shtetit ilir. Sa për njoftimin e Apianit, ai ka karakter tepër të përgjithshëm dhe as ky dhe as ndonjë autor tjetër nuk paraqesin prova se Apolonia ka qenë nën sundimin e ndonjë mbreti epirot. 1.1.5.4 Fuqizimi i skllavopronarise Periudha midis viteve 335-230 p.e.sonë është koha e shtrirjes së mëtejshme të jetës qytetare në Iliri, e zhvillimit të vrullshëm dhe e lulëzimit të qytetit ilir. Ajo përputhet me fuqizimin më të madh të shtetit ilir. Jeta qytetare u zhvillua veçanërisht në krahinat e ultësirës bregdetare, në shpinë të Dyrrahut e Apolonisë, zonë që përbënte tani qendrën e shtetit ilir. Për Damastionin dhe qytetet e tjera të brendshme në burimet nuk bëhet më fjalë. Duket se pas hyrjes së disa krahinave lindore në përbërjen e shtetit maqedon, këto qytete e humbën rëndësinë që kishin në kuadrin e shtetit ilir. Qytete të tjera, si Bylisi, Amantia, Kanina (Thronioni ?) janë ndër ato qytete të vjetra, që u rritën e u zhvilluan dhe luajtën në këtë kohë një rol të dorës së parë. Krahas tyre lindën në këtë zonë edhe një varg qytetesh të reja, si Dimli, Olympe (Mavrovë-Vlorë), Gurzeza (Cakran), Antipatrea, qytetet në Zgërdhesh (Albanopoli ?), në Gradishtën e Belshit, në Selcën e Poshtme, në Irmaj etj., të panjohura më parë. Që nga kjo kohë jeta qytetare shtrihet edhe në krahinat bregdetare në veri të lumit Mat. Qendrat e para urbane në këto anë, Lisi, Skodra, Meteoni, Ulqini, Rizoni etj., lindën vetëm në fundin e shek. IV - fillimin e shek. III p.e.sonë. Por në krahinat e brendshme të luginës së Matit e të Drinit të mesëm nuk ka ende dëshmi të qendrave urbane dhe duket se jeta qytetare këtu nuk u zhvillua. Qytetet e reja si edhe më parë, zënë një vend qendror midis një krahine të pasur nga pikëpamja ekonomike dhe lidhen me rrugët më të rëndësishme të komunikacionit tokësor e detar. Procesi i lindjes së tyre ndjek në përgjithësi rrugën e njohur të zhvillimit të mëtejshëm të vendbanimeve të fortifikuara të epokës së hekurit, por në disa raste si në Dimale, Olympe, Selcë e Poshtme etj., qyteti lind mbi një truall të ri. Karakteristikë e veçantë e qyteteve në veri të lumit Mat është se ato janë të kthyera me fytyrë nga deti. Për ndërtimin e tyre janë zgjedhur gjiret e futura apo grykat e lumenjve, vende të lidhura me detin, por edhe të mbrojtura nga rreziqet dhe të papriturat e tij. Pamja e përgjithshme urbanistike nuk është e njëjtë për të gjitha qytetet ilire të kësaj kohe. Ato dallohen sipas madhësisë dhe rolit ekonomik e politik të tyre: ka qendra të mëdha qytetare, si Bylisi, Dimale, Nikaja, Amantia, Antigona, Skodra, Lisi etj., ka edhe qendra më të vogla prodhimi, si Albanopoli, Belshi, Irmaj, Symiza, Gurzeza, Kanina, Treporti, Çuka e Ajtojt etj. Një kategori tjetër formojnë qendrat me fizionomi qytetare, por me funksione ushtarake dhe administrative, si Beltoja, Xibri, Dorezi, Peshtani, Rabija, Cerja, Lekli, Selo, Ripsi etj. Duke u mbështetur në kushtet e terrenit dhe të rrethanave në të cilat lindi dhe u zhvillua qyteti ilir mund të veçohen tre tipa qytetesh. Tipin e parë e përbëjnë ato qytete, të cilat kanë një akropol në majë dhe qytetin poshtë tij. Të tilla janë Lisi, Zgërdheshi dhe ndonjë qendër tjetër që u ndërtuan në faqe kodrash. Qendrat e vjetra që u dhanë jetë këtyre qyteteve zinin më parë majat e kodrave. Me kalimin e kohës kufijtë e ngushtë të këtyre qendrave u kapërcyen dhe qyteti u shtri nëpër faqet e kodrave. Kur u forcuan ekonomikisht qytetet rrethuan sipërfaqen e re me mure mbrojtëse, duke i zgjatur ato në vijim të mureve ekzistuese të vendbanimit të mëparshëm; muri i poshtëm i qendrës së vjetër u kthye në këtë rast në një mur të brendshëm të tërthortë, që ndante qytetin në dy pjesë: në atë të sipërm - akropolin, dhe në atë përfund tij - qytetin e poshtëm. Në Lis, ky tip qyteti pati një zhvillim të mëtejshëm, duke krijuar një ndarje të tretë, qytetin e mesëm, që veçohej prej pjesëve të tjera të qytetit me një mur të dytë të brendshëm. Qendra e vjetër e tyre ishte ndërtuar mbi pllajën e vogël të një kodre të veçuar me faqe të thepisura, prandaj qyteti u zhvillua këtu rreth e qark qendrës së vjetër. U krijua kështu një tip qyteti me akropolin në mes dhe qytetin rreth tij. Qytetet e këtij tipi duket se nuk kishin një mur të jashtëm rrethues për lagjet e jashtme dhe mjaftoheshin vetëm me fortifikimin e akropolit. Ndryshe prej këtyre qyteteve, Antipatrea, Dimale, Margëlliçi, Irmaj etj., u ngritën mbi kodra që kishin një syprinë kryesisht të rrafshtë me kurrize e thyerje të buta. Këto qytete që lindën mbi një truall të ri duket se nuk kanë pasur akropol dhe territoret e tyre rrethoheshin me një mur të vetëm. Ato përbëjnë tipin e tretë të qyteteve ilire. Prej qyteteve të vjetra Bylisi ndoqi një rrugë të veçantë në zhvillimin e tij. Kodra e Klosit, mbi të cilën ishte ngritur qyteti i vjetër, në fund të shek. IV nuk i plotësonte më nevojat e zgjerimit të kësaj qendre. I vetmi vend që paraqiste kushte më të përshtatshme për këtë qëllim ishte kodra e Hekalit, 1 500 m prej Klosit, ku filluan të vendosen qytetarët, duke i dhënë jetë një vendbanimi të ri. Që nga kjo kohë të dyja qendrat u zhvilluan paralelisht si dy pjesë të veçanta, por të ndërlidhura, të një dyqytetshi, ku i riu fitoi epërsinë dhe u bë më përfaqësuesi. I parë më vete Bylisi ka të gjitha tiparet e qyteteve të tipit të tretë, pa akropol. por së bashku me Klosin ai përbën një kategori të veçantë qyteti. Pavarësisht nga klasifikimet e ndryshme që mund t’u bëhen qyteteve ilire, trajtimi i tyre urbanistik u përgjigjej disa kërkesave themelore, siç ishin vendosja e qendrës së banuar në një terren jo të sheshtë, rrethimi i saj me mure, ndarja e territorit brenda mureve në tri pjesë kryesore, për banim, për veprimtari shoqërore e mbrojtje dhe krijimi sipas kushteve të terrenit, i unitetit midis agorasë dhe komplekseve të banimit. Një nga kriteret bazë të qytetit ilir të asaj kohe ishte modelimi sipas vijës së jashtme i mureve rrethuese, traseja e të cilëve shfrytëzon sa më mirë mundësitë mbrojtëse të terrenit. Në këtë sistem fortifikimi muret e qendrave të vjetra të epokës së hekurit shfrytëzoheshin vetëm pjesërisht. Qytetet e ngritën mbrojtjen e tyre mbi një bazë krejt të re që u përgjigjej nivelit dhe kërkesave të kohës. Muret rrethuese të Lisit dhe të Shkodrës u ndërtuan në stilin e njohur trapezoidal-poligonal, kurse ato të Bylisit, Dimales, Margëlliçit, Irmajt e të Zgërdheshit, ndiqnin stilin kuadratik. Këto ishin mure të fuqishme të ndërtuara me blloqe të mëdha e të skalitura me një trashësi prej 2,70-3,50 m dhe që në kohën e vet arrinin një lartësi prej 10-12 m. Ato përforcohen tani me kulla të shumta. Në qoftë se vendbanimet e para kishin një ose dy porta, qytetet që kanë tani një jetë më të dendur dhe lëvizje të madhe kanë porta të shumta, të mëdha e të vogla, për të lehtësuar hyrjen e daljen e qytetarëve. Meqenëse portat përbënin pikat më të prekshme, mbrojtjes së tyre i kushtohej një kujdes i veçantë. Ato zakonisht vendoseshin midis dy kullave dhe në rastin kur mbroheshin nga një e tillë e vetme, atëherë kulla ngrihej në anën e djathtë të hyrjes, me qëllim që të shfrytëzohej krahu i zbuluar i armikut. Nuk njihet ende në masën e duhur ndërtimi i brendshëm i këtyre qyteteve, por edhe ato të dhëna të pakta që kemi dëshmojnë se ato janë ndërtuar sipas shembullit të qyteteve bashkëkohëse në Greqi, Maqedoni dhe në Epir, në bazë të parimeve urbanistike të njohura të kohës helenistike. Përveç ndarjeve të mëdha, akropolit dhe qytetit të mesëm e të poshtëm, në këto qytete dallohet edhe pjesa ku ndodheshin sheshi publik dhe tregu i qytetit. Skodra e Lisi dhe qytete të tjera të ngritura buzë detit apo lumenjve, kishin edhe skelat e tyre. Rrugët ishin një element themelor urbanistik që e ndanin qytetin në insola, që niseshin nga hyrjet kryesore apo të dyta, përshkonin qytetin në drejtime të ndryshme dhe lidhnin në mënyrë organike pjesët përbërëse të tij. Vendet më në dukshme janë përdorur në qytetet ilire për ndërtimin e godinave të rëndësishme shoqërore. Vende të tilla zinin tempujt, teatrot, portikët, stadiumi në Bylis, Amantie, Dimale etj., varret monumentale në Selcë të Poshtme etj. Kur terreni ishte i pjerrët, ai sistemohej për nevoja të ndërtimeve qytetare me anë tarracash. Një kujdes i veçantë i kushtohej pajisjes së qytetit me kanale kulluese, të cilat shkarkonin ujërat jashtë mureve rrethuese. Furnizimi me ujë të pijshëm mbështetej kryesisht në sterat dhe rezervuaret që ndërtoheshin brenda qytetit ose në trashësinë e mureve rrethuese. Një ide mbi madhësinë e qyteteve ilire e japin hapësira që ato zinin dhe perimetri i mureve të tyre rrethuese. Kështu, Lisi zinte një sipërfaqe prej rreth 20 ha dhe muret e tij kishin një gjatësi prej 2 200 m; Bylisi shtrihej mbi një sipërfaqe prej 28 ha, ndërsa muret ishin 25 550 m të gjatë, kurse Klosi kishte pushtuar në kodrën e vet 18 ha tokë, që rrethoheshin prej muresh me një gjatësi prej 1 850 m. Nuk dimë shtrirjen e saktë të Skodrës, por duket se ka qenë pak më e madhe se ajo e Lisit. Qytetet e tjera, si Antipatrea, Dimale, Zgërdheshi kishin një madhësi mesatare: sipërfaqja e shtrirjes së tyre arrinte deri në 10-15 ha, kurse muret perimetrale nuk i kalonin të 1 400 m. Një grup i tretë qytetesh, si Irmaj, Margëlliçi etj., ishin më të vegjël; muret e tyre ishin nën 1 400 m të gjatë dhe rrethonin sipërfaqe të vogla prej 5-7 ha. Megjithëse qytetet e kësaj kohe shtriheshin edhe tej mureve rrethuese (jashtë tyre gjejmë dendur gjurmë banesash, tempuj e ndërtime të tjera), prapëseprapë truallin kryesor të qytetit e përbënte territori brenda mureve rrethuese. Muret rrethuese dhe godinat shoqërore që janë ruajtur dëshmojnë se ndërtimet e tyre u nënshtroheshin parimeve të njohura të urbanistikës antike. Vetëm ndërtues të aftë dhe me njohuri të thella teknike mund të zgjidhnin detyrat e ndërlikuara që paraqisnin ndërtimet mbrojtëse dhe ato me karakter publik e privat, në atë shkallë të gjerë dhe në atë nivel të lartë që njohin qytetet ilire që nga fundi i shek. IV deri në mesin e shek. III. Jeta dhe kërkesat e kohës i përgatitën këta ndërtues midis vetë popullsisë ilire. Realizimi i këtyre ndërtimeve ishte vepër e një shoqërie skllavopronare që kishte mundësitë e organizimit dhe të sigurimit të materialeve për një veprimtari kaq të gjerë ndërtuese. Procesi i shndërrimit të disa qendrave të fortifikuara të epokës së hekurit në qytete nuk përfshin dhe as që mund të përfshinte të gjitha këto qendra. Midis tyre u veçuan dhe u kthyen në qytete vetëm ato që kishin një pozitë gjeografike të përshtatshme për një zhvillim më të lartë. Pjesa tjetër, më e madhja e tyre, ruajti pamjen e dikurshme me një jetë ekonomike të kufizuar. Nevojat e mbrojtjes dhe të tregtisë bënë, nga ana tjetër, që krahas këtyre qendrave të lindin në rrugët e komunikacionit ose rreth qyteteve edhe një varg vendbanimesh të vogla, të fortifikuara, me funksione ushtarake e administrative. Të tilla mund të konsiderohen kalaja e Xibrit në Mat, e cila zinte një pikë kyçe në rrugën që të çonte prej Dyrrahut në krahinat e brendshme lindore nëpër Shkallën e Tujanit - Qafë Murrizë - Dibër - Maqedoni; qyteza e Shkamit në rrugën e Krrabës, kulla e Kamunaut në Sulovë, në rrugën që lidhte ultësirën bregdetare pas Apolonisë me luginën e Devollit; pikëvrojtimi i Rabies në Mallakastër, në rrugën që ndjek krahun e djathtë të Vjosës e të tjera si këto, të cilat gjenden pa përjashtim në të gjitha rrugët e dorës së dytë që përshkonin truallin e vendit tonë. Tek autorët antikë dhe në burimet epigrafike këto qendra përmenden si kështjella apo fortesa rreth qyteteve me termat castellum apo peripolia. Ato janë në funksion të qyteteve qoftë nga pikëpamja strategjike dhe administrative, qoftë nga ajo ekonomike. E para duket në vendosjen e tyre pranë qafave ose rrugëve që të çojnë drejt qytetit, duke krijuar një kurorë fortifikimesh në zonën gjeografike ku qyteti mbizotëron me ekonominë e vet. E dyta shprehet në faktin se ato më tepër konsumojnë prodhimet e qytetit sesa prodhojnë vetë. 1.1.5.4.1 =Prodhimi zejtar dhe tregtia Në fushën e prodhimit kjo periudhë shënon përparime të dukshme. Punishte të shumta metalesh funksiononin në çdo qytet. Mbeturinat e farkave, zgjyrat, të cilat janë ndër gjetjet e zakonshme në trojet e këtyre qyteteve, dëshmojnë qartë për këtë. Pasuritë minerale të Ilirisë së Jugut, veçanërisht ato të bakrit dhe të hekurit u siguronin atyre lëndë të parë të bollshme. Në këto punishte farkëtoheshin veglat e punës, armët dhe punoheshin stolitë e enët metalike që u nevojiteshin qytetarëve dhe banorëve të rretheve në jetën e tyre të përditshme. Gjetja me shumicë e këtyre sendeve në qytetet dhe në varrezat e kësaj kohe dëshmon për karakterin intensiv të prodhimit zejtar dhe për konsumin e gjerë të këtyre mallrave. Në qytete kishte edhe punishte zejesh të tjera si ato për regjjen e lëkurave, punimin e veshmbathjes, endjen dhe thurjen e rrobave etj. Një nga zejet më të rëndësishme ishte ajo e gurgdhendësve, të cilët angazhoheshin në ndërtimet monumentale të qytetit, si në ndërtimin e mureve rrethuese të qytetit, në godinat shoqërore, në ngritjen e varreve monumentale etj. Veprimtaria e grupeve të specializuara të gurgdhendësve provohet nga guroret e zbuluara në Selcë të Poshtme, Bylis, Amantia, në shkallët e Konispolit etj. Zhvillim të dukshëm mori edhe zejtaria e prodhimeve qeramike. Enët prej balte që dilnin tani nga punishtet e qyteteve ishin të punuara kryesisht me çarkun e poçarit, kurse sasia e atyre të punuara me dorë është tepër e kufizuar. Kalimi në teknikën e re të prodhimit të enëve u shoqërua me largimin nga format tradicionale dhe me përshtatjen në shkallë të gjerë të formave greke. Nuk mungojnë edhe përpjekjet për të zhvilluar format e vjetra, por zakonisht ato çojnë në ndërthurje eklektike që nuk gjejnë përhapje të gjerë, me sa duket për shkak se nuk u përgjigjeshin kërkesave të tregut dhe shijeve të kohës. Prodhimi i enëve me forma greke merr përhapje të gjerë. Kështu nga furrat e punishteve qeramike të qyteteve ilire dalin tani enë të llojeve të ndryshme, duke filluar prej atyre të mëdha, si pitosa e amfora e deri tek enët e përdorimit të gjerë apo të luksit të lyera me vernik të zi apo të pikturuara. Një vend me rëndësi në këtë kohë zë edhe prodhimi i tullave e sidomos i tjegullave, që përdoreshin në ndërtimin e banesave dhe të godinave shoqërore. Sot njihen pothuajse për çdo qytet punishte qeramike të tilla që ishin pronë private e qytetarëve ilirë. Sipas vulave që kanë enët apo tjegullat del se një punishte në Lis ishte pronë e një farë Ortai; në Irmaj pronarët e punishteve quheshin Trito, Pato, Bato dhe Pito; një vulë me emrin e Kleitit, nga rrethi i Gramshit i takon një punishteje në Irmaj. Një Plator vulos buzën e një pitosi të gjetur në Tren të Korçës, kurse një Epikad te një enë tjetër e këtij lloji nga rrethi i Pogradecit. Pronari i një punishteje qeramike në Selcë të Poshtme (Polion) quhej Gent , në Bylis (Klos) një punishte e tillë i takonte Balaneut , kurse në Dimal kemi pronarët Epikad dhe Olnio. Në qytete të tjera, si në Zgërdhesh e Margëlliç vulat e pronarëve janë të shënuara me monograme apo shenja simbolike. Krahas këtyre, nëpër këto qendra ka edhe vula që mbajnë emra grekë e maqedonë. Prania e këtyre emrave në vulat e punishteve qeramike të qyteteve ilire nuk është domosdo e lidhur me qytetarë të origjinës greke apo maqedone në këto qendra. Në periudha të caktuara dhe aty ku pati vend një pushtim i qëndrueshëm maqedon, kjo gjë padyshim edhe mund të ketë ndodhur. Por kjo dukuri lidhet kryesisht me ndikime të karakterit kulturor, si pasojë e të cilave këta emra u përhapën dhe u adaptuan nga popullsia ilire. Dëshmi të gjalla të kësaj dukurie vihen re në mbishkrimet varrimore të Apolonisë e të Dyrrahut ku emri i parë është grek, kurse i dyti, ai i atit, është ilir ose anasjelltas. Në Apoloni kemi emra të tillë, si Nikanori i Gentit (???a???a Ge?????), ose në Dyrrah Anaia e Glaukisë (?????a G?a???a), Epiktesi i Tritos (?p??t???? ???t??), Teutaia e Aristionit (?e?t??a ??e?????), Euklidi i Tritos (?p??t?a?? ???t??), Teutaia e Aleksenit (?e?t??a ??e??????), Brygu i Afrodisit (?????? ?f??d?s?) etj. Rritja e prodhimit zejtar i dha hov qarkullimit më të dendur të mallrave dhe zgjerimit të tregtisë. Prodhimet e zejtarisë së qyteteve ilire mbulojnë tani rrethin e tyre të ngushtë dhe lëvizin në drejtimet më të ndryshme për të ushqyer reciprokisht tregjet e njëri-tjetrit; jo rrallë ato shtrihen në krahina të brendshme. Në qoftë se deri në fund të shek. IV popullsia e këtyre krahinave të largëta kënaqej me prodhimet e qeramikës lokale të punuar me dorë ndërsa prodhimet e importit ishin sende luksi tepër të rralla, më vonë prodhimet e qeramikës qytetare ilire depërtojnë gjerësisht në këto anë dhe hyjnë në konsumin e përditshëm të popullsisë. Zonat e thella të dasaretëve dhe të fiseve të tjera më të vogla që banonin në krahinat malore të rrjedhjeve të sipërme të Shkumbinit, të Devollit dhe të Osumit furnizonin me prodhimet e tyre qytetet e jugut, të cilat ishin më të dendura dhe më të zhvilluara. Marrëdhëniet e botës ilire me Dyrrahun e Apoloninë bëhen më intensive. Megjithëse këto nuk janë më qendrat e vetme që furnizojnë tregun ilir, prapëseprapë vazhdojnë të luajnë një rol të rëndësishëm. Midis tyre duket se ka një ndarje të qartë të zonave të tregtimit: ndërsa Dyrrahu shtrin veprimtarinë e vet kryesisht mbi krahinat në veri të Shkumbinit, në orbitën e Apolonisë hyjnë ato në jug të këtij lumi. Përmes këtyre dy qendrave përhapen gjerësisht në Iliri edhe prodhimet e qyteteve të Apulisë. Mallrat e qendrave greke që gjenden krahas tyre janë përkundrazi më të rralla, kurse ato maqedone dhe të Epirit ndeshen kryesisht në zonat kufitare. Rrugët kryesore nëpër të cilat lëviznin mallrat dhe zhvillohej tregtia me botën ilire ishin luginat e lumenjve; ndër to ajo e Drinit, e Shkumbinit, e Devollit, e Osumit dhe e Vjosës formonin arteriet më të rëndësishme. Rrugë të tjera të shumta, të dorës së dytë, përshkonin grykat e ngushta dhe qafat e maleve për të lidhur njërën krahinë me tjetrën. Sado të vështira që ishin këto rrugë, asnjë krahinë e Ilirisë Jugore nuk mbeti në këtë kohë e izoluar dhe jashtë ndikimit të marrëdhënieve tregtare me qytetet. Më e rëndësishmja është se në tregun e brendshëm mbizotëronin prodhimet lokale, të cilat konkurronin si me prodhimet që vinin nga Dyrrahu e Apolonia, ashtu edhe me ato të importit dhe që ishin kryesisht sende luksi. Fuqizimi ekonomik dhe rritja e prodhimit zejtar u lejoi qyteteve Skodra, Bylis, Amantia e Olympe të presin gjatë gjysmës së parë të shek. III monedhat e tyre prej bronzi në emër të bashkësive qytetare përkatëse. 1.1.5.4.2 Shoqeria dhe politika Burimet nuk hedhin dritë plotësisht mbi strukturën shoqërore dhe organizimin politik të qytetit ilir. Megjithatë nuk është vështirë të kuptohet se një bazë ekonomike e tillë si ajo që u krijua në Iliri në kohën e lulëzimit të jetës qytetare i takonte një shoqërie antike të zhvilluar me të gjitha tiparet e saj. Duke qenë qendra ekonomike, një vend me rëndësi në popullsinë e qyteteve zinte shtresa e prodhuesve zejtarë dhe e mjeshtërve ndërtues, të cilët mund të ishin qytetarë të lirë ose dhe skllevër. Prania e këtyre të fundit dëshmohet në qytetet ilire vetëm përmes burimeve që lidhen me ngjarjet e mbarimit të shek. III dhe ato të fillimit të shek. II p.e.sonë, por nuk ka dyshim se në këtë kohë ato nuk janë një dukuri e re, ashtu si nuk janë vetë qytetet që përmendëm. Shtresën tjetër të popullsisë e përbënin pronarët e punishteve zejtare, tregtarët dhe në qytetet bregdetare, detarët. Krahas tyre, në qytetet ilire jetonin, me sa duket, edhe përfaqësues të aristrokracisë së vjetër fisnore që mbështeteshin në pronën e tokave dhe të blegtorisë. Si e tillë popullsia e qyteteve paraqitej në këtë etapë e diferencuar shumë qartë në shtresa shoqërore me interesa të ndryshme. Nga pikëpamja e organizimit politik mbi bazën e federalizmit qyteti së bashku me rrethinat fshatare dhe kështjellat që formonin sistemin e tij mbrojtës dhe u shërbenin nevojave të tregtisë, përbënin koinonin që mbante emrin e qytetit kryesor, i cili ishte qendra e kësaj njësie. Koinoni kishte organe që zgjidheshin çdo vit nga eklesia ose mbledhja e përgjithshme. Prej saj dilte këshilli legjislativ ose buleja, si dhe organi përfaqësues i njësive i përbërë nga damiorgët. Zbatimi i vendimeve bëhej nga një kolegj nëpunësish, të quajtur prytanë që zgjidheshin çdo vit, të shoqëruar nga një sekretar. Në krye të koinonit qëndronte strategu. Në koinonin e bylinëve strategu ishte një nëpunës ushtarak që shoqërohej në këtë funksion edhe nga hiparku, komandanti i kalorisë. Pastaj vinin me radhë nëpunësit e ngarkuar me edukimin e rinisë (gymnasiarkët), me organizimin e festave dhe të garave sportive (epimeletët), me drejtimin e rojeve (toksarkët, peripolarkët) etj. Koinoni duke qenë një organizëm autonom përbënte një njësi administrative të shtetit ilir. Si rrjedhim, shteti përbëhej nga disa koinone të organizuara mbi bazën e federatizmit. Veprimtari e rëndësishme e qyteteve ishte emetimi i monedhave. Skodra, Lisi, Bylisi, presin monedhat e tyre në emër të bashkësive qytetare, gjë që dëshmon jo vetëm për fuqinë ekonomike të këtyre qyteteve, por edhe për një autonomi politike që ato gëzonin në kuadrin e shtetit ilir. Simbolet e monedhave të tyre hedhin dritë, mbase edhe mbi karakterin e pushtetit politik në këto qytete. Pasqyrimi i anijes në monedhat e Skodrës ka mundësi të përfaqësojë një shenjë për tregtinë detare që zhvillonte qyteti dhe të jetë, në këtë mënyrë, një e dhënë e tërthortë për peshën sunduese të shtresës tregtare në qytet. Në Bylis, përkundrazi, përdoret si simbol fytyra e themeluesit legjendar të qytetit, duke theksuar me këtë traditën, me të cilën lidhej kryesisht shtresa aristrokratike e qytetit. Pak më i qartë bëhet ky problem në burimet e çerekut të fundit të shek. III. Këtu për herë të parë bëhet fjalë se në krye të qyteteve qëndronin polidinastet (sundimtarë të qyteteve), të cilët i nënshtroheshin plotësisht pushtetit të mbretit. 1.1.5.5 Dyrrahu dhe Apollonia Përfshirja e Dyrrahut dhe e Apolonisë në gjirin e shtetit ilir pati pasoja të rëndësishme si për jetën e këtyre qyteteve, ashtu edhe për vetë shtetin ilir. Të dhënat arkeologjike tregojnë se qysh nga çereku i fundit të shek. IV p.e.sonë, lidhjet e këtyre qyteteve me botën ilire bëhen më të dendura dhe më të drejtpërdrejta. Tregtisë së Dyrrahut dhe të Apolonisë iu hapën lirisht rrugët e gjera të tregut ilir. Që nga kjo kohë në krahinat e brendshme ilire fillojnë të depërtojnë me lehtësi prodhimet e zejtarisë së zhvilluar të tyre. Nëpërmjet këtyre qyteteve, në Iliri hynin mallrat e importit, midis të cilave vendin më të rëndësishëm e zinin ato që vinin nga brigjet e përtejme të Adriatikut. Dyrrahu dhe Apolonia fillojnë të hedhin në treg monedha të reja argjendi, ndër të cilat përhapje të gjerë merr drahma e argjendtë e këtyre dy qyteteve. Ajo ishte destinuar kryesisht për tregtinë me botën ilire, prandaj edhe me të drejtë është pagëzuar “drahma ilire”. Shfaqje e re e kësaj kohe është prerja nga këto qytete e monedhave të bronzit. Vënia në qarkullim dhe pranimi në masë, siç tregojnë gjetjet, i këtyre monedhave me vleftë shumë herë më të vogël se monedhat e argjendit, tregon se ekonomia monetare ishte zhvilluar në një shkallë të gjerë në Iliri. Gjatë kësaj kohe Dyrrahu dhe Apolonia jetojnë një periudhë të vërtetë lulëzimi. Ndërtimet më të rëndësishme e më monumentale në këto qytete i përkasin periudhës pas mesit të shek. IV p.e.sonë. Forcimi ekonomik dhe pasurimi i tyre nga tregtia me botën ilire u lejuan të ndërtonin mure të fuqishme mbrojtëse, që përfshinin në gjirin e tyre sipërfaqe shumë më të mëdha nga ato që njihnin më parë, të ngrinin tregje e sheshe publike, shëtitore, tempuj, gjimnaze e godina të mëdha administrative. Një dukuri e re filloi të përshkojë dhe të ndryshojë në një drejtim të caktuar jetën shoqërore të këtyre qyteteve dhe përbërjen e mëparshme etnike të tyre. Emrat ilirë që janë gjetur vitet e fundit mbi gurët e varreve të zbuluara në nekropolin e Dyrrahut, përbëjnë mbi 1/3 e tërësisë së emrave të njohur në këtë qytet nga monumentet epigrafike. Këto emra dëshmojnë praninë në masë të popullsisë ilire në to. Emrat ilirë të prytanëve dhe të nëpunësve monetarë që gjenden në të dyja faqet e monedhave prej argjendi dhe bronzi dhe emrat në vulat e tjegullave të Dyrrahut dhe të Apolonisë, tregojnë se popullsia ilire kishte një peshë me rëndësi në jetën ekonomike, dhe kishte siguruar të drejta qytetare të plota deri në zënien e posteve më të larta në jetën administrative e politike të qytetit. Midis emrave të shumtë ishin edhe këta: ??????, Ge?????, ?a????, ?aa???da?, ???ta???, ?????????, ???t??, për Dyrrahun, ?at??, ?p??ad?? etj., për Apoloninë. Kështu qysh nga fundi i shek. IV p.e.sonë, Dyrrahu dhe Apolonia humbasin karakterin tipik të një kolonie, mbasi popullsia e tyre përbëhet në një përqindje të madhe edhe nga ilirët. Procesi i ilirizimit të këtyre qyteteve, rezultat i shtrirjes së sovranitetit ilir mbi to, ushtroi një ndikim të thellë mbi gjithë jetën sociale-politike e kulturore të Ilirisë në shekujt e mëpastajmë. Rezultati i këtij procesi qe shkëputja e plotë e Dyrrahut dhe e Apolonisë nga qytetet mëmë dhe integrimi i tyre i plotë në jetën ekonomike e politike të shtetit ilir. Këtë integrim e favorizonte përputhja e interesave të tyre ekonomike e politike me ato të shtetit ilir. Mbreti dhe shtresa sunduese e shtetit ilir lakmonin fuqinë ekonomike të këtyre qyteteve të mëdha, kurse skllavopronarët e Dyrrahut dhe të Apolonisë pushtetin e fuqishëm të sundimtarëve ilirë mbi një krahinë shumë më të gjerë se sa territoret e ngushta të qyteteve-shtete të tyre me pasuri dhe treg të gjerë. Rezultati u arrit, siç tregojnë faktet, sado të pakta, nëpërmjet një lufte të ashpër politike, mjaft të ndërlikuar, ku u përzien edhe fuqi të jashtme, por edhe si rrjedhojë e një domosdoshmërie të diktuar nga kushtet objektive të kohës. 1.1.5.6 Renia e dinastise se Glaukise Pas luftës së fundit të Mytilit kundër Aleksandrit II të Epirit, në vitin 270, nuk flitet më në burimet për shtetin ilir. Duke zbritur drejt vitit 230 dalin të dhëna të reja mbi këtë shtet. Megjithëse në vështrimin e parë kjo duket si një periudhë e errët, ajo përbën në vetvete një faqe me shumë interes në historinë ilire. Gjatë gjysmë shekulli, që nga Glaukia deri te Mytili, shteti ilir kishte mundur t’i bënte ballë me sukses agresionit të Kasandrit dhe më pas të Pirros e pasardhësit të tij. Të gjithë këta kishin dështuar në ndërmarrjet e tyre dhe më në fund qenë detyruar të hiqnin dorë prej Ilirisë. Ndërkaq gjendja në Greqi mbetej e paqëndrueshme. Sundimtarët maqedonë, Antigon Gonata dhe i biri i tij Demetri, u gjendën tërësisht të angazhuar në teatrin grek të veprimeve politike e ushtarake për të ruajtur hegjemoninë e Maqedonisë në këto anë. Për shtetin ilir kjo qe një periudhë qetësie në marrëdhëniet me fqinjët, veçanërisht me Maqedoninë, dhe me këtë duhet shpjeguar edhe heshtja e burimeve. Por nuk qe Gonata ai që “diti, siç pretendohet, t’u imponojë paqen fqinjëve veriperëndimorë”. Burimet nuk bëjnë fjalë për një gjë të tillë. Në qoftë se midis Ilirisë dhe Maqedonisë nuk pati në këtë kohë ndonjë konflikt, kjo duhet shpjeguar më tepër me faktin se ilirët, të lodhur nga luftërat e deriatëhershme, nuk mundnin, pra, edhe nuk kërkuan t’i shfrytëzonin vështirësitë e Maqedonisë në interes të tyre. Ndërkaq ka të ngjarë që nga mesi i shek. III p.e.sonë ose pak më parë shteti ilir të ketë njohur një periudhë trazirash të brendshme, hollësitë e të cilave nuk njihen mirë. Nuk është çudi që zhvillimi i vrullshëm i qyteteve të veriut, të mbetura jashtë konflikteve luftarake që prekën pjesën jugore të shtetit ilir bashkë me qytetet e tij, të ketë ndryshuar raportin e forcave dhe të ketë ndikuar apo të jetë bërë bazë e ndryshimeve politike që pasqyrohen vetëm në zëvendësimin e dinastisë sunduese të Glaukisë me atë të Agronit dhe në shkëputjen e dy qyteteve të rëndësishme të Adriatikut Lindor, të Dyrrahut e të Apolonisë, nga shteti ilir. 1.1.5.7 Epiri Në periudhën antike treva që nga malet e Llogarasë dhe të Kudhësit me rrjedhjen e mesme të Vjosës në veri dhe deri në gjirin e Ambrakisë dhe në kufijtë e Etolisë në jug, që nga malet e Pindit në lindje e deri tek brigjet e detit Jon në perëndim, përbënte një njësi gjeografike-politike më vete të formuar historikisht dhe të njohur me emrin Epir, nga greqishtja e vjetër Apeiros që do të thotë stere, tokë. Me fjalën Epir autorët grekë nënkuptonin në fillim çdo vend kontinental përballë ishujve. Po me këtë kuptim, p.sh., Homeri e quan Akarnaninë Epir, gjithashtu më vonë edhe Tukididi. Kështu i quanin edhe brigjet përkundrejt tyre banorët e ishujve të Jonit, duke u nisur nga pozita e vet ishullore. Ky emër i përdorur në fillim si një emër i përgjithshëm për të caktuar pozitën kontinentale të krahinës etnikisht ilire, që ndodhej përballë tyre, u shndërrua më vonë në një nocion të përveçëm gjeografik, që i atribuohej një krahine të veçantë me kufijtë pak a shumë të përcaktuar historikisht. Në këtë kuptim emri Epir ndeshet për të parën herë tek shkrimtari grek i fundit të shek. VI p.e.sonë, Hekateu, kur thotë se Oriku është liman i Epirit, dhe pak më vonë tek Pindari, i cili e quan Epirin “të famshëm me hapësira kodrash të shkëlqyeshme ... që fillojnë nga Dodona e deri në brigjet e Jonit”. Në gjysmën e dytë të shek. IV p.e.sonë, me transformimin e bashkësisë molose në një shtet të ri federativ, të quajtur epirot, që përfshinte pjesën më të madhe të popullsisë së këtij territori duke pasur një nënshtetësi të vetme, epirote, emri Epir merr tani një kuptim të përcaktuar qartë politik. Shkrimtari grek i shek. IV p.e.sonë numëron në këtë kohë në Epir vetëm 14 fise, por nga burimet e tjera historike-epigrafike rezulton që ky numër të ketë qenë shumë më i madh. Nga fiset më kryesore ilire, të cilat luajtën një rol të rëndësishëm në historinë politike të kësaj krahine, përmenden sidomos thesprotët, kaonët, molosët etj. Ndërmjet këtyre fiseve ndodhnin luftëra të vazhdueshme për epërsi territoriale dhe politike dhe kishte një prirje për separatizëm midis sundimtarëve të veçantë të tyre. Kjo gjendje vazhdoi të paktën deri në fillim të shek. IV p.e.sonë, kur mbretërit molosë arritën t’u imponohen shumë prej fiseve fqinje epirote dhe të krijonin një mbretëri të fuqishme, me bazë federative, që autorët grekë e quanin Koinon të molosëve. Si rezultat i zhvillimit të mëparshëm ekonomiko-shoqëror, në shek.V p.e.sonë në Epir ishin krijuar të gjitha premisat për lindjen e formacioneve të hershme shtetërore. Diferencimi social, sidomos tek fiset ekonomikisht më të përparuara të kësaj krahine, siç ishin molosët, kaonët, thesprotët etj., pasqyrohet qartë në burimet historike që në shek. VIII-VII p.e.sonë, por tani ai merr përpjesëtime më të gjera. Aristokracia epirote e tokës dhe e bagëtive, kishte arritur t’u impononte pushtetin e vet prodhuesve të vegjël fshatarë dhe të shfrytëzonte për interesat e saja ekonomike punën e shtresave të tjera e të skllevërve. Në duart e kësaj aristokracie ishin grumbulluar tashmë pasuri të mëdha që i mundësonin asaj të hynte në marrëdhënie të ngushta me shoqërinë antike të Greqisë. Në gjysmën e dytë të shek.V p.e.sonë, në Epir ekzistonin edhe shtresa të tjera; përveç aristokracisë së tokës, ishte fuqizuar edhe shtresa e zejtarëve e tregtarëve. Shumë kuptimplotë në këtë drejtim paraqitet një mbishkrim i vitit 427/426 zbuluar në sanktuarin e Poseidonit në Tenarë, sipas të cilit një farë Eskrioni, epirotas, liron skllavin e tij, Herakleid, duke ia kushtuar këtë akt hyut të detrave. Sipas përmbajtjes dhe vendgjetjes së mbishkrimit Eskrioni duhej të kishte qenë pikërisht njëri nga përfaqësuesit e tregtarëve skllavopronarë epirotas të lidhur me tregtinë detare. Kjo është prova më e hershme epigrafike, që dëshmon për ekzistencën e institucionit të skllavërisë në Epir të paktën që nga gjysma e dytë e shek. V p.e.sonë. Mbi bazën e këtij diferencimi të brendshëm dhe të luftës së vazhdueshme që bënin sundimtarët e fiseve të veçanta për nënshtrimin e fqinjëve të tyre, në Epir lindën një tok federatash, sistemi politik i të cilave mbështetej në bashkimin e një grupi fisesh të federuara të quajtura koine. Më herët këto bashkësi u krijuan rreth fiseve ekonomikisht dhe politikisht më të fuqishme të Epirit, si tek thesprotët, kaonët dhe molosët. Ashtu siç paraqiten në mesin e shek.V, ato ndryshonin midis tyre jo vetëm nga madhësia dhe rëndësia politike, por edhe nga struktura e tyre organizative. Sipas një lajmi të Tukididit, i cili u referohet viteve të para të luftës së Peloponezit, Koinonet e kaonëve dhe të thesprotëve nuk e njihnin pushtetin e mbretit. Në krye të tyre qëndronin dy magjistratë më të lartë ekzekutivë të quajtur në traditën historike, prostatë, të cilët zgjidheshin çdo vit nga rrethet aristokratike të fisit që kryesonte Koinonin. Molosët, ndryshe nga dy koinonet e para, sundoheshin nga mbretër, pushteti i të cilëve tanimë ishte bërë i trashëgueshëm. Tukididi përmend që në vitin 470 p.e.sonë një mbret molos Admetin, që i dha strehim politik gjeneralit grek Themistokliut të dëbuar me ostrakizëm nga Greqia. Sipas përshkrimit të kësaj ngjarjeje, Admeti paraqitet si një sundimtar me origjinë fisnike, i fuqishëm dhe me influencë deri në rrethet qeveritare të Athinës. Për veprimtarinë politike të federatave të Epirit burimet historike heshtin pothuajse fare. Ato i shohim të dalin në skenën e historisë vetëm në kohën e luftës së Peloponezit, kur ushtritë e kaonëve, të thesprotëve, të molosëve etj., me sundimtarët e tyre në krye, marrin pjesë në anën e Spartës në ekspeditën luftarake kundër qytetit Strato të Akarnanisë. Midis këtyre bashkësive të veçanta rolin më të rëndësishëm dhe aktiv në historinë politike të vendit filloi ta luajë Mbretëria e Molosëve. Në qoftë se deri në fundin e shek. V p.e.sonë këto bashkësi vepronin të veçuara dhe në konflikte të brendshme me njëra-tjetrën, tani është Mbretëria Molose ajo që do të marrë iniciativën për të zgjeruar pushtetin e saj dhe për ta vënë Epirin në rrugën e bashkimit të tij politiko-ushtarak. 1.1.5.8 Koinoni(lidhja) e moloseve Nga fundi i shek.V dhe sidomos gjatë shek. IV p.e.sonë, në Epir vihet re një zhvillim i mëtejshëm i ekonomisë në të gjitha degët e saj: në bujqësi, blegtori, e sidomos në zejtari; zhvillohet prodhimi i mallrave, zgjerohen lidhjet tregtare etj. Në Epir shfaqet tani një faktor shumë i rëndësishëm që luan një rol të ndjeshëm në zhvillimin e mëtejshëm, ky është qyteti epirot. Kështu në fundin e shek. V dhe në gjysmën e parë të shek. IV, sipas të dhënave burimore historike dhe arkeologjike, lindin qytetet Kasope, në krahinën e Kasopisë në skajin jugperëndimor të Epirit dhe Elea afër Velianit në krahinën Eleatis të Thesprotisë. Në Epirin Qendror lindin qytetet Passaron (Gardhiqi), kryeqendra tradicionale e shtetit të molosëve dhe qyteti i Kastrisë që identifikohet me Euremenin ose Tekmonin antik. Në gjysmën e dytë të shek. IV p.e.sonë urbanizimi në Epir mori përpjesëtime më të mëdha dhe rritet akoma më shumë pesha e tij në zhvillimin ekonomik dhe politik të vendit. Lindin qytete të reja, midis të cilave në Thesproti, Elina (Dymokastro), Kutçi dhe Gitana (Gumani) që sipas Tit-Livit, duhet të ishte qendra kryesore e Koinonit të thesprotëve; në Kaoni, Teqeja e Melanit, Himara, Foinike (Finiqi), që ishte qyteti më i madh dhe më i fortë i Kaonisë dhe kryeqendra e saj. Qytetet e Epirit, ashtu sikurse dhe ato të Ilirisë, ishin të fortifikuara me mure të fuqishme prej blloqesh shumëkëndëshe ose të ndërthurura me teknikë muraturash trapezoidale apo kuadratike sipas kushteve të veçanta të terrenit ose të guroreve. Për përforcimin e mureve ngriheshin kulla në vendet më të atakueshme nga armiku. Në sistemet më të hershme fortifikuese këto kulla mungonin ose ishin dukuri të rralla. Vetëm nga gjysma e dytë e shek. IV, ato hynë në përdorim të gjerë si një komponent i nevojshëm dhe i domosdoshëm në kushtet e zhvillimit të mëtejshëm të teknikës luftarake. Mënyra antike e prodhimit i dha një hov të menjëhershëm prodhimit zejtar dhe sidomos atyre degëve që lidheshin me ndërtimet. Brenda mureve mbrojtëse të këtyre qyteteve kishte muratorë, gurskalitës, farkëtarë, poçarë, tjegullabërës, arkitektë etj. Zhvillimi i degëve të ndryshme të zejtarisë dhe shtimi i prodhimeve bujqësore dhe blegtorale nxitën dhe më tej zgjerimin e tregtisë brendapërbrenda, me kolonitë helene të bregut të Jonit dhe sidomos me krahinat fqinje mesdhetare. Kjo e fundit zhvillohej më tepër përmes trafikut detar, të përcaktuar nga vetë pozicioni i favorshëm bregdetar i krahinave, megjithëse funksiononin në këtë drejtim dhe rrugët tokësore. Në qoftë se deri në shek. V p.e.sonë Epiri lidhjet ekonomike i mbante kryesisht me Korinthin dhe kolonitë e tij në brigjet e Jonit, nga fundi i këtij shekulli ai filloi të orientohet edhe nga Athina. Tani janë mallrat e prodhimit atik, ata që mbizotërojnë në tregjet e Epirit. Prej këtej Athina si këmbim tërhiqte prodhime bujqësore e sidomos blegtorale, lëkura, lëndë druri etj., për të cilat ajo kishte gjithnjë nevojë. Në zhvillimin e tregtisë detare rol të veçantë luanin edhe portet detare në brigjet e Kaonisë, si Onkesmi, Himara, Butrinti etj. Zgjerimi dhe intensifikimi i tregtisë çoi nga ana e vet në shtimin progresiv të prodhimit të mallrave, bëri të nevojshme lindjen dhe qarkullimin e monedhës autonome. Në fillim ishte Lidhja e Molosëve ajo që hedh e para në treg monedhën e vet (rreth viteve 400 p.e.sonë). Këto ishin monedha kryesisht prej bronzi, megjithëse pati në këtë kohë edhe prerje jetëshkurtër dhe të kufizuar monedhash prej argjendi. Më vonë filluan të presin monedha edhe qytete të veçanta dhe në fund të shek. IV edhe shteti federativ i epirotëve. 1.1.5.8.1 Tharypa Në çerekun e fundit të shek. V p.e.sonë shtetin e molosëve e kryesonte Tharypa (423-385 p.e.sonë), i cili, sipas një lajmi të Tukididit, e trashëgoi fronin mbretëror të babait në një moshë të mitur duke pasur për një kohë si tutor Sabylintin, prijësin e atintanëve. Tradita historike i atribuon këtij sundimtari një seri reformash të karakterit ekonomik, ushtarak dhe kulturor, të cilat çuan në zgjerimin dhe në forcimin e mëtejshëm të Mbretërisë Molose. Në radhë të parë ato prekën formën e hershme të qeverisjes dhe legjislacionin e vjetër të vendit. Kuvendi i popullit si organ i trashëguar nga rendi i komunës primitive, mori tani përmbajtje të re. Në organet drejtuese të shtetit, rol të rëndësishëm fillon të luajë prostati, funksionari më i lartë i shtetit pas mbretit. Ky zgjidhej për çdo vit në Kuvendin e Popullit nga rrethet aristokratike, të cilat ushtronin fuqishëm autoritetin e tyre në kuvend. Duke qëndruar pranë mbretit, si mbrojtës i ligjeve të vendit, prostati në fakt e kufizonte shumë pushtetin mbretëror, dhe me këtë ai ruante të palëkundshme pozitat e aristokracisë në veprimtarinë politike të shtetit. Kjo formë e kufizuar e pushtetit qendror nga aristokracia e tokës, si edhe ligjërimi i të drejtave të tjera të saj, i japin Mbretërisë Molose atributet e një shteti me mbeturina të theksuara të rendit fisnor. Mbretëria Molose që në fillim të veprimtarisë së saj politike tërhoqi vëmendjen e shteteve fqinje të Mesdheut dhe sidomos të Athinës dhe të Spartës, të cilat sapo kishin nisur midis tyre konfliktin e armatosur për supremaci ekonomike dhe politike në Greqi. Në këtë konflikt historikisht të njohur si Lufta e Peloponezit dhe që, siç dihet, zgjati me ndërprerje të vogla plot 28 vjet (432-404 p.e.sonë) dhe pati pasoja të rënda për Greqinë, të dyja palët ndërluftuese bënë përpjekje që të siguronin përkrahjen e shtetit të ri të molosëve, meqë territori i tij zinte një pozicion mjaft të favorshëm strategjik me rrugën midis brigjeve veriperëndimore të Greqisë dhe të Maqedonisë e Thesalisë. Në fillim ishte Sparta ajo që ushtroi ndikimin e saj mbi shtetin molos. Në vitin 429 p.e.sonë, molosët i ofrojnë asaj deri ndihmën ushtarake, duke dërguar kontingjente të konsiderueshme luftëtarësh për pushtimin e qytetit Stratos të Akarnanisë. Mirëpo edhe pas kësaj fushate të pasuksesshme, e cila synonte të dobësonte ndikimin e Athinës në këtë zonë kufitare të Epirit, diplomacia athinjote nuk hoqi dorë nga përpjekjet e saj për të përmirësuar marrëdhëniet me shtetin e molosëve. Ajo kishte shumë nevojë për përkrahjen e këtij shteti të ri energjik në qendër të Epirit. Përmes territorit të tij Athina mund të kontrollonte nga shpina maqedonët e paqëndrueshëm të Perdikës si dhe thesalët, me të cilët ajo sapo kishte krijuar lidhje miqësore pas kryengritjes së lynkestëve (433 p.e.sonë). Nga ana tjetër, me këto marrëdhënie Athina synonte të kishte edhe përfitime ekonomike. Se sa rëndësi i jepte Athina lidhjeve me shtetin molos, këtë e tregon dhe fakti se ajo në këtë kohë merr përsipër edukimin e Tharipës së vogël në një nga shkollat e Athinës dhe e pret atë më vonë në Athinë me nderime të veçanta duke e regjistruar si qytetar nderi. Për vendosjen e marrëdhënieve të mira me Athinën ishte i interesuar gjithashtu edhe vetë shteti i molosëve, i cili kërkonte të siguronte përkrahje për politikën e zgjerimit territorial që projektoi Tharypa, të cilën ai filloi ta realizonte në vitet e fundit të jetës së tij. Këto marrëdhënie të ngushta ekonomike dhe politike me Athinën i hapën rrugë depërtimit të ndikimit të qytetërimit helen, i cili u shfaq në strukturën organizative të shtetit, në ndërtimet, në përdorimin e gjuhës dhe të shkrimit grek në rrethet e aristokracisë dhe të administratës shtetërore, në trajtimin tipologjik dhe metrologjik të monedhave të para molose sipas prototipave të monedhës atike të fundit të shek.V dhe fillimit të shek. IV p.e.sonë. Ky ndikim do të shfaqet gjithashtu dhe në jetën kulturore e artistike, qendra e së cilës bëhen qytetet. Në Passaron, p.sh., mendohet të jetë ftuar dramaturgu i shquar grek Euripidi, për të vënë në skenë tragjedinë e tij “Andromaka”, ku lavdërohej origjina dinastike e mbretërve molosë. Kjo vepër ndikoi shumë në kultivimin e mitit gjenealogjik të molosëve, sipas të cilit zanafilla e tyre i referohet tani Molosit, biri i Neoptolemit të Akilit dhe i Andromakës, të vesë së Hektorit, që pas shkatërrimit të Trojës erdhën dhe u vendosën në Epir. 1.1.5.8.2 Lidhja molose Struktura e saj organizative Gjatë sundimit të Alketës, birit të Tharypës, shteti molos mori zhvillim të mëtejshëm. Nuk është përcaktuar me saktësi se në ç’kohë dhe në ç’rrethana e trashëgoi fronin. Dihet se në vitin 385 p.e.sonë ai gjendej i strehuar politik tek Dionizi, tirani i Sirakuzës. Në burimet historike nuk jepen as motivet që e shtynë Alketën të braktiste fronin. Ka mundësi që ky, duke dashur të vazhdonte politikën e aleancës me Athinën, në një kohë kur kjo kishte pësuar tashmë humbje ushtarake dhe diplomatike nga Sparta, të ketë ndeshur në kundërshtimin e partisë filospartane. Në këtë kohë kjo filloi të aktivizohej shumë, sidomos pas fitoreve të Agesilaut në Akarnani (389-388 p.e.sonë), që i hapën rrugën Spartës për të shtrirë ndikimin e vet jo vetëm në Greqinë Veriperëndimore, por edhe në Epir. Dionizi që ishte interesuar dhe po vepronte aktivisht për të vendosur një kontroll efektiv në detin Adriatik dhe mbi rrugët që të çonin për në Epir, e mirëpriti Alketën dhe e ndihmoi atë që të rikthehej në fronin e humbur. Me këtë mënyrë tirani i Sirakuzës synonte të siguronte një aleat të ri, që do të përkrahte pikësynimet e tij politike dhe tregtare në brigjet e Ilirisë dhe të Epirit. Për këtë qëllim në vitin 385 p.e.sonë, Dionizi bëri një marrëveshje me Alketën për të ndërhyrë ushtarakisht në territorin e shtetit të molosëve duke i siguruar një ndihmë efektive në kontingjente luftarake dhe armatime. Ky sulm i papritur i forcave të bashkuara iliro-sirakuzane, u shkaktoi molosëve rreth 15 000 të vrarë sipas Diodorit të Sicilisë. Përforcimet që u dërgoi Sparta molosëve nuk e ndryshuan gjendjen e tyre të vështirë. Siç duket, ajo nuk u angazhua aq shumë në këtë luftë, pasi nuk ishte e interesuar të hynte në konflikt me Dionizin. Kështu ky aksion i nxitur prej tiranit të Sirakuzës përfundoi me sukses dhe me rivendosjen e Alketës në krye të shtetit molos. Pasi përforcoi pozitat brendapërbrenda mbretërisë, Alketa vazhdoi politikën e zgjerimit territorial të shtetit të tij të filluar që në kohën e Tharypës, rivendosi marrëdhëniet e ndërprera për pak kohë, me Athinën. Në vitin 377 ndihmoi aktivisht Lidhjen e dytë detare të Athinës, duke lehtësuar veprimet e saj luftarake kundër Spartës në pellgun e Jonit. Në vitin 372 p.e.sonë Alketa i dha mundësi një reparti prej 600 pelltastësh të Stesiklit, të kalonin nëpër territorin molos dhe të lidheshin në Korkyrë përmes bregut të Epirit. Me politikën e tij ekspansioniste, Alketa arriti të shtrijë sovranitetin e vet mbi një territor të konsiderueshëm të Epirit. Sipas një mbishkrimi dekretor të viteve 370-368 p.e.sonë kufijtë e Mbretërisë Molose që trashëgoi në këtë kohë i biri i tij Neoptolemi, shtriheshin në lindje deri në Hestiotiden perëndimore, në verilindje deri në kufijtë e Orestides në luginën e sipërme të Haliakmonit dhe në veriperëndim përmes një rripi toke deri në kufijtë e Parauejes në rrjedhjen e mesme të Vjosës. Molosët dolën në det siç duket në zonën e Kestrinës, në veri të lumit Kalama (Thiamis). Nga perëndimi pas aneksimit të Dodonës në fund të shek. V p.e.sonë, molosët e shtrinë kontrollin e tyre deri tek lugina e sipërme e Aheronit. Kjo shtrirje territoriale e Mbretërisë Molose në kohën e Alketës, duket se përputhet plotësisht me cilësimin që i bën këtij sundimtari Polidami i Fardales në një fjalim të transmetuar nga historiani e gjenerali grek Ksenofoni, kur e quan atë “sundimtar suprem të Epirit”. Këto të dhëna burimore dhe epigrafike tregojnë se në kohën e këtij sundimtari dhe të pasardhësit të tij kishte avancuar mjaft procesi i bashkimit politik të popullsive të veçanta të Epirit, proces ky që çoi në krijimin e organizimit më të gjerë shtetëror që njihet me emrin Lidhja e Molosëve. Duke gjykuar nga të dhënat mbishkrimore të kësaj periudhe, në këtë Lidhje përveç molosëve bënin pjesë edhe shumë popullsi të tjera epirote, si tripolitët, kelaithët, paialët, arktanët, genoait, ethenestët, onopernët, etj. Këto grupe të veçanta etnike merrnin pjesë në qeverisjen e kësaj lidhjeje përmes përfaqësuesve të zgjedhur të tyre, të cilët në dekretet mbishkrimore quhen demiorgë ose synarhontë. Një mënyrë e tillë qeverisjeje, i jepte këtij formacioni të ri shtetëror karakter federativ, por nën hegjemoninë e molosëve. Lidhja Molose, e cila përfaqësonte etapën e parë në procesin e zgjerimit dhe të konsolidimit progresiv të shtetit federativ të Epirit, kishte një strukturë organizative të brendshme të përcaktuar qartë me institucione legjislative dhe ekzekutive. Në krye të Lidhjes së Molosëve qëndronte mbreti nga familja e Eakidëve. Por pushteti i tij, ashtu siç e thekson Aristoteli, ishte i kufizuar. Mbreti kur merrte pushtetin në dorë, ishte i detyruar të bënte fli në altarin e hyut të luftës në Passaron dhe të betohej përpara përfaqësuesve të shtetasve të tij, se do të sundonte sipas ligjeve të vendit. Përfaqësuesit nga ana e tyre, i premtonin mbretit se do ta përkrahnin atë gjatë sundimit të tij. Ky betim tradicional midis mbretit dhe përfaqësuesve, ishte një formë e trashëguar nga rendi i vjetër fisnor, por që tani merr një përmbajtje të re duke siguruar me këtë ndikimin e aristokracisë në drejtimin e kësaj lidhjeje shtetërore. Mbreti ishte komandant suprem i ushtrisë së Lidhjes Molose dhe gëzonte një pushtet të padiskutueshëm në kohë lufte. Pas mbretit funksionari më i lartë në Lidhjen Molose vinte Prostati, një magjistrat eponym që zgjidhej për çdo vit nga komunitetet e ndryshme etnike të bashkuara në këtë lidhje. Ai kryesonte kuvendin e popullit, e thirrte atë, drejtonte punët e tij, paraqiste propozimet për t’u miratuar etj. Në mbishkrime së bashku me prostatin përmendet edhe sekretari, që zgjidhej për çdo vit zakonisht nga i njëjti fis, të cilit i përkiste dhe prostati. Kuvendi i popullit përbëhej, me sa duket, nga të gjithë burrat e aftë për luftë, qofshin këta molosë apo anëtarë të bashkësive të tjera që përfshiheshin në Lidhjen e Molosëve. Ky kuvend votonte vendime, të cilat akordonin të drejta qytetarie, proksenie dhe privilegje të tjera. Në këtë kuvend legjislativ mund të merrnin pjesë të gjithë burrat e aftë për të mbajtur armë të të gjitha komuniteteve etnike të përfshira në Lidhjen e Molosëve. Kuvendi mund të mblidhej disa herë në vit, me përjashtim të rasteve të jashtëzakonshme. Vendi i mbledhjeve të tij ishte Passaroni, megjithëse ato mbaheshin edhe në qendra të tjera, si p.sh. në Dodonë etj. Vendimet apo ligjet për të cilat votonte Kuvendi, përgatiteshin siç duket nga një institucion tjetër i veçantë, nga Këshilli. Ky ndoshta ishte ai senat për të cilin flet Justini duke ia atribuar krijimin e tij mbretit Tharypë. Organ tjetër, i ndryshëm nga Këshilli, ishte dhe kolegji i përfaqësuesve të komuniteteve të ndryshme në Lidhjen e Molosëve, me anë të të cilëve ato merrnin pjesë në drejtimin e përbashkët të punëve të shtetit. Në krye të këtij kolegji, qëndronte mbreti nga familja e Eakidëve dhe dy magjistratët e zgjedhur çdo vit, prostati dhe sekretari, të cilët mund të ishin molosë ose jo. I tërë ky organizim shtetëror i jepte Lidhjes Molose, që përfaqësonte njëkohësisht dhe shtetin më të fuqishëm në Epir deri në çerekun e fundit të shek. IV p.e.sonë, formën e një shteti federativ monarkik. Pas viteve 60 të shek. IV p.e.sonë në politikën e jashtme të Lidhjes Molose vihen re ndryshime të dukshme, që çuan në zgjerimin territorial dhe në fuqizimin e mëtejshëm politik të saj. Në këtë kohë në kufijtë verilindorë të Epirit filloi të mëkëmbet me shpejtësi shteti maqedon. Gjatë sundimit të Filipit II Maqedonia u shndërrua në një monarki të fuqishme të centralizuar, në një forcë kryesore politike dhe ushtarake në Ballkan. Duke shfrytëzuar krizën e shteteve greke, Filipi pasi zgjeroi dhe konsolidoi shtetin e vet, nuk vonoi të ndërhynte edhe në çështjet e brendshme të tyre duke zhvilluar një politikë konsekuente hegjemoniste mbi to. Në këtë drejtim Epiri duhet të shërbente si një mbështetje për të shtrirë kontrollin maqedon në brigjet perëndimore të Greqisë, për këtë qëllim Filipi II i dha një rëndësi të veçantë vendosjes së një aleance të qëndrueshme me Lidhjen Molose. Për këtë aleancë ishte interesuar dhe vetë Lidhja, sa kohë që Maqedonia do t’i linte dorë të lirë për ta çuar më tej politikën e zgjerimit të mëtejshëm të kufijve të saj. Dhe jo rastësisht Arryba, i cili kryesonte në këtë kohë Lidhjen, shpejtoi të lidhte krushqi me Filipin II, duke i dhënë këtij të fundit në vitin 357 p.e.sonë mbesën e tij, Olymbinë për grua. Midis viteve 360-344 p.e.sonë, Lidhja Molose shënon një zgjerim të mëtejshëm të territorit të saj nga verilindja duke arritur kufirin më të largët në këtë drejtim deri tek Parauejtë në pellgun e Përmetit, Timfejtë dhe Orestët në luginën e sipërme të Haliakmonit. Por në vitin 344 p.e.sonë, Lidhja detyrohet të heqë dorë nga këto krahina, të cilat Filipi II ia kaloi Maqedonisë. Kur pak më vonë Athina nisi të përzihet në çështjet e brendshme të Epirit, duke rrezikuar pozitat e Maqedonisë në Epir, Filipi II sulmoi ushtarakisht Ambrakinë duke kaluar nëpër territorin shtetëror të Lidhjes. Pasi mposhti Ambrakinë dhe nënshtroi kolonitë helene të elejve në Kasopi, Buketin, Pandosinë dhe Eletren, zboi nga froni Arrybën, aleatin e lëkundur dhe të pabindur të Maqedonisë, i cili kërkoi strehim në Athinë. Në krye të Lidhjes Molose vuri kunatin e vet Aleksandrin 20-vjeçar, të mbiquajtur Molos, të cilit i dorëzoi dhe qytetet që sapo i kishte pushtuar. Për ta angazhuar edhe më shumë ndaj Maqedonisë, Filipi II i dha Aleksandrit për grua të bijën, Kleopatrën, dhe e përkrahu atë në politikën e zgjerimit territorial të shtetit molos. Gjatë sundimit të Aleksandrit (342-331 p.e.sonë), Lidhja Molose i zgjeroi shumë kufijtë e saj në drejtim të krahinave jugore dhe veriperëndimore të Epirit. Nën kontrollin e Lidhjes hynë tani jo vetëm kolonitë elease, por edhe tërë Kasopia fqinje, të cilat u bënë aleatë të saj (symnatios), duke gëzuar një farë autonomie dhe të drejtën që të prisnin monedhat e tyre. Aleksandri arriti t’i imponojë pushtetin e tij dhe Koinonit të thesprotëve, deri atëhere i pavarur, megjithëse territorialisht në përfitim të Lidhjes Molose, e cila ushtronte mbi të presion të vazhdueshëm, për të dalë në det. Jashtë kontrollit të shtetit molos ende mbetej në këtë kohë Koinoni i kaonëve, që vazhdoi të ruante pavarësinë e tij. Zgjerimi territorial në drejtim të pjesës më të zhvilluar nga pikëpamja social-ekonomike të Epirit dhe në mënyrë të veçantë dalja e tij gjerësisht në det, e fuqizuan edhe më shumë ekonomikisht dhe politikisht shtetin molos, dhe hapën rrugë për një intensifikim të lidhjeve sidomos me brigjet perëndimore të Mesdheut. Në vitin 334 p.e.sonë Tarenti kërkoi nga Aleksandri molos ndihmë ushtarake, meqenëse po rrezikohej pavarësia e qytetit dhe e aleatëve të tij nga lukanët. Aleksandrit do t’i jepej mundësia që të përhapte influencën e Epirit edhe në qytetet e tjera të Italisë së Jugut, për të cilën ishin të interesuara shtresat sunduese të vendit, që ai përfaqësonte dhe në mënyrë të posaçme ajo tregtare. Kjo u bë nxitje që Aleksandri të ndërhynte aktivisht në çështjet e qyteteve greke të Italisë së Jugut. Pasi ia la sundimin e Mbretërisë Epirote gruas së vet sa kohë që ai do të mungonte, Aleksandri u nis për në Itali me forca të kufizuara, sipas Aristotelit me 15 anije ushtarake dhe mjaft anije tregtare. Me të zbritur në Itali, ai e zgjeroi bërthamën e ushtrisë së tij relativisht të vogël, me forca tarentine si edhe me mercenarë, me lukanë të dëbuar dhe me kontingjentet që i vunë në dispozicion qytetet e tjera greke të kërcënuara nga fiset italike. Në fillim Aleksandri korri një sërë fitoresh kundër lukanëve dhe samnitëve, futi në dorë Heraklenë, koloninë e Tarentit, Sipontin e Apuljes etj., dhe për një kohë ai e konsideroi veten sundimtar të plotë mbi to. Nga kjo pozitë, ai bëri marrëveshje dhe me qytete të tjera, madje dhe me Romën. Nga vendet e kontrolluara prej tij dërgoi për në atdhe 300 familje të shquara si pengje. Më vonë lukanët dhe samnitët e morën veten dhe me forca të shumta të bashkuara, filluan të ushtrojnë përherë e më tepër presion mbi ushtrinë epirote dhe të aleatëve të saj numerikisht më të pakët, derisa në dimrin e vitit 331-330 p.e.sonë, pas një beteje të përgjakshme pranë Pandosisë, jo larg Kozencës, forcat e Aleksandrit u thyen keqas dhe ai mbeti i vrarë në këtë betejë. Me rrjedhimet që patën këto ngjarje në Epir mbyllet dhe etapa e parë e zhvillimit historik të shtetit federativ epirot. 1415 3392 2006-05-22T13:15:34Z 172.183.148.228 {{libri|Ilirët|[[w:Wikipedia|Wikipedia]]|Hipi Zhdripi|2005}} ---- <center> <div style="font-size: 130%"><font color="brown"><small><br></small> '''Përmbajtia'''</div> <br/> [[I. Paleoliti|Paleoliti]]<br> [[II. Neoliti|Neoliti]]<br> [[III. Epoka e bronzit|Epoka e bronzit]]<br> [[IV. Epoka e hekurit|Epoka e hekurit]]<br> [[Antika|Antika]]<br> ---- 1417 sysop 3723 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default shkarkim 1418 sysop 2697 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Kërkime MIME 1419 sysop 2698 2005-09-25T00:51:57Z MediaWiki default Lloji MIME: 1420 sysop 4034 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Përcjellin tek [[$1]]... 1421 sysop 4173 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Shiko faqet e pambikqyrura 1422 sysop 5025 2006-08-31T19:18:49Z MediaWiki default $1×$2 1424 2959 2005-10-19T10:48:41Z 85.96.128.93 [[Media:Shëmbull.ogg]]<nowiki>Vendos tekst që nuk duhet të formatohet</nowiki>--[[Përdoruesi:85.96.128.93|85.96.128.93]] 2005 Tetor 19 10:48 (UTC) ---- '''Tekst i trashë'''[[Titulli i lidhjes]] 1425 3168 2006-01-28T06:31:22Z Dori 1 spam 1426 2962 2005-11-04T13:23:40Z Ko.S.ystem.OV@ 12 Kategoria për '''Wikibooks''' Projekte. <small>( 1st kat )</small> 1427 4489 2006-07-04T10:14:13Z Shqiptari 23 Ky Wikibooks Projekt ësht për '''Receptat''' si Bakllava, Paçja, Pite, Palaqinka etj,,,. Ju Lutem mos i shkruni receptat në ket Faqe po hapni ni Faqe/Artikull/Kapitull tjeter. == Recepta == *[[Paçja]] *[[Bakllava]] [[Category:Wikibooks:Gastronomi|Recepta]] 1429 2971 2005-11-07T23:53:37Z Dori 1 #REDIRECT [[Faqja Kryesore]] #REDIRECT [[Faqja Kryesore]] 1430 sysop 3635 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Lejo përdoruesit të më dërgojnë email 1431 sysop 3636 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Trego faqet me parashtesë: 1432 sysop 2974 2005-11-09T23:14:47Z MediaWiki default Category 1433 sysop 3669 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Pastro cache për këtë faqe? $1 1434 sysop 3670 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Shko 1435 sysop 3698 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Parazgjedhje 1436 sysop 3700 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Data dhe Ora 1437 sysop 2980 2005-11-09T23:14:49Z MediaWiki default → 1438 sysop 2981 2005-11-09T23:14:52Z MediaWiki default RGB 1439 sysop 3837 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Shpërfill çdo paralajmërim 1440 sysop 3857 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Duke importuar $1 1441 sysop 3861 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Nuk u ngarkua asnjë skedë importi. 1442 sysop 3866 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Ngarkimi i skedës së importit dështoi. Ndoshta skeda kishte madhësi më të madhe se lejohet. 1443 sysop 3879 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Shko te: 1444 sysop 3880 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default navigacion 1445 sysop 3881 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default kërko 1446 sysop 3925 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Artikuj më të kategorizuar 1447 sysop 3926 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Figura më të lidhura 1448 sysop 3928 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kategori më të lidhura 1449 sysop 3929 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Artikuj më të redaktuar 1450 sysop 3936 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default $1 kategori 1451 sysop 2994 2005-11-09T23:14:53Z MediaWiki default {{int:newarticletext}} 1452 sysop 2995 2005-11-09T23:14:53Z MediaWiki default {{int:noarticletext}} 1453 sysop 3964 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default $1 redaktime 1454 sysop 4035 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Faqe përcjellëse 1455 sysop 4075 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default <strong>Ju kërkoj ndjesë. Nuk munda të kryej redaktimin tuaj sepse humba disa të dhëna. Provojeni përsëri dhe nëse nuk punon provoni të dilni dhe të hyni përsëri.</strong> 1456 sysop 4121 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Lejo lidhjet e afrueshmërisë "kapërce tek" 1457 sysop 4143 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Nr. i identifikimit: 1458 sysop 4194 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Nofka e përdoruesit: 1459 sysop 3007 2005-11-09T23:14:57Z MediaWiki default Maximum number of $1 topics reached 1460 sysop 3008 2005-11-09T23:14:57Z MediaWiki default No topics defined 1461 sysop 3009 2005-11-09T23:14:57Z MediaWiki default You have no topics defined which can be rated. Go to [[Special:Validate]], and have an administrator run the "Manage" function to add at least one topic and point range. 1462 sysop 4210 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Kategori më të dëshiruara 1463 sysop 3648 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Sintaksa e signaturës është e pavlefshme, kontrolloni HTML-in. 1464 sysop 3016 2005-11-29T21:35:20Z MediaWiki default $1 sec ($2) 1465 sysop 3017 2005-11-29T21:35:20Z MediaWiki default f/$1 1466 sysop 3018 2005-11-29T21:35:20Z MediaWiki default $1 mm 1467 sysop 3916 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Fshih hollësirat 1468 sysop 3917 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Trego hollësirat 1469 sysop 3021 2005-11-29T21:35:21Z MediaWiki default EXIF metadata fields listed in this message will be included on image page display when the metadata table is collapsed. Others will be hidden by default. * make * model * datetimeoriginal * exposuretime * fnumber * focallength 1470 sysop 4965 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default Kjo skedë përmban hollësira të tjera të cilat mund të jenë shtuar nga kamera ose skaneri dixhital që është përdorur për ta krijuar. Në qoftë se skeda është ndryshuar nga gjendja origjinale, disa hollësira mund të mos pasqyrojnë skedën e tanishme. 1471 sysop 4001 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Rreth të dhënave vetjake 1472 sysop 4978 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Project:Politika vetjake 1473 3163 2006-01-18T16:18:43Z 62.202.85.200 1474 3169 2006-01-28T06:31:33Z Dori 1 spam 1475 5182 2006-09-10T09:41:41Z Bet 0 20 {{grise}} 1478 sysop 3814 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Keni një llogari? $1. 1479 sysop 3815 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Hyni 1480 sysop 3958 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Nuk keni një llogari? $1. 1481 sysop 3959 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Hapeni 1482 sysop 3051 2005-12-02T02:45:54Z MediaWiki default {{int:loginend}} 1483 sysop 4229 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Fjalëkalimi juaj ishte bosh. Ju lutemi provoni përsëri. 1484 sysop 3731 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default <!-- Teksti këtu do të tregohet poshtë kutive të redaktimit dhe ngarkimit të skedave. --> 1485 3288 2006-04-02T09:38:23Z Mig 19 Libra për Barcoleta. [[en:Jokebook]] [[fr:blagues]] [[fi:Vitsit]] [[ro:bancuri]] 1486 3170 2006-01-28T06:32:23Z Dori 1 spam 1487 4579 2006-07-07T11:56:05Z Shqiptari 23 [[Autorët antik për Ilirët (Homeri)]] u zhvendos tek [[Autorët antikë për Ilirët (Homeri)]] <p align="center" >[[Autorët antik për Ilirët|<-- - ]] '''[[Autorët antik për Ilirët]]''' [[Autorët antik për Ilirët (Hesiodi)| - -->]]</p> ---- '''[[w:Homeri|Homeri]]''' * Nga vepra e tij '''[[w:Iliada|Iliada]]''' libri XXI rradhët 150-161 --- :: ''"Kush je ti prej burrave qe kundër meje guxon të vish?'' :: ''Është fatëkeq ai djalë që mërinë time kundërshton"'' :: ''Atij menjëher ju përgjegj i biri i shkëlqyer i [[w:Pelegonit|Pelegoni]]:'' :: ''"O Peleid zemërgjërë, për fisin tim pse pyet?'' :: ''Jam nga [[w:Paionia|Paionia]] pjellore dhe e largët,'' :: ''burrave [[w:paionët|paionë]] heshtëgjatë ju prij; kam'' :: ''njëmbëdhjet ditë që kam ardhur në [[w:Ilioni|Ilion]].'' :: ''Fisi i im vjen prej Aksit me rrjedhë të gjërë'' :: ''(prej Aksit që me ujë shumë të mirë tokëm vëshon)'' :: ''që lindi [[w:Pelegoni|Pelegonin]], shtizorin e përmendur; prej këtij thonë'' :: ''se Linda unë. Tashti të luftojmë o [[w:Akili|Akil]] i ndritur".'' --- * Nga vepra e tij '''[[w:Odisea|Odisea]]''' libri XIX rradhët 270-277 --- :: ''Unë tani mora vesh kthimin e [[w:Odiseu|Odiseut]];'' :: ''diku, në tokat pjellore të [[w:thespotët|thespotëve]]'' :: ''jeton dhe sjell thesare të shumta dhe të çmueshme'' :: ''Kështu më tha mreti i thespotëve [[w:Feidoni|Feidoni]].'' :: ''i cili pasi u bëri fli perëndive të pavdekshëm'' :: ''kishte pregatitur një anije të shpejtë dhe bashkë me njerëz e kishte nisur'' :: ''për të çuar Odiseun në atdheun e tij.'' ---- <p align="center" >[[Autorët antik për Ilirët|<-- - ]] '''[[Autorët antik për Ilirët]]''' [[Autorët antik për Ilirët (Hesiodi)| - -->]]</p> 1488 4584 2006-07-07T12:01:49Z Shqiptari 23 {{Libri|Autorët antikë për Ilirët|Hipi Zhdripi<br><small>Përkthime dhe pjesë të <br/>përmbledhura nga literatura shqipe</small>|Hipi Zhdripi|2005}} ---- <center> <div style="font-size: 130%"><font color="brown"><small><br></small> '''Përmbajtia'''</div> <br/> [[Autorët antikë për Ilirët (Homeri)|Homeri]]<br> [[Autorët antikë për Ilirët (Hesiodi)|Hesiodi]]<br> <br> ---- Libri: '''Autorët antikë për Ilirët''' ka për qëllim që lexuesve t'ju sjell disa rradhë nga autorë të ndryshëm të antikës, të cilët me qëllim të caktuar apo tërthorazi, kanë shkruar në veprat e tyre për natyrën, jetën me fjalë të tjera botën ilire. Më shumë vargje të shkruara nga autorë antikë do të gjeni në librin e pregatitur nga '''[[w:Akademia e Shkencave e Shqipërisë|Akademia e Shkencave e Shqipërisë]]''', [[w:Instituti i Arkeologjisë|Instituti i Arkeologjisë]] të titulluar: [[w:Ilirët dhe Iliria te Autorët Antikë|ILIRËT DHE ILIRIA <small>TE AUTORËT ANTIKË</small>]] Nga [http://www.toena.com.al BOTIMET TOENA] Tiranë, 2002 </center> 1489 3382 2006-05-22T12:37:52Z 172.183.148.228 <br clear="all"> <div style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE; padding: 2ex; text-align: center; width: 30em; margin: auto"> <div style="font-size: 130%;"><font color="brown">'''<br>{{{1}}}'''</div> <br/> <div style="font-size: 130%"><font color="brown"><small>nga<br></small> '''{{{2}}}'''</div> <br/> <div style="font-size: 110%;"><font color="brown"><small>redaktor<br>{{{3}}}</small></div> <div style="font-size: 110%;"><font color="brown">{{{4}}}</div> </div> <br> <center><hr width="70%"></center> <br/> 1490 4781 2006-08-21T06:50:01Z Hipi Zhdripi 9 <''' [[Wiki kuzhina]]''' <!-- ==Emri== :<u>:''Masa për 4-5 persona :''</u> :<u>''Përgatitja :''</u> --> {{libri|Wiki kuzhina|[[w:Wikipedia|Wikipedia]]|Hipi Zhdripi|2005}} ==Byrek me spinaq== :<u>:''Masa për 4-5 persona :''</u> Miell 3 gota uji (500g), ujë 300 g (6 filxhanë kafeje),kripë. spinaq 1 kg, vezë 1 kokërr, djathë 100 g, vaj 1/2 filxhan çaji, kripë, piper. :<u>''Përgatitja :''</u> Spinaqi për mbushje pastrohet, lahet në ujë të bollshëm dhe përvëlohet 2-3 minuta në ujë të vluar me kripë; kullohet duke e shtrydhur pak, pritet dhe përzihet me djathë të thërrmuar e vezë, shtohet kripë, piper dhe shtrohet në byrek. Për byrekë preferohet miell i fortë ( miell që përmban gluten më tepër dhe ka elasticitet ). Në tavolinë ose tepsi hidhet miell, në mes hapet një gropë ku hidhet ujë me pak kripë. Për 1 kg miell merret 550-600 g ujë, megjithëse kjo varet nga lagështia e miellit. Duke e përzier nga mesi, zihet një brumë i fortë,i cili punohet 10 minuta, ndahet në kuleçë, mbulohet me picetë të lagur dhe lihet 20-30 minuta që të zbuten proteinat dhe të fitojë elasticitet. Në këtë mënyrë petët do të hapen më mirë. Nga çdo kulaç bëhen petë të vogla, secila prej tyre spërkatet me niseshte dhe vendosen 3-4 copë njëra mbi tjetrën, pastaj hapen petët e zakonshme. Këto shihen herë pas here që të mos ngjiten me njëra-tjetrën dhe i hidhet nga pak niseshte. Në tepsi të lyer me yndyrë shtrohet gjysma e petëve, duke i spërkatur secilën me yndyrë, mbi to shtohet mbushja dhe mbulohet me pjesën tjetër të petëve të spërkatura me yndyrë. Anët mbështillen nga brënda. Byreku spërkatet me yndyrë dhe piqet. ==Byrek me domate dhe salmon== :<u>:''Masa për 4-5 persona :''</u> 200 gr brum; 500 gr domate të prera; 120 gr salmon me vaj; një tufë majdanozi; pak kripë; koha 30 min :<u>''Përgatitja :''</u> Lajini domatet dhe pritni në feta për së gjati, duke hequr pjesët e panevojshme. Kriposini lehtë dhe vendosini në një kullesë për të humbur ujin. Hapeni brumin në një tavë furre të mbuluar me letër zjarrduruese. Shponi pjesën e poshtme me pirun dhe vendoseni në frigorifer për 30 minuta. Mbulojeni pastaj me domate duke lënë anëve një bordurë prej 1,5 cm. Transferojeni në furrë të nxehur më parë me temperaturë 220 gradë dhe lëreni vetëm për 10minuta. Ulni temperaturën në 200 gradë dhe vazhdoni ta piqni për 20 minuta të tjera, derisa brumi të vijë mirë dhe domatet të jenë pjekur. Nxirreni nga furra dhe vendosni në qendër filetot e salmonit. Mbuloni sipërfaqen me fletët e borzilokut dhe majdanozit dhe lëreni të ftohet para se ta shërbeni. 1491 4783 2006-08-21T06:51:07Z Hipi Zhdripi 9 <''' [[Wiki kuzhina]]''' {{libri|Wiki kuzhina|[[w:Wikipedia|Wikipedia]]|Hipi Zhdripi|2005}} ==Angjinare me vaj== <u>''Masa për 4-5 persona''</u> : angjinare 1.5 kg, vaj ulliri 2 filxhanë kafeje, qepë të njoma 5-6 copë, karota 4-5 copë, patate 7-8 kokrra mesatare, bizele kokërr 1 filxhan çaji, miell 1 lugë gjelle, kripë, piper, limontoz, kopër. <u>''Pregatitja''</u>:Angjinaret pastrohen nga fletët e jashtme, ndërsa fletëve të tjera u pritet pjesa e sipërme gati deri në mes; në qoftë se janë të vjetra u hiqet pushi me një lugë. Pas pastripit çdo kokërr hidhet në një enë me ujë, me kripë e limontoz. Kërcejve, pasi u pastrohet lëkura, priten në copa të vogla dhe hidhen te angjinaret. Angjinaret që të mos nxihen futen në ujë të vluar me kripë për 2-3 minuta dhe kullohen. Në tenxhere me vaj ulliri kaurdisen të bardhat e qepëve të njoma me pak miell, pastaj shtohen angjinaret, kaurdisen pak, hidhen karota të prera në copa kubike, patate kokërr dhe në fund bizele të ziera, u shtohet ujë, kripë, piper, kopër, përzihen lehtë, vihet kapaku dhe zihen në zjarr të ngadalshëm derisa të jenë gati. Angjinaret vendosen në mes të pjatës kurse rreth e përqark tyre perimet e tjera. Në fund u hidhet kopër e grirë hollë. ==Paçja== <u>''Masa për 4-5 persona''</u> : 1 x koke vici mesatare, 1 x qepe mesatare, 1 x karrote, vere, 6-8 x luge vaj, salce, dafine, hudra ,piper, spec djegs dhe kripe.<br/> <u>''Pregatitja''</u>: Në fillim zgjidhet koka që duhet gatuar, duhet koke viçi .Lahet mire me ujë të ftohte, ndahet në pjese ( n.q.s s’është e ndare ). Trutë ndahen veç, pastaj e vëmë të zihet mire me kripe e piper, derisa mishi të ndahet me lehtësi nga kocka. Pasi te jete zier mirë e kullojmë lëngun dhe fillojmë te ndajmë mishin duke e pastruar nga kockat dhe dhjami. Marrim një kokërr qepe dhe e presim imët, pastaj në një tenxhere hedhim pak vaj ku mund të skuqim qepen. Marrim një karrotë dhe e grijmë me rendë, jo shumë imët dhe kur qepa të ketë filluar të skuqet i shtojmë dhe karroten, dhe i përziejmë. Presim trutë në pjesë dhe i shtojmë në tenxheren ku është skuqur qepa me karroten, dhe i përziejmë me kujdes, pastaj shtojmë mishin që pastruam dhe pak salce te kuqe, i hedhim dhe pak verë të kuqe, pastaj i shtojmë lëngun që doli nga zierja e kokës, i hedhim hudhra të grira, dafinë dhe spec djegs sipas dëshirës. E lëmë të zieje dhe pak deri sa të trashet lëngu. ==Speca të mbushura== <u>''Masa për 4 persona''</u> : 4 speca të bukur dhe të mëdhenj, 100 gr oriz, 300 gr mish i skuqur, 2 gota lëng mishi, Salce nga domate të freskëta, 2 qepë, Buqete erëzash, Stafidhe dhe bërthame pishe, Kripë, piper, vaj ulliri<br> <u>''Përgatitja''</u>: Lani orizin (nëse është e nevojshme) dhe skuqeni atë për disa minuta me pak vaj. Prisni 5 minuta dhe hidhni më pas aq lëng mishi sa orizi të mos duket më. Hidhini kripë dhe lëreni të zjejë pa e mbuluar me kapak. Orizi duhet të jetë i lirë dhe gati i thatë, por jo shumë i butë. Skuqni qepët e prera në pak vaj. Përzieni orizin, mishin, qepët e skuqura, erëzat e prera dhe gjysëm gote vaj ulliri në një tas dhe hidhini edhe pak salcë domate dhe gjysëm gote vaj ulliri sërish. Bëjeni shijen sipas dëshirës me kripë dhe piper. Shtojini stafidhet dhe bërthamat e pishave. Prisni pjesën e sipërme (kapakun) e specave. Hiqni pjesën e brëndshme bashkë me farat. Hiqini lëkurën specave (edhe nga kapelja) duke i lënë për 4-5 minuta në një tenxhere me 3 litra ujë që valon, për ti bërë ato më të buta. Merrni një tavë ku specat do vihen pranë njera tjetrës, dhe hidhini pak vaj tavës. Lerini specat për 5 minuta me pjesën e poshtme lart që të kullojnë. Vendosini në rregull specat dhe mbushini plot me miksin që keni përgatitur më përpara. Vendosini sipër kapakët cdo speci dhe hidhini pak vaj ulliri sipër. Mbulojeni gjithë tavën me një letër alumini në mënyrë që letra të mos shtypë specat, dhe vendoseni në furrë për 30 minuta me një temperaturë 200° C. Hidhini më pas pak lëng mishi sipër specave dhe lërini edhe një orë në furrë me një temperaturë më të ulët. ==Speca me hudhra dhe kos== <u>''Masa për 4 persona''</u>: speca 1 kg, kos 1 kg, 1 kokërr hudhër, një tufë majdanoz, 1/2 gotë vaj vegjetal si dhe 3-4 lugë gjelle vaj ulliri. <u>''Përgatitja''</u>: Specat e pastruara skuqen në një tigan me vaj, pastrohen nga cipa e sipërme dhe priten në rripa të hollë. Në një enë porcelani ose plastike rrihet kosi duke i shtuar hudhrat e shtypura, kripën majdanozin e grirë hollë si dhe vajin e ullirit. Për servirje specat vendosen nëpër pjata duke u hedhur përsipër kosin e përgatitur. Përsipër u shtojmë majdanoz të grirë hollë. ==Tavë Kosi== <u>''Masa për 4 persona''</u>: mish qingji ose keci më mirë qingji 500 gr kos 1 lt ; oriz 1/2 filxhan kafeje ; vezë 3 kokrra ; gjalpë 100 gr; Miell 2 lugë gjelle ;kripë piper... <u>''Përgatitja''</u>: Mishi pasi lahet ,fshihet ,pritet në racione vihet në një tavë dhe i hidhet gjysma e gjalpit dhe kripa dhe piperi .Piqet në furrë me teperature 180°C duke i spërkatur pjeset e mishit me lëngun e tij . (më parë mishi të zihet për 30 min ) .Para se të përfundoje pjekja (15 min ) hidhet mbi tavë orizi dhe pak lëng mishi 1/2 gotë uji e nxehtë . Hiqet nga furra dhe lihet që të ftohet pak.ndërkohë në një tas porcelani hidhet kosi dhe kripa,Punohen mirë shtohen vezët një nga një dhe mielli pa e ndaluar përzierjen . Në fund i hidhet pjesa e mbetur e gjalpit. Kjo masë vihet në tavë ,përzihet mirë që të trazohet me copat e mishit dhe orizin dhe futet sërish në furrë për rreth 15 min... Ju bëftë mirë. 1492 5120 2006-09-09T20:06:53Z Rory096 37 rvv < '''[[Wiki kuzhina]]''' {{libri|Wiki kuzhina|[[w:Wikipedia|Wikipedia]]|Hipi Zhdripi|2005}} '''Përmbajtja''' : 1 kg sheqer, 0.5 kg tëlyn (gjalp), 1 kg miell misri i situr, një dorë miell gruri, 8 kokrra vezë, 1 filxhan qumësht; një enë e madhe bakri e pakallajisur ose përndryshe prej qelqi. '''Pregatitja''': Tretet gjalpi dhe pastaj rrihet me sheqerin deri sa të bëhet një masë e bardhë. E mira është që rrahja e masës të bëhet me dorë, sepse fundi i rrahjes ndjehet kur të duket se preken fije me dorën që po përzien masën. Ndërsa vezët përzihen me qumështin dhe shtohen dalëngadalë tek sheqeri i rrahur, duke vazhduar përzjerjen e këtij të fundit. Pastaj hidhet mielli dalëngadalë duke vazhduar përzjerjen. Kujdes në hedhjen e miellit, sepse mielli i tepërt i bën të forta ballakumet pas pjekjes. Prandaj, pasi është harxhuar sasia e paracaktuar e miellit, brumi lihet rreth 15 minuta në qetësi pavarësisht se ai mund të duket i qullët. Kjo kohë mjafton që grimcat e miellit të thithin lagështirën e brumit të qullët. Pas kësaj brumit mund t’i shtohet edhe një dorë miell nëse është e nevojshme kur ai mbetet si i qullët. Kështu me këtë brumë ballakumet nuk do mund të shtrihen gjatë pjekjes. Pudroset tepsija me miell dhe mbi të vendoset topat e brumit me madhësinë e grushtit të dorës. Pastaj futet tepsija në pjekje për rreth 40 minuta në 170oC deri sa të formojë pak kore (jo të skuqet). Nxirret tepsija dhe lihet të ftohet me qëllim që ballakumet të shkëputen lehtësisht. 1493 4785 2006-08-21T06:56:34Z Hipi Zhdripi 9 <[[Wiki kuzhina]] {{libri|Wiki kuzhina|[[w:Wikipedia|Wikipedia]]|Hipi Zhdripi|2005}} ==Shkumë (Mousse) me çokollatë== <u>''Përbërësit''</u> : 50 g çokollatë, 80 g gjalp, 3 vezë, 30 g sheqer, 1 paketë vanilje. <u>''Përgatitja''</u> : Grimconi çokollatën dhe shkrijeni në banjo-mari, hiqeni nga zjarri dhe shtoni gjalpin. Kur kremi të jetë një masë e njëllojtë, bashkojini 2 të verdha veze. Rrihni të bardhat e vezëve derisa të bëhet si shkumë, shtoni vaniljen dhe sheqerin. Bashkojeni me kremin e çokollatës. Hidheni nëpër tasa dhe mbajeni në frigorifer për 12 orë. ==Shkumë me çokollatë të bardhë== <u>''Përbërësit''</u> : Për 6 persona: 300 g çokollatë e bardhë, 3 vezë, 50 g sheqer, 3 dl krem qumësht, 10 fletë xhelatinë, portokall. <u>''Përgatitja''</u> : Vendosni në ujë xhelatinën, kur të jetë zbutur shtrydheni dhe treteni në rreth 2 lugë lëng portokalli. Grimconi çokollatën, vendoseni në një enë dhe hollojeni duke i hedhur përsipër kremin e qumështit të nxehtë. Lëreni përgatesën të vaket, pastaj njëra pas tjetrës, bashkojini të verdhat dhe të bardhat e vezëve të bërë shkumë. Hidheni të gjithën në formë të lagur dhe lëreni në frigorifer për të paktën 3 orë. Mund ta zbukuroni me fruta të stinës si: luleshtrydhe, qershi, copa kivi etj. ==Shkumë i furrës== <u>''Përbërësit''</u> : Për 4-6 persona: 5 vezë, 250 g marmalatë kajsish, 4 lugë sheqer pudër. <u>''Përgatitja''</u> : Rrihni mirë të bardhat e vezëve dhe bashkojani me shumë delikatesë marmalatës së kajsisë. Hidheni përgatesën në një tavë dhe me ndihmën e lamës së thikës jepini pak a shumë formën e një koni. Vendoseni në furrë në 175°C dhe hiqeni kur ,duke futur një kunj druri në të, ky të dalë i pastër. Ftoheni dhe shërbeheni me kremin anglez (shiko tek kremrat). ==Shkumë me limon== <u>''Përbërësit''</u> : Për 6 persona, 2 limona, 3 të bardha vezësh, 3 fletë xhelatinë, 3/4 L krem qumësht, 160 g sheqer. <u>''Përgatitja''</u> : Grini lëkurën e limonave, shtrydhini këto të fundit, filtrojuni lëngun dhe hidheni në tigan të vogël me sheqerin. Le të zjejnë për dhjetë minuta. Hiqeni nga zjarri, shtoni xhelatinën e zbutur në ujë e të shtrydhur. Bëni shkumë të bardhat e vezëve, hidhni sipër shurupin e nxehtë duke vazhduar të përzjeni me rrahëse. Vazhdoni të përzjeni derisa përgatesa të ftohet. Shtoni lëkurat e grira të limonit dhe krem qumështin. Hidheni masën në një formë të veshur me një letër të lyer me vaj dhe mbajeni në frigorifer për tre orë. Përmbyseni formën dhe zbukurojeni sipas dëshirës me fruta të freskëta. ==Shkumë me agrume== <u>''Përbërësit''</u> : Për 6 persona: 4 portokalla të mëdha, 50 g sheqer, 3 vezë, 1/2 gotë qumësht, 10 g xhelatinë, gjysëm kutie kos, 1/2 limon. <u>''Përgatitja''</u> : Rrihni të verdhat e vezëve me sheqerin dhe bashkojini qumështin e nxehtë. Mbajeni kremin në banjo-mari. Kur të trashet hiqeni nga zjarri shtoni xhelatinën e njomur në ujë e të shtrydhur, lëreni të vaket. Shtoni tulin e portokalleve, kosin të bardhat e rrahura të vezëve dhe lëngun e 1/2 limoni. Hidheni masën në një tas të madh dhe mbajeni në frigorifer për 5 orë. ==Shkumë me djath të bardhë== <u>''Përbërësit''</u> : Për 4 persona: 250 g djath të bardhë, 200 g sheqer, 2 vezë, 1 gotë rum, fruta të ndryshme për zbukurim. <u>''Përgatitja''</u> : Fruloni sheqerin me të verdhat e vezëve, shtoni djathin dhe rumin, frulojini përsëri. Rrihni të bardhat e vezëve derisa të krijohet një masë e qëndrushme në pirun dhe bashkojani me kujdes kremit. Ndajeni nëpër tasa dhe vendoseni në frigorifer për të paktën 1 orë. Para se ta servirni zbukurojeni me fruta: luleshtrydhe ose qershi. ==Shkumë me mollë== <u>''Përbërësit''</u> : Për 4 persona: 400 g mollë jeshile, 1 portokall, 160 g sheqer, 200 g pana. <u>''Përgatitja''</u> : Qëroni mollët, ndajini në copa të vogla dhe vendosini në një enë me aq ujë të ftohtë sa ti mbulojë ziejini duke vazhduar ti përzjeni. Hiqini kur mollët të jenë shkrirë dhe lëngu të ketë avulluar krejtësisht. Shtoni sheqerin duke e punuar mirë. Ftoheni në frigorifer. Në momentin e servirjes rregullojeni purenë e mollëve në një tas dhe mbulojeni me pana të trashur spërkateni sipërfaqen me lëkurën e grirë të gjysëm portokalli. 1494 3112 2005-12-18T18:03:55Z 172.182.61.201 <[[Wiki kuzhina]] :'''Pasta akulli me krem qumështi''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 200 g çokollatë, 1/2 L krem qumështi, 150 g sheqer, 3 vezë. ''Përgatitja'': Grimconi çokollatën. Rrihni të bardhat e vezëve derisa të formohet një masë që qëndron në pirun dhe rrihni edhe kremin e qumështit që duhet të jetë shumë i ftohtë. Rrihni të verdhat e vezëve me sheqerin derisa të fryhet dhe ua bashkoni në fillim të bardhat marengë dhe pastaj krem qumështin. Përzjejini të gjitha me shumë delikatesë. Visheni formën nga brenda me një letër transparente, vendosni në fund një shtresë çokollate të grimcuar, mbulojeni me një shtresë kremi dhe vazhdoni kështu deri në mbarimin e përbërsve. Mbajeni në frigorifer për një natë, përmbytni format dhe servirini. :'''Pasta akulli me krem e çokollatë''' ''Përbërësit'': Për 6-8 persona: 100 g sheqer, 1/4 L qumësht, 3 vezë, 1/4 L krem qumështi, 30 g kakao, 15 g miell, vanilje. ''Përgatitja'': Përgatisim kremin e pastiçerisë me qumështin, vezët, miellin dhe sheqerin. Hidheni gjysmën e tij në një enë. Kremi të mbetur shtojini 2-3 lugë qumësht, rivendoseni në zjarr për disa minuta. Hidheni në një enë të dytë. Vendosini të dy kremrat në frigorifer. Rrihni kremin e qumështit me një lugë vanilje ndajeni përgjysëm, bashkojani kremrave. Visheni një formë nga brenda me një letër trasparente hidhni në fillim një krem, pastaj tjetrin. Vendoseni në frigorifer për 12 orë. :'''Pasta akulli me karamel''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 1 qese lule kamomili (rreth 200 g ), 100 g sheqer, 2 dl ujë, 3 vezë, 1/2 gotë verë e ëmbël, 2 dl krem qumështi, bajame të grira, limon. ''Përgatitja'': Zieni lulet e kamomilit në ujë e sheqer derisa të formohet një shurup i trashë. Kullojini lëngun nëpërmjet një kullese me rrjetë të ngushtë duke i shtypur lehtë lulet. Në një tas rrihni të verdhat e vezëve me shurupin e përftuar derisa të përftohet një masë e fryrë, shtoni verën dhe lëngun e një gjysëm limoni. Rrihni të bardhat e vezëve përpara dhe pastaj kremin e qumështit duke ia bashkuar të dyja masës. Hidheni në një formë dhe vendoseni në frigorifer për disa orë. Spërkateni me bajamet e grira dhe shërbeni personat. :'''Pasta me kafe''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 2 filxhana kafe të fortë, 150 g çokollatë, 6 vezë, 150 g sheqer, 1/4 L qumësht, 300 g krem qumështi, 1 paketë xhelatinë. ''Përgatitja'': Hidhni në një tigan 1 filxhan kafe të nxehtë në vlim dhe tretni çokollatën me gjysëmën e sheqerit. Rrihni të verdhat e vezëve me sheqerin e mbetur dhe hollojeni masën duke hedhur ngadalë qumështin e vakët. Vendoseni enën në banjo-mari duke vazhduar të përzieni derisa kremi të trashet. Shtojini përgatesës çokollatën e shkrirë bashkë me pjesën e mbetur të kafesë dhe lëreni të ftohet duke e përzier vazhdimisht. Kur të jetë ftohur plotësisht hidhini dhe kremin e qumështit dhe punojeni me kujdes. Hidheni në një formë dhe mbajeni në frigorifer deri në momentin e servirjes. 1495 3114 2005-12-18T18:21:54Z 172.182.61.201 < [[Wiki kuzhina]] ---- :'''Akullore krem''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 4 të verdha vezësh, 130 g sheqer, 1/2 L qumësht, 125 g bajame të qëruara, 100 g sheqer pudër, 50 g gjalp, brandy. Për zbukurim : 50 g pana, 4 qershi. ''Përgatitja'': Në një tenxhere rrihni tre të verdhat e vezëve me sheqerin kokërr derisa të formohet një masë e fryrë, pastaj hidhni ngadalë qumështin të cilit i keni dhënë një valë më parë, shtoni gjysëm gote të vogël brandy, duke e rrahur mirë. Rivendosni kremin në zjarr në banjo mari (uji duhet të ziejë lehtas) në mënyrë që të forcohet. Ndërkohë fruloni bajamet me sheqerin pudër dhe gjalpin e zbutur, shtoni masën e kremit ndajeni nëpër tasa individualë dhe vendosini në frigorifer për 3 orë. Servirini duke i zbukuruar me pannë të rrahur dhe qershi. :'''Akullore me fruta pylli''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 400 g fruta pylli, 170 g sheqer, 1/4 pana, 1/2 limon. ''Përgatitja'': Pastroni, lani e thani frutat, hiquni bishtat. Vendosni në frulator. Shtoni dhe lëngun e gjysëm limoni të filtruar në kullesë, sheqerin dhe panën. Frulojini të gjitha. Pastaj hidheni përgatesën në makinën e akullores duke e lënë rreth 20 minuta ose sipas instruksioneve të aparatit. :'''Akullore me kafe''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: kafe, 150 g sheqer, 200 g pana, 200 ml qumësht, 2 vezë, vanilje. ''Përgatitja'': Holloni në qumësht një pako vanilje, jepini një valë dhe pastaj lëreni të ftohet. Në një enë rrihni vezët me sheqerin dhe kur të zbardhen e të fryhen shtoni 3 filxhanë të vegjël kafe, pastaj panën dhe qumështin e ftohur. Përzjejini fort, hidheni masën në makinën e akullores dhe hiqeni pas 20 minutash ose sipas instruksioneve të aparatit. :'''Akullore me karamel''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 100 g sheqer, 3 të verdha vezësh 2 gota pana (krem qumështi). ''Përgatitja'': vendoseni sheqerin në një tigan, lageni me një lugë ujë të ftohtë dhe treteni në zjarr të dobët. Ngriheni pak flakën e zjarrit, hiqeni shkumën dhe kur shirupi të këtë marrë ngjyrë të kuqe të praruar hidhni në enë gjysëm gote ujë të ngrohtë dhe hiqeni tiganin nga zjarri. Mbulojeni, vendoseni përsëri në zjarr shumë të ulët. Pas rreth 20 minutash, sheqeri duhet të jetë shkrirë krejtësisht dhe të ketë konsistencën e një shërbeti të trashë. Rrihni vezët në një tas me pirun, hidhuni përsipër shërbetin me ngadalë duke e trazuar shumë fort derisa të përftohet një masë e lehtë dhe e fryrë. Vazhdoni të përzjeni derisa të ftohet. Vendoseni enën në kompartimentin me ngrimje të thellë të frigoriferit për gjysëm ore. Rrihni panën pa sheqer dhe bashkojani përgatesës karamel- e verdhë veze. Hidheni në makinën e akullores dhe pas 20 minutash akullorja është gati. Ndajeni nëpër tasa dhe shtroheni. :'''Akullore me çokollatë''' ''Përbërësit'' Për 6 persona: 100 g çokollatë, 120 g sheqer, 6 të verdha veze, 3/4 L qumësht. ''Përgatitja'': Zieni qumështin. Në një tigan tretni në banjo-mari çokollatën e grimcuar me disa lugë qumësht të nxehtë dhe pastaj hidheni kremin e përftuar në qumështin e mbetur. Në një tenxhere punoni të verdhat e vezëve me sheqerin derisa të përftohet një masë e bardhë dhe e fryrë. Hollojeni me qumështin me çokollatë të hedhur ngadalë. Vendoseni në zjarr në flakë të ulët dhe duke e përzier, lëreni që kremi të trashet por pa arritur të ziejë. Filtrojeni kremin nëpërmjet një kullese, hidheni në një enë dhe lëreni të ftohet duke e përzier herë pas here. Vendoseni në makinën e akullores dhe hiqeni pas 20 minutash. Akullorja është gati. :'''Akullore kremi me vanilje''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 3/4 L qumësht, 170 g sheqer, 6 të verdha veze, 1 paketë vanilje. ''Përgatitja'': Kjo është receta bazë për shumë akullore. Zieni qumështin me vaniljen. Punojini të verdhat e vezëve me sheqerin derisa masa bëhet e bardhë dhe e fryrë. Vendoseni në zjarr, hidhni pak nga pak qumësht të nxehtë dhe vazhdoni të përzieni pa e lejuar të marrë valë. Kur kremi e vesh lugën hiqeni nga zjarri dhe filtrjeni në kullesë. Lëreni të ftohet duke e përzier herë pas here. Hidheni në makinën e akullores, lëreni për 15-20 minuta. Hiqeni kremin në momentin e servirjes. :'''Akullore me luleshtrydhe''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 500 g luleshtrydhe akullore me krem. ''Përgatitja'': Përgatisni akulloren si akullore kremi me vanilje (Zieni qumështin me vaniljen. Punojini të verdhat e vezëve me sheqerin derisa masa bëhet e bardhë dhe e fryrë. Vendoseni në zjarr, hidhni pak nga pak qumësht të nxehtë dhe vazhdoni të përzieni pa e lejuar të marrë valë. Kur kremi e vesh lugën hiqeni nga zjarri dhe filtrjeni në kullesë. Lëreni të ftohet duke e përzier herë pas here. Hidheni në makinën e akullores, lëreni për 15-20 minuta. Hiqeni kremin në momentin e servirjes). Lani dhe thani luleshtrydhet, ruajini disa të plota, shtypini me një pirun të gjithë të tjerat dhe shtojani kremit. Vendoseni përgatesën në makinën e akullores për 20 minuta. Servireni akulloren nëpër tasa individuale duke i zbukuruar me luleshtrydhet e plota të mbajtura mënjanë. Në të njëjtën mënyrë mund të bëni akullore me pjeshkë, kajsi ose banane. :'''Akullore me limon''' ''Pëbërësit'': Për 6 persona: 200 gr pana (ajkë qumështi), 150 g sheqer, 1.25 dl qumësht, 3 limona, 1 mollë, lëng limoni. ''Përgatitja'': Rrihni mirë, do të ishte më mirë nëse do të bënit me rrahësen elektrike lëngun e limonave të filtruar më parë në kullesë me sheqerin. Shtoni 2 lugë lëng limoni, mollën e qëruar e të grirë, qumështin dhe përziejeni të gjitha me kujdes. Në fund bashkojini me shumë delikatesë panën (ajkë qumështi). Hidheni përgatesën në makinën e akullores për 20 minuta dhe servireni në tasa individualë. :'''Akullore me limon (2)''' ''Përbërësit'': Për 8 persona: 8 limona, 300 g sheqer, 2 të bardha veze, 1 L ujë. ''Përgatitja'': Treteni në ujin që vlon sheqerin, lëreni të ftohet pastaj shtoni lëngun e filtruar të limonave. Hidheni në një formë dhe mbajeni në frigorifer për rreth 2 orë. Vendoseni përgatesën në mixer, shtoni të bardhat e vezëve të bërë marengë dhe frulojini për disa sekonda. Hidheni nëpër tasa dhe servireni. :'''Akullore me lajthi''' ''Përbërësit'': 100 g lajthi, 170 g sheqer, 6 të verdha vezësh, 3/4 L qumësht, 1 paketë vanilje. ''Përgatitja'': Vendosni lajthitë në furrën e ngrohtë për 15-20 minuta, hiqini, eleminoni lëkurën dhe grijini imët. Zjeni qumështin dhe aromatizojeni me vanilje, përziejeni. Punojini lajthitë e grimcuara me disa lugë qumësht, pastaj shtoni qumështin e mbetur duke përzier. Rrihni të verdhat e vezëve me sheqerin dhe kur të përftohet një masë e fryrë shtoni lajthitë. Vendosini në zjarr të ngadaltë duke i trazuar vazhdimisht. Hiqeni kremin sapo fillon të marrë valë. Kur të jetë ftohur, hidheni në makinën e akullores për rreth 20 minuta. :'''Akullore me portokalle''' ''Përbërësit'': 40 g pana, 250 g sheqer, 6 portokalle, 1 limon, 1 gotë qumësht, 1 gotë e vogël lëng mandarinash, 1 gotë e vogël lëng portokalli. ''Përgatitja'': Lani portokallet dhe limonin, thajini dhe fërkojini lehtë lëkurat mbi sheqer që të marrë aromë. Ndajini përgjysëm portokallet, shtrydhini, filtrojini lëngun, hidheni në një tigan, shtoni gjithë sheqerin dhe lëngun e limonit, shkrijini në zjarr shumë të dobët duke i përzier. Hiqini, lërini të ftohet shtoni panën, lëngun e mandarinës e të portokallit. Përzjejini dhe vendoseni në makinën e akullores. :'''Akullore me mente''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 200 g gjethe mente, 80 g sheqer, 60 g çokollatë, 2 vezë, 200 g panë për ëmbëlsira. ''Përgatitja'': Grini shumë imët gjethet e mentes, mblidhini në një enë dhe përzjejini me sheqerin. Shkrijeni çokollatën në banjo-mari, hiqeni nga zjarri, lëreni të vaken dhe bashkojini 2 të verdhat e vezëve duke i përzier derisa të përftohet një krem homogjen. Lereni të ftohet. Rrihni panën dhe shtojani masës me sheqer e mente dhe çokollatës së tretur. Hidheni të gjithën në një formë dhe mbajeni në frigorifer për 3-4 orë. Hiqeni nga forma zbukurojeni me panë e gjethe mente. :'''Akullore me kumbulla''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 400 g kumbulla të zeza, 250 g sheqer, 1/4 L ujë, kanellë, 1 të bardhë veze, 1 portokall. ''Pëgatitja'': Lani kumbullat, hiquni bërthamat, pritini në copa të vogla, hidhini në një enë të madhe me 2 lugë sheqer dhe lëkurën e portokallit të grirë, lëreni në qetësi për 10 minuta. Ndërkohë jepini një valë ujit me sheqerin dhe kanellën, lëreni të ziejë për 10 minuta, ftoheni sherbetin dhe hidhjani kumbullave. Vendoseni përgatesën në makinën e akullores duke vepruar sipas instruksioneve të apartit. :'''Akullore me kafe e zabajon''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 4 lugë kafe, 4 të verdha veze, 120 g sheqer, 2 gota verë e bardhë. ''Përgatitja'': Punojini të verdhat e vezëve me sheqerin derisa të përftohet një masë e bardhë dhe e fryrë. Shtoni dalngadalë verën. Vendoseni mbi zjarr të dobët dhe hiqini sapo masa të fillojë të trashet dhe para se të vlojë. Ftoheni. Përmbysini format në pjata të vogla dhe hidhuni përsipër kafen :'''Akullore korona''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 4 të verdha vezësh, 100 g sheqer, 100 g pana (krem qumështi), vanilje, ananas, shurup shege. ''Përgatitja'': Fruloni për 1 min të verdhat e vezëve me sheqerin shtoni krem qumështin dhe pak vanilje. Frulojini përsëri për një minut. Vendoseni kremin në një enë dhe lërini në zjarr mesatar për rreth 3 minuta, gjithnjë duke e trazuar dhe duke u kujdesur që të mos marrë valë. Lëreni kremin të ftohet dhe hidheni në një formë. Mbajeni në frigorifer 2 orë para servirjes. Përmbyseni format me akullore në një pjatë dhe zbukurojini në qëndër me ananas të prerë në copa të vogla pasi t'i keni dhënë ngjyrë të kuqe me disa lugë shurup shege. :'''Akullore me kiwi''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 4 kiwi, 200 g sheqer, luleshtrydhe, 1 limon. ''Përgatitja'': Zieni për rreth 15 minuta sheqerin me gjysëm litër ujë. Qëroni kiwit dhe frulojini në mixer. Hollojeni purenë e formuar me shërbetin e përgatitur më lart dhe lëngun e limonit. Përzjejini. Hidheni në makinën e akullores për 20 minuta. Zbukurojeni me luleshtrydhe. :'''Akullore me banane''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 1 kg banane, 150 g sheqer, 1 portokall, 1 limon. ''Përgatitja'': Shtrydhni portokallin dhe limonin, hidheni lëngun në një tenxhere, shtoni sheqerin dhe treteni këtë në zjarr të dobët. Hiqeni para se të arrijë pikën e zierjes. Qëroni bananet dhe frulojini në mixer. Hidheni purenë e bananeve në sherbet. Përzjejini për një kohë të gjatë dhe hidheni në makinën e akullores për rreth 20 minuta. :'''Akullore me mandarina''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 200 g sheqer, 6 mandarina, 1 limon, 1 portokall, 1 lugë shurup portokalli, 1/2 L ujë. ''Përgatitja'': Lani mandarinat, pritini përgjysëm dhe shtrydhini pa ua prishur lëkurën që do t'i mbani mënjanë, zieni për çerek ore ujin me sheqerin, lëreni të ftohet, shtoni lëngun e mandarinave të filtruara në kullesë si dhe atë të limonit, portokallit dhe shurupin e këtij të fundit. Përzjeni, hidheni në një enë të gjërë e të ulët; Pas treçerek ore akullorja do të jetë gati. Servireni në lëkurat e mandarinave. :'''Akullore me manaferra''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 600 g manaferra, 130g sheqer, 1.5 dl ujë, 2 lugë lëng portokalli. ''Përgatitja'': Hidhni sasinë e caktuar të ujit në një enë, shtoni sheqerin dhe lëngun e portokallit, jepini një valë dhe lëreni të ziejë akoma ngadalë për 5 minuta, ftoheni. Ndërkohë lani dhe thani me kujdes manaferrat, kaloini në frulator dhe bashkojani masën e përfituar shurupit të përgatitur në fillim. Hidheni në formën për akull të frigoriferit, sprucojeni përsëri me pak lëng portokalli, mbulojeni formën me letër alumini dhe vendoseni për rreth 3 orë në frigorifer. Servireni akulloren me krem qumështi të rrahur ose me xhelatinë manaferre. :'''Akullore me kos''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 4 kuti kos, 230 g sheqer, 4 limona. ''Përgatitja'': Lani limonat dhe grini lëkurat e 3 prej tyre, të katërtit hiqjani lëkurën dhe pritjani në trajtë rripash të hollë që do t'i mbani në ujë të ftohtë. Shtrydhini limonat dhe bashkojani lëkurave të grira. Vendosini në një tas kosin, shtoni sheqerin dhe rriheni mirë derisa të përftohet një masë e butë e lehtë. Hidhëni pak nga pak lëngun e limonit dhe vendoseni në makinën e akullores. Mbajeni në të derisa akullorja të arrijë të bëhet. Kalojeni akulloren në një tas të madh dhe zbukurojeni me rripat e kulluar. Servireni. 1496 3116 2005-12-18T18:24:44Z 172.182.61.201 < [[Wiki kuzhina]] Xupat Për 4-5 persona. ''Për pandespanjën'': vezë 2 kokrra, sheqer e miell nga 2 lugë gjelle, sheqer për shurup 3-4 lugë gjelle, ujë 2 filxhanë kafeje. ''Për kremin'': Qumësht 3 gota uji, sheqer 5 lugëgjelle, miell 3 lugë gjelle jo plot, vezë 3 kokrra, 1 të bardhë për përsipër,arra të shtypura 2 lugë gjelle, pak kakao ose ngjyrues ushqimor, liker 1 lugë gjelle për racion. ''Përgatitet'' më parë pandspanja. Rrihen 2 vezë derisa masa të fryhet, hidhen 2 lugë sheqer, rrihet derisa të shkrijë sheqeri. Hidhen 2 lugë gjelle plot me miell, masa vihet në kaush prej letre dhe në formë disku nxirren në tepsi të lyer me pak gjalpë ose në letër, piqen dhe lihen në një anë. Valohet qumështi dhe lihet të ftohet pak. Rrihen vezët me sheqer, hidhet miell, zihet derisa të dalin flluskat e para, hiqet nga zjarri dhe hidhet vanilje. Kremi ndahet në dy pjesë dhe lyhet sipas dëshirës, me kakao ose ngjyrues ushqimorë. Copat e pandespanjës njomen me shurup të aromatizuar me limon ose portokall, liker ose konjak. Në gota gota me fron ose tasa vendoset pak krem, spërkatet me arra, vendoset pandespanja, vihen arra e reçel sipër, hidhet shtresë kremi dhe zbukurohet me të bardhë veze të bërë marengë. Sipër i hidhet arra të grira dhe lihet në frigorifer. Gjatë servirjes i hidhet sipër pak konjak ose liker vishnje. 1497 3117 2005-12-18T18:26:58Z 172.182.61.201 <[[Wiki kuzhina]] Sheqerpare, për 25 copë duhen: ''Për brumin'': Miell 3 gota uji, gjalpë 1 gotë, vezë 1 kokërr ose 2 të verdha, sodë një majë luge kafeje, pak vanilje, sheqer 1 gotë uji. Për shërbetin duhen: 2 gota uji me sheqer, një gotë e gjysmë ujë. ''Pregatitja'': Rrihet gjalpi me sheqer, shtohen vezët pjesë-pjesë duke i rrahur vazdimisht dhe në fund hidhet mielli i përzier me sodë. Zihet brumi i cili pritet në forma dhe shtrohen në tavë të lyer me yndyrë. Lihet të piqet për 20-25 minuta, hiqet nga furra dhe kur të vlohet i hidhet shërbet i aromatizuar me vanilje. Duhet pasur kujdes që shërbeti të mos i hidhet i nxehtë pasi sheqerparet qullosen 1498 3118 2005-12-18T18:29:42Z 172.182.61.201 <[[Wiki kuzhina]] ---- '''Kasatë me manaferra''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 300 g manaferra, 1 limon, 200 g sheqer, 1/2 L ujë. ''Përgatitja'': Në një tenxhere vendosni ujin me sheqerin, ngroheni dhe lëreni të shkrijë, hidheni në një tas dhe lëreni të ftohet. Pastroni e lani manaferrat shtypini në makinën e posaçme duke mbledhur lëngun në enë, shtoni lëngun e limonit të filtruar në kullesë dhe shërbetin e përgatitur në fillim. Hidheni masën nëpër forma për kasata dhe vendoseni në frigorifer. 1499 3120 2005-12-18T18:32:22Z 172.182.61.201 <[[Wiki kuzhina]] ---- :'''Çokollatë e ftohtë''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 200g çokollatë e copëtuar, 1/2 gotë krem qumështi, 20 g gjalp, 20 g vanilje. ''Përgatitja'': Shkrini në zjarr të dobët çokollatën me vaniljen dhe 2 lugë ujë. Përzjejeni herë pas here. Kur masa të jetë e njëtrajtshme dhe kremoze, hiqeni nga zjarri, shtoni pak nga pak kremin e qumështit dhe gjalpin. Hidheni kremin nëpër tasa dhe vendosini në frigorifer. Servirini me biskota. 1500 5119 2006-09-09T20:06:19Z Rory096 37 rvv <[[Wiki kuzhina]] ---- :'''Krem me gështenja''' ''Përbërësit'': 1 kg gështenja, 200 g sheqer, 2 dl krem qumështi i rrahur, 2 pako vanilje, kripë. ''Përgatitja'':Qëroni gështenjat dhe zjejini për 5 minuta. Kullojini hiquni lëkurën e hollë dhe zjejini përsëri për gjysëm ore në ujë të vluar lehtësisht të kripur. Ndërkohë përgatisni një sherbet duke bashkuar në një tenxhere 1/4 L ujë, sheqerin kokërr dhe vaniljen. Treteni sheqerin në zjarr të dobët për rreth 10 minuta. Kullojini dhe kalojini në mulli. Bashkojini puresë së formuar sherbetin, lëreni të ftohet. Shtoni kremin e qumështit , ndajeni nëpër tasa dhe mbajeni në një vend të freskët para se ta servirni në tavolinë. :'''Krem me kafe''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 1 dl kafe e përgatitur e fortë, 6 të verdha veze, 60 g sheqer, 1 paketë vanilje, 1/5 L krem qumështi. ''Përgatitja'': Punojini të verdhat e vezëve me sheqerin dhe vaniljen. Shtojini masës kafenë e ftohtë dhe kremin e qumështit. Përzijeni mirë. Lagni një formë hidhni në të përgatesën dhe mbajeni në banjo-mari për rreth 1/4 e orës. Ftoheni dhe futeni në frigorifer. :'''Krem portokall''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 1 portokall, 3 vezë, 160 g sheqer, 75 g miell misri, 7 dl qumësht. ''Përgatitja'': Shtrydhini portokallin, mblidheni lëngun në një tas, priteni lëkurën në rripa të hollë, vendosini në tenxhere me 1 lugë sheqer dhe lëreni të formojnë një masë të karameltë. Rrihni vezët me sheqerin e mbetur dhe miellin e misrit: kur përgatesa të jetë bërë e njëtrajtshme, hollojeni me qumështin e ngrohtë të hedhur ngadalë. Lëreni të trashet në zjarr të dobët duke e përzier. Shtojini kremit lëngun e portokalleve dhe pastaj ndajeni nëpër tasa individualë. Zbukurojini me lëkurëzat e sheqerosura dhe lërini të ftohen. Servirini me biskota të lehta. :'''Krem limon''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 1/2 L qumësht, 100 g niseshte orizi, 4 vezë, 180 g sheqer, 20 g gjalp, 400 g krem qumështi e rrahur, 1 limon. ''Përgatitja'': Rrihni të verdhat e vezëve me sheqerin. Treteni niseshten në qumësht të ftohtë dhe hidheni mbi masën e vezëve duke vazhduar ta trazoni. Vendoseni enën në zjarr të dobët. Sapo kremi fillon të marrë valë, shtoni lëngun e limonit të kulluar dhe lëreni të trashet. Hiqeni nga zjarri, shtoni gjalpin, lëreni të ftohet dhe hidhni kremin e qumështit. Ndajeni kremin nëpër tasa dhe spërkateni me lëkurën e grirë të limonit. :'''Krem i djegur''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: dl krem qumështi, 4 të verdha vezësh, 80 g sheqer. ''Përgatitja'': Hidhni të verdhat e vezëve në një tenxhere. Në një tenxhere tjetër jepini një valë kremit të qumështit dhe hidheni ngadalë mbi vezët duke i përzier me një rrahëse. Ngrohini përsëri pa i lënë të ziejnë. Sapo masa fillon të trashet duke veshur lugën, hiqeni nga zjarri dhe hidheni në 4 tasa që e durojnë nxehtësinë. Lëreni në frigorifer për disa orë. Dy orë para servirjes, spërkateni sipërfaqen e kremit me sheqerin dhe vendoseni nën zgarën e furrës të ngrohur në maksimum, lëreni të marrë ngjyrë karameli. Kur sipërfaqja të jetë kafe e ndritshme, hiqeni dhe servireni të vakët ose kur të jetë ftohur. :'''Krem i djegur''' sipas mënyrës së vjetër ''Përbërësit'': Për 6 persona: 1/2 L qumësht, 1 dl krem qumësht, 4 të verdha veze, 85 g sheqer. ''Përgatitja'': Hidhni në një tenxhere qumështin dhe krem qumështin, jepini valë. Në një tenxhere tjetër rrihni të verdhat e vezëve me sheqerin derisa të formohet një masë e fryrë. Hollojini duke hedhur qumështin e ngrohtë dhe duke vazhduar të trazoni. Vendoseni në zjarr në temperaturë të ulët dhe mbajeni gjithnjë duke e përzier, derisa kremi të veshë lugën. Hidheni në enë të gjërë dhe lëreni të ftohet në frigorifer disa orë. Kremi duhet të jetë shumë i ftohtë në momentin e përgatitjes së karamelit. Ngroheni në maksimum zgarën e furrës. Spërkateni sipërfaqen e rrethuar me kuba akulli. Le të formohet karameli. Mbajeni në frigorifer para servirjes. :'''Krem me çaj''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 1/2 çaj i errët, 1/2 L krem qumështi, 60 g sheqer, 5 vezë, 1 ose 2 limona, sheqer pudër. ''Përgatitja'':Zijeni krem qumështin derisa të shterojë deri në gjysëm, shtoni sheqerin, çajin, 3 të verdha dhe 2 vezë të plota duke i rrahur mirë me rrahëse. Kalojeni masën në një kullesë me rrjeta fine. Hidheni në një formë dhe mbajeni në banjo-mari në 150°C për rreth 20 minuta, apo deri në momentin që nëse zhytni në krem një kunj të drunjtë e nxirrni të pastër. Përmbyseni në një pjatë servirjeje, zbukurojeni me feta limoni rreth e rrotull dhe spërkateni me sheqer pudër. :'''Krem me luleshtrydhe''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 1.5 kg luleshtrydhe, 500 g sheqer, 750 g qumësht, 8 vezë, 120 g niseshte orizi. ''Përgatitja'': Rrihni të verdhat e vezëve me sheqerin derisa të formohet një masë e fryrë. Shtoni niseshtenë dhe pastaj hidhni ngadalë qumështin e ftohtë. Mbajeni në zjarr të dobët duke vazhduar ta trazoni derisa kremi të trashet. Fruloni luleshtrydhet përzjejini me kremin duke e lënë enën mbi zjarr gjithnjë në flakë të ulët dhe kur kremi të jetë bërë homogjen hiqeni nga zjarri dhe hidheni në një tas të gjërë. Servireni të ftohtë. :'''Krem i ngrirë pjepri''' ''Përbërësit'': Për 2 persona: 1 filxhan tul pjepri + lëng, 3 lugë mjaltë, 1 kuti kos 125g. ''Përgatitja'': Zgjidhni një pjepër të vogël të pjekur aq sa duhet. Priteni përgjysëm. Pastrojeni nga farat dhe fijet. Mblidhni tulin me një lugë dhe frulojeni. Hidheni masën e përfituar në një tas, shtoni mjaltin, provojeni dhe nëse ju duket e nevojshme ëmbëlsojeni më shumë. Përzijeni dhe shtoni kosin. Trazojini me kujdes dhe hidheni në një enë të cekët me formë drejtkëndëshe. Vendoseni në frigorifer për disa orë dhe hiqeni pak para servirjes. Përmbyseni formën në një pjatë dhe servireni kremin e ngrirë të prerë në feta. Zbukurojeni me sfera tuli pjepri të freskët. :'''Krem Anglez''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 4 të verdha vezësh, 125 g sheqer, 1/2 litër qumësht, vanilje. ''Përgatitja'': Aromatizojeni qumështin me pak vanilje, zjejeni lehtë, hiqeni nga zjarri dhe mbajeni në të ngrohtë. Në një tenxhere rrihni të verdhat e vezëve me sheqerin derisa të përftohet një masë dense e homogjene. Hollojeni me qumështin e ngrohtë të hedhur ngadalë. Mbajeni në zjarr shumë të dobët duke vazhduar ta përzjeni derisa kremi të trashet, por pa arritur të marrë valë. Hiqeni nga zjarri dhe lëreni të vaket. Ky krem i shoqëruar me biskota të lehta mund të shërbehet i ftohtë si ëmbëlsirë. Ndërsa e ngrohtë apo e ftohtë përdoret si plotësues dhe mbushje për torta ose ëmbëlsira të tjera. :'''Krem i përzier''' ''Përbërësit'': Për 6 persona: 120 g bajame të qëruara, 50 g amareta, 100 g sheqer, 4 vezë, një filxhan kafeje, 1/4 L krem qumësht. ''Përgatitja'': Rrihni vezët me sheqerin. Përvëloni bajamet në ujë të vluar, piqini në furrë pastaj grijini imët. Thërrmoni edhe amaretat. Shtojini të gjitha vezëve të rrahura. Hidhni kafenë duke e përzier mirë. Rrihni kremin e qumështit, shtojini gjysmën përgatesës, hidheni këtë në një tas kristali dhe zbukurojeni me kremin e qumështit të mbetur. :'''Krem pastiçerie''' ''Përbërësit'': Për 4 persona: 4 të verdha veze, 100 g sheqer, 30 g miell, 1/2 L qumësht, vanilje ose lëvore limoni e grirë. ''Përgatitja'': Rrihni në një tenxhere të verdhat e vezëve me sheqerin duke përdorur një lugë druri. Shtoni pak nga pak miellin, pa pushuar së trazuari derisa masa të bëhet e njëllojtë. Hidhni pak nga pak , dhe gjithnjë duke e përzier, qumështin e nxehtë në të cilin kemi shtuar pak vanilje ose pak lëkurë limoni të grirë. Vendoseni në zjarr, vazhdoni të trazoni, le të zjejë për 3-4 minuta. Hidheni kremin në një enë dhe lëreni të ftohet duke e përzier herë pas here, që të mos formohet cipë në sipërfaqe. Kremi i pastiçerisë shërben për të mbushur ëmbëlsira dhe shumë torta të tjera. Mielli e bën më kosistent, por më pak delikat se kremi anglez. 1501 4777 2006-08-21T06:31:38Z Hipi Zhdripi 9 {{libri|Wiki kuzhina|[[w:Wikipedia|Wikipedia]]|Hipi Zhdripi|2005}} ---- <center> <div style="font-size: 130%"><font color="brown"><small><br></small> '''Përmbajtia'''</div> <br/> '''[[Pite dhe brume]]'''<br> '''[[Gjellërat]]'''<br> '''[[Ëmbëlsirat]]'''<br> '''[[Biftek]]'''<br> [[Ballokume]]<br> [[Shkuma]]<br> [[Pasta]]<br> [[Akullore]]<br> [[Xupat]]<br> [[Sheqerpare]]<br> [[Kasata]]<br> [[Çokollatë]]<br> [[Krem]]<br> <br> ---- 1502 sysop 3895 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Nuk ka asnjë përputhje në regjistër. 1503 sysop 3938 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default ndryshimi i fundit 1504 sysop 3946 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Mundësia për të krijuar faqe të reja është kufizuar. Duhet të [[Special:Userlogin|hyni ose të hapni një llogari]] për të krijuar faqe të reja, ose mund të ktheheni mbrapsh dhe të redaktoni një faqe ekzistuese. 1505 sysop 3947 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Krijimi i faqeve të reja është i kufizuar. 1506 sysop 4004 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default (parazgjedhje) 1507 sysop 4005 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Blloko përdoruesit pa llogari 1508 sysop 4006 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Vetëm administruesit 1509 sysop 4979 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Këtu mund të shikoni dhe ndryshoni nivelin e mbrojtjes për faqen [[$1]]. Ju lutem ndiqni rregullat e dhëna tek [[Project:Faqe e mbrojtur|faqet e mbrojtura]]. 1510 sysop 4008 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ndrysho lejen e zhvendosjeve 1511 sysop 4009 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Llogaria juaj nuk lejohet të ndryshojë nivelin e mbrojtjes. Niveli i mbrojtjes për faqen [[$1]] është: 1512 sysop 4230 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Keni $1 ($2). 1514 sysop 3841 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Kjo faqe tregon skedat të ngarkuara nga $1. 1515 sysop 3878 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default përfshirë 1518 3514 2006-06-18T16:26:33Z Puntori 21 Parashiqimet e Gjoni të Jerusalemit u zhvendos tek Parashikimet e Gjoni të Jerusalemit: shkronja q=k {{libri|Parashikimet|Gjoni i Jerusalemit<br><small>Përkthyer nga Lekë Mjeku</small>|Hipi Zhdripi & Lekë Mjeku|2006}} <center> I. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen ari do te jetë në gjak. Kush vështron qiellin ,numëron atje napolona Kush hyn ne tempull,takon aty tregtarë Huadhënësit bëhen parekëmbyes e fajdexhi Shpata do të mbrojë gjarpërin. Por zjarri do të përhapet Çdo qytet ka për të qenë Sodom e Gomorrë E fëmijtë e fëmijëve do të bëhen ré përvëluese Ata do të ngrenë flamujt e vjetër. </pre> II. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Njeriu do të popullojë tokë e qiell e det me krijesat e tij Ai do të urdhërojë Ai do të synojë Fuqinë e Perëndisë Ai s´do të njohë kufij. Por gjithçka do të rikthehet Ai do të lëkundet si një mbret i dehur Ai do të ngasë si një kalë qorr Me shpore do t´a çojë ai kafshën e tij në pyll E në fund të rrugës ka për të qenë një humnerë. </pre> III. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Në të gjitha anët e tokës kulla babilonëse do të ngrihen Do të jetë Rom e Bizant Fushat do të zbrazen S´ka për të pasur ligj,vetëm të vetën e atë të grupit të vet. Por barbarët do të jenë në qytet S´ka për të pasur mjaft bukë për të gjithë E lojrat s´do të mjaftojnë më E pastaj njerëzit pa të nesërme do të ndezin zjarrin e madh. </pre> IV. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Shumë njerëz do të njohin urinë Shumë duar do të bëhen blu nga të ftohtët Saqë këta njerëz një tjetër botë do duan të shohin E tregëtarët e iluzioneve do të vijnë helm të ofrojnë.(shën.i përkhyesit.- droga) Por do të shkatërrojë trupin e prishë shpirtërat E ata që gjakun e tyre me helm përziejnë Do të bien në grackë si kafshë të egra E vrasin e përdhunojnë e kërcënojnë e grabisin E jeta do të bëhet si një apokalips që rikthehet rishtazi. </pre> V. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Çdokush do të përpiqet,sa më shumë të shijojë sa të mundë Burri do t´a ndajë gruan aq herë,sa ai e merr E gruaja do të shkojë nëpër rrugica e të marrë,kë t´i pëlqejë E të lindë fëmijë,pa përmendur emrin e të atit. Por asnjë mjeshtër do t´a drejtojë fëminë E kushdo midis të gjithë të tjerëve do të jetë vetëm Tradita do humbasë Ligji ka për t´u harruar Si të mos kishte qenë kurrë lajmërimi e njeriu prapë u bë i egër. </pre> VI. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Babai do të marrë të bijën për epsh të tij Burri burrin,gruaja gruan Plaku fëminë E kjo do të ndodhë para syve të të gjithëve. Por gjaku do të bëhet i papastër E liga do të përhapet nga shtrati më shtrat Trupi do të marrë çdo kalbësirë të dheut Fytyrat do të bymehen,gjymtyrët do gërryhen Dashuria do jetë kërcënimi më i madh për ata, që vetëm mishin njohin. </pre> VII. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Ai që flet për bé e ligj S´ka për t´u dëgju Zëri i atij,që besimin në Krisht predikon ka për të buçitë në shkretëtirë. Por kudo do të përhapen ujërat e fuqishme të feve të pabesa Mesias të rremë do mbledhin njerëz përreth E i pafeu ka për t´u armatos si kurrë më parë Ai don të flasë për të drejtë e drejtësi, feja e tij do të jetë e mprehtë e përvëluese Ai do të hakmerret për Kryqëzatën. </pre> VIII. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Uturima e vdekjes si bubullimë do të buçasë mbi dhe Barbarët do të përzihen me ushtarët e legionit të fundit Njerëzit pazot do të banojnë në zemrën e qyteteve të Shenjta Njëri pas tjetrit do bëhen barbarë,të pabesë e egërsira. S´ka për të patur më Rend e rregull Urrejtja do të përhapet si flakët në një pyll të thatë Barbarët do t´i masakrojnë ushtarët Të pafetë do t´i furin fetarët Shtazëria do të jetë e njërit dhe e të gjithëve e qytetet do të shemben. </pre> IX. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Njerëzit do gjykohen sipas gjakut e fesë së tyre Askush s´do dëgjojë zemrat e fëmijëve që vuajnë Ata si zogj të vegjël do të hidhen jashtë foleve E askush s´do t´i mbrojë nga dora me dorëzaçeliku. Urrejtja do t´përmbysë tokën,që besonte paqësore Askush s´do shpëtojë,as pleqtë,as të plagosurit Shtëpitë do të shemben e plaçkiten Disa do të shkojnë në vend të të tjerëve Të gjithë do t´i mbyllin sytë, të mos shohin përdhunimet e grave. </pre> X. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Cilido do të dijë,çfarë është në të gjitha anët e kësaj toke Njeriu ka për të parë fëmijë,kockat e të cilëve shpojnë lëkurën E të tillë,sytë e tyre janë mbuluar me miza E të tillë,që gjuhen si minjtë. Por njeriu,që sheh këtë,do t´a kthejë fytyrën e tij Se ai kujdeset vetëm për veten e tij Ai ka për t´u dhënë atyre një grusht drithë si lëmoshë Ndërsa ai fle mbi thasë plot E çfarë ai me njërën dorë e jep, do t´a marri prapë me dorën tjetër. </pre> XI. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Njeriu me gjithçka do të tregtojë Çdo gjë ka për të patur çmimin e vet Pemë,ujë e kafshë Asgjë s´do të dhurohet me të vërtetë,e gjithçka ka për t´u shitur. Por njeriu atëherë s´do të jetë asgjë tjetër sesa pesha e mishit të tij Trupi i tij do bëhet pazar si një okë mish Veshi i tij e zemra e tij do të merret Asgjë s´ka për të qenë më e shenjtë,as jeta as shpirti i tij. Për zhguallin vdekatar e gjakun e tij do të grinden, si të donin të shqyenin një coftinë. </pre> XII. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Njeriu do t´a ketë ndryshuar faqen e dheut Ai ka për t´u mbajt si mjeshtri e përkrahësi i pyjeve e kopeve Ai ka për të plugu qiell e dhe E brazdën do t´a bëjë përmes lumejsh e detesh. Por toka ka për të qenë lakuriqe e jopjellore Ajri do të djegë e uji ka për të qelbur Jeta do të vyshket,se njeriu do t´i ketë shterruar pasuritë e botës E njeriu ka për të qenë vetmitar si një ujk Në urrejtjen e tij. </pre> XIII. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Edhe fëmija do të shitet Disa do t´i shërbejnë si tabelë qitëse Për të gjetur shije në lëkurën e tij të re Të tjerë do të përdoren si kafshë të nënshtruara. Dobësia e paprekëshme e fëmisë do harrohet Dhe e fshehta e tij Ai do jetë si një mëz,që do ushtrohet Si një qengj,që do pritet e përgjaket E njeriu do të njohë vetëm shtazërinë. </pre> XIV. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Shikimi e shpirti i njerëzve do të burgosen Ata do të dehen e s´do t´a vërejnë Ata,figura e pasqyrime do t´i mbajnë për të vërteta të botës Me ta do të bëhet,çfarë njeriu me një dele bën. Atëherë do të vijnë bishat grabitqare Zogj grabitqarë do t´i mbledhin në tufa, që t´i çojnë më lehtë në humnerë E t´i ndersejne njërin kundër tjetrit Ata do të qethen,për t´u marrë lesh e lëkurë E nëse njeriu mbijeton,do t´i vidhet shpirti. </pre> XV. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Do të sundojnë zotërinj pa fe Ata do tua shfaqin turmave të pafajshmin e të urtin Ata do t´i fshehin fytyrat e emrat e tyre E kështjellat e tyre të forta do humbasin ndër pyje. Por ata do të vendosin mbi fatin e gjithçkaje e gjithkujt Askush s´ka për të marrë pjesë në tubimet e urdhërit të tyre Gjithkush në të vërtetë do besojë të jetë zot i vetvetes, të jetë një kalorës e një njeri i lirë Vetëm do të çohen prej fshatrash të egra me fé heretike´ Por ata do të munden më parë e së gjalli do të digjen. </pre> XVI. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Njerëzit do të jenë aq të shumtë Saqë do ngjasojnë një turme thneglash,që një shkop futet ndër ta Ata do ngasi përreth,e vdekja do t´i shpërthiqë me thembër Si kandrra të përhumbura. Lëvizje të mëdha do të bëjnë nga njëri vend në tjetrin Lëkura e kaftë do përzihet me të bardhën Feja e krishterë me atë të pafeut Disa do predikojnë paqen e premtuar Por nga të katër anët do të luftojnë fise armiqësore. </pre> XVII. <!-- E familjet do të shpërdahen si kokrrat e drithërt që askush s´mund t´i mbledhë më. (përdore kohën e ardhëshme të pakryerë) --> <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Njerëzit do të dojnë t´i kapërcejnë të gjithë kufijtë Nëna do të jetë flokëthinjë si një plakë (shën.i përkhyesit.- plaka do të lindi fëmijë) Rruga e natyrës do të lihet E familjet do të jenë si drithi,që u shpërndanë e asgjë s´mund t´i mbledhë më. Do të jetë pra një botë tjetër Si një kalë i harlisur do të sillet çdokush përreth Do shkojnë pa udhëheqje nga të gjitha drejtimet I mjeri kalorës,që nget këtë kalë Ai s´ka për të patur shporë. </pre> XVIII. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Njerëzit nuk do t´i nënshtrohen Ligjit të Perëndisë Ata do të dojnë ta ngasin jetën si një kalë Ata do të dojnë t´i zgjedhin fëmijët në bark të grave të tyre E ti mbysin,ata që nuk u pëlqejnë. Por kush do të jetë njeriu,që e mban veten për Zot? Pushtetarët do të kenë tokën më të mirë,e gratë më të bukura Të vobekët e të dobtit do të jenë si berra Çdo kasolle mjerane do të jetë një kështjellëburg Tutá do të gërryejë si helmi çdo zemër. </pre> XIX. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Do të ketë një Urdhër Ligji i tij do jetë urrejtja e arma e tij helmi Ai do të dojë përherë e më shumë ar sundim mbi të gjithë të përhapë E shërbëtorët e tij do të lidhen me njëri-tjetrin përmes një puthje gjaku. Të drejtët e të dobëtit do t´u binden rregullave të tyre Pushtetarët do t´i vihen në shërbim Ligji i vetëm do të jetë ai,i cili do të thuhet në hije Ai do do t´a shesë helmin deri nëpër kisha E bota endet me skorpion nën shojet e saj. </pre> XX. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Shumë njerëz do rrinë me duar të shtrira Ose do enden me sy të zbrazët,pa ditur,se ku Se s´do kenë më farkëtar,ku të mundin të farkëtojnë hekurin e tyre E s´do kenë më një arë,që të mundin ta lërojnë. Ata do jenë si një kokërr farë,që nuk nxjerr rrënjë Të përhumbur e lakuriq,të poshtëruar e pa shpresë Më të rinjtë e më pleqtë shpesh pa shtëpi Atyre veç do t´u mbetet,për shërim tyrin të shkojnë në luftë E më parë do luftojnë vetveten e pastaj jetën e tyre urrejnë. </pre> XXI. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që pas mijëvjeçarit vjen Sëmundjet e ujit,e qiellit e të tokës Do godasin njeriun e kërcënojnë atë Ai do rindërtojë atë që ka shkatërruar vetë, e atë që ka mbetur,do t´a ruaj Ai do ketë frikë për ditët,që ka përpara. Por do jetë vonë Shkretëtira do mbulojë tokën,e uji do jetë thellë e më thellë Do rrjedhë në ditë të caktuara e do marrë me vete gjithçka,si një botëpërmbytje Për shkak të tij s´do ketë për tokën të nesërme E ajri do gërryejë trupat e më të dobtëve. </pre> XXII. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit Toka do lëkundet në shumë vende,e qytetet do të shemben Gjithçka,që u ndëtua pa këshillën e të diturit do kërcënohet dhe shembet Balta do varrosë nën vete fshatrat, e toka do të hapet nën pallate. Njeriu do të jetë kryeneç,se ai është i zotëruar nga krenaria Ai s´ka për t´a dëgjuar paralajmërimin,që toka atij përherë i thërret Flakadanët do t´a shkatërrojnë Romën e re Të varfërit e barbarët edhe pse aty janë legionet do të plaçkisin pasuritë e braktisura. </pre> XXIII. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit Dielli do t´a djegë tokën Ajri (shën.i përkhyesit.- këtu ndoshta Ozoni) nuk do të mbrojë më nga zjarri Ai do të jetë vetëm një perde e vrimosur E drita djegëse do të gërryejë sytë e lëkurën. Deti do shkumohet si ujë i vluar Lumenjtë qytetet do të varrosen Kontinente të tërë do të zhduken Njerëzit do të arratisen nëpër male E do të fillojnë të rindërtojnë e harrojnë,se çfarë ndodhi. </pre> XXIV. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit Njerëzit do të munden t´u japin jetë mirazheve Shqisat do gënjehen,e ata kujtojnë se prekin,çfarë nuk është Ata do ecin rrugë,që vetëm sytë mund t´i shohin E kështu ëndrra do bëhet vërtetësi. Por njeriunuk do mundë të dallojë midis asaj, çfarë është,e asaj,çfarë nuk është Ai do humbasë ndër labirinte të rremë Ata,që munden t´u japin jetë iluzioneve do të luajnë me njerëzit mirëbesues e do t´i mashtrojnë ata E shumë njerëz do bëhen si qena të nënshtruar. </pre> XXV. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit Kafshët,që Noa mori në arkën e tij nuk do të jenë më në duart e njeriut Që kafshët ka ndryshuar sipas dëshirës së tij E kush do kujdeset për vuajtjen e tyre pambarim? Njeriu do formojë çdo qënie të gjallë,si ia ka ënda E ai do të ketë vrarë shumë prej tyre Çfarë do ndodhë me njeriun,që ligjet e jetës ka ndryshuar Që nga kafsha e gjallë bënte një lëmsh argjilë Do të jetë ai shëmbëlltyrë e Perëndisë apo fëmijë i dreqit? </pre> XXVI. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit Duhet të kihet frikë për fëminë e njeriut Helm e pashpresmëri do t´a përgjojnë Njeriu do dëshirojë vetëm për vete e jo për hir të tij ose për jetën Ai(fëmia) do yshtet,e nganjëherë njeriu do shesë trupin e tij. Por vetë ai,që nga të tijët do mbrohet Do të kërcënohet,të ketë një shpirt të vdekur Ai do jetojë në lojë e imazhe Që do t´a udhëheqë,se ai s´ka më mjeshtër (këtu:mësues) Askush s´e ka mësuar atë,të shpresojë e veprojë. </pre> XXVII. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit Njeriu do t´a mbajë veten për Perëndi,megjithëse ai nuk do të jetë më tepër se nga lindja e tij Ai do godasë gjithmonë,i pushtuar nga inati e xhelozia Por krahu i tij do jetë i fortë nga fuqia ,që ai ka marrë Si Promete qorr do të mundë gjithçka përreth të shkatërrojë. Ai do mbesë xhuxh në shpirt e do ketë fuqitë e një vigani Ai do të ecë përpara me hapa vigani e s´do të dijë,cilën rrugë të marrë Koka e tij do jetë e rëndë nga dituria Por ai nuk do të dijë,përse ai jeton e vdes Ai do jetë si më parë i çmendur,që tund krahët,ose fëmija,që qaravitet. </pre> XXVIII. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit Troje të tërë do të bëhen pré lufte Përtej Limës romake e vetë nga zona perandorake e vjetër Njerëzit e të njëjtit qytet do t´i presin gurmazin njëri-tjetrit Këtu do zotërojë luftë mes fiseve e atje mes besimtarëve. Judenjtë e fëmijët e Allahut s´do pushojnë së luftuari E toka e Krishtit do të jetë fushëbeteja e tyre Por të pafetë do të duan të mbrojnë kudo pastërtinë e fesë së tyre E atyre do t´u rrijë përballë veç dyshim e fuqi Ndërsa vdekja ngado përparon si standarti i kohës së re. </pre> XXIX. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit Shumë njerëz do të përjashtohen nga jeta njerëzore Ata s´do të kenë asnjë të drejtë,asnjë çati e aspak bukë Ata do të jenë lakuriq e veç trupin e tyre do kenë për të shitur Do t´i hedhin tej shumë larg prej kullave të teprisë së Babilonit. Ata do murmurojnë kërcënueshëm në faj Do të zaptojnë troje të tëra e do të shumohen Ata do të dëgjojnë fallin e shpagimit E do t´i vërsulen kullave krekosëse Do të kenë ardhur kohërat e pushtimit të barbarëve. </pre> XXX. <pre> Kur fillon mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit Njeriu do të hyjë në një labirint të padepërtueshëm Ai do të ketë frikë e mbyllë sytë,se ai s´do mundet të shohë më Ai do të jetë plot inat e në çdo hap do të ndjejë tmerr Por ai do të shtyhet përpara,se nuk do t´i jepet të pushojë. Por zëri i Kasandrës do lartësohet e forcohet E ai s´do t´a dëgjojë Se ai don të ketë gjithnjë e më shumë,e koka e tij do humbasë ndër imazhe Ata që do të bëhen mjeshtrat (kupto:mësuesat) e tij,do t´a mashtrojnë E do të ketë veç më tepër barinj të këqinj. </pre> XXXI. <pre> Kur mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit,mbarohet Njerëzve më në fund do t´u hapen sytë E s´do të ndryhen më në kokat e qytetet e tyre Ata do të munden nga njëri cep i tokës në tjetrin të shohin e kuptojnë njëri-tjetrin Ata do t´a dinë,se,çka godet njërin,lëndon tjetrin. Njerëzit do të formojnë një trup të madh të vetëm Prej së cilit çdonjëri prej tyre është një pjesë e vockël Tok ata do të jenë zemra E do të ketë një gjuhë,që do të flitet nga të gjithë, e kështu më në fund do lindë,e madhja njerëzore. </pre> XXXII. <pre> Kur mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit,mbarohet Njeriu do të ketë pushtuar qiellin Ai do krijojë yje në detin e madh blu të errët E ai do të udhëtojë në atë anije vezulluese Si një Odise i ri,shok i diellit,ndër odise qiellore do shkojë. Por,edhe sundimtar i ujrave ai do të jetë Ai do ndërtojë qytete ujorë të mëdhenj Që prej frutave të detit ushqehen Ai do të banojë në çdo vend banesa të mëdhaja E atij s´do t´i ndalohet asgjë. </pre> XXXIII. <pre> Kur mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit,mbarohet Njerëzit do të munden të lëvizin nën ujë Trupat e tyre do të jenë të rinj,e ata do të jenë peshq E disa do të fluturojnë më lart se zogjtë Sikur guri të mos binte në tokë. Ata do të komunikojnë me njëri-tjetrin Se shpirti i tyre do të jetë i çelur, që të rrokë të gjitha lajmërimet E do të shkëmbejnë ëndrra me njëri-tjetrin E do të jetojnë aq gjatë sa më i vjetri ndër njerëz Ai mbi të cilin flasin Librat e Shenjtë. </pre> XXXIV. <pre> Kur mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit,mbarohet Njeriu do të njohë shpirtin e çdo gjëje Gurin ose ujin,trupin e kafshës apo vështrimin e një tjetri Ai do të depërtojë të fshehtat,të cilat ruheshin nga Zotat e vjetër E ai do të çelë një derë pas tjetrës,në labirintin e jetës së re. Ai do të krijojë,fuqiplotë e shkumëzues si një burim Ai do t´ua mësojë të gjithë njerëzve dijen E fëmijtë do t´i njohin më mirë tokë e qiell,se ndokush para tyre E trupi i njeriut do të bëhet më i madh e më i zhdërvjelltë E mendja e tij do rrokë të gjitha gjërat e do t´i zotërojë ato. </pre> XXXV. <pre> Kur mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit,mbarohet Burri s´do të jetë më i vetmi sundimtar, se do të vijë gruaja,për të marrë skeptrin Ajo do të jetë sundimtarja e kohërave të ardhshme Dhe çfarë ajo mendon,do t´ua detyrojë burrave ajo do të jetë nëna e atij mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit. Ajo do të përhapë ëmblsirën e butë të një nëne pas ditëve të dreqit Ajo do të jetë bukuria pas kohërave të shëmtuara të barbarisë Mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit, do të shndërrohet në një kohë të thjeshtë (të lehtë) Do të duhet(dashurohet) dhe ndahet e ëndërrohet, dhe ëndrrat do të bëhen të vërteta. </pre> XXXVI. <pre> Kur mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit,mbarohet Për njerëzit do të ketë një lindje të dytë Shpirti do të fuqizojë masat njerëzore Që janë NJË në vëllazëri Pastaj do të lajmërohet fundi i kohërave të barbarisë. Do të jetë koha e një fuqie të re në besim Pas ditëve të zeza në fillim të mijëvjeçarit,që vjen pas mijëvjeçarit Do të fillojnë ditët e lumtura Njeriu do të rigjejë rrugën e njeriut E toka do të ketë rishtazi rendin e vet. </pre> XXXVII. <pre> Kur mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit,mbarohet Rrugë do të shpiejnë nga njëri skaj i tokës e i qiellit në tjetrin Pyjet do të jenë përsëri të dendur E shkretëtirat do të ujiten Ujrat do të jenë përsëri të pastër. Toka do të jetë si një kopësht Njeriu do të kujdeset për gjithçka,që jeton Ai do të pastrojë çfarë ai ndyu Ai do ta shohë krejt tokën si atdheun e vet E ai do të mendojë me dituri për të nesërmen. </pre> XXXVIII. <pre> Kur mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit,mbarohet Të gjithë do të jenë si një hap i njëllojtë Njeriu do të dijë gjithçka mbi botën e trupin e tij Sëmundjet do të shërohen përpara se ata të ndodhin Gjithkush do të jetë shëruesi i vetes e i të tjerëve. Njeriu do të ketë kuptuar se,duhet të ndihmohet që të jetohet E njeriu pas kohërave të mbylljes e kurnacërisë do të hapë zemrën e kuletën e tij për të varfërit Ai do të shihet si ruajtësi i rendit njerëzor Dhe kështu do të hapet më në fund një erë(kohë) e re. </pre> XXXIX. <pre> Kur mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit,mbarohet Njeriu do të ketë mësuar të japë e të ndajë Ditët e hidhura të vetmisë do të mbarojnë Ai do të besojë rishtaz në Shpirt E barbarët do të dallohen nga të gjithë. Por kjo do të ndodhë pas luftrave e flakadanëve Do të ngrihet prej rrënojave të shkrumbosura të Babelit Dhe një grusht i hekurt do të nevojitet që rendi të vijë nga rrëmuja Dhe njeriu të rigjejë rrugën e drejtë. </pre> XL. <pre> Kur mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçarit,mbarohet Njeriu do të dijë se,të gjitha gjallesat janë mbajtës të dritës Dhe se ato janë krijesa që duan të respektohen Ai do të ngrejë qytete të rinj Në qiell,në tokë e në det. Ai do të kujtojë atë që ishte më parë Dhe ai do të dijë të parashikojë se çfarë do të jetë Ai s´do të druhet më aspak nga vdekja e vet Sepse ai do të ketë jetuar shumë jetëra në trup të tij Dhe ai do të dijë se, drita nuk do të shuhet kurrë. </pre> ==Unë shoh dhe e di== Sytë e mi zbulojnë në qiell,se çfarë do të jetë,e unë e mas kohën me një hap.Një dorë më çon tek vendi,që ju nuk e shihni e që për të asgjë nuk dini. Njëmijë vjet do të kalojnë,e Jeruzalemi nuk do të jetë më qyteti i Kryqëtarëve të Krishtit.Rëra do të varrosë muret e kështjellave tona,armët tona e eshtart tona nën kokrrizat e saja.Ajo do të mbysë zërat e lutjet tona. Të krishterët,që si shtegëtarë nga larg vijnë,aty ku më parë ishte ligji e feja e tyre,nuk do të guxojnë më vetëm të shohin varret e relikat,por vetëm nën shoqërimin e kalorësve judenj,që kanë këtu mbretërinë dhe tempujt e tyre,sikur Krishti të mos kishte vuajtur kurrë në kryq. Do të jetë një grumbull gjigant të pafesh,që përhapet ngado,e feja e tyre si një daulle do të ushtojë,nga njëri skaj i botës në tjetrin.(1) Shoh tokën e pamasë. Kontinente,që Herodoti në ëndrrat e tij nuk mundi ti emërtonte,do të vijnë,përtej pyjeve të mëdha,që i përmendi Tacitusi ,e shumë larg në skaj të detit pakufi,që fillojnë pas Shtyllave të Herkulit.(2) Njëmijë vjet do të kalojnë që nga koha që ne jetojmë,dhe jetët do të bashkohen ngado në Mbretëri e Perandori gjigante. Luftëra,aq të shumta sa pjesët e një këmishe-zinxhir,të cilat mbajnë kalorësit e urdhërit,do të rrethojnë njëri-tjetrin dhe do të rrëzojnë Mbretëritë e Perandoritë,për të krijuar të reja. (3) Dhe bujkrobërit,katundarët,të varfërit pa zjarr do të kenë përgatitur njëmijëherë kryengritjen,të korrave,kështjellave e qyteteve do t´u kenë vënë zjarr,gjersa t´u ripet lëkura nga shtati për së gjallë dhe i detyron të mbijetuarit të kthehen në strofkat e tyre. Ata do të përmendin se janë mbretër. (4) Njëmijë vjet do të kalojnë,dhe njeriu do të ketë pushtuar thellësirat e deteve e të qiellit,dhe ai do do të jetë si një yll në truall. Ai do të ketë fituar fuqinë e diellit dhe do t´a mbajë veten për perëndi dhe mbi tokën e pamatë do të ndërtojë mijëra kulla Babilonase.(5) Ai do të ngrejë mure mbi gërmadhat e atyre që perandorët romakë dikur patën ndërtuar,dhe ata do të ndajnë edhe një herë legjonet nga hordhitë barbare. Përtej pyjeve të mëdhenj do të ketë një mbretëri. Kur të shëmben muret,mbretëria do të jetë vetëm ujë i turbullt. Popujt do të përzihen edhe një herë.(6) Atëherë do të fillojë mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçrit. Shoh,dhe unë e di,se çfarë do të ndodhë.Unë jam shkruesi. Kur të fillojë mijëvjeçari,që vjen pas mijëvjeçrit,njeriu do të qëndrojë para hyrjes së errët të një labirinti të padepërtueshëm. Dhe në thellësinë e kësaj nate,ku ai do të futet,shoh sytë e kuq të Minotaurit. Ruaju prej tërbimit të tij shtazarak,ti,që jeton në mijëvjeçarin që vjen pas mijëvjeçarit. ---- ''SHËNIMET'' 1. ''Vizion i shtetit Izrael e fuqisë së Islamit në fund shekullin e 20-të''. 2. ''Ai kumtoi zbulimin e Amerikës dhe përmend Atlantikun përtej Gjibraltarit''. 3. ''Me një fjali,Zhan de Vezele lë prapa mijëvjeçarin e dytë,ngritja e kombeve dhe luftërat që i ndajnë ata''. 4. ''Demokracia''? 5. ''Arritjet teknike të udhëtimeve hapësinore(kozmike) dhe të energjisë bërthamore,si edhe padyshim rritja e qyteteve''. 6. ''Vizion nga shembja e Perandorisë Sovjetike,që për Zhan de Vezele shënon fundin e mijëvjeçarit të dytë dhe fillimin e të tretit, " labirinti i padepërtueshëm" ,rrugët e të cilit u ndriçuan nga profecitë e tij''. -- F U N D -- </center> 1519 sysop 3631 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Veço me shprehje të rregullta: 1520 sysop 3632 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Trego vetëm të ndryshuarat 1521 sysop 3640 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Ju nuk jeni regjistruar. IP adresa juaj do të regjistrohet në historinë e redaktimeve të kësaj faqe. You are not logged in. Your IP address will be recorded in this page's edit history. 1522 sysop 3179 2006-02-26T02:06:45Z MediaWiki default - 1523 sysop 3672 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Ju duhet së pari ta vërtetoni e-mail adresen para se të redaktoni. Ju lutem plotësoni dhe vërtetoni e-mailin tuaj te [[{ns:special}}:Preferences|parapëlqimet]] e juaja. 1524 sysop 3673 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Nevojitet adresë email-i e vërtetuar për të redaktuar 1525 sysop 3706 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Po, grise faqen 1526 sysop 3792 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default '''Shënim:''' Eksportimi i historisë së faqes për shkaqe të rendimentit nuk është e mundshme. 1527 sysop 3887 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Lista e përcjellimeve 1528 sysop 3903 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default <strong>GABIM: Tesksti që ju po e redaktoni ka madhësi $1 KB dhe kjo është më shumë se maksimumi i lejuar prej $2 KB. Ndryshimet nuk mund të ruhen.</strong> 1529 sysop 3910 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Nuk munda ta shënoj të patrulluar 1530 sysop 3911 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Duhet të përcaktoni versionin për tu shënuar i patrulluar. 1531 sysop 3207 2006-02-26T02:06:46Z MediaWiki default ,_ 1532 sysop 4017 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kufizimi i kategorive (të ndara me "|") 1533 sysop 4018 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Të gjitha 1534 sysop 4037 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Redaktoni 1535 sysop 4038 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Zhvendoseni 1536 sysop 4074 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default '''Shënim:''' Redaktimi i kësaj faqeje mund të bëhet vetëm nga përdorues të regjistruar. 1537 sysop 4085 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Parapamje e menjëhershme 1538 sysop 4100 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default U boshatis sepse të gjitha versionet kanë lidhje tek $1 1539 sysop 4101 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default U kthye tek versioni i fundit që s'ka lidhje tek $1 1540 sysop 4102 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default MediaWiki spam-pastrues 1541 sysop 4108 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Gabim gjatë krijimit të figurës përmbledhëse: $1 1542 sysop 4124 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Trego parapamjen e menjëhershme (JavaScript) (Eksperimentale) 1543 sysop 4179 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Ngarkimi i skedave është ndaluar tek ky wiki. 1544 sysop 4191 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default '''Kujdes:''' Nuk ka pamje të quajtur "$1". Vini re se faqet .css dhe .js përdorin titull me gërma të vogla, p.sh. Përdoruesi:Foo/monobook.css, jo Përdoruesi:Foo/Monobook.css. 1545 sysop 4231 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Ju keni mesazh të ri në $1 1546 3243 2006-03-23T10:35:04Z Mig 19 Më 10 dhjetor të vitit 1948, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara nxori dhe shpalli Deklaratën e Përgjithshme mbi të Drejtat e Njeriut, tekstin e plotë të së cilës po e botojme në faqet që vijojnë. Mbas këtij akti historik, Asambleja ftoi të gjitha shtetet anëtare që ta shpallin tekstin e Deklaratës dhe të përpiqen që të përhapet, paraqitet, lexohet dhe të shpjegohet, sidomos në shkolla dhe institucione të tjera edukuese, në të gjitha vendet dhe shtetet pa marrë parasysh statusin e tyre politik. Teksti zyrtar i Deklaratës mund të gjindet në gjashtë gjuhë zyrtare të Kombeve të Bashkuara: angleze, frënge, kineze, ruse, spanjolle dhe arabe. == Deklarata e Përgjithshme mbi të Drejtat e Njeriut == === HYRJE === Mbasi njohja e dinjitetit të lindur të të drejtave të barabarta dhe të patjetërsueshme të të gjithë anëtarëve të familjes njerëzore është themeli i lirisë, drejtësisë dhe paqes në botë; mbasi mosrespektimi dhe përbuzja e të drejtave të njeriut ka çuar drejt akteve barbare, të cilat kanë ofenduar ndërgjegjen e njerëzimit, dhe mbasi krijimi i botës në të cilën njerëzit do të gëzojnë lirinë e fjalës, të besimit dhe lirinë nga frika e skamja është proklamuar si dëshira më e lartë e çdo njeriu; mbasi është e nevojshme që të drejtat e njeriut të mbrohen me dispozita juridike, kështu që njeriu të mos jetë i shtrënguar që në pikën e fundit t'i përvishet kryengritjes kundër tiranisë dhe shtypjes; mbasi është e nevojshme që të nxitet zhvillimi i marrëdhënieve miqësore midis kombeve; mbasi popujt e Kombeve të Bashkuara vërtetuan përsëri në Kartë besimin e tyre në të drejtat themelore të njeriut, në dinjitetin dhe vlerën e personit të njeriut dhe barazinë midis burrave dhe grave dhe mbasi vendosën që të nxitin përparimin shoqëror dhe të përmirësojnë nivelin e jetës në liri të plotë; mbasi shtetet anëtare u detyruan që, në bashkëpunim me Kombet e Bashkuara, të sigurojnë respektimin e përgjithshëm dhe zbatimin e të drejtave të njeriut dhe të lirive themelore; mbasi kuptimi i përbashkët i këtyre të drejtave dhe lirive është më i rëndësishëm për realizimin e plotë të këtij detyrimi; ASAMBLEJA E PËRGJITHSHME shpall Këtë DEKLARATË TË PËRGJITHSHME MBI TË DREJTAT E NJERIUT si ideal të përgjithshëm të cilin duhet ta arrijnë të gjithë popujt dhe të gjitha kombet, në mënyrë që çdo njeri dhe çdo organizëm shoqëror, duke pasur parasysh gjithmonë këtë Deklaratë, të përpiqet që, me anë të mësimit dhe edukimit, të ndihmonte në respektimin e këtyre të drejtave dhe lirive dhe që, me anë të masave progresive kombëtare dhe ndërkombëtare, të sigurohej njohja dhe zbatimi i tyre i përgjithshëm dhe i vërtetë, si midis popujve të vetë shteteve anëtare , ashtu edhe midis popujve të atyre territoreve që janë nën administrimin e tyre. === Neni 1. === Të gjithë njerëzit lindin të lirë dhe të barabartë në dinjitet dhe në të drejta. Ata kanë arsye dhe ndërgjegje dhe duhet të sillen ndaj njëri tjetrit me frymë vëllazërimi. === Neni 2. === Secili gëzon të gjitha të drejtat dhe liritë e parashtruara në këtë Deklaratë pa kurrfarë kufizimesh përsa i përket racës, ngjyrës, gjinisë, gjuhës, besimit fetar, mendimit politik ose tjetër, origjinës kombëtare a shoqërore, pasurisë, lindjes ose tjetër. Asnjë dallim nuk do të bëhet në bazë të statusit politik, juridik ose ndërkombëtar të shtetit ose vendit të cilit i përket çdo njeri, qoftë kur shteti ose vendi është i pavarur, qoftë nën kujdestari, qoftë jo vetëqeverisës ose që gjindet në çfarëdo kushtesh të tjera të kufizimit të sovranitetit. === Neni 3. === Gjithkush ka të drejtë të jetojë, të jetë i lirë dhe të ketë sigurimin vetjak. === Neni 4. === Asnjeri nuk duhet të mbahet si skllav ose çifçi; skllavëria dhe tregtia e skllevërve janë të ndaluara në të gjitha format. === Neni 5. === Asnjeri nuk duhet t'i nënshtrohet mundimit, veprimit ose dënimit të egër, jonjerëzor ose poshtërues. === Neni 6. === Gjithkush ka të drejtë që t'i njihet kudo personaliteti juridik. === Neni 7. === Të gjithë janë të barabartë para ligjit dhe kanë të drejtë pa asnjë diskriminim të mbrohen barabar nga ligji.Të gjithë kanë të drejtën për t'u mbrojtur barabar kundër çdo diskriminimi që cënon këtë Deklaratë, si dhe kundër çdo nxitje për një diskriminim të tillë. === Neni 8. === Gjithkush ka të drejtë për mjete juridike të frytshme para gjykatave kompetente kombëtare për veprimet me të cilat shkelen të drejtat themelore të garantuara nga kushtetuta ose ligjet. === Neni 9. === Asnjeri nuk duhet t'i nënshtrohet arbitrarisht arrestimit, ndalimit ose internimit. === Neni 10. === Gjithkush gëzon njëlloj të drejtën për një proces gjyqësor objektiv e publik para një gjykate të pavarur e të paanshme, në përcaktimin e të drejtave dhe detyrimeve të veta dhe për vendimin mbi çfarëdo lloj akuze penale. === Neni 11. === #Kushdo që është i akuzuar për një vepër penale ka të drejtë të konsiderohet i pafajshëm deri sa të vërtetohet fajsia në bazë të ligjit dhe në një proces publik në të cilin ka pasur të gjitha garancitë e duhura për mbrojtjen e vet. #Asnjeri nuk duhet të dënohet për veprime ose mosveprime të cilat nuk përbëjnë një vepër penale, sipas ligjeve kombëtare dhe ndërkombëtare, në kohën kur janë kryer. Gjithashtu nuk mund të vendoset një dënim më i rëndë nga ai që ka qenë zbatuar në kohën kur është kryer vepra penale. === Neni 12. === Asnjeri nuk duhet t'i nënshtrohet ndërhyrjes arbitrare në jetën, familjen, banesën ose korrespondencën vetjake, si dhe sulmeve kundër nderit dhe prestigjit personal. Gjithkush ka të drejtën të mbrohet nga ligji kundër ndërhyrjeve ose sulmeve të tilla. === Neni 13. === #Gjithkush ka të drejtën e lirisë së qarkullimit dhe banimit brenda kufijve të çdo shteti. #Gjithkush ka të drejtë të largohet nga cilido vend qoftë, përfshirë këtu edhe të vetin, si dhe të kthehet në vendin e vet. === Neni 14. === #Gjithkush ka të drejtë të kërkojë dhe gëzoje në vende të tjera azil nga ndjekjet. #Këtë të drejtë nuk mund ta gëzojë askush në rast se ndiqet për krime jopolitike ose për vepra në kundërshtim me qëllimet dhe parimet e Kombeve të Bashkuara. === Neni 15. === #Gjithkush ka të drejtën e një shtetësie. #Asnjeri nuk duhet të privohet arbitrarisht nga shtetësia e tij si dhe as nga e drejta që të ndërrojë shtetësinë. === Neni 16. === #Burrat dhe gratë në moshë të pjekur kanë të drejtë të lidhin martesë dhe formojnë familje, pa kurrfarë kufizimi për sa i përket racës, shtetësisë ose besimit. Ata kanë të drejta të barabarta si në rastin e lidhjes së martesës, gjatë martesës si dhe në rast shkurorëzimi. #Martesa duhet të lidhet vetëm me pëlqimin plotësisht të lirë të personave që do të martohen. #Familja është bërthama e natyrshme dhe themelore e shoqërisë dhe ka të drejtën e mbrojtjes nga shoqëria dhe shteti. === Neni 17. === #Gjithkush ka të drejtën të ketë pasuri, si vetëm ashtu edhe në bashkësi me të tjerët. #Asnjeri nuk duhet të privohet arbitrarisht nga pasuria e tij. === Neni 18. === Gjithkush ka të drejtën e lirisë së mendimit, ndërgjegjes dhe besimit; kjo e drejtë përfshin lirinë e ndryshimit të besimit ose bindjeve dhe lirinë që njeriu, qoftë vetë ose në bashkësi me të tjerët, të shfaqë publikisht ose privatisht, besimin ose bindjen e vet me anë të dhënies së mësimeve, kryerjes së kultit dhe ceremonive fetare. === Neni 19. === Gjithkush ka të drejtën e lirisë së mendimit dhe të shprehjes; kjo e drejtë përfshin lirinë e mendimit pa ndërhyrje, si dhe lirinë e kërkimit, marrjes dhe njoftimit të informacionit dhe ideve me çfarëdo mjeti qoftë, pa marrë parasysh kufijtë. === Neni 20. === #Gjithkush ka të drejtën e lirisë së mbledhjes dhe bashkimit paqësor. #Asnjeri nuk duhet të detyrohet të bëjë pjesë në ndonjë bashkim. === Neni 21. === #Gjithkush ka të drejtë të marrë pjesë në qeverisjen e vendit të vet, drejtpërdrejt ose me anë të përfaqsuesve të zgjedhur lirisht. #Gjithkush ka njëlloj të drejtë të hyjë në shërbimet publike në vendin e vet. #Vullneti i popullit është baza e pushtetit shtetëror; ky vullnet duhet të shprehet në zgjedhje periodike dhe të lira të cilat duhet të jenë të përgjithshme dhe votimi i barabartë, si dhe me votim të fshehtë ose sipas procedurës përkatëse të votimit të lirë. === Neni 22. === Si anëtar i shoqërisë, gjithkush ka të drejtën e sigurimit shoqëror dhe realizimit të të drejtave ekonomike, sociale, kulturore të domosdoshme për dinjitetin e vet dhe për zhvillimin e lirë të personalitetit, me ndihmën e shtetit dhe bashkëpunimit ndërkombëtar dhe në përputhje me organizimin dhe mundësitë e çdo shteti. === Neni 23. === #Gjithkush ka të drejtën për punë, të zgjedhë lirisht profesionin, të ketë kushte të favorshme pune dhe të jetë i mbrojtur nga papunësia. #Gjithkush, pa kurrfarë diskriminimi, ka të drejtë që për punë të njëjtë të marrë rrogë të njëjtë. #Gjithkush që punon ka të drejtën për një shpërblim të drejtë dhe favorshëm, në mënyrë që t'i sigurojë atij dhe familjes së tij një jetë që i përgjigjet dinjitetit njerëzor dhe, në qoftë se do të jetë e nevojshme ky shpërblim të plotësohet edhe me mjete të tjera të sigurimit shoqëror. #Gjithkush ka të drejtë të formojë sindikatë and të bëjë pjesë në të për mbrojtjen e interesave të veta. === Neni 24. === Gjithkush ka të drejtë për pushim dhe kohë të lirë, duke përfshirë kufizimin e arsyeshëm të orarit të punës dhe pushimin e paguar periodik. === Neni 25. === #Gjithkush ka të drejtë për një nivel jetese të mjaftueshëm i cili t'i përgjigjet shëndetit dhe jetës së përshtatshme si të atij personalisht, ashtu edhe të familjes së tij, duke përfshirë ushqimin, veshmbathjen, banesën, kujdesin mjeksor dhe shërbimet e nevojshme sociale, si edhe të drejtën për të qenë i siguruar në rast sëmundjeje, papunësie, vejanie, pleqërie dhe raste të tjera të humbjeve të mjeteve për jetesë për shkak të rrethanave të pavarura nga vullneti i tij. #Nënat dhe fëmijët kanë nevojë për kujdes dhe ndihmë të posaçme. Të gjithë fëmijët, të lindur brenda ose jashtë martese, gëzojnë të njëjtat mbrojtje sociale. === Neni 26. === #Gjithkush ka të drejtën e shkollimit. Arsimi duhet të jetë falas, të paktën në shkollat fillore dhe të ulta. Arsimi fillor është i detyrueshëm. Arsimi teknik dhe profesional duhet të zgjerohet e arsimi i lartë duhet t'u bëhet i mundshëm të gjithëve në bazë të aftësisë. #Arsimi duhet të drejtohet nga zhvillimi i plotë i personalitetit të njeriut dhe nga forcimi i respektimit të të drejtave të njeriut dhe lirive themelore. Ai duhet të nxisë kuptimin, tolerancën dhe miqësinë midis të gjithë popujve, grupeve të racave dhe besimeve, si dhe veprimtarinë e Kombeve të Bashkuara për ruajtjen e paqes. #Të drejtën për të zgjedhur llojin e arsimit për fëmijët e tyre e kanë në rradhë të parë prindërit. === Neni 27. === #Gjithkush ka të drejtë të marrë pjesë lirisht në jetën kulturore të bashkësisë, të gëzojë artet dhe të përfitojë nga përparimi shkencor dhe dobitë e tij. #Gjithkush ka të drejtë të mbrojë interesat morale dhe materiale, që rrjedhin nga çdo krijimtari shkencore, letrare dhe artistike, autor i të cilave është ai vetë. === Neni 28. === Gjithkush ka të drejtë për një rend shoqëror dhe ndërkombëtar në të cilin mund të realizohen plotësisht të drejtat dhe liritë e shpallura në këtë Deklaratë. === Neni 29. === #Gjithkush ka detyrime vetëm ndaj asaj bashkësie në të cilën është i mundur zhvillimi i lirë dhe i plotë i personalitetit të tij. #Në ushtrimin e të drejtave dhe lirive të veta, gjithkush do t'u nënshtrohet vetëm atyre kufizimeve të cilat janë parashikuar me ligj, ekskluzivisht me qëllim që të sigurohet njohja dhe respektimi i nevojshëm i të drejtave dhe lirive të të tjerëve e që të plotësohen kërkesat e drejta të moralit, rendit publik dhe mirëqenies së përgjithshme në shoqërinë demokratike. #Këto të drejta dhe liri nuk mund të zbatohen në asnjë rast kundër qëllimeve dhe parimeve të Kombeve të Bashkuara. === Neni 30. === Asgjë në këtë Deklaratë nuk mund të interpretohet si e drejtë e një shteti, grupi apo personi për të kryer çfarëdo veprimtarie ose për të bërë një akt drejtuar kundër çdo të drejte ose lirie të shpallur në këtë Deklaratë. == Lidhje të jashtme/Burimi i të dhënave == *[http://www.unhchr.ch/udhr/lang/aln.htm United Nations Department of Public Information] 1548 sysop 3642 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Artikuj që fillojnë me ''$1'' 1549 sysop 3730 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Redaktoni seksionin: Edit section: $1 1550 sysop 3831 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Fshih rezultatet 1551 sysop 3922 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ju lutemi shtoni një koment në vazhdim. 1552 sysop 3923 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default '''Vërejtje:''' Ju nuk keni shtuar një përmbledhje për redaktimet. 1553 sysop 4041 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default (kometi u largua) 1554 sysop 4984 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default <div class="mw-warning plainlinks"> Ky version i faqes është shlyer nga arkivi publik i faqes. Shiko tek [{{fullurl:Special:Log/delete|page={{PAGENAMEE}}}} regjistri i grisjeve], ndoshta gjenden atje më shumë informacione rreth kësaj. </div> 1555 sysop 4985 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default <div class="mw-warning plainlinks"> Ky version i faqes është shlyer nga arkivi publik i faqes. Ju si Administrator mund ta shikoni akoma këtë. Shiko tek [{{fullurl:Special:Log/delete|page={{PAGENAMEE}}}} regjistri i grisjeve], ndoshta gjenden atje më shumë informacione rreth kësaj. </div> 1556 sysop 4044 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default (përdoruesi u largua) 1557 sysop 4045 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default trego/fshih 1558 sysop 4046 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default fshih komentin e redaktimit 1559 sysop 4047 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Këto përkufizme vlejnë edhe për Admintratorët (jo vetëm për përdoruesit "normal") 1560 sysop 4048 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Fshihe tekstin e versionit 1561 sysop 4049 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Fshihe emrin/IP-në të redaktuesit 1562 sysop 4050 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Vendosni kufizimet për versionin: 1563 sysop 4051 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Arsyeja: 1564 sysop 4052 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Pamja e versionit u ndryshua për [[$1]] 1565 sysop 4053 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Versionet e zgjedhura për [[:$1]]: 1566 sysop 4054 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Apliko te versionet e zgjedhura 1567 sysop 4055 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Përmbajtja dhe pjesët e tjera nuk janë të dukshme për të gjithë, por figurojnë në historikun e versioneve. Administratorët munden përmbajtjen e larguar ta shikojnë dhe restaurojnë, përveç në rastet kur një gjë e tillë është ndaluar ekstra. 1568 sysop 4057 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Shlyj/Reparo versionet 1569 sysop 4068 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kërko për artikuj që përmbajnë ''$1''. 1570 sysop 4070 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kërko për artikuj të quajtur ''$1''. 1571 sysop 4111 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Shënoji si të patrulluara redaktimet e mia 1572 sysop 4118 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Më pyet kur e le përmbledhjen e redaktimit bosh 1573 sysop 4126 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Shto faqet që krijoj tek lista mbikqyrëse 1574 sysop 3275 2006-03-28T06:36:21Z MediaWiki default sr 1575 sysop 3276 2006-03-28T06:36:21Z MediaWiki default sr-ec 1576 sysop 3277 2006-03-28T06:36:21Z MediaWiki default sr-el 1577 sysop 3278 2006-03-28T06:36:21Z MediaWiki default sr-jc 1578 sysop 3279 2006-03-28T06:36:21Z MediaWiki default sr-jl 1579 3391 2006-05-22T13:12:23Z 172.183.148.228 {{libri|Ymer Agë Ulqini|Arbnesh, Krajë|Hipi Zhdripi|2006}} <center> {| | Aga Tmeri na u martue, sali nji natë ma s'ndej me grue. Na i erth letra për me shkue, i erth letra për miri, për me shkue ag-ja n'ushtri. : Bani gost e zijafet e i mlodhi shokt e vet e e la sarajin shkret. Gjint i shpisë ai i la vetë e ç'u nis Ag-ja me shkue, por pej rruget ai ka kthye; pej rruget ka kthye n'shpi me i marrë besën vashës ti: - Po ndigoni shokt e mi, diç harrova në shtëpi. : Edhe shokt at e kanë lshue. Turr e vrap në shpi ka shkue. Se ç'pa i thatë ai babës ti: - Diç harrova me t'pevetë ­ oo sa izën ti, babë, pa m'nep? : Ati baba i ka thanë: - Unë t'nap izën për nji javë. - Mas ti, babë, goja t'u thaftë! : S'isht mulli me shkue, me ardhë, isht ushtri e rrugè e larkt. Sa izèn pa m'nep maj nanè? : Edhe e ama i ka thanè: - Unè pa t'nap-o per dy javè. - Mas, maj nanè, goja t'u thaftè! : S'isht mulli me shkue, me ardhè, isht ushtri e rrugè e larkt. Sa pa m'nep besèn maj vashè, sa izèn pa m'nep me ndejè? : Vasha i ka thanè me shpejt: - Pèr tri dit e pèr tri net. - Xiftè t'u goja qi- pa flet! : S'isht pazar me vojtè me ardhè, isht ushtri e rrugè e Jarkt, atjf" jet nana pa djalè. : At'herè vasha i ka thanè: - Pa t'nap izèn për tri vjet. - Lumt-e goja, mirè pa flet! : Ati vasha prap i thet: - Masi t'mushen-o tri vjet, as tri dit -e, as tri net besa ty-o nuk të pres, nuk të pres veçse martohem, : Aga Imeri me shkue unis. : Kur ka ra ne luftë te parè, edhe kalin ja kan vra. : Kur ka ra nè luftè tè dytè, edhe Ag-ja varrue isht. : Kur ka ra nè luftè të tretè, rabazan-o e kanè marrë. : Rap e xun-o, n'burk e çuen, pèr tri vjet ata e shkruen; e kanë shti-o n'burk tè zi, tri vjet burgun ja kanè pre. : Aga Imeri njehen dit', njehen dit' e njehen net' der .iu mllshen tri-o vjet. : Se ç'pa ha edhe ç'pa pi e dyzenit çka pa i bje. : Kur u mushen tri-o vjet, shkan nji shoqi i ti asajta. : - Ty ç't'ka gjetë, o Imer aga ­sarajet t'ishin rranue, nanè e babè t'ishin qerrue, vasha donte m'u fejue, motra t'jite pa u martue. : - Hajt e hajt, kopil kopilit, shendosh vetë, katil katilit! Unë ha petulla me mjaltë, unë ha mish edhe pilaf, sarajet i gadis prap; nanë e babë zaman' kanë kapë, vashën e gjêj ma të mirë edhe motra mâ ka vakt. : Masi shkoi ai shoqi j ti Ag-ja s'pa ha as s'pa pi, as dyzenit ma s'pa i bje. : Aga Imeri rri pështetë, l'ri pështet-o për jastek. : Kur nji ditë, në natje htret, bija e mretit de n'penxhere, : Aga Imerin p'i peveten: . - Hajr allah e Aga Imer, po dyzenit pse s'pa i bje? Ç'ke Imer qi je idhnue? : Imer Aga i ka thanë: - Kam nevoj-o m'u idhnue ­natën, mram-o në mjesnatë e kam pa nji andërr t'shtirë, unë kam pa nji andërr t'zezë ­ sarajet m'ishin rranue, nanë e babë më janë qerrue, vasha e jeme m'isht fejue, motra mét-o pa u martue. Se tri vjet-o më kanë shkue. : Izën mretit me m'kshu me ju lut-o njér per mue! Tre darzân-o me m'i çue! : Ç'ka qitë vajza e i ka thanë: - Ne ke pare me t'leshue, shtjerja bâbs-o tre darzanë se n'Ulqin me shkue t'lshan. : Ç'ka qitë ag-ja e i ka thanë: - Paret i mjeri ku t'i marr? Tash tri vjet-o rabazanë, kên nuk njoh e kên nuk dij, por pa i shtie tre darzanë: pa i lâ-o din e iman, e pa i lâ-o Ramazan'. e pa i lâ Kurban Bajram', n'dashtë dy Bajrame e 'i Ramazan, n'dasht pa i lâ te madhin zot e të dytin ujt e detit, e të tretin armt e brezit. ju çue ag-ja shkoi te rnreti. : Për jastek pa rri pështetë, pa i shin lot' me faculetë. - Çka ke, ag-o, qi pa kjan? Ç'ka qitë ag-ja e i ka thanë: : Natën, nat-o në mjesnatë unë e pash nji andërrt'zorshme ­sarajet m'ishin rranue, nanë e babë m'ishin qerrue, vasha donte.m'u martue, motra m:jitte pa u martue. Aman mret-o me m'leshue! : Mreti i lypi treqind qese. - Aga lmer-e unë të lshaj-e me m'dhanë treqind qese pare. : Aga lmeri ju përgjegj-e: - Unë i mjeri ku t'i marr-e? Tâsh tri vjet-o rabazan-e, par pa t'shtie tre darzan-e: pa ta là 0 din' e iman-è, e pa t'là-o Ramazan', e me te Kurban Bajram, n'daç dy Bajrame e 'j Ramazan, n'daç pa t'là-o t'madhin zot, e të dytin ujt è detit, e të tfetin armt i brezit. : Vajza e mretit u ba razi edhe mreti besë i xu ­ me shkue n'shpi-o e ka lshue. : Sa me snpçjt .la gjet gjemmë; e ç'u nis ag-ja me shkue: për, tre sahat kapi Ulqinë. : , N'gjysë të rruks-o kur ka shkue, vajt e ra te Kroni i Bardh-e, nji tubë krushq e gjet nën dardh-e, ç'j ka hasë ata me nuse. : - Ndesha e mirë, o krushqellar-e! Mirë se vjen ti rabazan-e! - 'Mirë se rrini' krushq darsmor-e! - Mirë se vjen, o burgaxhi ! - Unë pa vij pej Spajet t'zez-e. - Ti qi erdhe, burgaxhi-e, .a je vesht për Aga Imerin, ti'për tê a ke me dit-e? ' - Unë jam vesht për t'zi,ëe Li, gjith të zitë për tê e kam :­ Aga Imeri na ka dek-e. tash tri dit ne dhé ka hi-e, vetë e lava, vetë e kjava, të shtatat me dorë ja dava. : Amanet, o krushq darsmor-e, (a) kam tehir me folë me nuse? : T'tanë shikuen shoqishojn-e e ja dhanë tehirin-o: - Hajt e fol, mar jabanxhi-e, s'isht adet, por fol kadal-e! : Nisi ag-ja me kuvendue: - Ndesha e mirë, nuse në kal-e! - Mirë se vjen ti, mare djal-e, mirë se vjen, o burgaxhi-e! : Ka pa vjen, o burgaxhi-e? - Unë pa vij pej Spajet t'zez-e. - Ti qi erdhe, burgaxhi-e, a je vesh për Aga Imerin, ti per tê a ke me dit-e? .' - Unë jam vesht për t'zjft e ti-e, gjith te zitë për tê e kam : ­Aga Imeri na ka dek-e, tash tri dit në dhé ka hi-e; vetë e lava, vetë e kjava, të shtatat me dorë ja dava. : Ç'ka qitë djali e i ka than-e: - A ma fal-o nji fiIl paj-e? - Unë ta fali, more djal-e, për rahmet të Aga Imerit e për shndet të Ali Begut. : Djali nusen p'i pevet-e: - E kuja ke kjên-o nj'ere? - E ati Agës Imer Ag-e. - E kuja po bâhej sot-e? - E ati çelës, Ali Pash-e. - Amanet, moj vashë në kal-e: po m'i pa ti Aga Imerin a kishnjesh m'i njoftë, moj vàsh-e? : Edhe vasha i ka than-e: - Qyqja unë, e ku ta njah? Sall nji natë me tê kam ndêjë. me tê nji natë kam ndêjë n'shpi-e. E zeza un-o, gjith çka dij-e, gjith çka dij, e zeza un-e, gjith ç'm'ka thanë qyqja kadnan-e, se e ka nji shenjë në llân-e. : Aga Imeri shih çka bani, shih çka bani Aga Imeri: shpërvuel mangën, qiti llânen. Kur e pa vasha nishanin, zhdrypi ajo kalit t'bârdh-e me të madhe hapi zanin: : - Udha e marë, o krushqelIar-e! Unë pa shkoj mas fatit 'par-e. Nji selam te Ali Pasha, atje kjoft-o si ka kjen-e: ne na mâjt-o zoti shndén-e, për ne m'faltë zoti nji djal-e, ty ma t'parin d'baj kumar; për ne m'faltë zoti daj çik-e, ty ma t'parin të baj mik. : Ç'qiten krushqit edhe than-e: : - Na pa nu se ku da t'shkojm-e? Na kndojnë kangën, na marrojn-e. Muer ag-ja vashën i ti-e, e muer, e çaj në shpi-e. Vetë unis me shkue n'Spaj-e atje ku besën kish dhan-e ­vajza e mretit ish darzan-e. : Km u mush koha me ardh-e, e bija mretit i del para. Mreti pa e peveten t'bin-e: : - A pe gia, mori bi-e? - Po, more bab-o, tash po vjen. : Aga Imeri shpejt ja 'rrini,. - Mirë se erdhe Ago Imer-e se mue baba desht me m'pre-e! : " Të gjith shôkt i dolën para: - Mirë se erdhe Imer Aga! Kjenke djalë e pika e djalit ­ majte besën i shqyptarit, majte besën qi ke dhan-e! Mreti t'bin-e e ka fal-e, se mas t'ardhke Aga Imeri, besa t'binë ai desht m'i pre. : Aga mretit i doli n'faqe. N'burk mreti mâ s'e ka shti-e, për krejt e fali m'u kthye n'shpi-e. Aga Imeri erth n'Ulqin-e vazhdaj jetën me vashë t'ti-e. </i> <!-- -------------------------------------------- ---> |<font color="gray">| Aga Tmeri na u martue, sali nji natë ma s'ndej me grue. Na i erth letra për me shkue, i erth letra për miri, për me shkue ag-ja n'ushtri. : Bani gost e zijafet e i mlodhi shokt e vet e e la sarajin shkret. Gjint i shpisë ai i la vetë e ç'u nis Ag-ja me shkue, por pej rruget ai ka kthye; pej rruget ka kthye n'shpi me i marrë besën vashës ti: - Po ndigoni shokt e mi, diç harrova në shtëpi. : Edhe shokt at e kanë lshue. Turr e vrap në shpi ka shkue. Se ç'pa i thatë ai babës ti: - Diç harrova me t'pevetë ­ oo sa izën ti, babë, pa m'nep? : Ati baba i ka thanë: - Unë t'nap izën për nji javë. - Mas ti, babë, goja t'u thaftë! : S'isht mulli me shkue, me ardhë, isht ushtri e rrugè e larkt. Sa izèn pa m'nep maj nanè? : Edhe e ama i ka thanè: - Unè pa t'nap-o per dy javè. - Mas, maj nanè, goja t'u thaftè! : S'isht mulli me shkue, me ardhè, isht ushtri e rrugè e larkt. Sa pa m'nep besèn maj vashè, sa izèn pa m'nep me ndejè? : Vasha i ka thanè me shpejt: - Pèr tri dit e pèr tri net. - Xiftè t'u goja qi- pa flet! : S'isht pazar me vojtè me ardhè, isht ushtri e rrugè e Jarkt, atjf" jet nana pa djalè. : At'herè vasha i ka thanè: - Pa t'nap izèn për tri vjet. - Lumt-e goja, mirè pa flet! : Ati vasha prap i thet: - Masi t'mushen-o tri vjet, as tri dit -e, as tri net besa ty-o nuk të pres, nuk të pres veçse martohem, : Aga Imeri me shkue unis. : Kur ka ra ne luftë te parè, edhe kalin ja kan vra. : Kur ka ra nè luftè tè dytè, edhe Ag-ja varrue isht. : Kur ka ra nè luftè të tretè, rabazan-o e kanè marrë. : Rap e xun-o, n'burk e çuen, pèr tri vjet ata e shkruen; e kanë shti-o n'burk tè zi, tri vjet burgun ja kanè pre. : Aga Imeri njehen dit', njehen dit' e njehen net' der .iu mllshen tri-o vjet. : Se ç'pa ha edhe ç'pa pi e dyzenit çka pa i bje. : Kur u mushen tri-o vjet, shkan nji shoqi i ti asajta. : - Ty ç't'ka gjetë, o Imer aga ­sarajet t'ishin rranue, nanè e babè t'ishin qerrue, vasha donte m'u fejue, motra t'jite pa u martue. : - Hajt e hajt, kopil kopilit, shendosh vetë, katil katilit! Unë ha petulla me mjaltë, unë ha mish edhe pilaf, sarajet i gadis prap; nanë e babë zaman' kanë kapë, vashën e gjêj ma të mirë edhe motra mâ ka vakt. : Masi shkoi ai shoqi j ti Ag-ja s'pa ha as s'pa pi, as dyzenit ma s'pa i bje. : Aga Imeri rri pështetë, l'ri pështet-o për jastek. : Kur nji ditë, në natje htret, bija e mretit de n'penxhere, : Aga Imerin p'i peveten: . - Hajr allah e Aga Imer, po dyzenit pse s'pa i bje? Ç'ke Imer qi je idhnue? : Imer Aga i ka thanë: - Kam nevoj-o m'u idhnue ­natën, mram-o në mjesnatë e kam pa nji andërr t'shtirë, unë kam pa nji andërr t'zezë ­ sarajet m'ishin rranue, nanë e babë më janë qerrue, vasha e jeme m'isht fejue, motra mét-o pa u martue. Se tri vjet-o më kanë shkue. : Izën mretit me m'kshu me ju lut-o njér per mue! Tre darzân-o me m'i çue! : Ç'ka qitë vajza e i ka thanë: - Ne ke pare me t'leshue, shtjerja bâbs-o tre darzanë se n'Ulqin me shkue t'lshan. : Ç'ka qitë ag-ja e i ka thanë: - Paret i mjeri ku t'i marr? Tash tri vjet-o rabazanë, kên nuk njoh e kên nuk dij, por pa i shtie tre darzanë: pa i lâ-o din e iman, e pa i lâ-o Ramazan'. e pa i lâ Kurban Bajram', n'dashtë dy Bajrame e 'i Ramazan, n'dasht pa i lâ te madhin zot e të dytin ujt e detit, e të tretin armt e brezit. ju çue ag-ja shkoi te rnreti. : Për jastek pa rri pështetë, pa i shin lot' me faculetë. - Çka ke, ag-o, qi pa kjan? Ç'ka qitë ag-ja e i ka thanë: : Natën, nat-o në mjesnatë unë e pash nji andërrt'zorshme ­sarajet m'ishin rranue, nanë e babë m'ishin qerrue, vasha donte.m'u martue, motra m:jitte pa u martue. Aman mret-o me m'leshue! : Mreti i lypi treqind qese. - Aga lmer-e unë të lshaj-e me m'dhanë treqind qese pare. : Aga lmeri ju përgjegj-e: - Unë i mjeri ku t'i marr-e? Tâsh tri vjet-o rabazan-e, par pa t'shtie tre darzan-e: pa ta là 0 din' e iman-è, e pa t'là-o Ramazan', e me te Kurban Bajram, n'daç dy Bajrame e 'j Ramazan, n'daç pa t'là-o t'madhin zot, e të dytin ujt è detit, e të tfetin armt i brezit. : Vajza e mretit u ba razi edhe mreti besë i xu ­ me shkue n'shpi-o e ka lshue. : Sa me snpçjt .la gjet gjemmë; e ç'u nis ag-ja me shkue: për, tre sahat kapi Ulqinë. : , N'gjysë të rruks-o kur ka shkue, vajt e ra te Kroni i Bardh-e, nji tubë krushq e gjet nën dardh-e, ç'j ka hasë ata me nuse. : - Ndesha e mirë, o krushqellar-e! Mirë se vjen ti rabazan-e! - 'Mirë se rrini' krushq darsmor-e! - Mirë se vjen, o burgaxhi ! - Unë pa vij pej Spajet t'zez-e. - Ti qi erdhe, burgaxhi-e, .a je vesht për Aga Imerin, ti'për tê a ke me dit-e? ' - Unë jam vesht për t'zi,ëe Li, gjith të zitë për tê e kam :­ Aga Imeri na ka dek-e. tash tri dit ne dhé ka hi-e, vetë e lava, vetë e kjava, të shtatat me dorë ja dava. : Amanet, o krushq darsmor-e, (a) kam tehir me folë me nuse? : T'tanë shikuen shoqishojn-e e ja dhanë tehirin-o: - Hajt e fol, mar jabanxhi-e, s'isht adet, por fol kadal-e! : Nisi ag-ja me kuvendue: - Ndesha e mirë, nuse në kal-e! - Mirë se vjen ti, mare djal-e, mirë se vjen, o burgaxhi-e! : Ka pa vjen, o burgaxhi-e? - Unë pa vij pej Spajet t'zez-e. - Ti qi erdhe, burgaxhi-e, a je vesh për Aga Imerin, ti per tê a ke me dit-e? .' - Unë jam vesht për t'zjft e ti-e, gjith te zitë për tê e kam : ­Aga Imeri na ka dek-e, tash tri dit në dhé ka hi-e; vetë e lava, vetë e kjava, të shtatat me dorë ja dava. : Ç'ka qitë djali e i ka than-e: - A ma fal-o nji fiIl paj-e? - Unë ta fali, more djal-e, për rahmet të Aga Imerit e për shndet të Ali Begut. : Djali nusen p'i pevet-e: - E kuja ke kjên-o nj'ere? - E ati Agës Imer Ag-e. - E kuja po bâhej sot-e? - E ati çelës, Ali Pash-e. - Amanet, moj vashë në kal-e: po m'i pa ti Aga Imerin a kishnjesh m'i njoftë, moj vàsh-e? : Edhe vasha i ka than-e: - Qyqja unë, e ku ta njah? Sall nji natë me tê kam ndêjë. me tê nji natë kam ndêjë n'shpi-e. E zeza un-o, gjith çka dij-e, gjith çka dij, e zeza un-e, gjith ç'm'ka thanë qyqja kadnan-e, se e ka nji shenjë në llân-e. : Aga Imeri shih çka bani, shih çka bani Aga Imeri: shpërvuel mangën, qiti llânen. Kur e pa vasha nishanin, zhdrypi ajo kalit t'bârdh-e me të madhe hapi zanin: : - Udha e marë, o krushqelIar-e! Unë pa shkoj mas fatit 'par-e. Nji selam te Ali Pasha, atje kjoft-o si ka kjen-e: ne na mâjt-o zoti shndén-e, për ne m'faltë zoti nji djal-e, ty ma t'parin d'baj kumar; për ne m'faltë zoti daj çik-e, ty ma t'parin të baj mik. : Ç'qiten krushqit edhe than-e: : - Na pa nu se ku da t'shkojm-e? Na kndojnë kangën, na marrojn-e. Muer ag-ja vashën i ti-e, e muer, e çaj në shpi-e. Vetë unis me shkue n'Spaj-e atje ku besën kish dhan-e ­vajza e mretit ish darzan-e. : Km u mush koha me ardh-e, e bija mretit i del para. Mreti pa e peveten t'bin-e: : - A pe gia, mori bi-e? - Po, more bab-o, tash po vjen. : Aga Imeri shpejt ja 'rrini,. - Mirë se erdhe Ago Imer-e se mue baba desht me m'pre-e! : " Të gjith shôkt i dolën para: - Mirë se erdhe Imer Aga! Kjenke djalë e pika e djalit ­ majte besën i shqyptarit, majte besën qi ke dhan-e! Mreti t'bin-e e ka fal-e, se mas t'ardhke Aga Imeri, besa t'binë ai desht m'i pre. : Aga mretit i doli n'faqe. N'burk mreti mâ s'e ka shti-e, për krejt e fali m'u kthye n'shpi-e. Aga Imeri erth n'Ulqin-e vazhdaj jetën me vashë t'ti-e. | |} ---- ---- Kjo këngë është paraqitur në fletat e [[sq:Wikipedia]] gjuha e përdorur është popullore për këtë duhet mbajtur ashtu siq është në shtyllen e tabeles ndërsa në shtyllen e dytë mund të krijohet një verzion në gjuhën e standartizuar. -- F U N D -- </center> 1580 3287 2006-04-02T09:38:02Z Mig 19 Libra e Barcaletav u zhvendos tek Libra e Barcoletave #REDIRECT [[Libra e Barcoletave]] 1581 4583 2006-07-07T11:57:33Z Shqiptari 23 <p align="center" >[[Autorët antikë për Ilirët (Homeri)|<-- - ]] '''[[Autorët antikë për Ilirët]]''' [[Autorët antik për Ilirët (Herodoti)| - -->]]</p> ---- '''[[w:Hesiodi|Hesiodi]]''' * Nga vepra e tij '''[[w:Erga kai hemerai|Erga kai hemerai]]''' poemen Carmina ---- :: Është një fushë, Hellopia, shumë pjellore dhe me luadhe të mira :: e pasur në dele dhe në qe këmbëharkur; :: këtu baojnë burra me shumë kope gjedhësh :: dhe një sasi e panumër fise mortarësh; :: këtu, në pjesën më të fundit është ndërtuar Dodona; :: këtë Zeusi e deshti që të jetë një faltore :: e vyer për njerëzit ... ---- <p align="center" >[[Autorët antikë për Ilirët (Homeri)|<-- - ]] '''[[Autorët antikë për Ilirët]]''' [[Autorët antik për Ilirët (Herodoti)| - -->]]</p> 1582 edit=sysop:move=sysop 5775 2006-11-21T14:39:21Z Puntori 21 [[Figura:Kur'an.jpg |thumb|400px|Faqe e nxjerr nga Kur'ani]] Kur'ani është një libër fetar Islam, kjo kopje e paraqitur është pëkthyer nga Sherif Ahmeti (Allahu e shpërbleft për punën e tij të bërë. == Rreth këtij përkthimi == :Interpretimi i domethënieve është nga Sherif Ahmeti (me disa përmirësime). Për përmirësimet që janë bërë në interpretimin e Sherif Ahmetit, së pari është shqyrtuar origjinali në gjuhën arabe, si dhe janë marrë parasysh interpretimet nga: :1. Dr. Muhammed Tekiud-din El-Hilali, Dr. Muhammed Muhsin Han (anglisht) - Rijad, 1995; :2. Jusuf Ali (anglisht) - (tekst kompjuterik); :3. E. H. Palmer (anglisht) - (tekst kompjuterik, pronë e korporatës World Library); :4. Hasan Nahi (shqip) - Prishtinë, 1988; :5. Feti Mehdiu (shqip) - Prishtinë, 1985; :6. Besim Korkut (boshnjakisht) - Sarajevë, 1989; :7. Ali Riza Karabeg (boshnjakisht) - Zagreb, 1991; :8. Muhamed Panxha, Xhemaludin Çausheviq (boshnjakisht) - Zagreb 1974; :9. Miqo Ljubibratiq (sërbisht) - Beograd, 1895. :Komenti është përpiluar nga Dr. Muhammed Takiud-din El-Hilali dhe Dr. Muhammed Muhsin Hani - Universiteti Islamik i Medines (në gjuhën angleze), dhe paraqet verzion të shkurtuar të komenteve të Taberiut, Kurtubiut dhe Ibn Kethirit me komente nga Sahihul-Buhari. Komentin nga anglishtja e përktheu Gazmend Hoxha, me ca shtesa të imta. Ky është vetëm versioni i parë i përkthimit në gjuhën shqipe i këtij komenti, prandaj çdo sugjerim do të hasë në mirëseardhje. == Indeksi i Sureve Kur'anore == *Rradhitja e Sureve (Kaptinave) sipas indeksit Kur'anorë {| border="1" width="100%" cellpadding="1" cellspacing="0" style="margin: 1em 0 0 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size:100%" |- | 1. [[Suretu El Fatiha]]<br> 2. [[Suretu El Bekare]]<br> 3. [[Suretu Ali Imran]]<br> 4. [[Suretu En Nisaë]]<br> 5. [[Suretu El Maide]]<br> 6. [[Suretu el-En`amë]]<br> 7. [[Suretu El A`rafë]]<br> 8. [[Suretu El Enfalë]]<br> 9. [[Suretu Et Tevvbe]]<br> 10. [[Suretu Junus]]<br> 11. [[Suretu Hudë]]<br> 12. [[Suretu Jusuf]]<br> 13. [[Suretu Er Ra`d]]<br> 14. [[Suretu Ibrahim]]<br> 15. [[Suretu El-Hixhr]]<br> 16. [[Suretu En Nahl]]<br> 17. [[Suretu El Israë]]<br> 18. [[Suretu El Kehf]]<br> 19. [[Suretu Merjeme]]<br> 20. [[Suretu Ta Ha]]<br> 21. [[Suretu El Enbija]]<br> 22. [[Suretu El Haxhxh]]<br> 23. [[Suretu El Mu`minunë]]<br> | 24. [[Suretu En Nurë]]<br> 25. [[Suretu El Furkanë]]<br> 26. [[Suretu Esh Shuaraë]]<br> 27. [[Suretu En Neml]]<br> 28. [[Suretu El Kasas]]<br> 29. [[Suretu El Ankebutë]]<br> 30. [[Suretu Er Rrum]]<br> 31. [[Suretu Llukman]]<br> 32. [[Suretu Es Sexhde]]<br> 33. [[Suretu El Ahzabë]]<br> 34. [[Suretu Sebe`ë]]<br> 35. [[Suretu Fatir]]<br> 36. [[Suretu Jasinë]]<br> 37. [[Suretu Es Safatë]]<br> 38. [[Suretu Sad]]<br> 39. [[Suretu Ez Zumur]]<br> 40. [[Suretu Gafir]]<br> 41. [[Suretu Fussilet]]<br> 42. [[Suretu Esh Shura]]<br> 43. [[Suretu Ez Zuhruf]]<br> 44. [[Suretu Ed Duhanë]]<br> 45. [[Suretu El Xhathije]]<br> 46. [[Suretu El Ahkaf]]<br> | 47. [[Suretu Muhammed]]<br> 48. [[Suretu El Fet`h]]<br> 49. [[Suretu El Huxhuratë]]<br> 50. [[Suretu Kaf]]<br> 51. [[Suretu Edh Dharijatë]]<br> 52. [[Suretu Et Tur]]<br> 53. [[Suretu En Nexhm]]<br> 54. [[Suretu El Kamer]]<br> 55. [[Suretu Er Rrahman]]<br> 56. [[Suretu El Vakia]]<br> 57. [[Suretu El Hadid]]<br> 58. [[Suretu El Muxhadele]]<br> 59. [[Suretu El Hashr]]<br> 60. [[Suretu El Mumtehine]]<br> 61. [[Suretu Es Saff]]<br> 62. [[Suretu El Xhumua]]<br> 63. [[Suretu El Munafikunë]]<br> 64. [[Suretu Et Tegabun]]<br> 65. [[Suretu Et Talakë]]<br> 66. [[Suretu Et Tahrimë]]<br> 67. [[Suretu El Mulk]]<br> 68. [[Suretu El Kalem]]<br> 69. [[Suretu El Hakka]]<br> | 70. [[Suretu El Mearixh]]<br> 71. [[Suretu Nuh]]<br> 72. [[Suretu El Xhinn]]<br> 73. [[Suretu El Muzzemmil]]<br> 74. [[Suretu El Muddeththir]]<br> 75. [[Suretu El Kijame]]<br> 76. [[Suretu El Insan]]<br> 77. [[Suretu El Murselatë]]<br> 78. [[Suretu En Nebe`ë]]<br> 79. [[Suretu En Naziat]]<br> 80. [[Suretu Abese]]<br> 81. [[Suretu Et Tekvir]]<br> 82. [[Suretu El Infitar]]<br> 83. [[Suretu El Mutaffifinë]]<br> 84. [[Suretu El Inshikak]]<br> 85. [[Suretu El Buruxhë]]<br> 86. [[Suretu Et Tarik]]<br> 87. [[Suretu El A`ëla]]<br> 88. [[Suretu El Gashije]]<br> 89. [[Suretu El Fexhr]]<br> 90. [[Suretu El Beled]]<br> 91. [[Suretu Esh Shems]]<br> 92. [[Suretu El Lejl]]<br> | 93. [[Suretu Ed Duha]]<br> 94. [[Suretu El Inshirah]]<br> 95. [[Suretu Et Tinë]]<br> 96. [[Suretu El Alak]]<br> 97. [[Suretu El Kadr]]<br> 98. [[Suretu El Bejjine]]<br> 99. [[Suretu Ez Zelzele]]<br> 100. [[Suretu El Adijatë]]<br> 101. [[Suretu El Karia]]<br> 102. [[Suretu Et Tekathur]]<br> 103. [[Suretu El Asr]]<br> 104. [[Suretu El Humeze]]<br> 105. [[Suretu El Filë]]<br> 106. [[Suretu Kurejsh]]<br> 107. [[Suretu El Maunë]]<br> 108. [[Suretu El Kevther]]<br> 109. [[Suretu El Kafirunë]]<br> 110. [[Suretu En Nasr]]<br> 111. [[Suretu El Mesed]]<br> 112. [[Suretu El Ihlas]]<br> 113. [[Suretu El Felek]]<br> 114. [[Suretu En Nas]]<br><br> |} == Shih dhe këtë == *[http://sq.wikipedia.org/wiki/Kur%27ani Kur'ani] *[http://sq.wikipedia.org/wiki/Suret_Kur%27anore Suret Kur'anore] == Lidhje të jashtme == *[http://www.kuranifisnik.net/fillim/ Kur'ani Fisnik Net] *[http://www.bashkesiaislame.net/kurani_kerim.HTM Bashkësia Islame e Kosovës] *[http://www.iiu.edu.my/deed/quran/albanian/mainindex.html International Islamic University Malaysia] *[http://www.albislam.com/kurani/ Alb Islam] *[http://www.mustafa.elshani.btinternet.co.uk/kurani/Kurani.html Mustafa Elshani] *[http://www.aicc-ny.org/KURANI/mainindex.html Albanian Islamic Cultural Center] *[http://quran.al-islam.com/Targama/DispTargam.asp?nType=1&nSora=1&nAya=1&nSeg=1&l=trk&t=eng Al Islam] [[Category:Libra fetare|{{PAGENAME}}]] [[Category:Libra Islam|{{PAGENAME}}]] 1583 4627 2006-08-14T10:43:22Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' 1. '''Me emrin e&nbsp; All-llahut,&nbsp; Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!&nbsp;''' <br> 2. Falënderimi&nbsp; i takon All-llahut , Zotit&nbsp; të botërave !&nbsp; <br> 3. Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!&nbsp; <br> 4. Sunduesit të ditës së Gjykimit!&nbsp; <br> 5. Ty të adhurojmë&nbsp; dhe prej Teje ndihmë kërkojmë! <br> 6. Udhëzona në rrugën e drejtë!&nbsp; <br> 7. Në rrugën e atyre ndaj të cilëve ke bekimin,&nbsp; e jo në të atyre që je i hidhëruar , dhe që kanë humbur !&nbsp; [[Category:Kur'ani]] 1584 3295 2006-05-20T22:08:43Z Puntori 21 Faqe e nxjerr nga Kur'ani Faqe e nxjerr nga Kur'ani 1585 4631 2006-08-14T10:46:19Z Puntori 21 [[Kur'ani/Bekare]] u zhvendos tek [[Suretu El Bekare]] *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' <p align="justify">'''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!&nbsp;''' </p> <p align="justify">1. Elif, Lam, Mim.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 2. Ky është libri në të cilin nuk ka dyshim, udhëzues për ata që frikësohen&nbsp; (nga All-llahu).&nbsp;&nbsp; <br> 3. Të cilët e besojnë të fshehtën , e kryejnë faljen&nbsp; dhe prej asaj që Ne i kemi furnizuar, japin .&nbsp;&nbsp; <br> 4. Dhe ata të cilët e besojnë atë që t’u shpall Ty,&nbsp; dhe atë që është shpallur para teje, dhe të cilët për ahiretin&nbsp; (botën tjetër) janë të bindur.&nbsp;&nbsp; <br> 5. Të tillët janë të udhëzuarit nga Zoti i tyre dhe të tillët janë të shpëtuarit.&nbsp;&nbsp; <br> 6. E për ata që mohuan është njëlloj, ua tërhoqe vërejtjen apo nuk ua tërhoqe, ata nuk besojnë.&nbsp;&nbsp; <br> 7. All-llahu vëndoi vulë në zemrat e tyre dhe vëshët e tyre, ndërsa në të pamurit e tyre ka një perde, e për ta ka dënim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 8. Ka prej njerëzve që thonë: “Ne i besojmë All-llahut dhe jetës tjetër (ahiretit)”, por ata nuk janë besimtarë.&nbsp;&nbsp; <br> 9. (Përpiqen ta) mashtrojnë All-llahun dhe ata që besuan, por nuk mashtrojnë tjetërkë pos vetes, dhe nuk e kuptojnë!&nbsp; <br> 10. Në zemrat e tyre ka sëmundje, pra All-llahu ua shton sëmundjen, dhe pësojnë dënim të dhembshëm për shkak se përgënjenin .&nbsp;&nbsp; <br> 11. E kur atyre u thuhet: “Mos bëni ç’rregullira në tokë”! Ata thonë: “Ne jemi vetëm paqësues!”&nbsp;&nbsp; <br> 12. A nuk janë vërtet ata ç’rregulluesit?; Por nuk kuptojnë!&nbsp; <br> 13. Dhe kur atyre u thuhet: Besoni sikurse besuan njerëzit! Ata thonë: “A të besojmë ashtu siç besuan mendjelehtit?” A nuk janë vërtet mu ata mendjelehtit?; Por nuk e dinë.&nbsp;&nbsp; <br> 14. E kur i takojnë ata që besuan thonë: “Ne besojmë!” por kur veçohen me djajt e vet u thonë: “Ne jemi me ju, ne vetëm jemi tallur”.&nbsp;&nbsp; <br> 15. All-llahu tallet me ta, dhe ua shton të këqiat duke i lënë të bredhin.&nbsp;&nbsp; <br> 16. Të tillët janë ata që blenë lajthitjen me udhëzimin, pra nuk pati fitim tregëtia e tyre dhe ata nuk qenë të udhëzuar.&nbsp;&nbsp; <br> 17. Shembulli i tyre është si shembulli i atij që ndezë një zjarr dhe posa ai ndriçon vendin përreth tij, All-llahu ua shuan dritën atyre dhe i lë në errësira, (dhe aty) nuk shohin.&nbsp;&nbsp; <br> 18. (Janë) Të shurdhër, memecë dhe të verbër, ata nuk kthehen (nga rruga e shtrembër).&nbsp;&nbsp; <br> 19. Ose (Shembulli i tyre është) si ndonjë shi i rreptë prej së larti me errësirë, me bubullimë e me vetëtimë, e prej frikës së vdekjes, nga rrufeja, ata vejnë gishtat në veshët e tyre. Po All-llahu është rrethues i mosbesimtarëve (atij nuk mund t’i shpëtojë askush).&nbsp;&nbsp; <br> 20. Vetëtima gati ua merrë të pamurit dhe, saherë që ajo u bënë dritë atyre, ata ecin në te, e kur u errësohet mbesin aty. E sikur të donte All-llahu, do t’ua merrte të dëgjuarit (me krismën e bubullimës) dhe të pamurit (me shkëndijën e vetëtimës). Vërtetë, All-llahu është i plotëfuqishëm për çdo gjë.&nbsp;&nbsp; <br> 21. U ju njerëz, adhuronie Zotin tuaj, i cili ju krijoi juve ashtu që të jeni të devotshëm (të shpëtuar).&nbsp;&nbsp; <br> 22. Ai, i cili për ju bëri tokën shtrat, (vendbanim) e qiellin kulm, e prej qiellit ju lëshoi shi me të cilin ju siguroi lloje të frutave si ushqim për ju, pra mos i përshkruani All-llahut shokë, duke qenë se ju e dini (që Ai nuk ka shokë).&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 23. E në qoftë se jeni në dyshim në atë që Ne ia shpallëm gradualisht robit tonë, atëherë sillnie ju një kaptinë të ngjashme si ai (Kur’ani) dhe thirrni (për ndihmë) dëshmitarët tuaj (zotërat) pos All-llahut, nëse jeni të sinqert (në thëniet tuaja se Kur’ani nuk është prej Zotit).&nbsp;&nbsp; <br> 24. E mos e paçit bërë (deri më tash), e as që do ta bëni kurrë (edhe në të ardhmën), atëherë ruajuni zjarrit, lëndë e të cilit janë njerëzit dhe gurët, që është i përgaditur për mosbesimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 25. E, përgëzoi ata që besuan dhe bënë vepra të mira se ata do të jenë në Xhennete në të cilët rrjedhin lumenj. Saherë që u jepet ndonjë ushqim nga frutat e tij, ata thonë: “Ky është që me te u ushqyem edhe më parë”. Ngase, u sillet ushqim i ngjashëm (vetëm në formë, e jo edhe në shije). Aty do të kenë ata bashkëshorte të pastra&nbsp; dhe aty do të jenë përgjithmonë.&nbsp;&nbsp; <br> 26. All-llahu nuk ngurron që të marrë çfarëdo shembulli, qoftë mushkonjë a diçka edhe më e imët se ajo. Sa u përket atyre që besuan, ata e dinë se është e vërtetë nga Zoti i tyre, ndërsa ata të cilët mohuan do të thonë: “Ç’deshi All-llahu me këtë shembull?” Ai me të lajthitë shumë, dhe udhëzon me të shumë (në rrugën e drejtë), por nuk lajthitë me të (tjetërkë), pos fasikët (mëkatarët e mëdhenj).&nbsp;&nbsp; <br> 27. Ata që e thyejnë besën e dhënë All-llahut pasiqë është lidhur ajo, dhe e këpusin atë që All-llahu ka urdhëruar të jetë e kapur (sa i takon fesë së All-llahut, monoteizmit Islam, dhe të praktikohen ligjet e saj në tokë dhe gjithashtu sa i takon të mbajturit e lidhjeve të mira me farefisin dhe miqësinë ) e edhe bëjnë shkatërrimie në tokë, të tillët janë ata të dështuarit.&nbsp;&nbsp; <br> 28. Si e mohoni All-llahun, e dihet se ju ishit të vdekur, e Ai ju ngjalli, mandej ju bën të vdisni e pastaj ju ringjall, e mandej te Ai do të ktheheni?&nbsp;&nbsp; <br> 29. Ai (All-llahu) është që për juve krijoi gjithçka ka në tokë, pastaj vullnetin e vet ia drejtoi qiellit dhe i bëri ata shtatë qiej. Ai është i Gjithëdijshmi për çdo gjë.&nbsp;&nbsp; <br> 30. (Përkujto Muhammed) Kur Zoti yt u tha engjëjve: “Unë po krijoj (po përcaktoj) në tokë një zëvendës”! Ata thanë: “A do të vëshë në te atë që bënë çrregullime dhe që derdh gjaqet, e ne të madhërojmë Ty me lavdërimin Tënd dhe plotësisht të adhurojmë”! Ai tha: “Unë di atë që ju nuk dini”!&nbsp;&nbsp; <br> 31. E Ai (Zoti) ia mësoi Ademit të gjithë emrat (e sendeve) , pastaj ata ua prezentoi engjëjve dhe u tha: “Më tregoni për emrat e këtyre (sendeve të emërtuara), nëse jeni të drejt (çka mendoni)?”&nbsp;&nbsp; <br> 32. (Engjëjt) Thanë: “Ti je i pa të meta, ne kemi dije tjetër përveç atë që na mësove Ti. Vërtetë, Ti je i gjithdijshëmi, i urti!”&nbsp;&nbsp; <br> 33. (Zoti) Tha: “O Adem, njoftoj ata (engjëjt) me emrat e atyre (sendeve)!” E kur u rrëfeu atyre për emrat e tyre, (Zoti) tha: “A nuk u kam thënë juve se Unë, më së miri e di fshehtësinë e qiejve e të tokës dhe më së miri e di atë, që ju e publikoni dhe atë që e mbani fshehtë. ”&nbsp;&nbsp; <br> 34. E kur u thamë engjëjve: përuluni (bini në sexhde) Ademit, ata menjëherë iu përulën, me përjashtim të iblisit (djallit). Ai rrefuzoi dhe u mbajtë në të madh dhe u bë pabesimtar.&nbsp;&nbsp; <br> 35. Ne i thamë: “O Adem, ti dhe bashkëshortja juaj banoni në Xhennet dhe hani lirisht nga frutat e tij kah të doni, po mos iu afroni asaj bime (peme) e të bëheni zulumqarë (të vetvetes suaj). ”&nbsp;&nbsp; <br> 36. Po djalli i bëri që ata të dy të mashtrohen në atë (pemë ose Xhennetin) dhe i nxori ata nga ajo (e mirë) që ishin në te, e Ne u thamë: “Zbritni (dilni), jeni armik i njëri-tjetrit, e ju deri në një kohë në tokë keni vendbanim dhe dëfrim”.&nbsp;&nbsp; <br> 37. E Ademi prej Zotit të vet pranoi disa fjalë (lutje) , prandaj Ai ia fali (gabimin), s’ka dyshim se Ai është Mëshiruesi, Pendimpranuesi.&nbsp;&nbsp; <br> 38. Ne u thamë: “Dilni prej atyhit që të gjithë, e juve gjithqysh do t’u arrijë udhëzim prej Meje, e kush pranon udhëzimin Tim, për ata nuk ka as frikë as që do të brengosen”.&nbsp;&nbsp; <br> 39. E ata që mohuan dhe përgënjeshtruan argumentet tona, të tillët janë banues të zjarrit, ata do të jenë aty përgjithmonë.&nbsp;&nbsp; <br> 40. O bijtë e israilit, kujtoni (jini mirnjohës për) të mirat e Mia, të cilat ua dhurova juve dhe zbatoni premtimin që më keni dhënë Mua. Unë zbatoj atë që u premtova dhe të më keni frikë vetëm Mua.&nbsp;&nbsp; <br> 41. Dhe besonie atë, që e shpalla (Kur’anin), e që vërteton atë e keni ju e mos u bëni mohues të parë të tij, dhe mos i ndërroni ajetet e Mia (Kur’anin) me një vlerë të paktë, por vetëm Mua të ma keni dronë.&nbsp;&nbsp; <br> 42. E mos e ngatërroni të vërtetën me të pavërtetën dhe me vetëdije të fshehni realitetin .&nbsp;&nbsp; <br> 43. Falni namazin dhe jepni zeqatin, dhe përuluni (në ruku’ ) me ata që përulen.&nbsp;&nbsp; <br> 44. A po i urdhëroni njerëzit për punë të mira, e veten tuaj po e harroni?&nbsp; Ndërsa ju e lexoni librin (Tevratin). A nuk po mendoni?&nbsp;&nbsp; <br> 45. Kërkoni ndihmë (në të gjitha çështjet) me durim dhe me namaz, vërtetë, ajo është e madhe (e vështirë), por jo edhe për ata që kanë frikë (Zotin).&nbsp;&nbsp; <br> 46. Të cilët janë të bindur se do të takojnë Zotin e vet dhe se ata do t’i kthehen Atij.&nbsp;&nbsp; <br> 47. O bijtë e israilit, përkujtone dhuntinë, Time, të cilën ua dhurova, dhe Unë ju pata (të parët tuaj) dalluar ndaj njerëzve të tjerë (të asaj kohe).&nbsp;&nbsp; <br> 48. Dhe ruajuni një ditë kur askush askujt nuk do të mund t’i kryej asgjë, kur nuk pranohet për te (jobesimtarin) ndonjë ndërmjetësim dhe nuk pranohet për te kompensim, e as që do të ndihmohen ata (fajtorët).&nbsp;&nbsp; <br> 49. Përkujtoni edhe kur ju shpëtuam prej popullit të faraonit, që nga ai shijuat dënimin më të idhët, duke ua therrur bijtë tuaj, e duke ua lënë gjallë gratë tuaja. Në këtë torturë përjetuat një sprovim të madh nga Zoti juaj.&nbsp;&nbsp; <br> 50. Dhe kur për ju e ndamë detin, e ju shpëtuam, ndërsa ithtarët e faraonit i fundosëm, e ju i shihnit (me sytë tuaj).&nbsp;&nbsp; <br> 51. E kur i premtuam Musait (t’ia japim Tevratin) dyzet netë, pas tij ju (pasi shkoi ai për Tevrat) e adhuruat viçin, ju ishit dëmtues (të vetes suaj).&nbsp;&nbsp; <br> 52. Mandej edhe pas asaj ua falëm (gabimin), ashtu që të falenderoni.&nbsp;&nbsp; <br> 53. Dhe (përkujtoni) kur ia dhamë Musait librin, dalluesin në mënyrë që të udhëzoheni në rrugë të drejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 54. Dhe kur Musai popullit të vet i tha: “O populli im, me adhurimin e viçit (në vend të Zotit), ju i bëtë zullum vetvetes, pra pendohuni para Krijuesit tuaj, dhe mbytne vetveten. Kjo për ju është më së miri te Krijuesi juaj. E Ai ua pranoi pendimin tuaj, Ai është mëshirues, ndaj pranoi shumë pendimin.&nbsp;&nbsp; <br> 55. Dhe kur i thatë: “O Musa, ne nuk të besojmë ty derisa ta shohim All-llahun haptazi, e atëherë juve u rrëmbeu rrufeja (zjarri) dhe ju e shihnit.&nbsp;&nbsp; <br> 56. Pastaj, që të jeni mirënjohës pas vdekjes suaj juve ju ngjallëm.&nbsp;&nbsp; <br> 57. Dhe Ne bëmë që retë t’u bëjnë juve hije, ju furnizuam me rrëshirë (të ëmbël -Manna ) dhe me shkurtëza (Salwa). (Ju thamë) Hani nga të mirat që ju furnizuam! (Ata nuk qenë mirënjohës). Po Neve ata nuk na bënë kurrfarë dëmi, por ata dëmtuan vetveten.&nbsp;&nbsp; <br> 58. E kur ju thamë: “Hyni në këtë fshat (vendbanim), dhe hani në te lirisht ku të dëshironi, e hyni në derën (e fshatit) përulur dhe thuani: “Hittatun” - ndjesë, Ne ua falim mëkatet tuaja, e bamirësve ua shtojmë shpërblimin.&nbsp;&nbsp; <br> 59. E ata që ishin mizorë atë që u ishte thënë e ndryshuan me një fjalë tjetër, e Ne për shkak se ata kundërshtuan, lëshuam nga qielli Rizjan (lloj dënimi)&nbsp; kundër atyre që ishin mizorë.&nbsp;&nbsp; <br> 60. Dhe (përkujtoni) kur Musai kërkoi ujë për popullin e tij, e Ne i thamë: “Bjeri gurit me shkopin tënd”, atëherë nga ai gufuan dymbëdhjetë kroje që secili grup e dinte vendin ku do të pinte ujë. (U thamë) Hani dhe pini nga begatitë e All-llahut e mos vazhdoni të jeni çrregullues në tokë.&nbsp;&nbsp; <br> 61. Madje kur ju thatë: “O Musa, ne nuk mund të durojmë (hamë) vetëm një ushqim (të njëjtë), lute pra Zotin tënd për ne të na furnizojë me çka mbinë toka prej perimeve të saj, prej trangujve, prej hudrave, prej thjerze (groshë) dhe prej qepëve të saj”! (Musai) Tha: “A kërkoni ta ndërroni të mirën për atë që është me e thjeshtë”? Zdirgjuni pra në qytet, se aty do të keni atë që kërkoni! E mbi ta rëndoi poshtrimi dhe skamja, e ata kundër vetes shkaktuan hidhërimin e All-llahut. Kjo ndodhi ngase ata mohonin argumentet e All-llahut, mbytnin pejgamberët pa kurrfarë të drejte, dhe për shkak se kundërshtuan dhe i kalonin kufijt në të keqe.&nbsp;&nbsp; <br> 62. Vërtet, ata që besuan, ata që ishin jehudi, krishterët sabejët , kush besoi prej tyre (sinqerisht) All-llahun, dhe botën tjetër dhe bëri vepra të mira, ata e kanë shpërblimin te Zoti i tyre. Për ta nuk ka frikë as nuk kanë përse të pikëllohen.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 63. (Përkujtoni) Kur Ne patëm marrë prej jush besën tuaj, ngritëm mbi ju (kodrën) Turin (u thamë): veproni sipas atij (Tevratit) që ua dhamë me seriozitet, e mësoni atë që është në te, ashtuqë të ruheni.&nbsp;&nbsp; <br> 64. E pas asaj (besës) ju më vonë ia kthyet shpinën e po të mos ishte mirësia dhe mëshira e All-llahut ndaj jush, ju do të ishit prej të dëshpruarve (në të dy jetërat).&nbsp;&nbsp; <br> 65. Ju tanimë e keni të njohur çështjen e atyre nga mesi juaj që nuk respektuan (urdhërin) në të shtunën, e Ne u thamë: Shndërrohuni në majmunë të përbuzur!&nbsp;&nbsp; <br> 66. Atë (shndërrimin e tyre) e bëmë masë ndëshkuese për ata që e përjetuan (me sy) dhe për të pastajshmit, por edhe si këshillë për të devotshmit.&nbsp;&nbsp; <br> 67. (Përkutjoni) Edhe kur Musai popullit të vet i tha: “All-llahu ju urdhëron ta therrni një lopë! Ata thanë: “A bën tallje me ne?” Ai tha: “All-llahut i mbështetem të më ruaj e të mos bëhem nga injorantët!”&nbsp;&nbsp; <br> 68. Ata thanë: “Lute Zotin tënd për ne të na sqarojë çfarë është ajo? Ai tha: “Ai thotë se ajo është një lopë as e vjetër (e moshuar) as e re (mëshqerë), është e mesme, zbatoni pra atë që urdhëroheni!”&nbsp;&nbsp; <br> 69. Ata thanë: “Lute Zotin tënd për ne që të na sqarojë çfarë është ngjyra e saj? A tha: “Ai thotë se ajo është një lopë e verdhë, ngjyra e saj është e fortë që kënaqë shikuesit”.&nbsp;&nbsp; <br> 70. Ata thanë: “Lute Zotin tëndë për ne që të na sqarojë çfarë është ajo, se lopët na janë përzier (janë bërë të ngjashme) e ne do të gjejmë të vërtetën në dashtë All-llahu!&nbsp;&nbsp; <br> 71. Ai tha: “Ai thotë se ajo është lopë jo e lodhur duke lëruar tokën as duke ujitur bimët, ajo është pa të meta dhe në të nuk ka shenjë (ngjyrë tjetër)!” Ata thanë: “E tash na e sqarove saktë dhe e therrën atë, e për pak e lanë pa e kryer punën.&nbsp;&nbsp; <br> 72. (Përkujtoni) Kur e patët mbytur një njeri dhe u kundërshtuat mes veti për te, e All-llahu është zbulues i asaj që e mbanit fshehtë.&nbsp;&nbsp; <br> 73. E ne u thamë: “Mëshoni atij (të vdekurit) me një pjesë të saj (të lopës së therrur)!” Ja, kështu All-llahu ngjallë të vdekurit dhe ua sqaron argumentet e veta, ashtu që të kuptoni.&nbsp;&nbsp; <br> 74. Edhe pas (fakteve të qarta) zemrat tuaja u bënë pasandej të forta si guri, e edhe më të forta, sepse ka nga gurët prej të cilëve gufojnë lumenj, e ka disa prej tyre që çahen dhe prej tyre buron ujë, madje ka prej tyre që nga frika ndaj Zotit rrokullisen tatëpjetë (nga maja e kodrës). All-llahu nuk është i pakujdeshëm ndaj asaj që veproni ju.&nbsp;&nbsp; <br> 75. A shpresoni se do t’u besojnë ata juve (jehudët), kur dihet se një grup prej tyre dëgjuan fjalët e All-llahut, edhe pse i kishin kuptuar, e duke qenë të vetëdijshëm (ç’bënin) i ndryshuan ato.&nbsp;&nbsp; <br> 76. E kur takonin ata që kishin besuar (muslimanët) thonin: “Ne kemi besuar! E kur veçoheshin ata mes veti thonin: “A po ju tregoni atyre (muslimanëve) për atë që All-llahu ua shpalli juve (në Tevrat rreth Muhammedit a. s. )&nbsp; që ata para Zotit tuaj të kenë argumente kundër jush. A nuk jeni duke kuptuar.&nbsp;&nbsp; <br> 77. A thua nuk e dinë ata (jehuditë) se All-llahu e di atë çka e fshehin dhe atë çka e publikojnë?&nbsp;&nbsp; <br> 78. E ka disa prej tyre që janë analfabetë, nuk e kuptojnë librin, por jetojnë vetëm në shpresa, duke mos qenë të sigurt.&nbsp;&nbsp; <br> 79. Është shkatërrim për ata që me duart e veta e shkruajnë librin, e pastaj thonë: “Ky është nga All-llahu!, e për të arritur me te një fitim të paktë, pra është shkatërrim i madh për ta çka shkruan duart e tyre dhe është shkatërrim i madh për ta ajo çka fitojnë.&nbsp;&nbsp; <br> 80. Ata edhe thanë: “Neve nuk do të na kapë zjarri vetëm për disa ditë të numëruara!” Thuaj: “A mos keni marrë prej All-llahut ndonjë premtim, e All-llahu nuk e thyen premtimin e vet, ose jeni duke thënë për All-llahun atë që nuk e dini?&nbsp; <br> 81. Po, (do të ju kapë zjarri) ai që bën keq dhe që e vërshojnë gabimet e tij, ata janë banues të zjarrit, aty janë përgjithmonë.&nbsp;&nbsp; <br> 82. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, ata janë banues të Xhennetit, aty janë përgjithmonë.&nbsp;&nbsp; <br> 83. (përkujtoni) Kur Ne morëm zotimin e bijve të Israilit; mos adhuroni tjetërkë, përveç All-llahun, të silleni mirë ndaj prindërve, ndaj të afërmëve, ndaj jetimëve, ndaj miskinëve&nbsp; (të varfërve) dhe njerëzve u thuani fjalë të mira; faleni namazin dhe jepeni zekatin, e pastaj ju e thyet zotimin dhe përveç një pakice prej jush, ia kthyet shpinën zotimit.&nbsp;&nbsp; <br> 84. Dhe kur morëm zotimin tuaj që të mos derdhni gjakun tuaj, të mos dëboni vetën tuaj nga vendi juaj, e ju e pranuat, ndaj dëshmonie.&nbsp;&nbsp; <br> 85. Pastaj qe, ju jeni ata që mbytni njëri-tjetrin, i dëboni disa prej jush nga vendi i tyre duke bashkëpunuar kundër tyre si është mëkatë e padrejtë, e nëse ata bien te ju në robëri, ju jepni konpensim për (t’i liruar) ata, e dëbimi i tyre nga vendi është i ndaluar për ju. A e besoni një pjesë të librit, e tjetrën e mohoni? Ç’mund të jetë ndëshkimi ndaj atij që punon ashtu prej jush, pos poshtërim në jetën e kësaj bote, e në ditën e gjykimit ata hidhen në dënimin më të ashpër. All-llahu nuk është i pakujdesshëm ndaj asaj që veproni ju.&nbsp;&nbsp; <br> 86. Të tillë janë ata, që e vlerësuan jetën e kësaj bote mbi botën tjetër, andaj atyre as nuk do tu lehtësohet dënimi, e as që do të ndihmohen ata.&nbsp;&nbsp; <br> 87. Ne i patëm dhënë Musait librin dhe pas tij patëm dërguar shumë pejgamberë. Isait, birit të Merjemës i dhamë argumente (mrekulli) dhe e fuqizuam me (Xhibrilin) shpirtin e shenjtë. E saherë që u erdhi ndonjë i dërguar me çka nuk u pëlqeu juve, a nuk u bëtë kryelartë dhe disa prej tyre i përgënjeshtruat e disa i mbytët?&nbsp; <br> 88. E (jehuditë e kohës së Muhammedit) thonë: “Zemrat tona janë në këllëf!” Jo, por për shkak të mosbesimit të tyre, All-llahu i ka mallkuar, andaj pak janë që besojnë (ose: pak send besojnë).&nbsp;&nbsp; <br> 89. E kur u erdhi atyre prej All-llahut libri (Kur’ani) që është vërtetues i atij, që e kishin pranë, e që para se t’u vinte e kërkonin ndihmën e tij kundër mosbesimtarëve, e mohuan atë (Muhammedin) që e njihnin, kur u erdhi. Pra mallkimi i Allahut qoftë kundër mosbesimtarëve!&nbsp; <br> 90. E shëmtuar është ajo për çka ata e shitën vetvetën. Atë që e shpalli All-llahu të mos e besojnë nga zilia, për shkak se All-llahu nga mirësia e Tij t’i shpallë atij që dëshiron nga robët e vet. Andaj merituan zemërim mbi zemërim (gazep mbi gazep). Mosbesmtarët kanë dënim që i poshtërson.&nbsp;&nbsp; <br> 91. Dhe kur atyre u thuhet: “Besoni atë që e shpalli All-llahu”, ata thonë: “Ne besojmë atë që na u shpall neve”, kurse e mohojmë atë pas tij, edhe pse është vërtetues i atij, që e kanë ata dhe është i vërtet. Thuaj: “Nëse jeni besimtarë, pse i mbytnit më parë pejgamberët e All-llahut?”&nbsp; <br> 92. Juve u pat ardhur Musai me argumente, por pas tij ju e adhuruat viçin, pra ju ishit mizorë.&nbsp;&nbsp; <br> 93. (Përkujtoni) Kur morëm premtimin tuaj dhe mbi ju ngritëm kodrën Tur, (u thamë) merrni këtë që u dhamë seriozisht dhe dëgjoni (respektoni). Ata thanë: “Dëgjuam (me vesh) e kundërshtuam”. E për shkak të mosbesimit të tyre, adhurimi ndaj viçit ishte përzier me gjak në zemrat e tyre. Thuaj: “Nëse jeni besimtarë, besimi juaj është duke u udhëzuar keq”.&nbsp;&nbsp; <br> 94. Thuaj: “Nëse bota tjetër (Xhenneti) te All-llahu është vetëm për ju, edhe për njerëzit e tjerë, nëse jeni të sinqert, kërkone vdekjen (e shkoni më shpejtë).&nbsp;&nbsp; <br> 95. E për shkak të veprave të tyre (mëkateve), ata kurr nuk e dëshirojnë atë. All-llahu di për zullumqarët.&nbsp;&nbsp; <br> 96. Është e sigurtë se njerëzit më lakmues për të jetuar, ti ke për të gjetur ata (jehuditë), bile edhe më lakmues se idhujtarët. Ndonjëri prej tyre dëshiron të jetojë njëmijë vjet, por edhe sikur të jetojë, ajo (jeta e gjatë) nuk do ta shpëtoj atë prej dënimit. All-llahu sheh çka veprojnë ata.&nbsp;&nbsp; <br> 97. Thuaj: Kush është armik i Xhibrilit (është armik i All-llahut), e ai me urdhërin e All-llahut e zbriti Kur’anin në zemrën tënde, që është vërtetues i asaj që ishte më parë dhe udhërrëfyes e përgëzues për besimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 98. Kush është armik i All-llahut, i engjëjve të Tij, i të dërguarve të Tij, i Xhibrilit dhe i Mikailit (ai është mosbesimtarë), All-llahu është pa dyshim armik i mosbesimtarëve.&nbsp;&nbsp; <br> 99. Ne të kemi shpallur ty (Muhammed) argumente të qarta dhe ato nuk i mohon askush, përveç atyre që kanë dalë respektit.&nbsp;&nbsp; <br> 100. (nuk besojnë argumentet tona se) Saherë që ata kanë dhënë ndonjë premtim, një grup prej tyre e hodhi atë, por shumica e tyre nuk beson.&nbsp;&nbsp; <br> 101. E kur u erdhi atyre ndonjë i dërguar prej All-llahut, vërtetues i asaj që kishin ata, një grup prej tyre të cilëve iu ishte dhënë libri, e hodhi pas shpine librin e All-llahut, kinse nuk dinin (asgjë).&nbsp;&nbsp; <br> 102. (E hodhën librin e Zotit) E ndoqën atë që thonin djajt në kohën e sundimit të Sulejmanit. Por Sulejmani nuk ishte i pafe, djajt ishin të pafe, sepse u mësonin njerëzve magjinë. (Ndoqën) Edhe atë që u zbriti në Babil dy engjëjve, Harutit dhe Marutit. E ata të dy nuk i mësonin askujt (magjinë) para se t’i thonin: “Ne jemi vetëm sprovë, pra mos u bën i pa fe!” E, mësonin (njerëzit) prej atyre dyve atë (magji) me çka ndanin burrin prej gruas së vet, por pa lejën e All-llahut me atë askujt nuk mund t’i bënin dëm dhe ashtu mësonin çka u sillte dëm e nuk u sillte dobi atyre. E ata (jehuditë) e kanë ditur se ai që (hodhi librin) e zgjodhi atë (magjinë), ai në botën tjetër nuk ka ndonjë të drejtë (në mëshirën e Zotit). Po ta dinin, ata se për ç’ka e shitën vetveten, ajo është shumë e keqe.&nbsp;&nbsp; <br> 103. E sikur të kishin besuar ata dhe sikur të ishin ruajtur (prej mëkateve), po të dinin, shpërblimi prej All-llahut do të ishte shumë më i dobishëm.&nbsp;&nbsp; <br> 104. O ju që keni besuar, mos thuani: Raina&nbsp; - po thuani: Undhurna dhe respektoni! Mosbesimtarët kanë dënim të dhëmbshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 105. As ata, ithtarët e librit që nuk besuan, e as idhujtarët nuk duan që juve të ju vijë ndonjë e mirë nga Zoti juaj. Mirëpo, All-llahu me mëshirën e vet veçon atë që dëshiron, All-llahu është Zot i mirësisë së madhe.&nbsp;&nbsp; <br> 106. Ne nuk abrogojmë (pezullojmë) asnjë nga argumentet tona, apo ta hedhim në harresë e të mos sjellim edhe më të dobishëm se ai, ose të ngjashëm me te. A nuk e ke ditur se All-llahu është i plotfuqishëm për çdo send?&nbsp;&nbsp; <br> 107. A nuk e ke ditur se vetëm All-llahut i takon sundimi i qiejve e i tokës, dhe se pos All-llahut nuk keni as mbrojtës as ndihmëtar.&nbsp;&nbsp; <br> 108. A doni të pyetni të dërguarin tuaj sikurse u pyet më parë Musai. Ai që e ndërron besimin me mosbesimin, ai tanimë e ka humbur rrugën e drejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 109. Shumë ithtarë të librit (jehudi, krishterë), edhe pasiqë iu është bërë e qartë e vërteta, nga vetë zilia e tyre personale dëshiruan që pas besimit tuaj t’iu kthejnë në mosbesimtarë, pra ju lini dhe largohuni prej tyre derisa All-llahu ta sjellë urdhërin e vet. All-llahu ka mundësi për çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 110. Kryeni faljen (namazin) dhe jepne Zeqatin, e çfardo të mirë që e përgatitni për veten tuaj, atë e gjeni te All-llahu. S’ka dyshim All-llahu përcjell çdo veprim tuajin.&nbsp;&nbsp; <br> 111. Ata edhe thanë: “Kurrsesi nuk ka për të hyrë kush në Xhennet, përveç atij që është jehudi ose i krishterë! Ato janë fantazi të tyre! Thuaju: “Sillni argumentin tuaj (çka thoni) po qe se jeni të drejtë?&nbsp;&nbsp; <br> 112. Nuk është ashtu (si thonë ata), po ai që është dorëzuar All-llahut dhe është bamirës, ai e ka shpërblimin e vet te Zoti i tij, për ata nuk ka frikë, as nuk kanë pse të mërziten.&nbsp;&nbsp; <br> 113. Jehuditë thanë se të krishterët nuk kanë të mbështetur në asgjë (nuk kanë fe të vërtetë). Edhe të krishterët thanë se jehudit nuk janë të mbështetur në asgjë, e duke qenë se ata të dy palët e lexojnë librin. Po kështu si thëniet e tyre, thanë edhe ata që nuk dinin (idhujtarët për Muhammedin). Po në ditën e gjykimit për atë që ata nuk pajtoheshin, All-llahu gjykon ndërmjet tyre.&nbsp;&nbsp; <br> 114. E kush mundet të jetë më mizor se ai që në xhamitë e All-llahut pengon të përmendet emri i Tij (të bëhet ibadet) dhe përpiqet për shkatërrimin e tyre. Atyre ndryshe nuk u takoi të hyjnë vetë në to, vetëm duke qenë rrespektues (të tyre e jo rrënues). Ata në këtë jetë kanë nënçmim e në botën tjetër dënim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 115. Të All-llahut janë edhe (anët nga) lindja edhe&nbsp; perëndimi, dhe kahdo që të ktheheni, aty është anë e All-llahut. Vërtetë, All-llahu është i gjerë (në bujari) e i dijshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 116. Ata (ithtarët e librit) thanë: “All-llahu ka fëmijë”&nbsp; I pastër është Ai nga kjo e metë! E Tij është gjithçka në qiej e në tokë, gjithçka i është nënshtruar Atij.&nbsp;&nbsp; <br> 117. Ai është shpikës i qiejve e i tokës (pa kurrfarë modeli të mëparshëm) e kur dëshiron diçka, ai vetëm i thotë: “Bëhu!” në atë moment bëhet.&nbsp;&nbsp; <br> 118. E ata që nuk dinë (kurejshitët politeistë) thanë: “Përse të mos na flasë neve All-llahu, ose të na vijë ndonjë argument!” po kështu, thëniet e tyre në mënyrë të njëjtë i patën përsëritur edhe ata që ishin para tyre. Të njëjta janë zemrat e tyre. Ne tanimë sqaruam argumentet për një popull që dëshiron të bindet.&nbsp;&nbsp; <br> 119. Ne të dërguam ty (o Muhammed a. s.) me të Vërtetën (Islamin), përgëzues dhe nedhir (vërejtës, qortues, paralajmërues),&nbsp; e ti nuk je përgjegjës për banuesit e Xhehennemit.&nbsp;&nbsp; <br> 120. As jehuditë, e as krishterët kurrë nuk do të jenë të kënaqur me ty deri që të pasosh fenë e tyre. Thuaju: “Udhëzimi i All-llahut është udhëzim i drejtë. E nëse pasiqë të ka ardhur ty e vërteta shkon pas mendimeve të tyre, nuk ka kush të ndihmojë e as të mbrojë nga All-llahu.&nbsp;&nbsp; <br> 121. Atyre, të cilëve u dhamë librin dhe të cilët e lexojnë drejtë ashtu si është, ata e besojnë atë (Kur’anin). E ata që e mohojnë atë, të tillët janë ata që dështuan (në dynja e në ahiret).&nbsp;&nbsp; <br> 122. O bijtë e israilit, kujtoni të mirat e Mia që ua dhurova, që ju dallova mbi njerëzit tjerë (të asaj kohe).&nbsp;&nbsp; <br> 123. Dhe ruajuni një ditë kur askush nuk do të mund ta ndihmojë tjetrin për asnjë send, nuk pranohet prej askujt kompensim, nuk do t’i bëjë dobi askujt ndonjë ndërmjetësim dhe as që do të ndihmohen (mëkatarët).&nbsp;&nbsp; <br> 124. Përkujto (O i dërguar) kur Zoti i vet, Ibrahimin e provoi me disa obligime, e ai i përmbushi ato, e Ai tha: “Unë po të bëj ty prijës (imam) të njerëzimit!” Ai tha: “(bën o Zot) Edhe nga pasardhësit e mi!” (Zoti) Tha: “Mirësinë Time nuk mund ta gëzojnë mizorët!”&nbsp;&nbsp; <br> 125. Dhe kur shtëpinë (Qaben) e bëmë vendkthim dhe vendsigurie për njerëzit, (u thamë) Vendin ku qëndroi Ibrahimi pranonie për vendfalje! Ibrahimin dhe Ismailin i urdhëruam: ju të dy pastrone shtëpinë Time për vizituesit, për ata që qëndrojnë aty dhe për ata që falen aty.&nbsp;&nbsp; <br> 126. Dhe kur Ibrahimi tha: “Zoti im, bëje këtë një qytet sigurie dhe banorët e tij, që besuan All-llahun dhe jetën tjetër, furnizoj me lloje të frutave!” Ai (All-llahu) tha: “(e furnizoj) Edhe atij që nuk besoi do t’ia mundësoj shfrytëzimin e frutave për një kohë të shkurtër, e pastaj do ta shtyej në dënimin e zjarrit, e sa përundim i shëmtuar është ai.&nbsp;&nbsp; <br> 127. Edhe kur Ibrahimi dhe Ismaili, duke i ngritur themelet e shtëpisë (Qabes luteshin): “Zoti ynë, pranoje prej nesh, se me të vërtetë Ti je që dëgjon dhe di!”&nbsp;&nbsp; <br> 128. Zoti ynë, bëna neve dyve besimtarë të sinqertë ndaj Teje dhe nga pasardhësit tanë, njerëz të bindur ndaj Teje, na e mëso manasikun (rregullat e adhurimit)&nbsp; dhe falna neve, vërtetë Ti je Falësi, Mëshiruesi!”&nbsp;&nbsp; <br> 129. Zoti ynë, dërgo ndër ta, nga gjiu i tyre të dërguar që t’u lexojë atyre ajetet Tua, t’u mësojë atyre librin dhe urtësinë, e t’i pastroj (prej ndytësisë së idhujtarisë) ata. S’ka dyshim se Ti je ngadhënjyesi, i dijshmi.&nbsp;&nbsp; <br> 130. E kush largohet prej fesë së Ibrahimit përveç atij që poshtron vetveten. Ne atë e bëmë të zgjedhur në këtë botë, kurse në botën tjetër ai është njëri prej të lartëve.&nbsp;&nbsp; <br> 131. Kur Zoti i vet atij i tha: “Dorëzohu”! Ai tha: “Iu kam dorëzuar Zotit të gjithësisë”!&nbsp;&nbsp; <br> 132. E Ibrahimi i porositi bijtë e tij me këtë (fe), e edhe Jakubi, (u thanë) “O bijtë e mi, All-llahu ua zgjodhi fenë (islame) juve, pra mos vdisni ndryshe, por vetëm duke qenë muslimanë!”&nbsp;&nbsp; <br> 133. A ishit ju (ithtarë të librit) dëshmitarë kur Jakubit iu afrua vdekja, e ai bijve të vet u tha: “Çka do të adhuroni pas meje”? Ata thanë: “Do të adhurojmë Zotin (Ilah ) tënd, dhe Zotin e prindërve tuaj: Ibrahimit, Ismailit, Is’hakut, Një të Vetmin Zot dhe ne, vetëm Atij i jemi dorëzuar!”&nbsp;&nbsp; <br> 134. Ai ishte një popull që kaloi, atij i takoi ajo që fitoi, e juve u takon ajo që fituat, prandaj ju nuk jeni përgjegjës për atë që vepruan ata.&nbsp;&nbsp; <br> 135. Ata (ithtarët e librit) thanë: “Bëhuni jehudi ose të krishterë, e gjeni rrugën e drejtë”! Thuaj: “jo, (asnjërën) por fenë e drejtë të Ibrahimit që ai nuk ishte nga idhujtarët.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 136. Ju (besimtarë) thuani: “Ne i besuam All-llahut, atë që na u shpall neve, atë që iu shpall Ibrahimit, Ismailit, Is’hakut, Jakubit dhe pasardhësve (të Jakubit që ishin të ndarë në dymbedhjetë kabile), atë që i është dhënë Musait, Isait dhe atë që iu është dhënë nga Zoti i tyre pejgamberëve, ne nuk bëjmë dallim në asnjërin prej tyre dhe ne vetëm atij i jemi bindur.&nbsp;&nbsp; <br> 137. Në qoftë se ata besuan ashtu siç besuat ju ata vërtetë kanë gjetur rrugën e drejtë, e nëse refuzojnë, atëherë ata janë kundërshtarë (opozitë), po ty (Muhammed) kundër tyre do të mjaftojë All-llahu. Ai është dëgjuesi, i dijshmi.&nbsp;&nbsp; <br> 138. (kjo fe jona është) Njgyrosje e All-llahut, e kush ngjyros (me fe) më mirë se All-llahu? Ne vetëm atë e adhurojmë.&nbsp;&nbsp; <br> 139. Thuaj: “A doni të grindeni me ne për All-llahun, e Ai është Zoti ynë dhe Zoti juaj dhe ne kemi vepra (shpërblimin e veprave) tona, e ju keni veprat tuaja.&nbsp;&nbsp; Por ne jemi (besimtarë) të sinqertë ndaj Tij.&nbsp;&nbsp; <br> 140. A pretendoni se Ibrahimi, Ismaili, Is-haku, Jakubi dhe pasardhësit kanë qenë jehudi ose të krishterë? Thuaj: “A e dini ju më mirë apo All-llahu? Kush është më mizor se ai, që e ka dëshminë e All-llahut pranë veti dhe e fshehë. All-llahu nuk është i panjoftuar me veprimet tuaja”.&nbsp;&nbsp; <br> 141. Ai ishte një popull që shkoi, të cilit i takoi ajo që fitoi, e juve u takon ajo që fituat, prandaj ju nuk jeni përgjegjës për atë që ata vepruan.&nbsp;&nbsp; <br> 142. Disa mendjelehtë nga njerëzit do të thonë: “Çka i ktheu ata (muslimanët) prej kiblës (drejtimit) në të cilin ishin ata (Kudsi)? Thuaj: “Të All-llahut janë lindja dhe perëndimi, Ai e vë në rrugën e drejtë atë që do”.&nbsp;&nbsp; <br> 143. Disa ashtu (sikur u udhëzuam në fenë islame) Ne u bëmë juve një popull të drejtë (një mes të zgjedhur) për të qenë ju dëshmitarë (në ditën e gjykimit) ndaj njerëzve , dhe për të qenë i dërguari dëshmitar ndaj jush. E kiblen nga e cila ti u drejtove nuk e bëmë për tjetër, vetëm se për të provuar atë që shkon pas të dërguarit, nga ai që kthehet prapa, ndonëse kjo ka qenë vështirë (për disa), por jo edhe për ata që All-llahu i drejtoi. All-llahu nuk është që t’ua humbë besimin tuaj. S’ka dyshim se All-llahu është shumë i butë dhe mëshirues ndaj njerëzve.&nbsp;&nbsp; <br> 144. Ne shumë herë po shohim kthimin e fytyrës tënde kah qielli, e Ne gjithqysh do të drejtojmë ty në drejtim të një kibleje (Qabja) që ti e do atë. Pra kthehu anës së xhamisë së shenjtë (Qabes), dhe kudo që të jeni (o besimtarë) kthehuni kah ajo anë. E atyre që u është dhuruar libri, ata e dinë sigurisht se kjo (kthesë) është e vërtetë nga Zoti i tyre. E All-llahut nuk mund t’i fshihet ajo që veprojnë ata.&nbsp;&nbsp; <br> 145. Po edhe sikur t’u sillshe çdo lloj argumenti atyre që u është dhënë libri, ata nuk pasojnë kiblen tënde, e as ti nuk do të pasosh kiblen e tyre, po asnjëra palë nuk do ta pasojë kiblen e tjetrës. E pas dijes, e cila të ka ardhur, po e zëmë se ishe vënë pas dëshirave të tyre, atëherë ti do të ishe mizor.&nbsp;&nbsp; <br> 146. Atyre që u kemi dhënë librin, ata e njohin ate (Muhammedin) siç i njohin bijtë e vet, e një grup prej tyre edhe pse e dinë këtë, janë duke e fshehur të vërtetën.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 147. E vërteta është nga Zoti yt, pra kurrsesi mos u bë nga ata që dyshojnë.&nbsp;&nbsp; <br> 148. Secili (popull) ka një anë, të cilës ai i kthehet, ju shpejtoni kah punët e mbara, kudo që të jeni All-llahu ka për t’ju tubuar të gjithëve, All-llahu ka fuqi për çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 149. Kahdo që të shkosh ktheje fytyrën tënde kah ana e xhamisë së shenjtë, kjo është e vërtetë nga Zoti yt. All-llahu përcjell gjithçka veproni ju.&nbsp;&nbsp; <br> 150. Dhe kahdo që të dalësh, ktheje fytyrën tënde kah ana e xhamisë së shenjtë (Qabja) dhe kudo që të gjendeni ktheni fytyrat tuaja kah ana e saj, ashtu që njerëzit mos të kenë argument kundër jush, përveç atyre që janë mizorë nga ata (që nga inati nuk pranojnë kurrfarë fakti), por mos ia keni frikën atyre, frikësohuni prej Meje (e bëra këtë) që të gjeni rrugën e drejtë dhe që të plotësojë mirësinë Time ndaj jush.&nbsp;&nbsp; <br> 151. (sikurse plotësova mirësinë Time ndaj jush) Ashtu siç dërguam nga gjiu i juaj të dërguar t’u lexojë ajetet Tona, t’ju pastrojë, e t’ju mësojë librin dhe traditën, e edhe t’ju mësojë atë që nuk e dinit.&nbsp;&nbsp; <br> 152. Pra më kujtoni Mua,&nbsp; Unë ju kujtoj juve, Më falënderoni e mos Më mohoni.&nbsp;&nbsp; <br> 153. O ju që keni besuar, kërkoni ndihmë me durim e me të falur, se vërtetë All-llahu është me durimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 154. E për ata që u mbytën në rrugën e All-llahut mos thoni: “Janë të vdekur”, Jo, ata janë të gjallë, por ju nuk kuptoni.&nbsp;&nbsp; <br> 155. Ne do t’ju sprovojmë me ndonjë frikë, me uri, me ndonjë humbje nga pasuria e nga jeta e edhe nga frytet, por ti përgëzoji durimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 156. Të cilët, kur i godet ndonjë e pakëndëshme thonë: “Ne jemi të All-llahut dhe ne vetëm te Ai kthehemi!”&nbsp;&nbsp; <br> 157. Të tillët janë ata që kanë bekime prej Zotit të tyre dhe mëshirë dhe të tillët janë ata të udhëzuarit.&nbsp;&nbsp; <br> 158. “Safa” dhe “Merve” janë nga shenjat (për adhurim) e All-llahut, e kush e mësyen shtëpinë për haxh (Qaben për haxh), ose për umre (vizitë jashtë kohës së haxhit), nuk është mëkat për te t’i vizitojë ato dyja&nbsp; (të ece në ato dy vende). E kush bën ndonjë të mirë nga vullneti (jo obliguese), s’ka dyshim se All-llahu është shpërblyes i gjithdijshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 159. Ata, të cilët fshehin argmentet dhe faktet që Ne i shpallëm, e pasi që ato ua sqaruam njerëzve në librin, të tillët i mallkon All-llahu, i mallkojnë edhe ata që mallkojnë.&nbsp;&nbsp; <br> 160. Përveç atyre që pendohen, që përmirësohen dhe që u shpjegojnë njerëzve, (të vërtetën), të tillëve ua pranoj pendimin, se Unë pranoj shumë pendimin, jam mëshirues.&nbsp;&nbsp; <br> 161. Ata, të cilët mohuan dhe vdiqën si pabesimtarë, kundër tyre është mallkimi i All-llahut, i engjëjve dhe i të gjithë njerëzve.&nbsp;&nbsp; <br> 162. Ata përgjithmonë janë aty (në zjarrë), as nuk u lehtësohet dënimi, as nuk u jepet afat.&nbsp;&nbsp; <br> 163. Zoti juaj (që meriton adhurim) është një, All-llahu, nuk ka zot pos Atij që është mëshirëplotë, gjithnjë mëshiron.&nbsp;&nbsp; <br> 164. Është fakt se në krijimin e qiejve e të tokës, në ndërrimin e natës e të ditës, të anijes që lundron në det që u sjell dobi njerëzve, në atë shi që e lëshon All-llahu prej së larti e me të ngjall tokën pas vdekjes së saj dhe përhapë në te nga çdo lloj gjallese, në qarkullimin e erërave dhe reve të nënshtruara mes qiellit e tokës, (në të gjitha këto), për një popull që ka mend ka argumente.&nbsp;&nbsp; <br> 165. E nga njerëzit ka asish që në vend të All-llahut besojnë idhujt , që i duan (i madhërojnë) ata, sikur (që besimtarët e vërtetë e duan) All-llahun, po dashuria e atyre që besuan All-llahun është shumë më e fortë. E sikur që dinin ata që bënë mizori se kur do ta shohin dënimin (në botën tjetër), do të binden se e tërë fuqia i takon vetëm All-llahut (e jo idhujve) dhe se All-llahu është ndëshkues i rreptë.&nbsp;&nbsp; <br> 166. Dhe (sikur të shihnin) kur do të largohen ata që u prinin atyre që i ndiqnin (paria largohet prej atyre që u shkuan pas), e të gjithë e shohin dënimin dhe këputen lidhjet e tyre.&nbsp;&nbsp; <br> 167. E Ata, të cilët u patën shkuar pas do të thonë: “Ah, sikur të na lejohej një kthim (në dynja) e të largohemi prej tyre (prijësve) siç u larguan ata tash prej nesh!” Kështu All-llahu do t’ju paraqesë veprat që janë dëshprim për ta, e ata nuk kanë të dalë prej zjarrit.&nbsp;&nbsp; <br> 168. O ju njerëz, hani nga ajo që është në tokë e që është e lejuar dhe e mirë, e mos shkoni hapave të djallit se ai është armik i hapët i juaji.&nbsp;&nbsp; <br> 169. Ai ju urdhëron vetëm me të këqia e turpësi, dhe ju shtyen të thoni për All-llahun atë që nuk e dini.&nbsp;&nbsp; <br> 170. E kur u thuhet atyre (idhujtarëve): “Pranoni atë që All-llahu e shpalli!” Ata thonë: “Jo, ne ndjekim atë rrugë në të cilën i gjetëm prindërit tanë!” Edhe sikur prindërit e tyre të mos jenë udhëzuar në rrugën e drejtë (ata do t’i pasonin)?”&nbsp;&nbsp; <br> 171. Shembulli i (i thirrësit të) atyre që nuk besuan është sikurse i atij (bariut) që u lëshon britmë atyre (bagëtive) që nuk dëgjojnë tjetër vetëm se britmë e zë (e nuk kuptojnë). Ata janë të shurdhër, memecë e të verbër, ata nuk kuptojnë.&nbsp;&nbsp; <br> 172. O ju që besuat, hani nga të mirat që u kemi dhënë,&nbsp; dhe falënderoni All-llahun, nëse jeni që vetëm Atë e adhuroni.&nbsp;&nbsp; <br> 173. (All-llahu) Ua ndaloi juve vetëm të ngordhtën, gjakun, mishin e derrit dhe atë që therret (ngritet zëri me te) jo në emër të All-llahut. E kush shtrëngohet (të hajë nga këto) duke mos tepruar, për të nuk është mëkat. Vërtetë All-llahu falë, është mëshirues.&nbsp;&nbsp; <br> 174. Ata që fshehin nga libri atë që shpalli All-llahu dhe për te fitojnë shumë të paktë, ata në barqet e tyre fusin vetëm zjarr. Atyre All-llahu nuk do t’u flasë në ditën e gjykimit dhe as nuk i shfajson ata, por për ta pason dënimi i rëndë e i padurueshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 175. Ata janë që në vend të udhëzimit e morën humbjen dhe dënimin në vend të shpëtimit. Sa të durueshëm qenkan ata ndaj zjarrit?&nbsp;&nbsp; <br> 176. Atë (dënim) për shkak se All-llahu e zbriti librin (Tevratin), me sqarim të drejtë, e ata që bënë ndryshime në librin, janë në një përçarje të largët nga e vërteta.&nbsp;&nbsp; <br> 177. Nuk është tërë e mira (e kufizuar) të ktheni fytyrat tuaja kah lindja ose perëndimi, por mirësi e vërtetë është ajo e atij që i beson All-llahut, ditës së gjykimit, engjëjve, librit, lajmëtarëve&nbsp; dhe pasurinë që e do, ua jep të afërmve, bonjakëve, të vërfërve, udhëtarëve, lypësve dhe për lirimin e robërve, dhe ai që e fal namazin, e jep zeqatin, dhe ata që kur premtojnë e zbatojnë, dhe të durueshmit në skamje, në sëmundje dhe në flakën e luftës. Të tillët janë ata të sinqertit dhe të tillët janë ata të devotshmit.&nbsp;&nbsp; <br> 178. O ju që besuat, u është bërë obligim gjurmimi për dënim për mbytje: i liri për të lirin, robi për robin, femra për femrën. Kurse atij që i falet diçka nga vëllau i vet atëherë ajo le të përcillët (e atij që e fal) kuptueshëm dhe shpagimi (nga dorasi) atij le t’i bëhet me të mirë. kjo është një lehtësim dhe mëshirë prej Zotit tuaj. E kush tejkalon pas këtij (pajtim), ai ka një dënim të idhët.&nbsp;&nbsp; <br> 179. O ju të zotët e mendjes, kjo masë e dënimit është jetë për ju, ashtu që të ruheni (nga mbytja e njëri tjetrit).&nbsp;&nbsp; <br> 180. Kur ndonjërit prej jush i është afruar vdekja, nëse lë pasuri pas vete, testamenti (vasijeti) për prindërit dhe për të afërmit u është bërë juve obligim, por ashtu siç është drejtë. Për ata që janë të devotshëm kjo është detyrë që lypet kryer.&nbsp;&nbsp; <br> 181. Kush bën ndryshimin e tij pasi që ta ketë dëgjuar (ditur) atë, mëkati për te u takon atyre që ndryshojnë. All-llahu dëgjon dhe di.&nbsp;&nbsp; <br> 182. E kush frikësohet prej testamentuesit se gabimisht po largohet nga drejtësia, ose qëllimisht do të bëjë mëkat, ai që bën pajtim ndërmjet tyre, ai nuk ka mëkat. Vërtetë All-llahu shumë falë dhe shumë mëshiron.&nbsp;&nbsp; <br> 183. O ju që besuat, agjërimi (saum ) u është bërë obligim sikurse që ishte obligim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që të bëheni të devotshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 184. (jeni të obliguar për) Ditë të caktuara, e kush është i sëmurë prej jush ose është në udhëtim (e nuk agjëroi), atëherë ai (le të agjërojë) më vonë aq ditë. E ata që i rëndon ai (nuk mund të agjërojnë), janë të obliguar për kompenzim, ushqim (ditor), i një të varfëri ai që nga vullneti jep më tepër, ajo është aqë më mirë për te. Mirëpo, po që se dini, agjërimi është më i mirë për ju.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 185. (ato ditë të numëruara janë) Muaji i Ramadanit që në te (filloi të) shpallet Kur’ani, që është udhërëfyes për njerëz dhe sqaruesi i rrugës së drejtë dhe dallues (i të vërtetës nga gënjeshtra). E kush e përjeton prej jush këtë muaj, le të agjërojë, ndërsa kush është i sëmurë ose në udhëtim, le të agjërojë aqë ditë nga ditët e mëvonshme. All-llahu me këtë dëshiron lehtësim për ju, e nuk dëshiron vështërsim për ju. (të agjëroni ditët e lëshuara më vonë) Që të plotësoni numrin, të madhëroni All-llahun për atë se u udhëzoi dhe që të falenderoni.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 186. E kur robët e Mi të pyesin ty për Mua, Unë jam afër, i përgjigjem lutjes kur lutësi më lutet, pra për të qenë ata drejt të udhëzuar, le të më përgjigjen ata Mua dhe le të më besojnë Mua.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 187. Natën e agjërimit u është lejuar afrimi të gratë tuaja, ato janë prehje për ju dhe ju jeni prehje për ato. All-llahu e di se ju e keni mashtruar vetveten, andaj ua pranoi pendimin tuaj dhe ua fali gabimin. Tash e tutje bashkohuni me to dhe kërkoni atë që ua ka caktuar All-llahu dhe hani e pinin derisa qartë të dallohet peri i bardhë nga peri i zi në agim, e pastaj agjërimin plotësojeni deri në mbrëmje. E kur jeni të izoluar (në i’tikafë) në xhamia, mos t’u afroheni atyre (për marëdhënie intime). Këto janë dispozitat e All-llahut, pra mos i kundërshtoni. Ja kështu, në këtë mënyrë All-llahu ua sqaron njerëzve argumentet e veta që ata të ruhen.&nbsp;&nbsp; <br> 188. Dhe mos e hani pasurinë e njëri- tjetrit në mënyrë të palejuar, e as mos u paraqitni me te (me ryshfet) te gjyakatësit për të grabitur në mënyrë të padrejtë një pjesë të pasurisë së njerëzve, kur ju e dini (se pa të drejtë po e hani atë).&nbsp;&nbsp; <br> 189. Të pyesin ty për hënën e re (dhe fazat e saj) Thuaj: “Ato janë përcaktime të kohës prë njerëzi dhe për haxh. Nuk është mirësi të hyni nga mbrapa në shtëpitë por është mirësi kush ruhet (nga të këqiat). Në shtëpia hyni kah dyert e tyre dhe kinie frikë All-llahun që ashtu të gjeni shpëtim.&nbsp;&nbsp; <br> 190. Dhe luftoni në rrugën e All-llahut&nbsp; kundër atyre që ju sulmojnë e mos e teproni se All-llahu nuk i do ata që e teprojnë (e fillojnë luftën).&nbsp;&nbsp; <br> 191. Dhe luftoni ata kudo që t’i zini, dëboni prej vendit ata sikurse ju përzuan ata juve. Fitneja&nbsp; është më e rëndë se vrasja. Mos i luftoni ata pranë xhamisë së shenjtë (Mesxhidul-Haram ) deri që ata t’ju luftojnë juve aty, e nëse ju sulmojnë, atëherë sulmoni edhe ju ata. I këtillë është ndëshkimi ndaj pabesimtarëve.&nbsp;&nbsp; <br> 192. Dhe nëse heqin dorë, pra All-llahu është Mëkatfalësi, Mëshiruesi.&nbsp;&nbsp; <br> 193. Vritni ata derisa të zhduket fitneja dhe të aplikohet feja vetëm për All-llahun.&nbsp;&nbsp; E në qoftë se ndalen (nga propaganda dhe lufta), atëherë lereni armiqësinë, përveç atyre që janë zullumqarë.&nbsp;&nbsp; <br> 194. Muaji i shenjtë ( i sivjetit) është për muajin e shenjtë (të vjetit), e shenjtëritë (shkelja e tyre) janë masë ndëshkuese. Pra, kush ju sulmon juve, kthenia sulmin atij edhe ju po në atë masë dhe kini frikë nga All-llahu e ta dini se All-llahu është me të devotshmit.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 195. Dhe jepni për një rrugë të All-llahut e mos hidhni veten në rrezik dhe bëni mirë, se me të vërtetë All-llahu i do bamirësit.&nbsp;&nbsp; <br> 196. E kryenie haxhin dhe umrën për hir të All-llahut, po në qoftë se pengoheni, atëherë (therrni për kurban) çka t’ju vijë më lehtë prej kurbanëve, e mos i rruani kokat tuaja derisa të arrijë kurbani vendin e caktuar. Po kush është prej jush i sëmurë ose ka mundim koke (e rruhet para kohe) kompensim është: agjërim, sadaka ose kurban. E kur jeni të sigurt, ai që bënë umrën para haxhit (duhet therrë) një kurban që i vjen më lehtë, mirëpo nëse nuk ka, le të agjëroj tri ditë gjatë haxhit e shtatë ditë kur të ktheheni, këto jeni dhjetë ditë të plota. Ky është rregull për ata që nuk kanë familjen pranë xhamisë së shenjtë. Pra kinie dro All-llahun dhe dine se All-llahu është ndëshkues i rreptë.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 197. Haxhi është në muajt e caktuar e kush bën (ia fillon të zbatojë) haxhin&nbsp; në këta muaj, nuk duhet afruar gruas, nuk bën të merr nëpër këmbë dispozitat e sheriatit, as nuk duhet shkaktuar grindje. All-llahu di për atë që e punoni nga e mira. Dhe përgatituni me furnizim (për rrugë), e furnizimi më i mirë është devotshmëria, e ju të zotët e mendjes keni dronë Time.&nbsp;&nbsp; <br> 198. Nuk është mëkat për ju të kërkoni begati nga Zoti juaj (të bëni ndonjë tregti gjatë haxhit). E kur të derdheni (hiqeni) prej Arafatit , përmendeni All-llahun në vend të shenjtë (Muzdelife) , përmendeni Atë, ashtu si u ka udhëzuar Ai, sepse më parë ishit të humbur.&nbsp;&nbsp; <br> 199. Pastaj zdirgjuni andej kah zdirgjen njerëzit, kërkoni All-llahut falje, se All-llahu fal e është mëshirues.&nbsp;&nbsp; <br> 200. E kur t’i kryeni detyrat tuaja, përmendeni All-llahun sikurse i përkujtoni prindërit tuaj, bile përmendeni edhe më fortë. Ka disa prej njerëzve që thonë: “Zoti ynë, na jep Ti neve në këtë botë!” për të nuk ka asgjë në botën tjetër.&nbsp;&nbsp; <br> 201. E, ka prej tyre asish që thonë: “Zoti ynë na jep të mira në këtë jetë, të mira edhe në botën tjetër, dhe na ruaj prej dënimit me zjarr!”&nbsp;&nbsp; <br> 202. Të tillët e kanë shpërblimin nga ajo që e fituan. All-llahu është i shpejtë në llogari.&nbsp;&nbsp; <br> 203. All-llahun përmendeni në ditët e caktuara&nbsp; (në ditët e bajramit). Kush ngutet (të largohet prej Mines) për dy ditë, nuk bën mëkat, po edhe ai që e shtyen (edhe për një ditë) nuk bënë mëkat, këto rregulla janë për atë që don të jetë i përpikët. Pra, kini kujdes All-llahun dhe dine se ju, te Ai tuboheni.&nbsp;&nbsp; <br> 204. Ka ndonjë nga njerëzit që fjala e tij të mahnit, por vetëm në këtë botë (pse në botën tjetër gjykon Ai që e di të fshehtat), dhe për atë që ka në zemrën e tij, e paraqet All-llahun dëshmues, e në realitet ai është kundërshtari më i rreptë.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 205. E posa të kthehet, ai në tokë vepron të bëjë shkatërrim në te, të asgjësojë të korrat (mbjelljet) dhe gjallesat. E All-llahu nuk e do çrregullimin (fesadin).&nbsp;&nbsp; <br> 206. Dhe kur i thuet atij: “Kij frikë All-llahun!”, atë e kap eufori për punë mëkati. Shtrat i shëmtuar është ai që i takon atij (Xhehennemi).&nbsp;&nbsp; <br> 207. Ka nga njerëzit, i cili për hirë të All-llahut e flijojnë vetveten, e edhe All-llahu është shumë i mëshirshëm për robtë e vet.&nbsp;&nbsp; <br> 208. O ju që besuat, hyni në islamizmin e tërësishëm (Përqafoni fenë islame në tërësi), e mos ndiqni rrugën e djallit, sepse ai është armik i juaji i hapët.&nbsp;&nbsp; <br> 209. E nëse devijoni pasi u kanë ardhur argumentet e qarta, ta dini pra se All-llahu është i plotëfuqishëm, i vetëdijshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 210. Ata nuk janë duke pritur tjetër, por vetëm t’u vijë All-llahu (urdhëri i All-llahut në ditën e gjykimit) nën hije të reve, (t’u vijnë) engjëjt dhe çështja të jetë e kryer (kush për Xhennet e kush për Xhehennem). Vetëm te All-llahu është fundi i të gjitha çështjeve.&nbsp;&nbsp; <br> 211. Pyeti bijtë e Israilit, se sa argumente të çarta u kemi dhënë atyre (dhe nuk besuan). E kush e ndërron të mirën e All-llahut pasi që t’i ka ardhur ajo, s’ka dyshim se ndëshkimi i All-llahut është i ashpër. 212. Atyre që nuk besuan, u është bërë e hijshme jeta e kësaj bote dhe bëjnë tallje me ata që besuan. Po ata që u ruajtën (besimtarët) në ditën e kijametit. All-llahu i jep (shpërblim) pa masë atij që e do.&nbsp;&nbsp; <br> 213. Njerëzit ishin një popull (të fesë së natyrshme islame) e (kur u përçanë) All-llahu dërgoi pejgamberët përgëzues dhe qortues, dhe atyre Ai u zbriti edhe librin me fakte të sakta për të gjykuar në atë që u kundërshtuan vetëm ata që kishin libër (ithëtarët e librit). E përpos atyre që iu kishte dhënë ai (libri) dhe u kishin ardhur argumente të qarta, nuk kundërshtoi kush në te (në librin), po edhe atë (kundërshtim e bënë), nga zilia ndërmjet tyre, mirëpo All-llahu me mëshirën e Tij i udhëzoi ata që besuan te e vërteta e asaj për çka ishin kundërshtuar. All-llahu e vënë në rrugë të drejtë atë që dëshiron.&nbsp;&nbsp; <br> 214. Po ju menduat se do të hyni në Xhennet, pa u provuar edhe ju me shembullin e atyre që ishin para jush, të cilët i patën goditur skamjet e vuajtjet dhe qenë tronditur, sa që i dërguari thoshte, e me te edhe ata që kishin besuar: “Kur do të jetë ndihma e All-llahut?” Ja (u erdhi ndihma) vërtetë ndihma e All-llahut është afër!”&nbsp;&nbsp; <br> 215. Të pyesin se çdo të japin. Thuaj: “Atë që jepni për të afërmit, për bonjakët, për të varfërit, për gurbetçinjtë. E çdo të mirë që punoni, s’ka dyshim se All-llahu e di.&nbsp;&nbsp; <br> 216. Juve u është bërë obligim kitali (xhihadi) , ndonëse ju e urreni atë. Por mund që ju ta urreni një send, e ai është shumë i dobishëm për ju, dhe mund që ju ta doni një send, e ai është dëm për ju. All-llahu di, e ju nuk dini.&nbsp;&nbsp; <br> 217. Të pyesin për luftën në muajin e shenjtë, thuaj: “Lufta në te është e madhe (mëkat i madh) , por pengimi nga rruga e All-llahut, mosbesimi ndaj Tij, pengimi nga xhamia e shenjtë (Qabja) dhe dëbimi i banorëve të saj nga ajo, janë mëkate edhe më të mëdha te All-llahu. E fitneja&nbsp; është edhe më e madhe se mbytja. Ata do t’u luftojnë juve vazhdimisht për t’ju zbrapsur, nëse munden, nga feja juaj. E kush zbrapset prej jush nga feja e tij dhe vdes si pabesimtar, ata i kanë zhdukur veprat e veta në këtë jetë dhe në jetën tjetër. Të tillët janë banorë të zjarrit dhe në të do të qëndrojnë përjetshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 218. Ata të cilët besuan, ata që u shpërngulën dhe luftuan në rrugën e All-llahut, ata meritojnë të shpresojnë në mëshirën e Tij. All-llahu falë shumë dhe është mëshirues.&nbsp;&nbsp; <br> 219. Të pyesin ty për verën dhe bixhozin . Thuaj: “Që të dyja janë mëkat i madh, e ka edhe dobi në to (të pakta) për njerëz, por dëmi i tyre është më i madh se dobia e tyre. Të pyesin ty edhe se ç’do të japin. Thuaj: “Tepricën!” Kështu ua sqaron All-llahu juve argumentet ashtu që të mendoni (çka është mirë e çka është keq).&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 220. (të mendoni) Për këtë botë dhe për botën tjetër. Dhe të pyesin ty për bonjakët. Thuaj: “Po t’i ndihmoni në punët e tyre është më mirë, e nëse i përzieni (pasurin e tyre me tuajën), ata janë vëllezërit tuaj. All-llahu di të dallojë qëllimkeqin nga qëllimmiri. E sikur të dëshironte All-llahu do t’ju rëndojë. All-llahu është më i fuqishëm, më i urti.&nbsp;&nbsp; <br> 221. Mos u martoni me idhujtare deri që ato të besojnë (Zotin). Një robëresh besimtare është më e vlefshme se një idhujtare, edhe nëse ajo (idhujtarja) ju mahnitë. Mos u martoni as me idhujtarë&nbsp; deri që ata të besojnë (Zotin). Një rob besimtar është më i vlefshëm se idhujtari edhe nëse ai ju mahnit. Ata ju ftojnë për në zjarr, e All-llahu me mëshirën e vet ju fton për në Xhennet, për në shpëtim dhe u sqaron njerëzve argumentet e veta, ashtu që ata të përkujtojnë.&nbsp;&nbsp; <br> 222. Të pyesin ty për menstruacionin (hajdin). Thuaj: “Ajo është gjendje e neveritur, andaj largohuni prej grave gjatë menstruacionit dhe mos iu afroni atyre (për marëdhënie) derisa të pastrohen. E kur të pastrohen, atëherë afrohuni atyre ashtu siç u ka lejuar All-llahu. All-llahu i do ata që pendohen, dhe ata që ruhen prej punëve të ndyta e të neveritshme.&nbsp;&nbsp; <br> 223. Gratë tuaja janë vendmbjellje e juaj, afrohuni vendmbjelljes suaj si të dëshironi, por përgatitni për vetën tuaj, dhe kinie frikë All-llahu, e ta dini se fundi juaj është te Ai, e besimtarëve jepu myzhde.&nbsp;&nbsp; <br> 224. E mos e bëni All-llahun peng të betimeve tuaja (kur betoheni në Te), kur doni të bëni vepra të mira, të silleni mirë dhe të bëni pajtim ndërmjet njerëzve. All-llahu dëgjon të gjitha dhe i di.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 225. All-llahu nuk ju merr në përgjegjësi për betimet tuaja të paqëllimta, por ju merr për ato që i bëni qëllimisht me gjithë zemër. All-llahu është i butë dhe falë shumë.&nbsp;&nbsp; <br> 226. Ata që betohen&nbsp; se do të largohen prej grave të tyre (të mos bëjnë kontakt me to), afati i pritjes është katër muaj. Në qoftë se kthehen ata (heqin dorë nga betimi), s’ka dyshim All-llahu bën falje dhe mëshiron.&nbsp;&nbsp; <br> 227. E në qoftë se ata kanë vendosur për shkurorëzim, All-llahu dëgjon (fjalët e tyre) i di (qëllimet e tyre).&nbsp;&nbsp; <br> 228. E ato gra që janë shkurorëzuar janë të obliguara të presin tri menstruacione. Nëse ato i besojnë All-llahut dhe ditës së mbramë, atyre nuk u lejohet të fshehin atë që All-llahu krijoi në mitrat e tyre. E burrat e tyre kanë më shumë të drejta që gjatë asaj kohe, nëse duan pajtim, t’i rikthejnë ato. Edhe atyre (grave) u takon e drejta sikurse edhe përgjegjësia në bashkëshortësi, e burrave u takon një përparësi ndaj tyre. All-llahu është i gjithfuqishëm, i urtië.&nbsp;&nbsp; <br> 229. Lëshimi (pas së cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë, e (pastaj) ose jetë e njerëzishme (bashkëshortore) ose shkurorëzim me mirëkuptim. E juve (burrave) nuk u lejohet t’u merrni asnjë send nga ajo që u keni dhuruar (si niqah), vetëm nëse që të dy frikësoheni se nuk do të mund t’i ruajnë dispozitat e All-llahut (në bashkëshortësi). E nëse keni frikë se ata të dy nuk do të mund t’i ruajnë dispozitat e All-llahut, atëherë për atë, me çka ajo bën kompensim për shkurorëzim (hule) , për ata të dy nuk ka mëkate. Këto janë dispozita të All-llahut, pra mos i kundërshtoni, sepse kush i tejkalon dispozitat e All-llahut, pikërisht të tillët janë zullumqarët.&nbsp;&nbsp; <br> 230. E në qoftë se ai (burri) e lëshon atë (për herë të tretë), pas atij (lëshimi) nuk lejohet më derisa të martohet ajo për një burrë tjetër. E nëse ai (burri i dytë) e lëshon atë, atëherë për ata dy, po qe se mendojnë se do t’i zbatojnë dispozitat e All-llahut, nuk ka pengesë të rikthehen (në bashkëshortësi). Këto janë dispozita të All-llahut që ia sqaron një populli që kupton.&nbsp;&nbsp; <br> 231. E kur t’i keni lëshuar gratë dhe ato i afrohen afatit të tyre, atëherë ose mbani si duhet, ose i lëni si duhet (të kryejnë fatin), e mos i mbani sa për t’i dëmtuar, e të bëheni të padrejtë. E kush bën atë, ai e ka dëmtuar vetveten. Dispozitat e All-llahut mos i merrni për shaka. Përkujtoni të mirat e All-llahut, ndaj jush edhe atë që ju shpalli Kur’ani dhe dispozitat e sheriatit me të cilat ju udhëzon, dhe keni frikë All-llahun e dine se All-llahu është i gjithdijshëm për çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 232. Dhe kur i lëshoni gratë, e ato e përmbushin afatin e tyre (të pritjes), nëse pëlqejnë mes vete ashtu si kërkojnë rregullat, mos i pengoni që të martohen për burrat e tyre. Me këtë këshillohet ai që prej jush e beson All-llahun dhe botën tjetër, kjo është më e dobishme për ju, më e pastër, se All-llahu e di, e ju nuk e dini.&nbsp;&nbsp; <br> 233. Nënat, ato që duan ta plotësojnë gjidhënien, janë të obliguara t’u japin gji fëmijëve të vet dy vjet të plota. I ati i fëmijës është i obliguar për furnizim dhe veshmbathjen e tyre (gruas) ashtu si është rregulli. Askush nuk ngarkohet më tepër, vetëm aq sa ka mundësin e tij. Asnjë nën nuk bën të dëmtohet me fëmijën e saj, e as babai me fëmijën e tij. Po ashtu është i obliguar edhe trashëgimtari (i fëmijës). E nëse pas një konsultimi dhe pëlqimi (prindërit) shfaqin dëshirën për ndërprerjen (më heret) e gjinit, nuk është ndonjë mëkat për ta. Nëse ju baballarët) për fëmijën tuaj dëshironi gjidhënëse tjetër me kusht që pagesën t’ia bëni në mënyrë të duhur, nuk është ndonjë mëkat. Kini frikë nga All-llahu dhe dine se All-llahu sheh çka punoni.&nbsp;&nbsp; <br> 234. E ata që vdesin dhe lënë gra pas vete, ato (gratë) presin katër muaj e dhjetë ditë. E kur ta kryejnë ato afatin e tyre, nuk është mëkat për ju (familja kujdestare) për atë që bëjnë ato në mënyrë të njerëzishme më veten e tyre. All-llahu hollësisht e di çka veproni.&nbsp;&nbsp; <br> 235. Paraqitja juaj për martesë ndaj grave (që kanë kryer afatin e tyre), në mënyrë të tërthortë, ose mbajtja fshehtë në veten tuaj, nuk është mëkat për ju. All-llahu e di se ju do t’ua përmendni atyre (dëshirën për martesë), por kursesi mos u premtoni atyre fshehtazi (diç tjetër), përpos t’u thoni fjalë të lejuara. Dhe mos vendosni lidhjen e kurorës derisa të përfundojë afati i caktuar. Ta dini se All-llahu e di çka fshehni në vete, pra kini frikë prej Atij, dhe dine se All-llahu shumë falë është i butë.&nbsp;&nbsp; <br> 236. Nuk është mëkat për ju nëse i lëshoni gratë pa pasur kontakt (martesë) me to dhe para se t’u caktoni atyre ndonjë caktim (kurorë-nikah), po pajisni ato (me ndonjë pajisje), pasaniku sipas mundësisë së tij dhe i varfëri sipas mundësisë së tij. Një pajisje e zakonshme është obligim për bëmirësit.&nbsp;&nbsp; <br> 237. E nëse i lëshoni ato para se të kontaktoni, por u keni pas caktuar atyre një caktim (kurorës), atëherë duhet t’u jepni gjysmën e asaj që e keni caktuar, përveç nëse ju falin ose ju falë ai në duart e të cilit është lidhja e kurorës. E të falni (burra ose gra) është më afër devotshmërisë, e mos e harroni bamirësinë ndërmjet jush. Vërtetë, All-llahu sheh atë që veproni.&nbsp;&nbsp; <br> 238. Vazhdoni rregullisht namazet (faljet), e edhe atë namazin e mesëm , dhe ndaj All-llahut të jeni respektues (në namaze).&nbsp;&nbsp; <br> 239. E nëse këni frikë (nga armiku), atëherë fauni duke ecur ose duke kaloruar , por kur të jeni të siguruar, përkujtoni (me namaz) All-llahun ashtu si u mësoi Ai për atë që ju nuk dinit.&nbsp;&nbsp; <br> 240. Ata që vdesin nga mesi i juaj dhe lënë pas vete gra, le të testamentojnë (lënë porosi) për gratë e tyre, furnizimin për një vjet, duke mos i nxjerrë prej shtëpisë. E nëse (me dëshirën e vet) dalin, nuk është mëkat për ju për atë punë të lejueshme që bëjnë ato me vetveten. All-llahu është më i fuqishmi, më i dituri.&nbsp;&nbsp; <br> 241. Për të devotshmit është obligim që edhe për gratë e lëshuara të bëjnë një furnizim të zakonshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 242. Kështu, që t’i kuptoni, All-llahu ua shpjegon argumentet e veta.&nbsp;&nbsp; <br> 243. A nuk di për ata, të cilët nga frika prej vdekjes u larguan prej atëdheut të vet, e të cilët ishin me mijëra, e All-llahu atyre u tha: “Vdisni!” (ata vdiqën) Pastaj i ngjalli. All-llahu është shumë bamirës për njerëz, por shumica e njerëzve nuk janë mirënjohës.&nbsp;&nbsp; <br> 244. Luftoni për hirë të All-llahut, etë dini se All-llahu dëgjon, di.&nbsp;&nbsp; <br> 245. Kush është ai që i huazon All-llahut një hua të mirë, e Ai t’ia shtojë atij shumëfish Atë? All-llahu shtrëngon (varfëron) dhe çliron (begaton) dhe kthimi juaj është vetëm te Ai.&nbsp;&nbsp; <br> 246. A nuk ke marrë vesh për parinë e bijëve të israilit pas Musait? Kur i patën thënë një të dërguarit të tyre (Shem’unit): “Cakto për neve një sundues e të luftojmë në rrugën e All-llahut!” Ai (pejgamberi) tha: “A mund të ndodhë që nëse lufta u bëhet obligim ju të mos luftoni!” ata thanë: “E ç’kemi ne që të mos luftojmë në rrugën e All-llahut, kur dihet se ne jemi dëbuar nga atdheu dhe bijt tanë?” E kur u obliguan me luftë, përveç një pakice prej tyre, ata u zbrapën. All-llahu është i njohur për punët e zullumqarëve.&nbsp;&nbsp; <br> 247. Pejgamberi i tyre u tha: “All-llahu caktoi sundues tuajin Talutin” Ata thanë: “Si mund të jetë ai sundues yni, kur ne kemi më shumë meritë se ai për sundim, madje ai edhe nuk është i pasur? Ai tha: “All-llahu zgjodhi atë sundues tuajin dhe e pajisi me dituri të gjerë e me fuqi trupore!” All-llahu ia jep sundimin e vet atij që do, All-llahu është dhurues i madh, i dijshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 248. Lajmëtari i tyre u tha: “Shenjë e sundimit të tij është që t’ju sjellë arkën, që e bartin engjëjt, dhe që në te gjeni qetësim (shpirtëror - Sekine)&nbsp; nga Zoti juaj e, edhe diçka që ka mbetur nga thesari i familjes së Musait dhe Harunit. S’ka dyshim se ky, po qe se jeni besimtarë, është një fakt për ju”.&nbsp;&nbsp; <br> 249. E kur doli (prej qytetit) Taluti me ushtrinë, tha: “All-llahu do t’ju sprovojë me një lumë, e ai që pi prej atij, ai nuk është me mua, e kush nuk shijon atë, ai është me mua, përveç atij që me dorën e vet e pi një grusht?” Mirëpo, me përjashtim të një pakice prej tyre, të tjerët pinë nga ai. E kur e kaloi ai (taluti) atë së bashku me te edhe ata që ishin besimtarë thanë: “Ne sot nuk kemi fuqi kundër Xhalutit dhe ushtrisë së tij!” Po ata që ishin të bindur se do ta takonin All-llahun thanë: “Sa e sa grupe të vogla me dëshirën e All-llahut kanë triumfuar ndaj grupeve të mëdha!” All-llahu është me durimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 250. E kur dualën përballë Xhalutit dhe ushtrisë së tij, thanë: “Zoti ynë! na dhuro durim! na i përforco këmbët tona dhe na ndihmo kundër pabesimtarëve!&nbsp;&nbsp; <br> 251. Me ndihmën e All-llahut i thyen ata, e Davudi e mbyti Xhalutin dhe All-llahu i dha atij (Davudit) sundimin dhe hikmetin (urtësinë, nubuwetin ) dhe e mësoi atë për çdo gjë që deshi. Dhe sikur All-llahu të mos i mbronte njerëzit me disa prej disa të tjerëve, do të shkatërrohej toka, po All-llahu është bamirës i madh ndaj njerëzimit.&nbsp;&nbsp; <br> 252. Këta janë argumente të All-llahut, po t’i lexojmë ty me saktësi, e s’ka dyshim se ti (Muhammed) je prej të dërguarve.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 253. Këta (për të cilët të rrëfyem) janë të dërguarit, disa prej tyre i dalluam nga të tjerët, prej tyre pati që All-llahu u foli, disa i ngriti në shkallë më të lartë, Isait, birit të Merjemës i dhamë argumente dhe e përfocuam me shpirtin e shenjtë (Xhibrilin). E sikur të donte All-llahu, nuk do të mbyteshin ndërmjet vete ata (populli) që ishin pas tyre, pasi që atyre u patën zbritur argumentet, por ata megjithatë u përçanë. E pati prej tyre që besuan dhe pati të tillë që nuk besuan,e sikur të dëshironte All-llahu ata nuk do të mbyteshin, por All-llahu punon çka dëshiron.&nbsp;&nbsp; <br> 254. O ju që keni besuar, para se të vijë një ditë kur nuk do të ketë as shitblerje, as miqësi, e as ndërmjetësi, jepni nga ajo me çka Ne u furnizuam juve. Pabesimtarët janë mizorë.&nbsp;&nbsp; <br> 255. All-llahu - s’ka zot pos Tij. I Gjalli, Vigjiluesi. Nuk e ze të koturit, e as gjumi. E Tija është ç’ka në qiej dhe ç’ka në tokë. Kush mund të ndërmjetësojë te Ai, pos me lejën e Tij? Ai e di se ç’po u ndodhë dhe ç’do t’u ndodhë. Dhe asgjë nga dija e Tij nuk mund të përvetësojnë, pos sa të dojë Ai. Ndërsa pushteti&nbsp; i Tij përfshin qiejt dhe tokën. E nuk lodhet duke i ruajtur (mirëmbajtur), ngase Ai është i Larti, Madhështori. (Ky ajet quhet edhe “Ajetul-Kursij”)&nbsp; <br> 256. Në fe nuk ka dhunë. Është sqaruar e vërteta nga e kota. E kush nuk i beson tagutët , e i beson All-llahut, ai është kapur për lidhjen më të fortë, e cila nuk ka këputje. All-llahu është dëgjues i dijshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 257. All-llahu është mbikëqyrës i atyre që besuan, i nxjerr ata prej errësirave në dritë. E kujdestarë të atyre që nuk besuan janë djajtë që i nxjerrin ata prej drite e i hudhin në errësira. Ata janë banues të zjarrit, ku do të qëndrojnë përgjithmonë.&nbsp;&nbsp; <br> 258. A nuk ke arritur të dijsh për atë që përse All-llahu i kishte dhënë pushtet, ai (Nemrudi) polemizoi me Ibrahimin rreth Zotit të tij. Kur Ibrahimi tha: “Zoti im është Ai që jep jetë dhe vdekje!” Ai tha: “Edhe unë jep jetë dhe vdekje!” Ibrahimi tha: “Zoti im e sjell diellin nga lindja, sille pra ti atë nga perëndimi?” Atëherë ai që nuk besoi mbeti i hutuar. All-llahu shpie në rrugë të drejtë popullin mizor.&nbsp;&nbsp; <br> 259. Ose (nuk je i njohur) me shembullin e atij që kaloi pranë një fshati që ishte rrënuar në kulmet e tij, e tha: “Si e ngjallë All-llahu këtë pas shkatërrimit të tij?” e All-llahu e bëri të vdekur atë (pyetësin - Uzejrin) njëqind vjet, pastaj e ringjalli dhe i tha: “Sa qëndrove (i vdekur)?” Ai tha: “Një ditë, ose një pjesë të ditës!” Ai (All-llahu) Tha:”Jo, por ke ndejtur (i vdekur) njëqind vjet, shikoje ushqimin dhe pijen tënde si nuk është prishur, e shikoje edhe gomarin tënd (si i janë shkapërderdhur eshtrat). E për të bërë ty argument për njerëzit (bëmë këtë sprovë), shiko se si i kombinojmë eshtrat e pastaj i veshim me mish. E kur iu bë e qartë atij tha: “U binda se me të vërtetë All-llahu ka mundësi për çdo send!”&nbsp; <br> 260. “Përkujto kur Ibrahimi tha: “Zoti im, më mundëso të shoh se si i ngjallë të vdekurit?” Ai (Zoti) tha: “A nuk beson?” Ai (Ibrahimi) tha: “Po, por desha që zemra e ime të ngopet (bindje)!” Ai (Zoti) tha: “Merri katër shpezë pranë vete (therri e copëtoji), e pastaj në çdo kodër vëne nga një pjesë të tyre, mandej thirri ato, do të vijnë ty shpejt, e dije se All-llahu është i Gjithfuqishmi, i Urti. ”&nbsp; <br> 261. Shembulli i pasurisë së atyre që e japin në rrugën e All-llahut është si një kokërr prej të cilës mbijnë shtatë kallinj, ndërsa në secilin kalli ka nga njëqind kokrra. All-llahu ia shumëfishon (shpërblimin) atij që dëshiron, All-llahu është Bujar i Madh, i di qëllimet.&nbsp;&nbsp; <br> 262. Ata që për hir të All-llahut e japin pasurinë e tyre, e pastaj atë që e dhanë nuk e përcjellin me të përmendur e me mburrje, ata e kanë shpërblimin e vet të Zoti i tyre, për ta nuk ka frikë, ata as që do të brengosen.&nbsp;&nbsp; <br> 263. Një fjalë e mirë dhe një lehtësim (që i bëhet lypësit) është më e mirë se një lëmoshë që përcillet me të keqe. All-llahu nuk ka nevojë për askë, është i Butë.&nbsp;&nbsp; <br> 264. O ju që besuat, mos i prishni lëmoshat tuaja me të krenuar e me ofendim siç bën ai që ia jep pasurinë e vet sa par sy e faqe të njerëzve, e nuk beson All-llahun dhe botën tjetër. Shembulli i tij është si një gur i madh e i lëmuar bmi të cilin ka pak dhe, e kur e godet atë një shi i madh e lë të zhveshur (lakuriq). Ata (formalistët) nuk arrijnë asgjë nga ajo që punuan. All-llahu nuk udhëzon popullin pabesimtar.&nbsp;&nbsp; <br> 265. E shembulli i atyre që pasurinë e vet e japin nga bindja e tyre e duke kërkuar kënaqësinë e All-llahut, i përngjan një kopshti në një rrafshnaltë që i bie shi i madh, e ai jep fruta të dyfishtë. Po edhe nëse nuk i bie shi i madh, i bie një rigë (që i mjafton). All-llahu sheh atë që veproni.&nbsp;&nbsp; <br> 266. A dëshiron ndonjëri prej jush ndonjë kopsht me hurma e rrush në të cilin rrjedhin lumenj, në të cilin ka nga të gjitha frutet, e atë (pronarin e kopshtit) ta ketë kapur pleqëria dhe ai të ketë pasardhës të mitur, e atë (kopshtin) ta godasë ndonjë stuhi me zjarr e ta djegë. Kështu All-llahu jua sqaron argumentet që të mendoni.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 267. O ju që besuat, jepni nga më e mira e asaj që e fituat dhe nga ajo që ju dhamë prej tokës, e mos nxitoni ta jepni atë më të pavlefshmen nga ajo, e që ju nuk do ta pranonit për vete pos symbyllas. Dhe dijeni se All-llahu nuk ka nevojë për ju, ngase është i Madhëruar.&nbsp;&nbsp; <br> 268. Djalli ju frikëson me varfëri dhe ju urdhëron për të këqija, e All-llahu ju garanton falje (mëkatesh) e begati; All-llahu është Dhurues i Madh, i Dijshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 269. Ai ia dhuron hikmetin&nbsp; atij që do, e kujt i është dhënë hikmeti, i është dhënë mirësi e shumtë, por nuk përkujtohet askush pos të mençurve.&nbsp;&nbsp; <br> 270. All-llahu di për atë që e keni dhënë nga pasuria ose keni zbatuar ndonjë premtim (nedhër), e për mëkatarët nuk ka ndonjë ndihmës.&nbsp;&nbsp; <br> 271. Nëse lëmoshat i jepni haptazi, ajo është mirë, por nëse ato ua jepni të varfërve fshehurazi, ajo është edhe më e mirë për ju dhe Ai ua largon të këqiat. All-llahu është i njohur hollësisht për veprat e juaja.&nbsp;&nbsp; <br> 272. “Nuk është obligim yti (Muhammed) udhëzimi i tyre (në rrugë të drejtë), All-llahu e shpie në rrugë të drejtë ate që do. Çkado që të jepni nga pasuria, e keni për veten tuaj, po mos jepni për tjetërkë, por vetëm për hir të All-llahut, e çkado që t’u jepni të tjerëve nga pasuria, ajo do t’u kompensohet në mënyrë të plotë duke mos ju dëmtuar. ”&nbsp; <br> 273. (Jepni) për të varfërit që janë të angazhuat në rrugën e All-llahut dhe nuk kanë mundësi të gjallërojnë në tokë, duke qenë se ata nuk lypin, prandaj ai që nuk e di gjendjen e tyre mendon se ata janë të pasur. Ata i njeh nga vetë pamja e tyre (të raskapitur), por nuk kërkojnë e as nuk i mërzisin njerëzit.&nbsp;&nbsp; Pra çkado që të jepni nga pasuria, s’ka dyshim se All-llahu e di atë mirë.&nbsp;&nbsp; <br> 274. Ata, të cilët pasurinë e tyre e shpërndajnë (në rrugë të Zotit) natën e ditën, fshehurazi ose haptazi, ata shpërblimin e vet e kanë të Zoti i tyre dhe për ta nuk ka as frikë, as pikëllim.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 275. Ata që e hanë kamatën&nbsp; nuk ngrehen ndryshe pos siç ngrehet i çmenduri nga të prekurit e djallit. (Bëjnë) kështu ngase thanë: “Shitblerja nuk është pos kamatë!” e All-llahu ka lejuar shitblerjen, ndërsa ka ndaluar kamatën. Atij që i ka ardhur këshillë (udhëzim ) prej Zotit të tij dhe është ndalur (prej kamatës) i ka takuar e kaluara dhe çështja e saj mbetet te All-llahu, e kush e përsërit (pas ndalimit), ata janë banues të zjarrit, ku do të mbesin përgjithmonë.&nbsp;&nbsp; <br> 276. All-llahu zhduk kamatën dhe shton lëmoshën, All-llahu nuk e do asnjë besëprerë dhe mëkatar.&nbsp;&nbsp; <br> 277. S’ka dyshim se ata që besuan dhe bënë vepra të mira, falën namazin dhe dhanë zekatin i pret shpërblim i madh te Zoti i tyre, ata nuk do të kenë kurrfarë frike as brengosje.&nbsp;&nbsp; <br> 278. O ju që besuat, keni frikë All-llahun dhe nëse jeni besimtarë të sinqertë hiqni dorë prej asaj që ka mbetur nga kamata.&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 279. E në qoftë se nuk e bëni këtë (nuk heqni dorë nga kamata), atëherë binduni se jeni në konflikt me All-llahun dhe të dërguarin e Tij.&nbsp;&nbsp; E nëse jeni penduar, atëherë juve ju takon kryet e mallit tuaj - askë nuk dëmtoni, e as vetë nuk dëmtoheni.&nbsp;&nbsp; <br> 280. Po në qoftë se ai (borxhliu) është në gjendje të vështirë, atëherë bëni një pritje deri sa të vijë në një çlirim. E t’ia falni (borxhin) në emër të lëmoshës është shumë më e mirë për ju, nëse dini.&nbsp;&nbsp; <br> 281. Dhe ruajuni ditës kur do të ktheheni te All-llahu, dhe secilit njeri i plotësohet ajo që ka fituar, dhe atyre nuk u bëhet padrejtësi.&nbsp;&nbsp; <br> 282. O besimtarë, kur merrni hua prej njëri-tjetrit për një afat të caktuar, shkruajeni atë. Dhe nga gjiu juaj le të shkruajë një shkrues i drejtë dhe të mos ngurrojë nga të shkruarit ashtu siç e ka mësuar All-llahu. Le të shkruajë, ndërsa atij le t’i diktojë ai që pranon borxhin, le t’i frikësohet All-llahut, Zotit të tij e të mos lërë mangët asnjë send nga ai. E në qoftë se ai që ngarkohet me borxh është i paaftë mentalisht, është i mitur ose nuk është në gjendje të diktojë, atëherë le të diktojë drejt kujdestari i tij. Kërkoni të dëshmojnë dy dëshmitarë burra nga mesi juaj, e në qoftë se nuk janë dy burra, atëherë një burr e dy gra, nga dëshmitarët që i pëlqeni. (Dy gra në vend të një burri) Për atë se nëse njëra prej tyre gabon, t’ia përkujtojë tjetra. Dëshmitarët të mos refuzojnë kur të thirren. Dhe mos përtoni për ta shkruar atë dhe afatin e tij, i vogël qoftë ose i madh, sepse kjo është më e drejtë te All-llahu, më e fortë për dëshmi dhe më afër mosdyshimit. Vetëm nëse është tregti e menjëherëshme (dora-doras) që e praktikoni mes jush, atëherë nuk është ndonjë mëkat të mos e shënoni. Por, kur bëni shitblerje, dëshmojeni. E ai (pronari i pasurisë) nuk dëmton as shkruesit as dëshmitarët, e nëse bëni (dëmtimin), ai është mosrespekt i juaj (ndaj dispozitave të All-llahut). Keni frikë All-llahun se All-llahu ju dhuron dituri (të jashtzako-nshme), All-llahu është i Gjithdijshëm për çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 283. E në qoftë se gjendeni në udhëtim dhe nuk gjeni shkrues, atëherë merrni peng (paradhënie ose kapar) . E nëse i besoni njëri-tjetrit, atij që i është besuar le ta zbatojë atë (amanetin) që i është besuar, dhe le të ketë frikë All-llahun, Zotin e tij. Mos e fshehni dëshminë, sepse ai që e fsheh atë është mëkatar me zemrën e vet, All-llahu di atë që veproni.&nbsp; <br> 284. Të All-llahut janë ç’ka në qiell dhe ç’ka në tokë, e për atë që e keni në veten tuaj, e shfaqët haptazi ose e mbajtët fshehtë, All-llahu do t’ju marrë në llogari, e Ai ia fal atij që do dhe dënon atë që do. All-llahu ka mundësi për çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 285. I dërguari i besoi asaj që iu shpall prej Zotit të Tij, si dhe besimtarët. Secili i besoi All-llahut dhe melekëve të Tij dhe të dërguarve të Tij. “Ne nuk bëjmë dallim në asnjërin nga të dërguarit e Tij”, dhe thanë: “Dëgjuam dhe respektuam. Kërkojmë faljen tënde o Zoti ynë, te Ti është ardhmëria (jonë). ”&nbsp; <br> 286. All-llahu nuk ngarkon askë përtej mundësive të veta, atij (njeriut) i takon ajo që e fitoi dhe atij i bie ajo (e keqe) që e meritoi. “Zoti ynë, mos na dëno nëse harrojmë ose gabojmë! Zoti ynë, mos na ngarko neve barrë të rëndë siç i ngarkove ata para nesh! Dhe Zoti ynë, mos na ngarko me atë për të cilën nuk kemi fuqi! Dhe na i mbulo të këqiat, na fal dhe na mëshiro. Ti je Mbrojtësi ynë, pra na ndihmo kundër popullit pabesimtar!&nbsp;&nbsp; </p> [[Category:Kur'ani]] 1586 4633 2006-08-14T10:47:08Z Puntori 21 [[Kur'ani/Ali Imran]] u zhvendos tek [[Suretu Ali Imran]] *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' <p>'''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!&nbsp;''' </p> <p align="justify">1. Elif, Lamë, Mimë.&nbsp;&nbsp; <br> 2. All-llahu është Një, e nuk ka të adhuruar (Zot) pos tij, është i përjetshëm mbikëqyrës.&nbsp;&nbsp; <br> 3. Ai ta zbret ty (Muhammed) librin me argument që të është vërtetues i librave të mëparshme. Ai e zbriti më parë Tevratin dhe Inxhilin.&nbsp;&nbsp; <br> 4. Udhërrfim për njerëz, e zbriti edhe Furkanin (dalluesin e së vertetës nga gënjeshtra). S`ka dyshim për se ata që mohojnë argumentet e All-llahut i pret ndëshkimi i rreptë. All-llahu është ngadhënjyes, shpagimtar.&nbsp;&nbsp; <br> 5. S`ka dyshim se All-llahu nuk mund t`i fshihet asgjë në tokë e as në qiell.&nbsp;&nbsp; <br> 6. Ai është që ju krijon (formon) juve në mitra ashtu si të dojë. S`ka Zot pos Tij, e që është fuqiplotë i urti.&nbsp;&nbsp; <br> 7. Ai është që ta zbriti ty e që në të ka ajete të qarta dhe ato janë bazë e librit, e ka të tjerë që nuk janë krejtsisht të qarta (muteshabih). E ata, që në zemrat etyre kanë anim kah e shtrembëta, ata gjurmojnë atë që nuk është krejt qartë për të shkaktuar huti, e kinse kërkojnë komentin e tyre. Po, pos All-llahut askush nuk e di domethënien e tyre të saktë. Dijetarët e pajisur me dituri thonë: “Ne u kemi besuar atij (atyre që janë të paqarta), të gjitha janë nga Zoti ynë! Por këtë e kuptojnë vetëm ata që janë të zotët e mendjes.&nbsp;&nbsp; <br> 8. “Zoti ynë, mos na i lako zemrat tona pasi na i drejtove, na dhuro mëshirën Tënde, pse vetëm Ti je dhuruesi i madh”.&nbsp;&nbsp; <br> 9. “Zoti ynë Ti je ai që në një ditë do t`i tubosh njerëzit, ditë që përtë cilin nuk ka dyshim. All-llahu nuk shkel premtimin e vet.&nbsp;&nbsp; <br> 10. Është e vertetë se atyre që nuk besuan nuk do t`u vlejë asgjë para All-llahut, as pasuria e as fëmijët e tyre. Ata vetë janë lëndë e zjarrit.&nbsp;&nbsp; <br> 11. Si gjendja e pasardhësve të faraonit dhe e atyre që ishin para tyre, që përgënjeshtruan argumentet tona, e All-llahu i shkatërroi me fajet e tyre, All-llahu ndëshkon shumë ashpër.&nbsp;&nbsp; <br> 12. Thaju atyre që nuk besuan: “Do të jeni të mposhtur (ne këtë jetë) dhe do të hidheni në Xhennenem. Sa i shëmtuar është ai djep (shtrat).&nbsp;&nbsp; <br> 13. Ju (jehudi) patët një përvojë të madhe në ato dy grupet që u konfrontuat ndërmjet vete, njëri grup luftonte në rrugën e All-llahut e tjetri ishte pabesimtar, dhe me shikimin e syve të tyre i shihnin se ishin dy herë më shumë se besimtarët. Po, All-llahu me ndihmën e vet përforcon atë që do. Vërtetë, në këtë është një përvojë e madhe për ata që kanë mendje të kthjelltë.&nbsp;&nbsp; <br> 14. U është zbukuruar njerëzve dashuria ndaj të këndjeve prej grave, djemve, pasurisë së grumbulluar nga ari e argjendi, ndaj kuajve të stolisur, bagëtisë e bujqësisë. Këto janë kënaqësi të kësaj bote, po te All-llahu është e ardhmja më e mirë.&nbsp;&nbsp; <br> 15. Thuaj: “A t’ju lajmëroj për diç shumë më të mirë se ato? Për ata që frikësohen , ata kanë te Zoti i tyre Xhennete nëpër të cilat rrjedhin lumenj dhe aty do të jenë përgjithmonë, kanë bashkëshorte të pastra , dhe kënaqësi nga All-llahu. All-llahu është Basir (Ai që sheh çdogjë) për robërit.&nbsp;&nbsp; <br> 16. Të cilët thonë: “Zoti ynë, ne vërtet besuam, na i falë mëkatet tona dhe na ruaj prej ndëshkimit të zjarrit!”&nbsp; <br> 17. Durimtarët, të drejtit, të devotshmit, dorëdhënit, faljekërkuesit në as’har&nbsp; (syfyr).&nbsp;&nbsp; <br> 18. All-llahu vërtetoi se nuk ka zot tjetër përveç Tij, e dhe engjëjt e ata që kanë dijeni, se Ai është Zbatues i drejtësisë. Nuk ka zot përveç Tij, Fuqiplotit, të Urtit.&nbsp;&nbsp; <br> 19. Pa dyshim feja te All-llahu është Islami. U kundërshtuan ata që u është dhënë libri, pasi që u erdhi e vërteta, nga zilia mes vete. E kush mohon argumentet e All-llahut, (le ta dijë se) All-llahu (ia) llogaritë shpejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 20. E, nëse të polemizojnë, thuaj: “Ia kam nënshtruar fytyrën (qenien) All-llahut, e edhe ithtarët e mij!” E thuaju edhe atyre që u është dhënë libri dhe analfabetëve: “A u nënshtruat?” Nëse janë nënshtruar, atëherë janë përudhur e nëse refuzojnë, vërtet ti ke (për obligim vetëm) kumunikimin; All-llahu është Basir (Ai që sheh) për robërit.&nbsp;&nbsp; <br> 21. Ata që mohojnë argumentet e All-llahut, mbysin pejgamberët pa farë të drejte, mbysin njerëz që këshillujnë për të drejtën, ti ata lajmëroi për një ndëshkim të dhembëshëm e pikëllues.&nbsp;&nbsp; <br> 22. Ata veprat e tyre i asgjësuan në këtë botë dhe në botën tjetër, ata nuk kanë ndonjë mbrojtës.&nbsp;&nbsp; <br> 23. A nuk i sheh ti ata, të cilëve u është dhënë mjaft nga libri, kur të thirrën që ndërmjet tyre të gjykojë libri i All-llahut, se si një grup prej tyre prapësohej. Ata janë refuzues.&nbsp;&nbsp; <br> 24. E atë (e bënin) ngase ata thonin: “Neve nuk do të na djegë zjarri vetëm për pak ditë të numëruara, e ajo që shpifën për fenë e tyre, i mashtroi keq.&nbsp;&nbsp; <br> 25. E, si do të jetë gjendja e tyre kur Ne do t’i tubojmë ata një ditë, për të cilën nuk ka dyshim dhe çdo njeriu do t’i ofrohet ajo që e ka e fituar, duke mos iu bërë atyre kurrnjë e padrejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 26. Thuaj: “O All-llah, Sundues i çdo sendi, Ti ia jep pushtetin atij që do, Ti ia heq prej dore pushtetin atij që do dhe e përul atë që do, e lartson atë që do. çdo e mirë është në dorën Tënde , vërtet, Ti ke mundësi për çdo gjë!”&nbsp; <br> 27. Ti e fute natën në ditë dhe Ti e fute ditën në natë, Ti nxjerr nga i vdekuri të gjallin dhe nga i gjalli të vdekurin dhe Ti e begaton pa masë atë që do!&nbsp;&nbsp; <br> 28. Besimtarët të mos i miësojnë mosbesimtarët, e t’i lënë manash besimtarët. E kush bën atë, ai nga feja e All-llahut nuk ka asgjë, përveq për qëllim ruajtja prej të keqës së tyre. All-llahu ju tërheq vërejtjen prej (dënimit të) Tij&nbsp; pse vetëm te All-llahu është e ardhmja.&nbsp; <br> 29. Thuaj: “Edhe nëse e fshefin atë që keni në zemrat tuaja ose, e publikoni, All-llahu e di gjithçka ka në qiej e ç’ka në tokë; All-llahu është i plotëfuqishëm për çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 30. Ditën kur çdo njeri e gjen pran vete atë që veproi mirë ose keq, e për atë të keqe që bëri, do të dëshiroj që në mes tij dhe në mes asaj të jetë një distancë shumë më e madhe (e mos ta shohë). All-llahu u jep të frikësohen prej dënimit Tij, megjithqë All-llahu është i mëshirshëm ndaj robëve.&nbsp;&nbsp; <br> 31. Thuaj: Nëse e doni All-llahun, atëherë ejani pas meje që All-llahu të ju dojë, t’ju falë mëkatet tuaja, se All-llahu është që fal shumë, mëshiron shumë.&nbsp;&nbsp; <br> 32. Thuaj: “Binduni All-llahut dhe të dërguarit, e ata refuzojnë, atëherë All-llahu nuk i do pabesimtarët!”&nbsp;&nbsp; <br> 33. All-llahu e zgjodhi (pejgamber) Ademin, Nuhun, familjen Ibrahimit, familjen e Imranit mbi popujt tjerë (të asaj kohe).&nbsp; <br> 34. Që janë pasardhës njëri prej tjetrit. All-llahu dëgjon gjithçka dhe i di të gjitha.&nbsp;&nbsp; <br> 35. (Përkujtohu) Kur gruaja e Imranit pat thënë: “Zoti im, Unë këtë që është në barkun tim, vendosa ta kushtoj thjesht vetëm për shërbimin Tënd, pra pranoje këtë prej meje, vertetë Ti je Ai që dëgjon e di!”&nbsp; <br> 36. E kur ajo e lindi tha: “Zoti im, unë e linda femër!” Po All-llahu e di më së miri atë që ajo e lindi. E mashkulli nuk si femra. ”Dhe unë e emërtova atë Merjeme , e atë dhe pasardhësit e saj po t’i lë Ty në mbrojtje prej djallit të mallkuar.&nbsp;&nbsp; <br> 37. Zoti i saj e pranoi premtimin e saj si është më mirë, e rriti me një edukatë të mirë e të plotë dhe e vuri nën kujdesin e Zekirjas. Sa herë që hynte Zekirjaja në mihrabin&nbsp; e saj gjente te ajo ushqimin e thonte: “Ai është nga All-llahu, se All-llahu atë që do pa masë e furnizon!”&nbsp; <br> 38. Aty në atë moment Zekirjaja e lut Zotin e tij e thotë: “Zoti im, falma edhe mua nga ana juaj një ppasardhës (fëmijë) të mirë,vërtet, Ti je dëgjues i lutjes”!&nbsp;&nbsp; <br> 39. E duke u falulr ai në faltore engjëjt e thërrasin: “All-llahu të përgëzon ty me Jahjanë, që do të vërtetojë fjalën (Isain) e ardhur nga All-llahu, e që do të jetë prijës i matur dhe pejgamber nga të dalluarit!”&nbsp; <br> 40. Ai (Zekirjaja) tha: “Zoti im,si mund të kem unë djalë kur mua më ka arritu pleqëria dhe shoqja ime beronjë (sterile)?” Tha (All-llahu): “Kështu,All-llahu punon çka të dojë!”&nbsp; <br> 41. Ai (Zekirjaja) tha: “Zoti im më jepë mua një shenjë!” Shenja e jote - tha Ai - është që tri ditë nuk do të mund t’u flasësh njerzve, pos me gjeste (mimikë),e ti përmende shumë Zotin tënd dhe madhëroje mbrëmje e mëngjes!”&nbsp;&nbsp; <br> 42. Përkujto kur engjujt i thanë:”Oj Mejreme, All-llahu të dalloi ty (me besim e karakter), dhe të lartësoi mbi gratë e botës.&nbsp;&nbsp; <br> 43. Oj Mejreme, vazhdoje adhurimin ndaj Zotit tënd, bën sexhde dhe falu për Zotin bashkë me ata që falen!&nbsp;&nbsp; <br> 44. Këto janë nga lajmet e fshehta (të hershme) që po t’i shpallim ty. Ti nuk ishe ndër ta kur i hidhnin shortet se kush prej tyre do të bëhej kujdestar i Mejremes, nuk ishe pranë tyre as kur ata ziheshin mes vete.&nbsp;&nbsp; <br> 45. Përkujto kur engjujt i thanë: “Oj Mejreme, All-llahu të përgëzon me fjalën e vet (me lindjen e një fëmije si rezultat i fjalës së Zotit).&nbsp;&nbsp; <br> 46. E që duke qenë në djep (foshnje) u flet njerëzve,&nbsp; e edhe si i rritur e që është nga të përsosurit.&nbsp; <br> 47. Ajo tha: “Zoti im, si mund të kemë unë djalë e mua s’më ka prekur njeriu (nuk jam e martuar)? Ai (All-llahu) tha: “Ja, kështu, All-llahu krijon çka të dojë. Kur Ai vendos për një çështe, vetëm i thotë: Bëhu! Ajo menjëherë bëhet.&nbsp;&nbsp; <br> 48. Ai (All-llahu) ia mëson atij librin (besimin), urtësinë, Tevratin dhe Inxhilin.&nbsp;&nbsp; <br> 49. Dhe, të dërguar te bijtë e Israilit: unë kam ardhur nga Zoti juaj me argument, unë nga balta ju bëj diç si shpendi, i fryej atij dhe ai me lejen e All-llahut bëhet shpend, unë i sheroj të verbërit, të sëmurit ne lëkurë, dhe unë me lejen e All-llahut ngjalli të vdekurit: unë ju tregoj për atë që e hani dhe për atë që e depononi në shtëpiat tuaja. Vertetë, kjo është fakt për ju nëse jeni besimtarë.&nbsp;&nbsp; <br> 50. Dhe (kam ardhur) që t’ju vërtetoj Tevratin që e keni para duarsh, t’ju lejoj disa që u ishin ndaluar juve, kam ardhur me argument nga Zoti juaj, pra kinie frikë All-llahun dhe më dëgjoni mua.&nbsp;&nbsp; <br> 51. All-llahu është Zoti im dhe Zoti juaj. Adhuronie Atë; kjo është më rrugë e drejtë!&nbsp;&nbsp; <br> 52. E kur e kuptoi Isai vendosmërinë e tyre në mosbesim (dhe qëllmin që ta mbysin), tha: ‘Kush janë ndihmëtarët e mij për në rrugë të All-llahut?’ Havarijunët thanë: ‘Ne jemi ndihmëtarë të fesë së All-llahut, nei besuam All-llahut, e ti dëshmo për ne se jemi muslimanë (të bindur, të dorëzuar)!&nbsp;&nbsp; <br> 53. Zoti ynë, ne e besuam atë që e zbrite (shpalljen), e pasuam të dërguarin (Isain), pra shënona bashkë me ata që dëshmojnë (besimin e drejtë)!’&nbsp;&nbsp; <br> 54. E, ata (jehudië) i kurdisën një dredhi (mbytjen e Isait), All-llahu iu kundëvu dredhisë së tyre, All-llahu është asgjësuesi më i fuqishëm kundër atyre që bëjnë dredhi.&nbsp;&nbsp; <br> 55. (Përkujto, o i dërguar) Kur All-llahu tha: ‘O Isa, Unë po të marr ty, po të ngris te Unë, po të shpëtoj prej sherrit të atyre që nuk besuan. E ata që të besuan ty, do t’i ngrisë lart mbi ata që nuk besuan deri në ditën e kijametit , pastaj vetëm te Unë është kthimi juaj, Unë gjykuj mes jush për atëqë kudështoheshit.&nbsp;&nbsp; <br> 56. Për sa u përket atyre që nuk besuan, Unë do t’i ndëshkoj me një ndëshkim të ashpër në këtë botë dhe në botën tjetër,dhe ata nuk do të kenë ndihmëtarë.&nbsp;&nbsp; <br> 57. E për sa u përket atyre që besuan dhe bënë vepra të mira, atyre u japë shpërblim të plotë. All-llahu nuk i do të padrejtit.&nbsp;&nbsp; <br> 58. Këto që po t’i lexojmë ty (o i dërguar) janë nga ajetet, janë nga Kur’ani i pa të meta (i rrezistueshëm).&nbsp;&nbsp; <br> 59. Vërtet, qështja e Isait (të lindur pa baba) te All-llahu është sikurse qështja e Ademit. Atë e krijoi Ai nga dheu, e pastaj atij i tha “Bëhu!” ai u bë.&nbsp;&nbsp; <br> 60. E vërtetëështë (kjo) nga Zoti yt, e ti kurrsesi mos u bën nga ata që dyshojnë.&nbsp;&nbsp; <br> 61. E kush të kundërshton ty në qështjen e tij (Isait) pasi të është bërë e ditur e vërteta, ti thuaj: ‘Ejani i thërrasim bijtë e tanë dhe bijtë tuaj, gratë tona dhe gratë tuaja, vetë ne dhe vet ju, mandej sinqerisht të lutemi për mallkim, dhe mallkimi nga ana e All-llahut ta hedhim kundër gënjeshtarëve.&nbsp;&nbsp; <br> 62. S’ka dyshim, ky është lajm i vërtetë. Nuk ka asnjë të adhuruar tjetër pos All-llahut. All-llahu është Ai, i plotëfuqishmi, i vetëdijshmi.&nbsp;&nbsp; <br> 63. E nëse ata refuzojnë (besimin e drejtë), ata janë ngatërrestarë, për të cilët All-llahu e di shumë mirë.&nbsp;&nbsp; <br> 64. Thuaju (o i dërguar): “‘O ithtarë të librit (Tevrat e Inxhil), ejani (të bashkohemi) te një fjalë që është e njejtë (e drejtë) mes nesh dhe mes jush: të mos adhurojmë, pos All-llahut, të mos ia bëjmë Atij asnjë send shok, të mos konsiderojmë njëri - tjetrin zotër pos All-llahut!” E në qoftë se ata refuzojnë, ju thoni: “Dëshmoni pra, se ne jemi muslimanë (besuam një Zot)!”&nbsp;&nbsp; <br> 65. (madje thuaju): “O ithtarë të librit,pse po polemizoni me ne rreth Ibrahimit? E, nuk ja në shpallur as Tevrati as Inxhilli, vetëm se pas tij?! A nuk e kuptoni (gënjeshtrën tuaj)?”&nbsp; <br> 66. Ja ju jeni ata që polemizuat edhe për atë që e dinit (për Isain) e përse polemizoni për atë që s’keni kurrfarë dije (ppër Ibrahimin)? All-llahu e din të vërtetën e ju nuk e dini.&nbsp;&nbsp; <br> 67. Ibrahimi nuk ka qenë as jehudi as i krishterë, por ai ishte larg besimeve të kota, ishte musliman dhe nuk ishte prej idhujtarëve.&nbsp;&nbsp; <br> 68. Njerëzit më me meritë për t’u thirrur në Ibrahimin, ishin ata që e ndoqën atë (besimin e tij) dhe ky Pejgamber me ata që besuan (ymeti i këtij). All-llahu është mbrojtës i besimtarëve.&nbsp;&nbsp; <br> 69. Një grup nga uthtarët e librit kishin dëshirë t’u shpiejnënë rrugë të gabuar por ata nuk mashtrojnëtjetërpos vetes së tyre, dhe nuk e vërejnë.&nbsp;&nbsp; <br> 70. O ithtarë të librit, përse nuk i besoni ajetet (Kur’anin) e All-llahut, e duke e ditur të vertetën?&nbsp; <br> 71. O ithtarët e librit, përse, duke qenë se ju e dini të vertetëne ngatërroni me gënjeshtën dhe fshihni realitetin?&nbsp; <br> 72. Një grup nga ithtarët e librit thanë (të vetëve): “Besoni para dite në atë që u është shpallur atyre që besuan (muslimanëve), e pasdite mos e besoni, e ndoshta edhe ata (muslimanët), do të zbrapsen (nga besimi i tyre).&nbsp;&nbsp; <br> 73. Dhe (u thonin):Mos i besoni askujt përveç atij që ështënë fenë tuaj!”Thuaj (o i dërguar):”I vetmi udhëzim është udhëzimi nga All-llahu!” (u thoni të vetëve mos besoni nga droja) Se po i jepet ndokujt (pejgamberllëku) sikurse u është dhënëjuve dhe (nga droja) se t’ju paraqesin fakte (muslimanët) para Zotit tuaj (ditën e gjykimit). Thuaju: “E tërë e mira është në duar të All-llahut,Ai ia jep atë kujt të dojë; All-llahu është dhurues i gjërë, i gjithdijshëm”&nbsp; <br> 74. Ai veçon me mëshirën e vet (me pejgamerllëk) kë të dojë. All-llahu është Zot i mirësisë së madhe.&nbsp;&nbsp; <br> 75. Ndër ithtarë të librit ka, që po ia besove një sasi të madhe (ari), ai ta kthen ty atë, por ka të atillë që po ia besove një dinarë, ai nuk takthen ty atë, përveç nëse gjithnjë irri gati (ia kërkon pajada). Këtë (e bëjnë)për arsye se ata thonin:”Ne nuk kemi kurrfarë përgjegjësie ndaj (pasurisë që u marrim) të të paditurëve (arabëve analfabetë). Pra duke e ditur të vertetën, ata bëjnë gënjeshtër ndaj All-llahut.&nbsp;&nbsp; <br> 76. Jo,(nuk është ashtu si thonë ata)po kush e përmbush emanetin e vet (është besnik) dhe ruhet nga mëkatet, s’ka dyshim,All-llahu i do ata që ruhen.&nbsp;&nbsp; <br> 77. Ata që për një vlerë të paktë e shesin besën e dhënë All-llahut, ndryshojnë edhe zotimet e tyrue, të tillët nuk kanë pjesë (mëshirë) në botën tjetër, dhe në ditën e kijametit All-llahu nuk u flet atyre,nuk i shikon ata dhe i pastron (prej barrës së gabimeve), ata kanë një dënim të dhembshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 78. Në të vertetë, një grup prej tyre janë ata që pëhtjellojnë gjuhët e tyre kur lexojnë librin (për të deformuar kuptimin) ashtuqë ju të mendoni se ajo (shprehje) është nga libri, po ajo nuk është nga (i vertetë), adje thonë:Kjo është nga All-llahu!”Po ajo nuk është nga All-llahu. Ata duke ditur thonë gënjeshtra për All-llahun.&nbsp;&nbsp; <br> 79. S’është e drejtë as nuk i takoiasnjë njeriu që t’i ketë dhënë All-llahu librin, urtësinë dhe pejgamberllëkun,e pastaj ai t’u thotë njerëzve:”Bëhuni rob të mij (adhuromëni mua) e jo të All-llahut!” por (ju thotë):”Bëhumi dijetarë të mësimeve të Zotit, ngase e keni mësuar njerëzve livrin dhe e keni studiuar atë.&nbsp;&nbsp; <br> 80. Dhe as që ju urdhëron ai (pejgamberi) që të adhuroni engjëjt , as pejgamberët për zota. Vallë, a ju urdhëoi ai juve mosbesimin pasiqë ju jeni muslimanë?&nbsp; <br> 81. Përkujtoni (o ithtarë të librit) kur All-llahu mori zotimin e pejgamberëve: nga ajo se juve ju dhashë libër e urtësi, e që verteton atë që ju keni pranë veti. Tha (All-llahu):”A pranuat, a e morët sipër obligimin Tim? “Ata thanë:”Ne e pranuam!”Tha (All-llahu):”Dëshmoni pra, edhe Unë dëshmoj bashkë me ju!”&nbsp; <br> 82. E kush shkel këtë (zotim) pas kësaj, ata janë jashtë respektit ndaj All-llahut.&nbsp;&nbsp; <br> 83. A mos kërkojnë ata (ithtarët e librit) fe, pos fesë së shpallur nga All-llahu? E Atij i është dorëzuar gjithë ç’ka në qiej e në tokë, me dashje dhe te Ai kthehen.&nbsp;&nbsp; <br> 84. Thuaj: “Ne i kemi besuar All-llahut, edhe asaj që na zbrit neve, edhe asaj që i është zbritur Ibrahimit, Ismailit, Is-hakut, Jakubit dhe pasardhësve. Edhe asaj që i është dhënë Musait dhe Isait,edhe asaj që i është zbritur të gjithë pejgamberëve nga Zoti i tyre. Ne nuk bëjmë kurrfarë dallimi në mes tyre dhe ne vetëmAtij jemidorzuar.&nbsp;&nbsp; <br> 85. E, kush kërkon fe tjetër përveç fesë islame, atij kurrsesi nuk do ti pranohet dhe ai në botën tjetër është nga të dëshpruarit.&nbsp;&nbsp; <br> 86. E,si ta udhëzojë All-llahu një popull që pas besimit të tyre u bënë pabesimtarë dhe pasi dëshmoi se i dërguari është i vërtetë, dhe pasi t’ju kenë ardhur atyre argumente të qarta? Alllahu nuk i mundëson udhëzimin e Vet popullit zullumqarë.&nbsp;&nbsp; <br> 87. Ndëshkimi i të tillëve është:mallkimi nga All-llahu, nga engjëjt dhe nga gjithë njerëzimi tok.&nbsp;&nbsp; <br> 88. Ata përgjithmonë janë në te (në zjarr), atyre as nuk ju lehtësohet dënimi dhe as nuk u jepet afat.&nbsp;&nbsp; <br> 89. Përveq atyre që pas asaj upendan dhe u përmirsuan. Vërtet , All-llahu falë shumë dhe mëshiron.&nbsp;&nbsp; <br> 90. Ata, të cilët pas besimit të tyre u bënë pabesimtarë,e pastaj e shtuan mosbesimin, atyre kurrsesi nuk du pranohet pendimi. Të tillët janë mu ata të humburit.&nbsp;&nbsp; <br> 91. Ata që nuk besuan dhe vdiqën si mosbesimtarë, anjërit prej tyre nuk do t’u pranohet ër konpensim, qoftë edhe plotë faqen e dheut ari. Ata i pret dënim dhëmshëm dhe për ta nuk ka ndihmëtarë.&nbsp;&nbsp; <br> 92. Kurrë nuk do të arrini sinqeritetin e plotë me besim (as kënaqësinë e lumtur në Xhennet) derisa të mos e jepnimë të dhëmbshmen (më të dashurën) e pasurisë suaj. çkado që jepni (për Zotin), All-llahu atë e di.&nbsp;&nbsp; <br> 93. I tërë ushqimi ishte i lejuar për bijtë e israilit, përveç atij që Israili (Jakubi) para se të s briste Tevrati, ia ndaloi vetvetës. Thuaju: “Sillne pra një Tevrat dhe lexoni atë, nëse jeni të vërtetë (në çka thoni)?&nbsp; <br> 94. Ai që edhe pas kësaj shpif gënjeshtra kundër All-llahut, ata vërtet janë mizorë.&nbsp;&nbsp; <br> 95. Thuaj: “Alahu e tha të vërtetën, pra ndiqne fenë e pastër të Ibrahimit, sepse ai nuk u ta konte idhujtarve.&nbsp;&nbsp; <br> 96. Shtëpia (xhamia) e parë e ndërtuar për njerëz, është ajo në Bekë (Mekë), e dobishme&nbsp; udhërrëfyese për mbarë njerëzimin.&nbsp;&nbsp; <br> 97. Aty ka shenja të qarta: vendi iIbrahimit, dhe kush hyn në te, ai i sigurt, Për hirë të All-llahut, vizita eshtëpisë (Qabes) ësht obligim për atë që ka mundësi udhëtimi te ajo, e kush nuk e beson (ai nuk e viziton); All-llahu nuk është i nevojshëm për (ibadetin që e bëjnë) njerëzit.&nbsp;&nbsp; <br> 98. Thuaj: “O ithtarë të librit, përse i mohoni ajetet (argumentet) e All-llahut? E All-llahu mbikëqyr atë që veproni.&nbsp;&nbsp; <br> 99. Thuaj: “O ithtarë të librit, përse e pengoni atë që besoni nga rruga e All-llahut , duke u angazhuar që ta paraqitni atë të shtrembër, ndërsa vetë ju, jeni dëshmues se është e vërtetë! Veprimi juaj nuk mund t’i shmanget mbikëqyrjes së All-llahut.&nbsp;&nbsp; <br> 100. O ju që besuat, në qoftë se ju i bindeni një grupi të atyre që iu është dhënë libri, ata, do t’ju kthejnë në mosbesimtarë.&nbsp;&nbsp; <br> 101. Si bën të mos besoni, kr juve janë duke iu lexuar (duke iu shpallur) ajetet e All-llahut dhe kur në mesin tuaj gjendet i derguari i Tij? E kush i përmbahet fesë së All-llahut, ai padyshim është i udhëzuar në rrugën e drejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 102. O ju që besuat, kinie frikë All-llahun me sinqeritet të vërtetë dhe mos vdisni, pos vetëm duke qenë muslimanë (besimtarë)!&nbsp; <br> 103. Dhe kapuni që të gjithë ju për litarin (fenë dhe Kur’anin) e All-llahut, e mos u përçani!Përkujtomie nimetin e All-llahut ndaj jush, kr ju(para se ta pranonit fenë islame) ishit të armiqësuar, e Ai bashkoi zemrat tuaja dhe ashtu me dhuntitë e Tij aguat të jeni vëllezër. Madje ishit në buzë të greminës së Xhehennemit, e Ai ju shpëtoi prej tij. Po kështu All-llahu ua shqaron juve argumentet e veta që ju të gjeni të vërtetën e lumtur.&nbsp;&nbsp; <br> 104. Nga ju le të jetë grup që thërret në atë që është e dobishme, urdhëron për punë të mbara dhe ndalon nga e keqja. Të tillët janë ata të shptuarit.&nbsp;&nbsp; <br> 105. E mos u bëni si ata që u ndanë dhe u përçanë pasi u patën zbritur argumentet. Ata do të pësojnë një dënim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 106. Në ditën kur ka fëtyra që zbardhen dhe ka fytyra që nxihen. E për sa u përket atyre fëtyrave që janë nxirë u (thuhet): “A edhe pasbesimit tuaj u bëtë pabesimtarë? Vuanie pra, dënimin për shkak se ishit që nuk besojshit!”&nbsp; <br> 107. Ndërsa atyre që u janë zbardhur, ata janë në mëshirën (Xhennetin) e All-llahut dh aty janë përgjithmonë.&nbsp;&nbsp; <br> 108. Ja, këto që po t’i lexojmë ty janë argumentet e sakta të All-llahut. E All-llahu nuk është ai që e do padrejtsinë për njerëz.&nbsp;&nbsp; <br> 109. Të All-llahu jaë ç’ka në qiej dhe ç’ka në tokë dhe vetëm te All-llahu kthehen çështjet.&nbsp;&nbsp; <br> 110. Je jeni populli më i dobishëm, i ardhur për të mirën e njerëzve, të urdhëroni për mirë, të ndaloni nga veprat e këqia dhe të besoni në All-llahun. E sikur ithtarët e librit të besonin drejt, do të ishte shumë më e mirë për ta. Disa prej tyre janë besimtarë, por shumica e tyre janë larg rrugës së Zotit.&nbsp;&nbsp; <br> 111. Ata kurrsesi nuk mund t’ju sjellin ndonjë dëm jve, përveç ndonjë shqetësimi, po edhe në ju luftofshin, ata do të zmbrapsen prej jush. Mandej ata nuk janë të ndihuar.&nbsp;&nbsp; <br> 112. Atyre (jehudive) u është vënë njollë e nënçmimit kudo që të gjenden, vetëm nëse kapen për litarin (fenë) e All-llahut dhe kthehen në besën e njerëzve (të muslimanëve), ata kanë shkaktuar kundër vetes përbuzje nga All-llahu, andaj atyre u është shtar shtypja e mjerimi. Këtë për shkak se ata i mohonin argumentet e All-llahut, i mbytnin mizorisht pejgamberët dhe për shkak se kundërshtonin (udhëzimet e Zotit) dhe tejkalonin (çdo normë njerëzore).&nbsp;&nbsp; <br> 113. Ata (ithtarët e librit) nuk janë të njejtë. Nga ithtarët e librit ka që janë në rrugë të drejtë, gjatë natës lexojnë ajetet e All-llahut duke u lutur.&nbsp;&nbsp; <br> 114. I besojnë All-llahut dhe së ditës, këshllojnë për të mirë dhe largojnë nga të dobishme, edhe ata janë prej të mirëve.&nbsp;&nbsp; <br> 115. E çfarëdo të mire që bëjnë, ajo nuk u mohohet. All-llahu i di shumë mirë të devotshmit.&nbsp;&nbsp; <br> 116. S’ka dyshim se atyre që nuk besuan, nuk do t’u bëjnë dobi ndaj (dënimit të) All-llahut as pasuria e as fëmijët e tyre. Ata janë banues të zjarrit dhe aty janë përgjithmonë.&nbsp;&nbsp; <br> 117. Shembulli i asaj që ata e japin në këtë jetë (për t’u lavdëruar e për e përmendur) është si i një erë me breshër që godet dhe shkatërron të mbjellat e një populli që e ka lëshuar rrugën në dëm të vetes. All-llahu nuk u bëri zullum atyre, por ata ishin që i benë të padrejtë vetes së vet.&nbsp;&nbsp; <br> 118. O ju që besuat, mos i zini për miq të ngushtë të tjerët jashtë mesit tuaj, ata nuk pushojnë së bepruari në dëm tuajin, u dëshirojnë çka u mundon juve. Urrejta kundër jush duket nga gojët e tyre, por ajo që fshehin në tyre, është edhe më e madhe. Ne pra, u kemi sqaruar faktet nëse ju i kuptoni.&nbsp;&nbsp; <br> 119. Ja, ju (muslimanë) jeni që i doni ata, e ata nuk u duanjuve. Madje ju i besoni librat në tërësi (të gjitha shpalljet), e kur u takojnë thonë:”Ne kemi besuar!” e kur veçohen,ata mllefi kundër grisin majet e gishtrinjve. Thuaju: “Vdisni me atë mllef tuajin!” All-llahu i di shumë mirë se çka mbajnë (të fshehtat) zemrat e tyre.&nbsp;&nbsp; <br> 120. Nëse ju përjetoni ndonjë të mirë, ata i dëshpron ajo, e nëse u godet ndonjë e keqe, ata gëzohen për atë. Po, në qoftë se ju bëhi të durueshëm dhe ruheni (mëkateve), dinakëria e tyre nuk do të t’u dëmtojë aspak. Është e sigurt se All-llahu e ka në dorë atë që punojnë ata.&nbsp;&nbsp; <br> 121. Përkujto (O i dërguar) kur dole nga familja jote që t’ua përcaktosh besimtarëve vendet për luftë, e All-llahut është që dëgjon (fjalët) dhe që kupton (qëllimet).&nbsp;&nbsp; <br> 122. Kur dy grupe prej jush gati u treguan të dobëta, po All-llahu ishte që u ndihmoi atyre (që të mos largoheshin), andaj besimtarët le t’i mbështeten vetëm All-llahut.&nbsp;&nbsp; <br> 123. All-llahu u ndihmoi juve në Bedr kur ju ishit pak në numër, e për të qenë mirënjohës, keni frikë nga Zoti.&nbsp;&nbsp; <br> 124. Kur ti u thoshe besimtarëve: “A nuk është mjaft për ju që Zoti juaj t’ju vazhdojë ndihmën me tre mijë engjëjt e zbritur?”&nbsp; <br> 125. Po, nëse jeni të qëndrushëm e të matur, e ata (armiqtë) t’ju vinë tash në këtë momoent, Zoti juaj ua vazhdon juve ndihmën me pesë mijë engjëjve të ushtruar (për luftë) ose të shënuar.&nbsp;&nbsp; <br> 126. E atë(ndihmë) All-llahu nuk e bëripër tjetër por vetëm për t’ju gëzuar dhe me të të qetësojë zemrat tuaja, përndrushe ndihma vjen vetëm prej All-llahut, ngadhënjyesit, të urtit.&nbsp;&nbsp; <br> 127. (u ndihmoi) Që ta këpusë një grup nga ata që nuk besuan (duke i mbytur a zënë rovër), ose për t’i demoralizuar dhe ashtu të kthehen të dëshpruar.&nbsp;&nbsp; <br> 128. Ty nuk të takon asgjë rreth çështjes se a do t’u pranojë Ai pendimin apo do t’i dënojë ata,në të vërtetë ata janë zullumqarë.&nbsp;&nbsp; <br> 129. Vetëm e All-llahut është gjithç’ka në qiej e në tokë, Ai i fal atij që do dhe Ai dënon atë që do. All-llahu është mëkatfalës, mëshirues.&nbsp;&nbsp; <br> 130. O ju të clët besuat, mos e hani kamaatën që po e shumë fishoni dhe kini frikë (dënimin e) All-llahut ashtu që të gjeni shpëtim.&nbsp;&nbsp; <br> 131. Dhe ruajuni zjarrit që është përgaditur për pabesimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 132. E bindjuni All-llahut dhe të dërguarit, ashtu qëtë mëshiroheni.&nbsp;&nbsp; <br> 133. Dhe ngutuni (me punë që meritoni) në falje mëkatesh nga Zoti juaj dhe për në një Xhennet, gjerësia e të cilit është si gjerësia e qiejve dhe e tokës, i përgatitur për të devotshmit.&nbsp;&nbsp; <br> 134. Të cilët japin kur janë shlirë edhe kur janë në vështirësi dhe që e frenojnë mllefin, që u falin (keqen) njerëzve, e All-llahu i do bamirësit.&nbsp;&nbsp; <br> 135. Edhe ata të clët kur bëjnë ndonjë (mëkat) të shëmtuar ose i bëjnë zullum vetës së tyre, e përmendin All-llahun dhe kërkojnë falje për mëkatet e tyre - e kushi i falë mëkatet përveç All-llahut? - dhe që duke ditur, nuk vazhdojnë në ata që kanë punuar (në të keqen).&nbsp;&nbsp; <br> 136. Shpërblimii të tillëve është falja nga Zoti i tyre dhe Xhennetet nëpër të cilët rrjedhin lumenj e aty do rrijnë përgjithmonë. a i mirë është shpërblimi i atyre që punojnë.&nbsp;&nbsp; <br> 137. Përpara jush kanë kaluar ppopujt ndaj të cilëve janë zbatuar ligjet, ndaj, udhtoni nëpër tokë dhe shikoni si qe përfundimi i atyre që përgenjeshtruan.&nbsp;&nbsp; <br> 138. Ky (Kur’ani) është sqarim për njerëzit, është dhëzim dhe këshillë për të devotshmit.&nbsp;&nbsp; <br> 139. E mos u dobësoni (fizikisht0 dhe mos u dëshproni (shpirtërisht) derisa ju jeni më të lartit, po qe se jeni besimtarë të sinqert.&nbsp;&nbsp; <br> 140. Në qoftë se juve u preku çka u dhemb (në Uhud). edhe atë popull (armikun) e pat prekur dhembje si kjo e juaja (në Bedr. Ne, këto ditë i ndrrojmë (u japim në përdorim) mes njerëzve për t’u ditur te All-llahu ata që besuan dhe për t’i zgjedhur disa prej jush për dëshmorë (ose dëshmues). All-llahu nuk i do zullumqarët.&nbsp;&nbsp; <br> 141. Dhe që All-llahu t’i pastrojë besimtarët, ndërsa gradualisht t’i shkatërrojë mosbesimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 142. A mos menduat ju se do të hyni në Xhennet e All-llahu pa i ditur (pa u vërtetua në praktikëse prej jush kanë luftuar, dhe pa u ditur cilët prej jush ishin të durueshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 143. Ju ishit ata që dëshironit vdekjen para se të ballafaqoheshit me te. Ja pra, atë e patë dhe e shikuat me sytë tuaj.&nbsp;&nbsp; <br> 144. Muhammedi nuk është tjetër vetëm se i dërguar. Edhe përpara tij pati të dërguar (që vdiqën ose u vranë). E nëse ai vdes ose mbytet, a do të ktheheshit ju prapa (nga feja ose lufta)?E kushdo që kthehet prapa, ai nuk i bën dëm All-llahut aspak, kurse All-llahu Ne do t’i shpërblejë mirënjohësit.&nbsp;&nbsp; <br> 145. Askuh nuk vdes pa vullnetin dhe lejen e All-llahut. Ai është shënim i afatit të caktuar. E kush e dëshiron shpërblimin e kësaj bote, Ne atij ia japim, e kush e dëshiron shpërblimin e botes tjetër, edhe atij do t’ia japim atë, kurse mirënjohësit Ne do t’i shpërblejmë.&nbsp;&nbsp; <br> 146. E sa pejgamberë pati qësë bashku me të luftuan turma të mëdha besimtarësh dhe për atë që i goditi në rrugën e All-llahut, ata nuk u dobësuan dhe nuk u përulën. All-llahu i do durimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 147. Fjala e tyre nuk ishte jetër pos vetëm: “Zoti ynë, na i falë mëkatet tona dhe lëshimet në punët tna dhe na forco në vendet tona (në luftë), nduhmona kundër popullit jobesimtar!”&nbsp; <br> 148. Ndaj All-llahuua u dha atyre shpërblimin e kësaj bote dhe shpërbllimin më të mirë të botës tjetër; All-llahu i do punë mirët.&nbsp;&nbsp; <br> 149. O besimtarë, nëse u nënshtroheni jobesimtarëve, ata ju kthejnë prapa aty ku ishit (në kufër) dhe atherë do të jeni të humbur.&nbsp;&nbsp; <br> 150. Sepse vetëm All-llahu është ndihmëtar i juaji dhe Ai është më imiri ndihmës.&nbsp;&nbsp; <br> 151. Ne do të mbjellim frikën në zemrat e atyre që nuk besuan sepse ata All-llahut i trillojnë e imveshin zota të tjerë, duke mos pasur për të kurrëfar fakti, ndaj vendbanimi i tyre do të jetë xhehnemi. Sa i shëmtuar është vendi i mizorëve.&nbsp;&nbsp; <br> 152. All-llahu përmbushi premtimin e vet ndaj jush, ngase me vullnetin e Tij i korrët ata (me shpata) deri kur u dobësuat dhe u përçatë ndërmjet vete, në çështjen e vendit (që u pat caktuar Pejgamberi) dhe pasi vrejtët atë që e dëshironit (prenë e luftës ), e atëherë kundërshtuat (urdhërin e Pejgamberit). Pati prej jush që e deshën këtë jetë (ata që u ngutën pas presë) e pati prej jush që e deshtën botën tjetër. Pastaj, për t’ju sprovur u zmbrapi juve nga ata. Po All-llahu u fali juve; All-llahu është dhurues i madh ndaj besimtarëve.&nbsp;&nbsp; <br> 153. Dhe kur largoheshit e nuk përfillshit as njëri-tjetrin, ndërsa i dërguari ju thërriste mbrapa. Atëherë u goditi me dëshprim për dëshprim (që i shkaktuat Pejgamberit), ashtu që mos pikëlloheni për atë që u shpëtoi (preja e luftës) e as për atë që u goditi. All-llahu është i njohur hollësisht me atë që veproni.&nbsp;&nbsp; <br> 154. Mandej, pas asaj tronditjeje tërëndë, Ai u lëshoi sa për qetësim, një kotje (gjumi të lehtë) që i kaploi një grup prej jush, kurse një grup i kishte preokupuar vetëm çështja e vetvetes. Ata formuan bindje të padrejtë ndaaaaj All-llahut, bindje injorante, e thonin: “ Ne nuk kemi në dorë asgjë nga kjo çështje!” Thuaj: “E tërë çështja është vetëm në duar të All-llahut!” Ata fshehin në vetvete atë që uty nuk ta shprehin. Thonin : “Sikur ne të kishim diçka në dorë në këtë çështje, ne nuk do të mbyteshim këtu!” Thuaj: “Edhe sikur të ishit në shtëpitë tuaja, atyre që është caktuar mbytja (vdekja), do të dilnin në vendin e flijimit të tyre!” Në mënyrë që All-llahu të provojë atë që është në zemrat e tuaja (sinqeritetin, ose hipokrizinë) dhe që të pastrojë atë që është në zemrat tuaja. All-llahu i di shumë mirëtë fshehtat në zemrat.&nbsp;&nbsp; <br> 155. Vërtet, ata që u zbrapsën prej jush ditën e ndeshjes së dy grupeve (besimtarë dhe idhujtarë në Uhud), ata vetë djalli i shtyri të rrëshqasin me disa punë të tyre që i bënë, po All-llahu ua fali atyre gabimin; All-llahu është mëkatfalës dhe i butë.&nbsp;&nbsp; <br> 156. O besimtarë, mos u bëni si ata që nuk besuan dhe, për vllezërit e tyre që kishin dalë në udhëtim (tregtie e gjallërimi) ose që kishin shkuar në luftë thonin: “ Sikur të kishin ndejtur pranë nesh (e të mos dilnin), atë (bindje), All-llahu ua bëri një dëshprim në zemrat etyre. Pse All-llahu ë është Ai që jep jetë dhe jep vdekje dhe All-llahu sheh atë që ju punoni.&nbsp;&nbsp; <br> 157. E sikur të ishit mbytur në rrugën e All-llahut, ose t’u kikshte zënë vdekja, do të gëzonit falje e mëshirë prej All-llahut që është shumë më e dobishme se ajo çka ata grumbullojnë.&nbsp;&nbsp; <br> 158. Ti ishe ibutë ndaj atyre, ngase All-llahu të dhuroi mëshirë, e sikur të ishe i vrazhdë e zemërfortë, ata do shkapërderdheshin prej teje, andaj ti falju atyre dhe kërko ndjesë për ta, e konsultohu me ta në të gjitha çështjet, e kur të vendosësh, atherë mbështetu në Allhun, se All-llahu ido ata që mbështeten.&nbsp;&nbsp; <br> 160. Nëse All-llahu dëshiron t’ju ndihmojë, s’ka kush që mund t’ju mposhtë, e nëse Ai iu lë pa ndihmë, atherë kush është ai pas Tij, që dot’jundihmojë? Pra vetëm All-llahut le t’i mbështeten besimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 161. Asnjë pejgamberi nuk i takoi të bëjë hile dhe kush bën hile (në ndarjen e plaçkës së luftës), ai në ditën e kijametit vjen i ngarkuar me atë që ka bërë, pastaj secilit njeri i jepet ajo që e ka fituar, duke mos iu bërë e padrejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 162. A është i njejtë ai qëiu bind All-llahut dhe kërkoi kënaqësinë e Tij, si ai që tërhoqi kundër vetes hidhërim të madh nga All-llahu dhe e ardhmja e tij është Xhehennemi, që është përfundim shumë i keq?&nbsp; <br> 163. Ata kanë dallim te All-llahu, e All-llahu she shumë mirë ata që veprojnë.&nbsp;&nbsp; <br> 164. Është e vërtetë se All-llahu u dha dhurataë të madhe besimtarëve, kur ndër ta nga mesi ityre dërgoi të dërguarqë atyre t’u lexojë shpalljen e Tij, t’i pastrojë ata, t’ua mësojë Kur’anin dhe sheriatin, edhepse, më parë ata ishin krejtësisht të humbur.&nbsp;&nbsp; <br> 165. E kur juve u goditi një dështim (në Uhud) e që ju ia patët dhënëatë dyfish (armikut në bedër), thatë: “Prej nga kjo?” thuaj: “Ajo është nga vetë ju!” S’ka dyshim se All-llahu është i plotëfuqishëm për çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 166. Ajo që ju goditi juve ditën eballafaqimit të dy grupeve (besimtarë dhe idhujtarë), ishte me lejen e All-llahut, për t’u dalluar besimtarët e sinqert.&nbsp;&nbsp; <br> 167. Dhe, për t’u ditur ata që ishin hipokritë. E atyre u është thënë: “Ejani e luftoni në rrugën e All-llahut ose mbroni vetën!” E ata thanë: “Sikur të dinim se do të luftohej, ne do të vinim pas jush!” Në atë moment ata ishin më afër mosbesimit se besimit. Flisnin me gojët e tyre atë që uk e kishin në zemrat e tyre, po All-llahu edi mirë për atë që fshehin.&nbsp;&nbsp; <br> 168. Dhe ata që nuk luftuan dhe atyre të vetëve u thanë: “ Sikur të na dëgjon neve (e të ktheheshin siç u kthyem ne ), nuk do të mbyteshim!” thuaju: “Largoie pra vdekjen prej vetes suaj, nëse jeni të sigurt çka thoni?”&nbsp; <br> 169. Kurrsesi të mos mendoni se janë të vdekur ata që ranë dëshmorë në rrugën e All-llahut. P ërkundrazi, ata janë të gjallë duke u ushqyer te Zoti ityre.&nbsp;&nbsp; <br> 170. Janë të gëzuar me atë që u dha All-llahu nga të mirat e Tij, dhe atyre që kanë mbetur ende pa i bashkuar rradhëve të tyre, u marrin myzhde se për ta nuk ka as frikë dhe as që kanë pse të brengosen.&nbsp;&nbsp; <br> 171. Ata janë të gëzuar me begati e dhurata që ua dha All-llahu, e s’ka dyshim se All-llahu nuk ua humb shpërblimin besimtërëve.&nbsp;&nbsp; <br> 172. Të cilët edhe pasi i goditi plaga iu përgjegjën All-llahut dhe të dërgurit. E për ata prej tyre që bënë, mirë dhe u rujtën, është një shpërblimi madh.&nbsp;&nbsp; <br> 173. E atyre (shokëve të pejgamberit) që dikush u tha : “Populli (idhujtaët( është tubuar t’ju sulmoja, pra kini frië!” Ajo, vetëm u a shtoi edhe më shumë besimin e thanë e thanë: “Neve na mjafton që kemi All-llahu, Ai është mbrojtësi më i mirë!”.&nbsp;&nbsp; <br> 174. Dhe atë pa i gjetur kurrfarë e keqe fituan begati e mirësi të mëdha nga Allhu dhe e arritën kënaqsinë e Tij All-llahu është dhurues i madh.&nbsp;&nbsp; <br> 175. P atë (propagndë) e bëri vetëm shejtani që dëshironte me miqtë e vet (idhujtarët), t’ju friksojë, poju mos u frikësoni prej tyre, frikësomënu Mua, nëse jeni besimtar.&nbsp;&nbsp; <br> 176. E ty të mos të brengosin ata që përpiëen për mosbesim, ata kurrsesi nuk mund të dëmtojnë asgjë All-llahun. All-llahu me urtësinë e vet dëshiron që atyre të mos u takojë kurrfarë e mire në botën tjetër dhe ata kanë një dënim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 177. Ata që në vend të besimit pranuan kufrin, nuk i bëjnë asgjë dëm All-llahut, ata ipret një dënim i idhët.&nbsp;&nbsp; <br> 178. Të mosmendojnë ata që nuk besuan se afatin që u dhamë Ne atyre të jetojnë, është në dobi të tyre. Ne i lamë të jetojnë vetëm që shtojnë edhe më shumë mëkate, se ata ipret një dënmim nënçmues&nbsp; <br> 179. All-llahu nuk ju zblon juve të fshehtat (e të dini se ç’mbajnë në zemrët e tyre). Por All-llahu është Ai që nga të dërguarit e vet zgjedh atë që do (e i zbulon ndonjë të fsehtë). Prandaj, bsoni All-llahut dhe të dërguarit të Tij, e në i besofshit dhe nëse ruheni, atëherë ju keni një shpërblim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 180. Ata, të cilët bëjnë koprrraci me atë nga të mirat e veta u dha All-llahu, të mos mendojnë kurrsesi se ajo është në dobi të tyre. Jo, ajo është në dëm të tyre. Ajo e mirë me çka bënë koprraci, në ditën e kijametit do t’u mbështillet në qafën e tyre. All-llahut i mbesin trashëgim qiejt dhe toka, All-llahu është i njohur mirë më atë që veproni.&nbsp;&nbsp; <br> 181. All-llahu ka dëgjuar fjalën e tyre që thanë: “ All-llahu është i varfër e ne jemi të pasur!” Ne do të shënjojmë atë që thanë ata dhe që i mbytën pejgamberët pa kurrfarë faji, e do t’ju themi: “Vuane mundimin e djegjies së zjarrit.&nbsp;&nbsp; <br> 182. Kjo është meritë e duarve tuaja, se All-llahu nuk zullumqarë ndaj robëve.&nbsp;&nbsp; <br> 183. Ata janë që thanë: “All-llahu na ka porositur që të besojmë asgjë të dërguar derisa ai të na sjellë një kurban që do ta ngrënë zjarri. Thuaju: “Para meje juve u erdhën të dërguar me argumente dhe me atë që e thatë, e përse i mbytet ata, nëse thoni të vërtetën?”&nbsp; <br> 184. Po nëse ata ty të përgënjeshtrojnë, janë përgënjeshtruar edhe para teje të dërguar që u erdhën me argumente të prera, me shkrime qiellore dhe me libër të nditshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 185. Secili njeri do të shijojë vdekjen, e shpërblimet tuaja u plotësohen diten e kijametit, e kush shmanget zjarrit e futet në Xhennet, ai ka arritur shpëtim, e jeta e kësaj bote nuk është tjetër pos një përjetim mashtrues.&nbsp;&nbsp; <br> 186. Ju patjetër do të sprovoheni si në pasurinë tuaj, si në vetën tuaj, madje do të dëgjoni ofendime të shumta prej atyre që u është libri para jush, e edhe prej idhujtarëve, po në qoftë se duroni dhe ruheni, ajo është gjëja më vendimtare.&nbsp;&nbsp; <br> 187. Dhe kur All-llahu mori zotimin nga ata që i pat dhënë libri: që githqysh t’ua publikoni atë njerëzve, e të mos e fshehni, por ata e lanë pas dore atë për pak send të kësaj jete; pra, bënë punë të keqe.&nbsp;&nbsp; <br> 188. Mos mendo se janë të shpëtuar ata që gëzohen për atë që bënë (e fshehen çështjen tënde) dhe dëshirojnë të jenë të lavdëruar për atë që nuk e punuan mos llogarit shpëtimpër ta (nu e thanë të vërtetën), ata kanë njëë dënim të dhëmbshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 189. Vetëm All-llahut i takon sundimi i qiejve e i tokës dhe All-llahu është i gjithfuqishëm për çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 190. Në krijimin e qiejve e të tokër, në ndyshimin e natës dhe të ditës, ka argumente të qarta për ata që kanë arsye dhe intelekt.&nbsp;&nbsp; <br> 191. Për ata që All-llahun e përmendin me përkujtim kur janë në këmbë, kur janë ulur, kur janë të shtrirë dhe thellohen në mendimie rreth krijimit të qiejve e të tokës (duke thënë)::Zoti ynë, këtë nuk e krijove kot, i lartësuar qofsh, ruanaprej dënimit të zjarrit!&nbsp; <br> 192. Zoti ynë, atë ti e fute në zjarr, atë e ke poshtëruar; oër mizorët nuk ka ndihëtarë!&nbsp; <br> 193. Zoti ynë, ne dëgjuam një thirrës që ftonte për besim(e që thoshte):Të besoni Zotin tuaj! E ne besuam! Zoti ynë, na i falë mëkatet tona, na i mbulo të metat dhe pas vdekjes na bashko me të mirët!&nbsp;&nbsp; <br> 194. Zoti ynë, jepna atë që nëpërmjet të dërgurëve Tu, na e premtove dhe në ditën e kijametit mos na turpëro; vërtet Ti je Ai që nuk e shkel premtimin!”&nbsp;&nbsp; <br> 195. Zoti i tyre iu përgjegj lutjes së tyre (e tha): Unë nuk ia humb mundin asnjërit prej jush, mashkull qoftë apo femër. Ju jeni njëri nga tjetri por ata që u dëbuan prej shtëoive të tyre dhe emigruan, u munduan vetëm pse ishin në rrrugën Time, lftuan dhe u vranë, atyre patjetërdo t;ua shlyej mëkatet e tyre dhe do t’i veje në Xhennete në të cilët burojnë lumenj. Ai është shpërblim nga ana e All-llahut, se më i miri i shpërblimeve është te All-llahu.&nbsp;&nbsp; <br> 196. Të mos mashtrojë bredhja nëpër qytete e atyre që nuk besuan.&nbsp;&nbsp; <br> 197. Ajo është një kënaqësi e pakët, e pastaj vendi i tyre është Xhehennemi që është vend mjerimi.&nbsp;&nbsp; <br> 198. Por ata që ia patën frikën Zotit të tyre, ata i kanë Xhennetet nëpër të cilat rrjedhin lumenj dhe aty janë përgjithmonë. Ajo është pritje nga ana e All-llahut, e për të mirët më e dobishmja është ajo që është te All-llahu.&nbsp;&nbsp; <br> 199. Po edhe nga ithtarët e librit ka që besojnë All-llahun, e besojnë atë që u është shpallur juve, e besojnë atë që është shpallur atyre, janë të bindur ndaj All-llahut në shpallje nuk i shesin për pak sendtë kësaj jete. Të tillët kanë shpërblimin e vet te Zoti i tyre, e All-llahu është që llogarinë e bën shpejt.&nbsp;&nbsp; <br> 200. O ju besimtarë, bëni durim, bëhuni të qëndrueshëm kundër armikut, rrini të përgaditur dhe, që të shpëtoni, ruajuni dënimit të All-llahut.</p> [[Category:Kur'ani]] 1587 4637 2006-08-14T10:49:25Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' <p align="justify">'''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!&nbsp;''' </p> <p align="justify">1. O ju njerëz! Kinie frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqën) e saj, e prej atyre dyve u shtuan burrra shumë e gra. Dhe kinie frikë All-llahun që me emrin e Tij përbetoheni, ruajeni farefisin (akraballëkun), se All-llahu është mbikëqyrës mbi ju.&nbsp;&nbsp; <br> 2. Bonjakëve (jetimëve) jepini kur të rriten pasurinë e tyre, dhe mos e ndërroni të pastërtin (mallin tuaj që e keni halall) me të ndytin (me haramin) edhe mos ehani pasurinë e tyre (të përzier) me asurinë tuaj, pse ky është mëkat i madh.&nbsp;&nbsp; <br> 3. Në qoftë se frikoheni se nuk do të jeni të drejtë ndaj bonjakeve, atëherë martohuni me ato gra që ju pëlqejnë; me dy, me tri e me katra. E nëse i frikoheni padrejtësisë (ndaj tyre), atëherë vetëm me një, ose (martohuni) me ato që i keni nën pushtetin tuaj (robëreshat). Ky (përkufizim) është më afër që të mos gaboni.&nbsp;&nbsp; <br> 4. Grave jepnu dhuratën e kurëzimit së tyre (niqahin) më të mirë, e në qoftë se ato nga vullneti i vetju falin diçka nga ajo, atëherë hane atë hallall të mirë.&nbsp;&nbsp; <br> 5. Mendjelehtësve (të papjekurve) mos u jepni pasurinë tuaj që All-llahu e bëri për ju mekamje, e ata ushqeni nga ajo, veshni dhe u thoni fjalë të mira.&nbsp;&nbsp; <br> 6. Provoni bonjakët derisa të bëhen për martesë,e nëse vëreni te ta pjekuri, atherë drzonju atyre pasurinë e tyre. Mos e hani atë duke shkapërderdhur dhe duke u ngutur para setë rrite ata. Kush është i pasur le të ruhet (shfytëzimit të pasurisë të jetimëve), e kush është ivarfër, le të hajë me maturi. E kur t’ju dorëzoni atyre pasurinë e vet, dëshmoni atë (që ju dorëzoni). Mjafton që All-llahu është llogaritës.&nbsp;&nbsp; <br> 7. Meshkujve ju takon pjesë nga pasuria që e lënë prindërit e të afërmit (pas vdekjes), edhe femrave ju takon pjesë nga ajo që lënë prindërit e të afërmit, le të jetë pak ose shumë ajo që lënë, ju takon pjesë e coaktuar (nga Zoti).&nbsp;&nbsp; <br> 8. Kur të prezentojnë (në pjestimin e pasurisë që ka lënë i vdekuri) të afërmë, bonjak dhe varfnjak (që nuk janë pjestarë në trashigim), jepnu nga ajo (pasuri e lënë) dhe atyre thuanu fjalë të mira.&nbsp;&nbsp; <br> 9. Le të frikësohen ata (në prag të vdekjes) sikur të linin pas vete pasardhës të paaftë për të cilët kanë dro (si do të jetë gjendja e tyre) le t’i ruhen allahut (dënimit të Tij) dhe le t’ju thonë (jetimëve) fjalë prindore.&nbsp;&nbsp; <br> 10. Ata që e hanë pa të drejtë pasurinë e jetimëve, në të vërtetë ata hanë atë që mbush barkun e tyre zjarr dhe do të futen në zjarrin e Xhehennemit.&nbsp;&nbsp; <br> 11. All-llahu ju urdhëron për (çështen e trashigimit) fëmijët tuaj:për mashkullin hise sa për dy femra; nëse janë (trashëgimtare) vetëm femra, dy e më shumë, atyre ju takojnë dy të tretat e pasurisë që trashëgohet; nëse është një femër, asaj i takon gjysma; për prindërit, për seilinnga ata, lu takon e gjashta nga ajo që ka lënë (i vdekuri) nëse ka fëmijë; e nëoftëse (i vdekuri) nuk ka fëmijë e atë e trashëgojnë (vetëm) prindërit, atëherë nënës së tij i takon një e treta; në qoftë se ai (i vdekuri) ka vëllezër, nënës së tij itakon vetëm një e gjashta, (kjo e drejtë në trashëgim bëhet) pasi të kryhet (vasijjeti) që ka lënë dhe pasi të lahet borgji; ju nuk dini se kush është më afër dobisë suaj. (Ky përcaktim është) Urdhër nga All-llahu. Vërtet All-llahu është më i Dijshmi, më i Urti.&nbsp;&nbsp; <br> 12. Juve ju takon gjysma e asaj (pasurie) që e lënë gratë e tuaja, nëse ato nuk kanë fëmijë, por nëse ato kanë fëmijë,juve ju takon një e katërta nga ajo që lënë ato, pasi të kryhet testamenti i tyre dhe pasi të lahet borgji. Atyre (grave) ju takon një e katërta nga ajo që lini ju, nëse nuk kini fëmijë, por nëse keni fëmijë, atyre ju takon një e teta nga ajo që leni pas kryrjes së testamentit qëkeni përcaktuar ose borxhit. Në qoftë se (i vdekuri) është mashkull ose femër, e trashëgohet nga ndnjë ilargët (pse s’ka as prindër as fëmijë) po ka hjë vëlla ose një motër (nga nëna), atëherë secilit prej tyre u takon një e gjashta, e në qoftëse sejanë më shumë (se një vëlla ose se nj motër) ata janë pjesmarrës të barabartë në të tretën (e tërë pasurisë), pas testamentit të porositur ose borxhit, e duke mos dëmtuar (trashëguesit). Ky përcaktim është porositur prej All-llahu. All-llahu është i gjithëdijshmi, jo ingutshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 13. këto janë (dispozita) të caktuara prej All-llahut (urdhërave) dhe të dërguarit të tij, atë e dërgon në Xhennete nën të cilin burojnë lumenj. Aty do të jenë përgjithmonë. E ky është shpëtim i madh.&nbsp;&nbsp; <br> 14. Kush e kundërshton All-llahu dhe të dërguarin e Tij, dhe i shkel dispozitat e Tij, atë e shtie në zjarr të përjetëshëm. E për të është një dënim i rëndë.&nbsp;&nbsp; <br> 15. Ato nga gratë tuaja që bëjnë imoralitet (zina), kërkoni që kundër tyre të dëshmojnë katër vetë prej jush (burra); nëse vërtetohet më dëshmitarë (imoraliteti), mbyllni ato në shtëpia derisa t’i marrë vdekja ose derisa All-llahu të përcaktojë ndonjë rrugë për to.&nbsp;&nbsp; <br> 16. Ataa të dy prej jush që bëjnë atë (imoralitet-zina), ndëshkoni; e në qoftë se ata pendohen dhe përmirësohen, atëherë hiqni dorë prej tyre, pse All-llahu pranon fort pendimin dhe mëshiron shumë.&nbsp;&nbsp; <br> 17. Pendim i pranueshëm te All-llahu është vetëm ai i atyre që r bëjnë të keqen me mosdije shpejt pendohen; të tillëve All-llahu ju pranon pendimin, se All-llahu është më i dijshmi, më i urti.&nbsp;&nbsp; <br> 18. Nuk është pendim (i pranueshëm) i atyre që vazhdimisht bëjnë punë të këqia dhe vetëm atëherë kur t’i vjen vdekja ndonjërit prej tyre, të thotë: “Unë tash u pendova!” e as i atyre që vdesin duke qenë jobesimtarë. Ndaj tyre kemi përënim të ashpër.&nbsp;&nbsp; <br> 19. O ju që besuat, nuk është lejuar për ju të trashëgoni gratë (e të vdekurve) në mënyrë të dhunshme, e as t’i shtëngoni për t’u marrë diçka nga ajo që ju keni dhënë atyre, përveç nëse ato bëjnë ndonjë imoralitet të hapur. çoni jetë të mirë me to. Nëse urreni ato, bëni durim që All-llahu të japë shumë të mira në një send që ju e urreni.&nbsp;&nbsp; <br> 20. Në qoftë se dëshironi të ndërroni (ta merrni) një grua në vend të një gruaje (të lëshuares) i keni pas dhënë shumë të madhe, mos merrni prej saj snjë send. A do të merrni atë pa të drejtë e në mënyrë mizore?&nbsp; <br> 21. Dhe si mund të merrni atë kur njëri-tjetri iu keni bashkuar (në një shtrat) dhe kur ato kanë marrë prej jush një besë të fortë?&nbsp; <br> 22. Mos u martoni me ato gra me të cilat qenë të martuar prindërit tuaj, me përjashtim të asaj që ka kaluar (para islamizmit) pse ajo ishte turpësi, përbuzje e traditë e shëmtuar.&nbsp;&nbsp; <br> 23. U janë ndaluar juve (të martoheni me): nënat tuaja, bijat tuaja, motrat tuaja, hallat tuaja, tezet tuaja, bijat tuaja, bijat e motës, nënat tuaja që ju kanë dhënë gji, motrat nga gjiri, nënëat e grave tuaja (vjehrrat) dhe vajzat që janë nën kujdesin tuaj e të lindura (prej tjeër babai) nga gratë tuaja me të cilat patët kontakt, e nëse nuk ken pasur kontakt me to (me gratë), atëherë s’ka pengesë (të martoheni me ato vajza), dhe (janë të ndaluara) gratë e bijve tuaj që janë të lindjes suaj (jo të bijëve të afoptuar), dhe të bashkoni (përnjeherë në një niqah) dy motra, përpos asaj që ka kaluar. Vërtetë, All-llahu falë shumë, është mëshirues i madh.&nbsp;&nbsp; <br> 24. (Nuk u lejohet të martoheni) Edhe me gra të martuara (që kanë burrat e nuk janë të lëshuara), përveç atyre që i keni futur në pushtetin tuaj (robëreshat e lufrtës). (Ky është) obligim mbi ju nga All-llahu. U janë lejuar, pos këtyre (që u përmendën), të tjerat që t’i merrni me pasurinë tuaj (me niqah) duke pasur për qëllim bashkëshorësi e jo prostitucion (kurvëni). Epër atë që përjetuat ju nga ato (gratë me të cilat patët kurorë), jepnu shpërblimin e tyre të caktuar se është obligim. E nuk ka pengesë për ju, pas përcaktimit (te niqahut), në atë që ju pëlqeni mes vete. All-llahu është i gjithëdijshëm, i urti.&nbsp;&nbsp; <br> 25. Dhe kush nuk ka prej jush mundësi materiale që të martohet me femra të lira besimtare, le të martohet me ato besimtare tuaja që i keni nën pushtetin tuaj (robëreshat). All-llahu di më së miri për besimin tuaj. Ju jeni nga njëri- tjetri (të një origjine0. Pra, martohuni me ato (robëresha) r me lejen e të zotërve të tyre dhe jepnu kurorën në mënyrë të drejtë, (zgjidhni) të ndershme e jo prostitute të hapta e të fshehta. E kur të jenë të martuara ato,nëse bëjnë ndonjë punë të turpshme, ndëshkimi kundër tyre është sa gjysma e atij të grave të lira (jo robëresha). Kjo (martesë me robëresha) është e lejuar për ata që i frikësohen imoralitetit, por të jeni të durueshëm, është më mirë për ju. All-llahu është mirrëdashës, mëshirëplotë.&nbsp;&nbsp; <br> 26. All-llahu dëshiron t’ju sqarojë çështjet et’ju drejtojë në rrugën e atyre që ishin para jush (pejgamberët) dhe t’ju pranojë pendimin. Alahu e di më së miri gjendjen e robërve dhe është më i urti.&nbsp;&nbsp; <br> 27. All-llahu dëshiron t’ju pranojë pendimin, e ata që ndjekin dëshirat e epsheve, dëshirojnë që ju të shmangeninë tërësi (nga rruga e drejtë).&nbsp;&nbsp; <br> 28. All-llahu dëshiron t’ju lehtësoj (dispozitat), e megjithatë njeriu është i paaftë (për t’ju përballuar epsheve).&nbsp;&nbsp; <br> 29. O ju që besuat, mos e hani mallin e njëri-tjetrit në mënyrë të palejuar, përpos tregtisë në të cilën keni pajtueshmëri mes vee, dhe mos mbytni veten tuaj (duke mbytur njëri-tjetrin). Vërtet, All-llahu është i mëshirueshëm për ju.&nbsp;&nbsp; <br> 30. Kush bën këtë (që ndaloi Zoti) qëllimisht dhe tejkalon kufijtë, Ne do ta hudhim atë në një zjarr të fortë. Dhe kjo është leht për All-llahun.&nbsp;&nbsp; <br> 31. Nëse lagoheni prej mëkateve të mëdha, të cilat u janë të ndalueshme, Ne ju shlyejmë mëkatet e vogla dhe ju fusim në një vnd të ndershëm.&nbsp;&nbsp; <br> 32. Mos lakmoni në atë, që All-llahu gradoi disa nga ju mbi disa të tjerë. Burrave ju takon hise nga ajo që fituan ata dhe grve gjithashtu ju takon hise bga ajo që fituan ato. All-llahut kërkoni nga të mirat e Tij. All-llahu është i dijshëm për çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 33. Ne u kemi caktuar për secilin trashëgimtarë, pjesën e pasurisë që e lënë prindërit ose të afërmit. E atyre që ju keni premtuar, jepnu pjesën ë tyre. All-llahu është dëshmues mbi çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 34. Burrat janë përgjegjës për gratë, ngase All-llahu ka graduar disa mbi disa të tjerët dhe ngase ata kanë shpenzuar nga pasuria e tyre. Prandaj, me atë që All-llahu i bëri të ruajtura, gratë e mira janë respektuese, janë besnike ndaj të fsheftës. E ato që keni dro kryelartësisë së tyre, këshilloni, madje largohuni nga shtrati (e më në fund), edhe rrahni (lahtë, nëse nuk ndikojnë këshillat as largimi), e nëse ju respektojnë, atëherë mos u sillni keq ndaj tyre. All-llahu është më i larti, më i madhi.&nbsp;&nbsp; <br> 35. Nëse i frikësohen përçarjes mes tyre (burrit e gruas), dërgoni një pari të drejtë nga familja e tij dhe një pari të drejtë ngafamilja e saj. Nëse ata të dy (ndërmjetësuesit) kanë për qëllim pajtimin, All-llahu ju mundëson afrimin mes tyre (burrit e gruas). All-llahu është i dijëshëm, është njohës i mirë.&nbsp;&nbsp; <br> 36. Adhurone All-llahun e mos i shoqëroni Atij asnjë send, sillnu mirë ndaj prindërve, ndaj të afërmve, ndaj jetimëve, ndaj të varfërve, ndaj fqiut të afërt, ndaj fqiut të largët, ndaj shokut pranë vetes, ndaj udhëtarit të largët dhe ndaj robërve. All-llahu nuk e do atë që është kryelartë dhe atë që lavdërohet.&nbsp;&nbsp; <br> 37. Ata që vetë janë koprracë dhe urdhërojnë njerëzit për koprraci, dhe e fshehin atë që ju ka dhënë All-llahu nga mirësitë e veta. Ne kemi përgatitur dënim të turpshëm për jobesimtarët;&nbsp; <br> 38. Edhe ata që e japin pasurinë e tyre për sy e faqe të botës,e nuk e besojnë All-llahun as ditën e mbramë. E ai që e k shok djallin, ai pra është shok i shëmtuar.&nbsp;&nbsp; <br> 39. Dhe çka do t’i gjente ata, po ta besonin All-llahun, ditën e gjykimit dhe të jepnin nga ajo që i dhuroi All-llahu? Po All-llahu di më së miri për ta.&nbsp;&nbsp; <br> 40. S’ka dyshim se All-llahu nuk bën pa drejtë as sa grimca, e nëse ajo vepër ështëe mirë, Ai e shumëfishon atë dhe Vetë Ai i jep shpërblim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 41. Dhe si do të jetë gjendja e atyre (që nuk besuan), kur Ne do të sjelli dëshmitarë për çdo popull, e ty do të sjellim dëshmitarë mbi ata (që nuk besuan)?&nbsp; <br> 42. Atë ditë ata që nuk besuan dhe kundërshtuan të dërguarin, do të dëshironin (të varroseshin) të rrafshohej mbi ta toka ngase nuk mund t’i fshehin All-llahut asgjë.&nbsp;&nbsp; <br> 43. O ju që besuat, mos iu afroni namazit duke qenë të dehur, deristë dini se ç’flitni, e as duke qenë xhuhubë (të papastër) derisaaa të laheni, përpos kur jeni udhëtarë. Nëse jeni të sëmurë, jeni në ndonjë udhëtim, ose ndonjeri prej jush vjen nga ultësira (nevojtorja), ose keni takuar gratë, e nuk gjeni ujë, atëherë mësyne dheun dhe fërkoni me duart (tejemmum). All-llahu shlyen e falë mëkatet.&nbsp;&nbsp; <br> 44. A nuk i vure re (Muhammed) ata që iu pate dhënë pjesë nga libri (paria fetare jehude) se si e vazhdojnë rrugën e gabuar dhe dëshirompjnë që e edhe ju të humbni!?&nbsp; <br> 45. All-llahu di mësë miri për armiqtë tuaj. Mjafton që All-llahu është përkrahës i juaj dhe mjafton që All-llahu është ndihëtarër i juaji.&nbsp;&nbsp; <br> 46. Një palë bga jehudite është që ndryshojnë fjalët (e Zotit) nga vendet e veta, e (kur i thërret ti) ata thonë: “Degjuam (fjalën tënde) fhe kundërshtuam (thirrjen tënde), dhe thonë: “dëgjo mos dëgjofsh!” (dhe thonë): “Raina” (këto i thonë) duke përdredhur gjuhët e tyre dhe duke atakuar fenë. E sikur të thoshin ata: “Dëgjuam, respektuam, dëgjo dhe vështrona”, do të ishte më e drejtë, por për shkak të refuzimit të tyre, All-llahu i mallkoi, prandaj besojnë vetëm pak (besim gjysmak).&nbsp;&nbsp; <br> 47. O ju që u është dhënë libri, besone atë që e zbritëm (Kur’anin) e që është vërtetues i atij që e keni (Tevratit), para se të shlyjmë fytyra (t’ua fshijmë shqisat) dhe t’i rrotullojmë ose t’i mallkojmë ata si i mallkuam ata të së shtunës. Urdhëri i All-llahut është i kryer.&nbsp;&nbsp; <br> 48. S’ka dyshim se All-llahu nuk falë (mëkatin) t’i përshkruhet Atij shok (idhujtarinë), e përpos këtij (mëkati) i falë kujt të do. Kush përshkruan All-llahut shok, ai ka trilluar një mëkat të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 49. A nuk ke kuptuar për ata që vlerësojnë vetveten? Jo, All-llahu vlerëson atë që do dhe nuk bën padrejtë asnjë fije.&nbsp;&nbsp; <br> 50. Shiko se si shpifin kundër All-llahut! Mjafton kjo (shpifje) si mëkat i hapët.&nbsp;&nbsp; <br> 51. A nuk u vure re atyre që iy është dhënë pjesë nga libri? Besojnë idhuj e djallëzi dhe për ata që nuk besuan thonë: “Këta janë në rrugë të drejtë, se ata që besuan!”&nbsp; <br> 52. Ata janë që All-llahu i mallkoi, e atë që e mallkon All-llahu, për të nuk ka ndihmëtarë.&nbsp;&nbsp; <br> 53. A mos kanë ata ndonjë pjesë të pshtetit? Ata nuk do t’u jepnin njerëzve as sa grimca.&nbsp;&nbsp; <br> 54. A u kanë zili atyre njerëzve për atë që All-llahu u fha nga mirësitë e Tij? Ne u patëm dhënë pasardhësve të Ibrahimit librin e sheriatin dhe u patëm dhënë atyre pushtet të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 55. Po disa prej tyre i besuan atij (Muhammedit), e disa e refuzuan. Për ta mjafton zjarri i Xhennemit.&nbsp;&nbsp; <br> 56. Është e vërtetë se ata që mohuan argumentet Tona, do t’i hudim në zjarr. Sa herë që u digjen lëkurat e tyre, Ne ndërrojmë lëkura të tjera që të shijojnë dënimin. All-llahu është i plotëfuqishëm, i drejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 57. ata që besuan dhe bënë vepra të mira, Ne do t’i fusim në Xhennet nën të cilin burojnë lumenj, ku do te jenë përgjithmonë. Aty kanë edhe bashkëshorte të pastra e hije të mrekullueshme.&nbsp;&nbsp; <br> 58. All-llahu ju urdhëron që t’u jepni amanetin të zotëve të tyre dhe kur të gjykoni, ju urdhëron të gjykoni me të drejt mes njerëzve. Sa e mirë është kjo që ju këshillon. All-llahu dëgjon dhe sheh si veproni.&nbsp;&nbsp; <br> 59. O ju që besuat, nënshtrojuni All-llahut, dhe nënshtrojuni të dërguarit dhe përgjegjësve nga ju. Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje, drejtojuni All-llahut dhe të Dërguarit po qe se i besoni All-llahut dhe ditës së fundit. Kjo është më e dobishmja dhe përfundimi më i mirë.&nbsp;&nbsp; <br> 60. A i vure re ata që mendojnë se besuan atë që të zbriti ty, dhe atë që zbriti para teje, se si dëshirojnë mes tyre të gjykojë djalli, e duke qenë se janë urdhëruar që të mos e besojnë atë. E djalli dëshiron t’i humbë në pafundësi.&nbsp;&nbsp; <br> 61. Kur u thuhet atyre: “Ejani (për të gjykuar) te ajo që e zbriti All-llahu dhe te i dërguari” i sheh se si dyfytyrëshit ta kthejnë shpinën.&nbsp;&nbsp; <br> 62. E qysh do të jetë (gjendja e tyre) kur t’i godasë ata ndonjë e keqe, e shkaktuar nga vetë duart e tyre, e pastaj vinë te ti (për t’u arsyetuar) dhe betohen në All-llahun: “Ne nuk patëm tjetër qëllim, vetëm afrim e pajtim” (e jo refuzimin e gjykimit tënd).&nbsp;&nbsp; <br> 63. Ata janë për të cilët e di All-llahu çka mbajnë në zemrat e tyre. Po ti hiqu tyre, tërhiqu vërejtjen (për hipokrizi) dhe thuaju fjalë që lënë përshtypje në veten e tyre.&nbsp;&nbsp; <br> 64. Ne nuk dërguam asnjë të dërguar vetëm që me urdhërin e All-llahut t’i bëhet respekt (nga njerëzit) atij. E sikur të vinin ata te ti, pasi që ta kenëdëmtuar veten e tyre (nuk kanë pranuar gjykimin tënd), e të kërkonin ata vetë ndjesë te All-llahu, e edhe i dërguari të kërkojë ndjesë për ta, ata do të kuptonin se All-llahu pranon pendimin dhe është mëshirues.&nbsp;&nbsp; <br> 65. Për Zotin tënd jo, ata nuk janë besimtarë (të asaj që të zbriti ty as të asaj para teje) derisa të mos zgjedhin ty për të gjykuar në atë konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjykimit tënd) të mos ndiejnë pakënaqësi nga gjykimi yt dhe (derisa) të mos binden sinqerisht.&nbsp;&nbsp; <br> 66. Sikur t’i kishim obliguar ata: mbytni vetvetn tuaj,atë (obligim) nuk do ta zbatonin, me përjashtim të një pakice prej tyre. Po sikur të zbatonin atë që këshilloheshin do të ishte më mirë për ta dhe do t’i përforconte më shumë.&nbsp;&nbsp; <br> 67. Dhe atëherrë do t’u jepnim atyre nga ana Jonë shpërblim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 68. Dhe do t’i udhëzonim në rrugë të drejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 69. E kushdo që i bindet All-llahut dhe të dërguarit, të tillët do të jenë së bashku me ata që All-llahu i shpërbleu: (me) pejgamberët, besnikët e dalluar,dëshmorët dhe me të mirët. Sa shokë të mirë janë ata!&nbsp; <br> 70. Ky shpërblim i madh është prej All-llahut. Mjafton që All-llahu di mësë miri.&nbsp;&nbsp; <br> 71. O ju që besuat, rrini të përgatitur (të armatosur) dhe dilni (për në luftë) grup pas grupi apo të gjithë së bashku.&nbsp;&nbsp; <br> 72. Ka disa prej jush që zvaritet (nuk del në luftë). E nëse ju godet juve ndonjë e papritur thotë: “Zoti më favorizoi që nuk isha i pranishëm bashkë me ta” (në luftë).&nbsp;&nbsp;&nbsp; <br> 73. Po nëse ju takon juve ndonjë e mirë nga All-llahu, ai (munafiku) me siguri do të thoshte: si mos të kishte ekzistuar mesh jush dhe mes tij ndonjë njoftëssi, për fat, të kisha qenë së bashku me ta e të kisha arritur një fitim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 74. Le të luftojnë në rrugën e Allaut, ata që e japin jetën e kësaj bote për tjetrën. Kush lufton në rrugën e All-llahut e mbytet (bie dëshmor) ose triumfon, Ne do t’i japim atij shpërblimtë madh.&nbsp;&nbsp; <br> 75. ç’keni që nuk luftoni për Zotin dhe për (t’i shpëtuar) të paaftit : nga burrat, nga gratë e nga fëmijët, të cilët luten: “Zoti ynë! nxirrna nga ky fshat (Meka), banorët e të cilit janë mizorë. Jepna nga ana Jote shpëtim e ndihmë!”&nbsp; <br> 76. Ata që besuan luftojnë në rrugë të All-llahut, e ata që nuk besuan luftojnë në rrugë të djallëzuar. Luftoni pra miqtë e djallit, s’ka dyshim se intriga e është e dobët.&nbsp;&nbsp; <br> 77. A nuk i vure re ata të cilëve iu pate thënë: “ndalni duart tuaja jepne zeqatin!” E kur iu bë atyre obligim lufta, që një grup prej tyre u frikësoheshin njerëzvesiç është frika ndaj All-llahut, e edhe më fort. Thonin: “Zoti ynë, pse na e bëre obligim luftën? Sikur të na e kishe shtyrë deri nënjë afat të afërt!” Thuaju: “Përjetimi ikësaj bote është pak, e për atë që është i devotshëm, bota tjetër është shumë më e dobishme. Nuk do t’ju bëhet pa drejtë as sa fija.&nbsp;&nbsp; <br> 78. Kudo që të jeni vdekja do t’ju kapë, po edhe në qoftë se jeni në pallate të fortifikuara. E nëse i qëllon ata (munafikët) ndonjë e mirë, thonë: “Kjo është nga All-llahu”. E nëse i qëllon ata ndonjë e keqe: “Kjo është nga ti (Muhammed)”. Thuaju: “Të gjitha janë nga All-llahu!” ç’është me këtë popull që nuk kupton gati asnjë send?&nbsp; <br> 79. çfarëdo e mire që të vjen është nga All-llahu, e çka të ndodhë nga ndonjë e keqe është nga vetë ti. Ne të dërguam ty Pejgamber për mbarë botën. Mjafton që All-llahu është dëshmues për këtë.&nbsp;&nbsp; <br> 80. Kush i bindet Pejgamberit, ai i është bindur All-llahut, e kush e refuzon, Ne nuk të dërguam roje kundër tyre .&nbsp;&nbsp; <br> 81. Dhe thonë: “jemi” Të bindur”. E kur largohen prej teje, një grup prej tyre (natën) planifikon diçka tjetër nga ajo që u thua ti. All-llahu shënon atë që e ndryshojnë. Mos u vë veshin atyre e mbështetu All-llahut.&nbsp;&nbsp; <br> 82. A nuk e përfillin ata (me vëmndje) Kur’anin? Sikur të ishte prej dikut tjetër, përvrç prej All-llahut, do të gjenin në te shumë kundërthënie.&nbsp;&nbsp; <br> 83. Madje kur u vjen atyre (munafikëve) ndonjë lajm qetësues (kur fitojnë myslimanët) ose shqetësues (kur dështojnë), ata e përhapin atë, sikurt’ia linin atë (përhapjen lajmit) Pejgamberit dhe përgjefgjësve të tyre, ata do dinin të nxjerrin përfundime (se si do të duhej shpallur). Por sikur të mos ishte dhuntia e All-llahut ndaj jush dhe mëshira e Tij, u, pos një pakice, do të ndiqnit rrugën e djallit.&nbsp;&nbsp; <br> 84. Lufto në rrugën e All-llahut1 Nuk obligohet kush pos teje. Ngacmoi besimtarët (për luftë), allahu do të zmbrapsë fuqinë e të pabesëve. All-llahu është më fuqiforti, më ndëshkuesi.&nbsp;&nbsp; <br> 85. Kush ofrin ndihmë të mirë, do të ketë pjesë nga ajo,dhe kush ofron ndihmë të keqe do të ngarkohet me të. All-llahu është i plotfuqishëm ndaj çdo sendi.&nbsp;&nbsp; <br> 86. Kush përshëndeteni me ndinjë përshëndetje, ju ktheni përshëhdetje edhe më të mirë, ose kthenie ashtu. All-llahu llogarit për çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 87. Për All-llahun, që s’ka tjetër pos Tij, pa tjetër Ai do t’ju tubojë në ditën e gjykimit për të cilën gjë nuk ka dyshim. E mund të jetë më i vërtetë se All-llahu në thënie?&nbsp; <br> 88. E çka është me ju që në çështjen e munafikëve jeni dy grupe; derisa për atë që bën, All-llahu i përmbysi ata? a mos doni ta vini në rrugë të drejtë atë që All-llahu e ka humbur? Për atë që All-llahu e ka humbur, nuk do të gjeni rrugë!&nbsp;&nbsp; <br> 89. Ata dëshirojnë që edhe ju të mos besoni sikurse nuk besuan vetë dhe bëheni të njejtë. MOs izininipër miq prej yre deisa ata të shpëngulen (si ju) për hirë të All-llahut, enëse refuzojnë,ataherë kudo që t’i gjeni, kapni dhe mbytni dhe prej tyre mos zini as mik as ndihmës.&nbsp;&nbsp; <br> 90. Përpos atyre që srtehohen te një popull, me të cilin keni marrveshje, e ju u vjen rëndë të luftojnë kundër jush ose kundër popullit të vet. Skur All-llahu të donte do t’ju jepte atyre fuqi e pushtet mbi ju dhe do t’ju luftonin. Në qoftëse ata tërhqen prej jush, nuk ju luftojnë dhe ju ofrojnë paqe, atëheë All-llahu nuk ju lejon rrugë (rrugë) kundër tyre.&nbsp;&nbsp; <br> 91. Ju do të hasni në të tjerë, që duan të sigurohen te ju (duke u paraqitur si bsimtarë) dhe të sigurohen te populli i vet (si jobesimtarë). E, saherë që thirren, (kundër jush) i përgjigjen thirrëjes. Në qoftë se nuk largohen prej jush, nuk ju ofrojnë paqe dhe nuk heqin dorë nga lufta kundër jush, atherë kapeni dhe mbytni kudo që t’i takoni. Kundër tyre u kemi dhënë fakte të qarta.&nbsp;&nbsp; <br> 92. Asnjë besimtarëi nuk i është i lejuar të mbysë besmitarin tjetër, përpos gabimisht. E kush e mbytë gabimishht një besimtarë, ai është i obliguar ta lirojë nj rob besimtarë dhe shpagimin (e gjakut). Në se ia falin (familja gjakun). Në qoftë se ai (i mbyturi gabimisht) është besimtarë, por i takon popullit që është armik ijuaji, atëherë është obligil vetëm lirimi injë robi besimtar. Në qoftëse se ai (i mbyturi) është nga ai popull që keni marrveshjen me të, atëherë është obligim shpagmi i (gjakut) që i dorëzohet familjes së tij dhe lirimi injë robi besimtar. E kush nuk ka mundësi (të lirojë një rob), letë agjëroj dy muaj rresht, si pendim (i pranuar) ndaj All-llahut. All-llahu është më idijshmi, ligjdhënësi më i drejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 93. Kush e mbytë një besimtarë me qëllim, dënimi itij është Xhehnemi, në të cilin do të jetë përgjithmonë. All-llahu është i hidhëruar ndaj tij, e ka mallkuar dhe ika përgaditur dënim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 94. O ju që besuat, kur marshoni në rrugën e All-llahut (për në luftë), të jeni të matur (të mos nguteni), e mos i thoni atij që ju shpreh selamin (besimin): “Nuk je besimtarë!”, duke kërkuar me të mjet (mall0 të kësaj bote, pse te All-llahu janë begatitë e mëdha. Ashtu (jo besimtarë) ishit edhe ju më parë, e All-llahu ju dhuroi (besimin), pra sqaroni mirë! All-llahu e di në hollësi çka veproni.&nbsp;&nbsp; <br> 95. Nuk janë të barabartë prej besimtarëve ata që ndejtën (nuk luftuan) dhe ata që me pasurnë dhe me jetën e tyre luftuan në rrugën e All-llahut, me përjashtim të atyre që ishin të penguar pa vullnetin e vet. Ata që luftuan me pasurinë dhe jetën e tyre,All-llahu igradoi në një shkallë më të lartë mbi ata që ndejtën (me arsye). Por të gjithëve All-llahu u premtoi shpërblim, ndërsa ata që ndejtën (pa arsye) All-llahu gradoi luftëtarët me një shpërblim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 96. Vende të larta me falje gabimesh e mëshirë nga Ai. All-llahu është që falë shumë dhe mëshiron.&nbsp;&nbsp; <br> 97. Engjëjt që ua morën shpirtine atyre që ishin mizorë të vetëvetës ju thanë: “Në çka ushit ju? - Ata thanë: “Ne ishim të paftë në atë tokë!” (engjujt ju thanë: “A nuk ishtë e gjërë toka e All-llahut e të migroni në të?” (e të praktikonit lirisht fenë e Zotit). Vendi ityre është Xhehennemi dhesa vend i keq është ai!&nbsp; <br> 98. Përveç atyre që ishin të paaftë nga burrat, grat e fëmijët që nuk kishin mundësi të gjenin, as mënyrë, as rrugë (për shpërngulje).&nbsp;&nbsp; <br> 99. Atyre do t’ua falë All-llahu. All-llahu është që shlyen e falë shumë (gabime).&nbsp;&nbsp; <br> 100. Kush shpërngulet për hirë të (të fesë) All-llahut, ai gjen mundësi të madhe dh begati në tokë. E kush del prej shtëpisë si migrues te All-llahu dhe i dërguari i Tij, dhe e zë vdekja (në rrugë), te All-llahu është mëshirues, mbulon të metat.&nbsp;&nbsp; <br> 101. Kur tëjeni nëudhëtim e sipër, nuk është mëkat për ju të shkurtoni namazin, nëse frigoheni se jobesimtarët dot’ju sjellin ndonjë të keqe. Jobesmtarët janë armiq tuaj të hapët.&nbsp;&nbsp; <br> 102. Kur të jesh ti (Muhammed) bashkë me ta dhe ju falë namazin, një grup prej tyre, duke i bartur armët, le të vijë e le të falet me ty (grupi tjetër në roje),ekur të bien në sexhde (të kryejnë një reqatë),këta le të të qëndrojnë mbrapa jush (në roje) e le të vijë grupi tjetër, që nuk është falur , e të falet me ty dhe le t’i bartin armët dhe të jenë në gjendje gadishmërie. Ata që nuk besojnë, e dëshirojnë moskujdesin tuaj ndaj armëve e mjeteve që t’iu vërsulen njëherë me të gjitha fuqitë. Nëse jeni të lodhur nga ndonjë shi ose jeni të sëmurë, nuk është mëkat të mos ibartni armët, por mbani gadishmërinë tuaj. All-llahu ka përgaditë dënim nënqmues për jobesimarët.&nbsp;&nbsp; <br> 103. Kur të kryeni namazin (e frikës) përmendeni All-llahun, kur jeni në këmbë, ulur, të mbështetur. E kur të qetësoheni (nga lufta), atëherë faleni namazin në mënyrë të rregullt, pse namazi është obligim (për kohë) i caktuar për besimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 104. Mos u tregoni të dobët në ndjekjen e armikut, pse nëse ndieni dhëmbje edhe ata ndjejnë dhëmbje sikurse ju, e ju shpresoni nga All-llahu çka ata nuk shpresjnë. All-llahu është i Dijshëm, Ligjdhënës i Matur.&nbsp;&nbsp; <br> 105. Ne të zbritëm ty (Muhammed)librin (Kur’anin) me plot të vërteta, që të gjykosh mes nerzëve me atë që të mësoi All-llahu. Mos u ngatërro për tradhtarët (mos udil në ndihmë).&nbsp;&nbsp; <br> 106. Kërko falje (për këtë) All-llahut. All-llahu falë, mëshiron.&nbsp;&nbsp; <br> 107. Mos polemizo për ata që tradhtojnë vetveten. All-llahu nuk e do atë që është gënjeshtar e mëkatar.&nbsp;&nbsp; <br> 108. Ata fshihen (turpërohen) prej njreëzve, e nuk turëprohen prej All-llahut, e Ai është me ta edhe kur planifikojnë fshehtas thënie me të cilat nuk është ikënaqur Ai. All-llahu nuk mund t’i shpëtojnë veprimet etyre.&nbsp;&nbsp; <br> 109. Ja, ju jeni ata që i mbrojtët (gënjeshtarët) në ejtën e kësaj bote, kush do të polemizojë me All-llahun për ditën e gjykimit, apo kush do ti marrë në mbrojtje?&nbsp; <br> 110. Kush bën ndonjë të keqe apo ngarkon veten, pastaj kërkon falje te All-llahu, ai e gjen All-llahun falës dhe mëshirues.&nbsp;&nbsp; <br> 111. Kush bën ndonjë mëkat, ai ka ngarkuar vetveten. All-llahu idi hollësitë, është gjykatës i drejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 112. Kush bën ndonjë gabim ose mëkat,e pastaj atë ia hudh një të pafajshmit, ai ngarkohet me një shpifje e me një mëkat të hapët.&nbsp;&nbsp; <br> 113. E sikur të mos ishte dhuntia e All-llahut dhe mëshira e Tij ndaj teje, një grup prej tyre do të humbte ty, por ata nuk humbin tjetër, poos vetes së tyre. Ty nuk mund të dëmtojë asgjë . All-llahu të shpalli ty, librin dhe sheriatin, të mësoi çka nuk dije. Dhuntia e All-llahut ndaj teje është shumë e madhe.&nbsp;&nbsp; <br> 114. Në shumë biseda të tyre të fshehta nuk ka kurrfarë dobie, përveç (bisedës) kush këshillon për lëmoshë, për ndonjë të mirë ose pajtim mes njerëzve. e kush i bën këto duke pasur për qëllim vetëm kënaqësinë e All-llahut, Ne do ti japim më vonë (në botën tjetër) shpërbllim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 115. Kush ikundërvihet të dërguarit, pasi që iështë bërë eqatë e vërteta dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e e besimtarëve, Ne e lëmë në atë që ka zgjedhur (në dynja) e e fusim në Xhehennem. Përfundim i keq është ai.&nbsp;&nbsp; <br> 116. Është e vërtetë se All-llahu nuk falë (mëkatin) t’i bëhet Atij shok, pos këtij (mëkati), të tjerat i falë atij që dëshiron. Ai që i përshkruan shok All-llahut, ai ka humbur dhe bërë një largim të madh (prej të vërtetës).&nbsp;&nbsp; <br> 117. Ata nuk lusin tjetër pos Tij vetëm (emra idhujsh) femra dhe nuk tjetër pos djallit plot sherr.&nbsp;&nbsp; <br> 118. Atë e mallkoi All-llahu. Ai ka thënë: “Unë do të përfitoj një pjesë të caktuar të robërve të tu”.&nbsp;&nbsp; <br> 119. Do t’i (shmang nga e vërteta), do t’i bëjë të shpresojnë në gjëra të kota; do t’i urdhëroj dhe ata dotë shqyejnë veshët e bagëtive; do ti urdhëroj dhe ata do të shëmtojnë krijesat e All-llahut. E kush bën mik djallin, e jo All-llahun, ai ka dështuar sheshazi.&nbsp;&nbsp; <br> 120. Ai u premton atyre dhe i bën të shpresojnë, por djalli nuk premton tjetër vetëm se mashtrim.&nbsp;&nbsp; <br> 121. Të tillët (që ndjekin djallin) kanë vendin në Xhehennem dh e prej tij nuk kanë për të ikur (shpëtim).&nbsp;&nbsp; <br> 122. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, Ne do t’i vendosim në Xhennete, ku rrjedhin lumenj e ku do jenë përgjithmonë. Premtimi i saktë i All-llahut. E kush mund të jetë më saktë në fjalë se All-llahu?&nbsp; <br> 123. Nuk është (shpëtim) sipas shpresave tuaja as sipas shpresave të ithtarëve të librit. Kush bën ndonjë nga punët e mira, qoftë mashkull ose femër duke qenë besimtarë, të tillët hyjnë në Xhennet dhe nuk u bëhet farë padrejtësie.&nbsp;&nbsp; <br> 124. Kush bën ndonjë nga punët e mira, qoftë mashkull ose femër duke qrnë besimtarë, të tillët hyjnë në Xhennet dhe nuk u bëhet farë padrejtësie.&nbsp;&nbsp; <br> 125. Kush ka fe më të mirë se ai i që sinqerisht i është bindur All-llahut dhe, duke qenë bamirës, e ndjek fenë e drejtë të Ibrahimit? All-llahu e zgjodhi Ibrahimin të dashurin më të ngushtë.&nbsp;&nbsp; <br> 126. Vetëm të All-llahut janë ç’ka në qiej dhe ç’ka në tokë. All-llahu ka përfshirë çdo send.&nbsp;&nbsp; <br> 127. Kërkojnë prej teje (Muhammed) përgjigje - fetva për (çështjen) gratë. Thuaju: “All-llahu ju sqaron nga libri (Kur’ ani) përkitazi me gratë jetime, me të cilat lakmoni të martoheni me to, e nuk u jep atë që është caktuar (niqah ose miras), (ju sqaron) lidhur me të paaftit (fëmijët jetimë) dhe që të mbani drejtësi ndaj jetimëve! Dhe, çfarëdo të mire që punoni, All-llahu di shumë për të.&nbsp;&nbsp; <br> 128. Nëse ndonjë grua i frikësohet largimit pse ftohjes së burrit të vet ndaj asaj, atëherë nuk gabojnë po qe se bëjnë mes vete mbarim (pajtim). Pajtimi është më i dobishmi. Megjithëkëtë, koprracia është epranishme ndër njerëz. Por, nëse silleni mirë dhe ruheni, s’ka dyshim se All-llahu hollësisht me gjithçka veproni.&nbsp;&nbsp; <br> 129. Ju kurrsesi nuk do të mund ta mbani drejtësinë mes grave edhe nëse përpiqeni, pra mos anoni plotësisht nga ndonjëra e të lini tjetrën si të varur. E nëse përmirësoheni dhe ruheni se (padrejtësisë), All-llahu ju dhe ju mëshiron.&nbsp;&nbsp; <br> 130. Por nëse ndahen prej njëri tjetrit, All-llahu begaton me mirësinë e Tij secilin prej tyre. All-llahu është bujar i madh, i plotdijshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 131. Vetëm e All-llahut është ç’ka në qiej e ç’ka në tokë. Ne patëm sugjeruar atyre që iu pat dhënë libri para jush, e edhe juve që të keni frikë nga All-llahu. Po në mos besofshit, (dine) e All-llahut është ç‘ka në qiej e ç’ka ka në tokë. All-llahu është i panevojë e i falënderuar.&nbsp;&nbsp; <br> 132. Të All-llahut janë gjithë ç’ka në qiej e ç’ka në tokë. Mjafton që All-llahu është ipërkujdesshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 133. Nëse Aëshiron, ju zhduk juve or njerëz, e sjell të tjerë. Për këtë është i plotfuqishëm.&nbsp;&nbsp; <br> 134. Kush (me punënë e vet) dëshiron shpërblimin e kësaj bote, (ai gabon), shpëëëërblmi i kësaj dhe i asaj botës tjetër është te All-llahu, e All-llahu dëgjon, sheh.&nbsp;&nbsp; <br> 135. O ju që besuat, vazhdimisht të jeni dëshmues të drejtë për horë të All-llahut edhe nëse është kundër (interesit) vetvetes suaj, kundër prindërve ose kundër të afërmve, le të jetë ai (për të cilin dëshmohet) pasanik ose varfnjak, pse All-llahu di më mmirë për ta. mos ndiqni pra emocionin e t’i shmangeni drejtësisë. Nëse shtrëmbëroni ose tërhiqeni, All-llahu plotësisht di ç’ka punoni.&nbsp;&nbsp; <br> 136. O ju që besuat, besoni vazhdimisht All-llahun, të dërguarit të Tij, librit që gradualsht ia shpalli të dërguarit të Tij dhe librit që e pat zbritur më parë. Kush nuk i beson All-llahut, engjëjve të Tij, librave të Tij, të dëguarve të Tij dhe botës tjetër, ai ka humbur tepër larg.&nbsp;&nbsp; <br> 137. Vërtet, ata që besuan e pastaj tradhëtuan, përsëri besuane pastaj tradhtuan dhe e shtuan mosbesimin, All-llahu nuk u falë atyre as nuk i udhëzon në rrugë të drejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 138. Ti (Muhammed) lëjmëroj munafikët se me të vërtetë ata kanë një dënim të dhembshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 139. Janë ata që, përkundër besimtarëve, i miqësojnë jobesimtarët. Vallë, a mos kërkojnë fuqi te ta? S’ka dyshim, e tërë fuqia i takon All-llahut.&nbsp;&nbsp; <br> 140. Juve u është shpallur në librin (Kur’anin) që, kur të dëgjoni se po mohohet Kur’ani i All-llahut dhe po bëhet tallje me të, mos rrini me ata derisa të mos hyjnë në bisedë tjetër. Përndyshe, ju do të jeni si ata. All-llahu do t’i tubojë tradhëtarët dhe jobesimtërët që tq gjithë në Xhehennem.&nbsp;&nbsp; <br> 141. Ata janë që presin se ç’po ju ngjanë juve. Nëse me ndihmën e All-llahut ngadhënjeni, ata thonë: “A nuk ishim me ju?” E nëse jobesimtarëve u takon ndonjë fitim, ata thonë: “A nuk mbizotëruam ne mbi ju (por nuk deshtëm të mposhim0 dhe penguam prej jush besimtarët!” All-llahu do të gjykojë mes jufsh ditën e gjykimit. All-llahu krrsesi nuk iu mëndëson jbesimtarëve mbizotërim të pltë mbi besimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 142. Munafikët përpiqen të mashtrojnë All-llahun (duke u paraqitur rrejshëm si besimtarë), por All-llahu mbizotëron dinakëritë e tyre. Ata edhe kur falen, falen me përtaci dhe vetëm sa për t’u dukur te njerëzit dhe fare pak e përmendin All-llahun.&nbsp;&nbsp; <br> 143. Ata janë të luhatshëm ndërmjet atij dhe atij (besimit dhe mosbesimit) e nuk janë asme ata (me jobesimtarët). Po atë që e mposht All-llahu, ti nuk mund të gjesh shpëtim për te.&nbsp;&nbsp; <br> 144. O ju që besuat, mos zini miq jobesimtarët e t’i lini manash besimtarët! A doni t’i sillni allahut argument të qartë kundër vetës!&nbsp; <br> 145. S’ka dyshim, munafikët do të jenë në shtresën më të ulët (në fund0 të zjarrit dhe për ta nuk do të gjesh mbrojtës,&nbsp; <br> 146. Përveq atyre që u penduan, u përmirësuan, iu përmbajtën All-llahut (mësimeve të Tij) dhepraktikojnë sinqerisht fenë e tyre për All-llahun. Të tillët do të jenë bashkë me besimtarët, e All-llahu ka për t’iu dhënë besimtarëve shprblim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 147. çfarë ka All-llahu me dënimin tuaj? E falënderuat dhe i besuat? (e para nuk i pakëson sundimin e as e dyta nuk ishton) All-llahu është mirënjohës i dijshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 148. All-llahu nuk do publikimin e shprehjeve të këqia përveç (publikimit) të atij që i bërë padrejt. All-llahu është dëgjues, i dijshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 149. Nëse publikoni ndonjë të mirë ose e fshihni, ose i falni ndonjë të keqe (dikujt), All-llahu i plotfuqishëm falë shumë.&nbsp;&nbsp; <br> 150. S’ka dyshim se ata që nuk besojnë All-llahun dhe të dërguarin e Tij, dëhirojnë të bëjnë dallim mes All-llahut dhe të dërguarve të Tij e thonë: “Ne i besojmë disa e nuk i besojmë disa të tjerë” e mes këtij duam të marrin rrugë.&nbsp;&nbsp; <br> 151. Të tillët lanë jobesimtarët e vërtetë; e Ne kemi përgatitur dënim të fortë e nënçmues për jobesimtarët.&nbsp;&nbsp; <br> 152. E ata që besuan All-llahun dhe të dërguarin e Tij dhe nuk bënë kurrfarë dallimi në asnjë prej tyre, të tillëve do t’u jepet shpërblim i merituar. All-llahu falë shumë dhe është mëshirues.&nbsp;&nbsp; <br> 153. Ithtarët e librit (jehuditë) kërkojnë prej teje t’u sjellësh një libër (komplet) nga qielli. Po ata patën kërkuar prej Musait edhe më tepër e i patën thënë: “Dëtfona Zotin shesheas” (ta shohim me sy) e për shkak të mizorisë së tyre i kapi rrufeja. mandej edhe pasi që iu patën shfaqur atyre mrekulli të qarta, ata adhuruan. Ne u patëm falur atë, e Musait i dhamë argumente të forta.&nbsp;&nbsp; <br> 154. Ne ngritëm mbi ta (bregun) Tur’in pse ishin zotuar (ta pranojnë Tevratin)’ u patëm thënë: “Hyni në derë (të bejtul mukadesit) të përulur, dhe u patëm thënë: “Mos e thyeni të shtnën” (mos gjuani peshk). Ashtu Ne patëm marrë prej tyre besëtë fortë.&nbsp;&nbsp; <br> 155. Dhe për shkak të thyerjes së besës së dhënë, të mohimit të ajeteve (shpalljes) të All-llahut, të mbytjes së pejgamberëve pa kurrfarë të drejtë dhe thënies së tyre: “Zemrat tona janë të mbuluara” (me perde). Jo, por për shkak të mohimit të tyre All-llahu ua vulosi ato (zemrat), e nuk besojnë prej tyre vetëm pakkush.&nbsp;&nbsp; <br> 156. Edhe për shkak të mosbesimit dhe të thënies së tyre shpifëse kundër Merjemes;&nbsp; <br> 157. madje për shkak të thëhies së tyre: “Ne e kemi mbytur mesihun, Isain, birin e Merjemes, të dërguarin e All-llahut”. Po ata asnuk e mbytën as nuk e gozhduan (nuk e kryqëzuan në gozhda), por atyre u përngjau. Ata që nuk u pajtuan rreth (mbytjes së) tij, janë në dilemë për të (për mbytje) e nuk kanë për të kurrfarë dije të saktë, përveç që iluzojnë. E ata me siguri nuk e mbytën atë.&nbsp;&nbsp; <br> 158. Përkundrazi, All-llahu e ngriti atë pranë Vetes. All-llahu është i poltfuqishëm, i dijshëm.&nbsp;&nbsp; <br> 159. Nuk ka asnjë nga ithtarët e librit vetëm se ka për t’i besuar atij (Isait) para vdekjes së vet, e në ditën e gjykimit ai dëshmon kundër tyre.&nbsp;&nbsp; <br> 160. Dhe për shkak të mizorisë së tyre, që ishin jahudi, dhe për shkak se penguan shumë nga rruga e All-llahut, Ne ua ndaluam (ua bëmë haram) disa (lloje ushqimesh) të mira që u ishin të lejuara.&nbsp;&nbsp; <br> 161. Edhe për shkak të marrjes së kamatës edhe pse e kishin të ndaluar atë dhe ngrënies së pasurisë së njerëzve në mënyrë të padrejtë. Ne kemi përgatitur dënim të mundimshëm për ata që nuk besuan prej tyre.&nbsp;&nbsp; <br> 162. Por ata, prej tyre që kanë thesar të diturisë, dhe besimtarët, besojnë atë që tu shpallty dhe atë që u shpall para teje, besojnë edhe ata që e falin namazin dhe japin zeqatim dhe besimtarët në All-llahun e në jetën e ardhshme. Të tillëve do t’u japim shpërblim të madh.&nbsp;&nbsp; <br> 163. Ne të frymëzuam ty me shpallje sikurse e patëm frymëzuar Nuhun dhe pejgamberët pas tij; e patëm frymëzuar Ibrahimin, Ismajlin, Is-hakun, Jakubin dhe pasardhësit e tij, Isain, Ejubin, Junusin, Harunin, Sulejmanin, e Davudit i patëm hënë Zeburin.&nbsp;&nbsp; <br> 164. Dhe (dërguam) të dërguar më parë që të rrëfyem për ta,dhe të dërguar të tjerë për të cilët nuk të rrëfyem, e Musait i foli All-llahu me fjalë.&nbsp;&nbsp; <br> 165. të dërguar që ihin lajmgëzues e kërcënues, ashtu që pas dërgimit të dërguarve njerëzit të kenë fakt (arsyetim) pars All-llahut. All-llahu është i pavarur në sundimin e vet dhe di si të veprojë.&nbsp;&nbsp; <br> 166. (Jehuditë i thanë se nuk të besojnë në shpallje Muhammedit) Por allahu dëshmon për atë që t’u zbrit ty, atë ta zbriti sipas dijes së Vet, edhe engjëjtë dëshmojnë, po mjaft është All-llahu dëshmues.&nbsp;&nbsp; <br> 167. Ata që nuk besuan dhe penguan nga rruga e All-llahut, ata kanë humbur shumë larg.&nbsp;&nbsp; <br> 168. Aa që nuk besuan dhe bënë zullum, All-llahu as nuk ka për t’i falur as nuk ka për t’i drejtuar në rrugë ,&nbsp; <br> 169. Përpos rrugës së Xhehennemit, në të cilin do të jenë përjetë të përsosur. E për All-llahun kjo është lehtë.&nbsp;&nbsp; <br> 170. o ju njerëz, juve u erdhi i dërguari me të vërtetën (fenë e drejtë) nga Zoti juaj, pra të i besoni se është më e dobishme për ju. por nëse vazhdoni ta refuzoni, ta dini se ç’ka në qiej e tokë është vetëm e All-llahut. All-llahudi (gjendjen e robëve), është më urti.&nbsp;&nbsp; <br> 171. O ithtarët e librit, mos teproni në fenë tuaj dhe mos thuani tjetër gjë për All-llahun, përveç asaj që është e vërtetë. Mesihu Isa, bir i merjemes, ishte vetëm i dërguar i All-llahut. Ishte fjalë e Tij (bëhu) që ia drejtoi Merjemes dhe ishte frymë (shpirt) nga Ai. Besonie pra All-llahun dhe të dërguarin e Tij e mos thoni: “Tre” (trini). Pushoni (së thëni), se është më mirë për ju. All-llahu është vetëm një All-llah; larg qoftë asaj që Ai të kektë fëmijë. ç’ka ka në qiej dhe në tokë është vetëm e Tij. Mjafton që All-llahu është planifikues i pavarur.&nbsp;&nbsp; <br> 172. Mesihu nuk tërhiqet prej asaj se është rob i All-llahut, nuk tërhiqet as engjëjt më të zgjedhur. Kush tërhiqet prej adhurimit ndaj Tij dhe bën mendjemadhësi, Ai so t’i ringjallë dhe do t’i tubojë të gjithë pranë Tij.&nbsp;&nbsp; <br> 173. E përsa i përket atyre që besuan dhe vepruan mirë, Atyre do t’ju përmbushet shpërblimi i e merituar, por edhe do t’iu shtohet prej dhuntisë së Tij. Përsa i përket atyre që u tëhoqën dhe mbajtën veten kryelartë, ata do t’i ndëshkojë me një ndëshkim fort të dhëmbshëm dhe pos All-llahut nuk do t’i gjejnë vetes as mbrojtës as ndihmës.&nbsp;&nbsp; <br> 174. O ju njerëz, juve ju erdhi nga Zoti juaj argument dhe Ne ju zbritëm dritë të qartë.&nbsp;&nbsp; <br> 175. Ata që i besuan All-llahut dhe iu përmbajtën Atij (librit të Tij), Aido t’i fusë në mëshirën (Xhennetin) e Tij dhe do t’i gradojë e do t’i udhëzojë për në rrugë të drejtë.&nbsp;&nbsp; <br> 176. Kërkojnë përgjigjen tënde. Thuaju: “All-llahu ju përgjigjet për çështjen e “kelale-s” (ai që nuk prindër as fëmij që e trashigojnë). Nëse vdes një njeri që nuk fëmijë, por ka motër, atëherë asaj (motrës) i takon gjysma e pasurisë së lënë. Ai (vëllau) trashëgon tërë atë (që le motra) nëse ajo nuk ka fëmijë. Në qoftë se ato janë dy (motra që trashëgojnë), atyre dyjave u takojnë dy të tretat që lë ai. Në qoftë se janë vëlezër dhe të përzier burra dhe gra, atëherë mashkullit i takon hise dy fish më shumë se sa femrës. All-llahu ju sqaron, ashtu që të mos humbni. All-llahu di për çdo send.&nbsp;&nbsp; </p> [[Category:Kur'ani]] 1588 3342 2006-05-22T02:33:22Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Hyrje</big></center> <br> <br> <center> [[w:Presheva|Presheva]], [[w:Bujanoci|Bujanoci]] dhe [[w:Medvegja|Medvegja]] në ditët tona janë komuna të pazhvilluara në lindje të Kosovës të adinistruar nga qeveria serbe me popullsi të përzier, shqiptar, serb dhe romë. Kjo hapësirë e mbetur me popullsi autoktone Dardane, kufizohet me Kosovë e administruar nga Organizata e Kombeve të Bashkuar në jugperendim, dhe me vendin e dalur nga gërmadhat e Jugosllavisë komuniste Republiken e Maqedonisë në jug. Përbërja demografike e krijuar gjatë viteve 1929, pozita e regjionit dhe jozhvillimi i tij e sidomos represaliet e qeverive serbe të kordinuara me kishën serbe kanë bërë që nga këtu të shpërngulen shumë banorë vendas. Këto shpërngulje shpesh kanë përfunduar në Kosovë. Sot Presheva, Bujanoci dhe Medvegja janë komunat e vetme në Serbi, në të cilat jeton numër i konsiderueshem i pjestarve të komunitetit nacional Shqipëtar. Vlersohet që në këto tri komuna ka më shumë se 100.000 Shqipëtar. Në prill të vitit 2002 është kryer regjistrimi i parë i banorve në të cilin pas 21 viteve marrin pjesë dhe Shqiptarët. Rezulltatet zyrtare të regjistrimit ende nuk janë publikuar. Të drejtat themelore të njeriut, dhe të drejtat e pakices shqipëtare rregullisht janë shkel gjatë kohës së rexhimit të kaluar. Diskriminimi në arsim, punësim, informim dhe në lëmi tjera është intensifikuar në fund të viteve tetdhjeta. Miratimi i Kushtetutës së Republikës së Serbisë në vitin 1990, e pastaj dhe sërë ligjesh të drejtuara në forcimin e pushtetit qendror, së pari e goditen vetëqeverisjen lokale. Në komunën e Preshevës, për shembël, partitë shqiptare qe nga viti 1990 gjithnji e kanë fitur pushtetin lokal, por nuk patën mundësi që të ndikoin në ngritjen e të drejtave kolektive të komunitetit shqipëtar. Deri në intervenimin e Paktit Veriatlantik (NATO) të vitit 1999, pos diskriminimit sistematik, pushteti aplikoi dhe forma të tjera të presionit. ( largimi nga puna, gjykimet politike dhe ndalimi i shtypit). Gjatë bombardimit të NATO-s ka pasë shkelje të rënda të drejtave të njeriut dhe represionit të hapur nga ana e formacioneve paraushtarake, ushtrisë dhe policisë.Vetem në teritorin e komunës së Preshevës, në vitin 1999, gjatë kohës së gjendjes së luftes në rrethana të pasqaruara janë vrarë 11 Shqipëtar. Rastet e shkeljes së rëndë të drejtave të njeriut (vrasjet, keqtrajtimet dhe plaqkitja,) në të tri komunat kanë qenë të ngjashme me ato të cilat kanë ndodhur në Kosovë. Maltretimi i banorëve të fshatit Trnovc i Madhë, me 31. mars 1999. kur pos bastisjeve të shtepive nga ta është kerkuar që në afat prej dy orësh ti dorëzojnë “ komandosët e NATO-s, teroristet UÇK-s dhe drogën.”është ilustrative për veprimet e organeve policore dhe ushtarake gjatë gjendjes së luftës. Shumica e rasteve kurrë nuk u ndriçuan, dhe pushteti i ri nuk tregoi gatishmerinë për tu ballafaquar me ta. Me marrëveshje ushtarako teknike nga Kumanova të 09.qershorit 1999.e cila ishte bazë për ardhjen e trupave nderkombëtare në Kosovë, është vendos zona Tokësore e sigurisë ( në tekst ZTS) në gjërsi prej 5 km gjatë viseve administrative me Kosoven. Gati gjysma e kësaj zone shtrihet në teritorin e komunës së Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës. Sipas marrëveshjës në këtë zonë kanë pasur qasje vetem pjestarët e policisë më armatim të lehtë, ndërsa Ushtria e Jugosllavisë (UJ) është duhur të tërhiqet jashtë kësaj zone. Gjatë vitit 2000 . dhe gjysmës së parë të vitit 2001 teritori i tri komunave të lartëpërmendura kanë qenë fushë e konfrontimeve të armatosura të policisë dhe Ushtrisë Çlirimtare për Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc ( UÇPMB ). Pjestarët e saj për herë të parë janë paraqit publikisht në fund të janarit të vitit 2000 në fshatin Dobrosin ( komuna e Bujanocit) gjatë varimit të vëllezërve të vrarë Shaqipi. Konfrontimi i armatosur dhe incidentet janë intensifikuar posaçerisht pas tërheqjes së policisë nga punktet e kontrollit në fshatrat shqipëtare nga komuna e Bujanocit me 27. nëndor 2000. Tërheqja është bërë pas sulmit të UÇPMB-së mbi patrollen policore, me ç rast vdiqen tre policë e pesë policë janë plagosur. Gjatë gjashtë muajve të ardhëshem, janë vrarë, plagosur ose rrëmbyer më tepër se 100 njerëzë, Shqipëtarë, Serbë, dhe përfaqësues të ushtrisë dhe policisë. Në fillim të vitit 2001 Qeveria e Republikës së Serbisë dhe Qeveria Federative formuan trupin Koordinues për Preshevë, Bujanoc dhe Medvegje. Në përpjekje që të zgjithet kriza në menyrë politike, në fillim të vitit 2001 përfaqësues të pushtetit dhe komunitetit shqipëtar filluan negocijatat, me ndermjetësimin e përfaqësuesve të paktit Veriatlantik (NATO ), Kombeve të Bashkuara (KB) dhe Organizatës Evropiane për Siguri dhe Bashkëpunim ( OSBE). Rezulltatet e këtyre negociatave kanë qenë hyrja graduale e UJ në ZTS, në të njejten kohë dhe demilitarizimi dhe shpërbërja e UÇPMB-së. ZTS me marrëveshje të mëvonshme është anuluar në menyrë formale. Kuvendi Federativ në vitin 2002 nxjeri Ligjin për amnestimin e të gjithë pjestarëve të UÇPMB-së. Pas përfundimit të konflikteve, më bashkpunim të OSBE-së është bërë regjistrimi i popullatës dhë është nënshkruar Marrëveshja mbi medijat për komunen e Bujanocit. Me ndihmen e organizatave nderkombëtare filloi kthimi i përhershem i Shqipëtarve të zhvendosur nga Kosova, dhe u është afruar ndihma për rindertimin e pasurisë. Pushteti i Serbisë në disa rasta ka paguar dhe demshperblim. Përfaqësuesit e OSBE-së dhe Ministrisë se punëve të brendshme të Republikës së Serbisë organizuan dhe trajnim për përfaqësuesit e policisë multietnike lokale. Përbërja etnike e 400 përfaqësuesve të kësaj policijë i përshtatet përbërjes etnike të banorve në keto tri komuna. Në periudhën me të re ka më pak shkelje të rënda të drejtave të njeriut nga ana e përfaqësuesve të policisë dhe ushtrisë. Rrahja e tre Shqipëtarve nga Presheva, vrasja e Agim Agushit dhe hapja e zjarit ne ekskurzion me nxenës në fshatin Strezovcë, tregon që ende ka shkelje të drejtave të njeriut nga ana e policisë dhe ushtrisë. FDH mendon se organët shtetërore nuk kanë reaguar ndaj tyre në menyrë adekuate, sepse kryesit e veprave kanë mbetur të pa njohur ose janë denuar me denime të lehta. Përgjigjjet e MPB-e të Serbisë në ankesat të cilat i parashtroj për shkak të shkeljes së të drejtave të njeriut Këshilli për të dejtat e njeriut në Bujanoc tregon se organët shtetërore nuk zbatoin hetimet në menyrë objektive dhe të paanshme në këto raste. Në fund të vitit 2001 dhe gjatë vitit 2002 kanë ndodhur dhe incidente tjera të pandriquara ( vendosja e mjeteve eksplozive, gjuajtja e bombave të dorës, sulmet mbi pjestarët e policisë multietnike). Përfaqësuesit e pushtetit ne deklaratat dhe informatat e tyre për këtë i akuzonin pjestarëtë e komunitetit shqiptarë. Fondi për të drejten humanitare është marrë në menyrë sistematike me hetimin e shkeljeve të të drejtave të njeriut dhe të drejtave të pakicave në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë. Hetuesit e Fondit qe nga muaji maj i vitit 2001 në menyrë të vazhdueshme, kanë qenë në teren. Hetimet në komunen e Bujanocit kanë përfshirë 23 fshatra, nder të cilat kanë qenë të gjitha fshatrat e ZTS, pastaj fshatrat në të cilat në dy vitet e fundit ka patur shkelje me serioze të të drejtave të njeriut ( Dobrosin, Luçan) si dhe fshatra etnikishtë të përziera ( Osllarë, Bilaç). Përveç Preshevës, hetimet janë zbatur edhe në 20 fshatra të kësaj komune, shumica e tyre nga ZTS. Kujdes i posaqem i është kushtuar vendeve në të cilat ka pasur shkelje të rënda të drejtave themelore të njeriut, si dhe në ato ku ka patur shpërngulje të banorve. Edhe pse hetimet e FDH kanë qenë, së pari, të drejtuara në shkeljen e të dejtave të njeriut dhe të drejtave të pakicave në komuna të përmendura, kjo pos shumë ngjarjeve në këtë teritor, i ka përmbledh dhe disa qështje të cilat janë parakusht për realizimin e drejtave të pakicave, siç janë arsimimi dhe informimi në gjuhën amëtare, pjesmarja në kryerjen e punëve publike, dhe të tj. Gjatë hetimeve është përcellur dhe zbatimi i zgjedhjeve lokale 2002 të vitit. Gjendja në arsimimin e shqiptarëve në gjuhën amëtare gjatë dekadës së fundit ka qenë e ngjajshme më gjendjen e arsimimit të pakicave tjera nacionale në Serbi. Fondi konkludoi që programi shkollor etnoqendror, përmbajtjet ofenduese të librave shkollore dhe centralizmi i tërsishëm në marrjën e vendimeve edhe tani e vështersoin arsimimin adekuat në gjuhë shqipe. Problem shtesë paraçet edhe ajo se gjatë konfliktevetë armatosura, një numër i madhë i shkollave, ku mësimi mbahët në gjuhën shqipe, ishin të demtuara, ndërsa disa, edhe pas konflikteve, ushtria i shfrytëzonte për nevoja të veta. Njohja e diplomave të fituara në Kosovë para vitit 1999 filloi gjatë vitit 2001 në bazë të mendimit të Ministrisë së Arsimit. Medijat dhe jeta kulturole e shqiptarëve në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegje kanë qenë deri në vitin 2001 në tërsi të lëra në inicijativën private. Pas hapjes së radio Preshevës dhe nënshkrimit të Marëveshjes mbi parimët themelore për riorganizimin e mediave, themelus e të cilës ishte komuna e Bujanocit, janë krijuar kushtet për informim adekuat publik të shqiptarëve në gjuhen amtare. Pjesmarrja e Shqiptarëve në kryerjen e punëve publike deri tani nuk ka qenë e përshtatshme as në njerën nga tri komunat. Në komunën e Preshevës, partit shqiptare gjithnji kanë patur rastin ta formojnë pushtetin lokal por është aplikuar principi i “ diskriminimit pozitiv “ ndaj Sërbëve dhe Romëve lokal, të cilët janë pakicë në komunë. Në komuna Bujanoc ( mbi 60% Shqiptarë) dhe Medvegje ( mbi 30% Shqiptarë ) partit shqiptare nuk kanë marrë pjesë në pushtet, e numri i Shqiptarëve ne organet lokale te pushtetit ka qenë minimal. Gjatë verës së vitit 2002 ata kanë qenë ende të punsuar vetëm në raste të domosdoshme ( ofiqar, përkthyes, nënpunës në zyre të vendit në fshatra shqiptare ). Shqiptarët nuk kanë qen të përvaqësuar në mënyrë adekuate në organe të pushtetit lokal, gjykatat, prokuroritë, dhe polici . Në vendet udhëheqëse më së shpeshti janë Sërbët. Zgjedhjet lokale të vitit 2002, të organizuara me ndihmën e OSBE-së deri më tani janë hap më i rëndsishëm në drejtim të inkuadrimit të shqiptarëve në jetën publike dhe politike. Ndryshimi i sistemit zgjedhor dhe rezultatet e zgjedhjëve duhet të ju mundsojnë përfaqësueve të shqiptarëve në tri komunat që të marrin pjesë dhe të ndikojnë në realizimin e drejtave kolektive të komunitetit nacional shqiptarë ( të vendosja e gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare në Bujanoc dhe Medvegje, rritja e numrit të punsuarëve shqiptarë në organet e vetqeverisjes lokale, mundësia që të ndikohet në vendimet mbi objektet infrastrukturale dhe tjera ) </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1589 3396 2006-05-25T09:22:59Z 172.181.189.113 {{libri|Medvegja në ditët tona|[[w:Wikipedia|Wikipedia]]|Hipi Zhdripi|<br>2006}} <center> Pengesat në të drejtën e të shprehurit dhe të qenit Shqiptar në pjesët e Dardanisë të cilat pas shkatërrimit të Perandoris Osmane i janë dhënë nën administim Serbisë nga fuqit e mëdha të asaj kohe, ka qenë po thuaj se gjëra normale për qeverit serbe. Intesiteti dhe brezi i shkeljes së të drejtave të njeriut në këto pjesë ka qenë i madhë deri në likudime e pastrime etnike të kësaj pjese. Këto qeveri në bashkpunim me Kishen Orthodokse Serbe kanë vepruar pandërprerë në këtë drejtim në varësi direkte nga raportet politike dhe ushtarake në Ballkan si dhe raporteve të fuqive të mëdha në rruzullin tokësor. </center> <center>Në kohën më të re, pas luftës së dytë botërore brezi i shkeljeve të drejtave të njeriut ka pasur disa faza, inteziteti i të cilave gradualisht ka pas rënë deri në vitin 1981. Ashtu që pas trazirave në Kosovë të shtohet inteziteti i tyre dhe të arrijë edhe një herë pikën eskstreme gjatë bombardimeve të NATO-së në vitin 1999 dhe luftës në këto anë në shekullin e ri. <br> <br> ---- </center> <center><big>Përmbajtia</big></center> <center>[[Medvegja në ditët tona Hyrje|Hyrje]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Popullësia|Popullësia]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Përndjekjet e dokumentuara 1989-1999|Përndjekjet 1989-1999]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Përndjekjet e dokumentuara 2000-2001|Përndjekjet 2000-2001]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Krimet në emër të UÇPMB-së|Krimet në emër të UÇPMB-së]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Civilët gjatë luftës|Civilët gjatë luftës]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Fundi i kryengritjes së armatosur|Fundi i kryengritjes së armatosur]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Dhe jeta vazhdon ...|... dhe jeta vazhdon ...]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Përsëri përndjekje ...|... përsëri përndjekje ...]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Përsëri protesta|... përsëri protesta ...]]</center> <center>Të dhëna mbi</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Dëmet materiale|Dëmet materiale]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Shpërnguljet|Shpërngulje]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Diskriminimi në Policin Multietnike|Policin Multietnike]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Arsimimi|Arsimimin]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Mediumet|Mediumet]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Kultura|Kulturën]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Qeverisja e punëve publike|Qeverisjen Publike]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Zgjedhjet lokale|Zgjedhjet lokale]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Nderrmarjet publike dhe ekonomia|Nderrmarjet publike dhe ekonominë]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Shëndetësia|Shëndetësinë]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Infrastruktura|Infrastrukturën]]</center> <center>[[Medvegja në ditët tona Përdorimi zyrtarë i gjuhëve dhe shkrimeve|Përdorimin zyrtarë të gjuhës]]</center> ---- <center><small>Përmbledhje e Dokumenteve të FDH-së dhuruar Sq:Wikipedias nga [[w:IP|IP]] [http://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Medvegja&diff=next&oldid=9945 82.114.73.10] më 25 qershor 2005 <br> Redaktor Hipi Zhdripi <br>[http://www.hlc.org.yu/storage/docs/8aec39196c684c77b897a7855348002f.pdf Dokumenti në gjuhën angleze]</small></center> 1590 3343 2006-05-22T02:33:40Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Popullësia</big></center> <br> <br> <center> FDH nuk ka mundur të arrijë deri të dhënat e sakta mbi numrin e tanishëm dhe strukturën etnike të popullatës, prandaj ka qenë i drejtuar në konkluzione indirekte. Regjistrimi i vitit 1981 Regjistrimi i popullësisë , i vitit 1981, të cilën e bëri enti për statistikë në teritorin e tërë ish Jugosllavisë, ishte i fundit i cili i solli të dhënat e sakta mbi numrin e banorëve në Serbi. Sipas atij regjistrimi, në komunën e Bujanocit kanë jetuar 46.689 banorë. Prej tyre më teper se 55% kanë qenë Shqipëtar ( 25.848), Serb reth 34% (15.914), Romë afër 9% ( 4.130). Në vetë qytetin Bujanoc kanë jetuar numer gati i njejtë i serbve, shqipëtarve dhe romëve. Pos këtij qyteti, i vetmi vend ku ka qenë numri i Serbëve dhe Shqipëtarve i njejtë ka qenë fshati Osllarë. Vendbanimet tjera kanë qenë gati monoetnike. Prej 59 vendbanimeve në komunë, 36 kanë qenë fshatra me banorë Serb. As njëra prej tyre, megjithatë, nuk ka patur më shumë se 900 banorë, gjërsa në fshatin më të madhë Tërnovc i Madhë, ka banuar 6336 banorë Komuna e Preshevës ka patur 33.948 banorë. Shumica, mbi 85% (28.961) ishin Shqipëtarë, mbi 12% (4.204) Serbë dhe mbi 1% (433) Romë. Nga 35 vendbanime në këte komunë gjashtë (në mesin e tyre edhe Presheva) ishin etnikisht të përziera, por Shqiptarët ishin shumicë prej mbi 82%. Katër vendbanime ishin të banuara vetëm me popullatë serbe, ndëra 25 me popullatë shqipëtare. Nga 17.219 banorë të komunës së Medvegjës, Serbë dhe Malazezë ishin rreth 65% (11.354), Shqiptarë rreth 32% (5.509) dhe Romë rreth gjysmë përqindi ( 83). Nga 44 vendbanime në komunë, vetem tri vendbanime kanë patur 1000 banor. Tri të katërtat e vendbanimeve ishin të banuara kryesishtë me serb dhe malëzezë. Qyteti i Medvegjës dhe dy vendbanime tjera ishin etnikishtë të përziera por me shumicë serbe. Shqipëtarët ishin shumicë në tetë vendbanime. Në të tri komunat Romët kanë jetuar kryesisht në qytete Vlersimi i vitit 1991, Rexhistrimin e përgjithëshem i zbatuar në vitin 1991 e kanë bojkotuar shqipëtarët në Kosovë, Preshevë, Bujanoc dhe Medvegje. Vlersimet për numrin e popullatës shqipëtare janë bërë në bazë të regjistrimit të vitit 1981. Sipas tyre, në komunën e Bujanocit ishin 49.238 banorë, prej tyre reth 30% Serb (14,660), 60% Shqipëtar (29.588), dhe diç më pak se 9% Romë. (4.408). Është vlersuar se në komunën e Preshevës kanë jetuar 38.943 banorë, prej tyre reth 90% Shqipëtar ( 34.992), 8% Serb ( 3.206 ) dhe 1,29 % Romë (505). Enti federativ për statistikë nuk i ka publikuar vlersimet për komunën e Medvegjës, por vetem rezulltatët e regjistrimit sipas të cilëve në këtë komunë ishin 13.368 banorë, prej tyre 9.205 Serb dhe Malazezë dhe 3832 Shqipëtar. Popullsia prej vitit 1999 deri në mes të vitit 2001 për shkak të konflikteve të armatoura dhe frikës për siguri, popullata shqipëtare nga komunat e Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës tri herë janë larguar nga shtepitë e tyre. Vala e parë ishtë gjatë bombardimeve të NATO-s në vitin 1999, kur nga ky teritor është larguar një e treta e Shqipëtarve. Vetem nga komuna e Preshevës kanë ikur rreth 20. 000 . Pjesa më e madhe e popullatës shqipetare pas bombardimeve janë kthyer nëpër shtëpitë e tyre, por jo të gjithë. Sipas raporteve të organizatave ndërkombëtare, në Kosovë në shtator të vitit 1999 ishin 3.227 persona të zhvendosur nga këto tri komuna. Në Maqedoni, në fund të tetorit të vitit 1999 ishin reth 3.000 të ikur nga Presheva dhe Bujanoci. Vala e dytë e shpërnguljeve filloi në vitin 2000. Në fillim të konflikteve ndërmjet forcave të sigurimit dhe UÇPMB-së, nërmjet shkurtit dhe qershorit të vitit 2000, rreth 900 familje i kanë lëshuar shtëpitë e tyre. Intensifikimi i konflikteve në nëntor të njejtit vitë ka shkaktuar shpërnguljen e rreth 10.000 Shqipëtarve. Pjesa më e madhe e tyre ështe strehuar në Kosovë, në komunën e Gjilanit. Shpëngulja ka vazhduar edhe gjatë vitit 2001. Ne fund të muajit maj, gjatë valës së tretë të shpërnguljeve nga Presheva dhe Bujanoci, në Kosovë ishin 14.000 të zhvendosur nga ky teritor. Kthimi më i rëndsishëm dhe i qëndrueshëm i popullatës shqipëtare, në menyrë të pavarur ose me ndihmën e bashkësisë ndërkombëtare ka ndodhur në mes të vitit 2001. Organizatat ndërkombëtare vlerësojnë se në Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc pas përfundimit të konflikteve janë kthyer gjithësej rreth 5.300 Shqipëtarë. Përfaqsuesit e Trupit Koordinues qeveritar theksojnë se ky numër ështe 8.346. Në komunën e Preshevës deri në muajin tetor të vitit 2001 janë kthyer 1.263 persona të zhvendosur, derisa 400 janë ende në Kosovë. Nëpër fshatra në veri të skajshme të komunës së Bujanocit, i cili është i njohur me emrin Malesia Bujanoc( fshatrat Zarbinc, Pribovc, Ravno Buçje, Suharn, Novo sellë) prej 247 familjeve të ikura, nga qershori deri në mes të shtatorit të vitit 2001 janë kthyer vetëm 90. Në komunën e Medvegjës pas shpërnguljes kanë mbetur rreth 300 shqipëtarë, por pas përfundimit të konflikteve janë kthyer edhe reth 400. Gjatë vitit 2002 nuk ka ndodhur kthimi masiv i shqipëtarve të mbetur. Ata me ndihmën e e organizatave ndërkombëtare i vizituan shtëpitë e tyre, por shumica nuk mund të vendosin për tu kthyer. Numëri i saktë i shqiptarëve të zhvendosur intern, të cilët edhe më tutje janë në Kosovë, duhet të jetë i njohur pas publikimit të rezultateve të regjistrimit të popullsisë në Serbi, në kuadër të se cilit është kryer edhe regjistrimi i të zhvendosurve intern nga këto tri komuna. Vlerësimi për vitin 2001 Sipas vlerësimeve të organizatave ndërkombtare, në vitin 2001 numëri i përgjithshëm i banorëve të komunës së Preshevës ka qenë 46.000, prej të cilit rreth 92 % ishin shqiptarë, 7 % serbë dhe 1 % romë. Në Bujanoc kanë jetuar 49.000 banorë ( 50 % shqiptarë, 36 % serbë dhe 14 % romë), ndërsa komuna e Medvegjës ka patur 13.500 banorë ( 67% Serbë. 32 % Shqipëtarë, 1 % Romë). Regjistrimi i vitit 2002 Të dhënat zyrtare nga ky regjistrim i kryer në Serbi në prill të vitit 2002, ende nuk janë të shpallura. Regjistrimi për komuna Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë ka qenë i rëndësishëm dhe si parakusht për përpilimin e regjistrave zgjedhore për zgjedhjet lokale në korrik të vitit 2002. Komuniteti shqipëtarë ka marrë pjesë në përgatitje , por pjesëmarrja e shqipëtarve në regjistrim ka qenë e pasigurtë. Ata kanë kërkuar që në Kosovë të regjistrohen të gjithë shqiptarët të zhvendosur intern nga këto komuna si dhe që përfaqsuesit e OSBE të jenë prezent gjatë regjistrimit në teren. Në fund regjistrimi është kryer në formularë të veqanta, me pjesëmarrjen e ekipeve, ku mernin pjesë nje shqipëtarë dhe një serbë, dhe me prezencën dhe angazhimin e përfaqsuesve të OSBE, të cilët kanë shfrytzuar edhe bazen e të dhënave në Prishtinë për regjistrimin e personave të zhvedosur internë. Të dhënat e vetme zyrtare lidhur me regjistrimin i ka kumtuar Rasim Laji, ministër federativ për bashkësitë nacionale dhe etnike. Ai me rastin e vizitës së Medvegjës ka thëne se në këtë komunë ka 11.823 banorë, prej tyre rreth 30% janë Shqipëtarë. Pas zgjedhjeve lokale të cilat janë mbajtur me 28. qershor të vitit 2002, nënkryetari i Qeverisë së Republikës së Serbisë dhe kryetari i Trupit Koordinusë i Qeverisë Nebojsha Qoviq ka deklaruar që « Shqipëtarë ka definitivishtë më tepër se Serbë dhe se nuk duhet të krijohën iluzione që Serb ka më teper kur më të vertetë nuk ka aq shumë.» Kjo ishte dekleratë e parë e perfaqësuesit të pushtetit i cili flet për numer të banorve serb dhe shqipëtar në Bujanoc. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1591 3344 2006-05-22T02:34:05Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Përndjekjet e dokumentuara 1989-1999</big></center> <br> <br> <center> Edhe pse shkelje të rëndësishme të drejtave të njeriut dhe drejtave të pakicave të Shqipëtarve etnik në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegje ka patur edhe prej vitit 1989. shkeljat më të rënda kanë ndodhur gjatë bombardimit të NATO-s të vitit 1999. '''Gjendja prej 1989 deri në vitin 1999''' Qendrimi i pushtetit Serb ndaj Shqipëtarve në tri komunat e cekura është keqësuar pas abrogimit të autonomisë së Kosovës në vitin 1989. Shkelja e të drejtës për punë dhe përjashtimi i shqipëtarve nga jeta publike, posaçerishtë nga institucionët arsimore, janë karakteristike e viteve të fundittë 80-ta dhe filimin e viteve 90-ta. Pushimi nga puna i profesorëve dhe largiome tjera nga puna të vitit 1989. Shkelja e parë e drejtës për punë dhe drejtës së pakicave të arsimohën në gjuhë amëtare ka qenë përjashtimi i 11 profesorve më eminentë shqipëtar nga Qendra Arsimore në Preshevë në vitin 1989, pasi ky institucion është i proklamuar si « çerdhe e nacionalizmit dhe iredentizmit shqipëtar » Bashkë me Riza Halimin, tani kryetar i Kuvendit komunal të Preshevës, në grup të profesorve të perjashtuar kanë qenë edhe Naser Aziri, tani kryetar i Këshillit Egzekutiv të KK të Preshevës, Belul Nasufi, Drejtori i Shtëpisë së Kulturës, Nazmi Jashari, Drejtor i Qendrës për punë socijale dhe Selajdin Avdiu drejtor i institucionit parashkollor në Preshevë. Ramadan Ahmeti nga Bujanoci, një prej kandidatëve të partisë së parë Shqipetare në regjion, Partisë për veprim demokratik ( PVD), pas zgjedhjeve të para shumë partijake në Serbi në vitin 1990 është larguar nga puna për shkak se një ditë mungoi nga puna për të marrë pjesë në fushatë zgjedhore. Ymer Ymeri, referent në Sekretarijat të mbrojtjes popullore është lëshuar më 1 janar të vitit 1992 në pushim të paguar në kohëzgjatje prej 24 muajsh më arsyetim që në sistematizimin e ri është “ i pasistemuar “. Pas mungeses iu është nderpre marrëdhënja e punës. Ymeri i parashtroi Trupit Koordinusë aktpadinë me 7. qershor të vitit 2001, ndërsa nga Ministria e mbrojtjes e mori përgjigjen se ankesa është parashtrur me vonesë Shkeljet e drejtës së shtypit dhe gjykimet Për shkak të shpërndarjës së revistës në gjuhën shqipe “ Jehona ,“në vitin 1994 është denuar kryeredaktori përgjegjës i kësaj gazete Sevdail Hyseni. Aktvendimi i gjykacit komunal për kundërvajtje më vonë është anuluar, por me 23. shkurt të njejtit vitë, Qendra e resursit të sigurisë shtetërore nga Vraja e parshtroi fletparaqitjen penale kundër Hysenit për shkak të publikimit të vjershës “ Më shajkaç në Evropë” dhe në të njejtën kohë e ndaloi përmbledhjën e vjershave “ Kur të buzëqesh fati ,“në të cilën është publikur kjo poezi. Pas dy viteve prokuroria publike e qarkut e ngriti aktpadinë për vepër penale “ Vënja në përqeshje i popullit dhe nacionaliteteteve të Jugosllavisë,” Gjashtëmdhjet deshmitarë, shqipëtar, dy herë janë enuar për shkak se nuk kanë ardhur në seansa. Rasti ka përfunduar pas gjashtë vitësh, për shkak së rasti eshtë vjetëruar. Prokuroria publike komunale në Preshevë ka ngrit aktpadinë me 7. gushtë të vitit 1998. kunder Riza Halimit për shkak të “ Pengimit të përsonit zyrtar në kryerjen e punëve të sigurisë publike...”.Është thënë se Halimi ka “ penguar personin e autorizuar OPM-së në Preshevë ...në ruajtjen e rendit publik dhe qëtësisë, të trazuar më mbajtjen e tubimit publik të pa paraqitur,të qyretarve të nacionalitetit shqipëtar, kështu që në mënyrë verbale është drejtuar ... më fjalë “ Kush je ti, çka kërkon këty?”...(dhe) fizikisht e pengoj duke e kapur për mangë të uniformës dhe atë mbi bryl të dorës së djathët, duke i folur atëherë “mos shko“Me aktgjykim të 29.marsit të vitit 2000, Halimi është shpallur fajtor dhe i denuar në tre muaj, me kusht në një vitë. Procedura pas ankesës është përfunduar më vertetimin e denimit të shkallës së parë. Zvoglimi i vetqeverisjes lokale. Diskriminimi i komunitetit etnik shqipëtar në jeten publike dhe politike ka qenë e pranishëm në tërë periudhën. Ligje të reja, të nxjera në tërë teritorin e Republikës së Serbisë, intensifikuan centralizimin dhe zvogluan kompetencat e vetëqeverisjës lokale. Kjo reflektohej posaqërishtë në komunën e Preshevës, ku partitë shqipëtare në të gjitha zgjedhje lokale kanë fituar mandatë të mjaftueshme, për të formuar pushtetin lokal por në praktik nuk kanë patur mundësi të ndikoin në mënyrë qenësore në jetën e përditëshme. Në komuna Bujanoc dhe Medvegje partitë shqipëtare nuk kanë marrë pjesë në pushtetin egzekutiv, pos priudhës së shkurtër të vitit 1992. dhe 1993. '''Përndjekjet e dokumentuara gjatë 1999-ës''' Indicionët më të shumta mbi shkeljen e drejtave të njeriut, FDH i ka mbledhur gjatë vitit 1999 , e posaçërishtë gjatë intervenimit të NATO-s. Kryesit kanë qenë në shumicën e rasteve pjestarë të formacioneve paraushtarake, UJ dhe Ministrisë së punëve të brendëshme (MPB). Sipas raportit të KK të Preshevës, gjatë gjendjes së luftës, në rethana të pashçaruara, në teritorin e kësaj komune janë vra 11 Shqipëtar.” Prej tyre gjashtë kanë qenë nga kjo komunë, tre nga Komuna e Gjilanit ( Kosovë ) dhe dy nga komuna fqinjë Bujanoc. Qytetarët e Komunës së Preshevës gjatë kohës së gjendjes së luftës në komunë kanë parashtru 243 deklerata mbi shkeljen e drejtave të njeriut, duke përvshir dhe drejten në pronë. Dëmi materjal është vlersuar mbi 12 milionë marka gjermane.( reth 6 milionë eura) '''Vrasja e Driton Arifit''' Driton Arifi (1959) nga fshati Ranatovcë i komunës së Preshevës, me 4. prill të vitit 1999 eshtë nisur për të marrë bagëtinë e cila ishtë në tjetër mahallë të njejtit fshatë. Pjestarët e formacioneve paraushtaraketë cilët kanë aritur nga fshati Muçibabë, i kanë dalë përpara dhe kanë shtënë në to, duke e goditur në këmbë, stomak dhe gjoks. Vendasëve u është ndaluar t’i ofroinë ndihmë Dritonit i cili ishtë i lënduar rëndë. Për shkak të lëndimeve ai ndroi jetë të njejtën ditë reth orës 19.30. sipas dekleratës së babait të tij, mjekët të cilit e bënë obdukcionin nga Vraja kanë deklaruar se Dritoni ka pasë mundësi të mbijetojë nese i u është dhënë ndihma mjeksore në kohë. '''Vrasja e Nexhat Arifit''' Ruzhdi Arifi ( 1968) nga fshati Buhiq i Komunës së Preshevës, në deshmi më rastin e vrasjës së vëllait të tij, Nexhat Arifit nga i njejti fshat, deklaroi: “ Me 18. prill të vitit 1999 në fshatin tonë ka ardhur grupi me 40 njerëz, kryesisht ushtar, edhe pse, në mesin e tyre ka patur edhe civil të armatosur. Në atë kohë vellau i im ka qenë në shtepi, dhe prej atëherë i humbët çfarëdo gjurme. Pas 9.dite, me 27 prill, disa vendas nga fshati Karadak dhe unë, në përcellje të shtabit të mbrojtjës civile nga Presheva, u nisem ti vizitoim shtëpitë tona. Pasi arritëm deri të vendi i cili thirët Livadhët e Shehohovës ( Sehovske Livade) na ndali patrolla e Ushtrisë Jugosllave. Na pyetën së ku po shkojmë. Pasi që u përgjigjëm që jemi duke shkuar për ti vizituar fshatrat tona, ata nuk na lejuan dhe thanë se do të na vrasin” si ate nga fshati “Buhiq”( Sigurishtë duke menduar në vëllaun timë Nexhatin) Për herë të parë kamë shkuar në fshatë pas dy muajsh, me 2. korik të vitit 1999. E kërkuam varrine vëllaut timë. Në vendin e quajtur Stan e gjetem varrin në arë të fshatit, por në varrë nuk ka patur asgjë. Pasi e gjurmuam rethinënën, i gjetëm eshrat e njerzëve të shpërndara, me siguri nga qenët endacakë. Së bashku me eshra i gjetëm edhe orën, jelekun , gjaketën pantolonët dhe këpucët. Sipas këtyre konkludova se eshtë vellau i im në pyetje. Në bazë të robëve u pa se është i goditur me armë zjarri nga prapa dhe atë disa herë. Atë ditë e pashë se shtëpia dhe punëtoria e vëllaut timë ( ka qenë TV serviser )janë të djegura. Po të njejtën ditë kufomën e të ndjerit e bartëm në varrëza të fshatit.” '''Keçtrajtimi i Hysni Ademit dhe Qerim Halimit''' Hysni Ademi dhe Çerim Halimi nga fshati Madjere, komuna e Preshevës, janë rrahur keç, sipas dekleratës vetanake me 7. maj të vitit 1999, nga ana e pesë pjestarëve të UJ. Pas malltretimit në fshatë te vetin, ata janë transveruar në fshatin Muçibabë. Aty i ka marrë patrolla tjetër e cila gjithëashtu i ka rrahur. Ademi dhe Halimi pastaj janë dërguar në fshatin Pasjanë, e pastaj deri të vendbanimi Varosh i Gjilanit (Kosovë). Aty janë mbyllur në bodrum të shtëpisë private dhe janë mbajtur 12 ditë. Ademi në deklaratën e vet tregoj që aj si dhe të mbyllurit e tjerë kanë qenë çdo ditë të malltretuar fizikisht dhe të rrahur. “Djaloshit i cili i ka patur vetëm 18 vjetë, ia shpojnin veshët me thikë, të tjetrit disa kan tentuar ti ja nxerrin sytë. E kam pa si njërit në brryla ja prenë inicialet A.H.” Ademin dhe Halimin me sy të mbyllura i dërguan deri te thertorja në dalje të Gjilanit dhe aty janë lëshuar. '''Rasti i plakës Arife Avdiu''' Familja Avdiu nga fshati Bushtranë në komunën e Preshevës, si edhe shumë shqiptar, në pranverë të vitit 1999, e kanë lëshuar shtëpinë dhe kanë shkuar në Kumanovë (Maqedoni). Plaka Arife Avdiu (1932) ka mbetur në shtëpi. Ajo më vonë deklaroi hetuesve të Fondit për të drejtën humanitare: “Ishte 31. maj, natë, diku reth ora 22. Nuk ka pasë rrymë e unë kisha ra për të fjetur. I ndigjova zëratë para shtëpisë dhe u ngrita. Jashtë i pashë disa ushtarë. Në atë momentë njëri prej tyre hyri në dhomë. Kërkoi kafe dhe sheqer,e pastaj të holla dhe gjëra tjera më vlerë, e pasi i tregova se nuk kamë, ai filloi të më shkelmojë me çizme në kokë. U rëzova nga shtrati në dysheme, e ai e nxorri thiken dhe filloi të me therrë në fytë. Pastaj me gjuajti në tokë duke menduar se jamë e vdekur. Më kujtohët që edhe një kohë ka qenë prezent duke e bastisur shtëpinë.” Sipas deshmisë personale, Arife Avdiu duke u zvaritur ka arritur deri të pragi i shtëpisë. E shpëtoi fqiu i parë, Zoran Atanasijeviq, përndryshe pjestarë i MPB-së. Ai e dërgoi plakën deri në Preshevë, duke u kundervuar rezervistëve të UJ-së gjatë rrugës, të cilet nuk deshën të lejojnë që të kalon madje edhe shkrepen rafall mbi veturën e tijë. Arifja është mjekuar në spitalin e Nishit. Për shkak të lendimeve, Arifja sot më veshtërsi merr ushqimin dhe nuk sheh në dy sytë. Kryesi nuk është gjetur deri në momentin e hartimit të këtij raporiti, kurse FDH nuk ka të dhëna së ka filluar hetimi, ndaj përsonave të cilët e penguan Zoran Atanasijeviqin që plakën të dërgoj në Preshevë. '''Vrasja e dy anëtarve të familës Fejzuli''' Në oborin e Metush Fejzulit nga fshati Gospogjincë komuna e Preshevës, më 19. qershor të vitit 1999 kanë arritur 18 pjestarë të UJ, në mes të tyre ka qenë edhe një femën. Metush Fejzuli për këtë ngjarje dha këtë dekleratë: “ Bashkëshortën time, vajzën dhe mua na nxorrën në oborr, kurse djali im Qania dhe djali i vëllait, të cilit ishin duke fjetur në dhomën tjetër, janë detyruar të vishën rrobët dhe gjithashtu të dalin jashtë. Deri sa ishim të shtrirë për toke na rrahën gati një orë. Pastaj na dërguan në oborr të vëllait timë Rahimit, në të cilin gjithashtu ka qenë ushtria. Bashkëshortën e tijë e nxorrën në oborr me ne, e atë e rrahën në shtëpi. Pastaj në gjendje të alivanosur e nxorrën në oborr, ku rrahja vazhdojë. Pasë gjysmë ore, kanë filluar të marrin në pyetje Ibrahimin pse ai erdhë në fshatë, kurse pastaj tre ushtarë e dërguan në drejtim të përroi, kinse “për të pyetur diç”. Të tjerët i kthyen në oborrin timë. U ndigjuan të shtëna nga drejtimi në të cilin e dërguan Ibrahimin. Pasi u kthuen ushtarët, e sjellën letërnjoftimin e tij dhe më pyetën “ Çka e kamë unë atë. “ U tregova se atë e komë djalë të vëllaut dhe i pyeta se shka i kanë bërë. Ata mu përgjigjën se Ibrahimi ka ikur. Pastaj na kanë futur në shtëpi dhe Rahimin e alivanosur e vendosën në njëren, e neve në tjetren dhomë. Urdhëruan që gratë tu prëgatisin ushqim. Pasi drekuan, shumica prej tyre shkoi në drejtim të fshatit Bukovc, gjersa me neve mbeten dy ushtarë dhe femra e cila ishte me ta. Ajo na tregoi se Rahimi ka vdekur. Ushtarët janë kthyer reth orës 15.00. Atëherë mu dhe djalin tim, na nxorrën në oborr dhe filluan të na malltretojn. Na thoshin se na kanë nxerur për të na pushkatuar, repetuan pistoletat, i drejtuan automatët në drejtimin tonë. Prej të gjith atyre ngjarjeve e kamë hymbur vetëdijen. Pasi erdha në veti, na urdhëruan që të nisemi në drejtim të Preshevës, duka na thënë se atje na pretë Arkani. Pasi u larguam reth 300m, filluan të shtiejnë pas nesh, por për fat as kush nuk u qellua. Tërë rastin e kemi paraçitur në shtab të mbrojtjes civile në Preshevë, e mjekët të cilit na kanë ofruar ndihmë rastin e kanë paraçitur në polici. Edhe pse kamë intervenuar disa herë, policia nuk ka dalë në vend shiqim , as të provojë për të gjetur djalin e vëllaut tim Ibrahimin. Pasi ata nuk kanë intervenuar, tetë vendasë kanë shkuar për të marrë trupin e Rahimit të ndjerë. Trupi i Rahimiti ka patur plagët në gjoks, kokë dhe shpinë . Pas hetimeve të Ibrahimit, e kemi gjetur trupin e tij në livadhë në pjesë e cila është quajtur Arnica. Në trupin e tij kanë qenë 4 plagë të shkaktuara më armë zjarri.. Në kokë dhe gjoks kanë qenë plagët e mëdha dhe të hapura. Të gjitha këto plagë janë të konstatuara edhe nga ana e mjekve të cilët e kanë konstatuar vdekjene të dy të ndjerve. '''Vrasja e Fetah Fetahut''' FDH ka indikacione që shkeljet e drejtave të njeriut ndaj pjestarve të komunitetit etnik shqipëtar kanë vazhduar edhe pas përfundimit të gjendjes së luftës. Me 31.korik të vitit 1999 në rëdhana të pasqaruara është vrarë taksisti Fetah Fetahu nga Bujanoci. Këshilli për drejta të njeriut thekson se Fetahu at ditë, me taxi veturën e tij, i barti dy refugjatë serb nga Kosova. Ata e kanë kaluar punktin policor në fshatin Konçul, dhe vazhduan në drejtim të Gjilanit. Trupi i Fetahut është gjetur në afërsi të vendit të ashtuquajtur të Kroi i Eminit ( Eminove Česme) , me ç rast janë konstatuar tri plagë të shkaktuara më armë zjarri.Vetura e tij është gjetur 150 metra më larg. Veprimet e UJ ndaj Shqipëtarve në kohë të gjendjës së luftës gjatë vitit 1999. Gjatë gjendjës së luftës, e posaqërisht gjatë prillit të vitit 1999, ushtrija dhe policija disa herë i kanë bastisur shtëpitë dhe i kanë malltretuar banorët e fshatrave në komunatë e Bujanocit, Preshevës dhe Medvegjës. Sipas raportit mbi diskriminimin e Shqipëtarve në Preshevë, Bujanocë dhe Medvegjë, të cilin në vitin 2000 e publikoi Këshilli për të drejtat e njeriut në Bujanoc, UJ me 31. mars ka rrethuar me tanke fshatin Tërnoc i Madhë . Eprorët Ushtarak kanë kërkuar nga fshatarët që në afat prej dy orësh ti dorëzojnë “ komandosët e NATO-s, teroristët e UÇK-së dhe drogën. Sipas të njetit burimë shtëpitë në fshatë serishtë janë bastisur edhe një ditë më vonë, ndërsa me 23. prill banorët e këtij fshati janë tubuar dhe me orë të tëra janë mbajtur në shi. Incidentë i tillë ka ndodhur edhe me 12. prill në fshatrat Breznicë dhe Muhovc, me ç rast pas bastisjës së shtëpive 45 fshatarë janë dërguar në Bujanoc. Atje janë mbajtur për disa orë duke u maltretuar dhe kërcnuar me likvidim fizik. I njejti burim thekson se grupët e ushtarve dhe policëve në fund të vitit 1999, gjatë disa javësh disa hërë kanë malltretuar shqipëtarët e komunës së Bujanocit. Sipas shkrimeve në shtyp me rast të bastisjës së shtëpisë së Ymer Miftarit në Novo Sellë pjestarët e UJ pronarit i a kanë marrë 83.615 marka gjermane ( reth 41.000 euro) me arsyetim se nuk ka vertetim për prejardhjën e devizave. Për marrjën e të hollave nuk është dhënë kurfarë vertetimi. Këto të holla, me 12. maj të vitit 2001 i janë kthyer vëllait të Ymerit. Këshilli për të drejtat e njeriut në Bujanoc raporton se përveç këtij rasti të hollat janë kthyer edhe me një rast tjetër. Fjala është për 72.000 marka gjermane (reth 36.000 euro) të konfiskuara gjatë viteve 1987 / 88 nga bashkësia fetare islame. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1593 3345 2006-05-22T02:34:33Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Përndjekjet e dokumentuara 2000-2001</big></center> <br> <br> <center> '''Koha e konflikteve''' Gjatë vitit 2000 dhe gjysmëvjetorit të parë të vitit 2001 teritori i komunave të Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës ishtë fushe e konflikteve të armatosura të ushtrisë dhe policisë nga njëra anë dhe pjestarëve te UÇPMB-s nga ana tjetër. Në përbërje të UÇPMB-s ishte popullata lokale shqipëtare nga të tri komunat dhe pjestarët e saj ishin kryesishtë të rinjët shqipëtarë.Duke marrë parasushë egzistimin e zonës tokësore të sigurisë, në të cilën forcat serbe kanë mundur të hyjnë vetëm më armatim të lehtë, UÇPMB ka vepruar kryesishtë në zonën ku shtrihën këto tri komuna. Me kohë UÇPMB ka aritur që të vendosë kontrollin mbi fshatrat të cilat gjendën në zonën tokësore. Situatë e till ka mbetur deri në përfundim të konfliktit. Pjestarët e UÇPMB-së për herë të parë janë paraqitur në opinjon gjatë varimit të vëllezërve të vrarë Shaqipi, në fshatin Dobrosin, komuna e Bujanocit, në fund të janarit të vitit 2000. Konfliktet gjatë vitit gjithmonë e më tëpër janë itensifikuar e posaçërisht pas tërheqjës së policisë nga punktët e kontrollit në fshatrat Luçanë, Konçul dhe Tërnoc i Madhë, më 27. nëntor të vitit 2002. Sipas të dhënave zyrtare të Minstrisë së punëve të brendëshme të Serbisë, prej datës 10. qershor të vitit 1999 deri më 31. gushtë të vitit 2001, vetëm në teritorin e ZTS-së në drejtim të Kosovës janë vrarë 10 civilë. Prej tyre 5 Serb, 4 Shqipëtar dhe një pjestarë i “nacionaliteteve tjera”. Në të njejtën periudhë janë lenduar 25 civilë (15 Serb, 8 Shqipëtar dhe dy pjestarë të misionit të KB). Janë zhdukur 43 qytetar (40 Serb dhe 3 Shqipëtar). Ministria e punëve të brendëshme thekson se nga qytetarët e rrëmbuer dy janë të vrarë, një ka aritur të ikë, 36 janë liruar, ndërsa fati i katër të tjerve nuk dihët. MPB ka deklaruar se janë vrarë 24 pjestarë të MPB dhe UJ, 78 janë të lenduar, dhe dy janë të kidnapuar. Përfaqësuesit e Trupit Koordinusë të qeverisë republikane dhe federative flasin për 724 sulme të armatosura dhe provokime nga ana e UÇPMB-së në periudhën prej 16 dhjetorit të vitit 2002 deri më 16. dhjetor të vitit 2001. Sipas këtij burimi, në periudhën e njëjtë janë vrarë 19 persona ( 7 policë, 6 ushtarë dhe 6 qytetarë), janë lenduar 49 ( 21 policë 16 ushtarë dhe 12 qytetarë), ndërsa janë kidnapuar 28 persona. Të gjithë të rrëmbyerit janë liruar më vonë. Sipas të dhënavë të eprorëve të ministrisë së punëve të brendëshme të Serbisë katër të rëmbyerit, fati i të cilëve nuk dihët, janë Serb: Vlada Miletiq (81) dhe Persa Miletiq (56) nga Tërnoci i Vogël, Goran Stankoviq (19) nga Rakovci dhe Zoran Tomiq (26) nga Lopardnica. Goran Stankoviqi dhe Zoran Tomiqi me 14 gushtë të vitit 2000 janë rembyer, në rajonin e Kosovës e jo në rajonin e vezhguar. Këshilli për të drejtat e njeriut në Bujanoc ka shenime se gjatë vitit 2000 gjatë konflikteve janë vrarë 9 pjestarë të UÇPMB-së, janë vrarë 11 shqipëtar dhe janë rembyer 5 qytetar ( dy Shqipëtar dhe tre Serb). Reth 150 Shqipëtar këtij Këshilli i a ka dhënë deshmitë e tyre për keqtrajtimët nga ana e policisë dhe ushtrisë. FDH ka konstatuar se në këtë periudhë ka patur shkelje serioze të të drejtave të njeriut. Këto si dhe luftimët kanë krijuar ndjenjën e frikës dhe të pasigurisë tek të tri bashkësitë etnike, gjë që është ende prezente. Prandaj Fondi konsideron që për normalizimin e situatës dhe kthimin e besimit reciprok është e domosdoshme që organët shtetërore në Serbi të zbatojnë hetimët objektive të cilat kanë të bëjnë me shkeljen e të drejtave të njeriut në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë në të kaluarën. Gjithashtu Fondi konsideron se edhe organët gjygjësore duhët të ofrojnë mbrojtje efikase viktimave të torturës, diskriminimit dhe mbrojtjen me rastin e shkeljës të së drejtës në pronë. Krimët e pandriqyara të cilit ngarkojnë Fondi ka mbledhur, për më shumë vrasje dhe rëmbime të pandriquara nga kjo periudhë, të dhënat si vijon. '''Vrasja e drejtorit të shkollës fillore në Muhovc''' Drejtori i shkollës fillore “Migjeni”, në Muhovc, Xhemajl Mustafa (1947), është vrarë në rrugën Orogjevc- Muhovc, në komunën e Bujanocit, 17.januara të vitit 2000 reth orës 07. të mengjezit. Gjemajli ka qenë nënkryetar i SPS-it për Bujanoc. Sipas burimeve të press qendrës në Bujanoc, ai është vrarë në sulm teroristë. Në komunikat të MPB qendron se Mustafën e kanë vrarë “teroristët Shqipëtar” dhe se në trup të tijë janë gjetur 48 plagë nga armët e zjarit. Kryesit e veprës nuk janë gjetur. '''Vrasja e vëllazërve Saqipi''' Vëllazërit Shaip (1969) dhe Isa (1964) Saqipi janë të vrarë në dalje të fshatit Dobrosin, komuna e Bujanocit me 26. janar të vitit 2000. Babai i tyre Saqip Saqipi, i a ka përshkruar ngjarjen hulumtuesit të FDH kështu: Atë ditë ka qenë borë e madhe. S bashku me djemë jamë nisë atë ditë në mal për të marrë dru. Duke marrë parasyshë se punoi në ekonomi pyjore, jemi ndarë në dalje të fshatit. Ata kanë vazhduar drejtë me traktor, gjatë rrugës e cila shpie për në Luçan. Në këmbë kanë patur qizme dhe me veti sharrën motorike. Unë kamë shkuar në të djathtë. Pas sa kohe ndigjova të shtënë nga drejtimi i kufirit me Kosovë, dhe pak më vonë edhe të shtënë te cilat u ndigjua nga drejtimi në të cilin Isa dhe Shaipi thanë se po shkoin. U nisa në atë drejtim, por në nji çast i pashë 7-8 policë të cilët vinin nga ai drejtim. Kjo më frikësoi, dhe në mënyrë të padukshme, që të mos më vërejn, shkova në shtëpi, e cila gjindët në hyrje të fshatit. E thira së pari, kryetarin e KK Bujanoc, z-ri Stojança Arsiqin, më të cilin kamë raporte të mira. I tregova se çka ndëgjova dhe pashë, dhe se djemtë e mi janë atje dhe se frigohëm për ta. Pastaj e ftova dhe SPB-në në Bujanoc. Kujdëstari i cili mu lajmërua, pasi morri vesh për çka bëhët fjalë, tha : “ Dhe duhët të gjithëve me ju vra”. Trypat e djemve të vetë, me numër të madhë të plagëve tejshpuese me armë zjarri, Saqipi i ka gjetur të hedhur mbi kupën e traktorit në mal afër rrugës Luçanë- Dobrosin, Gumat në traktorë kanë qenë të shpërthyera. Adem Rashiti kryetar i bashkësisë Lokale Dobrosin, ka thënë se policët kanë biseduar atë ditë me te për borgjët e rrymës, dhe së kanë kërkuar që të gjithë banorët ti kryejnë borgjët e veta. Kur u ndigjua e shtënë nga drejtimi i Kosovës, policët u kthyen prapa ka Bujanoci. Sipas të dhënave të trupit Koordinues, vëllazërit Saqipi janë “ qytetarë të cilit kanë pësuar nga sulmët teroriste “ 26. janar të vitit 2000: “ më 26.01.të vitit 2000 reth orës 13.15 në fshatin Dobrosin, komuna Bujanoc, teroristët shqipëtar e kryen sulmin me pushkomitraleza, snajper dhe me armë tjera automatike në patrollën e policiosë. Polici Zharko Guberiniq (1969) është lënduar lehtë.” Në varrim të vëllazërve të vrarë, i cili është mbajtur katër ditë më vonë, për herë të parë janë paraçitur publikishtë pjestarët e Ushtrisë Çlirimtare për Preshevë, Bujanoc dhe Medvegje FDH konsideron se, në bazë të komunikatës se trupit Koordinues, mund të konkludohët se është e njohur patrolla e policisë e cila ka qenë në reonin e Dobrosinit me 26.janar, është e nevojshme që të mbyllën hetimet për këtë rast dhe të denohën kryesit. '''Rrëmbimi dhe zhdukja e Nebih Nuhiut''' Pronari i pumpës së benzint “ Neza petroll”, në Preshevë Nebih Nuhiu është rembyer me 2 shkurt të vitit 2000. Dy orë pas rrëmbimit për herë të fundit i është lajmëruar familës. Qe atëherë për të asgjë nuk dihët. Rrëmbyesit kanë kontaktuar më familje disa herë dhe kanë kërkuar para. Me ta ka biseduar vajza Flora Nuhiu (1977), e cila të gjitha bisedat i ka inçizuar në audio kasetë. Ja deklerata e saj e dhënë FDH : “Rreth orës 14 në pompën tanë janë parku dy vetyra- mercedes i bardhë me targa të Vranjës dhe audi ngjyrë dylli (oker). Nga ai dolën katër të rinjë. Të gjithë flisninë sërbishtë, mosha e tyre ishte prej 20 deri në 30 vjeq, dhe korpulent. Njëri prej tyrë i cili ishtë i nënqethur krejtësishtë shkurt, ka thënë se ata janë nga Mali i Zi dhe ka pyetur se ku është Nebiu. Pasi babai i jonë nuk ka qenë aty, ai ka thonë se do të kthehët më vonë pasi i duhën goma për vetur. I dyti ka biseduar me kusheririn tonë i cili punon në pompë, dhe i cili më vonë ju dërgoi parat e kërkuara, aty ishtë edhë vëllau i im më i ri. Ata pastaj kanë shkuar në drejtim të Preshevës. Rreth orës 17 ata janë kthyer. Babai imë atëherë ishte aty dhe ata kanë kërkuar nga ai goma për veturë. Pasi ai ju tregoj ato , e pyeten a i ka vetem këto të cilat janë të eksponuara, e pasi tha se ka ende në bodrum ata kërkuan që ti shohin ato. Njëri prej tyre ka mbetur para dyerve derisa tre të tjerë zbritën me babain timë në bodrum. Pas disa minutash, ata së bashku me babain timë u nisën në drejtim të veturës. Babai im heshtë, dhe pasi u ulë në veturë një këmb e mbajti jashtë duke mos lejuar që të mbyllën dyert. Njëri nga rrëmbyesit bertiti: “ Po shkojm në SPB, në Bujanoc, do ta kthejm”. Në këto fjalë babai imë duke heshtur e luajti kokën. Të dy veturat shkuan në drejtim të Bujanocit. Kjo ishte hera e fundit prej qe e kemi pa. “ Familja e ka paraqitur rastin në polici. Gjysmë ore pas rrëmbimit, rrëmbyesit kërkuan nga familja e Nuhiut që në afat sa më të shkurt të dërgoin 110.000 marka gjermane ( rreth 55.000 euro), duke u kërcnuar se në të kundërtën do të vrasin Nebiun. Familja arriti që ti mbledhë reth 75.000 marka gjermane ( rreth 32.000 euro) Rrëmbyesit kërkuan që një punëtor nga pompa të nisët ka Vranja, dukë cekur se më vonë do të lajmërohët se ky do të bëhet pranim dorëzimi. “ Jamë nisur me veturë sipas udhëzimeve të cilat i ka pranuar Flora. Me veti e morra edhe telefonin celular dhe të hollat. Kamë drejtuar shumë ngadale, dhe i hetova inspektorët e SPB-së të Preshevës të cilët më kanë përcjellur tërë kohën. Diku pas Bujanocit më ka ndalur policia e komunikacionit, supozoi pasi e kamë drejtuar veturën ngadalë. Inspektorët nga vetura pas meje, kanë dalur dhe i kanë treguar që të më lëshoin. Pastaj, askush më nuk më ka përcjellur. Para Vladiqin Hanit Flora më ka lajmëruar që të ndalëm, sepse rrembuesit ashtu kanë kërkuar. Në atë momentë e pashë një njeri, njërin nga rrëmbyesit, i cili ka dalur në rrugë. E ndala veturën, e ai i morri parat dhe telefonin celular, dhe më urdhëroi të kthehëm menjihër prapa .“ Kur kanë thënë udhëzime, rrëmbyesit kanë pyetur pse e ka përcjellur policija veturën. Dy orë pas rrëmbimit, Nebih Nuhiu i është lajmëruar familjes për herë të fundit. Ai tha që është mirë, dhe se gjindët në motelin Predejane dhe që do të kthehët në shtëpi me autostop. Por nuk është kthyer. Pas dy ditë, në orrët e vona, familjen Nuhiu e kanë vizituar inspektorët e SPB-së të Vrajës, Voja dhe Vujica N. dhe i kanë siguruar që rasti do të zgjidhët për disa ditë. Pohuan se ata janë të vetmit të cilit mund të ndihmoin dhe kanë kërkuar që në lidhje më rrëmbim të mos e kontaktojnë askënd. Secilën herë, kur iu është lajmërur dikush nga familja Nuhiu, inspektorët në fjalë, janë përgjigjur që është e nevojshme që të kanë durim edhe një kohë. Një jave më vonë, rrëmbyesit janë lajmëruar për herë të fundit dhe i kanë kërkuar edhe 100.000 marka gjermane, ( reth 50.000 euro). Kur familja kërkoi që ta ndigjoi Nebihun, rrëmbyesi tha së kjo nuk është e mundur, pasi ai gjindët në Malë të Zi. Familja e të rrëmbyerit Nebih Nuhiu, disa herë i është drejtuar SPB-së dhe shefit të trypit Koordinusë në Bujanoc, por nuk patë suksesë. Pasi i është drejtuar Këshilli për drejta të njeriut në Bujanoc, MPB-e e Serbisë e dërgoi një shkresë me 19. shkurt të vitit 2001 familjes Nuhiu në të cilën gjindët : “ që në bazë të dhënave të grumbulluara dhe informatave, është e konstatur se pjestarët e policisë e kanë ngritur padinë penale kundër NN kryesit të veprës penale rrëmbim nga neni 64 LP i RS e cila është dërguar Prokurorisë Publike të Qarkut në Vrajë. “ Në raport i cili është i dërguar së bashku më këtë shkresë cekët që “ pjestarët e SPB-e në Vrajë edhe më tutje ndërmarinë masa dhe veprime intenzive operativo taktike me qellim të gjetjës së Nebihë Nuhiut dhe kryesëve të veprës penale”. Një nga inspektorët e SPB-së Vrajë, i cili ka ardhur tek familja Nuhiu, Vojislav Stankoviq, është arestuar në prill të vitit 2001 dhe i është caktuar paraburgimi prej 30 ditësh për shkak të dyshimit të bazuar që e ka keqperdor pozitën “ ashtu që disa herë i ka përvetsuar në mënyrë të paligjshme parat, deri më tani të përcaktuar në vlerë më të madhe se 1.700.000 dinar, e në dëm të Nuhiut... Zdravkoviqi ka thënë se gjatë javës së ardhshme duhët pritur ndryshime të reja dhe arestime në polici në Vrajë. “ Këshilli për drejta të njeriut kuptoi që Stankoviqi është lëshuar nga paraburgimi, dhe se nuk është ngritur procedura. Për shkak veprës penale mashtrim, më 11.maj të vitit 2001janë arestuar ndihmës i komandirit të SPB-së në Jagodinë Ranko Deniq dhe Branislav Nikoliq nga Krushevci, e bashkëfajtori i tretë Slavisha Zdravkoviq, gjithashtu punëtor në SPB, është arratisur. “ Ata e bënë që familja Nuhiu të mashtrohët , duke i premtuar rrejshëm që Nebiun e rrembyer do ta gjejin dhe do ta kthejnë në familje pas kompenzimit prej 160.000 markave gjermane “ Të arestuarit nuk kanë patur lidhje me rrembimin e Nebih Nuhiut. Kryetari i trupit Koordinusë Nebojsha Çoviq ka deklaruar që njëri nga pjesmarësit kyq të këtij rrëmbimi është i paarritëshëm për pushtetin Jugosllav dhe së gjindët në Gjermani. Pas grumbullimit të disa mijë qytetarë të Preshevës në dyvjetorin e zhdukjës së Nebih Nuhiut Çoviqi përseri premtoj ndrqimin e këtij rrëmbimi. '''Vrasja e Ejup Hasanit''' Ejup Hasanit (1944) nga fshati Letovic i komunës së Bujanocit është vrarë me armë zjarri me 12. shkurt të vitit 2000. Sipas raportit të Këshillit për drejta të njeriut në Bujanoc për vitin 2000, atë e kanë vrarë sulmuesit e maskuar, të cilët e kanë nxerr nga shtëpia dhe reth 200 m më larg kanë shtie në to. Pres qendra në Bujanoc ka shpallur se Hasani ka vdekur në sulmin terorist ( Emri i cilit është cekur si Ejup Asanoviq) Incident i armatosur në Konçul Këshilli për drejta të njeriut nga Bujanoci ka shenuar që civili shqipëtar Fatmir Ibishi dhe polici Slavisha Dimitrijeviq kanë vdekur në incident te rëndë të armatosur i cili ka ndodhur me 26.shkurt të vitit 2000 në pyll afër rrugës Luçanë – Dobrosin, në hyrje të fshatiti Konçul në rrugën magjistrale Bujanoc – Gjilan. Për ndryshe nga kjo, MPB ka deklaruar që “ eksremistët shqipëtar i kanë vënë disa prita dhe kanë kryer sulm të armatosur ndaj katër policëve të cilit kanë qenë në veturë zyrtare. Me atë rast, ka vdekur polici Slavisha Dimitrijeviq (1968) dhe Dragan Filipoviq (1965). Dy policë tjerë janë plagosurë rëndë, përkatsisht lehtë”MPB nuk tregoi asgjë për shqipëtarin e vrarë. '''Vrasja e Bahri Musliut dhe Destan Adilit''' ''Bahri Musliu'' (1961 ) nga Vrabana, është gjetur i vdekur me 13. mars të vitit 2000 në afersi të fshatit serb Levosojë të komunës së Bujanocit. MPB më rastin e vrasjës kumtoi “ është gjetur trupi i Musli Bariut të cilin e vranë teroristët shqipëtar me armë zjari në afersi të fshatit Levosajë” 49 vrasjës deklaroi që “ është gjetur kufoma e Bahri Musliut të cilin e kanë vra tëroristët Shqipëtarë më armë zjarri në afersi të fshatit Levosojë.” ''Destan Adili'' (1964 ), nga Tërnoci i Madhë, është gjetur i vdekur më 13. prill të vitit 2000 në rrugë Ternoc i Madhë – Breznicë. Familja tregon se është kthyer nga rruga ( është marrë me tregti). Pasi familja kerkoi që të bëhën hetimët, prokuroria publike e Qarkut në Vrajë e informoi familjen Adili që “ pas grumbullimit të informatave të nevojshme e morri vendimin qe mos të ngritët procedura penale”. Familja në të njejtën kohë është e informuar për mundësinë ngritjës së procedurës kundëer kryesit të njohur të veprës penale të vrasjës. “ '''Zhdukja e serbëve të vetëm nga Tërnovci i Vogël''' Banorët e vetëm serbë nga fshasti Tërnoci i Vogël , Vlada (1920), dhe Persa (1945) Miletiq janë zhdukur më 21 qershor të vitit 2000. Në shtëpi të tyre u gjetën gërzhojat e plumbave dhe shenjat e gjakut. Fati i tyre nuk është ndriqua. Nga frika nga hakmarrja e policisë serbe, të gjithë banorët e këtij fshati të njejtën ditë, rreth 550 prej tyre, i lëshuan shtëpitë e tyre dhe shkuan në Kosovë. Tri ditë më von pasi disa banorë u kthyen që nga shtëpitë e tyre të marrin gjërat e tyre, policët me dhunë të panevojshme kanë arrestuar Avni Jakupin, Sejdi Jakupin, Nexhmedin Sopin, Shemsi Salihun dhe Halim Berishën. “Disa prej nesh në mëngjes më 24 qershor jemi kthyr nepër shtëpi, kryeshisht për t’i marrë gjërat e vlefshme, arin dhe të hollat sepse në Kosovë kemi shkuar bukvalisht pa marrë asgjë. Secili prej nesh shkuam nëpër shtëpi. Jemi përpjekur që mos të vrehemi sepse jemi friguar që policia do të na maltretojë. Diku rreth orës 10 në shtëpinë time ka hyrë një grup prej 10 policëve. Më kanë pyetur kush i ka vrarë Vladën dhe Persën dhe duke mos pritur përgjigjen filluan të më rrahin me duar, këmbë dhe kundak Pastaj kemi dalur jashtë dhe më drejtuan kah bregu i afërt. Kam parë se i kanë nxënë edhe disa prej nesh të cilët kemi ardhur dhe po e kontrollojnë fshatin duke u përpjekur që të gjejnë edhe dike. Me xhip më bartën deri në stacionin e policisë ne Bujanoc, ku unë dhe të arrestuarit e tjerë jemi marrë në pyetje tërë natën. Ndaj meje nuk kan aplikuar dhunë. Të gjithë përveç Halim Berishës, i cili u transferua në burgun e Nishit, jemi liruar ditën e ardhshme rreth orës 11, kur shkuam për në Gjilan. Disa prej nesh tani janë kthyer, por shumë prej tyre ende frigohen” Sipas dekleratave të dëshmitarëve, të dhëna Këshillit për të drejtat e njeriut në Bujanoc, të arestuarit janë liruar duke ju falenderuar dekleratës të njerës nga vajzat e të zhdukurit Vlada Miletiq. Ajo ka thënë policisë se “Nuk beson se babain dhe motrën e saj i kanë vrarë shqiptarët nga Trnovci i Madh sepse ata kësaj familjeje i kanë ndihmuar gjithmonë”. '''Vrasja e Ridvan Qazimit''' Ridvan Qazimi (1964), i njohur si komandant Leshi ishte një nga përfaqësuesit e UÇPMB-së, i inkuadruar në mënyrë direkte në bisedimet me përfaqësuesit e Qeverisë në fillim të vitit 200l. Vrasja e tij më 24 maj 200l ende nuk është ndriçuar. Sipas të dhënave qe i kemi në dispozicion, ai është vrarë me të shtëna nga snajperi në vendin Guri Gat mbi fshatin Lluçan, kur arriti në këtë vend me tre bashkëluftëtarët e tij. Xhipi i tij është gjetur i shoshitur me 20 të shtëna. Sipas pohimeve të kryetarit të organit Koordinues Nebojsha Qoviq, Qazimi humbi jetën “në shkëmbim klasik të zjarrit”, derisa zëdhënësi i qendres për informim të Qeverise vlerësoi se me këtë rast “fjala është për qërim hesapesh ndermjet ekstremistëve shqipëtarë në Tërnoc të Madh. Jonuz Musliu, kryetar i këshillit politik të UÇPMB-së ka deklaruar se Qazimin “e kanë vrarë snajperistët serb në prani të shefit të zyrës se Natos për Jugosllavi, Shon Saliven”. KFOR-i i ka demantuar këto të thëna. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1594 3346 2006-05-22T02:34:52Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Krimet në emër të UÇPMB-së</big></center> <br> <br> <center> '''Tortura mbi dy ushtarët të UJ''' Togerët Sasha Bulatoviq (1978) dhe Miloica Bijaliq (1970), pjestarë të batalonot të shtatë të UJ,me 21 mars të vitit 2001 me automjetin ushtarak kanë hyrë në Ternoc të Madh. Ata, nga ana e UÇPMB-së, e cila ka kontrolluar fshatin, janë mbajtur 25 ditë. Hetyesëve të FDH-së u kanë deklaruar së gjatë kësaj kohe janë rrahur me shkop të bejzbollit, gypa dhe kundak. Atyre I u shkaktuan lendime me thika dhe mundime me rrymë reth tridhjet here. Nga ata u kërkua që ti nënshkruajnë dekleratat më të cilat pranojnë se I ka dërguar kapiteni. Ata u liruan me 15. prill me ndërmjetësimin e KFOR-it. Të zënit rob të katër serbëve nga Vraja. Suzana ( 1974)Stojançe ( 1969) dhe Nebojsha ( 1977) Petroviq dhe Dragan Iliq ( 1973) nga fshati Donje Zhapsko komuna e Vrajës, UÇPMB i ka zënë rob më 4 mars të vitit 2001. Ata janë mbajtur një natë në Tërnoc të Madh e më vonë u transveruan në fshatë tjetër. Stojan Petroviq I ka deklaruar hetuesit të FDH “ se janë rrahur me kundak të pushkëve, këmbë, gypa të ndryshëm, janë kyqur në rrymë, I u është vendosur thika nën gjuhë, janë detyruar që ta puthin simbolin e UÇK-së dhe ti shkryajnë dekleratat se sigurimi shtetëror I ka dërguar për ta minuar xhaminë në Tërnoc të Madh. “ Gjatë kohës së burgosjës që zgjati 41 ditë, këta të katër të zënë rob janë mbajtur në pesë hapsira të ndryshme të bodrumit., kryesisht pa dritë të ditës. Në ekspertizë të medicines gjygjësore theksohët se Dragan Iliqi nuk është keqtrajtuar gjatë arrestimit por më vonë gjatë paraburgimit. Në ekspertizë qendron : E kanë gjuajtur mbi kokë me disa batanije dhe harna, e pastaj pjesa më e madhe e përsonave të pranishëm të cilit ishin të uniformuar kanë filluar ta kontrolloin duke e rrahur në kokë dhe ta shkelmojnë më këmbë. Rrahja zgjati disa orë më pauza të shkurtëra. Gjatë rrahjës në një nga pauzat e dërguan në përdhesen e shtëpisë ky gjithashtu e rrahën. E ka pare Petroviq Stojançën kur e kanë futur në bodrum.” E kanë gjuajtur me kokë për dysheme,” e pastaj ka pare se si I ajët pjesa e djathtë e fyturës. Pastaj e kanë zvaritur deri të cungu dhe janë kërcnuar se do t ia presin shuplakën e dorës. “ Nga të arestuarit është kërkuar që të pranojnë “ se kush I ka dërguar në Tërnoc të Madh, dhe në cilën detyrë janë.”Gjatë mundimeve me rrymë i u është thënë se Suzana “ tani më ka pranuar.” “Para mengjesit e kanë sjellur një rom të dehur, ndërsa neve na zgjoi bërtima e tij sepse edhe ate e rahnin. I dhan me pi raki e pastaj ia dhanë edhe shkopin e gomes dhe e urdhëruan që ta rrah ate (Iliqin) dhe vëllezerit Petroviq. Në fillim “Fatmiri” nuk deshti ta rrah, por personat e uniformuar filluan ta rrahin dhe ia përsëriten udhërin. Pas kësaj “Fatmiri” filloi që t’i godas me këtë shkop, ndërsa ushtarët e morën video kameren dhe të gjitha këto I incizuan. Të burgosurit me 6 mars të vitit 200l ishin të detyruar që para TV kamerave të Kosovës të thonë se kanë ardhur me detyrë qe të kryejnë detyrën terroriste. Dhjetë ditë pas kësaj, për here të pare I vizituan përfaqësuesit e misionit vëzhgues të Unionit Evropian (EUMM)dhe Komitetit Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq (ICRC). Mënyra e përshkruar e keqtrajtimit ka vazhduar gjatë tërë kohës. Sipas fjalëve të Iliqit disa ditë para se të lirohen kanë filluar të marrin ilaqe dhe tri shujtje në ditë . Suzana Petroviq është liruar me 3l mars por është detyruar që forcave ndërkombëtare në Kosovë, KFOR-it, duhet ta persëris dekleratën e cila ishte e përpiluar. Të gjithë të arrestuarit të tjerë janë liruar me 14 prill, me ndermjetësimin e KFOR-it. '''Rrëmbimi i nënkryetarit të PVD''' Medijumet kanë raportuar se Behlul Nasufi, nënkryetar i Partisë për veprim demokratik është rrëmbyer me 23 prill 200l në afërsi të fshatit Konçul. Ate ushtarët e UÇPMB-së e kanë mbajtur në një shtallë ku ishin edhe dy kuaj. Duart dhe sytë i kishte të lidhura. Përfaqësuesit e UÇPMB-së rrëmbimin e kanë demantuar dhe kanë thënë se Nasufi ka qëndruar në rajonin e Karadakut, me qëllim të përcaktimit të detajeve të bisedimeve. Me ndermjetësimin e Bashkësise ndërkombëtare Nasufi është liruar pas dy ditësh. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1595 3347 2006-05-22T02:35:11Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Civilët gjatë luftës</big></center> <br> <br> <center> Gjatë konflikteve të armatosura, pjesëtarët e bashkësisë etnike shqiptare kanë qenë viktima të maltretimeve, ofendimeve, krcnimeve dhe provokimeve nga ana e pjesëtarëve të ushtrisë dhe policisë. Fyrjet e dinjitetit njerëzor shpesh janë përcjellur edhe me rrezikimin e qartë të integritetit trupor. Incidentet, në shumicën e rasteve, kanë ndodhur nëpër fshatra, ndërsa numri dhe pasha është rritur sa më larg që vendbanimet ishin nga qytetet. '''Arrestimi i Adnan Kamberit''' Adnan Kamberi, (l970) nga Trnovci i Madh është zhdukur më 29 korrik të vitit 2000. Dy ditë më vonë avokati iu ka lajmëruar familjes dhe e informoi se ndaj Kamberit janë filluar hetimet për shkak të veprës penale terrorizëm dhe iu është caktuar paraburgimi. Me 29 gusht paraburgimi është vazhduar edhe për një muajndërsa më l2 shtator të vitit 2000 hetimet janë ndërprerë dhe paraburgimi është hequr. Me të njejtin vendim me të cilin Adnan Kamberit i heqet paraburgimi është caktuar zbatimi i hetimeve, paraburgimi për Jeton Gjelilin nga Breznica dhe Mustafë Alishani nga Trnovci i Madh. '''Maltretimi i familjes Ismaili''' Katër meshkuj në uniforma të maskuara, të armatosur me revole dhe thika, kanë maltretuar me 19 shtator të vitit 2000 këta anëtarë të familjes Ismaili nga Trnovci I Madh: Imrije Ismaili (l950), Seizi Ismaili (l970), Esmale Shabani (1973) dhe tre fëmijët[ të mitur. Të trija grate janë hospitalizuar dhe në trupin e tyre janë onstatuara lëndime të rënda trupore. Policia të njejtën natë kanë ndalur në vendshiqim por deri në ditë e sotme kryersit nuk janë zbuluar. '''Punktet policore''' Fatmir Hasani, nënkryetar I Këshillit komunal të Partisë për veprim demokratik në Bujanoc, është mbajtur me 29 janar të vitit 2001 në punktin policor Luçan, me rastin e kthimit nga Kosova. Arsyeja e mbajtjes së tij ishte sepse e ka pasur hartën gjeografike të Jugosllavisë të dimenzionit 1:600.000. Hasani në punkt është mbajtur rreth dy orësh, ndërsa pastaj është dërguar në SHPB-në e Bujanocit. Atje e morrën në pyetje dy inspektorë të sigurimit shtetëror duke u interesuar për aktivitetet e PVD-së. Ai u lirua pas një ore. Në punktin policor Ceravajkë, komuna e Preshevës, më 10 shkurt të vitit 2001 policija fizikisht dhe verbalisht keçtrajtoi 26 udhëtar nga autobusi i ndërmarjës “ Veli Trans” . Kjo ndermarje mban linja të regullta të udhëtimit me autobus në mes Preshevës dhe qyteteve në Kosovë. Të gjithë udhëtarët e maltretuar ishin Shqipëtar. '''Rasti Rashiti''' Januz Rashiti nga Turija , inspector i KK Bujanoc, është rrahur para familjes së tij me 1. mars të vitit 2001. Rahjën e ka kryer grupi prej gjashtëmdhjet pjestarve të njësitëve specijale policore të cilët pastaj e dërguan në komandë në fshatin Levosojë, e pastaj në Bujanoc. Pas intervenimit të shefit të organit koordinusë Rashiti është lëshuar në shtëpi. Po të njëjtën ditë në të njejtin fshatë fizikishtë janë malltretuar edhe disa shqipëtar dërsa një prej tyre Reshat Ebibi është rrahur gjithashtu para anëtarve të familjes së tij, e pastaj është dërguar në Sherbimin e punëve të brendëshme. Është liruar ditën e ardhëshme në ora 16. '''Rasti Osllar''' Të shtënat, bastisjet, kërcnimet. Në fshatin e përzier Osllar, me 11. mars të vitit 2001, reth ores 15 nga armatimi automatik, është shtënë mbi xhjaminë gjatë kohës së mbajtjës së ceremonijalit fetar. Berat Alimi, imam, thot së të shtënat kanë aritur nga drejtimi i pjesës së fshatit i cili quhët Padinë. '''Rasti Oraovicë''' Më rrastin e hyrjës së forcave të armatosura në fshatrat të cilat ishin në ZTS, si dhe pas tërheqjës së pjestarve të UÇPMB-së nga Oraovicë, pjestarët e ushtrisë dhe policisë kanë kryer bastisjët e shtëpive. Edhe pse bastisjët shpësh janë kryer në prani të pronarit dhe përfaqësuesëve të bashkësive lokale ka patur incidente the dëmtime të pasurisë, ndërsa ka ndodhur edhe rezikimi I integritetit trupor. Më rastin e bastisjës së shtëpisë së familjes Osmani në Orahovicë me 15. maj të vitit 2001, kater anëtarë të familjes – Nazimi, Abedini, Muharemi dhe Aletini janë keçtrajtuar nga ana e policisë. Kjo ka vazhduar edhe gjatë dërgimit të tyre në SPB Preshevë. Gjatë hyrjës së forcave të Bashkuara të sigurisë në fshatin Dobrosin, me 31.maj të vitit 2001, pjestarët e policiesë specijale i janë kërcënuar banorëve më fjalë: “ Të gjithë do të jeni të mbytur ” , gjërsa njëri prej tyre ditën e ardhshme e mbajti babain e vëllazërve të vrarë Shaqipi në rrugën e fshatit dhe e merrte në pyetje për djemët, duke i thënë që e kanë merituar atë që e kanë fituar pasi kanë qenë të armatosur. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1596 3348 2006-05-22T02:35:27Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Fundi i kryengritjes së armatosur</big></center> <br> <br> <center> '''Qeveria serbe''' Qeveria e Republikës së Sërbisë dhe Qeveria Federative e kanë formuar ne dhjetor të vitit 2000 trupin Koordinues për komunën e Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjes. Në kornizë të përpjekjeve të qeverisë së re që të zgjidhet kriza në mënyrë politike, me 16 shkurt të vitit 2001 është nxerrë “programi dhe plani për zgjidhjen e krizës në komuna Bujanoc Preshevë dhe Medvegj” në të është theksuar përcaktimi i qëndrueshëm që kriza në jug të Serbisë të zgjidhet në mënyrë paqësore dhe me mjete politikodiplomatike-nëpërmjet dialogut të përfaqësuesëve të Republikës së Serbisë dhe Republikës Federative të Jugosllavisë në njërën anë dhe komunitetit nacional shqipëtarë, në tjetrën anë e me përkrahje të bashkësis ndërkombtare. Masat të cilat qeveria duhet ti ndërrmertë në afate saktësisht të definuara pas nënshkrimit të marrëveshjes, në Program janë të grumbulluara në tri tërsi. Ato përfshijnë integrimin e Shqiptarëve në sistemin politik shtetëror shoqëror dhe respektimin e drejtave të tyre njerzore në përputhje me standardet evropiane; vendosjen e sigurisë dhe paqës në regjion; dhe revitalizimin ekonomik dhe social të regjionit dhe zhvillimi me përputhje me projektet dhe prioritetet e komunave. Pjesë përbërëse e këtij plani ka qenë edhe ftesa shqiptarëve lokal në dialog për zgjidhjen e krizës në komuna Bujanoc, Preshevë dhe Medvegjë (Aneks 3). Është dërguar edhe ftesa bashkësisë ndëkombëtare që të përkrah zgjidhjen (Aneks 4). Përfaqësuesit ndërkomtarë e kanë përkrah këtë plan ndërsa përfaqsuesit e komunitetit etnik shqiptarë e kanë vlersuar pozitivisht shumicën e masave të parashikuara. '''Kryengritësit dhe popullësia''' Por UÇPMB-ja e refuzoi planin dhe me 1 mars të vitit 2001 e paraqiti platformen e vet të përbashkët mbi zgjidhjen paqësore të krizës në luginën e Preshevës Dy ditë pas, përfaqësuesit politik të Shqipëtarëve dhe përfaqësuesit e UÇPMB-së dhe së bashku e paraqitën “platformën politike për parandalimin e konflikteve të armatosura dhe zgjidhjen e krizës në rejonin e Preshevës Medvegjës dhe Bujanocit” '''Bashkësia ndëkombëtare''' Përfaqësuesit e NATO-s , BE dhe OSBE-së janë kyqur në negociata dhe kanë ndërmjetsuar në bisedime të ndara me delegacionin sërbë dhe shqiptarë. Kjo ka sjellur deri te marrëveshja mbi armëpushimin i cili është nënshkruar me 12 mars të vitit 2001. Takimi i parë direkt i dy palëve ka ngjarë me 23 mars të vitit 2001 në bazën ushtarake britaneze në fshatin Livadic afër Besianës (Podujevës) Krahas me negociata me lejën e KFOR-it ka filluar kthimi në faza, i ushtrisë dhe policies në ZTS. Hyrja e forcave të armatosura në pjesët e ZTS-së ka përfunduar me 31. maj të vitit 2001. Sipas të dhënave të UNHCR-it, rreth 5000 Shqipëtar nga fshatrat e kësaj zone i kanë braktisur shtëpitë e tyre gjatë fazes përfundimtare të këtij operacioni. '''Demilitarizimi''' Një nga rezultatet e para të rëndësishme të negociatave ka qenë marrëvesha mbi demilitarizimin e fshatrave Luqan dhe Turijë, i nënshkruar me 4. maj 2002. Në këtë marrëveshje të dy palët janë pajtuar që të tërhjekin forcat e tyre pa kusht nga këto dy fshatra, ti lirojnë të gjitha objektet private, të mundësojnë kthimin e të shpërngulurve dhe lirinë e tërsishme të lëvizjes gjatë rrugës Bujanoc-Gjilan. Marrëveshja ka hyrë në fuqi me 7 maj të vitit 2001. Liderët ushtarak të UÇPMB-së e kanë nënshkruar deklaratën me 21 maj të vitit 2001 , në Konçul, mbi demilitarizimin e pjesës jugore dhe qendrore të ashtuquajtur sektori B të ZTS. Aty ka qenë e paraparë që pjesa e parë të demilitarizohet në ditën e ardhshme ndërsa demilitarizimi i tërsishëm dhe dorzimi i armëve pjestarëve të KFOR-it ti bëhet me 31. maj të vitit 2001. '''Formimi i policis lokale''' Në të njejtë kohë me demilitarizimin e regjionit filloi dhe formimi i policisë lokale multietnike. Me propozimin e Misionit të OSBE-së janë aprovuar “principet për elementin multietnik policor në Preshevë Medveqë dhe Bujanoc”. Këtë dokument e kanë nënshkruar me 27 qërshorë të vitit 2001 përfaqsuesit e Qeverisë të Republikës së Serbisë, bashkësistë etnike Shqipëtare dhe OSBE-ja dhe kjo paraqet hapin konkret në drejtim të pjesëmarrjes së barabartë të Shqipëtarëve në kryerjen e punëve publike. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1597 3349 2006-05-22T02:35:46Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>... dhe jeta vazhdon ...</big></center> <br> <br> <center> '''Amnistia e ish pjesëtarëve të UÇPMB-s''' Amnistisë për pjesëtarët e UÇPMB, e cila është paraparë me programin e Organit Koordinues, e vërtetuar më 21 maj të vitit 2001 në letrën të cilën nënkryetari e qeverisë Nebojsha Çoviç, komandanti i forcave të bashkuara të sigurisë, gjenerali Ninoslav Krstiq dhe komandanti i forcave speciale të sigurisë Goran Radosavleviq ia dërguan përfaqsuesit të atëhershem të sekretarit të përgjithshëm të NATO-s Peter Fejt (Pieter Feith). Ata kanë thëne së amnistia e përgjithshme garanton“ të gjithë ata të cilët i dorzojnë armët, uniformat dhetë gjithë paisjen ushtarake që ilegalisht posedojnë”. Sipas deklaratës të kryeshefit të policisë për rrethin e Pçinjit Novica Zdravkoviq, deri më 13 janar të vitit 2001 Prokurorisë së Qarkut në Vranjë u janë paraqitur 43 fletëparaqitje kundërvatjtëse , ku janë përshirë 32 persona për veprën penale terorizëm në menyrës se si e ka kvalifikuar qeveria veprimin e UÇPMB-s. Gjithashtu me vendimin e zbatimit të hetimeve të datës 19 qershor të vitit 2000 “ Ndaj 35 personave të kombësisë Shqipëtare kanë filluar hetimet për shkak të dyshimit të bazuar se gjatë vitit 1999 në fshatin Dobrosin, komuna e Bujanocit , në shtëpinë e Vehbi Ajdarit kanë themeluar organizatën terroriste të ashtuquajturën UÇPMB”. Në përgjigje në parashtresë të Këshillit për të drejtat e njeriut, Kryetari i Gjykatës se Qarkut thot se për të gjithë të akuzuarit ose është caktuar paraburgimi ose është shpallurt fletëarresti. Kjo procedurë e organeve gjyqësore është në kundërshtim me amnistinë e shpallur për pjesëtarrët e ish UÇPMB-s . '''Garantuesi i Amnistisë''' Në letër, të cilën, në emër të Trupit Koordinues e kanë dërguar , kryetari Nebojsha Çoviq, nënkryetari Miqa Markoviq dhe komandanti i forcave policore Goran Radosavleviq, më 26 shkurt të vitit 2002 përfaqsuesit personal të sekretarit të përgjithshëm të NATO-s Robert Serit (Serry), është vërtetuar se amnistia është në fuqi. Nënkryetari i Qeverisë së Serbisë dhe kryetar i Trupit Koordinues Nebojsha Çoviq në letrën e tij thotë: Nuk është intenca ime që të merrem me hetimet kundër personave të cekur në dokumentin e Gjykatës së Qarkut në Vrajë (Ki nr.37/00 të datës 19 qershor të vitit 2000), për aktivitetet që janë në mënyrë direkte të lidhura me themelimin dhe pjesëmarrjen në grupet e armatosra para nënshkrimit të dokumentit të përmendur ”Amnesty is way out” '''Luan Sadiku''' nga Bujanoci, I cili për shkak të veprës penale terrorizëm është denuar me 7 vjetë e gjashtë muaj burgim, u lirua më 26 mars të vitit 2002, nje muaj pas kësaj letre.Ai në burg qëndroi 14 muaj. '''Besim Leka'''(18) nga Bujanoci, gjithashtu i denuar për terrorizëm është liruar. Leka është arrestuar më 16 nëntor të vitit 2000, në autobusin i cili udhëtonte në relacionin Prishtinë – Bujanoc. Në qantën e tij është gjetur 10 kilogram eksploziv. '''Ligji serb garantues i Amnistisë''' Pas kërkesës së bashkësisë shqipëtare që amnistia e shpallur ta ketë formën ligjore, Kuvendi Federativ më 4 qershor të vitit 2002 miratoi Ligjin mbi amnistinë, i cili i përket të gjithë shtetasit Jugosllav të dyshuar se kanë marrë pjesë në aktivitetet prej 1 janari 1999 deri më 31 maj të vitit 2001. Procedura e aplikimit të amnistisë zbatohet sipas dispozitave të Ligjit mbi Procedurën Penale.Cenimi i të drejtës në jetë dhe integritetin trupor në v. 2002 Në regjionin e Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës, në gjysmën e dytë të vitit 2001 numëri i cenimit të së drejtës në jetë dhe integritetin trupor është zvogluar në masë të konsiderueshme. Megjithatë në gjysmëvjetorin e parë të vitit 2002 sërish janë prezente. E përbashkët për të gjitha rastet e shkeljes të të drejtave të njeriut është se asnjë deri më tani nuk është ndriquar dhe asnjëherë kryesit nuk janë zbuluar. Veqanërisht vërehen incidentet ndaj pjesëtarreve ose kandidatëve të policisë multietnike, ose në objektet të cilat I shfrytzon kjo polici. Ka patur edhe sulme mbi përfaquesit më të njohut të bashkësisë kombëtare shqipëtare. '''Sulmet ndaj policisë etnike''' Persona të panjohur më 10 nëntor të vitit 2001 në fshatin Muhovc të komunës së Bujanocit kanë shtëne në veturën e Besnik Mustafës, atëherë kandidat për polici multietike. Në këtë sulm është lënduar i biri i Besnikut Leoni (1997) dhe bashkëshortja Fatmirja. Të miturit S.A. dhe S.N. nga Bujanoci janë arrestuar më 14 mars të vititi 2002 me akuzë se dy ditë më heret kanë hedhur bombë mbi shtëpinë e Hajredin Salihut nga Bujanoci, djali i të cilit është gjithashtu pjesëtar i policisë multietnike. Në shtëpinë e Sheremet Shabanit nga Tërnoci i Madh, më 17 mars është hedhur bombë. Në këtë sulm nuk pati të lënduar. Enes Shabani, i biri i Sametit është pjesëtar i policisë multietnike në Bujanoc. Në fshatin Renatovc, komuna e Preshevës, persona të panjohur më 29 nëntor të vitit 2001 kanë hedhur bombë mbi objektin e policisë multietnike. Rasti i njejtë ka ndodhur në fshatin Lluçan, më 17 maj 2002. Në të dy rastet nuk ka patur të lënduar dhekryesit nuk nuk janë zbuluar. Edhe pse të gjithë prfaqsuesit e Sqipëtarëve padyshim e kanë dënuar këto sulme, Trupi Koordinues në kumtesa fajin iu mveshi pjesëtarëve të bashkësisë Shqipëtare. Pjesëtari i policisë lokale multietnike, Blerim Mustafa, është rahur keç më 24 qershor 2002 në Bujanoc, derisa nuk ishte në detyrë . Dy sulmuesit i shaktuan lendime në kokë. MPB ka theksuar emrat e të dyshuarve dhe se ata janë në arrati. Bombat e hedhura mbi shtëpi. Qemajl Rexhepi dhe Ramiz Rexhepi, Shqipëtarë nga Dobrosini, janë lënduar më 5 prill 2002 me rastin e eksplodimit të bombës, të hedhur mbi shtëpinë e tyre. Motivi dhe kryesit nuk janë të njohur. Mbi shtëpinë e Galip Beqirit, kryetar i Bashkësisë Lokale Tërnoc i madh, më 14 qershor 2002 në orën 22,45 janë hedhur dy bomba. Të njejtën natë, më 15 qershor 2002, rreth orës 1.30 është hedhur bombë edhe në shtëpinë e Islam Sulejmanit nga Tërnoci i Madh.Të lënduar nuk pati. '''Protesa partiake ndaj gjykatës përgjegjëse''' Dy parti shqiptare kanë protestuar me rastin e këtyre sulmeve duke theksuar se “nuk janë të kënaqur me kumtesat zyrtare te organeve shtetërore, se hetimet janë në vazhdim, por kërkojnë efikasitet më të madh në zbulimin e kryesve të këtij dhe incidenteve tjera”. '''Vendosja e eksplozivit''' Vendosja e eksplozivit dhe mjeteve shpërthyese janë incidente me të cilët rrezikohet e drejta për jetë. Në disa raste këto ishin edhe mina antitanke. Një është gjetur më 9 prill të vitit 2002 në rrugën Sushajë – Oraovicë, ndërsa tjetra më 19 prill 2002 në rrugën për në Dobrosin. Dy pjesëtarë të ushtrisë jugosllave, tetari Sasha Tankoviq (27) dhe kapter i ri Sasha Stankoviq janë lënduar më 27 prill të vitit 2002 kur cisterna me të cilën udhëtonin hasi në minë në rrugën Lluçan –Dobrosin. Në tregun e shtazëve e cila është pronë e ndermarrjes publike “Komulanac” në Bujanoc, më 16 shtator të vitit 2002 eksplodoi një bombë. Një muaj më von mjeti shperthyes e shkatërroi në tërësi kafiterinë “Tri ribara” pronar Obrad Ristiq nga fshati Lluçan (komuna e Bujanocit). Më 18 prill 2002 është hedhur bombë mbi lokalin “Srna” pronar Dragi Petroviq nga Presheva. Sobodan Dimitrijeviq, serb i Bujanovcit, me 27 shkurt të vitit 2002, në arën e tij për herë të dytë gjeti mjetin shpërthyes me mehanizmë të orës. Për herë të parë kjo ndodhi me l tetor të vitit 2000. Për shkak të dyshimit se në qendren e Bujanocit më 3 mars të vitit 2002 kanë vendosur mjet eksploziv me rreth 10 kg trotil, policia ka arrestuar Muhamet Muratin (l8) nga Vranja, Naser Aliun (19) nga Bujanoci, Sami Islamin (22) nga Llojani (Maqedoni) dhe Arban Muratin (20) nga Vraja. Kundër këtyre është filluar hetimi për veper penale terrorizëm, ndërsa paraburgimi ju është vazhduar edhe per dy muaj. Me vendimin e Këshillit të gjyqit të Qarkut në Vranjë Muhamet Murati dhe Naser Aliu janë denuar me nga 3 vjet burgim. Sami Islami është liruar për shkak të mungesës së provave. '''Vrasjet''' Dy vrasje. Kanë ndodhur edhe dy vrasje ende të pasqaruara mirë. Trupi i Zoran Shakiqit 32) Serbë nga fshati Gubavc, komuna e Medvegjës, është gjetur në shkrumin e shtëpisë së djegur të axhës së tij Miodrag. Shtëpia gjindet në afërsi të kufirit me Kosovë. Dëshmitarët thonë se në atë drejtim janë dëgjuar të shtënat e pastaj është vërejtur tym i dendur. Agim Agushi (1964), Shqipëtar nga fshati Miratovc, komuna e Preshevës, është vrarë më 9 qershor nga ana e pjesëtarve të UJ në afërsi të kufirit me Republikën e Maqedonisë. Kusheriri i Agushit të ndjerë, Bajram Sulimani dëshmon se ata ishin në traktor kur i kanë ndëgjuar të shtënat: Pastaj kemi parë një ushtarë i cili kishte qenë i fshehur në grrurë dhe i cili na urdhëroi që ta hapim rimorkion për ta parë se çka bartim në te. Ai dyshonte se ne bëjmë tregëti ilegale.Veprova siç më tha dhe i tregova se nuk kemi asgje meqenëse ne ktheheshim nga ara për në shtëpi. Ai na tha qe të kthehemi mbrapa menjëherë dhe gjatë gjithë kohës na mbante në nishan të snajperit dhe tha se do ti vras të gjithë shqiptarët që kalojnë. Ishte shumë i hidhruar dhe tërëkohën na ofendonte dh shante me fjalë banale. U morra vesh me Agimin që ta ndez traktorin dhe ta lusim edhe një hetë që të na lejojë të shkojmë në shtëpi. Menjëherë pasi e kemi ndezur traktorin, u ndëgjua edhe një e shtënë, atëherë e kam parë se unë isha në shënjestër, por për fat e ka goditur rrotën e traktorit sepse unë nuk hypa në traktor, por plumbi i ardhshëm e goditi Agimin në gjoks. Ai plumb ishte vdekjeprues. Trupi Koordinues ka shfaqur keqardhje me rastin e kësaj ngjarjeje dhe kumtoi se për shkak të kësaj ngjarje një ushtarë është suspenduar. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1598 3350 2006-05-22T02:36:04Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>... përsëri përndjekje ...</big></center> <br> <br> <center> '''Veprimet joligjore të pjesëtarve të policisë dhe ushtrisë''' Në periudhën e ndërprerjeës së konflikteve të armatosura, më së shumti ka patur incidente, me ç'rast pjsëtarët e bashkësisë etnike shqipëtare ishin viktima të maltretimit, fyrjeve, kërcnimeve dhe provokimeve nga ana e pjesëtarëve të ushtrisë dhe policisë. Incidentet kryesisht kanë ndodhur në mjediset fshatare, në rrugë, punktet kontrolluese dhe vendet ku njerzit kryejn punët bujqësore. Për shkak të numrit të madhë të këtyre incidenteve, mosndeshkimit të fajtorëve dhe frikës nga incidentet e reja, banorët e Breznicës, Muhocit dhe Tërnocit të Madh, në disa raste gjatë vitit 2001. protestuan gjatë tentimit të vendosjës së kontejnerve për punkte të përhershme policore në fshatrat e tyre. Gjatë hyrjës së forcave të armatosura në fshatrat e ZTS dhe pas tërhekjës së pjesmarësve UÇPMB-së nga Oraovica, pjestarët e Ushtrisë dhe policisë i bastisnin shtëpitë. Edhe pse, më së shpeshti, bastisjët u bërën në prani të pronarve ose përfaqësuesve të bashkësisë lokale, ka patur raste të vjedhjeve dhe dëmtimit të pronës si dhe sulme në integritetin trupor. '''Bastisjët, kërcnimët, provokimët''' Në fshatin Konçul me 15. qershor të vitit 2001. më rasin e kalimit të disa pjestarëve të njësive specijale nëpër fshat, njëri prej tyre e drejtoi pushkomitralezin në banorë të cilit qendronin para shitorëve. Njëri nga banorët deshmon: “Qendronim para një shitore në fshat, e cila sa po ishte hapur. Pronarin e tij të gjithë e njohim si gazda Zijën . Këmi qenë afer 15,vetë kryesisht të moshuar . Pranë nesh ka kaluar grupi prej disa specijalcave të armatosur. Nuk di sa kanë qenë saktësisht, por sipas amblemit, e pashë se ishin njësi specijale. Njëri prej tyre, që kalonin, e drejtoi armen ka na dhe bërtiti: “ E shka do të beni tani, motren ju .... !“ Të gjithë heshtnim e ai i u afru njërit prej nesh, Fatam Osmanit, i cili i ka patur vetem pesemdhjet vjet dhe e pyeti “ A ki qenë në UÇK ? “ Duke marrë parasysh se ai nuk folë mirë sërbishtë, ai heshte, polici i njësisë specijalë ei kapi për dorë dhe tha : “ A po ndigjo shka po të pyeti ? “ Tërë kohën e mbante armen e drejtuar kah djaloshi. Pas disa minutash, policët e njësisë specijale të cilit kanë qenë me to, e kanë ftuar dhe ai u largua. “ Disa prej provokimeve kanë shkaktuar shqetësim të dukshëm në mes të banorëve lokal. Nëpër drujë të cilit rritën në varrëza të vjetra shqipëtare në njërën nga mahalatë e fshatit Konçul, me sakicë janë gdhendur nëndë kryqa, më i madhi ishte 50 cm, të gjithë të dukshëm nga largësija e madhe. Banorët të cilit në rethinë e kullotin bagëtinë për herë të parë i kanë hetuar me 1. qershor të vitit 2001. Hulumtuesit e FDH kanë deklaruar që kjo i ka lenduar thellë ndjenjat e tyre religjioze. Pranë varrezave më rastin e hyrjës në ZTS, kanë qenë të stacionuara njësia e UJ. Pranë varrezave të fshatit Dobrosin, në rrugë e cila shpie për në Kosovë, është i vendosur punkti kontrollues i policisë. Pos provokimeve të përditëshme verbale dhe bastisjeve gjatë kalimit për në Kosovë, banorët si ofendim të posaqëm e përjetuan faktin që policët e kryenin nevojën në varrëza. Në murr të njërës nga ndërtesat e rrëzuara të minijerës së vjetër, në rrugë Tërnoc i Madh – Breznicë , më dy qershor të vitit 2001, kryesit e panjohur e kanë shkruar me tull “ Do të je vrasim të gjithëve, e gratë do të ju dhunoim. “ Për mretin dhe atdhe “. Incidenti në qendër të Luçanit më 1. korik të vitit 2001, pasi pjesmarësit e policisë më shpëjtesi të papërshtatëshme e drejtonin automjetin nëpër vendbanim ka patur pasoja serioze. Automjeti i cili lëvizte në drejtim të fshatit Dobrosin u hidh në Elhan Behlulin (1982) dhe i shkaktoj lendime të rënda trupore. Policët nga vetura e dërguan djaloshin e lenduar në Bujanoc. Pastaj, ai është hospitalizuar në Nish. Ditën e ardhshme , komisioni i MPB – e ka qenë në vendin e ngjarjës dhe e ka hulumtuar rastin. Qendra për informim në Bujanoc, vetëm shkurt informoi që djaloshi nga moskujdesi është hedhë mbi xhipin e policisë. '''Incidenti në Tërnavë''' Në hyrje të Tërnavës , fshat etnikishtë i përzier më banorë kryesisht Serb në jug të komunës së Preshevës, pas mbarimit të konfliktit është vendosur punkti kontrollues policor. Ja ankesa e njërit nga banorët: “ Në pes ditët e fundit kanë ndodhur disa incidente në këtë punkt. Bujar Sherifi dhe Qani Nexhipi, i cili është refugjatë nga Maqedonija, janë nisur me 5. qerhor të vitit 2001 për bagëti. Në ora 19.15 janë ndaluar në punktin kontrollues dhe janë malltretuar me pyetje: “Ku i keni pushkët, UÇPMB-në “ dhe janë kërcnuar se do ti vrasin. Bujar Sherifi ka informuar SPB-në në Preshevë, e kur pas dy dite ,rreth orës 19, më te ishte nisur Fidan Hyseni, policët në punkt i thanë se nuk guxon ta qonë bagëtinë në pyll. Më 9. qershor, po në të njejtin punkt policët e detyruan Fidan Hysenin që të merr në duar automatin. I thonin se ai me siguri di të përdorë atë pasi ka qenë në UÇPMB. Fidani refuzonte, por ata me dhunë ia shtunin automatin në duar. Ditën tjetër, po në të njejtën rrugë, më shpejtësi të madhe në drejtim të Preshevës është drejtuar xhipi i ushtrisë Jugosllave me targa të regjistrimut T- 6333. Në anë të djathtë të rrugës hecte Ylber Abdullahu nga Tërnava, i cili në moment të fundit ka kërcuar nga rruga në hendek”. '''Shqetësimi i familjes Emini''' Nehat Emini ( I lindur në vitin 1980.) nga Cerevajkë, komuna e Preshevës, dhe anëtarët e familjës së tij janë shqetësuar dy herë më 17. dhe 18 nëndor të vitit 2001. “ Bërtitnin “ Ngrituni ushria!”, por pasi dulem e pamë se ajo ishtë policija. Grupi prej 15 prej tyre e rrethoi shtëpinë tanë. I kanë kërkuar letër njoftimët, e bastisnin shtëpinë duke u pyetur se shka bëjmë këtu, dhe se a do ta formojm UÇPMB-në. Kanë shkuar duke thënë se do të kthehën prap. Atë e bërën të nesermen. Përseri na ofendonin, por asgjë nuk gjetën. Na thanë se më së miri është që mos të takohëm kur më. Për atë edhe u strehuam të një kusheri në Preshevë.” '''Rasti i nxënësve të shkollës në Strezovcë''' Nxënësit e klasës së katërt të shkollës Fillore “9 maj” në Strezovicë, komuna Preshevës, së bashku me arsimtar kanë dalur më 14. maj të vitit 2002 në mësim në natyrë. Gjatë qendrimit në vendin Cer, i ndixhuan tri të shtëna. Plumat e kanë goditur tokën në afërsi të këmbëve të nxënsit Valon Ramadanit (10) dhe Betim Arifit. Fëmijët kanë ikur në shtëpi . Ndërsa, Gazmend Ramadani , babai i njërit nga djaloshat , ka biseduar me oficerin e Ushtrisë Jugosllave dhe i është thënë: “se nuk është shtier tri herë por një herë dhe atë për shkak se në atë vend Rumunët shpesh e kalojin kufirin, dhe kanë qenë të dyshimtë.” Sipas dekleratave të deshmitarve, nga vendi prej të cilit është gjuajtur qartë mund të dallohët se a është fjala për fëmijë apo të ritur. Rasti është paraçitur në SPB Preshevë. '''Tortura ndaj tre Shqipëtarve nga Presheva''' Shqipëtarët nga Presheva, Ekrem Sulejmani (43), Bejtulla Musahu (55) dhe djali i tij Avni (27) janë kthyer me traktora, me 26. tetor rreth orës 21, në shtëpi nga fshati Strezovcë, ku kanë blerë lopë dhe viça për nevoja të veta. Një viç i u ka ikur nga rimorkio e traktorit, kështu që te tretë u nisën për ta kërkuar. Deri sa e kërkonin në rrethin, e ndigjuan zërin nga terri i cili i urdhëroi që të ndalën. Në atë qastë i rethoj grupi prej reth 20 policëve të cilit i urdhëruan që të shtrihën me fytyrë kah toka dhe ti vënin duart në kokë.(zverk) Bejtullah Musahu e ka përshkrur FDH-së atë të cilën e ka përjetuar atë natë: Filluan të na rrahin me automate, grushta dhe çizme nëpër trup dhe kokë, tërë kohën duke na ofenduar dhe shajtë. Na ftonin teroristë dhe na kërcnonin se do të na tregoin. Njëri nga policët e ka afruar prapanicën kokës ime dhe pordhi duke verejtur se të gjithë jemi “ dhjerje dhe ndytësira” Djalin e Bejtullahit, Avniun policët së pari e goditën disa herë në pjesë të poshtme të shpinës deri sa ishte i shtrirë në stomak. Një polic pastaj e ka urdhëruar që të kthehët në shpinë dhe të vënë duart nen zverk. “ Polici pastaj ma shtypi qafën me automat dhe e goditi me çizme në fytyrë. “, i tregoj Avni Musahu FDH. Policët godasnin me grushta dhe e shytonin Ekrem Sylejmani, deri sa një polic tërë kohën i a mbantë çizmën në kokë, duke mos e lejuar të lëvizë, “ Ma shanin nënën shqipëtare dhe të tërë në listë. Për shkak të territ nuk kamë patur mundësi të shiqoj numrat në distinktiv të policëve as si duken,” i tregoj Ekrem Sylejmani FDH-së. Policët i a kanë thyer dy dhëmb Ekremit dhe i kanë shkaktuar lëndime nëpër tërë trupin. Policët pushuan se rrahuri Shqipëtarët pas një ore, pasi arriti rastësisht njëfarë polici Lubisha i cili i njihtë vendasit e vet dhe kërkoj nga policët e paidentifikuar që të pushoin së rrahuri. Edhe pastaj disa policë nga grupi vazhduan të rrahin Ekrem Sylejmanin. Diç pas ka arritur ndihma e shpejtë e cila e dërgoi Bejtullahun dhe Ekremin në ambullantë në Preshevë, e pastaj në spital të Vrajës. Avniun i cili ishte më pak i lënduar e kanë dërguar në stacion policor në Preshevë ku e ka dhënë dekleratën për ngjarjën. Avniu është liruar ditën tjetër në ora 18. Inspektorët morrën në pyetje Bejtullahun dhe Ekremin më 27. tetor pasi kanë dalur prej spitalit. Policija i a kthej Shqipëtarve traktorat, por inspekcioni i tregut ju ka marrë tërë bagëtinë të cilën e kanë blerë në fshatin Strezovcë ( katër lopë dhe dy viça ) Sipas fjalëve të Avniut inspekcioni nuk iu dha vertetimin për marrjen e bagëtisë. '''Letër qeverisë''' Këshilli për drejta të njeriut nga Bujanoci e dërgoi më 28. tetor të vitit 2001 letër trupit koordinus për jug të Serbisë, duke treguar për keqperdorime te autorizimeve të pjestarëve të MPB të Republikës së Serbisë. Katër ditë më vonë, me 2. nëntor, Shqipëtarët e rrahur keç, e morrën ftesën që të lajmërohën në stacionin policor në Bujanoc. I kanë pranuar dy oficerë të policisë, ju morrën dekleratat dhe ju premtuan se kundër kryesve do të ngritet procedura “ nesë konstatohët se janë fajtor”. Të njejtën ditë tre Shqipëtarëte kanë marrë aktvendimin e inspekcionit të tregut më të cilin është vertetuar marrja e bagëtis me arsyetim se lopët dhe viçat janë blerë “pa leje .”Pas parashtresës së Këshillit për drejta të njeriut dhe dekleratës për medija SPB-ja është pëgjigjur se janë të njohur kryesit dhe së do të denohën me masa diciplinore. Nuk janë cekur emrat e kryesve, as masat të cilat janë ndërmarë ndaj tyre. Shkelje e drejtës së lëvizjës së lirë (qarkulimit). Pas shpërndarjës së UÇPMB-së më 30. maj të vitit 2001, është rikthuer tërësisht e drejta për lëvizje të lirë për të gjithë banorët. Policija dhe ushtria kanë shkelur drejtën e lirisë së lëvizjës ashtu që nuk kanë lejuar kullotjën e bagëtis në disa fshatra ose dukë parashtruar fletparaqitje për kundërvajtje kundër personave të cilit kanë ardhur nga vendët e jashtme nepër teritor të Kosovës. Haxhije Abazi nga fshati Nesalcë, me 7.qershor ka udhëtuar nga Zvicra nepër Prishtinë. Në punktin policor në Konçul është ndalur dy orë. Rejhne Fejza gjithashtu është ndalur. Në dy rastët janë parashtruar fletparaçitjët për kundërvajtje. '''Letërpërgjegjja''' Përfaqësuesi i trupit Koordinues deshmon së lirija e lëvizjës egziston në bazë të dhënave të cilat tregojin që prej 31. majit deri në 31 tetor të vitit 2001 në drejtim të Kosovës nga teritori i Preshevës , Bujanocit dhe Medvegjës kanë shkuar 299.038 persona, e janë kthyer 296.888 persona. '''Përndekja vazhdon''' Më shumë banorë nga fshati Depçe (Preshevë) është ankuar që gjatë lëvizjës ka mahalla Zegbasha, pjestarët e policisë e kanë pamundësuar lëvizjën, duke ih ofenduar, më pushka të drejtuara ,duke i vënë maskat në kokë. Fadilj Haziri, Avdi Zymberi, Zeqirja Rashiti dhe Bejxhet Ajvazi kanë deklaruar që kjo ju ka ndodhur gjatë shkurtit të vitit 2002. Problemi është menjanuar gjatë marsit të vitit 2002, pas mbledhjës së banorëve me përfaqësuesit e ushtrisë dhe policisë. Njëra nga ankesat e banorëve ka qenë edhe që MPB nuk ka dashur që te ju lëshon pashaportat. Sipas të dhënave të Këshillit për drejta të njeriut në Bujanoc, deri në maj të vitit 2002 ju është refuzuar lëshimi i dokumenteve të udhëtimit Shefket Arifit dhe Driton Xhelilit nga Breznica, Arsim Lekës dhe Lirim Jakupit nga Bujanoci dhe Vehbi Ajdari nga Dobrosini. Këshilli tregon se lëshimi i pasaportave ka qenë i refuzuar për shkak të hetimeve të cilat kanë qenë të hapura kundër këtyre personave. Pritët që pas nxerjes së ligjit për amnisti ky problem do të zgjithët. '''Të ftuarit në biseda informative''' Të ftuarit dhe të dërguarit në biseda informative nga ana e policisë pa e cekur arsyen dhe pa ftesë më shkrim nuk ka qenë e rrallë. Gjatë këtyre rasteve, policija më së shpeshti ka kërkuar të dhënat mbi aktivitetet e UÇPMB-së dhe UÇK-së së shpërndar. Në disa raste janë kërkuar dhe informatat për vendosjën e flamurave shqipëtar. Lokman Dalipi, Visar Beluli dhe Afrim Azizi nga fshati Nesalcë, komuna e Bujanocit, janë ftuar në menyrë verbale, nepërmjet dorëzuesit të organëve për kundërvajtje Hysnije Gëzime që të lajmërohën me 20.qershor të vitit 2001 në ora 9, në stacionin policor në Bilaç, për shkak të bisedës informative. Pasi është dërguar ftesa nga komandanti i stacionit Stanko Todoroviq, i cili në vitin 1999 ka marrë pjesë në rrahjën e tremdhjet civilëve shqipëtar nga fshati Letovicë, tre banor të ftuar nuk i janë përgjigjur ftesës. Monitoruesit e Unijonit Evropian (EUMM) po të njejtën ditë kanë reaguar dhe i a kanë tërhekur vërejtjën komandantit të stacionit policor se një praktik e till është e palejushme. U është thënë se biseda është e nevojshme për të marrë informata për UÇPMB-në. Burim Hasani (1980) është drejtuar, me 5.korik të vitit 2001 OPM në Preshevë me kërkesë për lëshim të letërnjoftimit. Pjestarët e policisë e kanë derguar në bisedë informative e cila ka zgjatur katër orë. “ Pasi e dërgova kërkesën për letërnjoftim, më thanë që të vijë në katë në një bisedë. Hyra në një odë në të cilën ishin trë persona civilë. Njëri prej tyre ishte përkthyes. Duke marrë parasyshë që prej vitit1999 e deri në vitin 2001 nuk kamë ardhur në Preshevë, asnjërin prej tyre nuk e njohë. Më pyetën se ku kamë qendruar deri sa kamë qenë pjestarë i UÇPMB-së, të cilit i kamë vrarë, cilat detyra i kamë patur, kush ka qenë eprorë i imi. Sumica e pyetjeve ka qenë në lidhje me atë se çfare qelimi ka patur UÇPMB-ja në Oraovicë. Kryekomandanti i OPB Preshevë, i cili më kujtohët më herët, nuk më ka marrë në pyetje por e ka parë së jamë dërguar, dhe ka qenë prezent gjatë një pjesës së marrjës në pyetje.” Burimin e kanë lëshuar pastaj, por më kërkesë që ditën e ardhëshme të vjenë më vëllain më të ri Naimin për biseda shtesë. Kjo është cekur si kushtë për të marrë letërnjoftimin. Në të njejtën menyrë policija ka vepruar edhe pasi vëllai i tij, Naimi, tri javë më heret, e ka dërguar kërkesën për lëshimin e letërnjoftimit. Pasi është paraqitur rasti në FDH dhe përfaqësuesve të komunës së Preshevës, Burim Hasani e ka marrë leternjoftimin pa u marrë më në pyetje. Sadik Ferati (1980 ), gjithashtu, është marrë në pyetje në polici në Bujanoc, pasi ka ardhur për të marrë letërnjoftimin e ri me 22.prill të vitit 2002. Më atë rast, u është thënë se duhët të transportohët në burg në Vrajë, pasi i përket grupit të dyshuar për formimin e UÇPMB-së, Është lëshuar pas intervenimit të Këshillit për drejta të njeriut nga Bujanoci. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1599 3351 2006-05-22T02:36:25Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>... përsëri protesta ...</big></center> <br> <br> <center> '''Parashtresë trupit Koordinues''' Këshilli për drejta të njëriut në Bujanoc , prej 21. dhjetorit të vitit 2000 ka filluar të dërgoi parashtresë trupit Koordinues të Qeverisë së republikës së Serbisë dhe Qeverisë së RSJ për komuna Preshevë ,Bujanoc dhe Medvegjë. Deri më sot, këtijë trupi i është drejtuar më tepër së 120 parashtresat të cilat përmbajnë ankesat e qytetarëve në sjelljet e pjestarëve të policisë, ushtrisë dhe organëve shtetërore. Përgjigjet e para, të trupit koordinuesë, kanë arritur katër muaj pas se drejtuaripër herë të parë Këshillit për drejta të njeriut këtij organi, Atëherë janë dërguar përgjigjjet në 24 prej 61 parashtresave të parashtruara. Me secilën përgjigje është derguar edhe raporti mbi kontrollën e të dhënave në lidhje më parashtresën, dhe masat të cilat janë ndermar. Gjithashtu është thënë se procesi i kontrollit të dhënave nga parashtresat tjera është në rrjedhë. Në periudhë pas kësaj kanë arritur edhe 9 përgjigje. Nga marsi i vitit 2002 Këshilli për drejta të njeriut nuk ka marrë as një përgjigje nga trupi Koordinues në parashtresë të parashtruara. Të gjitha ankesat e Këshillit kanë qenë në lidhje me incidentët në të cilat kanë qenë viktima Shqipëtarët. Nga 33 përgjigjje, 30 kanë qenë në lidhje me incidentët të cilit kanë ndodhur në teritorin e komunës së Bujanocit, e tri tjera në ato në komunën e Preshevës. Dy të tretat e incidentit të cilit janë kontrolluar kanë ngjarë në vendbanime të mëdha ( Bujanoc, Preshevë, Tërnoc i Madhë). Përveç tre rasteve, të gjithë tjerë kanë ngjarë në dhjetor të vitit 2000 ose gjatë vitit 2001. '''Shkelejt e të drejtës në jetë''' Vetëm një nga përgjigjët e trupit Koordinues ka të bej me ankesën për shkelje të drejtës në jetë. Ky ishtë rasti më parë i përmendur i rrëmbimit të Nebih Nuhiut, pronarit të pompës së benzinës “Neza petrol”, në Preshevë, për të cilin ende do të bëhët fjalë. MPB në përgjigjë të parashtresës e informoi vajzën e të rrëmbuerit, që “ në bazë të të dhënave dhe informatave të grumbulluara është provuar se pjestarët e policisë kanë ngritur, kunder NN kryesit të veprës së rrëmbimit nga neni 64 LPRS, aktpadinë e cila është dërguar prokurorisë publike të Qarkut në Vrajë “Në raport mbi kontrollimët e kryera, janë konfirmuar faktet nga parashtresa dhe ceket se “ pjestarët e policisë ....ndërmarrin masa intenzive operativo-taktike dhe veprime me qellim të zbulimit të Nuhi Nebiut dhe kryesve të kësaj vepre.” '''Shkeljet e të dretës në integritet trupor dhe fizik''' Njëzet parashtresa në të cilat është përgigjur MPB kanë të bëjnë me shkeljën e të drejtës në integritet fizik dhe psiqik. Ankesat, më të shpeshta kanë qenë në keçtrajtim fizik(8), ofendime dhe sjellje të pahijshme (4) , maltretime (3), kërcnime (3). MPB konfirmoj të dhënat vetem në një nga këto 9 raste. Në parashtresë të Këshillit në emër të Fehrije Selimit për sjellje të pahijshme të personave me uniformë, MPB është përgjigjur se është : “konfirmuar se ... dy NN persona në uniformë janë sjellur në menyrë të pahijshme ndaj Fehrije Selimit, duke fishkëlluar dhe duke bërë shenja më dorë”, por edhe se “ ... e njëjta nuk mund të deklarohët që në rastin konkret bëhet fjalë për uniformë policore apo ushtarake, dhe gjithashtu nuk ka mundur të bëj përshkrimin e fytyrave të këtyre përsonave.” '''Pa bazë?''' Në të gjitha rastët tjera për të dhënat nga parashtresa është thënë që ose nuk “ janë të bazuara” ose “nuk janë të siguruara dëshmit.” Më një rast është thënë se të dhënat nga parashtresa nuk janë të sakta dhe në disa raste se nuk ka deshmi “ Me një rast është thënë që të dhënat nga parashtresa nuk janë te sakta, e ne disa raste nuk ka deshmi “ për shkak se ankuesi është i paarritshëm”Në përgjigje zakonisht konfirmohet se ankuesi ka qenë në kontakt me pjestarët e policisë, por refuzohën pohimët se ka patur shkelje të drejtave. Në gjysmën e rasteve të cekura konstatohët sjellja “ jotaktike” ose “ sjellja joprofesionale “ e policëve ose “ hyrja e tyra në diskutim.” Përveç kësaj qendron që policëve u është tërhekur verejtja apo janë ndermarrë masa diciplinore, por vetëm në një rast është cekur emri i policit, pasi e ka përmendur, i demtuari emrin e tij në parashtresë. '''Mjeti shpërthyes në pompen e benzines''' Aziz Isufi nga fshati Oraovicë, komuna e Preshevës, është ankuar që në pompën e benzinës pronar i së cilës është ai vet, ka qenë i vendosur mjeti shpërthyes (eksploziv), si dhe që iu ka kërcnuar policija. MPB është përgjigjur që “ në ditën e 23.01.2001 rreth orës 23.30 ...nga ana e NN kryesit, është kryer vepra penale e terorizmit nga neni 125 LP RSJ, në dëm të Aziz Isufit duke e vendosur mjetin eksploziv.” Në konkluzion të raportit qendron që “ në bazë të dhënave të grumbulluara nuk janë të vertetuara indicionët që pjestarët e policisë në rastin konkret kanë marrë pjesë në kryerjen e veprave penale.” MPB ka thënë që është “ konfirmuar që gjatë viteve të kaluar (deri në vitin 2000) kanë ndodhur më shumë raste të sjelljeve joprofesionale dhe tejkalime të autorizimeve nga ana e pjestarëve të policisë. Në këto raste kundër punëtorve përgjegjës janë ndërmarrë masat përkatëse. Posaçërishtë, Azizi e cek që në kohën e fundit nuk ka patur probleme fare as ankesa në punën e pjestarëve të policisë dhe së ëshë bërë fjalë për raste të veçanta”. '''Goditje e automjetit me projektil''' Kadrush dhe Lokman Alija janë ankuar që vetura i u është goditur me projektil. MPB është pergjigjur se kundër kryesit të panjohur është ngritur aktpadija penale për vepër penale terorizëm. Ndryshe nga të dhënat e parashtresës, në raport pohohet që projektili i shprazur nuk ka ardhur nga drejtimi i Bujanocit. “ Është konfirmuar që me datën 6.02. të vitit 2001 rreth orës 10.45, në hyrje të fshatit Tërnoc i Madh nga drejtimi i Bujanocit, të shtëpijat e para , automjet i udhëtarve me shenja të regjistrimit Vr-504-45 ... është goditur në pjesën e prapme me një projektil armatimit të kambësorisë, të kalibrit NN, i cili e ka shpuar shtytësin, dhe gypi i kukës, kantën plastike dhe amortizerin e majtë.”Në pjesën tjetër të raportit qendron që “me 06.02.të vitit 2001 në rethinën e Bujanocit, kah fshati Tërnoc i Madh, nuk ka patur sulme të armatosura dhe provokime ndaj pjestarëve të policisë as nuk ka patur përdorim të armë të zjarrit.” '''Shkelje e të drejtës në pasuri''' Në 13 raporte për shkak të parashtresës së Këshillit për drejta të njeriut, MPB është përgjigjur në ankesa të cilat kanë të bëjnë me shkeljën e të drejtës në pasuri – vjedhje ( 5 ), dëmtime (3) dhe marrjë të pasurisë ( 3). Në një rast ankesa ka patur lidhje me atë që policija nuk ka reaguar në paraçitjet e hajnisë nëpër shtepi e në njërën në atë qe polici ka refuzuar që të kthenë parat e huazuara . '''Në përpudhje më ligj ''' Përgjigjët e MPB kryesisht vertetojnë pjesët e parashtresës në të cilat përshkruhet se si ka ardhur deri të shkelja e drejtës në pronë. Por vetëm në dy raste është vertetuar edhe përgjegjësia e policëve. Për katër raste është thënë që policët apo organët e pushtetit kanë vepruar në përpudhje më ligj. Në rastet tjera, MPB ka komunikuar faktet të cilat nuk janë në përpudhje më të dhënat nga parashtresa dhe njëhërit ka mohuar qe në disa raste ka patur shkelje, në të njejtën kohë e të drejtës në integritet fizik dhe trupor. Lartësia e përcaktuar e dëmit më së shpeshti i shmangët atyre nga parashtresa . Përgjegjësia penale e policit është vertetuar në rastin e Kadri Rashitoviqit, pronarit të lokalit “ Eureka komerc” në Luçanë. Ai është ankuar se lokalin e tij e kanë vjedhur pjestarët e policisë dhe se ia kanë marrë makinat dhe repromaterjalin. Avokati i Rashitoviqit e ka ngritur aktpadinë kundër NN kryesit, e Këshilli për drejta të njeriut parashtresën trypit Koordinues. Në përgjegje në parashtresë , MPB ka cekur se “ para ngritjes së aktpadise dhe parashtresat, e duke vepruar sipas të dhenave operative, pjestarët e policisë e kanë konfirmuar që veprën e cekur penale e kanë bërë Rakiq Zoran, Topaloviq Dragan dhe Jovanoviq Goran, policët e SPB në Beograd, dhe prej të njejtit përkohësisht janë marrë sendët të cilit i përkasin veprës së kryer penale. (...) Pasi deri tani nuk janë gjetur të gjitha sendët të veprës penale vazhdoin të ndërmirën masat dhe veprat e nëvojshme për të gjetur të njejtit dhe për të zbuluar kryesit”. Kundër policëve janë ngritur fletparaqitjet për vepër penale të vjedhjës së rëndë dhe janë larguar nga MPB deri të përfundimi i procesit diciplinor. Në dy raste, ankësat kanë qenë në lidhje me shkelje të cilat i kanë bërë pjestarët e bashkësisë etnike serbe. Në të dy rastët është konstatuar shkelja e të drejtës në pronë, por nuk eshtë vertetuar identiteti i kryesut, siç është cekur në parashtresë . Në parashtresë të Këshillit për drejta të njeriut për shkak të ankesave të Aslan Kastratit nga Bujanoci cekët llagapi i mashkullit të nacinalitetit serb i cili i ka thuer disa tabla me ve dhe iu ka kërcnuer Kastratit. Pas bisedës me pes deshmitar të cilit të gjithë kanë qenë të nacionalitetit serb, ndërkaq MPB ka thënë se “ NN kryesi, pa arsye dhe shkak, i ka thyer disa tabla me ve të cilat i ka shitur Aslan Kastrati, e pastaj u largua nga vendi i ngjarjës... Në bazë të dhënave të grumbulluara dhe informatave nuk janë siguruar deshmit të cilat do të provjnë që Stoilkoviq Grada është kryes i kësëj kundërvajtjeje... Në procedur të kryer deri me tani, është vertetuar që vlera e gjërave të dëmtuara është 1200 dinarë e jo 100 DM ...Nuk janë të siguruara deshmitë të cilit vertetojnë të dhënat nga parashtresa që qytetarët e rëdhuar nuk kanë ndërmarë gjë që të mbrojnë Asllan Kastratin, duke marrë parasyshë shpëjtësinë ngjarjeve. Edhe pse MPB ka cekur që Stoilkoviqi nuk është kryes i veprës, në përgjigje qendron që “ Stoilkoviq Grada në përpudhje me autorizimet ligjore është ndërmarë masa e vërejtjës.” </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1600 3352 2006-05-22T02:36:50Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Dëmet materiale</big></center> <br> <br> <center> '''Pasurija e dëmtuar gjatë konfliktit''' Gjatë konfrontimeve të armatosura në komuna të Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës kanë pasuar shtëpitë dhe pasurija tjetër e qytetarëve. Dëmtimët kanë qenë, më së shpeshti, pasoje e veprimeve të armatosura, por deri te ato është ardhur edhe gjatë qendrimit të formacioneve të armatosura nëpër shtëpi dhe objektët ndihmëse. Ka patur edhe raste të plaçkitjës së gjërave të shtëpisë. Disa dëmtime janë pasojë e kalimeve të pakujdeshme të automjeteve të ushtrisë dhe policisë apo sjelljeve të tyre të pamatura. Në plan dhe program për zgjithjën e krizës në komunën e Bujanocit , dhe Medvegjës problemi i pasurisë është në kapitull “ Revitalizimi ekonomik dhe socijal dhe zhvillimi i regjionit. “ Në to është paraparë ndërtimi i rrjetiti rrugor, të ujësjellsit, elektrik, dhe rrjeti i telefonave në të gjitha fshatra, regjistrimi dhe reparimi i shtëpive për shkak të kthimit të shqipëtarve të ikur dhe reparimi i 527 objekteve të banimit të sërbve, për vendosje të përkohshme të 2300 persona të zhvendosur nga Kosova dhe Metohija. Kjo pjesë e planit realizohët në menyrë më të ngadalshme. Në dy muajt e parë nga nënshkrimi, është realizuar vetëm rreth 5% të planit , pas tetë muajsh diku rreth 30 %, deri sa realizimi i tërsishëm parashikohët për tri vite. Pasi kompenzimi i drejtë i pasurisë dhe reparimi i shtëpive janë parakushtë i kthimit të personave të zhvendosur, FDH mendon që dinamika e tillë është e papranueshme. '''Shkelje e të drejtës në pasuri në komunën e Bujanocit''' Shkelje më të shumta e të drejtës në pasuri në Komunën e Bujanocit ka patur nëpër fshatra të cilatë kanë qenë në vetë hyrjën e ZTS, siç janë Luçanë, Turijë dhe Nesalcë. Ndërkaq, shkelja e të drejtës në pasuri ka patur edhe në thëlsi të ZTS në fshatra Pribovcë, Novo sellë, Zarbincë, Konçul. Në disa raste janë formuar komisione me detyrë që të hulumtojnë dëminë e krijuar, e në to kanë marrë pjesë dhe përfaqësuesitë e Shqipëtarve lokal pasurija e të cilëve ka qenë e dëmtuar. Në reonin i cili quhët Malësija, Bujanoc, gjërsishtë fshatrat malore Zarbincë, ( Pribocë, Çar, Ravno Buëje, Novo sellë, ) më shumë shtepi janë dëmtuar, gjërsa gjësëndët të cilat gjindëshin nëpër shtëpi janë të plaçkitura ose shkatëruara. Pasi e ka vizituar, hulumtuesi i i FDH fshatin Pribocë, pas përfundimit të konfliktit, kanë qenë të dukshme dëmët nëpër shtëpi, të bëra në kohërat e ndryshme. Në shumicën kanë qenë të shkruara grafitët. Shtëpitë e Hafiz Musliut, Shaban Rexhepit dhe Imer Musliut gati në të njejtën menyrë janë të dëmtuara. “ Në Pribocë kamë lindur dhe këtu jetojë tërë jetën time. Gjatë konfliktit të ushtrisë dhe UÇPMB/së kamë qenë në Pribocë, në shtëpinë time. Familja imë është larguar në Kosovë, por une kamë qendruar këtu. Pasi ka filluar UÇPMB-ja të tërhqët nga fshati, unë kamë shkuar në Kosovë në Gjilanë. Kjo ka ndodhur më 22. maj të vitit 2001. Shtëpija të cilën e shiqoni atëherë ka qenë në gjendje normale. Brenda ka patur mobilje dhe pasi jamë nisur e kamë kyçur derën me çelës. Kamë ndigjuar që ushtrija ka hyrë ditën tjetër, me 23. maj të vitit 2001. Sot është hera e parë që e vizitoj shtëpinë prej se kamë shkuar. Të gjitha janë të shkatruara- gjërat të cilat kanë qenë brenda, duert dritarët janë tërsishtë të shkatruara. Sa po shoh, shtalla ime karshi shtëpisë nuk është e shkatruar. Unë deshiroj të kthehëm në Pribovcë dhe për këtë kamë ardhur. Jamë i zëmëruar dhe kërkojë që shtetë këtë të ma kompëzoj.” Shtëpija e Hafiz Musliut në hyrje të Pribovcit, në anë të majtë të rrugës, e ka përdhesën dhe katin. Të gjitha dyert dhe dritarët në shtëpi kanë qenë tërsishtë të thyera, brenda kanë qenë gjërat e shpërndara dhe mbeturinat e ushqimit. Në disa vende në shtëpi është kryer nevoja. Në shtëpi ka shkruar UÇPMB dhe disa grafite në gjuhën shqipe. Para shtëpisë , në tokë ka qenë pjesë e uniformës fare pa shënja. Shtëpija e Shaban Rexhepit, i cili e ka braktisur Pribovcin në vitin 1999 ka qenë e dëmtuar në të njejtën masë. Në te kanë qenë të dukshëm grafitët “Nikšicani « dhe « Per mretin dhe mëmëdhe « Në fshatin Luçanë policija gjatë konfliktit të vitit 2000 dhe 2001 ka shfrytëzuar 21 shtëpi të banorëve në të cilat kanë jetuar 160 njerëz. Gjatë tërhekjës së ushtrisë dhe policisë nga këto shtëpi, është bërë pranim dorëzimi me shkrim më 24. prill të vitit 2001. Ndërkaq pas pak po të njëjtën ditë shtëpitë janë të demoluara dhe të plaçkitura. Pasi e trupi Koordinues e dënoj këtë vepër, është bërë hetimi. Pas asaj është deklaruar që kryesit janë suspenduar dhe se kundër tyre është ngritur procedura diciplinore. Emrat dhe numri i kryesve nuk janë treguar.Sekretari i BL Luçanë Enver Hetemi ka deklaruar FDH që dëmë është vlersuar disa herë. '''UEMM dhe UNHCR konstatojnë dëmin''' « Komisijoni i parë zyrtar i cili i ka viztuar këto shtëpi ka qenë i përbërë nga përfaçësuesit e bashkësisë ndërkombëtare UEMM dhe UNHCR. Ata i kanë shiquar shtëpitë sipërfaqësisht dhe e kanë konstatuar dëmin. Më vonë, pasi është qetsuar situata , ka ardhur komisioni i ri. Atë e bënin njërëzit në uniformë. Kanë patur kamera, kanë përpiluar procesverbale për të gjitha objektët , kanë fotografuar. Pas tyre në teren ka dalur dhe komisioni i tretë në të cilin ishin përfaçësuesi i MPB të komunës së Bujanocit dhe përfaçësuesi i bashkësisë tonë lokale. Banorët kanë qenë më së shumti të kënaqur me punën e komisjonit të fundit pasi secili prej të demtuarve e ka dhënë dekleratën në lidhje më gjërat dhe e ka dhënë vlersimin e vet të gjëravë. Në disa raste vlera e gjërave është zvogluar , prandaj katër familje kanë dhënë dekleratën që nuk pajtohën me lartësine ë dëmit të vlersuar.” Deri me 28 tetor të vitit 2001, shtatë nga 21 familje ka marrë dëmshperblim. Vlarat janë sjellë prej 4000 deri në 21.000 marka gjermane ( prej 2000 deri 10.500 eura ) Në dy raste pronarët kanë ngritur procedurën gjygjësore për shkak të larësisë së vlerës së dëmit. Sipas të dhënave të Këshillit për drejta të njeriut në Bujanoc pagesat kanë vazhduar dhe gjatë nëntorit të, e gjatë vitit 2002 gati të gjithë banorët kanë marrë para. Në raste ku është ngritur procedura gjygjësore kompenzimet ende nuk janë të paguara. Në rastin e Qenan Kurteshit, pronarit të kompanisë private “ Gold commerce “ nga Bujanoci, MPB ka pranuar të paguan 60.000.00 ( reth 1.000 eura ) si dëmshpërblim për pasurin e shkatëruar gjatë konflikteve të armatosura. Januz Sabedini nga fshati Kurbal ( komuna e Preshevës ) si dëmshpërblim ka marrë 79.000,00 dinarë ( redh 1.300). Ilmi Memeti nga fshati Oslarë, është informuar, ndërkaq që ende nuk janë provuar të gjitha të dhënat relevante mbi lartësinë e dëmit të krijuar gjatë qendrimit të pjestarëve të UJ nga 24. marsi e deri me 15. prill të vitit 1999. Në fshatin Tërnoc i Madhë shumë shtëpi kanë qenë të shkatëruara, të plaçkitura ose të demoluara. Gjatë vizitës së UNHCR në këtë fshatë në gushtë të vitit 2001. së bashku me pronarë është bërë vlerësimi kornizë i dëmit dhe është e përcaktuar larësija dhe lloji i ndihmës më të nevojshme për të patur mundësi që banorët të jetoinë nepër shtepi të tyre. Të njejtën ditë në fshat është kthyer dhe Shefqet Berisha (1942) më bashkshortën. “ Kamë ardhur sot duke menduar që menjihërë të mbetëm këty. Por tani po e shohë që kjo është e pamundur. Shtëpinë e kamë lënë me tërë mobilet, në stallë kanë mbetur lopët dhe vetëm me dy qanta kamë shkuar në Kosovë. Si po e shihni tani në shtëpi nuk ka asgjë.Madje edhe murrët janë diku të dëmtuara. Nuk ka dyer, dritare, pjesë të kulmit, dhe të gjitha që kanë qenë në shtëpi janë plaqëkitur.” Në shtëpi ka mbetur vetëm pjesa e regallit në të cilin janë të vizatuara motivët nga stema e sërbve, e në dhomë janë të dukshme mbeturinat e ushqimit, konzerva dhe gërzhola ( kapsollë). Në dy vende në murr janë shpuar vrimat për snajper, e në kuzhinë është kryer nevoja. Në oborr të shtëpisë kanë qenë të shpërndara enët e kuzhinës. Shtëpija dykatëshe e Sabri Jakupit nga i njejtë fshat ka qënë gjithashtu tërsishtë e demoluar dhe e plaçkitur. Në katin ë eperm të shtëpisë janë parë dhe gjurmët e zjarrit më të vogël. Lokali në të cilin ka qenë punëtoria, e cila gjindët në përdhesë të kësaj shtëpije, ka qenë i demoluar, aparatët me më vlerë i kanë marr me vete, e pjesët i kanë thyer. Banorët e Tërnocit të Vogël kryesishtë janë marrë me bujqësi, e cila iu është pamundësuar tani për shkak të minave. Në kohë kur janë larguar nga fshati, në shtëpi e kanë lënë bagëtinë e braktisur. Deri në ditën e sotme nuk kanë mundur në tërsi të përtërijnë shtëpitë e tyre. Pozita gjeografike e fshatit rrëndonë edhe më tepër situatën e tyre. Dëmet në pasuri në komunën e Preshevës. Pasuria e qytetarëve në komunën e Preshevës ka qenë e dëmtuar për shkak të veprimeve të luftës, por është edhe e plaçkitur, demoluar dhe e shkatëruar.Dëmët më të mëdha janë nëper fshatra të cilat kanë qenë fushë e konfrontimeve (Orahovicë, Shushaja e eperm ), si dhe në fshatra malore në ZTS , në të cilat banorët kthehën më ngadalë ( Cerevajkë, Sefer, Depçe,Magjerë). Në mahallë UkMemeti, në fshatin Depçe janë kthyer të gjitha 22 familje të cilat kanë jetuar aty. Ndërkaq, shtatë familje ende jetojnë nën tenda. UNHCR-i ka ndertuar objekte të reja për pesë familje. Dy familje dimrin e kaluar kanë qendruar nën tenda. Në fshatin fqinjë Buhiq, Halit Hajrullahu me familjen e vetë katër anëtarëshe gjatë dimrit ka qenë nën tenda. Në dekleratë të dhënë FDH, në janarë të vitit 2002, ka thënë se nuk ka marrë dëmshperblim për shtëpinë e dëmtuar dhe se prej nëntorit të vitit 2001 nuk ka marrë fare ndihmë humanitare. Këshillit për drejta të njeriut në Bujanoc, pas ngjarjës në Oraovicë, në majë të vitit 2001, janë lajmëruar 25 qytetarë të cilit janë ankuar në shkelje të pasurisë – demët në shtëpi dhe objektë ndihmës për shkakë të veprimeve të armatosura osë levizjeve të automjeteve ushtarake. Hymbja e gjërave tehnike, parave, dhe gjërave më vlerë, gjithashtu është paraçitur pas kontrollit të shtëpive në Oraovicë. Kryesit nuk janë gjetur. Në fshatin Shushajë e Eperm në të cilin jetojnë 10 familje, shtëpija familjare e Zejdi Eminit në të cilën jetojnë 11 anëtarë , dhe shtëpija e Naser mehmetit familja e të cilit ka 9 anëtarë, kanë pësuar dëmtime të rënda. Sipas vendit të dëmtimit mund të konkludohët që projektilët të cilit i kanë dëmtuar shtëpitë kanë ardhur nga pozita në të cilën kanë qenë forcat serbe. I vetmi banorë i cili tërë kohën e konfrontimeve ka qenë në fshat Bejzad Haliti deshmon FDH-e : “ Njërëzit nga të gjitha shtëpitë të fshatit kanë shkuar në Kosovë, vetëm unë kamë mbetur në fshat. Mezi me ka nxerur nga fshati me 21 maj, Kryqi i kuq pasi në ditët përparëshme është gjuajtue me armë zjarri. Der më ditën kur jamë larguar nga fshati, të gjitha shtëpitë kanë qenë në regull dhe në to as kush nuk ka hyrë. Ndërkaq, pasi jamë kthyer, e kamë parë kamionin me cerade në oborr të fqiut Memetit. Pasi u nisa të shiqojë, duke menduar që ndoshta ai është kthyer. Nga shtëpia kanë dalur dy persona në uniforma kamuflluese, mendoj që kanë qenë njësi specijale. Më thanë që kanë “ardhur në teren” dhe menjëherë janë ulur në kamionë dhe kanë shkuar. Nuk kamë patur mundësi të shohë, a ka gjë në kamion, por kamë parë që shtëpia është e thyer dhe se disa gjëra mungojnë. Pas 3-4 orësh nga drejtimi i fshatit Rajincë ka ardhur kamioni i ngjajshëm. Ndërkaq kur erdhi une isha para shtëpisë, dhe jamë i sigurt se më kanë hetuar. Kamioni pastaj, vetëm është kthyer dhe vazhdoj në drejtim nga i cili erdhi. “ '''Shkelje e drejtës në pronë nga gjysma e vitit 2001''' Në zonën e qytetit Preshevë gjindet moteli “Azizi”, pronar i së cilës është Lutfi Azizi nga Presheva. Në motel që nga viti 1999 janë të stacionuara njësitë speciale të policisë. Në shtëpin private, e cila gjindet afër motelit gjithashtu gjendëshim policia. Policia speciale është vendosur në Shtëpin e rinisë në BL “Stacioni hekurudhor”, ku jeton shumica e sërbëve nga komuna e Preshevës. Pas të shtënave në fshatin Ranatovc në shtatorë të vitit 2001 shtatë familje Arifi me tërsisht 50 antarë, i kanë braktisur shtëpitë e tyre. Shtëpitë e tyre të braktisura pas një muaji ishin të demoluara dhe të plaçkitura. Sipas fjalëve të oficerit të UJ gjatë mbledhjes me përfaqësuesit e fshatit të Preshevës, Karadak në to është gjetur “ armatim dhe sanitet ndërsa shtëpitë i kanë thyer bandat nga Kosova.” Pamundësia e shfytëzimit të drejtës në pronë posaqërisht është e theksuar te shqipëtarët të cilët posedojnë tokën në afërsi të kufirit me Republikën e Maqedonisë. Muhamet Ramadani (1967) nga fshati Miratovc, komuna Preshevë ka tri parcella të ndryshme por marrja me bujqësi është rënduar apo pamundsuar. “Parcella e parë gjindet në vendin që quhet Kroni i Canit. Edhe pse ky vend ishte një kilometër larg prej kufirit na bëjnëtë pamundshëm që të punojmë pasi është, nënthojza afër kufirit. Parcella e dytë është afër shtëpisë time në vendin e quajtur Bregu i Cakanocës. Edhe pse na duhet 5 minuta deri aty nuk na lejojnë që të shkojmë në atë drejtim pasi aty janë të stacionuar ushtarët, prandaj duhet të shkojmë përeth. Në parcellën e tretë deri vonë ka qenë e vendosur baraka tani më ajo barak nuk është por kanë mbetur istikamat. Ju drejtova komisionit për konpenzimin e dëmit por përgjegjje nuk patë” Remzi Murati nga fshati Stanec (komuna Preshev) së bashku me tre vëllëzër, ka tërsisht 8 hektarë tokë. Ai pohon që pjestarët e UJ nuk e lejojnë ta shfrytëzoj pasurinë: “ me arsyetim se e kemi të ngaluar të lëvizim nëpër pyll.” Sipas fjalëve të tij pjestarët e UJ kanë shfrytëzuar drunjt e tij dhe gurët e thyer për ndërtimin e rrugës edhe pse për atë nuk e kan patur lejën e tij. Shtëpija e familës Aziri nga fshati Depçe komuna (preshev) është demoluar rreth 24 shkurti të vitit 2002. Gjatë mbledhjes së banorëve të këtij fshati dhe fshatrave të rrethit me përfaqësuesit e UJ, oficiri prezent ka thënë që ka parë se çkishte ndodhur dhe se njerëzit të cilit e kanë bërë atë nuk kanë bartur uniforma ushtarake. Ai kishte përmendur se në njejtin teren ka vepruar edhe policia. Qytetarët janë ankuar edhe në marrjen e pasuris së tundshme (veturat traktorat kamionat) gjatë zgjatjes së gjendjes së luftës në vitin 1999. Në shumicën e rasteve veturat nuk janë kthyer me arsyetim se ishin shkatrruar gjatë veprimeve të luftës. Në njërin rastë MPB-ja ka informuar që “për shkat të veprimeve të luftës traktori i evidentuar nga ana e MPB Vrajë është dhënë në shfrytëzim dhe përdorim DP poloprodukt. Pronari mund të tërheq traktorin kontsetues. Në njërën kërkesë e MPB kërkon nga i dëmtuari që të parashtron aktpadinë penale kundër personit i cili në mënyrë të paligjshme e ka përvetësuar automjetin </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1601 3353 2006-05-22T02:37:11Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big> Persona të shpërngulur në mënyrë interne dhe refugjatë</big></center> <br> <br> <center> Sipas vlersimeve të UNHCR-it, gjatë bombardimeve të NATO-s në vitin 1999 dhe pas, më tepër se 15.000 persona janë shpërngulur nga jugu i Sërbisë '''Konfliktet në Preshevë Bujanoc dhe Medvegjë gjatë vitit 2000-2001''' Konfliktet në Preshevë Bujanoc dhe Medvegjë kanë sjell deri te shpërngulja e re masive banorëve Shqipëtarë, më së shumti nga frika për sigurin personale. Sipas të dhënave të UNHCR-it dhe Komitetit Ndërkombëtarë të Kryqit të Kuq (ICRC), në Kosovë kan ardhur 4.531 të personave të shpërngulur intern nga rajoni i komunës së Preshevës dhe 13.252 persona nga teritori i komunës së Bujanocit. Nga komuna e Medvegjes është shpërngulur gati e tërë popullata shqipëtare në këtë komunë gjatë konflikteve të armatosura kanë mbetur vetëm 300 shqipëtarë. Për shkak të konflikteve në fshatin Rahovicë në maj të vitit 2000 shtëpitë e tyre i kanë braktisur 3000 shqipëtarë nga ky fshat dhe fshati fqinjë Kurbali. Vetëm në një ditë, me 15 maj, 969 persona kanë shkuar në Kosovë. Shumica e shpërngulurve përkosisht janë vendosur në Gjilanë dhe rrethinë. Përfaqsuesit e shqipëtarëve vlersojnë se që nga maji i vitit 1999 deri te ngjarjet në Rahovicë, në maj të vitit 2001 regjionin e Preshevës, Medvegjes dhe Bujanocit e kanë braktisur 25.000 Shqipëtarë. Kthimi i shqipëtarëve të shpërngulur ka filluar pas përfundimit të konflikteve të armatosura. Kthimit më masiv i kanë parapri vizitat të organizuara të personave të shpërngulur shtëpive të tyre gjatë muajit qershorë të vitit 2001. Në vendime për kthimim kanë ndikuar vlersimi i sigurisë, gjendja në të cilën ishte pasuria e braktisur dhe mundësia për fitim me akitivitete ekonomike. Ndihma e organizatave humanitare për rindërtimin e shtëpive të dëmtuara dhe sferave tjera të jetës ka rëndësi të madhe. Sipas të dhënave zyrtare të qeverisë Jugosllave nga 12.500 persona të shpërngulur nga këto 3 komuna në shtëpi janë kthyer deri në fund të vitit 2001 më tepër se 9000 persona. Kthimi është vazhduar edhe gjatë vitit 2002. Logaritet se numri i personave të shpërngulur të cilit janë të vendosur në Kosovë për momentin është më i vogël se 1500. Kryetari i trupit Koordinues të qeverisë Nebojsha Çoviq ka deklaruar me 27 korrik të vitit 2002 që në Kosovë ende janë të vendosur rreth 450 Shqipëtarë të shpërngulur nga komuna e Preshevës dhe Bujanocit. '''Fshatrat në rajonin malësis së Bujanocit''' Nga frika për siguri personale, të gjithë banorët e Zaribincës dhe fshatrave përreth të cilat i gravitojnë siç janë Çar, Pribovc, Novosellë, Orgjevac dhe Ravno Buçje i kanë braktisur shtëpitë e tyre. Kthimit të organizuar i ka parapri vizita e organizuar e të gjitha fshatrave dhe biseda e banorëve me përfaqsuesit e UNHCR-it, e UMM, UJ dhe MPB. Të kthyerit potencial më së shumti pyetje i kanë parashtru përfaqësuesve të UJ dhe MPB. Kryesisht duke kërkuar garancion të sigurisë dhe premtim që nuk do të ketë malltretim fizik dhe verbal. Garancionet të cilat ishin të dhëna nga ana e përfaqësuesëve të MPB dhe UJ kanë qenë të natyres gjenerale. Ata kanë premtuar që përfaqësuesit e ushtrisë dhe policisë do të sillen në mënyrë të diciplinuar, e nga qytetarët kanë kërku që në raste të incidenteve të drejtohen oficirëve të ushtrisë dhe policisë. Pos sigurisë, banorët i kanë brengosur edhe dëmtimet në objekte shkollore dhe tjera objekte publike. Gjatë vizitës së parë të banorëve nëpër fshatra, në qershor të vitit 2001, dhe në cilën ka marrë pjesë përfaqsuesi i FDH, pjestrët e UJ nuk kanë qenë më të stacionuar në këto objekte, por gjurmët e shfrytëzimit të tyre kanë qenë të dukshme.Tenki i UJ ka qenë i parkuar pranë murri i shkollës në fshatin zarbincë, e tenda UJ qendronte pranë murit të ambullantës së fshatit. Banorët kanë kërkuar tërheqjën e ushtrisë nga obori i shkollës. Kërkesa ëshë realizuar në fund të vitit 2001, por shkolla nuk ka punuar në vitin shkollor 2000/2001. Dëmtimët, humbja e pronës, në disa raste dhe gjurmët e qendrimit të formacioneve të armatosura nëepër shtëpi, kanë qenë të dukshëm edhe gjatë vizitës së banorëve fshatit malor Pribovcë në veri të skajshëm të komunës së Bujanocit. Të gjithë banorët janë në gjëndje të rëndë ekonomike, kryesishtë merren me bujqësi dhe blegtori, dhe vështirë që mund të gjejnë mjete për rindërtim. Marrja me bujqësi është e vështërsuar për shkak të numrit të madhë të minave, të cilat janë të vendosura në rethinë. Sipas të dhënave të afrueshme, deri në 15. tetor të vitit 2001 në fshatin Zarbincë janë kthyer 55 nga 67 familje, në Ravno Buçje 12 nga 60, në Suharno 12 nga 45, në Pribovcë 5 nga 50 dhe në Novo Sellë 6 nga 25 familje. Banorët e fshatit shqioëtar orgjevac, të cilit kryesishtë gjindën në Bujanoc, nuk tregojnë deshirë për tu kthuer meqenëse të gjitha shtëpite e kësaj komune janë të shkatëruara. Gjatë vitit 2002, nuk ka patur kthime të reja të rëndësishme për këto fshatra. '''Fshatra tjera në komunën e Bujanocit''' Pas zhdukjës së Vladës dhe Persës Miletiq, fshatarëve të vetëm serb, me 20. qershor të vitit 2000 fshati Tërnoc i vogël në kufi me Kosovën e kanë braktisur të gjithë banorët Shqipëtar. Nga 550 banorë, në fshat janë kthuer, deri në mes të muajit qershor të vitit 2001, 135 vetë nga 14 shtëpi prej gjithësejt 62 shtëpive. Problemi kryesor gjatë kthyerjës ka qenë vendosja, duke marrë para sysh që të gjitha shtëpitë kanë qenë pak a shumë të dëmtuara.Është mundur të konkludohët që në shumicën e shtëpive kanë qendruar pjestarët e forcave të armatosura, deri sa nga disa janë ndërmarrë dhe veprime ushtarake. Banorët të cilit kanë mbetur pa bagëti dhe nuk kanë mundësi të merrën me bujqësi shkaku i minave sot në tërsi janë të mvarun nga ndihma humanitare e Kryqit të kuq Ndërkombëtar dhe bashkësisë fetare Islame. Si problem të vetin të madhë paraqesin dhe pamundësinë e realizimit e së drejtës në mbrojtje shendëtsore. Fshati nuk ka ambullantë, dhe vetëm një nga banorët ka veturë të paregjistruar. Banorët kërkojnë çfarë do leje për të patur mundësi që ne raste urgjente të transportohën deri të ambullanta e më afërtë dhe të kalojnë në menyrë të sigurtë punktin policorë ne rrugë nermjet Tërnocit të Madhë dhe të Vogël. Fshati Nesalcë nga 480 banorë gjatë vitit 2000 e kanë braktisur rreth 60% të banorëve. Deri në fund të qershorit të vitit 2001 në fshat janë kthyer më tepër se 60 familje, e pastaj edhe 15 të mbetur. Situata e ngjajshme është edhe në fshatin Letovicë, ky kthimi ka qenë vetanak por i konsideruëshem. Deri në fund të vitit 2001 në fshat janë kthyer gati të gjitha 200 familje. Kryetari i bashkësisë lokale Letovicë Ekrem Xhemaili ka thënë se ndikimin më të madhë pozitiv ka prezenca e përditëshme e patrolave multietnike policore. “ Gjatë dy viteve të fundit banorët e këtij fshati kanë duruar maltretime të shpeshta nga ana e policisë. Gjatë vitit 1999, 13 banorë të fshatit tanë janë marrur në pyetje me arsyetim se posedojnë armë. Ata janë të rrahur dhe maltretuar në polici, deri sa Todoroviq Stanko, komandant i policisë në Biljaçë, ende punon në atë vend të punës. Në të njejtin vit ushtarët kanë qendruar në 12 shtëpi në fshatin tonë. Dëmi i cili është bërë kurr nuk ëshë kompenzuar në menyrë adekuate, e komandanti i cili ka ardhur në fshat, majori Vuksanoviqi na ka thënë që “ duhët të jemi të kënaqur”. Problem i madhë është arsimimi i fëmijëve nga fshati jonë. Shkolla e cila egziston në fshatë është katërvjeqare, kështu që më shumë se 70 nxënës udhëtojnë për në Nesalcë. Më tepër se trë muaj nuk kemi patur transport për të shkuar në Letovicë, kështu që kjo më së shumti i ka goditur fëmijët. Gjithashtu këmi kërkuar që mundësishtë bile edhe me mjete tana, të ndërtojmë për fëmijët parashkollor. Problemët me objekte të cilat i nërtonin banorët më vetëkontribut me fshatinë fqinjë Rajincë, e cilat janë tani pronë e ndërmarrjës “ Jugokop” gjithashtu nuk janë të zgjëthur. Të gjitha ato ndërtesa tani më shkatërohën, e banorët janë të gatëshëm që të investojnë të hollat e tyre, për të ndërtuar në fshat një objektë të cilin të gjithë do ta shfrytëzonin, si për shembëll Shtëpi Kulture, dhe të ngjajshme. Problem i madhë është dhe papunësia. I këmi shumë njërëz me shkollim të lartë të cilit janë të papunësuar. Gjatë vitit 1999 disa nga fshatarët e fshatitë tanë janë të nga fabrikat në të cilat kanë punuar, së pari në “Simpo”. Rruga deri në fshat gjithashtu nuk është asfaltuar, edhe pse në masë të madhe kjo është bërë deri në fshatin fqinjë Gromada në të cilin jetonin banorët Serb. Përveç kësaj banorët, megjithëatë po kthehën dhe deshirojnë të jetojnë dhe të punoinë këtu. Të gjithë ndihën më të sigurtë për shkakë të pranisë së policisë multietnike the tani presin që edhe problemët tjera të zgjithën në menyrë të kënaqshme. Nga fshati Dobrosin në kufi me Kosovën, i cili ka tërësishtë 1100 banorë ( rreth 120 familje) përkohësishtë kanë shkuar në Kosovë gjatë muajit majë të vitit 2001 nga frika e incidenteve të shumta pas kthimit të ushtrisë dhe policisë në ZTK. Të njejtën verë banorët janë kthyer nëpër shtëpi. Ata, ndërkaç, kërkoinë ndriqimin e vrasjës së vëllazërve Shaqipi, largimin e minave të mbetura, dhe atë që policija të pushoj së bastisuri pa nevojë, dhe të maltreton qytetarët në menyrë verbale të cilit më shumë herë gjatë ditës shkojnë në Kosovë. Banorët theksojnë që gjithnji kanë qenë të lidhur me komunat në Kosovë dhe se askush nga ta kur nuk ka qenë i punësuar në komunën e Bujanocit. Sipas të dhënave të sekretarit të bshkësisë lokale Konçul, nga fshati i cili ka 1200 banorë,rreth 70% kanë shkuar në Kosovë pas shpërndarjës së UÇPMB/së dhe kthimit të ushtrisë dhe policisë në ketë rajon. Gjatë qershorit të vitit 2001 gati të gjithë janë kthyer nëpër shtëpi. '''Komuna e Preshevës''' Deri me 19. shtatorë të vitit 2001 në komunën e Preshevës janë kthyer në menyrë të organizuar 1260 persona të shpërngulur intern. Kthimët më masive të organizuara kanë qenë gjatë me 17. dhe 26 korrik të vitit 2001, kur janë kthyer 400 banorë, kryesishtë fshatarë të fshatrave Bujiç, Depçe, Cerevajkë dhe Ilincë. Nën tenda janë të vendosur 29 familje shtëpitë e të ciljëve kanë qenë të demtuara. Fshatrat në Karadak të Preshevës – Ilincë, Bujiq, Depçe, Cerevajkë dhe Magjerë – në përendim të komunës në pjesën malore pranë kufirit me Kosovë, janë gjetur në ZTS. Banorët e këture fshatrave, pas lajmërimit për kthimin e ushtrisë dhe policisë e kanë braktisur teritorin. Fshatrat kanë mbetur tërsishtë të shprasta, pasi shpërngulje ka patur edhe më parë, gjatë vitit 1999. dhe 2000. Banorët e kanë kushtëzuar kthimin, me dëbimin e forcave policore dhe ushtarake nga ky teritor. Në Bujiq dhe Ilincë forcat e armatosura kanë qenë në shtëpi private gjatë vitit 2001deri sa në shkollën fillore në Ceravajkë, për skaj rrugës Gjilan – Preshevë ka qenë e stacionuar njësija e madhe policore. Në fund të muajit korrik të vitit 2001 policija është shpërngulur nga shkollat dhe shtëpitë private. Organizatat ndërkombëtare humanitare, në bashkëpunim më pushtetin lokal në Preshevë, e kanë organizuar kthimin e personave të intern të shpërngulur, të cilit kanë qenë kryesishtë në Gjilanin fqinjë në Kosovë.Kthimet individuale janë karakteristike për fshatra në veri të komunës (Shushaja e poshtme dhe e Epërme Crnoticë) si dhe për Oraovicën. Gjatë qershorit të vitit 2001 numri më i madhë i banorëve eka vizituar ose është kthyer në shtëpitë e tyre. Praksa e mbledhjeve javore të përfaqësuesve të UJ, MPB dhe organizatave ndërkombëtare është një prej masave të mira e cila ndikonë në kthimin e të shpërngulurve. Mbledhjët javore të cilat mbahën në shkollë në Cerevajkë, me përfaqësuesit të fshatit, janë bërë vende ku banorët mund të paraqesin ankesat e tyre në sjellje të ushtrisë dhe të policisë. Ata thonë se kjo i inkurajojnë dhe të shpërngulurit tjerë në kthim. Praktika e mledhjeve javore, ndërkaç, është ndërprerë në korrik të vitit 2002. '''Komuna Medvegje''' Në komunën e deri tani në menyrë të organizuar, kryesishtë me ndihmen e UNHCR-it, janë kthyer 307 Shqipëtar. Vlerësohët që tani në këtë komun jetojnë rreth 800 Shqipëtarë. Pas kryerjës së zgjedhjëve lokale në korrik të vitit 2002 shefi i trupit Koordinues ka deklaruar që edhe 700 Shqipëtar nga komuna e Medvegjës janë internë të shpërngulur në Kosovë. Refugjatët nga Republika e Maqedonisë. Sipas të dhënave të UNHCR-it, për shkak të konfliktit në Maqedoni, kanë ikur në Serbi dhe Malë të Zi mbi 8000 Shqipëtar dhe rreth 2000 Maqedonë dhe pjestarë të bashkësive tjera etnike. Numri më i madhë i Shqipëtarëve strehim të përkohëshem ka gjetur në komunën e Preshevës. Në Miratovcë, fshat pranë kufirit me Maqedoni, kanë ardhur rreth 1500 refugjatë, në Çukarkë rreth 200, në Crnotincë rreth 100 dhe tj. Vetëm për një ditë me 25. maj të vitit 2001, në teritorin e komunës së Preshevës kanë ardhur 1500 refugjatë, kryesishtë banorë të fshatit Lojanë të Maqedonisë. Sipas të dhënave të komisarit për refugjatë të komunës së Bujanocit, kthimi i refugjatëve është i lënë pas dore. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1602 3354 2006-05-22T02:37:35Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Diskriminimi në Policin Multietnike</big></center> <br> <br> <center> '''Policija multietnike''' Ndrimi i policisë egzistuese më pjestarët e policisë mulltietnike, të aftësuar me standarde të OSCE-s, paraqet një nga kushtët kryesor si për kthim të besimit të përbashkët dhe kthim të bashkësisë etnike shqipëtare, ashtu edhe për sukses të proçesit politik dhe ndërtimin e shoqërisë civile. Sipas planit, aftësimi i pjesëtarve të policisë multietnike është bërë në tri faza. Në të parën, prej 21. majit dëri me 9. qershor të vitit 2001, janë mbajtur tre trajnime pesëditëshe, të cilat i kanë vijuar sërbët dhe ish policët Shqipëtarë, të cilit kanë qenë të pushuar nga puna, prej Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës. Patrollat e para mulltietnike policore kanë filluar të veprojnë me 28. maj të vitit 2001. Në fazën e dytë të trajnimit, 28 ish pjestarë të forcave rezervë të sigurisë, janë aftësuar në kursin pesditorë i cili ka filluar me 11 qershor të vitit 2001. Në fazën e tretë, për punët policore janë aftësuar 400 fillestarë nga Presheva, Bujanoci dhe Medvegja. Ata janë zgjedhur në bazë të konkursit publik “ Konkurs për pranim të personave në kurs për policë të policisë mulltietnike në Preshevë, Bujanocë dhe Medvegje”, të cilin MPB e Serbisë e ka shpallur në bashkëpunim me Misionin e OSCE-së, në Jugosllavi. Kushtët kanë qenë që kandidatët janë shtetasë të Jugosllavisë, të kanë të kryer shkollën e mesme, dhe mos të jenë më të ri se 20 vjet dhe më të vjetër se 27 vjet, që të janë të shendoshë dhe të kanë aftësi psikofizike për punë në polici, të mos janë të denuar,për vepra penale dhe që kundër tyre mos të jetë e ngritur procedura penale. Afatët për konkurim janë zgjatur në dy raste. Intërësimin më të madhë për pjesëmarrje kanë treguar pjestarët e bashkësisë etnike shqipëtare. Për përfaqësuesit e baskësisë etnike rome dhe shqipëtare kufiri i vendosur sipas moshës, ka paraqitur problem, pasi nuk ka patur të interesuar të mjaftyeshëm në grupin prej 20 deri në 27 vjet të cilit i kishin plotësuar dhe kërkesat tjera te parashtruara. Të Shqipëtarët ka qenë problem që personat e kësaj moshe në shumicën e rasteve kanë poseduar diploma të fituara në Kosovë, të cilat deri me 20 shtator të vitit 2001 nuk janë pranuar në Kosovë. Më rastin e selektimit të kandidatëve për grupin e dytë, 31 Shqipëtar janë refuzuar me arsyetim se nuk i plotëson “kushtët specijale.” Sipas të dhënave të Këshillit për drejta të njeriut nga Bujanoci, në “ kushtë specijale “ në këtë rastë është kuptuar që nuk janë të denuar madje as anëtarët e familjës, apo mendimi mbi kandidatin i marrur nga tereni. Fondi hetonë se që kushtët etilla të posaqme nuk janë të paraparë në “ parimët e miratuara për elementin policor multietnik në komuna Preshevë Bujanoc dhe Medvegje”, të cilit me 27. qershor të vitit 2001 në bujanoc kanë nënshkruar ministri i punëve të brendshme Republikës së Serbisë, Dushan Mihajlloviq, kryetari i Kuvendit komunal Preshevë Riza Halimi, shefi i misionit të OSBE-së në Jugosllavi Stefano Sanino dhe kryetari i trupit Koordinusë i Qeverisë Nebojsha Çoviq. Trajnimi në konkursë të pjestarëve të zgjedhur të policisë lokale mulltetnike ka filluar me 6. gushtë të vitit 2001. Prej atëherë deri me 15.korrik të vitit 2002 atë e kanë kryer katër grupe- gjithësejtë 253 Shqipëtar,128 serb,dy Jugosllovenë dhë një Malëzezë . Në mes të ndjekësve të trajnimit ka patur 29 gra të nacionalitetit serb dhe shqipëtar. Trajnimi i cili është mbajtur në Mitrovo Pole kanë udhëhequr”instruktorë të diplomuar ndërkombëtar nën përkrahjën e OSBE-së në bashkëpunim me instruktorët Serb”. Të gjithë ishin të vendosur ne qendra për stërvitje. Është punuar në të dyja gjuhët ne mënyre të barabart, me përkthime. Mbikqyrjën dhe shqyrtimin e të gjitha çështjeve me rëndësi ka kryer grupi i përbashkët i punuës, në përberje prej një perfaqësuesi shqiptare, të qeverisë të Republikës së Serbisë dhe OSBE-së. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1603 3355 2006-05-22T02:37:54Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Arsimimi</big></center> <br> <br> <center> Bashkësia shiptare dhe rome ne Luginën e Preshevës janë të ineteresuar për arsimimin e pjesëtareve të tyre. Problemet në këtë fushë ishin të shprehura gjatë viteve të 90-ta, ndërsa më vonë janë shtuar edhe dëmtimet fizike të objekteve shkollore. Këto dëmtime sot pjesërisht janë sanuar, duke faleminderuat donacioneve nga jasht, por inventari shkollor edhe mëtej paraqet problem te madh. '''Programi dhe plani''' Programi dhe plani i zgjidhjes së krizës në komunat e Preshevës Bujanocit dhe Medvegjes nuk përmban asnje masë për zgjidhjen e problemeve të shumta për arsimimin e pakicave, të cilat jetojnë në këto komuna. Përfaqesuesit shqiptar shumë herë kanë paraqitur propozime për përmisimin e gjendjes. Ata kanë kërkuar që shqiptarët të marrin pjesë në udheheqje në shkolla, që me ligj tu mundësohet hapje e shkollave fillore dhe të mesme me plan-programe të ndara mësimore në gjuhën shqipe,tekstet mësimore, pastaj formimin e komitetit te veçanta arsimor (Serbi-Kosovë) me të cilat do të rregullohen çeshtjet e shkollimit të shqiptarëve nga ky regjion në shkolla të mesme të cilat nuk ekzistojnë në Luginën e Peshevës, në shkollat e larta e superiore në Kosovë, parnimi i të gjitha diplomave të fituara në shkollat e mesme dhe në Universitetin e Prishtinës ne periudhën prej 1991-2001, shpejtimi i procedurës së nostrifikimit të diplomave të universiteteve në Shqipëri dhe shtetet tjera, ndërtimin dhe rikonstruimin e objekteve shkollore dhe sigurimin e paisjeve për modernizimin e procesit mësimor . FHN ka konkluduar se në mesin e problemeve me të cilat ballafaqohen pakicat në arsimim janë objektet joadekuate shkollore, plan programet joadekuate, mosnjohja e diplomave të fituara në Kosovë në periudhën 1991-2001 dhe pamundesia e ndikimit të pakicave në zgjedhjen e udheheqesisë së shkollës. Gjendja e shkollave në komunën e Bujanocit sipas të dhënave për vitin shkollor 2001-2002, në komunën e Bujanocit shkollën e kanë vijuar 5.805 nxënës, ndërsa ate të mesme 1.141 nxënës. Në tërë komunën gjatë vitit të kaluar shkollor kanë punuar 9 shkolla fillore, 4 prej tyre (Bujanoc, Klenik, Levosajë, Zhbevç) kane mësim në gjuhën serbe, 4 në gjuhën shqipe (Bujanoc, Muhovc, Tërnoc i Madh dhe Lluçan ), ndersa në shkollën fillore “Desanka Maksimoviq” (492 nxënës janë shqiptare, dhe në serbisht 2.317 nxënës (552 romë dhe 1.767 serbe) Shumica e shkollave fillore ka paralele te ndara në fshatrat për rreth . Këto janë kryesisht paralelet e 4 klasëve të para. Shumica e këtyre objekteve edhe me herët ishin në gjendje të rënde, ndërsa konfliktet e armatosura kontribuan në zvoglimin e mëtejshëm të pasurisë shkollore. Disa objekte shërbenin ose edhe më tej shërbejnë për vendosjën e ushtrisë dhe policisë. Shkolla fillore “Skënderbeu”në Zabinc (me paralele te ndarë prej rreth 350 nxënës) vitin e kaluar shkollorë nuk ka fillauar paunën sepse shkolla ka pësuar dëme të mëdha materiale, gjithashtu edhe të banesave te arsimtarëve , zyra e vendit, bibloteka, lokalet për program kulturor. Është shkatrruar edhe pasuria në të gjitha këto objekte, por ka edhe supozime se orenditë shkollore, mjetet dhe dokumentacioni jane shfrytëzuar për ngrohje. Me rastin e vizitës të banorëve të cilët dëshirojnë të kthehen, të organizuar nga ana UNCHR- i automjetet e blinduara te Ushtrisë Jugosllave ishin të vendosura pranë ndertesës shkollore, si dhe është evidente se pjestarët e ushtrisë shfrytezojne edhe vet ndertesën. Shkolla fillore “Çar” ka paralele te ndara ne Nuhovc. Sekretari i shkolles Xhevat Xhevili e ka pershkruar incidentin me rastin e kthimit te ushtrisë në ZTS: “Shkolla ne Çar ështe shumë e vogël duke marre parasysh se ka 7 nxënës ajo gati që nuk ka ndonjë pasuri. Me datën 30 maj 2001 në shkollë kanë ardhurpolicët dhe kanë marre disa gjëra që kanë gjetur aty. Sipas evidences sime ato ishin 7 gjëra, por nuk kanë vlerë te veçante, p.sh. lopata, shami e pionerëve, kapelë partizane, gjeja e vetme qëe ishte më e vlefshme ishte njehësori elektrik . Unë kam intervenuar dhe atëherë policia ka bërë procesverbalin dhe 2 ditë më vonë të gjitha, perveç njehësorit elektrik, ua janë kthyer shkollës. Unë kam insistuar që njehsori elektrik ti kthehet shkollës, duke marre parasysh se për atë nuk kemi të holla, por nuk kam marre kurrfarë përgjigjeje. Ndërtesa shkollore në fshatin Vërban gjindet afër varrezave të fshatit. Me rastin e vizitës të kësaj ndërtese nga ana e hetuesve të fondit FHN, në korrik të vitit 2001, ajo ishte e mbyllur.Fshatarët than se nuk kanë çelsa dhe ata as që kanë ardhur aty, sepse kanë menduar se aty gjendet ende policia.Në shkollë dhe rreth saj ishin të pranishëm gjurmët e qëndrimit te numrit te madh te njerëzeve dhe automjeteve. Edhe pse hapësira para shkollës është e lidhur me rrugën e fshatit, është vërejtur se automjetet për kohë të gjatë kanë lëvizur në drejtim të varrezave. '''Vetëkontributi''' Banorët e fshatit shqiptar Turi me vetëkontribut kanë ndërtuar shkollën e re të fshatit, e cila është ende e pashfrztëzuar. Me vetëkontribut është nërtuar edhe shkolla në Dobrosin, ndërsa banorët e fshatit Smolicë kanë filluar ndërtimin e objektit, por punimet janë ndërprerë për shkak të mjeteve financiare. Nxënësit e klasëve të larta te kësaj shkolle udhëtojnë 13 km deri në shkollën e fshatit Bilaç. Ndërtesat shkollore në Letovicë, Nesalc, Luçan dhe Dobrosin janë në gjendje më të mire, por problem paraqesin bankat dhe karriget.Në fshatin Nesalc dhe Luçan, si dhe në shumë fshatra të tjera furnizimin me banka dhe karrige ka financuar UNICEF-i. Në shkollën e fshatit Ternoc i Madh në kohën e kthimit të banorëve kanë ekzistuar vetëm dy drasa të zeza dhe dy banka, ndërsa dritaret dhe dyert ishin te shkatëruara. Inventari shkollor më vonë pjesërisht është përtrirë, por jo mjaftueshem për punë normale. Në Bujanoc ekzistojn dy shkolla të mesme. Në shkollën e mesme profesionale “Sveti Sava”, e cila ka shumë drejtime të ndryshme mësimi zhvillohet ne gjuhën serbe. Shkollën vijojnë 632 nxënës. Në qendren arsimore “Mihajlo Pupin” , ne këtë vit shkollor në gjuhën shqipe mësimin kanë vijuar 506 nxënës: 123në drejtimin e përgjithshëm arsimor- gjimnaz dhe 383 në drejtimin makineri-elektroteknikë. '''Shkolla e Mesme''' Mësimi i shkollave të mesme në gjuhën shqipe mbahet ne ndërtesen e shkollës fillore “28 Mars”, duke mare parasysh se ndërtesa te cilën e ka shfrytëzuar gjimnazi “Mihajlo Pupin” (më heret “Sezai Suroi) në vitin 1992 është shëndruar ne kazermë. Pushteti lokal thekson se stacionimi i ushtrisë në këtë ndërtesë ka goditur të dyja bashkësitë, se stacionimi i ushtrisë në këtë ndërtesë ka goditur të dyja bashkësitë, sepse në pjesën tjetër të ndërtesës mbahej mësimi për nxënesit serb. Njësitë e UJ plotësisht e brakëtisën ndërtesën më 15 prill të vitit 2002. Përfaqesuesi i këshillit për të drejtat e njeriut në Bujanoc thotë se ndërtesa është ne gjendje jo të mire dhe nuk mund të shfrytezohet për zhvillimin e mësimit. Deri më 5 korrik te vitit 2002 nuk ka patur paralajmërime që ndërtesa mund të aftësohet për mësim ne vitin e ardhëshem shkollor. '''Gjendja ne shkollat e komunës së Presheves''' Në komunën e Preshevës ekzistojn tetë shkolla fillore dhe dy të mesme. Mësimin në shkollat fillore në gjuhën shqipe e vijojnë mbi 5.500 nxënës, mësimin në gjuhën serbe vijojnë fëmijët serb dhe romë, rreth 400. Shkollat me mësim ne gjuhën shqipe gjenden ne Preshevë, Rahovicë, Miratovc, fshatrat Relan, Cërnoticë, Caravajkë dhe Raincë. Shkolla me mësim ne gjuhën serbe gjendet në BL “ Stacioni hekurudhor”, ku jetojnë shumica e banorëve serb të komunës. Rreth 1300 nxënës shqipëtarë vijojnë mësimin në gjimnaz dhe shkollën teknike “Presheva “. Sipas të dhënave të komunës, në çdo klasë të shkollës së mesme ekziston edhe paralelja me mësim në gjuhën sebe. Shkolla fillore në fshatin Caravajkë deri në qershor të vitit 2001 ishte e bazë e policisë. Pasuria e shkollës ka pësuar dëmtime dhe për këtë MPB nuk ka ofruar kurfarë kompenzimi. Sipas fjalëve të të punësuarve shkolla ende nuk ka atë numër të mjeteve mësimore të cilat i ka pasur para hyrjes së policisë. Rëndesia e kësaj shkolle është e madhe, sepse nxënësit e fshatrave përreth (Ilincë, Maxherë, Bujiç)vijojnë mësimin e klasëve të larta të shkollës fillore. Edhe shkolla në fshatin Depçë ka mbetur pa banka dhe karrige e mjete mësimore, ndërsa shkolla pa dritare dhe dyer. Kjo shkollë, si dhe shkollat në fshatin Shushaj e Epërme gjatë konflikteve të armatosura janë shfrytëzuar për qëndrime të shkurtëra të formacioneve ushtarake. Shkolla fillore ne fshatin Relan me paralele të ndara ka rreth 700 nxënës ( 550 shqipëtarë dhe 150 serbë ). Drejtori i shkollës është serb. Një nga paralelet e ndara te shkollës gjendet në fshatin Bushtranjë ku mësimin vijojnë 70 shqipëtarë dhe 12 serbë. Drejtorët e gjashtë shkollave të tjera ku mësimi zhvillohet ne gjuhën shqipe janë shqipëtarë. '''USAID dhe UNICEF''' Ndihmë të madhe shkollave ne komunën e Preshevës u ofrojnë organizatat ndërkombëtare. Shkollën fillore “22 Dhjetori” në fshatin Cërnoticë e ka financuar qeveria amerikane nëpërmjet të USAID-it, për furnizimin me banka dhe karrige UNICEF-I, ndërsa nga BE shkolla duhet të marrë edhe 8 kompjutorë. Ekziston mundësia që BE ndihma të tilla ti dërgoj edhe shkollave të tjera në këtë komunë. Shkollën fillore në Rahovicë vijojnë rreth 800 nxënës. Mësimi tani zhvillohet në kushtet joadekuate, në objektin që nuk është destinuar për mësim. Është kryer projekti për ndërtesën e re të shkollës, ndërsa ndihma është premtuar nga shumë donatorë të huaj dhe ndërkombëtarë. UNICEF-i ka financuar furnizimin e paisjeve shkollore për shkollën fillore në Miratovc. '''Gjendja në shkollat e komunës së Medvegjës''' Gjendja është e tillë edhe ne shkollat fillore në Medvegjë. Në fshatin Tupallë, një nga fshatrat më të mëdha në këtë komunë, në këtë vit shkollorë janë regjistruar vetëm 35 nxënës, derisa para tri vjetësh ky numër ishte 182. Njohja e diplomave të fituara në Kosovë. Dalja e nxënësve dhe arsimtarëve në Kosovë nga sistemi unik i arsimit te Serbisë u shfaq edhe në pjestarët e bashkësisë etnike shqiptarë ne Luginën e Preshevës. Për shkak të programeve mësimore joadekuate, mungesës së institucioneve arsimore në gjuhën amtare, e posaqërisht për shkak të shëndrimit te gjimnazit ne kazermë, numri i madh i shqipëtarëve nga këto komuna arsimin fillor dhe të mesëm e kanë fituar në Kosovë, derisa një numër i madh i tyre, arsimimin superior e kanë fituar në universitetet e Prishtinës dhe Tiranës. Diplomat e fituara ne shkollat alternative shqipëtare ne Kosovë pas vitit 1991 kanë pasur shenjën “ Republika e Kosovës”. Këto diploma Ministria e arsimit te Republikes se Serbise nuk i ka pranuar si valide. Pushteti i ri ka treguar gatishmërinë qe ky problem të zgjidhet. Ministria e arsimit dhe sportit më 4 maj te vitit 2001 ka dhënë mendimin sipas të cilit” Të gjitha diplomat të lëshuara me teroitorin e RS dhe RFJ janë valide në të gjitha pjesët e teritorit , përkatësisht nuk i nënshtrohen procedurës së nostrifikimit. Kjo vazhdon edhe për teritorin e Kosovës dhe Metohisë” Me të njejtin rast , ndërsa lidhur me diplomat e fituara në Shqipëri ministria ka theksuar se çdo person” ka të drejtë që të kërkojë nostrifikimin dhe njohjen e ekuivalemcës”. Në parashtresën e Këshillit për të drejtat e njeriut në Bujanoc të datës 20 shtator 2001, Ministria është përgjigjur se “ asnjë diplomë që është lëshuar me simbolin Republika e Kosovës, kjo Ministri për shkaqe të kuptueshme nuk mund t’a njohë. Megjithatë, të gjitha diplomat që janë të vërtetuar me vulën e UNMIK-ut, përveq atyre me shenjen Republika e Kosovës, do të pranohen nga ana e kësaj Ministrie” . '''Programet dhe tekstet mësimore''' Plan programet mësimore paraqesin çështje kyçe për arsimimin e të gjitha pakicave ne Jugosllavi. Ky problem nuk është zgjidhur në mënyrë të kënaqshme as për pakicën shqipëtare. Nxënësit me mësim në gjuhën shqipe ende mësojnë sipas plan programeve të miratuara në vitin 1999. Tekstet janë përkthyer në gjuhën shqipe, mirëpo nuk janë plotësuar me njësitë përkatëse mësimore, të cilat e paraqesin kulturën dhe historinë shqiptare. Ministria e Arsimit e Serbisë deri tani nuk ka ndërmarrë asgjë për të ndryshuar gjendjën. Përfaqsuesit shqiptarë kanë propozuar formimin e organeve të posaqme qe do të merreshin me plan programet mësimore, si edhe formimin e një komiteti arsimor për problemin e shkollimit të shqiptarëve në ato lloje shkollash që nuk ekzistojnë në Luginën e Preshevës. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1604 3356 2006-05-22T02:38:11Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Mediumet</big></center> <br> <br> <center> Gjendja jashtëzakonisht e pavolitshme në informimin e pjesëtarëve të pakicave etnike është përmirsuar deri diku gjatë vitit 2001. Në këtë kanë ndikuar prania dhe ndihma e OSBE-s, iniciativa private ne lëmin e mediumeve dhe ndryshimet demokratike në Serbi. Një hap i rëndësishëm është edhe leja e shpërndarjës se shtypit në gjuhën shqipe që botohet në Kosovë. '''Lufta Mediale''' Shqiptatët ne jug të Serbisë nuk kanë mendim të mire për punën dhe kumtesat e Qendrës Press të Trupit Koordinues të Qeverisë të Serbisë dhe RFJ-së. Ata kanë vënë re se në Planin dhe programin për zgjidhjen paqësore të krizës në komunat Bujanoc, Preshevë dhe Medvegjë figuron se “qëllimi i RFJ-së dhe i RS që me një trajtim të ri ta fitojnë luftën mediale dhe në këtë mënyrë të sigurojnë, përveç tjerash, dashamirsinë e bashkësisë ndërkombëtare.”Veç kësaj, thuhet se si një nga tetë qëllimet dhe detyrat e kësaj qendre është që “të gjithë ta kenë të qartë se kush është jasht ligjit dhe për dhunë e kush është legjitim dhe për zgjidhje paqësore;kush është viktimë e kush kriminel;kush i respekton e kush nuk i respekton marrëveshjet. Nuk mund të përkrahet teza se terroristët janë ‘ viktima’, sepse ata në këtë rol kanë arritur qëllime të rëndësishme në Kosovë dhe Metohi.” '''Shtypi''' Bujanovacke novine në gjuhën serbe dhe Jehona në gjuhën shqipe janë të vetmet gazeta që dalin në Bujanovc. Pas një ndërprerjeje të gjatë, Jehona ka rifilluar të dale prej 25 prill 2000. Kuvendi i Komunës vitin e kaluar e ka ndihmuar financiarisht këtë gazetë të përdyjavshme, mirëpo sivjet ndihma financiare mungoi. Tirazhi momental i revistës është rreth 3.000 kopje, ndërsa temat që botohen i përkasin jetës politike dhe kulturore të shqiptarëve. Projekti i OSBE-së për transformimin e mjeteve të informimit publik në Bujanovc parasheh një pavarsi të plotë të mjeteve lokale informative, transformimin e tyre pronësor, dygjuhësinë, defashizimin e plotë dhe aftësimin e kuadrove të reja të të trija bashkësive etnike. '''Radio''' Radio Bujanoci, medium publik, themelues i të cilit është KK Bujanoc, emeton program në gjuhë serbe. Edhe ky radio është inkuadruar në programin e OSBE-së. Në qytet ekzistojnë edhe dy radio komerciale, të cilat emetojnë program në gjuhën serbe (Ema dhe Duga). Radio Ema krahas programit të vet informativ, riemeton lajmet e radios gjermane Dojçe Velle(Deutche Welle), radios franceze Frans Interesional (RFI) dhe programit B92 të Beogradit. Ky radio është plotësisht i hapur për problemet e të gjitha bashkësive etnike dhe përkrahë projektet që promovojnë multikulturën dhe tolerancën. Radio Toni, medium i vetëm elektronik në gjuhën shqipe në komunën e Bujanocit, punon nga data 7 qershor 2001 dhe momentalisht emeton programin eksperimental komercial. Radio planifikon emetimin e programit të vet informativ, si dhe riemetimin e lajmeve të radios të stacioneve tjera. Jehona dhe Toni më 2 korrik të vitit 2001 kanë filluar shkollën e gazetarisë, me mundësi që vijuesit pastaj të punojnë në mediumet lokale. Radio Presheva emeton programin informativ , kulturor dhe zbavitës në gjuhën shqipe. Radio ekziston në kuadër të Shtëpisë së kulturës në Preshevë dhe ka të punësuar shtatë punëtorë. '''Parimet themelore për riorganizimin e mediave''' Për shkak të gjendjes jo të mirë në medija, përfaqësuesit e OSBE-së Trupit Koordinues dhe mjeteve të informimit të shqiptarëve nënshruan në vitin 2002 «Parimet themelore për riorganizimin e mediave», themeluese i të cilit është KK Bujanovc. Edhe pse e planifiklaur marrëveshje e tillë nuk është nënshkruar për Medvegje dhe Preshevë. Rezultatet e para janë vërejtur më 20 shtator të vitit 2002, kur për herë të parë filloi emetimi pesë minutësh i lajmeve në gjuhën shqipe. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1605 3357 2006-05-22T02:38:32Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Kultura</big></center> <br> <br> <center> Kultura, e rëndësishme për identitetin e pakicave etnike, për shkak të konflikteve të armatosura ishte e vendosur ne rend të dytë. Institucionet themelore kulturore në Preshevë dhe Bujanoc janë shtëpitë e kulturës. Shqiptarët, gjithashtu, kanë SHKA «Tërnoc i Madh», e cila programin e fundit e ka paraqitur në vitin 1997. Në Tërnoc të Madh në vitin 1993 është themeluar edhe muzeu. '''Shtiëpia e kulturës në Bujanoc''' Shtiëpia e kulturës në Bujanoc ka 12 të punësuar, prej tyre tetë serbë dhe malazezë dhe katër romë. Punëtori i vetëm shqiptar është larguar nga puna në vitin 1995. Pas tri vitesh, manifestimi i parë me organizimin e shqiptarëve lokal ishte hapja e shkollës së gazetarisë më 2 korrik 2001. Drejtoreshë e shtëpisë së kulturës është malazeze, ndërsa drejtori i bibliotekës në Bujanovc është serb. Në bibliotekë janë të punësuar gjashtë punëtorë( një rom, dy shqiptarë dhe tre serbë). Biblioteka ka rreth 35.000 libra, prej tyre vetëm 1.000 në gjuhën shqipe. '''Shtëpia e kulturës në Preshevë''' Shtëpia e kulturës në Preshevë ka 19 të punësuar – 16 shqiptarë, dy serbë dhe një rom. Drejtor është shqiptar. Në kuadër të shtëpisë së kulturës është edhe biblioteka me shtatë të punësuar, udhëheqës i së cilës është shqiptar. Biblioteka ka 18.200 libra, prej tyre 13.400 në gjuhën serbe, ndërsa 5.000 në gjuhën shqipe. Gjatë vitit 2002, për nevojat e bibliotekës janë blerë 4.8000 libra. Në ndërtesën e shtëpisë rinore, që gjindet në pjesën e Preshevës ku jetojnë serbët, është e stacionuar policia, kështu që kjy institucion kulturor momentalisht nuk punon. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1606 3358 2006-05-22T02:38:58Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Qeverisja e punëve publike</big></center> <br> <br> <center> '''Pjesëmarrja e shqiptarëve në kryerjen e punëve publike''' Shqiptarët dhe romët nga Presheva, Bujanoci dhe Medvegja gjatë dekadës së fundit nuk kanë marrë pjesë në pushtetin lokal në pajtim me standardet ndërkombtare. Pas mbarimit të konflikteve të armatosura, në kuadër të kërkimit të zgjidhjes politike, autoritetet rebulikane treguan vullnet të mirë për ndryshime në këtë sferë. Programi dhe plani i zgjidhjes së krizës nu komunat Bujanovc, Preshevë dhe Medvegjë si detyrë të parë parasheh «integrimin e shqiptarëve në sistemin politik, shtetror dhe shoqëror dhe respektimin e rë drejtave të njerziut në përputhje me standardet evroiane».Në program theksohet konkretisht nevoja që përbërja kombëtare e të punësuarve në administratë shtetrore, në ekonomi dhe veprimtaritë shoqërore të harmonizohet me strukturën kombëtare të popullsisë, si edhe të sigurohet përfaqsimi adekuat i shqiptarëve në organt lokale dhe në organet republikane të pushtetit .Megjithatë, deri në momentin kur është hartuar ky raport, nuk janë bërë ndryshime qenësore. Interesimin për të marrë pjesë në vetëqeverimin lokal, shqiptarët e kanë treguar qysh në momentin e hartimit të propozimeve të miratuara n Kuvendin e parë të përfaqsueseve të zgjedhur të shqiptarëve në Luginën e Preshevës, më 1 gusht 2001. Atëherë ata kërkuan të vendosen e masave të përkohshme në komunat Bujanoc dhe Medvegjë dhe të zhvillohen zgjedhjet e parakohëshme në bazë të vedimeve për caktimin e njësive zgjedhore, që do të ishin në pajtim me përbërjen nacionale të popullsisë. Gjithashtu kanë kërkuar të ndryshohet Ligji për zgjedhjen e deputetëve të popullit, i cili do tu mundësonte pakicave kombëtare një përfaqsim më adekuat në Kuvendin Republikam dhe ne mekanizmat përkatës ligjor që do të siguron pjesmarrjen proporcionale në organet e administrates në të gjitha nivelet. '''Vetëqeverimi lokal në komunën e Bujanovcit''' Në zgjedhjet e meparshme lokale të vitit 2000, më shumë vende deputetësh në KK të Bujanocit fitoi JUL(16), e pastaj SPS(13) dhe Partia shqipëtare për veprim demokratik (8). PSHVP ishte e vetmja parti e shqiptarëve që morri pjesë në zgjedhje. Llogaritet se ka patur të ngjarë të fitojë edhe 4 mandate sikur zgjedhjet të mbaheshin edhe në njësitë elektorale Konçul, Breznicë, Muhovc dhe Zarbincë- fshatra shqiptare në zonën e konflikteve të armatosura. Rezultati i tillë i zgjedhjeve ka qenë i mundur, ngase caktimi i njësive zgjedhore ka favorizuar popullsinë serbe. Shqiptarët(60,6% të popullsisë së komunës) teorikisht kanë mundur të zgjedhin jo më shumë se 12 (29,26%) nga numri i përgjithshëm 41 i këshilltarve. Njësitë zgjedhore, prej të cilave çdo njera ka zgjedhur nga një këshilltar, janë formuar në atë mënyrë që në vendbanime shqiptare ka pasur një numër të madh zgjedhësish (p.sh. njësia zgjedhore nr.3- Tërnovc 2176 zgjedhës), kurse njësitë zgjedhore në vendbanime serbe kanë pasur disa herë më pak zgjedhës( njësia nr,42 Pretina- gjithësej 61 zgjedhës). Secila njësi ka zgjedhur nga një këshilltar. Në këto zgjedhje romët nuk kishin partinë e vet politike, por janë përfshirë në jetën politike, nëpërmjet partive politike kryesore (SPSdhe JUL). Në KK të Bujanovcit romët kanë pasur dy këshilltar(4,87%) Ndryshe nga shqiptarët, këshilltarët e të cilëve nuk merrnin pjesë në punën e kuvendit, romët kanë pasur një përfaqsues në Këshillin Ekzekutiv të KK të Bujanovcit, i cili kishte nëntë anëtarë( 5 nga SPS dhe katër nga JUL). Sipas të dhënave të ish kryetarit të KE të KK të Bujanovcit, Bllagoje Tabash, nga 104 persona të punësuar në administratën komunale 1 ka qenë rom dhe 17 shqiptarë. Prej tyre 11 punonin në zyrat e vendit në fshatrat shqiptare dhe 6 në ndërtesën e KK, krysisht përkthyes daktilografist ose korier. Një prej tyre është nëpunës i gjendjes civile. Këshilli për të drejtat e njeriut në Bujanoc pohon se numri i shqiptarëve të punësuar ka qenë më i vogël. Në krye të të gjitha shërbimeve komunale, si edhe në vendet udhëheqse ne Gjykatën dhe Prokurorinë Komunale, në polici, në Qendrën e punës sociale dhe në Këshillin Komunal të Kryqit të Kuq janë serbët. Numri i shqiptarëve të punësuar në çdo institucion lokal është disa herë më i vogël se numri i serbve të punësuar. Një shqiptar është punësuar në zyren e Ministrisë Federative për Bashkësitë Nacionale dhe Etnike. Në fshatin etnikisht të përzier Bilaq, nga gjithësej 700 familje 20 janë familje serbe. Mirëpo, kryetari i bashkësisë lokale, komandanti i stacionit të milicisë, drejtori i shkollës dhe drejtori i Repartit të fabrikës «Megal», nëpunësi i gjendjes civile dhe veterinari janë serbë. Në ambulancë punon një mjek shqiptar. Në radhët e të punësuarve në Repartin lokal të fabrikës «Megal» nuka ka asnjë shqiptar. Shembull i qëndrimit të pandryshueshëm të pushtetit serb ndaj pjesemarjes së shqiptarëve në punët e administratës publike shihet në deklatën u.d. të prokurorit republikan publik të Serbisë Dragomir Nediq, i cili me rasin e emërimit të prokurorëve publik, si detyrë të prokurorisë në Bujanoc theksoi « Përveq mbrojtjes e të drejtave të njeriut, detyrë prioritare e prokurorisë është ndërmarja e masave ligjore kundër të gjithë atyre që punojnë kundër interesave nacionale serbe». '''Pushteti lokal ne komunën e Preshevës''' Në zgjedhjet lokale të vitit 2000 vendet të këshilltarëve kanë fituar katër parti: SPS pesë, JUL një, deri atëherë në pushtet PDD-nëntëmbëdhjete, ndërsa Partia e bashkimit demokratik (PDU) 13 vende. Është karakteristike se struktura etnike në komuna plotësisht përputhet me rezultatet e zgjedhjeve: Nga 38 këshillëtarë, 6 ishin serb ndërsa 32 ishin shqiptarë, prandaj supozohet se serbët kanë votuar për dy partitë e para ndërsa shqiptarët për dy partitë e tjera. Këshilli ekzekutiv i komunës ka pasur 7 anëtarë dhe të gjithë ishin shqiptarë. Administrata komunale në Preshevë ka 81 të punësuar, prej tyre 13 (ose rreth 16%) serbe, 3 romë. Edhe pse në mesin e këshillëtarve nuk ka femra në administratën komunale punojnë 18 femra (22,22%). Kryeshefët e pesë sektorëve komunal janë shqiptarë, ndërsa kryeshefët e inspekcioneve dhe të punësuarit janë kryesisht serbë. Në insekcionin e tregut kryeshefi është serb si edhe dy punëtorë të tjerë, ndërsa në policinë financiare janë të punësuar tre serbe dhe një shqiptar. Kryeshefi i drejtorisë republikane të të ardhurave publike është shqiptarë, ndërsa në vendin udhëheqës ne Entin e Gjeodezisë është serb. Kryetar i gjykatës komunale është serb. Nga pesë gjyqëtarë sa punojnë vetëm një është shqiptarë. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1607 3359 2006-05-22T02:39:19Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Zgjedhjet lokale</big></center> <br> <br> <center> Përfaqësuesit e shqiptarëve dhe Qeverisë Republikane janë pajtuar se është e domosdoshme që sa më shpejtë të organizohen zgjedhjt lokale ne komunat Medvegjë dhe Bujanoc. Pushteti në Serbi ka kërkuar që zgjedhjet të mbahen edhe në komunën e Preshevës, ndërsa përfaqësuesit e shqiptarëve e kundërshtuan këtë me arsyetim se ne këtë komunë pjesëmarja e të gjitha bashësive me kryerjen e pushtetit publikështë është në proporcion me pjesëmarjen e tyre me numrin e përgjithshëm te banorëve. '''Zgjedhjet lokale ne Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë në vitin 2002''' Zgjedhjet në komunat në jug te Serbisë duheshin të mbahen pas shpalljes së rezultateve të regjitrimit të vitit 2002, dhe të bëhen regjistrat e ri zgjedhor. Marrëveshja mbi parimet themelore për zgjedhjet e parakohëshme është nënshkruar më 18 mars të vitit 2002. Qeveria e Republikës së Serbisë ka shpërndarë Kuvendet Komunale të Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës më 13 qershor 2002. Ne vend të Komunave lokale janë emëuar Këshillet Ekzekutive të përkohëshme. Në Bujanoc në Këshill ishin 6 shqiptarë, 5 serbë dhe 1 rom. Në Preshevë 10 shqiptarë dhe dy serbë. Në Medvegjë 8 serbë dhe 4 shqiptarë. Këto Këshilla i kanë formuar Komisionet komunale shumënacionale zgjedhore. Zgjedhjet në të tri komunat janë caktuar që të mbahen më 28 korrik të vitit 2002. Me ligjin e ri për zgjedhjet lokale, të miratuar më 13 qershor të vitit 2002, është parashikuar që i gjithë teritori i komunës të jetë një njësi zgjedhore, ndërsa cenzusi për hyrjen në kuvendin lokal ishte 3% të votave të fituara. Ekziston edhe obligimi që në listat e kandidatëve për këshilltar të ketë së paku 30% të femrave. '''Aktivitete parazgjedhore''' Gjatë aktiviteteve parazgjedhore, politikanët dhe aktivistët nga të tri bashkësi nacionale në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë ishin të drejtuar në pjesëtarët e bashkësisë së tyre. Shqiptarët kanë krijuar edhe një parti të re - Partinë për prosperitet demokratik(PPD). Partia për bashkimin demokratik të shqiptarve(PBDSH) për herë të parë ka marrë pjesë në zgjedhjet në Bujanoc. Këto dy parti kanë marrë pjesë në zgjedhje në komunat Preshevë dhe Bujanovc, ndërsa partia më e madhe shqiptare- Partia e Veprimit Demokratik i ka paraqitur listat në të trija komunat. Bashkësia nacionale e romëve ka dalë ne zgjedhje në komunat Preshevë dhe Bujanovc. Në Bujanovc kandidatët romë kanë qenë të propozuar në listat e Partisë së Unitetit të Romëve dhe grupit të qytetarëve. Partitë serbe në shumicën e rasteve janë paraqitur në listat e përbashkëta si Koalicioni për Preshevë, Koalicioni për Bujanovc dhe Koalicioni për Medvegjë. Boshti i këtyre koalicioneve kanë qenë partitë e Opozitës Demokratike të Serbisë (DOS). Në Preshevë vetëm DOS-i ka pasur një listë me kandidatë serbë, kurse në Bujanoc ka dal në zgjedhje edhe koalicioni “Opstanak” që përbëhej nga Partia Radikale Serbe dhe Lëvizja Serbe e Përtëritjes, si edhe tri grupe qytetarësh. Krahas Koalicionit për Medvegjë, në Medvegjë kanë paraqitur listat edhe SRS, DSS, SD, SPS, SPO dhe një grup qytetarësh. Në komunën e Preshevës( 28.000 zgjedhës të regjistruar) janë zgjedhur 38 këshilltar, kurse në Bujanovc që ka pasur 37.059 zgjedhës të regjistruar janë zgjedhur 41 këshilltarë. Përfaqsuesit shqiptar kanë vlerësuar se prej tyre rreth 18.500 kanë qenë shqiptarë dhe 300 romë. Rreth 10.000 zgjedhës te komunës së Medvegjës kanë zgjedhur 35 këshilltarë. Duke qenë se sipas Ligjit të ri për vetëqeverisje lokale kryetarët e kuvendeve te Komunës kanë autorizime të gjëra, është përcaktuar që ata të zgjidhen në zgjedhjet e dertëpërdrejta. Për kryetar të KK të Preshevës janë propozuar 3 kandidatë, që të gjithë shqiptarë - Riza Halimi ( PVD ), Rrahim Zylfiu (PBDSH) dhe Abedin Selimi ( grupi i qytetarëve). Për kryetar të komunës së Bujanovcit janë kandiduar Nagip Arifi (PVD) dhe Novica Manojlloviq( Koalicioni për Bujanovc). Për kryetar të KK, Medvegjë janë paraqitur 3 kandidatë, që të tre serbë: Sllobodan Drashkoviq (Koalicioni për Medvegjë). Zhivko Doderoviq (SPO) dhe Zoran Marinkoviq ( grupi i qytetarëve). '''OSBE-ja në teren''' Zyra për institucine demokratike dhe të drejta njerzore e OSBE-së dhe Kongresi i autoriteteve lokale dhe rajonale i Këshillit të Europës, më 8 qershor kanë vendosur misionin ndërkombëtar për vëzhgimin e zgjedhjeve (MNVZ) që përbëhej nga 4 ekspertë elektoralë dhe 110 vëzhgues me afat të shkurtë. Më së shumti vërejtje rreth procesit të zgjedhjeve , drejtuar Misionit, iu referoheshin listave të zgjedhësve. Në fushatën parazgjedhore, të gjithë kandidatët kanë theksuar rëndësinë e zhvillimit ekonomik të rajonit. Bashkësia shqiptare në Bujanoc në paraqitjen e kandidatit unik (Novica Manojloviq) promovoi tezën se me këto zgjedhje mbrohet “interesi nacionalë” . Gjithashtu, vërehet se pushteti në Serbi dhe Trupi koordinues gjatë fushatës në mënyrë të dukshme kanë promovuar këtëkandidat. Nga ana tjetër, kandidati shqiptar Arifi ka theksuar se nëqoftë se fiton do të jetë kandidat i të gjithë qytetarëve”. Në paraqitjen e e fundit zgjedhor në televizionin lokal të Vrajës, më 26 korrik të vitit 2002, kandidati i koalicionit për Bujanocin, Manojlloviq nuk u është drejtuar me asnjë fjalë zgjedhësve shqiptarë, e as që ka folur për problemet që janë karakteristike për bashkësinë shqiptare dhe vendbanimet. Ai megjithatë tha se dëshiron t’ i zgjidhë problemet e natyrës ekonomike, në mënyrë që do të “hapë vende të reja të punës në Bujanoc për njerëzit që kanë ardhur nga Piroti, Nishi dhe qyteteve të tjera nga Serbia”. '''Rrjedha e zgjedhjeve''' Zgjedhjet e mbajtura më 29 korrik të vitit 2002 në të trija komunat kanë kaluar pa incidente të mëdha dhe në pajtim me standardet ndërkombëtare. Këtë konstatim e ka dhëne edhe Misioni Ndërkombëtar për Vëzhgimin e Zgjedhjeve, duke theksuar se janë të nevojshme përmirsime të mëtejshme, veçanërisht në hartimin e listave zgjedhore. Numri më i madh i vërjtjeve ishte lidhur me pamundësinë e votimit të personave , të cilët nuk ishin regjistruar në listat zgjedhore dhe fshehtësinë e pamjaftuar të procesit të votimit. Në zgjedhje, nga tri bashkësitë etnike, kanë dalur shumë me pak votues se që kanë paraparë përfaqësuesit e tyre. Edhe pse gjatë fushatës është folur për “Zgjedhjet vendimtare “, në Bujanoc votuan rreth 60% të zgjedhësve serb dhe shqiptarë, dhe nje numër i vogël i romëve, kështu që bashësia rome nuk e ka fiatuar asnje vend këshilltari. Në Preshevë ne zgjedhje kanë dalur rreth 22 %, ndërsa në Medvegjë rreth 43% të zgjedhësve të regjistruar. Për shkak të numrit të madh të zgjedhësve, në disa vendvotime, votimet kanë vazhduar edhe pas orës 20,oo. Vendvotimi nr. 59 në Bujanoc me 2.468 zgjedhës të regjistruar ishte i hapur prej orës 5,oo të mengjesit. Situata e tillë ishte edhe në vendvotimet në Trnoc të Madh ku votimi ka vazhduar edhe pas mesnatës. Në këto vendvotime kanë votuar kryesisht shqiptarët. '''Rezultatet e zgjedhjeve dhe periudha paszgjedhore''' Në Preshevë për kryetar të Kuvendit të komunës është zgjedhur kandidati PVD Riza Halimi. Ai u zgjodhë në rrethin e dytë, me ç’rast dolën 10.780 zgjedhës, ose 58,8%, ndërsa për kundërkandidatin e tij Rrahim Zylfiun nga PBDSH – 4l,2%. Numrin më të madh të vendeve të këshilltarëve ka fituar PVD (19), pastaj partitë tjera të shqiptarëve PBDSH (11) dhe PPD, ndërsa koalicioni serb për Preshevën fitoi 3 mandate. Romët nuk kanë asnjë këshilltar. Seanca konstituive e Kuvendit të komunës Preshevë u mbajt me 22 gusht të vitit 2002. Për nënkryetar të Kuvendit u zgjodhë Çasllav Angjellkoviq, serb i koalicionit për Preshevën dhe është vendosur që numri i anëtarëve i Këshillit ekzekutiv të rritet prej 7 në 11. Të pakënaqur me zhvillimin e ngjarjeve, këshillatët e dy partive tjera shqiptare janë larguar nga Kuvendi. Në Medvegj për kryetar të Kuvendit të komunës u zgjodhë Sllobodan Drashkoviq, kandidat i koalicionit për Medvegjën, e cila ka fituar shumicën (11) të vendeve të këshilltarëve. Partia Shqiptare PVD ka fituar 6 vende (17,l4%). Pastaj SPS (7), DSS (6), SPO (3) dhe SRS (2). Mbledhja konstituive e KK Medvegjë u mbajt me 17 gusht të vitit 2002. Rezultatet e para të zgjedhjeve tregonin se tri partitë shiptare fituan së bashku shumicën e vendeve të këshilltarëve – 24 prej gjithësej 4l. Gjithashtu, se kandidati për kryetar të Kuvendit të komunës Nagip Arifi (PVD) fitoi 5l,22% të votave, ndërsa kundërkandiati i tij Novica Manojlloviq rreth 48% të votave. Gjatë kohës së përmbledhjes së rezultateve të votimit, para ndërtesës së Kuvendit të komunës në Bujanoc filluan protestat e sërbeve, të cilët kundërshtuan për shkak të “parregullësive në zgjedhje”. Ata Shprehën paknaqësinë për shkak se për kryetar te Kuvendit të komunës është zgjedhur shqiptar dhe për shkak se partitë shqiptare do të kenë më shumë këshilltarë se sa sërbët. Për rezultatet e zgjedhjeve e kanë fajsuar trupin koordinuar qeveritar. Gjatë protestave kanë marrë nënshkrime për përsëritjen e zgjedhjeve në të gjitha vendvotimet si dhe shkarkimin e Nebojsha Qoviqit nga posti i kryetarit të trupit koordinues. Koalicioni për Bujanoc dhe DOS janë rezervuar nga këto protesta, ndërsa DSS më vonë për shkak pjesëmarrjes së anëtarëve të tyre në protesta, kanë shpërndarë këtë këshill lokal. Komisioni komunal zgjedhor i ka anuluar zgjedhjet në 11 vendvotime – 3 në Tërnoc të Madh, 2 në Bujanoc dhe nga 1 në fshatrat Letovicë, Luçan, Bilaç, Nesallc, Dobrosin, Breznicë. Përveç në Bilaç, në të gjitha vendet tjera në listat zgjedhore kanë qenë kryesisht shqiptarët. Në këto zgjedhje, zgjedhjet janë përsëritur më 11 gusht. Pastaj koalicioni për Bujanoc ka dërguar 14, ndërsa PVD 2 ankesa në vendimet e Komisionit zgjedhor komunal. Gjykata komunale në Bujanoc më 18 gusht të vitit 2002 këto ankesa i ka refuzuar. Për shkak të parregullësive, zgjedhjet më 25 gusht të vitit 2002 për herë të tretë janë përsëritur në dy vendvotime ( fshatrat: Nesallc dhe Bilaç). Më pastaj janë kumtuar rezultatet përfundimtare për komunën e Bujanovcit, sipas të cilave prej 37.058 zgjedhësve të regjistruar kanë votuar gjith;sej 21.434. Kandidati për kryetar të KK, Novica Manojlloviq, mori 9.720(43,35%) vota, ndërsa Nagip Arifi 11.399(53,18%) vota. Partitë e shqiptarëve kanë fituar 23 vende në parlamentin lokal( PVD(16), PPD(5), PBDSH(2) vende, kurse partitë serbe 18 vende(koalicioni për Bujanovc 12, Koalicioni” Opstanak” 5 dhe kandidati i grupit të qytetarëve Trajko Trajkoviq 1). </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1608 3360 2006-05-22T02:39:39Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Ndërrmarjet publike dhe ekonomia</big></center> <br> <br> <center> Diskriminimi në lëmin e punësimit, pushimi i puntorëve shqiptarë nga puna gjatë bombardimit dhe pengimi i kthimit në punë të punëtorëve që kanë ikur në kohën e intervenimit të NATO-s janë problemet themelore me të cilat ballafaqohen shqiptarët etnik në Preshevë dhe Bujanovc. Për këtë arsye shumica dërmmuese e shqiptarëve punojnë në sektorin privat ose merren me bujqësi. '''Të dhënat për zhvillimin ekonomik''' Të dhënat për zhvillimin ekonomik dhe punësinë janë shqet;suese. Instituti G-17 thotë se në periudhën 1988-1998 në Serbi më së shumti ka stagnuar komuna e Preshevës. Të ardhurat për banor në këte komunë të pazhvilluar në vitin 1998 kanë qenë 370 dollarë, ndërkohë që mesatarja e Serbisë ishte 1700 dollarë. Pjesëmarja e sektorit privat në të ardhura gjatë kësaj periudhe në Preshevë është rritut nga 18 në 52,2%, kurse në Bujanovc nga 17,3 në 35, 2%. '''Komuna e Bujanocit''' Në këtë komunë ka më shumë të punësuar se sa të papunësuar. Të dhënat e pushtetit komunal flasin për 6.000 të punësuar dhe 4.385 të papunësuar. Sipas raporteve thuhet se numri i të paraqiturve në Entin e tregut të punës është rritur në 4.600. Vlerësohet se numri i përgjithshëm i të papunësuarve, së bashku me ata që janë të lajmëruar në Ent, është 10.000. Prej këtij numri 70% janë shqiptarë. Pozitat udhëheqse në ndermarrjet krysore publike (PTT, Telekomi, Elektrodistribuimi, Ndermarrja publike komunale) kanë serbët. Në ndermarrjet shoqërore (fabrika e ujit mineral, fabrika e duhanit, fabrika e akumulatorëve”Svetlost” dhe repartet e Simpo-s) situata është e njejtë. Numri i të punësuarve të pakicave etnike është i vogël në krahasim me numrin e përgjithshëm të të punësuarve. Në fabrikën e ujit mineral”Heba” prej 460 të punësuar, rreth 95% janë serbë. Numëri edhe ashtu i vogël i të punësuarve është zvogluar për shkak të pushimit të tyre nga puna. Rasti më njohur të largimit të punëtorëve nga puna është një repart i fabrikës “Simpo” gjatë vitit 1999. Përfaqsuesi i Këshillit për të drejtar e njeriut thotë se vetëm gjatë vitit 1999 nga puna janë larguar 80 shqiptarë. Vetëm nga fshati Lluçan 6 (Nijazi Ramadani, Fatmir Sherifi, Qani Hasani, Fatmir Xhelili, Ramiz Sabedini dhe Muzafer Nuhiu. Puntorët e paditën fabrikën“Simpo” dhe procedura është në vazhdim. Pas përfundimit të konflikteve në vitin 2001, drejtori i ka thirrë këta puntorë që të kthehen në punë, por me kusht që ta tërheqin padinë. Të gjithë këte e kanë refuzuar. Momentalisht në fshatin e tyre Lluçan ka 15 të punsuar, prej të cilëve tetë punojnë në arsim. Ruzhdi Fejzullahi nga Tërnoci i Madh, një nga puntorët e “Simpos” në Bujanoc, rastin e vet kështu e përshkruan: “Në ditën kur filluan bombardimet në repartin ku kamë punuar unë ishin të punsuar 53 shqiptarë. Ditën tjetër, më 25 mars 1999, ne 45 jemi larguar pa aryetim. Disa ditë më vonë, më 1 prill 1999 kam ardhur për rrogë, ndërsa më 15 prill për regres. Asnjë herë nuk i kam marrë paratë, ndërsa për herën e fundit kur isha në atje, në afësi të fabrikës, në një veturë të markës “Ford Taunus” ishte i ulur një polic me automat. Kur i kam pyetur të punësuarit kur duhet të lajmërohem, ai polic e drejtoi automatin në drejtimin tim duke mu kërcnuar më tha “A dëshiron që unë të tregoj kur të lajmërohesh”. Nga ajo ditë unë nuk kam shkuar dhe as pyetur për rrogë” Fatmir Nebiu (1958), Xhemile Nevzadi(1958), Faik Agushi(1963), Makfire Ajeti (1959) dhe 4 puntorë të tjerë të OP “7 korriku” nga Presheva, për shkak të pasigurisë së përgjithshme gjatë mombardimit të NATO-s në vitin 1999 nuk kan ardhur në punë. Pesë prej tyre tani dëshirojnë që të kthehen në punë, por edhe krahas të premtimeve nga ana e drejtorit, kjo ende nuk ka ndodhur. Ata me postë i kan marrë librezat e punës, pa vendim për ndërprerjen e marrëdhënies së punës. Fshatrat Dobrosin, Konjçul dhe Tërnoc i Madh nuk kanë të punësuar në ndermarrjet shoqërore e publike në këtë komunë. Banorët e fshatrave, të cilët në asnjë mënyrë nuk janë prekur nga konfliktet e armatosura, gjithashtu nuk kanë të punësuar në ekonominë e komunës së Bujanocit. Në fshatin Smolicë, prej 1.500 banorëve vetëm katër janë të punësuar si mësues të fshatit. Personi i pestë, i cili ka punuar në ndermarrjen “Svetlost” është larguar nga puna gjtë vitit 1999. Sipas fjalëve të shqiptarëve lokal, gjatë dekadës së fundit krahas serbëve lokal janë në ndërmarrjet shoqërore janë punësuar kryesisht serbët e komunave fqinje. '''Komuna e Preshevës''' Në Preshevë janë të punësuar 2.408 banorë, ndërsa zyrtarisht të papunë janë 4.306. Duke marrë parashysh që shqiptarët kryesisht nuk paraqitën në Entin pët tregun e punës, përfaqsuesit shqiptarë vlerësojnë se në Preshevë ka 19.000 të papunë. Drejtorët e ndërmarrjeve publike PTT dhe Telekom, si dhe shumica e ndërmarrjeve shoqërore (fabrika e plastikës, shtypshkronja “Grafofleks”, fabrika e gëlqerës “Buduqnost”, fabrika e qelqit “Kristal”janë të nacionalitetit serb. Në ndermarrjen publike komunale, elektrodistribuim, industrinë ushqimore”Bratstvo” dhe fabrikën “Metal” drejtorët janë shqiptarë. Për ndryshim nga Bujanoci, numri i i shqiptarëve dhe romëve me përqidje është më i madh, por nuk i përgjigjet strukturës etnike të banorëve. Në “Galofekx”, fabrikë e plastikës punojnë rreth 50% të shqiptarëve. Fabrika e duhanit, përkatësisht në repartin që ekziston në Preshevë, ka të punësuar 78 punëtorë, prej tyre 29 janë shqiptarë (37,17%) dhe vetëm një rom (1,28). Në muajët kur paraqitet nevoja për punën sezonale, në fabikë prej 100 deri 120 të punësuar. Punëtorët sezonal rreth 70% të rasteve janë serbë. Këshilli drejtues ka 5 anëtarë (3 serbë dhe 2 shqiptarë), ndërsa drejtor i ndërmarrjes është serb. Prej 2.000 banorëve nga fshati Cërnoticë , vetëm 20 punojnë sektorin shoqëror. Fshati Rahovicë që numron 6.000 banorë ka vetëm 100 të punësuar. Fshati Miratovc , i cili i dyti me madhsi me 5.000 banorë ka 60 të punësuar, ndërsa në Norç me 1.500 banorë në sektorin shoqëror punojnë 50 banorë. Në fshatin e përzier etnik Relan jetojnë rreth 200 familje me rreth 1.500 anëtarë. Një e katërta e familejeve janë të nacionalitetit serb. Në sektorin shoqëror janë të punësuar 110 banorë, prej tyre 75 serbë dhe 35 shqiptarë. Në Bushtrajë jotojnë 180 familje, prej tyre një e treta janë të nacionalitetit serb. Prej 900 shqiptarëve etnik sa jetojnë në këtë fshat, janë të punësuar 10, ndërsa prej rreth 200 serbëve janë të punësuar 40. '''Forcave ushtarake dhe policore në objektet ekonomike''' Problem i veçantë në Preshevë paraqet stacionimi i forcave ushtarake dhe policore në objektet ekonomike. Shembullin, të cilin shqiptarët vazhdimisht e theksojnë është fabrika e këpucave “Eukofleks” ku punonin rreth 210 punëtorë, prej tyre mbi 80% të shqiptarëve. Trupi Koordinues disa herë ka vazdhuar afatin për largimin e ushtrisë nga ky objekt. Ushtria përfundimisht është tërhequr më 15 prill të vitit 2002. Ushtria dhe policia, gjithashtu, gjinden edhe në sallën e ndërmarrjes “Elektrokontakt”,në Qendrën e Kooperativës Bujqësore Presheva dhe motelin privat “Azizi”. Pjesë e planit të Qeverisë Republikane dhe asaj Federative, i cili ka të bëjë me “harmonizimin e përbërjes nacionale të udhëheqësve” në ekonomi, qeverisje lokale, jurispodencë dhe fusha tjera me rëndësi nuk është zbatuar, ndërsa nuk janë marrë as hapat për realizimin e tij. Pjesëtarët e pakicave edhe më tutje nuk kanë ndikim në zhvillimin ekonomik të komunave ku ata jetojnë. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1609 3361 2006-05-22T02:39:57Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Shëndetësia</big></center> <br> <br> <center> Problemi kryesor i shëndetësisë është se as Bujanovci, as Presheva nuk kanë spital. Përveç kësaj, struktura e të punësuarve dhe e udhëheqësve në këtë veprimtari nuk i përgjigjet strukturës etnike të popullsisë. Një numër punëtorësh të shëndetësisë, të cilët gjatë bombardimit kanë shkuar në Kosovë, ende nuk janë kthyer në vendet e punës. Drejtorët e shtëpive të shëndetit në Preshevë dhe Bujanovc i emëron kryeshefi i Qendrës Shëndetsore të Vranjës. Shtëpia e Shëndetit në Bujanoc ka rreth 250 punëtorë. Prej të gjithë mjekëve, vetëm tetë janë shqiptarë. Drejtori është serb. Në Shtëpinë e Shëndetit në Preshevë punojnë 130 punëtorë, nga të cilët 86 janë shqiptarë dhe 2 romë. Drejtor i Shtëpisë së Shëndetit është serb. Sipas fjalëve të dr. Eshref Aliu që punon në këtë institucion, shumica e mjekëve dhe e personelit tjetër mjeksor që gjatë bombardimeve 1999 kanë shkuar në Kosovë, kanë shptrehur gatishmërinë për tu kthyer në vendet e mëparshme të punës. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1610 3362 2006-05-22T02:40:17Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Infrastruktura</big></center> <br> <br> <center> Me vlerësimin për gjendjen e rrugëve, furnizimin me ujë, rrjetin telefonik dhe problemet tjera infrastrukturore pajtohen plotësisht të tri bashkësitë e Luginës së Preshevës. Gjatë periudhës së shkuar pati diskriminime edhe në këtë sferë. Shumica e fshatrave të banuara me shqiptarë nuk kanë telefona, në fshatrat malore rrugët janë kryesisht të cilsisë së dobët, ndërkaq vetëm 65 % të popullsisë furnizohet me ujë nga ujësjellsi. Kanalizimi është një problëm i madh sidomos në vendbanimet me popullsi rome. Është karakteristike situata në Tërnovc të Madh, i cili është vendbanimi më i madh me popullatë shqiptare, banorët e të cilit e kanë ndërtuar vetë postën dhe ia kanë dorëzuar PTT të Serbisë. Në këtë fshat me rreth 9.000 banorë ekziston vetëm një telefon, nuk ka kanalizim, ndërkaq shtypja në ujësjellës është e dobët. Ujësjellës nuk kanë as fshatrat Osllarë, Nesallc, Letovica, Lluçani dhe Turija, të cilat janë të banuara kryesisht me popullatë shqiptare. Pushteti lokal në bashkëpunim me Qeverinë Republikane dhe me Organizatat Ndërkombëtare kanë ndërmarrë mjaftë hapa praktik për ndërtimin e objekteve infrastrukturore. Njëri prej pikësynimeve kryesore është ndërtimi dhe asfaltimi i rrugës e cila e lidhë Tërnovcin e Madh me fshatin Muhovc në gjatësi pre 52 km, për të cilën shqiptarët lokal janë tejet të interesuar. Pjesën e parë të projektit e ka hartuar UJ. Rruga do të lidhte të gjitha fshatrat që gravitojnë në drejtim të Zarbincës me pjesën tjetër të komunës. Për këtë pjesë të komunës është paraparë edhe projekti për përmirsimin e rrjetit elektrik. Ish kryetari KK të Bujanovcit Stojançe Arsiq, premtoi se kanalizimi dhe ujësjellsi do të ndërtohen në lagjet me popullsi rome ose me popullsi të përzier- Morava 76, Rruga Gjilani, Car Llazari, Lagja e re dhe Cale. Në ndërtimin e infrastrukturës më së shumti është arritur në Preshevë ku vetëm 25% e popullsisë së qytetit e shfrytzon ujin nga ujësjellsi. Në këtë komunë janë hartuar ose janë në realizim e sipër projektet për ndërtimin e rrugëve, të ujësjellsit dhe të kanalizimit. Banorët e fshatit Cërnotince grumbulluan deri në vitin 1990 rreth 200.000DM(100.000 euro) për ndërtimin errugës së këtij fshati. Paratë e deponuara në Beobankën e Preshevës kanë mbetur “ të ngrira” si “ kursim i vjetër devizor”. Përfaqsuesit e bashkësisë lokale u janë drejtuar disa herë Këshillit Koordinues që ta zgjidhë këtë problem , por nuk kanë marrë kurrfarë përgjigjeje. Ata edhe në vitin 1999 hartuan projektet për instalimin e lidhjeve telefonike në tri fshatra dhe për ndërtimin e ujësjellsit dhe kanalizimit. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1611 3341 2006-05-22T02:33:01Z Hipi Zhdripi 9 <center>[[Medvegja në ditët tona]]</center> ---- <br> <center><big>Përdorimi zyrtarë i gjuhëve dhe shkrimeve</big></center> <br> <br> <center> Me Ligjin Republikan për përdorimin zyrtar të gjuhëve dhe shkrimeve, të miratuar në vitin 1991 është paraparë se në Republikën e Serbisë është në përdorim zyrtar gjuha serbe dhe alfabeti cirilik. Ligji lejon që me statutet e kuvendeve komunale të parashihet përdorimi i gjuhëve të pakicave kombëtare ne territoret e komunave të caktuara, por nuk i përcakton kriteret. Me ligj është paraparë se në rastet e tilla emrat e rrugëve dhe të shesheve të organeve dhe organizatave të shkruhen në gjuhët që janë në përdorim zyrëtar, por ndalon përdorimin e toponimeve tradicionale të pakicave. Komuna e Preshevës me statutin e vet ka parashikuar përdorimin e barabartë të gjuhës shqipe dhe gjuhës serbe. Ky vendim po zbatohet në praktikë në të gjitha institucionet e qeverisjes lokale, në të cilat të gjitha mbishkrimet janë në dy gjuhët. Mirëpo, në një numër të madh të institucioneve që janë në kompetencë të Republikës së Serbisë dhe RFJ nuk ka mbishkrime në të dy gjuhët. Në lokalet e entit të gjeodezisë në PTT, në Entin për llogaritje dhe pagesa, në Entin e tregut të punës, në Zyren e rrethit të Pçinjit dhe në Jugobankë, titujt janë shkruar ekskluzivisht në gjuhën serbe. Komuna e Bujanocit në statutin e vet nuk ka dispozita për përdorimin e barabartë të gjuhëve. Në komunë nuk ka mbishkrime në të dyja gjuhët. Këtë dispoizitë e nuk përmban as satatuti i i komunës së Medvegjës. Në këto komuna me rastit të dhënies së dokumentave dhe dokumenteve tjera zyrëtare, përdoret gjuha serbe dhe shkrimi cirilik. Regjistrimi i emrave personal sipas transkiptimit në gjuhën shqipe nuk është i mundur. Për shkak të kësaj gjendjeje përfaqsuesit shqiptarë kërkojnë “përdorimin e gjuhës dhe shkrimit shqip paralelisht me gjuhën serbe dhe shkrimin cirilik në lokalet e qeverisjës lokale dhe në të gjitha veprimtaritë të nivelit komunal dhe teritorijal, me ndryshime dhe plotësime të Ligjit mbi përdorimin zyrtar të gjuhës dhe shkrimit”. '''Simbolet kombëtare''' Pushteti i Serbisë disa herë kanë shfaqur paknaqësinë për shkak të vendosjes të flamurit shqiptar në vendet publike. Vendosja e flamujve të shteteve tjera nuk është ligjore me asnjë dispozitë duke përfshirë edhe Ligjin e për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të pakicave nacionale. Flamuri shqiptarë është vendosur në vititn 2001 me rastin e Ditës kombëtare të shqiptarëve, Ditës së Flamurit(28 nëntor), ndërsa për herë të fundit me rastit të shënimit të rënies të Ridvan Qazimit, më 24 maj të këtij viti, kur përfaqsuesit e Trupit Koordinues paralajmëruan se kjo është e paligjshme. Flamuri shqiptarë gjindet edhe pranë përmendorës të komandandit të vrarë të UÇPMB-s në Tërnovc të Madh. Edhe krahas vërejtjeve të Trupit Koordinues ajo ende nuk është hjekur. '''Ligji i ri në letër''' Ligji i ri për mbrojtjen e lirive dhe të drejtave të pakicave kombëtare garanton të drejtën në zgjedhje dhe përdorimin e simboleve kombëtare. Megjithatë, në nenin 16 pika 2 në mënyrë decidive theksohet që “simboli dhe emblema kombëtare nuk mund të jenë të njejta me simbolindhe emblemin e një shteti tjetër”. Këshilli për të drejtat e njeriut në Bujanoc në gusht të vitit 2002 parashtroi Gjykatës Federative Kushtetuese iniciativën për vlerësimin e kushtetushmërisë të këtij neni. Në këtë parashtresë, Këshilli theksoi se për shkak të nenit të përmendur “pakica kombëtare shqiptare vendoset në pozitë jo të barabartë me pakicat tjera, duke marrë parasysh që për shkak të kufizimeve nga neni 2 nuk ka mundësi që ta përdorësimbolin e vet kombëtar, krahas faktit se flamuri kombëtar i shqiptarëve fushën e kuqe me shqiponjën e zezë dykrenarë në mes paraqet simbolin kombëtar të shqiptarëve që nga viti 1943”. Këshilli në parashtresën e tij konsideron që vedimi është në kundërshtim me nenin 11, pika 1 të Kushtetutës së RFJ, përkatësisht me nenin 26, pika 1 të Paktit Ndërkombëtar për të drejtat politike të qytetarëve. Kushtetuta e RFJ parasheh të drejtën në përdorimin e simboleve kombëtare në pajtim me të drejtën ndërkombëtare, por asnjë instrument ndërkombëtar ,i cili obligon RFJ nuk përmban kufizime lidhur me zgjedhjen e simboleve. Përveç kësaj, Këshilli për të drejtat e njeriut konsideron se dispozita e përmendur është në kundërshtim me mbrojtjën e të drejtave të fituara, të cilat garantohen me nenin 8 të Ligjit për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të pakicave kombëtare. '''Ligji i vjetër në jetë''' Gjykata Federative Kushtetuese më 25 shtator të vitit 2002 e ka refuzuar iniciativën, duke theksuar se “ me këtë dispozitë nuk ndalohet përdorimi i simboleve kombëtare të pjesëtarve të pakicave kombëtare,të cilat ato i zgjedhin nëpërmjet organeve të tyre, por ndalohet përdorimi i simboleve, të cilat një shtet tjetër i caktuar i ka zgjedhur për simbol të vet”. </center> <br> <br> ---- {{Medvegja në ditët tona}} 1612 3340 2006-05-22T02:32:14Z Hipi Zhdripi 9 <div class="NavFrame"> <div class="NavHead"><center>[[Medvegja në ditët tona]]</center></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;"> <center> [[Medvegja në ditët tona Hyrje|Hyrje]] [[Medvegja në ditët tona Popullësia|I]] [[Medvegja në ditët tona Përndjekjet e dokumentuara 1989-1999|II]] [[Medvegja në ditët tona Përndjekjet e dokumentuara 2000-2001|III]] [[Medvegja në ditët tona Krimet në emër të UÇPMB-së|IV]] [[Medvegja në ditët tona Civilët gjatë luftës|V]] [[Medvegja në ditët tona Fundi i kryengritjes së armatosur|VI]] [[Medvegja në ditët tona Dhe jeta vazhdon ...|VII]] [[Medvegja në ditët tona Përsëri përndjekje ...|VIII]] [[Medvegja në ditët tona Përsëri protesta|IX]] [[Medvegja në ditët tona Dëmet materiale|X]] [[Medvegja në ditët tona Shpërnguljet|XI]] [[Medvegja në ditët tona Diskriminimi në Policin Multietnike|XII]] [[Medvegja në ditët tona Arsimimi|XIII]] [[Medvegja në ditët tona Mediumet|XIV]] [[Medvegja në ditët tona Kultura|XV]] [[Medvegja në ditët tona Qeverisja e punëve publike|XVI]] [[Medvegja në ditët tona Zgjedhjet lokale|XVII]] [[Medvegja në ditët tona Nderrmarjet publike dhe ekonomia|XVIII]] [[Medvegja në ditët tona Shëndetësia|XIX]] [[Medvegja në ditët tona Infrastruktura|XX]] [[Medvegja në ditët tona Përdorimi zyrtarë i gjuhëve dhe shkrimeve|XXI]] </center> </div> <div class="NavEnd"> </div> </div> 1614 4585 2006-07-07T12:03:21Z Shqiptari 23 [[Enciklopedit e huaja për Shqiptarët]] u zhvendos tek [[Enciklopeditë e huaja për Shqiptarët]] {{libri|Enciklopedit e huaja për Shqiptarët|Hipi Zhdripi|Hipi Zhdripi|<br>2006}} <center><big>Përmbajtia</big></center> <center> [[Enciklopedit e huaja për Shqiptarët 000|Hyrje]]<br> [[Enciklopedit e huaja për Shqiptarët 001|THE ENCYCLOPAEDIA OF ISLAM]]<br> [[Enciklopedit e huaja për Shqiptarët 002|ENCYCLOPAEDIA BRITANICCA]]<br> {{Enciklopedit e huaja për Shqiptarët Fund|Material i gjetur në fletat e internetit në vitin 2006:<br>THE ENCYCLOPAEDIA OF ISLAM : [http://www.iiu.edu.my/ Universiteti Ndërkombëtar Islamik Malajzi] dokumenti :[http://www.iiu.edu.my/deed/quran/albanian/arnautlluk.htm arnautlluk.htm]<br> ENCYCLOPAEDIA BRITANICCA [http://www.britannica.com/ Projek i hapur] }} 1615 4587 2006-07-07T12:05:06Z Shqiptari 23 [[Enciklopedit e huaja për Shqiptarët 000]] u zhvendos tek [[Enciklopeditë e huaja për Shqiptarët 000]] {{Enciklopedit e huaja për Shqiptarët Fillim|Hyrje}} Interesimi i popullsisë shqiptare nën administrimin Jugosllavë mbi mendimin e të tjerëve për ta nuk ka qenë në nivel të duhur ndërsa kapaciteti i shqipeve të Shqipërisë ka qenë i vogël. Kjo vetëkuptohet pasi mundësit për një gjë të tillë kanë qenë të vogla. Por kjo nuk do të thotë se ata nuk kanë qenë të interesuar për këtë por përkundrazi ata për të ardhur deri tek dita në të cilën do të kishim ne një mundësi të tillë kanë rënë viktima. Disa aneje e disa k'nej, por të gjithë ata e kanë pasur një qëllim ngritjen dhe mbrojtjen e Shqipes. Kohë pas kohe, sukses pas suksesi ata nga mbrojta e të drejtës së ekzistimin si shqiptar kanë arritur që të mbrojnë në pjesë të mëdha të drejtat e tyre, çka nuk do të thotë se kjo vlen për të gjitha territoret mirëpo ata na kanë lënë një hapësirë veprimi për të mbrojtur në mënyrë më efikase të drejtat tona para opinionit botërorë. Për këtë në shekullin e ri shumë të rijnë për dallim nga gjenerata e viteve të territ sllav nuk kanë sëmundje politiken por mbrojtjen e historisë, kulturës dhe botës shqiptare në literaturat e huaja të ndikuara prej "shkencëtarëve" të llojit të atyre që dëshironin që shqiptarët të jenë vetëm individ dhe jo ata që janë sot. Përderisa kundërshtari kryesorë në fund shekullin tonë ishte Serbia e cila ka mbetur me metodat e saja primitive që kanë për thelb moton ''Çajë e shpërlajë, e Tiranës jepi para'', moto e cila tani në kohën tonë po shihet se funksionon për mrekulli tek shpartallimi i serbëve primitiv në zhupane e banovina, tani ne të rinjtë i jem vënë punës në pastrimin e hedhurinave që ka lënë ky primitivizëm serb në literaturat e huaja. Ne nuk kemi para por kemi pasuri të patundëshme për të argumentuar botën tonë. Nuk na nevojitet keqpërdorimi i fesë, nuk na nevojitet keqpërdorimi i armiqësive ndërmjet popujve e vetmja gjë që na nevojitet është ndriçimi i pasurisë së patundëshme që për herë të fundit para botës është regjistruar në Lidhjen e Prizrenit. Detyra është e lehtë por pasrimi i hedhurinave kërkon punë dhe kohë. Në këtë hapësirë të quajtur internet ndodhë të thuash "heu, ky lotsjellës paska qenë i prishtë" por si në atë kohë edhe këtu do të kujtohet se era e ati lotsjellësi vije nga hedhurinat serbe, por ti do ta përballosh jo për vetën tënde por për një të ardhme që të tjerët mos e ndien erën e plumbit. Në përmbledhjen Enciklopedit e huaja për Shqiptarët do të mundohem të mbledhë këto hedhurina të gjuajtura në internet dhe shpresojë se dikush do i pastrojë një ditë. {{Enciklopedit e huaja për Shqiptarët Fund|}} 1616 3413 2006-05-25T21:40:37Z Hipi Zhdripi 9 <center>'''[[Enciklopedit e huaja për Shqiptarët]]'''</center> ---- <br> <center><big>{{{1}}}</big></center> <br> <center> 1617 3411 2006-05-25T20:32:10Z Hipi Zhdripi 9 </center> <br> ---- <center><small> '''[[Enciklopedit e huaja për Shqiptarët]]'''<br> {{{1}}} </small></center> 1618 5495 2006-10-09T07:16:26Z 172.178.171.179 {{Enciklopedit e huaja për Shqiptarët Fillim|THE ENCYCLOPAEDIA OF ISLAM}} Në fletën e prezantuar pohohet se enciklopedia në fjalë është botim i ri i përgatitur nga një numër i punëtorëve të orientalistikës. Redaktimi është bërë prej komiteti konsticional dhe nga faqe 1 deri 320 prej H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, E. Lévi-Provençal, J. Schacht të ndihmuar nga sekretari i përgjithshëm i komitetit S.M. Stern pastaj nga faqe 321 deri 1359 nga B. Lewis, Ch. Pellat dhe J. Schacht dhe ndihmuar nga C. Dumont dhe R.M. Savory si sekretar i botimit. Dokumenti gjendet nën patronazhin e Unionit Akademik Ndërkombëtar dhe pjesët e prezantuara në këtë fletë gjenden në Volumin e I-rë, A-B <small>Si duket baza e materialit është marrur apo punuar nga Halil Ìnalcik, së paku seksioni për Histori. Po ashtu dokumenti ka disa tabela rë cilat tregoin se cilat shkronja përgjegjëse janë marrur për përkthim nga arabishtja në latinishte, emërtii për shqipe përdoret ai internacional - [HZ]</small> ---- <small>fq:650</small> '''ARNAWUTLUK''', emri origjinal në turqishten Osmane për Shqipërin <small>[Albania]</small> '''1. Gjuha''' Gjuhë e degëzuar nga Pellazgjishtja <small>[Pelasgian]</small>, Shqipja është Indo-Evropiane e llojit "satem" sikur Armenishtja, Indo-Iranishtja dhe Sllavonishtja [Slavonic]. Nuk ka të dhëna të regjistruara para vitit 1496 p.e.s, mirëpo Ilirët antik dhe Epirotët antik, në bazë të emrave personal dhe të toponimeve duket të jenë prototipa të Gegëve (veri) dhe Toskëve (jug) të sotshëm. Rastet në Ilirishte mantua, mantia, “bramble”, and grôssa i përgjigjen në Shqip mand, manzë dhe grresë. Maqedonishtja, Trakishtja dhe Dakishtja ishin gjuhë të llojit të Shqipes. E njohur në botë si "Albanin" dhe në kolonit shqiptare si arbëreshe, gjuha shqipe flitet nga diku rreth 1,5 milion në Shqipëri, 0,7 milion në Kosovo-Metohija teritor në Jugosllavi dhe diku rreth 40,000 vetë në Epir <small>[Epirus]</small>. ... '''2. Literatura''' <small>shkurt shqip [HZ]</small> Xhon Buzuku 1555 - Budi - Bardhi - Bogdani - Matranga (1592) - Brancato (1675-1741) - Calabrian Variboba ( 1725) - De Rada (1813-1903) - Zef Schirò (1865-1927) - Abdyl (politikani), Sami (edukatori) and Naim (Bektashiu nostalgjik i Shqipërisë) - Kristoforidhi (1827-1895)- përkthyesi i Bibles - Thimi Mitko dhe Spiro Dine, të emigruar në Egjip - Midhat Frashëri, i biri i Abdyl "kontrabanduesi" i librave shqip me karavane për në Shqipëri - A. Santori nga Kalabria - Dh. Camarda (1821-1882) linguist nga Sicelia - A. Drenova (1872) - Bubani, - L. Poradeci (1899) - F. Shiroka (1847-1917), - A. Xanoni (1863-1915), - N. Mjeda (1866-1937), - Gj. Fishta (1871-1940), - V. Prennushi (1885-1946) - F. Koliqi ( 1903) - Foqion Postoli, - M. Grameno (1872-1931) - Kristo Floqi ( 1873), - F. Konitza (1875-1943) '''3. Gjeografia''' Albania (Shqipni, Shqipëri) shtrihet në V-J në aksin 20°L të Grenwiçit. Me një sipërfaqe prej 28.748 km² kufizohet nga Jugosllavia, Greqia dhe Deti Adriatik <small>[e Deti Jon ?]</small>. E ndodhur mes 39° 38’ V dhe 40° 41 V ka një gjatësi totale 207 mile. Ngushtohet në milen e 50 tek Peshkopia dhe zgjerohet në milen e 90 tek liqeni i Prespës <small>[Presba]</small>. Dhjetë prefekturat e saj formohen nga 39 nënprefektura, tani me kufi të ndryshuar dhe të emërtuara si 34 njësi <small>[districts]</small>. ... <small>fq:651</small> ... mirëpo Shkumbi <small>[ni]</small>, i rrjedhëshem në dimër, rrjedhë nga lindja në perendim duke ndarë vendin në dy hapësira përafërsisht të ekuilibruara, Gegnija dhe Toskërija. ... <small>Shiko Burimi I.</small> '''4. Popullsia''' Duke ju referuar regjistrimit të 1955 popullsia e Shqipërisë ishte 1,394,310 (në 1930 ishte 1,003,097). Jashtë Shqipërisë janë Shqiptarët në Jugosllavi (750.000 sipas regjistrimit Jugosllav të vitit 1948 <small>[paskan bo shkiet regjistrim në 1948 ?]</small>) në Greqi (llogariten të jenë: 150-250,000). Numri i të (lindurve si shqiptar d.m.th etnik) Shqiptarë në botë është llogaritur 3 milion (shiko Albania, ed. S. Skendi, New York, 1956, 50 <small>[?]</small>). Duke u mbështetur në regjistrimin e vitin 1930 në Shqipëri ishin : 45,000 Vllahë <small>[Vlachs]</small>, 35,000 Sllavë, 20,000 Turq dhe 15,000 Grekë. Përafërsisht 20 përçin e popullsisë së Shqipërisë jetonin në pjesët rurale gjatë viteve 1949-50. Gjatë këtyre viteve qytete më të mëdha ishin Tiranë, kryeqyteti, me një popullsi të llogaritur diku 80,000 (në 1930, 30,806), Shkodër 34,000, Korçë 24,000, Durrës 16,000, Elbasan 15,000, Vlorë 15,000, Berat (12,000), Gjinokastër <small>[Gjirokastër]</small> 12,000. Kryesisht Shqiptarët janë të ndarë në dy grupe etnike: Gegët në veri të Lumit Shkumbi dhe Toskë në jug. Turqit i thërrisnin këto dy regjione Gegalik dhe Toskalik <small>[ej, njeri]</small>. Përpos dallimit në dialekt ata dalloheshin edhe në pamje <small>[outlook]</small> dhe në shoqëri. Gegët konsiderohen si mbajtës të karakteristikave më të thjeshta <small>[purer]</small> nacionale se Toskët. Po të flasim në përgjithësi malet jo pjellore e kanë ndihmuar shumë pakë zhvillimin, këtu hynë edhe rritja e popullsisë dhe krijimi i nën-grupeve. Kjo vije në dukje posaçërisht kur binte epidemia ndër kafshë, njerëzit në qare nuk kishin rrugëdalje tjetër pos emigrimit apo të sulmonin malin karshi tyre. Zakonisht ata shkonin në mërgim si mercenar, barinj <small>[shepherds]</small> apo bujq <small>[agriculturists]</small>. Gjatë mesjetës në shekullin e XIV Shqiptarët nën persekutimin Serb apo si mercenar të feudalëve <small>[seigneurs]</small> në Greqi. migruan dhe u vendosen në Epir<small>[Epirus]</small>, Thesali<small>[Thessaly]</small>, More<small>[Morea]</small> si dhe më larg në Ishujt e Egjeut. Gjatë kësaj kohe një pjesë e madhe e Shqiptarëve ose u greqizuanë gradualisht ose mërgoi më vonë nën shtypjen Otomane në pjesën jugore të Itaisë <small>[ej, njeri dikush krejt kohen paska pas ktu interesa]</small>. Mirëpo diku rreth vitit 1466 në Thesali kishte ende njësi administrative <small>[districs]</small> si dhe vendbanime sikur 24 katundet <small>[Katunes]</small> në Livadia (Lebadea) dhe 34 në Istifa (shiko: Fâtih Devri, Ankara 1954, 146). Nën osmanët këto katunde kishin një statut special dhe më vonë u quajtën armatols <small>[ej, njeri]</small> Pas vdekjes së Skënderbeut <small>[Iskender-beg]</small> më 1468, numri i Shqiptarëve pjesëmarrës në luftën e tij kundër Osmanëve ose tërhoq në male ose mërgoi në Mbretërinë e Napolit. Gjatë 1478, 1481 dhe 1492 shumë Shqiptarë mërguan në pjesën jugore të Italisë dhe Sicili ku konservuan gjuhën dhe kostumet deri në ditët e sotme. Në shekullin e XV, qeveria Osman i transformoj disa timare të (Shiko Tîmâr) të familjeve feudale (Mazeraki dhe Heykal) Trebizond-it. Përpos një numri të vogël turqish të vendosur në Konya, vendit të quajtur Konici nuk ka regjistra tjera të turqve në Shqipëri. Po ashtu në Yürüks të Kodjadjik-it bri maleve në lindje të Dibrës ishin të stacionuara garda e sigurimit të udhës <small>[highway]</small> Rumeli-Shqipëri. Sürgüns (të deportuarit) u dërguan diku rreth vitit 1410 nga pjesë të Anatolisë si Sarukhan, Kodja-ili, Djanik, si do që të jetë ishe një numër shumë i vogël (shiko: Sûret-i Defter-i Sandjâk-i Arvanid, index ) Ekspansioni i dytë Shqiptarë i regjistruar në Rumeli është bërë në shekullin XVII dhe XVIII. Ata filluan të vendosën në fushat e "Djakovë (Yakova), Prizren, Ipek (Pec), Kalkandelen (Tetovo)" dhe "Kossovo", Posaçërisht pas mërgimit masiv të serbëve nga kjo hapësirë më 1690. Duket sikur kjo lëvizje të pasojë si rezultat i reformës së tokës të quajtur sistemi mukâta‘a (shiko Tanzimat nedir?, in Tarih Araštirmalari, Ankara 1942) që i ka dhënë emër kësaj periudhe. Shqiptarët filluan të linin tokat e vogla të tyre për të marrë nga mukâta prona të mëdha në këto fusha të pasura dhe u vendosen aty si qiraxhi përgjithmonë. Vllahët në Shqipëri kalonin jetë baritore <small>[pastoral]</small> në pjesët veriore të Shqipërisë krah për krahë me Shqiptarët qysh nga depërtimi Sllavë në shekullin e VII dhe morën pjesë në ekspansionin Shqiptarë prej shekullit XI e më vonë. Në regjistrat osmanë të 835/1431 i gjejmë Vllahët dhe katundet e tyre (Eflak-katune) në Shqipërinë jugore posaçërisht në regjionin lindor të Kaninës. Prijësit Shqiptar në veri thirren me emrin e përgjithshëm Malësorë [Malj-i-sor (highlanders)]. Deri më 1881 kanë qenë të njohur 19 prijës që i takonin këti grupi me një popullatë prej 35,000 katolikëve të ritit romak, 15,000 mysliman dhe 220 Ortodoks të ritit grekë. Prijësit më të dalluar në mes tyre ishin Hoti [ej, njeri fisi jam - Hotti], Klementi, Shkreli, Kastrati, Koçaj, Pulati, të cilët jetonin në pjesën lindore të maleve të Shkodrës. Siç duket gjatë fitores osmane kundrejt Shqipërisë nga 1385 deri në fund të shekullit XV fiset rebele ishin këndellur edhe njëherë në pjesët më shkëmbore të maleve. Ata u lëshuan në fusha dhe me dobësimin osmanëve në provinca në shekullin e XVII dhe më vonë u bënë "terror i Rumelisë" <small>[ej, njeri]</small>. <small>fq:652</small> '''5. Religjioni''' <small>fq:653</small> '''6.Historia''' Origjina Ilire e njerëzve shqiptarë përgjithësisht pohohet, mirëpo lidhjet etnike të tyre me Trakët, Epirotët dhe Pellazgët janë një subjekt për tu argumentuar. Paria Iliriane vije në kontakt me kulturën greke nëpërmjet kolonive greke të themeluara në bregdetin e Shqipërisë në shekullin e VII p.e.sonë. Më kryesorja ishte Epidami (Epidamnos) afër Durazzo (Durrës). Organizimin e pavarur politik Ilirët [Illyrians] e formuan në shekullin e III p.e.sonë. Të mundur nga Romakët në 167 p.e.sonë ata ishin objekt i ndikimit të fortë romakë për shekuj. Rruga romake për në Orient, Via Egnatia, fillonte nga Durrësi [Dyrrachium] dhe vazhdonte në fushën e Shkumbinit. Ptolemei përshkruan për herë të parë Albanët [Albanoi] si pari e parisë Ilire dhe kryeqendrën e tyre Albanopolisin (afër Krujës [Croya]). Marrëshimi sllavë në shekullin e VII përgjatë Shqipërisë i japi fund romanizimit të shqiptarëve [Albanians] të cilët u tërhoqën në pjesët malore në veri të Shqipërisë ku edhe kaluan një jetë të mbyllur nga ndikimet e jashtme shpirtërore [pastorall] për më se 500 vite. Në shekullin e IX dhe X-të perandoria Bullgare zgjeron zgjedhjen e saj mbi pjesën jugore të Shqipërisë duke përfshirë edhe Durrësin [Dyrrachium (Greek Dyrrachion)] dhe deri në fund të shekullit 12 serbët nën Nemajnën okupuan Sheperin veriore. Ko-ekzistenca [coexistence] me bujqit sllavë kanë lënë gjurmë të thella në pjesëtarët shqiptarë. Së fundi perandori Basil II e ri-mëkëmbë sundimin bizantinë mbi pjesët jugore të Shqipërisë dhe fiton mbi Durrës [Dyrrachion] (1005) i cili ishte qendër bizantine e bazilikës së Durrësit [thema of Dyrrachion] që nga shekulli IX-të. Nga mesi i shekullit XI përderisa ishte dobësuar kontrolli bizantinë në provinca, shqiptarët filluan të rikthehen nga malet në të cilat ishin tërhequr. Nga kjo kohë shqiptarët të cilët ishin brenda hapësirës Shkodër [Skodra]-Durrës[Dyrrachion] dhe Ohër [Ohrida] - Prizren[Prizren] duket se kanë qenë të vëzhguar/përmendur nga bashkë-kohanikët tanë si . ’Albanoi ose ’Arbanítai në greqisht, Arbanenses ose Albanenses në latinisht dhe Arbanaci në burimet sllave. Osmanët në fillim përdornin formen nga greqishtja Arvanid dhe pastaj e turqizuan në versionet Arnavud dhe Arnawut Prapë nga fillimi i shekullit XI, Shqipëria u bë ura kryesore e sulmeve të feudalëve Evropian për të sulmuar perandorin bizantine. Durrësi [Dyrrachion] u ra për disa herë në duar të feudalëve evropian [Normans] 1081 dhe 1185, dhe në duar të Venedikasve më 1204. Pastaj hyri si tokë e despotit të Epirit [Despot of Epirus], Theodore Angelus (1215-1230). Më 1272 Karli i Anjon-it [Charles of Anjou] e okupon Durrësin [Dyrrachion] si dhe pjesën bregdetare të Shqipërisë dhe e thirri vetën "Mbreti i Shqipërisë". Ky konservim ishte shkak i një përleshje të gjatë në mes të Bizantit dhe Angevin-ve në Shqipëri. Turqit e Anatolisë [Anatolian Turks] si rezultat i aleancës së tyre me perandorin e Bizantit, filluan të dinë për shqiptarët rreth vitit 737/1337. Gjatë luftës civile në Bizant, malësorët shqiptarë rrisin plaçkat në Shqipëri, marrin Timoron [Timoron (Timorindje)] dhe rrezikojnë vendet e përforcuara : Kanina, Belgrade (Berat) Klism’a and Skarapar. Me qëllim që të vendos kontrollin e vet mbi Shqipëri dhe në Epir gjithashtu, Andronicus III hyri në provincë me një ushtri e cila kishte forca ndihmëse turke. Ishin dërguar nga aleati i tij Umur Beg-u, sundues i Aydin-it. Armata e përshkojë vendin si dhe Durrësin [Durazzo (Dyrrachion)]. Rebelët të cilët u tërhoqën në male pësuan humbje të mëdha nga duar e turqve. Turqit u kthyen në shtëpi nga Thesalia dhe Bythnia [Thessaly and Boeotia (Cantacuzenus)] Përpara Stefan Dushani kishte okupuar Shqipërinë (Krujën më 1343 [Croya], Shqipërinë qendrore 1343-1346). Kjo si duket kishte shkaktuar migrimin e shqiptarëve në Greqi. Feudalët dhe ushtarakët vendas të Shqipërisë ju kishin bashkuar Dushanit në fitoret në jug [(L. von Thallóczy-C. Jirecek, Zwei Urkunden aus Nordalbanien, Archiv für slavische Phil., xxi, 1899, 85)] Vojnikët [The voyniks] të cilët i gjejmë më vonë në Shqipëri nën zgjedhjen otomane si duket ju kanë bashkuar në këtë kohë Dushanit. Pas rrënjës së perandorisë së Dushanit më 1355, luftarak feudal vendorë të origjinës sllave, shqiptare apo bizantine gjenden në gjitha anët e Shqipërisë. Së shpejti si fuqi më të mëdha feudalo-ushtarake dalin Balshajt [Balshas (Balshic’i)] në veri dhe Topiat [Thopias] në pjesën qendrore. Balshajt kishin si pronë bregdetin nga Durrësi deri në Kotorrë [Durazzo and Cattaro], dhe mundoheshin të përforconin kontrollin në hapësira të gjëra e largëta si Prizreni. Ata ranë në konflikt me mbretin e Bosnjës Tvrkon [Twrtko] si dhe me serbët të cilët shikonin që ta fusnin këtë regjion (Zetën) prapë nën kontrollin e tyre. Menjëherë Balshajt, të cilët tashmë ishin lëshuar në Vlonë (Avlona), Berat (Belgrade) dhe Kaninë (Kanina) filluan të kërcënojnë Karl Topien (Carlo Thopia) në Durrës (Durazzo). Ky kërkoj ndihmë tek turqit më 787/1385. pasi që njësit ujd-it [udj (frontier)] kishin vënë zgjedhjen e tyre në afërsi të Janinës [Yannina] që nga 783/1381. Balsha II u mund dhe u vra nga armata osmane në Savra, pran lumit Vjosa në Myzeqe më 18 shtator 1385 (12 Sha´ban 787). Kjo është regjistruar në kronikat osmane si ekspedita, nxitim në “Karli-ili” që do të thotë nxitimi në tokën e Karlit [(Carlo Thopia)] dhe data korrekte është 787/1385. Fisnikët shqiptare (Lords) si dhe trashëgimtari i Balshave e pranuan mbisundimin e Sulltanit. Dukagjini i Lezhës [The Dukagjini of Alessio] lajmëron Raguzën [Ragusans] për paqen me osmanët më 789/1387. Venedikasit e alarmuar nga përparimet e osmanëve, dërguan Daniel Cornaro tek Muradi I-rë që të mbrojë Topiat [Thopia (Ramadân 789/October 1387)] por në anën tjetër fillojë negociatat me Topian të marrë qytetin. Me këtë fillon edhe rivaliteti i gjatë në mesë të venedikasve dhe osmanëve për Shqipëri. Si vasal i sulltanit, Gjergj Stratsimirovic, pasardhësi legjitim i Balshajve në Shkodër [Scutari] dhe Dulcigno, tani donin të përfitonin nga osmanët në konflikt me boshnjakët. Shahin Kavala ([Kefalia Shâhîn] në kronikat turke Kavala Shahin, më vonë Shihâb al-Dîn Shâhîn Pasha) një beg i njësive ujd-i dhe siç duket subashi i Leskovikut (Liaskovik) ndërmori një seri sulmesh të suksesshme mirëpo u mund nga boshnjakët afër Trebinjës më 27 gusht 1388/23 Sha‘bân 790. Sipas <small>fq:654</small> <small>fq:655</small> <small>fq:656</small> <small>fq:657</small> <small>fq:658</small> '''Burimi I.''' M. Lambertz, Albanisches Lesebuch, Parts I and II (Albanian Grammar, Texts and Translation into German), Leipzig 1948; S.E. Mann, Albanian Literature, An Outline of Prose, Poetry and Drama, London 1955; idem, A Short Albanian Grammar, London 1932; idem, An English-Albanian Dictionary, Cambridge 1957; S. Skendi, Albania (Statistical, Historical, Political, etc.), New York and London 1957. Përmbledhës (S.E. Mann) {{Enciklopedit e huaja për Shqiptarët Fund|Material i gjetur në fletat e internetit në vitin 2006: ndër fletat e projektit [http://www.iiu.edu.my/ Universiteti Ndërko,bëtar Islamik Malajzi] dokumenti :[http://www.iiu.edu.my/deed/quran/albanian/arnautlluk.htm arnautlluk.htm]}} 1620 5770 2006-11-03T12:44:37Z Puntori 21 /* Përmbajtja */ <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse" bordercolor="#111111" width="100%" id="AutoNumber1"> <tr> <td width="44%" bgcolor="#F0F9FF"> === Ballina === <br><br><br> <center> '''Kitâb-us-Salât LIBRI NAMAZIT''' *'''Përgatiti:''' :Hasan Yavash *'''Përshtati në Shqip:''' :A.Gjinishi *'''Informata mbi botuesin''' Hakîkat Kitâbevi Darüşşefeka Cad. 57 P.K.: 35 34262 Tel: 90.212.523 4556 – 532 5843 Fax: 90.212.525 5979 http://www.hakikatkitabevi.com e-mail: bilgi@hakikatkitabevi.com Fatih-ISTANBUL/TURKEY 2000 Baskı: İhlâs Gazetecilik A.Ş. Istanbul Tel: (+90) 212 454 30 00 </center><br><br><br><br><br><br><br><br><br></td> <td width="28%" bgcolor="#F0F9FF"> === Përmbajtja === *1-[[Libri i namazit/Botues|Libri i namazit kopertina]] *2-[[Libri i namazit/Parathënie|Parathënie]] *3-[[Libri i namazit/Pasqyra e lëndës|Pasqyra e lëndës]] *4-[[Libri i namazit/Namazi është urdhër i madh|Namazi është urdhër i madh]] *5-[[Libri i namazit/Besimi dhe falja|Besimi dhe falja]] *6-[[Libri i namazit/Bindja (I'tikadi) i ehli sunnetit|Bindja (I'tikadi) i ehli sunnetit]] *7-[[Libri i namazit/Kushtet e imanit|Kushtet e imanit]] *8-[[Libri i namazit/Të besosh All-Llahun e madhëruar|Të besosh All-llahun e madhëruar]] *9-[[Libri i namazit/Sifati dhatije|Sifati dhatije]] *10-[[Libri i namazit/Sifati thubutije|Sifati thubutije]] *11-[[Libri i namazit/Të besosh ëngjëjt (melaiqet)|Të besosh ëngjëjt(melaiqet)]] *12-[[Libri i namazit/Të besosh librat|Të besosh librat]] *13-[[Libri i namazit/Të besosh pejgamberët|Të besosh pejgamberët]] *14-[[Libri i namazit/Es-habi kiramët|Es-habi kiramët]] *15-[[Libri i namazit/Të besosh ahiretin|Të besosh ahiretin]] *16-[[Libri i namazit/Të besosh kaderin|Të besosh kaderin]] *17-[[Libri i namazit/Adhurimet tona dhe falja|Adhurimet tona dhe falja]] *18-[[Libri i namazit/Kujt i thuhet Mukel-Lef (i obliguar)?|Kujt i thuhet Mukel-Lef (i obliguar)?]] *19-[[Libri i namazit/Dispozitat islame (Ahkâm-i Islâmijje)|Dispozitat islame (Ahkâm-i Islâmijje)]] *20-[[Libri i namazit/Armiqtë e islamit|Armiqtë e islamit]] *21-[[Libri i namazit/Kushtet e islamit|Kushtet e islamit]] *22-[[Libri i namazit/Falja e namazit|Falja e namazit]] *23-[[Libri i namazit/Llojet e namazeve|Llojet e namazeve]] *24-[[Libri i namazit/Pesë kohët e namazit|Pesë kohët e namazit]] *25-[[Libri i namazit/Farzet e namazit|Farzet e namazit]] *26-[[Libri i namazit/Abdesti|Abdesti]] *27-[[Libri i namazit/Mes-hi mbi meste|Përdorimi i misvakut]]* *28-[[Libri i namazit/Mes-hi mbi meste|Mes-hi mbi meste]] *29-[[Libri i namazit/Gusli|Gusli]] *30-[[Libri i namazit/Tejemum|Tejemum]] *31-[[Libri i namazit/Ezani dhe ikameti|Ezani dhe ikameti]] *32-[[Libri i namazit/Pjesët përbërëse të namazit (ruknet e namazit)|Pjesët përbërëse të namazit (ruknet e namazit)]] *33-[[Libri i namazit/Si falet namazi|Si falet namazi]] *34-[[Libri i namazit/Sunnetet e namazit|Sunnetet e namazit]] *35-[[Libri i namazit/Mustehabet e namazet|Mustehabet e namazet]]<br> </td><td width="28%" bgcolor="#f0f9ff"> <br><br> *36-[[Libri i namazit/Mekruhet e namazit|Mekruhet e namazit]] *37-[[Libri i namazit/Gjërat që prishin namazin|Gjërat që prishin namazin]] *38-[[Libri i namazit/Namazi me xhemat|Namazi me xhemat]] *39-[[Libri i namazit/Namazi i xhumasë|Namazi i xhumasë]] *40-[[Libri i namazit/Namazet e Bajramit|Namazet e Bajramit]] *41-[[Libri i namazit/Të kujtuarit e vdekjes|Të kujtuarit e vdekjes]] *42-[[Libri i namazit/Namazi i xhenazes|Namazi i xhenazes]] *43-[[Libri i namazit/Namazi i teravisë|Namazi i teravisë]] *44-[[Libri i namazit/Namazi gjatë udhëtimit|Namazi gjatë udhëtimit]] *45-[[Libri i namazit/Namazi gjate sëmundjes|Namazi gjate sëmundjes]] *46-[[Libri i namazit/Namazet kaza |Namazet kaza]] *47-[[Libri i namazit/Si falen namazet kaza|Si falen namazet kaza]] *48-[[Libri i namazit/Ata që nuk falin namaz|Ata që nuk falin namaz]] *49-[[Libri i namazit/Hakikati i namazit|Hakikati i namazit]] *50-[[Libri i namazit/Epërsitë në namaz|Epërsitë në namaz]] *51-[[Libri i namazit/Fshehtësia e namazit|Fshehtësia e namazit]] *52-[[Libri i namazit/Lutja pas namazit|Lutja pas namazit]] *53-[[Libri i namazit/Lutja e përtëritjes së imanit|Lutja e përtëritjes së imanit]] *54-[[Libri i namazit/Namazi dhe shëndeti|Namazi dhe shëndeti]] *55-[[Libri i namazit/Iskati i namazit|Iskati i namazit]] *56-[[Libri i namazit/Tridhjetë e tri dhe pesëdhjetë e katër farzet|Tridhjetë e tri dhe pesëdhjetë e katër farzet]] *57-[[Libri i namazit/Tridhjetë e tri farzet|Tridhjetë e tri farzet]] *58-[[Libri i namazit/Pesëdhjetë e katër farzet|Pesëdhjetë e katër farzet]] *59-[[Libri i namazit/Tema (çështja) e kufrit|Tema (çështja) e kufrit]] *60-[[Libri i namazit/Që ta kemi gjithnjë imanin dhe që të mos na humbasë|që ta kemi gjithnjë imanin dhe që të mos na humbasë]] *60-[[Libri i namazit/Gjërat që shkaktojnë humbjen e imanit|Gjërat që shkaktojnë humbjen e imanit]] *61-[[Libri i namazit/Gjynahet e mëdha|Gjynahet e mëdha]] *62-[[Libri i namazit/Dhjetë gjëra në frymëmarrjen e fundit bëhen shkaktare të shkosh pa iman|Dhjetë gjëra në frymëmarrjen e fundit bëhen shkaktare të shkosh pa iman]] *63-[[Libri i namazit/Për të qenë në I'tikadin e ehli sunnetit u duhet kushtuar kujdes këtyre çështjeve|Për të qenë në I'tikadin e ehli sunnetit u duhet kushtuar kujdes këtyre çështjeve]] *64-[[Libri i namazit/Veset e këqija|Veset e këqija]] *65-[[Libri i namazit/Domethënia e duave të namazit|Domethënia e duave të namazit]] *66-[[Libri i namazit/Shpjegime të disa termave islame|Shpjegime të disa termave islame]]<br> </td></tr></table> [[Category:Libra Islam|{{PAGENAME}}]] 1621 5764 2006-11-03T12:22:13Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Shpjegime Të Disa Termave Islame]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Shpjegime të disa termave islame]] === Shpjegime Të Disa Termave Islame === '''Ahiret''': bota tjetër, jeta pas vdekjes. '''Ajet''': fjali a togfjalësha të Kur’anit, verset i Kur’anit. '''As-habe''': Shok i Muhammedit alejhisselam. '''Auret''': organet e trupit të njeriut që duhen mbuluar, si pjesë të turpshme. Pjesët e trupit që nuk duhet të shihen. '''Dert''': brengë, hall, problem. '''Dua''': çdo lutje që i drejtohet All-llahut. '''Dynja''': bota e sotme, jeta në këtë botë. '''Dhikr''': të përmendurit e emrit të All-llahut ose ndonjë shprehje tjetër devotshmërie me të cilën lartësohet Zoti. '''Eda''': falja e namazit në kohën e duhur. '''Ehli Bejt''': farefisi i afërm i Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem) '''Es-habi kiram''': Myslimanët e nderuar që e kanë parë fytyrën e bekuar dhe dëgjuan fjalët e ëmbla të Pejgamberit Muhammed (salall-llahu alejhi ve selem). '''Fasik''': njeri i prishur, që bën e vepron punë të palejuara. '''Fetva''': përgjigje dhe vendime juridike islame të mbështetura në Kur’an dhe hadith, që i jep personi i autorizuar. '''Fikh''': shkencat juridike islame. '''Gjynah''': mëkat, faj, gabim, keq. '''Hadith''': gjithçka që Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), ka thënë, ka porositur, ka punuar dhe ka pëlqyer (kur diçka kanë punuar të tjerët). '''Hakikat''': njëmendësi, e vërtetë, realitet. '''Hajr''': punë, veprim i mirë, mirësi, dobi. '''Hak''': i vërtetë, (i) drejtë, detyrim, borxh. '''Hytbe''': fjalim, këshillë, ligjëratë islame, që e mban imami në namazin e xhumasë dhe në namazin e bajrameve duke folur nga minberi. '''Ibadet''': lutje, përkushtim, nënshtrim dëshirës së All-llahut. Çdo vepër islame që kryhet në emër të All-llahut është ibadet. Pra, ibadet është sendërtimi i urdhëresave dhe ndalesave të All-llahut. '''Imam''': përdoret me dy kuptime: 1. Personi që udhëheq faljen e namazit me xhemat; 2. Titull nderi për dijetarët islamë, sidomos për themeluesit e shkollave burimore juridike islame, p.sh., Imam Ebu Hanife, Imam Shafiu, Imam Maliku, Imam Hambeliu etj. '''Iman''': besimi në All-llahun xheleshanuhu. '''Kaza''': plotësim (kryerje) i të gjitha detyrimeve islame (farzeve) pas kohës së caktuar, kur nuk janë kryer në kohën e tyre. '''Keramet''': shfaqja e gjërave të jashtëzakonshme nga njerëzit e zgjedhur (evliatë) e All-llahut(mrekulli të evlijave) '''Kible''': të kthyerit e myslimanit nga Qabeja (në Mekë) me rastin e faljes së namazit. Të kthyerit nga kibla bëhet edhe me rastin e therjes së kurbanit, por edhe të tjera. Edhe të vdekurit, kur të varroset, i kthehet e djathta nga kibla. Kibla tek ne është në drejtim jug-lindje. '''Kijam''': qëndrimi në këmbë gjatë faljes së çdo rekati të namazit, ku duhen kënduar pjesë nga Kur’ani. '''Kiamet''': Dita e shkatërrimit të kësaj bote-fundi i kësaj bote. '''Kiraet''': leximi dhe këndimi i Kur’anit në namaz e në raste të tjera. '''Kusur''': faj, e metë. '''Medhheb''': shkollë juridike a apologjike islame, drejtim. '''Mes-h''': përshkimi (fshirja) e kokës me dorë të lagur me rastin e marrjes abdest. '''Mufessir''': dijetarë që merret me komentimin e Kur’anit. '''Munafik''': dyfytyrësh, hipokrit, që haptas thotë diçka, kurse fshehurazi punon të kundërtën; që shfaqet sikur është besimtar, e në të vërtetë nuk është besimtar,por ngatërrestar. Munafikët janë kategoria më e urrejtur tek All-llahu. '''Murted''': ai që e lë fenë islame, pasi e ka pranuar atë; tradhtar. '''Mushrik''': që beson në shumë zota, që i bën shok All-llahut. '''Nafile''': namaz jo i detyrueshëm; që falet vullnetarisht (edhe për këtë namaz vlejnë të njëjtat rregulla si për namazin e detyrueshëm). '''Namaz''': është detyrë për çdo mysliman. Brenda 24 orëve falen pesë namaze. Namazi përbëhet prej dy e më shumë rekatesh. Fjala namaz, ka burimin persian, dhe është sinonim i fjalës arabe salat. '''Nijet''': të vendosësh (për të falur namaz, por edhe për punë të tjera). '''Nimet''': dhunti, begati (e caktuar nga All-llahu)mirësi. ''' Pejgamber''': lajmëtar i fesë; ai që kumton Shpalljen e All-llahut xheleshanuhu. Fjalë me burim persian. I përgjigjet fjalës arabe nebij dhe resul. '''Qabe''': quhet edhe Bejtull-llah. Tempulli i shenjtë i myslimanëve nga i cili drejtohen myslimanët gjatë faljes së namazit. '''Qafir''': pabesimtar, ai që largohet nga feja islame. '''Qefaret''': kompensim, formë shpagimi për ndonjë gabim, mëkat. '''Kufër''': mosbesim, largim nga feja islame. '''Rekat''': pjesë përbërëse e namazit. Përbëhet prej qëndrimit në këmbë (kiam), rukusë dhe sexhdes. '''Resulull-llah''': I dërguari i All-llahut xheleshanuhu (H.Muhammed alejhisselam) '''Ruku''': pjesë përbërëse e rekatit që bëhet duke përkulur pjesën e sipërme të trupit në formë horizontale (koka të jetë në një nivel me shpinën), ndërsa duart vendosen mbi gjunjë. '''Sadaka''': çdo lloj pasurie që u jepet vullnetarisht të varfërve ose dikujt tjetër, lëmoshë. '''Sadakatul-fitër''': sadakë specifike, që jepet në Ramazan. '''Saf''': rend i xhematit kur falen pas imamit. '''Salavat''': lutje (dua) e posaçme në gjuhën arabe, me të cilën personi i lutet All-llahut xheleshanuhu, për Muhammedin (salall-llahu alejhi ve selem). '''Selam''': përshëndetje islame, shpëtim, paqe. '''Sexhde''': pjesë përbërëse e rekatit. Kryhet pas rukusë në atë mënyrë që falësi lëshohet në tokë me ballë, me hundë, me duar dhe me gjunjë. Namazi nuk është i vlefshëm pa bërë sexhden. '''Sehvi sexhde''': sexhde korrigjuese (përmirësuese). Kjo sexhde bëhet nëse është bërë ndonjë gabim (lëshim) jo i rëndë gjatë namazit. '''Sunnet''': traditë, zakon. Në terminologjinë islame është puna, veprimi i Muhammedit alejhisselam, ose pëlqimi i tij. '''Sure''': kaptinë e Kur’anit. '''Shehid''': luftëtar që vritet për liri të fesë e të atdheut; i mbyturi pa faj. '''Sheriat''': ligji, norma ligjore islame e bazuar në Kur’an dhe në hadith. '''Sherr''': dëm, keq, keqbërje. '''Tabiin''': gjenerata që ka arritur të mbajë mend e të shoqërohet me shokët e Muhammedit alejhisselam. '''Taharet''': pastrimi i organit pas kryerjes së nevojës së madhe e të vogël. '''Tahmid''': të shprehurit e sintagmës “el-hamdulil-lah” - “Falënderimi i qoftë All-llahut”. '''Takva''': i devotshëm, që i frikësohet All-llahut xheleshanuhu. Takva quhet personi që i kryen të gjitha detyrimet fetare-islame. '''Tavaf''': sjellja rreth Qabesë (gjatë kohës së haxhit) sipas rregullave islame. '''Tekbir''': të shprehurit e sintagmës “All-llahu ekber” - All-llahu është më i madhi. '''Teshehhud''': qëndrimi (ndenjja) në gjunjë (ulur) në fund të dy rekateve të namazit dhe leximi i tekstit të caktuar në gjuhën arabe “Et-tehijjatu...”. '''Tefsir''': shkenca që merret me komentimin e Kur’anit. '''Teube''': të penduarit, pendimi për veprat e gabuara të bëra dhe për moskryerjen e detyrimeve të tjera islame. '''Ummet''': anëtarët e bashkësisë islame, myslimanët. '''Yzër''': e metë trupore, pengesë, për shkak të së cilës personi ka arsye që të mos kryejë një detyrim islam, ose ka lehtësime për mënyrën e kryerjes së tij. '''Xhemat''': grup njerëzish që falen pas imamit. '''Xhenaze''': i vdekur, namaz me lutje për të vdekurin, që kryhet zakonisht para varrimit. '''Xhihad''': luftë, përpjekje në rrugë të Zotit. '''Xhunup''': gjendja pas marrëdhënieve seksuale, pas ejakulimit ose pas polucionit (ejakulim në ëndërr), derisa të pastrohet sipas normave të caktuara islame (shih gusull); i papastër. Sipas normave islame larja pas kësaj gjendjeje është e detyrueshme (farz). '''Zekat''': detyrim islam, që jepet për pasurinë e cila ka arritur shkallën e caktuar (nisabin). Zekati është një nga pesë shtyllat e Islamit. 1622 5762 2006-11-03T12:21:50Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Domethënia E Duave të Namazit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Domethënia e duave të namazit]] === Domethënia E Duave të Namazit === '''SUBHANEKE''' “I Famshëm je vetëm Ti, O All-llahu im! dhe lavdia të qoftë Ty. I lartë është emri Yt dhe Madhëria jote është shumë e madhe. Nuk ka Zot tjetër përveç Teje”. '''ETTEHIJJATU''' Nderimet tona All-llahut. Atij i përkasin të falurat tona dhe të gjitha veprat e mira. Të përshëndesim Ty, o Pejgamber i All-llahut dhe bekimi e mëshira e All-llahut qofshin mbi Ty. Paçim shpëtim ne dhe të gjithë robët e mirë të All-llahut. Deklaroj e dëshmoj se vetëm All-llahu është Zot dhe deklaroj që Muhammedi është rob i Zotit dhe i dërguar i Zotit '''SALAVATET''' O Zot, shfaqi mëshirën Tënde Muhammedit dhe familjes së Muhammedit, sikur ia shfaqe Ibrahimit dhe familjes së Ibrahimit. Vërtet, Ti je i lavdishëm dhe i famshëm. Zot, shpërndaja bekimin tënd Muhammedit dhe familjes së Muhammedit, sikur ua shpërndave bekimin Ibrahimit dhe familjes së Ibrahimit. Vërtet, Ti je i lavdishëm dhe i famshëm. '''DOMETHËNIA E DUAVE''' O Zoti ynë, na jep mirësi në këtë jetë, dhe mirësi në botën tjetër (në Ahiret), dhe na ruaj nga dënimet e Xhehennemit. O Zoti ynë, më fal mua, prindërit e mi dhe gjithë besimtarët në atë ditë kur të fillojnë llogaritë”. '''DUAJA TË KUNUTIT''' O Zot, prej Teje kërkojmë ndihmë, prej Teje kërkojmë falje dhe prej Teje kërkojmë udhëzime. Ne Ty të drejtohemi me pendime, në Ty shpresojmë dhe Ty të jemi mirënjohës për çdo të mirë. Ty të falënderojmë dhe s’i shlyejmë mirësitë e Tua. E refuzojmë dhe shmangemi nga ai që gabon ndaj Teje. O Zot, vetëm Ty të adhurojmë, për hir Tënd falemi dhe përulemi në tokë(sexhde), vetëm nga Ti anojmë dhe përpiqemi duke shpresuar në mëshirën Tënde. Dënimi Yt, vërtetë, do t’i arrijë mosbesimtarët. 1623 5758 2006-11-03T12:21:27Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Veset E Këqija]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Veset e këqija]] === Veset e Këqija === 1. Kufri. 2. Injoranca. 3. Frika të turpërohesh. (Të mos marrësh nëpër gojë njerëzit, të mos i ngatërrosh, të mos i hidhërosh, të mos e pranosh hakun e tyre). 4. Të krenohesh. (Të pëlqesh veten e të kesh dëshirë të krenohesh). 5. I’tikadi i përtëritur. (Imani i prishur). 6. Nënshtrimi i epshit. (T’i nënshtrohesh dëshirave, shijeve, lakmive të epshit). 7. Iman me imitim. (T’i imitosh personat që nuk i njeh). 8. Dyfytyrësia(hipokrezi). (Demonstrim, t’i arrish dëshirat e kësaj bote duke u shtirur sikur bën vepra të Ahiretit). 9. Pangopshmëria-lakmia e tepërt. (Lezetet e dynjasë t’i kërkosh në rrugë të haramit). 10. Dëshira e pashuar - lakmia. (Të dëshirosh - të lakmosh të jetosh shumë për të shijuar kënaqësitë materiale të kësaj bote). 11. Mendjemadhësia. (Ta shohësh veten mbi të tjerët). 12. Modestia (nënçmimi i vetvetes). 13. Vetëkënaqësia. (T’i pëlqesh të mirat, ibadetet që ke bërë). 14. Zilia - xhelozia. (Të kesh zili, të mos përballosh, të dëshirosh t’i humbë nimeti atij. Ebu Lejthi Semerkandi thotë: Duaja e tre personave nuk pranohet: e atij që ha haram, e atij që bën gibet, e atij që ka zili). 15. Të nënçmosh tjetërkënd. 16. T’i gëzohesh dëmit, belasë që godet tjetërkënd. 17. Përçarja. (Të prishësh shoqërinë, të përçahesh, të rrish hidhërueshëm). 18. Frika. (Të frikësohesh. Të të mungojë guximi). 19. Hidhërimi. (Hidhërimi përtej mase). 20. Tradhtia. (Të mos e mbash fjalën, premtimin). 21. Të mos e mbash premtimin. (Të mos e mbash fjalën e dhënë. Në hadith thuhet: Shenjat e hipokrizisë janë tri: të gënjesh, të mos e realizosh premtimin, të tradhtosh të besuarën-emanetin). 22. Mendimi i keq. (Të mendosh keq është haram. Të mendosh se nuk do të falen gjynahet, është mendim i keq ndaj All-llahut. T’i mendosh besimtarët keqbërës, veprues të haramit, është mendim i keq). 23. Të jepesh pas pasurisë. 24. Shtyerja (Vonesa). Kryerjen e punës së mirë ta shtysh për më vonë. Në hadith thuhet: “Dijeni vlerën e pesë gjërave, para se të vijnë pesë gjëra të tjera: Vlerën e jetës para se të vdesësh, vlerën e shëndetit para se të sëmuresh, vlerën e fitimit të Ahiretit në dynja, vlerën e rinisë para se të plakesh, vlerën e pasurisë para se të varfërohesh”. 25. T’i duash të këqijtë. (Të këqinj janë ata që bëjnë zullum, që bëjnë vepra haram). 26. T’u shprehësh armiqësi dijetarëve. Tallja me dijen dhe me dijetarët islamë është kufër. 27. Intriga. (T’u shkaktosh njerëzve bela, shqetësim, brengosje. Në hadith thuhet: “Intriga është në gjumë. Ai që e zgjon, qoftë mallkuar”.) 28. Lajkatimi. (Kur ke fuqi, të mos e pengosh atë që bën haram dhe të japësh fenë për dynjanë është lajkatim, vardisje pas tij). 29. Inati dhe kokëfortësia - këmbëngulja. (Kur dëgjon të drejtën, të vërtetën dhe të mos e pranosh). 30. Të mos mendosh. (Të mos i mendosh gjynahet). 31. Të mallkosh myslimanin. 32. T’i vësh emër të keq e të shëmtuar myslimanit 33. Të refuzosh ndjesën. 34. Të shpjegosh - të komentosh gabim Kur’anin. 35. Të insistosh të punuarit e haramit. 36. Të përgojosh. 37. Të mos pendohesh. 38. Lakmia për pasuri dhe pozitë. Duhet t’u shmangemi vetive të këqija, duhet të përpiqemi të jemi me veti të mira. Në hadith është urdhëruar që: “Një njeri me veti të mirë që bën pak ibadet, në kiamet arrin shkallë të larta”. “Më i lehti nga ibadetet dhe shumë i dobishëme është të flasësh pak dhe të kesh veti - shprehi të mirë”. 1624 5760 2006-11-03T12:21:37Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Për Të Qenë Në I'tikadin E Ehli Sunnetit U Duhet Kushtuar Kujdes Këtyre Çështjeve]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Për të qenë në I'tikadin e ehli sunnetit u duhet kushtuar kujdes këtyre çështjeve]] === Për të qenë në i'tikadin e ehli sunnetit u duhet kushtuar kujdes këtyre çështjeve === 1. Zoti i ka cilësitë e Tij. 2. Imani nuk shtohet dhe nuk pakësohet. 3. Me veprimin e gjynahut të madh, imani nuk humbet. 4. Të besuarit mbi të panjohurën është bazë. 5. Në çështjen e imanit nuk bëhet krahasim. 6. All-llahu Te’álá në Xhennet do të shihet. 7. Tevekkuli (mbështetja te Zoti) është kusht i imanit. 8. Veprat (ibadetet) nuk janë pjesë nga imani. 9. T'i besosh kaderit (paracaktimit të Zotit) është kusht i imanit. 10. T'i përshtatesh një medhhebi në të vepruar është kusht. 11. T'i duash e të respektosh të gjitha gratë e Pejgamberit tonë, Ehli bejtin dhe ashabi kiramët. 12. Epërsitë e katër kalifëve, janë sipas rradhës së hilafetit të tyre. 13. Lejohet që sevapet e ibadeteve nafile, si namaz, agjërim, sadaka t'ia dedikosh dikujt tjetër. 14. Miraxhi është bërë me shpirt dhe me trup. 15. Kerameti (çudia-mrekullia) i evliasë është i vërtetë - reale. 16. Shefaati (ndërmjetësimi) është hak (i vërtetë). 17. Mes-hi mbi meste lejohet. 18. Ka marrje në pyetje në varr. 19. Dënimi në varr do të jetë shpirtëror dhe trupor. 20. Edhe njerëzit, edhe punët e tyre i krijon All-llahu. Te njeriu ka vullnet-dëshirë të pjesëshme. 21. Rrësku është edhe nga hallalli, edhe nga harami. 22. Për hatër të evliave bëhet lutjepërto. 1625 5756 2006-11-03T12:20:39Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Dhjetë Gjëra Në Frymëmarrjen E Fundit Bëhen Shkaktare Të Shkosh Pa Iman]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Dhjetë gjëra në frymëmarrjen e fundit bëhen shkaktare të shkosh pa iman]] === Dhjetë gjëra në frymëmarrjen e fundit bëhen shkaktare të shkosh pa iman === 1. Të mos i mësosh urdhëresat dhe ndalesat e All-llahut. 2. Të mos e rregullosh imanin tënd sipas I'tikadit të Ehli sunnetit. 3. Të jepesh pas mallit, gradës, famës në dynja. 4. T'i bësh zullum, torturë dhe stërmundim vetes, njerëzve të tjerë, kafshëve. 5. Të mos falenderosh All-llahun dhe ata që bëhen shkaktarë të të vijnë të mirat. 6. Të mos frikësohesh të jesh pa iman. 7. Të mos falësh pesë kohët e namazit në kohën e duhur. 8. Të marrësh e të japësh kamatën (me faide). 9. T'i nënçmosh myslimanët që janë të lidhur në fenë e tyre. T'u thuash këtyre gjëra të prapambetura. 10. Të flasësh, të shkruash dhe të bësh fjalë, shkrime e vizatime për prostitucionin. 1626 5754 2006-11-03T12:20:00Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Gjynahet E Mëdha]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Gjynahet e mëdha]] === Gjynahet e mëdha === Gjynahet e mëdha janë shumë. Shtatëdhjet e dy gjynahet e mëdha janë këto: 1. Të vrasësh njeriun pa arsye (pa faj). 2. Të bësh zina (kurvëri). 3. Të bësh pederizëm. 4. Të pish verë dhe çfarëdo pije alkolike. (Të pish birrë është haram) 5. Të vjedhësh. 6. Të përdorësh materie narkotike për qejf. 7. Ta marrësh mallin e tjetërkujt me dhunë. Domethënë, të rrëmbesh, të grabitësh. 8. Të dëshmosh gënjeshtra. 9. Të hash para myslimanëve, pa yzër, muajin e Ramazanit. 10. Të marrësh e të japësh kamatë. 11. Të betohesh shumë. 12. T'i kundërvihesh nënës e babait, t'i kundërshtosh ata. 13. Të braktisësh vizitat tek farefisi e të afërmit. 14. Të braktisësh luftën gjatë betejës e të kalosh tek armiku(të dezertosh). 15. Ta hash pa të drejtë mallin e jetimit. 16. Të mos e përdorësh drejt peshoren. 17. Ta falësh namazin para ose pas kohës. 18. Të thyesh zemrën e vëllait tënd besimtar. (Është gjynah i madh si të rrënosh Qabën. Veç kufrit, nuk ka gjynah të madh që e ofendon All-llahun më shumë , se thyerja e zemrës). 19. Të thuash fjalën që nuk e ka thënë Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem)dhe t'ia hedhësh atij. 20. Të marrësh ryshfet(korruptohesh). 21. Të ikësh nga shehadeti(dëshmia) që është borxh. 22. Të mos japësh zeqatin dhe një të dhjetën e mallit. 23. Të mos ndalosh atë që bën mëkate, mekruhe, kur ke fuqi e mundësi që ta ndalosh. 24. Ta djegësh kafshën gjallë në zjarr. 25. Të harrosh leximin e Kur'anin pasi ta kesh mësuar. 26. Ta humbësh shpresën nga mëshira e All-llahut. 27. T'i tradhëtosh njerëzit, qofshin myslimanë, qofshin qafirë. 28. Të hash mishin e derrit. 29. Të mos e duash dhe ta urresh cilindo nga ashabët e Resulull-llahut. 30. Të vazhdosh të hash pasi ta ngopësh barkun. 31. Gratë të ikin nga shtrati i burrit të vet. 32. Gratë të shkojnë në vizitë pa lejen e burrit të vet. 33. T'i thuash kurvë një gruaje të ndershme. 34. Të bartësh fjalët në mes myslimanëve. 35. T'ia tregosh vendet e turpshme tjetërkujt. Edhe t'i shikosh vendet e turpshme të tjetërkujt. 36. Të hash mishin e kafshës së ngordhur dhe t'ia japësh tjetrit për ta ngrënë. 37. Të tradhëtosh atë që të është besuar. 38. Të përgojosh myslimanin. 39. Të jeshë xheloz(të dyshosh në dashurinë dhe respektin e dikujt). 40. T'i bësh shirk (t'i bësh shok) All-llahut. 41. Të gënjesh. 42. Ta shohësh veten më të ngritur se të tjerët, me mendjemadhësi dhe egoizëm. 43. Të jesh shumë dorështërnguar e koprrac. 44. Të grabitësh mall nga i sëmuri për vdekje. 45. Të bësh shaka me njerëz, me qëllim që ti fyesh e ti nënçmosh. 46. Të mos frikësohesh nga dënimi i Zotit. 47. Të mos e besosh për haram, atë që është haram. 48. Të mos e besosh për hallall, atë që është hallall. 49. T'i besosh fallit të fallxhinjve, të besosh se tregojnë të panjohurën. 50. Të largohesh nga feja jote, të bëhesh tradhëtar. 51. T'i shikosh me ëndje vajzat, gratë që s'i ke të lejuara. 52. Gratë të veshin rroba të meshkujve. 53. Meshkujt të veshin rroba të grave. 54. Të punosh gjynahe në haremi sherif, Qabe. 55. Të këndosh ezan e të falësh namaz pa ardhur koha. 56. T'i kundërshtosh e t'u kundërvihesh njerëzve të pushtetit, dhe ligjeve që nuk cënojnë të drejtat dhe liritë e muslimanit. 57. Vendet e ndaluara (trupore) të gruas sate, t'i krahasosh me vendet e ndaluara të nënës. 58. Të shash nënën e gruas sate. 59. Të marësh në nishan njëri-tjetrin. 60. Të hash e të pish atë që e ka lënë qeni. 61. Mirësinë që i ke bërë (dikujt) t'ia përmendësh vazhdimisht. 62. Të veshësh mëndafsh (për mashkullin). 63. Të insistosh në injorancë. (Të mos e mësosh i'tikadin e Ehli sunnetit, farzet, haramet e tij dhe çdo dituri që nevojitet). 64. Të betohesh duke përmendur diçka tjetër nga emrat që ka kumtuar All-llahu dhe Islami. 65. T'i shmangesh diturisë. 66. Të mos kuptosh se injoranca është shkatërrim. 67. Të insistosh që të bësh vazhdimsht gjynahe të vogla. 68. Të qeshësh me të madhe pa qenë i detyruar. 69. Të shëtisësh i papastër (xhunup), aq sa të të kalojë një kohë namazi. 70. T'i afrohesh gruas kur është me menstruacion dhe lehonë. 71. Të bësh muzikë të këndosh këng të pamoralshme. 72. Të bësh vetëvrasje. Ashtu siç është haram të dalin rrugëve gratë, vajzat me kokë, flokë, supe, e këmbë të pambuluara, po ashtu është e ndaluar të dalin me rroba të holla të tejdukshme), të lyera e të parfumosura me erëra të këndshme për të tërhequr vëmendjen. Të shikosh me ëndje rrobat e brendshme të gruas së huaj është haram. Të vizatosh ose të bësh fotografi që janë nxitëse lakmimi harami, është e ndaluar. Të shpenzosh më tepër ujë sesa nevojitet në abdest e në gusul, është shpenzim i panevojshëm dhe është haram. 1627 5752 2006-11-03T12:19:45Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Gjërat Që Shkaktojnë Humbjen E Imanit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Gjërat që shkaktojnë humbjen e imanit]] === Gjërat që shkaktojnë humbjen e imanit === 1. Të jesh nga ata që bëjnë bidate (risi,shtesa), domethënë të jesh me I'tikad (bindje) të prishur. (Ai që sadopak largohet nga I'tikadi që kanë njoftuar dijetarët e Ehli sunnetit bëhet i prishur ose qafir). 2. Imani i dobët (i dyshimtë) 3. Të vazhdosh të bësh gjynahe të mëdha. 4. Të ndërpresh falënderimin ndaj nimeteve(mirësive) të islamit. 5. Të mos frikësohesh se mund të shkosh në Ahiret pa iman. 6. Të torturosh dikë pa faj. 7. Të mos e dëgjosh ezanin muhamedi të kënduar si sunnet. 8. Të kundërshtosh nënën e babanë. 9. Të betohesh shumë, qoftë edhe me të drejtë. 10. T'i braktisësh t'adili erkanet (rregullat dhe rëndësinë) e namazit. 11. Ta mendosh dhe ta mësosh namazin si të parëndësishëm dhe të mos interesohesh t'u mësosh fëmijëve, t'i pengosh ata që falin namaz. 12. Të pish pije alkolike. 13. Të torturosh besimtarët. 14. Të shtiresh si njohës i njohurive fetare. 15. Ta harrosh gjynahun tënd, ta nënçmosh. 16. Të jesh mendjemadh, domethënë, ta pëlqesh veten. 17. Të thuash se kam dije dhe vepra shumë. 18. Hipokrizia, dyftyrësia. 19. Të xhelozosh (zilia). 20. Të thuash për diçka është i mirë, pa e provuar. 21. Të ngulësh këmbë në rrenë. 22. Të ikësh nga dijetarët. 23. Të zgjatësh mustaqet më shumë sesa është e lejuar me sunnet. 24. Meshkujt të veshin mëndafsh. 25. Të insistosh në gibet (përgojim). 26. Ta torturosh fqinjin tënd, qoftë edhe qafir. 27. Të hidhërohesh, të nervozohesh shumë për punë të dynjasë. 28. Të marrësh e të japësh kamatë. 29. Të bësh magji. 30. Të mos e duash atë që e do All-llahu; t'i duash ata që duan ta prishin Islamin. (HUBBI FIL-LAH, BUGDI FIL-LAH) Dashuria për Zotin, urrejtja për Zotin - është kusht i besimit. (Të duash dhe të urresh për hir té Zatit) 31. Të mbash mëri më tepër se tri ditë me vëllanë besimtar. 32. Të vazhdosh kurvërinë. 33. Të mos pendohesh pasi je gjetur në pederizëm. 34. Të mos e këndosh ezanin në përputhje me sunnetin dhe në kohët që i kanë shpjeguar librat e fikhut, si dhe kur e dëgjon ezanin e kënduar në përputhje me sunnetin, të mos e dëgjosh me respekt. 35. Të mos e ndalosh me fjalë të ëmbla, edhe pse ke fuqi, kur e sheh dikë që punon haram. 36. Të pajtohesh me daljen në rrugë: me kokë, me krahë, e me këmbë të pambuluara, të lyera e të parfumosura, të gruas sate, të vajzës e të grave të tjera që ke të drejtë t'i këshillosh. 1628 5750 2006-11-03T12:17:27Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Që Ta Kemi Gjithnjë Imanin Dhe Që Të Mos Na Humbasë]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Që ta kemi gjithnjë imanin dhe që të mos na humbasë]] === Që ta kemi gjithnjë imanin dhe që të mos na humbasë === 1. Duhet besuar e fshehta (gajbi). 2. Duhet besuar se të panjohurën do ta dijë vetëm All-llahu. 3. Harami duhet ditur haram dhe si i tillë duhet besuar. 4. Hallalli duhet ditur hallall dhe si i tillë duhet besuar. 5. Nuk duhet të jesh i sigurt nga ndëshkimi i All-llahut, veçse gjithmonë duhet të frikësohesh. 6. Nuk duhet humbur shpresa tek All-llahu. Duhet mohuar gjërat që do të të bëjë murted dhe duhet të bëjë teube. Murtedi, që vdes pa bërë teube, do të ndëshkohet përjetësisht në zjarr të Xhehennemit. Për këtë arsye duhet të friksohemi shumë nga kufri. Duhet folur pak. Në hadith është thënë: "Gjithnjë flisni mirë, dobishëm. Ose heshtni!". Duhet të jesh serioz e jo shakaxhi. Nuk duhen bërë gjërat që nuk janë të përshtatshme për mendje, që nuk janë njerëzore. Për ta ruajtur veten nga kufri, duhet ti lutemi shumë All-llahu. 1629 5748 2006-11-03T12:16:55Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Tema(Çështja) E Kufrit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Tema (çështja) e kufrit]] === Tema(Çështja) e kufrit === Më e keqja e të këqijave është të mos e besosh All-llahun Te’álá, të jesh ateist. Të mos e besosh gjënë që duhet besuar , është kufër. Të mos i besosh Muhammedit alejhisselam është kufër. T'i besosh me zemër të gjitha gjërat që Muhammedi alejhisselam i sjell nga All-llahu Te’álá dhe t'i pohosh e t'i shqiptosh, me gjuhë, quhet IMAN. Në çastin kur je i penguar dhe i detyruar(nën presjon), të mos i shqiptosh ato, të falet. Për të arritur imanin, duhet të ruhesh nga gjërat që Islami i ka quajtur shenja të kufrit. Të mos nënçmosh asnjë nga dispozitat, nga urdhëresat dhe ndalesat e Islamit. Të tallesh me Kur'anin famëlartë, me engjëjt ose me ndonjë nga pejgamberët, është nga shenjat e kufrit. Pasi ta dëgjosh të mos besosh, të mos e pohosh fjalët e tij, domethënë ta mohosh atë. Edhe të dyshosh është mohim. Kufri është tre llojesh: i injorancës, i inatit dhe dispozitiv. 1. Kufri i atyre që janë jobesimtarë për shkak se nuk kanë dëgjuar, quhet Kufri i injorancës (mosdijes). Edhe injoranca është dyllojëshe. E para është e thjeshtë. Njeriu e di se është injorant. Te këta nuk është I'tikadi i gabuar. Janë si kafshë. Sepse ajo që e dallon njeriun nga kafsha, është dituria dhe inteligjenca. Këto janë edhe më të ulëta se te kafsha. Lloji i dytë i injorancës është injoranca e përzier. Është I'tikadi i gabuar, i marrë. Të këtilla janë I'tikadet e shtatëdhjetë e dy grupeve të myslimanëve dhe të filozofëve dijetarëtëtyre. Kjo injorancë është edhe më e keqe nga e para. Është një sëmundje së cilës nuk i dihet ilaçi. 2. Kufri i inatit. Të jesh qafir me dije dhe për inat. Ky kufër arrihet për shkak të mendjemadhësisë, nga frika të turpërohesh dhe nga lakmia për të arritur ndonjë pozitë. I tillë ka qenë kufri i Faraonit dhe i bashkëmendimtarëve të tij, i mbretit të Bizantit, Herakliut. 3. Kufri dispozitiv. Ai që flet fjalë që Islami i ka cilësuar si shenja të pabesimit (kufrit) dhe që bën punë të tilla, edhe nëse thotë se beson, është qafir. Ta përfillësh atë gjë që Islami ka urdhëruar ta përbuzësh dhe të përbuzësh atë që ka urdhëruar ta përfillësh, është kufër. - Të thuash se All-llahu na shikon ne nga Arshi apo nga qielli, është kufër. - Të thuash se ashtu sikur më ke torturuar ti mua, edhe All-llahu të torturon ty, është kufër. - Të thuash, filan myslimani në sytë e mi është si jahudi, është kufër. - Të thuash për fjalën rrenë se All-llahu e di se është e drejtë, është kufër. - Të flasësh fjalë nënçmuse për melaiqet, është kufër. - Të flasësh fjalë nënçmuese për Kur'anin famëlartë, madje qoftë dhe për një shkronjë të tij e të mos i besosh një shkronje të tij, është kufër. - Të lexosh Kur'anin duke e shoqëruar me ndonjë vegël muzikore, është kufër. - Të mos i besosh Tevratit dhe Inxhilit burimor (të vërtetë), t'i përbuzësh këto, është kufër. (Tani nuk ka Tevrat dhe Inxhil burimor - të vërtetë). - Të flasish fjalë përbuzëse për Pejgamberin, është kufër. - Të mos i besosh njërit nga njëzet e pesë pejgamberët, emrat e të cilëve janë përmendur në Kur'an, është kufër. - Të thuash për dikë që bën mirë shumë, se është më i mirë se Pejgamberi, është kufër. - Të thuash se pejgamberët kanë qenë të mjerë, është kufër. Sepse varfëria e tyre ka qenë me dëshirën e tyre. - Edhe ai që i beson atij që thotë se është pejgamber, është qafir. - Të tallesh me gjërat që do të ndodhin në Ahiret, është kufër. - Të mos i besosh ndëshkimet (duke thënë se nuk i kap mendja, shkenca), që bëhen në varr e në Kiamet, është kufër. - Të mos e besosh të pamët e All-llahut në Xhennet, të thuash unë nuk e dua Xhennetin, e dua All-llahun, është kufër. - Të thuash se njohuritë shkencore janë më të dobishme se njohuritë fetare, të thuash, pra, fjalë, që janë shenja të mosbesimit në Islam, është kufër. - Të thuash, se është njësoj si fale si s'fale namaz është kufër. - Të thuash nuk jap zeqat, është kufër. - Të thuash të kishte qenë hallall interesi (kamata), është kufër. - Të thuash të kishte qenë hallall tortura, është kufër. - T'i japësh fukarasë nga malli që është haram dhe të presësh sevap, si dhe fukaraja që e di se paratë që i ka dhënë tjetri, janë haram të lutet për të mirë për atë që i ka dhënë, është kufër. - Të thuash që kiasi (gjykimi, dispozita) i Imami Adham Ebu Hanife nuk është i drejtë, është kufër. - Të mos pëlqesh një nga sunnetet e njohura, është kufër. - Kur ta dëgjosh hadithin: "Hapësira në mes varrit tim dhe minberit tim është një kopsht nga kopshtet e Xhennetit" Të thuash për këtë hapësirë se unë nuk shoh tjetë gjë përveç minberit, hasrës dhe varrit, është kufër. - Të mos i besosh njohuritë islame dhe t'i nënçmosh ato dhe dijetarët fetarë, është kufër. - Ai që dëshiron të bëhet qafir, në çastin që vendos për këtë, bëhet jobesimtar. - Ai që dëshiron që tjetërkush të bëhet qafir, për shkak se e ka pëlqyer kufrin, nëse do bëhet qafir. - Duke ditur se shkakton kufrin dhe ai që me dëshirë i flet fjalët e kufrit, bëhet qafir. Nëse i flet nga mosdija, sipas shumicës së dijetarëve, prapë bëhet qafir. - Të bësh një punë për të cilën e di se është shkaktare e kufrit, është kufër - Ta lidhësh shokën e priftërinjve në bel dhe të veshësh diçka që është e veçantë për kufër, bëhesh qafir. Edhe nëse tregtari e shfrytëzon sheshin e luftës - armikut, është kufër. Po ashtu t'i përdorësh këto për humor, për t'i shtyrë të tjerët të qeshen, pra për shaka, bëhen shaka për kufër. - Në ditët e festave të qafirëve, t'i përdorësh edhe ti sikur ata gjërat që janë të veçanta për atë ditë, t'ia japësh dhuratë këto qafirit, është kufër. - Duhet të frikësohesh nga elementet e kufrit në fjalët që fliten për të treguar sa i mençur, i dijshëm, letrar, apo për t'i mahnitun, për t'i bërë të tjerët të qeshin, për t'i gëzuar apo për t'u tallur me ata që i kanë pranë. Të këtilla janë edhe fjalët e hidhërimit, zemërimit dhe lakmisë. - Ai që bën gibet (përgojim), nëse thotë se unë nuk kam bërë gibet, po e kam thënë gjënë që e ka ai, të flasësh kështu, është kufër. - Vajza që është kurorëzuar që e mitur, kur të bëhet e vetëdijshme dhe e moshës madhore, nëse nuk e di imanin dhe islamin, e kur pyetet nuk mund ta shpjegojë, konsiderohet e lëshuar nga burri i saj e vetë bëhet murtede. Kështu është edhe për mashkullin.(Për një musliman nuk lejohet të martohet me një që nuk e njef fenë e tij) - Ai që atij që ka vrarë ose ka urdhëruar të vritet (pa faj) një besimtar, Ai që i thotë se ka bërë mirë, bëhet qafir. - Për atë që nuk është vaxhib mbytja, të thuash se duhet vrarë, është kufër. - Tiranit që e ka rrahur ose e ka vrarë dikë pa faj, t'i thuash se ka bërë mirë, e kishte merituar këtë, është kufër. - T'i thuash në mënyrë të rrejshme All-llahut: Ty të dua më shumë se fëmijën tim All-llahu e di, është kufër. - Të mos falësh namaz, të mos agjërosh, të mos japësh zekat dhe të mos e besosh se janë detyra, t'i nënçmosh, është kufër. - Të humbësh shpresën nga mëshira e Zotit, është kufër. - Paraja, malli që për vete nuk është haram dhe që për shkak të një arsyeje që rezulton më pas bëhet haram, quhet Haram li gajrihi. I këtillë është malli i vjedhur dhe që ka ardhur nëpërmjet rrugëve të ndaluara (haram). Këtyre t'u thuash hallall, është kufër. Coftina(ngordhësira), derri, vera e gjërat të përngjashme me këto që për individët janë haram, quhen Haram li ajnihi. Këtyre t'u thuash hallall, është kufër. - T'u thuash hallall të gjitha gjynaheve që dihet qartë se janë haram, gjithashtu është kufër. - Të mos i përfillësh gjërat që Islami u ka kushtuar rëndësi, si: ezani, xhamia, librat e fikhut, është kufër. - Të falësh namaz edhe pse e di se je pa abdest, është kufër. - Të falësh namaz në anën tjetër e jo në drejtim të kibles, me qëllim, është kufër. - Të thuash qafir një myslimani, për ta përbuzur nuk është kufër.Të thuash me dëshirë atë bëhesh qafir, është kufër. - Të punosh gjynahe pa i përfillur që janë gjynahe, është kufër. - Të mos i besosh asaj që duhet t'i bëhet ibadet, asaj që duhet të të largoj nga gjynahi, është kufër. - T'i pëlqesh ritualet fetare të qafirëve, edhe pse nuk je i detyruar të veshësh uniformën e priftërinjve dhe t'i përdorësh shenjat e kufrit dhe t'i adhurosh ato, është kufër. - Për diçka që është haram në çdo fe, si, rrena, interesi, pederizmi, prostitucioni të thuash të kishin qenë hallall e të thuash se do t'i bëja edhe unë është kufër. - Të thuash u kam besuar pejgamberëve, ama nuk e di nëse është pejgamber Ademi alejhisselam, është kufër. - Ai që nuk e njef dhe nuk e beson se Muhammedi është pejgamberi i fundit, është qafir. - Nëse dikush thotë se në qoftë se, ato që kanë thënë pejgamberët janë të vërteta, ne shpëtuam, bëhet qafir. (Nëse këtë fjalë e ka thënë në atë mënyrë që të shprehë dyshim). - Nëse dikujt i thonë eja fal namaz, dhe ai, nëse thotë nuk fal, bëhet qafir. Ama, nëse thotë nuk fal me fjalën tënde, dëshirën tënde, por fal me urdhrin e All-llahut, nuk bëhet tillë. - Nëse dikujt i thonë, shkurtoje mjekrën për një masë, ose shkurtoje më shumë se ajo masë, preji thonjtë , sepse është sunneti i Resulull-llahut (salall-llahu alejhi ve selem), dhe ai thotë nuk e shkurtoj, nuk i pres bëhet qafir. Edhe me sunnetet tjera është kështu. Të thuash se me fjalën tënde nuk pranoj por, për shkak se është sunnet i Resulull-llahut e bëjë këtë, nuk është kufër. Nëse bëhet me qëllim mohimi, është kufër. - Nëse dikush vishet fund e krye me mëndafsh dhe dikush tjetër e përgëzon (e uron) për këtë veshje, kërcënohet nga kufri(për meshkujt). - Nëse dikush punon një mekruh, si p. sh. t'i shtrijë këmbët drejt kibles dhe të shtrihet, ose të pështyejë drejt kibles, ose të urinoj drejt kibles, nëse atij personi i thonë: këto që bën janë mekruh, mos i bëj, dhe ai thotë, ku të mbeten me kaq gjynahet tona, kërcënohet nga kufri. Domethënë, për shkak se mekruhun e ka konsideruar diçka të parëndësishme. - Nëse shërbëtori i dikujt hyn brenda dhe i jep selam zotëris së tij, dhe nëse dikush që gjendet pranë zotëris së tij i thotë, hesht, nuk bënë t'i japësh selam zotërisë tënde, ai person që i thotë kështu bëhet qafir. Por nëse ka për qëllim t'i mësoj mirësjelljen, dhe nëse thotë që selami duhet dhënë nga zemra, nuk është kufër. - Të thuash imani rritet, pakësohet, është kufër. Por nëse kjo bëhet me respekt të sinqertë, të plotë, nuk është. - Të thuash se kibla është dysh, njëra është Qabeja, njëra Kudusi. Të thuash që tani është në dy vende është kufër. Por, nëse thua se Bejti Mukaddes-i ka qenë kible, pastaj kible është bërë Qabeja, nuk është kufër. - Nëse një person urren pa nevojë një dijetar islam, ai person kërcënohet nga kufëri. - Nëse një person duke ngrënë ushqim thotë se të mos flasësh është nga adetet e mira të Mexhusive (adhuruesve të zjarrit), ose nëse thotë se të mos flesh me gruan kur i ka menstruacionet dhe kur është lehonë, është nga gjërat e mira të mexhusinjve, kanë thënë bëhet qafir. - Nëse një personi i thuhet a je besimtar ti?, dhe ai nëse thotë Inshall-llah, dhe nuk e ndërron fjalën, është kufër. - Nëse një person, atij që i ka vdekur djali, i thotë, All-llahut i është nevojitur djali yt, kanë thënë, bëhet qafir. - Nëse një grua lidhë një pe-fije të zezë në bel, dhe asaj i thonë, çka është kjo, e ajo thotë se, është zunnar (shokë e zezë e priftërinjve që e lidhin në bel), bëhet qafire. - Nëse një person, kur ha ushqim haram, thotë Bismil-lah, bëhet qafir. Kështu është edhe për haramet si coftina, vera. Kështu nuk është me ato që nuk janë vetë haram, por që për të tjerët janë haram ligajrihi. Kur e han mallin e vjedhur, të shqiptosh besmelen nuk është qafir. Vetë malli nuk është haram, të vidhet është haram. - Të kënaqesh me kufrin e një personi, është kufër. Nëse një personi i thua All-llahu ta marrtë shpirtin me kufër, dijetarët nuk janë marrë vesh në se bëhesh qafir apo jo. Miratimi i kufrit është kufër. Por, nëse miratimi bëhet për shkak të tiranisë dhe dënimit të ashpër dhe të pandërprerë, nuk është kufër. - Nëse një person thotë se filani veprën nuk e ka bëre, e në të vërtetë e di se ai e ka bërë, bëhet qafir, ngaqë All-llahu e di. Domethënë bën shpifje injorante ndaj Zotit. - Nëse një person e kurorëzon gruan pa dëshmitarë, dhe ai e gruaja thonë se dëshmitarët tanë janë All-llahu Te’álá dhe Pejgamberi, të dytë bëhen qafirë. Sepse Pejgamberi (salall-llahu alejhi ve selem) derisa ka qenë gjallë, nuk i dinte të fshehtat .Tani ai është në ahiret dhe nuk mund të dijë për jetën këtu(të bëhet dëshmitar). Të thuash e dinte të panjohurën, është kufër. (Të panjohurën e di vetëm All-llahu). - Nëse dikush thotë se i di të vjedhurat dhe të fshehtat, edhe ai që thotë edhe ai që beson bëhen qafirë. Nëse thotë se mua më informojnë xhindët, prapë bëhet qafir. Të fshehtën nuk e dinë as pejgamberët as xhindët. (Të panjohurën e di vetëm All-llahu). - Kanë thënë se nëse një person dëshiron të betohet në Zotin, dhe tjetri i thotë se nuk e do betimin e tij në Zotin, por e do betimin e tij të nderit, të sinqeritetit, bëhet qafir. - Nëse dikush një personi që nuk e do i thotë, se fizionomia jote më duket si marrësi i shpirtit, kanë thënë bëhet qafir. Sepse engjëlli për marrjen e shpirtrave (Azraili alejhisselam) është nga engjëjt e mëdhej dhe nuk mund të krahasohet me qënjet njerëzore. - Nëse dikush thotë se mosfalja e namazit është punë e këndshme, bëhet qafir. Nëse dikush i thotë një tjetrit eja fal namaz, e ai i thotë se i vjen punë e rëndë të fal namaz, kanë thënë se bëhet qafir. - Nëse dikush thotë, All-llahu në qiell është dëshmitari im, bëhet qafir, Sepse i cakton vend All-llahut. All-llahu nuk ka vend të caktuar, ai është gjithkund. - Ai që thotë i All-llahut baba-at, është qafir. - Rrësku është nga All-llahu. Por nëse thotë se edhe nga robi kërkon lëvizje - veprim, kjo është shirk. Sepse edhe veprimi i robit është nga All-llahu. - Nëse thotë se është më mirë të jesh qafir se të tradhtosh, bëhet qafir. - Nëse thotë, ç'punë kam në tubimet shkencore, ose kush është në gjendje të punojë atë që thonë dijetarët, ose nëse fetvanë e hedh poshtë dhe thotë ç'dobi ka fjala e njerëzve të fesë, bëhet qafir. - Nëse një person flet kufër, dhe tjetri qesh, edhe ai që qesh bëhet qafir. Nëse detyrohet të qeshë nuk bëhet i tillë. - Nëse thotë Islamin nuk e njoh ose nuk e dua, bëhet qafir. - Nëse një person bën gjynah të vogël, e një tjetër i thotë, pendohu, dhe ai, nëse thotë ç'kam bërë që të pendohem, bëhet qafir. - Ai që sulmon librat e tefsirit dhe të fikhut, ai që nuk i pëlqen këto, ai që i përbuz, bëhet qafir. - Nëse dikë e pyesin nga cila gjeneratë je, nga cili popull je, cili është imami i medhhebit tënd në I'tikad, cili është imami i medhhebit tëndë në veprim, nëse nuk i di, bëhet qafir. - Ai që haramit të prerë i thotë hallall, është qafir (Është rrezik t'i thuhet duhanit është haram). - Të dëshirosh të bëhet hallall një gjë që në të gjitha fetë është haram, dhe që i kundërvihet idesë për t'u bërë hallall, bëhesh qafir. Si, janë: kurvëria, pederizmi, të hash pasi ta mbushësh barkun, të marrësh - japësh kamatë. Dëshira që vera të jetë hallall nuk është kufër. Sepse nuk është haram në çdo fe. - Ta përdorësh Kur'anin famëlartë në bisedë dhe tallje është kufër. - Pra, të tallesh me Kur'anin, është kufër. E kështu është edhe të lexosh Kur'an gjatë muzikës, këngës, argëtimit, vallëzimit. - Nëse dikush thotë se je lakuriquar krejtësisht si ajo mështjerra e Xhebrailit, është shkatërrim, tragjedi, është tallje me melaiqet. - Nëse dikush betimin në Zotin e lidh me fjalët për kokë të birit, tim, kërcënohet të ketë bërë kufër. - Kur'anin, mevludin ose ilahitë t'i këndosh me instrumente muzike, ose duke ekzekutuar në instrument muzikorë, është kufër. - Kur'anin, mevludin, ilahitë dhe salavatet t'i këndosh me respekt në tubimet e të pafeve është haram.T'i lexosh për argëtim, për të bërë aheng, qejf, është kufër. - Të mos e dëgjosh, e të mos i kushtosh rëndësi ezanit Muhamedi, të kënduar si sunnet, menjëherë bëhet kufër. - Ai që Kur'anin fisnik e shpjegon sipas vetes së tij, bëhet qafir. - Ai që nuk u beson si duhet njohurive të imanit, që janë shpjeguar qartë në Kur'ani Kerim dhe në hadithe, dhe që janë kumtuar njëzëri nga imamët muxhtehidë e që janë përhapur ndër myslimanë, është qafir. Ky lloj kufri quhet Ilhad (largim nga besimi i vërtetë) dhe ata që besojnë kështu, quhen Mulhid (i pabesim). - Ai që e pëlqen kufrin e tjetërkujt, bëhet qafir. - Kasetat dhe pllakëzat e inçizuara me Kur'an, janë të çmueshme e të respektueshme si Mus-hafi. Dhe këto të mos i çmosh është kufër - T'u besosh atyre që thonë dhe që bëjnë fallxhinjtë dhe ata që shikojnë në yje, përgjigjet e tyre, edhe të dalin nganjëherë të drejta, t'i besosh tjetërkujt pos All-llahut i cili di gjithçka dhe që gjithçka që din do ta bëjë, është kufër. (Nuk është kështu t'u besosh njohurive shkencore). - Ta braktisësh sunnetet duke mos u kushtuar rëndësi, duke i nënçmuar, është kufër. - Ta lidhësh shokën e priftërinjve dhe të adhurosh putet, kryqin dhe statujat e fotografitë e tyre, të nënçmosh një nga librat që shpjegojnë sheriatin, ta përqeshësh, të tallesh me ndonjë nga dijetarët islamë, të flasësh fjalë që shkaktojnë kufër dhe nëse një gjë që është urdhëruar ta nderojmë, e nënçmojmë dhe një gjë që është urdhëruar ta përbuzim, e nderojmë është kufër. - Ai që thotë dhe beson se një magjistar a fallxhor e bënë gjithsesi atë që do me magji, apo se magjia padyshim ka ndikim, bëhet qafir. - Me një mall që dihet qartë se është haram të ndërtosh xhami, të japësh sadaka dhe të bësh tjetër punë të dobishme dhe për këto të presësh sevap, është kufër. - Nëse dikush jep sadaka nga malli që është haram i argumentuar dhe shpreson të fitojë sevap, fukaraja që e merr edhe pse e di se është haram, nëse atij që ia jep i thotë Zoti qoftë i kënaqur me ty, nëse edhe dhënësi ose edhe dikush tjetër thotë amin, të gjithë bëhen qafirë. - Të bësh qejf, të argëtohesh duke dëgjuar Kur'an me radio dhe altoparlant, në kafene, në vende të argëtimit, në tubimet ku bëhen gjynahe, është kufër. - Ti thuash krijues, tjetërkujt, pos All-llahut, për çfarëdo qëllimi qoftë, është kufër. - Të falësh namaz kur e di se je pa abdest dhe të mos pëlqesh një punë që është sunnet, është kufër. - Të thuash lejohen kurvëri, pederizmi, është kufër. - Të mos i kushtosh rëndësi haramit të shpjeguar me ixhma dhe me nass ( me ajet e hadith), është kufër. - Të ngulësh këmbë, të vazhdosh të bësh gjynahe të mëdha, e shpie veten në kufër. Të mos i kushtosh rëndësi namazit, është kufër. - Të thuash se në hilafetin e Ebu Bekrit dhe të Umer el Farukut nuk ka pasur drejtësi, është kufër. - Meqense është farz ta varrosësh të vdekurin në dhé, atyre që nuk i kushtojnë rëndësi këtij farzi e ikin nga ky farz dhe thonë se të vdekurit t'i varrosësh është prapambetje, tash kur kanë përparuar dija dhe shkenca, dhe atyre që thonë se të vdekurit është më mirë t'i djegësh si Buda, brahmanët, qafirët(ateistët) komunistë, u shkon imani, bëhen murted. - T'i mohosh me gjuhë e me zemër evliatë e Zotit, është kufër. - T'u shprehësh armiqësi evliave dhe dijetarëve, është kufër. - Të thuash se evliatë posedojnë atribute ismete-pagabueshme, është kufër. (Nga njerëzit, të pagabushëm janë vetëm pejgamberët). - Ta lexosh Kur'anin në mënyrë që nuk e ka lexuar asnjëri nga dijetarët fetarë, qoftë edhe nëse nuk prishen kuptimi dhe fjalët, është kufër. - Të përdorësh një gjë që është e veçantë për ibadetet e priftërinjve, është kufër. - Ai që nuk e fal namazin me qëllim, ai që nuk mendon ta bëjë kaza, ai që nuk friksohet se për këtë do të ndëshkohet, edhe në medhhebin hanefi, është qafir. - Ibadetet e qafirëve t'i bësh si ibadet, p.sh. të ekzekutosh muzikë me vegla muzikore në xhami, siç ekzekutohet në kishë dhe pa qenë i shtërnguar i detyruar, t'i përdorësh gjërat që sheriati i ka konsideruar shenja të qafirllëkut, janë kufër. - Ai që i shan ashabët kiramë, quhet mulhid. Mulhid, është të qënit qafir. - Të besosh se te pronari i fotografisë, te kryqi, ose te çfarëdo gjëje tjetër si ylli, dielli, lopa ka atribute Zoti, p.sh. të thuash që bën çkado, atë që do e krijon, të sëmurin e shëron. T'i madhërosh këto gjëra, është kufër. - Duhet ditur se Isai alejhisselam do të zbresë nga qielli. Ai që nuk i beson kësaj, është qafir. - T'i thuash qafir atij që i është premtuar Xhenneti me Kur'an dhe me hadith, është kufër. - Ajetet që nuk kanë lidhje me shkencën, që janë jashtë praktikës shkencore, të përpiqesh t'i përshtatësh me dituritë shkencore, të ndërrosh tefsirin e mirë Selefi, është gabim i madh. Ata që bëjnë tefsir dhe përkthim të këtillë, bëhen qafirë. - Për gruan myslimane është gjynah e haram të dalë në rrugë me kokë, me krahë dhe me këmbë të pambuluara, e t'ua tregojë meshkujve. Nëse nuk u kushton rëndësi këtyre gjërave, nëse nuk kujdeset për ato, i shkon imani, bëhet qafire. - Edhe haramet dhe farzet që i ka kumtuar Pejgamberi ynë, janë të rëndësishme, sikur haramet e farzet që janë shpjeguar qartë me Kur'an. Prandaj ai që nuk u beson edhe këtyre, pra që nuk i pranon, del nga feja, bëhet qafir. - Ai që nuk i beson ekzistencën e engjëjve dhe të xhindëve është qafir. - Nëse duke bërë magji shqipton fjalë dhe bën diçka shkaktojnë kufër, bëhet kufër. - Ai që i thotë myslimanit o qafir (ose që i thotë myslimanit mason-hebre) dhe nëse e beson atë si qafir, vetë bëhet qafir. - Ai që i kryen ibadetet dhe gjithnjë është me drojë të mos i prishet imani dhe vazhdimisht mendon se ka shumë gjynahe dhe druan që ibadetet nuk e shpëtojnë, kuptohet se e ka të fortë imanin. Ai që dyshon në atë se a do ta vazhdojë imanin, bëhet qafir. Kur myslimani, mashkull a femër, një punë apo një fjalë që nga dijetarët është shpjeguar njëzëri se do të jetë shkaktare e kufrit, e bën apo e thotë me dije apo ta flasë seriozisht a për shaka (pa qenë i detyruar), vetëm për t'i bërë të qeshin të tjerët, edhe nëse nuk e mendon kuptimin e saj, e humb imanin. Bëhet Murted. Ky quhet Kufër i inatit. Sevapet e mëparshme të atij që bëhet murted dhe të kufrit inator zhduken. Nëse bën tevbe, nuk kthehen prapë. Nëse është i pasur, duhet të shkojë përsëri në haxh. Namazet, agjërimet, zeqatet që i ka bërë duke qenë murted, nuk i bën kaza. I bën kaza ato që nuk i ka punuar para daljes nga Islami. Për të bërë tevbe, nuk mjafton vetëm shqiptimi i Kelime-i Shahadetit. Duhet bërë tevbe edhe nga ajo gjë që është shkaktare e kufrit. (Në cilën derë të ketë dalë nga Islamizmi, nëpër atë derë duhet të hyjë). Nëse nuk e di që do të jenë shkaktare të kufrit edhe nëse i flet e vepron, nuk është e shpjeguar njëzëri, ka dyshim nëse do ta humbë imanin do t'i prishet kurora me gruan. Si për rezervë, është mirë të bëjë ripërtrirje të imanit dhe të niqahut. Të flasësh pa dije është Kufri xhehli – kufër injorance. Padituria nuk është arsyetim, është gjyhah i madh. Sepse, gjërat që i duhet t'i dijë çdo mysliman, është farz t'i mësojë. Atij që e flet gabimisht fjalën që shkakton kufër, apo duke u mashtruar ose me një kuptim tjetër, nuk i prishen imani as kurora. Vetëmse është mirë të bëjë teube, të kërkojë t'i falet, pra të bëjë përtërirje të imanit. Ashtu siç bëhet mysliman një qafir me shqiptimin e një Kelime-i shehadeti, po ashtu edhe një besimtar, me një fjalë të folur mund të bëhet qafir. - Çdo mysliman duke bërë tevbe duhet të bëjë përtërirjen e imanit dhe të niqahut, duke e kënduar këtë dua të imanit në mëngjes e në mbrëmje: "ALL-LLAHUMME INNI EUDHU BIKE MIN EN USHRIKE BIKE SHEJ'EN VE ENE A'LEMU ESTAGFIRUKE LI MA LA A'LEMU INNEKE ENTE AL-LAMUL GUJUB". "ALL-LLAHUMME INNI URIDU EN UXHEDDIDEL IMANE VENNIKAHE TEXHDIDEN BI KAULI LA ILAHE IL-LALL-LLAH MUHAMEDUN RESULULL - LLAH" 1630 5746 2006-11-03T12:16:32Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Pesëdhjetë E Katër Farzet]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Pesëdhjetë e katër farzet]] === Pesëdhjetë e katër farzet === 1. Të besosh se All-llahu është një. 2. Të hash dhe të pish hallall. 3. Të marrësh abdest. 4. Të falësh pesë kohët e namazit. 5. Të marrësh gusul pas xhunubit. 6. Të besosh se rrësku është i siguruar nga All-llahu. 7. Të veshësh rroba të pastra, hallall. 8. T'i lësh çdo gjë në dorë All-llahut dhe të pajtohesh me kaderin. 9. Të jesh modest, i thjeshtë e pa pretendime. 10. Të falënderosh All-llahun si përgjigjje për të mirat që të ka dhënë. 11. Të pajtohesh me kazanë. 12. T'u bësh sabër(durim) belave. 13. Të bësh teube për gjynahet. 14. Të bësh ibadet për kënaqësi të Zotit. 15. Ta dish për armik shejtanin 16. T'u bindesh dispozitave të Kur'anit. 17. Ta dish hak (borxh) vdekjen. 18. Të bëhesh mik i miqve të All-llahut dhe armiqve të tij t’i bëhesh armik. 19. T'u bësh mirë nënës e babait. 20. T'ë urdhërosh gjërat e pranuara (e njohura) dhe t'i ndalosh gjërat e papranuara. 21. Të vizitosh farefisin. 22. Të mos tradhëtosh të besuarën (amanetin). 23. Gjithmonë të frikësohesh nga All-llahu dhe të mos zemërohesh e të prishësh(shkatërrosh). 24. T'i bindesh All-llahut dhe Pejgamberit të Tij. 25. T'u shmangesh gjynaheve dhe të preokupohesh me ibadete. 26. T'u bindesh prijësve myslimanë. 27. Nga jeta përvoja të nxjerrësh mësim. 28. Të mendosh ekzistimin e All-llahut. 29. Ta ruash gjuhën nga fjalët e këqija dhe të prostitucionit. 30. Ta mbash zemrën të pastër. 31. Të mos e përqeshësh askënd. 32. Të mos shikosh haramin. 33. Të jesh fjalëdrejtë në çdo situatë. 34. T'i ruash veshët nga të dëgjuarit haram. 35. Të nxësh dijen(mësosh dituritë). 36. T'i përdorësh drejt mjetet matëse. 37. Të mos jesh i sigurt për dënimet e All-llahut e ta keshë frikë gjithmonë. 38. T'u ndihmosh myslimanëve të varfër dhe t'u japësh zekatin. 39. Të mos e humbësh shpresën nga rahmeti i All-llahut. 40. Të mos i bindesh epshit për gjërat që janë haram. 41. Të ushqesh të uriturin në emër të All-llahut. 42. Të punosh për të fituar sasinë e mjaftushme të rrëskut. 43. Të japësh zekatin e mallit, të japësh të dhjetën e bereqetit. 44. Të mos i afrohesh gruas me menstruacion dhe lehonë. 45. Ta pastrosh zemrën nga gjynahet. 46. Të ruhesh nga mendjemadhësia dhe egoizmi. 47. Të përkujdesesh për pasurinë e jetimit që nuk është në moshë madhore. 48. Të mos qëndrosh afër djemve të rinj të prishur. 49. T'i falësh në kohë të duhur pesë kohët e namazit e të mos i lësh për kaza. 50. Të mos hash mallin e askujt me dhunë. 51. Të mos afrohesh për t'i bërë shirk (shok) All-llahut. 52. T'i shmangesh prostitucionit. 53. Të mos pish verë dhe pije alkolike. 54. Të mos betohesh për gënjeshtra. 1631 5744 2006-11-03T12:16:18Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Tridhjetë E Tri Farzet]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Tridhjetë e tri farzet]] === Tridhjetë e tri farzet === Kushtet e imanit: gjashtë (6) Kushtet e Islamit: pesë (5) Farzet e namazit: Dymbëdhjetë (12) Farzet e abdestit: Katër (4) Farzet e gusullit: Tri (3) Farzet e tejemunit: tri (3) Kushtet e imanit-besimit (6) 1. Të besosh ekzistencën dhe njësinë e All-llahut. 2. Të besosh engjëjt. 3. Të besosh librat që i ka zbritur Zoti. 4. Të besosh pejgamberët e Zotit. 5. Të besosh ditën e Ahiretit. 6. Të besosh kaderin, se e mira dhe e keqja janë nga Zoti. Kushtet e Islamit (5) 7. Të shqiptosh Kelime-i shahadetin. 8. Të falësh namazin, pesë herë në ditë. 9. Të japësh zekatin e pasurisë. 10. Të agjërosh muajin e Ramazanit. 11. Të shkosh në haxh, brenda mundësive një herë në jetë. Farzet e namazit (12) a) Farzet e jashtme (para namazit) janë gjashtë. Këto quhen kushte. 12. Të jenë të pastër trupi , petku dhe vendi ku do të falesh. 13. Të marrësh abdest ose të lahesh, kur nuk i bën dot këto,lypset të marrësh tejemum. 14. Të vishesh(mbulohesh) sipas rregullave islame. 15. Të kthehesh nga kibla. 16. Ta falësh namazin në kohën e duhur. 17. Ta bësh nijet (të vendosësh) për t'u falur. b) Farzet e brendshme janë gjashtë. Këto quhen rukne. 18. Tekbiri fillestar - iftitah tekbiri. 19. Qëndrimi në këmbë - kiam. 20. Leximi i Kur'anit - kiraet. 21. Përkulja e trupit - ruku. 22. Vënia e fytyrës në tokë - sexhde. 23. Qëndrimi ulur në mbarim të namazit - kade-i ahire. Farzet e abdestit (4) 24. Të lash fytyrën. 25. Të lash duart e krahët deri mbi bërryl. 26. T'i japësh mes-h kokës (me pëllëmbën të lagur). 27. T'ë lash këmbët deri përmbi nyje. Frazet e guslit (3) 28. Të shpërlash gojën dhe fytin me ujë (gargara). 29. Të shpërlash hundën me ujë (istinshak). 30. Të lash tërë trupin. Farzet e tejemumit (3) 31. Të bëhet nijet për tejemum. 32. Ta prekësh dheun me pëllëmbë dhe t'i fërkosh për fytyrë. 33. Përsëri ta prekësh dheun me pëllëmbë dhe t'i fërkosh duart deri mbi bërryl. 1632 5742 2006-11-03T12:15:59Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Tridhjetë E Tri Dhe Pesëdhjetë E Katër Farzet]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Tridhjetë e tri dhe pesëdhjetë e katër farzet]] === Tridhjetë Ee tri dhe pesëdhjetë e katër farzet === Kur njeriu kalon periudhën e fëmijërisë dhe arrin moshën madhore,ka detyrë të parë të dëshmojë me gojë dhe me zemër Kelime-i teuhidin:"La ilahe il-lall-llah Muhammeden resulull-llah,"Nga ky moment atij i falen të gjitha mëkatet e më parshme. Po kështu edhe një mohues i cili pranon Islamin duhet të thotë Kelime-i tevhidin dhe që nga ai çast ai është bërë musliman. Edhe ata si çdo mysliman duhet të thonë: besova gjashtë kushtet e imanit, domethënë, të mësosh përmendsh Amentubil-lahin, dhe kuptimin e tij dhe t'i besojnë, të thonë i besova rregullat e Islamit, të gjitha urdhëresat dhe ndalesat që i ka kumtuar Muhamedi (salall-llahu alejhi ve selem) se janë dhënë nga All-llahu Te’álá. Dhe më vonë, sapo të gjejë mundësinë, është e domosdoshme t'i mësojë të gjitha punët që janë farz, pra që janë urdhëruar dhe ato që janë haram, pra ato që janë ndaluar. Nëse e mohon se është farz, t'i mësojë këto dhe nëse e mohon domosdoshmërinë e kryerjes së farzeve edhe të largimit nga haramet, i shkon imani. Edhe në qoftë njërën nga këto që ka mësuar nuk e pëlqen, nuk e pranon, bëhet Murted (i dalur nga feja). Murtedi, me të thënë Lâ ilahe il-lall-llah dhe me kryerjen e disa urdhrave të Islamit, për shembull, me faljen e namazit, me agjërim, me shkuarjen në haxh, me bërjen e të mirave dhe hajrateve nuk bëhet mysliman. Nga këto vepra të mira të tij në Ahiret nuk ka kurrfarë dobie . Duhet të pendohet nga ajo gjë që nuk e ka besuar, që e ka mohuar. Dijetarët islamë, nga farzet që çdo mysliman duhet të mësojë, t'i besojë, t'i pasojë e t'u nënshtrohet, kanë zgjedhur tridhjetë e tri edhe krahas tyre, pesëdhjetë e katër: 1633 5740 2006-11-03T12:15:34Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Iskati I Namazit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Iskati i namazit]] === Iskati i namazit === '''Iskati dhe devri për të vdekurin''' Në librat “Nuru-l-izah”, “Tahvati”, “Halebi” dhe në “Durrrrul-l-muhtâr” shkruan se në fund të kazasë së namazeve, dhe në librat “Multeka”, “Durr-rru-l-munteha”, “Vikaje” e në “Durer” shkruan se në fund të agjërimit duhet bërë iskat dhe devër për të vdekurin që ka lënë testament. Për shëmbull, Tahtavi thotë: “Ka nass (shpjegim i prerë, i mbështetur në ajete të Kur’anit) për të bërë iskat për agjërimet e paagjëruara me dhënjen e fidjes. Meqenëse namazi është më i rëndësishëm se agjërimi;për namazet që personi,edhe pse ka dashur, nuk ka mundur ti bëjë kaza,për një arsye të pranuar nga ligjet e sheriatit ,si psh.e ka kapur sëmundja e vdekjes,mendimi unanim i dijetarëve është që të bëhet istkati për namazet e lëna. Ai që thotë se nuk ka iskat të namazit, është injorant. Sepse i kundërvihet mendimit të përbashkët të medhhebeve. Në hadithi sherif është urdhëruar: “Një person nuk mund të agjërojë dhe të falë namaz në vend të personit tjetër. Por për agjërimin dhe namazin e tij ushqen - e ngop fukaranë”. Dëgjojmë të ketë disa persona të cilët nuk i kuptojnë epërsitë e dijetarëve të Ehli-sunnetit dhe që mendojnë se edhe imamët e medhhebeve tona flasin ëndërr si ata;këta pretendojnë gjëra si:Në Islamizëm iskat dhe devër nuk ka. Iskati i përngjet shlyerjes së mëkateve të të krishterëve”. Me fjalë të këtilla, ata vënë veten në një situatë të palakmueshme. Pejgamberi (salall-llahu alejhi ve selem), ka thënë: “Umeti im, nuk bashkohet me devijim - shmangie”. Natyrisht, ky hadith tregon se janë të vërteta gjërat që kanë kumtuar muxhtehidët me mendim unanim. Ai që nuk i beson këtyre, nuk i ka besuar këtij hadithi. Ibni Abidini, duke e shpjeguar vitër-namazin thotë: “Ai që nuk i beson ato që janë të domosdoshme në fe, domethënë edhe shpalljes së njohurive me ixhma të injorantëve, bëhet qafir”. Ixhma, domethënë mendim unanim i dijetarëve. Si mund të krahasohet iskati me shlyerjen e mëkateve? Priftërinjët, duke thënë se mëkatet shlyhen (nxirren),i shfrytëzojnë njerëzit duke u marrë vlera monetare apo sende të ndryshme me vlerë. Mirëpo, në islam, hoxhallarët nuk mund të bëjnë iskat. Iskatin mund ta bëjë vetëm i autorizuari (veli) i të vdekurit dhe paratë u jepen fukarenjve e jo hoxhallarëve. Sot gati në çdo vend, punët e iskatit dhe të devrit nuk kryhen sipas proçedurës që porosit Islami. Ata që thonë se në islamizëm nuk ka iskat, në vend që të flasin kështu, më mirë do të ishte të thonin se iskati dhe devri që bëhen sot, nuk është në përputhje me Islamin. Edhe ne do t’i përkrahnim ata. Në këtë mënyrë do ta shpëtonin veten nga rënia në një gabim të palakmueshëm, dhe do t’i bënin shërbim Islamit. Se si mund të kryhet istikati dhe devri sipas fesë sonë do të shpjegohet më poshtë. Ibni Abidini në fund të namazeve kaza thotë që: Ai njeri që me ndonjë yzër (arsye) i ka lënë namazet që i kanë mbetur për kaza, nëse nuk i ka falur ato edhe atëherë kur ka qenë në gjendje t’i falë me mimikë, është vaxhib të lërë testament që, kur të vdesë, kefareti (shpagimi) i tyre të bëhet me iskat. Nëse nuk ka patur fuqi për t’i bërë kaza, nuk është e nevojshme të lërë testament. Edhe i sëmuri dhe udhëtari që në ramazan nuk agjëron, nëse vdes pa gjetur kohë për t’i bërë kaza, nuk ka nevojë të lërë testament (për shpagimin e tyre). All-llahu Te’álá, arsyet e këtyre i pranon. Iskati i kefareteve të të sëmurit, pas vdekjes bëhet nga i autorizuari i tij. Para se të vdesë, nuk bëhet. Nuk lejohet që njeriu i gjallë të bëjë iskat për vetveten. Në “Xhilau-l-kulub” thuhet se: “Ai që ka hak (borxh) të All-llahut është vaxhib që testamentin ta thotë në prani të dy dëshmitarëve, ose atë që ka shkruar, t’ua lexojë atyre. Është mustehab që edhe ai që nuk ka hak (borxh), të lërë testament”. I autorizuari i të vdekurit që ka lënë testament për iskat kefareti, domethënë që e ka lënë me testament vendet për të shpenzuar trashëgimin, ose ai që është trashëgimtar, për çdo namaz dhe për vitër-namazin e për agjërimin njëditor që është dashur të bëjë kaza, nga një e treta e trashëgimit, jep fidje në sasi të një fitri, domethënë, gjysmë sa’-ji (pesëqind e njëzet dërhemë, ose njëmijë e shtatëqind e pesëdhjetë gramë grurë për fukarenjtë (ose ua jep përfaqsuesve të fukarenjëve). Nëse nuk ka lënë testament për iskat kefareti, sipas Hanefiut, i autorizuari nuk ka nevojë të bëjë Shlyerje iskati. Sipas medhhebit Shafi, edhe pse nuk ka lënë testament, i autorizuari duhet të bëjë iskat. Edhe sipas medhhebit Hanefi, borxhin ndaj njeriut, edhe pse nuk ka testament, i autorizuari duhet të paguajë nga pasuria që ka lënë i vdekuri. Madje, ata që kanë për të marrë, sapo të zotërojnë trashëgimin, mund ta marrin pa gjyq. Nëse e ka lënë testament që me pasuri të paguhen fidjet e agjërimeve që kanë mbetur për kaza, është vaxhib për të realizuar këtë. Sepse Islami e urdhëron këtë. Nëse nuk ka lënë testament, të japësh fidjen e namazit nuk është vaxhib, është xhaiz (e lejuar). Në këto dy të fundit, nëse nuk pranohen, në mos asgjë tjetër, bile sevape të sadakasë arrihen, ato ndihmojnë për pastrimin e gjynaheve të tij. Kështu ka thënë imami Muhammedi. Në “Mexhmau-l-enhur” thuhet: “Personi që i është nënshtruar epshit të vet dhe shejtanit e nuk i ka falur namazet, dhe që nga fundi i jetës është penduar për këtë (dhe ka filluar të falet e të bëjë kaza), edhe pse është thënë se nuk lejohet të lërë testament që të bëhet iskati për namazet që nuk ka mundur t’i bëjë kaza, në Mustasfa shkruhet se një gjë e tillë është e lejuar”. Në “Xhilau-l-kalûb” thuhet: “Borxhet ndaj njeriut, borxhet që duan paguar, amaneti, grabitja, vjedhja, padrejtësia në shitblerje janë borxhe trupore, dhe sharja, tallja, përgojimi, shpifja e të ngjajshme janë borxhe shpirtërore”. Nëse mjafton për të bërë iskat një e treta e pasurisë së të vdekurit që ka lënë testament, i autorizuari këtë pasuri duhet që ta japë fidje. Nëse nuk mjafton, në Fethu-l-kadir shkruan se lejohet që trashëgimtari të falë më tepër se një të tretën e mallit. Nëse lë testament për të kryer haxhin që është farz, si këto, nëse trashëgimtari ose dikush tjetër i japin dhuratë paratë për haxh, kjo nuk lejohet. Pa e lënë testament para se të vdesë, nëse trashëgimtari i tij me para të veta jep iskat dhe nëse shkon në haxh, borxhi i të vdekurit konsiderohet i paguar. Edhe pse ka të atillë që thonë se këto nuk lejohen me para të tjetërkujt, përveç të trashëgimtarit, autorët e librave, “Durru-l-muhtar”, “Merakl-felâh” dhe “Xhilau-l-kulub”, kanë thënë që lejohet. Iskati në vend të grurit mund të jepet duke u llogaritur në miell ose në një sa’-ji hurma e rrush. (Sepse, meqë janë më të vlefshme se gruri, këto për fukaranë janë më të çmueshme). Në vend të të gjitha këtyre mund të jepen flori e argjent, që janë të çmueshëm. (Në para prej letre iskati nuk bëhet). Nuk është e nevojshme të japësh fidje për sexhde-i tilavet. Si bëhet iskati dhe devri? Paraja e fidjes, nëse e kalon një të tretën e trashëgimisë, pa lejuar trashëgimtarët, i autorizuari nuk mund të shpenzojë më shumë se një të tretën. Në librin Kinje, thuhet se, nëse i vdekuri që le testament të jepet një e treta e pasurisë së tij për namazet e tërë jetës së tij,por ka edhe borxh, edhe pse ai që ka për të marrë jep leje që të kryhet testamenti, nuk është e lejuar që të zbatohet testamenti. Sepse, Islami urdhëron që së pari të paguhet borxhi. Me gjithë pëlqimin e atij që ka për të marrë, pagimi i borxhit nuk mund të lihet për më vonë. Në qoftë se nuk dihet sa vjeç ka qënë personi që ka lënë testamentin që të bëhet istikati për të gjitha namazet, kur një e treta e pasurisë së lënë nuk arrin për istikatin e namazeve, ky testament është xhaiz(i pranuar). Nëse një e treta e trashëgimisë mjafton dhe tepron për iskat, ky testament nuk është xhaiz, është batëll (bosh, i prishur). Sepse, kur një e treta e pasurisë nuk arrinë për iskat, për shkak se është i njohur (i qartë) numri i namazeve që do të bëhen iskat me një të tretën e pasurisë, testamenti i tij për këto namaze është i vërtetë (i drejtë). Testamenti që është për namazet që mbeten mbas, është vetëm fjalë, domethënë, fjalë boshe. Kur një e treta është shumë, për shkak se nuk është e qartë mosha e tij, e për këtë arsye edhe numri i namazeve nuk duhet, testamenti bëhet batëll (i prishur, i zhvlerësuar). Nëse i vdekuri që lë testament për iskat të namazit, nuk ka pasuri fare, ose nëse një e treta nuk mjafton për testamentin, ose kur nuk ka lënë fare testament, i autorizuari, po qe se do të bëjë iskat me pasurinë e vet, bën Devër. Por, i autorizuari nuk është i detyruar të bëjë devër. I autorizuari, për të bërë devër, për iskat njëmujor apo për një vit, merr hua flori që i nevojitet, byzylyk, unazë, ose argjent, apo vlerë në para. Në rast se i vdekuri është mashkull, llogaritet nga mosha dymbëdhjetëvjeçare, po të jetë femër, nga mosha nëntëvjeçare i llogaritet sa vjet ka borxh. Për gjashtë namaze të një dite duhet të jepen dhjetë kilogramë grurë, për një vit diellor treqindmijë e gjashtëqind e gjashtëdhjetë kilogramë.Për iskatin njëvjetësh të namazit duhen pesëdhjetë e pesë ose për rezervë gjashtëdhjetë florinj. I autorizuari i të vdekurit, nëse merr hua pesë florinj duhet t’i gjejë për shëmbull katër fukarenj që nuk janë të dhënë pas dynjasë, por që e njohin dhe e duan fenë e tyre. (Këta duhet të jenë fukarenjë deri në atë masë, saqë të mund të marrin sadaka, domethënë që nuk do t’u takojë të japin vitra. Nëse nuk janë fukarenj, iskati nuk pranohet). I autorizuari i të vdekurit, domethënë i atij që e ka lënë testament, ose një nga trashëgimtarët, po ai që e ka përfaqësuar njërin prej tyre, kur thotë: (Këta pesë florinj t’i dhashë ty për iskat namazi të të ndjerit zotëri, si kundërvlerë- zëvendësim), pesë florinjtë ia jep fukarasë së parë duke e bërë nijet për sadaka. Pastaj, fukaraja duke thënë: i mora, i pranova. T’i dhurojë këto, këto ia dhuron trashëgimtarit ose përfaqësuesit të trashëgimtarit dhe trashëgimtari i pranon. Pastaj përsëri ia jep këtij apo fukarasë së dytë dhe si dhuratë i pranon mbrapa nga ai. Kështu, duke ia dhënë katër herë të njëjtit fukara ose katër fukarave nga një herë dhe duke i marrë, bëhet një devër. Në një devër, bëhet iskati kefaret i namazit njëzet florinjsh. Nëse i vdekuri është mashkull gjashtëdhjetë vjeç, për namaz dyzet e tetë vjetësh duhen dhënë 48x60=2880 florinjë. Dhe për këtë arsye, 2880 : 20=144 herë bën devër. Nëse janë dhjetë florinj, bën 72 devre; nëse florinj janë 20, bën 36 devre. Nëse numri i fukarenjve është dhjetë edhe numri i florinjve dhjetë, për iskatin e namazit dyzet e tetë vjetësh, bën njëzet e nëntë devre. Sepse kjo është kështu: Vitet që nuk ka falur namaz x numri i florinjve për një vit = numri i fukarasë x numri i floririt që bën devër x numri I devrit. Në shembullin tonë përafërsisht del kështu: 48 x 60 = 4 x 5 x 144 = 4 x 10 x 72 = 4 x 20 x 36 = 10 x 10 x 29. Shihet se për ta gjetur numrin e devrit në iskat të namazit shumëzohet viti i borxhit të namazit të të vdekurit me numrin e floririt njëvjetësh. Gjithashtu, me numrin e florinjve që bëhen devër, shumëzohet edhe numri i fukarenjve. Shuma e parë pjesëtohet me shumën e dytë. Pjesa e dalë është numri i devrit. Vlerat në para të letrës, të grurit dhe të floririt për çdo vit përafërsisht ndryshojnë në të njëjtën masë. Domethënë vlera e floririt dhe e grurit gjithmonë bashkërisht pakësohet ose shtohet. Nga ky aspekt, edhe numri i floririt për një vit, domethënë edhe gjashtëdhjetë florinj që i patëm lart, gati-gati janë të njejtë. Për këtë arsye, në llogarinë e iskatit, në çdo kohë, si rezervë pranohet se: Iskati i namazit për një vit është pesë florinj. Iskati i agjërimit të ramazanit për një vit është një flori. Sasia e floririt që do të bëhet devër dhe numri i devrit nxirren prej këtu. Pasi të kryhet iskati i namazit, për iskatin e agjërimeve që nuk janë agjëruar e që duhen bërë kaza, pesë florinj katër fukarenjve, tri herë u bëhen devër. Sepse, iskati i agjërimit për një vit, domethënë, për tridhjetë ditë, bën pesëdhjetë e dy kilogramë e gjysmë grurë, ose 5,25 gramë flori, domethënë, 0,73 lira floriri. Shihet se te Hanefiu një flori e bën iskat shlyerjen e agjërimit për një vit dhe për dyzet e tetë vjet duhen dhënë dyzet e tetë florinj. Kur e bën një devër për katër fukarenj me pesë florinj, domethënë se janë dhënë njëzet florinj. Pasi të bëhet iskati i agjërimeve që duhen bërë kaza, bëhet devër për zekat, pastaj për kurban. Për Shpagimin e një betimi duhen ushqyer dhjetë fukarenj dhe për Shpagimin të një dite agjërimi që duhet bërë Shpagimin, e cila është një ditë e prishur pa arsye (pa yzër), një ditë duhen ushqyer gjashtëdhjetë fukarenj dhe një fukaraje në një ditë nuk i jepet më tepër se gjysmë sa’je grurë. Domethënë Shpagimin për disa betime, në një ditë dhjetë fukarenjve nuk u jepet. Prandaj, për Shpagimin e betimit dhe të agjërimit, në një ditë nuk bëhet një devër. Nëse ka testament betimi, për një betim në një ditë çdonjërit nga fukarenjtë i jepen nga dy kilogramë grurë ose miell, ose në këtë vlerë çfarëdo malli flori apo argjend. Këto një fukaraje bën t’ia japësh edhe përnjëherë për dhjetë ditë. Ose një fukaraje i jep para të letrës dhe duhet t’i thuash: “Ty të autorizojë, me këto para çdo ditë, dy herë, në mëngjes e në mbrëmje, dhjetë ditë ke për t’u ushqyer!” Po të ndodhë që me këto para dhjetë ditë nuk i përdor për ushqim, por i shpenzon për kafe e gazeta, nuk lejohet. Më së mirë është të bësh pazarllëk me një gjellëbërës, t’ia japësh gjellëbërësit paratë për dhjetë ditë dhe fukaraja çdo ditë në mëngjes e në mbrëmje, dy herë, pra dhjetë ditë, të ushqehet tek ky gjellëbërës. Agjërimit të prishur, pasi të jetë bërë nijet, për shpagimin të një dite, gjashtëdhjetë fukarenjve duhet t’u jepet nga një gjysmë sá grurë një ditë ose një fukareje gjashtëdhjetë ditë, ose në këtë vlerë të japësh tjetër mall, ose çdo ditë duhet ta ngopësh dy herë. Iskati i zekatit që nuk është lënë testament, nuk ka nevojë të bëhet. Është dhënë fetva (shpjegim) se për iskat të zekatit, trashëgimtari mund të bëjë devër vetë. Kur bën devër, i autorizuari, sa herë që ua jep florinjtë fukaranjve duhet ta bëjë nijet për iskat namazi ose agjërimi. Edhe fukaraja kur e kthen prapë, duhet të thotë se po e jap dhuratë dhe i autorizuari duhet të thotë i pranova. Nëse i autorizuari nuk është në gjendje të bëjë devër, autorizon dikë për t’i bërë iskatet e të vdekurit. Iskatet, devrin e bën një i autorizuar. Në librin “Vasijjetname” të Imam Birgevit dhe në komentimin që bën Kadizade Ahmed Efendi thuhet se është kusht që fukarenjtë-të cilëve u jepet, të mos posedojnë mall aq sa të arrijnë nisabin (sasi malli që të detyron të japësh zekat). Nëse fukaraja është nga të afërmit e të vdekurit, kjo lejohet. Kur ia jep fukarasë duhet të thuhet: Ta dhashë këtë ty për iskat të kaq namazeve. Dhe fukarai duhet të thotë: I pranova, dhe sapo t’i marrë florinjtë duhet ta dijë se janë të tijët. Nëse nuk di, së pari duhet ta mësosh. Edhe ky fukara, pranon që me dëshirë të vet t’ia japë fukarasë tjetër duke thënë: “Për iskat të kaq namazeve, si kundërvlerë ta dhashë ty këtë”. Edhe ai fukaraja i merr me dorë dhe duhet të thotë: I pranova. Nëse e merr si amanet, si dhuratë, devri nuk pranohet. Dhe ky fukara i dytë, pasi të thotë: I morra, i pranova, ia jep fukarasë së tretë duke thënë: “Në këtë mënyrë ty t’i dhashë”. Kështu duhen bërë devër borxhet e namazit, agjërimit, zekatit, kurbanit, sadakai - fitrit dhe borxhet ndaj njeriut. Në borxh ndaj njeriut hynë edhe shitblerja jo e drejtë. Nuk lejohet të bëhet devër për shlyerjen e betimit dhe të agjërimit. Më pastaj, fukaraja tek i cili do të mbesin florinjt, me kënaqësi dhe me dëshirë duhet të pranojë dhe t’ia dhurojë ata të autorizuarit. I autorizuari i merr dhe i thotë: I pranova. Nëse ai nuk i dhuron, është malli i tij, dhe nuk i merret me zor. I autorizuari këtyre fukarenjve u jep një sasi floriri, ose para letre, ose nga gjësendet e të vdekurit, dhe sevapin e kësaj sadakaje ia dhuron shpirtit të të vdekurit. Fukaraja që ka borxh dhe fëmija pa hyrë në moshë madhore, nuk duhet të marrin pjesë në kryerjen e devrit. Sepse me florinjët që i bien në dorë është farz të paguajë borxhin e vet. Pa e kryer këtë farz, nuk lejohet që florinjtë t’ia jap fukarasë që e ka pranë për shpagim të të vdekurit. Sado që devri pranohet, vetë nuk fiton fare sevape, madje hyn në gjynah. I vdekuri që nuk ka mall (pasuri), nëse lë testament që t’i bëhet devër, i autorizuari nuk e ka detyrim (vaxhib) të bëjë devër. Është vaxhib që të lërë testament, kur i tërë malli nuk e arrin një të tretën e trashigimisë për bërjen e istikatit të të vdekurit. Kështu, pa pasur nevoj për devër, bëhet iskati. Edhe pse një e treta e arrin iskatin, nëse e lë testament që një pjesë e mallit nga një e treta të bëhet devër, hyn në gjynah. Ibin Abidin në vëllimin e pestë, në faqen 273 thotë “Ai që i ka fëmijët të vegjël ose është i varfër, i sëmurë që ka fëmijë të rritur, por nevojtar është trashëgimi, është më mirë që mallin t’ua lërë fëmijëve të tij të mirë e të mos lërë testament për bamirësi që janë nafile”. Edhe Bezzazije, duke shpjeguar dhuratën thotë: “Malli duhet harxhuar për hajrat - bamirësi dhe të mos i lihet trashëgim fëmijës së keq-të pavyeshëm. Sepse t’ia lësh do të thotë që t’i ndihmosh gjynahun. Edhe fëmijës së keq - të pa dobishëm, nuk duhet t’i jepen para më tepër se për të jetuar. Ku ka shumë borxhe, namaz, agjërim, zekat, kurban dhe betim dhe për këto të lihet testament që nga një e treta e mallit një pjesë e paktë të bëhet devër dhe me pjesën e mbetur të këndohet Kur’an, hatme-i tehlil dhe mevlud nuk është xhaiz (nuk lejohet). Ai që jep dhe ai që merr para për ti kënduar këto, hynë në gjynah. Të japish dhe të marrish para për t’i mësuar (dikujt) Kur’anin Kerimin lejohet. Për të kënduar nuk lejohet. Namazet, agjërimet që i ka borxh i vdekuri, nuk lejohet t’ia bëjë kaza ndonjë nga trashigimtarët ose ndonjë tjetër. Por, të falësh nafile namaz, të agjërosh nafile dhe sevapet e këtyre t’ia dhurosh shpirtit të vdekurit, kjo lejohet dhe është mirë. Të bësh kaza haxhin e të vdekurit që e ka borxh e që për këtë ka lënë testament lejohet. Domethënë kjo të vdekurin e liron nga borxhi. Sepse haxhi është ibadet që bëhet edhe me trup edhe me pasuri. Haxhi nafile në vend të tjetërkujtë bëhet gjithmonë. Ndërsa, haxhi farz, bëhet nga ana e të autorizuarit vetëm në vend të atij që nuk do të mund të shkoj në haxh deri në vdekje. Në “Mexhmau-l-enhur” dhe në “Durr-rru-l-munteka” thuhet: ”Iskati i të vdekurit duhet bërë para varrimit”. Në veprën “Kuhistani” shkruhet se lejohet edhe pas varrimit. Nga istikati i namazit, agjërimit, zekatit, kurbanit për të vdekurin, një fukaraje mund t’i jepet më tepër se nisabi. Madje, të gjithë florinjtë mund t’i jepen një fukaraje. Nuk lejohet të jepet fidja e namazeve që nuk i ka falur i sëmuri për vdekje. Lejohet të jepet fidja e atij që nuk ka mundur të agjërojë, për shkak se ka qenë i sëmurë aq shumë, saqë të mos mund të agjërojë. I sëmuri duhet t’i falë namazet edhe duke bërë shenja me kokë. I sëmuri që me shenja (me mimikë) të këtillë nuk mund të falë namaze më tepër se një ditë, namazet që nuk ka mundur t’i kryejë, i falen. Nëse bëhet mirë,shërohet, nuk ka nevojë t’i bëjë kaza këto. Ndërsa agjërimet që nuk ka mundur t’i kryejë, sapo të shërohet, duhet t’i kryejë. Në qoftë se vdes pa u përmirësuar këto agjërime i falen. 1634 5738 2006-11-03T12:15:03Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Namazi Dhe Shëndeti]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Namazi dhe shëndeti]] === Namazi dhe shëndeti === Namazi është urdhër i All-llahut për çdo musliman e muslimane. Në urdhrat e Zotit ka shumë urti e ka shumë dobi. Padyshim se edhe në ndalesat e Tij ka shumë dëme. Një pjesë e këtyre dobive dhe dëmeve sot janë vërtetuar nga specialistët.Islami i ka kushtuar një rëndësi të posaçme ruajtjes së shëndetit të njeriut ,një gjë të tillë që nuk ia ka kushtuar asnjë fe. Feja jonë, namazin që është prej ibadeteve më të lartësuara, na ka obliguar ta falim deri në fund të jetës sonë. Ai që fal namaz, natyrisht i arrin ato dobi që siguron namazi për shëndetin. Disa nga dobitë shëndetësore janë: 1. Lëvizjet (veprimet) që bëhen në namaz, nga që janë të ngadalshme, nuk e lodhin zemrën dhe për shkak se zhvillohen në kohë të ndryshme të ditës, ndihmojnë vazhdimisht për të ruajtur gjallërim vitual te njeriu. 2. Në trurin e atij që e vë kokën tetëdhjetë herë në tokë gjatë ditës në mënyrë ritmike, shkon më tepër gjak. Për këtë arsye qelizat e trurit ushqehen mirë. Tek ata që falin namaz, shumë pak njerëz shihen me memorje dhe personalitete të prishura. Këta njerëz, që falin namaz, kalojnë një jetë më të mirë shëndetësore. 3. Për shkak se ulen dhe ngrihen në mënyrë të drejtë, sytë e atyre që falin namaz posedojnë qarkullim më të fuqishëm të gjakut. Tek ata nuk rritet tensioni në sy dhe sigurohet këmbim i vazhdueshëm i lëngut nga këndi i syrit. prandaj edhe syri është i mbrojtur nga sëmundja e kolorit. 4. Lëvizjet izometrike në namaz, ndihmojnë përzierjen e mirë të ushqimeve në stomak, tajitjen e lehtë të vrerit dhe për këtë arsye mosgrumbullimin e vrerit në qese.Këto lëvizje poashtu kanë rol të madh edhe në lirimin nga kapsi. Lëvizjet i tundin mirë kanalet e veshkave e të urinës, gjë që mundëson të pengohet formimi i gurit në veshkë dhe ndihmohet edhe zbrazja me lehtësi e fëshikzës së urinës. 5. Lëvizjet ritmike në pesë kohët e namazit që falen, duke i vënë në lëvizje muskujt dhe nyjat që në jetën e përditshme nuk vihen në lëvizje, evitojnë sëmundjet si artezorën e nyjave dhe shtangimin e muskujve. 6. Për shëndetin e trupit duhet me siguri pastërtia. Abdesti dhe gusli janë edhe pastrim trupor, edhe pastrim shpirtëror. Dhe ja, pikërisht i këtillë është pastrimi i namazit. Sepse pa qenë edhe pastrimi trupor edhe pastrim shpirtëror nuk ka namaz. Abdesti dhe gusli e sigurojnë pastrimin trupor. Ai që e kryen detyrën e vet të ibadetit, bëhet i pastruar edhe shpirtërisht. 7. Në mjeksinë preventive kanë shumë të rëndësi lëvizjet trupore të bëra në kohë të caktuara. Kohët e namazit janë kohë të përshtatshme për freskimin e qarkullimit të gjakut dhe për gjallërimin e frymëmarjes. 8. Namazi është element i rëndësishëm që rregullon gjumin. Për t'i arritur këto dobi të namazit, bashkë me faljen në kohën e duhur, duhet t'i kushtohet rëndësi higjenës, të mos hash shumë dhe ushqimet që hahen të jenë të pastra e hallall. 1635 5736 2006-11-03T12:14:52Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Lutja E Përtëritjes Së Imanit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Lutja e përtëritjes së imanit]] === Lutja e përtëritjes së imanit === O Zot! Jam penduar për veprimet e gabuara që kam bërë, për bindjet e shtrëmbëruara, për të pavërtetat dhe të këqijat që kam folur, që kam dëgjuar, që kam parë e që i kam punuar duke u mashtruar nga armiqtë e Islamit dhe nga ata që i bëjnë bidate (shtesa), që nga fillimi i moshës time madhore e deri sot, dhe kam vendosur që kurrë më të mos besoj dhe të mos veproj kështu gabimisht. Pejgamberi i parë është Ademi alejhisselam dhe pejgamberi i fundit është pejgamberi ynë i dashur, Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem). I besova të gjithë pejgamberëve që kanë ardhur ndërmjet(midis) këtyre dy pejgamberëve. Të gjithë janë pejgamberë të vërtetë dhe janë të drejtë dhe ato që kanë njoftuar, janë të vërteta. Amentu bil-lah ve bimâ xhâe min indil-lah, ve âmentu bi Resuli-lah ve bimâ xhâe min Resulil-lah alâ murâdi vel jeumil âhiri ve bilkaderi hajrihi ve sherr-rrihi minall-llahi teâla vel ba'thu ba'delmevti hakkun eshedu en Lâ ilâhe il-lall-llah ve eshedu enne Muhammeden abduhu ve resuluhu. 1636 5734 2006-11-03T12:14:35Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Lutja Pas Namazit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Lutja pas namazit]] === Lutja pas namazit === El hamdulil-lahi Rabbil âlemin. Essalâtu vesselâmu alâ resûlinâ Muhamedin ve Alihî exhmeîn. O Zot! Pranoje namazin që fala! Ma lehtëso vdekjen time. Mundësoma që në frymën e fundit të shqiptoj Kelime-i teuhidin. Fali dhe mëshiroji të vdekurit e mi. All-llahummagfir verham ve ente hajru-r-râhimîn. Teveffenî muslimen ve ehliknî bissâlihîn. All-llahummagfir-lî ve li validejje ve li ustadhije ve lilmu'minî ve-l-mu'minât jevme jekûmu-l-hisâb. O Zot! Më ruaj mua nga sherri i shejtanit dhe nga sherri i dushmanit(armikut të fesë) Shtëpisë sonë jepi të mira, dhe furnizim prej hallalli e të hajrit! Muslimanët nderoji me shpëtim! All-llahumme inneke afuvvun kerîmun tuhibbu-l-afve fa'fu annî. O Zot! Të sëmurëve tanë jepu shërim, e atyre nga ne që janë me halle, zgjidhi ato! All-llahumme innî es'elukessihhate vel-âfijete ve-l-emanete ve husne-l-hulki verridâe bilkaderi bi rahmetike ja errhamerr-rrâhimin. O Zot! babait tim, nënës sime dhe fëmijëve të mi, farefisit e miqve të mi dhe të gjithë vëllezërve të mi të fesë jepu jetë të hajrit e edukatë të mirë, mendje të shëndoshë e shëndet, drejtoji në rrugë të drejtë e të pagabuar! Amin! Velhamdulil-lahi rabbi-l-âlemin. All-llahumme sal-li ala... All-llahumme bârik ala... All-llahumme Rabbenâ âtina... Velhamdulil-lâhi Rabbi-l-âlemîn. Estagfirull-llah, estagfirull-llah, estagfirull-llah, estagfirull-llahe-l-âdhîm elkerîmel-ledhî lâ ilâhe il-la huve-l-hajje ul kajjûme ve etûbu ilejh. SHPJEGIM: Kushtet për të qenë lutja e pranuar: 1. Të jesh mysliman. 2. Të jesh në I'tikadin e Ehli sunnetit. Për këtë arsye duhet përqafuar njëri nga katër medhhebet. 3. T'i kryesh farzet. Namazet e mbetura kaza të falen sa më parë duke bërë kaza netëve apo në vend të sunnetëve. Namazet sunnet dhe nafile dhe lutjet e atij që i kanë mbetur për farz nuk pranohen si namaze kaza. Domethënë, edhe nëse është i vërtetë nuk i jepet sevap. Shejtani për t'i mashtruar myslimanët, farzet i paraqet të parëndësishme dhe i tërheq myslimanët që t'i kryejnë sunnetet dhe nafilet. Namazi duhet falur kur i fillon koha dhe duke e ditur se i ka ardhur koha. 4. Duhet të largohesh nga ndalesat, punët e këqija. Lutja e atij që ha nga hallalli është e pranuar. Në një hadith të Pejgamberit tonë thuhet: "Për të qenë lutja e pranuar, nevojiten dy gjëra: E para, lutja duhet bërë me ihlas(sinqeritet). E dyta,të ngrënët e të pirët duhet të jenë prej hallallit. Në dhomën e besimtarit, nëse ka një fije prej haramit, lutja e bërë në këtë dhomë, nuk pranohet fare". Ihlas, domethënë, të mos mendosh asgjë përveç All-llahut dhe kur kërkon diçka, të kërkosh vetëm nga All-llahu. Për këtë arsye duhet besuar dhe i duhet nënshtruar sheriatit ashtu siç na kanë mësuar dijetarët e Ehli sunnetit, sidomos të mos kesh hak (borxh) të një robi-njeriu tjetër dhe t'i falësh pesë kohët e namazit. 1637 5722 2006-11-03T12:09:06Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Fshehtësia E Namazit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Fshehtësia e namazit]] === Fshehtësia e namazit === Imam Rabbani në vëllimin e parë të librit të tij "Mektubat", në letrën e tij të treqind e shtatë, thotë: Pasi ta falënderojmë All-llahun Te’álá dhe pasi t'i këndojmë salavate Pejgamberit (salall-llahu alejhi ve selem), të lutemi për të arritur lumturinë e përjetshme. All-llahu në shumë ajete të Kur'anit njofton se besimtarët që bëjnë vepra të mira, do të hyjnë në Xhennet. Cilat janë këto vepra të mira, të gjitha punët e mira apo vetëm disa prej tyre? Nëse janë të gjitha gjërat e mira, këto nuk mund t'i bëjë askush. Nëse janë disa, atëherë cilat vepra të mira kërkohen? Më në fund All-llahu duke pasur mirësinë, ka njoftuar që shtylla e veprave të mira janë pesë pjesët përbërëse të Islamit. Kush i punon këto pesë themele të Islamit me njëmendësi dhe me devotshmëri, pa i lënë gjë mangut, do të shpëtojë nga Xhehennemi. Sepse këto, në të vërtetë janë punë të mira dhe njeriun e ruajnë nga gjynahet dhe nga punët e këqija. Pikërisht kështu në Kur'an, në ajetin 45 të sures Ankebut urdhërohet: "Namazi i falur pa të meta, vërtet të largon nga punët e këqija e të shëmtuara". Nëse një njeri ka fatin që t'i realizojë të pesta kushtet e Islamit, do të thotë se ka falënderuar për të mirat e dhuruara nga All-llahu. Sepse All-llahu në ajetin 146 të sures Nisa pohon kështu: "Po besuat dhe falënderuat, nuk ndëshkoj". Prandaj, duhet punuar me gjithë zemër që të realizohen pesë kushtet e Islamit. Më i rëndësishmi nga këto pesë kushte është namazi, i cili është shtyllë e besimit. Duhen bërë përpjekje që namazi të falet pa përjashtuar asnjë rregull të tij. Nëse namazi është falur i saktë, është vënë themeli kryesor dhe më i madh i Islamit, është siguruar litari i shëndoshë që të shpëton nga Xhehennemi. Zoti na e mundësoftë të gjithë neve të falim namaz të drejtë. Kur qëndrojmë në namaz, themi All-llahu ekber, që do të thotë se All-llahu Te’álá nuk ka nevojë për ibadet e asnjë krijese, nuk ka nevojë për asgjë dhe se namazet e njerëzve nuk do të jenë të dobishme për Atë. Meqë edhe në tesbihet në ruku është kjo domethënie, pas rukusë nuk është urdhëruar tekbiri. Mirëpo, pas tesbiheve të sexhdeve është urdhëruar. Sepse, meqë në sexhde është përulja më e madhe dhe meqë është maksimumi i përuljes dhe nënshtrimit, kur e bën këtë, mendohet se përnjëmend ke bërë ibadet të plotë. Për t'u mbrojtur nga ky mendim duke rënë dhe duke u ngritur nga sexhdeja, sikurse është sunnet të shqiptohet tekbiri, në tesbihet e sexhdesë është urdhëruar të thuash (a'la). Për shkak se namazi është miraxh i besimtarit është urdhëruar që në fund të namazit të lexohet Ettehijjatu, me leximin e të cilët u nderua Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem) natën e miraxhit. Atëherë, ai që fal namaz, namazin duhet t'ia bëjë miraxh vetes. Kulmi i afrimit tek All-llahu duhet kërkuar në namaz. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "Koha kur njeriu është më afër Krijuesit të tij, është koha kur fal namaz". Njeriu që fal namaz, e sheh se është duke biseduar me Zotin. Duke iu lutur Atij dhe Madhështisë së Tij dhe se përveç Tij nuk ka asgjë. Për këtë arsye, për shkak se në namaz do të arrihet frika, droja, për të gjetur ngushëllim dhe qetësim, është urdhëruar që në fund të namazit të jepet selam dy herë. H. Muhamed (salall-llahu alejhi ve selem) në një hadith urdhëron: "Pas namazit farz, të bëhen 33 tesbihe, 33 tahmid, 33 tekbire dhe një tehlil". Arsyeja e kësaj: me Tesbihe mbulohen fajet (kusuret) në namaz. Njoftohet se nuk është bërë ibadeti i saktë, që meriton të bëhet. Me Tahmid i bëhet shukër-falenderim, për këtë dhuratë të madhe që njeriu është nderuar me falje të namazit duke ditur se edhe kjo arrihet me ndihmën e Tij. Dhe duke bërë Tekbir, deklarohet se veç Tij askush nuk është i denjë për ibadet. Të falësh namazin në përputhje me rregullat dhe kushtet e tija, dhe kështu t'i mbulosh kusuret (fajet) e bëra dhe ta falenderosh Atë që të ka mundësuar faljen e namazit dhe se në ibadet nuk ka askush tjetër të denjë, duke e kumtuar me zemër të pastër dhe të sinqertë me Kelime-i tevhid, ky namaz mund të pranohet. Personi i tillë, bëhet nga falësit e namazit dhe nga të shpëtuarit. O Zot! na bëj prej atyre robëve të tu të lumtur, që falin namaz e shpëtojnë. Amin! 1638 5720 2006-11-03T12:08:55Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Epërsitë Në Namaz]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Epërsitë në namaz]] === Epërsitë në namaz === Imam Rabbani(Zoti e mëshiroftë) në librin e tij "Mektubat", në vëllimin e parë, në letrën 261 thotë: Kështu, duhet ditur gjithsesi se namazi është kushti i dytë nga pesë kushtet e Islamit. Të gjitha ibadetet janë përmbledhur në të. Edhe pse është e pesta pjesë e Islamit, është shumë i rëndësishëm për myslimanin. Është nga punët e para që njeriun e bëjnë të arrijë kënaqësinë e All-llahut. Është thënë "Namazi është miraxhi i besimtarëve" pasi e kishte bërë miraxhin Pejgamberi. Dhe në një hadith ka thënë:"Është namazi ai që mundëson njeriun të jetë më afër All-llahut". Në këtë jetë nuk është e mundur ta shohësh All-llahun. Dynjaja nuk është e përshtatshme për këtë. Namazi është shërues i shpirtrave të trazuara. Namazi është qetësues i të sëmurëve. Ushqimi i shpirtit, shërimi i zemrës është namazi. Këtë e tregon hadithi që urdhëron për këndimin e ezanit "O Bilal! Më rahato mua!" dhe hadithi "Namazi është gëzim i zemrës sime, bebëza e syrit tim", aludon këtë dëshirë. Kënaqësitë, ekstazat, njohuritë, dituritë, shkathtësitë, pozitat, dritat, ngjyrat në zemër dhe përfundimet e rregullat e çfarëdo që të arrihet jashtë namazit nga dukuria e atributeve, nga shfaqjet fatkeqësisë e kuptueshme e të pakuptueshme dhe nga hakikati (realiteti) i namazit nëse nuk mund të kuptohet asgjë, këto arritje të gjitha janë mundim i kotë dhe asgjë tjetër veç imagjinatës dhe iluzionit. Një njeri i përsosur që ka kuptuar hakikatin (mbrendësinë, realitetin) e namazit, sapo qëndron në namaz, pothuaj se del nga kjo botë dhe hyn në jetën e Ahiretit ku dhe arrin shijimin e disa gjëra që janë të veçanta të Ahiretin. Kur nuk përzihen aty reflektimi dhe vizioni, merr hisën(pjesën) dhe kënaqësinë më së miri. Sepse të gjithë përsosmërinë e jetës dhe begatinë e arrijmë nga të pamët, fizionomia dhe posedimi. Në dynja, që të mund të marrësh nga burimorja nevoitet miraxh. Ky miraxh i besimtarit është namazi. Ky favor, është krijuar posaçërisht vetëm për muslimanët, që e arrijnë në sajë të nënshtrimit dhe përsosjes së dashurisë ndaj pejgamberit. Pejgamberi (salall-llahu alejhi ve selem) për këto, natën e miraxhit doli nga dynjaja për të parë Ahiretin. Hyri në Xhennet dhe u nderua me nimetin e lumturisë së fitimit të Xhennetit. O Zot! Na ndero edhe ne, me të mirat që i kanë hije madhështisë së tij, pejgamberit tonë. Edhe të lutemi të na japësh mirësinë e punë të mira si të të gjithë pejgamberëve, të cilët e kanë treguar rrugën që ke pëlqyer ti O Zot, dhe që i kanë ftuar njerëzit të të njohin Ty dhe të arrijnë kënaqësinë Tënde. Shumica e atyre që ishin në rrugë të tesavufit (misticizmit) për shkak se vetes nuk i kanë treguar hakikatin e namazit dhe përsosmëritë e posaçme për të, ilaçin e halleve të veta e kanë kërkuar në vende të tjera. Për t'i arritur qëllimet e tyre janë dhënë pas gjërave të tjera. Madje, disa prej tyre, me qëllim, namazin e kanë menduar jashtë kësaj rruge. Agjërimin e kanë njohur mbi namazin. Edhe një shumicë e atyre që nuk kanë mundur ta kuptojnë hakikatin e namazit, qetësinë e vuajtjeve të tyre dhe kënaqësinë shpirtërore të tyre e kanë kërkuar në figura dhe në melodi, domethënë, në muzikë, kalimin në ekstazë, në humbjen e ndjenjave. Qëllimin dhe ngushëllimi që duan e kanë menduar prapa perdes së muzikës. Për këtë arsye janë dhënë pas vallëzimit. Vallë a e kanë dëgjuar hadithin se "All-llahu nuk e ka krijuar efektin e shërimit në haram"? Natyrisht një notues i pa shkathët që është duke u fundosur, kapet për një fije bari. Dashuria për diçka, të dashuruarin e shurdhon, e qërron. Po të kishin shijuar diçka nga përsosmëritë e namazit, ata nuk do të shpresonin mbështetje tek muzika,figurat etj.., dhe as që do t'u binte ndër mend të kalonin në ekstazë. Vëllezër! Aq sa të jetë largësia ndërmjet namazit dhe muzikës, po aq janë larg njëra - tjetrës përsosmëritë e arritura nga namazi dhe mundimet e përfituara nga muzika. I mençuri kupton shumë nga këto shenja të bollshme. Të ndiesh kënaqësi nga ibadetet dhe të të mos vijë rëndë kryerja e tyre, është nga dhuntitë më të mëdha të All-llahut. Veçanërisht, ta ndiesh shijen e namazit, e sidomos të namazeve farz, është kënaqësi e madhe. E në fund të jetës vetëm kënaqësia (shija) e tyre ndihet. Namazet nafile mbeten pa kënaqësi dhe dihet se t'i falësh farzet ka fitim të madh. (Namazet nafile, domethënë namazet e tjera veç namazeve farze dhe vaxhib. Sunnetet e pesë kohëve të namazit dhe namazet e tjera që nuk janë vaxhib, të gjitha janë nafile. Të gjithë sunnetet që janë e që nuk janë Muekked, janë nafile). Nuk duhet harruar se shkalla, grada e namazit në këtë botë, është si lartësia e të pamit të All-llahut në botën tjetër (në Ahiret). Koha kur njeriu në këtë botë është më afër Zotit, është koha kur fal namaz. Dhe koha kur në Ahiret është më afër Zotit, është pamja, pra koha kur ai sheh All-llahun. Të gjitha ibadetet e kësaj bote janë që të sjellin njeriun në situatë që të mund të falë namaz. Qëllimi i vërtetë është të falësh namaz. Arritja e lumturisë së amshueshme (të përjetshme) dhe e nimeteve të pafund, bëhet vetëm me falje të namazit. Namazi është më i çmuar se të gjitha ibadetet dhe agjërimi. Ka namaz, që zemrat e thyera i mbush me kënaqësi. Ka namaz që i shlyen gjynahet. Ka namaz që e ruan njeriun prej të këqijave. Në hadith është thënë: "Namazi është gëzim i zemrës sime, dhe burim i kënaqësisë". Namazi shpirtrave trazuara u jep shije. Namazi është ushqim i shpirtit. Namazi është shërim i shpirtit. 1639 5732 2006-11-03T12:12:53Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Hakikati i namazit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Hakikati i namazit]] === Hakikati i namazit === Plotësimi me përkushtrim i të gjitha kërkesave të faljes Dijetari Abdullah Dehlevi radi-allahu anh në librin e tij "Mekatib-i sherife" thotë: Na është kumtuar nga Pejgamberi që kur të falësh namazin me xhemat dhe ta falësh atë me bindje, të bësh Kavme(qëndrimi në këmbë) pas rukusë dhe ndërmjet dy sexhdeve të bësh ndenje. Ka dijetarë që në një mendje se Kavme dhe ndenja ndërmjet dy sexhdeve, janë farz. Dijetari i njohur i medhhebit Hanefi, Kadihani, njofton se këto dy veprime janë vaxhib dhe se, kur harrohet njëri nga këto dy veprime, është vaxhib të bëhet Sehvi sexhde dhe ai që nuk i kryen me qëllim e fal përsëri namazin. Edhe ato që janë sunnet-i muekked, kanë thënë se janë afër vaxhibit. Ta konsiderosh të parëndësishëm sunnetin e ta braktisësh duke mos i dhënë rëndësi, është kufër. Në kiamin, rukunë, kavmen, në sexhdet e namazit dhe në kohën kur rrihet ulur, arrihen situata e cilësi të veçanta. Të gjitha ibadetet janë tubuar në namaz. Në namaz janë përfshirë leximi i Kur'anit, shqiptimi i tesbive, të thuash Subhanall-llah, t'i këndosh salavat Pejgamberit, të kërkosh të të falen gjynahet (istigfar) dhe t'i lutesh Atij duke kërkuar që vetëm All-llahu të t'i plotësojë ato që të nevojiten. Drunjtë, barërat rrinë drejt sikur të qëndrojnë në namaz. Kafshët janë si në pozitë të rukusë dhe gjërat jo të gjalla janë shtrirë në tokë, sikur rrihet ulur (në Ka'de) në namaz. Ai që fal namaz, i bën ibadetet e të gjitha këtyre. Falja e namazit është bërë farz natën e Miraxhit. Një mysliman që fal namaz duke menduar t'i përshtatet Pejgamberit të dashur të All-llahut, që është nderuar atë natë me realizimin e miraxhit, ngrihet po në ato pozita që i është afruar All-llahut Pejgamberi i bekuar. Ata që falin namaz me mirësjellje dhe kënaqësi ndaj All-llahut dhe Pejgamberit të Tij, e kuptojnë se janë ngritur në këto shkallë. All-llahu Te’álá dhe Pejgamberi i Tij, duke e mëshiruar këtë ummet, me mirëbërjen e tyre të madhe, e kanë obliguar me faljen e namazit. Për këtë arsye, e madhërojmë dhe falenderojmë Zotin(xheleshanuhu). Kënaqësia dhe rehatia që arrihen në namaz janë gjëra mahnitëse. Profesor Mazhar Xhoni Xhanan thotë: (Edhe pse nuk është e mundur ta shohësh All-llahun, kur fal namaz, arrihet një situatë sikur e sheh atë). Shumë dijetarë të mëdhenj kanë njoftuar njërëzit se kjo gjëndje arrihet. Në fillim të Islamit namazi është falur drejt Jurizalemit. Në kohën kur u urdhërua të braktiset falja drejt Bejtu-l-Mukadesit dhe të kthehemi nga kibla e Ibrahimit alejhisselam, u hidhëruan jahudinjt e Medinës. Dhe thanë: (Ç'do të bëhet me namazet që i keni falur drejt Bejtu-l-Mukadesit ?). Në ajetin 143 të sures Bekare, si përgjegje për këtë, është thënë: "All-llahu nuk ua humb besimin tuaj". Është njoftuar se namazet nuk do të mbeten pa kompensim. Namazi është njoftuar edhe në fjalinë e besimit. Nga kjo merret vesh se, të mos e falësh namazin në përputhje me sunnetin, humbet imani. Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë:Drita dhe shija e syrit tim është në namaz".Ky hadith domethënë:(All-llahu është i pranishëm në namaz dhe vështron. Kështu syri im qetësohet). Në një hadith tjetër është thënë: "O Bilal! Më rahato mua!", pra, (O Bilal! Më qetëso (më kënaq) duke e kënduar ezanin dhe duke e lexuar ikametin e namazit. Ai që kërkon rahati në diçka tjetër dhe jo në namaz, nuk është i pranuar. Ai që e lë namazin, punët tjera fetare i lë edhe më shumë). 1640 5730 2006-11-03T12:11:48Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Ata që nuk falin namaz]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Ata që nuk falin namaz]] === Ata që nuk falin namaz === Ebu Bekër Siddiku radi-allahu anh thotë se kur vijnë pesë kohët e namazit, meleqtë thonë: "Hej njerëz faluni! Fikeni zjarrin që është përgatitur për të djegur njerëzit. Fikeni duke falur namaz". Në një hadith Muhammedi alejhisselam ka thënë: "Ajo që e dallon myslimanin nga qafiri, është namazi". Pra, besimtari fal namaz, qafiri nuk fal. Ndërsa hipokritët nganjëherë falin, nganjëherë nuk falin. Munafikët do të mundohen më shumë në Xhehennem. Një nga komentatorët më të njohur të Kur'anit, Abdullah ibni Abbasi radi-allahu anh tregon se e ka dëgjuar Muhammedin alejhisselam duke thënë: "Ata që nuk falin namaz, ditën e Kiametit do ta gjejnë të hidhëruar All-llahun e Madhëruar". Të gjitha hadithet rreth imanit njoftojnë se: "Ai që nuk fal një namaz me qëllim në kohën e duhur dhe nuk mërzitet e shqetësohet për faktin se nuk e fali namazin, bëhet qafir". Ose kur vdes shkon pa iman. Po me ata që as nuk e mendojnë namazin, ç'bëhet? Dijetarët e Ehli sunnetit njëzëri kanë njoftuar se ibadetet nuk janë pjesë nga imani. Por, sa i përket namazit nuk kanë qenë të pajtuar njëzëri. Më të mëdhenjtë nga imamët e fikhut Imam Ahmed ibni Hanbeli, Is-hak ibni Rahevejh, Abdullah ibni Mubarek, Ibrahim Nehai, bin Utejbe, Ejub Sahtijani, Davud Tai, Ebu Bekër ibni Shejbe, Zubeir bin Hars, si edhe shumë dijetarë të mëdhenj, kanë thënë se ai që me qëllim lë një namaz, pra ai që nuk falet me dëshirë duke e ditur, kthehet në qafir. Atëhere, vëllezër besimtarë, mos lëshoni asnjë namaz dhe mos shprehni lëkundje dhe tundim rreth tij. Falni me gjithë dëshirë. Nëse All-llahu ditën e Kiametit dënon sipas kësaj që do të thonë këta dijetarë ç'do të bëjmë? Ata që nuk i bëjnë këto pesë gjëra, privohen nga pesë të tjera. Këto janë: 1. Ai që nuk jep zeqatin e pasurisë, nuk mund t'ia shohë hajrin asaj. 2. Kurse ai që nuk e jep një të dhjetën, nuk i begatohet bereqeti. 3. Në trupin e atij që nuk jep sadaka, nuk do të ketë shëndet. 4. Ai që nuk i lutet Zotit nuk mund ta realizojë dëshirat e tij. 5. Ai që nuk do të falet kur vjen koha e namazit, në frymën e fundit nuk mund ta shqiptojë Kelime-i shahadetin. Në një hadith të Pejgamberit është thënë: "Kush nuk e fal namazin pa pasur ndonjë arsye, All-llahu i jep atij pesëmbëdhjetë ndëshkime. Gjashtë prej tyre në dynja, tri në kohën e vdekjes, tri në varr, tri kur të ngrihet nga varri". Gjashtë ndëshkime që jetojnë në dynja janë: 1. Ai që nuk fal namaz gjatë jetës nuk ka bereqet. 2. Në fytyrë të tij nuk mbetet dashamirësia, bukuria që gjendet në fytyrat e atyre që i do All-llahu. 3. Asnjë bamirësi e tij nuk merr sevap. 4. Nuk i pranohen duatë. 5. Atë nuk e do askush. 6. Lutjet e mira të myslimanëve këtij nuk i sjellin dobi. Dënimet që do t'i vuajë gjatë vdekjes: 1. Jep shpirt i keq, i shëmtuar, i poshtëruar. 2. Vdes i uritur. 3. Edhe pse pi shumë ujë, vdes me dhimbjet e etjes. Dënimet që do t'i jetojë në varr: 1. Varri atë e shtrëngon. Eshtrat i ndrydhen me njëra- tjetrën. 2. Varri i mbushet me zjarr dhe natë e ditë e djeg atë. 3. All-llahu në varrin e tij dërgon një gjarpër të madh, që nuk u përngjet gjarpërinjëve të dynjasë. Çdo ditë, në çdo kohë të namazit, e kafshon atë. Nuk e lë rehat për asnjë çast. Dënimet që do t'i vuajë në Kiamet: 1. Engjëjt(e dënimit) nuk i largohen atij që do të dënohet në xhehnnem. 2. Zoti e pret atë i hidhëruar. 3. Llogarinë e ka të vështirë dhe hidhet në Xhehennem. Dobitë e atyre që falin namaz Të shumta janë hadithet që njoftojnë për dobitë e të falurit të namazit dhe për sevapet që do t'u jepen atye që falin namaz. Në librin e Abdulhak bin Sejfuddin Dehlevi-ut "Eshiátu-l-leme at", jepen disa hadithe të cilat shpjegojnë për rëndësinë e namazit si: 1. Ebu Hureira radi-allahu anh njofton se Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "Pesë kohët e namazit dhe namazi i xhumasë janë Qefaret(kompesim) i gjynaheve të bëra deri në xhumanë e ardhshme dhe agjërimi i Ramazanit deri në Ramazanin e ardhshëm. Këto (ibadete) bëhen shkak që të ruhesh e të mos bësh gjynahe të mëdha dhe që të të falen gjynahet e vogla". I shlyhen gjynahet e vogla të bëra kohë pas kohe, përveç atyre që nuk janë hak (borxh) i ndonjë njeriu. Kur mbarojnë gjynahet e vogla duke u falur, bëhen shkak për lehtësimin e mundimeve që bëhen për shkak të gjynaheve të mëdha. Për t'u falur gjynahet e mëdha, duhet bërë edhe teube pendimi. Nëse nuk ka gjynah të madh, ka arsye që t'i ngrihet grada. Ky hadith është regjistruar te Muslimi. Për t'u falur ata që kanë të meta në pesë kohët e namazit, bëhen shkak namazet e xhumasë. E nëse edhe namazet e xhumasë i ka me të meta, falja e mëkateve vjen nga agjërimi i Ramazanit. 2. Abdullah ibni Mes'udi radi-allahu anh thotë se e kishte pyetur Resulull-llahun (salall-llahu alejhi ve selem) se cilën vepër do më shumë All-llahu. Tha: "Namazin e falur në kohën e vet". Ndërsa në disa hadithe thuhet: "Namazin e falur në kohën e vet të parë e do më së shumti". Pas tij cilin e do më shumë -,i thashë? "T'i bësh mirë nënës e babait"-,u përgjigj. Ky hadith është regjistruar në dy librat e vërtetë në të Buhariut dhe të Muslimit. Në një hadith tjetër thuhet: "Më e mira nga veprat është të ushqesh dikë". Në një tjetër është thënë "Natën, derisa çdokush është në gjumë, të falësh namaz". Në një hadith tjetër: "Vepra më e çmuar është të mos e lëndosh askënd me dorën dhe gjuhën tënde". Në një hadith është thënë: "Vepra më e çmuar është xhihadi(lufta për islam)". Ndërsa në një hadith tjetër është thënë: "Vepra më e çmuar është haxhi mebruri". Domethënë është haxhi i kryer pa bërë kurrfarë gjynahu. Ka edhe hadithe se: "Është të përmendurit e All-llahut" dhe se "Është puna e vazhdueshme dhe konstante". Pra janë dhënë përgjigje të ndryshme në përputhje me situatatën e atyre që kanë pyetur. Ose, është dhënë përgjigje, në përputhje me kohën. Për shembull: Në fillim të Islamizmit, xhihadi ishte nga veprat më të çmueshme e më të vlefshme. (Në kohën tonë më e vlefshmja e veprave, është t'u përgjigjesh me shkrim(xhihadi me penë) dhe me përhapje të botimeve jobesimtarëve dhe atyre që nuk janë në asnjë nga të katër medhhebe,me qëllim që të përhapësh I'tikadin (bindjen) e Ehli sunnetit. Edhe ata që u ndihmojnë me para, me pasuri dhe bashkëpunojnë fizikisht me xhihadin, bëhen pjesëtarë në sevape me të tjerët. Ajetet e Kur'anit, hadithet e pejgamberit e vërtetojnë se namazi është më me vlerë se zekati e sadakaja. Mirëpo, t'i japësh diçka dikujt dhe ta shpëtosh nga vdekja, është më e vlefshme se të falësh namaz.Shihet që në situata të ndryshme, brenda kushteve, vepra të tilla janë më të vlefshme). 3. Ubade bin Samit njofton se Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "Allahu i Madhëruar ka urdhëruar të falen pesë kohë namaz. Ai që merr abdest të plotë dhe këto i fal në kohën e duhur dhe nëse rukutë e tyre, përuljen i bën të plota (të sakta), All-llahu e ka dhënë fjalën se atë do ta mëshirojë. Për atë që nuk i bën këto, nuk e ka dhënë fjalë por n.q.s. All-llahu don ta falë e fal dhe n.q.s. nuk do, nuk e fal". Këtë hadith e kanë transmetuar edhe Imam Ahmedi, Ebu Davudi dhe Nesaiu. Shihet se, u duhet kushtuar kujdes kushteve të namazit, rukusë dhe sexhdeve. All-llahu nuk zmbrapset nga fjala e Tij. Me siguri që i fal ata që falin namaz të drejtë. 4. Një nga ashabët kiramë të njohur, Burejk Eslemi, njofton se Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "Premtimi në mes jush dhe nesh është namazi. Ai që e braktis namazin, bëhet qafir". Shihet dhe është e kuptueshme se ai që fal namaz, është mysliman. Ai që nuk i kushton rëndësi namazit, ai që nuk e fal për shkak se nuk e pranon se namazi është detyrë parësore, bëhet qafir. Këtë hadith e kanë transmetuar edhe Imam Ahmedi, Tirmidhiu dhe Nesaiu e Ibni Maxhe. 5. Ebu Dherre Gifari thotë se një ditë prej ditëve në vjeshtë, kishin dalë në rrugë bashkë me Resulull-llahun (salall-llahu alejhi ve selem) Gjethet binin. Nga një dru u thyen dy degë. Gjethet e tyre menjëherë u shkundën. Dhe më tha: "O Ebu Dherre! Kur myslimani fal namaz për kënaqësi të All-llahut, i hiqen (shkunden) gjynahet ashtu siç u shkundën gjethet e këtyre degëve". Këtë hadith e ka trasmetuar Imam Ahmedi. 6. Zejd bin Halid Xhuhejn tregon se Resulullahu (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "Atij që namazin e vet e fal në kohën e duhur (Eda), ky namaz ditën e Kiametit i bëhet dritë dhe argument (dëshmi) dhe është arsye për ta shpëtuar nga Xhehennemi. Nëse nuk kujdeset për namazin nuk i bëhet dritë dhe argument dhe nuk gjen shpëtim. Do të jetë bashkë me Karunin, Faraonin, Hamanin dhe Ubej bin Halefin". Po shihet se ai që e fal namazin në përputhje me farzet, vaxhibet, sunnetet dhe mirësjelljet e tij, ky namaz në Kiamet atë e nxjerr në dritë. Nëse nuk vazhdon kështu të falë namaz, ditën e Kiametit do të jetë bashkë me këto jobesimtarë të lartpërmendur dhe në Xhehennem do të përjetojë mundim të ashpër. Ubejn bin Halefi ka qenë nga qafirët më dinakë të Mekës. Në luftën e Uhudit Resulull-llahi (salall-llahu alejhi ve selem) me dorën e vet e ka çuar në Xhehennem atë. Këtë hadith e kanë transmetuar Imam Ahmedi dhe Darimi. Abdullah bin Shekik njëri nga tabiinët e mëdhenj thotë se "Ashabët kiramë, Zoti i mëshiroftë, kanë thënë se, nga ibadetet, vetëm me lënien e namazit do të bëhesh qafir". Këtë e ka kumtuar Tirmidhiu. Abdullah bin Shekaki, hadithet i ka transmetuar nga Umeri, nga Aliu, nga Uthmani dhe nga Aishja, Zoti i mëshiroftë. Abdullah Bin Shekik ka vdekur në vitin 180 të hixhrit. 8. Ebu Dherre radi-allahu anh thotë se shumë i dashuri Muhammedi alejhisselam ka thënë: "Edhe nëse të shkqyejnë copa-copa, edhe nëse digjesh në zjarr bile, All-llahut mos i bëj shok kurrgjë! Mos i braktis namazet farz! Ai që i braktis me qëllim namazet farz del nga besimi islamit. Mos pi verë. Pija është çelës i të gjitha të këqijave" Këtë hadith e ka transmetuar Ibni Maxhe. Shihet se, ai që nuk kujdeset për namazet farz e i braktis ato i dobësohet besimi, aq sa edhe ta humbi besimin fare. Ai që i lë nga përtacia, nuk bëhet qafir por bën gjynah të madh. Të jesh me njërën nga pesë arsyet që i ka njoftuar Islamizmi nuk është gjynah. Të gjitha pijet alkolike dhe vera ta humbin mendjen dhe ai që nuk llogjikon mund të bëjë çdo të keqe. 9. Abdullah bin Umeri tregon se Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "All-llahu Te’álá do të jetë i kënaqur me ata që namazet i falin menjëherë kur të nisë koha e tyre. Fal edhe ata që i falin në fund (dalje) të kohës së tyre.". Këtë hadith e ka transmetuar Tirmidhiu. 10. Ummi Ferve, tregon se Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "Më e vlefshmja prej veprave është namazi i falur në kohën e parë të tij". Këtë hadith e kanë transmetuar Imam Ahmedi, Tirmidhiu dhe Ebu Davudi. Namazi është ibadeti më i lartësuar. Kur e fal sapo t'i vijë koha, lartësohet edhe më shumë. Hazreti Aishja thotë:"Resulull-llahun nuk e kam parë dy herë ta ketë falur namazin në mbarim të kohës së tij". Domethënë gjatë tërë jetës së tij, një herë namazin e ka falur në mbarim të kohës së atij namazi. 11. Hazreti Aishja thotë: "Nga ibadetet nafile që e ka zbatuar më së shumti Resulull-llahu, në vazhdimësi, ishte sunneti i namazit të sabahut ". Ky lajm është shkruar edhe te Buhariu dhe te Muslimi. Shihet pra se, Aishja namazeve sunnet të falura bashkërisht me farzet e të pesë kohëve të namazit, u thotë namaz nafile. Alimi i madh islam, mbrojtësi më i madh i Ehli Sunnetit, imam Rabbani në librin e tij Mektubat, i ka luftuar bidatet e të marrëve e të atyre pa medhheb. Në pjesën e parë në letrën e tij të njëzet e nëntë thotë: Punët me të cilat do të jetë i kënaqur All-llahu janë farzet dhe nafilet. Pranë farzeve, nafilet nuk kanë vlerë fare. Të falësh një farz në kohën e duhur, është më i vlefshëm se të bësh një mijë vjet ibadet nafile pa ndërprerë. Çdo lloj nafileje në krahasim me namazin, zekatin, agjërimin, dhikrin janë të këtilla. Madje edhe duke bërë një farz, të bësh një nga sunnetet e mirësjelljet e këtij, është shumë më me vlerë se të bësh nafile tjetër. Umeru-l-Faruki radi-allahu anh, një ditë kur kishte falur namazin e sabahut, kishte pyetur për ç'arsye një nga besimtarët nuk e shihte në mesin e xhematit. I kishin thënë se ai çdo natë bënte ibadet nafile dhe se ndoshta ka fjetur dhe nuk ka mundur të vijë në xhemat. Umeri u është përgjigjur: "Edhe po të kishte fjetur tërë natën(të mos bënte ibadet), e ta kishte falur namazin e sabahut me xhemat, do të kishte qenë shumë më mirë". Shihet se duke bërë një farz, të bësh një nga mirësjelljet (vetitë e mira) dhe të ruhesh nga një mekruh, është shumë më me vlerë se të bësh dhikër. Po këto nëse bëhen parelelisht me kryerjen e atyre mirësjelljeve dhe me ruajtjen nga mekruhet, natyrisht se janë edhe më të vlefshme. Por, kur bëhet pa to, nuk ka kurrfarë dobie. Për këtë arsye, të japësh një lek zekat, është shumë më mirë se të japësh një mijë lek sadaka nafile. Duke e dhënë atë lek të vetëm të bësh edhe një të mirë tjetër, për shembull t'ia japësh akrabasë së afërm, është shumë më mirë se ajo sadaka nafile. (Libri Mektubat është persisht. Hazreti Imam Rabbani ka vdekur në qytetin Serhend të Indisë, në vitin 1034 (1624). 1641 5728 2006-11-03T12:10:52Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Si falen namazet kaza]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Si falen namazet kaza]] === Si falen namazet kaza === Për të shpëtuar nga dënimi i madh duhen falur sa më parë namazet kaza duke bërë edhe tevbe(pendesë për vonesën). Për këtë arsye, edhe sunnetet duhen falur me nijetin e kazasë. Ata që nuk falin namaz nga përtacia, ata që kanë borxh kazaje me vite, kur të fillojnë namazin, derisa të falin sunnetin, duhet të falin duke e bërë nijet ta bëjnë kaza namazin e parë që u ka mbetur atëherë pa falur. Sipas katër medhhebeve, duhen falur edhe sunnetet e tyre duke bërë nijet për të bërë kaza. Sipas medhhebit Hanefi ta lësh namazin për kaza pa arsye është më i madhi nga gjynahet e mëdha. Ky gjynah shumë i madh shtohet edhe për një shkallë, sa herë të kalojë bosh aq kohë e lirë sa do të mund të falej një namaz. Është farz që në kohë të lirë namazin ta bësh kaza menjëherë, për të shpëtuar nga ky gjynah i tmerrshëm që ka llogari të pakufizuar. Kur i fal katër rekatet e para të sunnetit të namazit të drekës, bën nijet farzin e drekës që të ka mbetur që më parë për kaza; duke i falur sunnetet e mbrame të mbetur për kaza, duke falur sunetin e ikindisë. Kur e fal sunnetin e akshamit, falet kaza duke bërë nijet farzin tre rekatësh të akshamit. Kur fal sunnetin e parë të jacisë, duhet falur kaza duke bërë nijet farzin e jacisë dhe duke falur sunnetin e mbramë të saj, duhet bërë nijet për vitrin e parë të mbetur për kaza. Kështu çdo ditë paguhet kazaja për një ditë të shkuar. Edhe në vend të namazit teravi, duhet falur kaza duke bërë nijet për kaza. Sa vjetësh kaza namaze të ketë, po aq vjet duhet vazhduar kësodore. Kur të kryhen kazatë, prapë duhen filluar për t'i falur sunnetet. Nëse ke kohë, në çdo rast veçmas duke falur kaza dhe sa më parë duhen kryer borxhet e kazasë. Gjynahu i kazave të pafalura, me kalimin e çdo dite, shtohet nga një shkallë. 1642 5726 2006-11-03T12:10:35Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Namazet Kaza]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Namazet kaza]] === Namazet kaza === Namazin është një ibadet që bëhet personalisht me trup dhe atë nuk mund ta falë dikush në vendin tënd. Çdokush duhet ta falë vetë. Të falurit e namazeve në kohë të vet quhet Eda. Në çfarëdo kohe tjetër që ta falësh quhet përsëritje. Për shembull, nëse ka mundësi që pa kaluar koha e namazit të falur në formën mekruh, gjithmonë të jetë vaxhib, pasi t'i kalojë koha, quhet Kaza. Kur fal kohët ditore të namazit farzet e vitrin dhe kur këto i bën kaza, është farz të ruhet renditja. Pra kur e fal namazin, duhet pasur kujdes për rendin e tyre. Ai që nuk ka më shumë se pesë kohë për kaza, quhet njeri që e mban renditjen. Farzi i xhumasë duhet falur gjatë kohës së namazit të drekës së asaj dite. Ai që nuk mund të zgjohet për namazin e sabahut, nëse i kujtohet madje edhe duke u kënduar hytbja, menjëherë duhet ta bëjë kaza atë. Pa e falur një kohë të namazit nuk lejohet të falen pesë namazet pas tij. Në hadithi sherif është thënë: “Ai që një namaz i kalon në gjumë, ose që harron, nëse i kujtohet kjo duke e falur me xhemat namazin e mëpastajmë, le ta mbarojë namazin me imam dhe pastaj le ta bëjë kaza namazin e mëparshëm. Pas këtij le ta falë përsëri atë që ka falur me imam”. Farzin ta bësh kaza, është farz dhe Vaxhibin ta bëshë kaza, është vaxhib. Sunnetin ta bësh kaza nuk është urdhëruar. Dijetarët e medhhebit Hanefi i njoftojnë njerëzit se: Namazet sunnete janë urdhëruar të falen vetëm në kohën e vet, nuk mbeten borxh për njerëzit. Për këtë arsye nuk është urdhëruar që pas kohës së vet të falen kaza sunnet. Sunneti i sabahut, meqë është i afërt me vaxhibin, atë ditë para drekës bëhet kaza së bashku me farzin. Sunneti i sabahut nuk bëhet kaza pas dreke, ndërsa sunnetet e tjera nuk bëhen kaza, në asnjë kohë. Nëse bëhet kaza, nuk e arrin sevapin e sunnetit. Konsiderohet si namaz nafile. Është gjynah i madh që namazet farz t'i lësh me dije dhe pa arsye. Namazet e këtilla të pafalura në kohën e vet duhen falur kaza. Që një namaz farz dhe vaxhib, të lihet pa falur me qëllim, ka dy arsye të lejuara: Njëra është të gjendesh përballë armikut. E dyta, ai që është në rrugë (në udhëtim). Ai që nuk e ka bërë nijet të shkojë në rrugë tri ditëshe, është në rrugë dhe që ka frikë nga hajdutët, kafshët grabitqare, vërshimi i lumit, furtuna etj. Këta atëherë kur nuk mund të falin as ulur dhe duke u kthyer nga cilado anë, ose kur nuk mund të falen as mbi kafshë, me sheriat mund ta lënë për kaza . T'i lësh farzet për kaza me këto dy arsye, nuk ka gjynah siç nuk ka edhe kur të kalon për shkak të gjumit, dhe harresës. Në komentin Eshbah thuhet: "Është në rregull të falet namazi pas kohës së vet edhe kur lihet për ta shpëtuar atë që është duke u mbytur në ujë ose për ndonjë shkak të ngjashëm". Por, është farz të falet kaza menjëherë, sapo të pushojë arsyeja. Përveç tri kohëve kur është haram të falesh, është lejuar të falesh kazanë me kusht që ta falësh në kohë të lirë. Por është gjynah t'i vonosh shumë, sepse pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem), katër kohët e namazeve që nuk ka mundur t'i falë për shkak të ashpërsisë së luftës së Hendekut, menjëherë atë ditë i ka falur sëÊbashku me xhemat me ashabët kiramë edhe pse ishin të plagosur e të lodhur. Pejgamberi (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "T'i bashkosh dy farze, është nga gjynahet e mëdha". Domethënë, namazin të mos e falësh në kohen e vet dhe ta lësh pas kohës së vet, është gjynah i madh. Në një hadith të Pejgamberit thuhet: "Atë që një namaz e fal pasi t'i kalojë koha, All-llahu e lë tetëdhjetë hukbe në Xhehennem". Një hukbe është sa tetëdhjetë vite të Ahiretit kurse një ditë e Ahiretit është sa një mijë vite të dynjasë. Kur dënimi për një kohë të namazit të falur pas kohës së vet është kaq i madh, duhet menduar dënimi për atë që nuk e fal fare. Profeti ynë (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "Namazi është shtyllë e besimit. Ai që fal namaz, e ka drejtuar besimin e tij". Në një hadith tjetër ka thënë: "Ditën e Kiametit, pyetja e parë, pas imanit, do të jetë për namazin". All-llahu Te’álá do të urdhërojë: "O robi im! Nëse ia del ta japësh llogarinë e namazit, ke shpëtuar. Hesapet e tjera t'i lehtësoj". Dhe në ajetin dyzet e pesë të sures Ankebut thotë: "Namazi i falur pa të meta, e ruan njeriun nga veprimi i punëve të shëmtuara e të ndyra". Ndërsa Pejgamberi (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë se: "Çastet kur njeriu është më së afërmi me Krijuesin e vet, është çasti kur fal namaz". Mosfalja e cilitdo namaz në kohën e vet nga një mysliman është dyllojësh: 1 - Është mosfalje me arsye. 2 - Është braktisje nga përtacia edhe pse namazin e di për detyrë dhe i kushton rëndësi. Ta falësh namazin farz pasi t'i kalojë koha, pra, ta lësh për kaza, pa ndonjë arsye, është haram, është gjynah i madh. Ky gjynah kur bëhet kaza namazi, nuk falet. Kur bëhet kaza, falet vetëm gjynahu i mosfaljes së namazit. Njeriu, pa i bërë kaza namazet, vetëm me teube, nuk nuk mund t’i falen. Nëse bën teube, pasi t'i bëjë kaza, shpresohet të falet. Kur bën teube, duhet t'i bëjë kaza namazet që nuk i ka falur. Derisa ka forcë për të bërë kaza, nëse nuk bën kaza, konsiderohet se ka bërë një tjetër gjynah të madh. Ky gjynah shtohet për një shkallë sa herë që t'i kaloj koha bosh aq kohë sa do t'i mjaftoj për të fal çdo namaz. Sepse, është farz që në kohë të lirë, ta bësh menjëherë namazin kaza . SHPJEGIM: (A falet kaza në vend të sunneteve?) Abdulkadër Gejlani në librin e tij "Futuhu-l-gajb" thotë: "Besimtarët pikësëpari duhet t'i kryejnë farzet. Pasi t'i kryejnë farzet, i kryejnë sunnetet. Pas këtyre, njeriu merret me nafilet. Të merresh me sunnete derisa ke farze borxh është jashtë llogjike". Sunnetet e atij që ka farz borxh, nuk pranohen. Aliu radi-allahu anh njofton se Resulull-llahi (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "Ai që mbi vete ka borxh farze, nëse fal nafile pa e falur kazanë, është munduar kot. Personit të tillë derisa të mos e paguajë kazanë, All-llahu nuk ia pranon namazet nafile ". Abdulhak Dehlevi, një nga dijetarët e medhhebit Hanefi, duke e komentuar këtë hadith që e shënon Abdulkadir Gejlani, thotë: "Ky lajm tregon se sunnetet dhe nafilet e atyre që kanë borxh farze nuk pranohen. E dimë se sunnetet i plotësojnë farzet. Domethënia e kësaj, derisa të kryhen farzet, nëse lihen pa u kryer, që është shkak për përsosmërinë e tyre, sunnetet bëhen shkak për t'u arritur përsosmëria e farzit të falur. Nuk hyjnë në punë sunnetet e papranuara të atij që ka borxh farze". 1643 5724 2006-11-03T12:09:37Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Namazi gjate sëmundjes]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Namazi gjate sëmundjes]] === Namazi gjate sëmundjes === Nëse vazhdimisht nga trupi del diçka që e prish abdestin, quhet Yzër(e metë e arsyeshme). Kur të pikuarit e urinës, derdhja e brendshme, rrjedhja e gjakut nga hunda dhe nga plaga, të lotuarit nga dhëmbja, dhe të enjturit janë të vazhdueshme brenda një namazi , si dhe femra që ka gjakderdhje, këta janë persona me yzër - me arsye. Këto rrjedhje duhen ndalur duke i zënë me ilaçe ose duke e falur namazin ulur, apo me shenja. Mashkulli që i pikon urina, e vë pak pambuk bime. Dhe kështu duke e thithur urinën që pikon pak, pengon të pikojë jashtë. Kështu nuk prishet abdesti. Për të urinuar hiqet fitili i pambuktë dhe hidhet. Nëse urina i pikon shumë, dhe depërton fitilin e pikon jashtë, atëherë edhe abdesti prishet. Gratë gjithmonë në vaginat e tyre duhet të vënë beze(Kursuf). Nëse nuk mund ta ndalin rrjedhjen në kohë të çdo namazi, marrin abdest dhe kështu e falin namazin. Ai që është me yzër, me një abdest derisa të kalojë koha e atij namazi, mund të falë farz kaza dhe nafile. Mund ta mbajë Kur'anin. Kur kalon koha e namazit, i prishet abdesti. Edhe pa kaluar koha me një shkak tjetër nga ai me të cilin është i arsyetuar prapë i prishet abdesti. Për shembull, merr abdest duke rrjedhë gjak nga njëra prej vrimave të hundës dhe pastaj nëse fillon t'i rrjedhë gjak nga vrima tjetër (e hundës), i prishet abdesti. Për të qenë person me yzër, sendi që e prish abdestin gjatë kohës së një namazi duhet të ketë rrjedhje të vazhdueshme. Kur merr abdest dhe nëse nuk rrjedh për atë kohë aq sa do të falej farzi i asaj kohe, nuk është njeri me yzër . Sipas një thënie të Malikiut, kur rrjedh (pikon) një pikë, bëhet person me yzër. Kur dikush bëhet njeri me yzër, në kohët e namazeve të mëtejshme, kur vjen një pikë një here, edhe në ato kohë vazhdon të jetë njeri me yzër. Nëse në një kohë të namazit nuk pikon fare, mbaron së qëni njeri me yzër. Ndyrësira e cila është shkaktare për yzër, kur ta ndyjë rrobën më tepër se masa e dërhemit, dhe është e mundur të pengohet ndotja e saj e mëtejshme, vendi që është ndotur duhet larë. Kur merr gusul(kur lahet) ai që frikësohet se do të sëmuret apo do t'i keqësohet dhe do t'i zgjasë më tepër sëmundja, mund të marrë tejemum. Kjo frikë arsyetohet me përvojën personale apo me këshillimin e mjekut të drejtë e mysliman. Edhe fjala e mjekut i cili nuk përmendet për keq e për gjynahe, pranohet. Kur është ftohtë, nëse nuk gjendet vend për strehim, enë për ta nxehur ujin, nëse nuk ka banjë në qytet, mund të bëhet shkak për sëmundje. Sipas Hanefisë, me një tejemum, mund të falësh sa farze të duash. Sipas Shafisë, për çdo farz merr abdest rishtazi. Tejemum merr edhe ai që e ka gjysmën e pjesës së trupit që duhet larë nëÊabdes me plagë. Nëse plaga është më pak se gjysma e kësaj pjese, pjesën e shëndoshë e lan dhe asaj me plagë i jep mes-h. Në gusul, meqë i tërë trupi numërohet si një pjesëÊe vetme, nëse gjysma e tërë trupit është plagë, merret tejemum. Nëse vendi me plagë është më pak se gjysma, pjesën e shëndoshë e lan dhe atëÊtë plagëve u jep mes-h. Nëse mes-hi e dëmton plagën, i jep mes-h fashos. Nëse edhe kësaj, i bën dëm, nuk i jep mes-h kokës. Personi që nuk mund të gjejë njeri për t'i dhënë abdest(ta ndihmojëÊtëÊmarrëÊabdest), merr tejemun. Ai që mban fëmijë shërbëtorë me pagë, e detyron t'i ndihmojë. Edhe burri dhe gruaja nuk janë të detyruar t'i ndihmojnë të marrë abdest njëri-tjetrit. Ai që vë fasho (lidhëse, pamuk, gazë) në gjakun që rrjedh, në plagë, në kockën e thyer ose kur plagoset, nëse nuk është në gjendje që atë pjesë ta lajë me ujë të ftohtë apo të nxehtë, ose t'i japë mes-h, në abdest apo në gusul mbi më tepër se gjysmën e këtyre, jep mes-h një herë. Nëse ka dëm pa zgjidhë fashon, vendet e shëndosha nën të nuk lahen. Pjesëve te lëkurës së shëndoshë ndërmjet lidhëses u jepet mes-h. Kur je me abdest nuk duhet lidhur fasha. Nëse fasha ndërrohet pas mes-hit, nëse mbi të vihet një tjetër, fashës së re nuk ka nevojë t'i jepet mes-h. I sëmuri që nuk mund të qëndrojë në këmbë apo që është i bindur se po të qëndrojë në këmbë, do t'i keqësohet sëmundja, namazin e fal ulur, dhe për ruku e përkul trupin pak. Pastaj drejtohet dhe më pastaj e bënë sexhdenë. Ulet ashtu siç e ka më të lehtë. Lejohet të ulet në gjunjë, këmbëkryq etj. Edhe frika se mund të të shohë armiku, është yzër. Edhe ai që me qëndrimin në këmbë i prishet agjërimi, abdesti, falet ulur. Ai që mund të qëndrojë në këmbë duke u mbështetur në diçka, falet mbështetur. Ai që nuk mund të qëndrojë në këmbë, kur t'i paraqitet dhembja, e vazhdon ulur. Ai që është i lejuar nga sexhdeja në tokë, këndon në këmbë, dhe për ruku dhe sexhde jep shenja duke u ulur. Kur ulet për ruku kërruset pak, për sexhde shumë më tepër. Ai që nuk mund ta përkulë trupin, përkul vetëm kokën. Nuk duhet bërë sexhde mbi ndonjë send. Nëse bën sexhde mbi ndonjë send, edhe nëse është përkulur më tepër për sexhde se për ruku, edhe pse është i drejtë namazi, veprimi është mekruh. Derisa mund të ulet mbështetur, nuk i lejohet shenja nga pozicioni shtrirë. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem) kishte vizituar një të sëmurë. Kur kishte vënë re se ai me dorë e ngrinte jastëkun dhe mbi të bënte sexhde, ia kishte marrë jastëkun. I sëmuri e kishte ngritur drurin dhe mbi të kishte bërë sexhde. Edhe drurin ia kishte marrë dhe e kishte urdhëruar: "Nëse ke fuqi bëj sexhde në tokë. Nëse nuk mund të përkulesh në tokë, mos ngri sende te fytyra, mos bëj sexhde mbi të. Falu duke bërë me shenja, në sexhde përkulu më shumë se në ruku" Siç njoftohet edhe në "Bahru-r-Raëk", në ajetin 191 të sures Ali Imran, kuptohet ky urdhër: "Ai që ka fuqi të mjaftueshme, namazin e fal në këmbë, i pafuqishmi falet ulur. Ai që është edhe më i pafuqishëm falet shtrirë". Kur ishte i sëmurë Imran bin Husejni, Resulull-llahi (salall-llahu alejhi ve selem) e urdhëroi : "Falu me qëndrim në këmbë! Nëse nuk ke fuqi, falu ulur! Nëse edhe për këtë nuk ke fuqi, falu i shtrirë anash ose në shpinë". Shihet pra se personi i cili nuk mund të qëndrojë në këmbë mund të falet ulur. Ai që nuk mund të rrijë ulur, falet shtrirë. Të falesh në karrige apo në kolltuqe, nuk është e lejuar. I sëmuri dhe ai që udhëton me autobus, me avion, të falet në karrige e në kolltuqe, nuk është në përputhje me Islamin. Ai që nuk mundet të falet në këmbë me xhemat, falet në shtëpi në këmbë. Po të kesh një nga këto njëzet arsye, lejohet të mos shkosh në xhemat. Këto arsye janë: Shiu i rreptë, të nxehtët dhe të ftohtët e madh dhe frika se armiku mund të të sulmojë fizikisht ty apo pasurinë tënde, frika se do të largohen shokët e do të mbetesh vetëm në rrugë, errësira e madhe e qiellit, frika e fukarasë se do të kapet nga borxhliu e do të burgoset, të jesh i verbër, të jesh i paralizuar dhe të mos mund të ecësh, të kesh një këmbë të prerë, të jesh i sëmurë, të ketë baltë aq sa të mos mund të ecësh, frika se mund të humbsësh një orë mësimi shumë të rëndësishëm e të rrallë, frika të të kalojë ai ushqim që pëlqen, të jesh gati për t'u nisur në rrugë, infermieri kur nuk mund të gjejë dikë për ta zëvendësuar, erë e fuqishme natën, i detyruar të shkosh në tualet, i sëmuri që friksohet që të mos i keqësohet e t'i shtohet(sëmundja) dhe i sëmuri që mbetet pa mbikqyrës dhe ai që nga pleqëria e madhe e ka vështirë të ecë.Të gjithë këta, janë të lejuar të mos shkojnë në namazin e xhumasë. Në xhami, të shkosh dhe të kthehesh duke ecur në këmbë, është më e vlefshme se të hipësh në ndonjë mjet. Nuk lejohet që në xhami të falesh me shenja ulur në karrike apo kolltuqe. Të bësh ibadet në një mënyrë që nuk e ka shpjeguar Islami, është bidat. Dhe në libra të fikhut shkruhet se të bësh bidat, është gjynah i madh. I sëmuri që nuk mund të rrijë ulur, duke u shtrirë në anën e djathtë bën isharet me kokë. Ai që nuk mund të kthehet nga kibla, falet nga ajo anë që e ka më të lehtë. Duke i vënë diçka nën kokë atij që rri shtrirë në shpinë dhe fytyra i kthehet nga kibla. Për ata që nuk mund të japë shenja as me kokë, lejohet ta lënë namazin për kaza. Ai që sëmuret gjatë namazit, e vazhdon ashtu si do të mundet. I sëmuri që falet ulur në tokë, nëse bën më mirë, e vazhdon duke u falur në këmbë. I çmenduri nuk fal namaz. Nëse bën mirë pa kaluar pesë kohë namaz, pesë kohët i bën kaza. Nëse kalojnë gjashtë namaze, nuk bën kaza fare. Është farz që namazi i pafalur, qoftë edhe me shenja, urgjentisht duhet të bëhet kaza. Nëse është në situatë të vdekjes para se të bëjë kaza, është vaxhib ta lërë testament që të jepet fidje(racion ushqimor për të varfërit) nga pasuria që ka lënë, për t'i shlyer(iskat) namazet që nuk i ka falur. Nëse nuk ka testament, është thënë se është lejuar të bëhet iskati nga pasuria e të birit , madje edhe nga pasuria e të huajit. Është mendim unanim i dijetarëve dhe ka argumente të qarta se për të bërë iskat duhet dhënë fidje për agjërimet e lëna. E për shkak se namazi është edhe më i rëndësishëm, një person i cili nuk e ka falur për një arsye ligjore, ndonëse ka dashur të bëjë kaza, dhe e ka zënë sëmundja e vdekjes, edhe për namazet që nuk ka mundur t'i bëjë kaza, për të bëhet iskat sikur është bërë për agjërimin. Ai që thotë se nuk ka iskat të namazit është injorant. Sepse i kundërvihet qëndrimit unanim të medhhebeve. Në një hadith thuhet: "Askush në vend të tjetrit nuk mund të agjërojë dhe të falë namaz. Por, për agjërimin dhe namazin e tij e ushqen fukaranë". 1644 5710 2006-11-03T12:08:06Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Namazi Gjatë Udhëtimit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Namazi gjatë udhëtimit]] === Namazi gjatë udhëtimit === Një person që i përket medhhebit Hanefi, nëse shkon në një vend 104 kilometra e më larg, me qëllim që të qëndrojë më pak se pesëmbëdhjetë ditë, është udhëtar(Në mes’hebet Maliki dhe Shafi është 80 km). Seferi domethënë të jesh në rrugë, në udhëtim. Udhëtari namazet farze katër-rekatësh i fal si dyrekatëshe. Nëse i drejtohet imamit vendës, prapë i fal katër rekate. Nëse udhëtari (mysafiri) bëhet imam, në fund të rekatit të dytë jep selam. Pastaj xhemati që i është bashkuar atij, për të plotësuar namazin e tyre, i falin edhe nga dy rekate. Ai që është në udhëtim, mbi meste mund të japë mes-h tri ditë, tri net. Ai mund ta prishë edhe agjërimin. Nëse udhëtari është rehat dhe i qetë, më mirë është të mos e prishë atë(agjërimin). Nuk e ka vaxhib të presë kurban. Po ashtu edhe namazi i xhumasë për atë që është në udhëtim, nuk është farz. Një person që niset në rrugë në mbarim të kohës së namazit, nëse këtë namaz nuk e ka falur, i fal dy rekate. Mirëpo ai që kthehet në vendin e vet në mbarim të kohës së namazit, nëse nuk e ka falur namazin e kësaj kohe, i fal katër rekate. Në "Ni'met-i islam" thuhet: Kur nuk ke fuqi të falesh në këmbë, në çdo kohë dhe në çdo vend namazet nafile lejohet t'i falësh ulur. Kur fal ulur, për ruku përkulesh me trup. Për sexhde e ve kokën në tokë. Por, atij që i fal nafilet ulur, kur nuk ka yzër, i jepet sevap gati sa gjysma e sevapeve të atij që falet në këmbë. Edhe sunnetet e pesë kohëve të namazit dhe namazi teravisë janë namaze nafile. Në rrugë, domethënë, jashtë fshatit, qytetit, namazet nafile lejohet të falen mbi kafshë. Nuk është e domosdoshme të kthehesh nga kibla dhe të bësh ruku e sexhde. Falesh me shenja. Pra për ruku përkulesh prapë me trup e për sexhde përkulesh më tepër se në ruku. Nëse mbi kafshë ka pak ndytësirë, nuk e pengon namazin. Personit të lodhur, duke falur nafile në tokë, i lejohet të falet i mbështetur te një njeri, apo në mur. Duke ecur (vetë), nuk është e drejtë të falësh namaz. Pa qenë i shtrënguar, nuk lejohet të falen mbi kafshë namazet farze dhe vaxhibe. Vetëm nëse bazohen në arsyetim mund të falen. Shtrëngimet që janë të arsyeshme:jeta e rrezikuar nga kafshët grabitqare, pasuria personale që ndodhet në rrezik, kur zbret nga kafsha të rrezikohet nga vjedhja pasuria që është në kafshë apo pranë teje, nëse në tokë ka kafshë të egra, armiq, baltë, shi të madh, nëse i ngadalësohet shërimi të sëmurit po të zbresë, duke hipur ose nëse i keqësohet sëmundja, nëse rrezikohesh të mos arrishë shokët, pas zbritjes nga kafsha nëse nuk mund të hipësh pa ndihmën e dikujt tjetër. Nëse është e mundur, e ndal kafshën në drejtim të kibles dhe falesh. Nëse nuk është e mundur, falesh në drejtim të lëvizjes. E këtillë është edhe falja në samarin (shalën, sëndukun) mbi kafshë, të quajtur mahmil. Nëse ndalet kafsha dhe nëse nën mahmil vihet një shtyllë, ai bëhet sikur shtrat, tavolinë, divan dhe mund të falesh si në tokë. Me këtë rast nevojitet të falesh i drejtuar nga kibla dhe në këmbë. Personi që mund të zbresë, farzet nuk mund t'i falë në mahmil. Të falësh namaz në anije, siç e ka mësuar Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem) Xhafer Tajarin, duke shkuar në Habeshi (Etiopi) duhet kështu: Në anijen që ecën, pa patur shtrëgim të arsyeshëm, mund të falen edhe farzi e vaxhibi. Në anije mund të falemi edhe me xhemat. Dhe në anije që ecën nuk lejohet të falim me shenja prandaj bëhen rukuja dhe sexhdja. Edhe kthimi nga kibla. Ngado të kthehet anija, vetë kthehesh nga kibla. Në anije nevojitet edhe pastrimi nga ndytësirat. Sipas Imami Adham Ebu Hanifes, në anijen që ecën, edhe farzet lejohen të falen ulur pa yzër. Nëse tundet shumë anija e ndalur në mes të detit, është si anija që ecën. Nëse tundet pak, është sikur anija që rri në breg të detit. Në anijën që rri (e ndalur) në breg të detit farzet nuk falen ulur. Nëse është e mundur dalja në breg të detit, nuk është e drejtë të falemi as me qëndrim në këmbë. Duhet dalë në tokë dhe atje duhet falur. Nëse ka rrezik për pasurinë, jetën ose largimi anijes, lejohet falja në këmbë në anije. Ibin Abedini thotë: "Të falësh namaz në qerre me dy rrota, e cila pa qenë e lidhur me kafshë nuk mund të qëndrojë rrafsh, edhe në vend edhe duke ecur, falja në të është sikur falja mbi kafshë. Qerrja me katër rrota, kur qëndron në vend, është sikur shtrat, tavolinë. Në qoftë se nuk lëviz, me arsyetimet e shkruara lart për kafshën, farzi mund të falet brenda, pra e ndal qerren dhe falesh drejt kibles. Nëse nuk mund të ndalesh, falesh sipas drejtimit të ecjes së qerres. "Ai që nuk mund të kthehet nga kibla gjatë lëvizjes (ecjes), duke e ndjekur medhhebin Shafi, i bashkon dy namazet. Nëse edhe për këtë nuk ka mundësi, hiqet nevoja për orientimin nga kibla. Ta falësh namazin me shenja ndenjur në karrike, në kolltuk, nuk i lejohet askujt. Falja e namazit në autobus, në avion është njëlloj si të falesh në qerre. Farzet dhe vaxhibet në udhëtim nuk duhen falur mbi kafshë pa pasur shtërngim të madh. Duhet të ndalen mjetet dhe duhet të falemi drejt kibles dhe në këmbë. Për këtë arsyje para se të hipësh në mjet, që më parë, duhet të marrësh masat e duhura . Udhëtari, në tren dhe në anije, në namazin farz duhet të qëndrojë drejt kibles dhe pranë vendit të sexhdesë të vërë një busull. Me të kthyer të trenit dhe anijes, ai duhet të kthehet nga kibla. Nëse gjoksi i ndahet nga kibla, i prishet namazi. Për shkak se nuk do t'u lejohen namazet farz atyre që nuk do të mund të khehen nga kibla në autobus, në tren, në det me dallgë, këta gjatë kohës që janë në rrugë, dhe ndjekin medhhabin Shafi mund t'i bashkojnë drekën me ikindinë dhe akshamin me jacinë. Domethënë, kur janë në udhëtim, këto dy namaze i falin njërin pas tjetrit. Sepse në medhhebin Shafi në udhëtim që zgjat më tepër se 80 kilometra lejohet të falen dy namazet për njëherë duke i paraqitur iqindinë në kohë të namazit të drekës dhe jacinë në kohën e akshamit, apo duke i vonuar drekën në kohë të ikindisë dhe akshamin në kohën e namazit të jacisë. Për këtë arsye, ai që i përket medhhebit Hanefi, nëse në rrugë nuk do të mund të kthehet nga kibla, pasi të marrë rrugë, në çastin që ndalet në ndonjë vend gjatë ditës, kur në kohë të drekës e fal drekën menjëherë duhet ta falë edhe iqindinë. Natën kur të ndalet përnjëherë duhet t'i falë, në kohën e jacisë, akshamin dhe pastaj jacinë, dhe duke bërë nijetin për këto katër namaze, duhet ta bëjë nijet "I fal duke e ndjekur medhhebin Shafi". Pa u nisur në rrugë ose pasi të përfundojë udhëtimi, dy kohë të namazit nuk falen përnjëherë. 1645 5708 2006-11-03T11:53:53Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Namazi I Teravisë]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Namazi i teravisë]] === Namazi i teravisë === Namazi i teravive, për meshkujt e për femra është sunnet. Falet çdo natë të muajit të Ramazanit. Falja e tij me xhemat është sunneti kifaje (sunnet i përbashkët). Falet pas sunnetit të dytë të jacisë dhe para vitrit. Mund të falet edhe pas vitrit. Për shembull, ai që ka arritur një pjesë të teravive dhe e fal vitrin me imam, rekatet e teravive që nuk i ka arritur, i fal pas vitrit. Ai që nuk e fal namazin teravi nuk mund ta bëjë kaza. Nëse bëhet kaza, quhen nafile dhe jo teravih. Namazi i teravisë ka njëzet rekate. Si falen teravitë? Vitër namazi falet vetëm në muajin e Ramazanit falet me imam. Namazi i teravive është e pëlqyer të falet duke dhënë selam pas dy rekatesh apo pas katër rekatesh. Namazi teravisë zakonisht falet me xhemat në xhami, por edhe në vende të tjera. Mund të falet edhe vetëm në shtëpi, por nuk e ka sevapin e të falurit me xhemat dhe në xhami. Nëse falet në shtëpi me një apo me disa persona xhemat, ka njëzet e shtatë herë më shumë sevap sesa të falet vetëm. Ata që nuk e kanë falur jacinë me xhemat, teravitë nuk mund t'i falin me xhemat. Një person që nuk e ka falur jacinë me xhemat, fal më parë farzet e jacisë vetëm e më pas mund të falë teravitë me xhematin. Mund të falet me një nijet kur i fillojmë teravitë me tekbirin e parë fillestar, por ta bësh nijet në çdo tekbir fillestar është më mirë. Nijeti bëhet kështu: "E bëra nijet në emër të All-llahut, të fal namazin e teravive, u ktheva nga kibla, iu drejtova imamit". 1646 5706 2006-11-03T11:53:38Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Namazi I Xhenazes]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Namazi i xhenazes]] === Namazi i xhenazes === Namazi i xhenazes është farzi kifajë, për të gjithë ato meshkujt që mësojnë se ka vdekur një besimtar, qoftë ai mashkull a femër. Namazi i xhenazes është adhurimi për All-llahun dhe lutje për personin e vdekur. Ai që nuk e konsideron të rëndësishëm, rrezikon imanin. Kushtet e namazit të xhenazes 1. I vdekuri duhet të jetë mysliman. 2. Duhet të lahet. Atij që është varrosur pa e larë, nëse nuk është mbuluar me dhé, nxirret, lahet dhe pastaj i falet namazi. Vendi ku gjenden xhenazeja dhe imami, duhet të jetë i pastërt. 3. Gjysma e trupit të xhenazes (gjysma e trupit) me ose pa kokë duhet të jetë para imamit. 4. Xhenazja në tokë ose afër tokës duhet të jetë e mbajtur në duar ose e vendosur në gur. Koka e xhenazës vjen në anën e djathtë të imamit, këmbët në anën e majtë. Ta vendosësh mbrapsht është gjynah. 5. Xhenazja duhet të përgatitet në prani të imamit. 6. Vendet e turpshme (auret) të xhenazes dhe të imamit duhet të jenë të mbuluara. Farzet e namazit të xhenazes 1. Të marrësh katër herë tekbir 2. Të falesh në këmbë. Sunnetet e namazit të xhenazes 1. Të këndosh Subhaneken. 2. Të këndosh salavat. 3. Të këndosh duatë, të cilat mund të jenë si ato që këndohen në namaz kur rrimë ulur në ndenje. Namazi i xhenazes nuk falet brenda në xhami. Namazi i xhenazes duhet t'i falet secilit mysliman e myslimane, të madhit dhe të voglit, përveç fëmijës që lind i vdekur. Kurse fëmijës që vdes pasi të ketë lindur i gjallë, i vihet emri, lahet, vishet me qefin dhe i falet namazi. Në kohën kur mbartet xhenazeja, tabuti(akrivoli) mbahet në të katër anët. Çdo kush e mban nga dhjetë hapa, së pari e vë në supin e djathtë anën nga koka e xhenazes, pastaj anën e këmbëve në supin e djathtë, pastaj anën e kokës në supin e majtë, pastaj anën e këmbëve në supin e majtë. Kur të arrihet te varri, pa u lëshuar xhenazja në tokë, nuk bën të ulemi. Duke u varrosur, ata që nuk kanë punë, mund të rrinë ulur. Si falet namazi i xhenazes Të katër tekbiret e namazit të xhenazes janë si një rekat. Prej këtyre katër tekbireve vetëm në të parin ngrihen duart tek veshët. Në tre tekbirët e tjerë nuk ngrihen duart më. 1. Pasi të merret tekbiri i parë, lidhen duart dhe këndohet "Subhaneke" dhe para fjalëve "Ve la ilahe gajruke" shtohet fjala "Ve xhel-lethenauke". Fatihaja nuk këndohet. 2. Pas tekbirit të dytë, pa i ngritur duart te veshët, këndohen Salavatet. 3. Pas tekbirit të tretë lexohet duaja e xhenazes. (Në vend të duasë së xhenazes mund të lexohet edhe "Rabbena atina...", ose vetëm të thuash "All-llahumagfirleh" ose me nijet duaje ta lexosh Fatihanë. 4. Pas tekbirit të katërt menjëherë jepet selam në të djathtë e në të majtë. Imami vetëm katër tekbiret dhe selamin i shqipton me zë të lartë, të tjerat i lexon në vete. Pasi të falet namazi i xhenazes, nuk lejohet të bësh dua pranë akrivolit . Është mekruh. Varri duhet të jetë i thellë sa gjysma e shtatit dhe ana e djathtë e kufomës në varr është e kthyer nga kibla. 1647 5704 2006-11-03T11:53:28Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Të Kujtuarit E Vdekjes]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Të kujtuarit e vdekjes]] === Të kujtuarit e vdekjes === Mësimi më i mirë është ta kujtosh vdekjen shpesh. Për çdo besimtar islam, është sunnet ta kujtojë shumë vdekjen. Të kujtosh shpesh vdekjen është shkak t'iu nënshtrohesh urdhrave dhe të ruhesh nga gjynahet. Zvogëlohet guximi dhe dëshira për të bërë vepra të ndaluara. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem) thotë:"Kujtojeni shumë vdekjen, e cila i rrënon lezetet(kënaqësitë) e u jep fund argëtimeve". Shpresa e gjatë, është të dëshirosh të jetosh shumë. Të dëshirosh të jetosh shumë për të bërë ibadet, për t'i shërbyer fesë, nuk është shpresë e gjatë. Ata që shpresojnë gjatë, ibadetet nuk mund t'i bëjnë në kohë; e harrojnë Perëndinë. Zemrat u bëhen të ngurta dhe nuk kujtojnë vdekjen. Nuk marrin mësim nga ligjëratat dhe këshillat. Atij që shpreson të jetojë gjatë, i shkon jeta gjithnjë duke shpresuar se do të arrijë pasuri dhe pozita në dynja. Ahiretin e harron dhe mendon vetëm për kënaqësitë e veta materjale. Në hadithi sherif është thënë: "Para se të vdisni, vdisni. Para se t'i nënshtroheni dhënies së llogarisë, bëni vetë llogarinë!". "Ai që ditën e natën e kujton vdekjen, ditën e Kiametit do të jetë pranë shehidëve" Shkaqet e shpresës së gjatë janë të jepesh pas epsheve të dynjasë, të harrosh vdekjen dhe të mashtrohesh nga shëndeti dhe rinia jote. Për të shpëtuar nga sëmundja e shpresës së jetës së gjatë, duhen evituar këto shkaqe. Duhet menduar se vdekja do të mund të vij në çdo çast. Duhen mësuar dobitë e kujtimit të vdekjes dhe dëmet e të shpresuarit të gjatë. Në hadith është thënë: "Kujtojeni shpesh vdekjen. Të kujtuarit e saj e ruan njeriun nga gjynahet dhe bëhet shkak për ta larguar nga ato gjëra që në ahiret janë të dëmshme". Ç'është vdekja Vdekje nuk do të thotë të zhdukesh. Vdekja domethënë përfundim i lidhjeve që ka shpirti me trupin. Domethënë ndarja e shpirtit nga trupi. Vdekja, është kalimi i njeriut nga një gjëndje në një gjëndje tjetër. Është sikur të shpërngulesh nga një shtëpi. Hazreti Umer bin Abdulazizi ka thënë: "Ju jeni krijuar vetëm për pafundësi e për amshim. Por vetëm se shpërnguleni nga një shtëpi në një tjetër "Vdekja është nimet (dhuratë dhe mirësi) për njeriun. Për mëkatarët shkatërrim. Njeriu nuk e do vdekjen. Mirëpo, vdekja është më e mirë se intrigat e tij. Njeriu e do jetën por vdekja për të është më e mirë. Bestimtari i mirë me veprat e tij shpëton nga lodhja dhe mundimet e jetës së vdekjes. Me vdekjen e zullumqarit rehatohen engjëjt dhe njerëzit. Ndarja e shpirtit nga trupi i besimtarit, është si lirimi i robit nga robëria. Pasi të vdesë besimtari, nuk dëshiron të vijë prapë në këtë dynja. Vetëm shehidët dëshirojnë të vijnë në këtë dynja dhe të bëhet edhe një herë shehid (dëshmor).Vdekja për çdo mysliman është dhuratë. Besimin e një njeriu e ruan vetëm varri. Ndërsa jeta në varr është sikur të gjendesh në kopshtet e Xhennetit, ose në greminat e Xhehennemit. Vdekja është realitet (borxh) A është e mundur të shpëtosh nga vdekja? Natyrisht që jo. Askush nuk e ka në dorë mundësinë, të jetojë as edhe një sekondë më tepër. Atij që i vjen exheli (caktimi i vdekjes nga Zoti), vdes. Ky është një çast sa t'i hapësh e t'i mbyllësh sytë. për këtë gjë në Kur'an është thënë:"Kur vjen exheli, atë nuk mund ta shtyni as para as prapa" All-llahut Te’álá kudo që ta ketë përcaktuar vdekjen e dikujt, ai person lë pasurinë, fëmijët dhe vdes atje. All-llahu e di se sa frymë nxjerrim e marrim në ditë. Nuk ka gjë që ai të mos e dijë. Besojmë edhe nëse jeta jonë ka kaluar me ibadet, fundi bëhet me lumturi. All-llahu Te’álá i ka urdhëruar Azrailit: "Shpirtin e miqve të mi merre me lehtësi, shpirtin e armiqëve të mi merre me vështirësi". Sa sihariq i madh është për besimtarët,kurse për ata që janë të privuar(mangut) nga imani ç'fatkeqësi e madhe është! 1648 5702 2006-11-03T11:53:20Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Namazet E Bajramit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Namazet e Bajramit]] === Namazet e bajramit === Dita e parë e muajit hënor(arab) Sheval është dita e parë e Fitër (ramazan) bajramit, kurse dita e dhjetë e muajit hënor Dhilhixhxhe është dita e parë e Kurban bajramit(bajrami i vogël). Këto dy ditë, është vaxhib për meshkujt që gjysmë ore pasi të lindë dielli të falin dy rekate të namazit të bajramit. Kushtet e namazeve të bajramit janë si kushtet e namazit të xhumasë. Por këtu hytbeja është sunnet dhe lexohet pas namazit. Në bajramin e madh(ramazanit) është mustehab që para namazit të hash ëmbëlsirë (hurmë, karamele), të marrësh gusul, të përdorësh misvakun, të veshësh rrobat më të mira, të japësh fitrin dhe rrugës të këndosh ngadalë tekbir. Në bajramin e vogël (kurbanit)është mustehab që para namazit të mos hash gjë, pas namazit të hash së pari mish kurbani, duke shkuar në namaz të këndosh tekbir me zë e ai që është i penguar (me arsye), pa zë. Namazet e bajramit janë dyrekatësh. Falen me xhemat dhe nuk mund të falen vetëm. Si falet namazi i bajramit 1. Së pari bëhet nijeti: "E bëra nijet në emër të All-llahut të fal namazin e Fitër-bajramit, u ktheva nga kiblja, iu drejtova imamit" dhe marrim tekbir pas imamit. Pastaj këndohet Subhaneke. 2. Pas Subhanekes, marrim tri tekbire duke i ngritur duart te veshët. Në dy tekbiret e para duart i mbajmë të lëshuara anash e në të tretin lidhen nën kërthizë. Imami së pari lexon Fatihanë, pastaj një sure dhe bashkërisht përkulemi në ruku. 3. Në rekatin e dytë, imami së pari lexon Fatihanë dhe një sure. Pastaj duke marrë tre tekbire radhazi, duart ngrihen te veshët duke i lëshuar anash pas çdo tekbiri. Në tekbirin e katërt, pa i ngritur duart te veshët, përkulemi në ruku. Pastaj biem në sexhde dhe kryhet si farzi i xhumasë. Tekbiri Teshrik Nga namazi i sabahut, natën e kurban bajramit e deri në namazin e ikindisë të ditës së katërt të bajramit, për haxhinjtë e për ata që nuk kanë shkuar në haxh, për secilin mashkull e femër, në qoftë se të falet me xhemat, apo vetëm, pas namazeve farz, sa po të japë selam është vaxhib të lexojë një herë tekbirin teshrik. Pas namazit të xhenazes nuk lexohet. Pasi të dalësh nga xhamia dhe pasi të flasësh nuk duhet të lexohet. Nëse imami e harron tekbirin, xhemati nuk e braktis. Meshkujt mund ta këndojnë me zë të lartë. Gratë e këndojnë ngadalë. Tekbiri teshrik është: "ALL-LLAHU EKBER, ALL-LLAHU EKBER. LA ILAHE IL-LALL-LLAHU VALL-LLAHU EKBER. ALL-LLAHU EKBER VE LIL-LAHILHAMD". 1649 5700 2006-11-03T11:53:07Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Namazi I Xhumasë]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Namazi i xhumasë]] === Namazi i xhumasë === All-llahut Te’álá e ka veçuar ditën e premte me madhërinë e Tij.Ai ka madhëruar myslimanët qënë kohën e drekes(të ylesë) të kësaj dite të falin namazin e xhumasë. All-llahu Te’álá, në ajetet 9 e 10 të sures El-Xhum'a urdhëron: "O ju që besuat, kur thirret ezani për namaz ditën e xhuma, shpejtoni për të dëgjuar hytben dhe për të falur namazin e xhumasë dhe lini shitblerjen. Kjo është shumë e dobishme për ju nëse e dini. E kur të kryhet namazi, atëherë shpërndahuni në tokë për t'i kryer punët tuaja të jetës dhe kërkoni begatinë e All-llahut, por edhe ta përmendni shpesh All-llahun, ashtu që të gjeni shpëtim ." Pas namazit, ai që do, shkon dhe kryen punën, ai që do rri në xhami dhe fal namaz, këndon Kur'an dhe bën dua. Kur të fillojë koha e namazit të xhumasë, shitblerja është gjynah . Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem) në hadithe të ndryshme ka theksuar: "Muslimani nëse merr gusul (lahet) ditën e xhuma dhe shkon në namaz të xhumasë, i falen gjunahet e një jave dhe për çdo hap i jepen sevape". "Më e vlefshmja prej ditëve është dita e xhuma. Dita e xhuma është më e vlefshme se dita e bajramit dhe se dita e ashureve. Dita e xhuma është bajrami (festa) i besimtarëve në dynja e në ahiret." "Nëse dikush, pa qenë i penguar, nuk i fal tri namaze të xhumasë, All-llahu Te’álá ia vulos zemrën dhe nuk bën mirësi më" "Pas namazit të xhumasë, është një çast që lutja e besimtarit atë çast, nuk refuzohet". "Atë që pas namazit të xhumasë e lexon shtatë herë suren Ihlas dhe Muavazetejn (Felak dhe Nass), All-llahu Te’álá e ruan një javë nga fatkeqësia, nga belaja dhe nga punët e këqija". "Ashtu siç u është dhënë dita e shtunë jahudinjve, dita e diel të krishterëve edhe dita e xhuma u është dhënë myslimanëve. Këtë ditë, për myslimanët ka mirësi dhe bereqet". Për ibadetet e bëra ditën e premte, u jepen më së paku dyfish sevap se për ibadetet e bëra ditëve të tjera. Edhe gjynahet e bëra ditën e premte, regjistrohen dyfish. Ditën e premte tubohen shpirtat dhe njihen me njëri- tjetrin. Dhe është mirë të vizitohen varrezat. Këtë ditë ndërpriten ndëshkimi në varr. Sipas disa dijetarëve ndëshkimi i besimtarëve tashmë nuk fillon. Besimtarët që vdesin këtë ditë dhe në natën e saj, nuk e vuajnë dënimin e varrit. Gjithashtu ditën e premte Xhehennemi nuk është shumë i nxehtë. Ademi alejhisselam është krijuar ditën e xhuma dhe po ditën e xhuma ai është nxjerrë nga Xhenneti. Xhennetlinjtë, All-llahun Te’álá do ta shohin ditëve të xhuma. Farzet e namazit të xhumasë Ditën e xhuma falen gjashtëmbëdhjetë rekate. Prej këtyre dy rekate janë farz për t'u falur. Ky është farz shumë më i fuqishëm se namazi farz i drekës. Për të qenë farz namazi i xhumasë, ka dy lloje kushtesh: 1. Kushtet Eda (borxhi ose shpagimi e diçkaje që është si borxh) 2. Kushtet Vuxhub (që s'mund të braktiset, i nevojshëm). Nëse njëri nga kushtet “eda” nuk plotësohet, namazi nuk pranohet. Edhe nëse mungojnë kushtet vuxhub pranohet. Kushtet e quajtura eda, domethënë kushtet për të qenë i drejtë namazi i xhumasë janë shtatë: 1. Ta falësh namazin në qytet (mendohet në vendbanim më të madh, me xhami). 2. Të falim me leje të kryetarit të shtetit, valiut ose të udhëheqësit të Bashkësisë fetare. Hatibi i caktuar nga këta, mund ta lërë zëvendës tjetërkënd në vend të tij. (Në rastin tonë Bashkësia Islame, pra kryetari i saj i autorizon imamët për faljen e xhumasë). 3. Të falet në kohë të namazit të drekës. 4. Të lexohet hytbja gjatë kësaj kohe. (Alimët thonë se të lexuarit e hytbes së xhumasë është të thuash All-llahu ekber duke ndenjur në namaz). Hytbja është fjalim instruktiv i imamit që mbahet për lavdrimet e All-llahut, falenderimin e Pejgamberit dhe si këshillim i myslimanëve nga vendi i shenjtë i quajtur minber. Hytbja duhet të dëgjohet me respekt dhe kujdes. Një pjesë e hytbes shprehet në gjuhën tonë e një pjesë në gjuhën arabe. Ta lexosh shkurt hytben, është sunnet. E ta lexosh gjatë, është mekruh. 5. Të lexohet hytbja para namazit. 6. Namazi i xhumasë të falet me xhemat. 7. Dyert e xhamisë të jenë të hapur për çdo kënd. Kushtet e namazit të xhumasë të quajtur vuxhub janë nëntë: 1. Të banosh në atë qendër banimi. Për mysafirët nuk është farz. 2. Të jeshë i shëndoshë, për të sëmurët, për kujdestarin që nuk mund ta lërë të sëmurin dhe për pleqtë nuk është farz. 3. Të jesh i lirë(të mos jeshë rob) 4. Të jesh mashkull. Për femrat nuk është farz. 5. Të jesh i mençur dhe i moshës madhore (i pjekur). 6. Të mos jesh qorr. Për të verbrin, edhe nëse ka kush e dërgon rrugës, nuk është farz. 7. Të mund të ecësh. Edhe nëse ka mjet transporti, për të paralizuarin, për atë pa këmbë, nuk është farz. 8. Të mos jesh i burgosur dhe të mos kesh frikën e armikut, të pushtetit dhe të gabitësit. 9. Të mos ketë shi, borë, furtunë, baltë dhe të ftohtë të tepruar. Si falet namazi i xhumasë? Ditën e xhuma, kur thirret ezani i drekës, falen gjithsej gjashtëmbëdhjetë rekate, përfshirë edhe ato të xhumasë. Këto radhiten si vijon. 1. Së pari falen vetëm katër rekate sunnet të xhumasë. Ky sunnet falet si sunneti i parë i drekës. Për këtë nijeti bëhet kështu: "E bëra nijet, në emër të All-llahut të fal sunnetin e parë të xhumasë, u ktheva nga kiblja". 2. Pastaj, pas faljes së sunnetit, brenda në xhami këndohet ezani i dytë dhe hytbja. 3. Pasi të këndohet hytbja, këndohet ikameti dhe me xhemat falet farzi dyrekatësh i namazit të xhumasë. Për farz nijeti bëhet kështu: "E bëra nijet në emër të All-llahut, ta falin farzin e xhumasë. U ktheva nga kiblja, iu mbështeta imamit". 4. Pasi të falet farzi i namazit të xhumasë, falet sunneti i dytë i xhumasë prej katër rekatesh. Edhe ky sunnet falet sikur sunneti i parë i drekës. 5. Pas këtij, mund t'i falim katër rekatet ahiri dhuhrit (të drekës së mbramë) e cila theksohet me nijet dhe falet sikurse farzi i drekës 6. Dhe në fund dy rekate të quajtura sunnetu-l-vakti, i cili duhet theksuar me nijet dhe falet sikur sunneti i mbramë i drekës. 7. Dhe më pastaj lexohen “ajetin kursi”bëhen tespihet dhe duaja. Sunnetet dhe të mirat e ditës së xhuma 1. Xhumanë ta presësh që nga dita e enjte. 2. Ditën e xhuma të marrësh gusul (të lahesh). 3. Të rruhesh (ai që mban mjekër, ta rregullojë) dhe t'i presh thonjtë. 4. Të shkosh herët, aq sa mundesh, për namazin e xhumasë. 5. Që të kalosh në safe të përparme, nuk duhet kaluar nëpër supe të xhematit. 6. Të mos kalosh përpara atij që fal namaz në xhami. 7. Të mos flasësh asgjë pasi të hipë predikusi në minber, madje të mos i përgjigjesh me shenja atij që flet, dhe të mos e përsëritësh ezanin. 8. Pas namazit të xhumasë t'i lexosh shtatë herë suret Fatiha, Kafirun, Ihlas, Felak dhe Nas. 9. Të rrish në xhami deri në ikindi dhe të bësh ibadet. 10. Të jesh i pranishëm në mësimet, ligjëratat e dijetarëve të Ehli sunnetit. 11. Ta kalosh ditën e xhuma gjithnjë me ibadet. 12. Të këndosh salavate ditën e xhuma. 13. Të këndosh Kur'ani Kerim. Duhet kënduar sureja Kehf. 14. Të japësh sadaka. 15. Të vizitosh nënën, babanë apo varret e tyre. 16. Të përgatisësh mjaft ushqime dhe ëmbëlsira në shtëpi. 17. Të falësh shumë namaz. Atyre të cilëve u ka mbetur namazi për kaza, duhet të falin atë namaz. 1650 5698 2006-11-03T11:52:57Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Namazi Me Xhemat]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Namazi me xhemat]] === Namazi me xhemat === Me dy ose me shumë veta Namazin me xhemat mund ta falin edhe dy veta, por me kusht që njëri të bëhet imam. Për meshkujt është sunnet që farzet e pesë kohëve të namazit t'i falin me xhemat. Për namazet e xhumasë dhe të bajramit, xhemati është farz. Me hadith është njoftuar se për pesë namazet e falura me xhemat, jepen shumë më tepër sevape. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: "Namazit të falur me xhemat i jepen njëzet e shtatë fish sevape më tëpër se namazit të falur vetëm". Gjithashtu ka thënë: "Atij që merr abdest mirë dhe që shkon në njërën nga xhamitë për të falur namazin me xhemat, All-llahu Te’álá për çdo hap të hedhur ia shkruan një sevap , për çdo hap ia shlyen një gjynah nga fletorja e veprimeve të tij dhe e ngre atë një shkallë më lart në Xhennet. Namazi i falur me xhemat siguron barazinë, vllazërinë ndërmjet myslimanëve, rrit dashurinë dhe marrdhëniet mes tyre. Xhemati mblidhen dhe bashkëbisedojnë me njëri-tjetrin. Në këtë mënyrë mësohet për ata që kanë halle e nevoja e për ata që janë të sëmurë. Xhemati është shembulli më i mirë që myslimanët janë si një zemër, një trup i vetëm. Për të sëmurin, të paralizuarin, për atë që një këmbë e ka të prerë, për pleqtë që nuk mund të ecin dhe për të verbërit nuk është kusht të shkojnë në xhemat. Në namazin e falur me xhemat, atij që i drejtohen prapa xhemati, i thonë imam. Për imamllëk dhe për ata që i bashkohen imamit ka kushte. Kushtet e imamllëkut Drejtuesit të faljes me xhemat Për t'u bërë imam, kërkohen gjashtë kushte. Namazi i falur pas imamit, për të cilin dihet se nuk plotëson një nga këto gjashtë kushte, nuk pranohet. 1. Të jetë mysliman. Ai që nuk beson se Ebu Bekër Siddiku dhe Umer ul Faruku kanë qenë kalifë; ai që nuk e beson miraxhin, azapin në varr, nuk mund të jetë imam. 2. Të jetë në moshën madhore (në moshën e pjekurisë). 3. Të jetë i ndërgjegjshëm. Pijaneci dhe i çmenduri nuk mund të bëhen imam. 4. Të jetë mashkull. Femra nuk mund t'u bëhet imam meshkujve. 5. Të dijë të këndojë drejt së paku Fatihanë dhe një ajet. Ai që nuk mëson përmendsh një ajet, po edhe nëse e mëson, ai që nuk mund ta këndojë me texhvid, por e këndon si melodi, nuk mund të bëhet imam. 6. Të jetë pa të meta. Ai që është me të meta të arsyeshme, nuk mund t'u bëhet imam i atyre që janë pa arsye. Për imamin është kusht ta lexojë Kur'anin me texhvid. Lexim i bukur, domethënë të lexosh me texhvid. Nuk falet namazi pas atyre imamëve që nuk u kushtojnë rëndësi kushteve të namazit. Personi më i përshtatshëm për imam, është ai që e di më së miri sunnetin dhe njohuritë fetare. Nëse në këtë aspekt (dy veta) janë të barabartë, imam bëhet ai që e këndon Kur'anin më mirë. Nëse edhe në këtë aspekt janë të njejtë, imam bëhet ai që është më i devotshëm. Nëse janë të njejtë prapë, imam zgjidhet i moshuari. Imamllëku i robit(pengut), i nomadit, i të prishurit, i të verbrit dhe i fëmijës së zinasë, është mekruh. Imami nuk duhet ta zgjatë namazin aq sa ta bezdisë xhematin. Femrat të falen në mes tyre me imam, është mekruh. Imami që do të falet vetëm me një person, atë e vendos në anën e djathtë. Nëse bëhet imam i dy vetave, ata kalojnë në dy anët e tij. Nuk është e lejuar që meshkujt të falen pas femrës a fëmijës. Pas imamit safin e krijojnë meshkujt, pastaj fëmijët dhe, pas tyre, femrat krijojnë saf në vete. Nëse imami e ka bërë nijet që të jetë imam edhe i grave, nëse një grua rreshtohet në namaz me një mashkull në të njejtin saf, namazi i mashkullit prishet. Nëse imami nuk e ka bërë nijet që të jetë imam i kësaj gruaje, nuk i prish punë mashkullit që ka qëndruar pranë saj. Vetëm se namazi i gruas nuk është i lejuar. Ai që falet në këmbë, lejohet t'i drejtohet imamit që falet ulur. Vendësi mund t'i bashkohet imamit që është seferi (udhëtar). Ai që fal farz, nuk mund t'i bashkohet atij që fal nafile. Ai që fal nafile mund t'i mbështetet atij që fal farz. Ai që i bashkohet imamit dhe pas faljes së namazit mëson se imami ka qenë pa abdest, e përsërit namazin. Namazet e Regaibit, Kadrit dhe të Beratit, t'i falësh me xhemat është mekruh. Edhe nëse do xhemati, duke falur farz në leximin e Kur'anit si dhe në teshibet të lexojë imami më shumë sesa është sunnet, është tahrimen mekruh. Ai që nuk mund ta zërë imamin në ruku, nuk konsiderohet se e ka falur atë rekat me imam. Ai që arrin derisa imami është në ruku, e bën nijet dhe bënë tekbir në këmbë e lidhet në namaz. Menjëherë përkulet në ruku dhe i bashkohet imamit. Nëse imami ngrihet nga rukuja, para se ky të përkulet në ruku, konsiderohet se ka arritur në ruku(por vetëm nëse ai ka mundur të thotë të paktën një herë subhane rabbijel adhim). Para imamit të përkulesh në ruku, të shkosh në sexhde dhe të ngrehesh para tij nga këto është tahrimen mekruh. Sapo të falësh namazin farz, t'i prishësh safet është mustehab. Nëse një besimtar i fal çdo ditë pesë kohët e namazit me imam, i arrin sevapet sikur sevapet e arritura të të gjithë pejgamberëve. Ai që braktis xhematin (pa arsye), nuk mund të ndiejë erën e Xhennetit. Ata që i largohen xhematit pa arsye, në të katër librat janë të përshkruar si të përjashtuar. Duhen bërë përpjekjen që të pesë kohët e namazit ti falim me xhemat. Në ditën e Kiametit në peshoren e All-llahut, namazi i falur me imam peshon më shumë se çdo gjë Detyrat për atë që falet me imam Për atë që falet me imam, pra për atë që i drejtohet imamit, ka dhjetë kushte: 1. Duke qëndruar në namaz para se ta shqiptojë tekbirin, duhet bëjë nijet me zemër se i drejtohet imamit duke thënë: iu drejtova imamit" 2. Imami duhet ta bëjë nijet se u bëhet imam femrave. Nuk ka nevojë ta bësh nijet se u bëhesh imam meshkujve.. Por nëse e bën nijet, edhe ai i arrin sevapet e xhematit. 3. Thembra e xhematit duhet të jetë mbrapa thembrës së imamit. 4. Imami dhe xhemati duhet të falin të njëjtin namaz farz. 5. Ndërmjet imamit dhe xhematit nuk duhet të jetë safi i femrave. 6. Ndërmjet imamit dhe xhematit nuk duhet të jetë (hapësira) e një lumi aq sa në të të mos mund të kalojë barka dhe as e një rruge aq sa në të të mos mund të kalojë qerrja(sipas përshkrimeve të asaj kohe). 7. Nuk duhet të ketë mur ndërmjet pa dritare të përshtatshme, ku nuk mund të shohë imami, ose njërin nga xhemati ose të dëgjosh zërin e tij. 8. Imami në kafshë, xhemati në tokë ose e kundërta e kësaj nuk duhet të bëhet. 9. Imami dhe xhemati duhet të jenë në të njejtën anije dhe jo në dy anije që nuk janë të bashkëngjitura 10. Për të qenë të drejta namazet e xhematit që i mbështet imamit të tjetrit medhheb, ka dy shpjegime: Sipas thënies së parë: Xhemati nuk duhet të dijë se tek imami gjendet ajo gjë që sipas medhhebit të tyre e prish namazin. Sipas thënies së dytë: Edhe ata që i përkasin medhhebit tjetër mund ti bashkohen imamit që sipas medhhebit të tyre e ka namazin të drejtë. Sipas kësaj thënieje lejohet t'i mbështetesh imamit që ka dhëmbë të veshur dhe të mbushur. Xhemati kur është një person, qëndron në anën e djathtë të imamit. Të qëndrosh në anën e majtë të imamit është mekruh. Edhe mbrapa të qëndrosh është mekruh. Nëse thembra e tij nuk del përpara thembrës së imamit, namazi është i drejtë. Nëse janë dy e më shumë persona, qëndrojnë prapa imamit. Së bashku me imamin namazi falet siç e fal vetëm, veçse duke qenë në këmbë, në lexoftë imami me zë, ose pa zë, xhemati nuk lexon asgjë. (Në medhhebin Shafi, bashkë me imamin edhe xhemati e lexon Fatihanë pa zë). Vetëm në rekatin e parë e lexon Subhaneken. Sapo ta mbarojë Fatihanë me zë Imami, xhemati ngadalë dhe me zë të ulët thonë: amin. Kjo nuk duhet thënë me zë të lartë. Duke u ngritur nga rukuja, kur imami thotë: Semiall-llahu limen hamideh, xhematin në vete thonë: Rabbena lekel hamd. Pastaj, duke u përkulur, duke thënë All-llahu ekber, bashkë me imamin edhe xhemati bien në sexhde. Në ruku, në sexhde dhe duke ndenjur ulur edhe xhemati këndon sikur fal vetëm. Vitër namazi në Ramazan falet me imam. Në kohë të tjera falet vetëm. Ata që i drejtohen imamit, janë katër llojesh. Këta janë Mudrik, Muktebi, Mesbuk dhe Lahik. Mudrik, quhet ai që tekbirin fillestar e merr bashkë me imamin. Muktedi, quhet ai që nuk mund ta zërë tekbirin fillestar. Mesbuk, quhet ai që nuk mund ta zërë imamin në rekatin e parë. Lahik, quhet ai që tekbirin e parë e ka marrë bashkë me imamin por, pastaj meqë i ndodh diçka që e prish abdestin, merr abdest dhe përsëri i bashkohet imamit. Ky person e fal namazin përsëri si përpara pa lexuar dhe duke i shqiptuar tesbihet në ruku dhe në sexhde. Ai person, nëse nuk ka folur fjalë për jetën(jashtë ciklit të namazit), është sikur të jetë pas imamit. Mirëpo, pasi të dalë nga xhamija, duhet të marrë abdest në një vend të afërt. Sepse, nëse shkon shumë larg, është thënë se i prishet edhe namazi. Mesbuku, domethënë personi i cili nuk mundi të zërë imamin në rekatin e parë, pasi të japë selam imami në dy anët, ngrihet në këmbë dhe i plotëson rekatet që nuk ka mundur t'i zërë. Leximet i lexon me rradhë si të falej në rekatin e parë, pastaj të dytë e të tretë. Ndërsa ndënjen ulur e bën me radhitjen rekati i katërt, i tretë dhe i dytë, domethënë e bënë sikur ka filluar prej fundit. Për shembull: Ai që arrin në rekatine fundit të jacisë, pasi të japë selam imami, ngrihet në këmbë dhe në rekatin e parë dhe të dytë lexon Fatihanë dhe suren.Në rekatin e parë ulet në ndënje e në të dytin nuk ulet. Pesë gjërat që nuk i bën as xhemati, nëse imami nuk i bën 1. Nëse imami nuk e lexon kunutin, as xhemati nuk e lexon. 2. Nëse imami nuk i thotë tekbiret në namaz të bajramit, as xhemati nuk i thotë. 3. Nëse imami në fund të reqatit të dytë të namazit katër rekatesh nuk rri në ndenje, as xhemati nuk rri. 4. Nëse imami e lexon ajetin që kërkon sexhde e nuk bën sexhde, as xhemati nuk bën. 5. Nëse imami nuk bënë sehvi sexhde, nuk bën as xhemati. Nëse këto katër gjëra i bën imami, xhemati nuk i bën 1. Nëse imami bën shumë sexhde, përveç dy sexhdeve, xhemati nuk i bën. 2. Nëse imami tekbirin e bajramit në një rekate thotë më tepër se tre herë, xhemati nuk e bën. 3. Nëse imami, në namaz të xhenazes, përveç katër tekbireve, merr më shumë, xhemati nuk e bën këtë. 4. Nëse imami çohet në rekatin e pestë, xhemati nuk çohet, e pret imamin, dhe japin selam bashkarisht. Nëse këto dhjetë gjëra nuk i bën imami, xhemati i bën 1. Të ngresh duart në tekbirin fillestar. 2. Të këndosh Subhaneken. 3. Të shqiptosh tekbir duke u përkulur në ruku. 4. Të këndosh tesbihin në ruku 5. Të shqiptosh tekbir duke rënë dhe duke u çuar nga sexhdeja. 6. Të këndosh tesbihin në sexhde. 7. Të thuash Rabbena lekel hamd, nëse nuk thotë Semiall-llahu ... 8. Të këndosh tehijatin deri në fund. 9. Të japësh selam në fund të namazit. 10. Të këndosh tekbir, sapo të jepet selam pas njëzet e tri farzeve të kurban bajramit. Këtyre njëzet e tre tekbireve u thuhet tekbiri teshrik. TEKBIRI FILLESTAR Nëse një person merr tekbir fillestar me imam, ashtu siç shkunden gjethet nga degët në ditët e vjeshtës kur fryn erë, po ashtu shlyhen edhe gjynahet e atij personi. Një ditë Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem) kur po e falte namazin, një person nuk kishte mundur ta zinte tekbirin fillestar në namazin e sabahut sepse i kishte dhënë lirinë një robi. Pastaj erdhi dhe e pyeti Resulullah-llahun (salall-llahu alejhi ve selem): "O Resulull-llah! Unë sot nuk kam mundur të arrij në tekbirin fillestar sepse kam liruar një rob. A thua kam mundur ta arrij sevapin e tekbirit fillestar?" Resulull-llahun (salall-llahu alejhi ve selem) e pyeti Ebu Bekri Siddikun: "Ç'thua ti rreth këtij tekbiri fillestar ?". Ebu Bekri Siddiku tha "O Resulull-llah! Po t'i kisha dyzet deve me barra të ngarkuara dhe ngarkuesa në të dyzeta të ishte xhevahir, dhe po t'ua shpërndaja të gjitha fukarenjve, prapë nuk do të mundja ta arrija sevapin e tekbirit fillestar të marrë me imam". Pastaj, kur Pejgamberi (salall-llahu alejhi ve selem) tha: "O Umer! Ç'thua ti për këtë tekbir fillestar?, Hazreti Umeri radi-allahu anh tha: "O Resulull-llah! edhe po të jetë vazhdimisht plot hapësira në mes Mekës dhe Medinës dhe po të jenë ngarkesa e tyre xhevahir, nëse të gjitha ua shpërndaj të varfërve, përsëri nuk mund ta arrij sevapin e tekbirit fillestar të marrë me imam. Më pastaj, Resulull-llahi (salall-llahu alejhi ve selem) kur tha: "O Uthman! Ç'thua ti për këtë tekbir fillestar?". Hazreti Uthmani radi-allahu anh tha "O Resulull-llah! Sikur të falja natën dy rekate, dhe në çdonjeri, ta bëja hatme Kur'anin fisnik, përsëri nuk mund ta arrij sevapin e tekbirit fillestar të marrë bashkarisht me imam. Pas kësaj, kur Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem) i tha hazreti Aliut: "O Ali! Ç'thua ti për tekbirin fillestar?". hazreti Aliu i tha: "O Resulall-llah, po të jetë hapësira e Mashriku Magribit përplot qafira, po të më jepte fuqi Zoti im, e të luftoja me të gjithë, prapë nuk mund të arrij sevapin e tekbirit fillestar të marrë me imam." Pas kësaj Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem) tha: "O ummeti im dhe ashabët e mi, po të jenë letër shtatë kat tokë dhe shtatë kat qiej, dhe detet të jenë ngjyrë dhe të gjithë drunjtë të jenë lapsa, dhe të gjitha melaqet të jenë shkrues dhe të shkruajnë deri në Kiamet, prapë nuk mund të shkruajnë sevapet e tekbirit fillestar të marrë me imam". 1651 5696 2006-11-03T11:52:45Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Gjërat Që Prishin Namazin]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Gjërat që prishin namazin]] === Gjërat që prishin namazin === 1. Të kollitesh pa arsye (pa nevojë) apo të dëlirësh fytin. 2. Ai që fal namaz, kur të teshtijë tjetri të thotë Jerhamukall-llah. 3. Ai që falë vetëm namazin, nëse e ndien se imami që fal me xhemat në anën tjetër ka gabuar duke lexuar dhe nëse ia tërheq vërejtjen, e prish namazin. Nëse edhe imami lexon duke u pajtuar me vërejtjen e këtij personi, edhe namazi i imamit prishet. 4. Po qe se në namaz thotë "La ilahe il-lall-llah", dhe nëse qëllimi është përgjigje namazi prishet. Nëse është që të tregojë qëllimin, namazi nuk prishet. 5. Të zbulosh ndonjë pjesë të auretit. 6. Të qash për shkak të dhembjes ose për shkak të ndonjë problemi tjetër. (Nëse qan për shkak se përmendet Xheneti dhe Xhehnemi ose duke i menduar ato, namazi nuk prishet). 7. Të marrësh selam me gjuhë dhe me dorë. 8. Nëse në namaz bën një veprim të atillë dhe nëse ai që e sheh atë veprim mendon se nuk është duke falur, i prishet namazi. 9. Të hash e të pishë diçka në namaz. 10. Të flasësh në namaz. 11. Të përmirësosh gabimet e tjetrit pas imamit. 12. Të qeshësh në namaz. 13. Të teshtishë dhe të bësh “ah” në namaz. Gjërat që janë mubah për të prishur çdo namaz 1. Të mbytësh gjarprin. 2. Të kapësh kafshën që ka ikur. 3. Të shpëtosh kopene e bagëtive nga ujku. 4. Të shpëtosh tenxheren që derdhet mbi zjarr. 5. Kur nuk ke frikë se të kalon koha (e namazit) dhe xhemati, të kursehesh nga një gjë që në një medhheb tjetër e prish namazin, për shembull, të pastrosh papastërtinë që është më pak se dërhemi dhe kur të kujtohet se ke prekur gruan e huaj, lejohet të prishet namazi për të marrë abdest rishtas. 6. Edhe për t'u çliruar nga mbajtja me zor e abdestit dhe e gazrave, prishet namazi. Gjërat që janë farz për të prishur çdo namaz 1. Të shpëtosh dikë që bërtet e kërkon ndihmë, ose të shpëtosh të verbrin për të mos rënë në gropë, të shpëtosh dikë që të mos digjet, të mos mbytet në ujë apo të fikësh zjarrin. 2. Edhe pse nuk është vaxhib, është xhaiz (e lejuar) të prishësh namazin farz kur të thërret gjyshi, gjyshja, babai dhe nëna. Por nuk duhet prishur nëse nuk kanë nevojë. Ndërsa nafilet (përfshirë edhe sunnetet) prishen. Nëse këta kërkojnë ndihmë, duhen prishur edhe farzet. 1652 5694 2006-11-03T11:52:33Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Mekruhet E Namazit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Mekruhet e namazit]] === Mekruhet e namazit === 1. Të hedhësh xhaketën mbi supe, pa e veshur, e të falesh. 2. Të ngresh pantallonat ose fundin duke rënë në sexhde. 3. Të hyshë në namaz me mëngë të përveshura të këmishës, të fustanit. 4. Të bësh lëvizje të panevojshme. 5. Të falesh me tesha të punës dhe me tesha me të cilat nuk do të mundë të dalësh para të mëdhenjve. 6. Të vësh në gojë diçka që nuk të pengon në lexim. Nëse vë në goje diçka që të pengon, e prish namazin. 7. Të falësh namaz me kokë të pambuluar. 8. Të hyshë në namaz duke u munduar në mbajtjen e nevojës së madhe e të vogël. 9. Duke qenë në namaz, tek vendi i sexhdes të fshish me dorë dheun, gurin. 10. Kur je në namaz, pra i lidhur në namaz, të kërcasësh gishtat. 11. Në namaz të vësh duart kryqas. 12. Të lëvizësh kokën dhe fytyrën anash, të shikosh me sy anash. 13. Të ulesh në bisht (si qen) në teshehudde (ndenja e parë dhe e fundit në namaz). 14. Meshkujt, t'i shtrijnë krahët në namaz. 15. Të falesh përballë shpinës së atyre që flasin me zë të lartë dhe përballë fytyrës së një njeriu. 16. T'i përgjigjesh selamit të dikujtë me dorë, me kokë. 17. Të gogësish në namaz dhe jashtë namazit. 18. Të mbulosh sytë në namaz. 19. Të qëndruarit e imamit vetëm, gjysmë metri lart nga xhemati është tenzihen mekruh. 20. Edhe të qëndruarit e imamit vetëm, më poshtë, është tenzihen mekruh. 21. Kur ka vend në safin përpara, të qëndrosh në safin prapa dhe kur nuk ka vend në saf, të qëndrosh vetëm në saf prapa. 22. Të falesh me rroba në të cila ka fotografi të qenieve të gjalla . 23. Varja e fotografisë së gjallë apo të vizatuar në mur në anën e djathtë, të majtë dhe përpara atij që falë namaz, ose e punuar në beze, në letër. Edhe fotografia e kryqit është si fotografia e gjallë. 24. Të falësh namaz përballë zjarrit me flakë. 25. Të numrosh me dorë ajetet, tespihet në namaz. 26. Të falesh i mbështjellë në një rrobë fund e krye. 27. Të falesh duke mbuluar gojën dhe hundën. 28. Të pështysh nga fyti pa detyrim. 29. Të lëvizësh dorën një - dy herë. 30. Të braktisësh një nga sunnetet e namazit. 31. Të fillosh namazin kur e ke fëmijën në prehër, pa detyrim. 32. Të falesh pranë gjërave që të preokupojnë zemrën, që të ngazëllejnë, për shembull, përballë gjërave të dekoruara, pranë muzikës, lojës dhe përballë gjellës që e dëshiron shumë. 33. Të mbështetesh në mur a në shtyllë, pa nevojë të arsyeshme, kur fal farzin. 34. Të ngresh duart te veshët duke u përkulur në ruku dhe duke ngritur nga rukuja. 35. Të plotësosh leximin kur përkulesh në ruku. 36. Të vësh kokën dhe ta ngresh para imamit në sexhde dhe ruku. 37. Të falësh namaz në vendet që mund të jenë të papastërta. 38. Të falësh namaz përballë varrit. 39. Të mos ulesh konform dispozitave të synetit në teshehudde. 40. Në rekatin e dytë të këndosh tre ajete më gjatë se në rekatin e parë Gjërat që janë mekruh jashtë namazit 1. Të kthehesh para ose prapa kibles në nevojtore dhe në çdo vend duke e prishur abdestin dhe duke u pastruar (pas kryerjes së nevojës së madhe e të vogël). 2. Të prishesh abdest drejtuar Diellit e Hënës. 3. Është mekruh për të madhin që mban fëmijët e vegjël nga kibla për të kryer nevojën. Gjërat që janë haram për të mëdhenjtë, tua kërkojnë që t'i bëjnë të vegjlit , për shtyrësit janë haram. 4. Të shtrish njërën këmbë a të dyja drejt kiblës, me përjashtim kur detyrohesh. 5. T'i shtrish këmbët nga mus-afi ose nga librat fetarë. Nëse janë të vendosur lart, nuk është mekruh. 1653 5692 2006-11-03T11:50:09Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Mustehabet E Namazet]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Mustehabet e namazet]] === Mustehabet e namazet === 1. Kur fal namaz të shikosh në vendin ku bënë sexhde. 2. Kur shkon në ruku të vështrosh këmbët. 3. Në sexhde të shikosh në vendin ku do të vësh hundën. 4. Kur ulesh në tehijat të shikosh mbi gjunjë. 5. Ajetet që do të lexohen në namazet e sabahut dhe të drekës, të jenë më të gjata, në namazin e akshamit të jenë më të shkurtëra. 6. Në ruku t’i hapësh e t’i shtrish gishtat e duarve dhe t’i vësh mbi gjunjë. 7. Në ruku ta mbash drejt kokën së bashku me trupin. 8. Kur të arrish në sexhde, të vësh në tokë së pari gjurin e djathtë e pastaj të majtin. 9. Sexhdenë ta bësh ndërmjet dy duarve. 10. Në sexhde, pas hundës të vësh ballin. 11. Nëse gogësin gjatë namazit, të mbyllësh gojën me anën e sipërme të dorës. 12. Meshkujt në sexhde duhet t’i ngrenë bërrylat dhe t’i mbajnë lart. Gratë krahët i mbështesin ato në tokë. 13. Meshkujt në sexhde duart dhe krahët t'i mbajnë të ndara nga barku. 14. Në ruku dhe sexhde duhet ndenjur aq sa të mund të shqiptohet tri herë Tesbihi. 15. Të ngresh kokën nga sexhdet duke thënë All-llahu ekber. 16. Pasi ta ngresh kokën nga sexhdja, t'i ngresh duart nga toka. 17. Pasi t'i ngresh duart, t'i ngresh gjunjët. 18. Meshkujt, pasi të ngrenë kokën nga sexhdja dhe të ulen, e ngulin këmbën e djathtë dhe ulen mbi të majtën. 19. Meshkujt e ngulin këmbën e djathtë dhe majat e gishtave i kthejnë nga kiblja. 20. Në tehijat gishtat duhen vënë mbi kofsha dhe të mbahen të shtrirë nga kiblja, pa i lakuar dhe pa lëvizur asnjë. 21. Duke dhënë selam, koka të kthehet në të djathtë e të majtë. 22. Duke dhënë selam të shikohet në supe. 1654 5690 2006-11-03T11:50:00Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Sunnetet E Namazit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Sunnetet e namazit]] === Sunnetet e namazit === 1- Në namaz t’i ngrehësh duart te veshët. 2- Të drejtosh nga kibla pëllëmbën e dorës. 3- Të lidhen duart pasi të merret tekbiri. 4- Të vësh dorën e djathtë mbi të majtën. 5- Meshkujt t’i vënë duart nën kërthizë e gratë në gjoks. 6- Të lexosh Subhaneken pas tekbirit. 7- Të lexohet Eudhubil-lahi qoftë nga imami, qoftë nga ai që falet vetëm. 8- Të lexohet Besmeleja. 9- Të thuhet tri herë Subhane rabbije-l-adhim. 10- Të thuhet tri herë Subhane rabbije-l-a’la. 11- Duke dhënë selam, të shikosh në të dy supet. 12- Imami, përveçse në namazet e xhumasë e të bajramit,ato ajet që do ti këndojë në rekatin e parë të çdo namazi, në krahasim me rekatin e dytë, të jenë më të gjatë. 13- Në ndenjen e fundit të lexosh Salavatet. 14- Të thuash Rabbena leke-l-hamd kur të ngrihesh nga rukuja. 15- Duke u ngritur nga rukuja, imami ose ai që falet vetëm, të shqiptojë Semiall-llahu limen hamideh. 16- Në sexhde, duke u mbledhur gishtat e këmbëve, majat e tyre të kthehen nga kiblja. 17- Gjunjët dhe duart duhet vënë në tokë. 18- Thembrat, gjatë qëndrimit në këmbë, të mbahen larg njëra-tjetrës rreth katër gishta, ndërsa në ruku, në qëndrim drejt kur ngrihemi nga rukuja dhe në sexhde duhet t’i mbajmë të ngjitura. 19- Pas Fatihasë të thuash “amin”, të marrish tekbir para rukusë, në ruku gishtat, duart të shtrira t’i mbash mbi kapak të gjunjëve, për sexhde të marrësh tekbir, në mes të dy sexhdeve të ulesh e duke u ulur këmbën e majtë ta shtrish në tokë dhe të djathtën ta ngulësh e të ulesh mbi të. Në namazin e akshamit lexohen sure të shkurtra. Në namazin e sabahut, rekati i parë në krahasim me të dytin bëhet më i gjatë. Ai që i bashkohet imamit, nuk e lexon Fatihanë dhe suren, por e lexon Subhaneken, shqipton tekbiret, lexon tehijatin dhe salavatet. 1655 5688 2006-11-03T11:49:51Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Si Falet Namazi]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Si falet namazi]] === Si falet namazi === Për namazin e mashkullit që falet vetëm po sjellim një shembull Sunnetin e namazit të sabahut i cili falet kështu: 1. Së pari kthehemi nga kiblja. Këmbët i mbajmë paralelisht të ndara nga njëra-tjetra në largësi rreth katër gishta. Me gishta të mëdhenj të duarve prekim të butin e veshëve, pëllëmbët të hapura i kthejmë nga kiblja dhe me zemër e gojë shqiptojmë: “E bëra nijet (vendosa) për kënaqësi të Zotit të fal sunnetin e namazit të sabahut të sotëm, u ktheva nga kiblja dhe u ujdisa(ndjek) Kuranit” dhe e shqiptojmë tekbirin: All-llahu ekber, e pastaj i bashkojmë duart nën kërthizë duke vënë dorën e djathtë mbi të majtën. 2. Sytë i drejtojmë në vendin ku do të bëjmë sexhdenë, dhe lexojmë: a) Subhaneke, b) Eudhu Besmelen, pastaj Fatihanë, c) pas Fatihasë, pa lexuar Besmelen, lexojmë një sure (të shkurtër). 3. Pas leximit të sures, duke thënë All-llahu ekber, përkulemi në ruku. Me duar mbulojmë kapakët e gjunjëve, belin e mbajmë drejt dhe duke mos i ndarë sytë nga këmbët, themi: Subhane rabbije-l-adhîm tri herë. Mund të thuhet edhe pesë ose shtatë herë. 4. Duke thënë Semiall-llahu limen hamideh, drejtohemi dhe, kur qëndrojmë drejt, shqiptojmë: Rabbena leke-l-hamd. 5. Pa qëndruar shumë në këmbë, duke thënë All-llahu ekber biem në sexhde. Duke rënë në sexhde në tokë vëmë me radhë: a) gjurin e djathtë, pastaj gjurin e majtë, pastaj dorën e djathtë, dorën e majtë, hundën dhe ballin; b) gishtat e këmbëve mblidhen në drejtim të kibles, c) koka vihet në mes dy duarve; ç) gishtat e duarve shtrihen përpara, d) së bashku me brendinë e pëllëmbëve shtrihen përtokë; dh) duke qenë në këtë gjëndje, themi së paku tri herë: Subhane rabbije-l-a’la. 6. Duke thënë All-llahu ekber ngrihemi nga sexhdja dhe këmba e majtë shtrihet në tokë, gishtat e këmbës së djathtë mblidhen në drejtim të kibles dhe ulemi në gjunjë. Duart vihen mbi gjunjë me gishta të shtrirë. 7. Pa ndenjur ulur tepër në gjunjë, duke thënë All-llahu ekber kthehemi prapë në sexhden e dytë. 8. Përsëri, në sexhde, së paku tri herë, themi Subhane rabbije-l-a’la dhe duke shqiptuar All-llahu ekber, ngrihemi në këmbë. Duke u ngritur nga sexhdja, së pari duhet ngritur balli nga toka, pastaj hunda, e pastaj dora e majtë dhe dora e djathtë dhe në fund gjuri i majtë dhe i djathti. 9. Kur marrim pozitën në këmbë, për të filluar rekatin e dytë, pas Besmeles lexojmë Fatihanë, e pastaj një sure (të shkurtër) dhe duke shqiptuar All-llahu ekber, përkulemi në ruku. 10. Edhe rekati i dytë bëhet deri në fund në atë mënyrë siç është përshkruar rekati i parë. Vetëm që pas sexhdes së dytë, kur të themi All-llahu ekber, pa u ngritur në këmbë, ulemi në gjunjë dhe: a) Pasi t’i lexojmë lutjet (duatë): Ettehijjatu, All-llahumme sal-li, All-llahumme barik dhe Rabbena âtîna, japim selam, së pari në anën e djathtë duke thënë Esselâmu alejkum ve rahmetull-llah, e pastaj në të majtën Esselâmu alejkum ve rahmetull-llah. b) Pasi të japim selam, themi: All-llahumme entesselamu ve minkes selâm tebarekte jâ dhe-l-xhelâli vel ikrâm, dhe pa folur fare, ngrihemi të falim farzin e sabahut. Sepse, të flasësh ndërmjet sunnetit dhe farzit, edhe pse nuk e prish namazin, i pakëson sevapet. Pas namazit, këndohen: tri herë Estagfirull-llah, pastaj Ajetel kursija dhe tridhjetë e tre herë Subhanall-llah, tridhjetë e tre herë Elhamdulil-lah dhe tridhjetëetre herë All-llahu ekber. Këto duhen kënduar pa zë. Të këndosh me zë është bidat(shtesë). Më pastaj bëhet duaja. Në dua meshkujt i çojnë duart në lartësi të gjoksit. Hapen pëllëmbët. Brendia e shuplakës kthehet drejt qiellit. Sepse ashtu siç është Qabeja kible e namazit, ashtu është qielli kible e lutjes. Pas duasë, duke lexuar ajetin Subhane rabbike..., i fërkojmë duart për fytyre. Për rekatin e dytë në sunnete dhe farzet katër rekatëshe lexohet Ettehijatu dhe çohemi në këmbë. Në rekatet e treta dhe të katërta të sunneteve, pas Fatihasë, këndohet një sure (e shkurtër). Në rekatet e treta e të katërta të farzeve këndohet vetëm Fatihaja. Edhe farzi i akshamit falet kështu. Pra, në rekatin e tretë të tij nuk këndohet sureja. Kurse në namazin e vitrit në çdo rekat, pas Fatihasë, këndohet sure shtesë. Në rekatin e fundit pas sures merret tekbir dhe duart ngrihen te veshët. Pastaj këndohen duatë e Kunutit. Edhe sunnetet e para të ikindisë dhe jacisë, që janë Gajri muekked, janë si sunnetet e tjera, veçse në ndenjen pas rekatit të dytë, pas Tehijatit, këndohen edhe Salavatet. Namazi i gruas që falet vetëm Për shembull, Sunneti i namazit të sabahut falet kështu: 1. Së pari mbulohet trupi prej kokës deri te këmbët. Vetëm duart dhe fytyra mbeten të pambuluara. Suret dhe duatë që do t’i këndojë në namaz, janë sikur të namazit të mashkullit që falet vetëm. Ndërsa pjesët që ndryshojnë janë këto: a) Duart nuk i ngrenë si meshkujt te veshët; duke i çuar duart në lartësinë e supeve, gruaja e bën nijet, merr tekbir, i lidh duart mbi gjoks dhe fillon namazin. b) Në ruku nuk qëndron plotësisht drejt. c) Në sexhde bërrylat i shtrin në tokë. ç) Në tehijat ulet mbi kofsha. Domethënë, këmba e djathtë dhe e majtë janë në anë të djathtë, dhe ulet mbi të majtën. Për gratë, forma më e lehtë për t’u mbuluar mirë në namaz, është një shami e gjerë që do t’i mbulojë edhe duart edhe një fund i gjatë e i gjërë, që do t’i mbulojë edhe këmbët. VAXHIBET E NAMAZIT Vaxhibet e namazit janë këto: 1. Të lexohet sureja Fatiha. 2. Pas Fatihasë, të lexohet një sure dhe një apo së paku tre ajete të shkurtra. 3. Të lexohet Fatihaja para sures. 4. Suren që lexohet pas Fatihasë, ta lexojmë në rekatin e parë e të dytë të farzeve dhe në çdo rekat të sunneteve. 5. Suret të lexohen radhazi njëra pas tjetrës. 6. Fatihanë ta lexosh një herë në çdo rekat të namazeve sunnet e vaxhib. 7. Të rrish ulur (teshehud) pas rekatit të dytë të namazeve tre dhe katër rekatëshe. Qëndrimi ulur i fundit, është farz. 8. Në rekatin e dytë të rrish ulur më tepër se teshehhudi. 9. Në sexhde t’i vësh bashkarisht hundën dhe ballin në tokë. 10. Kur të ulesh në rekatin e fundit, të këndosh Ettehijatu. 11. Në namaz t’i përshtatesh pjesëve përbërëse të namazit (ruknet). 12. Në fund të namazit të thuash: Esselamu alejkum ve rahmetullah. 13. Në fund të rekatit të tretë të vitër namazit, të këndosh duanë e Kunutit. 14. Të marrësh tekbire në namazet e bajrameve. 15. Të kënduarit e imamit me zë të lartë në namazet e sabahut, xhumasë, bajramit, teravisë, vitrit dhe në dy rekatet e para të akshamit e të jacisë. 16. Të lexuarit e imamit pa zë dhe të atij që falet vetëm në farzet e drekës dhe ikindisë dhe në rekatin e tretë të akshamit në rekatin e tretë e të katërt të jacisë. Natën e kurban bajramit nga namazi i sabahut e deri në namazin e ikindisë të ditës së katërt, pas njëzet e tri namazeve farz të këndohet tekbiri; All-llahu ekber, All-llahu ekber, la ilâhe il-lall-llah, vall-llahu ekber, All-llahu ekber ve lil-lahi-l-hamd, është vaxhib. SEHVI SEXHDE (Sexhdeja përmirësuese e harresës): Ai që fal namaz, nëse me dije ose me harresë, lë një pjesë që është farz në namaz, e prish namazin. Nëse një vaxhib e lëshon me harresë, nuk e prish atë. Por, duhet të bëjë Sehvi sexhde (Sexhde plotësuese-përmirësuese). Nëse e lë pa falur edhe me qëllim, namazi nuk prishet. Por është i mangët. Sehvi sexhde nuk është vaxhib. Por është vaxhib të falet përsëri ai namaz. Nëse nuk e fal, është gjynahqar. Nëse e lë pa falur me qëllim një sunnet, bën gjynah. Por, namazi nuk prishet. Nëse e lë pa falur me harresë, nuk bëhet Sehvi sexhde. Nëse ke bërë disa gabime duke lënë pa plotësuar në namaz dhe të duhen disa Sehvi sexhde, mjafton të bëhet një herë. Nëse imami gabon dhe ia tërheqin vërejtjen, kërkohet Sehvi sexhde. Nëse ai që falet mbas imamit gabon, nuk bën Sehvi sexhde vetë, pa imam. Sehvi sexhdja bëhet pasi të kendojmë tehijjatu dhe pasi të jepet selam në një anë, pra i bëjmë dy sexhde, ulemi dhe tani këndojmë Ettehijjatu, Salavatet dhe duatë e namazi plotësohet. Sehvi sexhdja mund të bëhet edhe pasi të jepet selam në të dy anët ose pa dhënë selam fare. Kështu për shembull: Të ngrihesh kur duhet të rrish ulur; të rrish ulur kur duhet të ngrihesh; Të lexosh pa zë kur duhet të lexohet zëshëm; Të lexosh zëshëm kur kërkohet të lexohet pa zë; Ku kërkohet dua, të lexosh nga Kur’ani; Ku këndohet nga Kur’ani, të lexosh dua; Si p.sh.,: në vend të sures Fatiha të lexosh duanë Ettehijjatu, këtu domethënë është braktisur Fatihaja; Të japësh selam pa e plotësuar namazin; Të ngrihesh në këmbë pasi të jetë plotësuar namazi; Të lexosh sure të shkurtër në rekatet e treta dhe të katërta të namazeve farz pas Fatihasë; Të mos e lexosh suren e shkurtër pas Fatihasë në dy rekatet e para;Të leshë pa kënduar tekbiret e namazit të bajramit; Të leshë pa kënduar duanë e Kunutit në namaz të Vitrit, - të gjitha këto janë raste që kërkojnë të bëhet Sehvi sexhde. SEXHDE-I TILAVETI: Në Kur’an në katërmbëdhjetë vende ka ajete me sexhde. Ai që e lexon njërin nga këto ajete, ose edhe ai që e dëgjon, edhe nëse nuk e kupton domethënien, e ka vaxhib të bëjë një sexhde. Kjo pra quhet sexhde-i tilavet ose Sexhdja e këndimit të Kur’anit. Për ata që e dëgjojnë zërin që oshëtinë dhe kthehet prapë nga malet, shkretëtirat dhe nga vende të tjera, nuk është vaxhib të bëjnë sexhde. Për të bërë sexhden kërkohet të jetë zë njeriu. Më parë është thënë se zëri që vjen nga radioja nuk konsiderohet zë njeriu, sepse është zë i një mjeti të pashpirt, që i përngjet zërit të hafëzit. Për këtë arsye, ai që i dëgjon ajetet me sexhde të kënduara nga radioja dhe magnetofoni nuk e ka vaxhib të bëjë Sexhde-i tilavet. Për të bërë Sexhde-i tilavet duhet të jesh me abdest, i kthyer nga kibla, të qëndrosh në këmbë para se t’i ngresh duart te veshët dhe duke shqiptuar All-llahu ekber, të lëshohesh në sexhde. Tri herë thuhet Subhane rabbije-l-a’la. Pastaj, duke thënë All-llahu ekber ngrihesh nga sexhdja dhe Sexhde-i tilaveti kryhet. Së pari duhet bërë nijeti, se pa nijet nuk pranohet. Kur lexohet në namaz, menjëherë bëhen ndarazi rukuja dhe një sexhde dhe ngrihemi në këmbë e vazhdojmë leximin. Pas leximit të ajetit me sexhde dhe tri ajete pas tij, nëse përkulemi në ruku dhe nëse bëhet nijeti i Sexhdei tilavetit, rukuja dhe sexhdet e namazit zënë edhe vendin e Sexhde-i tilavetit. Ai që falet me xhemat, sapo të lexojë imami ajetin me sexhde, edhe pse nuk ka dëgjuar që imami e ka lexuar bashkë me imamin bën një ruku dhe dy sexhde veçazi. Xhemati në ruku duhet ta bëjë nijet. Jashtë namazit, Sexhde-i tilaveti mund të lihet për më vonë. SEXHDJA E FALËNDERIMIT është si Sexhde-i tileveti. Atij që i vjen një nimet - begati, dhe ai që shpëton nga një problem, është e meritueshme që për All-llahut Te’álá të bëjë një sexhde falënderimi - mirënjohjeje. Në sexhde së pari thotë: Elhamdulil-lah pastaj e lexon Subhane rabbijel a’la. Të bësh sexhde pas namazit, është mekruh. Është thënë se ai që nuk i kushton kujdes përpikmërisë së pjesëve përbërëse të namazit (rukneve) në namaz, u bën dëm të gjitha krijesave. Sepse për shkak të gjynahut të atij personi, nuk bien shira, nuk mbijnë të mbjellat dhe bien shira pas kohe, kështu që, në vend që të sjellin dobi, bëjnë dëme. 1656 5686 2006-11-03T11:47:47Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Pjesët Përbërëse Të Namazit(Ruknet E Namazit)]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Pjesët përbërëse të namazit (ruknet e namazit)]] === Pjesët përbërëse të namazit (Ruknet e namazit) === 1. IFTITAHI TEKBIR - Tekbiri fillestar. Duke hyrë në namaz të shqiptohet All-llahu ekber është farz. Tjetër fjalë nuk thuhet. 2. KIAM - Ndenja në këmbë. I sëmuri që nuk mund të rrijë në këmbë, falet ulur. I sëmuri që nuk mund të rrijë ulur, shtrihet në shpinë dhe falet me lëvizje koke. Meqë fytyrën duhet ta ketë nga kiblja e nga qielli, i vihet jastëku nën kokë. I shtrëngon këmbët. Kur je me qëndrim në këmbë, këmbët mund të jenë të hapura rreth katër gishta larg njëra - tjetrës. I sëmuri që nuk mund të rrijë në këmbë se i merren mendtë, i dhemb shumë koka, dhëmbi, syri ose diku tjetër. Atij që i kullon plaga, ka frikën e armikut, është rrezik t’i vidhet pasuria. Ai që duke ndenjur në këmbë do ta prish agjërimin ose këndimin, ose ata që do t’u zbulohej vendi i auretit, që të gjithë falen ulur. Për ruku përkulet pak, e për sexhde e vë kokën në tokë. Ai që nuk mund ta vërë kokën në tokë, për ruku përkulet pak e për sexhde përkulet më shumë. Nëse përkulja për sexhde nuk është më e madhe se përkulja për ruku, namazi nuk pranohet. Nëse në tokë vë një gur a dërrasë dhe mbi to bën sexhde, edhe pse i pranohet namazi, hyn në gjynah. Domethënë bëhet tahrimen mekruh. 3. KIRAET - Leximi i Kur’anit. Në çdo rekat të sunneteve dhe të vitrit, si dhe kur fal vetëm në dy rekatet e farzeve gjatë të ndenjurit në këmbë, është farz të lexohet Kur’an (një ajet i gjatë ose tri të shkurtra). Të lexosh sure të shkurtër, është më sevap. Në rekatin e parë të secilit namaz lexohet: Subhaneke, Eudhubil-lahi, Bismi-lahi, Fatihaja dhe një sure (kaptinë).Në rekatin e dytë të secilit namaz lexohet: Bismil-lahi, Fatihaja dhe një sure, ose një ajet i gjatë a tri të shkurtra (më e pakta).Në rekatin e tretë dhe të katërt të namazeve farze lexohet Bismil-lahi dhe Fatihaja.Leximi i Fatihasë dhe i sures (së shkurtër) në dy rekatet e para, është vaxhib ose sunnet. Dhe të lexosh Fatihanë para sures është vaxhib. Nga kjo renditje (e vaxhibeve) e kiraetit, nëse harrohet një, duhet bërë Sehvi sexhde (sexhde përmirësuese).Gjatë ndenjes në këmbë, në Kiraet, nuk lejohet të lexohet përkthimi i Kur’anit. Imami atë që do ta lexojë në rekatin e parë dhe të dytë, përveç në namazin e xhumasë dhe të bajrameve, është sunnet ta lexojë me gjatësi dy shkallësh (rekati i parë më i gjatë se i dyti). Kur falet vetëm, në çdo rekat mund të lexojë me të njëjtën gjatësi. Është mekruh që imami ta bëjë shprehi që në të njëjtat rekate të të njëjteve namaze, të këndojë të njëjtat ajete. Është edhe më keq sikur t’i këndojë me rend të mbrapshtë. Në rekatin e dytë të kërcesh suren që pason pas asaj që është kënduar në rekatin e parë, e të këndosh të tretën, është mekruh. Ta këndosh Kur’anin me renditjen si në Mus-haf, është vaxhib dhe kjo duhet praktikuar gjithmonë. 4. RUKU’I - Pas leximit të Kur’anit (Kiraetit), derisa jemi në këmbë, duke marr tekbir përkulemi në ruku. Në ruku meshkujt i hapin gishtat i vënë mbi gjunjë dhe shpinën e kokën i mbajnë drejt. Në ruku më së paku tri herë thuhet: Subhane rabbijeladhim. Nëse imami pa e shqiptuar tri herë e ngre kokën me tekbir, edhe xhemati e ndjek menjëherë atë. Në ruku krahët dhe këmbët mbahen drejt. Femrat nuk i hapin gishtat. Shpinën, këmbët dhe krahët nuk i mbajnë drejt. Duke u ngritur nga rukuja, shqiptojmë: Semiall-llahu limen hamideh. Kjo si për atë që falet vetëm, si për imamin, ta thotë është sunnet. Xhemati këtë nuk e thotë. Mandej ndalemi pak dhe, në pozitën me qëndrim drejt, themi: Rabbena leke-l-hamd. Dhe tani, duke thënë All-llahu ekber biem në sexhde. Së pari i ulim gjunjët në tokë, mandej pëllëmbët, të djathtën e pastaj të majtën, dhe në fund hundën dhe ballin. 5. SEXHDEJA - Vënia e fytyrës në tokë (dysheme). Në sexhde gishtat e duarve duhet të jenë të bashkuar me njëri tjetrin dhe drejt kibles, kurse koka ndërmjet dy duarve. Ta vësh kokën në një vend të pastër, domethënë në gur, në tokë, në dërrasë, mbi shtrojë është farz.Vendosja e hundës së bashku me ballin është vaxhib. Të vësh vetëm hundën pa ndonjë arsye nuk është e lejuar. Të vësh vetëm ballin, është mekruh. T’i vesh në tokë të dy këmbët, ose së paku nga një gisht të të dyjave është farz. Domethënë nëse nuk vihen të dy këmbët në tokë, namazi nuk pranohet, ose është mekruh. Në sexhde t’i mbledhësh gishtat e këmbëve e t’i kthesh nga kiblja, është sunnet. Meshkujt krahët dhe kofshët në sexhde, i mbajnë të ndara nga barku. T’i vësh në tokë duart dhe gjunjët, është sunnet. Thembrat, në kiam (në ndenje në këmbë) t’i mbash larg njëra-tjetrës katër gishta, në ruku dhe në sexhde t’i mbash të bashkuara, është sunnet. Është mekruh t’i tërheqëh pjesët e pantalloneve kur bie në sexhde. Gjithashtu është mekruh të hysh në namaz me pantollona të palosura lart, të përvjela. Të falësh namaz me krah e pantallona të përvjela, është mekruh. Po ashtu është mekruh të falësh namaz pa takie, ndërsa të falësh namaz me rroba të zhyera e tëÊndotura apo me rroba të punës, është mekruh. 6. KADE-I AHIRE - Ulja në mbarim të namazit. Është farz që në rekatin e fundit të rrish ulur së paku aq sa të lexosh Ettehijjatu. Duke ndenjur ulur, nuk jepet isharet me gishta të dorës. Meshkujt gishtat e këmbës së djathtë i mbledhin përbrenda drejt kibles dhe këmbën e mbajnë drejt, kurse të majtën e shtrijnë në tokë, të kthyer nga e djathta, dhe ulen mbi të. Të ulesh kështu është sunnet. Femrat ulen duke i vënë në tokë shputat e këmbëve. Kofshët janë afër njëra-tjetrës. Këmbën e djathtë e nxjerrin jashtë nga ana e djathtë, këmba e majtë mbetet brenda me gishta të kthyer në të djathtë. 1657 5684 2006-11-03T11:47:18Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Ezani Dhe Ikameti]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Ezani dhe ikameti]] === Ezani dhe Ikameti === Ezan do të thotë të njoftosh kur arrin koha e faljeve. Për burrat për pesë kohët e namazit dhe për namazet kaza dhe në namazin e xhumasë, karshi predikusit, këndimi i ezanit është sunnet-i muekked. Ezani këndohet me zë të lartë për t’i njoftuar të tjerët për fillimin e kohës së namazit. Kur këndohet ezani, është mustehab të ngrihen duart te veshët dhe nga një gisht të vihet në vrima të veshëve. Të kënduarit e ikametit është më i vlefshëm se të kënduarit e ezanit. Ezani dhe ikameti këndohen në drejtim të kibles. Duke i kënduar këto, nuk flitet dhe nuk jepet përgjigjje për selamin e dhënë. Në cilat raste këndohen ezani dhe ikameti 1. Në kopsht, në fushë kur falet kaza, vetëm ose me xhemat, është sunnet që ezani dhe ikameti i meshkujve të këndohen me zë të lartë. Njerëzit, xhindët, gurët që dëgjojnë ezanin, ditën e Kiametit do të jenë dëshmitarë. Ai që përgatitet për të falur disa namaze kaza, së pari këndon ezanin dhe ikametin. Duke i falur kazatë e mëparshme, të tjerave u këndon vetëm ikametin dhe nuk është e nevojshme të këndosh ezanin. 2. Ai që e fal me kohë namazin në shtëpinë e vet, vetëm ose me xhemat, nuk këndon ezanin dhe ikametin, sepse ezani dhe ikameti i kënduar në xhami, konsiderohet se është kënduar edhe në shtëpi. Por nëse ikameti këndohet është më i vlefshëm. Pasi të jetë falur namazi me xhemat në xhaminë më të afërt ose në çfardo xhamie me xhemat të njohur, ai që fal vetëm, nuk e këndon ezanin dhe ikametin. Në xhamitë që janë në rrugë, ose që nuk kanë imam dhe myezin dhe që nuk kanë xhemat të caktuar, ata që vijnë në kohë të ndryshme, por kohë të një namazi, përbëjnë xhemat të ndryshëm. Për çdo xhemat këndohet ezani dhe ikameti. Në xhami të këtillë edhe ai që falet vetëm, i këndon ezanin dhe ikametin me zë sa për t’i dëgjuar vetë. 3. Ata që janë mysafirë (udhëtarë), edhe kur falen me xhemat në mesin e vet, edhe kur falen vetëm, e këndojnë ezanin dhe ikametin. Pranë atij që falet vetë, nëse ka shokë, mund ta lësh ezanin. Ai që është në udhëtim kur falet vetëm në një shtëpi, këndon ezanin dhe ikametin. Sepse ezani e ikameti i kënduar në xhami, nuk konsiderohet për namazin e tij. Nëse disa prej atyre (udhëtarëve) e këndojnë ezanin në shtëpi, ata që falen më pastaj, nuk e këndojnë. Këndimi i ezanit nga fëmija i mençur, nga i verbri etj., të cilët dinë, është i lejuar dhe nuk duhet të kesh kurrfarë neverie.Kurse këndimi i ezanit nga ndonjë i paditur s‘është e pëlqyer. Këndimi i ezanit dhe ikametit nga ai që është xhunup, dhe këndimi i ezanit pa abdest, si dhe këndimi i ezanit nga gruaja,mëkatari, pijaneci, fëmija jo i mençur dhe këndimi i ezanit ulur, është tahrimen mekruh. Ezanet e këtyre këndohen përsëri. Për të qenë ezani i vërtetë, myezini duhet të jetë mysliman dhe i mençur. Arsyeja që ezani i mëkatarit nuk është i vlefshëm qëndron në faktin se fjala e tij në ibadete nuk pranohet. Me thirrjen e ezanin nga ana e tij nuk besohet se ka ardhur koha e namazit. Me ezanin dhe me shenjën që jep ai, nuk ndërpritet agjërimi (nuk hapet iftari). Ata që e nderojnë dhe e respektojnë ezanin dhe që e këndojnë atë në harmoni me sunnetin, pa i ndryshuar tingujt, fjalët e tij, pa e prishur, ata që nuk e përqeshin dhe që dalin në minare, - do të arrijnë shkallë të lartë. Por nëse ezani nuk këndohet në harmoni me sunnetin, për shëmbull, nëse ndryshojnë disa fjalë, nëse përkthehet dhe nëse këndohet duke u përqeshur në disa fjalë, ai që e dëgjon këtë asnjë pjesë nuk përsërit. Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem), në një hadith të tij thotë: “Kushdo që në kohën kur e dëgjon zërin e ezanit, e këndon bashkë me myezinin pa zë, atij për çdo germë i jepen njëmijë sevape dhe i falen njëmijë gjynahe”. Ai që e dëgjon ezanin edhe nëse lexon Kur’ani Kerim, është sunnet ta shqiptojë ngadalë atë që dëgjon. Kur e dëgjon ezanin: Hajje ales-salah dhe Hajje alel felah duhet të thuash: “La havle ve la kuvvete il-la bil-lah”. Pas ezanit këndohet salavat. Pastaj këndohet duaja e ezanit. Këndimi i ezanit All-llahu ekber..................................................... 4 herë Eshhedu en la ilâhe il-lall-llah.................................... 2 herë Eshhedu enne Muhammeden Resulull-llah............................... 2 herë Hajje ales-salah.................................................... 2 herë Hajje alel felah.................................................... 2 herë All-llahu ekber..................................................... 2 herë La ilâhe il-lall-llah............................................... 1 herë Vetëm në ezanin e sabahut pas Hajje alel felah këndohet dy herë edhe Essalatu hajrun minen-neum. Ndërsa në ikamet pas Hajje alel felah dy herë thuhet Kad kametissalatu. Duatë e ezanit: Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem), ka porositur: “Duke u kënduar ezani këndoni këtë dua: “Ve enne eshhedu en lâ ilâhe il-lall-llah vahdehu la sherike lehu ve eshhedu enne Muhammeden abduhu ve resuluhu ve radîtu bil-lahi rabben ve bil islâmi dînen ve bi Muhammedin sal-lall-llahu alejhi ve sel-leme resûlen nebijja”. Përsëri në një hadithi sherif thuhet: “O ummeti im. Kur të kryhet ezani, këndoni këtë dua: All-llahumme rabbe hâ dhihiddâvetit-tâmmeti ves-salâti-l-kaimeti âti Muhammedeni-l-vesîlete vel fadilete veddere-xhâterr-rrefiate veb’athhu mekamen mahmudenil-ledhi ve’adtehu inneke la tuhliful mîâd”. Domethënia e fjalëve të ezanit ALL-LLAHU EKBER: Zoti është i madh. Ai nuk ka nevojë për asgjë. Është i madh dhe për ibadetet e robëve të Tij nuk ka nevojë. Për ta rrënjosur mirë në mendje këtë domethënie, kjo këndohet katër herë. ESHHEDU EN LA ILAHE IL-LALL-LLAH: Dëshmoj dhe deklaroj se nuk ka Zot tjetër përveç All-llahut. Edhe dëshmoj dhe besoj se me madhështinë e Tij nuk ka nevojë për adhurimin e askujt, se përveç Tij nuk e meriton askush të adhurohet. ESHHEDU ENNE MUHAMMEDEN RESULULL-LLAH: Besoj dhe dëshmoj se Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), është pejgamber i dërguar i Tij, se është njoftues i rrugës së ibadeteve që i kërkoi Ai, dhe se All-llahu i pranon vetëm ibadetet që u njohtuan nga Ai. HAJJE ALES-SALAH; HAJJE ALEL FELAH: janë dy fjali që i thërrasin besimtërët në namaz, i cili sjell shpëtimin, lumturinë dhe kënaqësinë. ALL-LLAHU EKBER: Ibadetin që e meriton Ai, askush nuk mund ta arrijë. Është shumë i madh dhe i vetmi të cilit duhet t’i bëhet ibadet. LA ILAHE IL-LALL-LLAH: Vetëm All-llahu është Ai që e meriton, që është i denjë t’i përulesh në ibadet. Askush nuk ka të drejtë t’i bëjë ibadet tjetërkujt, përveç Tij. 6. NIJETI Derisa të këndohet tekbiri fillestar, bëhet nijeti, pra, para se të hyjmë në namaz, e bëjmë nijet (vendosim) me zemër se cilin namaz duam ta falim (një nga të pesë kohët), kthehemi nga kibla dhe i drejtohemi imamit. Secili namaz ka nijetin e vet. Duke e shqiptuar nijetin, duhet të përqëndrohemi edhe me mendje dhe me respekt të plotë të hyjmë në namaz. Nijeti mund të bëhet shqip ose arabisht. Nijeti për të gjitha namazet në gjuhën arabe do të ishte kështu: Nevejtu en usal-lije lil-lahi teala salatu-l-vakti edaen mustakbilel-kibleti - All-llahu ekber. Nijeti i bërë pas tekbirit fillestar, nuk është i vlefshëm, dhe ai namaz nuk pranohet. Te farzet dhe vaxhibet, kur bëhet nijeti, duhet të dihet cili farz e cili vaxhib është. Nuk është e navojshme të theksohet numri i rekateve në nijet. Kur fal sunnetin, mjafton të bëhet nijet namazi me zemër. Në namazin e xhenazes bëhet nijet duke thënë: “Namazin për All-llahun, duanë për të vdekurin”. Nuk është kusht për imamin që ta bëj nijet, t’u bëhet imam meshkujve. Imami, nëse nuk e bën nijet “Iu bëra imam këtij xhemati të gatshëm”, nuk e arrin sevapin e të falurit me xhemat. Nëse e bën nijet që t’u bëhet imam, e arrin edhe këtë sevap. Imamit i nevojitet nijeti i theksuar, se u bëhet imam edhe grave. 1658 5682 2006-11-03T11:47:08Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Tejemum]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Tejemum]] === Tejemumi === Tejemum domethënë pastrim me dhé kur nuk gjendet ujë. Nëse nuk gjendet ujë për të marrë abdest gusul, ose në situata kur edhe pse ka ujë, nuk ke mundësi ta përdorësh ujin, merr tejemum me dhétë pastër, me gëlqere dhe me ndonjë lloj dheu tje tër. Tejemumi është një lehtësim për abdest dhe gusul (larje). Në fenë tonë edhe tejemumi me dhe është sikur pastrimi me ujë. Feja jonë shpjegon qartë se disa ndyrësi mund të pastrohen me dhé. Situatat që e kërkojnë tejemumin, kryesisht janë këto: 1- Pamundësia e gjendjes së ujit të pastër për abdest e gusul. (Është farz të kërkosh ujë kudo në qytezë). 2- Sëmundja që pengon përdorimin e ujit, kur ka rrezik që sapo të përdoret uji, të vdesësh ose të sëmuresh nga të ftohtët. 3- Kur pranë ujit gjendet armiku ose ndonjë kafshë e rrezikshme dhe helmuese. 4- Kur je në burg e nuk ke mundësi të përdorësh ujë. 5- Kur kërcënohesh nga vdekja. 6- Kur je udhëtar dhe me vete nuk ke ujë më tepër se sa për të pirë. 7- Kur nuk ke mundësi të nxjerrësh ujë nga pusi. Farzet e tejemumit Farzet e tejemumit janë tri: 1- Ta bësh nijet. 2- Ta prekësh me pëllëmbë dheun e pastër dhe të terur ose ndonjë objekt prej dheu, t’i shkundësh dhe me to të fërkosh fytyrën, një herë. 3- Përsëri të prekësh dheun me pëllëmbë dhe me dorën e majtë ta fërkosh të djathtën deri mbi bërryl, e me të djathtën të fërkosh të majtën deri mbi bërryl, një herë. Ka edhe nga ata që thonë se tejemumi ka dy farze. Farzin e dytë dhe të tretë i konsiderojnë si një farz. Të dy variantet janë të drejta. Sunnetet e tejemumit 1- Të fillosh me Besmele. 2- Të vësh në dhé pëllëmbët e duarve. 3- Pëllëmbët t’i shkosh para e prapa mbi dhé. 4- Nëse ka dhé në pëllëmbë, t’i shkundësh derisa të mos mbetet më. 5- Kur t’i vësh duart mbi dhé, t’i hapësh gishtat. 6- Së pari të fërkosh (t’i japish mes-h) fytyrën, pastaj dorën e djathtë, pastaj dorën e majtë. 7- Ta bësh me të njëjtën shpejtësi, si kur merr abdest. 8- Të mos mbetet vend i pafërkuar (pa mes-h) në fytyrë dhe në krahë. 9- Para tejemumit, të kërkosh ujë në vendin ku ke menduar se mund të gjendet. 10- Duke i lëshuar në dhé duart, t’i peshosh sipër. 11- Duart t’i fërkosh ashtu siç është treguar lart. 12- Të fërkosh vendin në mes gishtave dhe duke e bërë këtë, ta lëvizësh unazën. Në tejemum duhet të kihet kujdes për këto gjëra 1- Personi pa abdest, nëse merr tejemum për t’i treguar nxënësit mënyrën e marrjes së tejemumit, me atë tejemum nuk mund të falë namaz. 2- Që të mund të falësh namaz me tejemum, nuk mjafton vetëm ta bësh nijet për tejemum. Duhet bërë nijet edhe për namaz. 3- Nga një dhé mund të marrin tejemum disa persona. Sepse dheu dhe materie të ngjajshme me të, të përdorura për tejemum, nuk konsumohen. Pluhuri i rënë nga fytyra e nga dora pas tejemumit është i përdorur. 4- Nëse materia me të cilen mund të merret tejemum është e përzier me një tjetër me të cilën nuk do të mund të merret tejemum, tërësia e saj njihet sipas asaj që është më tepër se gjysma. 5- Me një tejemum lejohet të falen namaze të ndryshme. 6- Mysafiri (udhëtari) nëse ka shenja se në largësi së paku dy kilometra do të gjendet ujë, ose merr njoftimin e një myslimani të mençur, të rritur, e të drejtë, pasi të mendojë mirë, e ka farz të ecë në çdo anë dyqind metra ose të dërgoj dikë për ta kërkuar. Nëse nuk mendohet shumë, nuk është e nevojshme ta kërkojë ujin. 7- Kushdo që merr tejemum pa pyetur për ujë, dhe hyn në namaz, e pastaj informohet nga një person se aty gjendet ujë, duhet të marrë abdest dhe ta përsëritë namazin. 8- Kur ka ujë në largësi më tepër se dy kilometra, namazi mund të falet me tejemum. 9- Një njeri që harron se në plaçkat e tij ka ujë, nëse nuk është në fshat a qytet, mund të falë namaz me tejemum. 10- Një njeri që mendon se është harxhuar uji, nëse gjen ujë pas namazit, namazin që ka falur me tejemum e përsërit. 11- Mysafiri (udhëtari) e ka vaxhib të kërkojë ujë nga ata që gjenden pranë tij. Nëse nuk i japin, ai falet me tejemum. 12- Derisa në rrugë, në pus ka ujë vetëm për të pirë, mund të merret tejemum. 13- Nëse ka pak ujë, xhunupi duhet larë para gruas me hajz, para atij pa abdest dhe para të vdekurit. Pronari i ujit lahet para të tjerëve. Ujërat që kanë pronarë të veçantë, kur bashkohen, së pari lahet i vdekuri. 14- Personi që është xhunup, nëse pasi të ketë marrë tejemum, e prish abdestin, nuk bëhet xhunup. Nëse ujë ka pak, merr vetëm abdest. 15- Nëse më tepër se gjysma e sipërfaqes së trupit të atij që është xhunup, është me plagë ose e skuqur, ai merr tejemum. Nëse pjesa më e madhe e lëkurës së tij është e shëndoshë dhe nëse është e mundur të lahet pa u lagur pjesët me plagë merr gusul. Nëse nuk mund të lahet pa u lagur pjesët me plagë, ai merr tejemum. Si merret tejemumi? 1. Së pari bëhet nijet pastrimi nga xhunupllëku ose nga gjendja pa abdest. Për të falur namaz me tejemum, nuk mjafton të bëhet nijet vetëm për tejemum. Duhet të bëhet nijet për të marrë tejemum për diçka që është ibadet, p.sh., tejemum për namaz të xhenazes, për abdest ose për gusul. Duke bërë nijet për tejemum, nuk ka nevojë t’i ndash abdestin dhe gusulin. Nijeti për abdest të bën të pastër edhe prej xhunupllëkut. Me tejemumin e bërë nijet për pastrim nga xhunupllëku, mund të falet namazi. Nuk ka nevojë për tejemum të dytë për namaz. 2. Dy duart, i përvesh deri mbi bërryla, me pëllëmbët e duarve prek dheun e pastër, gurë, tokë, gëlqere ose murin e suvatuar, duke i mbështetur së paku tre gishta, dhe me dy pëllëmbët e fërkon një herë fytyrën, domethënë i jep mes-h. Nëse dora nuk e prek qoftë edhe një pjesë të fytyrës, tejemumi nuk është i vlefshëm. Për t’i dhënë mes-h mirë fytyrës, të dy duart me pëllëmbë të hapura dhe me katër gishta të ngjitur njëri me tjetrin, i vëmë te balli nga ku fillojnë të dalin flokët dhe ngadalë i zbresim drejt nofullës. 3. Dy pëllëmbët i vëmë prapë në tokë (në dhé) dhe pasi t’u biem një herë duarve, pra pasi ta shkundim dheun, së pari me katër gishtat e dorës së majtë fërkojmë anën e sipërme të dorës së djathtë drejt bërrylit dhe pastaj anën e brendshme të krahut me pëllëmbën e brendshme të majtë e fërkojmë prej bërrylit deri në pëllëmbë. Unaza duhet të hiqet.. Pastaj njësoj me dorën e djathtë fërkohet krahu i majtë. Pëllëmba duhet të prekë në dhé dhe nuk është e nevojshme të mbesë pluhur në dorë. Tejemumi për abdest dhe gusul është i njejtë. Gjërat që e prishin tejemumin Sapo të pushojë situata e arsyeshme që e bën të nevojshëm tejemumin, pra kur të gjendet ujë, në situata që prishin abdestin dhe gusulin prishet edhe tejemumi. Dobitë e abdestit, gusulit dhe tejemumit Që të dy pastrimet me qëllim të ibadetit, sjellin shumë dobi për shëndetin e trupit tonë. Krahas dobive të shumta trupore, ka edhe shumë dobi shpirtërore. Disa nga dobitë e shumta që janë argumentuar, mund t’i rradhisim si vijon: 1- Në jetën tonë gjatë ditës, nuk mbetet vend që nuk e prek dora jonë, nuk mbetet mikrob që nuk e merr ajo. Ja, larja e duarve, e fytyrës dhe e këmbëve që bëhet duke marrë abdest, është një mbrojtje shumë e mirë për sëmundjet e lëkurës dhe infeksionet. Mikrobet, bakter et parazitore në trup hyjnë gjithnjë nëpërmjet lëkurës. 2- Me larjen e hundës e cila është kujdestare e sistemit tonë të frymëmarrjes, pengohet hyrja në trup e masës së mikrobeve dhe e pluhurit. 3- Larja e fytyrës e forcon lëkurën, të çlodh dhe lehtëson dhembjen e kokës. I vë në lëvizje damarët dhe nervat. Marrja e vazhdueshme e abdestit, sado që njerëzit plaken, ndikon në ruajtjen e fytyrës së tyre nga rrudhat. 4- Në situatat që shkaktojnë xhunupllëkun, me harxhimin e një energjie të madhe, rritet shpejtësia e rrahjes së zemrës dhe e qarkullimit të gjakut dhe frymëmarrja shpejtohet. Me angazhimin e tepërt të trupit ndihet lodhje, rraskapitje, shtangje, plogështi, kryesisht ngadalësohen mjaft aktivitetet shpirtërore. Me gusul trupi fiton gjallërinë e përparme. Një mbrojtës shumë i mirë i trupit është larja e rregullt. 5- Abdesti dhe gusuli ka ndikim pozitiv edhe në sistemin e qarkullimit të gjakut. Mënjanon ngurtësimin dhe ngushtimin e damarëve. Pastrimi (tahareti) nga papastërtitë Në trup, në rroba dhe në vendin ku do të falet namazi, nuk duhet të ketë ndyrësirë, papastërti e pisllëk. Pjesë përbërëse të rrobave konsiderohen edhe shamia, shalli i kokës, çallma, kapuçi dhe nallanet. Meqë edhe bezja me të cilën mbulohet trupi (atkia) dhe këndet e saj lëvizin bashkë me atë që fal namaz, ajo konsiderohet rrobë dhe nëse nuk është e pastër, namazi nuk pranohet. Kur vendi i shtrojës ku shkel dhe vë kokën është i pastër dhe të ketë ndyrësirë në një vend tjetër diku afër, namazi pranohet. Sepse shtroja nuk është e ngjitur për trupi si shall. Por, nuk lejohet namazi i atij që bart shishe të mbyllur në të cilën ka urinë, sepse shishja nuk është vendi ku është bërë urina. (Nga kjo kuptohet se kur në xhep ke shishe të mbyllur ujë kolonje, alkoli, jodi ose në kuti të mbyllur shami me gjak, beze të ndyrë, nuk lejohet të falësh namaz). Vendi ku shkelin dy këmbët dhe vendi ku bihet në sexhde, duhet të jenë të pastra. Namazi mbi najlon, xham e beze që mbulon ndyrësirën, pranohet. Nëse në sexhde fundet prekin ndyrësirë të terur, nuk prish punë. Nëse në lëkurë, në rroba, në vendin ku falet namazi nuk ka ndyrësirë më të madhe sesa sasia e dërhemit, edhe pse namazi pranohet, nëse ka ndyrësirë sa sasia e dërhemit, është tahrimen mekruh dhe është vaxhib ta lash. Nëse është më shumë se dërhemi, është farz që ta lash. Nëse është më pak, është sunnet. Është farz të lash edhe pikën e pijeve alkolike. Sasia e dërhemit te ndyrësirat e forta, është (mithkal)katër gramë e 60 centigramë. Për ndyrësirat rrjedhëse, është hapësira sa gjerësia e fytyrës së ujit që është në shuplakën e çelur të dorës. Ndyrësira e fortë e rrobës që është më pak se një mithkal kur përhapet më gjerë se sa e brendshmja e shuplakës, nuk e pengon namazin. Ndyrësira është dy llojesh: 1- Ndyrësira e trashë Ndyrësira të trasha janë të gjithë ato gjëra që kur dalin nga njeriu shkaktojnë prishjen e abdestit dhe të gusulit, sikur jashqitja, gjaku i kafshëve të ngordhura që nuk i hahet mishi, mishi i derrit, pisllëku i shpendëve dhe i kafshëve transportuese, i dhenve e i dhisë, gjaku i njeriut, vera...etj. 2- Ndyrësira të lehta: Kur një organ dhe një pjesë e rrobave ndyhet me ndyrësirë të lehtë, d.m.th., kur ndyhet deri një e katërta e kësaj pjese dhe e këtij organi, nuk e prish namazit. Urina e kafshëve me katër këmbë, të cilave u hahet mishi, dhe pisllëku i shpendëve që nuk u hahet mishi, janë ndyrësira të lehta. Pisllëku i pëllumbit, harabelit dhe shpezëve të ngjajshme, të cilave u hahet mishi, është i pastër. Rakia e nxjerrë nga destilacioni i verës dhe alkoli janë ndyrësirë e trashë dhe është haram të pihen sikur vera. Kur fal namaz, gjaku dhe pijet alkolike duhet të lahen e të pastrohen nga rrobat dhe nga lëkura. Nëse ato gjenden në shishe e të tjera, duhen nxjerrë nga xhepi. Papastërtitë pastrohen me çdo ujë të pastër, me ujin që është marrë abdest dhe gusul, me ujëra të rrjedhshme, si dhe me uthull. Uji i përdorur për abdest dhe gusul, quhet ujë i përdorur. Ky ujë është i pastër, por nuk është pastrues i nevojës së njerëzve. Nga ky pastrohet ndyrësira, por me të nuk merret abdest dhe as gusul. ISTINXHA- domethënë t’i pastrosh vendet nga është kryer nevoja e vogël dhe e madhe. Istinxhaja, të pastruarit e nevojës, është sunnet. Mashkulli e femra, pasi të prishin abdestin, duke e larë anën e përparme dhe të prapme me ujë, në mënyrë që të mos lënë urinë ose pisllëk është sunnet. Por, nëse nuk mund të pastrohet me ujë pa e zbuluar vendin e turpshëm para tjetërkujt, hiqet dorë nga pastrimi me ujë, bile edhe nëse ka shumë pisllëk. Pra, nuk bën të zbulohet vendi i turpshëm. Namazin e fal ashtu. Nëse e zbulon, bëhet fasik, domethënë bëhet person që ka bërë haram. Kur gjen një vend të volitshëm e bën pastrimin me ujë dhe namazin e përsërit. Sepse, nëse zbatimi i një urdhri bëhet sebep për të bërë një haram, për të mos bërë haram, si urdhër braktiset, nuk zbatohet. Pastrimi i nevojës me kockë, me ushqim, me pleh, me tullë, me saksi si dhe me pjesë të xhamit, me thëngjill, me pasuri të tjetërkujt dhe me gjëra të çmueshme, domethënë me gjëra të vlefshme, me para, p.sh., me mëndafsh, me gjëra të hedhura nga xhamia, me ujë zemzemi, me gjethe, me letër është tahrimen mekruh. Edhe ndaj letrës boshe duhet të kihet respekt. Pastrimi i nevojës me gazeta dhe letra, në të cilat ka shkrime që nuk i shërbejnë fesë, ku nuk ka emra të nderuar, lejohet. Mirëpo, pastrimi i nevojës nuk lejohet me kurrfarë fletësh ku ka shkrime me germa të islamit. Të kthesh organet e jashqitjes nga kibla dhe ta prishësh abdestin në këmbë apo lakuriq, pa pasur ndonjë detyrim është mekruh. Në vendin ku ka papastërti apo urinë, nuk lejohet gusuli. Por, nëse urina rrjedh e shkon dhe nuk grumbullohet, në këto vende lejohet të meret gusul. Uji i përdorur për pastrimin e papastërtive bëhet i ndotur dhe rrobat nuk duhet t’i spërkatësh. Për këtë arsye, duke bërë pastrimin e nevojës, duhet zbuluar vendi i turpshëm dhe kjo të bëhet në një vend të volitshëm. Nuk bëhet pastrimi para muslluqesh duke futur dorën me ujë në të mbathura dhe të lash vendin e urinës. Kur e prek pika e urinës, uji në grusht bëhet i papastër dhe rroba e spërkatur bëhet e ndotur. Nëse, vendet e spërkatura me këtë ujë, janë më shumë se brendia e pëllëmbës, namazi nuk pranohet. Kur urinojnë meshkujt duhet të mos spërkaten. Pa u bindur se nuk ka mbetur pikë urine, nuk duhet marrë abdest. Abdesti prishet dhe rrobat konsiderohen të ndotura edhe në rastin kur rrejdh një pikë e vetme urine.Nëse në rroba kullon më pak se brendia e pëllëmbës, marrja e abdestit dhe namazi i falur janë mekruh. Nëse pikon shumë, namazi nuk pranohet. Ata që vuajnë nga të pikurit e organit gjenital duhet vënë pak pamuk bimësh në vrimën nga urinojnë. Urinën e rrjedhur e thith pambuku. 3. Mbulimi i auretit (Vendet e auretit dhe mbulimet e grave) Auret quhen vendet që është haram t’i zhveshësh para dikujt, t’ia tregosh tjetërkujt dhe t’i shikosh ato vende të tjetërkujt. Vende të turpshme (auret) - që duhen mbuluar - te mashkulli është pjesa prej kërthizës deri nën gjunjë. Gjuri është auret (vend i turpshëm). Meshkujt kur falin namaz, të mbulojnë pjesët e tjera (krahët, kokën), të veshë çorape, është sunnet. Falja e namazit me këto pjesë të zbuluara, është mekruh. Te gratë çdo pjesë tjetër e trupit përveç pëllëmbëve të duarve dhe fytyrës, pjesa e sipërme e duarve, flokët dhe këmbët, në të katër medhhebet janë auret. Për këtë arsye gratë janë quajtur auret. T’i mbulosh këto, është farz. Nëse mbetet një e katërta e cilitdo nga organet e trupit pa u mbuluar, namazi prishet. Nëse hapet pak, nuk prishet por namazi është mekruh. Gratë jashtë namazit, kur janë vetëm, e kanë farz ta mbulojnë pjesën ndërmjet gjunjëve dhe kërthizës, e kanë vazhib të mbulojnë barkun dhe shpinën, kurse t’i mbulojnë vendet tjera, është edukatë mirësjelljeje. Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem), thotë: “Sytë e atij që shikon gruan e huaj me lakmi, do t’i mbushen me zjarr dhe do të futen në Xhehennem. Duart që ka shtrënguar dorën me gruan e huaj, lidhen për qafe dhe do të hidhen në Xhehennem. Ata që flasin me lakmi me gruan e huaj në një vend të panevojshem, për çdo fjalë do të rrinë një mijë vjet në Xhehennem”. Në një hadith tjetër thuhet: “Shikimi me lakmi i gruas së fqinjit dhe i grave të miqve, është dyfish më shumë gjynah sesa shikimi i grave të huaja. T’i shikosh gratë e martuara, është një mijë herë gjynah sesa të shikosh vajzat. Edhe gjynahet e zinasë janë të këtilla”. Pastaj Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem), thotë: “Mos i zbuloni vendet tuaja të turpshme. Nëse ka persona që nuk ndahen fare nga ju, turpërohuni nga ata dhe silluni me respekt ndaj tyre”. Në një hadith thuhet: “Mbuloji vendet e tua të turpshme. Mos ia shfaq tjetërkujt përveç gruas dhe shërbëtores sate. Edhe kur je vetëm, turpërohu nga All-llahu”. “Atë që sheh bukurinë e një vajze dhe largon menjëherë syrin nga ajo, All-llahu e nderon me sevape të një ibadeti të ri, kënaqësinë e të cilit ibadet e ndien menjëherë”. “Zoti i mallkoftë ata që i zbulojnë vendet e tyre të turpshme dhe ata që i shikojnë vendet e turpshme të tjetërkujt”. Domethënë bëhuni nga ata që të tjerëve u japin shembull në moral, në punë e në veshje. Ata që i përshtaten modës, ata që haramet i quajnë art i bukur dhe ata që punojnë harame, u thonë artistë, duhet të marrin mësim nga këto hadithe, duhet të frikësohen e të kthjellohen mbi to. Edhe t’i shikojë mashkulli pjesët e turpshme të mashkullit dhe femra të femrës, është haram. Po e përsërisim ashtu sikur është haram që mashkulli t’i shikojë vendet e turpshme të femrave dhe femrat të meshkujve, po ashtu është haram që mashkulli t’i shikojë vendet e turpshme të mashkullit dhe femra të femrës. Vendet e turpshme të mashkullit për mashkullin e për femrën janë ndërmjet kërthizës e gjunjëve. Të këtilla janë edhe vendet e turpshme të femrës për femrën. Ndërsa vendet e turpshme të femrës për mashkullin e panjohur (të huaj), janë i tërë trupi, përveç duarve dhe fytyrës. Edhe sikur të shikosh pa lakmuar pjesët e turpshme të femrës së huaj (të panjohur), është e ndaluar. I sëmuri që është i shtrirë lakuriq nën jorgan, kur e ka kokën nën jorgan dhe fal namaz me shenja, konsiderohet se është falur lakuriq. Nëse falet me kokë të nxjerrë nga jorgani, po me trupin të mbuluar me jorgan, i lejohet. Një mashkull, femrat me të cilat e ka haram të martohet mund t’i shikojë në kokë, në fytyrë, qafë, krah, këmbët nën gjunjë, por pa i lakmuar. Ato nuk mund t’i shikojë në gjoks, në mes, mbi gjunjë e në shpinë. Për femrën edhe fëmijët e xhaxhait, hallës, tezes dhe të dajës janë meshkuj të huaj. Edhe dhëndri e kunati janë burra të huaj. Me këta është haram që gruaja të bisedojë e të tallet e vetmuar. Edhe për meshkuj është haram të llafosin shkujdesshëm me vajzat e xhaxhait, të hallës, të tezes dhe me kunata. Burri nuk mund të martohet kurrë me tetëmbëdhjetë femra. Me këto mund të bisedojë e të rrijë vetëm. Edhe gruaja nuk mund të martohet me tetëmbëdhjetë meshkuj. Këta tetëmbëdhjetë meshkuj e femra janë: Të afërm nga gjaku '''Meshkujt'''..........................................'''Femrat''' 1- Baba...........................................1- Nëna 2- Babai i babait dhe i nënës.....................2- Nëna e babait dhe e nënës. 3- biri, i biri i të birit........................3- e bija, e bija e së bijës. 4- Vëllai.........................................4- Motra 5- biri i vëllait.................................5- e bija e motrës. 6- biri i motrës..................................6- e bija e vëllait. 7- Xhaxhai dhe daja...............................7- Halla dhe tezja. '''Të afërmit nga qumështi''' Meshkujt...........................................'''Femrat''' 8- Babai nga qumështi.............................8- Nëna nga qumështi. 9- Baba i babës dhe i nënës nga qumështi..........9- Nëna e nënës dhe e babait nga qumështi. 10- Biri nga qumështi.............................10- Bija nga qumështi. 11- Vëllai nga qumështi...........................11- Motra nga qumështi. 12- I biri i motrës nga qumështi..................12- E bija e motrës nga qumështi. 13- I biri i vëllait nga qumështi.................13- E bija e vëllait nga qumështi. 14- Xhaxhai dhe daja nga qumështi.................14- Halla dhe tezja nga qumështi. '''Të afërmit nga martesa''' Meshkujt..........................................'''Femrat''' 15- Vjehrri.......................................15- Vjehrra. 16- Vëllai nga babai..............................16- Motra nga nëna. 17- Njerku........................................17- Njerka. 18- Dhëndri.......................................18- Nusja. Meshkujt dhe femrat që dalin në rrugë me pjesët e turpshme të pambuluara dhe që shikojnë pjesët e turpshme të të tjerëve, do të digjen në zjarrin e Xhehennemit. 4. KTHIMI NGA KIBLA Namazi duhet të falet me fytyrë në drejtim të Qabesë. Kible i thuhet drejtimit të ndërtesës së Qabesë, e cila gjendet në qytetin e Mekës. Më parë kible ka qenë Kudusi (Jerusalemi). Shtatëmbëdhjetë muaj pas hixhretit, në mes të muajit Shaban, ditën e martë është urdhërur kthyerja nga Qabeja. Kible nuk është ndërtesa e Qabesë, por trualli i saj. Domethënë kible është hapësira aty nga toka deri në arsh. Për këtë arsye namazi falet edhe në fund të detit, në male të larta dhe në avione në atë drejtim. Mirëpo, në rastet si: 1. Për shkak të sëmundjes; 2. Në rrezik se të vidhet pasuria; 3. Në rrezik nga kafshë grabitqare 4. Në rrezik se mund të të shohë armiku; 5. Kur zbret nga kafsha, nëse nuk mund të hipë përsëri pa ndihmë dhe nëse nuk mund të falet duke i bashkuar dy namaze (drekën me ikindinë dhe akshamin me jacinë), - namazin e falë duke u drejtuar andej kah mund të drejtohet. Në anije, në tren dhe në avion është kusht të kthehesh (në fillim të namazit) nga kiblja. 5. KOHËT E NAMAZIT Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem), thotë: “Xhebraili alejhisselam, pranë derës së Qabesë dy ditë m’u bë imam. Kur agoi, ne të dy falëm namazin e sabahut, drekën derisa po largohej dielli nga zeniti, ikindin, kur hija e çdo objekti u bë sa ai objekt; kur dielli perëndoi akshamin e jacinë e falëm natën vonë. Ditën e dytë: namazin e sabahut e falëm derisa po agonte, drekën kur hija e çdo objekti u bë dy fish nga ai objekt; ikindinë e falëm menjëherë pas kësaj akshamin në kohën kur ndërpritet agjërimi (në iftar) dhe jacinë kur u bë një e treta e natës. Pastaj tha: O Muhammed, këto janë kohët e namazeve të tua dhe të pejgamberëve të mëparshëm. Ummeti yt secilën nga të pesë kohët e namazit, le t’i falë ndërmjet këtyre dy kufijve (varianteve) që kemi falur ne”. Edhe nga ky hadith merret vesh se numri i namazeve të urdhëruara që falen për çdo ditë, është pesë. Koha e namazit të sabahut: fillon prej agimit e vazhdon deri në lindjen e diellit. Koha e namazit të drekës: fillon që nga koha kur zvogëlohen hijet fillojnë të zgjaten, dhe vazhdon derisa hijet të zgjaten sa vetë objekti ose dyfish; pra koha e drekës fillon kur dielli largohet nga mesi i qiellit e zgjat deri në ikindi. Koha e namazit të ikindisë: fillon me përfundimin e kohës së drekës dhe kjo: 1. Sipas Imam Ebu Jusufit dhe Imami Muhammedit, fillon kur hija e një objekti rritet sa vetë ai objekt, dhe vazhdon derisa të zhduket dielli. 2. Sipas Imami Adham Ebu Hanifes, fillon kur hija e objektit dyfishohet dhe vazhdon derisa të zhduket dielli. Koha e namazit të akshamit: fillon pasi të perëndojë dielli dhe vazhdon derisa të errësohet mirë, domethënë derisa me skuqjen e qiellit të mos mbetet asnjë shkëndijë e diellit. Koha e namazit të jacisë: fillon atëherë kur kalon koha e namazit të akshamit dhe vazhdon deri para agimit. Sipas Imami Adham Ebu Hanifes, koha e jacisë fillon kur të zhduket skuqja në qiell. Kohët kur është e ndaluar falja e namazit janë: momentet kur dielli është duke lindur ose duke perënduar, përveç ikindisë nëse është duke u falur. Në këto tri kohë nuk lejohet as namazi i xhenazes së përgatitur më herët, as sehvi sexhdeja ose sexhdeja e leximit të Kur’anit. Dy kohë janë mekruh të falësh vetëm nafile. Pasi të falësh farzin e namazit të sabahut derisa të lind dielli, dhe pasi ta falësh farzin e namazit të ikindisë deri te farzi i akshamit. 1659 5680 2006-11-03T11:47:03Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Gusli]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Gusli]] === Gusli - Abdesi truporë === Që namazi të jetë i drejtë, abdesti dhe gusuli duhet të jenë të drejtë. Çdo mashkull e femër që është xhunup, (i papastër) gratë që lirohen nga hajzi dhe nifasi, në fund të kohës së namazit, nëse mbetet aq kohë sa për të falur atë namaz, e kanë farz të marrin gusul (abdest gusuli). Xhunup konsiderohet ai që ejakulon në ëndërr dhe në marrëdhënie seksuale. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem), thotë: “Atij që merr gusul abdest (që lahet), i jepen sevape sa qime ka. Po aq gjynahe i falen. I ngrihet shkalla e tij në Xhennet. Sevapi që do t’i jepet atij për gusul, është më i mirë se çdo gjë që është në dynja. All-llahu xheleshanuhu i urdhëron meleqtë: Kujdesuni për këtë rob timin! Natën pa përtuar ngrihet dhe duke menduar urdhrin tim merr gusul për pastrim nga xhunupllëku. Bëhuni dëshmitarë se gjynahet e këtij robi Tim i kam falur”. Në një hadithi sherif tjetër është urdhëruar: “Kur të ndyhesh, merr shpejt gusul! Sepse melaqet e quajtura Kiramen katibin ofendohen nga ai që ecën xhunup”. Në një hadith tjetër është thënë: “Në shtëpinë ku ka persona xhunup, qen dhe fotografi, nuk hyjnë meleqtë e rahmetit”. Çdokush që fal e që nuk fal namaz, nëse e kalon xhunup kohën e një namazi, do të ndëshkohet shumë ashpër. Nëse nuk është e mundur të lahesh me ujë, duhet të marrësh tejemum. Ata që janë xhunupë, nuk mund t’i bëjnë këto punë: 1- Nuk mund të falin asnjë namaz; 2- Nuk mund të prekin Kur’anin dhe ajetet e tij; 3- Nuk mund të bëjnë tavaf Qabenë, 4- Nuk mund të hyjnë në xhami dhe në mesxhide. Si merret gusli? Si sunnet gusuli merret kështu: 1- Së pari, edhe nëse janë të pastra, duhet të lajë të dy duart dhe vendin e turpshëm (auret) dhe vendet ku ka ndyrësi në trup. 2- Pastaj, duhet të marrë një abdest të përpiktë (të plotë), duke larë fytyrën duhet të bëjë nijet për gusul. Nëse nuk grumbullohet uji në këmbë, edhe këmbët duhet t’i lajë. 3- Pastaj, mbi gjithë trupin duhet hedhur ujë tri herë. Së pari tri herë duhet hedhur ujë kokës, pastaj supit të djathtë, pastaj supit të majtë. Pra, shkurt, duhet larë tërë trupi, pa mbetur asnjë pjesë, sado e vogël që të jetë, pa u larë. Nëse uji që i hidhet një pjese të trupit në gusul, shpërndahet tek pjesët e tjera edhe ato pastrohen. Sepse në gusul i tërë trupi konsiderohet një organ. Ndërsa duke marrë abdest, nëse me ujin që i hedhim një pjese, laget pjesa tjetër e pa larë, nuk konsiderohet si e larë. Kur bëhet gusuli tamam, të marrësh abdest përsëri është mekruh. Por, nëse prishet abdesti duke marrë gusul, duhet të marrësh edhe një herë. Farzet e guslit Në medhhebin Hanefi farzet (kushtet) e gusulit janë tri: 1- Gojën dhe fytin t’i shpëlash me ujë (gargara). Nëse në gojë mbetet ndonjë pjesë pa lagur edhe sa maja e gjilpërës, dhe nëse nuk lagen syprina dhe vrimat e dhëmbëve gusuli nuk është i plotë. 2- Hundën ta shpërlash me ujë. Nëse uji nuk depërton nën papastërtinë e tharë në hundë dhe nën bukën e përtypur në gojë, nuk është gusul i plotë. 3- Të lashë tërë trupin. Është farz të lash kërthizën brenda, mustaqet, vetullat, flokët dhe lëkurën nën to. Nëse mbetet ndonjë pjesë ku nuk ka depërtuar uji, si thonjtë, buzët, kapaku i syve, nuk konsiderohet se është marrë gusul. Sunnetet e guslit 1- Së pari të lahen duart. 2- Të lahen vendet e auretit. 3- Të pastrohet tërë trupi nga pisllëku. 4- Para gusulit të merret abdest; duke e larë fytyrën të bëret nijet për gusul. 5- Tërë trupi të lahet tri herë duke e fërkuar. 6- Pasi të lahet tërë trupi, të lahen të dy këmbët. Rastet e hajzit dhe nifasit të grave Ka njëmbëdhjetë lloje gusuli (pastrimesh). Pesë prej tyre janë farz; dy prej tyre janë për gratë që sapo të lirohen nga hajzi dhe nifasi, të marrin gusul (të pastrohen). Ibni Abidini në librin me titull Menhelu-l-vâridîn thotë se është njoftuar njëzëri nga dijetarët e fikhut se për çdo mysliman, mashkull e femër, është farz të mësojë Ilmihalin. Për çdo mysliman është farz që të mësojë mbi hajzin dhe nifasin . Çdo mysliman mashkull, kur të martohet, duhet t’i dijë shpjegimet rreth hajzit dhe nifasit, dhe këto kur të martohet, duhet t’ia mësojë gruas së tij. Hajz quhet gjaku që i shfaqet vajzës që ka shëndet të mirë nga mosha nëntëvjeçare , dhe që zgjat së paku tri ditë pa ndërprerë, pra hajz quhet menstruacioni i grave. Gjakut që ka çdo ngjyrë tjetër përveç së bardhës, dhe atij që është i paqartë, i thuhet gjak hajzi. Kur një vajze zë t’i shfaqet hajzi (menstruacioni), ajo hyn në moshën e pjekurisë , konsiderohet grua dhe obligohet me urdhëresat dhe ndalesat e fesë. Ditët nga çasti kur shihet gjaku e deri kur të ndalojë, quhen ditë të menstruacionit (pastrimi mujor). Kjo kohë zgjat së paku tri ditë, dhe më së shumti dhjetë ditë. Çdo grua duhet t’i dijë ditët e saj të pastrimit mujor dhe kohën kur i fillojnë. Vajzës që i ka mbushur nëntë vjet, nëse nuk ka nënë, njohuritë për hajzin e nifasin janë të detyruara t’ia mësojnë motrat, halla, tezja e saj. Nifas do të thotë lehonë. Nifas quhet gjendja e gruas pas lindjes, gjaku që rrjedh pas lindjes. Ky gjak nuk rrjedh vetëm për pak kohë. Në kohën kur pushon gjaku, menjëherë duhet marrë gusul. Kohëzgjatja maksimale është dyzet ditë. Kur të mbushen dyzet ditë, edhe nëse nuk pushon gjaku, gruaja duhet të marrë gusul dhe të fillojë namazin. Gjaku që mund të rrjedhë pas dyzet ditëve, është istihaza, domethënë i arsyetuar, i lejuar, dhe është pasojë e ndonjë çrregullimi. Gratë duhet t’i dinë përmendësh ditët e nifasit (lehonisë). Kur është me hajz me nifas, gruaja nuk mund të falë namaz dhe nuk mund të agjërojë. Nuk mund të bëjë sexhde të këndimit të Kur’anit dhe as sexhde të falënderimit të Zotit. Nuk bën ta prekë Kur’anin. Nuk bën të hyjë në xhami dhe në mesxhid. Nuk mund ta bëjë tavaf Qabenë. Kur të pastrohet, agjërimin e bën kaza (i plotëson ato ditë), kurse namazet nuk i bën kaza. Gruaja duhet ta njoftojë burrin e vet kur i ka filluar hajzi. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem), ka thënë: “E mallkuar është gruaja e cila e fsheh nga burri i vet fillimin dhe mbarimin e hajzit”. Kur të mbarojnë hajzi dhe nisafi, është farz që gruaja të marrë gusul menjëherë të lahet. 1660 5678 2006-11-03T11:46:38Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Mes-Hi Mbi Meste]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Mes-hi mbi meste]] === Mes-hi mbi meste === 1. MES-HI MBI MESTE: Meste, janë një lloj pantofla (po më të thella) prej lëkure, që nuk e lëshojnë ujin dhe të cilat e mbulojnë vendin e këmbës që është farz për ta larë; ato janë të thella deri te nyja e këmbës. Nëse mestet janë të mëdha dhe gishtat nuk shkojnë deri te cepi i mesteve, dhe nëse mes-hi has në vend bosh, nuk është i lejuar. Kur të ecësh një orë rrugë, mestet në këmbë duhet të jenë në atë mënyrë që të mos dalin nga këmba. Lejohet që mes-h të bëhet mbi çorape të mbuluara me lëkurë mbi taban ose në pjesën e sipërme të këmbës ose vetëm në taban. Lejohet të jepet mes-h mbi çorapet që nuk bien duke ecur shpejt. Mestet pengojnë depërtimin e gjendjes pa abdest në këmbë. Pasi t’i lash këmbët, lejohet t’i mbathësh mestet dhe pastaj të marrësh abdest. Mes-hi bëhet mbi meste. Mes-hi nuk bëhet nën meste, domethënë në taban-shputë. Për të dhënë mes-h si sunnet, pesë gishtat e lagur të dorës së djathtë, i vëmë mbi mesten e djathtë dhe gishtat e dorës së majtë mbi mesten e majtë dhe nga maja e gishtave i tërheqim drejt nyjës së këmbës. Pëllëmbët e duarve nuk i prekin mestet. Është farz që mes-hi të jepet në gjerësi e gjatësi të tre gishtave. Edhe pse lejohet që mes-hi të jepet me anën e jashtme të dorës, të jepet me pjesët e brendshme është sunnet. Nëse ana e sipërme e mesteve laget duke ecur mbi bar të lagur ose në shi, kjo vlen në vend të mes-hit. Kohëzgjatja e mes-hit mbi meste për vendës është njëzet e katër orë, për mysafir tri ditë e tri net, domethënë shtatëdhjet e dy orë. Kjo kohëzgjatje nuk fillon në kohën kur i vesh, por pasi t’i kesh veshur mestet, në kohën kur është prishur abdestin. Ai që është me meste, pasi të prishet abdesti, nëse merr rrugë, pa kaluar njëzet e katër orë mund t’u japë mes-h këtyre mesteve gjatë tri ditësh e tri netësh, domethënë mes-h i udhëtarit. Kur je mysafir diku por je banor i qytetit dhe kanë kaluar njëzet e katër orë, i heq mestet dhe i lanë këmbët e merr abdest. Nuk lejohet të jepet mes-h mbi mesten e shqyer aq sa të futen tre gishta të këmbës. Nëse shqyerja është më e vogël se kjo masë, mes-hi lejohet. Nëse një meste është shqyer në disa vende të vogla, të cilat kur t’i mbledhësh bëjnë sa tre gishta, t’i japësh mes-h nuk lejohet. Nëse në një meste ka shqyerje që shihet se është sa dy gishta, dhe në tjetrën sa dy ose një gisht, këtyre mund t’u jepet mes-h. Shqyerja që nuk lejohet për mes-h, nuk është sa të shihen majat e tre gishtave, por sa të shihen tre gishtat të tërë. 2. MES-HI MBI PLAGË DHE MBI FASHO Nëse heqja e gjërave si fasho, lidhëse, beze, fllaster, pambuk e melhem të vëna në ose mbi plagë të thatë dhe në e mbi plasaritje të lëkurës e dëmtojnë plagën, nuk duhet të hiqen ato, po duhet të jepet mes-h mbi to. Kush nuk mund ta mbajë abdestin, merr abdest kur të dojë. Me abdestin e marrë fal sa të dojë farze dhe nafile dhe lexon Kur’an. Kur të kalojë koha e namazit, e prish abdestit. Pas fillimit të kohës së çdo namazi merr abdest të ri dhe derisa të kalojë kjo kohë, bën çdo ibadet. Për t’u konsideruar dikush si një person që nuk mund të mbajë abdestin, duhet të vuajë vazhdimisht nga një gjë që e prish abdestin. Domethënë, person që nuk mund ta mbajë abdestin me arsye, konsiderohet ai që brenda kohës së çdo namazi merr abdest dhe që nuk mund të qëndrojë me abdest vetëm sa të mund ta falë farzin. Njeri që nuk mund ta mbajë abdestin konsiderohet njeriu arsyeja e të cilit pas faljes së çdo namazi qoftë një herë të pikojë, ajo arsye është e vazhdueshme. -------------------------------------------------------------------------------- [1] Fillova me emër të All-llahut i cili është i madh. Falënderimi i qoftë Zotit, i cili (na) e dha fenë Islame dhe na nderoi me iman. Falënderimi i qoftë Zotit, i cili ujin e bëri pastrues dhe Islamin e bëri dritë. [2] O All-llah! Më jep të pij një gotë nga pusi i profetit tënd, në mënyrë që pas asaj pirjeje të mos e ndiej etjen kurrë. [3] O Zoti im! Ma mundëso të shijoj aromën e xhennetit dhe më furnizo me begati të Xhennetit. Dhe mos më lyej me erëra të Xhehennemit. [4] O Zoti im! Ma zbardh fyrytën me dritën tënde, ashtu siç ke zbardhur fytyrën e evliave të Tu. Dhe mos ma nxi fytyrën për shkak të gjynaheve të mia ditën kur nxihen fytyrat e armiqve të Tu. [5] O Zoti im! Ma jep librin tim në anën time të djathtë dhe ma lehtëso marrjen në pyetje para Teje. [6] O Zoti im! Mos ma jep librin tim nga e majta as nga e prapa. Dhe mos ma bëj të vështirë marrjen në pyetje. [7] O Zoti im! Mos i hidh në Xhehennem trupin tim dhe flokët e mi, dhe më merr nën hije tek hija e Arshit Tënd, ditën kur nuk do të ketë hije pos hijes së Arshit Tënd. [8] O Zoti im! Më bëj prej atyre që e dëgjojnë fjalën dhe që e mbajnë të mirën. [9] O Zoti im! M’i siguro këmbët e mia ditën kur të shkelin mbi Sirat. [10] O Zoti im! Ditën kur këmbët e armiqve të Tu do të rrëshqasin mbi Sirat, mos i bëj të rrëshqasin këmbët e mia. 1661 5676 2006-11-03T11:46:23Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Abdesti]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Abdesti]] === Abdesi === Marrja e abdestit është nga farzet (kushtet) e namazit. Abdesti duhet të merret edhe për të mbajtur Kur’anin, për të bërë tavaf Qabenë, për të bërë sexhde-i tilave, për të falur namazin e xhenazes. Është shumë sevap gjithmonë të jesh me abdest, të hysh në shtrat me abdest, të hash dhe të pish me abdest. Atyre që vdesin me abdest, u jepet sevapi i shehidit. Pejgamberi (salall-llahu alejhi ve selem), ka thënë: “Ai që vdes me abdest, nuk e vuan dënimin e vdekjes. Sepse abdesti është shenjë e atij që ka iman. Është çelës i namazit e pastrues i trupit nga gjynahet”. “Sapo të marrë abdest myslimani, i hiqen gjynahet nga veshët, nga sytë, nga dora dhe këmbët. Sapo të ulet, rri sikur ai që është i shpëtuar”. “Më e mira (më e dobishmja) nga veprat është namazi. Vetëm besimtarët janë ata që insistojnë për abdestin. Besimtari tërë ditën duhet të jetë me abdest. Edhe natën duhet të bjerë (në gjumë) me abdest. Kur vepron kështu, është nën mbrojtje të All-llahut xheleshanuhu. Edhe uji dhe gjella që pi e ha, sa kohë që është me abdest, në bark të tij e përmendin. Gjatë tërë kohës që qëndrojnë në barkun e tij, luten t’i falen gjynahet”. Abdesti ka gjëra që janë farze, sunnete, edukative dhe gjëra që janë të ndaluara që e prishin atë. Kush e fal namazin pa abdest me dije dhe i padetyruar bëhet mëkatar. Kush e prish abdestin duke falur namaz, menjëherë jep selam dhe del nga namazi. Pa kaluar koha, merr abdest dhe namazin e fal përsëri prej fillimit. Farzet e abdestit Abdesti ka katër farze: 1. Të lash fytyrën, 2. Të lash duart e krahët deri mbi bërryl, 3. T’i japësh mes-h një të katërtës së kokës, domethënë ta përshkosh me dorë të lagur, 4. T’i lash këmbët deri përtej nyjeve, një herë. Në medhhebin Shafi edhe nijeti dhe rregulli i marrjes së abdestit janë farz dhe duke e larë fytyrën duhet bërë nijet. Shiinjtë nuk i lajnë këmbët, mbi këmbën e zbathur bëjnë mes-h (e përshkojnë me dorë të lagur). Si merret abdesti? 1. Duke filluar të marrim abdest, këndojmë këtë dua: “Bismil-lahi-l adhim. Velhamdu lil-lahi ala dini-l-Islam. Ve ala tevfiki-l-iman. Elhamdu lil-lahil-ledhi xhealel mae tahûren ve xhelael islame nuren”).[1] 2. Duke shpërlarë gojën tri herë me dorën e djathtë, lexojmë këtë dua: “All-llahummes-kinî min havdi nebijjike ke’sen la ezmeu ba’dehu ebeden”).[2] 3. Me dorë të majtë tri herë shpërlajmë hundën dhe këndojmë: “All-llahumme erihnî rajihetel xhenneti verzuknî min ni’amiha. Ve lâ turihni rajihaten-nar”).[3] 4. E lajmë fytyrën prej ku kanë dalë flokët e deri nën mjekër, e prej veshit në vesh, tri herë dhe këndojmë këtë dua: “All-llahumme bejjid vexhhî bi nurike jevme tebjaddu vuxhuhu evlijaike ve la tusevvid vexhhî bi dhunûbî jevme tesveddu vuxhuhu a’adaike”).[4] 5. Duke e larë, tri herë, dorën e djathtë deri pas bërrylit, me dorën e majtë, këndojmë duanë: “All-llahumme a’tini kitâbî bijemînî ve hasibnî hisâben jesîren”).[5] 6. Duke e larë, tri herë, dorën e majtë deri pas bërrylit me dorën e djathtë, këndojmë duanë: “All-llahumme la tuti’ni kitabî bi shimalî ve lâ min veraî dhahrî ve lâ tahâsibnîhisâben shediden”).[6] 7. Me dorë të lagur i japim mes-h pjesës së përparme të kokës dhe këndojmë duanë: “All-llahumme harrim sha’rî ve besherî alen-Nâr. Ve edhil-lini tahte dhil-li arshike jevme la dhil-le il-la dhil-le arshike”.)[7] 8. Pastaj, me duar të lagura, më drejtë me gishtat treguas i lagim vrimat e veshëve, me gishtat e mëdhenj i japim mes-h pjesës së prapme të veshëve dhe me tre gishtat e tjerë, me anën e jashtme të tyre, fërkojmë qafën dhe lexojmë duanë: “All-llahumme xh’alnî minel-ledhîne jestemiûnel kavle fe jettebiûne ahsenehu”[8] 9. Pasi t’i jepet mes-h qafës, me dorën e majtë lajmë këmbën e djathtë deri përtej nyjeve dhe lexojmë duanë: “All-llahumme thebbit kademejje ales-sirâti jevme tedhil-lu fîhi-l-ekdamu”.[9] 10. Me dorën e djathtë lajmë këmbën e majtë deri përtej nyjeve dhe lexojmë duanë: “All-llahumme la tatrud kademejje ales-sirâti jevme tatrudu kal-le akdami a’daike”[10] All-llahumme xh’alnî sa’jen meshkuren ve dhenben magfuren ve amelen makbulen ve tixhareten len tebû. Pejgamberi ynë, (salall-llahu alejhi ve selem), ka thënë: “Kushdo që, pasi të marrë abdest, shikon nga qielli dhe këndon këtë dua: Subhanekell-llahumme ve bihamdike. Eshhedu en lâ ilâhe il-lâ ente vahdeke lâ sherîke leke estagfiruke ve etûbu ilejke eshhedu en la ilâhe il-lall-llah ve eshhedu enne Muhammeden ebduke ve Resuluke”, All-llahu ia fal gjynahet atij dhe e vërteton se ia ka pranuar lutjen dhe e mbron nën Arshi a’la”, - Në ditën e Kiametit vjen personi që e ka kënduar këtë dua dhe e merr shpërblimin (sevapin) e saj”. Në një hadith tjetër thotë: “Kushdo që, pasi të marrë abdest, e lexon një herë suren Inna enzelnahu, All-llahu e regjistron atë person ndër besnikët. Nëse e lexon dy herë, e regjistron ndër shehidët. Nëse e lexon tri herë, ditën e Kiametit bashkohet me pejgamberët”. Po ashtu në një hadith thotë: “Kushdo që pasi të marrë abdest, këndon për mua dhjetë herë salavate, All-llahu ia largon brengën dhe e bën të lumtur, ia pranon lutjen”. Ata që nuk i dinë, kur marrin abdest, edhe pse nuk i këndojnë duatë e abdestit, abdestin e kanë në rregull. Por duhet t’i mësojnë sa më parë dhe duhet t’i këndojnë ato dua kur të marrin abdest. Leximi i tyre është shumë sevap. Duke e përfunduar abdestin ose pasi ta përfundosh, është shumë sevap ta këndosh këtë dua: “All-llahume xh’alnî minettevâbîn, vexh’alnî mine-l-mutetahirîn, vexh’alnî min ibadike-s-salihîn, vexh’alnî minel-ledhîne la havfun alejhim ve lahum jahzenun”. Ai që nuk i di duatë (lutjet) e abdestit, duke larë pjesët e trupit duhet të lexojë Kelime-i shehadetin dhe fiton sevape të mëdha. Sunnetet e abdestit Sunnetet e abdestit janë tetëmbëdhjetë: 1. Të këndosh Besmelen kur fillon abdestin. 2. Të lash duart, deri te nyjet, tri herë. 3. Të lash gojën me ujë tri herë radhazi. 4. Të futësh ujë në hundë tri herë radhazi. 5. Duke larë fytyrën ta lagësh lëkurën që nuk duket nën mustaqe, flokë, vetulla. 6. Duke larë fytyrën të lagësh anën e poshtme të dy vetullave, qepallat e syve. 7. T’i japësh mes-h pjesës së varur të mjekrës(nëse ke) 8. T’i futësh si krehër gishtat e lagur të dorës së djathtë në pjesën e varur të mjekrës. 9. T’i fërkosh, t’i pastrosh dhëmbët me diçka (të përdorësh misvakun) 10. T’i japësh mes-h çdo pjese të kokës. 11. T’u japësh mes-h një herë veshëve . 12. T’i japësh mes-h qafës me tre gishta të bashkuar, një herë. 13. Të lash hapësirën në mes gishtave të dorës dhe të këmbës. 14. Vendet që duhen larë, të lahen tri herë. 15. Kur të lash fytyrën, të bësh nijet me zemër. 16. T’i lash sipas radhës së caktuar pjesët e trupit. 17. T’i fërkosh vendet që i lan. 18. Të lash shpejt çdo pjesë njëra pas tjetrës. Veprimet e mira gjatë abdestit Veprimet e mira gjatë abdestit janë njëzet e tetë. Këto veprime janë ato gjëra për të cilat, po të bëhen, ka sevap dhe, po qe se nuk bëhen, nuk bën gjynah. Mirëpo, të kryhet sunneti, është sevap dhe të mos kryhet, është mekruh tenzihen. Veprimet e mira gjatë abdestit janë këto: 1- Të marrësh abdest para se të fillojë koha e namazit. Ata që kanë ndonjë pengesë të arsyeshme, mund të marrin abdest pasi të fillojë koha e namazit. 2- Duke marrë taharet në nevojtore, duhet të drejtohesh në anën e djathtë apo të majtë të kibles. Duke e prishur abdestin, të kthehesh në anën e përparme apo të prapme të kibles është tahrimen mekruh. 3- Pa u tharë papastërtitë të bëhet pastrimi me ujë. 4- Pasi të pastrohe, ta fshishë atë. 5- Pasi të pastrohet pjesa e turpshme të mbulohet menjëherë. 6- Të marrësh abdest vetë pa kërkuar ndihmë nga të tjerët. 7- Të marrësh abdest me fytyrë nga kibla. 8- Duke larë çdo pjesë, të këndosh Kelime-i shehadetin. 9- T’i këndosh duatë e abdestit. 10- Të futësh ujë në gojë me dorën e djathtë. 11- Të fusësh ujë në hundë me dorën e djathtë. 12- Të pastrosh hundën me dorën e majtë. 13- Duke e larë gojën, t’i pastrosh dhëmbët me misvak. Nëse nuk ka misvak, mund të përdoret furça. 14- Kur ta lash gojën, nëse nuk je agjërueshëm, ta shpërlash fytin. Të bësh gargara të vogla në fyt kur të marrësh abdest dhe gusul është sunnet. Kur je agjërueshëm kjo është e ndaluar. 15- Duke e larë hundën ta tërheqësh ujin deri tek eshta e saj. 16- Duke i dhënë mes-h veshit, të futësh një gisht në vrimën e veshit. 17- Duke i fërkuar gishtat e këmbëve, t’i fërkosh me gishtin e vogël të dorës së majtë. 18- Duke i larë duart, ta luash nga vendi unazën e gjerë, kurse unazën e ngushtë, të shtrënguar, duhet ta lëvizësh gjithsesi dhe është farz. 19- Edhe nëse ka ujë me bollëk, të mos shpenzohet tepër. 20- Gjatë të larit tri herë, vendin e larë nuk duhet ta fërkojmë, por së paku duhet të derdhën nga dy pika ujë. 21- Kur merr abdest nga një enë, ta lësh të mbushur enën. 22- Sapo të kryhet abdesti ose në mes të tij të këndohet duaja e tij: All-llahummexh’alnî minettevâbî...” 23- Pas abdestit, të falen dy rekate namaz. 24- Të marrësh abdest duke qenë me abdest, domethënë: pas faljes së namazit, edhe pse je me abdest, për namazin e ri të marrësh abdest edhe një herë. 25- Duke larë fytyrën, të pastrosh sklepat e syrit. 26- Kur lan fytyrën, krahët, këmbët, t’i lash pak më tepër ngaqë janë farz. (Kur i lan krahët, shuplaka duhet mbushur me ujë, dhe ajo duhet kthyer drejt bërrylit). 27- Kur merr abdest, të mos i stërpikësh rrobat me ujin e përdorur. 28- Të bësh një gjë që në medhhebin tënd nuk është mekruh, po në medhhebin tjetër është farz - është mustehab. Gjërat që janë të ndaluara të kryhen kur merr abdest Gjërat që janë të ndaluara të kryhen kur merr abdest, janë dymbëdhjetë. Të punohen këto është haram, ose mekruh. Ato janë: 1- Duke e prishur abdestin në tualet, në fushë, kiblen nuk duhet ta kesh përpara as prapa. 2- Të zbulosh vendin e turpshëm (aureti) pranë dikujt, për të marrë taharet, është haram. 3- Nuk duhet të marrë taharet me dorën e djathtë. 4- Kur nuk ka ujë, të marrësh taharet me lëndë ushqimore, me pleh, me kockë, me ushqim të kafshëve, me thëngjill dhe me pasuri të tjetërkujt, me pjesë të saksisë e të qeramikës, me kallam dhe me gjethe, me bezë e me letër është mekruh. 5- Nuk duhet të pështysh e t’i frysh hundët në vendin ku merret abdest. 6- Pjesët (trupore) të abdestit nuk duhen larë as shumë më tepër dhe as më pak, veçse sa është përkufizuar, dhe nuk duhet larë as më shumë as më pak se tri herë. 7- Nuk duhet fshirë pjesët e abdestit me beze me të cilin është fshirë tahareti. 8- Duke marrë abdest uji nuk duhet hedhur në fytyrë, por duhet derdhur nga pjesa e sipërme e ballit dhe poshtë. 9- Nuk duhet t’i fryesh ujit. 10- Goja dhe duart nuk duhen mbyllur shtrëngueshëm. Nëse mbetet i pa lagur një vend i vogël në pjesën e buzës që shihet dhe në kapakun e syrit, abdesti nuk pranohet. 11- Nuk duhet të fshihen hundët me dorë të djathtë. 12- Nuk u duhet dhënë mes-h kokës, veshëve ose pjesës së qafës më tepër se nga një herë, duke e lagur dorën çdo herë veç e veç. PËRDORIMI I MISVAKUT: Të përdorësh misvak kur merr abdest, është sunneti muekkede. Në një hadith të Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem), është thënë “Namazi i falur duke përdorur misvakun, është shtatëdhjetë shkallë më i ngritur se namazi i falur pa misvak”. Në librin “Siraxhu-l-Vehhaxh” është njoftuar se përdorimi i misvakut ka pesëmbëdhjetë dobi. 1- Në çastin e vdekjes bëhet shkak për të përmendur Kelime-i shehadetin (fjalinë e dëshmisë). 2- E forcon mishin e dhëmbëve. 3- E tretë pështymën. 4- Ndërpret vrerin dhe ndihmon në trejtjen e ushqimeve.. 5- Heq dhembjen e gojës. 6- Heq erën e gojës. 7- All-llahu është i kënaqur me përdorimin e tij. 8- I forcon venat kryesore. 9- Dëshprohet shejtani. 10- I shkëlqen sytë. 11- Shtohen të mirat e begatitë. 12- Bëhesh person që punon sipas sunnetit. 13- Goja bëhet e pastër. 14- Bëhet person që flet qartë e bukur. 15- Sevapet e dy rekateve namazi të falur me përdorimin e misvakut janë më shumë se sevapet e shtatëdhjetë rekateve namazi të falur pa misvak. Misvaku është degë e drurit erak që rritet në Arabi. Nga këndi i drejtë qërohet lëkura gati dy centimetra dhe kështu disa orë mbahet në ujë. Pasi të shtypet, hapet si furçë. Nëse nuk gjendet druri erak, ai bëhet nga dega e ullirit ose pishës. Gjërat të cilave u duhet kushtuar kujdes kur merr abdest Derisa nuk je i detyruar, duhet të ruhesh nga këto dhjetë gjëra: 1. Ai që nuk i ka të dy duart, nuk mund të marrë taharet. Duke i mbështetur krahët në tokë e fytyrën në mur, merr tejemum. Dhe nëse ka plagë në fytyrë, namazin e fal pa abdest dhe nuk i braktisë namazet. 2. Të sëmurit i japin abdest gruaja, shërbëtorja, fëmijët, vëllezërit etj.. 3. Në vend të ujit, lejohet të marrësh taharet me gur dhe gjëra të ngjajshme. 4. I marri ose i alivanosuri, nëse nuk vjen gjatë njëzet e katër orëve, më vonë, kur të bëjë më mirë, namazet nuk i bën kaza. Ai që e humb mendjen me pije, drogë, me ilaç, çdo namaz e bën kaza. Edhe për atë që është i sëmurë shumë, saqë as i shtrirë nuk mund të japë shenja as me kokë, të cilit kjo gjendje i zgjat më tepër se njëzet e katër orë, edhe nëse është me vetëdije, namazi e humb vlerën e obligimit. 5. Për të hyrë në nevojtore, të përdorësh pantallon të veçanta ose me pala të thyera dhe të hysh me kokë të mbuluar, është mustehab. 6. Kur hyn në nevojtore, nuk duhet të mbash në dorë Kur’anin ose diçka të shkruar, ku është emri i All-llahut. 7. Në nevojtore duhet të hyhet me këmbën e majtë dhe, të dilet me të djathtën. 8. Në nevojtore, vendin e turpshëm duhet zbuluar kur të ulesh dhe nga aty nuk bën të bisedohet. 9. Nuk duhet të shikosh vendin e turpshëm dhe jashtëqitjen, nuk duhet të pështysh në nevojtore. 10. Abdesti nuk duhet prishur në asnjë mënyrë, në mur të xhamisë, në varresa dhe as në rrugë. Gjërat që e prishin abdestin Shtatë gjëra e prishin abdestin. Këto janë: 1. Jashtëqitjet që dalin nga ana e përparme (organi gjenital) dhe nga ana e prapme (anusi). a) Nevoja e madhe dhe e vogël. b) Kur futet e nxirret nga prapa zorra e trashë, nëse vendi përreth është i lagur, prishet. Edhe nëse pjesa mbetet e terur, është mirë që abdesti të përsëritet. c) Abdesti prishet edhe kur laget pjesa e mbetur jashtë e fitilit të pamukut që u vihet përpara meshkujve e femrave për të mos pikuar urina. 2. Gjërat e ndyta të dala nga goja: a) Nëse vjell me plot gojën. b) Kur pështyn, nëse është nxjerrë shumë gjak. c) Gjaku i lëngshëm që vjen nga lukthi e mushkëritë, sipas Imam Adhamit, qoftë edhe pak, e prish abdestin. ç) Nëse del nga goja vaji i hedhur (me pika) në vesh abdesti prishet. 3. Gjërat që dalin nga lëkura: a) Nëse dalin gjak, qelb dhe uji i verdhë(maraz). b) Uji i verdhë, gjaku i dalë nga çfardo çibani (i thati) a ndonjë puçër, nëse përhapet te vendi që duhet të lahet në gusul abdest, për shembull, gjaku që vjen nga hunda nëse kalon tek eshtrat dhe nëse del (kullon) nga veshi. c) Nëse e thith me pamuk ujin e verdhë dhe, gjakun që është te çibani. ç) Nëse vjen lëngu me dhimbje ose për shkak të sëmundjes nga veshi, kërthiza dhe gjiri. d) Nëse ushujza thith shumë gjak, prishet abdesti. 4. Të flesh. Nëse fle i shtrirë anash ose në bërryll a i mbështetur në diçka, abdesti prishet. 5. Të humbësh ndjenjat, të çmendesh, të të kapë epilepsia ose të humbësh llogjikën aq sa të meren këmbët në të ecur, abdestin e prish . 6. Të qeshësh zëshëm në namaz që ka ruku dhe sexhde, e prish edhe namazin edhe abdestin, por, i fëmijës nuk prishet. Buzëqeshja në namaz nuk e prish as namazin, as abdestin. Të qeshur quhet kur të dëgjojnë ata që i ke pranë. Nëse nuk të dëgjojnë quhet buzëqeshje. 7. T’i lyesh vendet e turpshme lakuriq, e prish abdestin edhe mashkulli edhe femra. Kur e di se ke marrë abdest, edhe nëse pastaj dyshon se të është prishur, pranohet se ke abdest. Por kur e di se e ke prishur abdestin edhe nëse pastaj dyshon se ke marrë abdest, duhet të marrësh abdest. Gjërat që nuk e prishin abdestin Abdestin nuk e prishin këto gjëra: 1- Krimbat që dalin nga goja, veshi dhe nga plaga në lëkurë. 2- Gëlbaza. 3- Kur vjell gjak, nëse gjaku i lëngët që vjen nga koka është më pak se pështyma. 4- Gjaku që rrjedh nga dhëmbi, nëse është më pak se pështyma. 5- Gjaku i mpliksur që vjen nga koka, qoftë edhe shumë bile. 6- Gjaku i mpliksur që vjen nga lukthi, nga mushkëritë, nëse nuk është me plot gojën. 7- Vaji i qitur (me pika) në vesh, nëse del nga veshi dhe hunda. 8- Sendi i tërhequr në hundë, edhe nëse nga hunda kthehet prapë pas disa ditësh. 9- Kur kafshon një send, nëse mbi atë send duket gjak. 10- Të qarët pa pasur dhembje me çfarëdo shkaku dhe kur derdh lot nga qepa, tymi dhe gazet. 11- Gruaja kur i jep fëmijës të thithë. 12- Djersitje, qoftë edhe shumë. 13- Të vjellët e paktë, jo me plot gojën dhe gjaku i pa shpërndarë. 14- Nëse nuk rrëzohet kur t’i hiqet sendi ku ishte mbështetur duke fjetur. 15- Të fjeturit në namaz. 16- Nëse i mbledh gjunjët dhe e vë kokën mbi gjunjë e fle. 17- Nëse i nxjerr këmbët në një anë dhe fle ulur. 18- Nëse fle mbi kafshë të zhveshur, nëse kafsha ngjitet përpjetë ose nëse shkon rrafsh. 19- Të buzëqeshësh në namaz. 20- Nëse, derisa je në namaz, vetëm vetë e dëgjon se ke qeshur, kjo e qeshur e prish vetëm namazin. 21- Prerja e flokëve, mjekrrës, mustaqeve dhe thonjve. 22- Rënia e lëkurës së plagës nuk prish abdestin. Lehtësimet për abdest (Mes-hi mbi meste dhe plagë) Mes-h, do të thotë të kalosh dorën e lagur mbi një gjë sikur ta ledhatosh. Pra, ta përshkosh atë me dorë të lagur. Ka dy lloj mes-hi. 1662 5674 2006-11-03T11:46:14Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Farzet E Namazit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Farzet e namazit]] === Farzet e namazit === Farz quhet urdhri i prerë i All-llahut xheleshanuhu, që duhet të kryhet. Derisa nuk kryhen plotësisht farzet e një ibadeti, ai farz nuk është i drejtë. Duke falur namaz, duhet të realizohen dymbëdhjetë kushte (farze). Farzeve të jashtme(para namazit) u thuhet sharte (kushte), ndërsa të brendshmeve Rukne. A) Kushtet e jashtme të namazit janë: 1.Hadesten taharet: Të marrësh abdest ose të lahesh. Nëse nuk ke mundësi për këto dy të parat, të marrësh tejemum. 2.Nexhaseten taharet: Trupi, petku dhe vendi ku do të falim namaz, duhet të jenë të pastër sipas rregullave të fesë sonë. (Për shembull, në fenë tonë gjërat, si: gjaku, urina, alkoli konsiderohen papastërti). 3.Setr-i auret: Të vishen sipas rregullit. Të mbulosh auretin (pjesët e turpshme). Mbulimi i vendeve të auretit është urdhër i All-llahut xheleshanuhu. Njeriu i ngarkuar me obligime fetare, gjatë faljes së namazit e ka të ndaluar të zbulojë ose t’i shfaqë vendet e auretit t’i shikojnë apo t’i shikojë të tjetrit. Auret (vende të turpshme) për mashkullin është pjesa e trupit nga kërthiza e deri nën gjunjë, kurse për gratë, përveç fytyrës dhe duarve, tërë pjesa tjetër e trupit është auret dhe duhet të mbulohet. 4.Istikbal-i kible: Të kthehesh nga kibla. Kur fal namaz duhet të kthehesh nga kibla. Kibla e myslimanëve është Qabeja e madhërueshme që gjendet në qytetin e Mekës. Hapësira përreth saj, prej tokës deri në arsh, është kible. 5. Vakit: Të falesh në kohën e duhur. Namazi duhet të falet në kohën e tij. Duhet ditur se kur fillon dhe mbaron koha e namazit dhe namazi i falur duhet të përcillet nga zemra. 6. Nijeti: Kur e fillon namazin, duhet të bësh nijet (të vendosësh) me zemër dhe ta thuash me gojë. Ta thuash vetëm me gojë, nuk quhet nijet. Të bësh nijet për namaz, domethënë me zemër të përcjellësh emrin e tij, kohën, kiblen; nëse falemi me xhemat, t’i drejtohemi imamit. Nijeti bëhet duke u thënë tekbiri fillestar. Nijeti i bërë pas tekbirit, nuk është i vlefshëm dhe ai namaz nuk pranohet. B) Kushtet e mbrendshme të namazit (Pjesët përbërëse - ruknet e namazit) Kur të hyjmë në namaz, janë gjashtë kushte që duhen zbatuar. Secili nga këto gjashtë kushte quhet Rukn - pjesë përbërëse e namazit. Farzet - kushtet e brendshme të namazit janë këto: 1. Iftitah tekbiri - tekbiri fillestar. Duke hyrë na namaz, të thuash All-llahu ekber. Me thënjen e ndonjë fjale tjetër nuk konsiderohet se është marrë tekbiri. 2. Kiam - qëndrimi në këmbë, pra kur fillon namazin dhe derisa të falesh duhet të qëndrohet në këmbë. I sëmuri që nuk mund të qëndrojë në këmbë, falet ulur. Ai që nuk mund të falet ulur, falet shtrirë me shenja dhe nuk lejohet të falësh namaz ulur në karrige. 3. Kiraat - Leximi i Kur’anit. Ka kuptimin e të lexuarit me gojë nga Kur’ani një sure ose ajet. 4. Ruku’ - përkulja. Pas leximit të Kur’anit, të përkulesh dhe duart t’i vësh në gjunjë. Në ruku’ më së paku tri herë duhet thënë: Subhane Rabbijeladhim. Duke u drejtuar nga rukuja thuhet Semi All-llahu limen hamideh. Dhe kur të drejtohesh, thuhet: Rabbena lekel hamd. 5. Sexhde - domethënë pas rukusë të biesh me fytyrë në tokë. Sexhdja bëhet dy herë duke i vënë pëllëmbët e duarve në tokë dhe në mes tyre fytyrën, pra hundën dhe ballin. Në secilën sexhde më së paku duhet thënë tri herë: Subhane rabbije-l-a’la. 6. Kade-i ahire - ndenja e fundit. Pra në rekatin e fundit të rrish(pas çdo dy rekatesh) ulur aq sa të lexohet Ettehijatu. Nga vetë fakti se ka shumë kushte, kuptohet se namazi është një punë serioze dhe më i rëndësishmi nga ibadetet. Duke u shtuar këtyre edhe vaxhibet, sunnetet, mustehabet, mekruhet dhe mufsidet kuptohet se si duhet të gjendet robi në prani të Zotit të tij. Robët si krijesa të mjera, të pafuqishme në çdo frymëmarrje, kanë nevojë për All-llahun xheleshanuhu, që i ka krijuar ata. Namazi është një ibadet që i tregon robit se është i pafuqishëm përpara madhështisë së Allahut. Në këtë libër do të shpjegohen me radhë këto njohuri. 1663 5672 2006-11-03T11:46:06Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Pesë Kohët E Namazit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Pesë kohët e namazit]] === Pesë kohët e namazit === Namazi është urdhër i All-llahut Te’álá. All-llahu xheleshanuhu, në Kur’an në më tepër se në njëqind vende urdhëron: “Falni namazin”. Çdo mysliman i mençur dhe ai që ka hyrë në bylyk me Kur’an dhe me hadithe urdhërohet që çdo ditë të falë namaz pesë herë. Në ajetet shtatëmbëdhjetë dhe tetëmbëdhjetë të Kur’anit në suren Rum është urdhëruar: “Lartësojeni All-llahun kur të vijë mbrëmja dhe kur të agojë mëngjesi. Për All-llahun janë falënderimet që i bëjnë gjithçka ka në qiej e në tokë, dhe ato që bëjnë në mbrëmje dhe ditën”. Në ajetin dyqind e tridhjetë e tetë të sures Bekare shprehimisht thuhet: “Vazhdoni rregullisht namazet, edhe të mesmin (të ikindisë)”. Domethënë namazet falen në vazhdimësi-pa i lëshuar. Se lartësimi dhe falënderimi në ajetet e përmendura , është njoftuar në librat e tefsirit (komentimeve). Në ajetin njëqind e katërmbëdhjetë të sures Hud thuhet: “Fale namazin në dy skajet e ditës (në kohën e drekës dhe të ikindisë), edhe në orët e afërta të natës (me ditën-në kohën e akshamit, jacisë e sabahut). S’ka dyshim se veprat e mira (sevapet e pesë kohëve namaz) i shlyejnë ato të këqijat. Kjo është një këshillë për ata që i pranojnë këshillat”. Pejgamberi ynë Muhammedi alejhisselam, ka urdhëruar që “All-llahu robëve të Tij u ka bërë farz çdo ditë që të falin pesë herë namaz. Ai që merr abdest saktë dhe i fal këto pesë namaze në kohë të duhur, dhe ata që rukutë dhe sexhdet i kryejnë të plotë, All-llahu i fal dhe i mëshiron”. Pesë kohët e namazit bëjnë katërdhjetë rekate. Nga këto, shtatëmbëdhjetë rekate janë farz, tre rekate janë vaxhib, dhe njëzet rekate janë sunnet, si vijon: 1. Namazi i sabahut(mëngjesit) është katër rekatësh. Së pari falen dy rekate sunnet e pastaj dy rekate farz. Ky sunnet është shumë i fortë. 2. Namazi i ylesë(drekës) ka dhjetë rekate. Së pari falen katër rekate të sunnetit të parmë, pastaj katër rekate farz dhe pas farzit dy rekate sunnet i mbramë. 3. Namazi i ikindisë(mbasdites) ka tetë rekate. Së pari falen katër rekate sunnet e pastaj katër rekate farz. 4. Namazi i akshamit(mbrëmjes) ka pesë rekate. Së pari falen tre rekate farz e pastaj dy rekate sunnet. 5. Namazi i jacisë(darkës) ka trembëdhjetë rekate. Së pari falen katër rekate sunnet, pastaj katër rekate farz, pastaj dy rekate sunnet i mbramë dhe pas këtyre tri rekate vitër namaz. Sunnetet e ikindisë dhe sunnetet e parë të jacisë janë Gajri muekkede. Te këto rekate në ndenjen pas rekateve të dyta, pas Ettehijjatu lexohen lutjet All-llahumme sali dhe pastaj All-llahumme barik. Kur çohemi në këmbë në rekatin e tretë, pa e lexuar Besmelen, së pari lexohet Subhaneke. Sunneti i parë i namazit të drekës është muekked, domethënë i urdhëruar fuqimisht. Ka më shumë sevape. Në ndenjen e parë, si edhe te farzet, lexohet vetëm Ettehijjatu dhe pastaj menjëherë bëhet ngritja për rekatin e tretë. Pas ngritjes, lexohet Besmelja dhe menjëherë lexohet Fatihaja. Pas farzit të drekës të jacisë të falësh edhe katër rekate, dhe pas farzit të akshamit edhe gjashtë rekate është mustehab. Për këto ka shumë sevape. Dhe në të dy mënyrat, dy rekatet e para, numërohen në vend të sunneteve të fundit. Këto namaze mustehab bën të falen edhe ndarazi, pas sunneteve të fundit. Kur qëndron në rekatin e parë të namazit, rekatet e tjera fillojnë sapo të ngrihesh në këmbë dhe vazhdojnë derisa përsëri të ngrihesh në këmbë. Ndërsa rekati i fundit zgjat derisa të jepet selam. Në rekatet çift(i 2-të dhe 4-ërt) rrihet ulur pas sexhdes së dytë. Në çdo rekat ka farze, vaxhibe, sunnete, mufside dhe mekruhe të namazit. Në faqet vijuese këto do t’i shpjegojmë sipas medhhebit Hanefi. 1664 5670 2006-11-03T11:45:11Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Llojet E Namazeve]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Llojet e namazeve]] === Llojet e namazeve === Namazet që urdhërohen myslimanët, të falin ndahen në tre lloje: farz, vaxhib dhe nafile. 1. Namazet farz janë: Pesë kohët ditore, namazi i Xhumasë dhe namazi i xhenazes (namazi i xhenazes është farzi kifaje). 2. Namazet vaxhib janë: Vitër-namazi, namazi i bajrameve, dhe namazet nafile që kanë mbetur përgjysmë. Po ashtu është vaxhib të falet vitër namazi i mbetur kaza. 3. Namazet nafile janë: Sunnetet e pesë kohëve të namazit, namazi i teraviheve dhe namazet e falura me nijet për të fituar sevape, si: tehexhxhud namazi (namazi i falur natën), tehijetul -mesxhid (dy rekat namaz që falen sapo të hysh në ndonjë xhami-pa u ulur), namazet duha (namazi pas lindjes së diellit),namazi evvabin (namazi nafile që falet pas akshamit), istihare namazi (dëshira për t’u bërë një punë e dobishme),namazet tesbih ,namazet e shiut dhe të eklipsit etj. Domethënë këto nuk janë urdhëruar që të falen. Një personi që nuk ka borxh nga namazet farz e vaxhib, i jepen sevape edhe për namazet nafile. 1665 5668 2006-11-03T11:44:41Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Falja E Namazit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Falja e namazit]] === Falja e namazit === Në fenë tonë, pas imanit, ibadeti më i vlefshëm e më i preferuar është namazi. Namazi është shtylla e fesë:Është kushti i dytë i islamit. Arabisht namazi quhet Salat. Salat, në esencë, domethënë lutje, rahmet dhe lutje për të të falur. Meqë të gjitha këto tre kuptime gjenden në namaz, atij i është thënë salat. Gjëja që ka pëlqyer All-llahu më shumë dhe për të cilën ka urdhëruar veç e veç, janë pesë kohët e namazit. Urdhri më i rëndësishëm, pas imanit, që u bëri All-llahu myslimanëve, është falja e namazit.Ai është farzi i parë që është urdhëruar në fenë tonë. Edhe në Kiamet, pas imanit, pyetja e parë do të jetë për namazin. Ai që e jep llogarinë e pesë kohëve të namazit, shpëton nga të gjitha mundimet dhe sprovimet, dhe arrin shpëtimin e amshueshëm. Të shpëtosh nga zjarri i Xhehennemit dhe të arrish Xhennetin, është e lidhur me faljen e drejtë të namazit. Për namaz të drejtë së pari duhet të merret abdest sipas rregullave, duhet filluar namazi pa ngathtësi e përtesë dhe çdo veprim të namazit ta bëjmë në formë të saktë e të plotë. Vepra e mirë që e afron njeriun më tepër tek All-llahu dhe që përmbledh të gjitha ibadetet në vete, është namazi. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem), ka thënë: “Namazi është shtyllë e fesë. Kush fal namaz, e forcon fenë e vet. Kush nuk fal namaz, natyrisht që e rrënon fenë e vet”. Ai që nderohet me faljen e drejtë të namazit, është ruajtur nga veprimet e këqija e të shëmtuara. Në ajetin dyzet e pesë të sures Ankebut, thuhet shprehimisht kështu: “Namazi i falur drejt e ruan njeriun nga veprimi i punëve të këqija, të shëmtuara dhe të ndaluara”. Një namaz që njeriun nuk e largon nga të këqijat, nuk është namaz i drejtë, i vërtetë. Në dukje është namaz megjithatë, derisa të mësojmë të bëjmë namazin e drejtë, nuk duhet lënë pas dore as kjo formë e namazit. Dijetarët islamë kanë thënë: “Nëse një gjë nuk kryhet tërësisht, nuk duhet të lihet pas dore e tëra”. Zoti Mëshirëplotë, të dukshmen mund ta pranojë si të vërtetë. Atij që fal namaz të prishur, nuk duhet t’i thuhet të mos falet fare. Atij që falet kështu, në mënyrë jo të plotë, duhet t’i thuhet që të falet drejtë, se të prishurat duhen përmirësuar. Kjo çështje duhet kuptuar mirë. Namazet duhen falur me xhemat. Të falësh me xhemat, ka shumë më tepër sevape, se të falësh vetëm (individualisht). Në namaz çdo organ duhet të tregojë përulje dhe zemra duhet të jetë e mbushur me frikë nga All-llahu. Vetëm namazi është ai që do ta shpëtojë njeriun në dynja dhe në Ahiret do ta shpëtojë nga dënimi dhe mundimet. All-llahu në fillim të sures Mu’minun premton: “Është e sigurt se kanë shpëtuar besimtarët, e ata janë ata që në namazet e tyre janë të përulur e të kujdesshëm”. Vlera e ibadetit në një vend ku ekziston frika e rreziku, është shumë më e madhe. Kur armiku sulmon, ajo punë e vogël e kryer nga ushtari në ato momente është shumë e vlefshme.Për këtë arsye edhe ibadeti i fëmijëve dhe i të rinjëve është më i vlefshëm, sepse i kundërvihet dëshirave të epsheve të tyre dhe dëshirës për të mos bërë ibadet. Tre armiqtë që e mundojnë njeriun, që nuk duan ta lënë të bëjë ibadet, janë: shejtani, epshi dhe shokët e këqij. Koka e të gjitha të këqijave, është shoku i keq. Një i ri që nuk u nënshtrohet dëshirave të këqija që vijnë nga këta(shokët), nëse e fal namazin e tij, nëse nuk i lë ibadetet, është shumë i vlefshëm dhe këto ibadete kanë shumë vlerë. Për ibadetin e bërë shpërblehet me më shumë sevape se i moshuari. Për pak ibadete i jepen shumë shpërblime. Për kë është farz namazi? Falja e namazit është farz për çdo mysliman, mashkull e femër që është i mençur dhe në moshën madhore. Në fenë tonë, fëmijët e vegjël që nuk janë të vetëdijshëm dhe që nuk janë ende në moshën madhore, nuk kanë përgjegjësi për faljen e namazit. Por, nënat dhe baballarët duhet t’ua mësojnë fëmijëve të tyre njohuritë fetare dhe duhet t’u krijojnë shprehi që të bëjnë ibadet. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem), ka thënë: “Të gjithë jemi barinj të një kopeje dhe të gjithë ju jeni përgjegjës për kopenë tuaj (për anëtarët e familjes). Atyre duhet t’ua mësoni Islamin. Nëse nuk ua mësoni, do të përgjigjeni për to”. Edhe në një hadith tjetër ka thënë: “Të gjithë fëmijët lindin (vijnë në dynja) në mënyrë të përshtatshme dhe të volitshme për përqafim të islamit. Pastaj nënat, baballarët e tyre i kthejnë të krishterë, jahudinj dhe të pafe”. Prandaj, detyra e parë e çdo myslimani është që fëmijëve të vet t’ua mësojë islamin dhe leximin e Kur’anit, faljen e namazit, t’ua mësojë kushtet e imanit dhe të islamit. Ata të cilët duan që fëmija i tyre të jetë mysliman, nënat dhe baballarët që dëshirojnë të arrijnë rahatinë në dynja dhe në ahiret, së pari duhet ta zbatojnë vetë këtë detyrë. Të vjetrit kanë thënë: “Druri lakohet kur është i njomë”. Kur të thahet(plaket), nëse provohet të lakohet, do të thyhet. Fëmija që nuk ka marrë njohuri islame dhe moral të mirë, u nënshtrohet shpejt atyre që janë në rrugë të keqe. Bëhet i dëmshëm për prindërit e tij, për shtetin dhe për popullin e vet. 1666 5666 2006-11-03T11:44:16Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Kushtet E Islamit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Kushtet e islamit]] === Kushtet e Islamit === Për ata që kanë hyrë në fenë islame, pra për myslimanët janë pesë detyra themelore të cilat janë farz që duhet t’i kryejnë me domosdoshmëri. 1. Kushti i parë i islamit është Kelime-i Shehadeti - shqiptimi i formulës me të cilën shprehet përkatësia islame. Të shqiptosh Kelime-i Shehadetin : “Eshhedu en la ilahe il-llah-llah ve eshhedu enne Muhammeden abduhu ve resuluhu. Ai që është me fuqi mendore normale, në moshë madhore dhe që mund të flasë, deklaron: “Besoj dhe deklaroj se vetëm All-llahu xheleshanuhu, është Zot dhe besoj e deklaroj që Muhammedi është rob i Zotit dhe pejgamber i Tij”. Ai është Vaxhibu-l-vuxhud. Ai është mbi gjithçka. Ai nuk ka kurrfarë të mete. Emri i Tij është All-llah, dhe Ai duhet besuar me zemër. Dhe ai fytyrëdashur, fytyrë shkëlqyer, me sy të zi, ballëhapur, me karakter të bukur që nuk i bie hija në tokë , ai fjalëmbël, që për shkak se ka lindur në Mekë të Arabisë, quhet arab, nga bijtë Hashimi, pra Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), i biri i Abdullahut, është rob, i dërguar i All-llahut xheleshanuhu dhe pejgamberi i Tij. Ai ishte djali i hazreti Emines, e cila ishte e bija e Vehebit. 2. Kushti i dytë nga pesë kushtet e islamit, është falja e namazit në kohë të caktuar pesë herë në ditë, në përputhje me kushtet e farzet e tij. Për çdo mysliman është farz, që çdo ditë, kur të vijë koha, të falë pesë herë namaz dhe ta dijë se secilin e ka falur në kohën e vet. Namazet duhen falur pa u kaluar koha, duke u kushtuar kujdes farzeve, vaxhibeve, sunneteve të tyre dhe duke ia dhënë zemrën All-llahut Te’álá. Në Kur’an namazi quhet Salat. (Salat, sipas fjalorit, domethënë të luturit e njeriut, të luturit e melaiqeve për mëshirë, të mëshiruarit e All-llahut xheleshanuhu. Në islamizëm të thuash salat, do të thotë të bësh veprime të qarta dhe të lexosh gjëra të qarta, në formën siç është njoftuar në librat e ilmihalit.) Falja e namazit fillon me iftitah tekbir (tekbiri fillestar). Burrat i ngrenë duart deri në lartësi të veshëve dhe duke prekur të butët e veshëve me gishta të mëdhenj, me shqiptimin All-llahu ekber, fillojnë namazin. Femrat i ngrenë duart në lartësinë e supeve krahërorit. Gishtat duhet të jenë të shtrirë dhe me tekbirin All-llahu ekber e fillojmë namazin. Dhe në ndenjën e fundit, kokën e kthejmë nga supi i djathtë dhe i majtë me rradhë e duke dhënë selam e përfundojmë namazin. 3. Kushti i tretë i islamit është dhënia e Zekatit të pasurisë. Domethënia leksikore e fjalës zekat është të pastrohesh dhe të vijsh në gjendje të mirë e të bukur. Në islam zekat domethënë kur pasuria e një myslimani a myslimaneje arrin sasinë e një vlere të caktuar (Nisab), nga pasuria pjesën e tepërt e të panevojshme, zekatin, t’ua japësh myslimanëve të varfër, sipas rregullave që është shpjeguar në Kur’an. Zekati u jepet shtatë kategorive të njerëzve. Në katër medhhebet ka katër lloje zekatesh: zekati i arit e argjendit, zekati i pasurisë tregëtare (mallit), zekati i kafshëve dhe i prodhimeve bujqësore. Lloji, i katërt i zekatit quhet Ushër. Merret a s’merret prodhimi nga toka, jepet ushri. Tri Zekatet e tjera jepen një vit pasi të arrihet sasia e nisabit. 4. Kushti i katërt i islami, është agjërimi i Ramazanit. Arabisht i thuhet Saum, e që do të thotë “të ruash diçka”, “të përmbahesh nga diçka”. Në islam që, në muajin e Ramazanit, All-llahu ka urdhëruar, çdo ditë të përmbahesh nga tri gjëra: nga të ngrënët, të pirët dhe nga marrëdhiet seksuale. Muaji i Ramazanit fillon me dukjen e hënës së re në qiell. 5. Kushti i pestë i islamit është shkuarja në Haxh një herë në jetë për atë që ka mundësi ekonomike. Personi që shkon në Haxh, në Mekë, duhet ta sigurojë materialisht familjen derisa të kthehet, dhe atje vesh ihramin (veshje e posaçme për haxhijtë), e bën tavaf Qabenë dhe qëndron në Arafat. Nga pesë kushtet e islamit, të parashtruar më lart, më i lartësuari është të deklarosh dhe të besosh domethënien e Kelime-i Shehadetit. Pas kësaj vjen falja e namazit, pastaj agjërimi, dhe më tutje haxhi, në fund, dhënia e zekatit. Që Kelime-i Shehadeti është më i lartësuari është e qartë dhe s’ka dyshim. Për katër kushtet e mbetura, për epërsinë e tyre, mendimet e shumicës së dijetarëve përputhen me renditjen që dhamë më lart. Kelime-i Shehadeti është bërë farz që në fillim të islamit, dhe i pari kusht. Pesë kohët e namazit janë bërë farz në vitin dymbëdhjetë të Bi’setit dhe një vit e disa muaj para Hixhretit, në natën e Miraxhit. Agjërimi i muajit të Ramazanit është bërë farz në muajin Shaban në vitin e dytë të hixhretit. Dhënia e zekatit është bërë farz atë vit që është bërë farz agjërimi në muajin Ramazan, kurse Haxhi është bërë farz në vitin e nëntë të hixhretit. 1667 5664 2006-11-03T11:43:12Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Armiqtë E Islamit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Armiqtë e islamit]] === Armiqtë e Islamit === Armiqtë e islamit, për ta shkatërruar islamin, i sulmojnë librat e Ehli sunnetit. Në Kur’an, në faqen e fundit të xhuz’it të gjashtë, në suren Maide thuhet: “Armiku më i madh i Islamit janë jahudinjtë dhe mushrikët”. Mushrikë janë ata jobesimtarë që adhurojnë putat dhe idhujt. Është e qartë që edhe të krishterët të cilët i luten figurave dhe statujave në kishës, janë mushrikë. Ata që i luten drejtëpërdrejtë Zotit nuk janë të tillë. Jahudiu jemenas, Abdullah bin Sebe, për të shkatërruar Ehli sunnetin, ka themeluar sektin Shii. Shiinjtë i thonë vetes Alevi. Më të guximshmit e mushrikëve janë anglezët. Me tërë fuqinë e tyre perandorake, me pasuritë që kanë mbledhur nga kolonitë e tyre nga India e Afrika, me beteja të përgjakshme dhe me rrymën fetare të quajtur Vehabizëm e me librat plot gënjeshtra e poshtërsi, ata sulmojnë Ehli sunnetin. Në çdo vend të globit, ato që duan të arrijnë lumturinë e përhershme, u rekomandojmë të mos bien pre e mashtrimeve të librave Shii e Vehabij por t’u mbështeten librave të dijetarëve të Ehli sunnetit. 1668 5662 2006-11-03T11:41:15Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Dispozitat Islame(Ahkâm-i Islâmijje)]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Dispozitat islame (Ahkâm-i Islâmijje)]] === Dispozitat Islame(Ahkâm-i Islâmijje) === Urdhrat dhe ndalesat që i ka shpallur feja islame, quhen Ahkam-i sher’ije apo Ahkâm-i islamije. Këto quhen edhe Ef’al-i mukel-lefin. Dispozitat islame janë tetë: Farz, vaxhib, sunnet, mustehab, mubah, haram, mekruh dhe mufsid. 1. F A R Z : janë gjërat (punët), veprimin e të cilave All-llahu e ka urdhëruar qartë dhe prerazi me ajete të Kur’anit. T’i braktisësh farzet, është haram. Kush nuk u beson dhe kryerjes së tyre nuk u kushton rëndësi, është qafir. Farzi është dy llojesh: Farz-i ajn është farzi që duhet ta kryejë personalisht vetë çdo mysliman i ngarkuar me atë farz. Farzi ajn është të besosh (imani), të marrësh abdest, të marrësh gusul (domethënë të marrësh abdest trupor), të falësh pesë kohët e namazit, të agjërosh në muajin e Ramazanit, kur je i pasur të japësh zekat dhe të shkosh në Haxh. (Janë të njohura tridhjet e dy farze dhe pesëdhjetë e katër farze). Farz-i kifaje janë farzet e përbashkëta, pra këto farze janë për të gjithë myslimanët, por kur i kryejnë disa mysliman, qoftë madje edhe vetëm një mysliman, myslimanët e tjerë lirohen nga detyrimi, dhe nga përgjegjësia. Të këtilla janë farzet si: t’i përgjigjesh selamit të dhënë,(përshëndetja) larja e xhenazes, falja e namazit të zhenazes, mësimi i Kur’anit përmendsh (hafëzllëku), xhihadi, zënia e dijeve fetare e shkencore më tepër sesa duhen për profesionin personal. 2. V A X H I B: janë ato që ka urdhëruar All-llahu të punohen. Argumenti i këtyre urdhrave në Kur’an nuk është i qartë (i prerë) sa i farzit. Falja e vitër-namazit dhe e namazit të bajramit, kur je i pasur, të presësh kurban, të japësh sadaka-fitrin, janë vaxhibe. Dispozita e vaxhibit është sikur farzi. Ta braktisësh vaxhibin është tahrimen mekruh. Ai që nuk beson se është vaxhib nuk bëhet qafir. Por, ai që nuk i kryen do të dënohet në Xhehennem. 3. S U N N E T: janë ato që vetë Pejgamberi ynë, Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), i ka punuar, i ka porositur ose i ka lejuar të punohen. Të mos e pëlqesh sunnetin është kufër. Ai që e pëlqen e nuk e kryen nuk dënohet. Por ai që vazhdimisht e lë pa arsye, bëhet shkak për qortim dhe për t’u privuar(larguar) nga sevapet. Për shembull, sunnet janë të këndosh ezanin, të bësh ikamet, të falësh namaz me xhemaat, të përdorësh misvakun, të bësh synet fëmijën etj. Sunneti është dy llojesh: Sunnet-i muekkede - Quhen ato veprime e porosi që pejgamberi i ka punuar rregullisht, që i ka lënë rrallë pa kryer, pra sunnete të forta. Të këtillë janë sunneti i namazit të sabahut, sunneti i parë dhe i fundit të drekës, sunneti i namazit të akshamit, dy rekatet e fundit sunnet të namazit të jacisë. Këto sunnete nuk lihen kurrë pa arsye. Sunnet-i gajri muekkede - janë ato punë që pejgamberi ynë i ka bërë herë pas here me qëllim të ibadetit. Të këtilla janë sunnetet e para katër rekatëshe të namazeve të ikindisë dhe të jacisë.Edhe nëse lihen këto shpesh, nuk bëhet gjë. Nëse lihen krejtësisht pa arsye, bëhet i mundur qortimi dhe të privohemi nga ndërmjetësimi. Nëse një nga pesëdhjetë veta e kryen, edhe sunneteve të lëshuar nga myslimanët e tjerë, u thuhet Sunnet-i alel kifaje. P.sh. të japësh selam, të hysh në i’tikaf, të këndosh Besmelen kur merr abdest, kur ha, kur pi dhe kur të fillosh çdo punë të mirë, është sunnet. 4. M U S T E H A B: është gjithçka që është e lavduar për ta punuar. Kësaj i thonë edhe mendub, edeb. Ka vlerën e sunnetit muekkede. Janë veprat që pejgamberi ynë mund t’i ketë bërë qoftë edhe një a dy herë gjatë jetës, por ato i ka dashur dhe i ka pëlqyer. Fëmijës të porsalindur t’i vësh emrin në ditën e shtatë, për fëmijë djalë e vajzë të therësh kafshë akika, të vishesh bukur, të lyhesh me parfum të këndshëm, janë mustehabe. Kush i kryen këto, ka shumë sevape. Ai që nuk i punon, nuk dënohet, dhe as privohet nga ndërmjetësimi. 5. M U B A H : quhen gjërat që as janë urdhëruar dhe as janë ndaluar të punohen. Domethënë janë punët që nuk janë cilësuar gjynah. Kur punohet me qëllim të mirë për to ka sevap dhe kur punohen me qëllim të keq, ka dënim. Punët, si të flesh, të hash gjellëra të ndryshme nga hallalli, të veshësh rroba të ndryshme, me kusht që të jenë të lejuara, janë mubah. Për këto nëse kryhen me nijet që t’i përshtatesh islamizmit, pra t’u bindesh urdhrave, ka sevape (shpërblime) 6. H A R A M : janë gjërat (punët) që All-llahu në Kur’an i ndaloi kategorikisht të punohen. T’i kryesh dhe t’i shfrytëzosh haramet, është e ndaluar rreptësisht. Ai që hallallit i thotë haram dhe haramit i thotë hallall, e humb imanin dhe bëhet qafir. T’i braktisësh dhe të largohesh nga gjërat që janë haram, është farz dhe shumë sevap. Harami është dy llojesh: Haram li-ajnihi: Të mbysësh njeri, të bësh prostitucion, pederizëm, të luash kumar, të pish verë dhe çfardo lloj pijesh alkolike, të gënjesh, të vjedhësh, të hash mish derri, coftinë(kafshë të ngordhur), gratë, vajzat të dalin rrugës me kokë, krahë e këmbë të pambuluar është haram dhe janë gjynahe të mëdha. Ai që kur i punon këto, bën Besmele, ose beson se janë hallall, dhe nuk i kushton rëndësi që All-llahu xheleshanuhu, i ka bërë haram, kthehet në qafir. Nëse këto i beson se janë haram dhe i vepron duke u frikësuar, nuk bëhet qafir, por bëhet laik (meritor) për dënim në Xhehennem. Nëse ngul këmbë në to dhe nëse vdes pa u penduar,mund të shkojë pa iman. Haram li gajrihi: Këto janë gjërat që me shekuj janë hallall po për shkak të të drejtave të të tjerëve janë haram. Për shembull: të hysh në kopsht të tjetërkujt dhe pa leje të pronarit të marrësh e të hash nga pemët e tij, të vjedhësh dhe t’i përdorish plaçkat e shtëpisë dhe paratë e dikujt, të mos e ruash sendin që të është besuar, të fitosh para dhe pasuri me ryshvet, faiz e kumar. Ai që bën këto dhe duke i bërë bën Besmele ose thotë se janë hallall, nuk bëhet qafir. Sepse është haku i atij personi, ia kthen prapë. Për hak të një vlere sa pesha pesë gramë e gjysmë argjend, nesër në ditën e kiametit i merren nga All-llahu xheleshanuhu, sevapet e shtatëqind rekateve namazi të pranuar e të falur me xhemat, dhe i jepen pronarit të vërtetë, pra atij që i ke hak. Të largohesh nga haramet, është më sevap se të bësh lutje. Për këtë arsye haramet duhet të njihen dhe duhet të largohemi nga to. 7. M E K R U H : quhen punët (veprat) që nuk i ka pëlqyer All-llahu Te’álá dhe Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), dhe të cilat t’i fshijnë sevapet e ibadeteve. Mekruhu është dy llojesh: Tahrimen mekruh - Është lënia e vaxhibit. Ato gjëra që janë afër haramit, janë mekruh. T’i punosh këto, merr dënim. P.sh., të falësh namaz duke lindur dhe duke perënduar dielli. Ai që i punon këto me qëllim, është rebelues dhe mëkatar. Andaj edhe meriton dënimin në Xhehennem. Ai që në namaz i lë vaxhibet, ai që i punon tahrimi mekruhet, e ka vaxhib që ta përsërisë atë namaz. Nëse gabimi është bërë nga harresa, gjatë namazit bëhet sehvi sexhde. Tenzihen mekruh - Janë punët mubah, domethënë, ato punë që është afër punëve të cilat janë hallall, ose ato punë që janë më mirë të mos punohen se të punohen. P.sh., të mos i punosh sunnetet gajri muekked ose mustehabet. 8. M U F S I D: Janë ato vepra që prishin një punë, e cila në fenë tonë është e rregulluar me dispozita të Sheriatit, ose që prishin një ibadet të filluar. Si t’ë prishësh imanin dhe namazin, nikahun e haxhin, zekatin, shitblerjen. Për shembull, nëse qesh në namaz, e prish abdestin dhe namazin; Kur të jesh agjërueshëm, po të hash me dije, e prish agjërimin. Ai që i kryen farzet, vaxhibet dhe sunnetet dhe ai që ruhet nga haramet e mekruhet, i jepen shpërblime pra sevap. Ai që punon harame e mekruhe dhe ai që nuk i punon farzet e vaxhibet, i shkruhet gjynah. Ai që ruhet nga një haram, ka më shumë shpërblime se ai që kryen një farz. Ka më shumë sevap për kryerjen e një farzi, se për largimin nga një mekruh. Edhe për atë që largohet nga mekruhi ka më tepër sevap se për atë që punon një sunnet. Punët që i do All-llahu në kuadër të mubaheve, quhen hajrat dhe hasenat. Edhe pse atyre që i veprojnë këto, u jepen sevape, këto sevape janë më pak se te sunnetet. 1669 5660 2006-11-03T11:40:05Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Kujt I Thuhet Mukel-Lef(I Obliguar)?]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Kujt i thuhet Mukel-Lef (i obliguar)?]] === Kujt i thuhet mukel-lef(i obliguar)? === Mukel-lef u thuhet burrave e grave të mençura në moshë madhore. Ata që janë mukel-lef, janë përgjegjës për zbatimin e urdhërave dhe ndalesave të All-llahut xheleshanuhu. Personat Mukel-lef në fene tonë së pari janë urdhëruar të besojnë dhe pastaj të bëjnë ibadet.Sidomos duhet të largohen nga haramet dhe mekruhet, veprimi i të cilave është ndaluar. Mendja është një fuqi e të kuptuarit. Është krijuar për të dalluar të dobishmen nga e dëmshmja. Mendja është një mjet peshimi. Nga dy gjëra të mira, ajo e dallon atë që është më e mirë, dhe nga dy gjëra të këqija e dallon atë që është më e keqjae. I mençuri nuk është ai që vetëm e kupton të mirën e të keqen, por është edhe ai që, sapo sheh të mirën, e merr, dhe që, sapo sheh të keqen, e hedh. Mendja është si syri. Në Islam është edhe si dritë dhe po nuk pati dritë syri nuk mund të shohë. Mosha madhore (bulug) quhet mosha e pjekurisë. Hyrja në moshën madhore e fëmijëve djem fillon sapo t’i mbushin dymbëdhjetë vjet. Ekzistojnë shenja që dëshmojnë se fëmija mashkull ka hyrë në moshën madhore e nëse këto shenja nuk shihen, në moshën pesëmbëdhjetë vjeç nga pikpamja e fesë konsiderohet si i rritur. Hyrja e vajzave në moshën madhore(periudha pubertetit), fillon sapo të mbushin nëntë vjet. Nëse nuk shihen shenja se vajza ka arritur në moshën madhore, kur të bëhen pesëmbëdhjetë vjeç, konsiderorohet se ka hyrë në moshën madhore (në bulug). 1670 5658 2006-11-03T11:39:38Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Adhurimet Tona Dhe Falja]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Adhurimet tona dhe falja]] === Adhurimet tona dhe falja === Ç'është ibadeti? Ibadet domethënë adhurim, është pajtimi me urdhërat dhe me ndalesat e All-llahut(xheleshanuhu).Ai ka krijuar njeriun e çdo gjë tjetër në hapësirën e pafund të gjithësisëç I ka krijuar nga mosekzistimi i tyre dhe është vullneti i Zotit që bën të ekzistojnë ose të zhduken. All-llahu i mbron ata nga fatkeqsitë që duken dhe që nuk duken.All-llahu, vetëm Ai meriton të adhurohet. Ibadet është të kujdesesh e t’u përshtatesh pejgamberëve, evliave, dijetarëve që kanë arritur kënaqësinë e All-llahut Te’álá. Detyrë për njeriun është që, të falënderojë All-llahun xheleshanuhu, që i ka dërguar atij begati të panumërta. Me falenderim kuptojmë në radhë të parë zbatimin e urdhërave si agjërim,falja(namazi), zekati dhe largimi nga ndalesat.Sipas verseteve kur’anore dhe haditheve profetike, pastaj vijnë bamirësitë dhe veprat e dobishme që duhet të bëjë besimtari. Obligimet njerëzore dhe obligimi i falënderimit të njerëzve ndaj All-llahut xheleshanuhu, të cilat duhet të kryhen dhe të besohen me zemër, me gjuhë dhe me trup, janë porositur nga All-llahu xheleshanuhu, dhe janë nxjerrë në shesh(publikuar) nga Pejgamberi i Tij i dashur. Detyrat që All-llahu xheleshanuhu, i ka treguar dhe i ka urdhëruar, përbëjnë atë që quhet Islam. Falënderimi i bëhet All-llahut xheleshanuhu, duke pasuar nga rruga e ndjekur nga Pejgamberi i Tij. Ai që nuk pajtohet me këtë rrugë, mbetet jashtë fesë islame, Falënderimi, ibadeti nga këta njerëz për All-llahu xheleshanuhu, nuk pranohet e nuk pëlqehet. Sepse ka shumë gjëra që njerëzit i kanë menduar të mira, të bukura, të cilat islamizmi E ka shpjeguar se janë të shëmtuara. Ata që janë të mençur, për ta falënderuar e për t’i bërë ibadet All-llahut Te’álá, duhet të kënaqen me Muhammedin (salall-llahu alejhi ve selem). Ai që i përshtatet Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem), është mysliman i devotshëm. Obligimet e çdo besimtari sipas Islamit ndahen në dy grupe: 1. Gjërat që duhet të besohen me zemër dhe 2. Ibadetet që do të bëhen me zemër dhe me trup. Më i lartësuari nga ibadetet që bëhen me trup, është namazi. Çdo mysliman që është mukel-lef (i ngarkuar, i detyruar), e ka farz që të falë pesë kohë namaz në ditë. 1671 5656 2006-11-03T11:26:43Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Të Besosh Kaderin]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Të besosh kaderin]] === Të besosh kaderin === Ue bil kaderi hajrihi ue sherrihi minall-llahi teala: I besova Kaderit, përcaktimit të All-llahut xheleshanuhu, pra që hajri e sherri (e mira dhe e keqja) janë nga All-llahu xheleshanuhu. Të gjitha të mirat e të këqijat, dobitë dhe dëmet, fitimet dhe humbjet njerëzve u vijnë me caktim të All-llahut xheleshanuhu. Kader quhet dëshmimi i ekzistimit të një gjëje nga vullneti i All-llahut xheleshanuhu. Qënja dhe jetëgjatësia e saj varet direkt nga caktimi i Tij. All-llahu xheleshanuhu, robëve të tij u ka dhënë vullnet. Me këto vullnete-dëshira, kërkesa të tyre ato bëjnë punë dhe krijojnë mendime me vullnet të lirë. Kur një rob do të bëjë diçka, nëse edhe All-llahu xheleshanuhu dëshiron, e krijon atë punë. Nëse robi nuk e dëshiron, edhe All-llahu xheleshanuhu nuk dëshiron, atë gjë nuk e krijon. Ata që duan ta njohin edhe më gjërë I’tikadin e Ehli sunnetit, të cilin deri këtu e shpjeguam shkurtimisht, le të lexojnë librin "Besimi dhe Islami", botim i Vakëfit Ihlas, Stamboll, 1994. Ky është një libër i dobishëm, shumë i këndshëm, i frytshëm dhe i mjaftueshëm për lumturinë në të dy botët. All-llahu xheleshanuhu, çdokujt i ka urdhëruar t’i mbështetet Atij (Tevekkul). Mbështetja në All-llahu (xheleshanuhu), është kusht i besimit, është kuptim që del nga ajetet e Kur’anit; në suren Maide thuhet: “Po qe se keni iman, mbështetjuni All-llahut xheleshanuhu.”; në suren Imran: “Natyrisht se All-llahu Te’álá i don ata që i mbështeten All-llahut xheleshanuhu.”; në sure-i Talak: “Nëse dikush i mbështetet All-llahut xheleshanuhu, atij i mjafton All-llahu xheleshanuhu.”; në suren Zumer: “A nuk i mjafton robit të vet All-llahut xheleshanuhu.?” Me kuptime të tilla ka edhe shumë ajete të tjerë. Pejgamberi (salall-llahu alejhi ve selem), thotë “Ma kanë treguar një pjesë të ummetit tim. I kanë mbushur kodrat, shkretëtirat. Jam habitur dhe jam gëzuar që janë kaq shumë. A u gëzove, thanë, po thashë. Nga këta vetëm shtatëdhjetë mijë hyjnë në Xhennet pa dhënë llogari, thanë. Cilët janë këta pyeta? Thanë: Ata që në punët e tyre nuk janë mbështetur në magji, në hedhje falli dhe përveç All-llahut askujt nuk i janë mbështetur dhe nuk i kanë besuar”. Nga ata që dëgjuan, Ukashe radi-allahu anh, u ngrit në këmbë dhe kur tha: O Reslull-llah! Bëj dua që të bëhem prej tyre, ai u lut: “O Zot, bëje këtë prej atyre”, dhe kur një tjetër u ngrit dhe kërkoi të njejtën dua, tha: “Ukashe, veproi më shpejt se ti”. 1672 5654 2006-11-03T11:26:16Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Të Besosh Ahiretin]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Të besosh ahiretin]] === Të besosh ahiretin === Uel jeumil ahiri: Domethënë e besova ditën e Ahiretit-Ditën e Gjykimit. Fillimi i kësaj kohe është dita e vdekjes së njeriut dhe zgjat deri në Ringjallje. Kur do të ndodhë Kiameti, nuk është njoftuar. Por, pejgamberi ynë i ka bërë të ditur shumë shenja të tij si: “Do të vijë hazreti Mehdiu. Do të zbresë nga qielli Isai alejhisselam, në Damask; Do të dalë Dexhalli; Disa që quhen Je’xhuxh Me’xhuxh çdo vend do ta ngatërrojnë; Dielli do të lindë në perendim; Do të bëhen tërmete të mëdha. Do të harrohen njohuritë fetare. Do të lëshohet rruga e All-llahut xheleshanuhu, e do të shtohen të këqijat. Kudo do punohet me mëkate. Nga Jemeni do të shpërthejë zjarr. Qiejt dhe kodrat do të copëtohen. Dielli, Hëna do të errësohen...”. Në varr njerëzit do të merren në pyetje. Që t’u përgjigjemi në varr melaqeve Munker dhe Nekir, duhen mësuar përmendësh po duhet t’ua mësojmë edhe fëmijëve këto gjëra: Krijuesi im është All-llahu Te’álá, Pejgamberi im Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), feja ime feja islame, libri im Kur’ani Kerimi, kibla ime Qabeja, medhhebi im në i’tikad Ehli sunneti vel xhemaat, medhhebi im në të vepruar medhhebi Imam Adham Ebu Hanife. Ditën e Kiametit do të ngjallen të vdekurit. Do të tubohen në vendin e quajtur Mahsher. Fletoret (regjistrat) e veprave, të mirëve do t’u jepen nga ana e djathtë, të këqijve nga prapa ose nga ana e majtë. Çdo gjynah, përveç shirkut e kufrit, All-llahu (xheleshanuhu) po të dojë e falë,e nëse jo edhe për një gjynah të vogël do të dënojë. Për t’i peshuar punët është Mizani (peshorja). Me urdhër të All-llahut xheleshanuhu, mbi Xhehennem vihet Ura e Siratit. Për Muhammed Mustafanë është hauz (pishina) e veçantë Keuther. Ndërmjetësimi është i vërtetë. Për t’i falur gjynahet e vogla e të mëdha të besimtarëve të vdekur pa pendim, me leje të All-llahut xheleshanuhu do të ndërmjetësojnë pejgamberët, evlijatë, dijetarët,engjëjt, shehidët(dëshmorët) dhe do të pranohen. Xhenneti dhe Xhehennemi ekzistojnë edhe tani. Xhenneti është shtatë kat mbi qiejt. Xhehennemi është poshtë çdo gjëje. Xhenneti ka tetë dyer. Nga çdo derë hyhet në një Xhennet. Xhehennemi është shtatë shtresash. Nga shtresa e parë drejt së shtatës dënimet ashpërsohen. 1673 5652 2006-11-03T11:25:25Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Es-Habi Kiramët]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Es-habi kiramët]] === Es-Habi Kiramët === Shokët e ndershëm të profetit Myslimanët e nderuar që patën fatin të shihnin fytyrën e bekuar, të dëgjonin fjalët e ëmbëla të Pejgamberit tonë, quhen Es-habi Kiram. Më i miri dhe më i ngrituri i të gjithë njerëzve që ka ardhur e që do të vijë, pas pejgamberëve, është Ebu Bekër Siddiku radi-allahu anh (është nga shokët më të mirë të profetit tonë). Ky është kalifi i parë. Pas tij, njeriu më i ngritur është, kalifi i dytë, Umer bin Hattabi radi-allahu anh, pastaj kalifi i tretë i të dërguarit të All-llahut xheleshanuhu, burimi i imanit, intelegjencës, hazreti Uthman bin Affani radi-allahu anh, dhe pas këtij, më i afërm e më i dashur është kalifi i katërt, me epërsi të çuditshme, luani i All-llahut xheleshanuhu, Ali bin Ebi Talibi radi-allahu anh. Siç kuptohet nga hadithet, nga gratë më të ngritura të dynjasë janë: hazreti Fatimja, hazreti Hatixhja, hazreti Aishja, hazreti Merjemja, hazreti Asija. Në hadithi sherif është thënë: “Fatimja është më e ngritura nga gratë e Xhennetit, e Hasani dhe Husejni janë të rinjtë më të ngritur të Xhennetit”. Pas këtyre, më të lartë prej Es-habi kiramëve janë Ashere-i mubeshshere. Janë dhjetë veta që janë sihariquar me Xhennet. Këta janë: hazreti Ebu Bekri, Umeru-l-Faruku, Uthman bin Affani, Ali bin Ebi Talibi, Ebu Ubejde bin Xherrah, Talha, Zubejr bin Avvam, Sâ’d bin Ebi Vakkas, Said bin Zejd, Abdurrahman bin Avf, All-llahu xheleshanuhu, qoftë i kënaqur me të gjithë këta. Pastaj janë ata që kanë marrë pjesë në luftën e Bedrit, pastaj në Uhud, dhe në Biatu-r-Ridvan. Për ne është vaxhib që emrat e të gjithë atyre Es-habi kiramëve që i kanë flijuar pasurinë dhe jetën e vet në rrugë të Resulull-llahut, që kanë ndihmuar atij, t’i përmendim me respekt dhe dashuri. Nuk lejohet kurrë që të themi fjalë të pahijshme për ta. T’i zësh në gojë emrat e tyre pa respekt, është marrëzi dhe poshtërsi. Ai që e don të dërguarin e All-llahut xheleshanuhu, duhet t’i dojë edhe të gjithë ashabët e tij, sepse pejgamberi në një hadith ka thënë: “Kush i do as-habët e mi, i do për shkak se më do mua. Kush nuk i do ata, nuk më do mua. Kush i ofendon ata, më ofendon mua. Dhe kush më ofendon mua, ka ofenduar All-llahun Te’álá. Kush ofendon All-llahun e Madhëruar, natyrisht se do të dënohet”. Në një hadith tjetër thotë: “All-llahu Te’álá nëse do t’i bëjë mirë një robi të ummetit tim, në zemër të tij vendos dashurinë e as-habëve të mi. Të gjithë ata i don si shpirtin”. Ditën kur Pejgamberi ynë ndërroji jetë, në qytetin e Medines kishte 33 mijë as-habë. As-habët në tërsi kanë qenë më tepër se njëqind e njëzet e katër mijë. Prijësit, Imamët e katër medhhebeve dhe dijetarët e tjerë Në njohuritë e I’tikadit është vetëm një rrugë e drejtë. Dhe kjo është medhhebi Ehli Sunnet uel Xhemaat. Janë katër personalitete(dijetarë) të mëdhenj, të cilët të gjithë myslimanëve që janë në rruzullin tokësor ua tregojnë rrugën e drejtë dhe që janë shkaktarë që të mësojmë rrugën e Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem), pa e ndryshuar dhe pa e prishur atë. I pari prej këtyre është Imami Adham Ebu Hanife Numan bin Thabiti. Është nga alimët më të mëdhenj islamë. Është prijës i Ehli sunnetit. I dyti është Imam Malik bin Enes, i treti Imam Muhamed bin Idris Shafii, i katërti Imam Ahmed bin Hanbeli, All-llahu xheleshanuhu, mëshiroftë që të gjithë. Ai që nuk përshtatet me njërën nga katër këta imamë, është në rrezik të madh. Domethënë ka lëshuar rrugën e drejtë. Në këtë libër kemi përfshirë çështjet lidhur me namazin sipas medhhebit Hanefi, në mbështetje të librave të dijetarëve të mëdhenj të atij medhhebi, natyrisht në një formë të thjeshtësuar. Dy nga nxënësit e këtyre katër imanëve, si më të njohurit, janë ngritur shumë lart. Kështu në I’tikad (bindje) medhhebi u bë dy drejtimesh. Imani i përshtatshëm me Kur’an e hadith, është imani që kanë shpjeguar këta të dy. Këto dy drejtime me njohuri besimi të Ehli sunnetit që janë përhapur në rruzullin tokësor, janë: njëri i Ebu Mansur Maturidit, dhe tjetri Ebu Hasan Ali Esh’arit. Këta dy imamë, kanë predikuar të njëjtin iman. Disa dallime që ekzistojnë në mes tyre janë në fëkh, nuk janë të rëndësishme. Në të vërtetë janë të njëjtë. Dijetarët islamë në Kur’an dhe në hadith lavdërohen. Në një ajet të Kur’anit është thënë: “A barazohen të diturit me të paditurit?”. Në një ajet tjetër thuhet: “Hej myslimanë! Për ato që nuk i dini, pyesni ata që dinë”. Në hadithe thuhet: “All-llahu Te’álá, engjëjt dhe çdo gjallesë luten për ata që i mësojnë për të mirë myslimanët”; “Në ditën e Kiametit do të ndërmjetësojnë së pari pejgamberët, pastaj alimët, pastaj shehidët”; “O njerëz! Dijeni se dija merret, duke dëgjuar nga dijetarët”; “Mësoni, të mësuarit është ibadet. Për atë që e mëson dikë dhe për atë që mëson, ka sevape të xhihadit(luftës)”; “Të mësosh dikë, është sikur të japësh sadaka”; “Të mësosh nga dijetari është sikur të falësh tehexhxhud (namaz i natës)”; “Të mësosh ka më shumë sevap se nga të gjitha ibadetet nafile sepse ka dobi edhe për vete por edhe për ata që të mësojnë”; “Dituria është thesar. Çelësi duhet kërkuar duke mësuar”; “Mësoni dituri vet dhe mësoni dikë”; “Çdo gjë e ka burimin. Burimi i diturisë janë zemrat e dijetarëve”; “Të mësosh dikë është kefaret (shpagim) i gjynaheve”. 1674 5650 2006-11-03T11:24:49Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Të Besosh Pejgamberët]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Të besosh pejgamberët]] === Të besosh pejgamberët === Ue rusulihi: Domethënë, i besova të dërguarve të All-llahut(xheleshanuhu). Pejgamberët janë zgjedhur për të treguar rrugën e drejtë të All-llahut xheleshanuhu. Të gjithë pejgamberët gjithnjë kanë predikuar të njëjtin besim.Besimin në një Zot të vetëm. Duhet besuar se pejgamberët kanë pasur shtatë cilësi(sifate): 1. Ismet: Të pagabuar. Nuk kanë bërë gjynahe. Pejgamberët nuk kanë bërë kurrfarë mëkat të madh a të vogël, që më pas në ndonjë sheriat të jetë e ndaluar. 2. Emânet: Pejgamberët në çdo pikëpamje kanë qenë të besueshëm. Kurrë nuk e kanë tradhtuar besimin. 3. Sidk: Pejgamberët kanë qenë njerëz të drejtë në fjalët e tyre, në punët e tyre dhe në çdo veprim të tyre. Gjithnjë kanë thënë të vërtetën. 4. Fetanet: Pejgamberët kanë qenë shumë të zgjuar dhe intelegjentë. Nuk kanë ardhur pejgamberë nga njerëzit me të meta, të verbër apo të shurdhër dhe nuk ka ardhur ndonjë pejgamber femër. 5. Teblig: Pejgamberët u kanë transmetuar dhe shpjeguar saktësisht dhe në tërësi njerëzve shpalljen e All-llahut Te’álá. Asnjë nga urdhrat dhe ndalesat që kanë shpjeguar ata nuk janë mendime të tyre personale. Të gjitha gjërat me të cilat janë urdhëruar ua kanë bërë të ditur besimtarëve . 6. Adalet: Pejgamberët nuk bënin dëme e padrejtësi. Për hatër të askujt nuk i shmangeshin drejtësisë. 7. Emnu-l-azël: Nuk ndahen nga pejgamberllëku. Në dynja e në Ahiret gjithnjë janë pejgamberë. Pejgamberët që kanë sjellë fe të re dhe sheriat të ri, quhen Resul. Pejgamberët që nuk sjellin sheriat të ri dhe që njerëzit i thërrasin në fenë e mëparshme, quhen Nebi. Është detyrë e çdo myslimani ti besojë pejgamberëve, pabërë kurrfarë dallimi mes tyre, t’u besosh se të gjithë ata janë të zgjedhur nga All-llahu dhe fjalëdrejtë. Ai që nuk beson qoftë edhe vetëm njërin prej atyre, nuk ka besuar asnjërin prej tyre. Pejgamberllëku nuk arrihet me të punuar, me ibadete të shumta, me uri dhe me vuajtje. Ai arrihet vetëm me mirësi dhe me zgjedhjen nga ana e All-llahut xheleshanuhu. Nga njëqind e njëzet e katër mijë pejgamberët ka pasur shumë të njohur. Treqind e trembëdhjetë prej këtyre kanë qenë Resul. Në mesin e tyre, gjashtë janë edhe më të ngriturit. Këtyre pejgamberëve u thonë Ulu-l-azm; e këta janë:H.Ademi, Nuhi, Ibrahimi, Musa, Isa dhe Muhammedi alejhimusselam. Tridhjetë e tre emra të pejgamberëve të njohur janë: Adem, Idris, Shit, Nuh, Hud, Salih, Ibrahim, Lut, Ismail, Is-hak, Jakub, Jusuf, Ejjub, Shuajb, Musa, Harun, Hidër, Jusha bin Nun, Iljas, Eljesa, Dhulkifli, Shem’un, Ismail, Junus bin Meta, Davud, Sulejman, Llukman, Zekerija, Jahja, Uzeir, Isa bin Merjem, Dhulkarnejn dhe Muhammed (salall-llahu alejhi ve selem). Prej këtyre vetëm njëzetetetë u janë përmendur emrat në Kur’an. Për Dhulkarnejnin, Llukmanin, Uzeirin dhe Hadërin ka dyshim nëse kanë qenë pejgamberë apo jo. Pejgamberi ynë Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem) Profet i fundit Është Resul i All-llahut dhe është më i dashuri i Tij. Është pejgamberi më i dalluar dhe i fundit prej zinxhirit të pejgamberëve. Babai i tij ka qenë Abdullahu. U lind me 20 prill 571 miladi(pas Isait), natën e ditës së hënë, më 12 Rebbiu-l-evvel,në të gdhirë, në Meke(Mekke). Babai i kishte vdekur para se të lindte. Kur ishte gjashtë vjeç, i vdiq e ëma dhe kur ishte tetë vjeç, i vdiq gjyshi. Më pas u rrit pranë xhaxhait të tij, Ebu Talibit. Kur ishte 25 vjeç, u martua me Hatixhen radi-allahu anh. Nga kjo martesë pati katër vajza e dy djem. Per shkak të emrit të të birit e kanë quajtur Ebu Kasem. Kur arriti moshën dyzet vjeç njerëzve dhe xhindëve iu kumtua se ai ishte zgjedhur Pejgamber. Pas tre vjetësh nisi të thërriste në besim bashkëqytetarët e tij. Në moshën pesëdhjetekatër vjeçare një natë është dërguar nga Meka në Kudus (Jerusalemi i sotëm) dhe prej atje në qiej. Ky udhëtim i tij quhet Miraxh. Në Miraxh ai ka parë Xhennetin, Xhehennemin dhe All-llahun Te’álá (pas një perdeje). Pesë kohët e namazit atë natë u bënë farz. Sipas historianëve, në vitin 662, me urdhrin e All-llahut xheleshanuhu, nga Meka është shpërngulur në Medinë. Shpërngulja e tij quhet Hixhret. Ditën kur arriti në fshatin Kuba, afër Medinës, që përputhet me ditën e hënë, 8 Rebiu-l-evvel, (sipas llogarisë evropiane me 20 shtator), fillon numërimi i kalendarit Hixhri shemsi për myslimanët. Viti Hixhri hënor i myslimanëve fillon në muajin Muharrem të atij viti. Sjellja e hënës dymbëdhjetë hërë rreth tokës përbën një vit hënor(kameri). Në vitin 11 Hixhri (632 m.) ditën e hënë, më 12 të muajit Rebbiu-l-evvel, para drekës, Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem) ka ndërruar jetë dhe është varrosur në dhomën ku kishte vdekur. Kur vdiq, sipas vitit hënor ishte 63 vjeç, kurse sipas vitit diellor 61 vjeç. Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), ka qenë i bardhë, i bukur dhe më hijshmi i njerëzve. Bukurinë e tij nuk ia shfaqte çdokujt. Jeta e kujtdo që e ka parë qoftë vetëm një herë bukurinë e tij, madje qoftë edhe në ëndërr, kalon në kënaqësi dhe lumturi. Ai nga çdo pikëpamje është mbi çdo njeri, që ka jetuar e do të jetojë në çdo kohë, e në çdo vend të botës. Ishte më i mençuri, më i dituri dhe më i sjellshmi dhe i edukuari i të gjithë njerëzve. Në moshën e rinisë bashkë me tregtarët e qytetit ka vajtur në viset e Shamit(Damaskut). Rrugën e kthimit e kanë bërë nga Basra. Më pas nuk ka shkuar asnjëherë në asnjë vend tjetër. Ka qenë il-leter(që nuk dinte shkrim e lexim) dhe nuk ka bërë shkollë fare. Nga askush nuk ka marrë mësim, por dinte gjithçka. All-llahu(xheleshanuhu) me ndërmjetësinë e engjëllit Xhebrail alejhisselam i mësonte e i tregonte çdogjë që donte dhe çdogjë që ai nuk dinte. Zemra e tij e bekuar shpërndante dritë si dielli. Rrezet dhe drita e dijes që përhapi ai, shpërndaheshin si valët e radios, në tokë e në qiej. Fuqia e përhapjes sa vjen e shtohet nga dita në ditë. Për të thithur dritat e tij duhet zemër e pastër që i beson atij, që e do dhe që shkon rrugës që ka ndjekur ai . Njeriu që ka zemër të këtillë i merr këto valë dhe i zgjeron e i përhap përreth. Njerëzit e këtillë të mëdhenj quhen Veli. Përmes engjëllit Xhebrail alejhisselam, All-llahu xheleshanuhu, Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem), i ka dërguar Kur’anin. Njerëzve u ka urdhëruar gjërat që janë të nevojshme e të dobishme në dynja e Ahiret. Të dëmshmet i ka ndaluar. Përmledhjes së këtyre urdhëresave dhe ndalesave u thuhet fe Islame ose Islamizëm. Çdo fjalë e Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem), është e drejtë, e vlefshme, e dobishme dhe quhet hadith-i sherif. Ai që beson se vërtet është kështu, quhet Mu’min (besimtar) ose Mysliman. Ai që një fjalë të Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem) nuk e beson, nuk e pëlqen, quhet jobesimtar. All-llahu e do besimtarin dhe n.q.s. ka mëkatuar nuk e lë në Xhehennem përgjithmonë. Ose në Xhehennem nuk e fut fare, ose nëse e fut për shkak të fajit që ka bërë, pastaj do ta nxjerrë nga Xhehennemi. Kurse qafiri nuk mund të hyjë në Xhennet. Shkon drejt në Xhehennem dhe prej atje nuk del më kurrë. Ta besosh atë, ta duash atë, është fillim i të gjitha lumturive, qetësive, të mirave. Ndërsa të mos e besosh atë se është pejgamber, është fillim i të gjitha tragjedive, mundimeve, fatkeqsive, të këqijave. Dija, intelegjenca, të kuptuarit, mirësia, mendja, mençuria, bujaria, modestia, butësia, fisnikëria, durimi, angazhimi, patriotizmi, besnikëria, drejtësia, trimëria, guximi, elokuenca, oratoria, zgjuarsia, bukuria, devotshmëria, dlirësia, zemërgjerësia, mëshira, turpi, e ibadeti i Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem), kanë qenë më të larta se të të gjithë pejgamberëve. I falte gjithmonë dëmet që i bënin miku e armiku. Askujt nuk i kundërvihej. Në luftën e Uhudit, kur armiqtë ia përgjakën faqen e tij të bekuar dhe i thyen dhëmbë, për ata që i bënë këtë, profeti qe lutur: “O All-llah fali këta! Falua veprimet e tyre injorante!” Vetitë e bukura të Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem), janë të shumta. Çdo mysliman duhet t’i mësojë këto dhe të edukohet me to. Kështu i mundësohet që në dynja e në Ahiret të shpëtojë nga tragjeditë, mundimet dhe të arrijë ndërmjetësimin e Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem). Sepse në hadith Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem) ka thënë: “Pajisuni me moral të All-llahut Te’álá” 1675 5648 2006-11-03T11:24:06Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Të Besosh Librat]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Të besosh librat]] === Të Besosh Librat === Ue kutubihi: Domethënë, i besova librat që ka zbritur(shpallur) All-llahut Te’álá. All-llahu(xheleshanuhu) këta libra ua ka zbritur disa pejgamberëve, duke ua përcjellur nëpërmjet Xhebrailit alejhisselam, domethënë duke ua lexuar. Ndërsa disave, të shkruar në Levha dhe disave duke ua bërë të dëgjuar pa ndëmjetësimin e engjëjllit. Të gjitha (librat) janë fjalë e All-llahut xheleshanuhu. Janë të përhershëm dhe të gjithmonshëm. Nuk janë krijime dhe janë të gjithë të vërtetë. Nga librat hyjnorë që na janë kumtuar, janë 104. Nga këta dhjetë fletë i kanë zbritur Ademit alejhisselam, pesëdhjetë fletë Shitit alejhisselam, tridhjetë fletë Idrisit alejhisselam, dhjetë fletë Ibrahimit alejhisselam, Teurati Musait alejhisselam, Zeburi Davudit alejhisselam, Ungjilli Isait alejhisselam, Kur’ani Kerimi Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem). All-llahu(xheleshanuhu) nga Ademi alejhisselam që është njeriu dhe pejgamberi i parë, e deri te pejgamberi i fundit, Muhammdi (salall-llahu alejhi ve selem), nëpërmjet shumë pejgamberëve ka dërguar libra në mënyrë që njerëzit në këtë botë të jetojnë në qetësi dhe në ahiret të arrijnë lumturinë e amshueshme. Në këta libra janë shpjeguar bazat e imanit dhe të ibadetit dhe u janë dhënë njohuri që nevojiteshin për çdo punë. Nga këta, Kur’ani është libri i fundit hyjnor. Pas dërgimit të Kur’anit, të gjithë librat e mëparshëm janë shfuqizuar dhe nuk janë më të fuqishëm(vlefshëm). Kur’anin Kerim, Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem), ia ka sjellë (zbritur) Xhebraili alejhisselam gjatë njëzet e tre vjetëve. Kur’ani Kerim ka 114 sure, 6236 ajete.Që kur ka zbritur, nuk ka pësuar kurrfarë ndryshimi, dhe as tani e tutje nuk do të pësojë ndonjë ndryshim. Kur’ani është fjalë e All-llahut (xheleshanuhu) dhe Ai është betuar se do ta ruaj të pa ndryshuar deri në Kiamet. Një libër i tillë nuk është e mundur të krijohet nga njeriu. Madje nuk është e mundur të krijohet qoftë edhe një ajet i vetëm i tij. Pas ndërrimit jetë të pejgamberit tonë (salall-llahu alejhi ve selem), ajetet e Kur’anit i mblodhi hazreti Ebu Bekri radi-allahu anh, i cili ka qenë dhe kalifi i parë. Kështu ata fletë të përmbledhura u quajtën Mus-haf dhe morën formën e tanishme që në atë kohë. Të gjithë Es-habi kiramët, kanë pohuar njëzëri se ai (Kur’ani) është fjalë e All-llahut (xheleshanuhu). Kalifi i dytë Uthmani ka urdhëruar të shkruhen edhe gjashtë kopje të tjera të këtij Mus-hafi, dhe ato i ka dërguar në vende të ndryshme. Kur’ani duhet lexuar në origjinalin e tij, në arabisht. Ato libra që janë shkruar me gërma të tjera, nuk u thuhet Kur’an. Kur tëÊlexohet Kur’an duhet tëÊkihet parasysh: a) Kur ta marrësh në dorë Kur’anin, duhet të jesh me abdest, duhet të drejtohesh nga kibla dhe duhet të lexosh me kujdes. b) Duhet të lexosh me bindje e përulje të madhe. c) Duhet të lexosh duke shikuar në Mus-haf dhe duke i kushtuar vëmendje çdo gërme dhe ajeti. d) Duhet të lexosh sipas rregullave të texhvidit (shkenca që na mëson se si lexohet Kur’ani). e) Atë që lexon, duhet ta mendosh se është fjalë e All-llahut (xheleshanuhu). f) Duhet t’u bindesh urdhrave dhe ndalesave të Kur’anit. 1676 5646 2006-11-03T11:23:41Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Të Besosh Ëngjëjt(Melaiqet)]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Të besosh ëngjëjt (melaiqet)]] === Të Besosh Ëngjëjt(Melaiket) === Ue melaiketihi: Domethënë i besova meleqtë e All-llahut(xheleshanuhu) sepse janë krijesa të Tij, që nuk duken. Të gjithë i binden urdhrave të All-llahut Te’álá. Nuk bëjnë gjynahe, nuk kanë gjini e nuk çiftëzohen. Janë gjallesa por nuk hanë, nuk pinë e nuk flenë. Janë trupa të ndritshëm dhe janë krijesa intelegjente. Nga engjëjt, katër prej tyre janë më të mëdhenjë: 1- Xhebraili alejhisselam: ka për detyrë që t’u sjellë pejgamberëve shpalljen(vahij), të kumtojë urdhrat dhe ndalesat nga All-llahu. 2- Israfili alejhisselam: ka për detyrë të fryjë ditën e Kiametit mjetin e quajtur “Sur”. Çdo gjallesë që e dëgjon tingullin e fryrjes së parë do të vdesë(për veç All-llahut), me fryerjen e dytë do të ngjallen të gjitha përsëri. 3- Mikaili alejhisselam: ka për detyrë të dërgojë rrëskun - furnizimin, bollëkun, mangësinë e të vërë në lëvizje çdo materie. 4- Azraili alejhisselam: ka për detyrë t’u marrë shpirtin njerëzve. Pas këtyre ka katër grupe engjëjsh .Engjëjt që quhen Hamele-i arsh janë katër. Engjëjt që janë në prani të All-llahut(xheleshanuhu) quhen Mukarr-rrebin. Engjëjt e mëdhenj për ndëshkime quhen Kerubijan, dhe ato për mëshirë Ruhanijan. Më i madhi i engjëjve të Xhennetit quhet Ridvan, kurse më i madhi i engjëjve të Xhehennemit quhet Mâlik. Engjëjt e tjerë të Xhehennemit quhen Zebani. Krijesat më të shumta në numër janë engjëjt. Në qiej nuk ka asnjë vend bosh ku enjgjëjt të mos bëjnë ibadet. 1677 5644 2006-11-03T11:23:08Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Sifati Thubutije]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Sifati thubutije]] === Sifati thubutije === Cilësitë e qëndrueshme të përhershme të Allahut (xheleshanuhu) 1. Hajat - All-llahu Te’álá është Një, Ai jeton. Jeta e Tij nuk i përngjet jetës së krijesave dhe është një jetë e denjë dhe e posaçme vetëm për Të, e përhershme dhe e gjithmonshme. 2. Ilm - All-llahu(xheleshanuhu) di gjithçka. Dija e Tij nuk është si dija e krijesave. Në natën errët Ai sheh dhe di të ecurit e milingonës mbi një gur të zi. I di mendimet, qëllimet që kalojnë nëpër zemrat e njerëzve. Dija e Tij është e përhershme dhe e gjithmonshme. 3. Sem - All-llahu(xheleshanuhu) dëgjon gjithçka. Të dëgjuarit e Tij është pa mjet e pa drejtim. Të dëgjuarit e Tij nuk i përngjet të dëgjuarit të njerëzve. Si të gjitha cilësitë e Tij edhe kjo cilësi është e përhershme. 4. Besar - All-llahu(xheleshanuhu) sheh gjithçka. Sheh pa mjet e pa kusht. Të pamët e Tij nuk është me sy. 5. Iradet - All-llahu(xheleshanuhu) ka vullnetin e Vet. Atë që dëshiron, e krijon. Gjithçka bëhet me vullnetin e Tij. Nuk ka kurrfarë force që do të mund t’i bëhej pengesë vullnetit të Tij. 6. Kudret - All-llahu(xheleshanuhu) është i plotfuqishëm; gjithçka mund të bëjë dhe asgjë nuk mund ta pengojë. 7. Kelam - All-llahu(xheleshanuhu), flet me të folurit e Vet hyjnor. Të folurit e Tij, pra, nuk bëhet me ndonjë mjet, as me tinguj, as me zëra e gjuhë. 8. Tevkin - All-llahu(xheleshanuhu) është krijuesi i gjithçkaje dhe nuk ka Krijues tjetër veç Tij. Çdo gjë e krijon vetëm Ai. Përveç All-llahut xheleshanuhu nuk i duhet thënë tjetërkujt krijues. T’i kuptosh të vërtetat e cilësive të All-llahut Te’álá, është e pamundur. Askush dhe asgjë nuk mund t’u bëhet shok cilësive dhe emrave të All-llahut (xheleshanuhu) dhe as nuk mund t’u përngjajë atyre. 1678 5642 2006-11-03T11:22:45Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Sifati Dhatije]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Sifati dhatije]] === Sifati dhatije === Cilësitë e ekzistencës esenciale të Allahut (xheleshanuhu) 1. Vuxhud - Zot ka, ekziston. Ekzistenca e tij është e përhershme. Është Vaxhibul vuxhud, domethënë ekzistenca e Tij është domosdoshmëri. 2. Kidem - Ekzistenca e All-llahut xheleshanuhu, është pa fillim, Ai është i përjetshëm. 3. Beka - i përhershëm. Ekzistenca e All-llahut xheleshanuhu, është pa mbarim, s’ka fund. 4. Vahdanijjet - Është Një. Në qenien, në cilësitë dhe në veprimet e All-llahut Te’álá nuk s’ka të ngjashëm me të. 5. Muhalefetun lilhavadith - Nuk i përngjet kurrkujt dhe nuk ka ndonjë person apo ndonjë send që ti shëmbëllejë Atij. 6. Kijam bi nefsihi - Ekziston vetvetiu. Nuk ka nevojë për vend. Edhe kur nuk ekzistonin materia dhe vendi, Ai ekzistonte. Bile nuk ka nevojë për asgjë. Ai ekziston jashtë koncepteve të vendit, të kohëve e hapësires ashtu siç mendon njeriu. 1679 5640 2006-11-03T11:21:47Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Të Besosh All-Llahun E Madhëruar]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Të besosh All-Llahun e madhëruar]] === Të besosh All-llahun e Madhëruar === Amentu bil-lahi, do të thotë, kam besuar ekzistencën dhe njësinë e All-llahut Te’álá. Këtë e pranoj me zemrën time dhe e vërtetoj me gjuhën time. All-llahu (xheleshanuhu) ekziston dhe është Një. Për fjalën “një” në fjalor ka dy domethënie: e para, nga pikëpamja e numrit, është numri i parë me të cilin fillohet numërimi; e dyta, nga pikëpamja se s'ka shok dhe të ngjajshëm, është Një. All-llahu (xheleshanuhu) jo nga pikëpamja e numrit, por nga pikëpamja se s'ka shok dhe të ngjajshëm, është Një i vetëm. Në personalitetin , në qenien dhe në atributin e Tij, në asnjë mënyrë Ai nuk ka shok. Ashtu sikur asnjë nga të gjitha krijesat nuk i përngjajnë nga fizionomia dhe as nga cilësitë e fizionomisë dhe atributeve krijuesit të tyre, edhe personaliteti dhe atributet e krijuesit nuk i gjajnë as në fizionomi e as në atribute krijesave. Krijuesi i çdo organi të të gjitha qenieve (krijesave), i cili nga mosekzistenca i ka bërë të ekzistueshme, është vetëm All-llahu Te’álá. Të vërtetën e qenies së All-llahut xheleshanuhu, nuk mund ta dijë askush. Është i pastër dhe larg nga të menduarit e të imagjinuarit e Tij. Nuk lejohet të mendohet e të imagjinohet qenia e Tij. Vetëm emrat dhe cilësitë e Tij, të shpjeguara në Kur’an duhet të mësohen përmendsh dhe me to e përmes tyre, duhet të dëshmohet dhe të njihet. Të gjithë emrat dhe cilësitë e Tij janë të përhershëm. Qenia e Tij nuk qëndron në asnjë vend dhe poashtu nuk i nënshtrohet ligjit të gjashtë drejtimeve të njohura. Domethënë, nuk është përpara, prapa, djathtas, majtas, sipër, poshtë. Për Të mund të thuhet vetëm se është i pranishëm dhe mbikëqyrës në çdo vend. Cilësitë e All-llahut Te’álá janë katërmbëdhjetë. Gjashtë prej tyre quhen Sifati dhatije dhe tetë të tjerat Sifati thubutije. Është shumë e nevojshme që të dihet dhe të mësohet përmendsh domethënia e këtyre cilësive. 1680 5638 2006-11-03T11:21:17Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Kushtet E Imanit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Kushtet e imanit]] KUSHTET E IMANIT Kushtet e imanit janë gjashtë. *Të Besosh All-Llahun E Madhëruar *Të Besosh Ëngjëjt(Melaiqet) *Të Besosh Librat *Të Besosh Pejgamberët *Të Besosh Ahiretin *Të Besosh Kaderin Këto janë shpjeguar tek Amentubil-lahu. Resullull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem), ka njoftuar se iman do të thotë të besosh në gjashtë gjërat e qarta. Për këtë arsye çdo mysliman duhet t’i mësojë fëmijës së tij, së pari përmendësh dhe më pas kuptimin, domethënien e tij të plotë: Amentu bil-lahi ue Melaiketihi ue Kutubihi ue Resulihi uel-jeumil-ahiri ve bilkaderi, hajrihi ve sherr-rrihi min All-llahi teala uel ba’thu ba’del-mevti hakkun. Eshhedu en la ilahe il-lall-llah ve eshhedu enne Muhammeden abduhu ve resuluhu. 1681 5636 2006-11-03T11:20:55Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Bindja (I'tikadi) I Ehli Sunnetit]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Bindja (I'tikadi) i ehli sunnetit]] === Bindja (I'tikadi) i Ehli Sunnetit === Kushti i parë për të qenë mysliman është imani(besimi), kurse imani i drejtë është lidhur me besimin në përputhje me i’tikadin(bindjen) e Ehli sunnetit. Detyra e parë e mashkullit dhe e femrës, të mençur të moshës madhore, është të nxënë njohuritë e imanit të shkruara në librat e dijetarëve të Ehli sunnetit dhe të besojnë në përputhje me këto dije. Shpëtimi nga dënimi në Xhehennem në Kiamet është i lidhur me besimin e atyre gjërave që na kanë mësuar ata. Ata që do të shpëtojnë nga Xhehennemi, janë vetëm ata që shkojnë rrugës së atyre. Besimtarëve që shkojnë rrugës së atyre, u thuhet sunni ose Ehli sunnet. Në një hadith të pejgamberit është thënë: “Ummeti im do të ndahet në shtatëdhjet e tri grupe. Prej këtyre vetëm një grup do të shpëtojë nga zjarri i Xhehennemit, ndërsa të tjerët do të shkatërrohen e do të hyjnë në Xhehennem”. Secili nga këto 73 grupe pohon se i është përshtatur Islamit dhe thotë se është grupi që do të shpëtojë nga zjarri i Xhehennemit. Në ajetin 54 të sures Mu’minun dhe në ajetin e 32-të të sures Er-Rum shprehimisht është thënë: “Çdo grup duke menduar se është në rrugë të drejtë gëzohet”. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem), e shpjegon kështu: “Ata që janë në këtë grup, janë ata që gjenden në rrugën time dhe të ashabëve të mi”. Ai që nuk do(qoftë vetëm një nga as-habi kiramët), është ndarë nga Ehli sunneti. Ai që nuk është në I’tikadin(bindjen) e Ehli sunnetit, është mëkatar dhe ngatërrestar. Karakteristikat e besimtarit: All-llahu është i kënaqur me myslimanët që besojnë në përputhje me i’tikadin e Ehli sunnetit. Dijetarët e Ehli sunnetit këto kushte i shpjegojnë si në vijim: 1. T’u besosh gjashtë kushteve të imanit domethënë, të besosh ekzistencën e All-llahut Te’álá dhe Një-sinë e Tij, se nuk ka shok dhe të ngjashëm, të besosh engjëjt e Tij, librat e Tij, pejgamberët e Tij, jetën e Ahiretit dhe të besosh se hajri (e mira) e sherri (e keqja), janë krijuar nga All-llahu (këto janë kumtuar te Amentu bil-lahi). 2. Të besosh se Kur’ani Kerim është libri i fundit i All-llahut Te’álá dhe është Fjala e Tij. 3. Besimtari nuk duhet të dyshojë fare në imanin e tij. 4. Të duhen shumë, të nderohen e të respektohen të gjithë as-habi kiramët, të cilët i besuan Pejgamberit tonë dhe patën nderin ta shihnin atë për së gjalli. Nuk duhet folur keq për asnjë nga katër kalifët (pasardhësit) dhe për farefisin, Ehli bejtin. 5.Ibadetet nuk duhen trajtuar si pjesë nga imani. Besimtarët që i besojnë urdhrat dhe ndalesat e All-llahut Te’álá, por që nuk i zbatojnë nga përtacia, nuk duhen trajtuar si jobesimtarë. Vetëm ato që nënçmojnë haramet dhe që i konsiderojnë pa vend e pa vlerë dhe që tallen me Islamin, u del imani. 6. Ata që thonë se janë Ehli kible, kur thonë se i kemi besuar All-llahut Te’álá dhe pejgamberit të Tij Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem), por që janë me bindje të gabuar, nuk duhen cilësuar si qafira, për ta nuk duhet thënë se janë njerëz pa iman apo me besim të prishur. 7. Namazi mund të falet prapa çdo imami, për të cilin nuk di kush nëse ka bërë gjynah(prapa atij që njerëzit e njohin për të pastër). Ky gjykim përfshin dhe ato të cilët falin namazet e xhumasë dhe të bajramit(myftijtë etj.). 8. Myslimanët nuk duhet të ngrihen kundër administratorëve, udhëheqësve që i kanë në krye. Të ngrihesh domethënë të rebelohesh, të krijohen ngatërresa dhe t'u hapet rrugë tragjedive të ndryshme. Duhet lutur që ata të bëjnë punë të mira dhe me fjalë të ëmbla duhet t’i këshillojmë që të heqin dorë nga të vepruarit e gjynahut. 9. Si për meshkujt dhe për femrat, lejohet mes-hi mbi meste. 10. Duhet besuar se Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem), në Miraxhin e tij ka qenë edhe me shpirt edhe me trup. Ata që thonë se Miraxhi është një ngjarje që ka ndodhur në gjumë, janë të ndarë nga Ehli sunneti. Në Xhennet besimtarët kanë për ta parë All-llahun Te’álá. Në ditën e Kiametit pejgamberët dhe njerëzit e mirë do të ndërmjetësojnë dhe po ashtu ekziston marrja në pyetje në varr. Azapi(dënimi) në varr do të jetë shpirtëror dhe trupor(fizik). Kerameti(mrekullitë) i evliasë(njerëz që kanë gradë të lartë) është i vërtetë. Kerameti bëhet në situatat e jashtëzakonshme shfaqen tek robët e dashur të All-llahut(xheleshanuhu), dhe me të cilat janë nderuar e janë pajisur nga All-llahu Te’álá me gjëra të jashtëzakonshme, domethënë jashtë ligjeve të fizikës, kimisë, biologjisë dhe janë aq shumë dhe aq të besueshme, saqë nuk mund të mohohen dot. Shpirtrat në varr dëgjojnë ç'bëjnë dhe ç'flasin njerëzit e gjallë. Leximin e Kur’anit, dhënien e sadakasë, madje edhe shpërblimet e të gjitha ibadeteve tona nëse ua dërgojmë shpirtrave të të vdekurve, atyre do t’u sjellin dobi dhe mundimet e tyre mund të lehtësohen ose të anullohen. T’u besosh të gjitha këtyre është nga shenjat se ke bindjen e Ehli sunnetit. 1682 5634 2006-11-03T11:20:08Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Besimi Dhe Falja]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Besimi dhe falja]] ===Besimi dhe falja === Çdokush së pari duhet të besojë. All-llahu Te’álá dëshiron që njerëzit në dynja të jetojnë në paqe e qetësi dhe në Ahiret të arrijnë lumturinë e përhershme. Për këtë arsye ka urdhëruar të kryhen punë të dobishme, që sjellin lumturinë. Dhe ato gjëra të dëmshme që sjellin shkatërrim, i ka ndaluar. Urdhëri i parë i All-llahut Te’álá është Imani. Besimi nevojitet për të gjithë njerëzit dhe për secilin është i domosdoshëm. Fjala Iman(besim) do të thotë, ta njohësh dikë për fjalëdrejtë, të saktë dhe t’i besosh Atij. Në Islam, iman do të thotë: ta pranosh të vërtetën se Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), është Pejgamber i All-llahut Te’álá, i zgjedhuri i Tij dhe lajmëtar (nebi), natyrisht pasi të besosh All-llahun Te’álá dhe ta besosh me zemër e të shqiptosh me gojë Kelime-i shehadetin. Imani është i fuqishëm kur nga zemra saktësisht njohim All-llahun Te’álá dhe sifatet(cilësitë) e Tij të mëdha, vrapojmë nga kënaqësia dhe bukuria e Tij, ikim nga hidhërimi dhe pakënaqësia e Tij dhe imanin e vendosim në zemër të pastër e të shëndoshë, si një shkrim i gdhendur mbi mermer. Iman, do të thotë të pëlqesh të gjitha ato që i thotë Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), dhe të besosh se zemra e tij është pastruar. Njerëzve që kanë këtë besim u thuhet Mu’min (besimtar) pra Mysliman. Çdo mylsliman duhet t’i bindet Muhammedit (salall-llahu alejhi ve selem), dhe duhet të ecë në rrugën që ka trasuar ai. Rruga e tij është rruga të cilën e ka treguar Kur’ani famëlartë. Kjo rrugë quhet Islamizëm. Për t’iu përshtatur kësaj, sëpari duhet besuar, pastaj duhet mësuar mirë islamizmi, të zbatosh farzet, të largohesh nga haramet, e më pas t’i kryesh sunnetet dhe të largohesh nga mekruhet. Pas këtyre duhet menduar ta ndjekësh edhe me gjërat që janë mubah. Themeli i fesë sonë është besimi. All-llahu Te’álá nuk pranon dhe nuk pëlqen asnjë ibadet dhe asnjë bamirësi të atyre që nuk kanë iman. Myslimani së pari duhet të besojë, pastaj duhet të mësojë guslin, abdestin, namazin, farzet dhe haramet e tjera që janë të rëndësishme për t’u ditur. Besimi(imani) i drejtë ,i plotë,i përsosur Njohuritë që thithen(merren) nga mendja dhe organet e ndjesive, janë ndihmesë për ta arritur në iman. Njohuritë shkencore janë shkak për të arritur imanin dhe për të ditur e kuptuar se rregulli tokëror, rendi i tij, nuk është i rastësishëm dhe se ka një krijues të këtij rregulli. Iman do të thotë të besosh dhe t’i mësosh njohuritë që Pejgamberi Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem) i ka sjellë (trasmetuar) nga All-llahu Te’álá. Për këto njohuri që duhen besuar, të thuash se i besoj në qoftë se janë të logjikshme dhe nëse i kap mendja, domethënë të mos u besosh pejgamberëve(sepse nuk ke të drejtë t’i kushtëzosh sipas llogjikës tënde). Njohuritë fetare nuk janë shpikje të të mençurve. Obligimet për të cilat ka njoftuar pejgamberi ynë Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), ne i mësojmë nga librat e dijetarëve të Ehli sunnetit dhe ato si të tilla duhen besuar. Që të kesh një iman të drejtë dhe të pranuar, krahas kësaj, duhen plotësuar edhe këto kushte: 1.Imani duhet të jetë i përhershëm dhe i qëndrueshëm. Për asnjë çast nuk duhet menduar ndarja prej tij. Ai që thotë se pas tre vjetësh do të dal nga Islami, që nga ai çast ai e humb imanin dhe del nga feja. 2. Imani i besimtarit duhet të jetë ndërmjet frikës dhe shpresës. Duhet të kesh frikë nga dënimi i All-llahut Te’álá, por për asnjë çast nuk duhet humbur shpresa nga rrahmeti(mëshira) i Tij. Duhet të ruhemi që të mos punojmë kurrfarë gjynahu dhe duhet të frikësohemi se për këtë shkak mund të humbim imanin.Por edhe nëse ke bërë të gjitha mëkatet, nuk duhet humbur kurrë shpresa se Zoti ynë nuk na mëshiron. Për gjynahet duhet të bëhet teube (duhet të pendohesh), sepse ai që bën teube, pas kryerjes së saj bëhet sikur të mos ketë bërë gjynah fare. 3. Para se të dalë shpirti, duhet të jesh me iman. Sapo të të vijë shpirti në fyt, tregohen të gjitha pamjet e Ahiretit. Atëherë të gjithë qafirat duan të besojnë (të kenë iman), por imani duhet të jetë i padukshëm (i bazuar mbi të panjohurën) dhe duhet të besohet pa e parë. Nuk është iman një gjë që shihet. Por edhe në atë çast pendimi i besimtarëve pranohet. 4. Duhet të bëhesh me iman para se të lindë dielli nga perendimi. Një nga shenjat e mëdha të Kiametit është lindja e diellit nga perëndimi. Të gjithë njerëzit që do e shohin këtë, do duan të besojnë. Por besimi i tyre nuk do të pranohet, tashmë dera e teubes do të jetë e mbyllur. 5. Duhet besuar se gjërat që janë të padukshme, të fshehta, nuk i di askush përveç All-llahut Te’álá. Domethënë, të padukshmen e di vetëm All-llahu (xheleshanuhu). Ashtu siç i di edhe ato që i ka kumtuar Vetë. Të padukshmen nuk mund ta dinë as engjëjt (melaiqe), as xhindët (exhin-nët), as shejtanët dhe madje as pejgamberët. Mirëpo, pejgamberëve dhe robëve të devotshëm mund t’u jepen njohuri për gjërat e padukshme. 6. Një dispozitë (gjykim) i fesë që ka të bëjë me imanin dhe me ibadetet, nuk duhet refuzuar pa ndonjë arsye të justifikueshme. Të konsiderosh të paqëndrueshëm një urdhër ndalesë të Islamit, të tallesh me Kur’anin, me engjëjt dhe me ndonjë pejgamber dhe me atë që kanë kumtuar ata, dhe t’i mohosh me gjuhë pa qenë i detyruar, është kufër. Ai që thotë se mohon ekzistimin e All-llahut xheleshanuhu, të engjëjve dhe mohon detyrushmërinë e guslit e të namazit për ndonjë shkak të domosdoshëm psh; ta kërcënojnë me vdekje, nuk kthehet në qafir. 7. Nuk duhet të ketë dyshim dhe as hamendje mbi njohuritë e domosdoshme që janë shprehur qartë nga feja islame. Të dyshosh se falja e namazit nuk është farz, se e pira e verës dhe e pijeve të tjera alkolike, loja e kumarit, interesi bankar e ryshveti(korruptimi) nuk janë haram, ose për një haram që dihet si i tillë t’i thuash hallall, po ashtu dhe hallallit t’i thuash haram, kjo sjell daljen nga imani. 8. Imani duhet të jetë si e shpjegon feja islame. Të besosh siç njoftojnë filozofët dhe falsifikuesit e dijes, sipas mendjes së tyre, nuk është iman. Duhet besuar ashtu siç ka njoftuar Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem) nga dijet hyjnore. 9. Besimtari duhet të dashurojë vetëm për All-llahun Te’álá dhe vetëm për All-llahun duhet të urrejë. Duhet t'i dojë myslimanët që janë miq të All-llahut Te’álá, dhe nuk duhet t'i dojë ata që bëjnë armiqësi kundër Islamit me dorë e me laps. Vendi i kësaj armiqësie është zemra. (Duhet të sillemi mirë, të jemi fjalëmbël e të buzëqeshur edhe me ata që nuk janë myslimanë, me bashkatdhetarët jomyslimanë dhe me të huajt. Duhet të jemi shembull me moralin tonë të mirë dhe t’i bëjmë ata që ta duan fenë tonë). 10. Duhet besuar sikur kanë besuar myslimanët e vërtetë, të cilët nuk janë shmangur nga rruga e vërtetë - e drejtë që ka ndje kur Pejgamberi ynë dhe as-habët e tij.. Që të jesh njeri me besim të drejtë, duhet besuar në përputhje me i’tikadin(bindjen) e Ehli sunnetit vel xhemaat. (Atyre që ndjekin librat e vërtetë fetarë, të cilët i kanë shkruar dijetarët e Ehli sunnetit, do t’u jepen sevapet e njëqind shehidëve(dëshmorëve të fesë). Secilit nga dijetarët e katër medhhebeve i thuhet dijetar i Ehli sunnetit. Prijësi i dijetarëve të Ehli sunnetit është Imami Adham Ebu Hanife. Këta dijetarë i kanë shkruar ato që i kanë mësuar nga Es-habi Kiramët, kurse Es-habi kiramët kanë thënë se ato i kanë dëgjuar personalisht nga Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem). 1683 5632 2006-11-03T11:19:33Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Namazi Është Urdhër I Madh]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Namazi është urdhër i madh]] === Namazi është urdhër i madh === Që nga Ademi alejhisselam, në çdo fe ka patur një kohë adhurimi(lutjeje). Myslimani është urdhëruar të falet, të falë namaz. Të falësh namaz, nuk është kusht i imanit(i besimit), mirëpo të besosh se namazi është farz, është kusht i tij. Namazi është shtyllë e fesë. Ai që e fal rregullisht, drejt dhe saktë namazin e tij, domethënë e ndërton besimin e vet, ngre në këmbë godinën e tij të Islamit. Ai që nuk e fal namazin, e rrënon besimin dhe Islamin e vet. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem) ka urdhëruar: “Koka e fesë sonë është namazi”. Ashtu siç nuk mund të jetë njeriu pa kokë, po ashtu nuk mund të jetë edhe feja pa namaz. Namazi në fenë islame është urdhëresa që është bërë farz e para pas imanit. All-llahu Te’álá robëve të Tij ua ka bërë farz namazin vetëm për t’i bërë adhurim Atij. Në Kur’an në mbi njëqind ajete urdhërohet “Falni namaz!” Në hadithi sherif thuhet: “All-llahu te’álá, e ka bërë farz të falen pesë kohë namaz çdo ditë. All-llahu Te’álá ka premtuar se do ta vendosë në Xhennet atë që çdo ditë i fal pesë kohë namaz duke iu nënshtruar kushteve të tij dhe duke e çmuar çdo ditë e më shumë”. Namazi është më i çmuari nga të gjitha ibadetet (adhurimet) që janë urdhëruar të kryhen në fenë tonë. Në një hadith thuhet: “Kush nuk fal namaz nuk ka përqafim të Islamit”. Më tutje, në një hadithi sherif thuhet: “Dallimi që veçon besimtarin dhe pabesimtarin, është namazi”. Besimtari fal namaz, jobesimtari nuk fal. Ndërsa munafikët (hipokritët) nganjëherë falen, nganjëherë nuk falen. Munafikët do të ndëshkohen rëndë në Xhehennem. I dërguari i Zotit (salall-llahu alejhi ve selem)., ka thënë: “Ata që nuk falin namaz, ditën e Kiametit do ta gjejnë Zotin e Madhëruar të hidhëruar”. Të falurit e namazit duke e menduar madhështinë e All-llahu Te’álá, është të kuptuarit e vegjëlisë sate përballë Tij. Ai që e kupton këtë, gjithnjë bën mirë, nuk bën keq asnjë herë. Zemra e atij që bën nijet(vendos) të jetë në prani të Zotit pesë herë në ditë mbushet me sinqeritet dhe çdo veprim që urdhërohet të bëhet në namaz, i siguron dobi zemrës dhe trupit. Falja e namazit në xhami me xhemat i lidh zemrat e myslimanëve me njëri-tjetrin; siguron dashurinë në mes të tyre; ata e kuptojnë më mirë që janë vëllezër të fesë. Të mëdhenjtë i mëshirojnë të vegjlit. Edhe të vegjlit i respektojnë të mëdhenjtë. Të pasurit u ndihmojnë të varfërve dhe të fuqishmit të dobëtve. Të shëndoshët i vizitojnë në shtëpitë e tyre të sëmurët. Duke u mbështetur në hadithin e Pejgamberit (salall-llahu alejhi ve selem).: “Vrapuesit në ndihmë të vëllait nga feja, i ndihmon All-llahu te’ala”. Namazi i pengon njerëzit për tek e ndaluara, të këqijat e të urryerat. Namazi është qefaret (shpagim) për mëkatit. Në një hadith sherif është thënë: “Pesë kohët e namazit janë si lumi që rrjedh para derës së ndonjërit nga ju. Nëse dikush hyn dhe lahet pesë herë në ditë në atë lum nuk i mbetet kurrfarë papastërtie. Po kështu u falen gjynahet e vogla atyre që falen pesë herë në ditë”. Namazi pas besimit në All-llahun xheleshanuhu dhe në të dërguarin e Tij, është një adhurim i ngritur mbi të gjitha punët dhe ibadetet. Për këtë arsye, duhet të falen dhe të kryen me kujdes namazet-farze, vaxhibe, sunnetet, mustehabet. Pejgamberi (salall-llahu alejhi ve selem)., në një hadith të tij ka theksuar: “O ummeti dhe as-habët e mi! Namazi që kryhet me kujdes e saktësi, është mbi të gjitha puna që All-llahu Te’álá e ka pëlqyer dhe është sunnet(vepër) i pejgamberëve. Është ajo që duan melaiqet. Është vendi dhe drita e shkathtësisë dhe fuqia e trupit. Është ajka e furnizimeve. Është shkak i pranimit të duasë dhe ndërmjetësim i engjëllit të vdekjes. Është dritë në varr dhe përgjigjje Munkerit dhe Nekirit(engjëjt e varrit). Është hije në ditën e Kiametit dhe mbrojtës ndaj zjarrit të Xhehenemit. Është tejkalues nëpër urën e Siratit si rrufe. Është çelës i Xhennetit dhe kurorë e kokës në Xhennet. All-llahu(xheleshanuhu) nuk u ka dhënë besimtarëve gjë më të rëndësishme se namazi. Po të kishte një ibadet më të rëndësishëm se namazi, pikësëpari besimtarëve do t’ua jepte atë. Sepse engjëjt vazhdimisht ndodhen, disa në kiam, disa në ruku, disa në sexhde dhe disa në teshehhud. Të gjitha këto përmblidhen në një rekat namaz dhe u ka dhënë dhuratë besimtarëve. Sepse namazi është koka e imanit, shtylla e fesë, fjala e Islamit dhe miraxhi i besimtarëve. Është dritë e qiellit dhe shpëtues nga dënimi i Xhehennemit”. Një ditë hazreti Aliu radi-allahu anh, i kishte kaluar namazi i ikindisë. Nga mërzia qe lëshuar vrap tatëpjetë kodrës. Duke zbritur, qante e bërtiste. Kur e mori lajmin për këtë gjendje të tij, Pejgamberi (salall-llahu alejhi ve selem), së bashku me të gjithë as-habet erdhi tek Aliu radi-allahu anh dhe pasi e pa gjendjen e tij, filloi të qante edhe ai. Bëri dua dhe dielli përsëri u ngrit lart. I dërguari i All-llahut Te’álá, Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), tha: “O Ali! Çoje kokën, dielli ende shihet”. Aliu radi-allahu anh, u gëzua shumë dhe e fali namazin. Hazreti Ebu Bekër es-Sidikun radi-allahu anh, një natë, pasi kishte bërë shumë ibadet, nga mbarimi i natës e kishte kapur gjumi dhe i kishte kaluar vitër-namazi. Në namazin e sabahut, duke e ndjekur Pejgamberin (salall-llahu alejhi ve selem), sapo arriti te dera e mesxhidit ia qau hallin: "O i dërguari i All-llahut Te’álá më ndihmo, më ka kaluar vitër-namazi", i tha e iu lut duke qarë. Edhe i dërguari i All-llahut Te’álá filloi të qante. Për këtë erdhi Xhebraili alejhisselam, dhe tha: “O Resulull-llah! I thuaj Siddikut se All-llahu Te’álá e ka falur atë”. Një nga evliatë e mëdhenj, Bajazit Bistamiun, një natë e kishte kapur gjumi dhe nuk kishte mundur të zgjohej për namazin e sabahut. Aq shumë qau e vajtoi për këtë saqë dëgjoi një zë t’i thoshte: “Ej Bajazit! Të kam falur këtë kusur tëndin. Me bereqetin e kësaj të qare tënde, ty të kam dhënë sevape të shtatëdhjetë mijë namazeve". Pas disa muajsh prapë e kishte kapur gjumi. Erdhi shejtani dhe duke e prekur këmbën e tij të bekuar, e zgjoi e i tha: "Ngrihu gati të kaloi namazi". Hazreti Bajazit Bistamiu iu përgjigj: “O i mallkuar, si arrin ti të bësh kësoj punësh? Ti do që çdokush ta humbë namazin e t’i kalojë koha, përse më zgjon mua?" Shejtani i tha: “Atë ditë që e humbe namazin e sabahut, duke qarë pate fituar sevape të shtatëdhjetë mijë namazeve. Sot, duke e mbajtur këtë parasysh, të zgjova që të fitosh sevapin e një kohe të namazit. Që të mos shpërblehesh më me sevape të shtatëdhjetë mijë namazeve!" Evliai i madh, Xhunejdi Bagdadi, ka thënë: “Një orë e kësaj jete është më e mirë se një mijë vjet të Kiametit. Sepse në këtë orë mund të bëhet një punë e mirë, e pranuar, dhe në ato një mijë vjet nuk mund të bëhet asgjë”. Pejgamberi ynë (salall-llahu alejhi ve selem), ka thënë: “Ai që lë pa falur një namaz, madje madje edhe nëse e bashkon me namazin tjetër do të digjet tetëdhjetë vjet në Xhehennem”. Prandaj, o vllezër besimtarë! Mos e kaloni kohën kot e me gjëra më të padobishme. Kuptojeni rëndësinë e kohës. Shpenzojeni kohën për gjëra më të mira. Pejgamberi ynë i dashur ka thënë: “Fatkeqësia më e madhe është të kalosh kohën me gjëra të padobishme”. Fali namazet në kohë të duhur, që të mos pendohesh ditën e Kiametit dhe të arrish sevape të mëdha! Në një hadith sherif është thënë: “Kur një namaz nuk e fal në kohë të duhur, po e lë për kaza, në varrin e atij që vdes, para se ta bëjë Eda, hapen shtatëdhjetë dritare nga Xhehennemi(ku depërton flaka) dhe kështu ndëshkohet deri në Kiamet(ringjallje)”. Kush nuk e fal qoftë edhe një kohë namaz në kohë të duhur dhe nuk shqetësohet për këtë humbje, kur vdes mund të iki pa iman. Po ata që as që e kujtojnë namazin dhe as që e njohin për detyrim atë, ç'do të bëhet? Të gjithë dijetarët e të katër medhhebeve kanë shpjeguar njëzëri se ata që nuk i kushtojnë rëndësi namazit e që nuk e njohin atë për detyrim, do të jenë jobesimtarë. Për ata që namazin nuk e falin me qëllim dhe që nuk mendojnë ta bëjnë kaza dhe as që frikësohen, për këtë do të ndëshkohen dhe do të jenë qafira, - shkruan edhe Abdulgani Nablusi në librin e tij “Hadikatunnedije”. 1684 5626 2006-11-03T11:16:40Z Puntori 21 [[Libri i namazi/Pasqyra e lëndës]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Pasqyra e lëndës]] === Pasqyra e lëndës === *Namazi është urdhër i madh == Pjesa e parë == *Besimi dhe falja *Besimi i drejtë,i plotë,i përsosur *Bindja (i'tikadi) *Karakteristikat e besimtarit në i'tikad të ehli sunnetit *Kushtet e imanit *Kushti i parë: të besosh All-llahu Te’âlâ *Sifati dhatije, Cilësitë e ekzistencës,esenciale të Allahut(xheleshanuhu) *Sifati thubuttije,Cilësitë e qëndrueshme e të përkohshme të Allahut(xheleshanuhu) *Kushti i dytë të besosh ëngjëjt, melaiqet *Kushti i tretë të besosh libra *Kushti i katërt të besosh pejgamberët *Pejgamberi ynë Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem).Profeti i fundit *Es-habi kiramët , Shokët e ndershëm të Profetit *Imamët e katër medhhebeve dhe dijetarët e tjerë *Kushti i pestë të besosh Ahiretin *Kushti i gjashtë të besosh Kaderin == Pjesa e dytë == *Adhurimet tona dhe Falja *Kujt i thuhet mukel-lef,i obliguar? *Dispozitat islame (ahkam - i islâmijje) *Armiqtë e islamit *Kushtet e islamit == Pjesa a tretë == *Falja e namazit *Për kë është farz namazi ? == Pjesa e katërt == *Llojet e namazeve *Pesë kohët e namazit *Farzet e namazit *Kushtet e brendshme të namazit *Kushtet e namazit *Farzet e abdestit *Si merret abdesti? *Sunnetet e abdestit *Veprimet e mira gjatë abdestit *Gjëra që janë të ndalura të kryhen kur merr abdest *Gjërat të cilave u duhet kushtuar kujdes kur merret abdest *Gjërat që e prishin abdestin *Gjërat që nuk e prishin abdestin *Lehtësimi për abdest (mes-hi mbi meste dhe plagë) *Mes-hi mbi meste *Mes-hi mbi plagë dhe mbi fasho *Gusli (abdesti trupor),larja e të gjithë trupit *Si merret gusli *Farzet e gusulit *Sunnetet e guslit *Rastet e hajzit dhe nisafit të grave *Tejemumi *Farzet e tejemumit *Sunetet e tejemumit *Në tejemum duhet të kihet kujdes për këto gjëra *Si merret tejemumi? *Gjërat që e prishin tejemumin *Dobitë e abdestit, gusulit dhe tejemumit *Pastrimi (tahareti) nga të papastërtitë *Të afërm nga gjaku *Të afërmit nga qumështi *Të afërmit nga martesa *Kthyerja nga kibla *Kohët e namazit *Ezani dhe ikameti *Nijeti *Pjesët përbërse të namazit (ruknet e namazit) *Si falet namazi *Namazi i gruas që falet vetëm *Vaxhibet e namazit *Sunnetet e namazit *Mustehabet e namazit *Mekruhet e namazit *Gjërat që janë mekruh jashtë namazit *Gjërat që e prishin namazin *Gjërat që janë mubah për të prishur çdo namaz *Gjërat që janë farz për të prishur çdo namaz *Namazet me xhemat *Kushtet e imamllëkut,drejtuesit të faljes *Kushtet për atë që falet me imam *Pesë gjërat që nuk i bën as xhemati, nëse imami nuk i bën *Nëse këto katër gjëra i bën imami, xhemati nuk i bën *Nëse këto dhjetë gjëra nuk i bën imami, xhemati i bën *Tekbiri fillestar *Namazi i xhumasë *Farzet e namazit të xhumasë *Kushtet e namazit të xhumasë të quajtur vuxhub janë nëntë *Si falet namazi i xhumasë *Sunnetet dhe të mirat e ditës së xhuma *Namazet e bajramit *Si falet namazi i bajramit *Teshrik tekbiri *Të kujtuarit e vdekjes *Ç'është vdekja *Vdekja është realitet (borxh) *Namazi i xhenazes *Kushtet e namazit të xhenazes *Farzet e namazit të xhenazes *Sunnetet e namazit të xhenazes *Si falet namazi i xhenazes *Namazi i teravisë *Si falen teravitë? == Pjesa e pestë == *Namazi gjatë udhëtimit *Namazi gjatë sëmundjes *Namazet kaza *Si falen namazet kaza == Pjesa e gjashtë == *Ata që nuk e falin namazin *Dobitë e atyre që falin namaz *Plotësimi me përkushtrim i të falurit *Epërsitë në namaz *Fshehtësia e namazit *Lutja pas namazit *Lutja e përtëritjes së imanit *Namazi dhe shëndeti == Pjesa e shtatë == *Iskati namazit *Iskati dhe devri për të vdekurin *Si bëhet iskati dhe devri? == Pjesa e tetë == *Tridhjetë e tri dhe pesëdhjetë e katër farzet *Tridhjetë e trë farzet *Pesëdhjetë e katër farzet *Tema (çështja) e kufrit *Që ta kemi gjithnjë imanin dhe të mos na humbasë *Gjërat që shkaktojnë humbjen e imanit *Gjynahet e mëdha *Dhjetë gjëra në frymëmarrjen e fundit bëhen shkaktare të shkosh pa iman *Për të qenë në i'tikadin ehli sunnetit u duhet kushtuar kujdes këtyre çështjeve *Veset e këqija == Pjesa e nëntë == *Domethënia e duave të namazit *Subhanekes *Ettehijjatu-s *Salavateve *Domethënia e duave *Duaja e kunutit *Shpjegime të disa termave islame 1685 5768 2006-11-03T12:44:16Z Puntori 21 [[Libri i namazit//Parathënie]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Parathënie]] === Parathënie === Bismil-lahirr-rrahmanirr-rrahim PARATHËNIE Lavdi i qoftë All-llahu Te’álá. Salavatet dhe selami qofshin për Muhammedin (salall-llahu alejhi ve selem), që All-llahu e ka zgjedhur dhe që është më i dashuri i robëve të Tij. Lutjet qofshin për çdonjërin nga Elhi bejti i pejgamberit, për Es-habi Kiramin e drejtë “ridvanull-llahi teala alejhim exhmein”. Që të arrish në dynja lumturinë, duhet të jesh mysliman. Dhe të jesh mysliman nuk ka nevojë për kurrfarë formaliteti, si p.sh., të shkosh tek imami a myftiu për konfirmim. Së pari duhet besuar me zemër dhe pastaj duhen mësuar dhe duhen zbatuar urdhrat dhe ndalesat e Islamit. Për të besuar duhet shqiptuar Kelime-i shahadeti(fjala e dëshmisë)dhe duhet ditur domethënia e tij. Dhe të besosh sipas kësaj fjale,duhet ti besosh ashtu siç e shpjegojnë dijetarët e Ehli sunnetit në librat që ata kanë shkruar. Besimtarët që u mbështeten librave të vërtetë fetarë që kanë shkruar dijetarët e Ehli sunnetit ,do t’u jepen sevape (shpërblime) të shumta. Çdonjërit nga alimët (dijetarët) e katër medhhebeve u thuhet alim-i Ehli sunnet. Kushtet e imanit (besimit) janë shpjeguar gjerësisht në librin Besimi dhe Islami. J'ua rekomandojmë ta lexoni këtë libër. Pas besimit, urdhri më i rëndësishëm është namazi. Falja e pesë kohëve të namazit është Farzi ajn (detyrim i domosdoshëm) për çdo mysliman. Të mos i falësh ato është gjynah (mëkat) i madh. Për ta falur namazin drejt dhe saktë, së pari duhet të merren njohuri për namazin. E shohim të dobishme që në këtë libër, njohuritë e namazit të kumtuara në fenë tonë,t’i shpjegojmë shkurt dhe me hollësi. Këto njohuri të namazit i kemi përgatitur në mbështetje të librave të shumë dijetarëve islam, dhe çdo mysliman duhet t’i mësojë dhe t’ua mësojë edhe fëmijëve të tij. Që të falet drejt namazi, duhet të mësohen përmendsh suret(kaptinat e Kuranit) dhe duatë(lutjet) që do të këndohen në namaz. Nëse nuk është e mundur të mësojë më tepër, duatë dhe suret që janë të mjaftueshme sa për të falur namaz, duhet t’i mësojë secili nga ndonjë hoxhë ose shok që di t’i lexojë këto mirë e që i shqipton saktë. Për ta lexuar drejt Kur’anin, duhen ndjekur kurse të Kur’anit. Duhet ta mësojmë patjetër leximin e drejtë të Kur’anit dhe atë duhet t’ia mësojmë edhe fëmijëve. Shkrimi i Kur’anit me shkronja të alfabetit latin nuk është i saktë. Për këtë arsye duhet lexuar origjinalin në arabisht. Leximi i tij është shumë i lehtë. Pejgamberi ynë në një hadith sherif ka thënë: “Ato që fëmijëve të tyre ua mësojnë Kur’anin, ose që ia dërgojnë hoxhës për të mësuar Kur’anin, për çdo germë të mësuar të Kur’anit, u jepet dhjetëfishi i sevapeve që fitohet për një vizitë në Qaben e madhërueshme. Dhe Ditën e gjykimit në kokë u vihet kurora mbretërore. Të gjithë njerëzit i shohin dhe i lakmojnë”. All-llahu Te'álá të gjithë ne na bëftë nga ata rob të Tij, të cilët pasi të kenë besuar, do të mësojnë dhe do ta falin drejt namazin dhe do të bëjnë punë të hajrit. Amin! Hasan Yavash Miladi Hixhri shemsi Hixhri kameri 2000 1378 1421 1686 5766 2006-11-03T12:43:39Z Puntori 21 [[Libri i namazit//Botues]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Botues]] [[Figura:Librijpg.gif|thumb|Kopertina]] '''Kitâb-us-Salât LIBRI NAMAZIT''' *Përgatiti: :Hasan Yavash *Përshtati në Shqip: :A.Gjinishi Hakîkat Kitâbevi Darüşşefeka Cad. 57 P.K.: 35 34262 Tel: 90.212.523 4556 – 532 5843 Fax: 90.212.525 5979 http://www.hakikatkitabevi.com e-mail: bilgi@hakikatkitabevi.com Fatih-ISTANBUL/TURKEY 2000 Baskı: İhlâs Gazetecilik A.Ş. Istanbul Tel: (+90) 212 454 30 00 1687 3495 2006-06-04T18:49:36Z Puntori 21 Libri i namazit Libri i namazit 1688 4609 2006-08-02T10:36:18Z Hipi Zhdripi 9 <center> {| border=0 align=center cellpadding=0 cellspacing=0 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 0px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |<div style="position:relative;right:0px;top0px">[[Figura:Ahmetdelialiber.PNG|center]] <div style="position:absolute;color:white;font-size:300%;left:012px;top:50px"><center>'''A H M E T D E L I A<br><br><br>PREKAZ<br><br><br>D R E N I C'''<center></div> </div> |} </center> *''Lumja ti Drenicë e Kuqe-Asnjë plumbë kurrë nuk e huqe!(Populli)<br>Për qështjen kombtare, Drenica asnjëher nuk i ka kursyer trimat!<br>Në qendrën e Dardanisë ilire, gjëgjësisht të Kosovës së sotme, shtrihet''<br> *Drenica heroike. <p align="justify">Kjo trevë kreshnikësh, që në antikë njihej me emrin Klapotnik na e përkujton qdo herë historinë tonë të lavdishme në shekuj. Ky emër kaq i dashur dhe krenar për ne, gjithmonë ka qenë dhe është tmerr për armiqtë tanë. Sa e sa herë armiq të ndryshëm provuan ta zhdukin nga faqja e dheut, por i lanë eshtrat në te. Kjo fole trimash u bë sinonim i rezistencës dhe i qëndresës mbarëshqiptare për liri dhe pavarësi kombëtare. <br><br> Drenica nuk dihet se si e mori emrin. Mund të jetë se kjo rrjedh prej fjalës dré - dréri, pasi që dikur drerë kishte mjaftë në këto vise bregore. Drenica përfshin një territor kodrinor ndërmjet Fushës së Kosovës në lindje prej Goleshit e Qiqavicë, maleve të Carralevës në jug, malit Mokna në veri dhe rrafshit të Dugagjinit në perëndim. Pra, ajo paraqet një territor kompakt, një tërësi gjeografike, në të cilën gravitojn mbi 100 fshatra. Në pikëpamje administrative është e copëtuar dhe fshatrat e saja u takojnë disa qendrave komunale: Skënderajt, Gllogovcit, Lipjanit, Vushtrrisë dhe Malishevës. <br> *Drenica e Kuqe <p align="justify">Edhe pas vitit 1455, kur Kosova përfundimisht ra nën sundimin turk, Drenica mbeti e papërkulur dhe e panënshtruar. Kjo zgjati (mbi 400 vjet) deri rrethviteve 1850-1860, kur njëfar Jashar Pasha, sundimtar i Prishtinës, i pushtoi disa fshatra të kësaj treve, të cilat sot e kësaj dite njihen me emrin Drenica e Pashës. Siq tregojnë pleqtë, ky farë pashai erdhi nga drejtimi i Prishtinës dhe pa ndonjë kundërshtrim të fortë i pushtoi fshatrat deri te Qikatova. Kur e dëgjuan këtë drenicasit e morën si dhunë nderi, fyerje të rëndë dhe ia kthyen pushkën, duke mos e lënë të shkojë më tutje. Kështu pjesa tjetër e Drenicës, që nuk u nënshtrua por i mbrojti trojet e veta me armë e me gjak, u quajt Drenica e Kuqe. Pra, që nga ky moment historik, Drenica ndahet në dy pjesë. <br><br> 1) Drenica e Kuqe ose Drenica e Epërme, në veri, që përfhsin pjeshën dërrmuese të fshatrava (afër 80) dhe <br> 2) Drenica e Pashës ose Drenica e Ultë, në jug, që përfshin diku rreth 20 fshatra. <br><br> Sidoqoftë, Drenica në historinë tonë kombëtare, mbetet territor i qëndresës shqiptare, që secilit pushtues i rezistoi me armë në dorë. Që nga Beteja e Kosovës (1389) e deri më sot, nga kjo trevë dolën njerzë që me pushkë e me penë luftuan për qlirim dhe pavarësi kombëtare. Kështu, në luftën e parë kundër osmanëve, në Betejën e Kosovës, trimi drenicas, Millosh Nikollë Kopiliqi (nga Kopiliqi i Skënderajit) do ta plagosë për vdekje sulltan Mratin I . Edhe në luftën e mëvonshme antiosmane, që e udhëhoqi Austria, morën pjesë shqiptarët. Më 1689 pas Pikolomenit kishte rreth 6000 shqiptarë, shumica drenicas. <br> *Emri <p align="justify">Drenicë ua shtinte frikën armiqve. Edhe vetë sulltanin nuk e linte të qetë në Stamboll. Sa e sa fermane u nënshkruan e sa e sa koka pashallarësh u prenë për të, por kot. Tërë Ballkani dhe Evropa ishin qetësuar e në Drenicë ende s´kishte pushtet të plotë turk. Edhe atëherë kur provuan ta vëjnë pushtetin, më 1891, dështuan: Saraji Hamidije në mes Llaushës, Polacit e Prekazit u rrënua plotësisht ndërsa kajmekami me gjithë nënpunësit e tjerë u dëbuan brenda natës. <br><br> "Vend grajzish...Pushteti borgjez serb ia kishte dron kësaj ane aq shumë sa që e quante << vend grajzish >>. Kunsulli serb në Prishtinë (gjatë sundimit turk) Borisllav Nushiqi (1864-1938) lavdërohej, që hipur mbi kalë, kishte kaluar nëpër tokën e Drenicës. Edhe në elaboratet e ndryshme që gatuheshin nëpër kabinetet e krerëve dhe akademikëve serbë për shpërnguljen dhe zhdukjen e shqiptarëve, Drenica parashikohej si vendi më i rrezikshëm, prej nga duhej larguar masovikisht popullsia vendëse (shqiptarët). Vetë mbreti Aleksandër pati propozuar që ky territor të shkatrrohej plotësisht. Borgjezia serbe mendonte se me djegjen e fshatit të fundit dhe me vrasjen e fëmijës së fundit në Drenicë. për opinionin tonë do të hiqet nga rendi i ditës edhe vetë qështja shqiptare.Numri i atyre që luftuan kundër pushtuesve turq, austrohungarez e posaqërisht kundër atyre serbë është shumë i madh. Nga trevat e Drenicës u dalluan: Bejte Galica,Ahmet Delija, Shaqir Smaka, Azem Bejtë Galica, Shotë Galica, Mehmet Delia, Lec Gradica, Zenel Baica, Ilaz Reqaku, Fazli Berani, Bajram Tërdevci, Halit Bajrami, Mehmet Gjeli, Shaban Mangjolli, Shaqir Pirraku etj. <br><br> "Mos kij besim te serbët!...." <br><br> Edhe gjatë Luftës së Dytë Botërore rezistenca dhe revolta më e madhe kundër sllavokomunistëve qetnikë shpërtheu në Drenicë. Këtu ende ruhej amaneti i Azem Bejtë Galicës dhe i shokëve të tij se << besë me shka nuk ka >>. Ky amanet u rikujtua edhe gjatë atyre viteve të stuhishme. Më 8 prill 1943, kur nëpër fshatrat e Drenicës propagandohej për vllazërim-bashkim, Fadil Hoxha vetë shkoi në fshatin Berishë. Aty u takuan me plakun e menqur të atij fshati, me Tahir Berishën, i cili pos tjerash i pat thënë: << Mos kij besim te serbët! Gjithmonë na kanë mashtrue e kanë me ju mashtrue.>> Kjo doli e saktë dhe shumë shpejt u vërtetua. Brenda muajve janar-shkurt 1945 u bë ploja mbi Drenicë. Gjatë kësaj periudhe të ndërlikuar historike në mesin e shumë të tjerëve u dalluan: Shaban Polluzha, Mehmet Gradica, Ahmet e Rifat Galica, Sadik Lutani, Azem Aruqi, Imer Fazli Radisheva, Ajet Gërguri etj. <br><br> Hasan PrishtinaNga treva e Drenicës, nga Polaci, ishte edhe familja e Hasan Prishtinës (1878-1933). Ky ideolog, i shquar dhe udhëheqës i palodhur i kryengritjeve të përgjithshme për Pavarësinë e tokave shqiptare, tërë pasurin dhe jetën e dha për të mirën e kombit. Lirisht mund të thuhet se veprimtaria e tij luftarake gjatë muajve maj-gusht 1912 e përgatiten ngritjen e Flamurit në Vlorë.Në përfundim të kësaj flete po e citojmë shkrimtarin tonë të njohur Hivzi Sulejmanin, i cili shkruan: << Kurrë ky vend, kjo anë me male dhe lugina mesatare, kjo Drenicë e papërkulur, nuk ka dashur të dijë për asnjë pushtet përveq pushtetit të vet. Kurkujt pra nuk i është nënshtruar. E prej ligjeve njerëzore që vlenin aty diqka ishte vetëm një: Ai i Lekës >>. <br> *Bejtë - Galica <p align="justify">Dikur, para më se 200 vjetësh, Galica ishte një fshat i vogël dhe i varfër siq ishin shumica e fshatrave shqiptare. Në mesin e atyre familjeve të pakta shquhej ajo e Abaz Bejtës. Ai i kishte tre djem: Azemin, Ferizin dhe Ibishin. Prej tyre dallohej Azemi. Ishte më trimi e më bujari. Azemi kishte vetëm një djalë, Bejtën.Bejtau lind në pranverën e vitit 1853 në Galicë. Që nga fëmijëria, duke qëndruar nëpër odat e fshatit, mori mësime të mira. Aty i lindi dashuria për atdheun e vet, për popullin shqiptar që po vuante nën zgjedhen turke dhe për qdo gjë kombtare. Krahas tyre, në anën tjetër, i shtohej urretja kundër pushtuesve që nuk po e linin rehat këtë tokë stërgjyshore.Azemi e martoi djalin (Bejten) në moshë më të re se moshatarët e tij, pse ishte mashkulli i vetëm në familje. E martoi me një vajzë nga Kutllovci, me të cilën i pati dy djem: Seferin dhe Zenelin. Pas pesë vjetësh i vdes gruaja e parë dhe Bejta rimartohet me Sherifen, bijën e Kurt Selacit që ishte i njohur në tërë Shalën e Mitrovicës për trimëri dhe menquri. Me të i pati edhe tre fëmijë: Azemin, Mihanën dhe Ademin. Edhe fëmijët Bejta i edukoi në frymën patriotike dhe luftarake. Këtë e bënte jo me fjalë, por me veprime konkrete duke marrë pjesë aktive në qdo kryengritje që organizohej kundër hordhive otomane.Qysh më 1890/91, kur Perandoria turke bëri përpjekje për ndryshime administrative në Vilajetin e Kosovës dhe për vendosjen e pushtetit në Drenicë, ai u gjend në radhët e para. Siq dihet Drenica i përkiste rrethit të Vushtrrisë. Sulltani ishte i interesuar që të krijojë një rreth të posaqëm në Drenicë, në mënyrë që ta kishte nën sundim të plotë këtë trevë të papërkulshme. Ai si vend të përshtatshëm caktoi lokalitetin midis tri fshatrave të mëdha të Drenicës, në mes Polacit, Llaushës dhe Prekazit. Pasi u bënë përgatitjet e duhura filloi puna me ndërtimin e Sarajit. U caktua edhe rendi kush kur duhet të dalë në punë "vullnetare". Për qdo ditë lartësoheshin muret e ndërtesës e bashkë me to rritej mllefi dhe urrejtja në zemrat e drenicasve. Dhe kur u caktua edhe kajmekami me nënpunësit e tjerë të Sarajit me emrin HAMIDI*vendësit u ngriten në këmbë. Kështu, më 14 janar 1891 afër 2 000 vetë të udhëhequr nga Ahmed Delia i Prekazit e sulmuan Sarajin. Kjmekami i ri, Kahremen beu dhe nëpunësit e tjerë, mezi shpëtuan nga flaka dhe lufta. Saraji u dogj, materiali u shpërnda dhe kështu pashai turk (Xhelil Pasha) dështoi, nuk arriti ta nënshtroj Drenicën, për qka koka e tij do të përfundonte në kamarën e turpit.Në këtë bejtej të përgjakshme u shqua edhe Bejtë Galica. Ai u kishte rënë në sy edhe auktoriteteve turke dhe pas disa ditësh arrestohet. Bashkë me një grup kryengritësish dërgohet në Shkup. Pashai turk kishte dalur në ballkon dhe po i vështronte të arrestuarit që ecnin kalldrëmeve të pluhrosura. I bëri përshtypje një burr i hajthëm. me tirq të zi e plis të mprehtë në kokë, i cili ecte krenarisht dhe me një mospërfillje. I urdhëroi rojet që t´ia brenda ashtu duarlidhur. Posa u fut i arrestuari në zyrë pashai e pyeti:-Si të quajnë more djalosh i padëgjushëm?-Bejtë Azemi, por të gjithë me thërrasin Bejtë Galica, -iu përgjigj ai gjakftohtë e duke e shikuar në sy.-Hë, more lanet (shejtan) a e sheh se Perandoria jonë i ka duart e gjata sa t´ju arrijë edhe në ato malet tuaja të egra, ku gjeten vdekjen mijëra e mijëra ushtarë tanë- vazhdoi pashai.-Ore pasha- iu drejtua Bejta- vërtet Perandoria juaj i ka duart e gjata, por jetën e ka të shkurtër. Ato trojet tona, ku rriten shqipet nuk durojnë t´i shkelë këmbë e huaj. Nuk janë mësuar në robëri. Burra e gra luftojnë. Edhe vetë toka, po s´pati kush ta mbrojë, hapet dhe do t´ju përbijë të gjallë, por ikni sa s´është vonë...-Mjaft more zog kaurri - briti me zë hakërrues pashai i cili e kishte humbur durimin dhe nga nervoza filloi të dridhej.Ti do te kalbesh ne burgjet tona të errëta se je nga ajo farë e mallkuar, e cila duhet zhdukur me rrënjë. Ti na qenkshe mu nga ajo toka e shpallur haram që quhet Drebice, e cila nga nxori telashe me shum se e gjith europa. Nga ai vend ogurzi ishte edhe Millosh Kopili, i cili më 1389 me thikë të helmuar e therri sulltan Muratin I, që kishte ardhur për ta cliruar Kosovën nga te pafetë. Ai ua ka lënë amanet që të luftoni kundër nesh. Ka pesë shekuj që sundojmë tërë Europën e ju na e dogjet Sarajin e posangritur. Në shpirtin tuaj ka hyrë i paudhi dhe s´ju lë të qetë. Por ai që ngirtet kundër perandoris sonë të Shenjët do të pësoj kështu si ti, në qelitë tona të ftohta. Nga to do të dilni vetëm të vdekur... unë jam katil për rebelët si ju... Merreni e ma shporrni syshë këtë qafir! -u briti rojeve që qëndronin gaditu para derës se tij.Vërtet, Bejta u dënua me burgë të përjetshëm, me 101 vjet. <br><br> Me 1902 Porta e Lartë vendosi të bëjë reforma në Vilajetin e Rumelis. Për zbatimin e tyre u caktua Hilmi Pasha, i cili arriti në Shkupë më 12 dhjetor 1902. Ai për t´i mashtruar dhe përvetësuar shqiptarët në përkrahjen e reformave menjëherë e bëri amnestimin e disa të burgosurve. Në mesin e tyre u gjend edhe Bejtë Galica, i cili pasë 11 vjetësh doli nga burgu i Shkupit.Edhe pas daljes nga burgu Bejta nuk e ndali aktivitetin e vet luftarak e organizativ. U zgjodh udhëheqës i luftëtarve nga fshatrat: Galicë, Dubovcë, Mikushnicë, Beqiq dhe Krasaliq. Në muajin shkurt te vitit 1902 i përfaqësoi keto fshatra në tubimin e kretërve të Drenicës që u mbajt në kullën e Ahmet Delisë në Prekaz. Aty u vendos që të mbahet sa më shpejtë një kuvend i ngjashëm me ato të Gjakovës dhe të Llugës.Më 26 mars 1903 mori pjesë në fushën e Morinës, në Kuvendin historik të Drenicës, të cilin e udhëhoqi Ahmet Delia. Në te u vendos të kundërshtohen reformat turke. Pas tri ditësh, më 29 mars, mijëra dernicas, nën dretimin e Ramë Lutanit e morën Vushtrrinë pa pengesa të mëdha. Të nesërmen u nisen për në Mitrovicë për t´u ndihmuar vëllëzërve shaljanë, të cilët e kishin sulmuar qytetin dhe kërkonin dëbimin e menjëhershëm të konsullit rus Shcerbinit. B e t e j a qe e përgjakshme. U vranë mbi 300 shqiptarë. Nga kodra e Bairit sulmonin me topa. Aty qëndronte edhe Shcerbini, i cili edhe komandonte. Një ushtar shqiptar në ushtrinë turke, me emrin Ibrahim Halit Popovci, nga Suka e Gjilanit, duke i parë këto skena tmerruese e dredh pushken dhe e qëllon konsullin, i cili vdiq pas disa ditësh. Edhe në këto luftime u dalluan trimat që i udhëhoqi Bejtë Galica.Lëvizja anti-turke sa vinte e shtohej. Kryengritsit shqiptar kishin përfshir mbar Kosovën. Në muajin korrik 1907 shpërtheu revolta e armatosur në Drenicë. Të gjithë kryengritësit e kësaj treve ishtin grumbulluar rreth Rezallës dhe Devicit.Shemsi Pasha me forca të shumta gjendej në Mitrovicë. Atij i erdhi urdhri nga Stambolli që sa ma shpejt të shuhet me gjakë kjo kryengritje. Ky menjëher i nisi dy taborre nën drejtimin e major Vehbi Efendiut për në Drenicë. Posa arritën në Llaushë krusën pushkët e para. Vehbi Efendiyt iu desh të zbres nga kali dhe ta ruaj kokën e vet. Beteja e përgjakëshme e cila zgjati tërë ditën, u zhvillua midis Rezallës dhe Devicit. Aty mbesin te vrar shumë shqiptarë, në mesin e tyre edhe njëri nga prijësit e betejës- Bejtë Galica. Ai kishte mbetur keq përmbys. Një ushtar i kësaj ane e njeh dhe don ta kthejë mbar Vehbi Efendiu iu kërcënua: - Largohu more edepsëz se po të këpus me kamxhik. Ai është harambash që ka kundërshtuar dovlentin. Ashtu le të vdesë, përmbys!Kështu, në muajin korrik 1907, në fushën e nderit ra heroikisht patrioti dhe luftëtari 54 vjecar, Bejtë Galica. Pas një jave turqit ia dogjën shtëpin në Galicë duke i lënë pa kulm mbi kokë Sherifen me dy thjeshtrit (Seferin dhe Zenelin) dhe tre fëmijët e vet: Azemin, Mihanen dhe Ademin.Me vrasjen e Bejtë Galicës nuk u shua rezistenca e armatosur në këtë familje trime. Rrugën e tij do ta vazhdojnë të bijtë, sidomos djali i tretë, <br> *Azem Bejtë Galica me Nusen e Maleve - Shotë Galica <p align="justify">Azem Bejta u lind më 10 dhjetor 1889. I rritur në gjirin e një familje me tradita luftarake e patriotike, që nga fillimi u përcaktua për luftë të pakompromis me secilin që do t´i cenojë vatrat e të parëve.<br> Si fëmij përjetoi ngjarje të hidhura dhe tragjike. Turqit ia vranë babanë dhe ia dogjën shtëpinë, duke i lënë të pastrehë. Rropatjet e kësaj familjeje nëpër dallgët e egra të jetës ia forcuan ndjenjën e atdhedashurisë dhe ia ngritën në një ideal të pashuar, për të cilin e dhe edhe jetën.<br> Tiparet e një trimi të paepur dhe të një vizionari të mprehtë u manifestuan që në rininë e hershme të këtij djaloshi. Si i vogël dallohej nga moshatarët. Ishte i zgjuar e i shkathtë. I pëlqenin shumë këngët e trimërisë dhe rrëfimet e pleqëve për ngjarje të ndryshme nga historia kombëtare. Në odat tona - shkolla, mori mësime të mira. Ky shpirt i shëndoshë qëndronte në një trup të shëndosh, siq do të thoshin latinët. Edhe për zhdërvjelltësi ua kalonte të gjithëve. Në mundje, me çobanë, ishte i pari. Por mbi të gjitha atë e cilësonin trimëria dhe guximi. Ende pa i mbushur 11 vjet me pushkën e dajës, e pati plagosur një serb të Selacit, (Stojanin) të cilit ia kishin frikën të gjithë.<br> Shumëherë burrat e Selacit (dajat e tij) dhe të Galicës bisedonin rreth asaj se kujt i ka ngja Azemi, dajave apo babait? Kur nxeheshin shumë i qetësonte plaku i urtë i Galicës, mixha Rexhep duke u thënë: «O burra, pse po lodheni aq shumë. Kah t´gan mirë asht, dajtë tirma e babën trim.» <br>Gjatë viteve 1910 - 1912 shpërthyen kryengritjet e përgjithëshme për pavarësinë e tokave shqiptare. Më 5 maj 1912 Hasan Prishtina doli në Drenicë, i mbathi opingat dhe e dha kushtrimin për një luftë mbarkombëtare kundër Perandorisë osmane.<br> Edhe Azemi, 20-vjeçar, u radhit në çetat kryengritëse të Drenicës, të udhëhequra nga Ahmet Delia i Prekazit. Kur drenicasit dhe shaljanët ishin nisur për luftë përbri tyre marshonte Isa Boletini, hipur mbi kalë e i shoqëruar nga disa trima. Në mes të shumë trimave i ra në sy djaloshi sypatrembur e i etshëm për luftë. <br>- I kujt është ai djalë? -pyeti Isa Boletini. <br>- I biri i Bejtë Galicës, Azemi - iu përgjigj njëri nga trimat që e shoqronte.<br> Isa e ngau kalin dhe iu afrua Azemit.<br> Pasi u përshëndet me të ia vuri dorën në krah dhe e përgëzoi: - Të lumtë ore djalosh trim. Ti paske vendosur ta dërgosh në vend amanetin e babait tënd, ta vazhdosh, rrugën e tij luftareke. Kjo është rrugë e vështirë por e lavdishme dhe e ndershme. Zemra mu bë mal nga gëzimi, sepse Bejta nuk paska vdekur. Shpirtin e tij luftarek po e shoh në sytë e tu të etshëm për liri. Ai e paska lënë një trim që do ta nderojë Kosovën dhe mbarë kombin. Me fat rruga e lavdisë se një vend që lind brezni trimash nuk do të humbet kurrë...<br> B e t e j a t e atyre viteve qenë të vështira dhe të përgjakshme. Shtetet fqinje sodisnin dhe bënin plane djallëzore për copëtimin e trojeve shqiptare. E formuan alianvën ballkanike dhe atëherë kur bisha evro-aziatike po bënte përpëlitjet e fundit, në njërën anë, dhe shqiptarët ishin molisur nga betejat e pareshtura, në anën tjetër, ato u inkuadruan në luftë. Kështu, mbi tokat e posaçliruara shqiptare, u vërsulën si një lukuni ujqërish grabitqarë ushtritë serbo-malazeze. Secila mundohej të kafshojë një copë më të madhe nga trupi i gjakosur.<br> Nëse luftërat ballkanike për disa popuj ishin fatlume, se ua sollën lirinë, për shqiptarët e Kosovës ishin të kobshme, sepse u sollën robëri të reja. Fitorja e 28 Nëntorit ishte gjysmake.<br> K o s o v a u pushtua nga Serbia dhe Mali i Zi. Ato filluan terrorizmin mbi popullatën shqiptare. U sulmuan çdo gjë kombëtare: gjuha, flamuri, zakonet, feja, toponime e të tjera, me qëllim që të bëhen shpërngulje nga Kosova. Krahas atyre u hapën edhe shumë burgje e kampe turture. Në Drenicë kampi më famëkeq ishte ai i Runikut, ku u keqtrajtuan shumë dernicas.<br> Azem Bejta të gjihta këto ngjarje i përjetoi vetë, në vijën e frontit. Kurr nuk iu nda luftëtarëve të lirisë. Mori pjesë edhe në Betejën Legjendare të Merdarit, ku mbeten mijëra të vrarë.<br> Posa ishte kthyer nga betejat ishte arrestuar dhe burgosur. Disa ditë ishte mbajtur në stacionin e Tërnavcit. Për çdo ditë e detyronin të punoj në rrugën Mitrovicë - Pejë. Një ditë derisa po punonin në Vojtesh ra në konflikt me xhandarin që i shoqëronte (ruante). E qëlloi çekan duke e plagosur për vdekje. Atëher e dërguan në kampin e Runikut. Atje kalonte shumë keq. Jeta ishte e rëndë dhe e mundimshme. Të burgosurit i kishin futur në një baltë të madhe midis një livadhi të rrethuar me tela xhembaçë e me roje të dyfishuara. Shumë vdisnin nga mundimet dhe torturat. Një ditë drenicasit e sulmuan kampin. Organet shtetërore, të mllefosur, i qesin në pushkatim të burgosurit. Azemi arrin të shpëtoj midis plumbave. Ishte fundi i vitit 1913.<br> Xhandarmëria serbe, e ndihmuar edhe nga një spiun shqiptar, vëhet në ndjekje të tij. E hetojnë dhe e rrethojnë në malet e Mikushnicës. I paarmatosur dhe duarlidhur plagoset në dorën e majtë (nga ky moment gishtat e kësaj dore i mbeten të palëvizshëm). Pas disa orësh kapet dhe dërgohet në burgun e Mitrovicës.<br> Të nesërmen ia arrestojnë edhe të dy vëllezërit: Seferin dhe Zenelin dhe bashkë me shumë të rinj nga Drenica i burgosin. Pas disa ditësh të gjithë i nisin për në Serbi. Pak ditë i mbajnë në Zajeçar e pastaj i transferojnë për në Pozharevc, në burgun më të rëndë të kohës.<br> Në burg jeta ishte e mjerueshme. I ushqenin sa për të mos vdekur. Mbi një vit e kaluan në vetmi të plotë, nëpër qelitë e nëndheshme përplotë lagështi, errësirë e myk. Krahas tyre mbi ta për çdo ditë ushtrohej edhe shum torturë barbare e tipit mesjetar. Por, megjithatë, duhej mbijetuar.<br> Azemi ishte optimist dhe mbante qëndrim burrëror. Kurrë nuk u gjunjëzua as nuk u zhgënjye. Në zemrën e tij kishte zënë vend dashuria për Kosovën. Ajo dashuri e mbante duke ia ushqyer shpirtin e tij që po vuante para grilave të hekurtë. Tashmë ajo ishte shndërruar në një ideal pë pashuar jetësor. Gjithnjë shpresonte se një ditë do të kthehet në Kosovë dhe do ta vazhdonte luftën për çlirimin dhe pavarësimin e trojeve të veta. Shpesh e ëndrronte Kosovën e lirë. Këtë ua thoshte edhe shokëve. E shihte veten të lirë duke vepruar drejt saj. Si në vegim e dëgjonte zërin e mekur të nënë-lokës që e thirrte në rrugën e nderit, në rrugën e pavdekshmërisë... Dhe, nuk vonoi shum, ajo ditë e bardhë agoi. U këputen prangat, u shkallmuan dyert, u mbytën rojet dhe, u kapërcyen telat. Trimi vetë i shtati u gjend në ajrë të pastër, i lirë...<br> Organet serbe, ai mëngjes pranveror, i gjeti të hutuar. Linja telefonike ishte e ngarkuar me zëra të shqetësuar e tërë ankth: <br>-Alo...alo Komanda e Mitrovicës, a më dëgjoni? Jam drejtori i burgut të Pozharevcit. Të lutem, dëgjo me kujdes! Dje pasdite na ka ndodh një skandal shqetësues. Një grup të burgosurish është arratisur. Të gjithë janë nga rrethi juaj. Atyre u prin ai djaloshi mustaqezi i quajtur Azem. Dy rojtarë i kemi gjetur të mbytur përdhunisht. Të lutem shumë, merri të gjitha masat për t´i kapur, se po e mori vesh lartmadhëria e pat jeta ime... <br>-Çfarë, çfarë?! -u çarkëdis komandanti - ikje nga burgu thua? Mos je i dehur... apo po tallesh me mua? Azem Bejta të arratiset nga ai burg me gjithë ato labirinthe enigmatike e mu ne zemër të mbretëris sonë. A guxon te ndodhë kjo mer sylesh? Jo, jo ende nuk më besohet se përndryshe do të çmendem. Kjo ëshë e tmerrshme dhe fatale. Medet ç´na paska gjetur ne që do të kemi punë me te. Kurrë më organet tona nuk do të kenë qetësi në këto anë. Lirisht xhandarët e postkomandave tona le ta lëshojnë Drenicën. S´do të ketë qetësi asë krali ynë në Beograd. Phu, ju marrtë djalli, ju marrtë, more kukuvajkat e dreqit!...<br> Të arratisurit ecnin drejt vendlindjes pa çarë kokën ç´po ndodhte në qarqet shtetrore. Pas një udhëtimi të gjatë e të mundimshëm, natën e ditën, maleve e fushave, të lodhur e të uritur, arritën në Kosovën e dashur. Ishte pranvera e vitit 1915.<br> Azemi pa humbur kohë, ende pa kaluar muaji, vendosi ta formaojë çetën e vetë luftarake. Bashkë me dy vllezërit dhe disa trima nga fshartrat përreth që u grumbulluan në Galicë. Nën hijën e Qarrit qindravjeçarë (Lisi i vorreve) e shtruan sofrën dhe u ulën rreth saj. Nëna Sherife ua solli flamurin shqiptar, që e kishte ruajtur në fund të arkës dhe pasi e shpalosi mirë e shtroi mbi sofër. Trimat me dorën e majtë në zemër e me të djathtën mbi flamur njëzërit u betuan: «Betohemi në këtë flamur të shenjtë se sa të jemi gjallë do të luftojmë për lirinë e këtyre trojeve. Betohemi dhe bëjmë be se për Kosovë japim jetën sikurse me le».<br> Kjo çetë, e cila më vonë do të bëhet «Nëna e çetave kaçake te Kosovës», menjëher filloi aksionet e veta luftarake. Kështu nisën edhe ditët e tmerrit për xhandarët e posteve në Drenicë dhe për spiunët. Dhe gjtë trembëdhjetë vjetëve, sa ekzisoi kjo çetë, arriti t´i zhviloj mbi shtatëdhjetë beteja të suksesshme e fitimtare. </p> 1689 3498 2006-06-07T06:05:44Z Hipi Zhdripi 9 selfmade selfmade 1691 4538 2006-07-04T18:39:53Z Puntori 21 /* Përmbajtja */ <table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse" bordercolor="#111111" width="100%" id="AutoNumber1"> <tr> <td width="50%" bgcolor="#F0F9FF"> === Ballina === <br><br> <center>'''ASOCIACIONI PËR MENDIM''',<br>'''KRIJIM DHE VEPRIM TË LIRË''' '''"D A R D A N I A"''' <br><br><br><br> '''Dr. sc. Kurtesh SALIU - Mr. sc. Fatmir FEHMIU''' <br><br><br><br><br> '''Projekt:'''<br>'''KUSHTETUTA E PËRKOHSHME'''<br>'''E'''<br>'''KOSOVËS''' <br><br><br><br> '''Prishtinë, janar 2001'''</center> <br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br> <br><br><br><br><br><br><br><br><br><br></td> <td width="50%" bgcolor="#F0F9FF"> === Përmbajtja === *'''[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Hyrje|Hyrje]]''' *I. '''[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Dispozitat themelore|Dispozitat themelore]]''' *II.'''Liritë, të drejtat dhe detyrat e njeriut dhe të shtetasit''' **1.[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Liritë dhe të drejtat themelore|Liritë dhe të drejtat themelore]] **2.[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Detyrat e njeriut e të shtetasve|Detyrat e njeriut e të shtetasve]] **3.[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Të drejtat e pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike|Të drejtat e pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike]] **4.[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Mbrojtja e lirive dhe të drejtave të njeriut e të shtetasit|Mbrojtja e lirive dhe të drejtave të njeriut e të shtetasit]] *III. '''[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Rendi ekonomik dhe objektivat sociale|Rendi ekonomik dhe objektivat sociale]]''' *IV. '''[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kushtetueshmëria dhe ligjshmëria|Kushtetueshmëria dhe ligjshmëria]]''' *V. '''[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Të drejtat dhe detyrat e Kosovës|Të drejtat dhe detyrat e Kosovës]]''' *VI. '''[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Autoritetet Ndërkombëtare në Kosovë|Autoritetet Ndërkombëtare në Kosovë]]''' *VII. '''Organizimi i pushtetit shtetërorë në Kosovë''' **1. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kuvendi i Kosovës|Kuvendi i Kosovës]] **2. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kryetari i Kosovës|Kryetari i Kosovës]] **3. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Qeveria e Kosovës|Qeveria e Kosovës]] **4. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Gjykatat|Gjykatat]] **5. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Këshilli i Lartë i Drejtësisë|Këshilli i Lartë i Drejtësisë]] **6. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Prokuroria Publike|Prokuroria Publike]] **7. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Ombudspersoni i Kosovës|Ombudspersoni i Kosovës]] **8. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Avokatia dhe noteria|Avokatia dhe noteria]] **9. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Gjykata Kushtetuese e Kosovës|Gjykata Kushtetuese e Kosovës]] *VIII. '''[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Vetëqeverisja lokale|Vetëqeverisja lokale]]''' *IX. '''[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Referendumi|Referendumi]]''' *X. '''[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Komisioni qendror i zgjedhjeve|Komisioni qendror i zgjedhjeve]]''' *XI. '''Financat publike, Banka qendrore dhe Kontrolli i Lartë''' **1. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Financat Publike|Financat Publike]] **2. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Banka Qendrore|Banka Qendrore]] **3. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kontrolli i Lartë|Kontrolli i Lartë]] *XII. '''[[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Marrëdhëniet dhe marrëveshjet ndërkombëtare|Marrëdhëniet dhe marrëveshjet ndërkombëtare]]''' *XIII. Mbrojtja, siguria, gjendja e luftës dhe gjendja e jashtëzakonshme **1. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Mbrojtja|Mbrojtja]] **2. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Siguria|Siguria]] ***a) [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Policia e Kosovës|Policia e Kosovës]] ***b) [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Trupat Mbrojtëse të Kosovës|Trupat Mbrojtëse të Kosovës]] **3. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Gjendja e luftës|Gjendja e luftës]] **4. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Gjendja e jashtëzakonshme|Gjendja e jashtëzakonshme]] *XIV. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Ndryshimi i kushtetutës|Ndryshimi i kushtetutës]] *XV. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Dispozitat kalimtare dhe të fundit|Dispozitat kalimtare dhe të fundit]] :'''Ligji Kushtetues për zbatimin e Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës''' *I. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Aplikimi i Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës|Aplikimi i Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës]] *II. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Organet e Kosovës|Organet e Kosovës]] *III. [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Harmonizimi i dispozitave të UNMIK-ut me Kushtetutën e Përkohshme të Kosovës|Harmonizimi i dispozitave të UNMIK-ut me Kushtetutën e Përkohshme të Kosovës]] </td></tr></table> 1692 3506 2006-06-11T22:28:53Z Puntori 21 *''Duke u mbështetur'' në traditën demokratike shekullore përparimtare e liridashëse të kombit shqiptar dhe të pjesëtarëve të pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike që jetojnë së bashku me të në Kosovë; *''Duke u mbështetur'' në luftërat shekullore dhe në luftën antifashiste që të mbrojë qenien e vet; *''Duke u mbështetur'' në luftën e drejtë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, intervenimin humanitar të NATO-s dhe përkrahjen e forcave demokratike të botës për mposhtjen e imperializmit kolonialist e gjenocidial të regjimeve serbe që nga okupimi i tokave shqiptare, e në veçanti në fundin e mijëvjeçarit të dytë; *''Duke synuar'' sigurimin e mirëqenies së përgjithshme të njerëzve, të humanitetit dhe vendosjes së lirisë, të barazisë dhe të drejtësisë për vete dhe për breznitë që vijnë; *''Duke synuar'' një shoqëri demokratike e të begatshme, me arsim, shkencë e kulturë përparimtare, me zhvillim të gjithanshëm të personalitetit të njeriut; *''Duke u nisur'' nga e drejta natyrore e popullit të përcaktojë lirisht, kur dhe si dëshiron vetë ai, pozitën e subjektivitetin e vet politik dhe të realizojë lirisht të drejtën për zhvillimin e vet të pavarur ekonomik, shoqëror e kulturor; *''Duke u nisur'' nga synimet për krijimin e shtetit demokratik, ligjor, mbi bazat juridike e shoqërore mbi të cilat sigurohen e realizohen të drejtat kombëtare, liritë e të drejtat e njeriut dhe të shtetasit, drejtësia shoqërore, solidariteti, mirëqenia, përparimi individual e shoqëror dhe dinjiteti i plotë i njeriut; *''Duke siguruar'' të drejtat e plota të kombit shqiptar dhe të të gjitha pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike që jetojnë në Kosovë; *''Duke realizuar'' vullnetin dhe dëshirën e popullit që sipas vendimit të lirë vetanak të vazhdojë rrugën e demokracisë, të drejtësisë shoqërore, të paqes dhe të miqësisë midis popujve; *''Duke u nisur'' nga përcaktimi se vullneti i popullit është bazë e pushtetit shtetëror, vullnet të cilin ai e ka shprehur në mënyrë plebishitare për vetpërcaktimin e subjektivitetit të tij politik-juridik në pajtim me Kartën e OKB-së dhe të akteve të tjera ndërkombëtare; *''Duke respektuar'' parimet e demokracisë, të barazisë, të bashkëjetesës dhe të bashkëpunimit midis popujve; ''Duke garantuar'' dhe mbrojtur të gjitha të drejtat për të gjithë njerëzit e shtetasit, të përcaktuara me aktet e OKB-së, të OSBE-së dhe të UE-së, dhe duke u bazuar në Rezolutat e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së për Kosovën, dhe Rezolutën e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, nr. 1244/1999 për Kosovën; dhe *''Duke respektuar'' vendimin e popullit për të miratuar këtë akt më të lartë politik-juridik, të shprehur në referendumin e mbajtur më dt. ___________ 2001; Përfaqësuesi Special i Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së në Kosovë Shpall Alternativa: shlyhet alinea e fundit e Preambulës dhe teksti pas saj vazhdon me këtë përmbajtje: Përfaqësuesi Special i Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së në Kosovë Nxirret: '''Kushtetuta e përkohshme e Kosovës''' 1693 4369 2006-07-03T22:22:06Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/DISPOZITAT THEMELORE]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Dispozitat themelore]] '''Neni 1''' : Kosova është territor i banuar me kombin indigjen autokton shqiptar, në të cilin gjatë historisë jetojnë edhe pakicat aloktone kombëtare dhe grupet etnike: serbët, boshnjakët, turqit, malazezët, kroatët, hashkalinjtë, egjiptasit dhe romët. '''Neni 2''' : Sovraniteti në Kosovë buron nga populli dhe i takon popullit. : Vullneti i lirë i popullit është bazë e pushtetit shtetëror. : Populli realizon sovranitetin përmes përfaqësuesve të zgjedhur lirisht në organet e pushtetit shtetëror dhe me referendum. : Populli i Kosovës synon asocimin e Kosovës në strukturat evropiane dhe Evro-Atlantike. '''Neni 3''' : Anëtarët e organeve përfaqësuese të pushtetit shtetëror i zgjedhin shtetasit e Kosovës të moshës madhore, në bazë të votës së lirë, të përgjithshme, të barabartë, të drejtpërdrejtë dhe të fshehtë, nga radha e më shumë kandidatëve. : Përfaqësuesit e zgjedhur në organet e pushtetit shtetëror janë përgjegjës para zgjedhësve për punën e tyre. '''Neni 4''' : Sistemi kushtetues i Kosovës siguron dhe mbron: dinjitetin e njeriut, liritë dhe të drejtat e tij, sundimin e së drejtës, drejtësinë sociale, pluralizmin politik, pluralizmin pronësor, identitetin kombëtar e etnik, trashëgiminë kombëtare e etnike, bashkëjetesën, tolerancën dhe barazinë kombëtare, etnike e fetare, si dhe vlerat e tjera të shoqërisë demokratike. : Struktura themelore e organizimit dhe ushtrimit të pushtetit në Kosovë qëndron mbi politikat elektorale të partive politike dhe sigurohet që ajo të mbetet e paprekur nga zgjedhjet. '''Neni 5''' : Shtetasit e Kosovës kanë të drejtë të bashkohen dhe të organizohen në parti politike, sindikata, lidhje, lëvizje dhe shoqata civile. : Partitë, organizatat e shoqatat që ndjekin qëllime antikushtetuese janë të ndaluara. '''Neni 6''' : Çdo njeriu dhe shtetasi i garantohen liritë dhe të drejtat personale, politike, ekonomike, sociale, kombëtare, etnike, fetare e kulturore dhe të drejtat e liritë e tjera të përcaktuara me Kushtetutë dhe me akte ndërkombëtare. : Askujt nuk mund t'i mohohet liria dhe e drejta për të marrë veprim në qoftë se veprimi nuk është i ndaluar shprehimisht me Kushtetutë dhe ligj. : Ombudspersoni (Avokati i Popullit) mbron të drejtat, liritë dhe interesat e ligjshme të njeriut dhe të shtetasit nga veprimet ose mosveprimet e paligjshme e të parregullta të organeve të administratës. '''Neni 7''' : Territori i Kosovës është unik, i pandashëm dhe i patjetërsueshëm. : Kufijtë e Kosovës mund të ndryshohen me vendim të Kuvendit të Kosovës, vetëm në bazë të vullnetit të shprehur lirisht të popullit të Kosovës me referendum. '''Neni 8''' : Banorët e Kosovës gëzojnë të drejtën e shtetësisë së Kosovës. Shtetësia e Kosovës fitohet në mënyrë të përcaktuar me ligj. : Shtetasi i Kosovës nuk mund të humbasë shtetësinë, përveç kur ai vetë heqë dorë prej saj. '''Neni 9''' : Njësitë e vetëqeverisjes lokale në Kosovë janë komunat dhe Qyteti i Prishtinës. : Organizimi administrativ-territorial i Kosovës dhe vetëqeverisja lokale rregullohen me ligj. '''Neni 10''' : Gjuha zyrtare në Kosovë është gjuha shqipe dhe shkrimi i saj. : Në komunat e Kosovës, ku jetojnë pjesëtarët e pakicave kombëtare serbe, boshnjake e turke në numër më të madh e kompakt, në përdorim zyrtar janë edhe gjuha serbe, boshnjake e turke dhe shkrimet e tyre, në pajtim me ligjin. '''Neni 11''' : Sistemi i organizimit të pushtetit në Kosovë mbështetet në ndarjen dhe ekuilibrin ndërmjet pushtetit ligjdhënës, ekzekutiv dhe gjyqësor. : Kosova ushtron pushtetin shtetëror nëpërmjet të organeve të veta, të caktuara me Kushtetutë. Organet e pushtetit shtetëror të Kosovës, në fazën kalimtare, i ushtrojnë autorizimet e tyre të caktuara me Kushtetutën e Përkohshme në mënyrë të mëvetësishme, me përjashtim të funksioneve të parapara për UNMIK-un dhe KFOR-in të përcaktuara me rezolutat relevante të Asamblesë së Përgjithshme dhe Këshillit të Sigurimit të OKB-së për Kosovën. '''Neni 12''' : Pushteti kushtetutëdhënës dhe ligjdhënës i takon Kuvendit të Kosovës, si organ i sovranitetit të popullit. : Të drejtat dhe detyrat e Kuvendit të Kosovës përcaktohen me Kushtetutë. '''Neni 13''' : Kosova ka Kryetarin. : Kryetari përfaqëson Kosovën brenda dhe në botën e jashtme. : Të drejtat dhe detyrat e Kryetarit të Kosovës përcaktohen me Kushtetutë. '''Neni 14''' : Organi më i lartë i pushtetit ekzekutiv është Qeveria e Kosovës. : Të drejtat dhe detyrat e Qeverisë së Kosovës përcaktohen me Kushtetutë dhe me ligj. '''Neni 15''' : Pushtetin gjyqësor e ushtrojnë gjykatat e pavarura. : Gjykatat punojnë vetëm në bazë të Kushtetutës dhe ligjit. '''Neni 16''' : Kontrollin dhe mbrojtjen e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë në Kosovë e ushtron Gjykata Kushtetuese, si organ i pavarur. : Gjykata Kushtetuese e Kosovës punon në bazë të Kushtetutës dhe ligjit. '''Neni 17''' : Prokuroria publike e Kosovës ushtron ndjekjen penale, përfaqëson akuzën në gjykatë në emër të shtetit dhe kryen detyra të tjera të caktuara me Kushtetutë dhe ligj. '''Neni 18''' : Puna e organeve të pushtetit shtetëror në Kosovë është publike. : Puna publike e organeve të pushtetit shtetëror mund të përjashtohet vetëm në rastet e përcaktuara me ligj. '''Neni 19''' : Përbërja kombëtare dhe etnike e organeve të pushtetit në Kosovë duhet të jetë në përputhje me strukturën kombëtare dhe etnike të Kosovës. '''Neni 20''' : Kosova ka Stemën e vet. : Stema e Kosovës paraqet hartën e Kosovës me sipërfaqe të zezë, të rrethuar me shirit të artë të vendosur mbi mburojën me fushë të kuqe. Në krye të Stemës është përkrenarja e Gjergj Kastriotit - Skënderbeut. : Përdorimi i Stemës rregullohet me ligj. : Alternativa: Alinetë 2 e 3 zëvendësohen me tekstin: "Përmbajtja, përdorimi dhe mbrojtja e Stemës së Kosovës rregullohen me ligj". '''Neni 21''' : Kosova ka Flamurin e vet. : Flamuri i Kosovës është i kuq me një shqiponjë të zezë dykrenare në mes e në këndin e djathtë gjendet Stema e Kosovës. Raporti në mes të gjatësisë e të gjerësisë së flamurit është dy me një. : Përdorimi i flamurit rregullohet me ligj. : Alternativa 1: Alinea e dytë e këtij neni zëvendësohet me tekstin: "Flamuri i Kosovës është me dy fusha katrore kuq e zi e në këndin e djathtë, në fushën e kuqe, gjendet Stema e Kosovës. Raporti në mes të gjatësisë e të gjerësisë së flamurit është dy me një". : Alternativa 2: Alinetë 1 e 2 të këtij neni zëvendësohen me tekstin: "Përmbajtja, përdorimi dhe mbrojtja e Flamurit të Kosovës rregullohen me ligj". '''Neni 22''' : Kosova ka Himnin e vet. : Himni i Kosovës është "Përreth flamurit tonë të përbashkuar". : Përdorimi i Himnit rregullohet me ligj. : Alternativa 1: Alinea 2 e këtij neni zëvendësohet me tekstin: “Himni i Kosovës është ‘Kushtrimi i Kosovës’”. : Alternativa 2: Alinetë 2 e 3 të këtij neni zëvendësohen me tekstin: "Përmbajtja dhe përdorimi i Himnit të Kosovës rregullohen me ligj". '''Neni 23''' : Në Kosovë është e drejtë e pjesëtarëve të të gjitha pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike të përdorin simbolet e veta. : Përdorimi i simboleve të pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike rregullohet me ligj. '''Neni 24''' : Kosova ka Festën shtetërore. : Është e drejtë e pjesëtarëve të pakicave kombëtare e të grupeve etnike të kremtojnë festat e veta kombëtare e fetare. : Kremtimi i Festës shtetërore dhe i festave kombëtare e fetare të pjesëtarëve të pakicave kombëtare e grupeve etnike rregullohet me ligj. '''Neni 25''' : Kryeqyteti i Kosovës është Prishtina. '''Neni 26''' : E drejta përbën bazën dhe kufijtë e veprimtarisë së çdo organi dhe bartësi të autorizimeve publike në Kosovë. : Kushtetuta është ligji themelor dhe më i lartë në Kosovë. : Dispozitat e Kushtetutës zbatohen drejtpërsëdrejti, me përjashtim të rasteve kur me Kushtetutë është parashikuar ndryshe. : Pjesë përbërëse të rendit juridik të Kosovës janë normat e pranuara përgjithësisht në të drejtën ndërkombëtare. 1694 3525 2006-06-18T18:12:56Z Puntori 21 '''Neni 27''' :Liritë dhe të drejtat themelore të njeriut e të shtetasit janë vlerë themelore e rendit kushtetues të Kosovës. :Përveç lirive dhe të drejtave të garantuara me Kushtetutë, njerëzit në Kosovë i gëzojnë edhe të gjitha të drejtat e pranuara në të drejtën ndërkombëtare. '''Neni 28''' :Organet e pushtetit në Kosovë, në përmbushjen e detyrave të tyre, duhet të respektojnë të drejtat dhe liritë themelore të njeriut e të shtetasit dhe të kontribuojnë në realizimin e tyre. '''Neni 29''' :Të gjithë njerëzit lindin të lirë e të barabartë në dinjitet dhe të drejta. Ata kanë arsye dhe ndërgjegje dhe duhet të sillen në frymën vëllazërore ndaj njëri-tjetrit. '''Neni 30''' :Të gjithë njerëzit janë të barabartë para ligjit. :Njerëzit janë të barabartë në të drejta dhe detyra dhe gëzojnë mbrojtje të njëjtë para organeve shtetërore dhe organeve të tjera, pa dallim kombësie, etnie, race, gjinie, gjuhe, feje, bindjeje politike dhe bindjeje tjetër, arsimi, prejardhjeje sociale, gjendjeje materiale ose vetie tjetër personale. '''Neni 31''' :Jeta e njeriut është e pacenueshme dhe mbrohet me ligj. :Dënimi me vdekje mund të parashikohet me ligj vetëm nën kushtet dhe rastet e përcaktuara me dispozitat e Konventës së Këshillit të Evropës për mbrojtjen e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut. '''Neni 32''' :Askush nuk mund t’i nënshtrohet torturës, dënimit apo trajtimit mizor, çnjerëzor ose poshtërues. '''Neni 33''' :Askujt nuk mund t’i kërkohet të kryejë një punë të detyruar, përveçse në rastet e ekzekutimit të vendimit gjyqësor, të kryerjes së shërbimit ushtarak, të ndonjë shërbimi që rrjedhë nga gjendja e luftës, nga gjendja e jashtëzakonshme ose nga fatkeqësia natyrore, që kërcënon jetën dhe shëndetin e njerëzve. '''Neni 34''' :Liria e njeriut është e pacenueshme. :Askujt nuk mund t’i hiqet liria, përveçse në rastet dhe procedurën e parashikuar me ligj, në bazë të vendimit të gjykatës kompetente. :Heqja e kundërligjshme e lirisë dënohet. '''Neni 35''' :Liria e njeriut nuk mund të kufizohet, përveçse në rastet e mëposhtme: :1) kur është dënuar me burgim nga gjykata kompetente; :2) për moszbatimin e urdhërave të ligjshme të gjykatës ose për moszbatim të ndonjë detyrimi të caktuar me ligj; :3) kur ka dyshime të arsyeshme se ka kryer një vepër penale ose për të parandaluar kryerjen prej tij të veprës penale ose largimin e tij pas kryerjes së saj; :4) kur njeriu është përhapës i ndonjë sëmundjeje ngjitëse, i paaftë mendërisht dhe i rrezikshëm për shoqërinë; :5) për hyrje të paligjshme në kufirin e Kosovës, si dhe në rastet e dëbimit ose të ekstradimit. '''Neni 36''' :Njeriu, të cilit i hiqet liria, duhet të njoftohet menjëherë, në gjuhën që ai e kupton, për shkaqet e kësaj mase, si dhe për akuzën që bëhet. Njeriu, të cilit i është hequr liria, duhet të njoftohet se nuk është i detyruar të bëjë ndonjë deklaratë dhe ka të drejtë të komunikojë menjëherë me avokatin, si dhe t'i jepet mundësia për realizimin e të drejtave të tij. :Njeriu, të cilit i është hequr liria sipas nenit 35, alinea 1, pika 3, duhet të dërgohet brenda 48 (alternativa: 24) orëve përpara gjyqtarit, i cili vendos paraburgimin ose lirimin e tij jo më vonë se 48 (alternativa: 24) orë nga çasti i marrjes së dokumenteve për shqyrtim. :Njeriu i paraburgosur ka të drejtë të ankohet kundër vendimit të gjyqtarit. Ai duhet të gjykohet brenda afatit të arsyeshëm ose të procedohet i lirë përkundrejt një garancie pasurore sipas ligjit. Paraburgimi sipas vendimit të gjykatës së shkallës së parë mund të zgjasë më së shumti tre muaj nga dita e vënies në paraburgim. Ky afat me vendim të Gjykatës Supreme mund të zgjatet edhe tre muaj. Në qoftë se deri në kalimin e këtyre afateve nuk ngritet padia, i paraburgosuri lirohet. :Në të gjitha rastet e tjera, njeriu të cilit i hiqet liria në mënyrë jashtëgjyqësore, mund t'i drejtohet në çdo kohë gjyqtarit, i cili vendos brenda 48 (alternativa: 24) orëve për ligjshmërinë e kësaj mase. '''Neni 37''' :Askujt nuk mund t'i hiqet liria vetëm për shkak se nuk është në gjendje të përmbushë një detyrim kontraktor. '''Neni 38''' :Çdo person të cilit i është hequr liria ka të drejtën e trajtimit njerëzor dhe të respektimit të dinjitetit të tij. '''Neni 39''' :Askush nuk mund të akuzohet ose të shpallet fajtor për vepër penale e cila, në kohën e kryerjes së saj, nuk ka qenë e parashikuar me ligj, me përjashtim të veprave, të cilat në kohën e kryerjes së tyre, përbënin krime lufte ose krime kundër njerëzimit sipas së drejtës ndërkombëtare. :Askush nuk mund të konsiderohet fajtor për vepër penale përderisa nuk i është provuar fajësia me vendim gjyqësor të formës së prerë. :Askush nuk mund të dënohet me dënim më të rëndë se ai që ka qenë parashikuar me ligj në kohën e kryerjes së veprës penale. :Ligji penal favorizues ka fuqi prapavepruese. '''Neni 40''' :Askush nuk mund të dënohet më shumë se një herë për të njëjtën vepër penale dhe as të gjykohet sërish, me përjashtim të rasteve kur është vendosur rigjykimi i çështjes nga një gjykatë më e lartë, sipas mënyrës së parashikuar me ligj. '''Neni 41''' :Askush nuk mund të detyrohet të dëshmojë kundër vetëvetes ose familjes së vet dhe as të pohojë fajësinë e tij. :Askush nuk mund të deklarohet fajtor mbi bazën e të dhënave të mbledhura në mënyrë të paligjshme. '''Neni 42''' :Secili ka të drejtë të dëgjohet para se të gjykohet. :Nga kjo e drejtë nuk mund të përfitojë personi që i fshihet drejtësisë. '''Neni 43''' :Secilit i garantohet e drejta për mbrojtje para gjykatës. :Askush që nxirret para gjykatës ose organit tjetër kompetent për zhvillimin e procedurës, nuk mund të dënohet në qoftë se sipas ligjit nuk është marrë në pyetje ose nuk i është dhënë mundësia që të mbrohet. :I pandehuri ka të drejtë të marrë mbrojtësin të cilit, në pajtim me ligjin, i bëhet e mundur mbrojtja dhe sigurimi i të drejtave dhe interesave të të pandehurit. :Me ligj përcaktohet se në cilat raste i pandehuri medoemos duhet të ketë mbrojtësin ligjor të zgjedhur prej tij, ose duhet t'i sigurohet mbrojtja falas kur nuk ka mjete të mjaftueshme. '''Neni 44''' :Garantohet respektimi i personalitetit të njeriut dhe i dinjitetit njerëzor në procedurën penale dhe në çdo procedurë tjetër, në rast heqjeje, respektivisht kufizimi të lirisë, si dhe gjatë kohës së ekzekutimit të dënimit. :Garantohet pacenueshmëria e integritetit të personalitetit të njeriut, të jetës personale dhe familjare, si dhe të drejtat e tjera personale. :Ndalohet dhe është i dënueshëm çdo detyrim për të pranuar dhe për t'u deklaruar. :Ndalohet që, ndaj ndokujt, pa lejen e tij, të bëhen eksperimente mjekësore ose eksperimente të tjera shkencore. '''Neni 45''' :Secili ka të drejtë për mbrojtjen e barabartë të të drejtave të veta në çdo procedurë. :Secili ka të drejtën e ankesës ose në mjete të tjera juridike kundër akteve të veçanta juridike të nxjerra në procedurën në shkallën e parë para gjykatës, organit të administratës ose organizatës ose institucioneve të tjera që ushtrojnë autorizime publike. '''Neni 46''' :Secili ka të drejtë të rehabilitohet ose të zhdëmtohet, në pajtim me ligjin, në rast se është dëmtuar për shkak të aktit, veprimit ose mosveprimit të paligjshëm të organeve shtetërore. '''Neni 47''' :Garantohet liria e shprehjes së mendimit. '''Neni 48''' :Garantohet liria e të folurit, e paraqitjes publike dhe informimit publik. :Garantohet e drejta e themelimit të lirë të institucioneve për informim publik, në mënyrë të parashikuar me ligj. :Garantohet qasja e lirë ndaj informatave, liria e pranimit dhe bartjes së informatave. :Garantohet e drejta e përgjegjes në mjetet e informimit publik. :Garantohet e drejta e përmirësimit në mjetet e informimit publik. :Garantohet e drejta e mbrojtjes së burimit të informatës në mjetet e informimit publik. :Censura është e ndaluar. '''Neni 49''' :Garantohet liria dhe fshehtësia e korrespondencës dhe çdo mjeti tjetër të komunikimit. '''Neni 50''' :Garantohet siguria dhe fshehtësia e të dhënave personale. :Askush nuk mund të detyrohet, përveçse në rastet e parashikuara me ligj, të bëjë publike të dhëna që kanë të bëjnë me personalitetin e tij. :Secilit i garantohet mbrojtja nga shkelja e integritetit personal që rrjedhë nga regjistrimi i informatave për të me anë të përpunimit të të dhënave. '''Neni 51''' :Garantohet liria e ndërgjegjes dhe e fesë. :Secili është i lirë të zgjedhë ose të ndryshojë fenë ose bindjet, si dhe t'i shfaqë ato individualisht ose kolektivisht, në publik ose në jetën private, nëpërmjet kultit, arsimimit, praktikave ose kryerjes së riteve fetare. :Askush nuk mund të ndalohet ose të detyrohet të marrë pjesë në një bashkësi fetare ose në praktikat e saj, si dhe të bëjë publike bindjet ose besimin e tij. :Të gjitha bashkësitë fetare dhe grupet religjioze janë të barabarta para ligjit. :Askush nuk mund të nxjerrë kurrfarë ligji për institucionalizimin e fesë shtetërore. :Pozita e bashkësive fetare, marrëdhëniet midis tyre, si dhe marrëdhëniet e tyre me shtetin rregullohen me ligj. '''Neni 52''' :Garantohet paprekshmëria e banesës. :Kontrolli i banesës, si dhe i lokaleve që njësohen me të, mund të bëhet vetëm në rastet dhe në mënyrën e parashikuar me ligj. :Askujt nuk mund t'i bëhet kontrolli personal jashtë procedurës penale, me përjashtim të rasteve të hyrjes në territorin e Kosovës dhe të daljes prej tij ose për të mënjanuar rrezikun që i kanoset rendit publik. '''Neni 53''' :Garantohet liria e qarkullimit dhe e banimit. :Çdo shtetas ka të drejtë të lëvizë lirisht në çdo pjesë të territorit të Kosovës dhe lirisht të zgjedhë vendin e banimit. :Çdo shtetas ka të drejtë ta lëshojë territorin e Kosovës dhe të kthehet në Kosovë. '''Neni 54''' :Garantohet e drejta e privatësisë së jetës personale dhe familjare, e dinjitetit dhe autoritetit të çdo qytetari. '''Neni 55''' :Shtetasi i Kosovës në botën e jashtme gëzon mbrojtje diplomtike e juridike. :Shtetasi i Kosovës nuk mund të zhvishet nga shtetësia ose të dëbohet nga territori i Kosovës, e as të ekstradohet. :Ekstradimi mund të lejohet vetëm kur është parashikuar shprehimisht me marrëveshjet ndërkombëtare dhe vetëm me vendim gjyqësor. '''Neni 56''' :Të huajt në Kosovë i gëzojnë liritë dhe të drejtat e garantuara me Kushtetutë, nën kushtet e caktuara me ligj dhe me marrëveshje ndërkombëtare. :Ndalohet dëbimi kolektiv i të huajve. Dëbimi i individëve të huaj lejohet vetëm në kushtet e përcaktuara me ligj dhe me marrëveshje ndërkombëtare. :Shtetasve të huaj dhe personave pa shtetësi, të cilët ndiqen për shkak të bindjeve e veprimeve politike demokratike, për shkak të angazhimit për çlirimin nacional, për lirinë dhe të drejtat e personalitetit të njeriut ose për lirinë e krijimit shkencor e artistik u garantohet e drejta e strehimit. '''Neni 57''' :Secilit i garantohet liria e shprehjes së përkatësisë kombëtare e etnike dhe liria e shprehjes dhe kultivimit të kulturës kombëtare e etnike. :Askush nuk është i detyruar të deklarohet se cilës përkatësi kombëtare ose etnike i takon, as të përcaktohet që t'i takojë kombit, respektivisht pakicës kombëtare ose grupit etnik të caktuar. :Është kundërkushtetues dhe dënohet çdo propagim ose zbatim i pabarazisë kombëtare dhe etnike dhe çfarëdo forme e mbjelljes së urrejtjes dhe mosdurimit kombëtar e etnik, racial ose fetar, çdo formë e mohimit të historisë, gjuhës, kulturës dhe vlerave të tjera kombëtare dhe etnike. '''Neni 58''' :Çdo shtetas që ka mbushur tetëmbëdhjetë vjet, deri në ditën e zgjedhjeve, ka të drejtën të zgjedhë dhe të zgjedhet. :Përjashtohen nga e drejta e zgjedhjes shtetasit e deklaruar me vendim gjyqësor të formës së prerë si të paaftë mendërisht. :Të dënuarit që janë duke vuajtur dënimin me heqje të lirisë, kanë vetëm të drejtën për të zgjedhur. :Vota është personale, e lirë, e barabartë dhe e fshehtë. '''Neni 59''' :Njerëzve u garantohet liria e bashkimit me qëllim të realizimit dhe të mbrojtjes së të drejtave të tyre politike, ekonomike, sociale, kulturore dhe të drejtave dhe bindjeve të tjera. :Njerëzit mund të themelojnë lirisht parti politike dhe shoqata civile, t'u bashkohen atyre dhe prej tyre të largohen. :Regjistrimi në gjykatë i partive politike dhe i shoqatave bëhet sipas procedurës së parashikuar me ligj. :Partitë politike, organizatat dhe shoqatat, programet dhe veprimtaria e të cilave nxitin e përkrahin urrejtjen nacionale, etnike, racore ose fetare, që përdorin dhunën për marrjen e pushtetit ose për të ndikuar në praktikën shtetërore, si dhe ato me karakter të fshehtë, ndalohen me ligj. :Burimet financiare të partive politike, si dhe shpenzimet e tyre, duhet të jenë publike. '''Neni 60''' :Garantohet liria e tubimit publik. :Njerëzit kanë të drejtë që në mënyrë të qetë dhe pa armë të tubohen dhe në mënyrë paqësore të shprehin protestë publike pa paralajmërim dhe pa leje të veçantë. :Tubimet paqësore në sheshe dhe në vendet e kalimit publik bëhen sipas procedurës së parashikuar me ligj. :Shfrytëzimi i kësaj të drejte mund të kufizohet vetëm në kushtet e luftës dhe të gjendjes së jashtëzakonshme. '''Neni 61''' :Çdo shtetas ka të drejtë të marrë pjesë në ushtrimin e funksioneve publike. '''Neni 62''' :Çdo njeri, vetë ose së bashku me të tjerët, mund t'i drejtojë kërkesa, ankesa, peticione ose vërejtje organeve publike, të cilat janë të detyruara t'i përgjigjen në afatet dhe kushtet e caktuara me ligj. :Askush nuk mund të thirret në përgjegjësi, as të pësojë pasoja për qëndrimet e paraqitura në ankesa, kërkesa apo peticione, përveç nëse me to ka kryer vepër penale. '''Neni 63''' :Garantohet e drejta e pronës dhe e trashëgimisë. :Prona fitohet me dhurim, me trashëgimi, me blerje dhe në çdo mënyrë tjetër klasike të parashikuar me ligj. :Askush nuk mund të privohet arbitrarisht nga prona e tij e fituar në mënyrë të ligjshme dhe të drejtat të cilat rrjedhin prej saj. :Me ligj mund të parashikohen shpronësime ose kufizime në ushtrimin e së drejtës së pronës vetëm për interesa publike. :Shpronësimi ose kufizimet e së drejtës së pronës që barazohen me shpronësimin, lejohen vetëm përkundrejt kompensimit të drejtë, i cili nuk mund të jetë më i ulët se vlera e tregut. :Për mosmarrëveshjet lidhur me masën e kompensimit vendos gjykata kompetente e caktuar me ligj. '''Neni 64''' :Personi i huaj në Kosovë mund të fitojë të drejtën e pronësisë nën kushtet e parashikuara me ligj. '''Neni 65''' :Secili ka të drejtën për punë, zgjedhjen e lirë të profesionit dhe të punës, kushte të favorshme të punës, mbrojtje në punë dhe në sigurimin material në rast papunësie të përkohshme. :Secilit, nën kushte të barabarta, i është i ofrueshëm çdo vend pune. :Ndalohet puna me dhunë. :Çdo i punësuar ka të drejtë që për punë të njëjtë të merrë shpërblim të njëjtë. :Çdo i punësuar ka të drejtë në shpërblim të drejtë dhe të favorshëm, në mënyrë që t'i sigurojë atij dhe familjes së tij një jetë që i përgjigjet dinjitetit njerëzor. :Çdo i punësuar ka të drejtë në orar të kufizuar të punës dhe në pushim të paguar ditor, javor e vjetor. :Çdo i punësuar ka të drejtë në pushim të paguar në rast të sëmundjes, të lindjes dhe lehonisë. :Të punësuarit nuk mund të heqin dorë nga këto të drejta. :Realizimi i të drejtave të të punësuarëve dhe pozita e tyre rregullohen me ligj dhe me marrëveshje kolektive. '''Neni 66''' :Të punësuarit kanë të drejtë të bashkohen në sindikata me qëllim të mbrojtjes dhe të realizimit të të drejtave të tyre ekonomike dhe sociale. '''Neni 67''' :Garantohet e drejta e grevës. :Me ligj mund të vendosen kufizime për realizimin e të drejtës së grevës për kategori të veçanta të të punësuarve me qëllim të sigurimit të shërbimeve të domosdoshme për shoqërinë. '''Neni 68''' :Njerëzit kanë të drejtë në siguri sociale dhe në sigurimin social në rast sëmundjeje, papunësie, pleqërie dhe raste të tjera të humbjeve të mjeteve për jetesë të tyre dhe të familjes së tyre, për shkak të rrethanave të pavarura nga vullneti i tyre, në mënyrën e parashikuar me ligj. '''Neni 69''' :Organet shtetërore të Kosovës kujdesen për mbrojtjen sociale dhe sigurimin social të njerëzve në pajtim me parimin e drejtësisë sociale. :Organet shtetërore garantojnë të drejtën e ndihmës për të pafuqishmit dhe të paaftët për punë. :Organet shtetërore u sigurojnë mbrojtje të veçantë invalidëve dhe kushte për inkuadrimin e tyre në jetën shoqërore. :Organet shtetërore u garantojnë realizimin e të drejtës së pensionit të pensionuarve. '''Neni 70''' :Organet shtetërore u garantojnë të drejta të veçanta sociale luftëtarëve, invalidëve të luftës, të përndjekurve dhe të burgosurve politik, të retarduarve dhe bonjakëve, të cilët nuk kanë mundësi tjetër për ekzistencë materiale e sociale. :Të drejtat e veçanta rregullohen me ligj. '''Neni 71''' :Secili gëzon të drejtën për kujdes shëndetësor nga organet shtetërore. :Secili ka të drejtë për sigurim shëndetësor sipas Kushtetutës dhe procedurës së caktuar me ligj. '''Neni 72''' :Secili ka të drejtë të martohet dhe të ketë familje. :Bashkëshortët janë të barabartë midis tyre në të drejta dhe përgjegjësi. :Martesa dhe familja gëzojnë mbrojtje të veçantë. :Martesa dhe marrëdhëniet juridike në martesë e në familje rregullohen me ligj. '''Neni 73''' :Është e drejtë e njeriut që të vendosë lirisht për lindjen e fëmijës. '''Neni 74''' :Fëmijët, të rinjtë, gratë shtatzëna dhe nënat e reja gëzojnë mbrojtje të veçantë. :Fëmijët e lindur jashtë martese kanë të drejta të barabarta me të lindurit nga martesa. :Çdo fëmijë ka të drejtë të jetë i mbrojtur nga dhuna, keqtrajtimi, shfrytëzimi dhe përdorimi për punë, e veçanërisht nën moshën minimale për punën e fëmijëve, që mund të dëmtojë shëndetin, moralin ose të rrezikojë jetën e zhvillimin e tij normal. '''Neni 75''' :Prindërit kanë të drejtë dhe detyrë të kujdesen për mbajtjen dhe edukimin e fëmijëve. :Fëmijët janë të obliguar të kujdesen për prindërit pleq dhe të pafuqishëm. :Fëmijët pa prindër dhe fëmijët pa kujdes prindëror gëzojnë mbrojtje të veçantë. '''Neni 76''' :Personi më i ri se pesëmbëdhjetë vjet të jetës nuk mund të punësohet. :Personat e mitur dhe nënat kanë të drejtë në mbrojtje të posaçme në punë. '''Neni 77''' :Çdo njeri ka të drejtë për ambient të shëndoshë jetësor. '''Neni 78''' :Secili ka të drejtën për arsim. :Arsimimi është i arritshëm për secilin nën kushte të barabarta. :Arsimi shkollor i detyrueshëm caktohet me ligj. :Arsimi i mesëm i përgjithshëm publik është i hapur për të gjithë. :Arsimi i mesëm profesional dhe i lartë mund të kushtëzohet vetëm nga kritere aftësie. '''Neni 79''' :Arsimi i detyrueshëm, si dhe arsimi i mesëm i përgjithshëm në shkollat publike është falas. :Nxënësit dhe studentët mund të arsimohen edhe në shkolla private. :Secili ka të drejtë të themelojë shkolla private të të gjitha niveleve. Themelimi dhe funksionimi i shkollave private rregullohet me ligj. '''Neni 80''' :Garantohet autonomia e institucioneve të arsimit të lartë dhe liria akademike. :Kushtet për themelimin dhe ushtrimin e veprimtarisë së institucioneve publike të arsimit të lartë rregullohen me ligj. '''Neni 81''' :Garantohet liria e veprimtarisë shkencore, artistike dhe e llojeve të tjera të krijimtarisë. :Garantohet vënia në përdorim dhe përfitimi nga vënia në përdorim e arritjeve shkencore e artistike. :E drejta e autorit mbrohet me ligj. '''Neni 82''' :Organet shtetërore nxitin, ndihmojnë dhe mbrojnë zhvillimin e shkencës, artit dhe kulturës. Ato nxisin dhe ndihmojnë zhvillimin shkencor e teknologjik, kulturën teknike, kulturën fizike dhe sportin. 1695 3509 2006-06-11T23:37:41Z Puntori 21 '''Neni 83''' Mbrojtja e vendit është e drejtë e pacenueshme dhe e patjetërsueshme dhe detyrë e çdo shtetasi. Realizimi i kësaj të drejte dhe detyre rregullohet me ligj. '''Neni 84''' Secili ka për detyrë t'i përmbahet Kushtetutës dhe ligjit. '''Neni 85''' Secili është i obliguar ta paguaj tatimin dhe të përmbushë detyrimet e tjera publike dhe të marrë pjesë në mbulimin e shpenzimeve publike në mënyrë të parashikuar me ligj. '''Neni 86''' Secili është i obliguar t'i japë ndihmë tjetrit në rrezik dhe të marrë pjesë në mënjanimin e rrezikut të përgjithshëm. '''Neni 87''' Secili ka të drejtë dhe detyrë që ta ruajë dhe ta përparojë shëndetin e tij dhe shëndetin e të tjerëve. '''Neni 88''' Secili është i obliguar që ta përparojë dhe mbrojë ambientin jetësor dhe natyrën dhe t'i përmbushë detyrimet e tjera të parashikuara me Kushtetutë dhe ligj. 1696 3510 2006-06-11T23:39:29Z Puntori 21 '''Neni 89''' Pakicat kombëtare dhe grupet etnike në Kosovë i gëzojnë të gjitha të drejtat dhe liritë e përcaktuara me Kushtetutë dhe me aktet ndërkombëtare. Normat e të drejtës ndërkombëtare, me të cilat garantohen të drejtat dhe liritë e pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike dhe sigurohet mbrojtja e tyre janë pjesë përbërëse e rendit juridik të Kosovës. Është i dënueshëm çdo veprim i cili mund të rrezikojë ekzistencën e pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike. '''Neni 90''' Pakicat kombëtare dhe grupet etnike kanë të drejtë lirisht të shprehin, të kultivojnë dhe të zhvillojnë identitetin e tyre dhe veçoritë e tyre kombëtare e etnike. Pakicave kombëtare dhe grupeve etnike organet shtetërore ua garantojnë mbrojtjen e identitetit kombëtar, etnik, kulturor, gjuhësor dhe fetar. '''Neni 91''' Pjesëtarët e pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike kanë të drejtë të themelojnë institucione kulturore dhe artistike, shoqata shkencore dhe shoqata të tjera me qëllim të shprehjes, kultivimit dhe zhvillimit të identitetit të tyre. '''Neni 92''' Serbët, boshnjakët, turqit, malazezët, kroatët, hashkalinjtë, egjiptasit dhe romët kanë të drejtë të përfaqësohen proporcionalisht në organet e vetëqeverisjes lokale dhe organet e pushtetit shtetëror të Kosovës. '''Neni 93''' Kuvendi i Kosovës nëpërmjet të trupave të vet, si dhe nëpërn\mjet të legjislacionit të vet, si dhe organet e vetëqeverisjes lokale sigurojnë kushte për zhvillimin ekonomik e shoqëror të territoreve të banuara nga pakicat kombëtare e grupet etnike me qëllim të mbrojtjes dhe zhvillimit të identitetit të tyre. '''Neni 94''' Organizata e cila me statutin e vet zotohet se angazhohet për zhvillimin e pakicës kombëtare e grupit etnik përkatës, ka të drejtë ta prezentojë atë si tërësi dhe pjesëtarët e saj brenda dhe jashtë shtetit. '''Neni 95''' Pakicat kombëtare e grupet etnike dhe pjesëtarët e tyre, me qëllim të mbrojtjes së të drejtave të veta, kanë të drejtë t'u drejtohen institucioneve ndërkombëtare, kompetente për mbrojtjen e të drejtave njerëzore, kombëtare e etnike, pasi t'i kenë shterur mjetet juridike në vend. '''Neni 96''' Serbët, boshnjakët, turqit, malazezët, kroatët, hashkalinjtë, egjiptasit dhe romët dhe pjesëtarët e pakicave të tjera kombëtare dhe grupeve etnike, që jetojnë në Kosovë, janë të barabartë në të drejta e detyra, të përcaktuara me Kushtetutë e ligj, sikurse njerëzit e shtetasit e tjerë të Kosovës dhe gëzojnë të drejtën e përdorimit të lirë të gjuhës e shkrimit, shprehjen dhe zhvillimin e kulturës së vet dhe themelimin e institucioneve që sigurojnë këto të drejta. '''Neni 97''' Në komunat ku jetojnë pjesëtarët e pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike në numër më të madh dhe kompakt themelohen, për pjesëtarët e pakicave kombëtare dhe etnike, shkollat fillore ose paralele të këtyre shkollave, në të cilat zhvillohet mësimi në gjuhën e tyre. Në këto komuna mund të zhvillohet mësimi në pajtim me kushtet dhe mundësitë, në gjuhët e këtyre pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike edhe në shkollat e mesme, përkatësisht në paralelet e këtyre shkollave. Për pjesëtarët e këtyre pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike mundet, për disa lëndë ose grupe lëndësh, të mbahet mësimi në gjuhët e tyre edhe në shkollat e larta dhe fakultete. Themelimi i shkollave për pjesëtarët e pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike dhe mësimi në shkollat edhe në gjuhët e tyre zhvillohen në kuadër dhe sipas kushteve të sistemit unik të shkollimit të përcaktuar me ligj. Në shkollat në të cilat mësimi zhvillohet në gjuhën e pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike mësohet edhe gjuha shqipe. '''Neni 98''' Për pjesëtarët e pakicave kombëtare të caktuara sigurohet e drejta e përdorimit të gjuhës amtare në procedurë para organeve shtetërore dhe organizatave që ushtrojnë autorizime publike. Në komunat e caktuara ku jeton një numër më i madh kompakt i këtyre pakicave kombëtare dhe grupeve etnike mundet, nën kushtet e caktuara me ligj, të mbahet administrata në organet shtetërore dhe institucionet që ushtrojnë autorizime publike edhe në gjuhën e tyre. Me statutin ose vendimin e kuvendit të komunës ose të Qytetit të Prishtinës caktohen, në pajtim me ligjin, kushtet më të hollësishme dhe procedura për realizimin e këtyre të drejtave të pjesëtarëve të pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike. '''Neni 99''' Organizatat dhe institucionet publike, në të cilat janë të inkuadruar pjesëtarët e pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike, me statutet e veta përcaktojnë kushtet të cilat u sigurojnë pjesëtarëve të këtyre pakicave që në punën e tyre të shërbehen me gjuhën e vet. '''Neni 100''' Në komunat ku jetojnë në mënyrë kompakte një numër më i madh i pjesëtarëve të pakicave kombëtare e grupeve etnike, sigurohet publikimi i vendimeve më kryesore dhe i akteve të përgjithshme të organeve të tyre edhe në gjuhën e tyre. '''Neni 101''' Çdo pjesëtar i pakicës kombëtare dhe grupit etnik është i obliguar që të respektojë legjislacionin e vendit dhe të drejtat e liritë e pjesëtarëve të shumicës dhe pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike. 1697 3512 2006-06-18T16:11:37Z 85.0.104.24 ishte vetem nje test 1698 3515 2006-06-18T16:26:33Z Puntori 21 Parashiqimet e Gjoni të Jerusalemit u zhvendos tek Parashikimet e Gjoni të Jerusalemit: shkronja q=k #REDIRECT [[Parashikimet e Gjoni të Jerusalemit]] 1699 3517 2006-06-18T17:24:30Z Puntori 21 Libri Libri 1700 3521 2006-06-18T17:55:49Z Puntori 21 '''Neni 102''' Liritë dhe të drejtat e garantuara të njeriut e të shtetasit nuk mund të merren e as të kufizohen, përveç në rastet e parashikuara me Kushtetutë. Liritë dhe të drejtat e njeriut e të shtetasit mund të kufizohen gjatë kohës së luftës ose të gjendjes së jashtëzakonshme sipas dispozitave të Kushtetutës. Këto kufizime nuk mund të cenojnë thelbin e lirive dhe të të drejtave dhe nuk mund të tejkalojnë kufizimet e parashikuara në Konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Kufizimi i lirive dhe të drejtave nuk mund të jetë diskriminues në bazë të gjinisë, racës, ngjyrës së lëkurës, gjuhës, fesë, prejardhjes kombëtare e etnike, sociale, pronësore ose pozitës shoqërore. '''Neni 103''' Liritë dhe të drejtat realizohen, ndërsa detyrimet përmbushen në bazë të Kushtetutës. Me ligj mund të caktohet vetëm mënyra e realizimit të lirive dhe të të drejtave të caktuara kur kjo është parashikuar me Kushtetutë ose kur kjo është e domosdoshme për realizimin e tyre. '''Neni 104''' Pjesë përbërëse e rendit kushtetues të Kosovës në rrafshin e lirive dhe të drejtave të njeriut e të qytetarit janë edhe konventat ndërkombëtare për të drejtat e njeriut. Në rast të papajtueshmërisë së normave të Kushtetutës me normat ndërkombëtare, aplikohen normat të cilat janë më të favorshme për njeriun. '''Neni 105''' Secili mund të kërkojë mbrojtjen e lirive dhe të drejtave të caktuara me Kushtetutë dhe ligj nga gjykatat kompetente, nga Gjykata Kushtetuese e Kosovës dhe nga Ombudspersoni, në mënyrë të parashikuar me Kushtetutë dhe ligj. Garantohet mbrojtja gjyqësore e ligjshmërisë së akteve individuale të administratës shtetërore dhe të institucioneve të tjera të cilat ushtrojnë autorizime publike, në mënyrë të parashikuar me ligj. 1701 4371 2006-07-03T22:22:35Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/RENDI EKONOMIK DHE OBJEKTIVAT SOCIALE]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Rendi ekonomik dhe objektivat sociale]] '''Neni 106''' : Rendi ekonomik i Kosovës bazohet në pronën private e publike, si dhe në ekonominë e tregut dhe në lirinë e veprimtarisë ekonomike. : Prona private dhe publike mbrohen njëlloj me ligj. : Të drejtën e zotërimit të pronës private e garanton shteti. '''Neni 107''' : Ndërmarrjet ekonomike dhe ndërmarrjet tjera, si dhe të mirat tjera në pronësi shoqërore janë pronë e popullit të Kosovës. : Të gjitha aktet për bashkimin e ndërmarrjeve ekonomike në pronësinë shoqërore me ndërmarrjet jashtë Kosovës, në periudhën prej 23 marsit 1989 deri më 10 qershor 1999, janë të pavlefshme. : Të gjitha marrëveshjet ndërkombëtare ekonomike e financiare të lidhura në emër të Kosovës, në periudhën prej 23 marsit të vitit 1989 deri më 10 qershor 1999, janë të pavlefshme. : Prona shoqërore duhet të transformohet në pronë private e publike, në mënyrë të rregulluar me ligj. : Banesat në pronësi shoqërore, të cilat ende nuk janë privatizuar, duhet të privatizohen me ligj. : Deri sa të transformohet, prona shoqërore qeveriset nga organet shtetërore të Kosovës. : Mjetet nga privatizimi i pronës shoqërore duhet të përdoren për përparimin ekonomik, si dhe për fondet për pensione dhe mbrojtje sociale. '''Neni 108''' : Populli i Kosovës disponon në mënyrë sovrane pasuritë dhe burimet natyrore. : E drejta sovrane e popullit mbi pasuritë dhe burimet natyrore duhet të ushtrohet në interes të zhvillimit dhe mirëqenies së popullit dhe të tërë Kosovës. : Të gjitha pasuritë natyrore të Kosovës, nëntokësore e mbitokësore, bota bimore dhe shtazore, kapitalet në përdorim të përgjithshëm, si dhe sendet dhe objektet me rëndësi të veçantë kulturore dhe historike, të caktuara me ligj, janë vlera me interes të përgjithshëm për Kosovën dhe gëzojnë mbrojtje të veçantë. : Organet shtetërore të Kosovës garantojnë mbrojtjen, përparimin dhe begatimin e pasurisë historike dhe artistike të kombit shqiptar, të pakicës serbe e turke, si dhe të pakicave të tjera kombëtare e grupeve etnike, pavarësisht nga regjimi i tyre juridik. : Faktori ekologjik, përkatësisht ruajtja e tij bëhet nga shteti. : Me ligj rregullohen mënyra dhe kushtet nën të cilat disa të mira të caktuara me interes të përgjithshëm për Kosovën mund të lihen për shfrytëzim. '''Neni 109''' : Garantohet liria e tregut dhe e veprimtarisë ekonomike. : Iniciativa e lirë është synim i mbështetur nga politika ekonomike. : Organet shtetërore të Kosovës u sigurojnë pozitë të barabartë juridike të gjitha subjekteve të biznesit. Ato ndërmarrin masa kundër pozitës monopoliste në treg. : Kufizime të lirisë së ndonjë veprimtarie ekonomike mund të vendosen vetëm me ligj dhe vetëm për arsye të rëndësishme të sigurisë ose për shkaqe strategjike me interes për Kosovën. '''Neni 110''' : Organet shtetërore të Kosovës nxisin përparimin ekonomik dhe kujdesen për zhvillim të harmonizuar hapësinor dhe rajonal, si dhe për zhvillim më të shpejtë të Kosovës dhe të rajoneve të saj, në mënyrë që të krijohen mundësi për përmirësimin e vazhdueshëm të kushteve jetësore të popullit. : Prona dhe puna janë bazë për qeverisje dhe pjesëmarrje në marrjen e vendimeve. : Pjesëmarrja në qeverisje dhe menaxhim në marrjen e vendimeve në institucionet dhe shërbimet publike rregullohet me ligj dhe mbështetet në parimin e profesionalizmit. '''Neni 111''' : Personat e huaj mund të fitojnë të drejtën e pronësisë nën kushtet e rregulluara me ligj. : Personave të huaj u garantohet e drejta e veprimtarisë ekonomike dhe e investimeve në mënyrë të rregulluar me ligj. : Investitorëve të huaj u garantohet e drejta e disponimit të lirë me kapitalin e investuar dhe fitimin. : Të drejtat e fituara në bazë të kapitalit të investuar nuk mund të zvogëlohen me ligj ose me dispozita të tjera. '''Neni 112''' : Organet shtetërore të Kosovës dhe të komunave, brenda kompetencave kushtetuese dhe mjeteve në dispozicion, si dhe në plotësim të nismës dhe të përgjegjësisë private, synojnë të sigurojnë: : - punësimin në kushte të përshtatshme të të gjithë personave të aftë për punë; : - plotësimin e nevojave të shtetasve për strehim; : - standardin më të lartë të mundshëm shëndetësor, fizik e mendor; : - arsimimin dhe kualifikimin sipas aftësive të fëmijëve dhe të të rinjve, si dhe të personave të pazënë në punë; : - ambient të shëndetshëm dhe ekologjikisht të përshtatshëm për brezat e sotëm dhe të ardhshëm; : - shfrytëzimin racional të pyjeve, ujërave, kullosave dhe burimeve të tjera natyrore mbi bazën e parimit të zhvillimit të qëndrueshëm; : - përkujdesjen dhe ndihmën për të moshuarit, jetimët dhe invalidët; : - zhvillimin e sportit dhe të veprimtarisë ripërtëritëse; : - riaftësimin shëndetësor, edukimin e specializuar dhe integrimin në shoqëri të të paaftëve, si dhe përmirësimin në vazhdimësi të kushteve të tyre të jetesës; : - mbrojtjen e trashëgimisë kombëtare kulturore të popullit shqiptar dhe pakicave kombëtare e grupeve etnike dhe kujdesin për gjuhën e tyre. : Përmbushja e këtyre objektivave sociale nuk mund të kërkohet drejtpërdrejt në gjykatë. Me ligj përcaktohen kushtet dhe masa në të cilat mund të kërkohet realizimi i këtyre objektivave. 1702 4373 2006-07-03T22:23:40Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/KUSHTETUTSHMËRIA DHE LIGJSHMËRIA]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kushtetueshmëria dhe ligjshmëria]] '''Neni 113''' : Përkujdesja për kushtetutëshmërinë dhe ligjëshmërinë është detyrim i të gjithëve dhe i secilit. '''Neni 114''' : Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera të përgjithshme të organeve të Kosovës, të komunave dhe të Qytetit të Prishtinës duhet të jenë në pajtim me Kushtetutën dhe marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara dhe të pranuara. : Dispozitat dhe aktet e tjera të përgjithshme duhet të jenë në pajtim, respektivisht nuk mund të jenë në kundërshtim me ligjin. '''Neni 115''' : Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera të përgjithshme të organeve të Kosovës, të komunës e të Qytetit të Prishtinës shpallen në “Gazetën Zyrtare të Kosovës”. : Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera të përgjithëshme hyjnë në fuqi jo më parë se ditën e pesëmbëdhjetë pas shpalljes, në qoftë se për shkaqe posaçërisht të arsyshme nuk është parashikuar që të hyjnë në fuqi në afat më të shkurtër ose më të gjatë. '''Neni 116''' : Ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera nuk mund të kenë efekt prapaveprues. : Vetëm me ligj mund të caktohet që disa dispozita të tij, nëse e kërkon interesi i përgjithshëm publik, të kenë efekt prapaveprues. : Veprat e dënueshme përcaktohen dhe dënimet për këto vepra shqiptohen sipas ligjit, përkatësisht dispozitës tjetër që ka qenë në fuqi në kohën e kryerjes së veprës, me përjashtim kur ligji, përkatësisht dispozita e re është më e favorshme për kryesin. '''Neni 117''' : Organet dhe institucionet që ushtrojnë autorizime publike, në çështjet individuale mund të vendosin mbi të drejtat dhe detyrat në bazë të ligjit, të aplikojnë masa detyrimi ose kufizimi, vetëm në procedurën e përcaktuar me ligj në të cilën i jepet mundësia secilit që t’i mbrojë të drejtat dhe interesat e veta dhe që kundër aktit të nxjerrë të paraqes ankesë ose të përsërisë mjetin juridik të parashikuar me ligj. '''Neni 118''' : Kundër vendimeve dhe akteve të tjera individuale të organeve gjyqësore, administrative dhe të organeve të tjera shtetërore, si dhe kundër akteve të këtilla të organeve dhe të institucioneve që ushtrojnë autorizime publike të nxjerra në shkallën e parë, mund t’i paraqitet ankesa organit kompetent të shkallës më të lartë. : Në raste të jashtëzakonshme dhe të caktuara me ligj mund të përjashtohet ankesa po që se në mënyrë tjetër është siguruar mbrojtja e të drejtave dhe e ligjshmërisë. : Mbi ligjshmërinë e akteve individuale përfundimtare, të organeve të administratës ose të insitutucioneve që ushtrojnë autorizime publike dhe vendosin mbi të drejtat ose detyrimet, vendos gjykata kompetente në konfliktin administrativ, po qe se për çështjen e caktuar nuk është siguruar mbrojtje tjetër gjyqësore. : Vetëm me ligj për llojet e caktuara të çështjeve administrative, mund të përjashtohet konflikti administrativ. '''Neni 119''' : Mosnjohja e gjuhës në të cilën zhvillohet procedura nuk mund të jetë pengesë për mbrojtjen dhe realizimin e të drejtave dhe interesave të njeriut e shtetasit. : Secilit i garantohet e drejta që në procedurë para gjykatës, organeve të tjera shtetërore, organeve dhe institucioneve që në ushtrimin e autorizimeve publike vendosin mbi të drejtat dhe detyrimet e njerëzve e të shtetasve, të përdorë gjuhën e vet dhe që në këtë procedurë të njihet në gjuhën e vet me faktet. 1703 4385 2006-07-03T22:31:06Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Të drejtat dhe detyrat e kosovës]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Të drejtat dhe detyrat e Kosovës]] '''Neni 120''' : Kosova nëpërmjet organeve të veta: : 1) siguron pavarësinë dhe tërësinë territoriale të Kosovës dhe mbron sovranitetin në marrëdhëniet ndërkombëtare; vendos për luftën dhe paqen; : 2) rregullon dhe siguron realizimin e rendit shoqëror, ekonomik dhe politik të përcaktuar me Kushtetutë; : 3) rregullon dhe siguron të drejtat themelore të njeriut e të shtetasit dhe mbrojtjen e tyre; : 4) rregullon të drejtën e detyrimeve (obligacioneve) dhe marrëdhëniet e tjera të detyrimeve në lëmën e qarkullimit të mallrave dhe shërbimeve; rregullon marrëdhëniet juridike-pronësore dhe marrëdhëniet e tjera juridike-reale; rregullon ekspropriimin; rregullon mbrojtjen e të gjitha formave të pronës; rregullon çështjet e shpronësimeve dhe të transformimit të pronës shoqërore; rregullon marrëdhëniet në lëmën e qarkullimit të mallrave dhe të shërbimeve; rregullon marrëdhëniet juridike-pronësore dhe marrëdhëniet e tjera juridike materiale në lëmën e komunikacionit të brendshëm dhe ajror; rregullon shfrytëzimin e tokës dhe të sendeve në përdorim të përgjithshëm dhe marrëdhëniet në atë lëmë; rregullon shfrytëzimin e tokës ndërtimore; rregullon kushtet e ndërtimit të banesave, të financimit dhe ekonomizimit me banesa dhe ndërtesat e banimit; rregullom mbrojtjen dhe zhvillimin e vlerave natyrore të mjedisit të njeriut; rregullon organizimin e planifikimin hapësinor dhe urbanistik, projektimin dhe ndërtimin e objekteve investive dhe të objekteve të tjera; : 5) rregullon çështjet e rendit (sistemit) ekonomik; rregullon sistemin monetar; përcakton mjetet ligjore të pagesave dhe politikën e misionit të parave dhe siguron zbatimin e saj; rregullon qarkullimin e pagesave në vend dhe me botën e jashtme, formimin e rezervave të parave e të devizave dhe disponimin e tyre; rregullon sistemin kreditor e bankar, format kreditore dhe format e tjera të investimeve të lira të personave të vendit në botën e jashtme dhe personave të huaj në vend; rregullon sigurimin e pasurisë dhe të personave; rregullon dhe siguron masat me të cilat pengohet cenimi i tregut të lirë; rregullon sistemin e kontrollit; rregullon dhe siguron rezervat e mallrave; rregullon dhe siguron masat e mbrojtjes nga monopoli dhe konkurrenca jolojale; rregullon dhe zbaton masat e kufizimit të tregut dhe të qarkullimit të lirë të mallrave e të shërbimeve me interes për vendin; rregullon veprimtarinë e tregtisë së jashtme e të devizave dhe të veprimtarisë tjetër ekonomike me botën e jashtme; rregullon doganat, tarifat doganore dhe masat e mbrojtjes jashtëdoganore; rregullon kushtet për hapjen dhe punën e zonave doganore; përcakton tatimet, taksat dhe tributet e tjera; siguron mjetet plotësuese për komunat për realizimin e funksioneve të përcaktuara me Kushtetutë e ligj; rregullon shërbimin fiskal dhe qarkullimin e parasë; rregullon pozitën juridike të ndërmarrjeve ekonomike dhe të bashkimit afar të tyre; rregullon bashkimin e subjekteve ekonomike dhe të shoqatave të tyre në Odën Ekonomike të Kosovës; rregullon huatë publike; rregullon lojërat e fatit; : 6) rregullon të drejtat e detyrat e shtetasve në lëmën e mbrojtjes; rregullon çështjet lidhur me mbrojtjen, forcat ushtarake, komandimin dhe financimin e ushtrisë; rregullon pozitën, organizimin, financimin dhe komandimin e TMK-së; rregullon dhe siguron shkollat dhe akademitë ushtarake e të TMK-së dhe punën shkencore-kërkimore për nevojat e ushtrisë; rregullon gjykatat ushtarake dhe prokuroritë ushtarake; rregullon dhe siguron sigurimin dhe mbrojtjen sociale të ushtarakëve, respektivisht të të siguruarve ushtarakë dhe të familjeve të tyre; rregullon dhe siguron të drejtat themelore të luftëtarëve, të invalidëve të luftës, të anëtarëve të familjeve të dëshmorëve, të pjesëmarrësve aktiv të LANÇ-së (1941-1945) dhe të UÇK-së, të viktimave të terrorit fashist dhe regjimit kolonialist serb, të invalidëve civil të luftës; rregullon mbrojtjen nga fatkeqësitë elementare dhe fatkeqësitë e tjera të mëdha dhe mbrojtjen nga zjarri; : 7) përcakton dhe zbaton politikën e jashtme, vendos dhe mban marrëdhënie me shtetet dhe me organizatat ndërkombëtare; lidh, ratifikon dhe siguron zbatimin e marrëveshjeve ndërkombëtare; siguron kryerjen e obligimeve ndërkombëtare, mbron shtetasit e vet dhe interesat e tyre dhe interesat e personave juridik të vendit në botën e jashtme; rregullon organizimin dhe veprimtarinë e shërbimeve në botën e jashtme; : 8) rregullon dhe siguron mbrojtjen e rendit të përcaktuar me Kushtetutë dhe sigurinë e shtetit; rregullon dhe siguron shërbimin policor dhe rendin e qetësinë publike; rregullon azilin, ekstradimin dhe çështjet e tjera për shtetasit e huaj; rregullon prodhimin dhe qarkullimin e armëve e municionit, të lëngjeve ndezëse, të gazërave, të eksplozivit dhe të materieve radioaktive dhe të materieve tjera të rrezikshme; rregullon dhe siguron librat e amzës, emrin personal, letërnjohtimin, dokumentet e udhëtimit dhe dokumentet e tjera publike, vendqëndrimin dhe vendbanimin e qytetarëve, tubimet publike, regjistrimin e partive politike dhe të organizatave dhe shoqatave të tjera civile dhe pozitën juridike të bashkësive fetare; : 9) rregullon organizimin administrativ-territorial të komunave dhe të Qytetit të Prishtinës; rregullon zgjedhjet; rregullon shtetësinë, festat shtetërore dhe dekorimet, shpërblimet dhe mirënjohjet tjera; rregullon përdorimin dhe mbrojtjen e simboleve të Kosovës dhe përdorimin e simboleve të pakicave kombëtare dhe të grupeve etnike; rregullon referendumin; rregullon vulën e organeve shtetërore dhe të institucioneve publike; rregullon dhe siguron përdorimin zyrtar të gjuhës shqipe dhe të shkrimit të saj, si dhe mënyrën e kushtet e përdorimit publik të gjuhëve të pakicave kombëtare e grupeve etnike, në komunat në të cilat jetojnë; : 10) rregullon kontrollin e qarkullimit të mallrave e të shërbimeve në vend dhe përtej kufirit shtetëror dhe regjimin e kalimit përtej kufirit shtetëror; rregullon pozitën, qëndrimin dhe mbrojtjen e të huajve në Kosovë; rregullon sjelljen e shpërndarjen dhe përhapjen e shtypit të huaj e të formave të tjera të informimit e të komunikimit publik; rregullon regjimin e ujërave dhe mbrojtjen e sigurimin e tyre; rregullon mbrojtjen e tregut të lirë në vend; rregullon kontrollin e komunikacionit të udhëtarëve në vend dhe përtej kufirit; rregullon pozitën juridike të përfaqësuesve të shteteve të huaja, të organizatave të huaja dhe ndërkombëtare; rregullon reprezentimin dhe përfaqësimin e organizatave të huaja ekonomike dhe të organizatave të tjera; rregullon mbrojtjen dhe përparimin e ambientit të njeriut; rregullon regjimin e ujërave me interes të përbashkët me shtetet fqinje; rregullon pozitën e institucioneve të huaja informative dhe të përfaqësuesve të mjeteve të huaja të informimit; rregullon themelimin dhe funksionimin e institucioneve për informim publik; rregullon elementet e shënimeve kartografike që janë me rëndësi për mbrojtjen e sigurimin e vendit dhe për përdorimin e përgjithshëm të publikimeve kartografike; rregullon pozitën dhe autorizimet e Kryqit të Kuq të Kosovës dhe të organizatave të tjera që në bazë të ligjeve vendore dhe marrëveshjeve ndërkombëtare ushtrojnë autorizime publike; rregullon vënien e shenjave dhe mirëmbajtjen e varrezave dhe të varreve të pjesëtarëve të armatave në territorin e vendit; : 11) rregullon dhe siguron sigurinë e komunikacionit rrugor, hekurudhor dhe ajror; rregullon kushtet e ndërtimit, të mirëmbajtjes dhe shfrytëzimit të rrugëve dhe trafikut tjetër; përcakton kategorizimin e rrugëve dhe të trafikut tjetër; rregullon çështjet e sistemit të lidhjeve që janë me rëndësi për sigurimin e vendit dhe unitetin teknologjik të sistemit të lidhjeve; rregullon lidhjet ndërkombëtare dhe radiolidhjet dhe siguron zbatimin e dispozitave vendore në lëmën e lidhjeve e radiolidhjeve ndërkombëtare; : 12) përcakton veprat penale dhe deliktet ekonomike dhe sanksionet për këto vepra dhe delikte; rregullon ekzekutimin e sanksioneve ndëshkuese dhe masat edukative-korrektuese; rregullon kushtet e shuarjes së sanksioneve dhe për rehabilitim; rregullon kundërvajtjet, përgjegjësinë dhe sanksionet për kundërvajtje dhe organizimin, kompetencat dhe procedurën e kundërvajtjeve; rregullon procedurën admnistrative, procedurën penale, procedurën civile dhe procedurat e tjera gjyqësore; rregullon amnistinë dhe faljen; : 13) rregullon dhe siguron realizimin e dispozitave për njësitë e matjes, siguron kontrollin e masave dhe metaleve të çmueshme; rregullon mbrojtjen e shpikjeve, përparimeve teknike, dëmkave, shenjave të kualitetit, të etiketave të prejardhjes së prodhimit, mostrave e modeleve, si dhe standardet, normativat teknike dhe normat e kualitetit të prodhimit e të shërbimeve; : 14) rregullon sistemin e mbrojtjes dhe të përparimit të bujqësisë, blegtorisë dhe pylltarisë; rregullon shfrytëzimin e tokës bujqësore e pyjore, të begative natyrore dhe të ujërave dhe përcakton politikën e masat në këtë lëmë; rregullon matjen dhe kadastrin e tokës dhe evidencën e të mirave të natyrës dhe siguron kontrollin në këtë lëmë; : 15) rregullon çështjet e martesës, të familjes, të kujdestarisë, të marrëdhënieve të prindërve e fëmijëve dhe të trashëgimisë; : 16) rregullon kushtet e përgjithshme dhe sistemin e arsimit dhe të edukimit; rregullon lëmën e kulturës fizike, sportit dhe të rekreacionit; rregullon dhe siguron kushtet për zhvillimin e veprimtarisë shkencore e kërkimore; rregullon lëmën e veprimtarisë botuese dhe të filmit; rregullon sistemin e informimit e komunikimit publik, botimin e shtypit dhe të mjeteve tjera mediale, si dhe sistemin e përgjegjësisë dhe mbrojtjen e interesit në këtë lëmë; rregullon sistemin e mbrojtjes dhe të shfrytëzimit të objekteve fetare, të monumenteve historike, të përmendoreve të kulturës, të lëndës historike, arkivore, muzeale e arkeologjike dhe të trashëgimisë tjetër kulturore e historike dhe mbrojtjen e interesit në këtë lëmë; : 17) rregullon çështjet e mbrojtjes së fëmijëve, të personave të moshuar dhe të paaftë dhe format e tjera të mbrojtjes sociale; rregullon marrëdhëniet e punës dhe në bazë të punës; rregullon dhe siguron realizimin e të drejtës së pensionit; : 18) rregullon sistemin e mbrojtjes shëndetësore dhe organizimn e shërbimit shëndetësor; rregullon mbrojtjen e jetës e të shëndetit të njerëzve nga sëmundjet ngjitëse që rrezikojnë vendin; rregullon prodhimin dhe vënien në qarkullim të barërave; rregullon prodhimin e helemeve dhe prodhimin e qarkullimin e drogave; rregullon mbrojtjen e kafshëve nga sëmundjet ngjitëse dhe mbrojtjen e bimëve nga sëmundjet dhe dëmtimet; rregullon vënien në qarkullim të mjeteve për mbrojtjen e kafshëve e bimëve dhe kontrollin e transportit të kafshëve dhe bimëve në vend dhe përtej kufirit shtetëror; rregullon mbrojtjen e njerëzve nga sëmundjet infektive dhe ndotja e ajrit; : 19) rregullon dhe organizon mbledhjen, evidencimin dhe përpunimin e shënimeve statistikore dhe shërbimeve të tjera mbi gjendjen në lëmenjtë përkatës të jetës shoqërore-ekonomike, mbi gjendjen dhe lëvizjen e popullsisë, mbi dukuritë ekonomike dhe dukuritë e tjera, si dhe shënimet e tjera me interes për vendin; : 20) rregullon zgjidhjen e konflikteve të ligjit me aktet juridike të komunave ose të subjekteve tjera të administrimit lokal (normat e kolizionit) dhe konfliktet e kompetencave në mes të organeve në territorin e vendit; rregullon zgjidhjen e konflikteve të ligjeve të vendit me dispozitat e vendeve tjera dhe ato ndërkombëtare; : 21) rregullon themelimin, kompetencat dhe organizimin e gjykatave, prokurorive publike si dhe avokatinë e noterinë, ombudspersonin (avokatin e popullit) dhe format e tjera të ndihmës juridike; rregullon procedurat e veçanta në lëmenjtë e caktuar; : 22) rregullon organizimin dhe funksionimin e organeve të administratës si dhe të organizatave që ushtrojnë autorizime publike; : 23) mbron kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë; : 24) ushtron edhe të drejtat e detyrat e tjera të përcaktuara me Kushtetutë. : Alternativa: Ky nen zëvendësohet me tekstin si vijon: : “Kosova nëpërmjet organeve të veta dhe të autoriteteve ndërkombëtare të vendosura në Kosovë, rregullon, ushtron dhe siguron të drejtat dhe detyrat e veta në mënyrë të përcaktuar me Kushtetutë dhe me Ligjin Kushtetues për zbatimin e Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës”. 1704 4331 2006-07-03T14:41:33Z Shqiptari 23 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Autoritetet Ndërkombëtare ne Kosovë]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Autoritetet Ndërkombëtare në Kosovë]]: ë '''Neni 121''' : Organizata e Kombeve të Bashkuara ka praninë ndërkombëtare civile (UNMIK) dhe praninë ndërkombëtare të sigurisë (KFOR) në Kosovë. '''Neni 122''' Organizata e Kombeve të Bashkuara nëpërmjet Përfaqësuesit Special të Sekretarit të Përgjithshëm: : 1. ushtron kompetencat e caktuara nga lëmi i të drejtave e detyrave të organeve të Kosovës të përcaktuara me Kushtetutë e të lëna pa fuqi me Ligjin Kushtetues për zbatimin e Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës. Vëllimi i kompetencave e kohëzgjatja e tyre duhet të jetë në pajtim me dispozitat e Rezolutës së Këshillit të Sigurimit të OKB-së Nr. 1244/1999 dhe rezolutat e tjera relevante apo marrëveshjet ndërkombëtare për bartjen graduale të kompetencave në organet e Kosovës; : 2. ndihmon, mbikëqyr dhe u jep këshilla e udhëzime mbarëvajtëse organeve të Kosovës deri me arritjen e marrëveshjes politike për statusin përfundimtar të Kosovës, duke respektuar vullnetin e popullit; : 3. bashkëvepron me Kryetarin e Kosovës dhe Qeverinë e Kosovës në aktivitetet ndërkombëtare; : 4. siguron bartjen graduale të kompetencave në organet e pushtetit dhe institucionet publike të Kosovës; : 5. emëron dhe shkarkon administratorët komunal e të Qytetit të Prishtinës, anëtarët shtesë të organeve të caktuara të Kosovës nga radhët e personelit ndërkombëtar me qëllim të ndihmës profesionale; : 6. siguron bashkëpunimin midis policisë së UNMIK-ut dhe Shërbimit Policor të Kosovës në realizimin e funksioneve të tyre dhe kalimin gradual të kompetencave nga policia e UNMIK-ut në Shërbimin Policor të Kosovës; : 7. angazhohet për sigurimin e mjeteve për formimin e buxhetit dhe për ndërtimin e rindërtimin e Kosovës. '''Neni 123''' : Kuvendi i Kosovës ia dërgon aktet e vëna në procedurë Përfaqësuesit Special të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së për mendim dhe sugjerime. : Përfaqësuesi Special është i obliguar t'i dërgojë mendimin e sugjerimet më së largu brenda 30 ditëve. Nëse Përfaqësuesi Special nuk dërgon mendimin e sugjerimet brenda këtij afati konsiderohet se nuk ka vërejtje në aktin e Kuvendit të Kosovës të vënë në procedurë. : Mendimet dhe sugjerimet e Përfaqësuesit Special janë të detyrueshme për Kuvendin. Nëse vërejtjet e tij nuk merren në konsideratë Përfaqësuesi Special ka të drejtën e vetos. : Çështjet me karakter urgjent, të cilat nuk i rregullon Kuvendi për arsye të pajustifikuar, i rregullon Përfaqësuesi Special me akte të veçanta. : Dispozitat e alinesë së mësipërme aplikohen edhe për aktet e Qeverisë dhe të organeve të administratës. '''Neni 124''' : Organizata e Kombeve të Bashkuara nëpërmjet KFOR-it ushtron të gjitha kompetencat në lëmin e sigurisë dhe të mbrojtjes nga të drejtat e detyrat e organeve të Kosovës të caktuara me Kushtetutën e Përkohshme të Kosovës, e të lëna pa fuqi me Ligjin Kushtetues për zbatimin e Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës. : Komandanti i KFOR-it siguron bashkëpunimin midis KFOR-it dhe organeve të Kosovës të caktuara me Kushtetutën e Përkohshme të Kosovës për çështjet e mbrojtjes e të sigurisë dhe kalimin gradual të kompetencave të KFOR-it në organet e Kosovës. 1705 3531 2006-06-18T18:30:04Z Puntori 21 Kuvendi i Kosovës u zhvendos tek Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kuvendi i Kosovës '''Neni 125''' : Kuvendi i Kosovës është organ përfaqësues dhe bartës i pushtetit legjislativ. '''Neni 126''' : Kuvendi i Kosovës: : 1. nxjerr dhe ndryshon Kushtetutën e Kosovës; : 2. miraton ligje dhe dispozita të tjera; : 3. miraton planin hapësinor; : 4. përcakton objektivat e veprimtarisë ekonomike e shoqërore dhe cakton detyrimet publike; : 5. miraton buxhetin dhe llogarinë përfundimtare; : 6. vendos për ndryshimin e kufijve të Kosovës në bazë të vullnetit të shprehur lirisht të popullit të Kosovës me referendum; : 7. rregullon organizimin administrativ-territorial të Kosovës; : 8. vendos për luftën dhe paqen; : 9. ratifikon marrëveshjet ndërkombëtare; : 10. shpall referendumin e Kosovës; : 11. shpall huatë publike të Kosovës dhe vendos për hyrjen borxh të Kosovës; : 12. zgjedh dhe shkarkon: kryetarin dhe nënkryetarët e Kuvendit të Kosovës, Qeverinë e Kosovës, gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese, Ombudspersonin e Kosovës dhe zëvendësit e tij, katër anëtarë të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, Guvernatorin e Bankës Qendrore të Kosovës dhe Kryetarin e Kontrollit të Lartë të Kosovës; emëron dhe shkarkon: Kryetarin dhe gjyqtarët e Gjykatës Supreme dhe të gjykatave të tjera të rregullta në Kosovë, gjyqtarët betarë, Prokurorin e zëvendësprokurorët publik të Kosovës dhe prokurorët publik e zëvëndësit e prokurorëve publik në Kosovë dhe bartësit e funkisioneve publike të caktuara me ligj; : 13. ushtron kontrollin politik dhe mbikëqyrjen e punës së Qeverisë dhe të organeve të tjera, si dhe të bartësve të funksioneve publike që janë përgjegjës para Kuvendit; : 14. me propozimin e Qeverisë shpërndanë kuvendet e komunave dhe të Qytetit të Prishtinës dhe shpall zgjedhjet e parakohshme për zgjedhjen e tyre, në rastet kur konstaton se është bërë shkelja e rëndë e Kushtetutës dhe e ligjit, si edhe kur janë cenuar të drejtat e njerëzve dhe të pakicave kombëtare dhe grupeve etnike; : 15. bën amnestinë e kryerësve të veprave penale; : 16. bën interpretimin autentik të ligjeve; : 17. kryen edhe punë të tjera të caktuara me Kushtetutë. : Organizimi dhe funksionimi i Kuvendit rregullohen me Kushtetutë dhe me Rregulloren e brendshme të punës, të miratuar nga shumica e të gjithë deputetëve. '''Neni 127''' : Kuvendi miraton ligje, vendime, deklerata dhe porosi. : Ligjet dhe vendimet janë të detyrueshme për të gjitha organet shtetërore, organizatat dhe shtetasit. '''Neni 128''' : Kuvendi i Kosovës përbëhet nga një dhomë dhe ka 130 deputetë. : Struktura kombëtare dhe etnike e deputetëve të Kuvendit është në përputhje me strukturën kombëtare dhe etnike të popullsisë së përgjithshme të Kosovës. : Përjashtimisht nga alinea paraprake e këtij neni, pakicave kombëtare dhe grupeve etnike u lihen ___ % të vendeve në Kuvend, të cilat ndahen midis tyre në përputhje me pjesëmarrjen e përgjithshme në strukturën kombëtare dhe etnike të Kosovës. '''Alternativa për alinenë 3:''' : Në Kuvend pakicat kombëtare dhe grupet etnike përfaqësohen: me dhjetë deputetë serbët dhe me nga një deputet boshnjakët, malazezët, kroatët, turqit, hashkalinjtë, egjiptasit dhe romët. : Deputetët zgjedhen në zgjedhjet e përgjithshme, të lira, të drejtpërdrejta e të barabarta, me vota të fshehta. : Kandidatët për deputet mund t’i propozojnë: partitë politike, koalicionet e partive politike si dhe zgjedhësit. : Mënyra dhe kushtet e zgjedhjes së deputetëve dhe formimi i njësive zgjedhore rregullohet me ligj, i cili miratohet me shumicën e votave të numrit të përgjithëshëm të deputetëve. '''Neni 129''' : Deputeti përfaqëson popullin dhe në Kuvend vendos sipas bindjes së tij. : Deputeti nuk mund të revokohet. '''Neni 130''' : Deputeti gëzon imunitet. : Deputeti nuk mund të thirret në përgjegjësi penale, të arrestohet apo të dënohet për mendimin e shprehur ose për dhënien e votës në Kuvend me përjashtim të rastit të shpifjes. : Deputeti nuk mund të arrestohet pa lejen e Kuvendit e, në qoftë se thirret në imunitet, kundër tij nuk mund të inicohet procedura penale pa lejen e Kuvendit. : Deputeti mund të arrestohet pa lejen e Kuvendit vetëm në qoftë se është zënë në kryerjen e veprës së rëndë penale për të cilën është parashikuar dënimi me burg në kohëzgjatje më tepër se pesë vjet. : Kuvendi mund të vendosë që të zbatohet imuniteti ndaj deputetit i cili nuk është thirrë në imunitet në qoftë se kjo është e nevojshme për kryerjen e funksionit të tij. : Për heqjen e imunitetit të deputetit vendos Kuvendi me votim të fshehtë, me shumicë prej 3/5 të votave të të gjithë deputetëve. '''Neni 131''' : Deputetët nuk mund të ushtrojnë asnjë detyrë tjetër shtetërore përveç asaj të anëtarit të Qeverisë. : Alternativa për alinenë 1: : Deputeti nuk mund të ushtrojë asnjë detyrë tjetër shtetërore. : Deputetët nuk mund të kryejnë asnjë veprimtari fitimprurëse që buron nga pasuria e Kosovës ose e pushtetit lokal dhe as të fitojë pasuri të tyre. : Për çdo shkelje të alineve të mësipërme të këtij neni, me mocion të kryetarit të Kuvendit ose të një të dhjetës së anëtarëve të tij, Kuvendi vendos për dërgimin e çështjes në Gjykatën Kushtetuese, e cila konstaton papajtueshmërinë. '''Neni 132''' : Kuvendi zgjedhet për katër vjet. : Zgjedhjet për Kuvend zhvillohen 60 ditë para mbarimit të mandatit dhe jo më vonë se 45 ditë pas shpërndarjes së tij. : Mandati i Kuvendit vazhdon deri në mbledhjen e parë të Kuvendit të ri. Në këtë ndërkohë Kuvendi nuk mund të miratojë ligje ose të marrë vendime, me përjashtim të rasteve të vendosjes së masave të jashtëzakonshme. : Kuvendi shpërndahet nëse për atë deklerohet shumica e numrit të përgjithshëm të deputetëve, si dhe në mënyrë tjetër të parashikuar me Kushtetutë. : Mandati i Kuvendit zgjatet vetëm në rast lufte dhe për aq kohe sa vazhdon ajo. Kur Kuvendi është i shpërndarë, ai rithirret vetvetiu. '''Neni 133''' : Mandati i deputetëve fillon ditën e verifikimit nga ana e Kuvendit. : Para fillimit të ushtrimit të mandatit deputetët bëjnë betimin në Kuvend. : Mandati i deputetit mbaron ose është i pavlefshëm në rastet: : - kur ai nuk bën betimin; : - kur heq dorë nga mandati, : - kur vërtetohet një nga kushtet e pazgjedhshmërisë të parashikuara me ligj ose të papajtueshmërisë të parashikuara me Kushtetutë; : - kur mbaron mandati i Kuvendit; : - kur mungon pa arsye mbi 6 muaj rresht në Kuvend; : - kur dënohet me vendim gjyqësor të formës së prerë për kryerjen e veprës penale. '''Neni 134''' : Kuvendi i posazgjedhur mblidhet në seancën e parë më se voni 20 ditë nga përfundimi i zgjedhjeve. : Seancën e parë e konvokon kryetari i Kuvendit të mëparshëm. Në mungesë të tij atë e konvokon kryetari i Kosovës. Në mungesë edhe të Kryetarit të Kosovës, atë e konvokon deputeti më i vjetër. : Deri në zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit, seancën e parë e kryeson deputeti më i vjetër. : Po qe se nuk konvokohet seanca e parë në afatin e parashikuar nga personat e autorizuar, deputetët mblidhen vetë në ditën e 21 prej ditës së përfundimit të zgjedhjeve dhe e bëjnë konstituimin e Kuvendit. '''Neni 135''' : Në seancën e parë Kuvendi zgjedh kryetarin dhe dy apo më tepër nënkryetarë. : Kryetari dhe nënkryetarët zgjedhen dhe shkarkohen me shumicën e votave të të gjithë deputetëve. : Njëri nga nënkryetarët zgjidhet nga radha e deputetëve - pjes[tarëve të pakicave kombëtare ose grupeve etnike. : Funksioni i kryetarit edhe nënkryetarëve të Kuvendit është i papajtueshëm me kryerjen e funksionit tjetër publik ose funksionit në partinë politike. '''Neni 136''' : Kryetari kryeson debatin, drejton punimet, siguron respektimin e të drejtave të Kuvendit dhe të deputetëve të tij. : Kryetari e përfaqëson Kuvendin në marrëdhëniet me të tjerët. : Kryetari i shpall zgjedhjet për deputetë dhe për zgjedhjen e Kryetarit të Kosovës. '''Neni 137''' : Nëpunësi më i lartë civil i Kuvendit është sekretari i përgjithshëm, të cilin e emëron Kuvendi me shumicën e votave të të gjithë deputetëve. : Shërbimet e tjera të nevojshme për funksionimin e Kuvendit kryhen nga nëpunës të tjerë, siç përcaktohet me Rregulloren e brendshme të punës. '''Neni 138''' : Kuvendi zhvillon punimet vjetore në dy sesione: Sesioni i parë fillon të hënën e dytë të janarit dhe sesioni i dytë të hënën e parë të shtatorit. : Kuvendi mund të mblidhet në sesion të jashtzakonshëm me kërkesën e kryetarit të Kosovës, të Qeverisë së Kosovës ose më së paku të 30 deputetëve, me rend dite të përcaktuar më parë. '''Neni 139''' : Kuvendi mund të punojë nëse në seancë janë prezentë shumica e numrit të përgjithshëm të deputetëve. Kuvendi vendos me shumicën e votave të deputetëve që janë prezentë e së paku me 1/3 e numrit të përgjithshëm të deputetëve, nëse me Kushtetutë nuk ëshë parashikuar shumica e posaçme. : Të drejtën e propozimit të ligjeve dhe të dispozitave të tjera e kanë Qeveria e Kosovës, secili deputet dhe më së paku 10.000 zgjedhës. : Iniciativë për nxjerrjen e ligjit pranë propozuesve të autorizuar mund të japë çdo zgjedhës, grup zgjedhësish, institucion dhe shoqatë. '''Neni 140''' : Kuvendi vendos me shumicë të cilësuar të 2/3 të votave të të gjithë deputetëve: : - për ndryshimin e Kushtetutës; : - për ndryshimin e kufijve; : - kur rishqyrton ligjin e kthyer nga kryetari i Kosovës për rishqyrtim; dhe : - kur vendos të punojë pa prezencën e opinionit. : Kuvendi vendos me shumicë të cilësuar të 3/5 të votave të të gjithë deputetëve: : - për marrjen e mandatit deputetit; : - për miratimin e ligjit për organizimin dhe funksionimin e institucioneve të parashikuara me Kushtetutë; : - për miratimin e ligjit për shtetësinë; : - për miratimin e ligjit për zgjedhjet e përgjithshme parlamentare dhe lokale; : - për miratimin e ligjit për referendumet; : - për miratimin e kodeve; : - për miratimin e ligjit për mbrojtjen, gjendjen e luftës dhe gjendjen e jashtëzakonshme; : - për miratimin e ligjit për statusin e funksionarëve publikë; : - për miratimin e ligjit për amnisti; dhe : - për miratimin e ligjit për ndarjen administrative-territoriale. : Kuvendi mund të vendosë që për ndonjë çështje nga kompetenca e tij të vendoset me referendum. : Referendumi rregullohet me Kushtetutë dhe me ligj. '''Neni 141''' : Ligjin e shpall kryetari i Kosovës, me dekret, brenda 30 ditëve nga paraqitja e tij. : Kryetari i Kosovës ka të drejtë ta kthejë ligjin për rishqyrtim brenda afatit të caktuar në alinenë paraprake. Kjo e drejtë mund të shfrytëzohet vetëm një herë. : Dekreti i kryetarit të Kosovës për rishqyrtimin e ligjit e humb fuqinë kur kundër tij votojnë 2/3 e të gjithë deputetëve. : Në rast se kryetari i Kosovës nuk e shpall ligjin brenda afatit prej 30 ditësh e nuk e ka kthyer në rishqyrtim, apo nuk e shpall edhe pas votimit të dekretit për kthim në rishqyrtim me shumicë pre 2/3 të votave të të gjithë deputetëve në afatin prej 10 ditësh nga paraqitja e tij, ligjin e shpall kryetari i Kuvendit me vendim. : Ligji hyn në fuqi me kalimin e jo më pak se 15 ditëve nga botimi i tij në “Gazetën Zyrtare të Kosovës”. '''Neni 142''' : Për shqyrtimin e propozimit të ligjeve dhe të akteve të tjera dhe përcjelljen e realizimit të tyre, Kuvendi mund të formojë forume punuese të përhershme dhe të përkohshme. : Në Kuvendin e Kosovës formohet Këshilli për Marrëdhëniet Ndërnacionale - Etnike. : Këshillin e përbëjnë: kryetari i Kuvendit dhe nga dy anëtarë shqiptarë e serbë, si dhe nga një anëtar boshnjak, turk, kroat, malazez, hashkali, rom e egjiptas. : Kryetari i Kuvendit është kryetar i Këshillit. : Këshilli shqyrton çështjet në lëmën e marrëdhënieve ndërnacionale, ndëretnike dhe jep propozime për zgjidhjen e tyre. : Kuvendi është i obliguar t’i shqyrtojë mendimet dhe propozimet e Këshillit dhe të merrë vendim lidhur me to. '''Neni 143''' : Kuvendi ka të drejtë dhe, me kerkesë të një së katërtës të të gjithë deputetëve, është i detyruar të caktojë komision hetimi për të shqyrtuar një çështje të veçantë. Përfundimet e tij nuk janë detyruese për gjykatat, por mund t’i njoftohet prokurorisë, e cila e vlerëson sipas procedurës ligjore. : Komisioni i hetimit vepron sipas procedurës së parashikuar me ligj. '''Neni 144''' : Kryetari dhe çdo anëtar i Qeverisë ka të drejtë të marrë pjesë në mbledhjet e Kuvendit ose të trupave të tij. Atij i jepet fjala sa herë që e kërkon. : Në Kuvend mund të shtrohet interpelanca për punën e Qeverisë, të çdo anëtari të saj individualisht dhe të çdo bartësi të funksionit publik. : Interpelancë mund të paraqesin së paku pesë deputetë. : Çdo deputet në Kuvend mund të shtrojë pyetje. : Kryetari dhe çdo anëtar i Qeverisë është i detyruar t’u përgjigjet interpelancave dhe pyetjeve të deputetëve brenda tri javëve. : Mënyra e paraqitjes së interpelancës dhe pyetjeve, si dhe veprimet lidhur me to rregullohen me Rregulloren e brendshme të punës. 1706 3532 2006-06-18T18:30:04Z Puntori 21 Kuvendi i Kosovës u zhvendos tek Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kuvendi i Kosovës #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kuvendi i Kosovës]] 1707 5051 2006-09-01T13:10:52Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Autoritetet Ndërkombëtare në Kosovë]] 1708 5045 2006-09-01T13:04:08Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Të drejtat dhe detyrat e Kosovës]] 1709 5042 2006-09-01T13:03:38Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kushtetueshmëria dhe ligjshmëria]] 1710 5043 2006-09-01T13:03:48Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Rendi ekonomik dhe objektivat sociale]] 1711 5038 2006-09-01T13:02:50Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Faqja Kryesore]] 1712 3543 2006-06-18T18:45:49Z Puntori 21 '''Neni 145''' : Kyetari i Kosovës është shef i saj dhe persinifikon unitetin e popullit. : Kryetari i Kosovës përfaqëson Kosovën në marrëdhëniet ndërkombëtare. '''Neni 146''' : Kryetari i Kosovës është komandant i përgjitshëm i forcave ushtarake. '''Neni 147''' : Kyetari i Kosovës ushtron edhe këto funksione: : 1. vendos mbi çështjet nga sfera e mbrojtjes në pajtim me Kushtetutën dhe ligjin dhe udhëheq rezistencën popullore në luftë; : 2. miraton dekretligje në rast të rrezikut të drejtpërdrejtë nga lufta, gjatë kohës së gjendjes së luftës, rrezikut të pavarësisë, të tërësisë territoriale dhe pamundësisë së funksionimit të rregullt të organeve shtetërore, në qoftë se Kuvendi i Kosovës nuk ka mundësi të mbajë mbledhje. Dekretet me fuqi ligjore, kryetari i Kosovës ia paraqet Kuvendit posa ai të ketë mundësi të mblidhet; : 3. përcakton planet dhe masat për mbrojtjen e vendit, jep udhëzime për marrjen e masave për përgatitjen dhe mobilizimin e burimeve dhe forcave të vendit për mbrojtje dhe për koordinimin e planeve dhe të masave të subjekteve të tjera; përcakton ekzistimin e rrezikut të drejtëpërdrejtë nga lufta, urdhëron mobilizimin e përgjithshëm dhe të pjesërishëm; : 4. përcakton planin e përdorimit të forcave ushtarake në rast lufte dhe urdhëron përdorimin e tyre në paqe; : 5. vendos mbi çështjet nga sfera e politikës së jashtme dhe të marrëdhënieve ndërkombëtare në pajtim me Kushtetutën dhe ligjin; : 6. vendos për hapjen e përfaqësive diplomatike dhe të përfaqësive të tjera në botë sipas propozimit të Qeverisë; : 7. emëron dhe shkarkon me dekret përfaqësuesit diplomatikë të Kosovës dhe pranon letrat kredenciale të përfaqësuesve diplomatikë nga bota; : 8. është kryetar i Këshillit të Sigurisë të Kosovës; : 9. në marrëveshje me udhëheqësit e grupeve parlamentare, e cakton mandatarin për formimin e Qeverisë së Kosovës; : 10. i propozon Kuvendit të Kosovës kandidatët për tre gjyqtarë të Gjykatës Kushtetuese të Kosovës, Kryetarin e Kontrollit të Lartë, si dhe Guvernatorin e Bankës Qendrore të Kosovës; : 11. emëron dy anëtarë të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve; : 12. i propozon Kuvendit dhe Qeverisë së Kosovës shqyrtimin e çështjeve me interes të përgjithshëm për Kosovën; : 13. u fal dënimet kryerësve të veprave penale; : 14. jep dekorata dhe mirënjohje të përcaktuara me ligj; : 15. akordon gradën më të lartë ushtarake; : 16. me propozimin e kryetarit të Qeverisë, emëron Drejtorin e Seksionit të Sigurimit të Kosovës; : 17. kryen edhe punë të tjera të përcaktuara me Kushtetutë. : Në zbatimin e kompetencave të tij Kryetari nxjerr dekrete, drejton thirrje dhe porosi. '''Neni 148''' : Këshillin e Sigurisë të Kosovës e përbëjnë: kryetari i Kosovës, kryetari i Kuvendit, kryetari i Qeverisë, ministrat që udhëheqin me organet e administratës shtetërore në fushat e sigurisë, të mbrojtjes dhe të punëve të jashtme dhe tre anëtarë që i emëron kryetari i Kosovës. Këshilli shqyrton çështjet e sigurisë dhe të mbrojtjes së Kosovës dhe i jep propozime Kuvendit dhe Qeverisë; '''Neni 149''' : Kryetari i Kosovës zgjedhet në zgjedhjet e lira të drejtpërdrejta, me vota të fshehta e të barabarta, sipas procedurës së caktuar me ligj. : Mandati i Kryetarit të Kosovës zgjat pesë vjetë, me të drejtë rizgjedhjeje vetëm një herë. '''Alternativa për nenin 149:''' : Kryetarin e Kosovës e zgjedh Kuvendi i Kosovës, me mandat për 5 vjet, me të drejtë rizgjedhjeje vetëm një herë. '''Neni 150''' : Kryetar mund të zgjidhet vetëm shtetasi i Kosovës që nga lindja, që i plotëson kushtet për t’u zgjedhur si deputet, me qëndrim jo më pak se 10 vjetët e fundit në Kosovë, dhe që ka mbushur moshën 35 vjeç. '''Neni 151''' : Në qoftë se mandati i kryetarit të Kosovës skadon gjatë kohës së luftës ose gjatë kohës së gjendjes së jashtëzakonshme, atëherë mandati i zgjatet për 6 muaj pasi të ketë përfunduar lufta ose gjendja e jashtëzakonshme. '''Neni 152''' : Kandidatin për kryetar të Kosovës mund ta propozojnë partitë politike të regjistruara, së paku 10.000 zgjedhës ose grupi prej jo më pak se 20 deputetësh. Një deputet nuk lejohet të marrë pjesë në më shumë se një grup propozues. : Kryetari i Kosovës zgjedhet me shumicën e votave të vlefshme të të gjithë zgjedhësve të regjistruar, në rast se në votim kanë marrë pjesë më shumë se gjysma e zgjedhësve. : Në rast se asnjë nga kandidatët nuk është zgjedhur, brenda 14 ditëve zhvillohen zgjedhje të reja, në të cilat marrin pjesë dy kandidatët që kanë marrë më shumë vota në votimin e parë. Quhet i zgjedhur kandidati që ka marrë më shumë vota, nëse në votim kanë marrë pjesë më shumë se gjysma e zgjedhësve. : Në qoftë se ndonjëri nga këta kandidatë tërheq kandidaturën, të drejtën që përsëri të zgjidhet e fiton kandidati që pason sipas numrit më të madh të votave të fituara në rrethin e parë të zgjedhjeve. : Nëse edhe në rrethin e dytë të votimit nuk ka fituar asnjëri nga kandidatët shumicën e duhur të votave, e tërë procedura e zgjedhjes përsëritet. : Nëse për kryetar të Kosovës është propozuar vetëm një kandidat, ndërsa në rrethin e parë të votimit nuk fiton shumicën e duhur të votave, përsëritet e tërë procedura e zgjedhjes. : Zgjedhja e kryetarit të Kosovës kryhet më së voni 15 ditë para se të skadojë mandati i kryetarit të mëparshëm. '''Alternativa për nenin 152:''' : Kandidatët për Kryetar të Kosovës i propozohen Kuvendit nga grupi prej jo më pak se 20 deputetësh. Një deputet nuk lejohet të marrë pjesë në më shumë se një grup propozues. : Kryetari i Kosovës zgjedhet më votim të fshehtë dhe pa debat nga Kuvendi, me shumicën e votave të të gjithë deputetëve. : Kur në votimin e parë asnjëri nga kandidatët nuk ka fituar këtë shumicë, brenda shtatë ditëve bëhet votimi i dytë. Në këtë rast votohet për dy kandidatët e parë që kanë marrë numrin më të madh të votave në votimin e parë. : Në rast se edhe në votimin e dytë nuk arrihet kjo shumicë, brenda shtatë ditëve bëhet një votim i tretë. Me këtë rast votohet vetëm për kandidatin që ka marrë numrin më të madh të votave në votimin e dytë. Në rast se edhe pas votimit të tretë kandidati nuk fiton shumicën e kërkuar, Kuvendi shpërndahet dhe brenda 60 ditëve bëhen zgjedhjet e reja të përgjithshme. : Nëse që nga fillimi votohet vetëm për një kandidat, procedura e zgjedhjes përfundon pas votimit të dytë. Nëse kandidati i propozuar nuk fiton shumicën e kërkuar as në votimin e dytë Kuvendi shpërndahet dhe brenda 60 ditëve bëhen zgjedhjet e reja të përgjithshme. '''Neni 153''' : Kryetari i Kosovës bën para Kuvendit të Kosovës, para se të pranojë detyrën, këtë betim: “Betohem se do t’i bindem Kushtetutës dhe ligjeve të rendit, do të mbroj pavarësinë e Kosovës dhe do t’i shërbej interesit të përgjithshëm dhe përparimit të popullit të Kosovës”. Kryetari mund të shtojë edhe : “Zoti më ndihmoftë”. '''Neni 154''' : Kryetari i Kosovës, pas zgjedhjes në këtë funksion, nuk mund të mbajë asnjë detyrë tjetër publike, nuk mund të jetë anëtar partie dhe as të kryej veprimtari private. '''Neni 155''' : Mandati i Kryetarit të Kosovës përfundon para afatit: : 1. me dhënien e dorëheqjes para Gjykatës Kushtetuese; : 2. me pamundësinë e vazhdueshme për të ushtruar funksionet e tij për shkak të sëmundjes së rëndë; : 3. me kushtet e parashikuara me nenin 158; : 4. në rast të vdekjes. : Në rastet e pikave 1 dhe 2 mandati i Kryetarit përfundon me vërtetimin nga ana e Gjykatës Kushtetese të rrethanave të përmendura në to. : Në rastet kur Kryetarit i përfundon mandati sipas rrethanave nga al. 1 e 2, deri në zgjedhjen e Kryetarit të ri, kompetencat e tij i ushtron kryetari i Kuvendit. Në këtë rast brenda dy muajve bëhet zgjedhja e kryetarit të ri. '''Neni 156''' : Kryetari i Kosovës paraqet raport për gjendjen në Kosovë para Kuvendit të Kosovës së paku një herë në vit. '''Neni 157''' : Kryetari i Kosovës kryen punët nga kompetenca e vet në mbështjetje dhe në kuadër të Kushtetutës dhe të ligjit. : Kryetari i Kosovës nuk ka përgjegjësi për aktet e kryera në ushtrim të detyrës së tij. : Kryetari i Kosovës nuk mund të arrestohet dhe kundër tij nuk mund të bëhet ndjekja penale. '''Neni 158''' : Kryetari i Kosovës mund të gjykohet nga Gjykata Kushtetuese e Kosovës për shkelje të rëndë të Kushtetutës dhe tradhtisë ndaj atdheut. : Akuza ngrihet me propozimin e së paku një të katërtës të të gjithë deputetëve dhe duhet të mbëshetet nga Kuvendi me shumicë prej 3/4 të të gjithë deputetëve. : Gjykata Kushtetuese shqyrton akuzën kundër kryetarit brenda një muaji nga ngritja e saj. Në qoftë se vërtetohet se Kryetari i Kosovës ka kryer tradhti ndaj atdheut ose ka shkelur Kushtetutën, atij me vendimin e Gjykatës Kushtetuese i ndërpritet mandati dhe shkarkohet nga funksioni. 1713 3545 2006-06-18T18:48:52Z Puntori 21 :'''Alternativa: Këshilli i Ministrave''' '''Neni 159''' : Qeveria e Kosovës është bartëse e pushtetit ekzekutiv. : Të drejtat dhe detyrat e veta Qeveria i ushtron në bazë dhe në suaza të Kushtetutës dhe të ligjeve. '''Neni 160''' '''Qeveria e Kosovës:''' : 1. propozon dhe realizon politikën e Kosovës, cakton politikën e zbatimit të ligjeve dhe të dispozitave të tjera të Kuvendit dhe është përgjegjëse për përmbushjen e tyre; : 2. nxjerr urdhëresa dhe dispozita të tjera për zbatimin e ligjeve; : 3. propozon ligje, planin hapësinor, buxhetin dhe llogarinë përfunditare si dhe dispozita të tjera të cilat i nxjerr Kuvendi; : 4. përcakton parime për organizimin e brendshëm dhe për punën e ministrive dhe të organeve të tjera të administratës; : 5. orienton dhe bënë mbikëqyrjen e punës së ministrive, abrogon ose anulon dispozitat e tyre që janë në kundërshtim me ligjin ose me dispozitat që i ka miratuar; : 6. jep mendimin për ligjet dhe dispozitat e tjera të cilat Kuvendit ia paraqesin propozuesit e tjerë të autorizuar; : 7. formon shërbime profesionale dhe shërbime të tjera për nevojat e veta; : 8. propozon prokurorët publikë; : 9. emëron dhe shkarkon bartësit e funksioneve të caktuara me ligje dhe dispozita të tjera; : 10. vendos për njohjen e shteteve dhe të qeverive; : 11. vendos marrëdhënie diplomatike e konsulare dhe propozon hapjen e përfaqësive diplomatike e konsulare në botën e jashtme; : 12. vendos për ngritjen e akuzës para Gjykatës Kushtetuese kundër organeve të komunës dhe të Qytetit të Prishtinës për shkelje të ligjit; : 13. propozon shpërndarjen e kuvendeve të komunave dhe të Qytetit të Prishtinës; dhe : 14. kryen edhe punë të tjera të caktuara me Kushtetutë dhe ligj. '''Neni 161''' : Qeverinë e përbëjnë: kryetari, numri i caktuar i nënkryetarëve dhe ministrat. : Kryetari, nënkryetarët dhe ministrat zgjidhen nga radha e deputetëve në Kuvend. '''Alternativa për alinenë 2:''' : Kryetari, nënkryetarët dhe ministrat nuk mund të jenë deputetë në Kuvend. '''Neni 162''' : Kyetari i Qeverisë, nënkryetarët dhe ministrat gëzojnë imunitetin e deputetit. Për imunitetin e tyre vendos Qeveria. : Funksioni kryetar e nënkryetar i Qeverisë dhe ministër është i papajtueshëm me ushtrimin e asnjë veprimtarie tjetër shtetërore dhe as të jetë drejtues ose anëtar i organeve të shoqërive fitimpruese. : Organizimi dhe mënyra e punës së Qeverisë rregullohen me ligj. '''Neni 163''' : Kryetari i Kosovës është i obliguar që në afat prej dhjetë ditësh prej ditës së mbledhjes së parë të Kuvendit të posazgjedhur ta caktojë mandatarin për formimin e Qeverisë. : Mandatari, brenda 20 ditësh prej ditës së besimit të mandatit, ia paraqet Kuvendit programin politik dhe ia propozon përbërjen e Qeverisë. : Qeverinë e zgjedh Kuvendi me shumicën e votave të të gjithë deputetëve. '''Neni 164''' : Qeveria dhe secili anëtar i saj përgjigjen për punën e vet para Kuvendit. : Qeveria dhe çdo anëtar i saj mund t’i paraqesin dorëheqje Kuvendit. : Dorëheqja e kryetarit të Qeverisë, vdekja e tij ose pengimi i përhershëm në ushtrimin e funksionit, tërheq dorëheqjen e Qeverisë. : Qeverisë i pushon mandati kur shpërndahet Kuvendi. : Kryetari i Qeverisë mund t’i propozojë Kuvendit shkarkimin e ndonjë anëtari të Qeverisë. Po qe se propozon shkarkimin e më shumë se 1/3 së anëtarëve të Qeverisë, Kuvendi vendos si për zgjedhjen e Qeverisë së re. '''Neni 165''' : Kuvendi mund t’i votojë mosbesimin Qeverisë. : Mocionin për mosbesimin Qeverisë mund ta paraqesin së paku 20 deputetë. : Votimi për mosbesimin Qeverisë bëhet pas kalimit të tri ditëve prej paraqitjes së mocionit për bësimin Qeverisë. : Vendimi për mosbesimin e Qeverisë konsiderohet i miratuar në qoftë se për këtë voton shumica e numrit të përgjithshëm të deputetëve të Kuvendit. : Mocione të sërishme për mosbesimin Qeverisë nuk mund të bëhen para se të kalojnë së paku 90 ditë nga dita e votimit të fundit për mosbesim, përpos në rast se këtë propozim e kërkon shumica e numrit të përgjithshëm të deputetëve. : Qeveria së cilës i është votuar mosbesimi, e cila ka dhënë dorëheqje ose së cilës i pushon mandati me vendimin e Gjykatës Kushtetuese ose për shkak të shpërndarjes së Kuvendit, mbetet në detyrë deri në zgjedhjen e Qeverisë së re. '''Neni 166''' : Kryetari dhe anëtarët e Qeverisë dhe organet që kanë përgjegjësi të ngjashme mund të gjykohen për shkelje të ligjit nga Gjykata Kushtetuese. : Akuza ngrihet me propozimin e së paku 1/4 të të gjithë deputetëve dhe duhet të mbështetet nga shumica e të gjithë deputetëve të Kuvendit. : Gjykata Kushtetuese shqyrton akuzën kundër kryetarit të Qeverisë brenda një muaji nga ngritja e saj. Në qoftë se vërtetohet se ka shkelë ligjin, atij i ndërpritet mandati dhe shkarkohet nga funksioni. '''Neni 167''' : Administratën shtetërore e përbëjnë ministritë dhe organet tjera të administratës dhe organizatat e administratës të caktuara me ligj. : Ministritë dhe organet tjera të administratës zbatojnë ligjet, dispozitat dhe aktet e tjera të Kuvendit, të Qeverisë dhe kryetarit të Kosovës, si dhe vendosin për çështjet administrative të caktuara me ligj. : Organet e administratës shtetërore i ushtrojnë kompetencat e tyre në mënyrë të pavarur në bazë dhe në suazat e Kushtetutës dhe të ligjeve. : Organet e administratës shtetërore për punën e tyre i përgjigjen Qeverisë. : Organizimi, puna dhe kompetencat e organeve të administratës shtetërore rregullohen me ligj i cili miratohet me shumicën e 2/3 të votave të numrit të përgjithshëm të deputetëve. '''Neni 168''' : Organet e administratës në lëmin e mbrojtjes dhe të policisë i udhëheqin personat civil. 1714 3546 2006-06-25T13:16:05Z Puntori 21 '''Neni 169''' : Pushtetin gjyqësor e ushtrojnë gjykatat e rregullta. : Me ligj mund të themelohen edhe lloje të tjera të gjykatave për zgjidhjen e kontesteve të caktuara. '''Neni 170''' : Gjykatat janë të pavarura dhe gjykojnë në bazë të Kushtetutës dhe ligjeve. : Organizimi i gjykatave është unik. : Janë të ndaluara gjykatat e jashtëzakonshme. : Llojet, kompetencat, themelimi dhe përbërja e gjykatave, si dhe procedura para tyre, rregullohet me ligj. : Ligjin mbi gjykatat e miraton Kuvendi me shumicën e 2/3 të votave të të gjithë deputetëve. '''Neni 171''' : Shqyrtimi para gjykatave dhe shqiptimi i aktgjykimeve janë publike. : Për mbrojtjen e sekretit, mbrojtjen e moralit, interesave të të miturëve ose për mbrojtjen e interesave të tjera të përgjithshme, me ligj caktohet se në cilat raste mund të përjashtohet publiku. '''Neni 172''' : Gjykata gjykon në kolegj. : Kolegji i gjykatës përbëhet nga gjyqtarët dhe gjyqtaret - betarë, në mënyrë të caktuar me ligj. : Me ligj mund të përcaktohet se në gjykatat e caktuara dhe në çështje të caktuara gjykon kolegji i përbërë vetëm nga gjyqëtarët ose gjyqtari i vetëm. : Gjyqëtarët betarë nuk mund të merren në përgjegjësi për mendimin dhe vendosjen me rastin e marrjes së vendimeve gjyqësore. '''Neni 173''' : Ndalohet organizimi dhe veprimi politik në gjykata. '''Neni 174''' : Gjyqtarët i emëron dhe shkarkon Kuvendi i Kosovës me propozimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë të Kosovës. : Gjyqtari emërohet në kohë të pacaktuar, nëse me Kushtetutë nuk është caktuar ndryshe. : Gjyqtari nuk mund të transferohet kundër vullnetit të tij. : Gjyqtari shkarkohet kur: : - dënohet me vendim gjyqësor për vepër penale me dënim të pakushtëzuar me burg prej së paku gashtë muaj; : - deklarohet i paaftë për të ushtruar funksionin gjyqësor, të cilën e vërteton Këshilli i Lartë i Drejtësisë; : - Këshilli i Lartë i Drejtësisë vlerëson se nuk po e ushtron funksionin në mënyrë profesionale dhe të ndërgjegjshme; : - bën shkelje më të rëndë disiplinore të sanksionuar me ligje, e cila e bën të padenjë për ushtrimin e funksionit gjyqësor; : - mbush moshën 65 vjeç; : - jep dorëheqjen. : Gjyqtarët betarë i emëron dhe shkarkon Kuvendi i Kosovës për katër vjet. '''Neni 175''' : Gjyqtarët gëzojnë imunitet. : Për imunitetin e gjyqëtarëve vendos Kuvendi. : Funksioni i gjyqtarit është i papajtushëm me ushtrimin e funksionit ose profesionit tjetër publik ose me anëtarësinë në parti politike. '''Neni 176''' : Gjykata Supreme e Kosovës është gjykata më e lartë në Kosovë dhe siguron imunitet në zbatimin e ligjeve nga ana e gjykatave. : Kryetari dhe anëtarët e Gjykatës Supreme emërohen nga Kuvendi me propozimin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë. : Kryetari dhe anëtarët e Gjykatës Supreme zgjedhen për tetë vjet, me të drejtë riemërtimi edhe për një mandat. '''Neni 177''' : Gjykata Supreme ka juridiksion fillestar dhe rishikues. Ajo ka juridiksion fillestar kur gjykon akuzat penale kundër kryetarit të Kosovës, kryetarit dhe anëtarëve të Qeverisë, deputetëve, gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese dhe gjyqtarëve të Gjykatës Supreme, si dhe kur vendos për ligjshmërinë e akteve individuale të formës së prerë të organeve të administratës. : Kompetencat, organizimi dhe procedura para Gjykatës Supreme më hollësisht rregullohen me ligj, të cilin e miraton Kuvendi me 2/3 e votave të të gjithë deputetëve. '''Neni 178''' : Gjyqtarët janë të pavarur dhe u nënshtrohen vetëm Kushtetutës dhe ligjeve. : Kur gjyqtarët çmojnë se ligjet vijnë në kundërshtim me Kushtetutën, nuk i zbatojnë ato. Në këtë rast, ata pezullojnë gjykimin dhe fillojnë procedurën për vlerësimin e kushtetutshmërisë së ligjit para Gjykatës Kushtetuese të Kosovës. Vendimi i Gjykatës Kushtetuese është i detyrueshëm për të gjitha gjykatat. : Ndërhyrja në veprimtarinë e gjykatave ose të gjyqtarëve pas sjell përgjegjësi sipas ligjit. 1715 3547 2006-06-25T13:17:05Z Puntori 21 '''Neni 179''' : Këshilli i Lartë i Drejtësisë përbëhet nga Kryetari i Kosovës, Kryetari i Gjykatës Supreme, ministri i Drejtësisë dhe katër anëtarë të zgjedhur nga Kuvendi. : Anëtarët të cilët zgjedhen nga Kuvendi duhet të jenë juristë të dalluar. Ata zgjedhen për 6 vjet, me të drejtë rizgjedhjeje edhe për një mandat. : Kryetari i Kosovës është Kryetar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë. : Këshilli i Lartë i Drejtësisë, me propozim të Kryetarit të Kosovës, zgjedh nga radhët e tij zëvendëskryetarin. Zëvendëskryetari organizon veprimtarinë e Këshillit, si dhe kryeson mbledhjet e tij në mungesë të Kryetarit të Kosovës. : Anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë të zgjedhur gëzojnë imunitet. Për imunitetin e tyre vendos Kuvendi. : Funksioni anëtar i zgjedhur i Këshillit të Lartë të Drejtësisë është i papajtueshëm me ushtrimin e funksioneve dhe të profesioneve të tjera publike ose me anëtarësinë në parti politike. '''Neni 180''' : Këshilli i Lartë i Drejtësisë: : - i propozon Kuvendit emërimin dhe shkarkimin e gjyqtarëve dhe gjyqtarëve betarë dhe cakton propozimin për shkarkim nga funksioni gjyqësor në rastet e parashikuara me Kushtetutë; : - vendos për përgjegjësinë disiplinore të gjyqëtarëve; : - vlerëson profesionalitetin dhe ndërgjegjësinë e gjyqtarëve në ushtrimin e funksionit të tyre; : - zgjedh tre anëtarë të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve; : - vendos për transferimin e gjyqtarëve, i cili nuk mund të bëhet pa pëlqimin e tyre, përveç se kur këtë e diktojnë nevojat e riorganizimit të sistemit gjyqësor; dhe : - ushtron detyra të tjera të parashikuara me Kushtetutë dhe me ligj. 1716 3548 2006-06-25T13:18:04Z Puntori 21 '''Neni 181''' : Prokuroria publike është organ i pavarur shtetëror. : Prokuroria publike ushtron ndjekjen penale, si dhe përfaqëson akuzën. : Prokuroria publike kryen edhe punë të tjera të caktuara me ligj. : Prokurorët janë të organizuar dhe funksionojnë pranë sistemit gjyqësor si një organ i centralizuar. : Prokuroria publike i ushtron funksionet e saj në bazë dhe në suaza të Kushtetutës dhe ligjit. '''Neni 182''' : Prokurorin publik të Kosovës dhe zëvendësit e tij i emëron Kuvendi i Kosovës me propozimin e Qeverisë së Kosovës, ndërsa prokurorët publik të tjerë me propozimin e Prokurorit Publik të Kosovës, pas konsultimit me Komisionin për Emërime të Kuvendit të Kosovës. : Prokurori publik emërohet për tetë vjetë me të drejtë riemërimi. '''Neni 183''' : Funksioni i prokurorit publik është i papajtueshëm me funksionet në organet tjera shtetërore, me anëtarësinë në parti politike si dhe me funksione e veprimtari të tjera të caktuara me ligj. '''Neni 184''' : Prokurori publik gëzon imunitet. : Për imunitetin e tij vendos Kuvendi. : Formimi, organizimi, kompetencat dhe çështje të tjera lidhur me Prokurorinë ublike rregullohen me ligj. 1717 3549 2006-06-25T13:19:37Z Puntori 21 '''Alternativë: Avokati i Popullit i Kosovës''' '''Neni 185''' : Ombudspersoni afirmon dhe mbron të drejtat dhe liritë e ligjshme të individëve dhe të personave juridik nga veprimet ose mosveprimet e paligjshme e të parregullta të organeve të administratës publike. : Ombudspersoni është i pavarur në ushtrimin e detyrës së tij. : Ombudspersoni ka zyrën dhe buxhet të veçantë, të cilin e propozon dhe admninistron vet, në bazë të ligjit. : Zyra e Ombudspersonit përbëhet nga Ombudspersoni dhe numri i caktuar i zëvendësve të tij dhe personalit kompetent profesional. : Ombudspersoni mund të formojë zyrat e tij edhe në komunat e caktuara. '''Neni 186''' : Ombudspersonin e Kosovës dhe zëvendësit e tij i zgjedhë Kuvendi i Kosovës me shumicë prej tri të pestave (3/5) të votave të të gjithë anëtarëve. : Ombudspersoni dhe zëvendësit e tij zgjedhen me mandat prej katër vjet, me të drejtë rizgjedhjeje. : Së paku një nga zëvendësit e Ombudspersonit duhet të jetë pjesëtar i pakicave kombëtare ose grupeve etnike. : Në funksionin e Ombudspersonit dhe zëvendësve të tij mund të zgjedhen persona të shquar me karakter të lartë moral, të paanshëm dhe të ndershëm, me arsim të lartë, me njohuri dhe veprimtari të njohura në fushën e mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe të pakicave kombëtare dhe grupeve etnike. : Ombudspersoni dhe zëvendësit e tij gëzojnë imunitetin e gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese. : Ombudspersoni dhe zëvendësit e tij nuk mund të jenë anëtarë të asnjë partie politike, nuk mund të ushtrojnë veprimtari tjetër politike, shtetërore ose private profesionale dhe as të marrin pjesë në organizmat drejtues të organizatave civile, ekonomike dhe tregtare. '''Neni 187''' : Ombudspersoni dhe zëvendësit e tij mund të shkarkohen me kërkesën e tyre të arsyetuar dhe kur t'i plotësojnë kushtet për pension sipas ligjit. : Ombudspersoni dhe zëvendësit e tij mund të shkarkohen edhe me kërkesë të motivuar të së paku një të tretës së anëtarëve të Kuvendit. : Në rastin nga alinea 2 e këtij neni Kuvendi vendos me shumicë prej tri të pestave të votave të të gjithë anëtarëve të vet. '''Neni 188''' : Ombudspersoni paraqet raport vjetor përpara Kuvendit. : Ombudspersoni raporton përpara Kuvendit kur kërkohet prej tij, si dhe mund t'i kërkojë Kuvendit të dëgjohet për çështje që ai i çmon të rëndësishme. : Ombudspersoni ka të drejtë të bëjë rekomandime dhe të propozojë masa kur vëren shkelje të të drejtave dhe lirive të njeriut nga administrata publike. : Ombudspersoni do t'i publikojë rekomandimet e tij, përpos në rastet kur konsideron se kanë të bëjnë me çështje sekrete, apo kur këtë shprehimisht e kërkon personi që e ka paraqitur ankesën. : Organet dhe bartësit e funksioneve publike janë të detyruar t'i paraqesin Ombudspersonit të gjitha dokumentet dhe informacionet e kërkuara prej tij. '''Neni 189''' : Ombudspersoni mund të marrë iniciativë për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë të ligjit dhe të ligjshmërisë së akteve të përgjithshme juridike, nëse çështja e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së tyre paraqitet në punën e tij në rastet konkrete. '''Neni 190''' : Vendimet ose veprimet e ndërmarra nga ana e Ombudspersonit nuk mund të goditen me kurrfarë ankese. '''Neni 191''' : Organizimi, procedura dhe çështje të tjera që kanë të bëjnë me Ombudspersonin rregullohen më hollësisht me ligj. 1718 3550 2006-06-25T13:20:22Z Puntori 21 '''Neni 192''' : Avokatia si pjesë e gyqësorit, është një shërbim i pavarur i rregulluar me ligj. : Funksioni i noterit është një shërbim publik i rregulluar me ligj. 1719 3551 2006-06-25T13:23:20Z Puntori 21 '''Neni 193''' : Gjykata Kushtetuese e Kosovës kontrollon dhe mbron kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë si dhe bën interpretimin përfundimtar të Kushtetutës. : Gjykata Kushtetuese i nënshtrohet vetëm Kushtetutës. : Gjykata Kushtetuese e Kosovës vendos për: : 1. pajtushmërinë e ligjit me Kushtetutën, ose me marrëveshjet ndërkombëtare që përbëjnë pjesë të rendit të brendshëm juridik, në rastet e parashikuara me Kushtetutë; : 2. pajtueshmërinë e marrëveshjeve ndërkombëtare me Kushtetutën para ratifikimit të tyre; : 3. pajtueshmërinë e akteve normative të organeve të Kosovës si dhe të organeve të komunave e Qytetit të Prishtinës me Kushtetutën dhe marrëveshjet ndërkombëtare; : 4. pajtueshmërinë e të gjitha akteve normative me ligjin; : 5. kushtetushmërinë e akteve dhe të veprimtarisë së partive dhe organizatave të tjera politike, sipas nenit 5 të Kushtetutës; : 6. mosmarrëveshjet e kompetencës ndërmjet pushteteve, si dhe ndërmjet pushtetit qendror dhe të komunave dhe Qytetit të Prishtinës; : 7. pamundësinë e ushtrimit të funksioneve nga ana e Kryetarit të Kosovës; : 8. çështjet që lidhen me zgjedhshmërinë dhe papajtushmëritë në ushtrimin e funksioneve të Kryetarit të Kosovës dhe të deputetëve, si dhe të funksionarëve që i zgjedh ose emëron Kuvendi; : 9. kushtetutshmërinë e referendumit dhe verifikimin e rezultateve të tij; : 10. gjykimin e ankesave të individëve për shkeljen e të drejtave të tyre kushtetuese, pasi të jenë shterur të gjitha mjetet juridike për mbrojtjen e tyre; : 11. edhe për çështje të tjera që i janë lënë në komptencë me Kushtetutë. : Gjykata Kushtetuese ka vetëm të drejtën e shfuqizimit të akteve për të cilat vendos, në tërësi ose të dispozitave të caktuara të tyre. '''Neni 194''' : Gjykata Kushtetuese gjykon organet e Kosovës dhe ata të komunave e të Qytetit të Prishtinës kur ata vihen nën akuzë për shkelje të Kushtetutës dhe të ligjeve në ushtrimin e funksioneve të tyre. : Nën akuzë mund të vihen: : 1. Kryetari i Kosovës për shkelje të Kushtetutës dhe tradhti ndaj Atdheut, sipas procedurës së parashikuar me Kushtetutë; : 2. Kryetari dhe anëtarët e Qeverisë së Kosovës dhe organet që kanë përgjegjësi të njëjtë, për shkelje të ligjit, sipas procedurës së parashikuar me Kushtetutë; dhe : 3. Organet e komunës dhe të Qytetit të Prishtinës për shkelje të ligjit, me vendim dhe kërkesë të Qeverisë së Kosovës. : Nëse konstaton fajësinë, Gjykata Kushtetuese me vendim konstaton ndërprerjen e mandatit dhe shkarkimin nga funksioni të organit përkatës. '''Neni 195''' : Kur Gjykata Kushtetuese vërteton se ligji ose akti tjetër normativ i organeve të Kosovës, ose akti normativ i organeve të komunës ose të Qytetit të Prishtinës nuk është në pajtim me kushtetutën, ai ligj, ose akti tjetër normativ, shfuqizohet. : Kur Gjykata Kushtetuese vërteton se akti normativ i organeve të Kosovës, ose akti normativ i organeve të komunës ose të Qytetit të Prishtinës nuk është në pajtim me ligjin, ai akt normativ shfuqizohet. '''Neni 196''' : Gjykata Kushtetuese përbëhet nga nëntë gjyqtarë. : Gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese i zgjedh Kuvendi i Kosovës me 2/3 e votave të të gjithë deputetëve: tre me propozimin e Kryetarit të Kosovës dhe nga tre me propozimin e Gjykatës Supreme të Kosovës dhe të Kuvendit të Kosovës, nga listat me më shumë kandidatë. : Gjyqtarë të Gjykatës Kushtetuese zgjidhen profesorë të lëndëve juridike, juristë me cilësi të larta profesionale e morale, me stazh juridik të paktën pesëmbëdhjetëvjeçar. : Funksioni i gjyqtarit të Gjykatës Kushtetuese zgjatë tetë vjet, pa të drejtë rizgjedhjeje; : Anëtarët e Gjykatës Kushtetuese zgjedhin nga radha e tyre me shumicën e votave të të gjithëve, Kryetarin e Gjykatës për katër vjet, pa të drejtë rizgjedhjeje. '''Neni 197''' : Struktura kombëtare dhe etnike e Gjykatës Kushtetuese është në pajtim me strukturën e përgjithshme kombëtare dhe etnike të popullsisë së Kosovës. '''Neni 198''' : Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese fillon detyrën pasi bën betimin para Kryetarit të Kosovës. '''Neni 199''' : Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese nuk mund të ndiqet penalisht pa pëlqimin e Gjykatës Kushtetuese. Ai mund të ndalohet ose të arrestohet vetëm në qoftë se kapet në kryerje e sipër të një krimi ose menjëherë pas kryerjes së tij. Organi kompetent njofton menjëherë Gjykatën Kushtetuese. Kur Gjykata Kushtetuese nuk jep pëlqimin brenda 24 orëve për dërgimin në gjykatë të gjyqtarit të arrestuar, organi kompetent është i detyruar ta lirojë atë. '''Neni 200''' : Mandati i gjyqtarit të Gjykatës Kushtetuese mbaron sipas kërkesës së vet, nëse dënohet për vepër penale me dënim heqje lirie, nëse me vendim gjyqësorë të formës së prerë deklarohet i pa aftë për të vepruar, kur nuk paraqitet me detyrë për më shumë se 6 muaj dhe kur ta mbush moshën 70 vjeç. : Gjykata Kushtetuese e njohton Kuvendin mbi ekzistimin e shkaqeve për shkarkimin e gjyqtarit të Gjykatës Kushtetuese. '''Neni 201''' : Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese mund të shkarkohet nga Kuvendi me 2/3 e të gjithë deputetëve për shkelje të Kushtetutës, për kryerjen e veprës penale, për paaftësi mendore a fizike, për akte e sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit. Vendimi i Kuvendit shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese, e cila, vetëm kur vërteton se ekziston një nga shkaqet e mësipërme, deklaron shkarkimin nga detyra të gjyqtarit të Gjykatës Kushtetuese. : Gjykata Kushtetuese mund të vendosë që gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese kundër të cilit ka filluar procedura penale të mos ushtrojë detyrën derisa të zgjasë kjo procedurë. '''Neni 202''' : Secili mund të marrë iniciativë për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutëshmërisë dhe të ligjshmërisë. : Procedurën para Gjykatës Kushtetuese e fillojnë organet shtetërore të parashikuara me Kushtetutë. : Gjykata Kushtetuese mundet edhe vetë ta fillojë procedurën për vlerësimin e kushtetutshmërisë e të ligjshmërisë. '''Neni 203''' : Secili individ që konsideron se me një akt normativ i janë shkelur të drejtat e garantuara me Kushtetutë, respektivisht me ligj, mund të marrë iniciativë për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetushmërisë, respektivisht të ligjshmërisë së tij. : Procedurën para Gjykatës Kushtetuese mund ta fillojë: : 1. Kryetari i Kosovës; : 2. Qeveria e Kosovës; : 3. Kuvendi i Kosovës kur këtë e kërkon së paku një e pesta e deputetëve; dhe : 4. Kryetari i Kontrollit të Lartë të Kosovës. : Procedurën para Gjykatës Kushtetuese mund ta fillojnë, kur çështja e kushtetutshmërisë ose ligjshmërisë lidhet me punën e tyre, respektivisht me interesat e tyre: : 1. Ombudspersoni; : 2. çdo gjykatë sipas rastit të nenit 178, alinea 2 të Kushtetutës; : 3. organet e komunave dhe të Qytetit të Prishtinës; : 4. organet e bashkësive fetare; dhe : 5. partitë politike dhe organizatat e tjera. : Procedurën për vlerësimin e kushtetushmërisë dhe të ligjshmërisë mund ta fillojë Gjykata Kushtetuese me nismën e vetë me vendimin e shumicës së anëtarëve të Gjykatës. '''Neni 204''' : Gjykata Kushtetuese vendos me shumicën e votave të të gjithë anëtarëve të saj. '''Neni 205''' : Vendimet e Gjykatës Kushtetuese janë përfundimtare, të detyrueshme dhe të ekzekutueshme. '''Neni 206''' : Vendimet e Gjykatës Kushtetuese shpallen në “Gazetën Zyrtare të Kosovës”. : Vendimet e Gjykatës Kushtetuese hyjnë në fuqi ditën që e cakton Gjykata me vendimin e saj. '''Neni 207''' : Gjykata Kushtetuese, me Rregulloren e punës rregullon procedurën dhe organizimin e vet. 1720 4377 2006-07-03T22:25:24Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/VETËQEVERISJA LOKALE]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Vetëqeverisja lokale]] '''Neni 208''' : Shtetasve u sigurohet e drejta e vetëqeverisjes lokale. : Njësitë e vetëqeverisjes lokale janë komunat dhe Qyteti i Prishtinës. '''Neni 209''' : Vetëqeverisja në njësitë lokale ushtrohet nëpërmjet të organeve të tyre përfaqësuese dhe referendumit lokal, në mënyrë të caktuar me Kushtetutë dhe ligj. : Organet përfaqësuese të njësive të vetëqeverisjes lokale janë kuvendet, të cilat zgjedhen çdo katër vjet me zgjedhje të përgjithshme, të drejtpërdrejta dhe me votim të fshehtë. '''Neni 210''' : Ndarja dhe organizimi territorial i Kosovës caktohet me ligj në bazë të nevojave dhe të interesave të përbashkëta ekonomike, shoqërore e kulturore. : Ligji për ndarjen dhe organizimin territorial të Kosovës miratohet me shumicën e 2/3 të votave të të gjithë deputetëve. '''Neni 211''' : Njësia themelore e vetëqeverisjes lokale është komuna. : Komuna në mënyrë të mëvetësishme ushtron të drejtat dhe detyrat e caktuara me Kushtetutë dhe ligj. : Mbikëqyrjen e ligjshmërisë së punës së organeve të komunës e ushtrojnë organet e Kosovës. : Komunës mund t'i delegohen kompetenca të tjera të caktuara me ligj. Shpenzimet për kryerjen e këtyre punëve i siguron shteti. '''Neni 212''' : Komuna ka organet e veta të caktuara me ligj. : Komuna ka statutin e vet në të cilin rregullohen funksionet e komunës, organizimi dhe kompetencat dhe puna e organeve komunale, si dhe çështje të tjera me interes për komunën, në bazë të Kushtetutës dhe ligjit. '''Neni 213''' : Komuna, në bazë dhe në suaza të Kushtetutës dhe të ligjit, nëpërmjet të organeve të veta: : 1. rregullon dhe administron në mënyrë të mëvetësishme çështjet lokale brenda jurisdiksionit të tyre; : 2. siguron zbatimin e ligjeve; : 3. miraton buxhetin dhe llogarinë përfundimtare; : 4. miraton planin urbanistik; : 5. siguron zhvillimin e veprimtarive komunale dhe rregullon kushtet e përgjithshme për kryerjen e tyre; : 6. përkujdeset për ndërtimin, mbrojtjen dhe shfrytëzimin e rrugëve lokale dhe rrugicave, si edhe të objekteve të tjera publike me interes për komunën; : 7. rregullon shfrytëzimin e tokës ndërtimore dhe të hapësirës afariste; : 8. kujdeset për përmbushjen e nevojave të banorëve në lëmenjtë e kulturës, arsimit, shëndetësisë, mbrojtjes sociale dhe të fëmijëve, të kultrës fizike, sportit e rekreacionit, zejtarisë, turizmit e të hotelerisë, të mbrojtjes e përparimit të mjedisit jetësor dhe në sferat e tjera me interes të drejtpërdrejtë për banorët; : 9. përkujdeset për zhvillimin e bujqësisë, blegtorisë, pylltarisë, peshkatarisë dhe lëmenjve të tjerë me interes për komunën; : 10. organizon panaire dhe tregje lokale; : 11. formon organe, organizata dhe shërbime të komunës; : 12. bën financimin e institucioneve komunale; : 13. ushtron edhe të drejta e detyra të tjera të caktuara me ligj dhe akte të përgjithshme të tjera. '''Neni 214''' : Komunës i takojnë të hyrat e caktuara me ligj, nga të cilat formohet buxheti i komunës. : Mjetet për përmbushjen e nevojave të banorëve të komunës mund të sigurohen edhe me vetëkontribut, në pajtim me ligjin. Për zbatimin e vetëkontributit vendosin banorët me referendum. '''Neni 215''' : Qyteti i Prishtinës ka organet e veta të caktuara me ligj. : Qyteti i Prishtinës është njësi e posaçme e vetëqeverisjes lokale. : Organizimi, organet dhe kompetencat e Qytetit të Prishtinës rregullohen me ligj. : Qyteti ka statutin e vet me të cilin rregullohen funksionet e Qytetit, organizimi, organet dhe puna e organeve të Qytetit, si edhe çështjet e tjera me interes për Qytetin, në bazë të Kushteturës dhe ligjit. '''Neni 216''' : Njësitë e vetëqeverisjes lokale janë persona juridikë. : Të drejtat e vetëqeverisjes së njësive të vetëqeverisjes lokale mbrohen para Gjykatës Kushtetuese të Kosovës. '''Neni 217''' : Organi përfaqësues i njësisë së vetëqeverisjes lokale mund të shpërndahet nga Qeveria e Kosovës për shkelje të rënda të Kushtetutës ose të ligjeve. : Organi i shpërndarë mund të ankohet në Gjykatën Kushtetuese të Kosovës brenda 15 ditëve, dhe në këtë rast vendimi i Qeverisë pezullohet. Në rastin e mosushtrimit të së drejtës së ankimit në afatin prej 15 ditëve, ose në rastin e lënies në fuqi të vendimit të Qeverisë së Kosovës nga Gjykata Kushtetuese e Kosovës, Kryetari i Kuvendit të Kosovës cakton datën e zgjedhjeve në njësinë e vetëqeverisjes lokale përkatëse. 1721 4379 2006-07-03T22:25:41Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/REFERENDUMI]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Referendumi]] '''Neni 218''' : Populli i Kosovës përveç përmes përfaqësuesve të vet në organet shtetërore, vendos dretpërdrejt edhe me referendum. : Me referendum populli vendos në rastet e përcaktuara me Kushtetutë, si dhe në rastet e tjera kur ai këtë e kërkon. '''Neni 219''' : Populli, nëpërmjet pesëdhjetë mijë shtetasve me të drejtë vote, ka të drejtën e referendumit për shfuqizimin e një ligji, si dhe t'i kërkojë Kuvendit të Kosovës zhvillimin e referendumit për një çështje me rëndësi të veçantë. : Kuvendi i Kosovës, me propozimin e së paku dy të pestave të anëtarëve të vet, ose me propozimin e Kryetarit të Kosovës ose Qeverisë së Kosovës, mund të vendosë që një çështje ose një projektligj me rëndësi të veçantë të shtrohet në referendum. Vendimi merret me shumicën e votave të të gjithë deputetëve. : Parimet dhe procedurat për zhvillimin e referendumit, si dhe vlefshmëria e tij përcaktohen me ligj. '''Neni 220''' : Ligji i miratuar me referendum shpallet nga organi i caktuar me Kushtetutë për shpalljen e ligjeve të rëndomta. : Çështjet që lidhen me statusin përfundimtar të Kosovës dhe me ndryshimin e kufijve të saj mund të vendosen vetëm me referendum. : Çështjet që lidhen me kufizimin e lirive dhe të të drejtave themelore të njeriut, me buxhetin, taksat e detyrimet financiare të Kosovës, me vendosjen dhe heqjen e gjendjes së jashtëzakonshme, me deklarimin e luftës dhe të paqes dhe me amnistinë nuk mund të shtrohen në referendum. : Referendumi për të njëjtën çështje nuk mund të përsëritet përpara se të kenë kaluar tre vjet nga zhvillimi i tij. '''Neni 221''' : Referendumi në njësitë e vetëqeverisjes lokale rregullohet me ligj. 1722 4389 2006-07-03T22:40:21Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/komisioni qendror i zgjedhjeve]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Komisioni qendror i zgjedhjeve]] '''Neni 222''' : Komisioni Qendror i Zgjedhjeve është organ i përhershëm i cili përgatit, mbikëqyr, drejton dhe verifikon të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me zgjedhjet dhe me referendumet dhe shpall rezultatet e tyre. '''Neni 223''' : Komisioni përbëhet nga nëntë anëtarë, të cilët zgjidhen për mandat gjashtëvjeçar. : Katër anëtarë zgjidhen nga Kuvendi, dy emërohen nga Kryetari i Kosovës dhe tre nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë. : Nga radha e anëtarëve të vet Komisioni zgjedh kryetarin me mandat njëvjeçar, pa të drejtë rizgjedhjeje. : Së paku një nga anëtarët e Komisionit duhet të jetë nga radha e pjesëtarëve të pakicave kombëtare e grupeve etnike. '''Neni 224''' : Anëtarësia në Komision është e papajtueshme me çdo veprimtari tjetër shtetërore dhe politike. : Anëtari i Komisionit gëzon imunitetin e anëtarit të Gjykatës Supreme. '''Neni 225''' : Në punën e Komisionit, pa të drejtë vote, marrin pjesë edhe përfaqësuesit e subjekteve elektorale. : Komisioni ka buxhetin. '''Neni 226''' : Mënyra e organizimit dhe punës së Komisionit Qendror të Zgjedhjeve rregullohen me ligj dhe me rregulloren e brendshme të punës. 1723 3557 2006-06-25T13:33:18Z Puntori 21 '''Neni 227''' : Taksat, tatimet dhe detyrimet financiare në nivel të Kosovës, komunave dhe Qytetit të Prishtinës, lehtësimi ose përjashtimi prej tyre i kategorive të caktuara të paguesve, si dhe mënyra e mbledhjes së tyre caktohen me ligj. : Ligji nga alinea 1 e këtij neni nuk mund të ketë efekt prapaveprues. '''Neni 228''' : Sistemi buxhetor përbëhet nga buxheti i Kosovës dhe nga buxhetet e komunave dhe buxhetit të Qytetit të Prishtinës. : Buxheti i Kosovës krijohet nga të ardhurat e mbledhura prej taksave, tatimeve dhe detyrimeve të tjera financiare, si dhe nga të ardhura të tjera të ligjshme. Ai përfshin të gjitha shpenzimet e Kosovës. : Organet e komunave dhe të Qytetit të Prishtinës caktojnë dhe mbledhin taksa dhe detyrime të tjera në mënyrë të përcaktuar me ligj. : Organet e pushtetit qendror dhe atij të komunave e Qytetit të Prishtinës janë të detyruara t'i bëjnë publike të ardhurat dhe shpenzimet. '''Neni 229''' : Qeveria i paraqet Kuvendit projektligjin për buxhetin e Kosovës për vitin që pason gjatë sesionit të vjeshtës, i cili nuk mund të mbyllet pa e miratuar atë. : Në qoftë se projektligji nuk arrin të miratohet deri në fillim të vitit të ardhshëm financiar, Qeveria zbaton çdo muaj një të dymbëdhjetën e buxhetit të vitit paraardhës, derisa të miratohet buxheti i ri. : Kuvendi miraton buxhetin e ri brenda tre muajve nga dita e mbarimit të vitit të kaluar financiar, përveçse në rastet e vendosjes së masave të jashtëzakonshme. : Qeveria është e detyruar t'i paraqes raport Kuvendit lidhur me zbatimin e buxhetit dhe me borxhin e Kosovës për vitin e kaluar. : Kuvendi vendos përfundimisht pasi dëgjon edhe raportin e Kontrollit të Lartë të Kosovës. : Parimet dhe procedurat për hartimin e projekt-buxhetit, si dhe për zbatimin e buxhetit përcaktohen me ligj. '''Neni 230''' : Gjatë vitit financiar Kuvendi mund të bëjë ndryshime në buxhet. : Ndryshimet në buxhet bëhen sipas procedurës së parashikuar për hartimin ose miratimin e buxhetit. : Shpenzimet e parashikuara me ligje të tjera nuk mund të ulen sa kohë që këto ligje janë në fuqi. '''Neni 231''' : Për marrjen dhe garantimin e huasë dhe të kredisë financiare vendoset me ligj. '''Neni 232''' : Monedha e Kosovës është Dardani. * Alternativa: Njësia monetare e Kosovës është Dardani. Emetimi i monedhës bëhet vetëm nga Banka Qendrore e Kosovës. Nxjerrja dhe emetimi i parave të tjera ndalohet. 1724 3558 2006-06-25T13:33:49Z Puntori 21 '''Neni 233''' : Kosova ka Bankën Qendrore të Kosovës. : Banka Qendrore e Kosovës ka të drejtën ekskluzive të nxjerrjes e të qarkullimit të monedhës, të zbatimit të pavarur të politikës monetare të Kosovës dhe të mbajtjes e të administrimit të rezervave valutore të Kosovës. : Banka Qendrore e Kosovës drejtohet nga një Këshill, i cili kryesohet nga Guvernatori. : Guvernatorin e Bankës Qendrore e zgjedh Kuvendi i Kosovës me propozim të Kryetarit të Kosovës për katër vjet, me të drejtë rizgjedhjeje. : Organizimi dhe puna e Bankës Qendrore rregullohen me ligj. 1725 3559 2006-06-25T13:34:32Z Puntori 21 '''Neni 234''' : Kontrolli i Lartë i Kosovës është institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik e financiar. Ai u nënshtrohet vetëm Kushtetutës dhe ligjeve. : Kryetarin e Kontrollit të Lartë të Kosovës e zgjedh dhe e shkarkon Kuvendi i Kosovës me propozim të Kryetarit të Kosovës për katër vjet, me të drejtë rizgjedhjeje. '''Neni 235''' : Kontrolli i Lartë i Kosovës: : - kontrollon veprimtarinë ekonomike të institucioneve shtetërore e të personave të tjerë juridik shtetërorë; : - kontrollon përdorimin dhe mbrojtjen e fondeve shtetërore nga organet e pushtetit të Kosovës, të komunave dhe të qytetit të Prishtinës; : - kontrollon veprimtarinë ekonomike të personave juridikë, në të cilat Kosova ka më shumë se gjysmën e pjesëve ose të aksioneve, ose kur huat, kreditë dhe detyrimet e tyre garantohen nga organet shtetërore të Kosovës. '''Neni 236''' : Kontrolli i Lartë i Kosovës i paraqet Kuvendit: : - raportin për zbatimin e buxhetit të Kosovës; : - mendimin për raportin e Qeverisë për shpenzimet e vitit të kaluar financiar para se të miratohet nga Kuvendi; : - raportin vjetor të veprimtarisë së tij. 1726 4383 2006-07-03T22:27:08Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/MARRËDHËNIET DHE MARRËVESHJET NDËRKOMBËTARE]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Marrëdhëniet dhe marrëveshjet ndërkombëtare]] '''Neni 237''' : Kosova, në kuadër të të drejtave dhe detyrave të veta të përcaktuara me Kushtetutë, në pajtim me rezolutat e përgjithshme të Asamblesë së Përgjithshme dhe rezolutat e Këshillit të Sigurimit të OKB-së, bashkëpunon me të gjitha vendet demokratike mbi parimet e Kartës së OKB-së dhe barazisë e reciprocitetit, si dhe me organizatat ndërkombëtare. : Në marrëdhëniet ndërkombëtare, Kosova do t’i jap prioritet zhvillimit të bashkëpunimit dhe mirëbesimit me shtetet fqinje e të rajonit dhe me të gjitha organizmat ndërkombëtare. '''Neni 238''' : Kosova mund të anëtarësohet në organizata, institucione dhe asociacione ndërkombëtare. Vendimin për anëtarësimin ose për daljen nga anëtarësia në organizatat ndërkombëtare e merr Kuvendi me shumicën e votave të numrit të përgjithshëm të anëtarëve me propozimin e Kryetarit të Kosovës. '''Neni 239''' : Deri me asociimin në to, Kosova pranon marrëveshjet ndërkombëtare të cilat nuk janë në kundërshtim me dispozitat e Kushtetutës. : Marrëveshjet ndërkombëtare që kanë të bëjnë me liritë dhe të drejtat e njeriut janë pjesë përbërëse e rendit të brendshëm juridik dhe nuk mund të ndryshohen me ligj. '''Neni 240''' : Në kuadër të të drejtave dhe detyrave të përcaktuara me Kushtetutë, Kosova lidh marrëveshje ndërkombëtare ekonomike, politike, kulturore, ushtarake dhe marrëveshje të tjera me interes për popullin. : Marrëveshjet ndërkombëtare në emër të Kosovës i lidhë Kryetari i Kosovës. : Marrëveshjet ndërkombëtare mund t’i lidhë edhe Qeveria e Kosovës kur kjo është parashikuar me ligj. : Marrëveshjet ndërkombëtare nga al. 2 e 3 e këtij neni i ratifikon Kuvendi i Kosovës me ligj. : Parimet dhe procedura për ratifikimin dhe denoncimin e marrëveshjeve ndërkombëtare përcaktohen me Kushtetutë dhe ligj. 1727 5048 2006-09-01T13:04:38Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Suretu El Fatiha]] 1728 5047 2006-09-01T13:04:28Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Suretu El Bekare]] 1729 5046 2006-09-01T13:04:19Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Suretu Ali Imran]] 1730 5049 2006-09-01T13:04:48Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Suretu En Nisaë]] 1731 4640 2006-08-14T10:50:38Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. O ju që besuat! Zbatoni premtimet (obligimet). U janë (lejuar t’i hani) kafshët shtëpiake, me përjashtim të atyre që po ju lexohen (në këtë kaptinë si të ndaluara) dhe përveç gjetisë, që nuk është e lejuar derisa jeni në ihram. Vërtetë, All-llahu vendos atë që dëshiron. 2. O ju që besuat! Mos i shkelni simbolet e All-llahut, as muajin e shejtë (mos lejoni luftën), as kurbanin (mos e pengoni), as atë me qafore (të caktuar për kurban), as (mos pengoni) ata që duke kërkuar begati nga Zoti i tyre dhe kënaqësinë e Tij, kanë mësyrë (për vizitë) shtëpinë e shejtë (Qaben). E kur të hiqni ihramin, atëherë ghahtoni. Urrejtja ndaj një populli, që iu pat penguar nga xhamia e shenjtë, të mos iu shtyej të silleni në mënyrë të padrejtë kundër tyre. Ndihmohuni mes vete me të mira dhe në të mbara, e mosni në mëkate e armiqësi. Kini dro dënimit të All-llahut, se me të vërtetë All-llahu është ndëshkues i fortë. 3. Juve u janë ndaluar (t’i hani): ngordhësira, gjaku, mishi i derrit,ajo që therret jo në emrin e All-llahut, e furmja, e mbytura, e rrëzuarja, e shparja (nga i tjetrës), ajo që e ka ngrënë egërsira, përveç asaj që arrini ta therrni (para se të ngordhë), ajo që është therrur për idhuj, dhe (u është e ndaluar) të kërkoni me short fatin. Kjo është mëkat ndaj All-llahut. Tashmë, ata që mohuan, humbën shpresën për fenë tuaj (se do të ndërroni), andaj mos u frikësonju atyre, por mua të më frikësoheni. Sot përsosa për ju fenë tuaj, plotësova ndaj jush dhuntinë Time, zgjodha për ju islamin fe. E kush detyrohet nga uria (të hajë nga të ndaluarat), duke mos anuar dhe duke mos patur qëllim mëkatin, All-llahu falë shhumë dhe është mëshirues. 4. Të pyesin ty (Muhammed), çka u është lejuar atyre? Thuaju: “U janë lejuar të gjitha ushqimet e mira dhe ai (gjahu) i gjahtarëve (shtazëve) të dresuara që i mësoni ashtu si ju ka mësuar juve All-llahu. Hani, pra, atë që gjahtuan për juve dhe më parë përmendie emrin e All-llahut. Kini dro nga All-llahu pse All-llahu shpejt merr masa. 5. Sot u lejuan për ju ushqimet e mira, edhe ushqimet (të therrurat) e ithtarëve të librit janë të lejuara (hallall) për ju, edhe ushqimet (të therrurat) tuaja janë të lejuara për ta (u janë lejuar). Gratë e ndershme besimtare, dhe (gra) të ndershme nga ata të cilëve u është dhënë libri para jush, kur atyre u jepni pjesën e caktuar të kurorës, por duke pasur për qëllim martesën, jo imoralitetin dhe jo si dashnore ilegale. E kush mohon (tradhton) besimin, ai ka asgjësuar veprën e vet dhe ai në botën tjetër është prej të shkatërruarve. 6. O ju që besuat! Kur doni të ngriteni për të falur namazin, lani fytyrat tuaja dhe duart tuaja deri në bërryla; fërkoni kokat tuaja, e këmbët lani deri në dy zogjt. Nëse jeni xhunubë, atëherë pastrohuni (lahuni)! Në qoftë se jeni të sëmurë, ose në ndonjë udhëtim,ose ndonjëri prej jush vjen prej vendit të nevojës, ose keni kontaktuar me gratë dhe nuk gjeni ujë, atëherë mësyne (merrni tejemum) dheun e pastër dhe me të fërkoni fytyrat dhe duart tuaja. All-llahu nuk dëshiron (me obligim për abdest e larje) t’iu sjellë ndonjë vështirësi, por dëshiron t’ju pastroj të mirën e Tij ndaj jush e që t’i falënderoheni. 7. Përkujtoni dhuntinë e All-llahut, që ju dha (fenë Islame) dhe zotimin e Tij, të cilin e pat marr prej jush kur thatë: “Dëgjuam e respektuam”. Kinie frikë All-llahun, pse All-llahu i di shumë mirë të fshehtat në gjoksa (në zemra). 8. O ju që besuat! Bëhuni plotësisht të vendosur për hir të All-llahut, duke dëshmuar të drejtën, dhe të mos u shtyjë urrejtja ndaj një populli e t’i shmangeni drejtësisë; bëhni të drejtë se ajo është më afër devotshmërisë. Kinie dro Alahun se All-llahu di holësiht për atë që veproni. 9. Atyre që besuan dhe bënë vepra të mira, All-llahu u premtoi falje për mëkate dhe shpërblim të madh. 10. E ata që mohuan dhe përgënjeshtruan argumentet Tona, ata janë banues të Xhehennemit. 11. O ju që besuat! Përkujtone të mirën e All-llahut ndaj jush kur, një populltentoitë zgjasë duart e veta (për mbytje)kundër jush, krse Ai zmbrapsi duart e tyre prej jush. Respektonie All-llahun (duke zbatuar urdhërat e Tij) dhe vetëm All-llahut le t’i mbështeten besimtarët. 12. në të vërtet All-llahu pat marrë zotimin e beni israilve. Dhe prej tyre dërguam (caktuam) dymbëdhjetë prijës. All-llahu tha: “Unë jamë (mbrojtës) me ju!” Në qoftë se falni namazin, e jepni zeqatin, u besoni të dërguarve të Mi dhe u ndihmoni atyre, huazoni për hirë të All-llahut hua rë mirë, Ai patjetër do t’ju shlyejmëkatet tuaja dhe do t’ju shtie në zhenete nën të cilët rrjedhin lumenj. E kush kundërshton pas këtij (zotimi) prej jush, ai e ka humbur rrugën e drejtë. 13. Për shkak se ata e thyen zotimin e tyre, Ne i mallkuam ata, dhe zemrat e tyre i bëmë të forta (të shtangura). Ata i ndryshojnë fjalët (në Tevrat) nga domethënia e tyre dhe braktisën një pjesë me të cilën ishin urdhëruar. Ti vazhdimisht do të vërejsh tradhtinë e një pjese të tyre, përpos një pakice nga ata. Pra falju dhe hiqu tyre. All-llahu ido ata që bëjnë mirë. 14. Ne e morëm zotimin dhe të atyre që thanë: “Ne jemi nesara” e edhe ata e harruan një pjesë të saj me të cilën ishin udhëzuar, andaj Ne kemi ndërsyer armiqësinë e urrejtjen ndërmjet tyre deri në dtën e kijametit. E më vonë All-llahu do t’injohtojë ata me atë që bënë. 15. O ithtarë të librit, juve ju erdhi i dërguari Jonë që ju sqaron shumë nga ajo që fshihnit prej librit, e për shumë nuk jep sqarime. Juve ju erdhi erdhi nga All-llahu dritë, dhe libër i qartë. 16. All-llahu e vë me atë (me Kur’anin) në rrugët e shpëtimit atë që ndjek kënaqësinë e tij dhe me ndihmën e Tij i nxjerr ata prej errësirave në dhe i udhëzon në një rrugë që është e drejtë. 17. E mohuan (e bënë kufr) të vërtetën ata që thanë se: “Zot është ai, Mesihu bir i Merjemes” Thuaju: “ Nëse dëshiron All-llahu ta shkatërrojë Mesihun, birin e Merjemes, nënën e tij dhe gjithë ç’ka në tokë, kush mund ta pengojë atë?” Vetëm Atij i takon pushteti i qiejve, i tokës dhe ç’ka mes tyre. Ai krijon çdo gjë që dëshiron. All-llahu është i gjithfuqishëm për çdo gjë. 18. Jehuditë dhe të krishterët thanë: “Ne jemi bijtë e All-llahut dhe të dashurit e Tij”. Thuaju: “E pse pra, Ai ju dënon me mëkatet tuaja?” Jo, ju jeni njerëz që Ai ju krijoi. Ai i falë atij që do dhe dënon atë që do. Sundimi i qiejive, itokës dhe i githë ç’ka ka në mes tyre është vetëm e All-llahut dhe vetëm te Ai është e ardhmja. 19. O ihtarë të librit, ju erdhi i dërguari i Jonë, ju sqaron (çështjet e fesë) pas ndërprerjes së të dërguarve, në mënyrë që të mos thoni: “Neve nuk na erdhi as i dërguar që të na përgëzojë, e as të na tërheqë vrejtjen “. Pra ja, ju erdhi përgëzuesi dhe kërcenuesi. All-llahu është fuqiplotë për çdo send. 20. Përkujto (O i dërguar) kur Musai i tha popullit të vet: “O popull imi, përkujtonie dhuratën e All-llahut ndaj jush, kur në mesin tuaj fërgoi pejgamberë, ju mundësoi të jeni sundues dhe ju dha çka nuk idha askujt nga popujt. 21. O popull imi, hyni në tokën e shejtë, të cilën All-llahu ua premtoi, dhe mos u ktheni mbrapa, pse atëherë khteheni të dëshpruar. 22. Ata (populli i Musait) thanë: O Musa, aty është një popull i fuqishem (dhunues), prandaj ne nuk do të hyjmë aty kurrë derisa ata të mos dalin nga ajo (të na e lirojnë pa luftë), nëse dalin ata nga ajo, ne nuk hyjmë. 23. Dy burra, prej tyre (prijësve) që All-llahu i kishte pajisur me bindje dhe kishin frikën e Tij, thanë: “Hynjy atyre nga dera, e kur t’u hyni nga ajo, atëherë ju jeni ngadhënjyes. Dhe vetëm All-llahut mbështetjuni, nëse jeni besimtarë të sinqertë. 24. Ata thanë: “O Musa, ne kurrë nuk hyjmë në të derisa ata janë aty, shko pra ti dhe Zoti yt e luftoni, ne po rrimë këtu!” 25. (Musai) Tha: “Zoti im! Unë nuk kam në dorë pos vetes sime dhe as vëllai im (Haruni nuk ka në dorë pos vetvetes, ose: pos vetes sime dhe vëllai tim), ndana, pra, neve prej popullit të fëlliqtë. 26. (All-llahu) Tha: “Ajo (tokë) është e ndaluar (haram) për ta katërdhjetë vjet. Do të sillen nëpër tokë (të hutuar). Ti mos u keqëso për popullin e shfrenuar. 27. Lexoju (Muhammed) atyre (jehudive e të tjerëve) ngjarjen e vërtetë të dy djemve të Ademit, kur të dy flijuan kurbanë, nga të cilët njërit iy pranua. Ai (që nuk iu pranua) tha: “Unë do të të mbys ty” (Kabili i tha Habilit). E ai (që iu pranua) tha: “All-llahu pranon vetëmprej tësinqertëve”, 28. Dhe, nëse ti e zgjatë te unë dorën tënde për të më mbytur, unë nuk e zgjas te ti dorën për të mbytur; unë i frikësohem All-llahut, Zotit të botërave!” 29. Unë (nuk dua të të mbys, por) dua që ta barësh mëkatin tim dhe mëkatin tënd, e të bëhesh nga banorët e zjarrit, e ai është dënim i zullumqarëve. 30. Atëherë epshi i tij e bindi atë për mbytjen e të vëllait dhe e mbyti atë. Ai mbeti prej më të dëshpruarve (hidhëroi prindëtit, mbeti pa vëlla, u përbuz prej Zotit dhe u fut në Xhehennem). 31. All-llahu dërgoi një sorrë, e cila groponte në dhe, për r’i reguar atij se si ta mbulojë trupin e të vëllait. E ai i tha: “I mjei unë, a nuk qesh i afrë të bëhem si kjo sorrë, e a mbuloja trupin e vëllait tim?” Ashtu mbeti i penduar. 32. Për këtë (shkak të atij krimi) Neu shpallëm (ligji) beni israilve se kush mbyt një njeri (pa të drejtë), pa pasë mbytur ai ndonjë tjatër dhe p pasë bërë ai ndonjë shkatërrim në tokë, atëherë (krimi i tij) është si t’i kishte mbytur gjithë njerëzit. E kush e ngjall (bëhet shkak që të jetë ai gjallë) është si t’i kishte ngjallur (shpëtuar) të gjithë njerëzit. Atyre (beni israilve) u erdhën të dërguarit Tanë me argumente, mandej edhe pas këtij (vendimi) shumë prej tyre e teprojnë (kalojnë kufinjt në mbytje) në këtëtokë. 33. Dënimi i atyre që luftojnë (kunddërshtojnë) All-llahun dhe të dërguarin e Tij dhe bëjnë shkatërrime në tokë, nuk është vetëm se të mbyten ose të gozhdohen, ose (të gjymtohen), t’u priten duart dhe këmbët e tyre të anëve të kundërta, ose të dëbohen nga vendi. Kjo (masë ndëshkuese) është poshtërim për ta në dynja, dhe në botën tjetër ata do të kenë dënim të madh. 34. Përveç atyre që janë penduar para se tçi kapni. E, dine pra se All-llahu bën falje të madhe, është mëshirues. 35. O ju që besuat! Kinie frikë All-llahun dhe kërkoni afrim te Ai, luftoni në rrugën e Tij që të gjeni shpëtim. 36. Atyre që mohuan, edhe sikur të ishte e tyre e gjithë ajo që është në tokë,e edhe njëherë aq për ta dhënë shpagim (zhdëmtim) nga dënimi i ditës së kijametit, nuk u pranohet. Ata kanë dënim të dhembshëm. 37. Ata përpiqen të dalin nga zjarri, por s’kanë të dalë nga ai, ata kanë dënim të përhershëm. 38. Vjedhësit dhe vjedhësit preniu duart, si shpagim i veprës që bën, (kjo masë është) dënim nga All-llahu. All-llahu është i fuqishëm, ligjdhënës i urtë. 39. E kush pendohet pas punës së keqe (vjedhjes) dhe përmirësohet, s’ka dyshim, All-llah ia pranon pendimin, All-llahu është që falë shumë, është mëshirues. 40. A nuk di se All-llahu është Ai që sundimi i qiejve dhe i tokës është vetëm iTij, andaj Ai dënon atë që do dhe e falë atë që do. All-llahu është i plotfuqishëm pr çdo gjë. 41. O ti i dërguar! Të mos brengos vrapimi në mosbesim i tyre që me gojët e tyre thanë: “Ne kemi besuar”, e zemrat e tyre nuk kanë besuar (munafikët), e as i tyre që janë jehudi, të cilët shumë i përgjigjen gënjeshrës dhe shumë e dëgjojnë (fjalën) një populli që nuk vjen te ti, ata janë që i menjanjojnë fjalët pas vënies së tyre në vendin e vet ( nga ana e All-llahut) e thonë: “Nëse u jepet kjo, pranoni, e nëse nuk u jepet,atëherë refuzoni. Po atë që All-llahu do, të humbë, ti nuk mund të bësh asgjë për te (nuk mund ta shpëtosh). Janë ata të cilëve All-llahu nuk deshi t’iu pstrojë zemrat (prej kufrit). janë ata që në këtë jetë kanë poshtërim, kurse në botën tjetër 42. Janë ata që i përgjigjen të pavërteës dhe hanëshumë haramin (ryshfetin). Nëqoftë se vijnë te ti (për ndonjë gjykim), gjyko mes tyre ose hiqu tyre. nëse prapsesh prej tyre (nuk gjykon), ata nuk mund të sjellin ty kurrfarë dëmi. Po nëse gjykon ms tyre, gjyko drejtë; All-llahu i do të drejtit. 43. E si kërkojnë ata gjykimin tënd, kur ata kanë Tevratin, e në të cilin është vendimi i Allauhut, e pastaj ata refuzojnë më vonë atë (vendimin tënd)? Ata nuk janë besimtarë. 44. Ne e zbritëm Tevratin, në të cilin është udhëzimi i drejtë dhe drita. Sipas tij gjykuan ndaj atyre që ishin jehudi, pejgamerët që ishin të bindur, gjykuan edhe dijetarët e devotshëm e paria fetare, ngase ishin të obliguar ta ruanin librin e Allauhut dhe ishin mmbrojtës të tij. Prandaj, mos u frikësoni nga njerëzit, vetëm Mua të më frikësoheni dhe mos i ndërroni argumentet e Mia për pak send. E kush nuk gjykon me atë që zbriti All-llahu, ata janë mohues. 45. Ne u caktuam atyre në të (në Tevrat) kundërmasat ndëshkuese: njeriu (mbytet) për njeriun, syri për syrin, hunda për hundën, veshi për veshin,dhëmbi për dhëmbin, por edhe plagët kanë kundër masë. E kush e falë atë (hakmarrjrrjen), ajo është shpagim (nga mëkatet) për të. E kush vendos sipas asaj që zbriti All-llahu, ata janë mizorë (të pa drejt). 46. Ne vazhduam gjurmët e tyre (të pejgamberëve) me Isain, birin e Merjemes, vërtetues i Tevratit që kishin më parë. Atij i dhamë Inxhilin, që është udhëzim i drejtë dhe dritë, që është vërtetues i Tevratit që kishin pranë, që ishte udhëzues e këshillues për të devotshmit. 47. (E zbritëm) Që ithtarët e Inxhilit të gjykojnë sipas asaj që All-llahu e zbriti në të. E kush nuk gjykon sipas asaj që All-llahu e zbriti, të tillët janë mëkatarë të dalë jashtë rrugës së Zotit. 48. Ne edhe ty (Muhammed) ta zbritëm librin (Kur’anin) e vërtetë që është vërtetues i librave të mëparshme dhe garantues i tyre. Gjyko, pra, mes tyre me atë që All-llahu e zbriti, e mos pëlqe epshet e tyre e të largohesh nga e vërteta që i erdhi. Për secilin prej jush, Ne caktuam ligje program (të posaçëm në çështje të veprimit). Sikur të donte Alahu, do t’ju bënte një popull (në fe e sheriat), por deshi t’ju sprovojë në atë që iu dha juve, andaj ju (besimtarë) përpiquni për punë të mira. Kthimi i të gjithë juve është te All-llahu, e Ai do t’ju njoftojë me atë që kundërshtoheshi. 49. (Ta zbritëm) Që edhe ti të gjykosh me atë që të zbriti All-llahu, e mos ndiq dëshirat e tyre dhe ruaju rrezikut të tyre që të mos të shmangin nga një pjesë e asaj që ta zbriti All-llahu. Nëse ata refuzojnë (gjykimin tënd), ti dije se All-llahu ka për qëllim t’i ndëshkojë për disa mëkate të tyre. Në të vërtetë, një shumicë e njerëzve janë jashtë rrugës. 50. A thua mos po kërkojnë gjykimin e kohës së injorancës, po për një popull që bindshëm beson, a ka gjykim më i mirë se ai i All-llahut? 51. O ju që besuat! Mos zini miq as jehuditë, e as të krishterët. Ata janë miq të njëri-tjetrit. E kush prej jush i miqëson ata, ai është prej tyre. Vërtetë All-llahu nuk vë në rrugë të drejtë popullin zullumqarë. 52. E ata që në zemrat e tyre kanë sëmundje, i sheh se ngarendin te ta (për miqësi) duke thënë: “Po frikësohemi se mos po na sillet ndonjë e keqe”. Po All-llahu do të sjellë fitoren, ose diç tjetër nga ana e Tij, e atëherë do të pendohen për atë që e mbanin fsheht në shpirtin e tyre. 53. Ata që besuan ju thonë: “A këta ishin që u betuan në Zotin me betimin më të fortë të tyre se ishin me ju? I shkatërruan veprat e veta dhe aguan të dëshpëruar. 54. O ju që besuat! Kush largohet prej nga feja e vet (i bën dëm vetes) s’ka dyshim se All-llahu do të sjellë një popull që Ai e do atë (popull) dhe ata e duan Atë (Zotin),(një popull) që është modest e i butë ndaj besimtarëve, por i ashpër dhe i fortë ndaj mohuesve, që lufton në rrugën e All-llahut dhe që nuk i frikësohet kërcënimit të asnjë kërcënuesi. Kjo (cilës e atij populli) është dhuratë e All-llahut që i jep atij që do. All-llahu është dhurues i madh, i dijshëm. 55. Mik (i afërt) juaji është vetëm All-llahu, është i dërguari i Tij dhe ata që besuan e që falin namazin dhe jalin zeqatin duke bërë rukuë (duke qenë respektues). 56. E kush ka për mik All-llahun, të dërgurin e Tij dhe ata që besuan, s’ka dyshim se ana (pala-krahu) e All-llahut është ngadhënjyese. 57. O ju që besuat! Mos i merrnipër miq aaata të cilëve u është dhënë libri para jush edhe as jobesimtarët që me fenë tuaj tallen dhe luajnë. Kinie dro All-llahun po qe se jeni besimtarë. 58. Edhe thirrjen (ezanin) tuaj për namaz ata e marrin për tallje e lojë. Me këtë vërtetojnë se janë popull që nuk kupton. 59. Thuaj: “O ithtarë të librit, a na shihni për të me të vetëm pse besuam All-llahun; besuam atë që na zbriti neve dhe atë që zbriti më parë! S’ka dyshim, shumica jush janë të shfrenuar. 60. Thuaj: “ A t’ju lajmëroj për një të keqe (të zezë) më të dëmshme (nga ajo e metë që na e shihni) si dënim nga All-llahu? (Ajo është) Mallkimi i atij që e mallkoi All-llahu dhe hidhërimi ndaj tij, që disa rej tyre i shdërroi në majmunë e në derra, e i bëri të djallit. Të tillët janë në pozitë më të keqe dhe më të humburit prej rrugës së drejtë. 61. E kur vijnë te ju, thonë: “Kemi besuar”, ndërsa ata me (kufr) mosbesim kanë hyrë dhe me të kanë dalë. Po All-llahu di më së miri se çka fshihnin ata. 62. Dhe, shumë prej tyre isheh se nguten në mëkat, në mizori e në ngrënie të haramit. Sa e shëmtuar është ajo që bënë ata. 63. E, pse paria fetare (e krishterë dhe jehude) të mos i ndalin nga ato thënie të tyre të rreme dhe nga ngrënia e haramit (e ryshfetit)! Sa punë e keqe është ajo e tyre (e parisë fetare). 64. Jehuditë thanë: “Dora e All-llahut është e shtrënguar!” Qofshin të shtangur duart e tyre dhe qofshin të mallkuar, pse thanë atë. Jo, duart e Tij janë të shlira. Ai furnizon ashtu si të dojë. Kjo që t’u zbrit ty do t’u shtojë disave nga ata (nga paria fetare) shumë largimin dhe mohimin. Ne ndërmjet tyre hodhëm armiqësi dhe urrejtje që do t’u vazhdojë deri në ditën e kijametit. Sa herë që ndezën zjarr për luftë, All-llahu e shuajti atë, e ata përpiqen për shkatërrime në tokë. All-llahu nuk i do ngatërrestarët. . 65. Sikur ithtarët e librit të besonin dhe të ruheshin (naramit), Ne do t’ua shlyenim mëkatet e tyre dhe do t’i fusnim në Xhennete me përjetime të begatshme. 66. Dhe, sikur ta zbatonin Tevratin, Inxhilin dhe Kur’anin, që u zbritën nga Zoti i tyre, ata do të kishin furnizim me bollëk nga qielli dhe toka. Ështënjë grup i drejtë (i matur) prej tyre, por është e keqe ajo që punojnë shumica prej tyre. 67. O ti i dërguar! Komunikoje atë që t’u zbrit prej Zotit tënd, e nëse nuk bën (kumtimin në tërësi), atëherë nuk e ke kryer detyrën (revelatën-risalen). All-llahu të garanton mbrojtjen prej njerëzve (prej armiqve). All-llahu nuk vë në rrugë të drejtë popullin që mohon. 68. Thuaj: “O ithtarë të librit, junuk jeni asgjë (në fe) derisa të mos zbatoni Tevratin, Inxhilin dhe atë që ju zbriti nga Zoti i juaj. E kjo që t’uzbrit ty nga Zoti yt do të shtojë te shumica prej tyre rezistencë e mohim. Po ti, mos u keqëso për popullin që nuk beson. 69. S’ka dyshim se kush e beson All-llahun (sinqerisht) e beson ditën e gjykimit dhe bën vepra të mira, qoftë prej atyre qëbesuan, prej jehudivë, prej sabiinëve (të krishterë që adhurojnë yjtë), prej të krishterëve, për ta nuk do të ketë frikë as pikëllim (me kusht që të kenë pranuar të dërguarin e fundit- Muhammedin). 70. Ne patëm marrë besën prej beni israilve, atyre u dërguam pejgamberë, por sa herë që u erdhi atyre ndonjë pejgamber që (me mësime) nuk u pëlqeu epsheve të tyre, ata disa prej tyre i përgënjeshtruan, kurse disa të tjerë i mbytën. 71. Ata menduan se nuk do të kenë telashe (që i mbytën pejgamberët), mirëpo ashtu u verbuan (nga rruga e drejtë) dhe u shurdhuan (nga e vërteta). Pastaj (pasi i zuri belaja) All-llahu u pranoi pendimin. Mirëpo, më vonë shumë prej tyre mbetën të verbër e të shurdhër. All-llahu di për atë që punuan. 72. Bënë kufr (mohuan të vërtetën) ata që thanë: “All-llah është ai, Mesihu, bir i Merjemes”. E vetë Mesihu, (Isai) tha: “O beni israil, adhuronie All-llahun, Zotin tim dhe Zotin tuaj, sepse ai që i përshkruan Zotit shok, All-llahu ia ka ndaluar (ia ka bërë haram) atij Xhennetin dhe vendi i tij është zjarri. Për mizorët nuk ka ndihmës. 73. Gjithashtu bënë kufr (mosbesim) ata që thanë: “ All-llahu është i treti i treve”. S’ka në gjithësi tjetër pos një All-llahu, e nëse pushojnë nga ajo që thanë (tre zotëra), do t’i kapë dënim i dhëmbshëm, ata që nuk besuan prej tyre. 74. E pse të mos pendohen dhe të kërkojnë te All-llahu falje, kur All-llahu dihet se falë shumë, është mëshires. 75. Mesihu, bir i Merjemes, nuk është tjetër, vetëm se i dërguar; para tij pati shumë të dërguar. Nëna e tij ishte e drejtë (e ndershme). Që të dy ata ishin që ushqeheshin (si njerëzit tjerë). Ja, si u sqarohen atyre argumentet dhe shih pastaj sesi ikthejnë shpinën të vërtetës! 76. Thuaju: A adhuroni pos All-llahut atë që nuk mund t’ju sjellë as dëm as dobi? All-llahu është që dëgjon (ç’thoni) që di (ç’veproni). 77. Thuaju: “O ithtarë të librit, mos e teproni në fenë tuaj jashtë të vërtetës dhe mos shkoni pas epsheve të një populli mëparshëm që ka humbur, që ka shkakttjerëve dhe që u largua në tërsi prej rrugës së drejtë. 78. Ata që mohuan të vërtetën nga beni israilët, u mallkuan prej gjuhës së Davudit dhe të Isait, të birit të Mejremës. Kshtu uveprua sepse kundërshtuan dhe e tepruan. 79. Ata ishin që nuk ndalonin njëri-tjetrin nga e keja që punonin. E ajo që bënin ishte e shëmtuar. 80. I sheh shumë prej tyre që i miqësojnë ata që mohuan. E keqe është ajo që i përgaditën vetës së tyre ngase All-llahu është i hidhëruar kundër tyre dhe ata përjanë në azab (në vuajtje të dënimit). 81. Sikur të ishin ata që vërteëtë e besojnë All-llahun, pejgamberin dhe atë që i zbriti atij, nuk do t’i zinin për miq ata (idhujtarët), por shumica prej janë fasika (mëkatarë). 82. Gjithqysh ti do të vëresh se jehuditë dhe ata që i përshkruan Zotit shok (idhujtarët) janë njerëzit me armiqësi të fortë kundër kundër besimtarëve (kundër muslimanëve). Ndërsa do të vëresh se më të afërmit si miq për besimtarët thanë: “Ne jemi nesara-krishterë”. Këtë ngase prej tyre (të krishtrëve) ka dijetarë (ulema) dhe të devotshëm, dhe se ata nuk janë kryeneçë. 83. kur edëgjojnë atë që i është zbritur të dërguarit (Kur’anin), prej syve të tyre rrjedhin lotë, ngase e kanë kuptuar të vërtetën dhe thonë: “Zoti ynë , ne kemi besuar, pra regjistro ndër ata që që dëshmojnë (ndër ymetin e Muhammedit). 84. (the thonë) Përse të mos besojmë All-llahun dhe atë të vërtetë që na erdhi, duke qenë se ne shpresojmë që Zoti ynë do të na qojë (në Xhennet) së bashku me njerëzit emirë. 85. Për ata që thanë, All-llahu i shpërbleu me Xhennete, në të cilët rjedhin lumenj, ku do të jenë përgjithmonë. Ky është shpërblimi për njerëzit bamirës. 86. Ndërkaq, ata që mohuan dhe përgenjeshtruan arumentet Tona, janë banues të zjarrit. 87. O ju që besuat! Mos i ndaloni (mos i bëni haram) të mirat që për ju i lejoi (i bëri hallall) dhe mos teproni, se All-llahu nuk i do ata që teprojnë (i kalojnë kufijtë e dispozitave të Zotit). 88. Hani nga ajo që All-llahu ju furnizou si hallall të mirë dhe, duke qenë se ju All-llahut i besoni, ruanu dënimit të Tij! 89. All-llahu nuk ju merr në përgjegjësi për betimiet e juaja të paqëllimta (për betim), por ju merr për ato që jeni zotuar qëllimisht. E shpagimi i tij (i betimit të bërë) është duke i ushqyer dhjetë të varfër me ushqim mesatar që ushqeni familjen tuaj, ose duke i veshur ata (të dhjetë), ose duke liruar një rob. E kush nuk ka mundësi t’i bëjë këto, le të agjërojë tri ditë. Ky është shpagim për betimet tuaja kur itheni ato. Ruani betimet tuaja. Kështu All-llahu ju shqaron dispozitat e veta, ashtu që jeni mirënjohës. 90. O ju që besuat, s’ka dyshim se vera, bixozi, idhujt dhe hedhja e shigjetës (për fall) janë vepra të ndyta nga shejtani. Pra, largohuni prej tyre që të jeni të shpëtuar. 91. Shejtani nuk dëshiron tjetër, përveç se nëpërmjet verës dhe bixhozit të hedh armiqësi mes jush, t’ju pengojë nga të përmendurit Zotit dhe t’ju largojë nga namazi. Pra, a po i jepni fund (alkoolit e bixhozit)? 92. Bindjuni All-llahut dhe të dërguarit e kini kujdes (mos kundërshtoni). E nëse refuzoni, atëherë pra, dine se obligim i të dërguarit Tonë është vetëm komunikimit i qartë. 93. Ata që besuan dhe bënë punë të mira, nuk kanë mëkat për atë që u ushqyen (më herët) derisa ruhen (prej haramit), besojnë dhe bëjnë vepra të mira, mandej ruhen (nga ajo që ka qenë e lejuar e është e ndaluar) dhe besojnë dhe pastaj ruhen (nga çdo mëkat) dhe bëjnë mirë. All-llahu i do ata që bëjnë mirë. 94. O ju që besuat, All-llahu do t’ju sprovojë me diçka nga gjahu që e arrijnë duart ose shigjetat tuaja, për t’u te All-llahu ai që i frikësohet Atij në heshtje (në bazë besimi). E kush i shkel (dispozitat) pas këtij (sqarimi) ai ka dënim të dhëmbshëm. 95. O ju që besuat, mos e mbytni gjahun, duke qenë ju në ihram. E kush e mbyt atë me qëlim, aterë dënimi është therrorizimi injë kafshe shtëpiake të ngjashme me atë (të egrën) që ka mbytur. Për këtë çështje vendosin dy njerëz të drejtë nga mesi juaj, duke bërë at kurban për Qabe, ose (dënimi është ) duke ushqyer të varfër, ose sa ai (ushqimi), agjërimi, këtë për shijuar të keqen e punës së tij. All-llahu ka falur të kaluarën. E kush bën përsëri, (gabimin) All-llahu dënon ashpër. All-llahu çshtjet), hakmerret (me dënim). 96. Gjahu dhe ushqimi në det u është lejuar, si përjetim për ju dhe për udhëtarët, kurse gjahu tokësor u është ndaluar sa të jeni në ihram. Kinie dro All-llahun, te i cili do të tuboheni! 97. All-llahu e bëri Qaben, shtëpinë e shenjtë, vend jetësimi (çështjet të fesë të jetës) për njerëz, dhe muajin e shenjtë, edhe kurbanin edhe (ato kafshë të shënuara për kurban) atë me qafore. Këtë (përcaktim nga Zoti) që ta dini se All-llahu e di ç’ka në qiej dhe ç’ka ka në tokë dhe se All-llahu ka përfshirë me urtësinë e dijen e vet çdo send (përcaktimi i Zotit për këto është me qëllim të caktuar, e për të mirën e njerëzve). 98. Dijeni se All-llahu është ndëshkues i rreptë, dhe se All-llahu është dhurues, është mëshirues. 99. I dërguari nuk ka tjetër obligim vetëm të kumtojë (shpalljen); All-llahu di ç’publikoni dhe ç’bani fshehtë. 100. Thuaj: “Nuk është e njejtë e keqja dhe e mira, po edhe nëse të mahnit ty shumimi i së keqes, pra kini frikë All-llahun (e mos pranoni të keqen) o ju të zotët e mendjes, ashtu që të shpëtoni. 101. O ju që besuat, mos pyetni për sende që, nëse u thuhet ajo (pyetja) haptazi, ju vjen keq juve, e nëse pyetni për to gjatë kohës kur zbritej Kur’ani, do t’ju dalë në shesh (dhe do ta ngarkoni veten pa nevojë). All-llahu u fali (pyetjet që i bëtë më herët); All-llahu falë shumë, është i bute. 102. Një popull që ishte para jushpat bërë aso pyetjesh, e pastaj (nuk i zbatoi) u bë mohues i tyre. 103. All-llahu nuk emëroi (për të shenjtë) Behirën, as Saibën, as Vesilën, dhe as Hamën, porata që nuk besuan trillojnë rrenë për All-llahun, (duke thënë se All-llahu i përcaktoi) dhe shumica e tyre nuk kuptojnë (se janë duke shpifur). 104. E kur ju thuhet atyre: “Ejani te ajo që zbriti All-llahu dhe te (çka thotë) i dërguari, ata thonë: “Na mjafton ajo që igjetëm prindërit tanë”, (a mjafton) edhe nëse prindërit e tyre ishiin që nuk dinin asgjë dhe nuk ishin në rrugë të drejtë. 105. O ju që besuat, ruane veten tuaj! Ai që ka humbur, nuk ju dëmton juve kur jeni në rrugë të drejtë. Kthimi i të gjithë juve është te All-llahu dhe Ai ju njohton për atë që vepruat. 106. O ju që besuat, dëshmimi me rastin e atij që lë testament (vasijjet) kur i është afruar ndonjërit prej jush vdekja, bëhet me dy dëshmitarë të drejtë nga mesi juaj, ose nga dy të tjerë pos jush, nëse jeni në udhëtim (në rrugë e s’keni të afërm) dhe ju gjen telashja e vdekjes. E nëse dyshoni (në dëshminë e tyre) i ndalni ata të dy pas namazit (të iqindisë) dhe ata betohen në All-llahun: “Ne nuk e japim betimin në All-llahun për asgjë edhe sikur të jetë (ai për të cilin betohemi) i afërm dhe nuk e fshehim dëshminë e (porositur prej) All-llahut, pse atëherë ne do të jemi mëkatarë!” 107. E nëse dihet se ata të dy kanë merituar mëkat (kanë gënjyer) atëherë në vend të tyre merren dy të tjerë prej atyre që kanë meritë (meritë trashëgimi) dhe ata të dy betohen në All-llahun: “Dëshmimi ynë është më i drejtë nga dëshmimi i atyre (dy të parëve), dhe ne nuk e tejkaluam (drejtësinë), pse atëherë do të ishim nga mizorët!” 108. Ky (rregull) është më afër që të bëjnë dëshmimin (dëshmitarët e testamentit) ashtu si është drejt, dhe që të frikësohen (dëshmitarët trashëgimtarë) se po thyhet betimi i tyre me një betim tjetër. Kini frikë All-llahun dhe bindjuni, se All-llahu nuk vë në rrugë të drejtë popullin shkatërrues. 109. (Përkujtonie o njerëz) Ditën kur All-llahu i tubon të dërguarit e u thotë: “çfarë përgjigje (popujt) u dhanë juve?” Ata (pejgamberët) thonë: “Ne nuk dimë, vërtet Ti je që i di të gjitha të fshehtat!” 110. All-llahu (atë ditë) i thotë: “O Isa, bir i merjemes, përkujtoj të mirat e Mia ndaj teje dhe ndaj nënës sate, kur të fuqizova me shpirtin e shenjtë (Xhibrilin), e ti u fole njerëzve (kur ishe) në djep dhe (kush ishe) i pjekur (si burrë), kur ta mësova ty librih e urtësinë Tevratin e Inxhilin, kur melejen Time formove nga balta si formë shpeze e i fryve asaj dhe me urdhërin Tim u bë shpezë, kur e shërove të verbërin dhe të sëmurin nga sëmundja e lëkurës me dëshirën Time, kur me urdhërin Tim i nxore (të gjallë) të vdekurit, kur i zbrapa beni israilët prej teje (që deshën të të mbysin) atëherë kur erdhe me argumente, e disa prej tyre që nuk besuan than: “Kjo (mrekullia e Isait) nuk është tjetër vetëm se magji e qartë!” 111. Dhe kur i frymëzova Havarijjunët (i urdhërova): “Të më besoni Mua dhe të dërguarin Tim!” E ata thanë: “ Ne besuam, e ti dëshmo se ne jemi muslimanë”. 112. Dhe (përkujto) kur Havarijjunët thanë: “ O Isa, bir i Merjemes, Zoti ta mund të na zbresë një tryezë nga qielli?” (Isai) tha: “Keni frikë All-llahun nëse jeni besimtarë!” 113. (Ata) Thanë: “Ne dëshirojmë të hamë nga ajo dhe të na binden (edhe më shumë ) zemrat tona dhe të vërtetojmë bindshëm se na e the të vërtetën e të bëhemi dëshmues të saj!” 114. Isai, bir i Merjemes, tha: “O All-llah, Zoti ynë, zbritna nga qielli një tryezë, të na jetë festë (gëzim)për ne dhe për ata (që vijnë) pas nesh, të jetë argument prej Teje, dhe dhurona se Ti je furnizuesi më i mirë!” 115. All-llahu tha: “Unë atë ua zbres, e kush prej jush mohon pastaj, Unë atë e dënoj me një dënim që nuk e dënoj asnjë nga njerëzit”. 116. Dhe kur All-llahu tha: “O Isa, bir i Merjemes, a ti njerëzve u the: “Më besoni mua dhe nënës time dy zota pos All-llahut!?” (Isai) Tha: “Larg asaj të mete je Ti (o Zoti im). Nuk më takon mua ta them atë që s’është e vërtetë. Ta kisha thënë unë atë, ti do ta dije. Ti e di ç’ka në mua, e unë e di ç’ka në Ty. Ti je më i dijshmi i të fshehtave!” 117. Unë nuk u kam thënë tjetër atyre, pos asaj që Ti më urdhërove;ta adhuroni All-llahun, Zotin tim dhe Zotin tuaj,dhe sa isha ndër ta, kam qenë përcjellës i tyre, e pasi që më more mua, Ti ishe roje (dhe dëshmues) i tyre. Ti je dëshmitar për çdo send!” 118. Nëse i dënon ata, në të vërtetë ata janë robër Tu, e nëse u falë atyre, Ti je i gjithëfuqishmi, i urti. 119. All-llahu tha: “kjo është dita që të drejtëve u bën dobi drejtësia e tyre. Ata kanë Xhennete në të cilët rrjedhin lumenj, janë për jetë të pasosur në ta. All-llahu është i kënaqur me ta dhe ata janë të kënaqur ndaj Tij. Ky është shpëtim i madh. 120. Vetëm i All-llahut është sundimi ndaj qiejve e tokës dhe çka ka në to. Ai është i plotëfuqishëm për çdo send. [[Category:Kur'ani]] 1732 4643 2006-08-14T10:51:47Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Falenderimi i qoftë vetëm All-llahut, që krijoi qiejt dhe tokën, që formuloi errësirat e dritën, e megjithëkëtë (që Ai meriton lavdërim) ata që mohuan, i barazojnë (idhujt) me Zotin e tyre. 2. Ai është që ju krijoi nga balta, e mandej ju caktoi një afat (për vdekje) dhe një afat është i caktuar pranë dijes së Tij, dhe pas (gjithë kësaj të vërtete) ju dyshoni. 3. Ai është All-llahu (që adhurohet e madhërohet prej çka kanë tokë; Ai i di fshehtësitë dhe publikimet tuaja dhe Ai e di atë që bëni. 4. Nuk ka argument që u vjen atyre nga argumentet e Zotit të tyre, eqë ata nuk i shmangen. 5. Ata përgënjeshtruan të vërtetën kur u erdhi, e më vonë do të kuptojnë lajmin e asaj me të cilën talleshin. 6. A e vrejtën ata sa gjenerata para tyre i shkatërruam që Ne u patëm mundësuar atyre (komoditet) në tokë çfarë juve nuk ju mundësuam; u patëm lëshuar nga qielli shi me bollëk dhe u patëm bërë që të rrjedhin lumenj ndër ta, e për shkak të mëkateve të tyre i shkatërruam dhe pas tyre sollëm (breza) tjerë. 7. Edhe sikur të zbritnim ty një libër të shkruar në letër, e ta preknin atë me duart e tyre, ata që mohuan do të thoshin: “Kjo nuk është tjetër përveç një magji e qartë”. 8. E pastaj thanë: “Pse të mos i zbret atij (Muhammedit) një engjëll (të na thotë për Muhammedin se është i dërguar)”. E sikur të zbritnim Ne një engjëll, çështja do të merrte fund duke mos u dhënë atyre një afat. 9. Sikur ta bënim Ne atë (të dërguarin) engjëll, atë do ta bënim (në formë) njeriu e do t’ua përzienim (ngatërronim) atyre atë që i përzien ata vetes së tyre. 10. Edhe të dërguarit të tjerë para teje janë përqeshur, e ata që u tallën pësuan (dënim) për shkak se talleshin. 11. Thuaj: “Ecni nëpër tokë e mandej shikoni se si qe përfundimi i gënjeshtarëve. 12. Tuaj: “E kujt është e tërë kjo në qiej e tokë?” Thuaj: “Vetëm e All-llahut”. Ai ia përaktoi mëshirën Vetes. Ai do t’ju tubojë në ditën e gjykimit, për të cilën gjë nuk ka dyshim. Ata që i shkaktuan humbje vetvetes, ata nuk besojnë. 13. Vetëm e Tij është gjithëçka pushon e lëviz natën e ditën. Ai gjithëçka dëgjon dhe gjithëçka di. 14. Thuaj: “A pos All-llahut, krijues i qiejvedhe i tokës, që ushqen të tjerët, ndërsa vetë nuk ushqehet, të pranoj Zot tjetër?” Thuaj: “Unë jam urdhëruar të jem i pari që bindem dhe (urdhërohem): të mos bëhem kurrsesi nga idhujtarët. 15. Thuaj: “Vërtet, unë i frikësohem dënimit të ditës sëmadhe, nëse nuk i përulem Zotit tim”. 16. Kush mënjanohet atë ditë nga ai (dënimi), atë Ai e ka mëshiruar, dhe ai është shpëtim i qartë. 17. Nëse All-llahu të godet me ndonjë të keqe, s’ka kush që ta largojë atë pos Tij, e nëse të dhuron ndonjë të mirë, duhet ditur se Ai është i gjithëfuqishëm për çdo send. 18. Ai është mbizotërues ndaj robërve të Tij. Ai hollësisht di punët e Tij dhe të robërve të Vet. 19. Thuaj: “Cili send ka dëshminë më të madhe?” Thuaj: “All-llahu është dëshmues mes meje e jush, e mua më është shpallur ky Kur’an që me të t’ju tërheqë vërejtjen juve dhe atij që i komunikohet (dhe të gjithë atyre që vijnë pas jush deri në ditën e kijametit). Ju po dëshmoni se All-llahut ka edhe zota tjerë, a?” Thuaj: “Unë nuk dëshmoj!” Ai është vetëm një Zot dhe unë jam i pastër nga ajo që j u i shoqëroni!” 20. Atyre që Ne u kemi dhënë librin, e njohin atë (Muhammedin) sikurse i njohin bijtë e tyre. Janë ata që asgjësuan vetveten, andaj nuk besojnë. 21. Kush është më mizor se ai që ndaj All-llahut shpif gënjeshtra apo ka përgënjeshtruar faktet e Tij? S’ka dyshim, shpifësit dhe gënjeshtarëtnuk kanë shpëtim. 22. Përkujto ditën kur Ne i tubojmë të gjithë dhe u themi atyre që i shoqëruan: “Ku janë ata të shoqëruarit tuaj, që i trillonit?” 23. Atëherë (pas atij sprovimi) përgjigje tjetër s’u mbetetpërveç të thonë: “Për All-llahun, o zoti ynë, ne nuk ishim dhujtarë!” 24. Shih, se si bëjnë gënjeshtra kundër vetes dhe si u shkoi huq ajo që trillonin! 25. Ka prej atyre që ty të dëgjon (kur lexon Kur’anin). Po Ne kemi krijuar mbulesë mbi zemrat e tyre që të mos e kuptojnë atë dhe në veshët e tyre sajuam shurdhim, dhe edhe dikur t’i shohim të gjitha faktet. ata nuk besojnë, derisa kur te ti e të polemizojnë ata që mohuan thonë: “Nuk është tjetër ky (Kur’ani) vetëm se mit i hershëm. 26. Ata ndalojnë (të tjerët) nga ai dhe vetë largohen prej atij (Kur’anit), e me atë nuk shkatërrojnë tjerët vetëm vetveten, dhe nuk e hetojnë. 27. E sikur t’i shihje ata kur janë ndalur pranë zjarrit e thonë: “Ah sikr të ktheheshim (në dynja), të mos gënjejmë faktet e Zotit toë e të bëhemi nga besimtarët!” 28. Jo, (s’është ashtu) po atyre u doli në shesh ajo që e mbanin fshehtë më parë, prandaj edhe sikur të ktheheshin ata do të përsëritnin atë që e kishin të ndaluar, e s’ka dyshim, ata janë gënjeshtarë. 29. Ata thanë: “Nuk ka tjetër, vetëm kjo jeta jonë në këtë botë, dhe ne nuk do të rigjallemi. 30. Dhe, sikur t’i kishte parë ata kur të ndalohen para Zotit të tyre e u thuhet atyre: “A nuk është kjo (ringjalja) e vërtetë?” Ata thonë: “ Po, për zotin tonë!” thotë: “Shijoni pra dënimin për atë që mohonit!” 31. Ata që përgënjeshtruan se do të takohen me All-llahun (në ditën e gjykimit) kanë humbur përderisa t’u vijë momenti (kijameti) befas e të thonë: “të mjerët ne për atë që lëshuam” (nga punët e mira në dynja), e duke i bartur gabimet e veta në shpinë, dhe, e shëmtuar është ajo që bartin. 32. Jeta e kësaj bote nuk është gjë tjetër vetëm se një përjetim e mashtrim. S’ka dyshim se bota tjetër është më e dobishmja për ata që ruhen. A nuk logjikoni? 33. Ne dimë se ty të brengos ajo që thonë, e ata nuk të gënjejnëty, por ata mizorë mohojnë argumentet e All-llahut. 34. Janë përgënjeshtruar të dërguar para teje, duruan atë gënjeshtër, dhe u torturuan përderisa u erdhi ndihma Jonë, prandaj s’ka kush që ndryshon fjalët (premtimet) e All-llahut. E ti je i njohur me disa nga ngjarjet e të dërgarve (edhe ti do të ndihmohesh sikurse ata). 35. Por, nëse refuzimi i tyre të është bërë brengë e madhe , ti kërkoje, nëse ke mundësi, ndonjë vrimë në tokë ose në qiell e t’u sjellësh atyre ndonjë argument (po ti s’mund ta bësh këtë). Të kishte dashur All-llahu i kishte tubuar në rrugë të drejtë; po ti mos u bë nga të padijshmit (dhe mos u brengos). 36. vetëm ata që kanë dëgjim të shëndosh i përgjigjen (ftesës). Të vdekurit (ata që dëgjojnë dhe nuk besojnë) All-llahu i ringjall, e pastaj te Ai kthehen (u jepatë që e meritojnë). 37. Dhe thanë : “Përse të mos i zbret atij (Muhammedit) një mrekulli nga Zoti i tij?” Thuaj: “S’ka dyshim se All-llahu ka fuqi t’ia zbresë një mrekulli, por shumica e tyre nuk e dinë (se çka do t’i gjente më pas). 38. Nuk asnjë gjallesë në tokë dhe as shpendë që fluturojnë me dy krahë e që nuk janë të nara në grupe (të ndryshme), sikurse edhe ju (Zoti i krijoi, i pajisi si juve). Asgjë nuk kemi lënë pas dore nga evidenca. Më në fund te Zoti i tyre do të tubohen. 39. E ata që i bënë të rreme faktet Tona janë shurdmemecë të mbetur në errësira. All-llahu e humb kë të dojë e vë në rrugë të drejtë atë që do. 40. Thuaju: “ Nëse u vjen dënimi nga All-llahu ose u vjen kijameti, më tregoni,nëse jeni të sinqertë, a do të thirrni kë pos All-llahut (për ndihmë?” 41. Jo, vetëm Atij (All-llahut) do t’i luteshi, e nëse do Ai, ju heq atë për çka i luteni, e do t’i harronit ata (zota) që ia shoqëronit. 42. Ne kemi dërguar (pejgamberë) edhe te popjt parateje (e derisa nuk dëgjuan), i dënuam më skamje emjerim, ashtu që të përulen. 43. E pse të mos përuleshin kur ju erdhi atyre dënimijonë? Por zemrat e tyre ishin ngurosor, po edhe djalli ua hjeshoi atë që bënin. 44. Meqë lanë pas dore atë me çka u këshilluan (t’i i drejtohen Zotit), Ne ua hapëm dyrt e çdo gjëje (begatie) derisa kur u gëzuan për atë që ju kishte dhënë, i kapëm befas, e ata mbetën të zhgënjyer. 45. Ndaj u zhduk mbeturina e popullit mizor, pra Falënderim i qoftë Zotittë botave. 46. Thuaj: “Nëse All-llahu ua merr të dëgjuarit, të pamurit dhe ua mbyll zemrat, pos All-llahut cili zot tjetër do t’ju sjellë atë?”. Shih sesi ua shqarojmë faktet e megjithkëtë ata nuk ua vënë veshin! 47. Thuaj: “Më tregoni nëse dënimi nga All-llahut u vjen befas ose me parashenja, a shkatërrohet kush tjetër pos popullit mizor?” 48. Ne të dërguarit nuk i dërgojmë ndryshe vetëm si përgëzues dhe qortues. E kush besoi dhe u përmirësua, ata nuk kanë as frikë as brengë. 49. Ata që i përgënjeshtruan faktet tona, ata i kap dënimi ngase nuk respektuan normat. 50. Thuaj: “Unë nuk u them juve se i kam në kompetencë depotë e All-llahut (e t’ju sjellë mrekulli), as nuk pretendoj se i di fshehtësitë (e t’ju tregojë se kur do t’ju vijë dënimi), as nuk u them se unë jam engjëll. Unë ndjek vetëm atë që më shpallet mua. Thuaj: “A janë baras i verbëti dhe ai që sheh?” A nuk mendoni? 51. Ti tërhiqju vërejtjen me këtë (Kur’an) atyre që i frikësohen tubimit para zotit të tyre, në mënyrë që të ruhen, sepse pos Tij nuk do të ketë as mbrojtës as ndërmjetësues. 52. Dhe mos i përze ata që adhurojnë Zotin e tyre pa pra mëngjes e mbrëmje, duke qenë të sinqertë ndaj Tij. Ti nukpërgjigjesh asgjë nga llogaria e tyre e as ata nuk kanë kurrfarë përgjegjësie nga llogaria jote, e po i dëbove ata do të bëhesh nga të padrejtit. 53. Kështu Ne i sprovojmë disa me disa tjerë (pasanikun me varfnjakun, atë me autoritet me atë pa të) ashtu që të thonë: “ A këto janë mes nesh qëAll-llahu i dhuroi?” A nuk është All-llahu më i dijshmi për ata që janë mirënjohës?! 54. E kur të vijnë ty ata që i besojnë ajetet tona, thuaju: “Selamu alejkum, Zoti juaj ia ngjeshi vetes mëshirën. Kuh bën prej jush ndonjë ë keqe pa dije, e mandej pas asaj (të keqe) pehdohet dhe përmirësohet, s’ka dyshim se All-llahu është që falë shumë dhe është Mëshirues. 55. Ja, kështu Ne i sqarojmë argumentet, në mënyrë që të dalë në shesh rruga e kriminelëve. 56. Thuaj: “Unë jam i ndaluar të adhuroj ata që adhuroni ju, pos All-llahut! thuaj: “Unë nuk njeki dëshirat tuaja, pse do të ishte atëherë do te isha i humbur e jo prej të udhëzuarve (në rrugë të drejtë). 57. Thuaj: “Unë i përmbahem të vërtetës (që më erdhi) nga Zoti im. Ju e gënjyet atë, e për atë që nguteni ju (dënimin), nuk e bëj unë, vendimi i takon vetëm All-llahut; Ai e rrëfen të vërtetën dhe Ai është më i miri i gjykatësve. 58. Thuaj: “Sikur të ishte ajo për të cilën nguteni j te unë, çështja mes meje dhe jush do të ishte e përfunduar. All-llahu më së miri i di për mizorët. 59. çelësat e fshehtësive janë vetëm te Ai, atë (fshehtësinë) nuk e di kush pos Tij. Ai e di çka ka në tokë dhe në det, Ai e di për çdo gjeth që bie dhe s’ka kokërr në thellësi të tokës, s’ka të njomë dhe s’ka të thatë që nuk është (shënuar) në librin e qartë (LehviMahfud). 60. Ai është që ju vë në gjumë natën dhe e di çka vepruat ditën, pastaj ju ngjall-zgjon në të (ditën) për deri në afatin e caktuar (vdekje). Pastaj do të ktheheni e do t’ju njohtojë me atë që keni pas vepruar. 61. Vetëm Ai është mbizotërues ndaj robërve të vet. Ndaj juve dërgon rojë (cakton engjëj) derisa kur t’i vijë ndonjërit prej jush vdekja, atij ia marrin shpirtin të dërguarit tanë (të tjerë) dhe ata nuk bëjnë kurrfarë lëshimi. 62. Pastaj i kthehen All-llahut, Snduesit të vërtetë të tyre. Vetëm i tij është sundimi (gjykimi) dhe Ai është më i shpejti i llogaritësve. 63. Thuaj: “Kush ju spëton prej errësirave (trishtuese) të tokës e të detit e (nga trishtimi) ju e lutni Atë haptas e fshehtas (duke thënë), nëse Ai na shpëton prej kësaj, ne do të jemi (besimtarë) mirënjohës?” 64. Thuaj: “All-llahu ju shpëtin nga ajo dhe nga çdo brengosje. Megjithëkëtë ju Atij i përshkruani shok. 65. Thuaj: “Ai ka fuqi (t’ju shpëtojë, por edhe) t’ju sjellë dënim prej së larti ose prej së poshti nën këmbët tuaja apo t’ju ndaj në grupe e ta luftoni njëri-tjetrin. Shih se si i sqarojmë faktet në mënyrë që të kptojnë”. 66. E populli yt e konsideroi atë (Kur’anin) të rremë, porse ai (Kur’ani) është i vërtetë. Thuaj: “Unë nuk jam rojë e juaj”. 67. çdo lajm e ka afatin e realizimit, e më vonë, ju do të kuptoni. 68. Kur sheh ata se janë thelluar (me tallje) në çështjet Tona, largohu prej tyre derisa të kalojnë në bisedë tjetër. Nëse djalli të bën të harrosh (e rri me ta), pasi të bie ndër mend, mos rri me popullin mizor. 69. Për ata që ruhen (për besimtarët) s’ka kurrfarë përgjegjësie (që tallen), por duhet t’ju përkujtojmë në mënyrë që ruhen edhe ata (që tallen). 70. Hiqu atyre që e marrin fenë (në vend që ta resprktojnë) për lojë e dëfrim dhe i ka mashtruar jeta e kësaj bote. Ti përkujto me të (Kur’anin) që të mos bjerë njeriu viktimë e asaj që ka veprruar, e që s’ka mbrojtës as ndërmjetësues për te pos All-llahut. je ai (njeri) edhe nëse jep, çdo lloj shpagimi nuk i pranohet. Të tillët janë ata që ranë viktimë e asaj që punuan. Ata , për skak se mohuan, për pije kanë ujë të vluar e dënim të idhët. 71. Thuaj: “A pos All-llahut të adhurojmë çka nuk na sjell as dobi as dëm dhe të kthehemi mbrapa (në kufur) pasi që All-llahu na vuri në rrugë të drejtë? Dhe atëherë të bëhemi sikur ai, të cilin djallëzit e kanë rrëmbyer (e kanë hedhur)në tokë (në një humnerë) e lënë të hutuar që, edhe pse ai ka shokë që e thërrasin në rrugë të drejtë (i thonë): “Eja te ne” (ai nuk përgjigjet). Thuaj: “I vetmi udhëzim është ai udhëzimi i All-llahut, dhe se jemi urdhëruar që t’i dorëzohemi zotit të botëve. 72. (Na është thënë) Dhe falne nmazin dhe kini frikë prej Tij, se Ai është te i cili do të tubohemi. 73. E Ai është që krijoi qiejt dhe tokën me qëllim të caktuar, e (ruajuni dënimit) ditën kur thotë : “Bëhu”! Ajo bëhet. Fjala e Tij është e njëmendtë dhe Atij i takon sundimi ditën kur i fryhet “Surit” (kjo është hera e dytë). Ai e di të fshehtën dhe konkretën, është më i urti që di për çdo gjë në hollësi. 74. Përkujtoju (o i dërguar) kur Ibrahimi i tha vëllaut të vet Azerit: “A statuja (idhuj) adhuroni për zota? Unë po të shoh ty dhe popullin tënd në një humbje të sigurt. 75. E kështu Ibrahimit ia mundësuam t’i shohë madhësitë e qiejve e të tokës për t’u bërë edhe më i bindur. 76. E kur atë e mbuloi nata, ai e pa një yll e tha: “Ky është Zoti im!” E kur u zhduk ai (perëndoi) tha:” Unë nuk i dua ata që humbën”. 77. Kur e pa hënën të posa tha: “Ky është Zoti im! e kur perëndoi ajo, tha: Nëse Zoti im nuk më udhëzon, unë do të jem prej njerëzve të humbur!” 78. Kur e pa diellin të lindur, tha: “Ky është Zoti im, ky është i madh!” e kur ai perëndoi, tha: O populli im, unë jam i pastërnga ajo që ju i shoqëroni!” 79. Unë me veten time i drejtohem Atij që krijoi qiejt e tokën, larg besimeve të tjera; unë nuk jam prej atyre që i përshkruajnë shok! 80. Po atë e (me Ibrahimin) polemizoi populli i tij e ai tha: “A polemizoni me mua, rreth All-llahut e Ai më udhëzoi?” Unë nuk u frikohem atyre që ju ia bëni shok, vetëm nëse Zoti im do ndonjë send (të më godas, ai më godet). Me dijen e Tij Zoti im ka përfshirë çdo send, a nuk e merrni me mend?” 81. E si t’ju frikohem atyre që ju ia shoqëruat, e ju frikoheni për atë që i shoqëruat All-llahut pa pasur kurrfarë argumenti. E cili grup, pra, është më e drejtë të jetë i sigurt, nëse jeni që kuptoni? 82. Ata që besuan dhe besimin e tyre nuk e ngatërruan me besim të kotë, atyre u takon të jenë të sigurt dhe atajanë në rrugë të drejtë. 83. Këto janë argumentet tona që ia dhamë Ibrahimit kundër popullit të tij. Ne ngrisim në shkallë të lartë atë që duam. Zoti yt çdo send e vë në vendin e vet, asgjë nuk mund t’i fshehet. 84. Ne atij (Ibrahimit) i falëm Is-hakun dhe Jakubin dhe secilin prej tyre e udhëzuam. Më parë edhe Nuhun e patëm udhëzuar. E nga pasardhësit e tij (të Ibrahimit) udhëzuam Davudin, Sulejmanin, Ejjubin, Jusufin, Musain dhe Harunin. Kështu i shpërblejmë bamirësat. 85. (shpërblyem) Edhe Zekerijanë, Jahjanë, Isain, Iliajasin të gjithë prej të mirëve të përsosur. 86. (shpërbylem) Edhe Ismailin, Eljesanë, Junusin dhe Lutin. Të gjithë këta i veçuam mbi njerëzit tjerë. 87. Edhe disa nga prindërit, nga pasardhësit dhe nga vëllezërit e tyre i zgjodhëm (për pejgamberë) dhe i udhëzuam në rrugë të vërtetë. 88. Ky është udhëzim i All-llahut, udhëzon me të kë të dojë nga robët e Tij. E sikur t’i përshkruajnë shok Zotit (edhe ndonjë nga këta) kishte për t’iu shkuar huq ajo që kanë vepuar. 89. Ata shin që u patëm dhënë librin, urtësinë e pejgamberllëkun; e nëse këta (idhujtarët mekas) e refuzojnë këtë (pejgamberllëkun tënd), Ne e kemi siguruar këtë me një popull që nuk e refuzon. 90. Ata (të dërguarit e përmedur) ishin që All-llahu i vuri në rrugë të drejtë, andaj ti merri shembull në udhëzim. Thuaj: “Unë nuk kërkoj për këtë (komunikimin e Kur’anit) shpërblim prej jush. Ky nuk është tjetër, përveç një këshillë për mbarë njerëzit. 91. Ata (mohuesit) nuk e njohën All-llahun sa duhet njohur Atë kur thanë; “All-llahu nuk i shpalli gjë asnjë njeriu!” Thuaj: “Kush e zbriti librin, me të cilin erdhi Musai e që ishte dritë e udhërrëfyes për njerëz, e të cilin ju e bëni të shpërndarë në letra,që disa i prezentoni, kurse shumicën e fshehni. Dhe u mësuat çka nuk e dinit ju as prindërit tuaj? Thuaj: (e zbriti) All-llahu”. Mandej lëri ata që luajnë në atë kotësunë e tyre. 92. Edhe ky (Kur’an) është libër që e zbritëm; është i bekuar, vërtetues i të mëparshmes, e që t’i tërheqesh vërejtjen nënës së fshatrave (të banorëve mekas) dhe atyre përrreth saj (mbarë botës). Ata që e besojnë Ahiretin, besojnë në të (Kur’anin), ata edhe e falin namazin rregullisht. 93. E kush është më gabimtar i madh se sa ai që trillon rrenë ndaj Zotit, ose thotë: “Mua po më shpallet e nuk i është shpallur asgjë, ose se sa ai që thotë: “Do të thur diçka të ngjajshme me atë që e ka zbritur All-llahu”. E, sikur t’i shihje mizorët kur janë në agoni të vdekjes, e engjëjt kanë shtrirë duart e veta (me ndëshkim) e (u thonë): “Shpëtonie pra vetveten (nëse mundeni)”. “Tash përjetoni dënimin e turpshëm për shkak se e thoshit të pavërtetën për All-llahun, dhe ndaj argumrnteve të Tij ishit kryeneç. 94. Në të vërtetë ju na erdhët një nga një (të vetmuar), ashtu si ju krijuam së pari; keni lënë prpa shpinës atë që u patëm dhënë, e nuk po shohim se i keni me vete ndërmjetësuesit tuaj, të cilët i mendonit se për ju janë ndihmëtarë (i shoqëronit All-llahut). S’ka dyshim, është këputur lidhja mes jush, dhe mbaroi ajo çka mendonit (ndërmjjetësues apo zotëra tjerë). 95. S’ka dyshim, All-llahu është zbërthyes i farës (i kokrrës së saj) dhe i bërthamës (së pemës). Ai nxjerr të gjallin nga i vdekuri dhe Aiështë nxjerrës i të vdekurit nga i gjalli. Ky është All-llahu, e si atëherë shmangeni (nga besimi)? 96. Ai është krijues i dritës së mëngjesit. Natën e bëri kohë pushimi, e diellin dhe hënën për llogaritje të kohës. Ky (rregull) është caktim i plotfuqishmit,i gjithëdijshmit. 97. Ai është, që krijoi yjet për ju që me ta të orientoheni në errësira kur jeni në tokë ose në det. Vërtet Ne i shpjeguam argumentet tona për një popull që di të mendojë. 98. Ai është që ju krijoi (filloi) prej një njeriu; aty (mbi tokë) jetoni (qëndroni) dhe nën te do të pushoni. Ne i sqaruam argumentet një populli që di të kuptojë. 99. Ai është që lëshoi nga lartë shiun e me të nxori bimën e çdo sendi dhe prej bimës gjelbërim dhe prej tij (prej gjelbërimit) kokrra të dendura në kallinj. E nga hurmet, nga sythat tyre kalaveshë të afërt (për t’i vjelë). Edhe kopshtie me hardhi, ullinj e shegë të ngjajshme (në dukje) e të llojllojshme (në shije). Shikoni pra frutat e tyre kur i formojnë dhe kur piqen (të gjitha këto nga shiu). Edhe në këto ka fakte për njerëzit që besojnë. 100. E xhinët ia bëjnë shokë All-llahut, e në të vërtetë Ai i krijoi ata (xhinët) dhe duke mos patur kurrfarë dije, ata shpifën se Ai (Zoti) ka djem e vajza. Larg (shpifjeve) është madhëria e Tij e lartë. 101. Ai (All-llahu) është që krijo (pa kurrfarë shembulli) qiejt dhe tokën (e duke qenë i tillë), e si do të ketë Ai fëmijë kur nuk pati bashkëshorte? çdo send e krijoi Ai, dhe është më i dijshmi për të gjitha sendet e krijuara. 102. Ky është All-llahu, Zoti juaj, nuk ka të adhuruar përveç Tij, Krijues i çdo sendi, pra adhuronie Atë; Ai është mbikëqyrës ndaj çdo sendi. 103. Tëparët (e njerëzve) nuk mund ta përfshinë Atë, e Ai i ërfshinë të arët. Ai është shumë i kujdesshëm, hollësisht i njohur. 104. Juve ju erdhën argumente të qarta nga Zoti i juaj e kush i sheh (kupton) ai e ka për vete, e kush verbërohet, ai e ka për të zezën e vet. E në (pejgamberi) nuk jamërojë e juaj. 105. e kështu Ne i sqarojmë dëshmitë, ashtu që ata thonë: “Ke mësuar ti” (nga librat, po fjalës së tyre nuk i vihet veshi0 dhe që për t’ia bërë edhe më të qarta një populli që di të dallojë (të vërtetën nga e kota). 106. Ti (Muhammed) praktoko atë që t’u shpall nga Zoti yt. S’ka Zot, përveç Tij. Largohu prej idhujtarëve. 107. E sikur të donte All-llahu, ata nnuk do të ishin idhujtarë. Ne nuk të bëmë përcjellës të tyre e as që je mbikëqyrës i tyre. 108. Ju mos ua shani ata (zota) që u luten (idhujtarët), pos All-llahut, e (si hakmarrje) të fyejnë All-llahun nga armiqësia, duke mos ditur (për madhërinë e Tij). Kështu Ne i kemi zbukuruar çdo populli veprimin e vet, mandej e ardhmja e tyre është te Zoti i tyre, e Ai i shpërble për atë që vepruan. 109. Ata u betuan me një betim të fortë në All-llahun, se nëse uvjen atyre ndonjë mrekulli, do ta besojnë. Thuaj: “çështja e atyre mrekullive është te All-llahu”. E ku e dini ju, ndoshta kur të vijnë ato nuk u besojnë. 110. Ne i rrotullojmë zemrat e të parët e tyre (prej besimit) ashtu sikundër nuk e besuan atë (Kur’anin) për herë të parë, dhe i lëmë të bredhin të hutuar në atë mashtrimin e tyre. 111. E edhe sikur t’ju zbritnim Ne atyre engjëjt, t’ju flitnin të vdekurit, t’ju tubonin atyre çdo send (gjallesë) konkretisht, ata nuk kishin për të besuar, vetëm po të donte All-llahu, por shumica e tyre nuk dinë (se besimi është dhuratë nga Zoti). 112. dhe kështu (sikurse edhe ty) çdo pejgamberi i bëmë armiq disa nga njerëzit dhe nga xhinët e djallëzuar, që me fjalë të shkëlqyeshme në mënyrë të fshehtë nxit njëri-tjetrin në mashtrime. E sikur të donte Zoti yt, ata nuk do të bënin atë (armiqësi), po ti lëri ata me ato trillime. 113. Dhe që të anojnë (te ato fjalë mashtruese) zemrat e atyre që nuk besojnë boën e ardhshme dhe që të kënaqen e ngarkohen me atë që janë duke u ngarkuar (ty nuk të dëmtojnë asgjë). 114. (Thuaj) A pos All-llahut të kërkoj unë gjykatës (mes meje dhe juve)? kur Ai është që zbriti librin në mënyrë të shkoqitur? Atyre që u dhamë librin e dinë se ai (Kur’ani) është i zbritur prej Zotit tënd saktësisht, pra mos u bë prej atyre që dyshojnë. 115. Fjalët e Zotit tënd janë plot të vërteta (çka lajmërojnë) dhe plot të drejta (çka gjykojnë). S’ka kush që të ndryshoj fjalët (vendimet) e Tij. Ai është që dëgjon e di. 116. Në qoftë se u bindesh shumicës (mohuese që janë) në tokë, ata do të largojnë ty nga rruga e All-llahut. Ata nuk ndjekin tjetër vetëm supozime dhe nuk janë tjetër vetëm se rrenacakë. 117. S’ka dyshim, Zoti yt e di më së miri për atë që është larguar rruga e Tijdhe Ai është më i dijshmi për të udhëzuarit. 118. Ju (besimtarë) hani nga ajo që ( është therrur dhe) dhe është përmendur emri i All-llahut, po qe se jeni të bindur në faktet e Tij. 119. ç’keni ju që të mos hani nga ajo për të cilën është përmendur emri i All-llahut, e Ai ju sqaroi juve se çka është ndaluar për ju, përveçkur jeni detyruar (atëherë edhe harami është hallall). Një shumicë (e mohusve), duke mos pasur kurrfarë dije, por vetëm nga pasionet e tyre, duan t’i largojnë nga e vërteta (njerëzit). Po Zoti yt di më së miripër ata që i shkelin dispozitat. 120. Dhe mos bëni mëkate as haptas as fshehtas. Ata që bëjnë mëkatin do të ndëshkohen për mëkatin e bërë. 121. Dhe mos hani nga ajo që (para therjes së saj) nuk është përmendur emri i All-llahut, vërtet ajo (ngrënia) është mëkat. Djallëzit i nxisin miqtë e vet që t’ju polemizojnë juve, e nëse i dëgjoni ata, atëherë jeni si ata (idhujtarë). 122. Vallë, a është ai që qe i vdekur kurse Ne e ngjallëm dhe idhamë dritë, me të cilën ecën mes njerëzve, si ai që ka mbetur në errësirë (i humbur) dhe nuk mund të shpëtojë nga ajo? Ja, kështu (si këtij në errësirë) iu dket mirë mohusve ajo që veprojnë. 123. Dhe ashtu (sikurse në Mekë) në çdo qytet kemi bërë kriminelët e tij pari, në mënyrë që të bëjnë dredhi në të, por nuk mashtrojnë tjetër kë pos veten e tyre dhe prapëseprapë nuk kuptojnë. 124. E kur uvjen atyre ndonjë argument i prerë (për Muhammedin), ata thonë: “Kurrsesi nuk e besojmë atë (dërgesën e Muhammedit) derisa të mos na jepet edhe neve ngjajshëm me atë që iu pat dhënë të dërguarve të All-llahut”! Më së miri All-llahu e di ku ta vërë dërgesën (risalen) e vet. Ata që bën krim do t’igodasë poshtrimi dhe dënimi i fortë te All-llahu për shkak se vazhdimisht bënin hile. 125. Atë që All-llahu dëshiron ta udhëzojë, ia zgjeron zemrën për (të pranuar) islamin. Atë që dëshiron ta lërë të humbur, zemrën e tij ia bën shumë të ngusht si tëngjitej në qiell. Kështu All-llahu lëshon dënimin mbi ata që nuk besojnë. 126. Kjo është rruga e Zotit tënd, është e drejtë, Ne shpjeguam argumentet për njerëz që përkujtojnë. 127. Ata e kanë vendin e shpëtimit (Xhennetin) te Zoti i tyre; Ai është mbrojtës i tyre, për atë që ata vepruan. 128. Përkujto ditën kur Ai i tbon ata të gjithë (e u thotë): “O grumbull i xhinve, ju mashtruat shumë njerëz!” E nga njerëzit që ishin miq të tyre (tëxhinve) thonë: “Zoti ynë ne përfituam njëri prej tjetrit, dhe e arritëm afatin të cilin e caktove!” Tha: “(Zoti) Zjarri është vendi juaj, përgjithmonë jeni në të, pos (kohës) çka do All-llahu” Vërtet Zotit yt është më i urti, më i dijshmi. 129. PO ashtu (sikur u dhamë xhinve dhe njerëzve përjetim), Ne i bëjmë sundues disa mizorë mbi mizorët e tjerë për shkak të asaj që fituan (vepruan). 130. O grumbull i xhinve dhe i njerëzve! A nuk ju erdhën nga mesi juaj të dërguar t’ju rrëfejnë argumentet e Mia dhe t’ju tërheqin vërejtjen për takimin tuaj në këtë ditë? Ata thonë: “ Dëshmojmëkundër vetvetes”. I pat mashtruar ata jeta e kësaj bote dhe ashtu(të detyruar) dëshmuan kundër vetvetes se me të vërtetë e refuzonin (të vërtetën). 131. Këtë (dërgimin e të dërguarve) ngase Zoti yt,nuk është që për shkak të mëkatit të shkatërrojë një vend, e banorët etij të jenë të painformuar. 132. Po për secili (veprues) ka shkallë(që do t’i arrijë) sipas asaj që vepruan. All-llahu nuk është i pakujdesshëm ndaj asaj që veprojnë. 133. Zoti yt nuk ka nevojë për asgjë, Ai është mëshirues. Nëse do Ai, juve ju zhduk dhe sjell kë të dojë pas jush, ashtu sikurse ju solli juve nga pasardhësit e atyre që ishin para jush. 134. Ajo që iu kërcënohet (kijameti, ringjallja, llogaria, përgjegjësia) pa tjetër do të vijë, e ju nuk mund ta pengoni. (Nuk mund ta menjanoni caktimin e Zotit). 135. Thuaj: “O populli im (kurejshit)! veproni në atë që jeni, e unë do ta vazhdoj të veproj në atë që jam, e më vonë do ta dini se kujt do t’i takojë e ardhmja e lavdishme. Është e ditur se zullumqarët nuk gjejnë shpëtim. 136. Dhe nga aj që krijoi Si prej të lashtave dhe prej kafshëve shtëpake, ata (idhujtarët) ndanë një pjesë për All-llahun dhe thanë: “Kjo është për All-llahun, si mendonin ata , e kjo është e idhujve tanë”. Ajo që ishte për idhujt, nuk shkon te All-llahu, e ajo që është për All-llahun, shkon te idhujt e tyre. sa gjykim i shëmtuar është ai që gjykojnë (pjesën e idhujve e plotësonin nga ajo e All-llahut, në rast nevoje, e të All-llahut jo). 137. Kështu shumicës së idhujtarëve, idhujt ua hijeshuan atyre mbyten e fëmijëve të vet, për t’i shkatërruar (me mashtrime) dhe për ‘ua ngatërruar fenë (që e kishin pasur të Ismailit). Po sikur të donte All-llahu, ata nuk do të bënin atë, andaj hiqu tyre dhe asaj që shpifin. 138. Dhe sipas bindjes së tyre ata thoshin: “Këto kafshë dhe këto bimë janë të ndaluara, nuk mund të ushqehet me to, përveç ata, të cilëvene ua lejomë; këto janë kafshë që është ndaluar t’u hipet; këto janë kafshë jatë therrjes së tyre nuk përmendin emrin e All-llahut, duke shpifur ndaj Tij. Ai do t’i ndëshkojë ata për shpifjet e tyre. 139. Madje ata thonin: “çka është në barqet e këtyre kafshëve është vetëm për mashkujt tanë, e ndaluar për gratë tona. E nëse ishte e ngordhtë (fruti në bark) ata (mashkuj e femra) ishin të barabartë në të. Do të ndëshkojë Ai cilësimin ë tyre të rrejshëm. Ai është i përsosur në punët e Tij, i dijshëm për krijesat e Tij. 140. S’ka dyshim se kanë dështuar keq ata që mbytën fëmijët e tyre nga mendjelehtësia e pa kurrfarë dije dhe ata që duke i shpifur Zotit, shpallën të ndaluar atë që Zoti u kishte dhuruar. Ata kanë humbur rrugën e drejtë dhe prej fillimit nuk ishin në udhëzim. 141. Ai (All-llahu) është që krijoi kopshtie (bimët e të cilave) të ngritura lart (në shtylla) dhe të rrafshta (të shtrira në tokë), edhe hurmet dhe drithërat me frute (shije) të ndryshme; (krijoi) ullinjtë dhe shegët e ngjashme (nga shija). Hani frutat e tyre kur të piqen dhe ditën e korrjes (të vjeljes) së frutave jepne atë pjesë që është obligim (të varfërve e nevojlive) dhe (hani-jepni) mos teproni, pse Ai nuk i do shkapërderdhësit. 142. Nga kafshët (shtëpiake krijoi) edhe aso për ngarkim (për hipje)dhe aso, prodhimi i të cilave përdoret për shtrojë (leshi i tyre ose për therrje. Haninga ajo që All-llahu ju dhuroi, e mos ndiqni gjurmët (rrugët) e shejtanit, pse ai është armik juaj i hapët. 143. Ai (krijoi) tetë lloje (nga kafshët shtëpiake): prej deleve dy (dash e dele), prej dhive dy (cjap e dhi). Thuaj: “A janë të ndaluar (haram) dy meshkuj apo dy femra apo çka mbanë (pjell) mitra e dy (llojeve të tyre) femrave?” Më tregoni, pra, me fakte të ditura (e jo me trillime) nëse jeni të sinqertë. 144. Ai (krijoi) edhe nga devet dy (lloje) dhe nga lopët dy (lloje). Thuaj: “A dy meshkuj i ka ndaluar (haram), a dy femrat, pse çka mban mitra e dy (llojeve të tyre) femrave?” A mos ishit të pranishëm kur All-llahu ju porositi me këtë (hallall apo haram)?” E kush është më mizor se ai që trillon rrenë për All-llahun dhe ashtu t’i humbë njerëzit në mungesë të dijes. All-llahu nuk vë në rrugë të drejtë mizorët. 145. Thuaj: “Në atë që më është shpallur mua (në Kur’an) nuk po gjej diçka të ndaluar nga ushqimi, përveç në qoftë se ai (ushqimi) është: coftinë, gjak i derdhur ose mish derri, ai i ndytë, dhe pos asaj që është therrur jo në emër të All-llahut (por të ndonjë idhulli) e që është mëkat. E kush detyrohet (t’i hajë këto të ndaluara), por duke mos pasur për qëllim shijen dhe duke mos e tepruar; Zoti yt është që falë e mëshiron shumë. 146. E (posaqërisht) ndaj atyre qëjanë jehudi Ne kemi ndaluar çdo (kafshë) thundrake: nga lopët dhe delet u kemi ndaluar dhjmin e tyre, pos atij (dhjami) në shpinën dhe në zorrët e tyre dhe pos atij të përzier me ndonjë asht. Këtë (masë-ndalesë) e morëm si ndëshkim ndaj mëkatit të tyre. S’ka dyshim, Ne jemi të vërtetë (në çka ju rrëfejmë). 147. PO, në qoftë se (për këtë jehuditë) të përgënjeshtrojnë Thuaj: “Samëshirues i madh është ky Zoti juaj,po (mos u mashtroni) dënimi i Tij për njerëzit kriminelënuk mund të prapësohet!” 148. E ata që i shoqëruan Zotit, do të thoshin: “Sikur të donte All-llahu nuk do t’i bëim shok (nuk do të ishim idhujtarë), as ne, as prindërit tanë, e as nuk do të ndalonim asnjë send. ”Kështu patëngënjyer edhe ata që ishin para tyre derisa (për shkak të mëkatit) përjetuan dënimin tonë të ashpër. Thuaj: “A mos keni ndonjë fakt e të na prezentoni atë neve?” Ju i mbështeteni vetëm hamendjes, në të vërtetë,vetëm gënjeni. 149. Thuaj: “All-llahu ka argumentin më të plotë dhe sikur të donte Ai do t’ju vinte në rrugë të drejtë të gjithëve. 150. Thuaj: “Sillni dëshmitarët, të cilët dëshmojnë se All-llahu ndaloi (bëri haram) ato ( që i ndalonin vetë). Nëseda të dëshmojnë rrejshëm, ti mos dëshmo bashkë me ta dhe mos shko pas dëshirave të atyre që argmentet Tona i bënë të rremedhe pas atyre që nuk besojnë jetën e që largohen prej Zotit të tyre (adhurojnë tjetër). 151. Thuaj: “Ejani t’ju lexojë atë që me të vërtetë ju ndaloi Zoti juaj: të mos i shoqëroni Atij asnjë send, të silleni mirë me prindërit, të mos i mbytni fëmijët tuaj për shkak të varfërisë, sepse Ne u ushqejmë juve dhe ata, të mos u afroheni mëkateve të hapta apo të fshehta, mos e mbtni njeriun sepse mbytjen e tij e ndaloi All-llahu, përpos kur është me vend. Këto janë porositë e Tij, kështu të mendoni thellë. 152. Mos iu afronu pasurisë së jetimit derisa ai të arrijë pjekurinë, (mund t’i afroheni) vetëm në mënyrë më të mirë, zbatoni me drejtësi masën dhe peshojën, Ne nuk ngarkojmë asnjë njeri përtej mundësive të tij. Kur të flitni (të dëshmoni), duhet të jeni të drejtë edhe është çështja për (kundër) të afërmit, dhe zotimin e dhënë All-llahut plotësonie. Këto janë me çka Ai ju porositë kështu që të përkujtoni. 153. Dhe se kjoështë rruga (feja) Ime e drejtë (që e caktova për ju), pra përmbajuni kësaj, e mos ndiqni rrugë të tjerae t’ju ndajnë nga rruga e Tij. Këto janë porositë e Tij për ju, ashtu që ë ruheni. 154. E Musait i dhamë librin plotësim (i të mirave) për atë që tregon bindje të mirë, dhe sqarues për çdo send, udherrëfyes e mëshirë, ashtu që të besojnë se do të takohen me Zotin e tyre. 155. Dhe ky libër, dobi prurës, Ne e zbritëm, përmbanju këtij, ruajuni shtu që të mëshiroheni. 156. (E zbritëm Kur’anin) Që të (mos) thoni: “Libri u zbrit vetën dy grupeve para nesh (jehudive e të krishterëve) dhe se ne ishim të panjohur me librat (me mësimet) e tyre. 157. Dhe që të (mos) thoni: “Sikur të na kishte zbritur neve libri, (sikurse u zbriti atyre dy grupeve) ne do të ishim edhe në të udhëzuar se ata. Juve ju erdhi nga Zoti juaj argumenti (Kur’ani), ju erdhi udhëzimi, mëshira. E kush është më zullumqar se ai që argumentet eZOtit i bën të rreme dhe ua këthen shpinën atyre? Ne do t’i ndëshkojmë me ndëshkim më të rëndë ata që ua kthyen shpinën argumenteve Tona, për shkak të prapësimit që bënë. 158. A mos janë duke pritur tjetër ata (pas këtyre fakteve) vetëm t’ju vjë engjëjt (t’ua marrin shpirtin), të vijë Zoti yt (urdhëri për shkatërrim) ose të vijnë disa nga shenjat e Zotit tënd, (në) ditën kur vijnë disa shenja të Zotit tënd, asnjë njeriu nuk ivlen besimi i Tij nëse nuk ka besuar më parë ose nuk ka bërë në besimin e tij kurfarë të mire. Thuaj: “Pritni, edhe ne jemi duke pritur!” 159. Vërtet at që e përqanë fenë e tyre dhe u ndanë në grupe, ti (Muhammed) nuk ke kurfarë përgjegjësie. çështja e tyre është vetëm te All-llahu, Ai do t’i njohë me atë që punuan. 160. Kush vjen me një (punë) të mirë, ai (në ditën e gjykimit) shpërblehet dhjetë fish, e kush vjen me (vepër) të keqe, ai ndëshkohet vetëm për të. Atyre nuk u bëhet e padrejtë. 161. Thuaj: “Vërtet Zoti im më udhëzoi në rrugë të drejtë, që është fe e drejtë, fe e Ibrahimit, që ishte larg besimeve të kota. Ai (Ibrahimi) nuk ishte idhujtar! 162. Thuaj: “Namazi im, kurbani im dhe vdekja ime janë thjesht për All-llahun, Zotin e botëve. 163. Ai nuk ka shok (nuk adhuroj tjetër). Me këtë (thjeshtësi të adhurimit vetëm për Zotin) jam i urdhëruar dhe jam i pari i muslimanëve (i pari që pranoj dhe bindem)! 164. Thuaj: “ A të kërkojë Zot pos All-llahut, e Ai është Zot i çdo sendi (ekzistues) dhe dëmi i secilit person është kundër vetes. Askush nuk do të bartë barrën e tjetrit. Mandej, kthimi juaj është te All-llahu; e Ai ju njohton për atë që përçaheshit. 165. Ai është që ju bëri sundues (zëvendësues) në tokë (pas shkatërrimit të atyre që ishin më parë) dhe lartësoi në një shkallë më të lartëdisa nga ju mbi të tjerët, për t’ju sprovuar në atë që u dha. All-llahu është ndëshkues i shpejtë, është që falë e Mëshirues. [[Category:Kur'ani]] 1733 4646 2006-08-14T10:53:11Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Elif, Lam, Mim, Sadë. 2. (Ky është) Libri, që të është ty, që me të t’u tërheqësh vërejtjen dhe t’i këshillosh besmtarët, pra të mos ketë shtrëngim në gjoksin tënd (për kumtimin e tij). 3. Përvetësoni atë që ju është zbritur nga zoti juaj, e mos zini miq (përkrahës) pos Tij. Pak është ajo që po merrni përvojë. 4. Sa fshatra (banorë) kemi shkatërruar (me fajin e tyre) e dënimi Jonë u erdhi natën, a (ditën) kur ishin duke pushuar (duke fjetur). 5. Kur u erdhi atyre dënimi Jonë, s’kishin ç’të kërkonin tjetër, vetëm të thonë: “Vërtet,ne ishim zullumqarë” (të pranojmë gabimin). 6. Ne patjetërdo të marrim në përgjegjësi ata, të cilëve u është dëguar (pejgamber), e do t’i marrim në pyetje edhe të dërguarit. 7. Dhe duke e ditur mirë Ne do t’u rrëfejmë atyre (për atë që punuan), se Ne nuk ishim që mungonim (ishim të pranishëm). 8. Atë ditë eshimi (masa) është i drejtë. Atij që i rëndohen peshojat ,ata janë të shpëtuar. 9. Kujt i vijnë lehtë peshojat, ata e humben vetveten, ngase i refuzan argumentet Tona me të padrejtë. 10. Ne ju vendosëm në tokë dhe ju mundësuam jeesën (mjetet për të jetuar), e pak prej jush po falënderoni. 11. Ne ju krijuam pastaj ju dhamë formën, e mandej ngjëjve u thamë: “bëni sexhde për Ademin”. Ata i bënë sexhde pos Iblisit. Ai nuk qe prej atyre që bënë sexhde. 12. (All-llahu) tha: “çka të pengoi ty të bësh sexhde, kur Unë të urdhërova?” Ai (Iblisi) tha: “Unë jam më i vlershëm se ai, më krijove mua nga zjarri, e atë e krijove nga balta!” 13. (All-llahu) Tha: “Zbrit nga ai (Xhenneti), nuk të takon të bësh kryelartësi në të, dil jashtë, s’ka dyshim ti je i poshtëruar”. 14. (Iblisi) Tha: “Më afatizogjer ditën kur ringjallen (njerëzit)!” 15. (All-llahu) Tha: “Ti je i Afatizuar!” 16. (Iblisi) Tha: “Për shkak se më humbe mua, unë do t’u ulem atyre (do t’u zë pusi)në rrugën Tënde të drejtë, 17. Mandej, do t’ju sillem atyre para, prapa,ga edjathta dhe nga e majta e tyre, e shumicën e tyre nuk do ta gjejsh që të falënderohen (të besojnë)!” 18. (All-llahu) Tha: “Dil nga ai (Xhenneti), i urrjetur, i dëbuar. Kush prej tyre vjen pas teje, Unë kam për ta mbushur Xhehennemin me të gjithë ju. 19. (Ne i thamë) o Adem, ti dhe bashkëshortja jote zini vend në Xhennet, hani nga të doni, e mos iu afroni kësaj peme, pse do të bëheni prej zulumqarëve (të vetvetes suaj). 20. Shejtani i nxiti ata të dy (i mashtroi), që t’ua zbulojë atyre pjesët e turpshme që u ishin të muluara dhe tha: “Zoti juaj nuk ua ndaloi ju dyve atë pemë vetëm që të mos bëhi meleqë (engjëj), ose të mos bëheni prej të përjetshmëve . 21. Dhe ju bëri be atyre (duke u thënë) se: unë jam këshillues për ju. 22. Atëherë me mashtrim i zbriti (në nivel të palakmueshëm). E kur e shijuan pemën u zbulua vendturpi i tyre dhe filluan të mbulojnë atë (duke vënë gjeth mbi gjeth) nga gjethet e (pemëve të) Xhennetit. Zoti i tyre i thirri (duke u thënë): “A nuk ua ndalova ju dyve atë pemë dhe a nuk ju thashë ju dyve se shejtani është armik i haptë për ju?!” 23. Ata të dy thanë: “Zoti ynë, ne i bëmë të padrejtë vetvetes, në qoftë se nuk na falë dhe nuk na mëshiron, ne me siguri do të jemi prej të shkatërruarve!” 24. (All-llahu) tha: “Zbritni, jeni arimk i njëri-tjetrit. Në tokë ju e keni vehdqëndrimin (vendbanimin) dhe përjetim deri në një kohë. 25. Tha: “Në të (në tokë) do të jetoni (do të gjallëroni), në të do të vdesni (do të varroseni) dhe prej saj do të nxirreni (do të ringjalleni). 26. O bijtë e Ademit, Ne krijuam për ju petk që ju mbulon vendturpësinë dhe petk zbukues. Po petku i devotshmërisë, ai është më i miri. Këto janë argumentet e All-llahut, ashtu që ata të përkujtojnë. 27. O biktë e Ademit, të mos ju mashtrojë kurrsesi sejtani sikurse i nxori prindërit tuaj nga Xhenneti, zhveshi prej tyre petkun e tyre që t’ju dalë në shesh lakuriqësia e tyre. Vërtetë ai dhe shoqëria e tij ju sheh, ndërsa ju nuk e shihni. Ne i kemi bërë shejtanët miq të atyre që nuk besojnë. 28. Kur (punojnë ata (idhujtarët) diçka të shëmtuar, thonë: “Ne i gjetëm që kështu prindërit tanë, edhe All-llahu na urdhëroi këtë (vizitën rreth Qabes lakuriq). Thuaju: “All-llahu nuk urdhëron të shëmtuarën, a thoni për All-llahun çka nuk dini?” 29. Thuaj: “All-llahu më urdhëroi mua drejtësinë dhe në tërësi kthejuni Atij në çdo namaz (lutje) dhe adhuronie Atë duke qenë të sinqertë në lutje vetëm për të. Ashtu sikur ju filloi (krijoi) sëpari do të ktheheni te Ai. 30. Një grup (nga ju) Ai e vuri në rrugë të drejtë, e nga një grup meritoi të jetë i hmbur, pse ata (të hmburit) shejtanët i morën për miq, e megjithatë mrndonin se ishin në rrugë të drejtë. 31. O bijtë e Ademit, vishuni bukur për çdo namaz (lutje), han dhe pini e mos teproni, pse Ai (All-llahu) nuk i do ata që e teprojnë (shkapërderdhin). 32. Thuaj: “Kush i ndaloi bukuritë dhe ushqimet e mira që All-llahu i krijoi për robtë e vet?” Thuaj: “Ato janë në këtë botëpër ata që besuan, e në ditën e kijametitjanë të posaqme për ta. Kështu i sqaron argumentet një populli që kupton. 33. Thuaj: “Zoti im i ndaloi vetëm të këqijat e turpshme, le të jenë të hapta ose të fshehta, ndaloi mëkatin, mdaloi shtypjen e tjetrit pa të drejtë, ndaloi t’i mvishni All-llahut shok pa patur për të kurrfarë argumenti, dhe ndaloi të thoni për All-llahun atë që nuk e dini se është e vërtetë. 34. çdo popull (që përgënjeshtroi pejgamberët) ka afatin e vet, e kur t’u vijë afati tyre, ai nuk mund të shtyhet për një ashnjë moment, e as të përngutet më parë. 35. O bijtë e Ademit, juve ju vijnë të dërguar nga mesi juaj, ju përkujtonë faktet e Mia (shkoni pas tyre). E kush ruhet dhe përmirësohet, për ta s’ka as frikë as s’kanë përse të pikëllohen. 36. E ata që i konsideruan të rreme faktet tona dhe kryelartësi u larguan prej tyre, ata janë banues të zjarrit dhe në të janë përjetë. 37. Kush është më mizor se ai që trilin shpifje ndaj All-llahut, apo i përgënjeshtron argumentet e Tij? Ata e arrijnë pjesën e tyre që u është caktuar (në shënime) deri kur t’u vijnë atyre të dërguarit tanë (mekaiket) t’ju marrin shpirtine u thonë: “Ku janë ata që pos Zotit i lutshit?” Ata thonë: “Kanë humbur prej nesh” dhe ashtu dëshmojnë për vete se ishin mohues (kafira). 38. (All-llahu) Ju thotë: “Hyni në Xhehennem me atë popull që ishte para jush nga xhinët dhe nga njerëzit (e që ishin si ju). Sa herë që një gruphyn në të , e mallkon atë të mëparshmin derisa kur të arrijnë në të të ggjithë, grupi i fundit i tyre thotë për grupin e parë: “Zoti ynë, këta (pari) na kanë humbur neve (nga rruga e drejtë), pra shtoju dënimin me zjarr atyre!” (All-llahu) Thotë: “Për secilin (grup) është (dënimi) i shtuar, por ju nuk po dini. 39. Të parët e tyre (paria) të mbramëve të tyre ju thotë: “ Ju nuk keni përparësi ndaj nesh (pse vetë keni bërë kufur), shijone pra dënimin për atë që e fituat!” 40. Nuk ka dyshim se ata që përgënjeshtruan argumente Tona dhe nga mendjemadhësia u larguan prej tyre, atyre nuk u hapen dyert e qiellit dhe nuk do të hyjnë në Xhennet deri të përbirojë devja vrimën e gjilpërës. Ja, kështu i shpërblejmë kriminelët. 41. Për ata është përgattitur shtrat nga zjarri dhe mbulojë (mga zjarri). E kështu pra i shpërblejmë zullumqarët. 42. Ata që besuan dhe bënë vepra të mira, e Ne as që obligojmë ndoken çka nuk ka mundësi (të veprojë), të tillët janë banues të Xhennetit dhe në të janë përgjithmonë. 43. Nga zemrat e tyre kemi hequr (kemi zhdukur) çdo gjë që ishte krijuar nga zilia (nga urrejtja), janë në Xhennet, ku rrjedhin lumenj, e ata thonë: “falënderojmë All-llahun që na udhëzoi për këtë (për iman, për punë të mira,na hoq zilinë, na futi në Xhennet), pse sikur të mos na drejtonte All-llahu, ne nuk do të dinim të udhëzoemi. Vërtet, të dërguarit e Zotit na e thanë të vërtetën dhe ne i besuam!” E atyre u drejtohet thirrje: “KY është Xhenneti, iu dha juve për atë që vepruat. 44. Ata të Xhennetit i thërrasin (i pyesin) banuesit e zjarrit e u thonë: “Ne e gjetëm të vërtetë atë që na e pat premtuar Zoti në, e ju (banues të zjarrit) a e gjetët të vërtetën atë që pat premtuar Zoti juaj?” Ata (banuesit e zjarrit) thonë: “Po”. Atëherë në mes të tyre (mes dy grupeve) thërret një zë: “Mallkimi i All-llahut qoftë mbi zullumqarët!” 45. Ata që penguan nga rruga (imani) e All-llahut dhe që kërkuan strembërimin e saj dhe ata që ishin mohues të botës tjetër. 46. E mes atyre dyve (dy grupeve) është një perde (mur), e mbi Araf (lart mbi mur) janë burra që i njohin secilin (të Xhennetit dhe të Xhehennemit) me shenjat e tyre. Ata i thërrasin banuesit e Xhennetit: “Paqja (shpëtimi) qoftë mbi ju!” Ata (të Arafit) nuk kanë hyrë në të, po shpresojnë. 47. E kur u shkon shikimi i tyre nga ata të Xhehennemit, Thonë: “Zoti ynë mos na bë neve me mizorët!” 48. Ata të Arafit i thërrasin do burra që i njohin me shenjat e tyre dhe u thonë: “çka ju vlejti ai grumbullimi juaj (në pasuri e numër) dhe ajo që bënit kryelartësi?” (e tash jeni në Xhennenem). 49. A këta janë ata (besimtarët), për të cilët betoheshi se nuk ka për t’i përfshirë mëshira e All-llahut?” (në mënyrë ironike i përqeshin kufarët, mandej u thonë besimtarëve): “Vazhdoni në Xhennet, as nuk ka frikë për ju, as nuk keni për t’u brengosur!” 50. Banuesit e zjarrit i thërrasin (dhe i lusin) ata në Xhennet (duke ju thënë): “Na qitni diç nga uji apo nga ajo që u ka dhënë All-llahu (se mbaruam nga etja)!” Ata (në Xhennet) thonë: “All-llahu i ka ndaluar që të gjitha këto për jobesimtarët!” 51. Ata që fenë e tyre e morrën tallje e lojë dhe të cilët i mashtroi jeta e dynjas. Sot, pra, Ne i harrojmë ata sikurse na e patën harruar takimin e kësaj dite të tyre dhe, sikurse i refonin argumentet Tona!” 52. Ne u sollëm atyre (mekasve) një libër (Kur’anin) që ua shkoqitëm në baza të diturisë, e që është udhërrëfyes e mëshirë për ata që besojnë. 53. Ata nuk presin tjetër, por vetëm atë që do t’u vijë. E atë ditë kur t’u vijë (dënimi i premtuar) ajo që e pritnin, ata të cilët më parë e kishin harruar thonë+. “Vërtet të dërguarit e Zotit tanë erdhën me fakte të vërteta, a kemi ndonjë ndërmjetsues që të na shpëtojë, ose të kthehemi (në dynja) e të veprojmë tjetër nga ajo që vepruam” Ata shkatërruan vetveten dhe ushkoi huq trillimi ë bënin. 54. Vërtet, Zoti juaj, All-llahu është Ai që krijoi qiejt dhe tokën brenda gjashtë ditësh, pastaj qëndroi mbi Arshin, Ai e mbulon ditën me natë, që me të shpejtë e kërkon atë (mbulimin e dritës së ditës), edhe dielli, edhe hëna e edhe yjet i janë nënshtruar sundimit të Tij. Ja, vetëm Atij itakon krijimi dhe sundimi. I madhëruar është All-llahu, Zoti i botëve. 55. Lutnie Zotin tuaj të përulun e në heshtje, pse Ai nuk ido ata që e teprojnë. 56. Mos bëni çrregullime në tokë pas rregullimit të saj (me të ardhur të pejgamberëve) dhe lutnie Atë duke pasur frikë (dënimin) dhe duke shpresuar (mëshirën. S’ka dyshim se mëshira e All-llahut është pranë atyre të mirëve. 57. Ai është që i lëshon erërat si myzhde pranë mëshirës (shiut) së Tij. E kur ato (erëra) barin re të mëdha mbi, ne i sjellim mbi një tokë të vdekur dhe lëshojmë në të ujin (shiun), dhe me të (me ujin ) nxjerrim të gjithë fruta. Kështu i nxjerrim (i ngjalllim) të vdekurit, ashtu që të përkujtoni (fuqinë e Zotit). 58. Me lejen e All-llahut toka e mirë mbinë bimët, e ajo që nuk është kualitative, ajo nuk mbinë vetëm (pak) me vështirësi. Kështu Ne i rradhisim argumentet Tona për ata që falenderojnë. 59. Ne patëm dërguar Nuhun te populli i vet, e ai i tha: “O populli im, adhuronie vetëm All-llahun, nuk keni zot tjetër pos Tij. Unë kam frikë për dënimin Tuaj në një ditë të madhe!” 60. Paria e tij tha: “Ne po të shohim (në këtë që na thërret) plotësisht të humbur!” 61. (Nuhu) Tha: “O populli im, unë nuk kam kurrfarë humbje, por unë jam i dërguar prej Zotit të botëve!” 62. “Unë ju kumtoj juve shpalljet e Zotit tim, ju këshilloj dhe unë di nga Zoti im çka ju nuk dini!” 63. “A mos u çuditët që shpallja ju erdhi nga Zoti juaj përmes (gjuhës së) një njeriu nga mesi juaj, për t’ju tërhequr vërejtjen që të ruheni dhe ashtu të shpëtonni!” 64. Po ata e përgenjeshtruan atë (Nuhun), e Ne e shpëtuam atë dhe ata që ishin me të në anije, ndërsa ata që përgenjeshtruan faktet tona i fundosëm. Vërtet, ata ishin popul i verbër. 65. Edhe te (populli) Ad-i (dërguam) vëllain e tyre Hudin, e ai tha: “O populli im, adhuronie (një Zot) All-llahun, ju nuk keni zot pos Tij, a nuk po frikësoheni?!” 66. Paria që nuk besoi nga populli i tij tha: “Ne po të shohim mendjelehtë dhe të konsiderojmë vërtet rrenacak!” 67. Tha (Hudi): “O populli im, nuk jam mendjelehtë (nuk kam të metë mendore), por unë jam i dërguar prej Zotit të botëve”. 68. (Jam idërguar( Që t’u komunikoj shpalljet e Zotit tim dhe unë jam këshillues besnik për ju. 69. Amos ju erdhi çudi që ju erdhi përmes një njeriu nga mesi juaj, e për t’ju tërhequr vërejtjen. Perkujtoni kur Ai ju bëri sundues pas popullit të Nuhut dhe ju shtoi fuqinë fizike. Përkujtoni të mirat e All-llahut që të gjeni shpëtim. 70. Ata thanë: “A na erdhe (të na frikësosh) që ta adhurojmë vetëm All-llahun e të braktisim atë çka adhuronin prindërit tanë? Nëse je i vërtet (çka thua) sillna atë që na premton (kërcenohesh)”. 71. (Hudi) Tha: “Juve ju gjeti dënimi dhe përbuzja nga Zoti juaj. A më polemizoni mua për emra (të idhujve) që i emëruat ju dhe prindërit tuaj, e që për ta All-llahu nuk shpalli kurfarë argumenti? Pritni pra, (dënimin) edhe unë ë bashku me ju jam duke e pritur”. 72. Ne më mëshirën tonë e shpëtuam atë dhe ata që ishin me të, dhe ishkulëm nga rrënja, ata që përgenjeshtruan argumentet Tona dhe nuk ishin besimtarë. 73. Edhe te (populli) i Themudit u dërguam vëllain e tyre, Salihun, e ai ju tha: “O populli im, besonie All-llahun (një) nuk keni zot tjetë pos Tij. Që, ju erdhi argumenti nga Zoti juaj. Ja, kjo devja është mrekulli për ju. Linie këtë të lirë të hajë në tokën e All-llahut dhe kurrsesi mos e merrni me të keq, e t’ju kapë dënim i dhembshëm. 74. Përkujtoni All-llahun kur Ai ju bëri sundues pas Adit, ju vendosi në tokë e ju në rrafshin e saj ndërtoni pallate, kurse në kodrina ngritni shtëpia, përkujtoni të mirat e All-llahut e mos u bëni shkatërrues në tokë. 75. Krerët kryelartë nga populli i tij thanë atyre që ishin më të dobët e që kishin besuar: “A e dini se me të vërtetë Salihu është i dërguar nga Zoti i tij?” Ata thanë: “Vërtet, ne jemi besimtarë të asaj me çka është dërguar”. 76. Ata kryelartit thanë: “Ne jemi mojues (jobesimtarë) të asaj që ju i besuat”. 77. Ata e therrën devën dhe me kryelartësi shkelën dispozitëne Zotit të tyre dhe thanë: “O Salih atë me çka na u kërcenove, nëse je prej të dërguarve”. 78. Atëherë ata përjetuan tërmetin dhe u gdhinë në shtëpitë e tyre kufoma të ngrira. 79. Ai uzmbraps prej tyre e tha: “O populli im, unë ju komunikova dërgesën e Zotit tim, ju këshillova sa munda, por ju nuk i përfillni këshilluesit”. 80. Përkujto kur popullit të vet Luti i tha: “A punoni të shëmtuaren, që asnjë nga popujt e botës nuk e bëri para jush”. 81. Vërtet, ju të shtyrë nga epshet u afroheni burrave duke i lënë gratë. Po ju jeni popull i shfrenuar”. 82. Përgjigjja e popullit të tij nuk ishte tjetër vetëm se të thoonë: “Dëboni ata (Lutin me besimtarë) nga vendbanimi juaj, ata janë njerëz që ruhen shumë (e i largohen të shëmtuarës)”. 83. Ne shpëtuakm atë dhe familjen e tij, pos gruas së tij që mbeti aty (ndër të shkatërruarit). 84. Ne lëshuam mbi ata një lloj shiu (me gurë). E shiko se si ishte fundi i kriminelëve! 85. E në Medjen (dërguam) vëllain e tyre Shuajbin. Ai tha: “O popuuli im, adhuronie All-llahun (një), ju nuk keni zot tjetër pos Tij. Juve ju erdhi mrekullia nga Zoti juaj. Zbatoni drejtë matjen dhe peshojën, e mos u bëni padrejtësi njerëzve në sendet e tyre, dhe mos bëni çrregullime në tokë pas përmirësimit të saj. Këto janë më të dobishme për ju, nëse jeni besimtarë. 86. Mos zini pusi në çdo rrugë e të kërcënoheni dhe ta pengoni nga rruga e All-llahut atë që i ka besuar atij (Shuajbit), e të kërkoni shtrembërimin e asaj (e rrugës). Përkujtoni kur ishit pakicë e Ai ju shumoi dhe shikoni se sifndi i çrregullusve. 87. E në qoftë se një grup prej jush është që besoi asaj me të cilën unë u dërgova, enjë grup nuk, duroni deri të gjykojë All-llahu, e Ai është gjykatësi më i mirë. 88. Paria, që ishte krjelartë nga populli i tij, tha: “O Shuajb, ne do të dëbojmë ty dhe së bashku me ty edhe me ata që besuan nga fshati ynë, ose pa tjetër të ktheheni në fenë tonë”. Ai (Shuajbi)tha: “A edhe nëse ne nuk e dëshirojmë atë (kthimin)?”. 89. Ne do të kemi shpifur gënjeshtër ndaj All-llahut, nëse ktheheni në fenë tuaj (idhujtare), pasi që All-llahu na shpëtoi nga ajo. Nuk është për ne të kthehemi në të vetëmnëse është dëshira e All-llahut, Zotit tonë. Zoti ynë ka përfshirë me diturinë e vet çdo send, ne ju kemi mbështetur All-llahut. Zoti ynë, vendos mes nesh dhe mes popullit tonë gjykimin tënd të drejtë, se Ti je më i miri gjykatës. 90. Krerët prej popullit të tij, që nuk besuan, i thanë: (Popullit i thanë) Nëse shkoni (pranoni)pas Shuajbit, (pas fesë së tij) atëherë ju jeni me siguri të dëshpëruar. 91. Ata (popullin e padëgjueshëm) i kapi tërmet i fortë dhe aguan në shtëpitë e tyre kufoma të gjunjëzuara. 92. Ata që përgënjestruan Shuajbin, sikur nuk ekzistuan fare aty, ata që konsideruan Shuajbin rrenacak, vërtet ishin të dështuarit. 93. E ai (Shuajbi) u kthye e tha: “O populli im, vërtet unë ju kumtova porositë e Zotit tim, ju dhashë këshilla, e si të brengosem për një popull që nuk besoi”. 94. Ne nuk e dërguam asnjë pejgamber në ndonjë vendbanim e që nuk e ndëshkuam atë (popullin) me skamje e vështirësi të tjera, në mënyrë që ata të përulen (të binden). 95. Mandej e zqvendësuam të keqen me të mirën derisa u shumuan ato (të mirat) e thanë: “Pridërit tanë i pat goditur skamja e mjerimi” (ky është rregull natyror, po ata nuk falënderuan). Atëherëbefas i dënuam pa e vërejtur ata. 96. E sikur banorët e këtyre vendbanimeve të kishin besuar dhe të ishin ruajtur, Nedo t’ju hapnim begati nga qielli e toka, por ata përgënjeshtruan, andaj i dënuam me shkatërrim për atë që merituan. 97. A mos u siguruan banorët e fshatrave nga dënimi jonë kur ata ishin fjetur (natën)? 98. A mos u siguruan banorët e fshatrave nga dënimi jonë para dite kur ata ishin duke luajtur? 99. A mos u siguruan ata prej ndëshkimit të All-llahut? Nuk sigurohet kush prej frikës së ndëshkimit të All-llahut pos njerëzve të humbur. 100. A nuk e kanë të qartë ata që trashëguan tokën pas banorëve të saj (që u shkaktërruan) se, nëse dëshirojmë Ne i godasim (i dënojmë)për mëkatet e tyre, ua mbyllim zemrat e tyre, dhe ata nuk dëgjojnë (këshillat). 101. Këto janë fshatra për të cilat po të tregojmë disa nga lajmet e tyre. Atyre iu patën ardhur të dërguarit e tyre me argumente (me mrekulli), por ata nuk i besuan asaj të cilën më parë e kishin gënjyer. Ja, kështu vulos All-llahu zemrat e atyre që nuk besojnë. 102. Ne te shumica e tyre nuk gjetëm zbatimin e premtimit, e gjetëm shumicën e tyre jashtë bindjes (respektit). 103. Mandej pas tyre dërgam Musain me mrekulli të argumentuara te faraoni dhe rrethi i tij, e ata i refuzuan ato, e shih se si ishte përfudimi i shkatruesve? 104. Musai tha: O faraon, s’ka dyshim, unë jam i dërguar prej Zotit të botëve”. 105. Është dinjitet për mua ta them për All-llahun vetëm të vërtetën. Unë u kam ardhur me argumente nga Zoti jaj, lejoi pra beni israilët të vijnë me mua!” 106. Ai (faraoni) tha: “Nëse ke ardhur me ndonjë argument, dhe nëse je ai që thua, na trego pra at argument”. 107. Ai (Musai) e hodhi shkopin e vet, kur ja, u shfaq gjarpër i vërtetë. 108. Dhe e nxori dorën e vet, kur qe, për shikuesit dritë e bardhë. 109. Rrethi i parisë nga populli i faraonit tha: “Ky nuk është tjetër pos magjistar i përsosur”. 110. Ai dëshiron t’ju nxjerrë prej tokës suaj: “E çka më urdhëroni (propozoni ju)?” 111. Ata (krerët) thanë: “Ndale atë dhe vëllaun e tij, e na dërgo nëpër qytete tubues (të magjistarëve). 112. Të sjellin çdo magjistarë të dijshëm (të aftë). 113. Magjistarët erdhën te faraoni, e thanë: “ ne do të kemi shpërblim, në qoftë se dalim fitues!” 114. Ai (faraoni) tha: “Po, dhe ju do të jeni prej të afërmëve të mi”. 115. Ata (magjistarët) thanë: “O Musa, (zgjidh)-ose do të hedhish ti ose ne po hedhim?” 116. Ai (Musai)tha: “Hidhniju”! Ekur hodhën ata (shkopinjë e litarë), magjepsën sytë e njerëzve, i frikësuan ata dhe sollën një maji të madhe. 117. E Ne e frymëzuam Musain (duke i thënë): “Hidhe shkopin tënd!” Kur qe , ai gëlltiste atë që kishin magjepsuar. 118. Atëherë u dëshmua e vërteta dhe u zhduk ajo që kishin përgatitur. 119. Aty u mundën ata (magjistarët dhe faraoni) dhe u kthyen të poshtëruar. 120. E magjistarët u hodhën (u përulën) në sexhde), 121. Dhe thanë: “Ne i besuam Zotit të gjithësisë, 122. Zotit të Musait dhe të Harunit!” 123. E faraoni tha: “I besuat atij (Musait) para se t’ju lejoja unë? Kjo është një dredhi që ju e përgatitët në qytet (Misir) për t’i ëbuar prej tij banorët e tij (kibtët), po më vonë do ta kuptoni (çka do t’ju gjejë). 124. Kam për t’ua prerë duartë dhe këmbët tërthorazi, pastaj të gjithë juve do t’ju gozhdoj. 125. Ata (që besuan) hanë: “S’ka dyshim, ne jemi të kthyer te Zoti ynë”. 126. Ti nuk hakmerresh ndaj nsh vetëm pse besuam në argumentet e Zotit tonë, pasi që na erdhën ata. Zoti ynë, na dhuro durim (për dënimin që do të na bën faraoni) dhe na bën të vdesim muslimanë!” 127. Të parët nga populli i faraonit thanë: “A do të lejosh Musain dhe popullin e tij të bëj përçarje në tokë dhe të braktisin ty dhe zotat e tu?” Ai (faraoni) tha: “Do t’ua mbysim djemtë e do t’i lëmë të gjalla gratë e tyre për shërbim, ne jemi dominues mbi ta”. 128. Popullit të vet Musai i tha: “Kërkon ndihmë prej All-llahut dhe kini durim. S’ka dyshim se toka është e All-llahut, ia lë në trashëgim atij që nga robët e tij, e ardhmja e lumtur është për të devotshmit. 129. ata (populli i musait) thanë: “Ne ishim të shtypur para se të na vije ti, e edhe pasi na erdhe”. Ai (Musai) tha: “Është shpresë se All-llahu do ta shkatërrojë armikun tuaj (faraonin), e ju do t’ju bëjë ta zëvendësoni në këtë vend, e do t’ju shikojë se si veproni”. 130. (Për madhërinë e Zotit) Ne e provuam popullin e faraonit me skamje dhe me pakësim të frutave, në mënyrë që të marrin mësim. 131. Kur u vinte atyre e mira (viti i begatshëm), ata thonin: “Kjo është e (mira) jona thjesht”. E kur i godiste ndonjë e keqe, fatin e zi ia përshkruanin Musait dhe atyre (besimtarëve) që ishin me të. Veni re, fati i tyre është te All-llahu (e jo te Musai), por shumica e tyre këtë nuk e dinin. 132. Ata thanë: “Me çfarëdo argumenti të na vijshë që me te të na magjepsesh (largosh nga feja që kemi), ne nuk do të besojmë ty”. 133. Atëherë (për shkak të mohimit) Ne lëshuam kundër tyre: vërshimin, karkalecat, rriqërat (insekte dëmtuese), bretkocat dhe gjakun, fakte të gjalla njëra pas tetrës, po ata mbanin kokëfortësi sepse ishin mëkatar. 134. Pasi që i gjeti belaja (me ato masa dënimi) ata thanë: “O Musa, lute ër ne Zotin tënd me atë meritë që ke (si pejgamber), nëse na e largon dënimin ne do të pranojmë ty (si të dërguar) dhe do t’i lejojmë beni israilët bashkë me ty (të shkoni ku të doni). 135. E kur e larguam nga ata dënimin (me lutjen e Musait) për deri në një afat që do të arrinin, ata e thyen besën. 136. Atëherë ndërmorën kundër tyre dhe i fundosëm në det, ngase përgënjeshtruan argumentet Tonadhe nuk qanë kokën për to. 137. E atij populli që ishte i nënshtruar i trashëgam lindje e perëndim të tokës, që Ne e bekuam (me të mira), ndërsa për durimin që patën, u plotësua fjala më e mirë (premtimi i vërtetë) e Zotit ndaj beni israilve; rrënuan atë që bënte faraoni i tij, si dhe atë që kishin ndërtuar ata. 138. Bni israilët i kaluam përtej detit, e ata me një popull që adhuronte do statuja të tyre, dhe thanë: “O Musa, na e bën edhe ne një zot (statujë) si zotët që i kanë ata (ai popull)”. Ai (Musai) tha: “Ju jeni popull që nuk dini”. 139. Vërtet, ai popull (që po adhuron idhuj) është i shkatërruar në atë (adhurim) dhe ajo që vepruan është e agsjësuar (s’ka dobi). 140. Musai tha: “Mos deshët, pos All-llahut, të kërkoj për ju zot tjetër, kurse Ai ju vlerësoi mbi njerëzit e tjerë?” 141. Përkujtoni (o beni israil) kur Ai ju shpëtoi prej popuulit të faraonit, që u shtroi më të keqen mundm, ua mbyti djemt tuaj, ua la të gjalla gratë tuaja. E ju me këto ishit në sprovë të madhe nga Zoti juaj”. 142. Dhe Ne i caktuam Musait tridhjetë net (afatin për shpallje), e ato i plotësuam edhe me dhjetë dhe kështu u mbush afati për takim Zotin e tij në katërdhjetë net. Ndërsa Musai vëllait të vet Harunit,i tha: “Më zëvendëso mua te populli im dhe rregulloo, e mos shko rrugës së të këqinjve”. 143. E kur Msai erdhi në kohën që i caktuam dhe i foli Zoti i vet, ai tha: “Zoti im! Më mundëso pamjen tënde e të shikoj!” Ai (Zoti) i tha: “Ti nuk ke mundësi të më shohësh, por shiko kodrën, e nëse ajo qëndron në vendin e vet, ti do të shohësh Mua. Kur u drejtua kah kodra, një pjesë e dritës nga Zoti i tij e bëri atë (kodrën) thërmi, e Musait i ra të fikët. Kur erdhi në vete, tha: “E lartë është madhëria Jote, pendohem te Ti (për atë që kërkova), dhe unë jam i pari i besimtarëve!” 144. Ai (All-llahu) tha: “O Musa, Unë të gradova ty bi njerëzit me shpalljen Time dhe me të folurit tim. Merr atë që të dhash dhe bëhu mirënjohës. 145. Dhe i përshkruan atij në pllaka çdo gjë (që i nevojitej), si këshillim dhe sqarim për secilin send. “Merri këto me seriozitet dhe urdhëroje popullin tënd që t’i përvetësojë më të mirat e tyre (dispozitat me shpërblim më të madh). Unë do t’ua tregoj vendbanimin mëkatarëve. 146. Unë do t’i zbraps nga argumentet e Mia ata të cilët pa pasur drejtë bëjnë kryelarësi në tokë, të cilët edhe nëse shohin çdo argument nuk besojnë, dhe nëse shohin udhën e shpëtimit, nuk e marrim atë rrugë, nëse e shohin rrugën e gabuar atë e marrin rrugë. Këtë (verbërim të tyre), ngase ata i konsideruan të rreme faktet Tona dhe ngase i lanë pas dore ato. 147. Ata të cilët i mohuan argumentet Tona dhe takimin në ditëne botës së ardhshme, ata asgjësuan veprat e tyre. A shpërblehen ata (më thevab ose me dënim) pos sipas asaj si kanë vepruar. 148. Populli i Musait, pas tij (kur ai shkoi në kodrën Tur për pranimin e shhpalljes) e mbaroi nga stolitë e tyre një figurë viçi që kishte britmë (Pallte). A nuk e shihnin ata se ai nuk ju fliste as nuk i udhëzonte në ndonjë rrugë të drejtë. E morën atë (e adhuruan si idhull viçin), e ishin të padrejtëndaj vetes së tyre. 149. E kur në duart e tyre u thye (ajo vepër e shëmtuar u penduan) dhe e kuptuan se me të vërtetë kanë gabuar thanë: “Nëse nuk na mëshiron Zoti ynë dhe nuk na falë gabimin, ne padyshim do të jemi nga më të dëshpruarit. 150. E kur u kthye Musai shumë i hidhëruar te populli i vet, tha: “Sa keq më paskeni zëvendësuar pas shkuarjes sime! A e ngutët (pritjen) urdhërin e Zotit tuaj? I hodhi pllakat dhe e zuri për (flokë) koke vëllain e vet duke e tërhequr kah vetja”. Ai (vëllai Harun) tha: “O bir i nënës sime, populli më mundi dhe gati më mbyti, mos i kënaq me mua armiqtë de mos më konsidero mua me njerëzit mizorë”. 151. (Musai) Tha: “Zoti im, më falë mua dhe vëllain tim dhe na dhuro mëshirën Tënde, se Ti je mëshirues i mëshiruesve. 152. Nuk ka dyshim se ata që adhuruan viçin ka për t’i përfshirë përbuzja nga Zoti i tyre dhe nënçmimi në jetën e dynjasë. Kështu, i shpërblrjmë (me dënim) trilluesit e rrenës. 153. E ata që ënë vepra të këqia e pastaj u penduan pas tyre, dhe besuan sinqerisht, Zoti yt ua falë gabimet dhe është mëshirues pas tij (pas pendimit të tyre). 154. E kur iu ndalë hidhërimi Musait, ai mori pllakat (që i pat hedhur), e në tekstin e tyre ishin (shënuar) udhëzime e mëshirë për ata që kanë frikë ndaj Zotit të tyre. 155. Musai zgjodhi nga populli i vet shtatëdhjetë veta për kohën që Ne ia caktuam takimin. E pasi që kapi ata dridhja (e tokës), ai tha: “Zoti im!, sikur të kishe dashur Ti, i kishe zhdukur më parë ata dhe mua. A po na zhduk për atë që bënë të marrët nga ne? Kjo është vetëm sprovë e Jotja, që me të e bën të humbur atë që do, dhe e vë në rrugë të drejtë atë që do. Ti je mbrojtësi ynë, pra falna e mëshirona, se Ti je më i miri që falë (gabimet). 156. Dhe cakto për ne (jetë) të mirë në dynja dhe të mirë në botën tjetër, pse vërtet jemi kthyer kah Ti. Ai (Zoti) tha: “Dënimi im është ai me të cilin e godas cilindua, e mëshira Ime ka përfshirë secilin send. Atë (Mëshirën) do ta caktoj për ata të cilët i ruhen (mëkateve), e japon zeqatin dhe për ata që argumentet tona i besojnë. 157. Që pranojnë të dërguarin (Muhammedin), Pejgamberin arab, (që nuk shkruan as nuk lexon), të cilin e gjejenë të cilësuar (të përshkruar me virtytet e tij), te ata në Tevrat dhe në Inxhil,e që i urdhëron ata për çdo të mirë dhe i ndalon nga çdo e keqe, u lejon ushqimet e këndëshme dhe u ndalon ato të pakëndshmet, dhe heq nga ata barrën e rëndë të tyre dhe prangat që ishin mbi ta. Pra, ata të cilët e besojnë atë, e ndërojnë dhe e ndihmonë, veprojnë me dritën që iu zbrit me të, të tillët janë të shpëtuarit. 158. Thuaj (Muhammed): “O ju njerëz! Unë jam i dërgari i All-llahut te të gjithë ju. All-llahut që vetëm i Tij është sundimi i qiejve e i tokës, s’ka të adhuruar tjetër pos Tij; Ai jep jeë dhe Ai jep vdekje, pra besoni All-llahun dhe të dërguarin e Tij, pejgamberin e pashkolluar, që beson All-llahun dhe shpalljet e Tij, ndiqnie rrugën e tij që ta gjeni të vërtetën. 159. Edhe prej populloit të Musait qe një grup që udhëzoi drejtë dhe iu përmbajt asaj (drejtësisë). 160. Ne i ndamë ata (populln e Musait) nëdymbëdhjetë grupe fises, e kur Musait i kërkoi ujë populli i vet, Ne e udhëzuam (duke thënë): “Bjeri me shkopin tënd gurit” (ai ira) dhe prej tij (gurit) gufuan dymbëdhjetë kroje, ashtu që secili grup e dinte krojin e vet. Ne bëmë që retë t’u bëjmë hije atyre dhe u sollëm rrëshirë dhe shkutëza (dhe u thamë): “Hani nga të mirat me të cilat ju dhuruam!” (e pse ishit përbuzës). Ata nuk na dëmtuan Ne, por e dëmtuan vetveten e tyre (ngase u dënuan). 161. (përkujto edhe këtë) Kur atyre iu tha: “Banoni në këtë fshat (vendbanim) dhe hani nga (frutat e tij) kah të doni e thuani: “Falje” dhe në derë hyni të përulur, se Ne do t’ua shtojmë edhe më punëmirëve!” 162. E ata prej tyre q ishin mizorë ndrushuan fjalë tjetër nga ajo që iu kishte thënë, atëherë Ne zbritëm kundër tyre një dënim nga qielli për shkak se ishin zullumqarë. 163. Dhe pyeti ti (Muhammed) për fshatin që ishte në breg të detit e ata e shkelën rendi e të shtunës (që e kishin të ndaluar gjuajtjen e peshqve), kur në të shtunën e tyre peshqit u vinin sheshazi mbi ujë, e në ditën që nuk festonin nuk u vinin. Ja, kështu i sprovuam ata ngase ishin mëkatarë. 164. Dhe kur një grup prej tyre thanë: “Përse këshilloni një popull që All-llahu do ta shkatërrojë ose dënojë me një dënim të ashpër?” Thanë (këshilluesit): “Arsyetimi para Zotit tuaj dhe me shpresë që t’ju largohen gabimeve”. 165. E kur braktisën atë për të cilën ishin këshilluar, Ne i shpëtuam ata që pengonin nga të këqiat, ndërsa ata që kundërshtuan i kapëm me një dënim të fortë, ngase ishin të shfrenuar. 166. E kur ata tejkaluan me arogancë të hapët, nga ajo që ishin të ndaluar, Ne i shndërruam në majmunë të përbuzur. 167. Përkujto (o i dërguar) kur Zoti Yt shpalli qartas se mbi ta do të vë, deri në ditën e kijametit, sundimin e ndinjë që ka për t’ua shijuar atyre mundimin më të shëmtuar. Vërtet Zoti yt ndërmerr shpejt dënimin, Ai edhe falë e mëshiron shumë. 168. Ne i shpërndajmë ata në grupe nëpër tokë; prej tyre ka të mirë, por edhejo të tillë. Ne i provuam me të mira e me të këqia, në mënyrë që të tërhiqen nga e keqja. 169. e pas tyre erdhi brezi që trashëgoi librin. Këta merrnin mjete të pavlerë të kësaj bote (lakmues që nuk dallonin të mrën a të keqen) e thonin: “Do të na falje”, e merrnin atë përsëri. A nuk është marrë prej tyre zotimi në librin (Tevratin) se nuk do të thonë ndaj All-llahut tjetër pos të vërtetës dhe ata e dinim mirë se çka në të (libër). Po, a nuk po kuptoni se bota tjetër është më e mirë (se ajo çka merrnit ju) për ata që ruhen. 170. Po atyre që i përmbahen librit dhe falin namazn, Ne nuk u humbin shpërblimin të të mirëve. 171. Përkujto kur ngritën kodrën mbi ta si re, e ata menduan se ajo do të bie mbi ta. (Ne u thamë): Merrni këtë që u dhamë me kujdes dhe përkujtoni ç’keni në të, e të ndaleni nga ajo që është e ndaluar. 172. Përkujto kur Zoti Yt nxori nga shhpina e bijve të Ademit pasardhësit e tyre dhe i bëri dëshmues të vetes së tyre (duke u thënë): “A nuk jam Zoti juaj?” Ata thanë: “Po, dëshmuam!” Të mos thoni në ditën e kijametit: “Ne nga ky (dëshmim) ishim të panjohur. 173. Ose të mos thoni: “Prindërit tanë më parë ishin idhujtarë, e ne ishim pasardhës të tyre. A do të na shkatërrosh ne për atë që bënë ata asgjësues të së vërtetës?” 174. Po kështu u sqarojmë argumentet, që ata të kthehen nga e gabuarja në të vërtetën. 175. Dhe lexoju atyre tregimin e atij që patëm dhënë dituritë Tona, ndërsa ai u zhvesh prej tyre dhe atëherë atë e shoqëroi shejtani dhe kështu ai u bë prej të humburëve. 176. E sikur të donim Ne, do ta ngrisnim lartë me (dituri), por ai nuk iu largua tokës (dynjasë) dhe shkoi pas epshit të vet. Shembulli i tij është si ai i qeit, të cilin nëse e përzë ai e nxjerr gjuhën, po edhe nëse nuk e përzë, ai sërish e nxjerr gjuhën. Ky është shembuli i atyre që i konsideruan të rreme argumentet Tona. Ti rrëfe tregimet (ymetit tënd) në mënyrë që ata të mendojnë. 177. Shembulli i keq është populli, që përgenjeshtroi faktet Tona dhe e dëmtoi vetveten. 178. Atë që All-llahu e udhëzon në rrugë të drejtë, e atë që e humb, e ata janë të dëshpruarit. 179. Ne krijuam shumë nga xhinët e njerëzit për Xhehennem. Ata nuk kanë zemra që me to nuk kuptojnë, ata kanë sy që me ta nuk shohin dhe ata kanë veshë që me ta nuk dëgjojnë. Ata janë si kafshët, bile edhe më të humbur, të tillët janë ata të marrët. 180. All-llahu ka emrat më të mirë, andaj Atë thirrnie me ata e hiquni nga ata që shtrembërime me emrat e Tij. Ata kanë për t’u shpërblyer (me dënim) për veprimet e tyre. 181. E ndër ata që krijuam Ne, ka njerëz që udhëzojnë në të drejtën e edhe veprojnë me të. 182. Ndërsa ata që i konsideruan të rreme argumente Tona, Ne do t’i shpijmë në humbje në mënyrë graduale kah nuk ekuptojnë ata. 183. Mirpo, atyre u jap afat, se kapja (dënimi) Ime është e fortë. 184. A nuk menduan ata se ai bashkëkohaniku i tyre (Muhammedi) nuk ka farë çmendurie, ai është vetëm qortues i hapët. 185. A nuk vështruan ata me vëmendje pushtetin e madh në qiej e në tokë dhe çka krijoi All-llahu prej sendeve, e edhe në atë se ndoshta u është afruar afati i tyre i vdekjes. Atëherë, cilës bisedë pos kësaj (Kur’anit) do ti besojnë? 186. Për atë që All-llahu e la në humbje, s’do tëketë udhëzues, dhe ata do t’i lë të bredhin në vrazhdësinë e tyre. 187. Të pyesin ty (Muhammed) për çastin (katastrofën e përgjithshme) se kur do të ndodhë ai. Thuaj: “Atë e di vetën Zoti im, kohën e tij nuk mund ta zbulojë kush pos Tij (e sjell kijametin pa e hetuar asnjë nga krijesat). çështja e tij (se kur do të ndodh) është preokupim i rëndë (për krijesat) në qie e në tokë. Ai (katastrofa) nuk ju vjen ndryshe, vetëm befas. Të pyesin ty sikur ti di për të. Thuaj: “Për të di vetëm All-llahu, por shumica e njerëzve nuk e dinë (pse është e fshehtë)”. 188. Thuaj: “Unë nuk kam në dorë për veten time as ndonjë dobi, as ndonjë dëm, pos çka do All-llahu. Sikur ta dija të fshehtën, do të shumoja për vete të dobishmet, e nuk do të më prekte gjë e keqe. Unë nuk jam tjetër vetëm se qortues dhe përgëzues për njerëzit që besojnë. 189. Ai (All-llahu) është Ai që ju krijoi prej një vete, e prej saj për t’u qëtësuar pranë saj. Kur e mbuloi ai (mashkulli) atë (gruan), ajo u ngarkua me një barrë të lehtë dhe ashtu vazhdoi me të, e kur u bë e rëndë, ata të dy lutën All-llahun, Zotin e tyre: “Nëse na jep një (fëmijë) të mirë, ata (pa të meta), ne do të jemi falendërues ndaj Teje”. 190. Pasi që atyre të dyve ju dha (fëmijë) të mirë, ata (fëmijë e pasardhës) ipërshkruan shokë në atë që iu dha. I pastër është All-llahu nga ajo që ia përshkruajn. 191. I përshkruajnë shok atë çka nuk mund të të krijojë asnjë send, e ata (idhujt( vetë janë të krijuar. 192. Ata (idhujt) nuk mund t’ju sjellin atyre ndinjë ndihmë e as veten e tyre ta ndihmojnë. 193. Dhe, edhe nëse i thirrni për t’i udhëzuar, ata nuk ju përgjigjen. Për ju është njejtë, i thirrët ata ose heshtët. 194. S’ka dyshim se ata që po i adhuroni ju pos All-llahut, janë të krijuar sikur ju (njerëzit janë më të përsosur). Thirrni pra ata, e le t’ju përgjigjen juve nëse thuani të vërtetën. 195. A kanë ata (idhujt) këmbë të ecin me to, akanë duar të rrëmbejnë me to, a kanë s të të shohin me ta? Thuaj: “Thirrni shokët (zotët) tuaj r thurrni kurtha për mua e mos pritni”. 196. Mbrojtësi i im është All-llahu që zbriti librin. Ai kujdeset për të mirët. 198. Dhe nëse i thirrni për udhëzim, nuk dëgjojnë, e të duken se po të shikojnë ty, po ata nuk shohin. 199. Ti (Muhammed) merre të lehtën, urdhëro për të mirë dhe hiqu prej të padijshmëve. 200. E nëse të godet shejtani me ndonjë vesvese, ti kërko strehim te All-llahu, sepse vërtet Ai dëgjon e di. 201. Vërtet, ata që janë të ruajtur, kur i prek ndonjë iluzion nga djalli, ata përkujtojnë (All- llahun), nga djalli, ata përkujtojnë (All-llahun), dhe atëherë shohin (të vërtetën). 202. E vëllezërit e tyre (jo të ruajturit) i përkrahin (shejtanët) për në humbje dhe nuk ndahen. 203. Dhe, kur ti nuk u sjell atyre ndonjë mrekulli (që e kërkojnë) thonë: “Përse ti nuk e trilove vetë?” Thuaj “Unë (nuk trilloj) i përmbahem vetëm asaj që më shpallet nga Zoti im, ky (Kur’ani) është argument (me të cilin ndriçohe zemrat) nga Zoti juaj, është udhërrëfes dhe mëshirë për popullin që beson. 204. Kur lexohet Kur’ani, ju dëgjoni atë (me vëmendje) dhe heshtni, në mënyrë që të fitoni mëshirë. 205. Ti përmende Zotin tënd në vete (heshtas), me respekt e me dro, jo me shprehje të larta, (përmende) në mëngjes e në mbrëmje dhe mos u bërë prej atyre që nuk kanë kujdes. 206. S’ka dyshim se ata që janë pranë (afër) Zotit tënd (melekët) nuk tërhiqen nga adhurimi ndaj Tij nga mendjemadhësia, Atë e madhërojnë dhe vetëm Atij i bëjnë sexhde. [[Category:Kur'ani]] 1734 4339 2006-07-03T15:19:37Z Shqiptari 23 <br clear=all> {| border=1 |- |'''Mirë se vini!'''<br/> Anëtarët e Wikibooks ju urojnë mirëseardhjen (''[[Wikipedia:Ambasadat|Welcome to the Albanian Wikibooks]]''). Ndodheni në '''fletën tuaj personale'''. Këtu mund të gjeni [[Përdoruesi diskutim:{{PAGENAME}}|faqen tuaj të diskutimeve]]. Për tu futur më lehtë në rrjedhat e Wikibooks dhe për të rritur frytin e punës suaj, ju këshillojmë të shfletoni faqet e [[Wikibooks:Ndihmë|ndihmës]] dhe [[Wikibooks:Administruesit|çështjeve administrative]] rreth projektit, ndërsa për prova shkoni te [[Wikibooks:Livadhi|livadhi]]. Mos harroni se Wikipedianët janë punëtorë vullnetarë dhe se ata ju ndihmojnë me gjithë dëshirë, prandaj ju lutemi të pyesni. '''[[Speciale:Listusers|Anëtarët e Wikibooks]]''' |} <noinclude><pre>Shënim: Kjo stampë është paraparë si info/lidhje për antarët e rinj. Sintaksa: {{tung}} </pre></noinclude> <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]] [[Category:Stampa përshëndetjesh]]</noinclude> 1735 5128 2006-09-09T20:08:39Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. <noinclude>[[Category:!Kryekategori|{{PAGENAME}}]]</noinclude> [[Category:Wikibooks:Administrime artikujsh|{{PAGENAME}}]] 1736 4502 2006-07-04T10:36:04Z Shqiptari 23 <br clear="all"/> <div class="plainlinks"> {| class="boilerplate metadata" id="stub" style="font-size:small; padding: 3px; background: #f8f8f8; border: 1px solid gray; margin: 0 1em 0 1em" |- |[[Figura:WikiLettreMini.png|30px]] |''Kjo faqe përmban një artikull [[Artikulli cung|cung]]. Ju mund të ndihmoni Wikibooks duke e '''[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} përmirësuar]'''.'' |}</div><noinclude>[[Category:Stampa administrative|Cung]]</noinclude> 1737 5144 2006-09-09T20:08:58Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. {| style="margin:0 auto; background:#F4F4F4; padding:2px; border:1px solid #CCCCCC; border-right-width: 1px; border-bottom-width:1px" align=center width=100% |- | [[Image:Current event marker.png|48px| ]] | '''Ky artikull ose sektor përmban informacione për ngjarjet të cilat do të zhvillohen në të ardhshmen.''' <br>Përmbajtja e këtij artikulli mund të ndryshojë shumë shpejt. Ju lutemi të keni parasysh aktualizimin e detajeve. |}[[Category:Stampa për ngjarjet e ardhshme|<noinclude></noinclude>{{{1|PAGENAME}}}}}]]<noinclude> [[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1739 4341 2006-07-03T15:39:24Z Shqiptari 23 <noinclude> {| class="messagebox standard-talk" | style="padding-right:4px; padding-left:4px;" bgcolor=#ffeeda| [[Figura:Goldenwiki.png|32px]] | bgcolor=#ffeeda|'''{{PAGENAME}}''' është një [[Wikibooks:Artikuj të përkryer|artikull i përkryer]], që do të thotë se ky apo një [{{SERVER}}{{localurl:{{PAGENAME}}|oldid={{{1|&action=history}}}}} version] i mëparshëm i tij është [[Wikibooks:Artikuj të përkryer/kandidatura/{{PAGENAME}}|zgjedhur]] si një nga artikujt më të mirë nga përdoruesit e [[Wikibooks:Wikibooksianët|Wikibooks]]. Nëse e gjeni një mënyrë që kjo faqe të mund të rifreksohet ose përmirësohet, pa krijuar konflikte me punimet e redaktorëve të mëparshëm, ju lutemi të merrni iniciativën dhe të kontriboni.</noinclude> <includeonly>[[Category:Wikibooks:Artikuj të përkryer|{{PAGENAME}}]]</includeonly><noinclude> |- |}</noinclude> <noinclude> Kjo stampë shton një artikull tek lista e [[:Category:Wikibooks:Artikuj të përkryer|artikujve të përkryer]]. [[Category:Stampa vlerësimesh|{{PAGENAME}}]][[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]] </noinclude> 1740 5145 2006-09-09T20:08:59Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:61.69.204.101|61.69.204.101]]. <div id="stampa regjistrim dyfish"> {| style="margin:0 auto; background:#F9F9F9; padding:1px; border:1px solid #F2F2F2;border-right-width: 1px; border-bottom-width: 1px" align=center width=100% | style="width:24px" | [[Figura:Merge-arrows.svg|32px|center]] | Ndihmoni që kjo pjesë dhe pjesa [[{{{1}}}]] të bashkohen në një artikull të vetëm. <small>{{{2}}}</small> |} </div><noinclude> [[Category:Stampa artikujsh|{{PAGENAME}}]] [[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1741 5141 2006-09-09T20:08:55Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. <div align="left"> {|border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" align="left" width="66%" | [[Figura:Nuvola_apps_important.svg|center|32px|Vini Re!]] || '''Vini Re!''' - Ky artikull bie në kundërshtim me rregulloren dhe duhet pastruar urgjentisht nga mirëmbajtësi i faqeve ose administratorët. |} </div> <br clear=all> <noinclude><pre> Udhëzim përdorimi: Kjo stampë është paraparë si info/lidhje për fletat që bien në kundërshtim me rregulloren e punës. Sintaksa: {{Vini Re!|Shkaku pse i kundërshton rregullat}} </pre></noinclude> <noinclude>[[Category:Stampa administrative|Vini Re!]]</noinclude> 1742 5122 2006-09-09T20:07:14Z Rory096 37 rv Artikujt cung duhen te kenë të paktën aq informacion sa mund të merret vesh se për cfarë është artikulli. Tani për tani nuk ka ndonjë rregull apo udhëzim më të saktë. Për më shumë shiko [[Gjeje dhe rregullo një cung]]. 1743 4513 2006-07-04T12:17:01Z Shqiptari 23 Wikibooks Një '''cung''' në Wikibooks është një artikull shumë i shkurtër, shpesh më pak se një paragraf. Shumica e artikujve cung nuk arrijnë të shpjegojnë më shumë se idenë më të thjeshtë dhe kryesore të materialit. [[Softueri]]<!--|Programi kompjuterik]]--> i shënon automatikisht artikujt e vegjël n.q.s. vendosni kufirin për tregimin e cungjeve në një vlerë më të madhe se 0. Kjo lehtëson gjetjen e cungjeve. Shkoni lart dhe klikoni te [[Speciale:Preferences|parapëlqimet]] për të kontrolluar dhe vendosur kufirin tuaj. Një mënyrë tjetër e thjeshtë është të shtypësh '''[[Speciale:Whatlinkshere/Wikibooks:Gjej ose rregullo një cung|lidhjet këtu]]'''. Kjo do të të tregojë një listë e të gjithë artikujve të cilët kanë vendosur [[Wikibooks:Tekste gati|tekstin gati]] për cungjet. N.q.s. krijon një artikull cung, vendos këtë tekst gati për të enkujaruar përdoruesit e tjerë për ta rregulluar duke shtypur '''<nowiki>{{msg:cung}}</nowiki>''' që printon: : <small>{{msgnw:cung}}</small> 1744 4649 2006-08-14T10:54:30Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Të pyesin ty (Muhammed) për plaçkën (e fituar në luftë), thuaju: “Plaçka, (mënyra e ndarjes së saj) është çështje e All-llahut dhe të dërguarit, prandaj kini frikë All-llahun, përmirësoni gjendjen e unitetit tuaj dhe nëse jeni besimtarë, respektone All-llahun dhe të dërguarin e Tij. 2. E, besimtarë të vërtetë janë vetëm ata, të të cilëve kur përmendet All-llahu u rrënqethen zemrat e tyre, kur u lexohen ajetet e Tij u shtohet besimi, dhe që janë të mbështetur vetëm te Zoti i tyre. 3. Dhe, të cilët falin (rregullisht) namazin dhe nga ajo, me çka Ne i furnizuam, ata japin. 4. Të tillët janë besimtarë të vërtetë dhe për këtë kanë vende të larta te Zoti i tyre, kanë falje dhe kanë furnizim në mënyrë të ndershme. 5. (Mospajtimi i tyre për plaçkë është) Ashtu si ai kur të nxori Zoti yt nga shtëpia jote për të vërtetën, e një grup nga besimtarët nuk ishte i kënaqur. 6. Bëjnë polemikë me ty për të vërtetën pasi që e kishin të qartë (se ti veron me lejen e Zotit) sikur me qenë se shtyheshin në vdekje të sigurt. 7. Përkujtoni kur All-llahu ju premtoi njerën prej dy grupeve se është juaja, e ju dëshironit t’ju takojë ai (grup) i paarmatosur, ndërsa All-llahu dëshiroi që me premtimet e Tij ta vendosë të vërtetën, e të zhdukë në themel mbeturinën e mohusve. 8. Ta forcojë të vërtetën e ta çrrënjosë të kotën, edhe pse këtë e urrejnë kriminelët. 9. Përkujtoni kur kërkuat ndihmë prej Zotit tuaj, e Ai ju është përgjigjur: “Unë do t’ju ndihmoj me njëmijë engjëj që vijnë një pas një (grup pas grupi). 10. All-llahu nuk e bëri atë (ndihmën) për tjetër (t’u japë myzhde) dhe për t’i forcuar (qetësuar) me të zemrat tuaja, pse ndihma në realitet është vetëm prej All-llahut. All-llahu është mbizotërues dhe i urtë. 11. Dhe kur Ai ju kaploi me një kotje (gjumë) që ishte siguri për ju nga ana e Tij, ju lëshoi shi nga qielli për t’ju pastruar me të, largoi prej jush shtimet e shejtanit, e që të fuqizojë bindjen në zemrat tuaja dhe t’ju përforcoj me të (me shi) këmbët tuaja. 12. Edhe kur Zoti yt u kumtoi engjëjve se: “Unë jam me ju, pra, inkurajoni ata që besuan! Unë do të hedh frikë në zemrat e atyre që nuk besuan, e ju goditni në qafë e lartë, mëshonju atyre në çdo gjymtyrë (gishtërinj). 13. Këtë (ndëshkim për ta) ngase kundërshtuan All-llahun dhe të dërguarin e Tij, e kush kundërshton All-llahun dhe të dërguarn e Tj, nuk ka dyshim se All-llahu është ndëshkimfortë. 14. Kështu e keni (dënimin), pra shijone, e për mohuesit është edhe dënimi i zjarrit. 15. O ju që besuat! Kur të ndesheni në turmën (që lëviz ngadalë) e atyre që mohuan,mos ua ktheni shpinën. 16. Kush ua kthen atyre shpinën, në atë moment veç atij që kthehet për të luftuar ose përt’iu bashkëngjitur një grupi tjetër, ai ka tërhequr kundër vetes hidhërimin e All-llahut dhe vendi i tij është Xhehennemi. E ai është përfundim i kq. 17. Ju nuk i mbytët (në të vërtetë) ata, por All-llahu (me ndihmën që ua dha) i mbyti ata, dhe ti nuk i gjuajte ata, por All-llahu (të ndihmoi) i gjuajti, e (bëri këtë) për t’i shpërblyer besimtarët me një dhunti të mirë nga ana e Tij. All-llahu gjithçka dëgjon dhe di. 18. Ja kjo është e vërteta. All-llahu dobëson dredhitë e mohusve (kufarëve). 19. Nëse ju (idhujtarë) kërkuat fitore, ja, ku e keni fitorën, po nëse hiqni dorë (nga lufta kundër Pejgamberit), ajo do të jetë në dobinë tuaj, e nëse ju ktheheni, edhe Ne kthehemi. Ana (grumbulli) juaj nuk do t’ju vlejë asgjë edhe nëse është e madhe, sepse All-llahu është me besimtarët. 20. O ju që besuat, respektoni All-llahun dhe të dërguarin e Tij, e mos e braktisni atë se ju dëgjoni. 21. Dhe mos u bëni si ata që thanë: “Dëgjuam”, por nuk dëgjojnë. 22. Vërtet gjallesat më të dëmshme te All-llahu janë ata të shurdhëtit, memecët, të cilët nuk logjikojnë. 23. Sikur të dinte All-llahu për ndonjë të mirë prej tyre, do t’i bënte të dëgjojnë, po edhe sikur t’i bënte të dëgjojnë, ata do të zbrapseshin të shtrembër. 24. O ju që besuat, përgjigjuni All-llahut dhe të dërguarit kur ju ftojnë për atë që ju jetëson (ju ngjall), dhe dijeni se All-llahu ndërhyn ndërmjet njeriut dhe zemrës së tij, dhe se te Ai do të tuboheni! 25. Ruajuni nga sprovimi (fitneja) që nuk godet vetëm ata që bënë mizori vetëm prej jush, dhe ta dini se All-llahu është Ndëshkues i Rreptë. 26. Përkujtoni kur ishit pakicë e të dobët në tokë, të frikësuar se do t’ju rrëmbejnë njerëzit, e Ai ju mundësoi vend të dhe ju përkrahu me ndihmën e Tij, ju furnizoi me të mira, që të jeni mirënjohës. 27. O ju që besuat, mos e tradhtoni All-llahun dhe të dërguarin, që të tradhëtoni amanetet tuaja, ndërsa ju e dini. 28. Dhe, dijeni se pasuria e juaj dhe fëmijët tuaj janë vetëm sprovë, dhe se te All-llahu është shpërblimi i madh. 29. O ju që besuat, nëse keni frikë All-llahun, Ai do të vërë udhëzim (në zemrat tuaja) për ju, do t’ua mbulojë të këqiat, do t’ua falë mëkatet. All-llahu është dhurues i madh. 30. Përkujto (o i dërguar) kur ata që nuk besuan thurnin kundër teje; të ngujojnë, të mbysin ose të dëbojnë. Ata bënin plane, e All-llahu është më i miri që asgjëson (dredhitë). 31. E kur atyre u lexohen ajetet Tona (Kur’ani), thonin: “Kemi dëgjuar (këso fjalësh) dhe sikur të donim edhe ne do të thonim diçka të ngjajshme me këtëdhe se ky nuk është gjë tjetër pos mit i lashtë”. 32. Dhe (përkujto) kur thanë: “O All-llah! nëse është ky (Kur’ani) vërtet prej Teje, lësho gur nga qielli kundër nesh, ose sillna ndonjë dënim të idhët. 33. Po All-llahu nuk do t’i dënojë ata, derisa ti (Muhammed) je në mesin e tyre dhe All-llahu nuk do t’i dënojë, derisa ata kërkojnë falje (istigfarë). 34. çka kanë ata që të mos i dënojë All-llahu, kur ata janë që pengojnë (të tjerët) nga xhamia e shenjtë (Qabja), e edhepse nuk janë mbikëqyrës të saj. Kujdestarët e saj janë vetëm ata që ruhen (të devotshmit), por shumica e tyre nuk është që di. 35. Lutja e tyre pranë shtëpisë (Qabes) nuk ishe tjetër veçëse britmë dhe duartrokitje, prandaj vuane dënimin për shkak se mohonit. 36. Ata që nuk besuan, shpenzojnë pasurinë e tyre për të penguar nga rruga e All-llahut. Ata do të shpenzojnë atë dhe ajo do të bëhet dëshprim i tyre, e madje ata do të mposhten. E ata që mohuan, do të përmblidhen vetëm në Xhehennem. 37. (Kjo masë) Që ta dallaojë All-llahu të keqin nga i miri, dhe që të këqinjët njëri mbi tjetrin, t’i hedhë në Xhehennem. E të tillët janë më të dëshpruarit. 38. Thuaju atyre që nnuk besuan nëse heqin dorë (nga rruga e tyre e gabuar dhe besojnë) do t’u falet e kaluara, po nëse vazhdojnë, ligji (i Zotit), izbatuar ndaj të parëve ëhtë i ditur (edhe ju do t’ju zë). 39. Luftoni ata derisa të mos mbetet idhujtari (besim i kotë), e i tërë adhurimi të bëhet vetëm për All-llahun. Po nëse ata ndalen (i japin fund mosbesimit), All-llahu është mbikëqyrës për atë që veprojnë. 40. Po nëse refuzojnë, ta dini se All-llahu është mbrojtës i juaji. E, sa mbikëqyrës e ndihmës i mirë është Ai. 41. Ju (besimtarë) ta dini se një e pesta e asaj që fituat, nga ndonjë send, i takon (përkujtuesve të) All-llahut, të dërguarit të Tij, të afërmve të tij (të dërguarit), jetimëve, nevojtarëve dhe atyre në mërgim, (ky është përcaktimi i Zotit), nëse keni besuar All-llahun, dhe atë, (Kur’anin) që ia zbritëm robit Tonë (Muhammedit) ditën e furkanit (ditën e Bedrit, kur u dallaua e vërteta nga e shtrembëra), ditën e konfrontimit të dy grupeve. All-llahu është i fuqishëm për çdo gjë. 42. Kur ju ishit në bregun e afërt të luginës, e ata në bregun e largët të saj (ju ishit kah Medina e ata kah Meka), ndërsa karavani ishte më poshtë prej jush (kah deti). Dhe, sikur të ishit ju ata që njëri tjetrit i keni caktuar takimin, do ta thyenit caktimin. Por All-llahu ishte Ai që zbatojë çeshtjen e kryer tanimë, e të shkatërrojë me argument atë që u shkatërrua dhe të bëjë të jetojë me argumentet atë që jetoi. All-llahu vërtet dëgjon e di. 43. Dhe (përkujto) kur All-llahu t’i dëftoi ty ata në ëndërr, të paktë në numër, e sikur t’i dëftonte shumë, ju do të dobësoheshit e do të grindehsit për çështjen (e luftës), por All-llahu ju shpëtoi. All-llahu vërtet e di shumë mirë se ç’mbajnë kraharorët (zemrat). 44. Përkujtoni kur u takuat (në sheshin e luftës), e Ai bëri që ata në sytë tuaj të duken pak, e po ashtu edhe ju të dukeni në sytë e tyre pak; e bëri këtë për të zbatuar All-llahu një çështje që ishte e vendosur. Vetëm te All-llahu është përfundimi i çështjeve. 45. O ju që besuat, kur të konfrontoheni me ndonjë grup, përqëndrohuni dhe përmendni çdo herë All-llahun që të arrini fitoren e dëshiruar. 46. Dhe respektone All-llahun e të dërguarin e Tij, e mos u përçani mes vete e të dobësoheni e ta humbni fuqinë (luftarake). Të jeni të durueshëm se All-llahu është me të durueshmit. 47. Mos u bëni si ata që dolën prej shtëpive të tyre sa për krenari e për t’i parë bota, e që pengonin nga rruga e All-llahut. All-llahut nuk mund t’i shpëtojnë me atë veprim të tyre. 48. Përkujto (Muhammed) kur shejtani u dha guxim për veprat e tyre dhe tha: “S’ka kush që mund t’iu mposhtë sot ju, unë jam mbrojtës Juaji!” E kur u ballafaquan të dy grupet, ai u tërhoq prapa e tha: “Unë tërhiqem prej jush, unë shoh çka nuk shihni ju, unë i frikësohem All-llahut. All-llahu ndëshkon shumë ashpër. 49. Kur hipokritët dhe ata që në zemrat e tyre kishte sëmundje (dyshim) thanë: “Këta (muslimanët) i ka mashtruar feja e tyre (s’kanë fuqi të luftojnë). Po kush mbështetet në All-llahun, s’ka dyshim, se All-llahu është mgadhnjyes i urtë. 50. Sikur t’i kishe parë engjëjt kur ua marrë shpirtin atyre që mohuan (do të shihje tmerr), u binin fytyrave dhe shpinave të tyre (para, prapa): “Shijoni dënimin e djegjes!” 51. Këtë (dënim e morët) për shkakun e asaj që fituat. All-llahu nuk është i padrejtë për robtë e Tij. 52. Edhe idhujtarët, siç e kishte traditë populli i faraonit, e dhe ata që ishin para tyre, i mohuan argumentet e All-llahut, e për shkak të mëkateve All-llahu i skatërroi. All-llahu është i plotfuqishëm, ndëshkues i ashpër. 53. Këtë (masë ndëshkuese) e bëri ngase All-llahu nuk ishte ndryshues i një begatie, të cilën ia ka dhuruer një populli, derisa të ndryshojë ai vetë në vetvete (të bëhet përbuzës i së mirës) dhe ngase All-llahu dëgjon (çka thonë) dhe di (çka punojnë). 54. Ashtu siç ishte traditë e popullit të faraonit dhe atyre që kishin qenë më parë, që i konsideronin të rreme faktet e Zotit të tyre, e Ne për këto të këqija të tyre i shkatërruam, e popullin e faraonit (edhe faraonin) e fundosëm, por të gjithë këta ishin dëmtues të vetes së tyre. 55. Krijesat më të dëmshme te All-llahu janë ata që mohuan, nuk pritet që ata të besojnë; 56. Këta janë ata prej të cilëve ti pate marrë premtimin (se nuk do të ndihmojnë idhujtarët) e të cilin ata nuk e ruajtën por si çdo herë e thyejnë premtimin e tyre. 57. Po nëse i ndesh (i zë) ata në luftë, atëherë ti ata (me shkatërrimin e tyre) shpartallo ata që janë pas tyre, në mënyrë që të marrin mësim. 58. Nëse ti e tradhtinë e një populli (ndaj marrëveshjes), atëherë edhe ti ua dh atyre (marrëveshjen) në mënyrë të njejtë, sepse All-llahu nuk i do ata që tradhtojnë (fshehurazi). 59. Dhe, ata që mohuan, mos të mendojnë kurrsesi se shpëtuan, (se na ikën). Ata nuk mund ta bëjnë të paaftë Atë (zotin)që i ndjek. 60. E ju përgatituni sa të keni mundësi force, (mjete luftarake e kuaj të caktuar për betejë kundër atyre (që tradhtojnë) e me të, (me përgatitje) ta frikësoni armikun e All-llahut, armikun tuaj dhe të tjerët, të cilët ju nuk i dini (se kush janë), e All-llahu i di ata. çkado që shpenzoni për rrugë të All-llahut, ajo do t’ju konpenzohet dhe nuk do t’ju bëhet padrejtë. 61. Në qoftë se ata, anojnë kah paqja ano edhe ti kah ajo, e mbështetu në All-llahun. Ai është që dëgjon dhe di. 62. Po nëse duan të mashtrojnë me të (me paqen), ty të mjafton All-llahu. Ai është që të fuqizojë ty me ndihmën e vet dhe me besimtarët. 63. Dhe Ai është që bashkoi zemrat e tyre. Edhe sikur ta shpenzoshe gjithë ata që është në tokë, nuk do të mund t’i bashkoje zemrat e tyre, por All-llahu bëri bashkimin e tyre, pse Ai është i gjithëfuqishëm, i urtë. 64. O Pejgamber! All-llahu të mjafton ty dhe besimtarëve që janë me ty. 65. O Pejgamber! Nxiti besimtarët për luftë. Nëse prej jush jaë të durueshëm, (trima të fqishëm), do t’i mundni dyqind, e nëse janë njëqind, do t’i mundni njëmijë sish që nuk besuan, për shkak se ata janë njerëz që nuk kptojnë (pse luftojnë). 66. All-llahu ju bëri lehtësim tash duke ditur se jeni dobësuar. Nëse prej jush janë janë njëqind të durueshëm, do ti mundni dyqinnd, e nëse prej jush janë njëmijë, me ndimën e Zotit do t’i mundni dy mijë. All-llahu është me ata që janë të durueshëm. 67. Për asnjë pejgamber nuk ke qe me vend të ketë robër derisa ta ketë dërmuar me luftë (armikun) në tokë. Ju keni për qëllimpërjetimet e kësaj bote, ndërsa All-llahu dëshiron për ju Ahiretin. All-llahu mbizotëron çdo gjë, di çka është e mirë për robtë. 68. Po të mos ishte dispozita e hershme e caktuar prej All-llahut (që të mos dënohet ai që përpiqet, po nuk qëllon), juve do t’ju kishte goditur një dënim i madh për atë që e morët. 69. Pra, (është e lejuar preja e luftës) hani atë që e fituat me luftë, si të lejuar dhe të mirë, përmbajuni dispozitave të All-llahut se All-llahu është Ai që falë dhe që mëshiron. 70. O Pejgamber! Thuaju atyre robërve që i keni në duart tuaja se posa të vërejë All-llahu ndonjë të mirë (besim të drejtë e të sinqertë) në zemrat tuaja, Ai u jep edhe më shumë të mira nga ajo çka është marrë nga ju, ua falë gabimet, se All-llahu falë pa masë, se është mëshirues i madh. 71. E nëse (robërit) duan të tradhëtojnë ty, ata më parë tradhtuan All-llahun, (nuk besuan) e Ai (të ndihmojë), të mundësojë të ngadhnjesh ndaj tyre. Alahu i di të gjitha ndodhitë, vepron me urtësinë e Tij. 72. Është e vërtetë se ata që besuan, u shpërngulën dhe luftuan me pasurinë e tyre në rrugën e All-llahut, dhe që strehuan (të shpërngulurit) dhe u ndihmuan, të tillët janë miq të njëri tjetrit (në ndihmë dhe në trashëgim). Ata që besuan por që nuk u shpërngulën, ju nuk keni përkujdes as ndihmë për ta deri sa të shpërngulen edhe ata. E nëse ata kërkojnë ndihmë prej jush për çështjen e fesë, atëherëjeni të obliguar t’u ndihmoni, përveç nëse është puna kundër një populli që me të keni marrëveshje (nuk mund t’u ndihmoni në luftë kundër atij populli). All-llahu mbikëqyr atë që veproni. 73. Ata që e mohuan të vërtetën janë miq të njëri-tjetrit. E nëse nuk e bëni atë (të ndihmoni e të kujdeseni njëri-tjetrin), bëhet trazirë dhe rrëmujë e madhe në tokë. 74. Po at që besuan, migruan dhe luftuan për rrugën e All-llahut, dhe ata që strehuan dhe ndimuan, janë besimtarë të vërtetë. Atyre u takon falje (e mëkateve) dhe furnizimi në mënyrë të ndershme. 75. Ndërsa edhe ata që besuan më vonë, e që u shpërngulën dhe luftuan së bashku me ju, janë të njejtë me ju (në të drejta). E, (sipas dispozitave), farefisi ka më përparësi ndaj njëri-tjetrit (se sa ensarët e muhaxhirinët). All-llahu di në hollësi për çdo send. [[Category:Kur'ani]] 1745 4652 2006-08-14T10:55:40Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' 1. Denoncim nga All-llahu dhe i dërguari i Tij ndaj idhujtarëve me të cilët ju patët lidhur kontratë (kumtesë për shkeputjen e marrëveshjes). 2. Pra, ju (idhujtarë) qarkulloni nëpër tokë (lirisht) katër muaj, e dine se fuqinë e All-llahut nuk mund ta bëni të paaftë dhe se All-llahu mposhtë mohuesit. 3. Dhe (ky është) një kumtim nga All-llahu dhe i dërguari i Tij, drejtuar gjithë njerëzve në ditën e haxhit të madh, se All-llahu është tërhequr prej (marrëveshjes së) idhujtarëve, e njëkohësisht edhe i dërguari i Tij. Po, nëe pendoheni, do të jetë më mirë për ju, e nëse ia ktheni shpinën (rrugës së drejtë), ta dini se nuk mund t’i shpëtoni (ndjekjes së) All-llahut. E, ti përgëzoji ata që mohuan me një dënim të padurueshëm. 4. Pos atyre idhujarëve me të cilët keni lidhur marrëveshje, e të cilët nuk ju kanë shmengur asgjë dhe nuk e kanë ndihmuar askënd kundër jush, pra, edhe ju përmbushni marrëveshjen e tyre deri në afatin e caktuar. S’ka dyshim se All-llahu i do të devotshmit. 5. E kur të kalojnë muajtë e shenjtë, luftoni idhujtarët kudo që t’i gjeni, robëroni dhe ngujoni ata, e vinju pritë në çdo shteg. Në qoftë se pendohen, e falin namazin dhe e japin zeqatin, atëherë ua lëshoni rrugën, se vërtet All-llahu falë është mëshrues. 6. E nëse ndokush prejidhujtarëve të kërkon strehim, ti strehoje në mënyrë që t’i dëgjojë fjalët e All-llahut (Kur’anin(, e mandej në vendin e tij të sigurt. Këtë ngase ata janë popull që nuk e dinë (të vërtetën e fesë islame). 7. Si mund të kenë udhujtarët besë (marrëveshje) te All-llahu dhe te i dërguari i Tij, përveç atyre me të cilët keni lidhur marrëveshje pranë xhamisë së shenjtë (Qabes), e derisa ata i përmbahe (marrëveshjes) përmbahuni edhe ju. All-llahu i do ata që ruajnë besën. 8. Si (mund të kenë besë) ata të cilët nëse ju mundin, nuk përfillin ndaj jush as farefisni dhe as marrëveshje. Ata ju bëjnë lajka me fjalët e tyre kundërshtojnë ngase shumica e tyre janë besëthyes. 9. Ata i shkëmbyen ajetet e All-llahut për një vlerë të paktë dhe penguan nga rruga e Tij. Ata keq vepruan. 10. Ata nuk respektojnë te asnjë besimtarë as farefisninë as marrëveshjen; si të tillë janë përdhunues. 11. Po, nëse ata pendohen,e falin namazin dhe e japin zeqatin, atëherë i keni vëllezë në fe. Ne sqarojmë agumentet për ata njerëz që kuptojnë. 12. E nëse ata thyejnë zotimet e tyre pas marrëveshjes, ofendojnë fenë tuaj, atëherë luftoni krerët e mohuesve. Ata vërtet nuk kanë besë, luftoni që të frenohen (nga krimi e fyerja). 13. Përse të mos e luftoni një popull që thyen zotimete veta dhe tentuan të dëbojnë të dërguarin? Në të vërtetë ata ua filluan të parët luftën. A u frikësoheni atyre? Më e drejtë është t’i frikësoheni All-llahut, nëse jeni besimtarë. 14. Luftoni ata, All-llahu i dënon dhe i mposht ata nëpërmjet jush, e juve ju ndihmon kundër tyre dhe shëron zemrat e njerëzve besimtarë. 15. dhe Ai mënjanon brengat nga zemrat e tyre. All-llahu ia pranon pendimin atij që do. All-llahu i di të fshehtat, me urtësi zgjidh çështjet. 16. A mos menduat se do të mbeteni anash (pa u pravuar), e pa u sqaruar te All-llahu ata që luftuanprej jush dhe, përpos All-llahut, pos të dërguarit të Tij dhe pos besimtarëve, nukmorën ndonjë të jashtëm mik intim. All-llahu e di hollësisht atë që bëni ju. 17. Nuk është e drejtë e idhujtarëve të kujdesen për xhaminë e All-llahut, duke qenë se vetë dëshmojnë për veten e tyre se janë mohues. Të tillëve u shkuan kot veprat e tyre dhe ata janë përgjithmonë në zjarr. 18. E drjtë e përkujdesjes së xhamive të All-llahut është vetëm e atij që i ka besuar All-llahut dhe ditës së mbramë e që e falë namazin, jep zeqatin e nuk i frikësohet askujt pos All-llahut. Të tillët do të jenë të udhëzuarit (në rrugën e drejtë). 19. A mos e konsideruat dhënien e ujit haxhinjve dhe kujdestarinë ndaj xhamisë së shenjtë, si besimin e atij që i besoi All-llahut dhe ditës së fundit dhe që luftoi në rrugën e All-llahut? Jo, ato nuk janë të barabarta te All-llahu. Popullin mizor All-llahu nuk e vë në rrugë të drejtë. 20. Ata të cilët besuan, migruan dhe luftuan me pasurinë dhe veten e tyre në rrugën e All-llahut, ata kanë pozitë më të larët te All-llahu dhe vetëm ata janë fatlumë. 21. Zoti i tyre i përgëzon ata me mëshirë nga Ai, me disponim ndaj tyre, me Xhennete ku ata do të kenë nimet (hirësi-mirësi) të pandërprerë. 22. Ata aty do të jenë të pasosur e te All-llahu është shpërblim i madh. 23. O ju që besuat, mos u froni miqësi (dashuri) prindërve tuaj, as vëllezërve tuaj, nëse ata vlerësojnë mosbesim kundër besimit. E kush prej jush miqësohet me ta, ata janë mizor. 24. Thuaj (o i dërguar): “Në qoftë se etërit tuaj, vëllezërit tuaj, bashkëshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria që e fituat, tregëtia që frikoheni se do të dështojë, vendbanimet me të cilat jeni të kënaqur, (të gjitha këto) janë më të dashura për ju se All-llahu, se i dërguari i Tij dhe se lufta për në rrugën e Tij, atëherë, pritni derisa All-llahu të sjellë vendimin e Tij. All-llahu nuk vë në rrugën e drejtë njerëzit e prishur. 25. Nuk ka dyshim se All-llahu ju ka ndihmuar në shumë beteja, e edhe në ditën e Hunejnit, kur juve ju mahnit numri i madh, i cili nuk ju vlejti asgjë, dhe me gjerësinë e saj që e kishte toka u ngushtua për ju, pastaj ju u zbrapsët (ikët). 26. Pastaj All-llahun zbriti qetësinë e vet në të dërguarin e Tij dhe në besimtarë, zbriti një ushtri që ju nuk e patë, i dënoi ata që mohuan, e ai ishte ndëshkim ndaj mosbesimtarëve. 27. All-llahu pastaj i falë atij që do. All-llahu falë shumë dhe mëshiron shumë. 28. O ju që besuat, vërtetë idhujtarët janë të ndyrë, andaj pas këtij viti të mos i afrohen më xhamisë së shenjtë. Nëse i frikësoheni skamjes All-llahu me dëshirën e vet do t’ju pastroj me mirësitë e Tij. All-llahu është i gjithdijshëm, është i urtë. 29. Luftoni ata që nuk besojnë All-llahun e as botën tjetër, nuk e konsiderojnë të ndaluar (haram) atë që e ndaloi All-llahu dhe i dërguari i Tij, nuk besojnë fenë e vërtetë, prej atyre të cilëve u është dhënë libri, derisa ta japin xhizjen në dorë e duke qenë të mposhtur. 30. E jehuditë thanë: Uzejri është djali i All-llahut , e të kristerët thanë: Mesihu është djalë i All-llahut. Ato ishim thënie të tyre me gojët e tyre (fraza të thata), që imitojnë thëniet e jobesimtarëve të mëhershëm. All-llahu i vraftë, si largohen (nga e vërteta)! 31. Ata i konsideruan “ahbarët” (priftër jehudi) të tyre, “ruhbanët” (murgjit e krishterë) të tyre dhe Mesihun (Isain) birin e Merjemes, për zota pos All-llahut, ndërsa ata nuk janë urdhëruar për tjetër (nga pejgamberët) pos për adhurimin ndaj All-llahut një, e që nuk ka të adhuruar tjetër pos tij. I lartë është Ai nga çka i shoqërojnë. 32. Ata përpiqen me gojët e tyre ta shuajnë dritën e All-llahut, e All-llahu nuk do tjetër, pos ta përsosë dritën e Tij ndonëse jobesimtarët e urrejnë. 33. Ai (All-llahu) është që e dërgoi të dërgarin e Tij me udhëzim të drejtë e fe të vërtetë, e për ta bërë që të dominojë mbi të gjitha fetë, edhe pse e urrejtën idhujtarët. 34. O ju që besuat, vërtet një shumicë e parisë fetare e jehudive dhe e të krishterëve, në mënyrë të paligjshme e hanë pasurinë e njerëzve dhe pengijnë të tjerët nga rruga e All-llahut. Ata të cilët e ruajnë arin e argjendin e nuk e japin për rrugën e All-llahut, lajmëroji për një dënim të dhëmbshëm. 35. Atë ditë kur ajo (pasuri e deponuar) fërgohet në prushin e Xhehennemit, e me të (ashtu zharavë) lyhen ballët, anët dhe shpinat e tyre (do t’u thuhet): “Kjo është ajo që e dispozituat për veten tuaj, pra shijoni atë që e depozitonit!” 36. Te All-llahu numri i muajve është dymbëdhjetë (sipas hënës), ashtu si është në librin e All-llahut prej ditës kur krijoi qiejt dhe tokën. Prej tyre katër janë të shenjtë. Kjo është fe e drejtë. Pra, mos e ngarkoni (me mëkat) veten tuaj ata (katër muaj). Luftoni të gjithë idhujtarët pa dallim, siç ju luftojnë ata juve pa dallm, e dinë se All-llahu është me ata që ruhen (të këqiave). 37. E shtyrja (e një muaj në vend të një tjetri) nuk është tjetër vetëm se një rritje e mosbesimit, që me të edhe më shumë humbin ata që mohuan, pse në një vit e bëjnë të lejuar atë (muajin e shenjtë), e në një vit të ndaluar (të shenjtë), e për të përputhur numrin që All-llahu i bëri të shenjtë dhe me atë, e bëjnë të lejuar atë që All-llahu e ndaloi. Atyre u janë hijeshuar veprat e tyre të këqia. Po, All-llahu nuk vë në rrugë të drejtë popullin mohues. 38. O ju që besuat, ç’është me ju, që kur ju thuhet: “Dilni në rrugën e All-llahut!”, ju rëndoheni përtokë? A jeni më të kënaqur me jetën e dunjasë, se sa me ahiretin? Kënaqësia e jetës së dunjasë, në krahasim me ahiretin është e vogël! 39. Nëse nuk dilni, Ai do t’ju dënojë me një dënim të dhembshëm, do t’ju zëvendësojë me një popull tjetër dhe Atë nuk e dëmtoni aspak. All-llahu ka mundësi për çdo gjë. 40. Nëse nuk e ndihmoni atë (Muhammedin s. a. w. s. ), atë pra e ka ndihmuar All-llahu, kur e përzunë ata që nuk besuan të dytin prej dyve. Kur ishin në shpellë, ai (Muhammedi s. a. w. s. ) i tha shokut të vet (Ebu Bekrit r. a. ): “Mos u brengos, vërtet All-llahu është me ne!” E All-llahu zbriti qetësinë (sekinen) e Vet mbi të, dhe e fuqizoi me fuqi që ju nuk e patë dhe e bëri fjalën e atyre që nuk besuan më të ultën, kurse fjala e All-llahut është më e larta. All-llahu është i Fuqishmi, i Urti. 41. Dilni me lehtësi ose vështirësi, dhe luftoni me pasurinë tuaj dhe me veten tuaj në rrugën e All-llahut; kjo është për ju më e dobishmja, nëse e dini. 42. Sikur të ishte fitim i afërt dhe udhëtim mesatar, ata (hipokritët) do të vinin pas teje, por për ta ishte largësi e vështirë. Ata do të betohen në All-llahun: “Sikur të kishim mundësi, do të dilnim me ju”. E shkatërrojnë veten e tyre; All-llahu e di se ata janë rrenacakë. 43. All-llahu ta fali ty (Muhammed) gabimin pse atyre ju dhe leje (të ngelin pa dalë) para se të bëhej për ty e qartë se cilët ishin të drejtë dhe t’i dije me kohë rrenacakët. 44. Ata që besojnë All-llahun dhe botën tjetër, nuk të kërkojnë leje për të mos luftuar me pasurinë dhe veten e tyre. All-llahu i di të sinqertit. 45. Vetëm ata që nuk besojnë All-llahun dhe botën tjetër dhe që zemrat e tyre janë të dyshimta, të kërkojnë leje(për të mos vajtur në luftë), pra ata, sillen vërdallë në dyshimin e tyre. 46. E sikur të kishin dëshiruar ata të dalin, do të bënin për të (për luftë) ndonjë përgatitje, por All-llahu nuk e pëlqeu ngritjen e tyre, ndaj i zmbrapsi, dhe u është thënë: “Rrini me të paaftit ( fëmijët, gratë e pleqtë). 47. Edhe sikur të dilnin me ju, ata nuk do t’ju shtonin tjetër pos ngatërresës dhe shumë shpejt do të përçanin mesin tuaj, duke kërkuar t’ju turbullojnë. E ndër ju ka të tillë që i dëgjojnë ata. All-llahu i di shumë mirë hipokritët. 48. Ata edhe më parë tentuan përçarjen tuaj, t’i ngatërruan ty çështjet derisa të erdhi e vërteta dhe ngadhënjeu vendimi i All-llahut, përkundër asaj që ata e urrenin. 49. Dhe prej tyre ka të tillë që thonë: “Më lejo mua (të mos shko në luftë) e mos më vë në sprovë!” Ja, ata mu në sprovë kanë rënë (më parë). Xhehennemi gjithsesi i përfshin nga të gjitha anët jobesimtarët. 50. Nëse ty të takon ndonjë e mirë (në luftë), ajo u vjen keq atyre, e nëse të godet ndonjë e pakëndshme, ata thonë: “Ne edhe më parë kemi ndërmarrë për çështjen tonë dhe kthehen të gëzuar. 51. Thuaj: “Neve nuk na godet asgjë tjetër, përveç çka na ka caktuar All-llahu; Ai është ndihmëtar yni”. Prandaj, vetëm All-llahut le t’i mbështeten besimtarët. 52. Thuaj: “ç’pritni për ne tjetër, pos njerës nga dy të mirat (o fitues, o dëshmorë)? Ndërsa ne presim për ju që nga ana e All-llahut, ose nëpërmjet duarve tona, t’ju godas me dënim. Pra, ju pritni, e bashkë me ju presim edhe ne. 53. Thuaj: “Shpenzuat ju me dëshirë a me dhunë, nuk u pranohet kurrsesi, vërtet ju ishit popull i padëgjueshëm. 54. Mospranimin e dhënieve të tyre nuk e pengoi tjetër gjë vetëm pse ata mohuan All-llahun dhe të dërguarin e Tij, dhe namazin e falin vetëm me përtaci, e lëmoshën nuk e japin ndryshe pos duke urrejtur. 55. Prandaj, mos të mahnitë (mos e shih të mirë) pasuria e tyre e as fëmijët e tyre, All-llahu do vetëm t’i dënojë me to në jetën e kësaj bote e t’ju nxjerrë shpirtërat duke qenë ashtu qafira. 56. Ata betohen në All-llahun se vërtet janë si ju, po ata nuk janë me ju, ata janë popull që frikohet. 57. Sikur të gjenin ndonjë vendstrehim, ndonjë shpellë a ndonjë vrimë, ata do të shkonin aty me vrapim. 58. Ka prej tyre që do të bëjnë vërejtjen në ndarjen e lëmoshës, nëse u jepet nga ajo, ata mbesin të kënaqur, e nëse nuk u jepet, ata hidhërohen. 59. E sikur të kënaqeshin me atë që ua dha All-llahu dhe idërguari i Tij, e të thonin: “Ne na mjafton All-llahu, All-llahu do të na furnizojë nga të mirat e Tij, e edhe i dërguari i Tij, dhe se vetëm te All-llahu e mbështesim dëshirën (do të ishte shumë më mirë për ta)”. 60. All-llahu caktoi obligim që lëmosha (zeqati etj. ) t’ju takojnë vetëm: të varfëre (nevojtarëve), të ngratëve (që s’kanë fare(, punonjësve 9që e tubojnë), atyre që duhet përfituar zemrat (të dobëtve në besim), e duhet dhënë edhe për lirim nga robëria, të mbyturve në borgje, (luftëtarëve) në rrugën e All-llahut dhe atij që ka ka mbetur në rrugë. All-llahu e di gjendjen e robërve, punon sipas urtësisë së vet. 61. Ka prej tyre që e ofendojnë Pejgamberin e thonë: “Ai është bërë vesh (beson çka dëgjon)”. Thuaj: “Ai është vesh itë mirës suaj (dëgjon të mirën dhe vepron e jo të keqen), ai beson All-llahun (çka i thotë), u zë besë beismtarëve dhe është mëshirues për ata që besuan nga mesi juaj, e ata që nuk e lënë të qetë të dërguarin e All-llahut, ata kanë dënim të dhëmbshëm. 62. Ata ju betohen (muslimanëve) në All-llahun për t’ju bërë juve të kënaqur (se s’kanë qëllime të këqia), e me e drejtë është që ata të bëjnë të kënaqur All-llahun dhe të dërguarin r Tij (me adhurim dhe vepra të sinqerta) nëse vërtet janë besimtarë. 63. A nuk e ditën ata se kush kundërshton All-llahun dhe të dërguarin e Tij, atij i është caktuar zjarri i Xhehennemit, ku do të jenë përjetë, e ky është ai poshtërimi madh. 64. Hipokritët kanë dro se do të zbritet ndonjë kaptinë që do të nxjerr në shesh atë që kanë në zemrat e tyre. Thuaj: “Ani, talluni!” All-llahu do ta zbulojë atë që i frikësoheni. 65. E nëse i pye ti ata (përse tallen), do të thonë: “Ne vetëm jemi mahnitur e dëfruar”. Thuaj : “A me All-llahun, librin dhe të dërguarin e Tij talleni?” 66. Mos kërkoni fare ndjesë, ju pasiqë (shpallët se) besuat, keni mohuar. Nëse një grupi nga ju i falim, grupin tjetër e dënojmë, ngase ishin kriminelë. 67. Hipokritët dhe hipokritet janë si njëri tjetri; urdhërojnë për të keqen e ndalojnë nga e mira dhe shrëngojnë duart e tyre. Harruan All-llahun (nuk i binden), prandaj Ai i harroi (nga mëshira). Nuk ka dyshim, hipokritët janë ata të prishurit. 68. Hipokritëve dhe hipokriteve dhe jobesimtarëve All-llahu u ka përcaktuar zjarrin e Xhehennemit, ku do të jenë përgjithmonë, ai mjafton për ta, dhe ata i ka mallkuar All-llahu. Ata kanë dënim të pandërprerë. 69. Ju hipokritë jeni si ata para jush, që ishin më të fuqishëm se ju, kishin më shumë pasuri e fëmijë, që përjetuan ata që u takoi, sikurse që përjetuat edhe ju pjesën tuaj, madje edhe ju u zhytët (në të këqija) siç u zhytën ata. Të tillët asgjësuan veprat e veta në këtë jetë dhe në jetën tjetër, dhe të tillët janë plotësisht të dëshpruar. 70. A nuk u arrijti atyre lajmi i atyre që ishin më heret si: i popullit të Nuhut, i Adit, i Themudit, i popullit të Ibrahimit, i atyre të Medjemit dhe i të rrotulluarve (populli i Lutit). Atyre u patën ardhur të dërguarit e tyre me argumente. All-llahu (që i shkatërroi) nuk ua bëri atyre padrejtë, por ata ia bënë padrejtë vetes. 71. Besimtarët dhe besimtaret janë të dashur për njëri-tjetrin, urdhërojnë për të mirë, e ndalojnë nga e keqa, e falin namazin dhe japin zeqatin, respektojnë All-llahun dhe të dërguarin e Tij. Të tillët do t’i mëshirojë All-llahu. All-llahu është ngadhnjyes, i urtë. 72. Besimtarëve dhe besimtareve All-llahu u premtoi Xhennete nën të cilët rrjedhin lumenj, në to do të jenë përgjithmonë, dhe (u premtoi) vendbanime të bukura në Xhennetin e Adnit, edhe një disponim nga All-llahu që është mbi të gjitha. Ky, pra është ai shpëtimi i madh. 73. O Pejgamber, lufto jobesimtarët dhe hipokritët dhe sillu rreptë ndaj tyre - vendi i tyre është Xhehennemi që është përfundimi më i keq. 74. Ata betohen në All-llahun se kanë thënë (asgjë të keqe), e në të vërtetë, kanë thënë fjalë që nuk përkojnë me besimin, dhe pasi patën shprehur besimin ata e mohuan, dhe u përpoqën për atë (mbytjen e Pejgamberit) që nuk e arritën. Ata nuk urrejnë për tjetër pos pse All-llahu nga mirësitë e Tij dhe i dërguari i begatoi ata. Nëse ata pendohen do të jetë më mirë për ta, e nëse refuzojnë, All-llahui dënon me një dënim të dhembshëm si në këtë botë ashtu edhe në botën tjetër. E në këtë rruzull të tokës nuk ka për ta as mbrojtës, e as ndihmës. 75. E prej tyre (hipokritëve) pati sish që i patën dhënë besën All-llahut që: “Nëse na jep (All-llahu) nga mirësia e Tij, ne do të ndajmë lëmoshë dhe do të bëhemi prej punëmirëve. 76. Kur ju dha (All-llahu) nga të mirat e Veta, ata bënë koprraci me atë (që u dha), ethyen besën dhe u zbrapsen nga respekti ndaj All-llahut. 77. Dhe për shkak se u thyen besën që i patën dhënë All-llahut, dhe për shkak të asaj se gënjenin, All-llahu u ngjeshi hipokrizinë në zemrat e tyre deri në ditën që e takojnë Atë. 78. A nuk e ditën ata se All-llahu e di fshehtësinë e tyre (në zemra), bisedën e tyre, dhe se Ai (All-llahu) i di të gjiha të fshehtat. 79. Ata (hipokritë) që i përqeshnin besimtarët, që me vullnetin e vet japin lëmoshë, i përqeshin edhe ata të cilët nuk kanë më shumë se çka është e domosdoshme për jetesën e tyre, e njëkohësisht tallen me ta, All-llahu u dha shpërblimin e taljeve të tyre - dënimin më të rëndë. 80. Kërko falje për ta ose mos kërko (është njejtë), e edhe nëse kërkon falje shtatëdhjetë herë, All-llahu nuk do t’ua falë, sepse ata mohuan All-llahun dhe të dërguarin e Tij, e All-llahu nuk vë në rrugë të drejtë (të shpëtimit) ata që nuk respektojnë. 81. Ata (hipokritë) që mbetën (pa shkuar në luftë), u gëzuan për ndejen e tyre pas të dërguarit të All-llahut dhe nuk dëshiruan që të luftonin me pasurinë dhe veten e tyre në rrugën e All-llahut dhe thanë: “Mos dilni (në luftë) në vapë!” Thuaju: “Zjarri i Xhehennemit ka vapën edhe më të fortë, nëse janë që kuptojnë!” 82. Le të qeshin pak (në dynja) e le të qajnë shumë (në botën tjetër). Ai është shpërblim i asaj që fituan. 83. Nëse All-llahu të kthen ty (prej Tebukut) te ndonjë grup i tyre (hipokritëve), e ata të kërkojnë leje për të dalë (me ty në ndonjë luftë), thuaju: “Ju nuk do të dilni kurrë me mua dhe kurrë nuk do të luftoni ndonjë armik së bashku me mua! Ju ishit të kënaqur herën e parë që nuk luftuat, pra rrini me ata që mbetën!” 84. Dhe asnjërit prej tyre kur të vdesin, mos ia fal namazin (e xhenazës) kurrë, e as mos qëndro pranë varrit të tij (për lutje e vizitë), pse ata mohuan All-llahun dhe të dërguarin e Tij dhe vdiqën kryeneçë. 85. Po ty të mos duket e mirë pasuria e tyre dhe fëmijët e tyre. All-llahu deshi t’i mundojë me të në këtë botë dhe t’u dalë shpirti duke qenë mohues. 86. E kur zbritët një kaptinë (që thotë): të besoni All-llahun dhe luftoni së bashku me të dërguarin e Tij, ata të pasurit kërkuan leje prej teje dhe thanë: “Na le të mbesim me ata që rrinë!” 87. U pajtuan të mbesin me ata që nuk vajtën (në luftë). Po zemrat e tyre janë mbyllur, andaj ata nuk kuptojnë. 88. Por, i dërguari, e së bashku me të edhe ata që besuan, luftuan me pasurinë dhe veten e tyre dhe atyre u takuan të gjitha të mirat, ata janë të shpëtuarit. 89. All-llahu u ka përgatitur atyre Xhennete që në të rrjedhin lumenj, ku do të qëndrojnë përgjithmonë. Ai është suksesi i madh. 90. Disa nga arabët beduinë që kërkuan falje, erdhën për t’iu dhënë leje (të mos shkonin në luftë), e ata të tjerët që kishin gënjyer (me besim) All-llahun dhe të dërguarin e Tij ishin ndalë (paleje). Ata që prej tyre nuk besuan, do t’i godasë dënim i ashpër. 91. Nuk është ndonjë mëkat për të dobëtit, as për të sëmurët, e as për ata që nuk kanë me çka të përgatiten, kur janë të sinqertë ndaj All-llahut dhe të dërguarit të Tij, pra për të mirët nuk ka rrugë qortimi. All-llahu falë shumë, është mëshirues. 92. (nuk ka qortim) Dhe as për atë që kur erdhën te ti për t’i bartur me kafshë, u the: “Nuk kam me çka t’ju bartë. Ata u kthyen, e prej pikëllimit se nuk kishin me çka të përgatiteshin nga sytë e tyre ridhnin lotë. 93. E keqja është për ata që duke qenë pasanikë kërkuan leje dhe u pajtuan të mbeteshin me ata që nuk vajtën. Po, All-llahu ka vulosur zemrat e tyre, ata nuk do të gjejnë rrugë. 94. Kur të ktheheni te ata, ata do t’ju kërkojnë falje, thuanju: “Mos u arsyetoni, ne nuk ju besojmë, për gjendjen e juaj na ka njoftuar All-llahu. Veprën tuaj do t shohë All-llahu dhe i dërguari i Tij, e pastaj ju do të ktheheni te Ai që i di të fshehtat dhe të dukshmet, e Ai do t’ju lajmërojë për atë që keni vepruar. 95. Ata do t’ju betohen në All-llahun, kur të ktheheni te ata, për të mos i qortuar, ju pra hiqnu tyre ata janë të ndyrë, e vendi i tyre do të jetë Xhehennemi, shpërblim për atë që fituan. 96. Ata ju betohen juve që të jeni të kënaqur ndaj tyre, e nëse ju shprehni kënaqësi, All-llahu nuk është i kënaqur me popullin e paturpshëm. 97. Arabët beduinë janë të pajisur me mohim e hipokrizi më të fortë, dhe janë më të përshtatshëm për të mos i njohur dispozitat që ia zbriti të dërguarit të Tij All-llahu. All-llahu i di çështjet, Ai është i urtë. 98. Ka disa beduinë që për atë që e jep, e konsideron si të dështuar dhe presin kthesa kundër jush. Kundër tyre e ardhmja qoftë e keqe! All-llahu dëgjon, di. 99. Po, ka edhe disa nga beduinët që besojnë All-llahun dhe botën tjetër dhe atë që e japin e konsiderojnë afrim te All-llahu dhe bekim te i dërguari. Veni re, ato janë afrime te All-llahu për ta, e All-llahu do t’i përfshijë në mëshirën e Tij. All-llahu falë dhe është mëshirues. 100. All-llahu është i kënaqur me të hershmit e parë prej muhaxhirëve (migruesve) dhe prej ensarëve (vendasve-ndihmëtarë) dhe prej atyre që i pasuan ata me punë të mira,e edhe ata janë të kënaqur ndaj Tij. Atyre u ka përgatitur Xhennete, në të cilëtrrjedhin lumenj, ku do të jenë përjetë të pasosur. E ky është fitim i madh. 101. Edhe rreth jush ka beduinë që janë hipokritë, e edhe nga banorët e Medinës që janë përcaktuar për hipokrizi. ti nuk i di ata, Ne i dimë, ata do t’i dënojmë dy herë, pastaj shtyhen në dënimin e madh. 102. Ka edhe të tjerë që i kanë pranuar mëkatet e veta: ata përzien vepra të mira, e edhe të tjeatë këqija. Atyre do t’ua falë All-llahu, se Ai i falë atij që pendohet, e mëshiron atë që përmirësohet. 103. Merr prej pasurisë së tyre (të atyre që pranuan gabimin) lëmoshë që t’i pastrosh me të dhe t’u shtosh (të mirat) dhe njëkohësisht lutu për ta, se lutja jote është qetësim për ta. All-llahu dëgjon dhe sheh. 104. A nuk e ditën ata se All-llahu është ai që ranon pendimin e robëve të vet, pranon lëmoshat dhe se, vetëm All-llahu është Ai që shumë pranon pendimin dhe është mëshirues. 105. Dhe thuaj: “Veproni, All-llahu do ta shohë veprën tuaj, edhe i dërguari i Tij e besimtarët, e vonë do të ktheheni te njohësi i të fshehës dhe të dukshmes, e do t’ju njoftojë për atë që vepruat. 106. Ka edhe të tjerëqë janë duke pritur urdhërin e All-llahut, a do t’i dënojë apo do t’i falë pas pendimit. All-llahu e di gjendjen e tyre dhe di ç’bën me të. 107. (Nga hipokritët më të shëmtuarit janë) Edhe ata që ndërtuan xhami sherri, mosbesimi e përçarjeje mes besimtarëve dhe ftuan në pritje (solemne) atë që më parë kishte luftuar kundër All-llahut dhe të dërguarit të Tij. Ata do të betohen: “Ne nuk kemi pasur tjetër qëllim, vetëm për të mirë!” Po All-llahu dëshmoi se ata vërtet janë rrenacakë. 108. Ti mos u fal aty kurrë! Një xhami e cila që prej ditës së parë është themeluar në respekt ndaj All-llahut (pa hile), është më e drejtë të falesh në të, aty ka burra që dëshir të pastrohen mirë, e All-llahu i do të pastrit. 109. A është më imirë ai që ndërtesën e vet e themeloi në devotshmëri dhe në kënaqësi të All-llahut, apo ai që në ndërtesën e vet e themeloi buzë bregut të shembur e bashkë me të bie në zjarrin e Xhehennemit? All-llahu nuk i udhëzon njerëzit zullumqarë. 110. Ndërtesa e tyre të cilën e ndërtuan ata (e që e shembi Pejgamberi) vazhdimisht do të jetë mllef në zemrat e tyre, pos nëse pëlcasin zemrat e tyre. All-llahu di, është i urtë. 111. All-llahu bleu prej besimtarëve shpirtërat dhe pasurinë e tyre me Xhennet. Luftojnë në rrugën e All-llahut, mbysin dhe mbyten. (All-llahu dha) Premtim të cilin e vërtetoi në Tevrat, Inxhill e Kur’an. E kush është më zbatues i sigurt i premtimit të vet se All-llahu? Pra, gëzonju tregtisë që bëtë me Të. Ky është sukses i madh. 112. (Të Xhennetit janë) Edhe ata që pendohen, ata që sinqerisht adhurojnë, ata qqë falenderojnë, ata që agjërojnë, ata që bëjnë ruku, që bëjnë sexhde, që urdhërojnë për të mira e ndalojnë nga të këqijat, edhe përmbushin dispozitat e All-llahut. Pra, përgëzoj besimtarët. 113. Nuk është e drejtë për Pejgamberin e as për besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët, edhe nëse janë të afërt të tyre, pasi që ta kenë të qartë se me të vërtet ata (idhujtarët) janë banues të Xhehennemit. 114. Edhe lutja e Ibrahimit për babain e vet nuk ishte tjetër, pos për shkak të një premtimi që ia pat premtuar atij, e kur iu bë e qartë se ai ishte armik i All-llahut, u largua prej tij. S’ka dyshim, Ibrahimi ishte shumë i ndieshëmë dhe i butë. 115. All-llahu nuk e humb një popoull pasi që ta ketë udhëzuar atë, para se t’ju sqarojë atyre se prej çka duhet ruajtur. All-llahu është i gjithdijshëm për secilin send. 116. S’ka dyshim se sundimi i qiëjve e i tokës është i All-llahut, Ai jep jetë dhe vdekje, e ju, përveç All-llahut, nuk keni përkrahës tjetër. 117. All-llahu ia fali Pejgamberit, edhe muhaxhirëve edhe ensarëve, të cilët në çastin e vështirë shkan pas tij, kur (nga vështirësitë) zemrat e një grupi nga ata, gati u lëkundën, por Ai ua fali (i stabilizoi zemrat e tyre) atyre. Vërtet Ai është i butë, i mëshirshëm ndaj tyre. 118. (Ai u fali) Edhe atyre të treve, të cilëve iu pat shtyrë aq (pranimi i pendimit) sa që toka u bë e ngushtë për ta, përkundër gjerësisë së saj, kur u ngushtuan edhe shpirtërat e tyre sa që u bindën se nuk ka srehim prej All-llahut (tjetër ku) pos te Ai. Prandaj edhe atyre ua fali ai, në mënyrë që të pendohen. All-llahu pranon pendimin se është mëshirues. 119. O ju që besuat! Ta keni në kujdes All-llahun dhe të jeni me ata të drejtit. 120. Nuk ishte me vend për banorët e Medinës e as për ata që ishin rreth tyre nga beduinët, të ngelin (pa shkuar) pas të dërguarit të All-llahut e as të kursejnë veten e tyre ndaj vetes së tij (Pejgamberit). Nuk ishte me vend ngase, ata nuk i godet as rtja, as lodhja, as uria kur janë në rrugën e All-llahut, dhe nuk shkelin ndonjë vend që i hidhëron mosbesimtarët, dhe nuk arrijnë kundër armikut çkado qoftë (mbytje, robërim të tyre ose ngadhënjim mbi ta), vetëm se të gjitha ato do t’u evidentohen atyre si vepër e mirë (shpërblyese). All-llahu nuk ua humb shpërblimin veprimirëve. 121. Dhe nuk japin kontribut, të vogël ose të madh, nuk kapërcejnë ndonjë luginë, e qe të mos u shenohet (për shpërblim) atyre, për t’i shpërblyer All-llahu më së miri atë që vepruan. 122. Nuk është e nevojshme të dalin në luftë të gjithë besimtarët. E përse nga çdo grumbull i tyre yë mos shkojë një grup për t’u aftësuar në diturinë fetare, për ta mësuar popullin e vet kur të kthehen te ata, në mënyrë që ata ta kuptojnë (e të ruhen). 123. O ju që besuat! Luftoni jobesimtarët që i keni afër jush, e le ta ndiejnë prej jush grushtin e fortë kundër tyre. E dine se All-llahu është me të devotshmit. 124. E kur zbret ndonjë kaptinë, ka prej tyre që thonë: “Cilit prej jush ia shtoi kjo besimin?” Sa u përket atyre që besuan, atyre u shtohet besimi dhe gëzohen për të. 125. E sa u përket atyre që kanë sëmundje në zemrat e tyre, ajo (zbritja e kaptinës) ndytësisë së tyre u shton ndytësi dhe ata vdesin si jobesimtarë. 126. A nuk e shohin ata se për çdo vit sprovohen një herë apo dy herë, e përsëri nuk pendohen e as nuk përkujtohen. 127. E kur zbret ndonjë sure, ata shikojnë njëri-tjetrin (dhe thonë): “A ju pa dikush?” pastaj largohen. All-llahu largoi zemrat e tyre (nga besimi) ngase janë popull që nuk kupton. 128. Ju erdhi i dërguar nga mesi juaj. Atij i vie rëndë për vuajtjet tuaja. I brengosur për besimtarët, i butë dhe i mëshirëshëm. 129. Po nëse refuzojnë, thuaj: “Më mjafton All-llahu, s’ka zot pos Tij, te Ai mbështetem, e Ai është Zot i Arshit të madh!” [[Category:Kur'ani]] 1746 4656 2006-08-14T10:57:00Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Elif, Lamë, Ra. Këto janë ajetet e librit të pacenueshëm. 2. A ishte çudi për njerëzit, që Ne një njeriu nga mesi ityre i thamë: Tërhiqjau vërejtjen njerëzve, kurse ata që besuan gëzoi se me të vërtetë kanë pozitë të lartë te Zoti i tyre. E ata që besuan thanë: “S’ka dyshim, kjo është një magji e vërtetë!” 3. Vërtet Zoti juaj është All-llahu, i cili krijoi qiejt e tokën brenda gjashtë ditësh e pastaj qëndroi mbi Arshin; Ai rregullon gjendjen. Ndërmjetësues nuk do të ketë vetëm poqese lejon Ai. Ky, madhëria e Tij është All-llahu, Zoti juaj, pra adhurojeni Atë! A nuk merrni mësim? 4. kthimi i të gjithë juve është te Ai, premtimi i All-llahut, është i vërteë. Ai e filloi krijimin e pastaj e përsërit atë për t’i shpërblyer me të drejtë ata që besuan dhe bënë vepra të mira. E për ata që mohuan, ka pije të valë dhe dënim të dhembshëm, për shkak se ata mohonnin. 5. Ai e bëri diellin, e hënën dritë dhe asaj (hënën) ia caktoi fazat, që ta dini numrin e viteve dhe llogarinë. All-llahu nuk krijoi këtë për tjetër, pos me qëllim të caktuar. Ai ia sqaron argument një populli që kupton. 6. Në ndërrimin e natës e të ditës, dhe në çka krijoi All-llahu në qiej e në tokë, vërtet ka fakte për njerëzit që kanë droje. 7. Ata që nuk presin takimin Tonë, që janë të kënaqur me jetën e dynjasë dhe kanë gjetur prehje në të, dhe ata që janë indieferentë ndaj argumenteve Tona. 8. Vendi për të tillët është zjarri, për shkak të asaj që punuan. 9. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, Zoti i tyre, për shkak të besimit të tyre i udhëzon në Xhennete të begatshme në të cilët rrjedhin lumenj. 10. Lutja e tyre aty është: “I lartë je o All-llah!”, e përshëndetja e tyre është: Selam! dhe lutja e fundit e tyre: “Falënderimi i qoftë All-llahut, Zotit të botëve!” 11. Sikur All-llahu t’ua shpejtonte njerëzve pranimin e kërkesës për të keqen, ashtu si e pranon shpejtimin e kërkesës për të mirën, atyre do t’u përfundonte afati (i vdekjes). Po Ne, ata që nuk janë të bindur se do të vijnë para nesh, i lëmë të bredhin në mashtrimet e tyre. 12. E kur njeriun e godet dëmi, ai na lut qoftë shtrirë, ulur ose në këmbë, e kur Ne ia largojmë të keqen, ai, sikurse të mos na ishte ulur fare për dëmin që e pat goditur. Kështu kriminelëve u duket mirë ajo që veprojnë. 13. Ne kemi shkatërruar gjenerata para jush (o idhujtarë), pse nuk besonin, edhe pse të dërguarit u erdhën me argumente të qarta. Kështu shpërblejmë Ne njerëzit kriminelë. 14. Pastaj juve ju bëmë zëvendësues pas tyre në Tokë për t’ju parë si do të veproni. 15. Dhe kur atyre u lexohen ajetet Tona të qarta, ata që nuk besojnë takimin Tonë (ringjalljen), thonë: “Sillna një Kur’an tjetër, ose ndryshoje këtë!” Thuaj: “Mua nuk më takon që ta ndrushojë vetë, unë përcjelli vetëm atë që më shpallet, unë nëse kundërshtoj Zotit tim i frikësohem dënimit të një Ditës të madhe. 16. Thuaj: “Sikur të kishte dashur All-llahu, unë nuk do t’ua kisha lexuar juve atë, as nuk u kisha njoftuar me të. Unë para tij kam jetuar në mesin tuaj (as nuk ditur as nuk kam lexuar), a nuk mendoni?” 17. A ka më mizor se ai, që shpif ndaj All-llahut gënjeshtër ose përgenjeshtron faktet e Tij? Mëkatarët vërtet s’kanë për të shpëtuar. 18. Ata pos All-llahut adhurojnë çdo gjë që nuk bën as dobi, e thonë: “Këta janë ndërmjetësuesit tanë te All-llahu!” Thuaj: “A po e informoni All-llahun me diçka që Ai nuk e di se ç’ka në qiej dhe në tokë?” I pastër është madhëria e Tij nga ajo që shoqërojnë! 19. Njerëzit nuk ishin tjetër pos të një feje, e u përçanë. E sikur të mos ishte caktim i hershëm nga Zoti yt, do të përfundohej (me dënim) mes tyre, për atë që ishin të përçarë. 20. Dhe thonin: “Përse nuk i vjen atij (Muhammedit) ndonjë mrekulli nga Zoti i tij?” Po ti thuaj: “E fshehta është (çështje) vetëm e All-llahut (Ai sjell mrekulli). Prandaj, ju pritni se edhe unë së bashku me ju po pres!” 21. E kur Ne ua dhurojmë njerëzve mëshirën pasi t’i ketë godotur e keqja (skamja), kur qe ata u bëjnë hile argumenteve tona. Thuaj: “All-llahu është më i shpejti në ndëshkim”. S’ka dyshim, përcjellësit tanë (melaiket) regjistrojnë atë që po thurrni ju. 22. Ai (All-llahu) ua bëri të mundshëm udhëtimin në tokë e në det, deri kur jeni në anije që lundrojnë me ta (me udhëtarët) me anë të një ere të lehtë dhe janë të lumtur me të (me erën e lehtë), ia beh një erë fortë dhe nga të gjitha anët rrethohen nga valët dhe binden se janë shkatërruar, e lusin All-llahun pa farë përzierje të idhujve (duke thënë): Nëse na shpëton nga kjo (katastrofë), ne do të jemi gjithnjë falënderues!” 23. E kur Ai (All-llahu) i shpëtoi ata, ja, ata veprojnë mbrapshtë në tokë, pa arsye. O ju njerëz! Kryeneçësia është vetëm kundër vetes suaj, është përjetim i jetës së kësajbote, pastaj kthimi juaj është te Ne, e Ne ju shpërblejmë për veprimet tuaja. 24. Shembulli i jetës së kësaj bote është si i një shiu që e kemi zbritur nga qielli, e me anën e të cilit gërshetohen bimët e tokës (mbijnë dhe shpeshtohen të gjitha llojet) prej nga hanë njerëzit e kafshët deri kur toka të ketë marrë stolinë e vet dhe të jetë zbukuruar (me bimë, pemë e behar), e banorët e saj të mendojnë se janë të zotët e saj,e asaj i vjen urdhëri ynë, natën ose ditën, Ne e bëjmë atë (të mbjellat) të korrur sikurse të mos ekzistonte dje. Kështu Ne u sqarojmë faktet njerëzve që mendojnë. 25. All-llahu thërret për në Xhennet, dhe atë që do, e vë në rrugë të drejtë. 26. Atyre që bëjnë vepra të mira, u takon e mira (Xhenneti) edhe më tepër (e shohin All-llahun). Fytyrat e tyre nuk i mbulon pluhuri i zi as nënçmimi, ata janë banues të Xhennetit, aty janë përgjithmonë. 27. E ata që bënë të këqia, dënimi i së keqes është aq sa është ajo, ata i mbulon poshtërimi. Ata nuk mund t’i mbrojë kush nga All-llahu, fytyrat e tyre, porsi t’i kishte mbuluar ndonjë copë e errët e natës. Ata janë banues të përjetshëm të zjarrit. 28. Atë ditë i tubojmë të gjithë, ndërkaq atyre që i kanë bërë shok All-llahut u themi: “Rrini në vendin tuaj, ju dhe idhujt tuaj!” Ne ndajmë ata. E idhujt e tyre u thonë: “Ju nuk na adhuruat ne!” 29. All-llahu na mjafton si dëshmues ms nesh e jush (kështu u thonë idhujt idhujtarëve). Ne nuk dimë gjë për adhurimin tuaj ndaj nesh (ne nuk dëgjojmë, nuk shohim e nuk kuptojmë). 30. Aty, në atë vend, secili njeri provohet me atë që e ka bërë më parë dhe kthehen te All-llahu, Sundimtari i tyre i vërtetë dhe humb (shkon huq) prej tyre ajo që trillonin (se do t’u bëjnë shefatë). 31. Thuaj: “Kush ju furnizon me ushqim nga qielli e toka, kush e ka në dorë të dëgjuarit e të pamët (tuaj), kush nxjerr të gjallin nga i vdekuri e kush nxjerr të vdekurin nga i gjalli, kush rregullon çdo çështje?” Ata do të thonë: “All-llahu”. Ti thuaj: “A nuk frikësoheni?” (dënimit). 32. E ky është All-llahu, Zoti juaj i vërtetë. Pas të vërtetës nuk ka tjetër pos iluzione, e si po ia ktheni shpinën (të vërtetës)? 33. Kështu është pra, vendimi i zotit tënd kundër të shfrenuarve, pse ata nuk besojnë. 34. Thuaj: “A ka prej idhujve tuaj ndokush që ta fillojë krijimin e mandej atë (pas vdekjes) ta rikthejë?” Thuaj: “All-llahu e nus krijimin dhe sërish e rikthen. Si i largohen pra, së vërtetës? 35. Thuaj: “A ka ndokush prej idhujve tuaj që ndonjë të humbur ta drejtojë në rrugën edrejtë? Thuaj: “Vetëm All-llahu udhëzon në të vërtetën. . Atëherë pra, a është më e drejtë të shkohet pas tij që udhëzon në rrugën e drejtë, apo pas atij që nuk udhëzon, (sepse nuk mund të udhëzojë as vetveten) vetëm nëse prej dikuj tjetër udhëzohet? ç’është me ju? Si gjykoni? 36. Shumica e tyre nuk përkjnë tjetër pos supozim, e supozimi nuk është asgjë ndaj të vërtetës. All-llahu di shumë mirë për atë që punojnë. 37. Nuk është e logjikshme të mendohe se ky Kur’an është i trilluar prej dikujt pos All-llahut, por është vërtetues i asaj (shpalljes) që ishte më parë, dhe sqarues e komentues i librit. Nuk ka farë dyshimi se është (i zbritur) nga Zoti i botëve. 38. Përkundër kësaj, ata (idhujtarët) thonë se atë e trilloi ai (Muhammedi). Ti thuaj: “Sillne pra ju një kaptinë të ngjajshme me këtë, madje thirrni kë të doni në ndihmë, pos All-llahut, po qe se jeni të drejtë në atë që thoni”. 39. Por ja, ata përgënjeshtruan atë (Kur’anin) pa e kuptuar dhe pa ju ardhur shpjegimi i tij. Po kështu, gënjenin dhe ata që ishin më përpara. Shiko si ishte përfundimi i zullumqarëve. 40. Ka prej tyre (te të cilët u dërgua Muhammedi) që e besojnë atë(Kur’anin), e ka prej tyre edhe asaish që atë nuk e besojnë. Zoti i njeh ë së miri kokëfortit. 41. Po nëse ata të përgënjeshtruan ty, thuaj: “Mua më takon (shpërblimi nga) vepra juaj, ju nuk përgjigjeni për atë që bëj unë, e as për atë që bëni ju. 42. Ka prej tyre që të dëjojnë (kur lexon, por formalisht). A mund të bësh të shurdhëtin të dëgjojë, edhe kur ata nuk kuptojnë? 43. Ka prej tyre që të shikon ty (duket se po të shikon). A mund ta udhëzosh ti të verbërin, kur ata nuk shohin (të vërtetën)? 44. All-llahu nuk u bën asgjë të padrejtë njerëzve, por ata i bëjnë të padrejtë vetes së tyre. 45. (Përkujto) Ditën kur i tubojnë ata, (atyre u duket) sikur nuk qëndruan (në dynja) vetëm një moment të ditës, atëherë njihen mes vete. E, vërtet, kanë dështuar ata që nuk besuan këë prezencë para All-llahut, edhe nuk gjetën udhën e drejtë. 46. Nëse ta bëjmë të mundshme të shohish diçka nga (dënimi) që u premtuan atyre (mirë), ose ta marrim shpirtinty (kurse ti nuk sheh gjë), e ardhmja e tyre është vetëm te Ne. All-llahu është dëshmues i asaj që punojnë. 47. Secili popull kishte të dërguarin e vet, e kur u vinte i dërguari i tyre bëhej gjykimi i drejtë mes tyre, atyre nuk u bëhet padrejtësi. 48. Ata thonë: “Kur do të jetë ky premtim (dënim), nëse jeni të drejtë ç’ka thoni? 49. Thuaj: “Unë nuk mund t’i sjellë vetes sime as dëm as dobi, pos atë që dëshiron All-llahu”. çdo popull ka afatin (e caktuar), e kur të vijë afati i tyre, ata nuk mund ta vonojnë as për një moment e as ta ngutin. 50. Thuaj: “Më tregoni, nëse u vjen dënimi i Tij natën ose ditën, e çka i shluen të nguten për të, kriminelët?” 51. A pasi që të ndodhë (dënimi) do të besoni atë? A tani!? (po besoni), e ju ishit ata që kërkonit t’u vijë më shpejt? 52. Më vonë (në ditën e kijametit) atyre që bënë zullum u thuhet: “Shijoni dënimin e përjetshëm!” Mos jeni dënuar më shumë se ç’keni merituar?” 53. E ata kërkojnë t’u tregosh (e do të thonë): a është e vërtetë ajo (që thua për dënimin)? Thuaj: “Po, pasha Zotin tim, ajo është më se e vërtetë, dhe ju nuk do të mund ta pengoni kurrsesi. 54. Secili njeri që ka dëmtuar veten (duke mosbesuar), po të ishte e tij çdo gjë që ekziston në tokë, ai do ta flijonte atë (për të shpëtuar). E kur e shohin dënimin, aa fshehindëshprimin (nga hutia). Atëherë bëhet gjykimi i drejtë mes tyre nuk u bëhet padrejtë. 55. Vini re! Nuk ka dyshim se gjithçka që gjendet në qiej e në tokë është e All-llahut! Kini kujdes. Premtimi iAll-llahut është më se i vërteë, por shumica e tyre nuk e dinë. 56. Ai jep jetë dhe vdekje, dhe vetëm te Ai do të ktheheni. 57. O ju njerëz! Juve ju erdhi nga zoti juaj këshilla (Kur’ani) dhe shërimi i asaj që gjendet në krahrorët tuaj (në zemra), edhe udhëzim e mëshirë për besimtarët. 58. Thuaj: “Vetëm mirësisë së All-llahut dhe mëshirës së Tij le t’i gëzohen, se është shumë më e dobishme se ajo që grumbullojnë ata. 59. Thuaj: “Më thuani, atë që All-llahu ju dha si ushqim (të lejuar), e ju nga ai diçka bëtë të ndaluar e diçka të lejuar?” Thuaj: “A ju lejoi All-llahu ju, ose ju i shpifni All-llahut?” 60. Po çfarë është mendimi i atyre që shpifin All-llahut, për ditën e kijametit? All-llahu është dhurues i madh ndaj njerëzve, por shumica e tyre nuk falënderojnë. 61. Ti nuk angazhohesh me asnjë çështje, nuk lexon nga ai pjesë nga Kur’ani dhe nuk bëni ndonjë vepër, vetëm se ne jemi prezentuesit tuaj, kur ju ndërmerrni atë. Zotit tënd nuk mund t’i fshihet as në okë e as në qiell as sa grimca e as më e vogël se ajo e as më e madhe, por vetëm sa është evidentuar në librin e sigurt. 62. A nuk janë vërtet Ewlijatë (të dashurit) e All-llahut pa frikë e brengosje? 63. Të cilët besuan dhe ishin (prej atyre) që frikësohen. 64. Atyre u jepen myzhde në jetën e dunjasë dhe në jetën tjetër (për shpëtim në Xhennet). Nuk ndryshojnë fjalët e All-llahut. E, ai është suksesi i madh. 65. Po ty të mundojnë thëniet e tyre. E tërë fuqia dhe ngadhënjimi i takon vetëm All-llahut. Ai i dëgjon dhe di të gjitha. 66. Ta keni të ditur se gjithçka që është një qiej e në tokë janë në pushtetin e All-llahut (pra, edhe idhujtarët). E ata, që pos All-llahut adhurojnë, në të vërtetë nuk janë kah pasojnë zota, ata nuk janë kah pasojnë tjetër pos supozimeve dhe nuk janë tjetër vetëm se gënjejnë. 67. Ai (All-llahu) bëri për ju natën që në të pushoni, e ditën të ndritshme (të shihni). Në këtë (që bëri) vërtet ka argumente për një popull që dëgjon. 68. (Pas të gjitha argumenteve) Ata (jobesimtarët) thanë: “All-llahu ka fëmijë”. Larg asaj është All-llahu, Ai s’ka nevojë, e Tij është ç’ka në tokë, ju nuk argumente për këtë (që ta thoni), a thoni për All-llahun çka nuk dini? 69. Thuaj: “Ata që trillojnë gënjeshtër për All-llahun, nuk kanë për të shpëtuar”. 70. Ata kanë një përjetim në dynja, pastaj kthimi i tyre është vetëm te Ne, e Ne do të bëjmë që ata të shijojnë dënimin e dhembshëm për shkak se nuk besonin. 71. Lexoju atyre ngjarjen e Nuhut, kur i tha popullit të vet: “O populli im, nëse u vjen rëndë qëndrimi im më mesin tuaj, përkujtimet e mia me ajetet e All-llahut, e unë iu kam mbështetur vetëm All-llahut, ju vendosni për qëllimin tuaj, thirrni në ndihmë edhe zotat tuaj, e mos e mbani fshehtë, dhe zbatoni atë kundër meje e mos pritni. 72. E nëse prapësoheni (nga mësimet e mia), unë nuk u kërkoj ndonjë shpërblim, se shpërblimi im është vetëmprej All-llahut. Unë jam i urdhëruar të jam njëri prej muslimanëve. 73. e ata (populli i tij) e konsideruan atë rrenacak e Ne e shpëtuam atë dhe ata që ishin bashkë në anije, dhe i bëmë që ata të jenë pasardhës (zëvendësues), kurse ata që përgënjeshtruan ajetet tona i përmbytëm. Shih pra, si ishte fundi i gënjeshtarëve. 74. Mandej pas tij dërguam të dërguar te popujt e tyre , të cilët erdhën dhe u sollën atyre argumente të forta, por ata nuk i besuan asaj, të cilën më parë e kishin përgënjeshtruar. Kshtu, pra u vulosim zemrat atyre që kalojnë kufijtë. 75. Pastaj, pas tyre dërguam Musai dhe Harunin me argumentet tona, te faraoni dhe paria e rrethit ta tij, po ata paraqitën kryelartësi, pse ishte popull që bënte krime. 76. E kur u erdhi atyre e vërteta e sigurt nga Ne, ata thanë: “Kjo nuk është tjetër pos magji e qartë. 77. Musai tha: A të vërtetës i thoni magji? A magji është kjo? Magjistarët nuk shpëtojnë? 78. Ata thanë: “Mos erdhe të na largosh nga ajo (feja) që e gjetëm te prindërit tanë, për t’ju mbetur ju dyve madhështia në tokë? Po ne nuk u besojmë juve dyve. 79. Faraoni tha: “Sillmëni mua të gjithë magjistarët e aftë. 80. E kur erdhën magjistarët, Musai u tha: “Hidhni ç’keni për të hedhur”. 81. E kur i hodhën ata, Musai u tha: “Kjo që e sollët ju tash, vërtet është magji!” Po All-llahu do ta asgjësojë këtë, sepse All-llahu nuk e përkrahë veprën e të prishurve. 82. Dhe me argumentet e veta All-llahu e fuqizon të vërtetën, ndonëse e urrejnë të pabesët. 83. Duke pasur frikë nga faraoni dhe nga rrethi i tij se do t’i turturojnë, Musait nuk i besoi kush pos një pjese të pasardhësve të popullit të tij. Vërtet, faraoni ishte mbizotërues në tokë dhe ai ishte prej shkatërrimtarëve. 84. Musai tha: “O populli im, nëse i keni besuar All-llahut, vetëm atij mbështetuni, nëse jeni të dorëzuar (vendimit të Tij)!” 85. Ata iu përgjegjën duke i thënë: “All-llahut iu kemi mbështetur, Zoti në, mos i mundëso popullit mizor të na sprovojë!” 86. Dhe me mëshirën tënde, na shpëto prej popullit jobesimtarë!” 87. Ne i thamë Musait dhe vëllait të tij t’i bëni vend në Egjipt popullit tuaj, shtëpitë tuaja t’i bëni faltore e ta falni namazin rregullisht. Ti (Musa) përgëzoi besimtarët! 88. Musai tha: “Zoti ynë, Ti i ke dhënë faraonit dhe parisë së tij mjete të përjetimit dhe pasuri në jetën e kësaj bote, ashtu që o Zot ynë, po i largojnë njerëzit prej rrugës tënde. Zoti ynë, zhduke pasurinë e tyre, shtrëngoi zemrat e tyre, e të mos besojnë derisa të shijojnë dënimin e idhët. 89. Ai (All-llahu) tha: “Lutja juaj është pranuar, prandaj ju të dy qqëndroni ashtu si jeni e mos ndiqni rrugën r atyre që nuk dinë! 90. Ne i kapërcyem beni israilët përtej detit, e faraoni dhe ushtria e tij i ndoqi mizorisht dhe armiqësisht derisa e përhshiu atë përmbysja e ai tha: “Besova se nuk ka Zot tjetër pos Atij që i besuan beni israilët, edhe unë jam nga muslimanët!” 91. Ti tani beson, ndërsa ma parë kundërshtove dhe ishe njëri prej shkatërruesve! 92. Sot po të shpëtojmë ty (po të nxjerrim prej detit) me trupn tënd (të vdekur), që të shërbesh si argument për ata që vijnë pas teje. Vërtet, ekziston një shumicë njerëzis që nuk hulumtojnë argumentet Tona. 93. Në të vërtetë, Ne i vendosëm beni israilët (pas shkatërrimit të armiqve të tyre) në një vend të mirë, i furnizuam ata me ushqime të dobishme dhe nuk ishin të përçarë (rreth fesë) vetëm pasi që u erdhi atyre dituria (Tevrati). Zoti yt, do të gjykojë mes tyre në ditën e kijametit, për atë që ishin përçarë. 94. Po, (fjala vjen) nëse je në dyshim për këtë që të zbritëm ty (për ngjarjet e pejgamberëve), atëherë pyeti ata që lexojnë librin para teje. Ty të erdhi nga Zoti yt e vërteta, pra, mos u bë prej atyre që dyshojnë. 95. Dhe mos u bë prej atyre që përgënjeshtruan argumentet e All-llahut, e të bëhesh nga të dështuarit. 96. Kundër atyre, për të cilët ka përfunduar caktimi i Zotit tënd, ata nuk besojnë, 97. Edhe sikur t’u kishin paraqitur atyre çdo lloj argumenti, ata nuk besojnë derisa të shohin dënimin e rëndë. 98. Përse nuk pati vendbanim që të ketë besuar e besimi i tij të ketë ndihmuar (në shpëtim), pos popullit të Junusit, që pasi që besoi, Ne larguam prej tyre dënimin shëmtues në jetën e kësaj bote dhe i lejuam të jetojnë deri në një afat të caktuar. 99. SIkur të kishte dashur Zoti yt, do t’i besonin çka janë në tokë që të gjithë. A ti di t’i detyrosh njerazit të bëhen bedsimtarë? 100. Nuk është e mundur për asnjë njeri të besojë (ndryshe), pos me ndihmën e All-llahut. E dënimin u jepë atyre që nuk mendojnë. 101. Thuaj: “Vështroni me vëmendje çka në (nga argumentet) në qiej e në tokë. Po argumentet dhe qortimet nuk bëjnë dobi ndaj një popull që nuk beson. 102. A janë duke pritur tjetër (fat) pos ditët (e zeza) si të atyre që ekzistonin para tyre? Thuah: “Pritni, pra, se edhe unë bashkë me ju po pres!” 103. E Ne pastaj i shpëtojmë të dërguarit tanë, edhe ata që besuan. Ja kështu, është detyrë e Jona, t’i shpëtojmë besimtarët. 104. Thuaj: “O ju njerëz, nëse ju dyshoni në fenë time, unë nuk adhuroj ata që ju i adhuroni pos All-llahut, por adhuroj All-llahun që u jepë vdekjen (ashtu si u ka dhënë jetën), dhe jam i urdhëruar të jem besimtarë (i Zotit një). 105. Dhe (jam i urdhëruar): Përqëndrohu me tërë qenien tënde në fenë e drejtë, e mos u bë nga idhujtarët! 106. Dhe mos lut tjetër kë pos All-llahut, ndonjë (idhull) që nuk të sjell as dobi as dëm, e nëse bën atë, dije se i ke bërë padrejt vetvetes. 107. Nëse All-llahu të provon me ndonjë të keqe, atë s’mund ta largojë kush pos Tij, po nëse dëshiron të japë ndonjë të mirë, s’ka kush që mund ta pengojë dhuntinë e Tij. E shpërblen me të, atë që do nga robët e Tij. Ai falë dhe mëshiron shumë. 108. Thuaj: “O ju jerëz, juve ju erfdhi e vërteta nga Zoti juaj, e kush merr rrugën e drejtë, ai ka vetëm për veten e vet, ndërsa kush e merr të shtrembëren, ai e ka humbur veten. Unë nuk jam rojë e juaj!” 109. Ti ec pas asaj që të shpallet dhe bëhu i durueshëm derisa All-llahu të gjykojë. Ai është më i miri i gjykatësve! [[Category:Kur'ani]] 1747 4659 2006-08-14T10:57:58Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Elif, Lamë, Ra, (ky është) Libër, ajetet e të cilit janë radhitur (në mënyrë të përsosur, njëkohësisht) edhe shkoqitur nga i Dijshmi i të gjitha çështjeve në hollësi. 2. Që te mos adhuroni tjetër përveç All-llahut. Unë jam (dërguar) nga Ai qortues e përgëzues për ju. 3. E të kërkoni falje Zotit tuaj dhe pendohuni (kthehuni) te Ai, se Ai do të ju mundësojë përjetime të mira (në këtë jetë) deri në një afat (të caktuar) dhe çdo punëmiri i jep shpërblimin e merituar. në qoftë se refuzojnë (të kërkojnë falje), unë pra kam frikë për ju, dënimin e ditës së madhe. 4. Se kthimi i juaj është vetëm te All-llahu, Ai ka fuqi për çdo send. 5. Ja, ata mbështjellojnë (armiqësinë në) gjoksat e tyre që ta fshehin nga Ai, po ta dini se edhe kur mbulohen me petkat e tyre, Ai e di se çka fshehin dhe çka shfaqin. S’ka dyshim se Ai e di shumë mirë çka mbajnë zemrat (qëllimet) e tyre. 6. Nuk ka anjë gjallesë në tokë që All-llahu të mos ia ketë garantuar furnizimin e saj, Ai e di vendbanimin dhe vendstrehimin e saj (pas vdekjes). Të gjitha (këto) janë në librin e njohur (Levhi Mahfudhë). 7. Ai është i cili krijoi qiejt e tokën brenda gjashtë dite (fazave), e Arshi (Froni) i Tij kishte qenë (më parë) mbi ujë, që t’ju sprovojë, se cili prej jush është më vepërmirë. Nëse ti u thua: “Ju do të ringjalleni pas vdekjes!” Ata që nuk besuan thonë: “Kjo (çka na thua) nuk është tjetër vetën se magji e hapur. 8. Nëse Ne e vonojmë ndëshkimin për një kohë të shkurtër kundër tyre, ata thonë: “çka po e pengon atë?” Le të dijnë se ditën kur t’u vijë, ai nuk zbrapët prej tyre, ata do t’i rrethojë ai (dënimi) me të cilin talleshin. 9. Po nëse Ne ia japim njeriut ndonjë begati nga ana jonë, e pastaj e tërheqim atë prej tij, ai do të jetë i dëshpruar dhe përbuzës. 10. E nëse pas të keqes që e pat goditur atë, Ne dhurojmë të mira, ai do thotë: “Kaluan të këqiat prej meje!” Vërtet, ai është shfrenuar dhe mendjemadh. 11. Përveç atyre, të cilët kishin durim dhe bënin vepra të mira, të tillët kanë falje (të gabimeve) dhe shpërblim të madh. 12. A mos (shpresojnë idhujtarët se) do të lëshë nga ajo që t’u shpall ty (ngase u vjen rëndë ta dëgjojnë), dhe të shtëngon zemrën tënde ajo (komunikimi i shpalljes), për shkak se ata do të thonë: “Pse të mos i ketë zbritur atij (Muhammedit) ndonjë pasuri, ose përse të mos i ketë ardhur bashkë me të ndonjë engjëll?” Ti je vetëm qortues, e All-llahu për kujdeset prër çdo send. 13. Apo, pse ata thonë: “Ai (Muhammedi) e trilloi atë (Kur’anin)”. Thuaj: “Formuloni pra, dhjetë kaptina si ai (Kur’ani) ashtu të trilluara (siç thoni ju) dhe thirrni, pos All-llahit, po qe se jeni të drejtë (çka thoni), kë të mundeni për ndihmë!” 14. E nëse nuk përgjigjen juve, atëherë pra ta keni të qartë se ai (Kur’ani), është i zbritur me dijen e All-llahut dhe se nuk ka zot pos Tij. A jeni pra myslimanë?” 15. Kush ka për qëllim jetën e kësaj bote dhe të mirat e saj, Ne do t’u plotësojmë atyre shpërblimin e veprave të tyre në të, dhe atyre në të, dhe atyre nuk do t’u mungojë gjë. 16. Të këtillëve në botën tjetër u përket vetëm Xhehennemi. Ajo që punuan dhe vepruan ata ka dështuar dhe është asgjësuar. 17. A ai që është (i mbështetur) në argument nga Zoti i tij dhe atë e përforcon dëshmia nga Ai, e para tij (Kur’anit) ishte (dëshmitar) libri i Musait (Terati) që ishte udhërrëfyes e mëshirë - (është i njejtë me atë që ka për qëllim vetëm këtë jetë)? Të tillët (që janë në rrugë të drejtë) e besojnë (Kur’anin). E kush prej tyre grupeve refuzuan atë, vendi i tij është zjarri. E ti (Muhammed) mos kij dyshim në te, ai është e vërtetë nga Zoti uyt, në të s’ka dyshim, por shumica e njerëzve nuk e besojnë. 18. E kush është më mizor se ai që trillon për All-llahun? Të tillët paraqiten para Zotit të tyre, e dëshmitarët thonë: “Këta ishin të cilët gënjyen ndaj Zotit të tyre, pra mallkimi i All-llahut qoftë kundër mizorëve!” 19. Të cilët pengojnë nga rruga e All-llahut dhe përpiqen atë ta shtrembërojnë, mu ata janë që nnuk e besojnë botën tjetër. 20. Ata nuk ishin të paprekshëm në tokë (prej dënimit të Zotit), dhe ata nuk kishin mbrojtës pos All-llahut. Atyre u shumëfishohet dënimi, sepse ata nuk ishin që mund të dëgjonin dhe as nuk shikonin. 21. Ata mashtruan vetveten dhe humben prej tyre ata (idhujt) që i patën trilluar. 22. Është e vërtetë se ata në botën tjetër janë më të humburit. 23. Ata që nuk besuan dhe bënë vepra të mira dhe u përulën ndaj Zotit të tyre, ata janë banues të Xhennetit, në të janë përgjithmonë. 24. Shembulli i gjendjes së këtyre është (i atyre që nuk besuan) si ai i verbëri dhe i shurdhëti dhe (i atyre që besuan) si ai që sheh dhe dëgjon. A janë në pozitë të barabartë? A nuk përkujtoheni?! 25. Ne patëm dërguar edhe Nuhun te populli i vet (me porosi të njejtë si Muhammedin që t’u thotë): Unë ju tërheq vërejtjenn haptazi. 26. Që të mos adhuroni tjetër kë pos All-llahut, sepse unë kam frikë për dënimin tuaj në ditëm e pikëllueshme. 27. Paria që nuk besoi nga populli i tij tha: “Ne nuk të shohim ndryshe vetëm si njeri, sikurse edhe ne, ne nuk po se të pasojë kush, përveç atyre që janë më të poshtërit e më mendjelehtit nga mesi ynë dhe ne nuk shohim se ju keni ndonjë vlerë mbi ne, përkundraz, ne ju konsiderojmë gënjeshtar!” 28. (Nuhu) Tha: “O populli im, më thuani nëse unë jam i mbështetur në argument të qartë nga Zoti im dhe Ai më dha mëshirë nga ana e Tij, e juve u janë fshehur ato (argumentet ngase jeni dhëmë pas kësaj jete), a mos do t’ju detyrojmë për to (pranimin e tyre), kur ju jeni urrejtës të tyre! 29. O populli im, unë për këtë nuk kërkoj prej jush ndonjë pasuri, shpërblimi im është vetëm te All-llahu. Dhe unë kurrsesi nuk i largoj ata që besuan, ata janë afër Zotit të tyre; por unë ju shoh si popull që nuk dini e nuk kuptoni. 30. O populli im, a nuk po mendoni se nëse unë i përze ata , kush do të mund të më mbrojë mua nga All-llahu (dënimi i Tij)? 31. Unë nuk u them juve se te unë janë depot e All-llahut, as nuk u them se unë e di të fshehtën, as nuk u them se unë jam engjëll, as nuk u them atyre që sytë tuaj i nënçmojnë, se All-llahu nuk u dhuroi atyre të mira. All-llahu e di më së miri se çka në shpirtrat e tyre, pse atëherë unë konsiderohem zullumqar. 32. Ata thanë: “O Nuh, ti polemizove me ne dhe e zgjate polemikën tonë. Urdhëro, e nëse flet të vërtetën, sillnie pra, të na godasë ajo me çka na kërcënohesh!” 33. Ai tha: “Atë ju sjell vetëm allahu, po qe se dëshiron, e ju nuk mund ta pengoni!” 34. Nëse përpiqem t’ju këshilloj, po qe se All-llahu don t’ju humb, këshilla ime nuk bën dobi. Ai është Zoti juaj dhe vetëm te Ai do të ktheheni. 35. A mos po thonë se ai e trilloi atë? Thuaj: “Nëse unë kam trilluar, atëherë ai është mëkati im, e unë jam larg nga krimet tuaja”. 36. E, Nuhut i qe shpallur: “Nuk do të besojë më askush nga populli yt, përveç atyre që kanë besuar (deri më tash), pra mos u brengos për ata që punojnë ata”. 37. E, mbaroje anijen nën mbikëqyrjen tonë dhe me mësimin tonë, e mos m’u drejto Mua për ata që bënë zullum, ata gjithqysh janë të përmbytur. 38. Dhe ai ndërtonte anijen e paria e popullit të tij, saherë që kalonte pranë tij përqeshej me të. Ai u thoshte: “Nëse talleni me ne, edhe ne do të tallemi me ju, ashtu siç po talleni ju!” 39. Dhe më vonë do të kuptoni se cili do të pësojë dënimin e turpshëm dhe mbi të cilin do të jetë dënim i përjetëshëm. 40. E kur erdhi urdhëri ynë (i caktuar për ndëshkim) dhe gufoi (uji) prej furrës (vend ku piqet buka), Ne i thamë: “Ngarko në të çdo krijesëë nga një çift edhe familjen tënde, përveç për kë është marrë vendim i hershëm kundër tij, e (ngarkoje) edhe kush ka besuar, po përveç një pakice nuk i kishin besuar atij. 41. Dhe ai tha: “Hipni në rë, me emrin e All-llahut ajo lundron dhe ndalet. Vërtet, Zoti është që falë shumë, është mëshirues. 42. Ajo lundron me ta nëpër valë si, e Nuhu e thirri djjalin e vet, që ishtë në një vend të ndarë: “O djali im, hip nashkë me ne, e mos u bë me mohuesit!” 43. Ai (djali) tha: “Unë do të ngjitëm në një kodër që do të më mbrojë nga uji (vërshimi)!” Tha: nuk ka sot mbrojtës prej dënimit të All-llahut, pos atë që Ai e ka mëshiruar!” Vala hyri mes tyre të dyve, e ai (djali u mbyt në ujë. 44. E iu pat thënë: “Oj tokë, përbije ujin tënd, dhe o qiell, ndërpreje (shiun), uji u tërhoq, urdhëri u zbatua dhe ajo (anija) undal në (kodrën) Xhudij, e u tha: “I shkatërruar qoftë populli mizor!” 45. Nuhu e luti Zotin e vet, duke thënë: “O, Zoti im, djali im është i familjes sime, e premtimi Yt është isaktë, ndërsa Ti je më idrejti i të drejtëve!” 46. (Zoti) Tha: “O Nuh, ai (djali) nuk ishte nga familja jote (për të cilën të premtova se do t’i shpëtojë), ai ishte punëkeq, e ti mos më kërko Mua atë që nuk e di, Unë të këshilloj që të mos bëhesh nga injorantët!” 47. (Nuhu) Tha: “Zoti im, unë mbështetem në mbrojtjen Tënde që të (mos) kërkoj prej Teje atë për çka nuk kam njohuri, e në qoftë se nuk më fal mua dhe nuk më mëshiron Ti, do të jam i humbur!” 48. Iu pat thënë: “O Nuh, zbarko qofsh ishpëtuar nga ana Jonë, me begati për tu. Enjë popull (tjetër) do t’i mundësojmë përjetime, e pastaj do t’i godasë dënim i dhembshëm nga ana Jonë. 49. Këto janë disa rrëfimet e panjohura (pr ty), që po t’i shpallim ty, e që para këtij (Kur’anit) nuk i ke ditur as ti as populli yt. Pra të jeshh i durueshëm se përfundimi (i lavdishëm) është për të devotshmit. 50. Edhe te (populli) Adi (dërguam) nga mesi tyre Hudin që tha: “O populli im, ju nuk keni zot tjetër pos Tij, ju vetëm po hutoheni me trillime. 51. O populli im, unë për këtë nuk kërkoj prej jush ndonjë shpërblim. Shpërblimi im është vetëm prej Atij që më krijoi. A nuk po kuptoni. 52. O populli im, kërkoni falje prej Zotit tuaj dhe ktheniu Atij, Ai ju lëshon shi me bollëk, dhe fuqisë suaj i shton fuqi, e mos refuzoni të bëheni e të bëheni mëkatarë!” 53. Ata thanë: “O Hud, ti nuk na solle ndonjë argument, e ne nuk i brakisim zotat tanë për fjalën tënde dhe ne nuk të besojmë ty”. 54. Ne nuk themi tjetër vetëm se dikush prej zotave tanë të ka goditur me çmendje! Ai tha: “Unë dëshmitar e kam All-llahun, e ju dëshmoni se unë jam larg nga ajo çka ju i shoqëroni. 55. (larg adhurimit) Pos Tij. Ju pra, të gjithë përpiquni kundër meje e mos më jepni afat. 56. Unë iu kam mbështetur Allaut, Zotit tuaj, pse Ai nuk ka asnjë nga gjallesat, e që Ai të mos e ketë nën sundim, vërtet Zoti im është i drejtë. 57. Nëse kundërshtoni, unë ju kumtova atë me tëcilën jamë dërguar te ju. Zoti im do t’ju zëvendësojë me një popull tjetër, Atij nuk mund t’i bëni kurrëfarë dëmi. Vërëtet, Zoti im është përcjellës i çdo sendi”. 58. E kur arriti vendimi Ynë (për dënim), Ne me mëshirën Tonë e shpëtuam Hudin, e bashkë me të edhe ata që kishin besuar. I shpëtuam prej dënimit të rëndë. 59. E ato ishin (gjurmë të gënjeshtrave të fisit) Ad-ët, që mohuan argumentet e Zotit tëtyre, kundërshtuan të dërguarin r Tij, shkuan pas urdhërit të çdo kryelarti kundërshtar. 60. Ata u prcollën me mallkim si në këtë botë, ashtu edhe në ditën e gjykimit. Le të dihet, Adët mohuan Zotin e tyre. Qoftë i shkatërruar Adi, populli i Hudit! 61. Edhe te (populli) Themud e patëm njërin prej tyre, Salihun, e ai u tha: “O populli im, adhuronie All-llahun, ju nuk keni zot tjetër pos Tij, Ai së pari ju krijoi nga dheu dhe ju bëri banues të tij, andaj kërkoni falje prej Tij, dhe shprehni pendim te Ai. S’ka dyshim, Zoti im është afër (me mëshirë), Ai përgjigjet (lutjeve)”! 62. Ata thanë: “O Salih, ti ishe shpresë jona para kësaj. Si mund të na ndalosh të adhurojmë atë që adhuruan prindërit tanë? Vërtet, ne jemi shumë të dyshimtë e në dilemë në atë që na thërret ti!” 63. “O populli im, më tregoni ju, nëse unë jam (i bazuar) në argument (të qartë) nga Zoti im,dhe Ai të më ketë dhënë mua mëshirë (gradën pejgamber) nga ana e Tij, kush do të më mbrojë mua nga All-llahu, nëse unë kundërshtoj Atë? Ju nuk më shtoni tjetër vetëm humbje. 64. O populli im, kjo është devja e All-llahut, për ju është një argument. Lënie pra, të ushqehet në tokën e All-llahut e mos e prekni me ndonjë të keqe e të ju godas menjëherë dënimi!” 65. E megjithatë, ata e therrën atë, e ai (Salihu) ju tha: “Përjetoni në vendin tuaj tri ditë, ky është caktim jo i rrejshëm!” 66. E kur erdhi vendimi Ynë (për dënim), Ne e shpëtuam Salihun nga poshtërimi i asaj dite, e bashkë me të, edhe ata që besuan. Zoti yt është ai i fuqishmi, ngadhënjyesi. 67. Ndërsa ata që bënë zullum, i kapi (në ditën e katërt) krisma dhe gëdhinë kufoma (të ngrira) në vendin e tyre. 68. (gëdhinë) Sikur të mos kishin qenë fare në të. Kuptonie pra, (populli ) Themud e mohoi Zotin e vet. Mallkimi qoftë kundër Themudit! 69. Edhe Ibrahimit i patën ardhur të dërguarit (engjëjt) tanë me myzhde dhe i thanë: “Selam”. Ai u përgjegj: “Gjithnjë paçi selam” dhe nuk vonoi t’ju sjellë një viç të pjekur (të fërguar në gurë). 70. Kur pa se duart e tyre nuk shtrihen kah ai (viç), iu dukën të pazakonshme dhe ndjeu prej tyre njëfarë frike. Ata i thanë: “Mos u frikëso, ne jemi të dërguar të populli i Lutit”. 71. E gruaja (Sare) e tij (Ibrahimit) rrinte në këmbë dhe qeshi, e Ne e përgëzuam atë me Is-hakun, e pas Is-hakut Jakubin. 72. Ajo tha: “E mjera unë, si do të lindë unë kr jam e vjetëruar, kurse ky burri im është i shtyer më moshë, vërtet kjo është gjë e çuditshme. 73. Ata i thanë: “Si, mos po çuditesh me caktimin e Zotit?” Mëshira e All-llahut dhe bekimi i Tij qoftë me ju o familje e shtëpisë (së Ibrahimit)! Vërtet, Ai është meritues për falënderim është bamirës i madh. 74. Pasi që Ibrahimit i kaloi frika dhe i erdhi myzhdeja, ai nisi dialog me të dërguarit tanë rreth popullit të Lutit. . 75. Vërtet, Ibrahimi ishte shumë i butë, shumë i dhembshëm dhe i kthyeshëm. 76. (engjëjt i thanë) O Ibrahim lëre këtë (dialog), urdhëri i Zotit tënd tashmë ka zbritur, s’ka tjetër, ata do të përjetojnë dënim të pashmangshëm. 77. E kur të dërguarit tanë i erdhën Lutit, ai u keqësua për ta dhe u ngushtua rëndë me ardhjen e tyre e tha: “Kjo është ditë e vështirë!” 78. Dhe populli i tij, ë më parë bënin punë të turpshme, erdhi me ngtite ai (te Luti), e ai tha: “O populli im, qe këto bijat e mia (gratë e atij vendi), janë më të pastra për ju kinie frikë pra All-llahun e mos më turpëroni me mysafirët e mi, a nuk ka ndër ju ndonjë njeri të mençur (e të ju ndalojë nga e keqja)?” 79. Ata thanë: “Po ti e ke të ditur se ne, nuk kurrfarë lakmie në bijat tua, ti e di me siguri se çka dëshirojmë ne!” 80. Ai tha: “Ah, sikur të kisha fuqi kundër jush (t’ju zbrapsë), ose të kisha mbështetje në ndonjë përkrahje (të fisit) të fortë!” (do t’i mbroja mysafirët e mij). 81. (engjëjt) Thanë: “O Lut, ne jemi të dërguarit e Zotit tënd, ata (populli yt) nuk kanë për t’u afruar te ti, e ti kah fundi i natës udhëto me familjen tënde dhe askushrej jush të mos vështrojë mbrapa (familha do të shpëtojë), pos gruas sate, ajo do të jetë e goditur me çka do të goditen edhe ata. Afati i tyre është mëngjesi, a nuk është mëngjesi afër? 82. Kur erdhi urdhëri në, Ne përmbysëm të gjitha ato (fshatrat e tyre) duke kthyer çdo gjë nga lart poshtë, dhe mbi ta reshëm gurë të fortë pa ia nda. 83. (gurë) Të shënuar te Zoti yt. Ai (vend) nuk është larg zullumqarëve (idhujtarëve kurejshitë). 84. Edhe Medjenit (i dërguam) vëllain e tyre Shuajbin që ju tha: “O popull im, adhuronie All-llahun, ju nuk keni Zot tjetër pos Tij, mos matni as mos peshoni mangut, unë po shoh se jeni në gjendje të mirë jetësore, pra unë po frikësohem për ju nga dënimi që do t’ju përfshijë një ditë!” 85. O populli im, veproni drejtë gjatë matjes dhe peshimit, e mos dëmtoni njerëzit në asgjë dhe mos shkaktoni rrëmujë në tokë!” 86. Atë pjesë që ju lejoi All-llahu është shumë më e mirë për ju, nëse jeni besimtarë, e unë nuk jamë rojë juaj!” 87. Ata thanë: “O shuajb, a namazi yt po të thotë të na urdhërosh që ta braktisim atë që adhuruan prindërit tanë, ose )po të urdhëron) për të punuar në pasurinë tonë ashtu si të dëshirojmë? Vërtet, ti qenke i butë e i mençur”. (Kjo ishte tallje e tyre). 88. “O popull im, më thuani pra, nëse unë kam argumente të sigurta nga Zoti im dhe nga ana e Tij, Ai më furnizoi mua me të mira (si mund të mos ju udhëzoj në rrugë të drejtë?) Unë nuk dua t’ju kundërshtoj (duke punuar) për atë nga e cila po ju ndaloj, unë nuk dua tjetër vetëm të përmirësoj aq sa mundem, por këtë mund ta arrij vetëm me ndihmën e All-llahut, vetëm Atij iu kam mbështetur dhe vetëm te Ai jam i drejtuar!” 89. O populli im, kundërshtimi ndaj meje të mos u shpie (në mosbesim) që të ju gjejë ajo që e gjeti popullin e Nuhut, populin e Hudit ose popullin e Salihut. E populli i Lutit nuk është larg prej jush. 90. Kërkoni falje zotit tuaj she sinqerisht pendohuni ndaj Tij. Vërtet, Zoti im është mëshirues, shumë i dashur. 91. Ata thanë: O Shuajb, ne nuk po e kuptojmë shumicën nga ajo që thua dhe ne të konsiderojmë ty të dobët në mesin tonë, dhe sikur të mos ishte ai grupi yt, ne do të gurëzonin ty, ngase ti nuk je i çmuar ndër ne”. 92. Ai tha: “O populli im, a është më i çmuar te ju farefisi im se All-llahu, që e keni hedhur Atë pas shpine? Nuk ka dyshim, Zoti im i di të gjitha ato që veproni”. 93. O populli im, veproni sa të mundeni, unë veproj, e më vonë do ta kuptoni se kush do të pësojë atë dënim që e poshtëron dhe kush është ai rrenacak. Pritni se edhe unë së bashku me ju jam duke pritur. 94. E kur erdhi urdhëri Ynë, Ne me mëshirën tonë e shpëtuam Shuajbin dhe bashkë me të edhe ata që besuan, ndërsa zullumqarët i kapi britma e tmerri, duke gëdhirë në vendin e tyre kufoma të gjunjëzuara. 95. (gëdhinë) Si të mos kishin ekzistuar fare aty. Qoftë i shkatërruar Medjeni sikurse ishte shkatërruar Themudi! 96. Ne e patëm dërguar Musain me dispozitat tona dhe me mrekulli konkrete, 97. Te faraoni dhe rrethi i tij, e ata iu bindën urdhërit të faraonit, po urdhëri i faraonit nuk ishte mençuri. 98. Në ditën e kijametit ai (faraoni) i prinë popullit të vet dhe i fut në zjarr. Sa i shëmtuar është ai vend i ofruar. 99. Edhe në këtë botë ata i përcolli mallkimi, e edhe në ditëne kijametit. Sa e keqe është ajo dhuratë e dhuruar. 100. Këto janë disa nga lajmet e vendeve që po t’i rrëfejmë ty; disa prej tyre ekzistojnë ende, e disa janë shkatërruar. 101. Ne nuk u bëmë padrejtë atyre, por ata vetvetes i bënë padrejtë. E kur erdhi urdhëri i Zotit tënd, atyre nuk u ndihmuan asgjë zotat e tyre, të cilëve luteshin pos All-llahut, dhe nuk fituan tjetër pos shkatërrim. 102. Ja, kështu është ndëshkimi i Zotit tënd, kur dënon vendet që janë zullumqare. Vërtet, ndëshkimi i Tij është i dhëmbshëme i ashpër. 103. Në këto (rrëfime) me të vërtetë ka një përvojë për atë që i frikësohet dënimit të botës tjetër. Ajo është ditë e tubimit të njerëzve dhe ajo është ditë dëshmuese. 104. Dhe atë (ditë) nuk e shtyejmë vetëm deri në një afat që është i caktuar. 105. E kur të vijë ajo ditë, askush nuk do të fasë, pos me lejen e Tij, e prej tyre (të tubuarëve), ka fatzi dhe fatbardhë. 106. e për sa u përket atyre fatkëqinjve, ata janë në zjarr, aty ata kanë dihatje e kërhamzë të vështirë (në frymëmarrje). 107. Aty janë përgjithmonë, sa të jenë qiejt dhe toka, përveç atë çka do Zoti yt, vërtet Zoti yt punon çka dëshiron. 108. E për sa u përket atyre fatmirëve,ata jan në Xhennet përgjithmonë sa të jenë qiejt dhe toka, përveçatë çka do Zoti yt (All-llahu ju dhuron) shpërblim të pakëputur. 109. Për adhurimin që bëjnë këta (idhujtarët), ti mos kij dyshim (se është i kotë). Nuk adhurojnë tjetër vetëm si adhuronin më parë prindërit e tyre, e Ne do t’u japim pjesën e tyre pa mangësi. 110. Ne edhe Musait i patëm dhënë librin, e u bë përçarje rreth tij, e sikur të mos ishte vendim i Zotit tënd i përcaktuar më heret, me siguri do të kryhej (dënimi kundër tyre). Vërtet, ata (populli yt) kanë shprehur dyshim rreth tij. 111. S’ka tjetër, vetëm se secilit prej tyre, Zoti yt do t’u përmbushë veprat e tyre, se Ai është i njohur hollësisht për atë që veprojnë. 112. Ti (Muhammed) përqëndrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar), se më të vërtetë Ai është shikues i asaj që veproni. 113. Dhe mos anoni kah ata që bënë zullum, e për atë shkak t’ju kapë zjarri, sepse përveç All-llahut nuk keni mbrojtës, e mbeteni të pa ndihmuar. 114. Dhe fale namazin në dy skajet e ditës, e edhe në orët e aërta (me ditën) të natës. S’ka dyshim se vepra e mira i shlyejnë ato të këqiat. Kjo është një këshillë për ata që pranojnë këshillat. 115. Dhe ti, jij i durueshëm, se All-llahu nuk ua humb shprblimin bëmirësve. 116. E përse të mos ketë pasur nga breznitë që ishin para jush, të zotët e mendjes e të nderit që të ndalonin çrregullimin e kaosin në tokë, përveç një pakice, të cilët i shpëtuam (ngase frenuan nga të këqiat), e ata që ishin mizorë u dhanë pas kënaqësive si të shfrenar, duke vazhduar të jenë mëkatarë. 117. E Zoti yt nuk është që të shkatërrojë mizorisht vendet, nëse banorët e tyre janë punëmirë. 118. Sikur të dëshironte Zoti yt, do t’i bënte njerëzit të një feje (por nuk dëshiroi, ai e di pse). Ata vazhdimisht janë në kundërshtime (mes vete), 119. Përveç atij që mëshiroi zoti yt. Po për këtë edhe i krijoi ata. Fjala e Zotit tënd: “Gjithsesi do ta bush Xhehennemin me të gjithë exhinët dhe njerëzit”, ka marrë fund (është plotësuar). 120. Të gjitha këto që t’i rrëfyem ty nga lajmet e pejgamberëve, janë që të forcojnë zemrën tënde, dhe në to ka ardhur e vërteta e këshilla, si dhe përkujtime për besimtarët. 121. E atyre që nuk besojnë thuaju: “Veproni sa të mundeni në atë të tuajën, edhe ne jemi duke vepruar”. 122. Ju pritni (ç’do të na gjejë neve), edhe ne jemi duke pritur (se ç’do t’ju gjejë juve). 123. Vetëm All-llahut i takon dija për fshehtësitë e qiejve dhe të tokës, çdo çështje i kthehet (në kompetencë) vetëm atij, pra adhuroje Atë, mbështetu te Ai, se Zoti yt, nuk është i panjohur për atë që veproni. [[Category:Kur'ani]] 1748 4662 2006-08-14T10:59:08Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Elif, Lamë, Ra. Këto (ajete që t’u zbritën) janë ajetet e librit të qartë. 2. Ne e zbritëm atë Kur’an arabisht, ahtu që ta kuptoni. 3. Ne me të shpallur të këtij Kur’ani po të rrëfejmë ty (Muhammed) me të bukurin rrëfim, edhe para tij ishe nga të painformuarit. 4. (përkujto) Kur Jusufi, babait të vet i tha: “O baba im, pashë (në ëndërr) njëmbëdhjetë yje dhe diellin dhe hënën, i pashë duke më bërë mua sexhde!” 5. Ai (Jakubi) tha: “O biri im, mos u trego ëndërrën tënde vëllezërve tu, se po të bëjnë ndonjë dredhi, s’ka dyshim, djalli për njeriun është armik i hapët”. 6. Ja, keshtu Zoti yt të zgjedh ty, të mëson interpretimin e ëndërrave, plotëson dhuntinë e tij ndaj teje dhe familjes së Jakubit, sikrse pat plotësuar atë më parë ndaj prindërve tu, Ibrahimit dhe Is-hakut. Vërtet, Zoti yt është më i dijshmi, më i urti!” 7. Njëmend, për ata që pyesin (interesohen) në ndodhinë e Jusufit dhe të vëllezërve të tij, pati fakte (mbi fuqunë e Zotit). 8. Kur ata (vëllezërit) thanë: “Pasha Zotin, Jusufi dhe vëllai i tij, janë më të dashur te baba ynë se sa ne, ndërsa ne jemi grup (i fortë). Vërtet, babai ynë është në gabim sheshazi. 9. Mbytnie Jusufin ose hidhnie diku larg në një vend e babai juaj t’ju dojë juve e pas asaj (pendohuni) bëheni njerëz të mirë. 10. NJëri prej tyr etha: “Mos e bmytni Jusufin, e në oftë se jeni për të bërë diç, lëshonie atë në fund të bunarit, do ta marrë atë dikush prej dhëtarëve”. 11. Ata thanë: “O baba ynë ç’ke që nuk na beson për Jusufin, e ne ia duam të mirën atij? 12. Dërgoje nesër atë me ne, le të hajë pemë dhe le të luajë me siguri do ta ruajmë atë. 13. Ai tha: “Unë mallëngjehem po të vijë me ju, e edhe kam frikë se do ta hajë ujku, kur mungon kjdesi juaj për të”. 14. Ata thanë: “Për Zotin, nëse e ha ujku, e duke qenë në grup kaq i fortë, atëherë ne mos qofshim fare!” 15. Pasi që ata shkuan me të dhe vendosën ta vënë në fund të bunarit, Ne i shpalëm: “Ti do t’i njoftosh ata për këtë vepër të tyre, e duke mos ditur ata (do të vijë koha të ju thuash për këtë vepër e ata nuk do të dinë se ti je Jusufi)”. 16. E në mbrëmje erdhën duke qarë te baba i tyre. 17. Thanë: “O baba në, ne shkuam të bëjmë gara, e Jusufin e lamë te teshat tona dhe atë e kishte ngrënë ujku. Ti nuk do ttë na besosh neve, edhe po të emi të vërtetë!” 18. E erdhën (i sollën) e në këmishën e tj me gjak të rrejshëm. Ai tha: “Jo, (nuk e k ngrënë ujku), por epshet tuaja ua hijeshuan punën. Halli im është: durim i mirë. All-llahu është nga i cili kërkohet ndihmë për këtë që përshkruani ju”. 19. Dhe atypari kaloi një gru udhëtarësh, e e dërguan ujëbartësin (për ujë), e ai e lëshoi kofën e vet (në bunar) dhe tha: “Myzhde! Qe një djalosh!” Ata e fshehën atë si mall tregtie. Po All-llahu e dinte shumë mirë seç’vepronin ata. 20. Dhe e shitën atë (Jusufin( për një çmim të vogël, për disa dirhemë (masë argjendi) të numëruar, sepse në mesin e tyre pati asash që nuk lakmuan (për çmim më të lartë). 21. E ai që e bleu nga Misiri (Egjipti) i tha gruas së ve: “Bëni pritje të kënaqshme, se është shpresë t’ia shohim hajrin ose ta adoptojmë për fëmijë!” Ja, kështu (sikuse e shpëtuan nga bunari), Ne i bëmë vend Jusufit në tokë (në Egjipt), e që t’ia mësojmë atij shpjegimin për disa ëndërra. All-llahu është mbizotërues i punës së vet, por shumica e njerëzve nuk e dinë (fshehtësinë e çështjeve). 22. E kur e arriti pjekurinë e tij, Ne i dhamë pushtet e dituri. E kështu Ne i shpërblejmë punëmirët. 23. E ajo, në shtëpinë ë së cilës ishte Jusufi, i bëri lajka atij dhe ia mbylli dyert e i tha: “Eja!” Ai (Jusufi) tha: “All-llahu më ruajtë, ai zotëriu im (e burri yt), më nderoi me vendosje të mirë (si mud t’i bëj hile në familje)”. S’ka dyshim se tradhtarët nuk kanë sukses. 24. Ajo mësyni atë qëllimidht, e atij do t’i shkonte mendja ndaj saj, sikur të mos i prezentohej argumenti nga Zoti i tij. Ashtu (e bëmë të vendosur) që të larojmë nga ai të keqen dhe të ndytën. Vërtet, ai ishte nga robët tanë të zgjedhur. 25. Dhe, që të dy ata u ngutën kah dera, e ajo ia grisi këmishën nga mbrapa dhe pranë dere ata të dy takuan burrin e saj, e ajo tha “çfarë mund të jetë ndëshkimi i atij që tenton të keqen në familjen tënde, përpos të burgoset, ose dënim të dhembshëm. ?” 26. Ai (Jusufi) tha: “Ajo m’u vërsul mua!” Një dëshmitar nga familja e saj gjykoi: nëse këmisha e tij është grisur përpara, ajo ka thënë të drejtën, kurse ai gënjen. 27. E nëse këmisha e tij është grisur prapa, atëherë gënjen ajo, kurse ai është i drejtë. 28. E kur e pa ai (burri i saj) këmishën e tij të grisur prapa, tha: “Kjo është dredhi juaja, vërtet dredhia juaj është e madhe!” 29. “Jusuf, largohu nga kjo (mos ia përmend askujt)! E ti (gruas) kërko falje për mëkatin tënd, se vërtet ti qenke fajtore!” 30. Një grup nga gratë e qytetit thanë: “Gruaja e zotëriut (e ministrit) i vërsulet marrëzisht shërbëtorit të vet, atë e ka kapluar në shpirt dashuria, e ne jemi të bindura se ajo është në humbje të hapët. 31. E kur ajo dëgjoi për ato përshpëritjet e tyre, dërgoi t’i thërrasë ato, u përgaditi vend mbështetje dhe secilës prej tyre idha nga një thikë e tha: “Dilu para atyre!” Kur e panë atë, ato u tronditën dhe i prenë duart e tyre e thanë: “All-llahut i qofshim falë! Ky nuk është njeri, ky nuk është tjetër vetëm se ndonjë engjëll i lartë!” 32. Ajo tha: “Qe, ky është ai për të cilin më qortuat mua, e unë e mësyna atë, po ai u ruajt fort. Po që se nuk e bën çka e urdhëroj, ai gjithqysh do të burgoset dhe do të nënçmohet”. 33. Ai (Jusufi) tha: “O Zoti im, burgu është më idëshiruar për mua, se sa atë që më ofrojnë ato mua dhe nëse Ti nuk më largon prej meje dredhinë e tyre, unë mund të anoj te ato dhe të bëhem injorant. 34. E Zoti i tij ia pranoi lutjen atij dhe largoi nga ai dredhinë e tyre. Vërtet, Ai është që dëgjon (lutjet) dhe di (gjendjen). 35. Mandej, pasi që vertetuan argumentet (e pastërtisë së Jusufit), atyre (ministrit dhe rrethit të tij) iu paraqit ideja që ata për një kohë ta burgosin. 36. Së bashku me të hynë në burg dy të rinj. Njëri prej atyre dyve tha: “Unë ëndërrova veten se po shtrydhi (rrush për) verë”. E tjetri tha “Unë ëndërrova se po bart mbi kokë një bukë nga e cila hanin shpezët”. Na trego komentin e saj, se ne të konsiderojmë nga komentuesit e mirë (të ëndërrave). 37. Tha: “nuk ju vjen juve ndonjë ushqim me të cilin ushqeheni, e që unë të mos e dijë, t’ju përshkruaj atë para se t’ju vijë. Kjo është nga ajo çka më mësoi Zoti im (nuk është fall e as prognozë). Unë kam braktisur fenë e një populli që nuk e beson All-llahun as botën tjetër, e ata ishin jobesimtarë”. 38. Unë ndoqa fenë e prindërve të mij: Ibrahimit, Is-hakut, Jakubit. Neve nuk na takoi t’i përshkruajmë kurrë një send shok All-llahut. Ky (besim i drejtë) është dhuratë e madhe nga All-llahu ndaj nesh dhe ndaj njerëzve, por shumica e njerëzve nuk ia dinë vlerën. 39. O ju dy shokët e mij të burgut, a ësshtë më mirë të adhurohen zota të ndryshëm ose All-llahu, i vetmi ngadhënjimtar?” 40. Ata që adhuroni përveq All-llahut, nuk janë tjetër vetëm se emra që i pagëzuat ju dhe prindërit tuaj. All-llahu nuk shpalli ndonjë fakt për ta, vendimi (në çështjen e adhurimit) nuk i takon kujt, pos All-llahut, e Ai urdhëroi të mos adhuroni tjetër vetëm Atë. Kjo është feja e drejtë, por shumica e njerëzve nuk e dinë. 41. O shokët e mij të burgut! Njëri prej ju dyve do t’i japë të verë zotëriut të vet, e tjetri do të varet, kurse shpezët do të hanë nga koka e tij. çështja për të cilën kërkuat shpjegim, ka marrë fund (kështu). 42. E atij për të cilin besonte se është i shpëtuar i tha: “Më përkujto mua te zotëriu yt”. Po djali e vuri në harresë ta përkujtonte te zotëriu i tij, e për këtë mbeti në burg disa vjet. 43. E (kur u afrua lirimi i Jusufit) mbreti tha: “Kam parë ëndërr shtatë lopë të majme dhe shtatë lopë të dobëta që i hanin ato (të dobëtat, i gëlltitën ato të majmet) dhe shtatë kallinj të gjelbër (që kishin lidhur frytin) e (shtatë) të tjerë të tharë. O ju pari, nëse dini të interpretoni ëndrrën, më tregoni për ëndërrën time!” 44. Ata (paria) thanë: “Ëndërra të përziera, e ne nuk dimë komentin e ëndërrave të tilla”. 45. E ai prej atyre dyve që shpëtoi (që i pat thënë Jusufi ta prmendë) e përkujtoi pas një periudhe e tha: “Unë ju tregoj kuptimin e saj. Pra më lejoni të shkoj (te Jusufi)”. 46. (E dërguan te burgu, e ai tha) O Jusuf, o ti i drejti, na shpjego për shtatë lopë të dobëta që i hanin shtatë lopë të majme, dhe shtatë kallinj të gjelbër eshtatë të thatë, e ndoshta po kthehem te njerëzit (me përgjigjje), ashtu që edhe ata të kuptojnë (vlerën dhe dijen tënde)! 47. Ai (Jusufi) tha: “Mbillni shtatë vjet vazhdimisht, e çka keni korrur lënie në kallinj, pëveç një pakice nga e cila do të hani. 48. Pastaj, do të vijnë shtatë (vjet) të vështira (me skamje) që do të hanë atë që keni ruajtur për to, përveç një pakice nga ajo që do ta ruani (në depo për farë). 49. Mandej, pas asaj vjen një vit (i begatshëm) në të cilin njerëzve u bie shi dhe në të cilin do të kenë të vjela (vit i begatshëm në përgjthësi)”. 50. E mbreti tha: “Më sillni mua atë (Jusufin)!” Dhe kur i shkoi atij (Jusufi) i dërguari (i mbretit), ai itha: “Kthehu te zotëriu yt dhe pyete atë: ç’ëshë puna e atyre, që i prenë duart e tyre? Vërtet, Zoti im e di shumë mirë dredhinë e tyre”. 51. Ai (mbreti) tha: “çka ishte puna juaj kur ju vetë e dëshiruat (iu vërsulët) Jusufin?” Ato thanë: “Zoti na ruajt, ne nuk dijmë ndaj tij asnjë të keqe!” Gruaja e ministrit tha: “Tash doli në shesh e vërteta, e unë iu vërsula atij me dashuri, e ai është nga të drejtit!” 52. Këtë (e bëra thotë Jusufi) për ta ditur ai (ministri) se unë nuk e tradhtova tinëzisht dhe së vërtet All-llahu nuk realizon dredhinë e tradhtarëve. 53. Unë nuk e shfajsoj veten time, pse epshi është shumë nxitës për të keqen, përveq atë që ka mëshiruar Zoti im, se Zoti im është që fal e mëshiron shumë. 54. Mbreti tha: “Me sillni muaatë, theshtë ta veçoj për veten time!” (ia sollën Jusufin) E pasi që bisedoi me të tha: “Tash ti ke pozitë dhe je i besueshëm”. 55. Ai (Jusufi) tha: “Më cakto mua përggjegjës të depove të vendit, unë jam besnik i dijshëm”. 56. Dhe kështu Ne Jusufit i dhamë pozitë në vend (në Egjipt) zinte vend aty ku dëshironte. Ne e pajisim me të mira tona atë që duam, e Ne nuk ua humbim shpërblimin punëmirëve. 57. Po shpërblimi i botës tjetër, gjithsesi është shumë më i mirë për ata që besuan dhe ata që u frikësuan dhe u ruajtën. 58. Dhe (pas një kohe) vijnë vëllezërit e Jusufit e hynë te ai, e ai i njohti, ndërsa ata nuk e njihnin. 59. E pasi i furnizoi me të gjithë artikujt e nevojshëm (me barë drithi për të cilin kishin ardhur, etj. ), u tha: “Më sillni një vëlla tuajin që keni nga baba, a nuk e vëreni se unë vërtet u plotësoj barrën (peshojën) dhe se unë jam mikëpritësi më mirë!” 60. E nëse nuk ma sillni atë (vëllaun), Ju nuk do të merrni te unë barë drithi (për ushqim), e as mos iu afroni (vendit tim). 61. Ata thanë: “Ne do të përpiqemi për të (për ta marrë) te babai i tij dhe gjithsesi ne do të bëjmë atë!” 62. Ai (Jusufi) djelmoshave të tij shërbëtorë të tij u tha: “Vënie mallin e tyre (barrën që kishin sjellë për të blerë drith) në barrët e tyre, ashtu që kur të këthehen te familja e tyre (t’i hapin barrët) ta njohin, e ndoshta do të kthehen sërish te na”. 63. E kur u kthye te babai i tyre thanë: “O baba ynë, po na ndalohet barra (drithi), lejonie të vijë me ne vëllau ynë (Binjamini) që të marrim ushqim, e ne do të ruajmë atë (nga çdo e keqe)”. 64. Ai (Jakubi) tha: “A t’u besoj për këtë sikurse u besova më parë për vëllain e tij (Jusufin), po All-llahu është mbrojtësi më i mirë dhe Ai i mëshiruesve”. 65. E kur i hapën barrët e tyre, e gjetën mallin e tyre që iu ishte kthyer dhe thanë: “O ati ynë, çka duam më tepër, qe ky është malli ynë që na u kthye, do të furnizojmë me drith familjen tonë, do ta ruajmë vëllain tonë dhe do ta shtojmë një barrë deveje, e kjo është sasi e lehtë (për sundimtarin)”. 66. Ai (Jakubi) tha: “Unë kurrsesi nuk e dërgoj atë me ju, derisa të më jepni besën (e fortë) në All-llahun, se gjithsesi do të ma ktheni atë mua, përveç nëse u diktojnë rrethanat e nuk mundeni”. E kur ata ia dhanë besën (u betuan), ai tha: “All-llahu është garantues për këtë që e thamë”. 67. Po ai (Jakubi) tha: “O bijtë e mij, mos hyni (në Egjipt) për një derë, po hyni nëpër dyer të ndryshme. Unë nuk mund të largoj prej jush asnjë send nga caktimi i All-llahut, vendimi nuk është i tjetërkujt vetëm i All-llahut, vetëm Atij iu kam mbështetur dhe vetëm Atij le t’i mbështeten ata që besuan. 68. Dhe ata hynë ashtu si porositi babai i tyre, po ajo nuk ishte gjë që do t’u ndihmonte asgjë nga caktimi i All-llahut, përveç një dëshirë të Jakubit që e kishte në vete dhe kreu. Po ai (Jakubi) ishte i dijshëm për te, ngase Ne e kemi mësuar për atë, por shumica e njerëzve nuk e dinë. 69. E kur hynë te Jusufi, aii (Jusufi) e afroi pranë vete vëllain e vet (Binjaminin) dhe tha: “Unë jam vëllai yt, e ti mos u pikëllo për atë që ata vepruan!” 70. E kur i pajisi ata me pajimet e tyre e vuri tasin (gotën) në barrën e vëllait të vet, e pastaj një thirës thirri: “O ju devexhinj, ju jeni vjedhës!” 71. U kthyen (devexhinjtë) dhe thanë: “çka keni humbur?” 72. (shërbëtorët e sundimtarit) Thanë: “Kemi humbur tasin e sunduesit, e kush e sjell atë (tasin), ka (shpërblim) një barrë deveje (drith). Unë vetë jam për këtë garantues!” 73. Ata (vëllezërit e Jusufit) thanë: “Pasha All-llahun, ju e dini se ne nuk kemi ardhur për të bërë shkatërrime në tokë dhe nuk jemi vjedhës!” 74. (shërbëtorët) Thanë: “Nëse jeni gënjeshtarë, çfarë duhet të jetë ndëshkimi i atij (që ka vjedhur)?” 75. Vëllezërit thanë: “Dënimi i tij është, vetë ai (të robërohet) në barrën e të cilit gjendet. Kështu ne i dënojmë të padrejtit!” 76. Dhe filloi (kontrollimi) në barrët e tyre, përpara barrës së vëllait të vet, e pastaj e nxorri atë (tasin) nga barra e vëllait të vet. Kështu Ne e mësuam të planifikojë Jusufi. Sipas ligjit të mbretit, atij (Jusufit) nuk i takonte ta ndalte (peng) vëllain e vet, përveç kur është dëshira e All-llahut. Atë që duam Ne e lartësojmë shumë në dituri, e mbi secilin të dijshëm ka edhe më të dijhëm. 77. (vëllezërit) Thanë: “Në pastë vjedhur ky, ka pasë vjedhur më parë një vëlla i tij. Jusufi këtë e mbajti fshehtë në vete e nuk ua zbuloi atyre dhe tha: “Ju jeni në pozitë më të keqe (këtë e tha me vetvete e jo atyre), All-llahu e di më mirë për atë që trilloni. 78. Ata thanë: “O zotëri, ai ka një babë shumë të vjetër, pra , në vend të tij na merr njërin prej nesh. Bënë këtë të mirë se ti je prej atyre që bëjnë mirë! 79. Ai (Jusufi) tha: “All-llahu na ruajt, të marrim tjetër pos atij te i cili e kemi gjetur teshën tonë, ne atëherë do të jemi të padrejtë!” 80. E kur e humbën shpresën prej tij, u veçuan për t’u konsultuar. Më i maddhi i tyre tha: “A nuk e dini që babi juaj ka marrë prej jush besën në All-llahun, e më parë çafrë padrejtësie keni bërë ndaj Jusufit?” Unë pra nuk ndahem kurrë prej kësaj toke (të Egjiptit) deri që të më lejojë babai im, ose të vendosë All-llahu (mirë) për mua, e Ai është gjykatës më i drejtë. 81. Ju kthehuni te babai juaj dhe thuani: “O at ynë, djali yt vodhi, ne dëshmojmë vetëm për atë që dijmë, e për të fshehtën ne nuk ishim roje!” 82. Ti dërgo e pyeti (banorët në) qytetin ku ishim ne, po ashtu edhe (ata me) karavanin me të cilin kemi ardhur. Ne jemi të drejtë (ç’të themi). 83. Ai (Jakubi) tha: “Jo, çështjen ua lehtësoi epshi juaj, (mua nuk më ka mbetur tjetër) Durimi i mirë, shpresë që All-llahu do të m’i sjellë të gjithë; Ai është më i dijshmi, më i urti!” 84. Dhe, ua ktheu shpinën e tha: “O dëshprim i imi për Jusufin, hde nga pikëllimi iu zbardhën të dy sytë, po i përmbajtur (nga pikëllimi). 85. Ata thanë: “Për All-llahun ti vazhdimisht e përkujton Jusufin derisa do të sëmuresh rëndë, e të shkatërrohesh”. 86. Ai (Jakubi) tha: “Unë hidhërimin tim dhe pikëllimin tim, ia parashtroj All-llahut, e unë di për All-llahun atë që ju nuk e dini”. 87. (Jakubi u tha të bijëve të vet) O bijtë e mi, shkoni dhe hulumtoni (në Egjipt) për Jusufin dhe vëllain e tij, e mos e humbni shpresën nga mëshira e All-llahit, pse vetëm populli jobesimtarë e humb shpresën në All-llahun. 88. (shkuan) E kur hynë te ai i thanë: “O ti zotëri, neve dhe familjen tonë na ka goditur skamje e vështirë, e kemi ardhur me një mall të vjetër, e ti pra na mbush masën (barrën) dhe na dhuro, All-llahu i shpërblen ata që dhurojnë”. 89. Ai (Jusufi) tha: “A e dini çka keni bërë me Jusufin dhe vëlain e tij, kur ishit injorantë?” 90. Ata thanë: “A ti je vetë Jusufi?” Ai tha: “Unë jam Jusufi, e ky është vëllai im, All-llahu na dhuroi shpëtim, pse ai që ruhet dhe bën durim, s’ka dyshim All-llahu nuk e humb shpërblimin e punëmirëve”. 91. Ata thanë: “Pasha All-llahun, është e vërtetë se All-llahu të ka lartësuar mbi ne, kurse ne vërtet ishim fajtorë!” 92. Ai tha: “Sot nuk ka qortim kundër jush, All-llahu ju faltë juve; Ai është më mëshirues i mëshiruesve! 93. Ju shkoni me këtë këmishën time, dhe hidhnia atë babit tim në fytyrë, e atij do t’i kthehen të pamët, e pastaj ejani te unë me tërë familjen time”. 94. (u nisën) Dhe posa u ndanë devet (prej qytetit), i ati i tyre tha: “Po e ndiej erën e Jusufit, mos më konsideroni të matufosur. ” (këtë ia tha familjes së vet në Palestinë). 95. Ata (që ishin prezent) thanë: “Për All-llahun ti vërtet qëmoti në humbje”. 96. E kur erdhi myzhdexhiu, ia vuri atë (këmishën) mbi fytyrën e tij, atij iu kthye të pamët dhe tha: “A nuk ju thashë se unë di nga All-llahu çka ju nuk dini?” 97. Ata thanë: “O baba ynë, lutu për neve të na falen mëkatet tona, se me të vërtetë kemi qenë fajtorë!” 98. “Më vonë do të kërkoj Zotit tim faljen tuaj”, tha ai (Jakubi), se vërtet, Ai është që falë, është mëshirues. 99. (E morën familjen dhe shkuan) e kur hynë te Jusufi, ai i afroi ngat vete të dy prindërit r tij dhe tha: “Me dëshirën e All-llahut hyni në Egjipt të sigury!” 100. Dhe ai të dy prindërit e vet i mori lart në fron (i uli pranë vete), e ata iu përulën atij, e ai tha: “O ati im, kjo është domethënia e ëndërreës sime të mëparshme. Zoti im këtë tanimë e bëri realitet, e mua më dhuroi mirësi kur më nxorri prej burgut, e juve u solli ngs fshati pasi djalli pat futur përçarje ndërmjet meje dhe vëllezërve të mij. Zoti, im me mjeshtri e butësi realizon dëshirën e vet për çka don, vërtet Ai është më i dijshmi, i urti. 101. (Pasi iu plotësua dëshira Jusufit tha) Zoti im, Ti më ke dhënë mua pushtet, më mësove mua komentin e ëndërrave; o Krijues i qiejve e i tokës, Ti je kujdestar imi në dynja e në Ahiret, më bën të vdes mysliman dhe më bashko me të mirët!” 102. Këto janë nga ato lajme të panjohura, e Ne po t’i shpallim ty (Muhammed), se ti nuk ke qenë pranë tyre kur ata vendosën çështjen e tyre (hudhjen e Jusufit në bunar etj. ) dhe kur bënin dredhi. 103. Po ti edhe pse lakmon (për besimin e tyre), shumica e njerëzve nuk do të besojnë. 104. Megjithatë që ti nuk kërkon prej tyre ndonjë për të (për këshillë e udhëzim). Ai (Kur’ani) nuk është tjetër vetëm se këshillë për mbarë njerëzit. 105. Sa e sa argumente ka në qiej e në tokë, të cilët i shohin, por ata nuk i vështrojnë fare. 106. Dhe shumica e tyre nuk beson ndryshe All-llahun, vetëm se duke i shoqëruar (zota të tjerë). 107. A mos janë siguruar ata prej dënimit që mund t’u vijë nga All-llahu e t’i mbulojë, ose befas duke mos hetuar fare t’u vijë katastrofa e përgjithshme. 108. Thuaj: “Kjo është rruga ime, e vënë në fakte të qarta, e që unë dhe ai që vjen pas meje. Larg të metave është All-llahu, e unë nuk jam nga idhujtarët. ” 109. Ne nuk dërguam para teje vetëm se burra nga banuesit e qyteteve, të cilët i pajisëm me shpallje. A nuk udhëtuan ata nëpër tokë e të shihnin se si ishte përfundimi i atyre që ishin më parë? E s’ka dyshim se jeta e botës së ardhshme është shumë më e dobishme për ata, të cilët janë ruajtur; a nuk mendoni? 110. (nuk dërguam tjetër vetëm burra e ndihma u vonua) Derisa të dërguarit gati e humbnin shpresën (se do t’i besojë populli), dhe menduan se u përgënjeshtruan (pse ende nuk i kapi dëninmi), e atëherë u erdhi atyre (tëdërguarve) ndihma Jonë. Ne i shpëtuan atë që dashtëm. E dënimi Ynë kundër popullit idhujtarë nuk zbrapset. 111. Ne tregimet e tyre (të dërguarve dhe të Jusufit me vëllezër) pati mësime e përvojë për të zotët e mendjes. Ai (Kur’ani) nuk është bisedë e trilluar, por vërtetues i asaj që ishte më parë (librave të shenjta) dhe sqarues i çdo sendi, e edhe udhërrëfyes e mëshirë për një popull që beson. [[Category:Kur'ani]] 1749 4665 2006-08-14T11:00:24Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Elif, Lamë, Mimë, Ra. Këto ajete të kësaj kaptine dhe e tërë ajo që t’u shpall ty nga Zoti yt, janë realitet, por shumica e njerëzve nuk besojnë. 2. All-llahu është Ai që ngriti qiejt pa ndonjë shtyllë. Ju i shihni ato. Ai u vendos mbi Arsh dhe nënshtroi diellin e hënën që çdo njëri udhëton deri në një afat të caktuar; Ai rregullon çështjen (e gjithësisë), sqaron argumentet, që të jeni të bindur për takimin (pas ringjalljes) me Zotin tuaj. 3. Dhe ai është, i cili tokën e shtriu, dhe në të krijoi kodra e lumenj dhe prej secilit frut bëri dy lloj (çift), bëri që nata ta mbulojë ditën. Vërtet, në gjithë këtë ka fakte për njerëzit që thellë mendojnë. 4. E në tokë, copa sipërfaqesh, te ngjitura njëra me tjetrën, kopshte të hardhisë, të bmjella (të llojllojshme) dhe hurma (bimë këto) që janë të degëzuara në shumë trupa dhe jo të degëzuara (nga një filiz) e të gjitha jiten nga një ujë, dhe Ne shijen në ngrënie të frutave të tyre e kemi dalluar njërën prej tjetrës. Edhe kjo dëshmon për argumente për njerëzit e mençur. 5. E nëse ti (Muhammed) çuditesh (përse të përgënjeshtrojnë), është edhe më e çuditshme thënia e tyre: “A do të kemi krijimtë ri pasi të jemi bërë dhe?” këta janë ata që mohuan Zotin e tyre, ata që do të ndëshkohen me pranga në qafë. Pra këta janë banues të zjarrit ku do të qëndrojnë përgjithmonë. 6. E ata prej teje këkojnë ngutje zbatimit të së keqes para të së mirës edhe pse para tyre pati aso dënimesh (por nuk kanë marrë mësim). S’ka dyshim se Zoti yt u fal njerzve mëkatet e tyre, por s’ka dyshim se Zoti yt është edhe ndëshkues i rreptë. 7. Ata, të cilët nuk besuan thonë: “Pse të mos i ketë zbritur atij (Muhammedit) ndonjë argument (mrekulli praktike) nga Zoti i tij?” Ti je vetëm qortues. çdo popull pati udhëzues (pejgamber). 8. All-llahu e di se ç’bart çdo grua, dhe (e di) çka pakësojnë e çka shtojnë mitrat. te Ai është çdosend me masë të caktuar. 9. Ai është që di të fshehtëndhe të dukshmen, Ai është i madhëruari e i latrësuari. 10. Për të është njësoj (në dijen e Tij) si ai që fsheh prej jush thënien, si ai që e shpreh haptazi, si ai që vepron fshehtas natën (në errësirë të natës) dhe si ai që vepron haptazi ditën. 11. Ai (njeri) ka përcjellës një pas një, para tij dhe prapa tij, që me urdhërin e All-llahut e ruajnë atë. All-llahu nuk e prish gjendjen e një populli (nuk ua largon të mirat) për derisa ata ta ndryshojnë veten e tyre. Po, kur All-llahu vendos ta ndëshkojë një popull, atë nuk ka kush që ta zbrapsë. Ata, (njerëzit) nuk kanë mbrojtës tjetër pos Tij. 12. Ai është që ju shfaq vetëtimën trishtuese (nga ndonjë fatkeqësi), por edhe shpresëdhënëse (për shi), dhe formulon re të dendura. 13. Ndërkaq, murmurima madhëron (Zoti një) me falënderimin (që i takon) e Tij, (e madhërojnë) edhe engjëjt nga droja ndaj Tij. E Ai dërgon rrufetë dhe me ato godt kë të dojë. Ndërsa idhujtarët polemizojnë rreth All-llahut, e ai është ndëshkues i rreptë. 14. Lutje e vërtetë është vetëm ajo drejtuar Atij, e ata që u luten të tjerë pos Tij, ata nuk u përgjigjen atyre asgjë tjetër (gjendja e tyre është) vetëm si e aij që shtrin duart (prej së largu) kah uji, që ai (uji) nuk do t’i arrijë (sepse uji është send i vdekur e nuk e kupton për etjen e tij). E lutja e jobesimtarëve (drejtuar pos Zotit) nuk është tjetër vetëm se dështim (kotësi). 15. Gjithçka ka në qiej e në tokë i bën sexdhe vetëm All-llahut me dëshirë ose me dhunë, (i bëjnë sexhde) ëshë hijet e tyre në mëngjes e mbrëmje. 16. Thuaj: “Kush është Zoti (Krijuesi) i qiejve e i tokës?” Thuaj: “All-llahu!” Thuaj: “A keni pranuar pos tij zota që nuk kamë mundësi t’i sjellin as dobi as dëm vetvetes?” Thuaj: “A është i barabartë i verbëri me atë që sheh, ose, a janë të njëjta errësirat me dritën?” A mos i bënë All-llahut shokë (idhuj) e edhe zota krijuam si krijoi Ai dhe atyre u është bërë i ngjashëm (i paqartë) krijimi (e nuk po dinë se ciliështë krijim i Zotit, e cili i idhujve)? Thuaj: “All-llahu është krijues i çdo sendi, Ai është i vetmi ngadhënjyes!” 17. Ai e lëshon ujin (shiun) nga qielli e sipas madhësisë së tyre rrjedhin përrocka, kurse vele bart mbi vete shkumë të fryer lart. Shkuma e ngjashme është edhe ajo kur shkrihet (metal) në zjarr për të përfituar ndonjë stoli ose ndonjë mjet. Kështu, All-llahu sqaron shembullin e të së vërtetës dhe të pavërtetës. Për sa i përket shkumës (së ujit apo të metaleve), ajo hidhet si mbeturinë, ndërsa ajo që u sjell dobi njerëzve, ajo mbetet në tokë. Kësisoj All-llahu i sjell shembujt. 18. Atyre që i janë përgjegjur Zotit të tyre u takon shpërblimi më i mirë, ndërsa ata që nuk iu përgjigjen Atij, ata do të japin si kompensim, sikur të ishte e tyre aqë shumë sa e gjithë pasuria tokësore edhe një herë aq. Ata kanë llogarinë më të rëndë, vendstrehimi i tyre është Xhehennemi që është shtrat i keq. 19. A është i njejtë ai që e di se ajo që t’u shpall ty nga Zoti yt është e vërtetë, si ai që është i verbër? Vetëm njerëzit e arsyeshëm që kanë mendje të shëndoshë e kuptojnë të vërtetën. 20. Ata janë, të cilët e zbatojnë besën e dhënë All-llahut dhe nuk e thyejnë zotimin. 21. Dhe ata që e mbajnë lidhjen për të cilën All-llahu ka urdhëruar të mbahet, që frikësohen nga Zoti i tyre dhe nga llogaria e rëndë e përgjegjësisë. 22. Edhe ata që patën durim (ndaj të këqiave) për të fituar kënaqësinë e Zotit të tyre dhe që e falën namazin, dhe nga ajo me çka Ne i furnizuam ata kanë dhënë fshehtas e haptas dhe me të mirë e largojnë të keqen. Të tillët kanë përfundim më të mirë. 23. (përfundimi i mirë është) Xhennete të Adnit (vende të përjetshme) ku do të hyjnë ata, edhe prindërit, gratë dhe fëmijët e tyre të cilët kanë qenë vepërmirë ata do t’i vizitojnë engjëjt duke hyrë në secilën derë. 24. (u thonë) Selamun alejkum, me durimin tuaj gjetët shpëtimin; sa ërfundim i lavdishëm është ky vend. 25. E ata që e thyejnë besën e dhënë All-llahut pasi u patën zotuar, e këpusin atë për të cilën All-llahu ka urdhëruar të jetë e pakëputur, bëjnë shkatërrime në tokë, ata janë të mallkuar dhe ata kanë përfundim të keq. 26. All-llahu i ofron furnizim me bollëk atijqë do dhe ia kufizon (atij ë do). Po ata (jobesimtarët) janë të gëzuar me jetën e kësaj bote. e jeta e kësaj bote ndaj botës tjetër nuk është tjetër vetëm se një përjetim (i shkurtër). 27. E ata që nuk besuan (idhujtarët mekas) thonë: Përse nuk iu shpall (Muhammedit) ndonjë mrekulli nga Zoti i tij?” Thuaj: “(Iu shpall Kur’ani, por ju u verbuat) All-llahu e le të humbur atë që do, kurse atë që pendohet nga të këqiat e shpie në rrugë të drejtë. 28. Ata që besuan dhe me të përmendur All-llahun, zemrat e tyre qetësohen; pra ta dini se me të përmendur All-llahun zemrat stabilizohen. 29. Ata janë të cilët besuan dhe bënë vepra të mira, ata janë të lumtur dhe kanë ardhmëri të mirë. 30. Kështu, Ne të dëguam te një popull, para të cilit kauluan shumë popuj, e që t’ju komunikosh atë që Ne të shpallëm ty, sepse ata jnë duke mohuar Mëshiruesin (Zotin). Thuaj: “Ai (Rrahmani) është Zoti im, nuk ka zot tjetër pos Atij. Vetëm Atij i jam mbështetur dhe vetëm te Ai është e ardhmja ime. 31. Sikur të ishte ndonjë Kur’an që me të do të ecnin malet, që me të do të plasej toka, që me të do të flisnin të vdekurit (është ky)?” Jo, (ata nuk besojë) se e tërë çështja i takon vetëm All-llahut. A nuk e kanë të qartë atë që besuan se, sikur të donte All-llahu, do t’i drejtonte në rrugë të drejtë të gjithë njerëzit, por ata që nuk besuan e për shkak të asaj që bënë, do t’i godas vazhdimish fatkeqësi e kohës ose do ta rrehojë (fatkeqësia) vendin e tyre, derisa të vijë urdhëri i All-llahut (e të triumfojë islami). All-llahu nuk e thenë premtimin. 32. edhe me të dërguarit para teje kanë bërë tallje. Porse Unë atyre që nuk besuan u pata dhënë afat, pastaj i ndëshkova (me dënim), e çfarë ishte dënimi Im! 33. A është Ai që përcjell secilin njeri se ç’vepron (sikur idhujt që nuk kuptojnë asgjë)? e ata i përshkruajnë All-llahut shokë. Thuaj: “Përshkruani realitetin e tyre! A ju po e njoftoni Atë për atë (shok) kinse Ai nuk po ditka se ç’ka në tokë, apo vetëm po i emërtoni me fjalë (e ata as që ekzistojnë)? Jo, por ata që nuk besuan u duket e mirë dredhia e tyre, ndaj janë larguar nga rruga e drejtë, dhe atë që All-llahu e le të humbur, për te nuk ka udhëzues. 34. Ata kanë dënim në jetën e kësaj bote , e s’ka dshim se dënimi i botës tjetër është shumë i rënrë. Ata nuk ka kush t’i mbrojë prej ndëshkimit të All-llahut. 35. Shembulli (atributi) i Xhennetit që u është premtuar të devotshëmve është: që nën (palatet) të rrjedhin lumenj, që ushqimi në të dhe hija në të është e përhershme. ai është përjetim i lumtur i atyre që i shin ruajtur,e pëfundimi i jobesimtarëve është zjarri. 36. Ata të cilëve Ne u dhamë shallje, gëzohen me atë që t’u shpall ty, e ka prej grupacioneve (të besimeve të ndryshme) që mohojnë një pjesë të tij (të Kur’anit). Thuaj: “Unë jam urdhëruar që të adhuroj vetëm All-llahun, e mos t’i bëj shok Atij. Unë vetëm te Ai thërras (njerëzit) dhe vetëm te ai është kthimi im!” 37. Dhe ashtu, Ne e shpallëm atë (Kur’anin) kushtetutë në arabishte. e nëse ti pasi të kanë ardhur argumente të qarta, shkon pas dëshirave të tyre, ti nuk ke prej All-llahut as ndihmë as mbrojtje. 38. Ne dërguam edhe para teje të dërguar dhe atyre u mundësuam të kenë gra e fëmijë. Asnjë të dërguari nuk i takoi të sjellë ndonjë mrekulli vetëm me lejen e All-llahut. Për secilin afat ekziston evidencë e caktuar. 39. All-llahu shlyen (nga ajo evidencë) çka të dojë, e edhe forcon (çka të dojë). Vetëm te Ai është baza e librit (Levhi Mahfudhi). 40. Ne mund të mundësojmë ty ta shohësh atë (dënimin) që u premtojmë atyre, ose ta marrin (shpirtin) ty. Obligim yti është vetm kumtimi, kurse Jona është llogaria. 41. A nuk shohin ata se Ne i sjellim pakësimin e tokës (së tyre) nga të gjitha anët e saj. All-llahu gjykon, e s’ka kusj që mund t’i kundërvihet gjykimit të Tij. Ai ndërmerr masë të shpejtë. 42. Edhe ata (jobesimtarët) para tyre (idhujtarëve) bënë intrigë, po e gjithë intriga është e nënshtruar dëshirës së All-llahut, Ai e di se çka vepron secili njeri, e mohuesit do të kuptojnë se kujt do t’i takojë ardhmëri e lumtur. 43. E ata që mohuan thonë: “Ti nuk je i dërguar!” Thuaj: “Mjafton që All-llahu është dëshmitarë midis meje dhe midis jush dhe (është dëshmitar) ai që ka njohuri të librit (të shpalljeve)”. [[Category:Kur'ani]] 1750 4668 2006-08-14T11:01:40Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Elif, Lamë, Ra. (ky është) Libër; Ne ta shpallëm ty që me urdhërin e Zotit t’i nxjerrësh njerëzit prej errësirës në dritë; (t’i nxjerrësh prej errësirës) në rrugë të Fuqiplotit, të Falënderuarit. 2. Të All-llahut, i të cilit është ç’ka në qiej dhe ç’ka në tokë. Është mjerim për mohuesit për dënimin e ashpër që i pret. 3. Ata që i japin përparësi jetës së kësaj bote ndaj botës tjetër, pengojnë nga rruga e All-llahut dhe kërkojnë shtrembërimin e saj. Të tillët qartas janë në humbje. 4. Ne asnjë nga të dërguarit nuk e dërguam ndryshe vetëm në gjuhën e popullit të vet, ashtuqë ai t’u shpjegojë atyre (në atë gjuhë). E All-llahu e lë të humbur atë që do, dhe e udhëzon në rrugë të drejtë atë që do. Ai është i fuqishmi, i urti. 5. Ne e patëm dërguar Musain me argumentet tona (dhe i thamë); xnirre popullin tënd prej errësirave në dritë dhe përkujtoju atyre të mirat e All-llahut (që u dhuroi), se vërtet në ato (përkujtime) ka argumente për secilin që është shumë i durueshëm dhe shumë falënderues. 6. (përkujto) Kur Musai i tha popullit të vet: “Përkujtonie dhuntinë e All-llahut ndaj jush; kur ju shpëtoi prej rrethit të faraonit që ju shijonin dënimin më të shëmtuar, ju mbytnin bijtë tuaj, e lënin gratë tuaja të jetojnë. Në ato kishit sprovë të madhe nga Zoti juaj. ” 7. Dhe (pëkujtoni) kur Zoti juaj njoftoi bindshëm: “Nëse falënderoni, do t’ua shtojë të mirat, e nëse përbuzni, s’ka dyshim, dënimi Im është i vështirë!” 8. E Musai tha: “Nëse ju, dhe të gjithë ata që janë në tokë mohoni, All-llahu është i panevojshëm (për falënderim, i lavdishëm (vetvetiu”. 9. A nuk jeni të njohur me lajmin (ndodhinë) e atyre që ishin para jush, si populli i Nuhut, i Adnit, i Themudit e edhe i atyre që erdhën pas tyre, që nuk di kush për ta poa All-llahut. Atyre u patën ardhur të dërguarit e vet me argumente, ata i vënin duart e tyre (në shenjë talljeje) në gojët e veta: “Ne e mohojmë atë me çka jeni të dërguar dhe ne dyshojmë shumë në atë që ju na thërrisni”. 10. Të dërguarit e tyre u thanë: “A mos keni dyshim në All-llahun, Krijuesin e qiejve e të tokës? Ai ju thërret (në besim) për t’ju falur mëkatet dhe për t’ju vazhduar (jetën deri në një afat të caktuar!” Ata thanë: “Ju nuk jeni tjetër pos njerëz siç jemi edhe ne, ju dëshironi të na pengoni nga ajo që adhuronin prindërit tanë, pra na sillni ndonjë argument të qartë!” 11. Të dërguarit e tyre ju thanë: “Ne nuk jemi tjetër vetëm se njerëz si dhe edhe ju, por All-llahu i jep dhuratë kujt të dojë nga robtë e vet. Ne nuk na takon të sjellim ndonjë argument, vetëm me dëshirën e All-llahut, pra, besimtarët le t’i mbështeten vetëm All-llahut. 12. E përse të mos i mbështetemi All-llahu derisa Ai na udhëzoi në rrugën tonë (të drejt). Për Zotin, ne gjithsesi do të durojmë e do të përballojmë mundimet që na bëni, e vetëm All-llahut let’i mbështeten vazhdimisht ata që gjithnjë iu mbështeten. 13. Ata që mohuan të dërgarit e vet thanë: “Për Zotin, ne do t’ju dëbojmë nga vendi ynë, ose ju domosdo do të ktheheni në fenë tonë!” E atyre (të dërguarëve) Zoti u shpalli; Ne gjithqysh do t’i shkatërrojmë zullumqarët. 14. Dhe pas tyre Ne do t’ju vendosim në atë tokë. E këtë (ndihmë) për atë që i frikësohet pranisë Sime dhe i frikësohet dënimit Tim. 15. Ata (të dërguarit) e kërkuan ndihmën, ndërsa çdo kryelartë idhnak pësoi dështim. 16. E pas tij (kryelartit) është Xhehennemi, në të cilin i jepet ujë të ndyrë (që rrjedh prej lëkurave të djegura0, 17. Përpiqet ta përbijë, po nuk mund ta gëlltis atë, atij i vjen vdekja nga të gjitha anët (sipas shenjave shkatërruese), po ai nuk vdes (e të shpëtojë prej vuajtjeve), atë e pret dënim shumë i rëndë. 18. Shembulli i veprave të atyre që nuk besuan është si hiri, të cilin me puhi e shkapërderdh era në ndonjë ditë të stuhishme, e ata nuk mund të realizojnë asgjë nga veprat që kanë bërë, e ky është ai dështimi i madh. 19. A nuk e ke kuptuar ti se All-llahu krijoi qiejt dhe tokën me urtësi, e nëse Ai do, juve ju zhduk e sjell krijesë (popull) të re. 20. E kjo, nuk është vështirë (rëndë) për All-llahun. 21. E të gjithë (njerëzit) sheshas i paraqiten All-llahut. Ata të dobëtit (masa e nënshtruar) u thonë parisë (udhëheqëse): “Ne ishim pasuesit tuaj, andaj a mund të nalehtësoni diç nga dënimi i All-llahut?” Ata (paria) thonë: “Sukur të na kishte udhëzuar All-llahu, ne do t’ju udhëzonim juve. Për ne tash është njësoj, u pikëlluam thellë ose duruam, për ne nuk ka ikje (shpëtim). 22. E të kryhet çështja (të hyjnë ata të Xhennetit dhe të Xhehennemit në të, Xhehennemlinjve) djalli (u mban ligjeratën e shëmtuar) dhe u thotë: “Vërtet, All-llahu ju pat premtuar premtim të vërtetë, e unë ju pata premtuardhe, qe, nuk zbatova premtimin ndaj jush. Po unë nuk pata kurrfarë pushteti ndaj jush (që t’ju detyroj), përpos që ju thirra (në rrugë të gabuar), e ju m’u përgjigjët; atëherë, pra mos më qortoni mua, po qortnie veten. Unë nuk mund t’ju shpëtoë juve, e as ju nuk mund të më shpëtoni mua. Unë mohoj shoqërimin tuaj që më bëtë mua më parë (më adhuruat në vend të Zotit). S’ka dyshim, jobesimtarët kanë dënim të dhembshëm. 23. E ata, të cilët besuan dhe bënë vepra të mira, me urdhërin e Zotit të tyre u vendosën në Xhennete, nën pallatet e të cilëve rrjedhin lumenj, ku do të jenë përgjithmonë. Përshëndetja e tyre në të është “selam” - paqe. 24. A nuk ke kuptar se si All-llahubëri shembull: fjalën e irë si pema e mirë që rrënjët e saj janë thellë (në tokë) e degët e saj janë lart, 25. E që me vullnetin e Zotit, ajo e jep frutin e vet në çdo kohë. All-llahu, pra u parashtron njerëzve shembuj ashtuqë ata të mendojnë. 26. Dhe shembulli i fjalës së keqe si një pemë e keqe që është shkulur mbi tokë e që nuk ka të qëndruar. 27. All-llahu forcon ata që besuan në fjalëne fortë (të mirë) në jetën e kësaj bote e edhe në botën tjetër, ndërsa mizorët All-llahu i bën të humbur. All-llahu punon çka të dojë. 28. A nuk i vërejte ata që dhuntinë e All-llahut e ndërruan me mosbesim dhe popullin e vet e sollën në vendin e shkatërrimit, 29. (e sollën) Në Xhehennem të shijojnë djegien, e sa vend i keq është ai. 30. Ata i bënin (krahasonin) shokë All-llahut për t’i shmangur (njerëzit) nga rruga e Tij. Thuaj: “Shfrytëzoni përjetimet se e srdhmja e juaj është te Zjarri!” 31. Robëve të Mi, të cilët besuan thuaju: “Të falin rregullisht namazin dhe me atë që i furnizuam ata, të japin fshehtas e haptas, para se të vijë një ditë që në të nuk ka as kompensim as miqësi”. 32. All-llahu është Ai që i krijoi qiejt dhe tokën, dhe lëshoi prej së larti ujë (shi), e me të nxjerr fruta si ushqim për ju, dhe për të mirën tuaj u vuri në shërbim anijet, të lundrojnë nëpër det me urdhërin e Tij, e në shërbimin tuaj i vuri edhe lumenjtë. 33. Për ju nënshtroi diellin dhë hënën që në mënyrë të zakonshme vazhdimisht udhëtojnë. Për ju përshtati edhe natën e ditën. 34. Dhe Ai ju dha gjithatë që e kërkuat (që kërkoi nevoja juaj) dhe, edhe në qoftë se përpiqeni t’i numëroni të mirat (në numër). Vërtet, njeriu është i padrejtë dhe shumë për përbuzës. 35. (përkujto) Kur Ibrahimi tha: “Zoti im! bëne këtë qytet të sigurt dhe më mbro mua e bijtë e mi nga adhurimi i idhujve (statuja gurësh). 36. Zoti im! ata vërtet i shmangin (nga rruga e drejtë) shumë njerëz. E kush më respekton mua, ai është i mi (në fe), e kush më kundërshton mua, atëherë Ti je që fal dhe mëshiron. 37. Zoti ynë! unë një pjesë të familjes sime e vendosa në një luginë, ku nuk ka bimë, e pranë shtëpisë tënde të shenjtë. Zoti ynë (i vendosa aty) që të falin namazin, pra bën që zemrat e disa njerëzve të mallëngjehen për ata, dhe, për të falënderuar me mirënjohje, furnizoj ata me fruta. 38. Zoti ynë! s’ka dyshim se Ti e di çka fshehin dhe çka publikojmë, se All-llahut nuk mund t’i fshihet asnjë në send në tokë e as në qiell. 39. Falënderimi i qoftë All-llahut, i cili në pleqëri më fali mua Ismailin dhe Is-hakun! Vërtet, Zoi im dëgjon dhe i përgjigjet lutjes. 40. O Zoti im! më bën mua nga ata që falin namazin, e edhe prej pasardhësve të mijë dhe pranoje lutjen time o Zoti ynë! 41. Zoti ynë! më fal (gabimet) mua edhe prindërve të mi, fali edhe të gjithë besimtarët ditën kur jepet llogaria. 42. E ti kurrsesi mos e mendo All-llahun si të pakujdesshëm ndaj asaj që veprojnë zullumqarët; Ai vetëm është duke i lënë ata përderisa një ditë në të cilën sytë shtangen (mbesin të hapur). 43. (atë ditë) Ata të ngutur e duke i ngritur kokat e tyre lar, nuk lëvizin sytë e tyre ( për të shikuar), e zemrat e tyre janë të zbrazura (nga frika). 44. Dhe ti tërhiqju vërejtjen njerëzve për ditën kur atyre do t;ju vijë dënimi, e ata që ishin mizorë thonë: “Zoti ynë! na jep afat për një kohë të shkurtër t’i përgjigjemi thirrjes tënde (për besim) dhe t’i pasojmë të dërguarit!” A nuk e besuat ju më parë se për ju nuk ka lëkundje (prej dynjasë në botën tjetër)? 45. Dhe ju u vendosët në vendbanimet e atyre që e dëmtuan vetveten (e Ne i shkatërruam) dhe e kishit të qartë se si vepruam Ne me ta, dhe ju sollëm shembuj edhe juve. 46. (megjithatë) Ata përgatitën kurthin e tyre, por kurthi i tyre gjendet në duart e All-llahut, qoftë ai kurthi i tyre që shkulën edhe kodrat nga ai. 47. E kurrsesi mos mendo se All-llahu e shkel premtimin e vet, që u dha të dërguarëve të tij. All-llahu është triumfues që ndërmerr masa ndëshkuese. 48. (ndëshkon kundërshtarët) Ditën kur toka ndryshohet në tjetër tokë, e edhe qiejt (në tjerë qiej), e ata (njerëzit) të gjithë dallin sheshazi para All-llahut, Një, Mbizotërues. 49. E idhujtarët atë ditë i sheh të lidhur në pranga. 50. Petkat e tyre janë nga katrani (pezhgveja - zifti), kurse fytyrat e tyre do t’i mbulojë zjarri. 51. (dalin para Zotit) Për ta shpërblyer All-llahu secilin njeri me atë që e fitoi. Vërtet, All-llahu është llogaritar i shpejtë. 52. Ky (Kur’ani) është kumtesë për njerëz, që me të të këshillohen dhe të dinë se Ai është vetëm një zot, dhe që t’i këshilloj ata që kanë mend. [[Category:Kur'ani]] 1751 4671 2006-08-14T11:02:37Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Elif, Lam, Ra. Këto janë ajetet e librit, të Kur’anit të plotkuptueshëm. 2. Ata që nuk besuan shpeshherë do të kishin dëshiruar të kishin qenë myslimanë. 3. Leri (Muhammed) ata, të hanë, të dëfrehen dhe t’i preokupojë shpresa (se do të jetojnë shumë), e më vonë do të kuptojnë. 4. Ne nuk kemi shkatërruar asnjë fshat (vendbanim) ndryshe vetëm në afatin e tij të caktuar. 5. Asnjë popull nuk mund ta shpejtojë afatin evet e as ta shtyjë për më vonë. 6. Dhe ata thanë: “O ti që t’u shpall përkujtimi (Kur’ani), me të vërtetë ti je çmendur!” 7. Përse nuk na erdhe me enjëj (që të vërtetojnë) nëse je i sinqertë? 8. Ne nuk i dërgojmë engjëjt (u përgjigjet Zoti) ndryshe vetëm kur duhet (kur e kërkon urtësia e Zotit) dhe atëherë ata nuk aftizohen. 9. Ne me madhërinë Tonë e shpallëm Kur’anin dhe Ne gjithsesi jemi mbrojtës të tij. 10. Ne përapara teje kemi dërguar të dërguar në grupet e popujve të hershëm. 11. E atyre nuk u erdhi asnjë nga të dërguarit, e të mos talleshin me të. 12. Ja kështu e fusim atë në zemrat e kriminelëve (mosbesimin - talljen). 13. Ata nuk e besojnë atë (Kur’anin). Po ligji (i dënimit) ndaj popujve më të hershëm tashmë është i provuar (se si i shkatërroi Zoti). 14. Edhe sikur Ne t’u hapnim atyre në qiell dhe të ngjiteshin vazhdimisht lart në të (e të shihnin engjëjt e fshehtësitë). 15. Ata gjithqysh do të thonin: “Neve na janë ndalë sytë (të pamët). Jo, ne jemi njerëz të magjepsur. 16. Ne në qiell kemi krijuar galaksione yjesh dhe atë (qiellin) e kemi zbukuruar për ata që e shikojnë me vëmendje. 17. Dhe atë (qiellin) e kemi ruajturprej çdo djalli të mallkuar. 18. Përveç atij që vjedh (përgjon) çka dëgjohet, po edhe atë e kapë ylli i zjarrtë (e djeg). 19. E tokën e kemi shtruar dhe në të kemi vuar kodra dhe kemi bërë që në të të mbijnë bimë të caktuara të të gjitha llojeve. 20. Dhe Ne ju krijuam juve në te jetesën (mjetet për jetë) e edhe tyre për të cilët ju nuk jeni furnizues. 21. E nuk ka asnjë send që të mos ta ketë burimin te Ne, po Ne, nuk e japim atë ndryshe vetëm sipas një mse të caktuar (të nevojshme). 22. Ne i lëshojmë erërat mbarësuese, e nga qielli (retë) lëshojnë shi dhe atë ju japim ta pini, e ju nuk mund ta ruani atë. 23. Ne, vërtetjemi që japim jetë e vdekje dhe Ne jemi trashëgues (të qiejve e tokës). 24. S’ka dyshim se Ne e dimë për ata që ishin para jush dhe edhe për ata që vijnë pas. 25. E Zoti yt është Ai që i tubon të gjithë ata (të kaluarit e të ardhëshmit), vërtet Ai është shumë i urtë, shumë i dijshëm. 26. Ne krijuam njeriun nga balta e argjilit, të zi e të prihsur (me erë të keqe)? (të formuar-të trajtuar-mesnun). 27. E xhinët i krijuam më parë nga zjarri, nga flaka e fortë. 28. Dhe (përkujto) kur Zoti yt engjëjve u tha: “Unë po krijoi njeriun nga balta e tharë, e zezë e me erë. 29. E kur ta përsosë atë (në formën e njeriut) dhe do t’i japë atij shpirtin që është krijesa Imja, atëherë ju bini atij në sexhde”. 30. Të gjithë engjëjt tok, bënë sexhde. 31. Përpos Iblisit. Ai refuzoi të jetë me ata që bënë sexhde?” 32. Ai tha: “O Iblis, ç’është ajo që ti mos jehsë me ata që bënë sexhde?” 33. Ai tha: “Nuk është për mua t’i bëjë sexhde një njeriu që e krijove nga balta e terur, e zezë e me erë”. 34. (All-llahu) tha: “Dil pra, prej aty, tiqofsh i mallkuar! 35. Vërtet, mallkimi kundër teje qoftë deri në ditën e gjykimit”. 36. (Iblisi) Tha: “Zoti im, më jep afat deri në ditën kur ata (njerëzit) të ringjallen! 37. (Zoti) Tha: “Ti je prej të afatizuarve. 38. deri në kohën e ditës së caktuar”. 39. (Iblisi) Tha: “Zoti im, për shkak që më përzune (më largove), unë do t’ua zbukurojë (të këqiat) atyre sa të jenë në tokë (në këtë botë) dhe të gjithë ata do t’i largojë nga rruga e drejtë!” 40. Përveç robërve të Tu, të cilët i ke bërë të sinqertë. 41. (Madhëria e Tij) Tha: “kjo është rruga Ime e drejtë (e qartë)”. 42. Se ndaj robëve të Mi (të sinqertë) nuk ke kurrëfarë force (as fizike as mendore), përveç atyre të humburve që vijnë pas teje. 43. E s’ka dyshim se Xhehennemi është vendpremtimi i të gjithë atyre. 44. Ai (Xhehennemi) i ka shtatë dyer, çdonjëri prej tyre ka shtegun (derën) e caktuar (nëpër të cilën do të hyjë). 45. E ata, të cilët iu ruajtën (mosbesimit dhe punëve të këqija) janë në Xhennete e mes burimeve. 46. (u thuhet) Hyni në to, të shpëtuar (prej çdo të keqeje) të siguruar (nga vdekja). 47. Ne kemi hequr prej zemrave të tyre çfardo urrejtje, e at në mbështetëse qëndrojnë ballë për ballë njëri-tjetrit duke qenë të vëllazëruar. 48. Ata aty nuk igodet kurrfarë lodhje dhe nuk do të nxirren kurrë prej tij. 49. Njoftoi robët e Mi se vërtet Unë jam Ai që fal shumë dhe mëshirues i madh. 50. Po (njoftojë) se edhe dënimi Im është ai i dhëmbshëm. 51. Enjoftoj edhe për mysafirët e Ibrahimit. 52. kur ata hynë te ai dhe thanë: “Selamen - e përshëndetën e ai (Ibrahimi) tha: “Ne po frikësohemi prej jush!” 53. Ata thanë: “Mos u frikëso ne po të marrim myzhde për një djalë të zgjuar!” 54. Ai (Ibrahimi) tha: “A më merrni myzhde kur më ka kapur mua pleqëria? Me çka po më përgëzoni ju? 55. Ata thanë: “Ne të morëm myzhde me atë që është e sigurtë e ti mos u bë i pashpresë!” 56. Tha: “Askush nuk e humb shpresën në mëshirën e Zotit të vet, përveç atyre që janë të humbur” 57. Tha: “E çka është pra çështja e juaj, o të dërguar?” 58. Ata thanë: “Ne jemi dërguar te një popull i prishur!” 59. Me përjashtim të familjes së Lutit. Ata do t’i shpëtojmë që të gjithë. 60. Përpos gruas sëtij,ne kemi vendosur, ajo të mbetet me ata të dënuarit (All-llahu ka vendosur). 61. E kur i erdhën familjes së Lutit të dërguarit, 62. Ai (Luti) tha: “Ju jeni njerëz të panjohur (nuk ju njoh)! 63. Ata thanë: “Jo, (nuk kemi qëllim të keq ndaj teje) Të kemi ardhur ty me atë (dënim) që ata dyshonin. 64. Të kemi sjellë të vërtetën, e ne jemi të drejtë (çka themi). 65. Ti ec me familjen tënde pasi të kalojë një pjesë e natës dhe rri pas tyre (që të mos frkësohen) dhe asnjëri prej jush të mos kthejë mbrapa (për të shikuar) dhe shkoni andej kah urdhëroheni. 66. E Ne i kumtuam atij (Lutit) atë çështje, se zhdukja e tyre deri në më të mbramin, do të jetë në mëngjes. 67. E banuesit e qytetit (sadum) erdhën të gëzuar duke i lajmëruar njëri-tjetrin. 68. Tha: (Luti): “Këta janë mysafirët e mi, e mos më turpëroni mua, 69. Edhe kinie frikë All-llahun e mos më nënçmoni!” 70. Ata thanë: “A nuk të kemi ndaluar që të mos na përzihesh në njerëzit (që ne i mësyjmë)? 71. Ai (Luti) tha: “Ja, këto (gratë) bijat e mija, nëse do të bëni (martohuni me to)!” 72. Pasha jetën tënde (Muhammed), s’ka dyshim se ata (Populli i Lutit) ishin të humbur në dehjen e tyre. 73. E në kohën e lindjes (së diellit) ata i përfshiu ushtima e tmerrshme. 74. Dhe duke e përmbysur anën e lartë të qytetit poshtë, Ne e përmbysëm dhe lëshuammbi ta shi (të dheut të pjekur në Xhehennem) si gurë. 75. Në atë (ngjarje), vërtet ka argumente për ata që mendojnë. 76. Dhe se ato (vendbanime të shkatërruara) ende janë të dukshme pranë rrugës. 77. Për ata që besojnë, ka fakte në të. 78. Edhe populli i “Ejkës” ishin zullumqarë. 79. E Ne ndërrmorëm kundër tyre (i shkatërruam), dhe që të dyja ato (vendi Sadum dhe Ejke) janë në rrugë që duken. 80. Edhe populli i “Hixhres” i përgënjeshtroi të dërguarit. 81. Ne u patëm parashtruar atyre (mrekullitë) Tona, por ata i kundërshtonin ato. 82. Ata skalisnin shtëpia në kodra shkëmbore për të qenë të sigurt. 83. E ata në mëngjes i goditi gjëmim i tmerrshëm e shkatërrues. 84. Dhe nuk u ndihmoi atyre asgjë ajo që vepruan. 85. E Ne nuk i krijuam qiejt as tokën ndryshe vetëm me urtësi (të madhe). E s’ka dyshim se momenti i fundit (kijameti) do të vijë, e ti (Muhamme) sillu me njerëzishmëri. 86. Vërtet, Zoti yt është krijuesi i përgjithshëm, më i dijshmi. 87. Ne të kemi dhënë ty shtatë (ajete) që përsëriten (Fatiha përsëritet në rekate të namazit) edhe Kur’anin e madhërueshëm. 88. E ty të mos shkojnë kurrsesi sytë në atë me çka Ne i pajisëm disa prej tyre, as mos u brengos për ta (pse nuk besuan), kurse ndaj besimtarëve jij i përulur e i butë. 89. Dhe thuaj: “Unë jam qortues i hapët (për dënimin nga Zoti për ata që kundërshtojnë). 90. (u sjellim dënim) Sikurse u sollëm atyre që bëjnë ndarjen. (e librave të mëparëshme). 91. Të cilët e bënë Kur’anin të ndarë në pjesë. 92. Pasha Zotin tënd, ata gjithë do t’i marrim në përgjegjësi. 93. Për atë ç’vepruan. 94. Publiko haptas atë për të cilën urdhërohesh, e hiqu idhujtarëve. 95. S’ka dyshim se Ne të mjaftojmë ty kundër atyre që tallen, 96. të cilët All-llahut, i kundërvejnë zot tjetër, e më vonë ata do ta kuptojnë (prapavinë e tyre). 97. Ne e dimë mirë se ti ngushtohesh shpirtërisht për atë që thonë ata. 98. Po ti madhëroje me falënderime Zotin tënd e bëhu prej atyre që luten (përulen duke u falur). 99. Dhe adhuroje Zotin tënd deri të vijë ty e vërteta (vdekja). [[Category:Kur'ani]] 1752 4674 2006-08-14T11:03:52Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Erdhi (është afruar) caktimi i All-llahut (kijameti), pra mos kërkoni ngutje (ardhjen para kohës), e tij! E pstër dhe e lartë është madhëria e Tij në krahasimme atë që ata i shoqërojnë (shokë). 2. Me urdhërin e Tijia zbret engjëjt me shpalljen atij që Ai dëshiron nga robtë e vet (duke thënë) t’ua tërhiqni vërejtjen (t’i njoftoni) se nuk ka të adhuruar (zot) tjetër vetëm Unë, pra të më keni frikën. 3. I krijoi qiejt e tokën me urtësi precize. I lartë është Ai nga çka ata (idhujtarët) i shoqërojnë. 4. E krijoi njeriun nga një pikël (uji), kur qe, ai (njeriu) kundërshtar i hapët. 5. Edhe kafshët Ai krijoi dhe në saje të këtyre ju mund të mbroheni (nga të ftohtit), keni edhe dobi të tjera dhe prej tyre hani. 6. Në to (në kafshët) ju shihni hijeshi (idili) kur në mbrëmje ato i ktheni (nga kullosa) dhe kur në mëngjes i lëshoni (për në kullosë). 7. Ato bartin barën tuaj (të rëndë) nnë ndonjë vend (të largët) që ju do të arrinit atje me shumë vështirësi (me gjysmë shpirti). Vërtet, Zoti juaj është shumë Bamirës dhe shumë Mëshirues. 8. Edhe kuajt (i krijoi), edhe mushkat edhe gomarët, për t’ju hipur atyre dhe si stoli, e Ai krijon (për hipje) çka ju (tash) nuk dini. 9. Udhëzimi për në rrugë të drejtë i takon All-llahut e ka edhe rrugë që është e shtrembër. Po sikur të kishte dëshiruar Ai, do t’u kishte udhëzuar që të gjithëve. 10. Ai është që për ju lëshoi nga (lart) qielli ujë, që prej tij të keni për të pirëdhe prej tij të keni bimë që në to do t’i kullotni (bagëtinë). 11. Me atë (shiun) mbijnë, për të mirën tuaj, të lashtat, ullinjtë, hurmat, rushnajat dhe nga të gjitha frutat (e pemëve). Në këto (të mira) ka argumente për një popull që vështron. 12. Dhe për ju nënshtroi natën e ditën dhe diellin e hënën. Edhe yjet janë të nënshtruar me urdhërin e Tij. vërtet, në këto ka argumente për një popull që mendon. 13. Edhe për atë që ju krijoi në tokë lloje të ndryshme (bagëti, bimë, pemë, minerale etj. );ka fakte për një popull që di të merrë përvojë. 14. Pastaj, Ai është që nënshtroi detin, që prej tij të hani mish të freskët, e prej tij të nxirrni stoli që i bani (i vishni), e i sheh anijet si çajnë (lundrojnë) në të (me ushti,ë e çajnë ujin në det). Ua nënshtroi që të shfrytëzoni nga begatitë e Tij dhe ashtu të falënderoni (Zotin). 15. Dhe Ai vuri kodra (të forta) në tokë, ashtu që ajo të mos lëkundet me ju, (bëri) edhe lumenj e rrugë që të mund të orientoheni. 16. Vuri edhe shenja të tjera (për orientim ditën), ndërsa (natën) ata orientohen me anën e yjeve. 17. Atëherë pra, a është Ai që krijon njësoj, sikurse ai që nuk krijon? A nuk po mendoni? 18. Po edhe nëse përpiqeni t’i numëroni dhuntitë (të mirat) e All-llahut, nuk do të mund të arrini t’i përcaktoni ato. Me siguri All-llahu shumë fal dhe shumë mëshiron. 19. All-llahu e di atë që ju e fshihni dhe atë që e publikoni. 20. Ata (idhujt) që i adhurojnë (idhujtarë) pos All-llahut, ata nuk krijojnë asnjë send, po vetë ata janë të krijuar. 21. Janë të vdekur e jo të gjallë, dhe ata nuk e dinë se kur do të ringjallen (adhuruesit e tyre). 22. Zoti juaj (që meriton adhurim) është një Zot, E ata që nuk e besojnë botën tjetër, zemrat e tyre janë mohuese (të njësisë së Zotit) dhe ata janë kryelartë. 23. Është e vërtetë se All-llahu e di atë që e fshehin dhe atë që e shfaqën haptazi dhe se Ai nuk i do arrogantët. 24. Kur atyre u thuhet (mohuesëve): ç’është ajo që shpalli Zoti juaj?”, ata thonë: “Mite të popujve të hershëm!” 25. (e thonë atë shpifje) Sa për t’i bartur në ditën e gjykimit mëkatet e veta të plotadhe një pjesë të mëkateve të atyre që, pa farë arsye i mashtruan dhe i huumbën. Sa e keqe është ajo me çka ngarkohen. 26. Edhe ata që ishin para tyre vënë intriga. Po All-llahu rrënoi themel ndërtimet e tyre (intrigat) dhe kulmi u shembmbi ta, dhe ashtu u erdhi dënimi kah nk kuptuan. 27. Mandej, në ditën e gjykimit Ai i turpëron ata dhe thonë: “Ku janë ata që m’i bënit shokë Mua dhe për hir të tyre grindeshit?” E ata që ishin të zotët e dijës, do të thonë: “Vërtet, sot turpësia dhe e keqja i përfshiu jobesimtarët”. 28. të cilët, duke qenë mizorë të së vetvetes së tyre, engjëjt ua marrin shpirtin, e ata shprehin dorëzimin (në momentin e vdekjes, duke thënë): “Ne nuk ishim që bëmë ndonjë të keqe!” (u jipet përgjigja). Po All-llahu e di shumë mirë atë që e punuat ju. 29. Andaj, hyni në dyert e Xhehennemit, aty do të jeni përjetë: sa vend i keq është ai i kryelartëve!” 30. Atyre që patën frikë nga (dënimi) All-llahu, u thuhet: “ç’është ajo që shpalli Zoti juaj?” Ata thoshin: “Shpalli çdo të mirë!” Ata që bënë vepra të mira, edhe në këtë jet kanë shpërblim të mirë, por shpërblimi i tyre në botën tjetër është shumë më i mirë, e sa vend i mirë është ai i të devotshëmve. 31. Është Xhenneti i Adn-it, ku do të hyjnë, nën të rrjedhin lumenj, aty kanë çka të dëshirojnë, ashtu i shpërblen All-llahu të ruajturit. 32. të cilvet duke qenë të pastër, engjëjt ua marrin shpirtin, duke u thënë: “Selamun alejkum” - gjetët shpëtimin, hyni në xhehet, për hir të asaj që vepruat. 33. A mos presin ata (idhujtarët) diçka tjetër përveç t’u vijnë engjëjt (e t’ua marrin shpirtin) ose t’u vijë urdhëri (dënimi) i Zotit tënd. Ashtu punonin ata që ishin para tyre, pra All-llahu nuk u bëri padrejtësi atyre, por ata ishin që vetvetes i bënë padrejtë. 34. Andaj, ata i goditi dënimi i të këqijave që i bënë dhe i kaploi (i përfshiu ajo e keqe) ajo me të cilën ata talleshin. 35. Ata që i bënin shok zotit (idhujtarët) thanë: “Sikur të kishte dashur All-llahu, as ne, eas prindërit tanë nuk do të adhuronin asnjë send pos Tij, dhe nuk do të ndalonim (nuk do të konsideronim të ndaluar) asnjë send poa (ndalesave të) Tij. Kështu (këso gënjeshtrash) bënin edhe ata që ishin para tyre. Po a mos kanë të dërguarit obligim tjetër, përveç që t’i njoftojnë qartazi? 36. Ne dërguam në çdo popull të dërguar që t’u thonë: “Adhuroni vetëm All-llahun, e largonu djave (adhurimit të tyre)!” Por, pati nga ata që All-llahu e udhëzoi dhe pati nga ata që isshte i gjykuar me humbje, pra udhëtoni nëpër botë dhe shihni se si ishte fundi i gënjeshtarëve? 37. Nëse ti (Muhammed) pëpiqesh për t’i vënë në rrugë të drejtë ata (die se ), All-llahu nuk e udhëzon atë që e ka humbur, dhe për ata nuk ka ndihmëtar. 38. Ata u betuan në All-llahun, me betimin e tyre të fortë se “All-llahu nuk e ringjall atë që vdes!” Po, (i ringjall) ai ësjtë premtim i Tij i prerë, por shumica e njerëzve nuk dinë. 39. I ringjall pë t’ua sqaruar atyre atë pë çka përçaheshin dhe, për t’ua bërë me dije atyre që nuk besuan se me të vërtetë ishin gënjeshtarë. 40. Ne kur dëshirojmë një send vetëm i themi atij: “Bëhu!”, ai menjëherë bëhet. 41. Ata që migruan për hir të All-llahut, e pasi që u torturuan, atyre gjithsesi do t’u mundësojmë vendbanim të mirë edhe në këtë botë, po shpërblimi i botës tjetër është edhe më i madh, sikurse njerëzit ta dinin (për atë shpërblim). 42. Janë ata që bënë durim dhe vetëm Zotit të tyre iu mbështetën. 43. Ne as para teje nuk dërguam tjetër, përveç burra, të cilëve u dhamë shpallje. Ju (idhujtarë) pyetni pra dijetarët (e Tevratit e të Inxhilit) nëse ju nuk dini 44. (i patëm dërguar) Me argumente e me libra të shenjtë. Ty ta zbritëm Kur’anin që t’u shpjegosh njerëzve atë që u është shpallur atyre, me shpresë se do ta studiojnë (Kur’anin). 45. A mos janë të sigurt ata që përgatitën kurthe, se All-llahu nk do t’i trandë ata me tokën, ose nuk do t’u vijë atyre dënimi kah nuk mendojnë? 46. Ose t’i rrëmbejë ata duke qenë në udhëtimet e tyre (për jetë e tregti), e ata nuk mund t’i shpëtojnë asaj. 47. Ose do t’i kapë ata duke qenë në panikë nga frika. Po, s’ka dyshim se Zoti juaj është i butë, i mëshirshëm (andaj nuk ua ngut dënimin). 48. A nuk po shohin ata (keqbërësit) se çdo send që e krijoi All-llahu, e sjell hijen e vet djathtas dhe majtas duke iu perulur All-llahut (duke i bërë sexhde) dhe duke qenë respektues e përulës (e si e mbajnë veten lart disa njerëz). 49. Vetëm All-llahut i bën sexhde çdo gjallesë që është në qiej e që është në tokë, e edhe engjëjt, ata nuk bëjnë kryelartësi. 50. I frikësohen Zotit të tyre që është mbi ta dhe i përmbahen në përpikëri asaj me çka urdhërohen. 51. E, All-llahu tha: “Mos adhuroni dy të aduruar, sepse Ai është vetëm një zot, pra vetëm Mua më keni dronë”. 52. Vetëm e Tij është çka ka në qiej e në tokë, dhe vetëm Atij i takon vazhdimisht adhurimi. A mos i keni frikë dikujt tjetër pos All-llahut? 53. Dhe çdo të mirë që e keni, ajo është prej All-llahut, madje edhe kur ju godet e keqja, ju vetëm te Ai e ngritni zërin (me lutje). 54. Pastaj, kur Ai e largon prej jush dënimin, qe, një grup prej jush i përshkruajnë shok Zotit të tyre. 55. (I bëjnë shok) Dhe ashtu ata përbuzin atë që Ne u dhamë atyre, pra shfrytëzoni (për një kohë) se më vonë do të kuptoni (rrjedhimin). 56. E nga ajo që Ne i furnizuam, ata u ndajnë një pjesë atyre (zotave) që nuk kuptojnë asgjë. Pasha All-llahun, patjetër do të merreni në pëgjegjësi për atë që trillonit. 57. Ata i përshkruajnë All-llahut vajzat. I pastër është Ai nga ajo!, ndërsa vetes së tyre (i përshkruajnë) çka u ka ënda (djemtë). 58. Kur ndonjëri prej tyre lajmërohet me (lindjen) vajzë, fytyra e tij i prishet dhe bëhet pot mllef. 59. fshihet prej njerëzve, për shkak të asaj të keqeje me të cilën u lajmërua (e konsideron bela, e jo dhuratë prej zotit). Mandej, (mendon) a do ta mbajë atë, ashtu i përulur, apo do ta mbulojë atë (të gjallë) në dhe. Sa i keq është ai gjykim i tyre. 60. Shembulli i keq u takon atyre që nuk besojnë botën tjetër, ndërsa All-llahut i takon shembulli më i lartë. Ai është fuqiploti, i urti. 61. Sikur All-llahu t’i dënonte njerëzit (zullumqarë) për shkak të mizorisë së tyre, nuk do të linte mbi të (tokë) asnjë gjallesë, por Ai i lë për më vonë deri në aftin e caktuar, e kur të vijë afati i tyre, për asnjë moment nuk mund ta vonojnë as ta ngutin. 62. E ato *vajzat) që i urrejnë për për vete, ia mveshin All-llahut, gjuhët e tyre shpifin rrenën se, atyre do t’u takojë më e mira (Xhenneti), s’ka dyshim, i tyre është zjarri, dhe se ata janë të parët në të. 63. Pasha All-llahun, Ne dërguam edhe para teje të dërguar ndër popuj, po veprat e tyre (të këqija) ua hijeshoi djalli, se ai është mik i tyre, e ata kanë një dënim të idhët. 64. Ne nuk të shpallëm ty për tjetër Kur’anin, vetëm që t’u sqarosh atyre atë për çka u përçanë, (ta zbritëm) që të jetë udhëzim e mëshirë për njerëzit që besojnë. 65. All-llahu lëshoi prej qiellit ujë (shi0 dhe me të ngjalli tokën pas vdekjes së saj. Në këtë është një argument i fortë për ata që më vëmendje dëgjojnë (e kuptojnë). 66. Ju edhe kafshët keni mësim (përvojë). Ne nga një pjesë e asaj që kanë në barqet e tyre mes ushqimit të tyre dhe gjakut, ju japim të pinni qumësht të pastër, të shijshëm (të lehtë) për ata që e pinë. 67. Edhe nga frutat e hurmës dhe të rrushit nxirrni prej tyre pije (lëngje) dhe ushqim të mirë. S’ka dyshim se edhe në këtë ka fakte (mbi fuqinë e Zotit) për njerëzit që kanë menduar. 68. Zoti yt i dha instinkt bletës: “Ndërto shtëpi nëtpër kodra (male), nëpër drunj (pemë) dhe kulmet që (njerëzit) i ndërtojnë. 69. Pastaj ha nga të gjitha (llojet) frutat dhe futu nëpër rrugët e nënshtruara (e të mësuara) prej Zotit tënd). Nga barqet e tyre (të bletëve) del lëng, ngjyra e të cilit është e ndryshme dhe në të cilin ka shërim (bar - ilaç) për njerëz. Edhe në këtë ka arsye për atë popull që mendon thellë. 70. All-llahu ju krijoi, pastaj Ai ua merr shpirtin. E ka prej jush që shtyhet deri në jetën më të vjetër, ashtu që të mos dijë asgjë nga çka ka ditur. All-llahu është më i dijshmi, më i fuqishmi. 71. All-llahu favorizoi disa prej jush mbi disa tjerë në furnizim. Atyre që u është dhënë përparësia (në furnizim), nuk janë furnizues të atyre që posedojnë (robërve), ata (të gjithë) në të janë të barabartë (furnizues kryesor është All-llahu), A mos duan të mohojnë dhuntinë e All-llahut? 72. All-llahu krijoi për ju bashkëshorte nga vetë loji juaj, e prej bashkëshorteve tuaja - fëmijë e nipa dhe ju furnizoi me (ushqime) të mira. A besojnë ata të pavërtetën, e të mirat e All-llahut i mohojnë? 73. Dhe pos All-llahut adhurojnë çka nuk janë në gjendje t’u sjellin asnjë furnizim nga qiejt as nga toka dhe as që kanë mundësi? 74. Pra, mos i përshkruani All-llahut shembuj! All-llahu i di të gjitha e ju nuk dini. 75. All-llahu sjell shembuj: një rob që është pronë e tjetrit e që nuk ka në dorë asgjë, dhe atë, të cilin ne e kemi furnizuar me një furnizim të mirë, ai jep nga ai (furnizim) fshehtas e haptas. A janë pra ata të dy të barabartë? Falënderues qoftë All-llahu, por shumica e tyre nuk dinë. 76. All-llahu sjel shembull: dy njerëz, njëri prej atyre dyve është memec që nuk ka aftësi për asgjë *as për vete as për të tjerët) dhe vetë ai është barrë për kujdestrarin e tij, pse kudo që ta orientojë, a nuk sjell ndonjë dobi. A është ibarabartë me atë që udhëzon për drejtësi e edhe vetë është në rrugën e drejtë? 77. Vetëm All-llahut i tokon (ta dijë) fshetësia ë qiejve dhe tokës! çështja e katastorfës (e kijametit) është (në shpejtësi) vetëm sa hedh një shikim, ose ajo është edhe më afër. All-llahu është i gjithfuqishëm për çdo send. 78. All-llahu ju nxorri nga barqet e nënave tuaja (si foshnje) që nuk dinit asgjë. Ju pajisi me (shqisa për) të dëgjuar, me të parë dhe me zemër, ashtu që të jeni falënderues. 79. A nuk i shohn ata shpendët fluturues në ajrin e qiellit, të cilët nuk i mban kush, përveç All-llahut. Edhe ne këto ka fakte për njerëzit që besojnë. 80. All-llahu ju bëri shtëpitë tuaja vendbanim të qetë dhe nga lëkurat e kafshëve ju mndësoi të keni shtëpi që lehtë i bartni kur udhëtoni, e edhe kur vendoseni, ndërsa nga leshi dhe qimet e tyre, nga leshi i egër i tyre, petka e shtroja dhe t’i shfrytëzoni për një kohë. 81. All-llahu, nga ajo që krijoi Ai, ju bëri edhe hije, e në kodra vendstrehime, edhe petka që ju mbrojnë prej të nxehtit dhe petka që ju mbrojnë në luftë. Ashtu All-llahu plotëson të mirat nfaj jush, në mënyrë që të dorëzoheni (besoni). 82. Po nëse ata prapësohen (prej besimit), atëherë obligimi yt është komunikimi i qartë. 83. Ata i njohin të e All-llahut, pastaj i injorojnë, e shumica e tyre janë jobesimtarë. 84. E ditën kur prej secilit popull sjellim dëshmitarin, tyre që nuk besuan nuk u jepet leje për arsyetim, e as që kerkohet prej tyre (të arsyetohen). 85. Dhe kur do ta shohin dënimin ata që ishin zullumqarë, atëherë as nuk do t’u lehtësohet, as nuk do t’u jepet afat. 86. Ata ishin idhujtarët kur do t’i shohin idhujt e vet (zotat), thonë: “O Zoti ynë, këta, janë idhujt tanë, të cilët ne i patëm adhuruar pos Teje!” Ata (idhujt) ua kthejnë fjalën: “Ju jeni rrencakë!” 87. Dhe ata (idhujtarët) i dorëzohen All-llahut, e atë çka ata e trillonin u asgjësohet. 88. Atyre që nuk besuan dhe penguan nga rruga e All-llahut, u shtojmë dënim mbi dënim për shkak se bënin shkatërrime. 89. Dhe (përkujtoju njerëzve) atë ditë, kur në secilin popull do të sjellim dëshmitarë kundër atyre. Ne ty të shpallëm librin sqarim për çdo send, udhëzim e mëshirë dhe myzhde për myslimanët. 90. All-llahu urdhëron drejtësi, bamirësi, ndihmë të afërmve, e ndalon nga imoraliteti, nga e neveritura dhe dhuna. Ju këshillon ashtu që të merrni mësim. 91. Meqë keni premtuar, pra zbatojeni premtimin e dhënë ndaj All-llahut, e mos i prishni betimet pasi i keni vërtetuar ato, duke qenë se All-llahun e bëtë garant tuajin. Vërtet, All-llahu e di se çka punoni. 92. Mos u bëni (në çështjet e betimit) si ajo (grua) që e prish tjerrin e saj psi të ketë dredhur fort, e t’i bëni betimet tuaja dredhi (mahtrim) mes jush, për shkak se një popull është më i madh se tjetri. All-llahu vetëm ju sprovon me këtë, e në ditën e gjykimit Ai gjithsesi do t’ju sqarojë atë gjë rreth të cilës kundërshtoheshit. 93. Sikur të dëshironte All-llahu do t’ju bënte një popull (në njëfe) por (sipas dijes së Vet) Ai e lë të humbur atë që do, dhe e udhëëzon tjetrin që do, e patjetër do të përgjigjeni për atë që vepruat. 94. Mos i përdorni betimet tuaja për dredhi mes jush, e të rrëshqitni pas forcimit, e të shijoni të keqen (e dredhisë0 nga rruga e All-llahut, e ju do të keni dënim të madh. 95. Mos e shitni besën e dhënë All-llahut për një vlerë të paktë, pse atë që do ta keni te All-llahu është shumë e dobishme për ju nëse jeni që e dini. 96. Ajo që e keni pranë vetës është e përkohshme, e ajo që është te All-llahu është e përjetshme. E Ne do t’u japim atyre që ishin të durueshëm shpërblimin më të mirë të asaj që vepruan. 97. Kush bën vepër të mirë, qoftë mashkull ose femër, e duke qenë besimtar, Ne do t’i japim atij jetë të mirë (në këtë botë), e (në botën tjetër) do t’u japim shpërblimin më të mirë për veprat e tyre. 98. Kur të lexosh Kur’anin kërko mbrojtjen e All-llahut prej djallit të mallkuar. 99. Vërtet, ai (shejtani) nk ka kurrfarë fuqie kundër atyre që besuan dhe i janë mbështetur Zotit të tyre. 100. Mbizotërimi i tij është vetëm mbi ata që përkrahin atë dhe mbi ata që për shkak të tij u bënë idhujtarë. 101. Kur një ajet e zavendësojmë me një ajet tjetër - e All-llahu di më së miri se çka shpall - ata thonë: “Ti (Muhammed) je vetëm trillues” Jo, por shumica e tyre nuk dinë. 102. Thuaj; “Atë (Kur’anin) e solli “Ruhul Kudus” - shpirti ishenjtë - plot vërtetësi nga Zoti yt, për t’i përforcuar edhe më ata që që besuan,dhe për të qenë udhërrëfyes e myzhde për myslimanët. 103. Ne dimë shumë mirë se ata thonë: “Atë (Muhammedin) është kah e mëson një njeri!” Mirpo, gjuha e atij nga i cili anojnë (supozojnë) ata është jo arabe (e paqartë), e kjo (e Kur’anit) është gjuhë arabe e stilit të lartë e të qartë. 104. S’ka dyshim se ata që nuk besojnë ajetet (e Kur’anit) a All-llahut, ata nuk i drejto All-llahu në rrugën e drejtë dhe ata kanë një dënim të dhembshëm. 105. Gënjeshtrën e trillojnë vetëm ata që nuk i besojnë argumentet e All-llahut; të tillët janë ata gënjeshtarët. 106. Ai që pas besimit të tij e mohon All-llahun, me përjashtin të atij që dhunohet (për të mohuar), e zemra e tij është e bindur plotësishtme besim, por fjala është për atë që ia hap gjoksin mosbesimit, ata i ka kapur hidhërimi nga All-llahu dhe ata kanë një dënim të madh. 107. Këtë (dënim të madh) ngase ata më tepër e deshtën jetën e kësajbote se sa jetën e botës tjetër, e Alllahu nuk e udhëzon njerëzit jobesimtarë. 108. Të tilët janë ata që All-llahu ua mbylli zemrat, dëgjimin dhe pamjen e tyre dhe të tillët janë ata naivët. 109. Është e vërtetë se ata në botën tjetër, mu ata janë të dështuarit. 110. Pastaj Zoti yt, atyre që pasi u torturuan, migruan, mandej luftuan dhe qëndruan, dhe pas të gjitha këtyre vuajtjeve, s’ka dyshim se Zoti yt atyre do t’ua falë dhe do t’i mëshirojë (Ai është që fal, është mëshirues). 111. (Përkujto) Ditën që vjen kur secili njeri do të përpiqet për vetveten dhe secilit njeri do t’i plotësohet ajo që e meriton. e nuk u bëhet padrejtë. 112. All-llahu sjell si shembull një fshat (vendbanim) që ishte i sigurt dhe i qetë, të cilit i vinte furnizimi nga të gjitha anët me bollëk, kurse ata (banorët) i përbuzën të mirat e All-llahut. Atëherë All-llah, për shkak të sjelljes së tyre, ua veshi petkun (ua ngjeshi) e urisë dhe të frikës. 113. Atyre u pat ardhur i dërguari nga mesi i tyre, e ata e përgënjeshtruan atë, andaj i kapi dënimi që ishin zullumqarë. 114. E ju (besimtarë), hani, pra. nga të mirat që ua dha All-llahu, të lejuara e të pastra, jimi mirënjohës për dhuntitë e All-llahut, nëse jeni të sinqertë në adhurim vetëm mdaj Tij. 115. Ai ua ndaloi juve vetëm cofëtinën, gjakun, mishin e derrit dhe atë që theret jo në emër të All-llahut. E kush detyrohet (t’i hajë) duke mos qenë dhunues dhe duke mos e teruar (nëngrënie), All-llahu fal dhe është mëshirues. 116. Mos i thoni asaj rrenës së gjuhve tuaja: “Kjo është hallall e kjo është haram” e të shpifni ndaj All-llahut rrenën. Vërtet, ata që shpifin rrenën ndaj All-llahut , nuk kanë shpëtim. 117. Kanë një përjetim të vogël (në këtë jetë), e do të kenë dënim të padurueshëm. 118. E atyre që ishin jehudi (çifutë) u patëm ndaluar atë që të kemi treguar më parë, po Ne nuk u bëmë padrejtë atyre, por ata vetvetes i patën bërë padrejtë. 119. Pastaj Zoti yt për ata që nga mosdija bënë punë të këqija, e pastaj u penduan dhe bënë mirë, s’ka dyshim se Zoti yt është që shumë fal dhe shumë mëshiron. 120. Vërtet, Ibrahimi ka qenë shembëlltyrë e të mirave, adhurues i All-llahut, besimtarë i drejtë dhe nuk a qenë nga idhujtarët. 121. Falënderues për të mirat e Tij. Ai (All-llahu) e zgjodhi atë (për pejgamber) dhe e udhëzoi në rrugën e drejtë. 122. Atë ne e pajisëm me të mira në këtë botë, e në botën tjetër ai është me më të mirët. 123. Pastaj, ty të shpallëm: “Ndiqe fenë e drejtë të Ibrahimit, se ai nuk ka qenë nga idhujtarët. 124. E shtuna (festimi ose belaja e saj) u është përcaktuar vetëm atyre që u kundërshtuan rreth saj. E Zoti yt do të gjykojë mes tyre në ditën e gjykimit për atë që ata kundërshtoheshin. 125. Ti (Muhammed) thirr për në rrugën e Zotit tënd me urtësi e këshillë të mirë dhe polemizo me ata (kundërshtarët) me atë mënyrë që është më e mira. Zoti yt është Ai që e di më së miri atë që është larguar nga rruga e Tij dhe Ai di më së miri për të udhëzuarit. 126. Në qoftë se doni të merrni hak, atëherë ndëshkoni në atë masë sa jeni ndëshkuar ju; e nëse duroni pa dyshim ai është më i mirë për ata që durojnë. 127. Pra, të jesh i durueshëm! Durimi yt është vetëm m ndihmën e All-llahut. Ti mos u pikëllo për ata, as mos u brengos për dredhitë që bëjnë ata! 128. S’ka dyshim se All-llahu është me ata që janë të devotshëm (që ruhen prej të këqijave) dhe me ata që janë bamirës. [[Category:Kur'ani]] 1753 4689 2006-08-14T11:09:29Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Njërezve u është afruar koha e llogarisë së tyre, e ata të hutuar në pakujdesi nuk përgatiten fare për të. 2. Atyre nuk u vjen asnjë këshillë e re (në Kur’an) nga Zoti i tyre, e që ata të mos tallen me të duke e dëgjuar. 3. Të shmangura nga e vërteta janë zemrat e tyre. Ata që janë zullumqarë dhe duke biseduar fshehtas (thonë): “A mos është ky (Muhammedi) diç tjetër pos njeri, sikurse edhe ju, pra a do t’ia pranoni magjinë e tij kur ju po e dini?” 4. Ai (Muhammedi) tha: “Zoti im di për thënien që thuhet në qiell e në tokë (pra di edhe për bisedën tuaj), Ai është më dëgjuesi, më i dijshmi!” 5. Ata madje thanë: “(për Kur’anin) Ëndërra të përziera, madje thanë se ai (Muhammedi) vet e trilloi, ai është poet! Le te na e sjellë një mrekulli ashtu si u dërguan të mëparshmit (me mrekulli)!” 6. Banorët e qyteteve para tyre nuk i besuan (mrekullitë), prandaj Ne i shkatërruam, a mos do të besojnë këta? 7. Ne edhe para teje nuk dërguam tjetër pos burra, të cilëve u dhamë shpallje, e nëse nuk dini këtë, atëherë pyetni njerëzit e dijshëm. 8. Ne nuk i bëmë ata (pejgamberët) trupa që nuk hanë ushqim e as nuk ishin të përjetshëm (të pavdekshëm). 9. Ne u plotësuam pastaj premtimin, i shpëtuam ata dhe kë dëshiruam Ne, ndërsa ata që kaluan çdo kufi, i zhdukëm. 10. A nuk e kuptoni se Ne ua shpallëm librin në të cilin gjendet krenaria juaj? 11. Ne shpartalluam sa vendbanime që ishin mizore, e ne vend të tyre sollëm popull tjetër. 12. E ata kur e hetonin forcën e dënimit tonë, iknin me shpejtësi. 13. (atëherë atyre u thuhet) Mos ikni, po kthehuni në begatitë dhe në vendbanimet tuaja se ndoshta do të mund të merreni vesh (e gjithë kjo ishte një ironi kndër tyre). 14. Ata thonin: “O shkatërrimi ynë, vërtet ne ishim zullumqarë!” 15. Mjerimi i tyre vazhdoi ashtu derisa i bëmë të korrur e të ftohur (të vdekur). 16. Ne nuk e krijuam qiellin, tokën e çdo gjë çka mes tyre shkel e shko (pa qëllim të caktuar). 17. Sikur të kishim dashur të zbavitemi dhe sikur të donim ta bënim atë, Ne do të zbaviteshim në kompetencën Tonë, por Ne nuk bëmë atë. 18. Përkundrazi, Ne të pavërtetën e godasim me të vërtetën dhe ajo (e vërteta) triumfon mbi të ndërsa ajo (gënjeshtra) zhduket. E juve (jobesimtarëve) u takon shkatërrimi, për atë që i përshkruani (Zotit, si fëmijë etj. ). 19. Vetëm e Tij është çdo gjë që është në qiej e tokë! E ata që janë pranë TIj (melaiket), nuk shprehin mendjemadhësi në adhurim ndaj Tij, e as nuk u bëhet (ibadet) monotn. 20. Ata lartësojnë (All-llahun) natë e ditë dhe nuk mërziten. 21. A mos morën ata zota prej toke që mund të ringjallin (të vdekurit)? 22. Sikur të kushte në to (në qiej e në tokë) zota pos Allhut, ato të dyja do të shkatërroheshin. Larg asaj që i përshkruajnë është All-llahu, Zot i Arshit. 23. Ai nuk pyetet se çka punon, po ata, (njerëzit), pyeten. 24. A përvetësuan ata zota tjerë pos Tij? Thuaj: “Sillne argumentin tuaj? Ky (Kur’ani) është argument për këta që janë më mua dhe për ata që ishin para meje, por shumica tyre nuk e dinë të vërtetën, andaj edhe nuk vështojnë. 25. Ne nuk dërguam asnjë të dërguar para teje e të mos i kemi shpallur atij se: nuk ka zot tjetër përveç Meje, pra më adhuroni!” 26. E ata thanë: “I Gjithëmëshirshmi ka fëmijë!” Larg asaj qoftë madhëria e Tij! Ja ata jnanë rob të ndershëm! 27. Që nuk flasin para Tij, ata veprojnë me urdhërin e Tij. 28. Ai (All-llahu) e di çka vepruan më parë dhe çka do të veprojnë, dhe ata nuk përpiqen të ndihmojnë pos për atë me të cilin është i kënaqur Ai, e ata nga frika prej tij janë të pakujdesshëm. 29. Ndërsa, kush thotë prej tyre se unë jam zot pos Tij, ndëshkimi për të është Xhehennemi. Kështu i ndëshkojmë Ne zullumqarët. 30. A nuk e dinë ata, të cilët nuk besuan se qiejt dhe toka ishin të ngjitura, e Ne i ndamë ato të dyja dhe ujin e bëmë bazë të jetës së çdo sendi; a nuk besojnë? 31. Dhe në të (tokë) Ne kemi krijuar bjeshkë të paluhatshme që të mos i lëkundë ata, dhe nëpër to kemi bërë lugina e rrugë në mënyrë që ata të dinë të orientohen. 32. Qiellin ua kemi bërë kulm të sigurt, por ata zbrapsen prej atyre argumenteve. 33. Ai është që krijoi natën e ditën, diellin e hënën dhe secili prej tyre noton në orbitë. 34. Ne, asnjë njeri para teje (Muhammed) nuk i dhamë jetë të përhershme, e nëse ti vdes, a mos do të mbesin ata përgjithmonë? 35. çdo krijesë do ta shijojë vdekjen, e NE, në shenjë sprove ju sprovojmë me vështirësi e kënaqësi, dhe ju ktheheni te Ne. 36. E kur të shohin ty ata që nuk besuan, nuk të marrin ndryshe vetëm se në tallje (duke thënë): “A ky është ai që përgojon zotët tuaj!” E ata përmendjen e Mëshiruesit (Rrahman) e mohojnë. 37. Njeriu nga vet natyra e tij është i ngutshëm, e Unë do t’ua tregoj juve masën Time ndëshkuese, pra mos kërkoni t’u vie më shpejtë. 38. Ata thanë: “Kur do të jetë ai premtim (me dënim) nëse thoni të vërtetën?” 39. Sikur ta dinin ata që nuk besuan se atëherë nuk d të mund ta largojnë zjarrin as nga fytyrat e tyre e as nga shpinat, e as që do të ndihmohen (nuk do të ishin jobesimtarë). 40. Por atyre do t’u vijë befas, do t’i tronditë ata, e atëherë as nuk mund ta largojnë dhe as nuk u jepet afat. 41. Në të vërtetë, janë bërë përqeshje edhe me të dërguarit tjerë para teje, e ata që u tallën me ta, i përfshiu ajo me çka talleshin. 42. Thuaj: “Kush u mbron juve prej (dënimit të) të Madhëruarit natën en ditën?” Por jo, ata i kthejnë shpinën këshillave të Zotit të tyre. 43. A mos kanë ata pos Nesh zota të tjerë që i mbrojnë? Po ata nuk mund t’i ndihmojnë vetvetes (e lërë më adhuruesve), Ata (mosbesimtarët) as nuk do të pranohen prej Nesh në fqinjësi. 44. Por Ne u dhamë atyre dhe prindërve të tyre jetë të gjatë me kënaqësi (e ata u mashtruan). A nuk e vërejnë ata se Ne u pakësojmë tokën nga anët e saj, atëherë a mos ata do të jenë fitues (o të humbur)? 45. Thuaj: “Unë ua tërheq vërejtjen vetëm me anën e kësaj shpalljeje, po i shurdhëti nuk dëgjon thirrjen edhe kur i tërhiqet vërejtja”. 46. E sikur t’i godasë pak ndonjë e keqe nga dënimi i Zotit tënd, ata do të thonë: “Të mjerët ne, i bëmë vetes padrejtësi”! 47. Në ditën e gjykimit Ne do të vëmë peshoja të drejta, e askujt nuk i bëhet e padrejtë asgjë, edhe nëse është (vepra) sa peshoja e një kokrre të melit Ne do ta sjelllim atë. E mjafton që Ne jemi llogaritës. 48. Ne i patëm dhënë Musait e Harunit Furkanin (dalluesin e të vërtetës e të kotës - Tevratin), që ishte dritë e këshillë për të devotshmit. 49. Të cilët ia kanë frikën Zotit të tyre edhe pse edhe pse nuk e shohin dhe ata të cilët ia kanë dronë kijametit. 50. Edhe ky (Kur’ani) është këshillë, është i bekuar që Ne e shpallëm. A, ju po e refuzoni. 51. Ne i dhamë Ibrahimit herët të mbarën, sepse Ne kemi njohur mirë atë (ia dhamë të mbarën se e meritoi). 52. Kur ai babai dhe popullit të vet u: “ç’janë këto statuja që i adhuroni?” 53. Ata thanë: “I gjetëm të parët tanë, që po i adhuronin”. 54. Ai u tha: “Edhe të parët tuaj e edhe ju qartë ishit të humbur!” 55. Ata thanë: “Me gjithë mend e ke apo mos po tallesh!” 56. Atëherë ai tha: “Jo, por Zoti juaj është Zoti i qiejve e i tokës, ështëai që i krijoi ato, ndërsa unë jam dëshmues për këtë!” 57. Pasha All-llahun, posa të largoheni ju, unë kam për t’ia bërë atë që duhet statujave tuaja! 58. Dhe i bëri ato copë-copë, përveç një më të madhes që e kishin ata më shpresë se atij do t’i drejtohen (për të kuptuar se kush i theu). 59. (Kur u kthyen ii panë) Ata thanë: “Kush e bëri këtë me zotat tanë? Ai na qenka kriminel!” 60. (pastaj) hanë: “Kemi dëgjuar për një djalosh që i përqeshte ato, të cilit i thonin Ibrahim”. 61. Ata thanë: “Silleni atë këtu në sy të njerëzve që ta shohin (e ta dënijmë)”. 62. I thanë: “A e bëre ti këtë me zotat tanë, o Ibrahim?” 63. Ai tha: “Jo, por atë, e bëri i madhi i tytre, ju pyetni ata nëse janë që flasin?” 64. Ata u ndalën e u menduan me veten, e dikush tha: “Vërtet, ju jeni ata të gabuarit (pse adhuroi gjëra të këto)”. 65. Mirëpo, pastaj e shoshitën këtë gjë në kokat e tyre (u kthyen nga bindja në koëfortësi) dhe thanë: “Po ti e ke ditur se këta nuk flasin!” 66. Ai tha: “A po adhuroni pra në vend të All-llahut asish që nuk u sjellin kurrfarë dobie as dëmi?” 67. Medet për ju dhe për ata që i adhuroni, pos All-llahut, po a nuk po kuptoni?” 68. Atëherë ata thanë: “Digjeni atë (Ibrahimin) dhe ndihmoni zotat tuaj, nëse doni t’u ndihmoni!” 69. Po Ne i thamë: “O zjarr, bëhu i ftohtë dhe shpëtim për Ibrahimin!” 70. Ata deshën t’i bëjnë atij (Ibrahimit) kurth, po Ne ata i bëmë më të dështuarit. 71. E Ne shpëtuam atë e edhe Lutin në atë tokën që e kemi bekuar për njerëz. 72. Dhe ia falën atij Is-hakun, e si dhuratë edhe Jakubin. Dhe që të gjithë i bëmë të mirë (pejgamberë). 73. Dhe ata i bëmë shembëlltyrë që udhëzonin sipas urdhërit Tonë, i orientuam në punë të mira, në falljen e namazit, në dhënien e zeqatit, dhe ata ishin adhurues Tanë të sinqertë. 74. Lutit Ne i dham të jetë pejgamber dhe i dijshëm, andaj edhe e shpëtuam prej atij fshati (vendbanim) që bënë punë të ndyra, ata ishin popull i dëmshëm e i prishur. 75. Atë (Lutin) e shpëtuam dhe e vëmë nën mëshirën Tonë, vërtet ai ishte prej më të mirëve. 76. (Përkujto) Edhe Nuhun kur më parë - pat thirrur (Zotin) e Ne ia pranuam atij (edhe luttjen)e ate dhe familjen e tij e shpëtuam nga ia tmerri i madh. 77. Ne e mbrojtëm atë prej atij populli që përgënjeshtronte argumentet Tona, vërtet ai ishte popull i keq, prandaj i përmbytëm të gjithë ata. 78. (Përkjto) Davudin e Sulejmanin kur pleqëronin për çëshjen e bimës (mbjelljes) të cilën delet e ati populli e kishin kullotur natën, e Ne ishim përcjellës të gjykimit të tyre. 79. E sulejmanit Ne ia mësuam atë (përgjegjen e saktë), po secilit (prej) u patëm dhënë urtësi e dije. Ne e bëmë që kodrat dhe shpezët të madhërojnë (bëjnë tesbih) së bashk me Davudin. Ne kemi mundësi (ta bëjmë këtë) edhe e bëmë. 80. Ne e mësuam atij (Davudit) mbarimin e petkave (të hekurta) për ju, që të ju mbrajnë në raste lufte. A jeni pra mirënjohës ju për këtë? 81. Ndërsa Sulejmanit (ia nënshtruam) erën e fortë që sipas dëshirës se tuj ecte me të deri te toka të cilën e kemi bekuar Ne. Ne jemi të gjithëdijshëm për çdo gjë. 82. Edhe disa nga djajtë (ia nënshtruam) që zhyteshin (në thellësi të ujit) dhe bënin për të (për Sulejmanin), por Ne i ruanim ata (të mos shmangeshin). 83. (Përkujto) Edhe Ejubin kur iu drejtua Zotit të vet me lutje: “Më gjeti belaja, e Ti je më Mëshiruesi ndër Mëshiruesit!” 84. Ne iu përgjegjëm atij nga mëshira e Jonë, ia hoqëm ato vështirësi që i kishte, ia dhamë familjen e tij dhe aq sa ishin ata, dhe bëmë prkujtim për të devotshmit. 85. (Përkujto) Edhe Ismailin, Idrisin dhe Dhulkiflin, që të gjithë ishin të durueshëm. 86. Ata i përfshimë në mëshirën Tonë, se ishin vërtet prej të mirëve. 87. (Përkujto) Edhe atë të peshkut (Junusin) kur doli i hidhëruar (prej popullit) dhe mendoi se nuk do t’i vijë më ouna ngushtë, po në errësira ai tha se: “Nuk ka Zot pos Teje. Ti je i pastër, nuk ke të meta. Unë i bëra padrejt vetes!” 88. Ne iu përgjigjëm atij, e shpëtuam nga tmerri. Kështu i shpëtoëmë Ne besimtarët. 89. (Përkujto) Edhe Zekiriain kur e luti Zotin e vet: “Zoti im, mos më le të vetmuar se Ti je më i miri trashëgues (pas çdokujt)”. 90. Ne ia pranuam lutjen e tij, ia dhuruam atij Jahjain dhe ia përmirësuam bashkëshorten atij. Ata përpiqeshin për punë të mira, na u luteshin duke shpresuar dhe duke u frikësuar, ishin respektues ndaj nesh. 91. (Përkujto) Edhe atë që e ruajti nderin e saj, Ne e frymëzuam atë me shpirt (barrë) nga ana Jonë dhe atë dhe të birin e saj; bëmë mrekulli për njerëzit. 92. Kjo fe është e juaja dhe është e vetmja fe (e shpallur), kurse Unë jam Zoti juaj, pra më adhuroni vetëm Mua. 93. Po ata e ndanë çështjen e fesë dhe u përçanë mes vete (u ndanë në grupe: monoteistë, politeistë, jehudi, të krishterë, zjarrëputist etj. ), mirëpo, që të gjithë do të vijnë te Ne. 94. E kush bën ndonjë vepër të mirë dhe është besimtarë, mundi i tij nuk i mohohet, pse Ne i shënojmë ato. 95. Ndërsa është e pamundur për (banorët e) një fshat të cilin e kemi shkatërruar Ne, të kthehen (në këtë jetë). 96. Derisa të hapet (penda) e Jexhuxh Mexhuxhëve dhe ata do të zbresin nga çdo bregore me shpejtësi. 97. Dhe derisa të jetë afruar premtimi i saktë (dita e kijametit) e ai është momenti kur mbeten të shtangët sytë e atyre që nuk besuan (në ato çaste thonë): “Të mjerët ne, vërtet ishim krejt të pavetëdijshëm për këtë (momment); por jo, është e vërtetë se ishim zullumqarë të mëdhenj. 98. Ju, dhe ajo që adhuruat ju pos All-llahut, do të jeni lëndë e Xhehennemit, dhe keni për të hyrë në të. 99. Sikur të kishit qenë ata zota, ata nuk do të hynin në të, po që të gjithë do të jenë aty përgjithmonë. 100. Aty ata do të kenë rrënkim dhe aty ata nuk dëgjojë. 101. E atyre të cilëve u priu e mbara nga ana jonë, do të jenë larg tij (Xhehennemit). 102 Ata nuk nuk do të dëgjojnë as zhurmën e tij, dhe ata do të jenë përgjithmonë të kënaqur me atë që e dëshirojnë vetë. 103. Ata nuk do t’i shqetësojë ajo frika e madhe (e fyerjes së gurit), dhe do t’i presin engjëjt (duke u uruar): “Kjo është dita e juaj që u premtohej”. 104. (Përkujto) Atë ditë kur Ne e paloj qiellin sikurse palimi i fletëve në libër. Ashtu sikundër e kemi filluar krijimin (tuaj), e rikthejmë. Ky është obligimi yni, e Ne e bëjmë këtë. 105. Ne e kemi shënuar në Zebur (në librat e shenjtë) pas shënimit (në Lehvi mahfudh), se me të vërtetë tokën do ta trashëgojnë robtë e Mij të mirë. 106. Ne këtë (që u përmend) ka mjaft për një popull të dëgjueshëm. 107. E Ne të dërguam ty (Muhammed) vetëm si mëshirë për të gjitha krijesat. 108. Thuaj: “Mua më shpallet se Zoti i juaji është vetëm një Zot, e ju a po dorëzoheni?” 109. E nëse ata refuzojnë, ti thuaju: “Unë u njoftova ju në mënyrë të barabartë, dhe se unë nuk e di se është afër ose larg ajo që po premtoheni?” 110. Ai e di thënien e haptë, e di edhe atë që mbani fashehtë. 111. E nuk e di, mos është kjo sprovë për ju (vonesa e dënimit), apo të kënaqeni deri në një kohë. 112. Ai (Muhammedi) tha: “Zoti im, gjyko (mes meje dhe atyre gënjeshtarëve) me të vërtetën! E Zoti ynë, Mëshirues është ai prej të cilit kërkohet ndihmë kundër asaj që ju përshkruani!” [[Category:Kur'ani]] 1754 3620 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default /** CSS placed here will be applied to all skins */ 1755 3624 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default w 1756 3625 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Llogarija e Përdoruesit u krijua 1757 3626 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Llogarija e Përdoruesit për $1 u krijua 1758 4831 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default Përcjellur tek [[$1]] 1759 3650 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default The text of '''your edits''' to '''$1''' is shown below: 1760 3651 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default The source of '''$1''' is shown below: 1761 3660 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default b 1762 4839 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Restaurimi dështoi; dikush tjetër mund ta ketë restauruar faqen përpara jush. 1763 3665 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default | 1764 3667 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Pastroni listën mbikqyrëse 1765 3679 2006-07-01T19:09:10Z MediaWiki default Ju duhet të $1 për ta konfirmuar email-adresën 1766 3722 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default (Lidhje te kjo faqe si [[$1]]) 1767 3728 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default '''Kujdes:''' Po redaktoni një faqe që përdoret për tekstin ose pamjen e softuerit. Ndryshimet e kësaj faqeje do të prekin tekstin ose pamjen për të gjithë përdoruesit e tjerë. 1768 3729 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default redaktoni 1769 3791 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Export 1770 4924 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Lloji i burimit të pajtimit është i pavlefshëm. 1771 3811 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Një skedë më këtë emër është ngarkuar një here dhe pastaj është grisur. Duhet të shikoni $1 përpara se ta ngarkoni përsëri. 1772 3816 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Grupi: 1773 3817 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default (të gjitha) 1774 3818 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Robot 1775 3819 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Robot 1776 3820 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Burokrat 1777 3821 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Burokrat 1778 3822 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Përgjegjës 1779 3823 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Përgjegjës 1780 3824 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Administrues 1781 3825 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Administrues 1782 4928 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Project:Robotë 1783 4929 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Project:Burokratë 1784 4930 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Project:Administrues 1785 4932 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Historiku i versioneve për këtë faqe në wiki 1786 4933 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Faqja që kërkuat nuk ekziston. Ajo mund të jetë grisur nga wiki ose mund të jetë zhvendosur nën një emër tjetër. Mund të provoni ta gjeni duke e [[Special:Search|kërkuar]]. 1787 4934 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default $1 tek $2 1788 4935 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Historiku i versioneve 1789 3847 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Copy all history versions for this page 1790 3848 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Import 1791 3849 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Select a wiki and page title to import. Revision dates and editors' names will be preserved. All transwiki import actions are logged at the [[Special:Log/import|import log]]. 1792 3850 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default transwikied $1 1793 3851 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default $1 revision(s) from $2 1794 5566 2006-10-25T20:15:30Z MediaWiki default 42 imported [[$1]] by file upload 1795 3853 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default $1 revision(s) 1796 4949 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default $1 {{PLURAL:$1|revision|revisions}} 1797 3855 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Bad interwiki link 1798 3856 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Couldn't open import file 1799 3859 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Import log 1800 3860 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Administrative imports of pages with edit history from other wikis. 1801 3862 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default No pages to import. 1802 3863 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Importing pages... 1803 3865 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default Unknown import source type 1804 3885 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default - 1805 4959 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default Gjuha: $1 1806 3899 2006-07-01T19:09:11Z MediaWiki default * Deutsch|de * English|en * Esperanto|eo * Français|fr * Español|es * Italiano|it * Nederlands|nl 1807 4966 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default Metadata (shikoni [[Project:Metadata]] për sqarimin): 1808 3941 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default $1 anëtarë 1809 3954 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default <span style="font-size: 135%; font-weight: bold; margin-left: .6em">Faqja me atë titull nuk është krijuar akoma</span> <span style="display: block; margin: 1.5em 2em"> Mund të [[$1|filloni një artikull]] me këtë titull. <span style="display:block; font-size: 89%; margin-left:.2em">Ju lutem kërkoni {{SITENAME}}-n përpara se të krijoni një artikull të ri se mund të jetë nën një titull tjetër.</span> </span> 1810 3963 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Ju duhet të jepni një nofkë 1811 3966 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Projekt-faqe 1812 3974 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Revision as of $1; $5<br />$3 | $2 | $4 1813 3982 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Informacioni i mëposhtëm është një kopje e rifreskuar më $1. 1814 3994 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Lista mbikqyrëse 1815 3995 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Numri i ditëve të treguara tek lista mbikqyrëse: 1816 3996 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Numri i redaktimeve të treguara tek lista mbikqyrëse e zgjeruar: 1817 4003 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Shikoni projekt-faqen 1818 4011 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Kjo faqe përmban tekst për pamjen gjuhësorë të softuerit dhe është e mbrojtur për të penguar keqpërdorimet. 1819 4016 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Përcjellim i rastit 1820 4022 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default $1 përdoruesit anonim 1821 4023 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default $1 robotët 1822 4024 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default $1 përdoruesit e regjistruar 1823 4025 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default $1 redaktimet e mia 1824 4026 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default $1 redaktimet e vogla 1825 4027 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default $1 redaktime të patrulluara 1826 4058 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default Regjistri i privilegjeve 1827 4059 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default ndryshoi privilegjet e $1 prej "$2" në "$3" 1828 4061 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default (asnjë) 1829 4076 2006-07-01T19:09:12Z MediaWiki default <strong>Sorry! We could not process your edit due to a loss of session data.</strong> ''Because this wiki has raw HTML enabled, the preview is hidden as a precaution against JavaScript attacks.'' <strong>If this is a legitimate edit attempt, please try again. If it still doesn't work, try logging out and logging back in.</strong> 1830 4094 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Për newbies 1831 4095 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default $1 më para 1832 4096 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Më të rejat 1833 4097 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default $1 më pas 1834 4098 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Më të vjetrat 1835 4993 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default duke filluar nga $1 1836 4116 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Zgjero listën mbikqyrëse të tregojë të tëra ndryshimet përkatëse 1837 4128 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Fshih redaktimet e robotëve nga lista mbikqyrëse 1838 4129 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Fshih redaktimet e mia nga lista mbikqyrëse 1839 5006 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default [[Përdoruesi:$1|$1]] është çbllokuar 1840 5007 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Figura të pakategorizuara 1841 4150 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Arsyeja: 1842 5008 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default $1 skeda u restauruan 1843 5009 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default <big>'''$1 është restauruar'''</big> Shikoni [[Special:Log/delete|regjistrin e grisjeve]] për grisjet dhe restaurimet së fundmi. 1844 5010 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default $1 versione dhe $2 skeda janë restauruar 1845 4155 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Lini bosh të gjitha kutitë e zgjedhjes dhe shqypni '''''Restauro!''''' për të restauruar të gjitha versionet e faqes. Për të bërë një restaurim të pjesshëm zgjidhni kutitë e versioneve që dëshironi të restauroni dhe shtypni '''''Restauro!'''''. Mund të boshatisni të gjitha zgjedhjet dhe arsyen duke shtypur '''''Boshatis'''''. 1846 4157 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Boshatis 1847 4169 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Stampa të papërdorura 1848 4170 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Kjo faqe jep listën e të gjitha faqeve nën hapësirën Stampa të cilat nuk janë përdorur në faqe të tjera. Kujtohu të kontrollosh edhe për lidhje tek stampat përpara se t'i grisësh si të papërdorura. 1849 4171 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default lidhje 1850 5014 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Ngarkoni një version të ri të kësaj skede 1851 4209 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default e $1 1852 4212 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Please $1 to view or edit items on your watchlist. 1853 4213 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Boshatise listën mbikqyrëse 1854 4214 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Lista mbikqyrëse është boshatisur. Janë hequr $1 faqe. 1855 4215 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Dëshironi me të vërtetë ta boshatisni listën? 1856 4216 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default '''Keni $1 faqe nën mbikqyrje duke përfshirë dhe faqet e diskutimit.''' 1857 4217 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default (for '''$1''') 1858 4224 2006-07-01T19:09:13Z MediaWiki default Veprim i mbaruar 1859 5136 2006-09-09T20:08:47Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. [[Category:Wikibooks:Administrime artikujsh|{{PAGENAME}}]] 1860 4677 2006-08-14T11:04:54Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Pa të meta është Lartëmadhëria e Atij që robin e Vet e aloi në një pjesë të natës prej Mesxhidi Haramit (prej Qabes) gjer në Mesxhidi Aksa (Bejti Mukaddes), rrethinën e të cilës Ne e kemi bekuar, (ia bëmë këtë udhëtim) për t’ia treguar atij disa nga argumentet Tona. vërtet, Ai është dëgjuesi ( i fjalëve të Mu hamedit), pamësi (i punëve të Muhammedit). 2. Edhe Musai Ne i kemi dhënë librin dhe atë (librin) e bëmë udhërrëfyes për beni israilët që të mos marrin, përveç Meje, ndonjë që i besojnë çështjet. 3. Pasardhësit të atyre që i batëm (ishpëtuam) së bashku me Nuhun (bëhuni mirënjohës!) Vërtet ai ishte rob shumë falënderues. 4. Ne u kumtuam në libër beni israilve: “Ju do të bëni shkatërrime dy herë në tokë dhe do të tejkaloni duke bërë zullum të madh”. 5. Kur erdhi koha e premtimit të parë, Ne dërguam kundër jush njerëz Tanë, që ishin të fuqishëm e të ashpër (sulmues) dhe ata hulumtuan (rreth e përqark) përreth vendit (duke mos u frikësuar). E ai (ndëshkim) ishte vendim i preë. 6. Pastaj, Ne ua kthyem juve mbisundimin kundër atyre, ju përforcuam me pasuri e me djem dhe ju shtuam më së shumti. 7. Nëse bëni mirë, bëni për vete, e nëse bëni keq, bëni kundër vetes. E kur vjen koha e fundit (herën e dytë Ne i dërgojmë) që t’ju shëmtojnë të fytyrat tuaja, që të hyjnë në xhaminë (Aksa) sikurse hynë heërn e parë dhe që të shkatërrojnë rrënjësisht atë që arrijnë. 8. Zoti juaj do t’ju mëshirojë (nëse pendoheni), e nëse ju i ktheheni 9të keqes), kthehemi (me ndëshkim) edhe Ne. E Xhehennemin e kemi bërë burg për jobesimtarët. 9. Është e vërtet se ky Kur’an udhëzon për atë rrugë që ështëmë se e vërteta, e besimtarët që bëjnë vepra të mira i përgëzon se ata pa dyshim do të kenë shpërblim të madh. 10. Ndëkaq, për ata që nuk e besojnë botën tjetër, Ne kemi përgaditur një dënim të rëndë. 11. Njeriu (e tepron) lutet për keq, ashtu sikurse lutet për mirë, (po Zoti nuk e pranon lutjen e tij për keq); njeriu (nga vetë natyra e tij) është i ngutshëm. 12. Ne i bëmë natën dhe ditën dy fakte (që dokumentojnë për fuqinë Tonë), e shenjën e natës e shlyem me (e errësuam), e shenjën e ditës e bëmë të ndritshme që të mund të angazhoheni për shfrytëzimin e begative të dhuruara nga Zoti juaj, dhe që të mësoni njehësimin e vjetëve dhe llogaritjen (e kohës). Ne kemi sqaruar çdo send në mënyrë të hollësishme. 13. Secili njeri ia kemi njgjeshur në qafë fluturakën (shënimin - për veprimin) e tij, në ditën e gjykimit, Nee do t’ia prezentojmë atij libër të hapur, 14. “Lexo librn tënd, mjafton të jesh sot llogaritës i vetvetes”. 15. Kush e udhëzon veten në rrugën e drejtë, ai e ka udhëzuar vetëm vetveten e vet, e kush e ka bërë humbjen kundër vetvetes së vet, e askushnuk do ta batë barrën e tjetrit. E Ne nuk dënuam askë para se t’ia dërgojmë të dërguarin. 16. kur duam të shkatërrojmë ndonjë vend (popull), i urdhërojmë pasanikët (parinë) e atyhit (të jenë në rrugë), e ata kundërshtojnë; atëherë zbatohet dënimi ei merituar kundër tyre dhe i shkatërrojmë krejtësisht. 17. Sa e sa gjenerata i kemi shkatërruar pas Nuhut. Mjaft është Zoti yt vëzhgues i mëkateve të robëve të Tij. 18. kush është që ka për qëllim vetëm kët botë, Ne atij që duam i japim në të aq sa duam, e pastaj atij i bëjmë të hyjë në Xhehennem i nënqmuar, i përbuzur. 19. E kush e ka për qëllim botën tjetër, duke qenë ai besimtarë, përpiqet për të ashtu si i tako asaj, angazhimi i tyre do të jetë i pranishëm (te Zoti). 20. Ne secilit atyre dhe atyre i japim nga të mirat e Zotit tënd dhe dhënia e Zotit tënd nuk është e kufizuar. 21. Shiko se si Ne i kemi dallluar disa prej tjerëve, po dallimi në botën tjetër është më i madh dhe është përparësi më e madhe. 22. E mos shoqëro me All-llahun ndonjë zot tjetër, e të bëhesh i qortuar i papërkrahur. 23. Zoti yt ka dhënë urdhër të prerë që të mos adhuroni tjetër pos Tij, që të silleni në mënyrë bamirëse ndaj prindërve. Nëse njërin prej tyre, ose që të dy, i ka kapur pleqëria pranë kujdesit tënd, atëherë mos u thuaj atyre as “of - oh”, as mos u bë i vrazhdë ndaj tyre, po atyre thuaju fjalë të mira (të buta respektuese). 24. Dhe në shenjë mëshire shtrije pranë tyre krahun përulës e respektues dhe thuaj: “Zoti im! mëshiroi ata të dy, sikurse më edukuan mua kur isha i vogël”. 25. Zoti juaj e di më së miri atë që keni në shpirtin tuaj. Nëse keni qëllime të mira, vërtet Ai u fal atyre që pendohen. 26. Dhe jepi çdo të afërmi të drejtën që i takon, edhe të varfërit, edhe atij në kurbet, po mos shpenzo tepëre pa rrugë. 27. Ata që shpenzojnë tepër (mastrafxhinjtë) janë vllezër (në veprim) të djajve, e djalli është përbuzës i madh i Zotit të Tij. 28. Nëse detyrohesh t’ua kthesh shpinën atyre (të afërme etj. ), duke kërkuar mëshirën, të cilën e shpreson nga Zoti yt (furnizim për t’i ndihmuar ata), atëherë thuaju atyre fja;ë të mira (të lehta). 29. Dhe mos e bën dorën tënde të lidur për qafe (mos u bë koprrac), e as mos e shtrij në tërësi, e të bmetesh i qortuar dhe duarthatë (nga shpenzimi i tepërt). 30. S’ka dyshim se Zoti yt është Ai që furnizon me bollëk atë që do dhe ia kufizon atij që do. Ai hollësisht e di për robtë e vet dhe i vështron. 31. Ju mos i mbytni fëmijët tuaj nga frika e varfërisë, se Ne ua sigurojmë furnizimin atyre dhe juve, e mbytja e tyre është mëkat i madh. 32. Dhe mos iu afroni amoralitetit (zinasë), sepse vërtet ai shtë vepër e shëmtuar dhe është një rrugë e keqe. 33. Dhe mos mbytni njerin që All-llahu ka ndaluar (mbytjen e tij), përveç me drejtësi (që e kërkon sheriati). E kush mbytet pa të drejtë (pa faj), kujdestarit të tij Ne i kemi dhënë të drejtë (të kërkojë drejtësinë), e ai të mos kalojë kufirin në mbytje derisa ai është i ndihmuar (pprej Zotit). 34. Mos përdoroni pasurinë e jetimit ndryshe vetëm në mënyrë të mirë (për t’ia shtuar), derisa ai të arijë pjekurinë e vet. Premtimin zbatonie, pse për premtim ka përgjegjësi. 35. Masën mbusheni kur matni (me enë) dhe peshoni me peshojë të drejtë (precize). Kjo është më e dobishme dhe ka përfundim më të mirë. 36. Mos iu qas asaj për të cilën nuk kë njohuri, pse të dëgjuarit, të pamët dhe zemra, për të gjitha këto ka përgjegjësi. 37. Dhe mos ec nëpër tokë me mburrje, pse ti as nuk mund ta çashë tokën as nuk mund ta arrishë lartësinë e maleve. 38. E keqja e të gjitha këtyre është e urrejtur te Zoti yt. 39. Këto janë nga urtësia që Zoti yt të shpalli ty. Mos shoqëro me All-llahun ndonjë zot tjetër e të hidhesh në Xhehennem i qortuar dhe i larguar. 40. A mos u dalloi Zoti juaj me djem, e për vete zgjodhi melaike që ju i mendoni femra? Vërtet, ju jeni duke thënë fjalë të mëdha. 41. Ne sqaruam në mnyrë të ndryshme (argumentet) në këtë Kur’an, ahtu që ata të nxjerrin përvojë, por kjo nuk u shtoi atyre tjetër, vetëm se largim (nga e vërteta). 42. Thuaj: “sikur të kishte zota të tjerë përveç Atij, sikundër thonë ata, atëherë ata (zotat) do të kërkonin rrugë për mbizotërim ndaj të Madhëruarit (për t’ia marrë pushtetin). 43. I pa të meta është Ai, Lartësia e Tijështë e madhe nga ajo që thonë ata. 44. Lartmadhëri të merituar i shprehin Atij shtatë qiejt e toka dhe çka ka në to, e nuk ka asnjë send që nuk e madhëron (nuk i bënë tesbihë), duke i shprehur falënderim Atij, por ju nuk kuptoni atë madhërim të tyre (pse nuk është në gjuhën e tuaj). Ai është i butë dhe fal shumë. 45. Kur ti e lexon Kur’anin, në mes teje dhe atyre që nuk e besojnë botën tjetër, Ne e vëmë një perde të padukshme. 46. Ndërkaq, në zemrat e tyre vëmë një mbulesë dhe shurdhim të thellë të veshëve të tyre që nuk mund ta kuptojnë atë. E kur e përmend ti në Kur’an Zotin tënd, vetëm Atë, ata ikin mbrapa dhe largohen. 48. Shih se si të mveshin ty epitete (i çmendur, poet, i magjepsur), andaj ata kanë humbur dhe nuk mund të gjejnë rrugën (e vërtetë). 49. Ata thanë: “Apasi të bëhemi eshtra të kalbur, dhe e pluhur, a mos do të bëhemi krijesë e re e ringjallur?” 50. Thuaj: “Edhe nëse të jeni gurë a hekur!” 51. Ose ndonjë krijesë që ju duket e madhe! Ata do të thonë: “Kush do të në rikthejë neve në jetë?” Thuaj: “Ai që ju krijoi për të parën herë!?? E ata do të tundin kokat e tyre nga ti e do të thonë: “Kur është ajo (ringjallja)?” Thuaj: “Ndoshta do të jetë afër!” 52. (ringjallja është) Atë ditë kur Ai j thërret, kurse ju i përgjigjeni të përulur e duke lavdëruar Atë, e ju duket se ju qëndruat (në dynja) vetëëm pak kohë. 53. E ti robve të Mi thuaju: “Le ta thon ata që është më e mira, pse djalli ndësen mes tyre, e është e ditur se djalli është armik i hapët i njeriut”. 54. Zoti i juaj më së miri e di gjendjen tuaj, nëse Ai do, ju mëshiron dhe nëse Ai do, ju dënon, e ty (Muhammed) nuk të kemi dërguar rojë të tyre (nuk të besuam ty punën e tyre e t’i fusësh me dhunë në besim). 55. Zoti yt e di më së miri gjenden e atij që është në qiej e tokë. Ne kemi dalluar disa pejgamberë nga të tjerët, prandaj, Davudit i kemi dhënë Zebur (shënime). 56. Thuaj: “Ftoni ata, të cilët i menduat (zota) pos Atij, e ata nuk mund të heqin prej jush mjerimin, as nuk mund të mënjanojnë”. 57. Të tillë (zotat) që këta po lusin (pos Zotit), vetë ata (zotat e tyre) kërkojnë afrimin (te Zoti i vërtetë), shpresojnë në mëshirën e Tij dhe i frikësohen dënimit të Tij. Vërtet, dënimit të Zotit tënf ëshë për t’iu ruajtur. 58. Nuk ka asnjë nga fshatrat (nga vendbanimet e kundërshtarëve) e që Ne nuk do ta shkatërrojmë ose ndëshkojmë atë me dënim të ashpër para ditës së kijametit. Kjo është theksuar në Libër (lehvi mahfudh). 59. Neve nuk na pengoi asgjë që t’u sjellim argumente (mrekulli0, pos asaj që ata të parët i përgënjeshtruan ato. Ne i dhamë Themudit deven (mrekulli) konkrete, e ata e mohuan atë. E mrekullitë (ose fenomenet natyrore që shkatërrojnë), Ne nuk i dërgojmë për tjetër vetëm për frikësim. 60. përkujto, kur Ne të thamë: “Zoti yt ka përfshirë (me dijen e Vet) të gjithë njerëzit (e di që këta nuk besojmë edhe në ju sjellësh mrekulli). E atë pamjen tënde që të treguam (natën e Miraxhit) dhe pemën e mallkuar (të përmendur në Kur’an), nuk ibëmë tjetër vetëm sprovë për njerëz. Ne i frikësojmë ata (idhujtarët), po nuk shton ai tjetër vetëm se rebelim të madh. 61. Përkujto kur Ne u thamë engjëjve: “Bëni sexhde Ademit!” (në shenjë përshëndetjeje) e ata i bënë, me përjashtim të Iblisit. Ai tha: “A t’i bej sexhde atij që e krijove nga balta?” 62. (mandej vazhdoi e) tha: “A e sheh (i tha Zotit) këtë që Ti e vlerësove mbi mua, nëse më lë të jetojë deri në ditën e kijametit, unë gjithsesi do t’i shfaros pasardhësit e tij, më përjashtim të një pakice”. 63. (Zoti) tha: “Shko, ekush prej tyre vjen pas teje, shpërblimi juaj është Xhehennemi, shpërblim i plotë”. 64. Dhe me atë alarmin e zërit tënd, mashtroje atë që mundesh prej tyre, me kalorësit e këmbësorët tu thirri (bërtitu) ata, përzieju me ta në pasuri dhe në fëmijë dhe premtoju atyre, po shejtani nuk u premton tjetër, përveç mashtrim. 65. Në të vërtet, ti nuk ke kurrfarë fuqie ndaj robërve të Mi. Mbrojtja e Zotit tënd është e mjaftueshme (për ata). 66. Zoti juaj është Ai që për ju mundëssoi lundrimin e anijeve në det në mënyrë që të kërkoni nga të mirat e Tij. Vërtet, Ai është shumë mëshirues ndaj jush. 67. E kur ju kap juve paniku (frika) në det, i humbni (nga kujtesa) ata që i lutni, u mbete vetëm Ai (All-llahu), mirpo pasi që Ai t’ju shpëtojë e të arrini në tokë, ia ktheni shpinën. Ashtu, njeriu është përbuzës. 68. A mos jeni të siguruar që nuk do t’u shafitë në tokë ose nuk do t’ju lëshojëndonjë shtërngatë e ju nuk do të keni mbrojtës. 69. A mos jeni të sigurt se Ai nuk do t’ju kthejë njëherë tjetër në det, et’ju lëshojë ndonje furtunë të erës, e për shkak të mosbesimit tuaj t’ju fndosë, e pastaj nuk do të gjeni kiush do të hakmerrej kundër nesh për ju. 70. Ne, vërtet nderuam pasardhësit e Ademit (njerëzit), u mundësuam të udhëtojnë hipur në tokë e në det, ibegatuam me ushqime të mira, i vlerësuam ata (i lartësuam) ndaj shumicës së krijesave që Ne i krijuam. 71. (përkujto) Ditën kur do të thërrasim secilin njeri me prijësin (librin, pejgamberin, shënimet e veprave) e tyre. E atij që i jepet libri i tij nga e djathta e tij, të tillët i lexojnë shënimet e tyre (të mira), dhe nuk u bëhet e padrejtë asnjë fije. 72. E kush ka qenë i verbër në këtë (botë), ai do të jetë edhe në botën tjetër i verbër dhe më i humburi i rrugës së drejtë. 73. Në të vërtetë ata (idhujtarët) gati arritën të sprovijnë ty nga ajo që Ne ta shpallëm, e të trillosh tjetër nga çka të shpallëm, e atëherë do të zinin ty mik. 74. Dhe sikur Ne të mos të kishim forcuar ty, ti gati anove diçka pak te ta. 75. E atëherë Ne do ta shijonim mundimin dyfish të kësaj jete dhe dyfish të jetës tjetër, e pastaj ti nuk do të gjeje mbrojtës kundër nesh. 75. E atëherë Ne do ta shijonim mundimin dyfish të kësaj jete dhe dyfish të jetës tjetër, e pastaj ti nuk do të do të gjeje mbrojtës kundër nesh. 76. Ata gati të shqetësuar në tokë (në Mekë) për të përzënë prej saj, po atëherë edhe ata nuk do të mbeteshin pas teje (pas pak kohe do të shkatërroheshin). 77. Ky është ligji i Tij edh me të dërguarit që i dërgoi para teje. E në ligjin Tonë ti nuk gjen ndryshim. 78. Fale namazin kur zbret (nga zeniti) dielli, e deri në errësirën e natës dhe duke bërë lutjen (namazin) e agimit. Vërtet, lutja e agimit është e përcjellur. 79. Dhe në një pjesë të natës zgjohu me të (me Kur’anin - namazin), është e sigurt se Zoti yt do të ngrisë ty në një vend të lavdishëm. 80. Dhe thuaj: “Zoti im, më shpjer në vend të mirë dhe më nxjerr në mënyrë yë ndershme dhe nga ana Jote më dhuro fuqi ndihmuese”. 81. Dhe thuaj: “Erdhi e vërteta e u zhduk e kota”. Vërtet, e kota gjithnjë ka qenë e zhdukur. 82. Ne të shpallim Kur’anin që është shërim për besimtarët, kurse jobesimtarëve nuk u dhton tjetërpërpos dëshprim. 83. E kur e begatojmë (me të mira) njerin, ai prapësohet dhe largohet i mashtruar, e kur e godet e keqja, ai humb shpresën. 84. Thual: “Secili vepron sipas rrugës së vet, e Zoti juaj e di më së miri për atë që është në rrugë më të drejtë”. 85. Të pyesin ty për shpirtin; Thuaj: “shpirti është çështëje që i përket vetëm Zoti tim, e juve ju është dhënë fort pak dije”. 86. Po të kishim dëshiruar, Ne do ta shlyenim nga gjoksi yt atë që të shpallëm ty, e ti nuk do të gjeje mbrojtës që do të ruane. 87. Por kjo është mëshirë nga Zoti yt dhe mirësia e Tij ndaj teje, vërtet është e madhe. 88. Thuaj: “Edhe sikur të bashkoheshin njerëzit dhe xhinët për të sjellë një Kur’an të tillë, ata nuk do të mund të bënin si ky sado që do ta ndihmonin njëri - tjetrin”. 89. Ne sqruam njerëzve në këtë Kur’an shëmbuj (argumente) të çdo lloji, e shumica e njerëzve nuk deshi tjetër, vetëm mohimin. 90. Ata thanë: “Nuk të besojmë ty derisa që të na nxjerrësh prej tokës burime. 91. Ose, (nuk të besojmë deri që) të kesh kopshte me hurma e me rrush, e të bësh të rrjedhin vazhdimisht lumenj në mesin e tyre. 92. Ose, (nuk të besojmë derisa) të bjerë mbi qiell copa - copa, ashtu si po mendon ti (se do të na dënojë Zoti), apo të na sjellësh All-llahun dhe engjëjt pranë nesh. 93. Ose të kesh një shtëpi prej ari, apo të ngjirtesh lart në qiell, po ne nuk të besojmë për ngjitjen tënde derisa të na sjellësh një libër që ta lexojmë?!” Thuaj “Subhanallah - i Madhërishëm është Zoti im, a mos jam unë tjetër vetëm se njeri, pejgamber?” 94. Po njerëzit nuk i pengojnë tjetër që të besojnë, kur u erdhi atyre shpallja, vetëm se thoshin: “A thua All-llahu dërgoi njerin pejgamberë!” 95. Thuaj: “Sikur të kishte në tokë engjëj që ecin qetë (si njerëzit), Ne do t’u çonim atyre nga qielli engjëj pejgamberë!” 96. Thuaj: “All-llahu më mjafton për dëshmitar mes meje dhe mes jush, Ai hpllësisht injeh dhe i sheh robtë e vet”. 97. Atë që All-llahu e drejton në rrugë të drejtë, ai është udhëzuar, e atë që e le të humbur, për ata nuk do të gjesh ndihmëtarë përveç Atij. Në ditën e kijametit Ne i tubojmë ata duke i tërhequr rrëshqanas me fytyra për dhe, të verbër, memecë të shurdhët. Vendi ti tyre është Xhehennemi, sa herë që të pushojë flaka Ne u shtojmë flakën e zjarrit. 98. Ai (dënim) është meritë e tyre, ngase ata mohuan argumentet tona dhe thanë: “A pasi të bëhemi eshtra e pluhur do të ringjallemi krijesë e re?” 99. A nuk e kuptuan ata se All-llahu që krijoi qiejt e tokën është i plotëfuqishëm që të krijojë ështu siç janë ata, dh Ai u ka caktuar afatin (e vdekjes e të ringjalljes) në të cilin nuk ka dyshim, po zullumqarët nuk deshën tjetër vetëm të refuzojnë. 100. Thuaj: “Sikur të kishit depotë e begative të Zotit tim, nga frika se po shpenzohen, do të bëheni koprracë; njeriu është dorështrënguar”. 101. Ne i patëm dhënë Musait nëntë argumente (mrekulli) të qarta. Pyeti pra ti (Muhammed) beni israilët (nëse duan të dëshmojën) kur ai u ka ardhur atyre (Musai), e atiji pat thnë faraoni: O Musa, unë mendoj ti je i magjepsur! 102. Ai (Musai) tha: “Po ti e di se ato (mrekullitë) nuk i zbriti kush tjetër pos Zotit të qiejve e të tokës, i zbriti të dukshme, e unë besoj, o faraon! se ti je shkatërruar”. 103. Ai (faraoni) deshi t’i dëbojë ata nga vendi (Egjipti), kurse Ne e përmbysëm atë dhe të gjithë ata që ishin me të së bashku. 104. Pas tij beni israilve u thamë: “Rrini në vend, e kur të vijë koga e botës tjetër, Ne ju sjellim të gjithëve të përzier”. 105. Ne me urtësi e zbritëm atë (Kur’anin) dhe me urtësi është zbritur. E ty nuk të dërguam tjetër vetëm se përgëzues dhe qortues. 106. Dhe (ta shpallëm) Kur’anin që Ne e ndam pjesë - pjesë për t’ua lexuar njerëzve dalëngadalë dhe ashtu e shpallëm atë një pas një. 107. Thuaj: “I besuat ju atij ose nuk i besuat (atij nuk i bëhet dëm), e atyre që u është dhënë dijeni (nga lbrat e parë) para tij, kur u lexohet atyre, ata hudhen me fytyra (përdhe) duke i bërë sexhde”. 108. Dhe thonë: “I lartësuar është Zoti ynë, premtimi i Zotit tonë është realizuar”. 109. Dhe duke qarë hudhen me fytyra (kur e dëgjojnë Kur’anin) dhe ai ua shton eshe më përuljen (ndaj All-llahut0. 110. Thuaj: “Thërrisni: All-llah ose thërrisni Er Rrahman, me të cilindo që ta thërrisni (me këta dy emra), emrat e Tij janë më të bukurit. E ti mos e ngrit zërin (duke lexuar) në namazin tënd, po as mos e ul tepër në të, e mes kësaj kërkoje njërrugë mesatare”. 111. Dhe thuaj: “Falenderuar qoftë All-llahu, i cili nuk pati fëmijë dhe nuk ka për Të shok në sundim, dhe i përket aftësisë, nuk ka nevojë për ndihmëtarë, dhe madhëroje Atë me madhërinë që i takon”. [[Category:kur'ani]] 1861 4680 2006-08-14T11:05:59Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Falënderimi i takon vetëm All-llahut që ia shpalli robit të vet Librin dhe në të nuk lejoi ndonjë kundërthënie. 2. (ia shpalli) Të saktë (pa shmangie), pët t’ua tërhequr vërejtjen (atyre që nuk besojnë) ndaj një dënimi të rëndë prej Tij, e për t’i përgëzuar besimtarët që bëjnë vepra të mira, se ata do të kenë një shpërblim të mrekullueshëm. 3. Duke qenë në të përgjithmonë. 4. Për t’ua tërhequr vërejtjen atyre që thanë se All-llahu ka fëmijë. 5. Dhe për atë (fëmijë), as ata, e as të parët e tyre nuk kanë kurrfarë dijenie. Sa e madhe është ajo fjalë që del nga gojët e tyre, e ata nuk thonë tjetër vetëm se gënjeshtër. 6. A thua ti, do ta shkatërrosh veten nga hidhërimi pas tyre, nëse ata nuk i besojnë këtij ligjërimi (Kur’anit)? 7. Gjithçka që është mbi tokë, Ne e bëmë stoli të saj, për t’i provuar ata, se cili prej tyre do të jetë më vepërmirë. 8. Ne kemi për ta bërë gjithçka që është mbi të dhe pa bimë (shkatërrojmë çdo gjelbërim). 9. A ms mendove ti se ata të vendosurit e shpellës dhe Rekimit ishin nga mrekullitë Tona më të çuditshme? 10. Kur djelmoshat u strehuan në shpellë e thanë: O Zoti ynë, na dhuro nga ana Jote mëshirë dhe na përgatit udhëzim të drejtë në tërë çështjen tonë!” 11. Ne u vumë mbulojë mbi veshët e tyre (i vumë në gjumë) në shpellë për disa vite me rradhë. 12. Pastaj ata i zgjuam (prej gjumit) për të parë se cili prej tyre dy grupeve është më preciz në njehësimin e kohës sa qëndruan gjatë. 13. Ne po të rrëfejmë saktë çështjen e tyre. Ata ishin disa djelmosha, kishin besuar Zotin e tyre, e Ne atyre edhe më ua shtuam bindjen. 14. Edhe i forcuam zemrat e tyre (i bëmë të qëndrueshëm) sa që kur ngritën thanë: “Zoti ynë është Zoti i qiejve e i tokës, nuk adhurojmë ndonjë zot tjetër pos Tij, e Ne atyre edhe më ua shtuam bindjen. 15. Këta, populli ynë ka besuar zota tjerë pos Tij, pse pra nuk sjellim ndonjë argument të qartë për aa? A ka më mizor se aiqë shpif gënjeshtër ndaj All-llahut? 16. Derisa jeni izoluar prej tyre dhe prej asaj që adhurojnë ata, pos All-llahut, atëherë strehonu në shpellë, e Zoti juaj ju dhuron nga mëshira e tij e gjerë dhe u lehtëson në çështjen tuaj atë që është në dobinë tuaj. 17. Dhe ti e shihje diellin kur lindte bartej prej shpellës së tyre nga ana e djathtë, e kur perëndonte largohej nga ata nga ana e majtë, e ata ishin në një vend të gjerë të saj. Kjo ishte një nga argumentet e All-llahut. Atë që e udhëzon All-llahu, ai vërtet është udhëzuar, e atë që e humb, ti nuk do të gjejsh për të ndihmës që do ta udhëzonte. 18. Do të mendoje se ata janë të zgjuar, ndërsa ata ishin të fjetur, e Ne i rotullonim herë në krahun e djathtë e herë në të majtin. Qeni i tyre kishte shtrirë këmbët e para pranë hyrjes. Sikur të kishe hasur në ta, do të ishe kthyer duke ikur dhe do të ishe mbushur frikë prej tyre. 19. Ashtu (sikurse i vumë në gjumë) i zgjuam ata që të pyesin njëri-tjetrin (se sa kanë fjetur). Njëri prej tyre foli e tha: “Sa keni ndejur?” Ata thanë:”Kemi ndejur një ditë ose një pjesë të ditës!” Disa thanë: “Zoti juaj e di më së miri se sa keni ndejur, prandaj dërgonie njërin prej jush me këtë argjend (monedhë argjendi) në qytet, e të zgjedhë ushqim më të mirë, e t’ju sjellë atë juve dhe le të ketë shumë kujdes e të mos i japë të kuptojë askujt për ju”. 20. Pse, nëse ata (të qytetit) kuptojnë për ju, do t’ju mbysin me gurë, ose do t’ju kthejnë në fenë e tyre, e atëherë kurr nuk keni për të shpëtuar. 21. Dhe ashtu (sikurse i zgjuam nga gjumi) i zbuluam (t’i shohim njerëzit), e të kuptojnë se premtimi i All-llahut (për ringjallje) është i sigurt dhe se katastrofa e përgjithshme (kijameti) është e padyshimtë. (i zgjuam) Mu atëherë kur ata (populli) bisedonin për çështjen e tyre dhe thanë: “Ndëronu atyre një ndërtesë (të jetë shenjë). Zoti i tyre di më së miri për ta. E ata që ishin me shumicë thanë: “Do të ndërojmë gjithqysh në hyrjen e tyre një xhami”. 22. Ata (që bisedonin për këtë) do të thonë: “Ishin tre, i katërti ishte qeni i tyre, dhe thonë: “Ishin pesë, e qeni i tyre ishte i gjashti i tyre”, kjo ishte hamendje, po edhe thonë: “Ishin shtatë, e qeni i tyre ishte i teti!” Thuaj: “Zoti im di më së miri për numrin e tyre, përveçnjë pakice nuk di kush për ta, e ti (Muhammed) mos polemizo për numrin e tyre vetëm ashtu në tërësi, dhe askë mos e pyet për ta”. 23. Dhe mos thuaj kurrsesi për ndonjë çështje: “Unë do të bëj këtë nesër!” 24. Vetëm (nëse i shton): “Në dashtë All-llah!” E kur të harrosh, përmende Zotin tënd dhe thuaj: “Shpresohet se Zoti im do të më japë udhëzim edhe më të afërt prej këtij (të as-habi kehfit)”. 25. (dhe thonin) Ata qëndruan në shpellën e tyre treqind e nëntë vjet. 26. Thuaj: “All-llahu e di më së miri sa kanë ndejur, Atij i takon fshehtësia e qiejve dhe tokës. Çfarë (i çuditshëm) është të pamët e Tij dhe çfarë është të dëgjuarit e Tij! Pos Tij ata (njerëzit) nuk kanë ndihmëtarë. Në vendimin e Tij nuk mund t’i përzihet askush. 27. Lexo çka të është shpallur ty nga libri i Zotit tënd! Nuk ka kush që mund t’i ndryshojë fjalët e Tij dhe pos Tij, nuk mund të gjesh stehim. 28. Përkufizoje veten tënde me ata që lusin Zotin e tyre mëngjes e mbrëmje, e që kanë për qëllim kënaqësinë (razinë) e Tij, dhe mos i hiq sytë e tu prej tyre e të kërkosh bukurinë e kësaj bote dhe mos iu bind atij që ia kemi shmangur zemrën e tij prej përkjtimit ndaj Nesh dhe i është dhënë epshit të vet, pse puna e tij ka mbaruar. 29. E ti thuaj: “E vërteta është nga Zoti juaj, e kush të dojë, le të besojë, e kush të dojë, le të mohojë. Ne kemi përgaditur për jobesimtarët zjarr që muret e tij (të flakës) i rrethojnë ata, e nëse kërkojnë shpëtim, ndihmohen me një ujë si katran që përzhit fytyrat. E shëmtuar është ajo pije, e vend i keq është ai”. 30. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, s’ka dyshim se Ne nuk humbim shpërblimin atij që është bamirës. 31. Të tillët e kanë vendin në Xhennetin e Adnit, nën të cilin rrjedhin lumenj; e aty stolisen me rrathë të artë dore dhe ata veshin rrobe të gjelbërta prej mëndafshi të hollë e të trashë, janë mbështetur aty në shtretër. Sa shpërblim i mrekulleshëm është dhe sa vend i bukur është ai. 32. E ti sillu atyre (që kërkuan t’i largosh varfanjakët) si shembul dy njerëz; njërit prej tyre i dhamë dy kopshte (vreshta) nga rrushi dhe ato i rrethuam me hurma, e në mes atyre djave bimë tjera. 33. Të dy kopshtet jepnin frutat e veta pa munguar prej tyre asgjë, e në mesin e tyre bëmë të rrjedhë një lumë. 34. Ai kishte edhe pasuro tjetër. E ai atij shokut të vet (që ishte besimtar) itha: - duke iu krenuar atij - “Unë kam pasuri më shumë se ti e, kam edhe krah më të fortë!” 35. Dhe ai hyri në kopshtin e vet (e me besimtarin për dore), po duke qenë dëmtues i vetës (duke mos besuar dhe duke u krenuar) tha: “Unë nuk mendoj se zhduket kjo kurrë!” 36. Dhe nuk besoj se do të ndodhë kijameti, (dita e gjykimit), por nëse bëhet që të kthehem te Zoti im, padyshim do të gjej ardhmëri edhe më të mirë se kjo. 37. Atij ai shoku ivet (besimtari) itha - duke e polemizuar atë -: “A e mohove Atë që të krijoi ty nga dheu, pastaj nga një pikë uji, pastaj të bëri njeri të plotë?” 38. “Por për mua, Ai All-llahu është Zoti im, e Zotit tim unë nuk ibëj shok askë!” 39. E pse ti kur hyre në kopshtin tënd nuk the: “Ma shaell llah, la kuvete il-la bil lah” - (Allhu çka do, bëhet, s’ka fuqi pa ndihmën e Tij). Nëse ti më sheh mua se unë kam më pak prej teje edhe pasuri edhe fëmijë (krah më të dobët). 40. Po unë shpresoj se Zoti im do të më japë edhe më të mirë nga kopshti yt, e këtij tëndit t’i shkaktojë fatkeqësi nga qielli e të gdhijë tokë e lëmuar (e zhveshur). 41. Ose të gdhijë uji i shterur, e ti kurrsesi nuk mund ta kërkosh atë!” 42. Dhe vërtet, u shkatërruan frutat e ti, e ai filloi tërrahë shuplakët për atë që kishte shpenzuar në të, e ajo ishte rrënuar në kulmet e saj dhe thoshte: “O i mjeri unë, të mos i kisha bërë Zotit tim akë shok!” 43. E nuk pati krah (grup), pëveç All-llahut të vërtetë që t’i ndihmojë atij dhe nuk mundi ta pengojë. 44. Në atë vend ndihma është vetëm e All-llahut të vërërtetë. Ai është shpërblyesi më i mirë dh te Ai ëhstë përfundimi më i mirë. 45. E ti (Muhammed) paraqitjau atyre shembullin e kësaj bote që ëshë si një ujë (shi) që Ne e lëhsojmë nga qielli, e prej tij bima e tokës zhvillohet e shpeshëtohet sa që përzihet mes vete, e pas pak ajo bëhet byk (pas tharjes) që e shpërndajnë erërat. All-llahuka fuqi për çdo send. 46. pasuria dhe fëmijët janë stoli e kësaj bote, kurse veprat e mira (frtyi i të cilave është i përjetshëm) janë shpërblimi më i mirë te Zoti yt dhe janë shpresa më e mirë. 47. (Prkujto) Ditën kur Ne i shkulim kodrat, dhe tokën e sheh të sheshtë (të zbuluar) dhe Ne i tubojmë ata e nuk na mbete asnjë prej tyre pa e tubuar. 48. Dhe vihet libri (i veprave),e i sheh mëkatarët të frikësuar nga shënimet që janë në të dh thonë: “Të mjerët ne, ç’është puna e këtij libri që nuk ka lënë as (mëkat) të vogël e as të madh pa e përfshirë?” dhe atë që vepruan e gjejnë të gatshme - prezente, e Zoti yt nuk i bën padrejt askujt. 50. (Përkujto) Kur u thamë engjëjve: “Përuluni Ademit, e ata iu përulën përpos Iblisit. Ai ishte nga xhinët, prandaj nuk respektoi urdhërin e Zotit të vet. Vallë, a në vend Timin do ta merrni për mik atë dhe pasardhësit e tij, ndërsa ata janë armiq tuaj?” Sa këmbim i shëmtuar është ai i jobesimtarëve! 51. Unë nuk ua prezentova krijimin e qiejve e të tokës atyre që po i adhuroni e as krijimin e vetë atyre, e as nuk mora mdihmëtrë të humburit. 52. E ditën kur Ai thotë: “Thirrni ata, për të cilët menduat se janë bashpuntorët e Mij!” I thërrasin, por ata nuk u përgjigjen (për ndihmë) atyre dhe ato lidhjet e tyre (në dynja) Ne i zhdukim. 53. Kriminelët e shohin zjarri dhe binden se do të hudhen në të, dhe se nuk do të gjejnë shtegdalje prej tij. 54. Në këtë Kur’an Ne shtruam çdo lloji shembulli për hirë të njerëzve, po njeriu (jobesimtar), më shumë se çdo tjetër është kundërshtar. 55. Pasi që t’u ketë ardhur udhëzimi, njerëzit nuk i pengoi tjetër të besojnë dhe të kërkojën falje prej Zotit të tyre, vetëm se presin t’u vijë edhe atyre fatëkeqësia e popujve të mëparshëm ose t’u vijë atyre dënimi ballë për ballë. 56. Ne nuk i dërgojmë ndrushe të dërguarit pos vetëm si përgëzues e qortues. E, megjithatë, ata që nuk besuan polemizojnë me të, ta mbizotërojë të vërtetën, dhe argumentet e Mia dhe atë me çka u qortuan i marrin për tallje. 57. Kush është më zullumqarë se ai që është këshilluar me argumentet e Zotit të vet, e ua kthejn shpinën atyre dhe harron atë që vetë e punoi? Ne kemi vënë mbi zemrat e tyre mbulesë në mënyrë që të mos e kuptojnë atë (Kur’anin), kurse në veshët e tyre shurdhim, andaj edhe nëse i thërret ti ata nërrugë të drejtë, ata si të tillë nuk do të udhëzohen kurrë. 58. Zoti yt është që flë shumë dhe bën mëshirë të madhe, sikur t’i ndëshkonte ata për atë që kanë vepruar, do t’ua ngutte atyre tash dënimin, por ata kanë momentin e caktuar, e pos Tij nuk do të gjejnë ata strehim. 59. Ato janë fshatra (vendbanime) që kur bënë zullum, Ne i shkatërruam dhe për shkatërrimin e tyre u patëm caktuar kohë të sakta. 60. (përkjto) Kur Musai djaloshit që e shoqëronte i tha: “Nuk do të ndalem së ecuri deri të arrijë vendtakimin e e dy deteve, ose do të udhëtoj një kohë të gjatë. 61. Kur arritën ata të dy vendtakimin e atyre deteve, e harruan pehkun e tyre, e ai (peshku) mori rrugën e vet si (strofull) në det. 62. Pasi ata e kaluan atë vend, ai (Musai) i tha djaloshit: “Na jep sillën tonë (ushqimin), meqë nga ky udhëtim jemi lodhur”. 63. AI (djaloshi - Jushaë bin Nun) tha: “A e sheh!?” Kur u strehuam te shkëmbi, unë e harrova peshkun dhe përveç djallit, nuk më bëri ksh ta harrojë q të përkujtojë ty atë, dhe ai në mënyrë të çuditshme mori rrugën për në det! 64. Ai (Musai) tha: “Ai është (vendi) që ne po e kërkojmë!” Dhe u kthyen që të dy rrugës së tyre prej nga kishin ardhur. 65. Dhe e gjetën një robë Tanë, të cilit i kemi dhuruar mëshirë nga ana e Jonë dhe e kemi mësuar me një dituri të posaçme nga Ne. 66. Atij (Hidrit - njeriut të mirë e të dijshëm) Musai i tha: “A pranon të vijë me ty, që të më mësosh nga ajo që je imësuar(i dhuruar) ti: dituri të drejtë e të vërtetë? 67. Ai (Hidri) tha: “Sigurisht, ti nuk do të mund të kesh durim me mua!” 68. Si do të durosh për atë që nuk je i njoftuar? 69. (Musai) Tha: “Në dashtë All-llahu, do të shohësh se do të jem i durueshëm dhe nuk do të kundërshtoj ty asgjë!” 70. Ai i tha: “Nëse më shoqëron ti mua, atëherë mos më pyet për asgjë, derisa unë vetë të të tregoj për të”. 71. E ata të dy shkuan *duke ecur) deri kur hipën në anije, ai (i dishmi) e shqeu atë. Ai (Musai) tha: “A e shqeve që ti fundosësh udhëtarët e saj, vërtet bëre një punë të hatashme?” 72. Tha: “A nuk të thashë se nuk do të mund të kehs durim me mua?” 73. (Musai) Tha: “Mos më qorto për se harrova dhe më mundo me vështirësi në këtë shoqërim timin (lehtësoma punën)!” 74. Vazhduan të shkojnë deri kur e takuan një djalë të ri, e ai (i dijshmi) e mbyti atë. (Musai) Tha: “A e mbyte njeriun e pastër, pa mbytë ai askë?! Vërtet ke bërë një pumë të shëmtuar!” 75. Ai (i dijshmi) tha: “A nuk të thashë se vërtet ti nuk do të mund të kesh durim me mua?” 76. (Musai) Tha: “Nëse pas kësaj të pyes (të kundërshtoj) për ndonjë gjë, atëherë mos më lejo të shoqëroj. Tashmë ndaj meje ke arsyetim (të mos më shoqërosh)!” 77. Vazhduan të shkojnë deri arritën te bannorët e një qyteti që prej tyre kërkuan t’u japin ushqim, po ata nuk deshën t’i pranojnë si mysafirë (e as t’i ushqejnë) e ata të dy gjetën një mur që gati rrëzohej, e ai e drejtoi atë (murin). (Musai) Tha: “Sikur të kishe dashur do t’u merrje shpërblim për këtë!” 78. Ai (i dijshmi) tha: “Tash ka ardhur koha e ndarjes mes meje e teje, e unë do të tregoj për domethënien e asaj që nuk mund të keshë durim!” 79. Sa i përket anijes, ajo ishte pronë e të varfërve, që veprojnë në det, e unë desha të bëjë atë me të meta, ngas para tyre ishte një sundues që grabiste çdo anije (të aftë - pa të meta). 80. Sa i përket djaloshit, dy prindërit e tij ishin besimtarë, e u frikësuam se ai do t’i shpie ata të dy në humbje e në mosbesim. 81. Deshëm që Zoti t’u japë në vend të tij një më të mirë se ai dhe më të afërt në respekt dhe në mëshirë (ndaj prindërve). 82. Përsa i përket murit, ai ishte i dy djelmoshave jetimë të atij qyteti, e nën të ata kishin një thesar (ari) dhe babai i tyre ka qenë njeri i mirë, e Zoti yt dëshiroi që ata dy (jetimë) ta arrijnë pjekurinë e vet dhe ta nxjerrin ata vetë thesarin e tyre. Kjo ishte mëshrë e Zotit tënd (ndaj tyre). Dhe unë nuk e pranova tërë atë sipas bindjes sime (po sipas udhëzimit të Zotit). Ky, pra, është sqarim i asaj për të cilën nuk munde të kesh durim! 83. Të pyesin ty për Dhulkarnejnin, thuaju: “Do t’ju rrëfej për punën e tij me Kur’an (me shpallje)”. 84. Ne i mundësuam atij forcë në tokë dhe i dhamë mundësi për çdo send që të mund të arrijë. 85. Ai iu rrek një aso mundësie (dhe mori rrugën nga perëndimi). 86. Deri kur vendperëndimin e diellit, e gjrti se po perëndon në njëfarë burimii me lym të zi dhe aty e gjeti një popull. E Nei thamë: “O Dhulkarnejn, ose do t’i dënosh, ose do t-i marrësh me të mirë e t’i udhëzosh!” 87. Ai (Dhulkarnejni) tha: “Ai që vazhdon edhe mëtej të jetë zullunqar, atë do ta dënojmë, pastaj i kthehet Zotit të vet e Ai e dënon atë me një dënim të tmerrshëm”. 88. Sa i përket atij që besoi dhe bëri vepra të mira, atij i takon shpërblimi më i mirë (Xhenneti) dhe atij nga ana Jonë do t’i bëjmë lehtësi (në jetë). 89. Pastaj, ai iu rrek një aso mundësie (mori rrugën e lindjes). 90. Deri kur arriti vndlindjen e diellit, e gjeti atë se po lind mbi një popull, që nuk i kemi dhënë ndonjë mbulojë prej tij (diellit). 91. Ashtu (bëri edhe me këtë popull), e Ne e kemi ditur gjendjen e tij (mundësitë dhe sundimin e drejtë të tij). 92. Mandej, ai iu rrek ërsëri një aso mundësie (një rrugë të tretë mes perëndimit e lindjes - nga veriu). 93. Deri kur arriti mes dy kodrave (si penda) dhe mbrapa tyre gjeti një popull që thuajse nuk kuptonte asnjë gjuhë (përveç gjuhës së vet). 94. Ata thanë: “O Dhulkarnejn, vërtet Jexhuxhi dhe Mexhuxhi janë duke bërë shkatërrime në tokë, a bën që ne të japim ty një kontribut (një formë tagri a tatimi), e që të bësh një pendë mes nesh dhe mes tyre?” 95. Ai (Dhulkarnejni) tha: “Atë që mua ma mundësoi Zoti im është shumë më e mirë (nga ajo që më ofroni ju), po ju më ndihmoni me fuqi punëtore të bëj një pendë të fortë mes jush dhe mes atyre!”. 96. Më sillni copa të hekurit! E kur e nivelizoi ai me dy anët e kodrave, tha: “Ndizni!” e kur e bëri atë (hekurin) zjarr (si zjarr nga të ndezurit) tha: “Më sillni bakër të shkrirë t’ia hedhë atij!” 97. E ata as nuk arritën ta kapërcenin e as ta shponin. 98. Ai (Dhulkarnejni) tha: “Kjo është një e mirë nga Zoti im, e kur të vjen caktimi i Zotit tim, Ai e bën atë rrafsh, e caktimi i Zotit tim është i sigurt. 99. (Kur të vijë caktimi i Zotit, ose kur të dalin Jexhuxh Mexhuxhët) Ne bëjmë atë ditë që ata të përzihen si valët njëra me tjetrën. Dhe i fryhet Surit (për herën e dytë) e të gjithë ata i tubojmë. 100. Atë ditë ua prezentojmë zhehenemin jobesimtarëve me një prezentim të hapët (trishtues). 101. Atyre që sytë i kishin të mbuluar ndaj argumenteve te Mia dhe që nuk mund të dëgjonin (fjallët e All-llahut). 102. A mos menduan aa që nuk besuan se përkundër Meje të marrin zota (mbrojtës) robtë e Mi? Ne kemi përgatitur për jobesimtarët Xhehennemin vendpritje. 103. Thuaj: “A t’ju tregojmë për më të dëshpruarit në veprat e tyre?” 104. Ata janë veprimi i të cilëve u asgjësua në jetën e kësaj bote, e megjithatë ata mendojnë se janë kah bëjnë mirë. 105. Të tillët janë ata që nuk besuan argumentet e Zoit të tyre as takimin (ringjalljen) e Tij, andaj veprat e tyre shkuan huq dhe në ditën e gjykimit atyre nuk do t’u jepet kurrfarë vlere. 106. Këtë, ngase shpërblimi i tyre është Xhehennemi, për shka se nuk besuan dhe argumentet e Mia e të dërguarit e Mi i morën për tallje. 107. S’ka dyshim se ata që besuan dhe bënë vepra të mira, vendpritje për ta janë Xhennetet e Firdevsit. 108. Aty do të jenë përgjithmonë, e nuk kërkojnë të largohen nga ai (ose t’u ndryshohet). 109. Thuaj: “sikur të ishte deti ngjyrë për t’i shkruar fjalët e Zotit tim, deti (uji i tij) do të shterrej para se të përfundojnë fjalët e Zotit tim, e edhe sikur të sillnim shtesë edhe një si ai (deti)”. 110. Thuaj: “Unë jam vetëm njeri, sikurse ju, mua më shpallet se vetëm një Zot është Zoti juaj, e kush është që e shpreson takimin e Zotit të vet, le të bëjë vepër të mirë, e në adhurimin ndaj Zotit të tij të mos përziejë askë. [[Category:Kur'ani]] 1862 4683 2006-08-14T11:06:57Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Kaf Ha Ja’ A’jn Sadë! 2. (ky është) Përkujtim i mëshirës së Zotit tënd ndaj robit të vet Zekeriait, 3. Kur ai iu lut Zotit të vet me një zë të ulët, e 4. Tha: “Zoti im! Vërtet, mia më janë dobësuar eshtrat, më janë përhapur thinjat në kokën time, e me lutjen time ndaj Teje o Zoti im, asnjëherë nuk kam qenë i dëshpëruar”. 5. Unë ua kam frikë pasardhësve të mi pas meje (kushërinjve se do ta humbnin fenë), ndërsa gruaja ime është sterile, pra më falë nga ajo mirësia Jote një pasardhës (një fëmijë). 6. Të më trashëgojnë mua dhe t’i trashëgojë ata nga familja e Jakubit, dhe bërë atë, o Zoti, të këndshëm! (të vyeshëm)!” 7. O Zekëria, Ne po të përgëzojmë ty me një djalë, emri i të cilit është Jahja, e që askush para tij nuk u emërtua me këtë emër. 8. Ai tha: “Zoti im, si do të kemë unë djalë kur gruaja ime ishte që nuk lind, e unë kam arritur pleqëri të thellë?” 9. Tha: “Ja, kështu Zoti yt ka thënë: se ajo për Mua është lehtë; Unë të krijova më parë ty, që nuk ishe fare!” 10. Ai (Zekeriai) tha: Zoti im, më jep mua një shenjë (që të di)!” Ai (All-llahu) tha: “Shenja jote është se, (duke qenë shëndoshë e mirë), nuk do të mund t’u flasesh njerëzve tri net (e tri ditë)”. 11. Dhe ai doli prej faltores para popullit të vet dhe u dha shenjë adhuroni (All-llahun) mëngjes e mbrëmje. 12. O Jahja, merre librin me shumë kujdes, dhe ashtu, dhe ashtu Ne i dhamë atij urtësi kur ishte fëmijë. 13. Dhe nga ana jonë i mundësuam të jetë i butë, i pastër dhe respektues (i dëgjueshëm). 14. Edhe i sjellshëm ndaj prindërve të vet, nuk ishte kryelartë e i padëgjueshëm. 15. Dhe selam (prej nesh) atij ditën kur u lind, ditën kur vdes dhe ditën kur do të ngritet i gjallë (e përshëndetën dhe i garantuam)! 16. E, përmendju në këtë libër (tregimin për) Merjemen kur ajo u largua prej familjes së saj në një vend në lindje. 17. Ajo, vuri një perde ndaj tyre, e Ne ia dërguam asaj Xhebrilin, e ai iu paraqit asaj njeri në tërësi. 18. Ajo tha: “Unë i mbështetem të Gjithëmëshirëshmit prej teje, nëse je që frikësohesh Atij (pra më le të lirë)!” 19. Ai (Xhibrili) tha: “Unë jam vetëm i dërguar (melek) i Zotit tënd për të dhuruar ty një djalë të pastër (pejgamber)”. 20. Ajo tha: “Si do të kem unë djalë, kur mua nuk më është afruar njeri (nuk jam e martuar), e as nuk kamë qenë e pamoralshme”. 21. Ai (Xhibrili) tha: “Ja, kështu ka thënë Zoti yt; ajo për Mua është lehtë, e për ta bërë atë (djalin e krijuar pa babë) argument për njerëzit e edhe mëshirë nga ana e Jonë. Kjo është çështje e kryer!” 22. Ajo e barti atë (Isain), andaj (me të në bark) u izolua në një vend të largët. 23. E dhembja (e lindjes) e mbështeti atë te një trup i hurmës. Ajo tha: “Ah sa mirë ka qenë për mua të kisha vdekur para kësaj e të isha e harruar që moti!” 24. E prej së poshtmi atë e thirri (Xhibrili): “Mos u brengos, Zoti yt bëri pranë teje një përrockë (uji)”. 25. E ti shkunde trupin e hurmës se do të bijnë ty hurma të freskëta. 26. Ti pra, ha pi e qetësou, dhe nëse sheh ndonjë prej njerëzve thuaj: “Unë ka vendsur heshtje për hir të Gjitëhmëshirshmit, andaj asnjë njeriu sot nuk i flas!” 27. Dhe duke e bartur ngryk shkoj me të te të afërmit e vet ata i thanë: “Oj Merjeme, ke bërë një punë shumë tëkeqe!” 28. Oj motra e Harunit, babai yt nuk ishte njeri i prishur e as nëna jote nuk ka qenë e pamoralshme! 29. Atëherë ajo u dha shenjë kah (Isai). Ata thanë: “Si t’i flasim atij që ëshë foshnjë në djep?” 30. Ai (Isai) tha: “Unë jam rob i All-llahut, mua më ka dhënë (ka caktuar të më japë) librin dhe më ka bërë Pejgamber. 31. Më ka bërë dobiprurës kudo që të jem dhe më ka porositur me namaz (falje) e zeqatë për sa të jemë gjallë! 32. Më ka bërë të mirësjellshëm ndaj nënës sime, e nuk më ka bërë kryelartë as të padëgjueshëm! 33. Selami (shpëtim prej All-llahut) është me mua ditën kur u linda, ditën kur të vdes dhe ditën kur të dal (prej varrit) i gjallë!” 34. Kjo është (fjalë) e vërtetë, rreth Isait, birit të Merjemes në të cilin ata shkaktojnë dyshime. 35. Nuk i takoi (nuk ka nevojë) All-llahu të ketë ndonjë fëmijë, i pastër është Ai, kur dëshiron një send Ai vetëm i thotë atij: Bëhu!”. Ai menjëherë bëhet. 36. (Isai i tha popullit të vet) Dhe se All-llahu është Zoti im dhe Zoti juaj, pra adhuronie Atë, kjo është rrugë (fe) e drejtë. 37. Po, grupet u kundërshtuan mes vete (rreth Isait). Të mjerët ata që nuk besuan se çka kanë për të parë ditën e madhe! 38. Ditën kur do të na paraqiten neve, sa mirë do të dëgjojnë edhe shohin (ose njerëzit do të dëgjojnë e shohin çka i gjen ata), por tash për tash (në këtë jetë) zullumqarët janë të humbur qartë. 39. Ti tërhiqu atyre vërejtjen për ditën e dëshprimit, kur të marrë fund çështja (e përgjejgësisë e dikush në xhehet, dikush në zjarr), se ata (sot) janë të painformuar, dhe ata nuk janë duke besuar. 40. S’ka dyshim se Ne e trashëgojmë (na mbetet) tokën dhe çka ka në të, dhe të Ne do të jetë e ardhmja e tyre. 41. Përkujtoju (lexoju idhujtarëve e të tjerëve) në Libër (në Kur’an) Ibrahimin. Ai vërtet ishte shumë i drejtë dhe pejgamber. 42. Kur babait të vet i tha: “O babai im, pse adhuron atë që as nuk dëgjon, as nuk sheh, e as nuk ke asgjë prej tij? 43. O babai im, mua më është dhënë nga dituria çka ty nuk të është dhënë, andaj më dëgjo se unë të udhëzoj në rrugë të drejtë. 44. O babai im, mos adhuro djallin, sepse djalli është kundërshtar i Mëshiruesit. 45. O babai im, unë kam frikë se do të godet ndonjë dënim prej të Gjithmëshirshmit e do të jesh shok i djallit!” 46. Ai (babai) tha: “A ti, Ibrahim, i refuzon zotat e mi? Nëse nuk ndalesh (së fyeri ndaj zotave të mi), unë do të gurëzoj, ndaj largohu prej meje për një kohë të gjatë!” 47. Ai (Ibrahimi) tha: “Qofsh i lirë prej meje! Unë do ta lus Zotin tim për të falur ty, pse ai (babai) shte i kujdsshëm ndaj meje. 48. Unë po largohem prej jush dhe prej çka adhuroni ju pos All-llahut, e shpresoj se me adhurimin ndaj Zotit tim nuk do të jem i humbur!” 49. E pasi u largua prej tyre dhe prej çka adhuronin ata pos All-llahut, Ne i dhuruam atij Is-hakun dhe Jakubin dhe që të dy i bëmë pejgamberë. 50. Dhe atyre (të gjithëve) u dhamë (të mira) nga mëshira Jonë, edhe i bëmë që të jenë të përmendur për të mirë (ndër njerëz). 51. Përmendju në Libër (tregimin për) Musain! ai ishte i zgjedhur (prej Zotit) dhe ishte i dërguar, pejgamber. 52. Dhe Ne e thirrëm nga ana e djathtë e kodrës Tur, e afruam për t’i folur (të dëgjojë bisedën tonë). 53. Nga mëshira Jonë i dhamë vëllain e tij Harunin, Pejgamber. 54. Përkujtoju në këtë Libër Ismailin! Ai ka qenë shumë besnik (premtoi të bëhet kurban) dhe i dërguar, pejgamber. 55. Ai urdhëronte familjen e vet me faljen e namazit dhe me zeqatë, dhe ishte dhumë i pranishëm te Zoti i tij. 56. Përkujtoju në libër edhe Idrisin! Ai ishte shumë i drejtë dhe pejgamber. 57. Ne e ngriëm atë në një vend të Lartë (ia ngritëm lart famën). 58. Këta (të përmendur) ishin që All-llahu i gradoi nga pejgamberët pasardhës të Ademit, prej pasardhësve të atyre që i patëm bartur (në anije) bashkë me Nuhun, prej pasardhësve të Ibrahimit dhe të Jakubit (Israilët), dhe prej atyre që i udhëzuam dhe i bëmë të zgjedhur; kur u lexoheshin atyre ajetet e Zotit, binin në sexhde dhe qanin. 59. E pas tyre (të mirëve) erdhën pasardhës të këqij, që e lanë namazin e u dhanë pas kënaqësive (trupore), e më vonë do të hidhen në çdo gjë të keqe (ose në Gaja). 60. Me pëjashtim të atij që pendohet dhe beson e bën vepra të mira, të tillët do të hyjnë në Xhennet dhe atyre nuk u bëhet padrejtë. 61. Ato janë Xhennetet e Adnit. që Mëshiruesi u pat premtuar robve të vet, pa i parë ata (i besuan pa i parë), e premtimi i Tij është i kryer. 62. Aty nuk dëgjojnë fjalë boshe, por vetëm përshëndetje. Aty manë ushqimin e vet (të llojllojshëm) mëngjes e mbrëmje. 63. Ato janë Xhennetet që do t’ua trashëgojnë robve Tanë që ishin të ruajtur. 64. Ne (engjënt, thotë Xhibrili) nuk zbresim (nuk vijmë) vetëm me urdhërin e Zotit tënd. Vetëm Atij i takon e tërë çështja e tashme e ardhme dhe mes tyre, e Zoti yt nuk është që harron. 65. Ai është Zoti i qiejve dhe i tokës dhe çka ka në mes tyre, pra Atë adhuroje, e në adhurim ndaj Tij bëhu i qëndrueshëm. A di për Të ndonjë emnak (adash)! 66. E njeriu thota: “A njëmed pasi të vdes do të nxirrem i gjallë (do të ringja;;en)?” 67. Po, a nuk po mendon njeriu se Ne e krijuam atë më parë kur ai nuk ishte asgjë? 68. Pasha Zotin tënd, Ne do t’i tubojmë (pas ringjalljes) ata bashkë më djajtë dhe do t’i afrojmë ata rreth Xhehennemit të gjunjësuar. 69. Pastaj, nga secili grup do t’i kapim ata që kishin qenë më jorespektues ndaj të Gjithmëshirshmit. 70. E Ne e dujmë më së miri se cili prej tyre ka më meritë të hudhet në të. 71. Dhe nuk ka asnjë prej jush që nuk do t’i afrohet atij. Ky (kontaktim i Xhehennemit) është vendim i kryer i Zotit tënd. 72. Pastaj, (pas kalimit pran tij) do t’i shpëtojmë ata që ishin ruajtur (mëkateve), e zullumqarët do t’i lëmë aty të gjunjëzuar. 73. E kur u lexoheshin atyre ajetet tona të argumentuara, ata që nuk kshin besuar u thoshin atyre që kishin besuar: “Cili grup (ne ose ju) ka vend jete më të mirë dhe kuvend më autoritativ?” 74. E, sa e sa gjenerata kemi shkatërruar para tyre e që ishin më të pajisur dhe më të dukshëm. 75. Thuaj: “Atij që është në humbje (në mosbesim), le t’ia vazhdojë atij i Gjithfuqishmi për një kohë, e kur do ta shohin atë që po u premtohet: ose dënimin (në këtë jetë) ose kijametin, atëherë do ta kuptojnë se kush do të jetë në pozitë më të keqe dhe më i dobët në përkrahje!” 76. E All-llahu u shton besimi atyre që u udhëzuan, e veprat e mira të pëjetshme, janë shprblim më i dobishëm te Zoti yt, dhe përfundim me i mirë. 77. A je i njoftyar për atë që mohoi argumentet Tona e tha: “Mua githqysh do të më jepet pasuri e fëmijë (në botën tjetër)?” 79. Jo, nuk është ashtu, po Ne do të shënojmë atë që po e thotë ai, dhe do të vazhdojmë atij dënim pas dënimi. 80. Dhe Ne e trashëgojmë atë (në pasuri e fëmijë) që të thotë ai, e ai ka për të na ardhur i vetmuar. 81. Dhe kur ata në vend të All-llahut adhuruan zota tjerë për t’u krenuar me ta. 82. Përkundrazi, ata (idhujt) do të tërhiqen prej adhurimit të atyre dhe do të bëhen armiq të tyre. 83. A nuk e di ti se Ne i kemi lëshuar djajt kundër jobesimtarëve, e ata nxisin pa ndërpreë në vepra të këqija. 84. Pra, ti mos u ngut kundër tyre, se Ne jemi duke ua numëruar atyre (jetën në ditë, frymëmarrje etj. ). 85. Ditën kur do t’i tubojmë të devotshmit te i Gjithëmëshirshmi si musafirë të ftuar. 86. Ndërsa mëkatarëve u grahim në Xhehennem të etshëm. 87. Nuk ka të drejtë ndërmjetësim askush, përveç atij që ka lejuar i Gjithëfuqishmi. 88. Ata thanë: “I Gjithëfuqishmi ka fëmijë”. 89. Ju (jobesimtarë) vërtet sollët një fjalë shumë të shëmtuar. 90. Aq të shëmtuar sa gati u copëtuan qiejt, gati pëlciti toka dhe gati u shembën kodra nga ajo (fjalë). 91. Për atë se të Gjithëmëshirshmit i përshkruan fëmijë. 92. E të Gjithëmëshirshmit nuk i takon të ketë fëmijë. 93. Nuk ka tjeër, vetëm se githë çka është në qiej e në tokë ka për t’iu paraqitur Zotit si rob. 94. Ai me diturinë e vet i ka përfshirë të githë, dhe ka numëruar e evidntuar çdo gjë të tyre në mënyrë të saktësishme. 95. Dhe në ditën e kijametit secili do t’i paraqitet Atij i vetëmuar. 96. Nuk ka dshim se ata që bënë vepra të mira, atyre i Gjithëmëshirshmi do t’u krijojë (në zemrat e tyre) dashuri. 97. Ne e bëmë atë (Kur’anin) të lehtë me gjuhën tënde vetëm që me të t’i përgëzosh të devotshmit, dhe me të t’i tëheqish vërejtjen një populli që ëshë kryeneç. 98. Sa shumë brezni kemi shkatërruar para tyre. A po vëreni ndonjë prej tyre, ose a po dëgjon zërin e ulët të tyre (nuk u ndihet zëri)? [[Category:Kur'ani]] 1863 4363 2006-07-03T18:50:51Z Shqiptari 23 Wikipedia apo Wikibooks? Të gjitha lidhjet te çonin te anglezja. Na lodhët {| cellpadding="2" cellspacing="2" style="float:right; margin:2px; border:1px solid #f0f0f0;text-align:left; background:#f9f9f9; " |- |style="border-bottom:1px solid #bedbed; background:#eeeeee" |<center>'''[[Wikibooks:Administruesit|Administrata]]''' |- |[[Wikibooks:Mirësevini|Mirësevini]] |- |[[Wikibooks:Të drejta autori|Rregullat]] |- |[[Wikibooks:Kuvendi|Kuvendi]] |- |[[Wikibooks:Promovimi|Promovimi]] |- |[[Wikibooks:Ambasadat|Ambasadat]] |- |[[Wikibooks:Wikibooksianët|Antarët]] |- |[[Wikibooks:GNU Free Documentation License|GNU]] |- |[[Wikibooks:Pyetje e përgjigje|Pyetje e përgjigje]] |- |[[Wikibooks:Përshtypjet|Përshtypjet]] |- |style="border-top:2px solid #f0f0f0;" style="text-align: right; background:#eeeeee;"|{{Redaktoni|Ndihmë|kutinë}} |} <noinclude> [[Category:Stampa ndihmëse|{{PAGENAME}}]] [[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]] </noinclude> 1864 4347 2006-07-03T16:12:00Z Shqiptari 23 Category:Stampa artikujsh <small class="editlink noprint">[{{SERVER}}{{localurl:Template:{{{1}}}|action=edit}} Redakto {{{2}}}]</small><noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]][[Category:Stampa artikujsh|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1865 4484 2006-07-04T10:08:41Z Shqiptari 23 Ore puntor po nuk e shikon se duhet grisur? Lexo emrin dhe kujdes me kategorite ===Kjo kategori duhet grisur=== '''Shkaku:''' Category:Wikipedia:Dyfish nuk ka te beje me Wikibooks. Për artikullin apo stampën e vetme që bënte pjesë në këtë kategori shiko [[:Category:Stampa artikujsh|këtu]] 1866 4488 2006-07-04T10:12:54Z Shqiptari 23 {{msg:përkthim}}{{Administrata}} Qëllimi i Wikipedia është që të krijojë një burim informacionesh në formatin e një enciklopedie të lirë. Leja që përdorim ne garanton arritje të lirë të përmbajtjeve tona me të njëjtin qëllim si programet e lira nga licencat (lejet). Pra mund të thuhet se përmbajtjet e Wikipedias mund të kopjohen, ndryshohen, dhe rishpërndahen me kushtin që versioni i ri i lëshon të njëjtat të drejta për kopjim, ndryshim dhe rishpërndarje dhe përmend Wikipedia si burim. Artikujt e Wikipedia mbeten përgjithmonë të lirë dhe mund të përdoren nga çdokush me shumë pak kushte, pjesa më e madhe e të cilëve shërben për të ruajtur lirinë. Që të përmbushë qëllimet e mësipërme, teksti i përmbajtur ne Wikipedia është i licencuar (lejuar) tek publiku nën [[Wikipedia:GNU Free Documentation License|GNU Free Documentation License]] (GFDL). Teksti i plotë i kësaj licence (leje) gjendet në Wikipedia:Text tek GNU Leja e Dokumentimit të Lirë. Ekziston mundësia për tu kopjuar, shpërndare dhe/ose ndryshuar tekstin e te gjitha lëndëve të Wikipedia-s nën termat e Licencës GNU, Version 1.2 ose çdo version pasardhës i saj i publikuar nga Free Software Foundation; ëith no Invariant Sections, ëith no Front-Cover Texts, and ëith no Back-Cover Texts. Teksti i GDFL është i vetmi dokument ligjërisht lidhës; ajo që vijon është interpretimi yni i GDFL: të drejtat dhe detyrimet e përdoruesve dhe ndihmuesve. E RËNDËSISHME: Në qoftë se doni të përdorni përmbajtje nga Wikipedia, fillimisht lexoni seksionin e te drejtave dhe detyrimeve. Pastaj do ishte mirë të lexonit GNU Leja e Dokumentimit të Lirë. ==Të drejtat e përdoruesit dhe detyrimet== Nëse doni të përdorni materiale nga Wikipedia për librat/artikujt/Web sajtet (faqet e rrjetit) tuaja ose për botime të tjera, ju mund ta bëni, por duhet që të ndiqni ecurinë e mëposhtme: * lënda juaj në shkëmbim duhet të jetë e lejuar në bazë të GFDL, * duhet të theksoni autoritetin e autorit të artikullit (seksioni 4B), dhe * duhet te mundësoni shikimin e "kopjes se tejdukshme" të artikullit (seksioni 4J). ("Kopja tejdukshme" e artikullit të Wikipedia është vetë Wiki tekst.) Në qoftë se thjeshtë po dyfishoni artikullin e Wikipedia-s, dy detyrimet e fundit mund të përmbushen duke dhënë një lidhje direkt me artikullin e hostuar në këtë web-sajt (faqe-rrjeti). Në qoftë se krijoni një version të derivuar (rrjedhur) duke ndryshuar apo shtuar përmbajtje, duhet të njihni dhe të përmendni autorin fillestar dhe gjithashtu të jepni lidhje të një kopjeje te tejdukshme të tekstit. ===Shembull=== Një shembull që është plotësisht në rregull me rregullat e GFDL, për një artikull që përdor një artikull te Wikipedia-s FOO mund te besohet si më poshtë: Ky artikull është i Licencuar (lejuar) nën <a href="http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html">GNU Free Documentation License</a>. Ai përdor lëndë nga <a href="http://www.Wikipedia.org/Wiki/Foo">Artikulli i Wikipedia-s "Foo"</a>. ("Foo" dhe lidhje me Wikipedia duhet sigurisht te ndryshohen përkatësisht.) Në një mënyre tjetër ju mund të shpërndani një kopje te Foo bashkë me një kopje të GFDL (siç është shpjeguar më sipër) dhe të listoni të paktën pesë (ose të gjitha ne gjithë në qoftë se janë më pak se pesë) autorët kryesorë në faqen e titullit (ose në krye të dokumentit). ==Fair use materials and special requirements== Occasionally, Wikipedia articles may include images, sounds, or text quotes used under the "fair use" doctrine. In this case, the material will be identified as from an external source (on the image description page, or history page, as appropriate). However, what is fair for us to use may not be fair for your intended use of the media. For example, if we include an image under fair use, you must ensure that your use of the article also qualifies for fair use (this might not be the case, for example, if you were using a Wikipedia article for a commercial use that would otherwise be allowed by the GFDL). Wikipedia does use some text under licenses that are compatible with the GFDL but may require additional terms that we do not require for original Wikipedia text (such as including Invariant Sections, Front-Cover Texts, or Back-Cover Texts). When using these materials, you have to include those invariant sections verbatim. ==Përdorim i ndershëm i lëndëve dhe kërkesa të veçanta== Rastësisht, artikujt e Wikipedias mund të përfshijnë figura, tinguj, ose tekste të cituara të përdorur nën doktrinën (mësimin) "përdorim i ndershëm". Në këtë rast, lënda do të identifikohet (njihet) si nga një burim i jashtëm (në foto faqe përshkrim, ose faqen e historisë, si e përshtatshme). Megjithatë, çfarë është e ndershme për ne të përdorim mund të mos jetë e ndershme për qëllimin e përdorimit tuaj të medies. Për shembull, nëse ne fusim një foto nën përdorim të ndershëm, ju duhet të siguroheni që përdorimi juaj i artikullit gjithashtu cilësohet për përdorim të ndershëm (ky nuk mund të jetë rasti, për shembull, nëse ju përdornit një artikull të Wikipedias për përdorim tregu që ndryshe lejohet nga GFDL). Wikipedia përdor disa tekste nën lejet që janë në pajtim me GFDL por mund të kërkojnë përcaktime shtesë që ne nuk i kërkojmë për tekstin origjinal të Wikipedias (si përfshirjen Anekse të Pandryshueshëm, Tekste Ballin-Mbulese, ose Tekste Kurriz-Mbulese). Kur përdorni këto lënde, ju duhet të futni këto anekse të pandryshueshme fjalë për fjalë. ==Te drejtat e ndihmuesve dhe detyrimet== Nëse ju jepni ndihmesë me lëndë në Wikipedia, me ane te kësaj ju ia paraqisni ato publikut sipas GFDL (pa pjesë të ndryshme, tekste të para ose të mbrëmë). Qe te jepni ndihmesën tuaj, ju duhet te jeni ne gjendje te jepni ketë licencë (leje) që nënkupton ose qe: * ju zotoni të drejtën e autorit për lëndën, për shembull nëse e keni prodhuar vetë, ose * ju e keni marrë lëndën nga një burim që e lejon licencimin (lejen) sipas GFDL-së, për shembull ngaqë lënda është në përdorim publik ose në vetvete është botuar sipas GFDL-së. Në rastin e parë, ju e mbani të drejtën e autorit për lëndët. Ju më vone mund t'i ribotoni dhe rilicenconi (rilejoni) ato ne çfarëdo lloj mënyre që dëshironi. Gjithsesi, ju s'mund ta tërhiqni licencën (lejen) GFDL për versionet që keni paraqitë këtu: ajo lëndë ka për të mbetur sipas GFDL-se përgjithmonë. Në rastin e dyte, nëse ju i shtoni lëndë te jashtme GFDL-se, si kërkesë e GFDL-se, duhet te jepni autorësinë dhe të jepni nyjën për tek kopja fillestare në rrjet. Nëse kopja fillestare kërkon pjesë të ndryshme, ju duhet t'i përfshini ato në artikullin e Wikipedia-s; gjithsesi është shumë e dëshirueshme për t´i zëvendësuar tekstet GFDL me pjesët e ndryshme me përmbajtjen fillestare pa pjesë të ndryshme kur është e mundur. ==Përdorimi i punës mbrojtur nga kopja nga të tjerët== Nëse ju përdorni pjesë nga një punë e mbrojtur nga kopja nën "përdorim të ndershëm", apo mbani leje të posaçme të përdorni një punë të mbrojtur nga kopja nga mbajtësi i së drejtës së kopjimit (autorit) nën përcaktimet e lejes sonë, ju duhet të mbani një shënim të këtij fakti (me emër dhe datë). Qëllimi ynë është të mundësojmë rishpërndarjen lirisht sa të jetë e mundur më shumë të lëndëve të Wikipedias, si fotot origjinale dhe skedarë tingujsh të lejuara nën GFDL ose në zotërim publik janë shumë të parapëlqyera nga skedarë medialë të mbrojtur nga kopja të përdorur ndershmërisht. Shiko Wikipedia: Boilerplate (ripërdorim i pandryshuar) kërkesë për lejim me anë të një letre pyetëse tek mbajtësi i së drejtës të kopjimit (autori) të na dhurojë lejen e përdorimit të punëve të tyre nën përkufizimet e GFDL. Mos përdorni kurrë lëndë që cenojnë të drejtat e kopjimit të të tjerëve. Kjo mund të sillte përgjegjshmëri ligjore dhe të dëmtoje seriozisht projektin. Nëse keni dyshime, shkruajeni vetë. Kini parasysh se ligji i së drejtës të kopjimit ushtron shprehjen e krijimtarive të mendimeve (ideve), por jo idetë apo njohuritë. Prandaj,është krejtësisht ligjore të lexohet një artikull enciklopedik ose një punë tjetër, ritrajtojeni atë me fjalët tuaja, dhe vendoseni në Wikipedia. (Shiko huazimet pa leje (plagiarism) dhe përdorimin e ndershëm për diskutimet se sa riformulime janë të nevojshme në një kontekst të përgjithshëm). ====Using copyrighted work from others==== If you use part of a copyrighted work under "fair use", or if you obtain special permission to use a copyrighted work from the copyright holder under the terms of our license, you must make a note of that fact (along with names and dates). It is our goal to be able to freely redistribute as much of Wikipedia's material as possible, so original images and sound files licensed under the GFDL or in the public domain are greatly preferred to copyrighted media files used under fair use. See Wikipedia:Boilerplate request for permission for a form letter asking a copyright holder to grant us a license to use their work under terms of the GFDL. Never use materials that infringe the copyrights of others. This could create legal liabilities and seriously hurt the project. If in doubt, write it yourself. Note that copyright law governs the creative expression of ideas, not the ideas or information themselves. Therefore, it is perfectly legal to read an encyclopedia article or other work, reformulate it in your own words, and submit it to Wikipedia. (See plagiarism and fair use for discussions of how much reformulation is necessary in a general context.) ==Linking to copyrighted works== Linking to copyrighted works is usually not a problem, as long as you have made a reasonable effort to determine that the page in question is not violating someone else's copyright. If it is, please do not link to the page. Whether such a link is contributory infringement is currently being debated in the courts, but in any case, linking to a site that illegally distributes someone else's work sheds a bad light on us. ===Lidhja me punët e mbrojtura nga kopja=== Lidhja me punët e mbrojtura nga kopja zakonisht nuk është ndonjë problem, për sa kohë ju keni bërë një përpjekje të arsyeshme që faqja përkatëse nuk po dhunon ndonjë punë tjetër të mbrojtura nga kopja. Nëse po, ju lutemi mos u lidhni me atë faqe. Nëse një lidhje e tillë është bashkë shkelëse ligji debatohet rrjedhimisht në gjyqe, por sidoqoftë, duke u lidhur me një faqe që shpërndan punën e dikujt tjetër na jep ne një emër të keq. ==If you find a copyright infringement== {{Ndihmë}} It is not the job of rank-and-file Wikipedians to police every article for possible copyright infringement, but if you suspect one, you should at the very least bring up the issue on that page's talk page. Others can then examine the situation and take action if needed. The most helpful piece of information you can provide is a URL or other reference to what you believe may be the source of the text. Some cases will be false alarms. For example, if the contributor was in fact the author of the text that is published elsewhere under different terms, that does not affect their right to post it here under the GFDL. Also, sometimes you will find text elsewhere on the Web that was copied from Wikipedia. In both of these cases, it is a good idea to make a note in the talk page to discourage such false alarms in the future. If some of the content of a page really is an infringement, then the infringing content should be removed, and a note to that effect should be made on the talk page, along with the original source. If the author's permission is obtained later, the text can be restored. If all of the content of a page is a suspected copyright infringement, then the page should be listed it on Wikipedia:Votes for deletion/copyvio and the content of the article replaced by the standard notice which you can find there. If, after a week, the page still appears to be a copyright infringment, then it may be deleted following the procedures on the votes page. In extreme cases of contributors continuing to post copyrighted material after appropriate warnings, such users may be blocked from editing to protect the project. == Nëse ju gjeni cenime të së drejtës së kopjimit == Nuk është puna e Wikipedianëve të mbikëqyrin çdo rresht e skedar të çdo artikulli për cenime të mundshme të drejtës së kopjimit, por nëse ju dyshoni ndonjë, ju duhet menjëherë çështjen ta çoni në faqen diskutuese në atë faqe. Të tjerët atëherë shqyrtojnë gjendjen dhe marrin masat e duhura. Pjesa më ndihmuese e informacionit që ju mund të jepni është URL-ja ose pikëmbështetje të tjera që ju besoni të jenë burim i atij teksti. Disa raste mund të jenë alarme të rremë. Për shembull, nëse ofruesi që në fakt autori i tekstit që është botuar tjetër ku nën emërtime të ndryshme, që nuk cenon të drejtën e tyre të vihen këtu nën GFDL. Po ashtu, ndonjëherë ju do të gjeni tekste në rrjet që janë kopjuar nga Wikipedia. Në të dy këto raste, është ide e mirë të bëhet një shënim në faqen diskutuese të druhen alarme të tillë të rremë në të ardhmen. Nëse disa nga përmbajtjet e një faqeje sak janë një shkelje ligji, atëherë përmbajtja cenuese duhet hequr, dhe të bëhet një shënim mbi këtë pasojë në faqen diskutuese, me gjithë burimin origjinal. Nëse e drejta e autorit është marrë më vonë, teksti mund të rindërtohet. Nëse e gjithë përmbajtja e faqes dyshohet si dhunim i së drejtës së kopjimit, atëherë faqja duhet të listohet në Wikipedia:Vota për fshirje/dhunim kopjimi dhe përmbajtja e artikullit të zëvendësohet me shënim standard që ju mund ta gjeni aty. Nëse pas një jave, faqja ende duket të jetë cenim i së drejtës së kopjimit, atëherë mund të hiqet duke ndjekur ecuritë në faqen votuese. Në raste të jashtëzakonshme kur nga ndihmuesit vazhdohet të vendoset lëndë e mbrojtur nga kopjimi pas vërejtjeve të duhura, përdorues të tillë mund të bllokohen të redaktojnë që të mbrohet projekti. ==See also== * The Wikipedia:Contributing FAQ for questions on copyright. * Wikipedia's designated agent under OCILLA * Wikipedia:Sites that use Wikipedia as a source * Wikipedia:Standard GFDL violation letter * Wikipedia:Spotting possible copyright violations ==Shiko edhe== *Wikipedia:Ndihmesa FAQ për çështjet e së drejtëskopjimit. *Emërimi i agjentit të Wikipedia's nën OCILLA *Wikipedia:Faqet që përdorin Wikipedia-n si burim *Wikipedia:letra standarde GFDL e dhunimit *Wikipedia:hetimi i dhunimeve të mundëshme të së drejtëskopjimit ===Further discussion=== * Wikipedia:Copyright issues * [[m:Wikipedia and copyright issues]] * [[m:Avoid Copyright Paranoia]] * [[m:Permission grant extent]] ===Diskutime te metejshme=== * [[m:Wikipedia dhe çështjet e së drejtës së kopjimit]] * [[m: Shmangia e manisë të së drejtës së kopjimit]] * [[m:Lejimi i dhënë shtrirjeje]] <!--Kategorizim dhe ndëruiki--> [[Category:Wikibooks:Informacione]] 1867 4248 2006-07-02T12:22:03Z Puntori 21 [[Wikibooks:Të drejta autori]] u zhvendos tek [[Të drejta autori]] #REDIRECT [[Të drejta autori]] 1868 4362 2006-07-03T18:37:03Z Shqiptari 23 Nga Wikipedia në Wikibooks {| {{TabStyle1}} |- | ''Shënim: Kjo faqe duhet [[Wikibooks:Lista e faqeve që duhen përkthyer|përkthyer]] [[MediaWiki:Përkthim|.]]'' |- |} <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]][[Category:Stampa ndihmëse|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1869 4396 2006-07-04T07:20:50Z Puntori 21 {| cellpadding="3" cellspacing="0" style="float:right; margin:2px; border:1px solid #999;text-align:center; background:#F2F2F2; " |- |style="border-bottom:2px solid #999; background:#d0d0d0" |<center>'''[[Wikibooks:Administruesit|Administrata]]''' |- |[[Wikibooks:Mirësevini|Mirësevini]] |- |[[Wikibooks:Të drejta autori|Rregullat]] |- |[[Wikibooks:Kuvendi|Kuvendi]] |- |[[Wikibooks:Promovimi|Promovimi]] |- |[[Wikibooks:Ambasadat|Ambasada]] |- |[[Wikibooks:Wikipedianët|Antarët]] |- |[[Wikibooks:GNU Free Documentation License|GNU]] |- |[[Wikibooks:Pyetje e Përgjigje|(???)]] |- |[[Wikibooks:Përshtypjet|Përshtypjet]] |- |style="border-top:2px solid #800;" style="text-align: right; background:#e0e0e0;"|{{redaktoni|Administrata|kutinë}} |} [[Category:Stampa]] 1870 4686 2006-08-14T11:08:13Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Ta Ha. 2. Ne nuk ta shpallëm Kur’anin për të munduar ty. 3. Ta shpallëm vetëm këshillë (përkujtim) për atë që frikësohet. 4. Shpallje nga Ai që krijoi tokën dhe qiejt e lartë. 5. Mëshiruesi që qëndron mbi Arsh. 6. E Tij është çdo gjë që ekziston në qiej dhe në tokë dhe çdo gjë që gjendet në mes tyre, edhe ç’ka nën dhe. 7. Andaj, nëse bën shprehjen (lutjen haptazi), Ai e di të fshehtën, madje edhe më shumë se kjo. 8. Ai është All-llahu, nuk ka Zot pos Tij, Atij i takojnë emrat më të bukur. 9. A të ka ardhur ndonjë njohuri për ndodhin e Musait? 10. Kur ai e pa një zjarr, e i tha familjes së vet: “Rrini ku jeni, se vërejta një zjarr, e unë ndoshta do t’ju sjellë ndonjë acë prej tij, ose do të gjejë te zjarri ndonjë udhërrëfyes”. 11. E kur shkoi te Ai (zjarri), u thirrë: O Musa! 12. Vërtet Unë jam Zoti yt, hiq atë që ke mbathur (opingat e nallet), se je në luginën e shenjtë Tuva. 13. Unë të zgjodha ty (për pejgamber), prandaj dëgjo mirë se ç’po të shpallet! 14. Vërtet, vetëm Unë jam All-llahu, nuk ka zot tjetër pos Meje,pra Mua më adhuro dhe fal namazin për të më kujtuar Mua. 15. S’ka dyshim se momenti (kijameti) do të vijë pa tjetër, Unë gati e kam fshehë atë; (do të vijë) për t’u shpërblyer secili njeri për atë që ka bërë. 16. Prandaj, të mos shmang ty nga kjo, ai që nuk i beson atij dhe që është dhënë pas dëshirave, se atëherë shkatërrohesh. 17. O Musa , ç’është ajo që e ke premtuar në të djathtën tënde? 18. Ai (Musai) tha: “Ai është shkopi im që të mbahem në të, dhe me të u shkund (gjethe nga drunjtë) dhenve të mia, dhe me të kryej edhe nevoja tjera. 19. Ai (All-llahu) i tha: “Hidh atë, O Musa!” 20. Ai e hodhi atë, kur ja, ai një gjarpër i madh që lëvizte me shpejtësi. 21. (All-llahu i) Tha: “Kape atë, e mos u frikëso, se Ne do ta kthejmë atë përsëri në gjendjen e mëparshme!” 22. Dhe, fute dorën tënd e do ta nxjerrësh atë të bardhë pa asnjë të metë. Kjo është një mrekulli tjetër. 23. (këtë e bëmë) Në mënyrë që të mundësojmë të shohësh disa nga argumentet Tona të mëdha. 24. “Shko te faraoni se ai ka ngritur kokë (është bërë arrogant)”. 25. Ai (Musai) tha: “Ma zgjëro (më ndihmo) gjoksin tim! 26. Dhe më lehtëso në këtë punë timen! 27. Më zgjidh nyjen e gjuhës sime! 28. Që ta kuptojnë fjalën time! 29. Më cakto një ndihmëtar nga familja ime, 30. Harunin, vëllain tim, 31. Që me të të ma forcosh fuqinë time, 32. Bëma shok atë në punën time, 33. Në mënyrë që të madhërojnë Ty më shumë, 34. Dhe të përkujtojnë Ty shpesh. 35. Vërtet, Ti je Ai që na sheh dhe na i di punët”. 36. Ai (All-llahu) tha: “O Musa, t’u dha ajo që kërkove!” 37. Ne edhe një herë ta dhuruam ty mirësinë Tona. 38. Atëherë kur nënën e frymëzuam me atë që nuk kuptohet ndrushe pos me inspirim (me frymëzim - shpallje). 39. (Ne i thamë) “Vëre atë (fëmijë, Musain) në arkë, e mandej hidhe në lumë e lumi e hjedhë në breg, atë e merre armiku Im dhe i tij. E nga ana Ime mbolla (në zemra të njerëzve) dashuri ndaj teje, e që të edukoheshe nën mbikëqyrjen Time”. 40. Kur motra jote ecte (të përcillte) e thoshte: “A doni t’ju tregoj atë që do të kujdeset për të? E Ne të kthyem te nëna jote, që të gëzohej ajo e të mos mbetej e pikëlluar. Ti pate mbytur një njeri, e Ne të shpëtuam nga mërzia dhe të sprovuan me sprova të mëdha. Ti qëndrove me vite ndër banorët e Medjenit, e pastaj erdhe, o Musa, në kohën e caktuar”. 41. Dhe Unë të zgodha ty për shpalljen Time. 42. Shko me argumentet e Mia ti dhe vëllai yt, e mos e hiqni prej kujdesit të përmendurit ndaj Meje. 43. Shkoni që të dy te faraoni, se ai vërtet e ka tepruar. 44. Atij i thuani fjalë të buta, ndoshta ai mendohet a frikësohet. 45. Ata të dy thanë: “Zoti ynë, ne kemi frikë se do të na ndëshkojë menjëherë ose do t’i kalojë kufijtë kundër nesh”. 46. Ai (All-llahu) tha: “Mos u frikësoni, se Unë (me ndihmën Time) jam me ju, dëgjoj (ç’do t’ju thotë)dhe shoh (ç’do të bën me ju)”. 47. I shkoni i thuani atij: “Ne jemi të dy dërguar të Zotit tënd, lëshoi beni israilët të vijnë më ne, e mos i mundo! Ne kemi ardhur me argumentet nga Zoti yt, e shpëtimi është për atë që ndjek rrugën e drejtë. 48. Ne na është thënë se dënimi është për atë që gënjen (të dërguarit) dhe ia kthen shpinën besimit”. 49. Ai (faraoni) tha: “E kush është Zoti i ju dyve, o Musa?” 50. (Musai) Tha: “Zoti ynë është Ai që çdo sendi i dha formën e vet, pastaj e udhëzoi atë?” 51. Ai tha: “Si është gjendja e popjve të mëparshëm?” 52. Dija për ata është te Zoti im, e shënuar në një libër. Zoti im nuk gabon e as nuk harron”. 53. (Zoti im) I cili për ju e bëri tokën djep, për të mirën tuaj hapi rrugë nëpër të, lëshoi shiun prej së larti, e kjo mundësoi që të mbijnë bimë të llojeve të ndryshme. 54. Hani ju dhe kullotni kafshët tuaja (nga ato bimë). Vërtet, për të gjitha këto (që u përmendën) ka argumente për ata që kanë mendje të shëndodhë. 55. Prej asaj (tokës) Ne u krijuam ju, e ju do t’u kthejmë përsëri në të, e prej saj do t’ju nxjerrim edhe një herë. 56. Ne ia bëmë të mundshme atij t’i shohë të gjitha argumentet Ton, por ai i fënjeu ato dhe i refuzoi. 57. (Atëherë faraoni) Tha: “O Musa, a mos na ke ardhur që me magjinë tënde të na nxjerrësh prej tokës tonë (prej Egjiptit)? 58. Edhe ne do të kundërvihemi me një aso magjie, pra cakto një dhe një vend që do të na përshtatet, e që nuk do ta thyenim as ne as ti”. 59. (Musai) Tha: “Koha e caktuar le të jetë dita e festës në mënyrë që njerëzit të tubohen para dite”. 60. Faraoni u kthye dhe tuboi magjistarët e vet dhe doli në kohën (dhe vendin) e caktuar. 61. Atëherë Musai u tha atyre (magjistarëve): “Mjerimi është juaji, prandaj mos shpifni ndaj All-llaht ndonjë gënjeshtër e t’ju shkatërrojë me një dënim, se pa dyshim ai që shpif ka dështuar keq”. 62. Ata (magjistarët) polemizuan për çështjen e tyre, por bisedën e bënë fshehurazi (nga masa). 63. Ata pastaj (pas bisedës së fshehur) thanë: “Këta të dy janë magjistarë, që me magjinë e tyre duan t’ju nxjerrin nga toka juaj dhe ta zhdukin drejtimin (ideologjinë) tuaj që padyshim është më i drejti”. 64. Pra, (meqë janë magjistarë) ju vendosni seriozisht çështjen tuaj dhe dilni në shesh tok të bashkuar, e ai që trimfon sot, ai ka arritur suksesin, 65. Ata thanë: “O Musa, do të hedhësh ti apo ne po hedhim të parët?” 66. Ai (Musai) tha: Jo, hidhni ju! Kur, ja, atij iu dk se nga ajo magji e tyre litarët dhe shkopinjtë lëviznin (si gjarpërinj). 67. E Musai ndjeu në vete njëfarë frike. 68. Ne i thamë atij: “Mos ke frikë, është më se e sigurt se ti do të jesh triumfues!” 69. Tani hidhe atë që e ke në dorën tëndetë djathtë (shkopin), që t’i gëlltisë ato që i bënë ata, sepse ajo që bënë ata nuk është asgjë tjetër pos mashtrim magjistari, e magistari nuk do të ketë sukses kudo qoftë. 70. Atëherë (kur shkopi i Musait i ëlltiti) magjistarët u hodhën në sexhde e thanë: “Ne i besuam Zotit të Harunit dhe të Musait!” 71. Ai (faraoni) tha: “Ai besuat atij para se t’u japë leje? Ai (Musai) është prijës i juaj, i cili a mësoi magjinë, unë do t’ua pres duart e këmbët tërthorazi e do t’u varë në trungujt e hurmave, e atëherë ju do a kuptoni se cili prej nesh ka dënim më të ashpër e më të vazhdueshëm?” 72. Ata thanë: “Pasha Atë që na krijoi, nuk të japim përparësi ty ndaj argumenteve që na erdhën, e ti bëje atë që mendon ta bës, dhe mund ta zbatosh vetëm atë që i takonjetës së kësaj bote!” 73. Ne i besuam Zotit tonë që Ai të na falë gabimet dhe magjinë, me të cilën ti na detyrove. All-llahu është më i miri (në të shpërblyerit) dhe më i përjetshmi (në të dënuar)! 74. Ai që i paraqitet Zotit të vet si kriminelë, e ka Xhehennemin, në të cilin as nuk vdes as nuk jeton. 75. Ndërsa ai që i paraqitet Atij besimtar e që ka bërë vepra të mira, të tillët i presin merita të larta. 76. (do ta presin) Xhennete të Adnit, nëpër të cilët do të rrjedhin lumenj dhe atydo të jenë përjetë. Ky është shpërblimi i atij që është pastruar nga mosbesimi. 77. Ne i kumtuam Musait: “Udhëto natën me robtë e Mij, hapu atyre me rrugë të terur në det, e mos ke frikë se do të zënë, a do të fundosësh”. 78. Atyre iu vu prapa faraoni me ushtrinë e vet, po ata pësuan në det ashtu si pësuan. 79. Faraoni e humbi popullin e vet, e nuk e udhëzoi. 80. O bijt e israilit, Ne ju shpëtuam prej armikut tuaj, ua përcaktuam anën e djathtë të Turit (për shpalljen e Tevratit), ju furnizuam me rrëshirë (si mjalti) dhe shkurtëza. 81. Hani nga të mirat që u dhuruam, e mos u bëni përbuzës se do t’u godasë hidhërimi Im, e atë që e zë hidhërimi Im, ai ka mbaruar. 82. Nuk ka dyshim se Unë e fal atë që është penduar, që ka besuar, që ka bërë vepra të mira dhe që përqendrohet për në rrugën e drejtë. 83. Po ty o Musa: “ç’të nguti para popullit tënd?” 84. Ai u përgjigj: “Ja, ata jnë pranë meje, e unë u nguta te ti, o Zoti im, që të jeshë i kënaqur ndaj meje!” 85. Ai (All-llahu) Tha: “Ne sprovuam popullin tënd pas teje, dhe ata i hodhi në humbje Samiriji!” 86. Musai u kthye te populli i vet i hidhëruar e i pikëlluar dhe tha: “O populli im, a nuk u premtoi juve Zoti juaj premtim të mirë, a mos u bë kohë e gjatë e ju e harruat premtimin, ose dëshiruat të ju godasë hidhërimi nga Zoti juaj, andaj e thyet besën që ma keni dhënë?” 87. Ata thanë: “Ne nuk e thyem besën tënde me dëshirën tonë, por ne ishim ngarkuar me barrë të rënda nga stolitë e popullit e i hodhëm ato (në zjarr), e ashtu i hodhi edhe Samirija”. 88. E ai (Samirija) ua mbaroi atyre një viç me trup që pëlliste, e ata thanë: “Ky është zoti juaj dhe Zoti i Musait, po ai (Musai) e ka harruar”. 89. A nuk e kuptonin ata se ai (viç) as nuk u përgjigjej atyre, e as nuk kishte mundësi t’ju sillte ndonjë dobi a dëm. 90. E Haruni atyre u pat thënë më parë: “O populli im, ju vetëmu sprovuat me të, pse Zoti juaj është i Gjithmëshirëshmi, andaj ejani pas meje dhe më dëgjoni për këtë që po ua thëm”. 91. Ata i thanë: “Ne nuk dp t’i ndahemi këtij (adhurimit të viçit) deri që të kthehet Musai!” 92. Ai (Musai u kthye e) tha: “O Harun ç’të prngoi ty kur i pe se morën rrugën e gabuar, 93. E ti mos u vazhdosh rrugën time? Amos e kundërshtove edhe ti porosinë time?” 94. Ai (Haruni) tha: “O bir i nënës sime, mos më kap as për mjekrre as për flokë, se unë u frikësova se do të thuash: i përçave beni israilët dhe nuk e ke respektuar porosinë time?” 95. Ai (Musai) tha: “E çka ishte puna jote, o Samirij?” 96. Tha (Samirija): “Unë pashë atë që ata nuk panë, e mora një grusht nga gjurma e të dërguarit (nga fërkemi i kalit të Xhibrilit) dhe ia hodha atij (viçit) dhe kështu më mashtroi vetvetja”. 97. Ai (Musai) tha: “Prandaj, largohu sepse sa të jeshë gjallë ke për të thënë: (këdo që e sheh) “Mos m’u afro!” E ty të pret edhe një moment (dënim) i pathyeshëm. E ti tash shikoje zotin tënd që e adhurove bindshëm, e tani atë do ta djegim e do ta bëjmë shkrumb dhe hirin e tij do ta shpërndajmë nëpër det”. 98. I adhurari juaj është vetëm All-llahu, që përveç Tij nuk ka zot tjetër, e dituria e Tij ka përfshirë çdo send. 99. Po kështu, Ne të rrëfejmë ty për disa ngandodhitë që kanë kaluar më heret dhe nga ana jonë të dhamë ty shpalljen plot përkujtime. 100. Kush i kthen shpinën kësaj (shpalljes - Kur’anit), ai do të bartë në ditën e kijametit barrën më të rëndë. 101. Nën atë do të qëndrojnë përgjithmonë. Sa barrë e keqe është për ta në ditën e kijametit. 102. Ditën kur i fryhet surit (bririt), atë ditë Ne i tubojmë mëkatarët symavijosur (të verbër, të shëmtuar). 103. E ata pëshpërisin mes vete: nuk qëndruat (në dynja) më shumë se nja dhjetë ditë. 104. Ne më së miri e dijmë se çka flasin ata, e edhe atë kur më i mençuri prej tyre u tha: “Nuk qëndruat më shumë se një ditë!” 105. Ty të pyesin edhe për kodrat, thuaj: “Zoti im mund t’i bëjë thërrime të shpërndara”. 106. Dhe vendin e tyre ta bëjë rrafsh pa farë bime e ndërtese. 107. E nuk do të shohësh në të as ultësirë e as lartësirë. 108. Atë ditë, ata do të shkojnë pas thirrësit. e nuk do t’i largohen atij, e para të Gjithmëshirshmit ulen zërat e nuk dëgjohet tjetër pos një zë i ulët. 109. Atë ditë nuk bën dobi as ndërmjetësimi, përveç atij, të cilin e ka lejuar i Gjithmëshirshmi të ndërmjetësojë dhe për të cilin e pëlqeu ndërmjetësimin. 110. Ai i di ato që ishin para tyre dhe ato që vijnë pas, po dija e tyre nuk mund ta përfshij ate. 111. E fytyrat (e mëkatarëve) e turpëruara, i përlen të Përjetshmit, të Gjithfuqishmit, sepse ka dështuar ai që barti padrejtësinë. 112. Kush është besimtar dhe bën vepra të mira, ai nuk i frikësohet ndonjë padrejtësie e as ndonjë mungese (në shpërblim). 113. Kështu Ne e shpallëm këtë Kur’an arabisht dhe përsëritëm në të vërejtjet, në mënyrë që ata të ruhen ose ai (Kur’ani) t’u sjellë atyre përvojë mësimi. 114. I lartë është All-llahu, Sundue i vërtetë. Ti mos nxito me Kur’anin para se të përfundojë shpallja e tij te ti, dhe thuaj: “Zoti im, më shto dituri!” 115. Na i patëm urdhëruar edhe Ademit (të mos i afrohej pemës), po ai harroi, pra re ai nuk gjetën vendosmëri. 116. Përkujto kur Ne u thamë engjëjve: “Bëni sexhde ndaj Ademit, ata i bënë, pos Iblisit, i cili nuk deshi”. 117. E Ne i thamë: “O Adem ky është armik yti dhe i bashkëshortes tënde, pra mos t’ju nxjerrë kurrsesi nga Xhenneti, e t’ju vë në vështirësi (për të siguruar mjetet e jetesës)”. 118. Ti aty (në Xhennet) nuk ke për të qenë i uritur e as nuk ke për të mbetur i zhveshur. 119. Aty nuk ke për të pasur etje e as nuk do të kesh vapë. 120. Por, atë e ngacmoi djalli duke i thënë: “O Adem, a do të të treoj për pemën e pavdekshmërisë dhe të sundimit të pazhdukshëm!” 121. Ata të dy hëngrën nga ajo (pemë) dhe që të dy u zhveshën, e ia nisën ta mbulojnë veten e tyre me gjethe që mbldhnin nëpër Xhennet, dh kështu Ademi theu urdhërin e Zotit të ve dhe gaboi. 122. Mandej Zoti i vet atë të zgjedhur, ia pranoi pendimin dhe e vuri në rrugën e drejtë (të vendosur). 123. Ai (All-llahu) u tha: “Zbritni prej aty që të gjithë, do të jeni armiq të njëri-tjetrit. Nëse u vjen na Unë udhëzim (libër e pejgamber) kush i përmbahet udhëimit Tim, ai nuk ka për të humbur (në dunja) e as nuk ka për të dështuar (në etën tjetër)”. 124. E kush ia kthen shpinën udhëzimit Tim, do të ketë jetë të vështirë dhe në ditën e kijametit do ta ringjall të verbër. 125. Ai (që nuk besoi) do të thotë: “Zoti im, prse më ngrite të verbër, kur unë isha me sy?” 126. Ai (All-llahu) thotë: “Ashtu si harrove ti argumentet Tona që t’i ofruam, ashtu je ti i harruar sot”. 127. Po kështu Ne e shpërblejmë edhe atë që zhytet në mëkate dhe nk i beson argumentet e Zotit të vet, po dënimi në botën tjetër është edhe më i ashpër dhe i përjetshëm. 128 A nuk e kanë të qartë ata se sa breza para tyre i kemi zhdukur, e këta ecin nëpër ato vendbanime të tyre. Në gjurmët e atyre ka fakte për ata që kanë arsye të shëndoshë. 129. E, sikur të mos ishte vendimi dhe afati i caktuar më heret nga Zoti yt, dënimi do t’i kapte ata. 130. Prandaj, ti bëhu i durueshëm ndaj asaj që thonë ata, dhe duke falënderuar Zotin tënd, falu para lindjes së diellit dhe para perëndimit të tij, falu edhe në orët e matës dhe në skajet e ditës, ashtu që të gjejsh kënaqësi (me shpërblim). 131. Dhe mos ia ngul sytë bukurisë së kësaj jete me të cilën i bëmë të kënaqen disa prej tyre (mosbesimtarë), e për t’i sprovuar me të, sepse shpërbimi i Zotit tënd është më i mirë dhe është i përjetshëm. 132. Urdhëro familjen tënde të falë namaz, e edhe ti vetë zbatoje atë, ngase zne nuk kërkojmë prej teje ndonjë furnizim (për ty as për familjen tënde), Ne të frnizojmë ty (dhe ata), ardhmëria e mirë është e atij që ruhet. 133. Ata thanë: “përse nuk na solli ai ndonjë argument nga Zoti i vet? A nuk u erdhi atyre sqarim (në Kur’an) për atë që ishte në broshurat e mëparshme”. 134. Dhe sikur t’i ndëshkonim ata me ndonjë dënim para tij (para se të shpallim Kur’anin) ata do të thonin: “Zoti ynë, përse nuk na çove ndonjë të dërguar që t’iu përmbaheshim fakteve Tua para se të poshtëroheshim e të mjeroheshim”. 135. Thuaj: “Secili është duke pritur, pra pritni edhe ju, se së shpejti do ta kuptoni se kush ishin ithtarët e rrugës së drejtë dhe e gjeti të vërtetën”. [[Category:Kur'ani]] 1871 4692 2006-08-14T11:10:32Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. O ju njerëz, ruanu dënimit nga Zoti juaj, sepse dridhja pranë katastrofës së kijametit është një llahtari e madhe. 2. Atë ditë, kur ta përjetoni atë, secila gjidhënëse braktis atë që ka për gjini dhe secila shtatëzënë e hedh para kohe barrën e vet, ndërsa njerëzit duken të dehur, po ata nuk janë të dehur, por dënimi i All-llahut është i ashpër. 3. Ka ndonjë nga njerëzit që kundërshton në çështje rreth All-llahut, pa kurrfarë dije dhe ndjek çdo djall të mbrapshtë. 4. Ai (djalli) është gjykuar ta humbë dhe ta orientojë në vuajtje të zjarrit të madh, atë që i miqësohet atij. 5. O ju njerëz, nëse dyshoni për ringjalljen, atëherë (mendoni krijimin tuaj) Ne u krijuam ju prej dheu, pastaj prej uji, pastaj prej një gjaku të ngjizur, pastaj prej një sa kafshatë mishi, që është krijesë e formuluar ose e paformuluar, në mënyrë që t’ju sqarojmë. Ne e përqëndrojmë në mitër deri në një afat të caktuar, e mandej u nxjerrim foshnje dhe ashtu të arrini pjekurinë tuaj. Ka që dikush prej jush vdes herët, e dikush të jetojë deri në pleqëri të thellë, në mënyrë që mos dijë asgjë nga dija që ka pasur. E ti e sheh tokën e thatë-të vdekur, e kur Ne ia lëshojmë asaj ujin ajo gjallërohet, shtohet dhe nga të gjitha llojet rritë bimë të këndshme. 6. Këtë (e themi për ta ditur) se All-llahu është Ai i vërteti dhe se Ai ringjallë të vdekurit dhe Ai ka fuqi për çdo send. 7. Dhe nuk ka dyshim se kijameti do të vijë patjetër dhe se All-llahu me siguri do t’i ngjallë ata të varrezave (të vdekurit). 8. E ka ndonjë prej njerëzve që bën polemikë rreth çështjes së All-llahut, duke mos patur kurrfarë dije, kurrfarë udhëzimi dhe kurrfarë libri të besueshëm. 9. Ai që shtrembron qafën (në shenjë mendjemadhësie), e përpiqet t’i humbë njerëzit nga rruga e All-llahut. Atij do t’i takojë poshtrimi në këtë jetë, ndërsa në ditën e kijametit atij do t’ia veshim dënimin e djegies (të zjarrit). 10. Këtë për shkak të asaj ë bënë duart tua, ndërsa All-llahu nuk është zullumqar ndaj robërve. 11. Ka nga njerëzit që adhuron Alahun me mëdyshje (luhatshëm) nëse e gode ndonjë e mirë aii qetësohet më të, po nëse e godet ndonjë e pamëndshme, ai kthehet në fytyrën e vet të vërtetë (të mëparshme), ai e ka humbur këtë dhe jetën tjetër e ky është ai dështimi i qartë. 12. Ai në vend të All-llahut lut atë që nuk mund t’i bëjë as dëm as dobi. Edhe kjo është ajo humbja pambarim. 13. Lut atë që dëmin e tij e ka më afër se dobinë e tij. Sa ndihmëtar e shok i keq qenke (do t’i thotë atij adhuruesi në ditën e kijametit). 14. Ata të cilët besuan dhe bënë vepra të mira, All-llahu do t’i vejë në Xhennete, nën të cilët rrjedhin lumenj. S’ka dyshim, All-llahu punon atë që dëshiron. 15. Kush mendon se All-llahu nuk do ta ndihmojë atë (Muhammedin) në këtë dhe në tjerën jetë, ai le të ngrehet me ndonjë mjet deri në qiell e le ta këputë (ndihmën), e le të shikojë se a po ia largon mjeshtëria e tij atë që po e mllefos. 16. Dhe kështu Ne e zbritëm këtë (Kur’anin) plot me argumente të qarta, dhe se All-llahu vë në rrugë të drejtë atë që do. 17. Është e sigurt se All-llahu do të bëjë dallimin (do të gjykojë) në ditën e kiametit në mes atyre që ishin besimtarë (myslimanë) dhe të atyre që ishin jehudi, sabejë, të krishterë, zjarrputistë, idhujtarë. All-llahu di dhe vështron çdo gjë. 18. A nuk e di për All-llahun se Atij i nënshtrohet (i bën sexhde) kush është në qiej, edhe kush është në tokë, edhe në dielli, edhe kodrat, edhe bimët edhe shtazët, e edhe shumë njerëz, po shumë janë që dënimi është meritë e tyre. Atë që e poshtëron All-llahu nuk ka kush që mund të bëjë të ndershëm. All-llahu punon atë që dëshiron. 19. Këta janë dy kundërshtarë (grupe kundërshtarësh: besimtarë dhe jobesimtarë) që janë zënë rreth Zotit të tyre; e atyre që nuk besuan, u qepën rroba prej zjarri e u hudhet uji i valë mbi kokat e tyre. 20. Që me atë u shkrihet krejt çka në barqet e tyre e edhe lëkurat. 21. Për ata janë edhe kamgjikët e hekurtë. 22. Sa herë që përpiqen të dalin prej tij nga vuajtjet e padurueshme, kthehen në të përsëri (u thuhet): “Vuane dënimin me djegie!” 23. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, All-llahu i vendosë në Xhennete, nëpër të cilin rrjedhin lumenj, aty stolisen ata me rrath të artë e me xhevahirë, e petkat e tyre janë të mëndafshta. 24. Dhe ata janë që u udhëzuan me fjalët më të mira dhe u udhëzuan në rrugën e lavdishme. 25. S’ka dyshim se ata të cilët nuk besuan dhe pengojnë prej rrugës së All-llahut dhe prej xhamisë së shenjtë (Qabes), të cilën Ne e bëmë të barabartë për njerëz, qofshin vendas ose të ardhur, dhe, kushdo që të përpiqet të bëjë ndonjë të keqe a ndonjë mëkat, Ne kemi për t’ua shijuar një dënim të idhët. 26. Përkujtoje kur Ne e udhëzuam Ibrahimin për në vendin e shtëpisë (Qabës): të mos më përshkruaj Mua shok, pastroje shtëpinë Time për ata që e vizitojnë (bëjnë tavaf) që qëndrojnë në këmbë duke u falur, përkulur dhe që bëjnë sexhde. 27. Dhe thirr ndër njerëz për haxhin, se të vijnë ty këmbësorë e edhe kalorës me deve të rraskapitura që vijnë prej rrugëve të largëta. 28. (vijnë) Për të qenë të pranishëm në dobitë e tyre dhe që ta përmendin All-llahun në ato ditë të caktuara (në shenjë falënderimi) dhe për që i ka furnizuar me kafshë. Hani pra, prej tyre (kurbanave) dhe ushqeni të ngushtuarin e të varfërin. 29. Pastaj le të heqin papastërtinë e tyre, le t’i zbatojnë premtimet e veta dhe le të sillën (bëjnë tavaf) rreth shtëpisë së lashtë. 30. Pra, kështu: Kush madhëron atë që All-llahu e bëri të shenjtë, ajo është më e dobishme për te Zoti i vet. Juve u janë lejuar kafshët, pos atyre që u lexohen (në Kur’an) pra largohuni nga ndyesitë e idhujve dhe largohuni fjalës shpifëse. 31. Duke qenë të sinqertë në besimin ndaj All-llahut, dhe duke mos i përshkruar Atij shok, e kush përshkruan shok All-llahut, ai është sikur të bjerë nga qielli e ta rrëmbejë shpendi, ose si ai të cilin e gjuan era e stuhishme në ndonjë vend të humbur. 32. Kjo ëhtë kështu! E kush madhëron dispozitat e All-llahut, ajo është shenjë e devotshmërisë së zemrave. 33. Ju keni dobi nga ato (shenja - kurbanë) për një kohë të caktuar, e pataj vendi i tyre është te shtëpia e lashtë. 34. Ne i kemi caktuar çdo populli vendtherrjen (e kurbanit), që ta përmendin emrin e All-llahut për arsye se i furnizoi ata me kafshët. Zoti juaj është një Zot, andaj vetëm Atij dorëzohuni, e përgëzo të dëgjueshmit. 35. Të cilët, kur përmendet All-llahu, u dridhen zemrat e tyre, të cilët janë të durueshëm ndaj asaj që i godet, të cilët rregullisht e falin namazin dhe të cilët japin për qëllime të dobishme nga ajo me çka furnizuam Ne. 36. E devet (therrjen e tyre për kurban) ua kemi bërë prej dispozitave të All-llahut, e ju prej tyre keni dobi, andaj përmendie emrin e All-llahut duke qenë ato (të përgatitura për therrje) në këmbë, e kur të shtrihen ato në tokë (dhe t’u dalë shpirti), hani prej tyre dhe ushqeni nevojtarin dhe atë që lyp. Ashtu, ato ua vëmë në shërbimin tuaj që juu të jeni mirënjohës. 37. te All-llahu nuk arrin as mishi as gjaku i tyre, por te Ai arin bindja e juaj. Ai ashtu ua nënshtroi ato juve që ta madhëroni All-llahu për udhëzimet që ua bëri. Bamirësëve merru myzhde. 38. All-llahu largon dëmet e idhujtarëve ndaj atyre që besuan, se All-llahu nuk e do asnjë tradhtarë e bukëpërmbystë. 39. Atyre që po sulmohen me luftë, u është dhënë leje të luftojnë, për shkak se u është bërë padrejtë, e All-llahu ka fuqi për t’u ndihmuar atyre (muslimanëve). 40. (U lejuan të luftojnë) Ata, të cilët vetëm pse thanë: “All-llahu është Zoti ynë!” u dëbuan pa kurfarë të drejte. E sikur All-llahu të mos i zbrapste disa me disa të tjerë, do të rrënoheshin manastirët, kisha, havrat e edhe xhamitë që në to përmendet shumë emri i All-llahut. E All-llahu patjetër do ta ndihmojë atë që ndihmon rrugën e Tij, se All-llahu është shumë i fuqishëm dhe gjithnjë triumfues. 41, (Ai ndihmon) Ata të cilët kur Ne u mundësojmë vendosjen në tokë, e falin namazin, japin zeqatin, urdhërojnë për të mirë dhe largojnë prej të keqes. All-llahut i takon përfundimi i çështjeve. 42. Po edhe nëse të përgënjeshtrojnë ty, para tyre patën përgënjeshtruar edhe populli i Nuhut, Adi dhe Themudi. 43. Edhe populli i Ibrahimit dhe populli i Lutit. 44. Po edhe banorët e Medjenit. Qe përgënjeshtruar edhe Musai; e Unë jobesimtarëve u pata dhënë afat, më pastaj u dhashë dënim, e çfarë ishte ai dënim Imi? (Ua ndryshova gjendjen në të keq). 45. E sa fshatra që ishin zullumqarë i shkatërruam Ne, e ato janë të rrënuara mbi kulmet e tyre dhe sa bunarë kanë mbetur shkretë e sa pallate të larta! 46. A nuk udhëtuan ata nëpër tokë e të kenë zemra me të cilat do të kuptojnë, dhe veshë me të cilat do të dëgjojnë? pse në të vërtet sytë nuk verbërohen, por verbërohen zemrat në krahrorë. 47. Ata kërkojnë prej teje t’ua ngutësh dënimin, po All-llahu nuk e thyen premtimin e Vet, pse një ditë te Zoti yt është sa njëmijë vet, si llogaritni ju. 48. Shumë fshatra që ishin në rrugë të gabuar, Unë ua pata shtyrë dënimin në një kohë, e pastaj i zura me dënim dhe fundi i tyre është te Unë. 49. Thuaj: “O ju njerëz, unë jam për t’ua tërhequr haptazi vërejtjen. 50. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, do të kenë falje (të mëkateve), furnizim të begatshëm (në Xhenne). 51. Ndërsa, ata që u përpoqën t’i mposhtin argumentet Tona, të tillët janë banes të Xhehennemit. 52. Ne nuk dërguam para teje asnjë të dërguar (me shpallje) dhe asnjë pejgamber (të dërguar si vazhdues i shpalljes së mëparshme), e që, kur ai (i dërguari) dëshiroi diç, të mos ia pat hedhur në atë dëshirën e tij djalli, e All-llahu asgjëson atë që hedh djalli, dhe All-llahu fuqizon argumentet e Veta. All-llahu është shumë i dijshëm dhe me urtësi të madhe rregullon çështjet. 53. E për a bërë atë (dyshim) që djalli e hedh si sprovë për ata që në zemrat e tyre kanë dyshim (munafikët) dhe për ata, që i kanë të zemrat e shtangëta. S’ka dyshim se jobesimtarët janë në një armiqësi të pambarim. 54. E, edhe për ta vërtetuar të dijshmit se me të vërtetë ai (Kur’ani) është vërtetë prej zotit tënd dhe kështu t’i besojnë atij (Kur’anit) dhe (zemrat e tyre) të bindën ndaj tij. E All-llahu patjetër do t’i udhëzojë ata që besuan 9përqafuan) në rrugë të drejtë. 55. Ata që nuk besuan janë vazhdimisht në dyshim për të (për Kur’anin), derisa t’u vijë kijameti befas ose t’u vijë dënimi i ditës së pafrytshme. 56. Atë ditë i tërë sundimi i takon vetëm All-llahut, Ai gjykon mes tyre, E sa u përket atyre që besuan dhe bënë vepra të mira, ata kanë kënaqësitë e tyre në xenete. 57. Ndërsa, ata që nuk besuan dhe përgënjeshtruan argumentet ona, të tillët kanë dënim me nënçmim. 58. E ata që për hir të All-llahut braktisën atdheun e tyre, (e duke luftuar) u vranë ose vdiçën, All-llahu do t’i shpërblej me shpërblimin më të mirë, e s’ka dyshim All-llahu është më i miri shpërblyes. 59. Ata do t’i vë në një vend ku do të jenë të kënaqur. All-llahu di më së miri (kush çka merion) dhe është shumë i butë. 60. Kjo është kështu! E kush ndëshkon tjetrin me të njejtën masë me të cilën ka qenë i ndëshkuar vetë, e pastaj atij përsëri i bëhet padrejtë, All-llahu do ta ndihmojë atë patjetër. All-llahu shlyen shumë të këqijat dhe falë mëkatet. 61. Këtë (ndihmë) e bën ngase All-llahu (fuqiplotë) është Ai që fut natën në ditë e ditën në natë (dke shkurtuar njërën e zgjatur tjetrën). All-llahu me të vërtetë dëgjon (thëniet) e sheh (punët). 62. Kjo ngase All-llahu është Ai i vërteti, dhe atë që lusin ata pos Tij është e kotë. All-llahu është vërtetë Ai i larti, i madhi. 63. A nuk e di se All-llahu e lëshoi shiun prej qiellit, e toka agon e gjelbëruar, vërtet, All-llahu është i kujdesshëm, mirënjohës. 64. Vetëm e Tij është çka ka në tokë, All-llahu është Ai që s’ka nevojë për asgjë, është i plotfuqishmi i falënderuari. 65. A nuk sheh se All-llahu nënshtroi çdo gjë që gjendet në tokë, për të mirën tuaj, Ai nënshtroi anijet që sipias dëshirës së Tij të lundrojnë në det. Ai mban qiellin të mos bjerë në tokë po nëse dëshiron Ai. S’ka dyshim se All-llahu është mirëbërës, mëshirues ndaj njerëzve. 66. Ai u dha jetën, u bën të vdisni, e pastaj ju ringjall. Vërtet, njeriu është përbuzës. 67. Secilit popull ne i dhamë ligj (fetar) që ata të veprojnë sipas tij, pra le të mos polemizojnë (popujt tjerë) me ty për këtë çështje (për çështjen e shtetit islam), e ti thirri te Zoti yt, se pa dyshim ti je në rrugë të drejtë. 68. E nëse ata të kundërshtojnë ty, ti thuaju: “All-llahu e di më së miri për këtë që ju po veproni. 69. All-llahu do të gjykojë mes jush në ditën e kijametit për atë që kundërshtoheshit. 70. A nuk e ke ditur se All-llahu di çka ekziston në qiell e në tokë, e tërë ajo është e shënuar në libër, ajo për All-llahun është shumë lehtë. 71. Ata (idhujtarët) adhurojnë në vend të All-llahut (idhuj) për të cilët nuk u ka ardhur kurrfarë fakti dhe nuk kanë dije, pra për idhujtarët nuk ka ndonjë ndihmëtar. 72. E kur u lexohen atyre ajetet tona të qarta, në fytyrat e atyre që nk besuan u vëren urrejtje. Gati u vërsulen atyre që ua lexojnë ajetet tona. Thuaj: “A t’u tregoj për një më të keqe se kjo?” Zjarri, të cilin All-llahu e caktoi për ata që nuk besuan”. Sa i keq është ai vend ku do të shkojnë. 73. O ju njerëz, ja një shembull veni veshin pra: Vërtet ata që po i adhuroni në vend të All-llahut, ata nuk mund të krijojnë asnjë mizë, edhe nëse tubohen të gjithë për të, e po ashtu, nëse miza ua rrëmben atyre ndonjë send, ata nuk do të mund ta shpëtojnë atë prej saj. I dobët është edhe lutësi edhe i luturi. 74. Ata nuk madhëruan All-llahun me madhërinë e Tij të vërtetë, që meriton, All-llahu është ifuqishëm, ngadhnjyes. 75. All-llahu zgjedh të dërguar prej egjëjve dhe prej njerëzve, All-llahu dëgjon e sheh. 76. Ai e di atë që punuan më parë dhe atë që do të punojnë më vonë ata, dhe të gjitha çështjet i kthehen vetëm All-llahut. 77. O ju që besuat, falni namazin me ruku e sexhde dhe vetëm Zotin tuaj adhuronie. Bëni punë të mira (të dobishme), se do të gjeni shpëtim. 78. Luftoni me një luftë të denjë për hir të All-llahut, se Ai ju zgjodhi ju (ju përcaktoi për të luftuar për rrugën e TIj) dhe nuk ju obligoi në fe me ndonjë vështirësi, në fenë e babait tuaj, Ibrahimit. Ai edhe më parë, e edhe ky (Kur’ani) ju quajti myslimanë, për të qenë i dërguari ëshmitarë juaji dhe për të qenë ju dëshmitarë ndaj njerëzve, pra falni rregullisht namazin, jepni zeqatin, përmbahuni me All-llahun se Ai është ndihmëtari juaj. Sa mbrojtës i mirë dhe sa ndihmëtarë i madh që është. [[Category:Kur'ani]] 1872 4695 2006-08-14T11:11:32Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Është e sigurtë se kanë shpëtuar besimtarët: 2. ata të cilët janë të përulur dhe janë të kujdesshëm gjatë faljes së namazit, 3. dhe ata të cilët i shmangën të kotës (fjalë a punë), 4. dhe ata të cilët rregullisht japin zeqatin, 5. dhe ata të cilët e ruajnë nderin e vet (sa i përket jetës intime), 6. me përjashtim ndaj grave të veta (me kurorë) dhe ndaj atyre (robreshave) që i kanë në pronësinë e vet, për të cilat nuk janë të qortuara, 7. e kush kërkon përtej tyre (dëfrim nga të ndaluarat), të tillët janë ata që e kanë shkelë normat e caktuara, 8. dhe ata të cilët me kujdes i ruajnë ato që u janë besuar (sende ose fjalë), e ruajnë edhe premtimin e dhënë, 9. dhe ata të cilët i kushtojnë kujdes kohës së namazit të tyre. 10. Të tillët janë mu ata trashëgimtarët, 11. të cilët e trashëgojnë Firdewsin, aty janë përgjithmonë. 12. Për All-llahun, Ne krijuam njeriun prej një ajke (lëngu), e një balte. 13. Pastaj atë (ajkë - baltë) e bëmë (e shëndrruam) pikë uji (farë) në një vend të sigurtë. 14. Më pas, atë pikë uji e bëmë copë gjaku, e atë gjak të ngurtë e bëmë copë mishi, e atë copë mishi e shndërruam në eshtra, dhe eshtrave ua veshëm mishin, pastaj atë e bëmë krijesë tjetër (me shpirt). I lartë është All-llahu, më i miri Krijues! 15. Mandej, pas kësaj (krijese) ju do të vdisni. 16. E në ditën e kijametit ringjalleni. 17. Ne krijuam mbi ju shtatë palë (qiej) dhe nuk jemi të pakujdesshëm ndaj asaj që krijuam. 18. Ne lëshaum me masë ujë nga qielli dhe atë e përqëndrojmë në tokë. Po Ne kemi mundësi edhe ta humbim ate (ujin). 19. Dhe me anën e tij Ne mundësuam pë ju kopshte hurmash e rrushi, që në to keni shumë pemë dhe hani prej tyre. 20. Dhe (krijuam) trupa drunjsh që mbijnë në kodrën Sina e që japin vajëra dhe mëlmesa për ngrënësit. 21. Ju ede nga kafshët keni një mësim, ngase ju freskojmë me lëng prej barqeve të tyre dhe keni shimë dobi prej tyre, e edhe prej tyre ushqeheni. 22. Dhe mbi to e anije bartni (hypni). 23. Ne e patëm dërguar Nuhun te populli i tij, e tha: “O populli im, adhuronie vetëm All-llahun, se nuk ka zot tjetër pos tij; a nuk i frikësoheni (dënimit)?” 24. E paria e atij populli që nuk besuan thanë: “Ky nuk është tjetër pos njeri sikurse edhe ju, po dëshiron të jetë më i latrë se ju. Po të dëshironte All-llahu do të dërgonte engjëj; ne një gjë të tillë nuk e kemi dërguar as nga ta parët tanë!” 25. Ai nuk është tjetër pos një njeri i sëmurë mentalisht, andaj pritni (keni durim) edhe për një kohë. 26. Ai (Nuhu) tha: “Zoti im, më ndihmo për atë që më përgënjeshtrojnë. 27. Ne e i shpallëm: “Ndërto anijen nën mbikëqyrjen Tonë dhe sipas urdhërit Tonë, e kur të vijë urdhëri Ynë dhe të ashpërsohet gjendja atëherë ti hgarko në të prej secilit lloj nga një qift (palë), edhe familjen tënde, me përjashtim të atij ndaj të cilit ka marrë fund vendimi, kundër tij pra ti mos kërko (falje) prej Meje për ata janë të përmbytur. 28. E kur të vendosësh ti dhe kush është më ty në anije, atëherë thuaj: “Falënderuar qoftë All-llahu, i cili na shpëtoi prej popullit të prishur!” 29. Dhe thuaj: “Zoti im, më zbarko në një vend të bekuar, e Ti je më i miri i atyre që bëjnë vendosjen!” 30. Nuk ka dyshim se në këto (ngjarje të popujve) ekzistojnë fakte bindëse. Në të vërtetë Ne i vëmë në sprovë. 31. Mandej pas tyre Ne ei sollëm popull tjetër. 32. Edhe atyre u dërguam pejgamber mga mesi i tyre (që u tha): “Adhuronie All-llahun, ju nuk keni zot tjetër pos Tij, a nuk frikësoheni!” 33. Edhe paria nga populli i tij e cila nuk besoi dhe e mohoi jetën tjetër dhe të cilëve Ne u patëm mundësuar rehati e begati në jetën e kësaj bote, thanë: “Ky nuk është tjetër pos njeri sikurse edhe ju, ha ashtu si hani ju dhe pi ashtu si pini ju!” 34. E nëse i përuleni një njeriu që është si ju, vërtet, atëherë do të jeni të humbur e të mashtruar. 35. Mos vallë ai po ju premton se pasi që të vdisni, të bëheni dhe e eshtra (të kalbur), do të nxirreni të gjallë?” 36. Sa larg është sëndërtimi i asaj që premtoheni. 37. Nuk ka tjetër, pos jetës sonë të kësaj bote, vdesim, lindim dhe nuk do të ringjallemi! 38. E ai (Hudi(nuk është tjetër pos njeri që trillon gënjeshtra ndaj All-llahut, po ne nuk i besojmë atij. 39. Ai (Hudi) tha “Zoti im, më ndihmo se ata po më përgënjeshtrojnë!” 40. E Ai (Zoti) tha: “Së shpejti do të dëshprohen ata”. 41. Atëherë me të drejtë ata i zuri ushtima (dënimi) dhe ashtu i bëmë sikur me qenë hedhurina (mebturina). Larg qoftë prej mëshirës së Zotit populli zullumqarë. 42. Mandej pas tyre Ne sollëm brezni të reja. 43. Asnjë nga popujt (e shkatërruar) nuk mundi ta shpejtojë e as ta vonojë afatin e caktuar. 44. Ne më pas dërguam pejganberët tanë një pas një, mirëpo, çdo herë që një popull i erdhi i dërguari i vet, ata e përgënjeshtruan atë, prandaj Ne i përcollëm ata (me dënim) njein pas tjetrit dhe i bëmë që të përmenden në tregime. I shkatërruar qoftë populli që nuk beson! 45. Më pas Ne dërguam Musain dhe vëllain e tuh Harunin me mrekulli dhe argumente tona të qarta, 46. te faraoni dhe rrethi i tij, po ata u treguan kryelartë, sepse ishin popull mendjemadh. 47. Dhe thanë: “Si t’u besojmë dy njerëzve që janë si ne, kur populli i tyre është në shërbim tonë?” 48. Kështu, ata i përgënjeshruan që të dy, andaj me të drejtë i shkatërruam. 49. Ne Musait i dhamë librin (pas shkatërrimit të faraonit) në mënyrë që ata (populli israilit) të gjejnë rrugën e drejtë. 50. Edhe të birin e Merjemes dhe nënën e tij i paraq itëm si argumente (mrekulli) dhe ivendodëm që të dy në një rrafshnaltë dhe më ujë rrjedhës. 51. (ne u patë thënë): “O ju të dërguar, hani atë që është e lejuar dhe mirë dhe bëni vepra të mira se Unë e di atë që ju veproni. 52. Kjo feja juaj është e vetmja fe e Unë jam Zoti juaj, runju dënimit Tim. 53. E ata më vonë u ndanë në grupe sipas çështjes së fesë dhe secili grup krenohej me atë që kishte përvehtësuar për vete. 54. Andaj, ti (Muhammed) lëri ata edhe një kohë në atë mashtrimin e tyre. 55. A mos mendojnë ata se me atë që jemi duke udhënë atyre nga pasuria dhe fëmijët, 56. Nxitojmë t’u ofrojmë atyre të mirat? Jo, kurrsesi, por ata nuk janë kah e kuptojnë. 57. Vërtet, ata të cilët ndaj madhërisë së Zotit të tyre kanë frikë. 58. ata, të cilët u besojnë argumenteve të Zotit të vet, 59. dhe ata, të cilët nuk i përshkruajnë shok Zotit të vet, 60. dhe,ata të cilët japin (sadaka-zeqatë) nga ajo që u është dhënë, pse dinë se do të kthehen te Zoti i tyre, andaj zemrat e tyre i kanë të frikësuara, 61. Të tillët janë duke nxituar drejt të mirave dhe të parët do t’i arrijnë ato. 62. Ne nuk e obligojmë asnjë njeri përtej mundësive të tij dhe te Ne është libri (i shënive) që shënon saktësisht (veprat) dhe atyre nuk u bëhet padrejtë. 63. Por zemrat e tyre (mohuasve) janë të verbëruara nga ky(libër), e përveç kësaj, ata vazhdojnë të bëjnë vepra të këqia. 64. Ndërkaq, kur t’i kapim me dënim ata qëë kanë çuar jetë të shfrenuar, atëherë ata me britmë bëjnë lutje (duke kërkuar mdihmë). 65. Mos e ngritni zërin tash, se ju nuk e keni ndihmën Tonë! 66. Sepse, juve u lexoheshin ajatet e Mia, e ju zbrapseshit. 67. Si arogant ndaj tij (ndaj Kur’anit, ose ndaj Qabës), e me fyerje kundër tij natën bisedoshit. 68. A nuk menduan ata thellë fjalën (Kur’anin), apo mos u erdhi atyre diçka, që të parëve të tyre të lashtë nuk u pat ardhur, 69. apo mos nuk e nnjohin të dërguarin e vet (Muhammedin), prandaj ata e refuzojnë atë? 70. Apo mos thanë për të se është i çmendur? Jo, por ai ka ardhur me të vërtetën, e shumica e tyre e urren të vërteën. 71. E sikur të përputhej e vërteta me dëshirat e tyre, do të shkatërroheshin qiejt e toka dhe çdo gjë që gjendet në to. E megjithatë që Ne atyre u sollëm (me këtë Kur’an)famën e tyre, ata u zbrapsën ndaj përkujtimit të vet. 72. A mos u kërkon ti atyre ndonjë shpërblim? Po shpërblimi i Zotit tënd është më i miri, pse Ai është furnizues më i mirë. 73. ç’është e vërteta, ti i fton ata në rrugë të drejtë. 74. Po ata që nuk e besojnë botën tjetër, i shmangen rrugës së drejtë. 75. Edhe sikur t’i mëshironim ata (idhujtarët) dhe t’ua kishim larguar fatkeqësitë, at do të vazhdonin të zhyteshin në zhgënjimin e tyre. 76. Ne i sprovuam at me dënim, po ata nuk iu përulën Zotit të tyre e as nuk iu drejtuan me lutje. 77. Deri sa t’ua gapim një derë dënimi tëashpër, atëherë ata do të mbesin aty me shpresa të humbura. 78. Ai është që ua krijoi të dëgjuarit, të parit dhe të kuptuarit e juaj; sa pak jeni mirënjohës. 79. Dhe Ai është që ju krijoi ju në tokë dhe vetëm te Ai do të tuboheni. 80. Dhe Ai është që jep jetë dhe vdekje dhe vetëm Ai bën ndryshimine natës e të ditës; si nuk e kuptoni? 81. Por ja ata flasin, ashtu si flasin ata para tyre. 82. Ata thanë: “Pasi të vdesim e të bëhemi dhe e eshtra të kalbur, a do të ringjallemi? 83. Kjo na është premtuar ne edhe prindërve tanë më parë, po kjo nuk është gjë tjetër pos një mit i lashtë! 84. Thuaj: “E kujt është toka dhe çdo gjë që ka në të, nëse jeni që e dini?” 85. Ata do të thonë: “E All-llahut”. Atëherë thuaju: “Përse pra nuk mendoni?” 86. Thuaj: “Kush është Zoti i shtatë qiejve dhe Zot i Arshit të madh?” 87. Ata do të thonë: “All-llahu!” Thuaju: “E pse nuk frikësoheni pra?” 88. Thuaj: “Në dorën e kujt është i tërë pushteti i çdo sendi, dh Ai është që mbron (kë të do), e që prej Atij nuk mund të ketë të mbrijtur; nëse jeni që e dini?” 89. Ata do të thonë: “Në dorë të All-llahut!” Thuaj: “E si mashtroheni pra?” 90. Por jo, Ne ua sollëm atyre të vërteën, e megjithatë, ata jetojnë me gënjeshtra (duke adhuruar idhuj). 91. All-llahu nuk ka marrë për veten kurrfarë fëmijë (as engjëjt,e as nga njerëzit), nuk ka me Të ndonjë zot tjetër, pse (sikur të kishte zot tjetër), atëherë secili zot do të veçohej me atë që ka krijuar, dhe do të dominonte njëri mbi tjetrin! I lartë, i pastër është All-llahu nga ato që i përshkruajnë. 92. Ai e di të fshehtën e të dukshmën, Ai është larg atyre që atë i shoqërojnë. 93. Thuaj: “Zoti im, po që se patjetër do të më tregosh atë (dënim) që ua premtove atyre?” 94. Zoti im, mos mëfut pra, mua te ai popull zullumqar!” 95. Në të vërtetë, Ne kemi fuqi të tregojmë ty atë që u kemi premtuar atyre. 96. Ti të keqen kthe me të mirën. Ne e dimë më së miri atë që shpifin ata. 97. Dhe thuaj: “O Zot im, unë mbrohem me Ty prej cytjeve të djajve!” 98. Dhe mbëhtetem te Ti që ata të mos më afrohen!” 99. E kur ndonjërit prej tyre i vjen vdekja, ai thotë: “O Zoti im, më kthe, 100. që të bëj vepra të mira e të kompensoj atë që lëshova!” Kurrsesi, (Kthim nuk ka) e kjo është vetëm fjalë që thotë ai, e ata kanë para tyre një perde (distancë periodike) der në ditën kur ringjallen. 101. E kur i fryhet surit (herën e dytë), atëherë, në atë ditë nuk do të ketë lidhje familiare mes tyre e as që do të pyes kush për njëri-tjetrin. 102. E kujt i peshojnë më rëndë peshojat (veprate mira), ata jamë të shpëtuarit. 103. Ndërsa, atyre që u peshojnë lehtë, peshojat (veprat e mira), ata janë që humben vetveten dhe janë në Xhehennem përgjithmonë. 104. Zjarri do t’ua djegë atyre fytyrat dhe do të duken shumë të shëmtuar brenda tij. 105. (atyre u thuhet): A nuk u janë lexuar juve ajete e Mia; e ju nuk i besuat ato? 106. Ata thonë: “O Zoti ynë, ne na patën mundur të këqiat (u dhamë pas epsheve të dynjasë) dhe si të tillë ishim popull i humbur! 107. Zoti ynë, na nxjerr prej tij, e nëse gabojmë përsëri,atëherë vërtet, jemi mizor!” 108. Ai thotë: “Heshtni aty e mos më folni!” 109. Pse një grup prej robëve të Mi thanë: “O Zoti ynë, ne besuam, prandaj na falë dhe na mëshiro, se Ti je më i miri i mëshiruesve!” 110. E ju i patët tallur ata, sa që ajo tallje bëri që të harronin përkujtimin ndaj Meje, madje edhe qeshnit me ta. 111. E Unë sot i shpërbleva ata për atë që ishin të durueshëm atë janë fitimtarët. 112. Ai thotë: “E sa vjet keni kaluar në tokë?” 113. Ata thonë: “Kemi qëndruar një ditë ose një pjesë të ditës, pyeti ata që dinë numërimin!” 114. Ai thotë: “Mirë e keni, sikur ta dishit njëmend pak keni qëndruar!” 115. A menduat se Ne u krijuam kot dhe se nuk do ktheheni ju te Ne? 116. I lartë është All-llahu, Sunduesi i vërtet, nuk ka zot tjetër pos Tij, Zot i Arshit bujar. 117. E kush adhuron me All-llahun edhe ndonjë zot tjetër, për të cilin nuk ka kurrëfarë fakti, përgjegjësia e tij është para Zotit të vet, e mohuesit nuk do të shpëtojnë. 118. E ti thuaj: “O Zoti im, më fal e më mëshiro, se Ti je me Mëshiruesi i mëshiruesve!” [[Category:Kur'ani]] 1873 4698 2006-08-14T11:14:04Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. (Kjo është) Kaptinë të cilin Ne e shpallëm dhe Ne e bëmë detyrim të domosdoshëm (zbatimin e dipozitave që theksohen në të) dhe Ne parashtruam në të argumente të qarta në mënyrë që të merrni mësim. 2. (dispozitë obliguese është që) Laviren dhe lavirin t’i rrahni, secilit prej tyre me nga njëqind të rëna, dhe në zbatimin e dipozitave të All-llahut mos u tregoni zemërbutë ndaj atyre dyve, nëse jeni që besoni All-llahut dhe botës tjetër. E gjatë zbatimit të ndëshkimit ndaj tyre, le të jenë të pranishëm një nmër besimtarësh. 3. Laviri nuk do të duhej të martohej me tjetërkë, pos me ndonjë lavire ose idhujtare, e lavirja me të nuk do të duhen të martohej kush pos ndonjë lavir o idhujtarë. Ajo (kurvëria ose martesa më të) është e ndaluar për besimtarët. 4. Edhe ata të cilët bëjnë shpifje për gratë e ndershme dhe nuk sjellin katër dëshmitarë, t’i rrahni ata me nga tetëdhjetë të rëna dhe atyre mos u pranoni dëshminë më kurrë. të tillët janë të pabesueshëm. 5. Me përjashtim të atyre që më vonë pendohen dhe përmirësohen, vërtet All-llahu është që shumë falë e mëshiron. 6. Ndërsa ata të cilët shpifin për gra të veta dhe nuk kanë dëshmitarë tjetër përveç vetes Dëshmimi i çdonjërit prej tyre është: të betohen katër herë në All-llahun se ai e thotë të vërtetën. 7. E pesta (herë e betimit) është: mallkimi i All-llahut qoftë mbi të, nëse gënjen. 8. E nga ajo (gruaja e shpifur) largohet dënimi, nëse katër herë betohet në All-llahun se ai (shpifësi) gënjen. 9. E pesta herë e betimit të jetë që ta godis hidhërimi i All-llahut, atë (gruan) nëse ai, ka qenë i vërtetë. 10. Dhe sikur të mos ishte dhurata dhe mëshira e All-llahut ndaj jush (ju do të mbarojshit). Pa dyshim Alahu pranon pendimin është i gjithëdijshëm. 11. S’ka dyshim se ata që trilluan shpifjen, janë një grup prej jush. Ju mos e mrrni atë si ndonjë dëm për ju, përkundrazi, ajo do të jetë në dobinë tuaj. Secilit prej tyre do t’i takojë dënimi sipas pjesëmarrjes në mëkat, e atij prej tyre që e barti pjesën e madhe (të shpifjes) i takon dënim i madh. 12. E përse kur e dëgjuan atë (shpifje) besimtarët dhe besimtaret të mos mendinin të mirën si për vete dhe të thonin: “Kjo është shpifje e qartë?!” 13. Përse ata nuk i sollën katër dëshmitarë për këtë? E derisa nuk sollën dëshmitarë, ata pra te All-llahu janë mu gënjeshtarët. 14. E sikur të mos ishte mëshira e All-llahut dhe mirësia e Tij ndaj jush, në këtë dhe në botën tjetër, ju do t’ju kapte dënim shumë i madh për shkak të asaj në të cilën u hudhët. 15. Kur ju atë (shpifjen) e përcollët me gjuhën tuaj dhe për atë që nuk kishit kurrfarë dije folëshit duke menduar se ajo ishe imtëssi e parëndësishme, ndërsa te All-llahu ajo është e madhe. 16. E përse, kur e dëgjuat atë, nuk thatë: “Ne nuk na takon të flasim për këtë. I lartë je Ti, kjo është shpifje e madhe!” 17. All-llahu ju këshillon që një e tillë të mos përsëriet kurrë, nëse jeni besimtarë të denjë. 18. All-llahu sqaron për ju argumentet, sepse Ai është i dijshëm e i urtë. 19. Ata, të cilët dëshirojnë që te besimtarët të përhapet amoraliteti, ata i pret dënim i dhembshëm në këtë dhe në botën tjetër. All-llahu di (të fshehtat) e ju nuk e dini. 20. Sikur të mos ishte mirësia e All-llahut ndaj jush dhe mëshira e Tij, (do ta përjetoshit menjëherë dënimin), po All-llahu është shumë i butë, i mëshirshëm. 21. O ju që besuat, mo s shkoni gjurmëve të djallit, pse kush ndjek gjurmët e djallit ai urdhëron për të shëmtuara e të irituara, e sikur të mos ishte mirësia e All-llahut ndaj jush dhe mëshira e Tij, askush prej jush nuk do të pastrohej më kurrë (prej mëkatesh), por All-llahu e pastron atë që do Ai. All-llahu dëgjon e di. 22. Të ndershmit dhe të pasurit nga ju, të mos betohen se nuk do t’u jain t afërmve, të varfërve dhe atyre që pr hir të All-llahut lanë vendlindje e tyre, po le t’ua falin (gabimin) dhe mos t’ua zënë për të madhe. A nukdëshironi që All-llahu t’u falë. All-llahu falë dhe mëshiron shumë. 23. Vërtet, ata që akuzojnë gratë e ndershme, besimtare të pafajshme, janë të mallkuar në këtë botë dhe në botën tjetër dhe ata i pret një dënimshumë i madh. 24. Në atë ditë kur dëshmojnë kundër tyre gjuhët e tyre, duart e tyre dhe këmbët e tyre për atë që ata kanë punuar. 25. Atë ditë All-llahu ua plotëson shpërblimin e merituar, e ata e dinë se All-llahu është Ai i vërteti, i qarta në drejtësi. 26. Të këqiat (fra ose fjalë) janë për të këqinjtë edhe të këqinjtë janë për të këqijat, ndërsa të ndershmet janë për të ndershmit edhe të ndershmit janë për të ndershmet. Ata janë të pafajshëm nga ajo që u thotë atyre. Ata kanë falje të madhe dhe furnizimtë begatshëm. 27. O ju që besuat, mos hyni në shtëpi të huaja pa kërkuar leje dhe pa përshëndetur njerëzit e saj. Kjo është më mirë për ju në mënyrë që merri mësim. 28. Po nëse nuk gjeni aty asnjë, atëherë mos hyni në to derisa t’u jepet leja, e nëse u thuhet kthehuni, ju pra kthenu. Kjo është më e ndershme për ju. All-llahu di çdo gjë që veproni ju. 29. Nuk është për ju ndonjë mëkat, nëse hyni në shtëpi të pabanuara, e që në to keni ndonjë përfitim. All-llahu e di atë që e shfaqni haptas dhe atë që e mbani fshehtë. 30. Thuaju besimtarëve të ndalin shikimet (prej haramit), të ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre se kjo është më e pastër për ta. All-llahu është i njohur hollësisht për atë që bëjnë ata. 31. Thuaju edhe besimtareve të ndalin shikimet e tyre, të ruajnë pjesët e turpshme të trupit të tyre. të mos zbulojnë stolitë e tyre përveç atyre që janë të dukshme, le të vejnë shamitë mbi krahrorin e tyre dhe të mos ua tregojnë bukuritë e tyre askujt përveç burrave të vet, babajve të vet ose babajve të burrave të vet, djemve të vet ose djemve të burrave të vet, vëllazërve të vet ose djemve të vëllezërve të vet, apo djemve të motrave të veta, ose grave të tyre (që u përmenden) dhe robreshave, të cilat i kanë në pronësinë e tyre, ose shërbetoreve nga medhkujt të cilët nuk ndiejnë nevojë pë femrat ose fëmijët nuk i kanë të pjekur për gra. Le të mos kërcasin me këmbët e tyre për të mos zbuluar fshehtsinë nga stolitë e tyre. Pendohuni të gjithë te All-llahu, o besimtarë, në mënyrë që të gjeni shpëtim. 32. Dhe marotoni të pamartuarat (të pamartuarit) edhe robërit e robëreshat tuaja që janë të ndershëm e të ndershme. Nëse janë të varfër, All-llahu i begaton nga mirësitë e Tij, All-llahu është bujar i madh, i gjithdijshëm. 33. E ata që nuk kanë mundësi martese, le të përmbahen derisa All-llahu t’i begatojë me të mirat e veta. E ata që i keni në pronësinë tuaj dhe kërkojnë prej jush t’i lironi në bazë të kompenzimit, atëherë ua bëni këtë të mundshme me marrveshje, nëse e dini se janë të besueshëm dhe jepnu nga pasuria që u ka dhënë All-llahu juve. Mo i detyroni robreshat tuaja të bëjnë imoralitet, e për shkak të ndonjë fitimi të kësaj bote, derisa ato dëshirojnë të jenë të pastra. E kush i detyron me dhunë të bëjnë atë, All-llahu i falë ato pas atij detyrimi. All-llahu falë dhe është mëshirues. 34. Ne u kemi shpallë juve argumente të qarta dhe shembuj nga ata që ishin para jush, e edhe kështu për të ruajturit. 35. All-llahu është dritë (ndiçues, udhëzues) i qiejve e i tokës. Shembulli i dritës së Tij i gjason kandilit të vendosur në një zgavër të errët. Kandili gjendet brenda një qelqi si të ishte yll flakërus e që ndizet prej (vajit të) një druri të bekuar, prej ullirit që nuk mund të quhet as i lidjes e as i perëndimit, e vaji i tij ndriçon pothuajsse edhe pa e prekur zjarri. Dritë mbi dritë. All-llahu udhëzon kah drita e Vet atë që do Ai. All-llahu sjell shembuj për njerëzit. All-llahu çdo gjë di shumë mirë. 36. (ajo dritë) Është në shtëpitë (xhamitë) që All-llahu lejoi të ngriten, e që në to të përmendet emri i Tij, t’i bëhet lutje Atij mëngjes e mbrëmje. 37. Ata janë njerëz që nuk i pengon as tregëtia e largët e as shitblerja në vend për ta përmendur All-llahun, për ta falur namazin dhe ta dhënë zeqatin, ata i frikësohen një dite kur do të tronditen zemrat dhe shikimet. 38. (ata i luten) që Allhu t’i shpërblejë më së miri për atë që punuan dhe për t’ua shtuar të mirat nga Ai. All-llahu e dhuron pa masë atë që do. 39. E veprat e atyre që nuk besuan janë si valët (nga rrezet e diellit) në një rrafshinë ku i etshmi mendon se është ujë derisa kur t’i afrohet atij nuk gjen asgjë, por aty e gjen All-llahun dhe ai do t’ia japë llogarinë e tij. Alahu është i shpejtë në llogaritje. 40. Ose (veprat e tyre) janë si errësirat në det të thellë të cilin e mbulojnë valët mbi valë dhe mbi ato retë e dendura, pra, errësira njëra mbi tjetrën sa që nuk mund ta shohë ai as dorën e vet. Atij të cilit All-llahu nuk jep dritë, ai nuk ka për të pasur dritë. 41. A nuk e di për All-llahun se Atij i lutet kush është në qiej e tokë, madje edhe shpezët krahhapura. Të gjithë e dinë dhe janë të udhëzuara në lutje ndaj Tij dhe për madhërimin e Tij. All-llahu e di ç’punojnë ata. 42. Vetëm i All-llahut është i tërë sundimi i qiejve e i tokës dhe vetëm te Ai është e ardhmja. 43. A nuk e ke parë se si All-llahu drejton retë, pastaj i bashkon, i bënë grumbull ato dhe atëherë e sheh shiun se si rrjedh prej tyre. Ai lëshon prej së larti, nga retë e mëdha si kodra breshër dhe me te goditë këdo, e ia largon atij që do. Shkëlqimi i vetëtimës së dritës së resë gati ses’të merr të të parit. 44. All-llahu bënë rrotullimin e natës e të ditës dhe në të gjitha këto ka fakte për ata që kanë të parit të shëndoshë. 45. All-llahu krijoi secilën gjallesë prej uji, e prej tyre ka që ecin rrëshqitas në barkun e vet, ka që ecin në të dy këmbët e edhe asosh që ecin në të katër këmbët. All-llahu krijon çka të dojë, pse vërtet All-llahu ka mundësi për çdo gjë. 46. Ne kemi shpallur argumente të qarta, e All-llahu vë në rrugën e drejtë atë që do. 47. Ata (hipokritët) thonë: “Ne i kemi besuar All-llahut, të dërguarit të Tij, dhe u jemi bindur. Por pas asaj një grup prej tyre zbrapsën. Të tillët nuk janë besimtarë. 48. E kur thirrën që ndërmjet tyre të gjykojë All-llahu dhe i dërguari i tij, një grup prej tyre nuk i përgjigjen asaj. 49. Po nëse është që e drejta u takon atyre (në atë gjykim), ata i shkojnë atij të bindur e me respekt. 50. A thua janë të sëmurë në zemrat e tyre apo mos dyshojnë (në të dërguarin) ose mos frikësohen se All-llahu dhe i dërguari i Tij do të gjykojë padrejtë kundër tyre? Por jo, ata vet janë zullumqarë. 51. Kur thirrën besimtarët për gjykim ndërmjet tyre te All-llahu dhe te i dërguari i Tij, e vetmja fjalë e tyre është të thonë: “Dëgjuam dhe respektuam!” Të tillët janë ata të shpëtuarit. 52. Kush respekton All-llahun dhe të dërguarin e Tij, ia ka frikën All-llahut dhe i përmbahet udhëzimit të TIj, të tillët janë ata që do të arrijnë atë që dëshirojnë. 53. Ata (hipokritët) betohen me një betim të fortë në All-llahun se sikur t’i urdhëroshe ti, ata gjithsesi do të dilnin në (për në luftë). Thuaj: “Mos u betoni” Bindja është ditur, (ju vetëm me gojë thoni e jo me zemër). S’ka dyshim, All-llahu hollësisht di çka vepron. 54. Thuaj: “Respektone All-llahun, respektone të dërguarin!” Nëse ata refuzojnë, atëherë atij i takon përgjegjësia me çka është i ngarkuar ndërsa juve përgjegjësia me çka jeni ngarkuar, nëse i bindeni atij, atëherë keni gjetur të vërtetën . I dërguari ka obligim vetëm komunikimin e qartë. 55. Atyre nga mesi juaj të cilët besuan dhë bënë vepra të mira All-llahu u premtoi se do t’i bëjë zotërues në atë tokë ashtu si pat bërë zotërues ata që ishin para tyre dhe fenë të cilën Ai e pëlqeu për ta, do ta forcojë, e në vend të frikës Ai do t’u dhurojë siguri. Ata më adhurojnë Mua e nuk më shoqërojnë asgjë. E kush edhe pas kësaj mohon, të tillë janë ata më të prishurit. 56. Falni rregulisht namazin, jepni zeqatin dhe respektoni të dërguarin në mënyrë që të mëshiroheni. 57. Kurrsesi mos mendo se janë të pathyrshëm në këtë jetë ata që nuk besuan. Vendi tyre është zjarri e sa përfundim i keq është ai. 58. O ju të cilët besuat, ata të cilët i keni në pronësinë tuaj (shërbëtorët) dhe ata që nuk kanë arritur moshën e pjekurisë, duhet të kërkojnë leje prej jush (për të hyrë te ju në tri kohë: para namazit të sabahut, në kohën e drekës kur i hiqni rrobat tuaja (për të pushuar) dhe pas namazit të jacisë, që të tria këto kohë janë kur ju jeni të veshur. Pos atyre tri kohëve nuk është mëkat as për ju as për ata, të vizitoni njëri-tjerin. Kështu All-llahu ua sqaron argumentet e veta. All-llahu është i dijshëmi i urti. 59. E kur fëmijët tuaj ta arrijnë moshën epjekurisë, le të kërkojnë leje (për hyrje) ashtu si kërkuan ata para rteë. All-llahu ju shpjegon dipozitat e veta, sepse Ai di më së miri dhe është më i urti. 60. E gratë e moshuara, të cilat nuk dëshirojnë martesë më, nuk është mëkat ta heqin petkun mbulues të tyre, po duke mos qenë zbuluese të bukurive, megjithëqë më së miri është për to të jenë të përmbajtura. All-llahu dëgjon, di. 61. Nuk është mëkat për të verbërin, as të çalin, as për të sëmurin, as për ju vetë, ose nga shtëpitë e etërve tuaj, shtëpitë e nënave tuaja, në shtëpitë e vëllezërve e të motrave tuaja, ne shtëpitë e xhaxhallarëve, të hallave, të dajëve tuaj, në shtëpitë e tezeve tuaja ose të atyre që u janë besuar çelësat e tyre, ose (në shtëpitë) e miqve tuaj. Mund të hani bashkërisht ose veçmas, nuk është mëkat. Kur të hyni në ndonjë shtëpi përshëndetni (ata që janë në to) me një përsëndetje të caktuar nga All-llahu (me selamun alejkum) që është e bekuar dhe e këndëshme. Kështu All-llahu ua sqaron argumentet që t’i kuptoni. 62. Besimtarë janë ata që i besuan All-llahut dhe të dërguarit të Tij, dhe mur janë me të (të dërguarin) për ndonjë çështje të përbashkët (të rëndësishme), nuk largohen pa i kërkuar leje atij. S’ka dyshim se ata që kërkojnë leje prej teje, ata i besojnë All-llahut dhe të dërguarit të Tij. E kur të kërkojnë leje për ndonjë punë të tyre, lejo kë duash, e kërkoi falje All-llahut për ata , se vërtet, All-llahu falë shumë e ështëmëshirues. 63. Thirrjen e të dërguarit mos e konsideroni si thirrjen tuaj ndaj njëri-tjetrit. All-llahu i di ata që tërhiqen prej jush tinëzisht, prandaj, le të ruhen ata që kundërshtojnë rrugën e tij (të të dërguarit) se ata do t’i zë ndonjë telashe, ose do t’i godasë dënimi i idhët. 64. Veni re, se vetëm në pushtetin e All-llahut është çka ka në qiej dhe në tokë. Ai e di gjendjen tuaj (besimin apo hipokrizinë), e ditën kur i kthehen Atij, Ai do t’u kallëzojë atyre për atë që vepruan. All-llahu është i dijshëm për çdo send. [[Category:Kur'ani]] 1874 4701 2006-08-14T11:15:06Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Ai, që ia shpall Furkanin (Kur’anin, dallues të së vërtetës nga e pavërteta) robit të vet (Muhammedit) që të bëhet pejgamber i botes (këshillues), është i madhëruar. 2. Ai është që vetëm Atij i takon sundimi i qiejve dhe i tokës, Ai nuk ka as fëmijë e as nuk ka shok në sundimin e Tij. Ai krijoi çdo gjë, duke e përsosur në mënyrë të qartë e të matur. 3. Mirëpo, ata (idhujtarët) në vend të Tij adhuruan zota tjerë, të cilët nuk krijuan asgjë, sepse ata edhe vetë janë të krijuar. Ata nuk posedojnë për vetvete as dëm as dobi, ata nuk kanë në dorë as vdekje as jetë, e as ringjallje. 4. Dhe ata që nuk besuan, thinë: “Ky (Kur’ani) nuk është tjetër vetëm se gënjeshtër, që e trilloi ai (Muhammedi), të cilit indihmuan edhe njerëz tjerë. Pra ata (idhujtarët) bënë shtrembërim e shpifje”. 5. Edhe thanë: “(për Kur’anin) Janë legjenda të të parëve, që ai (Muhammedi) kërkoi t’i shkruhen ato, e i lexohen atij mëngjes e mbrëmje”. 6. Thuaj: “Atë e shpall Ai, që e di të fshehtën në qiej e në tokë, Ai është që falë shumë, është mëshirues”. 7. E ata thanë: “ç’është me këtë të dërguar, i cili ha ushqim dhe c nëpër tregje? ërse të mos i jetë dërguar një engjëll së bashku me te, e të jetë qortues?” 8. Ose atij t’i jepet ndonjë thesar, apo të ketë ndonjë kopsht nga i cili do të ushqehej? Horrat madje thonë: “Ju vetëm jeni duke e ndjekur një njeri që e ka zënë magjia!” 9. Shih se çfarë shembujsh të sjellin, andaj ata janë të humbur dhe nuk mund ta gjejmë rrugën e drejtë. 10. Është i madhëruar Ai, i cili po të dëshirojë mund të të japë ty edhe më mirë se ç’thonë ata, kopshte në të cilët rrjedhin lumenj, ku ka edhe pallate. 11. Por jo, ata përgënjeshtruan kiametin, e Ne për ata që nuk besojnë ditën e gjykimit kemi përgatitur zjarr të fortë. 12. Që posa të duket ai prej një vendi të largët, ata ia dëgjojnë atij vëlimin edhe kërhamzën e tij (Xhehennemit). 13. E kur të hudhen duarlidhur në një vend të ngushtë në të, atydo të kërkojnë shkatërrimin (vetëzhdkjen(. 14. Tash mos kërkoni vetëm njëherë shkatërrimin, por atë kërkonie shumëherë. 15. Thuaj: “A është më i mirë ai (zjarri i Xhehennemit), apo Xhenneti i përjetshëm, i cili u është premtuar si shpërblim dhe vend jetësimi të devotshëmve”. 16. e aty, atë ditë që e dëshirojnë do ta kenë përgjithmonë. Ky premtim i Zotit tënd ka qenë dashtë kërkuar. 17. Ditën kur Zoti do t’i tubonë ata, e edhe ata që adhuruan pos All-llahut dhe u thonë (zotave të adhuruar): “A i thirrët ju rbtë e Mi që t’u adhurojnë, apo ata vetë e humbën rrugën?” 18. Ata (idhujt) thonë: “Je i panevojshëm për rival, o i madhëruar! Neve nuk na takoi që përveç Teje të kemi ndonjë mbrojtës tjetër, por Ti u ke dhënë të mira atyre dhe të të parëve të tyre, që ishin njerëz të prishur s që harruan të përkujtojnë!” 19. Ja (All-llahu u thotë idhujtarëve), këta ju përgënjeshtruan për atë që thoni (se ishin zota), pra ju as nuk keni mundësi të shpëtoni as t’i ndihmoni (vetes). E cilido ë bën padrejtësi prej jush, Ne i japim atij të përjetojë një dënim të madh. 20. Ne para teje dërguam pejgamberë të tjerë, por edhe ata ishin të dërguar që kanë ngrënë ushqim, që kanë ecur e shetitur nëpër tregje. Ne bëm njërin prej jush sprovë për tjetrin se a do të jeni të durueshëm. E Zoti yt është Ai që sheh çdo gjë. 21. E ata që nuk e shpresojnë takimin Tonë, thanë: “Përse të mos na dërgohen neve engjëj, ose përse të mos shohim Zotin tonë ?” Ata tejçmuan lartë veten dhe u sollën me arrogancë. 22. Për kriminelët atë ditë kur i shohin engjëjt nuk ka gëzim, sepse ata (engjëjt) u thonë: “Është e ndaluar çdo e mirë (apo Xhenneti është haram për ju)!” 23. E Ne i kthehemi ndonjë vepre që e bënë ata dhe e bëjmë atë për hi e pluhur. 24. Atë ditë banuesit e Xhennetit do të kenë vend shumë të mirë dhe pushimore shumë të këndshme. 25. Dhe (përkujto) ditën kur do të çahet qielli me anën e një reje e lëshohen engjëjt në një mënyrë madhështore. 26. Atë ditë sundimi i vërtetë është i të Gjithëmëshirëshmit, e ajo ditë për jobesimtarët do të jetë ditë e vështirë. 27. Atë ditë zullumqari do t’i kafshojë duart eveta dhe do të thotë: “I mjeri unë, ta kisha marrë rrugën e Pejgamberit!” 28. O shkatërrimi im, ah të mos e kisha bërë filanin mik! 29. Në të vërteë, pasi e gjeta rrugën e drejë, ai më largoi mua prej asaj, e djalli është ai që njeriun e humb dhe e lë të vetmuar. 30. E i dërguari tha: “O Zot imi, vërtet, populli im e konsideroi këtë Kur’an si (diç) të hedhur!” 31. Shi kështu, Ne secilit pejgamber ia bëmë ndonjë armik prej jobesimtarëve, por mjfton që Zoti të jetë udhërrëfyes ndihmës yti. 32. E ata që nuk besuan thanë: “Përse të mos i ketë zbritur atij (Muhammedit) Kur’ani përnjëherë?” Ashtu (e zbritëm pjesë-pjesë) që me të të forcojmë zemrën tënde dhe Ne e sollëm atë ajet pas ajetit (dalëngadalë). 33. Dhe ata nuk të sjellin ndonjë shembull ty, e që Ne të mos ta tregojmë të vërtetën, duke të ofruar shpjegim të qartë e të plotë. 34. Ata do të tubohen, do të jenë të përmbysur me fytyrat e tyre në Xhehennem, të tillëve u përket vendi më i keq, ndaj ata janë më të humburit në rrugën e tyre. 35. Ne edhe Musait i patëm dhënë librin, e bashkuam me vëllain e vet, Harunin, që takeë si ndihmës. 36. U thamë: “Shkoni ju të dy te ai popull ë i përgënjeshtroi argumentet Tona!” E Ne pastaj i shkatërrruam ata shumë keq. 37. Ne e përmbytëm edhe popullin e Nuhut meqë ata të dërguarit i quajtën rrenacakë, e pët njerëzit, të cilët mendojnë, le të marrin mësim nga ata. E për mizorët Ne kemi përgaditur dënim të rëndë. 38. Edhe Adin, Themudin, banorët e Res-it dhe shumë gjenerata ndërmjet tyre (i shkatërruam). 39. E secilit prej tyre u patëm sjellë argumente, por të gjithë i rrënuam. 40. Ata (kurejshitët) kaluan buzë fshatit, i cili ishte gurëzuar me atë shiun (gurëzim prej së larti) e shëmtuar, po a nuk janë ata, të cilët e panë atë? Jo, nuk e vëhtruan, sepse ata ishin të tillë, të cilët nuk shpresonin në ringjallje. 41. E kur të shohin ty, nuk të çmojnë ndryshe, por vetëm në talje e thonë: “A ky është ai që All-llahu e dërgoi pejgamber?” 42. “Sikur ne të mos ishim të qëndrueshëm ndaj tyre, ai gati na pat zbrapsur prej zotave tanë!” e më vonë, kur ra shohin qartazi dënimin, do ta kuptojnë se kush ishtë më larg nga e vërteta. 43. A e ke parë ti atë që, që për zot e qmon epshin e vet, a mos do t’i bëhesh ti atij mbrojtës? 44. A mendon ti se shumica e tyre dëgjojnë pse kuptojnë? Ata nuk trajtohen ndryshe, por vetëm si kafshë, bile janë edhe më të humbur nga e vërteta. 45. A e sheh se si Zoti yt e zgjati (andej e këndej) hijen, e sikur të kishte dashur do ta linte në një vend, pastaj diellin e bëmë rrëfyes të saj. 46. Pastaj Ne e tërheqim pak nga pak. 47. E ai është që natën ua bëri petk, gjumin e pushim e ditën e bëri për gjallërim. 48. Edhe Ai është, që i lëshon erëra myzhde në prag të mëshirës së Tij (shiut) dhe Ne lëshuam prej qiellit ujë të pastër. 49. Që me të t’i japim jetë një toke të vdekur dhe t’u japim të pijnë atyre që i krijuam, kafshë e shumë njerëz. 50. Ne shumë herë ua përkujtuam atyre këto fakte që të mendojnë, por shumica e njerëzve nuk deshën tjetër pos refuzimit. 51. Sikur të kishim dashur Ne, do të dërgonim pejgamber në çdo vendbanim. 52. Po ti mos dëgjo jobesimtarët e luftoi ata me të (me Kur’an) 53. Ai la të lirë të bashkohen dy dete, ky (njëri) i pijshëm e i shijshëm, e ky (tjetri) i njelmët e i idhët, mes tyre bëri si të jetë ndonjë pendë, pritë që të mos përzihen. 54. Dhe Ai nga uji (fara) krijoi njeriun, dhe e bëri atë të ketë fis dhe të ketë miqësi. Zoti yt ka mundësi të jashtëzakonshme. 55. E ata në vend të All-llahut adhurojnë atë që nuk u sjell as dobi, as dëm atyre, po jobesimtari ndihmon atë që është kundër Zotit të vet. 56. E Ne nuk të dërguam ty për tjetër qëllim, por vetëm si përgëzues e si qortues. 57. Thuaj: “Unë për këtë nuk kërkoj shpërblim prej jush, por vetëm kush të dojë të marrë rrugën që e afron te Zoti i vet”. 58. Ti mbështetju Atij të përjetshmit që nuk vdes kurrë, madhëroje me lavdërimin që i takon Atij, Ai mjafton për njohje në hollësi të mëkateve të robve të vet. 59. Ai krijoi qiejt e tokën dhe gjithçka që gjendet në mës tyre brenda gjashtë ditësh, e pastaj mbizotëroi Arshin. Ai është Mëshiruesi. Për këtë pyete ndonjë shumë të dijshëm. 60. E kur u është thënë atyre: Bëni sezhde ndaj të madhërishmit, ata thanë: “E kush është Rrahmani - Mëshiruesi? A t’i bëjmë sexhde pse ti na urdhëron?” E kjo shtoi edhe më tepër largimin e tyre (nga feja). 61. I madhërishëm është Ai që krijoi yje në qiell dhe vendosi në të dritë (diell) e hënë që ndriçon. 62. Ai është që bëri natë e ditën zëvendsuese të njëra-tjetrës dhe për atë që dëshiron të mendojë apo të falënderojë, argument. 63. E robërit e Zotit janë ata që ecin nëpër tokë të qetë, e kur atyre me fjalë u drejtohen injorantët, ata thonë: “Paqe!” 64. Dhe që për hirë të Zotit të tyre natën e alojnë duke bërë sexhde dhe duke qëndruar në këmbë (falen). 65. Edhe ata që thonë: “Zoti ynë, largoje prej nesh vuajtjen e Xhehennemit, e s’ka dyshim se vuajtja në të është gjëja më e rëndë”. 66. Ai, vërtet është vendqëndrim i keq. 67. Edhe ata që kur shpenzojnë nuk e teprojnë e as nuk janë dorështrënguar, po mbajnë mesataren e janë të matur. 68. Edhe ata që pos All-llahut, nuk lusin zot tjetër dhe nuk mbysin njeriun që ka ndaluar All-llahu, por vetëm kur e meriton në bazë të drejtësisë, dhe që nuk bëjnë kurvëri, ndërsa kush i punon këto, ai gjen ndëshkimin. 69. Atij i dyfishohet dënimi ditëne kijametit dhe aty mbetet i përbuzur përgjithmonë. 70. Përveç ati që është penduar dhe ka bërë vepër të mirë, të tillëve All-llahu të këqiat ua shëndrron në të mira. All-llahu është mëshirues, ndaj Ai falë shumë. 71. Ai që është penduar dhe ka bërë mirë, në të vërtet, ai është kthyer te All-llahu dhe është i pranishëm. 72. (Robërit e Zotit janë) Edhe ata që nuk dëshmojnë rrejshëm dhe kur (rastësisht) kalojnë pranë së keqes, kalojnë duke e ruajtur karakterin e vet. 73. Edhe ata që kur këshillohen me ajetet e Kur’anit të Zotit të tyre, nuk u kthejnë shpinën si të shurdhët e të verbër. 74. Edhe ata që thonë: “Zoti ynë, na bën që të jemi të gëzuar me (punën) e grave tona dhe pasardhsve tanë, neve na bën shembull për të devotshmit”. 75. Për shkak se duruan, të tillët shpërblehen me një shkallë të lartë (Xhennet) dhe aty priten me përshëndetje të selamit. 76. Aty janë përgjithmonë, e sa vendqëndrim dhe vendbanim i mirë është ai. 77. Thuaj: “zoti im as nuk do të kujdesej për ju, sikur të mos ishte lutja juaj (kur gjendeni në vështirësi, ose sikur të mos ishit të thirur të besoni), e ju përgënjeshtruat, andaj dënnimi do t’ju jetë i pandërprerë”. [[Category:Kur'ani]] 1875 4704 2006-08-14T11:16:18Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ta, Sinë, Mimë. 2. Këto janë ajete të librit të (të Kur’anit) qartë! 3. A mos do të mbysësh ti veten (Muhammed) pse ata nuk bëhen besimtarë?! 4. Silur të duam Ne, do të zbritnim një argument (mrekulli) nga qielli mbi ta, e që qafat e tyre do t’i rrinin përulur atij. 5. Atyre nuk u vjen asnjë këshillë e re nga Mëshiruesi, e që ata mos t’ia kthejnë shpinën. 6. Vërtet, ata përgënjeshtruan, por atyre do t’u vijë kobi i asaj me të cilën talleshin. 7. A nuk e shikuan ata tokën se sa shumë loje bimësh të dobishme bëmë të mbijnë në të? 8. Vërtet, në këto ka fakte (të forta), por megjithatë, shumica e tyre nuk kanë qenë besimtarë. 9. e s’ka dyshim se Zoti yt është Ai i Gjithfuqishmi (t’i ndëshkojë) po edhe i Mëshirshmi. 10. (Përkujto) Kur Zoti yt e thirri Musain: “Të shkosh te ai popull zullumqarë!” 11. Populli i faraonit, a nuk janë duke u frikësuar (dënimit)? 12. Ai (Musai) tha: “Zoti im, kam frikë se do të trajtojnë si gënjeshtarë. 13. Do të më shtrëngohet krahrori (shpirti) im dhe nuk do të më leshohet gjuha ime (të flas rrjedhshëm), anaj dërgoje (bëre pejgamber) Harunin. 14. Madje unë kam një faj ndaj tyre, e kam frikë se do të më mbysin (për hakmarrje)!” 15. Ai (All-llahu) tha: “Kurrsesi (nuk do të mbysin), po shkoni ju të dy me argumentet Tona. Ne jemi me ju vështrues tuaj (ju dëgjojmë dhe ju ndihmojmë). 16. Shkoni dhe faraonit thoni: “Ne jemi të dërguar nga Zoti i të gjitha botëve. 17. T’i lejosh beni israilët të vijnë me ne!” 18. Ai (faraoni) tha: “A nuk të rritëm ty si fëmijë në mesin e tonë, ku i kalove disa vjet të jetës sate. 19. Dhe ti e bëre atë punën tënde që e bëre, prra ti je mohues (i të mirave që t’i bëmë). 20. (Musai) Tha: “E bëra atë, atëherë kur isha i pavetëdijshëm. 21. Andaj, edhe ika prej jush kur u frikësova nga ju, e Zoti im më dhuroi dhe më bëri nga të dërguarit. 22. Më përmend atë të mirë që më bëre mua, e ti robërove beni israilët!” 23. (Faraoni) Tha: “E cili është ai zot i botëve (që ju dërgoj)?” 24. Ai i tha: “Zoti i qiejve dhe i tokës dhe ç’ka ndërmjet tyre, nëse bindeni!” 25. Ai (faraoni) atyre që ishin përreth, u tha: “A nuk e dëgjoni?!” 26. Ai (Musai) tha: “Zoti juaj dhe i prindërve tuaj të parë!” 27. (Faraoni) Tha: “Vërtet, i dërguari juaj që u është dërguar juve, me siguri është i çmendur!” 28. (Musai) Tha: “Zot i lindjes dhe i perëndimit dhe ç’ka ndërmjet tyr. po qe se kuptoni!” 29. (faraoni) Tha: “Nëse ti beson zot tjetër pos meje, do të gjendesh në mesin e të burgosurve!” 30. (Musai) Tha: “A edhe nëse të sjell ndonjë argument të qartë!” 31. Ai tha: “Sille pra, nëse thua të vërtetën?” 32. Atëherë, (Musai) e hodhi shkopin e vet, i cili u shndërrua në gjarpër të vërtetë. 33. Nxori dorën prej xhepit, kur qe, ajo në sy të shikuesve flakëronte nga bardhësia. 34. (faraoni) Parisë që e rrethonte, u tha: “Vërtet, ky qenka magjistar shumë i aftë!” 35. Që me magjinë e vet dëshiron t’ju dëbojë nga toka juaj, e ç’më propozoni mua? 36. Paria) Shtyje atë dhe vëlain e tij (çështjen e tyre) për më vonë, e ti dërgo nëpër qytete tubues. 37. Që t’i sjellin të gjithë magjistarët e dijshëm këtu. 38. Dhe, magjistarët u tubuan në kohën e ditës së caktuar. 39. Edhe popullit iu tha: “Ejani e tubohuni, 40. Ashtu që t’i përkrahin magjistarët, nëse ata triumfojnë”. 41. E kur erdhën magjistarët i thanë faaonit: “A do të ketë shpërblim për ne, nëse dalim ngadhnjimtarë?” 42. Ai tha: “Po, bile ju do të jeni atëherë prej më të afërmve!” 43. Musai atyre u tha: “Hidhnie atë që keni për ta hedhur!” 44. E ata i hodhën litarët dhe shkopinjtë e tyre duke thënë: “Për hir të madhërisë së faraonit, ne me sifuri do të jemi ngadhënjyes!” 45. Atëherë edhe Musai e hodhi shkopin e vet, i cili menjëherë gëltiset gjithë çka kishin improvizuar ata. 46. Atëherë magjistarët ranë në sexhde (u përulën). 47. E thanë: “Ne i besuam Zotit të botëve, 48. Zotit të Musait e të Harunit!” 49. Ai (faraoni) tha: “I besuat atij, para se t’ju lejoja unë?!” S’ka dyshim se ai (Musai) është prijësi juaj që ua mësoi juve magjinë, e keni për të marrë vesh më vonë. Unë do t’ua shkurtoi (do t’ua prejë) duart dhe këmbët tuaja të anës së kundër (klithi) dhe që të gjithëve do t’u gozhdoj”. 50. Ata (magjistarët) thanë: “S’ka rëndësi, ne kthehemi Zotit tonë, 51. Meqë ne jemi besimtarët e parë, shpresojmë se Zoti ynë do të na i falë mëkatet tona!” 52. Ne e urdhëruam (përmes shpalljes) Musain: “Të udhëtosh natan me robërit e Mij dhe se ju do të ndiqeni (prej faraonit)”. 53. E faraoni dërgoi nëpër qytete për të tubuar njerëz, 54. (Duke u thënë se) Ata janë një grup i vogël (të cilët ikën me Musain). 55. Dhe se me të vërtetë, ata na kanë zemëruar (dhe ikën pa lejen tonë). 56. E me të vërtetë, ne duhet të jemi syçelë. 57. Dhe Ne (u mbushëm mendjen e) i nxorëm prej kopshteve e burimeve, 58. prej pasurisë në depo dhe prej vendbanimeve të bukura. 59. Ja ashtu, Ne ua bëmë atë trashëgim beni israilëve. 60. E ata (të faraonit) i arritën (beni israilët) në kohën e lindjes së diellit. 61. Dhe kur u panë dy grupet, shokët e Musait Thanë: “Me siguri na zunë!” 62. Ai (Musai) tha: Kurrsesi, me mua është Zoti im, Ai do të më udhëzojë”. 63. Ndërsa Ne Musait i thamë: “Meshkopin tënd bjeri detit”. Deti u nda dhe çdo pjesë u bë si kodër e madhe. 64. E Ne i afruam atje të tjerët (ata të faraonit). 65. Dhe Ne e shpëtuam Musain dhe të gjithë ata që ishin me të. 66. Kurse të tjerët i përmbytëm në ujë. 67. Vërtet, në këtë (ngjarje) ka fakte, por megjithatë shumica nuk besuan. 68. Nuk ka dyshim se Zoti yt është i gjithfuqishëm dhe i mëshirshëm. 69. Lexoju (nga ajo që të shpallëm ty Muhammed) atyre ngjarjen e Ibrahimit. 70. Kur i tha babait të vet dhe popullit të vet: “çka jeni duke adhuruar?” 71. Ata i thanë: “Adhurojmë idhuj, vazhdimisht u jemi besnikë atyre!” 72. Ai i tha: “A ju dëgjojnë ata juve kur të luteni?” 73. Ose, “a u sjellin juve dobi apo dëm?” 74. Ata thanë: “Jo, por kështu i gjetëm se bënin edhe prindërit tanë!” 75. Ai tha: “A po shihni se ç’po adhuroni?” 76. Ju dhe prindërit tuaj të mëparshëm, 77. Në të vërtetë, ata (që adhuroni ju) janë armiq të mij. përveç Zotit të botëve (nëse përveç idhujve adhuroni edhe Atë). 78. Zoti që më krijoi, Ai më udhëzon mua, 79. Dhe Ai që më ushqen dhe më jep të pijë, 80. Dhe kur të sëmurem A më shëron, 81. Ai më bën të vdesë e mandej më ngjall, 82. Ai te i cili kam shpresë se do të m’i falë mëkatet e mia në ditën e gjykimit. 83. Zoti im, më dhuro mua urtësi dhe më bashko me të mirët! 84. Më bën përkujtim të mirë ndër ata që vijnë pas, 85. Më bn prej trashëgesve të Xhennetit të begatshëm, 86. Dhe fale babaim tim, se ai vërtet ishtë nga ata të humburit, 87. E mos më turpëro në ditën kur do të ringjallen. 88. Ditën kur nuk bën dobi as malli, as fëmijët. 89. (bën dobi) Vetëm kush i paraqitet Zotit me zemër të shëndoshë. 90. E Xhenneti u afrohet atyre që ishin të devotshëm. 91. Ndërsa Xhehennem u dëftohet atyre që ishin të humbur. 92. Dhe atyre u thuhet: “Ku janë ata që i adhuronit ju”, 93. Pos All-llahut? Ata, a mund t’ju ndihmojnë juve o vetes? 94. E ata (idhujt) dhe adhuruesit e tyre, njëri mbi tjetrin hudhën në të, 95. Dhe të gjithë ushtria (ithtarët) r djallit. 96. E duke u grindur mes vete në të, ata thonë: 97. “Pasha All-llahun, njëmend ne kemi qenë krejtësisht të humbur”, 98. Kur juve (idhuj) u kemi barazuar me Zotin e botëve. 99. Neve nuk na humbi kush tjetër vetëm se kriminelët (prijësit). 100. E tash për ne nuk ndonjë ndihmës (ndërmjetësues). 101. Nuk ka as ndonjë mik të sinqertë. 102. E, sikur të mnud të kthehemi (dynja) edhe njëherë,, do të bëheshim besimtarë. 103. Në këtë (që u përmend) ka argumente të bindshme, po shumica e tyre nuk besuan. 104. Është e vërtetë se Zoti yt është i gjithëfuqishëm dhe i mëshirshëm. 105. Edhe populli i Nuhut gënjeu të dërguarit. 106. Kur vëllai i tyre (nga gjaku), Nuhu u tha: “A nuk jeni kah frikësoheni? 107. Unë jam për ju pejgamber besnik. 108. Keni frikë (dënimit të) All-llahut e më dëgjoni mua. 109. Unë për këtë nuk kërkoj prej jush ndonjë shpërblim, shpërblimi për mua është vetëm prej Zotit të botëve. 110. Pra (edhe njëherë u them) frikësohuni prej All-llahut e më dëgjoni mua! 111. Ata thanë: “E si të besojmë ty, kur ty të besojnë të ultit?” 112. Ai tha: “Unë nuk dijë se ç’punuan ata (që ju u thoni të ulët)”. 113. Përgjegjësia e tyre, nëse kuptoni, është vetëm para Zotit tim. 114. E unë nuk do t’i përzë besimtarët. 115. Unë nuk jamë tjetër, por vetëm sa t’u tërheq vërejtjen haptas. 116. Ata i thanë: “O Nuh! Nëse nuk heq dorë (nga ajo që mëson), do të gurëzohesh (do të mbytesh me gurë)”. 117. Ai tha: “O Zoti im, populli im më pandeh gënjeshtar. 118. Pra Ti me drejtësinë tënde gjyko ndërmjet meje dhe atyre dhe më shpëto mua dhe besimtarët që janë me mua!” 119. Andaj Ne e shpëtuam atë dhe të gjithë ata që ishin me të në anijen e mbushur plot. 120. Mandej i mbytëm në ujë ata që betën pas tyre. 121. Edhe në këtë (ngjarje) ka argumente, po shumica e tyre nuk ishin besimtarë. 122. S’ka dyshim se Zoti yt është i plotfuqishëm i mëshirshëm. 123. Edhe populli Ad nuk i besoi të dërguarit. 124. Kur vëllai i tyre, Hudi u tha: “A nuk frikësoheni?” 125. Unë për ju jam i dërguar besnik. 126. Andaj, keni frikë (dënimit të) All-llahut dhe më dëgjoni mua. 127. Unë nuk kërkoj për këtë ndonjë shpërblim prej jush, e shpërblimi është vetëm prej Zotit të botëve. 128. A në çdo bregore ngritni ndonjë shtëpi (ndërtesë) sa për lojë? 129. Dhe a i ndërtoni pallatet e fortifikura që të jeni përgjithmonë? 130. E kur rrëmbeni, rrëmbeni mizorisht. 131. Pra, kinie frikë All-llahun dhe në dëgjoni mua! 132. Kinie frikë Atë që u pajisi me çka e dinit vet. 133. U pajisi me mjete gjallërimi e me djem. 134. Me kopshte e me burime uji. 135. Vërtet, unë i frikësohem dënimit tuaj në një ditë të madhe. 136. Ata thanë: “Për ne është krejt një, si na këshillove, si nuk na këshillove!” 137. Kjo (që na këshillon ti) nuk është tjetër vetëm se traditë (mitesh) të popujve të lashtë. 138. Se ne nuk kemi për t’u dënaur. 139. Dhe ashtu ata e trajtuan atë (Hudin) gënjeshtarët, e Ne atëhere i shkatërruam. Edhe ky është një fakt, po shumiza e tyre nuk besuan. 140. Vëretet, Zoti yt është i plotfuqishëm i mëshirshëm. 141. Edhe kabilja Themud nuk i besoi të dërguarit. 142. Kur vëllai i tyre, Salihu u tha: “A nuk frikësoheni?” 143. Unë për ju jam i dërguar besnik. 144. Andaj, kinie frikë (dënimin e) e All-llahut dhe mua më dëgjoni!” 145. Unë nuk kërkoj për këtë ndonjë shpërblim prej jush, shpërblimi im është vetëm prej Zotit të botëve. 146. A jeni të sigurt se do të mbeteni në këtë që jeni (përgjithmonë)? 147. Në kopshte e në burime. 148. Edhe në të mbjella, e me hurma me frutat e tyre të freskët. 149. Dhe ju me mjeshtëri po ndërtoni shtëpi nëpër kodra shkëmbore. 150. Pra, kini frikë All-llahun e më dëgjoni mua. 151. E mos shkoni pas atyre që janë të pa frenuar (që e teprojnë me vepra të këqia). 152. Të cilët në tokë bëjnë shkatërrime, nuk bëjnë mirë. 153. Ata i thanë: “Ti je vetëm i magjepsur”. 154. Ti nuk je tjetër vetëm se njeri sikurse edhe ne, e nëse e thua të vërtetën, sille pra ndonjë argument!” 155. Ai tha: “Ja, kjo është devja, kjo do të pijë (ujë) në një ditë të caktuar, kurse ju në një ditë tjetër (jo për një ditë). 156. Dhe kësaj të mos i bëni ndonjë të keqe, se do t’ju godasë dënimi i ditës së madhe!” 157. Po ata e therrën atë, madje u penduan (nga frika). 158. Por ata i zuri ai dënimi i premtuar. Edhe në këtë ka argument, por shumica e tyre nuk u bënë besimtarë. 159. Vërtet Zoti yt është i plotfuqishëm i mëshirshëm. 160. Populli i Lutit të dërguarit i konsideroi gënjeshtarë. 161. Kur vëllai i tyre, Luti i tha: “A nuk i frikësoheni (All-llahut)?” 162. Unë jam i dërguar i juaj, jam i besueshëm! 163. Pra, kini frikë (dënimin) All-llahun dhe më dëgjoni mua! 164. Unë krkoj për këtë ndonjë shprblim prej jush, shpërblimi im është te Zot i botëve. 165. (Të mjerët ju) A shkoni pas meshkujve të kësaj bote. 166. E gratë tuaja i leni anash, të cilat Zoti juaj i krijoi për ju! Por ju jeni një popull që kaloni çdo kufij!” 167. Ata i thanë: “O Lut, nëse nuk pushon (nga kjo që na thua), me siguri do të jesh i dëbuar prej nesh!” 168. Ai tha: “Unë jam kundër veprimit tuaj! 169. Zoti im, më shpëto mua dhe familjen time nga ajo që ëjnë ata!” 170. Ne e shpëtuam atë dhe tërë familjen e tij, 171. Përpos një plake (gruas së tij) që mbeti me atë (në dënim). 172. E më pas i zhdukëm ata të tjerët. 173. E Ne u lëshuam atyre një shi të jashtëzakonshëm (gurë nga qielli), e sa i keq ishte ai shi për ata të cilëve iu pat tërhequr vërejtja. 174. Edhe në këtë kishte argument (për të mbledhur mend), po shumica e tyre nuk qenë besimtarë. 175. E Zoti yt, padyshim është Ai i plotfuqishmi dhe i mëshirëshëmi. 176. Edhe populi i Ejkës të dërguarit i konsiderojnë gënjeshtarë. 177. Kur Shuajbi atyre u tha: “a nuk ruheni?” 178. Unë jam i dërguar te ju, jam i besueshëm! 179. Pra kini frikë (dënimin nga) All-llahun dhe më dëgjoni mua! 180. Unë nuk kërkoj për këtë ndonjë shprblim prej jush, shpërblimi im është prej Zotit të botëve! 181. Plotësoni matjen, e mos u bëni prej atyre që lënë mangu! 182. Dhe matni me peshojë (terezi) të saktë (precize). 183. Dhe ata leni mangu sendet e njerëzve, e mos bëni shkatërrime në tokë. 184. Frikësohuni Atij që u krijo juve dhe breznitë e para. 185. Ata thanë: “Sdyshim se ty të ka zënë magjia!” 186. Ti nuk je tjetër, por njeri si edhe ne, dhe ne nuk të konsiderojmë tjetër vetëm se gënjeshtarë! 187. E nëse je nga të vërtetit, atëherë lëshoje mbi ne një copë nga qielli (si dënim)! 188. Ai tha: “Zoti im e di më së miri për atë që ju veproni!” 189. Dhe ata e përgënjeshtruan ate, andaj i goditi dënimi i hijes. Vërtet, ai ishte dënimi i një dite të llahtarshme. 190. Edhe në këtë (ngjarje) ka argumente, po shumica e tyre nuk u bënë besimtarë. 191. E Zoti yt, pa dyshim është Ai i plotfuqishmi dhe i mëshirshmi. 192. E edhe ai (kur’ani) është shpallje (zbritje) e Zotit të botëve. 193. Atë e solli shpirti besnik (Xhibrili). 194. (E solli) në zemrën tënde, për të qenë ti prej atyre që tërheqin vërejtjen (pejgamber). 195. (Të shpallëm) Me gjuthëtë kulluar arabe. 196. Dhe se ai (Kur’ani) është i përmendur edhe në librat e mëparshëm. 197. A nuk ishte për ata (për jobsimtarët mekas) argument, se atë e dinin dijetarët (ulemaja) e beni israilëve? 198. E sikur t’ia shpallin atë (Kur’anin) ndonjë joarabi, 199. e ai t’ua lexonte atyre, ata nuk do t’i besonin atij. 200. Dhe kështu, Ne u futëm atë (dyshimin) në zemrat kriminelëve, 201. E ata nuk i besojnë atij (Kur’anit) derisa ta shohin dënimin e dhembshëm, 202. Dhe t’ju vijë befas, duke mos e hetuar. 203. e atëherë të thonë: “A thua do të na jepet afat?” 204. E si ata kërkojnë shpejtimin e dënimit tonë (kur ithanë pejgamberit sillnie dënimin). 205. Po më thuaj se edhe nëse Ne u jpim të jetojnë vite me rradhë, 206. e pastaj t’u vijë atyre ajo me çka u tërhiqet vërejtja, 207. çka do t’u vlejë atyre ajo jetë që gëzuan? 208. Ne nuk kemi ndëshkuar asnjë fshat (vendbanim), e ai të mos ketë pasur pejgamber. 209. Që ju përkujtojë (përfundimin e punës së keqe). Ne nuk bëmë të padrejtë. 210. Atë (Kur’anin) nuk e sollën djajt (si fallin falltorëve). 211. Atyre as nuk u takon e as që kanë mundësi. 212. Pse ata jnë të penguar edhe për ta dëgjuar! 213. Pra, përpos All-llahut, mos lut zot tjetër e të bëhesh prej të dënuarëve. 214. Dhe tërhiqju vërejtjen farefisit tënd më të afërt. 215. E të jeshë i butë ndaj besimtarëve që të pranuan ty. 216. E nëse ata (jobesimtarët) të kundërshtojnë, ti thuaj: “Unë jam i pastër nga ajo që punoni ju”. 217. Dhe mbështetu në të plotfuqishmin, Mëshiruesin. 218. I cili të sheh kur të ngritesh në këmbë. 219. (E të sheh) Edhe lëvizjen tënde në mesin e atyre që falen. 220. Në të vërtetë, Ai është dëgjuesi, i dijshmi. 221. A t’u tregojj unë se kujt i vijnë djajt? 222. Ata i vijnë çdo gënjeshtari mëkatari. 223. (U vijnë) Dhe hedhin dëgjimin, shumica e tyre gënjejn. 224. E për sa u përket poeteve (që Muhammedi nuk është i tillë), ata i ndjekin të humbrit (nga e vërteta). 225. A nuk sheh se ata hidhen në çdo anë (sa lavdërojnë, sa përqeshin). 226. Dhe ata janë që flasin atë çka nuk punojnë. 227. Me përjashtim të atyre që besuan, bënë vepra të mira,që e përmendën shumë All-llahun dhe që u mbrojtën pasi që atyre iu bë e padrejtë. E ata që bënë zullum do ta kuptojnë se ç’përfundim i shkojnë (ç’dënim të ashpër ose ç’vendi në Xhehennem do t’i nënshtrohen). [[Category:Kur'ani]] 1876 4707 2006-08-14T11:17:17Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ta, Sinë. Këto janë ajete të Kur’anit dhe të librit të kuptueshëm. 2. Janë udhërrefyes dhe myzhde për besimtarët. 3. Që falin namazin dhe e japin zeqatin dhe mu ata janë të bindur ndaj botës tjetër. 4. E atyre që nuk bsojnë botën e ardhme, Ne ua kemi hijeshuar veprat ndaj dhe ata bredhin. 5. Të tillët janë ata që u takon dënimi më i rëndë dhe mu ata do të jenë më të dëshpruarit në botën tjetër. 6. E s’ka dyshim se ti (Muhammed) e pranon Kur’anin nga i Urti, i Dijshmi. 7. (Përkujto) Kur Musai i tha familjessë vet: “Unë e pash një zjarr,e nga ai do t’ju sjellë ndonjë lajm ose do t’ju sjell një urë të ndezur që të ngroheni. 8. E kur arriti te ai u thirr: “I bekuar është ai pranë zjarrit dhe ata përreth tij. I veçuar në madhëri është All-llahu, Zot i botëve! 9. O Musa, në të vërtetë, Unë jam All-llahu, i plofuqishmi, i urti. 10. E ti, hidhe shkopin tënd! E kur e pa atë që lëvizte si të ishte gjarpër, ai (nga frika) ktheu prapa duke mos patur kjdes. ( I thamë) O Musa! Mos u frikës se pranë meje të dërguarit nuk frikësohen! 11. Përpos kush (nuk është i dërguar) bën mëkat (ai frikësohet) e që të keqen e zëvendëson me të mirën, atëherë s’ka dyshim se Unë jam ë fali shumë dhe jam mëshirues. 12. Fute dorën tënde në xhepin tënd, e ajo do të dalë e bardhë pa kurrfarë të keqe, e këto janë ndër nëntë argument për të (vajtur) faraon dhe populli i tij, se me të vërtetë ata jaë popull i prishur. 13. E kur u erdhën argumentet Tona të qarta, ata thanë: “Kjo pa dyshim është magji!” 14. Dhe, edhe pse bindshëm të besueshëm në to (se shin nga Zoti), i mohuan në mënyrë të padrejtë e me mendjmadhësi, pra shikoje se çfarë ishte fundi i shkatërrimtarëve. 15. Ne i patëm dhënë Davudit dhe Sulejmanit dituri, e ata të d thanë: “I falënderohemi vetëm All-llahut që na dalloi (me të mira) mbi shumë robër të Tij besimtarë”. 16. E Sulejmani e trashëgoi Davudin dhe tha: “O njerëz, ne kuptojmë gjuhën e shpendëve e na shtë dhuruar nga gjithçka, e, vërtet ky është shpërblim i qartë”. 17. E Sulejmanit ishte tubuar ushtria e vet që përbëhej nga exhinët, nga njerëzit dhe nga shpendët dhe ata mbanin rendin. 18. Deri atëherë kur ariitën mbi luginën e buburrecave, një buburrëc tha: “O ju buburreca, hyni në vendet tuaja që të mos u coptojë Sulejmani dhe ushtria e tij duke mos ju vërejtur”. 19. E ai (Sulejmani) buzëqeshi i gëzuar prej fjalës së tij dhe tha: “Zoti im, më mudnëso që të falënderoj të mirat Tuaja që m’i dhurove mua dhe prindërve të mi dhe ëq të bëj vepra të mira që Ti i pëlqen, e me mëshirën tënde më shtie në mesin e robërve Tuaj të mirë!” 20. Dhe vështroi shpendët e tha: “ç’është kjo që nuk e shoh pupëzën? Jo, ajo nuk qenka këtu!” 21. Unë do të dënoj atë më një dënim të ashpër ose do ta therrë ose ka për të më sjellë ndonjë argument të fortë (si arsyetim). 22. Ajo nuk zgjati shumë e tha: “Unë kuptova atë që ti nuk je i njohur dhe të erdha nga Sebei me një lajm të sigurt”. 23. Në të vërtetë unë gjeta një grua që po i sundonte ata (Popullin e Sebe-it) dhe asaj i ishte dhënë çdo send, e ajo kishte një fron të madh. 24. Madje takova atë dhe popullin e saj se adhurojnë diellin e jo All-llahun, po djalli ua kishte hijeshuar atë veprim të tyre dhe i kishte shmangur rrugës së drejtë, andaj ata nuk gjejnë udhëzim. 25. (i kishte shmangur) Për të mos adhuruar All-llahun që nxjerr në shesh (e di) të fshehtën në qiej e në tokë, dhe që e di atë që fshehni dhe atë që publikoni. 26. All-llahu është një, nuk ka Zot tjetër pos Tij, Zot i Arshit të madh. 27. Ai (Sulejmani) tha: “Do të shohim se a e thua të vërtetën apo je nga gënjeshtarët!” 28. Shko me këtë letrën time e hidhjau atyre, largohu (pak) nga ata dhe përgjo se çka bisedojnë!” 29. Ajo (gruaja - Belkisa) tha: “O ju pari, mua më ka arritur një letër madhështore!” 30. (e lexova) Kjo është prej Sulejmanit (mandej e hapi, kur qe, në të) “Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!” (Bismil-lahir-Rahmanir-Rrahim!) 31. (në vazhdim shkruan) “Të mos u mbani në të madh kundër meje, po të vini të dorëzuar (edhe besimtarë)!” 32. Ajo tha: “O ju pari, më sugjeroni në këtë çështje timën se unë nuk do të vendosi asgjë derisa edhe ju të jepni pëlqim!” 33. Ata (paria) i thanë: “Ne jemi të fuqishëm dhe jemi luftëtarë të rreptë, por puna qëndron te ti, e ti mendo se çka do të na urdhërosh!” 34. Ajo tha: “Kur sundusit e pushtojnë ndonjë vend, ata e rrënojnë atë parinë më të zgjedhur të atij vendi e nënshtrojnë. . Kështu ata veprojnë!” 35. Po unë do t’u dërgojë atyre një dhuratë (të madhe), e do të shohë se çka do të na sjellin të dërguarit (me dhuratë). 36. E kur i erdhi ajo Sulejmanit, ai tha: “A me pasuri më ndihmoni mua? E atë që All-llahu më ka dhënë mua është shumë më e dobishme nga ajo që u ka dhënë juve! Por ju krenoheni me dhuratat tuaja!” 37. Kthehu te ata (i tha kryesuesit të të deleguarëve), se për Zotin ne do t’u vvijmë atyre me një ushtri, së cilës ata nuk do të mund t’i bëjnë ballë dhe do t’’i dëbojmë prej aty të nënshtruar e të poshtëruar! 38. Ai (Sulejmani) tha: O ju pari, cili prej jush do të më sjellë fronin e saj, para se të vijnë ata të dorëzuar?” 39. Njëri prej xhinëve të vrazhdë (Ifriti) tha: “Unë do ta sjellë atë ty, par se të ngrites nga vendi yt, unë për të km fuqi dhe jam i sigurt!” 40. E ai i cili kishte dituri nga libri tha: “Unë ta sjell atë ty sa çel e mshel sytë (këtij i tha sille)!” E kur e pa atë (fron) të vendosur pranë tij (Sulejmani) tha: Kjo është dhuntia e Zotit tim që të sprovojë mua se a do ta falënderoj, apo mos do ta përbuz. E kush falenderon, ai falenderon për të mirën e vet, e kush përbuz, Zoti im (s’ka nevojë), është i pa nevojë e bujar!” 41. Ai (Sulejmani) tha: “Ndryshojani asaj fronin që ta provojmë se a po e njeh apo është nga ata që nuk dinë ta njohin!” 42. E kur erdhi ajo, iu tha: “A është i tillë froni yt?” Ajo tha: “Si të ishte vetë ai?!” (Sulejmani tha) Neve na është dhënë dituria përpara saj dhe ne ishim besimtarë para saj. 43. Pse atë (Belkisën) e kishte penguar ajo që adhuronte, pos All-llahut, dhe ishte nga një popull jobesimtar. 44. Asaj iu tha: “Hyn në pallat, e kur mendoi se është një ujë i madh dhe i përvol këmbët”. Ai (Sulejmani) tha: “Ky është një pallat i lëmuar prej qelqi! Ajo tha: “Zoti im, unë i kam bërë krim vetes e tash i dorëzohem (pranoj besimin) All-llahut, Zotit të gjithësisë së bashku me Sulejmanin”. 45. Ne ia dërguam Themudit vëllain e tyre (nga gjaku), Salihun (t’u thotë): “Adhuroni All-llahun!” Kur qe, ata du grupe që kundërshtoheshin. 46. Ai (Salihu) tha: “O populli im, përse nguteni e kërkoni të keqen (dënimin) para të mirës, pse të mos kërkoni falje All-llahut që të mëshiroheni?” 47. Ata thanë: “Ne parandjejmë fatkeqësi më ty dhe me ata që janë më ty!” Ai tha: “Ndjellja e fatit tuaj është te All-llahu, por vetë ju jeni një popull që ngatërroheni!” 48. E në qytet ishin nëntë veta që bënin shkatërrime në tokë, e nuk përmirësonin. 49. Ata që thanë: “Betohuni mes vete në All-llahu, ta mbytni atëdhe familjen e tij natë, e pastaj të afërmve të tij t’u thoni: Ne nuk morëm pjesë në mbytjen e familjes së tij, dhe se ne jemi të drejtë (të vërtetë)” 50. Ata përgaditën një kurth e Ne ua shpërblyer kruhtin duke mos e hetuar ata. 51. Pra, vështro se çfarë ishte përfundimi i dredhisë së tyre. Në të vërtetë, Ne zhdukëm të gjithë ata dhe popullin e tyre. 52. e këto janë shtëpitë e tyre të mbetura shkret për shkak të mizorisë së tyre. E ne nuk ka dyshim se në këtë (rrënim) për një popull që kupton ka argument. 53. Ne i shpëtuam ata që besuan dhe që ishin të mëtur (duke iu shmangur mëkatit). 54. (Përkujto) Lutin kur ai popullit të vet i tha: “A bëni atë punë të shëmtuar që edhe vetë ju e kuptoni (se është e keqe)?” 55. A vërtet, ju nga epshi kontaktoni me meshkujt, e braktisni gratë tuaja? Ju jeni popull injorantë (xhahil) 56. Përgjegje e popullit të tij nuk qe tjetër vetëm se të thonë: “Përzënie familjen e Lutit nga vendi juaj, sepse ata jamë njerëz që ruajnë pastërtinë?” 57. E Ne e shpëtuam atë dhe familjen e tij, përveç gruas së tij, së cilës oa caktuam të mbetet me të dënuarit. 58. E kundër atyre lëshuam një shi (me gurë); i shëmtuar ishte ai shi për ata të cilëve iu kishte tërhequr vërejtja. 59. Thuaj (o i dërguar): “Falënderimi i qoftë All-llahut, e shpëtimi qoftë ndaj robërve të Tij që Ai i zgjodhi (pejgamberët)! A më i mrë (për të besuar) është All-llahu, apo ata që ia bëjnë shok?” 60. Ai krijoi qiejt e tokën, që për ju lëshoi shi nga qielli, e Ne me të bëmë të lulëzojnë kopshte të bukura, që përju ka qenë e pamundshme t’i bëni të mbijnë bimët në to; Amos ka ndonjë zot tjetër pos All-llahut? Jo, por ata janë popull që shtrembërojnë (të vërtetën). 61. A është Ai që tokën e bëri vendqëndrim e nëpër të rrjedhin lumenj, dhe asaj (tokës) i bëri (male) përforcuese, dhe në mes dy deteve bëri ndarje. A ka përveç All-llahu zot tjetër? Jo, por shumica e tyre nuk e dinë. 62. A është Ai që i përgjigjet nevojtarit (të mjerit) kur ai e thërret, duke ia larguër të keqen e juve ju bën mbizotërues të tokës. A ka zot tjetër pos All-llahut? Jo, por ju shumë pak përkujtoni. 63. Ai që ju orienton në errësirat e tokës e të detit, dhe Ai që pranë mëshirës së Tij (shiut), si myzhde i lëshon erërat. Vallë, a ka tjetër zot pos All-llahut? E lartë është madhëria e Tij nga çka ia përshkruajnë shok. 64. Ai që e filloi krijimin (e njeriut) e pastaj e përsëriti atë (e ringjall pas vdekjes) dhe Ai ë ju furnizn nga qielli e toka. A mos ka zot tjetër pos All-llahut? Thuaj: “Silni argmentet tuaja, nëse jeni të sinqertë!” 65. Thuaj: “Askush veç All-llahut as në qiejt, as në tokë nuk e di të fshehtën, as nuk e din se kur ringjallen!” 66. Por, dijenia e tyre arrihet në botën tjetër (kur të përjetojnë çka u është premtuar). Ja, ata dyshojnë për kët (për botën tjetër), bile janë të verbër ndaj saj. 67. Ndërsa ata të cilët nuk besun thanë: “A pasi të (vdesim) bëhemi dhe e pluhur ne edhe prindërit tanë, (a thua) do të ringjallemi? 68. Kjo na është premtuar neve e dhe prindërve tamë më përpara, por kjo nuk është gjë tjetër veçse legjendë e të parëve!” 69. Thuaj: “Udhëtoni nëpër tokë dhe shikoni se si ishte përfndimi i kundërshtarëve!” 70. Po ti (Muhammed) mos u trzo për ta, e as mos e ngushto veten nga ato dredhi që bëjnë! 71. E ata thonë: “Po qe se jeni të sigurt në ato çka flitni,kur do të realizohet ai premtimi (me dënim)?” 72. Ti thuaj: “Tanimë u është ngjeshur juve një pjesë e atij premtimi për të cilin po ju ngutet juve!” 73. S’ka dyshim se Zoti yt është shumë bëmirës ndaj njerëzve, po shumica e tyre nuk e falënderojnë . 74. E është e sigurt se Zoti yt di çka fshehin zemrat e tyre dhe çka shfaqin haptazi. 75. Nuk ka asgjë të fshehu në qiell e as në tokë, e tëmos jetë e shënuar në librin e saktë (dijenin e Zotit). 76. Vëërtet, ky Kur’ani u rrëfen beni israilve të shumtën e asj që ata ishin të përçarë. 77. Dhe pamëdyshje ai është udhërrëfyes e mëshirë për besimtarët. 78. E Zoti yt, vërtet do të gjykojë mes tyre me drejtësinë e Tij, e Ai është i gjithfuqishmi e dijshmi. 79. E ti pra, mbështetu në All-llahun se me të vërtetë ti je në të drejtën e sigurt. 80. E ti nuk mund t’i bësh të dëgjojnë të vdekurit, e as nuk mund ta bësh të shurdhëtin të dëgjojë thirrjes, e sidomos kur ata ta thejnë shpinën. 81. E as që mund t’i largosh të verbërit nga humbja e tyre (zemrat e verbëra), ti nuk mund ta bësh të dëgjojë ndonjë tjetër, vetëm atë që i beson argumentet Tona, e ata janë myslimanë. 82. . E kur kundër tyre do të bëhet fjala (e dënimit) realitet. Ne do t’u nxjerrim një shtazë nga toka që do t’u flasë (ose do t’i lëndojë), sepse njerëzit nuk ishin të bindur në argumentet Tona. 83. E ditën kur do të tubojmë prej secilit popull grupe nga ata që kanë mohuar argumentet Tona, ata të vërë njëri pas tjetrit, do të jenë të penguar. 84. Deri sa të arrijnë (në vendin e llogarisë), Ai u thotë: “A ju i mohuat argumentet e Mia duke mos i menduar dhe formuar dije për to? E çka vepronit ju ashtu (në dunja)?” 85. Dhe kundër tyre zbatohet vendimi (i dënimit) për shkak se bënë krim dhe ata nuk do të flasin. 86. A nuk shohin ata se Ne ua bëmë natën që të pushojnë, kurse ditën të ndritshme. Në këtë ka argument për një popull që beson. 87. (përkujto) Ditën kur i fryhet surit, e të frikësohet kush është në tokë, përpos kë do All-llahu (të mos frikësohet) dhe t’i vjnë Atij të gjithë të përulur. 88. E, i sheh kodrat e mendon se ato janë të palëvizshme, ndërsa ato lëvizin si retë, (kjo është) mjeshtëri e Allhut që përsosi çdo send, e Ai është hollësisht i njohur se çka punoni. 89. Kush ka bërë vepër të morë, ati do t’i takojë (shpërblim) edhe më i mirë se ajo dhe ata do të jenë të siguruar prej tmerrit të asaj dite. 90. E kush do të paraqitet me punë të këqia (me besim të gabuar, ata do të hidhen të përmbysur në fytyrat e tyre në zjarr, (u thuhet) Ju nuk shpërbleheni me tjetër pos me atë që punuat. 91. Unë jam urdhëruar të adhuroj vetëm Zotin e këtij qyteti, të cilin Ai e bëri të shenjtë, se Atij i takon çdo send, dhe jam urdhëruar të jemë prej besimtarëve të sinqertë. 92. E, edhe ta lexoj Kur’anin, e kush pranon dhëzimin e tij, ai udhëzohet vetëm për të mirën e vet, e kush ka humbur, ti thuaj: “Unë vetëm tërheq vërejtjen”. 93. Dhe thuaj: “Falënderoj Allahun, e Ai do t’ua tregojë argumentet e veta dhe do t’i kuptoni ato atëherë (kur nuk u bën dobi). Zoti yt nuk është indiferent ndaj asaj që veproni ju”. [[Category:Kur'ani]] 1877 4710 2006-08-14T11:18:28Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ta, Sinë, Mimë. 2. Këto janë ajetet e librit (të Kur’anit) të plotkuptueshëm. 3. Që po t’i lexojnë ty nga lajmi rreth Musait, e që është e vërtetë për një popull që beson. 4. Me të vërtetë, faraoni ka ngritur kryet lart në tokë, e popullin e saj e ka grupëzuar dhe një grup prej tyre e shtyp, ashtu që djemte e tyre ua mbyt, e gratë e tyre ua lë të jetojnë. Vërtet, ai ishte prej më shkatërrimtarëve. 5. E Ne duam t’i lartësojmë ata që u shtypën në tokë, t’i bëjmë udhëheqës dhe t’i bëjmë trashëgues. 6. Dhe atyre t’u japim pushtet në tokë, e faraonit, Hamanit dhe ushtrisë së këtyre dyve t’ua tregojmë atë që ruheshin (ia kishin frikën). 7. Ne nënën e Musait e inspiruam: t’i japë atij gji, e kur të keshë frikë për të, atëherë atë hidhe në lumë, e mos u frikëso as mos u pikëllo, se Ne do ta kthejmë atë ty dhe do ta bëjmë atë nga të dërguarit. 8. E atë e gjeti familja e faraonit, ashtu që në fund ai t’u bëhet atyre armik e dëshprim. Vërtet, faraoni, Hamani dhe ushtria e tyre ishin kundërshtarë (gabonin me qëllim). 9. E gruaja e faraonit tha: “Shpresë gëzimi për mua dhe për ty, mos e mbytni atë, ndoshta do të na sjellë dobi ose do ta adoptojmë për fëmijë”. Pra ata nuk e dinin rrjedhimin. 10. E zemra e nënës së Musait agoi e zbrazët (kur kuptoi se ka rënë në duar të faraonit) dhe gati ta zulojë atë (fëmijën), sikur të mos ia forconim Ne zemrën e saj që të bëhet e bindur (në premtimin e All-llahut). 11. E ajo i tha motrës së tij: “Gjurmoje atë”, kurse ajo e shikonte atë prej së largu dhe ata nuk e hetonin (se ishte motra e tij që e përcjell). 12. Ndërsa Ne ia patëm ndaluar atij më parë thithjen e gjinit, e ajo (motra e Musait) tha: “A doni t’ju tregoj për një familje që do të kujdeset për të dhe që do të jenë të sinqertë ndaj tij?” 13. Dhe ashtu atë e kthyem te nëna e vet që ajo të jetë e kënaqur e jo e pikëlluar dhe që ta kuptojë ajo se premtimi i All-llahut është i vërtetë e i sigurt, por shumica e tyre nuk e dinë. 14. E pasi ai (Musai) e arriti moshën madhore dhe u bë i pjekur, Ne i dhamë urtësi e dituri. Kështu ne i shpërblejmë bamirësit. 15. Dhe ai hyri në qytet në një kohë të pahetuar prej banorëve të tij, dhe në të i gjeti dy veta që po përlaheshin, njëri prej ithtarëve të tij e tjetri prej armiqve të tij, e ai i anës së tij i kërkoi ndihmë kundër armikut dhe Musai i ra grusht e ai vdiç. Ai (Musai) tha: “kjo është prej veprave të djallit, e s’kadyshim se ai është armik i hapët që shpie në humbje”. 16. Ai tha: “Zoti im, unë e ngarkova veten e Ti më fal mua!” Dhe Ai ia fali, se Ai është që fal shumë, ësht mëshirues. 17. Ai tha: “Zoti im, betohem në ato të mira që m’i dhurove mua se krrë nuk do të vihem në ndihmë të kriminelëve”. 18. Dhe (Musai) agoi i frikësuar në qytet e duke pritur (se çka po i ngjanë), kur qe, ai i cili kishte kërkuar ndihmë dje, e thirri sërish (në ndihmë), e Musai i tha: “Vërtet ti qenke ngatërrestar i njohur!” 19. E kur dëshi ta rëmbejë atë që ishte armik i të dyve, ai tha: “A do të më mbysësh mua siç e mbyte dje njeriun, ti nuk do tjetër, vetëm se do të bëhesh arrogant n tokë, e nuk dëshiron të jeshë nga përmirësuesit!” 20. Dhe erdhi një njeri që ngutej nga ana më e largët e qytetit e tha: “O Musa, parësimi është duke biseduar për të mbytur ty, pra ti dil (ik), unë jam këshillues yti”. 21. E ai doli prej aty i frikësuar e duke pritur (se ç’po ndodh) dhe tha: “O Zoti im, më shpëto prej popullit zullumqar”. 22. Dhe kur drejtua kah Medjeni tha: “Shpresoj që Zoti im të më orientojë rrugës së drejtë”. 23. E kur arriti ujin e Medjenit, aty gjeti një grumbull njerëzish që po i jepnin bagëtisë ujë, e pak më larg prej tyr vërejti d gra që o i ndalnin (kafshët e tyre) e u tha: “E çka është puna e juve dyjave?” Ato që të dyja i thanë: “Ne nuk u japim juë deri që të largohen barinjtë, kurse babai ynë është shumë i vjetër!” 24. Atëherë ai u dha ujë (kafshëve) të tyre, pastaj u largua anash nën një hije e tha: “O Zoti im, unë kam nvojë për çkado që të më japësh!” 25. E njëra prej tyre erdhi te ai, ecte e turpërueshme, e tha: “Babai im të thërret që të paguaj ty shpërblimin për atë që na u dhe (bagëtisë) ujë!” E Kur shkoi (Musai) te ai dh ai i tregoi atij ngjarjen, ai tha: “Mos ke frikë, paske shpëtuar nga populli zullumqar!” 26. Njëra prej atyre dyjave: “O babai im, merre këtë në shërbim me pagë, pse më i miri i atij që do ta marrësh në shërbim është ai i fuqishmi, e bsniku!” 27. Ai (Shujabi) tha: Unë dëshiroj të martojë ty me njërën prej këtyre dy vjzave të mia, me kusht që të shërbesh tetë vjet, e nëse i plotëson dhjetë, ai është vullneti yt, e unë nuk dëshiroj të rëndojë ty, e në dashtë All-llahu, ti do të gjejsh te unë mirëkuptim!” 28. Ai (Musai) tha: “Kjo le të mbetet mes meje e teje, e cilindo afat që do ta kryej nga këta të dy, nuk do të ketë përgjegjësi për mua. Për këtë që po themi All-llahu është garant”. 29. E kur Musai e kreu afatin dhe udhëtoi me familjen e vet, e vërejti kah ana e Turit një zjarr, e familjes së vet i tha: “Rrini këtu, unë kam vërejtur një zjarr, ndoshta do t’ju sjell nga ai ndonjë lajm ose një urë nga zjarri që të ngroheni”. 30. Dhe kur arrit te ai (zjarr) nga ana e djathtë e luginës së atij vendi të bekuar me pemë u thirr: “O Musa, s’ka dyshim se Unë jm All-llahu, Zoti i botëve!” 31. Dhe ti hidhe shkpoin tënd! E kur e pa se po lëviz si të ishte gjarpër i shpejtë, ktheu të ikë e nuk e vëstroi prapa. O Musa, ktheu ku ishe e mos u frikëso se me të vërtetë ti je i sigurt. 32. Fute dorën në xhep e ajo do të dalë e bardhë pa ndonjë të metë dhe shtrëngoje për vete krahun tënd kur të frikësohesh. Këto janë dy argumente nga Zoti yt për te faraoni dhe rrethi i tij, se me të vërtetë ata janë popull i prishur. 33. Ai (Musai) tha: “O Zoti im, unë kam mbytur një njeri prej tyre, e frikësohem se do të më mbysin!” 34. E vëllai im, Haruni, ësht më orator se unë, andaj dërgoje atë me mua ndihmë që të vërtetojë fjalët e mia. Unë kam frikë se do të më shpallin gënjeshtar. 35. (All-llahu iu përgjegj) Tha: “Ne do ta forcojmë ty krahun me vëllain tënd dhe me argumentet Tona do t’ju japim pushtet juve dyve ashtu që ata të mos mund t’u afrohen juve, andaj ju të dy dhe ata që u janë bindur juve, jeni ngadhënjimtarë”. 36. E kur Musai ua solli atyre argumentet Tona të qarta, ata thanë: “Kjo nuk është tjetër vetëm se magji e trilluar dhe këtë nuk e kemi dëgjuar as ndër prindërit tanë të hershëm!” 37. E Musai tha: “Zoti im e di më së miri për atë që u erdhi me udhëzim prej Tij dhe kujt do t’i takojë përfundimi i mirë, se mizorët me siguri nuk do të kenë shpëtim”. 38. E faraoni tha: “O ju pari, unë nuk njoh njoh zot tjetër për ju pos meje, andaj ti o Haman, m’i pjek (tullat) nga dheu e më ndërto një kullë të lartë ndoshta do të arrijë ta shoh zotin e Musait, sepse nunë mendoj se vërtet ai është gënjeshtar”. 39. Dhe ashtu ai dhe ushtëria e tij u sollën në tokë me kruenëçësi ndaj të vërtetës dhe menduan se nuk do të kthehen te Ne. 40. Andaj, Ne e kapëm atë dhe ushtërinë e tij dhe e hodhëm në det, shiko pra se si përfundojnë mizorët. 41. Dhe ata i bëmë prijësa që thërrasin për në zjarr dhe ditën e kijametit atje nuk do t’u ndihmohet. 42. Edhe në këtë botë ikemi përcjellë ata me mallkim, kurse në ditë e kijametit ata janë të përbuzur. 43. E pasi i shkatërruam popujt e mëparshëm, Ne Musait i dhamë librin që është dritë për njerëz dhe udhëzim e mëshirë që të marrin mësim. 44. E ti nuk ishe në anën perëndimore (të vendit ku All-llahu i foli Musait) kur Ne Musait ia besuam shpalljën (e bëmë pejgamber dhe dërguam te faraoni), e ti as nuk ishe aty pran. 45. Por Ne krijuam popuj (mes Musait e teje Muhammed), e koha ka zgjaur (ndaj, të dërguam ty). Dhe nuk banove në mesin e popullit të Medjenit e t’u lexosh këtyre argumentet Tona (lajmin për Musaln, për Shuajbin, për vvajzat e tij), por Ne të dërguam (dhe të njoftuam). 46. Dhe ti nuk ke qenë pranë Kodrës Tur kur Ne e thirrëm (Musain), por (tregimi ynë) është mëshirë nga Zoti yt, për t’ia tërhequr vërejtjen një populli që para teje nuk u kishte ardhur pejgamber, dhe ashtu ata të marrin mësim. 47. Dhe të mos thonë, kur t’i godasë ndonjë e papritur, të cilën e kanë merituar vetë: “Zoti ynë, përse nuk na ke dërguar ndonjë pejgamber që të pasonim argumentet Tua e të bëheshim besimtar!” 48. E kur Atyre u edhi e vërteta nga ana Jonë, ata thanë: “Përse nuk iu dha atij (Muhammedit) sikurse Musait (ndonjë mrekulli materiale)! Po a nuk e mohuan atë që iu dha Musait më parë?” E, thanë: “Dy magji që përmbajnë njëra-tjetërn. Dhe thanë: çdonjëren prej tyre ne e mohojmë!” 49. Thuaj: “Nëse është e vërtetë çka thoni, atëherë sillni një libër prej All-llahut që është edhe më udhëzues se këta dy (Tevrati e Kur’ani), e ti përmbahem edhe unë atij?” 50. E nëse ata nuk të përgjigjen ty, atëherë dije se ata ndjekin vetëm dëshirat e veta, e kush është më humbur se ai që duke pasur fakt prej All-llahut, ndjek epshin e vet? S’ka dyshim se All-llahu nuk udhëzon popullin zullumqar. 51. Ndërsa Ne pandërprerë u dërguam atyre shpalljen, ashtuqë të mendojnë. 52. E atyre që Ne ua dhamë librin përpara këtij, disa prej tyre i besojnë këtij (Kur’anit). 53. Dhe kur u lexohet atyre, thonë: “Ne kemi besuar atij, ajo është e vërtetë prej Zotit tonë, ne edhe para tij kemi qenë myslimanë!” 54. Atyre u jepet shpërblim i dyfishtë për arsye se bënë durim, dhe ata të keqen e largojnë me të mirën, e nga ajo që Ne e furnizuam, ata japin. 55. Dhe kur e dëgjojnë ndonjë llomotitje marrëzie, i kthejnë shpinën dhe thonë: “Ne kemi vepra tona e ju tuajat, qofshit larg nesh, ne nuk na duhen injorantët!” 56. Është e vërtetë se ti nuk mund ta udhëzosh atë që do ti, por All-llahu udhëzon kë të dojë dhe Ai është që di më së miri për të udhëzuarit. 57. Ata thanë: “Nëse ne ndjekim rrugën e drejtë së bashku me ty, ne me të shpejtë do të jemi të dëbuar prej vendit tonë!” Po a nuk u siguruam Ne atyre një vend të shenjtë e të sigurt që aty sillen frutat e çdo sendi si furnizim mga ana Jonë, po shumica e tyre nuk e dinë. 58. E sa vendbanime që përbuzën jetën e vet Ne i kemi shkatërruar, e ja, ato janë shtëpitë e tyre, që pas tyre ato pak kohë janë banuar prej dokujt dhe Ne ishim trashëgues të tyre. 59. Zoti yt nuk është i tillë që tq shkatërrojë venbanimet para se në kryeqendër të tyre të dërgoj pejgamber, i cili do t’u lexojë atyre argumentet Tona, dhe Ne nuk shkatërruam vendbanime, po vetëm kur banorët e tyre ishin zullumqarë. 60. Dhe çdo gjë që u është dhnë juve është kënaqësi dhe shije e kësaj bote, ndërsa ajo që është te All-llahu (thevabi) është shumë më e mirë dhe përhershme, pra, a nuk mendoni? 61. A është ai, të cilit Ne i kemi premtuar një premtim të mirë (për Xhennet), sikurse ai të cilit i kemi dhënë kënaqësi të kësaj jete, kurse në ditën e kijametit ai do të jetë prej të dënuarve? 62. (përkujto) DItën kur i thërret ata e u thotë: “Ku janë ata shokët e Mi, të ccilët ju i pandehnit (si zota)?” 63. E ata, të cilët e merituan fjfalën (dënimin)), thonë: “Zoti ynë, këta janë që ne i humbëm, i humbëm ata si hunbëm edhe vetë, ne para Teje tërhiqëm se ata nuk na adhueuan neve!” 64. Dhe u thuhet: “Thirrni zotat tuaj”! Ata i thërrasin, por ata nuk u përgjigjen dot, dhe shohin dënimin. E atëherë (do të dëshironin) sikur të kishin qenë në rrugën e drejtë (e të mos përjetonin dënimin). 65. Dhe ditën kur (All-llahu) i thërret ata e u thotë: “Çfarë përgjigje u keni dhënë të dërguarve? “ 66. Atë ditë atyre u humbin faktet dhe ata nuk konsultohen ndërmjet vete. 67. E për sa i përket atij që është penduar, që ka besuar dhe ka bërë vepra të mira, ai le të shpresojë se është nga të shpëtuarit. 68. Zoti yt krijon çka të dojë dhe zgjedh kë të dojë, atyre nuk u takon zgjedhja. I pastër është i lartë është All-llahu nga çka i përshkruajnë për shok. 69. Dhe Zoti yt e di se ç’fshehin zemrat e tyre dhe se ç’faqin hapatzi. 70. Ai është All-llahu, nuk ka Zot tjetër pos Tij, vetëm Atij i takon falënderimi në këtë botë dhe në botën tjetër dhe vetëm ATij i takon gjykimi dhe te Ai ktheheni. 71. Thuaj: “Sikur All-llahu t’a bënte natën të përhershme (t’ua zgjaste) deri në ditën e kijametit, ç’mendoni, coli zot pos All-llahut do t’ju sillte juve dritë? A nuk merrni vesh” 72. Thuaj: “Më tregoni, nëse All-llahu ua bën ditën të vazhdueshme deri në ditën e kijametit, cili zot pos All-llahut do t’ju sjellë natë që të pushoni në të? A nuk shihni (sa po gaboni)?” 73. Po mëshira e Tij, u bëri juve natën dhe ditën për të pushuar në të dhe për të përfituar nga begatitë e Tij, prandaj, të jini mirënjohës!. 74. Dhe ditën që i fton (All-llahu) e, thotë: “Ku janë ata që i menduat shokë të Mi?” 75. Dhe Ne do të nxjerrim prej çdo populli dëshmitarë e u themi: “Sillni argumentin tuaj!” ATëherë do ta kuptojnë se e drejta (për Zot) është vetëm e All-llahut, dhe dështon çdo trillim i tyre. 76. Karuni ishte nga populli i Musait dhe ai shtypte atë popull ngase Ne i patëm dhënë aq shumë pasuri sa që një grup i fuqishëm mezi bartin çelësat e (pasurisë së) tij, e kur populli i vet i tha: “Mos u kreno aq fortë sepse All-llahu nuk i do të shfrenuarit!” 77. Dhe me atë që të ka dhënë All-llahu, kërko (ta fitosh) botën tjetër, e mos le mangu atë që të takon nga kjo botë, dhe bën mirë ashtu siç të ka bërë All-llahu ty, e mos bën të këqia në tokë, se All-llahu nuk i do çrregulluesit. 78. Ai (Karuni) tha: “Më është dhënë vetëm në saje të dijes sime!” Po a nuk e di ai se All-llahu shkatërroi para tij nga popujt e lashtë asish që ishte edhe më i fuqishëm e më i pasur se ai, po mëkatarët kriminelë as që do të pyeten për faje e tyre (meqë All-llahu e di). 79. Ai (Karuni) doli para popullit të vet me stolinë e vet, e ata që kishin synim jetën e kësaj bote thanë: “ah, të kishim pasur edhe ne si i është dhënë Karunit, vërtet ai është fatbardhë!” 80. E ata që ishin të zotët e diturisë thanë: “Të mjerët ju, shpërblimi i All-llahut është shumë më i mirë për atë që besoi dhe bëri vepër të mirë, po atë nuk mund ta arrijë kush përveç durimtarëve!” 81. Po Ne atë dhe pallatin e tij i shafuam në tokë dhe, veç All-llahut nuk pati që ta mbrojë e as vetë nuk pati mundësi të mbrohet. 82. E ata që dje lakmuan të ishin në vendim e tij, filluan të thonë: “A nuk shihni se All-llahu me të vërtetë i jep begati e komoditet atij që do nga robërit e vet, e edhe ia mungon atë atij që do, e sikur All-llahu të mos bënte mëshirë ndaj nesh, do të na sharronte në tokë edhe neve; sa habi, se si jobesimtarët nuk gjejnë shpëtim!” 83. Atë, vend të përjetshëm (Xhennetin) u kemi përcaktuar atyre që nuk duan as mendjemadhësi e as ngatërresë në tokë, e përfundim i këndshëm u takon atyre që i frikësohen All-llahut. 84. Kush sjell me vete punë të mirë, atij do t’i takojë shpërblimi edhe më i madh, ndërsa a që paraqitet me punë të këqija, do t’i jepe dënim vetëm aq sa e ka merituar. 85. S’ka dyshim se Ai që ta bëri obligim Kur’anin, Ai do të kthejë ty aty ah erdhe. Thuaj: “Zoti im e di më mirë kush është që solli udhëzim të drejtë dhe kush është në humbje të sigurt”. 86. Ti as nuk ke shpresuar se do të shpallet ty libri, por kjo është mëshirë e Zotit tënd, andaj ti kurrsesi të mos jeshë ndihmëtar i jobesimtarëve. 87. Dhe kurrsesi ata të mos shmangin ty nga ajetet e All-llahut meqë ato t’u kanë shpallur ty, dhe ti thirr te Zoti yt dhe kurrsesi mos u bën pasues i dëshirave të idhujtarëve. 88. Veç All-llahut mos adhuro ndonjë zot tjetër, s’ka të adhuruar tjetër veç Tij. Vetëm Atij i takon gjykimi dhe te Ai do të ktheheni! [[Category:Kur'ani]] 1878 4713 2006-08-14T11:19:43Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Elif, Lamë, Mimë. 2. A menduan njerëzit të thonë: “Ne kemi besuar, e të mos vihen në sprovë?” 3. Ne i sprovuam ata që shin para tyre, ashtu që All-llahu gjithqysh do t’i dallojë ata që e thanë të vërtetën do t’i dallojë dhe gënjeshtarët. 4. A mos menduan ata që bëjnë vepra të këqija (krime) se do të na shpëtojnë (t’i ikin dënimeve)? Sa i shmtuar është gjykimi i tyre! 5. E kush shpreson takimin (shpërblimin) e All-llahut, s’ka dyshim se afati i All-llahut do të vijë pa tjetër, e Ai është dëgjuesi i dijshmi. 6. E kush lufton (përpiqet për të mirë), ai bën luftë për vete, se All-llahu vërtet nuk ka nevojë për askë në tërë botën. 7. Po ata që besuan dhe bënë vepra të mira, Ne me siguri do t’ua shlyejmë të këqijat do t’i shpërblejmë më së miri për atë që vepruan. 8. Ne e kemi obliguar njeriun me punë të mira ndaj prindërve të vet, e nëse ata të dy përpiqen të shpiejnë ty që të më pëshkruash Mua shok (zot tjetër) për çka ti nuk di asgjë, atëherë ti mos i respekto ata. Kthimi juaj është te Unë, e Unëdo t’ju njoftoj për atë që keni vepruar. 9. E ata që besn e bënë vepra të mra, ata do t’i rradhisim ndër më të mirët. 10. Ka disa njerëz që thonë: “Ne i kemi besuar All-llahut, e kur goditet me ndonjë të keqe për shkak të (rrugës së) All-llahut, si sprovimin prej njerëzve e trajton si dënimin e All-llahut (prej të cilit njerëzi ikin prej mosbesimit në besim), e nëse vjen ndonjë fitore prej Zotit tënd, ata do të thonë: “Ne kemi qenë me ju!” Po a nuk është Alahu që di më së miri për atë që është në zemrat e njerëzve? 11. All-llahu do t’i vërë në pah ata që besuan dhe do t’i vërë në thumb hipokritët. 12. Ata që nuk bsuan u thanë atyre që besuan: “Ejani në rrugën (në fenë) tonë, e ne po i bartim mëkatet tuaja (po qe se është mëkat rruga jonë). Po ata nuk do të bartin asgjë nga mëkatet e tyre, në të vërtetë ata janë gënjeshtarë. 13. Ata pa tjetër do të bartin barrën e vet, e me atë veten edhe barrë tjera, e në ditën e kijametit do të merren në përgjegjësi për atë që kanë trilluar. 14. Ne e dërguam Nuhun te populli i vet, e ai kaloi ndër ata njëmijë pa pesëdjetë vjet, e ata meqë ishin horra i përfshiu vërshimi. 15. Ndërsa atë vetë dhe të tjerët që ishin në anije, i shpëtuam dhe Ne atë (ngjarje) e bëmë argument për tërë botën. 16. Edhe Ibrahimin (e dërguam) kur ai popullit të vet i tha: “Adhuronie All-llahun dhe keni frikë prej Atij, se kjo, nëse e kuptoni, është shumë më mirë për ju. 17. Ju në vend të All-llahut jeni duke adhuruar vetëm idhuj që i trilloni vetë si gënjeshtarë. S’ka dyshim se ata që i adhuroni në vend të All-llahut, nuk posedojnë furnizimin tuaj, pra kërkonie furnizimin te All-llahu, adhuronie Atë dhe shprehni falënderimin Atij, pse te Ai do të ktheheni”. 18. Po nëse ju ërgënjeshtroni, edhe popuj para jush përgënjeshtruan, e të dërguarit nuk i takon tjetër pos komunikimi i kuptueshëm. 19. A nuk e kanë vërejtur ata se si All-llahu nis krijimin, e pastaj atë e përsërit, e kjo është lehtë për All-llahun. 20. Thuaj: “Udhëtoni nëpër tokë e shikoni se si filloi krijimi, pastaj All-llahu e fillon krijesën tjetër (ringjalljen). Është e vërtet se All-llahu ka mundësi për çdo send. 21. Ai ndëshkon atë që do dhe mshiron kë të dojë dhe te Ai do të silleni. 22. Ju nuk keni mundësi ta bëni të paaftë (Zotin tuaj t’ju dënojë) as në tokë e as në qiell, dhe përpos All-llahut, nuk keni as mbrojtës as ndihmëtar”. 23. E ata që nuk besuan argumentet e All-llahut dhe takimin me Të, të tillët kanë humbur shpresën nga mëshira Ime dhe aa i pret dënimi i hidhur. 24. Po përgjegjja e popullit të tij nuk ishte tjetër vetëm të thotë: “Mbytnie atë (Ibrahimin) ose digjnie!” Mirëpo, All-llahu e shpëtoi atë prej zjarrit. Pë një popull që beson, këtu vërtet ka fakte bindëse. 25. Ai (Ibrahimi) tha: “Ju përqafuat, veç All-llahut, idhuj vetëm sa për bashkëjetesë mes jush në jetën e kësaj bote, e në ditën e kijametit (ndryshon gjendja) ju do të refuzoni njëri-tjetrin dhe do të mallkoni njëri-tjetrin; fundi juaj është zjarri, për ju nuk do të ketë ndihmëtarë”. 26. Atij (Ibrahimit) i besoi Luti, e ai (Ibrahimi) tha: “Unë shpërngulem atje ku më udhëzoi Zoti im, Ai është i gjithfuqishëmi, i urti”. 27. Dhe Ne i dhuruam atij Is-hakun dhe Jakubin, e në pasardhësit e tij shpallëm pejgamberllëkun dhe librin e shenjtë (librat e shpallura), atij i dhamë shpërblimin në këtë botë , kuse në botëm tjetër do të jetë ndër të mirët e përsosur. 28. (Dërguam) Edhe Lutin, i cili popullit të vet i tha: “Ju, bëni aq punë të shëmtuar sa askush para jush nga tërë bota nuk e ka bërë”. 29. Ju jeni që kontaktoni meshkujt, që sulmoni njerëzit në rrugë, që në vendtubimet tuaja bëni punë të ndyta. Përgjegjja e popullit të tij nuk ishte tjetër vetëm të thonë: “Nëse e thua të vërtetën, na silldënimin nga All-llahu?” 30. Ai tha: “O Zoti im, më ndihmo kundër popullit të prishur!” 31. E kur të dërguarit tanë (engjëjt) i erdhën me myzhde Ibrahimit, i thanë: “Ne jemi shkatërrues të banorëve të këtij qyteti, pse banorët e tij janë mizorë!” 32. Ai (Ibrahimi) tha: “Aty është Luti!” Ata i thanë: “Ne e dimë edhe më mirë se kush është aty, atë dhe familjen e tij do ta shpëtojmë përveç gruas së tij, ajo do të mbetet me të zhdukurit”. 33. E pasi të dërguarit tonë i erdhën Lutit, ai për shkak të tyre u shqetësua dhe u ngushtua, po ata i thanë: “Mos ke frikë, as ms u pikëllo, ne të shpëtojmë ty dhe familjen tënde, përveç gruas sate që do të mbetet me të dënuarit”. 34. Ne mbi banorët e këtij qyteti do të lëshojmë një dënim nga qielli për shkak se ata bëjnë punë të liga. 35. E nga ai vend Ne kemi lënë gjurmë për një popull që mendon. 36. E në Medjen (dërguam) vëllaun e tyre Shuajbin dhe si u tha: “O populli im, adhuronie vetëm All-llahun dhe kinie rikën ditën e fundit, e mos e teproni si shkatërrues në tokë!” 37. Po ata e përgenjështruan, andaj i përfshiu tërmeti dhe aguan të shtangur (të ftohur e të vdekur) në shtëpitë e tyre. 38. (I shkatërruam) Edhe Adin e Themudin, e venbanimet e tyre janë të qarta për ju. Djalli ua pat zbukuruarveprat e tyre dke i shmangur nga e vërteta, edhe pse e shihni atë. 39. Edhe Karunin, faronin dhe Hamanin. Atyre Musai u solli fakte por ata treguan mendjemadhësi, ndaj nuk mundën t’i shptojnë dënimit. 40. Secilin prej tyre e kemi dënuar për shkak të mëkatit të vet; disa prej tyre Ne i goditëm me furtunë plot rërë, disa i shkatërruam me krismë nga qielli, kurse disa të tjerë i sharrum në tokë dhe disa përmbytëm në ujë. All-llahu nuk u bëri atyre ndonjë padrejt, por ata vetës së tyre i bënë padrejtë. 41. Shembulli i atyre, të cilët veç All-llahut morën mbrojtës (zota idhujsh), është si shembulli i marimangës që thur shtëpi, e sikur ta dinin ata, më e dobëta shtëpi është e shtëpia e marimangës. 42. All-llahu e di se ç’adhurojnë ata pos Tij (ose nuk adhurojnë asgjë), Ai është ngadhënjyesi, i urti. . 43. Këta janë shembuj që Ne ua sjellim njerëzve, po këta nuk i kupton kush pos dijetarëve. 44. All-llahu krijoi qiejt dhe tokën me një serozitet të caktuar. Në to më të vërtetë ka fakte për besimtarët. 45. Ti lexo atë që po të shpallet nga libri (Kur’ani), fal namazin, vërtet namazi largon nga të shëmtuarat dhe të irituarat, e përmendja e All-llahut është më e madhja (e adhurimeve); Allhu e di çpunoni ju. 46. Ithtarët e librit mos i polemizoni ndryshe (kurr i thirrni në fenë tuaj) vetëm ashtu si është më së miri, përveç atyre që janë mizorë dhe thuajuni: “Ne i besuam asaj që na u zbrit dhe që u zbrit juve dhe se Zoti ynë dhe Zoti juaj është një, dhe se ne i jemi dorëzuar Atij. 47. Dhe po ashtu (siç i zbritëm librat e mëparshëm), Ne ta zbritëm ty librin. E ata, të cilëve Ne u kemi dhënë librin, i besojmë këtij (Kur’anit) edhe nga ata (idhujtarët arabë) ka që i besojnë këtij, kurse argumentet tona nuk i refuzon askush, përpos jobesimtarëve”. 48. Ti (Muhammed) nuk ishe që lexpn ndonjë libër para këtij, e as që shkruajshe atë me dorën tënde të djathtë, pse atëherë do të dshonin ata të prishurit. 49. Por jo ai është plot argumente të qarta në zenrat e atyre që u është dhënë dituria, e argumentet Tona nuk i mohon kush pos të shfrenuarëve. 50. Ata thanë: “Përse të mos i ketë zbritur atij një mrekulli nga Zoti i tij?” thuaj: “çështja e mrekullive është vetëm në duar të All-llahut, e unë nuk jam tjetër pos tërheqës i vërejtjes dhe shpjeues. 51. Po a nuk u mjafoti atyre që Ne ta shpallëm librin, icili u lexohet atyre, e s’ka dyshim se kjo është dhuratë e përkujtim për njerëz që duan të besojnë”. 52. Thuaj: “Mjafton që All-llahu është dëshmitar ndërmjet meje dhe juve, Ai e di ç’ka në qiej e në tokë, e ata që i besuan të kotës e nuk e besuan All-llahun, ata janë të dështuarët”. 53. Ata kërkojnë prej teje ngutjen e ndëshkimit, e sikur të mos ishte afati i caktuar, atyre do t’u vinte ndëshkimi, po ai patjetër do t’u vijë atyre befas ashtu që ata nuk e hetojnë. 54. Po, si e kërkojnë ata ngutjen e ndëshkimit? E në të vërtetë Xhehennemi është që i ka rrethuar në të gjitha anët jobesimtarët. 55. Ditën kur ata i mbulon dënimi (i zjarrit) prej së larti dhe së poshtmi nën këmbët e tyre, e u thonë: “Shijone atë që keni vepruar!” 56. O robët e Mi që besuat, toka Ime është e gjërë, pra vetëm Mua më adhuroni. 57. Secili njeri do të shijojë vdekjen, e pastaj do të ktheheni te Ne. 58. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, atyre do t’u bëjmë vend të lartë në Xhennet në të cilin rrjedhin lumenj, aty janë përgjithmonë; sa i mirë është shpërblimi për ata që vepruan. 59. Të cilët benë durim dhe vetëm Zotit të tyre iu mbështetën. 60. Sa e sa gjallesa janë që nuk kanë mundësi për furnizimin e vet. All-llahu i furnizon ato ehe juve. Ai është dëgjuesi, i dijshmi. 61. Nëse ti i pyet ata: “Kush krijoi qiejt e tokën, kush i nënshtroi (të lëvizin) diellin dhe hënën?” Ata do të thonë: “All-llahu!” E si prapsoheni, pra? 62. All-llahu i jep furnizim atij që do nga robërit e vet, e ia pakëson (shtrëngon) aitj që do. Vërtet, All-llahu është i gjithdijshëm për çdo gjë. 63. Dhe nëse ti pyet ata: “Kush e lëshon shiun nga qielli dhe me të e ngjall tokën pas vdekjes së saj?” Ata thonë: “All-llahu!” Thuaj: “Falënderimi i qoftë All-llahut, por shumica e tyre nuk mendojnë”. 64. Kjo jetë e kësaj bote nuk është tjetër vetëm se dëfrim e lojë, e jetë e vërtetë, padyshim është ajo e botës së ardhme (Ahireti), sikur ta dinin. 65. (Idhujtarët e dinë për All-llahun pse) Kur hipni ata në anije (u këputet lidhja me tokë, dhe frikësohen) i luten sinqerisht All-llahut, e kur i shpëton ata (dhe dalin) në tokë, qe, po ata të njejtit lusin idhuj! 66. Po le të përbuzin ato të mira që ua dhamë dhe le të kënaqen, (e mos të besojnë), se më vonë do ta kuptojnë. 67. A nuk e kanë vërejtur ata se Ne kemi bërë vendin e shenjtë (Mekën) të sigurt, e njerëzit për rreth tyre rrëmbehen (plaçkiten, mbyten). Po, a i besojnë ata të kotës, e të mirat e All-llahut i përbuzin? 68. E kush është më mizor se ai që shpif gënjeshtër ndaj All-llahut, ose përgënjeshtron të vërtetën pasi t’i ketë ardhur ajo? Po, a nuk është Xhennemit vend për jobesimtarët? 69. E ata, të cilët luftuan për hir Tonë, Ne, me siguri do t’i orientojmë rrugës për te Ne, e nuk ka dyshim se All-llahu është në krahun e besimtarëve. [[Category:kur'ani]] 1879 4716 2006-08-14T11:20:54Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Elif, Lamë, Mimë. 2. Bizantinët (rumët) u mundën, 3. në tokën më afër (tokës arabe), po pas disfatës së tyre, ata do të ngadhënjejnë, 4. brenda pak viteve. Çështja është vendim i All-llahut, fillim e mbarim (për disfatë dhe për fitore). E atë ditë (kur do të fitojnë bizantinët) besimtarët do të gëzohen, 5. për ndihmën e All-llahut. Ai ndihmon atë që do dhe Ai është i gjithëfuqishëm, mëshirues. 6. Premtimi i All-llahut është (ky), All-llahu nuk e thyen premtimin e Vet, por shumica e njerëzve nuk po dinë. 7. Edhe atë që dinë nga jeta e kësaj bote, është dije e cekë, por ndaj jetës së përjetshme (ndaj Ahiretit) ata janë plotësisht të verbëruar (të painteresuar). 8. Dhe, a nk menduan ata me vetën e tyre se All-llahu nuk krijoi qiejt dhe tokën dhe çdo gjë që gjendet ndërmjet tyre pa ndonjë qëllim të caktuar dhe për një kohë të kufizuar por një pjesë e njerëzve janë mohues të takimit me Zotin e tyre (në momentin e ringjalljes pas vdekjes). 9. A nuk udhëtuan ata nëpër tokë e të shohin se si qe përfundimi i atyre që ishin para tyre!?? Ata ishin edhe më të fortë se këta, ata e lëruan tokën dhe e rindërtuan atë më shumë se sa këa, e rindërtuan, atyre u patën ardhur të dërguarit e vet me fakte të qarta. Pra, Alahu nuk ishte që t’ju bëjë të padrejtë atyre, por ata vetvetes i bënë të padrejtë. 10. Mandej përfundimi i atyre që bënë punë të këqia, ishte më i keqi, për shkak se argumentet e All-llahut i përgënjeshtruan dhe talleshin me to. 11. All-llahu e fillon krijimin, mandej e përsërit atë, e më në fund te Ai do të ktheheni. 12. E ditën kur të ndodh kijameti, kriminelët heshtin. 13. Ata nuk do të kenë ndërmjetësues (ndihmëtarë) prej shokëve (zotave) të tyre, e me shokët (zotat) e tyre ishin jobesimtarë. 14. Dhe ditën kur të ndodhë kijameti, atë ditë do të ndahen (njerëzit). 15. E ata, të cilët besuan dhe bënë vepra të mira, ata d të jenë të gëzuar në një kopshtë (të Xhennetit). 16. E për sa u përket atyre që nuk besuan, dhe i bënë të rreme argumentet Tona dhe takimin në botën tjetër, ata do të kenë mundime (azab) të vazhdueshme. 17. Atëherë, All-llahun lartësonie kur të vijë mbrëmja dhe kur të agojë mëngjesi. 18. Falënderimi i takon vetëm Atij prej gjithçka ka në qiej e në tokë, edhe në mbrëmje edhe ditën. 19. Ai krijon të gjallin prej të vdekurit dhe të vdekurin prej të gjallit, Ai e ngjall tokën pas vdekjes së saj, e po ashtu edhe ju do të nxirreni (të gjallë prej varrezave). 20. Nga faktet (e fuqisë) e Tij është edhe ajo, se Ai ju krijoi prej dheu, e mandej ju (u zhvilluat në) njerëz që veproni të shpërndarë. 21. Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që për të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtu që të gjeni prehje te ato dhe në mes jush krijoi dashuri dhe mëshirë. Në këtë ka argumente për njerëzit që mendojnë. 22. Nga argumentet e Tij është krijim i qiejve e i tokës, ndryshimi i gjuhëve tuaja dhe i ngjyrave tuaja. Edhe në këtë ka argumente për njerëz. 23. Nga argumentet e Tij është edhe gjumi juaj natën dhe ditën, edhe përpjekja juaj për të fituar nga të mirat e Tij. Në këtë ka argumente për popullin që dëgjon. 24. Nga argumentet e Tij është edhe ajo që ua dëfton vetëtimën edhe frikë e dhe si shpresë, dhe nga qielli lëshon shi e me të e ngjall tokën pas vdekjes së saj. Në këtë ka argumente për një popull që di të mendojë. 25. Nga argumentet e Tij është që me fuqinë e Tij bëri të qëndrojë (pa shtyllë) qielli e Toka, mandej kur t’ju thërret juve me një thirrje prej tokës, ju menjëherë dilni. 26. E Tij është çka në qiej e në tokë dhe të gjithë vetëm Atij i përulën. 27. Dhe Ai është që e shpik jetën dhe pastaje përsërit atë, e ajo (përsëritja) është edhe më e lehtë oër Te (sipas mendimit tuaj). Shembëlltyra më e lartë është vetëm e Tij në qie tokë dhe Ai është mbizotëruesi, i urti. 28. Ai (Zoti) ju jep një shembull nga vetë ju; a i keni shokë (ortakë) ata që janë në posedim tuaj (shërbëtorët), në atë që Ne u dhamë juve (në pronësi), që të jeni ju të barabartë në të, (në përdorimin e saj) e të frikësoheni prej tyre (se po marrin kompetencë) si frikësoheni ju në mes vete. (Ju nuk pranoni ortakë shërbëtorët tuaj, të jeni të barabartë, nuk keni frikën e tyre, e si më përshkruani Mua ortakë)? Ne kështu u sqarojmë faktet njerëzve që janë të zotët e mendjes. 29. Jo (ata nuk kanë fakt), por ata që i bënë të padrejtë vetes, të cilët pa ndonjë fakt të dijes shkuan pas epshit të vet. Po kush mund ta vërë në rrugë të drejtë atë që All-llahu e ka lënë të humbur, e ata nuk do të kenë ndihmëtarë. 30. Përqënrohu në vetëvetën tënde sinqerisht në fenë, ilrguar prej çdo të kote, (e ajo fe), feja e All-llahut në të cilën i krijoi njerëzit, s’ka ndryshim (mos ndryshoni) të asaj natyrshmërie të krijuar nga All-llahu, ajo është feja e drejtë por shumica e njerëzve nuk e dinë. 31. (Përqëndrohu në atë fe) Të kthyer sinqerish te Ai, kini frikë prej Atij dhe falnie namazin e mos u bëni nga idhujtarët, 32. Të cilët e përqanë fenë e tyre dhe u ndanë në grupe, ku secili grup i gëzohet idesë së vet. 33. Kur njerëzit i prek ndonjë e keqe, ata me përulje i luten Zotit të tyre, duke iu drejtuar vetëm Atij, e kur AI nga të mirat e veta u shijon atyre, ja, që një grup prej tyre i përshkruajnë shok Zotit të vet. 34. Le të mohojnë atë që Ne u kemi dhënë, pra kënaquni, e më vonë do ta kuptoni. 35. A mos Ne u kemi shpallur atyre ndonjë argument, që ai vërteton (flet) për atë që ata Mua më përshkruajnë shok? 36. E kur Ne u japim njerëzve begati të mira, ata u gëzohen atyre, e nëse ata i godit ndonjë e keqe për shkak të veprimit të tyre, atëherë ata e humbin shpresën. 37. Vallë, po a nuk shohin ata se All-llahu ijep furnizim të mjaftueshëm atij që do Ai dhe ia pakëson. Në këtë, për një popull që beson, Ka argument. 38. Andaj, jepja të afërmit atë që i takon, e ehe te varfërit edhe udhëtarit, e kjo është shumë më e dobishme për ata që vepronë për hirë të All-llahut dhe të tillët janë ata të shpëtuarit. 39. Dhe çka të jepni nga pasuria për të shtuar e rritur (me kamatë), në pasurinë e njerëzve, ajo nuk do të shtohet te All-llahu, e çka të jepni nga sadakaja (bamirësia) me qëllim që t’i afroheni All-llahut, të tillët janë ata që u shumfishohet (shpërblimi). 40. All-llahu është Ai që ju jrijoi, që ju furnizoi, që ju bën të vdisni e pastaj ju ngjall. A ka ndonjë prej zotave tuaj që mund të bëjë diçka nga këto? I pastër është AI i pa të meta, i madhëruar është Ai nga çka ata ia mveshin dhe trillojën. 41. Për shkak të veprave (të këqia) të njerëzve, janë shaqur në tokë e në det të zeza (bela, skamje, katastrofa, humbje e bereqetit etj. ), e për ta përjetuar ata një pjesë të kësaj të keqeje që e bënë, ashtu që tërhiqen (nga të këqijat). 42. Thuaj: “Ecni nëpër tokë dhe shikoni s si ishte përfundimi i atyre që ishin më parë, shumica e tyre iashin jobesimtarë”. 43. Ti përmbaju fuqimisht fesë së drejtë, para se të vijë dita që nuk ka kthim, pse prej All-llahut është caktuar, atë ditë ata (njerëzit) ndahen. 44. Kush nuk besoi, barrën e mosbesimit të vet e ka kundër vetes, e kush e bëri punë të mirë, ata vetvetes i përgaditë vendin (Xhennetin). 45. QË t’i shpërblejë Ai (All-llahu) nga të mirat e veta, ata që besuan dhe bënë vepra të mira, vërtet, Ai nuk i do jobesimtarët. 46. Nga argumentet e Tij është edhe: Që Ai t’i lëshojë erërat myzhdexhinj dhe t’u shijojë juve nga meshira e vet (shiun); dhe të lundrojë anijet me vullnetin e Tij, dhe që të përfitoni nga të mirat e Tij dhe ashtu, ju jeni mirënjohës. 47. Ne edhe para teje popujve të tyre u dërguam pejgamberë dhe ata u erdhën atyre me argumente të qarta, e kundër atyre që bën krim, Ne ndërmorëm masa mdëshkuese. Obligimi yni ishte të ndihmojmë besimtarët. 48. All-llahu është Ai që i lëshon erërat, e ato lëkundin retë dhe Ai i shtrinë lart si të dojë e i bën ato edhe të ndara në pjesë, dhe përmes tyre e sheh se si bie shi, e kur ia lëshon atë kujt të dojë prej robërve të vet, qe, ata gëzohen. 49. Edhe para se t’u binte (shiu) atyre, ata më para tij ishin të dëshpruar. 50. E sikur Ne të lëshojmë një erë e ta shohin atë (të mbjellat) e zverdhura, pa dyshim ata pas kësaj do të jenë mohues (përbuzës). 52. Në të vërtetë, ti (Muhammed) nuk mund t’i bësh të dëgjojnë të vdekurit e as nuk mund ta bësh që të shurdhëti të dëgjojnë thirrjen, kur ata kthejnë shpinën. 53. Dhe as që je ti udhëzues i rë verbërve nga humbja e tyre, ti nuk mund ta bësh të dëgjojë tjetër vetëm atë që u beson argumenteve Tona, se ata janë të bindur. 54. All-llahu është Ai që ju krijoi në gjendje të dobët, pastaj pas asaj dobësie ju dha fuqi, e pas fuqisë, dobësi e pleqëri. Ai krijon çka të dojë, Ai është më i dijshmi, më i fuqishmi. 55. e ditën kur të bëhet kijameti ( ditën e gjykimit), kriminelët betohen se nuk qëndruan (në dynja) gjatë, por vetëm një çast të shkurtër. Kështu kanë qenë ata që i bishtëruan të së vërtetës. 56. E atyre që iu është dhënë dija dhe besimi thonë: “Ju keni qëndruar aq sa u pat caktuar All-llahu deri në ditën e ringjalljes, e kjo pra është dita e ringjalljes, por ju ishit që nuk e pranonit!” 57. E ata ditë për ata që bënë zullum, arsyetimi nuk u bën dobi e as që kërkohet prej tyre të justifikohen. 58. Ne në këtë Kur’an u kemi sjellë të gjithë shembujt, po pasha All-llahun, edhe sikur t’u sillje çfarëdo mrekullie ti atyre, ata që nuk besuan do të thoin: Ju (Muhammedi me besimtarë) nuk jeni veçse mashtrues (gënjeshtarë). 59. Në këtë mënyrë All-llahu vulos zemrat e atyre që nuk kuptojnë. 60. Ti pra bën durim, pse premtimi i All-llahut është i saktë, e kurrsesi të mos luhasin ty ata që janë të dyshimtë. [[Category:Kur'ani]] 1880 4719 2006-08-14T11:21:57Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Elif, Lamë, Mimë. 2. Ato janë ajetet të librit me plot urtësi të përsosur. 3. E që janë udhëzim e mëshirë për ata që janë punëmirë. 4. Të cilët rregullisht e falin namazin dhe japin zeqatin dhe ata, e mu ata janë të plotbindur për botën tjetër (Ahiretin). 5. Të tillët janë të udhëzuar në një rrugë të qartë prej Zotit të vet dhe janë fatlumë. 6. Po ka nga njerëzit që blenë tregime boshe e më qëllim që t’i largojnë njerëzit prej rrugës së All-llahut pa pasur kurrfarë fakti dhe për t’i marrë ato (ajetet e) All-llahut si tallje. Për ta me siguri është përgaditur dënim i turpshëm. 7. E kur lexohen atij ajetet Tona, ai kthehet kryelartë dhe bëhet sikur nuk i ka dëgjuar ato, bëhet sikur në veshët e tij ka shurdhim të rëndë, pra, ti përgëzoje atë më një dënim të dhëmbshëm. 8. E ata që besuan dhe bënë vepra të mira, për ata janë Xhennetet e begatshme, 9. që në to janë përgjithmonë. Premtimi i All-llahut i prerë, e Ai është i gjithfuqishmi, i urti. 10. Ai i krijoi qiejt pa shtylla, sikurse po i shihni e në tokë vendosi kodra të rënda që të mos luajë vendi bashkë me ju e nëpër të shpërndau nga të gjitha gjallesat, dhe nga qielli Ne kemi lëshuar shi e kemi bërë të mbijnë në të nga të gjitha llojet më të dobishme. 11. Kjo është vepër e krijimit të All-llahut, e me trgoni pra mua se ç’krijuan ata të tjerët pos Tij. jo. asgjë, pra, idhujtarët janë në një humbje të pafund. 12. Ne i patëm dhënë Llukmanit mençuri të përsosur (e i thamë): Të falënderosh All-llahun, e kush falënderon, e Mira e ati falënderimi i takon atij, e kush refuzon (edhe ai e ka për vete), në të vërtet, All-llahu nuk ka nevojë (për falënderimin e tij) pse Ai vetë është i lavdishëm. 13. (prkujtoju popullit tënd) Kur Llukmani duke e këshilluar, birit të vetr i tha: “O djali im, mos i përshkruaj All-llahut shok, sepse idhujtaria është padrejtësi më e madhe!” 14. Ne njeriun e kemi urdhëruar për (sjellje të mira ndaj) prindërit të vet, sepse nëna e vet atë e barti me mund pas mundi dhe pas dy viteve ia ndau gjinin. (e porositëm) Të jeshë mirënjohës ndaj Meje dhe ndaj dy prindërve tu, pse vetëm te Unë kthimi juaj. 15. E nse ata të dy tentojnë ë ti të më përshkruash Mua shok, për çka ti nuk ke kurrfarë fakti, atëherë mos i respekto ata, o në çështjet e jetës së kësaj bote të keshë mirëkuptim ndaj tyre, e ti ndiqe rrugën e atij që është i kthyer kah Unë, mande kthimi juaj është te Unë, e Unë do t’ju njoftoj për atë që keni punuar. 16. O djali im, s’ka dyshim se edhe ajo (vepra) peshon sa kokrra e lirit, e të jetë e fshehurnë rrasë guri, ose në qiej apo në tokë, All-llahu do ta sjellë atë, se All-llahu është i butë dhe hollësisht i informuar. 17. O djali im, fale namazin, urdhëro për punë të mira, e ndalo nga të këqiat, përballo me durim çdo gjë që të godet, vërtet, këto janë nga çështjet më të preferuara. 18. Dhe mos shtrembëro fytyrën tënde prej njerëzve, mos ec nëpër tokë kryelartë, se All-llahu nuk e do asnjë mendjemadh e që shumë lavdërohet. 19. Të jesh i matur në ecjen tënde, ule zërin ënd, se zëri më i egër është zëri i gomarit. 20. A nuk e dini j se All-llahu nënshtroi për të mirën tuaj çka në qiej e çka në tokë dhe plotësoi ndaj jush të mirat e Tij të dukshmen e të fshehta, e megjithatë prej njerëzve ka që polemizojnë çështjen e All-llahut duke mos pasur as dituri, duke mos qenë i udhëzuar dhe duke mos pasur libër të ndritshëm. 21. Dhe kur atyre u thuhet: “Pasoni atë që e shpall All-llahu” ata thonë: “Jo, ne ndjekim atë që gjetëm te prindërit tanë!” E edhe sikur t’i kishte thirrur ata në dënimin e zjarrtë! 22. E kush ia dorëzon veten All-llahut duke qenë edhe punëmirë, ai është kapur për lidhjen më të sigurt dhe vetëm te All-llahu është përfundimi i çështjeve. 23. Ty mos të brengos mosbesimi i atij që nuk beson, kthimi i tyre është vetëm te Ne, e për atë që vepruan, Ne do t’u tregojmë. All-llahu vërtet është i dijshëm për atë që mbajnë në zemra. 24. Ne u japim të jetojnë pak (në kët botë), e pastaj i shtrëngojmë ata me një dënim të rëndë. 25. Nëse ti pyet ata: Kush krijoi qiejt e tokën? Me siguri do të thonë: “All-llahu!” thuaj: “All-llahut i qoftë lavdërimi!” Por shumica e tyre nuk dinë. 26. Vetëm të All-llahut janë të gjitha që gjenden në qiej e në tokë; All-llahu është Ai që s’ka nevijë dhe është i lavdishëm. 27. Sikur të gjithë drutë në tokë të jenë lapsa dhe sikur deti t’i shtohen edhe shtatë dete (e të jenë me ngjyrë), nuk do të mbaroni fjalët e All-llahut (do të shterroheshin detet, do të soseshin lapsat, e jo mrekulitë e Zotit). All-llahu është ngadhënjyesi i urtë. 28. Krijimi dhe ringjallja juaj nuk ështëmë e rëndë se krijimi i një qenije (një njeriu); vërtet, All-llahu është që i dëgjon e isheh veprat e njerëzve. 29. A nuk e di se All-llahu e fut (errësirën) natën në ditë dhe fut (dritën) ditën në natë, dhe AI i nënshtroi Diellin e Hënën (të lindin e të përendojnë) dhe secili rrjedh (noton) deri në një afat të caktuar dhe se All-llahu hollësisht është i njohur për atë që veproni. 30. Kjo (dokumenton) se All-llahu është Ai (Zot) i vërtetë, dhe se ajo që adhurojnë pos Tij është gënjeshtër, e All-llahu është Ai i larti, i madhi. 31. A nuk sheh se anijet lundrojnë në saje të mirësisë së All-llahut, e oër t’u reguar juve madhërinë e Tij. Vërtet, edhe në këtë ka argument për secilin që është shumë i durueshëm dhe shumë mirënjohës. 32. E kur i mbulon ata ndonjë valë si reja, i drejtohen All-llahut sinqerisht me besim vetëm ndaj Tij, e kur i shpëton ata e dalin në tokë, ka disa prej tyre që i mbesin besimit të drejtë, e faktet Tona nuk i refuzon kush pos të pabeit dhe përbuzësit. 33. O ju njerëz, kini frikë ditës kur prindi nuk mund t’i bëjë dobi fëmijës së vet, e as fëmija nuk mund t’i bëjë asnjë send prindit të vet. Premtimi i All-llahut (për thevab ose azab) është e sigurt, pra mos ju mashrojë jeta e kësaj bote dhe të mos ju mashrojë ndajë All-llahut djalli mashtrues. 34. S’ka dyshim se vetëm All-llahu e di kur do të ndodhë kijameti, Ai e di kur e lëshon shiun. Ai e di se çka në mitra (të nënave), nuk e di kush pos Tij se çka do t’i ndodhë (çka do të punojë) nesër, dhe askush nuk e di, pos Tij, se në ç’vend (ose kohë) do të vdesë. All-llahu është më i dijshmi, më i njohuri. [[Category:Kur'ani]] 1881 4722 2006-08-14T11:23:12Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Elif, Lamë, Mimë. 2. Shpallja e librit (e Kuranit), nuk ka dyshim se është (shpallje) nga Zoti i gjithësisë. 3. A mos po thonë se ai (Muhammedi) e trilloi? Jo, ajo është e vërtetë prej Zotit tënd që t’i tërheqësh vërejtjen një populli që nuk u erdhi ndonjë pejgamber para teje, ashtu që ata të gjejnë rrugën e drejtë. 4. All-llahu është Ai që krijoi qiejt dhe tokën dhe gjithë ç’ka ndërmjet tyre, brenda gjashtë dite, pastaj mbizotëroi Arshin. Përveç Tij nuk keni ndonjë ndihmëtar tjetër e as ndërmjetësues, pra a nuk jeni kah mendoni! 5. Ai është që udhëheq çështjen (e të gjitha krijesave) prej qiellit në tokë, pastaj ajo (çështja) ngritet te Ai në një ditë që sipas llogarisë suaj është sa njëmijë vjet. 6. Ai është njohës i të (gjitha) fshehtës dhe të dukshmes, i gjithëfuqishmi, Mëshirëbërësi. 7. Ai që përsosi krijimin e çdo sendi, e krijimin e njeriut e filloi nga balta. 8. Pastaj bëri që pasardhësit e tij të rrjedhin prej një pike uji të dobët. 9. Mandej, Ai e formëson atë (në barkun e nënës) dhe nga ana e vet i jep shpirt atij dhe Ai është që juve ju pajis edhe me dëgjim, me të parit dhe me zemër, e pak send është ajoqë ju falënderoni. 10. E ata thanë: “A pasi që ne të tretemi në tokë, a thua ne rishtazi do të krijohemi?” Por (çka është edhe më keq) ata nuk besojnë se do të dalin para Zotit të tyre. 11. Thuaj: “Engjëlli i vdekjes, i cili është caktuar për ju, ua merr shpirtrat, e pastaj do të ktheheni te Zoti juaj”. 12. E, sikur të shihje mëkatarët se si ukin kokat e veta pranë Zotit të tyre: “Zoti ynë, tash pamë dhe dëgjuam, na kthe pra edhe një herë e të bëjmë vepra të mira, se tash jemi të bindur”. 13. Sikur të kishim dëshiruar Ne, scilit do t’i jepnim udhëzimin, por fjala (vendimi) Ime ka marrë fund (definitiv) se do ta mbush Xhehennemin së bashku me exhinë e njerëz. 14. Prandaj shijoni këtë (dënim) për shkak se ju të e patët harruar takimin tuaj në këtë ditë, e edhe Ne tash u harruam juve, ndaj, për shkak të asaj që keni vepruar, shijoni dënimin e përjetshëm. 15. Argumentet tona, i besojnë, në t vërtetë, ata që kur këshillohen me to, bien në fytyra (bëjnë sexhde), që madhërojnë Zotin e tyre në shenjë falënderimi dhe ata nuk bëjnë kryelartësi, 16. I heqen trupat e tyre prej dyshekëve, duke e lutur Zotin e tyre nga frika dhe nga shpresa dhe nga ajo që Ne u kemi dhënë (pasuria) atyre, ata japin. 17. Pra, për ata që kanë vepruar nuk di askush për atë kënaqësi (të zemrës e shpirtit) që u është caktuar atyre si shpërblim. 18. A mos është ai që ishte besimtarë, sikurse ai që ishte jasht rrugës? Jo! Këta nuk janë të barabartë. 19. Për sa u përket atyre që besuan dhe bënë vepra të mira, ata, për hir të veprave që i bënë, vendpritje e kanë Xhennetin. 20. E ata që nuk respektuan All-llahun, skutë e tyre është zjarri. Sa herë që të tentojnë të dalin nga ai, kthehen në të dhe atyre u thuhet: “Shijoni dënimin e zjarrit që ju e konsideronit rrenë. 21. Ne do t’u shijojmë atyre dënimin më të shpejtë (në dynja) para dënimit të madh (në Ahiret), ndoshta do të tërhiqen (prej të këqiave). 22. E kush është më zullumqarë se ai që këshillohet me ajetet e Zotit të vet, e pastaj u kthyen shpinën atyre? Ne me siguri do të hakmirremi kundër kriminelëve. 23. Ne i patëm dhënë edhe Musait librin, e ti (Muhammed) mos ke dyshim në çka pranon (në Kur’anin libër qiellor si Musait), kurse atë (librin e Musait) e bëmë udhërrëfyes për beni israilët. 24. Dhe prej tyre Ne bëmë prijës që me urdhërin Tonë udhëzojmë, pasi që ata (që i bëmë prijësa) ishin të durueshëm dhe ndaj argumenteve Tona ishin të bindur. 25. S’ka dyshim se Zoti yt është Ai që në ditën e kijametit do të gjykojë mes tyre në atë që ishin të përçarë. 26. A nk e kanë të qartë ata (mekasit) se sa nga popujt para tyre i shkatërruam, që nëpër ato vendbanime të tyre janë kah kalojnë? Është e vërtetë se ato (vende të shkatërruara) ka fakte, se nuk janë duke dëgjuar me vëmendje? 27. Si nuk kanë parë ata se Ne e sjellim ujn në tokën e thatë dhe me të nxjerrim bimë që prej tyre ushqehen kafshët e tyre, bile edhe ata vetë, A nuk janë duke parë (e të kuptojnë)? 28. E në anën tjetër ata thonë: “e kur do të jetë ai ngadhënjim (çlirimi i Mekës ose gjykimi i Zotit), nëse jeni të drejtë çka thoni. 29. Thuaj: “Ditën e kijametit, atyre që kanë qenë jobesimtarë, nuk u bën dobi besimi e as nuk u jepet afat. 30. Andaj, ti largohu prej tyre dhe prit, edhe ata janë duke pritur. [[Category:Kur'ani]] 1882 4725 2006-08-14T11:24:05Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. O ti Pejgamber, qëndro i fortë në besnikëri ndaj All-llahut, e mos i përfill jobesimtarët dhe hipokritët, se vërtet All-llahu ësht i gjithëdijshëm, i di çështje në hollësi. 2. Dhe ti vepro sipas asaj që po të shpallet nga Zoti yt; All-llahu është i njohur shumë mirë me atë që ju veproni. 3. E, mbështetu në All-llahun, se mjafton që All-llahu të jetë mbrojtës yti. 4. All-llahu nuk krijoi dy zemra në gjoksin e asnjë njeriu e as nuk ua bëri gratë tuaja, prej të cilave largoheni me dhihar nëna tuaja, (duke krahasuar shpinën e gruas me atë të nënës), e as nuk ua bëri djem tuaj të adoptuarit tuaj (fëmijët e tjetërkujt që po i adoptoni si të juaj). Këto janë vetëm thënie tuaja që i shqiptoni me gojët tuaja, e All-llahu e thotë atë që është realitet, dhe Ai udhëzon në rrugën e drejtë. 5. Ju thirrni (mbështetni) ata në etëri e vërtetë të tyre, kjo është më e drejtë te All-llahu, e nëse nuk ua dini (nuk dini se kush janë) etërit e tyre, atëherë ata janë vëllezërit tuaj dhe të afërmit tuaj në fe. Nuk ëshë ndonjë mëkat juaji ajo për çka keni gabuar, por (është mëkat) ajo që zemrat tuaj e bëjnë qëllimisht, po All-llahu është që falë, është mëshirues. 6. Pejgamberi është më i ndishëm ndaj besimtarëve se sa ata ndaj vetë vetvetes së tyre, ndërsa gratë e tij janë në vend të nënave të tyre. E ata (të afërmit) farefisi nga barku, sipas dispozitave të All-llahut, kanë më tepër përparësi ndaj njëri tjetërit se sa besimtarët e tjerë dhe se sa muhaxhirët ( të mërguarit), përveç nëse dashamirëve tuaj doni t’u bëni ndonjë të mirë (u lëni testament ose diç tjetër). Kjo është e regjistruar në librin e shquar (Lehvi mahfush, Kur’an). 7. (përkujto) Kur Ne e morëm (me betim) prej pejgamberve premtimin e tyre; edhe prej teje, prej Nuhut, Ibrahimit, Musait, Isait birit të Merjemes, pra morëm prej tyre besë të fotrë. 8. Për të marrë në pyetje këta të sinqertë për sinqeritetin e tyre, e për jobesimtarët Ai ka përgatitur ndëshkim të dhembshëm. 9. O ju që keni besuar, përkujtonie të mirën e All-llahut ndaj jush, kur juve u erdhi një ushtri e Ne kundër tyre lëshuam një furtunë dhe ushtri që ju nuk e shihnit, e All-llahu e shihte atë që ju vepronit. 10. Kur ata u erdhën juve edhe prej së larti edhe prej së poshti, dhe kur shikimet u shtangën, e zemrat arritën në fyt, e ju sajonit mendime të llojllojta për All-llahun. 11. Atje, në atë vend qenë sprovuar jobesimtarët, dhe qenë tronditur me një dridhje të fortë. 12. Kur hipokritët dhe ata që në zemrat e tyre kishin sëmundje, thonin: “All-llahu dhe i dërguari Tij, nuk na premtuan tjetër vetëm se mashtrim!” 13. Dhe kur një grup prej tyre thanë: “O banorë të Jethribit, nuk ka qendresë për ju, ndaj kthehuni!” E një grup prej tyre kërkonin lejen e Pejgamberit, duke thënë: “Shtëpitë tona janë të pambrojtura, në realitet ata nuk donin tjetër por vetëm të iknin. 14. Dhe sikur t’u hynin atyre nga anët e saj (Medinës) dhe prej tyre të kërkohej tradhëtia, ata do të ishin të gatshëm për të dhe nuk do të vononin aspak. (të tradhëtonin). 15. E, ata ishin që i patën dhënë besën All-llahut më parë se nuk do të kthehen prapa (nuk do të ikin), pra premtimi i dhënë All-llahut mban edhe përgjegjësi. 16. Thuaj: “Nëse ikët prej vdekjes ose prej mbytjes, ikja nuk do t’ju bëjë dobi, sepse edhe atëherë nuk do të (shpëtoni) përjetoni vetëm për pak kohë”. 17. Thuaj: “Kush do t’ju mbrojë prej All-llahut, nëse Ai ua ka caktuar ndonjë të keqe, ose (do t’ju godit me ndonjë të keqe) nëse Ai ua ka caktuar ndonjë të mirë. Po përveç All-llahut ata nuk do të gjejnë për vete ndonjë përkrahës e as ndonjë ndhmëtar”. 18. All-llahu i ka njohur shumë mirë ata që ndër ju pengonin dhe ata vëllezërve të vet u thonin: “Ejani me ne!” E ata nuk vijnë në luftë, vetëm pakicë. 19. Janë koprracë ndaj jush (nuk ju duan të mirën). E kur u vjen frika i sheh ata të shikojnë ty, e sytë e tyre rrotullohen si të atij nga të fiktit para vdekjes, e kur largohet frika, ata ju shpojnë juve me gjuhë ë mprehta, lakmues për pasuri (për plaçkë -ganimet). Të tillët nuk kënë besuar, andaj All-llahu ua asgësojë verat e tyre, e kjo për All-llahun është lehtë. 20. Ata mendonin se grupet aleate nde nuk kishin shkuar, dhe nëse aleatët kthehen ehe njëherë, ata (hipokritët) do të dëshironin të kishin qenë beduinë diku me arabët dhe prej tyre të pyesin për çështjen tuaj, por edhe sikur të ishin në mesin tuaj, ata krejt pak do të luftonin. 21. Ju e kishit shembullin më të lartë në të dërguarin e All-llahut, kuptohet, ai që shpreson në shpërblimin e All-llahut në botën jetër, ai që atë shpresë e shoqëron duke e përmendur shumë shpesh All-llahun. 22. E kur myslimanët e panë ushtrinë aleate, thanë: “Kjo është ajo që All-llahu dhe i dërguari i Tij na premtuan neve, e All-llahu dhe i dërguari i Tije thanë të vërtetën. Ajo (ushtria e armikut që e panë) vetëm ua shtoi atyre besimin dhe mbështetjen. 23. Prej besimtarëve kishte burra që vërtetuan bsën e dhënë All-llahut, e disa prej tyre e realizuan premtimin duke dhënë jetën, dhe ka prej tyre që janë duke pritur (ta zbatojnë) dhe ashtu nuk bënë kurrfarë ndryshimi. 24. Që All-llahu t’i shpërblejë të vërtetit për sinqeritetin e tyre e hipokritët t’i ndëshkjë, nëse do, ose t’ua falë atyre; All-llahu është që falë shumë, është mëshirues. 25. Dhe All-llahu i zbrapsi ata që nuk besuan me atë mllefin e tyre, duke mos arritur kurrnjë të mirë. Dhe All-llahu ua largoi luftën besimtarëve. All-llahu është i fuqishëm, ngadhënjyes. 26. E ata nga ithtarët e librit (jehuditë), të cilët u ndihmuan atyre (idhujtarëve), Ai (All-llahu) i nxori prej kështjellave të veta dhe në zemrat e tyre u shtini frikën, ashtu ë një grup e mbytni, kurse grupin tjetër e robëroni. 27. E juve ju la trashëgim tokën e tyre, shtëpitë e tyre, pasurinë e tyre dhe tokën që ende nuk e keni shkelur. All-llahu ëstë i gjithfuqishëm për çdo send. 28. O ti Pegamber, thuaju grave tuaja: “Në qoftë se lakmoni jetën e kësaj bote dhe stolitë e saj, atëherë ejani: unë po ju jap furnizimin (për lëshim) dhe po ju lëshoj ashtu si është e rrugës. 29. E në qoftë se e don All-llahun, të dërguarin e Tij dhe botën tjetër, atëherë të jeni të sigurta se All-llahu ka përgatiur shpërblim të madh për ato prej jush që bëjnë punë të mira. 30. O gra të Pejgamberit, cilado prej jush që bën punë të ligë ë të shëmtuar, asaj dënimi i shtohet dyfish e kjo për All-llahun është shumë lehtë. 31. E kush prej jush i përvishet adhurimit të All-llahut dhe respektimit të të dërguarit të Tij dhe bën punë të mira, asaj do t’i japim shpërblimin e dyfishtë he për të kemi përgatitur furnizim të këndshëm. 32. O gratë e Pejgamberit, ju nuk jeni si asnjë grua tjetër, nëse keni kujdes e ruheni, andaj mos u llastoni në të folur e të lakmojë ai që ka sëmundje në zemrën e tij, po thuani fjalë të matura. 33. Dhe rrini në shtëpitë tuaja e mos shfaqni bukurinë tuaj si shfaqej në injorancën e hershme, falnie namazin , lepnie zeqatin dhe respektonie All-llahun dhe të dërguarin e Tij. All-llahu ka për qëllim që nga ju o familje e shtëpisë (se Pejgamberit) të largojë ndytësinë e mëkateve dhe t’ju pastrojë deri në skaj. 34. E, përkujtonie atë nga ajetet e All-llahut dhe rregullat e fesë që po u lexohen në shtëpitë tuaja; vërtet, All-llahu është i kujdesshëm dhe i njohur hollësisht për çdo gjë. 35. Nuk ka dyshim se për myslimanet, besimtarët e besiamtaret, adhuruesit e adhurueset, të sinqertit dhe të sinqertat, durimtarët dhe durimtaret, të përvuajturit dhe të përvuajturat, sadakdhënësit dhe sadakdhënëset, agjëruesit dhe agjërueset, ruajtësit e nderit dhe ruajtëset e nderit, shumë përmendësit e All-llahut e shumë përmendëset e All-llahut , All-llahu ka përgatitur falje (mëkatesh) dhe shpërblim të madh. 36. Kur All-llahu ka vvendosur për një çështje, ose i dërguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në atë çështje të tyre personale të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetërfare. E kush e kundërshton All-llahun dhe të dërguarin e Tij, ai është larguar shumë larg së vërtetës. 37. (Përkujto) Kur i the atij që All-llahu e kishte shpërblyer (me besim) e edhe ti i pate bërë mirë: “Mbaje bashkëshorten tënde dhe kij frikë na All-llahu!”, e ti e mbaje fshehtë në veten tënde atë që All-llahu do ta zbulojë dhe u frikësohesh njerëzve, por më e drejtë është që t’i friksohesh All-llahut. E pasi që Zejdi e kishte vendosur atë që kishte menduar ndaj saj, Ne ta kurorëzojmë ty atë, e për të mos pasur besimtarët vështirësi (mëkat) në martesë me gratë e të adoptuarëve të tyre, kur ata heqin dorë prej tyre. E vendimi i All-llahut është kryer. 38. Pejgamberit nuk i përket kurrnjë qortim për atë që All-llahu e ngarkoi me të. Ky ishte ligj i All-llahut edhe ndër ata që ishin më parë, e urdhëri i All-llahut është vendim i kryer. 39. (ligj i All-llahut ndë) Ata, të cilët i kumtojnë shpalljet e All-llahut, i frikësohen vetëm All-llahut e askujt tjetër pos Tij, e All-llahu është mjaft të jetë llogatitës. 40. Muhammedi nuk ka qenë babai i asnjërit prej burrave tuaj por ai ishte i dërguari i All-llahut dhe vulë e të gjithë pejgamberëve, e All-llahu është i dijshëm për çdo send. 41. O ju që besuat, përkujtoni All-llahun sa më shpesh. 42. Dhe madhëronie Atë mëngjes e mbrëmje. 43. Ai ju mëshiron juve e edhe engjëjt e Tij, e për t’ju nxjerrë juve prej errësirave në dritë dhe Ai ndaj besimtarëve është shumë i mëshirues. 44. Ditën që e takojnë Atë (Zotin), përshëndetja e tyre është Selam (paqe) dhe për ta ka përgatitur shpërblim të mirë. 45. O ti Pejgamber, Ne të dërguam ty dëshmues, lajmëtar përgëzues e qortues. 46. Dhe me urdhërin e All-llahut, thirrës për në rrugën e Tij dhe pshtarë ndriçues. 47. E besimtarëve jepu sihariq se prej All-llahut ata kanë dhunti të madhe. 48. Mos i dëgjo jobesimtarët e hipokritët dhe mos ua vë veshin mundimeve të tyre ndaj teje, e mbështetju All-llahut se All-llahu është mbrojtje e mjaftueshme. 49. O ju që besuat, kur të keni lidhr kurorë me besimtaret e pastaj i lëshoni ato para se të keni kontaktuar me to, ju nuk keni të drejtë të kërkoni që ato të presin afatin e caktuar (iddetin), po jepniu diçka atyre dhe lironi në mënyrë të njerëzishme. 50. O ti Pejgamber, Ne të kemi lejuar gratë, të cilave u ke dhënë shpërblimin e kurorës, dhe ato që me ndihmën e Akkahut hynë në posedimin tëned (robëreshat e luftës) dhe bijat e axhës tënd, bijat e hallave tua e dajës tënd, bijat e tezeve tua (të janë lejuar, pos grave me nuqah dhe të afërtat), të cilat kanë migruar (kanë bërë hixhret) si ti, dhe një grua besimtare nëse ajo ja falë veten Pejgamberit dhe nëse Pejgamberi dëshiron të martohet me të (një martesë e tillë pa shpërblim të niqahit) duke qenë kjo (rast) vetëm për ty e jo edhe për besimtarët. Ne e dimë se ç’u kemi bërë atyre obligim rreth grave të tyre dhe rrëth atyre që i kanë në pronësinë e vet, ashtu që ti të mos keshë vështirësi, e All-llahu është që falë shumë, është mëshirues. 51. Ti je i lirë të lëshosh atë që don prej tyre dhe të mbash pranë vete atë që don, e edhe të kërkosh afrimin e asaj nga e cila ke qenë larguar, dhe nuk ke mëkat. Kjo është më së afërmi që ato të qetësohen shpirtërisht e të mos brangosen dhe të jenë të kënaqura me atë që ti u ofron të gjitha atyre. All-llahu e di çka mbani në zemrat e tuaja, All-llahu është më i dijshmi, më i buti. 52. Prej tash e mbrapa tyr nuk të llejohen më gra (të tjera) e as në veend të tyre të marrësh ndonjë tjetër, po edhe sikur të mahnit bukuria e tyre, përveç atyre që ike në posedim (robëreshat), All-llahu është përcjellës ndaj çdo sendi. 53. O ju që besuat, mos hyni në shtëpitë e Pejgamberit ndryshe vetëm se nëse u lejohet për ndonjë ngrënie e duke mos pritur përgatitjen e saj, por kur të thirreni, atëherë shpërndahuni, duke mos hyrë në bisedë me njëri tjetrin, vërtet këto (pritja, qëndrimi, biseda) e mundojnë Pejgamberin, por ai turpërohet prej jush; All-llahu nuk i turpërohet realitetit. E kur kërkoni prej tyre (grave të Pejgamberit) ndonjë send, atë kërkonie pas perdës, kjo është më e pastër për zemrat tuaja dhe të tyre. Juve nuk u takon ta mundoni të dërguarin e All-llahut, e as të martoheni kurrë me gratë e tij, pas (vdekjes së) tij. Këto janë te All-llahu mëkat i madh. 54. E shprehët ju haptazi ose fshehtazi ndonjë send, s’ka dyshim se All-llahu çdo send e di. 55. Nuk është mëkat për ato (gratë e pambuluara) ndaj etërve të tyre, as ndaj djemve të tyre, as ndaj djemve të vëllezërve të tyre, as ndaj djemve të motrave të tyre, as ndaj grave të tyre, e as ndaj robëreshave të tyre. E, frikësohuni (o ju gra) All-llahut, All-llahu është pranë çdo sendi. 56. Është e vërtetë se All-llahu dhe engjëjt e Tij me madhërim e mëshirojnë Pejgamberin. O ju që keni besuar, madhëronie pra atë (duke rënë salavatë) dhe përshëndeteni me selam. 57. E s’ka dyshim se ata janë, të cilët e fyejnë All-llahun dhe të dërguarin e Tij, ata i ka mallkuar All-llahu në Dynja e në Ahiret dhe për ta ka përgatitur një dënim të dhembshëm. 58. E ata që fyejnë besimtarët dhe besimtaret, për çka ata nuk janë fajtorë, ata kanë ngarkuar veten me shpifje dhe me një mëkat shumë të madh. 59. O ti Pejgamber, thuaju grave tua, bijave tua dhe grave të besimtarëve le të vëjnë shamitë (mbulojë) e veta mbi trupin e tyre, pse kj është më afër që ato të njihen (se nuk janë rrugaçe) e të mos ofendohen. All-llahu fal gabimet e kaluara, Ai është mëshirues. 60. Po nëse hipokritët dhe ata që kanë zemra të sëmura, dhe ata që përhapin gënjeshtra në Medinë, nuk ndalen, Ne bëjmë që ti të dominosh mbi ta e pastaj ata nuk do të jenë fqinj me ty në të, vetëm një kohë të shkurtër. 61. (Do të jenë) Të mallkuar, kudo që të ndeshen do të kapen dhe do të mbyten. 62. (Ky është) Ligji i All-llahut edhe ndër ata që ishin më parë, e në ligjin e All-llahut nuk mund të gjesh ndryshim. 63. Njerëzit të pyesin për kijametin (katastrofën) e ti thuaj: “Për atë e di vetëm All-llahu! E, ku mund ta dish ti, ai ndoshta është afër!” 64. All-llahu i ka mallkuar jobesimtarët dhe për ta ka përgatitur zjarr të ndezur fort. 65. Aty do të mbesin përgjithmonë dhe për ta gjejnë kë t’i mbrojë apo t’i ndihmojë. 66. Ditën kur fytyrat e tyre do të përmbysen në zjarr e thonë: “Të mjerët ne, ta kishim adhuruar All-llahun e respektuar të dërguarin!” 67. Dhe thonë: “Zoti ynë, ne i dëgjuam udhëheqësit tanë dhe të parët tanë, por ata na shmangën nga rruga e drejtë”. 68. Zoti ynë, jepu atyre dënim të dyfishtë dhe mallkoj ata si është më së keqi! 69. O ju që keni besuar, mos u bëni si ata që e ofenduan Musain, e All-llahu e pastroi atë nga ajo që i thanë. Ai te All-llah ishte me famë. 70. O ju besimtarë, pëmbajuni mësimeve të All-llahut dhe thuani fjalë të drejta. 71. Ai (All-llahu) iu mundëson të bëni vepra të mira, ju shlyen juve mëkatet tuaja, e kush respekton All-llahundhe të dërguarin e Tij, ai ka arritur një sukses të madh. 72. Ne u ofruam emanetin (obligimet) qiejve, tokës dhe maleve, e ato nuk deshën ta marrin përsipër atë, u frikësuan prej tij, ndërsa njeriu atë e mori mbi vete; dhe ai i bëri padrejt vetes, dhe ishte padijshëm. 73. (Njeriu e mori për sipër) Ashtu që All-llahu të ndëshkojë hipokritët dhe hipokritet, idhujtarët dhe idhujtaret, e tu falë besimtarëve dhe besimtareve. All-llahu është Ai që falë shumë dhe është mëshirues. [[Category:Kur'ani]] 1883 4728 2006-08-14T11:25:07Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Falënderimi i takon All-llahut, e të cilit është ç’ka në qiej dhe ç’ka në tokë dhe i tërë falënderimi i takon Atij në botën tjetër. Ai është i urti i përsosuri në njohuri. 2. Ai e di çka vihet në tokë dhe çka del prej saj dhe çka zbret prej qiellit e çka ngrihet në të; Ai është Mëshiruesi, Mëkatfalësi. 3. E ata që nuk besuan thanë: “Nuk do të na vijë neve kijameti!” Thuaj: “Po. psha Zotin tim që e di të fshehtën, pa tjetër do t’ju vijë ai juve. Atij nuk mund t’i shihet as në qiell as në tokë sendi sa grimca, e as më i vogël, e as më i madh, vetëm se janë të regjistruar në librin e qartë”. 4. (Janë të shënuar) Që t’i shpërblejë ata që besuan dhe bënë vepra të mira. Për të tillët ka falje dhe furnizim të mirë. 5. Ata që u prërpoqën t’i mposhtin faktet Tona, ata do të kenë një dënim të keq, të dhëmbshëm. 6. Ndërsa atyre që u është dhënë dijenia, e dinë se kjo që të është shpallur ty nga Zoti, shtë e vërtetë dhe se udhëzon për në rrugën e Fuqiplotit, të lavdishmit. 7. Dhe ata që nuk besuan thanë: “A doni t’ju trgojmë për një njeri që do t’ju informojë juve se si, pasi që (të vdisni) të jeni të copëtuar plotësisht, ju do të krijoheni rishtazi? 8. A është duke krijuar gënjeshtër ndaj All-llahut, apo e ka kapur çmendia?” Jo, por ata që nuk besojnë botën e ardhme, janë të dënuar përjetë, e tash në humbje të pambarim. 9. A nuk e shohin qiellin e tokën që i ka rrethuar ata para dhe prapa? Sikur të duam, Ne e shafitim tokën me a ose shembin mbi ta copa nga qielli. S’ka dyshim se në këtë ka argumente për secilin njeri që kthen mendjen te Zoti. 10. Ne i patëm dhënë Davudit dhuratë të madhe nga ana e jonë: “O male dhe shpezë, lartësoni (me tesbih) së bashku me të!” Ne ia zbutëm atij edhe hekurin (si brumë). 11. (I thamë) Puno këmisha të plota (nga hekuri) dhe thurri me precizitet ato. Dhe bëni vepra të mira (o familja e Davudit), se Unë vëzhgoj atë që ju punoni. 12. Edhe Sulejmanit ia nënshtruam erën që paraditja (e udhëtimit me të duke shkuar) ishte sa një muaj dhe pasditja e saj (në të kthyer) sa një muaj (udhëtimi). I bëmë që atij t’i rrjedhë burim i remit dhe me urdhërin e Zotit të tij, ia nënshtruam xhinët që punonin sipas dëshirës së tij, e kush largohet prej tyre nga urdhëri Jonë, atij do t’ia shijojmë zjarrin e fortë. 13. I punonin atij çka ai dëshironte: pallate të fortifikuara, skulptura, pjata (të drunjëta) sikurse rezervuare, enë (kazana) të palëvizshme. veproni duke falnderuar, o familje e Davudit, e nga robërit e Mi, pak janë mirënjohës. 14. E kur ia caktuam atij vdekjen, askush tjetër, nuk i njoftoi ata (xhinët) për vdekjen e tij, përveç krimbit që i brejti shkopin e tij, e kur u rrëzua ai, për xhinët u bë e qartë se sikur të ishin ata që e dinin të fshehtën, nuk do të vazhdonin të qëndronin në mundimin e rëndë. 15. Populli Sebe pati një begati në vendbanimin e vet: kishin nga të dy anët kopshte, nga ana e djathtë (e luginës) dhe nga ana e majtë. Hani (u thamë) nga begatitë e Zotit tuaj dhe falënderonju Atij. Qytet i mirë dhe Zot mëkatfalës. 16. Po ata i kthyen shpinën, e Ne e lëshuam kundër tyre rrjdhën e pendës dhe dy kopshtet e tyre i shndërram në dy kopshte me fruta të idhët, drunj të thatë dhe diçka pak bari të egër. 17. Atë dënim ua dhamë atyre për shkak se nuk besuan, e Ne nuk dënojmë, përveç mohuesit. 18. Dhe, në mes tyre dhe mes fshatrave të bekuara (në Sham), ju bëmë fshatra të njëpasnjëshme dhe ju bëmë udhëtim të parshtatshëm. Udhëtoni të sigurt nëpër to natën dhe ditën. 19. Po ata thanë: “Zoti ynë, na i largo udhëtimet tona!” E ashtu e dëmtuan veten dhe i bëmë ata ngjarje tregimesh, i ndamë plotësisht. Në këtë ka argumente për secilin durimtar e mirënjohës. 20. Në të vërtetë, djalli realizoi mendimin e vet ndaj tyre, ndaj edhe e dëgjuan atë, përpos një grupi besimtarësh. 21. E ai (djalli) nuk pati kurrfarë pushteti nda tyre, përveç që (dija e Jonë t dal në shesh) të dihet ai që beson në botën tjetër, prej atij që është në dyshim për të. E Zoti yt është përcjellës ndaj çdo gjëje. 22. Thuaj: “Thirrni ata, të cilët i menduat për zota pos All-llahut!” Ata nuk posedojnë sa një grimcë as në qiej e as në tokë dhe as që kanë në to nonjë pjesë, dhe Ai nuk ka prej tyre ndonjë përkrahje. 23. Dhe ndërmjetësimi nuk bën dobi ek Ai, përveç atij të cilit i jep leje, e kur hiqe frika nga zemrat e tyre (të ndërmjetësuesve), ata thonë: “çka tha Zoti juaj!” (rreth shefatit). Ata (engjëjt e lartë) thonë: “Të vërtetën!” (u dha leje). Ai është më i larti, më i madhi. 24. Thuaj: “Kush ju furnizon nga qiejt e nga toka?” Thuaj: “All-llahu”. E atëherë, ose ne ose ju jemi në rrugë të drejtë, po në një humbje të dukshme! 25. Thuaj: “Ju nuk jeni përgjegjës për gabimet tona, e as ne nuk përgjigjemi për atë që veproni ju!” 26. Thuaj: “Zoti ynë n tubon neve dhe juve, e pastaj me drejtësi gjykon mes nesh, se Ai është gjykatës i drejtë, i dijshëm. 27. Thuaj: “M’i tregoni ata (idhuj) që ia shoqëroni Atij si rivalë!” Jo, kurrsesi nuk ka shok, por Ai është All-llahu, i gjithfuqishmi, i urti!” 28. Ne nuk të dërguam ty ndryshe vetëm se për të gjithë njerëzit, myzhdedhënëa dh tërheqës i vërejtjes, por shumica e njerëzve nuk e dinë. 29. E thonë: “Kur është ai premtim, nëse jeni të vërtetë?” 30. Thuaj: “Ju keni afatin e një dite që për asnjë moment nuk do të shtyheni për më vonë, e as nuk do të nguteni më para. 31. Dhe ata që nuk besuan thanë: “Ne nuk i besojmë këtij Kur’ani, e as atij që idhte para tij, (librave të tjerë)?!” E sikur t’i shihje zullumqarët kur ë dalin para Zotit të tyre të ndalen, kthejnë fjalën (fyese) njëri-tjerit, atyre që ishin pari, u thonë: “Sikur të mos ishit ju, ne do të kishim qenë besimtarë!” 32. E ata që ishin pari, atyre që kishin qenë të dobët u thonë: “A ne ju penguam prej udhëzimit të drejtë pasi që u pat ardhur juve? Jo, por ju vetë ishit kriminelë!” 33. E ata që kishin qenë të shtypur, atyre që ishin krerë u thonin: “Jo, por dredhia juaj natë e ditë (na largoi prej besimit), kur ju na thërrisnit të mos e besojmë All-llahun dhe t’i bëjmë Atij shokë. E kur e shohim dënimin, e fshehin dëshpërimin e vet dhe Ne u vëmë prangat në qafat e tyre që nuk besuan. Ata nuk dënohen për tjetër pos për atë që punuan. 34. Ne nuk dërguam në asnjë vendbanim ndonjë nga pejgamberët e që pasanikët e tij të mos i thonin: “Ne nuk i besojmë asaj me çka jeni dërguar”. 35. Ata thoshin: “Ne kemi më shumë pasuri e fëmijë, e ne nuk do të jemi të ndëshkuar”. 36. Thuaj: “All-llahu ia shumon begatinë atij që do, e edhe ia pakëson, por shumica e njerëzve nuk dinë”. 37. Nuk është pasuria juaj, e as fëmijët tuaj ajo që ju afro pranë Nesh, është vetëm besimi dhe veprat e mira; të tillët shpërblehen shumëfish për atë që vepruan dhe ata janë në dhoma të larta të shpëtuar. 38. Ndërsa, ata që përpiqen t’i mposhtin argumentet Tona, të tillët janë të dënuar. 39. Thuaj: “S’ka dyshim se Zoti im është Ai që jep furnizim të begatshëm atij që do nga robërit e vet dhe Ai ia pakëson atij, e çkado që të jepni, Ai e kompenson atë dhe Ai është dhuruesi më i madh. 40. Dhe, (përkujto) ditën kur i tubon ata të gjithë e pastaj engjëjve u thotë: “A këta ishin që etëm juve u adhuronin?” 41. Ata (engjëjt) thonë: “I pa të meta je o i madhëruar! Ti je Zoti ynë, larg asaj që ata thonë! Por ata kanë qenë që adhuronin xhinët (djajtë) dhe shumica sish u besonin atyre”. 42. E sot pra, Nuk keni gjë në dorë t’i bën dobi, as dënim njëri-tjetrit, dhe atyre që ishin zullumqarë u themi: “Shijoni dënimin e zjarrit, të cilin e konsideruat gënjeshtër!” 43. E kur u lexohen atyre ajetet tonaa të qarta, ata thoshin: “Ky nuk është tjetër vetëm se njeri, i cili dëshiron t’ju shmangë nga ajo që adhuronin prindërit tuaj” dhe thoshin: “Ku (Kur’ani) nuk është tjetër vetëm se gënjeshtër e trilluar!” Madje, ata që nuk besuan të vërteën, pasi ajo u erdhi, i thanë: “Kjo (Muhammed, feja islame, Kur’ani) nuk është tjetër vetëm se maxhi e qartë!” 44. Po Ne nuk kemi u dhënë atyre ndonjë libër që të mësojnë dhe as nuk dërguam te ata ndonjë pejgamber para teje (pra ata nuk dinë si është pejgamberi as si është shpallja). 45. Edhe ata që ishin para këtyre (kurejshitëve) patën përgënjeshtruar, dhe këta nuk kanë (kurejshitët) as një të dhjetën e asaj, që Ne u patëm dhënë atyre, e konsideruan rrenacakë të dërguarit e Mi, ja si ishte dënimi Im. 46. Thuaj: “Unë ju këshilloj vetëm me një gjë: Për hir të All-llahut të angazhoheni sinqerisht dy nga dy ose një nga një, e pastaj të mendoni thellë (që ta kuptoni) se shoku juaj (Muhammedi) nuk ka ndonjë çmendje. Ai nuk është tjetër vetëm t’ju tërheqë vërejtjen për një dënim të ashpër (nëse nuk besoni)”. 47. Thuaj “Unë nuk kërkova prej jush ndonjë shpërblim, nëse kam kërkuar, ai le të, mbetet juve, shpërbilmi është vetëm prej All-llahut, e Ai është dëshmitarë për çdo send”. 48. Thuaj: “Zoti im, Njohës i të fshehtave, sjell të vërtetën”. 49. Thuaj: “Erdhi e vërteta, e kota u zhduk pa fillim dhe pa kthim!” 50. Thuaj: “Nëse unë kam humbur, atëherë e keqja e humbjes është vetëm në dëm timin, e nëse e kam gjetur të vërtetën, atëherë ajo është me ndihmën e Zotit tim; Ai është dëgjues, i afërt!” 51. E sikur t’i shohësh ata kur i kap frika e nuk kanë shpëtim ehe të kapen prej një vendi afër (do të shihje tmerr të madh). 52. Dhe thonë: “Ne i kemi besuar atij (Kur’anit, Muhammedit)!” Po si arrijnë ata beimin prej së largu? 53. Kur ata më parë e mohuan atë dhe prej së largu thoshin me hamendje (s’ka ringjallje, s’ka përgjegjësi etj. ). 54. Dhe ndërhyhet (ndërhyn All-llahu) ndërmjet tyre dhe ndërmjet asaj që dëshirojnë ata, ashtu sikurse është vepruar me parë me të ngjashmit e tyre (partinë e tyre); vërtet, ata ishin ë një dyshim të fortë. [[Category:Kur'ani]] 1884 4731 2006-08-14T11:26:04Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Falënderimi i qoftë Allauht, Krijuesit të qiejve e tokës Sajuesit të engjëjve me mga dy palë, tri palë e katër krahë, ndërmjetsues (në mes Tij dhe pejgamberëve). Ai shton në krijimin atë që do, vërtet, All-llahu ka fuqi për çdo send. 2. Atë që All-llahu ua dhuron njerëzve nga mëshira e Tij, nuk ka kush që mund ta pengojnë, e atë që Ai e ndal, nuk ka kush që mund ta lirojë pos Tij; Ai është ngadhnjyesi, i gjithdijshmi. 3. O ju njerëz, ruani me mirënjohje të mirat që All-llahu u dhuroi! A ka ndonjë zot tjetër që u furnizon juve nga qielli e toka? Nuk ka zot tjetër përveç Tij, e si pra, e ktheni shpinën? 4. Po, nëse ty të konsiderojnë rrenacak, edhe të dërguarit para teje kanë qenë të përgënjeshtruar, po vetëm te All-llahu kthehen çështjet. 5. O ju njerëz, s’ka dyshim se premtimi i All-llahut është i vërtetë, pra të mos u mashtrojë juve jeta e kësaj bote dhe të mos u mashtrojë juve ndaj All-llahut ai i mashtruari (shejtani). 6. Djalli është armik i juaji, pra edhe ju konsideronie armik, ai e thërret atë grupin e vet, vetëm për t’i bërë banues të zjarrit. 7. Ata që nuk besuan, kanë një dënim të ashpër, e ata që besuan dhe bën vepra të mira, ata kanë falje (të mëkateve) dhe shpërblilm të madh). 8. A atij që vepra e vet e keqe i është hijeshuar dhe e sheh si të mirë (a është i njejtë me atë që i largohet asaj)? Në të vërtetë, All-llahu e largon nga e vërteta atë që do dhe Ai e udhëzon atë që do, andaj ti (Muhammed) mos shkatërro veten me dëshpërim për ta, All-llahu e di shumë mirë atë që bëjnë ata. 9. All-llahu është Ai që i lëshon erërat, e ato i lëkundin retë dhe Ne i derdhim ato në një vend të thatë dhe me atë ujitje e ngjallim tokën pas vdekjes së saj. Ja, kështu është ringjallja. 10. Kush e dëshiron krenarinë (le ta dijë) e tërë krenaria i takon All-llahut (pra le të kërkojë prej Tij), te Ai ngritet fjala e mirë (besimi) dhe veprimi i mirë, e Ai i pranon. E ata që përgatitin dredhira të këqia, për ata është një dënim i rëndë dhe dredhia e tyre është e zhdukur. 11. All-llahu ju krijoi prej dheu, mandej prej një pike uji, e pastaj ju bëri çift. E asnjë femër nuk bart e as nuk lind ndryshe, vetëm se me dijen e Tij, dhe nuk i jepet kujt të jetojë gjatë ose t’i shkurtohet jeta e tij, vetëm se ajo është e shënuar në Libër (Lehvi mahvudh), e kjo për All-llahun është e lehtë. 12. E nuk janë të njejtë dy dete; ky i ëmbël shuan etjen dhe pirja e tij është e lehtë, e ky tjetri i njelmët djeg. E prej secili ju hani mish të freskët, nxirrni stoli që i bani; e, i sheh anijet se si çajnë ujin për të kërkuar të mirat e Tij. Ashtu që ju falënderoni. 13. Ai është që zgjat natën në pjesë të ditës dhe zgjat ditën në pjesë të natës, i nënshtroi diellin dhe hënë që secili lëviz (udhëton) deri në afatin e caktuar. Ky është All-llahu, Zoti juaj, i tërë sundimin është i Tij, e ata që i lutni në vend të Tij, nuk posedojnë as sa një cipë (e hurmave, fije). 14. Nëse ata i thëritni, ata nuk dëgjojnë thirrjen tuaj, po të zëmë se dëgjojnë nuk mund t’ju përgjigjen juve në ditën e kijametit, ata do të mohojnë adhurimin tuaj ndaj tyre. E kush nuk të informon ty si i Dijshmi (All-llahu). 15. O ju njerëz, ju keni nevojë All-llahun e All-llahu nuk ka nevojë për ju; Ai është i falënderuari. 16. Po të dojë Ai, juve ju zhduk e sjellë krijesë të re. 17. E për All-llahun ajo nuk është e vështirë. 18. dhe asnjë mëkatar nuk do të bartë mëkatin e tjetërit, po edhe nëse mëkatarin thërret ndonjë për t’ia bartur atë, ajo nuk do t’i bartet atij, edhe nëse (ai që thërret) është i afërt i tij. Ti mund t’ua tërhequr vërejtjen vetëm atyre që i kanë frikën Zotit të tyre edhe pse nuk shohin dhe që e falin namazin. E kush pastron veten, ai ka bërë pastrimin për të mirën e vet, se vetëm te All-llahu është e ardhmja. 19. Nuk janë të barabartë i verbëri dhe ai që sheh. 20. Dhe as errësirat e drita. 21. E as hija me vapën. 22. E nuk janë të njejtë as të gjallit e të vdekurit, All-llahu bën të dëgjojë atë që do, e ti nuk mund të bësh të dëgjojë ai që është në varr. 23. Ti nuk je tjetër vetëm i dërguar që tërheq vërejtjen. 24. Ne të dërguam ty me atë që është e vërtetë, lajmgëzues e qortues, e nuk pati asnjë nga popujt që nuk pati të dërguar. 25. Edhe nëse të përgënjeshtrojnë ty, përgënjeshtruan edhe ata që ishin para tyre, që atyre u patën ardhur argumente të qarta, me broshura dhe me Libër të ndritshëm. 26. Pastaj (pasi refuzuan) i shkatërrova ata që nuk besuan, e sa i tmershëm ishte ndëshkimi Im! 27. A nuk e sheh se All-llahu lëshon nga qielli ujë, e Ne nxjerrim me të fruta, ngjyra e të cilave është e ndryshme, e edhe nëpër kodra ka vija të bardha e të kuqe ngjyrash të ndryshme, e ka edhe shumë të zeza. 28. Edhe nga njerëzit, nga gjallesat, nga kafshët po ashtu ka të ngjyrave të ndryshme. Po All-llahut ia kanë frikën nga robërit e Tij, vetëm dijetarët, All-llahu është mbi gjithçka është mëkatfalës. 29. Ata që lexojnë librin e All-llahut, e falin namazin dhe nga begatitë që Ne u kemi dhënë japin fshehtazi e haptazi, ata e shpresojnë në një fitim që kurrë nuk humbet. 30. Që Ai (All-llahu) do t’ju plotësojë shpërblimin e tyre, e edhe do t’ju shtojë nga mirësia e Tij, vërtet Ai është mëkatfalës dhe shumë dhe shumë mirënjohës. 31. Dhe ajo që Ne të shpallëm ty nga libri, është e vërtetë e saktë, ë vërteton edhe për ato që ishin para tij. Vëetet, All-llahu është hollësisht i njohur ndaj robërve të vet, isheh të gjitha. 32. Pastaj Ne u lamë në trashëgim librin robërve Tanë që Ne i kemi zgjedhur; e prej tyre ka që janë dëmtues të vetëvetës, ka që janë mesatarë, e ka prej tyre që janë më ndihmën e All-llahut, të parët në punë të mira, kjo është ajo mirësia e madhe. 33. Xhennetet e Adnit janë që do të hyjnë në to, aty do të stollisen me rrethdorëza nga ari e margaritari, e petkat e tyre janë të mëndafshta. 34. E ata thonë: “Falënderuar qoftë All-llahu që largoi prej nesh brengat; vërtet, Zoti ynë është që falë shumë dhe është bamirës. 35. I cili nga mirësia e Tij na vendosi në vendin e përjetshëm, ku nukk do të na prekë ndonjë mundim fizik dhe ku nuk na prek ndonjë molisje. 36. Po për ata që nuk besuan është zjarri i Xhehennemit. Ata as nuk gjykohen që të vdesin (të rehatohen) e as nuk u lehtësohe ndëshkimi. Kështu e ndëshkojmë secilin që është shumë i pabesim. 37. Dhe ata do të klithin aty: “O Zot ynë, nxirrna e të bëjmë vepra të mira, e jo si ato që i bënim!” Po a nuk u dhamë juve jetë aq sa që ai ka dashur të mendojë, ka mundur të mendojë gjatë asaj kohe, madje juve u ka ardhur edhe pejgamberi, pra shijoni, se për zullumqarët nuk ka ndonjë ndihmëtar. 38. Nuk ka dyshim, se All-llahu e di të fshehtën e qiejve e të tokës dhe Ai është që e di se çka mbajnë gjoksat. 39. Ai është që juve ju bëri zëvendësues në Tokë, e kush nuk besoi të keqen e mosbesimit e ka kundër vetes; dhe mosbesimi i jobesimtarëve nuk u shton tjetër te Zoti i tyre vetëm se urrejtje të fortë dhe jobesimtarëve nuk u shton tjetër, mosbesimi i tyre vetëm se dëshpërim. 40. Thuaj: “Më tregoni për zotat tuaj që i adhuroni pos All-llahut, më bëni të shohë se ç’krijuan ata në tokë; a mos kanë pjesë ata në qiej, a mos u kemi dhënë atyre ndonjë libër, e ata kanë argument në të?” Jo, por mizorët nuk i premtojnë njëri-tjetrit diçka tjetër vetëm se mashtrim. 41. All-llahu i mban qiejt dhe tokën që të mos zhduken, e nëse zhduken, s’ka askush pos Tij që mund t’i mbajë; Ai është që nuk ngutet, është që falë. 42. Ata me betimin më të fortë të tyre janë betuar në All-llahun se, nëse u vjen atyre ndonjë pejgamber, do të jenë më të udhëzuarit (më besimtarët) nga njeri i atyre popujve (jahudi ose i krishterë), e kur u erdh atyre pejgamberi, atyre nuk u shtoi tjetër vetëm se largim. 43. (Largim) Për shkak të mendjemadhësisë dhe dredhisë së keqe, por dredhia e keqe nuk godit tjetër vetëm ata që kurdisën. Pra ata nuk janë duke pritur tjetër vetëm gjurmët e të parëve, e në ligjin e All-llahut kurrë nuk do të hasësh devijim. 44. A nuk udhëtuan ata nëpër tokë e të sohin se si ishte përfundimi i atyre që ishin para tyre, ndonëse ata ishin edhe më të fuqishëm. All-llahu nuk është i tillë që ndonjë send në qiej e as në tokë të mund ta bëjë të paaftë Atë; Ai është i dijshëm, i fuqishëm. 45. E sikur All-llahu t’i kapte njerëzit sipas veprave (të këqia) të tyre, nuk doheut asnjë gjallesë, por Ai i afatizon deri në momentin e caktuar, e kur të vijë afati i tyre, s’ka dyshim se All-llahu i ka parasysh robërit e vet. [[Category:Kur'ani]] 1885 4734 2006-08-14T11:27:18Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ja, Sinë! 2. Pasha Kur’anin e pacenueshëm në urtësinë e tij të lartë. 3. S’ka dyshim se ti (Muhammed) je prej të dërguarve. 4. Je në një rrugë të drejtë. 5. (Kur’ani është) Zbritje e plotfuqishmit, e Mëshiruesit. 6. Për t’ia tërhequr një populli, që të parët e tyre nuk u është tërhequr, e për atë shkak ata janë të hutuar. 7. Për Zotin tashmë ka marrë fund (thënia) shumicës së tyre, andaj ata edhe nuk besojnë. 8. Ne u kemi varë në qafat e tyre pranga e ato u arrijnë deri në nofulla, andaj ata mbesin me koka lart. 9. Ne u kemi vënë edhe para tyre pendë edhe mbrapa tyre pendë dhe ua kemi mbuluar sytë, prandaj ata nuk shohin. 10. Dhe për ata është e njejtë, a ua tërhoqe vërejtjen a nuk ua tërhoqe, ata nuk besojnë. 11. Ti ia tërheq vërejtjen vetëm atij që e përvetson Kur’anin dhe i frikësohet Mëshiruesit dhe kur është vetëm (i papashëm prej njerëzve), pra jepi myzhde atij prë falje dhe shpërblim të mirë. 12. Vërtet, Ne i ngjallim të vdekurit dhe i shkruajmë veprat; gjurmët e tyre dhe çdo gjë kemi regjistruar në librin e ruajtur (lehvi mahvudh). 13. Përmendju atyre një shembull të banorëve të fshatit, kur atyre u patë ardhur të dërguarit. 14. Kur Ne dërguam te ata dy, e ata i përgënjeshtruan që të dy, atëherë i përforcum me një të tretë dhe u thanë: “Ne jemi të dërguar te ju. 15. Ata (fshatarët) thanë: “Ju nuk jeni tjetër, vetëm se njerëz sikurse ne dhe se All-llahu nuk u ka shpallur asgjë; ju nuk jeni tjetër vetëm se rrenacakë. 16. Ata thanë: “Zoti ynë e di se me të vërtetë ne jemi të dërguar te ju. 17. Dhe nuk jemi të aobliguar për tjetër, përveç t’ju kumtojmë ashtu qartë. 18. Ata (fshatarët) thanë: “Ne parandiejmë kob me ju dhe nëse nuk tërhiqeni, ne do t’ju gyrëzojmë dhe do të përjetoni ndëshkim të idhët prej nesh. 19. Ata (të dërguarit) thanë: “Fati i keq është i juaji, a pse u këshilluat, a (na kërcënoheni)? Jo, por ju jeni popull i shfrenuar!” 20. Dhe prej skajit më të largët të qytetit erdhi një njeri qëngutej e tha: “O populli im, dëgjoni të dërguarit!” 21. Dëgjoni atë që nuk kërkon prej jush ndonjë shpërblim dhe janë udhërrëfyes! 22. E, ç’kam unë që të mos e adhuroj atë që më krijoi dhe, te Ai ktheheni. 23. A mos do të pranoj zota tjerë pos Tij, e nëse do Mëshiruesi të më godasë me ndonjë të keqe, ndërmjetësimi i tyre nuk do të më vlejë asgjë,e as që do të më shpëtjnë. 24. Unë do të jem atëherë në një humbje të hapët. 25. Unë i kam besuar Zotit tuaj, pra më dëgjoni!” 26. Atij i është thënë: “Hyn në Xhennet! e ai tha: “Ah, sikur ta dinte populli im, 27. për çka më fali Zoti im dhe më bëri prej të nderuarve!” 28. Pas tij, Ne nuk zbritëm ndonjë ushtri nga qieeli kundër popullit të tij, e as që ishte vendimi yni të zbresim tjetër, 29. përveç një britmë të tmerrshme, kur qe, ata të ftohur (të vdekur). 30. O sa dëshprim i madh për robërit që nuk u erdhi ndonjë i dërguar, vetëm se ata u tallën me të. 31. A nuk e panë ata se sa gjenerata kemi zhdukur para tyre dhe ata nuk u kthyen. 32. Dhe të gjithë, të tubuar, do të paraqiten pranë Nesh. 33. Dhe për ata është argument (për fuqinë e Zotit) toka e vdekur, të cilën Ne e ngjallim, nxjerrim prej saj drith nga i cili ata hanë. 34. Dhe në të Ne u kemi bërë kpshte hurmash e rrushi dhe në të u kemi dhënë burime (uji). 35. Ashtu që ata të hanë nga ata fruta dhe nga çka prodhojnë vetë duart e tyre. A i gëzojnë këto dhe nik falënderojnë. 36. I pastër nga të metat është Ai që krijoi të gjitha llojet (çiftet) nga çka mban toka, nga vetë ata dhe nga çka ata nuk dinë. 37. Për ata është argument edhe nata, prej të cilës largojmë ditën, kurse ata mbesin në terr. 38. Edhe dielli udhëton për në kufirin e vet (në cakun përfundimtar). Ai është (udhëtim) përcaktim i ngadhnjyesit, të dijshmit. 39. Edhe hënës i kemi caktuar (pozicionet) derisa të kthehet në trajtën e harku (rrem i hurmës së tharë). 40. As dielli nuk mund ta arrijë hënën, e as nata para ditës po secili noton në një galaksion. 41. Argument për ta është edhe ajo se Ne pasardhësit e tyre (të Ademit) i vartëm në anije të mbushur përplot. 42. Dhe ngjashëm me të, u krijuam atyre diçka që t’i hipin. 43. E sikur të duam Ne, i i përmbytim ata, e nuk ka efekt as lutja e tyre dhe as që do të shpëtonin. 44. Përveç nga mëshira Jonë ndaj tyre, dhe që të përjetojnë të mirat deri në një kohë të caktuar. 45. E kur u thuhet atyre: “Kini frikë asaj që ngjau para jush dhe asaj çka do t’ju ngjajë më vonë, e që të mëshiroheni (ata nuk dëgjojnë). 46. Nuk ka asnjë argument që u erdhi atyre nga argumentet e Zotit, e që ata nuk ia kthyen shpinën. 47. Dhe kur u thuhej: “Jepni nga ajo që All-llahu u begatoi, ata që nuk besuan, besimtarëve u thanë: “A ta ushqejmë atë që sikur të donte All-llahu do ta ushqente? Ju nuk jeni tjetër vetëm se të humbur qartë!”. 48. Dhe thoshin: “Po qe se jeni të vërtetë, kur do të jetë ai premtim?” 49. (All-llahu u përgjigjet) Nuk janë duke pritur tjetër vetëm se një britmë që i rrëmben ata kur janë duke u zënë mes vete. 50. E nuk do të mund të lënë as porosi (vasijet-testament) as të kthehen në familjet e tyre. 51. Dhe i fryhet Surit, kur qe, duke u ngutur prej varrezave paraqiten te Zoti i tyre. 52. E thonë: “Të mjerët ne! Po kush na ngriti prej ku ishim të shtrirë në varre?” E, kjo është ajo që premtoi Zoti dhe vëtetuan të dërguarit. 53. Ajo nuk është tjetër, përveç një zë i fuqishëm dhe ata të gjithë të paraqitur para Nesh. 54. Sot pra, akujt nuk i bëhet e padrejtë diçka dhe nuk shpërbleheni me tjeër vetëm për atë që vepruat. 55. Ata të Xhennetit tash janë të angazhuar me kënaqësi. 56. Ata dhe shoqet e tyre janë nën hijet të mbështetur në kolltukë. 57. Aty kanë pemë dhe çka të duan. 58. Kanë “Selam”, thënie e Zotit mëshirues! 59. E tash, ju kriminelë, ndahuni! 60. O bijtë e Ademit (kriminelë), po a nuk u dërgova porosinë që të mos e dëgjoni djallin, se me të vërtetë ai është armiku juaj i hapët!? 61. *Ju porosita) Të më adhuroni Mua, se kjo është rruga e sigurt! 62. Vërtet, ai ka humbur shumë njerëz prej jush, a nuk mblodhët mend? 63. Ky është Xhehennemi që juve u premtohe. 64. Hyni tash në të, për shkak se mohuaat çdo të vërtetë! 65. Sot Ne ua mbyllim gojët e atyre, Neve na flasin duart e tyre, kurse këmbët e tyre dëshmojën për atë që punuan. 66. E sikur të duam Ne do t’ua verbonim ytë e tyre, e ata do ta mësynin rrugën, po si do të dhihnin? 67. Dhe sikur të duam, do t’i kishim gjymtuar ata në vend, e nuk do tëmund të shkoninas para as prapa. 68. E atij që i japim të jetojë gjatë, e kthejmë prapa në krijimin e tij. A nuk janë duke menduar? 69. Ne as nuk ia mësuam atij (Muhammedit) poezinë, e as që i takon ajo atij, ai (Kur’ani) nuk është tjetër vetëm se këshillë dhe Kur’an i qartë. 70. Për t’ia tërhequr vërejtjen ati që është gjallë (me mend e zemër) dhe dënimi të bëhet meritë për jobesimtarët. 71. A nuk e shohin ata se nga ajo që Ne vetë e shpikëm, u krijuam atyre kafshët që i kanë. 72. Dhe ua bëmë ato që t’u biden atyre, e disave prej tyre u hipnin, ndërsa prej disave ushqehen. 73. Ata kanë edhe dobi të tjera në to, e edhe pinë (qumësht) prej tyre. A nuk duhet falënderojnë? 74. Po, shkojnë e në vend të All-llahut adhurojnë zota të tjerë me shpresë se do të ndihmohen prej tyre. 75. Ata nuk mund t’u ndihmojnë atyre, por këta (idhujtarët) u janë bërë ushtri e gatshme e tyre. 76. E ty mos të brengosin thëniet e tyre, Ne dimë çka mbajnë ata fshehtë dhe çka publikojnë. 77. A nuk mendon njeriu se Ne e krijuam atë prej një pike uji (fare), kur qe, ai kundërshtarë i rreptë. 78. Ai na solli Neve shembull, e harroi krijimin e vet e tha: “Kush i ngjall eshtrat duke qenë ata të kalbur? 79. Thuaj: “I ngjall Ai që i krijoi për herë të parë, e Ai është shumë i dijshëm për çdo krijim. 80. Ai që prej drurit të gjelbër ju bëri zjarrin, e ju prej tij ndezni. 81. A nuk është i fuqishëm Ai, që kerijoi qiejt e tokën, të krijojë njerëz sikundër që i krijoi ata? Po Ai është krijuesi, i dijshmi. 82. Kur Ai dëshiron ndonjë send, urdhëri i Tij është vetëm t’i thotë: “Bëhu!” Ai menjëherë bëhet. 83. I lartë është Ai ë në dorën e Tij është pushteti mbi çdo send dhe vetëm te Ai ktheheni. [[Category:Kur'ani]] 1886 4737 2006-08-14T11:28:23Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha të rradhiturit (melaiket), që në rreshta (safa) qëndrojnë. 2. Dhe nxituesit, që me nxitim shtyjnë. 3. Dhe pasha lexuesit, që lexojnë përkujtimin. 4. Është e vërtetë se Zoti juaj është vetëm Një. 5. Zot i qiejve dhe i tokës e çka ka mes tyre dhe Zot i lindjeve (të yjeve). 6. Vërtetë, Ne kemi stolisur qiellin më të afërt (të dynjasë) me bukurinë e yjeve. 7. Dhe me mbrojtje prej çdo djalli të prishur. 8. Ashtu që nuk mund të përgjojnë parinë më të lartë (engjëjt më të zgjedhur), pse gjuhen me shkëndija nga të gjitha anët. 9. Ata janë të përzënë dhe do të kenë një dënim të përhershëm. 10. Përveç atij që rrëmben vrullshëm, po atë e ndjek ylli që e djeg. 11. Ti pra, pyeti ata (idhujtarët): a janë ata krijesë më e fortë, apo çka Ne krijuam. Ne i krijuam ata prej një balte që ngjitet. 12. Por ti je i habitur, e ata tallen. 13. E kur këshillohen, ata nuk marrin parasysh këshillën. 14. E kur shohin ndonjë mrekulli, ata nxitin në përqeshje. 15. Dhe thanë: “Ky (Kur’ani) nuk është tjetër vetëmn se magji e kulluar. 16. A, pasi të vdesim ne, të bëhemi dhe e eshtra të kalbur a do të ringjallemi? 17. A edhe të parët tanë të herëshëm? 18. thuaj: “Po, bile ju do të jeni të nënçmuar!” 19. Ajo do të jetë vetëm një britmë, kur që, ata të ngritur shikojnë. 20. E thonë: “O, të mjerët ne, kjo është dita e gjykimit!” 21. Kjo është dita e ndasisë që ju e konsideruat rrenë. 22. Tuboni ata që ishin zullumqarë, shoqërinë e tyre dhe ata që i adhuruan. 23. (adhuruan) Pos All-llahut, orientoni rrugës së xhehimit! 24. Ndalni ata, sepse do të merren në përgjegjësi. 25. Çka keni që nuk ndihmoni njëri-tjetrin? 26. E, ata sot janë dorëzuar në tërësi. 27. E kthehen e ia hedhin përgjegjësinë njëri-tjetrit. 28. (Të shtypurit) u thonë (atyre të parëve): “Ju ishit që na vinit neve nga ana e djathtë (na pengonit pre së vërtetës). 29. Ata (paria) u thonë: “Jo, ju vetë nuk ishit besimtarë. 30. Ne nuk kemi pasur ndonjë pushtet ndaj jush, por ju vetë ishit që nuk respektuat (porositë e Zotit). 31. E, ajo thënia (premtimi) e Zotit tonë u vërtetua kundër nesh, e s’ka dyshim se ne po e shijojmë (dënimin). 32. Ne u ofruam juve rrugën e humbjes, ashtu sikurse edhe vetë ishim të humbur. 33. Dhe atë ditë ata do të jenë në dënim të përbashkët. 34. Kështu Ne veprojmë me kriminelët. 35. Për arsye se kur u thuhej atyre: “Nuk ka Zottjetër përveç All-llahut, ata e mbanin veten lart. 36. Dhe thoshin: “A do t’i braktisim ne zotat tanë për një poet të çmendur?” 37. Jo, (nuk është çka thonë ata) por ai u solli të vërtetën dhe vërtetoi të dërguarit e parë. 38. Ju, pa tjetër do të përjetoni dënimin më të ashpër. 39. Dhe nuk ndëshkoheni për tjetër, përveç për atë që vepruat. 40. Me përjashtim të robëve të All-llahut që ishin të sinqertë, 41. Të tillët janë ata që kanë furnizim të dalluar, 42. Pemë të llojllojshme, ata janë të nderuar, 43. Në Xhennete të begatshme, 44. Të mbështetur në kolltukë me fytyrë nga njëri-tjetri, 45. Atyre u bëhrt shërbim me gota (me verë) nga burmi, 46. E barshë (vera), që ka shije për ata që e pinë, 47. Prej asaj nuk ka dhembje koke, e as që ata do të dehen nga ajo, 48. E pranë tyre janë (hyritë) symëdhatë me shikim të pëulur, 49. Sikur ato të jenë inxhi e paprekur (ve e ruajtur). 50. I qasen njëri-tjetrit e bisedojnë, 51. Prej tyre njëri flet e thotë: “Unë kam pasur njëfarë miku, 52. thoshte: “A je ti pre atyre që besojnë se 53. Kur të jemi të vdekur, të jemi bërë dhe e eshtra të kalbur, do të jemi të shpërblyer për vepra?” 54. Ai (besimtari në Xhennet) thotë: “A vini ju të shikojmë?” 55. Ai shikon dhe e vëren atë (mikun) në mes të Xhehennemit. 56. Ai thotë: “Pasha All-llahun, për pak më rrëzove (në Xhehennem) edhe mua. 57. Dhe sikur të mos ishte dhuntia e Zotit tim, unë do të isha bashkë me ty në zjarr, 58. Dhe ne nuk do të vdesim më, 59. Përveç asaj vdekjes sonë të parë dhe ne nuk do të dënohemi më!” 60. Vërtet, ky është ai suksesi i madh, 61. Për një shpërblim të këtillë le të veprojnë vepruesit! 62. A kjo pritje (me shpërbllim të All-llahut) është më e mirë, apo pema e “Zekumë-it”? 63. Ne atë e kemi bërë sprovë për zullumqarët. 64. Ajo është një pemë që mbin në fund të Xhehennemit. 65. Pema (fruti) e saj është sikurse kok a dreqërish. 66. E ata do të hanë nga ajo dhe do të mbushin barqet prej saj. 67. Pastaj, ata do të kenë kundrejt atij ushqimi edhe ujë të valë. 68. Mandej kthimi i tyre është në Xhehennem. 69. Ata i gjetën dhe shkuan pas prindërve të tyre të humbur. 70. Ata u ngutën dhe shkelën hapave të tyre (pa menduar). 71. Po, edhe para këtyre (popullit tënd) shunica e popujve të kaluar ishin të humbur. 72. Ne atyre u patëm dërguar pejgamberë. 73. E shif se si ishte përfundimi i atyre, të cilëve u qe tërhequr vërejtja. 74. Me përjashtim të robëve të All-llahut që ishin të sinqertë. 75. Për Zotin Neve na pat thirr në ndihmë Nuhu, Ne jemi përgjegjës të mirë. 76. Dhe Ne e shpëtuam atë dhe familjen e tij prej asaj të keqe të madhe. 77. E pasardhësit e tij i bëmë ata që vazhduan jetën. 78. Dhe Ne ua lamë atë kujtim për njrëzit e ardhshëm. 79. Selam i qoftë Nuhut (prej All-llahut e prej krijesave) në mbarë botën (si kujtim ndaj tij). 80. Ne kështu i shpërblejmë të mirët. 81. Vërtet, ai ishte prej robëve tanë që janë besimtarë. 82. E pastaj i përmbytëm në një ujë të tjerët (që nuk besuan). 83. Edhe Ibrahimi ishte i grupit të tij. 84. Kur Zotit të vet iu bind me zemër të pastër. 85. Kur babait të vet dhe popullit të vet i tha: “çka është ajo që ju adhuroni?” 86. A në vend të All-llahut doni zota të trilluar? 87. çka është mendimi juaj ndaj Zotit të botëce? 88. Dhe atëherë u lëshoi një shikim yjeve, 89. E tha: “Unë jam i sëmurë!” 90. Ata u kthyen dhe u larguan prek tij. 91. Ai u drejtua kah zotat e tyre dhe u tha: “A nuk po hani ju?” 92. çka keni pra, që nuk po flitni? 93. Iu afrua atyre ngadalë, duke u mëshuar me të djathtën (me fuqi). 94. Ata (populli) iu afruan atij me të shpejtë (sigurisht e qortuan). 95. Ai (Ibrahimi) tha: “A adhuroni atë që vetë e keni gdhendur?” 96. E All-llahu ju krijoi juve edhe atë që e punoni. 97. Ata thanë: “Ndërtonja atij një vend dhe hudhne atë në zjarr! 98. Ata i menduan atij një kurth, kurse Ne i mposhtëm ata të nënçmuar”. 99. Ai tha: “Unë po shkoj aty ku më urdhëroi Zoti im, e Ai më udhëzon!” 100. Zoti im, më dhuro mua (një fëmijë) prej të mirëve! 101. Ne e gëzuam atë me një djalë që do të jetë i butë (i sjëllshëm). 102. Dhe kur arriti ai (djalli) që së bashku me të (me Ibrahimin) të angazhohet në punë, ai (Ibrahimi) tha: “O djalli im, unë kam parë (jam urdhëruar) në ëndërr të pres ty. Shiko pra, çka mendon ti?” Ai tha: “O babai im, punoje atë që urdhërohesh, e ti do të më gjesh mua, nëse do All-llahu, prej të durueshmëve!” 103. E kur ata të dy iu dorëzuan urdhërit të Zotit dhe përmbysi atë në fytyrë (në ballë). 104. Ne e thirrëm atë: “O Ibrahim!” 105. Ti tashmë e zbatove ëndrrën! Ne kështu i shpërblejmë të mirët! 106. Vërtet, kjo ishte sprovë e qartë. 107. Ne e shpaguam atë me një të therrur (kurban) të rëndësishëm. 108. Dhe ndaj tij Ne lamë përkujtim të mirë ndër popujt e ardhshëm. 109. Selam (shpëtim e paqe) pastë Ibrahimi! 110. Kështu, në këtë mënyrë Ne i shpërblejmë bamirësit. 111. Vërtet, ai ishte nga robërit Tanë besimtarë. 112. Dhe Ne e gëzuam atë me (një djalë tjetër) Is-hakun, pejgamber prej të mirëve. 113. Dhe Ne i dhuruan bekim atij dhe Is-hakut e prej pasardhësve të atyre dyve do të kenë punëmirë e të ndershëm, e edhe dëmtues t hapët të vetvetes. 114. Pasha madhërinë Tonë, Ne u dhamë të mira Musait e Harunit. 115. I shpëtuam ata dhe popullin e tyre prej një mjerimi të madh. 116. Ne u ndihmuam atyre dhe ata ngadhënjyen. 117. Atyre dyve u hamë librin e përsosur e të qartë. 118. Dhe të dy ata i udhëzuam rrugës së drejtë. 119. Përkujtim të këndshëm ndaj të dyve kem lënë në popujt e më vonshëm. 120. (Përkujtimin) “Selamun” - qofshin të mëshiruar Musai dhe Haruni. 121. Kështu, në këtë mënyrë Ne i shpërblejmë bamirësit. 122. Vërtet, ata të dy ishin besimtarë nga robërit Tanë. 123. Edhe Iljasi ishte prej të dërguarve Tanë. 124. Kur ai, popullit të vet i tha: “A nuk jeni kah frikësoheni?” 125. A e adhuroni “Ba’ël-in” (emër i një statuje) e braktisni adhurimin ndaj ë mirit që është Krijues? 126. All-llahun, Zotin tuaj e të prindërve tuaj të hershëm!!” 127. Ata e përgënjeshtruan, andaj ata medoemos janë të sjellë në Xhehennem. 128. Me përjashtim të robërve besnikë ndaj All-llahut. 129. Edhe ndaj tij kemi lënë përkujtim të mirë në të ardhshmit. 130. “Selamun” - qoftë i mëshiruar Iljasi (ose edhe besimtarët e Iljasit). 131. Kështu, në këtë mënyrë Ne i shpërblejmë bamirësit. 132. S’ka dyshim, ai ishte besimtar nga robërit Tanë. 133. Edhe Luti, pa mëdyshje ishte prej të dërguarve Tanë. 134. Kur Ne e shpëtuam atë dhe tërë familjen e tij bashkë. 135. Përveç një plake (grua e tij) që mbeti me të dënuarit. 136. Pastaj të tjerët i rrënuam. 137. E ju (mekas) me siguri kaloni atypari mëngjes (ditën) 138. e mbrëmje (natën). Pra, a nuk mbildhni mend? 139. Edhe Junusi ishte një nga të dërguarit Tanë. 140. kur iku te anija që ishte e mbushur plot (udhëtarë). 141. E ai mori pjesë në short, po humbi (i ra sorti atij). 142. Dhe atë e kafshoi (e gëlltit) peshku, zatën ai ishte që e meritoi qortimin. 143. E sikur të mos ishte ajo që ai kishte qenë prej atyre që shumë e përmendin Zotin. 144. Ai do të mbetej në barkun e tij deri në ditën e ringjalljes. 145. E Ne e hodhëm në një tokë pa bimë (shkretëtirë), ndërsa ai ishte i sëmurë. 146. Dhe Ne bëmë që për të të mbijë një bimë (t’i bëjë hije) nga kungulli. 147. Ne (pastaj) e dërguam atë te njëqindmijë e më shumë. 148. E ata i besuan, e Ne ua vazhduam atyre të përjetojnë për deri në një kohë. 149. E ti (Muhammed) pyeti ata (idhujtarët): “A të Zotit tënd janë vajzat, kurse të tyre djemtë?” 150. Apo, Ne i krijuam endjëjt femra , e ata ishin dëshmitarë (kur Ne i krijuam engjëjt femra)?! 151. Vini re se si ata nga trillimet e tyre thonë: 152. “All-llahu ka lindë!” S’ka dyshim se ata janë gënjeshtarë (kur thonë se engjëjt janë bijat e Zotit). 153. A thua vajzat Ai i ka bërë më të zgjedhura se djemt? 154. Po ç’keni ju kështu, si po gjykoni ashtu? 155. A nuk jeni duke menduar? 156. A mos keni ju ndonjë argument të sigurt? 157. Sillnie pra, librin tuaj, nëse është si thoni ju! 158. Ata (idhujtarët) pohuan mes Tij e mes engjëjve (xhinëve) lidhmëri farefisnore, po xhinët e dinë se ata (idhujtarët) janë të hedhur në zjarr. 159. All-llahu është i pastër nga ajo çka i përshkruanë. 160. Ata (engjëjt) janë vetëm robër të sinqertë të Zotit (ata nuk i përshkruajnë gjë). 161. E, as ju dhe as ata që i adhuroni, 162. Nuk mund ta vini në sprovë askë ndaj Atij (besimit në Zotin), 163. Përveç atij që është i gjykuar për Xhehennem. 164. E, nuk ka prej nesh (grupit të engjëjve) që nuk e ka vendin (detyrë, pozitën) e vet të njohur. 165. Edhe ne (engjëjt) jemi të rreshtuar (në adhurim), 166. Dhe ne jemi që i bëjmë tesbih (mohojmë se ai ka të meta). 167. Po edhe pse ata ishin që thoshin: 168. Sikur të gjendej te ne ndonjë libër nga të parët, 169. Ne do të ishim robër të All-llahut, të sinqertë. 170. Po (kur u erdhi libri), ata e mohuan atë (Kur’anin), e më vonë do të kuptojnë. 171. E tashmë fjala (premtimi) e jonë u është dhënë më parë robërve tanë të dërguar, 172. se ata, pa dyshim do të jenë të ndihmuar. 173. dhe se ushtria jonë do të jenë ata ngadhënjyesit. 174. Prandaj, për një kohë, ti (Muhammed) hiqu tyre. 175. E ti vështroji ata se edhe ata do ta shohin (ndihmën tonë ndaj juve besimtarëve). 176. A mos po kërkojnë shpejtimin e ndëshkimit tonë? 177. E kur të vjen ai (dënimi) në territorin e tyre, mëngjes i shëmtuar do të jetë për ata që u ishte tërhrqur vërejtja. 178. E ti largohu për një kohë prej tyre, 179. Dhe ti vështroi se edhe ata më vonë do të shohin. 180. I Lartësuar është Zoti yt, Zot i fuqisë nga ajo që ia përshkruajnë. 181. Qoftë paqja mbi të dërguarit. 182. Dhe falënderimi i takon All-llahut, Zotit të botërave! [[Category:Kur'ani]] 1887 4740 2006-08-14T11:29:29Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Sad. Pasha Kur’anin që është përplot përkujtime (është i famshëm dhe s’ka dyshim se është mrekulli). 2. Por ata që nuk besuan janë në kryeneçsi e kundërshtim. 3. Sa gjenerata para tyre i kemi asgjësuar, të cilët lutën për shpëtim, po nuk ishte koha e shpëtimit. 4. Ata (idhujtarët) habiten, ngase u erdhi pejgamberi nga mesi i tyre, e mosbesimtarët thanë: “Ky është magjistar, rrenës”. 5. A mendon ai t’i bëjë zotat Një Zot? Vërtet, kjo është gjë shumë e çuditshme! 6. Paria nga mesi i tyre shkoi duke i thënë njëri-tjetrit: vazhdoni të jeni të qëndrueshëm në adhurimin e zotave tuaj, pse kjo është një gjë e kurdisur. 7. Ne nuk kemi dëgjuar diçka të këtillë në popullin (në fenë) e fundit; kjo nuk është tjetër, pos një trillim! 8. A mos atij, nga mesi ynë, iu zbrit Kur’ani? Jo, por ata janë në dyshimndaj Kur’anit Tim, por për shkak se ende nuk e kanë shijuar dënimin Tim. 9. A mos ata i kanë depotë e mëshirës së Zotit tënd, Ngadhënjyesit, Dhuruesit! 10. A mos është i tyre pushteti i qiejve e i tokës dhe çka ka ndërmjet tyre? Pra, le të rreken me shkaqet (deri në qiell e të komandojnë)! 11. (Ata janë) Një ushtri e grupacioneve që është aty, ajo është e thyer. 12. Përgënjedhtruan para tyre populli i Nuhut, Adi dhe Firavni i ngrehinave të mëdha. 13. (Përgënjeshtruan) Edhe Themudi, edhe populli i Lutit dhe banorët e Ejkes. Ato ishin grupacione (kundërshtare) 14. Secili prej tyre përgënjeshtroi të dërguarit, andaj i gjeti dënimi Im. 15. Po edhe këta nuk janë duke pritur tjetër vetëm se një ushtimë që nuk ka të përsëritur. 16. Ata edhe thanë: “Zoti ynë, ngutna pjesën tonë para ditës së përgjegjësisë (të gjykimit)!” 17. Ti duro ndaj asaj që thonë ata, dhe përkujtorobin Tonë Davudin, të fuqishmin (në fe e trup), vërtet ai gjithnjë i drejtohej All-llahut. 18. Ne ia nënshtruam kodrat që së bashku që së bashku me të bënin tesbihë mbrëmje e mëngjes, 19. Edhe shpezët e tubuara, të gjitha, vetëm Atij i ishin drejtuar. 20. Ne ia forcuam edhe sundimin atij, i dhamë mençuri dhe aftësi në gjykime. 21. A të ka arritur lajmi i palëve ndërgjykuese, kur kaluan prej së larti në dhomën ku lutej. 22. Kur hynë te Davudi, ai u frikësua prej tyre, po ata i thanë: “Mos ke frikë, ne jemi dy palë në kundërshtim që i kemi bërë padrejtë njëri-tjetrit, ndaj gjyko me drejtësi mes nesh e mos shmang, dhe udhëzona në rrugë të drejtë”. 23. Ky miku im i ka nëntëdhjetë e nëntë dele, ndërsa un ë kam vetëm një dhe dhe më ka thënë: “Ma ler mua ta posedoj atë! “ Dhe më rëndoi e më mundi me fjalë!” 24. Ai (Davudi) tha: “Ai ka bërë padrejtë ndaj teje me kërkimin e deles tënde (për t’ia bashkuar) te delet e veta. Është e vërtetë se shumica prej otakëve i bëjnë padrejtë njëri-tjetrit, me përjashtim të atyre që kanë besuar dhe punuar vepra të mira, por të tillë janë pak!” e Davudi mendoi se Ne kemi vënë në sprovë atë, andaj kërkoi falje nga Zoti i vet, ra i përkulur dhe u pendua. 25. Ne atë ia falë, atijdhe ai është i afërt te Ne dhe ka përfundim (ardhmëri) të mirë. 26. O Davud: “Ne të kemi bërë sundimtar në tokë, e ti pra gjyko me drejtësi mes njerëzve, e mos shko pas dëshirave se ato ë shmangin prej rrugës së All-llahu. Ata që largohen prej rrugës së All-llahut i pret dënim i rëndë për shkak se e harruan ditën e përgjegjësisë”. 27. Ne nuk e krijuam qiellin e as tokën dhe çka ka në mes tyre, pa qëlllim (shkel e shko), ai është mendim i atyre që nuk besuan, pra dënimi me zjarr është mjerim për ata që nuk besuan. 28. A mos do t’i barazojmë ata që besuan dhe bënë vepra të mira me ata që bënë shkatërrime në tokë, apo do t’i konsiderojnë njësoj si të ruajturit prej të këqiave, si ata që janë mëkatarë? 29. (Ky është) Libër i begatshëm, Ne ta shpallëm ty këtë, që t’i studiojnë argumentet e tij dhe që të marrin mësim prej tij ata që kanë mend. 30. Ne Davudit i falëm Sulejmanin, rob shumë i mirë dhe shumë i kthyer nga Zoti. 31. Kur në një parambrëmje iu shfaqën atij kuaj që, kur ishin të ndalur, rrinin gatitu në tri këmbë, e ishin edhe shumë të shpejtë. 32. E ai tha: “Unë i dhashë përparësi dashurisë së kuajve, ndaj Zotit tim, derisa (dielli) e fsheh dhe perëndoi”. 33. “M’i ktheni ata mua!” Atëherë filloi t’u mësjojë këmbëve e qafave. 34. Ne e sprovuam Sulejmanin dhe e mbajtëm në postin e tij si një trup, e pastaj u rikthye n gjendjen në jendjen e parë. 35. Tha: “Zoti im, më fal (gabimin), më dhuro asi pushteti që askush pas meje nuk do të ketë; vërtet, Ti je dhuruesi më i madh. 36. Ne ia nënshtruam erën që, sipas urdhërit të tij, ajo të ecën lehtë dhe nga të dëshirojë ai. 37. Ndërsa djajtë (ia nënshtruam) për çdo ndërtim dhe zhytje në ujë. 38. Dhe të tjerët (djaj) që ishin të lidhur në panga. 39. Ky është shpërblimi Ynë, e ti dhuro ose mos dhuro, për këtë nuk përgjigjesh. 40. Ai vërtet ka vend të lartë te Ne dhe ardhmëri të mirë. 41. Përkujto edhe robin tonë Ejubin, kur me lutje iu drejtua Zotit të vet: “Djalli më ka goditur me mundim e dhembje!” 42. Bjeri me këmbën tënde tokës! Ky është (ujë) i ftohtë, lahesh dhe pi. 43. E nga mëshira Jonë dhe mësim për ata që kanë menduar, Ne ia falëm familjen e tij dhe po aq sa ishin ata. 44. E, merre me dorën tënde njëdeng thupra dhe bjeri me të, e mos e thyej betimin! Vërtet, Ne e gjetëm atë të durueshëm. Sa rob shumë i mirë ishte ai dhe i kthyer te Zoti. 45. Përkujto robërit tanë Ibrahimin, Is-hakun, Jakubin që ishin të fortë në zbatimin e detyrave dhe largpamës në fe. 46. ne i pajisëm ata me një virtyt të posaçëm, me përkujtim ndaj botës tjetër. 47. S’ka dyshim se ata ishin te Ne prej të zgjedhurve më të mirë. 48. Përkujto Ismajlin, Eljesan, Dhelkiflin, që të gjithë prej të zgjedhurve. 49. Ky është një përkujtim. E është e sigurt se ata që janë të ruajtur, kanë një ardhmëri të mirë. 50. Xhennetet e Adnit janë me dyer të hapura për ata. 51. Aty do të jenë të mbështetur në kolltukë dhe të kërkojnë emë e pije të llojeve të ndryshme. 52. Ata kanë pranë vetes (hyri) sypërulura të një moshe. 53. Këto janë ato që premtoheshit për ditën e llogarisë. 54. Ky është furnizimi Ynë, i cili nuk ka të mbaruar. 55. Kjo është kështu, E, sa u përket atyre që nuk besuan, ata kanë një ardhmëri shumë të keqe, 56. Xhehennemin që do të hudhen në të, e sa djep i shëmtuar është ai. 57. Ky është ujë i valë dhe i ndyrë; le ta shijojnë atë! 58. I presin edhe dënime të tjera të llojllojta sikurse ai. 59. Ky është një grumbull që bashkohet me ju (u thonë engjëjt parisë): “Mos paqin komoditet as mirëseardhje(thonë paria)!” Ata janë që do të digjen në zjarr. 60. Ata (të shtypurit) thonë: “Jo, juve mos u qoftë as mirëseardhja, as komoditeti; ju jeni që na e përgatitët këtë!” Sa vendqëndrim i keq është! 61. O Zoti ynë, ata thonë: “Atij që na e bëri këtë, shtoja dyfish dënimin në zjarr!” 62. Dhe thonë: “ç’ëshë që nuk po i shohim disa burra që ne i konsideronim prej të këqijve. 63. E që i kemi pas marrë ata ër tallje, a mos na u ka larguar shikimi prej tyre?” 64. Kjo armiqësi në mes banuesve të zjarrit është e vërtetë. 65. Thuaj: “Unë jam vetëm këshillues, e nuk ka ndonjë zot tjetër përpos All-llahut Një, Dërmuesit. 66. Zot i qiejve e i tokës dhe ç’ka mes tyre, i plotfuqishmi, Mëkatfalësi”. 67. Thusj: “Ky (Kur’ani) është një kumtesë e madhe!” 68. Të cilës ju ia ktheni shpinën. 69. Unë nuk kam pasur kurrfarë dije për eliten e lartë (melaike) kur ata bën polemikë (rreth Ademit). 70. Mua nuk më shpalet tjetër vetëm se, unë nuk jam tjetër pos një tërheqës i hapët i vërejtjes! 71. Kur Zoti yt u tha engjëjve: “Unë po krijoi një njeri nga balta, 72. dhe kur ta kem përsosur atë dhe t’i kem dhënë nga ana Ime shpirt, ju menjëherë përuljunju atij (në sexhde)”. 73. Engjëjt, të gjithë së bashku iu përulën, 74. përveç Iblisit që ishte kryelartë dhe që u bë prej jobesimtarëve. 75. (Zoti) Tha: “O Iblis, çka të pengoi ty t’i përulësh atij që Unë vetë e krijova? A bëre kryeneçësi, apo ke qenë prej atyre që shesin fodullëk?” 76. Ai (Iblisi) tha: “Unë jam më i miri prej tij, mua më ke krijuar nga zjarri, e atë e krijove nga balta!” 77. (Zoti) Tha: “dil pra prej tij (prej Xhennetit), ti je i mallkuar. 78. Dhe largimi prej mëshirës Sime ka për të përcjellë deri në ditën e gjykimit!” 79. Ai tha: “Zoti im, më jep afat deri në ditën e ringjalljes!” 80. (Zoti) Tha: “Po, je prej atyre të afatizuarëve, 81. deri në kohën e ditës së caktuar!” 82. Ai tha: “Pasha madhërinë Tënde, kam për t’i shmangur pre rrugës së drejtë që të gjithë, 83. përveç atyre që janë të sinqertë nga robërit e Tu!” 84. (Zoti) Tha: “Pasha të vërtetën, e Unë e flas vetëm të vërtetën: 85. Unë do ta mbushi Xhehennemin me ty dhe të gjithë ata që vijnë pas teje!” 86. Thuaj (Muhammed): “Unë nuk kërkoj pre jush ndonjë shpërblim, dhe unë nuk jam prej atyre që bëjnë trillime”. 87. Ky (Kur’ani) nuk është tjetër vetëm se këshillë për botët. 88. E ju gjithsesi do ta kuptoni pas pak kohe vërtetësinë e tij. [[Category:Kur'ani]] 1888 4743 2006-08-14T11:30:30Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Shpallja e librit është prej All-llahut, të gjithfuqishmit, të urtit. 2. Ne ta shpallëm ty librin për hir të së vërtetës, andaj ti adhuroje All-llahun duke qenë i sinqertë në adhurimin e Tij! 3. Vini re! Adhurim i sinqertë është vetëm ai për All-llahun! Ndërsa ata që në vend të tij adhurojnë miq të tjerë (duke thënë): Ne nuk i adhurojmë ata për tjetër, vetëm që të na afrojnë sa më afër All-llahut, s’ka dyshim se All-llahu do të gjykojë mes tyre për atë që ata ishin në kundërshtim. E, është e vërtetë se All-llahu nuk udhëzon në rrugë të drejtë, atë që është rrenës, jobesimtarë. 4. Sikur të kishte dashur All-llahu të ketë fëmijë, do të zgjidhte atë që dëshiron nga çka Ai vetë krijon. I pastër është Ai! Ai është All-llahu, i vetmi, i fuqishmi! 5. Ai krijoi qiejt e tokën me qëllim të caktuar; Ai natën mbështjell (vendi të) ditës dhe ditës ia mbështjell natës; Ai nënshtroi diellin dhe hënën, që ssecili lëviz deri në një afat të caktuar, pra Ai është ngadhënjyesi, mëkatfalësi. 6. Ai ju krijoi juve prej një njeriu, mandej prej tij e krijoi palën (çiftin) e tij dhe Ai krijoi për juve tetë nga qiftet e kafshëve. Ai u krijoi në barqet e nënave tuaja, krijim (etapë) pas krijimit në tri errësira. Ky është All-llahu, Zoti juaj, vetëm i Tij është pushteti, nuk ka tjetër pos Tij. E, si pra, i shmangeni (adhurimit të Tij)? 7. Nëse ju nuk besoni, All-llahu nuk është nevojtarë për ju; megjithatë, Ai nuk është i kënaqur me mosbesimin e robërve të Vet, e nëse jeni mirënjohës ndaj Tij, Ai e pëlqen atë për ju. Ndërkaq, nuk do ta bartë asnjë mëkatarë barrën e tjetrit. Pastaj, e ardhmja juaj është vetëm te Zoti juaj, e AI do t’ju njoftojë me atë që keni vepruar. Vërtet, Ai e di shumë mirë se çka mbajnë zemrat. 8. E kur e godit njeriun ndonjë e keqe (ndonjë dëm), ai e lut Zotin e vet duke kërkuar ndihmë vetëm prej Tij, e kur nga ana e TIj i je ndonjë të mira (ia largon të keqen), ai e harron atë që më parë është lutur Atij, dhe i përshkruan shokë All-llahut për të larguar (njerëzit) nga rruga e Tij. Thuaj: “Kënaqu për pak kohë më mosbesimin tënd, se ti pa dyshim je nga banuesit e zjarrit!” 9. (A jobesimtari e ka gjendjen më të mirë) Apo ai që kohën e natë e kalon në adhurim, duke bërëb sexhde, duke qëndruar në këmbë, i ruhet (dënimit të) botës tjetër dhe shpreson në mëshirën e Zotit të vet? Thuaj: “A janë të barabartë ata që dinë dhe ata që nuk dinë?” Po, vetëm të zotët e mendjes marrin mësim. 10. Thuaj: “O robërit e Mi që keni besuar, kini frikë ndaj Zotit tuaj. Ata që bënë mirë në këtë jetë, kanë të mirë të madhe, e Toka e All-llahut është e gjërë, ndërsa të durueshmive u jepet shpërblimi i tyre pa masë!” 11. Thuaj: “Unë jam i urdhëruar ta adhuroj All-llahun, të jem i snqertë në adhurimin ndaj Tij!” 12. Dhe jam i urdhëruar të jem i pari i myslimanëve! 13. Thuaj: “Unë i frikësohem dënimit të një dite të madhe, nëse kundërshtoj Zotin tim”. 14. thuaj: “vetëm All-llahun e adhuroj, sinqerisht ndaj Tij e bëj adhurimin tim. 15. E ju pra , adhuroni pos Tij çka të doni!” Thuaj: “Të dështuar në ditën e kijametit janë ata që e kanë hmbur veten dhe familjen e vet. Vini re: ky është dështimi i njëmendët. 16. Se ata do të kenë shtresa të zjarrit edhe sipër edhe prfundi. Me këtë All-llahu i frikëson robërit e Vet: “O robërit e Mi, kinie frikë (dënimin)!” 17. Ndërkaq, ata që u larguan prej adhurimit të idhujve dhe ju drejtuan All-llahut, ata kanë gëzim të madh, e ti përgëzoj robërit e Mi! 18. Të cilët i dëgjojnë fjalët dhe pasojnë atë më të mirën prej tyre. Të tillët janë ata që All-llahu i udhëzoi në rrugën e drejtë dhe të tillët janë ata të mençurit. 19. E, atij që i është përcaktuar vendimi për dënim, a mund ta shpëtosh ti prej zjarrit? 20. Ndërkaq, ata që u ruajtën për hir të Zotit të tyre, për ta do të ketë dhoma të ndërtuara njëra mbi tjetrën, nën të cilat rrjedhin lumenjtë. Premtimi i All-llahut, e All-llahu nuk e thyen premtimin. 21. A nuk e sheh se All-llahu lëshon ujë nga qielli dhe atë e shpërndanë në tokë nëpër burime, mandej me të mbijnë bimë të llojeve dhe të ngjyrave të ndryshme, pastaj ajo thahet dhe ti e sheh ata të zverdhurar dhe pastaj e bën atë të llomitr. S’ka dyshim se në këtë ka argument për të zotët e mendjes. 22. Atij që All-llahu ia ka zgjruar kraharorin për besim islam, ai është në një dritë të sigurt prej Zotit të vet. Të mjrët janë ata që nga zemërfortësia e tyre nuk përmendin All-llahun, të tillët janë në humbje të qartë. 23. All-llahu e shpalli të folmën më të mirë, librin, të ngjashëm në mrekulli, të përsëritur herë pas herë (me këshilla e dispozita), që prej (dëgjimit të) tij rrënqethen lëkurat dhe zemrat e tyre. Ky (libër) është udhëzim i All-llahut, me të udhëzon atë që do. E atë që All-llahu e le të humbur, për të nuk ka ndonjë udhëzues. 24. E ai që me fytyrën e vet mbrohet nga dënimi në ditën e kijametit (a është i njejtë me atë të shpëtuarin)? Kur mizorëve u thuhet: “Përjetoni të keqen e asaj që punuat!” 25. Edhe ata para tyre përgënjeshtruan, por u erdhi ndëshkim nga nuk e menduan. 26. All-llahu u bëri të përjetojnë në këtë jetë poshëtrimin, por dënimi i botës tjetër është edhe më i madh, sikur ta dinin ata. 27. Ne u kemi sjellë njerëzve në këtë Kur’an shembuj nga çdo lëmi e nevojshme, ashtu që të marrin përvojë, (mësim), 28. Duke qenë Kur’an arabisht që nuk ka kundërthënie, me qëllim që të ruhen prej rrugës së gabuar. 29. All-llahu solli një shembull: Një njeri (rob) në posedimin e të cilit ishin ortakë pa marrëveshje mes vete dhe njëri (rob) që është thjesht në posedimin e një njeriu. A janë ata të dy të një lloji (të një gjendjeje)? Lavdërimi i takon vetëm All-llahut, por shumica e tyre, nuk e dinë. 30. Ti do të jesh i vdekur, e edhe ata do të jenë të vdekur. 31. E pastaj, në ditën e kijametit pranë Zotit tuaj do të grindeni mes vete. 32. E kush është më mëkatar se ai që flet të pavërtetën ndaj All-llahut dhe se ai që kur i erdhi e vërteta e përgënjeshtroi? A nuk është në Xhehennem vendqëndrimi për jobesimtarët? 33. E ai që e solli të vërtetën dhe ai që e vërtetoi atë, të tillët janë të ruajturit. 34. Ata te Zoti i tyre kanë çkado që dëshirojnë, e ai është shpërblimi i bamirësve. 35. All-llahu do t’ua shlyej atyre edhe më të keqen që e punuan dhe do t’u jepë shpërblime më të mira për ata që punuan. 36. A nuk i mjafton All-llahu robit të vet? E ata të friksojnë ty me të tjerët pos Tij. Po atë që e ka humbur All-llahu, për të nuk ka udhëzues! 37. Atë që All-llahu e drejton, atë nuk ka kush e humbë; a nuk është All-llahu i gjithëfuqishëm që ndërmerr ndëshkime? 38. Po nëse i pyet ata se kush i krijoi qiejt e tokën, sigurisht ata do të thonë: “All-llahu!” Ti thuaju: “Më tregoni pra, për ata që i adhuroni, pos All-llahut, nëse All-llahu më godit mua me ndonjë të keqe, a munden ta largojnë ata atë të keqe, ose, nëse All-llahu dëshiron ndonjë të mirë ndaj meje, a munden ta pengojnë ata të mirën e Tij?” Thuaju: “Mua më mjafton All-llahu. Vetëm Atij i mbështeten të mbështeturit”. 39. Thuaj: “O populli im, veproni sipas gjendjes suaj, e edhe unë veproj sipas times e më vonë do ta dini, 40. se cilit do t’i vijë dënimi që e poshtëron dhe do ta goditë dënim i përjetshëm!” 41. Ne ta zbritëm ty librin me argumente për njerëz, e kush orientohet në rrugën e vërtetë, ai e ka për vete e kush e humb, ai i bën dëm vetëm vetes, e ti nuk je garantues i tyre. 42. All-llahu i merr shpirtrat kur është momenti i vdekjes së tyre (i vdekjes së trupave të tyre), e edhe atë që është në gjumë e nuk ka vdekur, e atij që i është caktuar vdekja e mban (nuk e kthen), e atë tjetrin (që nuk i është caktuar vdekja, por është në gjumë), e lëshon (të kthehet) deri në afatin e caktuar. Vërtet, në këto ka argumente për një popull që mendon. 43. A mos kanë zgjedhur ndërmjetësues përveç All-llahut? Thuaj: “A edhe pse janë që nuk posedojnë asgjë e as nuk kuptojnë”. 44. Thuaj: “I tërë shefaati (ndërmjetësimi) i takon vetëm All-llahut, i Tij është pushteti i qiejve dhe i tokës, e më vonë vetëm te Ai ktheheni”. 45. Kur përmendet vetëm All-llahu, zemrat e atyre që nuk besojnë botën tjetër, neveriten, e kur përmenden, përveç Atij, të tjerët, ata gëzohen. 46. Thuaj: “O All-llah, Krijues i qiejve e i tokës, Njohës i të fshehtës edhe i të dukshmës, Ti je që gjykon mes robërve Tu për atë që ata kundërshtoheshin”. 47. E sikur të ishte e atyre që nuk besuan, e tërë ajo çka ka në tokë e edhe njëherë aq, do ta jepnin kompensim për t’i shpëtuar dënimit të tmerrshëm në ditën e kijametit. E prej All-llahut do t’u prezentohet (lloji i dënimit) çka as nuk kanë mund të mendojnë. 48. Dhe do t’ua dalin në shesh të këqiat që i kanë punuar dhe i përfshin ata ajo me të cilën talleshin. 49. Kur e godit njeriun ndonjë e keqe, ai na lutet Neve, e kur nga ana Jonë ia shëndërrojmë atë në ndonjë të mirë, ai thotë: “Kjo më është dhënë në bazë të dijes sime!” Jo, por ajo është një sprovë, por shumica e tyre nuk e dinë. 50. Ashtu patën thënë edhe ata që ishin para tyre, por atyre nuk u bëri dobi ajo çka kishin fituar. 51. Ata i goditën të këqijat që i kishin punuar. Edhe prej këtyre, ata që bënë zullum, do t’i godasin të këqiat e veprave të tyre dhe nuk mund t’i shpëtojnë asaj (goditjeje). 52. A nuk e dinë ata, se All-llahu i jep furnizim të plotë atij që do. Edhe në këto ekzistojnë fakte për një popull që beson. 53. Thuaj: “O robërit e Mi, të cilët e keni ngarkuar me shumë gabime veten tuaj, mos e humbni shpresën ndaj mëshirës së All-llahut, pse All-llahu i falë të gjitha mëkatet, Ai është që shumë falë dhe është mëshirues!” 54. Dhe, kthehuni te Zoti juaj dhe përuljuni Atij para se t’u vijë dënimi, se pastaj nuk do të ketë kush t’ju ndihmojë. 55. Dhe përmbajuni asaj më të mirës që u është shpallur nga Zoti juaj, para se t’ju vijë dënimi befas e ju të mos dini. 56. Dhe të mos thotë ndokush: “O i mjeri unë që kam lënë mangu respektimin ndaj All-llahut dhe ë kam qenë prej atyre që talleshin!” 57. Ose të mos thotë: “Ah, sikur të më kishte udhëzuar All-llahu (në rrugë të drejtë) e të kisha qenë prej atyre që janë të ruajtur!” 58. Apo, kur ta shohë dënimin të thotë: “Sikur të isha kthyer edhe njeherë e të isha bërë prej atyre bamirësve!” 59. Jo, ty të patën ardhur argumentet e Mia, e ti i përgënjeshtrove ato, u bëre kryeneç dhe ishe prej atyre që nuk besuan. 60. E ata që bënë gënjeshtër ndaj All-llahut, do t’i shohësh në ditën e kijametit, fytyrat e tyre të nxira. A nuk është në Xhehennem vendi i Kryelartëve? 61. Ndërsa All-llahu do t’i shpëtojë me atë suksesin e tyre ata, që kishin qenë të ruajtur. Ata nuk dot’i kapë e keqja e as nuk do të jenë të shqetësuar. 62. All-llahu është krijues i çdo sendi dhe Ai ëshë mbikëqyrës ndaj çdo gjëje. 63. Vetëm te Ai janë çelësat e qiejve dhe tokës, ndërsa ata që nuk i besuan argumentet e All-llahut, të tillët janë ata të dështuarit. 64. Thuaj: “O ju injorantë, a mos më thirrni të adhuroj tjetër, në vend të All-llahut?” 65. Pasha Alahun, ty të është shpallur, e edhe atyre para teje: “Nëse i bën shok (All-llahut), veprat tua janë të asgjësuara dhe ti do të jeshë prej të humburve. 66. Prandaj, vetëm All-llahun adhroje dhe bëhu mirënjohës!” 67. Ata nuk e çmuan All-llahun me atë madhështinë që i takon, ndërsa, në ditën e kijametit e tërë toka është në grushtin e Tij, e qiejt të mbështjellë në të djathtën e Tij. Ai është i pastër nga të metat dhe Ai është i lartë nga çka ata i shoqërojnë! 68. Dhe i fryhet Surit dhe bie i vdekur çka ka në qiej dhe në tokë, përveç atyre që do All-llahu (të mos vdesin), pastaj i fryhet atij herën tjetër, kur qe, të gjithë aa të ngritur e presin (urdhërin e Zotit). 69. Toka është ndriçuar me dritën e Zotit të vet, libri (shënimet mbi veprat) është vënë pranë dhe sillen pejgamberët e dëshmitarët, e kryhet mes tyre gjykimi me drejtësi, e atyre nuk u bëhet padrejtë. 70. Dhe, secili njeri shpërblehet me atë që ka vepruar, e Ai më së miri e di se ç’punuan. 71. E ata që nuk besuan sillen në grupe te Xhehennemi, e kur arrijnë te ai, dyert e tij hapen e roja e tij u thotë atyre: “A nuk u patën ardhur juve të dërguar nga mesi juaj t’ju lexojnë shpalljet e Zotit tuaj, t’ju tërheqin vërejtjen për ballafaqimin tuaj në këtë ditë?” Po, (na kanë ardhur. . . ) thonë ata, por fjala (vendimi) e dënimit domosdo është bërë realitet kundër jobesimtarëve! 72. U thuhet: “Hyni nëpër dyer të Xhehennemit, aty do të jeni përgjithmonë, sa vend i keq është për kryelartët!” 73. E ata që ishin të devotshëm ndaj Zotit të tyre, sillen në grupe te Xhenneti, e kur arrijnë aty, dyert e tij i gjejnë të hapura dhe roja e tij u thotë atyre: “Selamun alejkum” - qofshi të shpëtuar, ishit të pastër, andaj hyni në të, aty do të jeni përgjithmonë. 74. E ata (të Xhennetit) thanë: “Falënderuar qoftë All-llahu, i cili premtimin e Vet e bëri realitet ndaj nesh dhe na e la në disponim tokën e Xhennetit që të vendosemi aty ku të duam! Sa shpërblim i mirë është i atyre që vepruan drejtë”. 75. E do t’i shohësh engjëjt të rreshtuar përreth Arshit, e madhërojnë me falënderim Zotin e vet. E në mes tyre (njerëzve) kryhet gjykimi me drejtësi dhe thuhet: “(prej të gjithëve) Falënderuar qoftë vetëm All-llahu, Zoti i botëve!” [[Category:Kur'ani]] 1889 4746 2006-08-14T11:31:51Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ha, Mimë. 2. Shpallja e librit është prej All-llahut, Fuqiplotit, Gjithdijshmit. 3. I cili fal mëkatin dhe pranon pendimin, dhe që është ndëshkues i ashpër, por edhe bamirës. Nuk ka zot tjetër përveç Atij. Te Ai është e ardhmja e çdokujt. 4. Rreth argumenteve të All-llahut nuk kundërshton kush, pos atyre që nuk besuan; pra ty të mos te mashtrojë lëvizja e tyre nëpër qytete. 5. Populli i Nuhut dhe grupacione pas tyre patën përgënjeshtruar përpara këtyre (idhujtarëve), dhe secili popull (që përgënjeshtroi), u përpoq ta asgjësojë të dërguarin e vet dhe luftoi me çështje të kota, ashtu me ato deshi ta likuidojë të vërtetën, e Unë i ndëshkova ata, e çfarë ishte ndëshkimi Im ndaj tyre? 6. Po ashtu, ka marrë fund vendimi i Zotit tënd (për dënim) kundër atyre që nuk besuan, se ata janë banues të zjarrit. 7. Ndërsa ata (engjëjt) që e bartin Arshin dhe ata që janë përreth tij, lartësojnë me falënderim Zotin e tyre, i besojnë Atij dhe i luten Atij t’i falë ata që besuan (duke thënë): “Zoti yna, Ti me mëshirën dhe me diturinë Tënde ke përfshirë çdo send, andaj falu atyre që u penduan dhe ndoqën rrugën tënde, e edhe ruaj ata nga dënimi i Xhehennemit! 8. Zoti ynë, shtiji në Xhennete të Adnit, të cilët ua ke premtuar, ata edhe kush ishte i mirë, prej etërve të tyre, grave të tyre dhe pasardhësve të tyre. Vërtet, Ti je ngadhnjesi, i urti! 9. dhe i mbron ata prej të këqiave, pse atë që Ti e mbron atë ditë prej të këqiave, Ti e ke mëshiruar atë, e ai është shpëtimi i madh”. 10. S’ka dyshim e ata që nuk besuan do të thirren (do t’u thuhet); “Hidhërimit i All-llahut pse u ftuat të besoni e ju nuk besuat (në dynja), është më i madh se urrejtja juaj ndaj vetes”. 11. Ata (jobesimtarët) thonë: “Zoti ynë, na bëre të vdesim dy herë dhe na ngjalle dy herë , e ne pranuam për mëkatet tona, pra a ka ndonjë rrugëdalje?” 12. ky (dënimi) është, pse kur bëhet thirrja për të besuar All-llahun Një, ju e mohuat, e nëse i përshkruhej shok Atij, ju besuat, pra i tërë sundimi është në duart e All-llahut, të lartit, të madhëruarit! 13. Ai (All-llahu) është që po ua dëfton juve argumentet e veta, që ju sjell furnizim prej qiellit (shiun), por përveç atyre që janë të kthyer te Zoti, të tjerët nuk marrin mësim. 14. Pra, adhuronie All-llahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, edhe pse jobesimtarët e urrejnë atë (adhurimin). 15. Ai (All-llahu) është i pozitës më të lartë, zoti i Arshit; Ai me urdhërin e vet ia sjell shpirtin (shpalljen) atij që do nga robërit e vet, për t’ua tërhequr vërejtjen ndaj ditës së takimit (të kijametit). 16. Ditës kur ata do të dalin (prej varrezave) në shesh, e All-llahut nuk mund t’i fshiheet asnjë gjë e tyrre. I kujt është pushteti sot? (bëhet pyetja). I All-llahut, i Atij që është një, i fuqiplotit (është përgjigjja)! 17. Sot shpërblehet secili njeri me atë që ka vepruar. Sot nuk ka padrejtësi, All-llahu llogarit shpejt. 18. ti tërhiqu atyre vërejtjen për ditën e kijametit,kur zemrat, të mllefosura arrijnë në fyt. Për zullumqarët nuk ka as mik e as ndërmjetsues që i shkon fjala. 19. Ai di për shikimin me cep të syve, e edhe për atë që e fshehin në zemra. 20. All-llahu gjykon me drejtësi, ndërsa ata që adhuronin tjetër po Atij, ata nuk kanë në dorë të gjykojnë asgjë. All-llahu është Ai që dëgjon dhe sheh. 21. A nuk udhëtuan ata nëpër tokë të shohin se si ishte përfundimi i atyre që patën qenë para tyre? Ata ishin edhe më fuqishëm se këta e edhe lanë më shumë gjurmë më tokë, po All-llahu i dënoi për shkak të mëkateve të tyre dhe nuk patë ndonjë që t’i mbrojë prej dënimit të All-llahut. 22. E ai (dënimi ishte) për arsye se ata i mohuan argumentet e qarta, të cilat ua sillnin të dërguarit e tyre, andaj All-llahu i shkatërroi. AI vërtetë është i fuqishëm, ndëshkues i ashpër. 23. Ne e kemi pas dërguar Musain me argumente e fakte të qarta, 24. te faraoni dhe te Hamanit e Karuni, e ata i thanë: “Magjistar e gënjshtar!” 25. Kur ua solli ia të vërtetën nga ana Jonë, ata thanë: “Mbytni djemtë e atyre që i besuan atij, e lini të jetojnë gratë e tyre, por dredhitë e tyre nuk qenë tjetër pos dështim”. 26. Faraoni tha: “më lini mua ta mbys Musain, e ia le të thërrasë Zotin e vet, pse unë kam frikë se po ua ndryshon fenë tuaj, ose po nxit trazira në vend!” 27. Musai tha: “Unë iu kam mbështëtur Zotit tim dhe Zotit tuaj që të më mbrojë prej çdo kryeneçi, që nuk i beson ditës së përgjrgjësisë!” 28. Një njeri besimtar nga familja e faraonit që e fshehte besimin e vet, tha: “A doni ta mbytni një njeri vetëm pse thotë Zoti im është All-llahu, derisa prej Zotit tuaj u ka sjellë argmente? Nëse ai është rrenës, për vete e ka rrenën, e nëse është i drejtë, juve do t’ju godit diçka nga ajo që ai ju premton. S’ka dyshim se All-llahu nuk udhëzon në rrugë atë që e tejkalon dhe është rrenës. 29. O populli im, sot pushteti është juaji në vend, po kush do të na mbrojë prej dënimit të All-llahut nëse ia na përfshin? “ Faraoni tha: “Unë nuk kam mendim tjetër t’ju japë pos atij që ju thashë dhe nuk jam duke ju udhëzuar tjetër pos në rrugën e drejtë!” 30. Ndërkaq, ai që kishte besuar tha: “O populli im, unë kam frikë për ju se po u gjen si i gjeti popujt e mëparshëm (grupet e mëparshme)!” 31. Si rasti i popullit të Nuhut, të Adit, të Themudit dhe të atyre që ishin pas. All-llahu nuk bën pdrejtë ndaj rbërve. 32. O populli im, unë kam frikë për ju ditën e britmës (të mjerimit), 33. Ditën, kur nga frika ktheheni të ikni, e nuk ka kush që të prapësojë prej jush dënimin e All-llahut, Atë që All-llahu e lë të humbur, për të nuk ka ndonjë që e drejton. 34. Edhe Jusufi, qush herët ju pat ardhur me argumente të qarta e ju gjithnjë ishit në dyshim ndaj asaj që ju pat sjellë, derisa edhe kur vdiq ai, ju patët thënë: “All-llahu nuk do të dërgojë pas tij pejgamber!” Ashtu All-llahu e bën të humbur atë që është i shfrennuar, i dyshimtë. 35. Ata që duke mos pasur kurrfarë fakti pranë vetes, polemizojmë rreth argumenteve të All-llahut. Kjo (polemikë) shton urrejtje të madhe te All-llahu dhe te ata që kanë besuar. Po kështu All-llahu vulos çdo zemër të arrogantit, të zullumqarit. 36. E faraoni tha: “O Haman, ndërtoma një pyrg, e ndoshta do t’i gjejë rrugët. 37. Rrugët e qiejve, e ta shoh Zotin e Musait, pse unë mendoj se ai është rrenës”. Dhe ashtu, faraonit iu dukë e mirë vepra etij e keqe dhe u shmang prej rrugës së drejtë, kështu që parashikimet e faraonit ishin të asgjësuara. 38. Ai që kishte besuar tha: “O populli im, ejani pas meje, e unë t’ju udhëzoj në rrugë të drejtë! 39. O populli im, kjo jetë e kësaj bote nuk është tjetër vetëm se një përjetim i përkohshëm, ndërsa bota tjetër është ajo e përhershmja. 40. Kush bën ndonjë vepër të keqe, ndëshkohet vetëm për aq sa është ajo, e kush bën ndonjë vepër të mirë, qoftë mashkull a femër, por duke qenë besimtar, të tillët hyjnë në Xhennet dhe aty shpërblehen pa masë. 41. Dhe, o populli im, ç’është që unë ju thërras në shpëtim, e ju më thirrni për në zjarm? 42. Më thirrni ta mohoj All-llahun dh adhuroj atë që nuk di asgjë për të i gjithfuqishmi, më katfalësi! 43. Është e vërtetë se atij te icili më thirrni ju mua, nuk i takon adhurimi as në dynja as në botën tjetër dhe se e ardhmja jonë është te All-llahu, s’ka dyshim se të larguarit prej rrugës së drejtë, ata janë banus të zjarrit. 44. Juve do t’ju bjerë ndërmend çka po u them, e çështjen tme ia besoj All-llahut; vërtet, All-llahu mbikëqyr robërit!” 45. Dhe All-llahu e shpëtoi atë (besimtarin) prej të këqijavë që i kurdisën, ndërsa ithtarët e faraonit i përfshiu dënimi më i keq. 46. Ata i nënshtroi zjarrit mëngjes e mbrëmje, ditën e kijametit (u thuhet engjëjve): “Ithtarët e faraonit futni në dënimin më të rëndë!” 47. Dhe (përkujto) ur duke qenë në zjarr, ata grinden në mes vete, e të dobëtit u thonë atyre të mëdhenjve: “Ne kemi qenë ithtarë tuaj (në dynja), a mund të na largoni ndonjë pjesë të dënimit me zjarr?” 48. Ata që kishin qenë pari thonë: “Ne të gjithë jëmi në të!” All-llahu ka vendosr në mënyrë të prerë në mes njerëzve”. 49. Dhe ata, që janë në në zjarr, rojës së Xhehennemit i thonë: “Lutnie Zotin tuaj të na e lehtësoj dënimin, bile një ditë!” 50. Ata u thonë: “A nuk u patën arritur juve të dërguar tuaj me argumente të qarta? Ata përgjigjen: “Po (na kanë ardhur)!” E pra, (u thotë roja) lutnu ju vetë, po lutja e jobesimtarëve është asgjë!” 51. Ne patjetër do të ndihmojmë të dërguarit tanë në jetën e kësaj bote, edhe ata që besuan, e edhe në ditën e prezentimit të dëshmive. 52. Në ditën kur zullumqarëve nuk u bën dobi arsyetimi i tyre, ata janë të mallkuar dhe ata e kanë vendin e keq. 53. Për Zotin, Ne Musait i dhamë udhëzimin, e beni israilëve u lamë në trashëgim librin. 54. Ua lamë (librin) udhërrëfyes e përkujtues për të zotët e mendjes. 55. Ti bën durim, se premtimi i All-llahut është vërtetë, kërko falje për mëkatin tënd, lartëso me falënderim Zotin tënd mbrëmje e mëngjes. 56. Ata që kundërshtojnë shpalljen e All-llahut pa pasur argument, nuk kanë tjetër në zemrat e tyre vetëm se një mendjemadhësi, me të cilën nuk do t’ia arrijnë qëllimit, e ti kërko mbrojtje te All-llahu, se Ai të gjitha i dëgjon dhe isheh. 57. S’ka dyshim se krijimi i qiejve dhe tokës është më i madh se krijimi i njerëzve, por shumica e njerëzve nuk e dinë. 58. Nuk është e barabartë i verbëri dhe ai që sheh, e as ata që besuan dhe bënë vepra të mira, nuk janë të barabartë me të këqijtë, por pak jeni duke marrë mësim. 59. Kijameti gjithsesi do të vijë, aty nuk ka dyshim, por shumca e njerëzve nuk besojnë. 60. Zoti juaj ka thënë: “Më thirrni Mua, Unë ju përgjigjem, e ata që nga mendjemadhësia i shmangen adhurimit i shmangeb adhurimit ndaj Meje, do të hyjnë të nënçmuar në Xhehennem”. 61. All-llahu është Ai, që juve ua bëri natën të pushoni në të, e ditën të ndritëshme. All-llahu ëhtë dhurues ndaj njerëzve, por shumica e njerëzve nuk falënderojnë. 62. Ky është All-llahu, Zoti , Krijuesi i çdo sendi, nuk ka zot pos Tij, e si prapësoheni? 63. Kështu prapësohen ata që argumentet e All-llahut i mohojnë. 64. All-llahu është Ai që ua bëri tokën vendbanim e qiellin kulm, dhe ju formësoi, e formën tuaj e bëri më të mirë dhe ju pajisi me të mira. Ky është All-llahu, Zoti juaj, i lartë, pra është All-llahu, Zot i botëve! 65. Ai është i përjetshmi, s’ka zot, vetëm Ai, pra adhuronie Atë me adhurim të sinqertë ndaj Tij, falënderimi i qoftë vetëm All-llahut, Zotit të gjithësisë. 66. Thuaj: “Unë jam ndaluar të adhuroj ata që ju i adhuroni pos All-llahut, pasi mua më kanë ardhur argumente të qarta nga Zoti im, dhe jam urdhëruar t’i dorëzohem Zotit të çdo krijese”. 67. Ai (All-llahu) është që ju krijoi juve (të parin tuaj) prej dheu, pastaj prej një pike uji, pastaj prej gjakut të ngjizur, mandej ju bën të lindeni si foshnjë e më vonë të arrini pjekurinë, e pastaj të plakeni, e ka prej jush që vdes më herët, e që të gjithë të arrini afatin e caktuar dhe ashtu të kuptoni realitetin. 68. Ai është që jep jetë dhe sjellë vdekje, e kur dëshiron një gjë, Ai vetëm thotë: “bëhu”, e ajo menjëherë bëhet. 69. A nuk i sheh ata që kundërshtojën argumentet e All-llahut se si largohen nga e vërteta? 70. Ata janë që përgënjeshtruan librin (Kur’anin) dhe atë me çka Ne i dërguam të dërguarit tanë, e më vonë ata do të kuptojnë. 72. Atyre do t’u vihen prangat dhe zingjirët në qafat e tyre e do të zhyten. 73. Mandej atyre u thuhet: “Ku janë ata që i adhuronit, 74. pos All-llahut?” Ata thonë: “Na kanë humbur sysh, por jo ne nuk kemi qenë që kemi adhuruar më parë ndonjë send!” Ja, kështu All-llahu i humb jobesimtarët. 75. Këtë (dënim) e keni për shkak se gëzoheshit padrejt në dynja (duke bërë mëkate etj. ) edhe për shkakse krenoheshit (me mendjemadhësi). 76. Hyni në dyert e Xhehennemit (nëpër shtatë dyer); aty do të jeni përgjithmonë. E, sa vend i shëmtuar është ai i kryeneçëve! 77. Ti pra, bëhu i durueshëm; premtimi i All-llahut është i vërtetë. E Neose do të bëjmë të shohishdiçka nga ajo që u premtojmë atyre, ose do ta marrim jetën (pa parë asgjë), e ata vetëm te Ne do të kthehen. 78. Ne kemi dërguar pejgamberë para teje, për disa tyre të kemi njohtuar me rrëfimet e tyre, e për disa sish nuk të kemi njoftuar, e asnjë pejgamberi nuk i takoi të sjellë ndonjë argument, vetëm se me urdhërin e All-llahut. E kru të vijë koha e caktuar nga All-llahu, zbatohet gjykimi me drejtësi dhe aty atëherë dështojnë ata të kotit. 79. All-llahu është Ai që për ju i krijoi kafshëët që disave t’u hipni prej disave të ushqeheni. 80. Ju prej tyre keni edhe dobi të tjera, dhe përmes tyre t’i plotësoni nevojat tuaja, duke hipur në to me anë të anijeve barteni (udhëtoni). 81. Dhe Ai është që ju mundësoi t’i shihni argumentet e Tij; e cilin, pra prej argmenteve të All-llahut e mohoni? 82. A nuk udhëtuan ata nëpër tokë e të shikojnë se si prfunduan ata që ishin më parë, të cilët ishin edhe më të fortë për nga forca e ndikimi në tokë. por ajo që fituan, nuk u ndihmoi asgjë. 83. Kur u erdhën atyre të dërgiarit me argumente të qarta, ata iu gëzuan dijenisë së vet dhe atëherë i përfshiu ajo që e tallnin. 84. E kur e panë dënimin tonë, thanë: “Ne i kemi besuar vetëm All-llahut dhe i kemi mohuar ata që i ia shoqëronim”. 85. Por besimi i tyre, kur e vërejtën dënimin tonë, nuk u bëri dobi. Ky është ligj i All-llahut (i kheshëm) ndaj robërve të Tij dhe aty, në atë çast pësuan disfatë jobesimtarët. [[Category:Kur'ani]] 1890 4749 2006-08-14T11:33:10Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Ha, Mimë. 2. Zbritje prej Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! 3. Libër që ajetet e tij janë të shkoqitura, duke qenë Kur’an arabisht për një popull që di ta kuptojë. 4. Është përgëzues dhe qortues, po shumica e tyre ia kthyen shpinën, andaj ata nuk dëgjojnë. 5. Ata thanë: “Zemrat tona janë të mbyllura nga ajo që ti na thërret dhe në veshët tanë kemi shurdhim të rëndë, kështu që nddërmjet nesh edhe ndërmjet teje ekziston një perde, prandaj, ti vepro sipas tëndës e ne vazhdojmë tonën! 6. Thuaj: “Unë jam vetëm njeri sikurse edhe ju, mua më shpallet se Zoti juaj është vetëm Zoti një, pra drejtonju Atj dhe kërkoni falje prej Tij. Për idhujtarët është mjerim i madh. 7. të cilët nuk ejapin zeqatin dhe mu ata e mohojnë botën tjetër. 8. Nuk ka dyshim se ata që besuan dhe bënë vepra të mira, kanë shpërblim të përhershëm. 9. thuaj: “A ju jeni ata që nuk i besoni Atij që e krijoi tokën për dy ditë dhe Atij i përshkruani shok, e Ai është Zoti i botëve! 10. Ai që në të vuri kodra të forta, ia shtoi të mirat asaj dhe brenda katër ditëve të plota caktoi të gjitha kushtet për të jetuar në të. Pra, për ata që pyesin (për kohën e krijimit të saj)” 11. Mandej e mësyu qiellin (krijim e qiellit) e ai ishte tym (mmjegullinë që ishte si materie e parë) dhe atij e edhe tokës i tha: “Qasuni urdhërit Tim me dëshirë ose me dhunë!” Ato të dyja thanë: “Po i qasmi me dëshirë!” 12. Dhe ata i krijoi shtatë qiej brenda dy ditëve dhe secilit qiell icaktoi atë që i nvojitej. Qiellin më të afërt (të dynjasë) Ne e stolisë me yje ndriçuese dhe e bëmë të mbrojtur. Ky është caktm i plotfuqishmit, i të dijshmit. 13. Në qoftë se ata nuk përgjigjen, ti thuaj: “Unë tërhoqa vërejtjen e një rufeje (dënimi), si rrufeja e Adit dhe Themudit!” 14. Kur atyre u erdhën të dërguar nga të gjitha anët, i këshilluan: “Të mos adhroni tjetër po vetëm All-llahun”, ata thanë: “Sikur Zoti ynë të kishte dëshiruar (ta dëgjonim) do të dërgonte engjëll, e kësaj m çka jeni dërguar ju, ne nuk i besojmë!” 15. Sa i përket Adit, ata pa pasur kurrfarë të drejte, u treguan mendjemdhënj ndaj banorëve në tokë dhe thanë: “Kush ka fuqi më të fortë se ne?” A nuk e diten ata se All-llahu, i cili i krijoi ka fuqi më të fortë se ata?! Ata mohuan argumentet tona. 16. Andaj Ne kundër tyre lëshuan një erë shumë të ftohtë gjatë disa ditëve fatzeza për t’u dhënë të pëjetojnë dënimin nënçmuesnë jetë e kësaj bote, ndërsa dënimi në botën tjetër do të jetë edhe më i shëmtuar dhe ata nuk do të ndihmohen. 17. Sa i përket Themudit. Ne atyre u patëm treguar rrugën e drejtë, por ata megjithatë më shumë e deshën verbërinë, andaj ata i kapi tmerri i dënimit të turpshëm për shkak të asaj që vepruan. 18. Ndërkaq, Ne ishpëtuam ata që kishin besuar dhe që ishin të ruajtur. 19. E ditën kur armiqtë e All-llahut tubohen për në zjarr dhe ata janë të rrethuar. 20. E derisa afrohen atij, kundër tyre dëshmojnë: të dëgjuarit e tyre, të parit e tyre dhe lëkurat e tyre për çdo gjë që ata kanë punuar. 21. Ata lëkurave të tyre u thonë: “Përse dëshmuat kundër nesh?” Ato thonë: “All-llahu që çdo sendi ia ka dhënë të folur na dha edhe neve, e Ai është që u krijoi juve herën e parë dhe vetëm te Ai do të ktheheni”. 22. Ju nuk fshiheshit (kur bënit mëkate) se do të dëshmojnë kundër jush të dëgjuarit tuaj, të parit tuaj dhe lëkurat tuaja, bile ju menduat se All-llahu nuk di shumë gjëra që ju bënit. 23. mendimi juaj i gabuar, të cilin e patët ndaj Zotit tuaj, është ai që ju shkatërroi dhe tani jeni më të dëshpruarit. 24. Nëse bëjnë durim, zjarri është vend i tyre, e nëse kërkojën të kthehen në atë që e dëshironë (në kënaqësinë e Zotit), atë nuk do të arrijnë. 25. Ne u patëm mundësuar atyre të kenë asi shokësh që ua hijeshojnë atë që e bënin në atë kohë (në dynja) dhe atë që do t’u vijë më vonë dhe ashtu dënimi ndaj tyre u bë me vend si ndaj popujve që ishin para tyre nga xhinët dhe njerëzit, se vërtet ata ishin të humbur. 26. Ata që nuk besuan thanë: “mos dëgjoni këtë Kur;an dhe kur të lexohet ai, ju bëni zhurmë (bërtitni) ashtu që ta pengoni!” 27. E, Ne atyre që nuk besuan pa tjetër do t’u japim të përjetojnë dënim të ashpër dhe do t’i shpërblejmë me më të keqen e asaj që punuan. 28. Dhe ai ndëshkim i armiqve të All-llahut është zjarri, aty është vendi i tyre i përhershëm, si shpërblim për shkak se ata refuzuan argumente tona. 29. Ata që nuk besuan thonë: “O Zoti ynë, na itrego ata të dy nga xhinët dhe jerëzit, të cilët na bënë të jemi të humbur, e t’i shkelim me këmbët tona dhe le të jenë prej më të poshtërve!” 30. S’ka dyshim se ata që thanë: “Zoti ynë është All-llahu”, pastaj nuk u luhatën, atyre u zbresin melaiket (në prag të vdekjes dhe u thonë): “Mos u frikësoni dhe mos u pikëlloni, keni myzhde Xhennetin që ju premtohej! 31. Ne jemi miqtë e juaj në jetën e dunjasë dhe në ahiret, ku do të keni atë që dëshironi dhe gjithçka kërkoni. 32. Pritje nga Falësi, Mëshiruesi!” 33. E kush ka fjalën më të mirë prej atij që thërret te All-llahu, vepron (punë) të mira dhe thotë: “Unë jam prej muslimanëve?” 34. Nuk është e barabartë e mira dhe e keqja. Andaj, (të keqen) ktheje me mirësi, se atëherë ai, mes teje dhe të cilit ka armiqësi, do të bëhet (si) mik i afërt. 35. Mirëpo, këtë nuk e arrin kush, pos atyre të durueshmëve, dhe nuk e arrin kush, pos atyre me virtyt të lartë. 36. E nëse ty të ngacmon ndonjë ngacmim prej shejtanit, kërko mbrojtje në All-llahun, vërtet Ai është Dëgjuesi, i Dijshmi! 37. Nga faktet e madhështisë së Tij janë nata, dita, dielli e hëna. Mos i bëni sexhde as diellit, as hënës! Bëni sexhde vetëm All-llahut, i cili krijoi ato, nëse adhuroni vetëm Atë! 38. Po nëse ata (kufarët) janë kryeneç (e nuk bëjnë sexhde), atëherë ata që janë pranë Zotit tënd (engjëjt më të lartë), Atij i bëjnë tesbih natën e ditën dhe ata nuk mërziten prej adhurimit. 39. Nga argumentet e Tij është edhe toka që ti e sheh atë të thatë (shkretëtirë), e kur Ne i lëshojmë asaj shiun, ajo gjallërohet e shtohet. E, s’ka dyshim se Ai që e ngjalli atë, do t’i ringjallë të vdekurit, pse Ai ka mundësi për ‘do gjë. 40. Ata që sulmojnë argumente Tona, nuk mund të na fshihen. Pra, a më mirë i ka punët ai që do të hudhet në zjarr, apo ai që në në ditë e kijametit vjen i sigurt? E ju pra veproni si të dëshironi, e ta dini se Ai sheh atë që punoni. 41. Ata që e mohuan Kur’anin kur u erdhi, janë të marrë; ai është një libër ngadhnjyes (i pashoq). 42. Atij nuk mund t’i mvishet e pavërteta nga asnjë anë; është i zbritur prej të Urtit, të lavdishmit. 43. Ty nuk po të thuhet tjetër përveç asaj që u është thënë të dërguarve para teje. Vërtet, Zoti yt është ai që falë, po është edhe Ai që ndëshkon rëndë. 44. Sikur Ne tabënim Kur’anin në gjuhë të huaj, ata do të thoshin: “Përse nuk janë ajetet e tij të kuptueshme (të shkoqitura), a është ai (Kur’ani) në gjuhë të huaj, kurse ai (pejgamberi) është arab?” Thuaj: “Ai është për besimtarët udhëzues e shërues. E ata që nuk besojnë në veshët e tyre kanë shurdhim, dhe ai për ta është verbërim. Të tillët janë sikurse thirren prej një vendi të largët e nuk dëgjojnë”. 45. Ne edhe Musait i patëm dhënë librin, lidhur me të cilin pati kundërshtime. Sikur të mos ishte vendimi më parë prej Zotit tënd (të shtyhet ndëshkimi), puna mes tyre do të kryhej, pse ata janë në një dyshim ndaj tij. 46. Kush bën mirë, ai e ka për vete, e kush bën keq, ai vepron kundër vetes, e Zoti yt nuk u bën padrejtësi robërve. 47. Vetëm Ai e di për katastrofën (për kijametin). Asnjë frut nuk del prej lëvozhgës së vet dhe asnjë femër nuk mbart e as nuk lind pa dijen e Tij. E ditën kur Ai thërret ata se ku janë ata qëm’i bënit shok? Ata thonë: “Ne të kemi njohur Ty, nuk na ndonjë prej nesh që dëshmon se ke shok!” 48. Dhe humb prej tyre ajo që më parë adhuronini, e binden se ata nuk kanë shpëtim. 49. Njeriu nuk lodhet prej kërkesës për mirë, e kur atë e godit e keqja, ai keqësohet shumë dhe humb shpresën. 50. E nëse pas të këqiave që e goditë, Ne i japim të mira nga ana Jonë, ai me këmbëngulje do të thotë: “Këtë e kam arritur vet (këtë do ta kemë gjithnjë), e nuk mendoj se do të bëhet kijameti, po, edhe nëse do të kthehem te Zoti im, unë te Ai do të kemë edhe më mirë!” Ne pa tjetër do t’i njoftjmë ata që nuk besuan për atë që punuan dhe do t’u japim të përjetojnë dënim të rëndë. 51. Ne kur e begatojmë njeriun, ai nuk falënderon dhe largohet, e kur e godet e keqja, ai përulet dhe lutet shumë. 52. Thuaj: “Më tregoni, nëse ai (Kur’ani) është prej All-llahut, e ju e mohuat atë, kush është më i humbur se ai që është në kundërshtim të fortë?” 53. Ne do t’u bëjmë atyre të mundshme që të shohin argumentet Tona në horizonte dhe në veten e tyre deri që t’u bëhet e qartë se ai (Kur’ani) është i vërtetë. A nuk mjfton që Zoti yt është dëshmitar për çdo gjë? 54. Vini re! Ata janë në dyshim për takimin me Zotin e tyre (me botën tjetër), e ta dini se Ai ka përfshirë me dijen e vet çdo send. [[Category:Kur'ani]] 1891 4752 2006-08-14T11:34:19Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Ha, Mimë. 2. Ajn, Sinë, Kaf. 3. All-llahu, fuqiploti, i gjithëdijshmi kështu (këto ajete) të shpall ty dhe atyre që ishin para teje. 4. Vetëm e Tij është ç’ka në qiej dhe ç’ka në tokë dhe Ai është Mbizotëruesi , i Madhëruari! 5. Qiejt e lartë mbi ta (ose qiejt njëri mbi tjetrin) gati pëlcasin (nga madhëria e Zotit ose nga thëniet e çoroditura të idhujtarëve). Ndërkaq, engjëjt vazhdimisht madhërojnë (bëjnë tesbih) duke falënderuar Zotin e tyre dhe kërkojnë falje të mëkateve për ata (besimtarët) që janë në tokë. Ta dini se All-llahu është Ai mëkatfalësi, Mëshiruesi! 6. All-llahu është përcjellës i atyre që, pos Tij, adhurojnë zota të tjerë. Ti (o i dërguar), nuk je i obliguar ndaj tyre. 7. Prandaj, Ne të shpallëm ty Kur’an arabisht që ta këshillosh kryefshatin (Mekën) dhe ata përreth saj, dhe t’u tërheqih vërejtjen për ditën e tubimit (kijametit), për të cilën nuk ka dyshim. Një grup për në Xhennet, kurse nj grup për në zjarr. 8. Po sikur të kishte dashur All-llahu, do t’i bënte ata (njerëzit) një popull (të një feje), por Ai shtie në mëshirën e vet atë që do (atë që me vullnetin e vet pranon rrugën e drejtë), e jobesimtarët nuk kanë mbrojtës, as ndihhmës. 9. Përkundrazi, ata zgjodhën mbrojtjës pos Atij, po vetëm All-llahu është Ai mbrojtësi dhe Ai ngjall të vdekurit dhe Ai ka mundësi për çdo send. 10. Për çdo send që nuk pajtoheni, gjykimi për të është te All-llahu. Ai (gjykatësi i famshëm) është All-llahu, Zoti im, vetëm Atij i jam mbështetur, dhe vetëm Atij i drejtohem. 11. Ai është krijues i qiejve e i tokës. Ai nga lloji juaj krijoi për ju bashkëshorte, edhe nga kafshët krijoi çifte, ashtu që t’ju shumojë. Asnjë send nuk është si Ai; Ai është dëgjuesi, shikuesi. 12. Të Tij janë çelësat e qiejve e të tokës. Ai begaton shumë atë që do dhe nuk begaton (atë që gjithashtu do). Ai është i gjithdijshëm për çdo send. 13. Ai u përcaktoi juve fe atë që i pat përcaktuar Nuhut dhe atë që Ne ta shpallëm ty dhe atë me çka e patëm porositur Ibrahimin, Musain dhe Isain. (I porositëm) Ta praktikoni fenë e drejtë e mos u përçani në të. Për idhujtarët është rëndë kjo në çka ju i thirrni ata. All-llahu veçon për të (për besim të drejtë) atë që do dhe e udhëzon atë që i drejtohet Atij. 14. Po ata, vetëm pasi që u erdhi e vërteta, nuk u përçanë për tjetër, por nga zilia mes tyre. e sikur të mos ishte fjalë (vendimi) e hershme nga Zoti yt për deri në një afat të caktuar do të kryhej (dënimi) me ta. Nuk ka dyshim se ata që e trashëguan librin prej tyre (prej të parëve) janë në dyshim të thellë ndaj tij (ndaj librit Tevratë e Inxhil). 15. E për këtë shkak (të përçarjes së tyre), ti thirr dhe përqëndrohu ashtu si të është urdhëruar dhe mos shko pas sëshirave e thuaj: “Unë kam besuar në librat që i shpalli All-llahu, jam urdhëruar të mbajë drejtësi mes jush, All-llahu është Zoti ynë dhe Zoti juaj; Ne kemi përgjegjësinë e veprave tona e ju të veprave tuaja, nuk ka polemikë mes nesh dhe jush; All-llahu bën tubimin mes nesh dhe vetëm te Ai është përfundimi. 16. Ata që kundërshtojnë fenë e All-llahut pasi që asaj i janë përgjigjur (njerëzit), faktet e tyre janë të asgjësuara te Zoti i tyre, ata janë të përbuzur dhe ata do të kenë dënim të rëndë. 17. All-llahu është Ai që e zbriti librin e vërtetë dhe drejtësinë. Ti nuk mund ta dish, ndishta çasti i shkatërrimit është afër. 18. Ata që nuk i besojnë atij, kërkojnë ngutjen e tij, ndërsa ata që i besojnë, i frokësohen dhe e dinë se ajo është e vërtetë. Ta dini se ata që bëjnë polemikë, duke dyshuar në momentin e katastrofës së përgjithshme, janë në një humbje të thellë. 19. All-llahu është shumë bamirës për robërit e vet; Ai e begaton atë që do; Ai është i gjithfuqishmi, ngadhënjyesi. 20. Kush është që dëshiron fitimin e botës tjetër (ahiretin), Ne do t’ia shtojmë fitimin e tij, e kush e dëshiron vetëm fitimin e kësaj bote, Ne ia japim, po në botën tjetër ai nuk ka hise. 21. A mos kanë ata ortakë (zota ose idhuj) që u përcaktuan atyre fe, të cilën nuk e urdhëroi All-llahu? Po, sikur të mos ishte fjala vendimtare (e All-llahut që shpërblimi dhe ndëshkimi të jenë në ahiret), dhe do të kryhej dënimi mbi ta, e megjithatë, mohuesit do të kenë dënimi të dhembshëm. 22. Do t’i shohësh jobesimtarët të frikësuar nga ajo që vepruan, po, ajo do t’u ndodhë atyre, kurse ata që besuan dhe bënë vepra të mira, do të jenë në kopshtet e Xhenneteve dhe ata kanë te Zoti i tyre çka të dëshirojnë; e kjo është ajo dhuntia e madhe. 23. Ajo (dhunti) konsistonnë atë që All-llahu u jep myzhde robërve të vet, të cilët besuan dhe bënë vepra të mira. Thuaj: “Unë nuk kërkoj prej jush ndonjë shpërblim për thirrjen time vetëm respektin e dashurisë për hir të farefisnisë (akraballëkut)”. Kush bën ndonjë të mirë, Ne ia shumëfishojmë të mira; vërtet, All-llahu falë mëkatet, është mirënjohës. 24. A mos thonë ata se ai (Muhammedi) shpifi gënjeshtër ndaj All-llahut, e nëse dëshiron All-llahu ta mbyllë zemrën tënde, pse All-llahu eliminon të pavërtetën dhe me fjalë e veta e forcon të vërtetën. Ai është që e di çka ka në zemra. 25. Ai është që pranon pendimin e robërve të vet dhe shlyen të këqijat dhe e di çka punoni. 26. Ai është që u përgjigjet (lutjeve të) atyre që besuan dhe bënë punë të mira dhe, nga mirësia e vet, ua shton atyre të mirat. Ndërsa, jobesimtarët kanë dënim të rreptë. 27. Sikur All-llahu t’ua shumonte begatinë robërve të vet, ata do të kalonin kufijtë, por Ai i furnizon me masë që dëshiron, sepse Ai është i njohur hollësisht dhe i dijshëm për robërit e vet. 28. Dhe Ai është që e lëshon shiun, pasi që ata t’i kenë humbur shpresat dhe Ai shtrin mëshirën e vet; Ai është mbikëqyrësi i lavdëruari. 29. Nga argumentet e Tij është krijimi i qiejve dhe i tokës dhe shpërndarja e gjallesave në të dyjat dhe Ai me fuqinë e Tij mund t’i bashkojë kurdo që të dëshirojë. 30. çfarëdo e keqe që mund t’ju godasë, ajo është pasojë e veprave tuaja (të këqia), e për shumë të tjera Ai u falë. 31. E ju nuk mund t’i ikni (ta mposhtni) dënimit në tokë dhe përveç All-llahut nuk keni as mbrojtës e as ndihmës. 32. Dhe nga argumentet (që dokumentojnë fuqinë) e Tij, janë anijet lunduese nëpër det si të ishin kodra. 33. Nëse do Ai, e ndal erën dhe ato ngelin të palëvizshme mbi sipërfaqen e ujit. S’ka dyshim se këto fakte ekzistojnë për secilin durimtarë e mirënjohës. 34. Ose i përmbyt ata për shkak të asaj që vepruan, e për shumë të tjera Ai i falë. 35. Ata që i kontestojnë argumenetet Tona, le ta dinë se nuk kanë shpëtim (nuk mund t’i shmangin dënimit). 36. çka u është dhënë nga ndonjë send, ajo është kënaqësi në këtë botë, e ajo që është te All-llahu është shumë më e mirë dhe e përjetshme, por pë ata që besuan dhe që vetëm Zotit të tyre i mbështeten: 37. Dhe ata që u shmangën mëkateve të mëdha e të shëmtuara, dhe kur hidhërohen, ata falin, 38. Edhe ata që i përgjigjen thirrjes së Zotit të tyre dhe e falin namazin rregullisht dhe ata që konsultohen mes vete për punë të përbashkëta, e nga ajo që Ne ua japim ata e shpërndajnë, 39. Edhe ata që kur i godit e padrejta, i kundërvihen. 40. Ndëshkimi i të keqes, bëhet në të njejtën mas, e kush fal e bën pajtim, shpërblimi i tij është te All-llahu. Vërtet, Ai nuk i do zullumqarët. 41. E kush hakmirret për padrejtësitë i janë bërë, ndaj të tillëve nuk ka ndonjë përgjegjësi. 42. Përgjegjësia (ndëshkimi) është vetëm kundër atyre që u bëjnë padrejtë dhe kundër atyre që pa farë arsye bëjnë çrregullime në tokë. Për të tillët është një dënim i dhembshëm. 43. Kush bën durim dhe fal, s;ka dyshim se ajo është virtyti më i lartë (i lavdishëm). 44. Atë që All-llahu e lë të humbur, për të nuk ka ndonjë ndihmës tjetër, pos Tij. Do t’i shohësh zullumqarët që, kur të vërejnë dënimin, do të thonë: “A ka ndonjë rrugë për rikthim (në dynja)?” 45. Do t’i shohësh ata duke iu afruar atij (zjarrit) të frikësuar nga nënshtrimi, se si e shikojnë me bisht të syrit tinëzisht (me një shikim të vjedhur). Ata që besuan do të thonë: “Vërtet, të humbur në ditën e kijametit janë ata që e humbën vetveten dhe familjen e vet!” Ta dini pra, se mizorët janë në dënim të përjetshëm. 46. Ata nuk kanë mbrojtës që t’u nduhmojë, përveç All-llahut, sepse atë që All-llahu e ka humbur, për të nuk ka rrugëdalje (shpëtim). 47. Përgjigjuni thirrjes së Zotit tuaj para se të vijë një ditë, që All-llahu nuk e kthen më (pasi ta ketë caktuar). Atë ditë ju nuk do të gjeni strehim dhe as nuk do të mund t’i mohoni (mëkatet). 48. Nëse ata (idhujtarët) refuzojnë, Ne nuk të kemi dëruar ty rojë të tyre, ti ke për obligim vetëm komunikimin. Vërtet, kur Ne i dhurojmë njeriut nga ana Jonë ndonjë të mirë, ai gëzohet për të, e kur i godet ndonjë e keqe, që e ka merituar vetë, atëherë njeriu është përbuzës. 49. Vetëm i All-llahut është pushteti i qiejve e i tokës; Ai krijon çka të dojë; Ai i falë vetën femra atij që do; e i falë vetëm meshkuj atij që do. 50. Ose u falë çift, meshkuj e femra, por atë që do e lë pa fëmijë (steril); Ai është i dijshëm, i fuqishëm. 51. Nuk ka asnjë njeri që t’i ketë folur All-llahut ndryshe, vetëm se me anën e frymëzimit, ose pas ndonjë perdeje, ose t’i dërgojë të dërguar (melek), e ai t’i shpallë me lejen e Tij atë që do Ai. Vërtet,Ai është më i larti, më i urti. 52. Po kështu me urdhërin tonë Ne te shpallëm edhe ty shpirtin (Kur’anin). Ti nuk ke ditur çka është libri (Kur’ani) as ç’është besimi, por Ne atë e bëmë dritë me të cilën e vëmë në rrugë të drejtë atë që dëshirojmë prej robërve tanë. Në të vërtetë, edhe ti udhëzon për në rrugë të drejtë, 53. Në rrugën e All-llahut, të cilit i takon çka ka në qiej dhe çka në tokë, e ta dini se të gjitha çështjet janë në vullnetin e All-llahut. [[Category:Kur'ani]] 1892 4755 2006-08-14T11:36:44Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ha, Mimë. 2. Pasha librin (Kur’anin) sqarues! 3. S’ka dyshim se Ne e bëmë atë Kur’an arabisht, në mënyrë që ju ta kuptoni. 4. Dhe se në librin amzë (Lehvi mahfudh) te Ne, gëzon famë të lartë dhe është plot urtësi. 5. A thua Ne ta lëmë këshillimin ndaj ju e t’ju braktisim, pse ju jeni popull i shfrenuar? 6. E, sa pejgamberë kemi dërguar te popujt e lashtë?! 7. Dhe nuk u erdhi atyre asnjë pejgamber, e të mos tallen me të. 8. Andaj, Ne i zhdukëm ata që ishin më të fuqishëm se këta dhe shembulli i atyre të mëparshmive është përmendur më parë (në Kur’an). 9. Nëse ti i pyet ata: “Kush i krijoi qiejt dhe tokën?” Me siguri do të thonë: “Ato i krijoi i gjithfuqishmi, i dijshmi!” 10. Ai që tokën e bëri djep për ju dhe u mundësoi të keni rrugë nëpër të, e të mund të orientoheni (për qëllimet tuaja). 11. Dhe Ai që lëshon nga qielli ujë (shi) me masë. Ne i japim me të jetë një vendi të vdekur. Ja, kështu edhe ju do të nxirreni (të gjallë nga varrezat); 12. Dhe Ai që krijoi të gjitha llojet (çiftet) dhe ju mundësoi të udhëtoni hipur në anije ose në kafshë. 13. Të uleni mbi to dhe atëherë, pasi të jeni vendosur mbi to, ta përkujtoni të mirën që u dha Zoti juaj e të thoni: “Falënderuar qoftë Ai që i nënshtroi këto për neve, sepse ne nuk do të kishim mundësi ta bënim këtë. 14. Dhe ne me siguri do të kthehemi te Zoti ynë!” 15. Megjithatë (pranuan se Zoti është i vetmi krijues), ata i përshkruan Atij pjesë (fëmijë) nga robërit e Tij. Njeriu i tilë njëmend është mohues i hapët. 16. A mos Ai nga ato që krijoi, për vete përcaktoi vajza, kurse juve u dalloi me djem? 17. E kur ndonjëri prej jush lajmërohet me (lindje të vajzës) atë që ia pat përshkruar Zotit shembull, fytyra e tij, nxihet dhe i zihet fryma. 18. A, atë që rritet me stoli, e në dialog është i paqartë (ia përshkruajnë Zotit)? 19. Edhe engjëjt që janë adhurues të Zotit i quajnë femra? A prezentuan ata krijimin e tyre (melekëve)? Dëshmia e tyre do të regjistrohet dhe ata do të merren në pyetje. 20. Ata pastaj thanë: “Sikur të kishte dashur All-llahu, ne nuk do t’i adhuronim ata (as idhujt e as melaiket). Ata nuk kanë për këtë (që thonë) ndonjë fakt, ata vetëm gënjejnë”. 21. A mos u kemi dhënë ndonjë libër para tij (para Kur’anit),e ata i përmbahen atij? 22. Jo, por ata thanë: “Ne i kemi gjetur të parët tanë në këtë fe dhe vazhdojmë gjurmëve të tyre”. 23. Ja pra, Ne nuk kemi dërguar para teje pejgamber në ndonjë vendbanim, që të mos i ketë thënë paria e begatshme e tij: “Ne i gjetëm të parët tanë në këtë fe dhe ne jemi të orientuar gjurmëve të tyre”. 24. Ai tha: “A edhe nëse ju kam sjell rrugë më të mirë nga ajo që i gjetët të parët tuaj?” Ata thanë: “Ne nuk i besojmë asaj me çka ju jeni dërguar!” 25. Atëherë Ne ndërmorrëm ndëshkime kundër tyre, e shih si ishte përfundimi i gënjeshtarëve. 26. (Pëërkujto, o i dërguar) Kur Ibrahimi babait të vet dhe popullit të tij i tha: “Unë jam i larguar prej asaj që adhroni ju, 27. përveç Atij që më krijoi, dhe që Ai do të më drejtojë!” 28. Dhe ai (Ibrahimi) e la të përjetshme atë fjalë (besimn në një Zot) ndër pasardhësit e vet me shpresë që ata të kthehen prej rrugës së gabuar në rrugën e drejtë. 29. Por, Unë u dhashë mundësi këtyre dhe të parëve të tyre të kënaqen derisa nuk u erdhi e vërteta dhe i dërguari me fakte. 30. Po, kur u erdhi atyre e vërteta, ata thanë: “Kjo është magji dhe se ne kësaj nuk besojmë!” 31. Pastaj thanë: “Përse të mos ketë zbritur ky Kur’an një njeriu të madh nga dy qytete?” 32. A thua ata e përcaktojnë mëshirën (pejgamberllëkun) e Zotit tënd? Ne kemi përcaktuar ndër ta gjendjen e jetës në këtë botë; Ne kemi dalluar disa në shkallë më të lartë se të tjerët, që të shfrytëzojnë njëri-tjetrin për shërbime. E mëshira (caktimi për pejgamber) e Zotit tënd është shumë më e dobishme se ajo që ata grumbullojnë. 33. E sikur të mos ishte që njerëzit (do të lakmonin) të jenë që nuk feje (jobesimtarë), Ne atyre që nuk e besojnë Zotin do t’ua bënim ppulazet e shtëpive të tyre nga argjendi si dhe shkallët nga argjendi, mbi të cilat ata do të ngriteshin. 34. E edhe dyert e shtëpive të tyre nga argjendi edhe kolltukët, mbi të cilët do të mbështeteshin. 35. Edhe stoli të ndryshme (ari etj. ). E, të gjitha këto nuk janë gjë tjetër pos kënaqësi e jetës së kësaj bote, kurse bota e ardhshme te Zoti është për besimtarët e ruajtur. 36. Kush mbyll sytë para këshillave të Zotit, atij ia shoqërojmë një djall që nuk i ndahet kurrë. 37. E ata (djajt) do t’i shmangin nga rruga e drejtë, kurse (jobesimtarët) mendojnë se janë duke i udhëzuar. 38. E kur të vijë ai (jobesimtari) para Nesh, do të thotë: “Ah, të kishim qenë larg mes vete sa lindja me perëndimin; sa shok i keq je ti!” 39. Dhe sot, për shkak se ishit zullumqarë, shoqërimi juaj nuk do t’ju bëjë dobi në vuajtjet tuaja. 40. A mos ti do ta bësh të dëgjojë i shurdhëti, ose ta drejtosh të verbërin, apo atë që është zhytur në humbje të thellë? 41. E, nëse të tërheqim ty (të marrim jetën ose të shpërngulim), ngase Nr kemi fuqi kundër tyre. 42. Ose, mund të bëjmë që ti ta shohësh atë që ne u premtuam (dënimin), ngase Ne kemi fuqi kundër tyre. 43. Andaj, ti përmbaju asaj që të shap;;et, e s’ka dyshim se ti je në rrugë të drejtë. 44. Dhe se ajo (shpallja) është lëvdatë e madhe për ty dhe për popullin tënd dhe për këtë (lëvdatë) më vonë do të përgjigjeni. 45. E ti, pyeti ata të dërguarit që i dërguam para teje, a kemi lejuar që në vend të All-llahut të adhurohen zota tjerë? 46. Ne e patëm dërguar Musain me argumentet tona te faraoni dhe rrethi i tij, e ai tha: “Unë jam i dërguari i Zotit të gjithësisë!” 47. E kur u solli ai argumentet Tona, ata u tallën me to. 48. Dhe Ne nuk u treguam asnjë mreklli (ndëshkuese) që nuk ishin të mëdha se njëra-tjetra dhe ashtu i ndëshkuam në mënyrë që të tërhiqeshin nga rruga që praktikonin. 49. De ata thanë: “O ti magjistar, lute për ne Zotin tënd që të ka dhënë (të na largojë dënimin) se ne po besojmë!” 50. E kur ua hoqëm atyre dënimin, qe, ata e thyen besën. 51. Ndërsa, faraoni thirri popullin e vet e tha: “O popull imi, a nuk është i imi pushteti i Egjiptit (i Misirit) dhe i këtyre lumenjve që rrjedhin nën pallatin tim, a nuk po shihni?” 52. Pra, unë jam më i mirë se ky qyqar që mëzi flet! 53. përse nuk i janë atij bylyzykë nga ari, ose të kenë të kenë ardhur bashkë me të engjëjt shoqërues? 54. Dhe ashtu ai e frikësoi popullin e vet, e ata e respektuan, por ata ishin vërtet popull i shkatërruar. 55. Kur ata nxitën hidhërimin Tonë, Ne iu hakmorëm atyre dhe i përmbytëm të gjithë. 56. Dhe i bëmë ata shembull e përvojë për të tjerët. 57. Kur iu përmend popullit tënd si shembull biri i Merjemes, ata brohoritën. 58. Dhe thanë: “A janë më të mirë zotat tanë apo ai?” Ata nuk të thanë atë, vetëm si polemikë, por ata janë njerëz ngatrrestarë. 59. Ai (Isai) ka qenë vetëm një rob, të cilin e bëmë pejgamber dhe e bëmë shembull të jashtëzakonshëm si përvojë për beni israilët. 60. Po sikur të duam Ne, do të bënim prej jush engjëjt që do t’ju zëvendësonin në tokë. 61. E ai (Isai) është parashenjë e momentit (e kijametit), pra kurrsesi mos dyshoni në të (në katastrofë) dhe eni pas meje kjo është rrugë e drejtë. 62. E të mos u pengojë djalli, se ai për ju është armik i hapët. 63. Po kur Isai erdhi me argumente tha: “Erdha te ju me pejgamberllëk dhe erfha t’ju sqaroj atë pjesë që e kundërshtonit, pra kini frikë All-llahun dhe më respektoni mua! 64. S’ka dyshim, se All-llahu është Ai Zoti juaj, andajAtë adhuronie! Kjo është rrugë e drejtë!” 65. Dhe grupet u përçanë mes vete, e të mjerët ata që janë zullumqarë nga dënimi i ditës së dhembshme. 66. Nuk presim tjetër ato (grupe) përveç katastrofë t’u vijë befas duke mos e hetuar fare. 67. Atë ditë shokët e ngushtë do të jenë armiq të njeri-tjetrit, përveç atyre që ishin të sinqertë në miqësi. 68. (Atyre besimtarëve, që ishin shoqëruar për hir të Zotit, u thuhet): “O adhuruesit e Mi, sot nuk ka as frikë për ju, e as që do të jeni të pikëlluar!” 69. (Robërit e Mi) të cilët besuan argumentet dhe ishin myslimanë. 70. Hyni në Xhennete, ju she gratë tuaja, të gëzuar! 71. Atyre u shërbejnë me enë e gastare nga ari, aty do të kenë çka t’u dëshirojnë shpirti dhe t’u kënaqet syri. Ju do të jeni aty përgjithmonë. 72. E ky është Xhenneti që u është dhënë për atë që keni punar. 73. Aty keni shumë pemë prej të cilave do të hani. 74. Ndërkaq, kriminelët janë në vuajtje të përjetshme të Xhehennemit. 75. Atyre as nuk u lehtësohet (vuajtja) dhe aty janë të dëshpruar. 76. Ne nuk u bëmë atyre padrejtësi, por ata vetë kanë qenë horra. 77. Dhe ata thërrasin: “O malik, le të në e marrë shpirtin Zoti yt!” ai thitë: “Ju do të jeni aty përgjithmonë!” 78. Ne u patëm sjellë të vërteën, por shumica prej jush ishit urrejtës të së vëtetës. 79. A mos vëndosët për ndonjë çështje (grackë kundër Muhammedit), por edhe Ne kemivendosur (ta ndihmojmë). 80. A mendojnë se Ne nuk dërguam ndjenjën e fshehtë të tyre dhe bisedën mes tyre? Po, e dëgjomë dhe të dërguarit tonë (engjëjt përcjellës) që janë pranë tyre, shkruajnë. 81. Thuaj: “Sikurse Mëshiruesi (All-llahu) të kishte fëmijë, unë do të jem i pari adhurues (pse unë e di më së miri se ajo është gënjeshtër)!” 82. Larg asaj është Zoti i qiejve e i tokës, Zoti i Arshit, nga aji që ata i përshkruajnë. 83. Po ti, lëri ata të zhyten edhe më thellë derisa të arrijnë në ditën që u është përcaktuar. 84. AI është që në qiell është All-llahu dhe në tokë All-llah, Ai është i urti, i dijshmi. 85. I lartësuar qoftë Ai, që në sundimin e qiejve e i tokës dhe çka ka ndërmjet tyre dhe vetëm Ai di për momentin e kijametit dhe te Ai ktheheni. 86. Ata që i adhuruan pos Tij, nuk mund të ndërmjetsojnë (të bëjnë shefaat), përveç kush dëshmoi të vërtetën, e ata e dinë. 87. Po nëse ti i pyet: Kush i krijoi ata, me siguri do të thonë: “All-llahu!” E si pra, ia kthejnë shpinën? 88. (Zoti e di) Edhe thënien e tij (të Muhammedit): “O Zoti im, këta janë një popull që nuk beson!” 89. (E, Zoti iu përgjegj): Hiqu tyre pra, thuaj: “Qofshin braktisur, e më vonë do ta kuptojnë!” [[Category:Kur'ani]] 1893 4758 2006-08-14T11:37:57Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ha, Mimë. 2. Pasha librin sqarues (të së drejtës nga e kota)! 3. Ne e zbritëm ate në një natë të bekuar (në natën e begatshme të kadrit). Ne dëshiruam t’u tërheqim vërejtjen,e njerëzit të jenë të gatshëm. 4. Në atë (natë) zgjidhet çdo çshtje në mënyrë të prerë. 5. Urdhër i përcaktuar nga Vetë Ne. S’ka dyshim se Ne dërguam të dërguar. 6. (E zbeitëm) Nga Mëshira e Zotit tënd; Ai është dëgjuesi, i dijshmi. 7. Zoti i qiejve e i tokës dhe çka ka ndërmjet tyre, nëse jeni të bindur. 8. Nuk ka Zot tjetër, vetëm Ai që jep jetë dhe vdekje, Zoti juaj dhe Zoti i prindërve tuaj të lashtë. 9. Por jo, ata (idhujtarët) janë në dyshim, janë duke luajtur. 10. Ti pra, prite ditën kur qielli sjell një tym konkret. 11. Ai (tymi) i përfdhinë njerëzit. Ky është një ndëshkim i mundimshëm. 12. (Ata thonë) Zoti ynë, largoje prej nesh dënimin, ne do të besojmë. 13. Prej nga atyre ajo këshillë (ai mësim), kur atyre u pat ardhur pejgamber me argument (e nuk besuan)? 14. Po ia kthyen shpinën atij (pejgamberit) dhe thanë: “I mësuar prej dikujt, i çmendur”. 15. Ne do t’ua largojmë dënimin për pak kohë, por ju do t’i ktheheni kotësisë. 16. (Përkujto) Ditën kur do t’i kapim me atë rrëmbimin Tonë të fuqishëm e do t’u hakmerremi. 17. Ne përpara tyre e vumë në sprovë popullin e faraonit, dhe i pat ardhur i dërguar i ndershëm. 18. (U pat thënë): “Të m’i dorëzoni robërit e All-llahut, unë sjell argument të sigurt. 19. E mos bëni mendjemadhësi ndaj All-llahut, unë sjell argument të sigurt. 20. Unë i jam mbështetur Zotit tim dhe Zotit tuaj nga (Kërcënimi) që të më gurëzoni (më mbytni). 21. E nëse nuk më besoni atëherë hiqnu meje (më lini të lirë)!” 22. E thirri Zotin e vet: “Këta janë popull kriminelë”. 23. (Ne i thamë) Tërhiqu me robërit e Mi natën, se do të jeni të ndjekur. 24. Dhe lëre detin ashtu të qetë (të hapur) se ata janë ushtri që do të përmbytet. 25. Sa kopshte e kroje kanë lënë! 26. Edhe ara të mbjella e vende të bukura. 27. dhe sa të mira që i kanë përjetuar. 28. Ja, ashtu atë ua lëmë në trashëgim një populli tjetër. 29. Prë ta nuk qajtën as qielli e as toka dhe atyre nuk iu dha afat. 30. Ndërsa Ne i shpëtuam beni israilët prej vuajtjeve nënqmuese, 31. Prej faraonit. Vërtet ai ishte mizor i pakufishëm. 32. Ne i patëm zgjedhur ata (besimtarët e beni israilëve) me vetëdije ndër njerëzit e asaj kohe. 33. Dhe u dhamë argumente (mrekulli) në të cilat patën përvojë të qartë. 34. E këta (populli yt) me siguri do të thonë: 35. “S’ka tjetër, vetëm ajo vdekja jonë e parë dhe ne nuk do të ringjallemi! 36. Nëse jeni të vërtetë çka thoni (u thonë Muhammedit e besimtarëve), na sillni pra (në jetë) etërit tanë (të vdekur)! 37. A janë ata (idhujtarët) më të fortë, apo populli i Tubeit dhe ata që ishin përpara tyre. Ne ata i zhdukëm, sepse ishin kriminelë. 38. Ne nuk krijuam qiejt e tokën dhe çka ndërmjet tyre, pa një qëllim. 39. Por, Ne i krijuam të dyja me qëllim të caktuar, mirëpo shumica e tyre nuk dinë. 40. S’ka dyshim se dita e kijametit ku kryhet gjykimi, është e caktim i të gjithë atyre. 41. Në atë ditë nuk bën dobi asgjë miku për mikun, e as nuk mund të ndihmohen. 42. Përjashtim bën ai që e mëshiron All-llahu, se Ai është ngadhnjyesi, i mëshirshmi. 43. Është e vërtetë se pema e Zekumit, 44. Do të jetë ushqim i mëkatarëve. 45. vlon si katran (si pezhgeja) në barqet. 46. Ashtu si vlon uji i valë. 47. (U thuhet engjëjve për mëkatarin) Rrëmbene e grahne ne mes të Xhehennemit. 48. Dhe hudhni mbi kokën e tij ujin e valë e shtonja mundimin. 49. (I thuhet): Shijoje! se ti je ai forti, i autoritetshmi. 50. E ky është ai (dënimi) për të cilin dyshonit. 51. Vërtet, ata që i patën frikë Zotit, janë në vende të qeta. 52. Janë në Xhennete e në burime që rrjedhin. 53. Veshin petka nga mëndafshi e kadifeja, ulur ballë për ballë. 54. Ja kështu, edhe e martojmë më bardhoshe symëdha (me hyrija). 55. aty kërkojnë t’u sillen çdo lloj peme dhe atyjanë të sigurt. 56. Aty nuk do të përjetojnë vdekjen, përveç asaj të parës në dynja. Ata i shpëtoi (All-llahu) prej vuajtjeve të Xhehennemit. 57. (Ato të mira) Janë dhuratë nga Zoti yt,e ai është shpëtim i madh. 58. Ne ua bëmë të lehtë atë (Kur’anin) në gjuhën tënde ashtu që ata të marin mësim. 59. (Meqë nuk po marrim mësim) Ti pra, prit se edhe ata janë duke pritur. [[Category:Kur'ani]] 1894 4761 2006-08-14T11:39:15Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Ha, Mimë. 2. Zbritja e librit është prej All-llahut, të gjithëfuqishmit, të urtit. 3. Për besimtarët ekzistojnë argumentet në qiej dhe në tokë. 4. Për një popull që sinqerisht është bindur ka argumente edhe në krijimin tuaj dhe na krijimin e shtazëve të përhapura. 5. Edhe në ndërrimin e natës e të ditës, në atë furnnizim që All-llahu e lëshon prej qiellit dhe me te, pasi të ketë vdekur e ngjall tokën; edhe në qarkullimin e erërave për një popull që logjikon ka argumente. 6. Këto janë fakte të All-llahut që po t’i lexojmë ty në mënyrë të saktë; cilës fjallë pra, pos fjalës së All-llahut dhe argumenteve të Tij, ata i besojnë? 7. Ç‘do gënjeshtar e shumë mëkatarë është i shkatërruar. 8. Që i dëgjon ajetet e All-llahut, të cilat lexohen, e pastaj vazhdo prapë si mendjemadh sikur nuk i ka dëgjuar ato. Atë lajmroje për një vuajtje të dhembshme. 9. Edhe kur të mëson diçka prej ajeteve Tona, ai i merr ato për tallje. Për të tillët pason një dënim shtypës. 10. Përpara tyre e kanë Xhehennemin (që i pret) dhe nuk do t’u bëjë dobi asgjë ajo që kanë fituar, e as ndihmësit që i adhuruan, pos All-llahut. Ata do të përjetjnë një dënim të madh. 11. Ky (Kur’ani) është një udhërrëfyes i plotë, e ata që nuk i pranuan ajetet e Zotit të tyre, i pret një dëmim më i mundimshëm. 12. All-llahu është Ai, që për ju e nënshtroi detin që me lejen e tij të lundrojnë anijet nëpër të, që të kërkojnë begatitë e tij; ndaj, falëderonie. 13. Dhe për ju nënshtroi gjithë ç’ka në qie dhe ç’ka në tokë, njëmend për njerëzit që mendojnë thellë, në to ekzistojnë argumete. 14. Thuaju atyre që besuan: Le t’ua falin atyre që nuk presin ndëshkimet e All-llahut (pse nuk besojnë), ashtu që Ai vetë ta dënojë një popull për shkak të veprave që bëjnë. 15. Kush bën vepra të mira, bën për vete, e kush bën keq, bën kundër vetes, pastaj do të ktheheni te Zoti juaj. 16. Ne u patëm dhënë beni israilëve librin dhe pejgamberllukn dhe aftësi për të gjykuar në mes të njerëzve, i patëm furnizuar ata me të mira dhe i patëm dalluar nga njerëzit e tjerë. 17. U patëm dhënë edhe fakte te qarta për çështjen e fesë. Mirëpo, për shkak të zilisë që kishin ndërmjet vete, ata u përçanë vetëm atëherë kur u erdhi dija që ta kuptojnë, s’ka dyshim se Zoti yt në ditën e kijametit do të gjykojë në mes tyre për shkaçet e përçarjes së tyre. 18. Pastaj, Ne të vumë ty në një rrugë të drejtë të fesë, pra ti ndiqe atë e mos ndiq dëshirat e atyre që nuk dinë. 19. Ata nuk mund të mbrojnë ty për asgjë te All-llahu. Zullumqarët janë miq të njërit-tjetrit, kurse All-llahu është mbrojtës i besimtarëve të devotshëm. 20. Ky (Kur’ani) është dritë e dijes për njerëz, është udhëzues e mëshirë për një popull që beson bindshëm. 21. A menduan ata, të cilët vepruan në të këqija, se në jetën e tyre dhe në vdejken e tyre do t’i bëjmë të barabartë me ata që besuan dhe bënë vepra të mira? Sa i shëmtuar është gjykimi ti tyre! 22. All-llahu krijoi edhe qiejt edhe tokën me një drejtësi precize, e për t’u shpërblyer secilit njeri me veprat e veta, atyre nuk u bëhet e padrejtë. 23. A e ke parë ti (Muhammed) atë që duke e ditur, dëshirën e vet e respekton si zot të vetin, atë All-llahu e ka humbur, ia ka mbyllur të dëgjuarit dhe zenrën e tij, i ka vënë perde mbi të parit e tij, më thuaj, pos All-llahut, kush mund ta udhëzojë atë? A nuk merrni mësim? 24. Ata edhe thanë: “Nuk ka tjetër, vetëm se kjo jetë jona në këtë botë, po vdesim dhe po lindemi dhe asgjë nuk na shkatërron tjetër pos kohës. Ata për këtë nuk dinë asjë, ata vetëm fantazojnë. 25. E kur atyre u lexohen ajetet Tona, të qarta ata nuk kanë fakt tjetër, pos të thonë: “Nese jeni të saktë na sillni të gjallë prindërit tanë!” 26. Thuaj: “All-llahu juve ju jep jetën dhe ju bën të vdisni (e jo koha); mandej, do t’ju tubojë në ditë e gjykimit për të cilën nuk ka dyshim, por shumica e njerëzve nuk dinë (përfuqinë e Zotit). 27. Sundimi i qiejve e i tokës është vetëm i All-llahut, e ditën kur ndodh kijameti, atë ditë mohuesit dëshprohen. 28. Dhe (atë ditë) e sheh secilin popull thirret te libri i vet (shënimet e veprave). (U thuhet): “Sot shpërbleheni me atë që e keni vepruar”. 29. Ky është libri ynë (shënimet e veprave tuaja) që dëshmon të vërtetën (të saktën), Ne kemi kërkuar të shkruhet se ç’vepronit. 30. Sa u përket atyre që besuan dhe bënë vepra të mira, Zoti i tyre i merr ata në mëshirën e vet (në Xhennet), e ai është shpëtim i madh. 31. E, sa u përket atyre që nuk besuan (u thuhet): “A nuk ju patën lexuar argumentet e Mia; e ju bëtë mendjemadhësi de ishit popull i zhytur në mëkate!” 32. Edhe kur u thuhej se premtimi i All-llahut është dhe se do të vijë kijameti për të cilin s’ka dyshim, ju thatë: “Ne nuk dimë se ç’është kijameti, e ne me dyshim menduan për te dhe ne nuk jemi të bindur!” 33. Dhe u dalin në shesh të këqijat që i kanë punuar, dhe i përfshinë ajo me të cilën talleshin. 34. E u thuhet: “Sot po u lëmë të harruar, ashtu sikurse ju e harruat takimin e kësaj dite, vendi juaj është zjarri, për ju nuk ka ndihmëtarë”. 35. Këtë (dënim) për shkak se ju u tallët me ajetet e All-llahut, juve u mashtroi jeta e dynjasë. Sot, pra, nuk do të nxirreni prej tij (zjarrit), e as nuk kërkohet që ata t’i kthehen pendimit të All-llahut. 36. Pra, falënderimi i qoftë vetëm All-llahut, Zotit të qiejve, Zotit të tokës, Zotit të gjithësisë. 37. Vetëm Atij i takon lartëmadhëria në qiej e n tokë dhe Ai është ngadhënjyesi, më i urti. [[Category:Kur'ani]] 1895 4764 2006-08-14T11:40:23Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ha, Mimë. 2. (Ky) Libër i shpallur prej All-llahut, të fuqishmit, të urtit. 3. Ne nuk i krijuam qiejt e tokën dhe atë që ekziston ndërmjet tyre, përpos me qëllim dhe për një afat të caktuar, kurse ata që nuk besuan nuk i vunë veshin asaj me çka u tërhiqet vërejtja. 4. Thuaj: “Më thuani për ata që pos All-llahut i adhuroni, më tregoni se çka krijuan ata në tokë dhe a kanë pjesëmarrje në (krijimin në) qiejtë? Nëse e thoni të vërtetën, më sillni ndonjë libër para këtij ose ndonjë gjurmë të mbetur prej diturisë”. 5. Kush është më i humbur se ai që pos All-llahut lut diç që nuk i përgjigjen atij deri në kijamet, pse ata (që luten) janë gafilë ndaj lutjes së tyre. 6. E kur do të tubohen njerëzit, ata (zotat e tyre) do të jenë armiq të tyre (të adhuruesve) dhe do ta mohojnë adhurimin e tyre (të idhujtarëve). 7. Dhe kur atyre u lexoheshin ajetet Tona të qarta, ata të vërtetës (Kur’anit) që u erdhi, i thanë: “Kjo është magji e hapët!” 8. Ose i thonë se ai (Muhammedi) e trilloi. Thuaj: “Nëse unë kam trilluar atë, ju nuk keni mundësi asgjë të më mbroni prej All-llahut. Ai e di më së miri se çka i mveshni ju atij, por mjafton që Ai është dëshmitarë ndërmet meje e ndërmjet jush, Ai është mëkatfalësi, Mëshiruesi”. 9. Thuaj: “Unë nuk jamë risimtar prej të dërguarve, e nuk e di se çka do të bëhet me mua e as me ju, unë nuk ndjek tjetër vetëm atë që më shpallet, unë nuk jam tjetër pos i dërguar që ju trheq qartas”. 10. Thuaj: “Më tregoni mua se nëse ai (Kur’ani) është rej All-llahut, e ju e mohua (si do të jetë puna e juaj), ndërsa një dëshmitar nga beni israilët e dëshoi si të tillë (të zbritur prej All-llahut) dhe i besoi, kurse ju bëtë kryelartësi (a nuk jeni zulllumqarë)?” E, s’ka dyshim se All-llahu një popull që është mizor, nuk e udhëzon në rrugën e shpëtimit. 11. E ata që nuk besuan, atyre që besuani thanë: “Sikur të ishte ai (Kur’ani - feja) ndonjë e mirë, ata nuk do ta përqafonin para nesh!” E dersa nuk drejtohen me të (Kur’anin), ata do të thonë: “Ky është trillim i kahershëm”. 12. E para tij ishte libri i Musait, prijës dhe mëshirë, e edhe ky është libër që vërteton (librin e Musait), është në gjuhën arabe për t’ia tërhequr vërejtjen atyre që nuk besuan, kurse myzhde për besimtarët. 13. Ata që thanë: “All-llahu është Zoti ynë dhe qëndruan besnikrisht, për ta nuk ka frikë dhe ata nuk do të pikëllohen. 14. Të tillët janë banues të Xhennetit, aty do të jenë përgjithonë, atë e kanë shpërblim pë veprat që i bënë. 15. Ne e urdhëruam njeriun t’u bëjëmirë prindërve të vet, ngase nëna e vet me mundim e barti dhe me vështirësi e lndi, e bartja e tij dhe gjidhënia e tij zgjat tridjetë muaj (e ai vazhdon të jetojë) derisa të arrijë pjekurinë e vet dhe kur t’i mbush dyzet vjet ai thotë: “Zoti im, më inspiro mua që të falënderoj për të mirën tënde që ma dhurove mua dhe prindërve të mij, që të bëj vepra të mira që i pëlqen Ti dhe m’i bën të mirë pasardhësit e mij, unë pendohem te Ti dhe unë jam me myslimanët. 16. Të tillët jan ata që Ne ua pranojmë në mënyrë më të mirë atë që punuan, ua kapërcejmë të këqijat e tyre duke rradhitur me banuesit e Xhennetit. (Ky është) Premtim i vërtetë që u është premtuar. 17. E ai që prindërve të vet u thotë: “Oh, përr ju!, a më premtoni mua se do të ringjallem, kur sa e sa gjenerata kanë kluar para meje (e nuk u ringjallën)?” E ata të dy e lusin All-llahun ta udhëzojë (duke i thënë atij) “I mjeri ti, beso, se premtimi i All-llahut është i saktë!” po ai thotë: “Kjo nuk është tjetër vetëm se legjendë e të lashtëve!” 18. Ata janë të tillë, kundër të cilëve a marrë fund vendimi (të jenë banues të zjarrit) si në popujt nga exhinët dhe njerëzit që kaluan para tyre, sepse ata ishin të humbur. 19. E, secilit sipas veprave që i takon shkalla, e shpërblimi për veprat e tyre do t’u plotësohet e nuk u bëhet padrejtë. 20. E në ditën kur ata që nuk besuan paraqiten pranë zjarrit (e u thonë): ju i shfryëzuat të mirat në jetën e dynjasë dhe i përjetuat ato, e sot, për shkak se keni bërë mendjemadhësi në tokë pa të drejtë dhe për shkak se nuk respektuan urdhërat e Zotit, do të shpërbleheni me dënim nënçmues. 21. Përkjto vëllain e Adit (Hudin) kur popullin e vet në Ahkafë e qortoi, megjithatë qortime pati edhe para edhe pas tij, (u tha): Të mos adhuroni tjetër vetëm se All-llahun, pse unë i kam frikë dënimit tuaj në ditën e madhe! 22. Ata i thanë: “A ke ardhur të na largosh prej zotave taë?! Nëse je i sigurt, na sjell atë me çka na kërcënohesh. 23. Ai tha: “VEtëm All-llahu di atë, ndërsa unë po ju kumtoj atë për çka jam i dërguar, por unë po ju shoh se jeni popull injorant. 24. E kur e panë të paraqitur (renë) të drejtuar kah luginat e tyre thanë: “Kjo re do t na sjellë shi!” jo, kjo është ajo që ju e kërkuat sa më shpejt, një erë (shtrëngatë) me një dënim të dhemshëm. 25. (Erë) që me lejen e Zotit të saj, rrënon çdo send. Dhe aguan ashtuqë nuk shihej tjetër përveç banesave të tyre. Ashtu, Ne e ndëshkojmë popullin zullumqarë. 26. Ne u patëm mundësuar atyre (fuqi, pasuri, jetë të gjatë), atë që nuk u mundësuam juve, u patëm dhënë të dëgjuar, të parë e edhe zemra (të munduar), por atyre nuk u bëri dobi asgjë, as të dëgjuarit e tyre, e as të parit e tyre e as zemrat e tyre, pse ata ishin që i mohonin argumentet e All-llahut, andaj, i përfshiu ajo me të cilën talleshin. 27. Ne i zhdukëm disa vendbanime përreth jush, u përsëritëm argumentet ashtu që të kthehen (në rrugë të drejtë). 28. Përse atyre nuk u ndihmuan zotat, të cilët i adhuruan pos All-llahut, në shenjë të afrimit me ta (te All-llahu)? Por, ata humbën prej syve të tyre. Ajo ishte gënjeshtër e tyre dhe ajo që trillonin ata vetë. 29. (Përkujto) Kur disa prej exhinëve i drejtuam te ti që të dëgjojnë Kur’anin dhe kur u afruan dhe e dëgjuan atë, thanë: “Heshtni!” dhe kur u krye, u kthyen te populli i vet dhe e këshilluan. 30. Thanë: “O populli ynë, në dëgjuam një libër të shpallur pas Musait, që vërteton atë para tij, që udhëzon në të vërtetën dhe në rrugën drejtë!” 31. O populli ynë, përjigjuni thirrësut të All-llahut dhe besoni atij! Ai ju falë mëkatet tuaja dhe ju shpëton prej një dënimi plot vuajtje. 32. E kush nuk i përgjigjet atij që thërret në rrugën e All-llahut, ai nuk është i pamposhtur në tokë dhe pos Atij, ai nuk ka mbrojtës, të tillët janë në një humbje të hapët!” 33. a nuk e dinë ata se All-llahu që krijoi qiejt dhe tokën dhe nuk u lodh në krijimin e tyre, Ai ka fuqi t’i ngjallë të vdekurit. Po, Ai është i plotfuqishëm për çdo send. 34. E ditën kur ata që nuk besuan paraqiten pranë zjarrit (e u thuhet): “A nuk është ky (dënimi) i vërtetë?” Ata thonë : “Po pasha Zotin tonë!” Ai thotë: “Për shkak se nuk besuat, pra vuanie dënimin!” 35. Ti (Muahamed) duro, ashu sikurse duruan të dërguarit e vendosur dhe mos ërko ngutjen e dënimit për ta, sepse ditën kur do ta përjetojnë atë (dënimin) që u është premtuar, atyre u duket sikur nuk kanë jetuar vetëm se në një moment të shkurtër të ditës. Kumtesë e mjaftueshme! A mos shkatërrohet kush, pos popullit të shfrenuar. [[Category:Kur'ani]] 1896 4767 2006-08-14T11:41:46Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ata të cilët vetë nuk besuan dhe penguan edhe të tjerët nga rruga e All-llahut, Ai ua ka asgjesuar veprat e tyre. 2. Ndërsa atyre që besuan, bënë vepra të mira dhe atë që iu shpall Muhammedit e besuan, e ajo është e vërtetë prej Zotit të tyre, Ai atyre ua shlyen mëkatet dhe ua përmirëson gjendjen. 3. Kjo është kështu, ngase ata që nuk besuan ndoqën të pavërtetën, e ata që besuan ndoqën të vërtetën që u erdhi prej Zotit të tyre. Kështu All-llahu u sjell njerëzve shebmujt e tyre. 4. Pra, kur t’i takoni në (luftë) ata që nuk besuan mëshojuni në qafë (mbytni) derisa t’i rraskapitni, atëherë lidhni, e pastaj, ose lidhni ose kërkoni dëmshpërblim përderisa lufta të mos pushojë. Kështu pra, po sikur të dojë All-llahu, Ai do të hakmerrej ndaj tyre, por Ai dëshiron t’ju sprovojë njërin me tjetrin. E ata që ranë dëshmorë në rrugën e All-llahut, atyre kurrsesi nuk ua humb veprat (por ua shton). 5. Ata do t’i udhëzojë dhe dp të përmirësojë gjendjen e tyre. 6. Dhe do t’i shtie në Xhennetin, të cilin ua ka bërë të njohur atyre. 7. O besimtarë, nëse ju ndihmoni (fenë) All-llahun, Ai u ndihmon juve dhe u forzcon këmbët tuaja. 8. E atyre që nuk besuan, ata qofshin të përmbysur, Ai atyre ua ka asgjësuar veprat. 9. Këtë për shkak se ata e urrejtën atë që e zbriti All-llahu, prandaj atyre ua zhduk veprat. 10. A nuk udhëtuan ata nëpër tokë e të shohin se si ishte mbarimi i atyre që ishin përpara tyre e që All-llahu ata i rrënoi, e edhe mosbesimtarët (mekas) i pret shembulli i tyre. 11. Këtë ngase All-llahu është mbrojtës i atyre që besuan, kurse për jobesimtarët nuk ka mbrojtje. 12. Ata që besuan dhe bënë vepra të mira All-llahu do t’i shtie në Xhennete nëpër të cilat rrjedhin lumenj, e ata që nuk besuan, përjetojnë kënaqësi (në këtë jetë) dhe hanë ashtu si hanë kafshët, e veni i tyre ëshrtë zjarri. 13. Se sa (popullatë) qytetesh që ishin shumë më fortë se qyteti nga i cili të dëbuam ty, Ne i kemi shkatërruar dhe për ta nuk pati ndihmëtar. 14. A është i njejtë ai, që është i mbëhtetur në argument të qartë prej Zotit të vet, si ai që veprat e tij të këqia i janë hijeshuar dhe ndjekin epshet e veta? 15. Shembulli i Xhennetit, i cili u është premtuar atyre që janë ruajtur (të devotshëm) në të cilin ka lumenju me ujë për pije, lumenj mga qumështi me shije të paprishur, lumenj nga vera e shijshme për njerëz, lumenj nga mjalti i kulluar, ata kanë aty edhe gjithfarë lloj pemësh, kanë edhe falje nga Zoti i tyre (a është i njejtë) a si ai që është përgjithmonë në zjarr dhe u shuhet etja me ujë të valë që ua copëton zorrët e tyre? 16. Prej tyre ka asish që vijnë të dëgjojnë ty, por kur largohen prej teje, u drejtohen atyre që kanë dije e u thonë: “çka tha ai (Muhammedi) më parë?” Ata janë zemrat e të cilëve ua ka vulosur All-llahu e ata udhëhiqen pas dëshirave të veta. 17. Kurse ata që e gjetën rrugën e drejtë, Ai atyre u shton edhe më udhëzimin në rrugën e drejtë dhe u ofron mundësi të jenë edhe me të matur. 18. Po ata a presin tjetër, pos kijametit, i cili do t’u vijë befas, e parashenjat e tij tashmë kanë ardhur. E prej nga atyre këshillimi (pendimi) kur t’u vijë kijameti? 19. Atëherë, dije se nuk ka Zot tjeter pos All-llahut, kërko falje për mëkatin tënd, për të besimtarëve e të besimtareve, All-llahu edi për lëshimet tuaja (për vepra) dhe për vendin tuaj. 20. E ata që besuan po thonë: “Përse të mos shpallet një sure (që na e obligon luftën)?” E kur u shpall sureja e qartë dhe në të u përmed lufta, i sheh ata, të cilët kanë zemra të sëmura (të dyshimta), të shikojnë me një shikim si të ishin në agoni të vdekjes. I gjetë e keqja! 21. Një respekt dhe një fjalë e mirë (do të ishte më e mirë për ta). E kur çështja (e luftës) të jetë vendosur, do të ishte mirë për ata të jenë besnik ndaj All-llahut. 22. A pritet prej jush (hipokritëve) që në nëse merrni sundimin (ose zbrapseni prej fesë islame) të bëni trazira në tokë dhe të ndërpreni lidhjet e akraballëkut? 23. Të tillët janë që All-llahu i mallkoi, i bëri të shurdhët dhe ua verbëroi të parit e tyre. 24. A nuk e studiojnë me vëmendje Kur’anin? Por jo, ata janëzemra që kanë drynat e vet! 25. Nuk ka dyshim se ata që u kthyen prapa (në mosbesim) pasi që u ishte sqaruar rruga e drejtë, djalli ua hijeshoi dhe shpresë të rrejshme u premtoi. 26. Këtë ngase atyre që e urrejtën atë që e shpalli All-llahu (jehudive), u than: “Ne do t’ju dëgjojmë juve për disa çështje!” Po All-llahu i di fshehtësitë e tyre. 27. E si do të jetë atëherë puna e tyre engjëjt t’ua marrin shpirtin duke i rrahur fytyrave dhe shpinave të tyre? 28. E atë (dënim) për shkak se ata ndoqën rrugë të cilë All-llahu e urren, kurse e urrejtën atë që Ai e pëlqen, prandaj ua asgjësoi veprat e tyre. 29. A menduan atë që në zemrat e tyre kanë dyshim, se All-llahu nuk do të zbulojë mllefin e tyre? 30. E sikur të kishim dashur Ne, do t’i tregonim ty se kush janë ata, e do ti njihje konkret po me siguri do t’i njohësh përme mënyrës së fjalës së tyre, e All-llahui di vepra tuaja. 31. Ne do t’u sprovojmë juve, derisa t’i njohim (të dihen konkretisht) luftëtarët dhe ata që ishin të qënrueshëm nga mesi juaj, po edhe do të sprovojmë veprat tuaja. 32. Ata që nuk besuan dhe penguan të tjerët nga rruga e All-llahut edhe pse u ishte sqaruar rruga e drejtë, e kundërshtuan të dërguarin, ata asgjë nuk mund t’i bëjnë dëm All-llahut dhe Ai do t’ua zhduk veprat e tyre. 33. O ju besimtarë, respektonie All-llahun dhe respektonie të dërguarin, e mos i çoni kot veprat tuaja! 34. Ata që nuk besuan dhe penguan të tjerët nga rruga e All-llahut, e pastaj vdiqën duke qenë jobesimtarë, All-llahu kurrsesi nuk do t’ju falë atyre. 35. Pra, mos u dobësoni e të kërkoni pajtim (armëpushim),kur ju jeni ngadhnjyes dhe All-llahu është me ju dhe nuk u pakëson veprat tuaja. 36. Vërtet, jeta e kësaj bote është vetëm lojë e dëfrim, e nëse besoni dhe ruheni prej të këqijave, Ai u jep shpërblimin tuaj dhe nuk kërkon prej jush tërë pasurinë tuaj (por një pjesë). 37. Pse sikur ta kërkojë tërë atë dhe t’ju shtrëngojë, ju do të bëni koprraci dhe do të dalë në shesh ajo që keni në zemra. 38. Ja, ju jeni ata që ftoheni për të dhënë në rrugën e All-llahut (për luftë kundër armikut tuaj), e dikush prej jush bën koprraci, e kush bën koprraci, ai bën kundër vetës, All-llahu s’ka nevojë, e ju jeni të varfër (keni nevojë). Po nëse ju i ktheni shpinën, Ai do t’ju zëvendesojë me një popull tjetër, që nuk do të jetë si ju. [[Category:Kur'ani]] 1897 4770 2006-08-14T11:44:00Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Ne ty të dhamë (vendosëm për) një fitore të sigurt. 2. Ashtu që All-llahu (pas fitores) të liroi ty prej mëkateve (që t’i mbathën) të mëparëshme dhe prej atyre të mëvonshme (kur njerëzit do të pranojnë fenë islame dhe nuk do të jenë më mëkatarë) dhe ashtu të plotëson mirësinë e Vet ndaj teje në rrugën e drejtë. 3. Dhe që All-llahu të ndihmon ty me një ndihmë të fortë. 4. Ai është që në zemrat ë besimtarëve dhuroi qetësinë për ta shtuar ata bindjen në besimin e vet që kishin. Ushtritë e qiejve e të tokës janë vetëm të All-llahut, e All-llahut është shumë i dijshëm dhe shumë preciz. 5. (E urdhëroi luftën) Edhe për t’i shtie besimtarët dhe besimtaret në Xhennete nëpër të cilët rrjedhin lumenj e ku do të jenë përgjithmonë, dhe për t’u shlyer të këqijat e tyre, e kjo është fitore e madhe te All-llahu. 6. E në anën tjetër, për t’i ndëshkuar hipokritët dhe hipokritet, idhujtarët dhe idhujtaret, mendimi i të cilëve ndaj All-llahut ishte mendim i keq. Atyre u raftë e keqja! All-llahu shprehu urrejtje kundër tyre dhe i mallkoi e Xhehennemin e përgatiti për ta, që është vednbanim i keq. 7. Edhe ushtritë (ndëshkuese) e qiejve e të tokës janë vetëm të All-llahut dhe All-llahu është i fuqishëm e i urtë. 8. Ne të dërguam ty (Muhammed) dëshmitar, përgëzues dhe qortues. 9. Që ju (njerëz) t’i besoni All-llahut dhë të dërguarit të Tij dhe atë ta përkrahni e ta respeketoni, e (All-llahun) ta madhëroni për çdo mngjes e mbrëmje. 10. Ata që të zotohen ty, në të vërtetë, ata i zotohen All-llahut, se dora e All-llahut është mbi duart e tyre. E kush e thyen (zotimin), ai e thyen vetëm në dëm të vetin, e kush e znaton atë që i është zotuar All-llahut, Ai do t’i japë atij shpërblim të madh. 11. Ata beduinë që mbetën pas (nuk erdhën me ty) do të thonë: “Neve na penguan pasurië tona familjet tona, andaj ti kërko falje për neve!” Ata flasin flasin me gjuhët e veta atë që nuk e kanë në zemrat e tyre. Thuaj: “Kush mund ta pengojë dëshirën e All-llahut, nëse Ai dëshiron t’ju përfshijë juve ngonjë dëm, ose nëse Ai dëshiron t’ju gjejë ndonjë e mirë?” Jo, por All-llahu holësisht di për atë që punoni ju. 12. Por ju menduat se i dërguari dhe besimtarët kurrë nuk do të kthehen të familjet e veta dhe kjo (bindje) në zemrat e tuaja duket e mirë dhe patët mendim të keq, ju ishit popull i shkatërruar. 13. E kush nuk i besoi All-llahut dhe të dërguarit të Tij, Ne pra, për jobesimtarët kemi përgatitur zjarr shumë të fortë. 14. Vetëm i All-llahut është pushteti i qiejve dhe i tokës, Ai falë kë të dojë dhe ndëshkon kë të do, All-llahu është mëkatfalës Mëshirues. 15. Kur të shkoni ju për të mbledhur prenë e luftës, ata që ngelën pas, do të thonë: “Na lejoni edhe ne të vijmë me ju!” Ata duan ta ndryshojnë vendimin e All-llahut! Ti thuaj: “Kurrsesi, ju nuk keni për të ardhur me ne, kështu ka thënë më parë All-llahu!” E ata do t’ju thonë: “Jo, por ju na keni zili!” Po ata janë që kuptojnë pak gjë. 16. Atyre nga beduinët që ngelën pas, thuaju: “Ju do të ftoheni te një popull luftarak e i fuqishëm, t’i luftoni ata ose të dorëzohen (të pranojnë fenë islame), e nëse përgjigjeni (në thirrje), All-llahu ju jep shpërblim të mirë, e nëse nuk dilni sikurse ngelët pa dalë më parë, Ai ju ndëshkon me një dënim të padurueshëm”, 17. Nuk është mëkat (të ngelë pa dalë) për të verbërin, për të çalin, e as për të sëmurin. E kush respekton All-llahun dhe të dëruarin e Tij, Ai atë e shtie në Xhennete ku rrjedhin lunenj, e kush ngel prapa, Ai atë e ndëshkon me një dënim të dhembshëm. 18. Vërtet, All-llahu qe i kënaqur me besimtarët kur ata nën hijen e atij druri zotoheshin ty dhe Ai e dinte se ç’kishin zemrat e tyre, andaj u dhuroi qetësimin dhe së shpejti i shpërbleu me një fitore (çlirimin e Hajberit). 19. Dhe me pre të tjera të mëdha, të cilat i merrni, All-llahu është i gjithfuqishëm i urtë. 20. All-llahu u premtoi juve pre të shumta që do t’i merrni, e këtë (të Hajberit) ua shpejtoi dhe pengoi duart e njerëzve kudër jush, e që kjo të jetë një shenjë e mirë për besimtarët e edhe që Ai t’ju drejtojë në rrugën e fortë. 21. E edhe (pre) të tjera, të cilat ju nuk keni pasur fuqi t’i merrni, po All-llahu mbizotëroi atë, e All-llahu ka fuqi për çdo gjë. 22. Edhe sikur ata që nuk besuan t’ju luftonin juve, ata do të munden dhe do të kthejnë prapa, pastaj nuk do të gjejnë as mbrojtës, as ndihmës. 23. (ky është) Ligji i All-llahut ë është i kahershëm edhe ndër të parët, në ligjin e All-llahut nuk do të gjesh ndryshime. 24. Dhe Ai është që pengoi duart e tyre prej jush dhe duart e tuaja prej tyre brenda në Mekë, pasi që u dha fitoren kundër tyre, e All-llahu mbikëqyr atë që ju punoni. 25. Ata janë që nuk besuan, ju penguan t’i afroheni xhamisë së shenjtë (Qabes), duke i mbajtur kurbanet të penguar të arrini në vendin e vet. E sikur të mos kishte burra besimtarë dhe gra besimtare, që ju nuk i dinit, e t’i sulmonit duke mos ditur, dhe me mbytjen e ndonjërit prej tyre të turpëroheni (zoti do t’ju jepte leje të hyni në Mekë). (E bëri atë) Për të marrë All-llahu në mëshirën e vet atë që do. Dhe sikur të ishin të ndarë, Ne do t’i dënonim me një dënim të rëndë ata prej tyre të cilët nuk besuan. 26. Kur ata që nuk besuan ndezën në zemrat e tyre euforinë, dhe atë kryelartësi injorante (pagane), po All-llahu dhuroi qetësimin e Vet dhe ndaj të dërguarit të vet dhe ndaj besimtarëve dhe për ata zgjodhi besimin e drejtë (fjalinë: la ilahe il lell llah), pse ata ishin më me meritë për të dhe më të zotët e saj, e All-llahu është i gjithdijshëm për çdo send. 27. All-llahu ëndrrën e të dërguarit të Vet e vërtetoi me realitet: se me vullnetin e All-llahut do të hyni në xhaminë e shenjtë (në Qabe) të siguruar, të rruani flokët e kokave tuaja, t’i shkurtoni e nuk do të keni frikë! Pra Ai ka ditur atë që ju nk e dinit, para kësaj ju dha një fitore të shpejtë (Hajberin). 28. Ai është që e dërgoi të dërguarin e Vet me udhëzim të plotë dhe me fenë e vërtetë, që të triumfojë mbi çdo fe, e mjafton All-llahu dëshmitar. 29. Muhammedi është i dërguar i All-llahut, e ata që janë me të (sahabët) janë të ashpër kundër jobesimtarëve, janë të mëshirshëm ndërmjet vete, ti i shehkah përulen (në rukuë), duke rënë me fytyrë në tokë (në sexhde), e kërkojnë pre All-llahut që të ketë mëshir dhe kënaqësinë e Tij ndaj tyre. Në fytyrat e tyre shihen shenjat e gjurmës së sexhdes. Përshkrimi i cilësive të tyre është në Tevrat dhe po ky përshkrim është edhe në Inxhil. Ata janë si një farë e mbjellë ku mbin filizi i vet, e ai trashet, përforcohet dhe qëndron në trungun e vet, ajo e mahnit mbjellësin. (All-llahu i shumoi) Për t’ua shtuar me ta mllefin jobesimtarëve. All-llahu atyre që besuan dhe bënë vepra të mira u premtoi falje të mëkateve dhe shpërblim të madh. 1898 5782 2006-11-21T14:46:11Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. O besimtarë, mos bëni asgjë para (se të orientoheni në udhëzimet e) Zotit dhe të dërguarit të Tij, keni kujdes All-llahun, se me të vërtetë All-llahu i dëgjon të gjitha dhe i di të gjitha. 2. O ju që keni besuar, mos ngritni zërin tuaj mbi zërin e Pejgamberit dhe mos iu ngërmoni atij si i ngërmoheni njëri-tjetrit, e të zhduken veprat tuaja duke mos ditur ju. 3. Ata që ulin zërat e tyre paranë të dërguarit të All-llahut. All-llahu zemrat e tyre i ka përshtatur për devotshmëri, ata kanë falje mëkatesh dhe shpërblim të madh. 4. Ata që thërrasin përtej mureve, shumica e tyre janë që nuk kuptojnë. 5. E sikur ata të bënin durim derisa të kishe dalë ti vetë, do të ishte më edukative për ta, po All-llahu është mëkatfalës, mëshirues. 6. O ju që keni besuar, nëse ndonjë i pandërgjegjshëm u sjell ndonjë lajm, ju shqyrtonie mirë, ashtu që të mos e goditni ndonjë popull pa e ditur realitetin, e pastaj të pendoheni për atë që keni bërë. 7. E, dijeni se në mesin tuaj e keni të dërguarin e All-llahut. sikur ai t’ju dëgjonte juve në shu,ë çështje, ju do të pësonit vuajtje, por All-llahu juve ua bëri të dashur besimin dhe ua zbukuroi atë në zemrat tuaja, ndërsa mosbesimin, shfrenimin dhe kundërshtimin, ua bëri që t’i uureni. Të tillë janë ata që gjetën rrugën e drejtë. 8. Kjo është dhuratë dhe begati prej All-llahut, e All-llahu është i dijshëmdhe i urtë. 9. Nëse dy grupe besimtarësh tentojnë të luftojnë ndërmjet vete, ju pajtoni ata, e në qoftë se ndonjëri prej tyre e sulmon tjetrin, atëherë luftonie atë grup që vërsulet me pa të drejtë, derisa t’i bindet udhëzimit të All-llahut, e nëse ktheheni, atëherë me drejtësi bëni pajtimin ndërmjet tyre, mbanie drejtësinë, se vërtet All-llahu i do të drejtit. 10. S’ka dyshim se besimtarët janë vëllezër, pra bëni pajtim ndërmjet vëllezërve tuaj dhe kinie frikë All-llahun, që të jeni të mëshiruar (na Zoti). 11. O ju që besuat, nuk bën të tallet një popull me një popull tjetër, meqë të përqeshurit mund të jenë më të mirë nga ata të cilët përqeshin dikë tjetër, e as gratë me gratë e tjera, sepse mund të ndodhë që gratë e tjera të jenë më të mira se ato që përqeshin (duke nënçmuar njëri-tjetrin) dhe mos etiketoni njëri-tjetrin me llagape. Pas besimit është keq të përhapet llagapi i keq. E ata që nuk pendohen, janë mizorë. 12. O ju që keni besuar, largohuni prej dyshimeve të shumta, meqë disa dyshime janë mëkat dhe mos hulumtoni për zbulimin e të metave të njeri tjetrit, dhe mos përgjoni njëri tjetrin; a mos ndonjëri prej jush dëshiron të hajë mishin e vëllait të vet të vdekur? Atë pra e urreni! Kini frikë nga ndëshkimi i All-llahut, e All-llahu është mëshrues, Ai pranon shumë pendimin. 13. O ju njerëz, vërtetë Ne ju krijuam ju prej një mashkulli dhe një femre, ju bëmë popuj e fise që të njiheni ndërmjet vete, e s’ka dyshim se te All-llahu më i ndershmi ndër ju është ai që më tepër është ruajtur (këqijat) e All-llahu është i dijshëm dhe hollësisht i njohur për çdo gjë. 14. Beduinët thanë: “Ne kemi besuar!” Thuaj: “Ju nuk keni besuar ende, por thuani: ne jemi dorëzuar, e ende nuk po hyn besimi në zemrat tuaja. E nëse e respektoni All-llahun dhe të dërguarin e Tij, Ai nuk ju pakëson asgjë nga veprat tuaja, se All-llahu është shumë mëkatfalës, shumë mëshirues”. 15. Besimtarë janë vetëm ata që besuan All-llahut, të dërguarit të Tij, e mandej nuk dyshuan dhe për hirë të All-llahut luftuan me pasurinë dhe me jetën e tyre. Të tillë janë ata të vërtetit. 16. Thuaj: “A ju ia bëni me dije All-llahut fenë tuaj (duke thënë: ne besuam), kur All-llahu është Ai që e di ç’ka në qiej dhe ç’ka në tokë dhe All-llahu është i dijshëm për çdo send”. 17. Ata të shprehin ty mirënjohës (ta përmendin) që u bënë myslimanë. Thuaj: “Pranimin tuaj të fesë islame mos ma njihni (mos ma përmendni) mua, por nëse jeni të sinqertë All-llahu juve ju bëri mirë, kur ju udhëzoi për besim”. 18. S’ka dyshim se All-llahu e di fshehtësinë e qiejve e të tokës, All-llahu sheh atë që punoni ju. 1899 5783 2006-11-21T14:46:19Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Kaf, pasha Kur’anin e lavdishëm (do të ringjalleni)! 2. Por jo, ata u çuditën që u erdhi i dërguari (qortues) nga mesi tyre, andaj jobesimtarët thanë: “Kjo është diçka shumë e çuditshme. 3. A pasi të vdesim e të bëhemi dhe (do të kthehemi në jetë)? Ai kthim është larg (mendjes e mundësisë)!” 4. Ne dimë se ç’pakësohet (ç’tret) toka prej tyre. Te Ne është edhe libri që ruan çdo gjë (numrin e tyre, emrat, pjesët e trupit). 5. Ata përgënjeshtruan të vërtetën kur ajo u erdhi dhe ata janë në gjendje të luhatshme. 6. A nuk shikojnë ata me vëmendje kah qielli se si mbi ta kemi ndërtuar atë, e kemi zbukuruar atë duke mos pasur në të ndonjë zbrazëti. 7. Edhe tokën se si e kemi shtrirë, e në të kemi vendosur kodra përforcuese dhe kemi bërë që në të të mbijnë gjithfarë bimësh të bukura. 8. (I bëmë ashtu) Dëshmi të dukshme dhe përkujtuese për secilin njeri që ka drejtuar mendjen (te Zoti). 9. Ne, nga qielli lëshuam shiun e dobishëm dhe më të bëmë që të kultivohen kopshte e drithëra të korren. 10. Dhe rritëm trungje të gjata hurmash me frua të paluara njëri mbi tjetrin. 11. ushqim për njerëz, dhe me të, Ne e ngjallëm tokën e vdekur, e kështu do të jetë edhe ringjallja. 12. Para tyre përgënjeshtruan populli i Nuhut, banorët e Bunarit (të pusit) dhe Themudi. 13. Edhe Adi, edhe Faraoni dhe vëllezërit e Lutit. 14. Edhe banorët e Ejkes, populli i Tubbeit. Të gjithë i përgënjeshtruan të dërguarit, atëherë e merituan dënimin Tim. 15. A mos u lodhëm Ne me krijimin e parë? Jo, por ata janë në një huti rreth një krijimi të ri. 16. Ne e kemi krijuar njeriun dhe dimë se ç’pëshpëritë ai në vetvete dhe Ne jemi më afër tij se damari (që rrah) i qafës së tij. 17. Dhe se kur dy engjëjt qëndrojnë pranë tij në të djathtë dhe në të majtë. 18. Që ai nuk hedh ndonjë fjalë e të mos jetë pranë tij përcjellësi i gatshëm. 19. Agonia e vdekjes i vjen me atë të vërtetën (i zbulohet çështja e ahiretit); kjo është ajo prej së cilës ke ikur. 20. Dje i fryhet surit, e ajo është dita e premtuar (për dënim). 21. E do të vijë secili njeri bashkë me të dhe grahësi edhe dëshmitari. 22. (I thuhet) Ti ishe në një huti nga kjo (ditë) e NE ta tërhoqëm perdën tënde dhe tash ti sheh shumë mprehtë. 23. E shoku (përcjellësi) i tij do të thotë: “Kjo që është te unë (regjistri i veprave) është gati. 24. Ju të dy (engjëjt) hidhinie në Xhehennem secilin mohues kryeneç. 25. Secilin pengues të veprave, mizor e të dyshimtë në fe. 26. I cili All-llahut i shoqëroi Zot tjetër , pra hidhnie atë në vuajtjet më të rënda”. 27. E shoku i tij (djalli) thotë: “Zoti ynë, unë nuk u shmanga prej rrugës së drejtë, por ai vetë ka qenë i humbur larg”. 28. Ai (All-llahu) thotë: “Mos u gridni tash para Meje, se Unë më parë ju tërhoqa vërejtjen. 29. te Unë nuk ndryshon fjala (vendimi) dhe Unë nuk jam zullumqar për robërit”. 30. (Përkujto) Ditën kur Ne Xhehennemit i themi: “A je mbushur?” E, ai thotë: “A ka ende?” 31. Ndërsa besimtarëve të ruajtur Xhenneti u afrohet krejt afër. 32. Kjo është ajo që u premtohet për secilin që pendohet dhe që e ruan besën e dhënë. 33. Për secilin që i është frikësuar Zotit pa e parë dhe ka qenë i kthyer te Ai me zemër të sinqertë. 34. (U thuhet) Hyni në te, të shpëtuar, se kjo është dita e përjetshme. 35. Ata aty kanë çka të dëshirojnë, e te Ne ka edhe më shumë. 36. E sa e sa brezni para tyre kemi shkatërruar e që ishin më të fortë e më të shkathët se këta (idhujtarët kurejshitë). Ata brodhën andej e këndej nëpër tokë (për t’i ikur vdekjes). Por, a mos gjetën rrugëdalje? 37. Në të gjitha këto, për atë që ka mendje të shëndoshë dhe që i ka vënë me vëmendje, ka argumente. 38. Ne krijuam qiejt e tokën dhe gjithçka ka ndërmjet tyre brenda gjashtë ditesh dhe Ne nuk ndiem lodhje. 39. Po ti (Mumahed) me përballo atë që ata të thonë, para lindjes së diellit dhe para përendimit madhëro e falënderim Zotin tënd. 40. Falu për të Tij edhe në një pjesë të natës edhe pas sexhdes (pas namazit farz). 41. Dhe vëni veshin thirrësit kur thërret nga ndonjë vend i afërt. 42. Ditën kur e dëgjojnë thirrjen për të vërtetën (ringjalljen), e ajo është dita e daljes (prej varrezave). 43. S’ka dyshim se Ne japim vdekje dhe vetëm te Ne është kthimi i tyre. 44. Ditën kur me ata hapet toka e ata nguten (për vendtubim), e ai është një tubim i lehtë për Ne. 45. Ne dimë më së miri çka thonë ata, e ti ndaj tyre nuk je ndonjë dhunues, ti këshilloje me këtë Kur’an atë që i ka frikë kërcënimit Tim. 1900 5784 2006-11-21T14:46:42Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Për erërat që ngrehin dheun dhe shpërndajnë. 2. Për retë që e bartin shiun e rëndë. 3. Për anijet që lundrojnë lehtë. 4. Për engjëjt që bëjnë ndarjen e çështjeve. 5. S’ka dyshim se ajo qe u premtohet është e vërtetë e sigurt. 6. Dhe se shpërblimi (gjykimi për vepra) do të ndodhë pa tjetër. 7. Për qiellin plot rrugë. 8. Ju gjendeni në nje thënie kontradiktore, 9. Nga ai (besimi) zbrapset ai që ishte zmbrapsur. 10. Mallkuar qofshin gënjeshtarët! 11. Ata të cilët janë gafilë në injorancë (në verbëri, në padituri). 12. E pyesin: “Kur është dita e gjykimit?” 13. Dita kur ata digjen në zjarr. 14. Përjetonie dënimin tuaj, ky është ai që kërkonit t’ju shpejtohet. 15. Të devotshmit janë në kopshte e burime. 16. Të kënaqur se kanë shtënë në dorë atë që u dha Zoti i tyre, ata edhe më parë (në dynja) ishin mirëbërës. 17. Ata qenë të cilët pak flinin natën. 18. Dhe në syfyr (kah mbarimi i natës) ata kërkonin falje për mëkata. 19. Dhe në pasurinë e tyre kishin përcaktuar të drejtë për lypësin dhe për të ngratin (që ka nevojë por nuk lyp). 20. Edhe në tokë ka argumente për ata të bindurit. 21. Po edhe në veten tuaj. A nuk jeni kah e shihni? 22. E në qiell është furnizimi juaj dhe ajo që ju premtohet. 23. Pasha Zotin e qiellit e të tokës, kjo është një e vërtetë, ashtu siç është se ju flisni. 24. A ke arritur të dëgjosh ti për rrëfimin e musafirëve të ndershëm të Ibrahimit? 25. Kur patën hyrë te Ai dhe thanë: “Të përshendesin me paqe!” (E më vete tha): “Njerëz të panjohur!” 26. Dhe ai pa u vërejtur shkoi te familja e vet dhe solli një viç të majmë të pjekur. 27. Atë ua afroi atyre e tha: “Përse nuk po hani?” 28. Dhe ndjeu njëfarë frike prej atyre, po ata thanë: “Mos kij frikë!” Mandej i dhanë myzhde për një djalë të dijshëm. 29. E gruaja e tij nisi të bërtasë e ri ra shuplakë fyyrës së vet e tha: “Unë jam një plakë që nuk lind!” 30. Ata (engjëjt) thanë: “Keshtu ka thënë Zoti yt, e Ai është i urti, i gjithedijshmi”. 31. Ai (Ibrahimi) tha: “E ç’është puna juaj, o ju të dërguar?” 32. Ata thanë: “Ne jemi të dërguar te një popull kriminel!” 33. Që të hedhim mbi ta gurë nga balta (e pjekur)! 34. (gurë) Të shënuar te Zoti yt, për ata që i kaluan kufijtë (në mëkate). 35. Dhe kush ishte aty nga besimtarët, Ne i nxorrëm (i larguam). 36. Po nuk gjetëm aty pos një shtëpie myslimane. 37. Dhe Ne kemi lënë aty shenjë dënimit të hidhur. 38. (Kemi lënë shenjë) Edhe në Musain kur Ne e dërguam te faraoni me fakte të forta. 39. E ai, me tërë anën (fuqinë) e vet, ia ktheu shpinën dhe tha: “Është magjistar, ose është i çmendur!” 40. E Ne e kapëm atë dhe ushtrinë e tij dhe e hodhëm në det, dhe ai e bëri veten të jetë i sharë. 41. Edhe në Adin (kemi lënë shenjë) kur Ne lëshuam kundër tyre erën rrënuese, 42. E cila nuk la send pa e shënderruar në mbeturinë. 43. Edhe Themudin kur atyre iu pat thënë: kënaquni deri në një kohë . 44. E ata nga kryelartësia nuk respektuan urdhërin e Zotit të tyre, andaj i përfshiu rrufeja me krismë, e ata e shihnin. 45. Dhe nuk mundën as të ngriten e as t’i kundërvihen. 46. Edhe popullin e Nuhut (e dënuam) që ishte më parë. Ai ishte një popull i prishur. 47. Ne, me forcën tonë e ngritëm qiellin dhe Ne e zgjërojmë atë. 48. Edhe tokën Ne e kemi shtruar, sa shtrues të mirë jemi. 49. Dhe Ne krijuam prej çdo sendi dy lloje (mashkull e femër) që ju të përkujtoni (madhështnë e Zotit). 50. Pra, ikni e mbështetuni te All-llahu, unë prej Tij jam një qortues i hapët. 51. E mos i shoqëroni All-llahut edhe ndonjë zot tjetër, edhe për këtë unë jam i dërguar prej Tij që t’ju tërheqë haptazi vërejtjen. 52. Ja, ashtu pra, edhe atyre që ishin më parë nuk u erdhi i dëguar e që nuk i thanë: “Është magjistar ose është i çmendur!” 53. A mos e porositën njëri-tjetrin me këtë? Jo, por ata janë popull renegat. 54. Andaj ti larohu prej tyre, ti nuk je i qoruar. 55. Vazhdo me keshillë, sepse këshilla besimtarëve u bën dobi. 56. Unë nuk i krijova xhinët dhe njerëzit për tjetër pos që të më adhurojnë. 57. Unë nuk kërkoj prej tyre ndonjë furnizim e as dëshiroj të më ushqejnë ata. 58. All-llahu është furnizues i madh, Ai fuqiforti. 59. S’ka dyshim se atyre që bënë mizori u përket dënimi si pjesa e dënimit të shokëve të tyre, andaj, të mos e kërkojnë shpejtimin e tij. 60. Të mjerët ata që nuk besuan për atë ditën e tyre të premtuar! 1901 5793 2006-11-21T14:48:43Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha Turin. 2. Dhe librin e shkruar në rreshta. 3. Në lëkurë të shtrirë. 4. Pasha shtëpinë (Qaben) e vizituar (ose Bejti Mamurin në qiell). 5. Pasha kulmin e ngritur (qiellin). 6 Pasha detin e mbushur (ose detin e ndezur flakë në kijamet). 7. Është e vërtetë se dënimi i Zotit tënd pa tjetër da të ndodhë. 8. Atë nuk ka kush që mund ta largojë. 9. Ditën kur qielli bën një tronditje të fortë. 10. Dhe kodrat të shkulen nga vendi e të ecin. 11. Atë ditë është mjerim i madh për gënjeshtarët. 12. Të cilët luajnë të zhytur në besime të kota. 13. Ditën kur me rrëmbim shtyhen në zjarrin e Xhehennemit. 14. Ky është ai zjarr, që ju e keni përgënjeshtruar. 15. A mos është kjo ndonjë magji, apo nuk po shihni (jeni vebëruar siç u verbëruan në dynja). 16. Hyni në të! Për juve është njesoj, bëtë durim ose nuk bëtë. Shpërbleheni me atë që me veprat tuaja e merituat. 17. Ata të devitshmit janë në kopshte e në begati. 18. Të kënaqur me atë që u dha Zoti i tyre dhe që i ruajti Zoti i tyre nga vuajtja e Xhehennemit. 19. (U thuhet) Me të mirëhani e pini, për atë që vepruat mirë. 20. Ata janë të mbështetur në koltukë të renditur dhe Ne u shoqëruam atyre hyri symëdha. 21. E ata që vetë besuan, e edhe pasardhësit e tyre ishin me besim,Ne atyre do t’ua shoqërojmë pasardhsësit e tyre dhe asgjë nuk u pakësojmë nga veprat e tyre (prindërve). Secili njeri është peng i asaj që ka punuar. 22. Ne atyre u shtojmë të mirat me pemë e me mish që ata e dëshirojnë. 23. Aty njëri-tjetrit ia zgjasim gotën, aty nuk ka fjalë të kota e as mëkat. 24. Aty njëri-tjetrit ia zgjasin gotën, aty nuk ka fjalë të kota e as mëkat. 25. Dhe njëri-tjetrit i qasen duke i pyetur (për punët e tyre në dynja). 26. (Këta) Thonë: “Ne edhe kur ishim në familjet tona, ishim ata që frikësoheshim. 27. E All-llahu na dhuroi të mira dhe na ruajti prej dënimit të erës (flakës) së nxehtë të zjarrit. 28. Ne më parë ishim ndër ata që lutëm Atë, e Ai është bamirës, meshirues”. 29. Pra ti përkujto (me Kur’an) se me dhuntimë e Zotiti tënd ti nuk je as falltor, as i çmendur. 30. E ata thonë: “Ai është poet, po presim kohën ta zhdukë”. 31. Thuaj: “Pritni, se edhe unë do të pres me ju”. 32. A mendjet (iluzionet) e tyre po u urdhërojën për këtë, apo ata janë popull renegat? 33. A mo ata thonë: “Ai (Muhammedi) e trilloi!” Jo, por ata nuk besojnë. 34. Pra, ata janë drejt, le ta sjellin një ligjërim si ai. 35. A mos u krjuam prej kurgjësë, apo ata vetë janë krijues? 36. A mos ata i krijuan qiejt e tokën, Jo, por ata nuk janë të bindur. 37. A mos te ata ata janë depot e Zotit tënd, apo ata i mbizotërojnë? 38. A mos kanë ata shkallë të larta që në to të përgjojnë? Prra, përgjuesit e tyre le të sjellin fakt të sigurt! 39. A mos vajzat janë të Atij, kurse djemtë tuaj? 40. A mos ti u kërkon atyre shpërblim, e ata janë të ngarkuar mga tagri? 41. A mos te ata janë fshehtësitë, e ata i shkruajnë? 42. A mos po të kurdisin ndonjë kurt, po ata që nuk beuan bijnë vetë në kurth. 43. A mos kanë ndonjë zot pos All-llahut? I lartë është All-llahu nga ai që ata i shoqërojnë. 44. Edhe sikur ta shihnin që u bie nga qielli ndonjë copë, ata do të thoshin: “Është e re e dendur!” 45. Po ti lëri ata derisa të ballafaqohen në ditën e tyre, kur do të shtangen. 46. Ditën kur dredhia e tyre nuk do t’u bëjë dobi sgjë e as do të ndihmohen. 47. Është e vërtetë se ata që bënë zullum, kanë një dënim më të afërt se sa si (kijameti), por pjesa dërmuesse e tyre nuk dinë. 48. Ti bën durim në vendimin e Zotit tënd, se ti je nën mbikëqyrjen Tonë dhe kur të ngrihesh madhëroje me falënderim Zotitn tënd! 49. Edhe gjatë natës adhuroje Atë, si dhe kur yjet nuk nuk duken më. 1902 5794 2006-11-21T14:48:49Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha yllin kur bie! 2. Shoku juaj nuk ka humbur, e as që ka devijuar 3. Dhe ai nuk flet nga dëshira 4. Ajo nuk është tjetër pos shpalljes që i shpallet 5. Atë ia mësoi fuqiforti (Xhibrili) 6. Që ka mendje precize dhe që u përqëndrua në formën e vet 7. Dhe ai (Xhibrili) ishte në horizontin e lartë 8. Pastaj u lëshua dhe iu afrua 9. E ishte afër sa dy harqe, apo edhe më afër 10. Dhe i shpalli robit të Tij (All-llahut) atë që ia shpalli. 11. Zemra nuk mohoi atë që pa 12. A po i bëni polemikë atij për atë që ka parë? 13. Ai e ka parë (Xhibrilin) edhe herën tjetër 14. Te Sidretul Munteha 15. Pranë së cilës është xhennetul Me’va 16. Atëherë kur Sidrën e mbuloi ajo që e mbuloi 17. Shikimi i tij nuk lakoi e as nuk tejkaloi 18. Ai vërtet pa disa nga shenjat më të mëdha të Zotit të vet 19. E ju, a shihni Latin dhe Uzanë? 20. Dhe atë të tretin, të pavlefshmin? 21. A mendoni se për ju janë meshkujt, e për Të fe-mrat? 22. Atëherë ajo është një ndarje e padrejtë! 23. Ata (që i adhuroni) nuk janë tjetër, vetëm se emra që ju dhe prindërit tuaj i emërtuat; All-llahu nuk zbriti për ta ndonjë fakt. Por ata (idhujtarët), nuk ndjekin tjetër vetëm se paragjykime dhe çka duan vetë, megji-thqë prej Zotit të tyre u pat ardhur udhëzimi 24. A mos i takon njeriut ajo që dëshiron? 25. E dihet se vetëm All-llahut i takon bota tjetër dhe kjo botë 26. E sa engjëj ka në qiej, ndërmjetësimi i të cilëve nuk bën dobi vetëm pasi që All-llahu të japë leje për atë që dëshiron dhe me të cilën është i kënaqur 27. Ata që nuk e besojnë jetën tjetër, engjëjt i emërto-jnë me emra femrash 28. Ata nuk dinë asgjë për atë (emërtim) dhe nuk ndjekin tjetër vetëm paragjykime, e paragjykimi nuk është asgjë ndaj së vërtetës 29. Andaj ti largohu prej atij që ia ka kthyer shpinën Kur’anit dhe që nuk do tjetër pos jetës së kësaj bote! 30. Ajo është e tërë dituria që kanë arritur, e Zoti yt di më së miri për atë që është larguar nga rruga e Tij dhe Ai di më së miri për atë që është në rrugën e drejtë 31. Dhe vetëm të All-llahut janë ç’ka në qiej dhe në tokë - për t’i shpërblyer ata që bënë keq me të keqen e tyre dhe për t’i shpërblyer ata që bënë mirë me të mirën e tyre 32. Ata që largohen prej mëkateve të mëdha dhe prej punëve të ndyta, përpos ndonjë pune të imët, s’ka dy-shim se Zoti yt gjerësisht përfshin me falje, se Ai di më së miri për ju edhe para se t’ju krijojë, kur filloi krijimin tuaj nga dheu ndërsa ju ishit të fshehur në barqet e nënave tuaja. Pra mos lavdëroni veten, se Ai e di kush është më i ruajtur 33. A e ke parë atë që u zmbrap? 34. Që dha pak e pastaj e ndërpreu? 35. A mos ka ai njohuri për të fshehtën e po e sheh? 36. A nuk është informuar me atë që gjendet në fletushkat e Musait 37. Dhe të Ibrahimit, që gjithnjë plotësonte obligimet 38. (Në të cilat shkruan) Se askush nuk e bartë barrën e tjetrit 39. Dhe se njeriut nuk i takon tjetër pos asaj që ka punuar 40. Dhe se mundi i tij më vonë do të shihet 41. Pastaj ai shpërblehet ose dënohet më plotësisht 42. Dhe se kthimi përfundimtar është te Zoti yt 43. Dhe se Ai jep qeshjen dhe Ai jep të qarit 44. Dhe se Ai jep vdekjen dhe Ai jep jetën 45. Dhe Ai krijon llojet - mashkullin dhe femrën 46. Nga pika e farës që hidhet 47. Dhe se Ai ringjallë 48. Dhe se Ai jep pasurinë dhe varfërinë 49. Dhe se Ai është Zoti i Shi’rasë (ylli polar) 50. Dhe Ai shkatërroi Adin e lashtë 51. Edhe Themudin, të cilët nuk i kurseu (nga dënimi) 52. Edhe popullin e Nuhut më herët, vërtet ata ishin edhe më shkatërrues dhe renegatë 53. Edhe Mu’tefikën (venbanimin e popullit të Lutit) e lëshoi prej së larti 54. E i përfshiu ata ajo që i përfshiu 55. Pra cilës së mirë të Zotit tënd i dyshon? 56. Ky është një qortues i ngjashëm me qortuesit e parë 57. E afërta është afruar 58. All-llahut është i vetmi që do ta tregojë 59. A këtij ligjërimi po i çuditeni? 60. E po qeshni dhe nuk po qani?! 61. E madje jeni edhe të pakujdesshëm! 62. Pra, bini në sexhde për All-llahun dhe Adhurojeni! 1903 5795 2006-11-21T14:48:55Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Momenti (i katastrofës së përgjigjthshme) është afruar, e hëna është çarë (në dysh). 2. Po ata (idhujtarët) edhe nëse shohin ndonjë argument (mrekulli) zprapsen e thonë: “Kjo është magji e vazhdueshme!” 3. Dhe përgënjeshtruan, e ndoqën dëshirat e veta, por çdo çështje arrinë cakun e fundit. 4. Atyre u patën ardhur aso lajmesh (të popujve të lashtë), ku ka mjaft qortime, (për ata që kuptojnë). 5. Urtësi e përsosur (është Kur’ani)! Po sa bëjnë dobi qortimet! 6. Pra, largohu prej tyre. ditën kur thirrësi (Israfili) kumton një send të tmerrshëm. 7. Dalin prej varreve, e si karkaleca të shpërndarë e me shikim ë përulur. 8. Duke shpejtuar drejt atij që i thërret, e, jobesimtarët thonë: “Kjo është ditë e vështirë”. 9. Populli i Nuhut që ishte para tyre përgënjeshtroi, dhe robin Tonë (Nuhun) e quajti rrenacak dhe i thanë: “I marrë!” dhe iu bë kërcënim. 10. E ai iu drejtua Zotit të vet: “Unë jam i mundur, prandaj më ndihmo!” 11. Atëherë Ne me një shi të vrullshëm i hapëm dyert e qiellit. 12. Dhe Ne tokën e zbërthyem në burime uji, kurse uji u bashkua siç ishte e caktuar. 13. E atë (Nuhun) e bartëm në (anije) dërrasash e shtyllash të gojëzuara. 14. Që lundronte në mbikëqyrje Tonë. (I fundosëm) Si ndëshkim për atë (Nuhun) që ishte mohuar (përbuzur). 15. Atë (ngjarje) Ne e lamë kujtim, po a ka ndokush që merr mësim? 16. E çfarë ishte ndëshkimi Im dhe kërcënimi Im! 17. Ne Kur’anin e bëmë të lehtë për mësim, po a ndokush që merr mësim? 18. Adi përgënjeshtroi, e çfarë ishte ndëshkimi Im dhe kërcënimi? 19. Atyre Nenjë ditë fatkeqe të përjetshme u lëshuamnjë erë të fortë. 20. I ngriste njerëzit si të ishin trupa hurmash të shkulura. 21. Dhe çfarë ishte ndëshkimi Im dhe vërejtja Ime? 22. Ne Kur’anin e bëmë të lehtë për të kuptuar, a ka ndokush që merr këshillë? 23. Themudi përgënjeshtroi të dërguarit. 24. E thamë: “A të shkojmë pas një të vetmit njeri që doli nga mesi ynë, po Ne atëherë do të jemi të humbur në një marrësi!” 25. A, atij nga mesi jonë iu dha shpallja? Jo, por ai është një gënjeshtar mendjemadh. 26. Mirëpo ata nesër do të kuptojmë se kush është gënjeshtari, mendjemadhi! 27. Ne atyre do t’ua dërgojmë deven si sprovë e ti vetëm dhe bën durim. 28. Dhe lajmëroji ata se uji është i ndarë për ta veç e veç, secili do të paraqitet për të pirë ujë në rendin e vet. 29. Po ata e ftuan shokun e vet, e ai mori dhe e theri atë. 30. E çfarë ishte ndëshkimi ndëshkimi Im dhe kërcënimi Im? 31. Ne lëshuam kundër tyre një ushtimë , e ata u bënë si shtrojë vathi. (Mbeturinë e ushqimit të kafshëve që u shtohet). 32. Ne Kur’anin e bëmë të lehtë për këshillë, po a ka ndokush që merr mësim? 33. Populli i Lutit i përgënjeshtroi vërejtjet e pejgamberit të vet. 34. Ne atyre, përveç famijes së Lutit të cilën e shpëtuam para se të agonte, u lëshuam një erë që solli gurë mbi ta. 35. (Shpëtimi ishte) Një mirësi nga ana Jonë, ashtu Ne shpërblejmë atë që falënderon. 36. Ai (Luti) u pat tërhequr vërejtjen atyre për dënimin Tonë të rëndë, por ata dyshuan në ato kërcënime. 37. Ata deshën t’u afrohen mysafirëve të tij e Ne ua verbëruam sytë atyre, pra përjetoni ndëshkimin Tim dhe qortimet e Mia! 38. E, atyre në një mëngjes të hershëm u erdhi dënimi i përhershëm. 39. Pra, vuanie dënimin Tim dhe qortimin Tim! 40. Ne Kur’anin e bëmë të lehtë për të studiuar, a ka ndokush që merr përvojë nga ai? 41. Edhe rrethit të faraonit i patëm ardhur shumë vërejtje. 42. Ata i përgënjeshtruan të gjitha argumentet Tona, prandaj Ne i dënuam ashtu siç është dënimi i një ngadhënjyesi, i një fuqiploti. 43. A jobesimtarët tuaj janë më të vlefshëm se ata që u përmendën, apo ju keni ndonjë kontratë në librat e qiellit? 44. A mos po thonë: “Ne jemi një grup ngadhënjyes tok të bashkuar?” 45. Grupi do të pësojë disfatë dhe ata do të kthehen prapa. 46. Por jo, afati i tyre është kijameti, e kijameti është edhe më i vështirë, edhe më i hidhur. 47. S’ka dyshim se idhujtarët kriminelë, janë edhe në një huti edhe në zjarr të madh. 48. Ditën kur me fytyrat e tyre do të tërhiqen zvarrë në zjarr. “Vuanie dënimin Sekar”. (emër i një Xhehennemi). 49. Ne çdo send kemi krijuar me masë të caktuar. 50. Puna Jonë (në krijim) është e shpejtë sa çel e mshel sytë. 51. Ne, ata që ishin si ju i shkatërruam, a ka ndokush që merr mësim? 52. Dhe çdo gjë që ata e punuan, gjendet (e shkruar) në shënime. 53. Dhe çdo vepër, qoftë e vogël dhe qoftë e madhe është rradhitur (evidentuar në Lehvi Mahfudh). 54. Është e vërtetë se të devotshmit do të jenë në Xhennete e në lumenj. 55. Në një vend të kënaqshëm, te Sunduesi i plotfuqishëm (te All-llahu). 1904 5796 2006-11-21T14:49:02Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Rrahmani - Mëshiruesi (Zoti ynë), 2. Ai ia mësoi Kur’anin 3. E krijoi njeriun. 4. Ia mësoi atij të folurit (të shprehurit të shqiptuarit). 5. Dielli dhe hëna udhëtojnë sipas një përcaktimi të saktë. 6. Edhe yjet dhe bimët i bëjnë përulje (dëshirës së Rrahmanit). 7. Ai e ngriti qiellin dhe Ai vuri drejtësinë. 8. Që të mos kaloni kufirin në drejtësi. 9. Edhe ju mbani me drejtësi peshojën, e mos leni mangu në peshojë! 10. Ai edhe tokën e bëri të shtrirë për krijesat. 11. Në të ka pemë të llojllojta, ka edhe hurma ma shporta të mbështjella. 12. Edhe drithi me kashtën e tij edhe bimët aromatike (ose ushqyese). 13. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni (ju o njerëz dhe ju o xhinë)? 14. Ai e krijoi njeriun nga balta e terur si (enë balte) e pjekur. 15. Dhe Ai krijoi xhinët nga flaka (pa tym0 e zjarrit. 16. E , cilën begati të Zotit tuaj e mohoni? 17. Zot i dy lindeve dhe Zot i dy perëndimeve. 18. E, cilën të mirë të Zotit tuaj e mohoni. 19. Ai e lejoi dy detet të puqen ndërmjet vete. 20. Ndërmjet atyre të dyve është një pengues që ata të dy nuk kapërcejnë. 21. E,cilë të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 22. Prej atyre të dyve nxirren margaritarë e diamantë. 23. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 24. Dhe të Atij janë anijet lundruese të ngritura lart si kodra në det. 25. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 26. çdo gjë që është në të (në tokë) është zhdukur. 27. E dotë mbetet vetëm Zoti yt që është i madhëruar e i nderuar! 28. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 29. (Ai mbetet) Atij i drejtohen me lutje kush është në qiej e në tokë dhe Ai në çdo moment është i angazhuar në çështje të reja (falë mëkate, largon brengosje, jep jetë, jep vdekje, krijon gjendje, zhduk tëtjera etj. ). 30. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 31. Ne do të merremi me (llogarinë për ju) ju , o ju dy të rëndësishmit (njerëz dhe xhinë). 32. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 33. O turmë e xhinëve dhe e njerëzve, nëse keni mundësi të dilni përtej kufijve të qiejve e të tokës, depërtoni pra, po nuk mundeni vetëm me ndonjë fuqi të fortë. 34. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 35. Juve dy grumbujve u derdhet përmbi flakë zjarri dhe do t’uderdhen rem i shkrirë e nuk do të keni mundësi të mbroheni. 36. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 37. E kur të çahet qielli e bëhet si vaji i shkrirë. 38. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 39. Atë ditë nuk pyetet për mëkatin e tij, as njeriu as xhini. 40. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohonni? 41. Kriminelët njhen me tiparet e tyre, andaj me rrëmbim kapen për flok dhe për këmbët e tyre. 42. E, cilën të mirë të Zotit tuaj poe mohoni? 43. Ja, ky është Xhehennemi, të cilin kriminelët e mohonin. 44. Ata do të sillen vërdallë ndërmjet atij (zjarrit) dhe ujit të valë deri në kulminacion. 45. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e Mohoni? 46. E, për atë që i pat frikë paraqitjes para Zotit të vet, janë dyXhennete. 47. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 48. (Xhennete) plot degë me gjethe e pemë. 49. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 50. Në ata të dy janë dy kroje që rrjedhin. 51. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 52. Në ata të dy, prej të gjtitha pemëve ka nga dy lloje. 53. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 54. Të mbështëetur në kolltukë që i kanë mbulesat e kadifesë, dhe pemët e atyre dy Xhenneteve janë krejt afër. 55. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e Mohoni? 56. Aty janë ato që përqëndrojnë shikimet e tyre (vetëm në burrat e vet) e që nuk i ka prekur kush para tyre, as njerëz, as xhin. 57. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 58. Ato janë si xhevahiri e diamanti (të kuqrremta në të bardhë0. 59. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 60. A mund të jetë shpërblimi i veprës së mirë diç tjetër, pos të së mirës! 61. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 62. E nën ato dy (Xhennete) janë edhe dy Xhennete. 63. Po cilën të mirë nga të mirat e Zotit tuaj po e mohoni? 64. Nga gjelbërimi i shumtë duken të mbyllura në të zi. 65. E, cilën nga të mirat e Zotit tuaj po e mohoni? 66. Aty janë dy burime që gjithnjë gurgullojnë. 67. E, cilën të mirë të Zoti tuaj po e mohoni? 68. Aty, në ata të dy, ka hurma dhe shegë. 69. E cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 70. Ato janë hyri që e kufizojnë ndejën vetëm në shtëpinë (tënde). 73. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 74. Ato nuk i ka prekur kush para tyre, as njeriu as xhini. 75. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 76. Aty rrinë të mbështetura në mbështetëse të gjelbra e shtroja të bukura. 77. E, cilën të mirë të Zotit tuaj po e mohoni? 78. I lartësuar është emri i Zotit tënd, të madhëruar e të nderuar! 1905 5820 2006-11-21T14:52:42Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. E kur të ngjajë ndodhia (kijameti). 2. Realitetin e asaj ndodhie nuk a kush që do ta përgënjeshtrojë. 3. Ajo ëshë që rrëzon, është që ngrit (lart). 4. (ajo ndodh) Kur toka tundet me dridhje të forta. 5. E kodrat shkapërderdhën e bëhen copë e thërmi. 6. E bëhen pluhur i shpërndarë. 7. Dhe ju të ndaheni në tri grupe. 8. E ata të djathtit, kush janë ata të djathtit se? 9. Po të majtit, kush janë ata të majtit? 10. Ndërsa të përparmit janë të dalluar (janë në ballë). 11. Ata pra, janë më të afruarit (te Zoti). 12. Janë në Xhennetet e begatshme. 13. (ata janë) Shumë prej (popujve) të hershmëve. 14. E janë pak prej të mëvonshmëve. 15. Janë në shtretër të qendisur me ar. 16. Të mbështetur në to përballë njëri-tjetrit. 17. Atyre u shërbejnë djelmosha të gjithmonshëm. 18. Me gastare, me ibrigë dhe me gota të mbushura plot prej burimit. 19. Prej së cilës pije (vere) as nuk i dhemb koka, as nuk dehen. 20. Edhe pemë sipas dëshirës së tyre. 21. Edhe mish shpezësh, cilin ta duan. 22. Dhe (gratë e tyre janë) hyri symëdha. 23. Si të ishim inxhi të ruajtura. 24. Shpërblim për atë, që ata punuan. 25. Aty nuk dëgjojnë fjalë të këqija as që janë mëkat (gënjeshtër). 26. Vetëm thënie: selam pas selami. 27. E për sa u përket atyre të djathtëve, çka është gjendja e të djathtëve? 28. Janë nën drunj të pemëve pa therra (pa gjemba). 29. Të bananeve me fruta palë-palë. 30. Nën hije të përhershme. 31. Pranë ujit rrjedhës. 32. Edhe ndër pemë shumë llojesh. 33. Që as nuk ndërprehen, as nuk janë të ndaluara. 34. Edhe shtretër të lartë (ose gra të larta). 35. Ne i kemi krijuar ato në një krijim të ri (formë të re). 36. Dhe ato i kemi bërë virgjëresha. 37. Të dashuruara (për burrat e vet), të një moshe. 38. (Ato janë) për ata të djathtët. 39. (Të djathtët) Janë shumë nga të parët (të hershmit). 40. Janë shmë nga më të vonshmit. 41. E të majtit, ç’është puna e të majtëve? 42. Janë në vapë të zjarrit dhe në ujë të valë. 43. Dhe në errësirë tymi. 44. As e freskët e as e këndshme. 45. Ata përpara kësajkanë qenë të dhënë pas komoditetit (qejfeve). 46. Dhe ata ishin vazhdimisht në mëkatin e madh. 47. Dhe ishin që thonin: “A pasi të vdesim, të bëhemi dhe e eshtra të kalbur, njëmend do të ringjallemi? 48. A edhe prindërit tanë të hershëm? 49. Thuaj: “Edhe të parët edhe të fundit!” 50. Kemi për t’u tubuar në një ditë të caktuar! 51. Pastaj ju, o të humbur e gënjeshtarë! 52. Keni për të ngrënë prej pemës Zekumë! 53. Prej saj keni për t’i mbushur barqet! 54. E menjëherë pas do të pini pre ujit të vluar! 55. Do të pini si deveja e etshme!” 56. Kjo është mirëseardhja e tyre ditën e gjykimit. 57. Ne u kemi krijuar juve, e përse nuk pranoni (ringjalljen)? 58. A më tregoni për farën që e dredhni, 59. A ju e krijoni atë, apo Ne jemi që e krijojmë? 60. Ne e kemi caktuar (dhe barazuar) ndërmjet jush vdekjen dhe Ne nuk ka kush që mund të na pengojë. 61. Që t’ju zëvendësojë me ë tjerë si ju dhe t’ju krijojmë rishtazi siç nuk dini ju. 62. Ju e keni të njohur zanafillën e parë, e përse nuk mendoni. 63. A nuk e shihni atë që e mblidhni? 64. A ju e bëni të mbijë ajo, apo Ne e bëjmë të mbijë? 65. Sikur Ne të dëshironim, do ta bënim atë të thyer (të shkatërruar) e ju do të mbeteshit gjithmonë të habitur (duke thënë). 66. S’ka dyshim se ne mbetëm të dëmtuar. 67. Po jo, ne mbetëm pa të (të varfëruar). 68. A e shihni ujin që po e pini? 69. A ju e lëshoni atë prej reve, apo Ne jemi që e lëshojmë? 70. Sikur Ne të dëshirojmë, e bëjmë atë të njelmët, përse nuk falënderoni? 71. A e keni parë zjarrin që ju e ndizni? 72. A ju krijuat drurin e tij, apo Ne jemi krijues? 73. Ne e bëmë atë si përkujtim (për zjarrin e Xhehennemit) dhe të nevojshëm për ata në vende të pabanuara (në shkretërirë). 74. Pra, ti lartësoje emrin e Zoti tënd të madh. 75. Betohem në shuarjen (përëndimin) e yjeve. 76. E ai është betim imadh, sikur ta dini! 77. Se me të vërtetë ai është Kur’an i famshëm. 78. Është në një libër të ruajtur. 79. Atë nuk e prek kush, vetëm të pastrit (melaiket). 80. Është i zbritur prej Zotit të botëve. 81. A, ndaj këtij ligjërimi (Kur’ani) ju jeni që e gënjeni. 82. Dhe falënderimi për furnizimin tuaj, ju jeni që e gënjeni. 83. Përse, pra kur arrin shpirti në fyt. 84. E ju në atë moment shikoni (se ç’po i ngjet). 85. E Ne jemi më afër te se ju, por ju nuk shihni. 86. Dhe përse, nëse ju nuk jeni përgjegjës (për vepra), 87. (Përse) Nuk e ktheni atë (shpirtin të mos dalë). 88. E nëse ai (i vdekuri) është prej të afërmëve (të Zotit). 89. Ai ka (te Zoti) kënaqësi, furnizim të mirë dhe Xhennet të begatshëm. 90. Po në qoftë se është nga të djathtët? 91. Pra, ty të qoftë se selam prej të djathtëve (i thuhet). 92. E në qoftë se është prej gënjeshtarëve të humbur, 93. Mirëseardhja e tyre është pritje me ujë të valë. 94. Dhe djegie nga zjarri i Xhehennemit. 95. E s’ka dyshim se kjo është ajo e vërteta e sigurt. 96. Pra ti lartëso Zotin tënd të madhëruar 1906 5819 2006-11-21T14:52:35Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. All-llahun e lartësoi me adhurim ç’ka në qiej e në tokë dhe Ai është i gjithfuqishmi, i urti. 2. I Tij është pushteti në qiej e në tokë, Ai jep jetë dhe Ai jep vdekje dhe Ai ka fuqi për çdo send. 3. Ai është i pari që s’ka mbarim, i dukshmi dhe i padukshmi, dhe Ai është më i dijshmi për çdo gjë. 4. Ai është që krijoi qiejt dhe tokën vetëm për gjashtë ditë, pastaj qëndroi mbi Arsh. Ai e di çka futet në tokë dhe çka del prej saj, çka zbret nga qielli dhe çka ngritet në të, dhe Ai është me ju kudo që të jeni, All-llahu është përcjellës i asaj që punoni. 5. Vetëm i Tij është sundimi i qiejve dhe i tokës dhe vetëm te All-llahu kthehen të gjitha çështjet. 6. Ai e ngërthen (e zgjaton) natën në ditë dhe e ngërthen (zgjaton) ditën në natë dhe Ai është që i di të fshehtat në gjoksa. 7. Besoni All-llahut dhe të dërguarit të Tij dhe jepni nga ajo që Ai u bëri trashëgues në të, se ata që besuan prej jush dhanë për hir të Zotit, ata kanë shpërblim të madh. 8. ç’keni ju që nuk i besoni All-llahut, kue i dërguari i Tij ju thërret t’i besoni Zotit tuaj dhe kur Ai ka marrë besën tuaj, nëse jeni besimtarë (o sot o kurrë). 9. Ai robit të vet i shpall argumente të qarta për t’iu nxjerrë juve prej errësirave ne dritë. E, s’ka dyshim se All-llahu është i butë e i mëshirshëm ndaj jush. 10. E, ç’keni ju që nuk jepni për rrugën e All-llahut, kur dihet se All-llahut i mbesin trashëgim qiejt dhe toka? Nuk janë të barabartë prej jush ata që dhanë nga pasuria e tyre dhe luftuan para çlirimit, sepse të tillët kanë vlerë të madhe nga ata që dhanë dhe luftuan pas. Por të gjithve All-llahu u premyoi të mirat; All-llahu di çka punoni. 11. Kush është ai që i huazon All-llahut një hua të mirë e që Ai t’ia shumëfishojë atë dhe ai ka një shpërbllim të mirë. 12. (Përkujto) Ditën kur i sheh besimtarët dhe besimtaret që drita e tyre flakëron para tyre dhe në djathtë të tyre. (U thuhet) Myzhde e juaj sot janë Xhennetet nën të cilat rrjedhin lumenj, aty do të jeni përgjithmonë. E ajo është fitore e madhe. 13. Ditën kur hipokritët dhe hipokritet atyre që besuan u thonë: “Na pritni (ose na shikoni) të ndriçoheni prej dritës suaj!” U thuhet: “Kthehuni prapa jush (në dynja) e kërkoni ndonjë dritë!” Atëherë vihet ndërmjet tyre njëfarë muri që ka një derë, e brendia e tij është mëshirë (Xhenneti), e ana e jashtme e tij është dënimi (zjarri). 14. (Hipokritët e mbetur në errësirë) I thërrasin ata (besimtarët): “A nuk kemi qenë edhe ne së bashku me ju!? (Besimtarët përgjigjen): “Po, por ju e shkatërruat veten (me hipokrizi), ju prisnit kob të zi për besimtarët, ju dyshonit çëshjtet e fesë dhe ju mashtruan shpresat e kota deri kur ju erdhi caktimi i All-llahut (vdekja) dhe ashtu, mashtruesi ju mashtroi. 15. E sot, prej jush nuk pranohet ndonjë kompensim e as prej atyre që nuk besuan, vendi juaj është zjarri, ai është ndihma e juaj: sa përfundim i keq është ai”. 16. A nuk është koha që zemrat të zbuten me këshillat e All-llahut dhe ne atë të vërtetën që zbriti (me Kur’an), e të mos bëhen si ata, të cilëve u është dhënë libri më parë e zhgjati koha dhe zemrat e tyre u shtangën e shumë prej tyre janë jashtë rrugës. 17. Dijeni se All-llahu e ngjall tokën pas vdekjes së saj. Ne ua kemi sqaruar argumentet ashtu që të kuptoni. 18. S’ka dyshim se ata që japin lëmoshë (sadaka) dhe sinqerisht japin për hirë të All-llahut, atyre u shumëfishohet dhe ata kanë shpërblim të madh. 19. Ata që besuan All-llahun dhe të dërguarin e Tij, ata janë të sinqertit dhe dëshmorët te Zoti i tyre, ata kanë shpërblimin e vet, ndërsa ata që e mohuan dhe përgënjeshtruan faktet Tona, ata janë banues të Xhehennemit. 20. Ju njerëz dijeni se jeta e kësaj bote nuk është tjetër vetëm se lojë, kalim kohe në argëtim, stoli, krenari mes jush dhe përpjekje në shtimin e pasurisë dhe të fëmijve, e që është shembull i një përpjekje në shtimin e pasurisë dhe të fëmijve, e që është shembull i një shiu prej të cilit bima habit bujqit, e pastaj ajo thahet dhe e sheh atë t verdhë, mandej të thyer e llomitur, e në botën tjetër është dënimi i rëndë, por edhe falje mëkatesh dhe dhurim i kënaqësisë nga All-llahu; pra jeta e kësaj bote nuk është tjetër vetëm se përjetim mashtrues. 21. Shpejtoni në atë që e fitoni falje prej Zotit tuaj dhe Xhennetit që gjërsia e qiellit e tokës, i përgaditur për ata që i besuan All-llahut dhe të dërguarve të Tij. Ajo është dhunti e All-llahut ë ia jep kujt të dojë, All-llahu është dhurues i madh. 22. Nuk ndodh asnjë fatkeqësi në tokë e as në trupin tuaj, e që të mos jetë në shënime (libër - Lehvi Mahfudh) para se të ngjajë ajo, e kjo për All-llahun është e lehtë. 23. Ashtu që të mos dëshproheni tepër për atë që u ka kaluar, e as të mos gëzohi tepër me atë që Ai u ka dhënë, pse All-llahu nuk e do asnjë arrogant që u lavdërohet të tjerëve. 24. Të cilët vetë bëjnë koprraci dhe me koprraci i këshillojnë njerzit. E kush largohet prej dhënies, le ta dijë se All-llahu është i begatshëm, i lavdishëm. 25. Ne i dërguam të dërguarit Tonë me dokumente të qarta dhe Ne zbritëm me ata librin dhe drejtësinë që t’i përmbahen njerëzit të së drejtës. Ne e kemi zbritur edhe hekurin që në të ka forcë të fortë dhe dobi për njerz, e edhe për t’u ditur te All-llahu se kush ndihmon Atë (rrugën e Tij) dhe të dërguarit e Tij duke i besuar të fshehtës. S’ka dyshim se All-llahu është furnizues, mbizotërues. 26. Ne Nuhun dhe Ibrahimin i zgjodhëm të dërguar e pasardhësve të atyre dyve ua dhamë pejgamberllëkun dhe librin, e disa prej tyre po shumë prej tyre mbetën jashtë rrugës. 27. Pastaj vazhduam pas tyre me të dërguarit Tanë, e pas tyre dërguam Isain të birin e Merjemes dhe atij ia dhamë Ingjillin, e në zemrat e ithtarëve të tij dhuruam butësi e mëshirë, ndërsa murgësinë ata vetë e shpikën. Ne atë nuk ua bëmë obligim atyre, mirëpo edhe pse kishin për qëllim me të vetëm të arrijnë kënaqësinë e All-llahut, ata nuk iu përmbajtën asaj si duhet përmbajtur, prandaj atyre që besuan, Ne u dhamë shpërblimin e tyre, po shumica prej tyre janë mëkatarë (jobesimtarë). 28. O ju që keni besuar, kinie frikë All-llahun dhe vazhdoni me besim ndaj të dërguarit të Tij, se Ai ju jep dyfish nga mëshira e tij, ju dhuron dritë që ecni me të, ju falë mëkatet tuaja All-llahu është mekatfalës, mëshirues. 29. Le ta dinë ithtarët e librit se ata nuk kanë asgjë në dorë ng mirësia e All-llahut dhe se të gjithë e mira (pejgamberllëku, shpallja) është në dorë të All-llahut, e Ai ia jep kujt të dojë, All-llahu është dhurues i madh. 1908 4295 2006-07-03T12:16:47Z Shqiptari 23 #WB#ST6K03A2# <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1909 5127 2006-09-09T20:08:37Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1911 4303 2006-07-03T13:12:30Z Puntori 21 {{livadhi}} [[Category:Wikipedia|Livadhi]] <!-- Ju lutem mos e hiqni shenimin e mesiperm, shkruani me poshte --> {{Ndihmë}} ---- == Test == 1912 4356 2006-07-03T17:53:47Z Shqiptari 23 Kullosni të lirë në livadh =="Livadhi" i provave për redaktim == ''Livadhi është thjesht për të bërë prova, pa "prishur" ndonjë gjë. Bëj prova sa të duash, sidomos duke përdorur edhe formatet e përdorura tek [http://sq.wikipedia.org Wikipedia]], por mos vendos informacion enciklopedik të vërtetë se ka mundësi të prishet nga përdorues të tjerë që po bëjnë prova për vete. <br />Për prova është më mirë të shkruash një [[Wikipedia:Çfarë është një artikull|artikull]] të thjeshtë. Dhe tani mund të ''kullosni të lirë në livadh''<!-- o delet e urta--> :)'' <center>''Reklama/Spam janë të ndaluara.''</center> ---- 1913 5817 2006-11-21T14:52:12Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Vërtet, All-llahu dëgjoi fjalët e asaj e cila bisedoi me ty lidhur më burrin e vet, që u ankua te All-llahu; prandaj All-llahu e dëgjon bisedën tuaj, All-llahu dëgjon çdo bisedë dhe sheh çdo punë. 2. Ata prej jush që bëjnë “Dhihar” (epërsia ime ndaj teje është haram si epërsia ndaj nënës sime) ndaj grave të veta, në të vërtetë ato nuk janë nënat e tyre, nënat e tyre janë vetëm ato që i kanë lindur ata, ndërsa ata janë janë duke thënë fjalë të irituara dhe gënjeshtra, por All-llahu është që lë shumë pa marrë në përgjegjësi dhe shumë falë. 3. Ata që krahasojnë (me nëna) dhe largohen nga gratë e veta, e pastaj zmbrapsen nga ajo që kanë thënë, janë të obliguar që para se të kontaktojnë ndërmjet vete ta lirojnë një rob. Kjo është dispozitë me të cilën porositeni hollësisht me atë që ju e punoni. 4. E kush nuk gjen (rob për lirim), atëherë le të agjërojë dy muaj rresht para se të kontaktojnë, e kush nuk mundet, atëherë le t’i ushqejë gjashtëdhjetë të varfër. Kjo (dispozitë ju shërben) për të vërtetën ju se besoni All-llahun dhe të gërguarin e Tij (e jo zakonet injorante). Këto, pra janë përcaktimet e All-llahut. ndërkaq, mohuesit kanë dënim të rëndë. 5. Është e vërtetë se ata që i kundërvhen All-llahut dhe të dërguarit të Tij, janë të mposhtur, ashtu siç u mposhtën ata përpara tyre. Mirëpo, Ne u kemi shpallur fakte të qarta, e për mohuesit është një dënim i turpshëm. 6. Në ditën e kur All-llahu i ringjall ata të gjithë, i njofton me atë që kanë punuar, pse All-llahu ka mbajtur ato shënime, dhe pse ata i kanë harruar. All-llahu është Ai që çdo send esheh dhe e përcjell. 7. A nuk e di ti (o dëgjues) se All-llahu di çka në qiej dhe çka në tokë?! Nuk bëhet bisedë e fshehtë mes tre vetave e të mos jetë Ai i katërti; e as mes pesë vetave e të mos jetë Ai i gjashti, e as mes pak vetave dhe as në shumë vetave, e të mos jetë Ai me ta, kudo që të jenë. Pastaj, në ditën e kijametit i njofton ata me atë që kanë punuar. All-llahu ka përshirë çdo send në dijen e vet. 8. A nuk i sheh ata që ishin të ndaluar të bisedojnë fshehtë, se si i kthehen përsëri asaj na e cila ishin të ndaluar dhe pëshpërisin për çka është mëkat, për çka është mizori çka është në kundërshti të të dërguarit. Ata kur vjnë të ti, të përshënesin me atë që All-llahu nuk të përshëndet dhe vetëmevete thonë: “Përse All-llahu nuk na dënon për kët që po e themi?” Por, mjaft është për ta Xhehennemi në të cilin hidhen. Sa vend i shëmtuar është ai. 9. O ju që keni besuar, kur bisedoni mes vete fshehurazi, mos bisedoni për çka është mëkat, armiqësi dhe kundërshti ndaj pejgamberit, por bisedoni për punë të ndershme e të matura dhe kinia frikën All-llahut, te i cili do të tuboheni! 10. Bisedën e fshehtë e nxit vetëm djalli për t’i shqetësuar ata që besuan, ndonëse ajo nuk mund t’i dëmtojë fare pa dëshirën e All-llahut le t’i mbështetën besimtarët! 11. O ju që besuat, kur t’ju thuhet: zgjerohuni (bëni vend) në vend ndeje, ju zgjërohuni, se All-llahu bën zgjërim për ju, e kur t’ju thuhet: ngrituni! Atëherë ju ngrihuni, All-llahu lartëson ata që besuan prej jush, i lartëson në shkallë të lartë ata të cilëve u është dhënë dituri. All-llahu është i njohur mirë me atë që punoni. 12. O ju që keni besuar, kur dëshironi të bisedoni me të dërguarin, jepne një sadaka para bisedës suaj. Kjo është për ju më e pastër; e nëse nuk keni çka të jepni, All-llahu është i njohur mirë me atë që punoni. 13. A u frikësuat (varfërisë) të jepni lëmoshë në prag të bisedës suaj? E kur ju nuk e bëtë dhe All-llahu ju fali, atëherë pra, falnie namazin, jepnie zeqatin, respekonie All-llahun dhe të dërguarin e Tij, All-llahu është i njohur me punën tuaj. 14. A e dini për atë që kanë miqësuar një popull që All-llahu ka shprehur mallkim kundër tyre? Ata nuk janë as prej jush as prej atyre dhe me vetëdije betohen rrejshëm. 15. All-llahu për ta ka përgatitur një ndëshkim të ashpër. Vërtet, atë që bëjnë është shumë e keqe. 16. Ata betimin e tyre e kanë marrë si mbrojtje dhe kanë penguar prej rrugës së All-llahut, andaj ata i pret një dënim dënim poshtrues. 17. Atyre nuk do t’u bëjë kurrfarë dobie pasuria e tyre as fëmijët e tyre para All-llahut. Ata janë banorë të zjarrit, aty janë përgjithmonë. 18. Ditën kur All-llahu i ringjall të gjithë, e ata i betohen Atij, sikurse u betoheshin juve, dhe mendojnë (me atë betim) të arrijnë diçka. Pra ta dini, se ata janë me të vërtetë rrenacakët. 19. Ata i ka nënshtruar djalli dhe ua ka qitur në harresë porositë e All-llahut. Ata janë shoqëri e djallit, e dinë se ithtarët e djallit janë më të dëshpruarit. 20. S’ka dyshim se ata që e kundërshtojnë All-llahun dhe të dërguarin e Tij, të tillët janë ndër më të poshtëruarit. 21. All-llahu ka përcaktuar (shkruar në Levhi Mahvudh): “Unë dhe të dërguarit e Mi, pa tjetër do të ngadhnjejmë!” All-llahu është i fortë, ngadhnjyes. 22. Nuk gjen popull që e beson All-llahun dhe ditën e gjykimit, e ta dojë atë që e kundërshton All-llahun dhe të dërguarin e Tij, edhe sikur të jenë ata (kundërshtarët) prindërit e tyre, ose fëmijët e tyre, ose vëllezërit e tyre, ose farefisi i tyre. Ata janë që në zemrat e tyre (Ai) ka skalitur besimin dhe ka forcuar me shpirt nga ana e Tij dhe ata do t’i shpjerë në Xhennete, nëpër të cilin rrjedhin lumenj. Aty janë përgjithmonë. All-llahu ua ka pëlqyer punën e tyre dhe ata janë të kënaqur me shpërblimin e Tij. Të tillët janë palë (grup, parti) e All-llahut ta dini pra, se ithtarët e All-llahut janë ata të shpëtuarit. 1914 5818 2006-11-21T14:52:18Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. All-llahun e madhëron me tesbih (duke i mohuar ato që nuk i takojnë atij) gjithçka ka në tokë, e Ai është i fuqishmi, i urti. 2. Ai është që në dëbimin e parë i nxoru prej shtëpive të tyre ata nga ithtarët e librit, të cilët nuk besuan. Ju nuk menduat se fortifikatat e tyre do t’i mbronin prej ndëshkimit të All-llahut, po All-llahu u erdhi atyre nga nuk e kishin menduar dhe në zemrat e tyre hodhi frikën ashu që me duart e veta dhe me duart të besimtarëve të rrëzonin shtëpitë e veta; pra merrni përvojë o ju të zotët e mendjes. 3. Sikur All-llahu të mos u kishte caktuar atyre shpërnguljen, ata do t’i ndëshkonte në këtë jetë, kurse në jetën tjetër ata e kanë dënimin e zjarrit. 4. Këtë për shkak se e kundërshtuan All-llahun dhe të dërguarin e Tij. Pra, kush e kundërshton All-llahun, s’ka dyshim se All-llahu është ndëshkimfortë. 5. Ju nuk këputët asnjë nga hurmat e buta (fidanët) ose atë e keni lënë të ngriur në rrënjët e tye, vetëm se me lejen e All-llahut e për t’i shtypur kundërshtarët. 6. E atë (Pasuri) që prej tyre All-llahu ia ktheu të dërguarit të vet, ju për të nuk i keni ngarë as kuajt, as devetë, por All-llahu i bën mbizotëruesit të dërguarit e vet kundër kujt të dojë, All-llahu ka fuqi mbi çdo send. 7. Atë që All-llahu nga banorët e vendeve (jobesimtare) ia dha pa luftë të dërguarit të vet, ajo i takon All-llahut, të dërguarit, të afërmve, jetimëve, të varfërve, kurbetçinjve. (Kështu veprohet) Që ajo të mos ndahet ndërrmjet pasanikëve tuaj. Çka t’ju jep i Pejgamberi, atë merrmie e çka t’ju ndalojë, përmbanju dhe kinie frikë All-llahun, se All-llahu është ndëshkues i ashpër. 8. (Ajo pronë) U takon muhaxhirëve të varfër, të cilët u dëbuan prej shtëpive të tyre dhe prej pasurisë së tyre, duke kërkuar mirasinë dhe kënaqëainë e All-llahut, dhe që ndihmojnë All-llahun dhe të dërguarin e Tij, të tillët janë ata të sinqertit. 9. Edhe ata që përgatitën vendin (Medinën) dhe besimin para tyre, i duan ata që shpërnguleshin te ata dhe nuk ndiejnë në gjoksat e tyre ndonjë nevojë (për zili a tjetër) nga ajo që u jepej atyre (muhaxhirëve), madje edhe sikur të kishin vetë nevojë për të, ata u jepnin përparësi atyre para vetvetes. Kush është i ruajtur prej lakmisë së vet, të tillët janë të shpëtuar. 10. Edhe ata që kanë ardhur pas tyre e thonë: “Zoti ynë, falna ne dhe vëllezërit tanë që para nesh u pajisën me besim dhe mos lejo në zemrat farë urrejtjeje ndaj atyre që besuan. Zoti ynë Ti je i butë, mëshirues!” 11. A nuk e ke ditur se ata që u bënë hipokritë, u thoshin vëllezërve të vet nga ithtarët e librit që nuk kishin besuar: nëse ju dëboheni, edhe ne do të dalim me ju, për çështjen tuaj, ne kurrë nuk do t’i bindemi askujt (t’ju luftojmë ose t’ju nënshtrojmë), e nëse luftoheni prej dikujt, ne gjithqysh do t;u ndihmojmë. All-llahu dëshmon se ata janë rrenacakë! 12. Sikur të dëbohen ata (ithtarët e librit), nuk do të dilnin me ta edhe sikur të luftoheshin, nuk do t’u ndihmojnë atyre, po edhe sikur t’u ndihmonin atyre, ata do të iknin prapa, e ata do të mbesin pa ndihmën e tyre. 13. Ju (besimtarët) në zemrat e tyre (ta munafikëve) jeni frikë më e fortë se All-llahu (frika nga All-llahu). Kjo për shkak se ata janë popull që nuk kuptojnë. 14. Ata të gjithë së bashku nuk kanë guxim t’ju luftojnë, vetëm kur gjenden në ndonjë vend të fortifikuar ose kur janë pas ndonjë muri. Armiqësia ndërmjet tyre është e ashpër. Mund të mendohet për ta se janë të bashkuar,e në reallitet zemrat e tyre janë të përçara, sepse janë njerëz që nuk logjikojnë. 15. Si shembull i atyre jo fort moti që përjetuan të keqen e punës së vet, edhe ata kanë një dënim të rëndë. 16. Ata (hipokritët) janë shembull si djalli, kur i thotë njeriut: “Refuzo besimin!”, e kur ai të ketë refuzuar, ai (djalli) tërhiqet prej teje; unë i frikohem All-llahut, Zotit të gjithësisë!” 17. Dhe ashtu, ata të dy do të përfundojnë në zjarr përgjithmonë. Ai është ndëshkim i zullumqarëve. 18. O ju që besuat, frikësojuni All-llahut dhe le të shikojë çdonjëri se çka ka bërë për nesër. Dhe frikësojuni All-llahut! S’ka dyshim se All-llahu është i Njohtuar (Habir) për atë që punoni! 19. E mos u bëni si ata që harruan All-llahun, pra (All-llahu bëri që ata) harruan vetveten! Të tillët janë të Fasikët . 20. Nuk janë të barabartë banorët e Xhennetit dhe banorët e Xhehennemit. Banorët e Xhennetit janë të suksesshmit (janë ata që ia kanë arritur qëllimit). 21. Sikur Ne ta zbritnim këtë Kur’an mbi ndonjë kodër, do të shihje atë të strukur e të çarë prej frikës nga All-llahu. Këta janë shembuj që ua sjellim njerëzve, që ata të mendojnë. 22. Ai është All-llahu, nuk ka zot tjetër pos Tij. Dijetari i të fshehtës dhe të dukshmes, Ai është Mëshiruesi, Mëshirëbërësi! 23. Ai është All-llahu, pos të Cilit nuk ka zot tjetër, Sunduesi, i Shenjti, i Pastërti (prej të metave që i mvishen) , Siguruesi, Mbikëqyrësi, i Plotfuqishmi, Mbizotëruesi , i Madhërishmi. I lartësuar është All-llahu nga ajo që ia shoqërojnë! 24. Ai është All-llahu, Krijuesi, Shpikësi, Formësuesi. Të tij janë emrat më të bukur. Atë e lartëson çka ka në qiej e në tokë. Dhe Ai është i Fuqishmi, i Urti! 1915 5815 2006-11-21T14:51:51Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. O ju që besuat, nëse keni dalë (prej vendlindjes) për hirë të luftës për rrugën Time, duke kërkuar kënaqësinë Time ndaj jush, mos e zini mik armikun Tim dhe armikun tuaj, duke shprehur ndaj tyre dashuri, kur dihet se ata mohuan të vërtetën që u erdhi juve. Ata e dëbojnë të dërguarin dhe ju, sespe i besoni All-llahut, Zotit tuaj, e ju fshehurazi u ofroni miqësi, po Unë më së miri e di atë që e keni fshehur dhe atë që e keni publikuar. Ai që punon ashtu nga pala juaj, ia e ka humbur rrugën e drejtë. 2. Nëse ata ia dalin t’ju mindin, ata do të jenë armiq tuaj, do të zgjasin duart e veta dhe gjuhët e veta kundër jush, duke ju përbuzur, sepse ata dëshironin të mos besonit. 3. Në ditën e kijametit All-llahu gjykon mes jush, e nuk do t’ju bëjnë dobi as të aërmit tuaj e as fëmijët tuaj. All-llahu sheh atë që punoni. 4. Ju e keni shembullin më të mirë te Ibrahimi dhe ata që ishin me të, kur i thanë popullit të vet: “Ne tërhiqemi prej jush dhe prej asaj që adhuroni, pos All-llahut, nuk besojnë tuajën, randaj ndërmjet nesh e jush është e hapët armiqësia e urrejtja derisa ta besoni vetëm All-llahun Një!” (Nuk e kemi shembull) Me përjashtim të fjalës së Ibrahimit thënë babait të vet: “Unë do të kërkoj falje për ty, po unë nuk kam në dorë asgjë për ty te All-llahu!” Zoti ynë, vetëm Ty të jemi mbështetur, vetëm nga Ti jemi kthyer dhe vetëm te Ti është e ardhmja! 5. Zoti ynë, mos na bën sprovë në duar të atyre që nuk besuan dhe falna, Zoti ynë, Ti je ngadhënjyesi, i urti. 6. Vërtet, për atë që ka shpresë në All-llahun dhe në ditën e gjykimit, ju keni mostër të mirë (te Ibrahimi dhe besimtarët), e kush i bie prapa, le ta dijë se All-llahu është Ai i panevojshmi, i vetvetiu i lavdëruari. 7. Pritet që All-llahu të verë miqësi ndërmjet jush dhe atyre që kishit armiqësi, All-llahu është i fuqishëm, All-llahu falë mëkatet, është mëshirues. 8. All-llahu nuk ju ndalon të bëni mirë dhe të mbani drejtësi me ata që nuk ju luftuan për shkak të fesë, e as nuk ju dëbuan prej shtëpive tuaja; All-llahu i do ata që mbajnë drejtësinë. 9. All-llahu ju ndalon t’u afroheni vetëm atyre që ju luftuan për shkak të fesë, që ju nxorën prej shtëpive tuaja dhe që ndihmuan dëbimin tuaj; ju ndalon t miqësoheni me ta. Kush miqësohet me ta, të tillët janë dëmtues të vetvetës. 10. O ju që besuat, kur t’ju vijnë besimtaret e shpërngulura (prej Mekes), provoni besnikërinë e tyre, ndonëse All-llahu di më së miri për besimin e tyre; nëse vërtetoni se ato janë besimtare, atëherë, mos i ktheni ato te jobesimtarët, pse as ato nuk janë të lejuara për ta e as ata nuk janë të lejuar për to, e ju jepnu atyre (jobesimtarëve) atë që kanë shpenzuar për to (në emër të kororëzimit). Ju nuk keni pengesë të martoheni me to, pasi t’ua jepni vlerën e kurorës. Mos i mbani nën kurorë, idhujtaret por kërkoni (prej idhujtarëve mekas) atë që keni shpenzuar për to, dhe ata le të kërkojnë (prej jush besimtarë) atë që kanë shpenzuar. Këto janë dispozita të All-llahut me të cilat Ai gjykon ndërmjet jush; All-llahu është më i dijshmi, më i informuari. 11. Në qoftë se u humbet diçka (nga shpenzimi) i ndonjë gruaje tuaj që ikën te idhujtarët, e juve u vjen rasti t’i luftoni dhe të merrni pre të luftës, atëherë atyre që u kanë shkuar gratë, jepnu aq sa kanë shpenzuar; e, kinie frikë All-llahun, të cilin ju e besoni! 12. O Pejgamber, kur të vijnë besimtaret që të japin besën se: nuk do t’i shoqërojnë asnjë send All-llahut; se nuk do të vjedhin; se nuk do të bëjnë kurvëri; se nuk do t’i mbysin fëmijët e tyre; se nuk do të gënjejnë me ndonjë shpifje për (fëmijën e huaj që kanë marrë) se është i tyre; dhe se nuk do të të kundërshtojnë në atë që i urdhëron, atëherë, prano zotimin e tyre dhe lute All-llahun t’i falë ato, se All-llahu është mëkatfalës dhe mëshirues. 13. O ju që keni besuar, mos u miqësoni me një popull që All-llahu ka shprehur hidhërim kundër tij, popull që ka humbur shpresën ndaj botës së ardhshme, ashtu si nuk kanë shpresë jobesimtarët prej të vdekurve (që do të ngjallen) në këtë botë, ose në ringjallje (në botën tjetër). 1916 5816 2006-11-21T14:51:57Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. All-llahun e madhëroi çka ka në qiej dhe çka ka në tokë, e Ai është mbizotëruesi, i urti. 2. O ju që besuat, pse po e thoni atë që nuk e punoni? 3. te All-llahu është shumë e urrejtur ta thoni atë që nuk e punoni! 4. All-llahu i do ata që luftojnë në rrugën e Tij të rreshtuar si të jetë ndërtesë e fortifikuar. 5. Dhe, (rikujto) kur Musai popullit të vet i tha: “O populli imi, pse më shqetësoni kur e dini se me të vërtetë unë jam i dërguar i All-llahut te ju!” E kur ata u shmangën (nga e vërteta), All-llahui largoi zemrat e tyre, pse All-llahu nuk vë në rrugë të drejtë popullin e prishur. 6. Dhe, kur Isai, biri i Merjemes tha: “O beni israilë, unë jam i dërguar i All-llahut te ju, jam vërtetues i Tevratit që ishte para meje dhe jam përgëzues për një të dërguar që do të vijë pas meje, emri i të cilit është Ahmed!” E kur ai u erdhi atyre me argumente të qarta, ata thanë: “Kjo është magji e hapët”. 7. E kush është më mizor se ai që për All-llahun shpif gënjeshtër për fenë islame; po All-llahu nuk i ofron udhëzimin për në rrugën e drejtë popullin zullumqarë. 8. Ata duan ta shuajnë dritën e All-llahut me gojët e tyre, po All-llahu e plotëson (e përhap) dritën e vet, edhe pse e urrejnë jobesimtarët. 9. Ai (All-llahu) është që e dërgoi të dërguarin e vet me udhëzim të qartë e fe të vërtetë për ta bërë mbizotërues mbi të gjitha fetë, edhe pse idhujtarët e urrejnë. 10. O ju që keni besuar, a t’ju tregoj për jë tregti të bujshme që ju shpëton prej jë dënimi të dhembshë: 11. T’i besoni All-llahut dhe të dërguarit të Tij, të luftoni në rrugën e All-llahut me pasurinë tuaj dhe veten tuaj, e kjo është shumë më e dobishme për ju, nëse jeni që e dini. 12. Ai (All-llahu) iu falë mëkatet tuaja, ju shpie në Xhennete nëpër të cilat rrjedhin dhe në pallate të bukura në Xhennetet e amshueshme, e këto janë ai suksesi më i madh. 13. Edhe të tjera që ju i dëshironi: ndihmë prej All-llahut dhe fitore e afërt, e pra, përgëzoji besimtarët! 14. O ju që besuat, bëhuni ndihmëtarë të All-llahut, si Isai biri i Merjemes havarijunëve (besimtarëve të vet të sinqertë) u pat thënë: “Kush është ndihmëtarë imi për në rrugën e All-llahut?” Havarijunët i thanë: “ne jemi ndihmëtarë të rrugës së All-llahut!” E një grup prej beni israilëve besoi, e një grup refuzoi, e Ne, ata që besuan i përkrahëm kundër armikut të tyre dhe ashtu u bënë ngadhënjyes. 1917 5813 2006-11-21T14:51:34Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ç'farë ka në qiej dhe ç'ka në tokë bën tesbih All-llahun, Sunduesin, të Pastërin nga çdo e metë, të Fuqishmin e të Urtin. 2. Ai është që arabve të pashkolluar u dërgoi Pejgamberin nga mesi tityre që t’ju lexojë ajetet e Tij, t’i pastrojë ata, t’ua mësojë librin dhe sheriatin, edhe pse më parë ata ishin në një humbje të dukshme. 3. (U dërgoi) edhe të tjerëve që nuk i arritën ata, Ai është ngadhnjyesi 4. Kjo është mirësi e All-llahut, që ia jep atij që do, e All-llahu është Zoti i dhuntisë së përsosur. 5. Shembulli i atyre, që janë obliguar me Tevrat, dhe nuk e zbatojnë atë, është shembulli indonjë gomari që bart libra. Shembulli i keq, është shembull i popullit që përgënjeshtroi ajetet e All-llahut, e All-llahu nuk udhëzon në rrugë të drejtë popullin jobesimtarë. 6. Thuaj: “O ju që i përmbaheni jehudizmit, nëse e pretendoni se jeni më të afërmit e All-llahut e jo njerëzit e tjerë, atëherë kërkonie vdekjen, po qe se jeni të sinqertë (në atë që thoni)”. 7. Po, ata nuk dëshirojnë kurrë atë, për shkak të asaj që e punuan me duart e veta, e All-llahu e di më së miri se kush janë mizorët. 8. Thuaj: “s’ka dyshim se vdekja prejsë cilës po ikni, ka për t’ju zën, e mande do të silleni te Ai që e di të padukshmën dhe të dukshëm, dhe atëherë Ai do t’ju njoftojë me atë që keni punuar”. 9. O ju që besuat, kur bëhet thirrja për namaz, ditën e zhumasë, ecni shpejt për aty ku përmendet All-llahu (dëgjojeni hutben, falnie namazin), e lini shitblerjen, kjo është më e dobishme për ju nëse jeni që e dini. 10. E, kur të kryhet namazi, atëherë shërndanu në tokë dhe kërkoni begatitë e All-llahut, por edhe përmendni shpeshherë All-llahun, ashtu që të gjeni shpëtim. 11. Po, kur ata shohin ndonjë tregti, ose ndonjë aheng mësyhen atje, kurse ty të lënë në këmbë. Thuaju: “Ajo që është te All-llahu është shumë më e mira se dëfrimi dhe tregëtia, e All-llahu është furnizuesi më i mirë!” 1918 5814 2006-11-21T14:51:39Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Kur të erdhën ty hipokritët, të thanë: “Ne dëshmojmë se vërtet ti je i dërguar i All-llahut!” E, All-llahu e di se ti je i dërguar i Tij, por All-llahu dëshmon se hipokritët janë rrenacakë (kur thonë ashtu). 2. Ata betimin e tyre e bëjnë për t’u mbrojtur, andaj ata penguan nga rruga e All-llahut. Veprimi që ata bënë është shumë keq. 3. Ngase ata besuan (me gojë) e pastaj mohuan, andaj zemrat e tyre u mbyllën dhe ata nuk kuptojnë. 4. E kur t’i shohish ata, trupat e tyre të mahnisin, e kur të flasin, fjalës së tyre i vë veshin. Po ata janë si trungujt e zgavruar e të mbështetur, e çdo zë e mendojnë se është kundër tyre. Ata janë armiq, pra ruaju prej tyre! All-llahu i vraftë, si shmangen nga e vërteta! 5. E kur u thuhet: “Ejani te i dërguari i All-llahut që ai të kërkojë prej Tij falje për ju”, ata tundin kokat e tyre dhe i sheh se si ta kthejnë shpinën duke e mbajtur veten të madh. 6. Sa u përket atyre, është krejt njësoj: si kërkove për ta falje, si nuk kërkove për ta falje (nga Zoti), sepse All-llahu kurrsesi nuk do t’i falë dhe është e sigurt se All-llahu nuk ia ofron udhëzimin popullit arrogant. 7. Ata janë që u thonë (vendasve të Medinës): “Mos u jepni atyre që janë me të dërguarin e All-llahut (muhaxhirëve), ashtu që të shpërndahen!. Po, te All-llahu janë pasuritë (depot) e iqejve e të tokës, por hipokritët nuk janë duke kuptuar”. 8. Ata thonë: “Nëse do të kthehemi (prej gjuhës me beni Mustalikët) në Medine, ai më i forti pa tjetër prej aty ka për ta përzënë atë më të dobëtin!” (ashtu thanë) Ndërsa e tërë krenaria i takon All-llahut, të dërguarit të Tij dhe besimtarëve, por hipokritët këtë nuk e dinë. 9. O ju që besuat, as pasuria juaj e as fëmijët tuaj të mos u shmangin prej adhurimit të All-llahut, e kush bën ashtu të tillët janë mu ata të humburit. 10. Dhe jepni nga ajo që Ne u kemi dhënë juve, para se ndonjërit prej jush t’i vijë vdekja, e atëherë të thotë: “O Zoti im, përse nuk më shtyve edhe pak afatin (e vdekjes), që të jepja lëmoshë e të bëhesha prej të mira!” 11. Po, All-llahu kurrsesi askë nuk e shtyn për më vonë, kur atij t’i vijë afati i vet. All-llahu hollësisht është i njohur me atë që ju punoni. 1919 5833 2006-11-21T14:54:25Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Vetëm All-llahut i shprehin madhërinë e lartësimin çka ka në qiej dhe çka në tokë, dhe se vetëm e Tij është i tërë pushteti dhe vetëm Atij i takon falënderimi, e Ai është i gjithfuqishëm për çdo send. 2. Ai është që u krijoi juve, e nga ju ka mohues dhe ka besimtarë. All-llahu e sheh shumë mirë atë që e punoni. 3. Ai krijoi qiejt dhe tokën me urtësi të përsosur dhe Ai juve u dha formën, e formën tuaj e bëri të bukur dhe vetëm te Ai është e ardhmja. 4. Ai e di ç’ka në qiej e në tokë, e di atë që e fshihni dhe atë që e shfaqni haptazi, sepse All-llahu di edhe atë që mbajnë në zemrat. 5. A nuk ju erdhi lajmi i atyre që ishin më parë e nuk besuan, ndaj edhe përjetuan barrën e rëndë të punës së vet dhe ata kanë një dënim të idhët. 6. Atë (dënim e marrin) për shkak se atyre u vinin të dërguarit e vet me argumente të qarta, e ata thoshin: “A njeriu i thjeshtë do të na udhëzojë neve?” Dhe ashtu nuk besuan dhe u zmbrapsën, po All-llahu nuk ka nevojë për ta; All-llahu është begatshëm, e i falënderuar nga vetvetiu. 7. Ata që nuk besuan, menduan se kurrsesi nuk do të ringjallen. Thuaj: “Po, pasha Zotin tim, pa tjetër do të ringjalleni dhe do të njiheni me atë që keni punuar, e ajo për All-llahun është lehtë!” 8. Atëherë pra, pranonie All-llahun, të dërguarin e Tij dhe dritën që e zbritëm Ne. All-llahu është i njohur për atë që veproni. 9. Ditën e kijametit, kur Ai u tubon juve, ajo është ditë e mashtrimit (ditën e kijametit duket se kush është mashtruar). kush beson All-llahun dhe bën vepra të mira. Ai ia shlyen të këqijat e tij dhe atë e fut në Xhennete, nëpër të cilat rrjedhin lumenj; aty do të jenë përgjthmonë, e ai është shpëtimi i madh. 10. E ata që nuk besuan dhe përgënjeshtruan argumentet Tona, të tillët janë banorët e zjarrit; aty do të jenë përgjithmonë, e ai është përfundim i keq. 11. çfarëdo e keqe që ndodh (godet), nuk mund të jetë ndryshe, vetëm sipas caktimit të All-llahut, e kush i beson All-llahut, Ai ia udhëzon zemrën e tij; All-llahu është i gjithdijshëm për çdo send. 12. Pra, respektonie All-llahun dhe respektonie të dërguarin, po nëse nuk e respektoni, atëherë detyrë e të dërguarit tonë është vetëm kumtimi i qartë. 13. All-llahu është Ai që pos Tij nuk ka zot tjetër, prandaj vetëm All-llahut le t’i mbështeten besimtarët. 14. O ju që besuat, vërtet, disa nga bashkëshortet tuaja dhe nga fëmojët tuaj janë armiq tuaj, andaj kini kujdes ndaj tyre, e nëse nuk merrni masa, nuk ua vini veshin dhe i falni, ta dini se edhe All-llahu është mëkatfalës, mëshirues. 15. S’ka dyshim se pasuria juaj dhe fëmijët tuaj janë sprovë, ndërsa ajo që është te All-llahu, është shpërblim i madh. 16. Andaj, sa të keni mundësi ruanu prej dënimit të All-llahut, dëgjoni, respektoni dhe jepni për të mirën tuaj, e kush i ruhet lakmisë së vetvetes, të tillët janë të shpëtuarit. 17. Nëse All-llahut i huazoni diçka të mirë, Ai juve ua shumëfishon atë dhe ju falë; All-llahu është shumë mirënjohës, i butë. 18. Është i gjithdijshmi i të fshehtës e i të dukshmes, është ngadhënjyesi, i urti. 1920 5834 2006-11-21T14:54:30Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. O ti pejgamber, kur t’i lëshoni gratë, lëshoni ato në vigjilje të fillimit të pritjes së tyre (në kohën e pastërtisë së tyre) dhe kohën e pritjes mbanie mend mirë e kini frikë All-llahut, Zotit tuaj, dhe mos i nxirrni ato prej shtëpive të tyre, e edhe ato të mos dalin ndryshe vetëm nëse bëjnë ndonjë vepër të keqe të vërtetuar. Këto janë dispozitat e All-llahut, e kush del jashtë dispozitave të All-llahut, ai e ka dëmtuar vetveten. Ti nuk e di, All-llahu pas asaj mund të të jap diçka rishtazi. 2. E kur t’i afrohen ato mbarimit ta afatit të tyre, atëherë ose mbani (i ktheni në jetën bashkëshortore) si duhet, ose ndanu prej tyre si është e udhës, e këtë do ta dëshmojnë dy dëshmitarë të drejtë nga mesi juaj dhe dëshmitë zbatojeni për hirë të All-llahut. Kështu këshillohet ai që i beson All-llahut dhe ditës së fundit, e kush iu përmbahet dispozitave të All-llahut, atij Ai i hap rrugë, 3. dhe e furnizon atë prej nga nuk kujton fare. Kështu i mbështetet All-llahut, Ai i mjafton atij, All-llahu realizon dëshirën e vet dhe All-llahu çdo gjëje ia ka caktuar kohën (afatin). 4. E ato nga gratë tuaja të cilave u është ndërprerë cikli mujor (menstruacioni) nëse nuk e keni ditur, koha e pritjes së tyre është tre muaj, e ashtu edhe ato që ende nuk kanë pasur menstruacion. Ndërkaq, për shtatzënat afati i pritjes së tyre është derisa të lindin. E kush i frikësohet All-llahut, Ai atij ia lehtëson punën. 5. Ky është vendim i All-llahut që ua zbriti juve, e kush e ka frikë All-llahun, Ai atij ia shlyen të këqijat dhe ia shton shpërblimin. 6. Ato (gratë e lëshuara), sipas mundësisë suaj i vendosni në ndonjë vend ku banoni ju, e mos i ngushtoni ato për t’i detyruar (të dalin). Në qoftë se ato janë shtatzëna, atëherë furnizoni ato derisa ta heqin barrën e tyre, e nëse ato u japin gji fëmijëve tuaj, atëherë jepnu atyre shpërblimin që u takon dhe kini mirëkuptim në mes jush ashtu si duhet, e në qoftë se hasni në vështirësi ndër vete, atëherë le të kërkojnë për të gjidhënëse tjetër. 7. Ai që është i pasur, le të shpenzojë sipas mundësisë së vet, e ai që është ngusht nga pasuria, le të japë nga ajo që i ka dhënë All-llahu, e All-llahu nuk ngarkon askë, vetëm aq sa i ka dhënë; mirëpo pas vështirësisë All-llahu sjell çlirim (begati). 8. Sa shumë banorë të fshatrave, që ishin kryeneçë ndaj urdhërit të Zotit të vet dhe ndaj të dërguarëve të Tij, Ne i kemi shpërblyer me një llogari të ashpër, i kemi ndëshkuar me një dënim të papërshkrueshëm. 9. She ata e përjetuan barrën e rëndë të punës së vet, kështu që fundi i çështjes së tyre ishte dështimi. 10. All-llahu u ka përgatitur dënim të rëndë, atyre pra, kinie frikë All-llahun o ju të zotët e mendjes. E ju që keni besuar, All-llahu u zbriti juve shpalljen (Kur’anin). 11. Të dërguarit që ua lexon ajetet e qarta të All-llahut për t’i nxjerrë ata që besuan dhe bënë cepra të mira prej errësirave në dritë. Kush i beson All-llahut dhe bën vepra të mira, Ai e shpie atë në Xhennete nëpër të cilat rrjedhin lumenj; aty do të jenë përgjthmonë e kurrë pakëputur. All-llahu i ka dhënë atij furnizim të mirë. . . 12. All-llahu është Ai që krijoi shtatë palë qiej dhe prej tokës aq sa ata; në to zbatohet vendimi i Tij për ta ditur ju se All-llahu ka fuqi për çdo send dhe që me të vërtetë All-llahu ka përfshirë çdo send me dijen e vet. 1921 5835 2006-11-21T14:54:36Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. O ti pejgamber (o ti, që është sjellë kumtesa nga qielli),pse ndalon vetes atë që All-llahu ta lejoni? A kërkon me të pajtim e grave tuaja? All-llahu është mëkatfalës, mëshirues. 2. All-llahu u ka përcaktuar juve zgjidhjen e betimeve tuaj; All-llahu është kujdestari juaj; Ai është i gjithdjshmi, i urti. 3. (Përkujto) kur Pejgamberi ndonjerës prej grave të veta i kumtoi fshehurazi një lajm, e kur ajo tregoi atë (lajm), e All-llahu (Pejgamberit) i zbuloi atij për të (kallzimin e lajmit nga ajo grua), ai ia bëri me (asaj) me dije një pjesë të trgimit, kurse për pjesën tjetër heshti. E kur ai (pejgamberi) e njohtoi atë (gruan) me atë (që kishte treguar), ajo tha: “E kush të tregoi ty këtë?” Ai tha: “Më tregoi i gjithdijshmi, njohësi i të fshehtave!” 4. Nëse ju të dyja pendoheni te All-llahu (është më mirë për ju), sepse se zemrat tuaja tanimë kanë rrëshqitur, e nëse bashkveproni kundër tij, ta dini se All-llahu është Ai mbrojtës i tij si dhe Xhibrili dhe besimtarët e ndershëm; e kur është kështu, edhe engjëjt i dalin në ndihmë. 5. Nëse ai u ka lëshuar juve, është detyrë e Zotit të tij t’i bëjë zëvendsim me gra edhe më të mira se ju; myslimane, besmtarë, respektuese, penduese, adhuruese, emigruese që kanë qenë të martuara ose virgjiresha. 6. O ju që besuat, ruane veten dhe familjen tuaj prej zjarrit, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët. Atë (zjarrin) e mbikëqyrin engjëjt të rreptë e të ashpër që nuk e kndërshtojnë All-llahun për asgjë që Ai i urdhëron dhe punojnë atë që janë të urdhëruara. 7. O ju që mohuat, sot mos u arsyetoni; ju shpërbleni veten për atë që keni vepruar. 8. O ju që keni besuar, pendohuni te All-llahu me një pendim të sinqertë në mënyrë që Zoti juaj t’i largojë prej jush të këqijat, t’u shpie në Xhennete, nën të cilat rrjedhin lumenj ditën kur All-llahu nuk e turpëron Pejgamberin e së bashku me të as atta që kanë besuar. Drita e tyre ndriçon para tyre dhe në të djathtë të të tyre, e ata thonë: “Zoti ynë, vazhdona dritën tonë, falna neve. Vërtet, Ti je i plotfuqishëm për çdo send”. 9. O ti pejgamber, luftonju jobesimtarët e hipokritët dhe qëndro ashëpër kundër tyre; vendi i tyre është Xhehennemi që është një vend i shëmtuar! 10. Atyre që mohuan, All-llahu u sjell një shembull gruan e Nuhut dhe gruan e Lutit. Ato të dyja ishin në kurorë të dy robërve të mirë nga robërit tanë, por ato të dyja i tradhtuan (në fe) ata të dy dhe këta të dy nuk mund t’i mbrojnë ato fare te All-llahu, e atyre dyjave u thuhet: “Hyni në zjarr së bashku me ata që hyjnë!” 11. E atyre që besuan, All-llahun u solli shembull gruan e faraonit kur ajo tha: “Zoti im, më bën një vend pranë mëshirës sate në Xhennet dhe më shpëto prej faraonit e brutalitetit të tij dhe më shpëto prej popullit mizor!” 12. Edhe Merjemen të bijën e Imranit, që e ruajti nderin e vet, e Ne prej anës sonë i frymëzuam një shpirt e ajo i besoi fjalët e Zotit të saj dhe librat e Tij dhe ishte e devotshme. 1922 5836 2006-11-21T14:54:42Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. I madhëruar është Ai, që në dorën e fuqisë së Tij është i tërë sundimi dhe Ai ka fuqi mbi çdo send. 2. Ai është që krijoi vdekjen dhe jetën, për t’ju sprovuar se cili prej jush është më vepërmirë. Ai është ngadhnjyesi, mëkatëfalësi. 3. Ai është që krijoi shtatë qiej palë mbi palë. Në krijimin e Mëshiruesit nuk mund të shohësh ndonjë kontrast, andaj, drejto shikimin se a sheh ndonjë çarje? 4. Mandej, herë pas here drejto shikimin, e shikimi do të kthehet të ti i përulur dhe i molisur. 5. Ne, qiellin më të afërt e kemi zbukuruar me kandila (yje ndriquese) dhe ata ikemi bërë gjuajtës kundër djajve, të cilëve u kemi përgatitur dënim me zjarr shumë të madh. 6. Dënimi në Xhehennem është edhe për ata që nuk besuan Zotit të tyre; sa vend i keq është ai! 7. Kur të hidhen në të, ata do t’ia dëgjojnë atij ushtimën e ai vlon. 8. Nga zemërimi, ai gati copëtohet. Sa herë që hidhet në të ndonjë turmë, roja i pyet: “A nuk ju pat ardhur juve ndonjë pejgamber (qortues)?” 9. Ata thonë: “Po, na erdhi pejgamberi, por ne e përgënjeshtruam dhe ne u thamë: “All-llahu nuk shpalli asgjë, e ju nukjeni tjetër vetëm se në një humbje të nadhe!” 10. Dhe thonë: “Sikur të kishim dëgjuar dhe pasur mend, ne nuk do të ishim ndër banuesit e zjarrit”. 11. Pra, i pranojmë mëkatet e veta; banuesit e zjarrit qofshin larg mëshirës. 12. Ata, që pa parë i frikësoheshin Zotit të vet, për ta ka falje dhe shpërblim të madh. 13. E, ju fshihnie ose thhonie fjalën tuaj haptas; Ai s’ka dyshim se e di çka fshehni në zemrat tuaja. 14. A nuk e di Ai që ka krijuar, kur dihet se Ai dëpërton në thellësi të sekreteve, i njh hollësitë. 15. Ai është që juve tokën ua bëri të përshtatshme, andaj, ecni nëpër pjesë të saj dhe shfrytëzoni begatitë e Tij, meqë vetëm te Ai është e ardhmja. 16. A u garantuat j prej Atij që është në qiell, që të mos ju shafit (të mos u lëshoj) toka kur të dridhet. 17. A u garantuat ju prej Atij që është në qiell, që të mos lëshojë kundër jush ndonjë stuhi me rrebesh gurësh. E pra, do ta kuptoni se si është ndëshkimi Im! 18. Edhe ata që ishin para tyre përgënjeshtruan, por çfarë ishte dënimi Im? 19. A nuk i shikuan ata shpezët përmbi ta krahëhapur dhe kur krahët i palojnë, ato nuk i mban në ajër pos Fuqiplotit. Ai është që çdo send e sheh dhe e di. 20. Kush është ajo ushtëri juaja që do t’ju ndihmojë, pos Mëshiruesit? Është e vërtetë se jobesimtarët gjenden në një mashtrim të madh. 21. Kush është ai që ju ushqen, po që se Ai ua ndërpret furnizi,im e vet? Jo,askush, por ata vazhdojnë me arrogancë e kundërvënie. 22. A është më i udhëzyar ai që ecën i përmbysur me fytyrë në tokë, apo ai që ecën në pozicion qëndrues rrugës së drejtë? 23. Thuaj: “Ai është q ju krijoi, ju dhuroi të dëgjuarit, të parit dhe mendjen, kurse pak po falënderoni” 24. Thuaj: “Ai është që ju krijoi e ju shumoi në tokë dhe vetëm te Ai do të tuboheni!” 25. E, ata po thonë: “Kur do të sëndertohet ky premtim, po qe se jeni të vërtetë?” 26. . Thuaj: “Atë e di vetëm All-llahu, e unë jam një qortues që ju bën me dije!” 27. Kur ta shohin atë (Xhehennemin) se po u afrohet, fytyrat e atyre që nuk besuan u shëmtohendhe u thuhet: “Ky është ai që ju e kërkonit sa më shpejt!” 28. Thuaj: “Më tregoni pra, nëse All-llahu më merr shpirtin mua dhe atyre që janë me mua, ose na mëshiron, kush do t’i mbrojë jobesimtarët prej një dënimi të mundimshëm?” 29. Thuaj: “Ai është Mëshiruesi, Atij i kemi besuar dhe vetë te Ai jemi mbështetur, kurse ju do takuptoni se kush njëmend është ai i humburi!” 30. Thuaj: “Më tregoni, nëse uji juaj humbet në thellësi, kush do t’ju sjell ujë mbitokësor (burimor)?” 1923 5837 2006-11-21T14:54:54Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Nun, betohem në pendën dhe në atë çka shkruajnë! 2. Ti, me dhuratën pejgamber) e Zotit tënd, nuk je i çmendur! 3. Dhe se ti, padyshim do të kesh shpërblim të pandërprerë! 4. Vërtet, ti je në një shkallë të lartë morali! 5. Më vonë ti do të shohësh, edhe ata do të shohin. 6. Se cili prej jush është i çmendur? 7. S’ka dyshim se Zoti yt është Ai që e di më së miri se kush është ai që ka humbur prej rrugës së Tij dhe Ai e di më së miri për të udhëzuarit. 8. Andaj, ti mos u pajto me gënjeshtarët! 9. Ata kanë dëshirë që ti të bësh lajka. 10. Mos e respekto askë që betohet shumë dhe është i poshtër! 11. që është përgojues e ban fjalë ndër njerëz. 12. Shumë koprrac ndaj rrugës së mbarë, i pafrenueshëm, mëkatarë, 13. që është shumë i vrazhdë, më në fund edhe kopil (nuk dihet baba). 14. (Mos e respekto) Vetëm pse ka pasuri e djem! 15. Kur atij i lexohen ajetet Tona, ai thotë: “Legjenda të të parëve!” 16. Ne do ti dëmkosim atë në turi (në hundë). 17. Ne i sprovuam ata (mekasit) sikurse i kemi pas sprovuar pronarët e kopshtit. Kur u betuan se do të vjelin atë herët në agim. 18. E nuk thanë (kur u betuan): “Në dashtë All-llahu - inshaell -llahu!” 19. E, sa qenë ata fjetur, atë (kopshtin) e goditi një bela nga Zoti yt. 20. Dhe ai gdhiu si të ishte i vjelë. 21. Ata në mëngjes thërritnin njëri-tjetrin. 22. Ngrihuni herët te prodhimet e tuaja, nëse doni t’i vilni! 23. Dhe ata vajtënduke pëshpëritur në mes vete ( të mos i dëgjojnë kush). 24. Të mos lejojnë të afrohet sot në të asnjë i varfër. 26. E kur e panë atë, thanë: “S’ka dyshim, ne kemi humbur (rrugën)”. 27. Jo, (ne nuk kemi humbur rrugën) por pakemi mbetur pa të! 28. Ai me maturi prej tyre tha: “A nuk ju thahë përse nuk e përmendi Zotin?” 29. Atëherë ata thanë: “I pafajshëm është Zoti ynë, ne ishim të padrejtë” 30. Dhe u kthyen e po e qortojën njëri-tjetrin. 31. Thanë: “Të mjerët ne, vërtet ne ishim jashtë rrugës!” 32. Shpresohet se Zoti yt do na zëvendsojë me ndonjë edhe më të mirë se ai; ne në të vetëm te Zoti ynë mbajmë shpresën. 33. Ja, kështu do të jenë dënimi (i mekasve), ndërsa dënimi i botës tjetër do të jetë shumë më i ashpër, sikur të jenë që e kuptojnë. 34. Është e sigurt se për të devotshmit do të ketë te Zoti i tyre kopshte të begatshme. 35. A do ti bëjmë krminelët të barabartë me mylimanët? 36. ç’është me ju, si gjykoni ashtu? 37. A mos keni ndonjë libër, e prej saj mësoni? 38. E ju do të keni atje çka të dëshironi? 39. Amos keni ndonjë zotim të fortë prej Nesh që vazhdon deri në kijamet, se do ta rrini atë që dëshironi? 40. Pyeti ata se cili është prej tyre që u garanton atë? 41. Apo ata kanë ortakë (zota) që u garantojnë, pra le t’i sjellin ortakët e vet, nëse e thonë të vëtetën? 42. (Përkujto) Ditën kur ashpërsohet çshtja deri në kulm (në kijamet), e ata do të ftohen për të bërë sexhde, po nuk mundën. 43. Shikimet e tyre janë të përulura dhe ata i kaplon poshtërimi, kur dihet se ata kanë qenë të ftuar të bëjnë sexhde sa ishin të shëndoshë (e ata - talleshin). 44. Pra më lë Mua dhe ata që e mohojnë këtë Kur’an. Ne do t’i afrojmë ata dalëngadalë te dënimi prej nga nuk presin. 45. Dhe atyre Unë u jap afat, sepse ndëshkimi Im ëstë shumë i fortë. 46. A mos kërkon ti prej tyre shpërblim, e ata janë të ngarkuar me dhëniet? 47. A mos te ta është e fshehta (e Lehvi Mahfudhit), e ata prej atu trumbetojnë (se janë të mirë)? 48. Po ti, bëhu i durueshëm ndaj caktimit të Zotit tënd, e mos u bë si ai peshkut në kohën kur pat thirrur (Zotin) dhe ishte i mllefosur. 49. Sikur të mos i afrohej atij mëshirë nga Zoti i tij, do të hidhej në shkretërirë i demoralizuar. 50. Po Zoti i tij, e bëri atë të zgjedhur prej të mirëve. 51. E ata që nuk besuan gati sa të zhdukin me shikimet e tyre, kur dëgjuan Kur’anin, e (nga inati) thanë: “Ai është i marrë!” 52. Po ai (Kur’ani) nuk është tjetër vetëm se këshillë për botën (e njerëzve e të xhinëve). 1924 5838 2006-11-21T14:54:55Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Momenti i katastrofës së përgjithshme (kijameti). 2. ç’është kijameti? 3. çka të mësoi ty se ç’është kijameti? 4. Themudi dhe Adi përgënjeshtruan tronditjen (kijametin). 5. Sa i përket Themudit, ata u shkatërruan me krismë të tmerrshme. 6. Ndërsa Adi është shkatërruar me një erë të fortë, të pakufishme. 7. Atë Ai e lëshoi kundër tyre shtatë net e tetë ditë rresht, kur shihje njerëzit në to të rrëzuar si të ishi trupa hurmash të zgavëruara. 8. A e sheh prej tyre ndonjë që ka mbetur? 9. Erdhi faraoni dhe ata që ishin para tij si dhe të përmbysurit (fshatrat e popullit të Lutit), me punë të gabuara. 10. Ata kundërshtuan të dërguarin e Zotit të tyre, e Ai i dënoi ata me një dënim edhe më të madh (prej dënimeve të mëparshëm). 11. Pasi që uji pat vërshuar, Ne ju bartëm në anije. 12. Për ta bërë atë (ngjarje) përkujtim për ju dhe për ta ruajtur atë veshët që janë përkujtues. 13. E kur të fryhet në surë një e fryeme. 14. Dhe të ngrihen toka e kodrat e t’i mëshojnë njëra-tjetrës me një të goditur. 15. Në aë kohë ndodh e vërteta (kijameti). 16. E qielli çahet, pse ai atë ditë është i raskapitur. 17. Dhe engjëjt qëndrojnë në skajet (anët) e tij, e atë ditë, tetë (engjëj) e bartin mbi vete Arshin e Zotit tënd. 18. Atë ditë ju do të ekspozoheni (para Zotit), duke mos mbetur fshehtë asnjë sekret juaji. 19. Kujt t’i jepet libri i vet nga e djathta e tij, ai do të thotë: “O ju, qe, lexonie librin tim!” 20. Unë kam qenë i bindur se do të jap llogarinë time. 21. Dhe ai atëherë është në një jetë të kënaqshme. 22. Në një Xhennet të lartë. 23. Pemët e tij i ka krejt afër. 24. (E thuhet) Hani e pini shijshëm, ngase në ditët e kaluara ju e përgatitët këtë. 25. Ndërkaq, kujt i jepen librat e veta nga e majta, ai thotë: “O i mjeri unë, të mos më jepej fare libri im. 26. Dhe të mos dijsha fare se çka është llogaria ime. 27. Ah, sikur të kishte qenë ajo (vdekja e parë) mbarim i amshueshëm për mua. 28. Pasuria ime nuk më bëri fare dobi. 29. U hoq prej meje çdo kompetencë imja. 30. U thuhet zebanive: Kapnie atë, vënja prangat! 31. Pastaj atë shtinie në Xhehennem. . . 32. Mandej, lidhne atë me një zingjirë të gjatë shtatëdhjetë kutë. 33. Pse ai ka qenë që nuk besoi All-llahun e madhëruar. 34. Ai nuk nxiste për t’i ushqyer të varfërit. 35. Ai sot nuk ka këtu ndonjë mik. 36. As ushqim tjetër përveç të të shplarave. 37. Që atë nuk e ha kush, pos mëkatarëve. 38. Pra Unë betohem në atë që e shihni! 39. Edhe në atë që nuk e shihni! 40. Se me të vërtetë ai (Kur’ani) është fjalë (e Zotit) që e lexon i dërguari i ndershëm. 41. Ai nuk është fjalë e ndonjë poeti, po ju nuk besoni. 42. Nuk është as fjalë e ndonji falltori, po ju nuk besoni. 43. Është zbritje prej Zotit të botëve! 44. Sikur të trillonte ai (Muhammedi) për Ne ndonjë fjalë! 45. Ne do ta kapim atë me fuqinë Tonë. 46. E pastaj do t’ia këputnim atij arterien e zemrës. 47. Askush prej jush nuk do të mund të ndërhynte për mbrojtjen e tij. 48. Ai (kur’ani) është këshillë për të ruajturit. 49. S’ka dyshim se Ne dijmë që prej jush ka qe e përgënjeshtrojnë. 50. Ai (Kur’ani) njëmend do të jetë dëshprim për jobesimtarët. 51. Ai është e vërtetë bindëse! 52. Andaj, ti lartësoje nga të metat Zotin tënd të madhëruar! 1925 5874 2006-11-22T10:03:01Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Një lutës e kerkoi dënimin e pashmangshëm, 2. për jobesimtarët. Atë (dënim) s’ka kush që mund ta ndalë. 3. Ai dënim vjen nga All-llahu, pronari ishkallëve të larta (në qiej). 4. Atje ngjiten engjëjt dhe shpirti (Xhibrili) në një ditë që zgjatë pesëdhjetë mijë vjet (ose lartësia e atyre shkallëve është pesëdhjetë mijë vjet). 5. Ti, pra, duro me një durim pa ankesë (të mirë). 6. Atyre u duket ai larg, 7. Kurse Neve ai na duket afër. 8. Dita kur qielli të bëhet si kallaji i shkrirë. 9. Kodrat të bëhen si leshi i lënurur. 10. Dhe asnjë mik nuk pyet për mikun. 11. Edhe pse ata shihen ndërmjet vete (edhe njihen, por ikin prej njëri-tjetrit). Krimineli dëshiron sikur të kishte paguar dënimin e asaj dite me bijtë e vet. 12. Dhe me gruan e vet dhe me vëllain e vet. 13. Edhe me të afërmit e tij që ai te ata mbështetej. 14. Edhe me krejt çka ka në tokë, e vetëm të kishte shpëtuar! 15. Jo, kurrsesi, ajo (para) është Ledhdha - flaka (emër i Xhehennemit). 16. Është që heq kapakët e kokës. 17. Që e thërret (tërheq prej vetes) atë që është zbbrapsur e larguar (prej besimit). 18. Dhe që ka tubuar (pasuri) dhe e ka ruajtur (fshehur). 19. Është e vërtetë se njeriu është i prirur të jetë i padurueshëm. 20. Pse kur e godit ndonjë e keqe, ai ankohet së tepërmi. 21. Ndërkaq, kur e gjen e mira, ai bëhet tepër koprac. 22. Përveç atyre që falen, 23. të cilët janë të rregullt në faljen e namazit të tyre. 24. Dhe ata që në pasurinë e vet kanë ndarë në një pjesë të caktuar. 25. Për lypësin dhe për nevojtarin që nuk lyp. 26. Edhe ata që e besojnë bindshëm ditën e gjykimit. 27. Edhe ata që i frikësohen dënimit nga Zoti i tyre. 28. Sepse është e vërtetë që nuk ka shpëtim prej dënimit nga Zoti i tyre. 29. Edhe ata që janë ruajtur prej punëve të ndyra (amorale). 30. Me përjashtim ndaj grave të veta dhe ndaj robëreshave që i kanë në posedim, ata nuk qortohen për to. 31. E kush kërkon përveç tyre, të tillët janë të shfrenuar (meritojnë dënim). 32. Edhe ata që janë besnikë ndaj amanetit që u është besuar dhe ndaj premtimit të dhënë. 33. Edhe ata që dëshminë e vet e zbatojnë (nuk e mohojnë, nuk e fshehin). 34. Edhe ata që janë të kujdesshëm ndaj rregullave të namazit të tyre. 35. Të tillët janë në Xhennete dhe janë të nderuar. 36. ç’është me ata që nuk besuan dhe zgjasin qafat nga ti? 37. Ulën në grupe në të djathtë e në të majtë teje? 38. A dëshiron secili prej tyre të hyjë në Xhennetin r begatshëm? 39. Kurrsesi! Ne i krijuam ata nga ajo çka ata e dinë. 40. Pra betohem në Zotin e lindjeve e të perëndimeve, se Ne kemi fuqi. 41. të zëvendësojmë me më të mirë se ata dhe Ne nuk mund të na dalë kush para. 42. Po ti lëri ata të zhyten edhe më thellë në të kota dhe të dëfrehen deri që të ballafaqohen në ditën e tyre që po u premtohet. 43. Ditën kur duke u ngutur dalin prej varreve, sikur nguteshin te idhujt, 44. Me shikimet e tyre të përulura i ka kapluar poshtërimi. Ajo është dita që ka qenë premtuar. 1926 5875 2006-11-22T10:03:07Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Ne e dërguam Nuhun e populli i vet (dhe i thamë): “Tërhiqja vërejtjen popullit tënd para se ata t’i godasë dënimi i rëndë!” 2. Ai tha: “O populli im, unë jam i dëruar te ju, jam i qartë. 3. Adhuronie All-llahun, kini frikë prej Tij dhe mua më dëgjoni. 4. Ai u falë juve nga mëkatet tuaja dhe ua vazhdon jetën deri në një afat të caktuar (pa u dënuar), e kur të vijë afati i caktuar prej All-llahut, ai nuk shtyhet për më vonë, nëse jeni që e dini”. 5. Ai tha: “O Zoti im, unë e thirra popullin tim natën e ditën. 6. Por thirrja ime vetëm ua shtoi ikjen. 7. Dhe sa herë që unë i thirritja ata për t’u falur Ti mëkatet, ata i vënin gishtat e tyre në veshë dhe e mbulonin kokat me teshat e tyre dhe vazhdonin në atë të tyren me një mendjemadhësi të fortë. 8. Pastaj, unë i kam thirrur ata haptazi. 9. Pastaj unë thirrjen ua drejtoja atyre haptazi, e shumë herë edhe fshehurazi”. 10. Unë u thashë: “Kërkoni falje Zotit tuaj, se Ai vërtet falë shumë; 11. Ai ju lëshon nga qielli shi me bollëk, 12. Ju shumon pasurinë dhe fëmijët, ju bën të keni kopshte dhe ju jep lumenj. 13. ç’është me ju që All-llahut nuk i shprehni madhërinë që e meriton? 14. Kur Ai ju krijoi në disa etapa. 15. A nuk e keni parë se si All-llahu krijoi shtatë palë qiej (në kate). 16. Dhe në ta hënën e bëri dritë, diellin e bëri ndriçues. 17. Dhe All-llahu u shpiku juve prej tokës si bimë. 18. Pastaj ju kthen në të pa dyshim ju nxjerr sërish. 19. All-llahu juve ua bëri tokën të sheshtë. 20. Që nëpër të të ecni rrugëve të gjera”. 21. Nuhu tha: “Zoti im, ata më kundërshtuan, ata shkuan pas atyre (pasanikëve), të cilëve pasuria dhe fëmijët e tyre vetëm ua shtuan dëshpërimin. 22. Dhe ata (pasanikët) u kurdisën atyre kurthe shumë të mëdha”. 23. Dhe u thanë: Mos braktisni zotat tuaj kurrsesi, mos braktisni Vedda-në, as Suvva-në, e Jeguth-in, Jeukë-n e Nesre-n. 24. Dhe ata i bënë të humbur shumë sish, e Ti zullumqarëve mos u jep tjetër, por vetëm humbje. 25. Për shkak të mëkateve të tyre ata u përmbytën dhe menjëherë u futën në zjarr dhe ata, përveç All-llahut, nuk gjetën ndihmëtarë. 26. E Nuhu tha: “O Zoti im, mos lë mbi tokë asnjë nga jobesimtarët! 27. Sepse, nëse Ti i lë ata, robërit Tu do t’i humbin dhe prej tyre nuk lind tjetër, vetëm të prishur e jobesimtarë. 28. Zoti im, më falë mua dhe prindërit e mi, dhe ata që hynë në shtëpinë time, duke qenë besimtarë. edhe besimtarët e besimtaret, ndërsa jobesimtarëve mos u shto tjetër, vetëm dëshpërim”. 1927 5876 2006-11-22T10:03:12Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Thuaj: “Mua më shpalllet se një grup i vogël nga xhinët i vuri veshin dhe dëgjoi (Kur’anin) dhe (kur u kthyen te të vetët) thanë: “Ne kemi dëgjuar një Kur’an që mahnit, 2. që udhëzon në të vërtetën, andaj ne i besuam atij dhe Zotit tonë, kurrsesi nuk do t’ia shoqërojmë më akë” 3. Dhe se latësua e madhëruar e Zotit tonë, nuk është që ka as grua , as fëmijë. 4. S’ka dshim se ai mendjelehti jonë fliste të pavërteta ndaj All-llahut. 5. Ndërsa, ne kemi pas menduar se as njerëzit, as xhinët nuk flasin gënjeshtra përkitazi me All-llahun, 6. Dhe se ka pasur burra prej njerëzve, që kërkonin ndihmë prej disa xhinëve dhe ashtu ua shtonin atyre edhe më shumë arrogancën. 7. Dhe se ata (njerëzit) kanë menduar, siç keni menduar edhe ju, se All-llahu nuk ka për të ringjallur askë. 8. Dhe vërtet, ne kemi hulumtuar ta arrijnë qiellin, po atë e gjetëm përplot roje të forta dhe me shkëndija (zjarri që djeg), 9. Dhe ne më parë hulumtonim në vendëvështrim për të dëgjuar, e kush përpiqet të dëgjojë tash, ai has në pusinë e shkëndijës së zjarrtë. 10. Ne nuk e dimë se me këtë (përgaditje të qiellit) është për qëllim ndonjë e keqe për ata që janë në tokë, apo Zoti i tyre dëshiron që ata t’i udhëzojë. 11. Është e vërtetë se prej nesh ka të mirë, por ka edhe që nuk janë aq të mirë, sepse ne kemi qenë në drejtime të ndryshme. 12. Dhe ne kemi qenë të bindur se All-llahut nuk mund t’i shmangeni në tokë e as nuk mund t’i shpëtojmë Atij duke ikur. 13. Dhe ne, sapo e dëgjuam udhëzimin (Kur’anin), i besuam atij, e kush e beson Zotit të vet, ai nuk i frikësohet ndonjë dënimi e as ndonjë padrejtësie. 14. Është e vërtetë se prej nesh ka besimtarë (myslimanë) dhe prej nesh ka që janë jashtë rrugës (jobesimtarë), e kush e pranoi islamin, të tillët mësynë rrugën e shpëtimit. 15. Ndërsa, ata që lëshuan rrugën, ata u bënë lëndë e Xhehennemit! 16. sikur ata (idhujtarët) t’i përmbaheshin rrugës së drejtë, Ne do t’iu lëshonim atyre ujë me bollëk, 17. Për të sprovuar me të. E kush ia kthen shpinën adhurimit ndaj Zotit të vet, Ai e shpie atë në vuajtje të padurueshme. 18. Dhe (mua më shpallet) e vërtetë xhamitë janë veçant për të adhuruar All-llahun, e mos adhuroni në to askë tjetër me All-llahun! 19. Dhe se kur u ngrit robi i All-llahut ta adhurojë Atë, ata (xhinët ose idhujtarët) gati hipnin njëri mbi tjetërin për të dagjuar. 20. Thuaj: “Unë dëshiroj vetëm Zotin tim dhe Atij nuk i bëj asnjë shok!” 21. Thuaj: “Unë nuk kam në dorë që t’ju largojë dëmin, as t’ju sjell dobi!” 22. Thuaj: “Është e vërtetë se mua nuk më mbron askush prej (dënimit) të All-llahut dhe përveç Tij, unë nuk gjej mbështetje”. 23. (Nuk kam në dorë tjetër), përveç kumtimin prej All-llahut dhe përveç shpalljeve të Tij. Kush e kundërshton All-llahun dhe të dërguarin e tij, i tij është zjarri i Xhehennemit, aty do të jenë përgjithmonë, pambarim. 24. Derisa kur ta shohin atë që u premtohet, atëherë do të kuptojnë se kush është më i dobët në ndihmë dhe më i vogël në numër. 25. Thuaj: “Unë nuk e di a do të jetë afër ajo që u premtohet, apo Zoti im do ta vonojë atë shumë?” 26. Ai është që e di të fshehtën, por fshehtësinë e vet nuk ia zbulon askujt. 27. Me përjashtim të ndonjë të dërguari që Ai do. Atëbotë Ai vë roje para edhe prapa tij (kur i shpall fshehtësinë), 28. Për ta ditur (për t’u dukur) se ata kanë kumtuar shpalljet e Zotit të tyre, dhe se Ai ka përfshi atë te ata, dhe Ai e di sasinë e çdo gjëje që ekziston. 1928 5877 2006-11-22T10:03:19Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. O ti i mbështjellë! 2. Ngrihu për falje natën, përveç një pjese të vogël të saj. 3. Gjysmën e saj ose diç më pak se gjysmën. 4. Ose shto diç prej saj dhe Kur’anin lexoje me vëmendje. 5. Ne do të shpallim ty fjalë të rëndë (të madhe). 6. E s’ka dyshim se akiviteti i natës është fuqizues dhe fjlë më e qartë. 7. Vërtet, Ti gjatë ditës ke angazhim të gjatë (të madh). 8. Po ti përmende Zotin tënd dhe plotësisht përkushtoju Atij! 9. Zot i lindjes dhe i perëndimit, nuk ka zot tjetër vetëm Ai, pra Atë merrë për mbështetje. 10. Dhe kij durim ndaj asaj që të thonë dhe largohu atyre i matur. 11. Dhe më lë Mua për ata gënjeshtarët pasanikë, dhe jepu atyre pak afat. 12. Se me të vërtetë te Ne ka pranga e zjarr. 13. Edhe ushqim që nuk gëlltitet edhe dënim të dhembshëm. 14. Atë ditë kur toka e kodrat të dridhen, e kodrat bëhen rërë rrëshqitëse. 15. Ne dërguam te ju të dërguar që dëshmon kundër jush, ashtu siç patëm dërguar edhe te faraoni të dërguar. 16. E faraoni e kundërshtoi të dërguarin, andaj Ne i dhamë atij një dënim të rëndë. 17. Nëse ju mohoni, si do të mbroheni në një ditë që fëmijët do t’i bëjë pleq? 18. Atë ditë qielli do të çahet dhe premtimi i Tij do të realizohet. 19. Këto janë një përkujtim qortues, e kush do, ai e zgjedh rrugën për te Zoti i vet. 20. Zoti yt e di se ti dhe një grup i atyre që janë me ty, kaloni në adhurim më pak se dy të tretat e natës ose gjysmën e saj a një të tretën e saj. All-llahu e di gjatësinë e natës dhe të ditës dhe Ai e diti që ju nuk do mund t’i përmbaheni asaj, andaj u lehtësoi juve, pra falnu duke lexuar Kur’an sa t’ju vijë më lehtë prej namazit. Ai e diti se nga ju do të ketë të sëmurë dhe të tjerët që gjallërojnë nëpër tokë dke kërkuar nga begatitë e All-llahut, e dhe të tjerë që luftojnë në rrugën e All-llahut, pra falnu dhe lexoni sa të jetë më lehtë për tij dhe kryene me rregull faljen, jepne zeqatin, huazoni (jepni sadaka) për hir të All-llahut hua të mirë, se çka të përgatitni për veten tuaj prej të mirave, atë do ta gjeni te All-llahu edhe më të mirë, dhe shpërblim më të madh, e kërkoni falje prej All-llahut, se All-llahu është mëkatfalës, mëshirues! 1929 5878 2006-11-22T10:03:24Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. O ti i mbuluar! 2. Ngrihu dhe tërhiqu vërejtjen (duke i thirrur). 3. Dhe madhëroje Zotin tënd! 4. Dhe rrobat tua pastroji! 5. Dhe të keqës së ndyrë largohu! 6. Dhe mos u mburr me atë që jep e të duket shumë! 7. Dhe për hir të Zotit tënd duro! 8. E,kur të fryhet në Sur, 9. Atëherë ajo është ditë e vështirë. 10. Për jobesimtarët është jo e lehtë. 11. Ti, më le Mua dhe atë që e krijova të vetmuar. 12. Dhe bëra këtë pasuri të madhe. 13. E bëra edhe me djem që i ka me vete. 14. Dhe Unë i lash në disponim të gjitha mundësitë. 15. E ai lakmon që t’i shtoj edhe më tepër. 16. E jo, se ai vërtet ishte mohues i fakteve tona! 17. Atë do ta ndrydhi me një dënim të rëndë e të padurueshëm. 18. Pse ai shumë mendonte, radhitte e përgatiste (për Kur’anin). 19. Qoftë i shkatërruar, po si përceptonte? 20. Prapë qoftë i shkatërruar, po si përceptonte? 21. Ai sërish thellohej në mendime. 22. Pastaj mrrolej dhe bëhej edhe i vrazhdë. 23. Pastaj ktheu shpinën me mendjemadhësi. 24. E tha: “Ky (Kur’ani) nuk është tjetër, vetëm se magji që përcillet prej të tjerëve. 25. Ky nuk është tjetër, përveç fjalë njerëzish!” 26. E Unë atë do ta hedhë në Sekar! 27. E, ku e di ti se çka është Sekar? 28. Ai nuk lë send të mbetet pa e djegur. 29. Ai është që ua prish dhe ua nxin lëkurat. 30. Mbikëqyrës mbi të janë nëntëmbëdhjetë. 31. E mbiqëkyrës të zjarrit, Ne nuk bëjmë tjetër, përveç engjëjve dhe numrin e tyre (të përmendur në Kur’an) nuk e bëmë për tjetër, por vetëm si sprovë për ata që nuk besuan, e që të binden ata që u është dhënë libri, e atyre që besuan t’u shtohet besimi, e atyre që u është dhëmë libri dhe besimtarët të mos kenë dyshim, dhe ata që zemrat i kanë të sëmura dhe jobesimtarët të thonë: “çka dashti All-llahu me këtë shembull?” Ja ashtu, All-llahu e lë të humbur atë që do, e ushtrinë e Zotit tënd nuk e di kush pos Atij, e ai (Sekari), nuk është tjetër vetëm se një përkujtim për njerëz. 32. Jo, nuk është ashtu, Pasha hënën! 33. Edhe natën kur tërhiqet! 34. Edhe agimin kur agon! 35. S’ka dyshim se ai (Sekari) është një nga belatë më të mëdha. 36. Është vërejtje për njerëz! 37. Për atë nga mesi juaj që dëshiron të përparojë (në të mira) apo të ngecë. 38. Secili njeri është pengë i veprës së vet. 39. Përveç atyre të djathtëve. 40. Që janë në Xhennete e i bëjnë pyetje njëri-tjetrit, 41. Përkitazi me kriminelët (e u thonë): 42. “çka u solli juve në Sekar?” 43. Ata thonë: “Nuk kemi qenë prej atyre që faleshin ( që bënin namaz); 44. Nuk kemi qenë që ushqyenim të varfërit; 45. Dhe kemi qenë që përziheshim me të tjerët në punë të kota. 46. Dhe kemi qenë që nuk e besonim ditën e gjykimit. 47. Derisa na erdhi e vërteta (vdekja)!” 48. E tanimë, atyre nuk u bën dobi ndërmjetësimi i ndërmjetësuesve, 49. Po çka kishin ata që largohesin prej këshillës (Kur’ait)? 50. Ata ishin si gomarë të trembur (të egër). 51. Që ikin prej luanit (ose prej gjahtarit). 52. Veç kësaj, secili prej tyre dëshironte t’i jepej libër i posaçëm (i hapët, i qartë). 53. E jo! Por ata janë që nuk frikësohen botës tjetër. 54. Dhe jo! Se ai (Kur’ani) është këshillë e lartë. 55. E kush do, këshillohet me të. 56. Po ata nuk mund të marrin mësim prej tij, vetëm nëse All-llahu di, Ai është i denjë për t’iu ruajtur dhe i denjë për falje mëkatesh! 1930 5879 2006-11-22T10:03:31Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Betohem në ditën e kijametit; 2. Betohem në shpirtin që është shumë qortues! 3. A mendon njeriu se nuk do t’i tubojmë eshtrat e tij? 4. Po, do t’ia tubojmë! Duke qenë se Ne jemi të zotët t’ia rikrijojmë si kanë qenë edhe majat e gishtave të tij! 5. Por, njeriu dëshiron të vazhdojë edhe mëtej në mëkate. 6. Andaj edhe pyet: “Kur është dita e kijametit?” 7. E, kur të merren sytë (të parët)? 8. E të zëhet hëna (errësohet), 9. Dhe të bashkohet dielli e hëna. 10. Atë ditë njeriu do të thotë: “Nga të iket!” 11. Jo, nuk ka strehim! 12. Atë ditë vetëm te Zoti yt është caku! 13. Atë ditë njeriu do të njihet me atë që çoi para dhe me atë që la prapa. 14. Po njeriu është dëshmitar i vetvetes. 15. Edhe nëse i paraqet arsyetimet e veta. 16. Ti (Muhammed) mos shqipto atë (Kur’anin) me gjuhën tënde për ta nxënë atë me të shpejtë! 17. Sepse Ne e kemi për detyrë tubimin dhe leximin e tij! 18. E kur ta lexojnë atë ty, ti përcille me të dëgjuar leximin e tij. 19. Dhe pastaj është obligim i yni që ta shkoqisim atë. 20. Jo, nuk është ashtu! Por ju jeni që e doni të ngutshmen (dynjanë). 21. Dhe e lini pas shpine atë të ardhmen (ahiretin). 22. Atë ditë do të ketë fytyra të shkëlqyera (të gëzuara). 23. Që Zotin e tyre e shikojnë. 24. Atë ditë ka fytyra edhe të vrazhda. 25. Që presin t’u thyhet kurrizi (të shkatërrohen). 26. Jo dhe Jo! Po kur të arrijë (shpirti) në gropë të fytit (të gjoksit), 27. Dhe thuhet (nga familja e të afërmit): “Kush do ta shërojë?” 28. Dhe ai bindet se ai po ndahet. 29. E t’i puqet kofsha për kofshe (t’i vështirësohet gjendja). 30. Atë ditë vetëm te Zoti yt shkohet. 31. E ai as nuk vërtetoi atë që duhej, as nuk u falë. 32. Por përgënjeshtroi dhe ktheu shpinën. 33. Dhe shkonte te familja e tij me fodullëk. 34. Të është afruar ty e keqja e t’u afroftë! (ose i mjeri ti i mjeri). 35. Edhe nje herë t’u afrua ty e keqja; t’u afroftë! 36. A mos mendon njeriu se do të lihet duke mos zënë asgjë (pa kurrfarë përgjegjësie). 37. A nuk ka qenë ai në një pikë ujë që derdhet. 38. E pastaj u bë gjak i trashë, e Ai e krijoi dhe e përsosi? 39. Dhe prej tij Ai i bëri dy lloje: mashkullin dhe femrën. 40. A nuk është Ai (Zot) i fuqishëm që i ngjall të vdekurit? 1931 5880 2006-11-22T10:03:37Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Vërtetë ka kaluar një periudhë kohore, që njeriu nuk ekzistonnte fare si një diçka i përmendur. 2. Ne e krijuam prej një uji të bashkëdyzuar për të sprovuar atë, andaj e bëmë të dëgjojë e të shohë. 3. Ne e udhëzuam atë në rrugën të drejtë, e ai do të jetë: mirënjohës ose përbuzës. 4. Ne për jobesimtërët kemi përgatitur zinxhirë, pranga e zjarr. 5. S’ka dyshim se të devotshmit do të pijnë nga gota që përziejra brenda saj është nga kafuri (aromatik). 6. Është një burim prej të cilit pijnë robërit e All-llahut dhe e bartin atë ku të duan. 7. Ata janë që zbatojnë premtimet e tyre dhe i frikësohen një dite dëmi i së cilës ka përmasa të mëdha. 8. Ata janë që për hir të Tij u japin ushqim të varvfërve, jetimmëve dhe të zënëve robër. 9. Ne po ju ushqejmë vetëm për hir të All-llahut dhe prej jush nuk kërkojmë ndonjë shpërblim e as falënderim. 10. Ne i frikësohemi (dënimit) Zotit tonë në një ditë që fytyrat i bën të zymta dhe është sshumë vështirë. 11. Po All-llahu i ruajti ata prej sherrit të asaj dite dhe u dhuroi shkëlqim në fytyra e gëzim të madh. 12. Dhe për shkak se ata duran, i shpërbleu me Xhennet dhe me petka mëndafshi. 13. Aty janë të mbështetur në koltukë dh aty nk shohin as diell (vapë) e as të ftohtë. 14. Hijet e tyre (të pemëve) janë afër mbi ta dhe kalaveshët e pemëve janë të qaur shumë afër. 15. Dhe atyre u bëhet shërbim me enë dhe me gota të tejdukshme. 16. Të tejdukshme nga argjenti që ata (shërbëtorët) i përcaktuan të jenë sa duhet (të mëdha o të vogla). 17. Dhe u jepet të pijnë aty gota të verës të përzier zenxhebilë (bimë aromatike). 18. (nga) burimi aty që queht selsebil (i lehtë në të pimë). 19. Dhe atyre u sillen për shërbim djelmosha që përherë janë të tillë sa që kur t’i kundrosh të duken si margairtarë të dërdhur. 20. Dhe kur të shikosh sty, sheh begati të mëdha e zotërim (pronë, pauri) të madh. 21. Kanë të veshura petka mëndafshi të hollë e të gjelbër (atllas) dhe të mëndafshit të trashë (brokat); janë të stoliur me bylyzykë të argjentë dhe Zoti i tyre ujep të pijnë pije të pastër. 22. Ky është shpërblimi juaji, sepse angazhimi juaji ka qenë i pranishëm. 23. Ne të shpallëm ty Kur’anin në intervale (pjesë-pjesë). 24. Andaj ti bëhu i durueshëm deri në vendimin e Zotit tënd e mos dëgjo as mëkatarë, as jobesimtarë. 25. Adhuroje Zotin tënd mëngjes e mbrëmje. 26. Dhe falu për hirë të Tij në një kohë të natës, mandej adhuroje Atë edhe natën më gjatë. 27. Vërtet, ata (idhujtarët) e duan shumë këtë jetë dhe e zënë asgjë ditën e rëndë që i pret. 28. Ne i krijuam ata dhe Ne e përsosëm krijimin e tyre, e sikur të duam, Ne i zhdukim ata e sjellim të tjerë më të mirë se ata. 29. Vërtet, këto janë një këshillë, e kush do e merr rrugën që e çon te Zoti i tij. 30. Po ju nuk mund të doni gjë, pos nëse do All-llahu, e All-llahu është shumë i dijshëm, shumë i urtë. 31. Ai atë që do, e shtie në mëshirën e Vet, kurse për zullumqarët ka përgatitur dënim të dhembshëm. 1932 5040 2006-09-01T13:03:13Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Autoritetet Ndërkombëtare në Kosovë]] 1933 4330 2006-07-03T14:39:53Z Shqiptari 23 [[I.DISPOZITAT E PERGJITHSHME]] u zhvendos tek [[I.Dispozitat e përgjithshme]]: uppercase #REDIRECT [[I.Dispozitat e përgjithshme]] 1934 4332 2006-07-03T14:41:33Z Shqiptari 23 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Autoritetet Ndërkombëtare ne Kosovë]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Autoritetet Ndërkombëtare në Kosovë]]: ë #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Autoritetet Ndërkombëtare në Kosovë]] 1935 4334 2006-07-03T14:43:08Z Shqiptari 23 [[IV. KUSHTETUTSHMERIA DHE LIGJSHMERIA]] u zhvendos tek [[IV.Kushtetutshmëria dhe ligjshmëria]]: uppercase #REDIRECT [[IV.Kushtetutshmëria dhe ligjshmëria]] 1936 5133 2006-09-09T20:08:45Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. {| style="background:#f9f9f9; margin-bottom:2px; font-size:12px; margin-left:auto; margin-right:auto;" cellpadding="0" cellspacing="auto" align="center" width="100%" |- |colspan="18" |'''Indeksi alfabetik i kategorive''' |colspan="18" align="right" |[[Special:Random/Category|Kategori e rastit]] |- |[[Special:Allpages/Category:0|0-9]] |[[Special:Allpages/Category:A|A]] |[[Special:Allpages/Category:B|B]] |[[Special:Allpages/Category:C|C]] |[[Special:Allpages/Category:Ç|Ç]] |[[Special:Allpages/Category:D|D]] |[[Special:Allpages/Category:Dh|Dh]] |[[Special:Allpages/Category:E|E]] |[[Special:Allpages/Category:F|F]] |[[Special:Allpages/Category:G|G]] |[[Special:Allpages/Category:Gj|Gj]] |[[Special:Allpages/Category:H|H]] |[[Special:Allpages/Category:I|I]] |[[Special:Allpages/Category:J|J]] |[[Special:Allpages/Category:K|K]] |[[Special:Allpages/Category:L|L]] |[[Special:Allpages/Category:Ll|Ll]] |[[Special:Allpages/Category:M|M]] |[[Special:Allpages/Category:N|N]] |[[Special:Allpages/Category:Nj|Nj]] |[[Special:Allpages/Category:O|O]] |[[Special:Allpages/Category:P|P]] |[[Special:Allpages/Category:Q|Q]] |[[Special:Allpages/Category:R|R]] |[[Special:Allpages/Category:Rr|Rr]] |[[Special:Allpages/Category:S|S]] |[[Special:Allpages/Category:Sh|Sh]] |[[Special:Allpages/Category:T|T]] |[[Special:Allpages/Category:Th|Th]] |[[Special:Allpages/Category:U|U]] |[[Special:Allpages/Category:V|V]] |[[Special:Allpages/Category:X|X]] |[[Special:Allpages/Category:Xh|Xh]] |[[Special:Allpages/Category:Y|Y]] |[[Special:Allpages/Category:Z|Z]] |[[Special:Allpages/Category:Zh|Zh]] |}<noinclude>[[Category:Stampa kërkimesh|{{PAGENAME}}]] <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]] [[Category:Stampa kategorish|!]]</noinclude> 1937 5132 2006-09-09T20:08:44Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. [[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]] 1938 4474 2006-07-04T10:00:13Z Shqiptari 23 <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1939 4475 2006-07-04T10:00:30Z Shqiptari 23 <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]]<noinclude> 1940 4477 2006-07-04T10:01:00Z Shqiptari 23 <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1941 4467 2006-07-04T09:37:40Z Puntori 21 <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]]</noinclude> [[Category:Lista e Kategorive]] 1942 5134 2006-09-09T20:08:45Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. '''!Kryekategori (Wikibooks)''', ''!Kategori kryesore {Wikipedia)'' Kjo duhet është shkalla më e lartë e kategorizimit të artikujve. Të gjtha kategoritë e tjera më të rëndësishme duhet t'i nënrenditen kësaj kategorie. {{IndexCat}} [[bg:Категория:Начална категория]] [[da:Kategori:Kategorier]] [[da:Kategori:Kategorier]] [[en:Category:Main page]] [[es:Categoría:Principal]] [[fr:Catégorie:Principale]] [[ja:Category:主要カテゴリ]] [[nl:Categorie:Alles]] [[pl:Kategoria:Główna]] [[pt:Categoria:Principal]] [[simple:Category:Main Page]] [[th:Category:มูลฐาน]] [[uk:Категорія:Головна]] 1943 5135 2006-09-09T20:08:47Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. [[Category:Wikibooks:Administrime artikujsh|{{PAGENAME}}]] 1944 5138 2006-09-09T20:08:50Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. [[Category:Wikibooks:Artikuj|{{PAGENAME}}]] 1945 5143 2006-09-09T20:08:57Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. <br clear="all"/> <div class="plainlinks"> {| class="boilerplate metadata" id="stub" style="font-size:small; padding:2px; background:#f4f4f4; border:1px solid #f0f0f0; margin:0 1em 0 1em" |- |[[Figura:Crystal_Clear_action_editcut.png|24px|none|center]] |'''Shënim:''' Ky artikull mund ose duhet të [[Speciale:Log/delete|griset]]. <!--Shikoni rregullat[[Wikbooks:Rregullat|këtu]].-->Nëse jeni kundra shënoni mendimin tuaj [[Diskutim:{{FULLPAGENAME}}|këtu]] |}<noinclude> <small>''Për të gjetur listën e artikujve që janë propozuar për tu grisur klikoni: [[:Category:Faqe për grisje|këtu]]''</small></noinclude> <includeonly>[[Category:Faqe për grisje|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude>[[Category:Stampa administrative|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1946 4360 2006-07-03T18:25:34Z Shqiptari 23 #ST6K03A2# style="margin:0 auto; background:#f8f8f8; padding:1px; border:1px solid #f2f2f2; border-right-width: 1px; border-bottom-width:1px" align=center width=100% <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]][[Category:Stampa tabelash|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 1947 4461 2006-07-04T09:35:25Z Puntori 21 <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]]</noinclude> [[Category:Lista e Kategorive]] 1948 4370 2006-07-03T22:22:06Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/DISPOZITAT THEMELORE]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Dispozitat themelore]] #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Dispozitat themelore]] 1949 4372 2006-07-03T22:22:35Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/RENDI EKONOMIK DHE OBJEKTIVAT SOCIALE]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Rendi ekonomik dhe objektivat sociale]] #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Rendi ekonomik dhe objektivat sociale]] 1950 4374 2006-07-03T22:23:40Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/KUSHTETUTSHMËRIA DHE LIGJSHMËRIA]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kushtetueshmëria dhe ligjshmëria]] #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Kushtetueshmëria dhe ligjshmëria]] 1951 5044 2006-09-01T13:03:59Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Të drejtat dhe detyrat e Kosovës]] 1952 4378 2006-07-03T22:25:24Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/VETËQEVERISJA LOKALE]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Vetëqeverisja lokale]] #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Vetëqeverisja lokale]] 1953 4380 2006-07-03T22:25:41Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/REFERENDUMI]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Referendumi]] #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Referendumi]] 1954 5041 2006-09-01T13:03:23Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Komisioni qendror i zgjedhjeve]] 1955 4384 2006-07-03T22:27:08Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/MARRËDHËNIET DHE MARRËVESHJET NDËRKOMBËTARE]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Marrëdhëniet dhe marrëveshjet ndërkombëtare]] #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Marrëdhëniet dhe marrëveshjet ndërkombëtare]] 1956 4386 2006-07-03T22:31:06Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Të drejtat dhe detyrat e kosovës]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Të drejtat dhe detyrat e Kosovës]] #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Të drejtat dhe detyrat e Kosovës]] 1957 4390 2006-07-03T22:40:21Z Puntori 21 [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/komisioni qendror i zgjedhjeve]] u zhvendos tek [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Komisioni qendror i zgjedhjeve]] #REDIRECT [[Kushtetuta e përkohshme e Kosovës/Komisioni qendror i zgjedhjeve]] 1958 5881 2006-11-22T10:03:57Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha erërat që fryejnë njëpasnjë (pandërprerë)! 2. Që janë shumë të stuhishme e shkaktojnë furtunë. 3. Pasha engjëjt që u është besuar shpërndarja e reve dhe që i shpërndajnë. 4. Dhe që ndajnë qartë (të vërtetën nga e pavërteta). 5. Dhe ata që sjellin shpallje (libra të Zotit, te pejgamberët). 6. Si arsyetim ose si vërejtje. 7. S’ka dyshim se ajo që premtoheni ka për të ndodh pa tjetër. 8. Kur yjet të shuhen. 9. Dhe kur qielli të hapet, 10. Dhe kur kodrat të copëtohen, 11. Dhe kur të dërguarve u është caktuar koha? 12. E për cilën ditë atyre u është caktuar koha? 13. Për ditën e gjykimit (kur drejtësia e Zotit ndan të mirën nga e keqja). 14. E ku e di ti se çka është dita e gjykimit? 15. Atë ditë është shkatërrim për ata që përgënjeshtruan. 16. A nuk i kemi është shkatërrim Ne popujt më të hershëm? 17. Dhe pastaj pas tyre ua shoqëruam të tjerë më të vonshëm. 18. Ne ashtu bëjmë me kriminelët. 19. Atë ditë është mjerim i madh për ata që përgënjeshtruan. 20. A nuk u kemi krijuar juve nga një lëng i dobët? 21. Dhe atë e vendosëm në një vend të sigurt. 22. Për deri në një kohë të caktuar. 23. Dhe Ne bëmë përcaktimin e krijimit. Sa përcaktues të mirë jemi! 24. Atë ditë është shkatërrim për ata që nuk e njohën fuqinë tonë. 25. A nuk e bëmë Ne tokën që në gjirin e vet mban, 26. Të gjallë dhe të vdekur? 27. Dhe në të kemi vënë kodra të forta e të larta dhe ju dhamë të pini ujë që ua shuan etjen. 28. Atë ditë është mjerim për ata që përgënjeshtruan,. 29. (u thuhet) Shkoni te ai (Xhehennemi) që ju e konsuderuat rrenë. 30. Shkoni te ajo hije (mjegull) që ka tri degëzime. 31. Që nuk bën as hije, as nuk mbron prej flakës. 32. Ai (Xhehennemi) hedh gaca të mëdha si ndonjë kështjellë. 33. E që janë si të ishin deve të verdha (shumë të shpejta). 34. Atë ditë është shkatërrim për mohuesit. 35. Kjo është një ditë që ata nuk flasin. 36. Atyre as nuk u lejohet që të arsyetohen. 37. Atë ditë, mjerë ata që përgënjeshtruan! 38. Kjo është dita e gjykimit, u kemi tubuar juve dhe të mëparshmit. 39. Dhe nëse keni ndonjë dredhi, atëherë bëni dredhira! 40. Atë ditë është shkatërrim për ata që nuk besuan. 41. Dhe, nuk ka dyshim se të devotshmit do të jenë nën hije pranë burimeve, 42. Dhe kanë pemë çfarë të dëshirojnë. 43. Hani e pini shijshëm e me ëndje, për atë e keni vepruar. 44. Ne kështu i shpërblejmë mirëbërësit. 45. Atë ditë është mjerim për përgënjeshtuesit. 46. Ju (jobesimtarë në dynja) hani e kënaquni përpak kohë, sepse vërtet ju jeni rrebelë. 47. Atë ditë është mjerim për ata që mohuan të mirat e Zotit. 48. Dhe kur atyre u thuhej: “Përkuluni!”, ata nuk përkuleshin. 49. Atë ditë është mjerim për ata që përgënjeshtuan. 50. Pra, cilës fjale (libër) pas këtij (Kur’anit) i besojnë? 1959 5896 2006-11-22T10:05:47Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Për çka ata i bëjnë pyetje njëri-tjetri? 2. Për lajmin e madh e tronditës. 3. Në të cilin ata janë në kundërshti. 4. Jo, të mos pyesin, sepse ata do ta kuptojnë! 5. Përsëri Jo, se ata do ta kuptojnë! 6. A nuk e bëmë Ne tokën të përshtatshme (për jetë), 7. Ndërsa kodrat shtylla? 8. Dhe Ne u krijuam juve në çifte. 9. Dhe gjumin tuaj ua bëmë për pushim. 10. Dhe natën ua bëmë mbulesë (si rrobet). 11. Ndërsa ditën e bëmë për gjallërim. 12. Dhe Ne kemi ndërtuar mbi ju një shtatëshe të fortë. 13. Dhe kemi vënë ndriçuesin që flakëron. 14. Dhe prej reve të shtrydhura kemi lëshuar shi të madh. 15. Që me të të rrisim drithëra e bimë. 16. Edhe kopshte të dendura palë mbi palë. 17. S’ka dyshim se dita e gjykimit është caktuar. 18. Është dita që i fryhet surit, e ju vini grupe-grupe. 19. Dhe qielli hapet e bëhet dyer-dyer. 20. Dhe kodrat shkulen dhe bëhen pluhur (si valë rrezesh). 21. E Xhehennemi është në pritë (në pusi). 22. Është vendstrehim i arrogantëve. 23. Aty do të mbesin për tërë kohën (pa mbarim). 24. Aty nuk do të shijojnë as freskim, as ndonjë pije. 25. Përveç ujë të valë e kalbësirë. 26. Si ndëshkim i merituar. 27. Ata ishin që nuk pritnin se do të jepin llogari. 28. Dhe argumentet Tona i përgënjeshtruan më këmbëngulje. 29. Ndërsa Ne çdo send e kemi ruajtur me shkrim të saktë. 30. E ju pra, vuani, se Ne nuk do t’u shtojmë tjetër vetëm se vuajtje. 31. S’ka dyshim se të devotshmit kanë fitime të mëdha. 32. Kopshte e vreshta rrushi. 33. Edhe vasha të një moshe. 34. Edhe gota të mbushura plot verë. 35. Aty nuk dëgjojnë fjalë të kota, as gënjeshtra. 36. Shpërblime e dhurata të shumta dhënë nga Zoti yt. 37. Zoti i qiejve e i tokës, dhe çka ka ndërmjet tyre, që është mëshirues, të cilit nuk kanë të drejtë t’i bëjnë vërejtje. 38. Atë ditë Xibrili dhe engjëjt qëndrojnë të rreshtuar, askush nuk flet pos atij që e lejon Mëshiruesi, dhe i cili e thotë të vërtetën. 39. Ajo është dita e vërtetë, e kush dëshiron le të kthehet rrugës te Zoti i vet. 40. Ne ua tërhoqëm juve (idhujtarëve) vërejtjen për një dënim të afërt, në ditën kur njeriu (besimtar) shikon se çka i kanë sjellë duart e veta, e jobesimtari thotë: “Ah, sa mirë do të ishte për mua sikur të isha dhe"! 1960 5897 2006-11-22T10:05:53Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha ata (engjëj) që marrin shpirtrat me rrëmbim (përmbytshëm)! 2. Dhe ata që marrin shpirtra me lehtësim! 3. Dhe ata që notojnë me shpejtësi! 4. Dhe nxitësit të cilët me shpejtësi në vendin e vet i çojnë! 5. Dhe pasha ata që çdo çështje rregullojnë! 6. Ditën që vrullshëm bëhet dridhja. 7. Që pas saj pason tjetra. 8. Atë ditë zemrat janë të tronditura. 9. Shikimet e tyre janë të poshtruara (frikësuara). 10. Ata (idhujtarët në dynja) thonë: “A thua do të bëhemi përsëri kështu si jemi?” 11. A edhe pasi të jemi bërë eshtra të kalbur?” 12. Ata thanë: “Atëherë, ai kthim do të jetë dëshpërues për ne!” 13. Po ajo (ringjallja) nuk do të jetë tjetër pos një thirrje (klithje). 14. Dhe ja, ata mbi sipërfaqen e tokës. 15. A të ka ardhur ty rrëfimi i Musait? 16. Kur Zoti i tij e pat thirrur në luginën e bekuar Tuva (rrënzë kodrës Turi Sina). 17. Shko te faraoni se vërtet ai e ka tepruar. 18. Dhe thuaj: “E ke ndër mend të pastrohesh?” 19. Unë të udhëzoi te Zoti yt e ti t’ia keshë frikën Atij! 20. Dhe ai ia tregoi mrekullinë e madhe. 21. Po ai e përgënjeshtroi dhe e kundërshtoi. 22. Pastaj u kthye prapa dhe iku me të shpejtë. 23. I tuboi (të gjithë të vetët) dhe u mbajti fjalim. 24. E u tha: “Unë jam zoti juaj më i lartë!” 25. Atëherë tmerrshëm e dënoi atë, për këtë të fundit dhe për atë të parën. 26. Në këtë ndëshkim ka përvojë mësimi për atë që frikësohet. 27. A është më i rëndë rëndë krijimi juaj apo ai i qiellit? E Ai e ngriti atë! 28. Ngriti kuoën e tij dhe e përsosi atë. 29. Natën ia errësoi e ditën ia ndriçoi. 30. E pastaj tokën e sheshoi. 31. Dhe prej saj nxori ujin e saj dhe kullosat e saj. 32. Kurse kodrat ia përforcoi. 33. Si furnizim për ju dhe për kafshët tuaja. 34. E kur të vijë vala e madhe (kijameti), 35. Atë ditë njeriu përkujton se çka ka punuar. 36. E Xhehennemi shfaqet sheshazi për atë që e sheh. 37. E për sa u përket atij që ka tepruar. 38. Dhe i dha përparësi jetës së kësaj bote, 39. Xhehennemi do të jetë vendi i tij. 40. E kush iu frikësua paraqitjes para Zotit të vet dhe ndaloi veten prej epsheve, 41. Xhenneti është vendi i tij. 42. Ty të pyesin për kijametin: “Kur do të ndodhë ai?!” 43. Po, në çfarë gjendje je ti t’ua përkutosh atë? 44. Vetëm te Zoti yt është dijenia për të. 45. Ti je vetëm qortues i atij që ia ka frikën Atij. 46. Ditën kur ta përjetojnë atë, atyre (idhujtarëve) do t’u duket sikur nuk kan jetuar më tepër se një mbrëmje ose një mëngjes të saj. 1961 5898 2006-11-22T10:06:02Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ai vrenjti (fytyrën) dhe u kthye. 2. Ngase atij i erdh i verbëri. 3. E ku mund ta dish ti, ndoshta ai do të pastrohet. 4. Apo do të këshillohet dhe këshilla do t’i bëjë dobi! 5. E ai që nuk ndien nevojë (për Zotin) pse ka pasuri, 6. Ti atij i vë veshin (i drejtohesh)! 7. Po ti nuk ke përgjegjësi, pse ai nuk pastrohet. 8. Ndërsa ai që nxiton dhe vjen te ti, 9. Dhe meqë ai frikësohet, 10. E ti nuk e zë asgjë (dhe nuk ia vë veshin fjalës së tij), 11. Jo ashtu! Në të vërtetë këto janë këshilla. 12. Kush do merr mesim nga kjo (nga Kur’ani). 13. Është këshillë në flet të çmueshme. 14. Me vlerë të lartë e të ruajtur. 15. Në duar të udhëtuesve (engjëjve udhëtues mes All-llahut e njerëzve). 16. Të nderuar e të ruajtur. 17. Qoftë mallkuar njeriu, sa mohues i fortë është ai! 18. Po prej çkafi e krijoi Ai atë? 19. Atë e krijoi prej një pike uji dhe e përgatiti. 20. Pastaj atij ia lehtësoi rrugën. 21. Mandej atë e bëri të vdesë dhe atij i bëri varr (të varrosët). 22. Pastaj kur të dojë Ai e ringjallë atë. 23. Jo! Ai nuk zbatoi atë që urdhëroi Ai. 24. Njeriu le të shikoje ushqimin e vet. 25. Ne lëshuam shi të mjaftueshëm. 26. Pastaj e çamë tokën sipas nevojës së bimës, 27. Dhe bëmë që në të të mbijnë drithëra 28. Edhe rrush e perime, 29. Edhe ullinj e hurma, 30. Edhe kopshte të dendura, 31. Dhe pemë e kullosa, 32. Si mjete gjallërimi për ju dhe për bagëtinë tuaj. 33. E kur të vijë ushtima (krisma e kijametit); 34. Atë ditë njeriu ikën prej vëllait të vet, 35. Prej nënës dhe prej babait të vet, 36. Prej gruas dhe prej fëmjëve të vet. 37. Atë ditë secilit njeri i mjafton çështja e vet. 38. Atë ditë do të ketë fytyra të shndritura, 39. Të buzëqeshura e të gëzuara. 40. Atë ditë do të ketë edhe fytyra të pluhëruara, 41. Që i ka mbuluar errësira e zezë, 42. E të tillët janë ata mohuesit, mëkatarët. 1962 5899 2006-11-22T10:06:08Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Kur dielli të jetë mbështjellur (dhe errësohet), 2. Dhe kur yjet të kenë rënë (e shkapërderdhur), 3. Dhe kur kodrat të kenë udhëtuar (e bërë pluhur në ajër), 4. Dhe kur devetë e shtrenjta të lihen pa bari në fushë, 5. Dhe kur egërsirat të jenë bashkuar (tubuar). 6. Dhe kur detet të vlojnë si zjarr i flakruar, 7. Dhe kur shpirtrat të jenë bashkuar. 8. Dhe kur të pyeten ato vajza të varrosura të gjalla, 9. Për çfarë mëkati ato janë mbytur, 10. Dhe kur fletushkat të jenë shpaluar, 11. Dhe kur qielli të jetë hequr, 12. Dhe kur Xhehennemi të jetë ndezur fort, 13. Dhe kur Xhenneti të jetë afruar, 14. Atëbotë njeriu do të dijë se çka ka ofruar (të mirë ose të keqe). 15. Betohem fuqimisht në yjet që tërhiqen (ditën, e ndriçojnë natën), 16. Që udhëtojnë e fshihen (si dreni në strofkë), 17. Pasha natën kur ajo ia beh me errësirë. 18. Pasha agimin kur ia shkrep! 19. S’ka dyshim se ai (Kur’ani) është thënie e të dërguarit fisnik (që e pranoi prej Zotit). 20. Që është i fortë dhe që ka vend të lartë te Zoti i Arshit. 21. Që është i respektuar atje (në mesin e engjëjve) dhe besnik. 22. Nuk është i marrë shoku juaj (Muhammedi)! 23. Dhe se ai e pat parë atë (Xhibrilin) në horizontin e qartë lindor. 24. Dhe ai nuk është që në të fshehtën (shpalljen) ka dyshim (ose ua lë mangu). 25. Dhe ai (Kur’ani) nuk është thënie e djallit të mallkuar! 26. Pra, ku jeni, kah shkoni? 27. Ai (Kur’ani) s’është tjetër pos këshillë për njerëzit! 28. Për atë nga mesi juaj që dëshiron të gjendet në të vërtetën. 29. Po ju nuk mundeni, por vetëm nëse dëshiron All-llahu, Zoti i botëve! 1963 5900 2006-11-22T10:06:15Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. E kur të çahet qielli. 2. Dhe kur të shkapërderdhen yjet. 3. Dhe kur të përzihen detet. 4. Dhe kur të trazohen varret. 5. Atëbotë secili njeri e din se çka punuar dhe çka ka lënë prapa! 6. O ti njeri po ç’të mashtroi ty kundrejt Zotit tënd që është bujar e i urtë? 7. I cili të krijoi, të përsosi dhe të drejtoi. 8. Të formësoi në formën që Ai dëshiroi! 9. Jo, nuk është ashtu. Ju përgënjeshtroni ditën e përgjegjësisë. 10. Kurse ndaj jush janë përcjellësit! 11. Janë shkrues të ndershëm te All-llahu. 12. Ata e dinë se çka punoni. 13. E s’ka dyshim se të mirët janë në kënaqësinë e përjetimeve (në Xhennet). 14. Dhe se mëkatarët janë në Xhehennem. 15. Aty futen ata ditën e gjykimit (të cilën nuk e besonin). 16. Dhe nuk kanë të larguar prej tij. 17. E ç’të mësoi ty se ç’është dita e gjykimit? 18. Përsëri, ç’të mësoi ty se ç’është dita e gjykimit? 19. Është dita kur askush, askujt nuk do të mund t’i ndihmojë asgjë; atë ditë e tërë çështja i takon vetëm All-llahut! 1964 5901 2006-11-22T10:06:21Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Të mjerët ata që masin e peshojnë. 2. Ata që kur matin prej njerëzve prej njerëzve, për vete e plotësojnë, 3. E kur u matin të tjerëve ose u peshojnë, u lënë mangu. 4. A nuk e donë të tillët se kanë për t’u ringjallur? 5. Në një ditë të madhe, 6. Në ditën kur njerëzit ngriten (prej varrezave) për të dalë para Zotit të botëve. 7. Jo, të mos rrinë gafil! Se shënimet e veprave të mëkatarëve janë në Sixhin (në një libër shënimesh të të këqijave më të dëmshme). 8. E, ku e di ti se ç’është sixhini? 9. Ai është një libër i qendisur (në një qeli në fund të burgut). 10. Atë ditë është shkatërrimi për gënjeshtarët. 11. Të cilët nuk e besojnë ditën e përgjegjësisë. 12. E atë ditë nuk e mohon kush, përveç atij që ka sharruar tepër në mosbesim e në punë të këqija. 13. E që kur i lexohen atij argumentet Tona, thonë: “Legjenda të të parëve!” 14. Jo, nuk është ashtu! Por të këqijat që i punuan, zemrat e tyre ua mbuluan. 15. Jo dhe Jo! Atë ditë do të jenë të penguar prej (ta shohin) Zotit të tyre. 16. Pastaj ata do të hyjnë në Xhehennem. 17. Dhe do t’u thuhet: “Ky është ai të cilin e keni përgënjeshtruar!” 18. Jo, nuk janë të njejtë! Se libri i të mirave gjendet në Il-lijjinë! 19. E ku e di ti se çka është Ilijunë? 20. Është një llibër i qendisur qartë. 21. Të cilin e dëshmojnë engjëjt që janë më të të afërmit. 22. E s’ka dyshim se vepërmirët janë në përjetime e kënaqësi (Xhennet). 23. Të mbështetur në kolltukë vështrojnë. 24. Në fytyrat e tyre mund të kuptosh kënaqësinë e përjetimeve. 25. U jepet të pijnë pije në enë të mbyllura. 26. Pije që në fund asaj i vjen era misk! E për shpërblim të tillë le të garojnë ata që lakmojnë të mirën. 27. Dhe përzierja e asaj pije është në tensim (uji më i mirë). 28. Krua nga i cili do të pijnë më të afërmit e Zotit. 29. Mëkatarët ishin ata të cilët i përqeshnin ata që besuan. 30. Dhe kur kalonin (besimtarët) pranë (idhujtarëve), ata ia bënin me sy njëri-tjetrit. 31. E kur ktheheshin te familjet e veta, ktheheshin të kënaqur. 32. Dhe kur i shihnin ata (besimtarët) janë të humbur!” 33. Po Ne, nuk i caktuam ata (idhujtarët) si rojë të atyre (besimtarëve). 34. E sot, (në ditën e gjykimit), ata që besuan do të tallen me jobesimtarët. 35. Duke qëndruar të mbështetur (besimtarët) në kolltukë e duke shikuar. 36. A thua a u shpërblyen jobesimtarët për atë që punuan? (Po) 1965 5902 2006-11-22T10:06:27Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Kur të pëlcet qielli. 2. T’i bindet urdhërit të Zotit të vet, ashtu si takoi. 3. Dhe kur toka të shtrihet në gjerësinë e saj. 4. E të nxjerr çka ka brenda e të çlirohet, 5. Dhe t’i bindet Zotit të saj, ashtu si takoi. 6. O ti njeri, vërtet ti përpiqesh me një përpjekje të madhe që çon te Zoti yt, e atë (përpjekje) do ta gjesh. 7. E përsa i përket atij që libri i vet i jepet nga e djathta, 8. Ai do të llogaritet me një llogari të lehtë, 9. Do të kthehet te familja e vet i gëzuar. 10. E përsa i përket atij që libri i vet i jepet pas shpinës, 11. Ai do t’i ndjellë vetes shkatërrim, 12. Dhe do të hyjë në zjarr të ndezur fort. 13. Ai ka qenë i gëzuar në familjen e vet, 14. Dhe ka menduar se nuk ka për t’u kthyer. 15. Po, se, vërtet Zoti i tij gjithnjë e ka parë atë. 16. Betohem në kuqërrimin e horizontit pas perëndimit, 17. Dhe në natën dhe çka ajo tubon, 18. Dhe në hënën kur ajo është e plotë. 19. Ju patjetër do të përjetoni gjendje pas gjendjeje. 20. E, çka kanë ata që nuk besojnë? 21. Dhe kur u lexohet atyre Kur’ani, nuk përulen (nuk bien në sexhde)? 22. Përkundrazi, ata që nuk besuan edhe përgënjeshtrojnë? 23. E All-llahu e di më së miri se çka mbajnë fshehtë ata! 24. Lajmëroji, pra me një dënim të dhembshëm. 25. Me përjashtim të atyre që besuan e bënë vepra të mira, të cilët kanë shpërblim të vazhdueshëm! 1966 5917 2006-11-22T10:08:47Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha qiellin me plot yje, 2. Pasha ditën e premtuar, 3. Pasha atë që dëshmon dhe atë që dëshmohet! 4. Mallkuar qofshin ata të zotët e hendeqeve, 5. Të zjarrit më plot lëndë djegëse, 6. Kur ata rrinin ulur rreth tij, 7. Dhe dëshmonin atë që bënin me besimtarët. 8. E nuk patën pse t’i urrejë, përveç që e besuan All-llahun, ngadhënjyesin, të lavdëruarin, 9. Të cilit i takon sundimi i qiejve e i tokës;, e All-llahu është dëshmitar i çdo sendi. 10. Është i sigurt se ata që i sprovuan besimtarët dhe besimtaret dhe nuk u penduan; ata kanë dënimin e Xhehennemit dhe dënimin e djegies. 11. Ata që besuan dhe bënë vepra të mira, ata kanë Xhennete nën të cilët burojnë lumenj. e ai është suksesi më i madh. 12. Është e vërtetë se goditja e Zotit tënd është e fortë. 13. Në të vërtetë, Ai është që e fillon (krijimin) dhe e rikthen. 14. Ai është që falë mëkatet, është i dashur. 15. Është i zoti i Arshit, të madhëruar! 16. E punon atë që dëshiron. 17. A të ka ardhur ty lajmi i ushtrive, 18. Të faraonit dhe të Thmeudit? 19. Por, këta që mohuan (idhujtarët), vazhdojnë me gënjeshtër. 20. Po All-llahu ata i ka rrethuar (nuk mund t’i shpëtojnë)! 21. Përkundrazi, (ata që gënjejnë), ai është Kur’an i famshëm. 22. Në një pllakë të ruajtur mirë (në Levhi Mahfudhë). 1967 5923 2006-11-22T10:09:32Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha qiellin dhe yllin ndriçues (të natës)! 2. E ku e di tise çka është tariku - trokitësi? 3. Ai është ylli që shpon (errësirën me dritë). 4. Nuk ka asnjëri njeri që ndaj tij të mos ketë përcjellës. 5. Le të shikojë njeriu se prej çkahit është krijuar? 6. Ai është krijuar prej një uji që hidhet fuqishëm, 7. E që del nga kurrizi i shpinës dhe dërrasa e gjoksit. 8. E s’ka dyshim se Ai ka fuqi ta rikthejë në jetë atë. 9. Ditën kur do të gjurmohen të fshehtat. 10. E ai (njeriu) nuk ka forcë as ndihmëtarë. 11. Pasha qiellin që kohë pas kohe kthehet me shi. 12. Edhe kohën që qahet për bimë. 13. Është e vërtetë se ai (Kur’ani) është fjalë që dallon - gjykon. 14. Nuk është ai i parëndësishëm (lojë e kotë)! 15. Ata vërtetë bëjnë kurtha. 16. Po edhe Unë përgatis dështimin e kurtheve të tyre! 17. E ti jobesimtarët jepju afat, afatizoi ata pak. 1968 5918 2006-11-22T10:09:00Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Madhëroje emrin e Zotin tënd të Lartë! 2. I cili krijoi dhe përsosi, 3. Dhe i cili përcaktoi e orientoi, 4. Dhe i cili mundësoi mbirjen e kullosës; 5. E pastaj atë e bëri mbeturinë të zezë. 6. Ne do të lexojmë ty e nuk do të harrosh (Kur’anin). 7. Përveç asaj që All-llahu dëshiron. Ai e di të haptën e të fshehtën. 8. Dhe Ne do ta lehtësojmë ty më të lehtën. 9. Pra këshillo aty ku këshilla bën dobi. 10. Do të këshillohet ai që ka frikë, 11. Ndërsa do të shmanget më i keqi, 12. I cili do të hyjë në zjarrin e madh. 13. Pastaj nuk do të vdesë në të, por as nuk do të jetojë. 14. Ka shpëtuar ai që është patruar. 15. Që e përkujton emrin e Zotit të vet dhe falet. 16. Po ju i jepni përparësi jetës së dunjasë, 17. Ndërsa ahireti (amshimi) është më i mirë dhe e përjetshëm. 18. Vërtet kjo ishte në broshurat e lashta: 19. në broshurat e Ibrahimit dhe të Musait. 1969 5919 2006-11-22T10:09:07Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. A të erdhi ty lajmi për belanë që kaplon (kijameti)? 2. Atë ditë sheh fytyra të përulura, 3. Të lodhura e të rraskapitura (nga mundimi). 4. Ato hyjnë në zjarrin të ndezur fort, 5. U jepet të pijnë prej një kroi të valë. 6. Ata kanë ushqim tjetër pos një barishte me ferra helmuese. 7. Që as nuk jep fuqi, as nuk largon uri. 8. Atë ditë dheh fytyra të ndritshme, 9. Të kënaqura për veprimet e veta, 10. Në Xhennet të shkallës së lartë, 11. Aty nuk dëgjojnë fjalë të pakëndshme, 12. Aty ka kroje që rrjedhin, 13. Aty kanë shtretër të lartë, 14. Edhe jastekë të renduar për mbështetje, 15. Edhe qilima të shtruar. 16. A nuk i shikojnë devet se si janë krijuar? 17. Edhe qiellin se si është ngritur lart! 18. Edhe kodrat se si janë venduar! 19. Edhe tokën se si është shtruar! 20. E ti pra, këshillo, se je vetëm përkujtues, 21. Ti ndaj tyre nuk je mbizotërues! 22. Përveç atij zbrapset e nuk beson, 23. All-llahu atë me vuajtje e dënon. 24. Vetëm te Ne kthimin e kanë. 25. Dhe vetëm detyrë Jona është llogaira e tyre. 1970 5920 2006-11-22T10:09:13Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha agimin! 2. Pasha dhjetë netët! 3. Pasha çiftin dhe pasha tekun! 4. Pasha natën që shkon! 5. A janë këto betime për të mençurin? 6. A nuk e i ti se ç’bëri Zoti yt me Ad-in? 7. Me banorët e Iremit me ndërtesa të larta? 8. Që si ata (populli Ad) nuk është krijuar askush në tokë! 9. Dhe me Themudin, të cilët shpuan shkëmbinj në luginën (kura), 10. Dhe me faraonin i fortifikuar me tenda (ushtarake)! 11. Të cilët e tepruan me krime në tokë. 12. Dhe në të shtuan shkatërrimin. 13. E All-llahu kundër tyre lëshoi lloj-lloj dënimesh. 14. Pse Zoti yt është që përcjell (u rri në pritë). 15. E njeriu, kur e sprovon Zoti i tij, e nderon dhe e begaton, ai thotë: “Zoti im më ka nderuar!” 16. Por, kur për ta sprovuar ia pakëson furnizimin (e varfëron), ai thotë: “Zoti im më ka nënçmuar!” 17. Jo, nuk është ashtu! Por (punoni edhe më zi) ju nuk përfillnit bonjakun, 18. Nuk cytni njëri-tjetrin për ta ushqyer të varfërin, 19. Dhe ju e hani me të madhe trashëgimin (padrejtë). 20. Dhe pasurinë e doni së tepërmi. 21. Jo, mosni ashtu! Kur të dridhet toka njëpasnjëshëm! 22. Dhe kur të vijë Zoti yt dhe engjëjt qëndrojnë rradhë-rradhë! 23. Dhe atë ditë sillet Xhehennemi, ditën kur përkujtohet njeriu, e ç’dobi i bën atij përkujtimi? 24. Thotë: “O, i gjori unë, sikur të isha i parapërgatitur për jetën time!” 25. Pra, ditën kur nuk dënon si Ai askush. 26. Dhe nuk do të farkojë pranga si Ai askush. 27. O shpirt i qetësuar! 28. Kthehu te Zoti yt i kënaqur (për vehte) e kënaqës (për Zotin)! 29. Hyr mes robërve të Mi! 30. Dhe hyr në Xhennetin Tim! 1971 5921 2006-11-22T10:09:18Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Betohem në këtë qytet! 2. E ti je që gjendesh në këtë qytet! 3. Betohem në prindin dhe në atë që lind prej tij! 4. Vërtet, Ne e krijuam njeriun në vështirësi të njëpasnjëshme. 5. A mendon ai, se atë nuk mund ta mposhtë askush? 6. E thotë: “Unë kam shpenzuar shumë pasuri!” 7. A mendon ai se atë askush nuk e ka parë? 8. A nuk i dhamë Ne atij dy sy? 9. Edhe gjuhë e dy buzë? 10. Dhe i sqaruam atij për të dy rrugët. 11. E ai nuk u hodh në përpjetëzen (rrugë e vështirë - qafëmalit). 12. E ç’gjë të mësoi ty se ç’është Akabe (rruga e vështirë)? 13. Është lirimi i një skllavi, 14. Ose dhënia e ushqimit në kohën kur mbretëron uria: 15. Ndonjë jetimi që është i afërt, 16. Ose ndonjë të varfëri që e ka molisur varfëria. 17. E pastaj të bëhej prej atyre që besuan, që këshilluan njëri-tjetrin për durim dhe që këshillluan për mëshirë (për ndihmë). 18. Të tillët janë të zotët e anës së djathtë. 19. Ndërsa ata që nuk i besuan argumentet Tona, ata jaanë të të majtës. 20. Kundër tyre është zjarri i mbyllur. 1972 5922 2006-11-22T10:09:27Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha diellin dhe dritën e tij! 2. Pasha hënën kur vjen pas tij! 3. Pasha ditën kur ai (dielli) e shndrit! 4. Pasha natën kur ajo e mbulon atë (dritën e diellit)! 5. Pasha qiellin dhe Atë që e ndërtoi atë! 6. Pasha tokën dhe Atë që e shtriu atë (e sheshoi)! 7. Pasha njeriun dhe Atë që e krijoi atë! 8. Dhe ia mësoi se cilat janë të këqijat dhe të mirat e tij. 9. Pra, ka shpëtuar ai që e pastroi vetveten. 10. E ka dështuar ai që e poshtëroi vetveten. 11. Themudi përgënjeshtroi për shkak të arrogancës së vet. 12. Kur më i keqi i tyre u ngrit me të shpejtë. 13. e Pejgamberi atyre u pat thënë: “Kinie kujdes devenë e All-llahut dhe ndaj pengimit të saj që të pijë ujë. 14. Ata nuk i besuan atij dhe atë (devenë) e therrën dhe Zoti i tyre për shkak të mëkatit të tyre ua rreshtoi ndëshkimet dhe i rrafshoi, 15. Duke mos iu frikësuar prapavisë së atij (ndëshkimi). 1973 5926 2006-11-22T10:10:19Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha natën që me errësirë mbulon gjithësinë! 2. Pasha ditën kur ajo shkrepëtin! 3. Pasha Atë që krijoi mashkullin e femrën! 4. Vërtet, veprimi juaj është i lloj-llojtë. 5. E sa i përket atij që jep dhe ruhet, 6. Dhe vërteton bindshëm për më të mirën, 7. Ne do ta përgatisim atë për më të lehtën. 8. E sa i përket atij që bën koprraci dhe ndien veten të pavarur (nga Zoti), 9. Dhe që mohon atë më të mirën, 10. Ne do ta përgatisim për më të vështirën. 11. E pasuria e tij nuk do t’i bëjë dobi, kur ai të zhduket. 12. Detyrë e jonë është vetëm të udhëzojmë. 13. Dhe vetëm e Jona është bota tjetër si dhe kjo. 14. Unë ua kam tërhequr vërejtjen për zjarrin të ndezur fort. 15. Që aty nuk hyn tjëtërkush, pos atij që është më i prishuri. 16. I cili përgënjeshtroi dhe u zmbraps. 17. Ndërsa ai që është më i devotshëm do të jetë larg tij. 18. Ai që e jep pasurinë e vet e pastrohet, 19. E jo për ta shpërblyer ndokë që i ka bërë mirë më parë. 20. Por vetëm për të fituar kënaqësinë e Zotit të vet, më të lartit, 21. Për Zotin, ai do të gëzojë atë kënaqësi! 1974 5941 2006-11-22T10:15:34Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha paraditën! 2. Pasha natën kur shtrinë errësirën! 3. Zoti yt nuk të ka lënë, as nuk të ka përbuzur. 4. Dhe se bota e ardhshme është shumë më e mirë për ty se e para. 5. E Zoti yt do të jepë ty, e ti do të kënaqesh. 6. A nuk të gjeti ty jetim, e Ai të bëri vend (të dha përkrahje). 7. Dhe të gjeti të paudhëzuar e Ai të udhëzojë. 8. dhe të gjeti të varfër, e Ai të begatoi. 9. Pra, mos e përul jetimin! 10. As lypësin mos e përzë! 11. E me të mirat që të dha Zoti yt, trego (udhëzo njerëz)! 1975 5942 2006-11-22T10:15:40Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. A nuk ta hapëm ne gjoksin tënd? 2. Dhe Ne hoqëm prej teje barrën tënde, 3. E cila shtypte shpinën tënde. 4. Dhe Ne, ta ngritëm lartë famën tënde? 5. E, pa dyshim se pas vështirësisë është lehtësimi. 6. Vërtet, pas vështirësisë vjen lehtësimi. 7. E kur ta kryesh (obligimin), atëbotë mundohu me adhurim (All-llahut). 8. Dhe, vetëm te Zoti yt përqëndro synimin! 1976 5943 2006-11-22T10:15:46Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha fikun dhe ullirin! 2. Dhe (kodrën) Turi Sina-en! 3. Dhe këtë qytet të sigurisë! 4. Vërtet, Ne e krijuam njerin në formën më të bukur. 5. Pastaj e zbritëm atë në më të ultin e të ultëve. 6. Përveç atyre që besuan dhe bënë vepra të mira; ata kanë shpërblim të pandërprerë. 7. E pas gjithë kësaj, ç’të shtyri të përgënjeshtrosh ditën e shpërblimit (përgjegjësisë)? 8. A nuk është All-llahu më i urti gjykuesve? 1977 5944 2006-11-22T10:15:51Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Lexo me emrin e Zotit tënd, i cili krijoi. 2. Krijoi njeriun prej gjakut të ngjizur. 3. Lexo për Zotin tënd Bujar! 4. Është Ai që ua mësoi pendën. 5. Ia mësoi njeriut atë që nuk e dinte. 6. Jo, është e vërtetë se ai i kalon kufintë, 7. Për shkak se e ndien veten të pavarur. 8. Po kthimi është vetëm te Zoti yt. 9. A më tregon atë që pengon, 10. një rob kur ai falet? 11. ç’mendon kur ai (robi) është në rrugë të drejtë? 12. Ose ai (rob) urdhëroi për sinqeritet. 13. A më trego nëse ai përgënjeshtron dhe zmbrapset (nga besimi)? 14. A nuk e di ai se All-llahu e sheh? 15. Jo, Jo! Nëse nuk tërhiqet, vërtet do ta kapim për flokësh mbi ballin. 16. Floku rrenacak, mëkatar. 17. E ai le t’i thërret ata të vetët. 18. Ne do t’i thërrasim zebanitë. 19. Jo, Jo! Ti mos iu bind atij, vazhdo me sexhde dhe afroju Zotit me të. 1978 5945 2006-11-22T10:16:00Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ne e zbritëm atë (Kur’anin) në natën e Kadrit. 2. E ç’të bëri ty të dijsh se ç’është nata e Kadrit? 3. Nata e Kadrit është më e rëndësishme se një mijë muaj! 4. Me lejen e Zotit të tyre në (atë natë) të zbresin engjëj dhe shpirti (Xhibrili) për secilën çështje. 5. Ajo (që përcakton Zoti) është paqe deri në agim të mëngjesit. 1979 5947 2006-11-22T10:16:22Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ata nga ithtarët e librit dhe idhujtarët, të cilët nuk besuan, nuk iu ndanë (besimit të tyre) derisa atyre u erdhi argumenti i qartë, 2. I dërguari prej All-llahut, që lexon fletë të pastra, 3. Në të cilat ka vetëm dispozita të drejta. 4. Dhe ata të cilëve u është dhënë libri, nuk u ndanë vetëm pasi që u erdhi argumenti. 5. E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin All-llahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë. 6. S’ka dyshim se ata, të cilët nuk besuan nga ithtarët e librit dhe nga idhujtarët, do të jenë në zjarrin e Xhehennemit, aty do të jenë përgjithmonë. Të tilët janë krijesa më e dëmshme. 7. Ndërsa, ata që besuan dhe bënë vepra të mira, të tillët janë krijesa më e dobishme. 8. Shpërblimi për ta te Zoti i tyre janë: vendet ne Xhennete nëpër të cilët burojnë lumenj, e aty janë përgjithmonë, pakëputur. All-llahu është i kënaqur ndaj tyre, e edhe ata të kënaqur prej Tij. E ky është për atë, që i ka pasur frikën Zotit të vet. 1980 5946 2006-11-22T10:16:13Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Kur të dridhet toka me dridhjen e saj të fuqishme, 2. Dhe të nxjerrë toka atë që ka në mbrendinë e saj (barrën nga brenda), 3. Dhe njeriu të thotë: “ç’ka kjo (që bën këtë dridhje)?” 4. Atë ditë, ajo i rrëfen tregimet e veta, 5. Ngase Zoti yt e ka urdhëruar atë. 6. Atë ditë njerëzit shfaqen të ndarë në grupe që të shpërblehen për veprat e tyre. 7. E kushe punoi ndonjë të mirë, që pëshon sa grimca, atë do ta gjejë. 8. Dhe kush punoi ndonjë të keqe sa grimca, atë do ta gjejë. 1981 5962 2006-11-22T10:18:50Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha vrapuesit e shpejtë (kuajt) që hingëllojnë! 2. E që me thundrat e tyre nxjerrin xixëllima zjarri nga gurët, 3. Dhe të cilët vërsulen herët në agim. 4. E me të (vërsulje) atëherë çojnë pluhur. 5. Dhe ashtu hidhen në mesin e grumbullit (të armikut). 6. Vërtet, njeriu është përbuzës ndaj Zotit të vet. 7. Edhe vetë është dëshmues i asaj (përbuzje). 8. Dhe ai është që shumë e do pasurinë. 9. A nuk e di ai se kur të nxirret çka ëstë në varreza? 10. Dhe të tubohet (të dalë në shesh) ajo që ishte në gjoksa. 11. E atë ditë, pa dyshim Zoti i tyre është i njohur për punën e tyre. 1982 5963 2006-11-22T10:18:56Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Krisma e kijametit. 2. Ç'ka është krisma? 3. Dhe ç’të mësoi ty se ç’është krisma? 4. Ajo është ditë kur njerëzit bëhen si insekte të shpërndara. 5. Dhe kodrat bëhen si leshi i shprishur. 6. E sa i përket atij që i rëndohet peshoja e veprave të tij, 7. Ai është në një jetë të këndshme. 8. Ndërsa, atij që ka peshojën e lehtë të veprave të tij, 9. Vendi i tij do të jetë në Havije. 10. E ç’është ajo që të njoftoi ç’është ai (Havije)? 11. Është zjarri me nxehtësi shumë të lartë. 1983 5964 2006-11-22T10:19:02Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Juve u preokupoi përpjekja për shumimin (e pasurirë, të fëmijve, të pozitës)! 2. Derisa të mos vizitoni varrezat (të bëheni banues të tyre - të vdisni). 3. Jo, nuk është ashtu! Gjithsesi këtë do ta kuptoni më vonë! 4. Përsëri jo, jeni gabim! Më vonë do ta kuptoni! 5. Jo, pse, sikur ta dinit me një dije të sigurt (nuk do të bënit ashtu). 6. Ju pa tjetër do ta shihni Xhehennemin. 7. Madje atë do ta shihni të bindur plotësisht. 8. Pastaj në atë ditë do të pyeteni për të mirat (e dynjas). 1984 5965 2006-11-22T10:19:08Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Pasha kohën! 2. Nuk ka dyshim njeriu është në një humbje të sigurt. 3. Me përjashtim të atyre që besuan, që bënë vepra të mira, që porositën njëri-tjetrin t’i përmbahen të vërtetës dhe që këshilluan njëri-tjetrin të jenë të durueshëm. 1985 5966 2006-11-22T10:19:15Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Mjerë për secilin që e ofendon e përqesh (njerëzit), 2. Që ka tubuar pasuri dhe që atë e ruan të mos i pakësohet. 3. E mendon se pasuria e tij do të bëjë të përjetshëm. 4. Jo, të mos medojë ashtu! Se ai pa tjetër do të hidhet në Hutame. 5. E çka dini ti se ç’është Hutame? 6. Është zjarri i All-llahut i ndezur fort. 7. Që depërton deri në loçkë të zemrës. 8. Ai i mbyll ata, ua zë frymën. 9. Ata janë të lidhur në pranga 1986 5967 2006-11-22T10:19:21Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. A nuk e ke parë se ç’bëri Zoti yt me poseduesi e elefantit? 2. A nuk ua bëri përpjekjen e tyre të dështuar? 3. Dhe Ai kundër tyre lëshoi shpendë që vinin tufë-tufë! 4. Dhe i gjuanin ata me gurë nga balta e gurëzuar! 5. Dhe ata i bëri si gjeth i grimcuar (i përtypur)! 1987 5968 2006-11-22T10:19:29Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Për hirë të garantimit që e gëzojnë kurejshitët! 2. Garantimin e udhëtimit të tyre të lirë dimërit dhe verës! 3. Pra, le ta adhurojnë Zotin e kësaj shtëpie, 4. I cili i ushqeu pas urisë dhe i siguroi prej çdo frike! 1988 5983 2006-11-22T10:21:57Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. A e ke parë ti (a e sheh) atë, që përgënjeshtron përgjegjësinë dhe llogarinënë botën tjetër? 2. Po ai është që e përzë në mënyrë të vrazhdë bonjakun. 3. Dhe që nuk nxit për të ushqyer të varfërin. 4. Pra shkatërrim është për ata që falen, 5. të cilët ndaj namazit të tyre janë të pakujdesshëm. 6. Ata që vetëm shtiren (sa për sy e faqe). 7. Dhe nuk japin as sendin më të vogël (as hua). 1989 5984 2006-11-22T10:22:03Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Ne, vërtet, të dhamë ty shumë mira. 2. Andaj, ti falu dhe prej kurban për hurë të Zotit tënd! 3. E s’ka dyshim se urrejtësi yt është farësosur. 1990 5985 2006-11-22T10:22:09Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Thuaj: “O ju jobesimtarë! 2. Unë nuk adhuroj atë që ju e adhuroni! 3. As ju nuk jeni adhurues të Atij që unë e adhuroj! 4. Dhe unë kurr nuk do të jem adhurues i asaj që ju adhuroni! 5. Por edhe ju nuk do të jeni adhurues të Atij që unë adhuroj! 6. Ju keni fenë tuaj (që i përmbaheni), e unë kam fenë time (që i përmbahem)! 1991 5986 2006-11-22T10:22:17Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! ''' 1. Kur erdhi ndihma e All-llahut dhe çlirimi (ngadhënjimi), 2. Dhe i pe njerëzit që po hyjnë turma-turma në fenë e All-llahut. 3. Ti, pra, lartësoje Zotin tënd duke falënderuar dhe kërko nga Ai falje. Ai vërtet pranon shumë pendimin. 1992 5987 2006-11-22T10:22:24Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Qoftë i shkatërruar Ebi Lehebi, e ai më është shkatërruar! 2. Atij nuk i bëri dobi pasuria e vet, as ajo çka fitoi! 3. Ai do të hyjë në një zjarr të ndezur flakë. 4. E edhe gruaja e tij, ajo që barti dru (ferra), 5. E në qafën e saj ajo ka një litar të përdredhur. 1993 5988 2006-11-22T10:22:30Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Thuaj: Ai, All-llahu është Një! 2. All-llahu është mbështetja (Atij i mbështetet çdo krijesë). 3. As s’ka lindur kë, as nuk është i lindur. 4. Dhe Atij askush nuk i është i barabartë. 1994 5989 2006-11-22T10:22:36Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Thuaj: I mbështetem Zotit të agimit, 2. Prej dëmit të çdo krijese, që Ai e krijoi. 3. Dhe prej errësirës së natës kur ngryset plotësisht. 4. Dhe prej dëmit të atyre që lidhin dhe fryejnë nyja. 5. Edhe prej dëmit të smirëkeqit kur sipas smirës vepron. |} 1995 5992 2006-11-22T10:23:16Z Puntori 21 *'''[[Kur'ani|INDEKSI KUR'ANORË]]''' [[Category:Kur'ani]] '''Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!''' 1. Thuaj: “Mbështetem në Zotin e njerëzve! 2. Sunduesin e njerëzve, 3. Të adhuruarin e njerëzve, 4. Prej të keqes së cytësit që fshihet. 5. I cili hedh dyshime në zemrat e njerëzve, 6. Qoftë ai nga xhinët ose nga njerëzit”. |} 1996 4450 2006-07-04T09:13:39Z Puntori 21 1997 4496 2006-07-04T10:22:23Z Shqiptari 23 <!--#REDIRECT [[Category:Libra fetarë]]--> 1998 4596 2006-07-10T08:02:29Z Puntori 21 [[Category:Libra]] 2000 5130 2006-09-09T20:08:41Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. [[Category:Letërsi|{{PAGENAME}}]] 2001 4476 2006-07-04T10:00:48Z Shqiptari 23 2002 5129 2006-09-09T20:08:39Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. [[Category:Art dhe kulturë|{{PAGENAME}}]] 2003 5131 2006-09-09T20:08:42Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. <noinclude>[[Category:!Kryekategori|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 2004 5137 2006-09-09T20:08:49Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. [[Category:Wikibooks:Artikuj|{{PAGENAME}}]] 2005 5140 2006-09-09T20:08:54Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. [[Category:Wikibooks|{{PAGENAME}}]] 2006 4494 2006-07-04T10:18:17Z Shqiptari 23 [[Category:Libra|{{PAGENAME}}]] 2007 4499 2006-07-04T10:24:54Z Shqiptari 23 [[Category:Libra fetarë|{{PAGENAME}}]] 2008 4501 2006-07-04T10:31:48Z Shqiptari 23 [[Artikulli cung perfekt]] u zhvendos tek [[Artikulli cung]]: Pse kaq i gjatë? #REDIRECT [[Artikulli cung]] 2009 5142 2006-09-09T20:08:55Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Shqiptari|Shqiptari]]. <div> __NOTOC__ {| style="border:1px solid #f0f0f0; background-color:#f9f9f9; padding:0px; font-size:100%; width:auto" align=center | '''Treguesi alfabetik''' [[#top|Lart]] - [[##|#]] [[#0|0-9]] [[#A|A]] [[#B|B]] [[#C|C]] [[#Ç|Ç]] [[#D|D]] [[#Dh|DH]] [[#E|E]] [[#Ë|Ë]] [[#F|F]] [[#G|G]] [[#Gj|GJ]] [[#H|H]] [[#I|I]] [[#J|J]] [[#K|K]] [[#L|L]] [[#Ll|LL]] [[#M|M]] [[#N|N]] [[#Nj|NJ]] [[#O|O]] [[#P|P]] [[#Q|Q]] [[#R|R]] [[#Rr|RR]] [[#S|S]] [[#Sh|SH]] [[#T|T]] [[#Th|TH]] [[#U|U]] [[#V|V]] [[#W|W]] [[#X|X]] [[#Xh|XH]] [[#Y|Y]] [[#Z|Z]] [[#Zh|ZH]] - [[#top|Lart]] |} </div> [[Category:Stampa artikujsh|{{PAGENAME}}]] [[Category:Stampa kërkimesh|{{PAGENAME}}]] <noinclude>[[Category:Stampa]]</noinclude> 2010 4507 2006-07-04T11:14:48Z Shqiptari 23 <noinclude>[[Category:Stampa|{{PAGENAME}}]]</noinclude> 2011 4520 2006-07-04T18:27:50Z Puntori 21 '''Neni 241''' : Është e drejtë dhe detyrë e pacenueshme dhe e patjetërsueshme e shtetasve të Kosovës që të mbrojnë pavarësinë, sovranitetin dhe integritetin e territorit të Kosovës. '''Neni 242''' : Shërbimi ushtarak është i obligueshëm. : Shtetasi që për arsye ndërgjegjeje nuk pranon shërbimin me armë në forcat ushtarake është i detyruar të kryejë shërbimin alternativ, siç parashihet me ligj. '''Neni 243''' : Askush nuk ka të drejtë të njohë ose të nënshkruajë kapitulimin, e as të pranojë ose të njohë okupimin e Kosovës ose të ndonjë pjese të saj. : Askush nuk ka të drejtë t'i pengojë shtetasit e Kosovës që të luftojnë kundër armikut që ka sulmuar vendin . Aktet e tilla janë kundërkushtetuese dhe dënohen si tradhti ndaj vendit. : Tradhtia ndaj vendit është krim i rëndë kundër popullit dhe dënohet si vepër e rëndë penale. '''Neni 244''' : Pavarësinë, sovranitetin dhe integritetin territorial të Kosovës e mbron forca ushtarake e Kosovës. : Realizimi i mbrojtjes së Kosovës rregullohet me ligj. : Llojet, shtrirja dhe organizimi i mbrojtjes së integritetit dhe pacenueshmërisë së territorit të Kosovës rregullohen me ligje, të cilat i miraton Kuvendi i Kosovës me 3/5 e votave të të gjithë deputetëve. 2012 4521 2006-07-04T18:28:17Z Puntori 21 '''Neni 245''' : Siguria e Kosovës mbështetet në politikën paqësore dhe në kulturën e paqes dhe të mospërdorimit të dhunës. 2013 4522 2006-07-04T18:29:00Z Puntori 21 '''Neni 246''' : Policia e Kosovës mban rendin dhe siguron qetësinë publike. Ajo vepron në bazë të Kushtetutës dhe të ligjit. : Detyrat themelore të policisë janë: siguria personale dhe e pronës së njerëzve; sigurimi dhe realizimi i kushteve për respektimin e ligjit; aktiviteti preventiv dhe luftimi i kriminalitetit dhe delikuencës; sigurimi i rregullit e rendit publik; evitimi i krimeve; sigurimi i komunikacionit publik dhe kontrollimi i komunikacionit; sigurimi i qarkullimit të lirë të njerëzve, të automjeteve e të mallrave; mbajtja e evidencës dhe kartotekës kriminale dhe detyra të tjera të përcaktuara me ligj. '''Neni 247''' : Pjesëtarët e Policisë së Kosovës nuk mund të zgjedhen apo të emërohen në detyra publike dhe as të marrin pjesë në aktivitetet politike. '''Neni 248''' : Përbërja kombëtare dhe etnike e Policisë, e kuadrit komandues e udhëheqës, është në përputhje me strukturën kombëtare dhe etnike të popullsisë së Kosovës. : Organizimi, funksionimi dhe komandimi me njësitë e Policisë së Kosovës rregullohen me ligj. 2014 4523 2006-07-04T18:29:37Z Puntori 21 '''Neni 249''' : Trupat Mbrojtëse të Kosovës në paqe kryejnë shërbimet civile në raste emergjente. : Trupat Mbrojtëse të Kosovës përbëhen nga pjesëtarët aktivë dhe rezervë. '''Neni 250''' : Përbërja kombëtare dhe etnike e Trupave Mbrojtëse të Kosovës, e kuadrit të eprorëve dhe udhëheqësve, është në përputhje me strukturën kombëtare e etnike të popullsisë së Kosovës. '''Neni 251''' : Pjesëtarët aktivë të Trupave Mbrojtëse të Kosovës nuk mund të zgjedhen apo emërohen në detyra publike dhe as të marrin pjesë në aktivitetet politike. '''Neni 252''' : Organizimi, komandimi dhe funksionimi i Trupave Mbrojtëse të Kosovës rregullohen me ligj. 2015 4524 2006-07-04T18:30:10Z Puntori 21 '''Neni 253''' : Gjendje lufte konsiderohet rreziku i drejtpërdrejtë i sulmit mbi Kosovën, nëse është sulmuar Kosova apo nëse i është shpallur lufta. : Gjendjen e luftës e shpall Kuvendi me 3/5 e votave të të gjithë deputetëve, sipas propozimit të Kryetarit të Kosovës, të Qeverisë së Kosovës apo të më së paku 30 deputetëve. : Në qoftë se Kuvendi nuk mund të mblidhet, vendimin për gjendje lufte e nxjerr Kryetari i Kosovës dhe këtë vendim ia prezenton Kuvendit që ta verifikojë, kur për këtë të krijohen kushtet që ai të mblidhet. 2016 4525 2006-07-04T18:31:19Z Puntori 21 '''Neni 254''' : Gjendje e jshtëzakonshme konsiderohet situata me çrregullime që kërcënojnë rendin kushtetues, fatkeqësitë e mëdha natyrore apo epidemitë. : Ekzistimin e gjendjes së jashtëzakonshme në territorin e Kosovës apo pjesës së saj e konstaton Kuvendi sipas propozimit të Kryetarit të Kosovës, të Qeverisë së Kosovës apo të më së paku 30 deputetëve. : Vendimin me të cilin konstatohet ekzistimi i gjendjes së jashtëzakonshme e nxjerr Kuvendi me 3/5 e votave nga numri i përgjithshëm i deputetëve. '''Neni 255''' : Në rastet kur ekziston gjendja e luftës apo gjendja e jashtëzakonshme, Qeveria e Kosovës nxjerr dekretligje, në pajtim me Kushtetutën dhe ligjin. : Autorizimi i Qeverisë për të nxjerrë dekretligje zgjat derisa të përfundojë gjendja e luftës apo gjendja e jashtëzakonshme, për çka vendos Kuvendi. '''Neni 256''' : Gjatë kohës së gjendjes së luftës, nëse Kuvendi nuk mund të mblidhet, Kryetari i Kosovës mund të emërojë e të shkarkojë Qeverinë dhe funksionarët, zgjedhja e të cilëve është në kompetencë të Kuvendit. '''Neni 257''' : Mandati i Kuvendit, i Qeverisë, i gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese dhe i bartësve të funksioneve publike gjatë gjendjes së luftës apo të gjendjes së jashtëzakonshme, vazhdohet për aq kohë sa vazhdojnë këto gjendje. '''Neni 258''' : Për shkak të gjendjes së luftës, rrezikimit të rendit kushtetues, fatkeqësisë natyrore dhe shfaqjes së epidemive mund të vendosen masat e jashtëzakonshme. : Masat e jashtëzakonshme zgjasin për aq kohë sa vazhdojnë këto gjendje. : Procedurat për vendosjen e gjendjes së jashtëzakonshme caktohen me Kushtetutë dhe me ligj. '''Neni 259''' : Veprimtaria e organeve publike dhe shkalla e kufizimit të të drejtave e lirive të njeriut gjatë gjendjes së jashtëzakonshme, si dhe parimet, fushat dhe mënyra e kompensimit të humbjeve që vijnë si rezultat i kufizimit të të drejtave e lirive gjatë marrjes së masave të jashtëzakonshme caktohen me ligj. 2017 4526 2006-07-04T18:32:09Z Puntori 21 '''Neni 260''' : Kushtetuta e Kosovës ndryshohet dhe plotësohet me amandamente kushtetuese ose me ligj kushtetues. '''Neni 261''' : Propozimin për t'i hyrë ndryshimit ose plotësimit të Kushtetutës mund ta bëjnë së paku 50.000 zgjedhës, së paku 30 deputetë të Kuvendit të Kosovës, Kryetari i Kosovës dhe Qeveria e Kosovës. : Për propozimin për t'i hyrë ndryshimit të Kushtetutës vendos Kuvendi i Kosovës me 2/3 e votave të të gjithë deputetëve të Kuvendit. '''Neni 262''' : Projektin e aktit për ndryshimin e Kushtetutës e përcakton Kuvendi i Kosovës dhe e nxjerr në diskutim publik. : Kuvendi, pas zbatimit të diskutimit publik, përcakton propozimin e aktit mbi ndryshimin e Kushtetutës dhe vendos për të. : Ndryshimi i Kushtetutës quhet i miratuar në Kuvend nëse për të kanë votuar së paku 2/3 të të gjithë deputetëve. : Në qoftë se akti për ndryshimin e Kushtetutës nuk miratohet, propozimi për ndryshimin e Kushtetutës për çështje të njëjtë nuk mund të përsëritet para se të kalojë një vit nga dita kur është refuzuar propozimi për ndryshimin e saj. : Në qoftë se Kuvendi nuk e miraton propozimin e aktit për ndryshimin e Kushtetutës lidhur me atë çështje edhe pasi të kalojë një vit nga dita kur është refuzuar propozimi i aktit për ndryshimin e saj, propozimi për ndryshimin e Kushtetutës vëhet në referendum. '''Neni 263''' : Akti për ndryshimin e Kushtetutës quhet i miratuar, nëse në referendum për të janë deklaruar më tepër se gjysma e numrit të përgjithshëm të zgjedhësve. : Në qoftë se akti për ndryshimin e Kushtetutës nuk miratohet me referendum, propozimi për ndryshimin e Kushtetutës për çështjen e njëjtë nuk mund të parashtrohet përsëri para se të kalojë një vit nga dita kur akti i tillë nuk është miratuar. : Aktin e miratuar për ndryshimin e Kushtetutës e shpall Kuvendi i Kosovës. 2018 4527 2006-07-04T18:32:45Z Puntori 21 '''Neni 264''' : Për zbatimin e kësaj Kushtetute dhe sigurimin e kalimit në aplikimin e saj do të nxirret Ligji Kushtetues i veçantë. : Ligjin Kushtetues për zbatimin e Kushtetutës e miraton Kuvendi i Kosovës me 2/3 e votave të të gjithë deputetëve. : Ligji Kushtetues për zbatimin e Kushtetutës së Kosovës shpallet dhe hyn në fuqi njëkohësisht me Kushtetutën e Kosovës. '''Neni 265''' : Kjo Kushtetutë hyn në fuqi ditën e shpalljes. 2019 4529 2006-07-04T18:35:31Z Puntori 21 '''Neni 1''' : Kushtetuta e Përkohshme e Kosovës aplikohet ditën kur e shpall (nxjerr) Përfaqësuesi Special i Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së, nëse në pikëpamje të aplikimit të disa dispozitave të saj nuk është caktuar ndryshe me këtë Ligj. : '''Alternativa për nenin 1:''' : Kushtetuta e Përkohshme e Kosovës aplikohet ditën kur Kuvendi i Kosovës e shpall, nëse në pikëpamje të aplikimit të dispozitave të saj të veçanta nuk është caktuar ndryshe me këtë Ligj. '''Neni 2''' : Dispozitat e Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës që kanë të bëjnë me përbërjen, organizimin dhe të drejtat e detyrat e Kuvendit të Kosovës zbatohen që nga dita e mbledhjes së parë të Kuvendit të posazgjedhur të Kosovës. '''Neni 3''' : Dispozitat e Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës që kanë të bëjnë me zgjedhjen e shkarkimin e Kryetarit të Kosovës dhe të drejtat e detyrat e tij, aplikohen prej ditës kur Kryetari i Kosovës jep betimin para Kuvendit të Kosovës. '''Neni 4''' : Dispozitat e Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës që kanë të bëjnë me zgjedhjen, emërimin dhe shkarkimin e Qeverisë, Gjykatës Kushtetuese, Gjykatës Supreme dhe të gjykatave të tjera të rregullta në Kosovë, Prokurorin e zëvendësprokurorët publikë të Kosovës dhe prokurorët e zëvendësprokurorët e tjerë në Kosovë, Ombudspersonin dhe zëvendësve të tij, anëtarëve të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, Guvernatorit të Bankës Qendrore, Kryetarit të Kontrollit të Lartë dhe bartësve të funksioneve publike të tjera, aplikohen prej ditës së mbledhjes së parë të Kuvendit të posazgjedhur. '''Neni 5''' : Dispozitat e Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës që kanë të bëjnë me liritë e të drejtat e njeriut e shtetasit dhe pakicat kombëtare e grupet etnike, zbatohen ditën e shpalljes së Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës. '''Neni 6''' : Mbeten pa fuqi, deri në kalimin e pushtetit nga UNMIK-u e KFOR-i në organet e Kosovës, këto dispozita të Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës: Neni 126 p.8; Neni 146; Neni 147 p. 1, 2, 3, 4 e 15; Nenet 242, 244, 253, 255, 256, 257 dhe 258. '''Neni 7''' : Rregulloret e UNMIK-ut, nëse nuk shfuqizohen me këtë Ligj, mbeten në fuqi deri në nxerrjen e ligjeve të Kosovës, kurse dispozitat e tyre që nuk janë në pajtim me Kushtetutën e Përkohshme të Kosovës duhet të harmonizohen me të në afatin e caktuar me këtë Ligj. 2020 4530 2006-07-04T18:36:39Z Puntori 21 '''Neni 8''' : Mbledhja e parë e Kuvendit të posazgjedhur të Kosovës mbahet më së voni 20 ditë nga përfundimi i zgjedhjeve. '''Neni 9''' : Zgjedhja e Qeverisë së Kosovës do të bëhet më së voni 30 ditë pas mbledhjes së parë të Kuvendit të Kosovës. '''Neni 10''' : Gjykata Supreme e Kosovës dhe gjykatat e instancave të tjera zhvillojnë punën në përbërjen dhe në kuadrin e kompetencave të caktuara me rregullloret e UNMIK-ut deri më ___________ . : Zgjedhja e re e kryetarit dhe e gjykatësve të Gjykatës Supreme të Kosovës dhe të gjykatave të instancave të tjera do të bëhet brenda ________ . : Procedura e filluar përkitazi me lëndët që nuk kanë përfunduar vazhdon të zbatohet nga përbërja e re e zgjedhur e Gjykatës Supreme të Kosovës dhe të gjykatave të instancave të tjera. '''Neni 11''' : Prokurori Publik i Kosovës e zëvendësit e tij dhe prokurorët e zëvendësit e tyre të instancave të tjera zhvillojnë punën në përbërjen dhe me kompetencat e caktuara me rregulloret e UNMIK-ut deri më ___________ . : Zgjedhja e re e Prokurorit Publik të Kosovës e zëvendësit të tij, si edhe e prokurorëve dhe zëvendësve të tyre të instancave më të ulta, nga ana e Kuvendit të Kosovës, do të bëhet brenda ________ . : Procedura e filluar përkitazi me lëndët që nuk kanë përfunduar vazhdon të zbatohet nga prokurorët dhe zëvendësit e tyre të zgjedhur nga Kuvendi i Kosovës. '''Neni 12''' : Organet e administratës së Kosovës dhe institucionet publike me karakter administrativ vazhdojnë punën në kuadrin e kompetencës së tyre të përcaktuara me rregulloret e UNMIK-ut deri me nxerrjen e Ligjit për administratën nga Kuvendi i Kosovës. '''Neni 13''' : Kuvendi i Kosovës do të bëjë zgjedhjen e anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese të Kosovës deri më ___________ . : Gjykata Kushtetuese e Kosovës fillon punën më së largu deri më ___________ . '''Neni 14''' : Ombudspersoni (Avokati i Popullit) dhe zëvendësit e tij të emëruar nga Përfaqësuesi Special i Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së do të vazhdojnë punën dhe mandatin në pajtim me Rregulloren nr. 2000/38. : Zgjedhja e Ombudspersonit (Avokatit të Popullit) të ri dhe të zëvendësve të tij nga Kuvendi i Kosovës do të bëhet deri më ___________ . 2021 4531 2006-07-04T18:37:58Z Puntori 21 '''Neni 15''' : Kuvendi i Kosovës do të nxjerrë deri më ___________ : : 1. Ligjin mbi zgjedhjen dhe revokimin e deputetëve të Kuvendit të Kosovës dhe të kuvendeve komunale dhe të Qytetit të Prishtinës; : 2. Ligjin mbi Qeverinë e Kosovës; : 3. Ligjin mbi organet e administratës së Kosovës; : 4. Ligjin mbi gjykatat; : 5. Ligjin mbi prokuroritë publike; : 6. Ligjin mbi Ombudspersonin e Kosovës; : 7. Ligjin mbi procedurën para Gjykatës Kushtetuese të Kosovës; : 8. Ligjin mbi Bankën Qendrore të Kosovës; : dhe ligjet e tjera relevante. '''Neni 16''' : Ditën e hyrjes në fuqi të këtij Ligji mbeten pa fuqi këto akte të UNMIK-ut: : 1. Rregullorja mbi Kompetencat e Administratës së Përkohshme në Kosovë (UNMIK/REG/1999/1); : 2. Rregullorja mbi Ligjin në Fuqi në Kosovë (UNMIK/REG/1999/24); : 3. Rregullorja mbi Amendamentin e UNMIK-ut Nr. 1999/1 për Admninistratën e Opërkohshme në Kosovë (UNMIK/REG/1999/25); : 4. Rregullorja mbi Strukturën e Përbashkët të Përkohshme Administrative të Kosovës (UNMIK/REG/2000/1); '''Neni 17''' : Deri më ___________ duhet të harmonizohen me Kushtetutën e Përkohshme të Kosovës të gjitha Rregulloret e tjera të UNMIK-ut. '''Neni 18''' : Ky Ligj hyn në fuqi njëkohësisht me shpalljen (nxjerrjen) e Kushtetutës së Përkohshme të Kosovës nga Përfaqësuesi Special i Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së. 2024 4562 2006-07-05T11:14:16Z Fiks 25 === KJO ESHE FAQJA E NJE PEDERI QE JA U MERR ME GOJE=== Nqs doni me qi ket bythqim cojni nje email se ja u jep falas bythen. Shif adresn ktu posht *'''Identiteti''': S.M *'''Vendlindja''': Llojan, Kumanovë, Maqedoni *'''Profesioni''': Administrim Biznesi Marketing Menaxher ( Universiteti i Evropës Juglindore|See-University - Tetovë) *'''Vend ndodhja''': Winterthur, Zvicërr *'''Hobi''': Kompjuteri, Web-dizajn & Web-programim, Poezia, Futballi *'''Moto''': Be the best as fast as you can. Dihet qe ksi bythqimash ta rujn palln e kalorsit, ky jo vetem qe ta run po dhe ta lpin me llap. Mos e kruj shum se ta kuvell motren ku ta kesh 2029 4578 2006-07-07T11:53:21Z Shqiptari 23 [[Autorët antik për Ilirët]] u zhvendos tek [[Autorët antikë për Ilirët]] #REDIRECT [[Autorët antikë për Ilirët]] 2030 4580 2006-07-07T11:56:05Z Shqiptari 23 [[Autorët antik për Ilirët (Homeri)]] u zhvendos tek [[Autorët antikë për Ilirët (Homeri)]] #REDIRECT [[Autorët antikë për Ilirët (Homeri)]] 2031 4582 2006-07-07T11:56:50Z Shqiptari 23 [[Autorët antik për Ilirët (Hesiodi)]] u zhvendos tek [[Autorët antikë për Ilirët (Hesiodi)]] #REDIRECT [[Autorët antikë për Ilirët (Hesiodi)]] 2032 4586 2006-07-07T12:03:21Z Shqiptari 23 [[Enciklopedit e huaja për Shqiptarët]] u zhvendos tek [[Enciklopeditë e huaja për Shqiptarët]] #REDIRECT [[Enciklopeditë e huaja për Shqiptarët]] 2033 4588 2006-07-07T12:05:06Z Shqiptari 23 [[Enciklopedit e huaja për Shqiptarët 000]] u zhvendos tek [[Enciklopeditë e huaja për Shqiptarët 000]] #REDIRECT [[Enciklopeditë e huaja për Shqiptarët 000]] 2035 4592 2006-07-07T12:21:37Z Shqiptari 23 Redirecting to [[Faqja Kryesore]] #REDIRECT [[Faqja Kryesore]] 2040 4605 2006-07-25T03:08:55Z 69.167.90.179 nuk di qa duhna te shkruj ketu 2041 4606 2006-08-02T07:15:17Z Puntori 21 Redirecting to [[Kur'ani]] #REDIRECT [[Kur'ani]] 2042 4607 2006-08-02T07:24:43Z Puntori 21 '''Albert Ukelli'''<br> ('''poet''') === Poezi nga autori === <tr> <td width="300" bgcolor="#F0F9FF"> '''Dosja e kohërave''' Hapa dosjen e kohërave Në kërkim të kohës së humbur Gjeta veten dhe ty vëlla Të shtypur me bisht të kohës Shumë shekuj në Ballkan <hr> '''Grila të thyera''' ''(Ngjarjeve të 1 tetorit 1997 ne Kosove)'' Ndër dhëmbë na ishte ngujuar fjala prej kohësh Fjala e lirë Ndër grila na ishte ngujuar Lapsi Dashuria Jeta Ndryshku gërryente bankat Ku thurëm këngë lavdie Kohë pa kohë Shekuj Tetor pragshekull i ri Fjala doli nga dhëmbët Lapsi theu grilat Në banka u ulëm thurëm këngë lavdie Mposhtëm ankthin e zi Kohën e bëmë për vete Në shekullin e ri ''(Prishtine, '99)'' <hr> '''Kanakar''' Nisem dikah Pa e ditur se nga Mundohem të kthehem prapa Në rrugë më zë nata Prapë më vjen një ndjenjë Gjendem në rrugë i denjë Kërkoj derebe Më shfaqet një grua fyrytyçkë Më propozon një drejtim E unë i gjezdisur në rrugë kaçakçe Jetoj kanakar në nisje e kthime Në e pa drejtime <hr> '''Brez në hije''' ''(Brezit tim të shkollimit të mesëm 1993-1997)'' Në një dhomë të errët U takuam bashkë Të njëjtit blloka mbajtën dërrasën ulëse Të njëjtat mësime mësuam për katër vjet Lozëm shumë lojë së bashku Nëpër oborre shtëpish bujare Ardhmëninë rritën krenarinë gëzimin I arritëm së bashku Ne të gjithë sa ishim Nën ritmet e jetës së trishtë „Nxënës rebelë" deri në fund Brez në hije ishim</td> <td width="300" bgcolor="#F1F8ff"> '''Fotografitë''' Fotografitë tuaja sot nuk më bëjnë punë Nuk ma shuajnë mallin që kam Gjithçka kanë fotografitë Sytë, faqet, duart, dhëmbët tuaj Veç erë nuk kan As s'prekë dorë e juaj <hr> '''Rrugë për Llap''' Mora rugën për në male të Llapit Atje ku dikur topi gjëmonte Në të njëjtin burim ku laga buzët me ujë Llapi Kishin shuar etjen djemtë e pushkës E unë me atë ujë mora laga lapsin tim Të shkruaj për këtë rrugëtim Eca nëpër hije lisash të gjatë Nën të cilët ruhet lavdia llapjane Dhe kujtova gjurmë e sqotë Pushkë që zgjuan botën nga gjumi Beteja të shumta që flasin vetë Mora rugën për Llap Në istikame U njoha me historinë Shova etjen time të madhe Kujtimeve ua hapa portën Gjeta ritme pushkësh e çiftelishë <hr> '''Prishtinës''' Lehtas një puhizë flladi Më pushton në këtë natë Në qytetin tim pa lumë Pa rrymë e pa ujë Kjo është Prishtina ime sot ''(Nesër mbetet „ishte")'' Që më bën ta dua edhe më shumë Se thuhet: atë që e krijon me sakrificë Ka vlerë të shumëfishtë Prishtinës ia falë dashurinë Atëherë kur s’ka drita Kur rrugët janë të pluhurosura E të baltosura Po të ishte ndryshe Dashuria ime do të tretej dikah Në krahët e harrimit tutje Pa valët e përmallimit ''(Prishtinë, 2001)'' <hr> '''Në pritje të mëngjesit''' Edhe pse ti je eklipsuar diku Unë të pres Simfoninë e dhimbjes Bashkë me preluden e tingujve të paqenë Në këtë natë Do t'i transformojë me orët e mia lokale Në pritje të mëngjesit <br><br> </td></tr></table> 2043 4612 2006-08-07T08:42:29Z Puntori 21 [[Category:Libra]] 2044 4614 2006-08-07T09:33:57Z Puntori 21 '''Milenimu i ri''' pë rkujton vizitorë t e faqes suaj saktë sisht edhe sa kohë kan mbetur gjer në mileniumin e ri. Kjo ksript ka dy pjesë përbërëse dhe duhet patur kujdesë që të dyja pjesët të vendosen në faqe sepse përndryshe nuk do të funksionojë. == Aplikimi në faqe == Pjesa e mëposhtme vendoset mes kufive <head> dhe </head> në pjesën e sipërme të faqes: <b><SCRIPT LANGUAGE="JavaScript"><br> var Temp2;<br> var timerID = null;<br> var timerRunning = false;<br> <br> function showtime() {<br> <br> now = new Date();<br> var CurHour = now.getHours();<br> var CurMinute = now.getMinutes();<br> var CurMonth = now.getMonth();<br> var CurDate = now.getDate();<br> var CurYear = now.getYear();<br> var CurSecond = now.getSeconds();<br> now = null;<br> Hourleft = 23 - CurHour<br> Minuteleft = 59 - CurMinute<br> Secondleft = 59 - CurSecond<br> var Yearleft = 99 - CurYear<br> var Monthleft = 11 - CurMonth<br> var Dateleft = 31 - CurDate<br> if (Yearleft!=1) {var ys="e"} else {var ys=""};<br> if (Monthleft!=1) {var mos=""} else {var mos=""}<br> if (Dateleft!=1) {var ds=""} else {var ds=""}<br> if (Hourleft!=1) {var hs=""} else {var hs=""}<br> if (Minuteleft!=1) {var mis=""} else {var mis=""}<br> if (Secondleft!=1) {var ss=""} else {var ss=""}<br> <br> Temp2='Akoma '+Yearleft+' Vit'+ys+', '+Monthleft+' muaj'+mos+', '+Dateleft+' ditë'+ds+', '+Hourleft+' orë'+hs+', '+Minuteleft+' minuta'+mis+', '+Secondleft+' sekonda'+ss+' kan mbetur gjer në fund të Mileniumit! '<br> Temp3=Yearleft+' vit'+ys+', '+Monthleft+' muaj'+mos+', '+Dateleft+' ditë'+ds+', '+Hourleft+' orë'+hs+', '+Minuteleft+' minuta'+mis+', '+Secondleft+' sekonda'+ss window.status=Temp2;<br> document.frm.left.value=Temp3;<br> timerID = setTimeout("showtime()",1000);<br> timerRunning = true;<br> }<br> var timerID = null;<br> <br> var timerRunning = false;<br> <br> function stopclock () {<br> if(timerRunning)<br> clearTimeout(timerID);<br> timerRunning = false;<br> }<br> function startclock () {<br> stopclock();<br> showtime();<br> }<br> // --><br> </script></b> :Kjo pjesa më poshtë është pjesa që vendoset në brendi të faqes suaj edhe atë pudo që të doni ju spese kjo e tregon numrimin: <b> <nowiki><body onLoad="startclock()"></nowiki> <br> <nowiki><TABLE BORDER="0" CELLPADDING="2"></nowiki> <br> <nowiki><form name="frm"></nowiki> <br> <nowiki><TR><TD><b></nowiki> <br> <nowiki><div align="center" align="middle"></nowiki> <br> <nowiki><input type="textarea" name="left" size="60" value="Duke filluar numrimi..."></nowiki> <br> <nowiki></div></nowiki> <br> <nowiki></b></TD></TR></nowiki> <br> <nowiki></form></nowiki> <br> <nowiki></table></nowiki> </b> 2045 4615 2006-08-07T10:14:00Z Puntori 21 Është një përmbledhje e lirë e Java skriptave të përshtatura në gjuhën shqipe. Pjesmarrja juaj në pasurim të këtij libri enciklopedik është i mirëpritur. <tr> <td width="200" bgcolor="#F0F9FF"> <center>'''MËSIME'''</center> # </td> <td width="200" bgcolor="#F1F8ff"> <center>'''MËSIME'''</center> # </td> <td width="200" bgcolor="#F1F8ff"> <center>'''PUNIME'''</center> #[[Java Scripts Libri/Mileniumi i ri|Mileniumi i ri]] #[[Java Scripts Libri/Kalendari Mujorë|Kalendari Mujorë]] </td> <td width="200" bgcolor="#F1F8ff"> <center>'''PUNIME'''</center> # </td> <td width="200" bgcolor="#F1F8ff"> <center>'''PUNIME'''</center> # </td> </tr> </table> {{cung}} 2047 5050 2006-09-01T13:04:58Z Bet 0 20 Robot: Fixing double redirect #REDIRECT [[Suretu Llukman]] 2049 4628 2006-08-14T10:43:55Z Puntori 21 [[Category:Libra Islam]] 2097 5478 2006-10-01T05:11:05Z Dori 1 faleminderit për mbështetjen, privilegjet mu dhanë '''Administruesit''' ose '''Administratorët''' në Wikibooks kanë disa privilegje më shumë si p.sh. ato mund të: * mbrojnë dhe lirojnë faqet per redaktim * redaktojnë faqet e mbrojtura * grisin faqet * bllokojnë përdorues dhe IP adresa Nuk do të thotë se një administrues meqë ka këto privilegje mund t'i shfrytzpoje keto te drejta si ti teket atijë apo atyre ! d.m.th. se Administruesit nuk kanë më shumë fuqi se redaktorët e tjerë, por thjeshtë kanë fituar besimin e komunitetit dhe duhet të veprojnë sipas [[Wikibooks:Rregulla|rregullave]] të caktuara nga i gjithë komuniteti. Tani për tani nuk ka shumë rregulla tek Wikipedia Shqiptare, prandajo do të ndiqen më tepër rregullat e caktuara tek [[:en:Wikibooks:Policies and guidelines|Wikibooks Angleze]] meqënse ajo është me e vjetër dhe ka përfituar nga zhvillimi në mënyre evolucionar më shumë se Wikibooks e tjera. Nëse ka nevojë dhe dëshirë administrues të tjerë mund të zgjidhen këtu duke vënë kandidaturën vetë ose '''më mirë''' duke i sponsorizuar kandidaturën një redaktori tjetër. Kushtet për tu bërë administrues në përgjithësi kanë të bëjnë me sa kohë dhe sa kontribute një redaktor ka dhënë. Redaktori duhet të jetë i besueshëm dhe kjo gjë arrihet vetëm duke qenë sa më shumë në kontakt me redaktorët e tjerë. Tek Wikibooks Angleze koha është zakonisht tek '''2''' ose '''3''' muaj dhe rreth '''1000''' kontribute, por këtu mund të jetë dhe më pak. ==Kandidatura të sponsorizuara== == Reagimet e kandidateve të sponsorizuar == ==Kandidatura vetjake== ==[[Speciale:Listusers/sysop|Lista e administruesve]]== # {{Admin|Puntori}} # {{Admin|Dori}} === Pasiv === ==[[Speciale:Listusers/bot|Lista e robotëve me titull]]== ==[[Speciale:Listusers/bureaucrat|Lista e burokratëve]]== ==Shikoni dhe== * [[Speciale:Log/rights|Rregjistri i ndryshimeve te titujve]] * [[Speciale:Listusers|Lista e përdoruesve të rregjistruar]] * [[meta:Requests for Wikibooks permissions|Kërkesa për administrues të projektit Wiktionary tek Meta]] <!-- Kategorizim --> [[Category:Wikibooks|Administruesit]] <!-- Këto më poshtë janë për lidhjet me gjuhët e tjera --> <!-- Interwiki --> 2098 5146 2006-09-09T20:09:00Z Dori 1 Ndryshimet e [[Special:Contributions/82.83.106.4|82.83.106.4]] ([[User talk:82.83.106.4|diskutimet]]) u kthyen mbrapsh. Faqja tani ndodhet në versionin e fundit nga [[User:Puntori|Puntori]]. <span class="plainlinks">[[Përdoruesi:{{{1}}}|{{{1}}}]] ([[Përdoruesi diskutim:{{{1}}}|diskutimet]] • [[Special:Contributions/{{{1}}}|redaktimet]] • [{{fullurl:Speciale:Log/block|user={{{2|{{{1}}}}}}}} bllokime] • [{{fullurl:Speciale:Log/protect|user={{{2|{{{1}}}}}}}} mbrojtje] • [{{fullurl:Speciale:Log/delete|user={{{2|{{{1}}}}}}}} grisje] • [{{fullurl:Speciale:Log/move|user={{{2|{{{1}}}}}}}} zhvendosje])</span><noinclude> <noinclude>[[en:Template:Admin]]</noinclude> 2099 4782 2006-08-21T06:50:34Z Hipi Zhdripi 9 <''' [[Wiki kuzhina]]''' {{libri|Wiki kuzhina|[[w:Wikipedia|Wikipedia]]|Hipi Zhdripi|2005}} ==Biftek i skarës== <u>''Masa për 4-5 persona''</u> : mish tul 500 g, vaj 1-2 lugë gjelle, kripë, piper, rigon. Garniturë sipas dëshirës. <u>''Pregatitja''</u> : Mishi i viçit ose i lopës, tul i butë (zakonisht nga fileta ose pjesa e sipërme e kurrizit) pastrohet nga cipa e dammarët dhe pritet në copa racioni në drejtim të kundërt të fijeve. I hidhet kripë, piper, lyhet me vaj dhe piqet sipër sobës ose mbi prush. Bifteku i gatshëm vendoset në pjatë, anës i vihet garniturë: patate të skuqura ose perime të tjera të ziera e të kaluara në tigan me yndyrë dhe të spërkatura me piper e majdanoz. ==Bifteku i skarës mund të shoqërohet dhe me limon== :'''Biftek me mish të grirë e qepë'''<br> <u>''Masa për 4-5 persona''</u> : mish 1 filxhan çaji, dhjamë 50 g, ujë 1 filxhan kafeje, qepë 4-5 kokrra, yndyrë 3-4 lugë gjelle, kripë, piper i zi. <u>''Pregatitja''</u> : Mishi i pastruar nga zhapat e damarët pritet në copa të vogla dhe kalohet në makinë së bashku me disa copa dhjamë derri ose lope. I hidhet kripë, piper, pak ujë dhe përzihen mirë. Nga kjo masë përgatiten copa të rrumbullakëta të sheshta me trashësi afërsisht 2 cm, të cilat skuqen në tigan me yndyrë të nxehtë nga të dyja anët. Pastaj shtohen qepët e grira hollë në formë rrethi, që herë pas here përzihen. Biftekët lihen të skuqen derisa të jenë bërë gati, pastaj ashtu të nxehtë vihen nëpër pjata së bashku me qepët. Si garniturë mund të jepen patate të ziera dhe perime të tjera. Qepa mund të skuqet edhe veçan, por kur skuqet bashkë me biftekët bëhet më e shijshme. 2100 5612 2006-10-26T14:58:43Z Bet 0 20 rv <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse" bordercolor="#111111" width="100%" id="AutoNumber1"><tr><td width=3% bgcolor="#F0F9FF"> </td><td width="50%" bgcolor="#F0F9FF"> <p align="justify"> ''Ajetet të cilat nuk janë të zbuluara, dhe janë ende të pa qarta për ne, na shërbejnë për t’u thënë sulmuesve të Kur’anit, të cilët thonë se perëndoi koha e besimit, se tani jemi në kohën e shkencës. E këta sulmues do të krijojnë diçka që nesër do t’u thonë njerëzimit se ky është Zot. Ky është produkt i diturisë sonë dhe krijimtari e jona. Mos i adhuroni krijesat e ta largoni Krijuesin. Kjo na detyron që shkencën ta përdorim për ta vërtetuar Kur’anin, sepse Kur’ani është argument i padiskutueshëm për vërtetësinë ose jo vërtetësinë e shkencës. Një shkencë e cila është në kundërshtim me Kur’anin e Madhëruar është gënjeshtër dhe e pa pranuar.'' </td><td width=3% bgcolor="#F0F9FF"> </td></tr></table> <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse" bordercolor="#111111" width="100%" id="AutoNumber1"> <tr> <td width="50%" bgcolor="#F0F9FF"> === Ballina === <br><br> <center>Autori: '''Muhammed Mutevel-li el Sharavi''' Libri: '''MREKULLITË E KUR’ANIT''' <br><br> '''Titulli i origjinalit''': <br><font size="4">'''معجزة القرآن'''</font> <br><br><br> '''Përktheu''':<br> Muhamed Jusufi - Kajolli '''Recenzent''':<br> Ajni Sinani '''Lektor:''' <br>Mimoza Hysku <br><br> '''Korrektor:'''<br>Fatime Ismaili <br><br> '''Përgatitja kompjuterike:'''<br>Muhamed Jusufi – Kajolli<br>Bashkim Avdiu <br><br> '''Botimi i parë''' <br><br> '''Botim Privat''' <br><br> '''Shtypi:'''FOCUS <br><br> '''Prishtinë 2001''' </center><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br></td> <td width="50%" bgcolor="#F0F9FF"><br> === Përmbajtja === *[[Mrekullitë e Kur'anit/Hyrja e editorit|Hyrja e editorit]] *[[Mrekullitë e Kur'anit/Hyrja e përkthyesit|Hyrja e përkthyesit]] :'''Kapitulli 1''' *[[Mrekullitë e Kur'anit/Ç’është mrekullia|Ç’është mrekullia]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Ibrahimi nuk u dogj|Ibrahimi nuk u dogj]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Magjistarët u përulën – Pse?|Magjistarët u përulën – Pse?]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Mundësia e All-llahut|Mundësia e All-llahut]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Kur shkaqet pengohen|Kur shkaqet pengohen]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Mrekulli, por, e pakushtëzuar|Mrekulli, por, e pakushtëzuar]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Kur’ani mrekulli e vazhdueshme|Kur’ani mrekulli e vazhdueshme]] :'''Kapitulli 2''' *[[Mrekullitë e Kur'anit/Si mund të ndryshon mrekullia e Kur’anit|Si mund të ndryshon mrekullia e Kur’anit]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Zoti i lindjes dhe perendimit|Zoti i lindjes dhe perendimit]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Sa e ruajmë Kur’anin dhe sa e praktikojmë atë|Sa e ruajmë Kur’anin dhe sa e praktikojmë atë]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Kur’ani përcaktoi prejardhjen e diturisë njerzore|Kur’ani përcaktoi prejardhjen e diturisë njerzore]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Kur’ani program jete|Kur’ani program jete]] :'''Kapitulli 3''' *[[Mrekullitë e Kur'anit/Mrekullitë gramatikore të Kur’anit|Mrekullitë gramatikore të Kur’anit]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/I thanë magjistarë dhe shpifës|I thanë magjistarë dhe shpifës]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Ç’kuptim kanë shkronjat në Kur’an|Ç’kuptim kanë shkronjat në Kur’an]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Mjeshtria e Krijuesit|Mjeshtria e Krijuesit]] :'''Kapitulli 4''' *[[Mrekullitë e Kur'anit/Retorika në Kur’ani Kerim|Retorika në Kur’ani Kerim]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Ndryshimi i durimit (sabrit)|Ndryshimi i durimit (sabrit)]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Përshkrimi i vetë qenies njerëzore|Përshkrimi i vetë qenies njerëzore]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Ai më ushqen dhe më jep për të pirë|Ai më ushqen dhe më jep për të pirë]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Pse ndodhin ndryshimet|Pse ndodhin ndryshimet]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/E dinë e kuptojnë|E dinë e kuptojnë]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Ju furnizojmë dhe i furnizojmë|Ju furnizojmë dhe i furnizojmë]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Ti je i Plotfuqishëm|Ti je i Plotfuqishëm]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Dëmtues i vetes dhe keqbërës|Dëmtues i vetes dhe keqbërës]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Drita dhe terri|Drita dhe terri]] :'''Kapitulli 5''' *[[Mrekullitë e Kur'anit/Thënjet se Kur’ani ka kundërthënie|Thënjet se Kur’ani ka kundërthënie]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Krijimi i qiejve dhe tokës|Krijimi i qiejve dhe tokës]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Hollësitë e krijimit|Hollësitë e krijimit]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Dashuria dhe mirësia|Dashuria dhe mirësia]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Veçohet nëna – pse|Veçohet nëna – pse]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Erdhi urdhëri i All-llahut dhe mos nxitoni|Erdhi urdhëri i All-llahut dhe mos nxitoni]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/A e pa Muhamedi a.s.|A e pa Muhamedi a.s.]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Kush janë gënjeshtarë|Kush janë gënjeshtarë]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Pyetja e cila nuk është për t’u ditur|Pyetja e cila nuk është për t’u ditur]] :'''Kapitulli 6''' *[[Mrekullitë e Kur'anit/Kur’ani dhe ligjet e natyrës|Kur’ani dhe ligjet e natyrës]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Kur’ani dhe teoritë shkencore|Kur’ani dhe teoritë shkencore]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Pse u la pa shpjegim|Pse u la pa shpjegim]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Tokën . . . e shtruam|Tokën . . . e shtruam]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Paraprinë nata apo dita|Paraprinë nata apo dita]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Rrotullimi i tokës dhe kodrat|Rrotullimi i tokës dhe kodrat]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Pse duhet të flasim për embrionin|Pse duhet të flasim për embrionin]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Në vetet tuaja|Në vetet tuaja]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Ndieshmëria dhe lëkura|Ndieshmëria dhe lëkura]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Foshnja e epruvetës|Foshnja e epruvetës]] :'''Kapitulli 7''' *[[Mrekullitë e Kur'anit/Kur’ani shpalues i sekreteve|Kur’ani shpalues i sekreteve]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Betohen rrejshëm|Betohen rrejshëm]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Zhveshja e një të ardhmeje|Zhveshja e një të ardhmeje]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Sfidoi armiqtë e All-llahut|Sfidoi armiqtë e All-llahut]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Sfidoi jo arabët|Sfidoi jo arabët]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Kur’ani tregon për të humburit|Kur’ani tregon për të humburit]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Kur cenojmë pa argumente|Kur cenojmë pa argumente]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Femohuesit vërtetojnë Kur’anin|Femohuesit vërtetojnë Kur’anin]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Krijimi i njeriut|Krijimi i njeriut]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Njeriu në bark të nënës|Njeriu në bark të nënës]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Mrekullia - vazhdon|Mrekullia - vazhdon]] :'''Kapitulli 8''' *[[Mrekullitë e Kur'anit/Subhane All-llah|Subhane All-llah]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Unë kam fuqi por edhe ai ka fuqi|Unë kam fuqi por edhe ai ka fuqi]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Mundësia dhe dituria|Mundësia dhe dituria]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Mbi shqisat e ndëgjimit dhe të pamurit|Mbi shqisat e ndëgjimit dhe të pamurit]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Mbi mundësinë e të pamurit|Mbi mundësinë e të pamurit]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Dituria njerëzore|Dituria njerëzore]] **[[Mrekullitë e Kur'anit/Çka na ofroi shkenca|Çka na ofroi shkenca]] <br><br> </td></tr></table> [[Category:Libra Islam]] 2101 4799 2006-08-28T10:23:31Z Puntori 21 <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" bgcolor="#F0F9FF" style="border-collapse: collapse" align="center" bordercolor="#111111" width="90%" id="AutoNumber1"><tr> <td width="20%"> <center><font size="10">n</font></center> '''Në emër të All-llahut Mëshiruesit të përgjithshëm, Mëshirëplotit''' '''HYRJA E EDITORIT''' <p align="justify"> <big>'''L'''</big>avdi, i qoftë All-llahut i Cili i shpalli robit të Tij (këtë) Libër dhe në të nuk la asnjë shtrembërim. Ai e bëri udhërrëfyes që t’ju japë vërejtje njerëzve rreth ndëshkimit të rëndë të ardhur prej Tij, dhe t’u japë sihariq besimtarëve, të cilët bëjnë vepra të mira, se për ta do të ketë shpërblim të mirë. <br> Falja dhe përshëndetja të jetë mbi lajmëtarin e sihariqit dhe këshilltarin tonë, Zotëriun e thirrjeve dhe imamin e pejgam-berëve. <br> Dëshmoj dhe deklaroj se nuk ka Hyjni tjetër përveç All-llahut të vetëm, Sundimi dhe Lavdia i takojnë vetëm Atij, para duarve të Tij është mirësia dhe Ai është i Gjithmundshëm. <br> Dëshmoj dhe deklaroj se Muhammedi është robi dhe i dër-guari i Tij besnik dhe premtues i drejtë, i cili informoi për atë që iu është reveluar dhe i cili e plotësoi premtimin, këshilloi njerëzimin dhe sakrifikoi çdo gjë për hirë të kësaj rrugeje të fesë derisa i erdhi bindja. I nderuari vëlla musliman! <br> Libri që keni para jush është bazuar në shkencë, në frymën e Zotit dhe në rregullat e fesë. Mendjet stagnojnë ngase para vetes së tyre kanë argumentet e All-llahut. Këto argumente dalin nga Kur’ani i cili është libër që përmban mrekullitë e Zotit, sfidoi renegatët e kësaj feje duke ju përgjigjur atyre rrjedhshëm duke ja prezentuar shenjtërinë dhe madhështinë e Tij dhe, Ky libër mund të llogaritet edhe si ndriçues i imanit për këtë kohë. I nderuari dhe shumë i respektuari dijetar dhe mendimtar i thirjes islamike, Hoxhë dhe imam Muhammed Mutevel-li el Sharavi! Me ju u zbardh historia jonë edhe më tepër. Ju jeni një reformator ndër muslimanët që spjeguat me mjeshtëri të rallë çështjen e imanit dhe mënyrën e të besuarit si dhe u përballët me sulmet e armikut të fesë duke qëndruar i pa lëkundur. Kon-tributet, sinqeriteti juaj, njohuritë tuaja, i ndihmuan muslimanët dhe i ndihmuan thirjes islamike, kundër sulmuesve, supozimeve të ndryshme, trillimeve të orientalistëve dhe perëndimorëve. <br> Mbase është libri i parë më voluminoz i këtij lloji i cili përf-shiu problemet e kohës dhe e dha shkëlqimin e vet shikuar nga këndi islam. Prizmi nga i cili ai vështron, mbështetet në Kur’an dhe sunnete të pejgamberit. El Sharaviu, që nga agimi arriti ta mbushë zemrën e tij me urtësi dhe më pas t’i rrezatojë gjoksi rrymë inspirimi, që çdo problemi t’ia jep hakun e vet të duhur. Dhënia e hakut mbështetej në njohuritë e tij, derisa ai shpalosi dhe zbuloi sekretet e saj duke argumentuar ato. Largoi njollosjet nga realja dhe i mbështolli ato me ndriques, këto nuk mund të mbështilleshin nga njerëz frikacak dhe dualistë. <br> Edhe pse ishin probleme të llojllojshme, libri megjithatë, përfshiu tema që kishin qëllime të shumta, të cilat ai arriti t’i përkufizojë ato duke mos u zgjëruar dhe larguar. Kjo pa dyshim është meritë e Imam el Sharaviut me dhuntitë dhe rrezatimet ideore të tij që dalin nga kultura e një dijetari të madh. Ai paraqitej herë në mjeksi, si p.sh. foshjen e epruvetës, ndjenjat, lëkurën, jetën e fetusit në mitër të nënës, dhe herë në gjeografi, si p.sh. forma e tokës, rrotullimi i saj, pastaj malet, ndryshimi i natës me ditën, vërshimet dhe tërmetet etj. Krahas kësaj, ai paraqiti edhe disa çështje të imanit, si vdekjen, ringjalljen, me-laiket dhe sekretet, si dhe realitetet shkencore të cilat ishin sin-jalizuar në Kur’anin Kerim. <br> Saherë që lexohet ky libër, të jep shpresë për pastrimin e mendjes dhe e shikon ekzistencën me një realizëm të plotë. Mësojmë se ç’ka pas botës së pafund si dhe për të pa dukshmen. Zbulon kuptimet të cilat ishin të pa zbuluara për ne, ose vetë ishim të mbyllur para tyre. All-llahu me urtësinë e Tij ndau riskun (furnizimin) nga ezeli (përjetshmëria). El Sharaviu mori flamurin e këtij risku të urtë¬sisë, inspirimit dhe mençurisë të thellë, si dhe mundësinë për zbatimin e tij deri në zemrat dhe mendjet e njerëzve. E gjithë kjo ishte nga mirësitë e All-llahut i cili ia jep kujt të dojë. <br> Unë jam munduar që këij libri t’ia jap të gjitha meritat që i takojnë. Shembulli im është si shembulli i atij që mundohet të kalojë oqeanin me duar të mbyllura e të prangosura dhe t’ua lar-gojë etjen të tjerëve, duke qenë ai vetë pa dyshim korektues i mirëfillt fetar prej të cilit përfitojnë specialistët dhe profesional-istët, dijetarët dhe jo dijetarët. <br> Ky libër të cilin e keni në dorë, është i pari nga seria e librave të cilat do të dalin me emrin e All-llahut nga shtypi. Librat do të jenë me të njejtën përmbajtje përderisa kemi të bëjmë me Kur’ani Kerimin, i përfshirë me mendime, të cilat do të ndriten nga el Sha¬r¬a¬viu, njëlloj si në këtë libër të mrekullueshëm. <br> E lus All-llahun për ndihmë dhe lehtësimin e rrugës për t’i nxjerrë edhe pjesët tjera të cilat janë të të njejtës natyrë, duke kërkuar nga All-llahu i Lartësuar për falje të gabimeve dhe të na përfshijë të gjithë ne nën hijen e Rahmetit të Tij dhe të na bëjë prej shërbëtorëve të Librit të Tij. <br> <br> Kairo, Ramazan 1408 ( Maj 1988 ) <br>Abdullah Haxhaxh </td></tr></table> 2102 4800 2006-08-28T10:23:43Z Puntori 21 <table border="0" cellpadding="0" bgcolor="#F0F9FF" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse" align="center" bordercolor="#111111" width="90%" id="AutoNumber1"><tr> <td width="20%"> '''HYRJA E PËRKTHYESIT''' <br><br><p align="justify"> <big>'''K'''</big>isha marrë detyrën e Imamit në xhaminë e Brukselit. Pas stabilizimit të plotë fillova menjëherë ta përkthej këtë libër që ia kisha kushtëzuar vetes derisa isha student në Kairo. Fillova ta nxjerr përkthimin në dorëshkrim duke filluar më 20 korrik 1990 dhe e përfundova pjesën e parë më 12 shtator 1990. Menjëherë fillova edhe pjesën e dytë, të po këtij libri, e kështu me radhë. Duke punuar vazhdimisht në punët e imamit dhe njëkohësisht të përkthimit të këtij libri, pas një viti mu dha rasti të filloj punë në Shqipëri. <br> Jetën time e kam ndërtuar në bazë të përgjegjësisë sime më të madhe, aty ku mund të kontribuoj më tepër. Gjykova se është më e rëndësishme ta ndihmojmë Shqipërinë dhe pa mëdyshje shkova atje. Në Shqipëri qëndrova tetë vjet. Në fillim isha koor-dinator i katër shoqatave arabe, pas dy vjetëve mora përsipër sektorin e bonjakëve pranë Komitetit të Botës Islamike deri në vitin 1996. Duke parë se situata në Kosovë po keqësohet vazhdimisht, hapa një Fondacion bamirës në Tiranë të cilin e emërova “Kosova”. Ky fondacion e dha kontributin e vet modest gjatë luftës në Kosovë. <br> Tani mund të them se angazhimi im në Shqipëri dhe problemet më elementare të jetës në Shqipëri, nuk më dhanë as edhe një mundësi të vetme ta rishkruaj këtë përkthim. Vërtetë këtij libri i kam hyrë në hak dhe shfytëzoj rastin të falënderoj All-llahun i Cili më mundësoi që këtu në Kosovë ta rishkruaj në kompjuter dhe ta dorëzoj në shtypshkronjë. Kisha ndërmend të filloj posa erdha këtu, mirëpo, problemet rreth shfrytëzimit të rrjetit të rrymës në Kosovën e pas luftës, më penguan disa herë dhe tani më në fund ia dola ta rishkruaj. <br> Imam el Sharavi, All-llahu e mëshiroftë, ishte një dijetar i pa shembullt në botën islame. Ai ishte shërbyes i madh i muslimanëve. Ligjeratat e tij ishin për të gjitha shtresat. Atë e kuptonin të gjithë, si dijetarët ashtu edhe njerëzit më të thjeshtë. Ai vazhdimisht ligjëronte nëpër xhamitë e Kairos dhe ishte i afërt me të gjithë. Meqë ishte shumë i kërkuar në mbarë shoqërinë islame ai nuk kishte shumë kohë të merrej me shkrime. Shumë nga librat e tij janë shfrytëzuar për xhirime televizive, sepse stili i tij është shumë komunikativ me të gjithë. <br> Unë zgjodha ta përkthej këtë libër për të vetmën arsye, sepse ky libër u mundëson muslimanëve të këtushëm që ta kuptojnë Kur’anin më mirë e më lehtë, si dhe t’i japë kurajo intelegjencisë shqiptare, për ta kuptuar Kur’anin. Ata nuk i kishin njohuritë elementare të fesë dhe vështirë e kishin ta kuptonin Kur’anin të përkthyer në gjuhën shqipe, ngase, aty ka shumë gabime në përkthim. Jam munduar që t’ia lehtësoj lexuesit tonë edhe më tepër këtë libër duke futur disa fusnota dhe duke e treguar num-rin e sureve dhe ajetin e temave për të cilat flet Kur’ani. <br><br> Lus All-llahun të më mundësojë që t’i përkthej sa më parë edhe pjesët e mbetura të këtij libri. <br> Maj 2001 Prishtinë, <br> Muhamed Jusufi-Kajolli </td></tr></table> 2103 4798 2006-08-28T10:23:19Z Puntori 21 <table border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse" align="center" bordercolor="#111111" bgcolor="#F0F9FF" width="90%" id="AutoNumber1"><tr> <td width="20%"> '''Ç’ËSHTË MREKULLIA''' <br><br> {|border="3" align="right" cellpadding="1" width=32% cellspacing="0" style="margin: 1em 0 0 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; bodercolor="blue" font-size:95%" |- bgcolor="black" |<p align="justify"><font color="white">All-llahu nuk i sfidoi melekët sepse ato nuk janë të lira në vepra, ato veprojnë ashtu siç urdhërohen. Kur’ani sfidon secilin që e ndjen veten të fortë dhe që posedon lirinë e zgjedhjes, përderisa egzistojnë alternativat e mundshme. |} <p align="justify"><big>'''K'''</big>ur’ani është fjala e All-llahut e zbritur tek i dërguari i Tij, prijësit tonë Muhammedit a.s. adhurohet me leximin e tij, Ai sfidon mbarë njerëzimin dhe xhindët si dhe çdo gjë që gjendet në botëra. All-llahu nuk i sfidoi melekët sepse ato nuk janë të lira në vepra, ato veprojnë ashtu siç urdhërohen. Kur’ani sfidon secilin që e ndjen veten të fortë dhe që posedon lirinë e zgjedhjes, përderisa egzistojnë alternativat e mundshme. Këta janë ata që All-llahu i dalloi me fuqi mendore, mençuri dhe mundësi të zgjedhjes. <br> Para se të flasim për mrekullinë e Kur’anit është e domosdoshme së pari të përcaktojmë se ç‘është mrekullia? <br> Mrekullia është prishje e proceseve natyrore ose ligjeve të gjithësisë të cilën All-llahu i Lartëmadhëruar ia ka dhuruar të dërguarit të Tij si dhe shpalos programin (rrugën) hyjnor. Me të, Ai i përforcon pejgamberët, për t’i bindur njerëzit se ata janë të dërguarit e Tij, të cilët kanë përkrahje nga qielli dhe ndihmohen nga qielli, si dhe t’u tregojë se kur qielli të ndihmon dhe të përkrahë aty stagnojnë të gjitha ligjet njerzore, sepse ato janë të pa afta dhe nuk mund të veprojnë . <br> Nëse ndonjë person deklaron se është i dërguar i All llahut ai ka ardhur të na informojë për rrugën e Tij. A duhet besuar atij, apo duhet kërkuar nga ai argument për atë çka deklaron. Pra, është e domosdoshme që çdo i dërguar i All-llahut të ketë me vete mrekullinë për të vërtetuar besnikërinë, përcjelljen dhe informacionin e All-llahut të Lartëmadhëruar. Mrekullitë e All-llahut dallohen dukshëm nga ato të tjerat, ato janë të qarta dhe bindëse, sepse ato së pari mposhtin ata të cilët e përgënjeshtrojnë dërgesën e Tij dhe ata që kërkojnë sfidë. Nuk do të quhet sfidë nëse nuk është kërkuar nga populli. Për shembull, nëse marrim kampionin botëror në ngritjen e peshës dhe e fusim në garë me të një njeri të rëndomtë, këtu nuk do të kemi mposhtje sepse nuk jemi prezentuar me kudërshtarë të kalibrit të tij, i cili vërtetë do të mundohej ta mposhtë atë. Nëse marrim dy peshëgritësit më të mirët në botë dhe i fusim në garë, atëherë këtu do të kemi mposhtje dhe vetëm atëherë do të dallohet fituesi . {|border="3" align="right" cellpadding="1" width=32% cellspacing="0" style="margin: 1em 0 0 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; bodercolor="blue" font-size:95%" |- bgcolor="black" |<p align="justify"><font color="white">Mrekullitë e All-llahut dallohen dukshëm nga ato të tjerat, ato janë të qa¬rta dhe bindëse, sepse ato së pari mposhtin ata të cilët e përgënjeshtrojnë dërgesën e Tij dhe ata që kërkojnë sfidë. Nuk do të quhet sfidë nëse nuk është kërkuar nga populli. |} Shembulli tjetër, nëse marrim një njeri i cili ka studiuar medicinën dhe e dërgojmë në një vend ku nuk ka mjek dhe e fusim në garë, atëherë vetëvetiu nënkuptohet se nuk do të kemi mposhtje, këtu nuk kemi ndonjë efekt të fortë në thirrjen e njerëzimit për mposhtje. Mposhtja duhet të jetë prezent tek ata popuj të cilët posedojnë dhunti, përndryshe All-llahu nuk do ta mposhtë një popull përderisa nuk posedon dhunti dhe nuk e njohin Atë, e aq më tepër kur ata nuk kanë të paktën ndonjë inspirim. Prandaj, All-llahu i dhuron çdo të dërguari të Tij mrekullinë sipas dhuntive ose talenteve që i ka ai popull. <br>Mrekullia nuk ka për qëllim vetëm prishjen e ligjeve dhe mposhtjen e popujve, por, rrethanat i sjellin shkaqet e kësaj sfide. Nëse dëshiron All-llahu ta sfidojë një popull, atë mund ta bëjë edhe në mënyra dhe në rethana të tjera. Ai mund edhe t’i pengojë rrethanat dhe të pamundësojë realizimin e asaj vepre. Këtë që u tha më lartë do ta ilustroj me një shembull: <br> Mosdjegia e Ibrahimit a.s. si dhe shpëtimi i Musait a.s. konsiderohen mrekulli meqë All-llahu xh.sh.solli shkaqet e pastaj ato i pengoi. Mrekullia e Ibrahimit a.s. ishte me qëllim që t’a mposhtë popullin i cili adhuronte putat (zotërat, idhujt). Ata putet i konsideronin të shenjtë dhe u binin në sexhde (përkuleshin). Vendimi gjyqësor i tyre ishte që t’a djegin Ibrahimin a.s. <br> Ata e konsideronin këtë (djegien e Ibrahimit a.s.) si shenjë hakmarrje ndaj zotërave të tyre. Hakmarrje e cila do t’i gëzonte putat (idhujt) e tyre. Ky vendim i tyre konsiderohej se do të shërbejë si shembull (ndëshkim) për mbarë njerëzimin, për të gjithë ata që nuk i respektojnë putat e tyre. </td></tr></table> 2104 4801 2006-08-28T10:23:59Z Puntori 21 <table border="0" cellpadding="0" bgcolor="#F0F9FF" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse" align="center" bordercolor="#111111" width="90%" id="AutoNumber1"><tr> <td width="20%"> '''IBRAHIMI NUK U DOGJ''' {|border="3" align="right" cellpadding="1" width=32% cellspacing="0" style="margin: 1em 0 0 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; bodercolor="blue" font-size:95%" |- bgcolor="black" |<p align="justify"><font color="white">Por, jo, asnjëra nga këto nuk ndodhi. All-llahu dëshiroi që zjarri të jetë përplot prush dhe Ibrahimi a.s. të hidhet në të, në prani të publikut, e që pastaj All-lla¬hu të pengojë proçesin e rregullave të diegies. “Ne thamë: O zjarr, bëhu i ftohët dhe shpëtues për Ibrahimin“. |} <p align="justify">E sollën Ibrahimin a.s. pranë putave (idhujve) të tyre. Ndezën zjarrin në praninë e tyre. Qëllimi i djegies ishte që ata të shohin dhe të kënaqen vetë në shenjë hakmarrjeje. Ceremoniali i hakmarrjes ishte tejet masiv. Ata grumbulluan drunj si dhe iu drejtuan putave të tyre, pra, pranë fuqisë së tyre dhe e ndezën zjarrin. Çdo gjë që bëheshe kishte për qëllim madhërimin dhe lartësimin e idhujve të tyre, kundrejt All-llahut xh.sh. Shtrohet pyetja, pse lejoi All-llahu që Ibrahimin ta sjellin para turmës dhe ta djegin në prani të idhujve të tyre!? Ishte e mundur që t’i mundësonte Ibrahimit të fshihej diku ose ta mbronte në një apo tjetër mënyrë!? Mirëpo, as e para e as e dyta nuk ndodhi. Po të ndodhte njëra nga këto, atëherë adhuruesit e idhujve do të thonin se po t’a kapnim do ta digjnim dhe kështu ata do të vazhdonin me avazin e vjetër duke i lartësuar prapë idhujt si edhe më parë, po me atë “bindje për dobinë dhe fuqinë e tyre”. Kjo ishte arsyeja kryesore që Ibrahimi u desh të shkojë në vendin e djegies dhe të prezentohet para të gjithë atyre që besonin në putat e tyre të “fuqishëm dhe që iu sillnin dobi”, që të dëshmojnë se Allahu është i pamposhtur. Ishte e mundur që zjarri të shuhej pas një shiu të furishëm, si një nga shkaqet e tjera për të mos ardhë deri te djegia. Kjo ishte e mundur të ndodhte, por, edhe kjo nuk ndodhi, për të njëjtën arsye siç përmendëm më sipër. <br> Ibrahimi a.s. nuk tentoi të ikë, por, u fut në turmën e drunjve ku zjarri ishte gjithnjë në rritje e sipër. Në një situatë të tillë siç ishte Ibrahimi a.s., All-llahu urdhëroi zjarrin që të bëhet i ftohtë dhe shpëtues për Ibrahimin. <br> Mrekullia e Ibrahimit nuk qëndron në atë që ai t’i shpëtonte zjarrit, sepse po të ishte dëshira e All-llahut që ai t’i shpëtojë zjarrit, atë nuk do ta kapnin fare, ose do të binte shi. Por, jo, asnjëra nga këto nuk ndodhi. All-llahu dëshiroi që zjarri të jetë përplot prush dhe Ibrahimi a.s. të hidhet në të, në prani të publikut, e që pastaj All llahu të pengojë proçesin e rregullave të diegies. <br> “Ne thamë: O zjarr, bëhu i ftohët dhe shpëtues për Ibrahimin”.1 Vullneti i All-llahut pamundësoi dhe pengoi vetitë djegëse të zjarrit. “Zotët e tyre” të cilët i kishte shkatëruar Ibrahimi a.s qëndronin para zjarrit dhe po “kënaqeshin” në shenjë hakmarrjeje në praninë e publikut. Të gjithë prezentuesit dëshmuan se ata u mpo¬shtën, kurse Ibrahimi a.s doli prej aty pa asnjë dëm. <br> Në këtë mënyrë ndodhi edhe me Musanë a.s. kur All llahu xh.sh. e urdhëroi nënën e Musaut që ta hedhë në lumë djalin për ta shpëtuar. Për shpëtimin e një foshnje, me siguri që mendimi i fundit do të ishte që ate ta hedhin në lum. Ky ishte inspirimi i All-llahut që ai të hidhet në lumë. Fëmia i posalindur të hidhet në lumë, do të ketë shumë më shumë rreziqe se në çfarëdo vendi tjetër. Do t’ishte e mundur të përmbyset nga valët sado të vogla dhe të mbytej, ose të sulmohej nga ndonjë shpend grabitqar dhe, ai nuk do të kishte mundësi të mbrohej. Mund t’i kanosej ndonjë rrezik tjetër që mund lehtë fare lehtë të pësonte. Domethënë hedhja në lumë do të ishte një nga vendimet e fundit të prindërve (nënës së tij) për shpëtimin e tij. Kishte mundësi të largohej nga Egjipti dhe të migronte me të. E mundur do të ishte që ta fshihte ate në një vend të sigurt. Por i gjithë ky rrezik ndodhi në saje të inspirimit të All-llahut i Cili e urdhëroi, që Musanë ta hedhë në lumë, ku rreziku i vdekjes ishte më i madh se shpëtimi i tij. Rreziku për mbytjen e Musaut ishte shumë i madh, qoftë me fundosje, qoftë me rrëmbim nga shpendët ose erërat e forta. E ëma pranoi të gjitha këto rreziqe, thujase kjo ishte e vetmja rrugë e cila do të ishte rrugë shpëtimi për Musanë a.s. Vërtetë kjo ishte e vetmja rrugë sepse kjo ishte dëshira e All-llahut e kur Ai është veprues, stagnojnë të gjitha arsyet, bëhet ajo e papritura, pra që edhe hedhja në lumë të jetë shpëtim, siguri dhe qetësim. </td></tr></table> 2105 4802 2006-08-28T10:24:12Z Puntori 21 <table border="0" cellpadding="0" bgcolor="#F0F9FF" cellspacing="0" style="border-collapse: collapse" align="center" bordercolor="#111111" width="90%" id="AutoNumber1"><tr> <td width="20%"> '''MAGJISTARËT U PËRULËN – PSE?''' {|border="3" align="right" cellpadding="1" width=32% cellspacing="0" style="margin: 1em 0 0 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; bodercolor="blue" font-size:95%" |- bgcolor="black" |<p align="justify"><font color="white">Ata ishin të parët që besuan, pak kohë më parë ata ishin kundërshtarët më të mëdhenj të mrekullisë, ata ishin që sfiduan mrekullinë e All-llahut. Kur vërejtën se në ç’mënyrë u mposhtën, ranë në sexhde. |} <p align="justify">Të kthehemi përsëri tek mrekullia. Çdo pejgamber erdhi tek populli i tij me mrekullinë që nuk ishte e panjohur për ata. Populli i Musait ishte i njohur si popull i cili përdorte magjitë. Musai a.s. erdhi po me këtë mrekulli. Në momentin kur u kërkua mposhtja, mrekullia e Musait i mposhti të gjithë ata magjistarë. Magjistarët ishin të parët që i besuan atij, për arësye se ata ishin të vetmit që e njihnin magjinë dhe që e dalluan prej mrekullisë. Pa asnjë dyshim, ata të gjithë u përulën (i bënë sexhde All-llahut) para mrekullisë së Musait. Ata e panë të nevojshme që të pendohen menjëherë pas përfundimit të këtij garimi dhe mposhtjes së tyre nga frika e All-llahut. <br> “Dhe magjistarët ranë në sexhde. Dhe ata thanë: besuam në Zotin e botëve, Zotin e Musait dhe Harunit”.2 <br> Ata ishin të parët që besuan, pak kohë më parë ata ishin kundërshtarët më të mëdhenj të mrekullisë, ata ishin që sfiduan mrekullinë e All-llahut. Kur vërejtën se në ç’mënyrë u mposhtën, ranë në sexhde. Shtrohet pyetja, a thua, e vetmja arsye ishte sepse ata kishin një pjesë të njohjes të magjisë në tokë? <br> “Vërtetë All-llahut i frikësohen nga robërit e tij dijetarët”! Kur e panë mrekullinë, ata u magjepsën dhe u ndjenë krenarë se janë pranë kësaj ndodhie, e cila ishte vetëm vepër e All-llahut të Lartësuar. Në moment ata i harruan të gjitha premtimet e Faraonit, harruan arin dhe argjendin dhe iu drejtuan botës tjetër e cila i priste ata. Harruan se faraoni do t’i dënojë rëndë. Ai ishte një mizor i pa shembullt në botë. Pranuan çdo gjë pasi u vërtetua se ishte mrekulli e All-llahut dhe ranë në sexhde. Këta ishin magjistarët më të mirë që kishte Faraoni i cili ishte zotuar se me ata ai do ta mundte Zotin e Musait dhe Harunit. Por, ndodhi e pa pritura për Faraonin, sepse këta të parët ranë në sexhde. <br> Kjo është madhështia e mrekullisë. Ata kishin premtimet më të mirat nga Faraoni. Atyre u mjaftonte që ta kundërshtonin në një apo mënyrë tjetër Musanë dhe çdo gjë do të ishte si më parë me Faraonin, sepse këta ishin këshilltarët e tij më të besueshëm dhe faraoni do ta përdorte forcën për momentin dhe do t’i “asgjësonin” rebeluesit. Por, ndodhi ajo që më së paku e priste Faraoni. Fytyrat e tyre ndryshuan dhe ashtu të hutuar para mrekullisë ranë në sexhde. I braktisën të gjitha të “mirat” e Faraonit si dhe haruan dënimet e tij kur panë shenjat e All-llahut. {|border="3" align="right" cellpadding="1" width=32% cellspacing="0" style="margin: 1em 0 0 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; bodercolor="blue" font-size:95%" |- bgcolor="black" |<p align="justify"><font color="white">Ndodh që mrekullia t’i prishë traditat edhe atëherë kur nuk është kushtëzuar nga dikush. Me këtë rast, Allahu xh.sh. nuk kërkon nga ata që të bëjnë një gjë të tillë, por, kjo ndodh për arsye se All-llahu dëshiron t’i tregojë njerëzimit për forcën dhe madhështinë e Tij, ashtu që ata të mos i binden çdo sendi. |} <p align="justify">I njejtë është rasti edhe me Isanë i cili erdhi tek populli i vet me mrekullinë e njohur për atë popull. Mjekësia, ishte dhuntia dhe fusha në të cilën shquhej ai popull. Ndërsa ky me mrekullinë vet shëronte të verbërit, të lebrosurit e më vonë edhe i ngjallte të vdekurit me emrin e All-llahut xh.sh.. Pra, Isai sfidoi popullin e vet në atë fushë në të cilën ata ishin më të fuqishëm. I tejkaloi ata me ngjalljen e të vdekurve në emër të All-llahut. Mposhtja ishte nga i njejti lloj, nga e njejta dhunti. Ata kishin njohuri të mirëfillta në këto lëmi. <br> Po ashtu ishte edhe me Muhamedin s.a.v.s. Në kohën e tij arabët ishin të njohur si letrarët më të mirë. Retorika e letërsisë së tyre ishte në kulm dhe mrekullia e tij ishte e po atij lloji. Mrekullia e Kur’anit i mposhti ata. I thanë magjistar, injorant, i çmendur etj. Për këtë mrekulli do të flasim më tepër duke e shpjeguar gjërësisht në kapitujt e ardhshëm. Mrekullia e Kur’anit nuk është vetëm në aspektin gjuhësor. Por, kjo mrekulli është sfiduese e mbarë njerëzimit dhe xhindëve deri në shkatërrimin e botës. Kur’ani është rrezatues i zbulimeve të reja ndër gjeneratat. Ai përtërihet dhe sjell risi gjithmonë. <br> Nuk do të thotë se mrekullia duhet të shikohet si diçka alogjike dhe kundër proceseve natyrore, e cila sfidon të tjerët dhe kushtëzon me mosmposhtjen e tij nga kushdo qoftë ai. Ndodh që mrekullia t’i prishë traditat edhe atëherë kur nuk është kushtëzuar nga dikush. Me këtë rast, All-llahu xh.sh. nuk kërkon nga ata që të bëjnë një gjë të tillë, por, kjo ndodh për arsye se All-llahu dëshiron t’i tregojë njerëzimit për forcën dhë madhështinë e Tij, ashtu që ata të mos i binden çdo sendi. Ai duhet të besojë dhe të kthehet drejt rrugës së All-llahut të Lartësuar, i cili i pengon dhe i prishë të gjitha shkaqet. All-llahu ka mundësi për çdo gjë, është i Gjithfuqishëm, fuqia e Tij nuk ka për ne rregulla dhe as kufij. </td></tr></table> 2106 4803 2006-08-28T10:24:25Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" bgcolor="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''MUNDËSIA E ALL-LLAHUT''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Kur’ani paraqet mrekullinë për t’i demostruar mu¬ndësitë e Fuqisë Apsolute Për t’u krijuar njeriu ekzistojnë katër mënyra të cilat na u tregu¬an nga All-llahu xh.sh. Bashkimi i mashkullit dhe femrës nuk është gjithnjë kusht për të bërë trashigimtarë, por, kusht është që aty të jetë dëshira e All llahut. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Kur’ani paraqet mrekullinë për t’i demostruar mundësitë e Fuqisë Apsolute. Ai në kaptinën Merjem tregon vargun e thjeshtë të kushteve që lidhen shkak pas shkaku për krijimin e njeriut. Këto kushte sigurojnë të qenurit e llojit. Për të vazhduar lloji ose trashëgimia, kushti është që të ketë lidhje direkte ndërmjet gjinive të kundërta, pra ndërmjet mashkullit dhe femrës. Që të arrihet deri te pllenimi, mashkulli duhet të jetë i aftë dhe femra duhet të jetë pa të meta. <br> Vullneti i All-llahut ishte të na tregojë fuqinë e Tij absolute e cila është pa rregulla dhe pa kufij. Kjo u bë me qëllim që njeriu mos të mendojë se pasard-hësit ndërlidhen ngusht shkak pas shkaku. Për t’u krijuar njeriu ekzistojnë katër mënyra të cilat na u treguan nga All-llahu xh.sh. Bashkimi i mashkullit dhe femrës nuk është gjithnjë kusht për të bërë trashigimtarë, por, kusht është që aty të jetë dëshira e All-llahut, i Cili mund të krijojë njeriun pa ekzis-tencën e qenies njerëzore, pra nga hiçi. Ai krijoi njeriun nga mashkulli pa femër, krijoi nga mashkulli dhe nga femra si dhe krijoi nga femra pa mash-kull. Kështu, në këtë mënyrë, do të plotësohen katër llojet e krijimit. <br> Ta thjeshtëzojmë këtë : :1. All-llahu krijoi Ademin nga hiçi, pra pa mashkull dhe pa femër, ai ishte pa babë dhe pa nënë, ai u krijua nga All llahu i Lartësuar “I fryu nga shpirti i Tij“ :2. Krijoi Havën nga mashkulli pa femër, ky është versioni më i saktë. :3. Krijoi mbarë njerëzimin nga mashkulli dhe femra . :4. Krijoi Isanë a.s. nga femra pa mashkull. <br> <p align="justify">Mbarë njerëzimi erdhi nga njeriu mashkull, si dhe u krijua Isai a.s. nga femra e cila nuk kishte kurfarë kontakti me mashkull. Kështu u plotësuan katër llojet e krijimit. Loza e çdo krijimi është në kompetencat e All-llahut të Lartësuar, nëse dëshiron Ai të krijohet ndokush me shkak, atëherë mundëson bashkimin e mashkullit me femrën. Ai krijoi, pa ekzistencën e tyre, krijoi Ademin nga dëshira e Tij. Krijoi Havën nga Ademi me dëshirën e Tij, pastaj krijoi nga femra pa mashkull Isaun a.s., vetëm e vetëm që të plotësohen katër llojet e krijimit. <br> Duhet të jemi të vëmendshëm kur themi se All’llahu i Madhëruar krijoi njeriun nga hiçi, se krijoi femrën nga mashkulli, se krijoi mashkullin nga femra pa kontaktuar me mashkullin, se krijoi njerëzinë mbarë nga mashkulli dhe femra, mrekulli këto të cilat i përshkruhen All-llahut shkak pas shkaku sipas dëshirës së Tij, sepse Ai në Kur’an thotë “kënd dëshiron Ai e le impotent”. <br> Nga kjo nënkuptohet se krijimi i destinohet dëshirës së All-llahut të Lartësuar, e në asnjë mënyrë bashkimit të dy gjinive. <br> “Vetëm i All-llahut është pushteti i qiejve dhe i tokës. Ai krijon çka të dojë. Ai i falë vetëm femra atij që do dhe i falë vetëm meshkuj atij që do, ose u falë çift, meshkuj e femra. Por, atë që do, Ai e le pa fëmijë. Ai është i Dijshëm dhe i Fuqishëm”.3 Poenta nuk është që aty të ekzistojë shkaku, por, është dëshira e All-llahut. Për të qenë e suksesshme një gjë, duhet të egzistojë dëshira e All-llahut. Kur Ai nuk dëshiron të veprojë, Ai nuk do të veprojë. E atëherë kur Ai dëshiron të lejë mangut diçka, këtë e bën pa ndojnë rregull ose imponim të veçantë dhe pa ndonjë kufizim. Ai është absolut në fuqinë e Tij hyjnore. </TD></TR></TABLE> 2107 4807 2006-08-28T10:25:55Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0"bgcolor="#F0F9FF" bgcolor="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KUR SHKAQET PENGOHEN''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Atëherë kur mendon se ka humbur çdo gjë, ai nuk duhet të hutohet por duhet të drejtohet drejt të Plotëfuqishmit, sepse besimtari nuk i humb shpresat në All llahun. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Esenca e kësaj çështjeje është në vetë gjithësinë. Këtë çështje, All-llahu i Lartësuar ia dhuroi njeriut për të vetmen arsye, që me të t’i shtohet ose t’i hyjë besimi dhe me të ai të qetësohet. Me këtë, All-llahu i sugjeron besimtarit që mos të brengoset, sepse, Ai sikur i thotë: Unë jam Ai që i kam krijuar shkaqet dhe Unë kam fuqi të gjej shkaqe të tjera pa ndonjë rregull dhe inponim, andaj mos u brengos nëse të kaplojnë vështirësitë. Pas këtij momenti, njeriu vjen në një pozicion lehtësimi dhe e ndien veten të qetësuar e të relaksuar. Kështu njeriu largon trembjen dhe frikën nga vetvetja. Atëherë kur mendon se ka humbur çdo gjë, ai nuk duhet të hutohet por duhet të drejtohet drejt të Plotëfuqishmit, sepse besimtari nuk i humb shpresat në All-llahun. Ai nuk e shkatëron veten në momentin kur e sheh se po i mbyllen të gjitha shtigjet. <br> All-llahu tregon rastin kur Merjemja përshpëriste -“(Përkujto!) Kur gruaja e Imranit pat thënë : “Zoti im, unë këtë që kam në barkun tim vendosa ta përkushtoj thjeshtë vetëm në shërbimin Tënd, pra, pranoje këtë prej meje, vërtetë Ti je Ai që dëgjon e di. E kur ajo e lindi tha: Zoti im unë linda femër…”4 <br> Thënjen: Unë linda femër !?, gruaja e Imranit e tha sepse ajo vuante ngase nuk lindi mashkull. Sipas saj, ajo e posalindura nuk do t’ia plotësonte premtimin që ajo ia kishte dhënë All-llahut, duke menduar se meshkujt janë më të privilegjuar tek All-llahu. Me këtë, sikur All`llahu do t’i thotë asaj, se, akoma vallë mendon se mashkulli është më i priviligjuar se femra!? Mjerisht, ky është njëri nga mendimet e njerëzimit në botën dëshpruese. <br> Allahu në Kur’an i përgjigjet asaj: “E mashkulli nuk është sikur femra”!? <br> Me këtë, iu bë të kuptojë se femra të cilën e lindi ajo, është më e vlefshme se mashkulli të cilin e mendonte dhe se femra e ka vendin më të lartë në shoqëri se sa e mendonte ajo. Andaj, kursesi mos thuaj se All-llahu më dha femër e nuk më dha mashkull. All-llahu është krijues, Ai e di se kjo femër do të jetë e një veçorie tjetër. Pas vdekjes së babait të Merjemes farefisi kërkoi që njëri nga familjarët e saj të jetë kujdestar i saj. Fjala, dikush të kujdeset për te do të thotë se kujdestari i vërtetë i saj nuk ishte i gjallë. Për vajzën e posalindur do të kujdesej Zekerija. Me fjalën, se për të do të kujdeset Zekerija, nënkuptojmë se ai ishte lajmëtar (pejgamber) i All-llahut dhe ai do t’ia plotësonte asaj të gjitha konditat e jetesës. Sa herë që Zekerija hynte në faltore (ku edhe jetonte ajo), ai aty gjente ushqim. Nga fjala, se sa herë që hynte Zekerija në faltore, ose më saktë në vendin ku ajo binte në sexhde, ai gjente ushqim, kuptojmë se ai kujdesej për të. Por, ushqimin ai e kthente prap, sepse aty gjente gjithmonë ushqim. Ushqimi i vinte nga All-llahu i Lartëmadhëruar. Këtë e argumentojmë me pyetjet që Zekerija ia shtronte asaj: <br> “ … prej nga ty ky ushqim? I thoshte: ky është nga All llahu …”5 <br> Që nga fëmijëria e saj, ajo filloi të kuptojë se rregullat e All-llahut të Lartësuar nuk janë si tonat. Ai të ushqen andej nga nuk ta merr mendja. <br> Këtu duhet të ndalemi pak. All-llahu i Lartësuar i kishte premtuar Merjemes se ajo do të jetë një femër e rëndësishme dhe se do të jetë e këshilluar nga All-llahu, e pastaj e la në mbikqyrje të Zekerijasë. Gjatë kohës që pasoi, e ushtroi ate duke e bindur se secila gjë e ka shkakun e vet, me përjashtim të disa ndodhive të cilat nuk kanë shkak, ose nëse Ai do që t’i pengojë shkaqet. Allahu filloi ta përgatisë Merjemen, duke i dërguar asaj ushqimin i cili nuk ishte i njohur më parë në ruzullin tokësor. Perimet asaj i vinin kohë pas kohe. E gjithë kjo ishte parapërgatitje për një të ardhme të afërt, e cila sinjalizonte se All-llahu bën atë çka Ai dëshiron. Para¬përgatitje tjetër për Merjemen ishte atëherë kur Zekerija e luti All-llahun që t’i falë djalë, mu në atë vend ku i vinte ushqimi Merjemes. All-llahu i dha sihariqin Zekerijasë për lindjen e djalit. Në ato momente kur atij iu aprovua lutja, ju kujtua se është plak dhe i vjetër, kurse gruan e kishte sterile. Duket se edhe ky nuk e dëgjoi mirë aprovimin e lutjes së tij, andaj iu drejtua All-llahut duke i thënë se si mund të ketë fëmijë kur nuk i plotëson rregullat njerëzore. Atëherë All-llahu i thotë : “Kështu thotë Zoti yt, ajo për mua është e lehtë, Unë të krijova ty më parë atëherë kur ti nuk ishe fare”. <br> Nëse Ai e krijoi Zekerijanë duke mos qenë fare, Ai është në gjendje t’i japë fëmijë, duke mos i përfillur rregullat njerëzore. Kjo ishte një nga shembujt e tjerë për Merjemen, se kur All-llahu dëshiron diçka, e bën këtë pa ndonjë shkak. Fjala, aty e luti Zekerija, pra në vendin e sexhdes ku biente Merjemja, është vërtetim tjetër i cili do të përforcojë zemrën e saj, atëherë kur do të vijë dita e premtuar. Ajo ishte dëshmitare se lutjet plotësohen pa ndonjë shkak të njohur të rregullave të krijimit. Zekerija ishte i moshuar, e po ashtu edhe gruaja e tij ishte e moshuar bile edhe sterile. Ajo edhe aty u bind se All-llahu ka të gjitha mundësitë që t’i falë djalë. E gjithë kjo ishte parapërgatitje për Merjemen e cila do të lindte mashkull pa patur kontakt seksual. Edhe pse të gjitha këto përgatitje ia servoi All-llahu asaj, kur i erdhi lajmi ose më mirë të themi kur i erdhi Xhebraili dhe e lajmëroi, ajo u frikësua dhe pësoi tronditje andaj tha : “Si do të kemë unë djalë, kur mua nuk më është afruar njeri (për martesë) dhe nuk isha amorale“. <br><br> Edhe pse ajo kishte përjetuar të gjitha ato parapërgatitje, siç ishin ushqimi dhe fëmija e Zekerijasë, ajo prapëseprap u trondit kur e pa Xhebrailin. Për ta qetësuar Merjemen, Xhebraili i tha : Kështu ka thënë Zoti yt, kjo për mua është e lehtë , dhe për ta bërë atë (Isanë) argument për njerëzinë …” <br> All-llahu sikur donte t’i thotë Merjemes, se pas të gjitha këtyre parapërgatitjeve që t’i servova, ti pa ndonjë shkak po befasohesh me atë se ç’po ngjet me ty. E Unë të kisha thënë “e Ushqej atë të cilin dua, prej andej nga nuk ia merr mendja” Ishe pra dëshmitare, se All-llahu çka dëshiron ta bëjë nuk mund ta pengojë askush dhe se kur All`llahu dëshiron të pengojë diçka do ta pengojë. Andaj, edhe pas të gjitha këtyre dëshmive po befasohesh në Zotin tënd !? </TD></TR></TABLE> 2108 4805 2006-08-28T10:24:53Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" bgcolor="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''MREKULLI, POR, E PAKUSHTËZUAR''' <P ALIGN="JUSTIFY">Mrekullia e Isait a.s. nuk kishte qëllim provokim për mposhtjeje. All-llahu i Lartësuar, me këtë mrekulli nuk sfidoi askënd. Qëllimi i kësaj mrekullie ishte demonstrimi i mundësisë dhe vullnetit të Tij dhe plotësimin e llojit të katërt të krijimit të njeriut, pra, krijimin nga femra pa mashkull. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Qëllimi i kësaj mrekullie ishte demonstrimi i mundësisë dhe vullnetit të Tij dhe plotësimin e llojit të katërt të krijimit të njeriut, pra, krijimin nga femra pa mashkull. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Mrekulli tjetër me të cilën All-llahu nuk ku¬sh¬tëzoi askend, është mrekullia e Musait a.s. Ai e çau detin dhe u hap rruga për të kaluar matanë bregut. Populli çifut ishte frikësuar nga ushtria e faraonit dhe nuk kishte nga të shkonte, para tyre ishte ushtria e cila do t’i masakronte kurse mbr¬apa tyre ishte deti. Ky ishte një vlerësim që e jepte logjika e njeriut. Në këtë situatë, Musai ngriti duart dhe çështjen ia la All-llahut të Lartësuar. Populli i tmerruar buçiste, nuk kishte shpresë të vepronte ose të bënte diçka, të ikte, nuk kishte se ku të shkonte. I vetmi zë që dëgjohej pas hutisë që e kishte kapluar atë popull ishte thënia- u masakruam. Në atë moment Musai a.s. tha: <br> “Jo, kurrsesi. Me të vërtetë me mua është Zoti im dhe Ai do të më udhëzojë “6 Kështu që çështja u transferua nga logjika njerëzore në mundësinë e All-llahut xh.sh. Pra, nga regullat dhe mundësitë njerëzore, të cilat janë të kufizuara, në ato të All-llahut që janë të pa kufizuara. Kur çështja kalon në mundësinë e All-llahut aty nuk thuhet se si ndodhi, por, mjafton të shprehet dëshira e All-llahut e ajo të bëhet. Ai është i pa krahasueshëm. Ai nuk i ngjason askujt. Prandaj, nuk duhet të habitemi në ndryshimet që i shohim, përderisa nuk kemi shembull me se ta krahasojmë, por duhet ti nënshtrohemi Atij. Kur All-llahu i tha Musait: “Godite detin me shkopin tënd! – e ai u nda …” <br> Sipas regullave tona, nëse e godasim detin ai nuk do të ndahet, por, këtu kemi të bëjmë me një veprim tjetër i cili nuk është i bazuar në ligjet tona. Mrekullia është dy llojesh : :Ajo që dhurohet për t’i sfiduar popujt e tjerë dhe për t’i bindur njerëzit duke i përfituar zemrat e tyre. Kjo është një udhëzim nga i Plotëfiqishmi, i cili i dërgoi pejgamberët për ta shpjeguar programin e Tij të paraparë për njerëzimin. :Ajo e cila dhurohet tek të dërguarit e Tij për të demonstruar forcën, duke mos patur për qëllim sfidën. Kjo bë¬het për arsye të ndryshme të momentit, mjafton që Ai të urdhërojë dhe ajo bëhet. Urdhëri vjen nga i Gjithëfuqi¬shmi, kurse mënyra e veprimit të Tij është e pakrahasuar. </TD></TR></TABLE> 2109 4806 2006-08-28T10:25:08Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" bgcolor="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KUR’ANI MREKULLI E VAZHDUESHME''' <P ALIGN="JUSTIFY">Mrekullia e Kur’anit ndryshon dukshëm nga mrekullitë e pejgamberëve të mëparshëm. Mrekullitë e pejgamberëve të mëparshëm, ishin mrekulli që shfaqeshin në moment. Ato shfaqeshin në prezencën e popullit, për të bindur popullin se ata janë të dërguarit e All-llahut. Ai që i shikonte ato mrekulli, do t’i besonte, kurse ai i cili nuk i dëshmonte ato, do të varej prej tij pasi të in-formohej për mënyrën e ndodhisë. Sikur edhe ne të mos i dëgjonim nga Kur’ani, do të kishim thënë se ato mund të mos kishin ndodhur ose janë gjepura. <br> Mrekullitë të cilat shfaqeshin në prezencën e popullit ishin bindëse. Por, ata të cilët nuk i kishin parë, mund t’i besonin si të atilla, sepse ato nuk reprizoheshin herën tjetër.Ka zëra që thonë se me zhvillimin e shkencës {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Sado të ndryshojnë format e jetës, mrekullia mbetet mrekulli në mënyrën e vet. |} <P ALIGN="JUSTIFY">ato mund edhe të zbulohen. Këto thënie janë të pa sakta, sepse mrekullia mbetet mrekulli, deri në ditën e kijametit. Mbase dikush, dikur mund të thotë se unë e hap detin, por, edhe sikur të ndodhte kjo, nuk do ta kishte efektin e mrekullisë, sepse mrekullia mbetet mrekulli. Por, në një gjë jam i bindur. Asnjë njeri nuk mundet që me një goditje ta ndajë detin. Dikush mund të thotë se Isai a.s. i shëronte të lebrosurit, të zgjebosurit etj. Edhe tani ne i shërojmë këto sëmundje. Mirëpo, mrekullia mbetet mrekulli, në vet faktin se nuk do të mundet askush t’i shërojë këto sëmundje vetëm me një të prekur ose duke shenjëzuar, përveq Isait a.s. Dikush mund të konstatojë, se sot brenda një dite mund të shkohet disa herë nga Mekka në Jerusalem. Por, edhe këtyre u themi se nuk mund të shkohet në mënyrën siç shkoi Muhammedi s.a.v.s. pa aeroplan, duke mos e llogaritur shkuarjen e tij në qiellin e shtatë. Sado të ndryshojnë format e jetës, mrekullia mbetet mrekulli në mënyrën e vet. Ajo do të konsiderohet mrekulli në vetë llojin e shfaqjes së saj. Nuk ka dituri njerëzore, dhe as që do ketë, që ta zbulojë këtë lloj të mrekullisë, ajo do të mbetet mrekulli. <br> Nga ajo që kemi dëgjuar për mrekullitë e mëparme, konstatojmë se vërtetë janë vepra të All-llahut, ngase veprat e All-llahut mbarojnë menjëherë pasi që ato të shfaqen, p.sh. hapja e detit dhe kthimi në gjendjen e mëparshme, pasi të shfrytëzohet ajo kohë. Zjarri ndryshoi cilësinë e vet për një moment, për Ibrahimin a.s. dhe, më pas u kthye në gjendjen e mëparshme. Kurse mrekullia e Muhammedit s.a.v.s. është një nga cilësitë e All-llahut, e ajo është të folurit e Tij dhe kjo do të mbetet gjithmonë, kjo cilësi do të vazhdojë së ekzistuari deri në pafundësi . {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Mrekullia nuk i nënshtrohet rregullave të logjikës së njeriut. Ajo, duhet të tregohet ashtu siç ishte dhe siç u përcoll nga Kur’ani. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Të dërguarit e All-llahut dallohen sipas përkrahjes së tyre me mrekulli ose veçoheshin me ndonjë shenjë. Ato dallohen nga mrekullitë e njerëzve, ngase All-llahu iu mundësoi që vepra e tyre t’i gjasojë mrekullisë së kohës së vet. All-llahu bën që i dobëti të bëhet i fortë, të pa mposhturin e bën të mposhtet, ate që është i pa aftë e aftëson, p.sh. mrekullia e betejës me elefantë7.– All-llahu bëri që shpendët e quajtur Ebabil, të sulmojnë ushtrinë dhe elefantët me guralecë dhe t’i shkatërrojnë. Një krijesë kaq e vogël të jetë vdekjeprurëse kundrejt elefantëve, ishte e pa besueshme. Por, ja që kjo ishte një mrekulli e All-llahut, që i tronditi edhe ata njerëz të cilët nuk e kishin parë këtë mrekulli, por vetëm e kishin dëgjuar. Tani kemi disa shkencëtarë që thonë se ato shpezë kishin me vete disa mikrobe që ishin vdekjeprurëse për ushtrinë dhe elefantët. Kjo thënie e këtyre dijetarëve nuk ka bazë shkencore dhe kohore. Ata dëshirojnë të krijojnë amulli në popull, me qëllim që të ulet madhështia e mrekullisë. Një gjë është e qartë, mrekullia mbetet mrekulli. Mrekullia nuk i nënshtrohet rregullave të logjikës së njeriut. Ajo, duhet të tregohet ashtu siç ishte dhe siç u përcoll nga Kur’ani. Kjo ngjarje ndodhi në vitin e lindjes së Muhammedit s.a.v.s. Kur’ani na e përshkruan ngjarjen pas 40 viteve. Sikur të mos ishte ashtu siç e përshkruan Kur’ani, atëherë do ta përgënjeshtronin jobesimtarët e kohës, të cilët e kishin përjetuar ngjarjen dhe ishin dëshmitarë të gjallë. Ata e vërtetuan atë ndodhi. Kjo ngjarje na vërteton madhështinë e mrekullisë, së bashku me forcën dhe dëshirën e All-llahut. Atij që Ai dëshiron t’ia japë mrekullinë, i jep fuqi dhe mundësi. U jep forcë zogjve për t’i mundur elafantat edhe pse kjo gjë është në kundërshtim të plotë me logjikën njerëzore. I mundësoi Musait që t’i mundë magjistarët, si dhe t’i jep forcë për t’a ndarë detin. Poashtu, i mundësoi edhe Isait t’i shërojë të sëmurit, si dhe t’i ngjallë të vdekurit. Të gjitha këto ishin me emrin e All-llahut. <br> Mrekullia e Zotit ndryshon dukshëm nga mrekullitë (magjitë) e njer¬ëzve. Nëse një njeriu të dobët i thuhet që të bartë një peshë të cilën nuk mund ta bartë, tjetri nuk mund t’ia japë fuqinë e vet atij, por, do ta bartë peshën në vend të tij. Sado që të ecë përpara shkenca, njeriu nuk mund t’i japë fuqi të jashtëzakonshme tjetrit, por, ai mundet vetëm ta ndihmojë nga jashtë. I vetmi që mundet të bëjë këtë, është All-llahu i Lartësuar. Të dobëtin Ai e bën të fortë, sepse Ai është absolut. Gjithmonë kur e vëren se një i dobët e mund te fortin, dije se kjo është dhuratë e All-llahut. Në rastin kur Ibrahimi a.s. kërkoi nga All-llahu që ta bindë se si i ngjallë të vdekurit, All-llahu i tha: “A nuk më beson !?”. “Jo por të më qetësohet zemra”, ia ktheu Ibrahimi a.s. Atëherë, All-llahu i tha merre një shpend dhe copëtoje atë dhe pjesët e tyre shpërndaji nëpër skajet e qytetit. Atëherë kur para tij erdhi çdo pjesë e trupit të shpendit dhe të njëjtat u ngjitën, shpendi u kthye në gjendjen e mëparme. Pra, Ibrahimi a.s. u lut për këtë, pra, All-llahu dëshiroi dhe urdhëroi dhe ajo u bë në çast. Mrekullia e All-llahut dallon shumë nga mrekullitë e njerëzimit dhe ate do ta shohim në temat tjera të ardhshme. </TD></TR></TABLE> 2110 4808 2006-08-28T12:25:22Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" CELLSPACING="0" bgcolor="#F0F9FF" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''SI MUND TË NDRYSHON MREKULLIA E KUR’ANIT''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Mrekullia e Kur’anit shpeshherë është e padukshme, ajo do të zbuloh¬et atëherë kur të ndodhin zbulimet shkencore, ose jep udhëzime për një të ardhshme e cila do të zbulohet më vonë nga njerëzimi. Ndodh që mrekullia e Kur’anit të jetë në një shkronjë, pra, kjo shkronjë të jetë zbuluese e një mrekullie të mahnitshme. |} <P ALIGN="JUSTIFY"><big>M</big>rekullia e Kur’anit dallon nga mrek¬ull¬i¬të e pejgamberëve të mëparshëm nga shu¬më kënd¬vështrime. Mrekullia e Kur’anit shpe¬shherë është e padukshme, ajo do të zbulohet atëherë kur të ndodhin zbulimet shk¬e¬n¬core, ose jep udhëzime për një të ardhshme e cila do të zbulohet më vo¬në nga njerëzimi. Ndodh që mrekullia e Kur’anit të jetë në një shkronjë, pra, kjo shkronjë të jetë zbuluese e një mrekullie të mahnitshme. Kur’ani është ushqyes ose frymëzues i çdo gjenerate, i jep një gjenerate ate që nuk ia ka dhënë gjeneratës së kaluar, sepse Kur’ani është libër uni¬versal. Ky libër nuk ndryshon, ky është bur¬imi kryesorë i fesë për të gjitha gjeneratat. Nga kjo kuptohet se Kur’ani është furnizues i mbarë njerëzimit. Në të kundërtën, Kur’ani do të humbë efektin e vet po të ishte ushqyes vetëm për një gjenerate. Ai është i pa shterrur dhe prodhon gjithmonë. Ai do t’i jep një gjenerate atë çka nuk i ka dhënë tjetrës dhe çudia ndodhë të jetë në të njejtin ajet8. Për shembull, një gjeneratë zbulon se një ajet ka domethënie të cilën nuk e kishte zbuluar kush më parë, e më pastaj vjen një gjeneratë tjetër e cila e kupton më ndryshe dhe më hollësisht po atë ajet. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Këto janë ajete të cilat në kohën e zbritjes së Kur'anit, njerëzit nuk ishin në gjendje t’i kuptonin plotësisht. Për shembull, thënia se globi tokësor është në forme elipsoide. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Për të qenë edhe më të saktë në atë që e themi, duhet që Kur’anin ta ndajmë në dy dre-jtime. # Ajetet që kanë të bëjnë me adhurimin dhe ajetet që i përkasin të drejtës islame. Këto ajete nuk ndryshojnë. Për shëmbull, aty ku All-llahu urdhëron të veprohet ose të mos veprohet, ose se një gjë është hallall e një tjetër është haram, kjo nuk mund të ndry-shohet ndër të gjitha gjeneratat që pasojnë. Ato mbeten ashtu siç na ka mësuar Muham-medi s.a.v.s. Shembull për këtë janë pesë kohët e namazit, për të cilat nuk diskutohet për ndryshim. Pastaj, nuk ndryshojnë: Dëshmia që nuk ka Hyjni tjetër përveç All-llahut, zekati, hallalli dhe harami, kurorëzimi, çkurorëzimi, si dhe të gjitha rregullat legjislative të qarta nga Kur’ani dhe të shpjeguara nga Muhammedi s.a.v.s. Nuk mund të thotë dikush se namazet janë katër e jo pesë. Sado që të mundohen të argumentojë këtë, kjo do të jetë e papranuar dhe as që do të pranohet që të diskutohet për këtë, me ata që mundohen të ar-gumentojnë një gjë të tillë. Vepro ose mos vepro, janë çështje që nuk ndryshojnë. Këto janë vepra të cilat zbatohen me urdhër. Nëse e kryen urdhërin, shpëton, e nëse nuk e kryen atë vepër dënohesh. Këto janë rregulla të cilat i ka përcaktuar vetë All-llahu, se si duhet ta ad-hurojmë Ate. Vetë Ai na ka treguar rrugën se si të veprojmë. # Ajete që kanë të bëjnë me krijimin dhe shkencën Këto janë ajete të cilat në kohën e zbritjes së Kur’anit, njerëzit nuk ishin në gjendje t’i kuptonin plotësisht. Për shembull, thënia se globi tokësor është në forme elipsoide. Kjo ishte një nga vërtetësitë e Kur’anit që e kishte theksuar në fillim të revelatës. Një nga thëniet e Kur’anit rreth sferave ajrore të tokës. Pastaj, thëniet rreth shkencës së embriolog-jisë, rotacionit dhe revolucionit të tokës. Rreth kohës, si dhe shumë e shumë thënie të tjera nga të vërtetat e gjithësisë, të cilat u shkruajtën në Kur’an. Ajetet e tilla Muhammedi s.a.v.s. nuk i shpjegoi me qëllim, këto i la të kuptohen me kalimin e kohës. Vërejmë se Kur’ani është vetë mrekullia, që i ofron njeriut aq sa të mund të kuptojë prej tij. <br> Kjo ishte një nga mrekullitë e Kur’anit. Ai paraprin dhe paralajmëron çdo gjë që ka kuptim. Kur All-llahu do që t’ia zbulojë njeriut ndonjë nga sekretet e gjithësisë, do të shohim se ai zbulim është i po të njejtit kuptim në ajetin Kur’anor. </TD></TR></TABLE> 2111 4809 2006-08-28T12:29:34Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''ZOTI I LINDJES DHE PERENDIMIT''' I Lartëmadhëruari në Kur’an thotë : <br>“ (Unë jam) Zot i lindjes dhe perendimit…”, “(Unë jam) Zot i dy lindjeve dhe Zot i dy perëndimeve…”, “(Unë jam) Zot i shumë lindjeve dhe shumë perëndi-meve…” {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Ai paraprin dhe paralajmëron çdo gjë që ka kuptim. Kur All-llahu do që t’ia zbulojë njeriut ndonjë nga sekretet e gjithësisë, do të shohim se ai zbulim është i po të njejtit kuptim në ajetin Kur’anor. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Të fillojmë nga ajeti parë. Do të shohim se ky ajet në kohën e zbritjes së tij, është kuptuar si ana e lindjes dhe ana e perëndimit të diellit. Në kohën kur All-llahu ishte i lindjes dhe i perendimit, nuk kishte kurfarë kundërshtimi. Të shohim tani versetin e dytë.“I dy lindjeve dhe dy perendimeve”. Nëse thamë se lindja presupozon anën e lindjes së diellit, atëherë thënia “e dy lindjeve” nënkuptonte Lindjen si tërësi që është ana e lindjes dhe vendi i lindjes së diellit. Është e njëjtë sikur të thuash kjo është ana e lindjes e kjo ana e perendimit dhe shenjëzon me dorë, por, nëse ke për qëllim të thuash lindjen dhe perëndimin e diellit, do ta përcaktosh saktësisht lindjen dhe perendimin e diellit. Kurse ajeti, “I shumë lindjeve dhe shumë perëndimeve”, është kuptuar se çdo shtet e ka lindjen dhe perendimin e vet. Kështu ishte spjeguar në kohën e zbritjes së Kuranit, All-llahu është Zot i të gjitha lindjeve dhe perëndimeve. <br> Sot shohim se këto komentime kanë ndryshuar. “Zoti i lindjes dhe perendimit” kuptohet si një tërësi. Allahu i Lartësuar e ka bashkangjitur fjalën lindje me fjalën perëndim, që do të thotë se aty ku është lindja është edhe perëndimi. Kështu prejudikon kuptimi i tokës së rrumbullakët. Ai tha : “...Zot i lindjes dhe perendimit”, e nuk tha se Unë jam Zot i lindjes dhe Zot i perëndimit, ose të All-llahut janë lindja dhe perendimi. Në kohën e zbritjes së Kur’anit këto ishin dy anë të kundërta mes veti, të pranuara në parim sipas shikimit të syrit. Por, thënia: “Zot i lindjes dhe perëndimit”, sot nënkupton se lindja dhe perëndimi janë të një kohe, të një momenti. Në kohën kur në një qytet lind dielli, në të njejtën kohë ai perëndon në një qytet tjetër. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Sikur të mos përparonte shkenca, ne nuk do të ndryshonim kuptimin e këtij ajeti. Por, një rast, u befasova kur në një nga arkivat e vjetra lexova thënjen e një poeti ku thoshte: “Oj kohë në ty janë të gjitha kohërat” |} <P ALIGN="JUSTIFY">Të shohim tani ajetin tjetër : <br> “(Unë jam) Zot i dy lindjeve dhe Zot i dy perëndimeve “ <br> Pse Ai tani këtu veçoi lindjen dhe perë¬nd¬i¬min. Nëse shikojmë rruzullin tokësor, do të sho¬him se gjysma e saj është e ndritur dhe gjysma tjetër e errët. Pra, pjesa e ndritur ka lindjen dhe perendimin, kurse pjesa tjetër është në errësirë të plotë. Pasi të rrotullohet toka, do të shohim se pjesa e ndritur është errësuar e pjesa e errët ësh¬të ndritur. Konstatojmë se rruzulli tokësor, në të¬rësinë e vetë, ka dy lindje dhe dy perëndime. Pra, ajeti “Zot i dy lindjeve dhe Zot i dy perëndimeve”, na e përkujton gjysmën e tokës së ndritur, që ka lindje dhe perendim, dhe gjysmën tjetër të errët, që nuk ka as lindje e as perëndim. Pasi të rrotullohet toka, kemi edhe një lindje dhe një perëndim të gjysmës së saj, që nuk kishte lindje dhe perëndim. Kështu, bëhen dy lindje dhe dy perëndime. Ajeti: “(Unë jam) Zot i shumë lindjeve dhe shumë perën¬dimeve” <br> Sikur të mos përparonte shkenca, ne nuk do të ndryshonim kup¬timin e këtij ajeti. Por, një rast, u befasova kur në një nga arki¬vat e vjetra lexova thënjen e një poeti ku thoshte: “Oj kohë në ty janë të gjitha kohërat”, që na bën të kuptojmë se koha i bashkangjitet vendit ku ajo edhe ndodhet. Për shëmbull, në kohën kur unë fali namazin e drekës, në një vend tjetër ka njerëz që falin ikindinë, në një vend të tretë falin akshamin, në të katërtin falin jacinë, e në të pestin falin sabahun, që do të thotë se në të njejtën kohë, thirret ezani i drekës, ikindisë, akshamit, jacisë dhe sabahut. Allahu përmendet në çdo kohë, në çdo moment dhe në të gjitha namazet e kohës. <br> Me përparimin e njerëzimit, u bë e mundur që më saktësisht të spjegohet ky ajet. I njëjti ishte frymëzues edhe në kohën e zbritjes, e sot shohim se si po na inspiron edhe neve. Mbase, ky ajet do t’i inspirojë edhe pasardhësit tanë, në një mënyrë tjetër pas zbulimeve të reja. Kjo pra është mrekullia e Kur’anit, i cili është inspirues i të gjitha gjeneratave. I jep secilit aq sa mund ta kuptojë, duke mos qenë në kundërshtim me realitetin në të cilin ai jeton. All-llahu nuk ndeshet me realitetin e gjithësisë, Ai është frymëzues i përhershëm. Shkenca nuk do të përplaset me Kur’anin kurrë, sepse All-llahu është veprues. Ai është edhe krijues edhe protagonist i fjalës. <br> Kjo ishte një nga veçoritë e Kur’anit i cili dallon nga librat tjera qiellore (të shenjta). Kjo do të jetë tema të cilën do të shpjegojmë më hollësisht në të ardhmen. </TD></TR></TABLE> 2112 4810 2006-08-28T12:33:52Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''SA E RUAJMË KUR’ANIN DHE SA E PRAKTIKOJMË ATË''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Mrekullia e Muhammedit s.a.v.s. ishte edhe vetë programi tij. Kjo bëri që mrekullia ta ruaj programin dhe programi ta ruaj mrekullinë. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Thamë se Kur’ani, në shumë aspekte, dallon dukshëm nga mrekullitë e pejgamberëve të tjerë. Secili pejgamber kishte mrekullinë dhe pro¬gr¬a¬m¬in e vet. Musai a.s. si mrekulli kishte shkopin, kurse për program kishte Tevratin. Mrekullia e Is¬ait a.s. ishte mjeksia, kurse programi i tij ishte Inxhili. Kurse, mrekullia e Muhammedit s.a.v.s. ishte edhe vetë programi tij. Kjo bëri që mrekullia ta ruaj programin dhe programi ta ruaj mrekullinë. Më parë, besimtarët ishin të ngarkuar që librat e shenjta t’i mësonin përmendësh. <br> Çka ndodhi me ata që u ngarkuan nga All-llahu për t’i mësuar ato libra përmendësh? Me kalimin e kohës, gjeneratat e më¬parshme, i kryenin me neglizhencë obligimet me të cilat ishin të ngarkuar nga i Lartësuari. Kjo bënte që ato thënie të All-llahut të harrohen, ose ato që nuk ishin haruar, të pësonin devijime. Disa nga thëniet ata i citonin, e disa tjera nuk i citonin fare. Pra, kështu ata ndryshonin thëniet, duke i shtuar nga vetëvetja, dhe thonin se këto ishin fjalët e All-llahut. Këto ndryshime, ata i bënin për shkak të përfitimeve të tyre të çastit. Përderisa ata ishin të obliguar që t’i mësojnë përmendësh ato libra, ata nuk e mbajtën fjalën. Ata futën në këto libra thënie nga vetvetja, kështuqë tradhëtuan veten dhe pësoi devijimi i tyre. <br> Por, kur All-llahu zbriti Kur’anin, në një nga ajetet e Tij tha : <br>“Vërtetë ne e zbritëm Kur’anin dhe ne do ta ruajmë atë (nga ndryshimet që mund të pësojë ky libër)”. <br> Kështu tha, sepse vetë Kur’ani është mrekulli, dhe përderisa është mrekulli, pa tjetër kjo përbamajtje duhet të qëndrojë e pandryshuar, përndryshe do të humbë të qenurit e tij mrekulli. Së dyti, sepse All-llahu i kishte provuar më parë njerëzit me të mësuarit e tyre përmendësh në librat e mëparshme. Nuk qenë në gjendje ta ruajnë dhe pësoi devijimi. Këtu vërejmë një gjë shumë të rëndësishme, na qartësohet neve se mrekullia e Kur’anit është edhe në vetë përkujdesin e drejtëpërdrejtë dhe nën mbrojtjen e All-llahut të Lartësuar. Ruajtja e Kur’anit bazohet në dy drejtime: :Mënyra e praktikimit të Kur’anit dhe shkrimit të tij, :Mënyra e mësimit përmendësh {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Neglizhenca jonë ndaj mësimit përmendësh të Kur’anit është bërë karakteristikë e kohës sonë dhe duke mos patur shumë nga ata që e nxenë Kuranin përmendësh shtohet tirazhi i tij ndër njerëz qofshin ata edhe jo muslimanë. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Mësojmë se praktika dhe shkrimi i tij gjatë shekujve ishte i dobët, kurse sa i përket të nxënit përmendësh në çdo shekull sa vinte e rritej në mënyrë të furishme numri i atyre që mësonin përmendësh. Sot Kur’anin e kemi në çdo zyrë, nëpër shtëpi, nëpër vetura, me një fjalë, e kemi në çdo vend. Shumë nga ata që nuk e besojnë, atë e shkruajnë me lloj lloj zbu-kurime, p.sh. gjermani e ka shtypur Kur’anin në një fletë të vetme dhe e ka zbukuruar atë, edhe pse ky person nuk e ka lexuar fare Kur’anin në jetën e tij. Shohim japonezin i cili bën vepra arti në të, poqëse e pyet pse nuk e bën këtë me librat e tjera ai do të përgjigjet se nuk e di. Do t’i përgjigjemi ne, ata janë të magjepsur me të. Sepse tani All-llahu është mbrojtësi i Kuranit, e jo si në librat tjera të shenjta. I gjithë ky kujdes rrjedhë nga All-llahu e jo vepra e njeriut. Ti kur e sheh këtë Kur’an nëpër shtëpi nëpër vetura ose gjetkë dhe e pyet zotin e shtëpisë ose veturës se a e studion ose e lexon këtë Kur’an? A e kryen na¬m¬azin sipas regul-lit? Do të përgjigjet, jo. Atëherë po e pyete pse e ruan Kur’anin në shtëpi ose veturë? Nuk di të përgjigjet ose do të thotë e ruaj për bereqet. <br> Neglizhenca jonë ndaj mësimit përmendësh të Kur’anit është bërë karakteristikë e kohës sonë dhe duke mos patur shumë nga ata që e nxenë Kur’anin përmendësh bën që te shtohet tirazhi i tij ndër njerëz qofshin ata edhe jo muslimanë. Nga kjo konstatojmë se All-llahu do të na e bëjë të qartë se Ai është mbrojtësi i Kur’anit, Ai e bën këtë që të mos pësojë ndryshime. Si dhe konstatimi tjetër është se sado të zvogëlohet numri i hafizave9 do të rritet tirazhi i Kur’anit në botë sepse njerëzit janë ngarkuar në praktikimin e tij kurse All-llahu në ruajtjen e tij. Tani të shohim pikën e dytë të rëndësisë së Kur’anit të qenurit e tij mëshirë për njerëzinë. Kjo është një nga mrekullitë e tij. All-llahu i Lartësuar dërgonte pejgamberë nëpër vende dhe shoqëri të ndryshme. Ajo bëhej për ti plotësuar nevojat e tyre si dhe për ti ud-hëzuar në rrugën e Tij. Secili popull paraqiste nevojat sipas karakteristikave të jetës së tyre. Kjo e bënte të nevojshme dërgimin e pejgamberëve për të plotësuar kërkesat e tyre, por, ka ndodhur që All-llahu të dërgojë nganjëherë në të njejtën kohë më tepër se një, ose dy të dërguar (pejgamber) për ti plotësuar nevojat e shumta të tyre. psh Ibrahimin a.s dhe Lutin a.s. i ka dërguar në të njejtën kohë për të vetmen arsye se popujt në atë kohë ishin të shkëputur dhe nuk e njihnin njëri tjetrin. Ka ndodhur që një popull të jetojë dhe të zhduket pa patur njohuri populli tjetër i të njejtës kohë por në vend tjetër. Atëherë nuk ishte përparimi i kohës sonë dhe lidhjet ndërmjet tyre kanë qenë të rralla. Ashtu siç ishin të ndarë edhe problemet i kishin të ndryshme. Kishte nga ata që nuk ishin besnikë, kishte nga ata që besonin idhujt si dhe kishte nga ata që ishin shkatërrimtarë. Me përparimin e shkencës bota u bë një shoqëri. Nëse ndodhë diçka në Amerikë do ta ndëgjosh atë për disa sekonda në Egjipt. Po ashtu nëse ndodhë diçka në Japoni do ta dëgjosh për disa minuta në Evropë. Pra, ndërlidhja bëri që të njihemi më mirë, më shpejtë dhe më lehtë. Kjo bëri që të jemi më të afërt ndërmjet vete. Duke qenë se ndërlidhja u shpeshtua dhe u lehtësua edhe nevojat u bënë të njejta. U arrit që nëse një vend (shtet) ankohet do të vërejmë se ankesa ka arritur shumë shpejt në shtetet e tjera. Kjo të detyron të kërkohet dhe të gjendet një shërues. psh. thirrja në mosbesim dhe në komunizëm lëshoi farë në mbarë botën, nuk la vend pa u shtrirë. Sistemi monetar dhe kamata është shtrirë në mbarë botën. Ngrënja e pasurisë pa të drejtë dhe vjedhja janë në shumë shtete të botës. Nga kjo konstatojmë se nevojat janë bërë të njejta dhe këto nevoja kërkojnë ilaçin e njejtë. Islami është fe universale, sëmundja e njejtë kërkon ilaçin e njejtë, pra, edhe kjo është një nga mrekullitë e Kur’ani Kerimit. All-llahu i Lartëmadhëruar ia ofroi njerëzimit ilaçin unikal para se të paraqitet nevoja (sëmundja) e përbashkët dhe me këtë All-llahu i parapriu shkencës njerëzore. </TD></TR></TABLE> 2113 4811 2006-08-28T12:36:11Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KUR’ANI PËRCAKTOI PREJARDHJEN E DITURISË NJERZORE''' Kemi edhe një dallim të dukshën në mes mrekullisë së Kur’anit dhe mrekullirave të tjera. Ai përcaktoi bazën e diturisë së njerëzimit dhe na transmetoi se si mësoi njeriu. Kështu që All-llahu në Kur’an thotë : “Dhe ia mësoi Ademit të gjitha emrat” {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Nëse lind njeriu pa shqisën e të dëgjuarit, ai nuk di të flasë. Gjuha pra nuk është e tra¬shëguar prej gjakut e as prej rrethit shoqërorë, ajo nuk është as organ e as nuk trashi-gohet. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Me këtë na tregon se baza e diturisë së njeriut fillon që prej këtu. Kur dëshironi ta mësoni fëmijën tuaj do të filloni t’ia mësoni në fillim emrat. Gjuha është mjet i të kuptuarit ndërmjet njerëzve. Këtij njeriu të cilin e krijoi All-llahu dhe i mundësoi të jetojë në këtë ruzull tokësor dhe i cili ngriti tërë këtë qytetërim dhe kulturë të cilën po e dëshmojmë ne, do të duhej të kishte një ndërlidhës në mënyrë që të kuptohej ndërmjet vete tani duhej të ket një ndërlidhës derisa të kuptoheshin ndërmjet vete. Sikur mos të ishte kjo ndërlidhje e të kuptuarit ndërmjet vete nuk do të ekzistonte ky qytetërim dhe kjo jetë reale. <br> Ose së paku të bartej dituria e një gjenerate në gjeneratën tjetër për të vazhduar dhe përparuar, duke e plotësuar me njohuri të reja gjeneratat e tjera. Ky lidhësor ishte gjuha dhe fjala të cilën e dëgjojnë veshët dhe pastaj e flet gjuha nga goja. Nëse lind njeriu pa shqisën e të dëgjuarit, ai nuk di të flasë. Gjuha pra nuk është e trashëguar prej gjakut e as prej rrethit shoqërorë, ajo nuk është as organ e as nuk trashigohet. Ajo nuk mbështetet në ndonjë njeri të veçantë. Atë që e ndëgjon njeriu ate edhe e shqipton. Nëse do ta kisha marrë ndonjë foshnje nga Franca ose Holanda ose Afrika, ai do të fliste gjuhën e rrethit ku do të jetonte edhe pse është shtetas tjetër. Po ashtu sikur të kisha dërguar një arab në një vend ku nuk ka arab ai më vonë nuk do të dinte të fliste arabishten. <br> Pra, njeriu ate çka dëgjon ate do ta flasë. Nuk ka dobi nga shprehja e fjalës përderisa ajo nuk ka kuptim dhe shpjegohet. Njeriu nuk e emërton një send që s’ekziston. Psh. Ti nuk do të ishe në gjendje ta emërtoje gotën nëse ajo nuk do të ekzistonte më parë, se përn-dryshe fjala e shqiptuar nuk do të kishte kuptim. <br> Të kthehemi tani tek mrekullia e Kur’anit. Kur’ani është fjalë e All-llahut, kurse fjala ështe baza e civilizimit, kurse baza e diturisë është reveluar nga All-llahu tek njeriu. All-llahu në Kur’ani Kerim thotë: “Dhe ia mësovi Ademit të gjithë emrat” <br> Thamë që kur duam ta mësojmë foshnjen të flasë, fillojmë t’ia mësojmë emrat e nuk fillojmë t’ia mësojmë ndodhitë, por, fillojmë duke i thënë ky është laps, kjo është fletore, ky është luani, kjo është gotë, kjo është rrugë, kjo është dritë, kjo është errësirë etj. <br> Pra, fëmijës së pari ia mësojmë emrat, e kur fillon t’i mësojë, ai është në gjendje edhe të flasë. Bile, ne ato ia mësojmë nga natyrshmeria. Fëmija nuk mëson vetëm në shkollë. Si fëmija i shkolluar, si ai i pa shkolluar do t’i mësojë emrat. Nëna e mëson fëminë të cilin nuk e dërgon në shkollë kurse mësuesi e mëson fëminë i cili shkon në shkollë, por, që të dy për të kuptuar duhet t’i mësojnë së pari emrat, e pastaj do të shohim se i shkolluari dhe ai i pa shkolluari e shprehin një fjalë që ka të njejtin kuptim. Që të dy do ta kuptojnë fjalën rrugë ose gotë. Këtu nuk kemi dallim në mes të shkolluarit dhe të pa shkolluarit sepse këta janë fillestarë. Kjo është baza e parë që All-llahu ia mësoi Ademit a.s. e kjo pastaj u bë shtyllë e mbarë njerëzimit. Që atëherë dhe tani shohim se baza e diturisë si në shtetet e zhvilluara ashtu edhe në shtetet e pazhvilluara, janë emrat. Në veçanti, shtetet e zhvilluara mundohen që sa më parë t’ua mësojnë fëmijëve emrtimet duke menduar se kjo është baza themelore e kuptimit të jetesës. Ata vizatojnë figura në mënyrë që fëmijët të aftësohen të kuptojnë emrat para se të mësojnë shkronjat, dhe më pas të jenë në gjendje të kuptojnë çdo gjë. </TD></TR></TABLE> 2114 4812 2006-08-28T12:39:13Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KUR’ANI PROGRAM JETE''' <P ALIGN="JUSTIFY">Mrekullia e Kur’anit dallon nga mrekullitë e pejgamberëve të tjerë. Nuk mund të ekzistojë ndonjë çështje që ndërlidhet me njeriun e mos të jetë në programin e All-llahut të Lartësuar për ta shëruar atë. Ne themi shëron ose zgjidhë problemet, sepse ligjet bëhen për të shëruar plagët ekzistuese në një shoqëri e cila përhap ngatërresa. Kështu që edhe Kur’ani ka paraqitur shërimet e të gjitha çështjeve që ekzistojnë tek njerëzit. Ai e ka gjetur shërimin edhe pse dëgjojmë zëra, të cilët thonë se Kur’ani nuk është shërues i problemeve të reja bashkëkohore. Ky është një argument se ata nuk e kanë mësuar programin e Zotit ose nuk e kanë studijuar atë. Ne themi se nuk ka problem që ekziston në shoqëri, e Kur’ani të mos jetë shërues i tij. Ka ndodhur dhe vazhdon të ndodhë që Kur’anin ta njollosin me të pa qena duke thënë se Kur’ani nuk shëron çështjen e prodhimit të tepricës tokësore ose shpikjet bashkëkohore etj. Të gjithë duhet ta kenë të qartë se Kur’ani pikë së pari është program adhurimi, dhe kur ai përdoret si shërues, (udhëzues) ai nuk flet për gjëra të veçanta, por ai flet për burimin e problemit dhe atëherë ai kërkon nga ne që të hulumtojmë rreth ajeteve të All-llahut dhe të mësojmë nga kjo botë duke punuar, prodhuar, ndërtuar etj, pra, kjo është ajo e cila kërkohet nga ne. Sikur ta ndjekim këtë program, ne do të arrinim në një përparim shumë të madh dhe të vërtetë. Pra, ajo që kërkohet nga ne është të hulumtohet, pastaj edhe të studiohet. Ai që është i tillë, është besimtar dhe e ndien Madhërinë e All-llahut, do të arrijë shumë. E para është të mbjellim, pastaj të ndërtojmë, pastaj të zbulojmë shenjat e All-llahut. Nëse nuk i përmbushim të gjitha këto dhe nuk punojmë, atëherë nuk duhet të habitemi që popujt e tjerë do të na e kalojne në përparim. Nëse ne nuk e zbatojmë programin e All-llahut, do të na mundin të tjerët. Ky është ligj ose proces jete i programuar nga All-llahu për të gjithë. Nuk është e barabartë sikur ai që punon dhe sikur ai që nuk punon. Nuk do të ekzistonte e bukura dhe e shëmtuara, nëse nuk dallohen dhe trajtohen sipas punës së atij që është i zellshëm dhe së atij që është përtac. Ai që nuk e punon arën, nuk do të ketë sa ai i cili e lëvron ate, pastaj e mbjell, pastaj e ujit, pastaj e prashit e në fund e mbledh. Nuk do të trajtohen të barabartë personat që dallohen në punë, njëri punon në ndërtimin e qytetit e tjetri vështron anash, dhe nuk përpiqet të punojë, këta nuk do ta kenë të njejtin rezultat si dhe të njejtën ëndërr. E bukura është rezultat i punës dhe kjo është ajo që potencohet në Kur’an për këtë botë dhe botën tjetër. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Ato ishin lënë në vet kujdesin e njeriut, të cilët i ndryshuan si dhe i devijuan ato. Kurse, Kur’ani është në kujdesin e All-llahut i cili nuk lejon të zëvendësohet ndonjë shkronjë, e lëre më të ndryshohet ndonjë fjali. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Tani mund të themi se sollëm disa nga mrekullitë e Kur’anit të cilat dallohen nga ato të pejgamberëve të tjerë. Kur’ani gjithnjë është ushqyes, ai i jep një gjenerate atë që nuk ia ka dhënë gjeneratës tjetër. Kur’ani është universal, ai nuk është i kufizuar dhe nuk favorizon ndonjë popull. Ai afron zgjidhje për problemet esenciale të gjithësisë. Ai është i qartë dhe përplot përputhshmëri dhe harmoni të plotë me trurin e njeriut si në kohën kur ai zbriti ashtu edhe me të gjitha gjeneratat të tjera që e pasuan. Kur’ani i jep njohuri çdo gjenerate aq sa është e gatshme ta pranojë ajo. <br> Kur’ani dallon nga mrekullitë tjera sepse ky Kur’an është nën mbrojtjen e All-llahut kurse librat të tjerë nuk ishin nën mbrojtjen e Tij. Ato ishin lënë në vet kujdesin e njeriut, të cilët i ndryshuan si dhe i devijuan ato. Kurse, Kur’ani është në kujdesin e All-llahut i cili nuk lejon të zëvendësohet ndonjë shkronjë, e lëre më të ndryshohet ndonjë fjali. Kur’ani është fjalë e All-llahut i cili shpalljen e filloi me Ademin a.s. e ai është dituria bazë për mbarë njerëzimin. </TD></TR></TABLE> 2115 4813 2006-08-28T12:46:36Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''MREKULLITË GRAMATIKORE TË KUR’ANIT''' <P ALIGN="JUSTIFY"><big>K</big>ur’ani është fjalë e All-llahut. Përderisa është fjalë e Tij, do të jetë mrekulli, sepse Ai është ligjërues dhe ai thotë, se Atij nuk i ngjason askush. Kur’ani ishte mahnitës me retorikën e tij në kohën e zbritjes. Në ate kohë arabët ishin të dalluar në këtë shkencë. Ata nuk besonin se mund të ketë një retorikë të tillë në shkrim, ishte mrekulli e vërtetë dhe mahnitëse për ta, por, megjithatë disa nga arabët besonin se do të arrijnë edhe ata të shkruajnë me një stil të tillë. Ata u orvatën, por u penguan nga All-llahu i Lartësuar. Nga kjo nënkuptohet se Kur’ani është një nga veprat e All-llahut. Sikur të mos ishte ashtu, atëherë nuk do të pen-goheshin nga All-llahu. Orvajtja e tyre bëri që Kur’ani të kuptohet se është libër i All-llahut. Por, për të mos e pranuar atë, ata thanë se forca e All-llahut po na pengon ta bëjmë një të tillë. Qëllimi i tyre ishte që të mohojnë retorikën e vet Kur’anit. Duke e mohuar atë, ata ia shtuan edhe një mrekulli Kur’anit, e kjo mrekulli ishte mrekullia e forces. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Nëse në të njejtën kohë e dëgjon Kur’anin kryetari i shtetit, komandantët, intelektualët, të civilizuarit ose shërbëtorët, të gjithë këta, të cilët nuk janë të një klase dhe nuk janë të barabartë në të kuptuar edhe pse është një ligjërues për ta, të gjithë këta do ta kuptojnë atë. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Që është mrekulli, vërehet që në fillim, sepse duhet shikuar se kush është ai që po e pranon atë. Nga vet logjika do të kuptohet, përderisa Kur’ani është fjalë e All-llahut, ai do të jetë me një alegori dhe retorikë të pashembullt, dhe do të mbetet mrekulli. Retorika e Kur’anit do të ketë cilësi të cilat do të plotësohen me të. Retorika është të përshkruhet gjendja ose ndodhia me fjalë, vet ndodhia është protagoniste. Në këtë lloj përshkrimi Kur’ani është i mahnitshëm, në të janë mrekullitë të shumta. Problemet e njerëzve janë të ndryshme dhe të shumëllojshme. Kur të vendosë njeriu të për¬shkruaj një njeri që nuk e njeh, ai me siguri nuk do të dijë ta përshkruaj mirë. Nuk do të jetë përshkrimi i njejtë, kur një njeri do ta përshkruaj kryetarin e shtetit ose te bëj përshkrimin e një komandanti, me përshkrimin e ndonjë punëtori ose të ndonjë shërbëtori të tij. Stili i tij do të jetë i ndry¬sh¬ëm,sikur të përshkruajë gruan e tij dhe fëmijët të tij, do të ndryshojë për secilin që shkruan, bile do të ndryshojë sikur të shkruan edhe për të nje¬jtin person. Ndryshimet janë aty, kur gjatë për¬shkrimit të personit, ndodh të jetë i nervozuar, dhe po për të njejtin, nëse shkruan më vonë, do të shohim se ka dallime të mëdha në përshkrim, se¬pse herën e dytë ka shkruar kur ishte i qetë. Për¬shkrimi i njeriut në gjendje të nervozuar ka më¬nyrën e vetë të përshkrimit si dhe përshkrimi i njeriut në gjendje të gëzuar ka mënyrën e vetë të përshkrimit. Kur’ani kur përshkruan një gjë është i njejtë për të gjithë, si për të pasurin ashtu edhe për të varfërin, si për të mërziturin ashtu edhe për të gëzuarin. Ai i përshkruan të gjitha gjendjet e tyre. Njeriu i mërzitur, kur dëgjon Kur’anin do të ç’mallet, do të bindet se është si për të pasurin ashtu edhe për të varfërin, si për të mërziturin ashtu edhe për të gëzueshmin. Ai është përshkrues i të gjithave dhe i përshkruan të gjitha gjendjet e tyre. Njeriu i mërzitur kur të dëgjojë Kur’anin do të çlodhet, i qetësuari kur të ndëgjon Kur’anin hyn në bredinë e tij dhe i shtohet gëzimi. Nëse në të njejtën kohë e dëgjon Kur’anin kryetari i shtetit, komandantët, intelektualët, të civilizuarit ose shërbëtorët, të gjithë këta, të cilët nuk janë të një klase dhe nuk janë të barabartë në të kuptuar edhe pse është një ligjërues për ta, të gjithë këta do ta kuptojnë atë. I sheh ata në namaz, bashkohen në xhami, ulen së bashku gjatë leximit të Kur’anit, rrënqethen zemrat e tyre edhe pse ndryshojnë për nga mentaliteti, pozita e tyre sociale,shëndetësia etj. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Shihet qartë se Kur’ani i ka prekur thellë ndjenjat e njerëzve, andaj, nga kjo mund të konkludohet se kjo vepër nuk mund të bëhen nga ai i cili nuk i njeh në thelb ndjenjat e njerëzve. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Nga kjo konstatojmë se mrekullia e parë është retorika e Kur’anit. Ai është i kuptueshëm për të gjithë, edhe pse njerëzit janë të ndryshëm dhe të shumëllojshëm, rrjedhin nga shumë kombe dhe shumë kultura, nga shumë gjuhë dhe rrethe të ndryshme. Ata kur e dëgjojnë apo lexojnë, rrënqethen. E tërë kjo ndikon në ndërgjegjen dhe shpirtin e tyre. Sikur ta pyesim dikë se çfarë është e pazakonshme në Kur’an, në të shumtën e rastit nuk do të dijnë të japin ndonjë përgjigje të shëndoshë. Secili do të japë përgjigje të ndryshme, gjë që vërteton se mrekullia e Kur’anit ka arritur në zemrat e tyre. Ata do të hamenden, sepse nuk do të jenë në gjendje të përshkruajnë cilësitë e të Përsosurit. Shihet qartë se Kur’ani i ka prekur thellë ndjenjat e njerëzve, andaj, nga kjo mund të konkludohet se kjo vepër nuk mund të bëhen nga ai i cili nuk i njeh në thelb ndjenjat e njerëzve. Sikur të jemi ata të cilët do ta kuptojmë këtë, do ta kuptonim edhe stilin e Kur’anit. Mirëpo, ne vazhdojmë të hulumtojmë rreth ajeteve të Kur’anit, të cilat kanë një retorikë të tillë. Pra, nuk do të mund të gjejmë përgjigje të shëndoshë. All-llahu është Ai që i ligjëron qenies njerëzore. Ai është Krijuesi i tyre. Të gjitha këto krijesa do të ndikohen nga fjala e All-llahut dhe do të rrënqethen nga e njëjta fjalë, pa ndonjë dallim nga dallimet e botës ose nga dallimet të cilat kanë lindur nga vetë njeriu. Kjo, për ata që mohonin All-llahun ishte frikë, për shkak se kur dëgjonin Kur’anin, edhe pse ishin mohues, ata rrënqetheshin si dhe besimtarët. Me kalimin e kohës, kjo ndikoi aq shumë tek ata, saqë një ditë Velid ibn Mugire, kur dëgjoi Kur’anin tha: “Në të ka kënaqësi dhe melodi, ata që e lartësojnë ndikohen kurse ata të cilët e nënçmojnë janë të rrëmbyer. Ai është fitues e nuk është asnjëherë humbës. <br> Kur’ani ndikonte edhe tek jobesimtarët. Kështu ndodhi edhe me Omerin r.a. kur ai hyri në shtëpinë e dhëndrit të tij, pasi u njoftua se motra dhe dhëndri kishin pranuar islamin, filloi të bëjë sherr. Kur Omeri r.a. dëgjoi disa nga ajetet e Kur’anit, filloi të qetësohet dhe u përgatit për ta pranuar islamin. Mund të shtrohet pyetja: A thua çka e shtyri atë të bëjë këtë? Ajo që e shtyri ishte vet fjala e All-llahut e cila përshkruajti gjendjen shpirtërore. Ai ishte në ate gjendje të rëndë dhe jo i vetëdijshëm, saqë filloi të bëjë sherr. Kur ju për¬shkruajt gjendja tjetër, pra gjendja e besimtarëve që janë në kënaqësi të plotë dhe të afërt me All-llahun, ai filloi të qetësohet dhe të pranojë të dëgjojë edhe më tepër nga jeta e besimtarëve. Këtu filloi t’i hapet gjoksi, dhe zemra t’i mbushet me besim. Ishin fjalë nga njëri, aty ishin dy gjendje shumë të kundërta mes veti, ajo që po dëgjonin ishin fjalët e All-llahut, Ai është i Gjithëdijshëm për secilin sepse është Krijuesi i tyre. Ishin fjalët e Tij që i përshtateshin të dy gjendjeve, i përshkruari sadoqë ta ndryshonte këtë gjendje, ajo do të ishte i njëjti fjalim. <br> Kështu pra kemi në vet qenien e njeriut disa të fshehura, të cilat nuk i di kush tjetër përpos All-llahut. Ai e përshkruan njeriun sipas gjendjes që e ka. Këto fshehtësi që gjenden në brendinë e njeriut do të ngacmohen me rënqethje ose me harmoni, ose me të dyja së bashku, duke mos e kuptuar ai atë fshehtësi. </TD></TR></TABLE> 2116 4814 2006-08-28T12:51:00Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''I THANË MAGJISTARË DHE SHPIFËS''' <P ALIGN="JUSTIFY">Arritëm që deri tani të flasim vetëm për kushtin e parë të retorikës, përshkrimi me fjalë i vet situatës ose gjendjes. Kur’ani shkruan në të gjitha dispozitat ose kushtet e retorikës, sepse ai i paranjeh të gjitha pozitat ose stilet e njeriut duke i patur parasysh gjendjet e tyre. Me përfshirjen e të gjitha pozicionimeve të njeriut, fjala kishte ndikim edhe tek mohuesit e All-llahut. Ky ndikim, tek të gjithë ata që e dëgjonin dhe e kuptonin, është mrekulli. Megjithatë i thonin magjistar, po i bën magji popullit me të folur. Çfarëdo njeriu të ishte, nuk do të kishte mundur t’i përshkruante ashtu të gjitha gjendjet e ndodhive me përpikmëri të plotë. Është njëlloj sikur ta marrim shkrimtarin më të mirë të retorikës, dhe të kërkojmë nga ai të shkruajnë një kaside, pastaj, t’ia prezentojë masës atë përshkrim të gjendjes dhe ndodhinë, dhe ajo t’i kënaqë të gjithë, dijetarët, mbretërit, punëtorët, shërbëtorët etj. Ose ndonjë kaside që do ta lavdëronte mbretin, e të njejtën kaside t’ia citojë shërbëtorit të tij, ku citimi i tij do të kënaqte si mbretin ashtu edhe shërbetorin. Në Kur’an gjenden citate të cilat përshkruajnë dijetarin dhe jodijetarin, padronin dhe punëtorin, qeveritarin dhe jo qeveritarin. Kjo ndodhë në Kur’an sepse është mrekulli, por ja që njerëzit i thonin magjistar. U themi, le të na sjellin një magji të tillë e ta shohim atë që ka ndikuar magjia, se si do të reagojë me magjistarin. Nëse supozojmë se Muhammedi s.a.v.s. ishte magjistar, ai ndikoi në një numër të personave, atëherë si nuk ndikoi tek të tjerët, por vetëm në një grup si dhe pse e luftonin ate më pas. Mohimi i tyre i vazhdueshëm dhe sulmi ndaj besimtarëve ishte argument i mjaftueshëm për ta, se ai nuk ishte magjistar. Po sikur të ishte magjistar, do të ndikonte tek të gjithë. Ai nuk do të ishte i suksesshëm në një grup e do të mos kishte sukses tek të tjerët. <br> Kur vërejtën se nuk kanë argumente të forta kundër kësaj thënie, e ndërruan mendimin dhe i thanë se është trillues, shpifës. U themi në momentin kur e kuptuan se ishte trillues ose shpifës pse nuk e përdornin të njejtën armë kundër tij, duke qenë se ju or mohues jeni më të shkathët për intriga dhe shpifje. Muhammedi s.a.v.s. nuk kishte dhunti në oratori sepse ai nuk dinte shkrim dhe lexim e as nuk e njihte letërsinë fare, ai ishte analfabet dhe si të shkruante poezi, kurse ata ishin mjeshtër të letërsisë dhe retorikës. Ata ishin në dijeni të plotë se Muhammedi më parë nuk kishte shkruar ose cituar donjë poezi kurse në anën tjetër shumë nga ata ishin shumë të njohur në poezi, ata kishin dituri që nuk e kishte Muhammedi s.a.v.s. atëherë si mund ai t’ju bëjë shpifje duke qenë se ai u bë letrari më i mirë!? Pra, shpifni edhe ju si ai, përdorni të gjitha forcat së bashku dhe bëjeni që ai të heshtë. Por dëshira e All llahut ishte që atyre t’ua mbyllë gojën me këtë mrekulli duke ju thënë: <br> “Dhe nuk është fjalë e ndonjë poeti, mirëpo pak janë ata që e besojnë. Dhe nuk është fjalë e ndonjë fallxhiu mirëpo pak nga ju do të përkujtoni“ <br> Citimi i Kur’anit është shumë i qartë në krahasim me poezitë, secili njeri e kupton atë, por, duke qenë ju se i thoni atij poezi vërtetoni mohimin tuaj ndaj All-llahut. Ju jeni ata që e njihni shumë mirë poezinë dhe jeni të bindur se Kur’ani nuk është poezi dhe kur ju e injoroni Kur’anin nuk e injoroni nga injoranca juaj, por atë e bëni ngase doni ta mohoni ekzistencën e All-llahut, dhe nuk doni ta besoni ate. Pastaj, thënia e All-llahut:“…dhe nuk është fjalë e ndonjë fallxhiu”, këtu All-llahu e ka përdorur shprehjen përkujtoni. Thënja e tyre, “ai është fallxhi”, nënkupton se ai përdorë fjalë me rimë. Ai edhe do të ishte ngatëruar, sepse fallxhiu nuk do të ishte në gjendje t’i përshkruajë të gjitha detajet me një precizitet kaq të lartë, si dhe nuk do të kishte mrekulli. Sikur të ishte i tillë, Kur’ani do të humbte vlerën e tij gjatë kohës dhe do të harronte ate që e kishte thënë dikur para disa vitesh, dhe do të citonte fjalë të kundërta me ato të mëhershmet. Për këtë shkak, All-llahu iu përgjigj atyre me thënjen: “përkujtoni” që është edhe dallim në mes gojëtarit dhe poezisë. E para presupozon mrekullinë në vet brendinë e qenies njerëore, kurse e dyta presupozon, se koha e gjatë, bën që edhe fallxhiu të harojë atë që ka thënë. Njëkohësisht, vetë qenia njerëzore është krijesë që harron pas një kohe, prandaj është përdorur thënja – përkujtoni, e nuk e ka përdorur thënjen po mohoni ose pabesimtarë. Është përdorur në gjendjen e parë, e ajo ishte thënia poezi, sepse poezia i ka regullat e veta të njohura. <br> Të shohim tani një nga mrekullitë tjera. Kur të citohet ndonjë nga fjalitë e një gojtari, pastaj dëgjojmë ndonjë shkrimtar i cili par¬aqet strofa nga poezitë e tij, do t’a ndiesh veten nganjëherë se shkr¬i¬mtari ose cituesi po kalon nga gojtaria në poezi. Ti do të kalosh nga natyra e vet fjalës në fjalë të tjera kështu që e lë poezinë dhe kthehesh në gojtari, gjithashtu do ta kuptosh se ke kaluar nga një fjalë në tjetrën. Të shohim tani thënien e ibn Zejdunit, i cili konsiderohej nga më të mirët e asaj kohe. <br> Që me ditën e nesërme, çdo përfundim ka librin e vet, lavdia është për All-llahun për shumë mundësitë e shumta të Tij, nga i Cili nuk jep llogari për veprat e Tij. <br> Nëse çdo vepër quhet një <br>Veprat e Tija dalëngadalë do të bëhen njëmijë . Këtu do të gjejmë se gjatë fjalimit është kaluar nga gojtaria në poezi me një harmoni të rrallë por megjithate shifet dallimi. Le të shohim tani një citim të fjalëve të All-llahut: <br>“Vërtetë, besimtarët e devotshëm do të janë nëpër xhennete me (përplot) fontana. (Do t’u thuhet) hyni në to paqësisht duke qenë të sigurt. Dhe, Ne e eleminuam nga zemrat e tyre çfarëdo keqbërje e (kështu ata do të bëhen) vëllezër, (të gëzueshëm do të rrinë) ballë për pallë njëri– tjetrit nëpër fronet e xhennetit. Aty nuk do t’i prekë lodhja dhe kurrë nuk do të dalin prej aty (xhennetit).(O pejgamber) njoftoi robërit e Mi se vërtetë Unë jam mëkatëfalës dhe Mëshirues. Dhe vërtetë (njoftoi) se edhe ndëshkimi Im është i dhembshëm. Dhe njoftoi rreth musafirëve të Ibrahimit. Kur ata hynë tek ai e i thanë: Selam (e përshëndetën), iu tha: (Ibrahimi), ne nga ju kemi frikë”.10 <br> Gjatë citimit të këtyrë ajeteve nuk e ndjen veten se ke kaluar nga gojëtaria në poezi si dhe anasjelltas pa e ditur atë, por ti kalove nga gojtaria në një gjë të sistemuar, pastaj nga ajo e sistemuara në gojtari (Sikur të lexohet Kur’ani në arabishtet do ta ndiesh këtë vërejtje, kjo nuk mund të hetohet në përkthim, shënim i përkthysit). Por pa asnjë dyshim, këtë nuk do të mund askush ta thotë kur të citohet fjalia: Njohtoi robërit e Mi se vërtetë Unë jam mëkatëfalës dhe Mëshirues, dhe vërtetë (njoftoi) se ndëshkimi Im është i dhembshëm. <br> Shohim veprime të cilat kërkojnë të jenë subjekte te veprave. Disa vargje nga poezia, dhe pas gjithë kësaj unë nuk e ndjeva të kisha kaluar nga gojëtaria në poezi, kurse unë kalova pastaj nga fjala e sistemuar në ate fjalë të gojëtarisë. <br> (Jusufit) Ajo i tha: dil para tyre (grave)! Dhe kur ato e panë, e madhëruan atë (bukuria e tij i mahniti). Ato i prenë duart dhe thanë: “All-llahut i qofshim falë” çfarë njeriu qenka! Vërtetë ky nuk është tjetër, veçse një engjëll fisnik. Ajo u tha: Ja pra, ky është ai për të cilin më qortuat mua. Unë veç e detyrova atë (për ta shfrytëzuar në marrëdhënie seksuale) por ai u ruajt dhe nuk gaboi. Po sikur të mos e bën ate që unë do ta urdhëroi …”11 <br> Thënia e All-llahut xh.sh. Ja pra, ky është ai për të cilin më qortuat (në gramatikën arabe) është vepër e kërkuar për subjekt, A mos e ndjeve veten që kalove në oratori? Po ashtu edhe thënia e All-llahut xh.sh. “Dhe kush dëshiron le të besojë si dhe kush dë¬shiron le të mos besojë” janë subjekte, si dhe thënia e All llahut xh.sh. “Dhe All-llahu cilin të dëshirojë e udhëzon në rrugë të vërtetë”. Në të gjitha këto ajete nuk e ndien veten se ke kaluar nga poezia në oratori, sepse këtu nuk kemi fjali të cilat na befasojnë. Kur’ani pra, është një regull i veçantë më vehte, i cili rrjedhë nga All-llahu i Lartësuar, nuk mund t’i thuash oratori, as po¬ezi, e as rimë. Retorika e Kur’anit bazohet në vet ngjarjen e cila përshkruhet nga të gjitha pozicionet. Retorika e tij është në transformimin e fjalisë, nga poezia në oratori, dhe anasjelltas, duke mos e ndier atë transformim. Retorika e tij është pikërisht aty në lëvizjen e njerëzimit. Rretorika e tij është pikërisht aty, sepse All-llahu ftoi dhe i sfidoi të gjithë maestrot e retorikës, dhe jo vetëm maestrot e qenies njerzore, por edhe të atyre të qenies së xhinëve duke ju thënë që ta përshkruajnë si të Tijën qoftë edhe një sure (kaptinë) të vetme. Pasi që u munduan një kohë shumë të gjatë dhe nuk ia arritën ta bëjnë, kjo nuk i ndaloi që të mos jenë kundërshtarë edhe më tutje. Ata nuk ia dolën sepse ftesa dhe sfida e All-llahut ishte shumë larg tyre, dhe ata nuk qenë në gjendje ta bëjnë atë. Nuk ju ngeli gjë tjetër por vetëm ta fyejnë, dhe ta përbuzin ate. Kur’ani na tregon se si i thonin atij (Muhammedit s.a.v.s.). <br> “E thanë: Përse nuk i zbriti ky Kur’an një njeriu të madh prej dy qyteteve të mëdha?” Këtu aludonin për Persinë. Xhelozia dhe mllefi që mbizotëronte tek ata i bënte që mos të përballen me Kur’anin dhe tërthorazi thonin, si është e mundur që këto vargje kaq të bukura t’i zbresin Muhammedit s.a.v.s. Për shkak të xhelozisë dhe mllefit ndaj tij, ata mohonin të vërtetën, dhe vazhdonin të qëndronin në idhujtari. <br> Na është e qartë se ata që jetojnë në idhujtari, dëshirojnë që sa më gjatë të vazhdojnë drejtimin e tyre, sepse jeta e tillë i bënte të fortë, dhe i bënte të kënaqur. Prandaj preferonin këtë lloj jete, dhe luteshin që sa më shumë të zgjasë për të mos e prishur qetësinë edhe pse e dinin se rruga e tij, ishte rruga e vërtetë. Por ja që mbrendia e tyre bënte pyetje që dilnin nga ata. Kështu thotë All llahu për ta “…O All-llah, nëse ky (Kur’ani) është i vërtetë, dhe është prej Teje, atëherë lësho nga qielli gurë mbi ne…” {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Ajo çka u intereson atyre, nuk është ajo se ata e mohojnë të vërtetën dhe realen, por brengosëse për ta është fama të cilën e kishin fituar nga idhujtaria (jo e vërteta). |} <P ALIGN="JUSTIFY">Pra, irealiteti ishte ajo që i bënte ata krenar. Sikur të ndodhte që instiktet ta orientonin kah e vërteta, ai nuk do të preferonte, nuk do të kënaqej me këtë. Ai kërkon nga All-llahu që t’iu lëshojë gurë nga qielli. Pra, edhe nëse bindet me realitetin, ai nuk do ta përqafojë atë, ai do të vazhdojë ta urrejë atë Kur’an. Nëse do të ndryshojë në mentalitet, ai mendon se do ta hu¬m¬b¬ase famën ose forcën. Kjo e shtyn dhe e detyron atë që të vazhdojë si më parë, i kënaqur me irealen, sepse irealja i mundëson atij të jetë zotëri. Vazhdon All-llahu të na tregojë se ç’thonë mohuesit: <br> “Dhe ata thonë: Vërtetë, nëse e ndjekim këtë të vër¬t¬e¬t¬ën së bashku me ty, ne do të rrëmbehemi nga vendi ynë …” <br> Ajo çka u intereson atyre, nuk është ajo se ata e mohojnë të vërtetën dhe realen, por brengosëse për ta është fama të cilën e kishin fituar nga idhujtaria (jo e vërteta). Po e pranuam, atëherë do të pasojnë migrimet dhe rrëmbimet nga vendi ynë. Dështimi i tyre nga ftesa, dhe sfida që ua bëri Kur’ani atyre, bëri që mos ta pranojnë atë nga inati. </TD></TR></TABLE> 2117 4815 2006-08-28T12:53:56Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''Ç’KUPTIM KANË SHKRONJAT NË KUR’AN''' Sfida që iu është bërë, si dhe pozicionimi i tyre si kundërshtarë, vërtetoi se ata në bren-ditë e tyre besonin se Kur’ani është i vërtetë. Ata nuk kërkuan që ta sfidojnë mrekullinë e Kur’anit. Së pari lajmërimi se Muhammedi s.a.v.s. është i dërguar i All-llahut ishte mre-kulli Kur’anore dhe së dyti përdorimi i shkronjave të njëjta ashtu siç i përdornin edhe ata. Diçka më gjërësisht do të them rreth këtyre dy pikave të rëndësishme. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Paraqitje e mrekullueshme nga Muhammedi, profet i cili është analfabet, nuk i njeh emërtimet e këtyre shkronjave, por, ja që sjell emra me këto shkronja duke ju treguar se këto nuk janë fjalët e tij. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Mrekullia në vet Muhammedin s.a.v.s.. Ai nuk dinte shkrim dhe lexim gjatë gjithë jetës së tij. Kurrë nuk mësoi letërsinë, poezinë, oratorinë as filozofinë etj. Pas gjithë kësaj, ky njeri shqipton fjalë të mrekullueshme, fjalë të cilat nuk ishin në gjendje t’i thurnin të tjerët që kishin studijuar retorikën. Formuan bindjen se nuk janë të aftë ta bëjnë një gjë të tillë dhe u dorëzuan. Mrekullia do të ndriçonte edhe më shumë atëherë kur All-llahu i Lartësuar do t’i bindë ata se këto nuk janë fjalët e Muhammedit s.a.v.s. Ato nuk mund të jenë fjalë të një analfabeti, që të mund të dijë të thurë vargje, poezi me rimë të mrekullueshme etj. Ai nuk ishte në gjendje të shkruajë edhe një fjalë të vetme sepse nuk i dinte shkronjat. Nëse një analfabet e pyesim se çështë kjo, do të thotë se është gotë, por kur t’i kërkohet atij të shkruajë fjalën gotë, ai nuk do të jetë në gjendje ta bëjë atë sepse është analfabet. Ja pra shohim se një nga sfidat që All-llahu ua bën mohuesve, është se që ky person po shqipton fjalë të cilat i këndon në Kur’an dhe thotë : <br> “Elif, Lam, mim, kaf, ha, ja, ajn, sad, (shkronja të alfabetit arab sikur të thuash a, l, m, k, h, j, s,)” <br> Paraqitje e mrekullueshme nga Muhammedi, profet i cili është analfabet, nuk i njeh emërtimet e këtyre shkronjave, por, ja që sjell emra me këto shkronja duke ju treguar se këto nuk janë fjalët e tij. Ai thoshte të vërtetën, ai që nuk dinte shkrim dhe lexim gjatë tërë jetës së tij, do ta kishte të pamundur të shkruaj në këtë stil. Shqiptimi i fjalëve të tilla, duhej të kish patur autorë të cilët njihnin shkrimin dhe leximin. Pika e dytë pason në vazhdim. </TD></TR></TABLE> 2118 4816 2006-08-28T12:56:25Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''MJESHTRIA E KRIJUESIT''' <P ALIGN="JUSTIFY">Pika e dytë, ka të bëjë me përdorimin e shkronjave që sillnin mrekullitë, ishin shkronja të njëjta si dhe të atyre që ata i përdornin. Kur’ani solli mrekullitë dhe i sfidonte. Kjo ndodhi përshkak se duhej të tregohej Mjeshtëria e Krijuesit. Ajo nuk duhej të paraqitej me ndonjë materie tjetër, aty nuk do të kishte krahasim. Nëse të intereson të dish se kush është më i miri në robaqepsi – tekstil, mos i provo ata duke ju dhënë atyre materiale të ndryshme, njërit t’i japësh stofin e mëndafshtë, tjetrit stofin e pambuktë, të tretit stofin e leshit. Kështu nuk do ta dish se cili nga këta është më i miri, sepse rrobaqepësi që qepë mëndafsh të duket më i mirë, sepse, vetë materiali e bën atë më të dukshëm. <br> Mjeshtria do të tregohej në përdorimin e materialit të njëjtë. Le t’ua japin secilit stofin e mëndafshit, të pambukut ose të leshit, ashtuqë elementet e prodhimit t’i kenë nga materiali i njëjtë. Të jenë të barabartë dhe të mos ketë ndërhyrje tjetër, që të provohet mjeshtria e tyre. Dëshira e All-llahut të lartësuar ishte që mrekullia dhe retorika e Kur’anit mos të jetë në atë që nuk ishte e njohur për njerëzimin. All-llahu përdori shkronjat e njëjta, të cilat i përdornin edhe njerëzit, ato ishin nga i njejti lloj i shkronjave që i përdornin njerëzit. Shkronjat janë shkronja, fjalët që po shqiptohen janë fjalë të njëjta të cilat edhe ju i përdorni. Fjalë të cilat janë në gjendje t’i shqiptojnë alfabetarët dhe analfabetarët, kurse ato që dëgjoheshin ishin në gjendje t’i citojnë vetëm alfabetarët. Pas gjithë kësaj All-llahu i sfidoi ata, iu tha shkronjat janë po këto shkronja, fjalitë janë po të njëjtat fjali. Por, ajo që i detyroi të heshtnin ishte vet All-llahu i Lartësuar. Nuk qenë në gjendje të sjellin një Kur’an të ngjashëm. Këtu u vërtetua se krijuesi i këtyre fjalëve nuk qenka i llojit njeri. Kjo ishte një sfidë e madhe, ishte një dallim shumë i madh në mes fuqisë së All-llahut me atë të njeriut. <br> Kur flitet për retorikën, dihet se arabët janë të njohur në letërsi, retorikë dhe fonetikë. Retorika është të përmblidhen fjalët që i përshtaten ndodhisë, për të cilën flitet, duke i respektuar regullat dhe duke mos ndryshuar ndodhinë. Këtu rregullat kanë për qëllim të mos teprohen shkronjat në radhitje. P.sh. kur të thuash bari (që ka për qëllim barin) ose bari (që ka për qëllim bariun), fjalët duhet të lidhen ashtu sa mos të humbet theksi. Nuk duhet të kundërshtohen me rregullat e gjuhës si dhe nuk duhet të tingëllojnë keq. Kur të plotësohen këto kondita, formulohet fjalia e cila do të jetë në harmoni të plotë me fjalët e tjera. Të gjitha këto u janë nënshtruar rregullave të gjuhës, aty nuk pranohen supozimet. Kur është shkruar rreth definicionit të retorikës, është thënë se ajo e përshkruan ndodhinë ashtu siç është, me një përshkrim të saktë dhe me një gramatikë të përsosur, me fjali të kuptueshme, të kapshme për njeriun, përshkrim që e pranon logjika e njeriut. Shihet se retorika tek njerëzimi ka vlerën e vet dhe është ekuivalente me diturinë e atij që përshkruan. Nga kjo mësojmë se ai që merret me retorikë duhet të jetë shumë i ditur. Dituria jonë është e kufizuar për ta përshkruar ndodhinë, ndërsa dituria e All-llahut është e pa kufi, dhe se retorika e Kur’anit është mrekulli e cila e përshkruan gjendjen njerëzore në tërësi. Mrekulli e cila përshkruan njerëzimin duke ia ngacmuar edhe ato instikte të cilat janë të pa njohura për ne deri më tani. Të thurrura nga shkronjat e njëjta dhe fjalitë që i përdorin analfabetarët dhe alfabetarët. All-llahu bëri ftesë dhe sfidoi njerëzimin ta bëjë një sure(kaptinë) të vetme, të ngjashme. Pastaj, bëri ftesë dhe sfidoi njerëzit dhe xhinët, sepse edhe xhinët e kanë lirinë e të menduarit sikurse edhe vetë njerëzit që të garonin me mrekullinë e Tij, në shkronja dhe emra, sepse reveluesi ishte Muhammedi s.a.v.s. i pa arsimuar, analfabet. Mrekullia e Kur’anit nuk përfundon me kaq, por ajo shtrihet edhe në përmbajtjet e fjalisë e cila është shumë precize, dhe nga kjo mrekulli, njerëzit mbesin të fascionuar. </TD></TR></TABLE> 2119 4818 2006-08-29T14:58:35Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''RETORIKA NË KUR’ANI KERIM''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Aty nuk do të gjesh shkronja të tepërta e as fjalë sinonime. Të pasakta janë thëniet dhe njollosjet që ia mveshin Kur’anit të shenjtë. |} <P ALIGN="JUSTIFY"><big>B</big>ëse duam të hulumtojmë mrekullinë e Kur’anit dhe retorikën e tij, ne duhet t’i përcjellim fjalët, përmbajtjet më precize të Kur’anit. Kur Kur’ani përshkruan diçka, përshkrimi i tij është shumë preciz dhe shumë i saktë. Aty nuk do të gjesh shkronja të tepërta e as fjalë sinonime. Të pasakta janë thëniet dhe njollosjet që ia mveshin Kur’anit të she¬njtë. Çështë e vërteta, mrekullitë e Kur’anit mu¬nd të gjenden në një shkronjë. Thotë All-llahu i Lartësuar: “Thuaj: ecni nëpër tokë…” <br> Të ndalemi te ky ajet dhe të pyesim, pse All-llahu nuk tha “Thuaj ecni mbi tokë” Vërtetë unë eci nëpër tokë ose mbi tokë duke llogaritur në atë për të cilën mendojnë të gjithë, ç’është e vërteta, unë eci mbi tokë, por ja që All-llahu këtu e ka përdorur fjalën nëpër e nuk e ka përdorur fjalën mbi. Por, Ai tha ecni nëpër tokë. Fjala nëpër paraqet ndajfoljen që nënkupton se kuptimi shkon drejt zgjërimit. Shikuar sipërfaqësisht, përmbajtja është e mundur. Por, Kur’ani nuk mbështetet në atë. Kuptimi dhe përmbajtja e fjalisë është e plotë. Një shkronjë e ndryshon kuptimin, dhe këtu me siguri ka qëllim. Këtë ndryshim e bëri Urtësia e Tij. Ku qëndron Urtësia në këtë përdorim të fjalës nëpër në vend të fjalës mbi? <br> Me përparimin e shkencës, dhe kur All-llahu dëshiroi të zbulojë disa nga sekretet e gjithësisë, u vërejt se toka, pas kërkimeve dhe zbulimeve të shumta nuk qenka vetëm dhe, nuk qenka vetëm ujë, ose vetëm një rruzull tokësor. Por, toka na qenka edhe me një mbështjellës atmosferik. Tani është konstatuar se ky mbështjellës atmosferik qenka pjesë e tokës që rrotullohet me të, është i pa ndashëm dhe i domosdoshëm për të plotësuar jetën. Pa këtë, jeta do të ishte e pamundur. Këtë mbështjellës atmosferik, Zoti ia mbështolli tokës, dhe banorët e kësaj toke i përdorën veçoritë e këtij mbështellsi në mënyrë që tani kemi zbulime shkencore. Vërtetë, nëse hyjmë në aeroplan, ai do të ngritet lartë, së bashku me ty rreth 10 mijë metra mbi sipërfaqen e tokës. Edhe pse t’i qëndron kaq sipër mbi sipërfaqe, ti nuk thua se jam jashtë tokës. Por, do të thuash se po fluturoj nëpër tokë. Shtrohet pyetja: kur njeriu realisht dhe nga pikëpamja shkencore, largohet nga toka, dhe vërtetë del nga ky mbështjellës atmosferik i tokës? Nëse je brenda këtij mbështjellsi ti e konsideron veten në tokë e jo jashtë tokës. Mirëpo, nëse e kalon këtë mbështjellës, do të llogaritesh se je jashtë tokës. Mbështjellësi i tokës, është një pjesë përbërëse e tokës, me të plotësohet, dhe së bashku bëjnë rrotullimin. <br> Të kthehemi te ajeti i All-llahut. Pse pra All-llahu nuk e përdori shprehjen mbi por nëpër? Sepse, ti realisht ecën nëpër tokë e jo mbi tokë. Këtë realitet në kohën e zbritjes së Kur’anit nuk e kanë ditur. Por ja, ai që na tregoi këtë është All-llahu i cili i di të gjitha sekretet e kozmosit. Ai e di se njeriu ecën nëpër tokë, ai ecë sipër saj por, ai nuk ecën mbi tokë. Ai ecën në mes tokës dhe mbështjellsit të saj që është pjesë përbërëse e saj, në mes pjesës së gaztë dhe të ngurtë. Kështu pra, është thënie shumë precize, dhe ajo thënie varet vetëm në një shkronjë të Kur’anit. Kjo është një nga mrekullitë e Kur’anit, vetëm në një shkronjë. </TD></TR></TABLE> 2120 4819 2006-08-29T15:00:56Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''NDRYSHIMI I DURIMIT (SABRIT)''' <P ALIGN="JUSTIFY">Se sa është e theksuar retorika në Kur’an, shihet në një shembull tjetër. Është zgjedhur fjala e cila i përgjigjet plotësisht. Aty nuk ka kurfar shtese e as sinonimi. Thotë i Lartësuari me gjuhën e Llukmanit në Kur’an, kur po e këshillonte djalin e vet: <br> “Dhe përballo me durim çdo fatkeqësi që del para teje. Me të vërtetë, ky (durimi) është virtyt i lartë”(Inne dhalike min azmil umur)12 <br> Pastaj shohim ajetin tjetër ku thotë: <br> “Dhe kush e shprehu durimin dhe fali (fajtorin), ky gjest i tij është virtyt i lartë “13(Inne dhalike lemin azmil umur) <br> Njeriu mendon se kemi një lam (shkronjë e gjuhës arabe) të shtuar, ai mendon se lami këtu është përforëcues, është fjalë sinonime. Kështu, me këtë mendim, ai nuk është përqëndruar shu¬më, por muslimani duhet të jetë preciz gjatë leximit për ta kuptuar Kur’anin. Thamë më lartë se çdo shkronjë në Kur’an është thënë me një urtësi të lartë. Në Kur’an nuk ka sinonime, sepse çdo thënie në Kur’an ka kuptimin e vet, edhe pse ato i përngjajnë njëra tjetrës nganjëherë. Sikur të thellohemi më mirë, do të shohim si më poshtë: <br> Në ajetin e parë i Lartësuari thotë: “Dhe përballo me durim çdo fatkeqësi që del para teje”. Ajo që mund ta godasë njeriun, ndodhë të dënohet ose të mos dënohet. Nëse sëmurem kjo nuk konsiderohet dënim, nëse më ndodhë ndonjë aksident duke qenë në rrugë e sipër, edhe kjo nuk konsiderohet dënim. E sikur gjatë ecjes sime nëpër rrugë, di-kush më godet qëllimisht, atëherë konsiderojmë se këtu ka dënim. <br> Durimi (Sabri) pra na qenka dy llojesh: <br> Durimi shpirtëror, në të cilën nuk ka dënim, llogaritet i lehtë sepse nuk ka kush të hid-hërohet tjertër. Nuk kam asgjë në dorë për tu hakmarë ndaj goditjes që pësova. Ajo që më ndodhi ishte kada (caktim) i All-llahut, para meje nuk ka gjë tjetër veçse të duroj. Ky lloj durimi nuk do shumë forcë për ta përballuar njeriu, sepse nuk ka kurfarë dënimi që të mund të hakmerret për atë që i ndodhi. <br> Durimi i dytë ka nevojë për një lëkurë pak sa më të trashë. Ka nevojë për një dëshirë më të fuqishme. Ky lloj durimi konsiderohet të ketë dënim dhe mund të hakmerrem. Në këtë rast është në dorën time të jam hakmarrës ose falës. <br> Kur All-llahu flet për një nga llojet e durimit, Ai ia jep atë që e meriton vetë ai lloj i qenies njerëzore. Kur Ai flet për durimin, në të cilën nuk ka dënim, thotë : “Dhe përballo me durim çdo fatkeqësi që del para teje, Me të vërtetë, (durimi) është një vepër prej veprave më të zgjedhura. <br> Kur Ai flet për durimin në të cilën ka dënim, mund të hakmerrem dhe bëhem nervoz. Nëse nuk hakmerem, i Lartësuari thotë: <br> “Ky gjesti i tij është virtyt i lartë” <br> Shkronja lam është përforcues i llojit të durimit. Për atë që ka nevojë për një lëkurë të trashë ose vendosmëri më të madhe në vete. Në rastin e parë kur nuk kishte nevojë të hakmerret nga ajo që u godit, është durimi nga veprat e zgjedhura. Kurse në rastin e dytë kur ai ka mundësi të hakmerret dhe ta dënojë, i preferon atij të jetë durimtar, sepse ky lloj durimi është gjest i tij, dhe është virtyt i lartë. <br> Këtu nënkuptohet falja, ai që falë, sepse këtu është bërë një vepër që edhe mund të hakmerret. Aty kishte mundësi dënimi, por ja që njeriu ia fali. Kështu që Lami ishte i domosdoshëm për ta përforëcuar kuptimin, dhe në të njejtën kohë të bëjë dallimin në mes durimit të ajetit të parë dhe durimit të ajetit të dytë. Kështuqë bindemi se një shkronjë në Kur’an bën mrekullinë. </TD></TR></TABLE> 2121 4820 2006-08-29T23:17:04Z Hipi Zhdripi 9 deri sa nuk shumohen Poezi të [[w:Naim Frashëri|Naim Frashërit]] {| border=0 align=center cellpadding=10 cellspacing=10 width=30% style="margin: 1 1 1em 1em; background: #FFEBCD; border: 10px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 110%;" | : '''''EMRI I ZOTIT''''' |- | : ''Zot i vërtetë,'' : ''Bota e tërë'' : ''Gjithë ç'ke bërë'' : ''E ç'ka në jetë'' : ''Të gjitha ç'janë'' : ''Yje dhe diej,'' : ''E dhé e qiej,'' : ''Një gjuhë kanë,'' : ''Që thotë emrin tënt!'' : ''Ngado që shikonj,'' : ''Atë emër dëgjonj.'' : ''E shoh më ç'do vënt.'' : ''Dheu, që rrimë ne,'' : ''Duke mbleruar,'' : ''E kam dëgjuar,'' : ''Që thotë se ç'je.'' : ''Yjtë me dritë,'' : ''Duke kërcyer,'' : ''E duke kthyer,'' : ''Nat' edhe ditë,'' : ''Re me gjëmim'' : ''Zoqtë me fjalë,'' : ''Deti me valë,'' : ''Lumi me rrëmbim'' : ''Lulja me erë,'' : ''Dhe me bukuri,'' : ''E me mituri,'' : ''Kur çel në verë,'' : ''Emrin tënt thonë,'' : ''Ty të tregojnë'' : ''E të lëvdojnë,'' : ''Ty gjithë monë!'' : ''Po njeriu, o Zot!'' : ''S'ta di emrin tënt,'' : ''Se s'gjendet me mënt.'' : ''Ah! S'e thotë dot;'' : ''Njeriu nukë munt,'' : ''Se gjuhë s'i dhe'' : ''Që të thotë ç'je,'' : ''O fuqi pa funt!'' : ''Dielli kur del,'' : ''A tek perëndon,'' : ''Zogu kur këndon,'' : ''E gjethi tek çel,'' : ''Bukur tregojnë,'' : ''Emrin që ke,'' : ''Rrëfejnë ç'gjë je,'' : ''Dhe më gëzojnë.'' : ''Në gjithë botë'' : ''Vetëm njeriu s'di'' : ''Rri si çilimi'' : ''E s'mundet ta thotë!'' : ''Me zë të zjartë,'' : ''Donja të flisnja,'' : ''Edhe t'i grisnja,'' : ''Retë si kartë,'' : ''Si vetëtima;'' : ''Apo si lumi,'' : ''Që s'e zë gjumi,'' : ''Me oshëtima!'' : ''Falmë nga togu'' : ''Q'është e ç'shohëm'' : ''Nga gjithë ç'njohëm,'' : ''Zën' e një zogu,'' : ''Të rri më një vënt,'' : ''Edhe më lerë,'' : ''Të them një herë,'' : ''Një herë emrin tënt.'' |} 2122 4824 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default The given page title was invalid or had an inter-language or inter-wiki prefix. It may contain one more characters which cannot be used in titles. 2123 4826 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default anon. only 2124 4828 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default April 2125 4829 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default asc 2126 4830 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default August 2127 4832 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default You are not allowed to execute the action you have requested. 2128 4833 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default The action you have requested is limited to users in the group $1. 2129 4834 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default The action you have requested is limited to users in one of the groups $1. 2130 4835 2006-08-31T19:18:41Z MediaWiki default The action you have requested is limited to users in one of the groups $1. 2131 4840 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Account creation from this IP address (<b>$1</b>) has been blocked. This is probably due to persistent vandalism from your school or Internet service provider. 2132 4841 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default Can't create account 2133 4842 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default View category page 2134 4844 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default You do not have a valid email address set in your [[Special:Preferences|user preferences]]. 2135 4848 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default account creation blocked 2136 4849 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default The database is not locked. 2137 4850 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default December 2138 4851 2006-08-31T19:18:42Z MediaWiki default desc 2139 4923 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default February 2140 4927 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Fri 2141 4936 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Date 2142 4937 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Description 2143 4938 2006-08-31T19:18:44Z MediaWiki default Name 2144 4939 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default Search for image name: 2145 4940 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default Size (bytes) 2146 4941 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default User 2147 4942 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default file 2148 4943 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default Go! 2149 4944 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default 2150 4945 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default Go to page 2151 4946 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default next page &rarr; 2152 4947 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default &larr; previous page 2153 4948 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default Transfer pages into namespace: 2154 4950 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default "$1" is already blocked 2155 4951 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default Error: Block ID $1 not found. It may have been unblocked already. 2156 4952 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default Block anonymous users only 2157 4953 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default Prevent account creation 2158 4954 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default January 2159 4955 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default July 2160 4956 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default June 2161 4957 2006-08-31T19:18:45Z MediaWiki default Display users starting at: 2162 4958 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default The database lock file is not writable. To lock or unlock the database, this needs to be writable by the web server. 2163 4961 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default March 2164 4962 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default May 2165 4964 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default View message page 2166 4968 2006-08-31T19:18:46Z MediaWiki default Mon 2167 4971 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Username: 2168 4973 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default November 2169 4974 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default October 2170 4975 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Revision as of $1; $5<br />($6) $3 | $2 | $4 ($7) 2171 4987 2006-08-31T19:18:47Z MediaWiki default Sat 2172 4988 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Kërko 2173 4989 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Kërkim për "[[$1]]" 2174 4990 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Kërkim për "$1" 2175 4991 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default September 2176 4994 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Most viewed pages 2177 4995 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Sun 2178 4996 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default No results 2179 4997 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default First page 2180 4998 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Last page 2181 4999 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Show $1 items per page 2182 5000 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Go 2183 5001 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Next page 2184 5002 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Previous page 2185 5003 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default View template page 2186 5004 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Thu 2187 5005 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default Tue 2188 5012 2006-08-31T19:18:48Z MediaWiki default (a file on your computer) 2189 5601 2006-10-25T20:15:40Z MediaWiki default 42 (a valid, publicly accessible URL) 2190 5018 2006-08-31T19:18:49Z MediaWiki default View help page 2191 5019 2006-08-31T19:18:49Z MediaWiki default View logs for this page 2192 5021 2006-08-31T19:18:49Z MediaWiki default Wed 2193 5029 2006-09-01T10:18:49Z Puntori 21 *'''Liban 2006''' ** Në Libanë kanë shku vlerat e banesave në qiell. ***Ka sa po shitëshin? ** Jo çmimet po vlerat. *'''Liban 2006''' * ''Algjazia'': Libanezët tregojnë me dy gishta që kanë mbetur vetëm edhe dy banesa në Bejrut * ''CNN'' : libanezët me gishta në shenjë "Victoria" thonë se kanë fituar. *'''Kosovë 1999''' ** Kush je ti? ***Une. **Po kush je ti se? ***Po unë de. **Po pi di që ti, po kush ki me konë? *'''Zvicra 2006''' ** Banues me qera në një shtëpi *** Në katin përdhësë banojnë shqiptarë. *** Në katin e dytë turq. *** Në nënkulm banojnë zviceran. ** Një ditë shtëpia në pikë të ditës digjet me të dhe tëgjith banuesit në të. *** Kush nga këto mbetet gjallë? *Zviceranët sepse kan qen në pune. 2194 5030 2006-09-01T10:27:58Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''PËRSHKRIMI I VETË QENIES NJERËZORE''' <P ALIGN="JUSTIFY">Mrekullia nuk paraqitet vetëm në një shkronjë të vetme, por ajo paraqet mënyrën e përshkrimit të Kur’anit edhe për pasionet e vazhdueshme njerëzore. Ajo paralajmëron për një shkencë të përsosur e cila është përplot enigma. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Ky instinkt ekonomik që jeton në brendinë nje¬r¬ëzore sikur po tërbohet edhe sot. Në shumë sfera të jetës së përditshme ai frikësohet. Kur All-llahu të tho¬të bëje këtë, ose mos u merr me atë, ai spontanisht do të pyes vetveten, e përfitimet që i kam nga kjo?! |} <P ALIGN="JUSTIFY">Në të ka pasione të njohura, dhe të panjohura. Psh. dëshira e All-llahut ishte që politeistat të pengohen të futen në Qabe, vendim i cili u mirëprit nga muslimanët. Shtrohet pyetja, çfarë e shtyri muslimanin që të rrënqethet në momentin kur e dëgjoi këtë vendim, ose cili ishte motivi i rrënqethjes. Mos vallë motivacioni i përfitimeve ekonomike! Politeistat vinin nga të gjitha anët në Mekë, sepse ajo sillte përfitime. Në kohën kur politeistat u ndaluan të futen në Qabe, muslimanët ishin pakicë në krahasim me botën. Ndalimi i futjes në Qabe dhe prezentimi i tyre në Mekë do të kishte humbje materiale. Instinkti ekonomik në mbrendinë e njeriut po dridhej, i rënqethej trupi, por, mos të harojmë se All-llahu është Ai i cili krijoi qenien njerëzore, Ai e di këtë. Në momentin kur zbriti ky ajet, le të mos i cungojmë në këtë përshkrim edhe thënjet vepro ose mos vepro ose llojet e urdhëresave ose rrugën e programit për jetën, por madhështia e gjithë kësaj është në mëshirën e All-llahut. Ajeti përshkruan pasionet dhe instinktet njerzore të cilat ngacmojnë dhe ndikojnë në sferën e ekonomisë, dhe kur i Lartë¬suari thotë : <br> “Vërtetë, politeistat janë të ndyrë (në mendje). Dhe mos të afrohen në Qabe pas këtij viti ”14 Më pas, në të njëjtin ajet i drejtohet instinktit ekonomik.I flet këtij instinkti para se të bëhej pyetja nga cilido qoftë që e vlerësonte këtë si dëm të madh ekonomik, dhe me këtë vështirësohej jeta, duke thënë: <br> “Dhe nëse i frikësoheni skamjes, All-llahu në dashtë, do t’ju pasurojë nga mirësitë e Tija” I njëjti ajet i jep një përkujdesje ndaj instinktit ekonomik, ngase ai do të frikohet dhe do të ngushtohet pas urdhërit, të veprojnë e të mos frikësohen nga varfëria sepse i Lartësuari është më i pasuri dhe më dorëgjërë dhe Ai do t’i pasurojë nga mirësitë e Tij. <br> Ky instinkt ekonomik që jeton në brendinë njerëzore sikur po tërbohet edhe sot. Në shumë sfera të jetës së përditshme ai frikësohet. Kur All-llahu të thotë bëje këtë, ose mos u merr me atë, ai spontanisht do të pyes vetveten, e përfitimet që i kam nga kjo?! Nga do ta kompenzoj atë ? Këtu All-llahu të thotë: “Kupto se Unë do ta kompenzoj atë sipas mënyrës Sime. Përderisa risku është në Mbretërinë Time, atëherë Unë do t’ua lehtësoj atë nëse dëshiroj. Ti mos u frikëso nga varfëria, se riskun tënd nuk do ta merr kush tjetër përpos teje.</TD></TR></TABLE> 2195 5031 2006-09-01T10:30:22Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''AI MË USHQEN DHE MË JEP PËR TË PIRË''' <P ALIGN="JUSTIFY">All-llahu xh.sh. në Kur’ani Kerim gjithnjë është në vigjilje të instikteve njerëzore, është shumë preciz kur përgjigjet me retorikën e Tij. Jep më shumë se një kuptim, shpeshherë e shohim të ndryshojë fjala në fjali. Përderisa këto fjalë janë prezente në fjali, ato ndryshojnë në kuptim ose nënkuptojnë diçka të re, ky është një precizitet i paramenduar. Në Kur’an të tilla raste kemi shumë p.sh. Ibrahimi a.s. thotë : <br> “Dhe të gjithë ata janë armiqtë e mi përveç Zotit të botrave, i cili më krijoi mua dhe Ai do të më përudhë”15 <br> Të ndalemi pak këtu, pse Ibrahimi a.s nuk tha, se Ai i cili më krijoi mua dhe Ai do të më përudhë; por tha: “I cili më krijoi mua dhe Ai do të më përudhë” sepse, krijimi nuk ka nevojë për vërtetësi, përforëcues(në gramatikë – përkth.). Njeriu sado të rritet, qoftë edhe sundues i botës, ai nuk do të thotë se është në gjendje të krijojë njeri. Nëse gjendet një i tillë, atëherë do të kërkohet që ta bëjë atë, e ai me siguri nuk do të jetë i aftë t’i përgjigjet kërkesës. Pra, Krijuesi nuk ka rival dhe për Atë nuk ka nevojë për përforëcues në fjali. Kurse, përudhës janë me mijëra në botë të cilët ftojnë njerëzimin në përudhje. Kemi nga ata që programet e tyre ia bashkangjesin fesë, disa të tjerë paraqesin programe kundër fesë. Sido që të jetë, të gjithë ftojnë njerëzimin me programet e tyre në përudhje. Secili program i tyre ka mënyrën e trajtimit të tij, dhe thotë, se kjo është përudhje. Nga gjithë kjo ishte e domosdoshme që të saktësohet përudhja. Këtu Ibrahimi a.s. e saktëson përudhjen me këtë përforëcues duke u shprehur, se Ai është All-llahu, dhe e vërteta është në këtë rrugë. Ky përemër vetor i cili përforëcoi përudhjen, ishte i domosdoshëm. Në fjalinë e parë, nuk kishte nevojë për këtë përemër vetor, sepse krijimi është një nga cilësitë e All-llahut. Ai nuk ka rival në të, kurse, tek të tjetrat ka nevojë dhe ishte i domosdoshëm përemri vetor Ai, pastaj kemi thënjen: <br> “Dhe Ai i cili më ushqen mua dhe më jep për të pirë”16 <br> Njeriu duhet të fitojë për t’u ushqyer dhe për të pirë. Ka shumë thënie për riskun (furnizim). Për arsye të këtyre shumë thënieve, All-llahu xh.sh. tha, dhe Ai i cili më ushqen dhe më jep për të pirë. Në një ajet tjetër thotë : <br> “Dhe kur të sëmurem unë, Ai më shëron“17 {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Të përdoreshin ose jo këta përemra vetorë, nuk do të kishin ndonjë rëndësi të veçantë ndër njerëz. Nuk do të ishin gabime të cilat do të vëreheshin, por ja që këto janë fjalë të All-llahut e Ai nuk lejon t’i gjendet edhe një gabim i vetëm. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Kur ne jemi nën përkujdesjen dhe kurimin e mjekut, harrojmë plotësisht dëshirën e All-llahut. Tani kemi rastin të shohim fjalinë që nuk është futur përemri vetor Ai. Thotë i Lartësuari: “Dhe i Cili më bën të vdes pastaj më ringjall”18 <br> Këtu nuk është përemri, Ai më bën të vdes pastaj Ai më ringjallë. Kjo është ngase All-llahu nuk ka rival në marrje dhe dhënie të shpirtit. Kështu që për Veten e Tij, përemri ve-torë është i pa bazë, nuk i përshtatet fjalisë. <br> Shohim, se si All-llahu i Lartësuar, dikund e përdorë e dikund tjetër nuk e përdorë përemrin vetorë. Kjo tregon se Kur’ani është shumë preciz dhe ka përshkrim të shkurtër dhe të qartë, ngase vendi e kërkon ashtu. Të përdoreshin ose jo këta përemra vetorë, nuk do të kishin ndonjë rëndësi të veçantë ndër njerëz. Nuk do të ishin gabime të cilat do të vëreheshin, por ja që këto janë fjalë të All-llahut e Ai nuk lejon t’i gjendet edhe një gabim i vetëm. </TD></TR></TABLE> 2196 5032 2006-09-01T10:32:01Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''PSE NDODHIN NDRYSHIMET''' <P ALIGN="JUSTIFY">Ngase kemi të bëjmë me një përshkrim shumë preciz, ndodhin ndryshime në shkronjë e cila pëson ndryshime në çdo fjali, dhe ndodhë që edhe në vetë fjalinë p.sh. Iu dhamë për të pirë, do t’iu japim për të pirë, janë në shumë vende të përsëritura. <br> “…Dhe Zoti i tyre do t’u japë të pijnë pije të pastërta.” Kurse ajeti tjetër thotë : <br> “ (O Pejgamber) Sikur t’i përmbaheshin (banorët e Mekkes) rrugës së drejtë, Ne do t’u lëshonim ujë me bollëk.” <br> Pse nuk ka thënë: Sikur t’i përmbaheshin rrugës së drejtë , Ne do t’ju lëshonim ujë me bollëk. Fjala në arabishten seka është e të njejtit kuptim eska, që të dyja shprehje janë të një veprimtarie, por ku është dallimi në mes tyre. A mund të jenë vetëm sinonime ose kanë një ndryshim derisa të mos përsëritet kuptimi. Kemi thënë se çdo ndryshim shkronje ka Urtësinë e vet, çdo ndryshim përkufizon ndryshimin e kuptimit dhe shohim se fjala seka përdoret gjithnjë në mënyrën urdhërore e cila nuk ka ngarkesë e as ndihmesë, kurse eska është në urdhërore, por me vete e ka ngarkesën dhe ndihmesën. Kështu është në këtë botë. <br> “ …Ne do t’u lëshojmë ujë me bollëk “ <br> Ky lloj urdhëri ka ngarkesë dhe mund. Ne gjetëm për ta ujë, dhe e bëmë të bollshëm pa ndonjë mund dhe lodhje, ai është nëpër puse. Për ta hequr etjen, patjetër do të shkojë ta nxjerë ujin nga pusi, ose t’ia sjellë ndonjë njeri tjetër. Këtë kuptim e ka eska, edhe pse uji është nga All-llahu, është i bollshëm nga mundësitë e All-llahut të Lartësuar. Fjala e All-llahut Seka “Dhe Zoti i tyre do t’u japë të pijnë pije të pastërta” <br> Kjo është në xhennet. Aty nuk ka kurrëfarë ngarkese. Nëse ndjen etje, ujin e ke para gojës tënde. Në xhennet nuk ka ngatërresa, ngarkesa, kurrëfarë mundimi e as kurrëfarë pune. Në xhennet ajo që nevoitet dhe i kujtohet do ta ketë para vetes. <br> All-llahu i Lartësuar, e ka dalluar me një shkronjë fjalinë e cila e ka të njejtin kuptim, dhe është nga e njejta materje, por fjala e parë ka të bëjë me xhennetin, kurse e dyta me këtë botë. </TD></TR></TABLE> 2197 5033 2006-09-01T10:35:02Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''E DINË E KUPTOJNË''' <P ALIGN="JUSTIFY">Gjatë leximit të Kur’anit shohim, se i Lartësuari ka përdorur shprehje identike, nuk e ka përdorur të njejtën shprehje. Gjatë leximit ose dëgjimit të ajetit, mendon se do të pasojë ajo shprehje dhe vazhdon të jesh në pritje të asaj shprehje, por jo, ajo nuk ndodh. All-llahu thotë : <br> “… Po sikur edhe të parët e tyre të ishin nga ata që nuk dinin asgjë dhe as që ishin të përudhur” <br> Si dhe thënia e All-llahut xh.sh. : <br> “… Po sikur edhe të parët e tyre të ishin nga ata që nuk kuptonin asgjë dhe as që ishin të përudhur” <br> Pse të ndryshojë në fjalë, duke qenë, se të diturit dhe kuptimi kanë një kuptim. Themi se këtu kemi një dallim shumë të madh, në përdorimin e fjalës, të dini dhe të kuptoni. Ti shohim këto dy ajete se si fillojnë fjalinë dhe si ato plotësohet. <br> “Dhe kur u thuhet atyre, ndiqni atë që All-llahu e ka zbritur (Kur’anin), ata thanë, Jo, ne do ta ndjekim atë rrugë të cilën e ndiqnin të parët tanë. Po sikur edhe ata të parët e tyre të ishin nga ata që nuk kuptonin asgjë dhe as që ishin të përudhurr. Shembulli i mosbesimtarëve është si she¬mbulli i atij që thëret atë që nuk dëgjon gjë pos thirrjes e britmës. Ata janë të shurdhër, memecë dhe të verbër, prandaj nuk kuptojnë”19 <br> “Dhe kur u thuhet atyre, ejani tek ajo që e zbriti All llahu dhe tek pejgam-beri, ata thanë: Na mjafton neve ajo që e kemi gjetur tek të parët tanë. Po sikur edhe të pa¬rët e tyre të ishin nga ata që nuk dinin asgjë dhe as që ish¬in të përudhur. O ju besimtarë! Keni kujdes ndaj vetëvetes. Nuk do t’ju dëmtojë juve askush prej të humburve nëse për¬udheni. Tek All-llahu do të ktheheni ju të gjithë, atë¬h¬e¬rë Ai do t’ju informojë rreth asaj që bëni ju”20 <br> Orientalistët thonë se këtu kemi të bëjmë vetëm me sinonim e asgjë tjetër. Dija, kup-timi, kuptimi dhe dija janë një. I ditur është ai i cili mëson ose mund ta dijë dijen, thonë sinonim! Ç’tu themi kët¬y¬re orientalistëve? Do të thosha se nuk e kuptojnë retorikën e Kur’anit. All-llahu nuk i përdorë dy fjalë për të njejtën gjë ose kuptim. Çdo fjalë e ka kup-timin e vet dhe është përshkruar me një precizitet të madh. Kur All-llahu xh .sh. thotë (la Jeakilun – nuk kuptojnë) ka kuptim se ata nuk kuptojnë asgjë, ata nuk kanë mendje (kokë)për ta kuptuar, ata nuk paramendojnë çështjet e kësaj gjithësie. Ata nuk i përdorin mendjet e tyre. Sikur t’i përdorin do të kuptonin dhe do të shpresonin se kanë arritur tek njohja se All-llahu është krijues. Ky precizitet kaq i madh i kësaj gjithësie nuk do të ishte rastësisht por krijues i kësaj është All-llahu, kaq për sa i përket fjalës kuptojnë. Nga kjo nënkuptohet se ishin mohuar çështjet e fesë dhe të vasionit. <br> Por kur All-llahu xh.sh. thotë (La Jealemune-nuk dinë) thujase iu ka ndaluar atyre të menduarit ose diturinë. Kjo kuptohet kështu, sikur të isha një hulumtues i këtij kozmosi do të shpresoja në të, me një mençuri për të ditur çështë përreth meje dhe do të mendoja në kokë derisa të arrija në një rezultat. Ky është njeri i cili mendon kurse thënja e All-llahut (la jealemune – nuk dinë) Ai do të thotë: Ata janë pranë mos përceptimit të drejtë të kozmosit, ata nuk po i kuptojnë shenjat të cilat i kanë dhe, ata nuk po kuptojnë se ka dije jashta dijes së tyre. Pra ai i cili nuk di nuk ka se si të përceptojë ai nuk ka koncept dhe, nuk do të mendojë në shenjat e gjithësisë. Kurse, ai i cili nuk di nuk mund të mendojë me mendjen e vet. Nuk do të dijë ate çka dinë të tjerët, ai nuk ka njohuri. Nuk ka dituri nga rezultatet e diturisë së tjetrit. Dija është më përfshirëse se dituria. Dituria mund të jetë dituri e tjetrit e shkruar ose xhiruar. Unë do të jam në cilësinë e marrësit të asaj diturie, e lexoj ate pastaj mësoj çka dinin të tjerët. Kjo na ngjet ne çdo ditë. Kur ne lexojmë një libër marrim dije nga mendimi i tjetrit. Kur ne shkojmë në universitet mësojmë ate që e kanë mësuar profesorët dhe dijetarët e mëdhenj. Unë nuk e di gravitacionin ose regullat e astronomisë, sepse nuk kam punuar me dijen time në to. Por e mësova nga dijetarët e astronomisë po ashtu edhe gravitacionin e mësova nga ata mendimtarë që kanë menduar për të, e unë e morra të gatshme nga ata. Kur All-llahu thotë – ata nuk kuptojnë , në ajetin e parë dmth.ata nuk kuptojnë duke përdorur mendjet e tyre sepse ata thanë “Ne do të ndjekim atë rrugë të cilën e ndoqën të parët tanë” Prandaj All-llahu i ktheu përgjigjen atyre, “Po sikur edhe të parët e tyre të ishin nga ata që nuk kuptonin asgjë dhe as që ishin të përudhur”. <br> Të tillët i cilësoi Zoti: Ata janë të shurdhër, memecë dhe të verbër, prandaj nuk kuptojnë. “ {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Sepse ata nuk e mësuan dijen me kokën e tyre si dhe e refuzuan dijen e cila ju vinte nga të tjerët. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Ata nuk dëgjojnë, nuk shohin dhe nuk flasin me shenjat e All llahut ky është shkaku pse ata nuk kuptojnë. <br> Shkaku se ata nuk dinë është përgjigje ndaj mohuesve të fesë, të cilët thanë ata: Na mjafton neve kështu si i kemi gjetur të parët tanë. <br> Këta kështu duan të tregojnë se ne nuk duam asgjë dhe as dituri, neve na mjafton ajo dituri e të parëve tanë, e All-llahu u përgjigjet atyre: “Po sikur edhe të parët e tyre ishin nga ata që nuk dinin asgjë dhe as që ishin të përudhur”. <br> Sepse ata nuk e mësuan dijen me kokën e tyre si dhe e refuzuan dijen e cila ju vinte nga të tjerët. Ky pra , është dallimi në mes fjalës nuk dijnë dhe nuk kuptojnë. </TD></TR></TABLE> 2198 5034 2006-09-01T10:36:27Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''JU FURNIZOJMË DHE I FURNIZOJMË''' <P ALIGN="JUSTIFY">Retorikën e Kur’anit të madhëruar e dëshmojnë edhe ajete të tjera, në të cilat i Lartësuari me një precizitet të lartë vërteton ate se është mrekulli e vazhdueshme dhe e pa shterur. Një mendje e cila nuk thellohet aspak do të mendojë se ajetet edhe pse kanë një ndryshim të vogël ato janë të ngjajshme dhe kanë një kuptim. Kemi të bëjmë me fjali të një radhitjeje, e një kuptimi por ndryshimi qëndron në të shprehurit, dallimi gjendet në një fjalë e cila vërteton mrekullinë e Kur’anit. Kur’ani është shumë preciz dhe nuk ka rastësi në te por, shprehjet janë të zgjedhura. <br> Të shohim kuptimin e tyre që shumë nga njerëzit nuk i analizojnë ndryshimet. Varrimi i vajzave për së gjalli ishte një realitet i natyrshëm në kohën e injorancës. Me ardhjen e Islamit filloi të ndryshojë mentaliteti njerëzorë në përgjithësi. All-llahu i Lartësuar thotë: “…dhe mos i mbytni fëmijët tuaj (nga frika) prej varfërisë – Jemi Ne që ju ushqejmë juve dhe ata …” 21 <br> Ky ishte një ajet për varfërinë dhe mbytjen e fëmijëve, tani të shohim ajetin tjetër : “Dhe mos i mbytni fëmijët tuaj nga frika e varfërisë . Jemi Ne që i ushqejmë ata dhe juve …”22 Ajeti i parë ishte Jemi Ne që ju ushqejmë juve dhe ata, kurse ajeti dytë është Jemi Ne që i ushqejmë ata dhe juve . <br> Do të pyesim ku është dallimi? Ajeti i parë thotë: mos i mbytni fëmijët tuaj nga varfëria. Varfëria vërtetë ekzistonte. Fjala el imlak në arabishte nënkupton varfërinë ekzistuese prandaj All-llahu i Lartësuar tha jemi Ne ata që ju furnizojmë juve dhe ata, sepse varfëria ishte prezente. Në këso kohërash njeriu është shumë i preokupuar me gjetjen e furnizimit. Logjikisht gjendja e tillë të çon të mendosh, se njeriu, së pari do të mendojë të gjejë ushqim për vete, e pastaj për fëmijët. Prioritet për mashkullin është që të kujdeset për vete dhe gruan e tij. Prandaj, All-llahu prioritet i dha fjalës juve kundrejt fjalës ata, : Jemi Ne që ju furnizojmë juve dhe ata, All-llahu së pari i siguroi prindërit, sepse ishin të preokupuar në të, e pastaj i siguron edhe për fëmijët e tyre, duke ju thënë, se ti je i varfër dhe i preoku-puar për riskun tënd dhe frikohesh, se mos po lindin fëmijë, e ti nuk ke se me çka të ku-jdesesh për ta, kurse, Unë të them ty se, Unë Jam Ai që furnizoj, ti ke riskun tënd e ata të vetin, nuk mirret asgjë nga risku yt. Ajeti i dytë është: <br> “Dhe mos i mbytni fëmijët tuaj nga frika e varfërisë. Jemi Ne që i ushqe-jmë ata dhe juve.’’ Në këtë rast, njeriu nuk është i preokupuar me gjetjen e riskut, ai nuk frikësohet nga risku, ai ka pasuri të mjaftueshme, por frika e tij është nëse i lindë fëmija, mos po varfëro-het. Ky njeri e paramendon këtë fëmijë se po ndikon në pjesën e riskut të tij. Logjika e tij e detyron atë të mendojë, se risku i tij, do të pakësohet, kurse për fëmijën do të mjaftonte. Kjo e detyron këtë njeri të mos ketë fëmijë. Pra, risku qenka shkak, që ky të vepron ashtu. Mendon se fëmija po merr pjesën e tij, dhe kështu do të keqësohet gjendja e tij materiale, prandaj, All-llahu i Lartësuar thotë: “Jemi Ne që i furnizojmë ata dhe juve”. Ajeti i parë kishte të bëjë me frikën e riskut që nuk i mjaftonte një çifti, kurse, çifti tjetër kishte jetë të mirë, por kishte frikë në varfërinë me ardhjen e fëmijëve në atë familje. Ky ndryshim i fjalëve në të dy ajetet ishte i domosdoshëm, sepse kemi të bëjmë me përshkruesin e fjalive më të përsosura. <br> Pse All-llahu tha Jemi Ne që ju ushqejmë juve dhe ata si dhe Jemi Ne që i ushqejmë ata dhe juve, e pse nuk tha: Ne ju ushqejmë juve të gjithëve. Qëllimi është, sepse All-llahu dëshiroi të na tregojë, se secili njeri e ka ushqimin e vet të pa mvarur nga tjetri. Këtë risk, të cilin e ka veçuar All-llahu për një njeri, nuk mund t’ia merr tjetri. Pra, fëmija nuk ia merr riskun babait si dhe as babai nuk merr riskun e fëmijës. Le të jetë e qartë, se rrisku nuk ndahet në mes prindërve dhe fëmijëve, dhe me mbytjen e fëmijës nuk shtohet risku asnjëherë. </TD></TR></TABLE> 2199 5035 2006-09-01T10:38:15Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''TI JE I PLOTFUQISHËM''' <P ALIGN="JUSTIFY">Të shohim ajetin Kur’anor: <br> “… O Isa, biri i Merjemes, a ti u the njerëzve: Më merrni mua dhe nënën time si dy zotra, pos All-llahut?! (Isau) tha: Lartëmadhëri, nuk kisha pse t’a them një gjë që s’kam të drejtë. Po ta kisha thënë këtë, Ti do ta dije. Ti e di ç’ka në mua, mirëpo unë nuk e di ç’ka në Ty. Pa dyshim, Vetëm Ti i di fshe-htësitë (e së padukshmes)”23 <br> Më pas thotë Isau i biri Merjemes : <br> “Nëse i dënon Ti, ata janë robërit e Tu; po nëse i falë ata, Ti me të vërtetë, je i Plotëfuqishëm dhe i Urtë.” <br> Pra Isau i biri i Merjemes po i thotë: Nëse i dënon Ti, ata janë robërit e Tu. <br> Kjo është një theks i veçantë, ne të gjithë jemi robërit e All-llahut të bindur dëshirës dhe caktimit të Tij. Pastaj vazhdon Isau a.s. t’i thotë: Po nëse i falë ata, kjo është ajo që secili njeri e ëndërron mëshirën dhe faljen e All-llahut të Lartësuar. Por këtu thotë edhe: Po nëse i falë ata, Ti me të vërtetë je i Plotëfuqishëm dhe i Urtë. Pse nuk i tha Ti je Falës dhe Mëshirues, këtu është për tu falur. Pse t’i thuhet i Plotëfuqishëm në vend se ti thuhet Ti je Falës. Disa edhe mund të thonë se përmbajtja nuk i përshtatet. Do të ishte përmbajtje e përshtatshme sikur të ishte Ti, je Falës dhe Mëshirues. Sikur të ishte kështu, mund të themi se nuk do të kuptohej mrekullia e Kur’anit. Thënia e të birit të Mer-jemes: Po nëse i fal ata, përmban në vete të njejtin kuptim Ti je Falës, se sikur të mos ishte Falës si do të Falte. Kurse tek shprehja. Po nëse i fal ata, Ti, me të vërtetë, je i Plotëfuqishëm dhe i Urtë, pse u përdorën: i Plotëfuqishëm dhe i Urtë. A është përfun-duar fjalia duke mos e patur të qartë mendja e njeriut? <br> Fjalia është përfunduar në mënyrë më të përsosur, duke u kërkuar Falja. Ai e lut All-llahun për t’i falur ata duke i thënë, “ Po nëse i fal ata” Ti me të vërtetë je i Plotëfu-qishëm. Pra, All-llahu është Ai i cili nuk merret në pyetje nga askush për t’i dhënë llogari askujt. Askush nuk do t’i thotë All-llahut pse këta i fale përderisa kanë gabuar, për arsye se, Ai është i Plotëfuqishëm, nuk i jep askujt llogari, nuk ka asgjë mbi forcën e Tij. O Zoti ynë, nëse dëshira Jote është për t’i falur, atë e bën nga mëshira Jote, dhe Ti je i Plotfuqishëm dhe mëshirues. Ai mundet, sepse është i Plotëfuqishëm dhe mund ta bëjë atë pa pyetur askënd. Urtësia e Tij rrjedh nga plotësimi i përkryer i cilësisë së Tij të Urtë. <br> Nga kjo shohim se fjala është vënë me një Urtësi të madhe në të kërkuarit falje. Kërkesë e tepërt e faljes. O Zot, fali ata, sepse Ti je i Plotëfuqishëm, nuk të merr në pyetje askush dhe askush nuk të dënon. Kështu, ne përqëndrohemi në dy çështje: sepse, Ti je Falës dhe Mëshirues sikurse që Je i Plotëfuqishëm dhe i Urtë. Falës që falë njerëzit që bëjnë gabime. Je i Plotëfuqishëm ngase mund të falësh atë që dëshiron, pa ndonjë kusht dhe pa i dhënë llogari askujt, askush nuk të pengon dhe askush nuk të pyet. Ti ke mundësi të falë sado dhe sidoqofshin ata.</TD></TR></TABLE> 2200 5036 2006-09-01T10:46:26Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''DËMTUES I VETES DHE KEQBËRËS''' <P ALIGN="JUSTIFY">Të shohim një nga ajetet tjera: <br> “Dhe ata, të cilët kur bëjnë ndonjë vepër të shëmtuar ose i bëjnë dëm vetes së tyre”.24 dhe thënia e Tij: <br> “Dhe kush bën ndonjë të keqe apo e dëmton veten“25 <br> Dikush edhe mund të pyesë, a nuk është shprehja vepër e keqe ose e shëmtuar, e njejtë me atë, dëmtuesin. Ai i cili dëmton veten, i obligohet dënimi. Si dhe ai i cili bën vepra të shëmtuara, i obligohet dënimi i njejtë, disa edhe thonë, se lidhori është i pa rëndësishëm. Jo, ajo është një precizitet i lartë. Fjali precize, nga thënësi preciz, All-llahu i Lartësuar na jep një mrekulli tjetër në Kur’an, duke na bërë të qartë se ka dallim të madh mes fjalës vepër e shëmtuar nga dëmtuesi i vetvetes. Ku është dallimi ? <br> Ai i cili bën vepër të keqe ose të shëmtuar e, bën atë për një moment të shpejtë sa për të realizuar qëllimin. Qenie e dobët, i vlon gjaku dhe i nëntshrohet momentit të paraqitur. Njeriu që pi alkool, plotësoi dëshirën për ta shijuar atë. Njeriu zinaqarë26 realizon një dëshirë të momentit, për ta shuar epshin. Njeriu hajdut, realizoi dëshirën e tij të momentit për tu kënaqur me një pasuri. Ky është njeriu i cili bën vepër të keqe ose të shëmtuar. Njeriu i cili dëmton veten është njeri krejtësisht tjetër. Ai e bën gabimin dhe nuk merr mësim nga ai gabim. Ate nuk e ngacmoi momenti, sepse ai është duke vazhduar të dëmtojë veten e nuk ka se si t’i shpëtojë ahiretit (dënimit në botën tjetër). <br> Dikush edhe e ndjek fenë për këtë botë, dikush edhe e ndjek për të tjerët. Ai që e ndjek fenë në këtë botë, ai kërkon kënaqësitë e momentit. Kurse ai që ndjek fenë për të tretin, ai nuk kënaqet në këtë dhe atë botë. Ky është ai që e dëmton veten. Si është e mundur që njeriu ta dëmtojë veten. Njeriu i cili dëshmon rrejshëm për t’i kënaqur të tjerët, nuk përfi-ton për vete asgjë, bile e dëmton veten. Dëshmia e rreme është ta bësh një mëkat me të cilën nuk ke kurrëfarë dobie në këtë botë, por nëse fiton nga ajo dëshmi e rreme, atëherë realizon diçka nga dobitë e kësaj bote. Ai që dëmton veten është ai i cili i kënaq të tjerët. Nga ky lloj njerëzish kemi shumë në botë. <br> Ai i cili e akuzon tjetrin me një akuzë të pa bazë, ai nuk përfiton asgjë vetëm se ka bërë një mëkat, e me këtë, ai e dëmton veten. Ndodh që njeriu bën deklaratë të rreme me shkrim ose me gojë, ose pa kërkuar kush nga ai, flet me hamendje, gjë që ate e dëmton shumë. Mund që edhe të dënohet pas deklaratës së tij me burgim, ose persekutim, ose spi-unon dhe akuzon me një të pa qenë nga hakmarja ndaj tjetrit etj. Të gjithë këta kanë dëm-tuar veten, sespse ata kanë bërë mëkat në këtë botë, dëmtues të vetes të cilët nuk prospero-jnë këtu, në këtë botë, e lëre më në ahiret27. Mbase kjo vepër e tyre që i dëmtoi ata, do të bëjë që të dënohen në xhehennem sepse ajo e shtyri të bëjnë mëkat dhe në të njejtën kohë, nuk përfituan absolutisht asgjë në këtë botë dhe botën tjetër. Ky është dallimi në mes të dy fjalive. Nuk janë sinonime por precizitet i rrallë në përshkrim.</TD></TR></TABLE> 2201 5037 2006-09-01T10:48:44Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''DRITA DHE TERRI''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">All-llahu i Lartësuar kur e përdor fjalën dritë dhe terr, në Kur’an thotë dritë dhe thotë terr dhe thotë errësira, por, asnjëherë nuk thotë dritat |} <P ALIGN="JUSTIFY">Kur’ani është i tëri me përmbajtje fjalish të sakta dhe precize. All-llahu i Lartësuar kur e për¬dor fjalën dritë dhe terr, në Kur’an thotë dritë dhe thotë terr dhe thotë errësira, por, asnjëherë nuk thotë dritat. Kemi dritë dhe terr, kemi dritë dhe errësira, por, nuk kemi hasur të ketë thënë (dritat). Ai i nxjerrë njerëzit “Nga errësirat në dritë” Pra, i nxjerr në dritë, e jo në drita, a thua pse? Do të ishte e logj¬ikshme dhe gjuhësisht në regull sikur të thoshte i nxjerrë njerëzit nga terret në drita. Ju themi atyre se duhet log-jikuar mirë dhe sak¬të. Në këtë botë kemi errësira të shumta, por nuk kemi shumë drita. Është një dritë e ajo dritë është drita e All-llahut të Lartësuar, Dritë e Vërtetë. Për këtë ar-sye All-llahu nuk e përdor ndryshe fjalën dritë, sepse është një dritë e vërtetë dhe nuk ka dritë tjetër. <br> Secili njeri ka vizionin e vet. Secili vizion është erresirë. Terri i dikujt nuk është i njejtë me terrin e tjetrit. Shpesh ndodhë, që njeriu të jetë rob i këtyre vizioneve. Vizionet janë relative, ato shkaktojnë përplasje. Ndodhë të ketë vrasje, vjedhje ose paragjykime të ndryshme si dhe shumë shkaqe të cilat shkaktojnë përplasjet në çdo vend. <br> Nga këto errësira, secili terr ndryshon nga tjetri. Njëri presupozon diçka, kurse tjetri e refuzon. Njëri ka ambicje për të realizuar diçka, kurse tjetri paraqet ambicjet e veta. Secili njeri dëshiron të marrë atë që nuk e meriton. Secili njeri flet atë që mendon se është e vërtetë dhe e drejtë sipas tij. Dikush thotë, se komunizmi është rruga e vetme, tjetri mendon kapitalizmin, një tjetër thotë, socializmi e kështu me radhë. Të gjitha këto thënie, prapa vetes mbajnë ambicjet njerëzore, me të cilën njerëzit mendojnë se do t’ia arrijnë qëllimit. Të bëhen të dallueshëm, disi të veçantë në këtë rruzull toksor. Lejojnë të kenë pasuri të pa ligjshme, kurse të tjerëve ua ndalojnë gjërat, të cilat All-llahu ua ka dhënë atyre si: pasuria, pozita në shoqëri, ose qeverisje etj. <br> Kështu pra, paskemi shumë errësira, secili njeri ka të menduarit e vet. Pa dyshim, All-llahu ekziston dhe Ky është i vetmi që e dha dritën për të mundur njeriu të jetojë një jetë të qetë dhe të pëlqyeshme. Këtë program të jetës e ka skicuar i Lartësuari në Kur’an. Nëse largohemi nga ky program i All-llahut, atëherë do të hasim në errësira. Pra është All-llahu, Ai i cili na nxjerrë nga errësira në një dritë, ajo dritë është drita e All-llahut, ajo është rruga e vetme dhe e vërtetë. <br> Kur All-llahu e përdorë fjalën errësira, ka për qëllim pasionet e mendjeve të njerëzve e ato janë të ndryshme dhe të shumëllojshme. Kur Ai thotë dritë, Ai ka për qëllim programin e Tij, rrugën ose fenë e Tij. Nëse na parapëlqen, nuk kundërshtojmë, aty nuk kemi çka të kritikojmë sepse është një e mirë e përbashkët, dëshira e secilit është e bukura dhe punët do të jenë të mira për secilin. Aty nuk mund të ketë kritikë, kritikat i përkasin ideologjive njerëzore. Kjo ishte diçka rreth mospërdorimit të fjalës: dritat nga ana e All-llahut, dhe përdorimi i fjalës errësirat nga ana e Tij. <br> Këto janë disa nga shembujt shumë të thjeshtë. Kur’ani është përplot mrekullira dhe përshkrime precize të përkryera. Nëse shohim ndonjë ndryshim në ajet, nuk do të thotë se janë përdorur sinonimet. Aty nuk ka shprehje që nuk aludon në një precizitet të lartë. Nuk ka fjalë të kotë e cila do t’ia ndryshojë temën, por, një thënie e qëllimtë dhe çuditërisht precize në përshkrim. Precizitet në retorikë, edhe pse, orientalistat ia mveshin pa të drejtë Kur’anit, kinse ka shumë mospajtime në të. Derisa mendojnë ashtu, i arsyetojnë thënjiet e tyre, duke thënë se është e natyrshme të ketë gabime në të, pasi “Kur’ani është libër i Muhammedit s.a.v.s”. Me kalimin e kohës ata edhe e ndërrojnë mendimin e tyre, dhe e lavdërojnë atë. Kjo është natyra e njeriut, herë lavdëron e herë kritikon duke thënë, se Kur’ani ka shumë kundërthënie. Kjo do të jetë tema ime në kapitullin tjetër të këtij libri, do të përqëndrohem në këto “kundërthënie”. </TD></TR></TABLE> 2202 5054 2006-09-08T10:02:37Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''THËNJET SE KUR’ANI KA KUNDËRTHËNIE''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Sikur ta harxhonjnë të njejtën kohë të kësaj njollosjeje të Kur’anit në studim dhe njohjen njëmendtë të Kur’anit, do të ishte shumë më e përparuar kjo shoqëri dhe do të bindeshin në madhështinë e Kur’anit. |} <P ALIGN="JUSTIFY"><big>'''K'''</big>jo pyetje e cila gjithmonë i ka preokupuar orientalistët, si dhe ata të cilët e luftojnë këtë fe. Gjithmonë e sulmojnë atë duke thënë, se Kur’ani ka “shumë kundërthënie”. Ata harxhojnë kohën e tyre për ta njollosur Kur’anin. Sikur ta shpenzojnë të njejtën kohë të kësaj njollosjeje të Kur’anit në studim dhe njohjen të njëmendtë të Kur’anit, do të ishte shumë më e përparuar kjo shoqëri dhe do të bindeshin në madhështinë e Kur’anit. Qëllimi i tyre starton që në fillim në zhveshjen e mrekullive të Kur’anit. Ajo që është më madhore në Kur’an, ajo edhe sulmohet. Por, më e rëndësishmja është se Kur’ani është fjalë e All-llahut. Etiketimi dhe njollosja e tij nga orientalistët, se aty ka kundërthënie ose gjëra që kundërshtohen njëra me tjetrën, janë të pa baza. All-llahu i Lartësuar është i pagabueshëm. Ai nuk harron, në të nuk ka kundërthënie ashtu siç kanë njerëzit. Nëse dikush e etiketon Kur’anin me ndonjë kundërthënie, qëllimi tij është që të mohoj madhështinë e Tij dhe mrekullinë e tij, duke filluar me etiketimin e parë, se Kur’ani është libër i “Muhammedit s.a.v.s.” e jo i Zotit xh.sh. <br> Është për t’u habitur, është shumë interesante se mrekullia e Kur’anit ju del përpara atyre që duan ta njollosin atë.Ata nesër do të jenë dëshmitarë të saj, duke u munduar t’a luftojnë atë. Ata e qartësojnë edhe më tepër mrekullinë, paraqesin një gjë që ishte e fshehur dhe e pa njohur për ne. Ata në të vërtetë kanë dhanë një kontribut me ato supozime, sepse janë paraqitur të tjerë për t’iu kundërvënë thënieve të tyre. Ka ndodhë që gjatë studimit të tyre, ta kuptojnë, se vërtetë Kur’ani është libër mrekulli, i zbritur Muhammdi s.a.v.s. <br> Të fillojmë nga fillimi. Orientalistët thonë, se Kur’ani është fjalë njeriu. A është e vërtetë kjo? Do të fillojmë të polemizojmë temë pas teme, mbase do të ishte më mirë të ishte një libër i veçantë.</TD></TR></TABLE> 2203 5055 2006-09-08T10:06:36Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KRIJIMI I QIEJVE DHE TOKËS''' <P ALIGN="JUSTIFY">Që nga fillimi, të krijuarit e qiejve dhe tokës është vepër e All-llahut të Lartësuar. Kur flitet për këto në Kur’an, flitet për gjërat të cilat nuk i dinë të tjerët përpos All-llahut. Kur dikush pretendon të thotë diçka rreth kësaj, në shënjestër e ka fenë, mënyrën se si ta sulmojë. Ç’thonë orientalistët për këtë. Ata orvaten të tallen me Kur’anin, duke thënë se në shumë kaptina është përmendur që toka dhe qiejt janë bërë për gjashtë ditë, kurse në kaptinën Fusilet, ditët e krijimit janë tetë. Kjo është nga harresa dhe mjegullitë e njeriut ( thonë ata). <br> Me thëniet si më lartë, ata sikur duan të konstatojnë, se Muhamedi s.a.v.s.është autor i Kur’anit. Ky pra është qëllimi i tyre. <br> Të shohim tani se çfarë thotë Kur’ani në kaptirën el Earaf: <br> “Vërtetë Zoti juaj është All-llahu i cili krijoi qiejt dhe tokën për gjashtë ditë”. Në kaptirën Junus thotë: “Vërtetë Zoti juaj është All-llahu i cili krijoi qiejt dhe tokën në gjashtë ditë”. Kurse në kaptirën el-Furkan thotë: “Ai i cili krijoi qiejt dhe tokën dhe gjithë atë çka ka në mes tyre për gjashtë ditë.” <br> Të gjitha këto ajete, thonë se qiejt dhe toka janë krijuar për gjashtë ditë. Shihet qartë se këtu nuk ka asnjë kundërshtim, andaj nuk ka se pse të debatojmë lidhur me këtë. Nëse kthehemi prap në kaptinën Fusilet, ku All-llahu xh.sh. e shkoqiti krijimin e qiejve dhe tokës, dhe thotë: “Thuaj: A e mohoni Atë Zot, i cili e krijoi tokën për dy ditë, e ju i përshkruani Atij shokë, kurse Ai është Zot i botërave. Ai ka vendosur në të (tokë) male të forta dhe e bëri të bekuar, dhe banorët e saj i furnizoi me risk të caktuar – kjo gjithçka u bë për katër ditë. Ky (fakt) mjafton për pyetësit. Mandej Ai iu drejtua qiellit kur ai ishte vetëm një tymtajë (mjegullirë) dhe i tha atij (qiellit) dhe tokës: Ejani të bindur, me dëshirë ose pa te. Ata thanë: Po vimë të bindura dhe me dëshirë. Mandej, krijoi shtatë qiejt në dy ditë dhe secilit qiell i dha pastaj detyrat e veta”. <br> Nëse i numrojmë ditët në ajetet, shohim se All-llahu i Lartësuar krijoi tokën për dy ditë. Pastaj, për katër ditë, sipër saj vendosi ma let dhe caktoi furnizimin dhe rëzkun për banorët e saj në përgjithësi, për të vazhduar pastaj në qiell. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Orientalistët thonë se Kur’ani në vete ka kundërthënie. Në Kur’an, hasim se diku thuhet që ditët e krijimit të tokës dhe qiejve janë gjashtë, e diku, ditët e krijimit janë tetë. Orientalistët e përmbyllin rastin, duke thënë se këtu kemi të bëjmë me njeri i cili harron si të gjithë njerëzit tjerë. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Për këtë, i Lartësuari thotë: “Mandej krijoi shtatë qiejt në dy ditë dhe secilit qiell i dha pastaj detyrat e veta” Ditët e krijimit në kaptinën Fusilet janë tetë. Kështu, dy ditë janë për krijimin e tokës, katër ditë për caktimin e riskut dhe bekimin e vendit. Pra, ditët e krijimit janë gjashtë, e më pastaj kemi edhe dy ditë tjera, të cilat ia ka kushtuar qiejve,që do të thotë së gjithsejt janë tetë ditë. <BR> Orientalistët thonë se Kur’ani në vete ka kundërthënie. Në Kur’an, hasim se diku thuhet që ditët e krijimit të tokës dhe qiejve janë gjashtë, e diku, ditët e krijimit janë tetë. Orientalistët e përmbyllin rastin, duke thënë se këtu kemi të bëjmë me njeri i cili harron si të gjithë njerëzit tjerë. <BR> Nëse tregohemi më të vëmendshëm gjatë leximit të ajeteve të përmendura, do të shohim se fillimi ndryshon prej ajeteve të më parme. All-llahu xh.sh. thotë: “Thuaj: A e mohoni Atë Zot, i cili e krijoi tokën për dy ditë, e ju i përshkruani Atij shokë, kurse Ai është Zot i botrave”. <BR> Ajeti fillon duke na e përshkruar, se si mohuesit i bëjnë All-llahut shok (partner), dhe shfrytëzojnë rastin që të debatojnë. Që në fillim shohim se ky ajet paralajmëron mrekullinë, sepse iu ka dhënë rast mohuesve të gjejnë diçka që mendojnë se është gabim në Kur’an. Këta, si entuziastë që janë, shfrytëzojnë nga rasti që të propagandojnë kundër fesë së All-llahut, dhe të bindur se do të jenë të suksesshëm, citojnë ajetet e lartëpërmendura. Ata, sikur që janë debatues, janë edhe luftues të fesë. Ata, e kanë mohuar All-llahun xh.sh., e tani përpiqen që edhe të tjerët t’i bindin kundër fesë, ngase All-llahu ju thotë: “e ju e bëni Atë me partnerë”, si dhe thënia: “A e mohoni Atë Zot, i cili e krijoi tokën për dy ditë”. <BR> All-llahu iu përgjigjet atyre sikur te kenë debatuar që atëherë. Edhepse ky debat filloi pas shumë shekujve, dëshira e tyre ishte që të mbjellin dyshim në mesin e besimtarëve, andaj edhe zgjodhën pikërisht këto ajete. <BR> Ne u themi atyre: Ai i cili i kundërvihet këtyre ajeteve, ose është i detyruar, ose është injorant ndaj argumenteve të All-llahut. All-llahu i Lartësuar thotë: “A e mohoni Atë Zot, i cili e krijoi tokën për dy ditë, e ju e bëni Atë me Partnerë “. Pastaj thotë: “Ai ka vendosur në të (tokë) male të forta dhe e bëri të bekuar dhe banorët e saj i furnizoi me risk të caktuar”. Këtu All-llahu flet rreth plotësimit gjatë krijimit të tokës. Ai na jep mënyrën më të hollësishme të krijimit, duke thënë se vëndosi malet e forta në tokë. Caktoi riskun në tokë dhe e begatoi atë për katër ditë. Përderisa fjala ishte për plotësimin e të njejtës gjë që e filloi, pra për tokën, All-llahu nuk e kapërceu vazhdimin e fjalisë edhe për qiejt. Ai na shpjegon se si u krijua toka. Pra, All-llahu thotë: “Unë krijova tokën për dy ditë pastaj e mbarova ate, pasi i plotësova të gjitha për katër ditë”, që nënkupton se koha për krijimin e tokës është katër e jo gjashtë ditë. <BR> Të marrim një shembull për të qenë më të kuptueshëm. Të supozojmë se do të ud-hëtoni me tren nga Prishtina për në Prizren. Gjatë kësaj rruge, treni do të ndalet edhe në qytetin e Gjakovës. Të paramendojmë se treni pas një ore do të ndalojë në Gjakovë dhe do të përfundojë në Prizren pas dy orë e gjysëm. A nënkupton kjo se largësia e Prishtinës nga Prizreni është tre orë e gjysëm? Jo, kurrsesi. Largësia në mes këtyre dy qyteteve është ashtu siç thashë në fillim, kurse ora e cila u paramendua tek unë ishte ora e cila është brenda dy orëve e gjysëm. Kjo është ashtu, sepse Gjakova është në mes Prishtinës dhe Priz-renit. <BR> All-llahu kur na flet për krijimin e tokës, Ai na thotë se krijova tokën për dy ditë dhe ate e plotësova me vëndosjen e maleve të forta, e begatova atë dhe e caktova furnizimin, të gjitha këto për katër ditë. Fjala, të gjitha këto për katër ditë, është koha për të cilën All-llahu e ka krijuar dhe e ka plotësuar tokën. Pra, dy ditë për krijimin e tokës dhe dy ditë për plotësimin e krijimit të tokës.</TD></TR></TABLE> 2204 5056 2006-09-08T10:13:58Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''HOLLËSITË E KRIJIMIT''' <P ALIGN="JUSTIFY">All-llahu i Lartësuar, nuk ka dhënë hollësi të tjera mbi fazat e krijimit, përpos atyre në kaptirën Fusilet, e cila tregon se Ai së pari krijoi tokën për dy ditë, pastaj ate e plotësoi duke ia dhënë gjallërinë me vendosjen e maleve dhe caktimin e furnizimit, dhe e begatoi atë edhe për dy ditë tjera. Kjo ishte periudha e krijimit të tokës, pra për katër ditë. Pas për-fundimit të krijimit të tokës, Ai krijoi qiellin. <br> “Mandej Ai iu drejtua qiellit kur ajo ishte vetëm një tymtajë (mjegullirë- pluhur)” Ishte etapë e re pasi plotësoi tokën për katër ditë. Krijimi i qiellit i mori edhe dy ditë, kështu që krijimi në tërësi, u bë për gjashtë ditë nga ditët e All-llahut: <BR> “Dhe vërtetë një ditë te Zoti yt është sa njëmijë vjet sipas llogarisë suaj”28 Kështu, shohim se kudërthëniet në Kur’an, janë vetëm një iluzion. Orientalistët donin të shfrytëzonin rastin, që me hollësitë rreth krijimit të tokës ta destabilizojnë botën islame, duke u munduar të fusin iluzionet dhe shpifjet e tyre. All’lahu ishte i ditur për sjelljet dhe iluzionet e tyre, andaj, i parapriu ajeteve duke ju thënë: <br> “A ju doni ta mohoni Atë Zot, i cili e krijoi tokën për dy ditë, e ju e bëni Atë me partnerë, kurse Ai është Zot i botërave” <br> Kështu e filloi ajetin All-llahu, duke iu sygjeruar njëkohësisht, atyre të cilët do të kërko-jnë debat me Të, dhe të cilët qëllimin për ta sulmuar rrugën e All-llahut, e kishin të bazuar në hamendjet e tyre. </TD></TR></TABLE> 2205 5057 2006-09-08T10:15:52Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''DASHURIA DHE MIRËSIA''' <P ALIGN="JUSTIFY">Të shohim tani thënien e All-llahut të Lartësuar : <br> “Ti s’do të gjesh popull, i cili e beson All-llahun dhe Ditën e Fundit, që t’i dojë ata, të cilët e kundërshtojnë All-llahun dhe Pe-jgamberin e Tij, po sikur ata të ishin edhe etërit e tyre, ose bijtë e tyre …“29 Pastaj, në një ajet tjetër thotë: <br> “Dhe nëse ata (prindërit e tu) grinden me ty që të më përshkruash Mua shok, për të cilën ti s’ke dije, atëherë mos i re-spekto ata, mirëpo sillu mirë me ta (prindërit) ndaj çështjeve të kësaj bote … “30 <br> Orientalistët edhe këtu mundohen të futin huti ndër muslimanët duke thënë, se Kur’ani diku kërkon që prindërit të respektohen e diku të mos re-spektohen, ashtu siç vërejtëm në ajetet e sipërshënuara. <br> Themi se nuk ka kurrëfarë kundërthënie në mes ajeteve. Ata nuk e kanë kuptuar precizitetin e fjalëve dhe përshkrimin e ajeteve Kur’anore. <br> Le të shpjegojmë këto më hollësisht. Njeriu i bën një të mirë si atij që ia do zemra, po ashtu dhe atij që nuk e do. Ndodhë që të takojë në rrugë një njeri të cilin nuk e njeh fare, dhe ngaqë gjendet në një pozitë tepër të vështirë e ndihmon atë, duke mos pritur asnjë kompensim prej tij, por e ndihmon sepse në saje të asaj ndihme ai mund të shkojë deri në shtëpi, ose mund të ushqehet në saje të të hollave që i jep. Ai e bën këtë të mirë duke shpresuar se All-llahu do t’a shpërblejë, megjithëse atë ndihmë që ia dha, atë nuk e lidh asgjë me atë njeri. Kësaj i thuhet mirësi kurse, dëshira e ka vendin e saj në zemër. Ti nuk dëshiron asgjë tjetër përveç atë që do. Nuk mendon të jetosh ose të qëndrosh përveçse me atë që e do. Mirësia nuk e dridhëron zemrën, kurse dëshira e dridhëron atë shumë thellë. Zemra dhe dëshira jetojnë me personin, kurse zemra me mirësinë nuk jetojnë së bashku. Nëse zemra është në njeriun pabesimtar dhe ai është pabesimtarë. Zoti nuk ti jep dy zemra në gjoks. Bazohemi në thënien e All-llahut: ,, All-llahu nuk ia ka dhënë ndonjë njeriu dy zemra në gjoksin e tij…”31 <br> Bamirësia është një nga veprat e pëlqyera të All-llahut xh.sh. <br> T’i kthehemi ajetit të All-llahut: <br> “ Ti s’do të gjesh popull, të cilët besojnë All-llahun dhe Ditën e fundit, t’i duan ata, të cilët e kundërshtojnë All-llahun dhe Pejgamberin e Tij …” <br> All-llahu xh.sh këtu përdori fjalën dëshirë. Kjo fjalë e ngacmon zemrën. Nuk do të gjesh njeri besimtar i cili do njerinë të dëshiron t’a luftojë All-llahun dhe Pejgamberin e Tij, sikur ata të ishin prindërit ose fëmijët e tyre. Dashuria është brenda në zemër, ajo rjedh nga brendia e shpirtit njerëzor. Më pas All-llahu për sa i përket prindërve këshillon besimtarët që të qëndrojnë afër prindërve edhe pse prindërit nuk mundohen të bëhen besimtarë. Nuk duhet të qëndrojmë larg tyre në përfundimin e jetës së tyre. Këta janë të dobët në pleqërinë e tyre, ishin ata që u sollën me mirësjellje ndaj nesh dhe na edukuan. Na urdhëron All-llahu, që ne të jemi shumë të kujdeshëm me ta, si dhe ta shprehim dashurinë ndaj tyre nëse janë besimtarë. Po nëse ata tentojnë që të fusin politeizmin në zemrat tona, ose tentojnë që ne ta shoqërojmë All-llahun e Lartësuar, kërkohet nga ne që mos t’i respektojmë. Kjo nuk do të thotë të sillemi keq me ta, por përkundrazi na këshillon, që të jemi të shoqërueshëm me ta, dhe të vazhdojmë me mirësi. Kjo është nga edukata e Kur’anit. Bëjmë atë që pëlqen All-llahu i Lartësuar. E bëjmë këtë nga pëlqimi i së bukurës, por, zemra nuk i dashuron. Mirësia vlen për të dashurit, si dhe për të pa dashurit. Dashuria i takon vetëm asaj që e do. Ti ju bën mirë, por ajo mirësi nuk rrjedh nga zemra jote, sepse ata gjithnjë tentojnë, që ti ta shoqërosh All-llahun, pra janë kundër parimeve tua. Mirësia jote vazhdon, ngase me këtë mirësi je i pëlqyer te All-llahu xh.sh. Ai gjithnjë është Mirëbërës edhe me ata që e mëkatojnë. Atë që na e ndalon ne, është që mirësinë e dikujt, mos t’ia kthejmë me të keqe. Mirësia dallon shumë nga dashuria. Zemra është me All-llahun, këtu nuk hyn pabesimtari, si edhe ai i cili tenton që t’i bëhet shok Atij. Paraqitja ime me mirësjellje ndaj prindërve të mi, është nga urdhërat e All-llahut për ta, nga mëshira e tyre ashtu siç më edukuan dhe më rritën kur unë isha i vogël. Polemika rreth besimit nuk paraqitet në mes fëmijëve dhe prindërve përveçse në moshën e pas adoleshencës ose burrërisë. Kur vjen kjo kohë, ata do të jenë në kohën e pleqërisë dhe obligohem që ti respektoj, për t’ia kthyer mirësinë e tyre kur isha i vogël dhe për ta dëgjuar fjalën të cilën e pëlqen All-llahut xh.sh. </TD></TR></TABLE> 2206 5058 2006-09-08T10:18:15Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''VEÇOHET NËNA – PSE''' <P ALIGN="JUSTIFY">Të shohim tani pikën e tretë. Ajetet të cilat përmenden në Kur’an, kanë të bëjnë me këshillën që All-llahu i bën për prindërit, më pastaj përmendin vetëm nënën: <br> “Dhe Ne, e këshilluam njeriun të sillet mirë ndaj prindë¬rve të vet, ngase nëna e tij e barti atë me mundim, dhe e lindi me dhembje, dhe shtatëzania dhe gjidhënja e tij zgja¬të tridhjetë muaj dhe kur arrinë moshën e burrërisë, dhe bë¬het dyzet vjeçarë, thotë: O Zoti im, më mundëso të të Falendëroj Ty për të mirën Tënde që më dhurove mua dhe prindërve të mi 32 Kurse në kaptinën Llukman thotë i Lartësuari : <br> “Dhe Ne, e kemi porositur njeriun për prindërit e vet, të sillet mirë ,-se nëna e tij e ka mbajtur në dëm të shëndetit të saj, periodë pas periode, kurse nga gjiri e ndan brenda dy vjetëve. Të jesh mirënjohës ndaj Meje dhe prindërve të tu. Tek Unë do të ktheheni .” 33 <br> Shohim se i Lartësuari, i këshilloi të sillen mirë me prindërit, më pas e veçoi nënën. Këtu disa nga orientalistët pyesin, pse All-llahu porosit vetëm për nënën, pse në ajetin e parë si në fillim ashtu edhe në fund të këtij ajeti përmendi nënën dhe babën, kurse në të dytin përmendi prindërit por porosinë në fund të ajetit e dha për nënën. Cilin po e porositë All-llahu xh.sh.? Po e porositë foshnjen i cili nuk kupton asgjë dhe nuk di të lexojë Kur’an, a mund të dijë foshnja për këtë periudhë, Atëherë kujt po i drejtohet Kur’ani? Nëse i drejtohet foshnjes,do të thotë, po i drejtohet njeriut i cili nuk kupton. Nëse i drejtohet njeriut i cili është rritur. Ai po i drejtohet njeriut i cili nuk mban mend dhe nuk e di atë periudhë. <br> Ju themi atyre, se ata nuk i kuptojnë këto ajete. All-llahu i Lartësuar e veçoi nënën për arsye se ishte një kohë e cila nuk ishte e njohur për të, dhe nuk e përceptoi atë. P.sh. Kur foshnja është e vogël nëna përkujdeset për të. Ajo zgjohet natën për ta ushqyer, ajo e bartë në bark, pastaj e lind, dhe kur ai të rritet, kush i gjindet pranë? Babai është ai i cili ia realizon dëshirat. Kur ka nevojë për lodra ose roba ose para, ai i drejtohet babait. Të mirat e babait i ka në kujtesë, kurse të mirat e nënës i ka të pa njohura. Prandaj, All-llahu e porosit më tepër për nënën, se sa babanë. Kjo ndodhë për atë, sepse fëmia mendon, se babai është më i mirë se nëna, për arsye, se babai ia plotëson dëshirat. Rallëherë ndodh që ta kuptojë lodhjen e nënës. <br> Prandaj fëmia mundohet t’i jetë mirënjohës babait. Për këtë arësye porositë e All-llahut ishin për nënën. Muhammedi s.a.v.s. tha: tri herë Nëna, nëna, nëna, pastaj tha babai. Atëherë ç’kuptim ka kjo porosi e All-llahut, kur ai nuk e parakujton atë kohë. Ai kurrësesi nuk kujtohet. Qëllimi i kësaj porosie është, që njeriu të sheh me kujdes të veçantë, se si rriten të tjerët, si lodhen, nënat e tjera si kujdesen gjatë ditës dhe natës, si vuajnë, etj. Kur ai ta shohë këtë, do të kuptojë, se edhe ai ishte si këta fëmijë të tjerë. Duhet ta ndjej edhe ai këtë, pastaj të mundohet t’ia kthejë të mirat asaj. Qëllimi i All-llahut ishte, vetëm t’ia përkujtojë duke e porositur për lodhjet e nënës dhe pastaj babait për lodhjet e babait. E veçon nënën, ngase ajo është kujdesur në heshtje të thellë saqë ajo kujdesje për fëminë është e pa qartë.</TD></TR></TABLE> 2207 5059 2006-09-08T10:22:18Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''ERDHI URDHËRI I ALL-LLAHUT DHE MOS NXITONI''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Kur ju flisni për Allahun duhet të keni parasyshë se jeni duke biseduar me Atë që nuk i ngjanë askujt, është i vetëm dhe i pa shembullt. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Si mund të thuhet, nga ana e All-llahut erdhi dhe mos shpejtoni. Erdhi është kohë e kaluar sepse ndodhi, kurse mos shpejtoni, është koha e ardhme. Si mund të ndërlidhet njëra me tjetrën? Ju themi atyre: Kur ju flisni për All-llahun duhet të keni parasyshë se jeni duke biseduar me Atë që nuk i ngjanë askujt, është i vetëm dhe i pa shembullt. Ti ke fuqi, por edhe All-llahu ka fuqi. Por shtrohet pyetja, a barazohet fuqia jote me atë të All-llahut. Ti jeton në një vënd që numërohet koha, kurse për Atë koha nuk ekziston. Fjala erdhi te All-llahu, te dituria e All-llahut kuptohet se ka ardhur sepse kur Ai thotë bëhu, ajo bëhet. Nga dituria e të Lartësuarit reflektohet ose përfundon në diturinë e bindjes. Gjërat tani lëvizin nga dituria e All-llahut në diturinë e njeriut. E gjithë kjo realizohet me fjalën: Bëhu. Kur All-llahu i Lartësuar do që diturinë e Vet, ta kalojë në diturinë e njeriut, Ai vetëm thotë, ,,Bëhu’’ që d.t.th. se urdhëri Tij zbatohet aty për aty! <br><br> Tek All-llahu është dituria e kataklizmës. Ajo veç është paracaktuar, nuk ka kurrëfarë force që mund ta ndalojë atë ndodhi. Ajo do të vijë, për të nuk ka dyshim. Mos e kërkoni përshpejtimin e saj, dhe mos përshpejtimin e shprehjes bëhu duke qenë se ju po shpejtoni. <br> Pse përshpejton njeriu? Besimtari i vërtetë, nëse i frikësohet ndokujt, ajo është vetëm Dita e Ringjalles, Dita e Gjykimit, dhe më së shumti i frikohet Drejtësisë së All-llahut i Cili nuk le të vogël e të madhe pa e llogaritur: <br> “Dhe e gjejnë atë që kanë vepruar para vetes”34 <br> E vogla është para të madhes. Nëse nuk ka lënë pa i shënuar të voglat, atëherë çka do të bëhet me të mëdhatë. Besimtari i vërtetë i frikohet kësaj dite, aq, sa do të jetë bësimtar i fortë. Ai dridhet nga ajo ditë. Kurse mohuesit e All-llahut, nga injoranca e kësaj dite, nuk e ndiejnë dhe nuk e kuptojnë fjalën Ahiret,35 e as çka d.t.th. Dita e Llogarisë, e ky person nxiton, dëshiron që ajo ditë të vijë sa më parë, edhe pse nuk e di se ç’është ajo ditë dhe çka e pret. E dini pse All-llahu e tha Vetë, se Dita e fundit është caktuar dhe kjo është vendim i prerë: U vendos ky urdhër dhe ju mos nxitoni. Ju mos shpejtoni që kjo ditë të vijë. Ju nuk mund ta merrni me mend, se çfarë është ajo ditë. Kjo nga All-llahu është thënë, dhe u bë, këtu nuk kemi kundërthënie gjatë përdorimit të fjalive në kohën e kaluar dhe të ardhmen. Kur i Lartësuari thotë: Erdhi urdhëri i All-llahut, dmth. Kjo ka të bëjë me dijen e All-llahut, prandaj e kaluara dhe e ardhmja nuk kanë ndonjë domethënie të veçantë, kurse për dijen time, për mendjen time kjo është një kohë që do të vijë dhe kjo i përket të së ardhmes. Kur All-llahu thotë: bëhu dhe i fryen Surit, a do të mund njeri ta pengoje atë urdhër? Nuk ka forcë mbi forcën e Zotit. Cila forcë mund ta pengojë thënien e tij Erdhi urdhëri i All-llahut. Ti nuk siguron nevojat e së nesërmes, dhe ti nuk mund ta pengosh Ate. Pra fjala erdhi është një gjë e kryer, por është e fshehur për ne dhe për këtë tha: <br> “ Dhe mos nxitoni “. </TD></TR></TABLE> 2208 5060 2006-09-08T10:24:45Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''A E PA MUHAMEDI A.S.''' <P ALIGN="JUSTIFY">Të shohim pikën tjetër. All-llahu ia përshkruan kaptinën e elefantëve Muhammedit s.a.v.s. <br> “A nuk e sheh (aludohet në shikimin mendorë) se ç’bëri Zoti yt me Poseduesit (ushtrinë) e elefantëve”. <br> Disa nga orientalistët thonë, se këtu kemi të bëjmë më një të kaluar. Ajo ngjarje kishte ndodhur diku në kohën e lindjes së Muhammedit s.a.v.s., kurse në Kur’an thuhet, a nuk e sheh d.t.th. këtu kemi të bëjmë me një mashtrim, sepse ai nuk e ka parë ngjarjen. Sikur t’i thuhej, a nuk e ke ditur, do të ishte e mundur, sepse dikush i ka treguar për atë ndodhi. <br> Ajo çka u shpëtoi atyre është, se ata nuk e dijnë, se kjo është një nga çështjët e besimit. Atë që All-llahu i Lartësuar ia thotë një njeriu besimtar, është një e vërtetë e padyshimtë. Kur’ani është një libër me të cilin bëhet adhurim dhe ai nuk ndryshon dhe kur All-llahu thotë: A nuk e sheh d.t.th. se ky shikim vazhdon për secilin besimtar. Shikimi këtu ka të bëjë me një mrekulli të madhe. All-llahu dëshiron t’i bindë mendjet tona ashtu, siç u bindën ata kur e panë. Kjo ishte një prej mrekullive të mëdha, dhe këtu dëshira e All-llahut është të tregojë, se ka bërë që i dobëti të bëhet i fortë. Këtë nuk e bën dot kush përveç All-llahut. <br> Unë mund ta punësoj ndonjë njeri të dobët për të bartë pesha të randa, sepse mund ta ndihmojë atë, por, asesi nuk mundem ta shndërroj të dobëtin në të fortë. Të bëhet aq i fuqishëm, sa të mund ta bartë atë peshë. Por All-llahu e bën këtë, jep forcë të dobëtit, që ai pastaj të bëhet nga më të fuqishmit në botë, dhe t’i mundë të gjitha perandoritë. Kush do ta bënte këtë, me një njeri i cili ishte nga më të dobëtit? Kjo ishte njëra nga mrekullitë e All-llahut xh.sh. Ajo që ndodhi në luftën me elefantat ishte, se aty u mund një nga ushtritë më të forta të kohës, ajo u mund nga disa shpend të quajtur Ebabil, të cilët kishin me vete nga tre gurë, një në sqep, e dy në këmbë. Kështu e mposhtën këtë ushtri elefantash që ishte nga ushtritë më të fuqishme. Sikur unë t’i tregoj dikujt, se një tufë shpendësh shkatërruan një ushtri më të fuqishme në botë, do të talleshin me mua, sepse kjo nuk është e logjikshme. Si mund të ndodhë kjo, All-llahu këtu përdori një nga krijesat më të dobëta, shkatërimin e ushtrisë më të fortë. Kjo ishte një mrekulli që nuk mund ta bëjë askush, përveç All-llahut. Disa musliman, kanë filluar të luhaten në këtë mrekulli nga thëniet, dhe analizat e shumta të orientalistëve, që janë bërë për këtë ndodhi. Disa supozojnë se ajo që e mundi ushtrinë e Ebrehesë (komandantit të kësaj ushtrie) ishin mikrobet që u dërguan nga Zoti, kësaj ushtrie. Unë nuk pajtohem me këtë mendim. Kjo ndodhi në vitin kur u lind Muhammedi s.a.v.s. Kjo ngjarje u tregua fill pas shpalljes së Muhammedit s.a.v.s. pra pas dyzet e sa vjetësh. Atëkohë kishte njerëz të cilët e kishin parë me sy atë ndodhi, e ata në atë kohë mund të ishin të moshës 55 vjeçare e më tepër. Atë kohë kur është treguar kjo ngjarje, shumë nga ata mezi kishin pritur që ta përgënjështronin Muhammedin s.a.v.s. dhe ta shpallnin intrigues, dhe do të thonin, se kjo nuk ishte e vërtetë, që aty të kenë ardhur shpendë. Se nuk është mundur një ushtri e tillë. Por asnjë nga ata që ishin gjallë dhe që e kishin parë, nuk e kundërshtoi thënien e All-llahut. Ajo ngjarje pra, kishte ndodhur ashtu, siç e përshkruajti All-llahu i Lartësuar. Kjo nuk ka nevojë për koment, sepse All-llahu është i Plotëfuqishëm dhe kjo për besimtarët nuk diskutohet. Kjo ndodhi kur lidhet me çështjen e besimit gjithmonë të jep të kuptosh, se ajo po ndodhë tani, është para nesh. Ne këtë e vërtetojmë edhe sot, sa e sa të dobtëve u ndihmon All-llahu dhe i mundin të fortit. Dhe sa të fortë i turpëron All-llahu dhe i bën të përfundojnë në duart e të dobëtit. Për besimtarin, Fjala e All-llahut është fjalë bindëse dhe e vërtetë, sikur atë e sheh duke ndodhur, dhe për këtë shkak All-llahu i Lartësuar tha: A nuk e sheh, e nuk i tha a e pe, ose a e dite, por i tha, A nuk e sheh, pra në kohën e tashme të vazhdueshme dhe do të ndodhin ngjarje të tilla gjatë shekujve deri në ditën e fundit. Ishte një ngjarje e vërtetë All-llahu i ndihmon të dobëtit kundrejt mizorëve. Kjo është një nga çështjët e mëdha të besimit, detyrimisht zemra duhet ta shohë nëse je besimtar. Ta shohësh me bindje, A nuk e sheh, ky është besim. Kjo është një nga Urtësitë e fjalës A nuk e sheh. Kjo bën që besimtari ta ndiejë veten të fortë në forcën dhe mundësitë e All-llahut në të gjitha ato ngjarje që ndodhin rreth të vërtetës, dhe të pavërtetës, deri në ditën e fundit .</TD></TR></TABLE> 2209 5061 2006-09-08T10:26:34Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KUSH JANË GËNJESHTARË''' <P ALIGN="JUSTIFY">Të shohim se edhe çka tjetër thonë orientalistët për Kur’anin. Ata kanë vërejtur se në Kur’an ekzistojnë kundërthënie. Sa herë që ata i vërejnë këto kundërthënie neve na zbulohet një mrekulli e vërtetë. Tani fjalën e kanë në ajetin e All-llahut të kaptinës el Munafikun ku i Lartësuari thotë: “Kur vijnë hipokritët te ti, thonë: Ne dëshmojmë, se vërtetë ti, je Pejgamber i All-llahut. Dhe All-llahu e di se ti, me të vërtetë, je pejgamber i Tij, po ashtu All-llahu dëshmon se hipokritët pa dyshim janë gënjesh-tarë“36. <br> Orientalistët thonë: Hipokritët dëshmonin se Muhammedi është i dërguari i All-llahut. All-llahu e di se Muhammedi është i dërguari i Tij, dhe thotë se hipokritët gënjejnë. Nuk është e qartë se si gënjenin hipokritët kur ata dësh-monin atë që edhe vet All-llahu dëshmonte. Si ndodh që dy dëshmi të jenë të drejta. Të dëshmohet se Muhammedi është i dërguar i All-llahut dhe në të njejtën kohë ata të jenë gënjeshtarë, kur dëshmia parapëlqehet me diturinë e All-llahut. Dihet se gënjeshtra nuk ka bazë me realitetin. A nënkupton kjo se hipokritët nuk e thonë realitetin, këtu kemi të bëjmë me kundërthënie. Kështu supozojnë orientalistët. <br> Të shohim të komentojmë ajetin. Ata, pra hipokritët, thonë: <br> “Ne dëshmojmë, se vërtetë ti je Pejgamber i All-llahut. Dhe All-llahu e di se ti, me të vërtetë, je pejgamber i Tij “ <br> Atëherë pse ata quhen gënjeshtarë, a mos gënjeshtra është në fjalën: Vërtetë, ti je i dërguar i All-llahut? Jo, asesi, Muhammedi vërtetë ishte i tillë. Gënjeshtra nuk ka të bëjë me thënien vërtetë, ti je i dërguar i All-llahut, por ka të bëjë me fjalën ne dëshmojmë, ata thonin ne dëshmojmë se Muhammedi është i dërguar i All-llahut. Gënjeshtra është e qartë, dhe ajo bie tek fjala dëshmojmë. Dëshmia për ne është e vlefshme, kur atë që ke në zemër e shpreh me gojë. All-llahu e dinte mirë se ç’kishte në zemrat e tyre, atë të cilën e thonin me gojë, nuk e shprehnin edhe me zemër. Thënja e tyre se: ne dësh-mojmë, ishte gënjeshtër. Gënjenin sepse ata në realitet nuk dëshmonin, sepse nuk e besonin që Muhammedi ishte i dërguar i All-llahut. Ata kishin ardhur me hipokrizi, gënjeshtra qëndron pikërisht aty se ata thonin po dëshmojmë, jo se e pranonin të vërtetën, por sepse shtireshin si të tillë, e në fakt ishin hi-pokritë. Që Muhammedi s.a.v.s. është i dërguar nuk ka dyshim, por gënjesh-tra është në fjalën dëshmojmë, prandaj All-llahu ju thotë: “Dhe All-llahu e di, se ti me të vërtetë je i dërguari i Tij“ <br> Këtu ka një dallim në mes dëshmitarit dhe atij për të cilin dëshmohet. Ka dallim në mes dëshmisë së gënjyer dhe dëshmisë së vërtetë reale. Për atë që dëshmohet, nuk ka dyshim, ajo është e vërtetë, por dëshmia e hipokritëve ishte e rreme. Kështu që shihet shumë qartë se sa preciz është Kur’ani.</TD></TR></TABLE> 2210 5062 2006-09-08T10:32:54Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''PYETJA E CILA NUK ËSHTË PËR T’U DITUR''' <P ALIGN="JUSTIFY">Të shohim edhe një nga shumë mrekullitë e Kur’anit, i Lartësuari thotë: <br> “Atë ditë, nuk do të pyetet rreth mëkateve të tij, as një njeri e asnjë xhin” 37 <br> Dhe thotë në një kaptirë: <br> “Mandej, aty ndalni ata, sepse do të pyeten“.38 <br> Në ajetin e parë, mohohet të pyeturit, në të dytin vërtetohet, se do të pye-ten. Si mundet kjo? Këtu orientalistët shfrytëzojmë nga rasti, për të thënë se kemi të bëjmë me kundërthënie. Si mund All-llahu të thotë, “se atë ditë nuk do të pyetet rreth mëkateve të tij, as njeriu e as xhini”. Pastaj të thotë: “Mandej, aty ndalni ata, sepse do të pyeten”. <br> Kjo kundërthënie është rezultat i harresës nga Muhammedi a.s.i cili harron sikuse edhe të gjithë të tjerët. <br> Ata thonë ashtu, sepse nuk e kuptojnë mirë pyetjen. Kjo pyetje ka dy kup-time. Njëra është, ata nuk do të mirren në pyetje që të dëshmojnë për veten e tyre. Nxënësi kur e pyet arsimtarin, e pyet për të mësuar, ose për të ditur. Kur arsimtari e pyet nxënësin, e pyet atë, për të mësuar apo për ta mësuar. Me siguri arsimtari ia di të metat nxënësit, e pyet atë me qëllim, që nxënësi të jetë vetë dëshmitarë i mosdijes së pyetjes të parashtruar nga arsimtari. Ai nuk është në gjendje të debatojë, bile as të thotë u kujtova tani, sepse ai nuk ka lexuar asnjë fjali rreth asaj pyetje. Pyetjet e provimeve nuk i harton Ministria e Arsimit, sepse ata nuk e dijnë atë që nxënësit e dijnë. Testimi i nxënësit është dëshmi e rezultatit të tyre nëse është i shkëlqyer, i dobët ose nxënësi s’është përgjigjur fare. <br> Kështu pra Kur’ani thotë: <br> “… atë ditë nuk do të pyetet rreth mëkateve të tij as njeriu e as xhini” Ndalohet pyetja për të ofruar njohuri, All-llahu e di mirë për mëkatet e tyre. Ai i di, prandaj ai nuk është i nevojshëm për pyetje që të dijë, nuk ka nevojë, sepse e di nga ata, sepse Ai është më i ditur se ata dhe për atë, nuk ka pse të pyet. Pyetësi është më i ditur se i pyeturi e nuk nevoitet pyetje për të ditur dhe për këtë arsye tha: <br> “atë ditë nuk do të pyetet rreth mëkateve të tij, as njeri e as xhini” <br> Kurse në ajetin e dytë: “Mandej, aty ndalni ata, sepse do të pye-ten”. Ju do të pyeteni sepse do të vërtetoni realitetin e ndodhisë së dhënies së llogarisë. E jo të thoni, se këtë All-llahu nuk e ditka. Tani është koha e llogarisë, për të dëshmuar për veten tuaj! Ky është komenti i ajetit të parë dhe të dytë. Ku është ajo kundërthënie që supozojnë orientalistët në Kur’an. All-llahu i Lartësuar flet për mohuesit e Zotit dhe gënjeshtarët, dhe thotë: <br> “Dhe do të thonë: Vaj për ne, kjo qenka dita e gjykimit! (All-llahu do të thotë) Kjo është dita e ndarjes (Dita e Gjykimit) që ju e përgënjeshtronit. Ne do tu themi (engjujve) tuboni ata, të cilët ishin mizorë, si dhe bashkëmendimtarët e ty¬re, edhe ata të cilët adhuroheshin prej tyre, përveç All-lla¬hut, dhe shpini ata drejt Xhehennemit. Mandej, aty ndalni ata, sepse do të pyeten”39 <br> Çështja këtu nuk është për të ditur, por çështja është për ata që do të mirren në pyetje, e që do të jenë dëshmitarë për veten e tyre. Kjo ishte ajo që ju e përgënjeshtronit. Kjo ishte ajo që ju e adhuronit, me përjashtimin e All-llahut. Tani pra erdhi koha e dhënies llogari për të qenë dëshmitarë për vetëveten tuaj në Ditën e Gjykimit. Kudo që ishit, adhuronit gjithçka, me përjashtim të All-llahut. Do të pyeteni cilin e adhuronit tjetër përveç All-llahut. Pastaj do t’u thotë All-llahu: <br> “(Atë ditë do të pyeten) Ç’keni që nuk po ndihmoheni ndërmjet vete. Pse nuk po ju ndihmon askush, pse tani nuk po ju ndihmojnë ata që ju i adhuronit”. <br> Këtu nuk pyeten për të mësuar, por, për të qenë dëshmitarë të vetes së tyre, sepse bartnin barrën e tjetërkujt. Të shohim tani ajetet tjera të cilat janë në shënjestër të supozimeve të orientalistëve. Thotë i Lartësuar <br> “ Askush nuk do ta barrtë barrën e askujt “40 <br> Në një vend tjetër thotë: <br> “Askush nuk do ta barrtë barrën e askujt “41 <br> Në një vend tjetër thotë: <br> “Askush nuk do ta barrtë barrën e askujt “ 42 <br> Pastaj në kaptirën el Ankebutë thotë: <br> “Por ata, me siguri do të bartin barrën e vet, e me atë, edhe barë të tjera “ 43 <br><br> Si është e mundur kjo? Nga caktimet e Zotit ishte që “Askush nuk do ta bartë barrën e askujt “. Diku tjetër thotë: “Por ata, me siguri do të bartin barrën e vet, e me ate të veten barrë të tjera“. A nuk është kjo kundërthënie, kjo është një nga harresa dhe moskujtimet e thëna më parë të Muhammedit. Ata dëshirojnë që kështu të jetë, por, për fat të keq të tyre, ata harrojnë se Kur’ani është mrekulli dhe shumë preciz. Iu themi atyre: “Askush nuk do ta bartë barrën e askujt“. Kjo do të thotë se çdo njeri është përgjegjës për mëkatin e vet. Por kemi nga ata që do të bartin me barën e vet edhe barën e të tjerëve. Kush janë këta? Këta do të jenë ata persona të humbur, të cilët janë munduar t’i largojnë edhe të tjerët nga rruga e All-llahut. Bartës në ajetin e parë është ai bartës i të humburit. Nëse unë jam i humbur dhe tjetri i humbur, secili nga ne e bartë barën e vet për vete. Secili është bartës i humbjes së vet. Po kush është ai i cili bartë edhe barën e tjetrit. Ai person i cili është i humbur për vete por nuk kënaqet me ate që ka në vete dhe ndikon që edhe të tjerët të humbin. Ndikon tek njeriu besimtar dhe mundohet që t’ia prishë besimin dhe ndikimi i tij bëhet shkaktar që mund që ta bind ate që ai ta mohojë All-llahun, këta persona quhen të humbur. Këta nuk kanë vetëm barrën e tyre por kanë pjesë edhe nga bara e atyre që ndikuan në humbjen e tyre. Kjo vërtetohet në ajetin e All-llahut në kaptirën en Nahl: <br> “Në mënyrë që ditën e gjykimit të bartin tërë barën e vet, por edhe një pjesë të barës së atyre, të cilët i kanë mashtruar pa dije…” 44 <br> Pra, ata që ndikojnë t’i mashtrojnë të tjerët dhe vazhdojnë të propagandojnë në jobesim dhe ateizëm do të bartin edhe një pjesë të dënimit të atyre që ndikuan në mashtrim. Supozojmë se unë, takoj një njeri i cili nuk pi pije alkoholike dhe mundohem në çdo mënyrë që ta bindi ate që ai të pi alkohol dhe ai bie në grackën time. Ai do të ketë dënim sepse gaboi që e theu urdhërin e All-llahut për ndalim të alkoholit, kështu që ajet i parë thotë: “Askush nuk do ta bartë barën e askujt” ka për qëllim të humburin. Kurse ajeti tjetër thotë: “Por ata, me siguri do të bartin barrën e vet, e me ate të veten barrë të tjera”. Kjo ka për qëllim, ata që ndikuan në mashtrim dhe dëshiruan t’i humbin edhe të tjerët. Këta do të bartin edhe një pjesë të dënimit të atyre që i mashtruan dhe u drejtuan drejt rrugës së mëkateve dhe gabimeve. <br> {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Pra, ata që ndikojnë t’i mashtrojnë të tjerët dhe vazhdojnë të propagandojnë në jobesim dhe ateizëm do të bartin edhe një pjesë të dënimit të atyre që ndikuan në mashtrim. |} Këto ishin disa nga “kundërthëniet” e orientalistëve të cilët ia mveshin Kur’anit duke thënë se Ai është shkruar nga njeriu, kurse për ne, ata na shërbyen që të vërtetojmë se aty nuk ka kundërthënie, por aty është mrekullia e Kur’anit të Madhëruar. Kurrë nuk do të hasim në kundërthënie në Kur’an, por, gjithmonë do të shohim se aty është një precizitet dhe retorikë e pa imagjinuar.Vërejmë se fjalia dhe kuptimi janë në harmoni të plotë ato, nuk largohen njëra nga tjetra dhe në të njejtën kohë nuk japin të njejtin kuptim për të njëjtën gjendje. Disa të humburve dhe disa orientalistëve nuk u mjaftoi kjo. Ata nuk u kënaqen vetëm me kundërshtimin e kundërthënieve por thonë se kemi kundërthënie të ligjeve të natyrës nga ana e Kur’anit. Kjo është një shpifje e madhe e tyre dhe kjo do të jetë pjesa tjetër e asaj që do të flasim. </TD></TR></TABLE> 2211 5149 2006-09-09T20:19:51Z Dori 1 Përcjellur tek [[Faqja Kryesore]] #REDIRECT [[Faqja Kryesore]] 2236 5177 2006-09-10T09:36:14Z Bet 0 20 <span class="wp_vote" style="display: inline">[[Image:Symbol support vote.svg|15px]] </span>'''PËR''' 2237 5178 2006-09-10T09:37:50Z Bet 0 20 [[Image:Symbol oppose vote.png|15px]] '''KUNDËR''' 2238 5179 2006-09-10T09:39:23Z Bet 0 20 <span class="wp_vote" style="display: inline">[[Image:Symbol neutral vote.svg|15px]] </span>'''NEUTRAL''' 2239 5184 2006-09-11T14:28:09Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KUR’ANI DHE LIGJET E NATYRËS''' <P ALIGN="JUSTIFY"><big>M</big>rekullitë e Kur’anit janë të shumta, e ato do të zbulohen. Ato nuk zbulohen pa e lexuar Kur’anin me vëmendje të madhe, dhe mrekullitë e tij do të zbulohen me kalimin e kohës. Këto mrekulli japin të kuptosh se kemi të bëjmë me një libër shumë preciz. Sulmeve të orientalistëve që i drejtohen Kur’ani Kerimit, kinse aty ka kundërthënie, jemi detyruar t’iu përgjigjemi, duke vërejtur se më pas, Kur’ani është kuptuar në masë edhe më mirë. Në një nga pjesët e këtij libri, folëm rreth retorikës së Kur’anit e pastaj sqaruam “kundërthëniet” në Kur’anin e Madh¬ëruar. Tani do të flasim rreth disa shpifjeve që janë munduar t’a njollosin atë. <br> Pas humbjes drastike të orientalistëve në të ashtuquajtura kundërthënie, ata u munduan ta sulmojnë Kur’anin, në një formë tjetër me gjoja përplasjen e Kur’anit me realitet e natyrës. Pas hulumtimit të bërë, sipas tyre, konkluduan se në Kur’an ka disa përplasje me fenomenet e gjithësisë. Kjo ishte një shpifje e llojit të tyre. Kur’ani kurrë nuk mund të ndeshet me realitetin natyror. <br> Nuk ndodhë të ndeshet, sepse ai që e tha është vetë Krijuesi i natyrës. Duke u bazuar në këtë, themi se nuk është e mundur që njeriu të jetë më i ditur se Ai, i cili e krijoi këtë natyrë. Motivi i tyre është shumë i qartë. Ata mundohen ta njollosin Kur’anin dhe të fusin në të të pa qena, si edhe shpifje të ndryshme. Por, në këtë pjesë të librit, polemika jonë me ta, ka për qëllim që të sqarojë atë që pohojnë ata. <br> Para se të futemi në temë, duhet të jetë e qartë për të gjithë se Kur’ani i Madhëruar është libër universal. Ai vazhdimisht jep risi për çdo gjeneratë dhe kjo e bën ate të Madhëruar. Sikur mos të ishte Kur’ani libër universal që sjell risi të vazhdueshme, atij për një kohë të shkurtër do ti humbej vlera. Shihet qartë se Kur’ani është i pa shterrur,ushqen çdo gjeneratë aq sa ajo gjeneratë është në gjendje të marrë prej tij. Kështu e ushqen çdo gjeneratë duke ia dhënë ate që nuk ia dha gjeneratës së më parme. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Sikur mos të ishte Kur’ani libër universal që sjell risi të vazhdue-shme, atij për një kohë të shkurtër do ti humbej vlera. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Tani po kuptojmë se pse Muhammedi s.a.v.s. nuk i shpjegoi të gjitha ajetet, por, vetëm ato që kishin të bëjnë me urdhëresat, “bëje këtë ose mos e bëj këtë”, pra ato gjërat të cilat kishin karakter të shpëtimit ose të ndëshkimit. Ndërkaq nuk u shpjeguan ajetet që kishin të bëjnë me zbulimet e kohës së ardhshme. Duket qartë, se ato nuk u shpjeguan, sepse në atë kohë, njerëzit nuk ishin në gjendje që shkencëtarisht të kuptonin ajetet Kur’anore dhe realitetin e universit. Kur’ani jep aq, sa mundet ta kuptojë ai që e lexon, dhe të kënaqet me kuptim e tij. Shkuan vite ose shekuj të tërë derisa u kuptuan disa të dhëna të Kur’anit. </TD></TR></TABLE> 2240 5185 2006-09-11T14:30:57Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KUR’ANI DHE TEORITË SHKENCORE''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Kur’ani, nuk është libër shkencor e të ketë nevojë për ta vërtetuar shkenca. Ai është libër adhurimi, me program dhe sistem jete. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Para se të flasim për të vërtetat e gjithësisë, ne duhet t’u përgjigjemi dy pyetjeve shumë të rëndësishme. <br> 1. Mundësinë e lidhjes mes Kur’anit dhe te¬o¬rive shkencore. Disa nga dijetarët gabojnë kur mund¬ohen t’a shpjegojnë Kur’anin me zhvill¬i¬m¬et shkencore. Fjalën e All-llahut xh.sh. e mbr¬o¬¬nin me teoritë shkencore që zbuloheshin. Mund të ndodhë që këto zbulime të jenë të gabuara dhe do të dalë se Zoti qenka gabim. Kur’ani, nuk është libër shkencor e të ketë nevojë për ta vërtetuar shkenca. Ai është libër adhurimi, me program dhe sistem jete. Ajo se ç’ka ka Kur’ani, e di vetë All-llahu, duke qenë se Ai e di se do të vijë një kohë kur Kur’ani do të kuptohet shumë më lehtë, pasi të kenë ardhur gjenerata tjera të cilat do të thonë se perëndoi koha e besimit. Tani jemi në kohën e shkencës. Këta do ta vërtetojnë mrekullinë e Kur’anit dhe do të flasin për të vërtetat e gjithësisë ashtu siç theksoi Kur’ani shumë shekuj më parë. Zbulimet e vërtetuara i japin kurajo njerëzimit, të thonë se njeriu e vërtetoi atë që thoshte Kur’ani. Kur’ani pra është dhurues i përhershëm, risitë e tija s’kanë të mbaruar. All-llahu në Kur’an thotë: “ Ne do t’u bëjmë të mundur që të shohin Shenjat Tona në të gjitha horizontet si dhe në vehten e tyre, derisa t’u bëhet e qartë se Ai (Kur’ani) është i vërtetë “. 45 <br> Duhet të kemi kujdes në shkronjën (S in) në fjalën (Senurihim – do t’u bëjmë të mundur ). Ky sin jep kuptimin e një të ardhme. Sa herë të lexohet Kur’ani, e ardhmja është e pa definuar nga gjenerata në gjeneratë, deri në Ditën e Kijametit. Kjo të jep vizion të qartë, se shenjat e All-llahut, nuk kanë të mbaruar, ato do të zbulohen ndër gjenerata. Por kjo nuk do të thotë që ne ta marrim barrën të cilën nuk jemi në gjendje ta bartim. Ne duhet ta trajtojmë Kur’anin, si libër i cili na këshillon për njohuritë e botës. Kur’ani nuk na mëson sekretet se si të arrijmë deri te shkencat e përsosura teknike, ose astronomia, shkenca elekronike etj. Në Kur’an, pas sures së parë, pra Hapjes së Kur’anit, me rradhë vjen suretul Bekare e cila fillon me fjalët: Elif, Lam, Mim, Ky është një libër në të cilin nuk ka kurrëfarë dyshimi, është udhëzues për të devotshmit …” <br> Pra, Kur’ani është libër udhëzimi. All-llahu na dhuroi ajete të shumta të cilat do të na shërbejnë për përgjigje ndaj sulmuesve të Kur’anit, deri në Ditën e Kijametit. Ajete të shumta që gjenden në Kur’an, janë zbuluar ose janë të njohura për ne. Ajetet të cilat nuk janë të zbuluara, dhe janë ende të pa qarta për ne, na shërbejnë për t’u thënë sulmuesve të Kur’anit, të cilët thonë se perëndoi koha e besimit, se tani jemi në kohën e shkencës. E këta sulmues do të krijojnë diçka që nesër do t’u thonë njerëzimit se ky është Zot. Ky është produkt i diturisë sonë dhe krijimtari e jona. Mos i adhuroni krijesat e ta largoni Krijuesin. Kjo na detyron që shkencën ta përdorim për ta vërtetuar Kur’anin, sepse Kur’ani është argument i padiskutueshëm për vërtetësinë ose jo vërtetësinë e shkencës. Një shkencë e cila është në kundërshtim me Kur’anin e Madhëruar është gënjeshtër dhe e pa pranuar. <br> Kur’ani është Fjala e All-llahut, përmes tij adhurohet deri në Ditën e Kijametit. Nuk ndryshon dhe nuk zëvendësohet. Është e rrezikshme lidhja e Kur’anit me teoritë shkencore, shpeshherë teoritë shkencore janë jo të sakta dhe të pavërteta. Ne jemi larg shpjegimeve të tyre, pasiqë ato mund edhe të vërtetohen se ishin teori të pa sakta. Prandaj këto nuk ndryshojnë ose nuk zëvendësojnë asgjë nga fjala e All-llahut xh.sh. Për këtë arsye sygjeroj të gjithë dijetarëve, të mos shpejtojnë në vërtetësinë e çfarëdo zbulimi shkencorë, dhe të krahasojë këtë zbulim shkencor me Kur’anin, përderisa të mos janë të bindur dhe të kenë bindje të plotë për vërtetësinë e tij. Do të jemi shkaktarë për një gabim të pafalshëm ndaj njollosjes së Kur’anit, kur të vërteohet pasaktësia e atij zbulimi. </TD></TR></TABLE> 2241 5186 2006-09-11T14:33:57Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''PSE U LA PA SHPJEGIM''' <P ALIGN="JUSTIFY">Shtrohet pyetja, pse nuk u shpjeguan ajetet shkencore për bashkëkohësit e zbritjes së Kur’anit, ose të paktën të shërbente për gjeneratat e ardhshme. Dihet se të vërtetat e universit për të cilat është sinjalizuar në Kur’an nga ana e All-llahut xh.sh. kanë të bëjnë me proceset më të mëdha të kozmosit. Ato janë në shërbim të njeriut, qofshin ato në dijen e njeriut ose jo. Dielli, rrotullimi tokës, gravitacioni i tokës, nata dhe dita, si dhe procese të tjera natyrore, e në anën tjetër shkenca e embriologjisë si dhe gjithçka që është rreth njeriut, edhe këto kanë të bëjnë me regullat e proceseve natyrore. Rregullat e krijimit janë në shfrytëzim të njeriut, i njohëm ato ose jo. Miliona njerëz nuk dijnë asgjë për gravitacionin e tokës, mirëpo ata i shfrytëzojnë këto rregulla. Miliona njerëz nuk dinë asgjë për rregullat e natyrës, për precizitetin dhe balansin, mirëpo, ata i shfrytëzojnë këto rregulla. Miliona njerëz nuk dinë asgjë për jetën e fetusit në mitrën e nënës por, ajo nuk i pengon ata të mos lindin fëmijë. <br> Të gjitha këto, si dhe të tjera, nuk u shpjeguan nga All-llahu, sepse ato ishin në shfrytëzim të njeriut. Nuk kishte nevojë të shpjegoheshin, ishin ata në dijeni të plotë për to ose jo. Kjo është mrekulli e Kur’anit, ju jep njohuri aq sa do ta kuptojnë atë. Këto ajete u shpjeguan dhe do të shjegohen ndër gjenerata, do të shpjegohet aq sa do ta kuptojë njerëzimi në kohën në të cilën jeton. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Kur’ani nuk mund të përplaset me shkencën. Këto ndeshje të supozuara, nganjëherë mund të ndodhin për arsye të keqinterpretimit të Kuranit, ose nga ndonjë zbulim shkencor i rrejshëm, që bëhet vetëm e vetëm për ta njollosur Kur’anin. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Të kthehemi pak tek orientalistët. Këta supozojnë se rregullat e gjithësisë janë në kundërshtim me Kur’anin. Kurse ne u themi se asnjë zbulim shkencor, që është zbuluar deri sot, nuk është në kundërshtim me Kur’anin. Kur’ani nuk mund të përplaset me shkencën. Këto ndeshje të supozuara, nganjëherë mund të ndodhin për arsye të keqinterpretimit të Kur’anit, ose nga ndonjë zbulim shkencor i rrejshëm, që bëhet vetëm e vetëm për ta njollosur Kur’anin. Ashtu siç thashë, po e përsëris edhe njëherë, ne nuk duam që ta provojmë vërtetësinë e Kur’anit përmes shkencës, por, e themi të kundërtën, e cila është e vlefshe, shkenca duhet të vërtetohet me Kur’an. Të shihet nëse zbulimi i supozuar është në kundërshim me Kur’anin. Kur’ani është më i përsosur se çdo shkencë në botë. Shkenca është dituri e njeriut, kurse Kur’ani, është dituri e All-llahut të Lartësuar. Duhet të jetë e qartë se unë kurrë nuk mundohem ta vërtetoj Kur’anin me shkencën toksore, por, më duhet t’ju them atyre që njollosin Kur’anin, se nuk ka kundërshtim në mes Kur’anit dhe zbulimeve shkencore nëse ato janë të vërtetuara saktësisht.</TD></TR></TABLE> 2242 5187 2006-09-11T14:35:48Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''TOKËN . . . E SHTRUAM''' <P ALIGN="JUSTIFY">Të shohim tani vërtetësitë dhe realitet e Kur’anit. Të shohim nëse kemi të bëjmë me keqinterpretime, apo përplasje në mes së vërtetës shkencore dhe asaj Kur’anore!? Disa nga dijetarët përmendin se All-llahu xh.sh. në Librin e Tij thotë: <br> “ Ndërsa tokën e kemi shtruar “ 46 <br> Fjala med ka kuptimin, shtruarje, d.m.th e kemi shtruar. Tokën e shohim të shtruar para nesh. Nuk ka kurrfarë përplasje në mes Kur’anit dhe asaj që shohim para nesh. Por kur u zbulua se toka është e rrumbullakët, u ngritën disa dijetarë fetarë dhe kundërshtuan këtë zbulim ngase mendonin se është në përplasje me Kur’anin. U themi se ishte keqinterpretim nga disa komentatorë të Kur’anit. All-llahu i Lartëmadhëruar, në Kur’an na kishte dhënë argumentin se toka është e rrumbullakët. Ai na informoi se toka dhe krijimi i saj është në formë topthi. Të polemizojmë rreth kësaj. <br> Përmendëm se në Kur’an thuhet: “Ndërsa tokën e kemi shtruar”. All-llahu nuk tha se toka është e rrafshtë, gjë që nënkupton se ngado që të sillesh, toka është e rrafshtë. Nëse gjendesh në një pikënisje, sheh se toka para teje është e rrafshët. Po u ngjite më në veri, pra, në polin e veriut, sheh se toka është e rafshët. Nëse shkon në Evropë, Amerikë, Azi, ose në Afrikë, toka para teje është e rrafshët. Toka është e rrafshtë në çfarëdoqoftë këndi të rruzullit tokësor, e kjo nuk do të mund të ndodhte nëse toka nuk do të ishte e rumbullakët. Sikur toka të ishte në formë cilindri, katrori, trekëndëshi, gjashtëkëndëshi, ose në çfarëdo forme tjetër gjeometrike, do të arrinim vetëm në një skaj të saj. Përderisa nuk kemi arritur asnjëherë në një nga skajet e saj, nënkuptohet se toka nuk ka formë tjetër përpos formës së rrumbullaktë. <br> Mrekullinë e Kur’anit, unë e shoh në thënien: “Ndërsa tokën e kemi shtruar”. Edhe kjo është një nga vërtetimet e All-llahut për formën e rumbullakët të tokës. Këtu është shfrytëzuar thënia që do të kuptohet nga të gjithë në kohën e zbritjes së Kur’anit, dhe në të njëjtën kohë, nuk bie ndesh me shkencën. E gjithë kjo, ndodhë në dy fjalë të vetme, jepet lajmi ose sekreti i tokës në këto dy fjalë të vetme. Pra, kjo nuk mund të bëhet nga dituria e njeriut. All-llahu na ka sinjalizuar për formën e tokës edhe në katër fjalë të cilat ishin në kohën e krijimit. </TD></TR></TABLE> 2243 5188 2006-09-11T14:39:59Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''PARAPRINË NATA APO DITA''' <P ALIGN="JUSTIFY"> Kur të shohim ajetet e Kur’anit: “…dhe as nata s’është para ditës …”47 <br> All-llahu xh.sh. në suren Ja-Sin thotë: “As dielli nuk duhet ta arrijë hënën, dhe as nata s’është para ditës …” <br> Fjala këtu është për rregullat e gjithësisë. Dielli nuk mund ta arrijë hënën, sepse siç është thënë nga shkencëtarët, ato lundrojnë nëpër orbita të veçanta. Kjo e vërtetë shkencore është zbuluar tani pak para disa vitesh, kurse Kur’ani e ka sinjalizuar që para katërmbëdhjetë shekujsh. “…dhe as nata s’është para ditës…”. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Pra, dita s’është para na¬tës dhe as nata s’është para ditës. Kjo jep të kuptohet, se nata dhe dita ishin prezente në të njëjtën kohë, e kjo nuk mund të ndodhë nëse toka nuk është e rrumbullakët. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Këtu, All-llahu për qëllim kishte të eliminonte një realitet të gabuar. Arabët thonin se nata është para ditës. Tek arabët dita fillonte pasi të perëndojë dielli. Kështuqë, muaji Ramazan vërtetohej pasi të perendojë dielli në fund të muajit Shaban, Bajrami vërtetohej në perendimin e ditës së fundit të muajit Ramazan. Nëse arabët thonin se nata është para ditës kjo nënkuptonte se dita nuk është para natës. <br> Këtu kemi të bëjmë me dy të vërteta. Nata është para ditës, si dhe dita nuk është para natës. All-llahu këtë e la pa e kundërshtuar, sepse ishte një e vërtetë. Ai ju tha atyre se thënja juaj është e vërtetë, por, këtu shtoi edhe thënien: “edhe nata s’është para ditës”. <br> Pra, dita s’është para natës dhe as nata s’është para ditës. Kjo jep të kuptohet, se nata dhe dita ishin prezente në të njëjtën kohë, e kjo nuk mund të ndodhë nëse toka nuk është e rrumbullakët. Ky nuk është kuptimi i fundit i këtij ajeti. All-llahu xh.sh. dëshiroi ta përmirësojë këtë realitet, dhe e bëri të qartë se nata dhe dita ekzistojnë në të njëjtën kohë në rruzullin tokësor. Me këtë na sinjalizoi për realitetin e krijimit të tokës. Sikur All-llahu ta krijonte tokën në formë të rrafshtë në momentin kur ajo u krijua, dielli do të ishte prezent, dhe atëherë do të thonim se dita është para natës, sepse nata erdhi më pastaj. Por, All-llahu na thotë se as dita dhe as nata, nuk e parakuptojnë njëra tjetrën sepse janë të krijuara në një kohë. Kjo është argument se toka është krijuar në formën e rumbullakët. Forma e vetme është kjo e cila e vërteton se nata dhe dita janë krijuar (u gjendën) në të njejtën kohë. <br> Kjo e vërtetë u vërtetua atëherë kur mendja e njeriut u angazhua dhe filloi të hulumtojë thellë në kuptimet e ajeteve Kur’anore. Kështuqë, shohim se All-llahu xh.sh. na ka sinjalizuar, edhe me këtë shembull, që ne të kuptojmë se toka është në formë të rrumbullakët, edhe atë vetëm me pak fjalë.</TD></TR></TABLE> 2244 5189 2006-09-11T14:43:36Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''RROTULLIMI I TOKËS DHE KODRAT''' <P ALIGN="JUSTIFY"> Në Kur’an, rrotullimi i tokës, është theksuar si një nga realitetet e gjithësisë. Në suren el Nemël (Thnegla), ajeti 88, i Lartëmadhëruari thotë : <br> “Dhe i sheh malet (kodrat), e mendon (llogaritë) se ato janë të palëvizshme, ndërsa ato lëvizin ashtu siç lëvizin re¬të. (kjo është) Vepër e All-llahut, i cili çdo gjë e përsosi …” <br> Kodrat u rrënjosën thellë në tokë. Ishte e domosdoshme që këto të privohen nga lëvizjet. Të qenit të privuara nga lëvizjet, sigurojnë mosdridhjet e tokës dhe sigurojnë luhatjet e njeriut. Ato janë simbol i qendrueshmërisë. Kur ato vështrohen, e japin këtë mesazh. Nga pamja e madhësisë dhe rrënjosjes së tyre, beson se toka është stabile dhe nuk lëvizë as edhe një hap të vetëm. Duket shumë stabile dhe e pa lëvizshme, prandaj All-llahu në Kur’an e thotë fjalën: mendon (llogaritë). Këtë e ka thënë nga mëshira e Tij ndaj njeriut. Njeriu mendon se kodrat janë të pa lëvizshme. Por, ja që All-llahu dëshiron të na tregojë, se atë që ne i mendojmë se ato janë të pa lëvizshme, në realitet lëvizin nga një vend në një vend tjetër. Kodrat lëvizin ashtu siç lëvizin retë. Pse u tha si retë? Retë janë ato që nuk lëvizin vetvetiu, por lëvizin në sajë të erërave. Retë pa erërat qëndrojnë në vend. Erërat janë ato që i lëvizin retë nga një vend në një vend tjetër. Në Kur’an, përdorimi i shprehjes -“ si retë”, është sinonim i lëvizjes të kodrave me ndihmën e dikujt tjetër. Nëse kodrat janë të pa lëvizshme, atëherë kush i lëviz ato, nëse nuk lëvizen nga vetvetja? Kush është ai që i vë në lëvizje? Kjo është toka, e cila me lëvizjen(rrotullimin e saj), i lëviz edhe kodrat. Me siguri që edhe toka lëvizë dhe rrotullohet, sepse përndryshe, si do të lëviznin kodrat duke qenë ato të rrënjosura thellë në tokë. Pra kodrat e rrënjosura thellë, i përkasin një vendi që është në lëvizje. Ashtu sikur retë që janë të varura nga era, edhe kodrat janë të varura nga toka, ngase ato janë të rrënjosura në tokë. Në këtë mënyrë, All-llahu i Lartësuar na shpjegoi në formën më të përsosur, lëvizjen e tokës dhe rotacionin e saj. Ne kemi llogaritur se kodrat janë të palëvizshme por del se ato qenkan në lëvizje të vazhdueshme, përderisa toka lëviz. Fjala: “Mendoni se janë të palëvizshme“, ka nevojë për një shpjegim më të gjërë, sepse kjo na vërteton një tjetër realitet shkencor. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Ne kemi llogaritur se kodrat janë të palëvizshme por del se ato qenkan në lëvizje të vazhdueshme, përderisa toka lëviz. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Nëse qëndron në një trup që është në lëvizje, por nuk ka kurrfarë dridhje në ate trup, nuk e ndjen atë lëvizje. Do ta ndiesh atë lëvizje, nëse e krahason atë trup me një trup tjetër, i cili nuk është në lëvizje. Nëse vështrojmë nga dritarja e aeroplanit me të cilin fluturojmë, atëherë e ndie¬jmë lëvizjen e aeroplanit dhe atyre që janë aty. Por, nëse mbyllim dritaret dhe koha të jetë e qetë, si dhe aeroplani të fluturojë pa dridhje, ne nuk do ta ndiejmë lëvizjen e aeroplanit. Pse nuk do ta ndiejmë? Kjo ndodhë për arsye se çdo gjë përreth nesh, është e pa lëvizshme dhe ne nuk e ndiejmë atë lëvizje. Karriket dhe çdo gjë përreth teje, është e palëvizshme. Kjo vlen edhe për qëndrimin tonë në veturë ose tren, nuk kemi tronditje dhe çdo gjë është e qetë dhe nëse i kemi mbyllur dritaret nuk do ta ndiejmë lëvizjen e mjetit dhe lëvizjen tonë. Por nëse e hapim dritaren dhe vështrojmë një objekt të palëvizshëm do të vërejmë lëvizjet tona me mjetin ku qëndrojmë vetë. <br> Me këtë All-llahu xh.sh. dëshiroi të na tregojë se ne nuk jemi në gjendje ta kuptojmë lëvizjen e kodrave, sepse toka është stabile dhe qëndrimi ynë është stabil, dhe qëndrimi përreth nesh është stabil, dhe ne llogarisim se çdo gjë është e palëvizshme, sepse nuk imagjinohet ajo lëvizje përderisa nuk kemi mjet tjetër të palëvizshëm para nesh që të krahasohet. Por ne ju themi, këto kodra lëvizin, dhe këto nuk lëvizin nga vetja e tyre që të shkojnë nga një vend në një vend tjetër mbi tokë, por, ato përcjellin tokën gjatë rotacionit të saj, e ti mos u habit sepse ajo është nga “ Vepra e All-llahut i Cili çdo gjë e përsosi“, e po u bazove në këtë, atëherë do të bindesh. <br> Dikush thotë se ky cilësim i përket Ditës së Kijametit, por ne u themi atyre se kjo nuk ka të bëjë me ate, sepse atje nuk ka parallogaritje, por, atje është bindja. <br> All-llahu thotë: <br> “…prandaj T’a hoqëm mbulesën, e sot shikimi yt është i mprehtë”. 48 <br> Si dhe thënia e të Lartësuarit për kodrat në Ditën e Kijametit: <br> “Dhe do të pyesin ty për kodrat, dhe thuaju: Zoti im do t’i bëjë ato hi e pluhur” 49 <br> Si është e mundur që ato t’i bën hi e pluhur dhe ato të parallogariten se janë të rrënjosura, thotë i Lartësuari xh.sh.: “Ditën kur toka do të zëvendësohet me një tokë tjetër dhe qiellërat…”50 <br> Në Ditën e Kijametit çdo gjë do të jetë e qartë dhe sheshazi, sepse nuk ka kodra, e gjitha do të jetë hi e pluhur. Do të shohim xhennetin dhe xhehennemin, si dhe do ta shohim All-llahun, pra llogaritja i përket kësaj bote kurse bindja në botës tjetër.</TD></TR></TABLE> 2245 5191 2006-09-11T14:46:11Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''PSE DUHET TË FLASIM PËR EMBRIONIN''' <P ALIGN="JUSTIFY"> Thamë se Kur’ani ka theksuar shumëçka. Sikur të ishte vepër e tjetërkujt nuk do të sillte edhe këto të dhëna. Fjala është për fetusin. Në Kur’anin e Madhëruar All-llahu xh.sh thotë: <br> “Vërtetë, Ne e kemi krijuar njeriun nga ekstrakti i baltës. Mandej, Ne e kemi vendosur atë si një pikë sperme në një vend të sigurt (mitër). Mandej, Ne e kemi trajtuar (spermën) në mpiksje gjaku; mandej atë mpiksje gjaku e kemi trajtuar në një copë mishi; mandej Ne e kemi shndërruar atë copë mishi në eshtra dhe mandej eshtrave ua veshëm mishin, mandej atë e trajtuam në një krijesë tjetër (u bë njeri), Pra i bekuar është All-llahu që është Krijuesi më i mirë”.51 {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Ai tregoi këto vërtetësi para se të zbulohen nga shkencëtarët, e më pas shkenca t’i vërtetoi saktësitë e këtyre thënieve të Kur’anit. |} <P ALIGN="JUSTIFY">A thua çka e shtyri Muhammedin a.s.v.s. të merret me sekretet. Dhe ato t’i prezantonte në Kur’an, gjë e cila do ta shkatërronte besimin që nga themeli. Kur’ani është fjalë e All-llahut, leximi i tij konsiderohet adhurim, nuk ka ndry¬shime në të dhe as që mund të zëvendë¬sohet deri në Ditën e Kijametit. Çmund të ndodhë me për¬parimin e shkencës. Sikur të vërtetohet se këto thënje janë të pa vërteta, atëherë si mund të vazhdojë besimi në Zot? Pse Muhammedi të merret më këto sekrete, të cilat do ta rrezikojnë fenë. Askush nuk kërkoi nga ai të na tregojë këto sekrete, dhe askush nuk e sfidoi atë. Jo, jo, kjo ndodhë ngase Krijues është All-llahu. Ai tregoi këto vërtetësi para se të zbulohen nga shkencë¬tarët, e më pas shkenca t’i vërtetoi saktësitë e këtyre thënieve të Kur’anit. Ishte kjo njëra nga sfidat e All-llahut xh.sh. </TD></TR></TABLE> 2246 5192 2006-09-11T14:48:38Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''NË VETET TUAJA''' <P ALIGN="JUSTIFY">Një nga pikat shumë interesante të cilat i shqyrtoi Kur’ani, është edhe trupi i njeriut dhe shkenca organike. Shohim se All-llahu në Kur’an i përmend shqisat e të dëgjuarit, gjithnjë para shqisave të të pamurit. <br> Kur njeriu humb të pamurit, atëherë themi se ka humbur çdo gjë. Nuk sheh, është në terr të plotë, e nëse nuk sheh, ska dyshim se është humbur plotësisht. Por nëse i ndodh që të humb të ndëgjuarit, e jo edhe të pamurit, themi se kjo do të ishte më e lehtë. Kur All-llahu e përmend të dëgjuarit dhe të pamurit, gjithmonë i jep përparësi të dëgjuarit! <br> Këtu kemi të bëjmë më mrekulli të All-llahut. All-llahu e lartësoi shqisën e të dëgjuarit, para asaj të të pamurit, sepse shqisa e dëgjimit është ajo e para e cila e merr detyrën nga organet e njeriut në këtë botë. Këtë detyrë dhe për-parësi do ta ketë edhe në ahiret. Një nga arsyet është se kjo shqisë nuk fle kurrë. Pra, ky organ është ai i cili i pari e merr detyrën në këtë botë. Foshnja e posalindur dëgjon por nuk sheh. Nga kjo themi se rëndësia e këtij organi është që nga dita e parë e jetës së tij. Nëse në afërsi të një foshnje të sapolin-dur fjaloset, dhe përdoren fjalë bezdisëse, i sapolinduri do të reagojë duke qarë. Nëse të sapolindurve ia afrojmë duart afër syve, ata nuk e ndiejnë veten të rrezikuar. Kjo është e para. Në kohën kur njeriu është duke fjetur, duket të jetë çdo gjë në qetësi, me përjashtim të të dëgjuarit të tij. Nëse dëshirojmë që ta zgjojmë njeriun nga gjumi, edhe sikur t’ia afrojmë dorën afër syve, ai nuk do të reagojë. Por, nëse ai dëgjon ndonjë bubullimë, do të zgjohet shpejt dhe i trishtuar. Kjo ishte e dyta. Kurse e treta është ajo që të dëgjuarit është organ ndërmjetësues në mes njeriut dhe botës. <br> Në momentin kur dëshira e All-llahut ishte që personat e shpellës të flejnë me qindra vjet tha: <br> “Dhe iu mëshuam në veshët e tyre (duke qenë ata) në shpellë (ku ata qëndruan) vite të tëra”,52 <br> Nëse prishet organi i dëgjimit, qenka e mundur që të flihet me qindra vite pa ndonjë shqetësim. Meqenëse lëvizjet dhe bubullimat gjatë ditës pengojnë njeriun të flejë në gjumë të thellë, kjo nuk ndodh gjatë natës, ngase është qetësi. D.m.th se veshi e merr detyrën i pari dhe ai nuk fle, nuk hamendet, si dhe qenka ndërmjetësues ndërmjet njeriut dhe botës. Është organ i cili dëgjon ftesën për në ahiret. Këto do të ishin disa nga shkaqet, se pse All-llahu e lartësoi të dëgjuarit para organeve tjera. <br> Kemi edhe një gjë tjetër të cilën e vërejmë në Kur’an. All-llahu kur flet për dëgjimin, gjithmonë e thekson atë në njëjës, kurse të pamurit gjithmonë në shumës. <br> All-llahu thotë: <br> “Dhe ju nuk do të mund të fshihni (mëkatet e juaja) sepse për ju do të dëshmojë ndëgjimi juaj dhe të pamurat e ju¬aja53 <br> A thua pse fjala -dëgjimi juaj, është në njëjës, kurse fjala- të pamurat, është në shumës? Pse nuk u tha: dëgjimet dhe të pamurit tuaj? Shikuar logji-kisht, do të ishte më në rregull, sikur të ishin që të dyja në njëjës ose shumës. I Lartësuari me këtë deshi të na tregojë precizitetin e Kur’ani Kerimit. Të pa-murit është shqisë e cila sundohet nga vetë dëshira e njeriut. Është në dëshirën time të shoh ose mos të shoh diçka. E kthej kokën, ose së paku shikimin e syve, nëse dua që të injoroj dikë, respektivisht të mos e shoh. Kurse të dëgjuarit është e kundërta e të pamurit. Nuk mund ta injorosh ose të mos dëgjosh, këtu nuk ka dua ose nuk dua. Nëse je në një dhomë ku ka dhjetë persona, sikur të flasin të gjithë, tek veshi yt do të arrijnë të gjitha zërat, deshe apo nuk deshe të dëgjosh. Pra do të mund të largosh shikimin tënd nga di-kush që nuk do ta shohësh, por, nuk mundesh që të mos e dëgjosh ate që nuk dëshiron ta dëgjosh, dhe të sillesh sikur nuk e ke dëgjuar. Me dëshirë apo pa dëshirë, ti nuk ia ndalon vetes mosndëgjimin. Pra, të pamurit përfshin shumësin. Unë shoh një gjë, ti sheh atë, si dhe i treti e sheh atë. Njeriu edhe mund të mbyllë sytë e mos të shohe asgjë, por, kjo nuk vlenë për shqisën e të dëgjuarit. Të gjithë, përderisa jemi në një dhomë, do të dëgjojmë fjalimin. Të pamurit është i ndryshëm, kurse të dëgjuarit është unik. Secili ka sy dhe sheh aty ku ai dëshiron, por, secili nga ne ka veshë dhe që të gjithë jemi unik në atë çka dëshirojmë dhe çka nuk dëshirojmë të dëgjojmë. Këtu nuk përdoret thënia - dëgjimet. Veshët janë më të preferuar tek All-llahu, për dallim nga sytë, sepse ato nuk flejnë. Ato të cilët nuk flejnë, janë më të priviligjuara në krijim, se sa ato që flejnë. Veshët që nga krijimi i tyre nuk flejnë, ato veprojnë që nga sekonda e parë e jetës së tyre. Kurse organet e tjera të trupit, do të fil-lojnë së funksionuari pas disa ditësh, e ka prej tyre që fillojnë edhe pas disa vitesh. <br> Veshi nuk flen. Gjatë gjumit pushojnë të gjitha organet e trupit me për-jashtim të të dëgjuarit. Me të dëgjuar një zë zgjohesh, por, sikur të kesh prob-leme me shqisat e të dëgjuarit, ose të mos dëgj¬osh fare, atëherë çfarëdo zhurme nuk të zgjon nga gjumi, sepse organi i thirrjes është i prishur. Po e njëjta vegël, pra veshi, do të jetë ai që do ta merr ftesën atëherë kur të fryjë Suri.55 <br> Për të funksionuar syri, ka nevojë për dritë e cila do të bën përthyerjen e objektit derisa të hyjë në sy e të shihet. Nëse është terr, atëherë nuk mund të shikohet. Kurse veshi e kryen funksionin e vet ditën dhe natën, në dritë dhe në terr, në gjumë ose zgjuar. Ai nuk fle kurrë dhe nuk ndalon. Për këtë arsye All-llahu i dha prioritet të të dëgjuarit, para të të pamurit. </TD></TR></TABLE> 2247 5193 2006-09-11T14:50:58Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''NDIESHMËRIA DHE LËKURA''' <P ALIGN="JUSTIFY">Gjë interesante është edhe përsosmëria e ndjenjave, këtë na e mësoi i Lartësuari. Kur’ani ka prekur një realitet shumë interesant në natyrë. Ai na mësoi se si të njihemi me përsosmërinë e ndjenjave, angazhimet e ndjenjave. Ai na mëson për këtë duke qenë se është një realitet natyror e jo si një zbulim shkencor në lëminë e mjeksisë. Ai vetëm e tregon një realitet. Kur ai flet për mënyrën e dënimeve të pabesimtarëve me zjarr i Lartësuari thotë: “…Sa herë që tu piqen lëkurat e tyre do t’ua ndërrojmë me lëkurë tjetër me qëllim që ta shijojnë vuajtjen…”56 {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Ai na mëson për këtë duke qenë se është një realitet natyror e jo si një zbulim shkencor në lëminë e mjeksisë. Ai vetëm e tregon një realitet. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Urtësia e këtij ajeti është mu tek ndërimi i lëk¬urës e ajo bëhet për ta shijuar dënimin. Sipas Kur’anit vendi i ndijimit të dënimit qenka lëk¬u¬ra. Tani të shohim se ç’na thotë shkenca. <br> Është vërtetuar se të gjithë nervat e ndjeshm¬ërisë janë të vendosura menjëherë pas shtresës së lëkurës. Këto nerva pasi ta ndjejnë rrezikun dhe dhimbjën e sinjalizojnë trurin. Ato janë po¬shtë lëkurës pikërisht ashtu si tha All-llahu në Kur’an “do t’ua ndërrojmë me lëkurë tjetër me qëllim që ta shijojnë vuajtjen” <br> Nga All-llahu është dhënë informacioni për një realitet natyrorë për, ndjeshmërinë dhe vendosjen e nervave të njeriut menjëherë pas lëkurës. Për ta ndier vazhdimisht njeriu dhembjen e zjarrit All-llahu do t’ia ndërrojë lëkurën sepse, kur lëkura të digjet e humb ndjenjën e dhembjeve ose vuajtjeve dhe kështu lëkura e re do të ndiejë dhembje. Tani kur shkencëtarët na thonë se nervat arrinë deri te lëkura u themi atyre se ato që janë të rëndësisë së veçantë na i ka treguar All-llahu para shumë shekujve. <br> Shihet qartë se llojet e mrekullisë në Kur’an janë të ndryshme dhe se ato sinjalizohen me shembuj shumë të thjeshtë. Në temat tjera thamë se All-llahu na thotë: “…Ecni nëpër tokë…” e nuk tha ecni mbi tokë, kështu vërtetuam mrekullinë se njeriu vërtetë ecën tokë në mes mbështjellësit atmosferik dhe sipërfaqes toksore. Ashtu siç u sqarua preciziteti i ajetit “… Zoti i shumë lindjeve dhe shumë perendimeve…” Që të gjitha këto konsiderohen mrekulli të Kur’anit. Mrekullitë e Kur’anit nuk mbarojnë me kaq. Ato vazhdojnë dhe do të vazhdojnë…Tani të shohim disa të tjera.</TD></TR></TABLE> 2248 5194 2006-09-11T14:53:14Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''FOSHNJA E EPRUVETËS''' <P ALIGN="JUSTIFY">Para se të përfundojmë me këtë diskutim, e shoh të arsyeshme të flas rreth të vërtetës shkencore, por kjo nuk është realitet shkencorë. Disa njerëz thonë se tani shkencëtarët kanë arritur të përcaktojnë llojin e embrionit e të thonë se fetusi është mashull ose femër. Disa shkojnë aq larg saqë thonë se shkenca do ta krijojë foshnjen në epruvetë. Kjo është në kundërshtim me ato pesë sekretet. “…dhe Ai e di se ç’ka në mitra …”57 <br> Ne u themi atyre që mbështeten në këto pohime. Kush ju ka thënë se fjala ç’ka ka në mitër nënkupton vetëm të qenurit mashkull ose femër. Fjala ç’ka ka kuptimin e karakterit të njeriut të ardhshëm, nëse do të jet fatlum ose fatkeq, i gjatë ose i shkurtër, i bardhë ose i zi, jeta ,furnizimi, exheli, emri çdo gjë për krijesën që do të vijë në këtë botë. All-llahu e informoi Zekerijanë për fëmiun e tij para mbarsimit. E lajmëroi për emrin e foshjes së tij, ishte një emër që nuk i emronin fëmijët më parë dhe e lajmëroi për ardhmërinë e tij të më vonshme i cili do të jetë zotni, i ndershëm, lajmëtar dhe prej të mirëve. Çdo gjë ndodhi para se ky fëmijë të jetë në mitër të gruas së Zekirjasë. Kjo ndodhi derisa ai ishte në mihrab të faltores ku ai po lutej për fëmij. <br> I Lartëmadhëruari thotë: <br> “Aty e luti Zekerijahu Zotin e tij, i tha: O Zoti im, falmë prej Vetes Tënde pasardhës të mirë, vërtetë Ti dëgjon lutjet (e lutësit)! E thirrën melaiket, përderisa ai lutej në këmbë në mihrab, vërtetë All-llahu të përgëzon me Jahjanë i cili do të verifikohet me fjalën prej All-llahut dhe do të jetë zotëri i dëlirë dhe një profet prej të drejtëve. Ai tha: O Zot im, si do të kem unë fëmijë kur jamë i shtyrë në moshë madje edhe gruaja ime është shterpe? Ai (All-llahu) tha, ashtu All-llahu bën çfarë të do”.58 <br> Sihariqi i erdhi për pasardhësin e tij duke mos qenë gjallë ai fare, as edhe në mitër të nënës së tij. Por çka është edhe më e çuditshme, Zekirjahu nuk besonte edhe vetë sepse ishte i moshuar dhe gruan e kishte shterpe. Pas të gjitha atyre pengesave për të patur fëmijë më pare, ai përgëzohet me fëmij bile, iu përcaktua edhe emri. Ai është Jahja, do të jetë i dëlirë, i dërguar e bamirës. Ky ishte një shpjegim rreth fjalës ç’ka e si munden që disa ta shpjegojnë dhe zëvendësojnë këtë fjalë vetëm me të qenurit mashkull ose femër. <br> Fjala “ç’ka”, përmban çdo gjë para se fëmija të lind, ku do të vdesë, ardhmërinë e tij, me cilën do të martohet, me çka do të furnizohet, do të jetë fatlum ose fatzi, i gjatë ose i shkurtër dhe çdo gjë që do t’i ndodhë atij. Fjala “ç’ka”, përmban çdo shkronjë të jetës së tij të cilën do ta përjetojë. Si do të jetojë dhe ku do të migrojë. Pra dituria e All-llahut të Lartësuar rreth fjalës “ç’ka”, është dituri e pa kufi e si mund që dikush ta përkufizojë në të qenurit e foshjes mashull ose femër, përderisa All-llahu nuk e ka përcaktuar, por tha: ç’ka në mitra . <br> Vërtetësia rreth mashkullores dhe femrores nuk është vërtetësi shkencore ngaqë gruaja nuk e di çka do të lindë, mashkull ose femër. Ndodh nganjëherë të thotë do të lindi mashkull ose nganjëherë thotë do të lindi femër, kjo nuk do të thotë se e gjeti fshehtësinë. Nganjëherë thotë se do të lindi mashkull dhe ashtu ndodhë, ndodhë të thotë do të lindi femër dhe ashtu ndodhë. Kjo nuk do të thotë se e dinte dhe e kishe parashikuar. Çdo parashikim përmban në vehte 50 % të realitetit. Aty shanset janë 50% mashkull dhe 50%femër. Sikur të kishte mbi 20 lloje të gjinive njerzore atëherë do të thonim se vërtetë po e qëllojnë ate që e parashikojnë në mënyrë shkencore. Parashikimi ose përdallimi shpeshherë ndodh të dihet edhe nga njerëz të pa shkollë fare. Grave shtatëzana shpeshherë u thonë se do të lindni mashkull dhe vërtetë ashtu ndodhë. Kjo a nënkupton se vërtetë e ka ditur ç’ka në mitër. Është një çështje që qëllohet nga shumë por, disa të tjerë pas analizave të tyre shkencore thonë se u zbulua një nga pesë fshehtësirat e Zotit, kjo nuk është aspak e vërtetë. Fjala ç’ka në mitër ka përmbajtje shumë më kuptimgjërë se dituria njerëzore që prej ditëve të sotme e deri në Ditën e Gjykimit. <br> Tani të shkoqisim ate të foshjes së epruvetës. Është një pikë shumë e diskutuar kohëve të fundit. Kur dëshiron të krijosh diçka e në veçanti njeriun së pari duhet të grumbullosh materialin e pataj ta konstrukosh ate. Nëse e mer materialin ose organin e gatshëm të cilë ne dhuroi All-llahu atëherë këtij nuk i thuhet fëmijë i epruvetës. More prej krijimit të All-llahut nga mashkulli pastaj sajove një rrugë tjetër për ta plotësuar dëshirën e All-llahut në ate të cilën e ka krijuar All-llahu tek femra. Kështu nuk është bërë asnjë e veçantë sepse është ndaluar vetëm procesi i shtatzanisë. U zgjodh një rrugë tjetër me materien e gjallë dhe mitrën e femrës dhe foshnja u zhvillua po me të krijuarat e All-llahut të Lartësuar. Si mund të thuhet se kjo është foshje artificiale ose e epruvetës?! Nuk ke krijuar asgjë, All-llahu të ka mundësuar të shërosh sterilët me ate që Ai ka krijuar për të vazhduar jeta njerzore, ti kështu nuk ke krijuar asgjë. Nëse vërtetë ke mudësi të krijosh njeriun artificial atëherë së pari formo materien ose spermën e gjallë. E unë them se kjo nuk mund të bëhet dhe çdo tentim për këtë do të jetë dështim. <br> Kemi theksuar shumë herë se Kur’ani nuk është Libër shkencorë i cili zbulon disa nga krijesat e tija në gjithësi por, Kur’ani ka zbritur si sfidues. Ai përderisa është mrekulli në vete përban sfida. Kur’ani sfidoi arabët në lëminë e retorikës por, islami është fe universale. Ai edhe pse sfidoi popujt e kohës së zbritjes ai vazhdon t’i sfidojë të gjitha gjeneratat që pasuan dhe do të pasojnë, përndryshe nuk do të quhej mrekulli e vazhdueshme. <br> Kur’ani është në gjendje të zbulojë enigmat e sekreteve botërore. Ai zbuloi enigmat në të kaluarën dhe, tani po zbulon enigmat. Ky do të shpalosë sekretet në të ardhmen si dhe zbulojë enigmat e vet qenies njerzore. Ai zbuloi enigmat e gjërave të cilat nuk ishin të njohura gjer në ditët tona. Kur’ani vazhdon të sfidojë dhe askush nuk i përballet kësaj sfide dhe për këto sfida do të flasim në pjesën tjetër.</TD></TR></TABLE> 2249 5195 2006-09-11T15:02:30Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KUR’ANI SHPALUES I SEKRETEVE ''' <P ALIGN="JUSTIFY"><big>K</big>ur’ani sfidoi shumëçka. Ai foli për shumë gjëra dhe zbuloi enigmën e vendit dhe kohës, sfida tij rreth kësaj shpalosje së perdes së vendit dhe kohës. Është shpalosja e këtyre tre sekreteve: <br> Perdja e vendit (regjionit), ka të bëjë me një ndodhi e cila ka ndodhur për një moment dhe në një vend për të cilën unë nuk di asgjë. Ajo ngjarje ka ndodhur kur unë isha në një vend tjetër. Kemi misterin e kohës së shkuar, faktori kohë ka bërë që unë të mos di për ngjarjen sepse nuk kam qenë dëshmitarë i asaj kohe. <br> Misteri i së ardhmes, ka të bëjë me ate se çfarë do të ndodhë. Kjo është një perde për mua ngase unë nuk do të jem dëshmitarë i asaj kohe të ardhme. <br> Pra, pengesat për ta njohur një sekret qenkan tre. Ajo e vendit, ajo e kohës së kaluar dhe ajo e kohës së ardhme. Këtu kemi edhe një perde tjetër e cila i përket vet qenies njerëzore, Ajo çka fshehet në brendësinë e vet njeriut. <br> Kur ne lexojmë Kur’anin shohim se ai shpalos të dhëna të kohës së kaluar. Ai na informon se ç’ka ndodhur me popujt e mëhershëm. Na transmetohen të dhëna nga pejgamberët e mëhershëm si dhe na tregon gjëra të cilat nuk i kemi ditur më parë e as që ishin folur ose shkruar nga ndokush. E gjithë kjo del nga një analfabet që nuk dinte shkrim e lexim. Ai na tregon edhe sekretet e kohës së kaluar bile i sfidon ata të cilët e përgënjeshtrojnë ate. All-llahu shpalosi për ne perden e kohës së kaluar, na mjafton të lexojmë thënjet e shumë ajeteve ku thotë dhe nuk ishe, dhe s’ke qenë …të na mësojë se All-llahu e ka informouar të dërguarin e Tij rreth sekreteve të së kaluarës. <br> All-llahu xh.sh. thotë: <br> “Dhe ti nuk ke qenë në anën e perëndimorëve të malit Tur, kur e ngarkuam Musaun me detyrën e të dërguarit…”59 <br> “…Dhe ti s’ke qenë me ata kur ata i gjuanin shigjetat e tyre (për short) se cili prej tyre do të jetë kujdestari i Merje¬mës…”60 <br> Dmth. Ti o Muhammed nuk ishe aty por All-llahu është ai që po të informon dhe të shpalos perden e kohës së kaluar. <br> All-llahu xh.sh. në suren 28 el Kasas ajeti 44-46 thotë: <br> “ Dhe ti nuk ke qenë në anën e perëndimorëve të malit Tur, kur e ngarkuam Musaun me detyrën e të dërguarit … “ <br> “… dhe ti nuk banoje midis njerëzve të Medjenit, që tu recitoje ajetet Tona…” <br> “Dhe ti nuk ke qenë (me Musaun) pranë malit Tur, kur Ne e kemi thirur ate, por këto (tregimet tona) janë mëshirë e Zotit tënd…” <br> Kështu shohim se Kur’ani i shpalosi Muhammedit s.a.v.s.perden e kohës së kaluar në të shumtën e rasteve. Kjo ndodhi për të na informuar neve me lajme të vërteta nga ndodhitë e pejgamberëve të mëparshëm dhe për t’i përmirësuar ndryshimet dhe devijimet rreth ngjarjeve në librat e shenjta të futura nga priftërinjë a prijësit e tyre fetarë. <br> Vet përmirësimi i ndodhive të cilat ishin shtrembëruar nga librat e shenjta të mëhershme, konsiderohen mrekulli. Gjithë ato ndodhi kishin të bënin me një kohë shumë më të hershme nga zbritja e Kur’anit. Me këtë pra Muhammedi s.a.v.s. i sfidoi të gjithë prijësit e çifutëve dhe krishterëve. Ai apelon duke ju thënë atyre, kjo është nga All-llahu qoftë ajo në Tevrat ose Ingjil, këtë e keni ndryshuar në Tevratë dhe këtë e keni devijuar në Inxhilë. Ata nuk qenë në gjendje t’i përgjigjen kësaj sfide të tij. Kjo është një nga llojet dhe mënyrat e sfidave të Kur’anit nga periudha kohore e së kaluarës. Ai tregoi sekretet më precize të feve qiellore dhe i përmirësoi ato. Sqaroi se cila është devijuar e cila është fshehur dhe njëkohësisht kërkoi nga ata që nëse munden le ta përgënjeshtrojnë ate, nëse kanë fakte. Kështu ju tha All-llahu <br> “Ai ishte Isau i biri Merjemes, Thënje e vërtetë për të cilën ma-nipulojnë“61. <br> All-llahu shpalosi edhe perden e kohës për Muhammedin s.a.v.s. Ai i shpalosi atij një nga gjërat më delikate dhe shumë precize të vet qenies njerzore. <br> Para se të filloj të flas rreth kësaj teme ju vë në dijeni se Kur’ani është fjalë e All-llahut dhe leximi i tij është adhurim, ai është i pa zëvendësuar dhe i pa ndryshuar dhe askush nuk do t’ia dalë ta ndryshojë apo devijojë ate. Ky është argumenti i vetëm i gjallë që dëshmon vërtetësinë e Muhammedit s.a.v.s. Si-kur që edhe një thënje e vetme e cila është thënë në Kur’an të jetë e pasaktë, kjo do të nënkuptonte shkatrimin e fesë islame. Pasi u sqarua rreziku rreth Kur’anit themi se, po ky Kur’an thotë: <br> “…dhe në vetëvete thonë: përse All-llahu nuk na ndëshkon neve…” 62 <br> Ç’kuptojmë nga kjo? Kjo nënkupton dëshirë për sfidë. Kur’ani nuk ju thotë atyre se e hapa perden e kohës së kaluar, Unë ju kisha parainformuar për ngjarjet e të parëve. Asesi nuk iu thotë se do ta hapë perden e vendit. Ju ka paralajmëruar për sa u ndodhi atyre në një nga fshatrat e ju nuk i kishit parë. Por ju thotë: Do ta hapi perden e vet qenies njerëzore dhe do t’ju paralajmëroj për ç’ka keni në qeniet tuaja dhe ç’keni në zemrat tuaja dhe çka përshpërisni në vete duke i përpëlitur buzët. Ju mjaftonte atyre që ta përgënjeshtrojnë Muhammedin duke i thënë se kjo që ju thoni nuk është e vërtetë, kjo nuk ka ndodhur me ne. Sikur mos të thonin nga mbrendia e tyre kjo do të ishte argumenti më i fortë i tyre për ta përgënjeshtruar Muhammedin s.a.v.s. dhe të thonin se kjo s’është e vërtetë. Me shpalimin e perdes së vendit Kur’ani depërtoi në brendinë e vet qenies njerzore. Në brendi të cila qenieve? Në brenditë e atyre që mohojnë Zotin, ateistëve të cilëve ju konvenon shkatrimi i Islamit i cili nuk zëvendësohet dhe as nuk ndryshohet. Ai iu drejtohet atyre duke thëtë: {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Me shpalimin e perdes së vendit Kur-ani depërtoi në brendinë e vet qenies njerzore. Në brendi të cila qenieve? Në brenditë e atyre që mohojnë Zotin, ateistëve të cilëve ju konvenon shkatrimi i Islamit i cili nuk zëvendësohet dhe as nuk ndryshohet. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Sure 58 el Muxhadele, ajeti 8 <br> “ A nuk i sheh ata, të cilët u ndaluan të bëjnë biseda të fshehta, se si, përsëri, kthehen kah ajo ndalesë, dhe bisedojnë rreth asaj që është mëkat, urrejtje dhe mosbindje ndaj Pejgamberit? Dhe kur vijnë tek ti, të përshëndesin me ato fjalë të cilat All-llahu nuk të përshëndet ty, dhe në vete thonë: Përse All-llahu nuk na ndëshkon ne¬ve për këtë që po flasim? Mjaft është për ta xhehennemi të cilët do të hidhen, dhe (ai, xhehennemi) sa vend i shëmtuar që është”. <br> Kjo është ajo që do të ndodhë me ateistat, a mund të paramen¬dohet ndonjë sfidë më e madhe se kjo rreth shpalosjes së perdes së vendit (regjionit). Kjo është një sfidë e cila i tejkalon të gjitha mundësitë e çdo zbulimi njerëzor, që është arritur nëpërmjet shkensës deri më ditët e sotme, në mposhtjen e perdes së vendit, gjegjësisht regjionit.</TD></TR></TABLE> 2250 5196 2006-09-12T07:11:05Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''BETOHEN RREJSHËM''' <P ALIGN="JUSTIFY">Sfida doli sheshazi ngase pabesimtarët kishin sekretet e tyre dhe ishin shumë të kujdesshëm. Njeriu i cili është i fshehur dhe ka sekretet e veta duke qenë se është pabesimtar, vjen dhe betohet para teje duke pohuar vërtetësinë e diçkaje. Ndërkaq në mbrendinë e tij konsiderohet si e pa vërtetë. Duke qenë se është i kujdesshëm para masës ai mundohet të jetë bindës në atë që pohon dhe përdor betimin. <br> Këtu All-llahu i Lartësuar me anë të Kur’anit e shpalos të qenurit e këtij lloj njeriu, dhe nxjerr në pah ate dëshirë të sfidës së tyre duke ju thënë: <br> “…dhe ata do të përbetohen në All-llahun (duke thënë):sikur të kishim mundësi do të dilnim me ju, ata shkatrrojnë vetet e tyre kurse All-llahu e din se ata janë gënjeshtarë”.63 <br> “Përbetohen para jush që ju të jeni të kënaqur me ta. Por sado që ju të pëlqeni me ta, vërtetë All-llahu nuk parapëlqen popullin ngatrrestarë”.64 <br> Gjithashtu thotë: <br> “…dhe betohen rrejshëm duke qenë të vetëdishëm“.65 <br> All-llahu xh.sh. duke dashur të zbulojë të qenurit e gënjeshtrave të tyre ndaj fesë thotë: “Dhe sikur të dëshirojmë Ne, do të tregonim ty për ata si dhe do t’i njihje ata nga (shenjat) fytyrat e tyre. Dhe ti do t’i njihje ata me anë të mënyrës së të folurit të tyre…”66 Kështu All-llahu i thotë pejgamberit të Tij për hipokritët, ti do ti njohësh ata nga mënyra e të folurit. Ishte i dukshëm cinizmi tyre gjate shqiptimit të Kur’anit. Kjo mënyrë ishte alternative. Ata kishin kompetenca të vepronin ose të pengonin veprimet e tyre të mëtutjeshme. All-llahu kur i zbriti këto ajete veprimet e tyre ishin të pa përfunduara. Ata habiteshin me mënyrën e ajeteve para se të vendosnin të vepronin për ta kryer atë. Ata kishin kohë për zgjidhje, alternativa ishte e hapur për ta, ata kishin kohë për ta ndaluar veten. Por ata vazhdonin të vepronin ashtu siç kishte paralajmëruar All-llahu në Kur’anin e madhëruar, duke mos qenë në gjendje të ndryshonin kursin e tyre, bile, All-llahu na tregon brendësinë e të menduarit të tyre edhe pse ata nuk kishin folur asgjë nga të menduarit e tyre. Sekreti është dy llojesh: <br> Sekreti në mes meje dhe teje dhe të cilën sekret nuk e di askush përveç unë dhe ti, si shokë ose si aleat. <br> Sekreti në zemrën time të cilën nuk e di askush tjetër përveç meje në botë. <br> All-llahu këtë lloj sekreti të dytë të tyre e përhapi dhe parainformoi. Në këtë gjendje unë si i akuzuar kisha mundësi ta përgënjeshtroj atë thënje. Askush nuk e dinte këtë sekret përveç meje. Por çndodhi? Unë stepem i hutuar nga thënjet e Kur’anit se si paralajmëroi ate ç’ka kisha në brendi. Atë nuk ia kisha treguar askujt, pra si mos të jam në gjendje ta përgënjeshtroj ate edhe pse disponoja argumente të them se është gënjeshtër e kulluar. Hipokritët e cilësuar nga Kur’ani kishin ardhur për të përgënjeshtruar por kur All-llahu zbuloi sekretet e tyre u stepen dhe nuk qenë në gjendje ta përgënjeshtrojnë ate. Për çudi, All-llahu thotë se ata do të thonë dhe do të veprojnë kështu. Do të, janë bashkim shenjash të cilat tregojnë kohën e ardhme, tregojnë për një vepër që do të vijë. Pas gjithë kësaj ata nuk qenë në gjendje ta ndalojnë veten nga ajo që e paralajmëroi All-llahu i Lartësuar se ata do të thonë një gjë të tillë. Sikur ta ndalonin veten, të heshtnin, sikur të vepronin kundër thënies së paralajmëruar nga All-llahu do të ishte shkatërruar feja, nuk do të kishim fe të vërtetë të All-llahut. <br> Shihet se Kur’ani foli për pabesimtarët, e hapi perden e qenies së tyre, nxori ç’kishin në zemër dhe i turpëroi para njerëzimit. Paralajmëroi gënjeshtrat e tyre e përhapi botërisht hipokrizinë e tyre. Sikur të mos ishte ashtu ata do të thonin: ne nuk jemi gënjeshtarë por, ne jemi të drejtë, kurse për atë se ç’thotë Muhammedi se i shpallet nga All-llahu është e pa saktë. Por ja, ajo që ndodhi ishte pikërisht ashtu siç tha All-llahu, ata u magjepsën kur ndëgjuan atë sekret të tyre dhe nuk qenë në gjendje të përgjigjen. Ata u stepen nga ato thënie të All-llahut sepse u turpëruan para masës mbarë. Ata nuk kishin se çka të thonin, përpos t’i ulnin kokat pas asaj që u shpall. Sikur Kur’ani mos t’ishte nga All-llahu, nuk do të dihej brendia e të menduarit të tyre, që është një nga sekretet më të mëdha të botës, gjë që deri sot as shkenca nuk ka arritur ta zbulojë. Por ja pra, Kur’ani i sfidon edhe në këtë mënyre duke ju thënë, se Kur’ani është libër, e leximi tij është adhurim deri në ditën e Gjykimit. Është libër që nuk mund të zëvendësohet, madje të ndyshohet një shkronjë e vetme. Është libër i cili e zbulon brendinë e njeriut, i turpëron ata pabesimtarë ç’kanë nga sekretet e tyre. Ai nuk frikësohet nga sekretet e tyre, edhe pse ata betohen rrejshëm, në emër të All-llahut që t’u besojë njerëzimi. Kur’ani i zhveshi të gjithë këta. Vallë pretendoni në një mrekulli më të madhe se kjo?!</TD></TR></TABLE> 2251 5197 2006-09-12T07:16:00Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''IBRAHIMI NUK U DOGJ''' <P ALIGN="JUSTIFY">Kur’ani shpalosi perden e ardhmërisë. Duhet që kjo temë të shpjegohet në disa etapa. <br> Në etapën: koha koherente, qëllimi ishte që bashkohanikët e shpalljes, qofshin besimtarë ose pabesimtarë të njiheshin me vërtetësinë e Kur’anit. <br> Në etapën: koha e ardhme e largët, qëllimi ishte të provohej vërtetësia e Kur’anit në të gjitha kohërat që do të pasojnë pas shpalljes. <br> Ky pra, është libri i vërtetë i All-llahut. Sfida këtu ishte dy llojesh për një të ardhme të afërt, si dhe për gjeneratat e më vona. Dëshiroj t’ju paralajmëroj për një gjë shumë të nevojshme, për përdorimin e shkronjës Sin që ka kup-tim(do të) në Kur’an. Siç dihet nga gramatika arabe, SIN nuk shfrytëzohet ndryshe por veçse kur tregon ngjarjet e kohës së ardhme. Kur’ani është i mbrojtur nga çdo shtrembërim dhe leximi tij është adhurim. Ai do të vazhdojë të jetë i mbrojtur deri në Ditën e Gjykimit. Kjo nënkupton se ai nuk pranon ndryshime, zëvendësime ose mohime nga kushdo qoftë. Ai lexohet ashtu si ka zbritur. Paralajmërimet e ngjarjeve në Kur’an janë pjesë e besimit. Kjo edhe mund ta dëmtojë fenë, që në brendësi të saj, atëherë kur vërtetohet se ajo që është paralajmëruar me Kur’an, nuk është e vërtetë. Autori i Kur’anit është i padyshimtë dhe i bindur, se një paralajmërim i tillë do të ndodhë në një të ardhme. Cili nga njerëzit mund të na bindë se ç’mund të ndodhë pas një ore, ose ç’mund të thuhet për paralajmërimet e disa ditëve, ose viteve. Pa dyshim përgjigja do të ishte askush. <br> Forca e njeriut për ndërtimin e ngjarjeve është e kufizuar. Pengues për të është koha, është vendi. Nëse pohoj, se do ta ndërtoj pas një viti një ndërtesë në këtë vend, unë nuk mund t’ju siguroj, se do të jetoj vetë pas një ore. Nuk mund të gjykoj nëse do të ekzistoj atje ose jo. Ndodh që urbanistika ka plani-fikuar të ndërtojë një spital, treg, ose autostradë. Unë pra, nuk mund të ga-rantoj ato çka mund të ndodhin pas një të ardhme të kufizuar. Ai i cili mund të jetë bindës për këtë, është ai i cili e disponon atë forcë. Vetëm ai është i cili do të jetë bindës, se kjo mund të ndodhë pas një kohe të paracaktuar. Ai i cili do të mund ta bëjë këtë, është vetëm All-llahu i Lartësuar, sikur ato ngjarje t’i përkasin edhe pas mijëra vitesh. Ajo është mbi forcën e mbarë njerëzimit. Nëse Kur’ani ka paralajmëruar, se një gjë do të ndodhë pas disa vitesh, e ajo nuk ndodhi siç tha, por ndodhi pas mijëra vitesh, nuk llogaritet i shenjtë. Por, atë që pohon i Lartësuari, Ai është plotbindës, dhe ajo domosdo do të ndodhë ashtu siç Ai pohon. Të shohim thënien e të Lartësuarit : <br> “ Grupi do të pësojë disfatë duke u kthyer pas”.67 <br> Kjo sure ka zbritur në Mekkë, kur muslimanët ishin fare pak, dhe të dobët. Omeri i biri Khatabit tha: cili është ai grup i cili do të mundet, kur ne mezi mbajmë vetveten. Kështu paralajmëroi Kur’ani, se islami do të ngadhënjejë në Mekkë. Këto grupe, të cilët do të bashkohen në luftimin e islamit në Mekkë, do të pësojnë disfatë, dhe do të ikin mbrapa. Paralajmërimi ndodhi pikërisht atëherë, kur muslimanët ishin pakicë dhe të dobët. Nuk ishin në gjendje të mbrojnë as veten e tyre. Atyre u paraqitet një ngjarje e cila ishte bindëse, sepse ai që e thoshte, e do ta realizonte atë, ishte All-llahu. Më vonë shohim çudinë. <br> Velid ibn Mugire, armiku i përbetuar i islamit, ishte i njohur për arro-gancën dhe urrejtjet e tij. Kur’ani thotë, ky njeri është megaloman dhe egoist. <br> “Ne do ta dëmkosim në turinin e tij”68 <br> Ai do të vritet nga goditjet në hundë. Kur’ani përcakton vendin e goditjeve. Dhe vërtetë, në luftën e Bedrit, u gjet i vrarë dhe përçudi, goditjet i kishte marrë në hundë (turinj). Cili është, ai që mund të tregojë goditjet dhe përcaktimet e tyre. Cili është ai, që mund të garantojë, se çfarë do të ndodhë pas edhe një ore të vetme.</TD></TR></TABLE> 2252 5198 2006-09-12T07:17:46Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''SFIDOI ARMIQTË E ALL-LLAHUT''' <P ALIGN="JUSTIFY">Tani të shohim ajetin tjetër i cili u lexua nga Muhammedi s.a.v.s. <br> “Në emër të All-llahut Mëshiruesit Mëshirëplotit <br> Ju thafshin duart Ebu Lehebit, dhe atij iu thane. Nuk e ndihmoi atë pasuria e tij që e kishte fituar. Do të hidhet në zjarr flakërues. Kurse gruaja e tij, një bartëse e krandeve që në qafë ka litarin (e fortë) të përdredhur”.69 <br> Ja ky është Kur’ani, për cilin flet kështu? Ky ishte xhaxhai i Pejgamberit s.a.v.s. dhe armiku i islamit. A nuk kishte mundësi që Ebu Lehebi ta sulmonte ilsamin në këtë ajet! Ajeti e ka paralajmëruar se do të vdes si qafir70, politeist, do të dënohet dhembshëm. I mjaftonte ebu Lehebit, t’i bashkohej një grupi musliman¬ësh dhe të shprehej se nuk është i tillë, bile, edhe të dëshmojë së është musliman, së paku të deklarohet qoftë edhe për hipokrizi sa për sy e faqe, që me këtë ta njolloste, bile, ta shkatrronte islamin fare. Pas kësaj të qëndronte para shoqërisë kryelartë duke thënë, se Muhammedi më ka cilësuar si qafir, dhe më ka dënuar me xhehennem, por ja, unë u deklarova se jamë musliman, kurse Muhammedi është renegat. Sikur të kishte zgjuarsi Ebu Lehebi, do ta kishte bërë këtë. Por ja që nuk e bëri, mbeti dhe vdiq qafir, politeist. Ishte e mundur që ebu Lehebi të bëhej musliman sikur edhe të tjerët, si Khalid, ebu Velid, Amër ibn As, Umer ibn Khatab etj. Pse pikërisht u paralajmërua, se ebu Lehebi do të vdes si qafir. Ai së paku mundej të deklarohej si hipokrit, por u paralajmërua si qafir. Mrekullia e Kur’anit pikërisht këtu qëndron, paralajmëron për atë që do të ndodhë. Sfidoi njeriun i cili kishte mundësi alternative, mjaftonte të deklarohej. Por, ai që tha ishte i bindur se ajo do të ndodhë, ashtu siç ka thënë Ai. Kjo tani po kuptohet pse ndodhi? Sepse ai është Kur’an i cili di se koka e ebu Lehebit nuk e pranon një gjë të tillë dhe nuk është në gjendje ta përgënjështrojë Kur’anin. A kërkohet një mrekulli më e madhe se kjo.</TD></TR></TABLE> 2253 5199 2006-09-12T07:20:49Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''SFIDOI JO ARABËT''' <P ALIGN="JUSTIFY">Tani të shohim se ç’kemi në Kur’an, për arabët dhe jo arabët në atë gjeneratë dhe të gjitha gjeneratat tjera pas tyre. <br> Të shohim se ç’thotë Kur’ani për rregullat e All-llahut dhe proceset e tij në kohë të cilat ishin inekzistente për njerëzimin në atë kohë si dhe pas tyre. Kemi shumë shembuj por në pamundësi t’i theksojmë të tërat, do të përqëndrohemi në mrekullitë e Kur’anit për jo arabët. Romakët dhe Persët ishin dy popuj që sundonin botën, ishin dy superfuqitë e kohës. Romakët besonin në Zot, kurse persët ishin politeistë dhe ateistë. Më afër zemrës së besimtarëve kuptohet, se cilët ishin në atë kohë. Persët ishin të pa fe dhe këta ishin më afër zemrës së ateistëve. U ndez një luftë në mes këtyre dy superfuqive. U shkatërruan romakët dhe fituan persët. Ishte gëzim i madh, sepse ngadhnyen ateistët kundrejt teistëve. Ishte dëshpruese humbja e një grupi të teistëve. All-llahu ua lehtësoi humbjen atyre, duke ju thënë nëpërmjet Librit të Vet, i cili është i mbrojtur nga çdo shtrembërim, nuk mund të zëvendësohet dhe të ndryshohet Fjala e Tij, leximi i tij konsiderohet adhurim, e Ai thotë: <br> “Në emër të All-llahut Mëshiruesit të përgjithshëm dhe Mëshirëplotit. Elif, Lam, Mim. U mposhtën romakët. Në tokën më të afërt, dhe ata, pas disfatës së tyre do të triumfojnë përsëri. Brenda disa vitesh. Ç’ështja është në All-llahun që nga para ashtu edhe nga prapa, dhe atëherë besimtarët do të gëzohen. Me ndihmën e All-llahut do të ndihmohen ata që dëshiron, sepse Ai është i Plotëfuqishëm dhe Mëshirë¬plotë.71 <br> Kur’ani shkon edhe më tutje duke sfiduar : <br> “All-llahu premtoi e All-llahu nuk e thyen premtimin por, shumica e njerëzve nuk e dinë”72. <br> Ç’është ky premtim. A mundet që Muhammedi s.a.v.s. të paralajmërojë për rezultatin e një beteje, e cila do të ndodhë në mes romakëve dhe persianëve, dhe atë pas disa vitesh. A është në gjendje një komandant të paralajmërojë rezultatin e një beteje luftarake, qoftë edhe pas një ore të vetme. E ç’mendon ti kur të jepet rezultati i betejes, e cila do të ndodhë pas disa vitesh dhe atë në mes dy superfuqive të kohës dhe përcakton fitoren e romakëve. A ishte në gjendje Muhammedi s.a.v.s. të sigurojë ekzistencën e tij, si dhe të dëshmojë këtë betejë pas disa vitesh. Kjo iu komunikua Ebu Bekrit r.a. ai vuri bast për vërtetësinë e kësaj beteje se do të ndodh, meqenëse Kur’ani është parainformues. Kjo u bë një ç’ështje besimi, bile shumë madhore. Ja pra ky është Kur’ani, fjalë e All-llahut, bazë e gjithë imanit. Informon për një vërtetësi që do të ndodhë dhe atë, për jo arabët, dhe për brenda një kohe të shkurtër. Mohuesit e fesë deklaroheshin, se ajo që thotë Kur’ani, është gënjeshtër, kurse besimtarët ishin stoik në vërtetësinë e saj. Kështu vunë bast dy persona. A mund të mendohet se çka kishte për të ngjarë sikur mos të ndodhte ajo betejë në mes romakëve dhe persëve, ose sikur të ndodhte beteja dhe prap të shkatrroheshin romakët. A do të kishte njeri që të besonte edhe më tutje Kur’anin, ose fenë e re. Sikur të ishte Muhammedi autori i Kur’anit, pse i duhej të rrezikonte veten dhe rrugën e tij. Askush nuk kërkonte shpjegime dhe gjëra të tilla, a është normale të rrezikohet feja e re e tij, për gjëra që nuk kërkoheshin. Askush nuk e sfidoi atë për gjëra të tilla. Por jo, thënësi është All-llahu dhe zbatuesi është All-llahu xh.sh. Ja pra, ishte e sigurt, se kjo ngjarje do të ndodhë, të bindur në këtë, sepse Ai qëndron mbi kohën dhe vendin. Ai nuk ka kurrëfarë pengese, dhe Ai është arkitekti dhe zbatuesi i projektit. Kështu që vërtetë ndodhi lufta dhe fituan romakët ashtu si paralajmëroi Kur’ani. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Por ne thamë, se Kur’ani është transcendental dhe nuk përkufizohet me kohën dhe vendin. Ai do të vazhdojë të egzistojë gjer në ditën e kiametit. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Kështu sfidoi Kur’ani pabesimtarët dhe jo muslimanët në kohën e revelatës73 së tij. Ai nuk i sfidoi vetëm arabët, por ai sfidoi të gjithë si pabesimtarët ashtu edhe besimtarët arab dhe jo arab. Ju paralajmëroi, se kjo ngjarje do të ndodhë pas shtatë ose tetë vjitesh. Sfidoi ata mbase do të mbushen mend dhe do të besojnë! <br> Nëse konsiderojmë, se kemi mbaruar me këtë, atëherë themi se Kur’ani i sfidoi arabët dhe jo arabët gjatë kohës së revelimit të tij. Por ne thamë, se Kur’ani është transcendental dhe nuk përkufizohet me kohën dhe vendin. Ai do të vazhdojë të egzistojë gjer në ditën e kiametit. Si është e mundur të sfidojë gjeneratat e mëtejme? Me siguri që Kur’ani, do të ketë mrekullinë në vazhdimësi. I ofron të dhëna një gjenerate çka nuk ia ka dhënë gjeneratës së më parshme. <br> Kur’ani kishte dhe ka gjëra, të cilat sikur të interpretoheshin në atë kohë, do të ishin të pakapshme. Këto të dhëna, janë interpretuar në kohën e duhur. Ai ka sfiduar dhe sfidon gjeneratat edhe në ditët e sotme dhe ditët e ardhshme deri në ditën e Gjykimit.</TD></TR></TABLE> 2254 5200 2006-09-12T07:23:15Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KUR’ANI TREGON PËR TË HUMBURIT''' <P ALIGN="JUSTIFY">Dalja në pah e ligjit, koinçidencës74, dhe teorisë së Darvinit, si dhe krijimi i materies para shpirtit, dhe të gjitha ato të cilat të shpijnë deri në luhatje të besimit, dhe dyshim në ekzistencën e All-llahut të Lartësuar, të gjitha këto janë të theksuar në Kur’an, dhe është paralajmëruar për të humburit, të cilët do të vijnë e të interpretojnë gënjeshtra rreth krijimit të qiejve dhe tokës, si dhe rreth krijimit të njeriut. <br> Kur’ani sikur të mos fliste me pecizitet të plotë rreth embrionit, ai do t’iu ofronte shërbim armiqëve të vet që ta shkatërronin atë. Ky libër do të vazhdojë kështu gjer në fund. Sikur, pas disa shekujsh, shkenca të vërtetojë pasaktësintë e Kur’anit, do të zhdukej në tërësi. Këtu kemi të bëjmë me thëniet e All-llahut dhe arkitekturën e Tij, prandaj s’ka dyshim në të. <br> Mrekullia e Kur’anit nuk shterrohet, dhe nuk mbaron. Nëse ky libër i sfidoi pabesimtarët gjatë kohës së revelatës dhe paralajmëroi ç’mbajnë zemrat e tyre, ky libër i sfidon edhe mohuesit e tij, qofshin edhe të gjeneratave tona, bile ai ju ofron shërbim. Rreth vërtetësisë së imanit, (besimit) kohërat thujase nuk ndryshojnë, nga koha e zbritjes ose shpalljes. Qëllimi i mohuesve dhe i të humburve është, që ata të vazhdojnë ta shpallin inekzistimin e All-llahut dhe këtë fe. Por ja që Kur’ani edhe pas 14 shekujsh shërben në vërtetësimin e ekzistencës së All-llahut. Që edhe sot besohet, se ky Kur’an është fjalë e All-llahut, i reveluar në Muhammedin s.a.v.s. dhe kjo do të jetë tema jonë. <br> All-llahu thotë: “… Porse shumica e njerëzve nuk e dinë “ <br> Si dhe thënia: <br> “Ata kanë dije sipërfaqësore nga jeta e (përditshme) kësaj bote, por ata për ahiretin janë injorant fare”.75 <br> Mësuesi mund të më jep njohuri të përcipta nga jeta jonë e përditshme, por ai gjithsesi është injorat ndaj ahiretit. Sado të jetë i ditur, ai di vetëm për këtë botë. Dituria është dy llojesh: <br> Lloji i cili jep mundësi hulumtimi, sipas dëshirës tënde, pa kufi dhe pa rregulla dhe, <br> Nuk të jepet mundësia e hulumtimit, sepse nuk di fare për të. <br> Lloji i dytë është forma urdhërore, ku të thuhet; bëje këtë dhe mos e bëj këtë, afrohu tek unë për kaq dhe largohu për kaq. Këto nuk janë rezultat i yti, sepse i Adhuruari i ofron robit për sa ta Lartësojnë Ate. Polemika rreth një problemi, duhet të jetë në mes të barabartëve ose të afërt në pamje. Kush nga ne posedon mendje të afërt me All-llahun e Lartësuar? Kuptohet askush. Prandaj ne e marrim si shenjë të urdhërimit, bëje ose mos e bëj atë. <br> Lloji i parë ishte mundësia e hulumtimit në mrekullitë e All-llahut në kozmos. Nga unë kërkohet që të hulumtoj dhe të shpresoj derisa të arrij në rezultate, me të cilat do të kemi dobi. Për ta përkufizuar këtë temë shohim se Kur’ani na thotë: <br> “A nuk e shikon se All-llahu lëshon ujë prej qielli (resë) dhe Ne nga ai nxjerrim frute me ngjyra të llojllojshme, dhe ka male me rrugë të bardha, të kuqe dhe korb të zeza, si dhe ngjyra të ndry-shme. Si dhe nga njerëzit dhe gjallesa e kafshë gjithashtu të ngjyrave të ndryshme…”76 <br> Kështu vërejmë, se All-llahu na ka treguar edhe për materiet organike dhe inorganike, për florën dhe faunën, si dhe për njerëzit. Pas gjithë kësaj, po në të njëjtin ajet thotë: “vërtetë All-llahut, nga robërit e Tij, ia kanë frikën dijetarët” <br> Cilët dijetarët ia kanë frikën? Ata të cilët mirren me studimin e krijesave të All-llahut siç janë: krijimet organike dhe inorganike apo florën dhe faunën. Për këtë arsye, All-llahu i Lartësuar bëri llojllojshmëri nga një lloj i vetëm, sepse sikur të ishte një lloj i vetëm nuk do të kishte kundërshtime. <br> Thënja e All-llahut, “…fruta me ngjyra të llojlloshme …”, ishte e domosdoshme që të vështrojmë dhe të pyesim pse ngjyra të llojllojshme, cilat janë marrëdhëniet ndërmjet ngjyrave dhe natyrës, psh. kur ushqehet bima ekziston. Nga studimet që janë bërë bima ushqehet nga rrënjët adventive77 . Të ndalemi vetëm pak. Këto rrënjë adventive a dallohen? Por a mund kush ti dallojë ato? Marrim një enë dhe fusim në të lëng të dendur, ashtuqë ky lëng të ketë elemente të ndryshme, e më pas t’i sjellim këto rrënjë dhe t’i fusim në këtë enë. Pas pak kohe do të shohim se niveli ujit është ngritur më lartë se vetë ena. Shtrohet pyetja, a mund të dallohet se çfarë lloi të lëngut ka thithur secila rrënjë. Apo secila rrënjë ka thithur të gjitha llojet e lëngut ashtu të den-dur. Por bimët nuk janë kështu, nëse mbjellim kungullin afër pishës, rezulltati do të jetë njëra e ëmbël kurse tjetra e idhët, edhepse që të dy ushqehen nga i njejti ushqim, burim i të njëjtit lloj në tokë, dhe që të dyja ishin pranë njëri tjetrit. Nënkuptojmë se këtu kemi të bëjmë me parapëlqim të shijes së ush-qimit, kështu konstatojmë se kemi të bëjmë më një veçori të zgjedhjes. Zgjed-hje, që do të thotë, të parapëlqesh mes alternativave të cilat të ofrohen, çka do të thotë se e merr një nga ato që të pëlqejnë dhe e le tjetrën. Për këtë arsye All-llahu i Lartësuar thotë: <br> “…ujiten nga uji i njëjtë, mirëpo, (frutin e disave)e parapëlqejnë për ta ngrënë më shumë nga disa të tjerat. Edhe në këtë ka shumë shenja për njerëzit e ditur”.78 Por, cilësia e rrënjëve të holla vepron me të gjitha lëngjet pa dallim. Nga kjo nënkuptojmë se cilësia është tjetër gjë, kurse zgjedhja e bimës për të thithur llojin për ushqim të tyre, është diçka krejtësisht tjetër. Rrënja thithë atë për të cilën ka nevojë dhe të cilën ajo e dëshiron. <br> Tani të shohim për materiet inorganike. <br> “…ka male me rrugë të bardha e të kuqe si dhe ngjyra të ndry-shme që janë të korbit dhe të zeza”79. <br> Me këtë merret shkenca e inorganikës dhe organikës. Kjo shkencë tani përmbanë libra të shumta, ajo mirret edhe me njeriun si dhe të gjitha llojet ekzistuese dhe pas të gjitha këtyre më në fund Kur’ani ju thotë: <br> “…vërtetë nga robërit e Tij, All-llahut, ia kanë frikën vetëm di-jetarët…” <br> Cilët dijetarë? Ja pra në të gjitha këto shkenca. Fjala dijetarë nënkupton të gjithë ata të cilët hulumtojnë në krijesat e All-llahut. Qofshin ata të organikës, inorganikës, të florës ose faunës. Mendja e mprehtë mund të arrijë në këto njohuri duke përdorur vërejtjet dhe analizat. Argument për këtë është ajo se, gjatë historisë, është paraqitur gjithnjë mundësia për zbulim, dhe ajo që është zbuluar i ka shërbyer njeriut. E pra ky është rezultat i njeriut i cili ka qenë studiues i mirë dhe preciz, e jo si ata të cilët kanë kaluar nëpër të sikur shumica e njerëzve. Dituria e ka vendin në laborator, në vrojtime, studime dhe në eksperimente. </TD></TR></TABLE> 2255 5201 2006-09-12T07:24:56Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KUR CENOJMË PA ARGUMENTE''' <P ALIGN="JUSTIFY">Nganjëherë e teprojmë me tema eksperimentuese dhe laboratore. Nëse themi se shpirti është para materies ose materia para shpirtit, atëherë kemi të bëjmë me një temë e cila duhet të studiohet që në formimin e elementeve të para të njeriut. Dhe këtë kohë nuk e ka dëshmuar askush, si dhe nuk mund të vërte-tohet eksperimentalisht. Kjo i përket diturisë së All-llahut, Ai është krijuesi dhe vetëm Ai është kompetent të na tregojë mënyrën e krijimit. Për këtë arsye All-llahu thotë: <br> “Unë nuk i kam marrë ata për dëshmitarë në rastin e krijimit të qiejve dhe tokës, e as në rastin e krijimit të tyre…”80 <br> Kësaj pyetjeje, nuk mund t’i përgjigjet asnjë shkencë njerëzore. Nuk kemi prezentuar dhe nuk e kemi parë, si dhe s’jemi në gjendje të bëjmë eksperimente në të. Por argumenti i vetëm është se ne kemi dëgjuar atë nga All-llahu. Kjo është një e pa njohur, e meqë është një e pa njohur për ne, atëherë All-llahu na tregoi se si u krijuam. Kurse, sa i përket vetes sime, unë nuk di se si u krijova. Unë nuk mund të shpjegoj shkencërisht, dy elementet prej të cilave është krijuar njeriu. Kështuqë, nuk mund të di se cili është i pari. Nëse dikush është i vendosur të studiojë rreth kësaj, do ti themi se vetëm do të humb kohë më kot, sepse kjo nuk i shërben aspak dhe as nuk i bën dëm ngase ai nuk është në gjendje të vërtetojë shkencëtarisht. Me anë të eksperimentit do të mund të futem në laborator me elementin e materies, por, nuk mundem që ta sjell shpirtin në këtë laborator. <br> Shkenca do të detyrohet të sjellë materien në tërësi, pastaj atë materie ta fusë në një laborator më masiv, dhe të sjellë realitetin e këtij masiviteti. A nuk është kjo e vërtetë. Kjo argumentohet me atë se krahas asaj se kemi qendra rivale për eksperimente, ato nuk ndryshojnë në teoritë shkencore, ato ndry-shojnë në drejtim, frymëzim dhe teori. Nuk mund të thuhet se ekziston elektricitet amerikan dhe elektricitet rus, si dhe nuk mund të thuhet se ekziston kimi gjermane e as kimi angleze. Shkenca e kimisë, në çdo shtet të botës i nënshtrohet eksperimentit masiv, i cili nuk ka frymëzim në të. Pas gjithë kësaj, në fund do të kemi vetëm një rezultat qoftë ai i laboratoreve amerikane, angleze, ruse ose çfarëdo laboratori tjetër në botë. <br> Polemika fillon pikërisht aty se kemi ndërhyrje të rrymave dhe teorive të ndryshme. Nëse shohim rrymat, frymëzimet vetjake dhe teoritë e ndryshme, do të shohim se janë të kundërta, nuk janë të ndryshme. Frymëzimet personale ndërhyjnë këtu dhe shkatërrojnë çdo mundësi shkencore dhe e humbin realitetin.</TD></TR></TABLE> 2256 5202 2006-09-12T07:27:42Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''FEMOHUESIT VËRTETOJNË KUR’ANIN''' <P ALIGN="JUSTIFY">Nëse njeriun e marrim si shembull, ne e marrim si kreaturë e All-llahut. Çfarë tha All-llahu për njeriun? E kam krijuar nga dheu, pastaj nga balta, pastaj nga balta e fortë dhe e zezë, dhe në fund nga balta e pjekur. Të gjitha këto thënie nuk janë në kundërshtim me njëra tjetrën. Nuk janë në kundërshtim edhe me vet materien e krijuar – dheun. All-llahu na i bën me dije etapat e zhvillimit të materies së dheut në baltë, baltë e fortë e zezë dhe baltë e pjekur. Këto ishin etapat të cilat janë zhvilluar gjatë procesit të krijimit të trupit të njeriut nga dheu deri para dhënies së shpirtit. <br> “Unë nuk i kam marrë ata për dëshmitarë me rastin e krijimit të qiejve dhe tokës, e as me rastin e krijimit të tyre dhe nuk kisha nevojë për mbështetje nga të paudhët..”(Sure 18 el kehf, ajeti 51) <br> Ç’kuptim ka fjala të paudhët ose të humburit? Ajo që na është afruar nga All-llahu është e vërtetë, kurse njeriu është ai i cili dëshiron të më humbë dhe është ai i cili më ofron paudhësinë. <br> Fjala e All-llahut : “dhe nuk kisha nevojë për mbështetje nga të paudhët…” <br> Nga kjo kuptojmë, se në momentin e krijimit të njeriut, nuk ka kërkuar ndihmë, këshillim ose sqarim nga këta të paudhë. Sikur kjo të kishte ndodhur, ato do të mund t’u tregonin mënyrën e krijimit të tokës dhe qiellit, dhe mënyrën se si jemi krijuar, atëherë do të kishit arësye për të besuar, por kjo nuk ka ndodhur, dhe gjithë çka ata ju shpjegojnë mbi këtë, janë gjepura, të pavërteta, e kjo të shpie në errësirë dhe paudhësi. Kjo është një mrekulli prej mrekullirave të All-llahut, kurse këta të paudhë do të mundohen gjithnjë t’ju hipnotizojnë me iracionalitete për mënyrën e krijimit. Ju mos u besoni, sepse ata nuk janë dëshmitarë të kohës, ata në atë kohë, as që kanë ekzistuar. Sikur të ndodhte që këta të paudhë, mos të orvateshin në paudhësitë e tyre, do të thonim se Kur’ani s’është libër i All-llahut, sepse do të pyetnin, ku janë ata të paudhë. Sikur ata të paudhë të orvateshin në teori të tjera, me prejashtim të krijimit të kozmosit dhe njeriut, prap kishim për të thënë, se Kur’ani është i pasaktë, sepse do të arsyetoheshim me thënien, vërtetë të paudhë, por ata nuk kundërshtojnë me paudhësinë e tyre, krijimin e kozmosit dhe njeriut. Përderisa këta të paudhë japin teoritë e tyre mbi krijimin e kozmosit, si dhe pyetjen, se a është materia para shpirtit ose shpirti para materies, ose ligji i koinçidencës, ose teoria e Darvinit e tjera, nga këto fjalë vëretojnë thëniet e Kur’anit për ta. Thujase këta persona të cilët teorizuan i shërbyen thirrjes islamike me vetëdashje, sepse këta me mohimin e tyre vërtetuan saktësinë e Kur’anit dhe ajetet e t’ia. A ka mrekulli më të madhe se kjo. Duke u orvatur ta kundërshtojnë Kur’anin e madhëruar, ata i bënë shërbim Kur’anit duke qenë në vetëdije të plotë ata, se All-llahu ekziston dhe Kur’ani është libër i Tij. Ata mohojnë Kur’anin duke pohuar se ky qenka një libër i thjeshtë, i vjetëruar, dhe tani nuk i shërben kohës por në realitet ky libër para shumë shekujsh i tregoi njerëzimit, se do të vijnë persona të humbur, dhe ata do të shkruajnë gjepura, duke ju udhëzuar në errësirë. Kurse unë i mohoj thëniet e tyre, edhe pas një ose shumë shekujsh tjerë, ata janë të paudhë. dhe se thëniet e tyre janë jo të vërteta. Duke qenë se këta dolën me teoritë e tyre për ta shkatërruar programin e All-llahut, këta persona vetëm vërtetuan ajetet e All-llahut të shpallura para 14 shekujsh. Ai na paralajmëroi për kohën dhe orvatjet tuaja për ta ç’orientuar njerëzimin dhe për ta shpërbërë Kur’anin. A vëreni se mohuesit e fesë na shërbejnë në vërtetësinë e besimit tonë të jemi edhe më të përpiktë.</TD></TR></TABLE> 2257 5203 2006-09-12T07:30:17Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''KRIJIMI I NJERIUT''' <P ALIGN="JUSTIFY">Pa dyshim se krijuesi i njeriut dhe kozmosit është All-llahu xh.sh. Vërtetë, kjo është një nga të panjohurat tona për mënyrën e krijimit. Përderisa All-llahu na ekspozoi këtë sekret, Ai edhe na ndriçoi rrugën e mendjes sonë në atë mënyrë siç e ndiejmë dhe e dëshmojmë. Kjo mënyrë është e përafërt me këtë sekret për të cilën flitet. All-llahu na krijoi nga dheu, pastaj nga balta, pastaj nga balta e kalbëzuar, pastaj nga balta e fortë e pjekur dhe në fund na dhuroi shpirtin. <br> Nëse marrim dheun dhe i shtojmë ujin, kjo bëhet baltë. E nëse e lëmë të vyshken elementet e baltës, atëherë kjo do të bëhet baltë e kalbëzuar. Nëse e lëmë të thahet, kjo do të bëhet baltë e pjekur. Këto pra ishin etapat e krijimit të trupit të njeriut, njeriut të baltës dhe tokës. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE"> Argument për mënyrën e krijimit tonë nga All¬a¬hu për ne është vdekja. Vdekja është e kundërta e jetës, nga kjo jetë që e jetojmë. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Shtrohet pyetja, cilat janë elementet e jetesës së njeriut? Përgjigja është, dheu dhe balta, nga shtresa pjellore e tokës, e cila jep të gjitha elementet e jetës të cilën ne e përjetojmë. Ajo që e zhvillon materien nga e cila u krijuam, është nga i njëjti lloj i materies. Ajo është balta. Nga analizat e eksperimentuesve, del në pah se trupi i njeriut përbëhet nga 16 elemente. Këto elemente janë oksigjeni dhe të tjerat nga coftinat, të njëjtat elemente të cilat gjenden në tokën humusore (pjellore) të tokës. Elementet e baltës pjellore, qenkan të njëjtat elemente të trupit të njeriut, nga i cili u krijua. Kjo ishte mrekullia e parë dhe kjo del nga vetë eksperimenti i cili nuk kishte përqëllim vëretësinë e Kur’anit ose goditjen e tij, por, ishte një hulumtim shkencorë për tokën. <br> Argument për mënyrën e krijimit tonë nga All-llahu për ne është vdekja. Vdekja është e kundërta e jetës, nga kjo jetë që e jetojmë. E kundërta e çdo gjëje është ajo që vjen nga formulimi i fundit. Nëse duam të ndërtojmë një pallat, fillojmë nga kati i parë, e nëse duam ta prishim atë, fillojmë nga kati i fundit. Nëse arrij në një vend dhe dua që të kthehem nga ai vend, atëherë do të kthehesha nga pika e fundit ku kam arritur. Hapi i kthimit do të më jep shenjë të kthimit. Ne nuk dinim asgjë nga krijimi i jetës, ngase nuk ishim prezent në atë moment. Por ne e dëshmojmë jetën çdo ditë, kurse vdekja është e kundërta e jetës. Pra, edhe kjo duhet të jetë ajo e kundërta e ndërtimit të fundit. E para që ndodh në vdekje është dalja e shpirtit, pra, ajo e fundit që ka hyrë në trup. Pastaj fillojnë radhazi ato që janë theksuar në ndërtimin e trupit. Shtangia e trupit ose ajo që thamë baltë e forte si e pjekur, pastaj ky trup kalbet dhe bëhet mbeturinë, kjo ishte balta e kalbëzuar, më pas avullohet uji nga trupi dhe në fund shndërrohet balta në dhe. Pra, etapat e zhdukjes të cilat i shohim çdo ditë, na tregojnë të kundërtën e mënyrës së krijimit. Këtu kemi saktësi në krijim dhe saktësi në mënyrën e krijimit, ashtu siç është e qartë e kundërta e jetës për ne e cila quhet vdekje. <br> All-llahu i Madhëruar thotë: <br> “…dhe i kam fry atij nga shpirti Im…“ 81 <br> Fjala nefkh kuptohet si frymëmarrje, që nënkupton një qenie e cila ka dalë nga fryma e atij që ka fryer në të, kështu edhe filloi jeta. Si përfundon jeta? Përgjigja është, nga dalja e kësaj qenie (frumëmarrjeje). Nëse dyshon për një njeri, se a është ndarë nga kjo botë përfundimisht, mjafton që dikush të thotë se nuk merr frymë dhe kjo do të jetë bindëse për ty. Futja e jetës në trup, është hyrja e kësaj fryme (shpirti), ashtu siç tha All-llahu: “… dhe i kam fry atij nga shpirti Im…”, dhe dalja nga kjo, është dalja e kësaj fryme që në fund të përmbyllet ashtu siç e paralajmëroi All-llahu xh.sh.</TD></TR></TABLE> 2258 5204 2006-09-12T07:32:27Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''NJERIU NË BARK TË NËNËS''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Shtrohet pyetja, vallë është orvatur ose jo, që para Kur’anit ose gjatë revelimit të Kur’anit, dikush të shkruajë rreth kësaj teme. Përgjigjeja do të ishte - askush. I pari që foli ishte Kur’ani dhe ky na dha një të pa njohur, sepse krijimi është i panjohur. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Të thellohemi më tepër në atë se ç’na thotë Kur’ani mbi zhvillimin e foshnjes në bark të nënës, si dhe ç’na thotë shkenca për zhvillimin e embrio-nit. Rreth kësaj theksuam diçka nga pjesa tjetër e librit, por, tani do të kthehemi edhe njëherë. Shtrohet pyetja, vallë është orvatur ose jo, që para Kur’anit ose gjatë revelimit të Kur’anit, dikush të shkruajë rreth kësaj teme. Përgjigjeja do të ishte - askush. I pari që foli ishte Kur’ani dhe ky na dha një të pa njohur, sepse krijimi është i panjohur. Përderisa All-llahu i Lartësuar na dha këto etapat e embrionit, është argumet që e madhëron dhe tregon forcën dhe diturinë e Tij. I Lartësuari thotë: <br> “Pas kësaj Ne e bëmë atë (njeriun, pasardhësin e Ademit) në nutfe (lëngu i ngjizur pas bashkimit të spermës mashkullore me atë femërore), duke e siguruar ate në vend të sigurt (mitër). Mandej, Ne e bëmë Nutfete në Alakaten (shushunjë, copë gjaku të mpiksur, gjë të varur); mandej atë alakate e bëmë Mudgaten (xhungë mishi, si gjë për të përtypur);mandej Ne atë el Mudgate e bëmë asht pastaj mbështollëm ashtin me mish…” 82 <br> Shkenca e embriologjisë, këtë nuk e ka njohur më parë, ajo u njoftua tani me këtë. Ashtu siç thamë më herët, Kur’ani është libër, leximi i tij konsiderohet adhurim, ai nuk ndryshon e as nuk zëvendësohet. Ajo që është theksuar në Kur’an, do të mbetet deri në ditën e fundit. Kur Kur’ani na tregon diçka, ai sikur kërkon t’i sfidojë shkencat dhe shkencëtarët, deri në ditën e kataklizmës. Atyre sikur dëshiron t’u thotë: “Ja, tani para jush është zhvillimi i embrionit në barkun e nënës, kurse Unë ju kam përmendur etapat në hollësi, këtë nuk e ka shkruar askush më parë, para revelatës së Kur’anit”. Por, kjo nuk u njoh ndër njerëzit edhe pas disa shekujsh. Unë e regjistrova këtë, për arsye, se kur të vijë koha që t’u mundësoj që t’i njihni këto etapa, do të vërtetoheni se autori i Kur’anit është All-llahu xh.sh., ngase askush nga njerëzit nuk mund t’i thotë këto fjalë, kurse All-llahu e garanton vërtetësinë e kësaj ndër gjenerata dhe më vonë. Ai e heq perden e zbulimit, për ta parë njerëzit atë të cilën nuk e kanë ditur. A nuk është ky All-llahu, Ai i cili garanton atë, që njeriu nuk mund të garantojë për të, asnjë njeri sado i ditur të jetë ai? Si mund të garantojë njeriu, se pas një viti, ose dhjetë e qindra vite, nuk do të pësojë ndryshime dhe do të kundërshtohet. Kush e vërteton mos saktësinë e tij. <br> Sikur fjala mos t’ishte për All-llahun dhe sikur mos t’ishte fjala për një bindje të plotë, të thellë, Kur’ani thujase iu ka dhënë armët për shkatrimin e vet. Mjaftonte që njeriu të thoshte, u vërtetua shkencëtarisht, se etapat e theksuara në Kur’an, nuk janë të vërteta. Do të mjaftonte kjo ta shkatërronte fenë që nga themeli, sepse Kur’ani ju kishte dhënë mohuesve të fesë armën më të fortë. Ai që e ka zbuluar embriologjinë është i bindur në vërtetësinë e Kur’anit, ashtu siç është i bindur, se sado që të zbulojnë gjëra të reja shkencëtarët, ata nuk do të munden ta përgënjështrojnë këtë ajet. Pas hulumtimeve të gjata në këtë shkencë, është vërtetuar për vërtetësinë e Kur’anit që e ka thënë para 14 shekujsh, dhe kjo nuk kundërshtohet për asnjë imtësirë, edhe pse kjo ka qenë një e panjohur, çështje për të cilën nuk ka folur asnjë njeri më parë. Kur’ani këtu na tregoi imtësisht dhe përcaktoi etapat e zhvillimit embrional, dhe më vonë, shkenca vërtetoi thënjet e Tij. Konstatojmë se ai që tregoi këtë është All-llahu, dhe vetëm Ai është bindësi i vetëm, i plotë.</TD></TR></TABLE> 2259 5205 2006-09-12T07:35:38Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''MREKULLIA - VAZHDON''' <P ALIGN="JUSTIFY">Koha e revelimit të Kur’anit ishte diçka më shumë se mrekulli, sfidoi arabët në retorikën e tyre. Kur’ani shpaloi tre sekretet: <br> Shpaloi domethënien e kohës së kaluar, pastaj na tregoi hollësirat e historisë së pejgamberëve, na tregoi ngjarjet e disa popujve të mëparshëm dhe i sfidoi të gjithë këta. <br> Shpaloi domethëniet e regjionit, na transmetoi rreth mendimeve të tyre të brendshme, të pa thëna nga ata, dhe nuk qenë në gjendje ta përgënjështrojnë atë për të cilën kishin planifikuar. Ai shpaloi edhe perdet e kohës së ardhshme të afërt, e cila do të ndodhë pas disa muajve, pas disa vitesh duke i sfiduar ata. Ai ka treguar edhe paralajmërimet e Kur’anit. <br> Kur’ani shpaloi edhe perdet e ardhmërisë së largët për t’ju dhënë gjeneratave të tjera mrekullitë e tija, për ta besuar atë, për ti rënë në sexhde paralajmëruesit të këtij libri, e ai është All-llahu xh.sh. Kur’ani për ne konsiderohet se ka zbritur dikur, dhe sikur ai mos t’i kishte këto mrekulli, do të dilnin nga feja edhe këta besimtarë që janë, e lere më ta pranojnë të tjerë. Për këtë arsye them se Kur’ani në kohën e revelimit të tij, ishte më shumë se mrekulli, kurse për ne është kurajues i vazhdueshëm, për të mos e humbur besimin. Kështu edhe vazhdon mrekullia. Kur’ani në përgjithësi sjell përfundimin e teorive dhe atë në piedestalin e proceseve të universit. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Për këtë arsye them se Kur’ani në kohën e revelimit të tij, ishte më shumë se mrekulli, kurse për ne është kurajues i vazhdueshëm, për të mos e humbur besimin. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Besimtarët në atë kohë e kanë lexuar, por nuk kanë vërejtur se ku synonin këto ajete, dhe nuk kanë qenë në gjendje ta vërtetojnë atë shkencërisht. Por, gjeneratat e tjera duke e lexuar atë, i kanë kuptuar mrekullitë e tij. Këto gjenerata vërtetojnë këto fjalë, nuk ishte e mundur të gjitha këto parathënie të shkruheshin para mijëra vjetësh. Nuk shpjegohet ndryshe, por përveçse të thuhet se autori i Kur’anit është All-llahu xh.sh. dhe Ai është krijuesi universit. <br> Për atë se a paralajmëroi Kur’ani ndryshime në ligjshmëri, përgjigja është decide. Ligji i fesë, respektivisht pjesa ku thuhet, vepro ose mos vepro, ka zbritur i plotë dhe nuk plotësohet. Në të nuk ka zëvendësim e as paqartësira. Programi i All-llahut është i përkryer. Është komentuar në hadithet Kudsije 83dhe hadithet tjera të pejgamberit.84 Ky program është shpjeguar në tërësi në kohën e vet Muhammedit s.a.v.s., ashtu që u bë e qartë për të gjithë njerëzit që dëshironin ta adhuronin All-llahun dhe ata të cilët jetonin në përputhshmëri të plotë me ligjet e All-llahut xh.sh.. Vepro dhe mos vepro, janë shumë të qarta dhe ato u shpjeguan në atë kohë, gjithashtu hallalli dhe harami, u bënë të qarta saqë nuk mbeti asnjë dyshim në to. Kurse ajetet e kozmosit vërejmë se nuk janë shpjeguar plotësisht në kohën e Pejgamberit s.a.v.s., ngase nuk ishte e domosdoshme. Shtrohet pyetja pse? Sepse kjo është dhuntia e risive të ardhmërisë për çdo gjeneratë. Këto janë ajetet të cilat i shpjeguam. All-llahu xh.sh.i sfidoi arabët në letërsinë e gjuhës, kërkoi nga ata që të bëjnë një Kur’an të tillë, ose së paku një kaptinë të vetmen. Jo, arabët nuk i sfidoi në gjuhë, por atyre ju kërkoi që ta mposhtin atë në dituri nëse munden. Kjo sfidë është e vlefshme absolutisht deri në përfundimin e kësaj bote. Kur’ani ju ka thënë, ju të gjithë nuk jeni në gjendje të krijoni deri në ditën e fundit asnjë gjë. Ai mos vallë kërkoi nga ata të krijojnë megagalaktika apo planete të veçanta, ose të paktën një tokë si tokën tone? Të krijojnë njeriun? Jo, nuk kërkoi asnjë nga këto, por All-llahu xh.sh. e sfidon mbarë njerëzimin të krijojnë së paku një mizë. <br> All-llahu i Madhërishëm thotë: <br> “O ju njerëz, Po ju jap një shembull dhe dëgjojeni atë (vëmendshëm). Ata, të cilët ju i adhuroni në vend të All-llahut, nuk mund të krijojnë as edhe një mizë edhe sikur të mblidhen që të gjithë për të. Dhe nëse miza ju rrëmben diçka ata s’mund ta shpëtojnë ate. Është dobësuar lutësi dhe i luturi”.85 <br> Në këtë mënyrë All-llahu e sfidoi mbarë njerëzimin deri në Ditën e Kijametit që ata të krijojnë qoftë edhe një mizë. Diturinë që do ta adhuroni ju pa njohjen e All-llahut, dhe atë që do të besoni prej kësaj diturie, dhe të gjithë ata që janë mbrapa saj, nuk janë në gjendje të krijojnë një mizë edhe sikur të tubohen të gjithë. All-llahu ju tha: “…Ata, të cilët ju i adhuroni në vend të All-llahut nuk mund të krijojnë as edhe një mizë edhe sikur të mblidhen që të gjithë për të…”, pastaj ju tha: ” Është dobësuar lutësi dhe i luturi”. <br> Pastaj shtoi edhe : “Ata s’kanë mundësitë (konceptin e vërtetë të atributeve) të All-llahut në mundësitë e vërteta të Tij…” 86, <br> Është për tu çuditur se njeriu tani ka arritur në hënë, në mars, dhe do të zbulohen edhe planete të tjera, por, nuk është në gjendje të krijojë një mizë. Për këtë arsye, All-llahu tha: ”Është dobësuar lutësi dhe i luturi”, si edhe: “Ata s’kanë mundësitë (konceptin e vërtetë të atributeve) të All-llahut në mundësitë e vërteta të Tij…” <br> Nuk krahasohet mundësia e All-llahut, ajo është mbi të gjitha kufizimet dhe perceptimet tona që mund të lindin në psikikën tonë. Ju nuk jeni në gjendje asesi ta njihni atë mundësi, Ai ju sfidoi edhe me jetën tuaj në vazhdimësi. Çdo gjë që u krijua nga uji është e gjallë. <br> All-llahu xh.sh. thotë: <br> “A e shihni ujin të cilin e pini. Mos vallë, ju e zbritni atë nga retë apo Ne jemi ata që e zbresim”.87 <br> Në një vend tjetër thotë : “ Lëshojmë shiun “ <br> Pra, All-llahu është Ai i cili i lëshon shirat të cilat vazhdimisht i heqin etjen tërë botës. Njerëzit, shpezët, kafshët, bujqësia dhe çdo gjë që është e gjallë. Pra, është ky ujë i cili vazhdimisht i mungon njeriut dhe gjallesave tjera. Njeriu edhe pse e di fare mirë prej cilave elemente është përbërja e ujit, ai është i pa aftë të bëjë një lumë. Tani kemi një numër shumë të madh di-jetarësh të cilët shohin se bota ka disa shkretëtira të cilat janë të etura për pika uji. All-llahu e sfidoi njerëzimin që të shpëtojë nga vdekja. <br> All-llahu thotë: <br> “ Kudo që të jeni do t’ju gjejë vdekja, edhe sikur të jeni edhe në kështjella të fortifikuara”88 Këtu kemi një sfidë nga All-llahu. Sadoqë të përparojë shkenca, ajo nuk mund të na shpëtojë nga vdekja. Shumë nga fiziologët thonë se shkaktari kry-esor i vdekjes janë bakteriet, sëmundjet etj. Mirë, ne atyre mund t’ju themi: ndërtoni pra një kështjellë të fortifikuar mirë dhe vendosni një njeri aty, pastaj largojani të gjitha rreziqet të cilat mund t’a shpiejnë deri te vdekja. Njeriu i vendosur aty të mos të luftojë, të mos shkojë në vende ku mund t’i ligësohet shëndeti. Të mos thithë ajër të ndytë, ushqimi të jetë shumë i pastër, të pijë ujë në të cilin nuk ka as edhe një bakterie të vetme, t’i mundësohet një klimë shumë e pastër. Me fjalë tjera, t’ja mundësojmë që të jetë sa më larg atyre shkaqeve të parapara, të cilat e shkaktojnë vdekjen. Pas të gjitha këtyre që thamë, a mund të garantojë njeriu pavdekshmërinë?! Përgjigja me siguri do t’ishte negative. I vetmi që jep jetë dhe merr jetë, është All-llahu. Shkaqet këtu nuk veprojnë, por, është dëshira e All-llahut ajo që vepron. <br> All-llahu sfidoi njerëzimin në Kur’an me pesë sekrete. <br> “Vërtetë, vetëm tek All-llahu është dija e Kijametit, dhe Ai lëshon shiun, dhe Ai e di çka ka në mitër, dhe asnjë njeri nuk e di se çka do të fitojë (bëjë) nesër, dhe askush nuk e di se në cilin vend do të vdesë…”89 <br> All-llahu xh.sh. sfidoi në këto sekrete. E sfidoi mbarë njerëzimin, ashtu si i sfidoi arabët në letërsi, i sfidoi njerëzit mbarë në shumë gjëra. Ai ju tha: nuk mund të arrini këtu dhe nuk mund ta bëni këtë, nuk mund të veproni këtë dhe nuk mund të krijoni këtë. Këto janë sfida të All-llahut për mbarë njerëzimin dhe për secilën gjeneratë, pra, janë të vlefshme edhe për ditët tona dhe ditët që pasojnë. Përderisa ende vazhdon dhe përderisa jemi të bindur se jemi të pa aftë para mundësisë së All-llahut xh.sh., pse atëherë të mos përfillen dy fjalët: <br> “Subhane All-llah, (i Lartësuar është All-llahu). Askush nuk i gjason Atij”. Kjo është edhe tema e pjesës tjetër.</TD></TR></TABLE> 2260 5206 2006-09-12T07:38:08Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''SUBHANE ALL-LLAH''' {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Njeriu duke qenë zgjuar, i nënshtrohet plotësisht mendjes. Kur është në gjumë atij i ndryshon situata. Duke qenë në gjumë, ai mund të shohë gjëra të cilat nuk i ka parë duke qenë zgjuar. |} <P ALIGN="JUSTIFY"><big>M</big>arrëdhëniet e njeriut me Zotin janë të shumënumërta. Ato ndryshojnë në vetë natyrën e lidhshmërisë, nga¬se ka gjëra që janë sekrete për të. Njeriu kur është zgjuar p.sh. në jetën e tij të përditshme sheh aq sa ia jep ajo kohë të shohë gjëra të përditshmërisë, ose aq sa ia mundësojnë kor¬n¬i¬zat materialiste kun-drejt gjërave që nuk i njeh fa¬re. Njeriu duke qenë zgjuar, i nënshtrohet plotësisht mendjes. Kur është në gjumë atij i ndryshon situata. Duke qenë në gjumë, ai mund të shohë gjëra të cilat nuk i ka parë duke qenë zgjuar. Shikon gjëra që nuk merren me mend. Ndodh të shikojë veten duke fluturuar, ose nëpër vende të cilat nuk i ka parë kurrë në jetën e tij të përditshme. Mund të shikojë veten duke biseduar me njerëz të ndryshëm, të cilët kanë ndëruar jetë më herët, të flasë me ta për ndonjë problem shkencor, ose shikon gjëra të çuditshme të cilat mendja nuk i pranon në logjikën e tij, ose nuk janë të zanatit të tij. Por, fakti që të habit, është se ajo ëndërr edhe mund të përfun-dojë e përmbyllur. Nuk është syri ai që shikon, por këtë e bën shpirti. <br> Shpirti ka shqisë të veçantë të të pamurit. Ai mund t’i shikojë ata që janë ndarë nga kjo botë, të bisedojë me ata. Njeriu duke qenë në gjumë, është në një botë tjetër që nuk i përket botës së cilës e jeton duke qenë i zgjuar. Shpirti i tij takohet me nënën, babain ose të tjerë të cilët janë ndarë prej vitesh. Pra, ai sheh njerëz dhe gjëra të cilat nuk i ka njohur me logjikën e kësaj bote. <br> Shtrohet pyetja: kush e tërheq atë të shohë gjëra, kur ai është sy mbyllur, gjëra të cilat nuk i sheh duke qenë zgjuar, dhe kush e bën ate të shohë gjëra të cilat asnjëherë në jetë nuk i ka parë, e në momentin kur të zgjohet t’i hum-basin të gjitha ato? Si ta shpjegojmë këtë dukuri!? Themi, këtu jemi në një gjendje në të cilin mendja ndalet, sepse ato ndryshojnë nga logjika, jemi të pa përgjigje, prandaj këto i fusim në adresën “Subhane All-llah – Çoftë i lartësuar All-llahu, Atij nuk i gjason askush”. Ne nuk i njohim ligjet dhe rregullat e shpirtit pa prezencën e trupit, po ne gjithashtu nuk i njohim rregullat e shpirtit pasi të ndahemi (vdesim). Këto të gjitha për ne janë sek-rete, mendja është e cektë për këto. Për këtë arsye këto i adresojmë në “Sub-hane All-llah, Atij nuk i gjason askush”. <br> Ta shpjegojmë këtë term. Nëse them se filani e grushtoi filanin, me tërë fuqinë që e kishte, a ndjej unë gjë? Përgjigja do të ishte, jo. Nuk do të më in-teresonte aq shumë ajo, dhe unë nuk do ta ndjeja dhembjen. Do të më in-teresonte nëse kjo do të ndodhë tek unë, atëherë do ta ndjeja dhembjen dhe forcën e tij, nëse ishte i fortë ose jo. Nëse them se një foshnje më grushtoi me gjithë forcën që kishte, nuk do të ishte interesante, krahasuar me një boksier botëror, i cili do të më grushtonte me gjithë forcën. Këtu ka dallim të duk-shëm. I pari më qëlloi dhe nuk ndjeva grushtimin e tij, kurse i dyti për pak më mbyti. Shikuar për nga veprimi, që të dy e përdorën gjithë forcën që kishin për të më grushtuar. Pra, vepra këtu bazohet në vepruesin. Grushtin e foshnjës as që e ndieva kurse boksieri mundej edhe të mi thyente brinjtë. </TD></TR></TABLE> 2261 5207 2006-09-12T07:40:11Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''UNË KAM FUQI POR EDHE AI KA FUQI''' Nëse e marrim këtë shembull të All-llahut xh.sh. e fusim në përmbajtjen e fjalës “Subhane All-llah” Atij nuk i ngjason askush, me këtë shembull do të mundohemi ta afrojmë kuptimin e atyre të cilët shfrytëzojnë nga rasti për ta ngatëruar njerëzimin. All-llahu xh.sh. është fuqi, por edhe unë kam fuqi. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Kur ta parafytyroj forcën e All-llahut, nuk duhet ta krahasoj me forcën time. Të gjitha regullat dhe li¬gjet tona që i njohim ne, nuk vlejnë dhe nuk përputhen me All-llahun. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Por, a është fuqia ime si ajo e All-llahut xh.sh. All-llahu xh.sh. është i ditur, edhe unë jam i ditur. Por, a mund të krahasohet dituria ime me atë të All-llahut xh.sh. All-llahu jeton por edhe ti ke cilësinë e të jetuarit, por asnjëherë mos thuaj se jeta ime është si e All-llahut xh.sh. Ekzistenca e All-llahut nuk është si ekzistenca jote. Dituria e Tij nuk është si dituria jote. Mundësia e Tij nuk është si mundësia jote. Këtu fillon edhe forma e krahasimit edhe pse në realitet nuk duhet të ketë kurrfarë krahasimi. All-llahu me mundësitë, forcën, etj cilësohet me “Subhane All-llah, Atij nuk i ngjason askush”. Kështu që unë nuk duhet t’ia mvesh vetes sime dhe të kuptuarit njerëzor, ato që i thotë All-llahu xh.sh. për veten e Vet. Kur ta para¬fytyroj forcën e All-llahut, nuk duhet ta krahasoj me forcën time. Por unë them “Subhane All-llah. Atij nuk i gjason askush”. Kur parafytyroj hakmarrjen e All-llahut, unë Atë nuk e krahasoj me format e hakmarrjeve të mia. Por unë e fus në shprehjen “Subhane All-llah, Atij nuk i ngjason askush”. <br> Brenda kësaj shprehje “Subhane All-llah, Atij nuk i ngjason askush” do të gjejmë dhe do të mundemi të arrijmë në gjurmët e shumë gjërave. Ti nuk mund të paramendosh se çka mund të shohësh kur të lajmëron All-llahu për gjërat të cilat ti nuk i shikon. Atëherë kur të lajmëron All-llahu për ato gjësende të cilat nuk i shikon, do t’i fusësh ato në shprehjen “Subhane All-llah, Atij nuk i ngjason askush”. Për arsye se je magjepsur ndërmjet shikimit tënd dhe shikimit të All-llahut xh.sh. All-llahu thotë: I Lartësuar është Ai i Cili e çoi (shetiti) robin e tij… 90Kush e kaloi ate? All-llahu xh.sh. e çoi atë në xhaminë e Aksasë91. Nuk mund të them se kjo situatë shpjegohet me rregullat tona të kohës dhe vendit, të cilat ne i njohim dhe të cilat jemi mësuar t’i shohim ose t’i paramendojmë. Ato nuk krahasohen sepse All-llahut nuk i ngjason askush sepse këto regulla nuk i përkasin veprës së njeriut. Rregulla tona nuk kanë të bëjnë me All-llahun xh.sh. Këto rregulla vlejnë për ne kurse për All-llahun janë të pa vlerë. Vendi dhe koha që të dyja nuk ekzistojnë për All-llahun xh.sh.. Ai nuk është si ne. Ai i cili udhëtoi me Muhammedin s.a.v.s. në këtë rast është All-llahu i Lartësuar. Kështu që, disa nga shokët e Muhammedit pyetnin se si mundet të shkojë Muhammedi në xhaminë e Aksasë dhe të ngjitet në qiell e pastaj të kthehet mbrenda natës? Ju themi se Muhammedi s.a.v.s nuk tha kështu por ai udhëtoi me Të, pra me All-llahun xh.sh. All-llahu nuk është si ne, e as nuk është si ndonjë krijesë tjetër. Ai është i Vetëm dhe i pashoq. Të gjitha regullat dhe ligjet tona që i njohim ne, nuk vlejnë dhe nuk përputhen me All-llahun. Nuk krahasohet koha, vendi, dhe mundësia jonë, me të Tijën. Këtu kemi të bëjmë me veprën e All-llahut, e Ai nuk është i krahasueshëm me askend. Edhe pse kemi nevojë t’i përngjajmë, dhe të orvatemi t’i shpjegojmë disi veprimet e Tija, ne e bëjmë këtë duke patur parasysh se Ai nuk përngjan me askend. Kur themi “Subhane All-llah”, ne e lartësojmë Atë në superlativ, duke e dalluar nga të gjitha ngjasimet e mundshme. Pra, gjithmonë kur ne shqiptojmë shprehjen “Subhane All-llah”, duhet ta marrim se ajo është vetëm vepër e Tij. Mënyra se si mundi Ai ta bëjë, askush nuk është në gjendje të arrijë ta shpjegojë, sepse Ai është i Vetëm dhe nuk është i krahasueshëm me askend.</TD></TR></TABLE> 2262 5208 2006-09-12T07:42:05Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''MUNDËSIA DHE DITURIA''' Kur All-llahu flet për mrekullinë, për mrekullitë me të cilat i përkrahë pe-jgamberët, ose për botën e melaqeve dhe xhindëve të cilat nuk i shohim, ne e dimë se ato janë realitete, ngase All-llahu ka mundësi ta bëjë këtë. Mundësia e Tij nuk krahasohet me asgjë në botë. Bota dhe dituria njerëzore, nuk është as sa një grimcë atomi në krahasim me diturinë e Tij. Ai mund të krijojë gjëra që i shohim dhe të cilat sot nuk mund t’i shohim, por që do t’i shohim në një të ardhme. <br> Ashtu siç kemi theksuar më herët, All-llahu është i butë me robërit e tij. Ai na dha shenja të cilat e afrojnë mendjen e njeriut për ato gjëra që nuk i njeh kjo mendje. Bën që ato t’i afrohen shumë afër parafytyrimit të tij. Kështuqë Ai bëri që të hyjë qetë në zemrat tona dhe të na japë imanin dhe të jemi në gjendje t’ju përgjigjemi të humburve. Bile edhe t’i kundërshtojmë këta të humbur. Besimtari gjithmonë është i butë, dhe zemra e tij është plot shpresë, sepse ai beson në mundësitë e All-llahut që janë të pa kufi. Ai beson se All-llahu e ka caktuar fitoren për besimtarët ashtu si e ka caktuar edhe shpëtimin për ta. Ai beson se All-llahu i ndihmon besimtarët. Kjo është një fuqi e hatashme, është në gjendje të të mbrojë, qoftë edhe sikur tërë bota të jetë kundëra teje. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Mirëpo, sot mund të shkosh në aeroport, të fluturosh me aeroplan ku të duash, të flasësh në TV dhe të të dëgjojë e tërë bota. Si ndodhi kjo? A mos vallë njeriu zbu-loi një mbështjellës atmosferik të ri të tokës dhe iu mundësua flu-turimi. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Kemi njerëz të cilët mundohen të tregojnë diçka dhe polemizojnë rreth shpirtit. Dikush edhe kundërshton rreptë duke thënë se unë nuk i besoj ato gjëra që nuk i shoh. Ai vazhdon të polemizojë në këtë mënyrë derisa kur i thuhet nëse është ai vetë dëshmitar i krijimit, ose a je dëshmitarë i melaqeve dhe xhineve, ai do të përgjigjet: as t’i nuk je dëshmitar. Këtu do të përgjigjemi: All-llahu na ka dhënë mjaft argumente në këtë botë mbi mundësitë e mendjes sonë, mbi mundësitë e të pamurit, mbi mundësitë e të dëgjuarit tonë, që nga krijimi i kësaj toke, si dhe çka ka në të. Ai nxori nga dituria e Vet e përkryer, dhe i dha diturisë të pa përkryer të njeriut. Të gjithë këtë e bëri për t’i treguar njeriut se ka gjëra të cilat janë mbi mundësitë e të menduarit të tij, mbi mundësitë e pamurit dhe të dëgjuarit. Le të diskutojmë për këto tre tema tani. Ajo që është mbi mundësitë e mendjes ekziston që nga ezeli92, kjo i është mundësuar mendjes sonë, brenda këtyre viteve të fundit. Psh fluturimi i njeriut me aeroplan. Kjo ishte mbi mundësitë e mendjes së njeriut në të kaluarën. Sikur dikush t’i thoshte në atë kohë njerëzimit, se ka fluturuar me aeroplan nëpër qiell të hapur, me siguri do ta llogarsinin për të çmendur, ose se është qafir, ose edhe do ta mbytnin. Para njëqind vjetësh, po t’ju thoje njerëzve se ke biseduar me miliona njerëz në të njejtën kohë, nuk do të besonte askush, sepse kjo ishte mbi mundësitë e njeriut. Mirëpo, sot mund të shkosh në aeroport, të fluturosh me aeroplan ku të duash, të flasësh në TV dhe të të dëgjojë e tërë bota. Si ndodhi kjo? A mos vallë njeriu zbuloi një mbështjellës atmosferik të ri të tokës dhe iu mundësua fluturimi. A mos vallë ai fluturoi rreth botës dhe vëndosi valët fluturuese. Kuptohet se nuk ndodhi as njëra e as tjetra, por, ky mbështjellës ishte që kur e krijoi All-llahu xh.sh. këtë planet dhe ç’ka ka në te. Kur ta parafytyroj forcën e All-llahut, nuk duhet ta krahasoj me forcën time. <br> Këto valë janë që prej krijimit të kozmosit, por, ajo që ndodhi është se All-llahu xh.sh. mundësoi që gjërat të kalojnë nga irealja e dikurshme e trurit i njeriut, në reale pra, në mendje të njeriut. Bile, thënë më saktë, këto njohuri dolën nga dituria e pakufizuar në diturinë e kufizuar, me thënien bëhu. Pastaj u bë e mundur që, njeriu të fluturojë në hapsirë, ta dëgjojë e tërë bota kur flet, si dhe të tjera që do t’i realizojë njeriu me mundësitë e All-llahut. Ky është një argument i cili vërteton mundësinë mbi njerëzore që është prezent dhe ekziston. Mendja e njeriut nuk është kufiri më i lartë i diturisë dhe njohjes në këtë planet. Sado të përparojmë gjatë kohës All-llahu do të na japë dituri, të cilat janë mbi njerëzore e do t’i vëndosë në mendjen njerëzore, derisa të mundohet njeriu të arrijë tek Ai, dhe derisa të besojë se ajo që është mbi mundësinë e njeriut ekziston. Çdo gjë është relative dhe ekziston, edhepse është e panjohur për ne.</TD></TR></TABLE> 2263 5209 2006-09-12T07:43:17Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''MBI SHQISAT E NDËGJIMIT DHE TË PAMURIT''' <P ALIGN="JUSTIFY">Kjo ishte sa i përket mendjes. Kurse ajo që konsiderohet mbi mundësinë e dëgjimit është ajo që dëshmohet çdo ditë. Nëse në një dhomë je i vetmuar dhe mbretëron qetësi absolute, mund të shtrosh pyetjen se a ka ndonjë zë në këtë dhomë? Do të më thuash unë nuk dëgjoj asgjë. Përderisa thua nuk dëgjoj as-gjë, nënkuptohet se në dhomë nuk ka zë. Nëse e hap radion do të dëgjosh zëra nga qindra kanale nga mbarë bota. Nga erdhën të gjitha këto zëra? Këto zëra notojnë nëpër ajrin e dhomës, por, thjesht nuk je në gjendje t’i dëgjosh me veshët e tu. Ato janë mbi mundësinë e veshit. Nëse sjellim një aparat, do t’i mundësojë veshit t’i dëgjojë këto zëra. Pra, është e mundur që ato të dëgjohen dhe dallohen. Këto zëra ekzistonin, por nuk ishe në gjendje t’i dëgjosh pa aparat. Mbase edhe mund të zbulohen gjëra të tjera më të sofistikuara që ekzistojnë në dijen e All-llahut. Ato ende nuk kanë arritur në mendjen e njeriut, që t’i mundësojnë të dëgjojë ate që nuk e dëgjon sot, dhe që nuk di asgjë për to. Bile, këtë dua t’a ilustroj edhe me një shembull. Nëse marr një radioaparat të vogël dhe vendosi kufjet e vogla në veshë, kurse pranë meje është një person tjetër të cilin e pyes nëse dëgjon diçka? Do të përgjigjet, jo, nuk dëgjoj, edhe pse është afër meje dhe unë me anë të kufjeve në vesh e dëg-joj botën, kurse ai nuk është në gjendje të dëgjojë asgjë. Çfarë kuptojmë nga kjo? Kjo na jep të kuptojmë se aparatura që përdoret, absorvon zërat të cilat notojnë në dhomë dhe i mbledh në një vend, por, megjithatë kjo është mbi mundësinë e dëgjimit. A do të thotë kjo se zërat të cilat i dëgjoj në radio, janë inekzistuese për arsye se ti vetë nuk i dëgjon. Jo kurrsesi, kjo jep të kuptohet se zërat të cilat i dëgjoj unë janë mbi mundësinë e veshit tënd por ato ekzisto-jnë. <br> Kështu arritëm të kuptojmë se kemi gjëra të cilat janë mbi mundësitë e mendjes dhe ekzistojnë si dhe ato që janë mbi mundësinë e të dëgjuarit.</TD></TR></TABLE> 2264 5210 2006-09-12T07:44:54Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''MBI MUNDËSINË E TË PAMURIT''' Ti do të thuash se nuk i njoh ato gjëra për të cilat flet All-llahu, të cilat janë inekzistente. Unë të sjell ty një pikë ujë nga këneta, dhe të pyes. A sheh gjë në këtë pikë uji? Do të më thuash: jo. Tani kur ta vemë atë pikë uji në mikroskop, do të shohim se aty jetojnë qindra mikrobe të gjalla të cilat lëvizin në mënyrë të çuditshme. Pastaj të them, shiko!? Atëherë do të shohësh mikrobet. Ashtu si dhe njeriut të sëmurë kur ja merr një pikë gjaku, aty për aty nuk sheh gjë, por, kur atë e futë në mikroskop ose në një lëng të epruvetave, atëherë do të shohim mikrobe dhe, gjëra të çuditshme. Vallë, ku ishin të gjitha këto që nuk kishe mundësi t’i shohim me anë të syrit. Kur prodhove një aparat zmadhimi, fillove të shikosh gjëra të cilat ishin mbi mundësinë tënde të shikimit. A do të thotë kjo, se për shkak të pamundësisë së pamjes të gjërave, të thuash se ato nuk ekzistojnë. Ose të thuhet, se këto mikrobe nuk kanë ekzistuar para se të zbulohet mikroskopi. Ato gjithsesi kanë ekzistuar, por ato ishin atëherë mbi mundësinë e shikimit për ne. Kështu që u desh të zbulohet një mikroskop që të na mundësojë ta bëjmë të mundur atë që ishte mbi mundësinë tone. Por ato gjithsesi ekzistonin edhe pse ne nuk i shihnim. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Bëri që logjika njerzore të transferohet nga mundësia e All-llahut prej gjenerate në gjeneratë, ajo që ishte e pamundur logjikisht, të bëhet e mundur, për t’i bindur se ajo që është mbi logjikën ekziston. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Sikur të jesh në një dhomë ku është televizori, edhe pse në mure nuk ka fotografi, kur e ndez televizorin, dhoma bëhet me foto¬grafi. Bile, ndodh ta shikosh para teje njeriun që ec në satelitin natyror të hënës. A mundet syri i rëndomtë të shohë njeriun duke ecur në hënë. Përgjigja do të ishte po, nëse i përdor mundësitë e All-llahut në univers. Shkenca po i përdor mundësitë e All-llahut në gjithësi të cilët po tra¬n¬smetojnë fotografi nga një vend në një vend tjetër. Nuk krijoi shkenca shtresa të atmosferës për të tranmetuar foto-grafitë. Ato nuk mund t’i krijojë kurrë, por, ato i zbulojmë me fjalën bëhu. All-llahu është i Gjithfuqishëm, sepse e gjithë kjo ishte në diturinë e Tij, dhe këto vetëm sa i nxorri për diturinë e kufizuar, për njeriun. Pse u bë e gjithë kjo? Me siguri për t’u njohur me diturinë bindëse dhe të vërtetohet, se edhe ajo që s’është në logjikën e tij ekziston, dhe ajo që është mbi mundësinë e të pamurit të tij ekziston. Që kur All-llahu xh.sh. tregon sekretet, ajo është mbi mundës-inë e logjikës, ndëgjimit dhe të pamurit, të jetë i bindur, se ajo ekziston dhe atë që e thotë All-llahu, është realitet dhe e vërtetë. Pra, ajo që është mbi mundësinë e njeriut po ekzistoka me një diferencë shumë të madhe. Ky është një dallim mes të krijuarit dhe krijuesit. Dëshira e All-llahut ishte që kjo çështje t’i përket imanit. Ç’ështjet si ato sekretet, janë tema për të humburit, të cilët orvaten t’i humbin të tjerët derisa të largohen nga rruga e All-llahut. Bëri që logjika njerzore të tra¬nsferohet nga mundësia e All-llahut prej gjener-ate në gjeneratë, ajo që ishte e pamundur logjikisht, të bëhet e mundur, për t’i bindur se ajo që është mbi logjikën ekziston. Bëri që veshi, me mundësitë e All-llahut, të transmetojë ato që ishin mbi mundësinë e tij të thjeshta. Bëri që syri të mund të shohë ato çka nuk kishte ëndërruar t’i shihte më parë. Ishte me mundësitë e All-llahut, t’ia jep njeriut të gjitha këto dituri që në momentin e krijimit, por ja që, atë nuk e dëshiroi. All-llahu xh.sh. çdo gjë që i jepte njeriut ia jepte për ta vërtetuar njeriu forcën e All-llahut, për t’u bindur se në gji¬thësi ka sekrete, si dhe ka diçka që është mbi mundësinë njerzore. </TD></TR></TABLE> 2265 5211 2006-09-12T07:46:54Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''DITURIA NJERËZORE''' <P ALIGN="JUSTIFY">Dituria njerëzore sfidohet me dy gjëra: :'''A.'''Dituria materialiste e cila i nënshtrohet plotësisht eksperimenteve. Këtu nuk futet dhuntia e njeriut. Kjo është një shkencë e cila mbështetet vetëm në materie. Kjo dituri mund të kontrollohet me analiza dhe bazohet në eksperimente, dhe në të nuk ka dhunti të njeriut. Edhe kjo është një dije të cilën ia shpalli All-llahu logjikës njerzore. Dhe kërkoi nga ai që të mundohet në të. All-llahu ju premtoi atyre të cilët hulumtojnë dhe bëjnë eksperimente, se do tu mundësojë zbulimin e ajeteve93 të All-llahut. :'''B.'''Dituria tjetër, është ajo dituri që futen idetë. E kundërta e të parës, këtu nuk ka laboratorë. Këtu nuk mund të kemi eksperimente. Kjo dituri bazohet në teoritë filozofike dhe politike. Çdo gjë nuk mund të hyj në laboratorë. Në këtë dituri hyjnë mendime të ndryshme, dhe ka gërshetime, dhe këto gërshetime do të vazhdojnë deri në ditën e kataklizmës, ngase kjo dituri nuk bazohet në materializëm të plotë por në të, futen idetë njerëzore. <br> Të parët vazhdojnë të arrijnë qëllimet e tyre. Nëse arrijnë në një qëllim të caktuar, prej këtyre ka dobi mbarë njerëzimi. Dijetari i cili vazhdon të veprojë në laboratorin e tij, për të zbuluar ndonjë risi, ai punon ditë e natë derisa të arrijë në atë zbulim. Kur ai zbulon, ka dobi mbarë njerëzimi. P.sh. Zbulimi i elekricitetit, zbulimi i radios, i televizionit, telefonit e të tjera. Këto janë vepra të cilat janë hulumtuar dhe studijuar nga shumë njerëz, dhe kur ata arritën në rezultate, përfitoi mbarë njerëzimi. <br> Të dytët janë ata të cilët mbështeten në ide. Këtu përfiton vetëm ai i cili merret me to, kurse të tjerët e ndiejnë atë. Ai e fut shkencën sipas idesë së tij, dhe e bazon në, atë të cilën e parapëlqen vetë. Pra, ideologët e teorive filozofike ose politike nuk ndiejnë ashtu siç e ndien nënshtruesi, pasuesi ose zbatuesi i atyre ideve.</TD></TR></TABLE> 2266 5214 2006-09-12T07:50:46Z Puntori 21 <TABLE BORDER="0" CELLPADDING="0" BGCOLOR="#F0F9FF" CELLSPACING="0" STYLE="BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE" ALIGN="CENTER" BORDERCOLOR="#111111" WIDTH="90%" ID="AUTONUMBER1"><TR> <TD WIDTH="20%"> '''ÇKA NA OFROI SHKENCA''' Çka i ofroi shkenca njerëzimit. Të debatojmë rreth këtij realiteti të eksperi-menteve shkencore. Parimet bazë të jetesës njerëzore nuk ndryshojnë. Ato nuk zëvendësohen por, ato mbeten ashtu siç i krijoi All-llahu. Shkenca nuk mund të ndërhyjë dhe të zëvendësojë gjë në këto. Atë që mund ta bëj shkenca, është të ngrejë standartin jetësor të njerëzimit, të ndikojë në lehtësimin dhe zbutjen e jetesës. Ajo nuk na jep bazën jetike të njeriut. Duke qenë në dijen e All-llahut, se njeriu terorizon njeriun, ai këtë mundësi nuk ia dha njeriut, atë e mbajti për Vete. Njeriut i dha mundësi aq, sa të mos jetë në gjendje të shkatërojë atë duke i përdorur proceset natyrore të jetesës. {|BORDER="3" ALIGN="RIGHT" CELLPADDING="1" WIDTH=32% CELLSPACING="0" STYLE="MARGIN: 1EM 0 0 0; BORDER: 1PX #AAA SOLID; BORDER-COLLAPSE: COLLAPSE; BODERCOLOR="BLUE" FONT-SIZE:95%" |- BGCOLOR="BLACK" |<P ALIGN="JUSTIFY"><FONT COLOR="WHITE">Shkenca nëse arrinë të zbulojë ajetet (krijesat) në të, do të konsiderojë për të arritura drastike. Por shkenca, nuk mund të krijojë asgjë, ose të zëvendësojë në të. |} <P ALIGN="JUSTIFY">Ta spjegojmë këtë pikë edhe më. Elementet kryesore të jetesës janë: planeti i tokës dhe yjet. Në sistemin kozmik, njeriu nuk mund të ndërhyjë. Me diturinë që ka njeriu nuk mund të ndërtojë një planet tjetër, një diell , një yll, një qiell etj. Këto janë kreaturë e All-llahut. Shkenca nëse arrinë të zbulojë ajetet (krijesat) në të, do të konsiderojë për të arritura drastike. Por shkenca, nuk mund të krijojë asgjë, ose të zëvendësojë në të. Ne tani jemi në kohën e shkencës, dhe kjo është një realitet shumë i rëndësishëm dhe askush nuk e mohon këtë. <br> <br> Tani të shohim elementet bazë të jetës në tokë. Qielli, uji, ushqimi. Tre elementet kryesore të jetës së njeriut në tokë. Nga natyra e tij, njeriu nuk mund të jetojë pa ajër më tepër se pak minuta. Kjo është një nga ato gjëra që All-llahu nuk ia dha njeriut të zotërojë dhe të ketë kompentenca në të. Dëshira e All-llahut ishte që ajri të jetë në liri të plotë për njerëzimin. Askush nuk mundet t’ia ndalojë një grup njerëzish këtë liri. <br><br> :'''Ajri''' <br> Ajri është i nënshtruar drejtësisë së All-llahu xh.sh. Ajri mbetet i barabartë për të gjithë. Si për të pasurit ashtu edhe për të varfërit. Si për të bukurit, ashtu edhe për të shëm-tuarit. Këtu nuk sundon askush në botë. Që të gjithë marrin frymë, dhe atë lirshëm, dhe në të njejtën mënyrë. Ju arrin ajri me lehtësi, kudo që të ndodhen,në dhoma të mbyllura, në rrugë, në veturë, ose në çfarëdo vendi të botës, i lejuar për të gjithë njësoj. Kjo është dre-jtësia e All-llahut të Lartësuar dhe këtu nuk ka ndërhyrje të njeriut në të. <br><br> :'''Uji''' <br> Edhe uji është një faktor jetik i përditshëm për njeriun. Njeriu nuk mund të jetojë pa të, përveç disa ditë. Shohim se mundësitë për deponimin e ujit janë të vogla. Mundësitë për ta ndaluar ujin gjithashtu janë të pakta dhe të kufizuara, edhe pse aty është mundësia. Këtu mund të hyn terrorizmi njerëzor, por me një përkufizim të vogël duke e marrë parasysh rëndësinë e ujit për jetesën e njeriut. <br><br> :'''Ushqimi''' <br> Dihet se mundësia për deponimin dhe ndalimin e ushqimit është më e madhe. Por, mundësia e arritjes së ushqimit është më e vogël. Njeriu mund të jetojë vetëm disa ditë pa ushqim, por në të njejtën kohë ai mund të gjejë atë aq sa ta mbajë shpirtin. Kështu që mbe-tet së jetuari me lehtësi. Përqindja e ushqimit të kërkuar për mbajtjen e shpirtit është e vogël, ashtu siç thotë Muhammedi s.a.v.s. me disa kafshata mbahet shpirti, ose me një sasi të kufizuar të ushqimit. Sado që t’i shtohet oreksi njeriut për ushqim, aq më tepër prish trupin dhe bëhet shëndetlig. <br> Këto ishin tre elementet e jetesës së njeriut. Gjëja pa të cilin nuk mund të jetojë njeriu është ajri, për këtë është mbikqyrës i drejtë All-llahu. Ai bëri që ajri të arrijë tek njerëzimi pa ndonjë enë ose aparaturë. Elementi tjetër jetik për njeriun ishte edhe uji, pa të njeriu nuk mund të jetojë, përveç disa ditë. Uji është i bollshëm për njerëzimin. E treta ishte ushqimi në të cilin njeriu ka një zotërim më të madh, por mundësitë e njeriut të jetojë pa të janë më të mëdha. Këtu shihet drejtësia qiellore në shpërndarjen e elementeve bazë të jetesës. <br><br> '''El Hamdulil’lah''' <br> '''Lus All-llahun të jetë i kënaqur me drejtimin tonë dhe kërkoj udhëzim për rrugën e vërtetë.'''</TD></TR></TABLE> 2271 5476 2006-09-25T05:38:34Z Hipi Zhdripi 9 {{libri|Dokumenti i Rambujesë|<small><small>Lëvizja</small></small><br>[[w:VETËVENDOSJE!|VETËVENDOSJE!]]|Hipi Zhdripi|23 Shtator 2006}} {|style="border: 2px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE; padding: 1ex; width: 62em; margin: auto" |<center><hr width="70%"></center> <center> '''MARRËVESHJA E PËRKOHSHME PËR PAQE DHE VETËQEVERISJE NË KOSOVË'''<br> '''RAMBUJE - FRANCË / 23 SHKURT''' 1999<br> Palët e kësaj Marrëveshjeje,<BR></CENTER> <center><hr width="70%"></center> |} {|style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE; padding: 1ex; width: 60em; margin: auto" | * '''Të bindur''' në nevojën për zgjidhje paqësore dhe politike në Kosovë, si parakusht për stabilitet dhe demokraci,<BR> * '''Të përcaktuar''' që të krijojnë një mjedis paqësor në Kosovë,<BR> * '''Duke ritheksuar''' përcaktimin për Qëllimet dhe Parimet e Kombeve të Bashkuara, gjithashtu edhe të principeve të OSBE-së, duke përfshirë Aktin Final të Helsinkit dhe Karten e Parisit për një Evropë të re.<BR> * '''Duke rikujtuar''' zotimin e bashkësisë ndërkombëtare për sovranitetin dhe integritetin territorial të Republikës Federale të Jugosllavisë.<BR> * '''Duke rikujtuar elementet''' / principet themelore të adaptuara nga Grupi i kontaktit në takimin e ministrave në Londër me 29 janar 1999.<BR> * '''Duke kuptuar nevojën''' për vetëqeverisje demokratike në Kosovë mbi bazën e pjesëmarrjes së plotë të pjesëtarëve të të gjitha bashkësive nacionale në vendimmarrjen politike,<BR> * '''Me deshirë''' që të sigurohet mbrojtja e të drejtave të njeriut e të gjithë individëve në Kosovë, duke përfshirë veçanërisht të drejtat e të gjithë anëtarëve të të gjitha bashkësive nacionale,<BR> * '''Duke vlerësuar''' kontributin aktual të OSBE-së për paqen dhe stabilitetin në Kosovë,<BR> * '''Duke konstatuar''' se kjo marrëveshje është arritur nën patronazhin e anëtarëve të Grupit të Kontaktit dhe të Bashkimit Evropian dhe zotimin e këtyre anëtarëve si dhe të Bashkimit Evropian për t’iu përmbajtur kësaj Marrëveshjeje,<BR> *- '''Të vetëdijshëm''' se respektimi i plotë i kësaj Marrëveshjeje do të ketë rëndësi të dorës së parë në zhvillimin e marrëdhënieve me institucionet evropiane, jemi pajtuar, për sa vijon:<BR> ---- :::::*<div style="font-size: 130%"><font color="brown"> '''Korniza'''</div> :::::*#[[Dokumenti i Rambujesë/Korniza/I: Parimet|Parimet]] :::::*#[[Dokumenti i Rambujesë/Korniza/II: Masat e Ndërtimit të Besimit|Masat e Ndërtimit të Besimit]] <br clear=all /> :::::#<div style="font-size: 130%"><font color="brown">'''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta|Kushtetuta]]'''</div> :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/I Parimet e Vetqeverisjes Demokratike në Kosovë|Parimet e Vetqeverisjes Demokratike në Kosovë]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/II: Kuvendi|Kuvendi]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/III: Presidenti i Kosovës|Presidenti i Kosovës]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/IV: Qeveria dhe Organet Administrative|Qeveria dhe Organet Administrative]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/V: Gjyqësia|Gjyqësia]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/VI: Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Fundamentale|Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Fundamentale]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/VII: Bashkësitë Nacionale|Bashkësitë Nacionale]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/VIII: Komunat|Komunat]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/IX: Përfaqësimi|Përfaqësimi]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/X: Amandamentet|Amandamentet]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/XI: Hyrja në Fuqi|Hyrja në Fuqi]]<br> :::::#<div style="font-size: 130%"><font color="brown">'''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|Sigurimi Publik Policor dhe Civil]]'''</div> :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/I: Parimet e Përgjithshme|Parimet e Përgjithshme]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/II: Policia Komunale|Policia Komunale]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/III: Akademija Policore e Përkohshme|Akademija Policore e Përkohshme]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/IV: Komisionet Për Jurispondencë Penale|Komisionet Për Jurispondencë Penale]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/V: Operacionet Policore në Kosovë|Operacionet Policore në Kosovë]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/VI: Sigurimi i Kufijëve Ndërkombëtar|Sigurimi i Kufijëve Ndërkombëtar]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/VII: Arrestimi dhe Mbajtja|Arrestimi dhe Mbajtja]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/VIII: Administrimi i drejtorisë|Administrimi i drejtorisë]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/IX: Autorizimi Final mbi Interpretim|Autorizimi Final mbi Interpretim]] :::::#<div style="font-size: 130%"><font color="brown">'''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet|Zhvillimi dhe mbikëqyrja e Zgjedhjeve]]'''</div> :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet/I: Kushtet e zgjedhjeve|Kushtet e zgjedhjeve]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet/II. Roli i OSBE-së|Roli i OSBE-së]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet/III: Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve|Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve]] :::::# :::::#*<div style="font-size: 110%"><font color="brown">'''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap4a Ekonomia|Çështjet ekonomike]]'''</div> :::::###[[Dokumenti i Rambujesë/Kap4a Ekonomia/I: Neni I|Neni I]] :::::###[[Dokumenti i Rambujesë/Kap4a Ekonomia/II: Neni II|Neni II]] :::::#*<div style="font-size: 110%"><font color="brown">'''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik|Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik]]'''</div> :::::#<div style="font-size: 110%"><font color="brown">'''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I|Implementimi I]]'''</div> :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I/I: Institucionet|Institucionet]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I/II: Përgjegjësit dhe Pushtetet|Përgjegjësit dhe Pushtetet]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I/III: Statusi i Misionit Implementues|Statusi i Misionit Implementues]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I/IV: Procesi i Implementimit|Procesi i Implementimit]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I/V: Pushteti për Interpretim|Pushteti për Interpretim]] :::::#<div style="font-size: 110%"><font color="brown">'''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani|Ombudsmani]]'''</div> :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/I: Të përgjithshme|Të përgjithshme]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/II: Juridiksioni|Juridiksioni]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/III: Mandati dhe Obligimet|Mandati dhe Obligimet]] :::::#<div style="font-size: 110%"><font color="brown">'''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II|Implementimi II]]'''</div> :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/I Obligimet e Përgjithshme|Obligimet e Përgjithshme]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/II: Ndërprerja e armiqësive|Ndërprerja e armiqësive]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/III: Rirreshtimi, Tërheqja dhe Demilitarizimi i Forcave|Rirreshtimi, Tërheqja dhe Demilitarizimi i Forcave]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/IV: Forcat e Armatës Jugosllave|Forcat e Armatës Jugosllave]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/V: Forcat e tjera|Forcat e tjera]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/VI: MUP-i|MUP-i]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/VII: Njoftimet|Njoftimet]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/VIII: Operacionet dhe Pushteti i KFOR-it|Operacionet dhe Pushteti i KFOR-it]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/IX: Kontrolli Kufitar|Kontrolli Kufitar]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/X: Kontrolli i lëvizjeve ajërore|Kontrolli i lëvizjeve ajërore]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XI: Themelimi i komisionit të përbashkët ushtarak|Themelimi i komisionit të përbashkët ushtarak]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XII: Lirimi i të burgosurve|Lirimi i të burgosurve]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XIII: Bashkëpunimi|Bashkëpunimi]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XIV: Lajmërimi i komandave ushtarake|Lajmërimi i komandave ushtarake]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XV: Pushteti përfundimtar për Interpretim|Pushteti përfundimtar për Interpretim]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XVI: Hyrja në fuqi dhe dita K|Hyrja në fuqi dhe dita K]] :::::##*''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/Shtojca A: Kolonitë e Miratuara të Armatës Jugosllave / MUP-it|Kolonitë e Miratuara të Armatës Jugosllave / MUP-it]]'' :::::##*''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/Shtojca B: Statusi i forcave implementuese multinacionale|Statusi i forcave implementuese multinacionale]]'' :::::#<div style="font-size: 110%"><font color="brown">'''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare|Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare]]'''</div> :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap8 AVGj dhe DP/I: Amandamenti dhe vlerësimet Gjithëpërfshirëse|Amandamenti dhe vlerësimet Gjithëpërfshirëse]] :::::##[[Dokumenti i Rambujesë/Kap8 AVGj dhe DP/II: Dispozitat Përfundimtare|Dispozitat Përfundimtare]] <br> {{Dokumenti i Rambujesë/kap/f}} 2272 5432 2006-09-25T04:14:44Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |2=Korniza |3=/Korniza/II: Masat e Ndërtimit të Besimit |4=/Korniza/I: Parimet |5=/Kap8 AVGj dhe DP/II: Dispozitat Përfundimtare |6=Parimet |7=/Korniza/II: Masat e Ndërtimit të Besimit }} # Të gjithë qytetarët e Kosovës do të gëzojnë pa diskriminim, të drejta dhe liri të barabarta që përfshihen në këtë marrëveshje. # Bashkësitë nacionale dhe anëtarët e tyre do të gëzojnë të drejta shtesë siç janë numëruar në Aneksin I. Autoritetet e Kosovës, Federale dhe ato Republikane nuk do të ndërhyjnë në ushtrimin e këtyre të drejtave shtesë. Bashkësitë nacionale, sipas ligjit do të jenë të barabarta siç është përcaktuar këtu dhe nuk do të përdorin të drejtat shtesë për t’i shkelur të drejtat e bashkësive të tjera nacionale, ose të drejtat e qytetarëve, sovranitetit dhe integritetit territorial të Republikës Federale të Jugosllavisë, apo dhe funksionimin e qeverisjes përfaqësuese demokratike në Kosovë. # Të gjitha instancat në Kosovë do të respektojnë plotësisht të drejtat e njeriut, demokracinë dhe barazinë e qytetarëve dhe bashkësive nacionale. # Qytetarët në Kosovë do të gëzojnë të drejtën e vetëqeverisjes demokratike përmes institucioneve legjislative, ekzekutive, juridike dhe të tjera, të cilat do të themelohen në pajtim me këtë Marrëveshje. Ata do të kenë rastin që të përfaqësohen në të gjitha institucionet e Kosovës. E drejta për vetëqeverisje demokratike do të përfshijë të drejtën për pjesëmarrje në zgjidhjet e lira dhe të drejta. # Çdo individ në Kosovë mund të gëzojë të drejtën që t’u drejtohet institucioneve ndërkombëtare për mbrojtjen e të drejtave të tij, në pajtim me procedurat e përcaktuara të atyre institucioneve. # Palët pranojnë se ato do të veprojnë vetëm brenda pushtetit dhe përgjegjësive të tyre në Kosovë që janë numëruar me këtë marrëveshje. Aktet jashtë këtij pushteti dhe përgjegjësive nuk do të kenë kurrfarë vlere. Kosova do të ketë të gjitha të drejtat dhe pushtetin që përfshihet në vijim, duke përfshirë në veçanti përshkrimin në Kushtetutë, Kapitulli I. Kjo marrëveshje do të aplikohet drejtëpërsëdrejti dhe do t’i mbisundojë të gjitha dispozitat e tjera ligjore të Palëve. Palët do t’i harmonizojnë praktikat e tyre të qeverisjes dhe dokumentet me këtë marrëveshje. # Palët pajtohen të bashkëpunojnë plotësisht me të gjitha organizatat ndërkombëtare që punojnë në Kosovë në implementimin e kësaj Marrëveshjeje. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2273 5433 2006-09-25T04:19:33Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Korniza/I: Parimet |2=Korniza |3=/Kap1 Kushtetuta |4=/Korniza/II: Masat e Ndërtimit të Besimit |5=/Korniza/I: Parimet |6=Masat e Ndërtimit të Besimit |7=/Kap1 Kushtetuta/I Parimet e Vetqeverisjes Demokratike në Kosovë }} :'''Ndërprerja e Përdorimit të dhunës''' # Përdorimi i dhunës në Kosovë do të ndërpritet menjëherë. Në përputhshmëri me këtë marrëveshje, shkeljet e pohuara të armëpushimit do t‘u raportohen vëzhguesve ndërkombëtar dhe ato nuk do të përdorën për të justifikuar dhunën si përgjigje. # Statusi i policisë dhe forcave të sigurisë në Kosovë, përfshirë këtu edhe tërheqjen e forcave, do të qeveriset sipas dispozitave të kësaj Marrëveshjeje. Forcat paramilitare dhe të parregullta në Kosovë janë të papajtueshme me dispozitat e kësaj marrëveshjeje.<br>'''KTHIMI''' # Palët e njohin se të gjithë personat kanë të drejtë të kthehen në shtëpitë e tyre. Autoritetet e përshtatshme do t’i ndërmarrin të gjitha masat e nevojshme që të mundësojnë kthimin e sigurtë personave, duke përfshirë dhënien e dokumenteve të nevojshme. Të gjithë individët do të kenë të drejtë të rimarrin pasuritë e tyre të patundshme, të drejtën e shfrytëzimit të pronës shtetërore, dhe të rehabilitojnë pronën dhe pasurinë e tyre. Palët do t’i ndërmarrin të gjitha masat e domosdoshme për rikthimin e personave në Kosovë. # Palët do të bashkëpunojnë me Komisariatin e Lartë për Refugjatë (UNHCR) në të gjitha përpjekjet e tij, si dhe me organizatat e tjera ndërkombëtare joqeveritare rreth riatdhesimit dhe kthimit të personave, duke përfshirë ato organizata të cilat do të vëzhgojnë trajtimin e personave pas kthimit të tyre.<br>'''Lejimi i Ndihmës Ndërkombëtare''' # Asnjë pengesë nuk do t’i bëhët qarkullimit normal të mallërave në Kosovë, përfshirë materialet për rekonstruim të shtëpive dhe strukturave. Republika Federative e Jugosllavisë nuk do të kërkojë viza, çështjen rreth doganimit si dhe formalitetet që kërkohen për Misionin për Implementim (IM), UNHCR-së dhe organizatave tjera ndërkombëtare, si dhe organizatave joqeveritare të cilatë punojnë në Kosovë, të determinuara nga Shefi i Misionit për Implementim (CCIM-angl.) # I tërë personeli, qoftë kombëtar apo ndërkombëtar i angazhuar me punë në organizatat ndërkombëtare ose joqeveritare duke përfshirë Kryqin e Kuq të Jugosllavisë, do të ketë qasje të palimituar në gjithë popullin e Kosovës për qëllime të ndihmës humanitare. Të gjithë personat në Kosovë do të kenë dhe hyrje të ngjajshme të pa penguar, të sigurtë dhe të drejtëpërdrejtë në selitë e organizatave të tilla.<br>'''Çështjet tjera''' # Organet Federale nuk do të marrin asnjë vendim që ka efekt të ndryshëm, të pabarabartë (të papajtueshëm), të dëmshëm ose diskriminues për Kosovën. Vendime të tilla, nëse ndodhin, do të jenë të pavlefshme në lidhje me Kosovën. # Gjendja e jashtëzakonshme nuk do të deklarohet në Kosovë. # Palët do të pajtohen menjëherë me të gjitha kërkesat për përkrahje nga Misioni për Implementim (MI). Misioni për Implementim do të ketë frekuencat e veta për transmetimin e Radio dhe TV programit për Kosovë. Republika Federative e Jugosllavisë do t’i sigurojë të gjitha mjetet e nevojshme, duke përfshirë edhe frekuencat për radio-lidhje për të gjitha organizatat humanitare, përgjejgëse për shpërndarjen e ndihmave në Kosovë.<br>'''Arrestimi i Luftëtarëve dhe Çështjet Juridike''' # Të gjithë personat e ndaluar ose personat të cilët mbahen nga palët pa akuza do të lirohen. Palët gjithashtu do t’i lëshojnë dhe transferojnë, në pajtueshmëri me këtë marrëveshje, të gjithë personat që mbahen në lidhje me konfliktin. Palët do të bashkëpunojnë plotësisht me Komitetin Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq (KNKK), të lehtësojnë punën e tij në pajtueshmëri me mandatin që ka, duke përfshirë qasje të plotë te të gjithë personat e tillë, pavarësisht nga statusi i tyre, kudo që mund të mbahen, për vizita në pajtueshmëri me procedurat e punës standarde të KNKK-së. # Palët do të ofrojnë informata, përmes mekanizmave për kërkim të KNKK-së, familjeve të të gjithë personave të cilët nuk figurojnë nëpër regjistrat e KNKK-së. Palët do të bashëkpunojnë plotësisht me KNKK dhe Komisionin Ndërkombëtar për Personat e zhdukur në përpjekjet e tyre për të përcaktuar identitetin, vendqëndrimin dhe fatin e personave të tillë. # Secila palë: #* (a) - nuk do ta persekutojnë asnjërin për krimet që ndërlidhen me konfliktin në Kosovë, përveç personave të akuzuar për shkelje serioze të ligjit ndërkombëtar humanitar. Në mënyrë që të ndihmohet transparenca, palët do t’u lejojnë ekspertëve ndërkombëtar (përfshirë ekspertët e Mjeksisë Ligjore) së bashku me hetuesit shtetëror; #* (b) - do të japin amnesti të përgjithshme, për personat, të dënuar për krime të motivuara politikisht, të ndërlidhura me konfliktin në Kosovë. Kjo amnesti nuk do të vlejë, për ata që dënohen në mënyrë të duhur për shkelje serioze të ligjit ndërkombëtar humanitar, në gjykime të hapura dhe të drejta, të zhvilluara sipas standardeve ndërkombëtare. # Të gjitha Palët do të respektojnë obligimet e tyre për të bashkëpunuar në hulumtimin dhe persekutimin e shkeljeve serioze të ligjit ndërkombëtar. #* (a)-Në bazë të dispozitave të Rezolutës 827 (1993) dhe Rezolutave vijuese të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, palët do të ofrojnë bashkëpunim të plotë rreth aktiviteteve të Gjyqit Ndërkombëtar për ish-Jugosllavinë gjatë hetimeve dhe persekutimeve, duke përfshirë zbatimin e kërkesave të gjyqit dhe lehtësimin e hulumtimeve. #* (b)-Palët do t’u lejojnë ekspertëve ndërkombëtar (duke përfshirë edhe ekspertët e Mjeksisë ligjore dhe Hulumtuesit) hyrje të plotë, të lirë dhe të papenguar për të hulumtuar të gjitha pandehmat për shkelje serioze të ligjit ndërkombëtar humanitar.<br>'''Mediat e Pavarura''' # Duke pasur parasysh rëndësinë e mediave të lira dhe të pavarura në zhvillimin e një klime demokratike, politike dhe të domosdoshme për rindërtimin dhe zhvillimin e Kosovës, palët do të sigurojnë liritë më të mëdha të mundëshme të shtypit në Kosovë në të gjitha mediat, publike dhe private përfshirë këtu edhe gazetat, televizionin, radion dhe internetin. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2274 5475 2006-09-25T05:23:59Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/kap/s|Dokumenti i Rambujesë|1. Kushtetuta|Dokumenti i Rambujesë/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil}} <!-- teksti --> <hr> * Duke konfirmuar besimin e tyre në shoqëri paqësore, drejtësi, tolerancë, dhe pajtim. * Të përcaktuar që të sigurojnë respektimin e të drejtave të njeriut dhe barazinë e të gjithë qytetarëve dhe bashkësive nacionale. * Duke pasur parasyshë se ruajtja dhe promovimi i identitetit nacional, kulturor dhe gjuhësor i secilës bashkësi nacionale në Kosovë janë të domosdoshme për zhvillim harmonik të shoqërisë paqësore. * Me dëshirë që përmes kësaj Kushtetute të përkohshme të formohen institucionet e vetëqeverisjes demokratike në Kosovë bazuar në respektimin e integritetit territorial dhe sovranitetit të Republikës Federale të Jugosllavisë dhe prej kësaj marrëveshjeje, prej të cilave dalin organet e qeverisjes që përfshihen në vijim. * Duke pasur parasysh se institucionet e Kosovës duhet ta bëjnë përfaqësimin e drejtë të bashkësive nacionale në Kosovë dhe ta praktikojnë ushtrimin e të drejtave të tyre dhe pjesëtarëve të tyre. * Duke i kujtuar dhe vërtetuar principet / elementet bazike, të miratuara nga Grupi i Kontaktit dhe nga takimi i ministrave të këtij grupi në Londër më 29 janar 1999. <hr> :::::'''NENI I''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/I Parimet e Vetqeverisjes Demokratike në Kosovë|Parimet e Vetqeverisjes Demokratike në Kosovë]] :::::'''NENI II''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/II: Kuvendi|Kuvendi]] :::::'''NENI III''' :[[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/III: Presidenti i Kosovës|Presidenti i Kosovës]] :::::'''NENI IN''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/IV: Qeveria dhe Organet Administrative|Qeveria dhe Organet Administrative]] :::::'''NENI V''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/V: Gjyqësia|Gjyqësia]] :::::'''NENI VI''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/VI: Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Fundamentale|Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Fundamentale]] :::::'''NENI VII''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/VII: Bashkësitë Nacionale|Bashkësitë Nacionale]] :::::'''NENI VIII''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/VIII: Komunat|Komunat]] :::::'''NENI IX''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/IX: Përfaqësimi|Përfaqësimi]] :::::'''NENI X''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/X: Amandamentet|Amandamentet]] :::::'''NENI XI''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/XI: Hyrja në Fuqi|Hyrja në Fuqi]] <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/kap/f}} [[Category:Dokumenti i Rambujesë 1. Kushtetuta| ]] 2275 5459 2006-09-25T04:58:53Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/kap/s|Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta|2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil|Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet}} <!-- teksti --> :::::'''NENI I''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/I: Parimet e Përgjithshme|Parimet e Përgjithshme]] :::::'''NENI II''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/II: Policia Komunale|Policia Komunale]] :::::'''NENI III''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/III: Akademija Policore e Përkohshme|Akademija Policore e Përkohshme]] :::::'''NENI IV''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/IV: Komisionet Për Jurispondencë Penale|Komisionet Për Jurispondencë Penale]] :::::'''NENI V''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/V: Operacionet Policore në Kosovë|Operacionet Policore në Kosovë]] :::::'''NENI VI''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/VI: Sigurimi i Kufijëve Ndërkombëtar|Sigurimi i Kufijëve Ndërkombëtar]] :::::'''NENI VII''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/VII: Arrestimi dhe Mbajtja|Arrestimi dhe Mbajtja]] :::::'''NENI VIII''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/VIII: Administrimi i drejtorisë|Administrimi i drejtorisë]] :::::'''NENI IX''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/IX: Autorizimi Final mbi Interpretim|Autorizimi Final mbi Interpretim]] <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/kap/f}} [[Category: Dokumenti i Rambujesë 2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil| ]] 2276 5454 2006-09-25T04:53:16Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/kap/s|Dokumenti i Rambujesë/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|3. Zhvillimi dhe mbikëqyrja e Zgjedhjeve|Dokumenti i Rambujesë/Kap4a Ekonomia}} <!-- teksti --> :::::'''NENI I''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet/I: Kushtet e zgjedhjeve|Kushtet e zgjedhjeve]] :::::'''NENI II''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet/II. Roli i OSBE-së|Roli i OSBE-së]] :::::'''NENI III''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet/III: Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve|Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve]] <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/kap/f}} [[Category:Dokumenti i Rambujesë 3. Zgjedhjet]] 2277 5466 2006-09-25T05:06:47Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/kap/s|Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet|4a. Çështjet ekonomike|Dokumenti i Rambujesë/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik}} <!-- teksti --> :::::'''NENI I''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap4a Ekonomia/I: Neni I|Neni I]] :::::'''NENI II''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap4a Ekonomia/II: Neni II|Neni II]] <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/kap/f}} [[Category:Dokumenti i Rambujesë 4a. Ekonomia| ]] 2278 5401 2006-09-25T02:58:44Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap4a Ekonomia |2=4b. Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |3=/Kap5 Implementimi I |4=/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |5=/Kap4a Ekonomia/II: Neni II |6=Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |7=/Kap5 Implementimi I/I: Institucionet }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' <!-- teksti --> # Paralelisht me vazhdimin e implementimit të plotë të kësaj Marrëveshjej, kujdes urgjent duhët të fokusohet në plotësimin e nevojave reale humanitare dhe ekonomike në Kosovë në mënyrë që të ndihmohet krijimi i kushteve për rekonstruimin dhe ringjallje afatgjatë ekonomike. Ndihma ndërkombëtare do të sigurohët pa diskriminimin në mes të bashkësive nacionale. # Palët mirëpresin vullnetin e komisionit Evropian i cili punon me komunitetin ndëerkombëtar që të koordinojë përkrahjen ndërkombëtare për përpjekjet e palëve. Veçanërisht, komisioni Evropian do të organizojë konferencën ndërkombëtare të donatorëve brenda një muaji pas hyrjës në fuqi të kësaj Marrëveshjeje. # Bashkësia ndërkombëtare do të sigurojë ndihmë humanitare të menjëhershme dhe të pakusht, fillimisht të fokusuar në kthimin e refugjatëve dhe personave të zhvendosur nga shtëpiët e tyre të dikurshme. Palët mirëpresin dhe vertetojnë rolin udhëheqës të UNHCR-së ( Komesariati i lartë për refugjat i KB) në koordinimin e këtyre përpjekjeve, dhe vertetojnë qëllimin e tij, në bashkëpunim të ngushtë me MI, që të planifikojë kthimin e hershëm, të rregulltë dhe në faza të refugjatëve dhe përsonave të zhvendosur në kushte të sigurisë dhe dinjitet. # Bashkësia ndërkombëtare do të sigurojë mjete për përmirësim rapid të kushteve të jetës së popullit të Kosovës, përmes rekonstruimit dhe rehabilitimit të shtëpive dhe infrastrukturës lokale (duke përfshirë ujin, energjinë elektrike, shëndetsinë dhe infrastrukturën e arsimit lokal) bazuar në hulumtimet lidhur me vlerësimin e dëmeve # Ndihma do të sigurohet gjithashtu për përkrahje të formimit dhe zhvillimit të kornizës institucionale dhe legjislative që shtrihet në këtë Marrëveshje, duke përfshirë qeverisjen lokale dhe vendosjen e takimeve, si dhe të riforcojnë shoqërinë civile, kulturën dhe arsimin. Ndihma sociale gjithashtu do të drejtohët, duke i dhënë prioritet mbrojtjes së grupeve sociale të pambrojtura. # Gjithashtu do të jetë vitale shtrirja e themeleve për zhvillimin përkrahës, bazuar në ringjalljen e ekonomisë lokale. Kjo duhët të llogaris nevojën të drejtuar mospunësimit, dhe të stimulojë ekonominë me një radhë të mekanizmave. Komisionit Evropian do të informohet urgjent mbi këtë. # Ndihma ndërkombëtare, me përjashtim të ndihmës humanitare do t’i nënshtrohet pajtimit të plotë me këtë Marrëveshje si dhe kushteve <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/kap/f}} 2279 5463 2006-09-25T05:04:35Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/kap/s|Dokumenti i Rambujesë/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik|5. Implementimi I|Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani}} <!-- teksti --> :::::'''NENI I''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I/I: Institucionet|Institucionet]] :::::'''NENI II''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I/II: Përgjegjësit dhe Pushtetet|Përgjegjësit dhe Pushtetet]] :::::'''NENI III''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I/III: Statusi i Misionit Implementues|Statusi i Misionit Implementues]] :::::'''NENI VI''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I/IV: Procesi i Implementimit|Procesi i Implementimit]] :::::'''NENI V''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I/V: Pushteti për Interpretim|Pushteti për Interpretim]] <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/kap/f}} [[Category:Dokumenti i Rambujesë 5. Implementimi I| ]] 2280 5462 2006-09-25T05:03:56Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/kap/s|Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I|6. Ombudsmani|Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II}} <!-- teksti --> :::::'''NENI I''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/I: Të përgjithshme|Të përgjithshme]]</center> ::::::''Paragrafi 1.'' : ''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/I: Të përgjithshme#Vëzhgimimi|Vëzhgimimi]]'' ::::::''Paragrafi 2.'' : ''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/I: Të përgjithshme#Zgjedhja|Zgjedhja]]'' ::::::''Paragrafi 3.'' : ''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/I: Të përgjithshme#Kabineti|Kabineti]]'' :::::'''NENI I''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/II: Juridiksioni|Juridiksioni]] ::::::''Paragrafi 1.'' : ''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/II: Juridiksioni#Shqyrtimet|Shqyrtimet]]'' ::::::''Paragrafi 2.'' : ''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/II: Juridiksioni#Ankesa|Ankesa]]'' :::::'''NENI I''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/III: Mandati dhe Obligimet|Mandati dhe Obligimet]] ::::::''Paragrafi 1.'' : ''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/III: Mandati dhe Obligimet#Shkeljet e raporteve|Shkeljet e raporteve]]'' ::::::''Paragrafi 2.'' : ''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/III: Mandati dhe Obligimet#Çasja|Çasja]]'' ::::::''Paragrafi 3.'' : ''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani/III: Mandati dhe Obligimet#Publikimi|Publikimi]]'' <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/kap/f}} [[Category:Dokumenti i Rambujesë 6. Ombudsmani| ]] 2281 5461 2006-09-25T05:03:00Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/kap/s|Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani|7. Implementimi II|Dokumenti i Rambujesë/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare}} <!-- teksti --> :::::'''NENI I''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/I Obligimet e Përgjithshme|Obligimet e Përgjithshme]] :::::'''NENI II''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/II: Ndërprerja e armiqësive|Ndërprerja e armiqësive]] :::::'''NENI III''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/III: Rirreshtimi, Tërheqja dhe Demilitarizimi i Forcave|Rirreshtimi, Tërheqja dhe Demilitarizimi i Forcave]] :::::'''NENI IV''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/IV: Forcat e Armatës Jugosllave|Forcat e Armatës Jugosllave]] :::::'''NENI V''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/V: Forcat e tjera|Forcat e tjera]] :::::'''NENI VI''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/VI: MUP-i|MUP-i]] :::::'''NENI VII''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/VII: Njoftimet|Njoftimet]] :::::'''NENI VIII''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/VIII: Operacionet dhe Pushteti i KFOR-it|Operacionet dhe Pushteti i KFOR-it]] :::::'''NENI IX''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/IX: Kontrolli Kufitar|Kontrolli Kufitar]] :::::'''NENI X''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/X: Kontrolli i lëvizjeve ajërore|Kontrolli i lëvizjeve ajërore]] :::::'''NENI XI''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XI: Themelimi i komisionit të përbashkët ushtarak|Themelimi i komisionit të përbashkët ushtarak]] :::::'''NENI XII''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XII: Lirimi i të burgosurve|Lirimi i të burgosurve]] :::::'''NENI XIII''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XIII: Bashkëpunimi|Bashkëpunimi]] :::::'''NENI XIV''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XIV: Lajmërimi i komandave ushtarake|Lajmërimi i komandave ushtarake]] :::::'''NENI XV''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XV: Pushteti përfundimtar për Interpretim|Pushteti përfundimtar për Interpretim]] :::::'''NENI XVI''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/XVI: Hyrja në fuqi dhe dita K|Hyrja në fuqi dhe dita K]] ::::::'''''SHTOJCA A''''' : *''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/Shtojca A: Kolonitë e Miratuara të Armatës Jugosllave / MUP-it|Kolonitë e Miratuara të Armatës Jugosllave / MUP-it]]'' ::::::'''''SHTOJCA B''''' : *''[[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/Shtojca B: Statusi i forcave implementuese multinacionale|Statusi i forcave implementuese multinacionale]]'' <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/kap/f}} [[Category:Dokumenti i Rambujesë 7. Implementimi II| ]] 2282 5460 2006-09-25T05:01:49Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/kap/s|Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II|8. Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare|Dokumenti i Rambujesë}} <!-- teksti --> :::::'''NENI I''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap8 AVGj dhe DP/I: Amandamenti dhe vlerësimet Gjithëpërfshirëse|Amandamenti dhe vlerësimet Gjithëpërfshirëse]] :::::'''NENI II''' : [[Dokumenti i Rambujesë/Kap8 AVGj dhe DP/II: Dispozitat Përfundimtare|Dispozitat Përfundimtare]] <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/kap/f}} [[Category:Dokumenti i Rambujesë 8. Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare| ]] 2283 5373 2006-09-25T00:43:10Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1 Kushtetuta|<u>Neni I</u><br>Parimet e Vetqeverisjes Demokratike në Kosovë|/Kap1 Kushtetuta/II: Kuvendi}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == . == 1. Kosova do të qeverisë vetveten në mënyrë demokratike nëpërmjet të organeve dhe institucioneve legjislative, ekzekutive, gjyqësore, dhe të tjera të përcaktuara këtu. Organet dhe institucionet e Kosovës do të ushtrojnë pushtetin e tyre në pajtim me dispozitat e kësaj Marrëveshjeje == . == 2. Të gjitha autoritetet në Kosovë do të respektojnë plotësisht të drejtat e njeriut, demokracinë dhe barazinë e qytetarëve dhe bashkësive nacionale. == . == 3 .Republika Federale e Jugosllavisë mbanë përgjegjësi në Kosovë për fushat vijuese, përveç nëse është përcaktuar në vend tjetër në këtë marrëveshje: (a) integriteti territorial, (b) ruajtja e tregut unik brenda Republikës Federale të Jugosllavisë, pushteti i së cilës do të ushtrohet në mënyrë të tillë që të mos bëjë diskriminimin ndaj Kosovës, (c) politika monetare (ç) mbrojtja, (d) politika e jashtme, (dh) shërbimet doganore, (e) tatimet federale, (ë) zgjidhjet federale, dhe (f) fushat tjera të përcaktuara me këtë Marrëveshje. == . == 4. Republika e Serbisë do të ketë pushtet në Kosovë, ashtu si është përcaktuar në këtë Marrëveshje, duke përfshirë marrëdhënien me zgjidhje republikane. == . == 5. Qytetarët në Kosovë mund të vazhdojnë të participojnë në fushat në të cilat Republika Federale e Jugosllavisë dhe Republika e Serbisë ka kompetenca përmes përfaqësimit të tyre në Institucione relevante, pa paragjykim mbi ushtrimin e kompetencave nga ana e autoriteteve të Kosovës të parashtruara në këtë Marrëveshje. == . == 6. Sa i përket Kosovës: *(a) Nuk do të bëhët ndryshim i kufijve të Kosovës; *(b) Vendosja dhe përdorimi i policisë dhe forcave të sigurisë do të qeveriset me Kapitullin 2 dhe 7 të kësaj Marrëveshjeje; dhe *(c) Kosova do të ketë pushtet që të ndërmarrë marrëdhënie me jashtë brenda fushave të përgjegjësisë së tyre ekuivalente me pushtetin e paraparë për Republikat sipas nenit 7 të Kushtetutës së Republikës Federale të Jugosllavisë. == . == 7. Nuk do të ketë ndërhyrje në të drejtën e qytetarëve, dhe të bashkësive nacionale në Kosovë që t’i bëhët thirrje institucioneve përkatëse të Republikës së Serbisë, për qellimet që vijojnë: *(a) ndihmën në përpilimin e plan-programeve dhe standardeve shkollore; *(b) participimi në programe të ndihmës sociale, siç është kujdesi për veteranët e luftës, pensionerët dhe personave të hendikepuar; dhe *(c) qytetarët në Kosovë mund të vazhdojnë të participojnë në fushat në të cilat Republika Federale e Jugosllavisë dhe Republika e Serbisë ka kompetencë përmes përfaqësimit të tyre në institucionet relevante, pa paragjykim mbi ushtrimin e kompetencave nga ana e autoriteteve të Kosovës të parashtruara në këtë Marrëveshje. *(d) shërbimet e tjera të pranuara vullnetarisht, paraparë që këto shërbime nuk kanë të bëjnë me policinë dhe çështjet e sigurisë që do të kontrollohen me Kapitullin 2 dhe 7 të kësaj Marrëveshjeje, dhe se cilido personel i Republikës që shërben në Kosovë konform këtij paragrafi, do të jetë furnizues i paarmatosur i shërbimeve që vepron sipas ftesës së bashkësisë nacionale në Kosovë. *(e) Republika do të ketë pushtet për përcaktimin e tatimeve dhe detyrimeve tjera për qytetarët që kërkojnë shërbime konform me këtë paragraf, si përkrahje e domsodoshme e dispozitave të shërbimeve të tilla. == .== 8. Nëjsi themelore të qeverisjes lokale të Kosovës do të jenë Komunat. Të gjitha përgjegjësitë e Kosovës jo shprehimisht të parapara tjetërkund, do të jenë përgjegjësi të Komunave. == . == 9. Për ruajtjen dhe promovimin e vetëqeverisjes demokratike në Kosovë, të gjithë kandidatët për vende publike të emëruara, të zgjedhura, apo tjera, dhe të gjithë mbajtësit e vendeve do t’i përmbushin këto kritere: *(a) asnjë person që është duke vuajtur dënimin të shqiptuar nga Tribunali i Krimeve Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, dhe asnjë person që është akuzuar nga Tribunali dhe që nuk i është përmbajtur urdhërit për t’u paraqitur para Tribunalit, nuk mund të jetë kandidat dhe nuk mund të jetë bartës i asnjë funksioni; dhe *(b) të gjithë kandidatët dhe bartësit e funksioneve do të heqin dorë nga dhuna si mekanizëm për të arritur qëllime politike; aktivitetet politike dhe të rezistencës në të kaluarën nuk do të jenë pengesë për bartjen e funksioneve në Kosovë. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2284 5434 2006-09-25T04:20:13Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1_Kushtetuta/I Parimet e Vetqeverisjes Demokratike në Kosovë|<u>Neni II</u><br>Kuvendi|/Kap1 Kushtetuta/III: Presidenti i Kosovës}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Të përgjithshme == 1. Kosova do të ketë Kuvendin, i cili do të përbëhet nga 120 anëtarë. * (a) Tetëdhjetë anëtarë do të zgjedhen drejtëpërdrejtë. * (b) Dyzet anëtarët e tjerë do të zgjedhen nga anëtarët e bashkësive nacionale të caktuara. **(I) Bashkësitë, pjesëtarët e të cilëve përbëjnë së paku 5 për qind të popullsisë së Kosovës apo më pak se 5 për qind, do t’i kenë 10 nga këto vende, të cilat do të ndahen mes tyre në pajtim me proporcionin e popullatës së gjithmbashme. **(II) Bashkësitë pjesëtarët e të cilëve përbëjnë së paku 5 për qind të popullatës së Kosovës do t’i ndajnë 30 vendet e mbetura në mënyrë të barabartë. Bashkësia nacionale serbe dhe shqiptare do të konsiderohet (pandehet) se i takon 5 përqindëshin të pragut të popullsisë. == Dispozitat tjera == 2. Zgjedhjet për të gjithë anëtarët, do të bëhen në mënyrë demokratike, në pajtim me dispozitat e Aneksit 3. Anëtarët do të zgjedhen për afatin trevjeçar. == . == 3. Vendosja e vendeve në Kuvend do të bazohet në mbledhjen e të dhënave në konsensus të përmendur në Kapitullin 5 të kësaj marrëveshjeje. Para përfundimit të regjistrimit, për qëllime të këtij neni, deklaratat e pjesëtarëve të bashkësive nacionale të bëra (dhëna) gjatë regjistrimit të votuesve do të shfrytëzohet për përcaktim të përqindjes së pjesëmarrjes së këtyre bashkësive nacionle në popullatën e Kosovës. == . == 4. Anëtarët e Kuvendit do të kenë imunitet në të gjitha procedurat civile dhe penale në bazë të fjalëve të thëna apo akteve tjera të ndërmarra në cilësinë e tyre si anëtarë të Kuvendit. Pushteti i Kuvendit == . == 5. Kuvendi do të jetë përgjegjës për nxjerrjen e ligjeve të Kosovës, duke i përfshirë ato që i rregullojnë marrëdhëniet në fushën politike, sigurisë, ekonomike, sociale, arsimore, shkencore dhe kulturore, ashtu siç përfshihet më poshtë dhe në vende tjera në këtë marrëveshje. Kjo Kushtetutë dhe ligjet e Kuvendit të Kosovës nuk do t’u nënshtrohen ndryshimeve apo modifikimeve nga autoritetet e Republikave ose të Federatës. *(a) Kuvendi do të jetë përgjegjës për: **(I) Aktivitetet financiare të institucioneve të Kosovës, duke përfshirë mbledhjen e tatimeve dhe detyrimeve nga burimet brenda Kosovës; **(II) Duke i miratuar buxhetet e Organeve Administrative dhe isntitucioneve të tjera të Kosovës, me përjashtim të institucioneve komunale dhe të atyre të bashkësive nacionale, përveçse nëse ndryshe është specifikuar këtu; **(III) Duke i miratuar rregullat që kanë të bëjnë me organizimin dhe procedurat e Organeve Administrative të Kosovës; **(IV) Aprovimi i listës së ministrave të Qeverisë, duke e përfshirë Kryeminstrin; **(V) Koordinimi i aranzhmaneve arsimore në Kosovë duke i patur parasysh kompetencat e bashkësive nacionale dhe të komunave; **(VI) Zgjedhja e kandidatëve për zyrë gjyqësore të propozuar nga Presidenti i Kosovës. **(VII) Nxjerrja e ligjeve që siguron qarkullimin e lirë të mallrave, shërbimeve dhe të personave në Kosovë, në pajtim me këtë Marrëveshje; **(VIII) Aprovimi i marrëveshjeve të lidhura nga Presidenti brenda fushave të përgjegjësisë së Kosovës; **(IX) Bashkëpunimi me Kuvendin Federativ dhe me Kuvendet e Republikave dhe ndërmarrja e marrëdhënieve me organet e huaja legjislative; **(X) Formimi i kornizave për vetëqeverisje lokale; **(XI) Duke i nxjerrë ligjet lidhur me çështjet ndër-komunale dhe marrëdhëniet ndërmjet bashkësive nacionale, atëherë kur është e nevojshme; **(XII) Duke i nxjerrë ligjet që e rregullojnë punën e Institucioneve Mjekësore dhe Spitaleve; **(XIII) Duke e mbrojtur mjedisin jetësor atëherë kur çështjet ndër-komunale janë të përfshira; **(XIV) Miratimi i programeve të zhvillimit ekonomik, shkencor, teknologjik, demografik, rajonal dhe zhvillimit social, si dhe planifikimit urban; **(XV) Miratimi i programeve për zhvillim të bujqësisë dhe të vendeve rurale; **(XVI) Rregullimi i zgjedhjeve në pajtim me Kapitullin 3 dhe 5; **(XVII) Duke e rregulluar pronësinë e Kosovës; dhe **(XVIII) Duke i rregulluar regjistrat e tokës. *(b) Kuvendi do të ketë gjithashtu pushtet që të nxjerrë ligjet në fushat brenda përgjegjësisë së Komunave nëse çështja nuk mund të rregullohet në mënyrë efektive nga Komunat apo nëse rregullimi nga Komunat individuale mund t’i dëmtojnë të drejtat e Komunave të tjera. Në mungesë të ligjit të nxjerrë nga Kuvendi, në këtë nënparagraf që i paraprinë veprimit Komunal, Komunat do të mbajnë pushtetin e tyre. == Procedurat == 6. Ligjet dhe vendimet të tjera të Kuvendit do të miratohen nga shumica e anëtarëve që janë prezent dhe që votojnë == . == 7. Shumica e anëtarëve të një bashkësie nacionale të zgjedhur për Kuvend sipas paragrafit 1(b) mund të miratojnë mocion se ligji apo vendimi tjetër negativisht ndikon në interesat vitale të bashkësisë së tyre nacionale. Ligji i vënë në pyetje apo vendimi do të suspendohet në lidhje me atë bashkësi nacionale përderisa porcedura për pajtimin e kontesteve në paragrafin 8 të kompletohet. == . == 8. Procedurat vijuese do të përdoren në rast të mocionit nën paragrafin 7: *(a) Anëtarët që bëjnë mocion mbi interesin vital do të arsyetojnë mocionin e tyre. Propozuesve të legjislacionit do t’u jepet rast që të përgjigjen. *(b) Anëtarët që bëjnë mocionin, brenda një dite do ta emërojnë ndërmjetësuesin e zgjedhur nga ata që të ndihmojë arritjen e një marrëveshjeje me ata që e propozojnë legjislacionin. *(c) Nëse ndërmejtësimi nuk rezulton me marrëveshje brenda shtatë ditësh, çështja mund të dorëzohet për vendosje juridikisht të obligueshme. Vendimi do të merret nga një trup i përbërë nga tre anëtarë të Kuvendit: një shqiptar dhe një serb, secili i emëruar nga delegacioni i bashkësisë së tij apo të saj nacionale; si dhe anëtari i tretë i cili do të jetë i nacionalitetit të tretë dhe do të zgjedhet brenda dy ditësh me konsensus të Kryesisë së Kuvendit. **(I) Mocioni mbi interesin vital do të përkrahet nëse legjislacioni i vënë në pyetje dëmshëm ndikon në të drejtat themelore kushtetuese të bashkësisë, të drejtat shtesë të parapara në Nenin VII, apo parimin e trajtimit të drejtë. **(II) Nëse mocioni nuk përkrahet, legjslacioni i vënë do të hyjë në fuqi për atë bashkësi. *(d) Paragrafi (c) nuk do të aplikohet në seleksionimin e zyrtarëve të Kuvendit. *(e) Kuvendi mund t’i përjashtojë vendimet e tjera nga kjo procedurë me anë të ligjit të nxjerrë me shumicë të secilës bashkësi të zgjedhur sipas paragrafit 1(b). == . == 9. Shumica e anëtarëve do ta përbëjnë kuorumin. Kuvendi përndryshe do të vendos për rregullat e veta të porcedurës. == Udhëheqësia == 10. Përbëhet nga Kryetari, dy Nënkryetarët dhe udhëheqësit e tjerë në pajtim me rregullat e procedurës së Kuvendit. Çdo bashkësi nacionale që i plotëson kufizimet e specifikuara në paragrafin 1(b) (ii) do të jetë i përfaqësuar në udhëheqje. Kryetari i Kuvendit nuk do të jetë nga e njëjta bashkësi nacionale e Presidentit të Kosovës. == . == 11. Kryetari i Kuvendit do të përfaqësojë Kuvendin, të konvokoj mbledhjet, të udhëheqë mbledhjet e tij, të koordinojë punën e çdo komiteti që mund ta krijojë, dhe t’i ushtrojë detyrat e tjera të përcaktuara me rregullat procedurale të Kuvendit. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2285 5375 2006-09-25T00:53:47Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1_Kushtetuta/II: Kuvendi|<u>Neni III</u><br>Presidenti i Kosovës|/Kap1 Kushtetuta/IV: Qeveria dhe Organet Administrative}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == . == 1. Kosova do ta ketë Presidentin i cili do të jetë i zgjedhur nga Kuvendi me anë të shumicës së votave të anëtarëve. Presidenti i Kosovës do të ketë mandat trevjeçar. As një njeri nuk mund të shërbej si President i Kosovës për më shumë se dy mandate. == . == 2. Presidenti i Kosovës do të ketë përgjegjësi për: *(I) Do të përfaqësojë Kosovën, përfshirë edhe përfaqësimin para çdo organi ndërkombëtar ose federal, apo çdo organi të Republikave; *(II) I propozon Kuvendit kandidat për Kryeministër, për Gjyq Kushtetues, Gjyq Suprem dhe zyre gjyqësore të tjera në Kosovë; *(III) Mban takime të rregullta me përfaqësues të bashkësive nacionale të zgjedhura në mënyrë demokratike; *(IV) I udhëheq marrëdhëniet e jashtme dhe përmbyll marrëveshjet brenda këtij pushteti, në pajtim me autoritetet e institucioneve të Kosovës nën këtë Marrëveshje. Marrëveshjet e tilla hyjnë në fuqi vetëm atëherë kur aprovohen nga Kuvendi; *(V) Përcakton përfaqësuesin i cili do të shërbejë në Komisionin e Përbashkët të themeluar nga Neni I.2 të Kapitullit 5 të kësaj marrëveshjeje. *(VI) Mban takime të rregullta me Kryetarët; të Federatës dhe Republikave; dhe *(VII) Detyrat tjera të specifikuara këtu apo me ligj. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2286 5376 2006-09-25T00:56:12Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1_Kushtetuta/III: Presidenti i Kosovës|<u>Neni IV</u><br>Qeveria dhe Organet Administrative|/Kap1 Kushtetuta/V: Gjyqësia}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == . == '''1.''' Pushteti ekzekutiv do të ushtrohet nga Qeveria. Qeveria do të përgjigjet për implementimin e ligjeve të Kosovës, dhe të autoriteteve të tjera qeveritare kur përgjegjësitë e tilla janë të përcjellura nga ato autoritete. Qeveria do të ketë gjithashtu autoritet t’i propozojë ligjet Kuvendit. *(a) Qeveria do të përbëhet nga Kryeministri dhe Ministrat, duke përfshirë së paku një person nga secila bashkësi nacionale në pajtim me kriteret e përcaktuara në paragafin 1(b) (ii) të Nenit II. Ministrat do të udhëheqin Organet Adminsitrative të Kosovës. *(b) Kandidati për Kryeministër i propozuar nga Presidenti do t’ia përcjellë listën e Ministrave të Kuvendit. Kryeministri dhe Ministrat e propozuar do të aprovohen nga shumica e tyre prezent dhe që votojnë në Kuvend. Nëse Kryeministri nuk do të fiojë pëlqimin e shumicës për qeverinë, atëherë Presidenti do të propozojë kandidat të ri për Kryeministër brenda një afati prej dhjetë ditëve. *(c) Qeveria do të japë dorëheqje nëse miratohet mocioni i mosbesimit me shumicën e votës nga anëtarët e Kuvendit. Në rast të dorëheqjes së Kryeministrit apo të Qeverisë Presidenti do të zgjedh kandidat të ri për Kryeministër, i cili do ta formojë Qevrinë e re. *(d) Kryeministri do ta konvokojë mbledhjen e Qeverisë, do ta përfaqësojë Qeverinë në vende të duhura, dhe koordinojë punën e saj. Vendimet e Qeverisë do të kërkojnë shumicën e Ministrave prezent dhe që votojnë. Kryeministri do të ketë votë vendimtare në rast se Ministrat do të ndaheshin në mënyrë të barabartë, përndryshe, Qeveria do t’i vendosë rregullat e procedurës së saj. == . == '''2.''' Organet adminstrative do të kenë përgjegjësi që ta ndihmojnë Qeverinë në kryerjen e detyrave të saj. *(a) Të punësuarit në Organet administrative do të paraqesin raport të drejtë të popullatës dhe të bashkësive kombëtare të Kosovës. *(b) Çdo qytetar i Kosovës i cili pohon se dëmtohet në mënyrë direkte dhe negative për shkak të ndonjë vendimi të organit ekzekutiv ose administrativ do të ketë të drejtë për shqyrtim gjyqësor të këtij vendimi, pas shfrytëzimit të të gjitha mundësive që ekzistojnë për shqyrtim administrativ. Kuvendi do të nxjerr ligj adminstrativ i cili e rregullon këtë shqyrtim. == . == '''3.''' Do të jetë një shef prokuror, i cili do të jetë përgjegjës për ndjekjen e individëve të cilët i shkelin ligjet penale të Kosovës. Ai do të udhëheqë zyrën e prokurorit, e cila zyrë në të gjitha nivelet do ta ketë personelin që e përfaqëson popullsinë e Kosovës. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2287 5377 2006-09-25T00:59:41Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1_Kushtetuta/IV: Qeveria dhe Organet Administrative|<u>Neni V</u><br>Gjyqësia|/Kap1 Kushtetuta/VI: Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Fundamentale}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == E Përgjithshme == '''1.''' Kosova duhet të ketë Gjyqin Kushtetues, Gjyqin Suprem, Gjyqet e Qarkut dhe Gjyqet Komunale. == . == '''2.''' Gjyqet e Kosovës do të kenë juridiksion mbi të gjitha çështjet të cilat ndodhin në Kosovë sipas kësaj Kushtetute apo ligjeve të Kosovës përveç atyre të përcaktuara në paragrafin 3. Gjykatat e Kosovës gjithashtu do të kenë juridiksion mbi çështjet e ligjit Federal, që i nënshtrohet thirrjes së bërë gjyqit federal në këto çështje, atëherë kur të gjitha apelet në disponim, nën sistemin e Kosovës të jenë shfrytëzuar. == . == '''3.''' Qytetarët në Kosovë mund të zgjedhin që kontestet e tyre civile të zgjidhen në gjyqet tjera në Republikat Federale të Jugosllavisë, të cilat do t’i zbatojnë ligjet e aplikueshme në Kosovë. == . == '''4.''' Rregullat që vijojnë do të zbatohen në lëndët penale: *(a) Në fillim të procedurës penale, i pandehuri e ka të drejtën që gjykimi i tij apo i saj të transferohet në gjykatën tjetër të Kosovës të cilën ai apo ajo e cakton. *(b) Në lëndët penale në të cilat të gjithë të pandehurit dhe viktimat janë pjesëtarë të të njëjtës bashkësi nacionale, të gjithë anëtarët e këshillit gjyqësor do të jenë nga bashkësia nacionale që e zgjedhin, nëse ndonjë palë ashtu kërkon. *(c) I pandehuri në lëndën penale në gjykatat e Kosovës e ka të drejtën që të ketë së paku një anëtar të këshillit gjyqësor që ë bën hetuesinë nga bashkësia kombëtare e tij apo e saj. Autoritetet e Kosovës do të konsiderojnë dhe lejojnë që gjyqtarët e gjyqeve tjera në Republikën Federale të Jugosllavisë të shërbejnë si gjyqtarë të Kosovës për këto qëllime. == Gjyqi kushtetues == '''5.''' Gjyqi kushtetues do të përbëhet prej nëntë gjyqtarëve. Do të jetë së paku një gjyqtar i Gjyqit kushtetues nga secila bashkësi nacionale, i cili do t’i plotësojë kushtet e specifikuara në paragrafin 1(b) (ii) të Nenit II. Deri atëherë kur palët pajtohen ta ndërprejnë këtë rregullim, 5 gjyqtarët e Gjyqit kushtetues do të zgjidhen nga lista e përpiluar (e nxjerrë) nga Presidenti i Gjyqit Evropian për të Drejtat e Njeriut. == . == '''6.''' Gjyqi kushtetues do të ketë pushtet të zgjedhë konteste lidhur me këtë kushtetutë. Ky pushtet do të përfshijë, po nuk është kufizuar me këtë, përcaktimin nëse ligjet janë të zbatueshme në Kosovë, vendimet dhe aktet e Presidentit, të Kuvendit, të Qeverisë, të Komunave dhe të bashkësive nacionale kompatibile me këtë Kushtetutë. *(a) Çështjet mund t’i drejtohen Gjyqit Kushtetues nga Presidenti i Kosovës, Kryetari po Nënkyetari i Kuvendit, Ombudsmani, kuvendet dhe këshillat komunale, dhe nga çdo bashkësi nacionale që vepron sipas procedurave të veta demokratike. *(b) Çdo gjyq që gjatë kursit të shqyrtimit të ndonjë çështjeje për të cilin kontest vjen nga zgjedhja e ndonjë pyetjeje brenda juridiksionit të Gjyqit Kushtetues do t’ia drejtojë çështjen Gjyqit Kushtetues për vendim preliminar. == . == '''7.''' Në rast të shpenzimit të mjeteve tjera legale, Gjyqi kushtetues, me kërkesë të cilitdo person që pohon të jetë viktimë, do të ketë juridiksion mbi ankesat që të drejtat e njeriut dhe liritë fundamentale dhe të drejtat e anëtarëve të bashkësive nacionale që janë përfshirë në këtë kushtetutë, janë shkelur nga ana e autoriteteve publike. == . == '''8.''' Gjyqi Kushtetues do të ketë juridiksion tjetër të tillë, ashtu si mund të jetë përcaktuar në vend tjetër në këtë Marrëveshje ose me ligj. == Gjyqi Suprem == '''9.''' Gjyqi Suprem do të përbëhet prej nëntë gjyqtarëve. Do të jetë së paku një gjyqtar i Gjyqit Suprem nga secila bashkësi nacionale i cili do t’i plotësojë kushtet e specifikuara në paragrafin 1(b) (ii) të Nenit II == . == '''10.''' Gjyqi Suprem do t’i dëgjojë apelet nga Gjyqet e Qarkut dhe gjyqet komunale. Përveç nëse jepet ndryshe me Kushtetutë, Gjyqi Suprem do të marrë vendimin final në të gjitha rastet që paraqiten nën ligj të zbatueshëm në Kosovë. Vendimet e tij do të njihen dhe ekzekutohen nga të gjitha autoritetet në Republikën Federale të Jugosllavisë. == Funksionimi i Gjyqit.== '''11.''' Kuvendi do të përcaktojë numrin e gjyqtarëve të Gjyqeve të Qarkut dhe atyre Komunale, të domosdoshme për plotësimin e nevojave aktuale. == . == '''12.''' Gjyqtarët e të gjitha gjyqeve të Kosovës do të jenë juristë të dalluar me karakter të moralit më të lartë. Ata do të jenë gjerësisht përfaqësues të bashkësive nacionale të Kosovës. == . == '''13.''' Largimi i gjyqtarit të Kosovës do të kërkojë konsensus të gjyqtarëve të Gjyqit Kushtetues. Gjyqtari i Gjyqit Kushtetues për largimin e të cilit është fjala, nuk do të marrë pjesë në vendimin mbi rastin e tij. == . == '''14.''' Gjyqi kushtetues do të miratojë rregullat për vete dhe për gjyqet tjera në Kosovë. Gjyqi Kushtetues dhe Gjyqi Suprem do t’i miratojë vendimet me anën e shumicës së votave të anëtarëve të tyre. == . == '''15.''' Përveç nëse është përcaktuar në rregullat e tyre, të gjitha gjyqet e Kosovës do të mbajnë procedura publike. Ato do t’i botojnë mendimet që i përfshijnë arsyet e tyre për vendimin e marrë. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2288 5378 2006-09-25T01:04:56Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1_Kushtetuta/V: Gjyqësia|<u>Neni VI</u><br>Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Fundamentale|/Kap1 Kushtetuta/VII: Bashkësitë Nacionale}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Liritë fundamentale == '''1.''' Të gjitha Organet në Kosovë duhet të sigurojnë respekt për të drejtat e njeriut dhe liritë fundamentale në Kosovë, ndërkombëtarisht të njohura. == Konventa Evropiane == '''2.''' Të drejtat dhe liritë të parashtruara në Konventën Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Fundamentale si dhe protokolet e saj, do të aplikohen drejtpërdrejtë në Kosovë. Instrumentet tjera të të drejtave të njeriut ndërkombëtarisht të njohura, të dekretuara me ligj nga Kuvendi i Kosovës gjithashtu do të aplikohen. Këto të drejta dhe liri do të kenë prioritet mbi të gjitha ligjet tjera. == Funksionimi == '''3.''' Të gjitha gjyqet, agjencionet, institucionet qeveritare dhe institucionet tjera publike të Kosovës, ose që veprojnë në lidhje me Kosovën, duhet të sillen sipas këtyre të drejtave të njeriut dhe lirive fundamentale. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2289 5379 2006-09-25T01:13:15Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1_Kushtetuta/VI: Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Fundamentale|<u>Neni VII</u><br>Bashkësitë Nacionale|/Kap1 Kushtetuta/VIII: Komunat}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Të Përgjithshme == '''1.''' Bashkësitë nacionale dhe anëtarët e tyre do të kenë të drejtat shtesë ashtu si përfshihen më poshtë në mënyrë që ta ruajnë dhe ta shprehin identitetin e tyre nacional, kulturor, fetar dhe gjuhësor në përputhshmëri me standardet ndërkombëtare dhe Aktin Final të Helsinkut. Këto të drejta do të ushtrohen në pajtueshmëri me të drejtat e njeriut dhe lirive fundamentale. == Zgjedhja e institucioneve == '''2.''' Çdo bashkësi nacionale mund t’i zgjedhë përmes mjeteve demokratike dhe në mënyrë konsistente me dispozitat e [[Kapitullit 3]] të kësaj Marrëveshjeje, institucionet për administrim të çështjeve në Kosovë. == Kompetencat e Kuvendit Kosovës == '''3.''' Bashkësitë nacionale do t’u nështrohen ligjeve të zbatuara në Kosovë, që sigurojnë se çdo veprim apo vendim që i përket bashkësive nacionale duhet të jetë jo-diskriminues. Kuvendi do të vendosë mbi procedurën për zgjidhjen e kontesteve në mes të bashkësive nacionale. == Të drejtat shtesë == '''4.''' Të drejtat shtesë të bashkësive nacionale, që veprojnë përmes institucioneve të tyre në mënyrë demokratike të zgjedhura, janë që ta: *(a) Ruajnë dhe mbrojnë identitetin e tyre nacional, kulturor, religjioz dhe gjuhësor, duke përfshirë: **(I) mbishkrimi i emrave lokalë të qyteteve dhe fshatrave, lagjeve dhe rrugëve, si dhe emrave tjerë topografik në gjuhë dhe alfabet të bashkësisë nacionale si shtesë shenjave në gjuhën shqipe dhe serbe, në pajtim me vendimet lidhur me stilin dhënë nga istitucionet komunale; **(II) sigurimi i informatave në gjuhë dhe alfabet të bashkësisë nacionale; **(III) sigurimi i arsimit dhe formimi i institucioneve të arsimit, sidomos shkollimit në gjuhë dhe alfabet të vet si dhe në kulturë dhe histori kombëtare, për të cilat autoritetet relevante do të sigurojnë ndihmë financiare; planprogramet do të reflektojnë frymën e tolerancës në mes të bashkësive nacionale dhe respektin për të drejtat e anëtarëve të të gjitha bashkësive nacionale në përputhshmëri me standardet ndërkombëtare; **(IV) sigurimi i kontakteve të papenguara me përfaqësuesit e bashkësive nacionale respektive, brenda Republikës Federale të Jugosllavisë dhe jashtë; **(V) Përdorimi dhe shfaqja e simboleve kombëtare, duke përfshirë simbolet e Republikës Federale të Jugosllavisë dhe Republikës së Serbisë; **(VI) Mbrojtja e praktikës kombëtare në të drejtën familjare, nëse komuniteti (bashkësia) vendos, rregullimi i rregullave në lëminë e trashëgimisë, familjes dhe raporteve martesore, kujdestaria dhe adoptimi; **(VII) Ruajtja e lokacioneve religjioze, historike, apo kulturore me rëndësi për bashkësinë nacionale, në bashkëpunim me auroirtetet tjera; **(VIII) Implementimi i shëndetësisë dhe shërbimeve sociale në baza jodiskriminuese për qytetarët e bashkësisë nacionale; **(IX) Funksionimi i institucioneve fetare në bashkëpunim me autoritete fetare; dhe **(X) Pjesëmarrja në organizata rajonale dhe joqeveritare ndërkombëtare në pajtim me procedurat e këtyre organizatave. *(b) Të garantohet hyrja dhe përfqësimi në mediat publike për informim, duke përfshirë dispozitat për programe të ndara në gjuhë relevante nën udhëheqjen e të nominuarve nga ana e bashkësisë nacionale përkatëse në bazë të drejtë dhe të barabartë, dhe *(c) Financimi i aktiviteteve të tyre duke i mbledhur pagat nga bashkësia nacionale, nëse ashtu vendoset nga komuniteti (që të mblidhet kjo shumë nga bashkësia përkatëse) == Individualiteti == '''5.''' Anëtarët e bashkësive nacionale gjithashtu do të garantojnë individualisht: *(a) Të drejtat për gëzim të kontakteve të papenguara me anëtarët e bashkësisë nacionale respektivisht kudo tjetër në Republikën Federale të Jugosllavisë dhe jashtë, *(b) Çasje të barabartë të punësimit në shërbimet publike të të gjitha niveleve; *(c) E drejta për përdorim të gjuhës dhe alfabetit të tyre; *(d) E drejta për përdorim dhe çfaqje të simboleve të bashkësive nacionale; *(e) E drejta për pjesëmarrje në institucione demokratike që do të përcaktojnë ushtrimin e bashkësive nacionale të së drejtës kolektive të parapara në këtë Nen; dhe *(f) E drjeta për formimin e asociacioneve kulturore dhe fetare, për të cilat autoritetet relevante do të sigurojnë ndihmë financiare. == Ushtrimi i të drejtave shtesë == '''6.''' Çdo bashkësi kombëtare dhe aty ku është e përshtatshme, anëtarët e tyre që veprojnë në mënyrë individuale mund t’i ushtrojnë këto të drejta shtesë përmes institucioneve Federale dhe isntitucioneve të republikave në pajtim me procedurat e këtyre institucioneve dhe pa paragjykim ndaj aftësive të institucioneve të Kosovës për kryerjen e përgjegjësive të tyre. == Mbrojtja nga diskriminimi == '''7.''' Çdo person do të ketë të drejtën ta zgjedhë lirisht që të trajtohet apo të mos trajtohet si pjesëtarë i bashkësisë nacionale, dhe nuk do të rezultojnë me kurrfarë jopërparësie nga kjo zgjidhje apo nga ushtrimi i të drejtave lidhur me këtë zgjidhje. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2290 5380 2006-09-25T01:21:03Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1_Kushtetuta/VII: Bashkësitë Nacionale|<u>Neni VIII</u><br>Komunat|/Kap1 Kushtetuta/IX: Përfaqësimi}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Ndryshimi i kufinjëve == '''1.''' Kosova do t’i ketë Komunat ekzistuese. Ndryshimet mund të iu bëhën kufinjëve Komunal me akt të Kuvendit të Kosovës, pas konsultimit me autoritetet e Komunave të interesuara. == Mardhënjet ndër-komunale == '''2.''' Komunat mund të zhvillojnë marrëdhënie në mes vete për benefit të tyre të dyanshëm. == Organet administrative komunale == '''3.''' Çdo Komunë do të ketë një Kuvend, një Këshill Ekzekutiv, dhe organe të tilla administrative që Komunat mund të krijojnë. * (a) Çdo bashkësi nacionale anëtarësia e të cilës përbën së paku 3 përqind të popullsisë së komunës do të përfaqësohet në Këshill në proporcion me pjesëmarrjen e saj në popullsinë e komunës apo nga një anëtar, cilido që është më i madh. *(b) Para kompletimit t konsensusit t, kontestet mbi përqindjen e popullatës komunale për qellime të këtij paragrafi, do të zgjidhën me referencë të deklaratave të anëtarësisë së bashkësive nacionale në regjistrimin e votuesve. == Përgjegjësit == '''4.''' Komunat do të kenë përgjegjësi për : * (a) zbatimin e ligjeve, siç është përcaktuar në Aneksin 2 të kësaj Marrëveshjeje; * (b) rregullimi dhe kur është e duhur, sigurimin e kujdesit ndaj fëmijes; * (c) sigurimin e arsimit në pajtim me drejtat dhe detyrat e bashkësive nacionale, dhe në frymën e tolerancës ndërmjet bashkësive nacionale dhe respektimit të të drejtave të anëtarve të të gjitha bashkësive nacionale në pajtim me standardet ndërkombëtare; * (d) mbrojtjen e mjedisit jetësor komunal; * (e) rregullimin e tregtisë dhe dyqaneve në pronësi private; * (f) rregullimin e gjuetisë dhe peshkatarisë; * (g) planifikimi dhe kryerja e punëve publike me rëndësi komunale, duke i përfshirë rrugët dhe sistemin e ujësjellsit, dhe participimi në planifikimin dhe kryerjen e projekteve të punëve publike jashtë Kosovës; * (h) rregullimin e shfrytëzimit të tokës, plani urban, rregulloret mbi ndërtimin e shtëpive; * (i) programet zhvillimore për turizëm, industri hotelerike, shërbime ushqimore (catering) dhe sport; * (j) organizimin e panaireve dhe tregjeve lokale; * (k) organizimin e tregjeve publike me rëndësi komunale, duke përfshirë shërbimin e zjarrëfikësve, shërbimin e reagimit ndaj rasteve urgjente dhe policisë, në pajtueshmëri me Kapitullin 2. Të kësaj Marrëveshjeje * (l) finansimin e punës të institucioneve komunale, duke përfshirë ngritjen e tatimeve, dhe përgaditjen e buxheteve. == Përgjegjësit në fushat tjera == '''5.''' Komunatë gjithashtu do të kenë përgjegjësinë për të gjitha fushat tjera të cilat hyjnë nën pushtetin e Kosovës, të cilat nuk janë të përcaktuara shprehimisht në ndonjë pjesë tjetër, që i nënshtrohën dispozitave të Nenit II. 5 (b) të kësaj Kushtetute. == Mënyra e udhëheqjes == '''6.''' Çdo komunë do të udhëheqë punën në mënyrë publike dhe do të mbajë evidencë të bisedimeve dhe vendimeve që do të jenë në disponim publik. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2291 5381 2006-09-25T01:26:07Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1_Kushtetuta/VIII: Komunat|<u>Neni IX</u><br>Përfaqësimi|/Kap1 Kushtetuta/X: Amandamentet}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Të përgjitëshme == '''1.''' Qytetarët në Kosovë do të kenë të drejtën për pjesëmarrje në zgjidhjen e: * (a) më së paku dhejtë deputetëve në Dhomën e Qytetarëve të Kuvendit federal; dhe * (b) më së paku njëzet deputetëve në Kuvendin Nacional të Republikës së Serbisë. == Modalitetet == '''2.''' Modalitetet e zgjedhjeve për deputetët e përcaktuar në [[#Të përgjitëshme|paragrafin 1]] do të përcaktohën nga Republika Federale e Jugosllavisë dhe Republika e Sërbisë respektivisht, nën procedurat që do të pajtohen me Shefin e Misionit Impiementues. == Përfaqësuesit e Kosovës == '''3.''' Kuvendi do ta ketë mundësinë të prezentojë para autoriteteve përkatëse listën e kandidatëve prej së cilës do të nxirrën: * (a) më së paku një qytetar në Kosovë të shërbejë në Qeverinë Federale dhe më së paku një qytetarë në Kosovë të shërbejë në Qeverinë e Republikës së Sërbisë; dhe * (b) Më së paku një gjyqtar në Gjyqin Kushtetues Federal, një gjyqtar në gjyqin Federal dhe tre gjyqtarë në Gjyqin Suprem të Sërbisë. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2292 5382 2006-09-25T01:40:30Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1_Kushtetuta/IX: Përfaqësimi|<u>Neni X</u><br>Amandamentet|/Kap1 Kushtetuta/XI: Hyrja në Fuqi}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Të përgjithëshme == '''1.''' Kuvendi do të ketë mundësi që me anë të shumicës prej 2/3 të Anëtarëve të saj, shumicë që duhët të përmbajë shumicën e Anëtarëve që janë zgjidhur sipas [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/II: Kuvendi#Të përgjithshme|II.1 (b) (ii)]], prej secilës bashkësi nacionale të caktuar si e tillë, të miratojë nene të kësaj Kushtetute. == Përjashtimet == '''2.''' Megjithate nuk do të ketë amandamente për Nenin [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/I Parimet e Vetqeverisjes Demokratike në Kosovë|I.3-8]] apo për këtë Nen, dhe asnjë amandament nuk do të zvogëlojë të drejtat të dhëna me numrin [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/VI: Të Drejtat e Njeriut dhe Liritë Fundamentale|VI]] dhe [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta/VII: Bashkësitë Nacionale|VII]]. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2293 5383 2006-09-25T01:44:59Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| |1. Kushtetuta|/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|/Kap1 Kushtetuta|/Kap1_Kushtetuta/X: Amandamentet|<u>Neni XI</u><br>Hyrja në Fuqi|/Kap2 SPB dhe SPC/I: Parimet e Përgjithshme}} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' Kjo [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta|kushtetutë]] do të hyjë në fuqi pas nënshkrimit të kësaj [[Dokumenti i Rambujesë|Marrëveshje]]. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2294 5384 2006-09-25T02:00:18Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap1 Kushtetuta |2=2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil |3=/Kap3 Zgjedhjet |4=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |5=/Kap1 Kushtetuta/XI: Hyrja në Fuqi |6=<u>Neni I</u><br>Parimet e Përgjithshme |7=/Kap2 SPB dhe SPC/II: Policia Komunale }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == . == '''1.''' Të gjitha agjencionet për kontrollimin e zbatimit të ligjeve, organizatat dhe Personeli i palëve, që për qellime të këtij Kapitulli do të përfshijë doganierët dhe policinë kufitare të cilët punojnë në Kosovë, do të veprojnë në pajtim me këtë marrëveshje dhe do tu përmbahen standardeve te njohura ndërkombëtarisht për të drejtat e njeriut dhe procesit gjyqësor. Në zbatimin e funksioneve te tyre, personeli për kontrollimin e zbatimit të ligjeve nuk do të diskriminojnë në asnjë bazë, p.sh. gjinisë, racës, ngjyrës së lëkurës, gjuhës, fesë, përcaktimit nacional, pronës, lindjes, apo ndonjë statusi tjetër. == . == '''2.''' Palët ftojnë Organizatën për Siguri dhe Bashkpunim në Europë (OSBE-në) përmes Misionit Implementues (MI) të vezhgojë dhe mbikqyrë implementimin e këtij Kapitulli dhe dispozitat shoqëruese të kësaj marrëveshjeje. Shefi i Misionit Inplementues (CIM-ang) apo i deleguari i tij, do të ketë autoritet që tu jap Palëve me dispozitat ekëtij Kapitulli. Palët pajtohen që tërësisht të bashkëpunojnë me MI- të cilit i është përcaktuar të kryejë detyrë rreth çështjeve policore, do të kenë të drejtë të mbajnë uniforma përderisa shërben në këtë pjesë të misionit. == . == '''3.''' Duke u kryer detyrat e tij, CIM do të informojë dhe konsultojë KFOR-in në menyrë të duhur. == . == '''4.''' MI-ja do të jetë e autorizuar të: * (a) Vëzhgojnë dhe inspektojnë aktivitetet që kanë të bejnë me kontrollimin ezbatimit të ligjeve, personelin dhe lokalet, duke përfshirë këtu edhe policinë kufitare dhe njësitë doganore, si dhe organizatat gjyqësore shoqëruese, strukturat dhe procedurat; * (b) Këshillojnë forcat dhe përsonelin për kontrollimin e zbatimit të ligjeve, duke përfshirë këtu edhe policinë kufitare dhe njësitet doganore, dhe kur është e nevojshme, i shtyejnë këto njësi që të jenë në pajtueshmëri me këtë Marrëveshje, duke përfshirë këtu edhe këtë Kapitull, dhe japin direktiva përkatëse bindëse në koordinimin me KFOR-in; * (c) Marrin pjesë dhe udhëheqin stërvitjen e përsonelit për kontrollimin e zbatimit të ligjeve; * (d) Në bashkëpunim me KFOR-in, vlerësojnë kërcnimet ndaj rendit publik; * (e) Këshillojnë dhe u ofrojnë udhëheqje autoriteteve qeveritare për masat që duhet marrë kur kemi të bëjmë me kërcnimin e rendit publik, dhe sa i përket organizimit në mënyrë efikase të agjencioneve për kontrollimin e zbatimit të ligjeve; * (f) Shoqërojnë personelin e Palëve për kontrollimin e zbatimit të ligjeve kur ata i kryejnë detyrat e tyre, sipas mendimit të duhur të MI-së; * (g) Disciplinojnë apo largojnë prej detyrës personelin e Palëve për siguri publike me shkas; dhe * (h) Kërkojnë përkrahje të duhur prej komunitetit ndërkombëtar për zbatimin e ligjeve, që të mundësojnë që MI-ja të mund të zbatojë detyrat e caktuara me këtë Kapitull. == . == '''5.''' Autoritetet Kosovare, republikane, dhe federative për zbatimin e ligjeve dhe autoritetet ushtarake Federale do të jenë të detyruar, në fushat respektive të pushtetit që kanë, të mundësojnë lëvizjen e lirë dhe të sigurtë për të gjithë njerëzit, automjete dhe mallëra. Ky obligim përfshinë detyrën për lejimin e lëvizjes (kalimit) të papenguar të pajisjeve policore në Kosovë, gjë që është aprovuar nga CIM dhe COMKFOR për përdorim nga ana e policisë Kosovare, duke përfshirë këtu çfarëdo përkrahje tjetër dhënë nën paragrafin 4 (h) më lartë. == . == '''6.''' Palët ndërmarrin si detyrë të ndihmohën reciprokisht, kur kërkohet, në dorëzimin e të akuzuarve për ndërmarrje të akteve kriminale banda juridiksionit të Palës, dhe në hetimin dhe persekutimin e shkeljeve tej kufirit të Kosovës me pjesët tjera të RFJ-së. Palët do të zhvillojnë procedurë dhe mekanizma për të cilat janë pajtuar, si përgjigje në këto kërkesa. CIM apo i deleguari i tij do t’i zgjidhë kontestet në këto çështje. == . == '''7.''' MI-ja do ta ketë për qëllim transferimin e përgjegjësive për kontrollimin e zbatimit të ligjeve të përshkruara në Nenin II (më poshtë), autoriteteve dhe organizatave të përshkruara në NeninII, në kohë praktike sa më shpejt e cila është në pajtueshmëri me sigurinë publike civile. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2295 5386 2006-09-25T02:11:20Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap1 Kushtetuta |2=2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil |3=/Kap3 Zgjedhjet |4=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |5=/Kap2 SPB dhe SPC/I: Parimet e Përgjithshme |6=<u>Neni II</u><br>Policia Komunale |7=/Kap2 SPB dhe SPC/III: Akademija Policore e Përkohshme }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Të përgjithshme == '''1.''' Derisa ndërtohën njësitë komunale policore, të organizuara dhe të stacionuara në nivele komunale dhe municipale, do të marrin për detyrë përgjegjësinë primare për kontrollimin e zbatimit të ligjeve në Kosovë. Përgjegjësitë specifike të policisë komunale do të përfshijnë patrollimet policore dhe evitimin e krimeve, hetimet e krimeve, arrestimin dhe mbajtjen e të pandehurit, kontrollimin e turmave, dhe kontrollimin e komunikacionit. == Numri dhe Përbërja == '''2.''' Numri dhe Përbërja.<br> Numri i gjithmbarshëm i policisë komunale themeluar nga ana e kësaj Marrëveshjeje që operon në Kosovë nuk do të tejkalojë 3,000 oficer aktiv për kontrollimin e zbatimit të ligjeve. Sidoqoftë, CIM do të ketë pushtet të rrisë apo të ulë këtë numër (kufi) nëse e shef këtë aksion të arsyeshëm për nevoja operative. Para se të merret një vendim i tillë, CIM do të konsultohët me Administratën për Jurisprodencë Penale dhe me autoritete tjera të duhura. Bashkësitë nacionale në çdo komunë do të jenë drejtë të përfaqësuar në njësi komunale të policisë. == Administrata për Jurispodencë Penale == '''3.''' Administrata për Jurispodencë Penale: *(a) Do të themelohet Administrata për Jurispodencë Penale (AJP-ja) – (Criminal Justice Administracion-CJA). Do të jetë Organ Administrativ i Kosovës, që do t’i përgjigjet një anëtari të Qeverisë së Kosovës, i cili do të përcaktohët nga Qeveria. AJP-ja do të mirret me koordinimin e përgjithshëm të zbatimit të ligjeve në Kosovë. Funkcionet specifike të AJP-së, do të përfshijnë mbikqyrjen e përgjithshme mbi, dhe këshillimet për, forcat e policive komunale nëpërmjet komandantëve të tyre, duke ndihmuar në koordinimin në mes të forcave të veçanta të njësive policore komunale, dhe mbikqyrjen e operacioneve të Akademisë policore. Duke ushtruar këto detyra, AJP-ja mund të jap direktiva, të cilët janë të obliguara për komandantët dhe personelin e policisë komunale. Në zbatimin e detyrave të saj, AJP-ja do të jetë nën çdo direkcion që ipet nga ana e CIM-it. *(b) Brenda 12 muajve të formimit të AJP-së, AJP-ja do t’i dorëzojë CIM-it planin për koordinim dhe zhvillim të organeve për kontrollimin e zbatimit të ligjeve dhe të përsonelit në Kosovë që bijnë nën jurispondencën e saj. Ky plan do të sherbejë si kornizë për koordinimin dhe zhvillimin e kontrollimit të zbatimit ligjeve në Kosovë, dhe do të mund të modifikohën nga CIM. *(c) Ky Mi do të mundohet që sa më shpejt të zhvillojë kapacitetin e AJP-së. Përderisa AJP-ja nuk mund të kryejë obligimet e spjeguara në paragrafet e mëparshëm, determinuar nga CIM. MI do t’i kryej këto funksione. == Komandantët Komunalë == '''4.''' Komandantët Komunalë.<br> Me përlqimin e këtij CIM-I, çdo komunë do të emërojë, dhe mund të shkarkojë, me anë të shumicës së votës nga ana e këshillit komunal, komandantët e policisë komunale me përgjegjësinë për operacionet policore mbrenda komunës. == Sherbimi == '''5.''' Sherbimi në Polici<br> *(a) Rekrutimi i personelit për sigurim publik do të bëhët kryesisht në nivel lokal. Qeveria lokale dhe komunale, përgjatë konsultimeve me Komisione Komunale për Jurispondencë Penale , do të nominojë kandidat që do të vijojnë Akademinë Policore të Kosovës. Oferta për punësim do të bëhet nga ana e komandantëve policor komunal, me pëlqimin e drejtorit të akademisë, vetëm pasi që kandidati ka mbaruar me sukses kursin themelor për rekrutë të Akademisë. *(b) Regrutimi, seleksioni, dhe stërvitja e oficerëve të policisë komunale do të bëhët nga ana e MI-së gjatë periudhës së funksionimit të saj. *(c ) Nuk do të ndalohet shërbimi në policinë komunale në bazë të aktiviteteve të mëparshme politike. Megjithatë, anëtarëve të policisë që ushtrojnë këtë detyrë publike, nuk u lejohet pjesëmarrja në aktivitete poliko-partiake përveç anëtarësimit në këto parti. *(d) Shërbimi i vazhdueshëm në polici varet nga sjellja, në pajtueshmëri me kandidatët e kësaj Marrveshjeje, duke përfshirë këtu edhe këtë Kapitull. MI-ja do të mbikqyrë vlerësimet e rregullta të oficerëve për kryerjen e funksioneve të tyre, vlerësime të cilat do të jenë në pajtim me normat ndërkombëtare. == Uniformat dhe Pajisjet == '''6.''' Uniformat dhe Pajisjet<br> *(a) Të gjithë policët komunal, pëveç atyre që marrin pjesë në kontrollimin e turmave të qytetarëve, do të mbajnë uniformë standarde. Uniformat do të përfshijnë shenjën (begjin), identifikimin me fotografi, dhe begjin me emrin. *(b) Policia Komunale mund të posedojë revole, pranga dore, shufër dhe radio. *(c ) Me mundësi për autorizim apo modifikim nga ana e këtij CIM-it, çdo komunë mund të mbajë, në kryeqendrat komunale apo stacionet komunale, jo më shumë se një armë me tytë të gjatë, tyta e së cilës nuk guxon të jetë më e gjatë se 7,62 mm, për çdo 15 oficerë policorë të caktuar për komunë. Çdo armë e tillë duhët të aprovohet dhe të regjistrohet nga ana e këtij Mi dhe KFOR-it sipas procedurave të themeluara nga CIM-it dhe COMKFOR-it. Kur nuk janë në përdorim, këto armë duhët të ruhën në mënyrë të sigurtë dhe çdo komunë do të mbajë rexhistrin e këtyre armëve. **(I) Në rast rreziku të shkeljes serioze të ruajtjës së rendit, rast ku i cili justifikon përdorimin e armëve në pyetje, komandanti i policisë komunale do duhej të marrë pëlqimin e këtij MI para përdorimit të këtyre armëve. **(II) Komandanti i policisë komunale mund të autorizojë përdorimin e këtyre armëve pa pëlqimin paraprak të këtij MI vetëm në raste të vetëmbrojtjes. Në raste të tilla, komandanti është i detyruar që brenda një ore ta raportojë këtë incident MI-së dhe KFOR-it. **(III) Nëse CIM-i determinon se përdorimi i këtyre armëve nga ana e anëtarëve të policisë komunale është në mënyrë kontraditore me këtë Kapitull, ai mund të marrë masa diciplinore; këto masa mund të përfshijnë zvogëlimin e numrit të armëve të cilat janë lejuar për forcën policore komunale, apo shkarkimin ose diciplinimin e oficerit i cili ishte i involvuar. *(d) Oficerët policor komunal të angazhuar në punën e kontrollimit të tubimit të popullsisë do të furnizohën me pajisje të përshtatshme për punën e tyre, duke përfshirë këtu shufrat, helmetat dhe mbrojtset, pajisje këto që duhet të aprovohën nga MI-ja. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2296 6004 2006-12-09T15:27:21Z Bet 0 20 rv {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap1 Kushtetuta |2=2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil |3=/Kap3 Zgjedhjet |4=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |5=/Kap2 SPB dhe SPC/II: Policia Komunale |6=<u>Neni III</u><br>Akademija Policore e Përkohshme |7=/Kap2 SPB dhe SPC/IV: Komisionet Për Jurispondencë Penale }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == . == '''1.''' Nën mbikqyrjen e MI-së, AJP-ja do të themelojë Akademi Policore të Përkohshme e cila do të ofroj stërvitje profesionale për të gjithë personelin e sigurisë publike, duke përfshirë këtu edhe policinë kufitare. Derisa të themelohet Akademia Policore e Përkohshme, MI-ja do të mbikqyrë një program të përkohshëm për stërvitje të përsonelit të sigurisë dhe policisë kufitare. == . == '''2.''' Personeli i sigurisë publike do të jetë i obliguar me sukses të mbaroj kursin për studime policore para se të mund të shërbejnë si oficer policor komunal. == . == '''3.''' Akademia do të udhëheqet nga një Drejtor i cili është caktuar, por mund edhe të shkarkohet nga AJP-ja, në konsultime me Komisionin Kosovar për Jurisprondencë Penale dhe MI-në. Drejtori do të konsultohet me MI-në dhe do të pajtohet në tërësi me rekomandimet dhe këshillat e saj. == . == '''4.''' Të gjitha lokalet Republikane dhe Federale për stërvitjën e policve në Kosovë, duke përfshirë këtu edhe Akademinë në Vushtrri, do të ndërprejnë funksionimin e tyre brenda 6 muajve pas hyrjës në fuqi të kësaj Marrëveshjeje. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2297 5388 2006-09-25T02:15:00Z 172.173.232.129 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap1 Kushtetuta |2=2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil |3=/Kap3 Zgjedhjet |4=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |5=/Kap2 SPB dhe SPC/III: Akademija Policore e Përkohshme |6=<u>Neni IV</u><br>Komisionet Për Jurispondencë Penale |7=/Kap2 SPB dhe SPC/V: Operacionet Policore në Kosovë }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == . == '''1.''' Palët do ta themelojnë Komisionin për Juripondencë Penale të Kosovës, dhe Komisionet për Jurispondencë Penale Komunale. CIM-i apo i deleguari i tij do t’i kryesojnë mbledjet e këtyre Komisioneve. Këto do të jenë formuar për bashkëpunim, koordinim, dhe zgjidhjen e kontesteve lidhur me kontrollimin e zbatimit të ligjeve dhe sigurinë civile publike në Kosovë. == . == '''2.''' Funksionet e Komisioneve do të përfshijnë: *(a) Vëzhgimin, shqyrtimin, dhe dhënien e rekomandimeve lidhur me punën e personelit për kontrollim të zbatimit të ligjeve dhe politikës në Kosovë, duke përfshirë edhe njësitë policore komunale; *(b) Shqyrtimin dhe rekomandimin lidhur me rekrutimin, selektimin dhe stërvitjen e oficerve të policisë komuanle dhe komandantëve; *(c) Do t’i konsiderojë vërejtjet lidhur me praktikën policore të shtruar nga ana e individëve apo bashkësive nacionale, dhe të japin informata dhe rekomandime komandantëve të policive komunale dhe CIM-it me qëllim që këto të dhëna të mund të hynë në shqyrtimin e kryerjes së punës së oficerve policorë; dhe *(d) Vetëm në Komisionin për Jurispondencë Penale të Kosovës: Në konsultim me përfaqësuesit e emëruar të policisë lokale, Republikane dhe Federale, e monitorojnë ndarjen e juridiksionit në rastet kur juridiksioni penal gërshetohet midis autoriteteve të Kosovës, Republikës dhe atyre Federale. == . == '''3.''' Anëtarësia në Komisionin e Jurispondencës Penale të Kosovës dhe në çdo komision komunal për Jurispondencë Penale do ta përfaqësojë popullatën, dhe do të përfshijë: *(a) Në komisionin püer Jurispondencë Penale të Kosovës: **(I) Një përfaqësues nga çdo komunë; **(II) Kryesuesi i AJP-së; **(III) Një përfaqësues i çdo komponenti për kontrollimin e zbatimit të ligjeve, që vepron në Kosovë, qofshin republikan apo federativ (si p.sh. policia doganore dhe policia kufitare) **(IV) Një përfaqësues nga çdo bashkësi nacionale; **(V) Një përfaqësues i MI-së, gjatë veprimit të saj në Kosovë; **(VI) Një përfaqësues nga gardi kufitar i ushtrisë Jugosllave, siç është e duhur; **(VII) Një përfaqësues i MUP-it, siç është e duhur, sa të jenë prezent në Kosovë; dhe **(VIII) Një përfaqësues nga KFOR-i, siç është e duhur. *(b) Në komisionet Komunale për Jurispondencë penale: **(I) Komandanti i Policisë komunale; **(II) Përfaqësuesi i cilësdo komponentë Republikane apo Federale për kontrollimin e zbatimit të ligjeve që vepron në Komunë ; **(III) Një përfaqësues i çdo bashkësie nacionale, **(IV) Një përfaqësues civil i qeverisë komunale; **(V) Një përfaqësues i MI-së, gjatë periudhës së veprimit të saj në Kosovë; **(VI) Një përfaqësues i gardit kufitar të ushtrisë Jugosllave, i cili do të ketë statusin e vëzhguesit, siç është e duhur; dhe **(VII) Një përfaqësues i KFOR-it, siç është e duhur. == . == '''4.''' Çdo Komision për Jurispodencë penale do të mblidhet më së paku çdo muaj, apo me kërkesën e cilitdo anëtar të Komisionit. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2298 5390 2006-09-25T02:21:30Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap1 Kushtetuta |2=2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil |3=/Kap3 Zgjedhjet |4=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |5=/Kap2 SPB dhe SPC/IV: Komisionet Për Jurispondencë Penale |6=<u>Neni V</u><br>Operacionet Policore në Kosovë |7=/Kap2 SPB dhe SPC/VI: Sigurimi i Kufijëve Ndërkombëtar }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Policia komunale == '''1.''' Policia komunale e themeluar sipas kësaj Marrëveshjeje do të ketë pushtet ekskluziv për kontrollimin e zbatimit të ligjeve dhe juridiksionin e saj, dhe do të jetë e vetmja prezencë policore në Kosovë pas reduktimit dhe tërheqjes eventuale të MUP-it nga Kosova, përveç policisë kufitare, siç është e specifikuar në Nenin VI dhe mbështejes dhënë sipaas Nenit I. (3) (h) *(a) Gjatë tranzicionit në polici komunale, MUP-i i mbetur do të mirret vetëm me punë policore normale, dhe do të reduktohet, sipas orarit të spjeguar në kapitullin 7. *(b) Gjatë periudhës së reduktimit me faza të MUP-it, MUP-i në Kosovë do të ketë pushtet vetëm për zbatimin e funksioneve civile policore, dhe do të jetë në mbikqyrje dhe kontrollë të CIM-it. Mi-ja mund ta shkarkoj nga detyra, apo të zbatojë diciplinë ndaj çdo anëtari te¨MUP-it i cili pengon implementimin e kësaj Marrëveshjeje. == Zbatimi i Ligjeve == '''2.''' Zbatimi i Ligjeve në Kosovë *(a) Përveç se si është dhënë në Nenin V.1 dhe në Nenin VI, autoritetet Federale dhe Republikane për kontrollimin e zbatimit të ligjeve mund të veprojnë në Kosovë vetëm atëherë kur janë duke ndjekur individë të pandehur, i cili ka bërë shkelje kriminale serioze. **(I) Autoritetet Federale dhe Republikane duhët që sa më shpejt (praktikisht), por jo më vonë se një orë pas hyrjes së tyre në kosovë duke nxituar pas ndonjë të pandehuri, të lajmërohën tek autoritetet Kosovare për kontrollimin e zbatimit të ligjeve që gjinden në afërsi, dhe t’iu tregojnë se nxitimi ka hyrë (kaluar) në Kosovë. Pas informimit të autoriteteve Kosovare, nxitimi i më tejmë do të bëhët në bashkëpunim dhe koordinim me zyrtarët Kosovarë. Pas zënies së të pandehurit, i pandehuri do t’i dorëzohët autoriteteve që filluan nxitimin. Nëse i pandehuri nuk zihet brenda 4 orëve, pala që filloi nxitimin do ta lëshojë Kosovën menjëherë, përveç nëse janë ftuar nga ana e AJP-së apo MI-së, që ta vazhdojnë nxitimin e tyre. **(II) Në rast se nxitimi pason me arrestim, dhe tërë procedura është e shkurtë dhe nuk ka kaluar njëorëshin për notifikim, pas arrestimit, zyrtarët Kosovar do të njoftohën dhe do tu ipet rasti që të takojnë të arrestuarin para largimit të tij nga Kosova. **(III) Përsoneli që mirret me nxitim sipas dispozitave të këtij neni mund të jenë vetëm policë civil, mund të mbajnë vetëm armë të duhur për policët civil të rëndomtë (armë brezi, dhe armë me tytë të gjatë, e cila nuk kalon 7,62 mm), mund të lëvizin vetëm në vetura policore me shenja zyrtare, dhe numri i personelit nuk mund të kalojë tetë veta në të njejtën kohë. Lëvizja në vetura të blinduara është rreptësisht e ndaluar. **(IV) Rregullatë e njejta do tu takojnë zyrtarëve Kosovar që marrin pjesë në nxitimin e ndonjë të pandehuri në territorin federal, jashtë Kosovës. *(b) Çdo palë do të ofrojë nivelin sa më të lartë të ndihmës reciproke lidhur me çështjet e kontrollimit të zbatimit të ligjeve si përgjigje në kërkesë të dhënë. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2299 5391 2006-09-25T02:23:18Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap1 Kushtetuta |2=2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil |3=/Kap3 Zgjedhjet |4=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |5=/Kap2 SPB dhe SPC/V: Operacionet Policore në Kosovë |6=<u>Neni VI</u><br>Sigurimi i Kufijëve Ndërkombëtar |7=/Kap2 SPB dhe SPC/VII: Arrestimi dhe Mbajtja }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == . == '''1.''' Qeveria e RFJ-së do të kujdeset për pikat kalimtare zyrtare në kufirin e saj ndërkombëtar (me Shqipërinë dhe FYROM-in) == . == '''2.''' Përsoneli i Organizatave të përmendura më poshtë mund të jetë prezent përgjatë kufinjëve ndërkombëtar të Kosovës dhe tek pikat kalimtare ndërkombëtare dhe nuk mund të veprojnë jashtë pushtetit të përshkruar në këtë Kapitull. *(a) Policia Kufitare e Republikës së Serbisë **(I) Policia kufitare do të vazhdojë të ushtroj autoritetin e vet në kufirin ndërkobëtar të Kosovës dhe në lidhje me zbatimin e ligjeve të RFJ-së për imigracion. Numri i përgjithshëm i policëve kufitarë do të zvogëlohët në 75 brenda ditëve pas hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshje. **(II) Duke mbajtur numrin e përsonelit kufitar të specifikuar në paragrafin (i) radhët e Policëve Kufitarë ekzistues që veprojnë në Kosovë do të zmadhohën nga radhët e rekrutëve të rinjë, ashtu që të përfaqësojnë popullatën e Kosovës. **(III) E tërë policia Kufitare e stacionuar në Kosovë duhët të vijojë stërvitjën në Akademinë Policore në Kosovë brenda 18 muajve pas hyrjës në fuqi të kësaj Marrëveshje *(b)Zyrtarët Doganorë **1. Shërbimi Doganor i RFJ-së do të vazhdojë të ushtrojë juridiksionin në pikë-kalimet kufitare ndërkombëtare zyrtare të Kosovës, dhe në depotë doganore si të jetë e nevojshme në Kosovë. Numri i përgjithshëm i përsonelit doganor do të zvogëlohet në 50, brenda 14 ditëve pas hyrjës në fuqi të kësaj Marrëveshjeje. **2. Oficerët Shqiptarë të kosovës të Shërbimit doganor do të ushtrohën dhe të shpërblehën nga RFJ-ja. *(c) CIM-i do të bëjë shqyrtimin periodik të nevojave të policëve kufitar dhe doganorë dhe do të kenë autoritet që të rrisin apo zvogëlojnë numrin e përsonelit të specifikuar në paragrafet (a) (i) dhe (b) (i) më lartë, në mënyrë që të reflektohët nevoja operative dhe të përshtatet përbërja e çdo njësie doganore. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2300 5392 2006-09-25T02:27:17Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap1 Kushtetuta |2=2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil |3=/Kap3 Zgjedhjet |4=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |5=/Kap2 SPB dhe SPC/VI: Sigurimi i Kufijëve Ndërkombëtar |6=<u>Neni VII</u><br>Arrestimi dhe Mbajtja |7=/Kap2 SPB dhe SPC/VIII: Administrimi i drejtorisë }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == . == '''1.''' Përveç sipas [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 SPB dhe SPC/I: Parimet e Përgjithshme|Nenit I.(3)]] dhe seksioneve (a)-(b) të këtij paragrafi, vetëm oficerët e policisë komunale do të jenë të autorizuar që të arrestojnë dhe të mbajnë individët në Kosovë. *(a) Policia Kufitare do të jetë e autorizuar brenda Kosovës që të arrestojë dhe mbajnë individët të cilët kanë shkelur dispozitat penale të ligjeve të imigracionit. *(b) Oficerët e Shërbimit Doganor do të jenë të autorizuar branda Kosovës që të arrestojnë dhe mbajnë individët të cilët kanë shkelur ligjet doganore. == . == '''2.''' Menjëherë pas arrestimit, oficeri që ka bërë arrestimin do ta informojë Komisionin Komunal për Jurispodencë Penale më të afërt, për arrestimin dhe mbajtjën e të arrestuarit. Pastaj ai do ta transferojë të arrestuarin në burgun përkatës më të afërt në Kosovë, në rastin sa më të shpejtë. == . == '''3.''' Oficerët mund të përdorin forcë të arsyeshme dhe të nevojshme në pajtim me rrethanat që mundësojnë arrestimin dhe që të mbajnë të arrestuar. == . == '''4.''' Kosova dhe komunat e saj përbërse do të themelojnë burgje që të mbajnë të pandehurit dhe që të burgosin individët të fajsuar me shkeljën e ligjeve të zbatueshme të Kosovës. Burgu do të funksionojë në përputhje me standardet ndërkombëtare. Hyrja në këto burgje do t’i lejohet përsonelit ndërkombëtar, duke përfshirë edhe përfaqësuesit e Komitetit ndërkombëtar të Kryqit të Kuq. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2302 5393 2006-09-25T02:29:25Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap1 Kushtetuta |2=2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil |3=/Kap3 Zgjedhjet |4=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |5=/Kap2 SPB dhe SPC/VII: Arrestimi dhe Mbajtja |6=<u>Neni VIII</u><br>Administrimi i drejtorisë |7=/Kap2 SPB dhe SPC/IX: Autorizimi Final mbi Interpretim }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Juridiksioni Penal == '''1.''' Juridiksioni Penal mbi Përsonat e Arrestuar brenda Kosovës *(a) Përveç në pajtim me Nenin V dhe me nënparagrafin (b) të këtij paragrafi, çdo individ që është arrestuar në Kosovë bie në juridiksionin e gjyqeve të Kosovës. *(b) Çdo njeri i arrestuar në Kosovë, në pajtim me ligjet dhe me këtë marrëveshje, nga policia doganore apo kufitare, do të jetë nën juridiksionin e gjyqeve të RFJ-së. Nëse nuk egzistonë gjyq përkatës i RFJ-së që ta dëgjojë rastin, gjyqet e Kosovës do të kenë juridiksion == Persekutimi i Krimeve == '''2.''' Persekutimi i Krimeve: *(a) NPJ-ja, në konsultim me CIM-in , do të ketë të drejtën e emërimit dhe shkarkimit të Shef-Prokurorit (prokurorit kryesor) *(b) MI-ja do të jetë e autorizuar që të vëzhgojë, shiqojë, inspektojë, dhe kur është e nevojshme, dirigjoj punët e Zyrës së Prokurorit, dhe të përsonelit të saj. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2303 5468 2006-09-25T05:08:33Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |2=2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil |3=/Kap4a Ekonomia |4=/Kap3 Zgjedhjet |5=/Kap2 SPB dhe SPC/VIII: Administrimi i drejtorisë |6=<u>Neni IX</u><br>Autorizimi Final mbi Interpretim |7=/Kap3 Zgjedhjet/I: Kushtet e zgjedhjeve }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' Cim-i është autoriteti final sa i përket interpretimit të këtij [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|Kapitulli]] dhe determinimet e tij janë obligatore për të gjitha Palët dhe Përsonat <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2304 5264 2006-09-24T01:55:22Z 172.174.34.35 Përcjellur tek [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil]] #redirect[[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil]] 2305 5395 2006-09-25T02:37:53Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |2=3. Zgjedhjet |3=/Kap4a Ekonomia |4=/Kap3 Zgjedhjet |5=/Kap2 SPB dhe SPC/IX: Autorizimi Final mbi Interpretim |6=<u>Neni I</u><br>Kushtet e zgjedhjeve |7=/Kap3 Zgjedhjet/II. Roli i OSBE-së }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Të përgjithshme == '''1.''' Palët do të sigurojnë kushte dhe të drejta, e që përfshijnë pa kufizime. *(a). lirinë e qarkullimit për të gjithë qytetarët; *(b) një ambient të hapur dhe të lirë politik; *(c) një ambient tëreqës për kthimin e personave të zhvendosur; *(d) një ambient të sigurt që siguron lirinë e tubimit, mbledhjes dhe shprehjes; *(e) një kornizë juridike të rregullave dhe rregullativave që përputhët me zotimet e OSBE-së e që do të zbatohet nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, siç parasheh Neni III, e që përfaqëson popullsinë e Kosovës nga aspekti i bashkësive nacionale dhe partive politike; dhe *(f) mediat e lira, efektivisht tëhapura ndaj të gjithë partive të regjistruara politike dhe kandidatëve dhe në dispozicion të votuesve në të gjithë Kosovën. == . == '''2.''' palët e kërkojnë OSBE-së, që të vërtetojë se në ç’kohë mund të jenë efektive zgjedhjet në rrethanatë aktuale në Kosovë, si dhe tu ofrojnë ndihmë Palëve për të krijuar kushte për zgjedhje të drejta dhe të lira. == . == '''3.''' Palët do të respektojnë në tërësi paragrafët 7 dhe 8 të Dokumentit të OSBE-së nga Kopenhaga, që i është bashkangjitur këtij aneksi. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2306 5396 2006-09-25T02:40:53Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |2=3. Zgjedhjet |3=/Kap4a Ekonomia |4=/Kap3 Zgjedhjet |5=/Kap3 Zgjedhjet/I: Kushtet e zgjedhjeve |6=<u>Neni II</u><br>Roli i OSBE-së |7=/Kap3 Zgjedhjet/III: Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Programi elektoral == '''1.''' Palët kërkojnë nga OSBE që të aprovojë dhe të aplikojë një program elektoral për Kosovën dhe të mbikqyrë zgjedhjet sipas kësaj Marrëveshje. == Mbikëqyrja == '''2.''' Palët i kërkojnë OSBE-së që të mbikëqyrë, në një mënyrë të përcaktohët nga OSBE-ja, në bashkëpunim me organizatat tjera ndërkombëtare për të cilat ajo e sheh të nevojshme, përgaditjën dhe zhvillimin e zgjedhjeve për: *(a) Anëtarët e Kuvendit të Kosovës; *(b) Anëtarët e Kuvendeve Komunale, *(c) Zyrtarët e tjerë të cilët zgjedhen në zgjedhjete popullore në Kosovë, sipas kësaj Marrëveshjeje, ligjeve dhe Kushtetutës së Kosovës, në diskrecionin e OSBE-së. == Komisioni Qendrorë == '''3.''' Palët i kërkojnë OSBE-së, të themelojë një Komision Qendroe të Zgjedhjeve ("Komisioni"). == Zgjedhjet e para == '''4.''' Në harmoni me Nenin IV të Kapitullit 5, zgjedhjet e para duhët të mbahen brenda 9 muajve pas hyrjes në fuqi të kësaj Marrëveshjeje. Kryetari i Komisionit, në konsultim me Palët, do të vendosë për datën e saktë dhe për rregullat e zgjedhjeve për postet politike në Kosovë. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2307 5397 2006-09-25T02:43:17Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil |2=3. Zgjedhjet |3=/Kap4a Ekonomia |4=/Kap3 Zgjedhjet |5=/Kap3 Zgjedhjet/II. Roli i OSBE-së |6=<u>Neni III</u><br>Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve |7=/Kap4a Ekonomia/I: Neni I }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Rregullat Elektorale == '''1.''' Komisioni do të aprovojë Rregullat Elektorale dhe rregullativat mbi të gjitha çështjet e nevojshme për zhvillim të lirë dhe të drejtë të zgjedhjeve në Kosovë, përfshirë rregullat të cilat kanë të bëjnë me: kualifikimin (Përshtatshmërinë) dhe regjistrimin e kandidatëve, partive, dhe votuesve, duke përfshirë personat e zhdukur dhe refugjatët; duke siguruar një fushatë të lirë dhe të drejtë zgjedhore, përgaditje administrative-teknike për zgjedhje, përfshirë themelimin, publikimin dhe dokumentimin e rezultateve të zgjedhjeve; dhe rolin e vëzhguesve ndërkombëtarë dhe të vendit të zgjedhjeve. == Përgjegjësitë e Komisionit == '''2.''' Përgjegjësitë e Komisionit, siç parashihet me Rregullat dhe Rregullativat Elektorale, përfshijnë: *(a) përgaditja, zhvillimi dhe mbikëqyrja e të gjitha aspekteve të procesit elektoral, pëfshirë zhvillimin dhe mbikqyrjën e regjistrave të partive politke dhe të votuesve, dhe krijimin e procedurave të sigurta dhe transparente për sajimin dhe shpërndarjën e vendvotimeve dhe materialit të ndërlikuar zgjedhor, numërimin e votave, radhitjen e tyre publikimin e rezultateve zgjedhore; *(b) sigurimi i zbatimit të Rregullave dhe Rregullorës së zgjedhjeve, në pajtim me këtë Marrëveshje, duke përfshirë krijimin e organeve ndihmëse për këtë qëllim sipas nevojës; *(c) sigurimi i veprimit për të parandaluar dhe korigjuar çdo shkelje të dispozitave të kësaj Marrëveshjeje, duke përfshirë edhe shqiptimin e dënimit çfarë është shlyerja nga listat e kandidatëve ose partive ndaj qdo përsoni, kandidati, partie politke ose trupi që do të shkel këto dispozita; dhe *(d) akreditimi i vëzhguesve, përfshirë përsonelin nga organizatat ndërkombëtare dhe ato joqeveritare të huaja dhe të vendit, si dhe sigurimi nga ana e palëve i qasjes së papenguar të vëzhguesve të akredituar. *(e) Komisioni do të bëhet nga një person i emëruar nga Kryesuesi i zyrës (hairman-in-Office: (CIO) i OSBE-së, përfaqësuesit e të gjitha bashkimeve nacionale, dhe përfaqësuesit e partive politike në Kosovë të zgjedhur sipas kriteriumit që do të caktojë Komisioni. Personi i emëruar nga CIO do të jetë kryetar i Komisionit. Rregullat e procedurës së Komisionit do të sigurojnë që në rrethana të veqanta të ndajnë kontekstin të pazgjidhshëm brenda Komisionit, vendimi i Kryetarit do të jetë përfiundimtar dhe obligues. == Të drejtat == '''4.''' Komisioni do të gëzojë të drejtën të themelojë mjete komunikimi dhe të angazhojë personel lokal dhe administrativ. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2308 5398 2006-09-25T02:48:03Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap3 Zgjedhjet |2=4a. Ekonomia |3=/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |4=/Kap4a Ekonomia |5=/Kap3 Zgjedhjet/III: Komisioni Qëndror i Zgjedhjeve |6=<u>Neni I</u> |7=/Kap4a Ekonomia/II: Neni II }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Funksionimi == '''1.''' Ekonomia e Kosovës do të funksionojë në pajtim me parimet e tregut të lirë. == Tatimet == '''2.''' Organet e themeluara për caktimin dhe grumbullimin e tatimit dhe të obligimeve të tjera janë përcatuar me këtë marrëveshje. Përveç në rastet kur është përcaktuar ndryshe, të gjitha organet gëzojnë të drejtën që t’i mbajnë të hyrat nga tatimi dhe obligimet e tjera të tyre në pajtim me këtë marrëveshje. == Përdorimi i tatimeve == '''3.''' Një pjesë e të hyrave nga tatimi i Kosovës dhe nga obligimet e tjera do t’u kushtohet komunave, duke marrë parasysh nevojën e barazimit të mjeteve ndërmjet komunave mbi bazën e një kriteri objektiv. Kuvendi i Kosovës do të miratojë legjislacion jo-diskriminues përkatës për këtë qëllim. Gjithashtu, komunat mund të caktojnë tatim lokal në pajtim me këtë marrëveshje. == Doganat == '''4.''' Republika Federale e Jugosllavisë do të ketë përgjegjësinë për grumbullimin e të gjitha mjeteve nga doganat në kufijtë ndërkombëtarë të Kosovës. Nuk do t’i bëhet asnjë pengesë qarkullimit të lirë të personave, mallrave, shërbimeve dhe kapitalit për në dhe nga Kosova. == Benificionet == '''5.''' Organet federative do të sigurojnë që Kosova të pranojë pjesë proporcionale dhe të barabartë të beneficioneve që mund të derivohen nga marrëveshjet ndërkombëtare të konkluduara nga Republika Federale… dhe nga burimet federale. == Qarkullimi == '''6.''' Organet federative dhe të tjera, në kuadër të kompetencave dhe përgjegjësive të tyre përkatëse, do të sigurojnë qarkullimin dhe hyrjen e lirë të personave të mallrave, të shërbimeve dhe kapitalit në Kosovë – duke përfshirë këtu edhe ato nga burimet ndërkombëtare. Ato (organet federative në veçanti do të mundësojnë hyrjen në Kosovë pa asnjë diskriminim të personave të cilët bëjnë shpërndarjen e mallrave dhe të shërbimeve të tilla. == Kredituesi ndërkombëtar == '''7.''' Në qoftë se shprehimisht kërkohet nga donatori apo kredituesi ndërkombëtar, kontratat ndërkombëtare për projektet për rekonstruktim do të lidhen nga ana e autoriteteve të Republikës Federale të Jugosllavisë, të cilat do të krijojnë mekanizma të përshtatshëm që të mundësojnë fonde të tilla për autoritetet e Kosovës. Përveç në qoftë se përjashtohet me terma të kontratës, të gjitha projektet për rikonstruktim që ekskluzivisht i përkasin Kosovës do të udhëheqen dhe implementohen nga autoriteti përkatës i Kosovës. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2309 5399 2006-09-25T02:50:00Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap3 Zgjedhjet |2=4a. Ekonomia |3=/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |4=/Kap4a Ekonomia |5=/Kap4a Ekonomia/I: Neni I |6=<u>Neni II</u> |7=/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Rivendosja e pronësis== '''1.''' Palët pajtohen që të bëjnë rivendosjen e pronësisë dhe të mjeteve në pajtim, aq sa është e mundur, me ndarjen e pushtetit dhe të kompetencave, siç është përcaktuar me këtë marrëveshje, në fushat vijuese : *(a) pasuritë shtetërore (duke përfshirë institucionet arsimore, shëndetsore, spitalet, pasuritë natyrore dhe objektet prodhuese) ; *(b) kontributet për sigurim pensional dhe social ; *(c) mjetet të distribuohen sipas Nenit I. 5 ; dhe *(d) çdo çështje tjetër që ka të bëjë me marrëdhëniet ekonomike ndërmjet palëve, e që nuk janë të përcaktuara me këtë marrëveshje. == CSC == '''2.''' Palët pajtohen për krijimin e Komisionit të zgjidhjeve e ankesave (Claim Settlement Commision – CSC) për zgjidhjen e të gjitha kontesteve ndërmjet tyre për të cilat bëhet fjalë në paragrafin 1. *(a) CSC-ja do të përbëhet nga tre ekspertë të emëruar nga Kosova, tre ekspertë të emëruar bashkërisht nga Republika Federale e Jugosllavisë dhe Republika e Serbisë, si edhe tre ekspertëve të pavarur të emëruar nga CIM-i. *(b) Vendimet e CSC-së, që do të merren nga shumica e votave, do të jenë përfundimtare dhe juridikisht të obligueshme . Palët do t’i implementojnë këto pa asnjë vonesë. == Pronësia publike== '''3.''' Organet që pranojnë pronësinë ndaj objekteve publike, do të kenë pushtet të operojnë me objekte të tilla. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2310 5402 2006-09-25T03:03:54Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |2=5. Implementimi I |3=/Kap6/ Ombudsmani |4=/Kap5 Implementimi I |5=/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |6=<u>Neni I</u><BR>Institucionet |7=/Kap5 Implementimi I/II: Përgjegjësit dhe Pushtetet }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Misioni i Implementimit== '''1.''' Palët ftojnë OSBE-në, në bashkëpunim me Unionin Evropian, që të themelojë Mision të Implementimit në Kosovë. Të gjitha përgjegjësitë dhe pushtetet e mëparshme dhënë Misionit Verifikues të Kosovës dhe kryesuesit me anë të marrëveshjeve të mëparëshme do të barten në Misionin e Implementimit dhe Kryesuesit. == Komisioni i Përbashkët == '''2.''' Komisioni i përbashkët do të shërbejë si mekanizëm qëndror për vëzhgim dhe koordinim të implementimit civil të kësaj Marrëveshjeje. Komisioni do të përbëhet nga Shefi i Misionit Implementues (CIM), një përfaqësues federal dhe një përfaqësues republikan, një përfaqësues nga çdo bashkësi nacionale në Kosovë, Kryetari i Kuvendit dhe përfaqësuesi i Kryetarit të Kosovës. Në mbledhjet e Komisionit të Përbashkët mund të marrin pjesë përfaqësues të organizatave të tjera, të përcaktuara në këtë Marrëveshje, apo të nevojshme për implementimin e saj == CIM == '''3.''' CIM do të sherbejë si Kryesues i Komisionit të Përbashkët. Kryesuesi do të koordinojë dhe organizojë punë të komisionit të përbashkët dhe do të vendosë për kohën dhe vendin e mbledhjeve. Palët do të pajtohën dhe do të implementojnë plotësisht vendimet e Komisionit të Përbashkët. Komisioni do të punojë në bazë të konsensusit, në rast se konsensusi nuk arrihet, atëherë vendimi i kryesuesit do të jetë përfundimtar. == Të drejtat == '''4.''' Kryesusi do të ketë hyrje të papenguar në lokacione, përsona, dhe informata ( duke përfshirë dokumente dhe regjistra të tjera) brenda Kosovës, të cilat sipas gjykimit të tij janë të nevojshme për përgjegjësit e tij, në lidhje me aspektet civile të kësaj Marrëveshjeje. Këshilli i Përbashkët dhe Këshillat lokale == Këshillat lokale == '''5.''' CIM mundet, sipas nevojës të themelojë Këshill të Përbashkët dhe këshila Lokal, për bashkëpunim dhe zgjedhje joformale të kontesteve. Këshilli i Përbashkët i Kosovës do të përbëhet nga një përfaqësues nga qdo bashkësi nacionale në Kosovë. Këshillat Lokale do të përbëhen nga përfaqësues të sejcilës bashkësi nacionale të cilatë jetojnë në regjionin ku është themeluar Këshilli lokal. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2311 5403 2006-09-25T03:06:53Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |2=5. Implementimi I |3=/Kap6/ Ombudsmani |4=/Kap5 Implementimi I |5=/Kap5 Implementimi I/I: Institucionet |6=<u>Neni II</u><BR>Përgjegjësit dhe Pushtetet |7=/Kap5 Implementimi I/III: Statusi i Misionit Implementues }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Të përgjithshme == '''1.''' CIM do të: *(a) mbikëqyrë dhe udhëheq implementimin e aspekteve civile të kësaj marrëveshjeje sipas orarit të propozuar nga ai; *(b) mbaj kontakte të drejtpërdrejta me palët, që të garantojë pajtimin e plotë me aspektet e kësaj Marrëveshjeje; *(c) të lehtësojë nëse e sheh të duhur, zgjedhjen e mosmarrëveshjeve që dalin në lidhje në këtë implementim; *(d) pjesëmarrja në takimet e organizatave donatore, duke përfshirë qështjet e rehabilitimit dhe rindërtimit, posaqërisht me dhënien e propozimeve dhe identifikimin e prioritetve për shqyrtimin e tyre sipas nevojës; *(e) koordinon veprimtarët e organizatave civile dhe agjensive në Kosovë, duke ndihmuar në implementimin e aspekteve civile të kësaj Marrëveshjeje, duke respektuar plotësisht proceduratë specifike të organizimit; *(f)raporton kohëpaskohësh organeve përgjegjëse për themelimin e Komisionit, për zhvillimin e zbatimit të aspekteve civile të kësaj Marrëveshjeje;dhe *(g) zbaton funksione për të caktuar në këtë Marrëveshje që kanë të bëjnë me policinë dhe forcat e sigurimit. == Përgjegjësit shtesë == '''2.''' CIM poashtu do të zbatojë përgjegjësitë e tjera të paparashikuara në këtë marrëveshjeapo ato për të cilatë mund të pajtohen më vonë. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2312 5404 2006-09-25T03:08:49Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |2=5. Implementimi I |3=/Kap6/ Ombudsmani |4=/Kap5 Implementimi I |5=/Kap5 Implementimi I/II: Përgjegjësit dhe Pushtetet |6=<u>Neni III</u><BR>Statusi i Misionit Implementues |7=/Kap5 Implementimi I/IV: Procesi i Implementimit }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Përsoneli == '''1.''' Përsonelit të MI do t’i lejohet lëvizje dhe akces i papenguar në çdo kohë në tërë Kosovën. == Funksionimi == '''2.''' Palët do të lehtësojnë funksionimin e MI-së, përfshirë nga provizionet e ndihmës sipas kërkesës në lidhje me transpot, adaptimit në rrethin e ri, akomodim, komunikim, dhe lehtësi të tjera, == Ushtrimi i funksionit== '''3.''' MI-ja, do t’i gëzojë ato mundësi legale të cilat do të jenë të nevojshme për ushtrimin e funksioneve të tija sipas ligjeve dhe rregulloreve të Kosovës, të RFJ-së, dhe të Republikës së Serbisë. Këto mundësi legale do të përfshijnë mundësinë të kontraktojnë, të sigurojnë dhe të rregullojnë pasurinë e patundshme të private. == Privilegjet dhe imunitete== '''4.''' Privilegjet dhe imunitetet për MI dhe personelin shoqërues janë si vijojnë: *(a) MI, lokalet, arkivat dhe pronat e tjera do të gëzojnë privilegje dhe imunitet të njëjtë sikurse misionet diplomatike në bazë të Konventës së Vjenës, për Marrëdheniet Diplomatike. *(b) CIM, anëtarët profesional të ekipit të tij dhe familjet e tyre do të gëzojnë të njëjtat privilegje dhe imunitet sikurse zyrtarët diplomatik dhe familjet e tyre në bazë të Konventes së Vjenës, për Marrëdhenie Diplomatike, dhe, *(c) Anëtarët të tjerë të ekipit të MI-së, dhe familjet e tyre do të gëzojnë të drejtat dhe imunitetet siç i kanë anëtarët e ekipit administrativ dhe teknik dhe familjet në bazë të Konventes së Vjenës, për Marrëdhënie Diplomatike. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2313 5405 2006-09-25T03:13:19Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |2=5. Implementimi I |3=/Kap6/ Ombudsmani |4=/Kap5 Implementimi I |5=/Kap5 Implementimi I/III: Statusi i Misionit Implementues |6=<u>Neni IV</u><BR>Procesi i Implementimit |7=/Kap5 Implementimi I/V: Pushteti për Interpretim }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Të Përgjithshme == '''1.''' Palët njohin se implementimi i tërsishëm do të kërkojë akte dhe masa politike, dhe zgjedhjen e themelimin e institucioneve dhe të organeve të parapara në këtë Marrëveshje. Palët pajtohën që të zbatojnë në mënyrë efikase këto detyra sipas orarit të paraparë nga Komisioni i Përbashkët. Palët do të ofrojnë përkrahje aktive, bashkëpunim, dhe pjasëmarrje e cila do të sigurojë implementimin e suksesshëm të kësaj Marrëveshjeje Zgjedhjet dhe regjistrimi i Popullsisë == Zgjedhjet == '''2.''' Brenda 9 muajve pas hyrjes në fuqi të kësaj marrëveshje, do të mbahen zgjedhjet në përputhje dhe sipas procedurës së përshkruar në Kapitullin III, të kësaj Marrëveshjeje për autoritetet e themeluara këtu, në përputhje me listën e votuesve të përgaditur sipas standardeve ndërkombëtare nga Komisioni Qëndror Zgjedhor. OSBE-ja do t’i mbikëqyrë këto zgjedhje, që të sigurojë se janë të lira dhe të drejta. == Regjistrimi i popullsisë == '''3.''' Nën mbikëqyrjen e OSBE-së, dhe me pjesëmarrëjen e zyrtarëve të Kosovës dhe të ekspertëve të emëruar nga bashkësitë nacionale në Kosovë dhe që u përkasin atyre, zyrtarët federativ që do të udhëheqin regjistrimin e popullsisë në Kosovë, në mënyrë objektive dhe të lirë, sipas rregullave dhe rregulloreve në pajtim me OSBE-në, sipas standardeve ndërkombëtare. Regjistrimi i popullsisë do të bëhet kur OSBE-ja e vlerëson se kushtet e lejojnë një regjistrim objektiv dhe të saktë. *(a) regjistrimi i parë i popullsisë do të përkufizohet në emrin, vendin e lindjes, vendin dhe adresën e zakonshme të qëndrimit, gjininë, moshën, nënshtetësinë, bashkësinë nacionale dhe religjionin; *(b) zyrtarët e palëve do t’i ofrojnë njeri tjetrit dhe OSBE-së, të gjitha regjistrat e nevojshëm për kryerjen e regjistrimit të popullsisë, përfshirë të dhënat mbi vendbanimin, nënshtetsinë, listat e votuesve dhe informata të tjera. ==Dispozitat kalimtare == '''4.''' Kur kjo Marrëveshje të hyjë në fuqi, të gjitha ligjet dhe dispozitat në fuqi në Kosovë do të mbetën në fuqi deri sa të mos zëvendësohen nga ligjet dhe dispozitat e miratuara nga organi kompetent. Te gjitha ligjet dhe dispozitat e zbatueshme në Kosovë, e që janë jokompatibile me këtë Marrëveshje, do të supozohet se janë harmonizuar me këtë marrëveshje që, në veçanti, ligji mbi gjendjen e jashtëzakonshme në Kosovë është me këtë nul ( ipavlefshëm) == Institucionet e mbetura== '''5.''' Institucionet të cilat janë aktualisht në Kosovë do të mbetën përderisa të mos ndërrohen nga organet e krijuara nga kjo marrëveshje apo në pajtim me këtë marrëveshje. CIM (shefi i MI-së) mund t’u rekomandojë autoriteteve përkatëse shkarkimin dhe emërimin e zyrtarëve, si dhe ndërprerjen e operacioneve të institucioneve ekzistuese në Kosovë, nëse ai qmon se një gjë e tillë është e domosdoshme për zbatimin efektiv të kësaj Marrëveshjeje. Nëse veprimi i rekomanduar nuk ndërmerret në kohë të kërkuar, Komisioni i Përbashkët mund të vendos që ta ndërmerrr veprimin e rekomanduar. == Para zgjedhjes së zyrtarëve të Kosovës == '''6.''' Para zgjedhjes së zyrtarëve të Kosovës sipas kësaj Marrëveshje, CIM do t’i ndërmerrë masat e domosdoshme për të siguruar zhvillim dhe funksionim të mediave të pavarura konform standardeve ndërkombëtare, duke përfshirë caktimin e frekuencave për radio dhe TV. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2314 5406 2006-09-25T03:15:04Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik |2=5. Implementimi I |3=/Kap6/ Ombudsmani |4=/Kap5 Implementimi I |5=/Kap5 Implementimi I/IV: Procesi i Implementimit |6=<u>Neni V</u><BR>Pushteti për Interpretim |7=/Kap6/ Ombudsmani/I: Të përgjithshme }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' CIM do të jetë autoritet final në fushëveprim lidhur me interpretimin e aspektit civil të kësaj Marrëveshjeje dhe palët pajtohen t’i nënshtrohën këtyre vendimeve si juridikisht të obligueshme për të gjitha palët dhe përsonat. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2315 5407 2006-09-25T03:19:33Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap5 Implementimi I |2=6. Ombudsmani |3=/Kap7 Implementimi II |4=/Kap6/ Ombudsmani |5=/Kap5 Implementimi I/V: Pushteti për Interpretim |6=<u>Neni I</u><BR>Të përgjithshme |7=/Kap6/ Ombudsmani/II: Juridiksioni }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Vëzhgimimi == '''1.''' Do të jetë një Ombudsman, i cili do të vëzhgojë realizimin e të drejtave të anëtarëve të bashkësive nacionale dhe mbrojtjen e të drejtave dhe lirive fundamentale të njeriut në Kosovë. Ombudsmani do të ketë qasje të papenguar me qdo përson dhe vend dhe do të ketë të drejtën që të paraqitet dhe të intervenojë para çfarëdo kërkese, në çdo institucion të vendit, federativ, ose ( konform me rregullat e organeve të tilla) organi ndërkombëtar, pas kërkesës së tij / saj. Asnjë përson, institucion ose entitet i palëve nuk mund të ndërhyjë në punët e Ombudsmanit. == Zgjedhja == '''2.''' Ombudsmani do të jetë një individ i shquar, me moral të lartë, i cili posedon një zotim dhe përcaktim të demonstruar për të drejtat e njeriut dhe për të drejtat e anëtarëve të bashkësive nacionale. Ai ose ajo do të propozohët nga Kryetari i Kosovës dhe do të zgjedhet nga Kuvendi, njëri nga një listë e kandidatëve që do të përgaditet nga Kryetari i Gjyqit Evropian i të Drejtave të Njeriut, me mandat të termit tre vjeqar pa të drejtë rizjgedhjeje. Ombudsmani nuk do të jetë qytetar i asnjë shteti apo etniteti që ishte pjesë e Jugosllavisë së kaluar, apo të ndonjë shteti fqinjë. Përderisa të bëhet zgjedhja për Kryetar dhe Kuvend, CIM do të emërojë një person i cili do të shërbej si Ombudsman në bazë të përkohshme, i cili do të zëvendsohet (detyra do të vazhdohet) individi i zgjedhur sipas procedurës përfshirë në këtë paragraf. == Kabineti == '''3.''' Ombudsmani do të ketë pavarësi të plotë për zgjedhjen e personelit të tij / saj. Ai / ajo do të ketë dy Zëvendës. Të dy zëvendësit duhet të jenë nga bashkësië e ndryshme nacionale. *(a) Pagat dhe shpenzimet e Ombudsmanit dhe përsonalit të tij/saj do të përcaktohën dhe paguhen nga Kuvendi i Kosovës. Pagat dhe shpenzimet do të jenë plotësisht adekuate për zbatimin e mandatit të Ombudsmanit. *(b) Ombudsmani dhe anëtarët e personelit të tij/saj nuk do të inkriminohen për asnjë akt të zbatuar në kuadër të sfondit të detyrave të tyre. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2316 5408 2006-09-25T03:22:09Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap5 Implementimi I |2=6. Ombudsmani |3=/Kap7 Implementimi II |4=/Kap6/ Ombudsmani |5=/Kap6/ Ombudsmani/I: Të përgjithshme |6=<u>Neni II</u><BR>Juridiksioni |7=/Kap6/ Ombudsmani/III: Mandati dhe Obligimet }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Shqyrtimet== '''1.''' Ombudsmani do të shqyrtojë: *(a) pandehmat ose shkeljet e qarta të të drejtave dhe lirive fundamentale të njeriut në Kosovë, ashtu siç është përcaktuar në Kushtetutën e Republikës Federale të Jugosllavisë dhe Republikës së Serbisë, dhe në Konventen Evropiane për mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe të lirive fundamentale si dhe të protokoleve të tyre;dhe *(b) Pandehmat ose shkeljet e qarta të të drejtave të bashkësive nacionale përfshirë në këtë Marrëveshje. == Ankesa == '''2.''' Të gjithë përsonat në Kosovë do të kenë të drejtën t’i parashtrojnë ankesa Ombudsmanit. Palët pajtohën që të mos ndërmarrin asnjë masë për të ndëshkuar personat të cilët synojnë të /ose kanë parashtruar ankesa të tilla. Palët poashtu pajtohen se në asnjë mënyrë tjetër të mos pengojnë ushtrimin e kësaj të drejte. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2317 5409 2006-09-25T03:25:12Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap5 Implementimi I |2=6. Ombudsmani |3=/Kap7 Implementimi II |4=/Kap6/ Ombudsmani |5=/Kap6/ Ombudsmani/II: Juridiksioni |6=<u>Neni III</u><BR>Mandati dhe Obligimet |7=/Kap7 Implementimi II/I Obligimet e Përgjithshme }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' ==Shkeljet e raporteve== '''1.''' Ombudsmani do të hulumtojë të gjitha shkeljet e raportuara që bien nën Juridiksionin e përcaktuar me nenin II. 1. Ai ose ajo mund të veprojë ose me vetëiniciativë, ose të përgjigjet pohimit të parashtruar nga cilado palë apo person, organizatë joqeveritare ose grup individësh të cilët do të pohonin të kenë qenë viktimë e dhunës ose të cilët veprojnë në emër të viktimave që janë të vdekur apo të zhdukur. Puna e Ombudsmanit do të jetë gratis për përsonat përkatës. == Çasja == '''2.''' Ombudsmani do të ketë qasje të plotë, të papenguar dhe të menjëherëshme te çdo person, vend ose informatë, me kërkesën e tij/saj. *(a) Ombudsmani do të ketë liri të plotë të shqyrtojë dokumentet zyrtare dhe ai ose ajo mund t’i kërkojë çdo personi, përfshirë zyrtarët e Kosovës, që të bashkëpunojnë duke ofruar informata relevante, dokumente dhe dosje. *(b) Ombudsmani mund të ndjekë dëshmitë administrative dhe mbledhjet e institucioneve të tjera të Kosovës me qellim të grumbullimit të informatave. *(c) Ombudsmani mund të hulumtojë objektet dhe vendin ku mund të gjenden personat e privuar nga liria, si pasojë e arrestimit, punës, etj. *(d) Ombudsmani dhe personeli i tij do të mbajnë në fshehtësi të gjitha informatat konfidentale, përveç në rast kur Ombudsmani vlerëson se informata është dëshmi e shkeljes së të drejtave që përfshihen në juridiksionin e tij/saj, në ç’rast, informata mund të bëhën publike në njoftimet publike ose procedurën e përcaktuar ligjore. *(e) Palët zotohën të sigurojnë bashkëpunim me Ombudsmanin rreth hulumtimeve. Mohimi i qëllimshëm i bashkëpunimit do të jetë vepër penale, e dënueshme nga të gjitha palët, sipas normave të të gjitha palëve. Në rast kur një zyrtar do të pengojë hulumtimin duke refuzuar dhënien e informatave të nevojshme, Ombudsmani do të vëjë kontakt me përgjegjësin e zyrtarit ose me prokurorin publik rreth veprimit përkatës penal që duhët të ndërmerrët në pajtim me ligjin. == Publikimi== '''3.''' Ombudsmani do ta bëjë publik rezultatin dhe përfundimin e hulumtimit në formë të raportit të publikuar pas përfundimit të hulumtimit. *(a) një palë, institucion ose zyrtar i cili identifikohet nga ana e ombudsmanit si abuzues, brenda një periudhe që e përcakton ombudsmanin, do të jap sqarim me shkrim për mënyrën se si do ta zbatojë qdo udhëzim të cilin ombudsmani mund ta parashtrojë si masë përmirësues *(b) Nëse përsoni ose entiteti nuk respekton konkluzionet dhe rekomandimet e Ombudsmanit, raporti do të dërgohet për veprim të mëtejmë Komisionit të përbashkët , i themeluar në Kapitullin 5 të kësaj marrveshjeje , kryetarit të palës përkatse dhe qdo zyrëtari apo instuticioni tjerër që Ombudsmani e sheh të nevojshme <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2318 5412 2006-09-25T03:33:49Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap6/ Ombudsmani/III: Mandati dhe Obligimet |6=<u>Neni I</u><BR>Obligimet e Përgjithshme |7=/Kap7 Implementimi II/II: Ndërprerja e armiqësive }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Krijimi i kushteve == '''1.''' Palët marrin përsipër që sa më shpejt që të jetë e mundur të rikrijojnë kushte normale për jetesë në Kosovë dhë të bashkëpunojnë plotësisht me njëra-tjetren dhe me të gjitha organizatat ndërkombëtare, agjencitë dhe organizatat joqeveritare që marrin pjesë në zbatimin e kësaj Marrëveshjeje . Ato e mirëpresin gadishmërinë e bashkësisë nderkombëtare që të dorgojnë në rajon forcen pë të ndihmuar zbatimin e kësaj marrëveshjeje. *(a) Këshilli i Sigurimit i Kombve të bashkura është ftuar që të miratoj një rezolutë nën kapitullin VII të deklarates duke vërtetuar dhe miratuar marrveshjet (aranzhmanet) e paraqitur në këtë Kapitull, duke përfshirë vendosjen e forcës implementuese multi-nacionale në Kosovë. Ato e ftojnë NATO-n që të themeloj dhe të udhëheqë forcen që të ndihmoj për të siguruar sjellje sips dispozitave të këtij Kapitulli . Ato gjithashtu ripohojnë (vërtetojnë) sovranitetin dhe intergritetin territorial të Republikes Federale të Jugosllavis (RFJ). *(b) Palët pajtohen që NATO do të vendos dhe rrështoj një forcë (në vijim KFOR)ecila mund të jetë e përbërë nga njësitë toksore ,ajrore dhe detare të shteteve anëtare të NATO-s dhe atyre jo anëtare të NATO-s nën pushtetin dhe i nënshtrohen udhëheqëjes dhe kontrollit politik të Këshillit Veri Atlantik(NAC) nëpërmjet të komandës zingjir të NATO-s, palët pajtohen që të ndihmojnë rreshtimin dhe operacionet e kësaj force si dhe pajtohen që plotëisht të u binden obligimeve nga ky Kapitu 2. *(c) Është arritë pajtimiqë shtet tjera mund të ndihmojn zbatimin e këtijë Kapitulli. Palët pajtohen që modalitetet e pjesmarrëjes së atyre shteteve t'inënshtrohen marrveshjes midis shteteve të tilla pjesëmarrëse dheNATO-s. == Qëllimet == '''2.''' Qëllimet e këtyre obligimeve jan si vijojnë: *(a) Të vendoset ndërprerje e qëndrueshme e armiqësive. Forcat e tjera nga këto të parapara në këtë Kapitull, nën asnjë rrëthanë nuk do të hyjnë , rihyjnë apo të mbesin në territorin e Kosovës pa pëlqimin e shprehur paraprakisht të Konandantit të KFOR-it (COMKFOR). Për qëllimet e këtij Kapitulli termi "Forcat" përfshijnë gjithë personelin dhe organizatat me aftësi ushtarake , duke përfshiër armaten e rregullt , grupet e armatosura të civilve,grupat paramilitare , forcat ajrore , shtetrore ,policinë kufitare, rezervistët ushtarak , policinë ushtarake , shërbimet informative (inteligjencës), minisrrine e punve të mbrendshme, policinë lokale, speciale, të demonstratave dhe anti-terroriste, dhe çdo grup tjetër apo individ i emëruar si i tillë nga COMKFOR-i. i vetmi përjashtim nga dispozitat e këtij paragrafi është policia civile e angazhuar në ndjekjen e shpejtë të presionit në të cilin dyshohet se ka bërë vepër serioze penale, siç është paraparë në Kapitullin II; *(b) Të sigurojë përkrahjen dhe autorizimin e KFOR-it dhe në veçanti të autorizoi KFOR-in që të ndërmarrë aksione të tilla nëse kërkohet, duke përfshirë përdorimin e forcës së domosdoshme për të siguruar sjelljen sipas këtij Kapitulli dhe mbrojtjen e KFOR-it, Misionin Implementues (IM) dhe organizatat e tjera ndërkombëtare, agjencitë dhe organoizatat joqeveritare që marrin pjesë në zbatimin e kësaj Marrëveshjeje, dhe që i kontribuojnë mjedisit më të sigurtë. *(c) Të sigurojnë, pa kompenzim, përdorimin e të gjitha objekteve shëbimeve që kërkohën për shtierjen, operacionet dhe mbështetjen e KFOR-it. == Obligimet == '''3.''' Palët kuptojnë dhe pajtohën se obligimet e ndërmarra me këtë Kapitull do t’i referohen në mënyrë të barabartë çdonjërës palë. Çdonjëra palë do të jetë individualisht përgjegjëse për përmbushjen e obligimeve, dhe çdo njëra pajtohët se vonesa e përmbushjes së obligimeve, apo mospërmbushja e tyre nga njëra palë, nuk do të jetë arsye për palët e tjera që të mos i përmbushin obligimet e tyre. Të gjitha palët do t’i nënshtrohën në mënyrë të barabartë aksioneve të tilla zbatuese nga ana e KFOR-it, që mund të jenë të domosdoshme për zbatimin e këtij Kapitulli në Kosovë, si dhe mbrojtjës së KFOR-it, IM-së dhe organizatave tjera ndërkombëtare, agjencive dhe organizatave joqeveritare për zbatimin e kësaj marrëveshjeje. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2319 5411 2006-09-25T03:33:33Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/I Obligimet e Përgjithshme |6=<u>Neni II</u><BR>Ndërprerja e armiqësive |7=/Kap7 Implementimi II/III: Rirreshtimi, Tërheqja dhe Demilitarizimi i Forcave }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Hyrja në fuqi == '''1.''' Menjëherë pas hyrjës në fuqi të kësaj marrëveshjeje, palët do të përmbahën nga kryerja e çfarëdo akti armiqësor, apo provokues kundër njëra- tjetrës, apo kundër cilit do përson në Kosovë. Ato nuk do të inkurajojnë, apo organizojnë demonstrata armiqësore, apo provokativve. == Ndalimi i gjuajtëve nga armët== '''2.''' Në përmbushjën e obligimevetë paraqitura në paragrafin 1, palët në veqanti marrin përsipërqë të ndërprejnë gjuajtjën nga të gjitha armët dhe mjetet eksplozive, përveç nëse është e autorizuar nga KFOR-i. Ato nuk do të vendosin asnjë minë, barrierë, postbllok jo të autorizuar, vend observimi (me përjasshtim të vendeve të observeimit kufitar të aprovuer nga COMKFOR-i dhe pikave të kalimit të kufirit), apo pengesave mbrojtëse. Përveç siç është paraparë në Kapitullin 2, palët nuk do të angazhohën në asnjë aktivitet ushtarak, të sigurimit, apo të atilla që kanë lidhje me stërvitje, duke përfshirë operacionet tokësore, ajrore, apo operacionet e mbrojtjës kundërajrore, në apo mbi Kosovë, pa miratimin e shprehur paraprakisht nga ana e KFOR-it. == Zona kufitare == '''3.''' Me përjashtim të forcave të mbrojtjës kufitare siç është paraparë në nenin IV, asnjë palë nuk do të ketë forca prezente brenda zonës 5 (pesë) kilomatrash mbrenda, nga kufiri ndërkombëtar i RFJ, që gjithëashtu është edhe kufi i Kosovës (në vijim "Zona Kufitare). Zona kufitare do të shenohët në tokë nga përsoneli i Rojës Kufitare të Armatës Jugosllave deri më EIF + 14 ditë, në pajtim me udhëheqjen e Mi-së. COMKFOR-i mund të përcaktoj shkallë të vogël të rekonfigurimit për shkaqe operacionale. == . == '''4.''' *(a) Asnjë palë nuk do të ketë prezente forcat, me përjashtim të policisë civile që kryen detyra normale policore siç përcakton CIM brenda 5 kilomatrash të territorit të Kosovës përgjatë kufirit të Kosovës me pjesët tjera të RFJ-së. *(b) Prezenca e çfarëdo force mbrenda 5 kilomatrash të pjesës tjetër të atij kufiri do t’i paraqitet COMKFOR-t; nëse sipas mendimit të COMKFOR-it, prezenca e tillë kërcnon, apo mund të kërcnoj zbatimin e këtij Kapitulli në Kosovë, ai t’i kontaktoi autoritetet përgjegjëse për ato forca dhe mund të kërkojë nga ato forca që të tërhiqën dhe të mbetën jashtë atij rajoni. == Shkelja e marrëveshjes == '''5.''' Asnjë palë nuk mund të ndërmarrë asnjë represalje, kundërsulm, apo çfarëdo veprimi tjetër të njëanshëm si përgjegjëje të këtij Kapitulli nga ndonjë palë tjetër. Palët do t’i përgjegjën shkeljeve të pohuar të këtij kapitulli nëpërmjet të procedurës së paraparë në nenin XI. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2320 5413 2006-09-25T03:35:28Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/II: Ndërprerja e armiqësive |6=<u>Neni III</u><BR>Rirreshtimi, Tërheqja dhe Demilitarizimi i Forcave |7=/Kap7 Implementimi II/IV: Forcat e Armatës Jugosllave }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' Në mënyrë që të dezangazhojë forcat e veta dhe t’i ikin çfarëdo konflikti të mëtejmë, menjëherë, posa të fillojë EIF, do të fillojnë që t’i rreshtojnë, tërheqin, apo demilitarizojnë forcat e veta në pajtim me nenet IV,V dhe Vi. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2321 5414 2006-09-25T03:37:12Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/III: Rirreshtimi, Tërheqja dhe Demilitarizimi i Forcave |6=<u>Neni IV</u><BR>Forcat e Armatës Jugosllave |7=/Kap7 Implementimi II/V: Forcat e tjera }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Njësitë e Armatës Jugosllave == '''1.''' njësitë e Armatës Jugosllave: *(a) Deri më ditën K+5 ditë, të gjitha njësitë e Armatës Jugosllave në Kosovë, në përjashtim të atyre forcave të përcaktuara në paragrafin 2 të këtij neni, do të kenë përfunduar rirreshtimin në kolonitë e numëruara në shtojcën A të këtij Kapitulli. Komandanti më i lartë i Armatës Jugosllave në Kosovë do t’i konfirmojë me shkrim COMKFOR-it deri më ditën K+5 ditë, se Armata Jugosllave i është bindur këtij aneksi dhe të ofrojë informatën e kërkuar me nenin VII më poshtë që të marrin parasyshë tërheqjet apo ndryshimet e tjera që janë bërë me rastin e rirreshtimit. Kjo informatë do të plotësohet për çdo javë. *(b) Deri më ditën K+30 ditë, Shefi i Gjeneral Shtabit të Armatës Jugosllave nëpërmjet të komandantit më të lartë të Armatës Jugosllave në Kosovë, do t’i ofrojë COMKFOR-it për aprovim planin e detajizuar për tërheqjën në faza të forcave të Armatës Jugosllave nga Kosova në lokalitetet e tjera në Serbi, për të siguruar se këto afate janë plotësuar: *1. Deri më ditën K+30 ditë, autoritetet e ArmatësJugosllave domosdo duhët që në satisfakcion të COMKFOR-it, të tërheqin nga Kosova në lokacionet tjera në Serbi 50% të njerëzve dhe materialit, si dhe të gjitha mjetet e dedikuara për ofenzivë. Mjete të tilla konsiderohët se janë: tankset për beteja; të gjitha automjetet e blinduara që kanë armë të përforcuara më të mëdha se 12.7 mm; dhe i gjithë armatimi i rëndë ( automjetet me përforcime dhe pa to) mbi 82 mm. *2. Deri më ditën K+180 ditë, i gjithë përsoneli i Armatës Jugosllave dhe pajisjet ( me përjashtim të Forcave të përcaktuara në paragrafin 2 të këtij neni) do të tërhiqen nga Kosova në lokacione të tjera në Serbi. == Forcat e Armatës jugosllave Roje të Kufirit == '''2.''' Forcat e Armatës jugosllave Roje të Kufirit *(a) Forcat e Armatës jugosllave Roje të kufirit do të lejohën, por të kufizuara në numrin 1500 anëtar, të para muajit shkurt të vitit 1998, të batalionit të rojës së Kufirit në lokalet në lokacionin e Gjakovës, Prizrenit dhe Ferizajt, dhe në ndërtesat plotësuese brenda zonës kufitare prej 5 kilomatrash, apo në numrin e kufizuar të lokaleve ekzistuese në afërsi të zonës kufitare, që i nënshtrohët miratimit paraprak nga COMKFOR-i, dhe që ai numër të arrihet deri në ditën K=14 ditë. Një numër shtesë i përsonelit të Armatës Jugosllave, që nuk mund të kalojë numrin e gjithëmbarshëm 1000 C2 (komandë dhe kontrollë, sqarim i përkthyesit) dhe forcat e logjistikës , do të lejohën që të mbetën në lokacionet e miratuara të numëruara në shtojcën A që t’i plotësojnë funksionet e nivelit të brigadës, dhe që kanë të bëjnë me sigurinë e kufirit. Pas periudhës fillestare 90 ditëshe nga dita K, në çdo kohë, COMKFOR-i mund të shqyrtojë shtrirjen e përsonelit të Armatës Jugosllave dhe mund të kërkojë përshtatje të mëtutjeshme të nivelit të forcës, me qëllim që të arrij minimumin e strukturës së forcës së kërkuar për siguri legjitime të kufirit, siç lejon situata e sigurisë dhe sjellja e palëve. *(b) Elementet e Armatës Jugosllave në Kosovë do t’i kenë të kufizuara armët prej 82 mm dhe më ulët. Ato nuk mund të posedojnë as automjete të blinduara ( të tjera përveq automjeteve me rrotë me armatim të përforcuar të 12.7 mm apo më pak), e as armatim kundërajror. *(c) Njësitë e rojës kufitare të Armatës Jugosllave brenda zonës kufitare do të lejohet që të patrollojnë në Kosovë vetëm brenda zonës kufitare dhe vetëm me qëllim të mbrojtjes së kufirit nga sulmet e jashtme dhe ruajtjes së integritetit të saj dhe pengimit të kalimit të palejueshëm të kufirit. Terreni gjeografik mund të kërkojë që rojet e kufirit të manovrojnë kah brendësia përveç 5 kilomatrave të zonës kufitare; çdo manovër e tillë do të koordinohet me COMKFOR-in dhe të miratohët nga ai. *(d) Njësitet e Armatës Jugosllave mund të udhëtojnë nëpër Kosovë vetëm për të shkuar në stacionet e detyrës dhe në garnizonet e Zonës Kufitare, apo lokacionet e kolonive të miratuara, dhe vetëm përgjatë marshutës dhe në pajtim me procedurën e përcaktuar nga COMKFOR-i pas konsultimeve me CIM-in, omandantëve të njësiteve të Armatës Jugosllave, autoriteteve të qeverive komunale dhe komandantëve të policisë. Këto marshuta dhe procedura do të përcaktohën deri më ditën K+14 ditë, dhe i nënshtrohën ripërcaktimit nga COMKFOR-i në çdo kohë. Forcat e Armatës Jugosllave që kalojnë dhe janë të shtrira në Kosovë do të lejohet të veprojnë vetëm në vetmbrojtje duke iu pëgjigjur veprimeve armiqësore, në pajtim me rregullat e angazhimit (ROE), të cilat miratohën nga COMKFOR-i në konsultim me CIM-in. Kur të shtrihën në zonën kufitare, ato do të veprojnë në pajtim me ROE, të përcaktuara nën kontrollë të COMKFOR-it. *(e) Forcat e Armatës Jugosllave Roje të Kufirit mund të ndërmarrin aktivitete të stërvitjes vetëm mbrenda 5 kilomatrash të Zonës Kufitare dhe vetëm me miratimin e shprehur paraprakisht nga COMKFOR-i. == Forcat Jugosllave Ajrore dhe të Mbrojtjës Ajrore == '''3.''' Forcat Jugosllave Ajrore dhe të Mbrojtjës Ajrore (YAADF) Të gjithë aeroplanët, radarët, predhat tokë-ajr (duke përfshirë sistemin e dorës për mbrojtje kundërajërore (MANPADS) dhe artileria kundërajërore në Kosovë do të filloi që të tërhiqet nga Kosova në lokacionet e tjera në Serbi, jashtë zonës së dyanshme të sigurisë prej 25 kilomatrash siç është përcaktuar në nenin X menjëherë pas EIF ( hyrjës në fuqi ). Kjo tërheqje do të përfundojë dhe komandati i lartë i Armatës Jugosllave në Kosovë do t’i raportojë komandantit të paraparë të NATO-s, jo më vonë se 10 ditë pas EIF (hyrjës në fuqi) . Komandanti i paraparë i NATO-s, do të kontrolloi dhe të koordinoi shfrytëzimin e hapësirës ajrore mbi Kosovë, duke u nisur nga EIF siç ështe më tej e paraparë në Aneksin 10. Asnjë sistem i mbrojtjës ajrore, radarët për gjurmim të shenjave dhe artileria kundërajërore nuk do të pozicionohën apo të veprojnë në Kosovë, apo në Zonën e Dyanshme te¨Sigurisë prej 25 kilomatrash pa miratim të shprehur paraparakisht nga komandanti i paraparë i NATO-s. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2322 5415 2006-09-25T03:38:58Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/IV: Forcat e Armatës Jugosllave |6=<u>Neni V</u><BR>Forcat e tjera |7=/Kap7 Implementimi II/VI: MUP-i }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Veprimet e Forcave në Kosovë == '''1.'''Veprimet e Forcave në Kosovë, përveç KFOR-it, Armatës Jugosllave, MUP-it, apo forcave lokale policore të paraqitura në KJapitullin 2 (më tutje të quajtura këtu "Forcat e tjera") do të jenë në pajtim me këtë nen. Mbas EIF (hyrjës në fuqi), të gjitha forcat e tjera në Kosovë domosdo duhët që t’u përmbahen dispozitave të neneit I, paragrafit 2, Nenit II, paragrafit 1 dhe Nenit III, dhe përpos përmbajtjës nga të gjitha qëllimet armiqësore, stërvitjet dhe formacionet ushtarake, organizimi i demonstratave, dhe çdo lëvizje cilindo drejtim, apo kalimin kontrabandist të kufijve ndërkombëtar, apo kufirit midis Kosovës dhe pjesëve tjera të RFJ-së,. Aq m ë tepër, pas EIF(hyrjës në fuqi) të gjitha forcat tjera në Kosovë domosdo duhët që publikisht të zotohën për t’u demilitarizuar sipas konditave që do të përcaktohën nga COMKFOR-i, të heqin dorë prej dhunës, të garantojnë sigurinë e përsonelit ndërkombëtar , të respektojnë kufijt ndërkombëtar të RFJ-së dhe të gjitha konditat e këtij Kapitulli. == Rregollorja e mbajtjes së armëve== '''2.''' Përveç rastit kur miratohët nga COMKFOR-i, nga dita K, të gjitha forcat e tjera në Kosovë nuk mund të mbajnë armë: *(a) brenda 1 km, të kolonive të Armatës Jugosllave dhe të MUP-it të numëruara në Shtojcën A, *(b) brenda 1 km të rrugëve kryesore si vijon: **1. Pejë-LLapushnik-Prishtinë **2. Kufi-Gjakovë-Klinë **3. Kufi-Prizren-Suharekë-Prishtinë **4. Gjakovë-Rahovec-LLapushnik-Prishtinë **5. Pejë-Gjakovë-Prizren-Ferizaj-kufi **6. Kufi-Ferizaj-Prishtinë-Podujevë-kufi **7. Prishtinë-Mitrovicë-kufi **8. Mitrovicë-(Rakosh)-Pejë **9. Pejë-Kufiri me Malin e Zi (nëpërmes Bozhaj) **10. Prishtinë- Lisicë-kufiri me Serbinë **11. Prishtinë –Gjilan-Ferizaj **12. Gjilan-Ternovc i madh –kufiri me Serbinë **13. Prizren-Doganaj *(c) brenda 1 -Km nga zona kufitare; *(d) në asnjë fushë tjetër të përcaktuar nga COMKFOR-i. == K+5 == '''3.''' Deri më ditën K+5 dite, forcat e tjera domosdo duhët të heqin dorë dhe t’i mbyllin pozicionet luftarake, strehimoret dhe postblloqet. == K+5 Raportimi == '''4.''' Deri më ditën K+5 ditë, komandantët e forcave të tjera të përcaktuar nga COMKFOR-i do t’i raportojnë COMLKFOR-it për plotësimin e kërkesave të shënuara më lartë, sipas formatit të përcaktuar në Nenin VII, dhe do të vazhdojnë te paraqesin raporte javore në detaje mbi statusin, derisa të përfundojë demilitarizimi. == COMKFOR-i == '''5.''' COMKFOR-i do të vendos procedurën për demilitarizim dhe monitorim të forcave të tjera në Kosovë dhe për rregullimin e mëtutjeshëm të aktiviteteve të tyre. Këto procedura do të vendosën për të ndihmuar programin e demilitarizimit në faza si vijon: *(a) Deri më ditën K+5 ditë, të gjitha forcat tjera do të vendosin në vende të sigurta deponim të armëve, që do të regjistrohën dhe verifikohën nga KFOR-i; *(b) Deri më ditën K+30 ditë, të gjitha forcat e tjera do t’i deponojnë të gjitha armët e ndaluara (çdo armë prej 12.7 mm ose më e madhe, çdo armë kundër tankiste, apo kundërajërore, granatë, minë, apo eksploziv) dhe armë automatike në vendet e regjistruara për deponim të armëve. Komandantët e forcave të tjera do t’i konfirmojnë COMKFOR-it, për përfundimin e deponimit të armëve, jo më vonë se dita K+0 ditë, *(c) Deri në diten K+ 13 ditë, të gjitha forcat e tjera në Kosovë do të ndërprejnë të veshin uniformë ushtarake dhe të mbajnë shenja, dhe do të ndërprejnë mbajtjen e armëve automatike. *(d) Deri në diten K+90, pushteti ndaj vendeve të deponimit do të kaloj në KFOR-i. Pas kësaj date, do të jetë e kunderligjshme për forcat e tjera posedimi i armëve të ndaluara dhe i atyre automatike, dhe armët e tilla do t'i nënshtrohen konfiskimit nga KFOR-i. *(e) Deri në ditën K+120ditë demilitazimi të gjitha forcave të tjera do të jetë i përfunduar. == EIF == '''6.''' Deri në EIF (hyrjes në fuqi ) + 30 ditë, nënshtruar rregullimit nga COMKFOR-i nese është e domozdoshme, porsonali i Forcave të tjera që nuk ka prejardhje nacionale, pa marrë parasyshë se a janë apo jo legalisht brenda Kosoves, duke përfshirë këshillat individuale, luftarët e lirisë, trajnerët, vullnetarët dhe porsenali nga shtetet fqinje dhe të tjera , dotë tërhiqen nga Kosova . <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2323 5416 2006-09-25T03:40:37Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/V: Forcat e tjera |6=<u>Neni VI</u><BR>MUP-i |7=/Kap7 Implementimi II/VII: Njoftimet }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Ministrija e policisë së Brendshme == '''1.''' Ministrija e policisë së Brendshme (MUP) është përfunduar si e gjithë policia he njësitet e siguris publike dhe personale nën kontrollin e autoriteve federale dhe republikane, përveç policisë kufitare e përmendur në Kapitullin 2 dhe studentet e akademisë policore dhe përsoneli i shkollës së stërvitjes në Vushtrri, e përmendur në Kapitullin 2. CIM në konsultim me COMFOR-in, do të ketë pushtet diskrecional që t’a përjashtoi cilëndo njësi të sigurimit publik nga ky definim nëse ai përcakton se kjo është në interes publik (psh. Zjarrëfikësit) *(a) Deri më ditën K+15 ditë, të gjitha njësitet e MUP-it, në Kosovë ( me përjashtim të policisë kufitare të përmendur në nenin VI.A.1.të kapitullit 2) do të kenë të përfunduar rirreshtimin në kolonitë e miratuara të numëruara në shtojcën A të këtij kapitulli, apo në garnizonet jashtë Kosovës. Komandanti më i lartë i MUP-it në Kosovë, apo përfaqësuesi i tij, do të konfirmoi me shkrim COMKFOR-it dhe CIM-it deri më ditën K+15 ditë, se MUP-i është duke u sjellur sipas rregullave, dhe do ti plotësojnë me informata të reja informacionet e kërkuara me Nenin VII, duke dhënë sqarim për tërheqjet dhe ndryshimet e tjera gjatë rerreshtimit. Ky informacion do të lejohet nën mbikëqyrjen dhe kontrollin e MI-së dhe siç është miratuar në mënyrë specifike nga CIM-i në konsultim me COMKFOR-in dhe do të varet nga konditat e kësaj Marrëveshjeje *(b) Menjëherë pas EIF (hyrjës në fuqi), do të bëhen tërheqjet si vijon: *(1) Deri më ditën K+15 ditë, ato njësi të MUP-it jo të vendosura në Kosovë para 1 shkurtit 1998, do të tërhiqen gjithë përsonelin dhe pajisjet nga Kosova në lokacionet e tjera në Serbi. *(2) Deri më ditën K+20 ditë, e gjithë policia speciale, duke perfshirë PJP-në, SAJ-in, dhe forcat JSO, si dhe pajisjet e tyre, do të tërhiqen në kolonitë e tyre jashtë Kosovës, në lokacionet e tjera në Serbi, përveç kësaj, të gjitha mjetet e MUP-it për ofensivë ( të përcaktuara si automjete të blinduara me armë të përforcuara prej 12.7 mm, apo më të mëdha, dhe i gjithë armatimi i rëndë te përforcuara apo jo në automjete) do të tërhiqen deri më ditën K+20. *(c) deri më ditën K+30 ditë, komandanti më i lartëi MUP-it, do t’i ofrojë për miratim COMKFOR-it, në konsultim me kryesuesin e KVM-së, planin detaj për zvogëlimin në faza të forcave të mbetura të MUP-it. Në rast se COMKFOR-i në kosultim me CIM-in nuk e miraton planin, ai ka pushtet që të nxjerrë planin e tij juridikisht të obligueshem për zvogëlimin të mëtejmë të MUP-it. CIM do të vendos në të njejtën kohë kur njësitet e MUP-it do të veshin uniforma të reja dhe shenja (stema) të reja. Në çdo rast, orari që vijon domosdo duhët të respektohët: **(1) deri më ditën K+60 ditë, zvogëlim i 50 % i njësive të mbetura te¨MUP-it, duke përfshirë rezervistët. CIM-i sipas konsultimeve me COMKFOR-in do të ketë të drejtë diskrecionale që të shtyjë këtë afat deri më ditën K+90 ditë, nëse ai gjykon që se do të ketë rrezik nga vakumi zbatim të ligjeve; **(2) Deri më ditën K+120 ditë, zvogëlim i mëtutjeshëm deri në 2500 anëtar të MUP-it. CIM pas koinsultimeve me COMKFOR-in do të ketë të drejtë diskrecionale që të shtyjë këtë afat deri më ditën K+180 ditë, për të plotësuar nevojat operacionale; **(3) Tranziconi në policinë lokale fillon kur policia Kosovare të stërvitet dhe të jetë e aftë të kryej detyrat e saj. CIM –i do t’a organizojë këte tranzicion midis MUP-it dhe policisë komunale; **(4) Në çdo rast, deri më EIF (hyrjës në fuqi) + një vit, e gjithë ministria e brendshme e policisë civile do të zvogëlohët dhe do të bjerë në zero. Cim-i do të ketë pushtet diskrecional që të shtyjë këtë afat për 12 muaj që të plotësohën nevojat operacionale. *(d) 2500 MUP të lejuar me këtë Kapitull të përmendur në Nenin V.1 (a) të Kapitullit 2, do të jenë kompetent vetëm për funksionet policore civile dhe do të jenë nën mbikëqyrjën dhe kontrollin e CIM-it. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2324 5417 2006-09-25T03:42:08Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/VI: MUP-i |6=<u>Neni VII</u><BR>Njoftimet |7=/Kap7 Implementimi II/VIII: Operacionet dhe Pushteti i KFOR-it }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == K+5 Forcat e armatosura të rregullta== '''1.''' deri më ditën K+5 ditë, palët do të paraqesin informatän që vijon sa i përket statusit të ushtrisë së rregullt; gjithë policisë, duke përfshirë policinë ushtarake, dega e policisë për siguri publike, polici speciale, paramilitare dhe forca të tjera në Kosovë, dhe do t’a informojnë COMKFOR-inmbi ndryshimet në këtë informacion: *(a) lokacioni, shtrirja dhe forca e gjithë njësive ushtarake dhe të policisë speciale e përfolur më lartë; *(b) kuantiteti dhe tipet e armatimit prej 12.7 mm dhe më lartë, si dhe municioni për armatim të tillë, duke përfshirë kolonitë, depot e furnizimit dhe vendet e deponimit; *(c) pozicioni dhe përshkrimet të çdo predhë/rakete tokë-ajër, duke përfshirë sistemet mobile , artilerinë kundërajërore, radarët mbështetës dhe komandat ndihmëse dhe sistemet e kontrollit; *(d) pozicioni dhe përshkrimi i të gjitha minave, teknikës luftarake të pa-eksploduar, mjeteve eksploduese, pengessave, minat befasuese, telave të thurur, pengesave të rrezikshme fizike dhe ushtarake për sigurinë e çdo personeli në Kosovë, sistemet e armatimit,automjetet dhe paisjet tjera ushtarake; dhe *(e) çdo informatë tjetër të natyrës ushtarake apo të sigurisë të kërkuar nga COMKFOR-i <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2325 5418 2006-09-25T03:44:14Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/VII: Njoftimet |6=<u>Neni VIII</u><BR>Operacionet dhe Pushteti i KFOR-it |7=/Kap7 Implementimi II/IX: Kontrolli Kufitar }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Pajtimi i palëve për shtrirjen e KFOR-it == '''1.''' në pajtim me obligimet e përgjithshme nga Neni 1, palët e kuptojnë dhe pajtohën që KFOR-i do të shtrihet dhe do të operojë papengesë, dhe do të ketë pushtet që të ndërmarrë të gjitha veprimet e domosdoshme për të ndihmuar që të sigurohët sjellja sipas këtij Kapitulli. == Pajtimi i palëve për të drejtat e KFOR-it == '''2.''' Palët e kuptojnë dhe pajtohën që KFOR-i do të ketë të drejtë të: *(a) të monitorojë dhe të ndihmojë që të sigurohët sjellja e të gjitha palëve në pajtim me këtë kapitull, si dhe ti përgjigjet me kohë çdo shkeljeje dhe t’ia rimëkëmbë sjelljen sipas aneksit, duke shfrytëzuar edhe forcën ushtarake nëse kërkohët. Kjo përfshinë veprimin e domosdoshëm për të: **1. zbatuar reduktimin e Armatës Jugosllave dhe të MUP-it; **2. zbatuar demilitarizimin e forcave të tjera; **3. zbatuar restrikcionin të gjitha aktiviteteve, lëvizjeve dhe stërvitjeve të Armatës Jugosllave, MUP-it dhe Forcave Të Tjera në Kosovë; *(b) të vendos aranzhmanet ndërmjetëse me MI-në, dhe të mbështetet MI-ja në mënyrë përkatëse; *(c) të vendos aranzhmanet ndërmjetësuese me autoritetet lokale të Kosovës, me Forcat e tjera dhe me autoritetet civile dhe ushtarake të RFJ-së/ Serbe; *(d) të vëzhgojë, monitoroj dhe të inspektojë çdo njërin dhe të gjitha objektet dhe aktivitetet në Kosovë, duke përfshirë edhe zonën kufitare brenda 5 Km për të cilat COMKFOR-i i beson se ka , apo mund të ketë aftësi ushtarake, apo policore, apo që në mënyrë tjetër janë të lidhura me sjelljen sipas këtij Kapitulli; *(e) të kërkojë nga Palët që të shenojnë dhe t’i pastrojnë minat dhe monitoroi përmbushjen e detyrave nga ana e tyre; *(f) të kërkojë nga Palët që të participojnë në Komisionet e përbashkëta ushtarake siç është shpjeguar në Nenin XI. == Pajtimi i palëve për të drejtat plotësuese të KFOR-it== '''3.''' Palët e kuptojnë dhe pajtohën që KFOR-i do të ketë të drejtë që të përmbushë detyrat e tij plotësuese, brenda kufinjëve të detyrave të marrura parësore, aftësisë së tij, dhe mjeteve në dispozicion, siç është përcaktuar nga NAC-i ( Këshilli Veri Atlantik), që përfshinë si vijon: *(a) të ndihmoj krijimin e kushteve të sigurisë për ndërmarrjen e detyrave nga të tjerët që kanë të bëjnë me këtë Marrëveshje duke përfshirë zgjedhjet e lira dhe të drejta (paanshme). *(b) Të ndihmojë lëvizjen e organizatave në kryrjën e misionit humanitar; *(c) Të ndihmojë agjencionet ndërkombëtare në përmbushjen e përgjegjësive të tyre në Kosovë; *(d) Të vëzhgojë dhe të pengojë ndërhyrjen në lëvizjen e popullsisë civile, refugjatët dhe përsonat e zhvendosur, si dhe t’u përgjigjet në mënyrë të duhur kërcënimeve të qëllimta në jetë dhe përsona. == Pajtimi i palëve për të drejtat shtesë të NAC-it== '''4.''' Palët e kuptojnë dhe pajtohën që direktiva e mëtutjeshme të NAC-it mund të vendosin detyrat dhe përgjegjësi shtesë për KFOR-in për zbatimin e këtij Kapitulli. == Dispozitat e KFOR-it == '''5.''' Operacionet e KFOR-it do të Qeverisen me dispozitat në vijim: (a) KFOR-i dhe përsoneli i tij ka status juridik dhe obligime të përcaktuara në Shtojcën B të këtij kapitulli; (b) KFOR-i do të ketë të drejtë të përdorë të gjitha mjetet e domosdoshme që të sigurojë mundësinë e tij të plotë për të komunikuar dhe do të ketë të drejtë për përdorim të pakufizuar të spektrit të plotë elektromagnetik. Në zbatimin e kësaj të drejte, KFOR-i do të bëjë përpjekje të arsyeshme që të koordinojë punën me autoritetet përkatëse të Palëve; (c) KFOR-i do të ketë të drejtë të kontrollojë dhe të rregullojë trafikun tokësor çdo kund në Kosovë, duke përfshirë lëvizjen e forcave të palëve. Të gjitha aktivitetet stërvitëse të palëve dhe lëvizjet në Kosovë domosdo duhët të autorizohën paraprakisht nga COMKFOR-i; (d) KFOR-i do të ketë të lirë dhe të papenguar të lëvizë nëpër tokë, ajër dhe ujë për në Kosovë dhe çdo kund në Kosovë. Në Kosovë ai do të ketë të drejtë që të bivouac (vendosin kampet), manevroi, vendoset dhe të shfrytëzoi çdo rajon dhe apo objekt për t’i kryer përgjegjësit siç kërkohët për mbështetjën e tij, stërvitjen dhe operacionet, me lajmërim paraprak siç është i mundshëm. As KFOR-i dhe as njëri nga përsoneli i tij nuk do të jetë përgjegjës për asnjë dëm të pronsisë publike apo private që ata mund të shkaktojnë duke i kryer detyratë që kanë të bëjnë me zbatimin e këtij kapitulli. Bllokadatë e rrugëve, postblloqet, apo pengesat e tjera në lirinë e lëvizjes së KFOR-it do të jetë shkelje e këtij kapitulli dhe Pala që e shkelë do t’i nënshtrohët veprimit ushtarak të KFOR-it duke përfshirë përdorimin e forcës së domosdoshme për tësiguruar sjelljen sipas këtij Kapitulli. == Pushteti i COMKFOR-it == '''6.''' palët e kuptojnë dhe pajtohën që COMKFOR-i do të ketë pushtet, që pa ndërhyrje dhe leje nga sasnjëra palë, të bëjë qdo gjë që ai gjykon që është e domosodshme dhe në rregull, duke përfshire përdorimin e forcës ushtarake për të mbrojtur KFOR-in dhe MI-në, dhe t’i kryej pëgjegjësitë e numëruara në këtë kapitull. Palët do të sjellin në çdo pikëpamje sipas instruksioneve dhe kërkesave të KFOR-it. == E drejta e COMKFOR-it përkundër dispozitave== '''7.''' Përkundër cilës do dispozitë tjetër të këtij kapitulli, palët e kuptojnë dhe pajtohën që COMKFOR-i ka të drejtë dhe është i autorizuar të detyrojë largimin, tërheqjën, apo rilokacionin e Forcave dhe armëve specifike, si dhe të urdhërojë ndërprejen të çfarëdo aktiviteteve, kurdo që COMKFOR-i përcakton se Forcat, armët, apo aktivitetet përbëjnë kërcënim, apo kërcënim potencial qoftë për KFOR-in apo misionin e tij, apo Palën tjetër. Forcat që dështojnë të rirreshtohën, të tërhiqen, apo t’a ndërrojnë vendin, apo të ndërprejnë aktivitetet kërcnuese, ose potencialisht kërcnuese për kërkesën e tillë nga KFOR-i, do t’i nënshtrohën aksionit ushtarak të KFOR-it, duke pëfhshirë përdorimin e forcës së domosdoshme për të siguruar zbatimin, në pajtim me konditatë e paraqitura nën Nenin I, paragrafin. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2326 5419 2006-09-25T03:46:08Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/VIII: Operacionet dhe Pushteti i KFOR-it |6=<u>Neni IX</u><BR>Kontrolli Kufitar |7=/Kap7 Implementimi II/X: Kontrolli i lëvizjeve ajërore }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' Palët e kuptojnë dhe pajtohën se deri sa të mos vendosën rregullat e tjera, i nënshtrohët dispozitave të këtij Kapitulli dhe Kapitullit 2, kontrolli përgjat kufijve ndërkombëtar do të ruhet nga institucionet eksistuese që normalisht u caktohën detyra të tilla, duke iu nënshtruar mbikëqyrjes nga ana e KFOR-it, dhe MI-së, që do të kenë të drejtë të shfrytëzojnë dhe të miratojnë gjithë personelin dhe njësitet, të monitorizojnë punën e tyre të largojnë dhe të zëvendsojnë personelin për sjellje jokonsistente me këtë kapitull. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2327 5420 2006-09-25T03:47:10Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/IX: Kontrolli Kufitar |6=<u>Neni X</u><BR>Kontrolli i lëvizjeve ajërore |7=/Kap7 Implementimi II/XI: Themelimi i komisionit të përbashkët ushtarak }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' Komandanti përkatës i NATO-s, do të jetë i vetmi që ka pushtetin për të vendos rregulla dhe procedurë për të komanduar dhe kontrolluar hapësirën ajërore mbi Kosovë, si dhe Zonën e dyanëshme të sigurisë (MSZ) prej 25 KM. Kjo zonë e dyanëshme e sigurisë do të përbëhet nga hapsira ajërore e RFJ-së, jashta kufirit të Kosovës me pjesët e tjera të RFJ-së. Ky kapitull e zëvendson Marrëveshjen e NATO-s, me Misionin Verifikues të Kosovës të datës 12 shkurt 1998, në çdo qështje apo fushë në të cilën mund të jenë në kontradiktë me njera-tjetrën. Nuk do të lejohet trafiku ajëror, ai i fiksuar apo jo, i cilësdo palë, që të fluturoi mbi Kosovë apo në zonën e dyanshme të sigurisë (MSZ) pa miratim të shprehur paraprakisht nga komandanti përkatës i NATO-s. Shkelja e cilesdo dispozitë më e lartë, duke përfshirë edhe urdhërat e komandantit përkatëes të NATO-s dhe procedura e qeverisjes së hapsirës ajërore mbi Kosovë, si dhe fluturimet e paautorizuara, apo aktivizimi i mbrojtjës ajërore të integruar të RFJ-së (IADS) brenda Zonës së dyanshme të sigurisë (MSZ), i nënshtrohën veeprimit ushtarak të KFOR-it, duke përfshirë përdorimin e domosdoshëm të forcës. KFOR-i do të ketë ekipin ndërmjetës në qendrën e forcave ajërore të RFJ-së dhe ndërmjetësin e YAADF-it në KFOR. Palët e kuptojnë dhe pajtohën se komandanti përkatës i NATO-s mund t’ia delegojë kontrollin e aktiviteteve normale civile institucioneve përkatëse të RFJ-së për të monitoruar operacionet, të liroj konfliktin e lëvizjeve të trafikut ajëror të KFOR-it dhe siguroi operimin e patrazuar dhe të sigurtë të sistemit të trafikut ajëror. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2328 5421 2006-09-25T03:49:01Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/X: Kontrolli i lëvizjeve ajërore |6=<u>Neni XI</u><BR>Themelimi i komisionit të përbashkët ushtarak |7=/Kap7 Implementimi II/XII: Lirimi i të burgosurve }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Shtrirja e KFOR-it== '''1.''' Një Komision i përbashkët ushtarak (JMC) do të themelohët për shtrirjen e KFOR-it në Kosovë. == Kryesimi i komisionit== '''2.''' Komisioni i përbashkët ushtarak (JMC) do të kryesohet nga COMKFOR-i apo përfaqësuesi i tij dhe do të bëhet nga anëtarët që vijojnë: *(a) Komandanti i lartë ushtarak Jugosllav i Forcave te¨RFJ-së, apo përfaqësuesi i tij; *(b) Ministrat e brendshëm të RFJ-së dhe të Republikës së Serbisë, apo përfaqësuesit e tyre; *(c) Përfaqësuesi i lartë ushtarak i Forcave të Tjera; *(d) Përfaqësuesi i MI-së, *(e) Përsonat e tjerë do ti cakton COMKFOR-i, duke përfshirë një apo më shumë përfaqësues të udhëheqjes civile të Kosovës. == Do të ... == '''3.''' komisioni i përbashkët ushtarak (JMC) do të: *(a) shërbej si organ qëndror për te¨gjitha palët që të shqyrtojnë qdo ankesë ushtarake, pyetje, apo problem që kërkon zgjidhje nga COMKFOR-i, siç janë dëshmitë për shkelje armëpushimit, apo dëshmi të tjera të moszbatimit të këtij Kapitulli, *(b) pranoi raporte dhe bënë rekomandime për veprime specifike të COMKFOR-it për të siguruar sjelljen e palëve sipas dispozitave të këtij kapitulli, *(c) ndihmon COMKFOR-it në caktimin dhe implementimin e masave transparente lokale në mes të Palëve. == Tribunali i Hagës == '''4.''' komisioni i përbashkët ushtarak (JMC) nuk do të përfshijë asnjë përson publikisht të padijtur nga Tribunali ndërkombëtar për Jugosllavinë e kaluar. == Funksionimi == '''5.''' Komisioni i përbashkët ushtarak (JMC) do të funksionojë si organ konsultativ për t’i dhënë këshilla COMKFOR-it. Megjithatë, vendimet përfundimtare do të merren nga COMKFOR-i dhe do të jenë juridikisht të obligueshme për Palët. == Takimet == '''6.''' Komisioni i përbashkët ushtarak (JMC) do të takohët me thirrje të COMKFOR-it.Qdo palë mund të kërkojë nga COMKFOR-i që ta thërras takimin. == Komisionet plotësuese == '''7.''' Komisioni i përbashkët ushtarak (JMC) do të themelojë komisione plotësuese ushtarake me qëllim që ti ofroj ndihmë në kryerjen e funksioneve të shpjeguara më lartë. Komisionet e tilla do të jenë në nivele të tilla që i përcakton COMKFOR-i. Përbërja e atyre komisioneve do të përcaktohët nga COMKFOR-i. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2329 5422 2006-09-25T03:50:33Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/XI: Themelimi i komisionit të përbashkët ushtarak |6=<u>Neni XII</u><BR>Lirimi i të burgosurve |7=/Kap7 Implementimi II/XIII: Bashkëpunimi }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == Standartet e këmbimit == '''1.''' Palët do t’i lirojnë dhe këmbejnë në pajtim me standardet humanitare, të gjithë përsonat e mbajtur lidhur me konfliktin ( në vijim "të burgosurit") deri më EIF (hyrje në fuqi )+ 21 ditë. Përveç kësaj, palët do të bashkëpunojnë plotësisht me Komitetin Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq (KNKK; ICRC-ang.) për të ndihmuar punën e tij në pajtim mandatin e tij, për ta zbatuar monitoruar planin për lirimin dhe këmbimin e të burgosurve në pajtim me afatin. Në përgaditje të zbatimit të kësaj, Palët do të: *(a) t’i japin ICRC-së qasje të plotë te të gjithë përsonat, pa marrë parasysh situatën e tyre, të cilët janë duke u mbajtur nga ata lidhur me konfliktin, për vizitat që janë në pajtim me procedurat operuese e standarde të ICRC-së; *(b) t’i ofrojnë ICRC-së secilin dhe qdo informacion që ka të bëjë me të burgosurit e që kërkohët nga ICRC-ja deri më EIF ( hyrjes në fuqi ) + 14 ditë. == Lajmërimi i familjeve == '''2.''' Palët do t’i ofrojnë informacione familjeve te të gjithë përsonave nepërmjet të mekanizmave gjurmues të ICRC-s. Palët do të bashkëpunojnë plotësisht me ICRC-në në përpjekjet e tij për të determinuar identitetin, vendin se ku gjenden dhe fatin e atyre që nuk gjinden. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2330 5423 2006-09-25T03:51:46Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/XII: Lirimi i të burgosurve |6=<u>Neni XIII</u><BR>Bashkëpunimi |7=/Kap7 Implementimi II/XIV: Lajmërimi i komandave ushtarake }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' Palët do të bashkpunojnë plotësisht me te¨gjitha entitetet e angazhuara në implementimin e kësaj zgjedhje, siç është shpjeguar në Marrëveshjen Kuadër (themelore), apo ndryshe siç janë autorizuar nga Këshilli i Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, duke përfshirë Tribunalin Ndërkombëtar të Krimeve për Jugosllavinë e kaluar. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2331 5424 2006-09-25T03:53:02Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/XIII: Bashkëpunimi |6=<u>Neni XIV</u><BR>Lajmërimi i komandave ushtarake |7=/Kap7 Implementimi II/XV: Pushteti përfundimtar për Interpretim }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' Çdo Palë do të sigurojë që dispozitet e këtij kapitulli dhe urdhërat me shkrim për t’u bindur menjëherë do të t’i komunikohen forcave të tij. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2332 5425 2006-09-25T03:54:39Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/XIV: Lajmërimi i komandave ushtarake |6=<u>Neni XV</u><BR>Pushteti përfundimtar për Interpretim |7=/Kap7 Implementimi II/XVI: Hyrja në fuqi dhe dita K }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' == . == '''1.'''Sipas [[#Paragrafi 2|paragrafit 2]], KFOR-i autoritet final për interpretimin e [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II|këtij Kapitulli]] dhe përcaktimet e tij janë juridikisht të obligueshme për të gjitha Palët dhe personat. == Paragrafi 2 == '''2.''' CIM-i është autoritet final sa i përket interpretimit të funksioneve të tij në [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II|këtë Kapitull]] (rregullimin e rojeve kufitare të Armatës Jugosllave sipas [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/II: Ndërprerja e armiqësive|nenit II]], paragrafit; funkcionet që kanë të bëjnë me MUP-in sipas [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/VI: MUP-i|Nenit VI]]) dhe përcaktimet e tij janë juridikisht të obligueshme për të gjitha Palët dhe përsonat. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2333 5426 2006-09-25T03:56:44Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/XV: Pushteti përfundimtar për Interpretim |6=<u>Neni XVI</u><BR>Hyrja në fuqi dhe dita K |7=/Kap7 Implementimi II/Shtojca A: Kolonitë e Miratuara të Armatës Jugosllave / MUP-it }} <!-- teksti --> '''PARAGRAFI :''' Shtojcat: *a) [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/Shtojca A: Kolonitë e Miratuara të Armatës Jugosllave / MUP-it|Kolonitë e Miratuara të Armatës Jugosllave/MUP-it]] *b) [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II/Shtojca B: Statusi i forcave implementuese multinacionale|Statusi i Forcave Implementuese Multi-nacionale]] <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2334 5427 2006-09-25T03:58:30Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/XVI: Hyrja në fuqi dhe dita K |6=<u>Shtojca A</u><BR>Kolonitë e Miratuara të Armatës Jugosllave / MUP-it |7=/Kap7 Implementimi II/Shtojca B: Statusi i forcave implementuese multinacionale }} Janë 13 koloni në Kosovë për të gjitha njësitet e Armatës Jugosllave, armatimin, paisjet dhe municionin. Lëvizja në koloni, dhe më pas tërheqja nga Kosova, do të bëhet në pajtim me Këtë kapitull: Kur tërheqja në faza e njësiteve të Armatës Jugosllave të përparojnë sipas afateve të parapara në këtë Kapitull, COMKFOR-i do t’i mbyllë kolonitë e zgjedhura. Kolonitë fillestare të miratuara. Brenda qdo kolonie, nga njësitet e Armatës Jugosllave kërkohet që të deponojnë të gjitha armët e rënda dhe automjetet jashtë depove. Pas EIF (hyrjes në fuqi ) +180 ditë, forcat e mbetura 2500, që i dedikohen dunkcioneve të sigurisë kufitare të parapara në këtë marrëveshje, do të kantonizohen në këto lokacione: Gjakovë, Prizren dhe Ferizaj; postet e subordinuara kufitare brenda zonës kufitare; një numër i caktuar i objekteve ekzistuese në afërsi të menjëhershme në zonën kufitare, që i nënshtrohet miratimit paraprak të COMKFOR-it. Dhe shtabi C2 (komandë dhe kontrollë) dhe objekteve të mbështetjes logjistike në Prishtinë. Janë 37 koloni të miratuara për MUP dhe forcat e policisë speciale në Kosovë. Janë 7 SUP rajonal të miratuar. Secili nga 37 kolonitë e miratuara do të bie nën kontrollin administrativ të një nga SUP rajonal. Lëvizja në kolonitë dhe tërheqja pasuese e MUP-it nga Kosova do të bëhet në pajtim me këtë kapitull. SUP rajonal të miratuar të MUP-it dhe kolonitë janë: Brenda qdo kolonie nga njësitet e MUP-it kërkohet që t’i deponojnë të gjitha automjetet më të rënda se 6 ton, duke përfshirë autoblinda dhe BOV-et dhe të gjitha armët e rënda jashtë depove. KFOR-i do të ketë të drejtë ekskluzive që të inspektojë qdo koloni, apo çdo lokacion tjetër, në çdo kohë pa ndërhyrje nga asnjera palë. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2335 5428 2006-09-25T04:00:49Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap6/ Ombudsmani |2=7. Implementimi II |3=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |4=/Kap7 Implementimi II |5=/Kap7 Implementimi II/Shtojca A: Kolonitë e Miratuara të Armatës Jugosllave / MUP-it |6=<u>Shtojca B</u><BR>Statusi i forcave implementuese multinacionale |7=/Kap8 AVGj dhe DP/I: Amandamenti dhe vlerësimet Gjithëpërfshirëse }} == Sqarimi i shprehjeve== 1. Për qëllimet e kësaj shtojce shprehjet veijuese do të kenë domethëniet që iu janë caktuar këtu më poshtë: *(a) Nato, do të thotë Organizata e Paktit Veri- Atlantik (NATO), trupat e saj plotësuese, Shtatmadhoria ushtarake e saj, KFOR-i i udhëhequr nga NATO, dhe cilido element / njësi që formon cilën do pjesë të KFOR-it, apo e mbështet KFOR-in, pavarësisht se a janë nga ndonjë shtet anëtar i NATO-s dhe pavarësisht se a janë nën komandën dhe kontrollin e NATO-s apo atë nacionale, kur veprojnë në mbarshtim të kësaj Marrëveshjeje. *(b) "Autoritetet në RFJ" do të thotë autoritetet përkatëse, qoftë Federale, Republikane, Kosovare apo të tjera. *(c) "Përsoneli i NATO-s" do të thotë personel ushtarak, civil dhe i kontraktuar, i caktuar nga apo i bashkangjitur në NATO, ose i punësuar nga NATO-ja, përfshirë përsonelin ushtarak, civil apo të kontraktuar nga shtetet jo-anëtare të NATO-s të cilat marrin pjesë në operacion, me përjashtim të personelit lokal të punësuar. *(d) "Operacioni" do të thotë mbështetje, implementim, përgaditje dhe pjesëmarrje e NATO-s dhe personelit të NATO-s në mbarshtim të këtij kapitulli. *(e) "Shtatmadhoria ushtarake" do të thotë cilido entitet, pavarësisht prj denominimit të tij, që përbëhet nga ose pjesërisht konstituohet nga personeli ushtarak i NATO-s themeluar me qëllim që të kryhet Operacioni. *(f) "Autoritete" do të thotë individ, agjencione apo organizata përkatëse dhe me përgjegjësi të Palëve. *(g) "Përsoneli kontraktues" do të thotë ekspert teknik apo specialist funksional, shërbimet e të cilëve janë të kërkuara nga NATO dhe të cilët janë në territorin e RFj-së ekskluzivisht për t’i shërbyer NATO-s apo në cilësi të këshilltarit në qështje teknike, ose për vendosje, operim, apo për mirëmbajtje të paisjeve, përpos nëse janë: **1. Shtetas të RFJ-së; ose **2. Përsona me qëndrim të rregullt në RFJ. *(h) "Përdorim zyrtar" çdo përdorim i mallërave të blerë, ose shërbimeve të pranuara me qëllim të kryerjës të çdo funksioni ashtu si kërkohet për operacion të Shtatmadhorisë. *(i) "Lokale" do të thotë ndërtesat, strukturat, vendet dhe toka që nevojiten për kryerjen e operacioneve, stërvitjeve dhe aktiviteteve administrative nga NATO për Operim dhe për vendosjen e personelit të NATO-s == Personeli i NATO-së == 2. Pa paragjykime ndaj privilegjeve dhe imuniteteve të parashtruara në këtë shtojcë, i tërë personeli i NATO-s do ta respektojë ligjet e RFJ-së, varësisht nga fakti se respektimi i atyre Federale, republikane dhe të Kosovës, apo të tjerat janë kompatibil me detyrat /mandatin e besuar, si dhe do të përmbahen nga aktivitetet që nuk janë me natyrën e operacionit. == Procedurat e hyrje-daljes== 3. Palët njohin nevojën për procedura ekspeditive për largim dhe hyrje të përsonelit të NATO-s. Ai personel do të përjashtohet nga kërkesat ligjore për pasaporta dhe viza dhe kërkesat për regjistrimin që aplikohen për aleatët. Personelit të NATo-s do t’i lejohet hyrja / dalja në të gjitha pikat hyrëse dhe dalëse për në / prej RFJ-së me paraqitjen e lejës së identifikimit nacional. Personeli i NATO-s do të mbaj me vete letrën identifikuese e cila mund të iu kërkohet për t’ja paraqitur autoriteteve në RFJ, por operacionet, stërvitjet dhe lëvizja nuk do të jetë e lejuar të ndalohet apo të vonohet me kërkesat e tilla. == Paisjet e personelit == 4. Personeli ushtarak i NATO-s do të mbajë uniformë normalisht, dhe personeli i NATO-s mund të posedojë dhe të mbaj armë nëse janë të autorizuar nga urdhrat që marrin. Palët do të pranojnë si të fuqishme, pa taksa ose pagesa shtesë, leje për vozitje dhe lejet që i ipen personelit të NATO-s nga autoritetet e tyre nacionale. == Flamuri == 5. NATO-s do ti lejohet që të qfaq flamurin e NATO-s dhe / ose flamujt kombëtar të elementeve / njësive nacionale përbërse të saj mbi qdo uniformë, automjete dhe lokal të NATO-s. == Imuniteti == 6. *(a) Nato-ja do të ketë imunitet ndaj të gjithë proceseve juridike qofshin ato civile, administrative apo penale. *(b) Personeli i NATO-s në të gjitha rastet dhe gjatë tërë kohës do të ketë imunitet ndaj jurisdiksionit të palëve, sa i përket prishjes së rendit civil, administrativ, penal apo diciplinor, e cila mund të kryhet nga ata në RFJ. Palët do t’u ndihmojnë shteteve që marrin pjesë në Operacionin për ta ushtruar jurisdikcionin e tyre mbi bashkëkombasit e vet. *(c) Pa marrë parasysh se qka është përshkruar më lartë, dhe më pëlqimin e dhënë nga komandanti i NATo-s për qdo rast, autoritetet brenda RFJ-së mund të ushtrojnë përjashtimisht jurisdikcionin në qështje të tilla, vetëm ndaj përsonelit të kontraktuar kur ky personel nuk i nënshtrohet jurisdiksionit të shtetit, shtetas i të cilit eshtë. == Imuniteti ndaj arrestimit == 7. Personeli i NATO-s do të ketë imunitet ndaj çfarëdo forme të arrestimit, hetimit apo mbajtjes nga autoritetet në RFJ. Personeli i NATO-s i arrestuar apo i mbajtur gabimisht, menjëherë do t’i dorëzohet autoriteteve të NATO-s. == Imuniteti në qarkullim == 8. Personeli i NATO-s do të gëzojë së bashku me automjetet, aeroplanet, mbajtësit dhe mjetet e tij, qarkullim të lirë dhe të pakufizuar dhe hyrje të papenguar nëpër tërë RFj-në duke përfshirë hapsirën ajërore dhe ujërat territoriale. Këtu përfshihet por nuk kufizohet vetëm e drejta e BIVOUZC, manevrimet, strehimet, dhe shfrytëzimit të çfarëdo zone ose objekti që kërkohët për mbështetje, stërvitje dhe operacione. == Imuniteti në dogana == 9. NATO-ja do të jetë e liruar prej doganeve , taksave e ngareksave tjera dhe inspeksioneve e rregulloreve doganore duke përfshirë këtu edhe dhënien e inventarit apo çfarëdo dokumentacioni doganor rutinë për personelin. Automjetet, mbajtëset, aeroplanët, paisjet, materialet, dhe provizionet për hyrje/dalje, apo tranzit në territorin e RFj-së për mbështetje të operacionit . == Vendosja e ndihmave në dispozicion == 10. Autoritetet në RFJ do të ndihmojnë në baza prioritare dhe me mjete të përshtatshme të gjitha lëvizjet e personelit, automjeteve, anijeve, aeroplanëve, pajisjeve, apo materialit furnizues nëpër apo në hapsirën ajërore, limane aeroporte, apo rrugët e shfrytzuara. Asnjë ngarkesë nuk mund të caktohet për navigacion ajror duke ateruar apo fluturuar aeroplani, pa marrë parasysh se është pronësi shtetërore apo qarter. Ngjajshëm, asnjë detyrim, anëtarësi, taks, apo ngarkesë nuk mund të caktohet kundër anijeve të NATO-s, pavarësisht se a është pronë shtetërore apo çarter, për thjesht hyrjen, apo dalje nga limani. Automjetet, anijet apo aeroplanët e përdorur për mbështetjen e operacionit, nuk mund që t’i nënshtrohen kërkesave për licencë regjistrim, apo sigurim komercial. == E drejta në komunikacion== 11. NATO-ja e ka të fituar të drejtën e aeroporteve të rrugëve, binarëve, dhe limaneve pa pagesë, detyrime, anëtarësi, taksa, apo ngarkasa për shfrytëzim të thjeshtë të tyre. Megjithatë, NATO, nuk do të kërkojë përjashtim për ngarkesat e arsyeshme për shërbimet specifike të kërkuara dhe të marra, mirëpo operacionet/lëvizjet dhe hyrja nuk do të lejohet që të pengohet duke pritur pagesën për shërbime të tilla. == Lirimi i personelit nga tatimet rrugore== 12. Personeli i NATO-s do të jetë i përjashtuar nga taksat në rrogat dhe të ardhurat e fituara nga NATO dhe nga çdo e ardhur e fituar jashtë RFj-së. == Lirimi nga mallrat e importuara == 13. Personeli i NATO-s dhe prona e tyre që shihet e që është importuar, fituar, apo eksportuar nga RFJ-ja, do të jetë e përjashtuar nga të gjtha detyrimet, taksat dhe ngarkesat e tjera, si dhe dispozitat mbi inspektimet dhe ato doganore. == E drejta e importit dhe eksportit== 14. NATO-s do t’i lejohet që të importojë dhe të eksportojë, i lirë nga obligimet doganore, taksat, dhe ngarkesat e tjera për pajisje të tilla dhe material me mjete furnizuese të cilat NATO-ja i kërkon për operacione, nëse mallërat e tilla janë për përdoroim zyrtar, apo për t’ia shitur personelit të NATO-s. Mallërat e shitur do të dedikohen vetëm për përdorim nga personeli i NATO-s dhe nuk mund t’u transferohen personave të paautorizuar. == Shfrytëzimi i kanaleve komunikuese== 15. Palët njohin se shfrytëzimi i kanaleve për komunikim është i domosdoshëm për operacion. NATO-s do t’i lejohet që të udhëheq shërbimet e veta të postës. Palët, pas kërkesës së thjeshtë, do t’ia japin të gjtiha shërbimet e telekomunikacionit, duke e përfshirë shërbimet e transmetimit të nevojshëm për operacin, si është përcaktuar nga NATO. Kjo do të përfshijë të drejtën për shfrytëzim të mjeteve dhe të shërbimeve të tilla që kërkohën për të siguruar aftësinë për komunikim dhe të drejtën për të shfrytëzuar gjtihë spektrin elektro-magnetik, për këtë qëllim, të liruar nga pagesa. Për zbatimin e kësaj të drejte, NATO do të bënë qdo përpjekje të arsyeshme për të koordinuar dhe për t’i marrë parasysh nevojat dhe kërkesat e autoriteteve të duhura në RFJ. == E drejta mbi lokalet== 16. Palët do të ofrojnë pa pagesë lokale të tilla publike të cilatë NATO-ja do t’i kërkojë për të përgaditur dhe ekzekutuar operacionet e tilla. Palët do të ndihmojnë NATO-n që të sigurojnë me qmim të volitshëm, komunalitë e nevojshme siç është rryma elektrike, uji, gasi dhe resurset tjera të nevojshme për operimin e NATO-s. == ex gratia == 17. Nato dhe personeli i NATO-s do të jetë imun ndaj çfarëdo lloj të kërkesave (vërejtjeve) që del nga aktivitetet gjatë kryerjes së operimit; sidoqoftë, NATO-ja do të mirret me kërkesat në bazë të ex gratia. == E drejta mbi kontrata == 18. NATO-s do t’i lejohet të kontraktojë në mënyrë direkte realizimin e mallërave, shërbimeve, ndërtimit nga çfarëdo burimi brenda dhe jashtë RFJ-së. Kontratat, mallërat, shërbimet dhe ndërtimet e tilla nuk do të jenë të obligueshme ndaj pagesës së tatimeve, doganave apo pagave tjera. NATO-ja mund të kryej punë ndërtimore me përsonelin e vet. == Ndërmarrjet komerciale == 19. Ndërmarrjet komerciale të cilat punojnë në RFJ vetëm në shërbimin e të NATO-s do të jenë të liruar nga ligjet dhe rregullorja lokale sa i përket kushteve dhe termeve të punësimit të tyre, dhënien e lejeve dhe regjistrimin e personelit, punëve dhe ndërmarrjeve. == E drejta e lgjit për punësim== 20. NATO-ja mund të punësojë personel lokal të cilët në mënyrë individuale do të jenë të obligur ndaj ligjeve dhe rregullore lokale përveç ligjeve për punësim. Sidoqoftë, personeli lokal i punësuar nga NATO-ja do të: *a). kenë imunitet ndaj proceseve juridike sa i përket fjalëve të folura apo të shkruara dhe të gjitha veprimeve të kryera nga ato në cilësi zyrtare; *b). kenë imunitet ndaj shërbimeve nacionale dhe /apo obligimeve për shërbim nacional ushtarak. *c). do t’i nënshtrohen vetëm dispozitave dhe konditave për punësim të vendosura nga NATO; dhe *d). do të jenë të liruar nga taksat në rroga dhe të ardhura që ju paguan atyre nga NATO; == E drejta e mbajtjes së individëve== 21. Gjatë ushtrimit të pushtetit të tij nën këtë Kapitull, NATO është i autorizuar me i mbajt individet dhe, sa më shpejt që është e mundur t’ia kthej ata zyrtarëve përkatës. == E drejta e modifikimit të infrastrukturës== 22. NATO, duke i kryer operacionet, mund të ketë nevojë ta përmirësojë ose modifikojë ndonjë infrastrukturë në RFJ, siç janë rrugët, urat, tunelet, ndërtesat, dhe sistemin e shërbimeve komunale. Cilido përmirësim ose modifikim i natyrës jo të përkohshme do të jetë pjesë dhe do të ketë të njëjtën pronësi si edhe infrastruktura. Përmirësimet e përkohshme apo modifikimet mund të mënjanohen (largohen) sipas pushtetit diskrecional të komandantit të NATO-s, dhe infrastruktura të kthehet sa më afër që është e mundur kushteve paraprake, duke i kuptuar pasojat e shfrytëzimit . == Mosmarrëeshjet == 23. Me dështimin e çdo zgjedhje të mëparshme, kontestet që kanë të bëjnë me interpretimin dhe zbatimin e kësaj shtojce do të zgjidhen në mes të NATO-s dhe autoriteteve përkatëse në RFJ. == Suplementaret== 24. Aranzhmanet suplementare me cilëndo prej palëve mund të përfundojnë ashtu që të lehtësohet cilido detal që ka të bëjë operacioni. == Afati i dispozitave == 25. Dispozitat e kësaj shtojce do të mbesin në fuqi deri në përfundim të operacionit ose përndryshe ashtu si palët dhe NATO-ja mirren vesh. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2336 5431 2006-09-25T04:10:18Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap7 Implementimi II |2=8. Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |3=/Korniza/I: Parimet |4=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |5=/Kap7 Implementimi II/Shtojca B: Statusi i forcave implementuese multinacionale |6=<u>Neni I</u><BR>Amandamenti dhe vlerësimet Gjithëpërfshirëse |7=/Kap8 AVGj dhe DP/II: Dispozitat Përfundimtare }} == Aprovmi== '''1.''' Amandamentet në këtë marrëveshje do të aprovohen me pëlqimin e të gjitha palëve, përveç nëse ndryshe jepet në Nenin X të Kapitullit1. == Propozimi== '''2.''' Secila palë mund të propozojë amandamente në çdo kohë dhe të konsiderojë dhe kosultohet me palët tjera rreth amandamenteve të propozuara. == Afati== '''3.''' Tri vite pas hyrjes në fuqi të kësaj marrëveshjeje, do të thirret një mbledhje ndërkombëtare për të determinuar një mekanizëm për një vendosje (zgjidhje) finale për Kosovën, në bazë të vullnetit të popullit, të mendimeve të autoriteteve relevante, të përpjekjeve të secilës palë në lidhje me implementimin e kësaj marrëveshjeje dhe të Aktit Final të Helsinkit, dhe që të ndërmirren vlerësimet e përgjithshme mbi implementimin e kësaj marrëveshjeje duke i konsideruar propozimet nga cilado palë për masat shtesë. <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2337 5430 2006-09-25T04:10:02Z Hipi Zhdripi 9 {{Dokumenti i Rambujesë/s| 1=/Kap7 Implementimi II |2=8. Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |3=/Korniza/I: Parimet |4=/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare |5=/Kap8 AVGj dhe DP/I: Amandamenti dhe vlerësimet Gjithëpërfshirëse |6=<u>Neni II</u><BR>Dispozitat Përfundimtare |7=/Korniza/I: Parimet }} ==Gjuha zyrtare e marrëveshjes== '''1.''' Kjo marrëveshje përmbyllet në gjuhën angleze. Pas përmbylljes së kësaj marrëveshjeje, do të bëhet përkthimi në serbisht, shqip dhe gjuhë të tjera të bashkësive nacionale të Kosovës, bashkëngjitur tekstit anglisht. ==Hyrja në fuqi== '''2.''' Kjo marrëveshje do të hyjë në fuqi pas nënshkrimit të dokumentit. Për: :Republika Federale e Jugosllavisë .............................. :Republika e Serbisë .................................................. :Kosova .................................................................... E dëshmuar nga: :Për Bashkimin Evropian ............................................... :Për Federatën Ruse ..................................................... :Për Shtetet e Bashkuara të Amerikës ........................... <!-- Stampa fund --> {{Dokumenti i Rambujesë/f}} 2338 5474 2006-09-25T05:20:44Z Hipi Zhdripi 9 <div style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE; padding: 1ex; text-align: center; width: 60em; margin: auto"> <div style="font-size: 100%;">'''[[Dokumenti i Rambujesë]]<hr>'''</div> <center><div style="font-size: 110%;"> {| |style="width:2em; align:left;"| '''[[{{{1}}}|<<]]''' |style="width:36em; text-align:center;"|<font color="brown"> '''{{{2}}}''' </font> |style="width:2em; align:right;"| '''[[{{{3}}}|>>]]''' |} </div></div></center> {|style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE; padding: 1ex; width: 60em; margin: auto" |<center><hr width="70%"></center> [[Category:Dokumenti i Rambujesë|{{{2}}}]] 2339 5438 2006-09-25T04:33:52Z Hipi Zhdripi 9 {{grise}} [[Category:Dokumenti i Rambujesë|Kapitujt]] 2340 5473 2006-09-25T05:17:28Z Hipi Zhdripi 9 <center><hr width="70%"></center> |} <div style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE; padding: 1ex; text-align: center; width: 60em; margin: auto"> <center><div style="font-size:90%;">[[Dokumenti i Rambujesë/Korniza/I: Parimet|Korniza I]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Korniza/II: Masat e Ndërtimit të Besimit|Korniza II]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta|Kushtetuta]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|Sigurimi]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet|Zgjedhjet]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap4a Ekonomia|Ekonomia]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik|Rekonstruimi]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I|Implementimi I]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani|Ombudsmani]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II|Implementimi II]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare|Përmledhje]] </div></div></center> <hr><center> <div style="font-size:90%;">[[Shtojca e redaktorit/Dokumenti i Rambujesë|Shtojca e redaktorit]] për " [[Dokumenti i Rambujesë]] " si dhe [http://vetevendosje.org burimi i të dhënave]</DIV></center> 2341 5451 2006-09-25T04:47:06Z Hipi Zhdripi 9 <div style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE; padding: 2ex; text-align: center; width: 40em; margin: auto"> <div style="font-size: 90%;">'''[[Dokumenti i Rambujesë]]'''</div> <center> {| |style="width:2em; float:left; font-size: 120%;"| '''[[Dokumenti i Rambujesë{{{1}}}|<<]]''' |style="width:36em; text-align:center; font-size: 90%;"| '''[[Dokumenti i Rambujesë{{{4}}}|{{{2}}}]]''' </font> |style="width:2em; float:left; font-size: 120%;"| '''[[Dokumenti i Rambujesë{{{3}}}|>>]]''' |- | ||<hr>|| | |- |style="width:2em; align:left; font-size: 120%;"| '''[[Dokumenti i Rambujesë{{{5}}}|<]]''' |style="width:36em; text-align:center; font-size: 120%;"|<font color="brown"> '''{{{6}}}''' </font> |style="width:2em; padding: 1ex; float:0em right; font-size: 120%;"| '''[[Dokumenti i Rambujesë{{{7}}}|>]]''' |} </div></div></center> <center><hr width="70%"></center> [[Category:Dokumenti i Rambujesë|{{{2}}}]][[Category:Dokumenti i Rambujesë {{{2}}}|{{SUBPAGENAME}}]] 2342 5441 2006-09-25T04:37:00Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Dokumenti i Rambujesë|1. Kushtetuta]] 2343 5442 2006-09-25T04:37:28Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Dokumenti i Rambujesë|2. Sigurimi Publik Policor dhe Civil]] 2344 5456 2006-09-25T04:54:20Z Hipi Zhdripi 9 {{grise}} 2345 5469 2006-09-25T05:09:55Z Hipi Zhdripi 9 {{grise}} 2346 5445 2006-09-25T04:40:29Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Dokumenti i Rambujesë|5. Implementimi I]] 2347 5446 2006-09-25T04:41:09Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Dokumenti i Rambujesë|6. Ombudsmani]] 2348 5447 2006-09-25T04:41:51Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Dokumenti i Rambujesë|7. Implementimi II]] 2349 5449 2006-09-25T04:44:38Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Dokumenti i Rambujesë|8. Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare]] 2350 5452 2006-09-25T04:49:43Z Hipi Zhdripi 9 <center><hr width="70%"></center> <div style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE; padding: 1ex; text-align: center; width: 60em; margin: auto"> <center><div style="font-size:90%;">[[Dokumenti i Rambujesë/Korniza/I: Parimet|Korniza I]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Korniza/II: Masat e Ndërtimit të Besimit|Korniza II]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap1 Kushtetuta|Kushtetuta]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap2 Sigurimi Publik Policor dhe Civil|Sigurimi]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap3 Zgjedhjet|Zgjedhjet]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap4a Ekonomia|Ekonomia]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap4b Ndihma Humanitare, Rekonstruimi dhe Zhvillimi Ekonomik|Rekonstruimi]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap5 Implementimi I|Implementimi I]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap6/ Ombudsmani|Ombudsmani]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap7 Implementimi II|Implementimi II]] | [[Dokumenti i Rambujesë/Kap8 Amandamanti, Vlerësimet Gjithëpërfshirëse dhe Dispozitat Përfundimtare|Përmledhje]] </div></div></center> <hr><center> <div style="font-size:90%;">[[Shtojca e redaktorit/Dokumenti i Rambujesë|Shtojca e redaktorit]] për " [[Dokumenti i Rambujesë]] " si dhe [http://vetevendosje.org burimi i të dhënave]</DIV></center> 2351 5453 2006-09-25T04:50:37Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Dokumenti i Rambujesë| ]] 2352 5457 2006-09-25T04:55:34Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Dokumenti i Rambujesë|3. Zgjedhjet]] 2353 5465 2006-09-25T05:05:37Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Dokumenti i Rambujesë|4.]] 2354 5467 2006-09-25T05:07:21Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Dokumenti i Rambujesë|4]] 2355 5470 2006-09-25T05:11:21Z Hipi Zhdripi 9 [[Category:Pacaktuar]] 2359 5536 2006-10-15T22:23:38Z 172.176.62.113 {{libri|Shkolla dhe komuniteti <br>dy<br> sisteme të ndërvarura|Alush Kryeziu|Hipi Zhdripi|<br>2006}} <center><big>Përmbajtia</big></center> <center> [[/1|Qeverisja dhe udheheqja në arsim]]<br> [[/2|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndervarura]]<br> [[/3|Metodat bashkëkohore të planifikimit]]<br> [[/3a|Metoda e Kornizës Logjike - MKL]]<br> [[/4|Menaxhimi i ndryshimeve në shkollë]]<br> [[/5|Zhvillimi i kurrikuli]]<br> [[/6|Karakteristikat e shkollës cilësore]]<br> [[/7|Vlerësimi në bazë shkolle]]<br> [[/8|Koment]] <br> ---- <br> Ne jetojmë dhe veprojmë sepse sistemet dhe nënsistemet e organizmit tonë bashkëveprojnë, janë të ndërvarura '''Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura''' Sistemet dhe nënsistemet e shoqërisë nëse nuk bashkëveprojnë, ,,organizmi shtet’’ do të përballet me gërrqe ose paralizohet fare. Kur rrënjët nuk funksionojnë, me mijëra gjethe bien ... ,,Cogito ergo sum, - mendoj, pra jam’’ - René Dekart Demokracia jeton nga bashkëpunimi i qytetarëve. Kusht për angazhim është pjekuria e qytetarit.<br> Pjekuria e qytetarit nuk mund të paramendohet të arrijë stade të dëshirueshme zhvillimi nëse shoqëria nuk krijon kushte dhe favorizime për shkollën. Shkolla kurrë nuk do të jetë në gjendje të prodhojë qytetarë të ditur nëse nuk ka mbështetje, përkrahje dhe stimulim nga shoqëria. Kjo nuk do të thotë se shkolla duhet të jetë e varur dhe të trajtohet si një foshnjë nga shoqëria, në kuptimin e plotë të varësisë. Shkolla e varur nuk ka fuqi prodhuese, i mungon vizioni, vetiniciativa, s’ka kredibilitet, nuk është e hapur, s’ka informacion dhe për pasojë nuk është efektive. Shkolla duhet ta gëzojë pavarësinë, që nënkupton angazhimin për të vetëvepruar. Shkolla e pavarur është përfshirëse në vendimmarrje, ka informacion, menaxhon ndryshimet, ka qeverisje e udhëheqje efikase etj., por me gjithë angazhimin e stafit të shkollës nuk mund të arrijë të bëhet shkollë efektive, cilësore. Shkolla e pavarur për të qenë efektive duhet ta bëjë edhe një hap, tej pavarësisë, të futet në rrethin e ndërvarësisë. Pavarësia do t’i hap rrugën shkollës që të veprojë fuqishëm dhe shkolla vet është e vetëdijshme se pa krijimin e rrjetit të ndërvarësisë nuk do të jetë shkollë cilësore, efektive, propulzive, përfshirëse etj.. Ndërvarësia, shkollës i mundëson dhënie e marrje pa kufi. Ndërvarësia i jep kuptim pavarësisë. Prandaj partneriteti i sinqertë është ai që përfshinë në vete sisteme të pavarura, të cilat sisteme krijojnë harmoni dhe e plotësojnë njëri-tjetrin në raporte të ndërvarësisë. Me fjalë tjera kurrë nuk do të ketë pavarësi funksionale pa ndërvarësi kuptimplote. Suksesi i shkollës paraprin suksesin e shoqërisë. Ndërvarësia prodhon rezultate të qëndrueshme, afatgjata e shumë dobiprurëse. Depozitat në arsim (në rrënjët e shoqërisë) dhe stimuj tjerë që do t’i bëjë shoqëria, sjellin shkollën e organizuar dhe shoqërinë si tërësi të organizuar. Për ndryshe, nëse rrënjët nuk funksionojnë, me mijëra gjethe bien ... '''Shkolla në Kosovë,''' për fat të keq, është në një gjendje jo mirë të organizuar dhe për pasojë pritjet, rezultatet apo autputet nuk janë të nivelit të dëshirueshëm dhe nuk premtojnë. Shkolla si një sistem që është krijuar nga shoqëria, për interesa të vet shoqërisë për shumë shkaqe e për pasojë është larg shkollës që ne synojmë – shkollën cilësore.<br> '''Çfarë duhet bërë?''' – Gandhi arriti sukses duke ndikuar në 300 milionë njerëz që të bashkohen dhe të nisen së bashku, si një mendje. Efikasiteti i shkollës nuk mund të paramendohet pa partnerë. Bashkëpunimi i shkollës me partnerë, të brendshëm e të jashtëm, është i mundshëm dhe i arritshëm atëherë kur edhe ne mendojmë si një mendje duke ditur rëndësinë aq madhore të shkollës dhe përballjen e saj me sfida të shumta të shekullit XXI.<br> '''Partneriteti i shkollës me fytyrë njerëzore''', me nxënës, mësimdhënës, prindër, komunitetin (DKA-të, ZRA-të, MASHT-in, OJQ-të) e deri te partneriteti me ndërkombëtarët, është shtyllë që duhet të këtë sukses dhe kujdes të veçantë, që nënkupton mobilizimin e resurse njerëzore, me qëllimin e vetëm për të arritur vlera të njëmendta në sistemin e arsimit që do të krijonin bazamentin për tu integruar fuqishëm në strukturat euro-perëndimore. Këtë qëllim edhe mund ta arrijmë, sepse Kosova për fatin e mirë ka energji dhe resurse njerëzore, që pak shoqëri evropiane i kanë. Për të arritur këtë objektiv, shoqëria jonë është e detyruar që të përkrah dhe të ndihmojë shkollën në të gjitha drejtimet. Nuk thuhet kot se; një vend është i mirë, kur ka shkolla të mira. Për sa ju përket institucioneve shtetërore në nivele komunale apo qendrore është për të ardhur keq se fare pak stimulojnë shkollën. Duhet të jesh shumë i ,,gjallë’’ për të mundur të realizosh objektiva, që shkolla të përfitojë nga institucionet tona. Shkolla fare nuk menaxhon me buxhetin e saj, ajo s’ka qasje të mirëfilltë as në planifikimin e mundësisë për përmirësimin e gjendjes se infrastrukturës mbi bazën e buxhetit që i takon. Ka raste kur institucionet bëjnë diskriminim ndaj elementeve që e përbëjnë shkollën dhe nuk lejojnë mjete për përmirësimin e gjendjes etj.. <br> Shumë mësimdhënës, kanë ndjekur kurse trajnimi për rolin dhe rëndësinë e partneritetit. Ata dinë rrugët për të fuqizuar partneritetin. Shkollat që kanë qartësim teorik për rëndësinë e partneritetit gjejnë mënyra për të krijuar të ashtuquajturin ,,rrjet i merimangës’’ për mes të cilit pranojnë dhe dërgojnë energji zhvillimore në shumë fusha në relacionin shkollë – komunitet dhe anasjelltas. Shkollat dinë se sa përfitojnë nga partneriteti dhe nuk pushojnë së kërkuari partnerët e mundshëm, për të vetmin qëllim që të arrijnë rezultate në zhvillimin e të gjithë nxënësve deri në kufijtë e tyre të skajshëm e që është synimi kryesor i shkollës cilësore. Pyetja që shtrohet sot është se si ta funksionalizojë shkolla bashkëpunimin e mirëfilltë? Cilat janë pengesat ? etj.. <br> '''Institucionet''', të nivelit të ulët apo atij qendror, mund të ndikojnë drejtpërsëdrejti në krijimin e një atmosfere nxitëse që inkurajon bashkëpunimin apo bashkëveprimin shkollë – komunitet. Partneriteti nuk është funksional për arsye se shkolla është e politizuar dhe konsiderohet si ,,rekrut’’ i politikës. Ka raste kur shkolla përjashtohet fare nga vendimmarrja e me këtë rast kur s’ka ,,pronësi’’ shkolla në vendimmarrje dihet se cila është përgjegjësia dhe angazhimi për punë të efektshme! Partneriteti shkollë – komunitet, ka fuqinë vetëm atëherë, kur krijohen marrëdhënie ndërvarësie, në mes sistemit arsimor dhe shoqërisë. Me fjalë tjera shoqëria do të duhej (në masë të madhe) të decentralizojë shkollën dhe në anën tjetër të harmonizojë nismat nga lart–poshtë dhe poshtë–lart. Përzierja e tillë krijon bashkëpronësinë dhe bashkëpërgjegjësinë që do të prodhojë rezultate të dëshirueshme. Në të kundërtën, gjendja që është sot, është destimuluese dhe me pasoja tepër shqetësuese. Kurrë nuk do të jemi ata që duam të jemi, nëse ecim me kryeneçësi duke injoruar vlerat e vërteta, resurset kryesore, pra njeriun e Kosovës, që është në formim në bankat shkollore. Autoritet institucionale kanë mundësinë të bëjnë më shumë. Ato duhet të jenë në gjendje të stimulojnë dhe të nxisin shkollat që të fuqizojnë partneritetin, planifikimin dhe menaxhimin e ndryshimeve. Nëse shkolla zotëron këto tri fusha të veprimit dhe ka përkrahjen nga shoqëria, shumë shpejt do të arrijë të bëhet shkollë cilësore. Këto ndryshime avancojnë shkollën dhe shoqërinë.<br> '''Ndryshimet praktike në arsim,''' do të kishin kuptim të dëshirueshëm, nëse shkolla depolitizohet. Shkolla e depolitizuar nga institucionet, do të jetë efikase së bashku me partnerët e saj dhe do të lëvizë për të mos u ndalur më, sepse do ta këtë fuqinë përkrahëse të shoqërisë. Për ndryshe, çdo ndalesë ose zvogëlim i shpejtësisë në rrugëtimin e ndryshimeve pozitive në sistemin arsimor në Kosovë, do të riciklon jo rezultate e për pasojë shoqëria do të përballet me vështirësi në të gjitha fushat e jetës. '''Pse janë të nevojshme ndryshimet praktike në arsim?''' Sipas Majkëll Fullan, ndryshimi diktohet nga fakti se;<br> ,,... Se sistemi arsimor dhe partnerët e tij nuk kanë arritur të prodhojnë qytetarë, të cilët të mund të japin ndihmesën dhe të përfitojnë nga një botë që ofron mundësi shumë të mëdha, por që, në të njëjtën kohë, paraqet edhe vështirësi të mëdha për të gjetur rrugën në të. Ndryshimi në arsim është i nevojshëm, sepse shumë nxënës nuk e duan shkollën, e lënë atë ose dalin keq në mësime. Jeta e tyre në shkollë është më e varfër nga sa duhet të jetë. Ndryshimi në arsim nevojitet sepse shumë mësues nuk mund të durojnë më, janë mërzitur dhe nuk u ka mbetur më pikë energjie.’’ '''Shoqëria kosovare''' duhet ta këtë të qartë se kurrë nuk do të bëhet shoqëri e zhvilluar dhe e integruar pa e fuqizuar përkrahjen, deri në kufijtë e skajshëm të përmirësimit të gjendjes në arsim, me qëllim të avancimit të cilësisë së shkollës. Ndryshimi i dëshirueshëm në arsimin kosovar do të prodhojë qytetarë të ditur të cilët do të kenë shkathtësi të përballen me sfidat e diversitetit të shekullit XXI. Njerëzit e ditur, se çfarë fuqie dobiprurëse kanë për një shoqëri, e pamë, te kompania aq shumë e suksesshme ,, Microsoft ’’ e cila ia dhuroi botës së varfër 30 miliardë $. Cila minierë ari ia ofroi një ndihmë kaq të madhe njerëzimit ? – asnjë.<br> Truri kosovar, as të mos mendojë kush se mund të arrijë të integrohet në rrethin e shoqërive të zhvilluara pa bërë ndryshime praktike e pozitive në sistemin arsimor. Shoqëria duhet që ta këtë prioritet arsimin dhe të investojë në arsim. ,,Investimi në dituri sjell kamatat më të mëdha’’- Benjamin Franklin. Shoqëria kosovare, aq sa do të investojë sot në arsim, aq do të jetë nesër... <br> '''Shkolla cilësore''' do të jetë në gjendje që të minimizojë pengesat, çorganizimin dhe në anën tjetër të rritë efikasitetin në shumë fusha veprimi. Shkolla cilësore minimizon pengesat si: papunësinë, korrupsionin, krimin, trafikimin e dukuri tjera negative.<br> Shkolla është përfshirëse, cilësore, lëvizëse etj., për aq sa ec përpara. Është naive të mendosh se shkolla mund të arrijë cakun dhe po aq naive është të mendosh se shkolla nuk mund të ec. Krejtësisht varët nga shoqëria, sa është e organizuar ajo, që t’i bëj të mundur shkollës që të ec përpara, drejt cakut imagjinar, sfidues, kurrë të arritshëm. Udhëtimi drejt atij caku edhe pse është një sfidë, shkolla nuk duhet të pushojë së ecuri duke kërkuar në vazhdimësi ide e praktika bashkëkohore dhe për të ndodhur kjo është shumë i nevojshëm partneriteti. Partneriteti u ofron shkollave një proces përkrahës të vetë shqyrtimit dhe të zhvillimit, që del nga këndvështrimet e punëtorëve të arsimit, nxënësve, prindërve apo kujdestarëve, si dhe të anëtarëve tjerë të bashkësive përreth. Partneriteti stimulon për ecje përpara. Partneriteti është jeta dhe shpirti i shkollës. Për fund, dua të falenderoj stafin e '''KEC-it''' (QAK), për punën aq dobiprurëse në rrugëtimin tonë të përbashkët - drejt shkollës cilësore. '''Ndikimet pozitive të KEC-it''', për mendimin tim kanë reflektim pozitiv në shumë drejtime vepruese në sistemin arsimor, por unë po përmend dy: mësuesi reformohet në pikëpamje profesionale, duke mësuar metoda bashkëkohore të mësimdhënies e mësimnxënies dhe nga ana tjetër mësuesi integrohet më fuqishëm në shekullin XXI – shekullin e informacionit. <br> Lufta e mësuesve s’ka mbarim, s’ka humbës,... ka vetëm Fitore / Fitore. <br> '''Shkolla – Komuniteti.''' – Paradigma e ndërvarësisë, Fitore / Fitore...<br> ---- Alush Ismail Kryeziu, mësimdhënës 2361 5998 2006-11-28T21:37:49Z Puntori 21 {{SHKK|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura|Qverisja dhe udhëheqja në arsim|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/2}} <center>'''Si të bëheni udhëheqës i suksesshëm?'''</center> <center>(Udhëzues)</center> '''Qëllimi''' * Qëllimi i këtij udhëzuesi është që udhëheqësit e shkollave, administratorët dhe zyrtarët administrativë, studentët dhe mësimdhënësit të aftësohen për menaxhim dhe administrim...<br /> * Qëllimi për vetëdijesim mbi rolin dhe rëndësinë e arsimit për individin dhe shoqërinë... '''A duhet të jemi ithtarë ?''' * Nuk është kurrfarë turpi të jesh ithtar. Nga ana tjetër, nuk është kurrfarë nderi të mbetesh ithtar.<br /> * Shumica e udhëheqësve të mëdhenj filluan si ithtarë. Ata u bën udhëheqës të mëdhenj për arsye se ishin ithtarë, inteligjent. –N.H. '''Arsimi është boshti kurrizor i një shoqërie njerëzore''' ‘’Në tavolinën ku unë qëndroj kam mësuar një të vërtetë të madhe. Përgjigjja për të gjitha problemet kombëtare - Përgjigjja për të gjitha problemet e botës – vërtitet për një fjalë të vetme.Ajo është arsimi.‘’ – Lyndon Johnson, ish kryetar i SHBA-ve '''Qeverisja dhe udhëheqja në arsim''' Si të bëheni udhëheqës i suksesshëm? * ‘’Së pari zgjoje në të afërmin, dëshirën për veprim. Nëse këtë e arrin, e gjithë bota do të jetë pranë tej, nëse jo – do të mbeteni vetëm.’’ Dale Carnegie – Psikologjia e suksesit 1 * Idetë janë forca të paprekshme, por e kanë fuqinë më të madhe se truri i njeriut i cili ua dhuron jetën. Ato e kanë fuqinë të jetojnë edhe më tej, edhe pasi që truri që i krijoi ato të shndërrohet në pluhur. – Napoleon Hill '''Objektivat:''' # Të shpjegoni etimologjinë e fjalëve drejtues, udhëheqës, administrator, menaxhues, organizator # Të përshkruhen së paku tri kuptime të nocionit organizim # Të përshkruani karakteristikat kryesore të një modeli të organizimit të suksesshëm # Të shpjegoni pse organizimi i suksesshëm tejkalon gjendjen natyrore të elementeve të sistemit. # Të interpretoni mendimet e ndryshme për qeverisjen dhe udhëheqjen. # Të shpjegoni raportin ndërmjet organizimit dhe shkencës mbi organizimin e punës. # Të zbatoni stile dhe modele të suksesshme të qeverisjes dhe udhëheqjes '''Shpjegimet themelore terminologjike''' Në biseda zyrtare dhe jozyrtare shpesh dëgjojmë fjalët: '''lidership, menaxher i mirë, drejtor i dobët, lidership i aftë, menaxhues i mirë, qeverisje joefikase, udhëheqës i rreptë, organizator'''''' i shkathët, administrator i mirë etj..''' Ne me lehtësi manipulojmë me këto nocione. Por do të duhej ndalur dhe të mendojmë për dallimet e këtyre nocioneve.<br /> Nga gjuha angleze kanë depërtuar shumë fjalë në gjuhën shqipe, si: menaxhim, fid bek, input, autput, bllek boks etj..që në një mënyrë lidhen me qeverisjen dhe udhëheqjen, dallimet qëndrojnë sepse udhëheqësi nuk është menaxher, ai nuk është as shef. Ai është më shumë se këta të dy së bashku... Institucionet tona kanë nevojë për udhëheqës të vërtetë. '''Ç’ është administrimi – menaxhimi?''' * Nocioni ''administrim'' rrjedh nga fjala latine ''administration'', që do të thot: ''drejtim, qeverisje.'' * Fjala ''menaxhim'' rrjedh nga fjala angleze ''mange'' që do të thot: ''drejtoj, administroj''. Në vend të nocionit menaxhim,administrim- të përdorën nocionet qeverisje dhe udhëheqje. Megjithatë në studimet më të reja bëhen dallime ndërmjet menaxhmentit dhe udhëheqjes. * Menaxherët janë njerëz që gjërat i bëjnë në mënyrë të drejtë. <br /> * Udhëheqësit janë njerëzit që bëjnë gjëratë drejta.<br /> * Menaxherët kanë pikënisje Udhëheqjen transaksionale,e cila nënkupton: Udhëheqjen e strukturës shkollore, orientimin në qëllimin e organizimit, përpilimin e planeve, sigurimin e kryerjes së detyrave, lehtësimin e qarkullimit të informacioneve, si dhe në bashkëpunimin e mirë me grupet e ndryshme shkollore, posaçërisht me mësimdhënës.<br /> * Udhëheqësit kanë pikënisje Udhëheqjen transformuese <br /> - Atëherë kur udhëheqësit më shumë i intereson bashkëpunimi i përgjithshëm dhe pjesëmarrja me dëshirë e pjesëtarëve të organizimit sesa kryerja e detyrave të caktuara ... Udhëheqja efikase kërkon qasje që transformon ndjenjat, pikëpamjet dhe bindjet e pasardhësve... udhëheqësit transformues janë ‘’njerëz të orientuar’’: ata në vend se të përqendrohen në detyra, ndërtojnë raporte dhe u ndihmojnë bashkëpunëtorëve t’i ndërtojnë qëllimet dhe t’i identifikojnë strategjitë të cilat do t’i zbatojnë. '''Ç’ kuptojmë me nocionin organizim?'''-Krijimi i një tërësie që tërësia të këtë jetë. '''Cila është etimologjia e fjalës organizim?'''<br /> Fjala organizim vjen nga fjala neolatine organization dhe ka kuptimin e bashkimit të pjesëve të veçanta (organeve) në një tërësi, ashtu që tërësia të mund të jetojë. '''Cili është kuptimi i gjerë i nocionit organizim nga aspekti njerëzor?'''<br /> • Në kuptimin e gjerë, organizim do të thotë secila formë e bashkimit të njerëzve me qëllim të kryerjes së një detyre të caktuar '''A ka mbështetje shkencore organizimi ?'''<br /> Organizimi është shkenca mbi parimet për arritjen e rezultateve optimale në realizimin e qëllimeve dhe të detyrave të parashtruara. Është një shkencë me baza inter dhe multidisiplinare dhe ndërlidhet me shkencat, siç janë: ergologjia, psikologjia, planifikimi, qeverisja, kibernetika, teoria e informacionit, futurologjia etj.. '''Cila është detyra e organizimit ?'''<br /> Organizimi ka për detyrë ndërtimin e një ambienti – mjedisi të rregulluar. Mjediset e parregulluara janë të paorganizuara. Ndryshe organizimi cilësohet si rezultat i rregullimit të pjesëve dhe të elementeve në tërësi, në atë mënyrë që të gjitha elementet të sillen në kuadër të një tërësie unike dhe të qëllimit të parashtruar unik. '''Ç’ është mjedisi i rregulluar ?'''<br /> Me mjedis të rregulluar nënkuptojmë veprimin e harmonizuar ndërmjet elementeve të një tërësie, të cilat në bashkëveprim duhet të punojnë për realizimin e qëllimit të caktuar. Harmonia e pjesëve dhe e tërësisë është karakteristika themelore e secilit sistem organizues. Harmonia e pjesëve dhe e tërësisë krijon stabilitetin e sistemit. '''Ç’ është sistemi ?'''<br /> Bashkësia e elementeve të një tërësie të cilat ndërveprojnë në realizimin e një funksioni, quhet sistem. '''Sistemet ndahen në bazë të shumë kritereve:'''<br /> Të thjeshta, të ndërlikuara (aleatore), natyrore, shoqërore, statike,dinamike, stabile, ultrastabile e etj..Shkolla është një sistem i ndërlikuar që përbëhet nga shumë nënsisteme, po ashtu të ndërlikuara (nxënës, mësimdhënës, staf drejtues, staf teknik, sisteme fizike: klasë, godina shkollore, laboratorë, biblioteka etj.). '''Ç’ është çorganizimi?'''<br /> Me çorganizim prishet veprimi i harmonizuar, çrregullimi i marrëdhënieve ndërmjet elementeve të një sistemi '''Cilat janë dobitë nga organizimi shkencor ?'''<br /> * Organizimi shkencor i punës u hap horizonte të reja shkollave...<br /> * Duhet se paku dy vetë që koordinimi dhe angazhimi i tyre për realizimin e një projekti të këtë kuptim. Pa njerëz nuk ka organizim. Organizimi është produkt i qeverisjes dhe i udhëheqjes. '''Ç’ është qeverisja–drejtimi ?'''<br /> * Qeverisja mund të definohet si bashkësi e masave dhe e aktiviteteve për sigurimin e një shkalle më të lartë të organizimit me qëllim të arritjes së rezultateve më optimale, ose edhe si mënyrë e zgjedhjes së alternativave qeverisëse që mundësojnë arritjen e synimeve – vizioneve.<br /> * Qeverisja merr vendime strategjike afatgjata. '''Ç’ është udhëheqja ?'''<br /> * Është pjesë e qeverisjes. Udhëheqja merr vendime operative, është taktikë.<br /> * Njerëzit nuk dëshirojnë të qeverisen, ata dëshirojnë të udhëhiqen nga dikush.<br /> * S’ka menaxher botëror, ka udhëheqës botëror.<br /> * Udhëheqja është ndikim.<br /> * Qeverisja dhe udhëheqja janë instrumente dhe çelës për një shkollë të efektshme. '''''Reflektim për udhëheqjen''''' * Të dish ta bësh një punë, është rezultat pune<br /> * T’u tregosh të tjerëve, është arritje e mësuesve<br /> * Të kujdesesh që punën ta bëjnë të tjerët, është arritje e menaxherit.<br /> * T’i frymëzosh të tjerët që punën ta bëjnë më mirë, është arritje e udhëheqësit<br /> Me gjithë përpjekjet tona që të dallojmë qeverisjen dhe udhëheqjen, qeverisja dhe udhëheqja vështirë se mund të ndahen në jetën e përditshme të shkollave.<br /> E ardhmja u takon atyre që mësojnë atë që duhet mësuar për të bërë atë që duhet bërë. - Dennis Waitley<br /> Libri i mirë në kohën e mirë mund ta ndërroj krejtësisht jetën.<br /> Nëse jeta ju ka dhuruar një limon, bëjeni një limonadë! '''Çfarë duhet të jetë një udhëheqës''' – ose si të bëheni udhëheqës të suksesshëm?<br /> * Është krejt normale të keni dëshirë të bëheni udhëheqës!<br /> ''Me ndryshimin e mënyrës së të menduarit, mund ta ndryshojmë edhe jetën tonë.- D.Carnegie<br /> Njerëzit çmohen jo për atë çka dijnë por për atë çka bëjnë me atë që dinë.<br /> Tërë ajo që mund të paramendohet e të besohet nga mendja e njeriut, mund edhe të realizohet.'' '''Nëse doni të jeni udhëheqës efektiv ju duhet:'''<br /> # Të keni ndikim<br /> # Të punoni me prioritete<br /> # Të jeni të ndershëm<br /> # Të krijoni dhe të prodhoni ndryshime pozitive<br /> # Të jeni i gatshëm dhe i aftë të zgjidhni probleme.<br /> # Të keni qëndrim të drejtë dhe pozitiv - të keni pritshmëri – ambicie /pozitive/ të larta. # Të jeni i aftë të ndihmoni zhvillimin e njerëzve të tjerë.<br /> # Të keni vizione.<br /> # Të keni vetëdisiplinë.<br /> # Të jeni i gatshëm të punoni për zhvillimin dhe përparimin e përhershëm të bashkëpunëtorëve tuaj.<br /> # Të jeni "nxënës" gjatë gjithë jetës.<br /> # Të jeni këmbëngulës, të palëkundur dhe të vendosur në zbatimin dhe në respektimin e normave morale dhe të ligjeve pozitive e demokratike. Për të qenë udhëheqës efektiv i arsimit, ju duhet të jeni njeri me ndikim. Udhëheqësi, që mendon të jetë i suksesshëm duhet ta këtë të qartë trekëndëshin e forcës. ( njohja, komunikimi, ndikimi ) '''Që të bëheni udhëheqës me ndikim ju duhet të kaloni nëpër pesë nivele:''' '''1. Pozita''' - Ju nuk duhet të jeni shef, ju duhet të jeni udhëheqës me ndikim. (Niveli më i ulët është pozita)<br /> '''2. Lejimi''' - udhëheqja bëhet me zemër jo me kokë<br /> '''3. Suksesi''' - ndjenja e kënaqësisë për suksesin e arritur<br /> '''4. Zhvillimi i njerëzve''' – besimi dhe besnikëria<br /> '''5. Veçantia – origjinaliteti''' – vetëm disa njerëz kanë arritur këtë nivel, kanë tejkaluar edhe veten e tyre. '''Koment:'''<br /> Kemi disa lloje të udhëheqësve:<br /> 1. Udhëheqësi i lindur – ka lindur udhëheqës<br /> 2. Udhëheqësi i shkolluar – lexon dhe kontakti me njerëz<br /> 3. Udhëheqësi potencial – ai që dëshiron të bëhet udhëheqës<br /> 4. Udhëheqësi i kufizuar – nuk ka lindur as nuk është shkolluar <br /> Ju duhet të punoni me prioritete – prioritetet janë çelës i udhëheqjes së suksesshme. Pjesëmarrja e gjer në kriteret për vendosjen e prioriteteve, sukses i garantuar në realizimin e tyre ''Investimi në dituri sjell kamatat më të mira – Benjamin Franklin<br /> Çdo lexues nuk është udhëheqës, por çdo udhëheqës duhet të jetë lexues – Harry Truman<br />'' '''Që të jesh udhëheqës i suksesshëm, duhet të jesh patjetër i ndershëm'''<br /> * ‘’E humba pasurinë, nuk humba asgjë; e humba shëndetin, humba diçka ; e humba karakterin, humba çdo gjë’’<br /> * Të edukosh, të mësosh, të kërkosh nder dhe moral, domosdo duhet vet të jesh me ato të mira.<br /> * Morali është baza ose boshti kurrizor i shoqërisë së shëndoshë<br /> * Nëse nuk jeni i moralshëm mos bëni përpjekje të bëheni udhëheqës !<br /> '''‘’Organizata është hije e zgjatur e një njeriu’’- Emersoni''' '''Si të fitojmë besimin e bashkëpunëtorëve ?''' 1. Ndershmëria nxit besimin – virtyti kryesor i udhëheqësit<br /> 2. Integriteti ka ndikim të madh - ‘’Organizata është hije e zgjatur e një njeriu’’- Emersoni<br /> 3. Integriteti siguron kritere të larta.<br /> 4. Integriteti shton autoritetin, asnjëherë nuk na dëshpëron.<br /> 5. Integritet d.m.th. para se të udhëheqësh njerëz, duhet të jetosh sipas rregullave të tyre.<br /> 6. Integriteti i ndihmon udhëheqësit të jetë i suksesshëm<br /> 7. Integriteti është një arritje e vështirë, duhet të kesh vetdisiplinë, besim, etj. Duke marrë parasysh vështirësitë, pasojat, dhembjet.<br /> Suksesi i juaj, si udhëheqës, matet me suksesin e ndryshimeve pozitive ‘’E ndërruat udhëheqësin, keni ndërruar organizatën... Ndryshimi do të thotë zhvillim.’’ John Mxwell • Ju do të jeni efektiv si udhëheqës vetëm nëse bëni ndryshime pozitive në mjedisin tuaj. Ju dhe institucioni i juaj do ta kenë autoritetin, respektin, përkrahjen, besimin... Ju jeni karizmatik dhe prijës i vërtetë. <br /> • Ndryshimi, në rend të parë është i kushtëzuar nga udhëheqësi. Para se të vendosni për ndryshime, përpilohet një regjistër me pyetje,<br /> - nëse marrim përgjigje pozitive ndryshimin më lehtë do ta bëjmë, por - nëse marrim përgjigje mohuese ndryshimin duhet ta lini për më vonë. Udhëheqësit konservator – ndryshimet nuk i dalin të suksesshme<br /> '''Pikat e dobëta që pengojnë ndryshimet – udhëheqësi joefektiv''' # Pak i kupton njerëzit<br /> # I mungon imagjinata<br /> # Ka probleme personale<br /> # Ndihet i sigurt dhe i vetëkënaqur<br /> # Nuk është i organizuar<br /> # Ka sulme hidhërimi<br /> # Nuk dëshiron të rrezikojë<br /> # Është i pasigurt dhe ka qëndrim mbrojtës<br /> # Mbetet i pandryshueshëm<br /> # Nuk ka shpirt për punë ekipore<br /> # Lufton kundër ndryshimeve '''Pyetja: ‘’A ka ardhur koha për ndryshim?’’ – ka rëndësi të veçantë''' '''Koha është me rëndësi sepse:''' Vendimi i gabuar në kohën e gabuar = shkakton përmbytjen<br /> Vendimi i gabuar në kohën e drejtë = është gabim<br /> Vendimi i drejtë në kohën e gabuar = shkakton mospranimin e ndryshimit<br /> Vendimi i drejtë në kohën e drejtë = prodhon suksesin<br /> '''Ndryshimet mund të shihen si:''' # Revolucionare ( si diçka krejt ndryshe nga ajo që ka qenë deri tash)<br /> # Evolutive (përmirësim i gjendjes ekzistuese) Zgjidhja e problemeve rrit efektin e udhëheqjes<br /> Shqiponja përballët me vështirësi me rrymat e forta të ajrit, ka problem.<br /> • Por po t’i heqim ajrin a mund të fluturojë shqiponja?<br /> Në kohën postmoderne problemet janë miqtë tanë më të mëdhenj.<br /> • Udhëheqësi i aftë gjënë mënyrën më të mirë që t’i zgjidhë problemet në organizatë, përshpejton efektin e zhvillimit të organizatës , të njerëzve e personave me të cilët punon. '''Janë katër shkaqe që njerëzit nuk punojnë si duhet:''' # Nuk dinë çfarë do të duhej të bënin<br /> # Nuk dinë se si duhet të punojnë<br /> # Nuk dinë pse duhet të punojnë<br /> # Ekzistojnë pengesa që i tejkalojnë mundësitë e tyre Shkolla, si një ndërmarrje komplekse, përbëhet nga një mori problemesh që duhet zgjidhur çdo ditë. Aftësia e udhëheqësit që të zgjidhë problemet, është kusht i domosdoshëm për udhëheqje të suksesshme. Provimi më i madh i udhëheqësit është aftësia që të hetojë problemin para se të bëhet problem urgjent. '''Udhëheqësit e mëdhenj problemet i hetojnë në këto mënyra:''' * E hetojnë pra se të tjerët ta shohin (intuita)<br /> * Fillojnë të gjurmojnë pas tij dhe të parashtrojnë pyetje (gjurmimi)<br /> * Mbledhin të dhëna (i rregullojnë faktet)<br /> * Ndjenjat dhe zbulimet e veta ua tregojnë njerëzve të besueshëm (komunikimi)<br /> * Definojnë problemin (me shkrim)<br /> * I verifikojnë mjetet e veta të punës (vlerësimi)<br /> * Marrin vendim (udhëheqja) '''Procesi i zgjidhjes së problemeve kalon nëpër disa etapa:''' * Përcaktoni problemin<br /> * Problemet renditni sipas prioritetit<br /> * Definoni problemin (parashtroni pyetjet e vërteta, bisedoni me njerëz të vërtetë; mblidhni fakte, angazhohuni në proces)<br /> * Kërkoni alternativa për zgjidhjen e problemit<br /> * Zgjidhja e problemit<br /> * Verifikimi – prova për të konstatuar se problemi është zgjidhur '''Me qëndrim udhëheqësi zhvillon potencialin e tij''' * Meqë qëndrimet i përcaktojnë sjelljet tona, atëherë mund të thuhet se këto janë ndër pasuritë tona më të mëdha.<br /> * Udhëheqësi pa qëndrim të vetin është një shëtitës pas të cilit askush nuk shkon. ‘''’Zoti përzgjedh atë nëpër të cilën kalojmë ne.Ndërsa ne zgjedhim se si do të kalojmë nëpër të.’’ – Viktor Franklin '' ''Të udhëheqësh, do të thotë të zhvillosh njerëzit – pasurinë tonë më të shtrenjtë'' ''‘’Miku im më i mirë është ai i cili nxjerr nga unë atë që është më e mira’’- Henry Ford '' Emersoni ka thënë: ‘’Çdo njeri që njoh në një farë mënyre është më i vlefshëm se unë, sepse nga secili mësoj diçka.’’ Të udhëheqësh në mënyrë të suksesshme, do të thotë të punosh për zhvillimin e njerëzve, që organizatën ta shndërrosh në një organizatë ku të gjithë mësojnë, ku të gjithë zhvillohen dhe të gjithë përparojnë. '''Zhvillimi i njerëzve mund të bëhet duke respektuar këto parime:''' * Vlerat e njeriut. Kjo është çështje e qëndrimit tim.<br /> * Besimi ndaj njerëzve. Kjo është çështje e kohës sime.<br /> * Ndershmëri në raport me njerëzit. Kjo është çështje e karakterit tim.<br /> * Kritere për njerëz. Kjo është çështje e vizionit tim.<br /> * Ndikimi në njerëz. Kjo është çështje e udhëheqjes sime. '''Udhëheqësi është i suksesshëm në zhvillimin e njerëzve kur:''' 1. Nxjerr parashikime të drejta për njerëzit<br /> 2. Parashtron pyetje të drejta për njerëzit<br /> 3. Kur njerëzve ju ofron ndihmë të vërtetë<br /> Nëse ju detyroheni ta thoni një vërejtje kritike, atëherë duhet t’i thoni nëntë vërejtje pozitive që të ekuilibroni një vërejtje negative '''Udhëheqësi duhet të këtë vizion''' Vizioni që të jetë efektiv duhet të jetë :<br /> 1. Sfidues – çdoherë afër por jo i paarritshëm<br /> 2. I qartë – jo i hapur ndaj interpretimeve kontradiktore<br /> 3. I paharrueshëm – formulim që nuk është më i gjatë se 20- 25 fjalë<br /> 4. Përfshirës – një formulim që mundëson dhe fuqizon<br /> 5. I udhëhequr nga vlera – duhet të këtë lidhje të fuqishme me vlerat e organizatës<br /> 6. Vizual – që mund të pasqyrohet në mënyrë vizuale<br /> 7. Mobilizues – të kërkojë përgjigje nga të gjithë<br /> 8. Matës – të gjithë mund të krahasojnë veprimet e tyre me të<br /> 9. I lidhur me nevojat e klientëve – arritjet e nxënësve Vizioni<br /> i përbashkët i arritshëm<br /> bashkëpunoj planifikoj ndryshoj<br /> Esenca e lartë e udhëheqësit është, se ai duhet të këtë vizion<br /> Synimi<br /> ''' Çmimi i udhëheqjes - vetëdisiplina'''<br /> * Udhëheqja është një aktivitet i ndërlikuar që funksionon duke ushtruar ndikim mbi të tjerët. Por që të arrihet kjo, ne duhet të kemi ndikim mbi veten tonë. Fitorja mbi veten është fitorja më e madhe që individi mund të arrijë. Kjo nuk mund të arrihet pa vetëdisiplinë.<br /> * Mbani mend:Natyra njerëzore nuk mund të frenojë forcën e pakufizuar. Forca duhet shfrytëzuar vetëm në dobi të njerëzimit; udhëheqësit mund të ndahen shumë lehtë nga njerëzit e vet. Zhvillojeni integritetin tuaj. Jetoni sipas asaj çfarë të tjerëve ua mësoni; bëjeni atë që e thuani (por para se ta thoni, duhet të mendoheni mirë). Duhet të jeni të sinqertë ndaj të tjerëve.<br /> * Ajo që është më e mirë për tjerët,vendoseni para asaj që është e mirë për ju. Suksesin e udhëheqësit tuaj e përcaktojnë edhe ata që janë afër jush – zhvillimi i personelit ‘’Metoda e parë e vlerësimit të inteligjencës së një udhëheqësi është që të shikohen njerëzit që i ka tubuar rreth vetes’’- Niccolo Machiavelli. Populli thotë: Çfarë je, ashtu shokët i ke. Shkenca thotë: Suksesin tënd e përcaktojnë ata që janë afër teje Carnegie ka thënë:’’Kur të kuptoni që njerëzit mund t’ju ndihmojnë që të punoni më mirë sesa do të kishit punuar vetëm, e keni bërë një hap të madh në zhvillimin tuaj.’’ Në ish shoqëritë socialiste, kjo logjikë ende nuk është kuptuar, udhëheqësi përzgjedh njerëz të dobët dhe të dëgjueshëm. '''Çdo ngritje dhe çdo rënie bie mbi udhëheqjen.''' '''Ekipi i fortë i udhëheqjes përbëhet nga:''' <br /> * Udhëheqës të jashtëzakonshëm<br /> * Njerëz të mirë të zgjedhur me kujdes<br /> * Njerëz që punojnë për të fituar<br /> * Njerëz që anëtarët tjerë të ekipit i bëjnë edhe më të suksesshëm<br /> * Njerëz që përherë punojnë për përmirësim të vazhdueshëm<br /> '''Dy mënyra janë që njerëzit të mund të bëjnë atë që ju dëshironi:''' * Presioni – mjet skllavërie<br /> * Bindja – metodë e njerëzve të lirë '''Udhëheqësit efikas i shmangin ‘’shtatë’’ mëkate vdekjeprurëse:''' 1. Përpjekja që njerëzit të fitojnë simpati në vend të respektit<br /> 2. Të mos kërkojnë këshilla dhe ndihmë<br /> 3. Refuzimi i talentit të personelit duke theksuar rregullat e jo shkathtësitë<br /> 4. Kriticizmi, por jo në mënyrë konstruktive<br /> 5. Të mos zhvillojnë ndjenjën e përgjegjësisë tek anëtarët e ekipit<br /> 6. Të veprojnë ndaj të gjithëve njësoj<br /> 7. Të mos i informojnë njerëzit – ekipet fituese i zgjedhin njerëzit e mirë '''Udhëheqësi efikas – është ‘’nxënës’’ i përjetshëm''' Ata të cilët nuk janë të suksesshëm, zakonisht gabojnë kur besojnë se periudha e fitimit të diturisë përfundon atëherë kur e përfundojnë shkollimin. – N. Hill ‘’Në momentin kur mësuesi ndal të mësuarit në mësuesin vdes mësuesi.’’ Udhëheqësi duhet të jetë ‘’nxënës’’ i përjetshëm. '''Udhëheqësi efikas – zbatues dhe respektues i ligjeve demokratike''' Udhëheqja nuk mund të jetë efikase po nuk i zbatoi rregullat, dispozitat pozitive ligjore dhe demokratike. Nuk thuhet kot se Zoti është i pari, pas tij vjen ligji e më pas udhëheqësi. Udhëheqësi duhet t’i njoh ligjet...<br /> '''Udhëheqësi udhëheq me stil demokratik - Stilet e udhëheqjes''' Ndikim të madh kanë edhe stilet e udhëheqjes<br /> Përmenden tri lloje:<br /> * Stili autokratik i udhëheqjes<br /> * Stili demokratik i udhëheqjes<br /> * Stili liberal i udhëheqjes<br /> '''Udhëheqësi i suksesshëm udhëzon, këshillon, monitoron - Grushti drejtues''' Duhet të keni kujdes kur dikujt t'i drejtoni gishtin, sepse një gisht drejtoni nga një njeri por tre gishtërinjtë pyesin udhëheqësin, pra ty:<br /> 1. A i është dhënë detyra njeriut kompetent?<br /> 2. A janë dhënë udhëzimet dhe rekomandimet e duhura, dhe nëse janë dhënë, a janë dhënë si duhet?<br /> 3. A është bërë kontrolli, ndjekja dhe vlerësimi i punës së tij në fazat e caktuara?<br /> Udhëheqësi i suksesshëm u përshtatet fazave të zhvillimit – Tipat e udhëheqësve sipas fazave të zhvillimit '''Si çdo sistem tjetër edhe shkolla i ka fazat e veta zhvillimore të:''' * Ndërtimit<br /> * Rritës<br /> * Specializimit<br /> * Konsolidimit<br /> * Likuidimit - shuarjes<br /> * Përmirësimit të vazhdueshëm [[Figura:Profili i udheheqesite te sukseseshem.png|thumb|400px|Profili i udhëheqësit të suksesshëm]] '''Udhëheqësi i suksesshëm krijon sistem efikas të informacionit''' dhe të dokumentacionit. Nuk mund të këtë qeverisje dhe udhëheqje pa këmbim të informacionit.<br /> Informacioni është faktor i evitimit të pasigurisë dhe parandalim i çorganizimit.....<br /> Për t’u mbajtur sistemi i informacionit, udhëheqësi duhet të dijë të përdorë kompjuterin. '''Personaliteti i udhëheqësit përcakton suksesin e udhëheqjes'''<br /> * Udhëheqësi duhet të jetë një personalitet i integruar dhe i plotë, të posedojë cilësi fizike, mentale, etike, emocionale, estetike dhe teknike punuese. Koeficienti i inteligjencës mbi mesataren etj.. Sinqeriteti, ndershmëria, drejtësia, guximi, trimëria, vendosmëria, qëndrueshmëria, vetëdisiplina etj.<br /> * Vetit negative të ‘’udhëheqësit’’ janë: dilentatizmi, komandimi, tutorizmi , burokratizmi, pengimi i nismave, voluntarizmi, pabesia, pragmatizmi, karrierizmi, teknokracia, servilizmi, poltronizmi, ambicia e sëmurë, manipulatizmi, perfiditeti, josinqeriteti, cinizmi, sharlatanizmi, intriganizmi etj... '''Profili i udhëheqësit të suksesshëm:'''<br /> * Profesionist mësimdhënës <br /> * menaxher <br /> * hulumtues <br /> * nxënës <br /> * futurolog-inovator <br /> * koordinator biznesmen<br /> 2362 5540 2006-10-15T22:37:44Z 172.176.62.113 {{SHKK|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/1|Shkolla – komuniteti|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/3}} '''Partneriteti është jeta dhe shpirti i shkollës''' <br> '''1. Pse nuk pati ndodhur partneriteti?''' <br> Shkaku se shkolla pat qenë e karakterit ideologjik. Kurrë nuk u krijuan vlera të vërteta bashkëpunimi, sepse interesat nuk ishin të përbashkëta.<br> '''2. Pse nuk po ndodh partneriteti?'''<br> Ne jemi shoqëri në transicion. Lufta për të ndryshuar vetveten është më e vështira. Rezistuesit u çmprehin tehun nismave për ndryshime pozitive. Institucionet nuk stimulojnë në masë të dëshirueshme dhe shpesh ndodh që nismat t’i pengojnë. Shkolla është e përjashtuar nga bashkëvendimmarrja. Partneriteti nuk është në nivelin e dëshirueshëm…. <br> '''3. A ka për të ndodhur partneriteti?''' <br> Është krejt e kuptueshme se partneriteti i vërtetë ka për të ndodhur. Shkollat që do të kenë qartësim teorik (të përfshira në trajnime bashkë me prindër e tjerë), do të funksionalizojnë partneritetin e vërtetë dhe do të transformohen shumë më shpejt nga një shkollë tradicionale në një shkollë efektive. Nuk mjafton vetëm elementet që e përbëjnë shkollën t’i dinë pikat e forta e të dobëta… '''Pse i duhet partneriteti shkollës sonë ?''' <br> Shkolla në Kosovë e në veçanti në zonat rurale, për fat të keq është në një gjendje jo mirë të organizuar dhe për pasojë pritjet, rezultatet apo autputet nuk janë të nivelit të dëshirueshëm dhe nuk premtojnë. Shkolla si një sistem që është krijuar nga shoqëria, për interesa të vet shoqërisë për shumë shkaqe e për pasojë është larg shkollës që ne synojmë – - shkollës cilësore.<br> '''Çfarë duhet bërë?''' – Gandi arriti sukses duke ndikuar në 200 milionë njerëz që të bashkohen dhe të nisen së bashku, si një mendje. Bashkëpunimi i shkollës me partnerë të jashtëm e të brendshëm është i mundshëm dhe i arritshëm atëherë kur edhe ne mendojmë si një mendje duke ditur rëndësinë aq madhore të shkollës dhe sfidave aq të shumta të shekullit XXI. <br> Partneriteti me fytyrë njerëzore me prindër, komunitetin, DKA-të, ZRA-të, MASHT-in, OJQ-të deri te partneriteti me ndërkombëtarët, është shtyllë që duhet të këtë sukses dhe kujdes të veçantë. ''Një vend është i mirë, kur ka shkolla të mira.'' <br> Shkolla që krijon të ashtuquajturin ,,Rrjet i merimangës’’ për mes të cilit pranon dhe dërgon energji zhvillimore në shumë fusha e sidomos në zhvillimin e të gjithë nxënësve deri në kufijtë e tyre të skajshëm është shkollë cilësore.<br> Shkolla duhet ta këtë të qartë se pa bashkëpunim me komunitetin, nuk do të arrijë kurrë të jetë shkollë efektive dhe nuk do të jetë në gjendje të përballet kurrë me sfidat e këtij shekulli, po aq përgjegjësi ka edhe komuniteti sepse po nuk bashkëpunoi me shkollën nuk do të arrijë kurrë të jetë shoqëri e zhvilluar as e integruar në shoqëritë e zhvilluara.<br> Për këtë qëllim, misioni i KEC-it, mendoj se ka vlerë të rëndësisë së jashtëzakonshme kombëtare. '''Shkolla – komuniteti''' '''Ndikimet e ndërsjella të këtyre dy sistemeve''' Shkolla duhet të jetë e hapur ndaj mjedisit, punën e vet ta bëjë publike.<br> Mbyllja e shkollës ndaj komunitetit zvogëlon në masë të madhe efiksitetin e shkollës. Mosefikasiteti riciklon jo rezultate në të gjitha shkallët e shkollimit.<br> Nga rrethi vicioz mund të dilet vetëm me planifikim bashkëkohor të ndryshimeve e sidomos në fuqizimin e partneritetit shkollë-komunitet. Partneriteti me fytyrë njerëzore është shumë i rëndësishëm andaj hapin e parë duhet ta bëjë shkolla. Nismat mund edhe të pengohen (legjislacioni, rezistuesit etj..), por shkolla nuk guxon të dekurajohet. Funksionalizimi i fuqisë së bashkëpunimit, inkurajon elementet përbërëse të shkollës dhe të komunitetit që të formojnë shkathtësi për të nxënë gjatë gjithë jetës. Për të mos ndodhur çorganizimi në shoqërinë tonë dhe në shkollat tona është tepër i nevojshëm partneriteti shkollë – komunitet. Të gjitha palët janë përfituese të bashkëpunimit, shkolla do të ketë arritje më të larta por edhe familja do të vetëdijesohet për përmirësimin e gjendjes duke ndryshuar në kuptimin pozitiv, ndërsa komuniteti (suprasistemi) do të këtë kuadro cilësore që do të ndikojnë në përmirësimin e gjendjes ekonomike dhe do të ulet papunësia etj. Përmasat reciproke të partneritetit shkollë – komunitet do të jenë shumë më të mëdha nëse palët kanë informacion, për rëndësinë e kësaj çështje, pra shkolla, prindërit, komuniteti i brendshëm e po ashtu edhe ai ndërkombëtar. Prandaj organizimi i të gjithë përfituesve do të sjellë të mira shumëdimensionale në çdo fushë të jetës… '''Shkolla dhe komuniteti – dy sisteme të ndërlidhura''' <br> Në fjalorin pedagogjik sot përdoren nocionet: komunitet, partneritet, aleancë, konsorcium, fuqizim, trajnim, inkluzion – gjithpërfshirje; sistem, nënsistem, suprasistem, ,,kuti e zezë’’, ,,kuti e bardhë’’, informacion, entropi, redundancë etj..Këto nocione janë futur bashkë me komunitetin ndërkombëtar në Kosovë, në një anë, si dhe nga ndërthurjet e ndërlidhjet kulturore dhe gjuhësore si rezultat i studimeve shkencore, avancimeve teknike e teknologjike, të procesit të globalizimit dhe të kohës postmoderne. <br> Ndikim të madh ka pasur edhe zbatimi i dijeve të teorisë së sistemeve dhe të kibernetikës. * Shkolla është një sistem i krijuar nga shoqëria për interesat e vetë shoqërisë. Shkollën e përbëjnë elemente, pa të cilat nuk do të ishte shkollë. Këta elemente janë: nxënësit, mësimdhënësit, udhëheqësit e shkollës, punëtorët administrativ, shërbimi i konsulencës (psikolog, pedagog, mjek, punëtorët social, bibliotekarët etj.), punëtorët ndihmës, rojtarët etj..<br> * Komunitetin e përbëjnë bashkësia e prindërve, e nxënësve, e institucioneve e asociacioneve të ndryshme arsimore, kulturore, shkencore, shëndetësore. Këto dy sisteme nuk mund të jenë të ndara dhe shpesh njihen si; bashkëpunim, partneritet, aleanca, konsorciume, etj.. Mbyllja e shkollës ndaj komunitetit ka për pasojë zvogëlimin e efekteve të shkollës '''Fuqizimi i partneritetit: shkollë - komunitet''' <br> Bashkëpunimi i shkollës me komunitetin ka rezultate të shumta në arsim, si: rritet efektshëria e shkollës, rritet cilësia në mësimdhënie, qeverisje funksionale, rezultate të larta në nxënie, aftësimi i njerëzve për punë dhe profesione, rritet standardi ekonomik e jetësor… Inkurajohen vlerat humane për shkathtësi jetësore e sidomos për nxënie gjatë gjithë jetës.<br> Në të kaluarën shkolla shndërrohej në një instrument të oligarkisë partiake dhe politike. (Sot, ndodh të ngjajë diskriminimi institucional ndaj shkollës…. Diskriminimi institucional është më i përhapur se racizmi……) '''Partneriteti shkollë – komunitet nga këndi i Teorisë së Përgjithshme të Sistemeve (TPS) dhe Kibernetikës''' <br> Teori e sistemeve ( system teory – ang.) është bashkësi e dijeve shkencore mbi sistemet dhe bashkësi e veprimeve përmes të cilave fitohen dijet. Kjo teori shpeshherë (jo gjithnjë) konsiderohet fushë e kibernetikës. Shkolla përbëhet nga një sistem i ndërlikuar me raporte ndërvarësie.<br> Shkolla ashtu si vetë njeriu është një sistem shumë kompleks dhe asnjëherë plotësisht i njohur. <br> Kur dëshirojmë të shpjegojmë karakteristika të ultrastabilitetit si shembull merret njeriu, sepse ai përbëhet nga nënsistemet relativisht të pavarura: p.sh. sistemi nervor, sistemi respirator, sistemi kardiovaskular, etj. Sistemet e këtilla që përbëhen nga sisteme ultrastabile quhen sisteme polistabile.<br> Shkolla sot do të duhej të shndërrohej në organizatë të të nxënit ku do të prodhojë qytetar që kanë përkushtim para sfidave të divirsitetit të madh shoqëror të kohës postmoderne. – - M.Fullan ''',,Rrjeti i merimangës’’''' Me sisteme ultrastabile shkolla duhet të krijojë lidhje dykahëshe, për t’u zhvilluar vetë dhe për t’i zhvilluar të tjerët. Pra shkolla krijon të ashtuquajturin ,,Rrjet i merimangës’’ <br> * Pranon dhe dërgon energji zhvillimore<br> * Informacione <br> * Vlerësimi ( input e output) <br> * Zbatimi i strategjive <br> * Analiza sistemore ( modelimi e simulimi )<br> * Bashkëveprimi ( edhe mjedisi i jashtëm)<br> * Informacioni kthyes (feed back ) etj. '''Krahasuar me shkollën, sistemi shoqëror është suprasistem''' <br> Nga suprasistemi, nënsistemi jo vetëm merr energjinë (inputet), por nënsistemi në partneritet me suprasistemin ndikon edhe në zhvillimin e tij ( nëpërmjet inputit: duke përgatitur njerëz të aftë zhvillon ekonominë, kulturën, arsimin, shëndetësinë etj). Me këtë rast outputi i shkollës shndërrohet në input të suprasistemit …<br> Rekomandimet, për mënyrën se si duhet bërë ndryshimet, pa kaluar në aksion, ajo duhet është fjalë në erë… - M. Fullan <br> Ivestimi në dituri sjell kamatat më të mira – Benjamin Franklin <br> Shkolla varet shumë nga inputi e sidomos në inputin mësimdhënës. <br> Investimi në inputin mësimdhënës sjell dhe krijon aftësi të reja te mësimdhënësit. Që të arrihen rezultate të mira në arsim nuk ka dyshim se do të duhej që të ndryshojnë pikëpamjet e tyre politikbërësit. Vetëm duke ndryshuar qasjen ndaj arsimit, suprasistemi nesër do të jetë më mirë. Krizat sociale ekonomike etj. do të zvogëlohen dhe në anën tjetër do t’i afroheshim realisht shkollave të përmasave evropiane. '''Karakteristikat e sistemeve kibernetike''' Karakteristika më të njohura të sistemeve kibernetike janë: <br> * Sistemet e hapura <br> * Entropia pozitive – manifestohet me shkatërrimin e organizimit dhe me paraqitjen e çorganizimit. Entropia negative manifestohet në marrjen e një sasie më të madhe të energjisë nga mileu <br> * Zinxhiri i ngjarjeve, seria e fazave kalimtare <br> * Mirëmbajtja e sistemit ( memorimi, arkivimi, shfrytëzimi etj. ). <br> * Inputet e outputet ( proceset e transformimit ). <br> * Redundanca ( përfshirja e më shumë shenjave sesa nevojiten për pranimin e informacionit ). '''Karakteristika themelore të informacionit janë:'''<br> * sjell diçka të re që nuk e kemi ditur <br> * shton vëllimin e dijeve tona <br> * flet dhe tregon për atë që ne nuk e kemi paraparë <br> * ndikon në sjelljen tonë <br> * ndihmon në marrjen e vendimeve <br> * zvogëlon pasigurinë tonë <br> (Njësia për matjen e informacionit quhet BIT). <br> Informacioni paraqet kundërshtinë e entropisë, sepse kjo eliminon pasigurinë dhe çorganizimin. P.sh., një nxënës ka shumë probleme në familje – mësimdhënësi ka informacion do të zvogëlojë entropinë dhe çorganizimin '''Sistemi kibernetik i shkollës ka:''' <br> Hyrjet – inputet, proceset dhe veprimet transformuese dhe daljet, rezultatet, si dhe procesin e drejtimit nëpërmjet lidhjes reversibile dhe të informacionit kthyes. Nga skema e prezantuar e modelit kibernetik të shkollës mund të përfundohet se shkolla energjinë dhe forcën e merr nga mjedisi: nxënësit, pagat, mësimdhënësit, përgatitja universitare dhe cilësia e saj, tekstet nga editorët e ndryshëm, programet nga institucionet drejtuese dhe profesionale etj. Përfundimisht duhet kuptuar se lidhjet ndërmjet sistemit shkollor dhe komunitetit janë të domosdoshme. '''Mbyllja e shkollës ndaj mileut të vet, rrethi vicioz''' <br> * S’ka informacione<br> * pak merr energji <br> * nuk ka përkrahje dhe stimulim<br> * ka pak kredibilitet <br> * s’ka rezultate të dëshiruara<br> * rritet shkalla e çorganizimit – entropisë…. <br> '''Studimet për bashkëpunimin shkollë - komunitet'''<br> Në Kosovë nuk mund të bëhen asnjëherë ndryshime të suksesshme nëse nuk bëhen avancime në krijimin e një partneriteti a bashkëpunimi shumëprofesional të shkollës me mjedisin e gjerë. Në studime thuhet së shkolla duhet të bashkëpunojë me mjedisin sepse: ,,…idetë burojnë atje, politika dhe partnerët janë atje dhe në fund të fundit, të gjithë në jemi atje ‘’. Thënë ndryshe, shkolla pa bashkëpunim me mjedisin nuk mund të funksionojë, sepse burimi i saj i vërtetë është atje në mileun. Tekefundit, ajo është produkt i mjedisit. Ekspertet thonë se shkolla nuk bën assesi ,,…as t’i injorojnë e as të përpiqen t’i dominojnë mjediset e tyre’’. Shkolla mund të jetë e suksesshme vetëm me një ndërveprim të suksesshëm. Idetë janë atje… Shkolla të ngecura zakonisht janë ato që nuk i përpunojnë idetë që vijnë nga jashtë. Shkollat në lëvizje nuk pushojnë kurrë së mësuari se si të japin mësim. Ajo është pjesë e kërkimit të përbashkët të përmirësimit të vazhdueshëm<br>. Kërkimi i ndihmës është një shenjë inteligjence e jo dobësie . '''Çfarë tregojnë studimet e rastit të bëra në KEC ?'''<br> Tregojnë se shumica e shkollave (pjesa dërmuese – HH) nuk i kërkojnë dhe nuk i pranojnë idetë që vijnë nga jashtë. Mësuesit nuk duhet të pushojnë kurrë së mësuari se si të japin mësim, prandaj kërkimi i ideve brenda dhe jashtë shkollës është shumë i nevojshëm. <br> Partneriteti është çelës për të arritur përmasat e shkollës cilësore. '''Dallimet midis shkollave cilësore dhe jocilësore Glickman dhe të tjerë kanë hetuar katër dallime:'''<br> * Prirja për të qenë gjithëpërfshirës dhe për të angazhuar të gjithë trupin pedagogjik. <br> * Aftësia për të punuar me zonën shkollore (ose për ta shmangur atë) kur merren vendime në shkollë.<br> * Përdorimi i kohës për planifikim, zhvillim dhe rishikim, për të bërë vlerësimin e një pune të rëndësishme.<br> * Aftësia për të kërkuar ndihmë dhe mbështetje (nga të tjerët, kërkimi i ndihmës nga njëri – tjetri, vizita te të tjerët, ftesa për të tjerët që vijnë për vizitë). '''Dalja ,,jashtë kuadrit’’''' <br> Kontaktet profesionale jashtë shkollës –nxisin punën, japin energji të reja …(trajnimet)… Dalja ,,jashtë kuadrit’’, përtej traditave të zakonshme, është një burim i mrekullueshëm i të nxënit dhe i përmirësimit’’. Po ashtu bashkëpunimi i shkollës me familjen ndikon reciprokisht që edhe familja të ndryshojë, të krijojë bindje të reja për shkollën dhe të merr atë pjesën e bashkëpërgjegjësisë me ç’ rast krijohet ndjenja e kënaqësisë etj.. '''Rrathët koncentrik të bashkëpunimit''' <br> * Rrethi i parë koncentrik – Shkolla rrethi më i madh që bashkëpunon ngushtë me familjen (prindërit), me bashkësinë a vendin prej të cilit përfshihen nxënësit në shkollë (si institucione lokale).<br> * Në rrethin e dytë – krijohet partneriteti me institucionet drejtuese të komunës. <br> * Në rrethin e tretë koncentrik – partneriteti me rajonin ( ZRA, QD, Institucionet e Arsimit të Lartë ) <br> * Në rrethin e katërt – Partneriteti në nivel qendror ( MASHT, KDEP, UP, etj.).Në rrethin e katërt po ashtu programohet bashkëpunimi ndërkombëtar. Mjedisi i jashtëm nuk është edhe aq miqësor… <br> Ne nuk guxojmë të presim që ,, e jashtmja ‘’ të vetorganizohet e të përgatitet për të na i plotësuar nevojat tona. Për këtë arsye shkolla duhet të marrë hapin e parë. Ajo duhet t’i gjejë partnerët e mundshëm. Ajo duhet t’i nxitë partnerët që të bashkëpunojnë me shkollën. Ajo motivon partnerët, energjia e të cilëve ndihmon rriten e shkollës etj. Ndonjëherë siç thotë Rozenholtz, shkolla duhet të jetë në gjendje të frenojë a të topitë ndikimin e faktorëve të jashtëm, të cilët mund të kenë efekt negativ për shkollën.<br> Mjedisi politik është një arenë….shkolla duhet të jetë e përfshirë në ndryshime. Ndryshimet nga lartë – poshtë janë të imponuara… '''Nevoja për partneritet dhe partnerët e mundshëm''' <br> Bashkëpunimi – partneriteti i përbashkët krijon bashkëpronësinë dhe bashkëpërgjegjësinë. Shkollat e ndara të mbyllura nuk mund të jenë qendër e ndryshimeve, sepse ato nuk posedojnë as forcën, as energjinë, as kredibilitetin, as autoritetin, as forcën e as përkrahjen e mjedisit të jashtëm, prandaj nuk janë shkolla ,, lëvizëse’’, ,, propullzive’’, ,,efektive’’. ,,cilësore’’.<br> Për të qenë shkolla efektive duhet t’i identifikojë partnerët në rrafshe dhe në nivele të ndryshme duke filluar nga vendi, komuna , shteti dhe deri te partnerët ndërkombëtarë. Partneriteti është i mundshëm nëse kuptohet vlera e arsimit si vlerë e përbashkët e të gjithë qytetarëve. '''Në shkollën fillore në Rrezor ( Mleçan ) në periudhën 2003-2005''' '''Cilët ishin partnerët ?''' <br> – Prindërit, komuniteti, nxënësit, mësimdhënësit, KPA, Shkollat, DKA, ZRA, MASHT-i, KEC-i, Radio ,,Malisheva’’, ,,Save The Children’’, ,,Caritasi’’ Zvicerrian, Banka Botërore, biznesi lokal, ,,Adra’’, KFOR-i gjerman, TMK, SHPK, Institucionet Shëndetësore, OJQ-të, UP etj.. '''Ç’ rezultate u arritën?''' <br> – Sjellja e ujit të pijshëm, rrethoja e oborrit të shkollës, renovimi dhe pajisja me inventar e klasës së parafillorëve, vendosja e lodrave në ambient të hapur, kabineti i informatikës, ndërtimi i nyejve sanitare bashkëkohore, shtruarja e klasave me etison, rregullimi i platesë për rreshtim, trajnimi i mësimdhënësve, renovimi i brendshëm (suvatimi), ngjyrosja e shkollës jashtë e brenda, ndërtimi i një rezervuari beton – arme 12 mijë litra ujë, ndërtimi i gropave skeptike, mbjellja e drunjtëve dekorativë (këndi i gjelbërimit) etj.. '''Ç’ reflektuan objektivat e realizuara ?''' <br> - Përmirësimi i mësimdhënies dhe mësimnxënies, rritet nota mesatare, nxënësit e shkollës zënë vende të para në garat komunale në lëndë të ndryshme, etj..Shkolla më tërheqëse për nx.. '''Problemet, me të drejtë thotë Fullan, janë miqtë tanë''' <br> ,, Individët ose organizatat që janë më të suksesshme nuk është se hasin në më pak probleme, më pak situata stresuese dhe kanë më shumë fat, ata thjesht i trajtojnë këta faktorë ndryshe. Ata faktikisht përballen, madje edhe rriten, prej të njëjtës vështirësi objektive që do të shkatërronte të tjerët, që kanë mundësi dhe kapacitete të tjera.’’ '''Prindërit si partnerë'''<br> Në të gjitha studimet është vërtetuar se angazhimi i prindërve në shkollë kontribuon në cilësinë dhe në efikasitetin, sepse me këtë angazhim shkolla nuk vepron sipas metodës Bleack BOX – kutisë së zezë, por sipas kutisë së bardhë – White Box (Talizina). Bashkëpunimi i pamjaftueshëm ndërmjet shkollës dhe prindërve ka pasoja mjaft serioze në arritjen e rezultateve në të nxënit dhe në mësimdhënie.<br> Shkollat efikase dhe joefikase dallojnë edhe në bashkëpunimin efikas ose joefikas me prindër. '''Llojet e bashkëpunimit me prindër''' – sipas Hiltonit <br> 1. Punë këshilluese me prindër <br> 2. Komunikimi <br> 3. Puna vullnetare <br> 4. Të nxënit në shtëpi <br> 5. Angazhimi i prindërve në vendimmarrje <br> 6. Bashkëpunimi me bashkësinë e gjerë <br> '''Partneriteti ndërmjet shkollës dhe mjedisit të gjerë''' Krijimi i rrjetës së merimangës nëpër fijet e së cilës kalojnë mesazhet dhe porositë dykaheshe të dobishme, si për shkollën, edhe për partnerët, ashtu që nga ky qarkullim mesazhesh nëpërmjet fijeve të merimangës së partneritetit të zhvillohet edhe shkolla edhe partnerët. <br> Morgan propozon shtatë çështje për partneritet të suksesshëm:<br> - Programet e partneritetit…. <br> - Bashkëpunimi me fytyrë njerëzore <br> - Parametrat e përcaktuara qartë <br> - Konflikti i interesave të shqyrtohet publikisht <br> - Sigurimi i resurseve të duhura <br> - Duhet të mendohet për problemet e drejtësisë dhe barazisë <br> - Nuk duhet lejuar që bashkëpunimi të çimentojë gjendjen ekzistuese <br> '''Nxënësit si partnerë <'''br> Po të mendojmë mirë vërejmë se të gjitha ndryshimet në arsim në instancën e fundit bëhen për shkak të nxënësit, për shkak që atij t’i mundësohet zhvillimi maksimal, deri në kufijtë e skajshëm gjenetik të tij. Fare nuk ka kuptim që nxënësi të mos pyetet për ndryshimet që bëhen në arsim, sepse nxënësit janë një nga fijet shumë të rëndësishme të ,,merimangës'’ të partneritetit shkollë - nxënës .<br> Në Kosovë, është konstatuar se nxënësit nuk kanë lirinë e të shprehurit (konstatimi nga QAK), nuk e gëzojnë të drejtën për vendimmarrje etj., prandaj nxënësit gjithnjë e më shumë duhet trajtuar si partnerë. '''Zona – rajoni si partnerë''' <br> Në Kosovë janë krijuar shtatë zona rajonale administrative të arsimit . <br> Nëse vërtet ZRA – të janë pjesë e sistemit, ato mund të luajnë rol të rëndësishëm në shkollën tonë për të bërë ndryshime thelbësore drejt një shkolle cilësore. '''Partneriteti mund të realizohet për mes këtyre formave:''' <br> * Aftësimi i mësimdhënësve dhe i drejtuesve të shkollave <br> * Ndihma shkollave <br> * Mbështetja në planifikim strategjik <br> * Krijimi i vizionit dominues dhe orientimi në mësimdhënie e nxënie <br> * Ndjekja e përparimit të efikasitetit të shkollave dhe të cilësisë së punës së shkollave <br> * Krijimi i rrjeteve të bashkëpunimeve profesionale të të nxënit<br> ''',,Nyja’’ – Roland Laing''' <br> Për ata që janë në pozicione autoritare ( menaxheret e mesem, në DKA, në ZRA, në MASHT, drejtoret e shkollave ) të cilët janë përgjegjës për drejtimin ose kujdesin për zbatimin, por nuk duan ose nuk e kuptojnë ndryshimin. Psikiatri Roland Laing, e kap këtë situatë që ai e quan ,,Nyja’’: <br> Ka një gjë që nuk e di. <br> Që unë duhet ta di. <br> Unë nuk e di, çfarë është ajo që nuk e di. <br> Dhe prapëseprapë, duhet ta di <br> Dhe më duket vetja , sikur jam i trashë.<br> Kur më duket, se edhe nuk e di. <br> Edhe nuk e di, atë çka nuk di.<br> Kjo më shkatërron nervat.<br> Nuk e di, atë që duhet të bëj sikur e di <br> Prandaj, unë bëj sikur i di të gjitha. (1970) <br> '''Partneriteti me institucionet e arsimit të lartë''' <br> Ka shumë forma të avancuara të partneriteteve shkollë – institucione të arsimit të lartë. Bashkëpunimi këtu ka për qëllim të verifikojë problemet dhe të merret me korrigjimin e tyre.<br> I gjithë programi ka nëntë përbërës ( tre mekanizma, tri operacione dhe tri udhëzime) '''Mekanizmat janë:''' <br> • Një grup menaxhues i shkollës ku përfshihen përfaqësues nga prindërit dhe personeli i shkollës (I) <br> • Një grup i shëndetit mendor i përbërë nga personeli mbështetës shoqëror – psikologjik (II) <br> • Një program për prindër për të shtuar efektshmërinë dhe pjesëmarrjen e prindërve (III) <br> '''Grupi menaxhues kryen tri operacione:'''<br> • Një plan të përgjithshëm të shkollës (IV) <br> • Zhvillimin personal (V) <br> • Vlerësim dhe modifikim periodik (VI) <br> '''Tri parimet udhëzuese janë:'''<br> • Bashkëpunim i vërtetë (nuk mund të paralizosh drejtuesin dhe drejtuesi nuk mund ta përdorë grupin si një grup - kukull për miratimin pa kushte të vendimeve të veta (VII) <br> • Vendimmarrje me konsensus për të shmangur votimet fitoj – humb dhe heqjen e vëmendjes nga çështjet themelore (VIII) <br> • Një qasje ,, askush nuk ka faj ‘’ për zgjidhjen e problemeve (IX) '''Partneriteti me qeverinë dhe organet e pushtetit''' <br> Në sistemet totalitare është menduar se shkollat janë rekrut – ushtarë të qeverisë e jo partnerë. Në perëndim, si rezultat i Teorisë së ndryshimeve në fushën menaxhimit të ndryshimeve, është kuptuar se ndryshimet e mëdha arrihen me bashkëpjesëmarrjen dhe ndihmën e të gjithë punëtorëve të arsimit, andaj dhe thuhet se mësimdhënësit janë agjentë kryesorë të ndryshimeve.<br> Qeveritë duhet të jenë pjesë e rrjetit të partneritetit. Me qëllim të partneritetit qeveritë duhet: të artikulojnë pritjet shoqërore nga shkollat të gjejnë mënyra të drejta që shkollave t’u sigurojnë kushte për punë cilësore të trajtojnë shkollat me një barazi të plotë dhe kushte të njëjta të zbatojnë konsultime të gjera për novacionet dhe risitë… të sigurojnë resurse për të ndihmuar reformën të përkrahin përsosjen e përhershme të mësimdhënësve të sigurojnë ndihmë të veçantë për shkollat e izoluara dhe larg qendrave urbane. '''Partnerët e tjerë në nivel vendi''' <br> Mund të jenë: shoqatat e ndryshme që formohen me qëllim të mbrojtjes dhe të përparimit të mësimdhënies dhe të nxënit, institucionet shkencore dhe profesionale, sindikatat etj. ( Qendra për arsim e Kosovës, KEDP, HENDIKOS, Konsalling Group, Shoqata për Mbrojtjen të Drejtave të Fëmijëve dhe të Njeriut, Shoqata e Shkollave Cilësore, Shoqata e Lexuesve të Kosovës, Shoqata për Mbrojtjen e Shëndetit Mental, Shoqata për Mbrojtjen e Gruas, Shoqata e Botuesve të Kosovës etj.). '''Planifikimi i partneritetit''' <br> Partneriteti ndërmjet shkollës dhe mjedisit nuk mund të jetë një punë sporadike e rastësishme. Ai duhet të jetë i planifikuar dhe i menduar mirë. '''Planifikimi i partneritetit bëhet në katër nivele:''' <br> * partneriteti në nivel paraleleje <br> * partneriteti në nivel klase <br> * partneriteti në nivel lënde mësimore – bashkimeve profesionale <br> * partneriteti në nivel shkolle Partneriteti… '''Shkolla është përfshirëse, cilësore, lëvizëse etj'''., për aq sa ec përpara. <br> Është naive të mendosh se shkolla mund të arrijë cakun dhe po aq naive është të mendosh se shkolla nuk mund të ec. Krejtësisht varët nga shoqëria, sa është e organizuar ajo, që t’i bëj të mundur shkollës që të ec përpara drejt cakut imagjinar, sfidues, kurrë të arritshëm. Udhëtimi drejt atij caku edhe pse është një sfidë, shkolla nuk pushon së ecuri duke kërkuar në vazhdimësi ide e praktika bashkëkohore dhe për të ndodhur kjo është shumë i nevojshëm partneriteti. <br> Partneriteti u ofron shkollave një proces përkrahës të vetëshqyrtimit dhe të zhvillimit, që del nga këndvështrimet e punëtorëve të arsimit, nxënësve, të prindërve apo kujdestarëve, si dhe të anëtarëve tjerë të bashkësive përreth – zvogëlohen pengesat, ç’ rregullimi. Mësimdhënia dhe mësimnxënia është aktive.<br> Partneriteti stimulon për ecje përpara… Minimizimi i pengesave nënkupton mobilizimin e resurseve në kuadër të shkollës dhe të bashkësive tjera <br> Minimizimi i pengesave arrihet duke u bazuar në informata të ndërsjella mes shkollave dhe partnerëve.<br> Me partnerë ne arrijmë zhvillimin e shkollës për të gjithë. Politikbërësit do të duhej që të strukturojnë qasje shumë më serioze që të ndikojnë në avancimin e të gjitha aspekteve shkollore dhe të bëjnë identifikimin dhe përmbushjen e prioriteteve për ndryshime të dëshirueshme. ''Kujdes ! Diskriminimi institucional është shumë më i përhapur se racizmi….'' {{SHKF}} 2363 5541 2006-10-15T22:52:58Z Hipi Zhdripi 9 po mundohem të oftoj mundësit <div>......</div> (madhësin e germave) dhe <center>.... </center> koordinimin në mes të rreshtit {{SHKK|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/2|Metodat bashkëkohore të planifikimit|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/3a}} <!-- 90 e madhësi së normales --> <div style="font-size: 90%;">'''Objektivat e planifikimit'''</div><br> • të zotëroni konceptet dhe idetë kryesore që lidhen me planifikim<br> • të merrni pjesë aktive në hartimin e planeve strategjike – zhvillimore dhe aksionale<br> • të demonstroni përdorimin e metodave të ndryshme të planifikimit<br> • të përpiloni instrumente të ndryshme për ndjekjen e realizimit të planeve<br> • të përpiloni plane me qëllim të përmirësimit të vazhdueshëm të punës në institucionet tuaja <!-- 110% e normeles dhe koordinimi në qender të rreshtit --> <div style="font-size: 110%; text-align: center ">'''Ç’ është planifikimi ?'''</div><br> • Planifikimi është një veprimtari intelektuale, e qëllimshme e njeriut, me të cilën parashihen vizionet, qëllimet, objektivat, të cilat duhet arritur nëpërmjet aktiviteteve, mjeteve, resurseve materiale financiare dhe njerëzore në kohën e caktuar për të siguruar një vlerë apo më shumë vlera të dobishme për zhvillimin e individëve a të shoqërisë. <!-- koordinimi në qender të rreshit --> <center>'''Kemi të bëjmë, pra, me një proces mendor që kërkon shumë veprime dhe operacione mendore'''.</center><br> Udhëtimi i vërtetë për zbulim, nuk ka të bëjë me kërkimin e pejsazheve të reja por me nevojen për sy të tjerë. – Marcel Proust<br> ...ne planifikojmë çdo ditë dhe jemi ata që na ka bërë mendimi (planifikimi) ynë.<br> ...dhe vërtet na duhet një mendim i ri, sy të tjerë në shekullin e informacionit.<br> Këtë edhe mund ta bëjmë sepse xeherorja e arit, më e madhja është në ne.... '''Fuqia e paprekshme e mendjes së njeriut'''<br> • "Uni tjetër" është më i fuqishëm se uni ynë fizik të cilin e shohim në pasqyrë.<br> • Neve na udhëheqin forca të paprekshme që nuk jemi në gjendje t'i njohim me asnjë prej pesë shqisave tona. Madje edhe krejt njerëzimi s'ka fuqi t'i kontrollojë forcat e paprekshme. Njeriu plotësisht është i nënshtruar nga ato forca si: gravitacioni, forca e rrufës, e elektricitetit dhe ende nuk e kupton forcën e paprekshme të inteligjencës /ndërdijes së pafundshme / që gjendet në tokë - forcë e cila njeriut i ofron çdo kafshatë ushqimi që e han, veshje e para që ka në xhep... Njeriu edhe përkundër gjithë kulturës dhe edukimit mburrës, di vetëm pak ose asgjë mbi forcën e paprekshme të mendimeve - më të fuqishmen prej të gjitha forcave. Ai di vetëm pak mbi trurin fizik dhe mbi rrjetin kolosal të makinerisë së komplikuar, me të cilin rrjet fuqia e mendimeve shndërrohet në ekuivalent material - fizik<br>. • Numri i vijave që i lidhin qelizat e trurit është i barabartë me numrin një, pas të cilit qëndrojnë edhe15 milion shifra..- kjo është aq kolosale.... '''Kush rrezikon? – Ai që nuk rrezikon'''<br> • Çdo vështirësi, çdo dështim dhe çdo dhembje në zemër përmban në vete farën ekuivalente ose më të madhe të dobisë. ( ‘’Mendo dhe pasurohu’’ – Napoleon Hill ) Pyetni 100 njerëzit e parë që i takoni se ç‘ dëshirojnë më së shumti në jetë .98 nga ata nuk do të jenë në gjendje të tregojnë se çka dëshirojnë. Por nëse insistoni disa nga ata do të thonë: para, lumturi, fuqi , famë, etj..por nga dëshira e thjeshtë nuk realizohet asgjë. Dëshira e zjarrtë për t'i realizuar ato që dëshirojmë reagon pozitivisht vetëm në plane të mirëmenduara dhe me një qëndrueshmëri të fundshme dhe besim në idetë që ne krijojmë.<br> Nëse ke menduar dështimin - dështove !<br> Deri me sot ende nuk ka ndodhur që mendja e njeriut të shpikë makina për të prodhuar ide. Makina që do të kishin imagjinatën e tyre për krijimin e ideve...Këtë privilegj e ka vetëm ndërdija e njeriut, që është e aftë të nxitë imagjinatën, që është ireale e padukshme dhe e paprekshme të prodhojë ide, të cilat ide mund të marrin rrugë drejt ekuivalentit fizik që d.m.th reales, por para se të ndodh kjo që mund ta prekim dhe shohim duhet që idetë tona t'i vëmë në letër, letër kjo që e quajmë plan apo planifikim, e cila letër mbështetet vetëm mbi bazën e ideve që ka prodhuar imagjinata jonë... Me ndryshimin e mënyrës së të menduarit, mund ta ndryshojmë edhe jetën tonë.- D.Carnegie<br> • Me miliona njerëz e kalojnë jetën në mjerim e varfëri vetëm pse nuk e kanë planin e vyeshëm për fitimin e pasurisë. - N.H<br> • Ekziston një Zot, i cili i jep formën qëllimeve tona, qoftë edhe ashtu siç i parashohim ne. – Shekspiri Shumë njerëz edhe pse marrin të ardhura mujore të barabarta, nuk jetojnë në kushte të barabarta, disa e kanë rregulluar jetën shumë mirë, disa mesatarisht mirë dhe një pjesë jeton në varfëri. ‘’Të dështosh në planifikim, do të thotë të planifikosh dështim’’- H.Hyseni '''Dëshira e zjarrtë....'''<br> Dëshira e zjarrtë për t'i realizuar ato që dëshirojmë reagon pozitivisht vetëm në plane të mirëmenduara dhe me një qëndrueshmëri të fundshme dhe besim në idetë që ne krijojmë.<br> Pak kohë ne shpenzojmë për t’u marrë me ato që kemi, gjithnjë flasim për ato që na mungojnë e dëshirojmë t’i kemi !!!<br> Për të arritur atë që dëshirojmë, idetë tona që ne kemi krijuar, fillojmë t’i vëmë në letër, letër kjo që do të quhet PLAN. Udhëheqës, fjalë e kotë pa shkathtësi planifikimi '''Planifikimi rrugë e garantuar drejt shkollës së mirë për të gjithë''' ‘’Suksesi nuk kërkon kurrfarë arsyetimi, dështimin nuk e arsyeton kurrfarë alibie – Nëse dini se ç’ doni, atë zakonisht edhe e arrini.’’ - N. Hill<br> Udhëheqësi i suksesshëm duhet ta planifikojë punën e vet dhe të punojë sipas planit. Udhëheqësi i cili endet duke tentuar t’ua qëllojë gjerave, pa plane praktike dhe të përcaktuara, mund të krahasohet me anijen pa komandë. Herët a vonë ai do të hasë në shkëmb.- N.H '''Planet që jepen në formën grafike janë''':<br> • Hodogrami (flaw – chart, ang.; Hodogram – gjerm.)<br> • Gantogrami – e ka zbuluar amerikani Henry Gant<br> • Algoritmi – e përdori rusi Landa , psikolog<br> • Diagrami rrjetor – Metoda e Rrugës Kritike dhe PERT '''Plani i zhvillimit të shkollës'''<br> Konceptet dhe mendimet për dhe rreth planifikimit, në dhjetëvjeçarin e fundit, në shtetet në transicion, kanë pësuar ndryshime të mëdha. <br> Plani i Zhvillimit të Shkollës është plan strategjik i zhvillimit zakonisht trevjeçar. <br> Planet ju mundësojnë shkollave jo vetëm të jenë në hap me zhvillimet shkencore, teknike dhe teknologjike, arsimore, ekonomike shkencore industriale, por ato do të arrijnë suksese të avancuara në zhvillimin maksimal të mundshëm të fëmijëve, nxënësve, studentëve e talenteve të fushave të ndryshme, që ata t’u prijnë ndryshimeve zhvillimore dhe të nxisin zhvillimet dhe përparimet e përgjithshme e në veçanti në arsim.<br> Shkolla duke planifikuar vet dhe duke realizuar objektiva do të dalë nga gjendja konservuese, d.m.th. nuk do të qëndrojë në gjendje të çimentuar, por do të jetë lëvizëse, efikase, cilësore... <br> Shkolla me planifikim të mirë do të përballët me problemet dhe do të dijë t’i menaxhojë ato për të krijuar kushte më të mira.... '''Kush përfshihet në planin e zhvillimit të shkollës?'''<br> Shkolla është produkt i vet shoqërisë, prandaj në planin e zhvillimit të saj ajo planifikon me shumë pjesëmarrës duke përfshirë edhe komunitetin e prindërve, nxënësve, dhe të studentëve. Ku do të inkorporohen prioritete me të cilat do të avancohet procesi i mësimdhënies. '''Fazat e inkorporimit dhe të njohjes me procesin e planifikimit''' Tri fazat e Hargeavesit & Hopkinsit janë:<br> 1. Kujdesi t’i kushtohet planit si dokument (pyetja: ,,si duket plani’’ ? )<br> 2. Njohja që procesi është më me vlerë se plani, duke identifikuar prioritetet dhe strategjitë përkatëse, sistemin e konsultimeve dhe të bashkëpunimeve, si dhe mundësitë për përsosje profesionale.<br> 3. Njohja se cilësia e qeverisjes së planifikimit është çelës i suksesit. Kjo përfshin aranzhmanet qeverisëse, rolet, përgjegjësitë dhe bashkëpunimin. Ndaj ndoshta do të jetë i nevojshëm revizioni dhe ndërrimi potencial i strukturave dhe i kulturës së shkollës. Vetëm në këtë mënyrë mund të pritet ,,ndikimi i pritur i drejtpërdrejtë në suksesin e nxënësve. <big>'''Etapat e planifikimit'''</big> '''Dallojmë katër etapa të planifikimit që janë përgjegjëse për katër pyetje''':<br> 1. Ku jemi tani? (vlerësimi i gjendjes fillestare)<br> 2. Ku dëshirojmë të jem në të ardhmen? (planifikimi)<br> 3. Cila është mënyra më e mirë që të shkojmë (lëvizim) në atë drejtim?<br> 4. Si i vlerësojmë ndryshimet të cilat i zbatojmë? (evoluimi)<br> 5. Si e dinë se kur do të arrijnë? '''Duke i kombinuar këto mendime fitojmë këto etapa të planifikimit''':<br> 1. Cilat janë nevojat e komunitetit arsimor (përgatitja e terrenit)<br> 2. Ku jemi tani dhe cilat janë mundësitë tona (vlerësimi i gjendjes – revizioni)<br> 3. Ku dëshirojmë të shkojmë në të ardhmen (planifikimi)<br> 4. Cila është mënyra më e mirë që të shkojmë lëvizim në atë drejtim<br> 5. Si i vlerësojmë ndryshimet të cilat i zbatojmë (vlerësimi – dhe raportimi)<br> '''Struktura e planit të zhvillimit'''<br> • Vendimi i Këshillit të shkollës<br> • Formimi i komisionit për planifikim<br> • Hyrja<br> • Qëllimet e shkollës<br> • Vlerat që duhet arritur<br> • Prioritetet – lista e zgjedhur e prioriteteve<br> • Arsyeshmëria e prioriteteve<br> • Planifikimi kohor i realizimit të projekteve<br> • Metodat e raportimit<br> • Valorizimi financiar <br> '''Llojet e planeve zhvillimore'''<br> • Plani retorik – qeverisje dhe udhëheqje të dobët<br> • Plani individual- drejtori është i vetmi udhëheqës.<br> • Plani bashkëpunues- mësimdhënësit kanë përgjegjësi të pjesshme<br> • Plani korporativ – përgjegjësia e përbashkët<br> '''Plani ZhSh – përpilimi'''<br> • Vendimi<br> • Vizioni<br> • Vlerat që duhet arritur<br> • Prioritetet<br> • Arsyetimi i prioriteteve {{SHKF}} 2364 5542 2006-10-15T22:55:21Z Hipi Zhdripi 9 {{SHKK|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/3a|Menaxhimi i ndryshimeve në shkollë|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/5}} '''Objektivat e modulit''' * të zotëroni konceptet dhe idetë kryesore që lidhen me ndryshimin në shkollë<br> * të përcaktoni rrethin e gjerave që duhen ndryshuar në shkollë dhe në klasë<br> * të përcaktoni mënyrat e realizimit të ndryshimit<br> * të konceptoni nisma për sjelljen e ndryshimeve<br> '''Menaxhimi i ndryshimeve në shkollë''' Pesëqind vjet para epokës së re, filozofi grek Herakliti u ka thënë nxënësve të vet se; ,,Çdo gjë ndryshon, përveç ligjit të ndryshimeve’’. Po ashtu ai ka thënë: ,,Në të njëjtin lumë nuk mund të hyni dy herë’’. Jeta paraqet në vete ndryshimin e pandërprerë. Brenda një sekonde me miliona ndryshime ndodhin në një qelizë te njeriu.... <br> '''Ç’ është ndryshimi ?''' Në jetojmë në një botë që ndryshon. Fullan, një nga studiuesit më në zë të teorisë dhe praktikës së ndryshimit, shkruan: “Kjo është një botë në të cilën ndryshimi është një udhëtim ku pikëmbërritja është e panjohur, ku problemet janë miqtë tanë, ku kërkimi i ndihmës është shenjë e forcës, ku nismat e njëkohshme nga lart-poshtë dhe poshtë-lart përzihen me njëra-tjetrën, ku kolegjialiteti dhe individualizmi bashkëjetojnë në një tension produktiv.<br> Vetëm njerëzit që zotërojnë njohuritë dhe aftësitë për ndryshim mund të realizojnë një ndryshim të efektshëm. <br> Pra ndryshimi i vërtetë , qoftë ky i dëshiruar ose jo, përfaqëson një përvojë serioze vetjake dhe kolektive, që karakterizohet nga paqartësia dhe pasiguria; dhe nëse ndryshimi është i suksesshëm, ai mund të sjellë një ndjenjë zotërimi, arritjeje dhe zhvillimi profesional. <br> Ndryshimi, në një kuptim të gjerë, shënon çdo veprim nëpërmjet të cilit bëjmë diçka ndryshe nga ç’ është.<br> * E bëj ndryshe nga ç’ është --- ndryshoj ngjyrën, sjelljen, emrin<br> * E kaloj nga një formë në tjetrën -- lavra shndërrohet në flutur<br> * E kaloj nga një stad në tjetrin ---- ndryshimi i dritave të semaforit<br> * Lë diçka dhe marr një tjetër ------ ndryshoj adresën, punën, etj.<br> * Kaloj nga një anë në tjetrën ----- ndryshoj drejtimin, partinë<br> * Kaloj nga një gjë në tjetrën --- ndryshoj trenin, makinën<br> * Bëhem tjetër njeri ---------- ndryshoj tipare të personalitetit<br> * Ndryshoj sistemin shoqëror ----- nga diktatura në demokraci<br> '''Modifikimi''' është ndryshim sipërfaqësor apo formal pa ia ndryshuar thelbin, për ta bërë të përshtatshëm për një qëllim tjetër.<br> '''Transformimi''' është ndryshimi i plotë i pamjes së jashtme ose i karakterit të diçkaje ose të dikujt.<br> '''Tri elementet e konceptit ndryshim janë:''' 1. Sasia e ndryshimit. Ndryshimi mund të jetë i madh ose i vogël. Megjithatë, ai matet me ndikimin që sjell në shoqëri<br> 2. Kohëzgjatja e ndryshimit. Sipas Fullan, një shkollë fillore mund të arrijë të përmirësohet për rreth 3 vjet, një shkollë e mesme për rreth 6 vjet dhe një zonë shkollore për rreth 8 vjet.<br> 3. Natyra e ndryshimit. Ndryshimi mund të jetë i menjëhershëm ose i ngadaltë.<br> * Filozofikisht ndryshimi është parimi bazë i ekzistencës. Objekt i ndryshimit është gjithçka: natyra, shoqëria, institucionet, individi, etj.<br> * Ndryshimi social, ndryshimi i një shoqërie në periudha e kohë të ndryshme <br> * Ndryshimi i individit si proces luan rol qendror në jetën e njeriut. Njeriu vazhdimisht i nënshtrohet një ndryshimi fizik e psikologjik.<br> * Ndryshimi në arsim është i pashmangshëm dhe i nevojshëm. Ne tani po jetojmë në kohen e transicionit nga shoqëria industriale në shoqërinë e informacionit. <br> '''Këto ndryshime mund të jenë:''' <br> a. Që dedikohen nga ndryshime ekonomike e sociale<br> b. Nga rritja e diversitetit të popullatës së cilës i shërben shkolla<br> c. Nga konceptimet e reja për të nxënët dhe njohjen <br> '''Sipas Fullan ndryshimi diktohet nga fakti se;''' ,,... Se sistemi arsimor dhe partnerët e tij nuk kanë arritur të prodhojnë qytetarë, të cilët të mund të japin ndihmesën dhe të përfitojnë nga një botë që ofron mundësi shumë të mëdha, por që, në të njëjtën kohë, paraqet edhe vështirësi të mëdha për të gjetur rrugën në të. Ndryshimi në arsim është i nevojshëm, sepse shumë nxënës nuk e duan shkollën, e lënë atë ose dalin keq në mësime. Jeta e tyre në shkollë është më e varfër nga sa duhet të jetë. Ndryshimi në arsim nevojitet sepse shumë mësues nuk mund të durojnë më, janë mërzitur dhe nuk u ka mbetur më pikë energjie.’’ Çështja që shtrohet sot është se si duhet të jetë arsimi dhe shkollat që ne t’i përgatisim njerëzit për shoqërinë e informacionit dhe si ta kapërcejmë këtë transicion.<br> '''Ç’ mund të jetë objekt ndryshimi në shkollë ?''' * Menaxhimi i shkollës<br> * Menaxhimi i mësimdhënies dhe i të nxënët<br> * Menaxhimi i njerëzve<br> * Menaxhimi i politikës dhe i planifikimit të zhvillimit<br> * Menaxhimi i burimeve financiare<br> * Pranimi në punë, zhvillimi profesional dhe vlerësimi i mësuesve<br> * Kriteret dhe mekanizmat e pranimit të nxënësve në shkollë<br> * Struktura dhe përmbajtja e kurrikulës<br> * Teknologjia mësimore<br> * Cilësia e mësimdhënies<br> * Cilësia e arritjeve të nxënësve<br> * Klima në shkollë dhe në klasë<br> * Vlerësimi i nxënësve<br> * Mjedisi fizik i shkollës<br> * Partneriteti me prindërit dhe komunitetin<br> * Vlerësimi i shkollës <br> '''Cilët janë agjentët e ndryshimit ?''' Agjent ndryshimi është një person, grup, agjenci, institucion, ose një mjet që synon të ndryshojë, të ristrukturojë, të transformojë konceptet, rrethanat, proceset, shoqërinë, institucionet, veten.<br> Çdo njeri është agjent i ndryshimit.<br> Mësuesit, drejtuesit, nxënësit, prindërit, bashkësia, qeveria - janë agjentë të ndryshimit të shkollës.<br> • ,,'''Mësuesit''' janë agjentë moral të ndryshimit se qëllimi moral i shkollave është të sjellim diçka tjetër në jetën e nxënësve dhe se sjellja e diçkaje tjetër, do të thotë saktësisht, që të shkaktosh ndryshime që ia vlejnë’’. – Fullan. Punëtorët e arsimit duhet ta shohin veten dhe të shihen nga të tjerët si njohës e specialist të dinamikës së ndryshimit.<br> • '''Nxënësit''' kanë ide dhe mendime shumë të mira për të ndryshuar dhe përmirësuar shkollën. Nxënësit duke u bërë pjesë e ndryshimit do të ndryshojnë edhe veten e tyre.<br> • '''Prindërit''' janë agjentë të jashtëm të ndryshimit të shkollës. Ata janë të interesuar që fëmijët e tyre të përparojnë sa më shumë në shkollë.<br> • '''Bashkësitë''' mund të jenë shtysë për ndryshimin në arsim. Bashkësitë me nivel të lartë të arsimimit bëjnë trysni në shkolla që të bëjnë ndryshime sa më cilësore, ndërsa bashkësitë që kanë arsimim më të ulët shpesh ndodh që pengojnë ndryshimet pozitive në arsim.<br> '''Cilat janë karakteristikat e njerëzve që sjellin ndryshimin në shkolla dhe në klasa''' Ekziston një tezë se udhëheqësit e ndryshimit arsimor duhet të jenë udhëheqës dhe menaxherë njëkohësisht. Sipas një teze tjetër vetëm administratorët mund të jenë udhëheqës të ndryshimit. Megjithatë, teza se ndryshimi vjen nga individët që ndodhen në pozicione drejtuese injoron udhëheqësit e padukshëm që veprojnë nga poshtë. Studimet e sotme janë përqendruar te mësuesit si udhëheqës të ndryshimit. Reformat aktuale e kanë nxitur pjesëmarrjen e mësuesve në udhëheqjen e ndryshimeve dhe marrjen e vendimeve. '''Karakteristikat e udhëheqësve të ndryshimit janë:''' a. Vizioni Vizioni përfshin: zhvillimin, transmetimin dhe zbatimin e imazhit të dëshiruar. Këto tri aspekte janë në qendër të vëmendjes të udhëheqësve të ndryshimit arsimor. Vizionin duhet ta mendojmë si diçka që nuk u përket vetëm drejtuesve. Vizioni i drejtuesve përfshin ndryshimet në nivelin e shkollës: në menaxhimin e mësimdhënies dhe të të nxënit, në menaxhimin e njerëzve, në menaxhimin e politikës dhe të planifikimit të zhvillimit të shkollës, në menaxhimin e burimeve dhe të financës së shkollës. Vizioni i mësuesve përfshin ndryshimet në nivel klase: ndryshimet në përdorimin e kurrikulës, të modeleve të organizimit të punës me nxënësit, të metodave të mësimdhënies, bashkëpunimit me prindër si dhe ndryshimet për pjesëmarrjen e mësuesve në vendimmarrje. '''Udhëheqja vizionare kalon në tri stade:'''<br> • Formulimi i vizionit për të ardhmen e dëshiruar<br> • Ndarja e vizionit me të tjerët<br> • Sigurimi i mbështetësve që të përqafojnë vizionin<br> Pyetja ,, Çfarë ndryshimi dua të shkaktoj unë personalisht ?’’ është një pikënisje e mirë për një vizion të përbashkët.<br> Vizionin e shoqëron një plan për arritjen e qëllimeve. b. Besimi se shkollat janë për të mësuar nxënësit Udhëheqësit efektivë besojnë se të nxënit e nxënësit është çështja më e rëndësishme. Drejtorët efektivë besojnë në plotësimin e nevojave të nxënësve. Drejtues e mësues bëjnë përpjekje për të përmirësuar mjedisin e të nxënit. c. Vlerësimi i burimeve njerëzore Udhëheqësit e ndryshimit pranojnë se njerëzit e shkollës janë burimi më i rëndësishëm. ,, Për të realizuar ndryshimin drejtuesi duhet të besojë se njerëzit janë pasuria më e rëndësishme e organizatës.’’ - (Jonier) <br> Udhëheqësit e ndryshimit bazohen në anët e forta të njerëzve dhe i vlerësojnë përpjekjet e tyre për realizimin e vizionit. d. Të qenët komunikues dhe dëgjues (udhëheqësit e ndryshimit duhet të jenë komunikues dhe dëgjues). e. Të qenët proaktivë Udhëheqësit e ndryshimit janë proaktivë. Ata marrin nismën, parashikojnë dhe pranojnë ndryshimet e mjedisit dhe të organizatës së tyre dhe fillojnë të eksplorojnë kurset e mundshme të veprimit për t’iu përgjigjur këtyre ndryshimeve. Pejza (1985) ka pohuar se <br> ‘’ një udhëheqës në mënyrë të vazhdueshme skanon mjedisin ku duhet të ndodhin ndryshimet’’. <br> Udhëheqësit proaktivë janë njerëz që sfidojnë status quo – në e organizatës dhe shpesh ata përshkruhen si individ që nuk i pranojnë rregullat, traditat e shkollës së tyre. f. Bartës të rrezikut Udhëheqësit e ndryshimit marrin rrezikun mbi vete. ,, Ndryshimi ndërmerret nga drejtues që rrezikojnë reputacionin e tyre për përfitimin e organizatës’’ – Jonier, 1987 Udhëheqësit e ndryshimit sigurojnë stimujt e duhur për ndryshimin. Ata nxisin personelin të eksperimentojë metoda të mësimdhënies për të plotësuar nevojat e nxënësve. Backer (1971) ka arritur në përfundim se drejtuesit e suksesshëm ,, e kanë të vështirë të jetojnë brenda kornizave të ngurta të burokracisë; ata nuk e durojnë diktatin; ata shprehin interesin për gjetjen e procedurave nëpërmjet të cilave ndryshimi është i sigurt.’’ '''Udhëzime për drejtuesit e ndryshimeve''' 1. Shmang qetësinë e rreme <br> 2. Mbështet rrezikun te siguria (nxit ndërmarrjen e rrezikut, por krijon rrjete sigurie, përmes marrëdhënieve të përkrahjes).<br> 3. Respekto ata që do t’u mbyllësh gojën (përfshiji në synimet e tua dhe mëso prej kundërshtarëve). <br> 4. Shko drejt rrezikut, kur krijon aleanca (,,bota atje, jashtë’’, mund të jetë e rrezikshme, por ju duhen partner të jashtëm).<br> 5. Bëj, si menaxhim emocional, ashtu edhe logjik (puno me inteligjencën tënde emocionale, mos i merr kundërshtimet si të drejtuara, personalisht, kundër teje).<br> 6. Lufto për çështje të humbura (ruaj shpresat edhe kur gjërat duken të pamundura). Burimi: Majkell Fullan: Kuptimi i ri i ndryshimit në arsim, bot, shqip 2001, f. 228. '''Si mund të realizohet ndryshimi ?''' A. Modelet dhe fazat e realizimit të ndryshimit Ekzistojnë katër modele të ndryshimit: • Modeli i ndryshimit të mandatuar ose i ndryshimit të diktuar nga lart (kjo shkollë do të punojë me programin e arsimit cilësor).<br> • Modeli i adoptuar (ne do të adoptojmë modelin e X shkolle të suksesshme).<br> • Modeli i bazuar në agjentin e ndryshimit (një grup mësuesish kanë përdorur testet si instrumente për të matur dhe vlerësuar arritjet e nxënësve dhe i rekomandojnë shkollës që këto instrumente të përdoren nga të gjithë mësuesit).<br> • Modeli i ndodhisë katalitike (pas ndryshimeve që ndodhin për shkak të luftës ne duhet të përdorim modelin multikulturor për kurrikulin). '''Ndryshimi realizohet nëpërmjet dy lloj procesesh:''' 1. Procesi diagnostikues përfshin tre hapa: • Përshkrimi i tablosë aktuale të dukurisë, çështjes, situatës, institucionit.<br> • Matja e dukurisë, e çështjes nëpërmjet vrojtimit, intervistimit, anketimit, testimit.<br> • Specifikimi i problemeve dhe i nevojave duke krahasuar mospërputhjen e tablosë së vrojtuar me atë ideale, përcaktimin e shkaqeve të kësaj mospërputhjeje. 2. Ndërhyrja për të realizuar ndryshimin përmban tre hapa: • Zgjedhja e elementeve ku duhet ndërhyrë, të nxjerra nga diagnostikimi.<br> • Ndryshimi i roleve dhe i normave për të institucionalizuar procedurat dhe sjelljet e reja.<br> • Vlerësimi i suksesit të ndërhyrjeve duke rimatur funksionimin aktual. '''Fazat dhe stadet e ndryshimit'''<br> • '''Faza e parë''' emërtohet me emrat: fillimi, mobilizimi, pranimi. Fillimi duhet të përfshijë konceptualizimin, ndërgjegjësimin, angazhimin, mobilizimin, marrjen e roleve, trajnimin.<br> • '''Faza e dytë''' – zbatimi ose përdorimi fillestar ( zakonisht zgjat dy ose tri vitet e para të përdorimit ). Zbatimi ka si elemente : zhvillimin, eksperimentimin, adaptimin ,modifikimin,përmirësimin.<br> • '''Faza e tretë''' - e quajtur vazhdimi , përfshirja, krijimi i rutinës ose institucianilizimi.<br> • '''Faza e katërt''' ka të bëjë me realizimin në shkallë të gjerë të risisë. '''Dimensioni personal i ndryshimit – Fazat e ndryshimit'''<br> * Vetëdijesimi<br> * Përgatitja<br> * Adaptimi<br> * Zotimi<br> * Përtëritja<br> '''Fazat e ndryshimit''' '''• Vetëdijesimi''' <br> – nuk kam brenga për të ndryshuar, prandaj edhe nuk veproj kam nevojë për informacion që nxitë interesimin tim. <br> '''• Përgatitja''' <br> – kam informacion për ndryshimin dhe si mund të përfitoj prej tij. Jam i brengosur se si do të ndikojë tek unë. Më duhet ndihmë që të organizohem dhe t’i zhvilloj shkathtësitë e reja. <br> '''• Adaptimi''' – e kaloj kohën duke mësuar dhe duke bërë përpjekje t’i bëj gjërat ndryshe. Më duhet përkrahje dhe ndihmë për të zgjidhur probleme dhe për t’i njohur më mirë qasjet e reja.<br> '''• Zotërimi''' – jam adaptuar me mënyrën e re të punës. I kam përfshirë qasjet e reja në punën time të përditshme. Kam nevojë që të më inkurajojnë.<br> '''• Përtëritja''' – Kam plane të reja për t’i implementuar praktikat me qëllim të përmirësimit të rezultateve të punës dhe të performancës sime. Më duhet ndihmë për t’i jetësuar idetë e mia të reja. '''Shtatë përjetimet e ndryshimit''' • Bëjnë diçka me të cilën nuk janë mësuar (ndjehen të ngathtë, nuk ndjehen rehat, të vetëdijshëm).<br> • Mendimi i parë që ju vjen në mendje është ta ndërpresin duke mos menduar se çfarë do të përfitojnë. (brengosen për çka do të humbasin).<br> • Ndjehen të vetmuar edhe pse e shohin se të tjerët janë përfshirë në procesin e ndryshimit. (strukturojnë shkëmbimet. Marrëdhëniet sepse e dinë se njerëzit nuk mund të mendojnë për to në mënyrë të natyrshme).<br> • Njerëzit merren në një serë ndryshimesh në të njëjtën kohë. (pak prej tyre mund të jenë në rregull e t’i pranojnë ndryshimet; mjaft prej tyre janë të prekur thellë e të mbytur në punë).<br> • Njerëzit nuk janë të gjithë të gatshëm për ndryshime, janë në nivele të ndryshme gatishmërie. (jo mirë ose keq; mos i etiketoni ose t’i gjykoni, kjo mund të ndodhë prej situatës). <br> • Njerëzit janë të shqetësuar se nuk kanë burime të mjaftueshme. (njerëzit duhen ndihmuar duke u treguar se rreth tyre ndodhen shumë burime dhe ata duhet të mendojnë për këtë).<br> • Nëse nuk do të jenë nën presionin e ndryshimit, ata do të kthehen përsëri tek e mëparshmja. (rikthimi është i natyrshëm, britmat dhe ulërimat nga paniku nuk japin rezultate).<br> '''Tipat e njerëzve në ndryshim'''<br> * Inovatorët<br> * Liderët<br> * Shumica e hershme<br> * Shumica e vonuar<br> * Rezistuesit<br> '''Inovatorët ( 8% )'''<br> • Të disponuar për të jetësuar ide të reja<br> • Të hapur ndaj ndryshimit<br> • Të motivuar<br> • Kreativë<br> • Njerëz me ide<br> • Të gatshëm për të rrezikuar '''Liderët (17 % )'''<br> • Me ndikim<br> • Të hapur ndaj inovacioneve<br> • Të përgjegjshëm<br> • Me ndikim tek të tjerët<br> '''Shumica e hershme (29 % )'''<br> • Të kujdesshëm me rastin e marrjes së vendimeve për të bërë ndryshim<br> • Përkrahës më shumë se prijetarë<br> • Pasues – i dëgjojnë këshillat e atyre që u besojnë (liderëve).<br> • Kërkojnë prova se ndryshimi është më i mirë se situata ekzistuese. '''Shumica e vonuar ( 29 % )'''<br> • Shumë të kujdesshëm në adoptimin e ideve të reja<br> • Do të presin për të parë...<br> • Do t’i bashkëngjiten shumicës vetëm atëherë kur situata të jetë e qartë.<br> • Kërkojnë prova se e reja është më e mirë se e vjetra.<br> • Kërkojnë siguri se ndryshimi ka përkrahje<br> • Mund të ndikohen nga të tjerët '''Rezistuesit ( 17 % )'''<br> • Me plot dyshim ndaj risive<br> • Kundërshtarë të risive<br> • Zakonisht me ndikim të vogël dhe të izoluar<br> • Zakonisht mund të tregojnë histori të ndryshme të dështuara Të gjitha forcat nxitëse nuk pushojnë së komunikuari me forcat penguese<br> Komunikojnë sepse e shohin ndryshe pamjen....<br> Forcat nxitëse e vlerësojnë ndryshimin... Sjellin ndryshime...<br> Procesi i ndryshimit ka përkrahësit dhe oponentët Pëpkrahësit e ndryshimit kanë dy mundësi veprimi ndaj rezistuesve:<br> 1. Të shmangin, të injorojnë rezistencën <br> 2. Të pranojnë opozicionin<br> Injorimi i oponentëve – ka përfundim ,,të fituar e të humbur’’<br> Bashkëpunimi midis përkrahësve dhe oponentëve – i nevojshëm<br> '''Sipas Gorton dhe Snoëden ndryshimi i ka shtatë stade:'''<br> 1. Ndërmerret një vlerësim i nevojave<br> 2. Orientohet grupi për ndryshimin e propozuar<br> 3. Prezantohet ndryshimi i propozuar <br> 4. Planifikohet programi i zbatimit <br> 5. Pilotohet risia e propozuar<br> 6. Zhvillohet një vlerësim i procesit <br> 7. Institucionalizohet dhe zbatohet risia <br> '''Detyrat dhe metodat e ndryshimit'''<br> Nëse njerëzit nuk e dinë se ç’ duan të ndryshojnë dhe si ta realizojnë atë, përpjekjet nuk do të jenë të suksesshme.<br> Për të realizuar ndryshimin nevojitet të përcaktohen detyrat e ndryshimit:<br> * Agjentet e ndryshimit duhet të zotërojnë njohuritë dhe aftësitë e nevojshme për ndryshimin a risinë që do të ndërmerret<br>. * Përcaktimi i roleve, i rregullave, i rrjetit të komunikimit, shpërndarja e pushtetit, i mënyrës së efektshme të zgjidhjes se problemeve.<br> * Përcaktimi i qëllimit të ndryshimit dhe i objektivave konkrete.<br> * Sigurimi i infrastrukturës përkatëse. '''Metodat për sjelljen e ndryshimeve''' <br> * Marrja e vendimit nga një autoritet i lartë. (kjo është metodë formale, individët motivohen nga udhëzimet e porositë e autoritetit të drejtuesit. Shoqërohet me mungesë angazhimi në sjelljen e ndryshimit).<br> * Zëvendësimi i personelit. Edhe kjo është një metodë e zakonshme për ndryshimin organizativ. Sipas kësaj metode largimi i individëve, largon problemin<br>. * Prezantimi i informacionit për një risi të dëshiruar. Njerëzit përfshihen në ndryshim sepse ndryshimi duket i arsyeshëm.<br> * Zhvillimi i aftësive si metodë presupozon se kur anëtarët e organizatës janë pajisur me njohuri për të sjell ndryshimin (trajnime nga jashtë ekipore dhe sigurohet vazhdimësia e trajnimit).<br> * Këshillimi pranohet si një metodë e efektshme. Pjesëmarrja e gjerë merr mbi vete përgjegjësi për t’u përballur me sfidat e zbatimit të risive.<br> * Mbledhja e informacionit për funksionimin e organizatës.<br> * Demonstrimi i efektshmërisë së një risie është një metodë e efektshëme për ndërmarrjen e ndryshimit. Vizita në një shkollë a klasë ku zbatohet risia.<br> * Takimi ballafaques është një metodë që synon zgjidhjen e konflikteve dhe shmangien e pozicioneve ekstreme ndaj ndryshimit.<br> '''Tetë mësimet bazë të paradigmës së ndryshimit'''<br> '''Mësimi 1:''' Gjërat që kanë rëndësi nuk mund të bëhen me urdhër (sa më i ndërlikuar ndryshimi, aq më pak mund ta bësh me zor)<br> '''Mësimi 2:''' Ndryshimi është një udhëtim dhe jo një projekt (ndryshimi është jolinear, i ngarkuar me pasiguri dhe shqetësim dhe nganjëherë i përçudnuar)<br> '''Mësimi 3:''' Problemet janë miqtë tanë (problemet janë të pashmangshme dhe nuk mund të mësosh pa to)<br> '''Mësimi 4:''' Vizioni dhe planifikimi strategjik vijnë më vonë (vizioni dhe planifikimi i parakohshëm të verbojnë)<br> '''Mësimi 5:''' Individualizmi dhe kolektivizmi duhet të kenë fuqi të barabartë (nuk mund të këtë zgjidhje të njëanshme për problemin e izolimit dhe atë të grupmendimit) <br> '''Mësimi 6:''' As centralizmi as decentralizmi nuk kanë sukses (janë të nevojshme njëlloj si strategjitë nga lart-poshtë ashtu edhe ato nga poshtë-lart)<br> '''Mësimi 7:''' Lidhja me mjedisin më të gjerë është me rëndësi kritike për arritjen e suksesit (organizatat më të mira mësojnë si së jashtmi ashtu edhe së brendshmi)<br> '''Mësimi 8:''' Çdo njeri është agjent i ndryshimit (ndryshimi është kaq i rëndësishëm saqë nuk mund t’i lihet eksperteve, mbrojtja më e mirë është mendësia dhe mjeshtëria vetjake) <br> '''Rregulla për të mbështetur ndryshimin'''<br> • Ndryshimi kërkon një ide të mirë, iniciativë dhe disa shokë<br> • Mbani parasysh se gjithçka është në ndryshim të vazhdueshëm.<br> • Përcaktoni qëllime të qarta për ndryshimin<br> • Mbani parasysh se qëndrimet, aftësitë dhe rolet mund të modifikohen<br> • Demonstroni një qëndrim optimist<br> • Punoni me njerëz premtues<br> • Propozojeni ndryshimin në një mënyrë të tillë që njerëzit ta ndiejnë ndryshimin si të tyre <br> • Pyeteni veten se kush do të përfitojë nga ndryshimi<br> • Siguroni informacion, fakte dhe dokumente të nevojshme për mbështetjen e ndryshimit '''Pengesat për ndryshimin'''<br> Ndaj ndryshimit ushtrohen shumë presione. Rezistenca mund të jetë pozitive, kur mbron shkollën ngandryshimet e padobishme dhe negative kur pengon ndryshimet e dobishme. Ka rezistenca racionale dhe joracionale. Ka disa mënyra joracionale të rezistencës ndaj ndryshimit.<br> • Ruajtja e së kaluarës – mësuesit kanë kryer trajnime për metodologjitë e reja dhe vazhdojnë të japin mësim me të vjetrën.<br> • Shkalla e ulët e të kuptuarit të ndryshimit ose të arsyes së ndryshimit i bën njerëzit rezistentë ndaj ndryshimit. <br> • Mosinformimi ose mospërfshirja e tyre në procesin e ndryshimit. '''Gabimet në procesin e ndryshimit''' Gjatë procesit të ndryshimit nevojitet të shmangim katër gabime:<br> 1. Gabimi psikologjik<br> 2. Gabimi sociologjik<br> 3. Gabimi racionalist<br> 4. Gabimi programor<br> ,,Dykuptimësia e shprehjes ‘’forcat e ndryshimit’’ është e qëllimshme. Ndryshimi është i kudogjendshëm dhe i pareshtur dhe na imponohet në çdo hap që bëjmë. Në të njëjtën kohë, sekreti i rritjes dhe zhvillimit është që ta dish se si t’u bësh ballë forcave të ndryshimit – duke i kthyer forcat pozitive në dobinë tonë, ndërkohë që u ,,çmprehim tehun’’ e forcave negative. E ardhmja e botës është një e ardhme e të nxënit, të përgatitjes për të përballur ndryshimin. – Majkëll Fullan<br> Ndryshimi ka kuptim, kur ka pengues, reagues.<br>.. Për gjerat që pajtohemi, pak interes kemi të flasim.<br> Për gjerat që nuk pajtohemi, flasim pandërprerë, sepse e shohim ndryshe pamjen... Niveli më i ulët i bisedës është kur ka besimin e ulët dhe prodhon <br> paradigmë fitore / humbje ose humbje / humbje.(1+1=1 ose 1+1=0 ) Niveli i mesëm është kompromisi, krijon një formë të ulët të fitore / fitore, <br> kjo do të thotë 1+1=1+1/2 (dtth. një plus një; bëjnë një e gjysmë, nuk bëjnë dy ) Niveli më i lartë i bisedës është ndërvarësia (sinergjia), <br> kjo do të thotë; 1+1= 8 ose 16 apo 1600. Ky nivel prodhon ndryshime... • Varësia – Paradigma ju; ju tregoni kujdes për mua<br> • Pavarësia – Paradigma unë; unë mund të bëj, unë mund të zgjedh...<br> • Ndërvarësia – Paradigma ne; ne mund ta bëjmë atë, ne bashkëveprojmë...<br> Jeta, nga natyra, është shumë e ndërvarur......<br> ,,Askush nuk mund ta bind tjetrin të ndryshojë, secili nga ne e ka një portë të ndryshimit që mund të hapet vetëm nga brenda.’’<br> Duhet të jemi proaktiv ... Ç’ është rrethi i interesit dhe rrethi i ndikimit ?<br> Parimet janë territore. Vlerat janë harta<br> Udhëheqje me ndikim (ndjenja) - parim Udhëheqje nga vlerat (interes) – hartat nuk janë parim..<br> Rrethi i Ndikimit te Gandhi dhe fuqia ndikuese, e zmadhuar në 300 milionë njerëz të Indisë Ndikimi ndërveprues<br> Ndërvarësia ...... 1+1 = 300 milionë<br> Veprimi për të ndryshuar ndodhet në ne, brenda nesh.<br> Parim: brenda – jashtë (Rrethi ndikues)<br> Të kesh dhe të jesh<br> Rrethi i interesimit - të kesh<br> Rrethi i Ndikimit – të jesh '''Personi efektiv'''<br> Personi që është me të vërtet efektiv përulet dhe nderon njohjen e kufizimeve të perceptimit të tij dhe vlerëson burimet e pasura të përdorshme përmes ndërveprimit me zemrat dhe mendjet e njerëzve të tjerë. Ky person vlerëson ndryshimet sepse këto ndryshime plotësojnë njohjen kuptimin e tij të realitetit. – Stephan R. Covey<br> Sa më e madhe është përfshirja aq më e sinqertë është pjesëmarrja në analizimin dhe zgjidhjen e problemeve...Betejat më të mëdha në jetë zgjidhen nga lufta e përditshme në dhomëzat e fshehta të shpirtit. – David O. Mackay <br> Në shekullin XXI , duhet të jesh në gjendje; të mësosh, të çmësosh dhe të mësosh përsëri. - Duki {{SHKF}} 2365 5547 2006-10-15T23:21:37Z 172.176.62.113 {{SHKK|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/6|Vlerësimi në bazë shkolle|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/8}} '''Objektivat:''' * të zotëroni konceptet kryesore për vlerësimin në bazë shkolle * të formuloni politikën e kryesore për vlerësimin në bazë shkolle * të dalloni teknikat e matjes dhe llojet e vlerësimit * të përzgjidhni teknikat dhe instrumentet e vlerësimit në përshtatje me vendimet mësimore e shkollore * të ndërtoni instrumente për të mbledhur informacion për vlerësimin e nxënësit, mësuesit, shkollës * të planifikoni procedura vlerësimi * të mbani qëndrimin tuaj vlerësues për çështjet e vlerësimit në bazë shkolle <center>'''Konceptualizimi i vlerësimit'''</center> Gjatë gjithë jetës njerëzit ju nënshtrohen vlerësimeve të ndryshme bile edhe para së të vijnë në këtë botë – në barkun e nënës sot bëhet vlerësimi... Dhe mbi bazën e atyre vlerësimeve ne ose ata krijojmë bindjet për njerëz, për dukuri natyrore a shoqërore, për objekte, për etosin e shoqërisë, shkollës, për arritjet shkencore, etj... Por gjatë shkollimit vlerësimi është i përditshëm dhepërfshinë arritjet në të nxënit dhe veprime tjera psikologjike, etike, edukative, etj.. ''Mësimdhënësit vlerësojnë vet dhe u nënshtrohen vlerësimeve tjera.'' Vlerësimi e matja janë pjesë përbërëse e jetës. S’ka ditë që nuk gjykojmë për gjerat që i shohim, për lajmin që e dëgjojmë, për librin që e lexojmë, për sjelljen tonë... E për çka ne nuk vlerësojmë e nuk krahasojmë në jetën tonë ??? '''Kuptimi i fjalëve; gjykim, matje, krahasim e vlerësim''' * Gjykim nga folja - gjyk /oj kal., -ova –uar 1. Jep një mendim a një vlerësim për dikë ose për diçka, nxjerr një përfundim që lidhet me diçka. ( gjykon punën, veprën, sjelljen, etj.. * Matja nga folja – Mat (mas) kal. -a , -ur 1. Përcaktoj me anë të një mase madhësinë, vëllimin, përmasat etj..Fig. E vlerësoj dikë a diçka sipas një kriteri të caktuar duke gjykuar për të ( mat aftësitë e dikujt etj.). * Krahas / oj , kal. –ova, -uar. 1. Shoh e shqyrtoj njerëz, sende, dukuri, mendime etj., në lidhje me njëri-tjetrin për të nxjerrë ngjashmërinë, dallimet e veçantitë e tyre: Krahasoj dy sende krahasoj mendimet. Krahasoj të sotmen me të kaluarën. * Vlerësim –i , m. sh. -e , -et. (sipas foljes vlerësoj) 1. Jap një mendim për dike a për diçka; përcaktoj rëndësinë, dobinë ose vlerën të dikujt a diçkaje. Vlerësim i drejtë, vlerësim i njohurive të nxënësve...etj. '''Matja përdorët për qëllime të ndryshme''' * Mësimore: siguron të dhëna për përparimin e nxënësve duke përfshirë edhe materialet mësimore, motivimin etj. * Diagnostikuese: maten njohurit, aftësitë, anët e forta e anët e dobta të nx. e të mësimdhënies. * Orientuese: maten interesat për punë për punë të nxënësit; maten cilësi të zhvillimit vetjak të nxënësit. * Administrative: sigurohen të dhëna për personelin, nr. të nxënësve, buxhetin etj. * Për politikën arsimore: sigurohen të dhëna për efektshmërinë e sistemit arsimor dhe ecuria e zhvill. të tyre. * Kërkimore: sigurohen të dhëna kërkimore për përparimin e mëtejmë të shkollës. '''Vlerësimi përdorët për qëllime të ndryshme''' * Mësimore: siguron një feedback për përparimin e nxënësve: siguron informacion për mësimdhënie, efektet e teksteve, përparimin e nx., motivon etj. * Diagnostikuese: vlerëson pikat e forta e të dobëta të nx., shkollës dhe shkaqet e tyre. * Orientuese: për orientimin në profesion, zhvill. vetjak. * Administrative: për përzgjedhje, klasifikim, të nx., e arsimtarëve * Për politikën arsimore: marrja e vendimeve për zhvill. e shkollës. * Kërkimore: marrja e vendimeve për ecurinë e mëtutjeshme të vlerësimeve. '''Funksionet e vlerësimit''' * Funksioni formues shërben për monitorimin, për planifikimin, për përmirësimin, për zhvillimin e veprimtarisë në proces. * Funksioni përmbledhës shërben për njohje të përgjegjësisë, për llogaridhënie, për përzgjedhje, për certifikim, akreditim. * Funksioni proaktiv i shërben procesit të vendimmarrjes. * Funksioni retroaktiv i shërben procesit të llogaridhënies. * Funksioni psikologjik e social shërben për të motivuar sjellje të dëshiruara prej vlerësuesve, për të zhvilluar marrëdhënie dhe mbështetje publike. * Funksioni administrativ shërben për të ushtruar autoritetin, për vlerësim të vartësve. ''Nëse me të vërtetë duhet të qortoni, atëherë veproni kështu: Njeriu me lehtë e kapërdin tabletën e hidhur nëse para saj merr një kokërr sheqer.( Në fillim një kompliment e më pas qortimi )'' Karakteristikat e vlerësimit... Objektet e vlerësimit në shkollë... '''Llojet e vlerësimit në shkollë''' * Vlerësimi diagnostikues * Vlerësimi me qëllim klasifikimi * Vlerësimi formues * Vlerësimi përmbledhës * Vlerësimi i kontekstit * Vlerësimi i burimeve * Vlerësimi i procesit * Vlerësimi i produktit * Vlerësimi i brendshëm * Vlerësimi i jashtëm * Vetëvlerësimi '''Tipat e vlerësimit''' # Vlerësues i brendshëm – zakonisht dikush nga personeli i shkollës. # Vlerësues i jashtëm – persona që nuk kanë lidhje me shkollën por pajtohen për të kryer vlerësimin. # Vlerësues amator – në fushën e vlerësimit nuk është i kualifikuar. # Vlerësues profesionist – në fushën e vlerësimit ka kualifikim. '''Vlerësuesi i brendshëm''' * Njeh kontekstin e vlerësimit * Njeh problemet e shkollës * Siguron informacion për nevojat e shkollës * Komunikon më lehtë * Është më pak kërcënues * Lehtëson zbatim. e rekomand. * Objektiviteti i ulët * I përshtatshëm për vlerës. formues * Nuk është vler. i kualifikuar '''Vlerësuesi i jashtëm''' * Nuk njeh kontekstin * Nuk i njeh problemet e shkollës * Siguron informacion për shkollën, për të interesuarit e tjerë. * Ka vështirësi në komunikim * Jep rekomandime * Është më tepër kërcënues * Objektiviteti i lartë * I përshtatshëm për vler.përmbledhës * Është kompetent në vlerësim '''Vlerësuesi duhet t’i njoh këto aftësi kryesore:''' # Të njoh kontekstin social, organizativ e konkret të vlerësimit # Të kuptojë karakteristikat e veçanta të objektit që vlerëson # Të zotërojë aftësitë teknike për metodologjinë e vlerësimit # Të zotërojë aftësitë për marrëdhëniet njerëzore '''Procesi i vlerësimit''' # Kuptimi i problemit të vlerësimit # Planifikimi i vlerësimit # Mbledhja e informacionit # Analiza e të dhënave # Raportimi i rezultateve të vlerësimit '''Kuptimi i problemit të vlerësimit''' * Përcaktimi i objektit të vlerësimit * Përcaktimi i grupeve të interesuarve për vlerësim * Përcaktimi i funksioneve të vlerësimit * Përcaktimi i kritereve që do të përdorën për vlerësim '''Planifikimi i vlerësimit''' * Zbërthimi i çështjes që vlerësohet * Caktimi i detyrave të vlerësuesve * Përzgjedhja e instrumenteve matëse dhe për vrojtim * Përcaktimi i kampionit * Përzgjedhja e procedurave të analizës së të dhënave * Caktimi i një orari veprimesh '''Mbledhja e informacionit''' * Përcaktimi i llojit të informacionit që do të merret * Caktimi i burimit të informacionit * Caktimi i procedurave dhe i mjeteve për mbledhjen e informacionit * Caktimi i personave që do të mbledhin informacion * Caktimi i afatit të mbledhjes së informacionit '''Analiza e të dhënave''' * Caktimi i procedurës së analizës së të dhënave * Caktimi i mënyrës së interpretimit të të dhënave '''Raportimi i rezultateve të vlerësimit''' * Caktimi i audiencës * Caktimi i formave të raportimit * Caktimi i kohës së raportimit '''Politika e vlerësimit''' Në nivelin shkollor vlerësimi përmbushë pesë nevoja kryesore. Sipas D. Nevo ato kanë të bëjnë me vendimmarrjen, përmirësimin, përgjegjësinë e llogaridhënien, profesionalizmin dhe certifikimin. '''Vendimmarrja''' – administratorët nuk janë në fakt të vetmit që marrin vendime brenda shkollës. Vendime në nivele të ndryshme merren edhe nga nxënësit, mësuesit, prindërit. Vendimet që merren janë të ndryshme. ( Për nxënësit, mësimdhënësit, për materialet shkolloreapo shkollën në tërësi ). '''Përmirësimi''' – nxënësit duhet të përsosin veprimtarinë mësimore e po ashtu edhe mësimdhënësit. Kurrikulat, tekstet vazhdimisht të përmirësohen, përmirësimi i mjedisit fizik etj.. '''Përgjegjësia e llogaridhënia''' – është e njohur në tërë botën. Mësuesit nuk duhet të rezistojnë në këtë çështje, përkundrazi duhet ta ndihmojnë këtë politikë të vlerësimit. ‘’Zoti përzgjedh atë nëpër të cilën kalojmë ne.Ndërsa ne zgjedhim se si do të kalojmë nëpër të.’’ – Viktor Franklin '''Profesionalizmi''' – mësimdhënësit e përgatitur në nivel profesional do t’i përmbushin shumë më mirë kërkesat e nxënësve, sepse sigurojnë shërbim më të mirë për nxënësit e tyre. Shkolla duhet t’ju plotësojë mësuesve profesionist të gjitha kërkesat që atyre ju duhen për vlerësim e vetëvlerësim. Ata të cilët nuk janë të suksesshëm, zakonisht gabojnë kur besojnë se periudha e fitimit të diturisë përfundon atëherë kur e përfundojnë shkollimin. – N. Hill '''Certifikimi''' – përbën nevojën për të certifikuar mësuesit, drejtorët e shkollave, programet arsimore apo institucionet përkatëse që kërkojnë akreditim. Në shkollë shqetësimi kryesor është certifikimi i nxënësve. '''Procesi i institucionalizimit të vlerësimit''' Politika e zhvillimit të një sistemi për vlerësimin në bazë shkolle përmban këto elemente: * Ngritja dhe kualifikimi bazë i ekipit të vlerësimit # Faza e parë: trajnimi i drejtuesve dhe i mësuesve të shkollës, të interesuar për zhvillimin dhe përsosjen e mekanizmave të vlerësimit shkollor. # Faza e dytë: shkolla krijon ekipin e vlerësimit të brendshëm të përbërë nga 3-4 mësues, që janë trajnuar në fazën e parë. Nuk rekomandohet që drejtori ta kryesojë ekipin për vlerësim. (1- 3 vjet ekipi vlerëson pastaj zgjidhen tjerë ) # Faza e tretë: ekipi i vlerësimit institucionalizohet dhe i sigurohet asistencë teknike. # Faza e katërt: zbatohet paralelisht me fazën e tretë dhe tani shkolla është gati për vlerësim të jashtëm që kryhet nga autoritetet kombëtare ose rajonale të vlerësimit. '''Këtë politikë vlerësimi e shoqërojnë këto qështje:''' * Përcaktimi i programit të vlerësimit ( e përbëjnë këto elemente: përcaktimi i çështjeve për vlerësim, përzgjedhja e çështjeve, caktimi i qëllimeve dhe metodologjia e vlerësimit) * Vendosja e dialogut me vlerësuesit e jashtëm ( përfshin institucionalizimin e dialogut dhe vazhdimësinë e tij) * Krijimi i bankës së të dhënave ( dosjet e vlerësimit ) * Publikimi i materialeve të vlerësimit: raporti vjetor i vlerësimit, buletine, shkrime për çështje të shkollës. '''Vlerësimi i nxënësit''' Vlerësimin e nxënësve e bëjnë mësuesit duke mbledhur, sintetizuar e interpretuar informacione që ju shërbejnë për të marrë vendime. '''Katër lloje të vlerësimit në klasë janë:''' # Vlerësimi me qëllim klasifikimi, vendosjeje, i cili ndihmon në kategorizimin e nxënësve para fillimit të procesit mësimor. # Vlerësimi diagnostikues, që synon të zbulojë shkaqet njohëse, fizike, emocionale, shoqërore të problemeve që kanë nxënësit në mënyrë që të përcaktohen teknikat korrigjuese. # Vlerësimi formues, i cili mbikëqyr përparimin e nxënësve, siguron një feedback për lehtësim nxënie dhe për të korrigjuar gabimet e mësimdhënies. # Vlerësimi përmbledhës, përcakton arritjet në fund të semestrit, vititshkollor dhe shërben për të gjykuar për efektshmërinë në mësim... '''Teknikat dhe instrumentet e matjes (testet)''' Ka shumë lloje teknikash, instrumentesh dhe procedurash për të realizuar matjen dhe vlerësimin. Në këtë sistem testet zënë një vend të veçantë.Testi përbëhet nga një sistem detyrash, pyetjesh, çështjesh të lidhura logjikisht ndërmjet tyre, të cilat kanë të bëjnë me një fushë të caktuar dhe që duhen zgjidhur.Kemi një shumëllojshmëri testesh; testet verbale, testet joverbale, testet objektive, subjektive, të standardizuara, të përgatitura nga mësuesi, të shpejtësisë, të fuqisë, të njohurive, të aftësive, testet formuese, përmbledhëse, diagnostikuese, të bazuara në normë, testet e bazuara në kriter. '''Testet e përgatitura nga mësuesi''' Janë teste që përdorën në klasë dhe përdorën për këto qëllime: * për të matur dhe vlerësuar përparimin e nxënësve në lidhje me objektivat e lëndës. * për të motivuar të nxënit për çështje të përgjithshme dhe të veçanta * për të siguruar se cilat janë anët e forta dhe të dobëta * për të siguruar një informacion për qëllime raportimi * Për të siguruar një evidencë që do të jetë e dobishme për kryerjen e përmirësimeve të programit dhe të procedurave mësimore. '''Testet objektive''' Testi objektiv është ai lloj testi i ndërtuar në një mënyrë të tillë që vlerësues të ndryshëm, të cilët vlerësojnë në mënyrë të pavarur arrijnë në të njëjtin vlerësim për nivelin e njohurive, të aftësive, të qëndrimeve duke u bazuar në një çelës përgjigjesh të sakta. '''Karakteristika të testit objektiv''' * Testi përmban një sërë kërkesash plotësisht të strukturuara. * Kërkohet të përzgjidhet një përgjigje ndërmjet një numri alternativash ose të jepet një përgjigje e shkurtër. * Testi përmban një numër relativisht të madh kërkesash. * Përgjigjja vlerësohet në përputhje me pikëzimin e vlerësimit. '''Testet me përgjigje alternative''' Ekzistojnë disa forma të testeve me përgjigje alternative. Më të përdorshme janë: # E vërtetë – E rreme # E drejtë – E gabuar # E saktë – E gabuar # Po – Jo # Korrigjimi i alternativës # Të vërteta – Të rreme të shumëfishta # Po – Jo me shpjegim '''Testet me kombinime''' përmbajnë kërkesa për të bërë kombinime në bazë të informacionit të dhënë. Testi përbehet nga kolona ,, A ’’ në të majtë dhe kolona ,, B ’’ në kolonën e djathtë. * Kombino informacionin e kolonës a me atë të kolonës b . Vendos shkronjën përkatëse në hapësirën në të majtë të numrit në kolonën a ; (p.sh _c__ 1 . Fjalia dëftore )... '''Testet me alternativa të shumta''' janë unike midis testeve objektive, sepse mundësojnë matjen në nivelet më të larta të taksonomisë së objektivave. '''Shumëllojshmëria e formateve të testeve me alternativa të shumta''' # Formati me një përgjigje të saktë # Formati me përgjigjen më të mirë # Formati i tipit negativ Shembuj: Qarko shkronjën që i përket përgjigjes së saktë. 1. Ç’ është Toka ? a. Asteroid b. Meteor c. Planet d. Satelit '''Testet me përgjigje të shkurtra''' dhe me plotësim kërkohet që të jepet një përgjigje ose të plotësohet me përgjigjen e saktë vendi bosh duke përdorur një fjalë, një fjali të thjeshtë ose të përbërë, një simbol matematikor, formulë etj. P.sh. Në ç’ vit u mbajt Lidhja e Prizrenit?________________ '''Testet subjektive''' Testi subjektiv është testi që vlerësohet në bazë të gjykimit vetjak të mësuesit ose të vlerësuesit sipas kritereve të përcaktuara nga ai. Vlerësuesi i brendshëm dhe i jashtëm vlerësojnë sipas kritereve të tyre të shoqëruara me subjektivitet * testet subjektive mund të përdoren për të matur njohuritë, aftësitë dhe qëndrimet në një lëndë të caktuar mësimore, si dhe për të matur aftësinë për të shkruar. '''Teknikat dhe instrumentet e matjes. Instrumentet për vrojtim''' Ekzistojnë disa teknika dhe instrumente që ndihmojnë në vrojtimin e drejtpërdrejtë të veprimtarisë së nxënësit. * Buletini i pjesëmarrjes * Buletini i diskutimit * Listëkontrolli * Shkalla vlerësuese * Shkalla vlerësuese përshkruese * Shkalla numerike * Dëshmia anekdotike * Ndodhia * Interpretimi * Dosja e nxënësit {{SHKF}} 2366 5544 2006-10-15T23:08:12Z 172.176.62.113 {{SHKK|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/4|Zhvillimi i kurrikulit|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/6}} Mendime të ndryshme për kurrikulin<br> * Edhe në arsim janë futur nocione të reja, siç është edhe nocioni kurrikul<br> * Në SHBA nocioni kurrikul ka filluar të përdoret në vitet ’60 të shek, të kaluar<br> * Fjala korrikul vjen nga gjuha latine : Curricullum, që do të thotë program jete<br> * Corrikulum do të thotë ecje drejt një caku-qëllimi, ecje, veprimtari për të arritur objektivin e caktuar. '''Plan-programi mësimor dhe kurrikuli'''<br> * Me nocionin plan mësimor nënkuptojmë pasqyrën tabelore të lëndëve mësimore dhe fondin e orëve mësimore të paraparë për secilën lëndë mësimore dhe për secilën klasë.<br> * Ndërsa me program nënkuptohen përmbajtjet programore të parapara për lëndën e caktuar mësimore dhe të klasës së caktuar. '''Llojet e plan-programeve''' * Plan-programi zyrtar – shtetëror * Plan-programi e ,,fshehur’’ * Plan-programi familjar '''Qasje të ndryshme metodologjike në përcaktimin e lëndëve mësimore'''<br> Ka tri përvoja për përcaktimin e lëndëve mësimore:<br> # Një traditë e shteteve rajonale dhe e shteteve socialiste<br> # Qasja e dytë është integrale <br> # Qasja e tretë është qasje e kombinuar<br> '''Plan-programi mësimor si fytyra e Janusit'''<br> Programi mësimor ka karakteristikat e kokës së Janusit. Dy parë sy një parë për shikim prapa dhe një parë për shikim përpara. Shikimi nga e ardhmja është ideali ( një ëndërr që synojmë ta arrijmë). Plan-programi – shikuar në një aspekt është një kontratë – kushtetutë e një shteti që e nënshkruan me qytetarët e vet për krijimin e një ardhmërie '''Lavjerrësi i plan-programit mësimor'''<br> * Lavjerrësi programor duhet të mundësojë një ekuilibër dinamik ndërmjet të kaluarës, të tashmes dhe të ardhmes '''Ç’ është kurrikuli ?'''<br> * Kurrikuli është si një ,,kontejner’’ ku futet çdo gjë<br> * Kurrikuli paraqet një sistem racional në bazë të të cilit organizohet procesi i të nxënit.<br> * Kurrikuli është teknikë ose teknologji e të drejtuarit racional të të menduarit.<br> * Kurrikuli është një tërësi dokumentesh....<br> '''Aspekte metodologjike të inicimit, të hartimit dhe të zbatimit të ndryshimeve kurrikulare'''<br> Ø Pse duhet të ndryshojnë kurrikulat<br> Ø Kush i inicion ndryshimet kurrikulare<br> Ø Kush janë vendimmarrësit<br> Ø Cilat janë kriteret dhe parimet për hartimin e kurrikulit<br> Ø Cilat janë shkallët kryesore të kurrikulit<br> Ø Cilat janë veçoritë e kurrikulit<br> Ø Si organizohet përgatitja e kurrikulit<br> Ø Cilët janë përbërësit e kurrikulit<br> Ø Cila është harta, portofola e dijeve dhe aftësive<br> Ø Kush e zbaton kurrikulin<br> Ø Kurrikuli dhe tekstet mësimore<br> Ø Mësimdhënësi dhe kurrikuli<br> Ø Manualët për nxënës, mësues dhe kurrikuli<br> Ø Kush është përgjegjës për dështimet e kurrikulit<br> Ø Metodologjitë dhe strategjitë e mësimdhënies<br> Ø Metodologjitë dhe strategjitë e monitorimit, të kontrollit dhe të vlerësimit<br> '''Përbërësit kryesor të kurrikulit'''<br> Përbërësit kryesor të kurrikulit janë:<br> * Vizionet<br> * Objektivat (objektivat e përgjithshme dhe specifike )<br> * Përmbajtjet dhe standardet e përmbajtjes<br> * Standardet e arritjeve<br> * Standardet e pajimeve dhe të mjeteve mësimore<br> * Udhëzime metodologjike<br> * Metodologjia e mësimdhënies<br> * Metodologjia e vlerësimit të zbatimit të kurrikulit<br> * Metodologjia e monitorimit, e kontrollit dhe e vlerësimit të përvetësimit dhe të zotërimit të kurrikulit<br> ,,Edukata na ka bërë kështu, çfarë jemi’’ – Helvecius {{SHKF}} 2367 5546 2006-10-15T23:17:11Z 172.176.62.113 {{SHKK|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/5|Karakteristikat e shkollës cilësore – të efektshme|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/7}} Shkolla është faktori kryesor për zgjidhjen e problemeve postmoderne Në kohën postmoderne dijet janë resursi kryesor i një vendi. ,,Xeherorja e arit është në kokën e njeriut’’ – N.N.<br> • Prioritet për secilin komb, sot është ,, të shtojë vlerën e potencialeve që qytetarët e tij mund të kontribuojnë në ekonominë globale me rritjen e dijeve dhe të aftësive të tyre, si dhe me avancimin e mënyrave si ato dije të lidhen me tregun botëror’’ – Reich (1992) <br> Sot, Trepça, thëngjilli, bukuritë natyrore, etj. nuk përbëjnë kapitalin tonë kombëtar. Kapitali dhe resursi kryesor i Kosovës duhet të jenë dijet dhe idetë e qytetarëve të Kosovës. '''Karakteristikat e shkollës cilësore – të efektshme'''<br> • Karakteristika nr. 1 – Udhëheqja profesionale<br> • Karakteristika nr. 2 – Shkolla efektive ka vizion dhe qëllime të përbashkëta ( din nga shkon)<br> • Karakteristika nr. 3 – Mjedisi i të nxënit<br> • Karakteristika nr. 4 – Përqendrimi në mësimdhënie dhe nxënie<br> • Karakteristika nr. 5 – Pritshmëri të larta<br> • Karakteristika nr. 6 – Përforcime pozitive<br> • Karakteristika nr. 7 – Ndjekja e përparimit<br> • Karakteristika nr. 8 – Të drejtat dhe detyrimet e nxënësve<br> • Karakteristika nr. 9 – Mësimdhënia përmbajtjesore<br> • Karakteristika nr. 10 – Shkolla organizatë e të nxënit<br> • Karakteristika nr. 11 – Partneriteti ndërmjet shkollës dhe familjes<br> '''Ç’ kuptojmë me efikasitetin e shkollave ?'''<br> • Për të bërë një vlerësim real për shkollën efikase ende mungon një konsensus, megjithatë Mortimore e ka përcaktuar shkollën efektive si një shkollë në të cilën nxënësi përparon më shumë se ç’ pritet nga ai , në momentin kur ai hynë në shkollë. Në këtë mënyrë një shkollë efektive ,,krijon’’ një ekstravlerë në arritjet e nxënësve të saj në krahasim me shkollat e tjera të ngjashme.<br> • Shkollë efektive mund të quhet ajo shkollë e cila krijon ekstravlerë për të gjithë nxënësit e saj. ( ose e përkufizuar thjesht, e tera është më e madhe se shuma e pjesëve të saj – sinergjia ) '''Shkollat efektive''' <br> Shkollat efektive janë vende të kërkesave të larta, ku mësimdhënësit presin dhe realizojnë norma të larta pune dhe sjelljeje; ata janë të afërt me nxënësit dhe i vlerësojnë duke bërë përpjekje që t’i përfshijnë në jetën dhe në punën e shkollës.<br> • Shkolla dhe mësimdhënësit mund të kenë ndikim të fuqishëm në arritjet e nxënësve në shkollë.<br> • Tri çështje që lidhen me udhëheqjen e suksesshme: <br> 1. Vendosmëria (forca) dhe konsekuenca<br> 2. Qasje bashkëpunimi – filozofia e pjesëmarrjes<br> 3. Udhëheqja profesionale ( shkalla e parë udhëheqja profesionale )<br> Shkolla e efektshme ka vizion dhe qëllime të përbashkëta<br> ‘’Ç’ mund të ishte më e keqe se verbëria e trashëguar? ,,.....’’ të kesh sy e të mos kesh vizion ‘’ – - Hellen Keller<br> '''Qëllimet:'''<br> * Avancimi i metodologjisë së regjistrimit në shkollë<br> * Krijimi i një mjedisi të përshtatshëm<br> * Aftësimi i mësimdhënësve për metoda e strategji të reja<br> * Definimi i pritshmërive të larta<br> * Aftësimi i mësimdhënësve për vlerësim<br> * Partneriteti shkollë – mjedis<br> * Stimulimi<br> * Arsimimi i fëmijëve për të Drej. e Njeriut e të Fëmijëve<br> * Avancimi i udhëheqjes profesionale<br> '''Mjedisi i të nxënit'''<br> * Nuk edukon dhe nuk arsimon vetëm mësimdhënësi. Pamja fizike e mjedisit shkollor ka ndikim të përgjithshëm në efektivitet. Ndjenja për të bukurit zhvillohet edhe me pamje të bukur dhe estetike të mjedisit të të nxënit. Mjedisi tërheqës i të nxënit ndikon në sjelljen dhe në moralin e nxënësit. Vinston Churchill pati thënë: ,, Në fillim njerëzit i bëjnë godinat, ndërsa ato më vonë përcaktojnë sjelljen e njerëzve’’.<br> * Atmosferë e rregullt pune<br> * Një mjedis tërheqës pune<br> '''Përqendrimi në mësimdhënie dhe në të nxënit'''<br> a. Shfrytëzimi maksimal i kohës së nxënies<br> b. Theksimet akademike<br> c. Fokus mbi përparimin<br> ,, Zëre ditën ! ‘’ – koha ka tepër rëndësi në nxënie... '''Pritshmëri të larta'''<br> Karakteristikë e rëndësishme e shkollave efektive është se nxënësi, mësimdhënësi dhe prindërit kanë pritshmëri të larta.<br> a. Pritshmëri të shprehura qartë<br> b. Stimulimi intelektual<br> c. Përforcime pozitive<br> d. Disiplinë e qartë<br> e. Informacion kthyes<br> '''Ndjekja e përparimit'''<br> A. Vlerësimi i arritjeve të nxënësve<br> B. Vlerësimi i arritjeve të shkollës '''Të drejtat dhe detyrimet e nxënësve'''<br> A. Ndërtimi i vetëvlerësimit të nxënësve<br> B. Dhënia e përgjegjësisë<br> C. Kontrolli i punës<br> D. Mësimdhënie përmbajtjesore – mësimdhënie me objektiva<br> E. Qartësia e mësimdhënies<br> F. Mësimet e strukturuara<br> G. Praktika adaptuese<br> {{SHKF}} 2368 5539 2006-10-15T22:35:06Z 172.176.62.113 <div style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE; padding: 2ex; text-align: center; width: 30em; margin: auto">[[Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura]]<hr><div font-size: 120%;> [[{{{1|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura}}}|<<]] <big><big>'''{{{2}}}'''</big></big> [[{{{3|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura}}}|>>]]</div></div> 2369 5537 2006-10-15T22:26:28Z 172.176.62.113 {{SHKK|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/3|Metoda e Kornizës Logjike|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/4}} <center>MKL</center> '''Planifikimi i projekteve shkollore – Metoda e Kornizës Logjike (MKL)''' '''Objektivat:''' * ta kuptojnë rolin dhe rëndësinë e definimit dhe të analizës së problemeve si pikënisje për planifikimin e një projekti; * të jenë në gjendje ta definojnë sistemin e objektivave të një projekti në bazë të transformimit të trungjeve problemore në trungje të objektivave; * ta zotërojnë në shkallë të kënaqshme rendin e veprimeve dhe strukturën e kornizës logjike dhe të jenë në gjendje ta përdorin atë në procesin e planifikimit, zbatimit, monitorimit dhe vlerësimit të projekteve; * të jenë në gjendje të drejtojnë procesin e planifikimit të një projekti me pjesëmarrjen e të gjitha palëve të interesuara. '''Ç’ është projekti?''' Projekti fillon dhe mbaron në një kohë të caktuar. Projekti buron nga idetë që në i kemi krijuar, nga forca të paprekshme e të padukshme, të cilat forca shoqërohen me dëshirën e zjarrtë dhe besimin e fortë për të arritur me çdo kusht ekuivalentin fizik, pra projekti prodhon rezultate konkrete që mund të shihen e preken. Për realizimin e një projekti përfshihen shumë aktivitete që e plotësojnë njëra tjetrën deri në rezultatin konkret, d.m.th. kemi të bëjmë me një organizim të pjesëve në një tërësi. Projekti është një veprimtari që kërkon përkushtim intelektual. Secili projekt shkollor duhet të jetë në përputhje me prioritetet e përcaktuara shkollore, që janë të përfshira në planin zhvillimor të shkollës. '''Përgjegjësia''' Të gjitha projektet duhet planifikuar, për këtë duhen shumë informata. Palet duhet të jenë përgjëgjës për ecurin dhe realizimin e një projekti. Plan-projekti hartohet bashkërisht nga personat përgjegjës. ‘’Planifikimi i përbashkët apo ‘’planifikimi me pjesëmarrje’’ Dikur një person hartonte projektin. '''Përdorimi i Metodës së Kornizës Logjike''' Metoda e Kornizës Logjike është ‘’një tërësi e koncepteve të ndërlidhura që duhet të përdorët së bashku me një stil dinamik ashtu që të hartohet një projekt cilësor i cili mund të përshkruhet dhe vlerësohet objektivisht’’ ‘’Të udhëheqësh është art dhe njëkohësisht shkathtësi’’ Punë e përbashkët dhe rezultate të përbashkëta '''Takimi i punës për planifikimin e projektit MKL''' Raporti i analizës së situatës, i bazuar në të dhënat e shkollës dhe informatat e tjera të rëndësishme, duhet t’u jepet të gjithë pjesëmarrësve. '''Diagnoza e problemeve''' Diagnoza e problemeve i ka disa faza kryesore: * Prezantimi i gjendjes së projektit * Identifikimi i (të gjitha) problemeve individuale * Vendosja e të gjitha problemeve * Identifikimi i (të gjitha) problemeve të tjera * Vendosja e problemeve të reja * Organizimi i problemeve në grupe apo ‘’fusha problemore’’ Trungu i problemeve ndihmon në arritjen e synimit të projektit dhe të rezultateve. Prandaj me të drejtë thuhet ,,se problemet janë miqtë tanë më të mëdhenj''... Matrica e MKL... {{SHKF}} 2370 5616 2006-11-01T19:24:51Z 82.114.95.34 {{SHKK|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura/7|Koment|Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura}} '''Pse?'''<br> '''Çfarë?''' '''Qeverisje dhe udhëheqje në shkollë''' Sot përkundër gjithë përpjekjeve të stafit arsimor, për të pasur informacion bashkëkohor, për qeverisje dhe udhëheqje cilësore, demokratike dhe efikase që është boshti kryesor për të arritur një shkollë cilësore, efektive, që padyshim është synim i gjithë mësimdhënësve dhe shoqërisë si tërësi. Por, për fat të keq shkolla sot nuk ka mundësi veprimi dhe nuk është partnere në bashkëvendimmarrje, shkolla s’ka ndërveprim ajo është e varur, sepse konsiderohet si rekrut i politikës dhe shefave të saj. Shkolla është e politizuar dhe për pasoj stafi i shkollës është i demotivuar për të sjell risi, nuk ka fuqi veprimi dhe është i paralizuar sepse has në pengesa dhe probleme që i tej kalojnë mundësit e shkollës për t’u përballur... Sot nuk mund të thuhet së shkolla ka udhëheqës të mirëfilltë, udhëheqësi i shkollës është një menaxher i thjeshtë dhe plotësisht i varur nga ,,lidershipi’’ politik e ,,shefi’’ ( i nivelit të ulët apo atij qendror) që i jep urdhra.... Udhëheqësi i shkollës është zbatues i detyruar i atyre urdhrave, jo rrallë kundër vullnetit të tij, të nxënësve, të mësimdhënësve apo edhe të mjedisit gravitues të shkollës. Ai s’ka mundësi veprimi për të realizuar vizionin, qëllimin, objektivat etj.. Shkolla e ka të qartë, se në pozitën e varësisë, ku ndodhet sot, kurrë nuk do të bëhet shkollë cilësore, shkolla sot e ka të qartë se edhe si e pavarur, nuk do të bëhet kurrë shkollë cilësore. Shkolla sot, më shumë se kurrë më parë, e ka të qartë se pavarësia në një anë nxit dhe motivon për të prodhuar vlera, por nuk është i mundur integrimi, i fuqishëm, i shkollës pa e pasur ndërvarësinë. Ndërvarësia nënkupton bashkëpunimin e gjithë partnereve, me fytyrë njerëzore, për qëllimin e vetëm – zhvillimin e resursit kryesor kombëtar – dijes së qytetarëve të Kosovës. Udhëheqësi i shkollës nuk dëshiron të jetë i varur, as i pavarur, por në kuptimin e mirë të fjalës ai dëshiron të krijoi rrjetin e ndërvarësisë. Fuqia vepruese e udhëheqësit të vërtetë në shoqërinë demokratike, është ndërvarësia e sinqertë, që mundëson dhënie e marrje pakufi...Vështrimi i zogut lartë, ka nevojë për vështrimin e bretkosës poshtë dhe vështrimi i bretkosës poshtë ka nevojë për vështrimin e zogut lartë. Kështu krijohet pamja. Neve na duhen sy tjerë, jo peizazhe tjera... {{SHKF}} 2371 5549 2006-10-15T23:39:47Z 172.176.62.113 <br> <hr> <center><small>[[Shkolla dhe komuniteti dy sisteme të ndërvarura]]</small><br> Është punim i përgatitur nga Alush Kryeziu, mësimdhënës dhe trajner i çertifikuar për programin <br>,,Qeverisja dhe Udhëheqja në Arsim'', organizuar nga KEC - Prishtinë<br> <small>Punimi është i bazuar në seminarin dhe ibrin e seminart "Qeverisja dhe Udhëheqja në Arsim", dhe është paraqitur në [[w:sq:Wikipedia|Wikipedia]] nën fleten përdoruesit [[w:sq:Përdoruesi:Alushi|Alushi]]</small></center> 2372 5551 2006-10-25T20:15:20Z MediaWiki default 2373 5552 2006-10-25T20:15:20Z MediaWiki default 2374 5553 2006-10-25T20:15:20Z MediaWiki default Your IP address is blocked from editing, and so is not allowed to use the password recovery function to prevent abuse. 2375 5554 2006-10-25T20:15:21Z MediaWiki default 2376 5555 2006-10-25T20:15:21Z MediaWiki default 2377 5557 2006-10-25T20:15:23Z MediaWiki default 2378 5558 2006-10-25T20:15:23Z MediaWiki default The following pages do not link to other pages in this wiki. 2379 5559 2006-10-25T20:15:23Z MediaWiki default 2380 5560 2006-10-25T20:15:23Z MediaWiki default 2381 5561 2006-10-25T20:15:24Z MediaWiki default Duke redaktuar $1 2382 5563 2006-10-25T20:15:28Z MediaWiki default Atom 2383 5564 2006-10-25T20:15:28Z MediaWiki default RSS 2384 5565 2006-10-25T20:15:30Z MediaWiki default 2385 5567 2006-10-25T20:15:31Z MediaWiki default 2386 5568 2006-10-25T20:15:31Z MediaWiki default Kjo faqe është ndryshuar për herë te fundit më $2, $1. 2387 5569 2006-10-25T20:15:31Z MediaWiki default Kjo faqe është redaktuar së fundit më $2, $1 nga $3. 2388 5570 2006-10-25T20:15:31Z MediaWiki default 2389 5571 2006-10-25T20:15:31Z MediaWiki default 2390 5572 2006-10-25T20:15:32Z MediaWiki default 2391 5573 2006-10-25T20:15:32Z MediaWiki default The following pages are not linked from other pages in this wiki. 2392 5574 2006-10-25T20:15:32Z MediaWiki default 2393 5575 2006-10-25T20:15:32Z MediaWiki default 2394 5576 2006-10-25T20:15:33Z MediaWiki default 2395 5577 2006-10-25T20:15:33Z MediaWiki default 2396 5578 2006-10-25T20:15:33Z MediaWiki default 2397 5579 2006-10-25T20:15:33Z MediaWiki default 2398 5580 2006-10-25T20:15:33Z MediaWiki default 2399 5581 2006-10-25T20:15:33Z MediaWiki default My preferences 2400 5582 2006-10-25T20:15:33Z MediaWiki default 2401 5583 2006-10-25T20:15:33Z MediaWiki default 2402 5584 2006-10-25T20:15:34Z MediaWiki default {{PLURAL:$1|Kategoria|Kategoritë}} 2403 5585 2006-10-25T20:15:35Z MediaWiki default 2404 5586 2006-10-25T20:15:35Z MediaWiki default 2405 5587 2006-10-25T20:15:35Z MediaWiki default 2406 5588 2006-10-25T20:15:36Z MediaWiki default You have not specified target revision or revisions to perform this function on. 2407 5589 2006-10-25T20:15:36Z MediaWiki default No target revision 2408 5590 2006-10-25T20:15:36Z MediaWiki default Shko 2409 5591 2006-10-25T20:15:36Z MediaWiki default 2410 5592 2006-10-25T20:15:37Z MediaWiki default 2411 5593 2006-10-25T20:15:37Z MediaWiki default A password reminder has already been sent, within the last $1 hours. To prevent abuse, only one password reminder will be sent per $1 hours. 2412 5594 2006-10-25T20:15:38Z MediaWiki default Disable variants conversion 2413 5596 2006-10-25T20:15:38Z MediaWiki default 2414 5597 2006-10-25T20:15:39Z MediaWiki default 2415 5598 2006-10-25T20:15:39Z MediaWiki default 2416 5599 2006-10-25T20:15:40Z MediaWiki default 2417 5600 2006-10-25T20:15:40Z MediaWiki default 2418 5602 2006-10-25T20:15:41Z MediaWiki default 2419 5603 2006-10-25T20:15:41Z MediaWiki default kk 2420 5604 2006-10-25T20:15:41Z MediaWiki default kk-cn 2421 5605 2006-10-25T20:15:41Z MediaWiki default kk-kz 2422 5606 2006-10-25T20:15:41Z MediaWiki default kk-tr 2423 5607 2006-10-25T20:15:42Z MediaWiki default 2424 5608 2006-10-25T20:15:42Z MediaWiki default 2425 5609 2006-10-25T20:15:42Z MediaWiki default Watch this page 2426 5610 2006-10-25T20:15:42Z MediaWiki default &lt; 2427 5611 2006-10-25T20:15:42Z MediaWiki default 2429 5618 2006-11-03T11:12:04Z Puntori 21 [[Libri Namazi/Pasqyra E Lëndës]] u zhvendos tek [[Libri Namazi/Pasqyra e lëndës]] #REDIRECT [[Libri Namazi/Pasqyra e lëndës]] 2433 5627 2006-11-03T11:16:40Z Puntori 21 [[Libri i namazi/Pasqyra e lëndës]] u zhvendos tek [[Libri i namazit/Pasqyra e lëndës]] #REDIRECT [[Libri i namazit/Pasqyra e lëndës]] 2507 5773 2006-11-12T23:59:32Z Bet 0 20 Teksti itransferuar nga Wipedia Ne, Populli i Shqipërisë, krenarë dhe të vetëdijshëm për historinë tonë, me përgjegjësi për të ardhmen, me besim te Zoti dhe/ose te vlera të tjera universale, me vendosmërinë për të ndërtuar një shtet të së drejtës, demokratik e social, për të garantuar të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, me frymën e tolerancës dhe të bashkëjetesës fetare, me zotimin për mbrojtjen e dinjitetit dhe të personalitetit njerëzor, si dhe për prosperitetin e të gjithë kombit, për paqen, mirëqenien, kulturën dhe solidaritetin shoqëror, me aspiratën shekullore të popullit shqiptar për identitetin dhe bashkimin kombëtar, me bindjen e thellë se drejtësia, paqja, harmonia dhe bashkëpunimi ndërmjet kombeve janë ndër vlerat më të larta të njerëzimit, Vendosim këtë Kushtetutë: ------------------------------------------------------------------------------ ==PJESA E PARË== ===PARIME THEMELORE=== Neni 1 1. Shqipëria është republikë parlamentare. 2. Republika e Shqipërisë është shtet unitar dhe i pandashëm. 3. Qeverisja bazohet në një sistem zgjedhjesh të lira, të barabarta, të përgjithshme e periodike. Neni 2 1. Sovraniteti në Republikën e Shqipërisë i përket popullit. 2. Populli e ushtron sovranitetin nëpërmjet përfaqësuesve të tij ose drejtpërsëdrejti. 3. Për ruajtjen e paqes dhe të interesave kombëtarë, Republika e Shqipërisë mund të marrë pjesë në një sistem sigurimi kolektiv, në bazë të një ligji të miratuar me shumicën e të gjithë anëtarëve të Kuvendit. Neni 3 Pavarësia e shtetit dhe tërësia e territorit të tij, dinjiteti i njeriut, të drejtat dhe liritë e tij, drejtësia shoqërore, rendi kushtetues, pluralizmi, identiteti kombëtar dhe trashëgimia kombëtare, bashkëjetesa fetare, si dhe bashkëjetesa dhe mirëkuptimi i shqiptarëve me pakicat janë baza e këtij shteti, i cili ka për detyrë t'i respektojë dhe t'i mbrojë. Neni 4 1. E drejta përbën bazën dhe kufijtë e veprimtarisë së shtetit. 2. Kushtetuta është ligji më i lartë në Republikën e Shqipërisë. 3. Dispozitat e Kushtetutës zbatohen drejtpërsëdrejti, përveç rasteve kur Kushtetuta parashikon ndryshe. Neni 5 Republika e Shqipërisë zbaton të drejtën ndërkombëtare të detyrueshme për të. Neni 6 Organizimi dhe funksionimi i organeve të parashikuara në këtë Kushtetutë rregullohen me ligjet e tyre përkatëse, përveç rasteve kur në Kushtetutë parashikohet ndryshe. Neni 7 Sistemi i qeverisjes në Republikën e Shqipërisë bazohet në ndarjen dhe balancimin ndërmjet pushteteve ligjvënës, ekzekutiv dhe gjyqësor. Neni 8 1. Republika e Shqipërisë mbron të drejtat kombëtare të popullit shqiptar që jeton jashtë kufijve të saj. 2. Republika e Shqipërisë mbron të drejtat e shtetasve shqiptarë me banim të përkohshëm ose të përhershëm jashtë kufijve të vet. 3. Republika e Shqipërisë u siguron ndihmë shtetasve shqiptarë që jetojnë e punojnë jashtë shtetit për të ruajtur e për të zhvilluar lidhjet me trashëgiminë kulturore kombëtare. Neni 9 1. Partitë politike krijohen lirisht. Organizimi i tyre duhet të përputhet me parimet demokratike. 2. Partitë politike dhe organizatat e tjera, programet dhe veprimtaria e të cilave mbështeten në metoda totalitariste, që nxitin e përkrahin urrejtjen racore, fetare, krahinore ose etnike, që përdorin dhunën për marrjen e pushtetit ose për të ndikuar në politikën shtetërore, si edhe ato me karakter të fshehtë janë të ndaluara sipas ligjit. 3. Burimet financiare të partive, si dhe shpenzimet e tyre bëhen kurdoherë publike. Neni 10 1. Në Republikën e Shqipërisë nuk ka fe zyrtare. 2. Shteti është asnjanës në çështjet e besimit e të ndërgjegjes dhe garanton lirinë e shprehjes së tyre në jetën publike. 3. Shteti njeh barazinë e bashkësive fetare. 4. Shteti dhe bashkësitë fetare respektojnë në mënyrë të ndërsjelltë pavarësinë e njëri-tjetrit dhe bashkëpunojnë në të mirë të secilit dhe të të gjithëve. 5. Marrëdhëniet ndërmjet shtetit dhe bashkësive fetare rregullohen mbi bazën e marrëveshjeve të lidhura ndërmjet përfaqësuesve të tyre dhe Këshillit të Ministrave. Këto marrëveshje ratifikohen në Kuvend. 6. Bashkësitë fetare janë persona juridikë. Ato kanë pavarësi në administrimin e pasurive të tyre sipas parimeve, rregullave dhe kanoneve të tyre, për sa nuk cenohen interesat e të tretëve. Neni 11 1. Sistemi ekonomik i Republikës së Shqipërisë bazohet në pronën private e publike, si dhe në ekonominë e tregut dhe në lirinë e veprimtarisë ekonomike. 2. Prona private dhe publike mbrohen njëlloj me ligj. 3. Kufizime të lirisë së veprimtarisë ekonomike mund të vendosen vetëm me ligj dhe vetëm për arsye të rëndësishme publike. Neni 12 1. Forcat e armatosura sigurojnë pavarësinë e vendit, si dhe mbrojnë tërësinë territoriale dhe rendin e tij kushtetues. 2. Forcat e armatosura ruajnë asnjanësinë në çështjet politike dhe i nënshtrohen kontrollit civil. 3. Asnjë forcë e huaj ushtarake nuk mund të vendoset dhe as të kalojë në territorin shqiptar, si dhe asnjë forcë ushtarake shqiptare nuk mund të dërgohet jashtë, përveçse me një ligj të miratuar me shumicën e të gjithë anëtarëve të Kuvendit. Neni 13 Qeverisja vendore në Republikën e Shqipërisë ngrihet në bazë të parimit të decentralizmit të pushtetit dhe ushtrohet sipas parimit të autonomisë vendore. Neni 14 1. Gjuha zyrtare në Republikën e Shqipërisë është shqipja. 2. Flamuri kombëtar është i kuq me një shqiponjë të zezë dykrenore në mes. 3. Stema e Republikës së Shqipërisë paraqet një shqyt me fushë të kuqe me një shqiponjë të zezë dykrenore në mes. Në krye të shqytit, me ngjyrë të artë, është vendosur përkrenarja e Skënderbeut. 4. Himni kombëtar është "Rreth Flamurit të Përbashkuar". 5. Festa Kombëtare e Republikës së Shqipërisë është Dita e Flamurit, 28 Nëntori. 6. Kryeqyteti i Republikës së Shqipërisë është Tirana. 7. Forma dhe përmasat e simboleve kombëtare, përmbajtja e tekstit të himnit kombëtar, si dhe përdorimi i tyre rregullohen me ligj. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E DYTË== ===TË DREJTAT DHE LIRITË THEMELORE TË NJERIUT=== ==KREU I== ===PARIME TË PËRGJITHSHME=== Neni 15 1. Të drejtat dhe liritë themelore të njeriut janë të pandashme, të patjetërsueshme e të padhunueshme dhe qëndrojnë në themel të të gjithë rendit juridik. 2. Organet e pushtetit publik, në përmbushje të detyrave të tyre, duhet të respektojnë të drejtat dhe liritë themelore të njeriut, si dhe të kontribuojnë në realizimin e tyre. Neni 16 1. Të drejtat e liritë themelore, si dhe detyrimet e parashikuara në Kushtetutë për shtetasit shqiptarë vlejnë njëlloj edhe për të huajt e për personat pa shtetësi në territorin e Republikës së Shqipërisë, me përjashtim të rasteve kur Kushtetuta e lidh në mënyrë të posaçme me shtetësinë shqiptare ushtrimin e të drejtave e të lirive të caktuara. 2. Të drejtat dhe liritë themelore, si dhe detyrimet e parashikuara ne Kushtetutë vlejnë edhe për personat juridikë, për aq sa përputhen me qëllimet e përgjithshme të këtyre personave dhe me thelbin e këtyre të drejtave, lirive dhe detyrimeve. Neni 17 1. Kufizime të të drejtave dhe lirive të parashikuara në këtë Kushtetutë mund të vendosen vetëm me ligj për një interes publik ose për mbrojtjen e të drejtave të të tjerëve. Kufizimi duhet të jetë në përpjesëtim me gjendjen që e ka diktuar atë. 2. Këto kufizime nuk mund të cenojnë thelbin e lirive dhe të të drejtave dhe në asnjë rast nuk mund të tejkalojnë kufizimet e parashikuara në Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut. Neni 18 1. Të gjithë janë të barabartë përpara ligjit. 2. Askush nuk mund të diskriminohet padrejtësisht për shkaqe të tilla si gjinia, raca, feja, etnia, gjuha, bindjet politike, fetare a filozofike, gjendja ekonomike, arsimore, sociale ose përkatësia prindërore. 3. Askush nuk mund të diskriminohet për shkaqet e përmendura në paragrafin 2, nëse nuk ekziston një përligjje e arsyeshme dhe objektive. Neni 19 1. Kushdo që lind duke pasur qoftë edhe njërin prej prindërve me shtetësi shqiptare, e fiton vetiu shtetësinë shqiptare. Shtetësia shqiptare fitohet edhe për shkaqe të tjera të parashikuara me ligj. 2. Shtetasi shqiptar nuk mund ta humbasë shtetësinë, përveçse kur ai heq dorë prej saj. Neni 20 1. Personat që u përkasin pakicave kombëtare ushtrojnë në barazi të plotë para ligjit të drejtat dhe liritë e tyre. 2. Ata kanë të drejtë të shprehin lirisht, pa u ndaluar as detyruar, përkatësinë e tyre etnike, kulturore, fetare e gjuhësore. Ata kanë të drejtë t'i ruajnë e zhvillojnë ato, të mësojnë dhe të mësohen në gjuhën e tyre amtare, si dhe të bashkohen në organizata e shoqata për mbrojtjen e interesave dhe të identitetit të tyre. ==KREU II== ===LIRITË DHE TË DREJTAT VETJAKE=== Neni 21 Jeta e personit mbrohet me ligj. Neni 22 1. Liria e shprehjes është e garantuar. 2. Liria e shtypit, e radios dhe e televizionit është e garantuar. 3. Censura paraprake e mjeteve të komunikimit ndalohet. 4. Ligji mund të kërkojë dhënien e autorizimit për funksionimin e stacioneve të radios ose të televizionit. Neni 23 1. E drejta e informimit është e garantuar. 2. Kushdo ka të drejtë, në përputhje me ligjin, të marrë informacion për veprimtarinë e organeve shtetërore, si dhe të personave që ushtrojnë funksione shtetërore. 3. Kujtdo i jepet mundësia të ndjekë mbledhjet e organeve të zgjedhura kolektive. Neni 24 1. Liria e ndërgjegjes dhe e fesë eshtë e garantuar. 2. Secili është i lirë të zgjedhë ose të ndryshojë fenë ose bindjet, si dhe t'i shfaqë ato individualisht ose kolektivisht, në publik ose në jetën private, nëpërmjet kultit, arsimimit, praktikave ose kryerjes së riteve. 3. Askush nuk mund të detyrohet ose të ndalohet të marrë pjesë në një bashkësi fetare ose në praktikat e saj, si dhe të bëjë publike bindjet ose besimin e tij. Neni 25 Askush nuk mund t'i nënshtrohet torturës, dënimit apo trajtimit mizor, çnjerëzor ose poshtërues. Neni 26 Askujt nuk mund t'i kërkohet të kryejë një punë të detyruar, përveçse në rastet e ekzekutimit të një vendimi gjyqësor, të kryerjes së shërbimit ushtarak, të një shërbimi që rrjedh nga një gjendje lufte, nga një gjendje e jashtëzakonshme ose nga një fatkeqësi natyrore, që kërcënon jetën ose shëndetin e njerëzve. Neni 27 1. Askujt nuk mund t'i hiqet liria, përveçse në rastet dhe sipas procedurave të parashikuara me ligj. 2. Liria e personit nuk mund të kufizohet, përveçse në rastet e mëposhtme: a) kur është dënuar me burgim nga gjykata kompetente; b) për moszbatim të urdhrave të ligjshëm të gjykatës ose për moszbatim të ndonjë detyrimi të caktuar me ligj; c) kur ka dyshime të arsyeshme se ka kryer një vepër penale ose për të parandaluar kryerjen prej tij të veprës penale ose largimin e tij pas kryerjes së saj; ç) për mbikëqyrjen e të miturit për qëllime edukimi ose për shoqërimin e tij në organin kompetent; d) kur personi është përhapës i një sëmundjeje ngjitëse, i paaftë mendërisht dhe i rrezikshëm për shoqërinë; dh) për hyrje të paligjshme në kufirin shtetëror, si dhe në rastet e dëbimit ose të ekstradimit. 3. Askujt nuk mund t'i hiqet liria vetëm për shkak se nuk është në gjendje të përmbushë një detyrim kontraktor. Neni 28 1. Kushdo, të cilit i hiqet liria, ka të drejtë të njoftohet menjëherë në gjuhën që ai kupton, për shkaqet e kësaj mase, si dhe për akuzën që i bëhet. Personi, të cilit i është hequr liria, duhet të njoftohet se nuk ka asnjë detyrim të bëjë ndonjë deklaratë dhe ka të drejtë të komunikojë menjëherë me avokatin, si dhe t'i jepet mundësia për realizimin e të drejtave të tij. 2. Personi, të cilit i është hequr liria sipas nenit 27, paragrafi 2, nënparagrafi c, duhet të dërgohet brenda 48 orëve përpara gjyqtarit, i cili vendos paraburgimin ose lirimin e tij jo më vonë se 48 orë nga çasti i marrjes së dokumenteve për shqyrtim. 3. I paraburgosuri ka të drejtë të ankohet kundër vendimit të gjyqtarit. Ai ka të drejtë të gjykohet brenda një afati të arsyeshëm ose të procedohet i lirë përkundrejt një garancie pasurore sipas ligjit. 4. Në të gjitha rastet e tjera, personi, të cilit i hiqet liria në rrugë jashtëgjyqësore, mund t'i drejtohet në çdo kohë gjyqtarit, i cili vendos brenda 48 orëve për ligjshmërinë e kësaj mase. 5. çdo person, të cilit i është hequr liria sipas nenit 27, ka të drejtën e trajtimit njerëzor dhe të respektimit të dinjitetit të tij. Neni 29 1. Askush nuk mund të akuzohet ose të deklarohet fajtor për një vepër penale, e cila nuk konsiderohej e tillë me ligj në kohën e kryerjes së saj, me përjashtim të veprave, të cilat në kohën e kryerjes së tyre, përbënin krime lufte ose krime kundër njerëzimit sipas së drejtës ndërkombëtare. 2. Nuk mund të jepet një dënim më i rëndë se ai që ka qenë parashikuar me ligj në kohën e kryerjes së veprës penale. 3. Ligji penal favorizues ka fuqi prapavepruese. Neni 30 Kushdo quhet i pafajshëm përderisa nuk i është provuar fajësia me vendim gjyqësor të formës së prerë. Neni 31 Gjatë procesit penal kushdo ka të drejtë: a) të vihet në dijeni menjëherë dhe hollësisht për akuzën që i bëhet, për të drejtat e tij, si dhe t'i krijohet mundësia për të njoftuar familjen ose të afërmit e tij; b) të ketë kohën dhe lehtësitë e mjaftueshme për të përgatitur mbrojtjen e vet; c) të ketë ndihmën pa pagesë të një përkthyesi, kur nuk flet ose nuk kupton gjuhën shqipe; ç) të mbrohet vetë ose me ndihmën e një mbrojtësi ligjor të zgjedhur prej tij; të komunikojë lirisht dhe privatisht me të, si dhe t'i sigurohet mbrojtja falas, kur nuk ka mjete të mjaftueshme; d) t'u bëjë pyetje dëshmitarëve të pranishëm dhe të kërkojë paraqitjen e dëshmitarëve, të ekspertëve dhe të personave të tjerë, të cilët mund të sqarojnë faktet. Neni 32 1. Askush nuk mund të detyrohet të dëshmojë kundër vetvetes ose familjes së vet dhe as të pohojë fajësinë e tij. 2. Askush nuk mund të deklarohet fajtor mbi bazën e të dhënave të mbledhura në mënyrë të paligjshme. Neni 33 1. Kushdo ka të drejtë të dëgjohet para se të gjykohet. 2. Nga kjo e drejtë nuk mund të përfitojë personi që i fshihet drejtësisë. Neni 34 Askush nuk mund të dënohet më shumë se një herë per të njëjtën vepër penale dhe as të gjykohet sërish, me përjashtim të rasteve kur është vendosur rigjykimi i çështjes nga një gjykatë më e lartë, sipas mënyrës së parashikuar me ligj. Neni 35 1. Askush nuk mund të detyrohet, përveçse kur e kërkon ligji, të bëjë publike të dhëna që lidhen me personin e tij. 2. Mbledhja, përdorimi dhe bërja publike e të dhënave rreth personit bëhet me pëlqimin e tij, me përjashtim të rasteve të parashikuara me ligj. 3. Kushdo ka të drejtë të njihet me të dhënat e mbledhura rreth tij, me përjashtim të rasteve të parashikuara me ligj. 4. Kushdo ka të drejtë të kërkojë ndreqjen ose fshirjen e të dhënave të pavërteta ose të paplota ose të mbledhura në kundërshtim me ligjin. Neni 36 Liria dhe fshehtësia e korrespondencës ose e çdo mjeti tjetër të komunikimit janë të garantuara. Neni 37 1. Paprekshmëria e banesës është e garantuar. 2. Kontrollet e banesës, si dhe të mjediseve që njësohen me të, mund të bëhen vetëm në rastet dhe në mënyrat e parashikuara me ligj. 3. Askujt nuk mund t'i bëhet kontroll vetjak jashtë procesit penal, me përjashtim të rasteve të hyrjes në territorin e shtetit dhe të daljes prej tij ose për të mënjanuar një rrezik që i kanoset sigurimit publik. Neni 38 1. Kushdo ka të drejtë të zgjedhë vendbanimin si dhe të lëvizë lirisht në çdo pjesë të territorit të shtetit. 2. Askush nuk mund të pengohet të dalë lirisht jashtë shtetit. Neni 39 1. Asnjë shtetas shqiptar nuk mund të dëbohet nga territori i shtetit. 2. Ekstradimi mund të lejohet vetëm kur është parashikuar shprehimisht në marrëveshjet ndërkombëtare në të cilat Republika e Shqipërisë është palë, dhe vetëm me vendim gjyqësor. 3. Ndalohet dëbimi kolektiv i të huajve. Dëbimi i individëve të huaj lejohet në kushtet e përcaktuara me ligj. Neni 40 Të huajt kanë të drejtën e strehimit në Republikën e Shqipërisë sipas ligjit. Neni 41 1. E drejta e pronës private është e garantuar. 2. Prona fitohet me dhurim, me trashëgimi, me blerje dhe me çdo mënyrë tjetër klasike të parashikuar në Kodin Civil. 3. Ligji mund të parashikojë shpronësime ose kufizime në ushtrimin e së drejtës së pronës vetëm për interesa publikë. 4. Shpronësimet ose ato kufizime të së drejtës së pronës që barazohen me shpronësimin, lejohen vetëm përkundrejt një shpërblimi të drejtë. 5. Për mosmarrëveshjet lidhur me masën e shpërblimit mund të bëhet ankim në gjykatë. Neni 42 1. Liria, prona dhe të drejtat e njohura me Kushtetutë dhe me ligj nuk mund të cenohen pa një proces të rregullt ligjor. 2. Kushdo, për mbrojtjen e të drejtave, të lirive dhe të interesave të tij kushtetues dhe ligjorë, ose në rastin e akuzave të ngritura kundër tij, ka të drejtën e një gjykimi të drejtë dhe publik brenda një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligj. Neni 43 Kushdo ka të drejtë të ankohet kundër një vendimi gjyqësor në një gjykatë më të lartë, përveçse kur në Kushtetutë parashikohet ndryshe. Neni 44 Kushdo ka të drejtë të rehabilitohet dhe/ose të zhdëmtohet në përputhje me ligjin, në rast se është dëmtuar për shkak të një akti, veprimi ose mosveprimi të paligjshëm të organeve shtetërore. ==KREU III== ===LIRITË DHE TË DREJTAT POLITIKE=== Neni 45 1. Çdo shtetas që ka mbushur tetëmbëdhjetë vjeç, qoftë edhe ditën e zgjedhjeve, ka të drejtën të zgjedhë dhe të zgjidhet. 2. Përjashtohen nga e drejta e zgjedhjes shtetasit e deklaruar me vendim gjyqësor të formës së prerë si të paaftë mendërisht. 3. Të dënuarit që janë duke vuajtur dënimin me heqje të lirisë, kanë vetëm të drejtën për të zgjedhur. 4. Vota është vetjake, e barabartë, e lirë dhe e fshehtë. Neni 46 1. Kushdo ka të drejtë të organizohet kolektivisht për çfarëdo qëllimi të ligjshëm. 2. Regjistrimi në gjykatë i organizatave ose i shoqatave bëhet sipas procedurës së parashikuar me ligj. 3. Organizatat ose shoqatat që ndjekin qëllime antikushtetuese janë të ndaluara sipas ligjit. Neni 47 1. Liria e tubimeve paqësore dhe pa armë, si dhe e pjesëmarrjes në to është e garantuar. 2. Tubimet paqësore në sheshe dhe në vendet e kalimit publik bëhen sipas procedurave të parashikuara me ligj. Neni 48 Kushdo, vetë ose së bashku me të tjerë, mund t'u drejtojë kërkesa, ankesa ose vërejtje organeve publike, të cilat janë të detyruara të përgjigjen në afatet dhe kushtet e caktuara me ligj. ==KREU IV== ===LIRITË DHE TË DREJTAT EKONOMIKE, SOCIALE DHE KULTURORE=== Neni 49 1. Secili ka të drejtë të fitojë mjetet e jetesës së tij me punë të ligjshme, që e ka zgjedhur ose pranuar vetë. Ai është i lirë të zgjedhë profesionin, vendin e punës, si dhe sistemin e kualifikimit të vet profesional. 2. Të punësuarit kanë të drejtën e mbrojtjes shoqërore të punës. Neni 50 Të punësuarit kanë të drejtë të bashkohen lirisht në organizata sindikale për mbrojtjen e interesave të tyre të punës. Neni 51 1. E drejta e të punësuarit për grevë që ka të bëjë me marrëdhëniet e punës, është e garantuar. 2. Kufizime për kategori të veçanta të punësuarish mund të vendosen me ligj për t'i siguruar shoqërisë shërbimet e domosdoshme. Neni 52 1. Kushdo ka të drejtën e sigurimeve shoqërore në pleqëri ose kur është i paaftë për punë, sipas një sistemi të caktuar me ligj. 2. Kushdo, kur mbetet pa punë për shkaqe të pavarura nga vullneti i tij dhe kur nuk ka mjete të tjera jetese, ka të drejtën e ndihmës në kushtet e parashikuara me ligj. Neni 53 1. Kushdo ka të drejtë të martohet dhe të ketë familje. 2. Martesa dhe familja gëzojnë mbrojtjen e veçantë të shtetit. 3. Lidhja dhe zgjidhja e martesës rregullohen me ligj. Neni 54 1. Fëmijët, të rinjtë, gratë shtatzëna dhe nënat e reja kanë të drejtën e një mbrojtjeje të veçantë nga shteti. 2. Fëmijët e lindur jashtë martese kanë të drejta të barabarta me të lindurit nga martesa. 3. Cdo fëmijë ka të drejtë të jetë i mbrojtur nga dhuna, keqtrajtimi, shfrytëzimi dhe përdorimi për punë, e veçanërisht nën moshën minimale për punën e fëmijëve, që mund të dëmtojë shëndetin, moralin ose të rrezikojë jetën a zhvillimin e tij normal. Neni 55 1. Shtetasit gëzojnë në mënyrë të barabartë të drejtën për kujdes shëndetësor nga shteti. 2. Kushdo ka të drejtë për sigurim shëndetësor sipas procedurës së caktuar me ligj. Neni 56 Kushdo ka të drejtë të informohet për gjendjen e mjedisit dhe për mbrojtjen e tij. Neni 57 1. Kushdo ka të drejtën për arsimim. 2. Arsimi shkollor i detyrueshëm caktohet me ligj. 3. Arsimi i mesëm i përgjithshëm publik është i hapur për të gjithë. 4. Arsimi i mesëm profesional dhe i lartë mund të kushtëzohet vetëm nga kritere aftësie. 5. Arsimi i detyrueshëm, si dhe arsimi i mesëm i përgjithshëm në shkollat publike është falas. 6. Nxënësit dhe studentët mund të arsimohen edhe në shkolla jopublike të të gjitha niveleve, të cilat krijohen e funksionojnë në bazë të ligjit. 7. Autonomia e institucioneve të arsimit të lartë dhe liria akademike janë të garantuara me ligj. Neni 58 1. Liria e krijimit artistik dhe e kërkimit shkencor, vënia në përdorim si dhe përfitimi prej arritjeve të tyre janë të garantuara për të gjithë. 2. E drejta e autorit mbrohet me ligj. ==KREU V== ===OBJEKTIVAT SOCIALË=== Neni 59 1. Shteti, brenda kompetencave kushtetuese dhe mjeteve që disponon, si dhe në plotësim të nismës dhe të përgjegjësisë private, synon: a) punësimin në kushte të përshtatshme të të gjithë personave të aftë për punë; b) plotësimin e nevojave të shtetasve për strehim; c) standardin më të lartë shëndetësor, fizik e mendor, të mundshëm; ç) arsimimin dhe kualifikimin sipas aftësive të fëmijëve dhe të të rinjve, si dhe të personave të pazënë me punë; d) një mjedis të shëndetshëm dhe ekologjikisht të përshtatshëm për brezat e sotëm dhe të ardhshëm; dh) shfrytëzimin racional të pyjeve, ujërave, kullotave dhe burimeve të tjera natyrore mbi bazën e parimit të zhvillimit të qëndrueshëm; e) përkujdesjen dhe ndihmën për të moshuarit, jetimët dhe invalidët; ë) zhvillimin e sportit dhe të veprimtarive ripërtëritëse; f) riaftësimin shëndetësor, edukimin e specializuar dhe integrimin në shoqëri të të paaftëve, si dhe përmirësimin në vazhdimësi të kushteve të tyre të jetesës; g) mbrojtjen e trashëgimisë kombëtare, kulturore dhe kujdesin e veçantë për gjuhën shqipe. 2. Përmbushja e objektivave socialë nuk mund të kërkohet drejtpërdrejt në gjykatë. Ligji përcakton kushtet dhe masën në të cilat mund të kërkohet realizimi i këtyre objektivave. ==KREU VI== ===AVOKATI I POPULLIT=== Neni 60 1. Avokati i Popullit mbron të drejtat, liritë dhe interesat e ligjshëm të individit nga veprimet ose mosveprimet e paligjshme e të parregullta të organeve të administratës publike. 2. Avokati i Popullit është i pavarur në ushtrimin e detyrës së tij. 3. Avokati i Popullit ka buxhet të veçantë, të cilin e administron vetë. Ai e propozon buxhetin sipas ligjit. Neni 61 1. Avokati i Popullit zgjidhet nga tri të pestat e të gjithë anëtarëve të Kuvendit për një periudhë prej 5 vjetësh, me të drejtë rizgjedhjeje. 2. Avokati i Popullit mund të jetë çdo shtetas shqiptar, me arsim të lartë, me njohuri dhe veprimtari të njohura në fushën e të drejtave të njeriut dhe të ligjit. 3. Avokati i Popullit gëzon imunitetin e gjyqtarit të Gjykatës së Lartë. 4. Avokati i Popullit nuk mund të bëjë pjesë në asnjë parti politike, nuk mund të kryejë veprimtari tjetër politike, shtetërore ose profesionale dhe as të marrë pjesë në organizmat drejtues të organizatave shoqërore, ekonomike dhe tregtare. Neni 62 1. Avokati i Popullit mund të shkarkohet vetëm me kërkesë të motivuar të jo më pak se një së tretës së deputetëve. 2. Në këtë rast Kuvendi vendos me tri të pestat e të gjithë anëtarëve të tij. Neni 63 1. Avokati i Popullit paraqet raport vjetor përpara Kuvendit. 2. Avokati i Popullit raporton përpara Kuvendit kur i kërkohet prej këtij, si dhe mund t'i kërkojë Kuvendit të dëgjohet për çështje që ai i çmon të rëndësishme. 3. Avokati i Popullit ka të drejtë të bëjë rekomandime dhe të propozojë masa kur vëren shkelje të të drejtave dhe lirive të njeriut nga administrata publike. 4. Organet dhe funksionarët publikë janë të detyruar t'i paraqesin Avokatit të Popullit të gjitha dokumentet dhe informacionet e kërkuara prej tij. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E TRETË== ===KUVENDI=== ==KREU I== ===ZGJEDHJA DHE AFATI=== Neni 64 1. Kuvendi përbëhet nga 140 deputetë. 100 deputetë zgjidhen drejtpërdrejt në zona njëemërore me numër të përafërt zgjedhësish. 40 deputetë zgjidhen nga listat shumemërore të partive dhe/ose koalicioneve të partive sipas renditjes në to. 2. Numri i përgjithshëm i deputetëve të çdo partie dhe/ose koalicioni partish përcaktohet në raport sa më të afërt me votat e vlefshme të marra prej tyre në të gjithë vendin në raundin e parë të zgjedhjeve. 3. Partitë që marrin më pak se 2.5 për qind dhe koalicionet e partive që marrin më pak se 4 për qind të votave të vlefshme në të gjithë vendin në raundin e parë të zgjedhjeve, nuk përfitojnë nga listat shumemërore përkatëse. Neni 65 1. Kuvendi zgjidhet për katër vjet. 2. Zgjedhjet për Kuvendin zhvillohen 60 deri në 30 ditë para mbarimit të mandatit dhe jo më vonë se 45 ditë pas shpërndarjes së tij. 3. Mandati i Kuvendit vazhdon deri në mbledhjen e parë të Kuvendit të ri. Në këtë ndërkohë Kuvendi nuk mund të nxjerrë ligje ose të marrë vendime, me përjashtim të rasteve të vendosjes së masave të jashtëzakonshme. Neni 66 Mandati i Kuvendit zgjatet vetëm në rast lufte dhe për aq kohë sa vazhdon ajo. Kur Kuvendi është i shpërndarë, ai rithirret vetiu. Neni 67 1. Kuvendi i porsazgjedhur thirret në mbledhjen e parë nga Presidenti i Republikës jo më vonë se 20 ditë nga përfundimi i zgjedhjeve. 2. Në rast se Presidenti i Republikës nuk e ushtron këtë kompetencë, Kuvendi duhet të mblidhet vetë brenda 10 ditëve nga mbarimi i afatit të parashikuar në paragrafin 1 të këtij neni. ==KREU II== ===DEPUTETËT=== Neni 68 1. Kandidatët për deputetë mund të paraqiten vetëm nga partitë politike, nga koalicionet e partive, si dhe nga zgjedhësit. 2. Rregullat për caktimin e kandidatëve për deputetë, për organizimin dhe zhvillimin e zgjedhjeve, si dhe përcaktimi i zonave zgjedhore dhe kushtet e vlefshmërisë së zgjedhjeve rregullohen nga ligji për zgjedhjet. Neni 69 1. Nuk mund të kandidojnë e as të zgjidhen deputetë, pa hequr dorë nga detyra: a) gjyqtarët, prokurorët; b) ushtarakët e shërbimit aktiv; c) punonjësit e policisë dhe të sigurimit kombëtar; ç) përfaqësuesit diplomatikë; d) kryetarët e bashkive dhe të komunave, si dhe prefektët në vendet ku kryejnë detyrat e tyre; dh) kryetarët dhe anëtarët e komisioneve të zgjedhjeve; e) Presidenti i Republikës dhe funksionarët e lartë të administratës shtetërore të parashikuar nga ligji. 2. Mandati i fituar në kundërshtim me paragrafin 1 të këtij neni është i pavlefshëm. Neni 70 1. Deputetët përfaqësojnë popullin dhe nuk lidhen me asnjë mandat detyrues. 2. Deputetët nuk mund të ushtrojnë njëkohësisht asnjë detyrë tjetër shtetërore, përveç asaj të anëtarit të Këshillit të Ministrave. Rastet e tjera të papajtueshmërisë caktohen me ligj. 3. Deputetët nuk mund të kryejnë asnjë veprimtari fitimprurëse që buron nga pasuria e shtetit ose e pushtetit vendor dhe as të fitojnë pasuri të këtyre. 4. Për çdo shkelje të paragrafit 3 të këtij neni, me mocion të kryetarit të Kuvendit ose të një së dhjetës së anëtarëve të tij, Kuvendi vendos për dërgimin e çështjes në Gjykatën Kushtetuese, e cila konstaton papajtueshmërinë. Neni 71 1. Mandati i deputetit fillon ditën që ai shpallet i zgjedhur nga komisioni përkatës i zgjedhjeve. 2. Mandati i deputetit mbaron ose është i pavlefshëm, sipas rastit: a) kur ai nuk bën betimin; b) kur heq dorë nga mandati; c) kur vërtetohet një nga kushtet e pazgjedhshmërisë ose papajtueshmërisë të parashikuara në nenet 69, 70 paragrafët 2 dhe 3; ç) kur mbaron mandati i Kuvendit; d) kur mungon pa arsye mbi 6 muaj rresht në Kuvend; dh) kur dënohet me vendim gjyqësor të formës së prerë për kryerjen e një krimi. Neni 72 Para fillimit të ushtrimit të mandatit deputetët bëjnë betimin në Kuvend. Neni 73 1. Deputeti nuk mban përgjegjësi për mendimet e shprehura në Kuvend dhe për votat e dhëna prej tij. Kjo dispozitë nuk zbatohet në rastin e shpifjes. 2. Deputeti nuk mund të ndiqet penalisht pa autorizimin e Kuvendit. Autorizimi kërkohet edhe në rastin kur ai do të arrestohet. 3. Deputeti mund të ndalohet ose të arrestohet pa autorizim kur kapet në kryerje e sipër ose menjëherë pas kryerjes së një krimi të rëndë. Në këto raste, Prokurori i Përgjithshëm njofton menjëherë Kuvendin, i cili, kur konstaton se nuk ka vend për procedim, vendos për heqjen e masës. 4. Për rastet e parashikuara në paragrafët 2 dhe 3 të këtij neni, Kuvendi vendos me votim të fshehtë. ==KREU III== ===ORGANIZIMI DHE FUNKSIONIMI=== Neni 74 1. Kuvendi i zhvillon punimet vjetore në dy sesione. Sesioni i parë fillon të hënën e tretë të janarit dhe sesioni i dytë të hënën e parë të shtatorit. 2. Kuvendi mblidhet në sesion të jashtëzakonshëm, kur kërkohet nga Presidenti i Republikës, nga Kryeministri ose nga një e pesta e të gjithë deputetëve. 3. Sesionet e jashtëzakonshme thirren nga Kryetari i Kuvendit në bazë të një rendi dite të përcaktuar. Neni 75 1. Kuvendi zgjedh dhe shkarkon Kryetarin e vet. 2. Kuvendi organizohet dhe funksionon sipas rregullores së miratuar nga shumica e të gjithë anëtarëve. Neni 76 1. Kryetari kryeson debatin, drejton punimet, siguron respektimin e të drejtave të Kuvendit dhe të anëtarëve të tij, si dhe përfaqëson Kuvendin në marrëdhëniet me të tjerët. 2. Nëpunësi më i lartë civil i Kuvendit është sekretari i përgjithshëm. 3. Shërbimet e tjera të nevojshme për funksionimin e Kuvendit kryhen nga nëpunës të tjerë, siç përcaktohet në rregulloren e brendshme. Neni 77 1. Kuvendi zgjedh nga gjiri i tij komisione të përhershme, si dhe mund të caktojë komisione të posaçme. 2. Kuvendi ka të drejtë dhe, me kërkesë të një së katërtës së të gjithë anëtarëve të tij, është i detyruar të caktojë komision hetimi për të shqyrtuar një çështje të veçantë. Përfundimet e tyre nuk janë detyruese për gjykatat, por mund t'i njoftohen prokurorisë, e cila i vlerëson sipas procedurës ligjore. 3. Komisionet e hetimit veprojnë sipas procedurës së parashikuar me ligj. Neni 78 1. Kuvendi vendos me shumicën e votave, në prani të më shumë se gjysmës së të gjithë anëtarëve të tij, përveç rasteve kur Kushtetuta parashikon një shumicë të cilësuar. 2. Mbledhjet e deputetëve që mbahen pa u thirrur sipas rregullores, nuk sjellin asnjë pasojë. Neni 79 1. Mbledhjet e Kuvendit bëhen të hapura. 2. Me kërkesën e Presidentit të Republikës, të Kryeministrit ose të një së pestës së deputetëve mbledhjet e Kuvendit mund të bëhen të mbyllura, kur për këtë kanë votuar shumica e të gjithë anëtarëve të tij. Neni 80 1. Kryeministri dhe çdo anëtar tjetër i Këshillit të Ministrave është i detyruar t'u përgjigjet interpelancave dhe pyetjeve të deputetëve brenda tri javëve. 2. Anëtari i Këshillit të Ministrave ka të drejtë të marrë pjesë në mbledhjet e Kuvendit ose të komisioneve të tij; atij i jepet fjala sa herë që e kërkon. 3. Drejtuesit e institucioneve shtetërore, me kërkesë të komisioneve parlamentare, japin shpjegime dhe informojnë për çështje të ndryshme të veprimtarisë së tyre për sa e lejon ligji. ==KREU IV== ===PROCESI LIGJVËNËS=== Neni 81 1. Të drejtën për të propozuar ligje e ka Këshilli i Ministrave, çdo deputet, si dhe 20 mijë zgjedhës. 2. Miratohen me tri të pestat e të gjithë anëtarëve të Kuvendit: a) ligjet për organizimin dhe funksionimin e institucioneve, të parashikuara nga Kushtetuta; b) ligji për shtetësinë; c) ligji për zgjedhjet e përgjithshme dhe vendore; ç) ligji për referendumet; d) kodet; dh) ligji për gjendjen e jashtëzakonshme; e) ligji për statusin e funksionarëve publikë; ë) ligji për amnistinë; f) ligji për ndarjen administrative të Republikës. Neni 82 1. Propozimi i ligjeve, kur është rasti, duhet të shoqërohet kurdoherë me raportin që përligj shpenzimet financiare për zbatimin e tij. 2. Asnjë projektligj joqeveritar që bën të nevojshme rritjen e shpenzimeve të buxhetit të shtetit ose që pakëson të ardhurat, nuk mund të miratohet pa marrë mendimin e Këshillit të Ministrave, i cili duhet të shprehet brenda 30 ditëve nga data e marrjes së projektligjit. 3. Në qoftë se Këshilli i Ministrave nuk shprehet brenda afatit të mësipërm, projektligji kalon për shqyrtim sipas procedurës së zakonshme. Neni 83 1. Projektligji votohet tri herë: në parim, nen për nen dhe në tërësi. 2. Kuvendi, me kërkesë të Këshillit të Ministrave ose të një së pestës së të gjithë deputetëve, mund të shqyrtojë e të miratojë një projektligj me procedurë të përshpejtuar, por jo më parë se një javë nga fillimi i procedurës së shqyrtimit. 3. Procedura e përshpejtuar nuk lejohet për shqyrtimin e projektligjeve të parashikuara në nenin 81 paragrafi 2, me përjashtim të nënparagrafit dh. Neni 84 1. Presidenti i Republikës shpall ligjin e miratuar brenda 20 ditëve nga paraqitja e tij. 2. Ligji quhet i shpallur, në qoftë se Presidenti i Republikës nuk ushtron të drejtat e parashikuara në paragrafin 1 të këtij neni dhe në paragrafin 1 të nenit 85. 3. Ligji hyn në fuqi me kalimin e jo më pak se 15 ditëve nga botimi i tij në Fletoren Zyrtare. 4. Në rastet e masave të jashtëzakonshme, si dhe në rast nevoje e urgjence, kur Kuvendi vendos me shumicën e të gjithë anëtarëve dhe Presidenti i Republikës jep pëlqimin, ligji hyn në fuqi menjëherë, vetëm pasi të jetë njoftuar publikisht. Ligji duhet të botohet në numrin më të parë të Fletores Zyrtare. Neni 85 1. Presidenti i Republikës ka të drejtë ta kthejë ligjin për rishqyrtim vetëm një herë. 2. Dekreti i Presidentit për rishqyrtimin e një ligji e humbet fuqinë, kur kundër tij votojnë shumica e të gjithë anëtarëve të Kuvendit. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E KATËRT== ===PRESIDENTI I REPUBLIKËS=== Neni 86 1. Presidenti i Republikës është Kryetar i Shtetit dhe përfaqëson unitetin e popullit. 2. President mund të zgjidhet vetëm shtetasi shqiptar që nga lindja, me qëndrim jo më pak se 10 vjetët e fundit në Shqipëri dhe që ka mbushur moshën 40 vjeç. Neni 87 1. Kandidati për President i propozohet Kuvendit nga një grup prej jo më pak se 20 deputetësh. Një deputet nuk lejohet të marrë pjesë në më shumë se një grup propozues. 2. Presidenti i Republikës zgjidhet me votim të fshehtë dhe pa debat nga Kuvendi me një shumicë prej tri të pestave të të gjithë anëtarëve të tij. 3. Kur në votimin e parë nuk arrihet kjo shumicë, brenda 7 ditëve nga kryerja e votimit të parë bëhet një votim i dytë. 4. Në rast se edhe në votimin e dytë nuk arrihet kjo shumicë, brenda 7 ditëve bëhet një votim i tretë. 5. Kur ka më shumë se dy kandidatë dhe asnjëri prej tyre nuk ka marrë shumicën e kërkuar, brenda 7 ditëve bëhet një votim i katërt ndërmjet dy kandidatëve që kanë marrë numrin më të madh të votave. 6. Në rast se edhe në votimin e katërt asnjëri prej dy kandidatëve nuk ka marrë shumicën e kërkuar, bëhet një votim i pestë. 7. Në rast se edhe pas votimit të pestë asnjëri prej dy kandidatëve nuk ka marrë shumicën e kërkuar, Kuvendi shpërndahet dhe brenda 60 ditëve bëhen zgjedhjet e reja të përgjithshme. 8. Kuvendi i ri zgjedh Presidentin sipas procedurës së parashikuar nga paragrafët 1 deri në 7 të këtij neni. Në rast se edhe Kuvendi i ri nuk e zgjedh Presidentin, ai shpërndahet dhe brenda 60 ditëve bëhen zgjedhje të reja të përgjithshme. 9. Kuvendi pasardhës zgjedh Presidentin e Republikës me shumicën e të gjithë anëtarëve të tij. Neni 88 1. Presidenti i Republikës, në çdo rast, zgjidhet për 5 vjet, me të drejtë rizgjedhjeje vetëm një herë. 2. Procedura për zgjedhjen e Presidentit fillon jo më vonë se 30 ditë para mbarimit të mandatit presidencial paraardhës. 3. Presidenti fillon në detyrë pasi bën betimin para Kuvendit, por jo më parë se të ketë mbaruar mandati i Presidentit që largohet. Presidenti bën këtë betim: "Betohem se do t'i bindem Kushtetutës dhe ligjeve të vendit, do të respektoj të drejtat dhe liritë e shtetasve, do të mbroj pavarësinë e Republikës së Shqipërisë dhe do t'i shërbej interesit të përgjithshëm dhe përparimit të Popullit Shqiptar." Presidenti mund të shtojë edhe: "Zoti më ndihmoftë!" 4. Presidenti që jep dorëheqjen para mbarimit të mandatit të vet, nuk mund të kandidojë në zgjedhjen presidenciale që bëhet pas dorëheqjes së tij. Neni 89 Presidenti i Republikës nuk mund të mbajë asnjë detyrë tjetër publike, nuk mund të jetë anëtar partie dhe as të kryejë veprimtari tjetër private. Neni 90 1. Presidenti i Republikës nuk ka përgjegjësi për aktet e kryera në ushtrim të detyrës së tij. 2. Presidenti i Republikës mund të shkarkohet për shkelje të rëndë të Kushtetutës dhe për kryerjen e një krimi të rëndë. Propozimi për shkarkimin e Presidentit në këto raste mund të bëhet nga jo më pak se një e katërta e anëtarëve të Kuvendit dhe duhet të mbështetet nga jo më pak se dy të tretat e të gjithë anëtarëve të tij. 3. Vendimi i Kuvendit i dërgohet Gjykatës Kushtetuese, e cila, kur vërteton fajësinë e Presidentit të Republikës, deklaron shkarkimin e tij nga detyra. Neni 91 1. Kur Presidenti i Republikës është në pamundësi të përkohshme për të ushtruar funksionet e tij ose kur vendi i tij mbetet vakant, Kryetari i Kuvendit zë vendin dhe ushtron kompetencat e tij. 2. Në rast se Presidenti nuk mund të ushtrojë detyrën për më shumë se 60 ditë, Kuvendi, me dy të tretat e të gjithë anëtarëve, vendos dërgimin e çështjes në Gjykatën Kushtetuese, e cila vërteton përfundimisht faktin e pamundësisë. Në rast të vërtetimit të pamundësisë, vendi i Presidentit mbetet vakant dhe zgjedhja e Presidentit të ri fillon brenda 10 ditëve nga dita e vërtetimit të pamundësisë. Neni 92 Presidenti ushtron edhe këto kompetenca: a) i drejton mesazhe Kuvendit; b) ushtron të drejtën e faljes sipas ligjit; c) jep shtetësinë shqiptare dhe lejon lënien e saj sipas ligjit; ç) jep dekorata e tituj nderi sipas ligjit; d) jep gradat më të larta ushtarake sipas ligjit; dh) me propozim të Kryeministrit, emëron dhe liron përfaqësuesit e plotfuqishëm të Republikës së Shqipërisë në shtetet e tjera dhe në organizatat ndërkombëtare; e) pranon letrat kredenciale dhe tërheqjen e përfaqësuesve diplomatikë të shteteve të tjera dhe të organizatave ndërkombëtare të akredituara në Republikën e Shqipërisë; ë) lidh marrëveshje ndërkombëtare sipas ligjit; f) me propozim të Kryeministrit, emëron drejtorin e shërbimit informativ të shtetit; g) emëron Kryetarin e Akademisë së Shkencave dhe rektorët e universiteteve sipas ligjit; gj) cakton datën e zgjedhjeve për Kuvendin, për organet e pushtetit vendor dhe për zhvillimin e referendumeve; h) kërkon mendim dhe të dhëna me shkrim nga drejtuesit e institucioneve shtetërore për çështje që kanë të bëjnë me detyrat e tyre. Neni 93 Presidenti i Republikës, në zbatim të kompetencave të tij, nxjerr dekrete. Neni 94 Presidenti i Republikës nuk mund të ushtrojë kompetenca të tjera përveç atyre që i njihen shprehimisht me Kushtetutë dhe që i jepen me ligje të nxjerra në pajtim me të. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E PESTË== ===KËSHILLI I MINISTRAVE=== Neni 95 1. Këshilli i Ministrave përbëhet nga Kryeministri, zëvendëskryeministri dhe ministrat. 2. Këshilli i Ministrave ushtron çdo funksion shtetëror, i cili nuk u është dhënë organeve të pushteteve të tjera shtetërore ose të qeverisjes vendore. Neni 96 1. Presidenti i Republikës, në fillim të legjislaturës, si dhe kur vendi i Kryeministrit mbetet vakant, emëron Kryeministrin me propozim të partisë ose koalicionit të partive, që ka shumicën e vendeve në Kuvend. 2 .Në qoftë se Kryeministri i emëruar nuk miratohet nga Kuvendi, Presidenti emëron një Kryeministër të ri brenda 10 ditëve. 3. Në qoftë se edhe Kryeministri i emëruar rishtas nuk miratohet nga Kuvendi, brenda 10 ditëve Kuvendi zgjedh një Kryeministër tjetër. Në këtë rast Presidenti emëron Kryeministrin e ri. 4. Kur Kuvendi nuk arrin të zgjedhë Kryeministrin e ri, Presidenti i Republikës shpërndan Kuvendin. Neni 97 Kryeministri i emëruar sipas nenit 96, nenit 104 ose 105, i paraqet për miratim Kuvendit, brenda 10 ditëve, programin politik të Këshillit të Ministrave së bashku me përbërjen e tij. Neni 98 1. Ministri emërohet dhe shkarkohet nga Presidenti i Republikës, me propozim të Kryeministrit, brenda 7 ditëve. 2. Dekreti shqyrtohet brenda 10 ditëve nga Kuvendi. Neni 99 Para fillimit të detyrës, Kryeministri, zëvendëskryeministri dhe ministrat betohen para Presidentit të Republikës. Neni 100 1. Këshilli i Ministrave përcakton drejtimet kryesore të politikës së përgjithshme shtetërore. 2. Këshilli i Ministrave merr vendime me propozim të Kryeministrit ose të ministrit përkatës. 3. Mbledhjet e Këshillit të Ministrave bëhen të mbyllura. 4. Aktet e Këshillit të Ministrave janë të vlefshme, kur nënshkruhen nga Kryeministri dhe ministri propozues. 5. Këshilli i Ministrave nxjerr vendime dhe udhëzime. Neni 101 Këshilli i Ministrave, në rast nevoje dhe urgjence, nën përgjegjësinë e tij, mund të nxjerrë akte normative që kanë fuqinë e ligjit, për marrjen e masave të përkohshme. Këto akte normative i dërgohen menjëherë Kuvendit, i cili mblidhet brenda 5 ditëve nëse nuk është i mbledhur. Këto akte humbasin fuqinë që nga fillimi, në qoftë se nuk miratohen nga Kuvendi brenda 45 ditëve. Neni 102 1. Kryeministri: a) përfaqëson Këshillin e Ministrave dhe kryeson mbledhjet e tij; b) koncepton dhe paraqet drejtimet kryesore të politikës së përgjithshme shtetërore dhe përgjigjet për to; c) siguron zbatimin e legjislacionit dhe të politikave të miratuara nga Këshilli i Ministrave; ç) bashkërendon dhe kontrollon punën e anëtarëve të Këshillit të Ministrave dhe të institucioneve të tjera të administratës qendrore të shtetit; d) kryen detyra të tjera të parashikuara në Kushtetutë e në ligje. 2. Kryeministri zgjidh mosmarrëveshjet ndërmjet ministrave. 3. Kryeministri, në zbatim të kompetencave të tij, nxjerr urdhra. 4. Ministri, brenda drejtimeve kryesore të politikës së përgjithshme shtetërore, drejton nën përgjegjësinë e tij veprimtarinë që ka në kompetencë. Ministri, në zbatim të kompetencave të tij, nxjerr urdhra dhe udhëzime. Neni 103 1. Ministër mund të caktohet kushdo që ka cilësitë për deputet. 2. Ministri nuk mund të ushtrojë asnjë veprimtari tjetër shtetërore dhe as të jetë drejtues ose anëtar i organeve të shoqërive fitimprurëse. 3. Anëtarët e Këshillit të Ministrave gëzojnë imunitetin e deputetit. Neni 104 1. Në rast se mocioni i besimit i paraqitur nga Kryeministri refuzohet nga shumica e të gjithë anëtarëve të Kuvendit, Kuvendi, brenda 15 ditëve, zgjedh një Kryeministër tjetër. Në këtë rast Presidenti emëron Kryeministrin e ri. 2. Kur Kuvendi nuk arrin të zgjedhë Kryeministrin e ri, Presidenti i Republikës shpërndan Kuvendin. 3. Votimi i mocionit nuk mund të bëhet pa kaluar 3 ditë nga paraqitja e tij. Neni 105 1. Në rast se mocioni i mosbesimit i paraqitur nga një e pesta e deputëteve miratohet nga shumica e të gjithë anëtarëve të Kuvendit, Kuvendi, brenda 15 ditëve, zgjedh një Kryeministër tjetër. Në këtë rast Presidenti emëron Kryeministrin e ri. 2. Kur Kuvendi nuk arrin të zgjedhë Kryeministrin e ri, Presidenti i Republikës shpërndan Kuvendin. 3. Votimi i mocionit nuk mund të bëhet pa kaluar 3 ditë nga paraqitja e tij. Neni 106 Kryeministri dhe ministrat janë të detyruar të qëndrojnë në detyrë deri në formimin e Këshillit të Ministrave pasardhës. Neni 107 1. Nëpunësit publikë zbatojnë ligjin dhe janë në shërbim të popullit. 2. Nëpunësit në administratën publike caktohen me konkurs, me përjashtim të rasteve të parashikuara nga ligji. 3. Garancitë e qëndrimit në detyrë dhe trajtimi ligjor i nëpunësve publikë rregullohen me ligj. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E GJASHTË== ===QEVERISJA VENDORE=== Neni 108 1. Njësitë e qeverisjes vendore janë komunat ose bashkitë dhe qarqet. Njësi të tjera të qeverisjes vendore rregullohen me ligj. 2. Ndarjet administrative-territoriale të njësive të qeverisjes vendore caktohen me ligj mbi bazën e nevojave e të interesave të përbashkët ekonomikë dhe të traditës historike. Kufijtë e tyre nuk mund të ndryshohen pa u marrë me parë mendimi i popullsisë që banon në to. 3. Komuna dhe bashkia janë njësi bazë të qeverisjes vendore. Ato kryejnë të gjitha detyrat vetëqeverisese, me përjashtim të atyre që me ligj u jepen njësive të tjera të qeverisjes vendore. 4. Vetëqeverisja në njësitë vendore ushtrohet nëpërmjet organeve të tyre përfaqësuese dhe referendumeve vendore. Parimet dhe procedurat për zhvillimin e referendumit vendor parashikohen me ligj në përputhje edhe me nenin 151 paragrafi 2. Neni 109 1. Organet përfaqësuese të njësive bazë të qeverisjes vendore janë këshillat, të cilët zgjidhen çdo tre vjet me zgjedhje të përgjithshme, të drejtpërdrejta dhe me votim të fshehtë. 2. Organi ekzekutiv i bashkisë ose i komunës është kryetari, i cili zgjidhet drejtpërdrejt nga populli në mënyrën e parashikuar në paragrafin 1 të këtij neni. 3. Të drejtën e zgjedhjes në këshillat vendorë dhe si kryetar bashkie ose komune e kanë vetëm shtetasit që janë me banim të përhershëm në territorin e njësisë vendore përkatëse. 4. Organet e njësive të qeverisjes vendore kanë të drejtë të formojnë bashkime dhe institucione të përbashkëta me njëri-tjetrin për përfaqësimin e interesave të tyre, të bashkëpunojnë me njësitë vendore të vendeve të tjera, si dhe të përfaqësohen në organizatat ndërkombëtare të pushteteve vendore. Neni 110 1. Qarku përbëhet nga disa njësi bazë të qeverisjes vendore me lidhje tradicionale, ekonomike e sociale dhe të interesave të përbashkët. 2. Qarku është njësia ku ndërtohen e zbatohen politikat rajonale dhe ku ato harmonizohen me politikën shtetërore. 3. Organi përfaqësues i qarkut është këshilli i qarkut. Bashkitë dhe komunat delegojnë anëtarë në këshillin e qarkut në përpjesëtim me popullsinë e tyre, por për çdo rast të paktën një anëtar. Kryetarët e komunave dhe të bashkive janë kurdoherë anëtarë të këshillit të qarkut. Anëtarët e tjerë të tij zgjidhen me lista përpjesëtimore ndër këshilltarët bashkiakë ose komunalë nga këshillat përkatës. 4. Këshilli i qarkut ka të drejtë të nxjerrë urdhëresa dhe vendime me fuqi detyruese të përgjithshme për qarkun. Neni 111 1. Njësitë e qeverisjes vendore janë persona juridikë. 2. Njësitë e qeverisjes vendore kanë buxhet të pavarur, i cili krijohet në mënyrën e parashikuar me ligj. Neni 112 1. Njësive të qeverisjes vendore mund t'u delegohen me ligj kompetenca të administratës shtetërore. Shpenzimet që kryhen për ushtrimin e delegimit, përballohen nga shteti. 2. Organeve të qeverisjes vendore mund t'u vihen detyrime vetëm në përputhje me ligjin ose sipas marrëveshjeve që ato lidhin. Shpenzimet që lidhen me detyrimet që u vihen me ligj organeve të qeverisjes vendore përballohen nga buxheti i shtetit. Neni 113 1. Këshillat komunalë, bashkiakë dhe të qarkut: a) rregullojnë dhe administrojnë në mënyrë të pavarur çështjet vendore brenda juridiksionit të tyre; b) ushtrojnë të drejtat e pronës, administrojnë në mënyrë të pavarur të ardhurat e krijuara, si dhe kanë të drejtë të ushtrojnë veprimtari ekonomike; c) kanë të drejtë të mbledhin dhe të shpenzojnë të ardhurat që janë të domosdoshme për ushtrimin e funksioneve të tyre; ç) kanë të drejtë të vendosin, në përputhje me ligjin, taksa vendore, si dhe nivelin e tyre; d) caktojnë rregullat për organizimin dhe funksionimin e tyre në pajtim me ligjin; dh) krijojnë simbolet e qeverisjes vendore, si dhe titujt vendorë të nderit; e) ndërmarrin nisma për çështje vendore përpara organeve të caktuara me ligj. 2. Organet e njësive të qeverisjes vendore nxjerrin urdhëresa, vendime dhe urdhra. 3. Të drejtat për vetëqeverisje të njësive të qeverisjes vendore mbrohen në gjykatë. Neni 114 Këshilli i Ministrave cakton prefektin si përfaqësues të tij në çdo qark. Kompetencat e prefektit caktohen me ligj. Neni 115 1. Organi i zgjedhur drejtpërdrejt i njësisë qeverisëse vendore mund të shpërndahet ose të shkarkohet nga Këshilli i Ministrave për shkelje të rënda të Kushtetutës ose të ligjeve. 2. Organi i shpërndarë ose i shkarkuar mund të ankohet në Gjykatën Kushtetuese brenda 15 ditëve, dhe në këtë rast vendimi i Këshillit të Ministrave pezullohet. 3. Në rastin e mosushtrimit të së drejtës së ankimit brenda 15 ditëve, ose në rastin e lënies në fuqi të vendimit të Këshillit të Ministrave nga Gjykata Kushtetuese, Presidenti i Republikës cakton datën e zgjedhjeve në njësinë vendore përkatëse. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E SHTATË== ===AKTET NORMATIVE DHE MARRËVESHJET NDËRKOMBËTARE=== ==KREU I== ===AKTET NORMATIVE=== Neni 116 1. Aktet normative që kanë fuqi në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë janë: a) Kushtetuta; b) marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara; c) ligjet; ç) aktet normative të Këshillit të Ministrave. 2. Aktet që nxirren nga organet e pushtetit vendor kanë fuqi vetëm brenda juridiksionit territorial që ushtrojnë këto organe. 3. Aktet normative të ministrave dhe të organeve drejtuese të institucioneve të tjera qendrore kanë fuqi në të gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë brenda sferës së juridiksionit të tyre. Neni 117 1. Ligjet, aktet normative të Këshillit të Ministrave, të ministrave, të institucioneve të tjera qendrore marrin fuqi juridike vetëm pasi botohen në Fletoren Zyrtare. 2. Shpallja dhe botimi i akteve të tjera normative bëhet sipas mënyrës së parashikuar me ligj. 3. Marrëveshjet ndërkombëtare që ratifikohen me ligj, shpallen dhe botohen sipas procedurave që parashikohen për ligjet. Shpallja dhe botimi i marrëveshjeve të tjera ndërkombëtare bëhet sipas ligjit. Neni 118 1. Aktet nënligjore nxirren në bazë dhe për zbatim të ligjeve nga organet e parashikuara në Kushtetutë. 2. Ligji duhet të autorizojë nxjerrjen e akteve nënligjore, të përcaktojë organin kompetent, çështjet që duhen rregulluar, si dhe parimet në bazë të të cilave nxirren këto akte. 3. Organi i autorizuar me ligj për të nxjerrë akte nënligjore, siç specifikohet në paragrafin 2 të këtij neni, nuk mund t'ia delegojë kompetencën e tij një organi tjetër. Neni 119 1. Rregulloret e Këshillit të Ministrave, të ministrive e të institucioneve të tjera qendrore, si dhe urdhrat e Kryeministrit, të ministrave e të drejtuesve të institucioneve qendrore kanë karakter të brendshëm dhe janë të detyrueshme vetëm për njësitë administrative që varen prej tyre. 2. Këto akte nxirren në bazë të ligjit dhe nuk mund të shërbejnë si bazë për të marrë vendime në lidhje me individët dhe subjektet e tjera. 3. Rregulloret dhe urdhrat nxirren në bazë dhe për zbatim të akteve që kanë fuqi juridike të përgjithshme. Neni 120 Parimet dhe procedurat për nxjerrjen e akteve juridike vendore parashikohen me ligj. ==KREU II== ===MARRËVESHJET NDËRKOMBËTARE=== Neni 121 1. Ratifikimi dhe denoncimi i marrëveshjeve ndërkombëtare nga Republika e Shqipërisë bëhet me ligj në rastet kur ato kanë të bëjnë me: a) territorin, paqen, aleancat, çështjet politike dhe ushtarake; b) të drejtat dhe liritë e njeriut, si edhe detyrimet e shtetasve, siç parashikohen në Kushtetutë; c) anëtarësimin e Republikës së Shqipërisë në organizatat ndërkombëtare; ç) marrjen përsipër të detyrimeve financiare nga Republika e Shqipërisë; d) miratimin, ndryshimin, plotësimin ose shfuqizimin e ligjeve. 2. Kuvendi, me shumicën e të gjithë anëtarëve, mund të ratifikojë edhe marrëveshje të tjera ndërkombëtare që nuk parashikohen në paragrafin 1 të këtij neni. 3. Kryeministri e njofton Kuvendin sa herë që Këshilli i Ministrave nënshkruan një marrëveshje ndërkombëtare që nuk ratifikohet me ligj. 4. Parimet dhe procedurat për ratifikimin dhe denoncimin e marrëveshjeve ndërkombëtare parashikohen me ligj. Neni 122 1. Çdo marrëveshje ndërkombëtare e ratifikuar përbën pjesë të sistemit të brendshëm juridik pasi botohet në Fletoren Zyrtare të Republikës së Shqipërisë. Ajo zbatohet në mënyrë të drejtpërdrejtë, përveç rasteve kur nuk është e vetëzbatueshme dhe zbatimi i saj kërkon nxjerrjen e një ligji. Ndryshimi, plotësimi dhe shfuqizimi i ligjeve të miratuara me shumicën e të gjithë anëtarëve të Kuvendit për efekt të ratifikimit të marrëveshjeve ndërkombëtare bëhet me të njëjtën shumicë. 2. Një marrëveshje ndërkombëtare e ratifikuar me ligj ka epërsi mbi ligjet e vendit që nuk pajtohen me të. 3. Normat e nxjerra prej një organizate ndërkombëtare kanë epërsi, në rast konflikti, mbi të drejtën e vendit, kur në marrëveshjen e ratifikuar nga Republika e Shqipërisë për pjesëmarrjen në atë organizatë, parashikohet shprehimisht zbatimi i drejtpërdrejtë i normave të nxjerra prej asaj. Neni 123 1. Republika e Shqipërisë, në bazë të marrëveshjeve ndërkombëtare, u delegon organizatave ndërkombëtare kompetenca shtetërore për çështje të caktuara. 2. Ligji me të cilin ratifikohet një marrëveshje ndërkombëtare, siç parashikohet në paragrafin 1 të këtij neni, miratohet me shumicën e të gjithë anëtarëve të Kuvendit. 3. Kuvendi mund të vendosë që ratifikimi i një marrëveshjeje të tillë të bëhet me referendum. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E TETË== ===GJYKATA KUSHTETUESE=== Neni 124 1. Gjykata Kushtetuese garanton respektimin e Kushtetutës dhe bën interpretimin përfundimtar të saj. 2. Gjykata Kushtetuese i nënshtrohet vetëm Kushtetutës. Neni 125 1. Gjykata Kushtetuese përbëhet nga 9 anëtarë, të cilët emërohen nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit. 2. Gjyqtarët emërohen për 9 vjet, pa të drejtë riemërimi, nga radhët e juristëve me kualifikim të lartë dhe me përvojë pune jo më pak se 15 vjet në profesion. 3. Përbërja e Gjykatës Kushtetuese përtërihet çdo tre vjet në një të tretën e saj sipas procedurës së caktuar me ligj. 4. Kryetari i Gjykatës Kushtetuese emërohet nga radhët e anëtarëve të saj nga Presidenti i Republikës, me pëlqimin e Kuvendit, për një periudhë prej 3 vjetësh. 5. Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese vazhdon në detyrë deri në emërimin e pasardhësit të tij. Neni 126 Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese nuk mund të ndiqet penalisht pa pëlqimin e Gjykatës Kushtetuese. Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese mund të ndalohet ose të arrestohet vetëm në qoftë se kapet në kryerje e sipër të një krimi ose menjëherë pas kryerjes së tij. Organi kompetent njofton menjëherë Gjykatën Kushtetuese. Kur Gjykata Kushtetuese nuk jep pëlqimin brenda 24 orëve për dërgimin në gjykatë të gjyqtarit të arrestuar, organi kompetent është i detyruar ta lirojë atë. Neni 127 1. Mandati i gjyqtarit të Gjykatës Kushtetuese mbaron kur: a) dënohet me vendim të formës së prerë për kryerjen e një krimi; b) nuk paraqitet pa arsye në detyrë për më shumë se 6 muaj; c) mbush moshën 70 vjeç; ç) jep dorëheqjen; d) me vendim gjyqësor të formës së prerë deklarohet i paaftë për të vepruar. 2. Mbarimi i mandatit të gjyqtarit deklarohet me vendim të Gjykatës Kushtetuese. 3. Në rast se vendi i gjyqtarit mbetet vakant, Presidenti i Republikës emëron, me pëlqimin e Kuvendit, një gjyqtar të ri, i cili qëndron në detyrë deri në përfundimin e mandatit të gjyqtarit të larguar. Neni 128 Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese mund të shkarkohet nga Kuvendi me dy të tretat e të gjithë anëtarëve të tij për shkelje të Kushtetutës, për kryerjen e një krimi, për paaftësi mendore a fizike, për akte e sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit. Vendimi i Kuvendit shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese, e cila, kur vërteton se ekziston një nga shkaqet e mësipërme, deklaron shkarkimin nga detyra të anëtarit të Gjykatës Kushtetuese. Neni 129 Gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese fillon detyrën pasi bën betimin para Presidentit të Republikës. Neni 130 Qenia gjyqtar i Gjykatës Kushtetuese nuk pajtohet me asnjë veprimtari tjetër shtetërore, politike ose private. Neni 131 Gjykata Kushtetuese vendos për: a) pajtueshmërinë e ligjit me Kushtetutën ose me marrëveshjet ndërkombëtare, siç parashikohet në nenin 122; b) pajtueshmërinë e marrëveshjeve ndërkombëtare me Kushtetutën para ratifikimit të tyre; c) pajtueshmërinë e akteve normative të organeve qendrore dhe vendore me Kushtetutën dhe me marrëveshjet ndërkombëtare; ç) mosmarrëveshjet e kompetencës ndërmjet pushteteve, si dhe ndërmjet pushtetit qendror dhe qeverisjes vendore; d) kushtetutshmërinë e partive dhe të organizatave të tjera politike, si dhe të veprimtarisë së tyre, sipas nenit 9 të kësaj Kushtetute; dh) shkarkimin nga detyra të Presidentit të Republikës dhe vërtetimin e pamundësisë së ushtrimit të funksioneve të tij; e) çështjet që lidhen me zgjedhshmërinë dhe papajtueshmëritë në ushtrimin e funksioneve të Presidentit të Republikës dhe të deputetëve, si dhe me verifikimin e zgjedhjes së tyre; ë) kushtetutshmerinë e referendumit dhe verifikimin e rezultateve të tij; f) gjykimin përfundimtar të ankesave të individëve për shkeljen e të drejtave të tyre kushtetuese për një proces të rregullt ligjor, pasi të jenë shteruar të gjitha mjetet juridike për mbrojtjen e këtyre të drejtave. Neni 132 1. Vendimet e Gjykatës Kushtetuese kanë fuqi detyruese të përgjithshme dhe janë përfundimtare. Gjykata Kushtetuese ka vetëm të drejtën e shfuqizimit të akteve që shqyrton. 2. Vendimet e Gjykatës Kushtetuese hyjnë në fuqi ditën e botimit në Fletoren Zyrtare. Gjykata Kushtetuese mund të vendosë që ligji ose akti tjetër normativ të shfuqizohet në një datë tjetër. Mendimi i pakicës botohet bashkë me vendimin. Neni 133 1. Pranimi i ankesave për gjykim vendoset nga një numër gjyqtarësh, siç përcaktohet me ligj. 2. Gjykata Kushtetuese vendos me shumicën e të gjithë anëtarëve të saj. Neni 134 1. Gjykata Kushtetuese vihet në lëvizje vetëm me kërkesë të: a) Presidentit të Republikës; b) Kryeministrit; c) jo më pak se një së pestës së deputetëve; ç) Kryetarit të Kontrollit të Lartë të Shtetit; d) çdo gjykate sipas rastit të nenit 145 pika 2 të kësaj Kushtetute; dh) Avokatit të Popullit; e) organeve të qeverisjes vendore; ë) organeve të bashkësive fetare; f) partive politike dhe organizatave të tjera; g) individëve. 2. Subjektet e parashikuara nga nënparagrafët dh, e, ë, f dhe g të paragrafit 1 të këtij neni mund të bëjnë kërkesë vetëm për çështje që lidhen me interesat e tyre. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E NËNTË== ===GJYKATAT=== Neni 135 1. Pushteti gjyqësor ushtrohet nga Gjykata e Lartë, si dhe nga gjykatat e apelit e gjykatat e shkallës së parë, të cilat krijohen me ligj. 2. Kuvendi mund të krijojë me ligj gjykata për fusha të veçanta, por në asnjë rast gjykata të jashtëzakonshme. Neni 136 1. Anëtarët e Gjykatës së Lartë emërohen nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit. 2. Njëri nga anëtarët emërohet Kryetar sipas procedurës së parashikuar në paragrafin 1 të këtij neni. 3. Kryetari dhe anëtarët e Gjykatës së Lartë qëndrojnë në detyrë për 9 vjet pa të drejtë riemërimi. 4. Gjyqtarët e tjerë emërohen nga Presidenti i Republikës me propozim të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. 5. Gjyqtarë mund të jenë vetëm shtetasit me arsim të lartë juridik. Kushtet dhe procedura e zgjedhjes caktohen me ligj. Neni 137 1. Gjyqtari i Gjykatës së Lartë mund të ndiqet penalisht vetëm me miratimin e Kuvendit. 2. Gjyqtari i Gjykatës së Lartë mund të ndalohet ose të arrestohet vetëm në qoftë se kapet në kryerje e sipër të një krimi ose menjëherë pas kryerjes së tij. Organi kompetent njofton menjëherë Gjykatën Kushtetuese. Kur Gjykata Kushtetuese nuk jep pëlqimin brenda 24 orëve për dërgimin në gjykatë të gjyqtarit të arrestuar, organi kompetent është i detyruar ta lirojë atë. 3. Gjyqtarët e tjerë mund të ndiqen penalisht vetëm me miratim të Këshillit të Lartë të Drejtësisë. 4. Gjyqtari mund të ndalohet ose të arrestohet vetëm në qoftë se kapet në kryerje e sipër të një krimi ose menjëherë pas kryerjes së tij. Organi kompetent njofton menjëherë Këshillin e Lartë të Drejtësisë. Në qoftë se Këshilli i Lartë i Drejtësisë nuk jep pëlqimin brenda 24 orëve për dërgimin në gjykatë të gjyqtarit të arrestuar, organi kompetent është i detyruar ta lirojë atë. Neni 138 Koha e qëndrimit të gjyqtarëve në detyrë nuk mund të kufizohet; paga dhe përfitimet e tjera të tyre nuk mund të ulen. Neni 139 1. Mandati i gjyqtarit të Gjykatës së Lartë mbaron kur: a) dënohet me vendim gjyqësor të formës së prerë për kryerjen e një krimi; b) nuk paraqitet në detyrë pa arsye për më shumë se 6 muaj; c) mbush moshën 65 vjeç; ç) jep dorëheqjen; d) deklarohet i paaftë për të vepruar me vendim gjyqësor të formës së prerë. 2. Mbarimi i mandatit të gjyqtarit deklarohet me vendim të Gjykatës së Lartë. Neni 140 Gjyqtari i Gjykatës së Lartë mund të shkarkohet nga Kuvendi me dy të tretat e të gjithë anëtarëve të tij për shkelje të Kushtetutës, për kryerjen e një krimi, për paaftësi mendore a fizike dhe për akte e sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit. Vendimi i Kuvendit shqyrtohet nga Gjykata Kushtetuese, e cila, kur vërteton se ekziston një nga shkaqet e mësipërme, deklaron shkarkimin e tij nga detyra. Neni 141 1. Gjykata e Lartë ka juridiksion fillestar dhe rishikues. Ajo ka juridiksion fillestar kur gjykon akuzat penale kundër Presidentit të Republikës, Kryetarit dhe anëtarëve të Këshillit të Ministrave, deputetëve, gjyqtarëve të Gjykatës së Lartë dhe gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese. 2. Për njësimin ose ndryshimin e praktikës gjyqësore, Gjykata e Lartë ka të drejtë të tërheqë për shqyrtim në kolegjet e bashkuara çështje të caktuara gjyqësore. Neni 142 1. Vendimet gjyqësore duhet të jenë të arsyetuara. 2. Gjykata e Lartë duhet t'i botojë vendimet e saj, si dhe mendimet e pakicës. 3. Organet e shtetit janë të detyruara të ekzekutojnë vendimet gjyqësore. Neni 143 Qenia gjyqtar nuk pajtohet me asnjë veprimtari tjetër shtetërore, politike ose private. Neni 144 Gjykatat kanë buxhet të veçantë, të cilin e administrojnë vetë. Ato e propozojnë buxhetin e tyre sipas ligjit. Neni 145 1. Gjyqtarët janë të pavarur dhe u nënshtrohen vetëm Kushtetutës dhe ligjeve. 2. Kur gjyqtarët çmojnë se ligjet vijnë në kundërshtim me Kushtetutën, nuk i zbatojnë ato. Në këtë rast, ata pezullojnë gjykimin dhe ia dërgojnë çështjen Gjykatës Kushtetuese. Vendimet e Gjykatës Kushtetuese janë të detyrueshme për të gjitha gjykatat. 3. Ndërhyrja në veprimtarinë e gjykatave ose të gjyqtarëve passjell përgjegjësi sipas ligjit. Neni 146 1. Gjykatat i japin vendimet në emër të Republikës. 2. Vendimet gjyqësore shpallen publikisht në çdo rast. Neni 147 1. Këshilli i Lartë i Drejtësisë përbëhet nga Presidenti i Republikës, Kryetari i Gjykatës së Lartë, ministri i Drejtësisë, 3 anëtarë të zgjedhur nga Kuvendi, si dhe 9 gjyqtarë të të gjitha niveleve, të cilët zgjidhen nga Konferenca Gjyqësore Kombëtare. Anëtarët e zgjedhur qëndrojnë në detyrë për 5 vjet pa të drejtë rizgjedhjeje të menjëhershme. 2. Presidenti i Republikës është Kryetar i Këshillit të Lartë të Drejtësisë. 3. Këshilli i Lartë i Drejtësisë, me propozim të Presidentit, zgjedh nga radhët e tij një zëvendëskryetar. Zëvendëskryetari organizon veprimtarinë e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, si dhe kryeson mbledhjet e tij në mungesë të Presidentit të Republikës. 4. Këshilli i Lartë i Drejtësisë vendos për transferimin e gjyqtarëve, si dhe për përgjegjësinë e tyre disiplinore sipas ligjit. 5. Transferimi i gjyqtarëve nuk mund të bëhet pa pëlqimin e tyre, përveçse kur këtë e diktojnë nevojat e riorganizimit të sistemit gjyqësor. 6. Gjyqtari mund të shkarkohet nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë për kryerjen e një krimi, për paaftësi mendore a fizike, për akte e sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e gjyqtarit ose për pamjaftueshmëri profesionale. Kundër këtij vendimi gjyqtari ka të drejtë të ankohet në Gjykatën e Lartë, e cila në këtë rast, vendos me kolegje të bashkuara. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E DHJETË== ===PROKURORIA=== Neni 148 1. Prokuroria ushtron ndjekjen penale, si dhe përfaqëson akuzën në gjyq në emër të shtetit. Prokuroria kryen edhe detyra të tjera të caktuara me ligj. 2. Prokurorët janë të organizuar dhe funksionojnë pranë sistemit gjyqësor si një organ i centralizuar. 3. Në ushtrimin e kompetencave të tyre prokurorët u nënshtrohen Kushtetutës dhe ligjeve. Neni 149 1. Prokurori i Përgjithshëm emërohet nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit. 2. Prokurori i Përgjithshëm mund të shkarkohet nga Presidenti i Republikës, me propozim të Kuvendit, për shkelje të Kushtetutës ose për shkelje të rënda të ligjit gjatë ushtrimit të funksioneve të tij, për paaftësi mendore a fizike, për akte e sjellje që diskreditojnë rëndë pozitën dhe figurën e Prokurorit. 3. Prokurorët e tjerë emërohen dhe shkarkohen nga Presidenti i Republikës me propozim të Prokurorit të Përgjithshëm. 4. Prokurori i Përgjithshëm informon herë pas here Kuvendin për gjendjen e kriminalitetit. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E NJËMBËDHJETË== ===REFERENDUMI=== Neni 150 1. Populli, nëpërmjet 50 mijë shtetasve me të drejtë vote, ka të drejtën e referendumit për shfuqizimin e një ligji, si dhe t'i kërkojë Presidentit të Republikës zhvillimin e referendumit për çështje të një rëndësie të veçantë. 2. Kuvendi, me propozimin e jo më pak se një së pestës së deputetëve ose me propozimin e Këshillit të Ministrave, mund të vendosë që një çështje ose një projektligj i një rëndësie të veçantë të shtrohet në referendum. 3. Parimet dhe procedurat për zhvillimin e referendumit, si dhe vlefshmëria e tij parashikohen me ligj. Neni 151 1. Ligji i miratuar me referendum shpallet nga Presidenti i Republikës. 2. Çështjet që lidhen me tërësinë territoriale të Republikës së Shqipërisë, me kufizimin e lirive dhe të drejtave themelore të njeriut, me buxhetin, taksat e detyrimet financiare të shtetit, me vendosjen dhe heqjen e gjendjes së jashtëzakonshme, me deklarimin e luftës dhe të paqes dhe me amnistinë nuk mund të shtrohen në asnjë referendum. 3. Referendumi për të njëjtën çështje nuk mund të përsëritet përpara se të kenë kaluar tre vjet nga zhvillimi i tij. Neni 152 1. Gjykata Kushtetuese shqyrton paraprakisht kushtetutsh-mërinë e çështjeve të shtruara për referendum sipas nenit 150 paragrafët 1 e 2, nenit 151 paragrafët 2 e 3 edhe sipas nenit 177 paragrafët 4 e 5 brenda 60 ditëve. 2. Rëndësia e çështjeve të veçanta, të parashikuara në nenin 150 paragrafët 1 e 2 nuk është objekt gjykimi në Gjykatën Kushtetuese. 3. Data e referendumit caktohet nga Presidenti i Republikës brenda 45 ditëve pas shpalljes së vendimit pozitiv të Gjykatës Kushtetuese ose pas kalimit të afatit brenda të cilit Gjykata Kushtetuese duhet të shprehej. Gjatë vitit referendumet zhvillohen vetëm në një ditë. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E DYMËDHJETË== ===KOMISIONI QENDROR I ZGJEDHJEVE=== Neni 153 Komisioni Qendror i Zgjedhjeve është një organ i përhershëm që përgatit, mbikëqyr, drejton dhe verifikon të gjitha aspektet që kanë të bëjnë me zgjedhjet dhe me referendumet dhe shpall rezultatet e tyre. Neni 154 1. Komisioni përbëhet nga 7 anëtarë, të cilët zgjidhen për një mandat 7-vjeçar. Dy anëtarë zgjidhen nga Kuvendi, 2 nga Presidenti i Republikës dhe 3 anëtarë të tjerë nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë. 2. Përbërja e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve përtërihet çdo tre vjet sipas procedurës së përcaktuar me ligj. 3. Anëtarësia në Komision nuk pajtohet me asnjë veprimtari tjetër shtetërore dhe politike. 4. Subjektet elektorale caktojnë përfaqësuesit e tyre pranë Komisionit. Ata nuk kanë të drejtë vote. 5. Anëtari i Komisionit gëzon imunitetin e anëtarit të Gjykatës së Lartë. 6. Komisioni ka buxhetin e vet. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E TREMBËDHJETË== ===FINANCAT PUBLIKE=== Neni 155 Taksat, tatimet dhe detyrimet financiare kombëtare e vendore, lehtësimi ose përjashtimi prej tyre i kategorive të caktuara të paguesve, si dhe mënyra e mbledhjes së tyre caktohen me ligj. Në këto raste ligjit nuk mund t'i jepet fuqi prapavepruese. Neni 156 Shteti mund të marrë e të garantojë hua dhe kredi financiare, kur autorizohet me ligj. Neni 157 1. Sistemi buxhetor përbëhet nga buxheti i shtetit dhe nga buxhetet vendore. 2. Buxheti i shtetit krijohet nga të ardhurat e mbledhura prej taksave, tatimeve dhe detyrimeve të tjera financiare, si dhe nga të ardhura të tjera të ligjshme. Ai përfshin të gjitha shpenzimet e shtetit. 3. Organet vendore caktojnë dhe mbledhin taksa dhe detyrime të tjera siç përcaktohet me ligj. 4. Organet e pushtetit qendror dhe atij vendor janë të detyruara t'i bëjnë publike të ardhurat dhe shpenzimet. Neni 158 1. Kryeministri, në emër të Këshillit të Ministrave, i paraqet Kuvendit projektligjin për buxhetin e shtetit gjatë sesionit të vjeshtës, i cili nuk mund të mbyllet pa e miratuar atë. 2. Në qoftë se projektligji nuk arrin të miratohet deri në fillim të vitit të ardhshëm financiar, Këshilli i Ministrave zbaton çdo muaj një të dymbëdhjetën e buxhetit të vitit paraardhës, derisa të miratohet buxheti i ri. 3. Kuvendi miraton buxhetin e ri brenda 3 muajve nga dita e mbarimit të vitit të kaluar financiar, përveçse në rastet e vendosjes së masave të jashtëzakonshme. 4. Këshilli i Ministrave është i detyruar t'i paraqesë raport Kuvendit lidhur me zbatimin e buxhetit dhe me borxhin shtetëror për vitin e kaluar. 5. Kuvendi vendos përfundimisht pasi dëgjon edhe raportin e Kontrollit të Lartë të Shtetit. Neni 159 Parimet dhe procedurat për hartimin e projektbuxhetit, si dhe për zbatimin e buxhetit përcaktohen me ligj. Neni 160 1. Gjatë vitit financiar Kuvendi mund të bëjë ndryshime në buxhet. 2. Ndryshimet në buxhet bëhen sipas procedurës së parashikuar për hartimin dhe miratimin e vetë buxhetit. 3. Shpenzimet e parashikuara me ligje të tjera nuk mund të ulen sa kohë që këto ligje janë në fuqi. Neni 161 1. Banka Qendrore e shtetit është Banka e Shqipërisë. Ajo ka të drejtën ekskluzive të nxjerrjes e të qarkullimit të monedhës shqiptare, të zbatimit të pavarur të politikës monetare dhe të mbajtjes e të administrimit të rezervave valutore të Republikës së Shqipërisë. 2. Banka e Shqipërisë drejtohet nga një këshill, i cili kryesohet nga Guvernatori. Guvernatori zgjidhet nga Kuvendi me propozim të Presidentit të Republikës për 7 vjet, me të drejtë rizgjedhjeje. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E KATËRMBËDHJETË== ===KONTROLLI I LARTË I SHTETIT=== Neni 162 1. Kontrolli i Lartë i Shtetit është institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik e financiar. Ai u nënshtrohet vetëm Kushtetutës dhe ligjeve. 2. Kryetari i Kontrollit të Lartë të Shtetit zgjidhet dhe shkarkohet nga Kuvendi me propozim të Presidentit të Republikës. Ai qëndron në detyrë për 7 vjet, me të drejtë rizgjedhjeje. Neni 163 Kontrolli i Lartë i Shtetit kontrollon: a) veprimtarinë ekonomike të institucioneve shtetërore e të personave të tjerë juridikë shtetërorë; b) përdorimin dhe mbrojtjen e fondeve shtetërore nga organet e pushtetit qendror dhe atij vendor; c) veprimtarinë ekonomike të personave juridikë, në të cilët shteti ka më shumë se gjysmën e pjesëve ose të aksioneve, ose kur huat, kreditë dhe detyrimet e tyre garantohen nga shteti. Neni 164 1. Kontrolli i Lartë i Shtetit i paraqet Kuvendit: a) raport për zbatimin e buxhetit të shtetit; b) mendim për raportin e Këshillit të Ministrave për shpenzimet e vitit të kaluar financiar para se të miratohet nga Kuvendi; c) informacion për rezultatet e kontrolleve sa herë që kërkohet nga Kuvendi. 2. Kontrolli i Lartë i Shtetit i paraqet Kuvendit raportin vjetor të veprimtarisë së tij. Neni 165 1. Kryetari i Kontrollit të Lartë të Shtetit mund të ftohet të marrë pjesë dhe të flasë në mbledhjet e Këshillit të Ministrave, kur shqyrtohen çështje që lidhen me funksionet e tij. 2. Kryetari i Kontrollit të Lartë të Shtetit ka imunitetin e gjyqtarit të Gjykatës së Lartë. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E PESEMBËDHJETË== ===FORCAT E ARMATOSURA=== Neni 166 1. Shtetasit shqiptarë kanë për detyrë të marrin pjesë në mbrojtjen e Republikës së Shqipërisë, siç parashikohet në ligj. 2. Shtetasi që, për arsye ndërgjegjeje, nuk pranon shërbimin me armë në forcat e armatosura, është i detyruar të kryejë një shërbim alternativ, siç parashikohet në ligj. Neni 167 1. Ushtarakët e shërbimit aktiv nuk mund të zgjidhen ose të emërohen në detyra të tjera shtetërore dhe as të marrin pjesë në parti ose në veprimtari politike. 2. Pjesëtarët e forcave të armatosura ose personat që kryejnë shërbim alternativ, gëzojnë të gjitha të drejtat dhe liritë kushtetuese, përveç rasteve kur ligji parashikon ndryshe. Neni 168 1. Forcat e Armatosura të Republikës së Shqipërisë përbëhen nga forcat tokësore, detare dhe ajrore. 2. Presidenti i Republikës është Komandant i Përgjithshëm i Forcave të Armatosura. 3. Këshilli i Sigurimit Kombëtar është organ këshillimor i Presidentit të Republikës. Neni 169 1. Presidenti i Republikës, në kohë paqeje, ushtron drejtimin e Forcave të Armatosura nëpërmjet Kryeministrit dhe ministrit të Mbrojtjes. 2. Presidenti i Republikës, në kohe lufte, emëron dhe shkarkon Komandantin e Forcave të Armatosura me propozim të Kryeministrit. 3. Presidenti i Republikës, me propozim të Kryeministrit, emëron dhe shkarkon Shefin e Shtabit të Përgjithshëm, si dhe, me propozim të ministrit të Mbrojtjes, emëron dhe shkarkon komandantët e forcave tokësore, detare dhe ajrore. 4. Kompetencat e Presidentit të Republikës si Komandant i Përgjithshëm i Forcave të Armatosura dhe ato të Komandantit të Forcave të Armatosura dhe varësia e tyre nga organet kushtetuese, caktohen me ligj. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E GJASHTEMBËDHJETË== ===MASAT E JASHTËZAKONSHME=== Neni 170 1. Masat e jashtëzakonshme mund të vendosen për shkak të gjendjes së luftës, gjendjes së jashtëzakonshme ose gjendjes së fatkeqësisë natyrore dhe zgjatin për aq kohë sa vazhdojnë këto gjendje. 2. Parimet e veprimtarisë së organeve publike dhe shkalla e kufizimit të të drejtave dhe lirive të njeriut gjatë gjithë periudhës së ekzistencës së gjendjeve që kërkojnë marrjen e masave të jashtëzakonshme, përcaktohen me ligj. 3. Ligji duhet të përcaktojë parimet, fushat dhe mënyrën e kompensimit të humbjeve që vijnë si rezultat i kufizimit të të drejtave dhe lirive gjatë marrjes së masave të jashtëzakonshme. 4. Aktet që ndërmerren si pasojë e marrjes së masave të jashtëzakonshme, duhet të jenë në përpjesëtim me shkallën e rrezikut dhe duhet të synojnë rivendosjen sa më të shpejtë të kushteve për funksionimin normal të shtetit. 5. Gjatë gjendjeve që kërkojnë marrjen e masave të jashtëzakonshme, nuk mund të ndryshohet asnjë prej këtyre akteve: Kushtetuta, ligjet për zgjedhjet për Kuvendin dhe për organet e pushtetit vendor, si dhe ligjet për masat e jashtëzakonshme. 6. Gjatë periudhës së zbatimit të masave të jashtëzakonshme nuk mund të zhvillohen zgjedhje vendore, nuk mund të zhvillohet referendum, si dhe nuk mund të zgjidhet një President i ri i Republikës. Zgjedhjet vendore mund të bëhen vetëm aty ku nuk zbatohen masat e jashtëzakonshme. Neni 171 1. Në rast agresioni të armatosur kundër Republikës së Shqipërisë, Presidenti i Republikës, me kërkesë të Këshillit të Ministrave, shpall gjendjen e luftës. 2. Në rast kërcënimesh të jashtme ose kur detyrimi për mbrojtje të përbashkët buron nga një marrëveshje ndërkombëtare, Kuvendi, me propozim të Presidentit të Republikës, shpall gjendjen e luftës, vendos gjendjen e mobilizimit dhe të çmobilizimit të përgjithshëm ose të pjesshëm. Neni 172 1. Në rastin e nenit 171 paragrafi 1, Presidenti i Republikës i paraqet Kuvendit dekretin për vendosjen e gjendjes së luftës brenda 48 orëve nga nënshkrimi i tij, duke specifikuar të drejtat që kufizohen. 2. Kuvendi merr në shqyrtim menjëherë dhe vendos me shumicën e të gjithë anëtarëve për dekretin e Presidentit. Neni 173 1. Në rast rreziku për rendin kushtetues dhe për sigurinë publike, Kuvendi, me kërkesë të Këshillit të Ministrave, mund të vendosë në një pjesë ose në të gjithë territorin e shtetit gjendjen e jashtëzakonshme, e cila zgjat për aq kohë sa vazhdon rreziku, por jo më shumë se 60 ditë. 2. Me vendosjen e gjendjes së jashtëzakonshme ndërhyrja e forcave të armatosura bëhet me vendim të Kuvendit dhe vetëm kur forcat e policisë nuk janë në gjendje të rivendosin rendin. 3. Zgjatja e afatit të gjendjes së jashtëzakonshme mund të bëhet vetëm me pëlqim të Kuvendit çdo 30 ditë, për një periudhë jo më shumë se 90 ditë. Neni 174 1. Për parandalimin ose mënjanimin e pasojave të një fatkeqësie natyrore ose aksidenti teknologjik, Këshilli i Ministrave mund të vendosë, për një periudhë jo më të gjatë se 30 ditë, gjendjen e fatkeqësisë natyrore në një pjesë ose në të gjithë territorin e shtetit. 2. Zgjatja e gjendjes së fatkeqësisë natyrore mund të bëhet vetëm me pëlqimin e Kuvendit. Neni 175 1. Gjatë gjendjes së luftës ose gjendjes së jashtëzakonshme nuk mund të kufizohen të drejtat dhe liritë e parashikuara nga nenet: 15, 18, 19, 20, 21, 24, 25, 29, 30, 31, 32, 34, 39 paragrafi 1, 41 paragrafët 1, 2, 3 dhe 5, 42, 43, 48, 54, 55. 2. Gjatë gjendjes së fatkeqësisë natyrore mund të kufizohen të drejtat dhe liritë e parashikuara nga nenet: 37, 38, 41 paragrafi 4, 49, 51. 3. Aktet për shpalljen e gjendjes së luftës, gjendjes së jashtëzakonshme ose të gjendjes së fatkeqësisë natyrore duhet të cilësojnë të drejtat dhe liritë që kufizohen sipas paragrafëve 1 dhe 2 të këtij neni. Neni 176 Kur Kuvendi nuk mund të mblidhet gjatë gjendjes së luftës, Presidenti i Republikës, me propozim të Këshillit të Ministrave, ka të drejtë të nxjerrë akte që kanë fuqinë e ligjit, të cilat duhet të miratohen nga Kuvendi në mbledhjen e tij më të parë. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E SHTATËMBËDHJETË== ===RISHIKIMI I KUSHTETUTËS=== Neni 177 1. Nisma për rishikimin e Kushtetutës mund të ndërmerret nga jo më pak se një e pesta e anëtarëve të Kuvendit. 2. Asnjë rishikim i Kushtetutës nuk mund të ndërmerret gjatë kohës kur janë vendosur masat e jashtëzakonshme. 3. Projekti miratohet nga jo më pak se dy të tretat e të gjithë anëtarëve të Kuvendit. 4. Kuvendi mund të vendosë, me dy të tretat e të gjithë anëtarëve të tij, që projektamendamentet kushtetuese të votohen me referendum. Projektligji për rishikimin e Kushtetutës hyn në fuqi pas ratifikimit me referendum, i cili bëhet jo më vonë se 60 ditë nga miratimi i tij në Kuvend. 5. Amendamenti kushtetues i miratuar i nënshtrohet referendumit, kur këtë e kërkon një e pesta e të gjithë anëtarëve të Kuvendit. 6. Presidenti i Republikës nuk ka të drejtë ta kthejë për rishqyrtim ligjin e miratuar nga Kuvendi për rishikimin e Kushtetutës. 7. Ligji i miratuar në referendum shpallet nga Presidenti i Republikës dhe hyn në fuqi në datën e parashikuar në këtë ligj. 8. Rishikimi i Kushtetutës për të njëjtën çështje nuk mund të bëhet përpara se të ketë kaluar një vit nga dita e rrëzimit të projektligjit në Kuvend dhe jo më përpara se të kenë kaluar 3 vjet nga dita e rrëzimit të tij në referendum. -------------------------------------------------------------------------------- ==PJESA E TETËMBËDHJETË== ===DISPOZITA KALIMTARE DHE TË FUNDIT=== Neni 178 1. Ligjet dhe aktet e tjera normative të miratuara para datës së hyrjes në fuqi të kësaj Kushtetute do të zbatohen derisa nuk janë shfuqizuar. 2. Këshilli i Ministrave i paraqet Kuvendit projektligjet e nevojshme për vënien në zbatim të kësaj Kushtetute. Neni 179 1. Mandati i organeve kushtetuese që do të ekzistojnë me hyrjen në fuqi të kësaj Kushtetute mbaron me afatet e parashikuara në ligjin nr.7491, datë 29.4.1991 "Për dispozitat kryesore kushtetuese", me ndryshimet dhe plotësimet përkatëse. 2. Anëtarët e Gjykatës së Kasacionit vazhdojnë veprimtarinë e tyre si anëtarë të Gjykatës së Lartë, sipas mandatit të mëparshëm. 3. Anëtarët e Këshillit të Lartë të Drejtësisë të zgjedhur nga radhët e prokurorëve zëvendësohen me anëtarë të rinj të zgjedhur nga mbledhja e përgjithshme e gjyqtarëve. 4. Organet e pushtetit vendor vazhdojnë veprimtarinë deri në mbarim të mandatit të tyre. Neni 180 1. Marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara nga Republika e Shqipërisë para hyrjes në fuqi të kësaj Kushtetute konsiderohen të ratifikuara sipas kësaj Kushtetute. 2. Këshilli i Ministrave i paraqet Gjykatës Kushtetuese marrëveshjet ndërkombëtare, të cilat përmbajnë dispozita që vijnë në kundërshtim me këtë Kushtetutë. Neni 181 1. Kuvendi, brenda dy deri tre vjetëve nga hyrja në fuqi e kësaj Kushtetute, nxjerr ligje për rregullimin e drejtë të çështjeve të ndryshme që lidhen me shpronësimet dhe konfiskimet e kryera para miratimit të kësaj Kushtetute, duke u udhëhequr nga kriteret e nenit 41. 2. Ligjet dhe aktet e tjera normative të miratuara para datës së hyrjes në fuqi të kësaj Kushtetute dhe që kanë të bëjnë me shpronësimet dhe konfiskimet, do të zbatohen kur nuk vijnë në kundërshtim me të. Neni 182 Ligji nr.7491, datë 29.4.1991 "Për dispozitat kryesore kushtetuese", si dhe ligjet e tjera kushtetuese shfuqizohen ditën e hyrjes në fuqi të kësaj Kushtetute. Neni 183 Kjo Kushtetutë hyn në fuqi me shpalljen nga Presidenti i Republikës. '''K R Y E T A R I''' Skënder GJINUSHI Nr. 8417 Datë: 21.10.1998 ==Lidhje e Jashtme== http://www.president.al/shqip/kushtetuta.asp [[Category:Shqipëri]] 2594 5997 2006-11-28T21:35:22Z Puntori 21 PD e perdoruesit Alushi PD e perdoruesit Alushi 2595 5999 2006-11-29T14:00:20Z Bet 0 20 New page: Livorno 10 korrik 1934 12 Via delle Galera Shkëlqesisë së tij Benito Musolini, kryetar i së Ndritmes qeveri mbretnore t’Italisë, Romë Shkëlqesi, në periudhën e gjatë pre... Livorno 10 korrik 1934 12 Via delle Galera Shkëlqesisë së tij Benito Musolini, kryetar i së Ndritmes qeveri mbretnore t’Italisë, Romë Shkëlqesi, në periudhën e gjatë prej dyzet vjetsh veprimtariet fetare e kulturale në Shqipni kush ju shkruen ka prodhue një vepër letrare në gjuhën shqipe qi e ndame simas natyrës të formës e të llojeve të ndryshme të argumenteve të trajtueme do t’përfshihej në shtatë volume në format gjashtëmbëdhjetsh - gjashtë në vargje e nji në prozë - me nji mesatare prej 300 faqesh sejcila. I shkuem në moshë siç jam, due me gjithë zemër, me e pa të rishtypme kët vepër në nji botim homogjen e t’paraqitshëm. As Urdhni Françeskan, as Provinca jeme nuk i kanë tash për tash mjetet për kët qëllim. Me besim pra, i drejtohem Shkëlqesisë tuej duke iu lutun që kjo e Ndritme Qeveri Mbretnore e Italisë me bujarinë e saj të naltë, mirësisht t’më akordojë t’ardhunat e nevojshme për rishtypjen e kësaj vepre teme letrare. Vepra do t’shtypej n’Itali e mund të dorëzohet brenda tetë muajsh. Meqenëse në kët mënyrë çmimi i veprës mund të ulej ajo do të mund të shpërndahej ma gjanësisht ndër popullin shqiptar. T’gjitha të ardhurat materiale që mund të rrjedhin nga ky botim do t’i derdheshin ekskluzivisht provincës françeskane t’Shqypnisë qi kaq nevojë ka për ndihmë. Si françeskanët ashtu edhe intelektualët e Shqypnisë do të ruanin në kujtim të përjetshëm kët bujari kaq të naltë që me besim unë ia lus të ndritmes qeveri mbretnore t’Italisë. Ndërsa ju shkruej, Shkëlqesisë Tuej Ju falenderoj At [[w:Gjergj Fishta|Gjergj Fishta]] Lettore Giubilato e definitore della Provincia d’Albania 2596 6000 2006-11-29T14:19:08Z Bet 0 20 New page: Shkodër, 23 shtator 1939 XVII Shkëlqesisë së tij Françesko Jakomonit Mëkëmbësit [[Tirana|Tiranë]] Shkëlqesi Duke marrë parasysh se më i miri filolog i gjallë i gjuh... Shkodër, 23 shtator 1939 XVII Shkëlqesisë së tij Françesko Jakomonit Mëkëmbësit [[Tirana|Tiranë]] Shkëlqesi Duke marrë parasysh se më i miri filolog i gjallë i gjuhës shqipe në Evropë, është profesor [[Norbert Jokl]] me kombësi [[hebre|hebreje]], i cili para [[Aushvic|Aushvicit]] ishte bibliotekar i [[Universiteti i Vjenës|Universitetit të Vjenës]] dhe profesor i [[Filologjia|Filologjisë]] në të njëjtin universitet, tani më shkruajnë nga [[Vjena]] se autoritetet lokale kanë njoftuar për këtë albanolog të shquar, të largohet brenda 30 ditëve nga territori i [[Rajhu i tretë|Rajhut]]. Ai është tashmë i pamartuar dhe me një fat të përulur. Për këtë, natyrisht, duhet bërë më e mira, për t’i gjetur një vënd, kudo qoftë, sa për të jetuar. Duket se dëshiron të transferohet në [[SHBA|Amerikë]]. Shkëlqesi, pa dyshim që do të ishte një fatkeqësi e rëndë për gjuhën kombëtare shqiptare që ky dijetar, me famë evropiane – të cilin unë e njoh mirë dhe që me autoritetin e padiskutueshëm ka mbajtur ngjall interesin e më të shquarve filologë për gjuhën shqipe – që ta lërë Evropën nga zori. Gjithë kombi shqiptar do t’ju ishte borxhli pamasë nëse Shkëlqesia Juaj do mundej të gjente shtegun, për ta sjellë në Shqipëri, për t’i atribuar, një detyrë, megjithëse jo fort të shpërblyer, në krahasim me famën e tij si shkencëtar dhe filolog fisnik. Me bindje të plotë se do ta gjykoni me interesim të njerëzishëm këtë propozim timin – që unë e ndiej për ta çuar përpara, në emër të gjithë intelektualëve shqiptarë, gjej këtë rast për t’Ju lutur të pranoni ndjenjat e stimës sime më të vërtetë dhe mirënjohjes së thellë. Besimtar i devotshëm At Gjergj Fishta 2597 6002 2006-12-07T03:21:05Z Hipi Zhdripi 9 New page: {| |- | '''Mbretereshe e Robereshe''' ---- <pre> Dikush thote se moti jam cmendur, tjeret mendojne se jam e mencur, degjoj fjale se jam xheloze disa thone se jam nervoze. Nganjehere me qu... {| |- | '''Mbretereshe e Robereshe''' ---- <pre> Dikush thote se moti jam cmendur, tjeret mendojne se jam e mencur, degjoj fjale se jam xheloze disa thone se jam nervoze. Nganjehere me quajne gjeniale Edhe pse shpesh jam banale ata bam, e une bam-bam shpesh nuk di as vet si jam, Por nje gje sigurt e di mbreti im je vetem ti. REF: Per ty jam une mbretereshe per ty dhe robereshe ndoshta kjo eshte cmenduri cmenduri, per dashuri. Dhe as ti nuk je i sigurt a jam e eger, apo e urte ky rast kurr s’ka me u ndriqu se as vet s’di me tregu. Kur je i keq dua te shkaterroj kur i mire, shpirtin ta dhuroj nese m’do, per ty vdes n’kofsh bektesh, e merr vesh. </pre> ''Këndonë : [[Adelina Ismaili]]'' |- | ---- <pre> Mos E Fsheh Zjarrin Se Tymi Duket Mos Ec Pa Mua Se Te Humbin Rruget T'jetosh Larg Meje E Ke Veshtir Un e Di Se Ti Pa Mua S'mund Te Ndjehesh Mir Zor Me Mu,e Keq Pa Mu T'kan Mashtrua Syt e Tu Zor Me Mu,e Keq Pa Mu Nuk Te Del Si Ke Vepru Oh Po Te them,Jo Jo S'te Del Se Zemren Time Me Fjal Nuk e Merr Oh Po Te Them,Jo Jo S'te Del Se Zemren Time Me Fjal Nuk e Merr </pre> ''Këndonë : [[Genta Ismajli]]'' |- | '''Vetem Ty Te Dua !!!''' ---- <pre> A i sheh djal,kta dy sy qe t'shikojne te te shohin vetem ty A i sheh djal kta dy sy qe ti kam fal,fal ti kam veq ty E sa kush syt mi ka lakmu po un oo shpirti im veq ty te du Perveq teje tjeter ska per mu dalsha feje,tjeter nese du E sa kush syt mi ka lakmu po un oo shpirti im veq ty te du Perveq teje tjeter ska per mu dalsha feje,tjeter nese du.... Eh sa kush mu m'ka lakmu por shtatin tim veq ty ta kam dhuru Eh sa kujt endrrat ja kam prish veq per ty,kta duhet ti ta dish E sa kush syt mi ka lakmu, po un oo shpirti im veq ty te du Perveq teje tjeter ska per mu dalsha feje tjeter nese du E sa kush syt mi ka lakmu po un oo shpirti im veq ty te du Perveq teje tjeter ska per mu dalsha feje,tjeter nese du.. </pre> ''Këndonë : [[Leonora Jakupi]]'' |- | '''As e vogel as e madhe''' ---- <pre> As e vogel as e madhe, qenke çupe namuzqare, e kur me shkon, me shkon me naze, o moj e vogela moj e vogela si drita, sa te desha, sa te prita, e me llokume te gostita, o moj e vogela. Sa moj sa te desha, e po sa me doje, ngado vije me kerko-kerkoje, loznje e kendonje, si zog me fluturonje, Moj e vogela nazike, sec me del me porosite, e me dy molle me gostite, o moj e vogela. </pre> ''Këndonë : [[Këngë Korçare]]'' |- | '''Ne moshen e dashurise ''' ---- <pre> Ne moshen e dashurise kur isha 20 vjeç, me dhimbje mora rrugen vasho per ne kurbet me dhimbje mora rrugen vasho per ne kurbet Te lashe une ty moj Tane te lashe moj ne vetmi Tanen dhe Korçen time valle do t'i shoh nje dite? Tanen dhe Korçen time valle do t'i shoh nje dite? Mendoja mendoja mes dhimbjesh kujtoja shkelqimin e syçkave te saj se shkoi dashuria, se shkoi lumturia po vyshket venitet ajo vashe Mendoja mendoja mes dhimbjesh kujtoja shkelqimin e syçkave te saj se shkoi dashuria, se shkoi lumturia po vyshket venitet ajo vashe I vetem ne kete bote larg o ne Selanik Tanen dhe Korçen time valle do t'i shoh nje dite? Tanen dhe Korçen time valle do t'i shoh nje dite? Nena nga larg me shkruan se Tana eshte martuar tani s'mbetet gje tjeter zemres t'i ve nje gur tani s'mbetet gje tjeter zemres t'i ve nje gur Mendoja mendoja mes dhimbjesh kujtoja shkelqimin e syçkave te saj se shkoi dashuria, se shkoi lumturia po vyshket venitet ajo vashe </pre> ''Këndonë : [[Këngë Korçare]]'' |- | '''Kumrija''' ---- <pre> E knon kumrija lal saba m'saba, E knon kumrija lal saba m'saba. E na erdh vakti shpirto per me u nda, E na erdh vakti shpirto per me u nda, Jarinanane e duje lalen eee, Jarinanane e duje lalen eee. Knooo miiii qyyyyqeeeee, se po vjeeeen behaaaa-ijaaaariii, se vjen gocaaaa tuj u rriiiiite, Une po qaj syzezen oooo qe m'kaa laaaaaaaaaane, Po qaj note e po qaj diteeeeee, eeee dite O kno kumrija lal saba m'saba O kno kumrija lal saba m'saba e na erdh vakti shpirto per me u nda e na erdh vakti shpirto per me u nda Jarananne e duje lalen eeee Jarananne e duje lalen eeee E knon kumrija e lal dite e perdite E knon kumrija e lal dite e perdite se shtati i goces, lale vjen tuj u rrite se shtati i goces, lale vjen tuj u rrite Jarananne e duje lalen eeee Jarananne e duje lalen eeee </pre> ''Këndonë : [[Parashqevi Simaku]]'' |- | '''Doli goca n'penxhere''' ---- <pre> Doli goca n'penxhere per me pa se kush po vjen po na vjen nje djale beqar zemren time ma ka marre oj oj oj oj lale oj oj oj oj lale kujtova se binte shi ato ishin lotet e mi Ndoshta jam dhe fukara por nuk blihem me para mos ma kesh moj me hile sa me do moj kurr s'ma the oj oj oj oj lale oj oj oj oj lale kujtova se binte shi ato ishin lotet e mi. </pre> ''Këndonë : [[Këngë nga Shqipëria e mesme]]'' |- | '''Maraku i shkrete''' ---- <pre> Kur kalon rrugen me naze si lule zambak nalu pak e hidhma synin se kam zane marak kur kalon rruges time e me pershendet, m'i fal jetes kaq gezime, je dashnia vete. Ky marak, maraku i shkrete nuk ma len zemren e qete dashunine qe kam per ty nuk e ndrroj per keta dy sy Une e di cfare ke ne zemer ma thone ata sy. Lule je, lule ke emrin, lumi une per ty kur kalon ti rruges sime e me pershendet, mi fal jetes kaq gezime, je dashnia vete Ky marak, maraku i shkrete nuk ma len zemren e qete dashunine qe kam per ty nuk e ndrroj per keta dy sy </pre> ''Këndonë : [[Këngë popullore]]'' |- | '''Lulebore''' ---- <pre> Tuj shetitur n'mal e n'koder, tuj prek lulet t'gjith me dore, vec n'nji kopsht ma t'bukurin n'Shkoder, ty te gjeta lulebore. Je e vogel por e plote, ty t'kerkoj un tash sa mot, tash sa mot un ty t'kerkoj, vi me ty jeten ta coj, Eja, eja lulebore, se me ty do thur kunor. Eja, eja lulebore, se me ty do thur kunor. Pash ma t'bukren stine t'pranveres pash ma t'bukrin tranofil mos ja hap ti ma kujt deren, se per mu vetem ke çil. </pre> ''Këndonë : [[Këngë popullore]]'' |- | '''Fshatarja ime''' ---- <pre> Ishim fëmijë të lindur në një stinë Fshatarja ime, mike e rinisë Jeta është grackë, mjaltin e bën pelim Mbesim veçse rob të dashurisë Jeta është grackë, mjaltin e bën pelim Mbesim veçse rob të dashurisë As unazë, as dasëm me flamur Thëllënza ime, ëndërr e pashpresë Edhe pse kurrë, ne nuk u prekëm kurrë Ne në shpirt, lidhëm kurorë e besë Edhe pse kurrë, ne nuk u prekëm kurrë Ne në shpirt, lidhëm kurorë e besë Sa e bukur ish, me vellë Atë ditë shiu, mu në Maj Isha i strukur nën ombrellë Mysafirë në dasmën e saj Sa e bukur ish, me vellë Bëja be, se s'do te qajë Por kot fshehësha nën ombrellë Mua më lagte loti i saj Edhe pse kurrë, ne nuk u prekëm kurrë Ne në shpirt, lidhëm kurorë e besë Edhe pse kurrë, ne nuk u prekëm kurrë Ne në shpirt, lidhem kurorë e besë Sa e bukur ish, me vellë Atë ditë shiu, mu në Maj Isha i strukur nën ombrellë Mysafirë në dasmën e saj Sa e bukur ish, me vellë Bëja be, se s'do të qajë Por kot fshehësha nën ombrellë Mua më lagte loti i saj Sa e bukur ish, me vellë Atë ditë shiu, mu në Maj Isha i strukur nën ombrellë Mysafirë në dasmën e saj Sa e bukur ish, me vellë Bëja be, se s'do të qajë Por kot fshehësha nën ombrellë Mua më lagte loti i saj </pre> ''Këndonë : [[Sabri Fejzullahu]]'' |- | '''Merrma shiun e Prishtines''' ---- <pre> Merrma shiun e Prishtines, Pika pika mbushe n'gote Ma dergo me lotin tend Ta pij large diku ne bote N'kte qytet, ku shpesh bjen shi Si ta kthej serish nje vere Kur te laget floku e faqja Gushes sate ti marre ere Pika e lotit te ra ne faqe Dhembja jote, me dhimbi mua Ku kam dhene dhimbjet e mija morra n'gjokes dhimbjet e tua Hapi krahet shpirti im Fluturo o mbi kujtime S'pas kam dite, qfare bukurije pas kam pase ne doren time S'pas kam dite, qfare bukurije pas kam pase ne doren time Merrma shiun e Prishtines, Pika pika mbushe n'gote Ma dergo me lotin tend Ta pij large diku ne bote N'kte qytet, ku shpesh bjen shi Si ta kthej serish nje vere Kur te laget floku e faqja Gushes sate ti marre ere Hapi krahet shpirti im Fluturo o mbi kujtime S'pas kam dite, qfare bukurije pas kam pase ne doren time S'pas kam dite, qfare bukurije pas kam pase ne doren time </pre> ''Këndonë : [[Sabri Fejzullahu]]'' |- | '''Çobani''' ---- <pre> E nje coban capkene te marre, Sec e takoja cdo dite ne krua Ne sy i digjej nje ndjenje e zjarrte Dhe me veshtrime me thosh "Te dua" Une per te luajtur me te ngahere, Kur mbushja uje nje sy i hidhja, Por kur me ndiqte behesha ere, Kur me ndalonte nje fjale s'i flisja. I hodha akull, por zjarri ndriti, E derdha lote, por nuk u shua. Coban capkeni sec ma grabiti, Si duke luajtur moj zemren mua. Nje mbremje vone ktheja nga kroi Shtemben me uje mbaja mbi krye Prapa nje drize se,c'me frigoi E shtemba hopa, perdhe c'u thye. Une per te luajtur me te ngahere, Kur mbushja uje nje sy i hidhja, Po kur me ndiqte behesha ere, Kur me ndalonte njefjale s'i flisja. </pre> ''Këndonë : [[Ema Qazimi]]''<br> ''Muzika : [[Luan Zhegu]]'' |- | '''E urrej shijun kur bie....''' ---- <pre> Në kitarë teli i këputur ndali këngën më të bukur por s'e ndali shiun në kët qytet Ku je buza e paputhur dashuria ime e humbur n'mes të rrugës unë po lagem vetë I harruar si një letër e djegur në kët rrugë pa adresë kam mbetur E urrej shiun kur bie se një herë ma fiku një zjarr një zjarr dashurie I urrej lotët e mi sepse i ngjajnë një shiu që më ndau nga ty Dashuria ish dikur vetë kornizë pa pikturë që askund nuk e shoh në mur I harruar si një letër e djegur në kët rrugë pa adresë kam mbetur E urrej shiun kur bie se një herë ma fiku një zjarr një zjarr dashurie I urrej lotët e mi sepse i ngjajnë një shiu Urrej shiun kur bie se një herë ma fiku një zjarr një zjarr dashurie I urrej lotët e mi sepse i ngjajnë një shiu që më ndau nga ty .... Ti ndoshta ishe një rrufe që erdhe shpejt dhe kur shkove nuk e dita as e di por këngën edhe shpresën i le të treten nëpër shi ..... </pre> ''Këndonë : [[Elita 5]]'' <!-- |- | '''''' ---- <pre> </pre> ''Këndonë : [[]]'' |- | '''''' ---- <pre> </pre> ''Këndonë : [[]]'' |- | '''''' ---- <pre> </pre> ''Këndonë : [[]]'' |- | '''''' ---- <pre> </pre> ''Këndonë : [[]]'' |- | '''''' ---- <pre> </pre> ''Këndonë : [[]]'' |- | '''''' ---- <pre> </pre> ''Këndonë : [[]]'' --> |} ---- <small><center> Për më shumë shiko: [http://www.shqip.dk/modules.php?name=Forums&file=viewtopic&t=21&postdays=0&postorder=asc&start=0 shqip.dk]</center></small>